Septuaginta. Band 12,2: Sapientia Jesu filii Sirach 9783666534195, 9783525534199, 9783647534190, 1012271130

Citation preview

%

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

SEPTUAGINTA Vetus Testamentum Graecum Auctoritate Academiae Scientiarum Gottingensis editum

vol. X II,2 Sapientia Iesu Filii Sirach

Vandenhoeck & Ruprecht

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sapientia Iesu Filii Sirach

edidit

Joseph Ziegler 3. Auflage

Vandenhoeck & Ruprecht

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190



Bisher sind folgende Bände erschienen:

I. Band: Genesis, ed. John William Wevers. 1974 II. Band, 1: Exodus, ed. John William Wevers. 1991 II. Band, 2: Leviticus, ed. John William Wevers. 1986 III. Band, 1: Numeri, ed. John William Wevers. 1982 III. Band, 2: Deuteronomium, ed. John William Wevers. 1977. 2. Aufl. 2006 IV. Band, 3: Ruth, ed. Udo Quast. 2006. 2. Aufl. 2009 VII. Band, 2: Paralipomenon liber II, ed. R. Hanhart, Göttingen 2014 VIII. Band, 1: Esdrae liber I, ed. Robert Hanhart. 1974. 2. durchges. Aufl. 1991 VIII. Band, 2: Esdrae liber II, ed. Robert Hanhart. 1993 VIII. Band, 3: Esther, ed. Robert Hanhart. 1966. 2., durchges. Aufl. 1983 VIII. Band, 4: Iudith, ed. Robert Hanhart. 1979 VIII. Band, 5: Tobit, ed. Robert Hanhart. 1983 IX. Band, 1: Maccabaeorum liber I, ed. Werner Kappler. 1936. 3. Aufl. 1990 IX. Band, 2: Maccabaeorum liber II, edd. Werner Kappler – Robert Hanhart. 1959. 3., durchges. Aufl. 2008 IX. Band, 3: Maccabaeorum liber III, ed. Robert Hanhart. 1960. 2., durchges. Aufl. 1980 X. Band: Psalmi cum Odis, ed. Alfred Rahlfs. 1931. 3. Aufl. 1979 XI. Band, 4: Iob, ed. Joseph Ziegler. 1982 XII. Band, 1: Sapientia Salomonis, ed. Joseph Ziegler. 1962. 2., durchges. Aufl. 1980 XII. Band, 2: Sapientia Iesu Filii Sirach, ed Joseph Ziegler. 1965. 3. Aufl. 2016 XIII. Band: Duodecim Prophetae, ed. Joseph Ziegler. 1943. 3., durchges. Aufl. 1984 XIV. Band: Isaias, ed. Joseph Ziegler. 1939. 3. Aufl. 1983 XV. Band: Ieremias, Baruch, Threni, Epistula Ieremiae, ed. Joseph Ziegler. 1957. 4. Aufl. 2013 XVI. Band, 1: Ezechiel, ed. Joseph Ziegler. 1952. 4. Aufl. 2015 XVI. Band, 2: Susanna, Daniel, Bel et Draco, ed. Joseph Ziegler. 1954. 2., erweiterte Aufl., bearbeitet von Oliver Munnich. 1999 Supplementum: Alfred Rahlfs, Verzeichnis der griechischen Handschriften des Alten Testaments, vol. I, 1. Die Überlieferung bis zum VIII. Jahrhundert, bearbeitet von Detlef Fraenkel. 2004 Bibliografische Information der Deutschen Bibliothek Die Deutsche Bibliothek verzeichnet diese Publikation in der Deutschen Nationalbibliografie; detaillierte bibliografische Daten sind im Internet über http://dnb.d-nb.de abrufbar. ISBN 978-3-525-53419-9 © 2016, 1980, 1965 Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Theaterstraße 13, 37073 Göttingen / Vandenhoeck & Ruprecht LLC, Bristol, CT, U.S.A. www.v-r.de Alle Rechte vorbehalten. Das Werk und seine Teile sind urheberrechtlich geschützt. Jede Verwertung in anderen als den gesetzlich zugelassenen Fällen bedarf der vorherigen schriftlichen Einwilligung des Verlages. Printed in Germany. Gesamtherstellung: F Hubert & Co, GmbH & Co. KG, Robert-Bosch-Breite 6, 37079 Göttingen. Gedruckt auf alterungsbeständigem Papier.

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

VORWORT ,,Unter allen Büchern der Septuaginta gibt Sirach (Ecclesiasticus) dem Textkritiker die meisten und schwierigsten Rätsel auf.“ Mit diesem Satz begann ich meinen Beitrag Ursprüngliche Lesarten im griechischen Sirach zur Kardinal Tisserant Festschrift: Studi e Testi 231 (1964) 461—487. Vor allem stellt die Textgestaltung an den Herausgeber die höchsten Anforderungen; sie ist seine schönste Aufgabe und zugleich dringendste Pflicht. Diese Erkenntnis sollte allmählich jedem aufgehen. Aber man begegnet immer wieder Leuten, die eine unverständliche Vorliebe für die große Ausgabe von Holmes-Parsons oder für die kleine Edition von Swete haben, in denen oben der textus receptus (Sixtina) oder der Text einer bestimmten Handschrift (B) erscheint und unten der Apparat die Unzialen in alphabetischer und die Minuskeln in numerischer Reihenfolge aufzählt. So kann man in der BZ 8 (1964) 312 (Besprechung meiner Ausgabe der Sapientia Salomonis) lesen: ‫״‬Manche stoßen sich daran, daß im Lemma des Textes nicht eine bestimmte Unziale erscheint, wie z.B. cod. B bei Swete, sondern schlechthin die wahrscheinlichste Urseptuaginta-Lesung.“ Dem gegenüber schreibt riehtig der Rezensent (V. Hamp), daß die Methode der selbständigen Textgestaltung ‫״‬in neuesten Arbeiten mit Recht den Vorzug genießt“. Für diese Ausgabe schulde ich vielseitigen Dank. Er gilt zuerst Herm Dr. Robert Hanhart (Göttingen) für seine treue Hilfe (viele Hinweise, zahlreiche Nachkollationen zweifelhafter Lesarten und Korrekturlesen) und dann Dr. Hans Peter Rüger (Tübingen) für Mitlesen der Korrektur und verschiedene wertvolle Hinweise auf verwandte hebräisehe und syrische Lesarten. Ein herzliches Dankeswort gebührt den Mönchen von San Girolamo in Rom, namentlich Herm P. Jean Gribomont, die mir gütigst ihre Kollationen während meines römischen Aufenthaltes im März 1957 zur Verfügung stellten. Inzwischen (Sommer 1964) ist die stattliche Ausgabe des Sirach im Druck erschienen, so daß ich alle in Frage kommenden Stellen noch einmal nachprüfen konnte. Schließlich sei Herrn P. Louis Leloir (Rom) bestens dafür gedankt, daß er mir seine lateinische Übersetzung des armenischen Sirach überließ, die mir eine mühevolle Nachkollation ersparte. Auch diese Ausgabe ist noch unterwegs, aber ich hoffe, daß sie ein gutes Stück dem Ziel nähergekommen ist. Gerade beim Lesen der Korrekturen steigen manchmal Zweifel auf, ob wirklich der Text richtig gestaltet ist; man gerät in eine beklemmende άπορία und möchte am liebsten (bei manchen schwierigen Stellen) noch einmal von vorn anfangen. Hier kann nur das Wort des weisen Sirach (18,7) Trost spenden: Όταν σνντελέση άνύρωπος, τότε όρχεται· και δταν πανσηται, τότε άπορη&ήσεται· 87 Würzburg, Bismarckstr. 12. 30. November 1964 Joseph Ziegler

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Inhalt V o rw o rt..........................................................................................................

6

Einleitung ......................................................................................................

7

A Die Textzeugen ........................................................................................

7

I.

Die griechischen Z eu g en ................................................................ 1. U nzialhandschriften.................................................................... 2. M inuskelhandschriften................................................................ 3. Papyrusfragm ente........................................................................ 4. Der Kommentar des Malachias M onachus..............................

Π. Die alten Übersetzungen ................................................................ 1. Die lateinische Übersetzung (Vetus L a tin a ) .......................... 2. Die koptischen Ü bersetzungen.................................................. 3. Die syrischen Übersetzungen .................................................... 4. Die äthiopische Übersetzung ....................................................... 6. Die armenische Übersetzung ....................................................... 6. Die arabische Übersetzung .........................................................

7 7 7 10 12 13 13 29 31 31 33 37

ΙΠ . Die indirekte Überlieferung (Z itate)..............................................

37

IV.

40 40 48 49

Die D ruckausgaben........................................................................ 1. Gesamtausgaben der LXX ........................................................ 2. Teilausgaben (Libri apocryphi).................................................. 3. Einzelausgaben des S irach ..........................................................

B Gruppierung der T extzeugen..................................................................... I. Die Unzialen B-S A C V ................................................................ Π. Die Handschriften-Gruppen der M inuskeln.................................. III. Die origeneische Rezension .............................................................. 1. Die äußere Bezeugung des origeneischen T e x te s .................. 2. Die Zeugen der origeneischen Rezension.................................. 3. Nähere Charakteristik der beiden Hauptzeugen 263-Syh ..

63 63 60 67 67 68 59

IV. Die lukianische Rezension .............................................................. 64 1. Gruppen und Einzelzeugen der lukianischen R ezension........ 64 2. Kurze Charakteristik der drei Hauptzeugen 2 4 8 6 6 V. VI.

Die Überlieferung des Textes als G anzes....................................

69

Der hebräische Text (H) als Vorlage von Φ (GrI und G ril) .. 81

C Grammatika (Orthographika) ................................................................

84

D Zeichen und Abkürzungen ...................................................................... 113 Ausgabe des Textes ....................................................................................... 123

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

. . . 637‫־‬493‫־‬

Einleitung À Die T extzeugen I. Die griechischen Zeugen Die Ausgabe der Sapientia lesu Filii Sirach beruht auf folgenden Hss., die vom LXX-Untemehmen neu kollationiert ,wurden: 1. U n z ia lh a n d e c h r ifte n

ABCS V 2. M in u sk e lh a n d sc h r ifte n 46 68 106 130 149 155 157 248 249 253 254 260 296 307 311 315 336 339 358 404 421 429 443 471 478 493 507 534 542 543 545 547 548 575 578 603 606 613 626 631 637 672 673 679 694 705 706 728 743 744 753 754 755 768 785 795 797 Nähere Angaben zu den bereits für Sap. kollationierten Hss. siehe Sap. Salomonie, Einl. S. 7— 10. Zu folgenden dort aufgeführten Hss. ist zu bemerken: C

Folgende Teile sind erhalten: Prologus (vollständig) 11— 714» 81бс— 1117» 1216 d— 161» 1712— 206» 2112— 2219 2719— 2826» 308-3422 (3127) 3025 (3316b)-31(34)6 32(35)22b— 33(36)13» 3711— 3815 397— 4327» 4524 c— 4723 4811— 4912».

253 Auf Blatt 145b unten ist durch den Vermerk λείπει πολλά eine Auslassung (ohne Blattverlust) angezeigt, die von 86 b— 119 reicht. Manche kleine Auslassungen sind von zweiter Hand nachgetragen, z.B. 4428 om. δέκα δυο 253*; hab. 253c, oder 459 om. ακουστόν 253*; hab. άκοστόν (sic) 253e. Zur Kollation Klostermanns siehe Sap. Salomonie, Einl. S. 8

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

8

Sapientia lesu Filii Siraoh

296 Lücken: 1818— 193» 233d-16a 4515e—4612b 4812b—4915. Ferner sind leere Blätter eingelegt : Blatt 187, 194, 230—231, 235— 236. Kap. 51 fehlt ohne Blattausfall. Die Unterschrift steht hinter Kap. 50. 311 11—31 Έλεγμον του πατρός und Kap. 51 fehlen. 443 Der Prolog ging verloren und wurde von einem Ergänzer ( = 443e) nachgetragen. Es fehlt 498 b αυτώ — 5018 μεγάλην είς. 548 Kap. 44—50 fehlt ; hinter Kap. 43 steht σοφία ιησού υιόν σειραχ. λείπει (λύπη cod.) πάτερων ύμνος. Kap. 51 schließt an Kap. 43 an mit der Überschrift προσευχή ιησού υιου σειραχ. 626 Untere Schrift: 425—727. Tiechendorf brachte nur folgende Textproben: 713 428 712. 637 Es fehlt prol. 27 καί τριακοστω bis Schluß und 11— 210 »b. 728 Die Hs. bricht mit 3524 b χυρίω ab. Die vollständige Hs. 336 stammt aus der gleichen Vorlage wie 728, so daß der Verlust leicht verschmerzt wird. Zu den für Sap. nicht kollationierten Hss., die vielfach nur Sir. enthalten, sind folgende Angaben zu machen: 307 München, Bayer. Staatsbibi., Gr. 129; XIII. Jh. Die H8. enthält nur Prol. — Kap. 43 (es fehlt 213f1n. — 2629 b). Eine Unterschrift hinter Kap. 43 fehlt. An Stelle von Kap. 44—Schluß sind leere Blätter vorhanden. 315 Athen, Nat. Bibi. 329; XHI. Jh. Prol. und Kap. 51 fehlen. Oft sind die Endungen von Wörtern so abgekürzt, daß es nicht sicher ist, was der Schreiber meint. 358 Cambridge, Corpus Christi College, 486 ; XII. Jh. Der Anfang bis 91 init. Μή ζήλου fehlt. An etlichen Stellen ist die Hs. unleserlich. 404 Jerusalem, Patr. Bibi., Σάβα 418; XIV. Jh. (Anfang). Der Schluß von 429 an fehlt. Außerdem finden sich oft größere und kleinere Lücken; die größte erstreckt sich über 98 Seiten: 199— 2523. Im folgenden seien die kleineren Auslassungen aufgezählt: 411-19 54-13 1012-27 1130— 1218 143-10 1420— 1618 1830— 194 2730— 2818 3014-20 3025-40 3114-22 331— 3411 351— 3622 381-15 3824— 3925 4029-30. Diese Lücken füllt die Schwesterhe. 795 aus.

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Einleitung

9

421 London, Brit. Mus., Add. 34060; geschrieben 1438. Die Hs. enthält nur Exzerpta. 429 Madrid, Bibi. Nac., 4586; XIV. Jh. Die Hs. enthält nur Exzerpta. 493 München, Bayer. Staatsbibi., Gr. 551; XV. Jh. Die äußerst wichtige Hs. hat David Hoeschel erstmals koliationiert und herausgegeben, siehe unten S. 52; Sigel bei Hoeschel: C.A. ( = Codex Augustanus). In der Ausgabe von H.-P. ist nur Kap. 1 unter der Sigel 70 verglichen. Fr. verwendet die Sigel H und 70, ohne die Identität mit H zu erkennen. 507 Oxford, Bodl. Libr. Auct. T. 2 . 5; XIV. Jh. Die Hs. enthält nur Kap. 51. 575 Paris, Bibi. Nat., Gr. 396; XIII. Jh. Die Hs. enthält nur Exzerpta. 578 Paris, Bibi. Nat., Gr. 905; Palimpsest; XII. Jh. Die Hs. bricht mit 438 ab. Der Text ist nicht stichisch geschrieben, aber der Anfang der Stichen oder Distichen wird durch rote Buchstaben hervorgehoben. Diese Anfangsbuchstaben sind sehr oft ausgelassen oder falsch gesetzt. 603 Paris, Bibi. Nat., Gr. 2747 ; ΧΠΙ. und XIV. Jh. Der Schluß von 5127 an fehlt. Lücken: 1419— 1520 1621b— 1721 241—251 367-22. 672 Rom, Bibi. Vat., Vat. Gr. 432; XIV. Jh. Der Prolog fehlt. 673 Rom, Bibi. Vat., Vat. Gr. 509; XIV. Jh. Der Prolog fehlt (wie in der vorigen Hs. 672; beide H 88. sind Zwillinge). 679 Rom, Bibi. Vat., Vat. gr. 742; XIII. Jh. 694 Rom, Bibi. Vat., Vat. gr. 1871; ΧΠ. Jh. Die Hs. enthält nur Prol. bis 1517, dann ausgewählte Stücke aus Sir. (und Prov.). Die Sir.-Exzerpta sind mit 694a bezeichnet.

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

10

Sapientia Ie8u Filii Sirach

743 Wien, Nation&lbibl., Jnrid. gr. 16; XV.—XVI. Jh. Die H8. enthält auf Blatt 21a—52b nur Prol. bis 273. 744 Wien, Nationalbibl., Philos, gr. 271; XVI. Jh. Die Hs. enthält nur Sir. (der Prolog steht am Ende). 753 Wien, Nationalbibl., Theol. gr. 128; Х Ш .—XIV. Jh. Die Hs. enthält nur Prol. — 1917 272—3026» 4324-33. Die Kap. 44—51 fehlen also gänzlich. 768 Athos, Λαύρα 1085; XVI.? Jh. Der Prolog fehlt. Die Reihenfolge der Kap. 30— 36 ist wie in der lateinischen Bibel nachträglich hergestellt. 785 Athen, Byzant. Museum 2801; XIH . Jh. Die Hs. enthält nur 111— 1112 c. 795 Athos, Λαύρα Γ 51 (291); Χ Π .—XIII. Jh. Durch Blattausfall hat 795 folgende Lücken: 815—915 und 121— 1516. 797 Athen, Benaki-Museum, Echangeables 72; X III.—XIV. Jh. 3. P a p y r u sfr a g m e n te 928 Antinoopolis Pap. 8; III. Jh. Nur kleine Fragmente, die wiederum lückenhaft sind, liegen vor : 4514 xa‫ י?ו‬ήμέραν — 15 ουρανού und 4520 άπαρχάς — 22 κληρονομήσει. Ausgabe: C. H. Roberts, The Antinoopolis Papyri. Part I (London I960) Fol. IX S. 13f. 929 Jerusalem, Patr.-Bibl., Τάφου 2, VI.—VII. (rescr. XIII.) Jh. Untere Schrift: prol. 19 ăv δοχώμεν bis 311. Ausgabe: J. R. Harris, Biblical Fragments from Mount Sinai (London 1890) S. 11— 14 Nr. 5. Neue Ausgabe: A. Rahlfs, MSU 1 (1915) 390—398. 938 Wien, P. Gr. Vind. 26782; Nationalbibl., Sammlung Erzherzog Rainer, V. Jh. Nur ein Papyrusfragment 4217 στηριχ&ηναι— 19 τα έπερχόμενα (so für τα έσόμενα) ist sehr lückenhaft erhalten.

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Einleitung

11

Ausgabe: P. Sanz, Griechische literarische Papyri christlichen Inhaltes I = Mitteilungen aus der Papyrussammlung der Nationalbibliothek in Wien N.S. IV. Folge, (Baden bei Wien 1946) S. 50f. Nr. XXVIII. 964 London, Brit. Mus., Chester Beatty Papyrus XI; IV. Jh. Folgende Teile (mit kleinen Lücken) sind erhalten: 3 6 2 8 b — 3722 466 b—i l a 4 6 1 6 c-----4 7 2 a. Ausgabe : Fr. G. Kenyon, The Chester Beatty Biblical Papyri, Fase. VI (London 1937) 28— 32. Plates: Fase. VI (Dublin 1968) Nr. 104 und 105. N ic h t k o lla tio n ie r te H a n d sc h r ifte n Die in Sap. notierten H 88. 122 und 261 wurden fur Sir. nicht kollationiert. 122 konnte als Abschrift von Đ ausscheiden (siehe Sap. Salomonie, Einl. S. 11). Von 261 ergaben einige Probekollationen, daß diese Minuskel nicht wichtig ist. Rahlfs nennt in seinem Verzeichnis der griech. H88. noch die drei Minuskeln 462 (geschrieben 1505), 600 und Hs. Adrianopel, Έλλην. Γνμν. 691 (jetzt: Athen, Benaki-Museum, 201; XVI.—XVII. Jh.); Sigel: 718. Die Hss. 462 und 718 können als späte Minuskeln ausscheiden. 600 ist ein Palimpsest mit Sir.·Exzerpten, die noch nicht entziffert sind; J. L. Heiberg teilt im Phüologu8 44 (1885) 354 mit, daß er drei Zitate (232· 241«f 3020) feststellen konnte. Zu spät wurde für unsere Ausgabe noch eine Minuskel bekannt: 798 Rom, Coli. gr. 16; XIV. Jh. 478 ist Abschrift von 248 (s. Einl. zu Sap. S. 12) und wurde deshalb ausgeschieden.

N ah e v e r w a n d te H a n d sc h r ifte n Verschiedene H 8s. schließen sich eng aneinander an und sind deshalb durch B e istr ic h gekennzeichnet: 155-743 = 155‫׳‬ 2429 βουλή] βοη&εια 155-743 = 155‫׳‬ 404-795 = 404‫׳‬ 211 êv καιρω ϋλίψεως] εκ άλιψεως 404-795 = 404' 157-797 = 157' 3714 ειω&εν] pr. το αλη&ες 157-797 = 157' 157-797-631 = 157‫’׳‬ 5115 ενΰντητι] pr. αυτή Μ57-631-797 = ί-157‫’׳‬

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

12

Sapientia lesu Filii Sirach

315‫־‬672 = 315‫׳‬ 4723 ελασσουμενον] ελαττονμένω 315-672 = 315' 631‫־‬797 = 631‫׳‬ 4618 ηγουμένους Τυριών] ηγούμενος μαρτυρίων 6 3 1 6 3 1 = 797‫'־‬ 534‫־‬613 = 534‫׳‬ 1117 κυρίου] pr. παρα 5 3 4 5 3 4 = 613‫'־‬ 7 4 4 7 4 4 = 768‫'־‬ 2411 εν πόλει] εντολή 7 4 4 7 4 4 = 768‫'־‬

Die H8S. 6 8 7 2 8 673 578 768‫־‬744‫ ־‬sind entweder Tochter- o Schwester‫־‬Hss. ; sie werden deshalb nur dann im App. notiert, wenn sie von den Mutter- oder Geschwister‫־‬Hss. abweichen. 6 8 7 6 8 ‫־‬744‫ = ־‬B oder B c (nicht B*) 3819 επαγωγή παραμένει] απαγωγή παραβαίνει 6 8 7 6 8 ‫־‬744‫ = ־‬B 1216 a fin.] + και πολλά ψιϋνρισει και ερει αοι καλα λεγων 6 8 7 6 8 ‫־‬744‫־‬ = Bm&: ex 18 136 2927 οικίας B c768‫־‬68‫־‬744‫ ־‬S A rel.] ξενίας nur B* 578 = 543 2415 σκηνη] καμινω 543578‫־‬ 673 = 672 813 άποτείσων] απο σίτων 672673‫־‬ 728 = 336 2819 ζυγόν] ΰυμον 336728‫־‬. 4. Der K om m en tar des M alachias M onachus = Mal. Escorial, Real Bibi., ¿ 2 7 ‫־‬1‫ ;־‬Ende des XIV. Jh.s Zu Sir. liegt nur der uns bereits aus Sap. bekannte Kommentar des Malachias Monachus vor. Zur allgemeinen Charakteristik siehe Sap. Salomonis, Einl. S. 12f. Die Grundlage des Bibeltextes bildet eine aus B O ( = 253‫־‬Syh) und besonders L ( = 2 4 8 6 3 7 ‫־‬493‫ )־‬zusammengesetzte Textform. Gelegentlich kommen auch Varianten (wie bei jeder Handschrift) vor, die mit Lesarten von S A V und verschiedenen Minuskeln, die einen Mischcharakter haben, übereinstimmen.

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Einleitung

13

Schließlich sind im Bibeltext des Mal. auch verschiedene S on d erlesarten überliefert, die aber unbedeutend sind. Beispiele: 417 έπ αυτόν] αντω Mal. 619 c αυτής] -των 113 om. ο καρπός αυτής 1 6 9 εν άμαρτίαις] δια τας αμαρτίας 2 1 1 0 βό&ρος] βο&ννος. Zu 203 sagt Mal., daß in einer Hs. der Zusatz τω κυρίω stehe: iv τω άλλως εχοντι παρά τα πλείω των αντιγράφων ό άνϋομολογούμένος τω κυρίω εΰρηται; in keiner der uns bekannten Hss. steht dieser Zusatz.

II. Die alten Übersetzungen 1. D ie la te in is c h e Ü b ersetzu n g (V etus L atin a) = La

A. Die alte, vollständige Übersetzung (Lav, La0, La1‫״‬, LaP°) Ausg.: Die Varianten wurden nach dem Apparat der eben erschienenen großen römischen Vulgata-Ausgabe der Mönche von San Girolamo in Rom notiert : Liber Hiesu Filii Sirach : Biblia Sacra iuxta latinara Vulgatam versionem X II (Romae 1964) 105—375. Die in der Einleitung zur Sap. Salomonis (S. 15) genannten Ausgaben von Heyse-Tischendorf und de Lagarde sind damit abgegolten. Die Lesarten der Vulgata (== Lav) sind nach der 1959 bei Marietti in Rom erschienenen Handausgabe notiert ; ihre von der neuen Großausgabe oftmals abweichende Schreibweise wurde beibehalten, z.B. 818 convüietur statt convicietur, 118 adiicias statt adiciaa, 1110 immunis statt inmunis, 1418 foenum statt faenum.

B. Spätere (nur fragmentarisch erhaltene) dem griech. Text angeglichene Übersetzungen Ausg.: C. Douais, Une ancienne version latine de l'Ecclésiastique, Paris 1895 == La171. A. Wilmart, Nouveaux feuillets toulousains de l’Ecclésiastique : RBén 33 (1921) 110—123 ‫ ־‬La171. C. U. Clark, Some Itala fragments in Verona: Transactions of the Connecticut Academy of Arts and Sciences 15 (1909) 5—18 = La1·7. D. de Bruyne, ZAW 47 (1929) 259f. (genauen Titel siehe unten) = La172. Abh.: Ph. Thielmann, Die lateinische Übersetzung des Buches Sirach: Archiv für lat. Lexikographie und Grammatik 8 (1893) 511—561. Ph. Thielmann, Die europäischen Bestandteile des lateinischen Sirach, ebd. 9 (1894) 247—284. H. Herkenne, De Veteris Latinae Ecclesiastici capitibus I—X L III una cum notis ex eiusdem libri translationibus aethiopica, armeniaca, copticis, latina altera, syrohexaplari depromptis (Leipzig 1899).

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

14

Sapientia lesu Filii Strach

Smend, Prolegomena S. CXVHI—CXXIX: § 10. Die Vêtus Latina. D. de Bruyne, Étude sur le texte latin de l’Ecclésiastique : RBén 40 (1928) 6—48. D. de Bruyne, Le prologue, le titre et la finale de l’Ecclésiastique: ZAW 47 (1929) 257—263. D. de Bruyne, Saint Augustin, Reviseur de la Bible: Miscellanea Agostiniana II (Roma 1931) 578—585: Les deux Sagesses.

Thielmann hat nachgewiesen, daß drei Übersetzer am Werk waren. Kap. 1—43 und 61 stammen von einem Afrikaner und gehören der ersten Hälfte des III. Jh.8 an. Kap. 44—50 (Laus patrum) sind europäischer Herkunft ; das Datum ist unsicher. Schließlich wurde der Prolog M ultorum n obis von einem dritten Übersetzer beigegeben, der ebenfalls aus Europa stammt. De Bruyne stimmt Thielmann zu; nur möchte er Kap. 1—43 und 51 früher ansetzen (zweite Hälfte des П. Jh.s). Da Kap. 44—50 kein Kirchenvater zitiert, setzt er diesen Teil ziemlich spät an (V. Jh.?). Er hält es ferner für möglich, daß der eine oder andere oder beide späteren Übersetzer auch den lat. Text der Kap. 1—43 und 51 nach dem griech. Text revidiert haben. Dies ist jedoch sehr fraglich ; nur das eine ist sicher, daß die Revision frühzeitig erfolgte, da bereits Lucifer und Ambrosius solche nach yrL) obavdiens (statt obavdiens) bei Cypr. sei kurz erwähnt, siehe zu dieser ‫״‬curieuse variante“ de Bruyne, RBén 40 (1928) 14. Diese Stelle zeigt auch den hohen Wert der lat. Zitate; denn sie erweisen die Vulgata-Lesarten (den Zusatz tu und die Schreibweise obediens) eindeutig als sekundär. Die beiden Zusätze misericors und obavdiens gehören somit zur alten, ursprünglichen lat. Übersetzung. Erst in der späteren Zeit, als man La nach dem griech. Text wieder ausrichtete, wurden sie gestrichen, und fehlen deshalb bei Cassiodor ps. 93,6. Das Cass.-Zitat ist deshalb auch wertvoll, weil hier der Sing. pupillo steht, der sein griech. Äquivalent in der wichtigen Minuskel 248 (όρφανω) hat. D ie Z ita te im S c h r ifttu m d es A u g u stin u s In seinem Speculum schließt sich Augustinus gewöhnlich La an; nur gelegentlich finden wir einige Stellen, die nach © korrigiert sind. Dagegen sind die Sir.-Zitate in seinem sonstigen Schrifttum fast immer nach © korrigiert. Dies hat de Bruyne in seinem Beitrag Saint Augustin, Reviseur de la Bible deutlich aufgezeigt. Hier behandelt er S. 678—586 ‫״‬les deux Sagesses“, d.i. Sap. und Sir., indem er alle Zitate prüft und nachweist, daß Augustinus nicht die in den Hss. (und größtenteils in den beiden Specula) vorliegende altlat. Form zitiert, sondern einen nach © korrigierten Text. Es mag genügen, auf das längere Zitat Sir. 511-17 in seiner Schrift De gratia et libero arbitrio 3 (PL 44, 883) zu verweisen; de Bruyne bemerkt dazu: ‫״‬Augustin seid cite un texte different traduit du grec I “ (S. 681).

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Einleitung

17

An einigen Stellen wurde die nach Φ korrigierte Lesart neben die alte ursprüngliche Lesart gesetzt, so daß Dubletten entstanden. Beispiele : 218(9)

εις χειμώνα in hieme La] εις χώμα ταφής αντου Ľ \ ad f0 8 8 α sepulture Lax

261

των ημερών] annorum La ( = των ετών a-534 429); dierum annorum Lax

2910 (13) και μη Ιωάήτω] et non abscondas illam La ( = και μη κατακρνβε αυτό L)\ -f* ut eruginet LaT. S p ä tere n ach Φ k o r r ig ie r te oder neu ü b e r s e tz te la t. Z eu gen Die Hss. ( 1) CL (2)270 (3) XZ Unter den lat. Sir.-Hss. überliefern einige einen stark nach Φ ausgerichteten Text. Man kann drei Klassen unterscheiden : Hss., die ( 1) selten, (2) oft und (3) sehr oft Korrekturen nach dem griech. Text aufweisen. Zu den verschiedenen Klassen 8011 je ein Beispiel genannt werden : (1) 614 θησαυρόν] + ευλογιάς O L248‫ ;״‬-f* b e n e d ic tio n is LaL 262 b (8 b) τη ζωή v ita e Lac : cf. La171] animae La ( = τη ψυχή 679) (2 ) 28eb(7) καταφ&οράν c o rru p tio Lac®] tabitudo La (3) 1029 b(32 b) τήν ζωήν vitam Lax] animam La ( = την ψυχήν 763*) Aeth = H 34(31)5 αυτός πλησ&ησεται] replebitur ex ea La Aug.; in Uli8 inplanabitur Spec. ; in Ulis inplicabitur ( = εν αυτοις εμπλεχ&ησεται de Br. p. 31) Laz* Paulin. Die zuletzt genannte Stelle ist besonders lehrreich. Der von fast allen lat. Hss. bezeugte Text replebitur ex ea ist sekundär. Dies ist von verschiedenen Textkritikem erkannt worden. Der griech. Text ist ebenfalls nicht in Ordnung; Bretschneider, Nestle, Hart, Herkenne, Smend, Rahlfs möchten dafür πλανη&ήσεται lesen. Dagegen sieht de Bruyne S. 31 inplicabitur als ursprünglich an und übersetzt es richtig ins Griech. mit εμπλεχ&ησεται zurück ; er kann auf die ntl. Stellen Tim. II 24 implicat se = εμπλέκεται und Petr. II 220 implicaţi = έμπλακέντες verweisen. 8246 Septuaginta Gottüigeiisie ΧΠ, 2

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

2

18

Sapientia lesu Filii Sirach

F ra g m en te ein er sp ä te ren nach (5 ü b e r a r b e ite te n la te in is c h e n Ü b e r se tz u n g La167 La171 Clark hat ein Fragment aus Verona veröffentlicht, das aus dem Anfang des VI. Jh.s stammt; es enthält 31(34)12-31 und wird nach Fi. S. 21 mit der Zahl 167 bezeichnet. Douais und Wilmart haben Fragmente einer Toulouser Hs. aus dem IX. Jh. zugänglich gemacht, nämlich 2117 b (20 b )— 2 222 a (27 a) (von Douais veröffentlicht) und 2222 c (27 0 — 239 b(10 a) 2 4 2 8 (38)— 258 b(11b) (von Wilmart veröffentlicht). De Bruyne stellt in seiner Studie Saint Augustin, Réviseur de la Bible die Frage, ob Augustinus nur die einzelnen Stellen, die er in seinen Schriften als Zitate verwandte, korrigiert, oder ob er nicht die ganze Bibel nach (5 revidiert habe. Er möchte eine bejahende Antwort geben und in den genannten Hss. von Verona und Toulouse ,,fragments de la revision augustienne des deux Sagesses“ (S. 584f.) sehen. Jedoch kann erst eine genaue Untersuchung volle Klarheit geben. Die von Douais und Wilmart veröffentlichten Texte sind nach Fi. S. 21 mit der Zahl 171 bezeichnet. E in e sp ä te re la te in is c h e Ü b e r se tz u n g des P ro lo g es In dem Gothaer Kodex membr I 13 fand de Bruyne neben dem gewöhnlichen lat. Prolog ,,une traduction entièrement différente et indépendante“ (S. 259). Diese zweite lat. Übersetzung stimmt gegenüber der ersten an vielen Stellen mit dem griech. Text überein, besonders an solchen Stellen, wo La frei übersetzt hat. Kennzeichnender als die von de Bruyne genannten Stellen (S. 259) sind folgende: prol. 10 καί των άλλων πατρίων βιβλίων = aliorumque patemorum librorum de Br.] et aliorum librorum qui nobis a parentibus nostris traditi sunt La 12 προήχ&η καί αυτός αυγγράψαι = productus est et ipse con‫־‬ 8cribere] voluit et ipse scribere 14 πολλω μάλλον έπιπροο&ώαιν διά της εννόμου βιώσεως = multo magis superadiciant per earn quae inlegis est vitam] magis magisque attendant animo et confirmentur ad legitimam vitam

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Einleitung

19

27 ènl του Ευεργέτου βασιλέως = s v i regis benefice¡] temporibus Ptólomaei Evergetis regis. An der letzten Stelle (27) liegt ein Fehler vor; lies entweder 8ub rege benéfico oder (im Anschluß an den griech. Genitiv) 8ub régis benefici oder s v i regis beneficio. De Bruyne hält diese zweite Übersetzung für einen Beweis, daß in der ursprünglichen lat. Tradition der Prolog gefehlt habe. Als man La mit 743) έστω εν αληύεια η ζωη σου L-743 322 fln.] 4‫ ־‬βλεπειν οφ&αλμοις 248-694-743 (κλεπτειν εν οφ&.) 2511 a An.] 4‫ ־‬εις φωτισμόν 248-743. Weiterhin sind 315-672 ( = 315') zu nennen, die oftmals 248-493-637 (oder 248 allein) folgen und deshalb mit Bindestrich angeschlo88en werden. Beispiel: 141 εν λύπη] εν πληΰει 248-315-672. D ie Unt er gru ppe l Die Hss. 106-130-545-705 bezeugen oftmals Sonderlesarten und bilden somit eine Gruppe. Zu ihnen tritt noch die Hs. 261, die jedoch nur zu Sap. vollständig kollationiert worden ist. Zwei Beispiele: 112 τέρψει καρδίαν] δόξα και καύχημα 106-130-545-705 = I 1417 άπ αιώνος] -f εως αιωνος 106-130-545-705 = I.

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Einleitung

65

An den genannten Beispielen ist somit die Untergruppe I selbständig. Oftmals jedoch schließt sie sich der Hauptgruppe L an; in diesen Fällen wird sie durch Beistrich mit L zusammen notiert. Beispiel: 55 a

An.]

-|-

εν πλεονασμω

Z - 106-130-545705‫ = ־‬Ľ

.

Gelegentlich überliefern alle Zeugen der Haupt- und Untergruppe eine lukianische Lesart außer 248, z.B. 239 τον άγιον] + επ¿ ματαιω 493-637-Ζ = Ľ 248‫־‬.

2. K urze C h a ra k teristik der drei H a u p tzeu g en 248-493-637 Die Zeugen der Gruppe L bilden keine 80 fest geschlossene Gruppe wie in den prophetischen Schriften. Oftmals brechen sie aus der Reihe aus und gehen eigene Wege. Häufig bringt nur ein Zeuge die lukianische Lesart, während die anderen den alten, geläufigen Text überliefern. Dies gilt besonders für die H8. 248, die das meiste lukianische Material überliefert, das hauptsächlich in größeren oder kleineren Zusätzen besteht. Die beiden H8s. 493-637 bilden ein Paar, das fast immer zusammen geht, so daß oft im Apparat die Notierung Z493-637 = ) 248‫ )־‬erscheint. Manchmal vertreten sie somit die lukianische Lesart, während 248 den gewöhnliehen Text bezeugt. 248 Mit Recht steht die Hs. 248 an der Spitze der Zeugen von Z; ihr hoher Wert ist schon längst erkannt. Oben sind bereits einige Beispiele genannt, wo nur 248 mit einigen Begleitem (315-672, 694, 743) eine lukianische Lesart bezeugt. Eine große Reihe von Beispielen könnte aufgeführt werden, wo 248 Sonderlesarten bringt; es mag genügen, folgende zu nennen : 2928 om . άν&ρώπω 248 3110 ολίγα οϊδεν] tr. 248 3310

όρισμον] οργής 248

3415 πράγματι] ρηματι 248

3523

εργω] -|‫ ־‬σγαϋω 248

3717 καρδιά] χαρας 248

3924

τοϊς όσίοις/εν&εΐαι] tr. 248

4719

τας λαγάνας] τα σπλάγχνα 248.

8246 Septuaginta Gottingensis ΧΠ, 2

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

5

66

Sapientia lesu Filii Sirach

248 La Manche Sonderlesarten bezeugen nur 248 und die Vêtus Latina (La). Beispiele: 2216 εν καιρω] -f φοβω 248 La (metu v. 20)

2430 Κάγώ] εγω η σοφία 248 La (ego sapientia v. 40) 2523 fin.] -f εν στενώσει 248 Lax Spec, (in angustiis v. 32) 262 τα ετη] -f- της ζωής 248 La (vitae)

268 a fin.] -f και ρεμβας 248 Spec, (et errónea v. 11) 2916 fin.] -f εγγνων φενξεται αμαρτωλός 248 La (repromissorem fugit peccator et immundus v. 21). 248 Mal. Viele Sonderlesarten von 248 werden auch im Kommentar des Malachias ( = Mal.) bezeugt. Beispiel: 2125 χείλη άλλοτρίων êv τοντοις διηγήσονται] χείλη πολνλαλω ν τα

ονκ αντων διηγησονται 248 Anton. ρ. 993; »εν δε τώ έτερως γεγραμμένω‫ ׳‬χείλη πολνλαλω ν τ à ονκ αυτών διηγήσονται« Mal. D er P rolog in 248 In 248 ‫ ף‬steht nicht der bekannte Prolog des Enkels (Πολλών και μεγάλων κτλ.), sondern ein anderer (Ίησονς οντος Σιράχ κτλ.) mit der Überschrift Σοφία Ίησοϋ νίον Σιράχ. Er ist in die Compl. (Abdruck von 248) geraten und in einige alte LXX-Ausgaben (Wechel, Bos u.a.) als Prologue incerţi auctoris aus der Compl. übernommen worden. Auch Klostermann hat ihn in seinen Analecta S. 16f. nach 248 abgedruckt. Wie schon längst erkannt worden ist, stammt dieser Prolog aus der dem Athanasius fälschlich zugeschriebenen Synopsis Scripturae Sacrae, (PG 28, 283—438). Der Prolog bildet den Anfang des Abschnittes über Jesus Sirach (PG 28, 376 D/ 377 AB). *) Der Prolog steht n u r in 248; Anm. 6 in Goettsbergers Einleitung in das AT (Freiburg i.Br. 1928) 274 ist zu korrigieren. Vgl. Fritzsche, Komm. S. 6—9: ‫ ״‬Die unechte Vorrede“.

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Einleitung

67

493-637 Die beiden Hss. 493637‫ ־‬bilden ein treues Paar; nur in unbedeutenden Varianten gehen sie auseinander. Zwei Beispiele: 385 fln.] -}‫ ־‬νπο ανϋρωπον 493637‫ ;־‬απο ανθρώπου 248 441β κυρίω] τω άεω 493248 + ;637‫־‬. In meiner Akademie-Schrift Die Münchener griech. Sirach-H8. 493 sind die beiden Hss. genau behandelt und alle in Frage kommenden Stellen aufgeführt. Bis jetzt war gewöhnlich 248 der einzige Zeuge der lukianischen Rezension; von nun an treten 493637‫ ־‬zu 248. Besonders wichtig ist das Zeugnis von 493637‫־‬, wenn 248 versagt. Dann sind die beiden Hss. 493637‫ ־‬die tragenden Zeugen der Hauptgruppe L , so daß die Notierung L248‫ ־‬sehr oft im App. erscheint. Zwei Beispiele: 114 a An.] -[‫ ־‬ισχυι σου 493637‫ = ־‬i 248‫־‬ 172 a fln.] -f- εν υπάρξει 493637‫ = ־‬L248‫־‬.

L Arm Bereits oben ist gesagt worden, daß Arm nicht nur die hexaplarische, sondern auch die lukianische Rezension bisweilen bezeugt. Es wurden Beispiele genannt, wo Arm namentlich mit 248, der führenden Minuskel von L, übereinstimmt. Weitere Belege, wo 248 Arm, 493637‫ ־‬Arm und L Arm gemeinsame Lesarten überliefern, sollen hier genannt werden: 1132 πυρός] μικρας 248 Arm 321 προσφοράς] εντολας 493637‫ = ( ־‬L 248‫ )־‬Arm 2 722 ουδείς] ο ειδως L Arm (II). An der letzten Stelle (2 722) haben L Arm die ursprüngliche Wiedergabe, die in den Text gehört. An einigen Stellen geht Arm mit O L ; hier läßt sich nicht feststellen, ob Abhängigkeit von O oder von L besteht. Zwei Beispiele : 425 a An.] -|“ 8 κατα μηδε εν O-Sc L La Arm 1216 c om. o εχϋρός O-V L Arm. D. de Bruyne behandelt in seinem Aufsatz über den lat. Sirach in der RBén 40 (1928) auch die Hs. 248 und sucht ihren 6

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

*

68

Sapient ia lesu Filii Sirach

Glanz etwas zu verdunkeln. Er meint, daß man 248 (und der von ihr vertretenen Gruppe) zu Unrecht eine Aureole gegeben habe, indem man sie mit Orígenes in Verbindung gebracht habe. In der Tat steht 248 (oder besser die Hauptgruppe L) in Verbindung mit Orígenes; wie in den prophetischen Schriften begegnet uns im App. von Sir. immer wieder O L. Nach de Bruyne ist 248 ein ,,faible représentant‘‘ (S. 46) von Gril, den Smend überschätze; 248 stelle vielmehr Grl dar und sei von GrII interpoliert ; er gehöre überhaupt nicht zu GrII, sondern stelle vielmehr eine eigene Gruppe, nämlich G rill, dar. Diejenigen Zusätze, die in 248 und in La stehen, gehörten zwar zu GrII, aber die zahlreichen (kleineren) Zusätze, die nur in 248 ständen, seien später und gehörten zu Grill. Die Ausführungen von de Bruyne konnten nicht das Ziel erreichen, weil er die Hs. 248 in ihrer Vereinzelung sieht, aber nicht zusammen mit den beiden verwandten Hss. 493 und 637. Seine in der Luft hängende Textform G rill konnte einwandfrei als lukianisehe Gruppe festgestellt werden. Wenn L in den Zusätzen von La abweicht, so kommt es eben daher, daß GrII keinen einheitlichen Text, sondern verschiedene Formen darstellte, die als völlig oder teilweise neue Versionen und Revisionen des hebr. Sirach im Umlauf waren. Diese Ausführungen zeigen deutlich, daß die drei Hss. 248-493637 zusammengehören und eine Rezension überliefern; dies kann nicht bestritten werden. Dagegen kann man zweifelnd fragen, ob die von 248-493-637 bezeugte Rezension auch wirklich lu k ia n isc h ist. Diese Frage habe ich in meinem Aufsatz Hai Lukian den griechischen Sirach rezensiert? in Biblica 40 (1959) 210—229 mit Ja beantwortet. Das E rg eb n is (S. 228f.) soll hier abgedruckt werden: I. Die unter der Sigel L zusammengefaßten Handschriften des Sirach überliefern die Rezension des Lukian. Ein äußeres Zeugnis fehlt. Auch die Handschriften, die in den prophetischen Schriften die lukianische Rezension überliefern, versagen, weil sie eben mir prophetische Texte enthalten. Wichtig ist jedoch Sca, ein anerkannter Zeuge der lukianischen Rezension, der öfter mit L in Sirach zusammengeht. II. Deutlich verweist die Übereinstimmung mancher Varianten von L mit Chryeostomus (Chr.) auf Lukian. III. Die sehr zahlreichen Zusätze haben lukianischen Charakter.

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Einleitung

69

IV. Die Wortlautänderungen zeigen lukianisches Gepräge. V. Die Abhängigkeit von der hexaplarischen Rezension (0 = 253-Syh) ist für Lukian kennzeichnend. VI. Die gelegentlich zu beobachtende Lockerung der Abhängigkeit von O weist deutlich auf Lukian hin. VII. Besonders kennzeichnend für Lukian sind die Dubletten. VIII. Äußerst beliebt sind bei Lukian die grammatischstilistischen Änderungen; besonders hervorzuheben sind die Attizismen. IX. Umstellungen sind verhältnismäßig selten; auch dies spricht für Lukian. X. Im Gegensatz zum Plus ist das Minus der Zahl und dem Umfang nach gering. Dies ist kennzeichnend für Lukian, der allzu gern den Text erweitert, aber ebenso ungern ihn kürzt. Z ur N o tie ru n g d e r v on O L ü b e r lie f e r te n g rö ß e re n Z u sä tze (H albv e rse u n d V erse), die a u s G r I I sta m m e n . Im ersten Entwurf hatte ich die Z u s ä tz e (wie Rahlfs) im App. notiert. Aber dieser Platz war doch zu bescheiden, da sie nicht nur in philologischer, sondern auch in theologischer Hinsicht bedeutsam sind und es wahrlich verdienen, in den Kommentaren besprochen zu werden. Deshalb wurden die Zusätze in den Text in K le in d ru c k aufgenommen, wie dies bereite Grabe (nicht vollständig) getan hat.

V. Die Überlieferung des Textes als Ganzes H. Herkenne, Die Textüberlieferung des Buches Sirach : Bibi. Studien VI 1—2 (Freiburg i. Br. 1901) 129—140. Smend, Prolegomena, S. L X II—XCI : Die griech. Uebersetzung des Enkels, ferner S. XCI—XCVIII: Ueber eine zweite griech. Uebersetzung. D. de Bruyne, Étude sur le texte latin de ľ Ecclésiastique: RBén 40 (1928) 5—48. M. H. Segal, The Evolution of the Hebrew Text of Ben Sira: JQ R N . S. 25 (1934/35) 91— 149. C. Kearns, The Expanded Text of Ecclesiasticus. Its Teaching on the Future Life as a Clue to its Origin (Dies.), Rome 1951. Leider liegt die Dissertation nur in Maschinenschrift vor. J. Ziegler, H at Lukian den griech. Sirach rezensiert?: Biblica 40 (1959) 210—229. J. Ziegler, Die hexaplarische Bearbeitung des griech. Sirach: BZ N.F. 4 (1960) 174—185.

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sapientia lesu Filii Sirach

70

P. Katz, ThLZ 61 (1936) 278f. : Liste der Emendationen und Konjekturen in Sirach. J. Ziegler, Ursprüngliche Lesarten im griech. Sirach : Mélanges Eugène Tiseerant I = Studi e Testi 231 (1964) 461—487.

Wenn man von der Propheten-Septuaginta herkommt, kann man zunächst auch in den Weisheitsschriften den gewohnten Weg gehen. Bei der Textgestaltung bildet der Konsens der alten UnziaJen B S A und der zahlreichen Minuskeln die Grundlage. Häufig treten einzelne Unzialen und Minuskeln aus dem Kreis und bringen eine Sonderlesart, die nur in Ausnahmefällen den Ehrenplatz im Text erhält. Wie in den prophetischen Schriften können auch in den Libri Sapientiales die beiden wichtigsten antiken Rezensionen des Orígenes (O) und Lukian (L) festgestellt werden. Unter den Minuskein ragen drei Gruppen (a 6 c) heraus, die jedoch kein scharfes Profil haben; sie bringen zwar etliche beachtenswerte Sonderlesarten, schließen sich aber gewöhnlich einer führenden Unziale an. Die erste Gruppe (a) ist oftmals von der lukianischen Rezension (L) abhängig. Als lehrreiches Beispiel der verschlungenen Textüberlieferung sei 4 3 2 3 (2 5 ) genannt; diese Stelle zeigt ein äußerst buntes Bild, das uns vor allem wegen seiner christlichen Übermalung zur näheren Betrachtung einlädt. Λογισμω αυτόν έκόπασεν άβυσσον και ¿φύτενσεν εν αυτή νήσους. 25 a In sermone eins siluit ventus, 25 b et cogitatione sua placavit abyssum, 26c et plantavit in ilia D om in u s in su la s.

4323 a 23b

Auf die kleinen Varianten (εν vor Λογισμώ, άβυσσος statt άβυσσον, αυτή und αυτήν statt έν αυτή) werfen wir nur einen kurzen Blick und verweilen dann länger bei dem letzten Wort νήσους: νήσους V 248 336 358 542 543 768 La0m Syh Arm (II) Mal. (»εν έτέρω«) = Compl. ιησούς B-68-744-S A C 253 307 339 631 755 (o ησους) Sa Aeth Mal. = Aid. Sixt. κύριος Z-157-797 (ο κύριος) a c-679 155 LaPc (dominus) Mal. ιησούς κύριος 547* (del. ιησούςc)

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Einleitung

71

dominus iesus LaGP1 ο κύριος νήσους L248‫( ־‬ош. 0 ) 3 ‫־‬I5 b 443 534' 795 Lav (dominus insulas) o κύριος μίσος 672. Ein Überblick zeigt, daß die alten Unzialen B S A C bereits das christliche Ιησούς bezeugen, daß aber Vertreter der beiden antiken Rezensionen O ( = 253-Syh) und L ( = 248-493637‫ )־‬auseinandergehen; 253 stimmt mit B S A C überein, Syh und 248 gehen mit V (ursprüngliche Lesart νήσους) und 493-637 haben die Dublette κύριος νήσους. Die lukianische Untergruppe (/) bezeugt mit den beiden Gruppen a und c nur κύριος. Die Minuskel 672 (und ihre Zwillingsschwester 673) hat eine ihrer zahlreichen FehlSchreibungen μίσος (statt νήσους). Die übrigen Minuskeln verteilen sich regellos auf die verschiedenen Varianten. In La hegen zwei Dubletten vor, eine Versdublette ( La j κατέναντι] και έναντι V : cf. 2612 375 ; pr. et Sa Arm = Syr | εχ&ρων 679

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

2914—20

14 15 16 17 18

19 20

Σ ιρ α χ

262

Άνηρ άγα&ός έγγνήσεται τόν πλησίον, και ο άπολωλεκώς αισχύνην εγκαταλείπει αυτόν. χόίριτας έγγνον μη έπιλάΰη * εδωκεν γάρ την ψυχήν αυτόν υπέρ σου. άγαϋα έγγνον ανατρέψει αμαρτωλός, καί αχάριστος εν διανοία εγκαταλείψει ρνσάμενον. έγγνη πολλούς άπώλεσεν κατεν&ννοντας και έσόλενσεν αντονς ώς κύμα ϋαλάσσης' άνδρας δυνατούς άπωκισεν) καί επλανη&ησαν έν εϋνεσιν άλλοτρίοις. αμαρτωλός έμπεσεϊται εις εγγνην και διώκων εργολαβίας εμπεσειται εις κρίσεις. άντιλαβοϋ του πλησίον κατά δύναμίν σου και πρόσεχε σεαντω μή εμπέσης.

B S A V Ο L I a b c min. La verse. 14 (19 -f- 23) τον πλ.] τω πλ. L613 578 315·248‫ ־‬: cf. La (proximo)·, τον πλούσιον V: cf. 5b; φίλον 336; -j- αντου 429 La veres. | ó άπολ. αΐσχ./έγκαταλ. αύτόν] tr. 311 ; om. ó V-253 248-106-545 a b 315 336 548 Mal. | απολελωχως L705‫ ־‬248-106‫( ־‬-λοκως) 155 307 (απωλ.) 336 404672 548 547 543 ‫ ׳‬Mal.: cf. 214 I καταλείφει B 315 358 543 753: cf. 17 210; εγκαταληχρεται 404-795 (-Лг4у.) | αυτόν] -την 797; > 545 15 (20) χάριτας] -τος 404‫ | ׳‬έγγνον] εγγνητου 248т * (εγγύς aot>txt)-493 b 404' 534' 547: cf. 16a; εγγνονν 679 | ¿πιλα^Ι -^ου с-404' 429 603; ·ΰης 534: cf. 727 I &5ωκ£τ] εϋηκε 578: cf. 455 Sap. 1221 | om. τήν /-1 5 7 6 ‫׳‬ 16 (21—22a) άγ. έγγ.] αγ. εγγνητου 404‫ ׳‬534‫ ׳‬: cf. 15a; αγα&ην εγγνην 248; bona repromi88ioni8 Lax | αναστρέφει 68-744797 ‫ = ׳‬Aid.; ανατρέπει 358 La I αμαρτωλός] -λονς 46 404' 443; αμαρτίαν V | v. 16] -j- εγγνων φενξεται αμαρτωλός 248 ; pr. repromissorem fugit peccator et immundue La 17 (22b) άχάριστος] άχρηστος 248 Anton, p. 1073 (non p. 1149): cf. 1818; pr. ó 543 j om. έν L248‫ ־‬La Mal. | καταλειψει L α-534' 307 (-ληφ.): cf. 14b; εγκαλνφει 358: cf. 419 | ¿νσά/χενον] ρνομενον 358: cf. Sap. 199; τον ρνσ. αντον L; liberantem 8e La 18 (24—25) om. καίί° 155 Lan * | εσαλενσαν 578 | om. αντονς 443 | κύματα 46 315' 706: cf. 246 | άπφκισεν] άπεκένωσε Sm.: cf. Syr | έπλανή&ησαν] επλανησεν αντονς α-534' verse.‫מ‬ 19 (26) αμαρτωλός] 4‫ ־‬παραβαινων εντολας (mandcUum Lav) κύριον L La = Syr I έμπεσειται I o] -σων B S* Mal. (»έν αλλω«); -σετω У-253 a 315' 339 543 755 Sa Mal. (»έν αλλφ«); -σατω 547; -σοι c ; -ση 311 404' | διώκων] pr. ô c-404' 543 Dam. p. 1536 (non p. 361) | έργολαβίας] -βειαν 358 (-βίαν) Dam. Anton. p. 1192; εργον ασέβειας 315‫ ׳‬Arm (malum) Mal. (»έν έτέρφ«); αργολαβιας Mal.lem; αργολογιαν 46 | έμπεσεΐται2°] -σετω 543 755 Sa; σνμπεσειται 404 | κρισιν V 46 155 315768 404 ‫ ׳‬La veres. Dam. p. 1536 (non p. 361); εγγνην A: ex 19a 20 (27) τον] τω 534; τον 336 603 | δνναμιν] pr. την 315 429 753 | σεαντφ] -τον 534*; αντω 679 | μή] μηποτε Sa; pr. και 311

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

263

2 9 2 1 — 27

Ά(?χή ζωής νδωρ καί άρτος καί Ιμάτιον καί οίκος καλνπτων ασχημοσννην. 2 : κρείσσων βίος πτωχόν υπό σκεπήν δοκών fj εδέσματα λαμπρά εν άλλοτρίοις. 23 επί μικρώ καί μεγάλω ευδοκίαν έχε, καί όνειδισμόν παροικίας ου μή àκονσης. 24 ζωή πονηρά εξ οικίας εις οικίαν, καί ον παροικήσεις, ουκ ανοίξεις στόμα* 2 5 ξενιεϊς καί ποτιεϊς εις αχάριστα καί προς επί τοντοις πικρά άκούση 26 Πάρελ&ε, πάροικε, κόσμησον τράπεζαν, καί εί τ¿ ¿v χειρ/ 0‫׳‬ου, ψώμισόν μ ε‫״‬ 27 ε£ελ#ε, πάροικε, από προσώπου δόξης)

21

B S A V O Z Z a & c min. La veras. 21 (28) ίωήίς = La°Pc] 4‫ ־‬ανάρωπον A (8up. ras.) Ľ - 157' 6 0155 '404‫־‬ 542 LayPc Syh Arm Chr. IV 265 Anton. p. 901 Mal. (»ή ζωής άν&ρώπον ώς èv έτέροις«) = Syr; -f ανύρωποις Tht. in Is. (ed. Möhle); + ανάρωπων Dam. p. 1293 LaPc: ex 3926 | ϋδωρ . . . άρτος] tr. A (sup. ras.) V M 57' a-534' c-404'-679 307 315753 547 543 542 421 358 336 ‫ ׳‬LaL Sa Aeth Chr. Tht. Dam. Anton. = Syr; aqua ignis panie Arm: cf. 3926 | om. και2° 254 | καί οίκος] pr. τίερι οικου 336; > Anton. | καΛνπτον 768* Anton. | άσχημοσ.] αισχύνην 534* : cf. 3013 ; -f ανδρος Sc ; -f avtov Z,248‫ ־‬Anton. 22 (29) χρεισσον S* (κρισσ.) 253 alii LacE (melius): cf. 1027 | βίος] οιχος 358: ex 21b | νπό] νπερ c | rel. | παροικίας ον μή Bret. Ra. = La (peregrinationis non)] οικίας ον μη 404 679; οικίας σον μη rel. : cf. 28b | fin.] 4‫ ־‬eativ γαρ ο ταπεινών και νψων O: ex Regn. 127 24 (81) παροικήσει B L753 307 248‫ ־‬La Syh Sa Dam. p. 1404. 184: cf. Sja*; -κησις Ve (-κης*) | ανοίξει B L753 706 307 155 248‫ ־‬La Syh Sa Dam.: cf. Syr I στόμα] pr. το 307 443: cf. 2222 25 (82) ξενιει 547 La Sa; ψωμιεις 358 | ποτιεις] potabil La Sa | om. εΐς S* A M 57‫ ׳‬a-534' b c-404' 46 155 307 339 358 443 543 547 La Dam. p. 1229 Anton. p. 1149 Mal. = Syr: post -εις | αχάριστα] -στονς 106545‫־‬ La; -στον 46 Syh (vid.) Sa Dam. Anton. | επι τοντω Dam. | πικρά άκ.] τιαρακονσης 404 | πικρά] μικρά 68744‫ '־‬Anton. = Aid.: cf. 2518 | άκονση] -σει 155 alü La Sa; -σης 6 3 7 7 0 6 ‫־‬545* 548‫ ;־‬-σεις Z r637545-106 ‫־‬c 296311‫־‬ 679 795 Dam.; ακονειν S* 26 (83) πάροικε] -κι V; -κονς 46 | κόσμησον] -μισόν 543 548; κομισον Ζ‫ ־‬ί48 307: cf. 4221 Εζ. 1658; κωσμεση V; pr. και L443 ‫ ־‬248‫־‬672 404‫ ׳‬La; -+‫ ־‬μοι Z48*‫ ־‬I εϊ τι] -f εστιν 542; > 547* | om. τή 358 | αε] μοι 706 27 (84) init.] pr. και 315' | πάροικε] πανοιξε 672 | δόξης] δοχης 358;

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Σίςαχ

2927— 304

264

έπεξένωταί μοι 6 αδελφός, χρεία τής οικίας. 2 8 βαρέα ταντα άν&ρώπω εχοντι φρόνηαιν, έπιτίμησις παροικίας και όνειδισμός δανειστοϋ.

Πε ρί τ έκνων

30

Ό αγαπών τον υιόν αυτόν ένδελεχίσει μάστιγας αύτω, Iva εύφρανϋή έπ εσχάτων αυτόν ‫־‬ 2 ο παιδενων τον υιόν αυτόν όνησεται επ’ αύτω και ανά μέσον γνωρίμων έπ αύτω κανχήσεται* 3 ό διδάσκων τον υιόν αυτόν παραζηλώσει τον έχ&ρόν καί έναντι φιλίαν επ αύτω άγαλλιάσεται. 4 ετελεντησεν αύτον ό πατήρ, καί ώς ούκ απέ&ανεν I

B S A X O L I ah c min. La veres.

pr. της 248 | επιξενωται 248; απεξ. 315 578 (-τε) | έπεξέν. μοι ό αδελφός,/ χρ. τής οΐχίας] tr. L La | uoi] μου 548; > 797 | o aA] φίλος 543; om. ó L248‫ ־‬j τής] rotę 6 8 5 4 5 744‫ == *־‬Aid. | ο/κ/ας] ξενίας Β* 28 (85) βαρεία 547 Dam. ρ. 220 | βαρ. τ./άν&ρώπφ εχ. φρόν.] tr. 672; om. άν&ρώπφ 248 | σννεσιν 547 | επιτιμήσεις S A | παροικίας Sm. = ho8pitalitali8 La2*] οικίας codd. et verse.: cf. 23b 416 | όνειδισμός] -μον S*; ‫־‬μοι 46; δανεισμός Herk. Nestle p. 55 = Syr | δανειστοϋ] -στων 672; faenorie La2*; hoepitalitatis LaA; όνειδιστον Kuhn II 108; pr. δυνάστου και 575 80 1 Περί τέκνων = LaGPc] περί παιδενσεως τ. I La^1; περί παιδιας τ. 547 ; + παιδείας 404 (‫¿¿־‬ας)795‫ > ;־‬Ο-V 4 9 3 7 2 8 575 157 46 106‫ ־‬LavPc | αγαπών παιδευων 429: ex 2 a | om. αύτον Io Arm: cf. 2 a 3 a | ενδε?.εχίσει] -χησει B-S A Z r248672‫ ־‬a-534 155 249755 753 ‫־‬754 307 311-706 339 358 404‫ ;׳‬-*eat 253; -λεγχησει 421 (tr. post α15τφ); -χιζει 336 547 613 La Syh Arm: cf. 418 | μάστ. αύτω] tr. 155 307 La | μάστιγά 46 LaT Cites, vg. | αύτω] -του 155 679 768 I έπ*] επι των 534‫ | ׳‬εσχάτων] -τω Bc A La Syh verse.: cf. 1 0 b 113; > I I αύτον 2°] -τω ¿ 155 429; επ αντω 753 | fin.] 4‫ ־‬και ου μη ψηλάφηση ΰνρας των πλησιων 547m« 755 Lav (ic) 2 παιδενων] αγαπών 493txt-637: ex ia | om. τόν 248 | om. αύτον 358 La®* Arm: cf. 1a | όνησεται] ονη&ησεται 679; αινε&ησεται Sc La (laudabitur) Sa Aeth; ήσύησεται l ; ενφρανΰησεται L Aug.te (laetabitur) Anton. p. 1044 = Syr I επ*αντω Io] επ αυτών 155 157; εαυτω 315; -+‫ ־‬δωρον 421 | έπ* αΰτω2°] επ αυτών 744 = Aid.; > 358 Árm i: cf. 3b 8 b LaP° Spec. A rm ii | χατελειπε(ν) A 253 637 alii | μεθ αντον A a 155; μεθ εαυτόν 307 755 5 6a fin.] -f επ αντω 248 La (in ülo); 4‫מ¿ ־‬- filio 8uo Aeth | om. τη 2o 336 I τελευτήσει 443 | om. αύτον2° 613 | ελυπη&ην 46; ατίελυηηΰη 672 6 έναντι 542 | έχύρών] pr. των Ζ,248-315‫ ־‬/ c-404'; εϋνων 155(a1ö.): cf. 331a 468 518 Sap. 105 | εγκατελιτιεν 547 755 : cf. 134 | ένδικον 296-548; ένδικων V* (εισδικων0) | καί] εν 753 | φίλοις] -4‫ ־‬αυτόν 547 verse.ρ | αποδιδοντα 307 (-δουντα) 547 753; ανταποδιδουνται 755; ανταποόεόωτα¿ 404 7 περιν*^ων] -ψήχων 248; περ¿ ψυχών B-S 46 307 339 547 548 679 795 La Sa(8ing.) Aeth(sing.) Mal. (»έν έτέρφ«) Sw.; pr. ó L248‫ ־‬Chr. III 330 V II 543 I υιόν] υιών B-S* 46 296 307 543 545^ 547 548 679 705 795 La Aeth Mal. (»¿ν έτ^ρω«) ; υμονν V ; τον υιόν αυτου Chr. (τον εαυτόν pro αντον II I 330) I καταδεσμενσει] -σεις 404; -μενει 542 768; ‫־‬μουσει V; -μουντά 753; καταδησει Chr. VII 543 | τραύματα] τραύμα 46 Arm ; pr. τα Chr. II I 330 | avrotíl0] -των S* 46 Sa | σπλάγχνα] pr. τα L542 '404 339 336 248‫־‬ 8 έκβαίνειί0 Clem.] αποβ. B Anton. p. 1045; εκβαιη 534 | καί υιός] νιος δε 429 I προαλής Clem.] -λας 307; προάαλης 358; προαυλης 493 (·λεις)-63Ί ; προωλης 429 603 613° 672 679 797; παραλοιας 575; πατραλοίας 705 9 τέκνον] τον νιον σου Anton. ρ. 1045: cf. La (filium, -f‫ ־‬£m¿mPc) e t 13a | εκθαμβώσει V | α εί0] σοι 315 705* 795; 1°ЛЛ2° 548 Anton. | σνμπεζον C 10 μή I o] και 68-744 = Aid.; pr. και 755 Arm Anton. p. 1045 | om. αντω 542 | οδννηθης Ο-V L 542 (οδννθης) 547* La (doleos) ; σνλλνπηθης Anton. I έσχατων] -τω B-S 315 La Syh veres. = Syr: cf. ib; -|- σου 578 Aeth j γομφιάσεις] -σης ί-157' a 46 alii; -aci (-ση 249-754) L248-315‫ ־‬b 339 534 542 Syh verse. Anton. = Syr; 4‫ ־‬εις 68-744' = Aid. | om. σου 248 Lax 11 578 | χρυσίου] πλούτον 542 Aeth: cf. 345 | ττνευμα Sm. = Η] σώμα codd. et veres. | δλβος] -βιος 548; πλούτος 421 795 | μετρητός c 16 Περί βρωμάτων B*-S 248 155 542 755 795 Arm Mal.] περί νγιας A; > rei. I πλούτον 46 | βελτιον 637 alii ; -τ«ω 46 | νγιείας A Bc L“248 alii] νγιας B* C V-253 alii; υγείας S 248 alii Mal.; υγεία 46 155; υγια 421; υγιεια 548: cf. 118 j χαράν] χαριν S*

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

267

Sirach

8017—22(23)

17 κρείσσων θάνατος ύ7ιερ ζωήν πίκραν

καί ανάπαυαις αΐώνος ή άρρωστημα εμμονον. 18 αγαθά έκκεχυμένα επί στομάχι κεκλεισμένω

θέματα βρωμάτων παρακείμενα επί τάφω. 19 τί συμφέρει κάρπωσις είδώλω; ούτε γάρ έδεται οϋτε μή όσφρανθή' ( 20) ούτως ο έκδιωκόμενος ν710 κυρίου. ( 21) 20 βλέπων έν όφθαλμοΐς και στενάζων ώσπερ ευνούχος περιλαμβάνουν παρθένον καί στενάζωνy οϋτως 6 ποιων ¿ν βίφ κρίματα.

(2 2) 21

Μή δως εις λύπην τήν ψυχήν σου καί μή θλίψης σεαντόν έν βουλή σου. (2 3) 22 ευφροσύνη καρδίας ζωή ανθρώπου, B S A C V 0 L I ab c min. La veres. 17 κρεισσον 296548‫־‬c alii Las * (melius): cf. 14a | πικρόν] πονηραν a b 753 S a = H I καί άνάπ. αΐώνος (-νιος S«» La) Sc ¿ 248‫ ־‬-З15753 647 336 ‫׳‬ La = H] > rel. : cf. Ziegler, Die Münchener griech. Sirach‫־‬H8. 493 p. 52—54 | ίμμονον] εμμενον 307 (-νων) 315' 768 Dam. p. 188 (non p. 24) 18 init.] pr. tit. περί βρωμάτων a-534 c 336 753 LaL Sa (+ quae est utilüas) : cf. 16 init. I άγαθά] pr. ώσπερ Anaet. p. 688 ; sicut escae ( = εδέσματα Dillm. p. 116) Aeth | έκκεχυμένα] κεχνμενα 548 (-χημ·) Max. p. 940; κεκλεισμενα 248 = Syr: ex 8q .; abscondüa (= κεκρυμμεναΐ Sm.) La | έπ ίί0] εν 547 I στόματός κεκλεισμενον 534 (-κλησ.) | 1 8 b init.] pr. ή l 672 Anaet. ( = Epiph. II 363) ; pr. el Sa ; pr. quasi La Arm (el quasi) = Syr ; pr. sic Aeth | άεμα B Syh (vid.); ϋνμαχα 755; πεμματα l (tr. poet βρωμάτων) ; εδέσματα versa. Anaet.; άεαμα 358 Dam. p. 1280 | βρωμάτων] 7ιροβατων V | παρακειμενων Dam.; παρατιθέμενα 336 | ¿π¿2o] εν L ~tM-672 155 Aeth; ante Syh ‫ =־‬H ; > 248 La | τάφω] -φον У-253; pr. τω 336 19 (19—20) είδώλω] -λων‘443* Î 543 673 706 verse.‫ | ״‬οϋτε Io] ου 493 | εχεται 795 | οϋτε 2°] ονδε 253 SaTh; + γαρ 755 La‫״‬c | μή όσφρ.] μην οσφρ. 46 603 679; οσφραίνεται Anaet. | οντος 493 | ô έκδιωκ.] qui vindicatur (= ο εκδικούμενος H art Sm.) Syh: cf. 3930 | ύπό] παρα 46 20 (21) βλέπων] pr. ô 248 575 | έν όφθ.] τοις οφθ. 248 La; -f αντου C i 46 542 575 verse.p = Η | καί στεν.ί0] καταστεναζων 130 | ώσπερ] ως 307 PeBas. II 800 ; -f yaQ 542 | εύνονχος] pr. ό 548 | περιλαβων 358 ; παραλαμβανων c-679 | παρθένον] -νων 253; γυναίκα 672 ; > c I hab. v. soc B™* O-V L'~2A9-315' b 534' 753 Mal. = H et 204b | κρίματα] κρίμα 534' = Η ; πραγματα L 5 1248-3‫ '־‬Mal. (»κ ρ ίμ α τα ή π ρ ά γμ α τα ώς έν έτέρφ«) 21 (22) δως *¿ς] δώσεις 613 728; δωσης 155 336 542; om. είς 358 547* 548 La: cf. 316 3820 | τη ψνχη 155 336 358 542 547* 613 679La; την καρδιαν 46 Sa: cf. 3820 I καί μή] μηδε 155 | θλίψης] -χρεις 637 | σεαντόν] εαυτόν I r 248-705 46 548 753 | έν β.] τη β. 613; εν τη β. 543; εν ζωη C; in animo Lax 22 (23) ζωή] pr. αυτ/7 248 La (4‫ ־‬z*î) = H ; > 534 | ανθρωπω 46; -πων 542 | 22a fin.] -f (23b) el thesaurus sine defections sanctitatis La: cf. θησαυρός αδιάπτωτος η θεοσεβεια Anton. p. 768 et σοφίας δε θησαυροί ανεκλειπ·

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

8022(23) —84(81)3

Σιραχ

268

και άγαλλίαμα άνδρός μακροημέρευαις. (2 4) 23 άπάτα την ψυχήν σου και παρακάλει την καρδίαν σον

και λύπην μακράν απόστησον από σου * πολλούς γάρ άπώλεσεν ή λύπη, και ουκ εστιν ώφέλεια εν αυτή. (2 6) 24 ζήλος και ϋυμός έλαττοϋσιν ημέρας, και προ καιρού γήρας άγει μέριμνα. (3027) 33 13b λαμπρά καρδία καί άγαύλη έπί έδέσμασιν των βρωμάτων αυτής έπιμελήσεται. (2 5)

34 (31 ) i

Άγρνττνία πλούτον έκτήκει σάρκας, και ή μέριμνα αυτόν αφιστδί ύπνον. 2 μέριμνα άγρνπνίας αποστήσει νυσταγμόν, και άρρωστημα βαρύ έκνήψει ύπνον. 3 έκοπίασεν πλούσιος εν σχτναγωγή χρημάτων και εν τή αναπαύσει εμπίπλαται των τρνφημάτων αυτόν.

B S A C V O L l a b c min. La verse. τοι Clem. I 284 (cf. Luc. 1233) et Φησανροι . . . και πλούτος ανεκλιπης . . . σοφία Clem. II 340 | άνδρός] καρδιας I 672 Aeth: ex 3423 | μακροημέρευαις] -σεις Sc 706; μεγαλοημερενσεις S* 28 (24—25) άπατα] -τω 253; αγαπα Β-S* A 248 α-534 157e 404 543 575 753 Mal.: cf. 1416; miserere La | παρακάλει] pr. μη 672 | μακράν] μικραν 706: cf. 1010 I άπόστησον] -στερησον 547 | άπό σου] απο μου 744*; απ εμού 253 I απώλεσεν Dam. ρ. 24] απεκτεινε(ν) Β Ο-V (-τινεν) b 46 307 358 443 534 547 753 La Aeth Antioch, p. 1512 Mal. = H ; 4‫ ־‬και απεκτεινεν 248: cf. Syr; tr. απώλ. post λύπη 421 | om. ή A V253‫ ־‬a-534' b c-404'307 155 679‫־‬ 315 429 443 547* | om. 23d 248 547 =■ Syr | om. καί ult. 404‫ | ׳‬ώφ./έν αντη] tr. 429 | ωφέλεια] οφελος Dam.: cf. 3130 Cor. I 1532 Jac. 214 1β | êv αντη] εν αντω 755; in tristitia (= εν λνπη) Aeth Ármi = Η 24 (26) ζήλος] οργή Max. ρ. 837 | ελαττονονσιν C V 755: cf. 1623 | και προ κ. γήρας άγει] γήρας προ κ. φερει 421 | γήρας άγει] tr. Dam. p. 236 j γήρας] γηρονς Sc | μέριμναν S 46 315 534 679 797 LaT* 88 13b (8027) 13b] cf. Thomas, VT 10 (1960) 456 | έδέσμασιν] ‫־‬ματων 358 542 755 768; ·ματα 672 | των 0ρ.] σίτων βρ. 672; > 768 | έπιμελήσεται] ·ληύησεται 315; obliviecetur ( = επιλησ&ησεται Hart) Syh; πιμελώσεται Kuhn II 108: cf. Prov. 38 134; πιμελής Ισται Katz 84 (81) 1 πλούτον] et divitiae Syh; divitie ( = πλούσιον) Sa = H | σαρκα 46 603 = H I αφιστατο A 2 αποστήσει 336 543 La Bret. Ra.] απαιτήσει (απαρτ. 768) rel. (Anton, p. 920 Max. p. 880) | νυσταγμόν] ύπνον 575: ex i b 2b | βαρύ] μακρύ 336; αντον 46 | έκνήψει] εκνιψει I 249754‫ ־‬alii Grotius; εκτηξει 603: ex i a ; εκνισι V; εκριψει 672 | ϋττνον B *c2 C 0534‫ '־‬c443 358 307 46 679‫ ־‬veres.‫ ת‬Mal.*] animam La; ύπνος rei. 8 εκοπασε 358 | έν τή αναπαύσει] in requie 8ua La Arm: cf. 4b; om. εν τή 606; om. έν Lax ; om. τή 149-260 | εμπιμπλαται Β 157 254 315e 443: cf. 149; εμηιπλανε 578 | om. τών 248 46e

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

269

84(81)4— 10

4 εκοπίασεν πτωχός εν ελαττώσει βίου

και εν τη αναπαύσει επιδεής γίνεται. 5 6 7 8 9 10

Ό αγαπών χρνσίον ον δικαιω&ησεται, και ό διώκων διάφορα εν αυτοϊς πλανηϋήσεται. πολλοί εδόϋησαν εις πτώμα χάριν χρνσίον, και εγενή&τ¡ ή απώλεια, αυτών κατά πρόσωπον αυτών. ξύλον προσκόμματος έστιν τοϊς έν&ονσιάζουσιν αντώ, και πας αφρων άλώσεται εν αντώ. μακάριος πλούσιος, δς ευρέ&η αμωμος και δς όπίσω χρνσίον ονκ επορενΰη ‫״‬ τις εστιν, καί μακαριούμεν αυτόν; εποίησεν γάρ ϋανμάσια εν λαώ αυτού. τις εδοκιμάσ&η εν αντώ και ετελειώ&η; και εσται αντώ εις κανχησιν. τις εδννατο παραβήναι καί ου παρέβη,

B S A C Y Ο L I ah c min. La verse. 4 πτωχός] πλούσιος 46*; βοοτος 795; malus Syh | βίου] πλούτον 548* | èv τfj άναπ.] 4‫ ־‬αυτόν 248 α797 547 /534‫ ־‬Arm: cf. 3b; in fine La | êπιδεής γίν.] ενδεής γιν. 603 755; εμπιπλαται 46*: ex 3b 5 χρνσίον] -σιον 768; -σον Anast. p. 436: cf. 718; τον πλούτον Anton, p. 885: cf. 3015 I δικαιω&ησ.] διασωάησεται 0-534 | om. 5b l 755 Anast. | om. ό2° 534 795 | διάφορα Sm. Ra.: cf. 718] consumptionem La; multa Laz* Spec.; φάοραν 358 443* 603; διαφ&οραν rei. | èv αύτοίς Sm. Ra. = in ittie Laz* Spec.: cf. Η] αντοις 315; αντης 768 Mal.; atrra 493; οντος S 248; > La; αντος rei. | πλανηάήσεται Sm. = inplanabitur Spec.] inplicabitur Laz* Paulin.: cf. Einl. p. 17; πλησ^ησεται (εμπλ. 542 795) rei.; 4‫ ־‬αντης c-679-795 358 547 La (ex ea) 6 έδό&ησαν] εδε&ησαν 248: cf. Η ; εφ&αρϋησαν Antioch, p. 1457 | εΐς πτώμα] εις ‫־‬αατα 578 Antioch.; εις πτωσιν 307; > 248 | om. χάριν La Dam. p. 1480 Antioch. | om. έγενή&η Anast. p. 436 | om. ή B A C a c-679 46 339 543 547* Anast. : post ·η | om. αυτών Io 339 | κατά πρόσ.] ενώπιον 336 7 ξ. προσκόμμ.] ουδέ τίροσταγματος S*; £. προσκομματι 46 | εστιν] επι 578 I τοϊς] pr. πασι 336 Sa Aeth; > 307 | ένάονσιάζονσιν S* l-157' a b c 315' 358 543 Sa (vid.) Aeth] ενονσιαζ. 307; ΰνσιαζ. O-V 248 Dam. p. 1480; εν&νσιαζ. rei. | αντώ Io] -το 547 613 679 | άλο^σ.] αλλοιώσει ai 339 | εν] επ 5 3 4 7 9 5 155 < ;‫( * ׳‬add.1) 8 πλούσιος] άνθρωπος 336 Antioch, ρ. 1457 LaT Miss Rom. et alii testes lat. = H; pr. ó V 6 547 613 | 6ς ενρέ&η/άμ.] tr. 797 | χρυσίου ονκ] κυρίου 339 9 εστιν] 4‫ ־‬οντος Ľ -315' 613 La = Η | om. καί 254 verse.ρ | αυτόν] -τω 728 | om. γάρ C Aeth | ΰανμαστα c-795: cf. 3920 4814 10 10a/10b] tr. 253 | έδοκιμάσΰτ¡] εδικαιω&η 307 | εσται 0-Sc-V L -106 b 46 547 La Ra.] έστω rel. | αύτώ O-Sc-V L547 46 248‫ ־‬La Aeth Arm Ra. = H] > rel. j κανχησιν] -χημα L 547; 4‫ ־‬αντω 613 | ον παρέβη] ονκ

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

3410— 14(3110— 17)

Σι^αχ

270

και ποιήσαι κακά καί ουκ εποίησ&ν; 11 δια τούτο στερεω&ήσ6ται τά αγαάά αντον,

και τάς έλεημοσύνας αύτοϋ έκδιηγησεται εκκλησία. Έπί τραπέζης μεγάλης έκά&ισας ; μή άνοιξης επ αυτής φάρνγγά σου ( 13 ) καί μ ή εϊπης Πολλά γε τα έπ αυτής‫״‬ ( 14) 13 μνησϋητι δτι κακόν δφϋαλμος πονηρός. ( 15) πονηρότερον όφ&αλμον τι ίκτισται; διά τούτο από παντός προσώπου δακρυει. ( 16) 14 ου έάν έπιβλέψη, μή έκτείνης χεϊρα ( 17) καί μή συνάλίβου αύτω έν τρνβλίω. 12

B S A C Y Ο L I ab c min. La veras.

επαρεβη 543 797 | om. καί4o Lav Dam. p. 1480 | κακά] κακίαν 248 =‫י‬ Η ; κακόν 443 LaGZ* Sa Anast. p. 356 Ambr. II 500aP Caes. 8. 140,1 141,1 11 διά τούτο L La Katz = H] > rel. | 11a fin.] -+‫ ־‬εν ισραηλ 339 | om. τάς Dam. p. 1480 | διηγησεται 603 Mal. | έκκλησία] -σιας 755 768*: σοφία A; pr. εν 542 603 672 797 Aeth; pr. ή Dam. 12 (12—18) init.] pr. tit. περί βρωματων 254-603 404547 ‫׳‬, περί τραπεζης και βρωματων 336 : cf. Η, περί εστιασεως και όπως δει εστιασάαι I, περί εγκράτειας 249-754 La0 1 ‫( ״‬+ ciborumΓ), περί απληστίας 679 | init.] pr. vie 694a = H ; pr. 8i Sa Aeth (et si) = H ; pr. φαγε ως ανάρωπος εαν Dam. p. 1412: ex 16& | μεγάλης έκά&.] μεγ. κα&ισας 248; εκαό. μεγίστης 404; om. μεγάλης Z,48*‫ ־‬j îab init.] pr. και 315‫ | ׳‬άνοίξης] -ξεις 296-548 alii; -ξας S*; ανοιγης 421 | έπ* αντής/φάρ. σου] tr. 248 307 Sa Antioch, p. 1440 | έπ* αυτής Io] επ αυτή S a c-404,-679 1 5 7 6 1 3 575 443 429 339 336 ‫ ׳‬254-603 επ αυτήν I 155 249-754 358 543 Dam.: cf. La (super illam); επ αυτό 694a; εν αυτή 307; > 421 | φάρυγγα] pr. τον Β* 307 336 421 | om. μή2° A C 307 339 421 578 | γε] σοι 705 | έπ* αντής2°] επ αυτή 358 421; εν αυτή 694a 768 Aeth; εν αυτής (sic) 68-744 548 = Aid. 18 (14—15) init.] pr. φυλαξον Dam. p. 217 | κακόν] + ει 336; + est Lav Syh I όφ&. πον.] οφ&αλμον πον. αυτου 421 | 13b] μηδέν πονηρότερος κεκτισται 421; pr. και 493 Sa = Η | όφ&αλμου] + πονηρού 307: ex 13a | τί] τις 68-744 Las* (vid.) = Aid. | εκτισΰη V | άπό] επι 547 | π. προσώπου] π. αν&ρωπου 548; tr. 404' | δακρύσει 46 (-σείς) La Syh Dam. p. 217 14 (16—17) οΰ εάν] ον αν 493; ους εαν 755 | έπιβλέψη] -φει 296-548 alii; -φης S* 155 543 694a Syh Dam. p. 1413 Antioch, p.1440 | έκτείνης] εκτινι V | χεϊρα] pr. την 307 603 613 694a Dam. Antioch.: cf. 18b; -f- σου 248 694a La veras. Dam. Antioch. = Syr: cf. 18b | om. καί 705 Lav | συν&λίβου] σνντριβου 307 797 (συνάρ,); συμβάλλου Katz | αντώ] -του Mal.; αντ αυτου Ζ,“248-315'; μετ αυτου 358 Sa Or. IV 465 = Η ; οινω 545e; > 694a La I τρυβλίω] pr. τω S C L ‫ ־‬248-315‫ ׳‬a - 5 3 4 6 9 4 547 543 542 155 46 ‫׳‬a 75 Antioch. Mal.

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

271 ( 18)

Ι 5

(19)

I6

(20)

!ľ

(21)

18

(22)

19

( ‫ ־‬4)

20

(*3)

д415—20(8118—23)

νόει τα του πλησίον έκ σεαντου καί επί παντί πράγματι διανοον. φάγε ώς αν&ρωπος τα παρακείμενά αοι καί μη διαμασώ, μη μισηϋης. παΰσαι πρώτος χάριν παιδείας καί μη άπληστεύου, μήποτε προσκόψης' καί εΐ άνα μέσον πλειόνων έκάϋισας, πρότερος αυτών μη έκτείνης την χεϊρά σου. Ώς ικανόν άν&ρώπω πεπαιδευμένα) τό ολίγον, και έπί τής κοίτης αυτόν ουκ ασθμαίνει, ύπνος ύγιείας επί εντέρω μετρίω ‫״‬ ανέστη πρωί, καί ή ψυχή αυτόν μετ αντοϋ. πόνος αγρυπνίας και χολέρας καί στρόφος μετά ανδρός άπληστου‫״‬

B S A C У Ο L I a b c min. La veres. 15 (18) om. τα 46 La0**1 | του πλ.] τον πλησίον 578 744 = Aid.: cf. 1714; των πλ. Antioch, p. 1440 | èx σεαντου] εξ εαυτόν 253 Zr679 547 443 248‫־‬ Dam. p. 1137 Anton. p. 1140 Antioch. ; εχ σεαυτον (sic) 694a; pr. ως O = Η | πράγματι] ρηματι 248; > 404' Mal. 16 (19) παραχείμ.] παρατιϋεμενα 542 755 = Luc. 108; προχειμενα 694a | σοι] σου 68-744 == Aid.; > Clem. | om. 16b Clem. | μη Io] μηποτε Sa; > 106 I διαμασώ] -σου S*; άμειδιάσης Kuhn II 108 | μή%°] рг. iva M57' 311 336 404613 547 ‫ ׳‬Antioch, p. 1440: cf. Η ; μηποτε 307 755 Sa = Η ; > 534 17 (20) πρώτον 248 46 534; > 755* | om. 17b Clem, j om. χαί 46 Lac j om. μή Antioch, p. 1440 | άπληστενον] -σταινον 705; 4‫ ־‬em τραπεζης Dam. p. 1332 Anton. p. 909 | μήποτε] μήτε 728; μη Antioch.; iva μη 797; και 534 | προσχόψης] προτερος χοψης Antioch.; μισηύης 534: ex 16b; εν μεσις (sic) 694a 18 (21) xai et] xav Clem.p; om. xaí b 311 Sa Aeth; om. εΐ 797 | πλειόνων] πλησιων 694 a | χαΰισαι V | τιρωτερον 534 694 a | αυτών] -τος 336 429 I τήν χεϊρά σου] om. τήν b 542; om. σου 543; χειρα Clem. = Η et 14a 19 (22) Ής] το Clem. ; > Syh | Ικανόν] ‫־‬νω 548 | τό όλ.] οίνος Clem. ; vinum exiguum (= ολίγος οίνος 545c) La: cf. Tim. I 523 | om. χαί b | ούχ άσΰμαίνει] ουχ ασάενει (-νη 296-548-795) C c-679-795 46 336 429 613; ουκ αναστενασει 404; αναπαυσεται (leg. αναπνενσεταιΐ) Clem.; ο(υ) μη βλαβοι 694a 20 (24 28) ύγιείας A Bc alii] υγιας B*-S C 253 alii; υγείας 248 alii Mal.; υγεία Dam. p. 373; υγιείς 155: cf. 118 | επι έντ. μ.] επι εντερων μέτριων Max. ρ. 804; εν εντ. μ. Chr. IX 133 Mal.; ev σπλαγχνω εντ. Chr. I 346; επι ετερω μ. 1 0 6 4 0 4 545‫( ־‬ενετερω) 679 694a | ψυχή] ισχύς 404 | αυτόν 2°] -τοις 694a | πόνος] -f δε S Clem.; 4‫ ־‬γαρ 613 | αγρυπνία 603 | χολέρα 248 443 603 795 La Cierń. = Η; -ρου 797; σχολερας 493; σχολερα 672 | στρόφος Clem.] στρεφόμενος S* ; ira (οργή) SaL

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

3421—26(3125—30

Σιραχ

272

(2 5) 2 1 και ei εβιάσΰης εν εδέσμασιν,

άναστάς εμεσον πόρρω, και αναπαύση. ( 26) 22 ακουσόν μου, τέκνον, και μη εξουδενώσης με, 7mi επ εσχάτων ευρησεις τους λόγους μον (2 7) iv πασιν τοϊς εργοις σου γίνου εντρεχής, και παν άρρώστημα ου μή σοι άπαντήση. (2 8) 23 λαμπρόν επ αρτοις ευλογήσει χείλη, καί ή μαρτυρία τής καλλονής αυτόν πιστή. (2 9) 24 πονηρω επ αρτω διαγογγυσει πόλις, καί ?5 μαρτυρία τής πονηριάς αυτόν ακριβής. ( 30) 2 5

Εν οίνω //ή άνδρίζου‫״‬ πολλούς yap απώλεσεν ο οίνος. (30 26 κάμινος δοκιμάζει στόμωμα εν βαψή, ούτως οίνος καρδίας εν μάχη υπερήφανων. B S A C (fin. 22) Y O L I ab c min. La verss. 21 (25) om. καί Io 613 Aeth | om. ei 706 | εβιασ&η 672 SaTh; ενεβιασ336; εκβιασ&ης 578 | άναστάς V L248‫ ]־‬αναατα rei. | εμεσον πόρρω α534‫]־‬ εμεσον V* (επεσονc) L248‫ ־‬Sa; μεσοπωρων B A C c 443*; μεσοπορων Sc 253 ¿ 6 alii: Thack. § 630; μεσοπωρσν S* 542; μεσόπορον 547; μετάπορων 578; πεζοπόρων 575; e medio evome (et vomeGp1) La Syh; μεσοπορων εμεσον 248 Mal. (»¿v .] %ρ. και καρδιας Clem. La | καρδίας] -δια c; ανδρος b: ex 3022 | om. καί 534 LaM* | ψυχή 296-548 | οίνος πιν. èv κ,] εκτισται απ αρχής (ex 27d) πιν. Clem.; pr. ό 548 | οίνος πιν. ΓΛ οίνος πιν. (29a) 578 Syh I καιρφ] pr. τω 404; ‫־‬h αυτόν L~us Aeth = H | ανταρκως 547 La (moderate) Clem.F PsAth. IV 381 (lib.) 29 (88—89) πικρία ψ. = La (39)] > La (38a) Clem. | πικρία] 4‫ ־‬γαρ 755 I πιν.] γινόμενός A | om. πολύς 705* Aeth (vid.) = Η | άντιτηώματι] ‫־‬πτώμα S*; παντι πτωματι Clem.; εν πτωματι 46 157 80 (40) πλη&ύνει] trah. La Clem, ad 29b (38b) | μέϋη #.] με&υ ê. 673* 795 Kuhn II 109; μεδην ΰνμος 358; tr. 248 543 | αφρονον 795; -νων 336 | έλαττών] -ττονσα 311 ; ελαττονμένος 46: cf. 27c; πλαττων 296 548‫ ;־‬ελασσον 755: cf. 1623 I προσποιών] -ποιούσα 311; ποιων 672 La (faciene) veras.p Dam. p. 157 I τραύμα L547 296 46 248‫ ־‬veres, p Dam. 31 (41—42) συμποσίου 307 404: cf. 356 491 | om. οίνον Arm Clem. | μή έλ./τόν πλ.] tr. 253 Lan | ελέγζης] ‫־‬ξεις 296*-548c; ελεγχε Max. p. 884 | τόν πλ.] τω πλ. 543; om. τον 672; φίλον 534' = Syr; ‫־‬+‫ ־‬σου Dam. p. 1568 Lac verss. | εξον&ενησης B b 155 157' 315-672 (-σεις) 443 542 547: cf. 22a | αφροσύνη 547 672 679: cf. 27d | αύτου] σου 534 | αυτω] -τον 296-548 | αυτόν #Α.] αυτω &λ. 404; tr. 705 La Syh verss.p = Syr | θλίψης] -ψεις 296-548 | απαιτήσει] απατησει 253 547 613*: cf. 1418; απαντήσει αυτόν 248: cf. 1929; απεταση 404 8246 Septuaginta Gottingensis XII, 2

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

18

3 5 1 — 6 ( 3 2 1 — 8)

35 (32) ! (’) 2

(3)

( 4) ( 5) ( 6) ( 7) ( 8)

Σ ιρ α χ

274

Ηγούμενόν σε κατέστησαν, μη επαίρον γίνου εν αύτοϊς ώς εις έξ αυτών, φρόντισον αυτών καί οντω κάθισον' και πάσαν την χρείαν σου ποιήσας άνάπεσε, ΐνα ευφρανθης δι αυτούς καί ευκοσμίας χάριν λάβης στέφανον.

Λάλησον, πρεσβύτερε, πρέπει γάρ σοι, έν ακριβέϊ επιστήμη, και μη έμποδίσης μουσικά. 4 όπου ακρόαμα, μή έκχέης λαλιάν καί ακαίρως μή σοφίζου. 5 σφραγίς άνϋρακος έπί κόσμω χρυσώ σύγκριμα μουσικών b συμποσίω οίνου· 6 έν κατασκευάσματι χρυσώ σφραγίς σμαράγδου μέλος μουσικών εφ’ ήδεϊ οϊνω. 3

B S A У Ο L I a b c min. La veres. 35 (32) 1 (1—2a) init.] pr. tit. περί ηγουμένων Bc2, περί ηγουμένου 795, περί καθηγούμενον ευταξίας 679, περί εξουσίας 358 | om. ia 68-744 = Aid. | κατέστησα 679 Anton. p. 1013 (non p. 1109) Antioch, p. 1777; -σεν 336 | γεινου S V; γενου 543 575 755 | om. εν αύτοϊς 795 SaTh Arm = Syr; om. εν S 248 α-534'Lax Anton. p. 1109 PsCypr. | αυτών2°] -τον V 493-106-545* alii; -τω 358 2 (2b—3) ποιήσας] ποιησον και ευδοκιμησας L | άνάπεσε Anton. p. 1109 Antioch, p. 1777] -σον A 1-157‫ ׳‬a-534755 575 547 543 443 358 339 155 ‫ ׳‬Dam. p. 1537; -σαι Z,248‫ ־‬c 46 429 542 603; αναπαυσαι 248 | om. δι 358 | αυτούς] -του 705; -των 797 | εύκ. χάριν] ευδοκίας χ. Dam.; ευκοσμιαν 755 | στέφανον B Ο-У L b 46 358] pr. δι αυτών Sc; pr. τον rei. 3 (4—6) λαλει 534 | πρεσβύτερε Clem.] -τα c-679-795 46e 358 429 542 547 Mal.com: cf. 2520; -τατε 543; -του 755; -τερω 248 Las ; -τεροις 46*; προς θυγατέρα V ; -f- εν συμποσίω Clem. | πρεπον 46* | σοι] σε 578 | 3b init.] pr. αλλ απαραποδιστως λαλησον και Clem. | άκριβεΐ] -βεια 248 46 155 Clem.: cf. 1625; -f δε 248 46e Chr. X II 523 | επιστήμης 248 46 Clem. | om. καί S* 339 I μή Ιμπ.] εμποδίσεις 248 46e Chr. | μουσικόν 46* 4 (6) έκχέης] εκθης 155; ενποδεισης 534: ex 3b | άκαίρως] ευκ. 672; tr. post σοφίζου 429 5 (7) χρυσεω 46 | μουσικω 548; -κον 155 603 613 679: cf. βb | συμποσια A: cf. Marc. 639 D; -σιου 307 339* 545 672*: cf. 3431 | οινω 578 672* 6 (8) εν] και 744 = Aid.; pr. και 68 Sa; pr. et 8icut Aeth; pr. 8icut La = H I χρυσου L~2iB: cf. 2121; -σιου b La (auri) = H : cf. 5a | σμαράγδου] μαρ. 493* 358 578 679; μάργαρου 672 | μέλος] μέλη a 358 SaTh: cf. 445; τέλος 296-548 | μουσικω 249-754; -κον I 307 311 336 547 613: cf. 5b I ήδεΐ] ηδυ 46 547; ειδει 307 336 | οίνου L443 358 336 315 248‫־‬ 534 542

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

275 (10)

( 11) ( 12) ( ‫ ־‬3) (!4) («3) ( 16) (17)

867— !3(3210— 17)

Λάληαον, νεανίσκε, εϊ χρεία σον, μόλις δΐς εάν επερωτηΰής' 8 κεφαλαίωσον λόγον, εν όλίγοις πολλά* y «‫׳‬ου ώς γινώσκων και άμα σιωπών, 9 εν μέσω μεγιστάνων μη έξονσιάζον και δπον γέροντες μη πολλά αδολέσχει. I 0 προ βροντής κατασπενδει αστραπή, και προ αίσχνντηροϋ τζροελενσεται χάρις, I I εν ώρα έξεγείρου καί μη ονράγει, άπότρεχε εις οίκον καί μη ραΰνμεΐ' I 2 εκεί παίζε καί ποιεί τά ενϋνμήματά σου καί μή άμάρτης λόγω νπερηφάνω. καί έπί τοντοις ενλόγησον τον ποιήσαντά σε n καί με&νσκοντά σε από των άγαϋών αυτόν. 7

B S A V Ο L l ab c min. La veres. 7 (10—11a) Λάλησον, νεανίσκε] λαλ. νεανισκω 46; tr. La Clem. | εΐ χρ. σον Clem. Chr. ΧΠ 623] ή χρ. σου 307 545* (τη°) alii; ή χρ. γαρ σου 336; εν χρ. σον 547 La (in tua causa) ; εν χρ. σοι 672; ει χρ. σοι 46 311 Chr. У 433 Denn. p. 185; εις χρείαν σου 705; εις χρεία σον 493; ει εστι (ετι 443) σοι χρ. 443 575 795 | μόλις δις/έάν ¿περ.] tr. L ~248 | μογις 0534‫ '־‬Sa: cf. 2120 | δις ¿αν] δε εαν μη Dam.; om. έάν 545 797 Spec. Clem. | επερωτη&εις 637-545 339 706 Spec. Clem. 8 (lib —12) om. λόγον S Eus.dem. Chr. У 433 X II 523 | èv όλ. πολλά] εν λογοις π. 542; in muUis (inter multos loquentescz*) La; om. πολλά Aeth Clem. I om. ώς A 6 c-679 155 307 339 429 543 755 Aeth Antioch, p. 1748 | καί άμα] tr. I 155 Antioch. 9 (18) ¿ξονσιάζον S La (praesumas)] εξισταζου 253: cf. H ; εξισασον Dam. p. 1208 ; εξισαζου rei. (Dam. p. 84 Anton. p. 964 Max. p. 933) | δπον γέροντες Compl. Bendtsen p. 44 Sm. = La (ubi sunt senes) Sa : cf. Η] οπον (οδ V) λεγοντες V 248 Syh Arm(II); άλλον λεγοντος 253 46 547 755; ετερον λεγοντος rei. | πολλά άδολ.] πολλακις αδολ. Dam. ρ. 348; tr. 339; om. πολλά 543 А гт(П ) : cf. 714 10 (14a 14b + c) πρόΙ°] νπο Anton, p. 1153 | πρό2°] ano Anton. | αισχνντηριον I 795 358 249 218‫־‬: cf. 2616; -τηλον 755: cf. 421 | προελεύσεται Chr. V II 485 X I 120 = La (praeibit 14b)] προσελενσεται b La (accedet tibi 14c) 11 (16) ώρςι] τη ωρα σον Anton. p. 1120; πασιν εργοις σον Dam. p. 401: ex 3422 I ¿ξεγείρον καί] αναστασεως Clem. La (surgendi) | μή Io] pr. ον £-248 339 543 755 795· > y | ονράγει] ‫־‬γης 545e; ονραιει V; ραγής L248‫; ־‬ ραγή 543 755; αργεί 46 Dam.; βραδννης Anton. | άπότρεχε] pr. και Clem.; praecurre aułem prior La | οίκον] 4‫ ־‬σου Clem. La verse.p = H | om. καί μή ρα&. Clem. | φα&νμει] α&νμει A: cf. Gen. 421 12 (16) επι&νμηματα 534-613* ; καταΰνμια V | άμάρτης] ·τησης A 336 542; -τανε 46; αμαρτία S* Ο-V ; Arm(II); εν αμαρτιαις 248 La (in delictis) | λόγω] pr. και S* O-V 248 La Arm(II) 18 (17) om. καί 1° 542 LaPc Aeth Arm | ευλόγησον] εύλογη &εον 548; -f τον κύριον Dam p. 1357; -f dominum (deum^c) La | με&νσαντα 253 | om. άπό 543 Spec. 18*

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

3 6 1 4 — 2 0 ( 3 2 1 8 — 25)

Σ ιρ α χ

276

Ό φοβούμενος κύριον εκδέξεται παιδείαν, και οι όρ&ρίζοντες ευρήσουσιν ευδοκίαν. (19) 15 ο ζητών νόμον εμπλησ&ήσεται αύτοϋ, καί ο ύποκρινόμενος σκανδαλισ&ήσεται εν αύτω. (20) I 6 oi φοβούμενοι κύριον ενρήσονσιν κρίμα καί δικαιώματα ώς φως εξάψουσιν. ( 2 1 ) 17 άνθρωπος αμαρτωλός εκκλινεϊ ελεγμον καί κατά το ΰέλημα αυτόν ενρήσει σύγκριμα. (18) Μ

(22) (24)

(25)

Άνήρ βουλής ον μή παρίδη διανόημα f άλλότριος καί υπερήφανος ου καταπτήξει φόβον, 19 ανεν βουλής μηΰεν ποιήσης καί εν τω ποιήσαί σε μή μεταμελον. 2 0 εν δδω άντυηώματος μή πορεύου καί μή προσκόψης εν λι&ώδεσιν. 18

B S A V Ο L l a b c min. La verss. 14 (18) κύριον] pr. τον S L703 248‫ ־‬Antioch, p. 1681 Mal.: cf. 1ва 27 | έκδέξεται] δεξεται V; εκδεχετai 155 (eyó.) 728; δεχεται 336; εκλεξετai Bc 443 613e 795: cf. 618 Prov. 2447 (32) Is. 664 | παιδείαν] pr. την 248; + αντον 248 46e La Aeth | ορ&ρίζοντες] -+‫ ־‬προς αντον L679 542 307 248‫ ־‬La verse. = H: cf. 412 63β I om. ενρήσονσιν 755 | ενδοκίαν] benedictionem (= ενλογιαν Herk.) La: cf. 3622 16 (19) νόμον] pr. τον 339 443 534' | εμπλησΰ.] επιλησ&ησεται S* | αντον] -τω 755 16 (20) κύριον] pr. τον 547 : cf. 14a | κρίμα] χαριν S* : cf. 618 | δικαίωμα b LaPc (iustitiam) | ¿ξάψονσιν] εξαπτονσιν 548; εκλαμψονσιν L‫־‬a4846 ‫־‬315‫׳‬ 336 339 358 547 Dam. p. 1089 17 (21) &ν&ρ. άμ.] tr. La Clem. | ελεγμόν] pr. εις 672 | ενρήσει] ‫־‬σεις 68 = Aid.; -σης 744; εξενρισκει 248; ενρη 755 18 (22—28) 18/19] tr. 315' Arm(II) | 1 8 a / 1 8 bc] tr. 534' | 18ab/18c-19] tr. 543 I διανόημα] νόημα 547; διηγημα 358: ex 88; δώρημα ,í Ry. p. 105 | άλλότριος] -f δε L 307 679; pr. και 68744‫ = ־‬Aid. | om. καί 493 Sa | καταπτήξει] -πτησσει α-534-613* (-πτησει) LaGP1; μη -7ττηξη 46 315; μη -πληξει 672 I fin. L795 643 '57 1 248‫ ] ־‬-f- ( 38 Sc) 1 8 c ( 2 3 a) και μετά (μεγα 336) το ποιησαι (ταντα ποιήσει pro το π. 542 705; -f σε 613) μετ αντον (-των 336; με& εαντον 248) ανεν βονλης (om. ανεν β. 6 8 5 4 7 307 106 744‫ )*־‬rel.: ex ‫־‬f 19a 19 (24) 19a] μετά βονλης παντα ποιεί Didym. p. 1120 Bas. III 1037. 1156 PsBas. II 196 Or.lat X II 219 Lo. | ανεν] δε 155 | μη&έν ποιήσης] μηδέν -σεις 307 alii; μηδέν ποιεί L429 311 6 '5 1248-3‫ ; ־‬μη ποίησης μηδέν a 543 Syh = Η I εν τω] μετά το 534' 547 La = Η: cf. 18c | om. σε 248 155 543 La Mal. : post -σαι (-σε) \ μη] μηδέν 534' ; > 336 358 Syh | μεταμελη&ον 795 20 (26ab) μη πορενϋης 542 | προσκόψης] -ψεσιν 795; -ψεις 548 = Compl. | λιϋώδεσιν] λίϋω δίς H art = Η

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

19b

S irach

27 7

3521(3225)— 3 6(88)4

2 1 μή πιστευσης εν όδώ άπροσκόπω (2 6) 22 καί από των τέκνων σου φυλαξαι. (2 7) 2 3 εν παντί έργω πίστευε τη ψυχή σον'

καί γαρ τοντό εστιν τήρησις εντολών. (2 8) 24 ο πιστεύων νόμω προσέχει εντολαϊς, καί ό πεποιϋώς κνρίω ονκ ελαττω&ήσεται.

36 (33 ) 1

Τώ φοβονμένω κύριον ονκ απαντήσει κακόν, αλλ‫ י‬εν πειρασμω καί πάλιν έξελεϊται. 2 άνήρ σοφός ον μισήσει νόμον, ο δε νποκρινόμενος έν αντω ώς εν καταιγίδι πλοϊον. 3 αν&ρωπος συνετός έμπιστενσει λόγω, καί ό νόμος αντω πιστός La SaL Aeth | έξελεϊται] εξαιρείται 248: cf. La0 ^1 (conservat); ‫־‬f αυτόν Sc L a 679 La versa, p 2 μισεί L547 307 218‫ ־‬La: cf. 2724 | ενυποκρινομένος S 130336 307 705‫| ־‬ om. ώς 672 = Η | καταιγίδι] παγιδι 493: cf. 1621 | πλοίου L248‫ ; ־‬πολλών 248 8 άν&ρ.] ανηρ ο 679 | συνετός] πιστός 46 | εμπιστευει V (ενπ.) L248‫־‬ 155 307 358 (ενπ.) 543 613; πιστεύει 46 La (credit) veres.P; εκπιστευσει 795; επιστήσει Kuhn II 109 | λόγφ Zi. = Η] νομω (νομον b 578) rel. | om. καί 672 LaLX I ώς] ώσπερ 339 | επερωτημα S 46 336 339: cf. Dem. 414 0‫| ׳‬ ό^Αων: cf. 4510] δηλών 548706‫ ־‬alii La Sa; δήλον L 248‫ ־׳‬alii; δηλώσει 543; ¿¿καιων B 4 om. καί Io 797 Laz* Sa | άκουσάήση . . . άποκρί&ητί] αποκριΰητι . . . ακουσ&ητω 336 | καί2°] + τότε Ο-V 248 6 46 157795 *613 547 443 358 ‫׳‬ La Sa (τότε) Mal. = H ; + ούτως S L ‫ ־׳‬248‫־‬315‫ ׳‬a 307 336 542 613 Dam. p. 1293: ex 4a j αποκριΰηση Dam.

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Σ ιρ α χ

8 6 ( 8 8 ) 5— 12

278

5 τροχός άμάξης σπλάγχνα μωρού,

καί ώς αξων στρεφόμενος δ διαλογισμός αντον. 6 ΐππος είς οχείαν ώς φίλος μωκός,

υποκάτω παντός επικα&ημένον χρεμετίζει. 7 8

( i ο)

9

iο 11 12

Διά τι ημέρα ημέρας υπερέχει, καί παν φως ημέρας ενιαυτού αφ9 ήλιου; εν γνώσει κυρίου διεχωρίσ&ησαν, και ήλλοίωσεν καιρούς καί εορτάς * àsi αυτών άνύψωσεν καί ήγίασεν καί εξ αντών εάηκεν εις άριόμόν ημερών. καί άνθρωποι πάντες από εδάφους, καί έκ γης έκτίσ&η Αδαμ ‫״‬ iv πλήϋει επιστήμης κύριος διεχώρισεν αντονς καί ήλλοίωσεν τας οδούς αυτών ' εξ αυτών ευλόγησεν καί άνύψωσεν καί εξ αυτών ήγίασεν καί προς αυτόν ήγγισεν*

B S A V 0 L I a b c min. La verse. 5 τροχός] τρομος 547 | σπλάγχνα] έγκατα Dam. p. í 217 | áfcvv] αμαξίον 46e: ex 5a | om. ó 542 672 795 | om. αύτον b Mal. 6 ea] adulter 8icut (equus) admis8ariu8 Or.lat XVI 89 Lo. | είς όχείαν B Sc 248 336 (οχιάν) 547e (ωχειον*) 755 Clem.] ισοχιος (-χειος 253) O 543 613т в; ισοχιον A 307 (-χιων); εις ευ&ηαν 534; ισχνών 795; εις οχ(ε)ιον rei. | om. ώς Se 613 Clem. = Η | φίλος μωκός] φίλος μοιχος V L248‫ ; ־‬φιλομοιχος b; φίλος μωρός Se 547: cf. 252; φίλος μωμος 534: cf. 1133 3121; ο φιλήδονος και o μοιχος Clem. | ύποκ. παντός] tr. Clem. | επικαΰημενω 443; υποκα&ημενου V 254315 603‫ ;*־‬κα&ημενον 155 307 | χρεμετίζει Clem.] χρεμετίσει A 155 547; χρεμετιει 248-Μ57' b c-679 307 315755 543 534 358 ‫ ;׳‬χρεματιζει 795; χρηματίζει V 339 (‫־‬τιει) 7 ήμ. υπερέχει] tr. 248 | παν] Herum ( = παΛιν Herk.) La | om. ήμέρας2° Syh = Η 9 (lOab) init.] pr. και 248 LaPe | 253 31 (34) 1 κεναις 253; κενά 548 | έλπίδες] pr. αι 248 | daw. άν ftP) t)iov ( -f αντου*ν) εμπροσ&εν τον πατρος αυτόν Chr. VII 526 ( = Anast. p. 460) La1·7 I ενάντιον 339 534‫ | ׳‬om. τον S 46 315' 336 429 542 Dam. p. 1480. 1536 Anton. p. 897 Anast. p. 448 | 24b init.] pr. όντως 336 Aeth Chr. Dam. p. 1536 Anast. = Syr | om. ó 336 | προσαγαγων S | άνσίαν] -σιας 706 verss.p | πενήτων] -τος 534 Syh Sa Spec.; iniquitcUis Aeth; alieno· rum A rm ii 25 επενδεομενων S A Z-157' b e 155 339 534 542 543 755 | πτωχών] ·χον Z,358 248‫ ־‬La°P11e7 SaL Aeth | 25b init.] pr. και 578 Aeth Arm = Syr | αυτήν αν&ρ.] tr. 404 | αυτήν] ·τον Sc 248-545 336 543 613e La Sa; eo8 Arm | αιμάτων] -τος 404 ( H‫ ־‬αυτός εστιν) La ( -[‫ ־‬estv) Sa ( -f eei) 26 φον. τόν πλ.] τον πλ. αυτόν και άρτον φονεύει αυτόν Chr. X II 176 (non p. 875) I έμβίωσιν (vel ενβ.) S A O-V 155 315 336 339 542 543 La Chr. X II 176: cf. 3814] εκβ. 672; συμβ. rel. (Chr. X II 875 Mal.): cf. Sap. 83 · 1β

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

6 1 (34)27—62(80)2

Σ ιρα χ

286

27 καί έκχέων αίμα ο άποστερών μισΰον μισϋίου. 28 εϊς οικοδομών, καί εις καΰαιρών' τί ωφέλησαν πλεϊον ή κόπους; 29 εϊς ευχόμενος, καί εϊς κατσαρωμένος' τίνος φωνής είσακονσεται δ δεσπότης; 30 βαπτιζόμενος από νεκρού καί πάλιν άπτόμενος αυτόν, τί ώφέλησεν εν τω λοντρω αυτόν; 31 όντως άνθρωπος νηστενων έπΐ των αμαρτιών αυτόν και πάλιν πορενόμενος καί τα αυτά ποιων της προσευχής αυτόν τις είσακονσεται; και τί ώφέλησεν εν τω ταπεινω&ηναι αυτόν; 32 (35) ! Ό συντηρούν νόμον πλεονάζει προσφοράς, 2 ΰνσιάζων σωτηρίου ο προσέχων εντολαϊς. B S A Y Ο L I ab c min. La veres. 27 27at/273] tr. Sa PsChr. IX 691 | καί] ως o La (om. ως) Sa PsChr. ; + ως o 336 404; ‫־‬f ó 795 | ό] και A 155 339 755 La167; pr. et La = Syr | /ησ#ίον] μισ&ου 542; μισ&ωτου V 248-Ζ c613 679‫־‬404'‫ ־‬PsChr. Anton. p. 1076; -f coç o εκχεων αιμα 421: ex ргаес. ; -f αυτόν Dam. p. 184 veras, ? 28 οίκοι5.] pr. ό 603 | κα&αιρών] καάερων 339 548; κα&ελων 358; καταλοων 248 Anast. ρ. 837 | τί] τις Dam. p. 1536 | ώ^Α^ααν] ‫־‬σε A (‫־‬οεν) 155 (οφελησεν) 543 679 La?c (prodest Uli); -σει Ο-V A rm ii: cf. LaL (proderit); -σονσι a-534-613* 339 Antioch, p. 1613; ωφελουσι 248 Árm i; ωφελεί Dam. p. 185 = La (prodest) ; ωφελεια Dam. p. 1536 | πλεϊον ή] πλέον ή Μ57' c 307 336* 339 358 429 575 613 Mal. Chr. Dam. Antioch.; πλειονς ή 404; πλην ή 543; αλλ ή Anast. La {nisi); om. πλεϊον 315 795 | κοπου Β У-253; κοπος 672 La veras. Dam. ; κοπον 46 Chr. I 306te 29 29a] ενός προσενχοιιενον και ενός καταρωμενου 421 | ευχόμενος . . . καταρώμ.] καταρων (sic) . . . ευχόμενος 705 | φωνήν 307 575 Antioch, ρ. 1613: cf. La (voćem); φωνή 155 705; > SaL j εισακούεται 603 Lax (exandit) ; ακονσεται 336 358 706 755 768 Chr. V III 92 Mal.; ηκουσεται 744 = Aid. j ό δέση.] κύριος 543 Sa Laz*n (dominus); deus La Arm = Syr; > Aeth 80 νεκρού] λουτρον 46: ex 30b | om. αυτόν Io Antioch, p. 1613 | ώφέλψ σεν] οφελος 248: cf. 3023 | èv τω λοντρω — La167] το λοντρον Antioch. Lav (lavatio) Aeth; om. èv B La0?1: post -εν; om. τφ Anast. p. 353 81 om. οϋτως 575 | άν&ρ. νηστ.] tr. Antioch, p. 1613; pr. o Dam. p. 1172; ό (> 404') αν&ρ. ό νηστ. 404755 ‫ | ׳‬έπί των άμ.] αααρτιαις 404' | έπί Max. ρ. 865 Anton. ρ. 1117 Antioch.] απο a 336 603 755 Chr. I 306 Dam. Anast. p. 353 Mai.*; περί 46 | om. των 754 | τα αυτά] ταυτα 248 = Syr | 31c/31d] tr. 358 La | είσακονσεται] νπακ. 575; εισακούεται Max. p. 865; ακονσεται 249 755 (-σηται) LaGXI: (audiet): cf. 29b; ακονσ&ησεται 548* | ταπεινονσ&αι 155 755 Anast. Antioch. 32 (35) 1 νόμον] verbum (= λογον) La?c: cf. 31(34)8 | πλεονάσει 336 | προσφοράς = Laζ* (oblationes)] -ραν V 307 La (oblcUionemv ; orationemGrel) veras.?; συμφοράς Β; εντολας L248‫ ־‬Arm: cf. 2 2 (2a) ΰνσιάζων] άνσια Ac 613 La: cf. 4 | σωτηρίου] -ριας 46; -ριαν 493; -ρ«ω 336; salutare La | εντολας V* 130♦ 2 4 9 6 7 2 404 754‫־‬: cf. 3524

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

287

02 (85) 3— ! ‫ג‬

3 άνταποδιδους χάριν προσφέρων σεμίδαλιν, 4 καί ο ποιών ελεημοσύνην θυσιάζων αΐνέσεως. 5 ευδοκία κυρίου άποστήναι από πονηριάς, καί εξιλασμός άποστήναι από αδικίας. 6 μή όφθης εν προσώπω κύριον κενός * 7 πάντα yap ταντα ^άριν εντολής. 8 προσφορά δικαίου λιπαίνει θυσιαστήριον, καί ευωδία αυτής έναντι νψίστου. 9 θυσία άνδρός δικαίου δεκτή, καί τό μνημόσυνον αυτής ουκ έπιλησθήσεται. i ο ¿v ауа#ф 0 9 >#αΑμώ δόξασον τον κύριον και μή σμικρύνης απαρχήν χειρών σου. 1 1 ¿v πάσ‫׳‬# άάσε¿ ίλάρωσον τό πρόσωπόν σου και εν ευφροσύνη άγίασον δεκάτην. 1 2 248 28 (20) κοιλία] καρδία 429: cf. 1912 | εστιν ό¿] και εστιν 443 La Aeth; ‫־‬+‫ ־‬και 547; om. δέ V | βρώματος κ.] βρωτος κ. V; tr. 336 Syh verss.p 24 (21) φάρνγξ] βαρνγξ A; λαρνγξ L '339 336 246‫( ־‬-ρνξ) 404 (-ρηξ) 575 603: cf. 66; pr. ως 493 Laz* | γενσεται S 744‫ = ׳‬Aid.; γενγεται 296548‫| ־‬ βρώματα] ‫־‬τος 404; βρωμά 547 La | συνετή] ‫־‬τον 613; ασννετον 46*; ασύνετη 106e = LaP1 (insensatum); αγα&η 548 | ψευδείς] αλη&εις 296m*706‫־‬311‫־‬ 358 404755 679 ‫ ;׳‬αγαΰονς 296*xt548‫־‬ 26 (22) στρεβλή] ψευδής 672 | λύπην] αντην 542: cf. 3817 18 20 | αντω] -τη 0 ‫־‬534 679 ; ‫־‬τοις 46 26 (28) επιδειξεται 795; νποδεξ. 46: cf. 5128; προσδεξ. 443; επιλεξ. 339: cf. 618 I ë. ó¿] εστι γαρ 248 155; et est La | &νγατοός] -τηρος S* (corr.1) | κρεισσον B 543: cf. 1027

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

293

(7 2

(4

‫י‬

3627 (24)—372

κ ά λλο ς γν ν α ικ ό ς ιλα ρύ νει π ρ ό σ ω π ο ν κ α ι υ π έρ π ά σ α ν ε π ιθ υ μ ία ν α ν θ ρ ώ π ο υ ύ π ε ρ ά γ ε ι *

(2 5)

2 8 εΐ ε σ τ ιν ε π ί γ λ ώ σ σ η ς αυτής ελεο ς κ α ι π ρ α ύ τ η ς ,

ουκ ε σ τ ιν ό ανήρ α υτή ς κ α θ ’ υιούς α ν θ ρ ώ π ω ν .

6)

(2

29

ο κ τ ώ μ εν ο ς

γ υ ν α ίκ α ε ν ά ρ χ ετ α ι κ τ ή σ ε ω ς ,

β ο η θ ό ν κ α τ αυτόν κ α ι σ τύ λ ο ν ά να π α ύ σ εω ς.

(2 7) 30

ον ουκ ε σ τ ιν φ ρ α γ μ ό ς , δ ια ρ π α γ ή σ ε τ α ι κ τ ή μ α ‫״‬ κ α ί ο ύ ουκ ε σ τ ιν γ υ ν ή , σ τ εν ά ξ ει π λ α ν ώ μ ε ν ο ς .

(2

8) 31

τις γ ά ρ π ισ τ ε ύ σ ε ι ενζώ ν ω λ η σ τ ή α φ α λ λ ο μ έν ω ε κ π ό λ ε ω ς εις π ά λ ιν ; ο ύτω ς ά ν θ ρ ώ π ω μ ή ε χ ο ν τ ι νοσ σ ιά ν κ α ι κ α τ α λ ύ ο ν τ ι ο ύ i à v όψίστ‫ן‬.

37

i

Π α ς φ ίλ ο ς ε ρ ε ΐ Έ φ ιλ ία σ α κ ά γ ώ ' ά λ Χ ε σ τ ιν φ ίλ ο ς ό νό μ α τ ι μ όνον φ ίλ ο ς .

2

ο υ χ ί λ ύ π η έ γ γ ι ε ϊ έω ς θ α ν ά το υ

B S A V 964 (init. 28 b) O L I a b c min. La verss. 27 (24) init.] pr. και 542 La®* | κάλλος] 4‫ ־‬δε 672 | γνναικός] -κων 613 I Ιλαρύνει] αμανρννει 797 | πρόσω7ιον] ‫־‬+‫ ־‬αυτής Dam. ρ. 1317. 81 Sa = Syr; -f ανδρος 307; 4‫ ־‬viri sui ( = ανδρος αυτής 545e) La | èmû. αν#ρ.] περιφανειαν αν&ρ. 543; tr. 336; om. ανΰρ. Sa 28 (25) init.] pr. και 672 Aeth = H | si] ης 155; > V | ènl γλώσσης αύτής] επι γλωττης αυτής 296-548 578 672: cf. 424; επ αυτής 336 543; επι στόματός Dam. ρ. 1317 | πραύτης] πραοτης 336 542 613 672 768 e vld 797 Dam.: cf. 127; 4‫ ־‬και ιασις L : cf. La (lingua curation is) | ο άνήρ αύτής] om. б 797 Dam.; om. αύτής 358 | κα&* ν. άν&ρ. 964] κα& ν. των αν&ρ. 493; καάως νιος ανΰρωπου 46 29 (26) κτήσεως 964] κτίσεως V 493 alii: cf. 1617; pr. της 404 | 29b init.] pr. και 46; pr. et erit Laz* ; pr. quia Aeth: cf. Syr | βοη&όν . . . στύλον] tr. 46 I κατ αυτόν 404 ; καίУ αύτόν a Laz* (secundum 8e) ; κατα ταντον A | στύλος 545e 755 La (columna) | αναπαύσεων Sixt. 80 (27) διαρπαγήσεται] διαρραγησεται 248 | om. καί 795 | 0υ2°] φ Μ 57‫ ׳‬307 543; > 404 755 768 ‫ ץ‬om. γυνή 358 | στενάζει 106-545 578 La 31 (28) πιστεύει a 46 545 La(exc.AQ); πιστενσεται 443 | εύζώνφ] -νη 964; εν ζωνω 68-744 = Aid.; αζωνω 755; εν οδω 547* | εφαλλομενω 248672-Ζ 336 404 443e 547* 578 603; εφαλλειωμ. 155; αφαλλονμενου L248‫ ; ־‬αφανομένω 548; σφαλλομενω Β; ασφαλλομενω 795 | ¿κ] απο 547 Dam. ρ. 80 | πόλιν] πεδιον c-679 | μη] ουκ Mal. | νοσσιάν] νομον V | ού èàv] ου αν 964 679; ους αν 543; om. ού 307 | οψισει 336 alii; οψισθη 679 37 1 (lab) Έφιλίασα 964] -σαι 296-548; ·ληασα Se; -λησα V 336 542 543 547* 603 672 679; + αυτω Β | κάγώ] εγω 543 LaG*z* | μόνον φ.] μονω φ. 613 797; μονυφιλος 404; tr. 493; φίλος μονω 795; om. μόνον Anton, ρ. 853 ‫ =־‬Η 2 (le—2) εγγιεϊ Katz] ενι B*-S* A 964 Ο (Syhtxt).y 46 339 La (inest);

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

872—8

294

Σ ιραχ

εταίρος καί φίλος τρεπόμενος εις εχ&ραν; 3 ώ π ο ν η ρ ό ν έ ν ϋ ν μ η μ α , πό& εν ε ν ε κ υ λ ίσ ϋ η ς καλύψ αι τη ν ξη ρόν b

4 ε τ α ίρ ο ς φ ίλ ο ν b

δ ο λ ιό τ η τ ι;

ευφ ροσύνη ή δ ετα ι

κ α ί έ ν κ α ιρ ώ ά λ ίψ ε ω ς έ σ τ α ι c m b a v z r

5 ε τ α ίρ ο ς φ ίλ ω σ ν μ π ο ν ε ϊ χ ά ρ ιν γ α σ τ ρ ό ς , κ α ί b a v u π ο λ έ μ ο υ λ ή μ ψ ε τ α ι α σ π ίδ α .

6 μ ή ε π ιλ ά & η φ ίλ ο υ έ ν τ η ψ υ χ ή σ ο υ κ α ί μ η ά μ νη μ ονη σ η ς αυτόν b

7

χ ρ ή μ α σ ίν σ ο υ .

Πας σύμβουλος εξαιρεί βουλήν, αλΧ Ιστιν συμβουλεύων εις έαυτόν.

8 από συμ βούλου φ νλα ξον τή ν ψ υχήν σου

B S A V 964 Ο L I ab c min. La veras. μενει (-vi Sc) rel.: cf. £inl. p. 76 | έταΐρος] ετερος S V alii: cf. 4a 5a 4033 | καί] δε 336; autem ( > Q) et ( > θ ) La; > 155 | τρεπόμενος = conversas L a6] -voi O-V La (convertentur) ; επόμενός 46; στρεφόμενος b c155 679‫־‬404, ‫־‬ 339 543 755 | εχάραν 964] εχϋρας 797; εχ&ρον A L‫ ־‬M8-315' b c 6 7 9 ‫־‬404‫־׳‬ 46 155 307 336 358 443 542 543 755 Aeth = H : cf. 69 8 om. ώ 493 Aeth | ενεκνλίσ&ης] ‫־‬κνκλ. 964; εκνλ. 248315‫'־‬: cf. 2727; ενεκνλησάη 404': cf. LaPc (creata e8t); -ΰησαν 705; ανεκνλισ&ης 68744‫= '־‬ Aid.; ενεκαινισ&ης 542; créala e8 (= εχτισ&ης Sm. = ενεκτισΰης Pe.) La: cf. H I καλνψαι] -ψον 443; -ψας 768; μιαναι 547 | ξηρόν 964] γην 543 verse. = Syr: cf. 3922; εχ&ραν 336: ex 2b 4 έταΐρος] -ρον 578; ετερος S V / alii: cf. 2b | ç?/Aov] 9?ιλω L La: cf. 5a; φίλος 155 307 336 545c La2-®: cf. 5a;-f σννδιαιτα 248: cf. H | om. έν1° 248672‫־‬/ I ευφροσύνη] -ναις 768 Lav (oblectationibus) ; -νης 744 = Aid.; εύφόρφ Kuhn II 110 I ήδεται] εδεται 307 542; δεεται 547*; ιδεται 253; ξδεται Dam. ρ. 408; σννέδεται Kuhn II 110; > 248 | 4b/5b] tr. V | ^σται] εστιν 493; εστη 637: cf. Η (etabit) et 9b 5 έταΐρος] ετερος S V / alii: cf. 2b | φίλω 964] φίλος S V b 155 336 545e 548 (φιλως) La2-0: cf. 4a | σνμπονεϊ] σνμπίνει Lévi Ry.; 4‫ ־‬φιλώ S 545e I καί L 404' 443 547 613 La Sa Aeth Katz ‫ =־‬H] > rel. (964) | έναντι B-S 964 V-253 L 307 547 613 Dam. p. 408] απέναντι rel.; -f δε 311 336 Syh Dam. | πολέμον] πολέμιον V 248 La = H : cf. 463 e Sap. 113 Is. 1421 | άσπίδα] -j- αντον 613 β επιλα&ον A 964 L87-705®‫ ־‬b 157 336 543 Mal. : cf. 727 | om. τη 253 | άμνημονησης 964] -σεις 253; μνημονευσης S* 248 | αύτον 964] -τω A; -τον 249-754 I χρήμασίν] suavitate (= χρηστοτητι Hart) Syh | fin.] + μη βονλενον μετά τον νποβλεπομενον σε (σον 493) και ano των ζηλονντων σε κρυφόν (-ψαι 493*) βουλήν L La (v. 7) = © (v. 10) et H (v. 10) 7 (8) έξαίρει 964] εξαρει S* 307 LaG pc (prodet) Sa Aeth; εξερει V c-795; ε|ε^ερει 547 Sa; εξενρε 705 | έστιν 964] -f aoi S | έαυτόν 964] αντον B* 155 358 404 705 755; σεαντον 315 548-706 La2*2 8 (9—10) συμβούλου] ‫־‬λιας 46: cf. 4221; -λης 744' = Aid.; pr. κακόν Antioch, p. 1685; -f malo LaPc Arm (plur.) = Syr | φνλαξαι 248 315 358 |

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

295

Sirach

3 7 8 — 11

καί γνώΰι πρότερον τίς αυτόν χρεία* xai γάρ αυτός έαντω βουλευσεται, μήποτε βάλη επί σοί κλήρον 9 καί έΐπχ\ αοι Καλή ή οδός σου, καί στήσεται εξ έναντίας ΐδεϊν το συμβησόμενόν σοί. i ο μή βονλεύου μετά τον υποβλεπόμενου σε καί από των ζηλουντων σε κρυψον βουλήν, 11 μετά γυναικός περί τής αντιζήλου αυτής καί μετά δειλόν περί πολέμου, μετά εμπόρου περί μεταβολίας καί μετά αγοράζοντος περί πράσεως, μετά βασκάνου περί ευχαριστίας καί μετά ανελεήμονος περί χρηστοήθειας, μετά οκνηρού περί παντός έργου

B S A C (init. 11 ) V 964 O L l ab c min. La veras.

την 964] > S* 248 46 | om. σου 46 155 | om. καί Io S* 542 La Aeth | γνωσει 155 336 | χρεία] pr. ή 46 | και 2°] καν 672 | γάρ] 4‫ ־‬και 755; > 254 ‫ ן‬έαυτφ] αντω 307; εν αντω 795; εαν 705; animo 8uo La: cf. Η ; κα& εαυτόν Syh (vid.); pr. εν S 130 157' 336 404 542 Aeth: cf. H | βονλενεται 964 46 155 307 336 443 Antioch.; βονλενσηται 672; συμβουλεύεται 248 578 (-λεβεται); συμβουλευσηται 705: cf. 10a | βάλτ¡ 964] βαλλη 493-705 46 254 756{ εΛίβαλη c-404,-679 307 | σοί] σε 46 336 548 | κλήρον] καιρόν V* : cf. 4013 Ρ8. 3016; σκληρόν 404‫ = ׳‬Grotius Grabe 9 (11) καί είπη] μη ειποι 672 | om. ή 248: post -η | στήσει 106 | συμβησ.] συμ βαίνον 307 534 | om. σοι ult. 358 672 Antioch, p. 1685 10 (7) om. v. 10 Z,248‫ ־‬La: vide v. e fin. | βουλεΰου 964] συμβουλ. 248 Max. p. 957 Dam. p. 52 (non p. 413) Anton. p. 968: cf. 8c | μετά του] μετ αυτου 672; om. του 578 Max. Anton. Antioch. Mal. | αποβλεπομενου 315; νποκλεπτομ. 603; νποβλεποντων Antioch. | α εί0] σου 964 575 Max. Dam. p. 413 | om. καί Max. Dam. Anton. | ζηλουντων] ζητουντων 964 46 130-545 157404 358 336 315 307 ‫( ׳‬λίαν ζητ.) 443 547* 613° Aeth; ζητου‫־‬ μενών 672: cf. 5118 | σε κρυψον] σοι κρ. 429; om. σε 755 Dam. ρ. 413 = Η ; εγκρυψον Dam. ρ. 52; εκκρυψον Anton. | βουλήν] 4‫ ־‬σου Max. Dam. p. 52 413 (την β. σου) Anton.; verba tua Sa Aeth (sing.) Arm 11 (12—14) π£ρ/1° 964] > Β | om. τής 248 768 | αντιζ. αύτής] ετνμζ. εαντης 964; αντιζηλίας αυτής 404‫ | ׳‬δειλού] δηλου 157* alii; ζήλου 964 | ατιά3°] περί 578; pr. και Β* a 339 603 Syh Sa Arm = Syr; + y.] πολυεργιας b; om. πολλής Lax = H: cf. 11g j επεχε] -χεε 964; επιχεε 705; ε7ιε 543: cf. 51 | επί τ.] εν τ. 755; επι πλουτοις 307; > Las*n | περί ult.] επι C 672 La (in); > Lax | πάσης 964] παση C ; > A Arm | συμβουλίας] ‫־‬λια C ; -λης 336 ; συντέλειας a : ex 11h 12 (15—16) άλλ' ή] αλλα 336 534 755 Lav Syh; > LaG*P1 Spec. Aeth = Syr I αν] o C I ăv] εαν S 964 336 542 | επιγνως 964] -γνω A; -γνοις a; εγνως 46; ιδης Dam. ρ. 352 | συντηρουντας 964 | ¿ντολάς 964] ‫־‬λην 296548‫־‬ Sa == H txt; -f κυρίου 248 Syh Arm (dei) ; timorem dei La: cf. Aeth (lib.) Syr I δς ¿v τή y>. αύτου] ος εστιν (ειη 404) η ψ. αντου L~2i% 404 La (cuius anima est); ως pro ος 249754‫ ;־‬om. τή b | κατα της ψυχής L248‫ | ־‬πταίσης] -σεις 548 795; πτεσης B* C V ; πεσης L543 542 248‫ ־‬: cf. 2 8 | συναλγήσει] -σεις 315; συναλλασι V 18 (17) om. καί 339 Lav Arm | καρδιαν S*; καρδια 155 672 755 | σοι] + προς 534; > 578 Mal. | πιστότ.] προτερος 603 14 (18) ψυχήν 443 534; ευχή 249 | om. γάρ V L-248672‫ ־‬La = Η | αναγγειλειν 964: cf. 1930; επαγγελλειν 543; απαγγελειν V 307 443 534 (-λην) 545 548; απαγγέλλει 315 336 404' 797e La (enuntiat) ; απαγγελει 705 755 (απαγκαιλει) 797* | εΐω&εν] vera (= αλη&ινα 106т в) La; pr. το αλη&ες 157' | ή] οι 336; και 2 4 9 4 6 < ;754‫ | ־‬επι μετ./χα&ήμενοι 964] tr. S 248 547 Lav ; tr. ¿ni μετ. post σκοπής Sa; om. επι μετ. La°P1 = Η | μετεώρου] -ρω 578 | καύήμ.] κείμενοι 534 | έπί σκοπής] επι -ποις 404; επι κοίτης V; èπισκοΛής 253 U 68744‫ '־‬alü = Aid. Compl. 15 (19) om. καί 249754‫ ־‬Sa Aeth | πάσιν τ.] πασι τούτων 358; tr. La Syh verse. ; om. πάσιν 46 443 | ύψίστου 964] pr. του Ľ - 157' a 46 339 542 543 547 754: cf. 2911 | Iva] iv c 429 | ευ&υνει 106545‫ *־‬alii | ευ&./έν αλ.] tr. 46 j ¿v άλ./τήν όδόν σου] tr. a-534' Sa | εν àA.] ή αλ. 248; εν αλη&ει 155

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

S irach

297

3716—22

Άρχή παντός έργου λόγος, καί προ πόσης πράξεως βουλή. i? ίχνος άλλοιώσεως καρδία' 18 τέσσαρα μέρη ανατέλλει, αγαθόν καί κακόν, ζωή καί θάνατος, καί ή κυριευουσα ενδελεχώς αυτών γλώσσα εστιν.

16

19 Έστιν άνήρ πανούργος πολλών παιδευτής^

καί τη Ιδία ψυχή έστιν άχρηστος. εστιν σοφιζόμενος εν λόγοις μισητός, οΰτος πόσης τρυφής καθυστερήσει‫״‬ 21 ου γάρ εδόθη αυτώ παρά κυρίου χόρις} δτι πόσης σοφίας εστερήθη. 2 2 εστιν σοφός τή ιδία ψυχή, καί οι καρποί τής συνέσεως αυτόν έπί σώματος. 20

B S A C V 964 O L I ab c min. La veres. 1β (20) om. προ 404' | πράξεως] κτήσεως 547 17 (21a) Ιχνος] λύχνος 249-754 | καρδια B*-S* 964 V Z r2*8-672 339 Sa Mal. = H] χαρας 248; επι χαρδιας 130-705 542; χαρόιας rel. (Mal. »êv έτέροις«); 4 ‫ ־‬προσωπον C 248 155 613 755 Mal. (»¿v έτέροις«): cf. 1325 se 18 (21 bed) τέσσ.] -h δε 46 | μέρη] μέλη 315; > Ζ,8*2‫ | ־‬άνατέλλει] -τελεί 543; -τέλη 315; αναγγελει 46 307 339 | άγαδόν καί κακόν] αγαδα και κακα 46 336 = 1114 177 394; om. καί 248 404 | ζωή καί δάν.] ζωήν και δανατον 46; om. καί 248 | ή κνριενονσα] κυρίευσα S; om. ή Β 964 Ο-V ο 336 339 Mal. j ένδ. αυτών] tr. C L 296-548 547 679 755 La Sa ‫ =־‬H ; om. èvô. 307 I αυτών 964] -τω A 706 744' = Aid.; -τον 603; -της 404' | γλωσσης 404 | om. έστιν 797 19 (21 ef 4 22 ‫ )־‬Έστιν] ό 547*; -f δε 545 | άνήρ παν.] ev χαίρω ανηρ Anast. ρ. 677; om. άνήρ Ο | πολλών παιδ. 964] π. παιδεντων 404; tr. Syh Sa Anast. ; pr. και Β | έστιν αχρ.] tr. L La = Sixt. ; om. έστιν 547e 755 Arm | άχρηστος = inutilis Lav (aif), = insuavie L a ^ * ^ (22b)] χρηστός V LaVGrel (euavis 2ab) 20 (28) εστιν] ό Dam. p. 76 La (vid.); -f o 248 | σοφιζ.] λογιζομενος 336 I οδτος] όντως 637 315; και αντος C | πόσης τρ.] tr. 547 | τρνφης Sa (τρνφη) Zi.] σοφίας S* O-V Z/-157679 542 534 336 46 672-‫ ׳‬Arm Mal. (»έν δε έτέροις«) : ex 21b; χρείας Dam. p. 76 = La (re); τροφής rei. (964 Mal.) | καΰνστερειται 964; εστερηθη 534 (-δει): ex 21b; νστερησεν Dam.; και ον στερησει 253 21 (24) π. κνρίον/χάρις] tr. 679 795 Arm Dam. p. 76 | κνρίον] -ριω 578; χριστόν 307 (χν) | om. πάσης 603 | εστερεδη V; νστερηδη 106545‫־‬ 548 (¿στ.): cf. 2 0 b 721 22 (25) έπι σώματος Zi. = Η] > 543 672 La; επι στόματός (-τι S 339) rei. I fin. Zi.] + αινετοι L La; -f σοφοί 797; 4‫ ־‬πιστοί (-στων I; -στον 253 547; -στη 679) rei. (964): ex 23b

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

8723— 29

Σ ιρ α χ

298

2 3 άνήρ σοφός τόν εαυτόν λαόν παιδεύσει,

καί

01

καρποί τής σννέσεως αυτόν πιστοί.

24 ανήρ σοφός πλησθήσεται ευλογίας,

καί μακαριονσιν αυτόν πάντες oi όρώντες. 2

5 ζωή ανδρός έν αριθμώ ήμερων,

καί ai ήμέραι τον Ισραήλ αναρίθμητοι. 26 0 σοφός èv τω λαώ αυτόν κληρονομήσει τιμήν,

καί το όνομα αντοϋ ζήσεται είς τόν αιώνα. Τέκνον, ¿V «του τιείρασον την ψυχήν σου καί ϊδε τί πονηρόν αυτή καί μη δώς αυτή ‫״‬ 2 8 ο¿ γάρ πάντα πάσιν συμφέρει, καί ου πάσα ψυχή εν παντί ευδοκεί. 29 μή άπληστευου έν πάση τρυφή καί μή εκχυθής έπί εδεσμάτων·

27

B S A C V O L l a b c min. La veras. 23 (26) om. v. 23 249672 543 754‫ ־‬LaPc Arm(I): homoiot. ; tr. v. 23 post 24a 315 336 I έαυτσυ] αντου 155 | παιδεύει 253 L 443 La | om. 23b 547 755 j σννέσεως] σννειδησεως 307 | πιστοί] -f επι στόματός αυτόν 575: ex 22b; > c 24 (27) ενπλησύησεται A : cf. 2426 ; πληΰυν&ησεται 548 (-όηνθ.) | et)λόγιας] ευωχίας Kuhn II 111: cf. 3811 | om. καί A 307 315' 336 543 755 | μακαριουντες 797 | om. αυτόν 336 La | om. πάντες La | όρώντες Anton, p. 1013] -f αντον l a 336 La veras. Dam. p. 360 = H D 25 (28) ζωή] οργή 315 | om. al 547: post καί 26 (29) om. 6 L | σοφός] φοβος 548 | τω λαω] λογω 46; τη ζωη 157: ex 27a; om. τφ L248‫ ־‬c-404/-679 443 Anton. p. 1013 (hab. p. 1029) | τιμήν Sm.] δόξαν L La = H : cf. Prov. 335; gratiam Aeth; πιστιν rel. (Anton.) | ζήσεται] ζησει A: Thack. § 203; εσται L; erit vivene La; ζητη&ησεται b: cf. 3114 I om. τόν 315* (vid.) 27 (80) ζωη σου πείρ.] pr. τη Β 443 547 Max. ρ. 1012 Mal.; πραντητι δοξασον Max. ρ. 953: ex 1028 | τη φνχη 603; την ζωήν c : ex ргаес. | ϊδε τί] ιδε το V; είδε τι 315 alii; 8i fuerit (= ει δε τι) La | πονηρόν] ττερι 254 | αντήΐ0] -της 547; -τα 795; pr. ev 46 155 679 797; > 543 | αυτή2o] ‫־‬τω C; pr. εν 797 28 (81) ου Io] ονχι 672 | γάρ π. πάσιν/σνμφ.] tr. 672 | πάντα π.] tr. 358 547 LaPc ; pr. τα L = Н в ; -f παντα 307 ; -f- σνμπασι 404 | έν παντί] εν πασιν 46; > C | εύδοκεΐ] -κιμει L 29 (82) init.] pr. νιε 694a Arm | om. έν Mal. | πάση] multa ( = πολλή) Sa: cf. 1832 I τρυφή] τροφή 46 755 Aeth: cf. 20b; ψυχή C | έκχν&ης] εκλν&ης b; εκάεις 404795‫( ־‬-&ης); αισχυνθης 443 | έπί] επ 307; νπο 421 | έδεσμάτων] -μασιν Ζ/429 46'315‫ ־‬248‫ ;־‬pr. πολλών Antioch, ρ. 1452; omnem 6 8 0 am La Aeth: cf. H B; diversas 6 8 0 0 8 Arm; -f‫ ־‬πολλών οτι εστιν βρωμά βρωματος καλλιον 694 a: ex 3623 b

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

299

3730— 8 8 5

30 εν πολλοϊς γάρ βρώμασιν taxai νόσος,

και ή απληστία έγγιεϊ ίως χολέρας* 31 δι απληστίαν πολλοί ετελεύτησαν,

ο δε προσεχών προσ&ήσει ζωήν. 38 i 2 3

4 5

Τίμα Ιατρόν προς τάς χρείας αυτόν, και γάρ αυτόν εκτισεν κύριος‫״‬ παρά }‫׳‬άρ νψιστόν έστίν ϊασις, καί παρά βασιλέως λήμψεται δόμα. επιστήμη ιατρόν ανυψώσει κεφαλήν αυτόν, και έναντι μεγιστάνων ΰανμασ&ήσεται. κύριος έκτισεν εκ γης φάρμαχα, και άνηρ φρόνιμος ου προσοχϋιεϊ αύτοϊς. ονκ από ξύλου έγλνκάν&η ϋδωρ εις το γνωσύηναι την Ισχνν αυτόν;

B S AC V Ο L l ab c min. La veras.

80 (38) om. γάρ 368 | εστιν 336 | νόσος] πονος B C Mal. (»έν έτέρω«) : cf. 387 I om. 3 0 b c 421 429 | εγγιση V 81 (84) init.] рг. και c 421 429 Aeth | δια απληστ(ε)ιαν S A C 253 L493‫ ־‬130-645 α-534' b 165 1 5 7 7 5 5 679 575 543 542 443 339 307 ‫ ׳‬Ma 768 795 (-στειας); εν απληστ(ε)ια c 429 38 1 πρός] επι 336*; προ Herk. = ΗΒ | τάς χρ. Dam. ρ. 61] ταις χρειαις 543; τας χειρας V-253 545 547b 755 Aeth (sing.): cf. 3921 3 1 ; om. τάς 336; χρείαν Clem. La = Η j αδτον Clem.] animae tuae (= σαντον) Arm = H m*; > B C 248 La Mai. Dam. | 1a fin. Clem. = Η] + τιμαις (-/χας 754; -μης Dam.) αυτόν (-τον 249-754) B-S* A C O-V 248 a-534 b 155 307 339 358 542 547* Aeth Dam.: dupl. | lxτ. κύριος] tr. 429 | κύριος] pr. á S C Ľ - 157' 6 c-679 155 307 336 358 429 443 534768 755 547 543 542 ‫ ׳‬Dam.: cf. 12a 1 2 6 ; ο νψιστος Clem. La 2 παρά γάρ] και παρα α-534; παρα δε 755 Aeth Arm (8ed ab) Clem.; om. γάρ S* 358 La°P1 Dam. p. 61 | νψίστον] κύριον Aeth Clem.; pr. κνριον 613; deo La = Syr; domino deo Sa | om.ècniv 543 j δόμά\ δοματα 547 Dam. = H ; δώρα 46; La = Η; αυτών rei. 8 (7b -f 7c 7d—8) mit.] pr. και La Clem. = H | om. εν τούτοις La Clem. I ποιήσει] -σεται 543; εποιησεν V 705 (‫־‬σε); tr. post μείγμα 46 | μείγμα] πιγμα 578; σμήγμα 755: cf. loh. 1939 et Einl. p. 89 | συντέλεση B 534 (συμτελεσι) | ¿ργα] pr. τα ¿ 3 1 5 ‫־‬157 ‫ '־‬b 307 336 542 543 613 Mal. | αυτου Io] eorum Syh | εΙρήνη] ή ειρ. ή Dam. ρ. 1352 | αυτου2°] -των 534 547 Dam.; -τοις V | ¿π/] απο 534 543 548 = Syr | προσωπον 155 = La (faciem) | τής γης] pr. πασης b 9 άρρωστημασι(ν) A c 130 155 336 429 (vid.) 672 Anton. p. 953; -στια 795; -στιαις 46; ασ&ε$ια 421 ; χαίρω αρρωστηματος Ath. II 1320 | παράβλεπε] περιβλ. 575; -βλέψης Ath.; -βλάπτε 296548‫ | ־‬ευξα 672; ευξεται 534 | κυρίφ] -ριων 672; pr. τω 613; ad ( > ν) dominum (deumv°) La = Η | om. αυτός 603 | tá 68-744 = Aid. 17 (17a 18 17b) κοπετόν] καράιαν 339 | ποίησον] ποιη 545 | τό πέν&ος] om. τό 253 358 603 Max. p. 901 ; -f αντον 542 = H | άξίαν] ταξιν L248-315‫' ־‬ 155 Max.te Dam. p. 29: cf. 1028 | αυτου] -τ*?ς 68-768= Aid. ; > Syh | ^/ι. /nav] tr. 542 La | και δύο] 17 a 46 358 La Arm | διαβολής] μεταβ. 46e; mandali (= διαταγής Dillm.) Aeth | Λυπ^ς Ä‫׳‬.] αντης ενεκεν V: cf. 2011 et 18a 3626; tr. Syh Aug. ep. 263, 3 = H

j

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

8 $ 1 8— 23

Σ ιρ α χ

302

18 από λύπης γάρ εκβαίνει ϋάνατος,

καί λύπη καρδίας κάμψει ισχύν. 19 iv επαγωγή παραμένει καί λύπη,

καί βίος πτωχόν κατάρα καρδίας. 2 ο μη δως εις λύπην την καρδίαν aσυ, άπόστησον αυτήν μνησϋείς τα έαχαχα' 2 1 μή έπιλά&η> ου γάρ εστιν έπάνοδος, καί τούτον ουκ ωφελήσεις καί σεαυτόν κακώσεις. 2 2 μνήσ&ητι το κρίμα αυτόν, δτι όντως και τό σόν· έμοί έχ&ες καί σοί σήμερον. 2 3 εν αναπαύσει νεκρόν κατάπανσον τό μνημόσυνον αυτόν καί παρακλήΰητι εν αντω εν έξόδω πνεύματος αυτόν. B S A V Ο L I a b c min. La veras. 18 (19) λύπης γάρ] tr. S Z/543 542 421 '248-157‫ ־‬Max. p. 901 Dam. p. 29; γαρ αυτής 336: cf. 17d; om. γάρ 575 = Η | θάνατος] pr. ô 421 | κάμψει = LaGP° (flectet 19c)] κάμπτει S* (-τι) 534' Lav (flectit 19c); παυσει 603; καύση 795; cooperiet (-ritw9 — καλύψει Herk.: cf. 30b 243) La (19b) | Ισχύν = La (virtulem 19b)] -χνως 578; cervicem (= αυχένα Sm.) La (19c) 19 (20) εν απαγωγή Β Mal. (»¿v ôè έτέροις‫ ״‬εν έπαγω γή«) La (in abductione): cf. 2311; επαναγωγή 358 | παραμένει] παραβαίνει Β | καί λύπη] om. καί Sc Z r248603 547 443 ‫־‬315'‫ ־‬705 404‫ ׳‬La SaAeth; λύπην 307 La*^ (triştitiam) I και'2°] ‫־‬+‫ ־‬γσρ 647: cf. Syr | πτωχω 672 | κατάρα L b 542 547* (κα&αρα) = Syr] κατα rei. | καρδιαν 46 404' La ( + еггг¿) Sa ( -}‫ ־‬eiu») ; -¿ia 547*; - 46 = Η | om. έν ult. 358 | αυτού ult.] σον 46 LaQ

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

303

8824—28

Σοφία γραμματέως εν ευκαιρία σχολής, και ο έλασσουμένος πράξει αυτός σοφισ&ήσεται. 2 5 τί σοφισέλήσεται ό κρατών αρότρου και καυχώμενος έν δόρατι κέντρου, βόας έλαύνων και αναστρεφόμένος έν εργοις αυτών, και ή διήγησις aireου έν νίοϊς ταύρων; 2 6 καρδίαν αυτόν δώσει έκδούναι αύλακας, και ή αγρυπνία αυτόν εις χορτάσματα δαμάλεων. 2 ‫ ך‬όντως πας τέκτων καί άρχιτέκτων, δστις ννκτωρ ώς ημέρας διάγει‫״‬ οι γλύφοντες γλύμματα σφραγίδων, και ή έπιμονη αυτού άλλοιώσαι ποικιλίαν * καρδίαν αυτού δώσει εις δμοιώσαι ζωγραφιάν, και ή αγρυπνία αυτού τελέσαι εργον. 2 8 ούτως χαλκεύς κα&ημενος έγγυς άκμονος και καταμαν&άνων έργα σιδήρου‫־‬

24

B S A V O L Z a f c c min. La veres. 24 (25) ενκαιριαις 253 c-679-795; ενχερια 543 | έλασσουμενος] ελασσομ. 443; ελαττονμ. V-253 L' (ελαττωμ. 106*)-157' 46 155 307 336 358 542 543 547 679: cf. 1623 I πράξει) pr. εν547;laborabit et Arm | αότός Kuhn II 111 = ipse Aug. Jo 57,3 GregM. Jb 18,68 IsidHis. sent 2,1,4 Sa Arm(II) et H] aντο У; εαυτόν 672; 8aeculi ( = αιωνος) La2*; > La; αυτόν rel. | σοφισφήσεται) pr. και V-253; pr. ού L 547 25 (26) τί σοφ.] τις σοφ. V 358 548 755; τις οφφησεται A: cf. 39«; και 672: homoiot. I αροτρον 755: cf. 119 | om. 26b 315 336 = Syr | καίIo B 493 46 358 La Aeth Arm Dam. p. 1309 = H] > rel. | κέντρου) βονκενδρον 543 | συναναστρεφομενος b | εργοις) pr. τοις 679 | αντών] -του I 46 315' 542 543 603 Sa Arm Dam. | om. ή V 534755 672 ‫ ׳‬Dam. | αυτόν] -των B*-S* 307 336* 543 I om. èv ult. 336♦ 26 (27) om. αύτον Io Dam. p. 1309 | δώσει) εκδωσει 534 705 (-δοσει) | έκδονναι) δούναι 705; ßaöv εις τεμειν Dam.; tr. post αύλ. 543 | αύλακα 46s veres.‫ | ״‬om. ή V | αύτου2°] -f εστα« 307 | ε^ς] ως 797 | δαμαλεως V í 63 1 5 7 9 5 679 547 *534-613 358 ‫ ׳‬Aeth Dam. = H 27 (28) τέκτων καί άρχιτ,) εκ των αρχειτεκτων 755 | νυκτωρ ώς] νυκτωρος 795; νυκ. εις 755 | ?}/χ^ρας] -ρα Β 307 534 (ειμ.) 672; -ραν 248 46 679 La Sa Mal. I 27c init.] pr. όντως Mal. | yAv/i/ιατα] γραμματα S* 336 | σφρα>5)/‫׳‬ων] ·δι 46; γραφίδων 672 | om. κα/2° 672 LaL | om. ή Io 46 | έπιμονη) υπομονή Β 46 543 672 Sa (υπομονή) Mal.; επιμελεια α-534 | άλλοιώσαι) -σει I; ηλλοιωσε 613; variat (v a ria i) La | ποίκιΑιας 755; τρ¿κt^tav 672 | om. είς Sc α-534' 542: post -σει | δμοιώσαι) pr. το L 249-754 543 547 755 768 795 I ζωγραφιάς 534 | ανντελεσαι 0-Sc-V L a 336 542: cf. 2320; τελεσει 155 755; σνντεΑεσει 547; perficit (-cietw) La | έργον) εργοις c-795 28 (29—81) om. κα/1° 358 443 755 Lax Sa | έργα) εργον A Ľ 1 57-™‫' ־‬ a 307 336 358 547 (‫־‬h εργω) 613e La Sa Aeth A rm ii; ερ>‫׳‬ω V 46 315 339; εν ερ>‫׳‬ω 248 Syh; έργου 253; εργασίαν 155; αργώ B Ármi (lib.): cf. 3711 |

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Σ ιρ α χ

3828— 3

304

άτμίς πνρός τήξει σάρκας αυτόν, και εν θέρμη καμίνου διαμαχήσεταΐ' φωνή σφνρης καινιεϊ τό οϋς αντοϋ, και κατέναντι ομοιώματος σκεύους οί οφθαλμοί αυτόν * καρδίαν αντοϋ δώσει εις συντέλειαν έργων, και ή αγρυπνία αντοϋ κοσμήσαι επί συντέλειας. 29 όντως κεραμενς καθημενος έν έργω αυτόν και συστρέφουν εν ποσίν αυτόν τροχόν, δς εν μερίμνη κείται διά παντός επί τό εργον αυτόν, και έναρίθμιος πάσα ή εργασία αυτόν· 30 εν βραχίονι αυτόν τυπώσει πηλόν καί προ ποδών κάμψει ισχύν αντοϋ‫״‬ καρδίαν επιδώσει συντελέσαι τό χρίσμα, καί ή αγρυπνία αντοϋ καθαρίσαι κάμινον. 31

Πάντες οντοι εις χεϊρας αυτών ενεπίστευσαν, καί έκαστος εν τω εργω αντοϋ σοφίζεται·

Β 8 Α Υ Ο L I a b c min. La veres. σιδηρω Β | τήξει] πήξει B V ( - ξ ι ) - 253 | διαμαχηθησεται 155 | φωνή] in voce (= φωνή) Syh; > 797 | σφνρης] ‫־‬ρας Ζ / 6 7 2 ‫ ־‬157'‫ ־‬a 6 (exc. 254) c-679-795 336 547 613 Mal.; σφαίρας 755; -h κα¿ άκμονος (-μων. 637) L : ex 28a I xatvtíí] χενιει A Ο-V a 315 339 613c 679; κινιει 534613‫ ;*־‬κινεί 542 543; *ate* 547; κηνισει 155; exsurdabit Aeth Arm; aggravabit Sa: cf. Einl. p. 328. I και κατέν.] και -τιον 46; om. καί 358 Sa | ομοιώματος] ‫־‬τι 307 672 795; pr. παντός 358 Aeth; > 603 | καρδίαν] pr. ως 493 | om. είς 795 I έργων] έργου 547 705 veras.ρ | ή άγρ.] οι οφ&αλμοι Mal.: ex 28f; om. ή 679 I κοσμήσαι] -σει 155 578 = La (omabit, -m¿Pc); κοσμη ως 672 | σνντεΛεΓας] ‫־‬,λεία a: cf. 2210 437; ‫־‬λείαν 315‫ ׳‬: cf. Lav 29 (32) xa&./èv ε. αυτόν] tr. 534' | ποσίν] ωσιν 548 | τροχόν] πηλόν Sc: ex 30a I 5ς] ως 493 alii | μερίμνη] μεριδι 336 | om. επί 534 672 | τό έργον] τα έργα 543 | om. αντοϋ 3° 155 | om. 29d 358 578: homoiot. j εναριάμος 253 744; εν αρι&μοις a534-613‫־‬c 307 339 443 768; εν αρι&μω b 155 Lav Sa; αναρίθμητος I 542 543 | εργασία] ενεργεια L315‫ ־‬248‫'־‬ 30 (83—84) init.] pr. ος S ; pr. et LaL = Syr | om. 30ab 254 672 : homoiot. | βραχειοσιν S veres.p = Syr | ποδών] σποδών 603; πολιών Sm.; -f αυτόν 358 545e 613 La veras.p | κάμψει] καλειψει 548: cf. 18b 243 | om. αντον2° 613: cf. 18b I καρδίαν] -{‫ ־‬αυτόν S V ¿ ‫ ־‬248‫־‬З ^ ' 46 443 542 543 La verss. | έπιδώσει] δώσει S 46: cf. 632 | συντελέσαι] ‫־‬σει 336 797; ει -σει 547*; pr. εις Ο-V C-795 46 307 339; pr. εις το L 443; pr. τον 543; ut consummet La | τό χρ.] το χρησμα V alii; το χάρισμά Β* ; τρόχισμα 46 336; οιη. τό 254 | om. ή 705 I καθαρίσαι] mundabit (= καθαρίσει) La; συντελεσει 46: ex 30c 81 (86) ούτοί] ούτε 795 | αντών] εαυτών A V-253 248130‫ ־‬b c 7 9 5 ‫־‬679‫־‬ 46 155 157 315547 542 339 ‫׳‬e 755; αυτόν 106443 < ;*705‫ ־‬Laň | επιστευσαν 248 b I om. καί b | σοφισθησεται L248‫ ־‬b 307: cf. 24b 25a

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

305

Sirach

3832—892

32 ανευ αυτών ουχ οίχισΊΗρεται πόλις,

καί ου παροικήσονσιν ουδέ περιπατήσονσιν. άλλ9 είς βουλήν λαόν ου ζητη&ησονται 3 3 και εν έκκλησία ουχ ύπεραλοϋνται * επί δίφρον δικαστον ου χαλιούνται και διαθήκην κρίματος ου διανοηλησονται. ουδέ μή έκφάνωσιν παιδείαν και κρίμα και εν παραβολαϊς ουχ ενρε&ήσονται, 34 άλλα χτίσμα αίώνος στηρίσονσιν, καί ή δέησις αυτών έν έργασία τέχνης. Πλήν τον έπνδιδόντος την ψυχήν αυτόν καί διανοουμένου εν νόμω ύψΐστου, 39 i σοφίαν πάντων αρχαίων εχζητήσει καί εν προφητείαις άσχοληλησεται, 2 διήγησιν άνδρών όνομαστών συντηρήσει B S А У Ο L I a b c min. La veres. 32 (86—87a) αυτών] -του 443 | ουχ οικηΰησεται S* 339; ουχ οιχησεται Α; ου κοιμηλησεται 534 | χαί] -+‫ ־‬ανεν αυτών 534: ex 32a; > 613 | ου] ουδέ 542; οϋ Pe. = Syr j παροιχήσ.] κατοικησονσιν 634 (-χισονσην) | ούδέ περιπατήσονσιν] ον πεινάσονσιν Sm. = Syr; > 253 755: homoiot. | 32c Sc L-672 Ra. = Syr] > rei. | άλλ* S(c)] > rei. | είς βονλήν S(c)] εν βονλη L-672 I om. ου S(c) L ~248 88 (87b—88) χαίIo] χαν 253; > S* LacE | εχχλησιαις 755 | νπεραλλοννται 46 315; νηερβαλοννται 254 545; νπεραπολοννται 358; νπεραπλονται 672 I 33a fin.] + *ai διαΰηχην κρίματος ον διανοηύησονται B*: ex 33c | δίφρον] -ρων 311 797; -ρου 106 543; άρονου 542 | δικαστον] -στων 248 Arm; δνναστον A : cf. 4117 | καλούνται] χα&ιονται A: Thack. § 24 p. 272; βαδιοννται 672 I δια&ήχην] pr. επι 534 | χρίμ. ον διανοηΰ,] ον διανοηΰ. ποτέ κρίματος 547 I ού2°] σον S* 253 | διανοούνται 307 | om. 33de 106-545 548: homoiot. | εχφανονσιν S | παιδ. και] παιδείας 358; δικαιοσννην και Β 263-Syhm* Mal. | èv παραβολαϊς] vide Skehan, CBQ 23 (1961) 40 84 (89) χτίσμα] ‫־‬ματα 578; κτισιν b Mal.; κτήμα 248 534: cf. 3620; κρίμα 336 I στηριζονσι(ν) S (pr. ον*) 336 543; στηριονσι(ν) S° V L a 339 542 547; τηρησονσιν B 253 46 155 307 311*548 (-ρισ.) 672 679 Mal. (»στηρίσονσιν ή τηρήσονσιν«) : cf. 637; τηριονσι 755 | om. ¿vl° S | έργ. τέχνης] εργασίας τέχνη 296-548 679; εκκλησία οχλον 543: ex 266 | Πλήν του] ταντα 672 | επιδοντος B-S 253 106 547 797 Mal.; επιδιδουντος 155 542 | τη φυχη 672: cf. 632 I διανοονμενω A 253 46 3 1 5 5 4 7 339 336 ‫ ;׳‬-νους V 39 1 αρχαίων] αρχόντων S*; αν&ρωπων c-795 547 755: cf. 4422; + αν&ρωπων L248-315‫ ; ־‬pr. ανύρωπων 672 | έκζητήσει] εζητησε 46; αποκαλυφει 543 (·ψη) I om. ib 315' | προφητείαις = prophetiie LaG*TZ*] -τειοις 296-548 744*; prophétie LaVrel = Syr: cf. 443 461 | άσχοληΰήσεται] -λισ&ησ. 307 705; -λησ&ησ. 155 679; -λη^ησονται 130 2 init.] pr. και 358 603 = Syr | διηγήσεις Bc (-σις*) Z,534 248‫( ־‬-σης) 542 (-σις) Arm Mal.: cf. 2713 | om. 2b-3a 672 = homoiot. | τροφαις 248 8246 Septuaginta Gottingensis XII, 2

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

20

Σιραχ

392—6

306

και εν στροφαϊς παραβολών συνεισελεύσεται, 3 απόκρυφα παροιμιέυν εκζητήσει

καί εν άίνίγμασιν παραβολών αναστραφήσεται. 4 ανα μέσον μεγιστάνων υπηρετήσει

και έναντι ηγουμένων όφθήσετar εν γη άλλοτρίων εθνών διελευσεται, αγαθό γάρ και κακά εν άνθρώποις επείρασεν. 5 τήν καρδίαν αυτόν επιδώσει όρθρίσαι προς κύριον τον ποιήσαντα αυτόν και έναντι νψίστου δεηθήσεται· καί ανοίξει στόμα αντοϋ έν προσευχή και περί τών αμαρτιών αυτόν δεηθήσεται. 6 εάν ?κύριος δ μέγας θέλησηy πνενματι συνέσεως εμπλησθήσεταr αυτός άνομβρήσει ρήματα σοφίας αντοϋ και εν προσευχή έξομολογήσεται κυρίω‫׳‬ B S A V Ο L I ab c min. La verss. 46 534 I παραβολών] πετραβ. 253* ; prophetarum Aeth ; pr. των 46 | awe‫־‬ λενσεται 534 755 3 init.] pr. και 534 Aeth | αποκρυφιαΒ* | αινιγματι 339 543 ; δειγμασιν 307 I παραβ.] αμαρτωλών 315 | άναστρ.] ΟΜεισελευσεται 578: ex 2b 4 (4—5) init.] pr. και 613 LaPc Arm(II) = Syr | άνά μ.] εν μεσω 358 443 613: cf. 111 359 | μεγίστων V | ενάντιον 336 547 613 | ηγούμενον B A 155 339 443 La Mal. | όφ&ήσ.] σοφισθησεται 253: cf. 3825 | έν γη] επι 339; pr. και 613 LaPc Aeth | αλλοτριω 706 | σwελεvσετaι 534 | om. γάρ S* 543 547* Lax = Syr | om. έν2° A | άνθρ.] οις 672 | έπείρασεν] -σαν I ; ‫־‬ραζε 672; επειρε 755; διελευσεται V : ex 4c 5 (6—7) τήν καρδίαν] + γαρ 46* | όρθρ. προς κ.] προς κ. ορύρισας (-σαι 248) L | προς κ.] επι κ. 672: cf. Sap. 614 | τον ποιήσ. αυτόν] τον θεόν αυτόν 534' 578; pr. προς 248 | ενάντιον 336 | νψίστου] pr. τον L~248: cf. 328 I νψ. δεηά.] δεη&ησονται υψ. 443 | στόμα] pr. το S Ο-V 27315‫ ־‬a 46 336 542 547 613: cf. 155; στόματα 307 | om. τών 155 | αμαρτιών] pr. βρωματων και 578 | αυτόν ult.] ‫־‬της 68744‫ = ־‬Aid.; ‫־‬των 155; εαυτόν 706 795 6 (8—9) έάν] 4‫ ־‬γαρ Μ 57‫ ׳‬c547 443 358 795‫־‬679‫ ־‬La; pr. et Aeth; pr. o 578 I κύριος B‫־‬S* 253 443 542 672] pr. ó reí. (Mal.) : cf. 12в 435 j om. ό μέγας L~248 | ΰελήση] -σει c-679795‫( ־‬tr. ante o μέγας) alii; θελη V547 248 253‫ | *־‬πνεύμα α534‫ | ־‬έμπλησθήσεται B-S* Ο-V L fe 46 336 443 547] εμπλησει αυτόν rel.: ex Is. 113 | αυτός] -τον 545*; όντως 46 548; et Sa; pr. et La A eth;‫־‬f γαρ a-534 46 315' 336 A rm (II);> B* | άνομβρήσει] ‫־‬βρίσει 253 248 alii: cf. 1829; ενομβρησει V; αν ομβριση 46 | αυτού] -τος Β*; ‫־‬τω α; > 6 8 5 4 2 '744‫ ־‬BrevGoth. 553 A = Aid. | κυρίω] -ριος 46; pr. τω 248613 547 543 672‫ ;־‬ег (= αντω) А гт(П ); > S*

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

307

3 » 7 — 13

7 αυτός κατευθύνει βουλήν καί επιστήμην

καί εν τοίς αποκρνφοις αυτόν διανοηθήσεταΐ' 8 αυτός εκφανεϊ παιδείαν διδασκαλίας αύτον

καί εν νόμω διαθήκης κυρίου κανχήσεται. 9 αίνέσουσιν την σννεσιν αυτόν πολλοί, καί έως τον αίώνος ούκ έξαλειφθήσεται‫׳‬ ούκ άποστήσεται τό μνημόσυνον αυτόν, καί τό δνομα αύτον ζήσεται εις γενεάς γενεών· i ο τήν σοφίαν αύτον διηγήσονται εθνη9 καί τον έπαινον αύτον έξαγγελεϊ έκκλησία' 11 èàv εμμείνη, δνομα καταλείψει ή χίλιοι, καί èàv άναπαύσηται, ίκποιεϊ αύτω. Έτι διανοήσεις έκδιηγήσομαι καί ώς διχομηνία ¿πληρώθην. 13 εισακούσατε μου, υιοί δσιοι, καί βλαστήσατε 12

B S A C V Ο L la b c min. La veras. 7 (10) αυτός] + y Z, 46 | π. γάρ Or.] παν γαρ 358 706; 4‫ ־‬ταντα 248; om. γάρ 542 672; et omnia Aeth | εν κ. αυτόν ζητ.] εις χρείαν αυτών εκτισται 336: ex 21b | èv καιρω] εις καιρόν V-253; om. εν Hi. | αντοϋ Io] -των O-V L 547 613e Sa Or. I 34525 | ζητηϋήσεται Or.] -σονται 547 613e

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirac h

309

18

19 20

21

22

3917—

22

έν λόγω αυτόν εστη ώς θημωνιά νδωρ και ¿V ρήματι στόματος αντον άποδοχεϊα νδάτων. έν προατάγματι αντον πάσα ή ενδοκία, και ονκ ¿στιν δς ελαττώσει τό σωτήριον αντον. έργα πόσης σαρκός ενώπιον αντον, και ονκ εστιν κρνβήναι άπό των όφϋαλμών αντον * άπό τον αΐώνος εις τον αιώνα έπέβλεψεν, και ον&έν ¿στιν ϋανμάσιον εναντίον αυτόν. ονκ εστιν είπεΐν Τί τούτο; εις τι τοντο; πάντα γάρ εις χρείας αυτών εκτισται. Ή ενλογία αντον ώς ποταμός επεκάλνψεν καί ώς κατακλνσμός ξηρόν εμέ&νσεν

B S A C V O L /0 6 0 min. La veres. La Hi.; ενδοχιαη&ησονται L248‫ ־‬: ex 34b | εστη] εστιν 493-705 (-τι) 578 613 679 766 796 (-τι); εσται 68-744 = Aid.: cf. 4412 463 | ώς &ημ.] tr. 1; tr. post ϋόωρ La | ΰηικονιά] άιμ. B A V 637 alii; άειμ. S; êiuovia 253 alii; άημονιας 46: cf. 2038 | om. καί 672 | om. êv3° 795 | (frjuart] -τος 797 j ατόμ. абтогГЈ tr. 155; om. στόμ. 542 Laz*; om. αύτον b | νποδοχεια 613e; δοχεία 766: cf. 503 18 (88) 18a] και παντα κατα την αντον ποοσταξιν πεφηνε καλα Eus. ргаер. 14, 27 : lib. ? ‫ ן‬init.] pr. οτι Clem. La | προατάγματι Clem.] -μασιν α-534' 336 La2* (preceptis) | om. αντον Io 249-754 | πάσα Clem.] > La A rm ii = H I ή εύδοκία] om. ή Sc L547 336 248‫ ־‬Clem.; -h γίνεται Clem. La = Syr; -f- αντον 157 795 = H | δς ελ.] ελαττωσις εις Clem. La: cf. Η | δς] ως V; οστις 156 (ω 46 I αυτής] -rotę 613e 795; ‫־‬τον 493; -των Dam. p. 1352 | εχορηγησεν C 755 (-σε) LaP° (subministramt) 34 (40) om. καί 548 La Sa = H | om. είπεϊν 336 | Τοντο τούτον] tr. 543; om. Τοντο 545; om. τούτον 795 | εν καιρω] καιρόν 578; om. εν LaL | ενδοκιμηΰήσεται] -σονται 493 672 755; -μησεται A 548*; -μασ&ησεται 339 543; ευκιμη&ησεται 130; δοκιμασΰησεται S b 336 (-σονται) 542 Dam. p. 1352 36 (41) εν] επι 315' | και στόματι: cf. Н т «] > 672 = H txt | υμνήσατε] -σαμεν B* ; αινεσατε 336 40 1 επί] εφ (εν 606) α-534' 307 543 547 | υιούς PsAth. IV 381] υιοις S Μ 57‫ ׳‬α-534' c-404547 543 339 ‫׳‬- 679 315‫ | ׳‬Αδαμ] αν&ρωπων 534 | άφ] εφ 493 249* î 315 404 578 | om. εκ 443 | αυτών] -τον C 46 155 542 547; tr. ante μητρός 797 | ?5με,ρας20] -ρα S*; -ραι 315; εν ήμερα 307; 4‫ ־‬ηζ 705; tr. post έπιστροφής 248 | επιστροφής L 157 768 Ra.: cf. Η] επιστραφη Sc 46 534 705 Á rm i; επιστραφης 315; επιταφής (vel ίπι ταφής) A C a 311 336 358 404755 672 613 547 543 443 ‫ ׳‬La (sepultura¿) Sa Aeth A rm ii; έπιταφή (vel ¿ni ταφή) B-S* O-V l b c-679 155 307 339 542 Mal. 2 λογισμούς L248‫ ־‬: cf. 916 | αυτών] -της 672 | φοβος 307 542 LaPc vers8.P; φοβονς 672 La | καρδιαν A | προσδοκίας] -κια S*; cordis Syh; + καρδιας 493*637‫ ־‬: ex 2 a | ήμερα] -ρας 493 b 46 155 404 542 679 744*; pr. εν 534' I τελείται 46 3 επί ϋρ./ενδ.] tr. 339 | ενδόξου] εν δοξη Β 339: cf. 441; δοξης 248 548* Lax Arm | om. καί 1° A La Sa Aeth A rm ii = H | ως τεταπεινονμενού A | om. καί2o 795 | σποδον 358 4 (4ab) φορονντων 336 | νακιν&ον B C 358 534-613* 542 543 547 La Dam. p. 1281: cf. 4510; νακινΰτνα 336; υακιν&ην 155 (-κην&.) | om. και στέφ. 307; om. καί L603 '248-315‫ | ־‬om. καί2o La Sa Απη(ΙΙ) Dam. | εως] ως C j ώμόλινον] -λιον 404; ως μολινον 493-545txt; εν μολινον 68-744 = Aid.

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

313

405— IO

5 ΰ ν μ ό ς κ α ί ζή λ ο ς κ α ί τ α ρ α χ ή κ α ί σ ά λος

κ α ί φ ό β ο ς ό α ν ά τ ο ν κ α ί μ η ν ία μ α κ α ί ερις. κ α ί εν κ α ιρώ α ν α π α ύ σ εω ς ε π ί κ ο ίτη ς ύπ νο ς ννκ τό ς α λ λ ο ιο ι γ ν ώ σ ιν α υτό ν * 6 ο λ ίγ ο ν ώ ς ουδέν εν α ν α π α ύ σ ε ι ,

κ α ί α π εκ ε ίν ο ν εν ϋ π ν ο ις ώς εν η μ έρ α κ ο π ιφ τ ε ϋ ο ρ ν β η μ έ ν ο ς εν δ ρ ά σ ει καρδίας α υτό ν ώς εκ π εφ ενγώ ς από προσώ που π ολέμ ου

‫״‬

7 έν κ α ιρ ώ χ ρ εία ς α υ τ ό ν έξη γέρ& η

κ α ί ά π σ & α νμ ά ζω ν εις ουδένα φ ό β ο ν. 8 μ ε τ ά π ά σ η ς σαρκός α π ό άν& ρώ πον έω ς κ τ ή ν ο υ ς ,

κ α ί ε π ί α μ α ρ τ ω λ ώ ν ε π τ α π λ ά σ ια

προς ταντα*

9 ΰ ά ν α τ ο ς κ α ί α ίμ α κ α ι ερις κ α ί ρ ο μ φ α ία ,

ε π α γ ω γ α ί , λ ιμ ό ς κ α ί σ ύ ν τ ρ ιμ μ α κ α ί μ ά σ τ ιξ .

iο

ε π ί το υ ς ανόμ ους έ κ τ ίσ ΰ η τ α ν τ α π ά ν τ α ,

B S AC V Ο L l ab c min. La veras. 5 (4cd—6) ζήλος] ζάλη 543 | om. καί2 είς γ η ν α ν α σ τ ρ έ φ ε ι ,

και από ύδάτω ν, 12

13

/7αν δώ ρον καί π ίσ τ ις εις

είς #αΛαο‫׳‬σαν

α ν α κ ά μ π τ ε ι.

κ α ί α δ ικ ία έξ α λ ειφ & ή σ ε τ α ι , το ν α ιώ να σ τ ή σ ετ α ι.

χ ρ ή μ α τ α α δ ίκ ω ν ώ ς π ο τ α μ ό ς ξ η ρ α ν δ ή σ ετ α ι καί ώς βροντή μ εγά λη b νετω έξη χή σ ει *

1 4 εν τ ω ά ν ο ϊξ α ι α υτόν χ ε ϊρ α ς ευφ ρ α ν& ή σ ετα ι ,

ο ύ τω ς ο ι π α ρ α β α ίν ο ν τ ες είς σ υ ν τ έ λ ε ια ν ε κ λ ε ίψ ο ν σ ιν . 1 5 Ι κ γ ο ν α ά σ εβ ώ ν ου π λ η ϋ ν ν ε ι κ λ ά δ ο υ ς ,

16

καί ρ/fa¿ α κ ά ϋ α ρ τ ο ι έ π ά κ ρ ο τό μ ο υ π έ τ ρ α ς ‫״‬ δχ¿ ¿πί π α ν τ ό ς ϋδα τος κ α ί χ ε ίλ ο υ ς π ο τ α μ ο ύ π ρο π α ν τ ό ς χό ρ τ ο υ ε κ τ ιλ ή σ ε τ α ι.

B S A C У Ο L I a b c min. La veres. a & 155 307 336 358 542 Syh: cf. 327 | om. καί 155 Lan | δι αΰτους] δι αυτών Anast. ρ. 492; δι αυτόν 672 = H m?; δια τοντονς V | έγένετο] εκτισϋη 46* I om. ο 672: post -το 11 πάντα] pr. και 578; 4‫ ־‬enim La1‫ | ״‬αναστρέφει PsAth. IV 381 = Lax (convertuntur)] ·στρεψει A La (convertentur) veres.p = H: cf. 11b Sap. 25; αποστρεφει 46 336 | καί] 4‫ ־‬ocra L248‫ ־‬PsAth. = H | νδάτων] τον νδατος PsAth. I άνακάμπτει = L aACQ (convertuntur)] fut. La veres.p : cf. n a ; αναστρέφει 613c; ανακαλύπτει 358: cf. 243; > PsAth. 12 om. καίIo 493 | άδικία] -κα 155 307 | om. îab 307 548: homoiot. | πίστις] τι 744' = Aid.; τις 68 | om. τον 315*? | στήσεται] εξαναστησεται 336; στα&ησεται Anton. ρ. 769 18 χρήματα] και ρήματα Ζ,248‫ ;־‬κρηματα 339: cf. 295 | αδίκων] -κως 421 I ώς1°]ό 548 | ποταμός] -μονς 534; -μοι Dam. ρ. 1480 | ξηραν&ησονται 421 603 Max. ρ. 853 | om. ώς20 V | èv νετφ] εν νετοις L3®4‫ ; ־‬εν νψιστοις 493; λεώ (sic) 545; > 106 | εξηχησεν c-404'; εξηχησεται 46β; ηχησει 755 (vid.) 14 αυτόν] -τω V 307 | χειρα L 155 248‫ ־‬veres, ρ | ενφρανάήσεται] -σονται a 46 336 = Η ; 4‫ ־‬και πίστις εις τον αιώνα στήσεται (εσται 253), χρήματα άδικων ως ποταμος ξηραν&ησεται Ο-V : ex 12b et 13a | οι παραβ.] 4‫ ־‬legem Syh | om. εις 254-603 307 Mal. | έκλείψονσιν] εκ&λιφονσιν A 15 κλαδοις 613 | ριία 46 339 = Η | ακα&αρτον 468: cf. Η | έπ] επι 336; εξ Anton. ρ. 1045 | ακροτομονς V; ακροτοπον Anton. 1β άχι A alii] αχεί B-S 253 637 alii; αχη 248-705 a alii Mal.; ηχι 339; ηχη 547 679; ηχεί 493 La (sonant 15b) Aeth (et eonabit); viriditae La (16a): tr. post νδατος Lav ; εχει 106-545 68-744‫ = ׳‬Aid.; αρχή 296-548 404'; άρχει V 155 249 (~χι) 315‫ ; ׳‬αγχι 706; ονχι 311; και 613 | om. καί 547 | χείλους] -λος A (χιλος) V 679; -λον 155; -λη 106 | πρό] προς 254 | χόρτου] ψενδονς 443; pr. κοσμου εκ 404 | έκτιλήσεται] εκταλ. 253; εκπλησεται V 797 (-π λ ^ ^ ·)

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

S irac h

315 17

χ ά ρ ις ώς π α ρ ά δ εισ ο ς εν ε ν λ ο γ ία ις ,

καί 18

4017— ‫ל‬4

ελεη μ ο σ ύ νη εις τον α ιώ ν α δ ια μ έ ν ε ι.

Ζ ω ή αύτά ρκ ους κ α ι ε ρ γ ά τ ο υ γ λ υ κ α ν θ η σ ε τ α ι , κ α ι υ π έ ρ ά μ φ ό τερ α

ο εν ρ ίσ κ ω ν

θ η σ α υρ ό ν.

1 9 τ έ κ ν α κ α ί ο ικ ο δ ο μ ή π ό λ ε ω ς σ τ η ρ ίζ ο ν σ ιν ο ν ο μ α ,

κ α ί υ π έρ ά μ φ ό τ ερ α γ υ ν ή ά μ ω μ ο ς λ ο γ ίζ ε τ α ι. 20

οίνο ς κ α ί μ ο υ σ ικ ά ευφ ρ α ίν ο υ σ ιν κ α ρ δ ία ν , κ α ί υ π έ ρ ά μ φ ό τ ερ α α γ ά π η σ ις σ ο φ ία ς.

21

αυλός κ α ί ψ α λτή ρ ιο ν ή δ ννο υ σ ιν μ έ λ η , κ α ί υ π έ ρ ά μ φ ό τ ερ α γ λ ώ σ σ α ή δ εϊα .

22

χ ά ρ ιν κ α ί κ ά λ λο ς έ π ιθ υ μ ή σ ε ι ο φ θ α λ μ ό ς , κ α ί υ π έ ρ ά μ φ ό τερ α χ λ ό η σπόρου.

23

φ ίλ ο ς κ α ί ε τ α ίρ ο ς ε ις κ α ιρόν

καί υ π έ ρ

απαντώντες,

ά μ φ ό τ ερ α γ υ ν ή μ ε τ ά άνδρός.

2 4 α δ ε λ φ ο ί κ α ί β ο ή θ ε ια εις καιρόν θ λ ίψ ε ω ς , κ α ί υ π έ ρ ά μ φ ό τ ερ α έλεη μ ο σ ύ νη ρ υσ ετ α ι.

B S A C V O L l a b c min. La veres. 17 παράδεισον S* 643 (• codd. et verse. | γλυκανθήσ.] muUiplicabitur ( = πληθυνθησετai Zi.) Syh I άμφότερα] -ρων 46: cf. 19b 20b; -ρσς A | om. ó S* A L148‫־‬ 249764‫־‬ 19 τεκνον 46e = H | πόλεως] πόλις 795; πολλή 404 | στηριξουσιν 339 647; στηρισουσιν 797 Mal.; στηριουσιν 46 637e; στηριζοτν 645 | om. 19b 248 I άμφότερα] -ρων 46: cf. 18b | λογίζεται] λογισθησεται 542 672 795 Lav ; ευλογειται 307; στηρίζεται 336txt: ex 19a; > Aeth: cf. H 20 οίνος] αίνος 493: cf. 3427 | ευφραίνει 547 | άμφότερα] ‫־‬ρων 46e: cf. 18b I αγάπησις] ‫־‬σεις S V alii; ευρησις C; ευρισεις 468 | σοφίας] σοφίαν S V 46 307; et eapientia (σοφία) Sa; καρδιας 336txt 21 ήδύν.] νουλουσι (sic) 339 | μέλη] pr. τα 296648‫ ;־‬ψυχήν Z r248 Aeth; μέλι Sixt. : cf. 479 5012 | ήδεϊα] ηδια C V 637 ; ίδια 336 alii 22 επι&υμει Dam. p. 1309 | όφύαλμός] ο οφά. σου B ‫־‬S; -h σου C 307 La I χλόη C a c672 613 547 542 443 358 336 307 ’‫־‬404,‫־‬679 130 157‫ ׳‬LaGP1 veres.] χλόην rel. | σπόρου] σπόριμου S*; σπορά 548; pr. εκ 130 23 έταΐρος] ετερος C V alii: cf. 372 | είς] προς 542 | καιρόν] κληρον 336: cf. 378 I μετά] μετ A; > 404 24 mit.] pr. και S* | αδελφός 631 = Η | και βοήθεια] και -θειαι 404; και -θει 545* (-θειοι0); in adintorium (= εις βοήθειαν 545m8) La | είς καιρόν] εν καιρω 542 Dam. ρ. 1253. 1460 Anton. ρ. 845 La Syh = Syr | ¿ύσεται B ¿ 3 1 5 ‫ '־‬b 336 358 443 La Sa Anton.] ρυεται rei. (Dam.)

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

4025— 30

Σ ^ αΧ

316

2 5 χρνσίον καί αργύρων επιστήσουσιν πόόα,

καί υπέρ άμφότερα βουλή εύδοκιμεϊται. 26 χρήματα καί ισχύς άνυψώσουσιν καρδίαν,

καί ύπερ άμφότερα φόβος κυρίου * ουκ εστίν ¿ν 990/Ϊω κυρίου ελάττωσις, καί ούκ εστιν επιζητήσαι εν αυτω βοήϋευαν 27 φόβος κυρίου ώς 7ιαράδεισος ενλογίας, καί ΰπερ πάσαν δόξαν εκάλνψεν αυτόν. Τέκνον, £ωήν επαιτήσεως μή βιώστης' κρεϊσσον απο&ανεΐν ή επαιτεϊν. 29 αν?)ρ βλέπων είς τράπεζαν άλλοτρίαν, ουκ εστιν αυτόν 6 βίος εν λογισμω ζωής, aAí0‫׳‬y?j Mal. | σνγγενονς] -νον 68-744c == Aid.; σου γενονς 755; ανάρωπον ενγενονς 248 | 21b init.] pr. και h 157' 679 Lav Sa | αφαιρέσεως] φανερωσεως 755 | μερ. και 248 | om. 22b Dam. Anton.: homoiot. | om. κα ίί0 b 534 Mal. | om. μή ί° 755 | επιστησης 253 248 542 631; αποστησης V; επιστησεως 755 | επι της κοίτης 443 534-613* 755 (om. επ¿) | αυτής] -του V 296-548 631 755 | 22c init.] pr. κα¿ 679 Sa La^ | φιλον 248 ö 534-613* 543 Aeth Anton, p. 1153 = Η | π. λόγων B O-V 248 b 336 358 443 534‫׳‬

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

| παιδίσ

4122—425

Sirach

3 21

και μετά τό δούναι μη ονείδιζε, 42

i

από δεντερώσεως λόγον ακοής και από αποκαλνψεως λόγων κρύφιων*

και εση αίοχυντηρός αληϋινώς και ενρίσκων χάριν έναντι παντός ανϋρώπου. Μη περί τούτων αίσχυνϋης και μη λαβής πρόσωπον του άμαρτάνειν 2 περί νόμου ύψίστου και δια&ηκης και περί κρίματος δικαιώσαι τον ασεβή, 3 περί λογισμού κοινωνον και οδοιπόρων καί περί δόσεως κληρονομιάς ετέρων, 4 περί ακρίβειας ζυγού καί σταϋμ ίων και περί κτήσεως πολλών και ολίγων, 5 περί διαφόρου πράσεως εμπόρων B S A C Y Ο L I a b c min. La verse. 648 631 La = H txt] π. λογον rei. | ονειδισμων C (ωνιδ.) 755 | /11}2°] pr. με S ·; pr. και 603 | ονείδιζε] -δισης V 336 42 1 init.] pr. και 248 679 Sa Mal. | λόγον 336 631 La(vid.) Sa == H] -f και Z/603 248‫ ־‬Arm (II); και λ. και 157‫ ; ׳‬pr. και rel. | άκοής] ζωής 534* | om. καί lo S 336 La | από2° B A 637 149-606 336 339 547 679 La Syh = H] > rel.: haplogr. | αποκαλύψεων B 336 | λόγων] pr. περί 248; pr. και 631 | εγχρνψων 542 | om. ëofj 744 = Aid. | αΐσχνντηρός] -της 543; -τηλος 672 755: cf. 3510; + και S; 4‫ ־‬ως Dam. p. 1249 | άλη&ινώς B A C V-253 248 249-754 c 315 545e La Mal.] πο&εινος 543 ; αληάινος rei. (Dam. Anton. p. 1153) : cf. ec I om. id 404 | ëvavri] -τιον c-679-795 336 547; παρα Mal. | παντός άνΰρ,] π. ζωντος 542: cf. 8d = H ; om. παντός Laz* | Μή] και 543 672; ñeque LaY I π. τούτων] π. τοντως 545*; παρα τοντο 46s ; pro his omnibus La | om. /11} ult. 358 | λαβε 672 | om. του 307 | αμαρτειν V-253: cf. 1520 2 init.] pr. μη S í5 \ διαθήκης] pr. περί 542 Aeth | om. καί2o 679 LaP® Arm(II) | όικαιώαα¿] -σε 253 alii; δικαιοσύνην 404; pr. του Dam. p . 1249 8 λογισμού Zi. = Η] λόγων 542 797; Aoyoo rei. | κοινωνων S C Z r248 -315542 ‫ ׳‬La | οδοιποριών b ; -ρου 307 336 543 613e : cf. Η“β | om. κα/2° B♦ A Μ57' a c-679 155 307 315 336 339 547 613 La‫״‬c Sa Aeth | κλ^ρονο/1/ας] pr. και L248‫ ־‬a 542 Aeth | εταίρων B 248-315,-M57, a 6 443 543 547 613 Mal.: cf. Ile; amicorum La Sa 4 τίερί 1°] και 248; pr. και 547 LaP® Mal. = H | ζνγον . . . σταάμίων] tr. 547 I ζνγον| -}‫׳‬ων 443 534' 543 631 verse.ρ | σταύμίων] -μων L '· 157' 443 Dam. p. 1249: cf. Ez. 410; -μον 543 613e 631 Aeth; -μιον 672 | om. καί2° B 248 a 307 543 631 679 Lav verse.p Mal. = H | κτήσεως] ·σεων 679; κτίσεως c alii: cf. 1617 5 init.] pr. και 547 672 Lar = H | διαφόρον] -ρων 797; αδιαφορον B 6 315' 358 443 534' Mal.: cf. 718; corruptione (= διαφϋορας H erk.: cf. 34 248 548 | èdv] αν 253 534 547 | παραδως S 336 (50>‫־‬ς) 679 (- 547 = H : cf. 9d | στείρωση B Ο; τηρωση 68; τηρώς 744 = Aid. 11 άδιατρέπτω] -τως 6 8 5 4 2 744‫ = ־‬Aid.; αδιαστρεπτω S V: cf. 2610; α&ιατρτιω 755 | ποιήση] ·σει A V alii; -σης S* C c 68‫־‬744' 155; ‫־‬σεις 493 46* 7i5 I σε Io] σοι 157 706* = Η (vid.); > S* C 493 c 68755 155 ‫־‬744‫| ׳‬ έχθρσς] -ρων b 307 336 543 Anton. p. 1053: cf. 64; pr. τοις 248; + σου L248‫ ־‬315‫ ׳‬laL.n veres.‫ | ס‬£κκλ*7τον] εγχλητον ¿ ‫ ־‬248-315‫ ׳‬α‫־‬613 336 547 578 631‫׳‬ La: ď. Einl. p. 968.; εχληχτον 545; εκλαλ^τον 542 | καταισχύνει B A C V-25? L 248‫ ־׳‬alii | πολλών] πόλων 46s; ποΑΑω 358 443 672 679 Sa; λαόν Ζ,248‫ ־‬La = Syr ; τώλεως Sm. ; πυλών Негк. : cf. Η 12 παντα άνθρωπον 155 | επιβλεπε 155; βλεπε c679‫ | ־‬καΙΑει] ‫ ־}־‬ανθρω71Α) 545e | ενεόρενε L631 248‫־‬ 18 om. γάρ 493 La^ Aeth | εκπορεύεται] εμπορ. 672; πορ. 543; ε^εΐεναεται C139 755 J και ал¿] απο δε 358 | γνναικός 1°] 4‫ ־‬πονηρας 547 | /νναικος 2°] vri ( = ανδρος 106e 545e) La; > 68606 578 358 '744‫ ־‬Aeth Arm Anton, p. 1019 = Aid. 14 κρεισσον 296548‫ ־‬alii Anton, p. 1089: cf. 1027; κρισσω A | αγαθοποια 672 j om. και γυνή 795; om. καί 248 15 δή] δε Β 542 672 (δει) Syh; μη 130; > 797 veras.P: cf. 441 | λόγοις] ·γω 63e Aeth == Η | hab. v. 15d Se 339 679 Sa Arm (lib.): cf. H | om. 21*

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

4215—

Σιραχ

20

324

κα ί γέγο ν εν εν ευδοκίρ αύτου κρίμα . 1 6 ή λιος φ ω τ ίζ ω ν κ α τά π α ν επ έβ λ εψ εν,

κα ι τή ς δόξης κυρίου π λή ρ η ς τό ερ γο ν α υτό ν. 1 7 ουκ εξ επ ο ίη σ εν τ ο ίς ά γ ίο ις κυρίου

εκδ ιη γή σ α σ & α ι π ά ντ α τα θ α υ μ ά σ ια α υ τ ό ν ,

a

εσ τ ερ εω σ εν κύριος 6 π α ντο κ ρ ά τω ρ

σ τη ρ ιχ ά ή ν α ι εν δόξη αυτόν τό π α ν. 1 8 ά β υσ σ ο ν κ α ί καρδίαν εξ ίχ ν ευ σ εν

κ α ί εν π α ν ο υ ρ γ εν μ α σ ιν α υτώ ν δ ιενο ή θ η ' εγνω γα ρ

ο νψ ισ το ς

π ά σ α ν εϊδ η σ ιν

κ α ί ένέβ λεψ εν εις σ η μ είο ν αϊώ νος 1 9 ά π α γ γ ε λ λ ω ν τ α π α ρ ε λ η λ υ θ ό τ α κ α ί τα εσ ό μ ενα

κ α ί ά π ο κ α λύ π τ ω ν ίχνη α π ό κ ρ υ φ ω ν 20

ου π α ρ ή λ θ ε ν αυτόν π α ν δ ια νό η μ α ,

B S A C V 938 (17d— Í9a)

O L la b c

min. La verss.

ε ν 2° 339 679 Sa Arm: post -εν | ενδοκίφ Zi. = H: cf. v o lu n ta s Arm] ευλο γιά codd. gr. I κ ρ ίμ α ] pr. κα ι 339 679 16 init.] pr. κα ι 0 ‫־‬V 248 c | ήλιος] ος c | φ ω τίζω ν] α να τελλω ν 358 j κ α τά ] και τ α 705; pr. κα ι 307; > 547 | π α ν τα V 2 4 8 5 4 7 542 '534 155 70 631 verss.P I om. τ η ς 768 | κυρίου] αυτου B‫־‬S* 336 542 Sa Mal.: cf. 18. 64; κύριος 106*545‫ | *־‬π λή ρ ες A V253 248‫־‬Z-157‫ ׳‬a-613 b c-679 315547 ‫׳‬e 755 768; π λή ρ εις C; π λη ρ ις 155 358 543: cf. 130 et Thack. § 126(b) | αυτού] d o m in i Sa; > LaT 17 εξεποίησεν Sm. Ra.] ενεπ. codd. et v e r e s , (fecit La): cf. 3911 | τ. άγίοις] τ. εργοις 6 1 3 ; verbis (= λογοις) Syh; p r . εν α ‫ ־‬5 3 4 ; -+‫ ־‬αυτου 679 | κυρίου S Ο 248 613 Arm(II) Ra.: cf. Η] αυτου V; ο κύριος c -6 7 9 -7 9 5 155 336 3 68 5 43: cf. 126; κύριος r e i .: cf. 439 463 | 1 7 b init.] p r . και S* 336 | om. πάντα 631 La® = H: cf. 3310 | om. ă C 248 = H | κύριος] p r . o 543: cf. 126 I om. o 248 | στηρισύηναι V: cf. 154; στηρη&ηναι 2 5 3 | δόξη] p r . τη 795 I τό παν] τα παντα b; > La = Η 18 (18—19ab) καρδίαν] παιδείαν 543 | εξίχνευσεν] ‫־‬σας 795; ανεξιχνευσεν 678; εξίχνιασε 547: cf. 627 | πανουργημασιν S* A α-534 155 307 311706‫־‬ 315 339 358 542 543 679 755 795: cf. le | αυτών] ‫־‬της 631 ; -του Sa Агт(П) | διενοήΰη] -$ην B C 755; ουκ ενοηΰη 46s | om. γάρ 254 Arm | ο ϋψ.] o (> b 443 Dam.) κύριος B b 443 705 La veres. Mal. Dam. p. 1077: cf. 3221; pr. κύριος 613 | παν V | εϊδησιν] συνειδησιν S (συνιδ.) C L- 248534‫־‬130‫־‬705 0 ‫'־‬ b c 7 9 5 ‫־‬679‫( ־‬συνηδ.) 155 307 336 339 443 542 631 755 Sa A rm ii Dam.; διηγησιν 672; εκδικησιν 797 | επεβλεψεν L ‫ ־‬248‫־‬315‫ ׳‬ο 155 336 613 631 679: cf. Ρ8. 396 I σημεΐον — 436] σημεία 248672‫ ;־‬αιώνα I | αϊώνος = 436] -νιον c: cf. 29 19 (19cd) init.] pr. και S C 336 Aeth | α π α γ γ ε λ ω ν 130339 307 705‫־‬ 443 578 672 755 768 797 938 | om. τα Io 253 | π εριληλυ& οτα 307 ; π α ρ ελθ ό ν τα Dam. p. 1077 | om. τα2° B 578 | εσόμενα = 4825] ε π εσ . B 253; επ ερ χο μ ενα 938 La I ά ποκα λ.] pr. o S* | Ιχνη] ισχυν 130 20 ου] -f γα ρ S* 336 542 SaL; pr. et LaPc Aeth | αυτόν] -τω ν 311548‫־‬

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

325

4220— 431

καί ονκ έκρνβη απ αντον ουδέ εις λόγος. τα μεγαλεία τής σοφίας αντον έκόσμησεν, εις εστιν προ τον αίώνος καί εις τον αιώνα' ούτε προσετέϋη οντε ήλαττώ&η, καί ον προσεδεή&η ονδενός συμβούλου. 22 ώς πάντα τα έργα αντον επιϋνμητα καί ώς σπινέληρός εστιν άεωρήσαι‫״‬ 2 3 πάντα ταϋτα ζή καί μένει εις τον αιώνα εν πάσαις χρείαις, καί πάντα υπακούει. 2 4 πάντα δισσά, êv κατέναντι τον ενός, καί ονκ έποίησεν ονδεν ελλεϊπον' 2 5 êv τον ενός εστερέωσεν τα άγαΰά, και τις πλησ&ησεται ορών δόξαν αντον; 21

43 i

Γανρίαμα νψονς στερέωμα καΰαρειότητος, είδος ονρανον εν δράματι δόξης.

‫־‬B S A G V O L l a b c min. La veres. alii; -τω 46· | καί Sc L~248 b 443 534' 795 La veres. = H] > rel. | απεκρυβη 795 I άπ*] νπ Dam. p. ί 077 | ουδέ είς] οντε εις 311-706 679 795; om. ούδέ A C 307 339 547 755 Dam.; > 155 21 (21—22) τής σοφίας αντον] αντον της σ. της κοσμικής Dam. ρ. 1077 ; pr. δια 248 | έκόσμησεν] εδηλωσεν V Syh ; εκομισεν 307 : cf. 29ав | εϊς Негк. Sm. = Η] ως S V-253 679 Aeth PeVig. (8icuti); και εως B; ó 795; ος rel. | καίIo] Ha PeVig. ; > 613 | οντε Io] ον Syh A rm ii Dam. p. 1077 | οΰτε2°] ουδέ 296-548 Sa | ηλασσω&η S A V (ελ.)358 315 307 254-603 253‫־‬: cf. 1623 | καί od] ουδέ S*; και ουδέ 68-744/ = Aid. Sixt. | προσεδεή&η] -ΰην 46e 315; eget La: cf. H | odôevo'ç] 4‫ ־‬ανόρος S* | συμβούλου] -βολον 336 545 603; -βουλιας 631 La (consüio) : cf. 378 22 (28) ώς Io] ώ 744‫ = ׳‬Aid.; εν 68 | ώς2°] εως S C O-V 248-315-130705 a 249-754 c-679 443 542 547 613 755 Sa | σπινύήρος] -ρες 106-545 543 veras.P; -ρας Ζ,248‫ ; ־‬-ρα 631 | έστι(ν) &εωρ.] επι&εωρ. S 28 (24) πάντα τ.] tr. c-679-795 155 443 613 Sa: cf. 327; om. πάντα 631 | ζή] pr. και 613 | πάντα2°] ταντα 603; > Lacs | επακονει V-253; εισακούει 543 24 (25) πάντα] pr. και 358 797 Aeth = Syr; -f δε 307 | ελλεϊπον] ελλιπον A; εκλιπον Β*; εκλειπον Bc254-603 ‫־‬68‫־‬744‫ ׳‬Mal.; ενλειπον S V 637; ενλιπον 307; ελλειπες 336 631: cf. 1410; ελλίπειν 155 La (deesse); αλλειπον 339 25 (26) εν] εκ 443 547 ; εως Ο | ¿νός] αιωνος Ο 547 : cf. Εζ. 2515 | πλησύησ.] πεισ&ησ. 672; 4‫ ־‬τα αγαύα 603: ex 25a | om. όρών 543 | La | κα&αρ(ε)ιότητος] -ροτητος 547 578 672 679: cf. Sap. 724; κα&αρειοτης 603; και κα&αριοτης S; pidchritiido La I είδος] κάλλος 155; νψος 679: ex ia | ονρανον] άνθρωπον S* b 296-548 339 358: cf. 1782 j όράματι] ονοματι 631

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

432—8

Σιραχ

326

ήλιος εν οπτασία διαγγέλλων εν εξόδω σκεύος θαυμαστόν, εργον νψίστον ‫״‬ 3 εν μεσημβρία αυτόν αναξηραίνει χώραν, καί έναντίον καύματος αυτόν τις νποστήσεται; 4 κάμινον φυσών εν ëργοις καύματος, τριπλασίως ήλιος έκκαίων δρη * άτμίδας πυρώδεις εκφυσών καί εκλάμπων ακτίνας αμαυροί οφθαλμούς. j μέγας κύριος ο ποιήσας αυτόν, καί èv λόγοις αυτόν κατέσπενσεν πορείαν.

2

6

7

8

Καί ή σελήνη Ιστησιν εις καιρόν αυτής, άνάδειξιν χρόνων καί σημεϊον αίώνος' από σελήνης σημεϊον εορτής, φωστήρ μειούμενος επί συντέλεια. μην κατά το δνομα αυτής εστιν αυξανόμενος θαυμαστώς εν αλλοιώσει,

B S A C У Ο L I a b c min. La verss. 2 ήλιον 672 I διαγγέλων A 130-545c c795‫ ־‬alii; διαγελων 106545‫;*־‬ α γγελλω ν^; διαβαινων L“248 | om. èv2° Y 603 LaP° | έξόδω] ·δοις a-534; ενδοξω 248 578 (εδοξω) | έργον] εν εργοις 613e; pr. και PsAth. IV 381 I νψίστον] κύριον PsAth. = Η ; ισχνρον PsChr. V III 630 3 (3ab) init.] pr. και Z,248‫ ־‬Aeth | αντονΐ0] -τος 336 | αναξηρανει Ο-V a 358 631 La0^1 (exuret) | χωράς Z248‫ | ־‬om. 3b 315' | έναντι 336 339 542 I καύματος] κανχηματος 307: cf. 4a | om. τις 307 4 (3c—4) φνσών] φνσσωνΥ-253 578 672; φνλασσων B ‫־‬S* C 336 358 613e 631 La Mal. (»èv ¿τ^ρω«) | καύματος] κανχηματος 307: cf. 3b; θανμαστως 336 I τριπλασίως] ‫־‬σιος α613‫ ;*־‬-σιων A l-157' 613e 755e; -σιον L \ δρη] οργή c 6 79‫ ;־‬οργήν 46s 631 795 | άτμίδας] -δος 296-548; ατμις L248‫ ־‬LaT* (radius) ; ακτίνας PsChr. V III 630 | πνρώδεις] -δης Z“248 LaT* (igneus) alii ; πνροειδεις PsChr. | εμφνσων B 336 358 (crç?.) 795; φνσων 443 705* j 4d] καταλαμπων τον ονρανον PsChr. | εκλάμπων] λαμπών 672; εκτεινων 443 6 κύριος] pr. ο A 543: cf. 12β 39β | αντόν] -τονς S* | κατέσπενσεν] κατεπ. 548; κατεπανσε(ν) Ο-SC‫־‬V Ζ 157' 339 542 547 Arm Eus. praep.aP: cf. 13a 453 5017; κατεσκενασε 543 | πορείας 336 6 om. Ä atl° 631 LaPe | ή σελήνη] σελήνήν εποιησεν L: cf. Ps. 10319 | ιστησιν 631: cf. Syr] εις στάσιν 248-315; εν στασει Ζ248‫ ; ־‬εν πασιν rel. | αυτής] pr. επ 307 | άνάδειξιν] -ξων 307; -ξεων 336; ostensio (= αναδειξις 545e) La I χρονον 5 3 4 7 6 8 631 *613‫ ־‬La; χρονον 68744‫ ־‬alii = Aid. om. κα/2° 603 | σημείων 493631 547 545‫־‬672‫־‬ 7 init.] pr. και 248 | επι σνντ.] και ανξονμενος Ath. ΓΓΙ 1389 (lib): cf. 8b I σνντελείρ. = 228] -λείας B Ο-V Z b 336 443 631 795: cf. 3828; ‫־‬λειαις Se; -f σιωνος S*: ex Matth. 1339 40 49 etc. 8 (8—9) μην] μηνη α443 307 613‫ ;־‬μηνος 545e; μη 249 797 | κατά τό] κατ Ζ248‫ ; ־‬om. κατά Ath. I l l 1389 | αντής] -του Ath. | εσται 543 | ανξα‫־‬ νομενη B a; > Ath.: cf. 7b | θανμαστώς ¿v] ·στος εν S Ζ 7 0 5 ‫ ־‬248‫ ־‬alii; εθαν-

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

|

Sirach

327

4 3 8 — 14

σκεύος παρεμβολών εν νψει, εν στερεώματι ουρανον εκλάμπων. 9

Κάλλος ουρανον δόξα άστρων, κόσμος φωτίζων εν νγίστοις κυρίου * i ο εν λόγοις αγίου στήσονται κατά κρίμα και ον μή έκλνϋώσιν εν φνλακαϊς αυτών. 11 Ιδε τόξον καί ευλόγησον τον ποιήσαντα αυτό σφόδρα ώραΐον έν τώ αύγάσματι αυτόν* i 2 έγνρωσεν ουρανόν εν κυκλώσει δόξης, χεϊρες ύψίστου ετάνυσαν αυτό. 13

Προστάγματι αυτόν κατέσπενσεν χιόνα και ταχύνει αστραπάς κρίματος αυτόν ‫״‬ 14 διά τούτο ήνεωχόησαν θησαυροί, και έξεπτησαν νεφέλαι ώς πετεινό‫״‬

B S A C V O L i a & c min. La verse. μαστωσεν 248 | παραβολών B α-534 307 336 548 : cf. 4821 Sap. 197 | edinit.] pr. και 336 Aeth | ουρανοί*] -νων 603: cf. 4820; pr. του V | εκλαμπον a 130* 548* Mal. 9 (10) δόξα] pr. και 155 613 = Η | αστέρων S V ¿ 358 336 '315‫ ־‬248‫־‬ 542 543 547 679 755: cf. Sap. Salomonie, Einl. p. 80s. | κοσμον V 358 543 545c 613 La Aeth Ann; omana ( = κόσμων) Sa; > 672 Lax | νψίστοις] οφ&αλμοις 534 | κυρίου = 2616] κύριος B-S* 130 La Sa Arm: cf. 4217a; > 631 10 (11) άγιου] αγιοις B La^1; άγιων 613e 631 Aeth (-}- eins); αυτου V 547 Sa I στησεται 679 Laz* (etaJbit) = Η | κατά κρίμα] τα κρίματα 755; κατα χειρα 534; om. κατά 795 Laz* = H? | ‫ סס‬μή] ουκ V | έκλυ&ώσιν] εκκλυ&ουσιν 155; εκχυ&ωσιν 631; ελκυσ&ωσιν 443; εκκαυΰωσιν 248 543 LaGPc (exardescerU) ; pr. déclinent (= εκκλι&ωσιν Dillm.) et non Aeth: dupl. | φυλακαίς] -κη 0*V 248 Arm(II) : cf. Bar. 334 11 (12) Γόε] είδε 315 631 | τόξον] pr. το a 542 | ευλόγησε 548 631 | αυτό] ‫־‬τον A C O-V 155 315' 358 443* 631: cf. La (ilium) et 12b; > c 545 | om. êv V I τφ αυγ.] τοις αυγασμασιν 631; τω αγιασματι 315' 755 (αγασμ.) 12 (18) εκυκλωσεν Ο-V | ουρανόν] αν&ρωπον 155: cf. 1732 | (WÎ7;ç] αυτου L248‫ ; ־‬-|- αυτου La Sa Aeth = H | νψίστου] ουρανον 534 | ετανυσεν 603 = Η | αυτό] ‫־‬τον C O Z/46 248-672‫ ־‬s 336 358 542 613: cf. La (ilium) et 11a; -τα V 18 (14) init.] pr. και 603 | αυτου 1°] υψιστόν 705: ex 12b | κατέσπενσεν] -σαν 336; κατεπ. 443 548 603; κατεπανσε(ν) S L a 547* Syh (quievit): cf. 5b; κατεπεσε 315; κατεσκενασε 547e 755e (-oev*): cf. 5b | χιο'να] -νες 336; nivis Syh; χεϊμα Bret.; χειμώνα Fr. Sm. | ταχύνει] τάχη 755 14 (15) ανεωχάησαν σ-534' c 7 9 5 ‫־‬679‫( ־‬ανεοχ#.) 157*' 2 4 9 5 4 7 754‫־‬: cf. Thack. § 166 et p. 277 | θησαυροί] οι ουρανοί 631: cf. Εζ. 11 | om. καί b | έξέπτησαν: cf. Thr. 419] -πτισϋησαν 336; κατεπτησαν b; εξεστησαν 253 155 358 534 (-στισ.) 672 755: cf. Os. 1111; εξεπεσαν 315

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

48 i j —

20

Σιραχ

328

15 εν μεγαλείω αντοϋ ϊσχναεν νεφέλας, καί διε&ρυβησαν λί\9 0 t χαλάζης‫־‬ 17a 315 | 2 0 c init.] pr. και C 613 Sa Aeth j νδατος 2°] -των 307 La | καταλύει 155 547 LaGP1 (requiescit);

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

329

4320---25

και ώς ϋώρακα ενδύσεται τό ϋδωρ. 21 καταφάγεται δρη και έρημον εκκανσει και άποσβέσει χλόην ώς πυρ. 2 2 ϊασιν πόντιον κατασπενδει ομίχλη, δρόσος άπαντώσα από καύσωνος Ιλαρώσει. 23

Λόγιαμω αντον εκόπασεν άβυσσον και έφντενσεν εν αυτή νήσους. 24 οι πλέοντες την θάλασσαν διηγούνται κίνδυνον αυτής, και άκοαΐς ώτίων ημών ϋαυμάζομεν' 2 5 εκεί τα παράδοξα και θαυμάσια έργα, ποικιλία παντός ζώου, κτίσις κητών.

Β S A C У Ο L I a b c min. La veres. καταλλνσει 545c; κατακλυσει 157'; καταλαμβανει 543 | εκδνσετat S 130 | om. τό 155 21 (28) καί ί°] ως 543 = Η | έρημος 534 603 | κατακανσει 797e (-ση*) | αποσβεσαι S* | πνρ] νόωρ 307 22 (24) ϊασιν Zi.] ιασεις Α; ιαση 755; ¿ασις rei. | πάντων] πα>‫׳‬ων Sc | κατασπενδει Zi.] κατασπενδει Kuhn II 115; κατασπονδη V 6; κατα σπουδήν rei. I όμ/χΑ?7] -Α7?ς 6 La; -Arçv V 46s 336 j απατωσα 706: cf. 3422 | από] επι 672 | ¿Ααρώαει] -ρννει 315: cf. 724 28 (26)Λογισμφ] pr. εν 768 Sa Aeth (et in); pr. τω 679 | εκόπασεν = Marc 439] εκοπιασεν 307 631: cf. 2317 | άβυσσος Se L-315'-130-705 (αβυσος) 6 155 307 443 534 542 (ή aß.) 547* 631 Las* veres.p Mal. | εφντ.] ικετευσεν 603 I ¿V αύτή 248-315‫ ׳‬b 358 534 542 768 Lav (in illa) Mal. (»¿v έτ^ρω«)] om. εν V L795 613 543 443 248‫ ־‬Laem (Hli) Arm(II): post -εν; αυτήν (= ülam La*, тит LaGrel) rel. | νήσους V 248 336 358 542 543 768 Syh Arm(II) La®m Mal. (»év έτ^ρω«)] ιησούς B-S A C 253 307 339 631 755 (ο ησους) Sa Aeth Mal.; κύριος L157-797 (ο κύριος) a c-679 155 Lacz*2 Mal.; ιησούς κύριος 547* (del. ιησούς0); dominus iesus LaGrel; o κνρως νήσους L248‫( ־‬om. 0)-315 b 443 534' 795 Lav (dominus insulas); o κύριος μίσος 672: cf. Einl. p. 70-73 24 (26) 24a/24b] tr. A C 155 307 339 755 | 01] -f δε 542; pr. et Aeth Arm I om. την L744 248‫ | ־‬διηγουντες 797 ; διηγησονται S a 336 543 547 631; διηγησαντο Dam. p. 48; enarrent (== διηγησωνται Zi.) Lav : cf. 4415 | κίνδυνον A C L248-315‫ ' ־‬c-679-795 155 755] pr. τον rel. (Dam.) | άκο?7 Dam. | 7)//ών = LavPe] αυτής 631; > 755 LaPe; non LaGP1 | εκϋαυμαζομεν 315 631; εκϋαυμαζονται 672; admirabuntur LazCA (-biturv°) 25 (27) init. L797 248‫ ־‬La Sa = H] pr. και rel. | εκεί] ερει 631 | τα παράδοξα και θαυμάσια] τα π. και τα #. 543; τα (> 755) ϋαυμασια (-ατα 358 547) καί παραδοξα (-ξοτερα 358; τα παραδοξα 542 548) A C Z-157‫ ׳‬α-534' c-679-795 155 307 315755 753 547 542 358 339 336 ‫ ׳‬Syh Sa Dam. p. 48 | έργα] pr. αντον 744* ; + eins LaL | ποίκιΑ/α] εποικια Dam. | παντός] -f έργου 46s ; -f ycvovç 545e (cf. genera La) | κτ/σις] κτησις S A C Z-157' alii Aeth: cf. 1617; κρισις L | κητών = La (belluarum) Dam.] κτηνών S A C L248‫· ־‬ 106-705 (κτινων) 254-603 307 534 542 543 547 755 La (pecorum: dupl.) Aeth; σκητών 795; σκιτων 336; κηγηντων (sic) 545

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

330

4326— 3°

26 δι αυτόν ενοδοϊ άγγελος αυτόν,

καί εν λόγω αντον σύγκειται τά πάντα. Πολλά έρονμεν καί ον μη αφικώμεϋα, καί συντέλεια λόγων Το παν έστιν αυτός. 2 8 δοξάζοντες που ίσχύσομεν; αυτός γάρ δ μέγας παρά πάντα τά έργα αυτόν. 29 φοβερός κύριος καί σφόδρα μέγας, καί ϋανμαστη ή δυναστεία αντον. 3ο δοξάζοντες κύριον υψώσατε κα&' δσον ăv δύνησϋε, ύπερέξει γάρ καί ετΐ' καί ύψονντες αυτόν πληάύνατε εν Ισχύι, μή κοπιατε, ου γάρ μη άφίκησϋε. 27

B S A C (fin. 27 a ) V O L l a b c min. La veres. 26 (28) init.] pr. και 248 542 795 Aeth | La | αυτου2°] -τω 358 | συγκεινται 249-754 547 613 753: cf. La; κειται L~2AS | τά π.] τα συμπαντα L248‫ ; ־‬om. τα B V-253 443 631: cf. 181 27 (29) πολλου 755 | ου μη] ουδεν 155 631 | αφικομε&α 493637‫־‬ (αφεικ.) alii; εφικωμεύα (-κομ. V 547 705) C Ο-V 248-106-705 c-679 157‫׳‬ 249-754 547 613 768: cf. 30d 4718 | συντέλειαν 248 | Aoyov 672 Aeth = Η | 70 παν ѓ. αυτός] αυτός εστι το παν L La (ipse est in omnibus) Aeth Mal. = H ; το παν αυτός εστιν 547 ; om. Το παν 545e 28 (80) δοξάζοντες] -f ουν κύριον (> Syh) O: cf. 30a; -f αυτόν 543 | που ¿αχυσο/χεν] που -σωμεν B 253 alii; που ισχυομεν S 339 LaA* (ad quid valemus) ; πώς Ιχνευσωμεν Katz ; ουκ Ιχνευσομεν Kuhn II 116 | ô μέγας] om. ó O-V 7/-157/795 613 542 534 443 ‫ י‬veres.‫ = ״‬Η ; + και 753 | fin.] ‫־‬1‫ ־‬κα¿ δημιουργός των απαντων 795 29 (¿la 81b 482 ‫־‬c) om. κύριος 542 603 | καί σφόδρα] tr. 307; om. καί 672 795 = Η (vid.) | σφόδρα μέγας] tr. L 311 543 603 631 La Arm | om. καί 2o 548 80 (82&b -f 88 84) δοξάζοντες] pr. και οι 631 | κύριον] pr. τον S c 315 631; > 358 755 I ύγώσατε] ανυφ. 358; δοξάσατε 631; > La ( 3 2 a ) ; -|- αυτόν 613 La ( 3 3 a) Aeth; + voćem vestram Arm = H | κα#’ δσον] καάως 443 547 | ă v ] γαρ 631' 679*; > 248 307 | δυνησάε] δυνησεσ&ε L631-797 248‫( ־‬-σησ&ε) ; δυνασ&ε 248 336 542 547 613e 753 | υπερεχει Bas. IV 200 veres.‫ | ״‬om. καί 1° 443 631 795 La ( 3 2 b ) veres.‫ = ״‬Η | ετι] ετη 637 alii | ύφουντες] υφουν c | om. έν Ισχύι Bas.; om. εν 755 La | μή 1°] ει 543; pr. και 613 Aeth = Η I κοπιασητε c-679-795 358; κοπασητε 631: cf. 2317 | μ7; 2°] pr. ε¿ V I εφικησάε (-κεσϋαι 296-548) V (-σ&αι) 248 249-754 c-679-795 443 768 Bas. : cf. 27a

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

3 31

4 3 3 1 — 443

31 τις εόρακεν αυτόν και έκδιηγήσεται ;

και τις μεγαλννεϊ αντόν κα&ώς έστιν; πολλά απόκρυφα εστιν μείζονα τούτων, ολίγα γάρ εοράκαμεν των έργων αντοϋ' 3 3 πάντα γάρ ¿ποίησεν ο κύριος και τοΐς ενσεβέσιν έδωκεν σοφίαν. 3

2

Πατέρων ύμνος 44

i

ΑΙνέσωμεν δη ανδρας ένδοξους καί τους πατέρας ημών τη γενέσει * 2 πολλήν δόξαν εκτισεν δ κύριος, την μεγαλωσύνην αυτόν απ αίώνος. 3 κυριενοντες εν ταϊς βασιλείαις αυτών καί ανδρες όνομαστοί έν δυνάμει· βουλεύοντες έν συνέσει αυτών, άπηγγελκότες έν προφητείαις‫״‬

Ђ S A V Ο L I a b c min. La verse. 81 (86) τις] 4‫ ־‬γαρ S 336 642 753 | καί2°] ή Mal. 82 (86) μείζονα] pr. και 4«3 | yap] 6c 613; > O-V Z/-157672-‫ ׳‬c 543 = H I προσεωρακαμεν 672 88 (87) πάντα] παν 155 | om. γάρ 307 Sa = Η | δεδωκε(ν) A c-679795 155 307 339 542 755: cf. 4722 5029 Sap. 717 | fin.] + subscriptio τέλος ιησού tnov σιραχ 753; σοφία ιησού υιόν σειοαχ Λείπει (Λυπτ; cod.) πάτερων νμνος 548c; explicit liber ecdesiasticum LaQ; finiuntur verba sirach Arm 44 1 Πατέρων νμνος] πατ. άγιων ν. 755; tr. 545-705 534 542 543 La^ 1 Sa Syh: cf. H ; αίνος πατ. 672; εν αλλω* αίνος των απο αόαμ δίκαιων ανδρων 130-545-705;> V-253 106 LayPc Aeth = Syr | αινεσομεν У alii | 67/ ] 6eV : cf. 4215; > a b 673 La veres. | ένδόξονς] εν δοξη 672: cf. 403 | τη γεν.] τη γεννήσει Ο: cf. Sap. 312; εν γεν. 631 ; pr. εν α-534' b 443 795 La Aeth == H 2 πολλήν] πολλά ην S* | 6 κύριος] -+‫ ־‬εν αντοις L 249 Syh Aeth = dupl. : cf. H m* Syr I 2b init.] pr. και 672 Lar Aeth = H ; pr. εν 545e Arm | τήν μεγ. B-S* A α-534672 443 339 315 ‫( ׳‬om. ττ?ν) 755 Σ>βϊψ] τη -σννη rel. | απ*] επ 744 = Aid. 8 κνριενοντος 296-311 679 | ταϊς βασ.] τοις -?χιοις 534; om. ταΐς V-253 631 I αυτών 1°] -του A 673 | om. καί La Aeth Mal. | ανδρας 754 | /ίουΛευοντες] -λενσονται B; -λενονται S O-VL443 336 '248-315‫־‬e 795; -Λευεται A; -Λευται a c-679 339 543 Aeth; -λενομενοι 547; βασιλεύοντες 755 | 3d init.] pr. «ai 672 Aeth = H | ανηγγελκοτες 534': cf. 1930; επτ/>‫׳}׳‬εΛκοτες 249 339 | εν προφηταις S* O-V c-679-795 155 336 358 443 Lav Sa: cf. 391; -+‫ ־‬αυτών 755 verss.P = H

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

444— ii

Σ ιρ α χ

332

4 ηγούμενοι λαού ¿v διαβουλίοις

καί σννέσει γραμματείας λαόν, σοφοί λόγοι εν παιδεία αυτών 5 ¿κζητοϋντες μέλη μουσικών καί διηγούμενοι επη εν γραφή * 6 ανδρες πλούσιοι κεχορηγημένοι εν ίσχύι, είρηνεύοντες εν κατοικίαις αυτών‫־‬ 7 πάντες οντοι εν γενεαΐς έδοξάσύησαν, καί εν ταίς ήμέραις αυτών καύχημα. 8 είσίν αυτών οι κατέλιπον όνομα του έκδιηγήσασάαι επαίνους* 9 καί είσίν ών ουκ εστιν μνημόσυνον καί άπώλοντο ώς ουχ νπάρξαντες καί εγένοντο ώς ου γεγονότες καί τα τέκνα αυτών μετ αυτούς. i ο αλΧ η ούτοι ανδρες ελέους, ών ai δικαιοσύναι ουκ έπελήσΰησαν 11 μετά τον σπέρματος αυτών διαμένει, αγαϋτ¡ κληρονομιά εκγονα αυτών B S A V Ο L I a b c min. La verse. 4 ηγούμενος 755e | διαβονλιαις 534 (-)χιαις) 672 705* 744' = Aid. | σννέσει] pr. ev S O-V L a 249 336 631 La0 verss.P = H | γραμματειαις S (‫־‬τιαις) 339; γραμματείς 543 Sa Aeth; γραμματα 755e (om. *) | σοφος 542 | λόγοι] λογοις c-679755 547 543 *443 358 '315 249 795‫ ;־‬εν λογοις A; λογονς 443e; λογιοι L248‫ ; ־‬λογος 542 | om. εν 2° A | παιόείςτ] pr. τη V | αυτών] -του 63 ί Arm 5 μέλη] μεγάλη 296 | μουσικών] -κα 547 La; psalmorum Syh: cf. H | om. καί B Sa = H | ηγούμενοι 336 | επη εν γρ.] έπί έγγραφη 253 (επι εν γρ.) L '-248«157*797‫ ־‬C-795 534'; επι έγγραφων 46s ; 8icut in scriptura Aeth 6 κεχορ.] και χορ. 155 alii; και χορηγην 755; κεχωρισμενοι 336 | om. èvl° B V-253 L5 1248-3‫ '־‬verss.P | κατοικίαις] -κια 672; παροικιαις B 339 358 7 yeveatç] 4‫ ־‬αυτών L 5 4 5 248‫ ־‬e verss.P = H ; 4‫ ־‬gentis suae La | om. ταις 358 | καυχ^/ζα] κανχησονται 795; 4‫ ־‬αυτω 493; 4‫ ־‬αυτών 637 = Η 8 om. αυτών L248‫ | ־‬κατελειπον A 253 637 alii; ε^κατελιπον S* (ενκ.) 315': cf. 134; καταλιποντες / 1 5 5 '157‫( ־‬-λειπ.) 443e (-λειπ.*); εγκαταλειποντες 542; καταλιμπανοντες 631 | om. τον 315' | εκδιηγεισ&αι 336 | έπαινονς] 4‫ ־‬αυτών 545e La = Η 9 εστιν] εισιν Β* (εστι°) | ούχ] μη 534' | υπάρχοντες S*; υπάρχοντες L 10 om. η V 311 755 | οΰτο¿] ούτε V ; αυτό¿ 755 | ελβτ? 68744‫ = ־‬Aid. | ai δικαιοσύναι] η δικαιοσύνη 797; 4‫ ־‬αυτών 248 Syh Sa Aeth = Η | επλησύη‫־‬ σαν 106 672 679; επεγνωσΰησαν 631 11 (11—12aba) init.] pr. και 336 LaGP! = Syr | διαμενεϊ‫ י‬а у а ^ ] διαμ. αγαΰα 673e; permanent bona Lav = H | exyova] -vov 6; -νων 358 534 LaGP! Arm; pr. τα S 315' 542 795; pr. και τα L248‫ ; ־‬pr. et LaPe | εν] pr. κα¿ 130 542 L a ^ P 1 = Syr | ταις S | τόν ult.] τω 755 797; εν 3 1 5 3 3 6 < ;‫׳‬ 6 (7) αρων A* 613: cf. Thack. § 650 | αννψωσεν S Vc157-¿-248 253‫־‬/ α-534' 6 339 443 542 | άγ. δμ.] tr. 543; λενι εστησεν 705: ex eb; om. άγιον 155 315 358 547 631 La; om. δμοιον 755 | αντφ] ‫־‬τον 46s*; -τον 679 | Λενι] δανιδ 672; pr. δανιδ 755 7 (8—9a) αυτόν Io B-S 2 4 9 7 5 5 547 ®46 754‫ ]־‬αντω rei. | α/ώνος] -νιον 155 La: cf. 15c 29 | αυτω] -τον 795*; > 493 | ιερατενειν 755 | εμακαρισαν V I αυτόν 2°] -τω 46s* | «5κοσ^ι/ςί] ‫־‬μιαις 672 | αυτόν ult.] εαυτόν 336 | π£ριστολ^ν] ‫־‬λη A V 311-706 358; στολήν 336 603* 744' Sa (στολή) = Aid.: cf. 5011 8 (9bc—10a) mit.] pr. και a 358 547 Lav Aeth = Η | συντέλ. κανχ.] συντελ. καυχήματα 797; štolam glorias La: cf. 7d (9a) 5011 | εστεφάνωσεν Sm. = La (coronavit) et Η] εστερεωσεν codd. et verse. | σκβυεσιν] pr. εν S L a-534' 547 La verse. | 8c init.] pr. και b 534' Aeth | περισκελεαν 755 | επωμιδι 296 (543 311‫־‬0?‫־)ן‬ 9 (lObc—11) om. καί S 315' 547 | ροισκονς 1 3 0 7 0 5 ‫־‬545*‫ | ־‬κωδεσιν S* I πλείστοις] παντιοις 336 | ήχήσαι] -σε(ν) 311 336 613; -σαν 543 547; dare La = Η | εν 1°] επι 493 | om. ακουστόν 253* (ακοστονc) | ναω] λαω

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

337

Sirac h

4 0 9 — 13

εις μνημόσννον νίοΐς λαόν αντον‫״‬ i ο στολή άγια, χρνσώ καί ύακίνϋω και πορφύρα, ερ^ω ποικιλτον, λογίω κρίαεως, δήλοις αληάείας, 11 κεκλωσμένη κόκκω, εργω τεχνίτου, Λ/#0ίς πολυτελέσιν γλύμματος σφραγϊδος εν δέσει χρυσίου, ερ)‫׳‬ω A¿$ot^cw, ε/ς μνημόσννον εν γραφή κεκολαμμένη κατά αρι&μόν φυλών Ισραήλ‫־‬ 12 στέφανον χρνσοϋν επάνω κιδάρεως, έκτύπωμα σφραγϊδος αγιάσματος, καύχημα τιμής, εργον ισχύος, επιϋυμήματα όφΰαλμών κοσμούμενα * 13 ωραία 13προ αυτόν ον γέγονεν τοιαϋτα, ¿ως αιώνος ονκ ένεδύσατο αλλογενής πλήν των υιών αυτόν μόνον B S A У Ο L I a b c min. La veras. 368: cf. 3619; κνριω 68-744‫ = ׳‬Aid. | 9e init.] pr. και L Laň Aeth | υέοίς] tuovç 316; шал> 647; pr. εν L248‫ = ־‬H | AaotJ] Ααω 68-744 = Aid. 10 (12) OToAfJ] στηλη S | χρναω και νακ.] νακνν&ω χρ. 315* (χρ. νακ.°); χρ. και νακινύινω 358 797: cf. 404; om. καί 768 = Η | πορφώρ?] -ραν 263 493; -ρω 797; πυρ^ορα 106-545 | ερ/ω] ερ>‫׳‬ων B-S; εργον L543 336 248‫־‬ 768 La Syh | ποίκιΑτου] -Ατω 311 542; -Αω 672 | λογίω] Aoyoi S; Aoyotç 543; λογω 534; λογιών 336 | κρίσεως] χρνσεω 493txt-637 | δήλοις] δολοις 545; δηλης 613 705; διδοις 296; και 311 | aA^eta V; αληΰειαις 493; αλη&ινη 253 (-Φηνη) 11 (18) κεκλωσμέν¡‫ ]ן‬-νην Ζτ248; -νω 248-672 797* La; κεκλεισμενη 311; pr. και 755 = Η; pr. βνσσω 106-545c (aß.*)-705e (aß.*): ex Exod. 254 etc. j κόκκω] κοκκινω 46s (-κννω) 339 543 547 : cf. Lev. 144 etc. ; κοσμώ a 68 (tr. post εργω1°);> 744'; pr. και l | εργφ Io] opus La Syh | λίάοις] λογοις 443 631 I γλνμμασι(ν) V-253 L 443 542 543 (γλνμασι) 547e 631 755; γλνμαατι 336; figuraţie La; sculptura (= γλνμμα) Syh | σ9?ρα}‫׳‬ίνΑών] φίλων 679 744; φνΑασσων S*; υιών 248; + filiorum La0®; pr. filiorum Aeth 12 (14) χρνσονν] -σον 672: cf. 2121; χρησύαι 543 | 12c init.] pr. και a-534' Lav | εργον] έργα 248; ορίον V | επιθυμητά V Ζ-157' 336 443 542 547 613e 795: cf. 117; επιθυμητόν 631 Aeth; desiderio LaPe | όφθαλμών] -μον L6 248‫ ־‬Aeth = H (vid.) | κοσμ. ωραία] κοσμονμενον ωραιον 613 13 (15—16) πρό αντον ου γέγ./τοιαντα] tr. b ; pr. και L248‫ ־‬Aeth | αντον 1°] -των V I om. ον S* 6 8 3 1 5 744‫ = '־‬Aid.: post -οϋ | γεγονα 606; εγεγονεν 68-744 = Aid. Sixt. : cf. Einl. p. 43; εγενετο 672 | τοιαντα] -τη 296; ταντα 8246 Septuaginta Gottingensis XII, 2

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

22

4613— !7

Σιραχ

338

και τα έκγονα αντον δια παντός. 14 ϋναίαι αντον όλοκαρπω&ήσονται

καϋ‫ ־י‬ημέραν ενδελεχώς δίς. i 5 επλήρωσεν Μωνσής τάς χεΐρας καί έχριαεν αυτόν εν ελαίω άγίω' έγενήϋη αυτω εις διαϋήκην αίώνος και εν τω σπέρματι αντον εν ήμέραις ονρανον λειτονργεϊν αντω αμα καί ιερατενειν καί ενλογεϊν τον λαόν αντον εν τω όνόματι. 16 έξελέξατο αντον από παντός ζώντος προσαγαγεΐν κάρπωσιν κνρίω, θυμίαμα και ευωδίαν εις μνημόσυνον, εξιλάοκεοΰαι περί τον λαόν. 17 έδωκεν αντω εν έντολαϊς αντον εξουσίαν εν διαϋηκαις κριμάτων B S A V 928 (14 b— 15 d) O L I ab c min. La verss. 672 I 13b init.] pr. και Sc L Sa | ένεδνσατο] + αντα Sc La | μονών Z/248‫־‬ ‫־‬157' ‫ י‬a 296311‫ ־‬alii La Mal. | διά παντός‫ ]־‬μετ αντον 547: cf. Is. 6523 14 (17) ΰνσιαν B; ΰνσια 249 | αντον] ‫־‬των S O-V L-315 443 534' 542 543 547 631 755 Sa Arm Mal.; πάντων 336; + ονκ 155 | ολοκαρπωΰησαν 795 I ένδελ. δίς] ενδελεχής δις 755; ενδελεχωσεις c-679795‫( ־‬-σης); ενδελεχωδης 253 16 (18—19) ε π λ ή ρ .] ε π λ η σ ε 547e 755 (οπΛ.): cf. 3025 | μ ω σ η ς A O-V L b Ί55 LaAG: cf. ib 2423 | ψείρας] + α ν τ ο ν 928 Sc L La veras. = Η | ε χ ρ ισ ε ν ] ε χ ρ η σ ε ν 311 alii | om. α ν τ ό ν 631 | om. εν I o 248 755 La veres. | ε λ α ίω ] ε λ ε ώ A V alii: cf. 3926 | ά γ ί φ ] + α ν τ ο ν 493 Lan | 15c init.] pr. κ α ι 928 *545e Aeth Arm = H | α ιώ ν ιο ν B A 928 a 6 1 3 ‫־‬534‫ *־‬b c155 795‫־‬679‫־‬ 339 358 443 547 755 La verss.p Mal.: cf. 7a | εν2° B: cf. H] > rel. | τ ω σ π .] τ ο (> 493) σ π έ ρ μ α L~248 339 547 | ε ν ή μ έ ρ α ις ] ε ν ή μ ε ρ α 248 631: cf. 1824; 8icut dies La Aeth = H | ο ν ρ α ν ο ν ] α ιω ν ο ς 443 631 LaAP (saeculi); α ν & ρ ω π ο ν 155: cf. 1732 | om. αντω2° — ε ν λ ο γ ε ϊ ν c-679: homoiot. | τόν λ α ό ν ] τ ω λ α ω 797 | om. α ν τ ο ν 2° 248 | fin.] -f- α ν τ ο ν 0 ‫־‬Sc Χ,,-157,-315/ a-534' fe 443 542 543 547 795 La veres. Mal. 16 (20) εξελέξατο] -ξαντό Ѕф; -ξατε 358; εξεδεξατο 755 (vid.): cf. 618 | om. αντον 797 | προσαγειν V fe 315' 339 534547 ‫ ׳‬Mal.: cf. 3124 | καρπωμα S 46s* : cf. lob 428 I κνρίω] pr. τω 155 | om. καί 358 443 631 | ενωδια A 315; ενωδιας 443 631 | om. περί 705 La°P1 | om. τον 603 | λαόν S* 248603 ‫־‬315‫ ]׳‬+ αντον V L 5 4 7 543 358 248‫( ־‬e?) 613 755 La Aeth Arm; + aov rel. 17 (21) αντω] ‫־‬τον B O-V 315' 336 755 Sa Mal.: cf. 4423; Mis Lax ; > 6 3 1 I εν εντοΛαίς] εν ταις εντ. A; εντολας S L 336 443 542 Syh versa.: cf. 5c; om. iv V-253 Z-157679 673 606 ♦547 543 254 ‫ ׳‬68‫־‬744‫ ׳‬Lax : haplogr. (cf. 4423) I αντον 1°] 4‫ ־‬αντον 631 | εξουσίαν] ένεξονσίασεν H art | êv feta^.] διαΰηκης 336; δια&ηκαι 797; om. εν l-157 358 | κριιχάτων] κρηιι. 157♦

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

339

Sirach

4617—22

διδάξαι τόν Ιακώβ xà μαρτύρια και έν νόμω αντοϋ φωτίσαι Ισραήλ. 18 έπισυνέοΎησαν αντω άλλότριοι καί έζήλωσαν αυτόν εν xfj έρήμω, ανδρες 01 περί Δα&αν και Αβιρων κάί ή συναγωγή Κορε έν ϋνμω καί οργή* 19 εϊδεν κύριος καί ονκ ενδόκησεν, καί συνετελέσ&ησαν èv άνμω οργής * εποίησεν εν αυτοϊς τέρατα καταναλώσαι έν πυρί φλογός αυτόν. 2ο καί προσέ&ηκεν Ααρων δόξαν καί εδωκεν αντω κληρονομιάν‫־‬ άπαρχάς πρωτογενήμάτων έμέρισεν αντω, άρτον εν πρώτοις ήτοίμασεν έν πλησμονή‫״‬ 21 καί γάρ ϋνσίας κυρίου φάγονται9 άς εδωκεν αντω τε καί τω σπέρμαχι αυτόν. 2 2 πλήν έν γή λαόν ον κληρονομήσει, B S A V 928 (20c—22 a) 0 L I ab c min. La versa.

alii; χρημ. 631* (κρημ.€) 672 | τα ααρτ.] μαρτυρίαν Α; 4‫ ־‬αυτόν Sc La® Sa | φωτίσαι] φωνησαι В-Ѕ O-V L248‫ ־‬Sa; φωνής 631 | Ισρ.] pr. τον A 0-Sc Ľ -1 5 T 542 543 795 18 (22) έπισυνέστησαν] -σαντο 603; -σας 253; έπει (επ(ε)ιδη 545e) συνέστησαν 542 545e La Sa | om. αύτόν 631 | τιερί] παρα 130 | δα&αμ 755 | αβιρω 637 155; αβειρρων 795 | om. 7} 534 19 (28—24) συνετελεσαν 672 | 0υμφ όρ^ής] και οργή c-679 443 542 755: cf. 18d; οργή και (4‫ ־‬ev 637) ΰυμω Z,-248; -[‫ ־‬αυτου 336 Sa Aeth (om. ÓQyw) = H I 19c init.] pr. και 545 Aeth = H | εποιει 443 | ¿v2°] επ У Aeth; > B A L‫ ־‬î48 a-534 155 336 339 358 547 755 La: post -εν | τέρατα] τεράστια V-Ü03 542(-στεια); τέρας 534 = Η | καταναλώσα¿] καττ?ναΛωαεν 542: cf. Η ; et con8ump8it illo8 La Aeth Arm = H ; -h αυτους 315' Syh = H ; καταλαμβανων 543 | èv πυρι φλ.] πυρ φλ. V; om. èv 253; om. èv πυρί Syh; εν φλογι πυρος b 534' 547 La veres.p = H : cf. 810 | αυτόν = Η] αυτους S A O-V 248-Μ57‫ ׳‬a-534' b 339 358 542 755; > La Syh Aeth Arm: vide supra 20 (25—26a) προσεύηκαν 672 | Ααρων] pr. τω L‫ ־‬î48 = H | αντω 1°] -τον 336 I απαρχήν 248 358 veras.P: cf. 731 | πρωτο^εντ/μάτων] pr. των 797 | αντφ 2°] -τοις B LaPc Mal. (»ëv τινι των αντιγράφων«) | άρτον] αρτοις V ; άρτος Sc | èv πρώτοις] πρώτον L“248 443 631 Syh(vid.) veras.P; om. èv B-S A V-253 c 9 2 8 755 358 155 679‫(־‬vid.) ; πρώτον γενηματος S* | ήτοίαασεν ετοιιιασαι V; εμερισεν 542: ex 20c; 4‫ ־‬αντω 46s | èv πλησιι.] εις πλησμονήν Ľ ‫ ™־‬- 157‫ ’ ׳‬a-534‫ ׳‬c-679-795 336 443 547 La Sa; πλησμονήν B Ο V 358 21 (26bc) om. γάρ 545 | κυρ/ου] #εου 157 ; tr. post φάγ. 336 | φαγωνται 248 alii I ας] ως l; > 795 | om. αντω τε κα¿' V-253; om. τε S* 928 L-672 336 La Syh veres. Mal. | και 2°] εν 672 22 (27) уб] ορν^ 755: cf. 4317 | om. ου V-253 68-744 LaGPc: post -ov | 22*

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

4622— 25

Σιραχ

340

καί μερίς ουκ εστιν αύτω έν λαώ' αυτός γάρ μερίς σου καί κληρονομιά. Και Φινεες υιός Ελεαζαρ τρίτος εις δόξαν έν τω ζηλώσαι αυτόν εν φόβω κυρίου καί στήναι αυτόν εν τροπή λαού έν αγαϋότητι προθυμίας ψυχής αυτού‘ καί έξιλάσατο περί τον Ισραήλ. 24 διά τούτο έστά&η αύτω διαΰηχη ειρήνης προστατεϊν αγίων καί λαού αυτόν, ϊνα αύτω ή καί τω σπέρματι αυτού ίερωσύνης μεγαλείον εις τους αιώνας. 2 5 καί διαθήκην τω Δαυίδ υιω Ιεσσαι εκ φυλής Ιούδα κληρονομιά βασιλέως υίον έξ υιού μόνου * κληρονομιά Ααρων καί τω σπέρματι αυτού. 23

B S A G (inii. 24 c) V O L l ab c min. La veras·

μερίς] -f- αυτόν 755 verse.p | ούκ ε./αύτω] tr. 543 La0 | εσται O-V l 443 534631 547 ‫ ׳‬I αύτώ] pr. εν 130; ibi Sa; > 755 Arm | λαω] pr. τω V 130705‫־‬ 339 I σου] αντου L 358 La Syh Arm; > V-253 | om. καί2o B‫־‬S* 248 631 | κληρονομιά] ‫־‬μιας 248 631; -f σου 542 Sa Aeth = Num. 1820 23 (28—29) ελεαζαρον 339: cf. La (eleazari); ελιεζερ 672: cf. 5027 | τρίτος] άρρητος 545 | στησαι В‫־‬Ѕ Ο-V Z,‫־־‬248-3 15‫ ׳‬b 336 358 543 613 631 Mal.: cf. Thack. § 239 | τροπή] εντροπή 155 La (reverencia) Aeth; επιτροπή 547e 755; ira {= οργή) Sa |λαόν] + αντον 672 Aeth = Η | προ&ναίας] -μια 336; και προ&νμια 543 La | om. αντον 336 | е£1Дато V*: cf. 167| του] τον 493 155; populi Sa: cf. H (filiorum) 24 (80) έστάΰη] εστη 248; stcUuit La Aeth = Η | ειρήνης] ακυνος 443 542: cf. 4418 | προστατεϊν l-157' b 311 Sa Aeth (vid.) Ra.] -σταττειν 679; -στατης 755; -σταγην 542; -στατην rei. | αγίων] αγιω 672 Sa; pr. των b | om. καίIo 631 672 Sa | λαόν] λαω B-S* A 2 4 8 - 3 1 5 5 4 3 336 ‫ ׳‬157‫ ׳‬Syh verss.P; λαών 358; ναού H art | Iva] iv 155 672 | αύτω 2°] -των 443 547*; tr. post f¡ a La Syh verss.P | ff] ει 253 alii; > 68443 155 744‫ ־‬LacS | ίερωσύνης] -νη 106*; αγιωσννης 155 | εις τον αιώνα 248 La verse. = Η 25 (Slab) διαύηκη 4931-1 La Syh verse. Ra. | τφ] των b 534; τον 68744‫ > ;־‬S I Αανιδ νίω] tr. 157 672 Sa Aeth |υιω] νιων S* O-V 6 155 358 534 547 | Ιεσσαι À Sc L248‫ ־‬a c679‫( ־‬ιεσε)-795 (εσσαι) 545e (ιεσε) La Arm = H] > rel. (Mal.) | om. 26c La | κληρονομιά Io] -μιαν c-679795‫־‬ 336; -μιας 358; pr. 7} 493 | βασ^λεως] -Αεων 358; regni Aeth | υίου1°] νιω 311 542 679 795; νιων V Aeth (om. εξ υίον); > 613 706 | νίον 2°] οιου 542 613; ιουόα Sc | μ^νου] μονω 311; vouov 631 Aeth | κληρονομιά 2°] ‫־‬μιαν 2 5 4 5 4 3 542 ‫־‬603 336 534‫׳‬ | Ααρων] αυτών S; αυτω A a c-679‫־‬7 336 339 358 547 La Aeth; αντον 155 755 | om. αύτον 315

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

341

4526— 4вз

26 δφη vμίν σοφίαν εν καρδία υμών

κρίνειν τον λαόν αώτου εν δικαιοσύντ ϊνα μη άφανισύη τα αγαϋά αυτών καί την δόξαν αώτών εις γενεάς αυτών. 46

i

Κραταιός εν πολεμώ 5Ιησούς υιός Νανη και διάδοχος Μωυσή έν προφητείαις, δς εγενετό κατά το όνομα αώτου μέγας έπί σωτηρία εκλεκτών αώτου εκδικήσαι επεγειρομένους ¿χάρους, όπως κατακληρονομήση τον Ισραήλ. 2 ώς έδοξάσ&η εν τώ επαραι χεϊρας αώτου και έν τω εκτείναι ρομφαίαν επί πόλεις. 3 τις πρότερος αώτου όντως εστη; τους γάρ πολέμους κυρίου αυτός επήγαγεν.

B S A C V Ο L I a b c min. La veres. 26 (31cdef) δφη] δοιη S* A 315358 ‫׳‬: cf. Thack. § 2310; ut daret ( — iva δωη 545m«) La Syp Aeth | ύμΐν] ημιν 106-545 744‫ ׳‬: cf. 5023; eie Aeth; 4‫ ־‬deu8 Syp; > La | σοφία 46® | υμών] ημών 705 768 La; eorum Aeth | κρίνειν] κρεινη 755 | αυτών2°] -του L; > 754 LaPe | γενεάν S A 157' 358 542 543 547 631 755 La | αύτών ult.] generationum ( = γενεών Pe.) Sa = 399: cf. 1627; αΐώνων Katz == H et 2433; 4‫ ־‬aetemam fecit ( = αιωνιαν εποιησεν 545e) La: dupl. 46 1 (1—2) κρατερος 493-637 (-ταιρ.) ] πολεμοις B O-V L248‫ ־‬b c-679795 339 443 534 542 Syp Arm Mal. | om. Ίησοϋς b 534 | υιός] δ S*; δ του Sc 248 768; > B C 253 La: post -σους | Νανη] νάνι 542 alii; vow Syh Syp = H I Μωυσή] μωση B A O-V 248 a LaA (mo8i) Syp; μωυσεως 46® 339 443 534 PsAth. IV 384; μωυσεος 311 336 603 613 672 679 Mal.; μωσεως b (exc. 603): cf. 7a 2423; βασώεως 315 | προφηταις 443 La Syp(vid.) PsAth.: cf. 391 I δς] ως 547; et Aeth | μέγας] -f και 603 | σωτηρίφ] -ριαν 542 613 LaV0 1 ‫ ;״‬-ρέας 358 | αυτου2°] dei La; > O-V | εκδικησ&αι 543; εκδικησις 755 | om. έχάρονς 672 | δπως] πως L248‫ | ־‬κατακληρονομήση] -σει L248‫ ־‬alii; -σαι V 46® 542; κληρονομηση B 339 (-σει) 358 (-σει) 705 Mal.: cf. 41в 2 (3) ώς] ος Ζ/248-672‫ ־‬alii | χειρα 155 603 Syh Syp Aeth: cf. 474 | om. καί 613 Sa = H | om. εν τω 2° Ζ,336 ®46 248‫ ;־‬om. èv B-S* 358 La; om. τω 253 | εκτείναι] εκκλειναι Β* (-κλιν.°) 358 (-κλιν.) \ ρομφαίας L248‫־‬ 155 358 La | πόλεις] civitatem (= πολιν 545e) La°Pe 3 (4) τις] -j- γαρ 253e | πρότερος] -ρον B V a c-679-795 443 547 La (ante) verss.P; προπατερων 253 | εατ7;] εστι 545 795: cf. 3917; εσται V ; restitit La | πολέμους Ο-Sc-V L 443 Syp Arm Mal. (»έν τω άλλως εχοντι«) = Η] πολέμιους rei. : cf. ea 375 I κυρίου A 0-Se-V Ľ 339 542 Syp Arm] κύριος rei. : cf. 4217a | αυτός] -τοις 672; > 795 | απηγαγεν Α; επηγεν 543

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

464— 7

Σ ιρ α χ

342

4 ουχΐ έν χειρι αντον ένεποδίσ&η ο ήλιος

και μία ήμερα έγενή&η προς δυο; 5 έπεκαλέσατο τον νψιστον δυνάστην

έν τω άλϊψαι αυτόν ¿χάρους χυκλό&εν, καί έπήκουσεν αυτόν μέγας κύριος έν λίϋοις χαλάζης δυνάμεως κραταιας ‫״‬ 6 κατέρραξεν έπ εάνος πόλεμον και έν καταβάσει απώλεσεν άν&εστηκότας, ΐνα γνώσιν έ&νη πανοπλίαν αυτόν οτι έναντίον κυρίου ό πόλεμος αυτών * και γάρ έπηχολον&ησεν δπίσω δυνάστου. 7 και έν ήμέραις Μωυσέως έποίησεν έλεος αυτός καιΧαλεβ υιός Ιεφοννη αντιστήναι έναντι έκκλησίας κωλϋσαι λαόν από αμαρτίας και κοπάσαι γογγυσμόν πονηριάς. B S A C V 964 (init. 6b) O L l a b c min. La veres. 4 (5) χειρ[] iracundia La | ένεποδίσϋτ¡ A 542 755 La] ανεπ. a c-679 (ανεμπ.) 155 358 547 Syp; ενεποδισεν S* 130 603 797 (‫־‬δησεν); ανεποδισεν rei.: ex 4823 I om. o 358* 755 | μία] pr. ή 613 | εγεννη&η 534 545 672; εγενετο Z r248 755 5 (6) έπεκαλέσατο] επικαλεσε επι 253; pr. et Lasn Aeth: cf. 1ва; -f y S* = Η | έναντι 336 443 | αυτών V Sm. Katz = H] > 543; αυτόν rel. | επηκολου&ησαν L248‫־‬ 7 (9) om. καί Io 672 | ήμέραις] -ρα 248: cf. 1824 | Μωυσέως] -σεος 106-130c-705' alii Mal.; μωσεως A O-V 248 358 547c 755 La‫״‬c (wo«i): cf. 1b | ελεος] δυναμιν 157 LaY* | αντός] ουτος S | om. κα/2o 155 | ^αΛε9? 603 ; 336 I νιος] ο του PsAth. IV 384 | ιεφονη (vel -φωνή) L b alii Lav Sa PsAth. Mal.; ιεφρονη 253; ιεφνη 795; ιεφ&οννη 443; ιεχονη 672 | αναατηναι 631 I ενάντιον O-V L 311-706-795 | έκκλησίας O-V 248 Ra. = Η] κυρίου 130 339 443; pr. κνριον c-679-795; > S*; εχ#ρου (-ρων Z r248-315' a 6 La^ Mal.) rel. | κωΛυσαί] circumdare (= κυκλωσαι Hart) Syh; pr. και 339 Lav Syp Aeth I κοπάσαι] κοπιασαι 155 311 543: cf. 2317; εκκοπασαι 336; > 6 1 3 | πονηριάς] pr. ano a 336 Syh

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

343

Sirach

8

468—12

και α ν το ί δνο δνχες διεσώ & ησαν άπό έξ α κ ο σ ίω ν χ ιλ ιά δ ω ν π ε ζ ώ ν ε ισ α γ α γ ε ϊν α ντους εΐς κ λ η ρ ο ν ο μ ιά ν εις γ η ν ρ εο ν α αν γ ά λ α κ α ι μ έ λ ι.

9 καί εδωκεν κύριος τω Χαλεβ ίσχνν,

καί εως γήρονς διέμεινεν αντφ, επιβήναι αντόν επι το νψος της γής1 και τό σπέρμα αντον κατέσχεν κληρονομιάν, i ο όπως είδώαιν πάντες oi vioi Ισραήλ δτι καλόν τό πορενεσϋαι οπίσω κνρίον. 11

12

Kai oi κριταί, έκαστος τω αντον δνόματι, όσων ονκ έξεπόρνενσεν ή καρδία και δσοι ονκ άπεστράφησαν άπό κνρίον, εϊη τό μνημόσννον αντών εν ενλογίαΐς’ τά οστά αντών αναϋάλοι εκ τον τόπον αντών και τό δνομα αντών άντικαταλλασσόμενον έφ5 νιοϊς δεδοξασμένος ανθρώπων.

B S A C V 964 (fin. l i a ) O L l ab c min. La verss. 8 (10) om. δντες 358 | άπό] νπο 249 | έξακοσίων] εξακιαχιλιων 631' | εισαγειν A | κληρονομιάν] pr. την 443 | 8d init.] pr. και 253 | ρενονσαν 155; ρεονσα 534 744 | γάλα . . . μέλι] tr. 493* 46s 155 358: cf. 392e 9 (11) κύριος] pr. ó B-S A C 248 b 155 339: cf. 14b 17a 12e; > 336 = H | τω] pr. εν 672 = H | Χαλεβ] χαβελ L248‫ | ־‬ίσχνν] εις γην 543* | γήρονς 964] -ρως V Μ 57795 755 679 672 547 443 249-754 ‫ ’ ׳‬0-534‫ ׳‬Mal.: cf. 312 | αυτφ] -τον 468; pr. εν V: dittogr. | 9c init.] pr. και 248-672 Aeth | αντόν] -τω 155 Mal.; > I | τό νψος 964] om. τό B Mal.; την ιαχνν 443 = Syr: cf. 92 I κατέσχεν] και την A 10 (12) είδώσιν 315 (-σι) 706 == Η] εδωσι 631; ιδωσι(ν) rei.: cf. 157 Sap. 1618 I oi 964] > 254 311 336 443 631768 705 679 ‫ | *׳‬Ισρ. 964] pr. τον V-253 Z-157” 315 339 358 542 547 | τό πορ. 964(vid.)] om. τό S 0-534‫׳‬ c-679-795 336 543 547 755; πορενύηναι 155 | οπίσω] ενώπιον L248‫ | ־‬κυρίου] &εον 443; pr. τον 248 339 542; sancto deo La 11 (18—14a) εκαστω B-S* 964 | τω] pr. εν 155 755 = Η ; pr. περί 106 | αύτσν 964] εαντου V Ζ-157'* 0-534' 336 358 542 547; αυτω Z r248 155; tr. post όνόματι 795 Syh | όσων] οσον Z248-106-545‫ ־‬alii | ονκ] ου 672; > 3 1 5 * | εξεπορνενσαν 964; συνεξεπορνευσεν 672; επορνενσεν 542; εξεπορενσεν 315 631 744; est corruption La | επεστραφησαν 705 | κνρίον] pr. τον 248 | εϊη] και 248; εις 336; ο¿ (= iva ειη 545m*) La | αυτών] -του 46s 12 (14b—15) init.] pr. και S 336 534547 543 ‫ ׳‬La Sa Aeth = Syr | aναΰαλλοι Z46 248-672‫ ־‬s 254 339 443 542 543 613 631795 ‫ ;׳‬ανα&αλλει 315 336 679 705: cf. 4910 Sap. 44 | εκ] επι L \ om. του L248‫ | ־‬εναντικαταλλασσομενον V; αντικαταλλαξοι ξένον S* | εφ‫ ]י‬εν L 542 547: cf. Η ; επι 46s | υ40υς 795 | δεδοξασμένος αν&ρώπων Zi.] illorum sanctorum virorum gloria La; δεδοξασμενων (-νοις 130-705 o 336 443 547 613) αυτών (-τω 336; ωσαύτως 443; > 755) rei.: cf. 1017

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

4613— 19

Σ ιρα χ

344

Ήγαπημένος υπό κυρίου συτοϋ Σαμουήλ προφήτης κυρίου κατέσχησεν βασιλείαν και εχρισεν άρχοντας επί τον λαόν αύτσυ' 14 εv νόμω κυρίου εκρινεν συναγωγήν, και επεσκέψατο κύριος τον Ιακώβ‫״‬ i 5 εν πίστει αυτόν ήκριβάσ&η προφήτης και εγνώσ&η εν ρήμασιν αυτόν πιστός όράσεως. 16 και επεκαλεσατο τον κύριον δυνάστην εν τω άλΐψαι έχ&ρους αυτόν κυκλό&εν εν προσφορά άρνός γαλαθηνόν‫״‬ 17 κσΐ εβρόντησεν απ ουρανον κύριος και εν ήχω μεγάλω ακουστήν εποίησεν την φωνήν αύτοϋ i 8 και εξέτριψεν ηγουμένους Τυριών και πάντας άρχοντας Φυλιστιιμ. 19 χολ προ καιρόν κοιμήσεως αίώνος επεμαρτύρατο έναντι κυρίου και χριστόν αυτόν Χρήματα και εως υποδημάτων i3

Β 8 A C V 964 (mit. 16c) O L I ab c min. La verss. 13 (16) Ήγαπημένος] -voi 631; > 543 | υπό] ano 358 705 | αντον Io] -τος 358 Aeth; ‫־‬των 672; εαυτόν b; > L547 248‫ ־‬LaA MissMoz. | om. Σαμουήλ B I βασιλέα B 542 613 Mal.; -λεας 547; -λείας 248 | ènl τον λαόν αυτόν] τω λa0 J αυτόν 358 ; επι τον ισραηλ 443 14 (17ab) om. 14a I | εκρινεν] εχρισεν 336: ex 13c | κύριος] pr. 6 542: cf. 9a ; > b I τον] τω V | Ιακώβ] ισραηλ 443 15 (17c—18) init.] pr. και 336 545e La Aeth | αύτον 1°] κύριον a-534 | επεγνωσϋη 155 (επαιγ.) 336; εγνωρισ&η 315‫ | ׳‬ρ^/4ασ^ν] ρηματι Ο-V L b c 358 542 Aeth Mal. = H ; πιστει B: ex 15a | om. αυτόν2° 358 | πίστός] πιστις O; ηιστι V; > 248 | ορασεως] -σε¿ L248 < ;543 248‫־‬ 16 (19) επεκαλεσατο] -σα S*; -σαντο 795 | τον κύριον] tr. 637; κύριος τον 493; om. τόν 315' 542 547 | άλίψαι] εκ&λ. V α336 '534‫־‬: cf. 5b; ΰλιβεσύαι 795; εκλειψαι 253; ‫־‬+‫ ־‬αντον L-315' 547 768 Sa Aeth: cf. Η et 5b | έχΰρσυς αντου] tr. Ѕф; αυτονς ε. 336; τον εχάρον αντον 672 Aeth; pr. τους 603 613; αντονς α-543: cf. 477; om. αντον 547 La | προσφοραις 603 | άρνός] αρνου (= όρη¿ Lav) 545e; ανδρος 248-672-705 543♦ 603 797 La^ отпев ( ^ ) 17 (20) απ’ ουρ. = Lav (de cáelo)] εξ ονρ. L543 443 248‫ ־‬La°P1 (e cáelo) = 4820 Ps. 1714 Regn. II 2214 | κόρως] pr. ó S L6 ‫׳‬- 157‫’ ׳‬-315‫ ׳‬c-679-795 155 339 534768 755 547 ‫׳‬: cf. 9a j о т . ш 2‫׳‬п a -534' 542 LaPe = H | μεγάλφ] -f βροντής L | τήν φ./αντον] t r . ’705; om. την 0-534' 543 547 18 (21) ε’£ε'τριγ>εν] εξεστρεψεν b 534 705: cf. 4821 | ήγονμένονς] -νος 631‫׳‬ 755; -νον Mal. | Τνρίων] τυρών S* ; μαρτυρίων 631'; τυράννων 336 Sa (τυραννος) I πάντας αρχ.] π. τους αρχ. 157'’; παντες άρχοντες 755; om. πάντας 468txt 19 (22) κοιμήσεως] ποιησεως b | αίώνος] κοιτώνος H art | επεμαρτύρατο] -ραντο 315; -ρησατο 672 | έναντι] -τιον 339 534'; > V = Η | χριστόν] χρηστόν 468;regis Sa | αντον 8e L 613 768 Aeth = H] > rel. | om. και 3° C Sa |

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

345

20

47

4619— 474

από πάσης σαρκός ονκ εϊληφα* καί ονκ ένεκάλεσεν αντω αν&ρωπος. καί μετά τό υπνώσαι αυτόν έπροφητευσεν καί ύπεδειξεν βασιλεΐ την τελευτήν αντον καί άνύψωσεν εκ γης την φωνήν αντον εν προφητεία εξαλεϊφαι ανομίαν λαόν.

i

Καί μετά τούτον άνέστη Ναϋαν προφητενειν εν ήμεραις Δαυίδ. 2 ώσπερ στέαρ άφωρισμένον από σωτηρίου, όντως Δαυίδ από υιών Ισραήλ. 3 έν λέονσιν επαιξεν ώς έν έρίφοις καί έν άρκοις ώς έν αρνασιν προβάτων. 4 έν νεότητι αντον ονχί απέκτεινεν γίγαντα καί έξήρεν όνειδισμόν έκ λαού έν τω έπάραι χεϊρα έν λίΰω σφενδόνης καί καταβαλεϊν γανρίαμα του Γολιαό;

B S A C V 964 (fin. 2a) O L l a b c min. La verse. υποδημάτων] pr. των 543 | ειληφεν Bc Ѕс 545e (-φε) La Aeth ; -φει b ; ηλειφε 795 | om. καί ult. 631' | αντω] -τον 46β: cf. La (ilium) | άνάρ.] pr. omnis Syh = H 20 (28) τό] τον 755 | προεφητενσε(ν) B 964 V-253 Ľ - 157'* α-534' 155 542 543 547e 672; επροεφητευσε(ν) 336 (-φντ.) 368 754 755: cf. 4813 et Thack. § 168 I χαί2° 964] > S* Sa | επεδειξεν C 964 | βασιλεϊ] -λεως 744 = Aid.: cf. 4883 I ¿x γης] εχ της γης 755; > 797 | την2° 964] > A | προφητείρ. 964] -τειαις S 315' 336 : cf. ib 391 443 | ¿ξαλεϊψαί] -λ(ε)ιφει S ; -λειψας a | άνομίαν] -μιας 542; -μια 253; προφητείαν b 534 (-τιαν) 47 1 μ. τούτον] μ. τούτο C 248 358 La (poet hoc, poet haecv = Sa); μ. τούτων 797 ; μετ αντον 547 : cf. 12a | ανεστην 443; ανεστιν V ; ανεστησε 130-705 157 296 (-σβν) 358 | vaâa 755; natham LaGAT; ισραηλ V | προφητενειν] και τιροεφητενσεν 543 Sa (om. και) Aeth ; ο προφήτης L La = Syr ; τιροφητενον 755 2 init.] pr. και 358 La | σωτηρίου] άνσιαστηριον 443 | νίών] pr. των B L~ue b 339 358 543; υιόν 795; prophetarum Syh 8 Ιπ. ώς ¿v] επεξενωσεν ( -f ως εν 248 : dittogr.) L 254-603 547* | έπαιξεν] επεξεν V alii; επαιζεν B* Mal.; επεζεν Α; επαισεν C; ενεπαιξεν (sic 679; -πεξ. 706-795, -πηξ. 296-311) c-679-795 | om. ¿v2e 130 795 = Η | αρκτοις 249-754 336 672 768: cf. 2517; άρχεις S*; αρκαις 797 | ώς2] ώσπερ 249-754 443 I om. έν ult. 315 LaQ MissMoz. = Η | αρνεσι L~2AS 68-744' 631' = Aid.; αρμασι 254 705; αρσι 336 755 | προβατοις 254-603 4 (4—5) om. ονχί L a = Η | απεκτενε 705; νπεκτεινε 130 | γίγαντας 543 (γηγ.) | εξηρας 795 | 4c init.] pr. και 248 249-754 | χειρας A V 0-534' 443 543 547 La2*: cf. 462 | λί&ω] λιόοις L248‫ ־‬: cf. Zach. 916; μεσω 358: cf. Kegn. I 2529 I σφενδονος 493 | om. καί ult. V L La (exc.AQ) Sa | κατεβαλε(ν) S C 0-534106 ‫׳‬e 155 315755 542 339 336 ‫( ׳‬καταβαλε) La Aeth(vid.) = H ; καταλαβειν 545e (-λαλειν*); κατέλαβε 358: cf. 77 | γανριαματα 672 | τον Γολιαΰ] τον -αδ C V 336 443 Syh Aeth; goliae La: cf. Ziegler, Beiträge z. Ier.-Sept. (Göttingen 1958) 60

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Σι^αχ

475—9

346

5 επεκαλέσατο γάρ κύριον τόν ΰψιστον,

6

7

8

9

και εδωκεν εν τή δεξιά αύτοϋ κράτος έξαραι άνθρωπον δυνατόν εν πολεμώ άννψώσαι κέρας λαόν αντοϋ. όντως εν μυριάσιν εδόξασαν αυτόν και ένεσαν αυτόν εν ευλογίαις κυρίου εν τω φέρεσθαι αύτω διάδημα δόξης ‫־‬ έξέτριψεν γάρ εχθρούς κυκλόθεν και εξουδένωσεν Φυλιστιιμ τους ύπεναντίους, έως σήμερον συνετριψεν αυτών κεράς. εν παντϊ Ιργφ αυτόν εδωκεν έξομολόγησιν άγίω νψίστω ρήματι δόξης’ εν πάση καρδία αυτόν ϋμνησεν και ήγάπησεν τόν ποιήσαντα αυτόν. και εστησεν ψαλτωδους κατέναντι θυσιαστηρίου και εξ ήχους αυτών γλυκαίνειν μέλη, και καθ' ήμέραν αΐνέσουσιν èv φδαϊς αυτών.

B S A C V Ο L I a b c min. La verss.

5 (в) om. γάρ C Sa | κύριον] pr. τον 339 443 534 679; tr. post ϋψ. 106; > 0 6 358* Las I τόν νψ.] om. τόν 248; δυνάστην 443 La (potentem, omnipotentemv ); > 679 = Syr | εδωκεν ¿v τη ó.] εδωκε τη δ. 336 358; εδωκεν εν τη δοξη a ; dédit dexteram LacE MissMoz. | δυνατόν] δυνάστην 155; > B* Lanc I ανυψώσαι] -σει Β; ‫־‬σε 679; και -σεν 443; pr. και b 795 La Syh = Η 6 (7) ουτος 542 | ¿δόξασαν Ra. = Sa et H] -σεν codd. et reí. veres. | om. αυτόν Io Mal. | ηνεσαν Sc 493-Μ57603 443 706‫ ’ ׳‬296‫־‬e 631 679 795 Sa Aeth = H] ηρεσεν S*; ηνεσεν rel. | om. êv2° 534 754 | κυρίου] νψιστου 443 I αύτω] αυτόν 46s 543 545e 547 672 795 verss.ρ Mal. 7 (8) έξέτριψεν] -τρεψεν 155 672 (-ψε): cf. 4821; εξερριψε 603 | έχΰρούς] αυτους 534: cf. 461β; ‫־‬+‫ ־‬οου S* | σήμερον] ήμερων 155; αιωνος 253 6 | αυτών] -τω C V ; το 46® 8 (9—10) εν1°] επι 130705‫ ;־‬pr. και b Aeth | παντί] pr. τω c-679 | ύψίστφ] -στου S 358 | ρήματι] -μασιν 155 443 542; -ματα C L~248705‫ ־‬130‫־‬ 613e 706 795; pr. in La Syh Aeth = H | om. αυτόν2° 705* | ΰμνησεν] -σιν S 443; -σαι 46®* (-σε°); + dominum (deum&^) La | om. 8d 248* | τόν ποιήσ. αυτόν] -f κύριον L~2i6{C) ; pr. deum (dominumΩ) La 9 (11) ψαλμωδους S 248547 296 672‫־‬e 603 755: cf. 5018 | θυσιαστηρίου] pr. τον B 493631 613 336 296 6 672‫ | '־‬om. καί2° 157,‫ י‬Sa | ήχους] ήχον Be Μ 57547 311 ’‫׳‬e 613 672 755; αρχονς 336 | αυτών] -τον 443; -τω 755; -τον 248 543 | γλυκαίνειν] -νει V (‫־‬κενι) 6 8 4 4 3 '315 311 155 '744‫ ;*־‬-κ 336; dulces fecit ( = εγλυκαινε Schla.) La: cf. Η | μέλη] μέλι 493 alii: cf. 4021 I hab. v. 9c L -130 339 (130 339 ante v. 9a): cf. Syr | αύτών 248] -του 130 339; > 493637‫־‬

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

347

10 έδωκεν εν έορταϊς ευπρέπειαν

καί εκόσμησεν καιρούς μέχρι συντέλειας εν τω άίνεϊν αυτούς το άγιον ονομα αυτόν και από πρωίας ήχεΐν το άγιασμα. 11 κύριος άφεϊλεν τάς αμαρτίας αυτόν και άννψωσεν εις αΐώνα το χέρας αυτόν καί εδωκεν αύτω διαύήκην βασιλέων και ϋρόνον δόξης έν τω Ισραήλ. Μετά τοντον ανέστη νιος επιστήμων καί δι αυτόν κατέλνσεν εν πλατνσμω * 13 Σαλωμων έβασίλενσεν έν ήμέραις ειρήνης, ώ ο ΰεός κατέπανσεν χνκλό&εν, ϊνα στήση οίκον έπ όνόματι αυτόν και έτοιμάση άγιασμα εις τον αιώνα. 14 ώς έσοφίσ&ης έν νεότητί σον 12

B S A C V Ο L I ab c min. La veres. 10 (12) om. v. 10a V | εν Ie] μεν 155; > S 336 543 754: post -εν | έορταΐς] -τη 672 Syh Aeth; pr. ταις L | μεχρις 493 631 | om. τφ 336 | om. αυτούς 534' | τό άγ. αν. αυτόν] το ον. το αγ. αυτου C α315 157 155 '534‫'־‬ 443 543 547 755 Syh Sa Aeth = H ; το ον. αυτου το αγ. 358 ; το αγ. αυτου ον. 248 ; το αγ. ον. σον S; sanctum nomen (nomen ε.ν ) domini La; om. άγιον 68744‫'־‬ La11 = Aid.: cf. Sap. 1020 | πρωί B 358 Mal.; κοπριάς 336 | ήχεΐν] ήχεΐ L-248 ; εχειν 336 613e; ησχειν 672; pr. φωνή Sc: cf. 459 | τό άγιασμα] ‫־‬1‫ ־‬αυτόν 248 46β* Aeth; pr. dei (= ΰεου 545e) La 11 (18) κύριος = Lav] špiritus Lax ; χριστός Bc2 LaGrel | om. κ α ίί0 672 LacS MissMoz. | εΐς ai.] εις αιώνας 248 46s (tr. post αυτου 2o) 543; εις τον αι. α603 358 613‫־‬: cf. 1627; > 6 3 1 ' | έδωκεν] -j- εν 534 | αντω] εαυτών 705 | βασιλέων] -λεως b 613*; -λείας L 547 Lav (regni) Aeth = H ; -λείων 336; in regno (= βασιλείς) Syh | &ρονω 46s; ΰρονων 795 12 (14) init.] pr. και C 358 547 755 Aeth = Syr | Μετά τοντον] μ. τούτο 253 493; μ. τούτον 68744‫ = '־‬Aid. Sixt. ; μ. τούτων 795; μετ αυτόν 542 La (post ipsum): cf. ia | υιός] ιησούς 336 | om. 12b C | δι αυτόν] δι αυτών V 311 795; δια τούτο 443 | κατέλνσεν] κατεπαυσεν S Z248- ‫ ׳‬: ex 13b; κατεστησεν 542 13 (15abcd) iľa^ω^ωvBC339443*LaAeth] σαλομων 253 I 358 443e 543 768 Mal.; σολομών (σολωμων 155; σωλομων 534) rel.: cf. 23a et Thack. § 117; pr. ó 493; + ος O 613 | 13a fin.] + και εδοξασύη L | ώ] ως S* Z 68744‫'־‬ = Aid.; ον c-679-795; et Aeth = H | om. ô S* | κυκΛό^εν] pr. αντω Z~248 Sa = H ; -j‫ ־‬αυτόν 248 veres.p | iva στήση] iva στήσει 46s 336; αναστηση 493 155 547*; αναστησαι 795 | έπ όν.] εν τω ον. 534613‫ *־‬La veres.: cf. 3620 I αυτου] κύριον Ζ248‫ | ־‬έτοιμάση] -σαι V Z795 248‫ ; ־‬-σει 336 alii 14 (15e— 16ft) ώ ς ] ο ς Z613 547 543 248‫ ־‬e 755 | εσοφισ&η L -672705‫־‬ 543 547 613e 755 795 La (exc.V) | σου] αυτου L 543 547 613e 755 La (exc.v) |

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

4714—20

Σιραχ

348

και ένεπλήσΰης ώς ποταμός σννέσεως. i 5 γήν έπεχάλνψεν ή ψυχή σου,

καί ένέπλησας εν παραβολαϊς αινιγμάτων 1

6 εις νήσους πόρρω άψίκετο το άνομα σου, και ήγαπήίλης εν τή είρήντ¡ σου *

17 εν φδαις και παροιμίαις και παραβολαϊς

και ¿V ερμηνείαις άπεάαύμασάν σε χώραι. i 8 ¿v όνόματι κυρίου τον ϋεοϋ τον επικεκλημένου ΰεου Ισραήλ συνήγαγες ώς κασσίτερον το χρυσίον καί ώς μόλιβον έπλήϋυνας άργυριον. 19 παρανέκλινας τάς λαγάνας σου γυναιξίν καί ενεξουσιάσάης εν τώ σώ ματί σον' 20

εδωκας μώμον εν ττ¡ δόξτ] σου καί έβεβήλωσας το σπέρμα σου επαγαγεϊν οργήν επί τα τέκνα σου καί καταννγήναι επί ττ¡ άφροσυντ¡ σου

Β S A C V Ο L I a b c min. La veres. ενεπλησϋη L-705 155 543 755 795 La (exc.v); επλησ&ης 253 358; επλησύη 547 : cf. 21β; εσοφισ&η C* (-&ης°): ex 14a 16 (16b—17a) εκαλνψεν 705 | σου] αντον 613e LaPe; -f‫ ־‬πασαν L | ένεπλησας] ‫־‬σεν 248 (·σε) a Lan (replevit) Mal.; -σαν C534; ανεπλησας 744': cf. 4812; ενεπλησύη L248‫ | ־‬om. εν 248 16 (17bc) ηορρωΰεν 545e | om. τό 672 755 | ηγαπηϋη 672 ; ηγαπησεν 248 17 (18) init.] pr. και A C a c-679755 613 358 155 795‫ ־‬Aeth | om. κα/1° 755 = H | παραβολαϊς] pr. εν 705 veres.ρ | om. ¿v2° 248-672-545 755 795 La (exc.e ) | έρμηνείαις] -νεια Ве (-via*) 543; ερημιαις A; ερημεια 253 I επεΰανμασαν A 613*; ε&ανμασαν a | om. σε 248 336 La^ 1 | χώραι] -ρα 253; pr. ai 248 336 18 (19—20) om. èv 631' | του ΰεσν] -f πασης της γης L ; + σου 443 ;> α-534' LaPe Aeth: cf. 428; om. του 358 443 | ετίικεκλ.] επικαλεσαμενον σου 248; -h σοι L248‫ | ־‬om. &εον2° C(vid.) 797* (corr.1) La00 | Ισρ.] pr. του 705 I συνηγαγεν 155; συνεισηγαγες 336 | om. τό 106-545 | μολιβδον C 493-106-545-705 6 8 - 7 4 4 7 9 5 755 672 613 547 358 339 336 253 248 157 679 755; μόλυβδον 130: cf. 2214 | έπλή&υνας] επαψευδειας (sic) 336 I άργυριον] -ρον 637* 336: cf. Sap. 79; pr. το 248 755 19 (21) init.] pr. και 795 La Aeth = H | παρενεκλινας 248-673-106-705 68-744 336 358 443 534755 ‫ ׳‬547 631‫ ;׳‬τίαρεκλινας S 493-672 c-679-795 155 603 Mal. I τάς λαγάνας] τα σπλάγχνα 248 | γυναικι a | ενεξουσιάσ&ης] -&ησεν V ; -ΰησαν Sm. 20 (22) init.] pr. και O 336 547* LaPe Aeth = Η | εν = 3031] > S Sa I σπέρμα] στρώμα? Sm. | απαγαγειν 744' 795 = Aid. | om. τα L248‫| ־‬ καταννγήναι Ľ a 443 795 La Ra.: cf. Syr] κατενυγης 155 547 613; κατεννγην rei. I ¿πι20] εν L613 603 443 248‫ ־‬LaCQS (> rei) Mal. | τ^2°] παστ? 315‫| ׳‬ ευφρόσυνη 315744 ‫ = ׳‬Aid.: cf. 23c Sap. 108

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

349

Sirach

4721—

24

2 1 γενεσΰαι δίχα τυραννίδα 22

και εξ Εφραιμ αρξαι βασιλείαν άπει&η. ό δε κύριος ού μη εγκαταλίπη το ελεος αυτού και ου μη διαφϋείρη άπό των λόγων αυτόν ουδέ μη εξάλειψη εκλεκτού αυτού εκγονα και σπέρμα τού άγαπήσαντος αυτόν ου μη εξάρη· καί τω Ιακώβ εδωκεν κατάλειμμα καί τω Δαυίδ εξ αυτού ρίζαν.

Καί άνεπαύσατο Σαλωμων μετά των πατέρων καί κατέλιπεν μετ' αυτόν έκ τού σπέρματος αυτού λαού άφροσννην καί ελασσονμενον συνέσει Ροβοαμ, δς άπέστησεν λαόν εκ βουλής αυτού, καί Ιεροβοαμ υιός Ναβατ, δς εξήμαρτεν τον Ισραήλ καί εδωκεν τω Εφραιμ οδόν αμαρτίας * 24 καί έπλη&ύνάησαν ai άμαρτίαι αυτών σφοδρά αποστήσαι αυτούς άπό τής γης αυτών·

23

B S A C (fin. 23c) V O L l a b c min. La verss. 21 (28) γενέσΰαι] -f‫ ־‬σε L248‫ | ־‬διχη 130-706 542 | τνραννιδος Sc Z-315766 679 613 ‫ ׳‬I Lax‫ = ״‬H I άπειΰή] ενπεν&η 493; αναπειδη 795 22 (24—26) κύριος] όεος 358 La = Syr | έγχαταλιπη] ‫־‬λειηη A alii; Λείπει 547; -λυίει 545e; χαταλ(ε)ιπη B-S Ο-V Z 336 358 543: cf. 210 | διαφ&είρη] -άειρει 296 alii; -ϋαρη B-S* 253 248547 543 443 ‫־‬315‫׳‬e 755 Mal. | λόγων Sm. Ra. = Η] έργων codd. et veres. | ουδέ] ονδ ον Z,-672 b 336 358 547 Mal. ; και ου O Sa | έξαλείψτ¡] -ψει C 493 alii ; -λειφδη 443 ; εγκατάλειψη 672: ex 22a; > 543 | êκλεκτου] εκ τον 744‫ = ׳‬Aid.; pr. ano 443; pr. τον 543 I om. αυτοΰ3° 493 606 Aeth | εκγονον b | σπέρμα] τα σπέρματα 545; pr. το A 672; -f- του σπέρματος 543 | του αγ. αύτόν] αντον αγ. αντον I; τον αγαπωντος αντον L~248; eins qui diligit dominum (deumsz*) La | έδωκεν] δεδωκε 534‫ ׳‬: cf. 2415ab 4333; pr. ος S* | κατάλειμμα] το λιμμα 315 28 (26—29b) Σαλωμων B A 253 155 339 La Aeth] σαλομων Y l b 358 443 543 768 Mal.; σολομών rei. | πατέρων Β У-253 L Mal. (1°) Zi.] -f αντον rei. I κατελειπε(ν) A V 637 alii | μετ] μεά A a 155 339 | αυτόν] -των336 795; -τον 543 I εκί°] απο L | αφροσύνης] -νη 315; ενφροσννην I 795: cf. 20d | ελαττονμενον S L 155 315' (-νω) 336 543 613e Mal.: cf. 1623 | σννεσιν 443 LaP° I ροβοαν 705; ροαβ 755 | om. 6ς1° S* Z248‫ = ־‬H | άπέστησεν] -στη 755*; επεστειλεν 744 | λαόν] pr. τον A | ιεροβοαν 705 | om. υίός Ναβατ 336 Aeth | υ^5ς] νιον B A 613 672 La | Ναβατ] νοβατ 603; ραβατ 493; ναφατ 744 = Aid.; ναδαβ V; νανατον 679 (om. ¿>ς2°) | τόν] τω 46® 543 672 795 I οδόν] νιον 254 24 (29c—80) έπλ'φ. ai au.] επλησύησαν αι ημεραι 672 | αυτών 1°] -τω 797 I άποστήσαι] -στηναι 547: cf. Εζ. 338 | om. τής S | αυτών 2°] ·τον 339; > Z

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

4725—487

Σ ιρα χ

360

2 5 καί πάσαν πονηριάν εξεζήτησαν, εως εκδίκησις ελ&η επ αυτούς. 48

i

Καί άνέστη Ηλιος προφήτης ώς πυρ, καί ο λόγος αυτόν ώς λαμπάς έκαίετο 9 2 δς έπήγαγεν έπ αυτούς λιμόν καί τω ζηλώ αυτόν ώλιγοποίησεν αυτούς9 3 εν λόγω κνρίον άνέσχεν ουρανόν,

καί κατήγαγεν όντως τρις πυρ. 4 ώς εδοξάσάης, Ηλία, εν άανμασίοις σον9 καί τις δμοιός σοι κανχήσεται; 5 ο εγείρας νεκρόν έκ ΰανάτον καί εξ αδον έν λόγω νψίστον9 6 ό καταγαγών βασιλείς εις απώλειαν καί δεδοξασμένονς από κλίνης αυτών9 7 ο άκονων εν Σινα ελεγμόν καί ενΧωρηβ κρίματα έκδικήσεως9 В Ѕ А V Ο L I ab c min. La verse. 26 (81) om. 25 a L I απασαν a-534' | εξεζητησεν 358 La Sa = Η; εξαιτισαν 542 | εως] ως A | έκδίκησις] -σεις A alii; -σ‫־‬εως ή 795; δικησις 744 (-σισίς)768‫ = ־‬Aid.; pr. οργή και L \ ελ&τ¡] -& 0 1 603; επελ&η 542 La (perveniret) ; ηλ&εν Ο-V 547 48 1 προφήτης] pr. ό 493-545-705 755 Sa | λόγος‫ ]־‬λογισμός 254: cf. 510 2 δς] et Aeth = Η ; + και 46® | h i ] εις 603: cf. La (in) | at>rot;çi0] -τα 545 | λιμόν] -f ισχυρόν 248: cf. Luc. 15u et Regn. I l l 182 (ή λιιιός κραταιά) \ τω ζήλφ] τω ισχνρω ζ. L248‫ | ־‬αυτόν] -τους 534; -τω 106* | ώΛ1)/.] ωδοποιησεν V 795 (0‫׳‬ω κυρ/αν] τω Λ. αντου 443 | ουρανόν] ·νου 155 543; ο ουρανος 443 | om. κα/ B-S A V 106*-545-705 254-754 c-679-795 155 157755 339 ‫ ״‬315‫ ׳‬Sa: ante κατ- | όντως] ουτος Ζ-157‫ ’ ׳‬alii; > 0-Sc-V L 358 443 542 La Sa Aeth = H I τρις 7ιϋρ] -f εξ ονρανον L Syh = Syr; pr. de codo Lav Aeth; pr. a 8e LaGomne® 4 ώς] ος í,248‫ ־‬alii: cf. 462 | εδοξάσύης] -&η Z,68-744 248-672-545-705‫־‬ 336 547 795 La: cf. 506; + εξ ουρανου Z,248‫ ־‬: ex 3b | ηλιας Z248-672-705‫־׳‬ 155 336 547 795 La Sa Aeth; > 534 | tfavuamoiç] pr. τοις B L 443 603 Mal.: cf. 38β I σου] αυτόν L~24a La | όμοιος] similiter (= ομοίως 545e) La I σοι] σου 744‫ =־ ׳‬Aid. | κανχήσεται] -χασϋαι Β Ο-V L 157'’; -χησασϋαι b 3 1 5 5 4 7 543 339 ‫ ׳‬Mal.: cf. La 5 ό έγείρας] εξεγειρας a | ξδον] 4‫ ־‬ψυχήν Ο L β om. ό 248 336 795 | καταγων 315' | δεδοξασμένος 155 705 | κλίνης] καινής 336; pr. της 542 7 ό L La (vid.) Aeth = Sixt.] > reí. | έν1°] εις c-679 157755 543 ‫| י ׳‬ 2ľtva] σιων 0-534 443 LaA | ¿Агудбг] 4‫ ־‬κύριον O L | Χωρηβ] -ρημ 358; pr. τω 706* | ¿xóe«7}oeoję] δικαιοσύνης 534 795

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

36 í

488— 12

8 ο χρίων βασιλείς είς άνταπόδομα καί προφήτας διαδόχους μετ' αυτόν 9 ο αναλημφϋείς εν λαίλαπι πνρός καί έν αρματι ίππων πύρινων‫״‬ i ο ο καταγραφείς έτοιμος εις καιρούς κοπάσαι οργήν προ ΰυμου, έπιστρέγαι καρδίαν πατρός προς υιόν καί καταστήσαι φυλάς Ιακώβ. 11 μακόιριοι oi Ιδόντες σε καί oi έν αγαπήσει κεκοιμημένοι* καί γάρ ημείς ζωή ζησόμεϋα. 12

Ηλίας δς έν λαίλαπι εσκεπάσ&η, καί Ελισαίε ένεπλήσ&η πνεύματος αυτόν · καί έν ήμέραις αυτόν ονκ εσαλεν&η υπό αρχοντος, καί ου κατεδννάστενσεν αυτόν ουδείς.

B S A C (init. 11) V O L l a b c min. La verse. 8 ό χρίων] ο χρειών B*‫־‬S alii; άχρείων 795; ο χρισας 543 | om. είς V: post ‫־‬εις | αποδομα 672 | μετ'] μεδ a 358; επ 672 | αυτόν] ‫־‬των V-253 alii; -τον 46® 9 ¿vl°] επι 358 | λαίλαπι] λαμπαδι A Aeth | καί 603 LaPe = Η] > rei. I αρμασιν 315' 10 om. ό 493 I έτοιμος Sm. = Η] ελεγμος A Ο-V Z,545‫ ־‬248‫ ־‬106‫ ־‬b 157/‫י‬ 542 Aeth; ελεγμους 248; ελλεγμοις 543; εις ελεγμον 130-705 (om. εις); > 358txt (ελεγίΑον εις™*); εν ελεγμοις (‫־‬μους 795) rei. | είς καιρούς] επι κ. 443; εις καιρόν V b Syh = Η ; temporum La; om. είς S* | κοπάσαι ô.] κοπασας o. 613 795; κόπασε οργή V | πρό δυμου] κρισεως κυρίου 7ίρος δυμον L ; Uleti ( = προδόμου Hart) Syh; domini La | 10c init.] pr. και B C 6 LaJ¡>c MissMoz. Aeth Mal. | καρδίαν] corda LaCE Syh = Luc. 117 (καρδίας) | πατρός] πατερών O Lan (patrum) == Η et Luc. ; > 542 | Λρός υιόν] επι υιόν V ; προς υιους 0-534 543*613‫( ־‬υιου(ς)) La11 (a¿ füios) Aeth; επι τέκνα O = Η et Luc.; επι κύριον 155 | καταστήσαι] μεταστησαι 534 | çwAaç] çwAaxaç 603: cf. 164 11 (11—12) ιδόντες] ιδοτές 637 358; ειδοτες S C V543 339 336 493 253‫־‬ 547 755 Aeth: cf. 157 | om. σε 254 443 795 | om. oí2° 254 443 795 La | ά)‫׳‬απ7}σει] αγαπη S* 547 (‫־‬h σου); 4‫ ־‬σου Sc 543 545e La Aeth; αναπαύσει Sm. j κεκοιμημένοι O 248 b c547 339 155 795‫־‬679‫ ־‬Sa Ra.] κεκολλημενοι 0 0 1 542; κεκοσμημενοι rei.: cf. 251 | ζοή¡] ζωής S* A 358; ζωήν Z,248‫־‬ 12 (18) δς] ως 155 alii; quidem Lav ; > 493 a 443 = Syr: cf. 498 | έν λαίλ./εσκ.] tr. L Sa; om. έν Mal. | εσκεπασ#??] επετασδη 493: cf. Ρ 8. 1711 | Ελισαίε Bc (ελεισαιε*)8‫ ־‬A V (‫־‬σαιαι) C(vid.) 534 705 755] ελισσαιος 358 Sa; ελισσαις 336; > 672; ελισσαιε rei.; -f ος 755 Aeth | επλησδη A 253 336 755: cf. 21β; ανεπλησδη 603: cf. 4715 | τενευματος] ‫־‬τι 631; στόματός 68744‫־‬ = Aid. I αυτούIo] άγιου A L 755 Syh Aeth (-f вггг¿): cf. 24a; domini Lae | om. και2° 443 547 La (hab.Pc) Sa = Η | υπ 358; απο 248 6 46®* | αρχοντιάν L Syh Aeth | ονκ εδυναστευσεν S 155 543 755 (‫־‬σαν); ονκ εκατεόνναστενσεν 311 679 j αυτόν] ‫־‬τον 311 613e; -τονς 155* | ουόεις] ονόε εις 795

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Σ ιρ α χ

4 8 1 3 — !7

352

i 3 πας λόγος ουχ νπερήρεν αυτόν, και εν κοιμήσει έπροφήτενσεν τό σώμα αυτόν. 14 εν ζωή αυτόν εποίησβν τέρατα, και έν τελευτή ΰανμάσια τά έργα αυτόν. i5

Έν πάαιν τούτοις ου μετενόησεν ο λαός και ουκ απίστησαν από των αμαρτιών αυτών, έως έπρονομεν&ησαν από γης αυτών και διεσκορπίο&ησαν έν πόση τη γη. και κατελείψ&η ό λαός όλιγοστός, και αρχών εν τώ οϊκω Δανιδ* 16 τινες μεν αυτών έποίησαν τό αρεστόν, τινες δε έπλήϋνναν αμαρτίας.

17

Εζεκίας ώχνρωσεν την πόλιν αυτόν και είσήγαγεν είς μέσον αυτής νδωρ, ώρυξεν εν σιδήρω άκρότομον και ωκοδόμησεν κρηνας εις νδατα.

B S A C V Ο L I a b c min. La verse. 18 (14) ουχ] κύριον S | νπηρεν 672 744' 795 = Aid. | κοιμήσει] -f αυτόν 336 I προεφητενσε(ν) V L -130 0679 672 754‫־‬534‫ ׳‬157‫ ’ ׳‬542 543 547' 603‫־‬ 755 Mal.; επροεφητευσε 46s 358 5 4 5 7 9 5 705‫־‬: cf. 4620 14 (16) init. Z/248‫ ־‬La Sa = H] pr. και rel. | ζωή] κοιμήσει 336: ex 13b; pr. τη C 249534 754‫ | '־‬om. ¿í2°‫ ׳‬b | τελευτή] pr. τη L b 358; -f αντον L 603 verss.P = Η | άανμάσια] ‫־‬στα 358: cf. 349; μεγαλα 547 15 (16—17) ονκ εμετενοησεν 130 (om. ουκ) c795‫־‬679‫ | ־‬απεστη 547 Mal. =2720 I om. των 543 754 | αυτών Io] -του 315; > B A V336 534‫־‬253 0 ‫־‬ 358 I ¿ως] ως 493 b | προενομευϋησαν 248 0679 603 542 311 613‫ ;־‬επροενομ. 106; ηρονομ. 443 706: cf. Thack. § 168 | γής S A c755 358 155 679‫ ]־‬pr. της rei. I om. αυτών2° V253‫ ־‬Sa | εσκορπισΰησαν B 0534‫ '־‬b c339 155 679‫־‬ 358 755 Mal.: cf. Sap. 173 | εν π. τή γη] ало της γης 336: ex 16c | κατελείψ&η] -λημφ&η S C (-ληφ.): cf. 1er. 38 | om. 02° 672 | άρχων] pr. ó 358*; άρχοντες Sc LaP' (principes) | èv ult.] ex Aeth; > B C = Sixt. 16 (18) om. μέν La Syh Aeth = Η | αυτών επ.] tr. L 755; om. αυτών 543 I τό αρεστόν] -f κύριον Z,248‫ ; ־‬quod placeret deo (dominó^·) La: cf. 22a | 744 = Aid. Compl. | αμαρτίαν 336 verss.P: cf. H 17 (19) αύτου] ‫־‬των 672 | εΐς μ.] εν μεσω L542 336 ‫ ־‬248 68‫־‬744‫ ׳‬LaP' (in medio) | αυτής] -των B‫־‬S Ο-V b Sa; της 706; > 336 603 | Αόωρ] pr. το 336 603 679; νδατα 315'; τον γωγ Β; τον ηωγ S* V-253; ωγ Sa; τον νηωρ I 48*‫( ; ־‬τον) σιωρ Syhtxt; τον αγωγόν Sc : cf. Einl. p. 7880‫ | ־‬εν Ο-Y L-315‫׳‬ c-679 336 547 613 Sa Aeth = H] > rei.: post -εν | ωκοδομησαν 253 542; ωκονομησε 672 | κρηνας] -να 253; puteum La; κρημνούς Sm. | νδατα] νδωρ 155 La verss.P

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

363

4818—22

Sirach

18 έν ήμέραις αυτού άνέβη Σενναχηριμ

19 20

21 22

καί άπέστειλον 'Ραψάχην, καί απήρεν' καί έπήρεν χεϊρα αυτόν επί Σιων καί εμεγαλανχησεν έν νπερηφανία αυτόν. τότε έσαλεν&ησαν χαρδίαι καί χεϊρες αυτών, καί ώδινησαν ώς άί τίκτουσαι‫״‬ καί έπεκαλέσαντο τον κύριον τον έλεήμονα εκπετάααντες τάς χεΐρας αυτών προς αυτόν, καί ο άγιος έξ ουρανού ταχύ έπήκονσεν αυτών καί έλυτρώσατο αυτούς έν χειρί Ηααίον ‫־‬ έπάταξεν τήν τζαρεμβολήν τών ΆσσυρΙων, καί έξέτριψεν αυτούς δ άγγελος αυτού. έποίησεν γάρ ΕζεκΙας το αρεστόν κνρίω καί ένίσχυσεν έν δδοις Δανιδ τον πατρός αυτού, ας ένετείλατο Ησαίας ό προφήτης

B S A C У Ο L I ab c min. La veres.

18 (20) άνέβη] -βησαν 646*; -βοησεν V | σεναχηρ(ε)ιμ 253 493-315‫׳‬-¿ 311 33β 6 3 4 7 9 5 756 ‫ ׳‬647 603 606 631‫ ׳‬679 744‫ ׳‬Lar (eenac V (vide supra) ; α χηρειμ 646* (vide supra) ; 8en{n)achireb ( = σεναχηρειβ 545e) Lav Syh = H I ανεστειλεν 155; εξα πεστειλε 755 (-στηλε); απετρεψεν S* | !Ρ αψάχην ] -κιν 46■ 547* LaG* (ra p sa c in ); ραμψαχην 493-672 (‫־‬κ ης ); pr. τον S Ο-V L-705 0-534543 443 336 ‫ ׳‬Mal. = H : cf. Is. 36a Regn. IV 1817; + εκ λάχεις L : ex 18. Regn. | άπήρεν] επηρε 336 543e; ηρε 493-637 (ηρεν) | om. κ α ΐέπ ή ρεν L 311 336 543 679 755 768 | χ. αύτοΰ/έπΐ Σιων] tr. 311 | χεϊρα] η χειρ B-S V-253; pr. τη ν L 71¿ | 542 ‫*־‬48-672 336 534‫׳‬C] а ло 631‫ | ׳‬έν ύ7ιερηφανΙ 755 | εξ ουρανών 443: cf. 438; > La = H | om. ταχύ V 248 La0‫ = ״‬H | αυτών2°] pr. vocem La: cf. H | έλυτρώσατο] purgavit ( = «λοντρωσατο Sm.) La | i/cra/ου] ιησού S V 21 (24) init.] pr. και 0-534‫ ׳‬b c-679-795 155 543 547 755 LaZ* Aeth | επαταξαν 543 | παρεμβολήν] παραβολήν 46® 631 755: cf. 438 | xah‫ ]׳‬ττρ603 ‫; ׳‬ > 46® 315‫ ׳‬Mal. I εξε&λιψεν 542; συνετριψεν 443: cf. 33»; εξετρεψεν 336: cf. 477; εξεστρεψεν 493: cf. 4618 | αυτού] κυρίου 679 La (domini*9 deiQvl) 22 (25) Εζ.] ιεζεκιας 672; pr. 6 336 | κυρίφ] κυρίου V-253 248: cf. 1ва; ενώπιον κυρίου L248‫ > ; ־‬S* = Η : cf. 1ва | ισχυσεν 315' | om. ¿vl° 248: post -εν I οδω l-157° 6 155 315' 542 755 La | om. Δαυίδ S* Lac | athrov 1°] -των 493 | 631 Syh | κατελειπον A 637 alii; -λειπαν 443* | 4d init.] pr. ως V; pr. ον O 130 157/795 443 ‫;י‬ pr. και 339 Aeth | ε£^Λίπον] ·λειπον A C 253 637 alii ; pr. εως Sm. Katz = H

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

355

495— 10

5 εδωκαν γάρ τό χέρας αυτών έτέροις 6

7

και την δόξαν αυτών εϋνει άλλοτρίω. ενεπύρισαν εκλεκτήν πόλιν αγιάσματος και ήρήμωσαν τάς οδούς αυτής έν χειρί Ιερεμίον 7 έκάκωσαν γάρ αυτόν, και αυτός εν μήτρα ήγιάσΰη προφήτης έκριζουν και κακουν καί άπολλύειν, ωσαύτως οΐχοδομεϊν καί καταφντενειν.

8

Ιεζεκιήλ δς εϊδεν δρασιν δόξης} ήν ύπέδειξεν αύτώ επι άρματος χερονβιν 9 και γάρ έμνήσ^η των έχ&ρών έν δμβρω και αγα&ώσαι τούς ενϋννοντας δδονς. i ο και των δώδεκα 7ιρο O I Ιαχωβ] ισραηλ L 542 = Syr | ¿Λιττρώσαντο A 637 c 254 543 754e La Mal. = H] ·σατο rel. | αυτούς] ·τον Mal. = H ; 8e ( = αυτούς Pe.) La; > 545 | om. èv 311 679 La0 BrevGoth. | έλπίδος] ·δα 358; αυτόν 672 j fin.] -|- ειη το μνημοσννον αυτών εν ενλογιαις L ~ u 8 1 ex 4611 d (cf. ad 10a) 23*

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

4911— 15 11

Σ ιρ α χ

356

Π ώ ς μ εγα λ ν ν ω μ εν τον Ζ ο ρ ο β α β ελ; κ α ι α υ τ ό ς ώ ς σ φ ρ α γ ίς έ π ΐ δ ε ξ ιά ς χ ε ιρ ό ς ,

12

ο ΰ τ ω ς Ι η σ ο ύ ς ν ΐό ς Ι ω σ ε δ ε κ ,

0 Î ¿V ή μ έ ρ α ι ς α υ τ ιώ ν φ κ ο δ ό μ η σ α ν ο ί κ ο ν κ α ι α ν ύ ψ ω σ α ν να ό ν ά γ ιο ν κ ν ρ ίω ή τ ο ιμ α σ μ έ ν ο ν ε ίς δ ό ξ α ν α ιώ ν ο ς .

13

κ α ι Ν εεμ Ιο ν έπ ι π ο λύ το μ νη μ όσννον τ ο ν έ γ ε ίρ α ν τ ο ς η μ ώ ν τ ε ίχ η π ε π τ ω κ ό τ α κ α ι στή σα ντος π ύλα ς κ α ι μ ο χλο ύς κ α ί α ν ε γ ε ίρ α ν τ ο ς τ α ο ικ ό π ε δ α η μ ώ ν .

14

Ο υ δ ε ϊς έ κ τ ίσ & η έ π ι τ η ς γ η ς τ ο ιο ν τ ο ς ο ίο ς Ε ν ω χ * κ α ι γ ά ρ α υτός α νελή μ φ & η α π ό τή ς γ η ς .

15

ουδέ ώ ς Ιω σ ή φ έγενη & η α νήρ η γ ο ύ μ ε ν ο ς α δ ε λ φ ώ ν , σ τ ή ρ ιγ μ α λ α ο ϋ , κ α ι τά όσ τα αυτόν έπ εσ κ έπ η σ α ν.

B S A C (fin. 12a) V O L l a b c min. La verse. 11 (18) μεγαλυνομεν S V L ·672 a-613c alii; -νονμεν l-l57336 311 *‫| ׳‬ ζορομβαβελ Ve; ζοβαβελ 358; ροζοβαβελ 603 | αυτός] οντος I j om. ώς У L az* I δεξιάς χειρός] tr. 543 Syh Sa Aeth = H 12 (14) όντως] οντος S 149* alii | υιός] ο τον PsAth. IV 384; > La0?1 | Ιωσεδεκ] νιωσ. 631; αδαχ V | οίκον] πύργον B*(vid.) A | om. καί A j αννψωσεν V 336 Aeth | ναόν A L ' alii Zi.] λαόν B-S V 336 Syh Sa Aeth | ήτοιμ./εΐς δ. al.] tr. 672 | αΙώνος] -νας 253; > b; sempitemam (= αιώνιον: cf. 29) La 13 (15) Νεεμίον PsAth. IV 384] νεμμιον 106-545; νεεμμιον 130; ενεμιον 534; νεεμί οδ 547; έννεεμί οδ 672; νρεμιον 755; νεμονσιν B-S* (-σι) Sa (damns = νεμομεν Sm.); μενονσιν V 336; μενει Ο; εν εκλεκτοις ην νεεμιας (ιερεμίας 493-637) οδ L; + και 543 | om. èni 339 603 | τό μνημόσ.] 4‫ ־‬αντον (-των 493 336) L 336 verse. = H ; > 358; om. τό 795 | έγείραντος] -ροντος Mal.; ανεγειροντος 768: cf. 13d | om. ήμώνΐ0 — άνεγείραντος 631: homoiot. | ήμών 1° S Ο-V L'~2*% -lbT 336 542 Sa = Η] ημιν rei. | τείχη] τοιχη 336® (τνχει*); χείλη S* | στησαντα 797 | πνλας] ΰνρας L248‫ ־‬: cf. 2896 | άνεγεί· ραντος] εγειραντος L248-672‫ ־‬a 336: cf. 13b | ήμών2Ό] αντων 797 14 (16) Ονδείς] ονδε εϊς Β 336 Mal. | έπί — Ενωχ] οιος ενωχ τοι. επι της γης Β Mal. (om. τοι.); τοι. επι της γης οιος ενωχ L 336; om. τής 46® 106 547; om. τοιοντος I b 311 339 543 679 La ( h a b .c r S ) Sa = Η | οϊος] ή ως 679 | Ενωχ] pr. ó 534' | om. γάρ A Aeth | αδτός] pr. και 130-705; > 248 | ανελήμφ&η] μετετε&η A: ex 441e; pr. μετετεϋη και 336; raptue est Lax | από] επι 157 795 Sa 15 (17—18) ονδέ ώς = Lav] ο δε Β Mal.; om. ουδέ 336; om. ώς 253 679; > LaT*; et LaGrel | Ιωσήφ] pr. ó 613 755; -j- 248: cf. Syr I om. τή Sc I κτίσει] κτησει 637 679: cf. 1617 | Αδαμ] pr. ως 358 50 1 Ονίου] ιονιον B*-S* V-253 254; ιωνιου 68-744 336 603 542 547 795; ωνιον 543 768; ιωναον 155; ιεχονιου 534‫ ׳‬Sa (μονιάς): cf. Η ; ονιου# Ζ,248‫; ־‬ vaâavia Syh = Syr; pr. 6 248-315' Mal. | υίός] pr. 6 155; tr. ante Ονίου 542 Syh Sa Aeth = H ; > L 543 | ιερευς] -ρεως 755; pr. ó A L c542 679‫ == ־‬H | om. 6 μέγας La2· ‫ ־־‬H ; om. ό 613 | ζωή) pr. τη L 339 358 | ύπέρ(ρ)αψεν] υπέγραψεv Sc 296 534' 547 672 755 | om. καί 155 Lar *(vid.) | ήμέραις] pr. ταις S· 248 768: cf. 23b 14b 4823 | εστερεων 253 | ναόν] λαόν 248 a 543: cf. 6a 3619; pr. τον B 2 ύπ'] en L ; υπέρ 155 311 | αυτου] ■τω 248 | ε^εμελιωσεν 545 (4‫ ־‬ή*) | ύφος] υψιστος 249 | αόλής Sm.] διπλονν L 542 La(?) Syh; διπλόν 545e; διαπλης 744 = Aid.; διπλής rel. | 2b init.] pr. και 672 Aeth | ύψηλόν . .. Ιερού] ιερόν . . . υψηλόν 547 | περιβόλου] -λον 248; ‫־‬λαιον 315'; 4‫ ־‬υψηλόν S· 8 ήμέραις] -ρα 603 | έλατομή^η Fr. Ra.] ηλαττωΰη (-ΰησαν α-534-613· 547 672) codd. et veres. | άποδοχ(ε)Ϊον B 0-V 6] νποδοχια σ-534 (-χεια); δοχεία 248; αποδοχή 613e; αποό0£ί‫׳‬ε;ια rel.: cf. 3917 | υόάτων] -τος 613e | λάκκος] χαλκός B-S Ο-V Ζ/-157'* 336 358 534' Sa Mal. (»¿v άλλοις Λάκκος«) | ώσε/] ως επι 755; ως a | άαλάσσης] άαλαττα 613e (-ττης*) = La (mare) | τό περ/μετρον] το παραμ. 603; περιμετρω 542; -f αυτής L3 16 248‫ ־‬Syh Aeth 4 (4—5a) τον Λαού] το ελεον S·: cf. 3225; om. του 358 | om. αΰτου 46 Laň I πτώσεως] τποησεως S· | ενισχνσε 543 | πόλιν] παλιν 672; -f- και 248 I ¿v ποΛ. Ο M 67,ł 6 547 679 Sa Mal. (»¿v άλλοις«) Ra.] εν -κια 534; εν -κιαις 543; εκ -κιας L248‫ ;־‬και -κηαας 248; εμπολιορκησαι (vel ενπολ.) rei. 5 (5bc) ώς] ος A 130-705 c679‫ ־‬alii La: cf. 462; > L | εδοξασ&ης O-V 2/-157'‫ י‬a-534 b 155 543 Aeth: cf. 484 | περιστροφή] επιστρ. 542 = 492; περιστολή 613e | ναού 603 Zi.] Λαών 155 755; Λαού rei.: cf. 10

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Σ ιρ α χ

506— u

358

6 ώς α σ τή ρ εω θ ιν ό ς έν μ έ σ ω ν ε φ έ λ η ς , ώς σ ελ ή ν η π λ ή ρ η ς έν ή μ έρ α ις ε ο ρ τ ή ς , 7 ώ ς ή λ ιο ς έ κ λ ά μ π ω ν ε π ί ναόν ν ψ ίσ τ ο ν , ώς το£ον φ ω τ ίζ ο ν έν νε φ έλ α ις δόξη ς, 8 ώς ά ν θ ο ς ρόδω ν έν ή μ έρ α ις νέων, ώς κ ρ ίνα έ π * έξό δ ω ν ϋ δ α τ ο ς , ώς β λ α σ τ ό ς Λ ιβ ά ν ο υ έν ή μ έρ α ις θ έ ρ ο υ ς , 9 ώς πυρ καί λ ίβ α ν ο ς έ π ΐ π υ ρ ε ίο υ , ώς σκεύος χ ρ υ σ ίο υ ό λ ο σ φ ν ρ η τ ο ν κ ε κ ο σ μ η μ έ ν ο ν π α ν τ ί λ ίθ ω π ο λ ν τ ε λ ε ϊ,

i ο ώς ¿Aata ανα&ζΑΑουσα κ α ρ π ο ύ ς κ α ί ώ ς κ υ π ά ρ ισ σ ο ς νψ ο υ μ ένη έν ν ε φ έλ α ις . 11

εν τω

ά ν α β ά λ λ ειν α υτόν σ τ ο λ ή ν δόξη ς

κ α ί έ ν δ ιδ υ σ κ εσ θ α ι α υτό ν σ υ ν τ έλ εια ν κ α υ χ ή μ α τ ο ς ,

¿V ά ν α β ά σ ει

θ υ σ ια σ τ η ρ ίο υ α γ ίο υ

έδ ό ξα σ εν τιερ ιβ ο λή ν α γ ιά σ μ α τ ο ς ‫״‬

B S A V O L Í o ó c min. La veras. β νε rel. 7 (7—8a) 7a/7b] tr. O-V L | ήλιος] pr. ό V b 547 | έκλάμπων] -Jtov 637; λαμπον 155 | επ¿ ναού 315; επι ναω 672:cf. La (in templo);εις ναόν 631' I 7b init.] pr.και B‫־‬S Ο-V L-315' 336 358 LaPc Sa Aeth = H | φωτι· ζων B ‫־‬S 253 L24‫ ־‬e705‫־‬315/‫ ־‬alii: cf. Thack. § 630; -ζομενον 542 | έν νεφ.] νεφελας 248; εννε^εΛτ/ς 311; εν ημεραις 336: ex 6b 8 (8bcđ) init.] рг. και 339 La Aeth = Syr | om. ώς 1° Β* | ροδου 547 Syh ;ροών 534 | ώς 2° B V b 155 336 543 755795 Mal.] ωσει rel. | κρ/να] -vov 315' Sa Mal. = H et 3914; ‫־‬ναι 358; κρηνη 547* | ¿π*] εκ¿ a; εν 534': cf. La (in) I έξόδων B Sm. = H] 679 542 358 ‫ Lax | επι της γης 603 | τφ κνρίφ] τω ΰεω S* 315' LaCA = Syr; om. τω A 339 534; pr. &εω παντοκρατορι 547; 4‫ ־‬deum Lav | αντών] εαντων S 443; αντω 755; > A 543 Sa Aeth: cf. Η | om. 17d547 | om. 17d18‫־‬a 315 63Γ : homoiot. | νφίστφ] -στον 679: pr. τω B-S* b 339 358 Mal.: cf. 19a 18 (20) om. ol 336 547 | ψαλμωδοι B-S 248705‫ ־‬b Mal.: cf. 479 | ¿v φωναϊς] φωνας 534 603; om. èv 248 547 | ¿v2°] επι 534' | πλείστφ] παντι τω V | ήχφ Sc L,157‫־‬/ł Syh Ra. = Η] οικω rei. | έγλνκάν&η Β 0-V U 443: cf. 479] ηδννΰη 542; εμελνν&η S*; εμεγαλνν&η rei. | μέλος] μέλη 755; ελεος 672; > b 19 (21) ό λαός] om. ό S* 315' 336 542 | νφίστον] pr. τον I α534‫ '־‬b 547 : cf. 17d; pr. άεον τον 543 | προσενχαις 673* | απέναντι 543; έναντι 547 | έλεήμονος] pr. τον L \ Ιως] ως Ζ,248‫ | ־‬σννετελεσ&η Sc 2//-157,‫ י‬c249 679‫־‬754 336 339 443 543 547 613 755 Mal. | κόσμος] οικος 443; pr. ô S L b 336 543 606 613 768 Mal. | κνρίον 2°] -ριω 542; pr. τον 679 | αντον] -των 1·631' I ¿τελείωσαν] -σε(ν) V L248‫ ; ־‬ελιτονργησαν S* 20 (22) om. καταβάς A | ¿πήρεν] απηρε 493: cf. 4818; εστηρισε(ν) b \ χειρα A 155 336 339 547 613e Aeth | αντον 1°] -των 679 | om. 20 b e 672: homoiot. I 2 0 b init.] pr. και 315 Mal. | ènC] εις 631' : cf. La (in) \ τιασαν ¿κκλ.] πασας εκκλησίας Mal.; om. πάσαν A \ κνρίον] -ριω B A l- 157,‫ י‬b 155 315 336 339 358 443 542 547 679 755 La (deo) Mal.| αντον 20] -των Z248‫־׳‬ Sa j αύτον ult.] κνριον 157 443 = Η |κανχασ&αι Β; κανχησεσάαι 336; κανχησονται 755

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

361

6 0 2 1 — 26

2 1 καί ¿δευτέρωσαν έν προσκυνήσει

έπ ιδέξα σ ϋα ι την ευλογίαν παρά ύψίστου. Κ α ι νυν ευλο γήσ α τε τω ϋεω πάντων τω μ εγά λ α ποιουντι π ά ν τη , τον ύψοϋντα ήμέρας ημώ ν έκ μ ή τρα ς και ποιονντα μ ε &9 ημώ ν κα τά το έλεος αντου. 2 3 δώη ή μ ίν ευφροσύνην καρδίας καί γενέσ ΰ α ι ειρήνην ¿ν ήμέραις ημών έν Ισρα ήλ κα τά τά ς ήμέρας του αΐώνος ‫״‬ 2 4 έμ π ισ τεύσ α ι μεΰ* ημώ ν το έλεος αντου καί έν τα ϊς ήμέραις ήμώ ν λυτρωσάσ&ω ή μ ά ς. 22

2j 26

Έν δυσίν έϋνεσιν προ σώ χϋισεν ή ψυχή μ ο υ , καί τό τρίτον ουκ έστιν έΰνος· οι κα&ήμενοι έν δρει Σ αμαρείας καί Φ υλιστιιμ καί δ λαός δ μω ρός ο κατοικώ ν έν Σικίμοις.

B S A V Ο L I ab c min. La veres. 21 (28) om. καί 46» LaM* | ¿δευτέρωσαν V L 642 643 613 Syh Aeth Ra. = Η] ελεντερωσεν 744768‫( ־‬ηλ .) = Aid. ; εδευτερωσε λογον 647 ; εδεντερωσεν rei. I έν προσκ.] επι προσκ. A ; εν τη προσκ. 336 ; προσκυνειν V ; εν προσευχή 647; -f- κυρίου Sc | έπιδέξασϋαι O L 311 642 643 647 613 796 Sa] -δειξαι 443 ; -διξασάαι A V ; -δειξασ&αι rel. (volené ostendere La) : cf. Mac. II 226 II I 62β I παρά] παρ V | νφιστω 46“ 672: cf. 122 22 (24) KaC] + τα 106 | τφ #εφ] τον #εον 2 4 8 - 6 7 2 7 9 6 766 6 130‫;־‬ τω κυριω 336 339 368 LaPc = Η | πάντων] παντες B b 643 Mal. (»πά ντες ή πάντω ν ώς έν έτέροις«); παντοκρατωρ 166 (-τωκρ.) LaT: cf. 331 | τφ μεγ. ποιουντι] τω μεγαλοποιουντι Β 263 316 (-λωπ.); τον μεγ. ποιουντα 248(+ novov) -672-130 b 766 796 | πάντη] -τι Μ 67,> 6 alii Mal. (»πάντχ! ή παντί«); παντότε 766 | ήμών έκ μ.] εξ ημέρας 368* (ημεον εξ ημέρας**) | om. κα/2° 249-764 Sa I μεΰ υμών 673 | om. κατά 254 Syh | τον ελεονΣ: cf. 24a 27 | om. αύτον 296 28 (26) om. 23a 248 | ήμίν] νμιν B A L-645* a-634 c 166 336 339 443 797c = H : cf. 4526 I αφροσυνην 705: cf. 138; σωφροσύνην? Sm.; φρόνησιν Kuhn II 118 I καρδιαν S* | γενεσ&ω ειρηνη 647 Syh | ήμέραις] pr. ταις L ~248 613 Mal.: cf. ic; > 795 | ήμών] υμών c = H ; pr. νέων S*: ex 8a | om. έν Ισρ. L248‫ | ־‬Ισρ.] pr. τω Sc; pr. η 534 | τάς ήμ.] τα σημεία У | του άίώνος] ηιιων 336: ex 23b 24 (2β) τον ελεον L: cf. 23d | om. 34b 493 | om. καί 358 | ήαών2° L 249-754 358 547 Lan (vestrie = υμών) Aeth Ra.: cf. aac 23b] > 755; αντου rei. ; ουρανού (= Η) Sm. : cf. 4516 | λυτρωσασ&αι α-534' 311 543 673* 755 Mal. 26 (28) έν δρει Σαμ.] εν ορει της σαμ. 547; εν ορεσι (-σιν 542) σαμ. 443 534' 542; εν οροις σαμ. 679 ; in samaria Sa; in movie 8eir La; εν σηιρ Sm. = Η | καίIo] + ανδρες οι κατοικουντες L Syh; > B-S V-253 b 336 358 542 LaA Sa Mal. ‫ ן‬Φυλ.] in phüistaea Syh | om. ô Io S L 249 339* 795 == H | o μωρός] om. ó B V-253 L 339 443 = H ; amorrhaeorum (= αμορραιων) Aeth: cf. Binl. p. 33 I κατοικών] κα&ημενος 443 | om. έν ult. 358

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

5027—611

Σ ιρ α χ

362

2‫ך‬

Π αιδείαν σννέσεω ς και επ ισ τή μ η ς έχάραξεν έν τω βιβλίω το ντω Ιησούς νιος Σ ιρα χ Ε λεα ζα ρ δ Ίεροσολυμ ίτης , δς άνώμβρησεν σοφίαν από καρδίας α ντο ν . 2 8 μακάριος δς b τουτοις αναστραφ ήσεται, και δεις αυτά έπΐ καρδίαν αντον σ ο φ ισ ΰ ή σ ετα ΐ' 29 εάν γάρ αυτά π ο ίη σ η , προς πά ντα ίσ χύ σ ει , δ τι φόβος κυρίου τό ίχνος α ντο ν ,

καί τοΐς εύσεβέσιν έδωκε σοφίαν. ευλογητός κύριος είς τόν αΐώνα. γένοιτο, γένοιτο.

Προσε υχή Ιησού Υι όν Σ ι ρ α χ 51

i

Έξομολογήσομαί σοι, κύριε βασιλεύ, καί αίνέσω σε δεόν τον σωτήρά μου,

êξομολογούμαι τω όνόματί σου, B SA λτ Ο L I ab c min. La veres. 27 (29) παιδείας 744' = Aid. | αινεσεως b | έχάραξεν έν 336 368 6ί 3C Lav (8crip8it in) Ra.] εχαραξε a ; εχαραξαν εν 765; εχαραξα (εγχ. 493) rei. I βιβλω 106 | om. τοντω 545 | υίος] pr. 6 V 248 | σειραχ Β alii; σειρακ S; σηραχ 311 | Ελεαζαρ] -ζαρος V-253; -ζαρον 68744‫ '־‬LacE (eleazari) = Aid.; ελιεζερ 672: cf. 4523; > L LaVGrel; pr. filius Aeth = H | om. ô 68797 795 603 '315 '744‫ = ־‬Aid. | Ίεροσολ.] ιερενς o σολνμειτης S* | ανωμβρισε(ν) V 248 alii: cf. 1829 | σοφίαν] -ιας S*; tr. post αντον 311 | om. άπό καρδίας 534; om. από 744' = Aid. | om. αντον L 28 (30) om. δς 315 358: post -ος | αναστρεφεται 358 443 La (exc.G*T); αναστραφεις L248‫ | ־‬δείς] Φησας 542; pr. δ S* L 336 679 768 Syh Mal. j om. αυτά 358 = Η | ετίι καρδίας 542 631' 744' 755; επι την καρδιαν I ; εν καρδια 443 La Sa Mal. (εν τη κ.) | αντου] εαυτόν 248 29 (31) om. γάρ L~iA6 754 Aeth | αυτά] ταντα A Μ 577’ a c 7 9 5 ‫־‬679‫־‬ 155 315755 613 547 543 429 339 ‫׳‬L a (haec) veres.; tr. post ποίηση L Syh | ποίηση] ‫־‬σει V 493 alii; ποιη 755 | παντας 315' 542 | ισχύει S (‫־‬χυι) Ο (ισχυι 253) 106768 443 336 545‫ | ־‬φόβος í 311 Sm. = Η] φως rei. | κυρίου] χριστού V I ίχνος] λύχνος Bret. Ry. | hab. v. 29cd (v. 29c = 4333 b) L 315‫ '־‬b Syh (om. v. 29d) Mal. (»¿v τοις πλείοσι δέ πρόσκειται«) | δεδωκε 493: cf. 4333 | subecriptio τέλος τον ιησού υιόν σηραχ 339; σοφία ιησού υιόν σιραχ 296706‫־‬ 51 1 (1—2a) Προσευχή—Σ(ε)ιραχ] ευχή 543; om. Υιού Σ. 542; > 106 LaPc Aeth = Η | *Εξομολογήσομαί] -λογουμαι A 253 637 358 542 547 Laz*EC: cf. ic; -λογησωμεδα 336 | σοι] συ 542 | κύριε] -f ο δέος 253 | βασιλεύ] ‫־‬λευς 548 795; o ‫־‬λευς 253 | σε δεόν] tr. 543; τον δέον 336; om. σε A b 443 507 672 Lan Mal·; om. δεόν V 637 | τόν σωτ.] εν τω σωτηριω V | om. ic 637 I έξομολογούμαι] -λογησομαι ί-157'’ α795 672 547 443 339 534‫ ־‬Lav : cf. ia

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

363

Sirach

512—6

2 δτι σκεπαστής καί βοηθός εγένον μοι

και ελντρώσω τό σώμα μου έξ απώλειας και εκ παγίδος διαβολής γλώσσης, από χειλέων εργαζομένων ψευδός καί έναντι των παρεστηκότων 3 εγένον βοηθός ζκαί êλυτρώσω με κατά τό πλήθος έλέονς καί ονόματος σου εκ βρόχων έτοιμων εις βρώμα, εκ χειρός ζητσύντων τήν ψυχήν μου, εκ πλειόνων θλίψεων, ών Ισχον, 4 από τννιγμον πυράς κυκλόθεν καί έκ μέσου τνορός, ο$ ουκ έξέκαυσα, 5 εκ βάθους κοιλίας $δου καί 0710 γλώσσης άκαθάρτου καί λόγον ψενδονς 6 καί βολίδος γλώσσης άδικου. B S A V Ο L l a b c min. La verse. 2 (2b—8) σκεπαστής . . . βοηθός] tr. La Sa Aeth = Exod. 152 | σκετίαστής] 4‫ ־‬μου 336 | έγένου μοι] tr. 336 | τό σώμά μου] το στόμα μου 603 : cf. 2029; με 543: cf. sa 12a; animammeam BrevGoth. 1014A = H: cf. 12a (16a) | om. καί3° 547* La = H | διαβολής] -βουλής A; -βολικής 443 547 | γλώσσης] δοξης 705 | χειλέων] χιλ. A V; mille ( = χιΑιων) Aeth | ψευδή 547 | Ä‫׳‬, των] ενάντιον 1; om. των 603 | ανθεστηκοτων L Sa | eyiv00 2°] εγινου 631'; pr. μοι L; -|- μοι 637548 542 443 155 672‫ ־‬La Sa Aeth = H: cf. 2a 8 (4—6) om. τό 548 Mal. | έλέους] ελεου B* 637: cf. 8a 4423; pr. του L 249-754 542; 4‫ ־‬σου Sc 672 LaEe Sa Aeth = H | και όν.] και του ον. 358 542; του ον. 248 2 4 9 5 4 7 754‫ ;־‬om. καί 253 543 La; > 637 = Η | om. σου 672 LaM* | βρόχων Pe. Sm.] βρυγμων (-μω 443; 4‫ ־‬ων ημην 613) codd. et verse. I έτοιμων 253 Μ 5 7 7 5 5 548 336 ’‫ ׳‬La] -μος B-S V 254358 603‫־‬ 443 507 534547 542 ‫ ׳‬Mal.; -μως 543; -μον A 248672‫ ־‬o 155 249679 339 754‫־‬ 706 795 Sa; ‫־‬μασεις 637 (om. είς) | βρώμα] Θήραν I 0 5 4 2 534‫ | ־‬s d init.] pr. και S 547 672 BrevGoth. = H | ζητουντος 507 606 = Syr | έκ πλειόνων] και πλ. 249; et de porţie (= πυλών Hart) La | fin.] 4‫ ־‬με 637: cf. La (me) veres. 4 (6) άπό] pr. και 155 Lar SaAeth = Η ; et LaA | πνιγμού] στεναγμού 253 I πυράς] πυρος Y L b 443 542 543 547 548 631' Aeth: ex 4b; flammae La; πείρας 755 Sa | om. καί L Sa = H | έκ μέσου] εν μεσω S La Aeth; om. μέσου 336 | om. πυρός V | οί] σου S*; > 253 Z,542 '534 155 672‫־‬ La Sa Aeth: ante ουκ | om. ουκ V l-157° b 336 443 507 548 679 795 Mal. (»èv έτέροις«) : post ου | ¿^¿καυσα] ‫־‬σαν b 336 Mal. (»έν έτέροις«) ; -aev 507 547; εκαυσα 672 5 (7ab) init.] pr. και L -705 LaT* Sa Aeth | βαθου B* 253: Thack. § 1030 I φ 248 I λόγου] λογους 548; απολογου 542; pr. εκ L Lav (o) Aeth | ψευδου 336 6 (7c—9) καί βολίδος Zi.] βασιλει (και βασ. 795 LaA; o rege iniquo La = και απο βασ. αδικώ 545c; -f- και απο 613) διαβολής (-λη B L a c-679 155 358 507 672 Mal. (»ίν έτέροις«)) codd. et veres. | γλώσσης] ‫־‬σση 548; pr.

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Σ ιρ α χ

61 6 — n

7 8

9

iο

11

364

ήγγισεν έως ϋανάτου ή ψυχή μου, καί ή ζωή μου ήν σύνεγγυς $δον κάτω. περιέσχον με πάντοϋεν, καί ουκ ήν δ βοηϋών ένέβλεπον είς άντίλημψιν άν&ρώπων, καί ουκ ήν. καί ¿μνήσ&ην του έλέους σου, κύριε, καί τής ευεργεσίας σου τής cm αίώνος, δτι ¿ξαιρή τους ύπομένοντάς σε καί σώζεις αυτούς έκ χειρός πονηρών. καί ανύψωσα από γης ίκετείαν μου καί ύπερ θανάτου ρύσεως ¿δεη&ην έπεκαλεσάμην κύριον πατέρα κυρίου μου μη με έγκαταλιπεϊν έν ήμέραις ΰλίψεως, έν καιρω ύπερηφανιών άβοηΰησίας* αίνέσω το όνομά σου ένδελεχώς καί υμνήσω εν εξομολογήσει.

B S A V Ο L I a b c min. La versa. εκ L ; pr. και 253 336 LaGp et a linguaŁa,v | άδικον] -κα V | ήγγιόεν] ηνεσεν B La (laudavit^, laudabitWGp1): cf. 2 3 a | έως âav./ή ψ. μον] tr. 534' 755; -h dominum La | cm. καί2° 744 — Aid. | 7Jv συν.] εν aw. 507; om. ήν 336 547 I Çôov κάτω] αδον κατωτατου Sc 253 L -672 c-679755 547 443 795‫== ־‬ Ps. 8513 ; pr. εως Mal. ; tr. 705 ; om. κάτω Aeth = Syr ; > 254 7 (10) init.] pr. και 63Γ Aeth = H | πανταχοάεν 336; -f‫ ־‬χακα 130705‫־‬ Mal. I ό βοηΰών] βοηύον У | ένέβ?>επον Ľ -Í5T '' Ra.] εβλεπον A a 443 543 547 613 672 755; ενβλεπω 155; εμβλεπων (respiciens eram La) rel. | om. άν&ρώπων 547* = H | fin.] ‫־‬+‫ ־‬ο çvouevoç 547: cf. lud. 1828 B 8 (11—12) om. κα/1° S* b 507 547 La Sa Mal. | èμνήσάην] -f παντοάεν 672: ex 7a | τον ¿A.] τον ελεον 548: cf. 3b; το εΑεος 68-744' = Aid.; nominie Sa I τ7)ς1°] τη 253 | ενεργεσίας 637 c336 795‫־‬679‫־‬: cf. Η] εργασίας (-aia 253*) rei.: cf. Sap. 1312 1420 j σον τής] ταντης 248; om. σον LaPc | αίώνος] αρχής 543 | έξαιρή] -ρει 253 alii; -ρεις 545e 755 795; ε^ερτ; S V 548*; ε£ελ?7 B b 543 Mal.* | σε] σον 548; > V = Compl.; -f- κνριε 672 Lav | σώζει 603e (-ζη*): cf. Η I om. αύτονς 754 | πονηρών V Sm.: cf. Η] ε#νων B La; εχ&ρων (-ρον 547 Aeth) rel.: cf. ЗОв 9 (18) άννψωσα] -σεν S c-679 547* Sa; -σας 672 755 795 La Aeth (‫־‬h rne) | από] επι B c-679-795 507 La; εκ 547 672 | y^fç] y?7v B*; pr. της b 507 Mal.; οργής 248: cf. 4317 | ίκετείαν] ικεσίαν 155 (ηκεισιαν) 443 744: cf. 3217; pr. την 542; haJbitationem ( = οικετιαν 545m&) La Sa: cf. 44 | ύπέρ 0αν.] ало α^ανατου A I ¿δεη&ην] -&η 545; εδεομην Mal. 10 (14) init.] pr. και L Aeth == H | πατέρα] παρα 755; δέον 336 | κνρίον] κνριον 68-744 = Aid. ; et dominum Aeth; pr. τον Se 336 | με ¿γκαταλ.] με εγκατα?χιπειν A 253 637 (ενκ.) alii; tr. 248-672 795 La (exc.Q) = H | ήμέραις] -ρα 253 248-672-Z c-679-795 155 336 339 443 534' 543 La = H : cf. 1824 I δλίψεως] -f μον 443 755 La Aeth | 10c init.] pr. και 542 La | ύπερηφανιών B] -φανώ 155 443 543 Sa (vid.); -φανών rel. | αβοηδειας 637 c-679-795 534 (-δηας) 11 (16) σον] κνριον 637: cf. 12d; -f- deus Lax | νμνήσω] νπομνήσω

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

Sirach

365

12

13

14

15

5111— 15

καί είσηκουσ&η ή δέησίς μου‫״‬ εσωσας γάρ με έξ απώλειας καί εξείλον με εκ καιρόν πονηρού. διά τούτο έξομολογήσομαι καί αΐνέσω σοι καί ευλογήσω τω όνόματι κυρίου. Έτ¿ ών νεότερος πριν ή πλανη&ήναί με

έζήτησα σοφίαν προφανώς έν προσευχή μου. έναντι ναού ήξίονν περί αυτής καί έως έσχατων έκζητήσω αυτήν. έξαν&ουσης ώς περκαζούσης σταφυλής ενφράν&η ή καρδία μου έν αυτή, έπέβη ό πούς μου έν ευϋυτητι, έκ νεότητάς μου ϊχνευον αυτήν.

B S A V Ο L I a b c min. La veras. H art; + σε V-253 L 155 157/706 613 547 542 443 339 336 ‫ י‬Sa ‫ ־‬H ; + тит (üludy ) La; ‫־‬+‫ ־‬το ονομα σου 534: ex na 12 (16—17) έσωσας γάρ = LaAQ] et liberării Lav Aeth = H ; om. γάρ 603* La0!*1; tr. γάρ post μ εί° 543 | με Io] ημάς L; animam meam Brev Goth. : cf. ab (3a) | om. *a/l° 507 63Γ La2-® | έξείλου με] εξελου με 507 548 679; εξελουμαι A V-253 (ε£ειΑ.); εξειλω με 339 358 547 755; εξηλω με 637 | καιρού] καρπόν 339: cf. Ps. 48; χειρος A | πονηρού] -f‫ ־‬και εξιλουμαι ( = και εξειλου με) A: ex praec. | έξομολογήσομαι B L 358 La] -f‫־‬ domine La2*; 4‫ ־‬σοι reí.: ex ia | σοι B*-S* A 358] σε rel.: cf. 1717 | τφ àv. = Lavz*j το ονομα L -672 b 155 534795 755 547 543 542 ‫ ׳‬L a° Mal. (»¿v άλλοις«): cf. 3935 | κυρίου] pr. του 542; σου 547; σου κύριε Ł-672 b 507 755 795 LaAQn Sa Aeth Mal. (»έν dAAotç«) 18 (18)Έτι] οτι 249 336 547« 672 755: cf. 243a | πρίν ή] προ του 672; om. ή V-253 637 336: cf. 117 | πλανηύήναι] ταπεινωύηναι α-534 339 | σ. προφανώς] tr. 547; om. προφανώς 613 LaT*íl; σ. προ&υμως Sm. | om. μου 253 14 (19ab) init.] pr. και 547 Sa Aeth | ίναντι ναού] εν. λαόν 542 613: cf. 3619; -f κυρίου 637: cf. Sap. 314; έν νεότητί μου Sm. | om. καί 253 | έσχατον L b 157,547 543 507 443 ‫ י‬Laxn BrevGoth. p. 1014D veras.: cf. 13‫נ‬ Sap. 419 j αυτήν] περί αυτής 705: ex 14a 15 (19c—20) ¿ξανύονσης V 336 Sm.] -ση 253; -σαι 254 542; -σα 603; el (> °pc) defloriet (effloruit4) La Aeth; florere feci ( = εξην&ησαί) Sa; εξανάον 68-744‫ = ׳‬Aid.; εξ αν&ους (-Φος 795) rel.; ¿ξανάοΰντος Kuhn II 118; έξήν&ησεν Ry. | ώς] εως A; ώσπερ 358 | 7ίερκαζονσης] -ση V; -σα 603; περικαζουσης Α*; πνκαζουσης 358 | ευ^ρ. ή καρδία μου έν αύτή] ευφρανύητι φνχη μου εν αντω 672 | έπέβη] επηλ&εν 542 | μου 2°] σου 672 | εδύντητι] pr. αυτή Ζ-157‫ | *׳‬μου ult.] -f μετά ισχνός 542 | εξιχνενον 637; ιχνενσεν 253; ιχνενων 679; ιχνευσα 68-744‫ = ׳‬Aid. | αύτήν] ταυτην 548

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

5116—21

Σ ιρ α χ

36β

16 έκλινα ολίγον το οϋς μου και έδεξάμην

και πολλήν ενρον έμαντω παιδείαν. προκοπή έγενετό μοι èv αντή' τω δώόντι μοι σοφίαν δώσω δόξαν. 1 8 διενοη&ην γάρ τον ποιήσαι αυτήν καί ¿ζήτησα το άγαύόν και ου μή αισχυνΰώ. 19 διαμεμάχισται ή ψυχή μον έν αυτή και έν ποιήσει νόμον διηκριβασάμην. τάς χειράς μον έξεπέτασα προς νψος και τα αγνοήματα αυτής έπενόησα. 2 0 τήν ψυχήν μου κατενϋννα εις αυτήν καί έν καϋαρισμω εδρον αυτήν, καρδίαν έκτησάμην μετ’ αυτής απ’ άρχής' διά τοντο ου μή έγκαταλειφ&ώ. 2 1 και ή κοιλία μον εταράχ&η τον έκζητήσαι αυτήν διά τοντο έκτησάμην αγαθόν κτήμα. 17

B SA V Ο L I a b c min. La verse.

16(21—22a) εχλινον 534 | όλιγον/τό οΰς μου] tr. L 358 Sa; om. όλίγον a | έδεξάμην] εξελεξαμην 647 : cf. 618 | ευρον] ενρω 358 | έμαντω] εν αντω 543 : cf. 27 b; εν αυτή 637 631; pr. εν 130 254-603 507 La 17 (22b—28) έγέν. μοι] tr. 603 | 17a fin.] ‫־‬+- και εν ποιήσει μον διηκριβασαμην 547: ex 19b | διδονντι V 155 547 548 631; διδοσιν S*; ιδοντι 545 | om. μοι 2o A | δώσω] και S* | δόξαν] δνναμιν 248; εξομολογησιν 637: cf. Η 18 (24) ποιήσαι] -f με A | om. καί Io 155 672 La (hab.cE) Sa | έζήτησα 534 (-τισα) Sm.] ζηλωσαι 248; εζηλωσα rei.: cf. 3710 | κα¿2o] τον 155 19 (25—26) διαμεμαχηται L'- 157/795 613 443 249-754 155 ‫ ;י‬-χησται 68-744 Mal. = Aid.; διαμεμηχάνηται Kuhn II 119 | αυτή] -τω 534; εαντη 637 I νόμον Fr. Ra.: cf. 1920] λιμόν B*-S O-V L a 542 Sa; earn La; μον rei. I διηκριβωσαμην B* 248-672 b 155 507 5 3 4 7 9 5 755 ‫ ׳‬542 547 631‫ ׳‬M ‫־‬βησαμην A; ηκριβασαμην V | om. μον2o 358 755 | πρός] εις 795: cf. La (in) I νψονς 155 | άγνοηματα] άγνενματα Kuhn II 119 | αυτής] μον 637 LaP° Aeth | έπενόησα V-253 (επον.) 248 a b 507] απενοη&ησα 68-744‫ = ׳‬Aid. ; επεν&ησα (-σαν 155) rei.: cf. Sap. 142 20 (27—28) init.] pr. και V Aeth | τήν ψυχήν] viam BrevGoth. p. 1015 A : cf. 4 9 3 I κατεν&ννω 443 | εις] προς 542 La (ad) | 20 b/20 c] tr. B Mal. | κα&αρισμω] καιρω 253; καιρω θερισμόν A: cf. 1er. 2718 | μετ αυτής = LavY] μετ αυτών B-S с-679-795 155 339 543 547 613 631755 ‫( ׳‬-τον) Laurel Sa; αετ αυτήν 637; μετ a 253; tr. post αρχής 443 613 | απ αρχών 797 | 20 d init.] pr. και 631 Aeth; om. 2 0 d 443 | καταλειφάω c-679-795 (-ληφ&ω): cf.

210

21 (29) ή κοιλία] η καρδια L 547 603 Sa: cf. 1912; η ψνχη 253; om. ή 358 | εταραχΰην 336 443 631 ; εξεταραχΰη I | om. τον Β У-253 L a-534' 336 443 754 j ζητησαι L | fin.] -f και ον μη εγκαταλειφ&ω 443: ex 20 d

© 2016, Vandenhoeck & Ruprecht GmbH & Co. KG, Göttingen ISBN Print: 9783525534199 — ISBN E-Book: 9783647534190

367

Sirach

6 1 2 2 — 28

22 εδωκεν κύριος γλώσσαν μοι μισϋόν μον,

και εν αυτή αινέσω αυτόν. 2 3 εγγίσατε πρός με, απαίδευτοι, 24 25 26

2‫ך‬ 28

και αύλίσϋητε έν οΐκω παιδείας. τί ετι υστερείτε εν τοντοις και ai ψνχαί υμών διψώσιν σφοδρά; ήνοιξα τό στόμα μον καί έλάλησα Κτήσασϋε εαυτόΙς άνεν αργυρίου. τον τράχηλον υμών ύπόϋετε υπό ζυγόν, και επιδεξάσϋω ή ψυχή υμών παιδείαν, εγγύς έστιν ευρεϊν αυτήν. ϊδετε έν όφϋαλμοϊς υμών δτι ολίγον έκοπιασα και εϋρον έμαυτώ πολλήν άνάπαυσιν. μετάσχετε παιδείας εν πολλώ άριϋμώ αργυρίου και πολύν χρυσόν κτήσασϋε εν αυτή.

B S A V Ο L I a b c min. La verse. 22 (80) εδωκεν] pr. και l b 507 Aeth ; -f μοι V La Sa Aeth = H | om. κύριος 253* | γλώσσαν] pr. την 755 | μοι B 253 c-679-795 130 336 443] > У L La Sa; μου rel. = H | μισϋω 755 | μου] uoi S 106-545 a b 339 443* (vid.) 507 542 631679 672 ‫ ;׳‬εμοι 534755 253 < ;‫ ׳‬Sa = H | αυτόν] -τω 744 28 (81) εγγίσατε] αινεσατε S*: cf. eb | ηρός με] μοι L | αυλισϋησεσϋαι S A 339 358 548; -σεσϋε 155 542 543 613 679 706 755 795; -σεται V; ανΛχσατε 603 24 (82) τί έτι 130 339 La Sm.] και οτι Đ; διότι V 248 795 = Sixt. ; ει οτι 339; τι 545; οτι 507 ; τι οτι rei. | υστερείτε] -ται 637 alii; -ρεισϋε Β-68-768 339 358 547 Mal. = Aid. : cf. Thack. § 24 p. 288; -ρεισϋαι 130-705 a 543 744 Ra. I υστερείτε Zi. = Sixt. et H] -f- η εληγετε 253 : cf. La2* (et quid degitis) ; ­‫ ­ן‬η (ει 679; και V 336; η τι L BrevGoth. 870 A; et quid BrevGoth. 1015A) λεγετε Sc V L c-679-795 336 672 La BrevGoth. ; -f λεγετε rel. | év] εΛι 795 ! ύμών = H] ημών 253 l c-679-795 155 336* 339 507 672 755 | διψουσιν 637 25 (88) ήνοιξα] ανοιξας 155; pr. και 534 Aeth | om. τό 336: cf. 2015 | Κτήσασϋε] -σϋαι A V 637 alii; -σατε 744*; ονισασϋαι 155 | έαυτοίς] αυτοις Β; αυτήν 631‫ ; ׳‬αυτής 768; pr. εν 672 26 (84) om. τόν et ύμών1° 755 | υΛοτιϋετε (-ται 548) c-679-795 | ύ7ίο f.] υπο τον ζ. 637 542 548 Mal.; ζυγω 543 Lav ; om. ύηό 106; ‫־‬h αυτής 637 LaPc = Η ; -f μου Sa | επιδειξασϋω 706; υποδεξασϋω 443 547 613 672 795: cf. 362β; επιδεξασϋαι 545 | ή ψ.ύμών] η ψ. ημών 507 548 744; ημών η ψ. 755; anima mea L a° | παιδείαν] ταπεινωσιν V (-πινοσιν) | i στιν] pr. γαρ S 339 672; -f enim La Sa | ευρείν] (τοϊς ζητουσιν αυτήν καί ό (δι)δονς τήν ψυχήν αύτοϋ) ευρήσει K atz; pr. του 547 27 (86) om. υμών 637 | έμαυτώ] εν αυτω 507: cf. îeb 28 (86) μετασχε 253 68-744‫ = ׳‬Aid. | παιδείαν B-S* У (-