Roma Tarihi Iberia-Hannibal [1 ed.] 9786258393040

Citation preview

PİNHAN YAYINCILIK Litros Yolu, Fatih San. Sitesi No: 12/214-215 Topkapı/Zeytinbumu İstanbul Tel: (0212) 259 27 60 Faks: (0212) 565 16 74 www .pinhanyayincilik.com

[email protected] Sertifika No: 40676 ROMA TARİHİ lberia 1 Hamıibal

APPİANOS

© Pinhan Yayınolık, 2022 Türkçe çeviri © Okan Demir Birinci Basım: Nisan 2022 Genel Yayın Yönetmeni: Malunut Sever Son Okuma: Adem Beyaz Kapak Tasanmı: Mahmut Sever Sayfa Düzeni: Adem Beyaz Teknik Hazırlık, Baskı ve Cilt: Yaylaok Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti. Litros Yolu Fatih San. Sitesi No: 12/197-203 Topkapı-İstanbul Tel: (0212) 567 80 03 Sertifika No: 44865 Pinhan Yayıncılık 1 312 ISBN: 978-625-8393-04-0

ROMA TARİHİ lberia 1 Hannibal •

APPIANOS Eski Yunancadan Çeviren OKAN DEMİR

Önsöz Appianos Aleksandreos (MS 95-165), Roma eyaleti olan Mısır'ın (Provincia Aegyptus) İskenderiye (Aleksandreia) ken­ tinde varlıklı bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Hayatı hakkındaki kısıtlı bilgilerimizi kendi eserindeki ifadelerden ve Marcus Aurelius'un hocası Marcus Comelius Fronto'nun mektuplarından ediniyoruz. Kendi hayahnı konu alan bir eser kaleme almış olduğunu Roma Tarihine yazmış olduğu gi­ riş bölümünde belirtiyor, ancak bu eser ne yazık ki günümü­ ze ulaşabilmiş değildir. Varlıklı bir ailede dünyaya gelmiş olması nitelikli bir eğitim alabilmesine imkan sağlamıştı. Al­ dığı eğitim sayesinde vatanında önemli bir makam elde et­ miş, ardından Roma'da avukatlığa kadar yükselerek impara­ torların davalarının savunuculuğunu yapmıştı. Nitekim bu görevi sırasında ortaya koyduğu başarılar sayesinde MS 147 yılından sonra procurator1 olarak atanmıştı. Appianos, Eski Yunanca dilinde kapsamlı bir Roma Tarihi kaleme almıştı. Bu çalışmasını, Roma'nın ilişkili olduğu kişi ya da uluslara göre bölümlemeler yaparak, bu kişi ya da ulus­ lar hakkında kısa bilgiler vererek ve Roma ile etkileşimlerini kronolojik olarak aktararak gerçekleştirmişti. Toplamda 24 ki­ taptan oluşan bu çalışmanın giriş bölümüyle birlikte ll'i ne­ redeyse eksiksiz olarak (Iberia (Hispania), Hannibal, Afrika (Kartaca), Illyria, Suriye, Mithridates ve İç Savaşlar hakkında­ ki 5 kitap), 7'si ise (Krallar, İtalya, Samnitler, Keltler ve Sicilya ile diğer adalar, Numidia ve Makedonya, ) bölümler halinde günümüze ulaşabildi. Appianos, Roma'da ulaştığı konum sayesinde kaynaklara ulaşmakta sıkıntı çekmemişti. Polybios, Paulus Cladius, Hie­ ronymus, Caesar, Augustus ve Asinius Pollio'dan yaptığı

1 İmparatorların eyaletlerdeki mali işlerle ilgilenmek üzere görevlendirdikleri üst düzey yetkili memurlar. 5

alıntılan eserinde belirtiyor. Çalışmasının kimi bölümlerinde bahsetmiş olduğu Varro, Fabius Pictor, Cassius Hemina ve Rutilius Rufus gibi isimlerden yararlanmış olması da muhte­ meldir. Aktarmış olduğu bilgilerin doğruluğu eleştiriye açık olsa da özellikle Roma'daki iç savaşları anlattığı kitaplar önemli bilgiler içermesi açısından oldukça kıymetlidir. Sade bir anlatımı tercih ebniş, efsanevi unsurları mümkün olduğun­ ca az kullanmaya çalışrruştır. Eserinin önemli yanlarından birisi de önemli tarihi kişiliklerin konuşmalarını aktarma gayretidir. Bu bölümler üslup bakırrundan oldukça dikkat çekicidir. Appianos, Roma Tarihi eserinin Iberia (Hispania) kitabın­ da, Hannibal'ın İtalya'ya girene kadar Iberia'daki faaliyetleri­ ni ve yarımadanın yerel halklarına ve haydut liderlerine karşı Roma'nın verdiği mücadeleleri aktarır. Romalıların MÖ

133

yılında bir Keltiberia şehri olan Numantia'yı uzun ve şiddetli bir kuşatmanın ardından ele geçirmesine kadar olan sürecin detaylı bir anlatımını verir. Hannibal kitabında ise Hanni­ bal'ın Alpleri aşarak İtalya'ya girişini ve burada Roma ile gir­ diği mücadeleyi aktarır. Eski Yunanca aslından Türkçeye ilk kez tercümesi yapılan Appianos'un Roma Tarihi eserinin Iberia (Hispania) ve Han­ nibal kitaplarını çevirirken Appian. Roman History, Volunıe

I. Edited and translated by Brian McGing. Loeb Classical Library

2. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2019 edisyo­ nundaki Eski Yunanca metni temel aldım. Kişi, yer ve bölge isimlerinde Latince ve Eski Yunanca asıllarına sadık kalmaya çalıştım, ancak Roma ile ilişkili terimleri, kurumları ve özel isimleri Latince aslıyla verip gerekli yerlerde dipnotlarla açık­ ladım. Söz konusu edisyondaki İngilizce çeviride kullanılan tarihlemelerden ve eklemelerden metin içerisinde yararlanıl­ mıştır. Aynı edisyonun giriş kısmında Appianos ve eseri hak­ kında verilen bilgilerden de faydalanılmıştır. Çevirinin son okumasını yaparak katkıları sunan değerli dostum Melisa Selin Gümüştekin Atmaca'ya, eğitim hayatım boyunca emeği geçen değerli hocalarıma ve hayatımın her alanında desteklerini esirgemeyen sevgili anneme ve karde­ şime teşekkür ederim.

6

Kaynakça Appian. Roman History, Volume I. Edited and traııslated by Briaıı McGing. Loeb Classical Library 2. Cambridge, MA: Harvard University Press, 2019. Güler Çelgin, Eski Yunanca Türkçe Sözlük, Kabalcı Yayınevi, İstanbul, 2010. Liddle-Scott Greek Lexicon - Perseus Digital Library http:Uwww.perseus.tufts.edu/hopper/resolveform?redirect=true Logeion, Greek Lexicon

(https:Ulogeion.uchicago.edu) Diodorus Siculus, Bibliotheca Historia. Herodotos, Historia. Polybios, Historiai. Strabon, Geographika.

•

•

ROMA TARIHI Iberia 1 Hannibal

VI IBEPIKH

1. 0ÜQOÇ eml. TiuQtjVT] bLt;Kov ano n;ç TUQQTJVlıdjÇ 01XAaaorıç eni. ı:ov �OQELOV WKEaVOV, OLKOÜUL b' auı:oü nQOÇ µev ew Kei\ı:o(, ÔUOL fıxAaı:m 'l:E KaL fiı:MOL vüv nQoaayOQEVOV'l:aL, nQOÇ be bUaEWV 1�TJQEÇ ı:e Kal KEAı:L�TJQEÇ, ci:QxoµEVOL µev ano ı:oü TUQQTJVLKOÜ mAayouç, nEQLLOV'rEÇ b' ev KUKA