Plutarchus: Moralia 9783110952636, 3110952637

Citation preview

PLUTARCHI MORALIA VOL. II RECENSUERUNT ET

EMENDAVERUNT

W.NACHSTÄDT - W.SIEYEK1NG J.B.TITCHENER

LEIPZIG

BSB B . G . T E U B N E R VE R L AG S G ES E L L S C H AFT 1971

IN HOC VOLVMINE CONTINENTVR 16. *Βααιλέων αποφθέγματα καΐ στρατηγών (PI. 59) . fasc. 1 1 "Regum et imperatornm apophthegmata 16. *2ίΐίοφ9'έγματα Λακωνικά (60) 110 'Apophthegmata Laconica *Institata Laconica qu. d 204 *Apophthegmata Lacaenarnm 216 17. Γυναικών αρεταί (33) 226 Mulieram virtutes 18. Atria 'Ρωμαϊκά xetl Ελληνικά (62) 273 Aetia Romana Aetia Graeca 337 19. *Συναγωγη ίΰτοριων παραλλήλων Ελληνικών καΐ 'Ρωμαϊκών (61) faec. 2 1 *Parallela minora 20. Περί της 'Ρωμαίων τύχης (66) 43 De fortuna Romanorum 21 a.b. Περί της Αλεξάνδρου τνχης η άρπής λόγος α' (67a). 76 λόγος (67 b). 93 De Alexandra Magni fortona aut rirtute or. I efc II 22. Πότΐρον Αθηναίοι κατά πόλεμου η κατά ϋοφίαν ένδοξότεροι (27) 121 De gloria Atnemensium 23. Περί "Ιβιδος καϊ Όβίριδος (32) De leide et Osiride

faec. 8

Lib. 18 ed. Titchener, 23 Sieveking, reliquos Nachstadt V L N 294 · 3 7 5 / 6 4 71 · ES 7 M 2. Auflage (unv. N'dr. der 1. Auflage von 193 5) C O P Y R I G H T 1971 BY BSB B . G . T E U B N E R V E R L A G S C E S E L L S C H AFT, L E I P Z 1 G PRINTED IN THE GERMAN DEMOCRATIC REPUBLIC DRUCK: F.ULLMANN, ZWICKAU

1

PRAEFATIO De memoria Moralium universa in praefationibus voluminum I et III actum est; itaque hie sufficiet de singulorum librorum codicibus disserere. REGVM ET IMPERATORVM APOPHTHEGMATA (69) APOPHTHEGMATA LACON1CA (60) DE FOETVNA ROMANOB M (56) DE ALEXANDRI M. FORTVNA AVT VIRTVTE I. II (67ab)

Horum opusculorum (quibus apte 58. 04. 65. 67 addi possunt cf. Wegehaupt, Plutarchstud. 52. 55) memoria fere eadem est, quamquam neque semper omnia codicum genera supersunt neque idem ubique recensionis fundamentum statuendum est. traditi sunt: 56: 39codd. 57ab: 41 codd. 59: olcodd. 60: 34codd. Praemitto COnspectnm familiarnm, ordinem Planudeum secutus. (Crassis litteris codices, qui ad textum restifuendum adhibendi sunt, significantur, asterisco ii noiantur, quorum specimina Hubert Paton Wegehaupt mihi suppeditaverunt, uncis inclusi eos, quos non examinavi; ceteros ipse contuli, partim ex tabulis lucis ope depictis.) 56'. GV Laur. 56, 7 k (= Laur. 80, 29) 57α: GV*k Γ (= Laur. 80, 29) 576: desunt [k = Laur. 80, 29?] 59: GV Laur. *56, 7. *56, 15. *56, 24 (= k) [Vat. 1308] 0 Craeov. Darmst. (exc.) 60: G Laur. *56, 7. *56, 24 (= k) Vat. 1308 Matrit. 4692 Paris. 2078 0 Cracov. 56: VZd 57α: VZ*d 576: desunt 59: VZ*d Voss. Φ qu. 55 [Bresc. A IV 13] 60: VZ [d] Voss. qu. 55 Mutin. 54 56:Pg + Qh 57a&:P[g] + Qh 57b. 59: Athous Ψ 3624 + Par. s. 134 (exc.) 60: desunt

VI

PRAEFATIO

Σ

56: JSy (mutil. des. 2, 71, 1 τούτο δε) Voss. fol. 3 57ab: JS[s][y] Par. 2076 Voss. fol. 3 Laur. *70,1 *70,9 59: JSc[y(exc.)] Laur. 70, l (exe.) 60: Jc[y (exe.)] addendi: g in 59. 60 X (pars altera) in 60 Π 56. 57ab. 59. 60: «AE β (56 contuli 59 spec.) γ (56 contuli 59 spec.) ί ν Laur. 80,5 (56 contuli 57α 59 spec.) Urb.lOO = t (56 contuli 59 spec.) n (53 60 contuli) Laur. c. s. 57 (56 59 contuli 57α 6 spec.) [Marc. 248]. Praeterea habes: 56. 57ab in: *Laur. Eedi 110 *Mut.ll9 Par.*972 *suppl.!65 Berol.1556 56: Ambr.G 60 (exe.) 57δ: G11 [k] 59. 60 X Ambr. 18 *Vat. 1014 Bruxell. 11383 59: *Eicc. 213 Matr. 4692 Par. 2078 Par. s. 14 59 (ap. Korn.): Gn Oxon. Laud. 55 60: [Par. 1680] Urb. 98 Θ 56: Ze + B Eehd. 57α&: Ζβ -f Rehd. 59.60 desunt.4) Sui generis sunt: Ο 57α (fr.) 576 (fr.) 59 + Vind. 129 (= W) exe. ex 59

P

56

57 ab

Ex quibus novus in hoc volumine accedit praeter nonnullos codices minoris pretii: 0 0 = Paris. 1678 membr. 23,5': 17 s. XI 6 vitas continens et mor. 58 fr. (f. 107T, 10—133*, 33 (fin.) = Bern. V p. 60, l —81,14 χρώμενος) deinde post duos quaterni nes amissos 59 mut. in. (f. 114r, l = p. 5, 3 έκίνεις—142r, 30 = p. 109, 11; desinit in subscriptione tituli) 57α mut. (f.!42T, 33-145T, 33 (fin.) = c. l—8 περιβολήν, ην 2,85,2), turn uno quaternione amisso a manu vix multo posteriore 1) Codices, qui praeterea exstant, eunt: 56: [Salmant. U.-B. 1—2—26 membr. palimps. 17 : 11 s. XV; fortasse familiae Γ] 57ab: [Vat. 1836 bombyc. 19 : 13 s. XIII ex. cf. Libanii opp. ed. R. F rster I l praef. 234] [Vat. Pal. 167 membr. fol. B. XV cf. Ziegler, berliefer, d. Lebensbeschr. 9. 187] [Laur. 86, 8 chart, quart, s. XV (exe.)] 59: [Marc. 462 chart. 21 : 12 ·. XIV exe. Mac. Chryeoceph, in hie ex 57. 69. 60] [Bern. 676 chart, s. XV exe. (lat.?) cf. Hagen, Catal. Bern. 1876 p. 462] Γ Athoue 2937 Doch. 263 s. XVIII] [Athous 3323 Kutlum. 260 β. XVIII] [Athoue Laur. 1833 = 23 s. XVIII] [Ath. Vatop. 217 s. XVII] 60: [Salmant. U.-B. 1—2—4 chart. 29 :19 s. XV; familiae Γ?]

PRAEFATIO

VII

576 mut. in. (f. 146r, l inde a 2, 111, 18 ώστε της κερκ«5ο—148y med. = 2, 126, 26 ύμείς). Sequitur Lampriae qu. d. catalogus. — Ziegler, berlief, d. Lebensbeschr., Lpz. 1907, p. 57 et rectius Witte, ibid. p. 208. — In hoc codice adhuc non adhibito et in textu et in margine correcturae et supplementa a duabus manibus facta inveniuntur, quae partim bibliopegae culpa resecta sunt. Nonnumquam ad verba in 0 madore foedato difficillima lectu enucleanda usui sunt excerpta, quae codici Vind. 129 (= W; pr. I, X i x ) in quatemione s. XIV alligato praemittuntur; neque solum textus excerptorum cum 0 congruit velut 66, 17 τα συμβαίνοντα, sed etiam scholium voci κάρρονας p. 57,14 in mge appositum nonnisi in 0 (partim resectum) et in W occurrit. Ac primum quidem accuratius de familiae Σ codicibus JSc in 59, Jc in 60 agendum est ita inter s β divergentibus, ut unumquemque sui iuris esse sCppareat. Quadraginta enim fere locis op. 59 in JSc et sedecim op. 60 in Jc lacunae indicantur, quamobrem de communi f nte male servato et difficili lectu cogitandum est. Sed quamquam JSc non raro prorsus inter se congruunt velut 3,9. 24,16. 27,19. 91,11. 150,9. 162,2. 171,6 al., nisi quod semper in J lacunae a m. posteriore1) expletae sunt, tarnen ex ceterorum locorum discrepantiis neque S ex J neque C ex J aut S descriptos esse Hquet, sed suum cuique libro fontem subfuisse variis temporibus ex cod. primario iam valde afflictato derivatum, praesertim cum et J et S et C clare et diligenter scripti sint. Affero nonnulla exempla, quibus adn. cr. onerare nolui: 35,7 ροδίοις \ lac. 7 litt. |πολιν J1 (suppl. την έλέ J*) S (lac. 15 litt.) £o|lac.'16 Μϊϊ.\πολιν C 38,18 είπεν \ lac. 4 litt. | υμών J1 (δς αν suppl. J2) εΐ \ lac. 13 litt. | υμών S omnia insunt in C 40,1/2 τότε μεν οΰν om. in lac. 8 litt. C omnia insunt in J et S 46,4 ρα| lac. 14 litt.) του S nihil deest in J C 58, 4 σπορ \ lac. 6 litt. | o J1 τιάτης 1) Quae eet Demetrii Ducae editorie Aldinae a M. Treu J* eignata, a me J2, qood m. 2 et 3 nullius pretii sunt.

PBAEFATIO mg1 σπαρτιατών είπεν ό S σπαρτιατών ό (om. είπεν sine lac.) C 61, 2 στρατό I lac. 3 litt.] κε'λεύσ. J1 πεδον suppl. J8 omnia sine lac. Sc 67,5 την μνάν κρεών Je μναν om. in lac. 3 litt. S 67, 22 στράτευμα |lac. l litt. | αινοΐς J1 κ add. J* στράτευμα \ lac. 8 litt. | αινοϊς S στράτευμα \ lac. 3 litt.| aw>££ C 77,18 ζακνν&ίων νήσον Je Vijk7oi> om. in lac. 8 litt. S 84, 21 επί ρ ταλάντοις J έπι ο ταλάντοις S omnia om. in lac. 16 litt. C 97, 13 έπει δε ό om. in lac. 7 litt. J1 suppl. J2 6 om. sine lac. S έπει δε om. sine lac. C 97, 17 W ους δε δντος [lac. 18 litt.|σωνται J1 εν ρώμη τοις ίππεϋσιν δταν στρατεν suppl. J2 δρΰρου δε δντος | lac. 16 litt. | σωνταί S ε&ονς δε δντος εν ρ'ώμ'η τοις Ιταλοΐς \ lac. 14 litt. | σωνται C 107, 11 Ιστω νηός om. in lac. 7 litt. J1 suppl. J2 ίστφ om. in lac. 4 litt. S δια νηός C cf. 10, 19. 25, 5—7 al. Paulo neglegentius archetypi scriba fam. 2(Jc) in op. 60 egit; lacunae in J et C iisdem terminis circumscribuntur 150, 9. 162, 2. 171,6, in C aliter atque in J 128,6. 148, 8 — 12 (ita corr.). 162,8. 174,1. 190,10; multo saepius vero sententiae et verba nulla lacuna indicata omittuntur, non raro, quod librarius propter homoioteleuton versus transiluit, v. c. 115, 7—10. 139, 20. 175, 15. 213, 2—5; tota apophthegmata saepius desunt, v. infra p. XVII. Similiter in 56. 57 una tantum lacuna significatur 2, 58, 23, quod etiam fieri debuit 2,47,14. 48,3—50,2. 53,15—19 (non 17). 108, 19/20 (και πάντων—γαρ om. JS Voss. 3 Par. 2076) al. Neque vero solum lacunis codices JSc (et apographa) a ceteris familiis differunt, sed etiam supplementis nonnullis necessariis, imprimis in 60. Quae in Σ 3, 15 post έρωσι legimus: και καλλίστους νπολαμβάνονσι, congruunt cum Plutarcho ipso p. 821 e, absunt a ceteris familiis. Alterum Anteae dictum 9, 22, si verba των δ* ειηόντων—ΐμον sola fam. Σ tradita desunt, acumine caret.,p. 99, 10 Σ sola άντέπραττεν αυτός praebet, quibus verbis sententia in ceteris codicibus imperfecta iusta efficitur, quod Wy. iam

PRAEFATIO

IX

ex C adnotaverat, Bern, falso ordine haec verba apponens non commemorat. Tarnen familiae Σ non nimis confidendum est, quod loci quidam iam in exemplari ab JSc adhibito ex arbitrio suppleti erant, ut de interpolator haud indocto cogitandum sit. p. 48, 24-^49, 1 legimus in Ο: ειώ'&ει—προσαγορενομένον, at codicum Σ archetypon hie duas fere lineas inde a λεόντων omisit, ita ut ήγησίππου—προσαγορενομένον plane desint (quamobrem post παροξ. insertum δε); quodsi antea pro λεόντων έλάφον, quod etiam Aristides confirmat, legimus στράτευμα λεόντων νπ έλάφω ταττόμενον, sine dubio sic nescio quis vir doctus Chabriae dictum suo ingenio restituere volebat. Similiter 62, 3/4 in fine dicti Cleomenis post μάχεσ&αι verba μη σν γε—μάχεσΰαι (51 litt., i. e. duae lineae) in codicum Σ f nte primario propter bomoioteleuton omissa ab interpolatore in hunc modum restituuntur: ov τούτων, είπε, δέομαι, άλλα μάλλον των φονευόντων. cf. praeterea 6, 8. 82,12. 133, 22. 23. 137,18. Sed quamquam JSc ceterique huius familiae libri ex J aut S aut similibus exemplis derivati: sy Par. 2076 (pr. I, xxix. Ill, viii. xxiv), Lanr. 70, I (s. XIV cont. 57 ab ex S) cum apographo Lanr. 70, 9 (a. 1399 cont. 57ab; cf. 2, 79, 16. 81, 17—19 (οι κρατηΰ.—ζώντας om. S1 Laur. 70, l m. l add. mg2 habet Laur. 70, 9). 104, 14. 15 (μή—τρνπήσγ) om. S Laur. 70, 1. 70, 9). Voss. Leyd. fol.il·) multis mendis scatent, tarnen saepe sanum textum praebent; nonnullae lectiones, quas iamdudum vv. dd. proposuerunt velut Kurtz Stegmann Hatzidakis Bases alii, in his sous leguntur: 29,8. 47,3. 65,10. 74,11. 89,3. 102,22. 122,12. 128,20. 2, 46, θ. 56,21. 65,22. 66,8. 90.23. 1) Eet cod. β. XVI adhuc non recte descriptns; cont. 56. 67ab 36ab (—p. 998T τονάΰαντις)·, faeciculus est e codice lacerato Oioniensi Coll. Novi 273, priuequam a bibliopega faleo conglutinaretur, evulsne aut elapsus et forma (31,5 :21,5) et Charta et litterarum ductu cum eo plane congruene. Partes recte coninnctae ordinem J red dun t, quocum plernmqne stat, eed ex eo descriptus esse non poteat. Nonnumquam onus bonas lectiones perhibet velat 2, 66, 22.

X

PRAEFATIO

91, 4 al. — Minoris momenti est, quod plus centum locis ordo verborum in Σ obvius ab ordine vulgato recedit; quod neque hiatus evitandi causa a librario factum esse potest, cum baud paucis locis hoc ipso Σ ordine hiatus efficiatur, neque propter leges rhythmicas, cum neque in Σ neque in ceteris familiis certa clausularum ratio a v. d. de Groot (A Handbook of antique Prosa-Rhythm. I. History of Greek ProseMetre. Groningen 1919) indagata constitui possit, quod mirum non videbitur consideranti dicta ilia 11. 59 et 60 non ex unius scriptoris libris compilata esse et ultimam limam opens operose compositi iis deesse. Cum Σ arte cohaeret in 59. 60 g, qui tarnen (aut ipse aut eius exemplar) ex Σ et Γ contaminatus est (e. gr. affero 3,3.5.7.15. 12,22. 133,22. 136,17/18), cum in 56. 57 a P stet (pr. I, xxvi; cf. 2, 55, 12. 61, 2/3). De magna caterva librorum memoriae Π (pr. I, xxvm saepius, Wegehaupt passim, Titchener in diss. (v. infra p. 273) de βγόν aliis) accurate disserere huius praefationis non est, quamquam multi novi in hoc volumine accedunt. * 1) E progenie caret, cf. et verba nonnisi hie omissa et lacunas in E solo obvias: 27,10. 62,8. «5,23 (87,4). 200,8—10. — G. Hermonymus (cf. Omont, G. Herrn, de Sparte. Paris. 1886 p. 81 — 83), cui praeter v (Titchener 14) a G. Bndaeo diligenter percussum et multis locis eagaciter correctum etiam Bern. 642 chart. 17 : 10,4 et A m b r . 276 (E 19 sup.) chart. 17 : 10,3 eadem Plutarchi opuecula 19. 20. 66. 64 continentes debemus, simili modo opp. 11. 66. 67 -ter nobis donavit: B e r o l . Phill. 1666 chart. 20,2 : 14 Par. 972 chart. 20,8 : 14,6 Par. 3, 166 chart. 21 : 14 eadem fere neglegentia atque v ex. v a, Budaeo correcto descriptos. — Siglo ξ comprehend! in 69 libros X (p. alt. cf. pr. I, xx) η (nr. I, xxv) Tat. 1014 membr. 18,6 : 13 e. XV cont. 69. 60. 68 A m b r . 18 (A 81) chart. 21,4 : 16,7 s. XV ex. cont. 69 (desunt 42, 21 αθηναίων— 47, 21 πελ) 60. 68, quod et arte inter se cohaerent ab α A discedentes et saepius cum £ faciunt neqae tarnen ex eo orti eunt. Ex singularibus lectionibus codd. ξ coiumemoro 19, 13 άγανκκτοννΐων pro έγκαλ. 32, 18. 198, 7. — Etiam maioris momenti stirps ψ est, cuius pater est y; ex eo fluxerunt codd. inter se coniungendi Laur. 80, 22 + L. c. a. 57 -f Par. 1680 (Wegehaupt Corp. Plan. 1034 not.), quibus A n g e l i c a n u m 63 (C. 4. 13; cont. 61) inserendum esse

PRAEFATIO

XI

Id unum praeterire nolui etiam his libris codicem primarium recensionis Planudeae a fuisse comprobari, ex quo A originem duxit: 92,10 codicis a totam Lmeam τον χίτων.—σκηniajvt δε om. A1 add. mg2 97,8—10 codicis a lineam τον σύλλαν - σύλλας om. A1 add. mg8. Maximi vero momenti est, quod Planudem ad lib. 59 recensendum codice 0 usum esse ex permultis locis concludi potest, quibus Π cum 0 etiam Titchener 12/13 recte vidit; hae panes omnes bombyc. 23,2 : 16,3 a. XIV ab eadem manu Bcriptae; lucramur igitur codicem Planudeum initio (1 — 23) et fine (70 — 77) carentem. Cuina ex tertia parte, Laur. c. s. 67, descripti sunt Rice. 213 (membr. 18: 14 s. XV coot. 69) Ma tr it. 4 6 9 2 (= 62 Jr. chart. 22,6 : 16,2 a. 1460 a Const. Laacari aliisqne scriptna: 69. 60. 64) Par. 2 0 7 8 (membr. 21 : 16,5 s. XV; 69. 60 mut. in fine) Par. s a p p l . 14 (chart. 28 : 21 s. XV/XVI; 69 fr. (—κντώ βραδέως Ρ- 104, 18). Excepto Parisino 2078 titulum op. 69 amplificatum praebent nt Laur. c. s. 67 (a m. 2) cf. p. 2 not. Riccard. cum plenus sit, ex Laur. deacriptua est, antequam Par. 1680 avelleretur, Par. 8. 14, nt ex fine cum Laur. congruente consentaneum eat, diremptione iam facta. Item Par. 2078 et Matrit. in 69 usque ad 104, 18 βραδέως a Laurentiano i. e. a Π staut, in reliqua parte op. 69 et in 60 cum GO faciunt. Hone Parisinnm in op. 60 secedere a Π iam M. Treu (Philol. 47, 617 — 622) expoanit, de differentia inter lectiones librorum 69 et 60 obvia nihil dicit; Matritensem, de quo idem valet, non novit. Manifeatum igitur eet Par. et Matrit. Laurentiano nonnisi usque ad 104, 18 uti potuisse, quod Par. 1680 iam avulsus erat; circumapicientea, unde textum explerent, scribae casu in codicem fam. Γ incidernnt, qua ex commutatione exempli etiam elacet, cur in Par. 2078 idem titulus op. 69 occurrat atque in GO (p. 2 not.), quamqnam textus maximam partem cum Laur. c. s. 67 consentit. — Similis causa exempli commutati subest in G Η (Barb. 182 p. II) a. 1300 scripto 11(p. I, XVIII), qui memoriam JI sequitnr a Γ discedena. Ex G flnxit Bodl. Laud. 66 chart 29,5 : 21 s. XV cont. 26. 26. vit.Tib. et C. Gracch. 59/J (άττοφΟ·. §ωμαιν.ύ ut G11), cuiua lectionea Pemberton in calce editionis a. 1768 addidit. — Ex «c membro aliquo interposito originem duxit B r u x e l l . 94 (11383) chart. 21 : 14,6 a. XV a Georg. Gregoropulo exaratus et in catalogia satis neglegenter deacriptus; cont. 69. 26. 60. 34. 26. Specimina affinitatia habes: 6, 14/16 ^αρικοΐς, ίαρικουδ α1 es. et in ligatura, nt litterae a aimile sit, α*; itaque Japtaxotj, δαςιακονς Br. 124,6 μη^να Ο A E λατιδένα et1 (corr. μ,-ηδένα α*) Br.

ΧΠ

PRAEFATIO

facit, sive cum O1 (6,2. 11,11. 21,18. 22,10. 38,20 al.) sive cum O2 (25,15. 27, 2, 76, 5—7 μετά το διαβήναι— διαλύσεως 76, 20/21 άνέβαινεν—άπολιπών 103, 15/16 1 υπέρ της αρχ.—προπεμπόμενος om. Ο add. mg.3 insunt in 77; interdum etiam a solus codicum 77 librum 0 sequitur: 60, 9. 69, 2, qua in re 0 et α fere semper artissima affinitate cum G 0 (71) et Φ coniunctos esse animadvertendum est: 15,20. 18,11. 35,6. 65,16; ubi ΥΘΓΟ 0 a &ΟΦ dissentit, codicem fam. Σ inspexit; 25,15. 41, 8. 69, l, atque idem de nonnullis locis fam. O877 censendum est, nisi forte eiusmodi lectiones coniectura effectae sunt: 86, 19 (ei Homero). 12,10. 13,20; perpauci sunt loci, ubi 77 cum GO discrepante 0 consentit (12,11. 20,8. 33,11). Luculentissimo autem documento codicis 0 a Planude adhibiti est, quod 77, cum initium libii 0 deesset, usque ad p. 5, 3 artissime familiae Φ se applicabat, seil, codici eiusdem generis, quo in libro 60 aliisque utebatur. Itaque 077 unius instar codicis sunt. Familiae Φ codices V Z d (praef.I,xxvi) et qui in 59. 60 accedunt Voss. Leid. qn. 554) Mutin. 54 (ΠΙB 2) 8 ) [Bresc. Bibl. Quer. A IV13]3) ex exemplo eius, qua G man. l usus est, persimili fluxerunt; 14,21. 37,5—7. 62,15. Tarnen Φ quod multa omisit corrupit interpolavit (15, 20. 21, 26. 29,14. 73,18), cautissime adhibendus neque vero prorsus neglegendus est, cum hie illic veram lectionem servaverit. Neque simplicem esse memoriam Φ imprimis ex op. 60 manifestum fit, ubi saepe Z Mut. libris V Voss. 55 adversantur: 76,8/9. 139,19/20. 120,5 περσ. νομ. χάρ. Ο περσικού] lac. 7 litt, ματος Ζ1 στρατεύματος mg.2 in textu Mut. « Antiquissimus familiae Γ codex G (pr. Ι, χvin al.) quamquam nee ipse nee cognati mendis et lacunis non indicatis 1) chart, s. XVI cont. 69. 60 ex yalde lacnnoso eiemplo derivatus. 2) chart. 22 : 14,5 s. XV cont. 60 cf. Puntoni Stud. it. IV 1896 p. 419. 3) chart. 28,4 : 20,5 a. 1501 cont. 59 mut. (—79, 8/9 άπειρίαι •xel μ,αλακίαι [= v z d ] v. er. εκείνον) cf. Martini Cat. bibl. ital. I 2 (IS96) p. 255.

PEAEFATIO

XIIT

carent (18,16/17. 28,17. 74,18/19: έκέλευσε—Αφροδίτης om. G1 propter homoiotel.), fere ubique fundamentum recensionis esse debet; ex eo postquam a compluribus manibus correctus est, omnes fere huius familiae libri derivati sunt1) atque plerique ita, ut librarii etiam correcturas man. 2 et 3, ex quibus una vel duae recensionem Σ sequuntur (2,9. 74,3 al.), aut textui Lntexant aut eodem modo, quo in G inveniebant, fid eliter depingant; quod cum imprimis in V (alibi gemellum codicis 0, pr. I, xi) quadret, raro a me allatus est. Etiam 0 ex G· ipso fluxisse multi 1) Pendent ex tt: L a u t . 6 6 , 7 cod. Philelphi a. 1436 ab Antonio Logotheta Sienae scriptne, membr. 24.5 : 18,6 cont. 69. 60. 66. 20. 69. 64. 67. 64 cf. Calderini, Stud. it. XX 1913 p. 364. — Ex eo fluxit Vat. 1308 chart. 24:16 s. XV cont. 69. 60. 69|20 cf. Wegehaupt, Plut.-Stnd. 24. Idem, Pint. ποτ. ύδωρ κτλ. ρ. 149. — L a u r. 56, 16 membr. 11,7 : 9,6 a. XV cont. 69. — Codicum k (Wegehanpt, Plut.-Stud. 27) hie adsunt L a u r. 6 6 , 2 4 (59. 60) et 80, 29 (66. 57ab), quibuBcum coniungendus eat Laur. 80, 21 supplendi voluminis causa ex Urb. 98 et β compositus. de ratione quae inter β et k intercedit cf. 13, 2 Ιάϋαϋ&αι νόμους όνναμαι G V Laur. 66, 7. k 1 ( v &λλως βιάΰαΰ&αι v Svvue&ui mg.1) O 1 (add. β O1 itaque βιάβαδ&αι Crac.) Ιάδαα&αι νομ. 8νναΰ&αι (sed alterum ed-cct ex corr.) Laur. 56, 15. De Par. 2 0 7 8 et Mat r. 4692 vide supra not. ad p. Χ/ΧΙ. — His fortasse addendi sunt Salmant. U.-B. 1—2—4 chart. 12: 19 θ. XV cont. 60. Λιάνωςος ό Bovovifvg' ]μ~ίί sanum est p. 37, 4/5 verba α Reiskio deleta exp. 28 a. cr. 2 nomen Sarapidis ab hac piicat Parmeutier scntentla abesse non posse vidd. p. 64, 13 Hturioiiar recte defeiidit Semler et Squire, diligcntius prob. Parmentier neglectis locis 355 b Parmentier 400a sqq., μη antecedens del. Si. p. 28 a. rr. 3 ϊυγαιφ,; ν. 1. Marc. 248 p. 77, 7 fool; Parmontirr

CODICES (de quibus in praeff. voll. I. II. III accuratius actum est) A B E Γ G

J 0 P Q S V X Ζ ο d

Par. 1671 a. 1296 Par. 1675 θ. XV Par. 1672 paulo post a. 1302 Par. 1957 β. XI extr. Barb. 182 p. I β. ΧΙ G11 = p. II a. 1360 Ambr. 881 β. XIII Ambr. 628 p. I e. XIII PaLHeidelb. 163 s. XII/XIII Athous 268 s. XIV Vat. 264 8. XIV Marc. 427 s. XIV Marc. 250 β. XIV Marc. 511 s. XIV Harlei. (Lond.) 6692 s. XV Laur. 66, 2 s. XV

g PalVat. 170

s. XV

h k n o

β. XV s. XV s. XV θ. XI

Harlei. (Lond.) 6612 Laur. 80, 29 -f 66, 24 Neap. 360 -f Vat. 1676 Par. 1678

Γ = G V O k Laur. 66, 7 al. φ = dvwxz Σ = JSosy Voss. 3 Par. 2076 θ = Ζβ + BRehd.

n = «AE

/J*= apographa codicum Π, quae tarnen non omMp

Vat. 1012 β. XIV Urb. 99 s.XV Vind. 46 s.XV Vind. 36 θ. XV Vat. 1396 β. XV Vat. 1009 s. XIV Vind. suppl. 23 s. XV Ambr. 869 brevi ante a. 1296 Vat. 1013 s. XIV y Vat. 139 brevi post a. 1296 rf Vat. Reg. 80 s. XV f Matrit. 4690 (60) s. XIV v Voss. qu. 2 s. XV Ang. Angelicanus (Rom.) 63 (C. 4. 13) B. XIV Matr. Matrit. 4692 (62) a. 1460 Rehd. RehdigeranuB (Vratisl.) 41 s. XVI Voss. fol. 3 (+ Coll. NOT. 273) s. XVI β u v w χ y z a

nia inter se concinunt: βγόνβ11 al. (in 1. 18 = α »A E etc.) ξ ==XnAmbr. 18 (A 81) t/> = Laur. c. s. 67 Matr. al. ίί = codices omnes O = codd. omnes praeter citatos

= Maximi qn. d. florilegii receneio prior (Migne, Patr. Gr. 91p. 721; cod. Berol. 1609 s. XI) Ma = eiusdem rec. aucta (Vat. 739 s. XI) M. A. = Melissa Augustana (ad id tempus inedita): codd. Patm. 6 s. XI Barocc. 143 s. XII Mon. 429 s. XIV A. = Antonius Melissa (Migne, P. Gr. 136 p. 765) gn.Vind.= Die Wiener Apophthegmensammlung (cod. theol. gr. 149 s. XIV) herausg. v. C. Wachsmuth. Festschrift der 36. Philol.-Vers. Freiburg u. T b. 1882

CODICES. EDITIONES ET NOTAE CRTHCAE XXXI gn.V.

= gnomologium Vaticanum ineditum (Yat. 743) ed. Sternbach. Wien. Stud. IX—XI 1887—1889. gn.P. = gnomol. Parisinum inedit. (Par. B. 134) ed. Sternbach. Acad. litt. Cracov. XX 1893 p. 136 app.Y. = appendixVaticana (Yat. 1144) ed. Sternbach. Ibid.p. 171 app. On. = appendix Gnomica (Par. s. 690 B. XII) ed. Sternbach. Ibid. p. 29 D JE = gnomol. Byzantinnm ίχ τ&ν Δημοκρίτου '/βοκράτον? 'ΕΛίχτ-ήτον restit. C. Wachsmnth. Stnd.z.d.gr.Florileg. Berlin 1882 p. 162 EDITIONES ET NOTAE CRITICAE Hch. = Hercheri notae ed. WytAid. = Aldina a. 1609 1 tenb, mgi. adscriptae (Berol. Aid. = notae (Leonici) mgi. libri impressi c. notis qu. 206) Aid. Hamburg, adscriptae Am. = Amyot Herw. = Herwerden, Plut. et An. Pr. = Anonymus Pregeri, Lucian. Trai. ad Rhen. 1877. Bl.f.bayr.Gymn.-W.27(1891) id. Mnem. XVIII (1890) p. 399 Hu. = Hubert Babb. = Babbitt, Plut. Mor. III. Kai. = Kalitsunakis Lond. 1931 Kr n. = Kronenberg, Mnem. Bas.= Bases, Ά^ν& III (1891) U/LII (1923/24) Basil. = ed. Basileeneis a. 1642 Kn. = Ed. Kurtz, Miscellen zu Baxt. = Baxter Plut. I Lpz. 1888 (p. II Lpz. Bens. = Benseler 1904 non vidi) id., Bl. f. d. bayr. Gymn.-W. Bentl. = Bentley 26 (1890) p. 623 Bern. = Bernardakis id., B. phil. W. 10 (1890) Cob.= Cobet, Variae lectiones. 1 p. 1199 Lugd.-Bat. 1873 id., N. Jahrb. f. kl. Philol. id., Novae lect. Ibid. 1868 143 (1891) p. 433 Di. = Dinse, cf. p. 226 Leon. = LeonicuB Duebn. = Duebner Emp. = Emperius, Opusc. phi- Madv.= Madvig, Advers, crit. I Hauniae 1871 lol. Gott. 1847. Markl. = Markland Fuhr = F., Rh. M. 33 (1878) Mez. = Bachet de Meziriac p. 666 Gier. = Gierig, Plut. instit. et Mich. = Michael, B. phil. W ap. Lac. Lips. 1779 1914 p. 542 Ha. = Hartman, De Pint, scripid., cf. fasc. 3 p. l tore etc. Lugd.-Bat. 1916 Na. := Nachst dt Halm = H., Ztschr. f. d. Alter- Nab. = Naber, Mnem. XXVI tumswiss. 1842 p. 1033 (1898). XXVIII (1900) Hatz.= Hatzidakis, Ά^νϋ. XIII Pant. = Pantazides, (1901) II (1898)

XXXII EDITIONES ET NOTAE CK. COMMENTATIONES Papabas. — Papabasileios,^^Tjv& X (1898). XIV (1902) Papag.= Papageorgios, I (1889; Pat. = Paton Po. = Pohlenz Re. (Eei.) = Reiske Rich. = Richards, Class. Rev. 28 (1914) p. 267 Salm. = Salmasius Sch. = Schlereth, cf. fasc. 2 p. 1 Schw. = Schwartz Si. = Sieveking Stb. = Sternbach, v. supra gn.V. etc. id.,Gnomica.Comm.Ribbeck. Lps. 1888 p. 357

Stgm. = Stegmann, N. Jahrb. f. kl. Philol. 141 (1890) p. 193 = eiuedem emendationes nondum publicatae, quas v. d. nonnullis abhinc annis morte abreptus editori liberalissime concessit Steph. = Stephanus Ti. = Titchener Turn. = Turnebus W.B. = Erman-Grapow, Wörterbuch der ägypt. Sprache Wil. = . Wilamowitz Wy. = Wyttenbach Xyl.1 = Xylandri versio lat. a. 1670 Xyl.'= Xyl. editio gr. a. 1674

COMMENTATIONES Alewell, Über das rhetor. Paradeigma. Lpz. 1913 Berve = B., D. Alexanderreich auf prosopogr. Grundlage. München 1926 vol. I/II Br. = Brunck, Zu Aelians Varia Historia. Comm. philol. in hon. Sodal. Philol. Gryphisw. Berol. 1887 p. 1—16 G. Flügel, Die Quellen in Plut.'s Lykurgos. Marburg 1870 p. 14—20 W. Gemoll, Das Apophthegma. Lpz.-Wien 1924 K. = E. Kessler, Plut.'a Leben des Lykurg. Berlin 1910 Ed. Meyer, Forschungen zur alt. Gesch. I/II. Halle 1892 E. Reimann, Philol. LIV (1896) p. 654 Por. = Poralla, Prosopographie der Lakedaimonier. Breslau 1913 Sass, Plut. Ap. reg. et imp. I. Ploen 1881 Schm. = C. Schmidt, De Apophth. quae sub Plut. nomine fernntnr collectionibue I. Gryphisw. 1879 Schunck, De Ps.-Plut. Institutes Lacon. Warburg 1888 Tr. = Max. Treu, Zur Überl. der Ap. Lac. Philol. XLVII (1889) p. 617 Vo. = R. Volkmann, Leben, Schriften und Philosophie des Plut. v. Ch. I/II. Berlin 1869 Web. = L. Weber, Quaest. Lacon. capp. duo. Gott. 1887

15.

*ΒΑΣ1ΑΕ&Ν ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΡΑΤΗΓ&Ν (Plan. 59) "Αρταξέρξης ό Πεσσών βασιλεύς, ώ μέγιστε αύτόκρατορ Β Τραϊανέ Καίσαρ, ούχ ήττον οΐόμενος βασιλικόν καΐ φιλάν&ρωπον είναι τον μεγάλα διδόναι το μικρά λαμβάνειν ευμενώς και προΰύμως, έπει παρελαύνοντος αύτοϋ κα&* όδόν αυτουργός αν&ρωπος και ιδιώτης ουδέν έχων έτερον 6 Libellua epurina iudicatus ex Mureti et Xylandri temporibue •t inter Florilegia numerandni. De fontibus (Plut. Herod. Xen. aliie) cf. Schmidt. Plutarcho autem ipei einsmodi florilegia in ecribendo praeeto fuieee apparet ex locie velut Cat. mai. 7 mor. 467 d. Sive hoc florilegio sive potius iiedem fontibus usi eant Aelianue (v. h., cf. Brunck) et Polyaenns, quibna annecti poaeunt Yal. Max. Frontin, alii. Gerte hoc libellp ipeo nei aunt Stobaeu· (etsi nomine Plutarchi nuaqnam apposito) et ceteri florilegiorum compilatoree inde a Maximo qu. d. ad Arsenium et Mac. Chrysocephalum. Affertur inter libroe Platarcheoe a Sopatro (ap. Phot. cod. 161 p. 104b Β): βααιίέων καΐ ΰτςατηγών αποφθέγματα; brevi ante, ut ex alio Plutarchi libro sumptum: &vίρών ενδόξων απ. In Lampriae cat. bis occnrrit: 108 άποφ9·έγματα ^ytitovitta, ΰτ^ατηγΜά, τυραννικά et 125 απομνημονεύματα. Hos tituloe ad eundem librnm apectare et ex titulie in codiCodd.: JSc oaAE GO g vz Z=JSc Π=-αΑΕ IP — A1 al. I = XnAmbr. 18 (A 81) ·ψ = Laur. c. s. 67 et eiue apogr. (Tide praefationem) Φ = νζ. de florilegiornm eiglis: MpMa M.A. A. gn.V. gn. Vind. gn. P. app. V. app. gn. vide praefationem. l v. Artox. 6 — Ael. v. h. 132 Ma 8 f. 45 b Tzet». Chil. 12, 4S2 l aprog. GOMa ipra|. Ο τ&ν 77. Ma l τρ. χ. Σ ef. Thes. 1. lat. Onom. II p. 3β χ. τρ. O 4 am'*e? έίαν*. JIG1«

2 [l

16. *ΒΑΣ. ΑΠΟΦΘΕΓΜΑΤΑ Κ. ΣΤΡΑΤ. (Plan. 59) 172 Β

εκ του πόταμου ταΐς χερσίν άμφοτέραις ϋδωρ ύπολαβών προσήνεγκεν, ήδέως έδέξατο καΐ έμειδίασε, τη προΰυμία τον δίδοντος ου τη χρεία τον διδομένον την χάριν μετρήσας. ό δε Λυκούργος εντελεστάτας έποίησεν εν Σπάρτη C τάς ϋνσίας, Ινα άει τους ΰεούς τιμαν έτοίμως δννωνται s και ραδίως από των παρόντων, τοιαύτη Οή τινι γνώμη κάμον λιτά ροι δώρα και ξένια καΐ κοινάς άπαρχάς προσφέροντας από φιλοσοφίας άμα τη προΰνμία και την χοείαν άπόδεξαι των απομνημονευμάτων, ει πρόσιο φορον έχει τι προς κατανόησιν ή&ών και προαιρέσεων ηγεμονικών, έμφαινομένων τοις λόγοις μάλλον ή ταϊς πράξεσιν αυτών, καίτοι και βίους Ιχει^ς^ το σύνταγμα των επιφανέστατων παρά τε 'Ροιμαίοις και παρ' "Ελλησιν ηγεμόνων και νομοθετών και αυτοκρατόρων αλλά των ΐδ μεν πράξεων αί πολλαι τνχην άναμεμιγμένην εχονσιν, αϊ D δε γινόμενοι παρά τα έργα και τα πά&η και τάς τνχας cibus obviie apparet et ei prooemio florilegio praemisso, cf. p. 2, 9. Variat titulue in librie mscr. traditas; Platarcbi nomen nou ubique apponitur, ut fieri eolet in Plot, scriptie. Habent: ue. άποφ&. χ. ατρατ. JSo (eubscr., deeet initium) GO Paris. 2078 (v. praefationem) β a a ίλεω v χαΐ ατρατηγ&ν άποφ&έγματα C ae. απ. Υ απ. βαα. χ. βτρατ. JTΦg απ. r&v έχκρανβΰτάτων παρά τι ςωμαΐοΐζ x«i ίλληΰΐ χαΐ »Όμο^ίτώ«' καΐ αυτοκρατόρων ψ (apparet hunc titulnm deeumptuni esee ei p. 2,13 sqq.). Apophtbegmata nno tenore in codd. ecribuntur neque nifli puncto vel cruce vel lineola eive atra sive rubra interposita distinguuntur; lemmata nee tarnen semper in mge adduntur, plerumque a manu posteriore. Initium Ap. Rom. non indicator, nisi quod in mge habent libri nonnulli 'Ρωμαϊκά (JSAXv). Titulum 'An. Tcou. habent Barb. p. II et Laud. (v. praefationem). 4 228 d v. Lye. 19 frg. comm. in Hes. VII 64,6 Bern. Plat. Alcib. II p. U9a Cic. do leg. II10, 26 app.V. II112 7 Plat. Prot. p. 343 b 16 v. Lye. 19. 20 Them. 18 Alex. 1 Cat. mai. 7—9 Cat. min. 24. 37 Brut. 2 mor. 146 d 457 d 6 rag ante &va. om. Σ »νζ»λ&ς Σ ss, G4 9—10 π$. ϊ%. τι Σ%&*0* OQOV i-χίί τίνα. cett. 10 #ρ.] ngoctiysciv ss. lis 12 Ιχίι