Orta Öğretim Terimleri Kılavuzu

Citation preview

TÜRK DİL KURUMU YAYINLARI - SAYI: 218

ORT A ÖGRET İ M TERİMLERİ KILAVUZU

--�--- ---

ANKARA ÜN İVESt T ESİ BASIM EVİ

-

196 3

Tel. : 10 54 04

Atatürk devriminin «Tiirkçe» konusundaki tutumunu şöylece özetliyebiliriz: «Türkçeyi çağdaş sanat, bilim ve tekniğin, kısacası çağdaş uygarlığın bütiin gereklerini karşılıyacak bir dil haline getirmek». Tiirk Dil Kurumu

1 932

yılında kurulduğu zaman, yapılacak dil çalışmaları

şu iki ana madde içinde saptanmıştı:

1 2

.

.

Tiirk dilinin öz güzelliğini ve zenginliğini ortaya çıkarmak; Türk dilini dünya dilleri arasında değerine yaraşır yüksekliğe ulaştır-

mak. Bu maddelerden birincisini gerçekleştirmek için eski kültür

hazinelerimizi

araştırmak, yayımlamak, ikincisini gerçek/eştirmek için de bir yandan yüzyıllar boyunca dilimize girmiş olan yabancı sözcüklerin, terimlerin yerine Türkçelerini koymak, öte yandan da Batı uygarlığının etki alanına girmemizle dilimize sız­ mağa başlıyan yenilerine engel olmak, dilimizi kendi olanakları içerisinde geliş­ tirmek gerekiyordu. Bu yabancı sözcüklerin çoğunluğu çeşitli bilim dalları, ya da mesleklerle ilgili terimlerdi.

Tiirk Dil Kurumu'nun kuruluşunda bu terimler işi,

çetin bir sorun halinde duruyordu. Yıllar yılı yapılan çalışmalar verimsiz kalmadı. Dil işinin olumlu bir sonuca bağ/anmasını isteyen aydınlar, bu alanda yapılan çalışmalarda Kurum'u yalnız bırakmadılar. İlk evrede, yalnızca terimlerin Türkçe karşılıklarını bulmak yoluna gidili­ yordu. Yapılacak işler çok, eldeki olanaklarsa az olduğu için, bunlar terim söz­ lükleri olarak verilmiyordu. İkinci evrede ise, bir yandan yeni karşılıklar ara­ nırken, bir yandan da her konuda uzmanlık sözlükleri hazırlanmasına girişildi. Bugüne değin, Türk Dil Kurumu'nun çeşitli kuruluşlar, kurumlar, fakülteler ve kişilerle yaptığı çalışmaların ancak küçük bir bölümü yayımlanabilmiştir. Yapılan her çalışma, atılan her adım boşa gitmemiş, bir yandan her konuda eser veren yazarlarda, aydınlarda dil bilincinin yerleşmesine yardım etmiş, bir yandan da okul sıralarında olan gençleri bu Türkçe sözlere alıştırarak dil sevgisinin kök­ leşmesini sağlamıştır. Gerek Türkçe-Osmanlıca ve Batı dilleriyle ilgili olarak kılavuz niteliğinde hazırlanan terim listelerinde, gerekse çeşitli konularda hazırlanan

sözlüklerde

elden geldiği ölçüde her terimi Türkçe bir sözcükle karşılamak yoluna gidilmiştir. Türkçe karşılık bulunmadığı durumlarda Batı dillerinden aktarılan terimlerde bir birlik sağlanmasına çalışılmıştır. Yabancı bir terim alınırken, Batı dillerinde de olduğu gibi, Yunanca ve Uitince ası/tarına gidilerek bunlar Türkçe'nin ses yapısına

VI uydurulmuştur. Yalnız daha önce başka Batı dillerinden Türkçe'ye girmiş ve yeni bir karşılık bulunamıyan terimler eskiden alındıkları gibi bırakılmışlardır. Gerek Kurum'da hazırlanan, gerekse Kurum'ca uzmanlara hazırlattırılan terim sözlüklerinin çeşitli komisyonlardan geçirilerek hem dil bakımından, hem ilgili oldukları bilim bakımından yanlışsız olmalarına çalışılmıştır. Dilimizin kendi benliğine kavuşarak gelişmeğe başladığı ve güclü bir uy­ garlık dili olmağa yöneldiği bugünlerde, bu çalışmaların yararlı olacağı kanısın­ dayız. T. D. K.

Ç İ N D E K İ L E R Sayfa Ô NSÖZ

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . •

Birinci Bölüm:

T Ü RKÇ E TERİ M L E R

İkinci

DİZ İ N

Bölüm :

. .

IX

.....

XI

...............................

339

1

.

Osmanlıca

2

.

Fransızca

. . . . . . . . . . . . • . • .

.- . . . . . . . • . . . . . . . . . . . . . . . •

. . . . . . . . . . . . . . . . • . . . . . . . • .

3 . Latince ve Yunanca 4 . Almanca ve İ ngilizce

. . . . . . . . • .

.......

. . . . . • . . . • . • . • • .

341 389 501 529

Ö N S ÖZ

Orta Öğretim Terimleri Kılavuzu' n u n

i l k baskısı, Türkçe Terimler Cep ad ı i le, M i lli Eğitim Bakanl ığı tarafı ndan, 1 941 yılında yay ı mlan mıştı. Amacı, edik ve orta öğreti m okullarında kullan ılan fen dersleri terimleri>> n i n elden geldiği ölçüde Türkçe karşılıkları n ı vermekti. Kılavuzu

O zamandan bu yana yirmi iki yıl geçmişt i r ; terim sayısı. artmıştı r ; bu yüzden, Türkçe Terimler Cep Kılavuzu okullarda d uy ulan gereksemeyi karşı­ lıyamaz d u ru ma girmiştir. Türk Dil Kurumu Terim Kol u ' n u n genel denet­ lemesi altında ilgili uzmanlara hazırlatılan ve yeniden d üzentenen Orta Öğre­ tim Terimleri Kılavuzu, beli ren gereksemeyi karşı lamak amacı i l e ortaya kon­ m uştu r. Kılavuzda, i l k ve orta dereceli oku l larda okutul makta olan doğal ve deneysel b i l i m lerin teri mleri yer almaktad ı r. Birinci baskıda dokuz b i l i m dalı (astronomi, biyoloj i , botan i k, coğrafya, fizik, jeoloj i , ki mya, matematik, zooloj i) vard ı ; bu kez Tarı m terim leri de eklenm iştir. Sürekli çabalar sonunda terim sayısı da eskis i n i n üç katına çıkmıştır. Her terim i n bir Türkçe sözcükle karşılan ması, değişmez i l kemiz olmuş­ tur. Şimdilik tam karşılıkları bulunamıyan terimler, Tü rkçe söyleyişe ve i m­ lamıza uyd u ru larak al ı n mıştır. K i m i teri mlerin b i rden artık Türkçe karşıl ığı vard ı r. K i m i teri mlerin de hem Türkçe'si, hem de b i l i m çevrelerindeki yaygın biçi m i bir arada verilm iştir. Bun lardan birini seçmek, ilgililerin istek ve beğenilerine b ı rakı l m ıştır. Sözlük'ün kullanıl ması

Tü rkçe terim l e r siyah harflerle dizil m iş ve herbi rine, bir n u mara veril­ m işti r. Öneri n iteliğindeki Türkçe terim ler ( ) işareti içine alı n mıştır. Teri m i n , varsa, Osmanl ıca'sı gösteril m iştir. Fransızca , temel yabancı d i l olarak kabul edil miştir. H e r Türkçe terim i n Fransızca'sı vard ı r. Gerekli yer­ lerde kimi teri mlerin Al manca'sı, İng i l izce'si, Lati nce - Yunanca'sı da yazıl­ ryııştı r. Kılavuz'un oyl u m u n u kabartmamak ve aranan bir teri m i n kolayca bulun­ masını sağlamak üzere Osmanlıca, Fransızca, İ ngi l izce, Al manca, Lati nce ve Yu nanca dizinler kon muştur. Bu dizinlerde, bu terimlerin, Tü rkçe karşıl ı k­ larının hangi maddede geçtiği, yanları nda madde sayısı ile bel i rtilm iştir. Böy­ lece, b i r Osmanlıca ya da Fransızca tel' i m i n Türkçe'sini bul mak için, Osman-

x

lıca ya da Fransızca dizinde bu teri m i n karşısında yer alan sayı i le Türkçe bö­ l ü m ü ndeki maddeye bakmak yetecektir. Az sayıdaki Al manca, İngilizce, La­ tince ve Yunanca terimlerin Türkçe karşıl ıklarını bulmak i çi n de ayn ı yön­ teme başvuru l mal ıdır. Bir örnek verelim: 303 -alt d udak (biy.) Os. şefe-i süfla Fr. !evre i nferieure Lat. Labium Teri m i n yal nız Türkçe'si b i l i n i yorsa, a harfi bölü m ünde a/t dudak _ sözcüğüne bakıl ır. Teri m i n Osmanlıca'sı biliniyorsa, dizin'in Osmanlıca böl ümünde şefe-i süflô maddesine bakılarak teri m i n Türkçe'sinin sıra nu marası (303) alınır, birinci bölümde (303) nu maralı terim bulu narak Tü rkçe'si öğrenil i r. Teri m i n fransızca'sı bilin iyorsa, d izi n i n Fransızca böl ü m ü nde /evre inferieur_e maddesine bakılarak teri min Türkçe's i n i n sıra n u marası (303) alı­ n ı r, birinci böl ü mde (303) nu maralı terim bulunarak Tü rkçe'si öğren i l i r.

K I S A L T M A L A R 1. Bilim dalları

astr. - Astronomi biy. - Biyoloj i bot. - Botan i k coğr.- Coğrafya fiz. - Fizik kim. - Ki mya mat. - Matematik tarı m-Tarım zool.- Zooloji 2. Diller

Al. - Al manca Fr. - Fransızca İ ng. - İngil izce Lat. -Latince Os. - Osmanlıca Yun. - Y u nanca

Birinci Bölüm

TÜRKÇE TERİMLER

A

1

2

3 4

-

-

-

-

5

-

6

-

7

8 9 10 11 12

13

-

-

-

-

-

-

abalı memeliler (zool.) Os. zu-1-cenah-ı mücelled Fr. dermatopteres, dermop­ teres Lat. Dermoptera abanozgiller (bot.) Os. abanoziye Fr. ebenacees Lat. Ebenaceae aberasyon bk. sapınç abis (coğr.) Os. ka' r-ı nayab Fr. abysse acıçiğdem bk. güzçiğdemi acıçiğdemgiller (çiğdemgil­ ler) (bot.) Os. lahlahiye Fr. colchicacees Lat. Colchicaceae acırga, yabanturpu (bot.) Fr. radis sauvage, radis rave­ ne!le Uit. Raphanus raplıanistrum acısu (coğr.) Os. ab-ı ş ü r Fr. eau saumatre acun (astr.) Os. kainat Fr. cosmos acunsal bk. kozmik açan bk. gerici açı (mat.) Os. zaviye Fr. angle açıcı (biy ) Os. basıta Fr. extenseu r .

14

-

15

-

16

-

17 18

-

-

19

-

20

-

21

-

22

-

23

-

24

-

25

-

26

-

açık damar (biy.) Os. eviye-i meftuha Fr. vaisseau ouvert açık gagalı leylek (zool .) Fr. bec-ouvert a lames Lat. Anastom us lamell igerus açıkhava basıncı (fiz.) Os. tazyi k-ı hava Fr. pression atmospherique açıklık bk. güney açısı açık l iman (coğr.) Fr. port franc açık gazölçer (fiz.) Os. havai manometre Fr. manometre a ai r libre açıktohumlu lar (bot.) Os. u ryan-ül-büzur Fr. gymnospermees açık yazılış (mat.) Fr. decomposer en decimaux. açık yıldız yığınları (astr.) Fr. amas d 'etoiles ouvertes. açık zincirli bileşikler (kim.) Fr. com poses de chaines ouvertes açık zincir serisi , yağ serisi (ki m.) Os. gayr-i devri sınıf, şah m i sı nıf Fr. grassa (serie-) açıklık hızı, açısal hız (fiz.) Os. zaviyevi s ü rat Fr. vitesse angulaire açıl ı m , yükselim (astr.) Os. metabi-i m üstaki me Fr. ascension d roite

2

O R T A ÖÜR ETİM T E Rİ M L E Rİ K I L A V U Z U

2 7 - açıl ı r yemiş Os. esmar-ı münferice Fr. fruit dehiscent 28 - açı l ma, çatlama (bot.) Os. i nficar Fr. dehiscence 29 açı l maz yemiş (bot.) Os. esmar-ı gayr-i m ü nferice Fr. fruit indehiscent 30 açındırmak bk. açmak 31 açındırmak bk. geliştirmek 32 - açı n ı m (mat.) Os. i n kişaf Fr. developpement 33 - açı n ı m bk. gelişim 34 açıortay (mat.) Os. m unassıf, nasıf Fr. bissecteur, (-trice) 35 - açısal hız bk. açıl ı k h ızı 36 - açısal katsayı (mat.) Os. emsal-i zaviyeviye Fr. coefficient angulaire 37 açı uzaklığı (astr.) Os. bu'd-ü müzevva Fr. d istance angu laire 38 açmak (açındı rmak) (mat.) Os. i nkişaf ettirmek Fr. developper 39 - ada (coğr.) Os. cezire Fr. ile 40 - adacık (coğr.) Os. cüzeyre Fr. ilot -

-

-

-

-

-

41

-

adacık (biy.) Os: füzeys-i cüzeyre Fr. i nsula

42 - adaçayı (bot.) Os. bahçe ad açayı Fr. sauge officinale Lat. Salvia offici nalis

43 - adaptasyon bk. uyma 44 adatepe (coğr.) Alm. inselberg 45 - adasoğanı (bot.) Fr. scille Lat. U rginea maritima 46 - addaks (zool.) Fr. addax a nez tachete, antilope de Mendes Lat. Addax nasomaculata 47 ademelması (biy.) Os. tuffah-ı adem Fr. pomme d'Adam 48 ad ı msayar (coğr.) Fr. pedometre 49 - adipikasit (kim.) Fr. acide adipique 50 - adrenal in (zool.) Fr. adrenal ine 51 - aerodinamik (hava devi ni mi) (fiz.) Os. mebhas-i kuvvet-i hava Fr. aerodynamique 52 - Afrika ceylanı (zool.) Fr. Antidorcas euchore 53 - Afrika cı rlak sıçanı (zool.) Fr. rat de Gambie cricetomys Lat. Cricetomys gambianus 54 - Afrika çekirgesi (zool .) Lat. Locusta migratoria 55 - Afrika fili (zool.) Fr. elephant d'Afriq ue Lat. Elephas africanus 56 - Afrika gergedanı (zool.) Lat. Diceros bicornis 57 - Afrika lamantini (zool.) Fr. lamenti n d'Afrique Lat. Trichechus senegalensis -

-

-

58 - Afrika miskkedisi (zool.) Fr. civette Lat. Viverra civetta

O R T A Ö G R E T İ M T E R İ M L E Rİ KIL A V UZ U

59 - Afrika muzcul u (zool.) Lat. Turacus persa 60 Afrika yabaneşeği (zool.) Fr. ane sauvage d' Afriq u e Lat. Equus asinus africanus 61 - agamagil ler (zool.) Fr. agamides Lat. Agamidae 62 aglütinin (biy.) Os. cevher-i lasık Fr. agglutinine 63 aglütinojen (zool.) Fr. aggl utinogene 64 - agrostis bk. çayır güzeli 65 - aguti bk. Amerika tav­ şanı 66 - ağaç (bot.) Os. şecer Fr. arbre 67 - ağaçbiti (zool.) . Fr. pentatome, pun aise des beis Lat. Pentatomia 68 - ağaççı k (tarım) Os. şüceyre Fr. arbuste 69 - ağaççıl kurbağa (zool.) Fr. dend robate Lilt. Dend robates tinctorius 70 ağaççi l eği bk. ahududu 71 - ağaç i ncirkuşu (zool.) Fr. pipi d 'arbre Lat. Anthus trivialis 72 - ağaçkakanlar (zool.) Fr. pics Lat. Pici 73 - ağaçkakangiller (zool.) Os. nekkariye fasi lesi Fr. picides Lat. Picidae 74 - ağaçkavunu (bot.) Fr. ced rat, ced ratier Lat. Citrus medica genuina -

-

-

-

75 - ağaçkemesi Lat. Capromyse pilorides 76 - ağaçkurbağası (zool.) Fr. rainette vert Lat. Hyla arborea 77 ağaçkurbağasıgi l l er (zool.) Fr. hylides Lat. hylidae 78 ağaçkurdu (zool.) Fr. demodex 79 ağaçlama (tarım) Os. teşcir Fr. boisement 80 ağaçsansarı (zool.) Os. zerdeva Fr. marte commune 81 ağaçsı , ağaçsı! (coğr.) Os. haşebi Fr. ligneux, arbustif 82 ağaçsıl bk. ağaçsı 83 - ağaçsızlanma, kelleşme (coğr.) Fr. deboisement 84 - ağaç tarlakuşu (zool.) Lat. Lullula arborea 85 ağan evre (bot.) Fr. anaphase 86 - ağartan (kim.) Fr. blanchissant 87 ağartma (ki m.) Fr. blanchissage 88 - ağcık (biy.) Os. şebeke Fr. reticule 89 - Ağcık (astr.) Os. Şebeke Fr. Reticule Lat. Reticu l u m -

-

-

-

-

-

-

-

90

-

ağcı k (bot.)) Os. şebeke Fr. reticule

3

O R T A Ö G R E T İ M T E Rİ ML E R İ K I L A V U Z U

4

ağırküre bk. ağıryuvar ağı r l ı k (fiz.) Os. vezin Fr. poids 93 ağı r l ı k merkezi (mat., fiz.) Os. merkez-i sıklet Fr. centre de gravite ağı r l ı k ölçme bk. tartma 94 95 ağı ryağ (ki m.) Fr. h u i le lourde, creosote 96 ağıryuvar, ağırküre (jeol.) Fr. barisphere ağırsu (kim.) 97 Fr. eau lourde 9 8 ağız (coğr.) Os. m unsab Fr. embouc h u re ağız (biy.) 99 Os. fem Fr. bouche 100 ağızborusu (zool.) Fr. man u brie Lat. Manubri u m 1 01 ağızboşluğu (zool.) Fr. cavite de la bouche 102 ağızlaşma (biy.) Os. m ufagama Fr. anastomose 1 03 ağız sütü (tarım) Lat. Colostrum 1 04 - ağsıdamar (bot.) Fr. vaisseau reticule ağtabaka (biy., zool.) 1 05 Os. tabaka-i şebekiye Fr. retine 106 ağustosböceği (zool.) Fr. cicade Lat. Cicada plebeja 91

-

92

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

ahtapot (zool.) Fr. pieuvre Lat. Octopus 109 ahududu, ağaççileği (bot.) Fr. framboisier Lat. Rubus idaeus 1 1 0- akaçlama (cağ., tarım) Os. s u n 'I tefcir fr. d rainage 1 11 akal ı n l ı deniz kırlangıcı (zool.) Fr. sterne naine Lat. Sterna albifrons 1 12 akaltın (kim.) Fr. ar blanc 113 akanyıldız (astr.) Os. şihab-ı sakı p Fr. etoile fılante 114 akanyıld ızlar (astr.) Fr. etoiles blanches 115 akany1ldız yağmuru (astr.) Os. şi hab yağmuru Fr. pluie des etoiles fılantes 11 6 akarsu (coğr.) Os. ma-i cari Fr. eau courante 1 1 7- akarsu b i l i m i (coğr.) Os. mebhas-ı enhar Fr· potamologie 108

-

-

-

-

-

-

-

-

1 18

-

119

-

120

-

121

-

-

-

1 07

-

ahlat ağacı (bot.) Fr. poi rier sauvage Lat. Pirus elaeagrifolia

akarsu oyulgusu (coğr.) Fr. modele normal akaryakıt (kim.) Os. mahru kat-ı mayi 'a Fr. combusti ble liquide akasma (bot.) Fr. clematide des haies, vigne blanche Lat. Clematis vitalba akasya biti (zool.) Lat. Aphis laburni

ORTA

122

-

123

-

1 24

-

125

-

126

127

128

129

-

-

-

-

130

-

131

-

132

-

133

-

134

-

O Ô RETİM

T E RİMLERİ

akbabagiller (zool.) Os. nesriye fasilesi Fr. vulturides Lat. vultu ridae akbaba kıral ı , kara akbaba (zool.) Fr. urubu Lat. Cathartes papa akbalı k (zool.) Lat. Alburnus lucid us akbal ı kçıl (zool.) Fr. aigrette blanche, grande aigrette Lat. Egretta alba akbalina (zool.) Fr. dau p h in blanc Lat. Del ph inapterus leucas akballıbaba (bot.) Fr. lamier blanc, ortie blanche Lat. Lam i u m al bum akbaş l ı yelve (zool.) Fr. braunt pithiarne Lat. Em beriza leucocephale akbıyıkl ı deniz kırlangıcı (zool.) Fr. guifette moustache Lat. Chlidonias hybrida akciğer (biy.) Os. rie Fr. poumon akciğer-atardamarı (zool.) Os. şıryan-ı rievi Fr. artere pu 1 monai re akciğergiller (zool.) Os. rieviye Fr. pul mones akciğer göbeği (biy.) Os. sü rre-i rie Fr. pulmonaire (hile-) akciğer keseciği (biy.) Os. hüveysal-i rievi Fr. pul monaire (vesicu le-)

135

-

136

-

137

-

138

-

139

-

140

-

141

-

142

-

143

-

144

-

145

-

146

-

147

-

K I L AVUZU

5

akciğerli barramunda (zool.) Fr. ceratodus Lat. Neoceratodus forsteri akciğerli salyangozlar (zool.) Fr. pul mones Lat. Pul monate akciğer-mide siniri (biy.) Os. asab-ı rievi-i midevi Fr. vague (nerf-) akciğer kesesi (biy.) Os. retic Fr. aci nus akciğer keseleri (biy.) Os. kise-i rieviye Lat. Aci n i akciğerli balıklar (zool.) Fr. dipneustes Lat. Dipnol akciğer-toplardamarı (zool.) Os. verid-i rievi Fr. veine p u l monaire akciğerzarı, göğüszarı (biy.) Os. gışa-i cenb Fr. plevre akciğerzarı kovuğu (biy.) Os. cevf-i plevra1 Fr. pleurale (cavite-) akçaağaç (bot.) Os. isfendan Fr. erable Uit. Acer akçaağaçgiller (bot.) Os. isfendaniye fasilesi Fr. acerinees akçınlık (biy.) Os. adem-i levn Fr. albin isme akdağ keçisi (zool.) Fr. Oreamne montagnard Lat. Oreamnos montanus

6

1 48

O R T A ö G R E T İ M T Eli M L E Rİ K I L A V U Z U

Akdeniz bölgesi (coğr.) Fr. monde mediterraneen 1 49 Akdeniz bitki topluluğu (coğr.) Os. Akdeniz teşami h-i nebatisi Fr. association vegetale mediterraneenne 1 50 akd i ken, alıç (bot.) Fr. aubepi ne Lat. Crataegu s oxycantha 1 51 akelli jibon,lar (zool.) Lat. Hylobates 1 52 akgergedan (zool.) Fr. rhinoceros blanc Lat. Ceratotheriu m sim u m 1 53 akgömlek (biy.) Os. kamis-i e byaz Fr. albugine 1 54 akhardal (bot.) Fr. moutarde blanche Lat. Sinapis alba 1 55 akı (fiz.) Os. seyelan Fr. flux 1 56 akıldişi, yirmiyaşdişi (biy.) Fr. dent d e sagesse 1 57 akım , akıntı (jeol., coğr.) Os. cereyan Fr. courant 1 58 akım şiddeti (fiz.) Os. şiddet-i cereyan Fr. i ntensite du courant 1 59 akın kayası (zool.) Fr. gobie Lat. Gobi u s q uadrimaculatus 1 60 akıntı bk. akım 1 61 akıntı duygusu organı (biy.) Fr. organe sensoriel lateral 1 62 akıntı kanalı (coğr.) Os. cereyan kanalı Fr. canal d'ecoulement -

1 63

-

1 64

-

1 65

-

1 66

-

1 67

-

1 68

-

1 69

-

1 70

-

1 71

-

1 72

-

1 73

-

1 74

-

1 75

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

akış (coğr.) Os. cereyan Fr. ecoulement akış aşağı (coğr.) Fr. aval (en-) akışkan (fiz.) Os. seyyal Fr. fl uide akışsız bölge (coğr.) Os. akışsız mıntaka Fr. areique (region-) akik (jeol.) Fr. agate akkan, lenf (biy.) Os. lenfa Fr. lymphe akkan dolaş ı m ı , lenf dola· şımı (biy.) Os. deveran-ı lenf Fr. circu lation lym phatique akkanat!ı deniz kırlangıcı (zool.) Fr. guifette leucoptere Lat. Chlidonias leucoptera akkanatlı tarlakuşu (zool.) Fr. aloutte de Si berie Lat. M elanocorypha l eu coptera akkarınlı sağan (zool.) Fr. martinet alpin Lat. M icropus melba akkavak (bot.) Os. şecer-ül-h u r-i beyza Fr. peuplier blanc Lat. Popu l u s alba akkor (ki m., fiz.) Os. nar-ı beyza, müteşehh i b Fr. blanc i ncadescent, akkor katotlu Kuliç borusu (fiz.) Fr. tube Coolidge iı cathod incadescent

ORTA

Ö6RETİM TERİML E Rİ

akkorluk (fiz., kim.) Os. teşe h h ü b Fr. incadescence 1 77 - akkömür (coğr., fiz.) Fr. houille blanche 1 78 akkuşaklı ördek (zool.) Fr. tadorne, canard tadorne, canard, lapin, canard ter­ rier, canard-renard Lat. Tadorna tadorna 1 79 - akkuyruklu kartal (zool.) Fr. orfraie, haliaete, pygarqu e Lat. Haliaetus albicilla 1 80 akkuyruk sallıyan (zool.) Fr. bergeronnette grise, ber­ gerette, lavandiere hoche­ q ueue Lat. M otaci lla al ba 1 81 aklan (coğr.) Os. maile Fr. versant 1 82 - akleylek (zool. ) Fr. cicogne blanche Liit. Ciconia ciconia 1 83 akmadde (zool.) Os. cevher-i ebyaz Fr. matiere blanche 1 84 - akmi ka (jeol.) Os. beyaz m i ka Fr. mica blanc 1 85 - akörtü Os. sıfak Fr. aponevrose 1 86 - akrep (zool.) Lat. Heterometrus longimanus 1 87 Akrep (astr.) Fr. Scorpion Lat. Scorpio 1 88 - akrepler (zool.) Os. akrebiye Fr. scorpionides Lat. Scorpionidae

1 76

-

-

-

-

-

-

KILAVUZU

7

akrep yüreği (-kalbi) (astr.) Os. kalb-ül-akrep Fr. Antores (Coeur d e Scor­ pion) 1 90 - akrolein (ki m.) Fr. acroleine 1 91 - akromatik bk. renksemez 1 92 akromatin bk. renksemez çekirdek özü 1 93 - akromatopsi bk. renk kör­ lüğü 1 94 - aksırtlı ağaçkakan (zool.) Uit. D ryobates leucetos 1 95 aksiyom (mat.) Os. m ütearife Fr. axiome 1 96 aksiyon (mat.) Os. esham Fr. action 1 97 aksolotl (zool.) Fr. axolotl 1 98 - akson bk. silind i r-eksen 1 99 - aksöğüt (bot.) Fr. saule blanche Uit. Salix alba 200 aksu gülü (bot.) Os. n i l üfer Fr. nenuphar blanc, lis d e des etangs, blanc d'eau, volet Liit. Nym phea alba 201 akşam tavus kelebeği (zool.) Lat. Smerinthus ocellata 202 aktel (kollagen tel) (biy.) Fr. fıbre collagene 203 aktif köm ü r (kim.) Os. fah m-ı fa'al Fr. carbone actif 204 akti nit (ki m .) Fr. actinit 205 aktinomorf bk. ışınsı 1 89

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

ORTA

8

206

-

207

-

208

-

209

-

210

-

211

-

212

-

213

-

214

-

215

-

216

-

217

-

218

-

219

-

220

-

221

-

(') G R E TİM

TElÜM L E R İ

aktinosferyum (zool.) Lat. Actinosphaerium akt i nyum (k m.) Fr. act i n i u m akustik (fiz.) Os. i l m-i savt Fr. acoustique akümülatör (fiz.) Fr. accumu lateur akya, altı parmak (zool.) Fr. liche Lat. Lichia amia akyakalı sinekkapan (zool.) Lat. M uscicapa albicollis akyuvar (zool.) Os. kü reyve-i beyza Fr. globule blanc akyuvar (biy.) Os. kü reyvat-ı beyza Fr. leucocyte akzar (biy.) Os. lefafe Fr. fascia alabalı k (zoôl.) Fr. truite com m u n e Lat. Sal mo trutta, Fario alabal ıkgiller (zool.) Fr. salmonides Lat. Sal monidae alabaş (bot.) Fr. gongylodes Lat. Brassica oleracea alacaakik, Kadıköytaşı (jeol). Fr. calcedoine alacabal ıkçıl (zool.) Fr. Ardeola ralloides alacakaranl ı k (astr.) Os. feci r, şafak Fr. crepuscule a'laca kumtaşı, alaca gre (jeol.) Fr. g res bigarres

222

-

223

-

224

-

225

-

226

-

227

-

228

-

229

-

230

-

231

-

232

-

233

-

234

-

235

-

236

-

237

-

KI L A V U Z U

alageyik, sığın (zool.) Fr. daim d'Europe Lat. Dama dama alakarga (zool.) Fr. geai com m u n Lat. Garru lus glandarius alan (mat.) Os. saha Fr. aire alan (fiz.) Os. saha Fr. champ alantoit (biy.) Os. usayb Fr. al lantoide Alaska musu (zool.) Lat. Alces alces alaş ı m (ki m.) Os. halita Fr. alliage albatr bk. sumermeri albatr kalkeri bk. Hacı· bektaş taşı al batros (zool.) Fr. al batros Lat. Diomedea exulans albedo (astr.) Fr. albedo albüm i n (kim.) Os. zü lal Fr. al b u m i n alçak-bas ı nç (kim.) Os. hala Fr. vacuum alçak-basınçlı (bot.) Fr. hypotonique alçak kıyılar (coğr .) Fr. côtes plates alçak ova (coğr.) Fr. plaine de niveau de base

OH.TA Ü6RETİM TEIÜMLERİ

238

239

-

-

240

-

241

-

242

-

243

-

244

-

245

-

246

-

247

-

248

-

249

-

250

-

251

252

253

-

-

-

254 -

255

-

alçalma, çökme (coğr.) Os. i n hitat Fr. affaissement alçalmak (astr.) Os. tedenni Fr. descendre (se baisser) alçı (jeol.) Fr. platre alçıtaş ı , j i ps (jeol.) Fr. gypse Aldebran (astr.) Os. Debran Fr. Aldebran aldehit (ki m.) Fr. aldehyde aldol (kim.) Fr. aldol aldopentoz (kim.) Fr. aldopentose aldotriyoz (kim.) Fr. aldotriose aldozlar (ki m.)

Fr. aldoses alem bk. evren alev (ki m.) Fr. feu alevlenme (ki m.) Os. iştial Fr. i nflammation alevlenmez (ki m.) Os. gayr-i kabil-i iştial Fr. i n i nflammable alfa ışını, alfa taneciği (fiz., kim.) Fr. particule alfa, helion alfa taneciği bk. alfa ışını algı (biy.) Os. idrak Fr. comprehension Algol (astr.) Fr. Algol

256

-

257

-

258

-

259

-

260

-

261

-

262

-

263

-

264

-

265

-

266

-

267

-

268

-

269

-

270

-

271

-

272

-

KILAVliZU

9

alıç bk. akdiken alın (zool.) Os. cephe Fr. front alın doğruları (mat.) Os. h utut-ı cebhiye Fr. lignes frontales alın düzlemi '\ mat.) Os. cephe müstevisi Fr. plan de front alınkemiği (zool.) Os. azm-ı cebhi Fr. os frontal alıştırma (mat.) Os. m ü marese Fr. exercise alifatik (kim.) Fr. aliphatiq ue alifatik bileşikler (ki m.) Fr. com poses aliphatiques al i minyum bronzu , ali m i n· yum tuncu (ki m.) Fr. bronze d 'ali m in iu m al im inyum karbür (kim.) Os. fah m-ı sani-i ali m i n y u m Fr. carbure d'al i m i n iu m alizarin (ki m.) Fr. alizari ne alizeler (coğr.) Fr. alizes alkal i (ki m.) Os. kalevi Fr. alcali al kal ili bk. alkali k alkal ik (ki m.) Os. kalevi Fr. alcali alkaliölçer bk. alkalölçer alkalölçer (ki m.) Os. m ikyas-ı kalevi Fr. alcalimetre

lO

ORTA

273

-

274

-

275

-

Ü 6 R E Tİl\l

T E R İMLEIÜ

alkali ölçme (ki m.) Fr. alcalimetre alkaloit (ki m.) Os. şibih kalevi Fr. alcaloide alkanlar (ki m.) Fr. alcans " alkı m , · gökkuşağı (fiz.) Os. kavs-i kuzah Fr. arc-en-ciel alkil barbitür (ki m.) Fr. alkyle barbituri q u e alkil ler (kim.) Fr. alkyles al kol (ki m.) Os. küul Fr. alcool al kolat (ki m.) Os. ku 1-ı muattar Fr. alcoolate alkol lü içkiler (kim.) Os. meşru bat-ı küuliye Fr. boissons alcooliques alkol mayalanması (kim.) Os. i hti mar-ı küuli Fr. fermentation alcoolique alkoloidler (kim.) Fr. alcoloides alkolölçer (ki m.) Os. m i kyas-ı küul Fr. alcoometre

289

-

290

-

291

-

·

276

-

277

-

278

-

279

-

280

281

282

-

-

-

283

-

284

-

285

-

286

-

287

-

288

-

al lotrop (ki m.) Fr. allotrope almanak (astr.) Os. salname Fr. almanach

292 293

-

294

-

295

-

296

-

297

-

298

-

299

-

300

-

301

-

302

-

303

-

304

-

3 05

-

almand in bk. Seylan taşı Al man gümüşü (ki m.) Os. malkiyör Fr. mai llechort

KILAVUZU

al maşık yapraklar (bot.) Os. evrak-ı m üteakibe Fr. feuil lesalternatives alotropi (ki m.) Fr. al lotropie alotropi k (kim.) Fr. allotropique alpaka (zool.) Fr. alpaca Alp sarısal kımı (bot.) Fr. cytise des Al pses Lat. Labu rnum al p i n u m A l p sistemi (coğr., jeol.) Fr. s ysteme de p lissents alpins alşi mi bk. si mya alt (biy.) Os. esfel Fr. i nferieur Altair (astr.) Os. Nesr-i tai r Fr. Altair altana-toplardamar (zool.) Os. verid-i ecvef-i süfla Fr. vei ne cave i nferieure altcins (bot.) Fr. sous-genre altçene (bi y.) Os. fekk-i esfel Fr. mandibule altderi (bot.) Fr. hypoderme altderi (bi y.) Os. edimme Fr. derme altdudak (biy.) Os. şefe-i süfla Fr. levre i nferieure La�. Labium alternatif akım bk. dalgal ı akım alternator bk. alternatör

ORTA

306

-

307

-

308

-

309

-

310

-

311

-

312

-

31 3

-

314

-

31 5

-

31 6

-

31 7

-

318

-

319

-

320

-

321

-

ÖÜRETİM

TERİMLERİ

alternatör (fiz.) Fr. alternateur altfamilya (bot.) Os. taht-ı fasile Fr. sous-famille altgeçiş (astr.) Os. m ü ru r-ı süfla Fr. passage i nferieur alt hava yuvarı (coğr.) Fr. troposphere altıgen (mat.) Os. müseddes Fr. hexagone altıl ı k (astr.) Os. süd üs-i daire Fr. sextant Uit. Sextans altın (kim.) Os. zer, zeheb Fr. . or altınböcek, gülböceği (zool.) Lat. Cetonia au rata altınguguk (zool.) Lat. Chrysococyx cupreus altınkefali (zool.) Uit. Mugil auratus altın köstebekgiller (zool.) Fr. eh rysoch lorides Lat. Chrysochloridae altın para (ki m.) Fr. monnaie d'or altınpenguen (zool.) Lat. Eudyptes chrysocome altınsinek (zool.) Lat. Lucilia caeser altınsuyu (kim.) Os. ma-i zerrin Fr. eau regale altıntavu k (zool.) Fr. lophophore, i mpey, mo­ nau l, ciseau d'or Lat. Lophophorus i m peyanus

322

-

323

-

324

-

325

-

326

-

327

-

328

-

329

-

330

-

331

-

332

-

333

-

334

-

335

-

336

-

337

-

338

-

KILAVUZU

11

altıntop (bot.) Uit. Citrus aurantium maxima altı ntop (tarım) İ ng. grapefru it Fr. pam plemousse altı tell i cennetkuşu (zool.) Uit. Parotia sexpennis altı yarıkl ıgi l ler (zool.) Fr. hexanchides Lat. Hexanchidae altkarın (biy.) Os. nahiye-i haseliye Fr. hypogastre altkavuşum (astr.) Os. i çti ma-i süfla Fr. conjonction inferieure altokümütü; bk. kababulut altostratüs bk. katmanbulut alt seskasları (biy.) Os. h u bal-i savtiye-i süfla Fr. cordes vocales i nferieurs altsınıf (bot.) Os. taht-ı sınıf Fr. sous-classe alttakı m (biy.) Fr. subordre alttakım (bot.) Fr. sous-ordre alt yumurtal ı k (yumurtalığı altta) (biy.) Os. mebiz-i esfel Fr. ovaire i nferieur aluatta bk. u luyan maymun alundum (kim.) Fr. alundum alüminat (ki m.) Fr. alumi nate alüvyon, l ı ğ (coğr., jeol.) Os. lahk Fr. alluvion

12

ORTA

ÖÔRETİ:-.l ThRİMLEH.İ

alOvyonlanma bk. alCivyon­ laşma 340 - alCivyonlaşma, l ığlanma (coğr.) Os. lahiklenme Fr. all uvionnement 341 - alCivyonlu, lığlı (coğr.) Os. lahki Fr. al l uvial 342 - alCivyonlu dağ eteği (coğr.) Fr. piedmont (plai n e al luvi­ ale de-) 343 - alü m i n (kim.) Fr. alumine 344 alü m i nyum (kim.) Fr. aluminium 3 4 5 alünit (jeol.) Fr. alu nite 346 - alveol bk. petekgözü 347 - alyanaklı maymun (zool.) Fr. macaque rhesus Lat. Macaca m u latte 348 - alyuvar (biy.) Os. kü reyve-i hamra Fr. globule rouge Lat. eryth rocyte, hematie 349 - Amazon papağanı (zool.) Fr. amazon d e l'Amazonie a ailes vertes Lat. Amazona amazonicae 339

-

-

-

350

- ambar (tarım) Fr. grenier

351

- Amerika antilopu (zool.) Lat. Antilocapra americana

352

- Amerika b ı l d ı rcını (zool.) Fr. coin de Vörginie Lat. Col i n us vi rgin ianus

3 53

-

Amerika çı narı (bot.) Fr. platane d'Occident Lat. Platanus occidentalis

KlL,\VllZU

- Amerika devekuşu (zool.) Fr. nandou americain Lat. rhea americana 355 - Amerika doymazı (zool.) Lat. Tantalus loculator 356 Amerika gürgeni (bot.) Fr. charme d 'Amerique Lat. Carpi nus americana 357 - Amerikan sarıasmagi l ler (zool.) Fr. icterides Lat. lcteridae 358 Amerika tapiri (zool.) Fr. tapir d'Amerique Lat. Tapi rus terrestris 359 - Amerika tavşanı Fr. agouti commun, lievre doree Lat. Dasyprocta aguti 360 - Amerika tütünü (bot.) Lat. Nicotiana rustica 361 amerikyum (ki m.) Lat. Americi u m 3 6 2 - ametal b k . madensi 363 - ametist (jeol.) Fr. amethyste 364 amfibi bk. iki yaşayışlı 3 6 5 - amfibol (jeol.) Fr. amphibol 366 - amfim iksi bk. karışmalı cücüklenme 367 - amfoter (ki m.) Fr. amphotere 368 - amipsi gözeler (biy.) Fr. cel l u les ami boides 369 - amidokapronik asidi (ki m.) Os. lösin Fr. adde amidocaproique, leucine 3 7 0 - amigdalin (kim.) Fr. amygdaline 354

-

-

-

-

ORTA

371

-

372

-

373

-

374

-

375

-

376

-

377

-

378

-

379

-

380 381 382

383

384

-

-

-

-

385

-

386

-

387

-

388

-

ô6RETİM T E RİML E R İ

amilalko l , pentanol (kim.) Fr. alcool amyliq ue, pentan ol ami lalkol mayalanması (kim.) Fr. fermentation amylique amilaz (bot., kim.) Fr. amylase amilobakter bas i l i (bot.) Fr. baci llus amylobacter amilopektin (ki m.) Fr. amylopectine ami loplast (bot.) Fr. amyloplaste amin (kim.) Fr. amine aminler (kim.) Fr. ami nes aminoaseti k asit, glikokol (kim.) Os. sü kker-i h u l am Fr. glycocolle, acide amino­ acetique ............... aminoasit (zool.) Fr. amino-acide aminopropyonik asit, alanin (kim.) Fr. acide amino propionique, alan ine amipler (zool.) Os. amibiye Fr. ami biens amit (kim.) Fr. amide amitoz bk. eşeysiz böl ünme ammonit (zool .) Fr. ammonite amniyonlular (zool.) Fr. amniotes amniyonsuzlar (zool.) Fr. anamn iotes

389

-

390

-

391

-

392

-

393

-

394

-

395

-

396

-

397

-

398

-

399

-

400

-

401

-

402

-

403

-

404

-

405

-

406

-

KlLAV U Z U

13

amniyos (biy.) Os. gışa-i amniyos Fr. amnion amonifi kasyon (ki m.) Fr. ammonifıcatiorı amonyak (kim.) Fr. ammoniac, ammoniaque" amonyak fermantasyonu (bot.) Fr. fermentation ammoniaq ue amonyu m (ki m.) Fr. ammorı i u m amonyum okzalat {ki m .) Fr. oxalate d'ammon i u m amonyu m siyanat (kim.) Os. kiyanusiyet-i amonyum Fr. cyanate d 'ammonium amper (fiz.) Fr. ampere amperölçer (fiz.) Fr. amperemetre ampirik fonksiyon (mat.) Fr. fonction empirique amplifikatör bk. yükselteç ampul (biy., zool.) Os. mecel Fr. ampou le amyant, yanmaztaş (kim., jeol.) Fr. amiante anaarı bk. beyarı ana atardamar,aort (zool., biy.) Os. ebher Fr. aorte anabolizm (zool.) Fr. anabolisme anaç (tarım) Fr. sujet anaçizgi bk. anadoğru

O R T A Ü 6 R E T İ M T E Rİ M L E Rİ K I L A V U Z U

407 408

-

-

409

-

41 0

-

41 1

-

41 2

-

41 3

-

41 4

-

41 5

-

41 6

-

41 7

-

41 8

-

41 9

-

420

421

-

-

anadamar (bot.) Fr. vaisseau pri ncipal anadoğru, anaçizgi (mat.) Os. m üvellit Fr. generatrice Anadolu kertenkelesi (zool.) Lat. Lacerta anatolica anagöze (bot.) Os. ümm-ül h ücre Fr. cell u le-mere anahtar (fiz.) Os. m iftah Fr. interrupteur anahücre bk. anagöze ana iklim bölgeleri (coğr.) Fr. zones cli matiques anakara bk. kara ana kesir (mat.) Os. kesr-i m üvellit Fr. fraction generatrice anakök (bot.) Os. cezr-i asli Fr. raci ne principale analiz (elektroliz yolu i l e) (kim.) Os. tah l i l Fr. analyse par electrolyse analiz (ki m.) Os. tah l i l Fr. analyse anal iz edici, (fiz.) Os. muhallil Fr. analyseu r

analizliyen

analiz etmek, analizlemek (ki m.) Os. tahl i l etmek Fr. analyser analizlemek etmek

bk.

analiz

422

-

423

-

424

-

425

-

426

-

427

-

analizliyen bk. analiz edici analog (biy.) Fr. analogue ana maki nes i , kuluçka ma­ kinesi (tarı m) Fr. couveuse artifıcielle ananas (bot.) Fr. ananas Ut. Ananas sativus ananasgi ller (bot.) Os. ahnasiye Fr. bromeliacees Liit. Bromeliaceae anases (fiz.) Os. savt-ı asli Fr. son fondamental

428 -

ana solukborusu, solukbo· rusu (biy., zool.) Os. şiryan-ı şezen Fr. trachee-artere

429

-

anason (bot.) Fr. anis Lat. Pim pinel la anisum

430

-

431

-

432

-

433

-

434

-

435

-

436

-

anatomi (zool.) Os. teşrih Fr. anatomie ana toplardamar (biy.) Os. verid-i ecvef Fr. cave (veine-) anayönler (coğr.) Os. cihat-ı asliye Fr. points card i naux andaluzit (jeol.) Fr. andalousite andezin (jeol.) Fr. andesine andezit bk. Ankara taşı andız (bot.) Liit. J u niperus d ru pacea

ORTA

437

-

438

-

439

-

440

-

441

-

442

-

443

-

444

-

445

-

446

-

447

-

448

-

449

-

450

-

451

-

45 2

-

453

-

Ö Ô RF:Tİ!'tl

T E RİML E Rİ

Andromet (astr.) Os. zat-ü l-Kü rsi Fr. Andromede Andromet takımyıldızı (astr.) Fr. costellation d' Andromede andromedit, meteor yağ­ muru (astr.) Fr. andromedite aneroit barometre (coğr.) Fr. aneroide anfolit (kim.) Fr. ampholyte anfoter (kim.) Fr. amphotere angıt (zool.) Fr. casarca roux, canard roux Lat. Casarca ferruginea anglezit (jeol.) Fr. anglesite 0 angström (A ) 0 Fr. angstroem (A ) anhidrit (kim.) Fr. anhyd ride anıklama, hazırlama (kim.) Os. istihzar Fr. preparation anıklamak, hazırlamak (ki m.) Os. istihzar etmek Fr. preparer anız (tarım) Fr. chau me anız bozma (tarı m) Fr. dechaumage anız bozmak (tarım) Fr. dechaumer anidrit, sert alçıtaşı (jeol.) Fr. anhyd rite ani l i n , ami nobenzen, fenilamin (kim.) Fr. anyline, aminobenzene, phenylami n e

454

-

455

-

456

-

457

-

458

-

4 59

-

460

-

461

-

462

-

463

-

464

-

465

-

466

-

467

-

468

-

469

-

K I L AVU Z U

15

a n i l i n (ki m.) Fr. aniline anilin formaldehid reçine­ leri (ki m.) Fr. resines aniline - formal­ dehyde anil i n karası (kim.) Fr. noir d'an i l i n e anizotrop (fiz.) Fr. anisotrope Anka (astr.) Fr. Phenix Lat. Phoenix Ankara keçisi, tiftik (zool.) Fr. chevre d 'Angora Ankara taşı (jeol.) Fr. andesite anlak (zool.) Os. zeka Fr. intel l igence anomal yıl (astr.) Os. sene-i i n h i rafiye Fr. annee anomalistique anorganik asitler (ki m.) Os. hamızat-ı gayr-i uzviye Fr. acides i norganiq ues anot (fiz., kim.) Fr. anode antarktika karası , antark­ tik kara (coğr.) Os. kutb-ı cen ubi kıtası Fr. terres antarctiq ues antarktik bölge (coğr.) Os. m ı ntaka-i kutb-ı cenu bi Fr. antarctique (region-) antarktik kara bk. antark­ tika karası anten (fiz.) Fr. antenne anten devresi (fiz.) Fr. circuit antenne

O RT A (-'ı(,RETİ:"tf T E RİML E Rİ K I L AVll Z U

16 470

-

471

-

472

-

473

-

474

-

47S

-

476

-

477

-

478

-

479

-

480

-

481

-

482

-

483

-

484

-

48S

-

Antep fıstığı (bot.) Fr. pistachier vrai Uit. Pistach ia vera antesedan yarma vadi (coğr.) Fr. antecedente (vallee-) antihomolog (mat.) Os. akisçe nazir Fr. antihomologue anti-katot (fiz.) Fr. anti-cathode antikli nal (yu kaç) (jeol.) Fr. anticlinal antiklor (ki m.) Os. muzad-ı klor Fr. antichlore antikor (karşıntan) (biy.) Os. m uzad-ı cisim Fr. anticorps anti kiklon bk. antisiklon antimon (ki m.) Fr. antimoine antipot (bot.) Os. m ütekabi l-ül-kadem Fr. antipode antiproton (fiz.) Fr. antiproton antiseptik bk. mi krop öl­ dürücü antisiklon, antikiklon (coğr.) Fr. anticyclone antitoksin (otalak - karşıtı) (zooL) Os. m uzad-ı sem Fr. antitoxine antomoloji (zool.) Fr. entomologie antrasit (coğr., jeol.) Fr. anth racite antrasit (kim.) Fr. anth racite antrok kalkeri (jeol.) Fr. calcaire a entroq ue

486

-

487

-

488

-

489

-

490

-

491

-

492

-

493

-

494

-

495

-

496

-

497

-

498

-

499

-

500

-

501

-

S02

-

S03

-

504 -

SOS

antropozoik (jeol.) Fr. anth ropozoique anus (biy.) Os. şerc Fr. anus anus yüzgeci (zool.) Fr. nageoire anale anyon (kim.) Fr. anion aort bk. anaatardamar aort yayı (zool.) Os. kavs-i e bher Fr. arc aortique apandis, (takı) (biy.) Os. zeyl Fr. appendice apatit (jeol.) Fr. apatite Apeninler (astr, coğ.) Fr. apennins aperea (zool.) Fr. aperea Lat. Cavia aperea apışarası (biy.) Os. ican Fr. perinee aplit (jeol.) Fr. aplite apogami bk. yumurtasız cücüklenme apojeni bk. dölyiti mi Apol lon kelebeği (zool .) Lat. Parnassius apol lo apomiksi bk. karışmasız cücüklenme apotek (bot.) Os. cihaz-ı tenasül-i şeyliye Fr. apotheces

-

aprelemek (kim.) Os. indiba', i hzar Fr. a p p retage

O R T A Ö Ô R E T İ M T E R İ M L E R İ K I L A VUZU

506

-

507

-

508

-

509

-

51 0

-

51 1

-

51 2

-

51 3

-

514

-

51 5

-

51 6

-

517

-

518

-

519

-

520

-

521

-

522

-

apotesi (bot.) Fr. apothecie, apothese apsis (mat.) Os. fazla Fr. abscisse aptest bozan bk. sığır ten­ yası ar (mat.) Fr. are ara bk. aral ık Arabacı (astr.) Os. Masik-ül-inan Fr. Cocher Uit. Auriga Arabistan akasyası, zam­ bak akasyası (bot.) Fr. acacia d' Arabie Lat. Acacia arabica araçizgisi (astr.) Fr. termi nateur aradeniz (coğr.) Fr. med iterranee aradoğrusu (mat.) Os. m ünebbih Fr. ligne de rappel araeşeylilik (zool.) Fr. i ntersexualite arafonksiyon (mat.) Fr. fonction intermediaire aragonit (jeol.) Fr. aragonite arakari (zool.) Fr. a racari Liit. Pteroglossus aracari arakesit (mat.) Os. fasl-ı m üşterek Fr. intersection arakonak (zool.) Fr. hôte i ntermediaire aralarında asal sayılar bk. aralarında böl ünmez sayı­ lar

523

-

524

-

525

-

526

-

527

-

aralarında bölünmez sayı­ lar (mat.) Os. m ütebayin aded ler Fr. nombre premiers entre eux aral ığın uçları (mat.) Os. hadd-i fasıl Fr. l i mites d'intervalle aralı k (fiz.) Os. fasıla Fr. i ntervalle aralı k (ara) (mat.) Os. fasıla Fr. i ntervalle arapayma (zool.) Lat. Arapaima gigas 528 Arap bülbülü (zool.) Lat. Pycnonotus xanthopygus Arap bülbülügil ler (zool.) Fr. pycnonotides Lat. Pycnonotidae Arapsaçı bk. b inyaprak otu Arap tavşanı (zool.) Lat. Jac u l us Jaculus Arap tavuğu (zool.) Lat. Pterocles alchata Arap zamkı (ki m.) Os. zamk-ı arabi Fr. gomme arabique araştırma (coğr.) Os. taharri Fr. recherche arazi bk. yerey ardı ç kuşu (zool.) Fr. grive Lat. Tu rd us pi laris ardıl (mat.) Fr. successif ardı l evre (bot., zool.) Fr. metaphase -

529

-

530

-

531

-

532

-

533

-

534

-

535

-

536

-

537

-

538

-

17

l8

O RTA

539

-

540

-

541

-

542

-

543

-

544

-

545

-

546

-

547

-

548

-

549

-

550

-

551

-

552

-

553

-

554

-

555

556

-

-

ÖÖRE'fİM

TE R İ M L E R İ

ardışık (mat.) Os. m ütevali, müteakip Fr. consecutif ardkök (biy.) Fr. corne posterieure arduvaz bk. kaygantaş arenikol (zool.) Fr. arenicole argalı (yaban koyun) (zool.) Fr. argali Uit. Ovis ammon argon (kim.) Fr. argon argus tavusu (zool.) Fr. argus geant Lat. Argusianus argus arı (tarı m.) Os. zenbur, nahl Fr. abei lle arı (kim.) Fr. pur arıbeyi (tarım) Fr. reine des abeilles arıcı l ı k (tarım) Fr. apiculture arıdöl (bot.) Os. hatt-ı saf Fr. ligne pur arı ispirto (kim.) Os. küul-i m utlak Fr. alcool absolu arıkil bk. kaolin

557

-

558

-

559

-

560

-

561

-

562

-

563

-

564

-

565

-

566

-

567

-

568

-

arıkilleşme bk. kao l inleşme

569

-

arıkuşu (zool.) Fr. guepier com m u n Lat. Merops apiaster

570

-

571

-

572

-

arıkuşugil ler (zool.) Fr. meropides Lat. Meropidae arılar bk. kanatl ılar

K I L A VllZll

arışahin (zool.) Fr. bond ree apivore Lat. Pernis apivorus arıt ı l ma (kim.) Os. tasfiye Fr. pu rifıcation arıtmak (ki m.) Os. tasfiye etmek Fr. purifıer aril (kim.) Fr. aryle Aristo feneri (zool.) Fr. lanterne d'Aristote aritmetik (mat.) Os. i l m-i h isab Fr. arithmetique aritmetik d izi bk. aritmetik d izisi aritmetik dizisi (mat.) Os. aded-i si lsile-i alelvila Fr. progression arith metique arjantit (kim.) Os. ruh-ı fıdda Fr. argentide ark (coğr.) Os. cedvel Fr. rigole, cana! d ' i rrigation ark (tarı m) Fr. rigole arka, art (biy.) Os. half, zah r Fr. posterieur arkadan solungaçl ılar (zool.) Fr. opisthobranches Uit. Opisthobranch iata arka göğüs (zool.) Fr. metathorax arkeen (jeol.) Fr. archeen arkegon (bot.) Os. uzv-u tenis Fr. archegon

t.) Fr. muflier iı grandes fleurs Lat. Antirrh i n u m majus 1 651 büyük çiçekli yüksükotu (bot.) Fr. digitale grandiflore Lat. Digitalis grandiflora 1 652 büyük çinçilya (zool.) Lat. Chinchilla brevicaudata 1 653 - büyük çuhaçiçeği (bot.) Fr. primevere iı grandes fleures lat. Pri mula grandiflora 1 654 büyük değer (maksimum-) (fiz.) Fr. val e u r maxi mum 1 655 b ü y ü k d ilaltı siniri (biy.) Os. asab-ı taht-el-lisani-i kebir Fr. hypoglosse (nerf-) 1 656 büyük dolaşım (zool.) Os. deveran-ı kebir Fr. grande ci rculation 1 657 - büyük eksen (mat.) Os. mihver-i kebir Fr. grand axe 1 645

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

KILAV U Z U

55

büyük galago (zool.) Fr. galago Lat. Galago crassicaudatus 1 659 - büyük geli m (c:oğr.) Os. medd-i ekme! Fr. vives eaux 1 660 büyük gidim (coğr.) Os. cezr-i ekme! Fr. mortes eaux 1 661 büyük ısın, büyük kalori (ki m.) Fr. grande calorie, m i l l ithermie 1 662 - büyükısırgan (bot.) Fr. ortie dioirq ue, grande gortie 1 663 büyük kalori (kilo kalori) (fi � .) Fr. grande calorie (kilocalorie) 1 664 - büyük kalori bk. büyük ısın 1 665 büyük karaciğer kelebeği (zool.) lat. Distomum hepaticum 1 666 büyük karides (zool.) lat. Penaeus trisulcatus 1 667 - büyük karı ncayiyen (zool .) Lat. Myrmecophage tridactyla 1 658

-

-

-

-

-

-

1 668 - büyük ked i balığı, büyük sakız levreği (zool.) Lat. Catulus stellaris 1 669 - büyük kervançull uğu (zool.) Fr. cou rlis arque Lat. Numenius arquatus 1 670 - Büyükköpek (astr.) Os. Ke/b-ül-ekber Fr. G rand-Chien Lat. Canis Major 1 671

-

büyükkulakl ıyarasa (zool.) Fr. oreillard com m u n Lat. Plecotus a u ritus

O R T A Ö Ö RE T İ M T E Rİ M L E Rİ K I L A V U Z U

56

-

1 673

-

1 674

-

1 675

-

1 676

•

1 677

-

1 678

-

1 679

-

büyüme ucu (bot.) Os. cezi' Fr. gemmule

1 680

-

1 681

-

1 682

-

1 683

-

büyükmus (zool.) Fr. original Lat. Alces gigas

1 684

-

büyük örümcekkuşu (zool) Fr. pie-grieche grise Lat. Lanius exc ubitor

1 685

-

büyük sakızlevreği bk. büyük kedibalığı büyük spor kesesi (bot.) Fr. macrosporange

1 686

-

1 687

-

büyükkum yılanbalığı (zool.) Fr. cicerelle Yun. Ammodytes lanceolatus

1 672

büyük kuyruklu deniz kır­ langıcı (zool.) Fr. sterne Lat. Sterne macrura büyüklük (mat.) Os. kemiyet Fr. grandeu r

büyük tavuskelebeği (zool.) Fr. saturnie grand paon Lat. Saturnia pyri

büyük toykuşu (zool.) Fr. outarde d ' E u rope Uit. Otis tarda

büyük yarasalar (zool.) Fr. megach i ropteres Yun. M egachi roptera büyük yatak (coğr.) Fr. lit maj e u r büyüme, gelişme (bot., biy.) Os. neşvünema Fr. croissance büyüteç (fiz.) Os. pertavsız Fr. loupe büyütkendoku (bot.) Os. tabaka-i m üvellide Fr. cam b i u m büzgen (-kas) Os. adale-i muassıra Fr. sphincter (muscle-)

c 1 688

-

1 689

-

1 690

-

1 691

-

1 692

-

1 693

-

1 694

-

1 695

-

1 696

-

1 697

-

1 698

-

1 699

-

1 700

-

cadı maki (zool.) Fr. tarsier spectre Lat. Tarsius tarsius cam boru (fiz.) Fr. tube de verre cam çubuk (ki m.) Fr. baguette camgözbal ığı (zool.) Fr. m ilandre d'Eu rope Lat. Galeus canis cam ı ıslatmıyan sıvılar Fr. liquide n'ayant pas mou­ ille le verre camsı cisim (zool.) Fr. hu meu r vitree camsı madde (fiz.) Fr. matiere vitreuse camsı süngerler (zool.) Os. isfenc-i silisi Fr. eponges silicieuses

1 701

-

1 702

-

-

1 704

-

1 705

-

1 706

-

1 707

-

canavarbal ığı (zool.) Lat. Carcharodon carcharias

1 708

-

canavarotu (bot.) Lat. orobanche Fr. Orobanche

1 709

-

1 71 0

-

1 71 1

-

1 71 2

-

canlı (bot.) Os. zevi l hayat Fr. etre vivant canl ı (biy.) Os. zihayat Fr. vivant

can l ı lar (biy.) 0>. zevi lhayat

1 703

canavarotugil l er (bot.) Os. orobahniye Fr. orobanchacees Lat. Orobanchaceae

canl ı cisimler (kim .) Os. escam-ı hayatiye Fr. corps organises

Fr. etres vivants cansız (biy.) Os. camid Fr. i nanime Cassini (Satürn ' ü n hal kaları) (astr.) Fr. Cassi n i (la separation cas­ sinieuse) Cava pangolini (zool.) Lat. Manis javanaica cebir (mat.) Os. cebir Fr. algebre cebir ifadesi (mat.) Os. ifade-i cebriye Fr. expression algebrique cebirsel (mat.) Os. cebri Fr. algebrique cebirsııl toplam (mat.) Os. mecmu-u cebri Fr. somme algebrique cehennem taşı (ki m.) Fr. pierre infernale cehennem taşı, gümüş nit­ rat (kim.) Os. azotiyet-i fıdda Fr. nitrate d'argent cehri (bot.) Lat. Rhamnus infectoria

58

ORTA

Ü 6- R E T İ M

T E R İ M L E Rİ

1 71 3 - cehrigiller (bot.) Os. inabiye fasilesi Fr. rhamnacees Lat. Rhamnaceae 1 71 4 - cengel (coğr.) İ ng. jungle 1 71 5 - cengeltavuğu (zool .) Lat. megapode t u m u l us Y u n . Megapod ius d u perreyi 1 71 6 - cennetbal ığıgi l ler (zool.) Fr. anabantides Lat. Anabantidae 1 71 7 - Cennetkuşu (astr.) Fr. Oiseau de Paradis Lat. Apus 1 71 8 - cennetbalığı (zool.) Lat. Polyacanthus viridiauratus 1 71 9 - cennetkuşugi ller (zool.) Fr. paradiseides Lat. Paradiseidae 1 720 centiyangil l er, kızıl kan­ trongi l ler (bot.) Os. centiyaniye Fr. gentianees Uit. Gentianaceae 1 721 - cep bk. kese 1 722 - Cetvel (astr.) Fr. regle Lat. Norma 1 723 - ceviz ağacı (bot.) Fr. noyer Lat. Juglans regia 1 724 - cevizgil ler (bot.) Os. ceviziye Fr. j uglandacees Lat. J uglandaceae 1 725 - Cezayir menekşesi (bot.) Fr. pervenche Lat. Vi nca 1 726 - cırlak sıçan (zool.) Uit. Cricetus cricctus ·-

KI L A V U Z U

1 727 - cırcırböceği (zool.) Fr. grillon des champs Lat. G ryllus campestris 1 728 - cıvalı basınçölçer (fiz.) Fr · barometre iı mercure 1 729 - cıva trompu (fiz.) Fr. trom pe de mercure 1 730 - cıvık mantarlar (bot.) Os. futur-u muhatiye Fr. myxomicetes 1 731 - cibre (tarım) Fr. marc de raisin 1 732 - ciğerotları bk. ciğeryosun­ ları 1 733 - ciğeryosu nları (bot.) Os. kebediyeler Fr. hepatiques 1 734 - cins (bot.) Fr. genre 1 735 - cis i m bk. nesne 1 736 - cisim (fiz., kim., mat.) Fr. corps 1 737 - cisimcik (biy.) Os. cüseyme Fr. corpuscule 1 738 - cisim merceği bk. nesne merceği 1 739 - civa (ki m.) Os. zeybak Fr. mercure 1 740 - c:iva (1) (kim.) Fr. mercureux 1 741 - civa (2) (kim.) Fr. mercurique 1 742 - civanperçemi (bot.) Fr. tabouret 1 743 - Cİ\'a ( 1 ) oksit (ki m.) Os. h u mz-ı zeybak Fr. oxyde mercureux 1 744 - coğrafya (coğr.) Fr. geog raphie

ORTA

-

1 746

-

-

coğrafya etmenleri (coğ.) Os. coğrafi amiller Fr. facteu rs geographiq ues coğrafya şartları (coğr.) Os. şerait-i coğrafi Fr. conditions geographiques Corti aygıtı (biy.) Fr. organe d e Corti cortin (astr.) Os. faza-ı gı 13.f-ı fatı r Fr. corti n e cro-magnon insanı (biy.) Lat. cro-magnon Crooks (fiz.) Fr. Crooks crossing over bk. sarılma cücebalaban (zoo l.) Yun. lxobrynchus min utus

1 748

-

1 749

-

1 750

-

1 751

-

1 752 1 753

T E Rİ M L E R {

coğrafyacı (coğ.) Y u n . geograph e

1 745

1 747

Ö 6 RE T İ M

-

1 759

-

1 760

-

1 761

-

1 762

-

1 763

-

1 764 1 765

cüce batakl ı ktavuğu (zool.) Lat. Porzana parva

1 754

-

1 755

-

cücegeyi kgi l ler (zool.) Fr. tragulides Lat. Tragulidae

-

1 757

-

cücemartı (zool.) Lat. Larus mi n ut us

-

-

1 766

-

1 767

-

1 768

-

cücekarabatak (zool.) Yun. Phalacrocoraux pygmaeus

1 756

59

cücesalyangoz (zool.) Fr. carychium Lat. Carychium cücesıçan (zool.) Fr. rat nain Yun. M icromys m i nutus cüce sıvacıkuşu (zool.) Lat. Sitta canadensis kruperi cüce sinek kapan (zool.) Lat. M usciciapa parva cüceyarasa (zool.) Yun. Myotis myotis cüceyırtıcıbal ıkçıl (zool.) Lat. Ardetta m i n uta cücük bk. oğulcuk cücük, embriyon (oğulcuk) (biy., bot.) Os. rüşeym Fr. embryon cücük kesesi, embriyon ke· sesi (bot.) Os. kise-i meşime Fr. e m b ryonnaire cücük taslağı, embriyon taslağı (bot.) Os. m u kaddem-i rüşeym Fr. preembriyon, proembryon

1 758

-

-

KI L A V U Z U

C vitamini (biy.) Fr. vitamine C

ç 1 769

-

1 770

-

1 771

-

1 772

-

1 773

-

1 774

-

1 775

-

1 776

-

1 777

-

1 778

-

1 779

-

1 780

-

1 781

-

1 782

-

çabuk oksitlenme (ki m.) Fr. oxydation rapide çaçabalığı (zool.) Fr. sprat Lat. Clu pea sprattus çağ, zaman (astr.) Fr. temps çağlıyan (jeol.) Fr. cascade çakal (zool .) Fr. chacal commun, loup dore Lat. Canis aureus çakaleriği (bot.) Fr. prunellier Lat. Prunus spi nosa çakıl (jeol.) Fr. caillou çakırkuşıı (zool.) Lat. Acci piter gentilis çakışık (mat.) Os. mütekatı Fr. co'incide çakışmak (mat.) Os. tekatu etmek Fr. co'i nci d e r çakmaktaşı (jeol.) Fr. si lex Çalgı (astr.) Os. Şelyak Fr. Lyre Lat. Lyra Çal ı (tarım) Fr. broussai lle Çallıbülü Lat. Sylvia kortensis

1 783

-

1 784

-

1 785

-

1 786

-

1 787

-

1 788

-

1 789

-

Çal ı karidesi (Zool) Fr. crangon com m u n , vette grise, salicoq u e Lat. Crangen crangen çal ı kuşu (zool.) Fr. roitelet hu ppe Lat. Regulus regulus çalı kuşugi l ler (zool.) Fr. regulidees Lat. Regulidae çal ı l ı k (coğr.) Fr. b roussai lle

cre­

çal ı l ı k, bük (coğr.) Fr. bois çam (bot.) Os. erze Fr. Pin Çambiti (zool) Fr. Chermes Lat. Chermes

çamçak (zool.) Fr. gardon blanc Lat. Leuciscus ruti lus 1 791 çamgi ller (bot.) Os. fıstık çamları Fr. pi nacees Lat. Pi naceae 1 792 çamgil ler bk. köknarlar 1 793 çamuka (zool .) Lat. Atherina hepsetus 1 794 çamu r (coğr., jeol.) Os. vahi l Fr. boue 1 795 çamur, balçık (coğr.) Alm. Sch l ick

1 790

-

-

-

-

-

-

O RTA

Ö ÔRETİM

T E Rİ M L E R İ

1 796 - çamurcu! - ku rbağagiller (zool.) Fr. pelobatides Lat. Pelobatidae 1 797 çamur semenderi (zool.) Fr. s i rene lacertine Lat. Si ren lacertina 1 798 - çanak (coğr.) Os. havza, h ufre Fr. cuvette 1 799 - çanak (bot.) Os. ke's Fr. calice 1 800 - çanaklaşma (-alanı) (coğr.) Fr. ennoyage (aire d'-) 1 801 - çanaklı basınölçer (fiz.) Fr. barometre a cuvette 1 802 çanak l i keni (bot.) Fr. lecanore 1 803 - çanaksı (biy.) Os. ke's1 Fr. caliciforme 1 804 çanakyaprağı (bot.) Os. varak-ı ke'si Fr. sepale 1 805 - çançiçeği (bot.) Fr. campanule Lat. Cam panu la 1 806 - çançiçeğigi ller (bot.) Os. cersiye Fr. campanulacees Lat. Campanu laceae 1 807 - çançiçekleri (bot.) Os. cersiyeler Fr. campanales 1 808 çanhayvanı (zool.) Fr. varticelle Lat. varticella 1 809 - çap (mat.) Os. kutur Fr. diametre -

-

-

-

KILAVUZU

61

1 81 0 - çapa (tarım) Fr. houe 1 81 1 çapak balığı (zool.) Fr. breme Lat. Abramis brama 1 81 2 çapalama (tarı m) Fr. sarclage 1 81 3 - çapalamak (tarım) Fr. sarcler 1 81 4 çapar (albino), akşar (zo:)I.) fr. albino 1 81 5 - çapraz (biy.) Os. tesa l ü b F r . decussation, chiasme 1 81 6 - çaprazlanma (zool.) Fr. croissement 1 81 7 - çapraztabaka (coğr.) Fr. entrecroise (couche-) 1 81 8 - çapraztozlaşma (bot.) Fr. allogamie 1 81 9 - çarkıfelekgi l ler (bot.) Fr. passifloracees 1 820 - çarpak (coğr.) Alm. Pral l hang 1 821 - çarpan (mat.) Os. mazrup, mazrubunfih Fr. facteur, m u ltiplicateur 1 822 çarpanlara ayırma (mat.) Os. mazru bata tefrik Fr. mise en facteur (mat.) 1 823 - ... çarpı Os . ... zarb ... Fr. m u ltiplie par... 1 824 - çarpılan (mat.) Os. mazrup Fr. m u lti plicante 1 825 çarpım (mat.) Os. hasıl-ı zarp Fr. prod uit 1 826 çarpı mlar eşitliği (mat.) Fr. egalite des produits -

-

-

-

...

-

-

62

(J R T A

Ö Ô R E Tİ M

çarpma (mat.) Os. zarp Fr. m ulti plication 1 828 çarpma (fiz.) Fr. col l i sion 1 829 - çarpmak (mat.) Os. zarbetmek Fr. m u ltiplier 1 830 çatal (yolçatağı) (coğr.) Fr. carrefour 1 831 çatalağız, delta (coğr.) Yun. Delta 1 832 çatal kuyruklu - bali nagi ller (zool.) Fr. balenopterides Lat. Balaenopteridae 1 833 çatallanma (coğr.) Fr. bifu rcation 1 834 çatalyeri (biy.) Os. mahall-i teşa'ub Fr. bifu rcation 1 835 çatı (biy.) Os. irtifak Fr. raphe 1 836 çatı kemiği (kas ı k kemiği) (biy.) Os. azm-ı ane Fr. pubis (as-) 1 837 çatışma (coğr.) Alm. Scharung 1 838 çatlak, kırık, kırı l ma (coğr.) Os. kesir Fr. fractu re, cassu re Fr. riviere 2839 Çatlak (cağ.) Os. i n k isar Fr. fissure 1 840 Çatlama b. açılma 1 841 Çavdar (bot. tarım} Fr seigle Lat. Secale cereale 1 842 Çavdar mahmuzu (bot.) Fr. claviceps, ergot de seigle Lat. Claviceps p u rpura

1 827

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

KI L A V U Z U

T E Rİ M L ERİ

Çavlan bk. büyük çağlıyan Çavuşkuşu (zool.) Os. h üthüt Fr. h uppe vu lgaire Lat. U p u pa epops 1 845 Çı?vuşkuşugiller (Zool.) Fr. u pu pides Lat. Upu pidae 1 846 Çay, Su, I rmak (coğr.) Fr. riviere

1 843 1 844

-

-

-

1 847 - çay, dere (coğr.) Fr. ruisseau 1 848 çay (bot., tarım) Fr. the Lat. Thea sinensis, Camel lia sinensis 1 849 çaygiller (bot.) Os. çaiye Fr. theacees, ternstroemiacee Lat. Ternstroemiaceae 1 850 çay ı r (coğr.) Fr. p rairie 1 851 çayır (tarı m) Fr. pre 1 852 çayır adaçayı, yabani ada­ çayı (bot.) Fr. sauge des pres Lat. Salvia pratensis 1 853 çay ı r atkuyruğu (bot.) Fr. prele des pres Lat. Equisetum pratense -

-

-

-

-

-

1 854

-

1 855

-

1 856

-

-

-

çayırdoğanı (zool.) Fr. busard Montagu Lat. Ci rcus pygarsus çayırgüzeli (bot.) Fr. agrostide vu lgaire çayırinci rkuşu (zool.) Fr. pipi farlouse, pipit far­ louse Lat. Anthus pratensis

ORTA

-

1 858

-

1 859

-

-

1 861

-

1 862

-

1 863

-

1 864

-

1 865

-

1 866

-

1 867

-

1 868

-

T E R İ M L E Rİ

çayırkertenkelesi (zool.) Lat. Lacerta praticola çayırköpeği (zool.) Fr. chien d e prairie, cynomys Yun. Cynomys socialis çayırku rbağası (zool.) Fr. grenoui l l e rousse Lat. Rana tem poraris çayırmantarı (bot.) Fr. agaric çayırnergisi bk. yabani zerrin çayırtavuğu (zool.) Yun. Ty m panuchus cupido çayırtırfı lı (bot.) Fr. trefle des pres çayıryu lafı (bot.) Os. çayır h ı ntası Fr. fromental, avoine elevee çeçesineği (zool.) Fr. tse-tse Lat. G lossina palpalis çekiçbalığı (zool.) Lat. Sphyrna zygaena çekiç başlı-uçarköpek (zool.) Lat. Hypsignathus monstrosus çekiç kemiği (biy., zool.) Os. azm-ı matraka Fr. marteau çekik durum, çeki lme, (soğulma) (coğr.) Os. nehirlerde suyun çeki l m esi Fr. etiage

1 857

1 860

Ö Ô R E Tİ lVI

1 869

-

1 870

-

1 871

-

çekilme bk. çekik durum

1 872

-

çekil m e bk. denizçekilmesi

1 873

-

çekilgen (coğr.) Fr. recessif

çekim (fiz., astr.) Os. cazibe Fr. attraction

KI L A V U Z U

63

çekinik (bot.) Fr. recessif 1 875 çekirdecik, çekirdekçik (bot., zool., biy.) Os. n üveyt Fr. nucleole 1 876 çekirdek (kim.) Fr. n ucleai re 1 877 çekirdek (biy., bot., kim .. coğr., tarım) Os. n üve Fr. noyau 1 878 çekirdekçik bk. çekirdecik 1 879 çekirdek fiziği (fiz.) Fr. physiq ue n ucleai re 1 880 çekirdek özsuyu (bot.) Os. usare-i nevatiye Fr. suc nucleaire 1 881 çekirdek özü (biy.) Fr. nucleTne 1 882 çekirdek plazması (bot.) Fr. n ucleoplasma 1 883 çekirdek suyu (biy.) Fr. caryolym phe 1 884 çekirdek zarı (bot.) Os. gışa-i nebati Fr. membrane n ucleaire 1 885 çekirge (tarı m) Fr. sauterelle 1 886 çekme (fiz.) Os. cer Fr. traction 1 887 çekme gücü (fiz.) Os. kuvve-i cerriye Fr. force de traction 1 888 çekmen (bot., zool.) Os. mi hcem Fr. ventouse 1 889 çekül (fiz., mat.) Os. şakul aleti Fr. fil a plomb 1 874

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

.•

64

ORTA

Ö (; R F. T İ M

çelik (ki m.) Fr. acier 1 891 - çeli k (tarım) Fr. bouture 1 892 çel i kbaş alabal ı k (zool.) Lat. Salmo irideus 1 893 - Çeli k kalem (astr.) Fr. Atelier du Sculpteur Ult. Caelum Scul ptoris 1 894 - çelikleme (tarı m) Fr. bouturage 1 895 çelişik (biy.) Os. m ütezad Fr. antagoniste 1 896 çeltik kargası (zool.) Fr. i bis falcinelle Lat. Plegadis falci nel l us 1 897 çember (mat.) Os. m u hit-i daire Fr. ci rconference 1 898 çemberimsi çevre (astr.) Fr. contour circulaire 1 899 - çemberkanal, denizyıld ızı (biy.) Fr. cana! circulaire 1 900 - çember yörünge (astr.) Os. mah rek-i dai revi Fr. orbite circulaire 1 890

-

-

-

-

-

-

1 901 - çene (biy.) Os. fek Fr. maxi lla 1 902

-

çene (biy.) Os. fek Fr. machoire

1 903 - çene altı bezi (biy.) Os. gudde- i taht-el-fekkiye Fr. sous-maxi l laire,gland maxiliaire 1 904 - çeneayağı (zool.) Fr. maxilli pede

TERİ M L L Rİ

KI L A V U Z U

çenek (biy .) Os. fekçe Fr. mandi bule 1 9Ö6 çenek (bot.) Os. filka Fr. cotyledon 1 907 - çenel (biy.) Os. fekki Fr. maxilaire 1 908 - çenesizler (zool.) Fr. agnathes Lat. Agnatha 1 909 çenet (bot.) Os. mısra' Fr. valve 1 91 0 - çeneucu (biy.) Os. zekani Fr. mental 1 91 1 - çeneucu altı (-bölgesi) (biy.) Os. nahiye-i taht-ez-zekaniye Fr. s u bmental (region-) 1 91 2 - çengel (biy.) Os. kelab Fr. crochet 1 91 3 - çeper bk. zar 1 91 4 - çeper (biy., fiz.) Os. cidar Fr. paroi 1 91 5 - çeper kemiği, yan kemiği (biy.) Os. azm-ı cidari Fr. parietal (os-) 1 91 6 - çeşit (biy., bot.) Os. tenevvu' Fr. variete 1 91 7 - çeşit (mat.) Fr. d iversite 1 91 8 çeşitkenar üçgen (met.) Os. m üsel les-i m u htelif - ül­ adla' Fr. triangle scalene 1 905

-

-

-

•..

-

ORTA

1 91 9

-

1 920

-

1 921

-

1 922

-

1 923

-

1 924 1 925

-

-

1 926

-

1 927

-

1 928

-

1 929

-

1 930

-

1 931

-

1 932

1 933

1 934

-

-

-

Ö Ü RETİM T E R İ M L R R İ

çevik j ibon (zool.) Lat. Hylobates agilis çevik kurbağa (zool.) Fr. grenouille agil e Lat. Rana agi lis çevirgeç, komütatör (fiz.) Fr. commutateu r çevre (-kası) (biy.) Os. adale-i medariye Fr. orbiculaire (muscle-) çevre (mat.) Os. m uhit Fr. perimetre çevre açı bk. çevre açısı çevre açısı (mat.) Os. m uhit-i zaviye Fr. angle i nscrit çevrebi l i m , (bot.) Fr. oecologie çevre eten düzeni (bot.) Fr. placentation parietale çevrel çember (mat.) Fr. ci rconference ci rconscrite çevrel yapraklar, halka d i ­ z i l i ş l i yapraklar (bot.) Os. evrak-ı hal kaviye Fr. feuil les verticil lees çevrem (coğr.) Fr. pourtour (contour) çevrem (bot.) Fr. verticille çevrem l i (bot.) Os. halkavi, feleki Fr. vertici lle çevren, (astr.) Os. ufu k Fr. horizon çevreteker (bot.) Os. daire-i m uhitiye Fr. pericycle

1 935

65

çevri (su veya hava çevrisi) bk. b u rgaç çevriktepe (coğr.) Alm. U m laufberg çevrim (fiz.) Os. devre Fr. eyde çevrimsel (kim.) Os. devri Fr. cyclique çığ (jeol.) Fr. avalanche çığa, çoka (zool.) Fr. sterlet Lat. Aci penser ruthen us çığır (coğr.) Os. mecra Fr. cours çığ oluğu, çığ yol u (jeol.) Fr. couloir d'avalanche çığ yolu bk. çığ oluğu çıkan-kalınbağırsak (biy.) Os. kolon-u said Fr. colon ascendant çıkarıl mak (biy.) Os. ıtrah edilmek Fr. etre eli m i ne ç ı karma (mat.) Os. tarh Fr. soustraction çıkarmak (biy.) Os. ıtrah etmek Fr. eliminer çıkarmak (mat.) Os. tarhetmek Fr. soustrai re çıkartı (biy.) Os. mavadd-ı ıtrahiye Fr. excrement çıkıntı (bot.) Fr. emergence

-

1 936

-

1 937

-

1 938

-

1 939

-

1 940

-

1 941

-

1 942

-

1 943 1 944

KILAVUZU

-

1 945

-

1 946

-

1 947

-

1 948

-

1 949

-

1 950

-

66

ORTA

1 951

-

1 952

-

1 953 1 954

-

-

1 955

-

1 951

-

1 957

-

1 958

-

1 959

-

1 960 1 961

1 962

-

-

-

1 963

-

1 964

-

1 965

-

1 966

-

1 967

-

Ö GRETİM

TERİMLER(

çıkıntı (biy.) Os. n ütG Fr. proces, processus çıkıntı (biy.) Fr. promontoire çıkıntı bk. burun çıkış düğüm noktası (astr.) Fr. noeud ascendant çıkış gerilimi (fiz.) Fr. voltage de sortie çı kış makarası (fiz.) Fr. pri maire çı kmaz (biy.) Os. retic d iverticule çıkmaz vadi, kör vadi (coğr.) Fr. vallee aveugle çıkrık (fiz.) Fr. rouet, t re u i l çı nar b k . doğuçınarı çınargiller (bot.) Os. del biye Fr. platanacees Uit. Platanaceae çınarımsı akçaağaç (bot.) Fr. erable plane, erable pla­ tane, faux sycomore Lat. Acer platanoides çıngıraklıyılan (zool.) Os. ef'i-i m ücelcel Fr. crotole çıplak yarasa (zool.) Uit. Chiromeles torquatus çıtırdama (ki m.) Fr. craquetement çıyan (zool.) Fr. scolopendre Lat. Scolopendra çiçek (bot., tarım) Os. zehr, zehre Fr. fleur

KI L A V U Z U

çiçek açmak (tarım) Os. tezehhür Fr. fleuri r çiçek d u ru m u (bot.) Os. vaziyet-i ezhar Fr. inflorescence çi ;:ekli bitkiler bk. tohumlu bitkiler çiçekli k (bot.) Os. mezher Fr. receptacle çiçek sapçığı (bot.) Os. züneyb-i zühre Fr. ped icelle çiçek sapı (bot.) Os. zeneb-i zü h re Fr. pedoncu le çiçeksime bk. tozlaşma çiçeksi neği (zool.) Yun. Anthomyia çiçeksiyen bk. tozlaşan çiçeksiz (bot.) Os. ma' d u m-üz-zühre Fr. ananth çiçeksiz bitkiler bk. sporlu bitkiler çiçektablası (bot.) Fr. receptable çiçek tomurcukları (bot.) Os. ezrar-ı züh revi Fr. bourgeons a fleurs çiçektozu (bot.) Os. gtıbar-ı tal' Fr. pollen çiçektozu borusu (bot.) Os. enbu be-i tal'iye Fr. t u be pol linique çiçektozu dışzarı, dışzar (bot.) Os. gışa-i haricl-i gu bar-ı tal' i Fr. exine

1 968

-

1 969

-

1 970

-

1 971

-

1 972

-

1 973

-

1 974 1 975 1 976 1 977

-

-

-

-

1 978

-

1 979

-

1 980

-

1 981

-

1 982

-

1 983

-

O RT A

Ö Ö R E Tİ M

çiçektozu içzarı (içzar) (bot.) Os. gışa-i dahi11-i gu bar-ı tiil'i Fr. i ntine çiçektozu kesesi (bot.) Os. kise-i tal'iye Fr. sac pollinique çiçektozu kümesi (bot.) Os. kütle-i tal' iye Fr. pol linie çiçek yaprağı bk. bürgü çiftdesi metre (mat.) Fr. double decimetre çiftdişliler (zool.) Fr. d u plicidentes Liit. D u p licidentata çifte-solu n u m l u balık (zool .) Fr. cuchia Yun. Amphipnous cuchia çifte-solunumlugi ller (zool.) Fr. amphipnoides Yun. Amphi pnoidae çift fonksiyon (mat.) Fr. fonction paire çiftkanatlılar, si nekler (zool.) Os. zülcenaheyn Fr. d ipteres Yun. Di ptera çiftleşme (zool.) Os. cima' Fr. coit çiftleşme (bot., tarım) Os. i l kah Fr. copulation çiftparmaklılar (zool.) Os. zevcib-ül-esbai' Fr. artiodactyles Yun. Artiodactyla çift sayı (mat.) Os. çift adet Fr. nombre pair

T E R İ M l� F. R İ

1 984

-

1 998

-

1 985

-

1 999

-

2000

-

1 986

-

2001

-

2002

-

2003

-

2004

-

2005

-

2006

-

2007

-

2008

-

2009

-

201 0

-

201 1

-

201 2

-

201 3

-

1 987 1 988 1 989

-

-

-

1 990

-

1 991

-

1 992

-

1 993

-

1 994

-

1 995

-

1 996

1 997

-

-

KI L A V U Z U

67

çift tam sayılar (mat.) Os. çift aded-i tam Fr. nombres entiers paires çift tartma (fiz.) Fr. double pesee çift yer değiştirme (kim. ı Fr. double decomposition çift yıldız (astr .) Fr. etoile double çift yumurta i kizi (biy.) Fr. bivitellius çiğdemgil ler bk. acıçiğdemgiller çiğlenme noktası (fiz.) Fr. points de rosee çiğneme (biy.) Os. madg Fr. mastication çiğneme kası (biy.) Os. adale-i madgiye Fr. masseter (muscleçiğneyici (zool.) Fr. broyeur

çilardıcı (zool.) Fr. rousserolle Yun. Acrocephalus arundinaceus çilek (bot.) Fr. fraisier Lat. Fragaria çilek (tarı m) Fr. fraise çi m (biy., bot.) Os. cürsu m e Fr. germe çimento (jeol.) Fr. ciment çimlenme (bot., tarım) Os. i ntaş Fr. germination

68

O R T A Ö G R E Tİ M

201 4

-

201 5

-

201 6

-

201 7

-

201 8

-

201 9

-

2020

-

2021

-

2022

-

2023

-

2024

-

2025

-

2026

-

2027

-

2028

-

çimlen mek (tarım) Os. intaş etmek Fr. germer çimlenme plazması (biy.) Fr. plasme germi natif çinçilyagil ler (zool.) Fr. viseaeiides Lat. Viseaciidae Çingene yengeci (zool.) Fr. erabe en rage Lat. Carcinus maenas Çi ngeyiği (zool.) Fr. eerf d e marais Lat. Hydroptes i nermis çinko (ki m.) Os. tutya Fr. zine Çinkobeyazı (kim) Fr. blane d e zine çinko klorürü (kim.) Os. klor-ı sani-i tutya Fr. eh loru re de zi ne çinko oksit (ki m.) Os. h u mz-u tutya Fr. oxyde de zine çipura (zool.) Fr. d u rade vulgaire Lat. Au rata au rata çita (zool.) Fr. guepard Lat. Aci nonyx j u bat us çitkuşu (zool.) Fr. troglodyte mignon Lat. Troglodytes troglodytes çitkuşugil ler (zool.) Fr. troglodytides Lat. Troglodytidae çitlembik (bot.) Fr. micocoulier çitötleğeni (7-0oL) Fr. fauette babillard Lat. Sylvia cu rruea

T F. R İ M L E Rİ

2029

-

2030

-

2031

-

2032

-

2033

-

2034

-

2035

-

2036

-

2037

-

2038

-

2039

-

2040

-

2041

-

2042

-

2043

-

KTL A V V Z U

çitsarmaşığı (bot.) Os. u leyk Fr. l iseron çitserçesi (zool.) Fr. aceuteur mouchet Lat. Prunella modularis çivisiz kalkanbalığı (zool.) Fr. tu rbot lisse, turbot sans piq uants, barbache Lat. Rombus laevis çivit (ki m.) Os. nil Fr. indigo çiy (eoğr.) Fr. rosee çizelge (mat.) Fr. tableau çizge, grafik (faz., mat.) Fr. graph ique çizgi (biy., mat.) Os. hat Fr. l igne çizgi grafiği (mat.) Fr. graphique cu rvi l igne çizgi l (geometride) bk. bi· rinci derece (cebirde) çizgil (fiz.) Os. hatti Fr. lineaire çizgilerin ters çevrilmesi (astr.) Fr. renversement des raies d u speetre çizgil i çakıl (coğr., jeol.) Os. muhattat çakıl Fr. eai llou strie çizgi l i kas (biy.) Os. adale-i m u hattata Fr. strie (m uscle-) çizgil i kertenkele (zool.) Lat. Lacerta strigata

O RTA

2044 2045

-

-

2046

-

2047

-

2048

-

2049

-

2050

-

2051 2052 2053

-

-

-

2054

-

2055

-

2056

-

2057

-

2058

-

2059

-

2060

-

Ö Ô R E T İ \1

T E Rİ M L E Rİ

çizgil i külte bk. çiziktaş çizgil i ötleğenkuşu (zool.) Lat. Sylvia nisoria çizgi l i sırtlan (zool.) Fr. hyene rayee Ult. Hyaena striata çizgil i sinek (zool.) Fr. stegamyie Lat. Aedes aegypti çizgilisinekkapan (zool.) Fr. gabe manche gris Lat. M uscicapa striata çizgi l i zorilli (zool.) Fr. zoril le Lat. Zorilla striata çizgisel bk. birinci derece (cebirde) çizgi bk. olukçuk çizi bk. karık çizi kölçek (coğr.) Fr. echelle decimale çizi ktaş, çizgil i külte (jeol.) Os. çizgili sahra Fr. roche striee çizim (mat.) Os. terim Fr. construction çizmek (mat.) Fr. tracer, construire çoban (tarım) Fr. berger Çoban (astr.) Os. El-avva Fr. Bouvier Uit. Boötes çobanaldatan (zool.) com m u n , Fr. engoulevent tette-chevre, caprim ulgus Uit. Capri m ulgus eu ropaeus çobanaldatangi l ler (zool.) Fr. caprim ulgides U\t. Capri m ulgiadae

-

2062

-

2063

-

2064

-

2065

-

2066

-

2067

-

-

-

2070

-

2071

-

2072

-

2073

-

2074

-

2075

-

69

çobançantası (bot.) Fr. bourse a pasteu r çobandeğneği (bot.) Fr. renouee Yun. Polygonu m çobanköpeği (zool .) Fr. chien de berger çobankuşu (zool.) Fr. Chauna chavaria çobanpüskülügil l er (bot.) Os. şarabet-ü r-raiye Fr. aqu ifoliacees çobanyıldızı (astr.) Os. züh re Fr. etoile du berger çoğalan aritmetik dizi (mat.) Os. silsile-i adediye-i müte­ zayide Fr. progression arithmetique croissante çoka bk. çığa çokayakl ılar (-bacakl ılar) (zool.) Os. zat-ül-ercül-ül-kesire Fr. myriapodes, myriopodes Yun. Myriapoda çokbakışı m l ı bk. ışınsı

2061

2068 2069

KILAV U Z U

çokbasamaklı sayı (mat.) Fr. nombres a plusieurs or­ d eres çokcücüklülük, (zool.) Fr. polyembryonie çokçiçekli tal k ı m (bot.) Fr. cyme m ultiflore

çokdişli mersinbalığı (zcol.) Fr. polyodontides Y u n . Polyodontidae çokdüzlemli açı (mat.) Os. zaviye-i m ücesseme Fr. angle polyedre

70

2076

O R T A Ö Ü R E T İ M T E Rİ M L E R İ KlL A V U Z U

-

2077

-

2078

-

2079

-

2080

-

2081

-

2082

-

2083

-

2084

-

2085

-

2086

-

2087

-

2088

2089

-

-

2090

-

2091

-

çok embriyonl u l u k b k . çok cücüklülük çokgen (mat.) Os. m udafla• Fr. polygone çokgözeli (biy.) Os. kes i r ül-hücre Fr. m ultice l l ulaire çok gözeli bitkiler, (zool.) Os. kesir-ül-hücre n ebatat Yun. metaphytes çokgözeliler (zool.) Fr. metazoires Yun. M etazoa çokgözlü yumurtalık (bot.) Fr. ovai re pll• rilocu laire çok h ücreli bitkiler bk. çok­ gözeli bitkiler çokkıl lı lar (zool.) Fr. polychetes Yun. Polichaeta çok kısadalgalar (fiz.) Fr. ondes u ltra courtes çokkollu talk ı m (bot.) Os. mevciye-i kesir-ül-canib Fr. cyme m ultipare çokkutuplu sinir (biy.) Fr. neurone m u ltipolaire çoklu k (mat.) Os. kemiyet Fr. q uantite çoksaçaklıgi ller (zool.) Fr. polypterides Lat. Polypteridae çoksıralı epitelyum (biy.) Fr. epithel i u m stratifıe çokspermalılık, (zool.) Fr. polyspermie çok şekilli, bol şekil l i (kim.) Os. kasir-ül-eşkal Fr. polymorphe

2092 2093

-

-

2094

-

2095

-

2096

-

2097

-

2098

-

2099

-

2100

-

21 01

-

21 02

-

21 03

-

2104

-

201 5

-

21 06 2107

-

-

çok teri m l i bk. çok üyeli çok üyel i, çok terimli (mat.) Os. zuhud Gd-ı kesire Fr. polynôme çokyap ı m l ı , (ki m.) Os. gayr-i m ütecanis Fr. heterogene çoky ı l l ı k bitki (bot.) Fr. p lante vivace çokyüzlü (mat.) Os. kesir-ül-vücGh Fr. polyed re çomakgöz (biy.) Fr. om matidie çorba kap l u mbağası (zool.) Fr. chelonee, chelone Lat. Chelonia mydas çotira bal ığı (zool.) Lat. Balistes capriscus çoti ragil ler (zool.) Fr. balistides Lat. Balistidae çökek (coğr.) Os. i n h i dam h ufresi Fr. fosse d'effondrement çökek, çukurluk (karada) (coğr.) Os. m ü nhat yer Fr. depression çökel, çökelti (kim.) Os. rüs G b Fr. depôt çökelek (ki m.) Os. rüs G b Fr. precipite çökelmek (kim.) Os. teressü b etmek Fr. precipiter (se-) çökelti bk. çökel çökelti (biy.) Os. teressüb Fr. precipitation

O lt'I A

Ö Ü R I: T i M T E R İ M L E R İ K I L A V U Z U

71

21 23 - çölümsü alan (coğr.) Fr. region semi-desertique 21 24 - çölvaranı (zool.) Fr. varan des sables Lat. Varanus griseus 21 25 - çömlekçi kili (jeol.) Os. acin1 kil Fr. argile plastique 2126 - çözgen, çözücü (kim.) Os. m u hal l i l F r . d issolvant 21 27 - çözme (mat.) Os. hal Fr. resol ution 21 28 - çözme, çözüm (mat.) Os. hal, hal neticesi Fr. solution 21 29 - çözmek (mat.) Os. hal letmek Fr. resoudre 21 30 - çözmek (ki m.) Os. inhilal ettirmek Fr. dissoudre 21 31 - çözücü bk. çözgen 21 32 - çözül m e noktası (kim.) Os. nokta-i i nh ilal Fr. point de dissolution 21 33 - çözüm bk. çözme 21 34 - çözüm takıları (mat.) Fr. system e de solution 21 1 9 - çölkoşarı (zool.) 21 35 - çöziinme, erime (kim., fiz.) Fr. courvite Os. i nh ilal Uit. Cursorius cursor Fr. dissolution 21 20 - çöller bölgesi (coğr.) 21 36 - çözünmek, erimek (ki m.) Fr. region desertique Os. i nh ilal etmek Fr. dissoudre (se-) 21 21 - çöltavuğugil ler (zool.) 21 37 - çözünmez, erimez (ki m.) Fr. pteroclides Os. gayr-i m ü n hal Uit. Pteroclida� Fr. insol uble 21 22 - çöltilkisi (zool.) 21 38 - çözünmüş, erimiş (kim.) Fr. fennec, renard du Sahara Os. m ü n hal Fr. dissout Lat. Canis zerda

21 08 - çökeltin (biy.) Fr. preci pitine 21 09 - çökeltmek (ki m.) Os. tersib etmek Fr. precipiter 21 1 0 - çökme, alçalma (coğr., jeol.) Os. i n hitat Fr. affaissement 21 1 1 - çökme (coğr.) Os. i nhidam Fr. effond rement 21 1 2 - çöküntü hendeği (coğr.) Os. h ufre-i i n hidamiye Alm. G raben 21 1 3 - çöküntü ovaları (coğr.) Os. i nhidam ovaları Fr. plai nes d'effondrement 21 1 4 - çöl (coğr.) Os. badiye Fr. desert 21 1 5 - çöl agaması (zool.) Lat. Agama m utabilis 21 1 6 - çöl bitkileri (coğr.) Os. çöl n ebatatı Fr. vegetation desertique 21 1 7 - çöl boğması (coğr.) Fr. ennoyage desertique 21 1 8 - çöl i k l i m i (coğr.) Fr. cli mat desertique

O RT A Ö Ö R E T İ M T E R İ M L E Rİ K I L A V U Z U

72

21 39

-

21 40

-

21 41

2142

21 43

2144

-

-

-

-

21 45

-

2146

-

21 47

-

çözünür, erir (ki m.) Os. m ün hal Fr. solu ble çözünürlük, erirl ik (ki m.) Os. kabiliyet-i i n h i laliye Fr. sol ubilite çözüşme (ki m.) Os. i ntiza Fr. dissociation çözüşme derecesi (kim.) Os. d erece-i i ntiza Fr. degre de d issociation çubukböceği (sopa çekirgesi) (zool.) Fr. dixi pus çuhaçiçeği (bot.) Fr. prinıevere Lat. Prinıula officinalis çuhaçiçeğigil ler (bot.) Os. rebiye Fr. prinıulacees Lat. Prinıulaceae çukur (biy., coğr.) Os. h ufre Fr. fosse çukur ayna (fiz.) Os. rn u ka'ar ayna Fr. rniroir concave

2148

2149 21 50

çukurel (coğr.) Os. m ü n hat arazi Alnı . Tiefland çukurluk (karada) bk. çökek çulhakuşu (zool.) Fr. remiz U\t. Remiz pend u l inus çulluk (zool.} Fr. becasse Lat. Scolopax rusticola çullukgil ler (zool.) Fr. scolopacides Lat. Scolopacidae Çulpan, (astr.) Os. zü h re Fr. venus çurçurbalığı Liit. Crenilabrus rnediterraneus çürükçül (zool., coğr., bot., biy.) Fr. saprophyte

-

-

-

21 51

-

21 52

-

21 53

-

21 54

-

21 55

-

21 56

-

21 57

-

21 58

-

çürüklük bk. çürükçül çürü kçü l beslenme ( bot.) Fr. saprophytisrne çürüme (kim.) Os. tefessüh Fr. purifıcation

D

dağ (coğr.) Os. cebel Fr. montag n e 21 60 - dağarası (coğr.) Fr. coulisse 21 61 - dağbilgisi (coğr.) Os. mebhas-ı tasvir-i cibal Fr. orographie 2162 dağçamı (bot.) Lat. Pinus montana 21 63 dağeteği ovaları (coğr.) Fr. plaines de piedmont 21 64 dağgöçmesi (coğr.) Fr. chute de montagne Alnı. Bergsturz 2165 dağıl ı m (ki m.) Os. i ntişar Fr. d ispersion 21 66 dağılış (coğr.) Os. tevezzü' Fr. repartition 21 67 dağıl ı m derecesi (kim.) Os. derece-i i n h i lal Fr. degre de dispersite 21 68 dağılma (ayrışı m) (coğr.) Os. tahall ü l Fr. decomposition 21 69 dağınık (coğr.) Os. m ü ntakil Fr. meuble 21 70 dağ ı n ı k çiçek (bot.) Os. zü h r-i gayr-i m untazam Fr. fleur i rreguliere 21 71 dağınık eten düzeni (bot.) Fr. placentation 21 59

-

21 72 21 73

-

2 1 75

-

21 76

-

21 72

-

21 78

-

-

21 79

-

-

-

21 74

-

-

dağınık yerleşme (coğr.) Fr. peuplement dağ iklimi (coğr.) Fr. cli mat alpin dağ ispi nozu (zool.) Fr. pinsion des Ardennes lat. Fringilla montifıngilla dağ-kara ol uşması (coğr.) Fr. diastrophisme - dağkeçisi (zool.) Fr. chamois lat. Ru picapra rupicapra dağ sall ıyanı (zool.) lat. Motacilla cinerea dağlıyan (ki m.) Os. kavi Fr. cauterisant dağoluşu, (dağoluş) (jeol.) Os. t=kevvün-ü cibal Fr. orogenie dağoluş bk. dağ oluşu dağoluşsal bk. orojenik dağ otlağı (coğr.) Fr. al page dağserçesi (zool.) Fr. friquet Lat. Passer montanus dağsıçanı (zool.) Fr. marmotte com mune, mar­ motte des Alpes Uit. Marmota marmota dağtabiri (zool.) Lat. Tapi rus pi nchacus dağzebrası (zool.) Fr. Equ us zebra -

21 80 21 81 21 82

-

-

-

-

-

21 83

-

-

21 84

-

21 85

-

21 86

-

-

-

O R T A ü G R E Tİ :\l T E l.:.İ :'vl L E ltİ K I L A V l ; z u

74

daire, çember (mat.) Os. daire Fr. cerde 2188 - dairesel fonksiyonlar Os. devri tabi Fr. fonctions circulaires 2189 - dairesel hareket (fiz.) Os. hareket-i devraniye Fr. mouvement circulaire 21 90 - dakika (mat.) Fr. m i rı ute 21 91 dakika (fü.) Fr. m i n ute 2192 dakikalık açı (mat.) Fr. angle d'une m i nute 21 93 - dal (biyol., bot.) Os. gusu n Fr. rameau 21 94 dal (tarım) Fr. branche 21 95 dalak (biyol., zool.) Os. tahal Fr. rate 2187

-

-

-

-

-

21 96 - dalama (irkil me), (i rkiltme) (bot., zool., biy.) Os. taharrüş Fr. i rritation 21 97 - dalamak (i rkiltmek) (biy.) Os. tahriş etmek Fr. i rriter 21 98 - dalap bk. kızgı n l ı k 21 99

-

2200

-

2201

-

2202 - dalga (coğr.) Os. mevce Fr. vague 2203 - dalga (fiz.) Os. mevce Fr. onde 2204 - dalga aşındı rması (coğr.) Os. iti kal-i bahri Fr. abrasion 2205 dalga boyu (fiı:.) Os. tul-ü nevç F� longueur d 'onde -

2206 - dalga çatlaması (coğr.) Fr. ressac 2207 - dalga düzlüğü (coğr.) Fr. plate-forme littorale 2208 dalga hareketi (fiz.) Fr. rnouvement ondulatoire 2209 dalga kıran (coğr.) Fr. brise-lames 221 O - dalgalı akım , alternatif akı m (fiz.) Os. m ütenavip cereyan Fr. courant alternatif 221 1 - dalgalı zar (zool.) Fr. rnembrane ondulante 221 2 dalga yüzeyi (fiz.) Fr. su rface d'onde 221 3 - dalgıç kuşları (zool.) Fr. pygopodes Lat. Pygopodes -

-

-

dalgıç kuşugi l ler (zool.) Fr. colym bides Uit. Colym bidae

dalayrn (irkilten) (biy.) Os. m uharriş Fr. i rritant

221 4

dalayıcı tüyler, savunma tüyleri (bot.) Fr. poi ls utricants

221 5 - dalıcı martıgi l ler (zool.) Fr. alcides Lat. Alcidae

daldırma (tarı m) Os. fesi Fr. marcottage

221 6 - dal ız (biy.) Os. dehliz Fr. vestibule

-

O RT A ü 6 RETi :.ı T E R İ M L E Rİ K J L A V U Z U

221 7

-

221 8

-

221 9

-

2220

-

2221

-

2222

-

2223

-

2224

-

2225

-

2226

-

2227 2228

2229

-

-

-

2130

-

2231

-

dal l ı (biy.) Os. müteşa' i b Fr. ramifıe

2232

-

dal l ı borumsu bez (biy.) Fr. glande tubuleuse ramifıe

2233

-

2234

-

2235

-

2236

-

2237

-

2238

-

2239

-

2240

-

2241

-

2242

-

2243

-

2244

-

dalmaçya tipi kıyılar (coğr.) Fr. côtes de "type dalmate" Dalton hastalığı (zool.) Fr. daltonisme, dyschromatopsie damak (biy.) Os. hanek Fr. palais damak eteği Os. şira ü l-hanek Fr. voi le d u palais damak kemiği (biy.) Os. ku bbet-ül-hanek Fr. palatin (os-) damar (coğr., jeol.) Fr. fi lon damar (bot.) Os. useybat Fr. nervure damar (bot., zool.) Os. via Fr. vaisseau damarb i l i m bk.damarbil i m i damarbilimi (biy.) Os. mebhas-ül-eviye Fr. angilogie damar daraltan (biy.) Os. m u kabbız-ı eviye Fr. vaso-constructeur damar demeti (bot.) Fr. groupe de vaisseaux damar genişleten (biy.) Os. m uvessi-i eviye Fr. vaso-dilatateur

75

damarlar (biy.) Os. ev'iye Fr. vaisseaux damar tabaka bk. damarlı tabaka çiçeksizler bk. damarlı damarlı sporlu bitkiler damarlı saporlu bitkiler (bot.) Os. zat-ül-i l kah-ı hafiye-i viaiye Fr. cryptogames vascu laires damarlı tabaka, damar ta­ baka (biy.) Os. tabaka-i m eşimiye Fr. choroide damar yayı (lıemal yayı) (biy.) Os. kavs-i eviyev1 Fr. arc hemal damıtık (kim.) Os. m u kattar Fr. distille damıtık su (ki m.) Os. ma-i m u kattar Fr. eau disti l l ee damıtma (ki m.) Os. taktir Fr. d isti llation damıtma aygıtı (kim.) Fr. appareil de d isti l lation damıtma balonu (ki m.) Os. taktir balonu Fr. ballan a d istillation damkoruğu (bot.) Fr. orpin Lat. Sed u m damkoruğugi l ler (bot.) Os. lahmiye Fr. caraasulacees Lat. Crassulaceae

76

ORTA

2245

-

2246

-

2247

-

2248

-

2249

-

2250

-

2251

-

2252

-

2253

2254 2255

-

-

-

2256

-

2257

-

2258

-

2259

-

2260

-

2261

-

Ô Ü R E Tİ .\1

T E Rİ M L E Rİ K I L A V U Z l-1

damlama (bot.) Fr. guttation dana (tarım) Fr. veau danaburnu (zool.) Fr. courtiliere, taupe-gril lon Lat. Gryllotalpa gryllotalpa Danford kertenkelesi (zool.) Lat. Lacerta danfordi dara (mat.) Fr. tare daraçı (mat.) Os. zaviye-i hadde Fr. angle aigu daraçılı ikizkenar üçgen Fr. triangle isocele aux angles aigus daraçılı üçgen (mat.) Os. müselles had-üz-zaviye Fr. triangle ayant J es angles aigus darı (bot.) Fr. millet, panic millet Lat. Panicum m iliace u m darvinism b k . darwinci l i k darwincilik (biy., zool.) Fr. darwi nisme dar yapraklı semerotu(bot.) Fr. massette a feu i l les etroites Lat. Typha angustifolia dasit (jeol.) Fr. dacite dayanak (cebirde) bk. taban (geometride)

2262

-

2263

-

2264

-

2265

-

2266

-

2267

-

'.'.268

-

2269

-

2270

-

2271

-

2272

-

2273

-

2274

-

2275

-

2276

-

dayire bk. teker dayire parçası (mat.) Os. kıt'a-i daire Fr. segment dayiresel (mat.) Os. dai revi

defne (bot.) Fr. laurier defne ağacı (bot.) Fr. lau rier noble Lat. Laurus nobilis defnegil ler (bot.) Os. gariye Fr. lau racees Lat. La u raceae değer (mat.) Os. kıymet Fr. valeur değerlendirmek (mat.) Fr. eval uer değirmentaşı (jeol.) Fr. meuliere değiş (biy.) Os. mübadele Fr. echange değişebilme (biy.) Fr. variabilite değişen devim, değişen hareket (fiz.) Os. hareket-i m ütehavvile Fr. mouvement varie değişen hareket bk. değişen devim değişim (mat., zool.) Os. tahavvü l Fr. variation değişke, (zool.) Os. tadil Fr. mod ifıcation değişkemek (biy.) Os. tad i l etmek Fr. modifıer değişken (mat.) Os. mütehavvil Fr. variable değişmez (mat.) Os. sabite Fr. constante

O R T A Ö G RETİ:'lf T E Rİ M L E Rİ

2277

-

2278

-

2279

-

2280

-

2281

-

2282

-

2283

-

2284 2285

-

2286

-

2287

-

2288

-

2289

-

2290

-

2291

2292

-

-

değişmez doku (bot.) Os. nesc-i daimi Fr. tissu permanent değiştirgeç (ki m .) Os. m übeddil Fr. convertisseu r değit altı, teğet altı (mat.) Os. taht-ı m ü mas Fr. sous-tangente değme (ki m.) Os. temas Fr. contact. değme kirişi (mat.) Fr. corde de contact değme noktası (mat.) Os. nokta-i temas Fr. point de contact değme noktas ı , uygulama noktası (f iz.) Os. nokta-i tatb i k Fr. poids d'application değşin i m bk. mütasyon değşi nci l i k bk. mütasyon Deimos (astr.) Fr. Deimos dekagram (mat.) Fr. decagramme dekalitre (mat.) Fr. decalitre

2293

-

2294

-

2295

-

2296

-

2297

-

2298

-

2299

-

2300

-

2301

-

2302

-

2303

-

2304

-

2305

-

dekametre (mat.) Fr. decametre

2306

-

dekametre kare (mat.) Os. dekametre m u rabbaı Fr. decametre carre

2307

-

dekametre küb, dekametre [{Üp (mat.) Os. dekametre m i kabı Fr. decametre cube dekametre küp bk. deka­ metre kü b

K I L AV U Z U

dekar (mat.) Fr. decare dekstrin (bio. kim.) Fr. dextri ne delesyon bk. eksik l i k delice (bot.) Fr ivraie Lat. Lol i u m temulentu m delice doğan (zool.) Lat. Falce subbuteo del i k (biy.) Os. s u kbe Fr. trou del ikçik (biy.) Os. mesame Fr. pore del ikli kapsül (bot.) Fr. capsule poricide del ikl i ler (zool . ) Os. zat- üs-su kabat

delip emici (biy.) Fr. piqueur delta bk. çatalağız delta kası (biy.) Os. adale-i daliye Fr. m uscle de!to"i de deltamsı (biy.) Os. dali Fr. deltoide delta ovaları (coğr.) Fr. plaine delta"iques deltoid (mat.) Fr. deltolde

2308

-

demet bk. bürçük

2309

-

demet bk. bağlam

231 0

-

231 1

-

demet (tarım) Fr. gerbe demet (bot., fiz.) Os. h uzme Fr. faisceau

77

78

ORTA

231 2

-

231 3

-

231 4

-

231 5

-

'231 6

-

231 7

-

231 8

-

231 9

-

2320

-

2321 2322 2323

-

-

-

2324

-

2325

-

2326

-

2327

-

Ö G R E Tİ M

T E R İ M L E Rİ

demetler arası (bot.) Fr. i nterfascicu laire demir (kim.) Os. hadid Fr. fer demir ağaç (bot.) Fr. casuarine, fılac demiraral ığı (fiz.) Fr. entrefer demiı- bileşi kleri, ferri bile­ şi kleri (ki m.) Os. mürekkebat-ı hadid iye Fr. composes ferriques demir hidroksit (ki m .) Fr. hydroxyde ferreux demir kazık, kutup yıldızı (astr.) Fr. polaire (etoile-) demirli kil (jeol.) Fr. argi le ferrugi neux demir (2) siyanür (kim.) Os. kiyanus-i had id Fr. cyanu re de fer demir sülfat bk. kara boya demiryolu (coğr.) Fr. chemin de fer deney (astr., fiz., ki m .) Os. tecrübe Fr. experience, epreuve deneysel seçim (70ol.) Os. tecrübi istifa Fr. selection experimentale denge (fiz., kim.) Os. m uvazene Fr. equil ibre denge eğrisi, denge yanayı (coğr.) Os. m uvazenet maktaı Fr. profil d'eq u i l i bre dengelemek (fiz., kim.) Os. tevzin etmek Fr. eq u i l i brer

KIT. A V F Z U

denge organı (biy.) Fr. organe d 'equi libre, sta­ tacyste dengetaşı (zool.) Fr. statolithe denge taşlı göze, denge taşlı hücre (zool .) Fr. statocyste denge taşlı hücre bk. denge taş l ı göze dengetozu (biy.) Fr. statolithe denge yanayı bk. denge eğrisi deniz (coğr.) Os. bahir Fr. mer denizalası (zool.) Fr. truite d e mer Lat. Sal mo 'trutta denizaltı, (biy.) Os. hisan-ü l- bahir Fr. hi ppocampe denizaltı kıvrım ı (biy.) Os. tel if-i h isan-ül-bahi r Fr. h ippocampique (c:r.:onvolution-) denizaltı yanardağı (jeol.) Fr. volcan sous-mari n deniz anası (zool.) Liit. Au rel ia a.u rita deniz aygırı (zool.) Lat. Hi ppocampus hi ppocam­ pus denizayısı (zool.) Yun. Arctocephal us u rs i n us denizbademi (zool.) Fr. philine deniz basması (jeol.) Os. isti la-i bahi r Fr. transgression mari ne

2328

-

2329

-

2330

-

2331

-

2332

-

2333

-

2334

-

2335

-

2336

-

2337

-

2338

-

2339

-

2340

-

2341

-

2342

-

2343

-

O R T A Ö (; R E T İ M T E Rİ M L E Rİ

2344

-

2345

-

2346

-

2347

-

2348

-

2349

-

2350

-

2351

-

2352

-

2353

-

2354

-

2355

-

2356

-

2357

-

2358

-

denizbi l i m (coğr.) Fr. oceonographie deniz buzlası, deniz buzulu (coğr., jeol.) Fr. banq u ise deniz buzulu bk. deniz buzlası deniz çekil mesi (coğr., jeol.) Os. rücu-u bahir Fr. regression denizdişi (zool.) Fr. dentame, d entali u m Lat. Dentalium denizel (jeol.) Os. bahri Fr. mari n denizel ku m u l bk. kıyı kumulu denizsel oluşma, denizel oluşuk (jeol.) Os. bahri teşekkülat Fr. formation marine denize! oluşuk bk. denizel oluşma denizfil i (zool.) Lat. Macrorh inus leoninus denizgüzeli (zool.} Fr. lamantins Lat. trichechidae denizhıyarı, deniz solucanı (zool.) Os. zu'l -sakabe Fr. haloturide deniz haritası (coğr.) Os. harita-i bahriye Fr. carte mari ne denizhıyarıgil ler (zool.) Fr. holot h u rides Lat. Holothu ridae denizısırganları (zool.) Os. encu rıye-i bahriye Fr. acalephes

2359

-

2360

-

2361

-

2362

-

2363

-

2364

-

2365

-

2366

-

2367

-

2368

-

2369

-

2370

-

2371

-

2372

-

KILAV U Z U

79

deniziğnesi (zool). F r . aiguille, trompette, vipere de mer Lat. Syngnathus acus deniziğnesigil ler (zool.) Fr. syngnathides Lat. Syngnathidae deniz i klimi (coğr.) Os. iklim-i bah ri Fr. cli mat nıaritime deniz incimidyed (zool.} Lat. Meleagrina margaritifera denizineği (zool.) Lat. Hydrodamalis gigas denizinekleri (zool.) Fr. sireniens, vaclıes marines Lat. Sirenia deniz istakozu (zool.) Fr. homard d'-Europe Lat. Homarus vu lgaris denizkaplumbağasıgiller (zool.) Fr. cheloniides Lat. Cheloniidae denizkedisi (zool.) Fr. c h i m ere monstrueuse Lat. Chi maera monstrosa denizkestaneleri (zool.} Fr. echinides, echinoides Lat. Echinoidea denizkestanesi (zool.) Os. şibh-ül-cil d ül-müşevvek Fr. ech i noide deniz kırlangıcı (zool.) Lat. Sterna hiru nda denizkızları (zool.) Os. Zat-üs-sedaya-yı sad riye Fr. sireniens denizkulağı (coğr.) Os. buhayre Fr. lagune

80

ORTA

2373

-

2374

-

2375

-

2376

-

2377

-

2378

-

2379

-

2380

-

2381

-

2382

-

2383

-

2384

-

2385

2386

-

-

Ö Ô RETİM

T F. R İ M L E Rİ

denizkulağr (zool.) Os. üznü-1-bahr Fr. haliotide, orei lle d e mer denizlaleleri (zool.) Os. zam bakıy-üş-şeki 1 Fr. crinoides Ul.t. crinoidae denizlalesi (zoof.) Fr. crinoide deniz mili (mat.) Os. mil-i bahri Fr. mille marin deniz suyu (coğr.) Fr. eau de mer denizşakayıkları (zool.) Os. şekaikiye Fr. actiniai res denizşakayıl