Origenis Hexaplorum quae supersunt: sive Veterum interpretum Graecorum in totum Vetus Testamentum fragmenta. Post Flaminium Nobilium, Drusium, et Montefalconium, adhibita etiam versione Syro-hexaplari 9781463231156

Citation preview

Origenis Hexaplorum quae supersunt

Classics in the History of Early Christian Literature

67

Classics in the History of Early Christian Literature brings back into print book-length standard texts and research monographs on the earliest literature of Christianity. Classic editions of the works of the Fathers of the Church, translations into modern languages, critical monographs on individual texts, and surveys of the ancient literature have all been done; they are often referred to; but many of them are difficult for a modern reader to access, as they moulder in the pages of periodicals of limited circulation or availability.

Origenis Hexaplorum quae supersunt

sive Veterum interpretum Graecorum in totum Vetus Testamentum fragmenta. Post Flaminium Nobilium, Drusium, et Montefalconium, adhibita etiam versione Syro-hexaplari.

Volume 2 By

Origen Edited with an Introduction by

Frederick Field

Y W 2012

Gorgias Press LLC, 954 River Road, Piscataway, NJ, 08854, USA www.gorgiaspress.com G&C Kiraz is an imprint of Gorgias Press LLC Copyright © 2012 by Gorgias Press LLC Originally published in 1875 All rights reserved under International and Pan-American Copyright Conventions. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, scanning or otherwise without the prior written permission of Gorgias Press LLC.

2012

‫ܛ‬

Y W

ISBN 978-1-61143-300-5

Reprinted from the 1875 Oxford edition.

Printed in the United States of America

J

B U

S.

IN

LIBRUM JOBI MONITUM.

lN

colligendis libri Jobi variis interpretationibus et lectionibus, bi nobis codices

manu-

scripti et editi auxilio fuere.

"

Codex Colbertinus, num. 1952, recens quidem, sed ad antiqui et egregii exemplaris fidem descriptus, qui plura nobis suppeditavit, quam ceteri omnes MSS. Ibi asterisci et obeli notantur. [Hunc codicem ad Cap. v. 1 2 praedicat Montef., quasi exscriptum ex alio qui ad Tetrapla ipsa adornatus fuerat. Vide tamen nos ad Cap. ii. 9.] " "

Codex Regius, num. 1896, membranaceus, XI saeculi. Codex Regius, num. 2434, membranaceus, X saeculi, ubi omnia, quae possunt pictura

exprimi, depictis imaginibus repraesentantur. " Codex PP. Oratorii in vico S. Honorati, membranaceus,

ER

Viro doctissimo Jacobo "

X

saeculi

;

commodante

Long, Congregationis Oratorii Presbytero. Hieronymi versio libri Job, secundum editionem tv

praepositis

63.

—

"

In

libro

Jobi, praeter

solitam sex columnarum

O' plurima mutila ex Theodotione, et aliquando ex aliis restauravit, et hiatus magnos resarcivit, ut ipse supra

e. o-riy^ovf^ ab Origene praedicto modo Septingentos vel octingentos versiculos [h. ubi deerant repositos fuisse testatur Hieronymus, qui librum Jobi sic restitutum

Latine transtulit.

Haec supplementa ex

codice

quodam

Colbertino, et ex editione

Hieronymi et emendatiores auctiores veterum damus, mutuamur. Praeterea lectiones interpretum longe quam Drusius ediderat." " Continet antiquorum interDe Appendice sua ad hunc librum Parsonsius haec pretum, Aquilae, Symmachi etc. fragmenta, ex codicum marginibus excerpta, adjectis etiam, .

.

:

quae ibidem conspiciuntur, scholiis. Ex amplissima vero harum rehquiarum silva, quam mihi obtulerunt codices fere duodecim notis et lectionibus marginalibus instructi, ea seligere non nihil prorsus erat negotii quae vel adhuc sunt inedita, vel digna quae denuo edantur, nec me in tali materie vel nulla praetermisisse, vel utihora semper descripsisse spondere ;

audeo."

Codices quorum lectiones his conditionibus exscripsit Parsonsius, sunt fere hi Mediolani, signatus B. 73, membranaceus, Adjunctaest huic et duobus codd. subsequentibus, Catena PP. Graecorum.

137. Codex

Bibliothecae

saeculi

Ambrosianae

Codex ejusdem Bibliothecae, M. 65, membranaceus, saeculi X. saeculi X. 139. Codex ejusdem Bibliothecae, A. 148, membranaceus, Habet praeter textum 161. Codex Bibliothecae Dresdensis, num. iii, saeculi XIV.

:

—

fere

X.

138.

Eecles. et Cant. Cant., lectiones Aquilae,

Symmachi

Jobi, Proverb.,

etc, scholia et lectiones in margine.

248. Codex Vaticanus, num. 346, bombycinus, circa saeculum XIV. Cant. et Jobum, omnes cum notis Origenianis in margine,

Continet Prov., Eccles., Cant.

nempe

lectiones Aquilae,

Sym.

et Theodot.

249. Codex Vaticanus, Pii secundi, in Appendice signatus num. 1, membranaceus. 250. Codex Bibliothecae Electoralis Monachii, num. 148, bombycinus, saeculi XIV.

Jobi

cum

autem,

lectionibus Aquilae et aliorum quae apud alios codd. Aquilae,

Continet librum

Multa quae tamen maxima ex parte evanuerunt. hoc in Theodotioni tribuuntur, tanquam Symmacho,

;

explicationes, sine auctoris nomine, leguntur.

252. Codex Bibliothecae Mediceae, num. xxvii, plut. viii, membranaceus, saeculi X, seu potius IX exeuntis. Continet hic codex (quem Jac. le Long insignem, Luc. Holstenius incomparabilem exaratos. appellat) libros Jobi, Prov., Eccles. et Cant. Cant. ; omnes grandioribus literis (rrt\i]pm Abundat lectionibus margini adjectis, ex antiquis interpretibus Aq., Sym. et Theod. Neque desunt alia, sive variantes lectiones, sive correctiones, sive scholia, nullo auetoris nomine

Omnia autem haec marginalia scripta literis sunt ad quadratam formam aecedentibus exarata, idemque cum codicis textu aevum sapiunt. Codex Vaticanus, num. 338, membranaceus, saeculi IX. Continet librum Jobi cum argumentis apposito.

255.

ad marginem Olympiodori, lineas, et scholiis

variis leetionibus Aquilae,

Theod. et Sym., sive in marg., sive inter

diversorum Patrum.

Continet librum Jobi, scholiis diverso256. Codex Vaticanus, num. 697, membranaceus, saeculi XII. rum Patrum adjectis. 258. Codex Vaticanus, num. 749, membranaceus, character. uncialibus exaratus circa saeculum IX, cum lectionibus aliorum interpretum, et Catena Patrum uneialibus pariter literis in circuitu descripta.

259.

Codex Vaticanus, num. 230, membranaceus,

saeculi

XIII,

cum sanctorum Patrum

expositionibus.

IN LIBRUM JOBI MONITUM.

3

Bestat unus instar omnium, qui ad Hexaplorum reliquias augendas et corrigendas plurimum contulerit, Codex Syro-hexaplaris Ambrosiano-Mediolanensis, ab Henrico Mid-

ex apographo quem Matthias Norbergius anno 1778, dum Mediolani commoraretur, sua manu exscripserat. Jobi apographo bis usus est Editor primum in deldorpfio

editus,

;

Curae Hexaplares in Jobum,

Cod. Syriaco-hezaplari AmbrosianoMediolanensi, scripsit Henr. Middeldorpf, Wratislaviae, 1847; deinde in majori opere Codex Syriaco-hexaplaris. Liber Quartus Regum e Cod. Parisiensi ; Jesaias, Duodecim libello,

cui titidus

:

e

:

Prophetae Minores, Proverbia, Jobus, Canticum, Threni, Ecclesiastes, e Cod. Mediolanensi In quo opere Midedidit et commentariis illustravit Henr. Middeldorpf, Berolini, 1835. deldorpfius plurima non tam ipsius codicis, qui diligentissime et accuratissime exaratus est,

quam apographi

Norbergiani

menda

quasi insanabilia intacta reliquit.

sagaciter deprehendit

Quod ad textum

;

alia

aut non odoratus

est,

aut

pretiosissimi codicis attinet, exspectanda

ad ipsum archetypum expressa, omnibus numeris absoluta, interpunctione et punctis, quae vocantur, diacriticis munita, cujus particulam tantum, Threnos, Baruch, et Jeremiae Epistolam complectentem, edidit Antonius Ceriani, Doctor Collegii Biblio-

est

editio

Monumentis Sacris et Profanis, Tom. Interea ne desideratissimi operis mora nostro incepto jacturam thecae Ambrosianae, in

I,

Fasc.

faceret,

I,

Mediolani, 1861.

a Viro eruditissimo

impetravimus, ut lectiones marginales, maxime eas quae ad diversas Aquilae, Symmachi, Theodotionis versiones spectent, ad fidem codicis exigeret, Quantum vero utilitatis ex hac recensione nostro operi accesserit, corrigeret, expleret.

eodemque humanissimo

facile

Unum nemini, opinamur, annotationem criticam vel cursim inspicienti, dubium esse potest. tenendum est ubicunque, non monito lectore, Syriaca nostra a Middeldorpfianis vel apicem discedant, discrepantiam istam non tam negligentiae, (nisi quid in exscribendo humani :

passi fuerimus),

imputandam

quam

majori diligentiae, nec

tam

nostrae,

esse.

b

2

quam

optimi adjutoris nostri,

JOBUS. Caput 1.

Tiyi tfW.

yiy-VJNl

dv6pconos Tts

9.

W AvtriTiSi.

O'.

"AXXos

'A.Q.

1

ejus.

O'.

co

ovofia'lco^.

corde suo.

O'. dXvdtvbs, dfiefinTOS.

Perfectus.

2.

dirXovs.

"fNp ?12n

Et famulitium multum

O' Kal

'A. Kal Sov-

vnrjpecria noXXr) acfioSpa.

.

Xeia noXXr)

6.

D^riV^n

3tp TTT3.

TCV

.

'A. 2.

Magnus prae omnibus filiis 6

.

.

2. fieytcrTos ndvrcov tcov

,

'A.2.

Montef.

'A. eKacrros

rr)v

eavrov

*|jq^>

p. i, tentat

Sic Colb. ubi Ols

cum

tenui spiritu, teste

*A. iv yj ovs. Syro-hex. in marg. Middeldorpfius in Curis Hexapl. ad Jobum, :

Loa^.

iv yavla, frustra.

"

Codex ad

|jo^

€NrNOYC (sic). Ex corrupto Graeco videtur mihi 2 orta lectio Syriaca." Ceriani. Sic Codd. 161, 248. 3 in Syro-hex. marg. sine titulo * o^. Ucui 00-./. Nobil.,

apponit

—

:

Orat., Reg. unus. 5

Reg. unus. 6

4

Olympiodorus apud Nicetam, Orat., Sic Montef.

Nobil. affert

:

Schol. uiyas.

7 Montef. ex Chrysost. apud Nicet., Orat., Reg. unus. affert "AAaos' tKaoros k. t. i. Eadem in marg. habent Reg. :

.

0\

Coram Jova. .

tov Kvpiov.

A.

fier avTcov.

r)/ie-

Q.

Nobilius •(.

O' napaarrjvai.

sisterent sese.

.

evcontov tov Kvpiov.

12

jBtpn Og Mfa^ Et venit Satanas quoO'. Kat 6 StdfioXos rjX6e que in medio eorum.

O'. Ka6' eKa-

Unusquisque die suo.

rjfiepav.

J

10

D^ni

pav.

I.

6ebv eni

6

7

Cap.

r\vX6yr\crav

ofioicos}

nin^ vy.

eiyevr)s tS>v d

Kev.

Schol.

tt)v

apud Nobil.

9 10 Nobil. Sic Sine auctore afferunt Codd. 161, 248. Montef. Nobilio est scholium. Syro-hex. in marg. affert :

*

u

}'-

toO

Kvplov

12

Syro-hex.

Hieron. Ed. Hex.

Ad 14

tw

fSia/SdXi»

e. avriKupevos.

248.

13

habet. :

et

(v. 7)

Syro-hex. qui in textu

quoque

MSS. apud Moutef. equidem diabolus cum eis.

Nobil. et

venit

5S

'•

Syro-hex.

Sic Nobil. et

affert

MSS.

Syro-hex. «bs^Jlocuisa yuso &(

:

>

\

1.

^

m\

.(.

ut ante, etiam Cod. .1.

I.

[Cai>.

8.

^

JOBUS.

8-17.]

-

Super servum meum.

?"1 ^"''^'

natSos

exempl. 6epdnovTos

(alia

O'. Kara rov

Jobum.

'A.2.0.

'A. Kal

w )

fiov.

enl tov SovXov )10V. W

1H03.

Par

Sftotos avrco.

DrfrN

m\

Alia exempl.

eX66vres

Dfl tf»N.

*£]

Fir perfectus

et

t; ypacpr)

in

xvii. 1 1.

Colb.

30

Nobi!.

28

3l

Montef. affert

:

Cf.

^avTfS

in tt)v

;

:

-p Xry»»'

Colb. et Keg.

edidit Montef., ippivas

.

Illud vero A*., ni fallor,

—Montef

nempe notam hanc

ad Cap. »t».

viii.

u

22.

nil

Syro-hex.

Sic Codd. 161,

Schol. Karapao-ov (sic) t6p 6t6v. Psal. xiii. 1. Prov. xvii. 22.

Hex. ad

Ezech.

u

xiii. 3.

Cod. 255

Colb.

:

Syro-hex.

(J\»

e. 'IohV-

^

'

"

-X .1.

Colb.

-X .1. Syro-hex. Ufti». yOo^? U-» ut videtur. 5S «s t6i/ oipav6v; ex Hieron.,

Polychron. apud Nicet. fls

)o^.JJ

:

Nobil. aftert

marg.

87

51

est,

Cf.

significare.

Nobil., Colb.

Jerem.

1

"

scriptum habebatur."

persuasum

in raarg. sine auctore

eo

tis

D. Marci n. 21, teste ** " In Colb. sic

in Bibl.

A*. yp. fv\6yr)CTov 6t6v.

Nobis vero

22

quod

fppevris,

significat Tetrapla, ubi sic

Kaprfpr)o-fis

k.t.L

Schleusnero in Opusc. Crit. p.

habetur

^

avrco

^ XpOVOV Jc JToAXoU TtpO^t^rjKOTOS,

pcxP 1 rivos

MS. Jobi

habet Catena

cum

«erferwn/

irapeKadio-av

ffS. f)

£/

OrtNl.

O'.

terra.

Sym. marg. *]&o.;S ^o.

u

Et con-

crvp.na6T)crat avrco Kat irapapv-

6rjo~ao-6at airrov.

22

Drusius,

a facie Domini.

wi.

O'. Kat rraptyevovro

airrov.

opov e\66vres

tu adhaeres inte-

T "' ?

Syro-hex. in

u

Ncopa6iTT)S

6p.o6vp.aSbv, tov rrapaKa\ecrai Kal

axrrbv

caelum.

drr^oTrjTi crov

Symmacho

Montef.

(6)

T-rp

ad consolandum eum.

rrpbs

r)

Trpo(3e(3r)KOTOS 4.

Eegii duo et Cod. 258 Theodotioni ascribunt

Hieron.

et

21

O'. pe^pt

ert eptpevets

reto (sic) Nobilius, tioni

iQTO^ i^-n^ NinS

O'. elnev

uxor.

ei

'A. 0. Kal etrrev avrco

?|"]3>.

gritati tuae?

161

O'.

orroSov}

Keirai ev tco 'E(3paiKcp.

Q.

dixerunt simul ad veniendum ad condolendum

xpovov Se iroWov

-J-

0.

rvpavvos.

6 Mtvaicov Qacrt-

u

cineris.

&i/

£