Opuscula Nestoriana: Four East Syriac Treatises 9781463223731

Citation preview

Opuscula Nestoriana

Syriac Studies Library

30

Sériés Editors Monica Blanchard Cari Griffïn Kristian Heal George Anton Kiraz David G.K. Taylor

The Syriac Studies Library brings back to active circulation major reference works in the field of Syriac studies, including dictionaries, grammars, text editions, manuscript catalogues, and monographs. The books were reproduced from originals at The Catholic University of America, one of the largest collections of Eastern Christianity in North America. The project is a collaboration between CUA, Beth Mardutho: The Syriac Institute, and Brigham Young University.

Opuscula Nestoriana

Four East Syriac Treatises

Edited with an Introduction by

Georg Hoffmann

2010

gorgias press

Gorgias Press LLC, 954 River Road, Piscataway, NJ, 08854, USA www.gorgiaspress.com Copyright © 2010 by Gorgias Press LLC Originally published in 1880 All rights reserved under International and Pan-American Copyright Conventions. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, scanning or otherwise without the prior written permission of Gorgias Press LLC. 2010

O

1 ISBN 978-1-60724-866-8

Reprinted from the 1880 Kiel edition.

Digitized by Brigham Young University. Printed in the United States of America.

Series Foreword

This series provides reference works in Syriac studies from original books digitized at the ICOR library of The Catholic University of America under the supervision of Monica Blanchard, ICOR's librarian. The project was carried out by Beth Mardutho: The Syriac Institute and Brigham Young University. About 675 books were digitized, most of which will appear in this series. Our aim is to present the volumes as they have been digitized, preserving images of the covers, front matter, and back matter (if any). Marks by patrons, which may shed some light on the history of the library and its users, have been retained. In some cases, even inserts have been digitized and appear here in the location where they were found. The books digitized by Brigham Young University are in color, even when the original text is not. These have been produced here in grayscale for economic reasons. The grayscale images retain original colors in the form of gray shades. The books digitized by Beth Mardutho and black on white. We are grateful to the head librarian at CUA, Adele R. Chwalek, who was kind enough to permit this project. "We are custodians, not owners of this collection," she generously said at a small gathering that celebrated the completion of the project. We are also grateful to Sidney Griffith who supported the project.

OPVSCVLA NESTOR I AN A SYRIACE

TRADIDIT

GEORGIVS

HOFFMANN

PROFESSOR

'Nánísonis liber

Hdhaijabhen¡ canonum

'AbMisó'nis de

KIUENSIS

de

Gázarteni

et

Hunaini

Hörgern

.

y

Q

aequilitteris, carmen

heptasyllabum

y

v o c u r a difficilium bibli-

';

j

aequilitteris.

Anonymi

interpretado

:

Carum, Anonymi

scholia

bíblica.

KILIAE G . VON M*ACIC

1880

/

P A R I S IIS Maisonneüvk

et

soc.

Lectoribus s. O c c a s ì o m e aemulum f e c i t p r e s b y t e r i H ó m ò n i s D a n i e l i s filli A l q ò S e n s t s N e s t o r i a n i . Cuius c o d i c e m c o l l e c t a n e u r a inter Indici Officii q u o d Londini e s t lìbros a d s e r v a t u m d a t a a REIXHOEDO ROST viro clarissitr.o v e n i a G o t t i n g i s a d m e misit PAULUS DE LAG ARDE p o s t q u a m P r a e t e r m i s s o r u m libros a b s o l vit. E q u o s e l e c t a q u a e d a m cum viris d o c t i s c o m m u n i c a r e ne c u n c t a b a r quidem cum primum ERNESTUS VOX MAACK bibliopola sumtum s u g g e r e n d i periculum s e e s s e f a c t u r u m polHcitus e s t . Iam t a n d e m e x c i p i t e q u o d c o n c e d i potuit: Hòmònis textus q u a m v i s m e n d o s u m e x e m p l a r ; g a u d e t e punctis v o c a l i b u s quorum r a r u m rari h a b e b a t i s c o n s p e c t u m ; dij u d i c a t e t a m e n e d a m in h i s , nam saeculi d e c i m i septimi t e s t e m suspicitis, non septimi. S e d cum ultra A l q ò s e n s i s imitationem non a d f e c t a r e m q u i d q u a m , ne e a q u i d e m nimis b e n e cessit. N a m tametsi instituebam iteratam i d i o g r a p h i mei cum a r c h e t y p o c o l l a t i o n e m et d e i n c e p s corrigebam l i t h o g r a p h i a m , t a m e n inter imprimendnm q u a m v i s r a r i s s i m e nec nisi in primis p l a g u l i s n o v a e m e r g e b a n t puncta t o t i d e m futura f a l l a c i a e , nisi f e r e a b aliena c o l l o c a t i o n e d i g n o s c i possent. S e d nihilo secius cum in dubia inciditis vobis tutius erit d e m e n d i s H ò m ò n i s s u s p i c a r i q u a m d e meis aut lithographi. M o n e o a u t e m , m e inde a p. 8 5 parcius exs c r i p s i s s e v o c a l e s , m o x p. 8 7 mutato Consilio d e i n t e g r o omnes comprehensurum. C o d e x a r c h e t y p u s S y r u s Indici Offici n u m e r o 9 notatus in q u a r t o folia h a b e n s 4 4 4 initio et fine mutilus d u a b u s manibus N e s t o r i a n i s scriptus e s t : a i t e r à senili p r e s b y t e r i H ò m ó bar Daniel bar qasSìsà Elìjà A l q ò s à j à 1 } , sub M a r Elijà c a t h o l i c o p a t r i a r c h a Oricntis e t M a r Isòjahb' 1 e p i s c o p o m e ') Fol. 44 r cf. 3 io"

IV tropolita 1 ), anno 2 ) Gr. 2024 — Chr. 1 7 1 2 ; altera nitidiore panlloque minore diaconi Nìsan bar mhaimnà sarirá Gíwarg í s S a n q l à w à j à 8 ) . V t r a q u e a d e o parimi sibi constat ut quae cuique sint tribuenda, difficile dispectu sit. Ilòmó dum e x antiquorum patrum scriptis eorum temporum, quibus Nestorianorum natio ab A r a b i b u s Kurdis T u r c i s Romanis paene opprimebatur, solatium tenuemque victum petit, etiam plura assiduitatis et orthodoxiae monumenta reliquit: diaconus enim scripsit a n n o 4 ) 1 6 7 5 ; deinceps annis 5) 1709, 1 7 1 0 , 1 7 1 2 . Q u i d significet lineóla nonnumquam subter nominis priorem vvau locata, incertum est. Scriptorum quae elegí primum [p. 2 - 4 9 ] l i b e r c a n o n u m de aequilitteris, tribus simul tribuitur auctoribus : 'Nàníso'ni, Hunaino, analectae anonymo. R a b b a n / N á n í s ó ' °) e H d h a i j a b b dioecesi oriundus una cum fratte Isojahb' 1 litteras discens in schola Nisibena Mar I s o j a h b " o A d i a b e n o a l t e r o , qui p o s t e a , 6 5 0 — 6 6 o Chr., catholicus fuit, condiscípulo utebaíur. Relicta schola urbana m o n a c h u s factus in proximi montis Izalae M a g n o c o e n o b i o A b r a h a e , H i e r o s o l y m a deinceps et desertum .Scetense anachoretis celebre adi it. Reversus ex hoc itinere post aliquod tempus ad h á l e n s e monasterium, turbas quasdam ibi excitatas ut declinarci in s. Iacobi coenobium Bèt ! i ' A b h è in d i o e c e s i M a r g c n s i situm cum fratre transmigravit. Vbi Màr Iiò'jahbW, is cum A r b e l a e esset metropolita, in libro horarum canonicarum ordinando adiutor fuit. A cuius in patriarchatu s u c c e s s o r e G e o r g i o , 660—680 Chr., postmodum adduetus ut sanctorum virorum certamina et meditationes ascéticas novo quodam Paradisi libro digereret, Palladii atque Hieronymi laudum se fecit participen!. P r a e t e r e a composuit lib rum divisionum philosophicarum Isò c jahb h o fratri tum Qàrdàliàb l l ad b i episcopo dedicatum ; denique hunc libellum. Hunain bar Isháq Hèrt ! l enus, al-Mutawakkili chalifae medicus, G r a e c o r u m libromm translator notissìmus, a. r. 185 J) — Elìjà M à r a u g é 1700—1722 Chr, cf. Ass, B. O. 3, 2, CML no. 97. De nomine Màraugé v. Wright Cat, Mus, Brit. 1178 c. i et Badger, the Nestoríans and their rituals I, 163: M a r r o givi. ") Fol. 4'3'• s ) Pol. 82r cf. G. Hoffmann, Ausztige aus syr. Akten pers. Martyr, 1880 p. 231, *) Wright Cat. p. 1178". '•) ibd fOód; Ass. B. O. 3,i, 352. «) Ass. B. O. 3,1, 144,

V (jr. ---- 260 H. 873 Chr. vitam tmivit. Huius de verbis similibus librum lauclat Barhebraeus, Oeuvres Grammat, ed. Martin 1872 II, 77. lam deducta ab hac quae nunc est libelli specie Homònis opera, re maris anonymi analectis, sepositis Hunaini additarne itis, quaeramus qualis potissimum 'NànìSfì'nis fuerit tractatio. Qua explorata corifirmabitur, quod etiam aliis argumentis probari poiest, editionem Hunaini non auctam tantum esse sed etiam mukis loeis turbatam. De'Nàmsò'nis commentatione verba exstant'AbMìsò'nis Nisibeni in cata'ogo 1 ): 'Nànisò' sàm suhlàfà wfaràèà d h aqràjàt h à, qulbus cum loco quodam T'òmae Margensis 2 ) collatis perspicuum fit, quae ratio illius libri propria fuedt. 1 Af, • inquit it le, » turasi d'asmahé wd h aqràjàt l, à 'ammùta^'à d h ak h tHb ! 'è d h :.b 1, àhàl h à dhi"ih bfuràs hashàd'à , d h bè(i)t ìl ark^è d h 'umrà hànà [kg. d h abàhàl h à b h furàs hashàt h à. dìt h bè(i)t| ark h è elc\\ dalk h olhón puhhàme d h ahrànè 'àb h rìn bsarìrùt h à; a(i)k h d jelpet'1 'al hàlè(i)n dileh men sàb^è 'attiqè: àmrìn d menneh esJem(u) wet h ìbeb h (u) lain. »Scripsit etiam emendationem vocabidorum et iedionum obscurarum quas in libris patrum repperit, per signijìcationum distinctionem, quae exstàt in archio hujus coenobi; haec omnes aliorum punctationes ventate superant. Tal ; a de ipsius ¡libris, etiam eis quos antea laudavi] e primis sen : oribus didici; ab ilio, inquilini, compositi sunt nobisque dono dati ;. Cuius loci difiìcultas cum in artis nominum ambiguitate maxime posila sit, de his cauti erit instituere quaestionem. I. s m à h è w a q r à j à t ^ à locutio in libris maSef.manan.im frequentissima nil aliud sigaificat atque vocabula et legendì modos. sraà enim ut rivolta etiam ceteras orationis partes comprehendit. Sic apud Hunamum in huiusmodi argumento: hoc libro p. 3 2 , 2 1 3 9 , 1 cf. 9 4 , 2 3 Wright Catal. Mus. Brit. i05 h saepius ; 1 0 6 1 ; Jacob Edess., Fragments of the Syriac Grammar ed, Wright p. bèt h col. a 3 inf. El "'as Nisib. ap. de Lagarde, Praetermissa 8 9 , 8 0 . — s m à h c ' a s q è sunt voces, quarum lectio illiquid difficultatis habet: Wright Cat. 102 ; seel eaedem, quarum sensus obscurior est; Bar1 Ali metis p, 3,9 et hie liber p. 70,3. 85,1. Quodsi autem Iacobus s

) Ass. B. O.

3,

1,

144,

-) ibd. 145.

VI Edessenus quem Barhebraeus 2) imitatur, declamationis puncta et interpunctiones a Syris smähe adpellari dicit et ipse smähe dhnise adpellat 3 ), vix antique aliquo communive sed suo utitur genere loquendi, non alia ductus caussa atque quod vocabula illa smähe dicta potissimum propter punetationem a maselmanis e bibliis collecta videbat. Qua in re a Wiseman Hör. Syr. 1 5 5 , 1 0 dissentio. II. q r ä i t ä dicitur aut ab advocando aut ab adpellando aut a legendo. 1) IJT(xXriaiQ, Festschrift der Kieler Universität für Opvo hausen 1873 p. 98 adn, 288; in hoc libro 8 2 , 1 7 ; = ~ cativus ibd. 8,20. 2) yjSjfii^ =—. kunnäjä, adpellatio: Jacob Edess., Fragm. of the Syr, Grm. ed. Wright p. dälath col,, a , 7 inf. Bar 'Ali 2 1 3 3 . In Kt h äb h ä d'-at^hüme Michaelis sive Abhz6dhis scholastic!') occurrit definitio haec: » q r ä i t ä it'1 eh ba(r)t h qälä gensänäitä d'1 bhafsitüth kunnäjäh msaud'ä. Iithüthä walhau meddem dhäb h es lithütha« quibus verbis de* finitur ij ?tQoarjyoQltt sive nomen adpcllativum cf. Bekker, Anecd. 636. 842. 845. 863. Continue autem sequitur definitio verbi kunnäjä i. e. TOI) iaiO-irnv, ap, Bekker 1. 1. 864. 3) qerjänä Wright Cat. 24 a 3 inf; inde rccitalio carminum, metriiM: dmethqre b b aqräitä d1larba' Wright Cat. 1 177 no. 3. et sic saepius ms. India Office 9 f. 1 18V 142" qräitä d1,tharte(i)n Ass. Cat. Bibl. Vat. 491 lin. 12 inf. — Quamquam autem lexicographi Syri, ut Bar Bahlül, secundam et tertiam significationem confundunt, dubium esse non. potest quin traditorum q r a j ä t ] l ä dvayrioöeiq sint i. e. singula v e r b a l e c t a , non res adpellatae. Quod. iam N. Wiseman Hor. Syr. 156 probavit ex Ass. B. Ö. II p. 272, 30. adde etiam Barheb. Oeuvres Gramm at. I, 237,19. Hist, eccl. ed. Abbeloos et Lamy II, 77. Itaque opponuntur I i t t e r i s verborum scriptis (äthwät5,ä) l e c t i o n u m m o d i signis indicati (qräjät h ä), ap. Wright Cat. io5 b 5 inf.; item litterae (ät l l \v4t h ä) punctis ( s j ä m e ) : ibd. 5 2 s ; vel etiam opponuntur verba syllabatim i. e. per vocales efferenda ( h e g l l j a n e ) punctis (sjäme); Moses Angilenus ap. Martin, r

) A letter by Mar Jacob ed. Phillips 1869 p, Syr, [4. 15. s ) BH. Oeuvres Gramm, ed, Martin I, 9 1 , 2 inf. 3 ) ap. Phillips p. 17 Syr. *) ms. India Office Syr. 9 f. 1 1 8 - ms, Beroiin, Petermann 9 f. i p r .

Vil Journal Asiatique 1 8 7 5 , V p. 1 3 1 adn. 1. Hoc sensu qràitâ quasi nomen unitatis infinitivi qerjânâ putari potest. Solebant autem ii qui in monasteriorum scholis muneribus doctorum vel Mahgjânê ') vel Maqerjânè (qui erat gradus proxime superior), fungebantur, praeire discipulis àmâhê i. e. yerba bibliorum, cum Iegendo et voculando, turn signa lectionum docendo. E x his quae difficiliora essent, ab auditoribus et nuda et cum notis Iegendi (qrâjàt h â) colligebantur: inde luqqâtê d h asmâhê Nestorianorum ; atque" in chartarum fascículos recôndebantur : inde apud Iacobitas kûrôsè d h asmôhê. Qui deinceps e talibus dictatis coniungebantur libri (kt h âb h ê d h aqrâjât h â) 2 ) scholaris consuetudinis nomina retinebant. III. 1) p u h h â m â significat cum verbo p a h h e m m e n kt h âb h â : collationcM cum libro archetypo; ita saepe in codicum subscriptionibus ap. Wright Cat. i 2 » i 2 , r 4 b , 1 ^ 2 25>inf„ ¡ o \ 32, 33 a , 48*, 82^6, g i b med!, 107'- med! a 70 ; collator interdum a scriptore diversus r o 6 a , qd h âm maifânâ ex ore praelegentis m agis tri 53'', ad puncta usque confcrcbat u 8 b med.; A Letter of Mar Jacob by Phillips p. 1 2 Syr., 1 2 . 2) p a h h e m , p u h h â m â de p u n c t a t i o n e dicitur loco huius commentarioli 'Nânîsô'ni tributo, sed trunco 43,6, R e f e r tur enim puhhâmâ et ad p u n c t a v o c a l l a et ad i n t e r p u n c t i o n e m d e c l a m a t o r i a m et promiscué ad omne genus punctorum. A . pahhem heb h lê - v o c a l e s adde: Wright Cat. 104b fol. 1 8 S " anno 899 Chr. : nîSâ d''fuhhâmâ dî'akt"t1'âbhê ibd. 105b, ubi etiam vocalia puncta comprehendit. Elias autem Tirhânensis cathoHcus f 1 0 4 9 Chr. disertis verbis vocalium positionem p u h h â m â nominat et distinguit hanc a puhhâmâ proprie dicto i. e. accentu declamatorio; S v r . Gramm. ed Baethgen 1 S 8 0 p. Syr. 3 6 , 1 8 . 37,5. 3 4 , 1 6 ; item in anonymi Nestoriani de aequilitteris commentariolo ap, Ass. B . ' o 3 , i , 308 13 IX nuqzè dMuhhâmâ sunt vocales. Ne que aliter Thomas Margensis loco illo, unde a g r e s s a est liaec disputado, de nuhhàmti 'Nânîsâ'nis verba faciens, eo vocabuîd saeculi noni more de geminis punctis vocalibus utittir, 'Nâ') Wright Cat. i,53 cf. Ass. B. O. 3, 2, CMXLII inf. iv fpmnj, XUJQ avrq del xqijaQai x 0 0 c exact ov sr. a fro -U o)oi> n-ore /Jr/dbj -/.at mere ¡tvxqu v.al store ¡/¿ay, v.al rroocr roC-i tovoig, otoi' 0§sfy v.al ¡Hageta v.al /tiGy, ml (>vi>/.wQ, tloi stqo^ tmaroi'. tqla ydq ¿an rreqi c o v oxoxovow ravta jO-cör xal rra il w v, y.al ôu&éoktoi' acó¡larôç ve. xaì ràvnv cfmïtj~ siqoarpóqiùv ¡ed. ctqoocpt'/Qov \ voli vûtoxeiitêvoiç er.qayitaac. V. Ernesti Lexic. techno). Graec, p. 365 a quo differì R Volkmann, die Rhetorik d. Griech. 11. Römer p. 485 cf. 17, — Caret tarnen argumentatio mea exemplo vocis vuoxQlvsar&ai per pahhem redditae. Ac ne taceo quidem proportionem illain etiam ad positiones punctorum, quae super infra iuxta iitteras fieri possent, relatam esse ab Elia cathoîico, quia non solum puhhâmâ d h nuqzau(hi) dicit 1 ) pro sjàmâ d h nuqzau(hi) 2 ), sed etiam quia sic pergit: tahtâjâ [et h qri], bhâi dasjâmâ d h nuqzau(hi) tahtâja(h)u warnt h ahtai bfuhhâmâ d h 'ellâjâ ¡sic ms. Petermann 9 f. 20 1 '; sed Martin p. Syr. 2 0 : bfehmâ d h 'ellàjà!. Talia autem sua Elias aîlucinatus est. Duplice munere fungitur punctatio S y r a proprie dicta, interpungendi scilicet sententias apophanticas et accentua designandi rhetoricos. Atque i n t e r p u n g e n d i quidem initia Syri a Graecis videntur didîcisse. Puncti est unici tribus locis positi frequentissimus in mss. Graecorurn usus, qui et ipse cernitur in Clementis Romani codice Syro a. 4 1 1 Chr. Edessae exarato. Sed ea manuscripta Syriaeum vetustate vix assequuntur, praeterquam quod dubitabatur 3 ), num varia puncti positio secundum certas rationes variaret in eis saltern codicibus qui Isidori Hispalensis aetate multo essent superiores. Tametsi enim vocabuli vmozIÇetv et vmozty/tijç afferuntur quidam loci Athanasi Theodoreti Severi Antiocheni aliorum in Stephan! thesauro, tarnen ex eis vix videtur plus esse concludendum quam veterum grammaticorum Alexandrinorum et doctrinam et loquendi consueti) dinem in Christianorum scholis ad lectionem quidem, non vero ad scriptionem applicatam esse. Quam opinionem confirmât Cyrilli locus in quem casu incidi. A d ev. Io. ') ap. Martin, Traité sur l'accentuation chez les Syr. orient, ex Actes de la Société Philologique t. VII no. 1.1877 P- Sy r - ' 9 , inf. et ap. Phillips, A letter of Mar Jacob p. 86. -') Hoc ibd. praebet cod. Berol. Pelermanni 9 f. 20 ! col. a, et ipse Martin p. Syr, 20. 3 ) K, H. Lipsius, Grammat. Untersuchungen über die biblische Graecität 1863 p. 69. 7 1 . Gärdthausen, Palaeographie p. 276. Blass, Ztschr. f. aegypt. Spr. tS8o S. 36. Rhein. Mus. 1K80 Heft 2 p. 289.

XI 5,39 lib- IH c. II ed. P u s e y I, 3 8 4 : ,'i vay vmaófistia, inquit, Toivvr, ov otavTwg ztQoaraxTtxwq, dlX' mg èv avvaivéast fiàllop ¡cai rrroGrn/'fiij, ubi pro Gvi>(uvéoet qui Gvvèaei legit rem clarissimam turbai. Vult enim Cyrillus ut post ègevvare tàg yriarpag non imperativi interpunctio i. e, orr/fit) tlieta lega tur, secl minima distinctio cum voce a s s e n t i e n t i s rei non amplius imperandae s e d dudurn usitatae: »cura jure quidem scrutemini scripturas, iam quid docent vos?« Scholasticà et antiquitus repetità interpungendi doctrina potius quam codicum posituris G r a e c o s S y r o r u m in hac re exstitisse doctores, maxime probari videtur punctis syntacticis quae sunt p à s ò q à tahtàjà zaugà ellàjà. Nam si in systemate eo quocl gemino puncto utitur, unicuique figurae detrahitis punctum unum in linea posiUim, relinquitur s y s t e m a quoddam antiquius. In hoc certe tahtàjà et nomine et positione et usu respondet r y rxooTr/Uìj ztf h'vszoxQhcp sive fleti' vziaxQioewg qualem Nicanor v oriyfiariag praescripsit: v. Friedlaender, Nicanoris reliquiae p. 5. A t t a m e n zaugà porro et 'ellàjà si cum ceteris posituris aut Nicanoris aut eorum qui tres vel quattuor distinctiones statuebant ( B e k k e r , A n e e d . 6 3 0 . 760) comparaveritis, similitudines quidem complures invenietis, aequalìtatem vix ullam 1 ): quae vero sint, eas non tam ad scribendum quam ad legendum pertinere. Quoque inquisiveritis in liane oninem material« accuratius, e o promtiores eritis ad concedendum, ncque sine propria Minerva in his studiis profecisse S y r o s T ne que uno tempore s e d diversìs, neque a grammaticis solum G r a e c i s doctos, s e d etiam a philosophis et maxime quidem logicis et rhetorieis. Nimirum quos accentus Iosephus V x i u s , Narsetis post Abrahamum et J o h a n n à n 2 ) in schola Nisibena successor, interpunctionibus quas supra me') Ci. IGNAZIO GUIDI in Bollettino Itaìiano degli studii orientali 1 8 7 7 p, 4 3 0 et 1 8 7 S p 104. P r o f e r ì et in quibus assentìar ei et in q u i b u s o b l o q u a r , a ) A s s e n i a n u s e o s qui d B ' éi i>tu R a b b a n cognominantur, ad c o e n o b i u m Bè(i)t h R a b b a n Z k ^ à i S ò ' in D à s c n c o n t r a temporurn rationem r e f e r t : B O . 3, 1 , 2 5 4 sq. S e d J o h a n n à n dBè(ijt l i R a b b a n fcf. W r i g h t Cat. 1 0 5 col. b inf. Cat. R i c h p . ' i v i a d p e f i a t u r etiam J . ti Bè(i)t h M a r N a r s a i ap. W r i g h t C a t . 1 3 5 col. b, q u o d nil videtur nisi n o m e n monasterii in urbe Nisibi eius esse, in q u o N a r s e s s c h o l a m condidit, V n d e D a v i d 1 ' q u o q u e b a r P a u l o s dRè.i h 1 ' R a b b a n c o g n o m e n traxìt.

XII

moravi add ¡disse f e r t u r ' ) , iì contentionem vel remissionem vocis secundum affectus (mt&q) spectant totique sunt rhe toricae declamationis ; sunt autem p à q ó d ] , à , m s a j j l à n à ; mnihànà, placa/io vocis prae desperations quiescentis; 'esj à n à , elatio vocis cum contumacia, qua tum maxime utimur, cum concludere aliquid contra voluntatem et expectationem coacti sumus; s à m k à , f ulcrum ruiturae alioquin orationis, in qua verba parallela oppositave nimis aeque decurrerent, nisi p r o v i d e r e t u r , ut unum ceteris aìtius efferretur ; h a u d a m r a k k a b h m e n t r è ( i ) n z a u g i n , quid significet nescio. A d p a r e t igitur talium inventìonem studio Aristotelis potissimum deberi logices et rhetorices auctoris. Grammatici enim licet r>]g v&oxqìgews tamquam àvayvojasm^ partis tnentionem faciant, ab ea sejungimt tamen doctrinam et de prosodiis et de interpunctionibus neque omnino declamationem p e r t r a c t a n t 2 ) . Contra Syri per suos puhhàmas tres illas p a r t e s legendi promiscue exprimebant, qua in re •ex Aristotelis pendent loco rhetoricae quem supra protuli totàque doctrinà quam eiusdem capita VII—IX complectuntur. Quid? nonne traditur, dec'lamatoriis illis signis scripturam sacram eum in finem esse distinctam, ut secundum T h e o d o r i potissimum Mopsuhesteni intellegentiani legi posset? T h e o dori dico versi ab eisdem viris qui Aristotelem quoque Syrorum fecerunt familiarem. S e d quae losephi tempora inchoaverunt, ea insequentia saecula usque ad Iacobi Edesseni et Hunaini Hèrt h eni aetatem eontinuabant, ne illa quidem auxilio destituita GraecorumT u m demum revera exemplum dedere accentus G r a e c o s cum suis punctis miscendi : lineolae repsv non figuram quidem sed munus saltern et nomen in m h a i j d h à n à sive z q ù r à transferentes ; fi qua in re aliquid excusationis tam eo habent, quod r c r a s s i o r i b u s l a t i s q u e « , >subtil i o r i b u s i internum destinarent. Quod placuit utique lacob o E d e s s e n o , cum eiusmodì regulam fingeret, cui vel ipse ne d i s s i m u l a v i quidem m f a g g d h à n a e usum v e h e m e n t e r r e c l a m a r e : Phillips, A letter of M a r J a c o b p, S y r . 1 4 . N e s c i o autern, si q u a e punctatorum consuetudo l a c o b o s u f f r a g a r ! videatur, e a an ex l a c o b ì demum praescriptione v e l e vocalium apud S y r o s p e r f e c t a inventione pependerit. Nimirum h a e c non tam in novitate r a t i o n i s , q u i p p e q u a e duclum p e r G r a e c o s innotuisset, quam in eius a d puncta applicatione posila erat. Itaque qui S y r i saeculo septimo A r a b u m d o c t o r e s exstiterunt, a d v o c a i e s d e s i g n a n d a s nondum getninis illìs punctis s e d antiquo simplice diacritico usi sunt; a t t a m e n , cum in n o v a lingua traditio vetus non i m p e d i r e i ulta, punctum illud non amplius ad v e r b a s e d acl syllabas referebant, triplicem vocalium numerum f o r t a s s e a matribus lectionis petentes. Quam triadem p r o f e c t o auxissent (e, è, è ) , tum iam si plus in inveniendis notulis S y r i profecissent. Q u o d affirmatur e d a m e o quod A r a b e s nominum a punctorum figuris sumtorum p r o r s u s ignari, talia tantum usurpaverunt, qualia ab oris vocisque inter loquendum formatione petita, q u a e q u e , ut apud S y r o s , infinitivi essent. P r o p t e r talem originem m a g n a parta est adpellationum inconstantia, non solum si S v r i a cas cum A r a b i c i s vel H e b r a e i s c o m p a r e s s e d apud ipsius

XVI

cuiusque nationìs edam singulos syllabatores. Constant sibi tantum pt''âhâ fa than ; zqâfâ .- nusbun, ceteris variantibus. P o t e s t 1 ) quidem esse assâqâ, ô apud quosdam Nestorianorum, nam aliis ê est, r a f u n ; dammun - \sâsâ Iacobitarum. tnàqà u , nomine convenit cum h a f d u n î , quocum h b h â s â vix c o n f e r a m , sed differì sigmficatione. Inversa ratione B a r Malkôn ap, B a e t h g e n in Eliae Tirhân ed! p_40 adnot, 2 loquitur de w a u r b M s t â ; item Elias p. S y r . 3 3 , 1 7 de w a u h b h â s â | Quae ob earn caussam attilli, u t , via prociil monstrata, superari imitationem a libera inventione in omni hoc; argumenta vobis persuade rem. P r a e t e r hoc nominum g e n u s , cuius origo sine dubio omni signorum irtventioni antiquitate antecellit, sunt vocalibus adpellationes aliae communes cum signis diacritici^ vel interpuncdonum eis quorum figurae sunt eaedem : p u g g â d h â dico, pt h âhae figura cum mfaggdhânâ paene conveniens; t r é ( i ) n n u q z è v o c a l i s e et pluralis Signum; s ê s e l t â figura zqâfae et hb h âsae a sêslâ vocali et accenta non div e r s a , E s t enim: p u g g â d ! , â 1) = pP'âhâ ap. Iacob. Severum Mârmattâjensem ap, Martin, Journ. A s . V I , 1 9 p. 4 4 0 2) m f a g g d h â n â ibd. p. 4 2 0 N. 1 . sive n u q z â m f a g g h d â n â j â p. 4 2 5 ; m f a g g d h â n â tamen occidentalium nomen dicitur ap. B H . Oeuvres Gramm. I, 2 4 5 , 4 inf. Incertum igitur, num Nestorianis ignotum fuerit, cf. Martin, Journ. A s . 1. 1. p, 426. — t r ê ( i ) n n u q z ê 1) ~ e ap. Hunainum supra. 2) — pluralis signum ( s a g g î j ê ) : A letter of Mar J a c o b ed. Phillips p. S y r . 1 5 extr. — s ê ë e l t â 1) s u p e r n a = zqâfâ ap, Hunain; B a r Bahlul s. v. qartâmit ! l â; 2) i n f e r n a e hb h âsâ B a r ' A l i 2 3 5 6 [inter h u g g â j â j iam a Merxio animadversa cf. B A 5 8 0 7 , — A s è â e l t â non differì ft ô si â v o c a l i s i) s u p e r n u s zqâfâ ap. B a r Srôfiôwai s. v. z n â q â ap. Payne-Smith s. v. > z a n q â < 2) i n f e r n u s = c r b h â s â . Bar Bahlûl s. v : I s ê s l â garrun, a'nî 1-harfa idâ gurr a . E l i a e Tirhân. gramtn. ed. B a e t h g e n p. S y r , 3 2 , 5 . 7; 3 3 , 1 6 , 19. zaugâ Vllâjâ. — -': 1 â i n t e r p u n c t i o 3) s u p e r n u s ap, Eliam catholicum [Tirhân,] ap. Martin, traité sur l'accentuation chez les S y r i e n s 1 8 7 7 (ex A c t e s de la Soc, philologique t. VII No. 1) p. 1 9 S y r . extr. - Phillips, A letter of ') Cf. GUIDI in Bollett. Ital. d. stud, orient, 1S77 p. 431.

XVII

Mar Jacob p. 86. Ab hoc vix diversus est Sèsia in Zeitschr, f. d, Kunde des Morgenl. I 206; 207 quamquam Ewalduspro figura obliqua perpendiciilarem edidit: cf. Acta St. Pelagiae ed. I. Gildemeister 1879 p. 15. — 4 ) i n f e r n u s •-•tahtàjae species ap. Martin 1. 1. p. Syr. 5,14; 6,15. Ceterurn sèsia: sèseltà ut nuqzà : nuqzt h à; kurràsà : kurràstà etc. Tametsi autem is qui punctationem vocalem secundum Graecam rationem introduxit, qui quin unus fuerit nullus dubito, geminationem minoris puncti e maguorum geminatione sumsit, tamen non ab interpunctionibus profectus est sed a puncto verborum diacritico (paròsà), ut testantur litterae w a u et j ò d h eo puncto notatae. P à r ó s è de puncto diacritico ap. Phillips,I Mar Jacob p. Syr. 10 extr. s q . — Bar Bahlùl s. v. qartàmìt b à (ubi sub jòd h ) cf. Elias Tìrhàn. p. Syr. 3 4 , 1 3 . , BH. Oeuv. gramm. I, 3,8. Wright Cat. 125 1 no. 5 etc. lam vero ne prius quidem valere iubebo Hunainum medietim, quam fragmentum quoddam eìus grammaticae quod corruptum exstat in Baethgenii Elia Tirhanensi p. 32, 15 in pristinum statum restituero. ? Scire autem o p o r t e t , Hunainum admirabilem in libro de grammatica Syriaca, quam de punctis inscripsit, propria [de hoc argumentol verba ponere [haecj: »Idem eis ipsis accidit, quae tempus praesens significant et his syllabis [sqàlè] praedita sunt, u t f à b h a r , t ä m a h , p à t h a h, s ä m a ' « et punctis* [haecj vocalibus distinguere [leg: m f a h h e m p r ì s à ì t ' 1 m e n ] a ceteris hanc regulam non sequentibus [ut] ' à b 5 l e d h , g à b h e l « . Adparet igitur ex hoc loco, kt h àb h à d !, nuqzè [ Z D M G 32, 741] et grammaticam Hunaini idem esse; qua cum inpritnis syntaxin punctis. magnis indicatam ita doceret, ut lacobum Edessenum videretur superasse [v. Eliam Tirh, Gramm. p. Syr. 25,1 et P- 34| » p r a e t e r e a etiam formarum doctrinam in syllabis' (sqàlè) positam et punctis nitentern mlnusculis comprehenderet, qua parte tamen lacobum non aequiparavit : titulus d e p u n c t i s aptissimus erat. Vocabulum s q à l à nil videtur nisi versio Iacobi Edesseni etymologica vocis avilaßfjg a s q a l , Ictfißdi'tip. Certe S) Ilabarn significai. In eodem argument© in quo Iacobus s q à l à usurpai, Bar c EbVàjà h eg' 1 j à n f elicit ; Wright Fragments of the Syr. Gramm. 1871 p. Syr. 5 et 6 , 1 5 . A Iacobo ad Eliam Tirhan. propagatimi est: p. Syr. 23,8 ubi — heg h jànà, 3

xvi n 3 2 , 2 3 , ubi Sqàlà cum vocalibus, 1 7 , 2 0 ; p. 3 4 , 2 2 , ubi sqàkihòn mappqà d h ab h nàt h qàlaihòn 3 3 , 5 ; deinceps ap. lacobum Severum Màrmattàjensem ap. Martin Abhandl. f, d. Kunde des Morgenl. Bd. VII, 2 p. 58. 68. 69. Contra v o x h e g ! , j à n à in Targumistarum fortasse schoìis orta [v. radi ceni ap. Buxtorf et L e v y ] scriptarum litterarum per vocales pronuntiationem antiquitus designa: ; ea tamen ad certum sonorum ambitum non videtur nisi apud Syros ncque nisi cxemplo nominis 6vXXa{ì-rjg redacta esse. Restat ut ea quae de simìlkim convmentariorum codicibus Vaticanis per litteras mecum comrnunicavit I G N A T I U S G U I D I ROMANUS non reticeam; cuius viri hauti scio utrum hoc in negotio magis praedicem accuratamne diligentiam an alacrem benignitatem. Sunt igitur I) codex Ecchell. 27, nunc Vat. S y r . 1 9 4 fol. 75 r a Sergio Risio in charta scriptus, litteris lacobiticis, vocalibus Nestorianis, inelcgans; et II) cod. Vat. Syr. 4 5 0 f. 343% praecedenti multo melior. Vr ter que eundein de aequilitteris commentarium anonymum contine! et a nostro diversum et ab Eudoxi Iacobitae libro simili prorsus alienimi, quidquid dicit A s s . B. O. 3 , 1 , 308 IX. In ilio, quaecunque Hunaini editionem indicant, e. g . vocabula technica desiderar! tur ; magno pere autem differt ordo tè(i)t h . Ncque 'Nànisó'nis liber e s t , quantum ex eorum quae sub littera p é occurrunt magna diversitate concludo; denique ne analectae quidem nostri. Nam tametsi sub h é . magis autem sub z a i n praebet quae magna ex parte cum textu nostri ad verbum usque conveniant; tametsi ordinem litterae w a u , a nostro quoque desideratum [ 1 5 , 1 1 ], se non vklisse scriptum fatetur : tamen differt a nostro hoc ipso loco cum omnino verbis, turn vero, quia vocum a litterà wau incipientiutn coliectionem e lexicis et dicit se esse additnrum et addit. — Exstat praeterea in cod. Vat, S y r . 4 1 9 f. 265'' ¡quondam fol. 268 dissertano de vocibus aequilitteris et ipsa anonyma et imperf e c t a , cutn litterae mini finem non assequatur, quam G U I D I diversam a praecedentibus adpellat et cuius haec ad me misit verba ordinum li è et w a u omnia; s e d e r à d h h è . heb h 1à sriqùt h à wlà mqaujànùt^à d !l seb h wàt h à. — s e d e r à d h w a u . là eskah sàjòmà d h ak l , t 1 , àb l : à pet h g h àmé damjàjè. - Kx his fit p e r s p i c u i ™ , non collectors nostri esse nec Hunaini nec W'ànìsò'nis, cf. p. 1 3 , 22, Ncque dubitari potest, quin Huiiai-

XIX niana editto, a nobis vobiscum communicata, multo sit antiquior Vaticanorum codicum libro. Diversa autem cum sit. earn emendar! posse ex illis quomodo negem? Materiarum enim quas saecula devolverant, interdum ne verba quidem mutare solebat posteritas ceteroqui originimi parum curiosa. Carmen heptasyilabum quod secundo loco [p. 4 9 — 8 4 ] edidi factum est ab t A b h d ì s ò ' d G h àzartà ut se ipse cognominat etiam ap. Ass. B. O. 3 , 1 , 3 2 5 n. 4. Nam monachus fuit coenobi A h à et J ó h a n n à n prope G à z a r t à m (Gezirat ibn ' O mar) [cf. 1. 1. 3*2 D C C C L X V j a c deinceps eiusdem urbis metropolita inter annos 1 5 5 2 - - 1 5 5 5 Chr. per Sullàqàm patriarcham ordinatus, antequam buie in catholici thronum successit a. Chr. 1 5 5 2 . Pio IV pontifice a. 1 5 6 2 fidei Romanae professionem R o m a e subscripsit. Nihilo tamen secius de eius orthodoxia quae fuerit, utrum Romana an Nestoriana an ulla, habet cur dubitet Assemanus B. O. 1 , 5 3 6 ; 2 , 4 5 7 ; 3, 1 , 6 2 1 cf. Barhebr. Chron. eccl. ed. Abbeloos et L a m y 2 , 5 7 2 . Orthographia tamen eius quin vere Nestoriana fuerit minime est quod dubitemus in Gàzarteni coenobi discipulo, quamquam seriore aetate Maronitarum consuetudine utebatur. Idem carmen quondam exstabat in cod. Vat. X C V I , sive qui postmodum numerabatur 2 4 5 : cf. Ass. B. O. 1 , 6 3 2 . Quondam! nunc enim non posse inveniri librarti mihi GUIDI auctor est. Neque codex is, ex quo a Michaele Metoscita transcriptus est, carmen Gàzarteni continet, ut GUIDI testatur l ct I- 3> l » 3 2 5 11 • 4], eum cum Maronitarum fuerit, nunc Vaticani™ esse no. 3 7 9 simul dicens. Verum inest ille m è m r à codici Vat. S y r . 4 1 9 fol. 21 y (olini fol. 227) usque ad fol. 226 (238), ubi incipit : Bsem màran kt h ab h nan mèmrà demanda pursànà d>'bhainàth pet h g h àmè damjai bak h t h àb h à msahelfai bsukkàlà: dab h id h IMàr(i) c Ab''diso qàt h ólìqi (sic) d h mad h enhà. mirati nnih nafèeh. (sequuntur verba obliterata a leetore altquo 11011 Nestoriano). Deinceps fol. 226 (2 38) sequitur interpretatìo vocum difficiliorum facta ab eodem ut rnos fueral: etiam 'AbMìsò'nis Sùb h eni, Barhebraei, aliorum. Cuius opusculi menda correcturum hoc tantum monco, ut litteras garsùnicas ex Arabicis mutatas esse memor sit v. e. g. 7 6 , 1 4 a b g à itu. Quispiain autem Prymi Socinique curarum existimator ut linguae neosyriacae vocabula quae occurrunt in commentario ne neglegat !

XX Tertio loco [p. 8 5 — 1 2 2 ] interpretationem locorum biblico rum offero, cuius nomen D i r s t a r s i n ò s in margine [cf. p. 85,4] videtur per ci ¡ l u c i d a ti on em explicari. Incertus quidem vereor ne depravatae sint litterae pro óià fìàorov ì:Qiiqveia{Q). Huius commentarioli cum alibi turn in Vaticana bibliotheca exemplar investigavi nullum. Nimirum luqqàte d h leksis d medclem ineddem qui sunt in cod. Vat. Syr. no, 187 f. Sa v , quondam IV, plane diversum argumentum tractant; cuius rei notitiam et ipsius debeo IGKATIO GUIDI. Quo tempore scripta sit haec interpretatio non patet, sed antiquior Muslimorum imperio 85,2 1 certe non est. Quodsi v e r o multis vulgarium dialectorum Syriacarum vocabulis utitur, pleraque originem vetustiorem sapiunt exceptis eis, q u a e e m a r g i n e t r a n s l a t a u n c i s i n c l u s i . Haec tantum ad neosyriacas q. v. dialectos referenda. Longum est inquirere hos locos: 87, 18. 1 9 ; 90,3. 6. 9. 1 2 . 19. 21 ; 92,3, 1 9 ; 9 3 , 1 4 - 95,2; 96,6. 1 3 Ì 97,3. 8.23; 9 8 , 9 ; 99,1 cf. 1 2 0 , 1 2 ; 103,9; 106,4; 1 0 8 , 1 4 . 2 3 ; 1 0 9 , 1 3 ; 1 1 0 , 4 . 1 3 ; m , 7 ; 1 1 2 , 1 1 . 1 7 1 1 4 , 1 9 ; 1 1 5 , 4 1 1 6 , 1 3. 14. 1 2 ; 1 1 7 , 6 . 9. Memorai scriptor: (d)iptychon catholicorum 98,22 corvos Taijitarum 1 0 3 , 7 cf. Thorbecke, Antarah 1867 p. 18, sed, ut videtur, propter tentoriorum nigredinem ad Cantic. 1,5. Laudai » i n t e r p r e t e s v e t e r e s « 1 1 8 , 3 quibus opponit » i n t e r p r e t e m « i. e. Theodorum Mopsvihestenum 1 1 8 , 8 , 1 6 ; 1 2 1 , 1 1 . Missis philologis scholicis i. e. et mahgjàné [p. 29,20] et maqerjàné, ad theologiae doctores adscendamus, quos Syri bàd h óqè, occultorum Scripturae sensuum indicatores, in scholis constitutes, adpellare consuerant. Wright Cat. 1 , 5 3 rès bàd h òqè Ass. 15. O. 3,2 C M X L I I inf. Qualis patissi mum doctoris opusculum quarto loco [p. 1 2 2 — 1 6 3 ] posai. Cuius de exemplari Vaticano cod, Syr. 187 f. 59 cf. Ass. Catal. Vat. ILI, 405 me certiorem fecit IGNATIUS GUIDI, simulque respondent ad id, quod interrogaveram, num congrueret expositio locorum obscuriorum evangelii ex G a n n a t 1 ' b u s s à m è sumpta, in eodem cod. 187 fol. 15" cum pagina mea 140, exseripto initio earn plane diversam rationem sequi 0 stendi t. Etenim etiam in Indicae Domus codice Syr. 9 inde a f o l 2 0 9 — 2 2 2 , nostris praecedunt quaedam e G a n n a th b u s s à m è excerpta. Cod. Vaticanus inscriptionem

commentanoli liane praebet: »Tub 1 ' bjad h alàhà kàtheb'>nà qallì! pet h g h àmè 'asqè. Oràità etc«. Verbo qallìl significatur, excerpta tantum dari non librum integrum. E x accuratissimae collationis paginarum 1 2 2 — 1 2 5 specimine quod G U I D I ultra obtulit, tantum perspexi. codicem Vaticanum non tam esse emendatiorem Londinensi quam hic illic locupletiorem. Muhammedanis imperantibus has epitomas esse compositas cum alia tum maxime vocabula docent Arabica : 129,8. 1 9 ; 1 3 0 , 2 0 ; 137,8. Linguae vulgaris exempla fere his locis •sunt: 127,4; 1 3 3 , 1 3 ; 1 3 5 . 2 ; 1 4 2 , 1 3 ; 1 4 6 , 1 8 ; 149,19. 20. 1 5 3 , 1 0 . 18; 155,2. In vocum interpretatione cum praecedenti libello interdnm consentii, e. g. 145,22. Laudat patres hos: m f a s s q à n è 1 3 2 , 1 2 cf. 144,20. m f a s s q à n à i. e. T h e o d o r u m Mopsuhestenum 123,20; 124,7; 148,7; 1 5 5 , 1 9 A t h a n à s ì s 1 3 4 , 1 9 . Mar A p r è ( i ) m 1 2 4 , 1 0 ; 129,10. Mar N a r s a i 124,9. M ì k h à ' è l b à d h ó q à 135,8. 1 2 5 , 1 . 2, qui idem atque e s k ò l à j à 1 2 9 , 1 2 . Sic enim legite pro eskòlè. De iVHchaele est ut hoc loco exponam. Videtur idem atque ille qui \Ab'

n

l¿-újTJ3

trùaçrtrr 164-V

¿íjfl

O-l^ii £

> ( í - r ^ ó I t ^ Í j x z i * J o - l

^¿oAii.

-V-XXJ

v ^ ! • •

J&¿

¡Uttor

x i ^ á í y

•

1

tf . yoJi'l_

oht^n?

Qyrf,

il

ô l i â A î i

^ t o s A

, . ^ J s n î ^ l i j ^ d )

TT

^

LIT—O'^

^XjJ

^ ^ l o !

T^iîAÎn

o i ,

y

A A » , \jb.

-J5

.•.

Lj¿1rr 4 -pro-ilo

K

Î I l ^ , W (S (

-Jct-i

. \ip N.-^a o

vv-'î.

A *

û-X

> 'S i'\

Vy-^l . ^ J

il • 7 . i _ J l JB»TH_, r

i

'- —y

©

.V î Q> ¿ S > * J > r

Çyjl . Ijaxioih.

Jem

i

. ^ . A r t •

ÎÂx=3 1

î . (Sì.,

--'cri

L j L ^ V

-*•=»->

IXT

/ i f J C = n lA^l. • I d p ç - ^ ,

ñ ^ r i l n

!

-j'es-l

-."cri ç ^ î •- ! Ï1_.L=3 I ^ t s s

•p

n

^

1

t^cU

Ç^'?.

vñto',

aHS.

C

, 1-IXDÛJK

•

¿

.

^ ¿ j ?

i p

o T ^ - l i i î

- j ^ A x l ^

ftxî

A-.LÍÍ

,

, X A

6

fj t i f i

xif

"US.

X^J'ÍW

O Ci

/Á—LJBt

-Xxiío tiVA't. f¿«?i

u T-»

«jíáí

-Sii

^-!T¡«á-|j>. ¿iX-^ítéifo

.

-XJ^

i) 9-=?^ ^

A

/65B

IRIOAJ/V^«

¿"t-A.

¿lis

* ¿ X I * T I

• t-IX-ul

'.Ȗ.

IFA*

¿ T A IT

l i i

L A

^

.;.

,/ XJI ,'. e r u ¿ ¿

^

- p ¿1 . T A '1

10

I