Opera minora

Citation preview

CORPYS CHOC Ae COUNSTENVATIO

MEISAM

ATIS

AEVI

TYPOGRAPHI BRLFOLS

TVRNEOLTI

Roy

L.

Smith

Endowment

Fund

The Library SCHOOL.OF FHEOLOGY AT CLAREMONT

WEST

FOOTHILL

AT COLLEGE

CLAREMONT,

AVENUE

CALIFORNIA

CORPVS

CHRISTIANORVM

Continuatio Mediaeualis

XLVI

CORPVS

CHRISTIANORVM

Continuatio Mediaeualis

XLVI

RATHERII VERONENSIS OPERA MINORA

TVRNHOLTI TYPOGRAPHI BREPOLS EDITORES PONTIFICII MCMLXXVI

v /£

aE

4b

RATHERII VERONENSIS OPERA

PEernvs

MINORA

EDIDIT L. D. REID

TVRNHOLTI TYPOGRAPHI BREPOLS EDITORES PONTIFICII MCMLXXVI

SvMPTIBVS SVPPEDITANTE SvPREMO BELGARVM MAGISTRATV PVBLICAE INSTITVTIONI ATQVE OPrIMIS ARTIBVS PRAEPOSITO EDITVM

T heelogu Librarg

CHOOL OF THEOLOG

Y

EMONT DM AT CLCalAR ifornia

(Q Brepols 1976 No patt of this work may be reproduced in any form, by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher.

PREFACE These works of Ratherius have been edited with a view to making available in modern editions all of his extant works. Since Fritz Weigle edited the letters in 1949 and other documents in 1939, the only works now remaining to be edited are the Praeloquia, Phrenesis, Excerptum ex Dialogo Confessionali and Hortatio et Preces, and work has already started on the preparation of these. In producing this edition I have been greatly helped by the gracious cooperation of the librarians of the following libraries: Berlin

Staatsbibliothek,

München

Staatsbibliothek,

Biblio-

théque de Laon, Koninklijke Bibliotheek van Belgié te Brussel, The British Museum, The Bodleian, Oxford, and Capito-

lare di Verona. To the Tufts University Faculty Awards Committee I am indebted for the opportunity of visiting these libraries ; without a grant from this Committee I would never have been able to examine the manuscripts of Ratherius' works. Finally,

I would

like to thank

Bengt Lófstedt,

without

whose guidance and enthusiasm this project would never been begun ; I have benefitted much from his knowledge of Mediaeval Latin and from his criticisms of such of this work as appeared in my dissertation. I am also grateful to Philip Levine and other members of my committee at UCLA for noting many errors in earlier drafts. For such errors as remain I alone am responsible. Tufts Untversity, 1976

Peter L.D. Reid

INTRODUCTION Details of the life of Ratherius in contemporary sources are few (!), but fortunately his own works, in particular the Letters, are full of autobiographical details. The first to attempt a «iia of him were the Ballerini brothers in their edition of his works of 1765 (reprinted by Migne, PL, 136, pp. 27-138), and their work was so thoroughly done that later scholars have made few substantial changes (?). But though the general lines of his life have been more

or less established,

some

of the

details, particularly his political relationships with contemporary figures, are open to controversy, partly because it was at times dangerous for him to express himself clearly and openly, and partly because his collected writings are necessarily incomplete. His career can be summarised as follows : 890

931 Aug. - 934 Feb. 934 Feb. - 936 Aug.

936 Aug. - 939 Feb. 939 Mar. - 944 Dec.

944 Dec. - 946 946-948

Born in the area of Liége, Belgium As a boy, entered by a close relative into the Benedictine Order in the monastery of Lobbes. Followed Hilduin to Verona and succeded him as Bishop. Bishop of Verona. Removed from his office by king Hugo on the charge of conspiracy and imprisoned in Pavia. Wrote the Praeloquia. In exile in Como. Wrote Vita S. Vrsman. In Provence, tutor to the son of Rocstagnus. Wrote Saradorswm (lost). Spent Christmas 944 at Laon. Declined offer to be Bishop of Provence. At Lobbes, invited by Bishop Richarius. Restored to Bishopric of Verona by king Hugo. Forced to retire again.

(1) Folcuin, Gesta Abbatum Laubiensium cc. 19-22 (MGH, $5, IV 65) ; Liutprand,

"Antapodosis III, 42-52 (ed. J. Becker, Hanover-Leipzig 1915 ; MGH, 55, rer. Germ. in usu schbol., 95, 101) ;Ruotger, Vita Brunonis, c. 38 (ed. I. Ott, Wimariae 1951, MGH, 5$, rer. Germ., NS., X, 40) ; anon. Va Brunonis 14-15 (MGH, $5, IV p. 275279) ; Sigibert, Chronica ann. 928-974 (MGH, VI, 300-374) ; Anselm, Gesta Episcoporum Leodiensium (MGH, $5, VII, 189-234) ; Egidius Aureavallensis, Ges/a episcoporum Leodiensium (MGH, $5, XXV, 14-129) ; Ann. Laubienses (MGH, $$, XIII, 234, IV, 16-17). These Teszizonia ate collected by G. Monticelli, Razerzo vescovo di

Verona (Milan 1938) pp. 363-373. (2) For bibliography of his life see p. XXXI.

INTRODUCTION 948-951

VH

Travelling north of the Alps, seeking

support (Com. c. 3) 951-952

At Lobbes ; spent some months at

Otto's court trying to regain see of 953 Sept.

-955 Easter

955 Easter 955 Dec. - 960 961 - summer, 968 968 autumn - 974 974 Apr. 25

Verona. Bishop Lobbes. rebellion mas 954

of Liége and abbot of Ousted from Liége by of clergy beginning Christ(Conclusio Deliberatiua). At Moguntia (Mainz) with Archbishop William, son of Otto. Abbot at Alna. Bishop of Verona. (The remaining works in this edition.) In Belgium : Lobbes, Alna, Namur. Died in Namur.

The works in this edition

The writings in this edition belong to the period 961-968 when he was bishop of Verona for the third time, except for Conclusio Deliberatiua, which was written immediately after his forced retirement from the see of Leodicum in 955. They illustrate well some of the qualities that made his career such an interesting one : his chastisement of the clergy for their worldly ways and the animosities he thus aroused ; his involvement with the leading secular figures of his day ; his attacks on contemporary heresies, such as that of the Anthropomorphites ; his constant admonitions to his flock to turn from their sinful ways and be reconciled with God ; the turmoil in his own soul as he castigates himself in his old age for not having always lived up to his own high standards of piety. In nearly every work here his tone is indignant and angry : at the hypocrisy of his clergy, at secular infringement upon the rights of the Church, at contempt of the canons, at the selfinterest, disloyalty, and unprincipled greed of the nobles, and at his own failings also — the grudges he confesses to bearing for those who have betrayed him and his inability to rise above them in accordance with the tenets of his creed. In these works can also be seen his admired erudition and love of learning (Folcuin cc. 19, 22: perspicacissimus ... inter balatinos $ilosophos primus) and some of the complexity of thought and style which seem to have confused his contemporaries (cf. Post Pasch. 38-39; Repr. cc. 1-2) and astounded later scholars (Ballerini, Praef. xxxi : 2n rebus quae subobscurae ... sunt et aenigmati similes ... et in perdifficili mplexaque auctoris syntax).

VIII

INTRODUCTION The Manuscripts

The

works

in this edition

are

contained

in six extant

manuscripts. They are : München, Bayer. Staatsbibl., Clm., 6340 (Fris. 140), saec. X, which contains on ff. 1-79 sermons, letters, and other writings pertaining to Ratherius' third period as bishop of Verona (963-968). The author's hand is evident in some corrections and additions, and in some of the titles in rustic capitals. This manuscript contains on ff. 82-1060 some other anonymous sermons also found in F (see below, p. XXXIV) and attributed to Ratherius by Brunhólzl (p. 395), who also lists fully the contents of the codex. The handwriting of this manuscript has been carefully examined by Daniel, pp. 101-105. f. 1-14. II. INVECTIVA SATIS IN QVOSDAM AC LVGVBRIS RELATIO RATHERII CVIVSDAM (— M etr.) . I5*"-17 V. EIVSDEM DE OVADRAGESIMA (- r Quad.) .17-21 VI. IPSIVS QVOQVE DE PASCHA (— 2 Pasch.) C^ T^ kEÍ|S .21-25* VII. QVI SVPRA DE ASCENSIONE DOMINI (udadsco .25*-29 VIII. EIVSDEM-DE PENTECOSTE (— zr Peni.) . 29-31" IX. IDEM QVI CETERA DE PROPRIO LAPSV (— Las.) C^ 0r . 32-32 X. DEOVADRAGESIMA CONTRA REPREHENSORES SERMONIS EIVSDEM (- Rer.) f. 40-48 XII. EIVSDEM RATH. DE MARIA ETMARTHA (— Mar.) f. 48-52* XIII. OVISVPRA DE OTIOSO SERMONE (-— Ot.) For this codex see : Daniel Natalia, Handschriften des Zehnlen Jahrhundert aus der. Freisinger Dombibliothek (Munich, 1973) ror-104; Brunhólzl F., D6e Fvreisinger Dombibliothek im Miitelalter, Münchener Habilitationsschrift (Munich 1961), PP- 393-98 ; Monticelli G., Raterio vescovo di Verona (Milano, I938) 351-52; Weigle F., Die Briefe Rathers von Verona (1949) 2 ; Catal. cod. lat. bibl. reg. Monac. 1, 3 (1873) 94; Vogel A., Ratherius von Verona und. das zehnte Jahrhundert 11 (Jena, 1854) 25-29; Reece, Benny, Sermones Rather Episcopi Veronensis (Worcester, 1969) ro. Berlin, Staatsbibliothek, Phill. lat. 1676, saec. X, "The Egino

Codex'. This Eighth Century collection of patristic works compiled by Bishop Egino was in Ratherius' possession in Verona ; attached to the saec. VIII codex are some folios con-

taining works by Ratherius, corrected and annotated by the author. Parts of this are now very hard to read. Weigle, who sees great resemblance in calligraphy to M, thinks that Rathe-

INTRODUCTION

IX

rius brought this codex with him from the scriptorium at Verona. f. 1-6

without title, beginning, or end, Sermo II de Quadragesima cc. 7-35 (— 2 Quad. f.8-CY4 EIVSDEM DE VITA SANCTI METRONIS CONFESSORIS (— Metr.) . 15-16 QVI SVPRA DE ASCENSIONE DOMINI (— 1 Asc.) . I7, I8", 24, 25" EIVSDEM DE PENTECOSTE (- 1 Pent.) c-r E .I19-20Y IDEM QVI CETERA DE PROPRIO LAPSV (— Las.)

On f. 23 is an autograph work edited by Rose, p. 8o, and Weigle, Uk, p. 18, which must belong to the same period as Qualitatis Coniectura ; it tells of the same quarrel between a clericus and a Iudeus as Coni. 3751. Ratherius' hand is also evident in sundry marginal notes in the rest of the codex: f. 146 plepide opposite the phrase qui manwm misit ad aratrum in a sermon of Leo ; f. 169 Pulchre opposite a sermon of Iohann. Chrysost. For this codex see : Rose V., Verzeichnis dev lateimischen

Handschriften der Kgl. Bibl. zu Berlin x (1893), 77-95 ; Kirchner J., Dze Heimat des Eginocodex, Arch. UF 1o (1928) x11f. ; Weigle, Briefe, 3-4 ;Monticelli, 359 ; Lowe E.A., CLA, 1057.

Laon 274, saec. X, devoted wholly to works of Ratherius under the title RazAheroz opera, contains sermons and letters of the years 961-68 and the Conclusio Deliberatiua of 955. It shares 12 works in common with M.

f. 24-27; .27*-43

- 43-44 .44-45* .45Y-49 .49-53*

TE oM IT^

II. CONCLVSIO DELIBERATIVA, LEODICI ACTA, SIVE CLIMAX SYRMATIS EIVSDEM OVI CETERA, NON ADEO PARVI (— Concl.) HI. SERMO VALDE PROLIXVS DE QVADRAGESIMO RATHERII VERONENSIS ; INEFFICAX SE VIVENTE VT EST SIBI VISVM GARRITVS (— 2 Quad.) IV. CONTRA REPREHENSORES SERMONIS EIVSDEM (— Refr.) V. EIVSDEM DE QVADRAGESIMA (— r Quad.) VI. DE PASCHA (— r Pasch.) VII. QVI SVPRA DE ASCENSIONE DOMINI -—I Ast.

. 53Y-56v .56*-58v -oc— f.64v-70v»

Vir. EIVSDEM DE PENTECOSTE (— r Pent.) IX. IDEM QVI CETERA DE PROPRIO LAPSV (— Las.) XI. EIVSDEM RATHERII DE MARIA ET MARTHA (— Mar.)

X

INTRODUCTION .70*-82.

MX

f.82-84v» f.86-8g9»

XII. QOVALITATIS CONIECTVRA CVIVSDAM RATHERII VTIQVE VERONENSIS (— Com.) —XIII. DE NVPTV CVIVSDAM ILLICITO EIVSDEM RATHERII (— N»wfft.) |XV. QVI SVPRA DE OTIOSO SERMONE zuo

/1ogv-11* XIX. SERMO DE PASCHA (- 2 Pasch.) . IIIV-IIS" IISV-Ii17*

XX. DE OCTAVIS PASCHAE (- Oct.) XXI. ITEM POST PASCHA (— Post Pasch.)

. I26v-127;.

XXV. no title(— Decr.)

II7*-120Y XXII. DE ASCENSIONE DOMINI (— 2 Asc.) I21-I24* XXIII. DE PENTECOSTE (- 2 Pent.)

For this codex see : Catalogue gén. des MSS des bibl. publ. de France, Y, 4 (1849) 162; Monticelli, 353-54 ; Weigle, Briefe, 2 ; Vogel, II, 29-41. München, Bayer. Staatsbibl., Clm., 6426 (Fris. 226), saec. X. This codex, containing sermons, homilies and tracts by Augustine, Maximus, Gregory, Fulgentius, Leo, Ratherius, Isidor, Caesarius, and anonymous authors, was assembled by Bishop Abraham and brought by him from Verona to Freising in 974-983. It is most famous for the Formulae Liturgiae Slavicae, ff. 158-161. It also contains some anonymous sermons common to M, attributed by Brunhólzl (p. 395) to Ratherius. Daniel, pp. 117-126 lists the full contents of this codex. f. 2-17Y f. 18-21

no title (— 2 Quad.) no title (— r Pasch.)

f. 104-100.

EIVSDEM DE QOVADRAGESIMA (- r Quad.) (It is not apparent in the MS to whom EIVSDEM refers.)

Reece's claim that the technical corrector of ff. 2-21 is the same as the corrector of M and L (whom he takes to be Ratherius himself) is refuted by Daniel, who finds the hand of the corrector to be very similar to that of the first scribe ; she also places ff. 104-106, which Reece dates in the Eleventh Century, to very soon after the date of composition (Daniel, pp. 128, r36). For this codex see : Daniel Natalia, 114-139; Brunhólzl, 368-370 ; Weigle F., Zwei Fragmente von Ralhers "Excerptum ex dialogo comfessionali", Archiv für Urkundenforschung 15 (1938) 136 ; Reece B., Latomus 26 (1967) 784 ; Sermones, 10 ; Catal. cod. lat. bibl. veg. Monac. Y, 3 (1873) 11o.

INTRODUCTION V

XI

Verona, Bibl. Capit. LXVIII (65), saec. X. Íf. 73-75"

— no title c. 1-6 of Metr., with many lacunae and illegible passages.

The handwriting is similar to M. Carusi-Lindsay identify it as Ratherius'. For this codex see : Bartolomeo Campagnola, Lsber Iuris Ciuilis Vrbis Veronae (1728), in app. 231 ; Ongaro G., Coltura e scuola calligrafica veronese del secolo X (Venice, 1925) 55-69 ; Daniel, ror n. 45 ; Carusi E.-Lindsay W.M., Monwmenti baleo-

grafici veronesi, 1 (Rome 1928) p. 16 and fig. 8. B

Brussel, Koninklijke Bibl., 5463-67 (lat. 1104), sec. XI, saved from the fire at the monastery of Gembloux, contains on ff. 1IOI works of Augustine and Chrysostom and on ror-121 nine sermons of Ratherius. This MS has several additions not included in the Tenth Century MSS PMLF and is also useful as being the only MS, since the burning of the monastery at Lobbes, to supply Serm. In Cena Domini. f. rorv-1i11*

I. CHRONOGRAPHIA (!) CVIVSDAM SIBI VT VISVM EST ET EST RATHERII LOBIENSIS ABBATIS POSTMODVM VERONENSIS AC DEMVM LEODIENSIS EPISCOPI (-— 2 Quad.) f. r1i1-112 II. EIVSDEM DE QVADRAGESIMO (— r Quad. f. i12V-116. III. EIVSDEM SERMO IN CENA DOMINI (ze Cen.) f. i16-118 IV. ITEM SERMO EIVSDEM DE DIE SANCTO PASCHAE (— zr Pasch.) .II8-119. V. EIVSDEM POST PASCHA (— Post Pasch.) irrgerig* VE IN OCTAVIS-PASCHAE (-— Oc. c:-5) VII. ITEM SERMO DE DIE SANCTO PASCHE MT —ÍC^. II9V-120" (e 2 Pasch.) VIII. QVI SVPRA DE ASCENSIONE DOMINI la]. 120"-121* (cT ds6. C. 1-2). The fallible taking 63 and

original scribe made many errors, being particularly over his model's abbreviations (such as, for instance, the abbreviation for miraculorum as malorum in 1 Asc. ecclesia as secula in 2 Pasch. 73).

(1) This settles the question raised by the Ballerini (praef. c. xx) as to the identity of the Chronographia, a wotk mentioned by Ratherius in eis7. 146.12, coni. 47 and 2 Pent. 138.

XII

INTRODUCTION For this codex

see : Monticelli,

356 ; Vogel, II, 41-45 ;

Catal. des MSS. de la bibliothéque royale de Belgique (1902) 138 ; Weigle, Zwei Fragmente, Archiv 15 (1938) 136 ; Reece, r1.

There is one (the number is the burning of du Bois had

other MS that must be considered : Lobbes I Monticelli's). The Lobbes MSS were all lost in that monastery in 1793, but the abbot Paolo already made three available to the Balle-

rini brothers,

one of which

contained

Sermo

I*« Cena

Do-

mini. They report that it was in a bad state of repair, with many lacunae in this sermon ; this sermon ceases at l. 215,

and for the rest we have to rely on B. The full title in Lobbes I was : SERMO RATHERII VERONENSIS EPISCOPI DICENDVS AD POPVLVM IN COENA DOMINI. We also know from Ball. (nn. 1006, 1553, 1559) that a Lobbes MS had been examined by D'Achery for De Otioso Sermone, Serm. De Maria et Martha, and Serm. I & II De Pentecoste, but not,

unfortunately, published by him. Lobbes MSS also contained : Phren., Conf. and Exhortatio (Migne 365-450) and certain letters of Ratherius. The catalogue of the library of Lobbes for I049 shows (?!).: Ratherü, Veronensis episcopi : a) inefficax ut sibi wisum est garrius [— 2 Quad.]; b) eiusdem praeloquiorum, hoc est agonisticon [— Praeloquia| ; eiusdem confessionum, cwm quo Paschasi Ratberti de corpore et sanguine Domini [— Conf.]. See : Ballerini, Praef. xii and xvi ; Vogel, 2, 49-52 ; Weigle, Die Briefe, 2.3 ; Monticelli, 358-60.

Ratherius' Autograph In addition to P, M & V, Ratherius' hand has also bee

noted in the following MSS :

Flor. Laur. 63, 19 : see G. Billanovich, Dal Livio di Raterio

(Laur. 63, 19) al Livio di Petrarca (B.M. Harl. 2493), Italia Medioevale e Umanistica 2 (1959) 103-178, espec. Tav. V & VI, p. 105 & p. 109.

Leid. Bibl. Voss. lat. 48 : see C. Leonardo, Raterio e Marziano Capella, Italia Medioevale e Umanistica 2 (1959) 73-102, espec. Tav. I-IV, pp. 84, 88, 92 & 96. Vat. Lat. 4965 : see C. Cipolla, Lettere inedite di Raterio vescovo di Verona, Studi e Documenti di storio e diritto 24 (1903) ; G. Ongaro, Coltura e Scuola calligrafica veronese del secolo X, Venice 1925 (Memorie del R. Ist. Veneto (1) Omont, Ca£al. 4. M$5 de l'abbaye de Lobbes, Revue des bibliotbéques 1 (1891) 256127:

INTRODUCTION

XIII

di Sc. Lett. ed. Arti, 29, 7) Tav. I ; F. Weigle, Die Briefe...,

p. 155 n. 3.

Verona Capit. LX (58) : see E.A. Lowe, CLA (Oxford 1947) IV 510 ; G. Muzzioli, 77 codice veronese LX (58) e 4l vescovo Raterio, Atti del congresso internazionale di diritto Romano € di storia del diritto, Verona 27-29 sett. 1948 1 Milan

1953. Verona Capit. XIX (17): see F. Weigle, Die Briefe..., p. 4, 119 ; Ongaro, Coltura..., tav. III.

Bibliographies for the study of Ratherius' autograph can be found in G. Billanovitch, o.c., p. x17 and Daniel, o.c., p. 102. Interrelationship of the Manuscripts Metr.

In determining the interrelationships of these Manuscripts, we are faced at once with the problem of Ratherius' method of composition. M etr. well illustrates the difficulty. Three manuscripts contain this work (or part of it) : P, V, M, all written

at Verona in the Tenth Century ; and the hand of Ratherius himself has been identified in each. P has the title: EIVSDEM DE VITA S. METRONIS CONFESSORIS and the six-line preface : Patribus... diaboli, resuming at l. 190. Thereafter, it has several additions in the hand of P? (— Rathertius ipse), additions which do not appear in M or V but which are typical of Ratherius' style : 247 si lamen perdidisti 323 iamen

327 conspicere altered to comcernere 347 (numera

500 remur 241 im praefatione huius operis added in the parenthesis ut daxa. The last suggests that the finished version of Metr. was already in existence when this abbreviated version was copied. V has no title and ends incomplete at 1. 235. Ratherius' hand

has been identified in this MS but not in this work. This version seems a rather simpler, less pretentious form of M's version ; the structures of the complex sentences in c. 1 are more readily visible and there are fewer double negatives and parentheses. For example, l. 18-19 M has : quo, ut conici utique ualet, gens impia, Punicei maris profuno peculiari ductorisque iustissima sui absorbenda veatu,... where V has simply : quo scilicet gens Punicei maris fluctibus absorbenda reatu...

XIV

INTRODUCTION

Lines 38-40 also become clearer in the light of V's omission. But where M has a longer, more complex version, it is quite in keeping with Ratherius' peculiarly abstruse style. By examining the omissions in V we could justify the remark that V is a first draft subsequently improved upon in M with some typically Ratherian additions and rephrasings. Furthermore, where P and V both cover the same lines, that

is, I90-235, we find that some typically Ratherian phrases omitted in V (e.g.'197 immo continue, 207-8 congruenttus... stando) are in P's text. But if P is later than the draft in V, why are the first 190 lines abbreviated into 6 ? This abbreviation in fact changes the nature of the work from being a diatribe on the irresponsibility of Veronese writers, who have allowed St. Metro's example to be forgotten, to a more straightforward V:ta of St. Metro. Can we establish any other relationship between P and M ? M could not be a copy of P as P has the following major omissions present in M : 395-6 sed... reconciliabas ; 648 dihgere... uenerantius, as well as some lesser ones : 596, 354, 403, 485. Moreover, in 411, where M has contra militem quite correctly, P has coníram, an error caused by the scribe's eye running from the first »n of militem to the last ; this is later corrected by P? to contra adhletam. There are no clear instances to prove that P could not be copying uncorrected M but a number of small errors in M unrepeated in P (378, 657), and the omission in 270, make that unlikely. We find also that P and M share a number of readings changed by either P? —

247, 323, 327. 347, 355, 500 — or M? — 40r, 437, 559 — or by

both P? and M? — 376, 525.

We are led by these observations to this hypothetical reconstruction : T.

Ist

draft

V

2.

2nd draft

more additions in typically Ratherian complexity and parenthesis.

|

M

(with foreshortening of P)

P?

M?

corrections of the author.

(The '2nd draft' need not necessarily have existed on paper. The author could have dictated a text represented to us as V and improved, enlarged, upon it as he went along ; he would then have personally corrected the two dictated copies.)

INTRODUCTION

Xv

Laps.

De Proprio Lapsu is another work where the author seems to have made substantial additions and stylistic improvements to an earlier version. L omits 108-128, an and L omit 113-128. Ratherius' own hand

For this we have versions in PML, but homoeoteleuton omission, and both P But 95-112 is all marginal addition in in P and 113-128 could be the continua-

tion of such marginal notes on another folio now lost (the make-up of the first few folios, stitched as they are into an older codex, does not exclude this possibility). It is noteworthy that many of the omissions in P supplied by P? are stylistic improvements rather than original omissions :

I4 X spe licet quam ve 33 quidem

35 40

nunc X homini 45 . Deum... metuat 47-50 ut utique... suasit 52 quaeso 57 J scilicet 66 | munc fateor, with nunc erased later in the line 70 Profit 76-7 cum... solum 81-82 triumphare... allis 86 . pascalem 89-92 quod... nequitiae 95 | meque negauit (a typically Ratherian double negative) I4I qi esl I43 unus inseparabiliter and per saecula... Amen. All these corrections appear as standard text in M! but two of them appear as errors : 14 where P*'s spe licet is read without sense as sc?licet in M and 140 where P*?'s profecto becomes without sense frofector in M. It would be straining coincidence too far to insist that these stylistic additions of P?, now accepted as Ratherius tpse, are all omissions by the scribe of P from an earlier text which M and L have more faithfully copied. Rather we must conclude that P is an early draft of the work which Ratherius himself improved upon and which then was copied by the scribes of M and L, with perhaps some further improvements by Ratherius himself on M's copy (28, 49). Stemma :

XVI

INTRODUCTION

p*

M3

I Penl., I Ásc.

PML are also our sources for the sermons 1 Pent. and 1 Asc. In P r Pent. starts on f. 17", continues on f. 18, then jumps to f. 24Y and concludes on f. 25 ; the first scribe's work has been liberally corrected and added to by Ratherius. Many of the corrections and additions are further improvements, in style or matter, on the original material : 25, 49, 76, 77, 79, 86, 100,

I07, 112, and 129. M and P? have enough in common to suggest that M is a copy of the improved P draft but with some errors in omission (113, 134, 1306). L could not be copying M — it does not omit these three phrases — and equally has its own omissions : 51-2, 62, 92, 135. This would lead to a stemma

M

L

except that 28 perpetualiter added to P in Ratherius' hand is in L irrecuperabiliter, an equally Ratherian word (cf. Weigle, Urk. 18.9, from P f. 23, written at approximately the same time in Ratherius' hand). z Asc. in P does not have any of the corrections and additions of stylistic nature that we observed

INTRODUCTION

xvu

in Lafs. and r Pent. ; the hand of P? only appears to correct small errors of inflection or spelling. A third hand appears in l. 34 to make good a substantial omission. M has a lengthy omission in l.107, omitting seven words between m$si... misi, and an omission of two words in 1l.2 ; M also has some errors in common with P later corrected in one or other MS:2, 66, IO9, 132, 148, 213, 218 ; and PM share some readings in com-

mon against L : 9r, 117, 154, 155, 168, 181, 218, 125, 154. L also seems to offer a different tradition from PM in l.211, but

most of L's different readings could have been supplied by a scribe trying to clarify the text (cf. 1.211 where M*?, the author, improved on the PM tradition). One other work of Ratherius appearing in all three of PML is Synodica (PL, 553-568, Weigle, epist. 25, pp. 124-137). In this each of the MSS has omissions of material common to the other two (P omits 134, I2 ; 134, I7; 135, I2; I37, 1-6; M omits 132, 21-22 ; 133, I9 ; 135, I8 ; L omits 133, 23-4) and no

observation about their relationship can be made. I Pasch., 2 Quad.

There are three Tenth Century MSS also for 2 Quad. and for I. Pasch. For 2 Quad. we have PFL. In P the title and first 84 lines and also the final 200 are missing, folios having dropped out of the codex. P here seems to have the same sort of relation to F (like M, a Fris. MS) as it had to M in Metr. in that several improving additions are made in P?'s hand which are not in P : 213 omnis... heres om. PF add. P 227 Domino... tibi om. PF add. P* 368 iamen om. PF add. P'

376

428 l.219 and 1.322 provide two more instances which illustrate their relationship. In l.219 the original text as shown by F was : Caveamus etiam, ne quem importuntus licet rogantem aut iracunde aut irrisorie exasperemus. Hilarem enim datorem diligit Deus. P! had written : Caveamus etiam ne quem rem diligit Deus leaping over ?mportuntus... dato-. P? then added in the margin, marked to come after quem: exasperemus importuntus

licet rogantem hilarem enim dato- ; and it is this new order of words that appears in LB. Similarly in l. 322, the original must have read : ''... feiora prioribus, " et huiuscemodi $n scripturis nonnulla, ut agnoscamus, quod ingratitudo exigat veproborum, tanta huwmiliatione Dei de celo descendentis ad. terras, tot

flagellis ab eodem perlatis, tot obbrobrüis, tot derisionibus, fame, siti, lassitudine... as in F. P, however, had written ''... fetora rioribus," fame, siti, lassitudine..., which: P? corrected by

adding in the margin : w£ ?ntelligas tanta humiliatione Dei de

XVIII

INTRODUCTION

celo ad terram bro hominibus descendentis, tot indignitatibus tot obprobriis ab eo perlatis, and again it is this that appears in LB. There are also two substantial passages unique to F : lines 418-19 and 567-70. All this suggests this stemma : X

P2

T

B (that B is independent ofL is shown by l. 574)

After P ceases at 658, we would be justified in assuming that that the LB additons over F were in fact added on P by P? and thereby came into the text in the same manner as 2I3, 227 etc. (e.g. 771-781 — a similar addition to 477 — and 82830, 840-42). For r Pasch. there are again three Tenth Century MSS : MFL, and again we must call upon the idea of a revised draft to explain their interrelationship. F shows some substantial differences from ML : 3, 6, 8, 15, 17, 18, and 95, and also has

an omission in 75 of material which could have been added as an afterthought ; it is very similar to ef:st. 127, 3 (also in ML) and it does not alter the grammatical structure. M has some individual errors 149 ?(aque for utique, a frequent error ; 75 ut for «el — a misreading of the abbreviation for «el (ut) — which the scribe has then altered to aw£ to restore the grammatical integrity ; and 83 /ocis for ?ocís, a misreading of an initial i-longa ; neither F nor L has this i-longa. That M was copying an exemplar more fully corrected than F's can further be seen by 115 where F has /flagito ut and M has flagito xx (ras. 2 litt.) ; L omits this w£. L has an additional famen in 56 and et ueritatis inquam in 57, both of which could be either the scribe's additions or improvements on that postulated second draft ignored by M. The Eleventh Century MS B also has these extras; there are, however, other indications that B might be copying L : 62 B follows L?'s altered reading incorrectly ; and 164 where L omits 1os, B does also. From this evidence we can hypothesize this stemma :

INTRODUCTION

XIX

X

X*

(corrected and improved by R.)

B

Eleventh C.

The situation is therefore similar to 2 Quad. In F, 2 Quad. and 1 Pasch. were grouped together on ff. 2-21. Separate from them on ff. 104-106 is 1 Quad., in a different hand, added to a random collection of sermons. In this sermon F seems to be a copy of M, with two errors : 53 deserto for secreto (written around a large hole, which may well have disturbed the scribe's concentration) and 65 exaudiet, perhaps caused by the similarity to exaudietur two lines above. F also follows the correction in M against LB in 72 (the addition of freti) and the omission in M of 76 and 93. B seems to be a copy of L, sharing the omission in 26 and the reading Dominum for Deum in 70. Hence : X

Refr., Mar., Ot.

For three works we have two Tenth Century MSS : Refr., Mar. and Ot., all contained in

M and L. Omissions in each,

such as : Mar. 279-81, Ot. 33 and 183, and Ref. 42 omitted in M ; Mar. 206-9, Ot. 183 and Ref. 11 omitted in L — make it certain that neither is a copy of the other. Yet a common

XX

INTRODUCTION

error suggests a common exemplar : Mar. 321 where both have agilitate for equitate in a Scriptural citation. M has some omissions made good in the hand of the author himself, in one

case differing from L : Ot. 89 non difiteor om. M add. M? : fateor L. M and L also have in common Ztinerariwm (epist. p. 137), Epistola ad Martinum (epist. p. 155) and. Discordia (epist. p. 159), all from the same period (966-67), and their relationship there is similar to that here. They share some common errors (ef?st. p. 140, 6 ; 160, 15) ; there are additions by either M? or L? (efist. 140, 30 ; 142, I2 ; 145, 1 in M, 152, 12 in L) ; there are errors peculiar to each (ef?st. 161, 13 ; 139, 6 ; I42, 4 and 148, 7 in L ; 147, 24 ; 150, 26 and 151, 31 in M, the

latter being a misreading of an abbreviation) ; and omissions occurring in one or other (ef?st. 144, 8-10 ; 155, 8-9 ; 161, 5-6; IOI, 32-33 ; 103, II-14 ; 143, I2-I3, in M ; 147, 25 ; 154, 23 ; 164, 17 in L) make it certain that neither uses the other for

exemplar. So much for the Tenth Century MSS. Now to the Eleventh Century B. Ratherius' works in this MS are limited to the sermons and they are numbered. We can compare these against the numbers of the same sermons in other MSS as follows :

Serm.

B

M

Laud.

2Quad. ReprI(!? I Quad. II

X V

IIILIV* ^T aie

Cena

.—

III

—-

F

Lob. P Chronological order z 4 is *

5

I Pasch. DVD 2 Post Pasch. V -— XXI 8 Oct. VI — XX " 2 Pasch. VII — XIX 6 I Ásc. VIII VII VIII : 3 B has three substantial additions to the Tenth Century MSS, each of which is in the nature of a parenthesis and typical of the kind of marginal addition made, for instance, in P by P? ; however, in B they are incorporated into the text, not added in the margin. They are : I. I Asc. 66 : st lamen fas hwic prestaret fidem aliquantulam, fabula quippe est reficta cui nulla est credulitas utique adhibenda. This makes sense only if we read frestare est for prestaret (a mistake in reading the abbreviation for est, which would be quite in keeping with this scribe's modus operandi) :''but only if it is right to put any trust in this (example) in as much as it is a fictional tale to which no credence should be applied." S; (1) Under the titles Cbronograpbia& Contra /Antbropomorpbytas.

INTRODUCTION

XXI

tamen in the sense "'but only if", the word-order fabula quippe est ior quippe fabula est and the use of wque are all quite Ratherian (!).

2. 2 Quad. 726 : Quod cum $ropheta barabolicos dixisset, scias quoniam quidem, licet esca illa de celo uenerit, tamen, quia corporea erat, angelis non congruebat, sed ille utique ber hanc figurabatur, qui de celo descendit, qui dat witam mundo, ut, unde wiwunt angeli, inde spiritualiter uiuat et homo corpus et sanguinem ipsius digne sumendo. This passage is not without interest. Parabolicos as an adverb

is not elsewhere

attested in Latin,

though

Walde-

Hofmann attest the adjective farabolicus, and Sidon. 5 ep. 17 uses farabolice seu figurate. As this is the transliteration of the Greek form (zapafoAudós) it could very well be from Ratherius' pen, who elsewhere shows familiarity with Greek forms (?). The use of quoniam quidem is attested elsewhere in Ratherius (cf. epist. 141.25, 2 Quad. 792 etc.) for causal clauses but not to introduce a noun clause. The thought is similar to Pasch. Radbert. De corp. et Sang. (PL 12, 1353A), a work which appeared in a Lobb. MS which also contained Ratherius' Excerptum De D:alogo Confessionali (Ball. n. 607) ; in fact, in this MS De Corp. et Sang. was wrongly attributed to Ratherius. We may remember that this Lobb. MS also had Ratherius' Sermo 1n Cena in common with B, a sermon contained in none

of the other MSS. 3. Oct. 201-207 : ut enim iam diximus, Iudeorum Pascha certo tempore, Christianorum. omni tempore, immo omni hora, qua quisque conuersus transit a diabolo ad. Christum, a. witiis ad wirtutem. Hoc enim Pascha Grece, quod Phase Hebraice, quod et transitus Domini. Latine dicitur, quem indesinenter nos com-

petit ipsius exemplo de morte ad witam transeundo egisse. This passage is very similar to 2 Pasch. c. 3, which in B follows this sermon ; this addition could not therefore have been added

by the scribe of B but must have been in his exemplar. When more than one Tenth Century MS is available, B invariably appears closest to L, reproducing in some instances L's errors. For example, in 1 Pasch. 62 B reproduces L?'s error of resurrectioni though a genitive is clearly required; and in 17, 58 and 164 also both have the same error. However,

there is much evidence, apart from 1 Asc. 603 and 66 mentioned above, that B cannot be following L. In 2 Quad. 241 B has the eight words which L omits, and in 14, 231 and 851 B also includes single words omitted in L. Likewise in Repr. B (1) 1 ZAse. 63 also provides evidence that B is copying an exemplar unknown to us ; zalorum is misundetstanding of the abbreviation of zzraeworum, yet such an abbreviation is not used in any extant MS. | (2) Reid P.L.D., Te Serzons of Ratberius (Diss., UCLA, 1974) p. 485.

XXII

INTRODUCTION

has what L omits in 11 and what M omits in 42 ; his title for

this work is also different. In Post. Pasch. 69 B includes the word enemendabiliter not in L. All these observations combine

to suggest that B is following, however erratically, a tradition that does not stem from £L. *

*

*

The spelling adopted in this edition is that of the best MS tradition. Where MSS differ, I have attempted to follow Ratherius' own practice, as far as it can be determined from his autograph works — though he is no more consistent than his copiers.

In the a5. crit. of this edition B F L M P V indicate

the reading of the rst hand. B! F! [! M?! P! V! indicate corrections by the first hand. B? F? L? M? P? V? indicate corrections by another hand of the same period; P? and M? are probably, though not certainly, Ratherius himself. Editions

of Ratherius

Works

Chapeauville J., Gesta Pontificum Twungrensium, Traiectensium et Leodiensium 1 (Liege 1612). D'Achéry L., Veterum aliquot scriptorum, qui in Galliae bibliothecis, maxime

Benedictinorum,

latuerant,

spicilegium, 2

(Paris, 1657 and 1681) ; 1 (Paris 1723) ; 12 (Paris 1675). Labbe-Cossart Ph., Sacrosancta concilia 9 (Paris 1671), 1268-74. Mabillon J., Acta Sanctorum ordinis S. Benedicti, Saec. III 1 (Paris 1672) 250. Campagnola

B., Liber Iwris Ciuwilis Vrbis

Veronae

(Verona

1728), 241-246. Pez B., Thesaurus anecdotorum nouissimus 6 (Augsburg 1729), 94-IOI. Marténe E. and Durand U., Veterum Scriptorum et monumentorum. historicorum, dogmaticorum,

moralium

amplissima

collectio 9 (Paris 1733), 787-970. De Dionysiis, De duobus episcopis Aldone et Notingo Veronensi ecclesiae. assertis et. uindicatis dissertatio (Verona 1758)

III-IIS. Ballerini P. and H., Ratherii episcopi Veronensis opera nunc primum collecta, pluribus in locis emendata et. ineditis aucta : praefatione generali, vita auctoris, admonitionibus notisque illustrata, (Verona 1765). Mansi J.D., Sacrorum conciliorum noua et amplissima collectio

I8 (Venice 1773), 365-372. Docen B., Nachrichten von einigen altem. Handschriften. der

»,

INTRODUCTION

XXIII

ehemaligen |Freysinger |Stiftsbibliothek 3, Beitráge zur Geschichte wnd. Literatur, vorzüglich aus den Schátzen der dfalzbaierischen |Centralbibliothek. zu München, herausgegeben von Aretin 7 (Munich 1806), 509-512. Pertz G.H., Vita Brunonis altera c. 15, MGH, Scriptores 4 (Hanover 1841), 278. Catalogue générale des manuscrits des bibl. bubliques des départements Y, 4, Bibliothéque de Laon, (Paris 1849) appendix. Migne J.P., Rather Veronensis episcopi opera omnia iuxta editionem Veronensem anno 1765 curantibus Petro et Hieronymo fratribus Ballerinüis presbyteris |Veronensibus datam ad prelum revocata, Patrologiae cursus completus Tom. 136 (Paris 1853). Vogel A., Ratherius von Verona und das zehnte Jahrhundert, Yl (Jena 1854), 222 ff. Schópff P., Ratherii episcopi Veronensis libri selecti, Aurora 7 (Dresden 1860). .Mangeart J., Catalogue descriptif et raisonné des manuscrits de la bibliothéque de Valenciennes, (Paris 1860), 618 ff. Dümmler

E., Aws Handschriften II, Neues Archiv d. Gesch.

f. dlt. dtsch. Geschichtskunde 4 (Hanover 1879), 177-80. Rose V., Verzeichnis der lateinischen. Handschriften der. Kgl. Babliothek zu Berlin x (Berlin 1893), 31-95. Amelli A., Exemplar Ratherii Veronensis ad Petrum Veneticum, "Misc. Cass., Veteres ritus et consuetudines Montis Cassini 6

(Montecassino 1897), 17-21. Cipolla C., Lettere inedite d Raterio vescovo di Verona, Studi e

Documenti di Storia e Diritto 24 (Rome 1903), 50-72. Levison W., Vitae Vrsmari et Ermnomis episcoporum et abbatum

Lobbiensiwm

auctore Ansone,

MGH,

Scriptores

ver. Merov. 6 (Hanover 1913), 450 ff. Morin G., Eine unbekannte Schrift des Ratherius von Verona,

Studien und Mitteilungen zur Geschichte des Benedaktinerordens und. seiner Zweige 44 (Munich 1926), 80-88. Ottaviano C., Testi medioevali inediti, Fontes Ambrosiani 3 (Florence 1933), 29-43. Weigle F., Urkunden wnd Akten zur Geschichte Rathers 1n Verona,

Quellen und Forschungen

aus italienischen.

Ar-

chiven und. Bibliotheken, 29 (1939), 1-40. Weigle F., De Briefe des Bischofs Rather von Verona, MGH, Die Briefe der deutschen Kaiserzeit Y (Weimar 1949). Reece B., Sermones Rather Ejiscopi Veronensis (Worcester 1969).

XXIV

INTRODUCTION Catalogue of Ratherius' Works

PRAELOOVIA D MSS ED

Pavia/Como, 935-937 Valenciennes, 843, f. 1-126 Marténe-Durand, 787-964 ; Migne 143-344 EPISTOLA AD WIDONEM ET AL. D Como, Aug. 936 — Feb. 939 MSS [Lobbes] ED Marténe-Durand, 965; Migne, 648-649; epist., 20-21. EPISTOLA

D

MSS ED

AD PETRVM

Weigle,

VENETICVM

932-939

Milan, Ambros., 17, f. 61v-64v Amelli, 6, 17-21 ; Morin, 81-86 ; Ottaviano, 29-43; Weigle, epist., 21-27. VITA SANCTI VRSMARI D Provence, Mar. 939 — Nov. 944

MSS

[Lobbes]; London, BM, Egerton, 2797, f. 10v; Saint-Omer, 716, vol. 2, f. 201v

ED

Mabillon, 245 ; Migne, 345-352 ; Weigle, ef:st., 27-29 (— Prologus). EPISTOLA AD ROBERTVM D Provence, Mar. 939 — Nov. 944 MSS [Lobbes] ED Marténe-Durand, 965 ff. ; Migne, 649-651 ; Weigle, epist., 29-31. EPISTOLA AD BRVNONEM D Provence/Lobbes, 942-946 MSS [Lobbes] ED Chapeauville, 186; D'Achéry, 375; Migne, 651653 ; Weigle, efist., 32-33. COMMVTATIO LEONIS ET R--I. D Verona, Jan., 947 MSS Verona, Arch. Cap., I 4 (B.C. 46, 13, 13) ED

De Dionysiis, 111-115 ; Weigle, U7k., ro.

COMMVTATIO GARIMBERTI ET R.--I. D Verona, Jun. 947 MSS Verona, Arch. S. Stephan. ED

Moscardo, Hist. Ver., 107 ; Zagata, Cron., 2, 244 ; Weigle, Ur&., 14.

COMMVTATIO VRSMARI ET R-I. D Verona, Sept. 947 - May 948

INTRODUCTION

10

11

12

13

MSS Verona, Arch. Cap. III 4 (A.C. 47, 2, 12) ED De Dionysiis, IIS ;Weigle, U7£., 15. EPISTOLA AD PONT. AGAPET II D Oct. - Nov. 951 MSS [Lobbes] ED Chapeauville, 179 ;D'Achéry, 372-374; Migne, 656665 ; Weigle, efist., 33-43. EPISTOLA AD EPISCOPOS ITALIAE D Oct. - Nov. 951 MSS [Lobbes] ED Chapeauville, 185 ; D'Achéry, 374-375 ; Migne, 669 ; Weigle, ef?st., 43-45. EPISTOLA AD OMNES FIDELES D Oct. - Nov. 951 MSS [Lobbes] ED Marténe-Durand, 967; Migne, 665-668 ; Weigle, epist., 45-48. EPISTOLA AD ANON. D after Sept. 953 MSS

14

17

18

Laon, 274, f. 24-27" D'Achéry, 356 ; Migne, 353-304 ; this edition, 3-7.

EPISTOLA AD BALDRICVM LEOD. D Mainz, Apr. 955 - May 956 MSS

16

Leiden, Voss. lat., 48, f. 95v

ED Weigle, efis:., 48. CONCLVSIO DELIBERATIVA D Liége, Easter 955 MSS ED

15

XXV

Berlin, Lat. Qu. 336, f. 1-2v

ED Dümmler, Neues Archiv, 4, ; Weigle, epist. 49-54. PHRENESIS D Mainz, Apr. 955 - May 956 MSS [Lobbes) ED Migne, 365-392 ; Weigle, epist., 54-56 (— Prologus). EPISTVLA AD BRVNONEM D Alna, Dec. 955 - Jan. 956 MSS Düsseldorf, Staatsarch. GV 2, f. 146 ; Brussel, 329-

341 ED Pertz, 278 ; Weigle, epist., 66. EPISTOLA AD PATRICVM D Alna, Dec. 957- Jan. 958 MSS ED

(Lobbes] D'Achéry, 375 ;Migne, 643-648 ;Nibiele) epist.,66-69.

XXVI

INTRODUCTION

19

EXCERPTVM EX DIALOGO D Alna, ca. 960 MSS [Lobbes]

20

EXHORTATIO ET PRECES DE S. COENA SVMENDA D Alna, ca. 960

ED

MSS ED 21

[Lobbes] Migne, 443-450.

Valenciennes, 843, f. 126v

ED Mangeart, Catal., 619-620 ; Weigle, efist., 69-70. EPISTOLA AD G.

D

MSS

23

Migne, 393-444.

EPISTOLA AD BRVNONEM D Alna, Dec. 960 - Feb. 961 MSS

22

CONFESSIONALI

955-961

Valenciennes, 843, f. 126v

ED Mangeart, Catal., 619-620 ; Weigle, epist., 70-71. DE TRANSLATIONE S. METRONIS D Verona, Jan. - Feb. 962 MSS

München,

Clm., 6340, f. 1-14Y ; Berlin, Phill. Lat.,

1676, f. 8-14 ; Verona, LXVIII (65), f. 73*-75Y ED

24

SERMO

D MSS

Campagnola, II-29.

231;

Migne,

449-450;

this

edition

I DE QVADRAGESIMA

Verona, 963 München, Clm., 6340, f. 15v-17 ; Laon, 274, f. 44-45Y München,

Clm., 6426, f. 2-17 ; Brussel, 5463-67, f.

ED

IIIV-II2Y ; D'Achéry, 391; Migne, 689-692 ; Reece, 17; this

SERMO D

I DE PASCHA Verona, 963

edition, 33-35. 25

MSS

ED 26

SERMO D MSS ED

München, Clm., 6340, f. 17-21 ; Laon, 274, f. 45V-49 ;

München, Clm., 6426, f. 18-21; Brussel, 5463-67, f. 116-118. D'Achéry, 392; Migne, 719-723; Reece, 21 ; this edition, 39-43. I DE ASCENSIONE Verona, 963 München, Clm., 6340, f. 21-25" ; Laon, 274, f. 4953"; Berlin, Phill. Lat., 1676, f. 15-16 ; Brussel, 5463-67, f. 120V-I2IV. D'Achéry, 399; Migne, 734-740 ; Reece, 28; this edition, 47-53.

INTRODUCTION

27

XXVII

SERMO I DE PENTECOSTE D MSS

Verona, 963 München, Clm., 6340, f. 25v-29 ; Laon, 274, f. 53v-

ED

Catal. Bibl. Laon, 568 ; Migne, 745-749 ; Reece, 37 ; this edition, 57-61.

56v ; Berlin, Phill. Lat., 1676, f. 17-18v, 24-25v.

28

DE CONTEMPTV CANONVM D Verona, Nov. 963 MSS Laon, 274, f. 1-24 ED

29

D'Achéry, 71-106.

345;

Migne,

485-522;

Weigle,

eist.,

SERMO II DE QVADRAGESIMA (aut) CHRONOGRAPHIA D Verona, 964 MSS

ED

München, Clm., 6426, f. 2-17 ; Laon, 274, f. 27-43 ; Berlin, Phill. Lat., 1676, f. 1-6 ; Brussel, 5463-67, f. IOI-III. D'Achéry, 384 ; Migne, 692-714 ; Schópff, 7 ; Reece,

7 ; this edition, 65-89. 30

CONTRA D

MSS

ED 31

SERMO D MSS

ED 32

ED

Laon, 274, f. 43-44 ; München, Clm., 6340, f. 32-33 ; Brussel, 5463-67, f. 111-111v. Migne, 714 ; D'Achéry, 391 ; Reece, 71 ; this edition, 93-94IN CENA DOMINI Verona, 964

[Lobbes] ; Brussel, 5463-67, f. 112-116 Migne, 714-719 ; Vogel, 222 ; Reece, 73 ; this edition,

Berlin, Phill. Lat., 1676, f. 19-20" ;München, Clm., 6340, f. 29-31 ; Laon, 274, f. 56v-58v Migne, 481-486 ; this edition, 109-113.

INVECTIVA D MSS ED

34

Verona, 964

97-105. DE PROPRIO LAPSV D Verona, 964 MSS

33

REPREHENSORES

IN BVCCONEM

Verona, 964 ) Berlin, Phill. Lat., 1676, f. 23 Rose, 8o ; Weigle, U*&., 18-20.

EPISTOLA AD ANON. (fragm.) D

Verona, late 964

MSS ED

Berlin, Phill. Lat., 1663, f. 206v Rose, 31.

:

XXVIII

35

DECRETVM DE CLERICIS A MILONE ORDINATIS D Verona, 12 Feb. 965 MSS

36

37

INTRODUCTION

München, 6340, f. 14Y

ED Migne, 477 ; Weigle, Ur&., 21. DECRETVM ALTERVM DE IISDEM D Verona, 13 Feb. 965 MSS München, Clm., 6340, f. 14Y ED Pez, 93 ; Migne, 477-478 ; Weigle, U7k., 21-22. EPISTOLARVM FRAGMENTA ad Anon. D Verona, 15 Feb. - 1 Aug. 965 MSS

Vat. lat., 4965, f. 1

ED Cipolla, 56 ff. ; Weigle, ezst., 106. ad Ernostum Verona, 15 Feb. - 1 Aug. 965 MSS Vat. lat., 4965, f. 1 ED Cipolla, 56 ff. ; Weigle, epist., 107. ad Odelricum D Verona, 15 Feb. - 1 Aug. 965 MSS

Vat. lat., 4965, f. 1a

ED Cipolla, 56 ff. ; Weigle, epi?st., 109. ad Gauslinum D Verona, 15 Feb. - 1 Aug. 965 MSS

Vat. lat., 4965, f. ra

ED Cipolla, 56 ff. ; Weigle, ef?st., p. rro. ad Ottonem I Verona, 15 Feb. - 1 Aug. 965 MSS Vat. lat., 4965, f. 153"-154 ED

38

Cipolla, 56 ff. ; Weigle, ef?st., 115-118.

EPISTOLA AD DOMINVM ROMANAE D Verona, 1 Aug. 965 MSS

SEDIS

Laon, 274, f. 84v-86

ED

39

D'Achéry, 372 ; Migne, 479-482 ; Weigle, ef:st., 111II5. EPISTOLA AD PATRONVM QVENDAM D Verona, late 965 MSS ED

40

41

München, 6340, f. 1 Aretin, 512 ; Vogel, 231 ; Weigle, ef?st., 118.

EPISTOLA AD MILONEM D Verona, Dec. 965 MSS Verona, XIX (17), f. 101-102 ED Campagnola, 241-246; Migne, epist., X19-124 OVALITATIS CONIECTVRA D

Verona, beg. 966

670-675;

Weigle,

INTRODUCTION

XXIX

MSS ED

42

43

Laon, 274, f. 70v-82 D'Achéry, 357 ; Migne, 521-550 ; this edition, 117I32. DECRETVM DE ABBATIOLA MAGONZIANA D Verona, beg. 966 MSS | Laon, 274, f. 126v-127* ED D'Achéry, 369-370 ; Migne, 547-550 ; Weigle, U7&., 23 ; this edition, 135-136. SYNODICA D Verona, Quad. 966 MSS München, Clm., 6340, f. 32V-39Y ; Laon, 274, f. 58v64" ; Berlin, Phill. Lat., 1676, f. 7-8v

ED

D'Achéry, 376-397 ; Labbe-Cossart, 1268-1274 ; ManSi, 365-372 ; Migne, 553-568 ; Weigle, efist., 124-137. DE NVPTV ILLICITO D

45

46

Verona, Quad. 966

MSS Laon, 274, f. 82-84v ED D'Achéry, 370; Migne, 567-574; this edition, 139-142. SERMO DE MARIA ET MARTHA D Verona, Aug. 966 MSS München, 6340, f. 40-43 ; Laon, 274, f. 64-70v. ED Catal. Laon, 573 ; Migne, 749-758 ; Reece, 83 ; this edition, 145-153. DE OTIOSE SERMONE D Verona, Aug. 966 MSS München, Clm., 6340, f. 48v-52 ; Laon, 274, f. 86v-89 ED Migne, 573-578 ; Catal. Laon, 582 ; Reece, 94 ; this edition, 157-161.

47

ITINERARIVM D

Verona, beg. Dec. 966

MSS

48

München, Clm., 6340, f. 63"-76 ; Laon, 274, f. 89v99" ED D'Achéry, 379-384 ; Migne, 579-600 ; Weigle, efist., 137-155. PRIVILEGIVM OTTONIS I RATHERIO CONCESSVM D Balsemates, 5 Nov. 967 MSS Verona, XIX (r7), f. 102v. ED Ughelli, 735 ; Migne, 599-602 ; MGH, Diplom. Ott. j

49

474-

IVDICATVM D Verona, Nov. 967 MSS ED

München, Clm., 6340, f. 58v-63 Pez, 102 ; Migne, 605-614 ; Weigle, U*&k., 25.

XXX

INTRODUCTION

50

EPISTVLA AD MARTINVM FERRARIENSEM D Verona, 1 Dec. 967 MSS München, 6340, f. 76-76 ;Laon, 274, f. 99Y D'Achéry, 371 ; Migne, 675-676 ; Weigle, epist., 155ED

51

DE CLERICIS REBELLIBVS D Verona, Advent. 967

156.

MSS ED 52

Laon, 274, f. 124Y-126: D'Achéry, 368-369 ; Migne, 613-618 ; Weigle, efist., 157-159. DISCORDIA D Verona, mid. Apr. 968 MSS München, Clm., 6340, f. 76v-79 ; Laon, 274, f. 99YIOQV ED

53

54

55

MSS ED 56

D'Achéry, 363-366 ; Migne, 617-630 ; Weigle, efist.,

159-169. LIBER APOLOGETICVS D Verona, beg. Easter 968 MSS Laon, 274, f. 128-133" ED D'Achéry, 366-368 ; Migne, 629-642 ; Weigle, ef:st., 169-178. SERMO II DE PASCHA D Verona, 968 MSS Laon, 274, f. 109V-111Y ; Brussel, 5463-67, f. 119-120Y ED D'Achéry, 394-395 ; Migne, 723-726 ; Reece, 100; this edition, 165-167. DONATIO ECCLESIAE S. PETRI D Verona, 968 Archiv. Vatic., Nunz. Venet., 6533, n. 5 Carini, Spicil. Vat. I, 9; Weigle, Urk., 32.

EPISTOLA-AD CLERICOS. S. PETRE ECCEESTAE D Verona, 968 MSS ED

Archiv. Vat., Nunz. Venet., 6533, n. 6 Weigle, U7&., 33.

57

SERMO DE OCTAVIS PASCHAE D Verona, 968 MSS Laon, 274, f. 111-115 ; Brussel, 5463-67, f. 119-119" ED D'Achéry, 395-396 ; Migne, 726-732 ; Reece, 104 ;

58

SERMO POST PASCHA

this edition, 171-176. D

Verona, 968

MSS ED

Laon, 274, f. 115"-117 ; Brussel, 5463-67, f.118-119 D'Achéry, 396-397 ; Migne, 732-734 ; Reece, rir; this edition, 179-181.

INTRODUCTION

59

60

SERMO II DE ASCENSIONE D Verona, 968 MSS Laon, 274, f. 117v-120 ED D'Achéry, 397-399; Migne, 740-745; this edition, 185-189. SERMO II DE PENTECOSTE D MSS ED

61

Verona, 968 Laon, 274, f. 121-124V Catal. Laon, 587; Vogel,

63

IIS,

120;

this

Reece,

De Dionysiis, 128-131 ; Weigle, U7&., p. 35.

TESTAMENTVM D Verona, 968 MSS München, 6340, f. 57"-58Y ED Pez, ror ; Migne, 641-644 ; Weigle, U7&k., 38. EPISTOLA AD ADELAIDEM D Verona, 15-24 Jun. 968 MSS ED

64

236;

Reece,

edition, 193-197. COMMVTATIO LEVDIBERTI ET R-.-I. D Verona, May 968 MSS Verona, Archiv. Capit., 114 (B.C. 43, 4, 3) ED

62

XXXI

München, 6340, f. 55-55" Pez, 98 ; Migne, 686 ; Weigle, ef:st., 179-180.

EPISTOLA D

AD NANNONEM

Verona, end Jun. 968

MSS ED

65

München, 6340, f. 56-57v Pez, 99 ; Migne, 676-679 ; Weigle, ef?st., 180-183. EPISTOLA AD AMBROSIVM D Verona, beg. Jul. 968 MSS ED

66

München, 6340, Clm., f. 52V-55 Pez, 94-98 ; Migne, 679-686 ; Weigle, ep?st., 183-188.

ORATIO D MSS ED

? Leiden, Voss. Lat., 48, f. 1 Weigle, efist., 189.

Bibliography for the Life and Work of Ratherius Adam

Aug.,

Arbeit und Besitz nach Ratherius

von

Verona,

Freib. Theol. Studien 31, (Freib. 1927). Balan P., Ux vescovo nel secolo

X, La Scuola Cattolica, (Milan

1875) 356-63. Beccaria A., I codici di medicina del periodo presalermitano (sec. IX, X, XI), (Rome 19560).

XXXII

INTRODUCTION

Berliére U., Monasticon belge, I (Bruges-Maredsous 1890-1907). Billanovich Gius., Dal L?wio di Raterio al Livio di Petrarcha,

Italia Medioevale e Umanistica 2 (1959) 103-178. Carusi E. - Lindsay W.M., Monwmenti baleografici veronest, (Rome 1928-34). Cavallari V., Raterio e Verona, Studi Storici Veronesi, 5 (1954) 15-16. Cipolla C., Fonti edite della storia della regione veneta dalla caduta dell' Impero Romano sino alla fine del secolo X, (Venice 1882-3). Fasoli G., I re d'Italia 888-962 (Florence 1949). Fliche Aug., La réforme grégorienne : I La formation des 1dées grégoriennes, (Louvain 1924). Hauck A., K?rchengeschichte Deutschlands III, (Leipzig 1920). Klinkenberg H.M., Versuche und Untersuchungen zur. Autobiographie bei Rather von. Verona, Archiv für Kulturgeschichte, 38 (1956) 265-314. Kurth G., Rathzer ; in Biographie nationale de Belgique XVIII (Brussels 1905). Kurth G., Noftger de Liege et la civilisation au X* siócle, I (Paris 1909). Kurth G., La cité de Lióge au Moyen-Age, (Brussels-Liége 1909). Leonardi

Cl, Ra£erio

e Marziano

Capella, Italia Medioevale

e Umanistica, 2 (1959) 73-102. Lófstedt B., Bemerkungen zur Sprache des Ratherius von Verona, Italia Medioevale e Umanistica, 17 (1974). Lotter Fr., Die Vita Brunonis des Rotger. Ihr historiographasche und ideengeschichtliche Stellung, (Bonn 1958). Lowe E.A., Codices Latini Antiquiores IV (Oxford 1947) n. 410. Lowis D.W., A Saint in the Dark Ages, London Quarterly Review, 156 (1931) 189-196. Manitius Max., Geschichte der lateinischen Literatur des Miltel-

alters, II (Munich 1923).

Mische G., Geschichte der Autobiographie, Yl, 2 (1955) 527-528. Monticelli G., Raterio vescovo di Verona, (Milan 1938). Mor C.G., Spigolature storico-giuridiche dall' epistolario vateriano, Studi storici veronesi 4 (1953) 52. Moreau E. de, Histoire de l' Église en. Belgique, II (Brussels

1945).

Ongaro G., Coltora e scuola calligrafica veronese del secolo X, (Venice 1925).

INTRODUCTION

XXXIII

Pavani G., Un vescova belga in Italia nel secolo decimo. Studio critico-storio su Raterio di Verona, (Turin 1920). Potvin Ch., La vie et les bamphlets du moine Rather évéque de Liàge et de Verone, Revue Belge 2 (1869) 5-33. Reece B., Learning in the Tenth Century, (Greenville 1968). Reid P.L.D.,

The Sermons

of Ratherius

: Text, Translation,

and Linguistic Commentary, (Dissertation, University of California Los Angeles, 1974). Schneider F., Miitelalter bis zur Mitte des dreizehnten Jahrhunderts, (Leipzig-Wien 1929). Schwark B., Bzschof Rather von Verona als Theolog, (Konigsberg r916). Silvestre H., Comment on redigeait une lettre au X* siócle. L'épitre d' Éracle de Liége à Rathier de Verone, Le Moyen

Age 58 (1952) 5.

|

Tamassia N., Rater:o e l'eta sua, (estratto dal volume in onore

di Franc. Schupfer) Turin 1898. Vogel A., Ratherius von Verona und. das zehnte Jahrhundert, (Jena 1854) I, II. Warichez J., L'Abbaye de Lobbes depwis les origines jusqu'en 1200, (Louvain-Paris 1909). Weigle Fr., Ratherius von Verona und im Kampf wm das Kirchengut 961-968, Quellen und Forschungen aus italienischen Avrchiven und. Bibliotheken, 28 (1937-8). Weigle Fr., I7] $rocesso di Raterio dé Verona, Studi Storici Veronesi 4 (1953) 29. Weigle Fr., Urkunden und Akten zur Geschichte Rathers in Verona, Quellen und Forschungen aus italienischen Archiven und Bibliotheken, 29 (1938-9). Weigle Fr., Dze Briefe Rathers von Verona, Deutsches Archiv, 1

(1937).

Weigle Fr., Dze Briefe des Bischofs Rather von Verona, (Weimar 1949) — MGH De Briefe der deutschen Kaiserzeit, I. Weigle Fr., Zur Geschichte des Bischofs Rather vom

Verona,

Analekten zur Ausgabe seiner Briefe, Deutsches Archiv 5

(1941-2) 349-58.

APPENDIX The two Freising MSS M and F have in common a number of anonymous

and, as far as I know, hithertoo unpublished

sermons : F 94v-96v, M 104v-106 : In cena Domini. Ad ipsos fratres carissimi qui utrum pedem per calciamentum muniunt... — .. per eum qui animos hominum subito ut illustrat inmutat in secula seculorum amen. F 104v-106», M 106v-108 : Duae res sunt, fratres carissimi, in mundi, creator tantum et creatura... — redemit suo san-

guine proprio. F 1i24v-126v, M 82-83 de Petro piscatore audite in Trinitate perfecta qui omnia secula amen. Here is the full text of

: Seminaria a deo seminata audite de Domini predicatore... — ... ipsum vivit et regnat Deus in unitate per the second of these : * *

*

Duae res sunt, fratres karissimi, in mundo : Creator tantum

^

et creatura. Hodie Creator factus est Redemptor. Ad hoc quippe natus ut crucifigeretur ; ad hoc crucifixus ut moreretur ; ad hoc mortuus est ut resurgeret ; ad hoc resurrexit ut nos iustificaret. Tercia die resurrexit et nobis spem resurgendi concessit. Si Redemptor noster resurrectionem carnis promitteret, et tamen

hanc

uisibiliter non

exhibuisset,

quis eius

promissionibus crederet ? Factus est itaque homo Deus, mori dignatus est ex uoluntate, surrexit ex potestate, et ostendit IO

exemplo, quod promisit in premio. Suscepit mortem, ne mori timeremus ; ostendit et resurrectionem, ut nos resurgere posse

Tit. et auct. desunt in utroque cod.

MF

4 hoc a//. oz. inlac. M — -xit u- oz. in lae. exibuisset M 11 posse oz. M add. M!

M — b spem]- em opm. inia.

M

3

1/2 Cf. Epist. 71, 4-5 : Deusenim creatot, homo creatus, Deus redemptor, homo redemptus. 2/4 Cf. 1 Pent. : ad hoc Christus natus est ut pateretur; ad hoc passus ut moreretur ;ad hoc mortuus ut resurgetet ;ad hoc resurrexit ut carnem ..., etc. For the style, cf. also Prae/og. 1, 40 (PL 136, 18; D). 6/10 Cf. Gregorius Magnus, In euang. 2, 21, 6 : Si ergo nobis mortalem uitam scientibus resutrectionem promitteret carnis, et tamen hanc uisibiliter non exhiberet, quis eius promissionibus crederet ? Factus itaque homo appatuit in carne, mori dignatus est ex uoluntate, resurrexit ex potestate, et ostendit exemplo quod nobis promisit in praemio.

APPENDIX

XXXV

confidamus. Sepe infidi homines, dum in puluerem putrescentes carnes aspiciunt, dicunt : "Vnde ossa et medullae, unde

caro et capilli poterunt in resurrectione reparari ?'" Quibus 15 facilis est responsio : "Longe minus est Deo reparare quod fuit quam creasse quod non fuit." Aut quid mirum si hominem ex puluere resuscitet qui simul omnia ex nihilo creauit ? Nam Veteris et Noui Testamenti patres uno sibi spiritu de carnis resurrectione concordant. Dauid quoque ait : Exurge, Domine, 20 in requiem. iuam, iu el arca sanctificationis tuae. Exurrexit enim Dominus in requiem suam cum carnem suam de sepulchro suscitauit. Post hunc uero exurget et arca quia resurget ecclesia ; hinc per Ezechielem Prophetam dicitur : Ossa arida audite uerbum Domini. Haec Dominus Deus ossibus his : Ecce 25 ego intromillam 1n uobis spiritum et wiuetis. Si enim credimus quod Iesus mortuus est et resurrexit, ita et Deus eos qui dormierunt per Iesum adducet cum eo. Hinc iterum Paulus : Primiciae dormientium Christus. Si igitur a mortis somno non surgimus, quomodo resurrectionem Dominicam primicias 30 habemus ? De uera corporis resurrectione beatus loquens ait : Rursum circumdabor belle mea, et in carne mea wuidebo Deum. Quem wisurus sum ego ipse et oculi mei conspecturi sunt. Ecce ueram resurrectionem, ecce pellem, ecce carnem apertis uocibus fatetur. Quid ergo remanet, unde possit mens nostra dubi35 tare ? Carnis resurrectionem ita credamus, ut, sicut caput nostrum, qui est Christus, resurrexit a mortuis, ita et illius membra, id est, corpora Christi, resurgant a mortuis in die

nouissima ; fateamur ergo carnem resurrecturam hac per animae consortium de actibus suis rationem absque ulla dubita40 tione reddituram. Omnes enim adstabimus ante tribunal Christi,

ut referat unusquisque propria corporis prout gessit siue bonum siue malum. Audite, fratres, et uidete, quid Iudex uenturus

19/20 Ps. 151, 8 ; cf. II Par. 6, 41. 23/28 Ezech. 37, 4. 25/26 cf. I Thess. 4, 14. 28 I Cor. 15, 20. 31/32 Iob 19, 26. 40 Rom. 14, 1o (Ital.). 41/42 II Cor. 5, 10.

14 resurrectionem M 19 dauit M 20 exurrexit F.M exsurrexit M? dubitatione scrps/ : exhitatione F.M exdihitatione F?

39/40

12/17 Cf. Gregorius Magnus, In euang. 2, 26, 12 : Multi etenim de resurrectione dubitant.., qui dum carnem in putredinem ossaque in puluerem redigi per sepulchra conspiciunt... dicunt : Quando ex puluere homo reducitur ? ... Quibus breuiter respondemus quia longe missus est Deo reparare quod fuit quam creasse quod non fuit. Aut quid mirum si hominem ex puluere reficit, qui simul omnia ex nihilo creauit ? 40/42 This sentence, composed of two New Testament texts occuts in Rath., 1 74st. 142 and also in Epis/. 99, 22. I have not found it

quoted in this form elsewhere.

XXXVI

45

$0

5I

6o

APPENDIX

facit. Neminem decipit, omnibus dicit : Fi/iws hominis uentuvus est in gloria Patris sui cum angelis suis et tunc reddet unicuique secundum opera eius. Quapropter, fratres, ad ipsius corpus et sanguinem hodie recipiendum sanctam preparemus animam, quia talia tanto debentur sacrificio. Sit nobis in hac sanctissima Redemptoris nostri Resurrectione pura mens in omnibus, pura cogitatio; et tunc ad preceptum apostoli epulemur non in fermento ueteri neque in fermento malitiae et nequitiae, sed in asimis sinceritatis el ueritatis. In quibus nimirum uerbis omnis maliuola tam assumpturis quam et porrecturis corpus et sanguinem Domini extruditur intentio. Scriptum namque est : Nemo sit Iudas in mensa. Hoc autem sacrificium cybus spiritalis est. Nam sicut corporalis cybus cum uentrem inuenerit diuersis humoribus occupatum, amplius laedit, amplius nocet, nullum prestat auxilium, ita et iste spiritalis cybus, si aliquid repererit malignitate pollutum, magis eum perdet, non sua natura sed uitio accipientis. Hoc caueamus, fratres, ipsius adiutorio qui nos redemit suo sanguine proprio. 43/45 Matth. 16, 27. c. 6 (PG 49, 380 s.).

46 s. cf. Ioh. Chrysostomus, De proditione Iudae, hom. 1, 50/52 I Cor. 5, 8.

B1 sinzeritas F corr. F?

43 Ratherius, Epis. 99, 19 : neminem dicipit, omnibus dicit : Filius hominis ..., etc. followed one line later by the citation 41/42 above. 46 sg. Ratherius, Epist. 94, 27-35 has a very free paraphrase of Iohannes Chrysostomus, De proditione Iudae, hom. 1, 6. That paraphrase is very similar to what we have here, including the following phrases in R. but not in Ioh. Chrys. : amplius laedit, magis nocet, nullum prestat auxilium ... si aliquem repperit malignitate pollutum ... sed uitio accipientis. Later, in 95, 19, after the same quotation of I Cor. 5, 8, appears the sentence : In quibus nimirum uerbis omnis maliuola ... intentio (as here, 52/

B4).

*

*

With such evidence of a close familiarity with known works of Ratherius, it is tempting to ascribe this also to him. However, the style is quite un-Ratherian ; we miss, in particular, the unusual word-order of the typical Ratherian work and the fondness for parenthetical phrase or afterthought; the abstruseness and complexity of syntax which one expects of Ratherius is also lacking. But if we hesitate to ascribe it to Ratherius himself, we can at least assert that the writer was

much influenced by him ; it is thus clear witness to the admiration in which he was held by some, at least, of his clergy.

CONCLVSIO

DELIBERATIVA

CONSPECTVS SIGLORVM Je Ball.

LAON, Bibl. mun., 274, f£. 24-27". BarrrRINI P. et H., Rarberii opera, Vetona, 1765, p. 203-214.

CONCLVSIO DELIBERATIVA LEODICI ACTA CLIMAX SYRMATIS EIVSDEM QVI CETERA ADEO PARVI I. Quia igitur responsi commoditate ; inexplebilis

labor

cernitur

esse,

SIVE NON

PL 553

omnibus satisfecisse

circuitione

omni

posthabi-

ta, mere et quo apertius potero, deliberatum inrefragabiliter quod habeo, nosse dignantibus manifesto. Rogasse, rogare, rogaturum me semper Deum uniuersi nouerint, ne unquam peccatis meis merentibus mihi contingat, aliquo ut mei com10 modo illectus aut incommodo territus, presente et collaudante uniuersa, cuius intererat, Ecclesia, publice mihi commissum

ouile ore proprio lupo exponam. II. Ne Dei ipsius ore dampnatum furem,

furem et latronem —

quia furto abstulit mihi sedem; latronem,

ui et po-

1; testate quia publica ab ordinantis manu extorsit, — maledictionem et lepram, quia eos mortifere decipit, qui putant eum esse episcopum, sibique communicantes commaculat, mei cessione atque silentio in ouium mihi creditarum pernitiem intra idem ouile, cedendo iniquitati utique, contegam. 20 III. Ne mercenarii ipse mihi nomen eundem fugiens in-

PL 354

portem.

IV. Ne furi cauendo, furis nomen iure mihi uindicem ipse. V. Ne compastores atque confamulos ciere, VI. Ne canes domesticos, latratu ut eum cannonico pertur25 bent, desinam instigare. VII. Ne cum tam perspicuae atque sacrilegae inuasionis adulterio portionem posuisse meam, prostituta eidem mihi commissa, conuincar, Ecclesia. VIII. Ne sedens aduersus fratrem meum, id est, uicinita3o tis affinitate coniunctum, pastoralitatis officio delegatum,

PL

natiuae patriae populum, cum peruerso peruersus suadendo ut

355

fiat, loquar.

IX. Ne aduersus filium matris meae, illius utique, cuius et ego baptismate sum filius, Ecclesiae plebem, tam immane, 55 infantes ipsos latet quod minime, scandalum ponam. Mei enim ipsius oblitus si fecero, taceat licet surdo sed mihi in presentiarum, ut multis (pro dolor) hodie, Deus non tacebit, uereor, cum uenerit manifestus, cum utique ignis in conspectu eius ardebit et in conspectu eius tempestas ualida erit.

13 cf. Ioh. 1o, 1r. 33 cf. Ps. 49, 20.

4 igitur oz. Ball. pos! commaculat L.—

24 cf. Ps. 49, 18. 39 cf. Ps. 49, 5.

29 cf. Ps. 49, 20.

31 cf. Ps. 17, 27.

5 inexplicabilis Ba//. 15 ab ordinantis manu extotsit ordinandis L 16 quia] qua L

4 4»

CONCLVSIO DELIBERATIVA Xx-XXI X. Ne Nicholaitarum sectam, odisse quam se ipse profitetur

Deus,

incurram.

XI. Ne strudocamelontis exemplo, quos debueram ipse fouere, conculcantibus iudicer exposuisse. XII. Ne quibus abesse trimestri saltem non est concessum 4; canonice termino, eos absentatu

decepisse arguar continuo.

XIII. Ne sputum merito in faciem ab eadem Ecclesia accipiam, libellum prior si ei dedero repudii, repulsionis legitimae. XIV. Ne dimitte me ad unam partem. sacerdotalem, ut comedam bucellam banis (est prophetatum quod olim) dixisse prior PL 5o ipse diffamer. 356 XV. Ne mille periurum uesanus nulli estimem casum. XVI. Ne excommunicationis letifera pestis uniuersam quoque si occupet patriam, nullius aut forte minimi defendens fore periculi nomen Dei in uanum conuincar assumere uel, 55 quod peius est, ut a multis assumatur, efficere. XVH.

Ne quod misericorditer, fraternaliter, et caritatiue,

communi utilitate aut necessitate (quae utique in dies maius tanto capiet augmentum, mundus in maligno positus propinquante quo amplius deteriorabitur fine) fieri non modo licere, 6o sed etiam oportere, ab his est canonice concessum, in quorum

cordibus Deus, in quorum labiis semper, quia ueritas, fuerat Christus, mei, infelix si cessero, destruam exemplo. XVIII. Ne hoc unum miseris, qui similiter erunt, inualescen-

tibus utique Antichristi ipsius preconibus, destituendi, suis65 que sedibus extrudendi, patens taliter diuinitus asylum in mei ipsius intercludam miser ipse primitus periculum : S? «os persecuti fuerint in una ciwitate, fugite in aliam ; quamuis eis Babylon quos insequitur confusionis mundanae, Hierusalem celestis hoc precepto suffugium haud ignorem petendum pre7o cipue. XIX. Ne concessum quoque eis eodem precepto canonice recuperandi in aliis sede uacantibus, qui minime ualent in suis Ecclesiis,

aditum

crudeliter

obstruam.

XX. Ne contradictor miseripse, malle Deum misericordiam 7; quam sacrificium, ueniam. XXI. Ne iudicio presulum, testimonio decretorum, sanctione canonum, sub presentia totius Ecclesiae, a legitimo archipresule, consensu, qui utique et requiritur legibus, clericorum, publice facta infirmari ullatenus posse decernam.

40 cf. Apoc. 2, 6. 42 cf. Iob 39, 13-14. 49/50 I Reg. 2, 36. 54 cf. Exod. 20, 7. 98 cf. T Ioh. 5, 19. 66/67 Matth. 1o, 25. 74/45 cf. Os. 6, 6 ; Matth. Y257;

61 quia oz. in lac. Ball.

67 eis Bal. : et L

PIE 357

CONCLVSIO DELIBERATIVA xxiI-XXXVII 8$»

XXII.

Ne clementissimum

regis concessum

asseram,

atque ueracissimum

5 piissimi

aut saltem credere uidear, aut in-

constantem aut (quod est indecentius) fraudulentum fuisse. XXIII. Ne benignitatis, quae obtinuit, ingratitudinis obfuscem caligine dignitatem. 8; . XXXIV. Ne instabilitatis ipse eam cauterio notem. XXV.

Ne manum

tantae, quae patrauit, auctoritatis con-

dempnem. XXVI. Ne mei ordinatorem tam infausto asseram ordinatum, improprie ut ita loquar, auspicio, ut ipso eodemque die,

PL 358

go quo ordinatus post professionem a se, moris ut est, factam,

fuerat, canonicis quod semper obediens foret preceptis, statuisse eum aliquid canonicis contrarium legibus, accusem; fauens utique eorum uesaniae, qui meam stultissime reprehendentes eodem die, eiusdem et manu, actam incardinationem, 9; quibus potius obloquantur, ignorant.

XXVII. Ne concessum nostris diebus illi, suo atque nepoti, primatum scilicet dignissimo, diuinitus solum neque fortuito tam predicabile seculis omnibus priuilegium, quo scilicet uter eorum die ordinationis propriae alterum meruit ordinare, quod 1oo utique in nostro tanto est predicabilius, quanto misericordius, non laudando ipse uidear extenuare. -XXVIII. Ne Deum ipsum hominum supposuisse personis eundem,

sibi et longe inferiorum, cessisse illorum inconuer-

tibiliter nequitiae eum confitendo, quodque consultu cano105 nicae legis ipse fecerat, penitus dissipasse, roborari si uero perperam XXIX.

PL 559

est quod patratum, accusem. Ne tantae sedis, acta ubi haec sunt, nulli faciam

dignitatem. XXX. Ne sancti Petri, apostolorum utique principis, ante 110 cuius sacratissimum altare pastoralem accipere merui uirgam, uilipendam orbi colendam uniuerso infelicissimus reuerentiam. XXXI. Ne pulpitum uenerabile, cuius eodem die edito spectanti assignatus sum populo, ignarus ueluti esse cuius debeat honoris, contempnam, 1; XXXII. Ne concionantis, archiepiscopus quoque cum fue-

PL 360

rit, dignitatem;

XXXIII. Ne populi tam nobilis clamorem ; XXXIV. Ne prestantissimi cleri hymnidicam,

122.

signorum

cum strepitu, laudem;

XXXV. Ne ipsius hymni inconsideratum linquam sacratissimum, quod sonuit, atque dulcissimum melos. XXXVI. Ne subscriptionem septem tam uenerabilium antistitum, duo quorum et archipresules fuerant, dampnare cedens ipse conuincar. 12; XXXVII. Ne personas, cum episcopi fuerint quoque, commisso qui me prefecerunt populo, unus e quibus et metropolita, uilipendere uidear legatorum.

PL 361

6

CONCLVSIO XXXVIII.

Ne,

DELIBERATIVA

cum,

uulgata

xxxvilI-XL

omnibus

sententia,

uerba

episcopi aut uera sint aut sacrilega, relationem ipsorum, 130 concessum quae piissimi preferebat in mei negotio regis, appellare aut credere audeam falsidicam. XXXIX.

Ne susceptionem tam spontaneam, tam hilarem,

tam deuotam, tam populosam, tam clamosam, laudibus tot (quia datus ei fueram) Christi refertam, plebis erga me deuo155 tissimae,

XL.

accepisse calumnier

ingrate.

Ne, quod his, quae premittuntur, omnibus

prestare

tantum sapiens quisque censebit, celum a terra, ortus ab occasu quantum distare uidetur, tam profanae impietatis admittere audeam piaculum, ut illegaliter cedens, resistere si 14o datur, quos salua imparis meriti qualitate, ab eadem qua me constat antiquitus auctoritate a suis in alias sedes certis pro causis translatos, cum his qui mei incardinationem accusant, dampnasse conuincar ; qui tot probabiles, nostratibus quoque exceptis (nulla quoniam quidem ubi factum est eorum extitit 14; mentio) Dionisio licet rutilent antesignano clarissimoin martyribus, Cassiano Aeduorum sanctissimo, cum innumeris, quos aut ignorantia nobis occuluit, aut obliuio abstulit, librorum

noscuntur testimonio fore. Petrus non qualiscunque, sed cui ore proprio noscitur, Pasce owes meas, ipse Deus dixisse, in-

PL

15o uictissimum eiusmodi precesserat agmen. Secuntur e uestigio

362

Felix, Eusebius, Perigenes, Gregorius Nazianzenus, Meletius, Dositheus, Alexander, Reuerentius, Ioannes, Palladius, item Alexander, Theosebius, Policarpus, Hierophilus, Obtimus, Siluanus, Martinus Corsicae, Ioannes Squillacenus, quidam

155 Terracinensis. Fautores quorum existunt Calixtus papa, Antherus papa, theologus atque noster opinatissimus (si tamen de testimonio tantae non dubitatur auctoritatis) Gregorius ;dampnari, si dampnantur, cum quibus felicissimum iudico. At si, paruipensa tantorum taliumque auctoritate, ui

16o publica expellor, intersit illatoris. Ego cuilibet mihi indigentissimo ut fieri malo, quam pepigisse foedus cwm morte, et cum inferno pacem iudicer fecisse. Ellemosynae aliquod suffragium porrigenti alicui, latrone illo exceptissimo, manum ingratus non retraho. Et, o perceca filiorum ueteris Adae 165 precordia ! O tam densae adhuc Aegypti, palpari ut ualeant, tenebrae ! Inter mille enim facinus qui quasi uidentur agnoscere, conquerentium atque dicentium : Quam graue peccatum est, quod episcopus ille destitutus ita uidetur iniuste" ; uix unus inuenitur, qui rectius diceret : "Quam graue scelus,

17e quod tam copiosus Christiani nominis ita deceptus est populus !" — cum utique mea destitutio leuari pane sufficiat cotidiano, illius uero nemo aduertere ualeat quam inrecuperabilis 128 non inueni ; cf. Rath., Serzo II de Quadragesima, 458. 162 Is. 28, 15.

149 Ioh. 21, 15.

161/

CONCLVSIO DELIBERATIVA xr

7

perdicio. Poterat uero aduerti utcunque, si cogitare aliquis, refert cuius scilicet, dignaretur, utrumne alicuius mortalis 175; in cantatione uel, ut ita dicam, benedictione, aliquis Ecclesiae

PL 365

fieri ualeat pastor, quem ille pastorum princeps et auctor, pastor ipse Deus et Creator, dampnando et reprobando furem uocitat et latronem. Aut quem ualet benedicere, anathematis maledictione iure dampnatus qui fuerit ipse ? Leuigare haec 180 qui uolet, si ualet, satagat ; mihi non

grauissima

fore ullius

umquam haud poterit assertio suadere. Quadraginta igitur aduerbialibus his quondam, ni me supputatio fallit, cum pro episcopio Leodicensi importunissimis PL suasoribus obstiterim Ratherius ego, renisius sex et decem il- 364 185 lis prioribus pro Veronensi, prauigeris respondere lector me nouerit compulsoribus. Sit preterea cum Iuda Scariote illo (nisi penitentia subuenerit illi) dampnatus, qui me hinc fatigauerit amplius canonicae sanctionis censura, nec non et imperiali Caesaris piissimi potestate prorsus excepta. 177/178 cf. Ioh. 1o, 1. 179 maledictio L, Ba//.

184 remissius Ba//.

JA dina lesse qr i shy dictas tA de aisamig ung poáós weiyd gr eye rs eiilotgice: get ade] animc

BUE TCI

UU

Tm

ydo

oap

LO

;1M$À

ur

stayes*oqfuond eh

4

Ji^.

ecp

kn devia

4

li

Fetzshc

RES

cm ADAIOCceagDN

i

let.

TE e

-

»

e

«

",

dual

EE

LAM

J

'

e

CAM AM: vericciti

quityda

di

madbiLu

m.

E

eret

" I»

"nar

iot vs uk

t?

qe musQmpm gode es MA uidetur

Nov?

ioci ZI

ws

qu

im

ors air occ "nici mls

umm

"Sy

E r ng

due

FRE

icem x

LM.

-

dex

B

A

Lu

tdi

Soup

di^. ET

!

veniam og, me

beer 4

eT

aid

me? Oe uA t. Decreto *MI

227859

b

-

-

^e Poe xuiltbor quini íi

DR

iná na NT

m:atu

ATiu

|

uet.

7

TELE!

a

be

M '

re

Tec*pep Smile

ATE ;

CN

-EMeS

voXuiEET QS.

"eunlcc et

Became.

(^

ide.

M

p

dy

E

sapie dciebord

B :

2e

ded ob a ETE DERE

cei,

Ee

ed

JAge

, icai; pocos ^sesitioEM

bdo Aedibus

ties nmi

à)

—

bs. dn ge camalno

E

DE TRANSLATIONE SANCTI METRONIS

CONSPECTVS SIGLORVM

Ball.

MOüNCHEN, Bayer. Staatsbibl., Clm 6340, f. 1-14v. BrnrriN, S/aatsbibl., Phill. lat. 1676, f. 8-14. VERONA, Bibl. Cap., LXVIII (65),f. 73-75. BarrzniNI P. et H., Ra£Perii opera, Verona, 1765, p. 301-320.

DE TRANSLATIONE S. METRONIS

r

INVECTIVA SATIS IN QVOSDAM AC LVGVBRIS RELATIO RATHERII CVIVSDAM EX LAVBIENSE VERONENSIS, EX MONACHO EXVLIS, EX EXVLE PRESVLIS, INFELICISSIMI ATTALI RITV FACTI, INFECTI, REFECTI, DEFECTI ITERVM, QVO SOLVS FACTOR, ; INFECTOR, REFECTOR, DEFECTOR NOVIT OMINE FACTI, INFECTI, REFECTI DE TRANSLATIONE CORPORIS SANCTI CVIVSDAM METRONIS, CVIVS DEPOSITIO CELEBRATVR IDIBVS MAII MENSIS OCTAVIS, EXPORTATIO DEPLORATVR SEXTIS EXEVNTE IANO KALENDIS, INANITER QVAMVIS. FACTVM NAMQVE SIT NECNE, 10 TEMPORALIVM NVLLI COGNITVM BENE FVERIT LICET, VERISIPL MILE TVNC TEMPORIS, CVM ACTVM EST, CREDITVR CERTE. 1. Vt sacratissimus, antiquissimus ac ueracissimus aeui 451 prioris narrat chronographus, cum Menfitici de manibus ty- PL ranni, immo Niliacae, ut ita loquar, de faucibus belluae, suum

452

1; liberare diutissime afflictum misericorditer disponeret Dei PL pietas populum, inter cetera eidem congruentia operi precepit, 455 ut abiturus uiritim ab amico suo quilibet plebis eiusdem mutuaret uasa aurea atque argentea, quo, ut conici utique ualet, gens impia, Punicei maris profundo peculiari ductoris20 que iustissime sui absorbenda reatu, indigne diu possessis et opibus spoliaretur et deicola Abrahamidarum progenies celico munere ditaretur. Fuerit at causa huiusmodi quasi subsimilis eius (dampnatur quae iure gentium ubique) deceptionis mysterii; si consideretur attamen humanae impenetrabilis, 2; quam confundit Deus, sapientiae opacitas, maxima istic occurrit sapientiae et scientiae Dei (cuius altitudinem mirari cum Deiloquo Apostolo quam discutere ac reprehendere cum uesanissimo hereticorum catalogo sanum conuenit sapientibus) diuinaeque dispositionis incomprehensibilitas, per eos attamen 3o uentilata atque nobis monstrata, quibus cophinorum duodecim fragmentorum reliquiis implendorum data legitur auctoritas. Huius itaque incomprehensibilitatis multigena mysteria, quantum nostrae inertiae diuisor ille clementissimus 17 cf. Exod. 11,2; 12, 55.

24 cf. Rom. r1, 33.

31 cf. Matth. 14, 20.

1/190 oz. P, qui babe? : EIVSDEM DE VITA SANCTI METRONIS CONFESSORIS. Patribus nosttis narrantibus didicimus, quod sanctus Metron, cuius hodie depositione letamut, in adolescentia huiusmodi fuerit actibus seculi implicatus, de quibus liber continet ita diuinus : Qui cupiunt diuites in hoc seculo fieri incidunt in muscipulam et laqueum diaboli. Quod cum ee. 1/11 oz. V 2 LAUBIENSI Ball. 6 con»onrs oz. Ball. | 8 ExseonrATIOM corr. M! 12 antiquissimus om.V | 13Memphitici Bz//. 14 immo Nilacae oz. V add. V! ^ ut...loquat om.V de...belluae oz. V add. V! 17 plebis eiusdem oz. V add. V! — 18 argentea atque autfea l/ —— ut...ualet]scilicet V — 19 impia om. V ^ Punicei] uenefici V corr. V! profundo... sui] fluctibus V 20 -que oz. Bal/. 20 possessis.. opibus]possesso V 21 pos spoliaretur ras. 6 ////. V ——— 22 petsimilis V corr. V 23 dampnatur... ubique] quae iure uituperatur V/ — 24 misterii M corr. .M* tamen Bal/. 26 Deioz. V add. V! 27 Deiloquo oz. V add. V 28 sapientem l/ — 29 diuinae... incomprehensibilitas oz. V' — attamen om. V tamen Ba//. 31 fragmentorum reliquiis oz. V 82 pos! auctotitas : diuinae dispositionis incomprehensibilitas V/ —— 33 inaertiae M

I2

DE TRANSLATIONE S. METRONIS r1

gratiarum studio proprie adicere dignatur indagationis, cum 5; consideramus solliciti, contingit sepissime, quod Sapiens fateri non erubuit incomparabilis illius temporis omnibus ille, Inquisiwi, inquiens, sapientiam, et ipsa longe facta est a me. Nec iniuria ; de piscibus enim binis fluctibus littoris Zabulon et Neptalim, apostolici quod germinis uenerabiles patriarchae 4o forte sunt iussi incolere, non sine laborioso adquisitis ingenio (quae et absque dubio omnia quiddam innuunt, sed indagatorem studiosum requirunt) et quino panum non sine mysterio iterum numero hi fragmentis bisseni adimpleti sunt cophini. Quae si uentre recondere libuerit memoriae et retractationis 4; rumine subtilius terenda molaribus reddere, experiemur om-

nino ueracissime dictum : Qwi apponi scientiam, apponit laborem. Non sunt enim triticea, ut leuiter ualeant spoliari, sed PL ordeacea, ad quorum medullam uix possit labor studiosissimus 454 peruenire. Superiore igitur mola in uertiginem ducta, sub5o teriore quasi otiosa, mystico nec sine sensu, iacente, ordeacea hac necessario trita, quam pre manibus uentilandam suscepimus, summa, eademque gustui propinata, sapit mentis nostrae palato, Egyptum mundum in maligno positum, Pharaonem principem mundi eiusdem figurare diabolum, populum luto ;; et lateribus oppressum, quod missus liberare descendit Dominus, genus signare humanum, mare Rubrum babtismum cruore sanguinis tinctum, submersos peccata, liberatos babtismate lotos et Christi sanguine de morte animae per Saluatorem nostrum redemptos innuere. De uasis aureis et argen-

6o teis suasu liberatoris mutuatione deceptoria furatis, si oritur questio, ornamenta,

dicimus,

sunt

et falerae secularium li-

brorum, quae, ut uidemus, paganis penitus ablatae, in ius et ornatum iam olim transierunt, Christo tribuente, prorsus Ecclesiae. Quorsum tamen ista, sagax interrogat si requisitor, 6s nimirum nostro ut isti tempori non disconuenire illud fatea-

mur Apostoli : Vbr sapiens? Vbi scriba? Vbi uerba legis Bonderans ? Nonne stultam fecit Deus sapientiam mundi ? Iam nempe 3? Eccle. 7, 24. 42/43 cf. Matth. 14,7. 46/47 Eccle. Augustinus, de doc. Christ. 2, 6o. 66/67 I Cor. 1, 20.

r, 18.

59 cf.

38 contigit M corr. M! 86fateriom. V illiustempotrisoz. V ille]illic 7 3vlogne M 38/40 fluctibus... incolere o». V —— 40 fos? laborioso] de fluctibus certae dapsilitatis adZ. V/ —— 41/42 quae... requirunt oz. Bal/. 44 quae] quos et... reddere oz. V . retractionis M corr. M! 47? triticei V — 48 ordacei I 49 mela Ba//. 50 mystico... sensu oz. V^ 52/03 mentis... positum] nobis Aegyptum in maligno significare I7 54 eiusdem figutare oz. V. B5 quod] quem V — Dominus oz. V add. V1 56 signare oz. V 59 innuete oz. V/ — 60 deceptotia om. V — siom.V 61 ornamenta... sunt et] opessiue V/ phaletae V, Bai. 622 paganis V/ 63 ornatum] iamdiu 17 decorem V? — olym M . 66 nostro... Apostoli] ut non sine causa clamasse fateamur Apostolum V 66 Apostolicum M corr. M? 66/67 ubi uerba... ponderans] ubi inquisitor huius seculi V ez Vg.

DE TRANSLATIONE 7o

Iam

Cariath-Sephor

S. METRONIS r-3 Iosue

destruxevat

I5

alter,

Et muros Iericho prostrauerat funditus aruo, Compita ber mundi iubilantibus omnia sanctis. 2. Cum non minore studio, ornatu atque lepore historiographi nostri agones, qui se precesserant, martyrum, merita confessorum, celibatum et continentiam uirginum ac uidua-

7; rum,

penitentiam

describere

gestiebant

conuersorum

quam

eloquentiae uenustate conspicui cunctoque seculo predicati liberalium artium illi uel inuentores uel propagatores, quos mendax protulit potissimum Grecia, et poetica garrulitas semper de falsitate inflabat ornata suos laudibus extollere non 8o destiterat quondam heroas. Nunc uero, proh pudor!, nostris utique auorumque temporibus (ut conicere cogamur, non longe illius abesse aduentum, de quo est prophetatum, quia Faciem eius jprecedet egestas), tanta orbem inopia inuasit scriptorum, ut siqui uel nostris uel illorum, quos protuli, 8; temporibus aliqua meritorum effulsere prerogatiua, magis hos uulgus quam quilibet extulerit laudibus litteratus. Dicant ergo, flagito, ad quos usus ab Egyptiis illa mutuauerint uasa, quae possident, aurea uel argentea, si in tabernaculo uel templo aliquid inde ornatus non exhibent Domini. Achan illis 9o ne non disconueniat, uerendum haud nihil (nisi Dei parcat eis contra meritum pietas) cum exemplo elogium, pro furata utique auri regula nec Iosue demonstrata. Erat Dominus Iesus eiciens demoniuwm et illud erat mutum ; et cum eiecisset demonium, locutus est mutus. Iteret hoc Deus, precemur, mira-

95; culum, ut laudem Domini loquatur os nostrum. 3. Quam igitur iure suscenseam nostri patruorumque temporis scolasticis ! Vt iam mestiloquo satis depromam relatu : contigisse

primum

fateor

nuper

—

hoc est, tempore

quo

cuncto predicabilis seculo, gloriosissimus, equissimus atque ro0 piissimus Otto imperator Augustus Italiam intrauerat feliciter triumphaturus — Veronensi populo grauissimum, culpa non solum illius, qui tunc inibi indignissime preerat, presulis, sed et sexageno qui eum precesserant annorum curri69/71 Carmen de s. Cassiano, 77-79 (MGH Poet. Lat. IV, 1, p. 185). 78 cf. Iuuenalis, $27. 10, 174 ; cf. Rath. episz. 30, 18. 83 Iob 41, 13. 88/89 Cf. Ios. 7, 19-26. 92/94 Luc. 1r, 14.

69 Cariaht Sepher M — "1competaM V X ?20tnatu..lepore om. V ^ Mhistoriographi oz. V add. V! ^ 98 qui.. precesserant oz. V maerita M — 74 continentiam] constantiam V/ ^ 76 conspicui ow. V . 9? illi os. V add. V! propagatote V. — ?8 protulit] pro- oz. V add. V? Graecia potissimum I7 79 deom. V add. V* — attollere V. — 80 destiterat] cessauit V — quondam os. V $3 inopia]egestas V — 84 siqua V . 85 effulserit V hos Bal/. : hocM V . $6]laudibus oz. V 88 quae possident o». V add. V! . 89/92 Achan... demonstrata M : Orna illis uereor Otnam [sc. Horma Bz//.] inquam illis pto furata auri regula nec Moysi demonstrata V. — 94 precamur Ba//. — 95 ut] et V/ — 96 quam] iam i» ras. V — 9? ut... mestiloquo] etiam nunc moesto V7 100 feliciter inttauerat V/ — 103 presulis oz. V^

PL 455

I4 10$

DE TRANSLATIONE S. METRONIS 3

culo, dampnum. Cuiusdam enim (hereo confessoris dicam an martyris) Metronis utique sancti corpus ex suburbio ciuitatis eiusdem, quod basilica beati martiris continebat Vitalis,

IIO

II$

I20

125

130

555

furto laudabili, amisso dampnabili fuerat asportatum, loquebatur uti uulgus indoctum. Cuius sancti memoriam pro signorum innumerabilium eiusdem beati patratu inibi exhibitorum, cum uulgaris religioso amore frequentaret caterua (solis miserrimis episcopis et qui uanissimo labore siliquis incumbebant porcorum ederidis, quam illis triticeae dulcedinis panibus, quibus mercenariorum multitudinem habundare prodigus ad PL patrem rediturus, se autem fame perire deplorabat filius de 456 Euangelio ille), ita locus (proh nefas!) uiluerat isdem, ut, militibus redditu eidem ecclesiae competenti donato, presbyter nec illic esset aliquis, qui preuideret locum, tam pretiosum continentem thesaurum. Heu dolor ! orbicolae lugentes, obsecro, flete. Cum enim degenerante uniuersitalitate, omnia gemere possemus in preceps cottidie ruere, nisi Ais fieri incipientibus magis capita preciperemur leuare, id est corda exhilarare, (ne amicitiores uidelicet presenti mundo, qui transit cum miseria et concupiscentia sua, quam illi, qui isto transeunte propinquat cum felicitate et gloria sua, nos fore diuina censeret iusticia, et

discordantes in aliquo a uoluntate et disposito Creatoris eius in nobis imaginem deleuisse et operationem reprehendisse iudicaremur), quis te solam satis carpere, immo deplorare (quod est tutius ac rationabilius) misera posset Italia ? Principibus indignissime abuteris apostolorum, super martyres ambulas, confessores gressibus calcas, uirginum ueneranda pedibus immundissimis teris sepulchra et, canum more fenum aliis prohibentium latratu perinuido, quos uenerari detrectaueras presentes, maledictis prosequeris abeuntes, immo (quod ueracius) te fugientes, alios uisitantes. Nonne inuidiosissima in hoc et auarissima ? Vel congaudere eorum debueras, qui tibi pre multitudine

uiluerunt,

honori nec inuidere eorum,

qui,

cum nullos haberent, aliquantulos a Domino accipere meruerunt, desiderio, deuotioni atque saluti ? Quare in isto saltem 113 cf. Luc. 15, 17. 119 Carzzen de s. Cassiano 80 (ed. cit., p. 183). 21, 28. 123 cf. I Ioh. 2, 17.

121 Luc.

105 utique oz. V — 10? amissione V — loquebatur... indoctum oz. V 109 inibiom. V add. V! — iiixiliquis M V — 114de..ille om. V — 116 redditu Ball. : reditu MV 117 aliquis oz. V add. V1 120/128 cum enim... iudicaremur oz. V . 122 preciperemus Ba//. amiciotes Ba//. 128 quis enim te satis V — immo... rationabilius oz. V' add. V? — 129 ac] et V! — possit M corr. M? 131 ambulas] graderis V7 gressibus] plantis I ueneranda om. V add. V?! 132 immundissimis oz. V add. V?! 134 persequeris I immo... ueracius oz. V add. V! . 135 uisitantes] requirentes V/ — in hoc et auarissima ozz. V 136 debuetas oz. V add. V1 138 cum oz. M add. M! 505! aliquantulos : cum indigerent agg. V/

DE TRANSLATIONE S. METRONIS 3-4

15

14o illius non recordari iuuat apostolici : Qui habuerit substantiam

mundi ei uiderit fratrem suum necesse habere, et clauserit uiscera sua ab eo, quomodo caritas Dei manet in eo ? Et : Diliges proximum

twwm

sicul teibsum ? Cur doles perditum,

haberes, non adeo diligebas ? Sed reuera 14; te ad quorundam sugillationem subdola citer amissos doleres, relictos deuotiore frequentares. 4. Vere tamen, quanquam inuidiose obloquendo,

ut conaris,

reprehendere,

quod, cum

non doles, sed dolere fingis. Nam si ueracultu atque obsequio

tibi prelatos ualeas te tamen

meliores,

15o suadeo, cogites minime meruisse. Dictum enim de Deo legitur ueracissime, quod regnare faciat ypocritam bropter peccata fopuli ; ipseque de se : Dabo, inquid, eis reges 1n furore meo et 1n ira mea, ut reges non eos solum, qui ita consuetudinaliter nuncupantur in seculo, sed et cunctos intelligas quolibet in 155 ordine ceteris ad gubernandum prelatos. Martirem sane tuum si tantopere diligebas, ut, quid tam male custodieras, consenserit sane, ut criminari contendis, altiori forte consilio

Deique amplius conuenienti disposito tuus episcopus ? Tu, qui tantum facinus perhorrueras, nosse uolo cur abhorrueris. 160 Quia pessimum, inquis, quod ita sanctos perdimus nostros. Verissime ; sed conuenientius diceres, quod sancti ita nos fugiunt nostri. Turpis sane lucri cupidus cum nemo sit sanctus, honestum refutasse lucrum nemo inuenitur sanctorum. Honestum uero lucrum est, quod celum locupletat, tartarum

165 spoliat. Si uero te fugienti quoquo anisu illuc ire complacuit sanctorum alicui, ubi pro reuerentia, quam penes te minime habebat, sibi amore Christi exhibita, paradysus de animabus repleretur deuotis etherius, tartareus uacuaretur infernus; cum per tot annorum curricula pro deuotione consimili nullus 17» hoc meruisset tuorum, cauendum ne celi uidearis profectibus affici, dampnis letari. Hoc quippe, quod monstras, exemplo nec apud te uis nec alicubi honorem habeant sancti. 5. O autem magna Verona, uilla quondam Platonica illa 140/142 I Ioh. 5, 17. 1583 Os. 15, 11.

142/143 Matth. 19, 19.

151/152 Iob. 34, 5o.

152/

145 subdola]impia V/ ^ 146 dolores M ^ z/rwm deuotiore an deuotione inc. in M culuom. V . obsequio dees£ in lac. V — 147 frequentares] excoleres V^ 153 mea /z corr. M? 153/185 ut teges... prelatos oz. V 154 intellegas M corr. M1 ib5simartytem V. 156 quid] quem M corr. M! 157 sane oz. V. contendas M corr. M! post consilio ras. 2 uerba V ——— 188 Deique oz. V tuus episcopus oz. V' add. V 159 qui] quae Ba//. 161 diceres] fateretisV 162 sane om. V add. V! 163 refutasse] fugisse V — 165 annisu 7 ire placuit alicui sancto 1 166 penes te] honeste 17 quam... habebat om. V add. V4 168 tartareus... infernus oz. V add. V 170 tuorum] uesttatium V corr. V1 uideamini V corr. V! 171 affici] inuidere V/ letari] gaudere V/ quippe] quoque V — 1572 alicubi]alibi V^ — 193 magna oz. V add. V quondam ut altera /

PL 457

16

DE TRANSLATIONE S. METRONIS 5-6

Athenis uel altera pre multitudine sapientium estimata, 17; grandisonis sanctum tuum quare non extuleras modis ? Cur mirabilia, quae per eum Deus fuerat operatus, etsi non metrico

stilo uulgaras saltem prosaico ? Quod plebs indocta canebat, honoratius tu, crede, legisses, et aere saltem Taphnitico taber-

naculum hoc Dei ornasses, Gesseni et quod mutuauerat 180 cespitis cultor, argento uel auro compsisses. Nam ad dedecus tui cum quidam presulem conscius, dicam, tam pretiosi facinoris tuum interrogasset, cuius ille beatus fuerit sanctitatis, ille PL non ad librum se contulit gestorum illius studio alicuius tuo- 458 rum dictatum, sed ad famam ueridicam illorum, qui cum 185 Psalmista ualebant cantare : Deus, auribus nostris audiuimus,

patres nostri annuntiauerunt nobis. Quibus referentibus didicit, quod sanctus isdem in adolescentia huiusmodi fuerit actibus seculi implicatus, de quibus liber continet ita diuinus : Qui cupiunt diwites in. hoc seculo fieri, incidunt in muscipulam et 190 Jaqueum diaboli. Quod cum ei iusto Deo misericorditer permittente, ut multis sepe aliis, contigisset, reatus sui consideratione permotus, se contra se non tardauit erigere, mundi huius omnia relinquere, ut expeditus et liber soli Domino posset uacare. Sicomorum itaque crucis cum Zacheo, ut Iesum libe195 randus uideret, ascendit ; et ne eandem in angaria cum

Sy-

mone, sed eadem cum uitiis et concupiscentiis mortificandus cum Christo, non aliquo tempore, sed cotidie, immo continue,

ferret, tale sibi fertur supplicium elegisse, quod, etiamsi carnis petulantia uictus uellet, omnino nequiret euadere. Publica200 num se enim et peccatorem ultra omnes diiudicans homines, ecclesiae sibi limina obstruxit ; a longe ut stando, Deus, $ropitius esto mihi beccatori, cum illo alio misericorditer iustificato posset clamare, prouidit. 6. Sed cur profero pro magno, quod conuenit minime, 205 Síando ? quasi ante uel post quenquem nostratium sibi ipsi aliquem huius estimationis audierim intulisse martyrium. 178 cf. Exod. 8, 22. 185/186 Ps. 45, 1. 188/190 I Tim. 6, 9. 194/195 cf. Luc. 19, 4. 198 cf. Augustinus, Serzo 247, 7. 195/196 cf. Matth. 27, 32. 201/202 Luc. 18, 13.

174 altera] alia I/ 176 metrico saltem stilo 7 178 aete] auro saltem om. Ball. 179 Gesseni] offerens V. — 180 uelauro om. V. — 181 dicam] forte V 182beatus]sanctus / — g/z.ile:cur V — 183/184 studio... illorum oz. inlac. V — 188 uolebant V 185/186 cantare... referentibus] canere cantibus illius... [/ac.] ... referentibus V 187 post isdem ras. 7 /i/z. M — isdem om. V 190 ei iusto oz. in lac. V 192 permotus] commotus l/ — pr.seom. V 193 expeditius et liberius V/ — 194 itaque oz. V — 196 eamdem Bza//. 19? cum Christo oz. V non] in P corr. P! immo continue oz. V 198 ferret] sentiret V/ — fertur] elegit V/ — elegisse oz. V — 200 hominesom. V 201 propius 202 iustificato ut posset I 204 pro magno oz. V conuenit minime] non conuenit I/ 206 post inde quemquam 1/ nostratium oz. V^ 206 audierimus tulisse V/ — martirium M V

DE TRANSLATIONE S. METRONIS 6

17

Congruentius sane dicerem wolwtando, non enim consonat stando. Vt enim eos omittam, qui ad uentrem uel stomachum attinent cruciatus, (consideranti enim cetera illud estimare 210 dimitto) ad exteriora conuersus, poenam sibi illatam referam et hanc inauditam. Quasi enim tortoris impiissimi et crudelissimi sibi diceret uoce : Quia cum in honore esses, non intellexisti comparatus iwmentis insipientibus, et similis illis effectus ; vwmentorum loro te restringere uolo, ne betulanti ritu amplius 215 fossis uagari, catenam pedi imposuit, plumbo eam in magno, qui adhuc ante ianuam basilicae iacet, lapide obfirmauit, circulum capularem pedi circumpositum serratura ostiorum firmauit, clauim in gurgite proximi Athesis non ignoti fluminis, in cuius litore iam dicta est sita basilica (rusticitius loquor, 22 o intellegi ut ualeat melius) iecit, rogans forte Dei misericordiam, ne umquam eam uideret, donec peccata, quae plangere disposuerat, Omnipotentis clementia dimisisset. Ideo uero dubitandi sum aduerbio usus, quia, licet hoc non didicerim 22

^

relatu, miraculi est tamen compertum ita ei contigisse, Deus ut concessit, euentu. Septem itaque annis sub diuo lapidi ita hesisse fertur concatenatus, donec, uolente misericorditer Deo

iam finem his mittere, quae huiuscemodi comitabantur subplicium, crucibus et supernis martirem suum infulare honoribus, piscatores episcopo piscem deferrent, in cuius uentre 23o sancta illa clauis inuenta eius omnia nuntiauit dimissa facinora. Nam ea recognita compedeque catenali a ciuitatis pontifice reserato, beato illo loto, induto, Ecclesiae reddito, sacro-

sancta corporis et sanguinis Domini participatione refecto, cum e uestigio acceptissima illa Domini hostia emissione spiritus 23; angelico esset remigio celis inuecta, nulli est dubitare con-

cessum, qui uel infantili rationalitate uigeret, quin sanctus palmam uictoriae in celis pro expugnatione illius, qui secum certando ad horam eum se uicisse inaniter fuerat gratulatus, cum corona martirii indeptus fuisset. Corporis sane illius 24 o terrae mandatae reliquiae miraculorum efficatia hoc testificari nullatenus omisere. Sed, ut dixi, hoc illorum occuluit inertia, qui, si quod nacti fuerant scientiae diuinitus talentum, magis

212/216 Ps. 48, 15.

207 congtuentius...stando o». V 212uices V uoces V! — 213 lisillis effectus in ras. P! 214 te oz. V uolo om. V ne... titu] in petulanti ne tu 1 217capularem o». V — 218clauum M eorr. M? 219 rusticius M, Bal/. corr. M! loquor... intellegi o». V add. V? rusticitius... melius oz. P ras. 44 /itt. 223 hoc] haec V^

224 tamen oz. V 226 hesisse fertur oz. V' mansit aZZ. V 227 supplicium M — supplicio V —— 229 pos; episcopo : ciuitatis aZ. sup. P! 231 a ciuitatis pontifice] ab episcopo V — ciui- n ras. M* — 232 sacrosancta] et sancta V — 9234eom. V acceptissima oz. in/ac. V 236 angelico] angelorum V . postinuecta V desini? — 238 oram P corr. P! 241 pos! ut : in praefatione huius operis agg. P?

PL 459

18

DE TRANSLATIONE

S. METRONIS 6-7

hoc, terrenae uanitatis sudario infossum, secularibus malue-

runt concedere ad placendum seculo pompis, quam ad ex-

245 emplum auditurorum, laudem et gloriam Dei desiderantibus,

nummulariorum ritu, committere populis. Ecce quod decus, quale patrocinium, qualem perdidisti (si tamen perdidisti),

infelix in hoc saltem Verona, thesaurum ! Quod, reor, si le-

gendo didicisses, uel audiendo saltem diserto a quolibet 250 cognouisses, tam necessarium tam leuiter non perdidisses patronum. Vtinam, celitus quibus forte est datus, hoc exaudiant, et sibi a Deo largitam tam pretiosam non neglegant gemmam ! Suscense igitur, dico, suscense poetis et scriptoribus illis, qui tuos repleuerunt inanis gloriae cupidi muros uersibus 255 tuis, et istius non dederunt gesta seu miracula paginis. Nam si eum cognouisses, non sic pessime custodisses. *. Ad uos ceterum intuitum flecto, qui, maximis grauati facinoribus, mecum paruipenditis, quod ueracissime fatetur Apostolus (quod non surdo percepit auditu iste, de quo res 260 agitur, sanctus), S? nosmetipsos, inquiens, dévudicaremus, non utique 1udicaremur. Istius nempe multorumque similium non recordati sanctorum et cur tanta ac talia sint non perpendentes, perditum, fateor, itis, perpessi. Sine dubio uero, quia 265

non perfunctorie illud auribus hauserunt Psalmistae : T* mandasti mandata tua custodiri nimis. Quare mimis ? rogas. Nimirum quia, ut ante nos est ueracissime dictum, ad magna

jremia pberueniri non potest, nisi ber magnos labores. Non sunt enim condignae, ut ait Apostolus, passiones huius temporis ad futuram. gloriam, quae reuelabitur in nobis. Hoc apostoli et 270 martires, hoc sancti cogitauerunt absque dubio omnes. Hoc qui non cogitauit, seipsum omnino neglexit. Ponamus namque ante oculos quemlibet, et qui idem incurrerit, quod sanctus iste tam magnis diluere meruit cruciatibus, flagitium, et tanto sceleratius, quanto non inscius (beatus enim iste in eo inciderat 27 ^ nescius), qui uidelicet ante sepulchrum eius iacens tundat pectus suum clamans et dicens : "Sancte Metron, intercede pro me misero peccatore". Nonne tibi uidetur posse illi sanctum ex obliquo martirem respondere : '"Fac quod feci et impetras quod impetraui" ? Quid nos ad hec peioribus irretiti et, quod gra280 uius, consuetudinaliter facinoribus, super plumam sudantes, 243 Matth. 25, 25.

260/261 I Cor. 2, 51.

cf. Gregorius, In euang. 57, 1.

264/205 Ps. 118, 4.

266/267

267/269 Rom. 8, 18.

241 si tamen perdidisti o». PM add. P? post alt. perdidisti : pdid... enim es ]. ua adhuc tecum add. in marg. inf. P? 250 perdidisse M corr. M! 232 speciosam P 253 gemam P succense Ba//. 2565 tuis] suis Ba//. 288 metum P corr. P! 264 perfunctoriae P 265 custodire P 2604 premia oz. M add. M! petueniri] pueniri M corr. M* — 270 hoc qui non... neglexit oz. M add. in marg. M* 280 fatioribus P

PL 460

DE TRANSLATIONE

28

^

S. METRONIS 7

I9

et psalmorum carmina (quando hoc etiam rara auis est) murmurando, ueniam nobis huiusmodi penitentia inaniter promittentes, Ante focum, si frigus erit, si messis, in umbra, gementes et indulgentiam sola presumptione decepti sperantes? Sanctus iste nuda seminudus et inequalissima uolutabatur diebus ac noctibus per septennium humo. Nos criminosi ueniam rogaturi, pilleum uillosum capillis, quos extrahere lugendo debueramus, ne infrigidemur, superinducimus. Eius cuphia nix,

290 grando, et aura erat nimbrifera, hiemalis satis rigor incommo-

dus, qui lauaret utique, quod commiserat, scelus. Pro pilleo,

29 bo]

quem moris est incesta etiam generalitati aduersa uel eiusdem estimationis innumera plangentes pelliculis exoticis intus farcire, brumali caput ipsius operiebatur lanugine. Stipularis illa ritus Saxonici camera, quam uertici pro uitando solis imponunt ardore, Phoebus illi erat flamiuomus ipse. Eius tentorium celum erat istud aerium, ne illi scilicet illud obcludere-

300

tur etherium. Sol illi pro umbra, cauma pro refrigerio erat; lunae profectus atque defectus, quod a profectu defecerit, ad defectum ruerit, improperabat. Stellarum innumerabilitas, si quando syderum ordinator astrigerum splendificauerat luminaribus auricomis celum, innumeras sibi reputare commonebat indeficue culpas et ingratitudinis inculcabat sine intermissione querelas. Quid fragor tonitruorum, impetus procella-

395 rum,

lapides grandinum,

iacula fulminum,

nisi tremendum

illud diuinae animaduersionis eius cordi intonabant iudicium ? Tectum illius, stellifer sepe, imbrifer aliquotiens, nimbosus plerumque, serenus Deo uolente, quorum alternitas habitacula mortales compulit excogitare, tectum, inquam,

310 illi tam

uarius ille celestis erat indeficue orbis; non arcens tamen imbres sed fundens, dans niuem sicut lanam, nebulam

315

ut cinerem spargens, emittens cristallinas non refugienti bucellas, ante quarum frigus ille perstabat patientissime solus, usquedum Dei solius potestas misso ea liquefaceret uerbo, flaret spiritus eius et fluerent aquae lauatrices tam externarum quam internarum sancti capitis sordium. Si quando pluuigerae nubes obduxere nebulosa caligine polum, inde aliquod minitantes imminere infelicibus ruricolis dampnum, suum reputabat fore peccatum, qui adeo Deum utique

320 offenderit,

ut non

sibi solum sed et, quam

284 Vergilius, Ec/ogae 5, 70.

incolebat, illud

811 cf. Ps. 147, 16-18.

284 si oz. M add. M! 289 superinduimus Ba//. cuphya P 298 umbra in ras. M1 299 quod] quid M 301 am/e syderum : de- ras. P? 302 luminatibus] -at- ozz. P add. P! 3806 animadiuersionis M 307 nimbtosus M 312 spergens P 313 buccellas P 319 qui] quod Ba//. — 320 sed oz. P add. P!

PL 461

20

DE TRANSLATIONE S. METRONIS 7-8

inportauerit patriae malum. Sic enim, sic solent sancti plerumque sibi talia computare, sic culpas aliorum in seipsos referre, non uoto tamen mendatii sed sollicitudine timoris Dei, non

uero illius seruilis, quem foras caritas mittit, sed illius casti 325 in seculum seculi permanentis ; nec quia metuant, quam conuersione iam Deo promittente se presumunt euasisse, poenam, sed ne, securitate torpentes, claritatis Dei fiant indigni concernere gloriam ; sanctitatis siue dilecto uicia non solum cauent propter iubentis Domini imperium, sed et nimium 339 execrantur per odium, ut non dedocet quidam inter suos PL metrographiae diligentissimus ita : Oderunt peccare boni wir- 462 tutis amore. 8. Ecce in qua scola educabaris, discipule obedientissime ac uerecundissime Christi, qua exercebaris palestra, regis 535 illius celestis athleta, quo holocaustabaris incendio, acceptissima hostia Christo. Quid cogitabas, sanctissime, quid loquebaris contra eum tamen, qui tuae inuidens saluti ad hoc te impulerat, propter quod mille mortibus simile aggredi es compulsus tormentum ? Nimirum reuocabas in eum, quae 340 pati iubebaris, tormenta, cum de tibi misericordia Dei pro uentura uictoria indicibili eum urebas inuidia. Quid quod ursorum, leonum, pantherarum uel Hyrcanarum tygrium more catena in propatulo constrictus, spectaculum angelis et 345

hominibus factus, circa te multitudinem uidebas uel audiebas ludentium, gaudentium, nuptias sepe, prandia incessanter

celebrantium, symbola frequentissima commessationum illecebras actitantium, cachinnos et ludicra innumera moris longe alterius tibi nimium importuna ? Surdo haec, Syrenarum quondam ille cantus ut alter, percipiebas, credo, auditu. Ad haec

350

omnia quis tibi sensus ? quae passio ? quod erat martyrium ? Scio tamen, scio et incunctanter, sciant ut alii, proferre quid

35

^

agebas non metuo. Nimirum precibus angelos, lacrimis ad auxiliandum ciebas archangelos, apostolos gemitibus aduocabas, martires, confessores ac uirgines, ut pro te inuidissimo cum hoste confligerent, exorabas. Quid de illa uniuersorum illorum regina ? Subseruiente,

reor, uerecundia,

quae inter

bonos impetrationis innegabile possidet robur, tanto eam exaudibilius, quanto humilius ac uerecundius supplicabas. 331/332 Horatius, Epis/ula, 1, 16, 52.

322 sic] si M corr. M1! 823 tamen o». PM add. P* 826 ptesunt P corr. P* 824 concernete in corr. P? : conspicere MP 328 dilectio M sine dilectione. Vicia Bal/. 830 exsecrantur P 833 schola M 834 exarcebaris P 335

adhleta M — 337 saluti te ad hoc imp. M — te oz. P add. P? 847 innumera om.MP add.supra P? ^ ludrica M — 351 quodP 854 ut pro te oz. P 355 post [ons : quo tecum add. P 356 illorum oz. M add. M* 8868 quan P corr.

DE TRANSLATIONE S. METRONIS 8-9

2I

Puto enim, quod nemo carnali oblectamento (cohors ut 56o nostra) pollutus eius sine pudore inuiolatissimos pulset, nisi demens, auditus. Dei enim hominem induti per unitatem in duabus naturis personae mater ideo fieri meruit, quia respecta ipsius a Deo incomparabili ceteris humilitate, quae statum bonorum sola potis est perseuerantissimum custodire, 365; ut ante partum, ita in partu nec minus post partum uirgo

potuit permanere. Morale est omnibus sane, ut huic rei, quam amplius diligunt, detestentur contrarium. Sancta ergo Dei Genitrix, quia castitatem ultra omnes dilexit, contrariam illi libidinem in omnibus Christicolis, credo, magis habet

57o exosam. Labiaigiturosculo illecebroso polluta,lingua turpiloqua PL obscenitate sordidata, castissimae Virginis (preter id quod 463 mater interni est etiam Iudicis) nomen qua temeritate inuerecunde audeant nominare ? Cor lasciua meditatione pollutum eius recolere qualiter presumat saltem uocabulum ipsis 37; angelis uenerandum ? Sed quod facinorosa refugit conscientia, presumere facit clementissimi Filii eius pietas atque incarnationis ipsius ratio fidelissime considerata. Indignari enim eam, misericorditer, reor, contradicit, sceleratissimis etiam famulis

dum carnem illi representat, quam ex ea clementer assumpsit 38o pro emundandis reorum delictis; ac per hoc de te, iam martir

secure, pro nobis apud eandem Dei Genitricem eadem uerecundia usus, precamur, humiliter intercede. 9, Sed quid imperitissimus inaniter conor ? Deficit eloquium, nec te sustollere possum. 385 Tulliana enim mihi si adesset facundia, enarrare nequiret mea de te quae gestit, uictor, instantia. Sed conabor iterum, quam-

uis non sequatur dicendi facultas, quae non patitur silere uoluntas. Studebas, dico, cottidie Domino

uictimam immolare,

holocaustum mactare, non ex alieno uerum pecore sed ex pro390 prio corpore. Tu sacerdos, tu hostia eras, tu carnifex, tu martir,

tu tortor, tu tortionis perlator, tu iugulum, tu iugulator, ultor criminis, seruator alumni, carnis neglector, mentis prouisor. Multum te uero, qualem censebas, fateor, oderas, dum te ita

acerrime cruciabas. Rationi carnem subigere gestiebas ; eam 395 ideo tam atrociter affligebas ; sed reuera odiendo amabas, cum

sic eam Domino reconciliabas. Vera est enim dicentis sententia, quia emo wnquam carnem suam odio habuit, sed mutrit et

365 cf. Zeno, Sermo 1, 54, 41.

384 non inueni.

397/398 Eph. 5, 29.

360 inuiolabilissimos Ba//. choors M 389 ut nostra cohors P corr. P* 376 presumpmete P corr. 373 audiant P corr. P? 361 homines P corr. P? 387 quae] quem M P? — post -su- ras. 2 litt. M — 918 sceleratissimus M 398 cum] dum Bz//. 394 rationem carni Ba//. 393 a/7. te om. .M add. M! 395/396 sed... reconciliabas oz. P

22

DE TRANSLATIONE S. METRONIS 9-1o

fouet eam ; carnem, inquit, ut non uitia intendamus

carnis

(quod te minime latebat) amanda ; illa enim a malo sciebas 400

procedere, hanc uero ab illo factam, qui wd? cuncta quae fecit, et erant ualde bona. Vitia ergo, martyr, uitia, non carnem insequebaris,

dum

eam

tam

uariis

tormentaueras

modis,

ut

medicus scilicet morbum insequitur cauterio, dum cupit homini prodesse remedio, carnis illius licet incommodo. 495 Quam seuero igitur, bone medice, uerendo te ipsum salutis dilecto tormentabas cauterio; qua potionum amaritudine interiora tuae curare non omittebas cottidie animae ; quam necessario fotu carnem etiam quandoque cum anima nutrie- PL bas percepta inmortalitate in eternum uicturam — longum 464 410

est enarrare.

10. Quid tibi at profecerit contra militem Christi tamen, hostis importunissime, tua illa ad tempus uictoria, uidere non possum. Triumphantius te enim gaudemus ipso ipsius casu deuictum, quam si ab ipso ea hora continuisses, insipientis-

415 sime, manum. Oblitus forte fueras, impiissime, Saluatorem cle-

mentissime professum, gaud(iwm esse 1n celo super uno peccatore penitentiam agente quam supra nonaginta nouem iustos non indigentes penitentia. Qui desidiosius enim suae confidens forsan iustitiae, uictitando uix de uenia habuerat non adeo grauium,

420

sed tamen innumerabilium peccaminum, ut multi, presumere, odio istius, in quo eum impuleras, criminis, uires exerens uniuersas, gladium auxilii arripiens te contra diuini, scuto

protectionis Dominicae tectus, acerrime non dubitauit insurgere, Entellinis ac te cestibus fatigare, iacula incessabiliter mit-

425 tere, missilia iacere, nudus indeficue tecum (gratia Dei nu-

dante, scilicet ne tibi unde teneretur relinqueret aliquid) sine intermissione luctari ; prouidusque a longe sagittis de pharetra Iesu emissis te semper impetere, et, ut inaccessibilis in per-

petuum foret, uallo protectionis Dei sine intermissione diui430 num postulando auxilium se circumdare. Ignorabas — aut forsan non recolebas, nequissime — asserto illius quondam nobilissimi deuictoris in sterquilinio tui, immo ad eum loquentis, qui tibi illum exposuerat temptandum quidem, sed minime 455

uincendum,

de turbine

Deum,

non

reminiscebaris,

inquam, foramen in maxilla tua fore armilla patratum circumplectentis nos diuinae misericordiae, per quod euadere de 400/401 Gen. 1, 51. 432 Iob 4o, 10 sq.

416/418 Luc. 7, 20.

401 g/7. uitia oz;. P M add. M? pa pa

424 Vergilius, 74eneis 5, 387 sq.

403 scilicet ozz. P

404 prodesse] -esse in corr.

405 modice M corr. M1 411 contra militem] contram P contra athletam 418 pos! qui ras. unius lit. P 419 uictitando] -ic- i» ras. M 420 pte-

sumere] fos? -su- ras. 2/;/4. M —— 421 quo] quod Ba/.. 425 nudante Bal. : 428 et oz. M add. M! 434 Deum] Domini P

nudate MP

DE TRANSLATIONE S. METRONIS ro

23

tuarum posset mandibularum contritione, ut uniuersi utique fructus dignos agentes penitentiae. Vnde enim, miserrime ac preteritorum oblite, unde, inquam,

Petrus, unde Paulus ex

44o Saulo factus, unde alii multi fauces tuas nisi per illud euasere foramen ? Et uide, miser,

44;

4;o

455

46o

quid tibi contigerit.

Dum

enim

eius cor petulantia carnali pulsasti, hoc nolens ad amorem Domini, infelicissime, fortius impulisti. Inde ergo robustior ei pax cum penitentia placato piissimo iudice fuit, unde durius contra te certamen, impiissime, sumpsit. Merito ergo follis Latiali rusticitate uocaris, quoniamquidem ueritate uacuus, falsitate quamquam refertissimus, indeque stultissimus te ip- PL sum ita sepissime decipis. Sic Abel protomartirem fieri, sic 465 Sem et Iaphet benedici, sic Ioseph glorificari fecisti ; et ne in infinitum nostra in te procedat inuectio, sic tibi monarchiam totius credentium orbis alienasti, cum discipulum magistrum suum Deum et Dominum uendere, emptores craucifige, crucifige suasisti clamare ; quod te tamen statim penituit fecisse, cum uxorem Pilati in somnis sollicitans compulisti iugalem, à Scelere ut resipisceret, nuntio misso rogare. Sed celestis dispositor, qui nouerat benigne tua etiam uti malignitate, tibi complicibusque tuis de tanto scelere dampnationem, sanctis omnibus, ut et isti beato feliciter contigit, operatus est redemptionem. Et ut de recentioribus aliquid ad te, serpens antique, proferam confutandum, famosissimis heremitarum futuris Moyseo utique atque Machario quod nocueris te adtendere uolo, uni eorum scilicet latrocinium, alteri homici-

dium suadendo. Erubesce ergo tandem aliquando, erubesce, inaniter quamuis, commoneo, tam multipliciter uicte; et 46s ab electis Dei inanes iam conatus, miserrime, contine. Nouit

enim celestis Medicus, ut perlepide orator quidam ait multa bona facere etiam per iniquos, cum conuerterit torium, quod paratum est ad nocendum. Neque uero suorum a te superandum tibi exposuisse, callidissima 470 uocitem)

Stultitia,

crederes

Dominum,

eximius, ad adiualiquem (ut te ita

si, tenebrosissime,

illud in te ualuisses comprehendere lumen, quo te amplius excecauit, cum omnia quae ille, quem incessendum poposceras, (habebat) tibi tradens animam illius te seruare precepit. Tu enim quomodo seruares, qui seruata atque seruanda 47; potius perdere festinas ? Sed serua dicens, ne tangas intelligi dedit. Nisi uero eius animam suggestione tangeres, delecta-

462/4853 Ioh. 19, 6. 464/4885 cf. Matth. 27, 19. nes 7, 27. 466/46? non inueni. 473 Iob 2, 6.

401 cf. Cassianus, Con/atio-

437 utique oz. M P add. M? 442 pulsati Mvorr. M! — 461 quid M — 410 pos; tenebrosissime ras. unius if. P 472 ptoposueras Ba//. ^ incessendum n corr. Ja 473 habebat supp/. Ball. 474 quae M X 475 intellegi P corr. P!

24

480

DE TRANSLATIONE

S. METRONIS ro

tione qualiter ad consensum maledicendi Deum, deceptissime in hoc saltem, conuerteres ? Verissime itaque (quamuis et de quouis tui complicium) credere de te uales prolatum, Veh qus decipis, nonne et ipse decipi eris ? Deciperis enimuero sepe, deciperis

dico,

formate

ad tibi illudendum,

Psalmista

ut

canit, uirulentissime draco. Inter malignitatem quippe tuam et benignitatem Dei cum sit haec quoque discretio, ut, ille quas precipue amat, tu maxime oderis animas. Cur non perpen485 disti, nil, quod pro magno duceres, tibi seruari, cum

corrumpendum

aliquando,

etiamsi

tibi

non

corpus concederetur,

affligere permittebaris, animam incorruptibilem non ledere PL iubebaris, qui utique absorbes fluuium gentilitatis, et non 466 miraris, habens fiduciam quod influat in ore tuo Christianitatis 490 Iordanis ? Vnde hoc enim nisi pro animabus deglutiendis aqua baptismatis lotis, quarum scilicet a salute in perditionem defluxum insaturabiliter sitis ? Decipi te igitur huiusmodi concesso cur non intellexeris, mirandum, specialis deceptio deceptorum. A tuis sane si exigeres inuasae semel dominatio495 nis tributum, non adeo fuerat conquerendum, in ius quare te inferas alienum et utique (quod est amplius stupendum) maioris, et qui suos proprii promisso ita confirmauerit oris : Pater, quos dedisti mihi, nom perdidi ex eis quemquam. Sed pre$00

595

$10

315

terito usum uerbo non putasti de futuris, stultissime, curare, ideo non desinis eos, remur, fine tenus infestare. Sed audi,

cum tuo consilio detestande : Ecce ego uobiscum sum omnibus diebus usque ad consummationem seculi. Nullum suorum, crede, tibi exponet, de quo perfecte gratuleris, imbellem. Ad cumulum uictoriae diutius lacessiri permissos, quamuis innumeros, per tuae infestationis malignam misericors, ut et istum, etiam post casum prouehat fraudem. Ea demum inter potentiam et omnipotentiam discretio est, quod illa quaedam, ista omnia potest. Liquet ergo hac distinctione, quod nihil ualet potentia contradicente omnipotentia ; ac per hoc innutanter colligitur, quia de tuis, quos uoluerit et quomodocumque uoluerit, ualet Deus te nolente ad se trahere ; tu neminem de suis, ipso nisi permittente, saltem audeas incursare, quod euidentissime es, miser, expertus, cum nec gregem porcorum inuadere es, data nisi licentia, ullo modo ausus. Tractio uero illius salus, tua perditio est, a qua ille 481/482 cf. Ps. 105, 26. 489 Iob 4o, 18. 28, 20. 514 cf. Matth. 8, 51.

498 Ioh. 18, 9.

501/502 Matth.

480 deciperis Y/4/g., Bal/. 484 oderas P corr. P! 486 corpus oz. P 486 cederetur P corr. P? 487 pos! permittebaris : corpus add. P? 491 a salute om. Ball. 492 scitis P corr. P! 496 ampius P corr. P! 500 remur oz. MP add. P? 501 tuo oz. M add. M! 506 proueat P corr. P? 1608 ditinctione P corr. P? 510 innutantur P corr. P? 515 tractatio M corr. M?

quoque

DE TRANSLATIONE

S. METRONIS

consueuit

misericorditer

innumeros

ro-11

25

liberare.

Nam

etsi catuli tui ut rapiant rugiunt, tamen a Deo suam escam, ut in Psalmo canitur, querunt, obtando uidelicet, ut eius

relinquat custodia, quos inuadere illorum queat malitia. Quan520 quam et tu legaris uero cauda tua partem maximam stellarum de celo uel traxisse uel trahere uel tracturus esse in terra, ne

decipiaris moneo. Non enim de illis dicitur, qui fulgebunt sicut sol in perpetuis eternitatibus, et sicut splendor firmamenti, qui erudiunt plurimos, non, inquam, de illis, qui uero lumini - 525 ueraciter inherentes ueraciter lucent ; sed qui te imitantes, se

in angelos lucis per ypocrisin transfigurare, tecum in baratrum inferni ruituri, forinsecus stellae, intrinsecus tenebrae (loquar

PL

ut ita), non timent. Quomodo enim ut splendor firmamenti fulgentes (qui utique sunt illi, qui pro posse illorum constan-

467

53o tiam conantur imitari, qui te ruente immutabilitatis sunt gra-

tiam assecuti) eternalibus inuolui unquam tuis possint, uidere non ualeo, tenebris ;quorum namque nomina sunt scripta in celo. In tuae perditionis, crede mihi, numquam

inuenien-

tur, Lemur nigerrime, dyptico (milleno eos licet inficere gestias 555 criminum morbo) per foramen maxillae nimirum eiecti, ut et iste noster, de gutture tuo. 11. Nec

te ceterum,

qui tanta

pertuleris,

satis laudare,

martir beate, nec illum, qui te ad ea necessario perpetienda impulerit, ut dignus est, carpere sufficimus et odiis insequi 54o eius contra nos inuidiae paribus. Miseri inter haec nos nimium et infelices, cum te, martyr, laudare conamur

uocibus, con-

trarii moribus, predicare sermone, dissimiles opere. Te quippe felix glorificat palma, nos contra infelix accusat conscientia ; et ne cuiuis nostrum dicatur, De ore tuo te iudico, serue ne$45 quam, formidat omnino suspecta. ''Si enim talem habebas, cur

tam uilipendebas ? Cur sublegi tibi tam p-etiosum passus es margaretum ? Cur huiuscemodi fulgoris tenacissime non custodieras nummum ? Vt illum sane predicas de uno fecisse, tu quare de innumeris neque dissimilis dampnationis (non» 55o studes sceleribus actitare ? Si ille per penitentiam non solum, ut credibiliter asseris, ueniam, sed et martirii accipere meruit

palmam, tu per impenitentiam quare thesaurizas tibiiram et non extinguendam in perpetuum flammam ?"' Sed agit hoc, athleta pugnacissime, non diffitemur, agit hoc instabilitas et 517 cf. Ps. 103, 21. 520 cf. Apoc. 12, 4. 522 cf. Matth. 13, 43. 523 cf. Dan. 12, 5. 526 II Cor. 11, 14. 532 cf. Luc. 1o, 20. 535 cf. Iob 40, 21. 544/845 Luc. 19, 22. 552 cf. Rom. 2, 5. 518 canitur] legitur P ut] et P corr. P? 520 maximam partem P 525 pos! te ras. 2 Jit. MP 534 milleno] m- 7» ras. P! 539 et] ut M corr. M*? 541

martyr oz. P M add. M! — 846 est P corr.P thleta M corr. M! agit] ait P

— 8649 non suppl. Ball.

—— 564 ad-

26 555

DE TRANSLATIONE S. METRONIS r11-13

eneruitas nostra ; succurrat nobis, queso, constantia et firmitas tua. :

12. Miretur sed aliquis, quod te martirem tam sepius uoci-

tem, cum effusione sanguinis non sortitus fueris, confessor sanctissime, finem. Sed potius, dico, ille miretur, quod Zebedei 560

filiis dixisse non recolit Dominum, Calicem meum bibetis, cum unus eorum solum effusione pro Christo de mundo transierit sanguinis; alter uero, ut et tu felicissime, multa pro Deo

sustinuerit tormenta, sed in pace uocatus martirii non caruerit gloria ; uti et inter eximios quoque non infimo, ante mor$65 tem, in morte, post mortem inuicto contigisse leuite Christi Vincentio, passionis ipsius, ut et aliis pluribus, monstrat assertio. Illius nempe a corpore animam tyrannicus non expulit mucro, sed diris tormentorum suppliciis pro Christo alacriter superatis ac felicis pugnae agone, ut de eo cantatur 570 perlepide, constanter expleto, tandem preciosam resolutus in mortem, celo triumphans, Agathes uti et beata, spiritum reddidit. T'wam pswus animam bpertransibit gladius, beatae Dei Symeon Genitrici loquitur iustus, subeundum utique illi uaticinans procul dubio doloris, non mortis uero martirium. 575

580

58 ^

13. Gaude

ergo, martir, gaude, inquam,

Pater, absentem, 390

letare, et exulta,

et pro nostra, rogamus, intercede apud Deum semper, indebite licet, miseria. Mansuetudinem namque immitaris illius, si reis parcis gratuito famulis, qui uenditoribus tam leni quondam indulserat, ueridico tamen affatu, germanis — quanquam nullum tui adhuc deprehendere ualuerimus sancti corporis uenditorem, quod utique fecisse Iudae fuerat proditoris facinus, scelerati alicuius uel uispillonis sacrilegium, imitari. Sed te, proh nefas!, ita tenus deploramus a nobis, sancte, neglectum, ut furto adiri uenerabile tuum quoquomodo ualuisset sepulchrum, quod facinus quoque non inficiamur fuisse nefandum. Quis enim talem neglegeret, nisi demens, patronum, etiamsi cum eo mille corporum uicinitate potiretur sanctorum ? Deuotiore ergo te recolentes affectu, benignissime quam

olim excoluerimus presentem,

dege-

neres, quia sepe ita contingit, considerans filios, immo nequissimos seruos, uicem nobis eandem, malorum oblite, precamur, repende, non deserens scilicet tuitione, deserueris quamuis

indignissimos abitione, sed presentissimus nobis in tuo capite 560 Matth. 20, 23. 961 cf. Act. 12, 2. 662 cf. Tertullianus, Praescripz. 36. 565 cf. Prudentius, Peris. 5. 071 Gregorius, Epistula 1, 54. 512 Luc. 2, 35. 978 cf. Gen. 45, 5.

558 quesumus P 50? miretur] pos? mi- ras. 2 Ji:z. P 559 sed M P : se M* 561 50:7 solum ras. unius lit. .M 564 non fimo P corr. P? 567 tirannicus M corr. M? $79 induserat P corr. P? 582 uespillonis Bz//. 684 quoque modo Ball. EE oblite... repende] noli, te precamur, rependere Ba//. repende pre-

camur

PL 468

DE TRANSLATIONE S. METRONIS r3

27

Christo, reconciliare tuis eum meritis nobis non solum de 59; isto sed et omnigeno culparum non desinas, precamur, reatu.

Contigerit hoc tibi sane nostra (quod nobis non conuenit diffiteri) culpa atque neglecto ; sed illius non possumus negare, qui terrena cum celestibus moderatur, factum uoluntate atque disposito, cuius ordinationi nullius resultare ualuit umquam 6oo renisio. Voluit enim te, remur, sepulturae aggere pressum

PL

leuari de humo, et statu locari condigno. Celestis enim animae 469 artus deuotius excolit uulgus, si eos non obtegit tellus, sed

mausulei uenustat ornatus. Quod si, ut putatur, ita est ueraciter actum, haud creperum, quin hoc tibi concinat 6o; exemplum, quod de Ioseph et fratribus eius paulo superius a nobis est prelibatum : Nolite metuere, ait enim formidantibus ille, »unquid enim Det renuere bossumus uoluntati ? Vos cogilastis de me

malum,

sed Deus uertit illud in bonum,

ut me

exaltaret. Ne ergo tua exaltatio nostra sit — queso, auerte — 610 dampnatio, ne tua abitio nostra perditio ; profuerit sed rogamus e nobis alicui potius, si corde simplici ita te non obstiterit exaltari, cecumine forsan criminum ita licet obtenebratus suo-

rum, ut subitanea interpellatione adactus : Palpebrae tuae precedant gressus tuos, sibi imperatum non fuerit recordatus ; et : 615 Sunt uiae quae widentur hominibus rectae, quarum fimis usque ad frofundum inferni demergit, sibi predictum oblitus. Recreante uero eiusmodi pusillanimitatem taliter Domino atque dicente : S? oculus twus fuerit simplex, totum corpus tuum luctdum erit, liceat ei quamlibet e tribus fugitiuorum tuo, martyr, 620 fretum ducatu ciuitatibus ingredi inter spem ueniae et metum gehennae, quo exaudibiliter possit, opus si fuerit, ut de infinitis, ita de isto Psalmistae uerbis clamare : C?rcumdederunt

me mala, quorum non est numerus ; comprehenderunt me iniquitates meae, et mon potui ut widerem ; multiplicatae sunt 625 super capillos capitis mei, et cor meum dereliquid me. Comfplaceat tibi, Domine,

ut eruas me.

Sol preterea iste mortalium

conspicuus oculis cum flammigeris inuectus equis altum petit, potiora terrigenis commoda gignit. Tui autem, o sydus celeste, luminis sol ipse Christus infusor proprii actus, atten63o de, sit ipse idemque relator : Vado, ait, ad eum, qui me masit, el

nemo ex uobis interrogat me, quo uadis ; sed, quia haec locutus sum. uobis, tristitia vmpleuit cor wostrum. Sed ego ueritatem 606/609 Gen. 50, 19. 613/614 Prou. 4, 25. 615/616 Prou. 16, 25. 618/ 619 Matth. 6, 22. 6019 cf. Ios. 20, 2-7. 622/626 Ps. 39, 13-14. 630/033 Ioh?:16; 5.

596 nobis oz. P 600 remur oz. uate Bal/. 602 obtetigit P corr. 613 ut] et P corr. M corr. M 619 ei] eum Ba//. — quemlibet M

Vulg.

628 petiora P corr.

Ball. aggere Ba//. : aggerere M — 901 leP? 605 Iosep M corr. M! 607 rennuere 0616 dimergit M ^ obitus P corr. P* P? 626 ut] et corr. M? — tribus] tri- /n ras. P*

P — commodo M corr.

M! — 631 interroget M

28

DE TRANSLATIONE S. METRONIS 13

dico uobis, expedit uobis ut ego wadam ; idemque : S? exaltatus PL fuero a terra, omnia traham ad me ipsum. Indeque gratula- 47o 655 bundus non inmerito ille, e£s? cognowimus, inquit, secundum carnem, Christum, sed iam munc non nouimus.

Constat igitur

nec ambigi ualet, quia si fides in sanctis dampnum non patitur mortis,

multo

minus

absentationis ; et ideo intitubabiliter

confidimus, si tua sequamur uestigia, profuisse nobis quod 64o abieris ; nec te nos iam nosse cum innumeris nostro habere

in uicinio mortuum, sed scire ut uere sanctum dignatione Dei honorificentissime

illo translatum,

ubi

ueneratione

debita

tuorum certaminum excolatur die noctuque martyrium ; nobis uero qualiscunque sit, quod leuigatio credimus culpae, 64; quod desiuimus te iam, sero licet, tam indecenter tractare, et assueuimus aliorum saltem documento, ut debueramus

ante, condigno honore excolere, te ut amissum patrem dolere, dolendo ardentius diligere, diligendo sepius recolere, recolendo uenerantius exorare. Traxisti nos, martyr, ut ita loquamur, 65o ad te, a Deo ut dignus fueras cum es exaltatus ; traxisti, et re-

linquendo tanto firmius, quanto deuotius, te recolentes nos, sanctissime, possides. Nam religiosius quisque prudentum nunc tuorum frequentat reliquias cinerum, quam uniuersi sancti corporis tui seruatorem olim cum ceteris excoleret 655 locum ; ac per hoc ubi crescit nostra erga te, martyr, deuotio,

crescat necesse est et tuae erga nos pietatis, nec desperandum, prouisio. Tuorum sane pignorum qui temerare sunt ausi sacrarium, interiorem adire moneo consiliarium, et diligenter ab eo disquirere, quem intentionis in tanto facinore secuti sint 66o impetum ; et proprium taxare ipsius discrimine factum. Si enim simplicem in hoc sui desiderii secuti sunt oculum, ductorem se necessarium gaudere, fateor, possunt adeptos. Sin alias, quam eos dicentis percellat uereri non parum auctoritas : Sv quis templum Dei wiolauerit, disperdet allum. Deus, uti 665 reor, possumus. In hoc huiusmodi argumento dicentis : Habe caritatem, et quicquid. uolueris facito, et o quam lepide laetor; PL caritas enim, alter ut ait, non agit Perperam. Otiosa est ergo ? 471 Absit. Audi enim uerissime fatentem : Nunquam est Dei amor otiosus ; operatur enim magna, si est ; si uero operari renwat, 670 amor "on. est. 633/634 Ioh. 12, 32.

635/636 II Cor. 5, 16.

601 Matth. 6, 22.

LCot.is, 17665/666 non inueni. 66? I Cor. 15, 4. In euang. 2, 50, 2 ; cf. Ratherius, Serzzo II de Pent., c. 1.

664/666

668/670 Gregorius,

641 sanctum... Dei zn corr. M! 647 missum M corr. M! 648 diligere... uenerantius ozz. P 653 frequentant M corr. M1 quam un- 75 ras. P? 656 crescit M Ball. corr. M1 65? promissio M 660 traxere M corr. M1 662 adeptum L 664 disperdat M corr. M1! 666 laetor in corr. M!, fortasse lector : lector 669 rennuit M corr. M! m

DE TRANSLATIONE S. METRONIS 14 14. His ita compactis sancte,

in cultu et ueneratione

ubi latus diceris, artuum,

29 tuorum,

et, ubi relictus crederis,

cinerum, quale quis uel ablatorum uel amissorum apud Deum de te remunerationis sperare possit, conici ualet certissime, 67; lucrum. Vtriusque tamen partis contra te commissorum indultorem excessuum, precamur, inueniamus piissimum, alme,

te ipsum exoratoremque pro nobis indeficientissimum apud Dominum Iesum Christum redemptorem mundi clementissimum dispunctoremque non solum actuum sed et intentionum 68o nostrarum equissimum, qui cum Patre et Spiritu sancto uiuit et regnat Deus per omnia secula seculorum. Amen. 674 conici i» ras. P! rem M corr. M!

6076 piissime M — 677 -que oz. Bal/.

678 redempito-

»

d

PR

vw

j

-

ottiene: aii

ESTE

:

e S

7

pis:

"A

n

PON

ed

nt

CN

hat

ro

qne

k

linmoétoh

iade

buuc3e.

-

"

vip

:

crie (ac agp "e

ur "Migbee dicendi seriuct

$98 07» í

Jg

rud 1008. Püpcem Ptatk. TO

- VENE S huteiios

Qruscuh

o Phécdesil

qvia

ielib-vaias Ghftioes

^y

guidazt

naut ges (RA OC (ROLE

«".u

dv iE.

NEIN D

eomiol uda deonrtdus, e viol

oc cer dixo

bebrdrs

SEEN

/mutet nonc sopetov; ag Ma dan

pONEURS

(25909)

Ipiontz

WWOCIDSREN ADINTA Wire I

vui

: NM

mein

itt

vibed Sc.

tiet

v

ko dbrsen) cun Digi ur uff qus ttu En " modom cy XUNES Capita EM V ut

Ad dn Cipit

Eo was

qmi

n.

row in Ana

diera

v eeu ME

ut

vu

ed,

Lr

a jn MESUA folet e

Memes aud at dieridAer- Puefamc 8 d: Peuidie Wo xit titu:

3

uU POM E S m M side potnit udine. Of)e] iy Fans - | nar E yeh En pon aue

[

^i

Z

8

i 0n

z

i.

v

Sees er Td onc! 2d PRU ur hte, crema) wire o qase. di irgend T

lane

E ES

^

por i

fiim iaoe. enit

is

dis

à

wt. ha" nra

deett a

iN

rAChar

m emen

; Dacavm peream | sob

NT

"1 Amer oni elipinde

«ipo

,

A (die

berto "m PL

xt

]

'

jeruned

RH

"n ^d

E vio nou

mc

bs

j

|

"

T1

d us re

"endis

^it - "Tm ál spem ET

Toe ue Ps

!

1] ie Peru

fs iin, D

-:E ? ?

54

V

2d

4

J'

"s

PS

X

à AK

fus

M t'il

wh

d

gc

MM

Oi TIE y*rieis P9

7 eiae Y

Conc, cad,

der 4^

cibus icc

ictstzingu Ad. et

^N «

ARCUP xd

NM edm

i

of

TI L6 npe

vr dae LÀ n

à

:

quiin: HT sl: dui iie .

jo ddr.

raum,

Vp P wp

M

juod :TM Mns di Loy E

MAE.

E

-Itum oe

n

sed

T

opsrelg

Liu

LL,

[

-3

|

í iu | E

Myes. *

£0

Fa

aep £7. lo

H4 ^b

9a

y

Mes

E

ere Edi "

ow t EUM

SERMO IDE QVADRAGESIMA

CONSPECTVS SIGLORVM BnussEL, Kon. Bibl., 5463-67 (1104), f. 111v-11zv. MÜNCHEN, Bayer. Staatsbibl., Clm 6426, f. 2-17. LAoN, Bibl. zun., 274, f. 44-45. MÜNCHEN, Bayer. S/aatsbibl., Clm 6340, f. 15v-17. pes BarrERINI P. et H., RaPerii opera, Verona, 1765, p. 571-580.

EIVSDEM DE QVADRAGESIMA 1. Hortor et ammoneo uos mecum, si qui in hac mihi estis

plebe

consimiles,

ut aurem

cordis

prophetico

adhibentes

PL 689

consilio dicentis : Redite, preuaricatores, ad cor, cogitet unus; quisque nostrum, quare creatus, quare natus, quare renatus,

quo precio sit et quare redemptus, utrumnam debitas gratias retulerit creatori, factori et redemptori suo, et eius, ut dignum fuerat, saluberrimis oboedierit preceptis. Quod si in hoc se non inuenit, ut optarem, culpabilem, factori, redemptori et

1o protectori gratias referens suo, non sibi illud superbe attribuens, humiliter gaudeat, et ab ipso finem in talibus bonum

indesinenter exoptet, et, ne preuaricator umquam iuste uocetur, indesinenter exposcat. 2. Qui uero secus egerunt, ne sese desperent ammoneo, sed 1; reminiscentes misericordiae Dei super peccatores innumerabilium exemplorum, conuerti a suis prauitatibus, dum sani sunt et incolumes, uelocissime festinent, ne, si dum possunt

PL

non uolunt, dum uoluerint non possint. Quod tamen si fecerint, antiquum illum aduersarium absque dubio contra se

690

20 concitabunt, qui, totis contra eos sese statim exerens uiribus,

conabitur eos uitiis implicare peioribus. Omnis autem, sed ait Apostolus, qw? in agone contendit, ab ommibus se abstinet. Luctaturi igitur contra tam atrocem, crudelem callidumque tyrannum, quoniamquidem isti nobis ad hoc cum Dei adiu25; torio actitandum generaliter ac specialiter delegati sunt potissimum dies, abstineamus nos ab omnibus, quae illum forciorem, nos inbecilliores omnino efficiunt. Quae sint autem ipsa, Apostolus melius dicat : Obsecro, inquit, tamquam aduenas et peregrinos, abstinete uos a carnalibus desideriis, quae 3o militant. aduersus animam. Ecce quid nos inbecilles, quid illum efficit fortem : carnalia utique desideria, a quibus dum non abstinemus, animas nostras expugnabiles facimus. Cum enim nemo nisi alicui militet, et hic expressius cui carnalia militent 35; militare

desideria dicuntur,

minime dicitur, dum aduersus animam manifeste diabolo militare monstrantur.

Nullus enim animarum nostrarum alter est aduersarius, nisi

4 Is. 46, 8.

74

22 I Cor. 9, 25.

28/30 I Petri 2, 11.

30 5q. cf. Leo, Serzio

5.

1 ErvpEM L QvApRAGESTIMO B 5 quare renatus oz. B 6 sit oz;. Bal/. debitam M corr. M? "7suoom.M add. M? 9/10 et redemptori siue prot. B 12 exoptet... indesinenter oz. B 14 amnoneo M 19 sine dubio B

21 peioribus] prioribus Ba//. n ezzend. — sed]seu Bsicut B* Ba//. — 22 pos? agone ras. 12 li. M — 23lucturi B? in corr. 26 nos ozz. L B 28 ipsa in ras. M? : illa B 29 abstinere B e Vulg. 31 efficiat Ba//. ^ 32 abstineamus B 34 dicitur] dicatur Ba//. im ezzend. 35 manifesto B corr. B?

PL 691

34

40

SERMO I DE QVADRAGESIMA 2-4

ille qui eas statim inuadit, ubi Deus eas iusto iuditio deserit. Iusto autem eas Deus iudicio deserit, si eum prius deseruerint ipsae, quamuis et innumeras se deserentes ipse minime deseruerit, sed hoc magis ex misericordia quam ex iustitia. 3. Quia igitur carnalia desideria diabolo aduersus animas militant nostras, ne dux de nobis triumphet illorum, oppona-

mus illis abstinentiam, et habebimus, Deo adiuuante, uictoriam. Conuertamur itaque ad Dominum, fratres, n toto corde 45 nostro, 2» 2eiunio el fletu et blanctu. Sed a quo, ad quem conuerti uos, putatis, monemus ? Ab inimicis utique animarum nostrarum, carnalibus desideriis, ad amicam illarum, abstinentiam ; a diabolo, cui militant ipsae, ad Dominum, qui contra $0

illum, si uolumus, pugnat pro nobis die noctuque. Sed si uolumus contra ilum pugnare, studeamus eum a nobis longius propulsare, et a cordibus nostris eicere, neque eum intra nos ipsi fouere. Sub wmbra enim dormit, ut ait Dominus, n secreto calami et locis humectibus. Vmbra uero sunt callidi, calamus simulatores, foris utique placidi, interius uacui, hu-

55

mecta uero loca luxuriosorum sunt membra et libidinosa illorum precordia. Verumtamen nouerimus, Domino teste,

quia hoc genus nullus neque de se neque de alio ualet eicere,

6o

nisi 1n oratione et ieiunio. Sed quomodo in oratione a se eicere diabolum ualet, de quo dicitur : Qwi auertit awrem suam ne audiat legem, oratio eius erit execrabilis ? O utinam enim, si non exaudibilis, saltem non esset execrabilis oratio nostra !

Itemque alibi : Qwi auertit aurem suam a clamore pauperis, et tse clamabit et non exaudietur. Hic profecto preter quid etiam profundius 6

-

innuitur,

quia,

nisi clamantem

ad te adiuues

pauperem, non te exaudit Deus orantem. Ieiunas uero quomodo

nisi a uitiis abstinendo,

cum

Dominus

dicat : Nolite

ievwnare sicut usque ad hanc diem, et cetera quae secuntur ? PL Vt igitur a cordibus nostris expellamus diabolum, ieiunemus, 692 oremus,

elemosinas

secundum

possibilitatem

faciamus,

sed

ultra possibilitatem nos uoluisse testem Deum habeamus. Ita enim carnalia desideria cum eo, cui aduersus animas militant

nostras, ipsius adiutorio freti superare ualebimus. 4. Sed dicit aliquis : "Si ab omnibus quae caro desiderat 44/46 Ioel 2, 12. 52/83 Iob 40, 16. 53 cf. Gregorius, Moralia 53, 5 ; cf. Ratherius, Epis/ula 93, 33-94, 15. 57/58 Marc. 9, 28. 59/60 Prou. 28, 9. 62/03 Prou. 21, 15. 66/67 Is. 58, 4. 38 eas iudicio Deus deserit B 48 ipsae M F L B : ipsa Ball. (sed cf. Laps. 80) 49 sed oz. B 53 secteto] deserto F humectibus L F?: umectibus MF umentibus B e£ Vulg. 54 placidi] uirides B utique] itaque Ba//. 53 dealio om. B 60 enim oz. B 63 preter oz. Ball. 65 exaudiet F 68 diabolum

om.lL add.L' ^ ?0impossibilitatem B — Deum] Dominum L B Ba/l. eo cui] quae Ba//. 32 freti ov. M L B, add. M*

— ?1 cum

SERMO I DE QVADRAGESIMA 4

35

abstinemus, quomodo uiuemus ? Nonne esuriens desiderat 75 edere, sitiens bibere, etiam si non superflue neque sumptuose ? Somnum patiens (ut haec tantum de innumeris honeste atque necessario requisitis proferantur) nonne obtat dormire ?'" Ad quod respondendum quia non interdicuntur hoc precepto necessaria sed superflua, sed noxia, sed inhonesta et a Deo 8o prohibita. Vnde et alter Apostolus : Carnis, ait, curam me feceritis n. concupiscentiis, ubi profecto nobis precipitur, ut sic corpori necessaria ministremus, ut nulli animum uoluptati subdamus,

ne, dum

ratio domina, caro debeat esse ancilla,

propter ancillam dominam conteramus et imperet quae ob8; temperare, obtemperet quae imperare debuerat. Abstinentia ceterum nostra nisi sit triformis, est per omnia ad perfectionem inutilis, hoc est, ut primum a meditatione praua, secundo a locutione noxia, tercio ab operatione cessemus (pro Dei timore uel amore) peruersa, ut, mundati, Deo misericorditer

9o largiente, ab omni inquinamento carnis et spiritus his sanctis saltem diebus, sanctissimum Pascha post ipsos uenturum cum gaudio et letitia celebrare possimus, ipso adiuuante, qui cum Patre et Spiritu sancto uiuit et regnat Deus per omnia secula seculorum. Amen. 80/81 Rom. 13, 14.

83 cf. Alcuinus, De wirt. e£ uit. 28 (PL, 101, 634 A).

74 uiuemus M* Bza//. : uidimus L uiuimus ML*FB 95 superflue] super B 76 atque oz. MF .— 7? requisitis M* F L : requisitos M requirentis B ptroferant B 78 haec praecepta B 80 ait oz. B 88 tertia B per Dei timorem uel amorem B 93 et Spiritu... amen. oy. MF

kun L2: » » pw ptestem atiisfemi 1

s Mp

m

EXE IL

UM

]

dium^, drintitu:

2 fe

ET

n

!

|

E

"

qut

desir ibetsiaboai

!

m

TM

DuC

ni ampio Ara io nit

im

-1

l

dÉtr

«te

ss

?

ced

"i

steh.aa TR .

al 7

P

Lam

^

Cows aily yim

Ty neige Pme c rrt

nA

p tn

e n

Lobunh Misses id 2m aM

:

à

^

alin

TM

]

Ime

mob atalitake.

px ewe. fait

ai teri

nd asas

al

d

"-

ps

^e pe^

v

Ps ou

Ammo

"Uopósé vrl -

*

pr^

OMS

3

£o

"AY

e aMsciup ordin

ERE

idet iautotp rif Lr po eis atis M eu i chess. 0

| ho

zo

WU

PM

DECRE

"

"es Pm

vVA

ASA!

ccs

vin

v»i"àá

lor

TIT

'atuniz

tci

Mo

Les |

peett

Lun;

€

h

uu

0

Te

p

T lecta "ate i *énrrt adtirQusa *4TE

eqni

E

etam

«ups ex

coc

A an "impe. dircdia Uy efjnh

12

p-

49.

—

em

t

E Tee

EJ

li

E

Te

"

! deeren "

da

*

1

T

i

-—-

E

1 aspi Bs 3

id dinem nap MP

————

SEM

, ES

ne d

dislaeli,

"ANA

ame Eta

s

à

Ec)

dmbvshn

éni

A

e

d'f^ue

peu

nquW'áiqha 5e

Duis! S5

e"

ex. «x

^W He

Morem "-

dug 3 E avititaig mti

ríwueweM.

eade: í

ji

wid diCENA "

nq oM Clicus

tact

EN

t

.

ciel]

Ael ote

" ye A

HU SapddÉ

ar

S":

|

& fed VIRI Teaed!

dejes PA DS " pn PU ^ M enar

E Íni

x EET ds

2od ldESice Lr pi UP ee

Ad

T

Pn

Hd Im. CSS

IA

ES

o P me EY

ie mu A

Uhr Ceci ND

"ecu

b

$4. n "v

A

E

E, ES

weis Y

)

RNC

SERMO I DE PASCHA

CONSPECTVS SIGLORVM BnussEL, Kon. Bib/., $4635-67 (1104), f. 116-118. LAow, Bibl. zun., 274, f. 45-49. MüNcHEN, Bayer. Staatsbibl., Clm 6426, 18-21. MüNcHEN, Bayer. Staatsbibl., Clm 6340, f. 17-21. BarrzniNr P. et H., Ra£berii opera, Verona, 1765, p. 607-611.

pU

IPSIVS QVOQVE DE PASCHA 1. Paschales,

fratres karissimi,

hodie dapes sumpturi

uo-

PL

bisque pro debito ministraturi, hoc est, Ágni illius sacro- 7:9 sanctam refectionem, quem digito eiusdem precursor de; monstrans clamauit : Ecce Agnus Dei, qui tollit beccata mundi (nimirum quia typicus ille istum tantummodo figurare, non uero peccata poterat relaxare, quod solus iste in deitate, quae illi una cum Patre et Spiritu sancto indiuidua est, ualet singulariter agere), huius, inquam, Agni corpus et sanguinem 1o solempnius hodie tractaturi, uestraeque dilectioni propinaturi, postulamus ne moleste uestrum aliquis ferat, si lactucarum agrestium aliquantulam interponimus partem, cum et hoc per ipsius faciamus Domini iussionem. Eorundem sane holerum, uel potius herbarum, cum neminem noceat adeo 15 Speciem corpoream ignorare, non parum officit si non spiritalem intelligentiam quis agnoscere ac mente ualeat retinere illorum. Natura equidem holeris istius sumentis fertur oculos lacrimis fluere facere, dentes purgare, sed natura illius, quod significat, facit cordis et corporis intuitum in planctum salu20 brem excitari. Dicunt quoque, qui de phisica quasi uidentur tractare, quod aquila acumen, quo plurimum pollet, si perdiderit occasione qualibet uisus, gustu illud recuperet herbae istius. Percongrua, fratres, similitudo consilii ut, qui uidelicet caliginem interioris uisus contraxit assiduitate culparum, 2; gustu eundem recuperare studeat talium lactucarum. 2. Sed iam nunc ornemus, quam promisimus, mensam. Haec dies, fratres karissimi, quam fecit Dominus, ait Propheta sanctissimus, exultemus et letemur 1n ea. Numquid, fratres, non et hesternam diem similiter Dominus fecit ? Plane, sed 3o illam ieiunio, istam letitiae consecrauit ; illa discipulis luctum,

hec maximum intulit gaudium. Quid ergo, fratres, agendum ? PL Nimirum, ut ratio docet, si heri luximus cum apostolis, gau-

B Ioh. t, 29. 11/12 cf. Exod. 12, 8 ; Num. 9, 11. 17 cf. Theodorus Prisc., Euporiston faenomenon, 38 ; Dioscorides Lat., 2, 121-122 ; Isidorus, Origines 12, 7, 16; 17, 10, LI. 20 cf. Plinius, INa/. bis£. 20, 7, 26 ;Physiol. Lat. 19. 21 cf. Isidorus, Orzgines 12, 7, 10 ; Plinius, Naz. bist. 20, 60. 27/28 Ps. 117, 24. 1 Dx PascHA L, Z7i/. dees? F 3 sacrosanctam refectionem M L B : sactosanctissimam carnem F 6 figurate ML B : ptefigutate F 7? uero om. F 8 una oz. F indiuidua] una F o». M 9 inquam F : itaque ML B 12 aliquantulam F M! B : aliquantulum ML interponimus M L B : -ponamus F -emus Ba//. etom.F M . 14ucelpotius herbarum F : o». MLB neminem F : nemini ML B 15 non parum] plurimum fateor F 17 oculos facere lacrimis fluere F holeris istius] eiusdem holeris F lacrimis] in lacrimas L B 18 natura... lactucarum M L B : lactucarum quas ptomittimus uirtus cordis et corporis oculos ad salubrem incitat luctum mentium purgat reatum F — 25 recupe-

fate] tepatare

M — 29 etom. FB

. 30ilam M corr. M*

72o

40

SERMO I DE PASCHA 2-3

deamus hodie cum illis et omnibus sanctis. Neque uereamur ne nobis dicatur : Ve wobis qui ridetis nunc quia lugebitis. et 35 flebitis, cum propter preteritam abstinentiam atque tristitiam eiusdem refoueamur consolatione dicentis (ut apostolis uero ante passionem, ita nobis ante resurrectionis Dominicae diem) : Et wos igitur nunc quidem tristitiam habetis, iterum autem widebo wos, et gaudebit cor uestrum, et gaudiwm uestrum 4o nemo

tollet a uobis.

Hoc

dictum

est, fratres, apostolis,

hoc

dicitur et nobis. Luxérunt apostoli pro morte, quanquam illis nimium necessaria, Christi, de cuius resurrectione gaudio inestimabili et inmensa sunt gratulatione letati. Imitati sumus hesterno luctum illorum, imitemur hodie gaudium. 45 Sed si eos uolumus

imitari, ab eisdem

normam

sumamus,

moneo, gaudii. Dic igitur, sancte Apostole, post omnes quidem uocate, sed wsque ad tertium celum modo, quem ipse melius nosti, diuinitus rafíe ; dic, inquam, satisfac interrogantibus,

;o

;;

6o

65

unde debeamus gaudere. Pascha, inquit, Pascha nostrum immolatus est. Christus. Non ob aliud ? Immolationem nam nos ipsam intellexeramus eandem quam apostoli luxerant mortem, quorum et hesterno sumus imitati merorem. Rogamus igitur, prosequere, quid debeamus hodie uel qualiter agere. Subiungit atque ait : Jiaque epulemur — id est, carnem Domini manducemus et sanguinem ipsius bibamus — ^on n fermento ueteri, neque in fermento malitiae et nequatiae, sed in azimis sinceriatis et ueritatis. Et ueritatis, inquam ; quare hoc ? Quia, ut alibi idem dicit Apostolus, Consepulti sumus Christo fer baptismum in moriem, wi, quomodo surrexit Christus a mortuis per gloriam Patris, ita et nos in nowitate witae ambulemus. Si enim conplantati sumus similitudini mortis eius, simul et resurrectionis erimus. Hoc igitur sensu, fratres karissimi, si seruamus operando quod credimus, in Christo renati, in Christo passi, in Christo mortui, in Christo sumus a mortuis suscitati, ac per hoc maxima nobis est ratio gaudii. Hanc ergo diem non sibi solum, sed et nobis quia fecit Dominus, fratres, exultemus et letemur 1n ea.

9. Ecce hae sunt Pascalis festi decentissimae, quas uobis promisimus, 34/35 Luc. 6, 25. 54/6? I Cor. 5, 8.

dapes, nunc

uobis monstratae,

88/40 Ioh. 16, 22. 58/62 Rom. 6, 4-5.

post modicum

41 II Cor. 12, 2-5. 60/67 Ps. 117, 24.

49/80 I Cor. 5, 7.

33 et cum omnibus B 34 quia... flebitis /n ras. M! 37 nobis] uobis B Dominicae oz. F ^ 39 uidebo uos bi: M al/. eras. M? 40 frattes oy. MLB 41 dicetur B 43 immessa F 52 hesterno sumus imitati sumus M pr. summus ras. M? 55 bibemus F 56 pos? brius fermento : tamen add. L. B o7 et ueritatis inquam oz. M F B8 ut] et LL B 60 ite et M B 62 resurrtectionis MFL.: resurrectioni L? B — 64 mortuis M? F L B? : mortui M B 65 maximi B resuscitati F 68 uobis oz. M . 69 uobis MF B: nobis L pos M postmodum F

SERMO I DE PASCHA 3

4I

7o ministrandae. De lactucarum agrestium sed quid facimus, filii, promisso ? Veniant et ipsae, purgent reumata dentium, hoc est, impedimenta de facinorum congerie mentium. Comedere qui ueniunt Agnum, fluere ex oculis riuulos cogant aquarum. Non $n fermento, inquit, ueteri — hoc est, inflatione

7; anterioris peccati uel affectu idem uel aliud perpetrandi, id est, ut non eiusdem uitii hodie sitis quod heri fuistis — neque in fermento malitiae et nequitiae, quasi utique dicat : ''Malitiam preteritam bonitate mutate, nequitiam relinquite, si Agni Dei carnem uultis comedere et eius sanguinem bibere." 8o Sequitur : Sed $n azimds sinceritatis et ueritatis. Intellegite, fratres, inquam, intellegite, si qui hic forsitan mei estis con-

similes, malitiosi utique, nequitiae pleni. Si uultis salubriter gaudere, ?» Domino gaudete, non in iocis superfluis, non in fabulis otiosis, non in turpiloquiis noxiis, non in tactibus 85 illecebrosis, non in crapula et ebrietate, non in cantuum uani-

tate. Si cupitis exultare, serwite Domino in timore et exultate ei cum tremore. Si desideratis Pascha legitimum celebrare, in azimis celebrate. Quae sunt uero, si requiritis, azimae, sin-

ceritas, respondeo,

et ueritas. Fermentum

enim pessimum

9o est simulationis duplicitas, fermentum noxium est falsitatis uoluntas. Fermentum enim cum a feruore sit nominatum,

ipsam malitiam, ipsam nequitiam, ipsam ueteris Adae cum uniuersam nominari ualeamus intelligere consuetudinem, nullam magis ualemus conicere quam contrariam sinceritati et 95 ueritati, magistram decipiendi proximum, fallaciam, qua utique inextinguibiliter fraudulentorum estuat animus. Ipsa utique, cum maxime nitatur malum quodlibet perpetrandi uoluntas, abstineat tanto ab ea —

id est, fallacia —

uestra,

suggerimus, fraternitas, quanto hac magis offenditur diuina roo maiestas et deturpatur paschalis honestas. Nisi enim ita esset, nequaquam Apostolus et contrariarum prohibitione et ipsarum preceptione easdem duas insolubiles uirtutes — id est, sinceritatem et ueritatem — in paschalis festi epulis tantopere commendasset, diuersis uocabulis eadem repetendo 74/80 I Cor. 5, 8. Phil. 4, 4.

74 cf. Ratherius, Epís/. 127, 3 ; Serzo II de Pascha 28.

86/87 Ps. 2, 11.

83

91 cf. Isidorus, Origines 20, 2, 18.

70 ministrare B ministratae B? 71 ipse L reumata] sordida F ^ 5 uel affectu... petpetrandioz. F ^ idem]idest B ^ idem ut aliud M idem aut aliud M! 376id est utique ut F satis M corr. M | quo F 78 bonitate 7" ras. p 79 uultis carnem F eius oz. F sanguine M . $80 sequitur oz. F 81 inquam scripsi : immo F M L B( fortasse innuo) intellegite immo intelligite F estis mei F 83 iocis M : locis FL B 85 non in cantuum uanitate po5/ illecebrosis F 87 con tremote B corr. B? si] sed B sed si B? 89 fermentum... uoluntas oz. B 93 nominati M F L B : nominate B* 95 ueritati... maxime M L B : uetitati qua fraudulentorum estuat animus magistram decipiendi proximum fallaciam. Qua cum maxime F qua]quia M X 98 suggerimus pos? tanto F 101 contratiarum F : -orum ML B

PL 721

42

SERMO I DE PASCHA 3-4

10; atque dicendo : Jlaque epulemur non in fermento ueteri neque in fermento malitia et nequitiae, sed in azimis sinceritatis. et ueritatis. Nedum enim paschalem nullam celebrat festiuitatem, qui in corde malam habet uoluntatem, cum nec gloriam in excelsis cum Deo nec ueram cum hominibus quis habeat

110 pacem, nisi qui bonam possidet uoluntatem.

4. Hanc, fratres karissimi, mordacissimam ueracitatem et PL ueracissimam mordacitatem, lactucam appello agrestem, 722

quae utique flagito cordium et corporum nostrorum, spiritali gustu percepta, qualitatem commutet, cor uidelicet ad 11; suspiria, corpus dum prouocat ad lamenta, utraque hec ad

male uoluntatis relinquenda molimina. Quod absque dubio credimus prouenturum, si etiam, quod Dominus per Decalogi nobis mandat de Pascha celebrando ministrum, ad naturam

earundem

referre satagimus lactucarum.

S?c autem, inquit,

120 comedetis eum, venes uestros accingetis, calciamenta habebitis dn

fedibus, tenentes baculos in manabus, et comedetis festinantes. Quid austerius, fratres, quid acrius dici potuit illi qui, ista intelligens, Pascha preteritum se meminit eisdem obseruatis nullo modo celebrasse ? Qui enim non obaudiuit Psalmistae 125 dicenti : Accingere gladio tuo super femur tuum, potentissime — id est, fortiter — sed, eneruiter sese luxuriae dedens, ad Agni

Dei sumendum corpus et sanguinem est ausus accedere, qui non secutus est exempla sanctorum, qui iam in Christo obierant, Patrum, qui non se baculo regiminis defendit contra 130 rugientem leonem, id est, querentem se deuorare diabolum, qui pio desiderio non festinauit, id est, non optauit, d?solu? et esse cum, Christo, qualiter hodie sine gemitu atque suspirio corpus et sanguinem Domini presumat accipere, non uideo, nisi quia aut desperatione mortifera induratum aut falsa spe 135 deceptum huiusmodi credo. Sed ne faciat suggero, ne se desperet moneo, ne falsa spe sese decipiat amplius rogo. Intendat quod sequitur, suspiret et gemat : Est enim Phase, id est, transitus Domini, quasi dixisset : "Transit a diabolo ad

Christum, qui renes a luxuria restringit, qui sanctorum 14o exemplis gressus operum munit, qui baculo regiminis a diabolo sese defendit, qui desiderando festinat ad patriam celestem 105/107 I Cor. 5, 8. 109 cf. Luc. 2, 14. 119/121 Exod. 12, i1. 125 Ps. 44, 4130 cf. I Petri 5, 8. 131/132 Phil. r, 23. 137/138 Exod. 12, 11.

107 nullam oz. F 109 cum prz: : sed Bail. cum hominibus oz. F habeat] haberet L corr. L* habet Ba//. 111 ueritatem F L corr. L! 113 pos; flagito : ut F ras. 2 Jit. M* 114 commutent F 115 prouocant F a lamenta L corr. L 117 quod] quid F 120 caltiamenta M corr. M! — im pedibus L corr. L 124 celebrassae L corr. Li 125 505? femut : ras. ó [iz M 129 obierant M F L B : obierunt B? baculo is ras. F 131 dissolui F B 134 prius autom. F — 13? suspetet M corr. M? 140 gres M corr. M*

SERMO I DE PASCHA 4-5 pertingere."

,

Huic

itaque soli conceditur

43 Pascha

Domini

celebrare, et tamen nec huic sine lactucis agrestibus, id est,

memoria preteritorum facinorum et effusione utillima lacri-

145 marum.

9. Sed iam

nunc

ad Apostolum

redeundem,

tantum

qui

conficiat, quod proposuimus obliti impossibilitatis nostrae (qui ualet utique), negotium : Pascha, inquit, Pascha nostrum vwmnmolatus est Christus. Quod fuit utique, ut remur, dixisse :

Ideo pro nobis immolatus est Christus, ut ipse noster esset transitus ad seipsum et ipse nostrum esset solummodo gaudium. Sit, ergo, sit, unusquisque nostrum postulet, suggero : Exultemus et letemur in eo. Ipse est enim pax nostra, ipse lux, ipse dux, ipse dies, ipse sol, ipse salus, ipse uita, ipse resurrec15 tio, ipse gaudium uerum, ipse beatitudo perpetua, ipse felicitas eterna, ipse letitia indeficiens, postremo :2fse dies quam gignendo, non operando /ecit Dominus, et hoc ineffabiliter; uero exultemus et letemur in eo. Letitia quoque mensae nostrae pertingat ad pauperes Christi, nostra habundantia illorum 16 [9] suppleatur inopia. Ipsi quoque pauperes sese inuicem adiu-

150

b]

uent. Quod uni deest, det alter, si habet ; si non habet, optet

165

saltem dedisse, ut per omnia et in omnibus de nobis gaudeat, qui Pascha nostrum immolatus est, Christus. Et hec sit dies nostra quam fecit Dominus, ut et nos exultare et letari in ea nunc et sine fine possimus, corpus quoque et sanguinem ipsius ita percipere ut non ad iudicium, ut (pro nefas) multis, sed ad remedium

sempiternum

nobis, ut felicibus euenit, hoc pro-

uenire contingat. Adiuuet ad hoc desiderium nostrum et sanctificet actum, qui pro nobis in morte dedit unicum filium 170 suum, qui cum ipso et spiritu sancto uiuit et regnat in secula seculorum. Amen. 148/149 I Cor. 5, 7. 153 Ps. 117, 24 Eph. 2, 14. 156/158 Ps. 117, 24. 156 cf. Ratherius, Epis/. 127, 29 ;cf. Ambrosius, Serzo 355, 9 (PL 17, 697 AB). 159 cf. Ratherius, Prae/oq. 1, 34.

146 qui] quo F 147 impossibilitas M corr. M! 148 a/7 Pascha oz. F 149 utique L B F : itaque M 151 seipsum] ipsum F 152/156 sit ergo ... uerum om. B 156 quam om. M add. M? 100scM . 164nosom.L et nos oz. B 168 5o: contingat : eternum add. F 169 mortem F

PL 725

E

-

, [P

d.

,»

r

pani

E

1i

t

vm

ect

"

J dimi

FED

bate

M

^

Toend "m sEdt-: DES

dli

"E

Dxéto

^

"EE

tp

m

:

d "e

Mire

staiigte *it dan. on

ne^ goat te rut aure ontario I

mI

rargrth v

" nV

2 m

(uisa ive

"a

ms p

Ta

e cios an

'obaiubnd i4: E ^ro.

M

tile Dr

X

uu XN ie Amen qeMb RE ii dp eme, tycoda

x74

dtoDe cetonea p»

"s ow (sani fa Cugmriet

D :

ode tubSram bull

VV o atem age E HN

r ito" —" in

ad

- ron

n amba

n.

dud ni " anitsit!ts D

'

Uu

2T

bcp irvtmty

e (2

o

nid.

rem sqeuedi aiiibam "eg

wis 1x3: ENTE

Et

3»

H

SIME

"^Olf3d

erwrvunid uan I MILLE «n

d esp

his

duc

Meca T! É

5i EL

s

T Qu wn

c

un et. MP a

—!

APA

SERMO I DE ASCENSIONE

CONSPECTVS SIGLORVM BnussEL, Kon. Bibl., 5463-67 (1104),f. 120vV-121v. LaAoNw, Bibl. mun., 274, f. 49-55".

Mm

"g eS ey

MÜNCHEN, Bayer. Staatsbibl., Clm 6340, f. 21-25v. BeRuIN, SZaatsbibl., Phill. lat. 1676, f. 15-16. BarreRINI P. et H., Ra/Perii opera, Verona, 1765, p. 622-628.

QVI SVPRA DE ASCENSIONE DOMINI 1. Meminisse optaremus dilectionem uestram percupide, fratres, laborem hoc tempore nostrum huiusmodi ad terminum deuenisse, ut, conducta ex orthodoxorum testimoniis Patrum

734

; copia fandi, insinuaremus collegio uestro quid, cur, qualiter in precedente resurrectionem Domini Quadragesima nobis esset agendum, qualiter in Pascha exultandum atque letandum, post Pascha, immo in Quinquagesima Paschae, quod a ieiuniis quidem cessandum, a//elwia die noctuque canendum ; 1o ad uitia uero, ieiuniis, orationibus, et elemosinis, cooperante

PL

gratia Dei, ut desperare nullatenus debuissemus, exhausta, minime redeundum ; ne hoc utique foret, Egypto relicta, agno

755

comeso, mare Rubro transito, manna celesti gustato, carnium

Taphniticarum, peponum, atque ceparum desiderio Egyptum 15 relictam repetere, promisso patriae lacte et melle manantis fraudari, cumque his, quorum in deserto plurima perierunt milia, perditionis eternae dampnationem subisse. Ad quod suadendum nil aptius ualuimus inuenire, quam ut a//eluta cantaremus die noctuque, id est, ut Laudate Dominum alter 20 alteri clamaremus, omnesque hoc sine intermissione agere studeremus. Re enim uera, quis peccato est locus, ubi laudis Dei est nullus defectus ? Quod etsi beato Gregorio primum, postque beato Mamerto Viennensium archiepiscopo, pro consimili necessitate quasdam letanias infra hanc Quinqua25 gesimam uisum est instituere, quid obest ad Dominicum illud

quo continetur suasum : Nwmquid possunt filii sponsi lugere quamdiu cum illis est sponsus, cum letanias rogationes innuere Latinitas estimet ? Quo uero tempore rogatur sollempnius Deus quam festiuitatis diebus ? Sobrie uero, iuste et pie si 3o uiuitur in Pascha, quid nocet ad hoc quod suadet Apostolus, cum Pascha nostrum ipsum dixisset esse Christum, subiungens atque dicens : Jtaque epulemur, cum crapulae et ebrietati ceterisque uitiis famulantes denotans adiungat : ^om in 13/14 cf. Num. 11, 4-6. 53314512-

TT1t: 25 12.

15/16 cf. Num. 26, 64.

20/27 Matth. 9, 15.

31 cf. I Cor. 5, 7.

23 cf. Sidonius, Epis/ula

24 cf. Isidorus, Origines 6, 19, 80.

29/30 cf.

32/31 I Cor. 5, 8.

2 optarem B dilectionem uestram ozz. P M add. P? 8 ad oz. P L add. P* Ij terminum determinum deuenisse B B collectio uestra B * esset om. M agendum oz. M add. M? 8 quinquagesimae B quod] quid B! a ieiuniis quidem] agendis quod est B agendum quid esset P* 10 ueto oz.

P add. P! 10 suo operante M corr. M? — i2relicto P M — 13 magna B corr. B* 14 Taphnicarum P B corr. P? 21 laus B 22 etsi] si B 23 Viennisium B 26 quo P! M L : qui P quod 24 quadragesimam L corr. L! quinquagesimum B MP L B. — latinitas] letanias innuete Ba//. : innui 27 letaniae P corr. P! B 30 quid] quod B si ozz. P add. P! 29 Sobtrie ueto in ras. P eximet B B 31 esse oz. B 33 adiungens B

48

SERMO I DE ASCENSIONE 1-2

fermento ueteri — 55

id est, tumore non abdicati delicti et uo-

luntate transacta crimina repetendi uel alia committendi — neque in fermento malitiae e nequitiae, sed àn azimis sinceri-

latis et ueritatis ? Si igitur a crapula et ebrietate cessamus, si a coitu etiam licito, consensu parili, hoc triduo, dilecto absti40

nemus diuino, si a iocis atque lasciuia, si a cantuum uanitate atque ludorum, postremo ab omni opere seruili — id est, famulatu diaboli — cessantes, ut in Quadragesimae Dominicis iure fecimus diebus, Deo seruire his tribus diebus curamus,

45

hoc triduo usi, si quid in his Paschalibus commisimus gaudiis,

55

diluamus, ab alleluia uero canendo semperque in Domino exultando atque letando nequaquam cessemus ? Dicente sane Iacobo Apostolo, Quia 7» multis offendimus omnes, quis ausus sit gloriari in tot diebus ac noctibus se nil commisisse, quod egeat satisfactione diluere, ut tantam festiuitatem digne possit excolere? 2. Huc usque, fratres karissimi, cum nostra processerit communis

causa

nostrae

salutis

enisio,

adest

infra

hanc

allelwia sine intermissione cantandi, exultandi quoque atque letandi Quinquagesimam, ipsa, quae nos silere non patitur, gloriosissimae Ascensionis Dominicae dies. Silere enim quomodo possumus reminiscentes omnium miraculorum, si ad hominem solum intendas, mirabilioris miraculi, quod 6 uidelicet homo, w^

PL

Paschali gaudio quale dampnum ingerimus, cum et in his 736 resurrectionis Dominicae cultum non omnimodis ommiserimus, si tamen fecimus quod debuimus ? Cum uero, ut non semel diximus, corpore et sanguine Domini reficiendis necesse sit parasceue — id est, preparationem aliquam — facere, ne tanti sacramenti munus sumant indigne, et ob hoc inuentas putare possimus preclaras, quae precedunt sollempnitates, uigilias, quid nocet, si in tanta festiuitate uigiliarum loco

non angelico, ut Helias quondam, subuectu,

non pennigere, ut poeticus ille noster, uolatu, sed corporali ipsa mole perfecti — id est, annorum triginta circiter trium — hominis, ut Apostolus nobis spondet prouenturum quando54 Tac. 5, 2.

65 cf. IV Reg. 2, 11.

34 est oz. M add. M* non oz. B dilecti L corr. L? abducati P corr. P! delicti] peccati B et uoluntate... committendi o». P add. im marg. P* $86 committoendi M transacti B repetenti B 39 diuino] de uino B lasiuia P a alt. om. B 42 pr. diebus oz. B his tribus diebus o». P add. in marg. P! — post alt. diebus ras. 4 [ijg. M — 483 inom. B 45 si... debuimus oz. P add. P! ^ 46 necesserit B 48 sumat B 49 possumus M L corr. M! poscimus P corr. P? 50 uigilias oz. P add. P? tanta o7. P add. P! : tata B B3 cescessemus M 54 qui B 59 cummunis M B corr. M! 60 exultandi ozz. M add. M* 62 ascensiones P corr. P? 63 miraculorum] malorum B 65 subuectus Ba//. 66 pinnigero M nostet oz. P M add. M?* om. Ball. bos! nostet B babe! si tamen fas huic prestatet fidem aliquantulam, fabula quippe est reficta cui nulla est credulitas utique adhibenda ^ sed]se B

SERMO I DE ASCENSIONE 2

49

que, Donec occurramus, inquiens, omnes in wirum perjectum in 7o mensuram aetatis plenitudinis Christi Domini nostri, uidentibus idoneis testibus, loquens eleuatur nubeque suscipitur, angelis astipulantibus, quod ita sit reuersurus ad iudicandos hic relictos ab initio usque in finem seculi uiuos et mortuos omnes ? Quis hoc effari laudabiliter, quis laudare satis effa-

PL

75 biliter ualet

737

? Ammirari enim omittimus, si Deum intus ma-

nentem, hominem, quem de nobis pro nobis assumpsit, gestantem pensamus. Gratias, si possemus, solummodo ipsius misericordiae referre deberemus condignas. Cetera enim melius silendo quam loquendo, ineffabilia sunt quia, depromimus. Ad 8o promissum tantum inenarrabilis ipsius clementiae oris nostri obsequium deflectamus, quod modo ex euangelio audiuimus : Qui crediderit, inquit, et baptizatus fuerit, saluus erit. "Deo gratias" uniuersitas clamat ; credimus enim et baptizati sumus in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti. Omnes hoc dicimus, 8; omnes per hoc nos saluandos speramus, sine isto nullum saluari posse ueraciter credimus et confitemur. Sed de quibus dicit, qui hoc audierat, Petrus ? Petrus, inquam, cui fuerat

specialius cum ceteris dictum : Ewntes in mundum uniuersum fredicate euangelium omni creaturae. De quibus, inquam, si 9o est ita, fatetur Apostolus : Meus eis fuerat mon cognoscere wiam ueritatis quam post cognitionem retrorsum conuerti ? De illis, ut conici ueracissime ualet, de illis, de quorum credulitate

Iacobus Apostolus quid sentiat audiamus, F?des, inquiens, s: non habeat opera, mortua est in semetipsa, itemque, Qui con95 filentur se nosse Deum, factis autem negant. Hi nimirum sunt qui fidem, quam uerbis astruunt, moribus destruunt. Verendum enim omnino, ne de talibus quoque dicatur a Domino : Cum inmundus spiritus exierit ab homine, ambulat er loca inaquosa querens requiem, et mon inueniens dicit : Reuertar in 100 domum meam wnde exius. Tunc uadit et assumit secum septem alios spiritus nequiores se, et ingressi habitant ibi et. fiunt mouissima hominis illius peiora prioribus. Haec tam ueratia si in nullo caderent illorum, qui se credere profiterentur et sunt baptizati, ubi esset sententia Domini illa, qua continetur :

69/70 Eph. 4, 15. 88/89 Marc. 16, 15.

16.

71 cf. Act. 1, 9-11. 72 cf. II Tim. 4, 1. 82 Marc. 16, 16. 90/91 II Petri 2, 21. 93/94 Iac. 2, 17. 94/95 Tit. 1,

96 cf. Zeno, Trac. 2, 5, 65 sq.

98/102 Luc. 11, 24-26.

72 quid P corr. P? ?8 condignas[ cum dignas B 80 clemente B nostri] uestri B 81 quod modo M? : quomodo MPLB 86 confitetur B 87 si est ita ozz. P 89 de quibus... apostolus oz. L pos! audierat Petrus B desini? add. P? 90 apostolus ozz. P add. P? melius fuerat eis non P 91 cognitio94 habet L corr. L* nem P M : agnitionem L e£ Vulg. (cf. 2 Quad. 299) asumit L 100 secum oz. M add. M! 96 destruunt] astruunt P corr. P? 101 ingtesi P 103 caderent 5i; P profitentur P

50

SERMO I DE ASCENSIONE 2-3

105 Multi enim sunt uocati, pauci uero electi ? et: Non omnis qui dicit mihi,

IIO

II$

et huic

I20

125

Domine,

Domine,

intrahit

in regnum.

celorum?

Qui enim sunt uocati, nisi per baptismum ecclesiam ingressi ? Qui pauci electi, nisi qui sacramentum uiuendo tenuerunt quod fide perceperunt ? Qui non electi, nisi qui non seruauerunt quod promiserunt ? Quid autem promiserunt ? Recurrat quis cogitando ad id quod aut promisit aut est uice illius promissum antequam baptizaretur. Modicum est, recordari leuiter ualet. Si illüd obseruat, securus de salute sua gaudeat. Si non, peccauit ; quiescat primum —- id est, desinat peccare —, hinc demum poenitentiam agat. Appropinquat enim, dicendum,

regnum.

celorum,

id est, transeuntibus,

PL

immo fugientibus, terrenis omnibus appropinquant celestia, 738 illis tamen qui cooperante gratia Dei operatione sedula illa meruerint adipisci. 3. Qui uero sint isti, subiungens piissimus idem promissor demonstrat. Cum enim dixisset, Qw? wero non crediderit, condempnabitur, ut indiciis quibuslibet credentes a non credentibus secerneret, subiecit : Szena autem eos qut crediderint hec sequentur : in nomine meo doemonia eicient, linguis loquentur nowis, serpentes tollent, et si mortiferum quid biberint, non eos

nocebit, super egros manus vmponent, et bene habebunt. Quid hoc est, fratres ? Quis enim corporaliter ista hodie efficit signa ? Nemo, dilectissimi, nemo. Nullus ergo credit ? Absit. Credunt enim, Deo gratias, tanti, ut illis illud congruat 130 Psalmographi : Annunciaws et locutus sum, multiplicati sunt super numerum. Quomodo itaque credunt, cum, qui hec signa faciunt, illi tantummodo

credere dicantur, isti uero ea non

faciant ? Faciunt plane, faciunt quidam, sed non corporaliter faciunt, sed tanto utilius quanto a corpore discernitur spiritus. 135 In nomine enim Christi demonia eiciunt, qui in uirtute ipsius uitia, quae demones ingerunt, a cordibus suis repellunt ; linguis loquuntur nouis, cum, prauiloquio relicto, laudem Dei lingua resonat ipsorum, utilia sermo depromit ; serpentes tollunt, cum, quod suggerit serpens ille antiquus, minime 140 agunt ;cumque suggestionem diabolicam interius sentiunt, sed quod suggerit minime faciunt, mortiferum quidem est 105 Matth. 2o, 16. 105/106 Matth. 7, 21. 115/116 Matth. 3, 2 ; cf. II Cor. $3 137. 121/122 Marc. 16, 16. 123/126 Marc. 16, 17-18. 130/131 Ps. 359, 6.

106 domine //. oz. M 107 per baptismum... pauci electi nisi ozz. M 108 qui pauci Ba//. : quid pauci P L, 109 quid fide P corr. P? quodo fide M corr. M* 114 si autem peccauit Bz//. 115 hin P corr. P? 117 propinquant L 120 ptomisor P corr. P? 121 nec P corr. P? 122 ut] et M 124 loquuntur 75 corr. P? 125 tollunt P M biberunt L (biber) 128 dilectissimo P corr. P! ergo] ego P corr. P! 129 ut illis illud zs» ras. L! 132 faciunt P M corr. pM 135 enim oz. M add. M* 137/144 linguis... malum 77 ras. P! 138 dei P L : domini M

SERMO I DE ASCENSIONE 3-4

5I

quod bibunt, sed non eos nocebit. Omnes enim, ait Apostolus,

astabimus ante tribunal Christi, ut referat unusquisque propria corporis, prout gessit, siue bonum siue malum. Super egros ma145 nus imponunt ut bene habeant, qui peccata, quae commiserunt, bonae operationis studiis, ut ad meliora proficiant, compensare festinant. Ecce apodixis, ecce coniectura, ecce in150

dicium credentium et non credentium, fratres. Qui ex his ergo in se recognoscit aliquid signis, credere se dicat ; qui non, ad credendum se potius suadeo preparet quam semet credere iactet. 4. Vbi quoque a Domino dicitur ceco : T4 credis in Filium Dei ? cum prepositione, utique, et Samaritanae : Mulier, crede mili, sine prepositione, cum hic absolute dicatur, qw credi-

155 derit, neque

scilicet addito /» Deum

neque Deo, conici ualet

duo exposci, id est, ut credamus in Deum et credamus Deo. In Deum

uero credit, qui catholice credit ; Deo credit, qui

hortamentis illius obtemperat. Qui utrumque itaque agit et orthodoxo est baptismate lotus, maximam nobis affert,

PL

160

Deo

165

s? lamen perseuerauerit, erit. O uero nullus in hac nostra plebe inueniretur, qui non crederet uerum esse quod Ioannis in euangelio audit, hoc est : Omnia per ipsum [acta sunt, et sine ipso factum est mihi. Increduli enim ad cetera, dum istud unum non credunt, fatentur tempestatem ab homine fieri

739

gratias,

securitatem.

Saí/wus

enim

absque

dubio

talis,

posse, cum euidentissime Psalmista proclamet : Ignis, grando,

nix, glaties, spiritus brocellarum, quae faciunt uerbum eius — id est, Domini — et in alio Psalmo de Deo : Qwi dat niuem sicut lanam, nebulam sicut cinerem spargit. Mittit christallum suam 17 o sicut bucellas, ante faciem frigoris eius. quis. sustinebit ?. et cetera. Quomodo ergo in Deum credit, qui Deum omnium creatorem esse non credit ? Quomodo Deo credit, qui ipsi clamanti atque dicenti surdissimum auditum apponit Videte, uidete, quod ego sim solus, et non sit alius Deus preter 175

me. Ego occidam, et ego wiuere faciam, percutiam et ego sanabo, et non. est qui de manu mea possit eruere ? Intendat caritas 142/143 Rom. 14, 10. 155 Ioh. 4, 21.

143/144 II Cor. 5, 1o.

152/153 Ioh. 9, 55.

160/161 Matth. 10, 22 ; cf. Matth. 24, 13.

165 cf. Ratherius, Praeloq. 1, 10. 174/176 Deut. 32, 39.

166/107 Ps. 148, 8.

153/

163/164 Ioh. 1, 5.

168/170 Ps. 147, 16-17.

142 omni L corr. L? 146 melioro M corr. M* — ptoficiant i5 ras. P! 148 credentium et... frattes ozz. P add. P? ergo oz. P M add. P? 150 suadeo oz. P ad4. P* semet oz. P add. P* 154 sine prepositione oz. P .M absoluto L 155 silicet L Deum] Dominum M corr. M? 156 Deum et /n ras. .M 158 utrum M corr. M? agit] g n corr. M? 160 salus M corr. M? 161 perserauetit P corr. P? 162 in zarg. LL babet : contra eos qui dicant quod homines quidam tempestatem immittant aut immissam repellant i7 z;anu L? 164 ipso] illo P corr. P? 168 Domini L : Dei P M (Vz/g. Domini) alia M corr. M? 109 nebulam Ais pr. ras. M — 170 qui M P corr. M! 172 ipsa L 174 quia M sum L corr. L!

52

SERMO I DE ASCENSIONE 4-5

uestra. Contra enim eos qui dicunt, quod homo malus uel diabolus tempestatem faciat, lapides grandinum spargat, uineta atque campos deuastet, fulgora mittat, iumenta et pecora 18o ipsosque homines interficiat, contra illos, inquam, ualet quod dicit ; Ego occidam et ego uiuere faciam. Contra illos uero qui dicunt, quod ipsi per incantationes suas ipsas tempestates auertant, ualet quod dicit : Non est qui de manu mea possit eruere. Quod etsi Elias triennio oratione pluuiam auertisse, 185 oratione rursum legatur eam, cum uoluit, reddidisse ; ignem

de celo super impios impii regis ministros misisse ; Samuhel tonitrua aestiuo tempore contra naturam mugire fecisse; plerique etiam alii sanctorum siue in Veteri siue in Nouo Testamento quaedam legantur signa de celo, de terra, de mari 19o rmonstrasse : — non fecerunt ea ipsi, sed Deus per ipsos ; fecit hoc fides ipsa, de qua ipse Dominus loquitur ad apostolos ita : Si haberetis fidem sicut granum sinapis, diceretis uic monti, Tollere et mittere 7» mare, et obediret uobis. Non potest hoc facere diabolus, non membrum eius quilibet maliuolus. Facit 195 hoc per seruos suos, cum ei placuerit, Deus, et, cum sit summe

bonus, benigne ut bonus. 9. Sed redeamus ad Ascensionis Dominicae festum. Cum hec dixisset, ait operis tanti relator egregius, widentibus illis eleuatus est et mubes suscepit eum ab oculis eorum. Cumque 200 ?ntuerentur in celum euntem illum, ecce, duo uiri astiterunt iuxta.

illos in. uestibus albis, qui et dixerunt : Viri Galilei, quid statis PL aspicientes in. celum ? Hic lesus, qui asumptus est a uobis in 740 celum, sic ueniet quemadmodum widistis eum euntem in celum. Hic pauxillum, auditor, rogo, attende. In Galileam resurgens 205 Christus primum uidetur, uiris Galileis ascendens Christus tantum monstratur, illis reuersurus promittitur. Galilei uero qui sunt, fuerunt, uel erunt, nisi qui Galileam incoluerunt,

incolunt, uel incolentes futuris temporibus erunt ? Galilea uero, ut a maioribus accepimus, transmigratio facta interpre181 Deut. 32, 39.

183/184 Deut. 32, 39.

184/185 cf. III Reg. 18, 1 sq.

186/187 cf. I Reg. 12, 1 sq. 192/193 Matth. 17, 19. 203 Act. 1, 9-11. 204/206 cf. Matth. 28, 7 ; 10, 16.

193 Luc. 17, 6.

197/

17? eos enim M 178 facias P corr. P? 179 fulgura P 181 ego a/7. om. L tempestates oz. ipsas[illas P illas P ML corr. L* — 182 ipsi] ipse LL : 184 Helias M 183 quod] quo P corr. P? 185 legatur PML P add. P? -itur M? reddisse M corr. M? 186 impii] impie P corr. P? post Samuhel ras. 6 /j;7. P? 187 aestiuo tempore tonitrua I, 188 aliis P corr. P?

uetetis P corr. P? 191 loquitur 7s corr. P* 192 habieritis L corr. L? (habueritis l/uig.) 193 obedire P corr. P? 196 benegne P corr. P? 197 redamus L corr. L? 198 relator egregius ;5 ras. P! 200 inturentur IL asstiterunt M 204 surgens L corr. L? 208 pr. Christus oz;. P add. P! Christus tantum oz. P add. P? 206 reuersus L corr. L* 208 incolentes] incolens P corr. P?

SERMO I DE ASCENSIONE 5 210

215

53

tatur, et hoc qua re agnouimus ? Bis hoc factum est, immo quater actum est ; subsedendum de primo, de tribus dicamus : transmigrauerunt filiüi Zebedei de patre suo ad Christum, Christus resurgens a sepulchro ad ipsos, ipsi demum de Galilea ad montem ubi constituerat illis, eisque uidentibus inde est eleuatus in celum. Illuc eum qui desiderat sequi, transeat de diabolo adiipsum, consideret eum pro se mortuum ac sepultum, gaudeat eius resurrectione se resuscitatum, ascensione

in celos euectum, si tamen in hoc figat suum firmissime desiderium. Elaboret ergo unusquisque nostrum, karissimi, ut,

quomodo hodie Christus cum corpore nostro celum conscendit, ita, quomodocumque ualet, spe conscendat, desiderio migret, operatione illuc peruenire nitatur. Mirum enim dictu, etiam per uitia nostra celum possumus conscendere, si uidelicet studeamus ea calcare ; scalam quippe de illis quodammodo

220

22

^

nobis facimus, si emendatione illa deprimimus. Eleuant nos, si fuerint subtus nos ; deprimunt nos, si fuerint supra nos. Caro

nostra in Christo celum conscendit ; sequatur eam desiderio anima nostra. Anima Christi illo transferri cupit animas nostras ; cooperemur desiderio eius. Deus est quigestat eam ; 230 omnipotens misericordia uiget et gratia. Non diffidamus de possibilitate, si non deficimus uoluntate. Virtutes uult tantum ut loco sumptuum nobiscum portemus ; uicia ut egestatem mortiferam famemque perpetuam, contrarietatem utique ascensus nostri pernoxiam, hic relinquamus. Hic etiam dea festinando illic numquam cessemus. Absque 235 morantes dubio enim, ubi Christus cum carne nostra est, perueniemus,

si a desiderando ipso minime cessauerimus, ipsius adiuuante clementia, qui cum Patre (...5 212 cf. Matth. 4, 21. 214 Matth. 28, 16. Hebr., ed. Lagarde, p. 58, 2.

2185 cf. Hieronymus, In. nom.

210 factum est] est oz. M factum eras. M? 211 quater M? :ter MPL post subsedendum : et quia uetus aZ. L tribus in ras. M? : duobus P duobus tercio iuncto L 213 ad sepulcto M P corr. M? P? 214 inde in arg. P* 216 considerat P corr. P? 217 gaude P corr. P? 218 celum L firmissime M? P?L : -ima M -imum P 219 elabotet... qui cum Patre oz. P adg. P* 224 scalum M corr. M! 226 deptimunt... supra nos oz. M add. in marg. M!

228 Christo

M — 232utoz.L

235 festinande M corr. M!

Iw

m

»

B

i

e * 21.7 DEVI xiu

bh.. iter n

UNNC

rz iste ed T

5h 5

*sftis

mu

$ T2 m. , AR ios

:

SERMO I DE PENTECOSTE

CONSPECTVS SIGLORVM

Ball.

LAON, Bibl. z:zm., 274, f. 53*-56v. MüNcnzN, Bayer. Sfaatsbibl., Clm 62340, f. 25-29. BrnLIN, S7aatsbibl., Phill. lat. 1676, f. 17-18v, 24-25". BaLrERINI P. et H., Razherii opera, Verona, 1765, p. 632-636.

EIVSDEM DE PENTECOSTE 1. Eia quid facio, fratres ? Si taceo, me ipsum re ipsa quae per me fuerat dispensanda defraudo, uobis fraudis eiusdem reus existo, et quae sit dies ista uel quanta mihi ipsi quoque ; abscondo. Loqui si gestio, magnitudini rei ipsius, de qua loqui uolo, ne succumbam formido. Sed facio quod possum ; debitorem enim amplius considero nullum. Pentecostes completur hodie, fratres. Quid dixi ? Quinquagesima Paschae hodie terminatur. Quid inde? Dicat qui 10 nouit : Melior est, ait, fimis orationis quam principium. Intendat qui ualet : Qu enim ferseuerauerit, ait Dominus, usque in. finem, hic saluus erit. Felices qui hos quinquaginta dies, ut

PL 745

colendi sunt, coluerunt, ab alleluia morali nullatenus cessa-

uerunt,

dormientes

quoque

eam

minime

dimiserunt.

Salui

15 tamen tales si cupiunt esse, hodie deuotionem perseuerantiae

demonstrent, suggero, suae. Quinquagesima est hodie dies a resurrectione Domini, ab Ascensione decima. Magnum mysterium et inenarrabile donum! Dies est hodie quinquagesima ex quo in Christo resurreximus, decima ex quo 2o cum illo celos conscendimus. De quibus dico ? De illis nimirum quibus audacter dicit Apostolus : S? consurrexistis cum Christo, quae sursum

sunt querite, ubi Christus est n dextera

Dei — id est, equalitate — Patris sedens ; quae sursum sunt sapie, non quae super terram. Mortui enim estis — peccati 25 uidelicet immunes —

e£ wita uestra abscondita est cum Christo

in Deo. Cum enim Christus apparuerit, wita uestra, tunc et uos apparebitis cum ipso in gloria. Felices qui eiusmodi sunt, infelicissimi qui ab istorum collegio perpetualiter decidunt. Illi enim non cum Christo in gloria, sed cum diabolo apparebunt 3oin dampnatione perpetua. 2. Presumentes tamen nos adhuc de illorum societate existere (Nescit enim homo, ait quidam, wirum odio an amore dignus sit, sed omnia in futurum seruantur incerta), dicamus

non desperantes de nobis, quia hodie est quinquagesima dies 3; ex quo 1n Christo resurreximus, decima ex quo cum Christo celos ascendimus. Hodie quid prestolamur ? Dona nimirum, PL diwisiones gratiarum, carismata beatitudinum omnium. Quae 746

10 Eccle. 7, 9. 11/12 Matth. 10, 22 ; 24, 13. 16 s. cf. Leo, Sermo 75, 1. 18 cf. II Cor. 9, 15. 21/27 Col. 5, 1-4. 31 cf. Gregorius, In euang. 2, 43, 3. 32/33 Eccle. 9, 1-2. 37 I Cor. 12, 4. cf. Leo, Serzo 75, 4.

10 intendit M corr. M? 5 loqui si is ras. P! 3 eiusdem oz. P add. P* 12 hos P M! L : hoc M 13 morali iz ras. P 16 hodie ;z ras. M! 23 Dei 28 perpetualiter Patri L sumt M 26 uidelicet oz. P ad4. P? om. lL om. P add. P* : ittecupetabiliter L 8? beatitudinem L

58

SERMO I DE PENTECOSTE 2-3

sunt uero illa ? Depromat Apostolus : Caritas, inquit, De? diffusa est in cordibus nostris ber Spiritum sanctum qui datus 4o est nobis. Sed ad quid datus est ? Pignoris absque dubio loco. Sicut

enim

«0n

habemus

hic manentem

ciwilatem,

ita nec

securam beatitudinem. Vnde autem nouimus quod pignoris loco Spiritum sanctum acceperimus ? Dicente uidelicet eodem Apostolo : Qui dedit nobis pignus spiritus, ecce habemus de 4; pignore accepto. Quod hodie illud acceperimus, quomodo scimus ? Istoriographus dicat, Lucas medicus fateatur : Cum complerentur, inquit, dies Pentecostes, erant omnes discipuli $aniter in. eodem loco. In quo loco ? Cumque intuerentur 4n celum euntem illum, pretulerat idem, ecce duo wirt astiterunt yo iuxta illos in uestibus albis, qui et dixerunt : Viri Galilei, quid siatis aspicientes in celum ? Hic lesus, qui assumptus est a uobis in celum, sic ueniet. quemadmodum widistis eum euntem n celum. Tunc reuersi sunt Hyerosolimam a monte qui uocatur Oliueti, qui est vuxta. Hyerusalem

Sabbati habens iter, et cum

5 II introissent n cenaculum, ascenderunt in superiora, ubt manebant

Petrus et Ioannes, Iacobus et Andreas, Philippus et Thomas, Bartholomeus et Matheus, Iacobus Alphet et Simon Zelotes, et

Iudas

lacobi.

Hi ommes

erant perseuerantes

unanimiter.

in

oratione cum mulieribus et Maria matre Iesu et fratribus eius. 6 o Cum igitur in eodem loco essent, factus est repente de celo sonus tamquam aduenientis spiritus uehementis, et vepleuit. totam

domum, ubi erant sedentes, et apparuerunt illis dispertitae linguae tamquam ignis, seditque supra singulos eorum, et repleta sunt omnes Spiritu sancto et ceperunt loqui uariis limguis, prout 6 ^ Spiritus sanctus dabat eloqui illis. 3. O quam hic abyssus Veteris Testamenti abyssum inuocat Noui ! O quam antiquiora recentioribus concinunt ! Quinquagesimo die post occisionem agni, maris transitum Rubri, in Syna monte Moysi decalogus datur. Quinquagesima post ^o Resurrectionem Christi die Spiritus sanctus apostolis mittitur. Quinquagesimus remissionis est annus ; dies noster quinquagesimus gratiae est consecratus. Illo die Deus Dei Filius in monte descendit, isto sed nostro Deus Spiritus sanctus Patris 38/40 Rom. 5, 5. 41 Hebr. 15, 14. 44 II Cot. 5, 5. 46/48 Act. 2, 1. 48/869 Act. 1, 10-14. 60/68 Act. 2, 2-4. 66 cf. Ps. 41,8 cf. Hieronymus, Epistula 120, ptaefatio. 91 cf. Num. 56, 4. *3 cf. Exod. 19, 16-20.

40 absque dubio 7 ras. P? 43 Dicente... Apostolo M L : dicit Apostolus Paulus in ras. P? eodem oz;. M 44 habebimus M corr. M? 45 quomodo zz ras. P? 46 fateatut ozz. P add. P? 47 inquit ozz. P add. P! 48 in quo loco oz. L add. L? 49 pretulerat idem oz. P add. in marg. P* pretulerant L, corr. L? B1 hic lesus... euntem in celum oz. LL 53 a monte M? V z/g. : ad montem ML 60 essent ozz. P add. P? 62 sedentes ozz. LL apparuerit P 63 supra L? Vulg. : super PM sup L 68 por! agni suppl. et Ball. 69 Sy P corr. P? 32 Dei om. P M add. M* Filius oz. P add. P? 73 Deus oz. P add. P?

SERMO I DE PENTECOSTE 3-4 75

8o

59

et Filii igneis linguis demonstratus aduenit. Vtraque uero ista Trinitas adimpleuit : Pater illic filium Moysi destinauit ; Spiritus sanctus a Patre et Filio missus atque procedens apostolis istic potestate spontanea sese infudit. Ibi tonitrua et uoces, mons quoque fumans ; hic inflamati linguis uariis homines, apostoli utique ignis diuini ardoribus estuantes. Ad postremum Dominicae Resurrectionis iste est quinquagesimus dies, quem patriarchae omnes atque prophetae, cum a Pascha usque ad istum ceteros omnes uenerationi debitae deputarent, istum

pre omnibus celebrabant. Monstrat hoc Tobias uidentissimus cecus ; monstrat hoc Apostolus ad celi tertii sublimiora con85 ductus.

Ibam,

inquit ille, Pentecosten

diem

festum nostrum,

qui est sanctus a septimanis. Beatus uero Paulus festinasse legitur diem istum lerosolimis celebrare, quod sciret illum pre omnibus

95

1OO

eminere.

inquit,

a septimanis.

Non

per-

turus adueniat, qui, ne iudicaretur mansuetus, aduenit sonitu

uehementiore, monstrauit,

105

Sanctus,

functorie, inquam, computa, nam a Pascha usque ad Pentecosten istam nostram sanctissimam diem non nisi septem, nisi fallor, ebdomadas inuenies. Lege prophetam et septiformem Spiritum super florem de radice Iesse ascendentem requieuisse comperies. 4. Quis est autem ille Spiritus, nisi qui super Dominum in columba, super apostolos in igne descendit ? Quare uero super Dominum in columba, super apostolos uero in igne apparuit, nisi quia mansuetus ueniens Dominus mansueto signo se demonstrari uoluit hominibus, apostolos uero iudicium suum annuntiaturos missurus, cum quo terrore iudica-

demonstrat ? Linguas uero quare igneas de-

nisi ut seruos suos et caritate feruentes et ser-

mone promptissimos fore debere monstraret, qui utique, quod modo ex Euangelio auditum est, ea ueritate depromerent, qua dictum cognoscerent ? Quid hoc uero est, fratres ? Dixit, inquit Euangelista, Jesus discipulis suis : s? quis diligit me, sermonem meum seruabit, et reliqua. Quis linguam habens 97/48 cf. Deut. 5, 22. 83/84 cf. Tob. 14, 1. 84/86 cf. II Cor. 12, 2. 85 "Tob. r1, 6. 85/86 Tob. 2, 1. 86/87 cf. Act. 20, 16. 88 Tob. 2, 1. 91/92 cf. Is. 11, 1-3. 94/95 cf. Matth. 5, 16. 95 cf. Gregorius, In euang. 2, 30, 5-6. 106/107 Ioh. 14, 23.

74 Patris et Filiioz. P M L add. M? 76 missus atque ozz. P add. P? *4 potestate spontanea 07. P add. in marg. P? poteste M corr. M? 79 utique oz;. P add. P? 81quam M X $S2ceteros omnes oz. P add. P? 85 pos! ille suppl. ad Ball. 89 a oz. M add. M! 92 requieuisse oz. L. — 95 apostolus M corr. M! quare... apparuit oz.. L in zarg. L^ 97 quia] quod Bib/. Laon — 98 post uoluit :ab M exp. M? 100 ne Ba/]. :ut PML sonitu vehementiore ozz. P add. P? 101 demonstras P M corr. P? M? oz. Ball. 103 deberet P corr. P! 104 quo modo L (cf. Asc. I 81) 105 dicta P corr. P? 107 sermonem... seru-

abit ozz. P add. P?

habent L corr. L*

PL 747

60

IIO

SERMO I DE PENTECOSTE 4-5

igneam istud sophistica tergiuersatione confundere audeat ? Apertum est, aperte disseratur, nihil medium. Aut diligimus Deum, aut non diligimus. Si diligimus, quod precipit facimus. Si non diligimus, quod iubet minime custodimus. Si diligimus eum, ab eo diligimur ; si non, quamuis eum inrationalibiliter

metuamus, quod nos ille diligat non presumptuose putemus. Quod possit uero fieri, minime desperemus. Canitur enim de 115 eo

: Misereris

omnium,

Domine,

et nihil odisti eorum |quae

fecisti. Nihil uerius. Non odit Deus quod in te fecit, sed odit quod tu ipse in tui ipsius preiudicium facis, et ideo tam pius, PL tam misericors, tam est facilis ad ignoscendum conuersis, ut 748 nouerimus I20

eum

nostram

non

odio

habere,

quam

condidit,

substantiam, sed malignitatem execrari potius nostram. Quod si ipsius auxilio immitari gestimus, probamur et nos, cum nobis inuicem suscensemus, non nos propterea inuicem odisse, sed malum, quod in nobis alterutrum recognoscimus,

125

exosum habere. Conuertibiles itaque ad inuicem cum nostri sint amores uel odia, Deum tanto inconuertibilius et perseuerantius diligimus, quanto uoluntatem ipsius idem esse quod ipsum cognoscimus. Vnde in ipsius amore nulla nobis imponitur mensura, in nostro uero ea ponitur conditio, ut sic diliga-

mus proximos sicut nosmetipsos, id est, ut preter alia, quales 130 nos existere debuissemus,

tales et illos desideremus existere.

Hac de lectione tantum tetigisse sufficiat euangelica. 9. Ad sollempnitatis hodiernae preconium conuertamur. Sicut, fratres, Canticum 135

140

Canticorum

et Rex dicitur Regum,

sic ista dies sollempnitas est sollempnitatum, immo et causa omnium sollempnitatum. Ad hoc enim Christus natus est ut pateretur ; ad hoc passus ut moreretur ; ad hoc mortuus ut resurgeret ; ad hoc resurrexit ut carnem, quam de nobis pro nobis sumpserat, in celum leuaret ; ad hoc eam illuc transtulit ut inmortalem semperque felicem efficeret. Quod quia nisi dono Spiritus sancti poterat fieri (nisi enim baptismo regenerati noui homines

efficeremur,

in uetustate

manentes

saluari

nullatenus potuissemus ; baptizari uero nullo modo nisi in Spiritu sancto et igne poteramus), Spiritum sanctum nobis

112 cf. Ratherius, De proprio lapsu 45. 115/116 Sap. 11, 24-25. 121 cf. Eph. $55: 128/129 cf. Matth. 22, 39 ; e/ passizz. 140/143 cf. Matth. 5, 11. 108 audet P corr. P! 109 aut] an L corr. L! 110 percepit L 112 quamuis... metuamus ozz.'P add. P? 113 quod... illeoz. M ^ 118 conuetsus L corr. JL

119 eam P corr. P1

120 nostrum P corr. P?

Ball. | ptobemus Ba//. et nos oz. P add. in marg. uicem ozz. M add. in marg. M* 125 perserantius M oz. P add. P? 130 tales... existere ozz. P add. in zarg. tatum ozz. ML 135 enim Christus oz. LL pos sus...hocom. M . 140 pos: sancti supp/. non Bal/.

121 immitari] immutari

P? 122 suscensemus... incorr. M? 129 ut preter alia P? 134 immo... solempniest] Dominus L 136 pas-

SERMO I DE PENTECOSTE 5

6r

hodie in linguis igneis misit, ut baptizati scilicet et loquentes 14; de Deo et amore illius et proximi feruentes illo quandoque transferremur quo sine caritate transferri nullo modo poteramus. S? qwis enim, ut ait Apostolus, spiritum Christi non habet, hic non est eius. Qui autem non est eius, consequens est ut non sit particeps regni illius. Spiritus autem possessio 15o coniectura cum sit caritatis ipsa, eodem dicente Apostolo : Quia caritas Dei diffusa est in cordibus nostris ber Spiritum sanctum, qui datus est nobis, tanto certius de quolibet utrum Spiritum sanctum habeat ualemus agnoscere, quanto feruentiorem eum esse cernimus in caritate. Q»; uero, ait Apostolus, 155 habuerit substantiam mundi et uiderit fratrem suum necesse habere et clauserit uiscera sua ab eo, quomodo caritas Dei manet in €0? Quod cum ita sit, probatio absque dubio caritatis exhibitio est, ut ait Gregorius, operis. Exhibitio uero operis est Spiritus sancti monstratrix, quem hodie in apostolis acce-

160 pimus, ut est in Psalmo ita cantatum : Ascendens $n altum captiuam duxit captiwitatem, id est, captiuatam quondam a diabolo nostram cum anima carnem, dedit dona hominibus, id

est, carismata sancti apostolis hodie Spiritus, qui cum Patre et eodem Spiritu est per secula benedictus. Amen. -147/148 Rom. 8, 9. 181/152 Rom. 5, 5. 154/15? I Ioh. 3, 17. Gregorius, In euang. 50, 1. 160/162 Eph. 4, 8 ; cf. Ps. 67, 19. i44igniM liguisL et clausetit ozz. L add. L*

149 partips L corr. L.! 187 quo P corr. P?

151 diffusa est js M 160 cantatatum IL

158 cf.

156

PL 749

esie en

Dua d i-is

D

EE MIEL

mero e,

Mri

J^ Sg ua ied dr "

"

E

ET

fe.

M'*

" "usfn vef v

emi

P

! I e TW

$t fus vOv SS

t didit cas! C239 D

fi

b

$

4

uu,

UT

ut

1

In

(4

|

TN

o

FELOUMEMLIT fet

C" DL

$ n

n

B

Mt

ww»

n

21

j^ M

E

DIM

D»

jn de sisi:

--

^

e»

«441 iE À Vien qe 4 ,

"$5

t5S Abt

pmo f

tasri anle ^ 7406 E IUE —

TIUA.. x

i5 * »

m Lu

B"

e

TON

sae

vriudc

[

L

.

]

SERMO II DEQVADRAGESIMA

CONSPECTVS SIGLORVM BnussEL, Kon. Bibl., 5463-67 (1104), f. 101-111. MüNCHEN, Bayer. Sfaatsbibl., Clm 6426, f. 2-17. LaoN, Bib. mun., 274, f. 27-43. BERLIN, S7aatsbib]., Phill. lat. 1676, f. 1-6. tges Mp ER

BarrEniNI P. et H., Ra£Perii opera, Verona, 1765, p. 581-601.

SERMO VALDE PROLIXVS DE QVADRAGESIMO RATHERII VERONENSIS VEL INEFFICAX SE VIVENTE, VT EST SIBI VISVM, GARRITVS 1. Cum neminem diuinis lateat imbutum dogmatibus, hos PL 692

; quadraginta dies, quos parsimoniae ritu excolendos pre mani- PL 695 bus tenemus, hoc ideo numero institutos, quod — preter id quod cataclysmo prefigurati fuerint, cum primitus etiam ipsi a Moyse et Helia, legis utique et prophetiae ministris, ipsiusque Domini, prophetarum Inspiratoris, legis Conditoris et 1o Impletoris, gratiae Largitoris, euangelii Fundatoris, continuo sunt ieiunio adimpleti — mysticum quid etiam, nec omnino contempnendum, designant, mirari non sufficimus illorum superstitiosam obseruantiam, qui, non quadraginta sed uiginti diebus distinctim licet nihil omnino gustantes, uiginti

1; uero reliquis ante horam usque ad crapulam et ebrietatem

prandiis solempnibus incubantes, Quadragesimam non uerentur huiuscemodi nugacitatis obseruantiam uocitare, cum Vigesimam deberent eam potius appellare. Nec putetis, audientes, quod huiusmodi locutionis exordium facientes eorum 2o reprehendere conemur religiosam deuotionem, qui, super hoc quod omnibus legaliter est institutum Christicolis, aut duobus aut tribus aut uno saltem in hebdomada die sibi fortius aliquid abstinentiae indicunt, reminiscentes scilicet illius dicentis : Qui sllicita commisit, debet a licitis abstinere, et : Hec 25 oportuit facere et illa non omittere, et : Quodcumque supererogaueris, ego cum rediero reddam tibi, non obliti prolatum. Non reprehendimus, inquam, sed laudamus et approbamus. Tantum uiderint ne de illis quoque dicatur : Amen dico uobis, receperunt.

o

mercedem.

suam.

2. Illorum potius dolenda uesania, qui uno die nihil gustant, altero (crapulantur?, ut uidisse nos non semel adeo meminimus, ut etiam in sabbato illo sanctissimo, quo missam sal6/7 cf. Gen. 7, 12. 8 cf. Exod. 34, 28 cf. Deut. 9, 9. cf. III Reg. 19, 8. 8/9 cf. Matth. 4, 2. 13/14 cf. Ratherius, Efpis/. 136, 10-12. 17/30 cf. Ratherius, E57. 156, 10 sq. 24 Gregorius, In euang. 2, 34, 16 ; Moral. 5, 11, 17. 24/25 Matth. 23, 23. 25/26 Luc. 10, 55. 28/29 Matth. 6, 2. 1/2 7i;. dees? F, RATHERII VERONENSIS INEFFICAX SE VIVENTE VT EST SIBI VISVM GARRITVS L, SERMO DE QuADRAGESIMO add. sup. in ras. L!, ualde ptolixus add. sup. L1, uel add. sup. L1, INCiPYT CRONOGRAPHIA CVIVSDAM SIBI VT VISVM EST B, et est Ratherii Lobiensis abbotti postmodi Veronensis ac demum Leodensis episcopi add. B* 5 excolendus L corr. L! *? cataclysmo... ipsiozz. F 12 designent LB i4nihiloz.L, licetoz. Ball. 16 uerent F corr. F? 17 nugacitatis] temeratis (5c) F obseruantia B cum... appellare oz. L. ad2. L? 18 audientes] fratres F 21 institum L 23 indicunt 7» ras. F? 31 crapulantur suppl. Lófsted? — 32 illo in ras. F* sanctissimo oz. F add. in zarg. F! qui B corr. B?

66

SERMO II DE OVADRAGESIMA 2-5

tem canere ante uespertinam nulli nostratium conceditur horam (cum, nisi ieiunium usque ad sancti illius sabbati pro- PL 3; trahamus uesperam, peragere nullo modo Occidentalium ritu 694 ualeamus Quadragesimam), tertia (pro dolor) hora diei nutare instabilitate gressuum quosdam pre crapula et ebrietate uiderimus. Quid illi aliud dicendi fecisse, nisi parasceue quasi Domino ieiunasse, sabbato compensationem ieiunii a diabolo,

4o ipsam utique crapulam, recepisse ? Nisi forsitan quis ita desipiat, ut putet Quadragesimam hanc meruisse prerogatiuam, ut contra constitutionem aliorum temporum aliqua in ea sit dies, quae non mane incipiat, uespere terminetur. 3. Subsimilis uero quia et de Cena Domini uiolatorum 4; Quadragesimae profecto est delinquendi occasio, cum in sanctis legatur canonibus : S? quis in quinta. feria matoris ebdomadae

dicit soluenduwm

esse ieiunium,

anathema

sit et rite

eiusdem sollempnitatis diem colentium maximum post horam diei nonam sit rectissime gaudium, non soluisse defenditur ;o ieiunium, qui usque ad eandem ieiunans, diebus ut ceteris, horam uenit ad ecclesiam, cenat cum Domino, id est, corporis

55

6o

65

7o

et sanguinis eius ipso die initiata percipit sacramenta, postea in magna letitia sobrie prandet, pedes pauperum lauat, residens in Dei nomine non superflue bibit, Deo gratias agit, cubitum benedicens Domino seque ipsius communiens signaculo pergit. Ante uero nonam horam cum nullius umquam gentis consuetudo nominauerit aliquod prandium cenam, mirari non desinimus, qualiter aliquis ante eandem celebrare audeat ullo modo missam, quae non aliud nisi ipsam continet Domini celebratam ad uesperam cenam, sicut et Sabbati officium resurrectionem Dominicam. Quae nimirum utraque illam inanem faciunt occasionem, quam quidam desuper adiectis PL duobus ad quadraginta pretendunt diebus. 695 4. Addimus preterea quia decimam dierum, secundum beati suasionem Gregorii, Deo non possumus dare, nisi usque ad uesperam Sabbati sancti Quadragesimam studeamus extendere. 5. Sciendum sane quod, cum sub una fide sint consuetudines ecclesiarum diuersae, Orientales et longiorem et austeriorem quam nos faciunt Quadragesimam, et idcirco paschale gaudium ad horam Sabbati sancti incoant, ut dicitur (quod nobis 46 cf. Conc. Laodic., apud Dionysium Exiguum, Codex Can. Eccl., can. 153 (PL 67, 169), Conc. Gang., can. 127 (PL 67, 160). 65 cf. Gregorius, In euang. 1, 16, 5. 33 nostratum B 36 dulor F 40 forsitan ita quis I, B 41 pregatiuam L corr. LL? 43 uespera IL B 48 eiusdem oz. F add. in marg. F! 52 percipit F L B : percepit Ba//. 56 horam nonam F B 58 ante Ba//. in emend. : saltem PLB 63 duobus oz. B precedunt B 656 suasionem beati Greg. F 67 ostendere B corr. B?

SERMO II DE QVADRAGESIMA 5-9

67

licet minime), tertiam. Baptismum enim, ut nos non eo die,

sed in Epiphania et Pentecoste dicuntur solummodo, contra 7;

instituta licet nostrorum canonum, celebrare. 6. Vituperamus et illorum ridiculosam nimium

stultitiam,

qui, contra concessam nona hora diei omnibus sumendi quidlibet licentiam, usque ad noctem cotidie ieiunium eligunt protelare, ut nocte quasi cum licentia uentrem ualeant ingurgitare. Cum enim de Domino sacra euangelii proferat lectio, 8o quia Cum ieiunasset quadraginta diebus et. quadraginta noctibus, postea esurierit, nec tamen

manducare

suadenti consen-

serit, non exemplo Domini ieiunare conuincitur, qui post ieiunium esuriens gulae appetitum, ut ille temptatorem, non superat, diabolum. 8; 7. Male ieiunant et illi qui, quod suo corpori subtrahunt, non pauperibus tribuunt, sed aut suo uentri aut, quod est nequius, mammonae,

id est, cupiditiae uel auaritiae demoni,

abstinendo reseruant. 8. Illorum quoque Deus non approbat ieiunium, qui absti9o nentiae diebus detractionibus, litibus et criminosis inseruiunt

actibus. Abstinent uino, liuoris ebrii semper ueneno, non comedunt carnes et rodendo aliorum incessanter lacerant mores, deest eis potionum dulcedo et cogitationum eos nequam . uexat pernoxior amaritudo. Contra illorum igitur et istorum 9; dementiam hoc potius approbamus, quod sapientissimus ait PL Ieronimus : Melius est cotidie barum quam raro sumere satis — 696 uere, uere, et melius et contra inanem gloriam tutius. Quis

enim hora diei licita cum ceteris te considerans parum edentem estimare potest, utrum hoc facias Dei amore an, ut multi,

10o edendi impossibilitate ? Biduana sane uel triduana sepe, ut ait iam dictus, ieiunia non Deo sed uane gloriae certum est militare. 9. At contra gluttonum ista solet esse defensio, licet non per omnia falsa : "Melius est," aiunt, "abstinere a uitiis quam a

105 cibis." Sed quomodo abstinet a uitiis, queso, qui gulae deseruit ? Nonne ex octo principalibus uitiis unum triformis

42 cf. Ratherius, Epis/ula 133, 5. 78 cf. Grtegotius, Moralia 2, 27. 80/81 Matth. 4, 2. 885 cf. Gregorius, In euang. 1, 17, 6. 90 cf. Agustinus, Serzzo 5, 443. 96 cf. Hieronymus, Epistula 54, 10. 100 non inueni. 104 cf. Augustinus, In euang. Iob. 17, 4. 106 cf. Cassianus, Ins/. 5, 1 ; Alcuinus, De wirt. et uitiis E, 7 sq. (PL 1or, 652). 73 Epyphania L 74 caelebrare F 78 noctem B ualeant] -ant 7n ras. F? 99 de oz. L add. L4 81 esurierit F L, B : esutiitB? e7 Vulg. suadenti oz.B 82 exmplo F corr. F! 88 bos? cotpori Znmcpit P subtrahant F corr. F? 87 cupidicitia B uel auatitiae oz. L B 89 quoque Deus non approbat n 725b 92 comedent L corr. L? 94 istorum dementiam P F B : iustorum clementiam L 96 est patum cotidie patum F corr. F! est oz. L 98 enim diei hora licita B 101 ieiuna L corr. L? ua P corr. P? ieiunia 5os/ sepe B 105 cybis P

68

SERMO II DE QVADRAGESIMA 9-12

est gula ? Et cum manducando uetitum homo perdiderit paradisum, non aliquando ieiunando semperque peccando qualiter quis lucrabitur celum ? ''Quid," aiunt, "nocet, si ante nonam 110 comedam, cum non nisi semel in die manducans ieiunium

faciam ?" Ad quod respondemus : Quid profuit Adae quod nisi semel de fructu ligni uetiti manducauit, postea ab eodem abstinuit ? Nonne ipsa inoboedientia diuini precepti reum illum in perpetuum fecit ? Qui autem illum de ligno eodem 115 comedere prohibuit, ipse tibi ieiuniorum diebus usque ad horam nonam abstinere precepit. Quod si inoboediens ausus fueris preterire, quod ieiunium te putas fecisse ? 10. Quare autem triformis dicitur gula, nisi quia primum eius uitium

est ante horam

manducare,

secundum

in hora

120 plurimum manducare, tertium lautiores et delitiosos cibos exquirere ? "Spernitur enimuero," ut ait quidam, 'a Deo totius diei iure ieiunium, quod in uesperam aut certe in crastinum uentris ingluuie uel pretiosorum compensatur multiplicitate uel saltem suauitate ciborum." :2; "Fac," inquiunt, "elemosynam, et quod Deus concedit manduca." 11. Melius dicerent : "Fac elemosinam, ieiuna et ora." His enim nisi duabus alis ieiunia nostra uehantur, celum non ualent conscendere, orationum uidelicet et elemosinarum

13o iuuamine. Hec enim tria mutuo sibi suffragantur ita solamine, ut ieiunium elemosinae et oratio, elemosinas

PL oratio et ieiu- 697

nium, orationem elemosinae et ieiunium perferant ad remuneratorem facientium, si tamen sinceriter peragantur, absque dubio Deum. Hoc uero nisi se inuicem adiuuent incessanter 135 suffragio, unum quodlibet eorum duobus aliis destitutum, placare, ut ueremur, tria omnia requirentem iustum omnino non ualent iudicem ac perfectae bonitatis amantissimum Deum.

12. Cum uero ita sit, ut et de orationibus, quae nostrum 140 mouent animum, minime sileamus, nobiscum reprehendere non cessamus pariter eosdem, quibus Iacobus ait Apostolus : Petitis e mon. accipietis, eo quod male petatis. Male namque petit qui non petit quod Dominus precipit, sed quod potius interdicit. Ille namque desiderare et petere nos iubet ce118 cf. Cassianus, Con/. 5, 11 ; Inst. 5, 23.

(BIE101286338)-

121 non inueni.

120 cf. Alcuinus, De wirt. e£ uif. 28

128 cf. Augustinus, Im psalz. 42, 8.

142 Iac. 4, 5.

108 semperque oz. F add. in marg. F? paradysum P 110 nisimel P 117 te om. B 118 quare ;z ras. F? 119 antea IL 120 delitiores B delicatiores B* cybos P 122 iure oz. P add. P! 124 suauita P corr. P! cybum P 125 Deus ozz. B conceditur B 128 duabus nisi B 132 proferant L corr. L.* 137? animantissimum P 139 et oz. F 142 accipitis F 144 desidere F corr. FE

SERMO II DE OVADRAGESIMA 12-14 145 lestia, nos contra

et desideramus

et optamus

69

terrena; ille

orare pro persequentibus et. calumniantibus, nos e diuerso contra persequentes et calumniantes execrabiles fundimus preces. Quale est autem illud, quod quidam noctibus psalmodiis et orationibus instant, diebus uero detractionibus, prauilo-

150 quiis, otiositati et desidiae uacant, cum nox potius quieti, dies sit concessa labori ? Quod, remur,

optime nouerat ille, qui,

postquam dixerat : Media nocte surgebam ad confitendum tibi, et : In matutinis meditabor in te — duas uidelicet tantum nocti consecrans horas — Sefpfties, ait, in die laudem dixi tibi.

155 Nos uero, fratres, quicquid perperam agitur cum Dei adiutorio deuitantes atque Apostolici illius non inmemores : S2ue wigilemus siue dormiamus, simul cwm Christo wiuamus, in noctibus extollamus manus — id est, opera nostra — 27» sancta, et benedicamus Domno, post quietem uero surgentes, ut iuxta 160 eundem Apostolum etiam silentes s?me 2niermassione nos orare debere credamus, illius dicentis omnimodis recordemur :

Qwi auertit aurem suam ne audiat legem, oratio evus erit execrabilis. At contra, Ver? adoratores adorabunt Patrem in spiritu et ueritate, Dominica nobis dicitur uoce. Petamus quoque a Deo,

165 non quod nos prohibet cupere, sed quod imperat desiderare, ut nobis respondere dignetur quod Salomoni sapientiam postu. lanti respondit. Cui nimirum responso illud euangelicum concinit : Querite primum regnum Dei et vustitiam eius et hec omnia — id est, corpori necessaria — ad?ictentur uobis. 17

13. Quales autem,

quam

exaudibiles, illorum sunt preces,

qui, tempore orationis, ut ita dicamus, omnia peragrantes, furta etiam plerumque, latrocinia, homicidia, adulteria, forni-

cationum etiam multimoda genera et his similia meditantes quam plurima, neque Dei, quem rogare uidentur, neque 175 illius rei, pro qua rogant, ullo modo recordantur ? Quid queso, rogant, quem rogant, pro quo rogant ?

14. Verum quia demonum hoc agitur insidiis, inuidentium utique profectui orationis, cum et curae seculares et quae

146 Matth. 5, 44. 150 cf. Augustinus, In psalz. 42, 8. 1852 Ps. 118, 62. 1853 Ps. 62, 7. 154 cf. Benedictus, Reg. 16 Ps. 118, 164. 156/158 I Thess. 5, IO. 158/159 Ps. 135, 2. 160/161 I Thess. 5, 17. 162/163 Prou. 28, 9. 163/164 Ioh. 4, 23. 166/107 cf. III Reg. 5, 11. 168/169 Luc. 12, 51. 170

sq. cf. Ratherius, Praeloq. 6, 11. 146 150 om. illo

nos oz. P add. P? calumniantebus L 148 quale autem est P desidiae] -iae iz ras. F? 152 dixerat P L B : dixit s ras. F? 153 tantum B 154 ait] agit P 156 in merores P 157 simul cum 72 ras. F! cum uiuamus B ez Vulg. Christo add. B? 158 extollamus] -am- zs ras. F? manus oz. P add. P? 159 ut in ras. F! 162 suam ne iz ras. F! audeat FL corr. Lt 164 nobis ut dicitur F 169 id... necessaria ozz. B cotpotis P corr. P? 172 furta F : furtum PL B 178 cutas B

PL 698

70 18o

190

SERMO II DE QVADRAGESIMA

sepius uidemus, loquimur, audimus, ad hoc nimium impediant, faciendum preter alia nobis, quod cecus ille in euangelio legitur fecisse ;quem cum pretereuntes increparent ut taceret, ipse multo magis clamabat : Fili Dawid, miserere met. Os sane nostrum uerissime (ut ueracissimi in hoc utamur sermone) tanto minus exauditur in prece, quanto magis inquinatur turpilocutione. 15. De orationibus itaque quoniam quidem satis pro tempore diximus, ad elémosinas ueniamus. Elemosina cum a misericordia uocabulum trahere uideatur, nulla congruentius principatum in ordine, ut nobis uidetur, potest habere quam illa de qua Sapiens ammonet ita : Fili, smzserere animae tuae flacens Deo, ut uidelicet illud nobismetipsis primitus misericordiae impendamus, ut quae Deo placent agere satagamus ; et quia proximum sicut nosmetipsos diligere iubemur, eundem recto consilio, ubi commodum

195

200

uisum

fuerit, siue arguendo

siue obsecrando siue increpando in uiam Domini dirigamus ; corporis si indiget necessariis, de iustis laboribus nostris illi secundum quod possumus prebeamus. Scriptum quippe tenemus : Qwi offert sacrificium ex substantia bauperis sic est quasi qui wictimet filium 1n conspectu patris sui. Hoc uero facientes illius Domini recordemur : Cwm facis brandiwm aut cenam,

205

14-15

noli uocare

diwites, quia habent

retribuere

tibi, sed

uoca pbawperes et vetribuetur tibi 4m resurrectione iustorum. Quamuis nemo in ea re sit diues in qua solatio indiget, ac per hoc quod illi largimur non diuiti sed conferimus indigenti tantum pro Dei reuerentia, et proximi hoc faciamus amore, illius utique ducti auctoritate precepti : Quae uultis ut faciant uobis homines, et uos facite illis similiter. Quod enim de mamona iniquitatis amicos nobis facere suademur, non propterea dicitur

210

ut uni auferamus quod alteri tribuamus, cum iuxta Augustinum melius sit nulli dare quam alicui tollere, sed ut nouerimus quia diuitiae, cum omni sint seculo communiter datae, a nullo congregari sine auaritiae malo ualent ullo modo.

182 Marc. 1o, 48. cf. Gregorius, Dialog. 5, 15. 188 cf. Augustinus, S'erzzo 2072017 190/191 Eccli. 15, 24. 193 cf. Matth. 19, 19. 194/195 cf. II Tim. 4s 2: 198/199 Eccli. 34, 24. 200/202 Luc. 14, 12-14. 206/207 Matth. 75225ctbucj6331.

21

207/208 Luc. 16, 19.

210 cf. Augustinus, Serzo 113, 2 »

179 loquimur uel audimus F 182 o sane F oSsone P 183 sermone oz. F add. in marg. F* 186 quoniam 7n corr. F? 187 elemosinas] -am B cum a mis.] cumam P cum mia P? elemosina autem cum B 188 misericordia F : mià P? L, misetia B, in zarg. L! — 195 siue increpando oz. F add. in marg. F? 196 nostris... quod in ras. F? 204 hoc illi quod B 206 ducti oz;. B 205 illis] eis B quod P F L B : quid P? de marnona in ras. F? 211 omni oz. F add. in marg. F* seculo datae communiter B 212 segrari B

SERMO II DE QVADRAGESIMA

215

r5

Zr

Omnis enim, ait Ieronimus, diues aut iniquus aut iniqui est heres. Et quia Psalmistae dicitur uoce : Beatus qui intellegit super egenum et bauperem, demus operam ut qui plus indiget, plus utique accipiat ; qui minus, similiter minus. Et quia hoc PL quoque nobis precipitur, tribuamus potius bono quam malo, 699

si tamen eos ualemus discernere ; si non, sequamur dicentem :

Ne eligas cui miserearis. Caueamus etiam, ne quem importunius licet rogantem aut iracunde aut irrisoriae exasperemus. Hilarem. enim. datorem diligit Deus. Et quia, beatus ut ait Ambrosius, bonorum exhibitio sepe per moram contraxit offensam, prebeamus solliciti aurem dicenti : Ne dicas amico tuo, 'Vade et reuertere et cras dabo tibi, cwm statim possis dare. 225 In his uero omnibus hoc attendamus, ut non pro inani gloria sed pro Dei iussione et communis naturae consideratione bonum, quod facimus, agere studeamus, Domino ita iubente : 220

230

Te autem faciente elemosinam, nesciat sinistra tua quid. faciat dextera tua (quamuis et hoc dicto precipi possit uideri, ut in nostra elemosina nil possit inueniri quod de sinistro opere, id est, iniusto sit adquisitum labore, ut quod sequitur magis ostentationem innuat hoc dicto notari, V s;t, inquiens, elemo-

sina tua in abscondito et Pater tuus qui uidet in absconso reddet &bi), dicente quoque Apostolo : Qwt parce seminat parce et 23 IE metet. Et quia, sicut aqua extinguit ignem, ita elemosina extinguit peccatum, consideremus maximo igni iniecta modica quid faciat aqua. Ad quam considerationem non modice ualet consilium, quod Tobias aequiuoco prebuit filio, F?/i, inquiens, sí multum 240

tibi fuerit, habundanter

tribuae ; si parum,

etiam

ipsum Jbenter vmpertiri stude. Nihil enim Deo carius bona uoluntate (immo nihil omnino ei carum sine bona uoluntate), cum et calix aquae frigidae cum bona uoluntate largitus remunerationis mercede non careat, ut ipse ait in euangelio Dominus, cui canit Psalmista deuotus : I» me sunt, Deus, uota 213 cf. Hieronymus, Trac. in Psalzi. 83, 2 ; Epistula 120, 1 ; Ratherius, Praeloq. 4, 22 214/218 Ps. 40, 2. 217 non inueni. 219 non inueni; cf. Ratherius, Epistula 171, 19. 221 II Cor. 9, 7. 221/223 cf. Ambrosius, De loseph 5, 25.

223/224 Prou. 3,28.

228/229 Matth. 6,5.

II Cor. 9, 6. 235 cf. Eccli. 3, 35. 42. 244/246 Ps. 55, 12.

232/234 Matth. 6, 4. — 234/235

238/240 Tob. 4, 9.

242 cf. Matth. 10,

213 omnis... heres oz. P F, add. in marg. P? 215 qui oz. F add. F1 218 ualemus oz. B posi discetnere add. possumus B 219 ne prius: non F ne quem... diligit Deus F : ne quem exasperemus importunius licet rogantem. Hilarem enim datorem diligit Deus L B ne quem rem diligit Deus P exasperemus impottunius licet rogantem hilarem enim dato- aZ. im zarg. inf. pos? quem P? 227 Domino... reddet tibi oz. P F add. in marg. P* 229 quamuis 75 ras. P? ; quamquam L B 231 quod oz. L : ut quod B ostentatio B — 232 innuat PL : insinuat B 236 maxima P corr. P? 237 quid FL B: quod PF? faciet B corr. B? 241 immo... uoluntate oz. L 242 pr. cum : dum P corr. P1 cum bona uoluntate oz. B 244 cui oz. B

72

SERMO II DE QVADRAGESIMA r5-17

24; (ua, id est, uoluntas, quam tibi cuncta cernenti offero, bona.

Quocirca si tam pauper est quis ut nil penitus quod tribuat habeat, semetipsum si tribuat, sibi sufficere credat. Dictum est enim : Omm: petenti te tribue, id est, et cui tribuis et cui non

tribuis, te tribue. Verbi gratia, rogat aliquis sibi tribui panem 250 et non habes, quem tribuas, panem, tribue te, id est, tuam bonam uoluntatem, qua utique tribueres illi, si habuisses,

libentissime panem ; et quia sermo bonus swper datum oftimum, enitere pro uiribus, ut, etsi deest manui quem porrigas

cibus, sermo linguae non desit, quem respondeas, bonus. 255 16. Quia uero omnia hec sine caritate (mirabile dictu) exhibita nihil teste proderunt Apostolo, qui ait : S: d?stribuero in cibos bauperum omnes facultates meas, et si tradidero corpus meum

iia ul ardeat, caritatem autem non habuero, nihil mili

frodest, ut eiusdem caritatis iura seruare queamus illesa, PL 260 prebeamus cordis aurem dicenti : S? offers munus tuum ad 700 altare et ibi recordatus fueris quia frater tuus. habet. aliquid aduersum te, relinque ibi munus tuum ante altare et uade prius reconciliari fratri tuo et tunc ueniens offeres munus tuum. Quod si ille, qui ledendo fratrem in aliquo contristauit eundem, 265 suasu agere non dedignatus fuerit Domini, ille, qui lesus ad-

uersus fratrem aliquid habet, taliter se quoque monenti surdam mentis non prebeat aurem : Cum statis ad orandum, dimaltile si quid habetis aduersus aliquem, ut et. Pater uester celestis d?mittat uobis peccata uestra. Quod si uos nom dimiseritis,

270 nec ipse dimittet uobis peccata uestra. 17.Sunt

uero

contra

nostri

consimiles,

ad dimittendum

quod in Deum committitur perfaciles, quod contra illos agitur odiis, si possent, perpetuis insectantes, cum magis caritas exposceret ut contra se acta facile dimitterent, contra Deum 27; uero

perpetrata

rigidissime

uindicarent,

non

immemores

tamen dicentis : Qu: sine peccato est uestrum, primus in illam lapidem mittat. Nullum preterea bonum compensatione mali fieri debere credamus, ut uidelicet ideo ieiunes, ideo elemosinas

facias, ideo orationibus aerem istum fatiges, ideo quod contra 28o te est perpetratum dimittas, ut aut adulterium aut fornicatio-

248 Luc. 6, 3o. 252 cf. Benedictus, Reg. 31, 135. 252/283 Eccli. 18, 17. 256/259 I Cor. 13, 3. 260/263 Matth. 5, 23-24. 207/270 Marc. 11, 25-26.

276/277 Ioh. 8, 7.

246 quodcirca L 248 te] re P corr. P! 249 gratia est F 251 qua] quia B 252 libentissime] utique B 283 etsi PF L:et P siB | quem] quam P 254 5o: linguae ras. 3 /i4/. P 255 sine mirabile dictu caritate P corr. P? 257 tradero P 259 illesam P corr. P? 260 cordis oz. F add. in marg. F? 263 offerens P corr. P? 265 suasit agere Ba//. 269 quod si... peccata uestra oz. LL add. 1? quod] -d i» ras. F? 233 possint P corr. P* 228 elemosinam B

SERMO II DE OVADRAGESIMA

17-20

73

nem aut aliquid simile quasi impune te facere credas, cum nulli promittatur peccatorum uenia, nisi qui conuersus reliquerit ea.

18. Talia igitur cum nostra tamque contemptibilia sint 285 (pro dolor) ieiunia, orationes quoque et elemosinae, de nobis deploratum per Ieremiam ualemus timere :Viderunt eam hostes et deriserunt sabbata eius, et per alium nobis Dominum precepisse : Nolite ieiunare sicut usque ad hanc diem. 19. Teste uero Apostolo, cum quod sine fide agitur peccatum 290 Sit, ipsa uero sine operibus fides cum otiosa uel mortua sit, deceptores illos preterire nullatenus animarum debemus qui contra confirmationem catholicae fidei, in qua continetur quod «enturus sit Dominus iudicare uiuos et mortuos et seculum per ignem, et Qui bona egerunt ituri in uitam eternam, qui uero 295 mala in ignem eternum, impunitatem omnibus baptizatis pro-

mittunt miserrimi scelerum. ''Ita,'"' inquiunt, "pius est Deus et misericors ut neminem Christianum permittat intrare in infernum;;" quamquam uerum dicerent, si Christianum fore illum solummodo, qui Christi uoluntatem facit, credere pos3oo sent. Cum uero Petrum audiant dicentem Apostolum : Melius fuerat eis non cognoscere uiam ueritatis quam post cognitionem retrorsum conuerti, de quibus, queso, dictum coniciunt ?

.

220. Et cum ordines quattuor sacra teneat auctoritas in iuditio extremo futuros : unum scilicet qui iudicet cum Do3o; mino, alterum qui per iudicium remuneretur, tertium qui per iudicium dampnetur, quartum qui neque per iudicium illud remuneretur neque dampnetur, cum scriptum in euangelio sit : Qui autem non credit iam vudicatus est, et Psalmistae uerbis dicatur : /deo non resurgunt impii in iudicio, quasi apertius di310 cat : Etsi quidem resurgunt, non ideo resurgunt ut iudicentur, quia iam sunt iudicati, sed ideo resurgunt ut receptis corporibus illuc eant, ubi ante secula sunt destinati ('impios' autem istos intellegere solummodo debemus incredulos et minime baptizatos), quis ergo dampnatus tertius ordo tibi uidetur 315 nisi credentium, id est, baptizatorum, existere, qui pro eo, quod fidem habuerunt sed operibus fidei, quae illic requiruntur, caruerunt, iuste dampnati in ignem sunt eternum, qui absque dubio infernus erit, ituri ? 286/287 Threni 1, 7. 288 Is. 58, 4. 289/290 cf. Rom. 14, 23. 290 cf. Iac. 2:420. 293/294 Symbol. /Atbanas. 1. 294/295 Ioh. 5, 29. 300/302 II Petri 2-021 303 sq. cf. Ratherius, Prae/og. 4, 13 ; Zeno, Tract. 1, 5, 5. 308 Ioh. 5, 18. 309 Ps. 1, 5.

282 promittitur I, 284 sunt B 288 usque oz. P add. P? 290 cum oz. P F add. P? 298 forte om. F 301 uiam oz. L add. L! 302 coniciuntur F 303 auctoritas] -itas is ras. F? 306 illum L 310 etsi] utsi B non ideo resurgunt ozz. P add. in marg. P? 311 quia] qui F ' 312 eant] eam P corr. P? ubi] ibi P 313 istos] iniustos P corr. P? 314 ergo iste dampnatus F

PE 701

74 320

325

$30

SERMO II DE QVADRAGESIMA

21. Constat ergo certissime Dominum quendam ideo monuisse :Ecce sanus factus es, uade, ?am noli peccare, ne deterius tibi aliquid contingat, et alio loco dixisse :Fiunt nouissima hominis illius peiora prioribus, ut intelligas tanta humiliatione Dei de celo ad terram pro hominibus descendentis, tot indignitatibus, tot opprobriis ab eo perlatis, fame, siti, lassitudine, sputis, genuflexionibus iirrisoriis, falsis testimoniis, aceto, felle, spinea corona, ad postremum crucis patibulo, lateris perfossione, effusione sanguinis et aquae, manuum pedumque confixione, ignominiosae mortis opprobrio redemptos, sacro baptismate lotos, Spiritus sancti illuminatione ditatos, cognitione uoluntatis Dei locupletatos, male agentes diutissime toleratos, flagellis paternaliter eruditos, promissionibus dulcissimis attractos, honoribus uariis tam secularibus quam ecclesiasticis infulatos, commodorum

tiis inuitatos, 335

21-22

infinitissimis

inestimabilium

aliis beneficiorum

blandi-

prerogatiuis

ditatos, maiora mereri iuste tormenta, quam illos quibus talia

concessa sunt nulla. Cw£ enim plus commattitur, blus ab eo exigitur, ut ait quidam Benedictorum non infimus, et Seruus qui scit uoluntatem domini sui el non facit, digne plagis multis uapulabit. 22, Sed quia omnipotens est Deus et eius pietas nil aliud 340 quam ipse est Deus, omnipotens uero pietas eius uti et iustitia eius, de quo saltem dubitare apostaticum credimus esse, ad illam, dum uiuimus, nos conferamus. Mortui enim nihil om34 ^

550

nino faciemus, sed quod fecimus recipiemus. Quod et si aliquis pro nobis aliquid fecerit boni, etsi non proderit nobis, proderit illi. De illis uero purgatoriis post obitum penis, nemo sibi blandiatur, monemus ; quia non sunt statutae criminibus, sed peccatis leuioribus, quae utique per /gna, fenum et stipulam designantur. Sed quid agimus, his ita pro certo constantibus, qui nouimus quosdam praua consuetudine, quosdam sacramento, quosdam etiam maleficiis aut quibusdam aliis, ut pretundunt, ineuitabilibus causis ita obligatos, ut erigi ad emendationem nullo modo ualeant ? Quid eis dicere ualea322 sq. cf. Ratherius, Epis/ula 184, 10-12. 331 cf. Gregorius, In Exec. 2, 7, 18. 337/339 Luc. 12, 47. 348/349 I Cor. 5, 12.

336/33? Benedictus, Reg. 2.

322 ut intelligas... perlatis om. P add. in marg. P? :F babet et huiuscemodi in scripturis nonnulla, ut agnoscamus, quod ingratitudo exigat reproborum, tanta humiliatione Dei de celo descendentis ad terras, tot flagellis ab eodem petlatis, tot ob3365 331 ducissimis I, 32? manum L, corr. L? probriis, tot derisionibus 336 ab eo] habeo P corr. P? talia] illa B 337 infirmus P corr. P? — 338 scit] sit P corr. P? 342 pos! eius : nihil aliud quam ipse est Deus szp/. Ball. 344 recipiemus] -eci- ; ras. F? quod et aliquis si P 3849 quid] quod F 350

praua consuetudine quosdam oz. B add. B? 352 ineuitalibus F B corr. F1 B? causis ozz. P add. P? obligatus B $83 emendatio B corr. B? ei P corr. ualemus F p?

PL 702

SERMO II DE QVADRAGESIMA 22-23

75

mus, quod consilium dare ? Quidquid enim eis dixerimus, hoc respondebunt, etsi non uerbis, effectu attamen

355 procul dubio

operis, quod illi de euangelio ad cenam uocati, et uerendum

ne similiter ab inuitante relicti pereant, ut Pharao, indurati.

23. Hi nimirum sunt enim qui, cum liberi esse ualerent, immiserunt 360

sponte sua 7» rete pedes miseri suos,

et im eius

maculis ambulantes, dum expediunt se ab uno, in aliud dunt periculum, et metuendum ne ineuadibiliter a Deo clusi. Sed enitamur, dicamus aliquid ; suadeamus illis desperationis se precipitent ullo modo baratrum, ignari

inciconne in quid

eis sit destinatum. Nescit enim, ait, homo, Scriptura, wtrum 365 odio am amore dignus sit, sed omnia in futurum seruantur in-

certa. Quatriduanum recogitent Lazarum suscitatum ; clament cum ceco illo importunius, ieiunando utique, orando, elemosinis insistendo, non ut peccare eis tamen liceat, sed ut a peccato eos per misericordiam Dei liberari contingat ; uociferen-

370

tur cum Chananea dicentes : Miserere mei, fili Dauid, anima mea ale a demonio uexatur, et : Noli, Domine, noli uinci a malo meo, sed wince in bono tuo malum meum, et : Eripe me,

Domine, ab homine malo, a uiro 1niquo libera me, utique me, et tibi Factori ac Redemptori meo piissimo restitue me, 37 ^

380

quod utique, misericors, agis, si, quod contra te meditor, me, uelim nolim, omittere facis. Si autem meos mortiferos conatus

prosperari permittis, quam mihi fiduciam euadendi relinquis ? Et si a presentibus malis non cesso, quam ueniam de preteritis spero ? Gemensque talium quis instanter quasi conquerendo, donec exaudiri mereatur, proclamet : Usquequo exaltabitur inimicus meus super me? Respice et. exaud? me, Domine Deus meus, et : Fac mecum, Domine,

385

ut uideant adiuuisti bus aures fatigans,

szgnum 1n bono,

qui oderunt me et confundantur, quoniam tu, Domine, me et consolatus es me. His et huiusmodi clamoriexaudire cupientissimi Domini corde, ore, manuque nisi ante terminum uitae quiescat, forsitan pietas

856 cf. Luc. 14, 17-20. 857 cf. Exod. 7, 13 ; e passim. 359/360 Iob 18, 8. 364/366 Eccle. 9, 1. 366 cf. Marc. 10, 47. 310/371 Matth. 15, 22. 371/ 372 Rom. 12, 21. 372/373 Ps. 139, 2. 376/379 loc. cit. apud. Ratherius, Qual. coti. 205. 380/382 Ps. 12, 3-4. 382/384 Ps. 85, 16. 354 enim... dixerimus 357 inuitate L corr. L! suademus B corr. B? tamen ozz. P F add. 374 ac re- in ras. F!

7» ras. F! 855 -bunt etsi non 7s ras. F! tamen F 358 cum oz. F add. F? 359 rete] re B corr. B? 362 363 baratrum]-ttum 7» ras. F! 368 instendo B corr. B? P* 371 uinci] -1/n ras. F! 373 a uito] ab to P corr. P? 375 agit P corr. P? 376 ommittere F corr. F? meos

om. F add. F* : eos P corr. P? 378 a om. F add. F! 880 mereatur oz. F add. in marg. F? 381 et oz. B cemodi L B pos; huiusmodi ras. ó Jit. P

379 germensque P corr. P? 384 adiuuasti F huius-

76

SERMO II DE QOVADRAGESIMA 23-24

illius (qui, cum uult, £otens est de lapidibus filios Abrahae PL suscitare, qui non uult sortem peccatoris sed wt conuertatur et. 703 wiwal) sanctorum precibus pulsata respondebit et illi quod 39o eidem instanter clamanti, O mulier, inquiens, —

non usque

huc scilicet uiriliter agens sed mollitie muliebri uitiis eneruiter succumbens — agna est nunc fides — id est, orandi perseuerantia — £ua, fiat tibi sicut uis ; et sanabitur anima illius in illa

hora, quod nobis omnibus prestare dignetur Redemptoris 395 nostri clementia. 24. Est et alia pereuntium in perpetuum euidens approbatio, quod, cum tres in euangelio legamus mortuos a Domino suscitatos, quartum sibi nuntiatum

noluerit suscitare, sed e

contrario dixerit : Démate mortuos sepelire mortuos suos. 4oo Tres uero isti mortui tria significant mortium animae genera : unum scilicet in occulto, aliud in publico, tertium in consuetudine, quod et fetere dicitur, id est, desperatione recu-

perandi uicinos inficere. Sed quia Deo nil est impossibile et tales ab initio omnes fuerint in oculis eius, quales in fine 40 futuros illos preuidit, dilexisse eos comprobatur, cum insperata eorum emendatio cernitur. Quartum uero illud genus est mortis de quo Psalmistae dicitur uoce : Qwontam laudatur peccator tn desideriis animae suae et iniquus benedicitur, et de quibus Propheta : Popule meus, qui beatum te dicunt, ipsi te 410 dectpiunt. Cum enim quis et malum quod facit ipse defendit et adulantium attollitur insuper laudibus, numquam ad sui cognitionem rediens, ut sepulturae mortuus aggere, ita ille adulantium falsa premitur infelicissimus laude. Numquam utique reuiuiscit, qui se mortuum fore numquam cognoscit, 41 nec ad salutem redit, qui salute se indigere minime credit. In IX

^

perpetuum ergo perisse non dubitatur, qui tali fine defungitur. Quod genus mortis summopere cauere cum Dei auxilio laboremus, si peccatorum remissionem percipere desideramus, id est, ut nec nos male a nobis acta defendamus nec adulantium

387/388 Matth. 5, 9.

388/389 Ezech. 35, 11.

cf. Ratherius, Praeloq. 2, 2-5.

390/393 Matth. 15, 28.

391/392 cf. Ps. 24, 14.

391

396/425 cf. Gregorius,

Moralia 4, 27, 52. 899 Matth. 8, 22. 402 cf. Augustinus, Serzo 117, 5 ; Ratherius, Praeloq. 5, 25. 407/408 Ps. 1o, 5. 409/410 Is. 5, 12. 388 uul P corr. P? 390 eidem] ei B mollitia L B 392 succumbent P

391 uiliter P corr. P? mollitiae P F : 393 fiat] sit B 895 nostri oz. B 3896

perentium F 397 legamus a Domino mortuos B 400 significant B : -ent IDAEOIE 401 0ccultum B — 402foetere F — est] es P corr. P? 403 quia oz. F add. F! 404 eius oz. P add. P? : Domini F 406 emendatio] inmendatio B 408 et iniquus benedicitur V/z/g. : et qui iniquus est benedicitur F et iniquis benedicitur PL B . deom.Badd. B? 410 enim oz. F ad. F1 412 agere P corr. ps 413 adulantum B 414 utique] itaque F teuiuissit P corr. P? 416 fungitur F corr. F* — 418/419 si peccatotum... defendamus oz. P L B

SERMO II DE QVADRAGESIMA 24-26

77

4:0 mendaciis de nobis credamus, sed peccata nostra et ipsi accu-

semus et accusantibus non irascamur. Non ergo leue putet quis se committere peccatum, cum aliquem male agentem falsis laudibus attollit, cum Dominica uoce de se dici, quod

mortuus mortuum sepeliat, audit. Irrecuperabiliter enim eum 425 interficit, qui fortassis ad emendationis uitam resurgeret, nisi eum ille suis adulationibus incessanter obrueret. 25. Cum uero octo, ut beatus fatetur Augustinus, sint mendacii genera, adulatorum est inter omnia, fateor, pessimum.

Illi enim precipue et interfectores et sepultores sunt anima450 rum, regum maxime,

ducum,

comitum,

episcoporum,

abba-

tum, ac seculi huius potentum, non ueriti terribile illud per Prophetam Domini maledictum : Vae, qui dicitis malum bonum ei bonum malum, et cetera, quorum mortifera preconia ita Iob, ita post Ieremias typice maledixisse leguntur : Pereat, inquit PL 455 prior, dies 2n qua natus sum et nox in qua dictum est, Conceptus 704 est homo' ; alter uero, Maledictus, ait, quà annuntiauit. patri meo dicens, 'Natus est tibi puer masculus', et Psalmista contra illos auxilium Domini inprecando, Awertantwr statim. erubescentes, qui dicunt mil, 'Euge, Euge. 440 26. Abstinere uero tanto magis nos oportet ab omni mendacio, quanto certius illud a diabolo procedere ualemus aduertere, Domino ita de eo testante : Cwm loquitur mendatium, ex proprüs loquitur, quia mendax est, et pater eius, utique mendacii, et Psalmographus Domino dicat : Perdes eos qui 445 loquuntur mendatiwm. Quod tamen si de omni mendacio intelligamus, nullum a perditione liberum iudicamus, dicit enim alibi idem : Omnis homo mendax. Ergo tu ipse hec dicens mendax propheta ? Absit, nam et illic certum quoddam, quod perditionis filii solummodo loquuntur, dixi mendacium, 45o et omnem hominem in extasi, id est, in contemplatione ueracitatis Dei, uocaui mendacem', sicut et Ecclesiastes meus et

post illum Apostolus

'uanitati subiectum'.

noxium sit omne mendacium,

Quam preterea

alius nos admonet dicens : Os

424 cf. Matth. 8, 22.

— 424 cf. Augustinus, De zzendacio 14. —432/433 Is. 5, 20. 434/436 Iob 5, 5. 436/437 Ier. 20, 15. 438/439 Ps. 69, 4. 442/443 Ioh. 8, 44. 444/4465 Ps. 5, 7. 447 Ps. 115, t1. cf. Prosper Aquit., In psalm. 115, 11 ; Hieronymus, Trac. in psalzz. 115, 11. 461 cf. Eccle 5, 19. — 452 cf. Rom. 8, 20. 463/464 Sap. 1, r1.

425 emendationem uitae B 424 octo oz. F sint octo mendacii F 428 adulatorum] -at- in ras. F? —— fateor oz. P F add. P* 430 regnum P corr. P? 431 ac oz;. B add. P? 432 bonum malum et malum bonum B 434 post] potens B 443 est oz. B add. B? 444 dicat P F L B : dicit B? in corr. 446 petdictione P corr. P? 448 mendax oz. B add. B^ —— 449 quod] quo B 450 omne B corr. B? est] erit P corr. P^ ^ contemptatione P corr. P* 461 et prius om. F

78

SERMO II DE OVADRAGESIMA 26-28

quod mentitur occidit animam, 455 funitus.

et : Falsus lestis non erit 1n|,

27. Mendacium sane quam longe a presulibus ecclesiae debeat esse, inuectiua cuiusdam sententia huiusmodi ac populorum

consuetudine

trita ualemus

aduertere.

"Verba,"

in-

quiunt, *'sacerdotis aut uera aut sacrilega." Quam e contrario 46o autem ueritas sit Deo dilecta, ipse de se loquens Deus homo demonstrat cum ait : Ego swm wa, ueritas ei wita, et per Prophetam

: Pacem: et ueritatem. diligite, ait Dominus

Deus,

Pascha cuius celebrare 7» azimuüs sinceritatis et. ueritatis nos monet Apostolus. Et cum quaedam populi sui acta repro465 basset, subiecit : Hec sunt ergo uerba quae facietis, loquimina ueritatem unusquisque cum proximo suo, et replicans : Verstalem et iustitiam ?ud?cate in portis uestris. 28. Ecce, fratres et filii (Deus concedat) ab ipso clementer respecti, ecce nostra quanta commemorauimus uera mala, 47» quanta falsa bona, quanta etiam mixta bonis mala. Quid nobis agendum ad ista nisi, ut prediximus Dominum precepisse, non ita ieiunemus, non ita oremus, non ita elemosinas faciamus, sicut usque ad hanc diem ieiunauimus, orauimus,

elemosinas fecimus, ne hostibus nostris, malignis utique spiri475 tibus, occasionem nos amplius deridendi prestemus. Sed rationabiliter in simplicitate cordis Domino seruientes curemus, primitus ne bona nostra falsa sint, curemus

ne nulla, dehinc

ne pauca, post ne inordinata, illiusque numquam obliti consilii, quod datum, infructuose licet, cuidam legimus ita : PL 48o Peccasti, quiesce. Nostrorum cuiusdam perlepidam ei con- 7o; cinentem recolamus pariter istiusmodi sententiam : Noli esse malorum factor et eris occisor, utique malorum factorum; illiusque non immemores : F7, inquit, ne aditias peccatum super peccatum dicens, ' Misericordia Dei magna est', et quod 48 ^ sequitur. Cogitantes non adeo despiciamus, ut precibus ad placandum illum compositis et tam prauis ut usque nunc

454/4685 Prou. 19, 5. 488 non inueni. 461 Ioh. 14, 6. 462 Zach. 8, 19. 463 I Cor. 5, 8. 465/46? Zach. 8, 16. 472/443 cf. Is. 58, 4. 411 cf. Ratherius, Conf., c. 25 (PL 136, 418 C). 480 Gen. 4, 7. cf. Ratherius, Epis/ula 156, 15. 481 non inueni. 483/484 Eccli. 21, 1.

464 mentur F accidit F corr. F! -itur... falsus om. B add. in marg. P? 48? ac] hac P corr. P^ ad B populum B 488 trita] -ta in ras. F? auertere P corr. P? 489 sacerdotes B corr. B* 462 ait] dicitB Deus omnipotens B 463 cuius] quod B et ueritatis ozz. F add. F* 464 probaret B 46? iudicate inquit B 468 concedat ut B crementet P corr. P? 469 nostra oz. B 470 myxta IL 443 facimus P corr. P? 474 hostis P corr. P? 414 falsa P F B : false L sunt P corr. P? curemus ne nulla oz. P F add. p? 419 legimus F L B : legamus P I? 482 occisor /» ras. L.! 486 desipiamus F 488 ut usque iz ras. F?

SERMO II DE QVADRAGESIMA 28-30

79

ieiuniis, orationibus, elemosinis, et rationi contrariis uigiliis,

nos eum, qui inuisibilis omnibus penetrat suo uniuersa intuitu, deludere posse credamus. Sed si uolumus ei placere, 490 Sicut precepit, studeamus

illi seruire, ut peccatorum

remis-

sionem accipere et gratiam ipsius mereamur recuperare ipsius solummodo pietate, quam perdidimus arbitrii nostri merito libertate. 29. Finem sane loquendi cum hic nos putauissemus oc495 currere,

occurrit

e contrario

non

silere ualendi

omnimodis

ratio. Heresis namque ex antiquis quaedam hic apud nos, cum exhausta ubique crederetur, consopita potius apparuit, quam mutuato a Grecitate uocabulo Anthropomorphitarum etiam Latinitas appellare consueuit. Nudius enim tercius quidam 5o nostratium retulit nobis presbyteros Vicentinae diocesis, nostros utique uicinos, putare corporeum Deum esse, hac siquidem occasione inductos, quod in scripturis legatur Oculi Domini super (ustos et aures eius in. preces eorum, et:

Manus tuae fecerunt me, et :Faciamus hominem ad imaginem 5o; el. similitudinem nostram, cum utique hec similitudo uel dissimilitudo non ad corpus, sed ad solam pertineat animam, quae est utique spiritus, quanquam circumscriptus, sicut et Deus est spiritus, tam longe licet dissimilis quantum incircumscriptus et incomprehensibilis spiritus, et huiuscemodi 510 in scripturis alia, non intellegentes stultissimi quod tam inexcogitabilis, tam inscrutabilis, tam ineffabilis, tam incompre-

hensibilis est Deus ut nihil proprium effari de eo humanae locutionis ualeat usus. 30. Quis enim audeat solummodo cogitare (ut hoc unum 51; proferamus de multis) quod per naturam Christus fuerit uermis aut scarabeus ? Et tamen per quandam similitudinem ipse de se, quamuis figuraliter loquens, ueraciter dicit : Ego autem sum uermis et non homo, et per Prophetam : Scarabeus de ligno clamabit. Quod cum nos non modice permouisset (pro 52o nefas), nobis commisso gregi eandem adeo comperimus perfidiam inhesisse, ut facto de periculo eodem in populo sermone, et spiritum esse Deum, incorporeum, inuisibilem, intractabi-

PE

lem et inestimabilem,

796

scripturarum

testimoniis approbato,

496 cf. Augustinus, Haeres. 50. 503 Ps. 35, 16. 504 Iob. ro, 8. Gen. 1, 26. 517/818 Ps. 21, 7. 518/819 Habac. 2, 11.

504/505

481 et oz. B 490 precipit F 492 merita P corr. P? 493liberate L; — 496 ex in ras, P! 497 exhausa P corr. P? 500 nostra tum B diocensis L corr. L1 501 ac P corr. P? 503 eius in ras. P! 506 pertineat F L B : pertine P pertinet ps 507/509 sicut et.. incircumscriptus oz. L B 508 dissimilis scripsi : dissimilius P F 509 comprehensibilis L B 510 os; alia suppl. legantur Bal//. 512 fari B 513 locutionis oz. B add. B? 516 tameri P L B : tam F 518 et

propheta B — 519 nos om. B ^ 020 adeo om. F add. in marg. F*

80 525

SERMO II DE QVADRAGESIMA 530-31

quidam (heu dolor) nostrorum murmurando dicerent etiam sacerdotum : "Quid modo faciemus ? Vsque nunc aliquid uisum est nobis de Deo scire ; modo uidetur nobis quod nil omnino sit Deus, si caput non habet, oculos non habet, aures non habet, manus non habet, pedes non habet." Ad quod uni

330

eorum istud prebemus responsum : Stolidissime, ergone anima tua uel mea nil tibi esse uidetur pro eo quod eam uidere non uales ? Quale uero caput habet anima tua, quas manus, quos pedes, quae alia membra ? Monstra mihi saltem, si uales, colorem eius ; si non uales, ego tibi eius demonstro ualentiam.

Statue mihi hic duo corpora, unum cum anima, aliud sine ani555

ma. Quod ex illis duobus uidebit, audiet, loquetur, ambula-

359

ut sine illa se saltem non possit mouere, uita uero animae quae utique inuisibilior est, tantum potentior anima ut sine illa saltem possit nec esse spiritus uiuificans, qui utique Deus

bit ? Illud quod est cum anima an illud in quo non est anima ? *Non dubium quin illud quod habeat animam," respondebis. Ego econtra : Quare non illud quod animam non habet ? Nimirum quia deest illi ipsa uis, ipsa potestas, ipsum inestima540 biliter melius atque ualidius quod illud regebat, ut aliquid faceret, sine quo nihil omnino facere poterat, nihil enim esse uisibilium, quod non ab inuisibili regatur, ratio docet. 31. Ecce inuisibilis anima quam potentior sit quam uisibile corpus. De ipsa uita animae quid tibi uidetur ? Nonne 545 ipsa inuisibilior multum quam ipsa est anima ? Quid autem ipsa ualeret anima, immo quid ipsa esset anima sine uita ? Absque dubio nihil; legitur enim ita : Factus est primus Adam in anima wiwente, secundus $n spiritu wwificante. Si ergo anima, quae utique spiritus est, tantum ualentior est corpore,

est, et quo Deus eo inuisibilior, adeo spiritus, ut, si regulariter 555

ita dici ualeret, inuisibilissimus omnium spirituum spiritus et spiritus spiritissimus omnium appellari possit spirituum, et quo omnibus spiritibus inuisibilior, eo omnibus interior, et quo interior, eo magis credendus omnium rector, inspirator, motor,

$60

uiuificator spirituum, sicut anima omnium corporum, immo sicut uita omnium uiuentium, et tanto prestantius quanto ineffabilius atque potentius. 5647/8548 I Cor. 15, 45.

524 diceret P corr. P? 526 nil P L : nihil F B 529 ergo B $33 colorem eius oz. B si non uales oz. B add. in marg. B* eius oz. F add. F! 534 corpora ut unum B 535 illis n ras. F? 537? respondebit B 541 sine quod I,

644 quod P corr. P? — 546 esse B corr. B!— 548 animam uiuentem B e£ Vulg. spiritum uiuificantem B? e7 Vulg. 549 quae utique est spiritus B ualen-

tiot est in corpote B

B85 possit] ualeret F om. B

554/585 spiritus et... spirituum oz. L. add. in marg. L^ 586 a/7. quo] eo P corr. P? 557/559 rector... sicut uita

SERMO II DE QVADRAGESIMA 32-33

&

32. Sicut enim anima nihil esset si non esset uita, ita omnis creatura siue uisibilis siue inuisibilis, siue corporea siue incorporea, nihil omnino esset, si non esset Deus, omnia utique (ut ita dicatur) animans, sicut uiuificans spiritus, qui, quo om565 nibus interior, eo est inuisibilior, sicut et spiritus in corporibus eo interior, quo inuisibilior, eo inuisibilior, quo usque ad ineffabilitatem interior, ac per hoc ad mouenda corpora PL efficatior ; sic igitur, ut replicando apertius proferam, Deus 707 eo est interior quo inuisibilior, eo inuisibilior, quo usque ad 57e ineffabilitatem interior ;ac per hoc usque ad omnipotentiam ita potentior, ut, quicquid est, per ipsum sit, quicquid uiuit, per ipsum uiuat, quicquid mouetur, per ipsum usque ad

ineffabilitatem iterum moueatur. Vsque ad ineffabilitatem uero protulimus, quia recolimus motus homicidarum, furum, 575 adulterorum, qui utique nisi a Deo ipsum habent, quo pessime abutuntur miseri, motum, cum a seipsis malae motionis habeant uitium. 33. Tanta

igitur

uis, tanta

potestas,

tam

inestimabilis,

tam inpenetrabilis natura, tam inscrutabilis substantia, tam 58e incomprehensibilis deitas, tam inmensurabilis magnitudo, tanta de se ipsa uniuersa irradians pulcritudo, tam cuncta uisu intimo penetrans aspectus, tam omnia continens inuisibilis manus,

tam

uniuersa

illuminans

claritas,

tam

omnia

supereminens proceritas, tam cuncta concludens profunditas, 58; tam omnia faciens operatio, tam nihil inaccessibiliter inaccessum relinquens immobilis motio, tam omnia nutriens sapida dulcedo, tam cuncta discernendi non impotens flatus, tam subtilis uniuersorum non modo uoces sed et intentiones a longe cognoscens, cui tacendo Moyses utique clamasse refer59o tur, auditus ; et (ne in infinitum ducamus, quem finire omnium qui fuerunt, sunt aut erunt, non ualuerunt, ualent,

ualebunt loquendo sermonem illud ineffabile, illud inexcogitabile omnibus esse) ille ad postremum incircumscriptus, ubique totus, nusquam minor, nusquam maior, qui celorum 595 continet thronos et abyssos intuetur, montes ponderat, terram palmo concludit, cui celestia, terrestria, et inferna genuflectunt

589 cf. Augustinus, In bepz. 5, 52. D61 pr. esset : in ras. F! ita oz. B 563 non esse Deus P corr. P! 564 animas P corr. P? 566 inuisibilisibilior P corr. P? 567 ineffabilitatem] -tate B 567/570 ac per hoc... ineffab. interior ozz. P L B 570 ac] hac P corr. P? 574

protulimus F L : protudamus P protendimus B ^ quare colimus P corr. P! 515 habeat F corr. F! 578 potestat P corr. P! 580 inmensurabilis 77 ras. F? 582 omnia] in B 584 cludens B corr. B? 590 in ozz. P B add. P? dicamus B infinire B 591 sunt ozz. P add. P! 592 ineffabilem P corr. P? illud tua inexcogitabile P corr. P? 593 illud B 594 minus P corr. P! 595 contines in corr. P? habyssos P corr. P? $96 infernalia B genu- ozr. P add. P?

82

SERMO II DE QVADRAGESIMA 33-34

omnia; spiritus qui est utique Pater et Filius et Spiritus sanctus,

unus

Deus, singillatim

spiritus, indiuisibiliter

spi-

ritus, qui est super omnia et per omnia et in omnibus bene6oo dictus in secula Deus — nil tibi uidetur, eo quod non habeat,

quod uidere ualeas, corpus ? Nec legendo discere aut a legen-

tibus sciscitari curasti, qui sint illi super ?ustos ocult Domin,

quae aures eius in preces eorum, quis uultus ipsius super facientes mala, ut perdat de terra memoriam eorum, quae manus, qui 6o5 pedes. Sed omnia hec fabrili reuoluens, insipientissime, cogitatu dixisti, non in corde solum sed, quod multo uesanius, in

ore : "Non est Deus" — immo turpius — "nihil est Deus, si non habet pedes et manus," cum potius eo ipso quo rationalis es conditus, deberes ex ratione colligere eum, qui te condidit, 6:10 eo magis Deum esse quo minus eum uales conspicere. Quem nimirum, ut beatus ait Gregorius, iam uidere est, iam rationem

illius ratiocinando conspicere. Cuius tunc aliquid quasi ex parte cognoscimus, quando eum nos digne cognoscere non posse sentimus ; tunc eum quasi ex parte uidemus, cum a 61; nemine uideri eum posse non ignoramus. 34. ''Considerauimus,"' inquiunt, ''e£ non erat aspectus, unde

nec reputauimus eum." Quod quidem illi tui complices de incarnata pro nobis Dei sapientia leguntur dixisse, tu uero insanius de tota Trinitate,

inmitatus

utique eos, qui, dum

62o Moyses tardaret in Synai monte, dixerunt ad Aaron fratrem eius : Fac nobis deos qui precedant nos, Moys? enim nescimus quid contigerit. Ita et tu, cum te fastidisset de Egypto, id est, de tenebris ignorantiae ad lumen cognitionis inuisibilis Dei adduci, quoquomodo

idola tibi in corde cepisti, stultissime,

62; fabricare, inmensitatisque Dei oblitus magnum quendam quasi regem in throno aureo uidelicet sedentem depingere, militiam angelorum quasi quosdam homines alatos, ut in parietibus soles uidere uestibus albis indutos ei assistere ; cum et illi spiritus sint, et in sua natura inuisibiles et cum 63o hominibus apparent non in sua natura, sed in specie, quam illis Deus aut ex isto aere corporeo licet tenuissimo dare uult,

602/604 Ps. 55, 16-17. 621/622 Exod. 32, 1.

611 cf. Gregorius, Moralia, 27, 5.

616/617 Is. 55, 2-3.

597 est ozz. B add. B? 598 inuisibiliter B 601 legibus F 603 quis] qui B 606 quod oz. I, B ^ multo oz. F add. F? 608 rationabilis B 609/610 conditus... eum uales ozz. P add. in marg. P? 610 quo] quam B 612 rationando P 613 parte] patre F eum oz. F 614 ex patre F uidemus 75 corr. F? 616 consideramus P inquit zz ras. P? 617 illi cui P : oblitui F il- is ras. P? 618 dixisse tu uero] dixisset ueto P (uero iz ras.) 619 immitantur B 620 tarderet L corr. Li 622 quod P corr. P? 624 abduci L| adluci B corr. B? 626 quasi] qua P corr. P? trono P corr. P? 62* adlatos B corr. B? 628 uideret P corr. P? eis B 630 hominibus oz. P add. P?

PL 708

SERMO IIDE QVADRAGESIMA 34-36

^

83

aut unde uult, aut, si ei, ut in primordio omnigenae creationis,

placet, ex nihilo, ut uideri corporalibus oculis possint, apparent ; uocemque ex aere eodem aereis, ut ita dicatur, ipsis labiis

655 et faucibus ac gutture nobis incomprehensibiliter sed tamen his, quibus diuinitus hoc uidere uel audire conceditur, cognoscibiliter reddunt. 35. Secunda, inquiunt, feria Michael archangelus Deo missam celebrat. O ceca dementia ! Quae tibi enim uidetur causa, 640 quae apud nos primam uel secundam facit feriam ? Nonne solis ortus et eius occubitus ? Et quis est sol alius in celo nisi sol 4ustitiae, cum Patre et sancto Spiritu, Christus ? An adeo

insanis ut putes noctem esse in celo, cuius illuminatio crastinam faciat diem ? Quomodo ergo lux illic eterna, si obscuritas 64; eam interpolat ulla ? In quali templo canit sanctus Michael missam, cum Iohannes in Apocalypsi dicat : Templum non uidi in ea ? Dominus,

ais, in templo sancto suo, Dominus

1n

celo. Vis de illo templo tibi quod nunc cordi occurrit respondeam ? Dominus in utero matris uirginis, non relicto Patre 65o in celo (sic enim dicit : Nemo ascendit in celum nisi qui descendit de celo, Filàus Hominis, qui est in celo), uno utique eodemque momento et in celo et in Virginis utero, sed in celo intemporaliter, in matre ex tempore. ''Sedes swper thronum," ais, "dicit

Psalmista, qw: iudicas equitatem." Nos quoque, Qwi sedes 655; super cherubim, sepe cantauimus, et intelleximus cherubim plenitudinem scientiae interpretari et quod thronum hoc idem cherubim appellari, hoc est, angelicum spiritum, immo legiones utraque hec angelorum. Super quem autem angelorum non sedet Dominus, cum et de anima iusti legatur quod sedes 66o sit sapientiae, sapientia uero Det Patris Deus Filius sit ? Quo uero sedet sapientia sine eo, cuius est sapientia ? 36. Verum quia hereticorum hoc proprium est ut confutari oppido, uinci uero non leuiter ualeant, tota ista allegatione, non quid sit Deus, sed quid non sit, si possumus persuadere, 665 id est, quod nec corporeus nec uisibilis nec estimabilis sit, utpote spiritus spirituum, inuisibilissimus omnium spirituum, 642 Mal. 4, 2. 646/647 Apoc. 21, 22. 647/648 Ps. 10, 5. pigs 653 Ps. 9, 5. 654/688 Ps. 79, 3. 660 I Cor. 1, 3o.

650/651 Ioh.

632 aut unde uultozm. B ^ utom.F add.F! postutsuppl.placuit Ba//. — 683 pos! nihilo : uult F, ras. 4 /;/z. P — oculis om. B —— possunt P corr. P* 634 aeteis] aeris F B corr. B! ipsi L B 636 505! diuinitus ras. 2 //;. P 639 ceca] cena B corr. B? enim oz. PF B 640 quae oz. PL B 642 spiritu sancto L B 643 crastina P 644 facit L B corr. L? ergo oz;. B 646 interpolat] -a- in ras. P! sanctus oz. P F 647 ait L, B Dominus in celo oz. B 648 templo oz. B nunc oz;. B 650 celis F sic enim... quiest in celo om.PLB 652 in utero Virginis B 654 qui sedes oz. P 638 pos; utraque desinit P utraque] litteraque B 659 et oz. F — | 664 possimus L corr. L? persuadere] non suadere B corr. B? 666 pote in ras. F?

PL 109

84

SERMO II DE QVADRAGESIMA 36-37

confutatos ueritatis inimicos gaudemus. Vos autem, O filii, quibus loquimur, hoc ammonemus, ut abiectis huiusmodi nugis atque mendaciis, illus monentis non immemores 670 Altiora te ne quesieris et. profundiora /e me scrutatus fueris (multi enim sunt qui, dum discipuli fieri dedignantur ueritatis, magistri fiunt erroris, »on intelligentes scilicet neque quae loquuntur neque de quibus affirmant), ad illum magni consilii Angelum uos conferatis, qui ait : Ego sum wia, ueritas et uita, 675 et : Nemo uenit ad Patrem nisi ber me, consequenter enim nec ad Spiritum sanctum. Ipse enim, cum Philippo respondisset roganti ut ostenderet illis Patrem, respondit : Qu: me uidit — utique interioribus illis oculis, quibus Deus potest utcumque uideri; Beati enim mundo corde, quoniam ipsi Deum uide680 bunt — uidit et Patrem, et adiecit : Non credis, quia ego in Patre el Pater in me est ? Quod totum, nisi ad inuisibilem deitatem Patris et Filii referas, stare non potest. Non enim qui uidit in carne, quam pro nobis assumpsit, Filium, consequenter uidit et Patrem. Alioquin et Iudaei persequentes illum uidissent, 685 quibus uoce Dominica dicitur : Neque me scitis neque Patrem meum. Si me sciretis, forsitan et Patrem meum sciretis, id est,

"si inuisibilem et incorpoream diuinitatem meam in me latentem agnouissetis, et cor mundum ad hanc contemplandam habuissetis, consequenter et Patrem meum in me manentem 690 et me in Patre sciretis." Ipse ergo, qui huiusmodi introductione nos cognoscere fecit, quod Pater et ipse idemque, qui hoc dicebat, Filius et Spiritus sanctus unus esset Deus Euntes, ait, baptizate omnes gentes in nomine Patris et Filii et Spiritus sancti, et ipse, inquam, qui carneis labiis ab interiore 695 Deo motis hoc discipulis precepit, ipse nobis dicat quid sit Deus. Spiritus, inquit, est Deus, et post resurrectionem dubitantibus apostolis ait : Palpate et widete, quia spiritus carnem ei ossa non habet, sicut me widetis habere. 700

34. Si ergo carnem et ossa non habet spiritus, unde caput habet, quod utique ex carne et ossibus constat ? Vnde manus, unde brachia, postremo unde labia, unde lingua, unde guttur, unde pulmones, unde illi sunt arteriae, unde palati concauitas, unde quattuor anteriores dentes, quibus proculdubio omnibus et uox formatur et locutio agitur, quibus Michael 670 Eccli. 3, 22. 671/672 cf. Ratherius, Prae/oq. 1, 55. 672/673 I Tim. 1, 7. 673/674 cf. Is. 9, 6. 674/675 Ioh. 14, 6. 677 Ioh. 14, 9. 679/680 Matth. $518:

680 Ioh. 14, 9.

694 Matth. 28, 19.

680/681 Ioh. 14, 10.

696 Ioh. 4, 24.

685/686 Ioh. 8, 19.

693/

697/698 Luc. 24, 39.

66? gaudemus F : gaudeamus L B 671 dedignantur fieri discipuli B 676 sanctum ozz. B add. B? cum oz. F add. F? 679 corde oz. F add. F1 680 uidet B e Vulg. credit L corr. L! 692 est B 693 ait oz. F 695 sit Deus] Deusest B 701linguam IL, B — 702 palat F

PL 710

SERMO II DE OVADRAGESIMA 37

85

7o; missam canere dicitur ? Tu econtra qui supra : "Gloria in excelsis Deo, quis primus cecinit ?" "Angeli," respondemus. "Quomodo ?"' Vt Deo placuit illis hoc, quod pastores audire uel intellegere possent, prestare, qui in sua spirituali natura hoc nullo modo poterant facere, et hoc in aere (qui percussus 710 uocem facit qui utique et celum appellatur, unde et uolucres celi dicuntur) non in ethere, non in celo, ubi nullus indiget strepitu aliquid uocis, nedum Deus, qui omnia nouit, cognoscere. Vox enim in celo angelorum nihil est aliud nisi ammiratio perpetua claritatis et ineffabilitatis Dei sine motu linguae, 715 Sine strepitu uocis. Nam et in terra hoc magis delectat Deum, qui, ut paulo superius protulimus, ait : Sfiritus est Deus, et eos qui adorant eum 4n spiritu et, ueritate oportet adorare. Et quia, missa dum canitur, corporis et sanguinis Domini participatione ipse qui canit reficitur, monstra mihi panem et uinum 72o unde hoc agitur. ''Panem celi dedit eis, scriptum," respondes,

"et Panem angelorum manducawit homo." Hic Augustinus respondeat : ''Quis est alter panis celi nisi Dominus Christus, unde celestia spiritalem escam accipiunt et delectatione inestimabili perfruuntur ?" Et panis angelorum recte dicitur 72; Christus, quia re uera illius laude pascuntur. Neque enim corporalem panem manducare angeli credendi sunt. (Quod cum Propheta parabolicos dixisset, scias quoniam quidem, licet esca illa de celo uenerit, tamen, quia corporea erat, angelis non congruebat, sed ille utique per hanc figurabatur, 73o qui de celo descendit, qui dat uitam mundo, ut, unde uiuunt angeli, inde spiritualiter uiuat et homo corpus et sanguinem ipsius digne sumendo.] De uino quid facies ? Now bibam, respondes, amodo de genimine uitis usque in. diem illum cum illud bibam uobiscum nouum 1n regno Dei. Nihil te iuuat ad 735 hoc. Regnum enim Dei dicit Ecclesiam, in qua cum cepisset, ut Psalmista canit, a ligno regnare et nouo uino, id est, sanguine

suo, cum pane carnis suae eiusdem incolas regni potare, apostolis post resurrectionem suam per dies quadraginta apparens, loquens de regno Dei et conuescens, consequenter et 740 bibisse cum eis non est penitus dubitandus. Ecce tu miser, qui 205/706 Luc. 2, 14. 709 cf. Donatus, Graz. 4, 367, 5 ; Prisc., Ins. 2, 51. 716/ 71? Ioh. 4, 24. 420/721 Ps. 77, 24/25. 722 Augustinus, In psalzt. 33 ; Sermo 12:6. 4732/134 Matth. 26, 29 ;Marc. 14, 25. 736 cf. Ps. 95, 10. cf. Tertullianus, z4dz. Marr. 3, 19. 738/739 Act. 1, 5.

705 tuescontra B 708 qui] quia LB ?10 quioy. LB — *12 nouit L B : uouit uotis F — 717 adorent L corr. Li 718 Domini oz. F add. F! 720 respondes]-es;ncorr. F? — v21etom.L B 922hic..respondeatoz.L B ^ 725 enim ozz. B 726 quod cum... sumendo oz. F L 232 faciat B respondes bibam B non exp. B 733 respondis F illum oz. F illum diem B 738 quadraginta dies L B —— 739 loquensque L B ' et ibi bibisse B — 740 dubitandum F

86

SERMO II DE QVADRAGESIMA 37-38

de media lente tuum illum corporeum Deum uno anno, Belis sacerdotibus stultior estimande, pascebas, noster Deus uerus,

inuisibilis, incorporeus, intractabilis, inpalpabilis, inestimabilis, ineffabilis, inmensus, incircumscriptus, omnium creator 74; quae fuerunt, quae sunt, quae erunt, omnium rector, disposi-

tor atque moderator, ubique totus, ubique presens, nusquam maior, nusquam minor, caput uniuersorum, oculi omnia contuentes, aures interiora etiam cordium penetrantes, brachia omnia continentia, manus omnium operatrices, pedes immo75o biliter per omnia discurrentes, quae utique omnia Spiritus est Deus, Pater utique et Filius et Spiritus sanctus, unitas cuius in Deitate,

Trinitas

Deus

magno

cum

in personis

tremore

consistit,

et reuerentia

noster,

inquam,

recolendus,

cum

maxima dilectione amplectendus, noster, inquam, huiusmodi 75; Deus unde suos angelos eternaliter pascat, tandem aliquando,

etsi non a nobis, saltem ab Augustino conuictus et utinam conuersus, aduerte. Nam de locutione Dei ad angelos et illorum

ad Deum

habunde

te docet, si requiras in Moralibus,

Gregorius. 760 98. Et quia, ut cernitur, nullatenus a carnali uales intellectu diuelli, tene te saltem ad illam, quam pro nobis Dei sapientia suscipere dignata est, carnem. Illa enim in celis ad dexteram, id est equalitatem, Patris, qui ubique dexter, nus-

quam sinister, utpote incircumscriptus spiritus Deus, cum 765 ossibus, quae spiritus omnino non habet, absque dubio sedet. Eius diuinitati incorporaliter astant incorporei spiritus, angeli utique sancti, animae quoque felices, sanctorum corpora quoque, ut nonnullis uisum est, quae cum Domino surrexerunt, cum animabus iustorum. Neque enim huiusmodi es 77o meriti ut dicere cum Apostolo possis : Ef sí cognowimus secundum carnem Christum, sed iam nunc non nouimus. Eius tamen

si diuinam indagare utcumque cupis substantiam, ab eodem intentissime audi : PAippe, inquit, qui me widit, widit et Patrem, id est : neque me ullus in diuinitate (quam si cerneres, 775 hoc nullatenus diceres ; Ego enim et Pater unum sumus) neque illum uidit ; uides me in carne quam sumpsi pro te ; non uides in diuinitate qua sum unum cum Patre et ideo, si uis Patrem 741/742 cf. Dan. 14, 1-21. 250/751 Ioh. 4, 24. 75? Gregorius, Moral. 2, 42 ; 2557.8. 963 cf. Col. 5, 1. 76? cf. Matth. 27, 52. 710/741 II Cor. 5, 16. 733/414 Ioh. 14, 9. *35 Ioh. 10, 30.

942 estimandae F

443/144 impalpabilis... ineffabilis o». L| B —— 746/747 atque

moderator... uniuersorum oz. IL. B

utique ozz. F

ad mentem F

L corr. L? B add. B?

749 continentes F IL

cuius unitas B? ip corr. ad oz. B add. P?

162 pos! celis add. est B? 771 iam] etiam F corr. F?

183 colendus B

*?58 in Moralibus oz. F

*51 Pater oz. B

19? aduetrte] mortalibus

$68 ut in ras. F? 1469 huiusmodi oz. 771/481 eius tamen... spiritali ozz. F

PE 711

SERMO II DE QOVADRAGESIMA 38-39

87

uidere, munda illum oculum cordis, qui considerare quoquo-

modo ualeat inuisibilem Deum et me conspiciens uidebis et 78o illum, non lumine attingendo corporali sed contemplando pro modulo spiritali. De eius cibo si sollicitaris, audi eundem : Meus cibus est ut faciam uoluntatem eius qui misit me, et : Non in bane solo uiuit homo sed in omni uerbo quod frocedit de ore Dei, et : Esuriui et dedistis mihi manducare, de pauperi785 bus utique dicens.

39. Verum quia de sacerdotibus nostris conquesti talia pro-

tulimus, suggerendo eosdem nobiscum monemus ut in lege Dei die noctuque meditantes scrutentur scripturas melius quam usque modo fecissent : Cecus emim si ceco ducatum 790 frestet, ambo 1n foueam, ut ait Dominus, cadent. Quae precepit Deus, illa cogitent semper, hoc super omnia pre oculis preceptum, quoniam quidem magnopere expedit, incessanter habentes. Non enim semel in anno sed cotidie eos necessitas cogit Pascha Domini celebrare : Remes uestros accingetis, id 795 est, castitati operam dare studebitis, et Mundamini qui fertis uasa Domini, omne enim quod /etigerit inmundus inmundum erit, dicit non mentiens Dominus. S? mund? sunt, ait quidam,

pueri maxime a mulieribus, de panibus propositionis, qui nostrum figurabant sacrificium, utique agens. Et cum ita sit, 8oo immo quia ita est, quid miseri cogitare ualemus de nobis, quid .estimare, quare scilicet sacerdotes uocemur, qui tam inmunda precordia gerimus ? Potestne quod damus uocari uel sanctum, pollutissimis manibus nostris tractatum ? Estne benedictio, quam illecebroso saltem osculo, preter alia, fundimus ore 805 polluto ? Vae nobis miseris, pro talibus scilicet, ac milies uae,

fuerat quidem olim predictum, et : Er$t sicut populus, sic sacerdos, sed utinam ut honestiores quilibet in populo Dei, sic saltem sacerdotes essent huiusmodi. Suademus preterea eis, ne adeo sint a Deo extranei, ut seipsos primitus, dehinc alios

810 mortifere decipientes, mentiri potuisse putent Spiritum sanctum per os Apostoli dicentem : Neque adulteri neque fornicatores neque ebriosi regnum Det consequentur, et : Hoc autem scitote ?ntelligentes quod omnis fornicator aut ànmundus 782 Ioh. 4, 34. 283/484 Matth. 4, 4. ?84 Matth. 25, 55. 287/288 cf. Ps. nM. 789/790 Matth. 15, 14. 794 Exod. 12, 11. 795/796 Is. 52, 11. 796/797 Num. 19, 22. 797/398 I Reg. 21, 4. 805 cf. Ratherius, Epzs/ula 129, 9. 806 cf. Ratherius, Epis/ula 155, 7. 806/807 Is. 24, 2. 812 Gal. 5, 19/21 812/815 Eph. 5, 5.

739 Deum oz. B 781 spirituali B 782 eius] patrem B patris B? — 783 in solo pane B e£ Vulg. quo B eorr. B — *85 dicit F — 488 Domini B — 791 cogitant B corr. B? 794 post celebrare : Agni Deicarnes comedere F — 800 immo... ita est oz. L. B quid pr. : quod F 801 immundam L corr. L1 802 uocari om. F 807 sic] si B corr. B? 808 saltem oz. F add. F? 809 ipsos se F

813 quod ;z ras. F!

PL 72

88

SERMO II DE QVADRAGESIMA 539-41

aut adulter aut auarus, 815

quod. est idolorum seruitus, non habet

hereditatem in regno Christi et Dei. Sed ne ad desperationem eos sermo iste uerissimus trahat, nouerint non de his dici qui olim fuerunt adulteri, fornicatores et auari, et a talibus conuersi iam non sunt adulteri, fornicatores et auari, sed illos

820

825

notari qui, usque in finem in talibus durantes, neglexerunt ad Deum conuerti, qui utique, si concederetur eis in eternum uiuere, non desinerent in eternum peccare, et ideo iuste in eternum penas debent, quia digni sunt, luere, Comperimus namque nostri temporis quendam (talem perfungi si est destinatum, quem cognouisset hominum utinam nullus) his quae hic deplanximus adeo insolubiliter irretitum, ad ipsum fere cum proximarit miserrimus senium, ut conscientia remordente nec ipsum euangelii librum nec eum osculari auderet,

qui communicaturus esset, presbyterum, contaminari suo miser osculo pensitans illum, ad mentem utique, Quod /etzgerit 830 inmundus inmundum erit, recolligens dictum, ita utique se iudicans indignum, pro eo scilicet maxime, quod os illecebroso cum manibus et brachiis haberet complexu pollutum, ut formidaret saltem attingere ipsum uas, quod tantae dignitatis tetigisset mysterium, et tamen emendationis nullum in eius 835 erat obduratissimo corde uestigium. Pro quo duplex nobis uisa est non silendi occasio, id est, ut eius primum cauere studeamus exemplum, dehinc ut pro eo Dei misericordiam eo amplius supplicemus, quo amplius eum indigere cognoscimus. 840

irrationabiliter

PL

metuat, conuincitur Deum, quem tam moribus suis miserrimus sentit aduersum. 41. Nec contraria istic illa est Domini promissio qua dicitur : Qui crediderit et baptizatus fuerit saluus erit, quia uide-

40. Nam

talis amare

713

84 ^ licet, etiamsi

nullatenus, licet eum

credat in Deum

talium quis, non credit Deo,

quia precepta eius non custodit nec sacramentum uiuendo tenet, quod fide percepit, sed eandem fidem, quam uerbis astruit, moribus destruit. Pater noster qui es 1n celis cum ceteris fidelibus concesso Domini dicit, sed omniwm. corrupte

829/830 Num. Marc. 16, 16.

19, 22. 840/842 cf. Ratherius, De proprio lapsu, c. 2. 844 847 cf. Zeno, Tract. 2, 5, 63. 848 Matth. 6, 9. 849 Zeno,

Tract. 2, 14, 4.

815 ne oz. B add. B? 817/818 et a talibus... et auati oz. F : de talibus et auari ag. in marg. F* 820 in eternum uiuere, in eternum non desinerent peccare F 823 talem... destinatum L B : taliter perfungisicut destinatus F 824 cognouisse in corr. L? hisque hic L 826 proximauerit B 828/830 contaminati... recolligens dictum oz. F. 831 illecebrosum B 832 cum oz. B add. B? uc et L B 840/842 nam... aduetsum oz. F 846 sacramenta B 847 quod] $848 asstruit I, quae B

SERMO II DE QVADRAGESIMA 41

89

8so wiuentiwm diabolus pater est, Zeno beatus ille econtrario ait. Quod a nobis auertere pietas dignetur illius, qui in hunc mundum uenit peccatores saluos facere, Iesus Christus Dominus noster, salutis nobis hostia factus, qui omnia quae uult cum Patre et Spiritu sancto largiatur uiuens et regnans 855 per infinita secula Deus.

Amen.

850 ille oz. F 851 in oz. L 853 salutis... Deus F : quicum Patre et Spiritu sancto uiuit et regnat Deus per omnia secula seculorum L B

|

b pApduisunyó

E

berto he diyE o abest: Sca !

"nx / NU

Ee

T

ires E e

-

ef »n

RB

DM

RADO

4

|

-

ol

|

LE

NL

20

HT uper 9

bt/pumA

.

EI HEX

54 ét

M -

"

b:

dA

Ar

n1

da xe

W ys fecchua

ei. wm.

é-

XL

nue teh odi

*á

"

Tni

b

cow s.

—

[frd an oePiin

d

IPSOR.

LES

libus

PISOR MM

za

Acid

d Le

bloetn

ONE

Lee

TOS.

Us)

I"

M

aat

P

oe

f^.

edt

TNR

a

f aiteteds and

patat nico

&

blan

P , i

LS

US.

DE SEE

aget

e

E

Net.

pad Vere

S

bass

o

M"

7

LA

ere 1 on -

P -

WAT Sectiodd UP

cue wir anf

i-i

LL

Mee.

d

»* ^ -

! 3

Ae

LUE

ONdC

Ems

tef 2h Noi

E" y

!

"s

Ford aes ARE AP AER NER

QU

leads.

P

Du atas

E x

hors

ui pvedniadn (tu

enoapf adi

ET SOME

V

-

rb. he

2D enxriees «41

Ld

euean

|

"

-f

E

ade M

MAC

L:

flatusres quu aiiis r'iatitvesdultfe

vents:

ELSE

rj

uos

deis dass Ar

Doi

dissd, iios I"

V

Lf Dua aant -— ése "v6 pr^ axi Vie t DIS BNET. 9 ETE be Dog i Henp IPM E pst Fita it IL

1$

|

i

UMS

"Nate t LUI

cóiombwpt

ac mc tiert x

:

MEHR

-

Moity

elata

518

ik sr tpol aa MR La TWrteTS EP, M Mme d qui SoiibuN enicc: E

ES

ku

:

eed

pm.it5.

[II

ES

Me

qm. RM- $e

T T NM:

-

OE

E

LUN

m S»

2 wider

dan:p

b i3

Io

mo

-» Oe jo ale

"E

]

c

E

me Ma

qi MPa Moor Lr

|

m

TRA

7

:

Md

oier

de

anm.

A

ms m

IM pu Ee

arie E

|

iréddipes | »

dium. "CEN

d

j|

d.

m

dong

CONTRA REPREHENSORES SERMONIS EIVSDEM

CONSPECTVS SIGLORVM BnussEL, Kon. Bibl., $463-67 (1104), f. x11-111v. LAOoN, Bibl. zzun., 274, f. 43-44.

MÜNCHEN, Bayer. Staatsbibl., Clm 6340, f. 32-33. Ball.

BaArLERINI P. et H., Ra/Perii opera, Verona, 1765, p. 601-602.

CONTRA REPREHENSORES

5

SERMONIS. EIVSDEM

1. Non dicit Ratherius Veronensis episcopus, quod Deus

PL

Dei Filius, Dominus noster Iesus Christus, hoc est, incarnata

713

pro nobis Dei Sapientia, non habeat caput, oculos, manus et pedes, ceteraque humani corporis membra, cum anima rationali Deo cum corpore plena, dum ueraciter credat eum cum corpore et anima in celum ascendisse, quo numquam defuerat diuinitate, et in eodem corpore, angelis docentibus, didicerit

IO

15

20

eum uenturum ad iudicandos uiuos et mortuos. Sed dicit Ratherius episcopus quod Deus, id est, diuinitatis substantia, non habet corpus, nec est corpus quod palpari possit et uideri, quia Spiritus est Deus, sicut dixit Dominus Iesus Christus, et Spiritus carnem et ossa non habet, sicut idem dicit in Euangelio Christus. 2. Non dicit Ratherius episcopus quod malum faciat, qui uadit ad ecclesiam sancti Michaelis aut audit missam sancti Michaelis, sed dicit Ratherius episcopus quod mentitur ille, qui dicit quod conueniat alicui melius in secunda feria ire ad ecclesiam sancti Michaelis uel missam sancti Michaelis audire quam in alia die. Dicit Ratherius episcopus quod PL mentitur ille, qui dicit quod sanctus Michael missam cantet, 714 cum nulla alia creatura missam possit cantare nisi homo solum,

quia ille, cum

sit rationalis, habet

carnem

et ossa,

sine quibus missa non ualet cantari. Spiritus autem, sicut 25

30

Dominus

dicit, carnem

et ossa

mon

habet,

licet ualentiore

quam homo polleat ille, qui est angelicus et non apostaticus spiritus, ratione. Michael uero spiritus est et angelicus spiritus et in conspectu Dei semper assistit sine carne et ossibus et illum incessabiliter laudat sine libro, cum quo solet missa cantari, sine pane et uino, de quibus solet in missa corpus et sanguis Domini confici. 9. Si autem queris quid sanctus Michael cantet, labora, dicit Ratherius episcopus, cum Dei adiutorio, ut post mortem

? cf Ratherius, Preces (PL 136, 447A) Ioh. 4, 21. 13.24 Luc. 24, 39.

1 IsrvD ILLI EST SVBICIENDVM

NEACt, 1, 11.

9 II Tim. 4, 1.

12

SERMONI QVEM IDEM RATHERIVS PROLIXIOREM

DE QvADRAGESIMA FECIT M CONTRA ANTHROPOMORPHYTAS B 2 Ratherius om. B B ceteraque membra h. c. cum B 6 cum cotpote priusom. M — eum om. B $8 didicerit] -it i» corr. M! 10 Ratherius episcopus oz. B id est om. L add. L! 11 nec est corpus oz. LL 12 dixit oz. L ed. L! sicut Dominus I. C. dixit et B 15 Ratherius oz. B 16 aut oz. L add. L aut audit...

Michaelis oz. B add. B? 17Ratheriusozm.B ^ mentitur... in marg. D^ — 19 pos! Michaelis a//. ras. 22 /i?z. L — 20 om.B ?4quibus non ualet missam cantare B — 26 ille om. B add. Bh post ossibus ras. 2 /j/£. M —— 30 cantare B

dicit quod oz. L add. alio L — Ratherius est qui B 28 Dei corr. B*

94

CONTRA REPREHENSORES

3

celum conscendas. Illic audies quid cantet. Quod si uis ad 5; ecclesiam sancti Michaelis ire, sapias, dicit Ratherius episcopus, quod non libentius te recipit in secunda feria sanctus Michael quam in alia. Si uis eum rogare, sapias, dicit Ratherius episcopus, quia non clementius te exaudit sanctus Michael in secunda feria quam in prima, quam in tertia, quam in quarta, 4» quam in quinta, quam in sexta, quam in septima feria. Hoc cum ita sentiat, dicat atque astruat Ratherius episcopus : qui uolet, ualet et audet, eum non prohibet, immo postulat, nam

ipse refellat. 38 dicit... episcopus om. B 86 recepit L sanctus Michael oz. M 37 dicit... episcopus oz. B 88 dementius B corr. B? 39 quam in tertia oz. B 40 feria oz. B 41 cum oz. B astruat in ras. L Ratherius episcopus oz. B episcopus oz. L 42 uolet et ualet M — etom. B prohibeo B postulet Lr corr. L3 non... ipse oz;. M : non contradicit nam immo postulat ipse aZ. in marg.M? ^ postulo B nam] ni B 43 refellai B corr. B?

SERMO IN CENA DOMINI

CONSPECTVS SIGLORVM B Ball.

BnussEL, Kon. Bibl, 5463-67 (1104), f. 112-116. BarrrniNi P. et H., RafPerii opera, Verona, 1765, p. 602-606, ex cod. Lob.

EIVSDEM SERMO IN CENA DOMINI

1. Nemo est fidelium, fratres, qui possit ambigere, quia, PL si ex toto corde ad Deum conuersi hanc humilitatem in corde 714 habetis, quam in habitu pretenditis, quin maius sit gaudium ; hodie coram angelis Dei super uno ex uobis quam supra nonaginta nouem iustos, qui opus non habent foenitentia, sicut ait ipsa Veritas atque Redemptio nostra. Sed aduertite, queso, quod preposui, ''si ex toto corde," inquiens, "conuersi." Nam si ex toto corde non conuertimur ab his, pro quibus Dei in:0 dulgentiam petimus, inaniter Deum rogamus ut auferat a nobis quae nos ipsi dimittere nolumus ; immo iram Domini PL tanto nobis grauius accendimus, quo non solum in peccatis 715 remanemus, sed etiam ficto corde coram hominibus conuersio-

nem peccatorum mentimur. Ait enim Iob sanctissimus 15 Simulatores et callidi brouocant iram. Dei. ''"Prouocant," inquit; quam grauiter si solummodo ''merentur" dixisset. Nunc uero, cum "'prouocant"' dixerit, quis non extremescat ? Quis non pene hoc tonitruo spiritum, ut ita dicam, exhalet ? Non extremescit merito cui nulla inest simulatio ; sed in quo 2o aut aliqua aut omnimoda est, quomodo ante uocem huiusmodi fragoris subsistere potest ? An quia non modo sopore, sed etiam morte consopitus iacet ? Expergiscatur, queso, resurgat, postulo — forsitan enim mihimetipsi dico. Audiat clamantem : Puella, tibi dico, Surge, aut certe propter molem lapideae

25 consuetudinis : Lazare, ueni foras. Nam superior significatio ad latentem refertur in cogitatione mortem, inferior ad miserrimam consuetudinis assiduitatem. Veniat, licet ligatus, foras ; absoluet enim eum benigna Domini misericordia, si per confessionem se demonstrauerit, et reuelabit faciei ipsius lu3o cem, qua carebat, dum Dominum quam grauiter offenderet, immo prouocaret, minime cernebat. 2. Et rogo, frater, quicumque talis es, mei utique similis, si inimicum haberes tibi infestissimum, si utique totius honoris, ipsius etiam uitae tuae insidiatorem nequissimum, 4 cf. Ratherius, Praeloq. 5, 50. 4/6 Luc. 15, 7. Ratherius, Praeloq. 3, 1-5. 18/28 cf. ibid. 20. II, 43 cf. Ratherius, Cosf., c. 19.

15 Iob 36, 15. 24 Matc. 5, 41.

16/17 cf. 25 Ioh.

1 IN CENA Douin: ; Sermo Ratherii Veronensis Episcopi dicendus ad populum in Cena Domini Ba//. 2 nemo] non Bz//. 3 Dominum Bz//. — 6 poenitentiae B corr. B? ? auertite B corr. B? 9 corde oz. B conuertimur] -uertamur Ba/ |^ Domini Ba//. ^ 16 fos! grauiter : timendum suppl. Ball. — 19 exttremescat B : -iscat B* Bal/. (sed cf. 2 /Asc. 129 in cod. Laud.) — 18 exalet B corr. B? 19 extremescit B : extremiscit B? Ba//. 23 populo B corr. B? 23/24 clamantem puellae : Tibi dico Ba//. 26 latentem B : iacentem Ba//. — 29 confessionem monstrauerit B ipsius B : eius Ba//. 30 offeret B corr. B? 32 frater B Ball. : fratres B? 33 infestissimum] -st- i» corr. B*

98

SERMO IN CENA DOMINI 2

3; et ego tunicam tuam auferrem et illi tribuerem, nonne acrius irascereris pro eo quod ego illi haberem datam quam pro eo

quod a te ablatam ? Ita itaque, ita Omnipotens grauius fert, credito mihi, si quod Dei est diabolo inpenditur, quam si nec sibi nec diabolo redderetur. Ieiunia quippe, orationes 4o et elemosinae et cetera huiusmodi Deo soli debentur, eius so-

lummodo amore agi debent uel timore. Qui ergo simulato corde pro laude humana uel mundi huius uana gloria ea exequitur, quid aliud nisi rem Dei diabolo largitur ? Ideo deprecor repetens iterumque commoneo, ut, quod in habitu 4; demonstratis,

in

corde

potius

exhibeatis,

ut

remissionem

peccatorum uestrorum impetrare possitis. Ipsa autem remissio quae sit et qualiter nobis proueniat, audite : S? auwertit se, inquit, 7mpius ab impietate sua. et fecerit vudicium et vustitiam, wita wiuet e non morietur. "Vita," inquit, "uiuet." Qua

;o uita ? Temporali ? Non ; moriuntur enim et iusti eque ut iniusti; sed iusti temporaliter, impii autem moriuntur

eternaliter — non utique et ipsi in carne, resurgent enim in

nouissima die. In anima denique eternaliter moritur quisquis in peccato moriens in presenti seculo resurgere per confessio55 nem, penitentiam, et Dei misericordiam non meretur. Auer-

sus es igitur ab iniqitate ? Fac iudicium et iustitiam, et uita uiues nec morieris, id est, non recides iterum in peccato. Quid est quod dico ? Declima a malo et fac bonwm et inhabita in seculum seculi. Nam si declinas a malo nec bonum facis, audi :

6o Omnis arbor quae non facit fructum bonum excidetur et in ignem PL miltetur. Et de spiritu inmundo : E wenzens, inquit, 2nuenit 716 domum uacantem, scopis mundatam et ornatam ; tunc uadit et assumit septem alios spiritus secum mequioves se el ingressi habitant ibi et fiunt nowissima hominis illius beiora prioribus. 65 Solet enim recidiua frequentius quam prima interficere febris. Si autem bonum inchoas nec perseuerando in seculum seculi illud inhabitas, caue ne ex improuiso audias : Quomodo cecidisti de celo, Lucifer ? Quoniam

quidem,

si quis in bonis

operibus Perseuerauerit usque in finem, hic saluus erit, absque 7o dubio qui non perseuerauerit perditus erit.

35 cf. Ratherius, Epis/ula 27, 9. 417/49 Ezech. 18, 27-28. 58/89 Ps. 36, 27. 60/61 Matth. 5, 10. 61/64 Matth. 12, 44-45. 67/68 Is. 14, 12. 68/70 cf.

Ratherius, Episzula 154, 8-11.

69 Matth. 24, 15 ; 10, 22.

36 ego oz. B 3? ablatum Ba//. alt. ita exp. B? 38 credito B Ba//. : credite IB: 40 50:7 huiusmodi : quae ad4. B? 40/41 solummodo agi debent amore B 43 sequitur l/og. alius B corr. B? 45 demonstrastis B corr. B? 48 inquiens Ball. , 92 non B Ball. : nam B* — post ipsi : morientur eternaliter supp/. Ball. 53 nouissimo B animo B 59 declines Ba//. 63 secum oz. Ball. 65 enim ozz. B 6? inhabitas Ba//. : habitas B 68 qui Ba//. 69 hic oz. Ba/J.

SERMO IN CENA DOMINI 3 3. Assistentes remissionem

7;

8o

8;

9o

igitur in conspectu

peccatorum

99 Dei misericordiam et

postulantes et expectantes,

moneo

ut solerter duo hec cogitetis : hinc scilicet quid egeritis, hinc quid pro actis recipere, nisi Christi clementia subueniat, debetis. Interroget unusquisque seipsum, uideat in quantis se deprehendere poterit reum. Cum enim certissimum sit omni homini sanum caput habenti cuncta Deo displicere quae diabolo constat placere, sciendum quia numquam melius possumus colligere quis cuiuis deseruiens uitio quid mereatur, quam cogitet cuius particeps in opere habetur. Ait enim Veritas, ?n extremo messis tempore agricolam messoribus dicturum esse : Colligite primum zizania et alligate ea fasciculos ad comburendum. Quod dicere quid aliud est nisi "consimiles in scelere pari etiam uindicta copulate" ? Qui igitur superbia tumidus incedens ceteros despicit, quid aliud quam cum illa principali superbia illi se conferre, si posset, ambit, cui iure Dominus et Creator omnium cuncta superexcellit ? Qui uero inuidia tabescit, nonne eundem ipsum atque membra illius, Iudeos uidelicet perfidos, liuoris sui participes adsciscit ? Qui uero auaritiae atque cupiditiae estibus anhelat, quid aliud quam ipsum qui sz milis esse Altissimo nimis auide ambiuit et Iudam auaritiae inebriatum

ueneno,

quo

auarius

ditari

desiderat,

tanto amplius in suo opere representat ? Et qui luxuriae facibus inardescit, quid nisi cum his, qui cum Moabitarum filia95 bus petulantissime coeuntes animaduersione uindictae celestis interierunt, futurae ac perpetuae conflagrationis rogum sibi comportat ? Qui uero publice in tali opere insaniunt, Sodomitarum concordare clamori contendunt, qui autem sub pallio castitatis a conspectu hominum suam libidinem contegunt, ad roo Phariseorum similitudinem, de quibus dicitur, pertingunt : Ve uobis, qui estis quasi sepulcra dealbata, interius ossibus mortuorum repleta. In cuius uero ore, sicut (heu dolor) in plurimis hodierni seculi hominibus, magis mendacium habundat quam ueritas, diaboli eis rectissime adequatur falsi10; tas, qui mendax semper extitit e£. pater mendacu. Qui uero fratribus detrahunt, nonne Phariseis sese consimiles reddunt,

81/83 Matth. 13, 30. Num. 25, 1.

85 cf. Ratherius, Prae/oq. 6, 16.

101/102 Matth. 25, 27.

91 Is. 14, 14.

94

105 Ioh. 8, 44.

?8 constant B 81 mensis B corr. B? agricola B ab agricola B? ^ dictum B corr. B? 82 fasciculis Ba//. e? Vulg. (sed cf. Ratb. epist. 150,2) 86 cui scripsi : qui B Ba/l. | 8? cuncta oz. B 88 uidelicet B : scilicet Ba//. 90 cupidititiae B

95 animaduersionis B -ioni B?

99 castitatatis B corr. B?

101 sepulchra B 102 50s! heu : pto add. B? seculi B 104 eis exp. B

ad] a B corr. B?

103 pluribus Bz//.

hodie in

IO0

SERMO IN CENA DOMINI 3-4

de quibus dicitur : Sagittae infantium plagae eorum, et : Inten- PL derunt arcum,

rem amaram,

ut sagillent in occultis

? Et qui

gratis eo solo quod subsistunt bene operantes odiorum ini10 sectatione afflictitant eosque a bonis, in quantum possunt, impediunt, quid aliud quam illorum perfidiae concordant, de quibus dicitur : Cum loquebar illis, tmpugnabant me gratis ? Nam quibus ipsa eorum bona actio intolerabilis existit, idem sunt ipsi qui in libro Sapientiae loquuntur sibi : Grawts est 115 4tobis etiam ad widendum. Qui autem et contradicunt, qui alii quam persecutores Christi existunt ? Etenim quasi eradere nititur nomen Christi, cum siue predicanti siue laudanti contradicit nomen Christi. Fures quos nisi Philistheos, predones dicam nisi Babilonios ? Nam licet sit huiusmodi Dei flagellum, 120 ueh tamen, flagellum quia disrumpitur, dum filius castigatur. Quilibet uero homicida quid nisi Cain alius, fratris uidelicet pessimus computatur lanista? Nam si uerum est quod dictum est, quia omnes in Christo fratres sumus, non ualet aliquis Christiani alicuius interfector excusari se fratrem non 125 interfecisse, nisi Christum Patrem in uno fratrem Christiano-

rum potuerit denegare. Si uero caput ecclesiae Christus, et membrum eius quilibet Christianus, excuset qui potest se de Christi corpore membrum non abscidisse, qui aut corporaliter aut animaliter aliquem Christianorum ausus est interficere. 130.

4, Ex his, fratres karissimi, paucissimis in compensatione

innumerabilium in quibus humana delabitur mortalitas, satis euidenter potestis colligere quantum uitia detestanda quantumque Dei sunt amplectenda precepta. Nam sicut praua agendo prauorum acquiritur participatio, ita et bona exequendo 135 sanctorum consortium lucramur e diuerso, immo filiorum Dei

nobis cum

re prouenit nominatio;

ita enim dicit : Estote

misericordes, sicut et Pater uester celestis misericors est. Vnde

quia ad relaxationem merendam facinorum hodie huc conuenistis, considerate, queso, quid queritis, et tanto attentius 140 consistite in precibus, quo uos peccasse cognoscitis grauius. Clamate

uocibus,

107 Ps. 65, 8.

uociferate

107/108 Ps. 65, 4-5.

112 Ps. 115, 7. 114/116 Sap. 2, 15. 124/126 cf. Ratherius, Praeloq. 5, 35.

136/137 Luc. 6, 36.

cordibus,

"tibi,

Domine,"

di-

109/110 cf. Ratherius, Praelog. 5, 32.

121 cf. Gen. 4, 1-25. 123 Gal. 1, 2. 126 cf. Eph. 5, 23. 127 cf. Eph. 5, 3o.

107 in plagis B intendunt B 109 eo B : eos Ba//. 114 locuntur B corr. B* 115 et B Ba/]. : ei B? 116 quasi... nititur Ba//. : quasi ei atlere renititur B 119 sint B 120 ueh tamen flagellum B : uerumtamen flag-... (/ac.) ... quia Bal/. fortasse flagello 121 nisi... alius oz. in lac. Ball. frater B 123/124 omnes... aliquis ozz. iz Jac. Ball. 125/126 Patrem... denegate oz. in Jac. Ball. 127/128 excuset... corpore oz. in lac. Ball. 128 qui Bz//. : quia B 128 aut B : autem Ba//. 129 Christianorum... interficere oz. in Jac. Ball. 130 ex om. B 133 -que oz. B amplecten B corr. B?

717

SERMO IN CENA DOMINI 4

IOI

centes, "peccauimus." Nemo se non peccasse excuset, nemo circumueniat ; inultum enim, ut Iob asserit, Deus abire nil

patitur. Audite Apostolum, legitur enim hodie : S? nosmetipsos 145 düvudicaremus, non utique iudicaremur. Iudicemus itaque nos ipsi nosmet, fratres, in presenti et condempnemus, ne in futuro iudicemur.

Simus nostri tortores, ut inferni non sen-

tiamus carnifices. Et quid amplius dicam ? Cena Domini uocatur ista dies. Cena autem a communione uescentium dici15o tur, nulla autem communio ubi discordiae diuisio. Quisquis itaque odii in corde retinet uenenum, non accedat ad istud charitatis conuiuium. Qui luxuriae inquinamentum per aliquantulam non lauit penitentiam, hanc inmundo uentre non recipiat cenam. Adest in proximo, immo hodie incipit Pascha. 15; Pascha uero transitus interpretatur. Exhibeamus igitur in opere quod intelligimus in nomine ; si enim consepulti sumus Christo mortificatione uitiorum, resurgemus utique et cum ipso exhibitione uirtutum. Si autem nullum in nobis per emendationem obruimus uitium, quod Pascha, id est, quem 16o agimus transitum ? Et si fermenti ueteris nulla est expurgatio, noua in nobis quomodo erit conspersio ? Audite, queso,

preciplientem, et credo quod me non despicietis monentem et, ut uerius dicam, commonentem ; quod enim uobis suggerere uideor, mihi ipsi utique loquor. Ait itaque : Scc autem 165 comedetis eum, renes uestros accingetis, et calciamenta habebitis n pedibus, tenentes baculos 4n manibus, et comedetis festinantes.

Renes namque accingere luxuriam est refrenare, calciamenta in pedibus habere est sanctorum, qui carne mortui sunt, exemplis se munire, ne scilicet aut spina uitiorum mentis 17o debilitet gressum aut morsu inficiatur operum uenenatorum. Cuius enim cor luxuria stimulat, ut spina pedem claudicare, ita et ipsa desiderium pii operis compellit frigescere. Cuius animus uero inuidia tabescit, nonne grassantis ueneni liuore pallescit ? Tenere manibus nobis est baculum rigore discipli17; nae celestis illicitum cohibere appetitum, et, ne in lubrico uiae presentis noxium incurramus lapsum, quoddam timoris Dei manu operationis gestare sustentaculum, pastorali quoque officio nobis ipsis presidere, Deum animae, animam carni preficere.

143/144 Iob 24, 12. 144/145 I Cor. 11, 31. 149 cf. Isidorus, Origines 20, 2, 14. 1855 cf. ibid. 6, 12, 4. 150/157 cf. Rom. 6, 4. 160 cf. I Cor. 5, 7. 164/167 Exod. 12, 11. 167 s4. cf. Ratherius, Conf., c. 14.

143 circumueniatur Ba//. 149 dies ista B — 153 ininmundo B 157 itaque B corr. B? 164 autem oz. Ball. 165 et oz. Bal/. taltiamenta B 168 est oz. B suppl. Ball. add. post pedibus B? 170 morsumB corr. B* uenatorum B corr. B? 175 in oz. B

PL 78

102 180

SERMO IN CENA DOMINI 5

5. Hoc si solerter peragimus, Pascha Dominicum rite celebramus festinantes illo utique pertingere, ubi Christum in dextera, hoc est equalitate, Patris nouimus sedere ; hoc enim Phase, id est, transitus Domini uocatur. Et si de uitiis ad uirtutes, de terrenis ad celestia, conuersione saluberrima transmi-

190

195

gramus, quod cum indesinenter conueniat agi, hoc sacratissimo tempore moneo tanto intentius perfici, quanto idem mysterium dignius compellitur celebrari. (Miserrime autem solet contingere, ut; si quid boni quadragesimali inchoatur tempore, paschali transacta intermittatur solempnitate, sicque post ad uitia redeatur, quasi non pro Dei sed pro illius solummodo diei ueneratione a uitiis non quidem discessum, sed aliquantulum sit intermissum.) Quod agere quid est aliud nisi diem eternum quodammodo uelle curare ? Quousque enim Pascha Christianorum debet pertingere, Psalmista centesimo decimo septimo psalmo, qui totus in laude huius diei canitur, declarat dicendo : Constitwite diem. solempnem in. condensis, siue, ut alia editio habet : 2» confrequentationibus usque ad cornu altaris. In condensis enim, id est, in occultis mentis, in

confrequentationibus autem, in usu uel in consuetudine siue 200

continuatione. Pascha enim nostrum, id est, Christus, a corde

numquam debet recedere ; hoc indesinenti ueneratione debemus frequentare usque ad cornu altaris. Quod autem istud est altare ? Christus utique, qui sacerdos, altare simul extat 20$

210

2I ^

et hostia, quem donec uideamus, a querendo nequaquam cessemus. Quale est autem in uigilia solempnitatis ieiunare et in ipsa solempnitate crapula distendi ? in Cena Domini pedes pauperum lauare et in eius octauis mortem alicuius Christiani moliri? in Parasceue unum denarium largiri, post Parasceuen autem centum auferre ? psalmis, hymnis, et canticis spiritualibus in Quadragesima insistere, in Pascha uero otiositati, immo, quod peius est, rixae uel detractioni operam dare? a propria uxore tunc continere, in Pascha maculari etiam fornicatione ? in Quadragesima proprium panem non edere, post Pascha uictum alterius diripere? Quid peius, quid excogitari ualet inconuenientius ? Hoc est 181/182 cf. Col. 5, 1 ; e/ passizz.

183 Exod. 12, rr. cf. Isidorus, Orzgines 6, 17311. 196 Ps. 117, 27. 197 54. cf. Augustinus, In psalz. 117, 27 ;Gtego197/198 Ps. 117, 27. rius, Moralia 9, 43.

181 illo B : isto Ba//. utique B? oz;. Bal/. : uiti B uti B? 183 et oz. B 185 inter conueniat e£ agi Bal/. indic. lac. 189 intermittatur... sicque oz. in Jac. Ball. 190 redeat Ba//. 191 ueneratione... quidem oz. in lac. Ball. 193 nisi... curare om. in lac. Ball. 196 solempnem oz. Ba//. 199 uel consuetudine Ba//. ^ pos:

consuetudine : siue consuetudine B

est ozz. B add. B? 215 excogitare B

200/201 Pascha... recedere ozz. B

205

210 e pr. e? alt. in ozz. B 211 otiositate B detractione B inconuentius B os; inconuenientius desini/ Ball.

PL 719

SERMO IN CENA DOMINI 5-6

I03

enim modicum ad tempus quiescere, ut uehementius resumptis scilicet uiribus diabolo possimus seruire ; dare unum diem in commutationem, ut cunctis diebus possimus peccare ;

Quadragesima in Christo proficere, Pascha a Christo deficere. 220

6. Absolutus, inquiunt, dies est hodie. Qualiter, rogo, absolutus, qui numquam fuit ligatus ? Sed absoluti, inquis, sunt

homines in isto die. Ad quid ? Ad diabolo seruiendum ? Audite absolutionem : Omne opus seruile non facietis in tempore diei hwius. Seruile autem opus iniquitas quae aufert, quam 225; Christus contulit, libertatem et ingerit, quam diabolus inuenit, seruitutem. Vacate, ait Dominus. Sed ad quid ? Ad

otium ? Ad desidiam ? Ad ludos? Ad spectaculum ? Ad rixas ? Ad detractiones ? Ad crapulam ? Audi et wide, inquit, quia ego sum Dominus, ac si patenter dicat, "Nescis, dum 23o Operibus tuis uacas, quid agas. Considera quia et quem dominum habeas. Seruire enim tanto attentius mihi conpelleris, quanto mea gratia a tuis necessitatibus benignius releuaris. Habes enim maximum apparatum, sed cuius hoc estimas donum ? Considera largitorem et equam seruitii 23; repende uicissitudinem. Ob cuius neglegentiam potentia potentibus preparata non ignorans tormenta, humilitatis atque timoris Dei non neglegas monemus presidia. Mediocritatis sufficientia frueris, gaude pro commodo, obsequere pro concesso, et non utens utere laboratis, tempus breue esse non 24o ignarus seculi presentis. Indiges pene omnibus aut forsitan, gaude penitus et exulta. Thesaurus enim tibi, si patienter pro Dei timore uel amore tuleris, maximus seruatur in celestibus." Huiuscemodi considerando, fratres karissimi, uacantes non uacabimus, neque absoluta ulla dies, immo hora

24; aut morula ulla, nobis uidebitur. Meditabimur enim in lege Dei die ac nocte, quo nil laboriosius, nil cessationi similius ;

labor enimuero est, sed non seruile opus, sed libertatis opus Dominici diei, opus diei resurrectionis, opus Paschae, opus solempnitatis perpetuae. 'Perpetuae' autem cum audis, non 25o rogo perfunctorie accipias, sed inter eternum et perpetuum illam discretionem intelligas, ut eternum sit initio carens ac fine, perpetuum initium quidem habens, termino autem carens. Aduertas opus perpetuae solempnitatis me hoc ideo appellare, quia, cum in hoc seculo ab agente incipiat, idem, 255 licet perfectius, in eternum manebit, sicut ait Veritas ipsa : 223 Leu. 25, 28. 226 Ps. 45, 11. 245/246 cf. Ps. 1, 2.

228/229 Ps. 45, 11.

239 cf. I Cor. 7, 51.

227 spectaculam B corr. B? 236 prepatatam B corr. B? 240 pos! forsitan : multis suppl. V'og. 241 setuele B corr. B? 249 solemptatis B corr. B? 250 perfectoriae B corr. B? 251 intellegans ;5 corr. B? : 285 in eternum B : in futuro B?

104

SERMO IN CENA DOMINI 6-7

Maria, inquiens, optimam partem elegit, quae non auferetur ab ea in eternum. Istud contra eorum inscientiam qui putant in

260

die dominico non arandum quidem sed saltandum et, quia non ieiunandum, ideo crapulae et ebrietati uacandum. Teste autem Apostolo, ideo apparuit gratia Dei Saluatoris nostri omnibus hominibus, erudiens mos, wt abnegantes vmpietatem, el secularia desideria, sobrie, el iuste, e bie uiuamus

265

tn hoc

seculo. 'In hoc seculo', hoc est, quandiu uiuitur in hoc mundo, ergo omni tempore,' hoc est, omnibus diebus uel noctibus, si omnibus diebus uel noctibus excipitur nullus. Quod si a sobrie, iuste, et pie uiuendo dies excipi deberet ullus, conuenientius

270

esset ut exciperetur qui uocatur cotidianus, multo magis uero dici poterat 'laboratorius'. Vt diximus uero, conuenientius esset, si excipi a preceptis Dei non exequendis aliquis dies deberet, exciperentur ceteri quam dominicus, quam festiuus. Ideo enim uocatur dominicus, quia a Domino sacratus, quia solummodo quieti ab opere, scilicet seruili, id est, peccato, uel labore ad Domino seruiendum deputatus. Quod uero eo die soluitur

275

ieiunium,

non

ad crapulae

agitur uitium,

sed ut

bonum nostrum sit gratuitum, neque ulli penitentiae subiectum, et quanto liberius, tanto gratiosius glorificetur Deus. *. Vero quoniam ad eos, qui absolutionis causa conuenerunt, penitentes scilicet, nobis specialius propositum est, quos initium, eosdem alloquatur et finis. Dieta, fratres, quiddam

280

uocatur a medicis, quod omnibus medicinalibus ita prefertur (ut aiunt) curis, ut in eo tota summa consistat siue natiuae siue reparatae salutis. Est autem dieta capiendorum uel respuendorum

custodia uel cautela —

istud non contingas. Videamus 285

id est, celestis ;Non occides, inquit, nom furtum facias, non mechaberis, et cetera, honora patrem el matrem, et reliqua; idem et de euangelicis. Preuaricamus eam, periit (pro dolor) anima. Necessarie subsecuta est cura ne periret funditus uita. Accessit medicus cum

290

hoc est, illud sumas,

igitur dieta medici nostri,

emplastris : penitentiam, inquit,

agite. Viuo enim ego, dicit Dominus Deus, nolo mortem peccatoris, sed ut conuertatur et wiuat. Audiuimus, gauisi sumus,

accessimus, recepimus medicinam, infusum est nobis oleum et uinum, Deo gratias, recuperata est sanitas.

Iterum ergo

256/257 Luc. 10, 42. 260/263 Tit. 2, 11-12. 272 cf. Ratherius, Epistula 126, 1; Augustinus, De spiritu et littera 1, 27. 299 cf. Isidorus, Origines 4, 9, 2 ; Vindicianus Afer, Med. 40. 285/286 Luc. 18, 20. 289/290 Matth. 4, 17. 290/291 Ezech. 35, 11. 265 a] ad B corr. B? 278 propositum Y/og. : -positus B 279 alloquitur B corr. D2 281 consistant B corr. B? 284 dieta B : dietam V/og. 287 preuaticamur

Vog.

| 288 petiet B corr. B?

SERMO IN CENA DOMINI 7

IO5

necessaria est dieta, ut prius natiuae, ita nunc recuperatae 295 conseruandae salutis, "Ecce," inquit medicus, "sanus factus

es. Iam noli peccare, ne deterius tibi aliquid contingat." Ab isto deteriori nos ille eripiat saluator et medicus, qui pro nobis in cruce est immolatus, qui cum Patre et Spiritu uiuit et regnat in secula seculorum Deus. Amen. 294 505 tecupetatae : et suppl. V'og.

299 Deus oz. B add. B*

xta m j vc ie eai dera ima zi eth Aw verit Viu xir n 55" EU bis lhawsercnio

M

wiobral

uL

MC

p

nois.

J *4

cs] H

" G.-Bmmoe otro, e

n. 9. TÜR Md

pus

o

LL

gea.

um qose

vy. 51

^o

foy cort o-ecol

ador

fa Hh.

APT

t

umts

stain ploritretut

. tn

pt!

üz

RE RE

Qu VTveces ii —

cwi ofedediun Aagitat aiia nd. Us NT m pewitan ta -

|

WA )jb^am CQUIS ESITET

q4

ACIE M ACTI

dori

mer

6

oes

js? Lo

düigpilns us)

$14

ii

et:4

| quià & Dudas s

r'blontin v UB ! 493

xeu

esM

we

eof

$4?

yn

cou

*à

iai idm

Á

ja

E

ua PYIDUSIL«,

ein.

didnt "nd

195

fiormos: quid STA Í

ut

iud

ulanahd) 2L més we

tul

f he

qid]

£o0

nn

Cio Lessdbarude

E

m

emplassrin : f

duisi eus

, -

M lil

:

.

fiiE

auft,

in 51

*

lis"

U

!

" -

It

i5

'

"

np

P

nie

I

yog

^

ve

4nd

,

E

(s

CS

Gum

riui "

s 4.

n

bros (a queloertur !

€

A

nu »"

VN Er

pr dia: ub

um 4.5, x;

C ,

DE PROPRIO LAPSV

CONSPECTVS SIGLORVM LaoNw, Bibl. pmun., 274, f. 56v-58v. MÜNCHEN, Bayer. Staatsbibl., Clm 62340, f. 29-31v. BrnRrIN, S7aatsbibl., Phill. lat. 1676, f. 19-20v. Ball.

BarrzniNI P. et H., Ra//erii opera, Verona, 1765, p. 333-356.

IDEM QVI CETERA DE PROPRIO

LAPSV

1. Beatus homo, qui semper est bawidus, cum dixerit prisciloquus quidam ; conscientia uero re? semper in foena est, ex modernis dum alter quasi econtra, flatu tamen uno duplisona

PL 481

; ut reboat tybia, beatus et reus qualiter sibi cohereant, uidere

omnimodis nequeo. Attamen ille fawidus, iste ?n poena esse dum semper asseritur, beatitudine carere uterque illorum quasi aeque monstratur.

Et reuera pauor et poena ad eam

respiciunt animi passionem, de qua est dictum, H? metuunt. 10 Oui metuunt

uero, pauent ; qui pauent, poena non carent.

Beatus ergo quomodo est qui pauet, cum a beatitudine longe sit passio, poenam uero nulla sentiat beatitudo ? Videre ergo uideor, quod si ante reatum quis sit pauidus — id est, sollicitus ne incidat in reatum —, quod eo ipso beatus sit (spe licet 15 quam re) quo cauet ne incidat in reatum neue stans subeat casum, et reus effectus poenam sibi ipsi assciscat corruatque in malum. Quod contrarii utique monstratur effectu, cum protinus subditur : Qu: wero mentis est durae, corruet àn malum, illud uidelicet illud, quo reus effectus in poena metus semper 20 uersatur. Sed quorsum ista ? Eo, inquam, eo quo tria genera his duabus nouerimus sententiis hominum designata. Vnum scilicet eorum de quorum ille est catalogo, de quo dicitur : Qw wero mentis est durae, corruet in malum.

Aliud illorum unde

ile esse dinoscitur, qui ideo est beatus quod semper est 25 pauidus. Tertium illud ex cuius numero ille est, de quo dicitur : Conscientia vei semper 1n poena est. 2. Istud genus igitur utinam potius comperto quam cognouissemus experto! Quod cum minime procedat, poena huiusmodi utinam momentanea

tantum

esset, non et ista et

3o illa, cuius suspecto poena est ista, utique illa eterna. Dum enim 2 Prou.28, 14. 18 Prou. 28, 14.

3 Sap.17, 10 ; cf. Ratherius, Serzzo de María e? Martba 102-103. 22/23 Prou. 28, 14. 26 Sap. 17, 1o.

2 prisciloquus 77 ras. P! 3 uero oz. P add. sup. P? ex modernis oz. P add. sup. P1 4cum P! dum P? flatu... tybia oz. P add. sup. P! B ut oz. Ball. 6istaeim poena P — 7 dum om. P add. sup. P? —— beatitudine... monstratur oz. P add. in marg. P? $8 quasi aeque L : quasi atque M (P incer.) 10 uero] ergo P corr. P? 12 ueto oz. P add. P? uideri Ba//. 13 ergo uideor ;» ras. P! quod... reatum oz. L 14 spe... re ozz. P add. sup. P? — spe licet] scilicet M corr. M? 15 cauet zz ras. P! -ue oz;. P add. sup. P? 16 ipsi oz. P ad. sup. P? 17 pos? malum : sit utique futurus beatus adg. L — contrario Ba//. 19 a/7. illud oz. P add. P? — quo] qui P corr. P* quem M corr. M* 21 nouetimus] agnoscamus P corr. P? designata ozz. P add. sup. P? — post unum ras. Alit. M — 23uero] ue- oz. P add. sup. P! illorum] ill- 7 ras. P! 27/28 comperto... experto P L :alienus relatu quam proptio comperissem ipse reatu /z ras. M? 29 pr. et oz. P add. sup. P? non et ista et illa P M L : non est ista ut illa /n emerd. Ball. 30 suspecto P : aspectoM suspecta M?L respectu Ba//. ^ utiquae P illa zn ras. P

PL 482

IIO

55

40

45

DE PROPRIO LAPSV 2-3

transgresso illo, qui beatum facit hominem, pauore mentem quis possidet duram, incidit in illud malum, quo prae inmanitate scelerum ita reum se cogitat, ut metu non quidem Dei sed illorum quae infligere potens est Deus, conscientia illius in poena die noctuque (ut nostra, pro nefas, nunc) uersetur continua. Euenit tali cuilibet plerumque, quod illi contingit de quo est ita prolatum : Jmfpius, cum uenerit in profundum malorum, contempnit; semper uero quod Iohannes apostolus ait : Qui autem timet, non est perfectus in caritate. Et utinam huiusmodi homini illud saltem de psalmo ualuisset aptari, hoc PL est : Imperfectum meum widerunt oculi tui. Cum enim idem 485 dicat apostolus : T?mor non est in caritate, dilectione Dei probatur omnino carere, cuius conscientiam amor numquam illius oblectat sed poena gehennae indesinenter excruciat. Numquam itaque Deum, quamuis irrationabiliter eum metuat, diligit, qui moribus suis illum semper contrarium sentit, ut utique ipse ibi innuit, ubi uerbum Dei fore nobis aduersarium ait; et morem gerere illi debere, uiam dum terimus uitae huius, ne post omnia in carcerem gehennae mittamur,

$0

5^

nobis benigne suasit. 9. Vt enim ex infinitis ista tantum perstringam, quomodo Deum ualet ille, quaeso, diligere, qui de se illum cognoscit : Quod tetigerit immundus, immundwm erit, dixisse ? Qualiter eum ualet amare, qui de se audit eum clamare : Homo sacerdos de semine Aaron, qui habuerit maculam, mon offeret. panes Domino;

et ille cum

his, quae

illic subiciuntur,

maculis

hostiam compellitur litare Domino, ipso scilicet, quod indigne gestat, officio ? Quid uero mirum, si compescitur ab offerendo, cui non permittitur saltem gustare de oblato ipso, ita inter6o dicente omnimodis Domino: Quicumque enim, ait, manducauerit de carne sacrificii, quod est Domini, et immunditia eius super ipsum est ; peribit anima illa de populo suo ? Postremo quomodo Deum probatur diligere, cui noscitur Deus etiam auctoritatem de se loquendi negare, Quare tw, inquiens, enarras 6 I ^ustitias meas ? ? De istiusmodi igitur hominum genere non 37/38 Prou. 18, 5. 39 I Ioh. 4, 18. Num. t9, 22. 54/56 Exod. 21, 17. 25520

41 Ps. 158, 16. 42 I Ioh. 4, 18. 93 60 cf. Zeno, Trac/. 1, 15. 60/62 Leu.

64/65 Ps. 49, 16.

32 quis P ML : qui Bg//. prae P?: pro PL.M 33 reum se n ras. M . quidem oz. P add. sup. P* 35 nunc oz. P add. in zmarg. P? 36 euenit] -uen in ras. P! 40 homini ozz. P add. sup. P* : homine M corr. M? 40/41 de psalmO... est n ras. P! 43 numquam ozz. P add. sup. P? 45 Deum... metuat ozz. P add. sup. P? quemuis L corr. L1 47/50 ut utique... suasit ozz. P add. in zarg. inf.P? — 48 post debere P* babet s litt. incert. (neq ?) — 49 huius P M L : ipsius M? 52 quaeso oz. P add. sup. P? 54 ualet eum P sacerdos oz. M add. sup. M! 56 subitiuntur P corr. P? 9? scilicet oz. P add. sup. P? quo M corr. M? 88 mirum... compescitut 77 corr. P! 60 -dicente 7n ras. P!

DE PROPRIO LAPSV 3-4

TIT

alia mihi occurrit, nunc fateor, consolatio nisi ista tantummo-

do : Nescit homo, utrum odio an amore dignus sit, sed omnia in futurum. seruantur incerta. Nam cetera de Dei incomprehensibili misericordia dicta illis autumo solum congruere, quibus 7o dictum proficit absolute, quia omnia delicta exstinguit caritas.

4. Quocirca uidetur mihi magis, quod tam benignum Patrem quisquam nostrum ledere tolerauit, dolendum (et heiulatu maximo interius precipue lamentandum) quam de eius miseri7; cordia desperandum uel metu gehennae inrecuperabiliter formidandum, cum nullum magis odio habeat ipse peccatum, dum

certe

sit inremissibile,

quia

et apostaticum,

solum.

Magis quod diabolo cessit, erubescendum, quam ne cum illo dampnetur timendum ; quod non abstinuit a carnalibus desi8o deriis, apostolicis monitis, sed militare contra se demonicis eas fecit imperiis, triumphare de se insuper miserrimus tribuens illis. Amplius itaque contristetur huiusmodi, quod Redemptorem tam pium offenderit, quam uereatur, iudicem eum terribilem uisurus quod erit; quod corpus et sanguinem ipsius 85 indigne accepit, quam quod in iudicium sese illud sumpsisse cognoscit ;quod gaudio spiritali pascalem Quinquagesimam celebrare mestitia de peccatorum contractu ipsius letitiam interrumpente distulit, quam quod uindictam eorundem facinorum ipse sibi conflauit ; quod usque in finem solempnigo tatis saltem termino iam non perseuerauit instante ; quod finita solempnitate consuetudini non ualuit resistere, noxie ad uomitum reuersus nequitiae ; quod Pentecosten festiuitatem omnibus festiuiorem tristissimus celebrauit, cuius gaudium ipso Pascha celebrius fore quod debuerit, certissime 95 nouit neque negauit ; quod non profusis in ipsa potuit gaudiis exultare, sed profusa mestitudine compulsus est eiulare ; super omnia haec, quod turpe quid eo presente uel cernente quolibet in angulo nec timuit nec erubuit loqui uel agere, quod aut 67/68 Eccle. 9, 1.

II Petri2;22.

270/21 cf. I Petri 4, 8. 79/80 cf. I Petri 2, 11. 93 cf. Ratherius, Serzzo I de Pent. 134.

90 cf.

66 nunc fateor oz. P add. P? — pos; consolatio : nunc ras. P? 69 solum oz. P add. P? 70 proficit ozz. P add. sup. P? dictum absolute 7 corr. P! $5 uel in ras. P? 76/74 cum... solum oz. P add. in zarg. inf. ? *8 pos! cessit ras. 3 fitt. P 79 dampnentur P corr. P? 80 pos! desideriis : nrm quivis exp. P eas P M L : ea Ball. (sed cf. x Quad. 48) — 81/82 triumphare... illis ozz. P add. in marg. P? 82 contristentur P corr. P? huiusmodi oz. P add. sup. P? 83 offendit P corr. P? 8B sese in corr. P! 86 pascalem oz. P add. in zarg. P* 81 letitiam Zn corr. P? 89/92 quod... nequitiae oz. P add. in marg. P* 93 celebrauit Zn ras. P? 95 neque negauit oz. P add. sup. P? 95/96 quod... eiulare] om. P add. in marg. inf. P? 96/99 super... utique] oz. P add. in marg. P? pene illeg. 97 eo presente... angulo P? L : ipso presentissimo Deo atque cernente M 98

post timuit ras. 11 /;//. M?

PL 484

112

DE PROPRIO LAPSY 4-5

incredulitatis aut rebellionis publicae fuit indicium utique. 1o Dicente autem Domino, Awferte malum cogitationum uestrarum ab oculis meis, quam putamus eum offendi turpibus actis in presentia maiestatis suae patratis, cum de cogitationibus etiam hoc dicat malis? 5. Et reuera leuius est per ignorantiam quemlibet decipi 10; a se ipso quam per superbiam rebellem existere Deo; et tolerabilius fertur iniuria, quamuis magna, non uisa quam modica in presentiam facta ; nec aeque pensantur excessus

atque contemptus premeditatio, et subiti casus necessitas

atque uoluntas ; precauisset quod utinam relator istorum, ne 110 scilicet perpetrati reatus angustia in tam graui eius conscientia consisteret, ut cernitur, poena, quod uidelicet illi nullo modo

contigisset, si pauor, qui beatum efficit hominem, eam antequam caderet possedisset — timor utique ille, qui per caritatem expulsus introducit illum timorem plerumque, qui castus in 115 seculum seculi noscitur permanere. Et reuera ipsa nos docet

PL 485

natura, multum interesse inter timorem mali serui et timorem

filii boni atque amorem. Illius enim amor ex Domini timore, istius timor ex patris pendet amore ; quod utique non dedocet Dominus ipse,

a7, inquiens, ?0n dicam wos seruos sed amicos

120 3^e0s. Apostolus quoque, Nom enim accepistis, ait, spiritum seruitutis ilerum 1n timorem, sed. accepistis spiritum adobtionis filiorum, in quo clamamus, Abba (Pater). Qui igitur Patrem inuocat Deum, profitetur se liberum esse, non seruum. Pudeat ergo illum magis quam timeat eum offendere, quem presumit 12; Patrem uocare. Non desperet tamen de reconciliatione, si eum offendit, quanquam illum grauiter offenderit. Pater enim est, misericors est, bonus est, non bonus solum sed et

PL

benignus, maius quod utique est. Vt autem inestimabilis, ita et omnipotens est Domini clementia. Tantum sui amoris 13o instillare nobis aliquam dignetur (est quod sine intermissione orandum), quae isti defuit pro certo, particulam ; ipsa proculdubio et deserere nos mala, et loco illorum compensare faciet bona. Est potens quod ipse Deus prestare, ut non sit iam opus nobis tartarum metuere sed celum constantia firma

486

119/120 Ioh. 15, 15.

120/122 Rom. 8, 15.

100/103 dicente... malis] o». P M L add. n marg. inf. M? 104/109 et reuera... uoluntas oz. P add. in marg. inf. P* 108/109 contemptus... atque oz. L. add. in marg. L? 108 subitus M L? — 109/113 precauisset... possedisset] oz. P add. in zarg. P* (hominem... possedisset zncer/.) 109 pos; utinam : di exp. P? post istorum ras. 5 //7f. P? precauisset relator quod utinam istorum L 110 perpetrati P M L : properati Ba//. 112 eam M L : eum Bz//. 113/128 timor... quod utique est oz. P L 113/115 timor... seculi i» ray. M? 117 domini orm. M add. sup. M* 118 dedecet M 124 quae presumis M 129 Domini] ipsius P corr. P? 131 quae... certo oz. P add. sup. P? 1321ocus M 133 faciet ozz. P add. sup. P? quod ipse Deus oz. P add. sup. P^ — 134 iam in ras. M! nobis oz. P add. sup. P?

DE PROPRIO LAPSV 5

II3

135 Sperare, ut cum Psalmista possimus uidelicet clamare : Secwndum multitudinem dolorum meorum 1n corde meo consolationes tuae letificauerunt animam meam ; et : Quare tristis es, anima

mea, el quare conturbas me ? Spera in Deo, quoniam adhuc confitebor 1lli (et per apostropham ad ipsum cui nos expedit con140 fiteri) salutare wultus mei, et Deus meus : utique uultum, id est carnem nostram, indutus, qui est Deus et Dominus

profecto

noster Iesus Christus, qui cum Genitore Deo et consolatore fidelium Spiritu sancto est unus inseparabiliter benedictus per secula Deus. Amen. 135/137 Ps. 95, 19.

137/139 Ps. 42, 5.

136 meorum oz. L 139 et per apostropham... confiteri o». P add. sup. P? 141 qui est oz. P add. sup. P? profecto oz. P L, add. sup. P? : profector .M protector Ba//. 143 unus inseparabiliter oz. P add.sup.P? ^ persecula... Amen om. P M add. P? M*

iJ

"- pem

year dtd itane

14

sofa rique [uro to vent Ae

ione

uen? Yero

Modi M

ké

ZD

Br

iron

aedp-

yr ferit yan

n

Nip! LE

EE a

x

LDLITMEETEE nte AK ME y

LTD

A».

-n

"acc,

pt

b L hts s

ig

pm

DM

INE

"

.

y

m

ua ei

|

un |

Dor -

-

(di, QT " M

tad An

ie qiAs«d gar ]

vada

359m

ris

— lr

"

EXEC

]

i

]

A

^ Mt

Ic

4*

fuor.

£302

"E

CU

d

"-—-

a

:

(iC

D

ao

]

]

u

«

LEE

uas UAR

$

UT

52

3

l bo

d

M

]

BM.

"

I4

"

"u^

-

"

4

reta

xii:

E!

n

i ,

Eod,

IE " ,

A

"a

editertl Doainisy; le

E

ds

049. IU

lind

rave

ld ,

UM TM P MAT Tape cS

e

EE "t

,

"TA

Soc

Mt

hens pne; 5.

MT M:

i

TEL ;

és EDI. IT!

—

2D

d y4,

| t.

AES

(tarda

"ds

"

T

tiliE

abet um

] «i

stis

^95 Vin

Ju

cid.

3

aes

Pie mia pi «1

Wit

tied LM " 2

ELS doeet

p.t

etis

Ex

AM

Eu

CZ

Éee4rso

P

és

T

$3450... 9202]47

zi

Aces daa 4

9.1900

[9-4 "y Miis AAA

DINI

:

Yee.

Mn

oreet "n » du^ VIS LL

T

ri

dai

Sus tuf q rh obier Gad ! Cnr Ln "oa waa 5 ditor agio

lá e?

-

"mm

M^

LORNPN

n

Án

A ad

e

UE

Een

1t$5 4^

EE

I

ts

"pw.

H

E A

ME

eU

QVALITATIS CONIECTVRA

CONSPECTVS SIGLORVM T Ball.

Lao, Bibl. mun., 274, f. 70Y-82. BarrzniNI P. et H., RazPerii opera, Verona, 1765, p. 373-398.

QVALITATIS CONIECTVRA CVIVSDAM, RATHERII VTIQVE VERONENSIS 1. Cogor per omnes actus, sermones, intentiones insuper PL ;z: meas, osorum cauillationibus respondere, quasi ego sim ; utique solus, qui non debeam ad illud subpremum iuditium, PL 522 ubi omnia hic incorrecta sunt uentilanda, uenire, sed de omnibus in hoc seculo rationem hominibus reddere ; cui sci- PL 523

licet non liceat soli nisi prefixo loqui, de uno saltem in alterum transire sine ratione reddenda cubiculum, cum Dei misericorro dia et illius eleemosyna, qui mihi contulit ipsa, habeam multa,

nec interdicta mihi sit eis fruendi licentia. Et utique si inter se talia conlatrarent, non mirum fuerat, tales ; mirum haud

modice de talibus fatigare imperiales si ausi sint aures. Quid enim ad illum, cui de tota clymatis nostri est cogitandum, 15 opus

referre,

monarchia,

de uno

in alterum

se si collocat

pauperculus aliquis lectum, de uno in aliud si se uertit quilibet latus ? Cauillatoribus igitur materiem ad id, instant cui agendo, ipse uti ministrem, falsa ueris, opinabilia certis, atque coniungam, rumusculos hic congerens pro ualentia uestros, 20 quo uos utique exaciem cunctos ; quae dicatis quaeue de me, quali quoque sensu, dicere ualeatis, per quamdam preueniens anticipationem, huiuscemodi, similem cui ante me, credo, de

se nullus fecit, de me promere tento ipse relatum. Legat ergo qui uolet et de me proferat peius quiddam, si ualet. 2;

2. Famulos,

inquiunt,

quos

non

audet

flagellare,

malos

seruos non cessat uocare. Dicit quia pro eo, quod est animosus atque pauperrimus, nolit ministrum uel capellanum habere, quem fillonem non audeat appellare. Milites non opitulari

PL

sibi instanter causari, quodue capi siuissentque illum abduci.

524

3o Mores, lectionem et cantum carpere clericorum. Inlegale coniugium nominat adulterium ; legem quam consuetudinem dogmatizat tenendam. Opus seruile interdicit Dominica die. Non modo inusitato sed et inaudito commissos Deo iubet modo seruire. Ad magna $remia perueniri non posse nisi ber 35 "agnos labores, non quiescit clamare. Vbi ergo reges, ubi omnes diuitiis affluentes, indeque uoluptuose aadunt uiuentes ? Calamitosis nam iste solum regnum Dei hoc dicto promittit. Nasum semper tenet in libro ; inde garrire non cessat omnino. Redarguit omnes, "'contiguus nulli, cuius mores pla4o ceant illi." Quem uero laudat, qui seipsum semper uituperat ? Illa sed forte deceptus Apostoli uerissima sententia, male 34 cf. Gregorius, In euang. 2, 57, 1.

17 materie L ': materia est Bal/. 14 cogitandum monarchia opus Ba//. 28 audet Ba//. 36 inde qui Ba//. exaciem L : exsatiem Bz//.

20

118

45

$0

OVALITATIS CONIECTVRA 2-3

utique intellecta : S? nosmetipsos diiudicaremus, non utique iudicaremur — quasi peccatorem se confiteri alicui sufficiat, si peccatum, quod confitetur, non deserat ; cum utique si alter hoc ei diceret, molestissime ferret. Quae dicit, scribit legendaque posteris, presentibus ut derogent, linquere gestit. Chronographiam (grecissando uanus, cum nec sit saltem Latinus) huiusmodi sui temporis uocat scripturam, quae utique contemporalium sibi contineat uitam ; se primum, se mediastino, se rodens ipsum postremo, inde omnes suopte more uiuen-

PL 325

tes, genuinum in eis figere non desinit dentem, intactum dese-

rens neminem. Vnde quia contra omnes lingua eius, lingua merito est omnium contra eum. Ferri uero utcunque poterat linguae procacitas eius; digitos iure aliquis frangeret con55 tumaces illius, uenturis talia scriptantes. Quid plura ? Dissimilis omnibus honorem curantibus eius est uita. Vestibus non comitur, calceamentis turpatur, scamnalia non querit, mensalibus indiget ; lectisterniis mediocribus ceteraque supellectile delectatur, pretiosa non ambit. Nil quod gloriae pertineat 6o in eo uidetur, nil quod honori. Manus tantum et labia cibum lauat sumpturus, necnon et sumpto, faciem raro. Forsitan in patria sua fuerat bacularis, ideo illi honor omnis est uilis, longe aliter sepe licet dictum sit frequentius nobis filius carpentarii; ideo tam gnarus tamque uoluntarius est basilicas 65 struendi uel restruendi, lapides semper uersat et reuersat, ipse eos sepe conuectat.

7o

75

8o

3. Quae sunt seruorum, agere non dedignatur ; dominorum, adeo negligit usum, ut posthabito curule pontificali frequentius decubet humi, Epicurus ac ueluti alter, summum in uoluptate bonum qui censeat esse, si uentri bene est, si lateri, si pedibus, si sibi est suisque sufficiens soli, contentus. Non curat sibi manducanti utrum quilibet assideat cetus ; mensa quippe illius expers diuitum ; sodalitatem haud respuit nec incongrue uilium, pauperem asserens mensam locupletes dedignari conuiuas. Inter nobilem et ignobilem ad summum commodum nullam facit distantiam peragendum, multos asseue- P5 rans nobiles ignobilia, multos ignobiles nobilia sepe fecisse, 526 nobilitatemque ex potentia et proprie actu quam ex alieno, Sallustio teste, pendere. Fugere sic quem se simulat, tali forsitan modo mercari conatur honorem ; ostentationem solummodo, ut cernitur, captat ;ueram gloriam uana commutat. Labeo, remur, ob talia factus, incidit in eos forsitan actus, 42/43 I Cor. 2, 51.

47 nec] non Bg//.

marg. L! quam L

?8 cf. Sallustius, Ca. 1-5.

56 est eius Ba//.

66 connectit Ba//. 80 ostentatione Bz//.

62/64 honor... ideo tam o». L, add. in

?5 conuiues L corr. L.!

?9 quem BJ. :

OVALITATIS CONIECTVRA 2-3

85

90

IIQ

quos pene semper in suis deplangit sermonibus, manu peccatoris commotus, pede superbiae calcitratus, halitu Behemoth inflammatus, a gratia Dei expulsus, non ualens consistere rectus, immundum quid indeque iniquum forsitan operatus. Visitans enim speciem suam tam sepe delinquit, ut, sicut ille quondam in Threnis de aliis, ita iste de se dicere ueraciter possit : Oculus meus depredatus est animam meam. Enimuero nisi ita procul dubio esset, et se talia uel fecisse uel facere, unde infernales luere debeat poenas, non agnouisset ; ad illam qua prandent ceteri horam, cum sit edacissimus, ipse pransisset ; carnem ut aliquoties, semper ut alii, comedisset ; tot milia uicibus, ut solus existens agere narratur, weh mihi, weh non

9^

quoque clamasset. Non desunt enim qui sepissime audiant eum solum quasi cum altero rixari et aliquando dicere : "Quid uis iterum,

IOO

diabole ? Nonne

iam consenuisti in talibus me-

cum ? Effeta membra et enerues cur adhuc laceras artus ? Nonne tibi satis sum traditus ? Nonne satis gehennam habeo emptam ? Quid amplius pretii queris ? Minoris potuit uita perennis emi. Si non sufficiunt uero quae sunt in libro Confessionis meae descripta, recurre, maligne, ad tuum, ubi utique scio nihil malorum meorum omissum. Sufficere, sed fateor,

105

poterant tantummodo illa quae Italia, Francia cantat et Norica, quae non ignorat Burgundia, recolit Prouincia, meminit Septimania, Saxonia loquitur, Sueuia recordatur. Inueteratum dierum malorum me nominari ualere, sufficere tibi,

IIO

II$

120

maligne, poterat iure. Scio tamen, uersute, scio quod me, quem — proh dolor — tenes, non queris, sed per me adquirere alios satagis." 4. Haec cum audimus, quanti eum habere ualemus ? Deo displicere illum agnouimus ; placabilem nobis eum quomodo facimus ? Desperationis enim cum uerba sint ista, quid de eo censere ualet nostra, cum eum estimatio ita uituperet sua ? Et cum, auctore Apostolo, irreprehensibilem oporteat episcopum esse, tanta tam reprehensibilia inueniri in uno ualere, quis ualeat ferre ? Inter omnia uero eius est maxime miranda loquacitas, cum disertitudinis nulla ei suffragetur facultas nec magistrorum auctoritas uel lectorum immensitas. Si mirabilis itaque Deus in sanctis et operibus suis, mirabilior, ut ita dicamus, in talibus tali taliterque concessis. Asinae Balaam uel eidem idololatrae sacrilego eum possumus comparare, prophetanti utique et decipienti, benedicenti et maledicenti,

83/84 cf. Ps. 35, 12 ; Iob 41, 19. 89 Threni 3, 51. 120 cf. Ps. 67, 36. 121 cf. Num. 22, 28.

114 cum eo estimatio, ita ut uitupetet et sua Ba//.

115/116 cf. I Tim. 5, 2.

117 ualet L corr. L!

PI 527

I20

OVALITATIS CONIECTVRA 4-5

compuncto et obdurato; Eliu, cum tamen idem esse qui et 125

Balaam

credatur,

assimilare,

quem

miratur

Dominus

ipse

sententias sermonibus imperitis inuoluere, quod agere non desinit iste ; lucernae alios illuminanti et seipsum urenti aptare. Bonitas itaque ei inesse si cernitur aliqua, hypocrisis magis est putanda quam bonitas uera ; quod etsi restruit, in130 quiunt,

155

uel construit

basilicas,

cenodoxiae

hoc uitio facit.

Vtinam mentirentur uel potius fallerentur. Istud tamen, est istud quod Apostolus prohibet dicens : Nolite amte tempus iudicare, quoadusque weniat Dominus, qui et iluminabiut abscondita tenebrarum, et manifestabit consilia cordium ; quamuis me non ab eis tamen in hoc penitus dissentire fatear ipse. 5. Quid tali igitur, inquiunt, episcopatus ? Imperatori non seruit, duci nequaquam, in exercitum nunquam, ad cortem

PE

rarissime et, si forte, non sponte. Id tamen si facit, ad Pala-

528

tium quatriduo pergit saltem transacto ; quo citius ualet, diuersorium repetit, librum receptat. De nulla re Caesarem apellat, nihil ab eo querit, nulli suorum apud eius clementiam suffragat. Ecclesiae suae nihil adquirit, perdere plurima sinit. Cum primoribus nihil actitat regni, hospitia illorum non adit, colloquia paruipendet; ad suum eorum nullum inuitat. 145 Nulli illorum quicquam largitur uel ab eo petit ; domum semper uacuus redit. Iusiurandum nemini offert, neque a quoquam requirit. De nulla huius seculi gloria aliorum se inframittit exemplo. Dicit se gloriam ideo detestari, quia, cum 140

uoluit, 15] o

eam

nequieuerit

adipisci;

modo,

dum

non

dabitur

frui, stultissimum eam sit affectari. Pedem si uult aliquis osculari illius, cum magno eum repellit clamore. Solus, si liceret, tota die sederet, libros uersaret uel reuersaret.

Fre-

quentiam odit, solitudinem diligit, trocho non ludit, aleam fugit, de canibus nil curat, de accipitribus nihil. Interdum 15

IX

loquacissimus,

interdum

est quasi mutus;

risu dissolutus,

subindeque tristissimus, rixarique actutum paratus; scurrilitatem uero uel uerba otiosa risumque mouentia, omni proferre, siue sit laetus, siue iratus, paratissimus hora. Det aut

16 o

non det, rogari nullo modo uolet, impatiens semper, patientissimus sepe ; quod etsi dat alicui, promittere patitur nulli. Fallacissimus, si non dedignatur exosos et ipse haberet, et Deum

165

mentiri; uersutus, si non crederet habere, uersutos.

Omnibus ambiguus, indeque nulli concinnus. Ex liberalissimo preterea et, ut ueracius dicamus, dilapidatore pro prodigio quondam, tam est tenax nuper effectus, quasi in alium sit ui126 cf. Iob 38, 2.

132/134 I Cor. 4, 5.

125 assimulare L corr. L! 127 seipsam Bz//. 129 est oz. Bail. 133 quod149 nequierit Ba//. usque Ba//. 158 aut] autem Bz//. 186 rixiatique IL

OVALITATIS CONIECTVRA 5-6

T2I

rum mutatus ; ex quo perspicue instabilitas ualet conici eius. Dicit, manduca ; si nolis, sit tibi compulsio nulla. Bibe saltem, ait; nolentem uero minime cogit. Sede, non tibi dicit ; non

sedentem uero extultare nequaquam omittit. Si queris ab eo 17o importunius aliquid, irascitur ; si quod necesse est, tacet, inde

PL

acrius irritatur ; si ingeniose, incipit insanire. Si uult facias, ne

529

facias dicit ; si non

fieri optat, facito profert.

Fallax,

etsi

nonnumquam in relatibus ueracem se semper parere conari, in promissis asserit uelle. Nil unquam boni inchoauit, quod 17; ad finem perduxerit. 6. Caudam hostiae indesinenter Domino detrahit, indeque salutem sibi ipse miserrimus adimit. Qw enim ferseuerauerit in bono «sque in finem, hic, teste Domino,

salwws, exceptis

procul aliis, eri ; cum econtra qui perseuerat, ut iste uidetur 18o facturus, in malis, perditus absque dubio erit. Et heu miser et infelix ! Quare saltem in isto, quo nunc stat, non conuertitur termino uitae ? Sed uidetur nobis quod ideo sit desperatus, quod immiserit in tali rete pedem suum, in cuius maculis ambulans expedire nullo modo possit. Dum enim monachus 185 fuerit, et nunc episcopus sit, si relictis ouibus monasterium repetit, timet audire : O pastor et idolum derelinquens gregem ; si non, Apostolum de se timet dixisse : Habentes damnationem,

quia primam fidem irritam fecerunt, Dominum quoque : Nemo miliens manum ad aratrum, et aspiciens vetro, aptus est regno 19o celorum. Vnde cum fuisset captus, coepit cantare stultissimus : Ecce, quod cupiui iam uideo. Putabat enim, fatetur, quod esset tunc penitus expellendus, et gaudebat quod ipse non dimiserit episcopatum sed episcopatus eum; et hac arte uolebat, ut dicit, repetere monasterium, promittens sibi prop195 ter hoc dixisse Dominum

ipsum : Conuertimini ad. me, et ego

veueriar ad uos. Quod cum minime processerit, putat de se desperatissimus illud prolatum : S? concluserit Deus hominem, quis ei dicere potest : Cur ita facis ? Nedum enim de transactis agere penitentiam, de malis perpetrandis nullam nos sinere 200 eum dicit habere penitus abstinentiam, cum et pro nostris, si

sua non haberet, posset omnino dampnationem perpetuam metuere sceleribus; quae utique nec compescit dictis nec emendat exemplis nec diluit meritis. Qua scilicet incommoditate triplici interceptus, in quodam suo opere alio sic Deo 20; clamare

compulsus

: Sz eos,

Domine,

mortiferos

conatus

177/179 Matth. 24, 13. 183 cf. Iob 18, 8. 186 Zach. 11, 17. 187/188 Tim. $5 12. 188/190 Luc. 9, 62. 195/198 Zach. 1, 3. 197/198 Iob 9, 12. 205/208 Rathetrius, Serzzo II de Quadragesima 376-379.

170 est oz. Ball. 180 atque heu miser Bz//. 187 si non] sin Ba//. 197 concluserit] consulerit Ba//. 201 damptionem L corr. I? 204 sic Ba//., sit L.

I22

OVALITATIS CONIECTVRA 60-8

prosperari permittis, quam mihi fiduciam. euadendi reliquis, el si a presentibus malis mon cesso, quam ueniam de preteritis. spero ? Istam igitur, istam dicit conclusionem illam existere, in quam

si quis incideret, eternaliter Deo concludente,

PL 530

dum

210 non aperiente, peribit. Peribit uero iuste. Iustitia enim nil facere potest, ut iste declarat, iniuste, ponens exemplum de Apostolo tale : Qui factus est nobis a Deo Iustitia. Qua utique eius moestitudine quidam nostrorum decepti putant eum presulatum uelle dimittere, ipso prosequente et non negante, 215 quod uellet et nolit ; uellet scilicet, si liceret ; nolit, quia non licet. 7. Nos preterea tanta de eo mendaciter dicit confingere, ut ipsa solummodo possent abhominabilem eum omnibus facere et, cum sit animosissimus, acerrime cruciare. In tantum uero 220 nOn curat si quis de eo male loquatur plerumque, ut duodecim

nummos nuperrime cuidam dederit, qui ei tota die conuiciaretur, premii loco. Dicit se ita preoccupatum timore gehennae, ut nil amplius sit ei opus timere. Vnum etiam uerbum otiosum et, ut nobis credere cogit, turpissimum, tali loco se fatetur 225 dixisse, quod dum recolit et de eo rationem redditurum se in die iudicii audit, omnem

uerecundiam huius seculi in com-

paratione ipsius pro nihilo ducit, asseuerans non posse ullo modo fieri, ut qui de tali uerbo, tali loco prolato, occasione

quoque pro tali, rationem in die iudicii contigerit reddere, 23o Venite, benedicti Patris mei, bercipite regnum, cum coetu audire ualeat beatorum sibi prolatum. Beatitudo enim cum omni careat miseria, uerecundia uero de talibus ad maximam pertineat miseriam, qui de tali sermone in conspectu totius rationalis creaturae, angelicae utique atque humanae, rationem 23; reddiderit, beatus esse unquam quomodo poterit ? 8. Quid amplius ? Qui uult eum cognoscere, studeat librum Confessionis illus totum perlegere. Nam si talis, ut illic recitat, est, pelor illo nemo

in seculo est ; si uero mentitur

se talem esse, mendacissimus conuincitur fore. Nullus pre240 terea liber, nullus sermo, nulla ipsius historia, nil postremo est, quod posteritati legendum dictauerit unquam, quod eius non accuset, si bene intelligatur, malitiam. Psalmos se dicit

PL

non ideo cantare, quod nouerit exaudibiles eos, cum semper

53:

aliud cogitet, esse, sed quia, cum sentiat se illos perinuitum 245 canere, ipsam uim, quam contra uoluntatem eos recitans sibi

ingerit, putet ad hoc aliquid ualere quod contra Deum uolens actitat ipse, siue ut labia saltem ipsa compellat Deo seruire, 212 I Cor. 1, 3o.

230 Matth. 25, 34.

214 ut] et Bz//. 218 possent oz. Ba//. [5 245 quam Bza//. : qua L

235 beatus... poterit ozz. L add. in marg.

OVALITATIS CONIECTVRA 8-9

123

etsi corde uagante, ceterisque Deo rebellantibus membris, cum

et in nullo eorum magis sit ad irritandum Deum quam in 25o eXcessibus linguae procliuis. Idem et de ieiunio et omnibus, quae bene uidetur agere, dicit. Inter enim omnia mala desidiosus tam est, ut, nisi semper operetur, torpore obdormiat, nec tamen in dormiendo ualeat durare, quod tamen aut in scámno aut humi libentius agit. Penitentiam pro aliorum se 255 dicit agere, dum usque ad nonam ieiunat, cum postea saturetur, peccatis cum ueraciter agat pro suis, insufficientissime quamuis. 9. Quibusdam uero uno tempore tam est beneuolus, tam alio maleuolus, ut omnes mirentur. Mirum uero quod miranti260 bus referre, cur hoc faciat, audet. Dicit enim quod nemo sit

in terra, qui de illa re, quae ad illum pertinet, aliquam super

PE

se potestatem, cui non audeat reniti aut etiam nolit, attrahat,

992

amplius eum habeat amicum. Facturum quidem se dicit quod ineuitabilis precipit potestas ; omnibus tamen diebus, quibus 265 quod taliter dedit donum,

cui dedit, tenuerit, semper ei in-

uidiam portabit. Hoc duci inclytae monstrauit in Sikero atque Lanzone. finita mala, quae ei tribus isdem Sikerus esset amicissimus et ei tale quattuor

dixit in fronte, hoc Primo enim post inintulerat uicibus, cum annis siuisset tenere

27o castellum, unde, excepto alio seruitio, sex libras denariorum

Veneticorum omni habere poterat anno ; insuper in uoluntate haberet, quod omnem terram, quae trans lacum de Ecclesia Veronensi est, inter illum partiretur et generum eius, pro eo solum quod eo die, quo Milo putauerat episcopium super eum 27; euincere,

misit ei in breuiculo

iam bis fatus Sikerus

omnia

quae ipse illi amicaliter contulerat, asserens se illa non dedisse pro ulla compositione sed pro terra adquirenda ; cumque illi episcopus,

se illi

PL

amplius daturum aliquid nisi de archiepiscopatu Mediolanensi, 25o quia de Veronensi nec dimidium, ut nec faciebat tenere utique

ut est

utique

scardus,

remandasset,

non

533

mansum ; sufficeret ei quod ipse dederat castrum; et ille remandasset ei, quod sic uellet eum tenere pro suo gratu, sicut

pro uno fellone, quia per donum imperatoris et imperatricis illud, cum

mentiretur,

teneret,

in tantam

iram

exarsit

ille

28; sanctus episcopus, ille predicator, abstemius ille, ueraciter uero ypocrita, ipse ut ei statim illam tolleret terram. Lanzo uero, cum Arnostus et Bucco cum maximo labore et promissis,

quod apud imperatorem longe obtimum ei adquirerent, uix, utpote apud tam ferocem aduersarium, obtinuissent, ut 290 beneficium maximum filio eius largiretur Lanzo utique post haec, omne illud maximum beneficium cum sibi retinens, nihil

inde filio, cum sit miles bonus et episcopo carissimus, sinat 261 de] in Ba//. om. LL add. L?

265 donum] do L ei Bz//. 288 lon obtimum L

273 patiretut Ba//.

284 illud

OVALITATIS CONIECTVRA 9-11

I24

tenere, sed pauperrimum indecentissime compellat suoseniori seruire ; pro hoc tantillo commisso, furibundus iste diabolus 295 ita eum habet exosum, ut nec recto uisu intueri ualeat illum.

Quod cum et Grimaldo et Conrado, qui contra ipsum terram

illius uolebant tenere, fecisset, omnibusque sit infestissimus,

3oo

3o;

310

31;

qui per potestatem alicuius absque iure tenere conantur aliquid quod ad ius pertinet ipsius, mirum qualiter saltem uiuere talis sinitur diabolus. Quis ergo talem amare queat aduersarium ? Qui tamen si forte placet alicui, magis pro scurrilitate quam pro sua illi placet aliqua bonitate ; qua utique scurrilitate gratus probatur ipsis etiam inimicis existere. 10. Munera uicissitudinem exigentia non adeo diligit. Si pauper uero ei quidlibet affert, stultum eum appellat, qui utique aut sibi illud non retinuerit aut meliori non detulerit. Mauult sufficiens quam diues esse ; indigere quam abundantius aliquid cogatur tribuere ; in hoc seculo omnia dilapidare quam post mortem suam abundanti alicui de eius contingat bonis gaudere. Loricam Galiuerti medici recordari omnibus suadere non cessat, fraudem atque perfidiam rogatariorum, diuitias episcoporum in ius redactas merito regum. Audiant igitur reges, cogitent cuiusmodi tali referant grates. Tam se uelle dicit mori mendicum, ut alterius eleemosyna eius contegatur cadauer (ita enim pre uilitate corpus nominat suum). Adquirendi nunc auidus subindeque profusus ; continenter eneruis, eneruiter

continens ; monstrat

nullum

nosceret illos, uel szcut nouacula acuta fecisti dolum, in fine sibi timeret

dicturum

diabolum.

11. Cum omnibus uero sit malus, Iudeis est pessimus, non

quia eos flagellet, quia non audet ; non quod bona eorum diripiat, sed indesinenter eis conuiciari non cessat. Superstitiones illorum uituperat, reprehendit omnes, qui super 33o Christianos eos extollunt, qui Dominum Iesum Christum et ipsius sanctam Genitricem eos blasphemare permittunt. Dat exemplum de regibus, utrumne uelint eum pro fideli tenere, qui patienter tolerat, si audit quod aliquis de illis malum aut exhonorationem aliquam dicat. Reprehendit eum, qui eos 324 Ps. 51, 4.

305 due stultum Bza//. 072. 7.

309 contigat Ba//.

534

sibi fore uolun-

tarium bonum pati, quam amplecti Dominica a peccatis cohibentia dicta. Affectando terrenam fugit prodigioso genere 320 gloriam, fugiendo captatur; pomposus ipse uanam huius seculi non cessat carpere pompam, scelestissimus scelera reprobare. Decipiendos suo ingenio non negat minime multos, si non, quod non parum ueretur, iuramentum ab eo exacturos 32; non

PL

328/329 superstitiones... uituperat

PL 555

OVALITATIS CONIECTVRA

r1

I25

355 saltem salutat aut salutantibus respondet, nedum eis osculum

donet uel cum eis manducet. Dat auctoritatem de Apostolo dicente : S? quis non amat Dominum Iesum Christum, cum evusmod? nec cibum sumere ; et qui dicit ei, Haue, communicat operibus eius malignis. Reprehendit omnes, qui libentius cum 34o eis negociantur quam cum Christianis. Dat testimonium de maledictionibus in Pentateucho super eos prolatis, ubi etiam maledicta dicitur negociatio eorum. Non reprehendit uero, si defendantur a regibus et principibus Christianis. Dicit sub persona illorum Isaiam Christo dixisse : Sub wmbra tua wi34; uemus 1n gentibus ; et Psalmistam : Et dedit eos in misericordias in conspectu omnium qui ceperant eos. Tantummodo reprehendit, quod sinuntur uituperare nomen Domini Iesu Christi et astruere quod non sit Deus et sancta eius Genitrix non fuerit uirgo ante partum, uirgo in partu, uirgo post par3,0 tum neque genuerit Deum. Quis enim, ait, patienter hoc ferat nisi ipse diabolus ? Cum nemo possit ferre, ut malum audiat aliquem dicere de suo seniore, nisi qui maximus fello conuincitur esse. Filius diaboli dicit, quod Dominus Iesus PL Christus, qui me creauit, qui me redemit, qui me continet, 55; pascit, defendit, uitam eternam postremo mihi promittit,

non sit filius Dei — et ego non irascer ei ? Quod mater eius non peperit filium de Spiritu sancto, cui, Domine, adiutor meus

et. redemptor meus, clamare non cesso, dicit malignissimus fello — non indigner, immo insaniam ego ? Dicit quod anima 36o sancti Petri illic sit, ubi anima patris sui — et ego, qui sum seruus sancti Petri, amicus sim ei ? Idola me dicit adorare —

et ego illi non dedigner osculum porrigere, etsi non audeam colaphum dare ? Peior ipso Iudeo, consimilis ipse est diabolo, qui pro re non irascatur tali. Negat Deum, qui negantem 36; Deum amat Iudeum.

Non est Christianus, cui blasphemator

Christi placet Iudeus. Non est Deo amicus, cui Dei complacet inimicus. Non est regi fidelis, cui regi non displicet infidelis. Si sic iudicant reges de seipsis et infidelibus suis, quare idem de Christo et ipsius non iudicant inimicis, cum ipse sit Rex 37o regum et ipse eis dederit, quod ipsi sub se possidere et regere debeant, regnum ? Quare genus Deo inimicum intra sibi commissum regnum contra eum latrare permittunt ? Suffecerat, Si eos uiuere sinerent utcunque, non permitterent eos Dominum lesum Christum tam publice blasphemare. Sub wmbra 37; enim £4a wiuemus, dicit de eis Propheta. Viwemus, inquit, non

337 I Cor. 16, 22. 337/338 I Cor. 5, 11. 338/339 II Ioh. r, 11. Threni 4, 20. — 345/346 Ps. 105, 46. — 349 cf. Zeno, Tract. 1, 54, 41. Ps. 18, 15. 374/395 Threni 4, 20.

338 ei oz. Ball.

364 pro re] proptie Ba//.

344/345 357/358

556

126

OVALITATIS CONIECTVRA

11-12

'oblectabimur' ; Et dedit eos in misericordias, non in extollen-

tias, non in amicitiam, non in ullum honorem.

Quale est

autem, quod clerico contendente pro Christo, Iudeo blasphe-

380

385

mante Christum, pugna conserta, clericus Iudeum, Iudeus si percutit clericum — immo in clerico Christum, sic enim Saulo est dictum — Erimbertus noster uerborum contortor, legum dicit distortor, triplam compositionem de Iudei percussione regi cedere, de clerici nullam alicui ? O sancte Iosaphat, rex in ceteris optime, utinàm hic fuisses ; diceres quid tibi mandauerit per suum Dominus quondam Prophetam, Imf:o, ait, jrebes auxilium, et. qui oderunt. Dominum, amicitia vungeris. Quid est hoc ? Hoc enim iisdemque uerbis solent reges dicere de se et illis, qui amici sunt infidelibus suis. Quid, rogo, tunc, de Christo, de se, et de Iudeis Christi regis cogitant inimicis ?

299

395

Cum

uero ueracissime

in seculo,

nisi solummodo

^

imperatorem,

seque ipsum, diligere, generaliter neminem odisse. Hoc uero quid sit, nequimus aduertere. Consanguineorum nulla eum afficit cura, siue quia nil eos in tantum cogitat indigere, ut se solum et fratrem ex eis nouerit pauperes fore, siue quia interdictum sibi eis aliquid dare nouerit canonica lege, siue quia decrepito sibi nullos cogitat esse, cum

40

male de

dicit Apostolus, censent ? Non solum qui faciunt sed et qui consentiunt facientibus digni sunt morte, legimus illum dixisse. Et haec quidem de Iudeis rata atque iusta Deoque placens illi dum uideatur sententia, cum sit immo garritio cassa. 12. Ad ipsius ut iterum mores redeam carpendos, specialiter se dicit neminem

400

sciant quod Iudei semper

Domino dicant, et eos saltem non prohibent ; quid de eo, quod

et qui sunt, iam in

sexta sint illi aetate et locum fratrum series successerit abnepotum (hoc licet, ut est utique garrulus, garruliter ac mendacissime dicat). Salutantem non resalutat, sed magis irascitur ei, dicens quia, si inimico suo obuiasset, similiter eum salutasset. Eiulare eum, dum sepe audias, immo potius ulula-

410

re, raro uideas flere, obduratione mentis pariterque formidine illum uexari uales aduertere. Sacrificium Deo spiritus contri-

41

putat conferre quod fletum. Augustinum quoque dixisse recolit, quod numquam sit sine gemitu orandum ; aliud gemitum credit, putamus, aliud fletum et gemitum fieri lacrymis posse, fletum uero nequaquam ; loco enim ubi

bulatus sed dum cantitat sepe, idem, remur, tristitiam cordis

A

dum essé sine dici-

316 Ps. 105, 46. 380 cf. Act. 9, 4. 385/386 II Par. 19, 2. 392/393 Rom. 15822: 410/411 Ps. 1, 19. 412 cf. Augustinus, In psalz. 26, 14. 377 non in amicitiam oz. L add. in marg. L1 383 nulli L corr. L:! loco Bz//. 406 resultat Ba//. 411 cantat Ba//.

404 locum]

PL 537

OVALITATIS CONIECTVRA

12-13

127

tur : Et egressus foras Petrus fleuit amare, felices quidem, ait, Petre, lacrymae tuae. 13. Si ei aliquis dicit: "Vade ad imperatorem ; roga restitui PL tibi quae sunt Ecclesiae tuis diebus ablata," respondet :Quid 558 4:0 mihi amplius isto triennio morituro necesse ? An ut modo silicernius excercitum incipiam ad procinctus bellorum conducere, predas exercere, excubias regibus ministrare, diuitias illis me in inferno retruso possidendas congerere, milites post me uenturo adquirere, et quasi filio quod illi succedat parare ? 425 Stultissimus si talia facerem gentium ; intra sufficientiae terminos nam degenti quid deest, nisi probitas, mihi ? Meliore uti non quero uestitu ; cotidianus meae congruens uilitati non deficit uictus. Quod etsi amplius haberem, non sinerent diuites ea mihi pro anima dare ; cogerent potius in uanitate con43o sumere.

Non

inficior tamen,

affluentissimus

ut essem,

per-

cupide optauisse, si tempus fruendi sensissem mihi adesse, uel si, ut uellem, daretur mihi quod haberem expendere. Quadraginta iam fere sunt anni, ex quo ambire potentiam cepi ; nunquam illam ualui adipisci aut, si sum eam adeptus, permanere 43; mecum nequiuit diutius ; morituro nunc mihi si daretur, quid,

rogo, conferret, cum ea mihi frui nec anno liceret, propter hanc solum, F?Ii, recordare quae recepisti bona in uita tua, in infer-

num

audire si presertim contingeret et premia perdere, ad

quae, auctore

Gregorio, nemo

potest peruenire sine magno

44» labore ? Cum uero in hac patria sumptum, quem requirunt,

pompaticum aliquis adipisci non ualeat sine peccato maximo tantum, nedum opes possit maximas, quod et consequenter requiritur, inuenire, nonne essem dementissimus, ait, si de animae perditione aliis diuitias adquirerem meae ? Accer44; Sientem me sane iam olim, ait, dum considerem missum ad rationem reddendam de aministrato nequiter diutino potentatu, exaggerare mihi ipse rationis reddendae uecors non timeam causas ? Jam non poteris uilicare, aetatem ipsam intelligo clamare — et uillarum amministrationem plurium mihi 45» committi desiderem ipse ? Hoc sufficere, simulque inuidiosis-

PL

simus diuitibus cunctis, sibi fatetur, si illi saltem redderentur

539

quae sic de iure Ecclesiae in ius sunt regum iniuste redacta, ut amplius ea non possit recuperare, nisi modo reddantur, Ecclesia. Quererem quoque, ait, ut, quod antecessores illius pre455; ceptis suis Ecclesiae nostrae contulerunt uel firmauerunt,

416 Matth. 26, 75.

431? Luc. 16, 25.

439 cf. Gregorius, In euang. 2, 57, Y

448 Luc. 16, 2.

427 uilitati] utilitati Bz//. 431 o5! optauisse ras. 2 Ji. I. 438 in inferno me audire Bz//. 450 committo L corr. L

434 ualuiillam Ba//. 463 Ecclesiae Ba//.

128

OVALITATIS CONIECTVRA 13-14

defendere

nobis contra

comites,

uicecomites,

et scoldascios

dignaretur. Si quid etiam uel ab inuasoribus illis duobus uel a me aut necessitate aut per fraudis alicuius subreptionem, uel

commutationis uel libellarii nomine uel quod precariam 460 uocant, contra Deum et rectitudinem est actum, omnem preciperet per potestatem rescindi; neque rogarem ut mihi redderentur, sed cuicumque ei placuisset usufructuario concederentur ; tantum ab Ecclesia non alienarentur. De me nil aliud flagitarem, nisi ut tantummodo dignaretur meae 465 pusillitati dominatio piissimi Cesaris respondere, quis debeat PL destructas

dioecesis

nostrae

ecclesias

restruere

uel unde;

quid ego habere, unde mihi a Deo et ab ipso commissum pascerem gregem ; sanctae Dei Genitrici collata quae debeat administrare et ubi uel qualiter dispensare persona. De me 47o enim scio, quod debeam terrena despicere et amare celestia. Nunquid uero non satis haberem ad meum uiuere, terram si eam saltem, quam parrochiani mei et etiam inimicissimi sine gratu meo tenent, tenerem ? Quae tamen omnia saltem non

540

dicturum se fatetur fuisse, nisi pro fidelitate, quam ei iurauit

475 persancte, cogeretur de animo Cesaris non parum Dicere dementissimus nullo modo cessat spem se habere, quod in diebus imperatoris sibi sit bene. peccato suo illi contingat eum defunctum, quod absit, interficiendum se illico fore non se desperare neque 480 curare;

amicum

se nullum

nam

in hoc seculo

curare. nullam Si uero audire ; tamen

utilem

nisi

ipsum habere, quamuis et ipse inimicis suis contra eum non desinat iuuamen prebere et sibi ablata illis conferre. Talis ita-

PL $41

que, talis cum, ut non denegat, nullum amet nec ametur ab ullo, quid, aiunt, seculo ualet ? Nil, inquam, nil. 48; 14. Quid enim, si tales interiora mea pernossent et cur

huiusmodi sim animi scissent ? Suspectos uero eosdem de istius montis ne linquam conscensu, diutinoque in eo moratu, unde scilicet modo amplius cruciari uerisono eos percepi relatu, adsint, rogo et dico. Huiuscemodi in me dux inclyta com49» periens mores, indeque mihi inimicos perplures, destitutumque amicorum presidio, utpote aduenam, omnium, uerita ne peius etiam mihi, quam contigit, eueniret, commendauit me tuitioni comitis non ignoti. Quid magis ? Neminem accuso, PL

neminem excuso; uitupero neminem, etiam laudo non ali49; quem. Captus sum, abductus, reductus. Dixit comes iam

tactus, mea mihi id improuidentia contigisse : siquidem illum

presidium, quod Palatium uocatur, conscenderem, mandauis-

se, me noluisse. Monuit ne domui ultra me crederem illi, in qua

456 defendare L corr. L?

458 ut necessitate I

466 restruere] restituere Bz//.

468 debet L;— 475 cogeretur] -retur oz. L, add. I? 486 -modi oz. L add. L? Sscisent IL, 489 assint IL

483 ut oz.. L add. IL? 490 destitumque IL

542

OVALITATIS CONIECTVRA 500

14-15

I29

alia pertuli, sed Curtem Altam, quae munitior esset utique, inhabitarem. Credidi, egi, et ex munita munitissimam feci. Mandauit iterum, si ea relicta palatium ascenderem, tutius fore; obtemperaui; uastatissimum erat; recuperari illud ocius feci. Peracto, mandauit rursum, ut uxorem suam cum

infantibus mecum habitare sinerem ibi ; ipse in Circum, quod 505 Arena dicitur, ob custodiam

urbis. Visum

mansitaret, ut et incepit facere, est perabsurdum, uti et nemo ignorabat, nisi

stultissimus quiuis illorum. Nullius istic iterum uel accuso uel excuso ingenium ; descendi tamen domumque, formidolosam licet, repetii. Non 510

^

359

555

melius;

sum,

ne

facerem,

ab eo prohibitus.

Est

iterum restruendi data licentia, prosperiore scilicet lyra, laudes canente post probra. Suspectum me incipiunt reddere talia. Meditatur iterum Gardam confugere timiditas mea ; interque meditandum, uenit domnus Ioannes diaconus, cepit coram me deplangere porticum sancti Petri, quod ruinam utique mi-

520 naretur

$25

pergere

inchoaui; consilium sed demutaui reuerentia, quae imminebat, Paschali. Elegi quemdam ciuitatis angulum, petii ipsius consensum, dedit etiam auxilium. Construxi in eo edificium; fuit illico crematum. Quis uero fecerit, est a nullo quesitum. Restruxi

51

ausus in ea diu morari, Gardam

PL 545

sul, nisi subueniretur

otius illi. Promisit

auxilium,

quod et impendere non distulit. Ascendi, consideraui, humeros ad succurrendum paraui. Preualescente desiderio iuuandi, conspexi multa magis inesse ad emendandum necessaria, quae non confido impleri posse in uita mea. Non habeo fidum cui hoc committam ministrum, siquidem illum, cui unam libram argenti pro trabibus emendis commiseram anno preterito, immaniter mihi inde bausiasse percepi. Facio pro me ipse quod possum ; cum habuero factum, reuertar, si precipis, inimicissime, qui sollicitaris exinde, domum. Tu, si libet et quando libet, intra in tuum, non prohibeo, furnum. 15. Est ista hic aliquantisper morandi rationabilis occasio una ex octo. Tuae uero malignitatis ne sileatur intentio, maluisse te optime scio, tali quod euersarer in loco, ex quo inimicis essem adibilis meis indeque patens, tuis ut olim desideriis, meis incommodis, neque te dolere quod domum suspectam reliquerim, sed quod me in tutiore locauerim atque

ob hoc te non excusari posse fore de me homicidam, quamuis adhuc meam seruet Dei prouidentia uitam. Neque me credideris quod cottidie non interficias tuis machinationibus ipse, 515 cf. Ouidius, zÁrs am. 5, 49. 502 uastissimum Bz//.

533 uersaret Bal//. 536 intuiciore L

520 ptomisi Ba//. 521 distuli Ba//. — 528 reuertat L.. 534 odibilis Bz//. 534/535 indeque... incommodis oz. Ba//. 537 excusari non posse Ba//.

PL 544

130

QVALITATIS CONIECTVRA r5

54» quamquam me nolens uideas uiuere, dum audis Deum scelere de alio dixisse : Qui widerit mulierem ad concupiscendum eam,

iam mechatus est eam in corde suo ; Hieronymum quoque : Veh nobis miseris qui quotiens concupiscimus, totiens fornicamur. Ita enim et tu poteras dicere : Veh mihi misero, qui quotiens 54s isti captiuo moriendi decipulas tendo, totiens eum occido. Mentiri me poteras dicere si de minore culpa non legeretur dilectus ille Christi dixisse : Omnis qui odit fratrem suum — id est, quemlibet Christianum —, homicida est. Sed uindicabor, uindicabor, inquam, certissime noueris, uindicabor. M:/z 55o enim, ait Dominus, windiciam, subaudire ualemus, reseruo,

dum

reum

Dominus.

flagellari permitto.

Ego tamen

retribuam,

dicit

Si enim de nobis cantitat Psalmus : S? autem, in-

quiens, dereliquerint filii eius legem meam, et n iudiciis mets non ambulauerint ; si iustitias meas profanauerint et mandata

555 mea mon custodierint ; wisilabo in uirga iniquitates eorum et in uerberibus beccata eorum. Misericordiam. autem. meam non dispergam ab eo, neque nocebo n ueritate mea, isto igitur sensu felicissimos dixerim pulsos ab episcopatibus propter sua facinora presules in comparatione illorum, de quibus per 56o quendam dicitur ueriloquum : Dwcunt 1n bonis dies suos, et n puncto ad inferna descendunt. De flagellatoribus uero, pace, quem intueor, tua, quid per alium Dominus dicat, posco, depromam illorum : /ratus sum, ait Dominus, — Babylonem redarguens impiam —, ?ratus sum super populum meum et tradidi 56; eum in manus tuas ; non posuisti ei misericordiam nec memorata es finis tui. Venient quoque super te mala, de quibus non poteris exire. Irruet. super te calamitas, et nescies ortum eius. Talem ergo me, ut protuli, esse, si libet tibi, non prohibeo dicere ; si placet, peius etiam quidlibet, si uales attamen, fare. Me tamen 57o arbitror nil uituperabilius tibi, nil turpius quod de me dicere ualeas, reliquisse. Non ignoro tamen quod mihi nunc possis opponere : Ex werbis twis Vustificaberis et ex werbis tuis condempnaberis, dicente Scriptura ; dampnabilem te ipsa probat confessio tua. Neque confiteor neque diffiteor, aio. Dampna57; torem uero procul abesse, ille mihi non desinit promittere, qui digito scribens in terra quibusdam narratur, Qui sine peccato est uestrum, brimus 1n illam lapidem mittat, clementer dixisse. Huius at, proh nefas !, anapesti suspecto, multa inemendata 541/5842 Matth. 5, 28. 542/843 Hieronymus, Episzula 125, 7. 647/5848 I Ioh. 2I. 949/8580 Rom. 12, 19. 552/500? Ps. 88, 31-34. 560/561 Iob 21, 13. 563/566 Is. 47, 6-7. 566/567 Is. 47, 11. 572/073 Matth. 12, 37. 576/599 Ioh. 8, 7.

544/546 poteras... mentiri me ozz. L add. in marg. L1 544 Christe L $50 ualeamus Ba//. 562 posco oz. Ball. 575 ille oz. L. add. L.? ille non desinit mihi Bzg//.

PL 545

OVALITATIS CONIECTVRA

15-16

I3I

linquuntur in seculo, igni reseruata perpetuo ; dum scilicet 58o quilibet conscius sibi parcit alteri. Quid de substantia huiusmodi sacrificii possit censeri, adhuc extat, fateor, perincognitum mihi. Inde a $/anta pedis usque ad uerticem sanitatem nobis deesse possumus, fateor, deplorare ; qui faciat bonum hodie quoque «sque ad unum. deesse. 16. Quem unum cum ipsum caput bonorum cum membris 585 aliquibus suis Deum intelligere promptum sit esse, pro raritate tamen nostratium ad illum pertinentium unum, specialiter unum hic expressum saltem estimare ualeremus utinam PL imperatorem hodierni temporis gloriosissimum, qui cum pre 546 59» omnibus, qui per hoc trecentorum annorum curriculum Romanum gubernauerunt, diuisione licet regnorum, imperium, nobilitate, potentia, strenuitate, industria, uirtute, prudentia, sapientia, benignitate, constantia, fortitudine, clementia,

equitate, opulentia, largitate, ceteraque commodorum ad hoc 595 omnium singulariter affluat copia peragendum ; hoc ei unice diuina concedere dignaretur omnipotens O utinam gratia, ut se primum, inde sub se sibi commissum uertere satageret imperium ad bonum omnimodis omissum. Corruptis enim et abominabilibus factis Christiani, proh dolor !, nominis uniuer-

6oo sis, precipue rectoribus, ita diuinus omnimodis periit olim, fateor, cultus, ut nihil magis uideamus discordare, quam quod Dominus precepit, et uniuersitas, proh nefas !, agit. Ex quo cum, Deo annuente, unum illum, hoc est, imperatorem exci-

pere gestiamus piissimum, suggerere illi, si ausi fuissemus, 6o; omnimodis studeremus, ut ad cetera quibus pollet, singulariter illud adderet bonum, quod illud sibi aptaret Iob sanctissimi utique dictum : Cawsam quam nesciebam, diligentissime inuestigabam. Dicente enim Gregorio : Quid enim mirum si aliquando fallimur, qui homines sumus ? nil magis officit illis 6:0 hominibus, qui super alios constituti sunt homines, quam fraus et perfidia consiliariorum ; si illud eis applicatur postremo propheticum : Veh qui dicitis malum bonum et. bonum malum. Delatores uero quidam sapiens dicit nunquam defore, si quis illis credulus uoluerit esse : Percontatorem, ait, fugito,

615 alter, nam garrulus idem est. Quibus cum misera sit referta Italia, et interpretum sit nimium prompta perfidia, adhibenda cautela, quanto ingeniosior illis inest promptiorque malitia. Vt enim unum

super omnia regna ad haec peragenda illis tanto sollicitior ad id factitandum ex innumerabilibus

582 Is. 1, 6. 583/684 Ps. 15, 5. 607/608 Iob 29, 16. 612/613 Is. 5, 20. 614/615 Horatius, Epis/ula 1, 18, 69. 614 credulis L corr. L?

608 non inueni.

I32

OVALITATIS CONIECTVRA

16

620 proferam : cum instaret Hubertus Parmensis ut accepto ani- PL marum pretio riuali illi cederem meo, affuit unus ex amicissl- 547 mis meis, neque tamen adeo gratis, qui, cum mihi auxilium ad hoc maximum habuisset promissum, nostram adiens ducem intimare studuit ei, imperatorem iustissimum itidem uelle, 625; nescio tamen si adiecerit, mandauisse. Miraculum, inquam, miraculum ! Tantus imperator, tam iustus, tam Dei amator, tam illius reueritor, hoc se uelle, quod tam Deo esset contra-

rium, testaretur! Potuit hoc sane contingere, alicuius mendacio Cesarem tantum deceptum fuisse, qui me diceret utique 65o itidem uelle. Cumque comprehensio mei, expulsio, spoliatio, abductio, retrusio, ecclesiae direptio, domus episcopalis destructio, eleemosynae imperatoris deletio, facti illius diffactio, urbis irruptio, reuerentiae imperialis uilipensio, et alia multa his coherentia adhuc essent, ut et existunt, in causa ; 65 I melioratione relicta, de sola peioratione homicidalis peragere-

tur solummodo causa. Cauendum presertim etiam a talibus ideo est, quod consuetudo certissime deprehenditur esse PL nostratium, ut culpabiles de qualicunque re antea se ad po- 548 testatem quamlibet reclament, quam is, cui iniuria extat ab 64» eisdem illata; ut nuperrime noscitur ille fecisse, qui conductor precipuus existens omnium qui me quondam ceperunt, et innumera mihi et meis mala semper struens et faciens, insuper ab inuasore presulatus mei ad diaconatum post furta et sacrilegia, quae illi impingunt qui nosse se dicunt, cum 64 ^ fuisset contra ius fasque prouectus, terram iuris nostri per potestatem tenens atque diripiens, ad pedes nemine prosequente confugiens domini imperatoris, mentitus est quod suum el beneficium abstulissem. Quanta huiusmodi tales faciunt ? Quis eos ualet uitare, nisi qui causam quam nescit studet dili65o gentissime inuestigare ? Quis uero rex aliter Regi regum ualet concordare nisi studeat hoc sollicite agere ? Quis iudex sine isto iustum ualet decernere ? Quod domino nostro piissimo ipse Rex regum, ut agat, dignetur rogamus concedere, agentique hoc uicissitudinis loco referre, ut et in hoc seculo longeuo 655 ductu imperet feliciter et in futuro regnet cum Christo perenniter. Amen. 649/650 cf. Iob 29, 16. 628 hoc Bza//. : hic L 632 diffaccio L 655 dictu L corr. L4 ductar IL

635 peiuratione Ba//.

640 con-

RATHERII DECRETVM

CONSPECTVS Ib; Ball.

SIGLORVM

LAoN, Bibl. mun., 274, f. 126Y-127*. Barrrniwi P. et H., Razberii opera, Verona,

1765, p. 399-402.

X(RATHERII DECRETVM» 1. Dum astipulante peraugustae recordationis Aurelio te-PL 547 merariis iudiciis adeo plena sint omnia, ut ipse quoque mali- [548 uolorum cauillationibus acerrime hoc tempore insectatus mihi PL ; ipsi sim ita incredulus, ut, quid qua intentione actitem, sim

sepissime dubius, dum scilicet falsa ueraue illorum de me testimonia cum his, quae mihi sint plus quam necesse sit cognita, confero ; quid de abbatiola, quae Magonzianus uocatur, nuperrime statuerim, decretali hoc scripto enucleare et uen1o turis presentibusque,

ut utrique diiudicent,

destinare

549

con-

tendo. Ipsa igitur eademque quantulacunque sit, cum ex prediolo quorundam dispositioni Ecclesiae nostrae ita obuenerit, ut aut obeunte aut perperam inemendabiliter quid perpetrante abbate, alter ab episcopo illic sufficeretur nostrae dioe15 cesis, qui militantes in ea monachica uiuere faceret lege ; cum,

uti res est perdifficilis, hoc non, ut constructor uoluerat, processisset, incenso ab Ongariis

coenodobiolo, ad hoc misera-

biliter est peruentum, ut ipse, qui abbatis falso uocabulo solus gestabat cucullam, uxore saltem nequiret ullatenus abstinere, 2» nedum alii propriis quoque possent uoluntatibus, ut regula monachorum precipit, renuntiare. Quendam igitur ex talibus cum omnigeno conatu ad id, quod secundum saltem congruentiam temporis esset agendum, non ualuissem adducere ; sed fuga ter lapsus ipse, Geziaca me insuper lepra per internuntios 25 conaretur inficere, hoc est, ut accepta ab eo pecunia sinerem eum, quod oblatum Domino fuerat, diabolo, ut ante fecerat,

tradere; me quod ille uolebat nolente, illo quod ego Dei respectu uitabam rogante, utrimque cum fuisset discessum, hesit animus quid agere possem. Si enim ego possessiunculam 3o Dei Genitrici collatam melius quasi dispensaturus mihi retinerem aut meorum alicui darem, ne successorum aliquis meorum meo similiter faciens exemplo elemosynam illorum bonorum destrueret, nonnihil uerebar. Si uero propter unum falsum cucullum, abbatem appellatum, id est, patrem fal35 sissimum, re autem uitricum uerissimum, hoc in uxorem et filios carnales, fratres atque nepotes permitterem expendere, imprudentis dispensatoris non minus poenam quam infidelis uerebar incurrere. Cum enim perarduum sit monachorum propositum et talibus inconuenientissimum (sicut enim mo-

2 cf. Augustinus, SJerz;o 46, 27.

17i.dees? L -ca in ras. LL! cocullam L

24 cf. IV Reg. 5,27.

34 cf. Luc. 12, 42.

3 sunt Ba//. 11 eademque] -que oz. Bal/. 15 monachica] 17 ongatiis coenodobiolo L : Hungariis coenobiolo Bz//. 19 24 gieziaca L 25 hab eo L 30 collatum Bz//.

PL 550

136

RATHERII DECRETVM

1-2

4o nacho nil sanctius, ita nihil est hypocrita sceleratius) relicto impossibili, ad possibile me conferre operam dedi. 2. Ordinaui igitur, ut, si plures inhiberet facultas, illic tres officium suum non nescientes omni tempore saltem presbyteri militarent,

ut inibi nullo die missa deesset, unus

diaconus,

4; unus subdiaconus, cleruli aliqui. Quisque presbyterorum annuatim acciperet inter frumentum et segallam modia decem, inter legumina et milium modia decem, de surico modia decem, de uino modia duodecim. Diaconus de his omnibus modia quinque, uinum modia sex. Subdiaconus modia tres, uinum ;» modia quattuor. Ad uestimenta presbyteri solidos quinque ; diaconus solidos duos ; subdiaconus solidum unum. Cucullum

nemo illorum portet. Hymnos tamen in memoriam antiquae consuetudinis in laudibus, matutinis, prima, tertia, sexta, no-

na, uespera et completorio, quae omnia ad horam debitam ex55 hiberi decreui, cantarent. Et quia sine aliquo id fieri magisterio posse desperaui, unum inibi prefeci presbyterum honorabilem nec ministerii sui expertem, preter illos tres, ita decreui, ut aut obeunte illo aut decreta facere contempnente, alter ab episcopo Veronensi loco subrogaretur illius ; quique his om6o nibus, ut continetur superius, non per uineas et campos, sed per mensuras dispensatis, quod remaneret, haberet ; in preclaris uero festiuitatibus illos quinque secum faceret comedere, eisdem cibis et potibus quo seipsum habundanter pro posse eosdem reficiens. Quibus tamen diebus lectionem de65 cernimus ad mensam habeant, et post cibum quod monachi cantent. Summopere uero... 42 inhiberet] -et is ras. L comedere ras. unius Jit. LL

46 segallum Ba//.

51 cocullum L

63 pos!

DE NVPTV CVIVSDAM ILLICITO

CONSPECTVS SIGLORVM I Ball.

Lao, Bibl. mun., 274, f. 82-84Y. BarrEniN: P. et H., Ratherii opera, Verona, 1765, p. 423-430.

DE NVPTV CVIVSDAM ILLICITO EIVSDEM RATHERII 1. Supra dorsum meum. fabricauerunt beccatores, cum Psal- PL mista proclamet, Apostolus quoque : Non solum qui faciunt $67 sed et qui consentiunt facientibus, digni sunt morte, mea mihi

; oneratissimo cum superabundent, alienis supra modum pon- PL deribus infelicissimus grauor. Hac itaque duplici anxietate 568 constrictus, Iohannem nostrae Ecclesiae doleo filium quandam, ut fertur, in Quadragesima suo despondi fecisse filio puellam, nocte duxisse Dominica, inlegalitate scilicet, ut et PL 10 Pedreuertus noster antea fecerat, duplici. Cum quilibet filium 569 suum ad clericatum adducit, uidetur quod, uti et facit, illum

seculo auferat et Domino tradat. Vnde cum antea lege ipsa deberet uiuere qua uiuit respublica, postea uiuere lege incipit canonica et uti primitus ad reipublicae pertinebat prefectum, 15 ita post ad Ecclesiae attinet prelatum, hoc est, episcopum legaliter institutum. Quod cum ita sit, qui filium suum Ecclesiae mancipat canonice Domino militaturum et postea seculare illi adquirit coniugium, perspicue cernitur, quod eadem manu eum Domino auferat, qua illum Deo ipse tradiderat, et ablaz0 tum Ecclesiae reddat — proh nefas! — curiae. Non suscenseat igitur qui hoc facit, suggero, Deo, si ille ei ex his, quae misericorditer illi concessit, aut ui tempestatis aut importunitate cuiuslibet potestatis uel in hoc seculo uel in futuro aliquid aufert ; cum si aliter, loquar ut ita, hoc Deus facere

25 nesciret, exemplo ipsius discere posset, quasi utique diceret : '""Tu mihi abstulisti quod dederas, ego tuo exemplo tibi quod

dederam

tollo."

-

2, O uero insatiabilis, quanta tibi non pudet, quam inlegalia, quam turpia, quam inhonesta contra Deum quoque com3o mittere generis humani cupiditas ! Cum enim clericus quilibet ideo uocetur,

quod de sorte sit Domini,

id est, ad partem

pertineat Dei, quam bonus ille pater est, quam filii dilector, qui pro tribus uineae campis eum de sorte auferens Dei, reddit huius seculi potestati, consequenter enim et diaboli; ille enim 3; a Domino Princeps huius mundi uocatur, non uero celi et terrae,

maris et omnium quae in eis sunt, sed malignorum hominum, qui diligentes utique mundum magis quam Deum, fruuntur temporaliter eo, perdituri quod eternaliter debuerant possidere in celo, seruientes utique diabolo magis quam Christo. 4o Esto uero uterque illorum hoc ideo fecerit, quod in comparatione mali meliusfore percensuit, ut uni coniungeretur quam 2 Ps. 128, 5.

3/4 Rom. r1, 32.

35 Ioh. 16, 11.

B superhabundet I, 8 in oz. Ball. Deus hoc Ba//. 34 pr. enim oz. Ball.

20 succenseat Ba//.

24 hoc Deus L :

PL 57e

I40

DE NVPTV CVIVSDAM ILLICITO 2-4

per plures magis mortifere uagaretur. Sed in hoc iste, de quo lugubris noster est sermo, alterum precedit in scelere, quod hoc in diebus sanctae inchoauit Quadragesimae, perfecit 1n 4; Dominica

nocte,

quod ille hoc

ut illud patraret

elaborauit

occulte, iste uero quod tam manifeste hoc — proh nefas ! — fecit, ut neminem istius ciuitatis latere ualuerit. Ideo igitur hoc nobis silentio suprimi non debere uidetur, quia si inreprehensum relinquitur iure factum omnino uidebitur. Nullus ;» enim dubitabit exemplum inde capere, quod compererit neminem uituperasse. i 3. Fecisse hoc, mirum

dictu !, et alius quidam, qui in alio

nostro opere suppresso uocabulo uerborum contortor, legum uocatur distortor, narratur, dum cum ceteris utique legum55 latoribus sibi dictum audire potuerit sepe : D2/igite tustitiam, qui iudicatis terram, et lex, ut remur, contineat nulla, quod

res semel alicui legaliter data auferri ab eo debeat aliqua sine iusta querela. Querelam uero ipsam cum aut culpam fore aut necessitatem ratio innuat aliquam, uersantibus et reuersan6o tibus omnia nobis, Deus esse probatur, illata cui iniuria cernitur ista, in quo utique nec culpa inueniri nec ualet necessitas comprobari. Pascit enim omnia, nedum sors sibi specialius delegata perire possit inedia. Melius profecto fecisset, si ad Domino famulandum de sua facultatula opem illi, ut filio pater 6s debitor

erat,

tulisset.

Pepulisse

tamen

post

fertur

idem,

eandem nolens ei tribuere stipem. 4. Et heu, quam graue crimen, quod etiam criminoso moriente non potest finem accipere! Verbi gratia, si alterius agrum quilibet inuadat iniuste, sicut sepe solet, illum eadem

7o iniustitia relinquat filio suo, suus iterum qui sequitur suo, ita usque in finem uasore fuerint per finem accipit illius, nisi tunc primum 7; Hoc

eodem

modo

seculi omnes faciant qui ab illo primo insuccessionem alterutram deducti, quando qui prius agrum illum seminauit, iniustitia, quando finem omnis accipiet creatura? cum

omnes

nouerint,

quia

omnis,

qui

preter uxorem legitimam coit, aut fornicationem aut adulterium facit ; presbyter uero aut diaconus uxorem legitimam non posset habere ; si filium de ipsa fornicatione uel, quod peius est, adulterio genitum facit presbyterum, ille alterum 8o de se similiter genitum facit presbyterum, ille iterum suum, suum alter iterum ; pullulans illud usque in finem seculi taliter 53 cf. Ratherius, Qual. coni. 581.

55/86 Sap. 1, 1.

46 occulte L, : occulto Ba//. 50 50:7 enim : non add. Ba//. suo proprio zz ezzend. Ball. 69 inuadat L : inuadit Bz//. L *1 faciat L corr. L? 42 pos! inuasote ras. 4 i. IL 81 pullulans L : paululans Ba//.

53 supptesso L : 10 suus Ba//. : suo *6 cogit L corr. L*?

PL ye:

DE NVPTV CVIVSDAM ILLICITO 4-6

I4I

adulterium cuius est, nisi illius qui illud primitus seminauit ? Quocirca monendi et obsecrandi fratres, ut quia cohiberi, proh dolor !, a mulieribus ualetis nullo modo, filios de uobis

85 generatos dimitteretis saltem esse laicos, filias laicis iungeretis, ut uel in fine saltem uestro terminaretur et non usque in finem seculi duraret adulterium uestrum. 9. Dicis econtra : F2liws non portabit iniquitatem patris, et

PL 572

cetera. Nos e diuerso : Ego sum, ait, Deus fortis, zelotes, qui

go w1sito ?niquitatem patrum 1n filios, et reliqua. Duas enim has

quasi discordantes Domini sententias tractans beatus Gregorius, in quarum una continetur : Filius «on ortabit iniquitatem patris nec pater filii ; alteram ubi habetur : Ego sum fortis Deus, zelotes, qui uisito iniquitatem patrum in filios usque 95 1n quariam et quintam generationem, ex hoc quod sequitur, id est, In his qui me oderunt, ita eas ad concordiam ducit, as-

serens utique quia, si non concordat mala uoluntas filiorum malae uoluntati patrum suorum, sicut non concordauit utique uoluntas apostolorum uoluntati parentum suorum; nihil roo Obest malignitas malorum patrum benignae uoluntati bonorum filiorum. Si uero eadem faciunt filii, quae patres Deum odio habentes

fecerunt, non solum pro sua, sed etiam pro

patrum nequitia dampnabuntur et patres ipsorum non solum pro suo peccato, sed etiam pro filiorum, qui patrum secuti 10; exemplum eadem, quae patres fecerunt, agere non destiterunt, habent, reor, iuste puniri. O utinam itaque tu domina, cui tam bonus frater tanta bona dimisit, hoc antea cogitasses, et filiam ipsius illius bonis benedictam uni bono dedisses laico, et

finem ipsius imposuisses peccato ; quod quousque durabit iro infinitissimis elemosinis uix poterit, sapias, expiari. Dicente autem quibusdam domino : Veh wobis, Scribae et Pharisei hypocritae, quia decimatis mentham et anetam et cyminum et reliquistis quae grauiora. sunt legis, vudicium et misericordiam et fidem, utinam super corpus fratris tui die noctuque pluuia 11; caderet, quod tu studiosissime procurasti ne fieret ; et iste humor

tam noxius, tam sordidus, tam fedus animam

illius

non tam grauiter affligeret, sordidaret, inquinaret atque torqueret.

6. Prescriptos igitur et omnes, qui in tali scelere aut Qua120 dragesimam aut ieiunium precipuum aliquod aut noctem Dominicam aut festiuitatem ullam preclaram se recognoscunt

88 Ezech. 18, 20.

89/90 Exod. 2o, 5.

96/98 Gregorius, Moralia 15, 31.

83 cohiberi L : prohiberi Ba//. |86nonusqueL :nusquam Bz//. — 89zelotisL 94 zelotis L, 108 benedictam... dedisses scrzps? : benedicta tam uni boni dedisses L benedicta tamen uni bono dedisses Ba//., nonnibil deesse suspicatus Ach. — 112 mentem L

PL 575

142

DE NVPTV CVIVSDAM

ILLICITO 6

uiolasse, mecum, qui utique hactenus dum non restiti consentiens fui, quadraginta diebus moneo, penitentiam agere, ita uidelicet ut si ceteri fideles reficiuntur tertia hora, nos sexta ; 125

130

si illi sexta, nos nona ; si illi nona, nos usque ad uesperam ieiunemus. Ab elemosynis uero secundum posse faciendis minime cessemus ; nec tamen propter hoc nos iustificatos inde saltem credamus. Non est enim tale facinus, quod leuiter possit emendari. De Dei tamen misericordia minime desperemus: Nescit enim, ait quidam, homo, utrum odio an amore dignus sit, sed omnia in futurum seruantur incerta. Quod si hoc, ut suspicor, immo certificor, respuitis et mecum ieiunare non uultis, et

155

aut ego uos excommunico temporaliter aut Deus uos dampnat eternaliter, intersit uestra nec ulla mea sit culpa. Inde similiter ad penitentiam te paulo superius allocutam inuito ; expedit enim tibi et forsitan proderit fratri. 130 quidem

Bz/.

PL 574

SERMO DEMARIA ETMARTHA

CONSPECTVS SIGLORVM L M Ball.

LAoN, Bibl. zun., 274, f. 64-70v. MÜNCHEN, Bayer. Saatsbibl., Clm 6340, f. 40-43. BarLrRiNI P. et H., Ra£Perii opera, Verona, 1765, p. 636-644.

EIVSDEM

V^

IO

RATHERII

DE

20

ET MARTHA

1. Reminisci utinam dignaremini, fratres, preterita sanctae Dei genitricis Mariae sollempnitate, id oris nostri obsequium uestro persoluisse collegio, quo ex euangelica lectione monstraremus non minus beatae Dei genitrici illud conuenire, quod eius ita est prolatum in fine : Maria optimam partem sibi elegit, quae non auferetur ab ea, quam ei, cui hoc uox ipsa depromsit Dominica. Cumque ex eadem euangelicae serie lectionis uestrae filiationi nostrae facundiae, quod potuit, protulisset inopia, quasi nil prolatum fuisset austeri, ita incommotos uos (pro nefas) omnes, consideratis quorundam uultibus, uidi. Nihilillic lacrimarum est uisum, nulla suspiria, pectorum contusio sonuit nulla. Verissime

15

MARIA

uerum

PL 749

tunc constitit fore,

quod Augustinum legimus non semel dixisse, quia uidelicet : Nisi ardeat qui docet, accendere auditorem minime ualet. Simulque illic dum considerauimus, nos non multum amari, et ob hoc uilipendi, illud uerissimum perpendimus fore Gregorii : Difficile est ut, quamuis vecta bredicet, doctor, qui non amatur, libenter audiatur. Itemque : Cuius wita despicitur, restat wt et $redicatio contempnatur. Isti attamen nostrae querelae illud ad Prophetam, longe quamuis incomparabiliter, dictum uidimus conuenire : Domus Israel nolunt audire te quia. nolunt audire me ; et illud Domini : S? serymonem meum seruauerint, el uestrum seruabunt. Nos, etiam ait ille, ad cuius estimationem

25

non possumus aspirare, 40s, inquam, ait, quid swmus ? Nec conira nos est murmur uestrum sed contra Dominum. Cum enim in innumeris (pro dolor) simus reprehensibiles, dum non uituperat quis uestrum, quae fuerant iure in nobis carpenda, sed carpit iure laudanda,

30

35

probat se hoc agere, non iustitiae di-

lecto, sed odio illorum quae nollet audire ullo modo. O autem, qui tales in uobis existunt, utinam tam captiose intenderent seria quam auide a nobis prolata intendunt non modo inutilia sed etiam nociua, et tam animarum suarum profectum quam illarum intendunt, dum coniuentes utique illis loquimur, dampnum. 2. Sed iam nunc dicendum quid a nobis illic fuerit dictum. Vt ante nos sepius fuit prolatum, duae in his duabus matronis

6/7 Luc. 10, 42. Reg. past. 1, 8, 45. 23/24 Ioh. 15, 20.

18 Augustinus, Ip psalz. 103, 2, 4. 18/19 Gregorius, 19/20 Gregorius, In euang. 1, 12, 1. 22/23 Ezech. 5, 7. 25/26 Exod. 16, 7-8. 32 cf. I Tim. 6, 9.

4 euuangelica M 7 elegit sibi L. corr. L! 9 pos! lectionis ras. 14 Jt. .M 12 lacrimae L corr. L! 13 uirum L corr. L! 18 quamuis] quam L corr. L! 23 seruauerint M L : seruauerunt Ba//., Vulg. 29 dilectione Bi//. Laon. 33 nociua M L Vulg. : noxia M? Bail. 3? duae M L : duo Ba.

PL 59

146

SERMO DE MARIA ET MARTHA

2-3

sunt uiuendi genera designata, unum quod ab actu dicitur mpakÜucjv, hoc est actuale, alterum quod a uisu uel otio 49 Ünopucjv, id est, contemplatiuum, uocatur. Nimirum enim nemo amplius uidenda interius exaggerat quam qui ab opere amplius cessat. Hos autem duos ritus uiuendi cum, ceteros secuti, duas has beatas significare dixissemus sorores, innuit illarum deuotio 4I

uerissimum

fore, cum

una

safagere, id est,

studere uel laborare, dicta sit circa frequens ministerium, id est, non quod tunc primitus inceperit, sed actitandi frequentia in morem conuerterit, scilicet ut Domino, uti multimode fecerat, de sua facultatula ministraret ; altera pedibus assidere Domini maluisse narretur, non illa o£zosztate tamen, quae

5o ?nimica est animae, sed illa, de qua clamat per Psalmistam Dominus ipse : Vacate et widete, quoniam ego sum Deus, sedula uero et hec, ut illa in ministrando, ita in audiendis quae de

ore procedebant Dominico. Et reuera nemo in ecclesia nisi hec duo agit, cum quod debet facere facit. Nullus hic fornicationis 55 locus, adulterium procul, ebriositas longe, falsitas nusquam,

et, ne in infinitum nostra procedat locutio, omnis a talibus abest prorsus nequitiae plenitudo. Sed unum secularibus, alterum

congruit spiritalibus, unum

illis, qui sunt audituri

:

Venite, benedicti Patris met, percipite regnum quod uobis 6o paratum est ab origine mundi, quia esuriui, sitiui, hospes fui, infirmus, et in carcerem (in membris tamen hec omnia meis), et similia multa perpessus, et a uobis sum releuatus ; alterum eis qui iam in ipsis et cum ipsis audierunt apostolis : Amen dico uobis, quod uos, qui reliquistis omnia et secuti estis me, in 65 regeneratione cum sederit Filius hominis in sede maiestatis suae, sedebitis et uos super sedes duodecim iudicantes duodecim tribus Israel. 3. Quid modo, fratres ? Istis taliter constantibus, nullus intra septa quattuor istorum inuenietur murorum, qui tun7o dere iure debeat pectus, suspirare, gemere ? Vbi sunt ergo mei consimiles ? Hic non auditur de illis, qui aliter agunt, alia sors,

; ^

conditio alia (quam possit tamen suspicari scelerositas nostra), nisi : Discedite a me, maledicti, in ignem eternum, qui paratus est — non hominibus sed — diabolo et angelis eius, scilicet uel his qui cum eo de celis ruerunt, uel his qui ei in hoc seculo assiderunt ; angelus enim quasi aggelus — id est, iuxta stans

38 cf. Cassianus, Con. 21, 34, 4. 44/45 Luc. 10, 40. Regula 48. D1 Ps. 45, rr. 59/61 Matth. 25, 34. ?73/*4 Matth. 25, 41.

49/850 cf. Benedictus, 63/67 Matth. 19, 28.

38 sunt exp. M : diximus add. in marg. M? 41 ab oz. L add. L1 44 ilarum LL 66 duocim M corr. M? 69 quatuor L "1 *6 aggelus] angelus L corr. L1

corr. L* 58 illi M corr. M! quis L corr. I? taliter Ba//.

PL 751

SERMO DE MARIA ET MARTHA 3-4

.8o

147

— dicitur, qui idem utique quod isti iam dicti felices Deo, hoc miseri illi exhibuerunt diabolo, ministrantes utique illi quod querebat, hoc est, flagitiorum acta multigena, assidentes iugiter ei, et suggestiones eius libentissime amplectentes et opere exequentes. Nullus talium Mariam, nullus immitatus est Martham, nullus Liam, nullus Rachelem duxit uxorem, nemo talium unam illarum dilexit, alteram tolerauit, id est,

85

amore Deum uidendi bona, quae potuit, fecit. Eat ergo qui uolet, et mihi, si ualet, quod Deus non promisit, sperare persuadeat, hoc est, ut perpetrans mala, recipiam bona; et nec, ut Martha, Deo deseruiens actualiter nec, ut Maria, illi

9o

assidens contemplanter, premium illis solis, qui unum eorum fecerint, expectem promissum, cum econtra ille proclamet : Omnis arbor quae mon facit fructum bonum — utique unum illorum quem aut Maria fecit aut Martha — excidetur et in ignem mailtetur ; et de cogitatione solum inutili ueh nobis ipse promittat, de otioso uero saltem sermone rationem in die

iudicii reddituros nos-dixerit quoque. Et cum, circumspecta 9 I istius

multitudine

ambitus,

nullum

istarum

imitatorem

hic

inueniam prorsus, me quoque loquendi ut statum proprietatis causa hic mutauisse non disconueniat multum, cum, ut dixi, uero illarum istic emulatorem inuenire ualeam nullum, illa-

IOO

IO

5

IIO

LI

^

rum exortem me cernam pre omnibus quoque, continere me hortetur ab eo qui me uexat, inutiliter quamuis, pauore. Nam me non eo beatum confido futurum, uitium propter hunc scilicet abdicans nullum, licet in poena semper mea sit conscientia, utpote rei dicit fore Scriptura. 4. Et eheu, quam non dissimilis ego Siculo illi tali in sorte tyranno ! Cum enim eo, quo indignus attollor, officio debitorem me utriusque fore non nesciam ritus, id est, ut et Domino in membris suis, hoc est, sanctae matris Ecclesiae, debeam,

filiis, ministrare, ob hoc tamen a contemplando eo numquam cessare, sed i4 lege eius meditari die ac nocte, et neutrum horum me perspiciam agere, sed econtra non me solum, sed et omnes mihi comissos, precipue uere magis necessarios, corrumpendo, eum die noctuque (quamuis in eum nulla cadat passio) ad iracundiam prouocare, quid de me dicere, quid ualeo cogitare — et (ut, turpia subsidens, honesta solum, prohibita licet, depromam) si in lege Dei, ut debitorem me 78 cf. Remigius, In Mart. Cap. 2, 65, 18. 81/82 cf. Augustinus, Contra Faustum 22, 52 ; Gregorius, Moralia 6, 57, 61. 82 cf. Gregorius, In Exzecb. 2, 9-10. 90/92 Matth. 7, 19. 92/94 cf. Mich. 2, 1 ; Matth. 12, 56. 102/103 Sap. 17, 10. 109 Ps. r, 2.

*? ide M idem M* ras. 2 litt. M 99 quoque oz. M : Ball. 104 ego oz.

?8 diaboli L 85 ualet] uolet L corr. L1 91 pos fecit ne cernam M L corr. M! post omnibus : ipsum adg. M* quis Bz//. 100 inutiliter] riualiter.Ba//. ^ num me enim L add. L! 105 quo i5 ras. .M?

PL 752

148

SERMO DE MARIA ET MARTHA 4-5

fore non nescio, die (non? meditor

quam tum ? (primo 120 etiam

et nocte, Catullum

num-

antea lectum, Plautum quando iam olim lego neglecMusicam quando sepe rogatus expono cum nequeam aritmetico scilicet cassatus auxilio) ? Milites quando meos ad prelium ob Cesaris cogo preceptum ? Quando

illos mitto uenatum ? Hic enim nullum colludium, nulla con-

ceditur requies, sed absolute beatus ille asseritur esse qui in lege Dei meditatur die ac nocte. O sed miserrimus ego qualiter in talibus et (pro dolor) detestabilioribus in infernum uiuens 12; descendo, id est, non ignorans quod in infernum ob talia, si

remota pietate iudicer, absque dubio pergo ! Cum uero neque laicos meos neque clericos safagere circa frequens, id est, usitatum,

Domini

uideo munisteriwm,

si quidem

illos opera

Christianitatis non exequi, istos canonice legi usque ad 130 nuptum publicum penitus cerno auersos, neque monachos PL meos contemplandi Deum amore a seculi actibus se facere 755 alienos uelle ullo modo itatenus cerno, ut insuper istum, cui adstamus, anachoritam transistoria considerem non penitus abdicasse ; ubi Martham, ubi sororem eius Mariam, ubi Liam, 135; ubi miser habeo Rachelem, cum a me infelicissimo de uobis

omnibus requisiturus in die iudicii sit Dominus, utpote de commissis ouibus, rationem ? Vbi ille postremo in his edibus diaboli est supplantator, qui, dum unam, id est, contemplatiuam, desiderat, utrasque sortitur, sic Christo utique mi:4o nistrando transiens per bona temporalia ut non amittat eterna ? 9. Austera nimium hec atque a nobis inuenta cauillatoribus possent (qui nimium habundant) nostri uideri, nisi austeriora in dictis hodie hausissemus Gregorii. Qualia uero sint et ista 14; et illa, utinam sensus nostri capere atque discernere utiliter ualuisset duritia. Vt enim ille nostram denotans ait cohortem. Cum repente conati fuissemus docere quae magis meditatione quam opere didicissemus, et hoc agere opitulatione alterius cuiuslibet gestiremus, incidimus in illum de euangelio ipsius 150 sermonem,

ubi, uisa ciuitate Hierusalem,

refertur Dominus

fleuisse atque excidium illius denuntiasse. Quem si cui non piget totum percurrere, ualens omnino perpendere utrum illi lugendum sit necne, nobis desinat suscensere. Considerata

126/127 Luc. 1o, 40.

136/13? cf. Benedictus, Regz/a 2, 6.

150/151 cf. Luc.

21, 6-24.

116 non :s4pp/. Ball.

117 5o:; numquam

ras. ? Jif£.

119 cassatus] cassutus M corr. M?, oz. in lac. Ball.

M L corr. M? 132 pos; insuper ras. 2 /i/zg. M 143 nostri M L : nostris Ba//. 146 ut] ubi Bz//. desinuat IL, suscensere M L : succensere I?

M X ante M corr. M*

130 nubtum M

aduetsos

133 adstamus 7n corr. M1 149 euuangelio M — 163

SERMO DE MARIA ET MARTHA 5

I49

nempe ego tota sermonis eiusdem serie, dum f/4s eam con155 templor aloes quam mellis habere, coepi satagere an inibi aliqua consolatio inueniri ualeret, quae titubantem formidine (quamuis inutili quia inconuertibili) animum refoueret. Quippe cum peruenissem ad illum trementissimus locum, ubi habetur ita descriptum : 1600 Vmnde curandum mobis est et cum magnis cotidie fletibus cogitandum quam seuerus, quam liber, quam terribilis sua in nos opera requirens in die nostri exitus princebs mundi huis ueniet, si etiam ad Deum carne morientem uenit et in 1llo suum

aliquid quesiuit, in quo inuenire mil potuit. Quid itaque nos 165 miseri dicturi, quid acturi sumus, qui innumera mala commisimus? Qwid requirenti aduersario et multa sua in nobis inuenienti opera dicemus, nisi solum quod. nobis est certum refugium solida spes, quia unum cum illo facti sumus in quo brinceps huius mundi et suum aliquid requisiuit et inuenire minime 170 potuit, quoniam solus est inter mortuos liber ?.Et a peccati iam seruitio ueraci liberate soluvsmur quia ei, qui uere est liber, unimur. Constat enim, nec negare possumus sed ueraciter fatemur, quia princeps huvus mundi habet im nobis multa, sed tamen mortis nostrae tempore iam nos rapere non ualet. quia 175 etus membra effecti sumus, in quo non habet quicquam. Istud dum hausi putaueram deceptissimus mihi non modice suffragari, cum magis ille hoc de se suisque diceret similibus ; sed dum sequentia legi, idem mihi contigit, quod solet sepe contingere. Nam cum audio gaudium esse in celo super uno 180 feccatore quam supra nonaginta nouem iustos, si absolute hoc, ut hic est positum, diceretur, ad me putarem aliquid pertinere. Sed dum additur $enitentiam agente, quantum nigrum ad candidum, tantum hoc attinere ad me cerno, penitentiam num-

quam agentem semperque penitenda coaceruantem misellum. 18s Ita et hic dum idem infert sanctissimus doctor et dicit : Sed

quid prodest, si fide illi vungimur et ab eo moribus disiungimur ? Ipse enim dicit : Non omnis qui dicit milu, Domine, Domine,

intrabit in regnum celorum, sed. qui facit uoluntatem Patris met, qui in celis est, ipse intrabit in. regnum celorum, a non iure 190 pauendo me prorsus extraneum cerno. 154 cf. Iuuenalis, $27. 6, 179. 155 cf. Eccle. 37, 16. 160/175 Gregorius, In euang. 2, 59, 8-9. 168 cf. Ioh. 14, 30. 170 cf. Ps. 87, 5. 173 cf. Ioh. 14, 30. 179/180 Luc. 15, 7. 182 Luc. 15, 7. 185/189 Gregorius, In euang. 2, 39, 9. 187/189 Matth. 7, 21.

185 inibi] -n- 7» corr. L! : ibi Ba//. 188 tremendissimum Bza//. 159 describtum M . 160 flectibus L corr. L 1064 inueniri M corr. M! 165 aucturi L 170a oz. L add. L^ 171 qui uere est iz ras. L.! liberi L corr. L! 176 hausi] Pauli Ba//. ^ pos? hausi ras. 9 Ji££. M — 184 pos/ numquam ras. 2 /;f. L 185 post dicit ras. 1/i. M — 186 moribus M e/ Greg. : motbi L

PL 754

I50

19 I

20 o

SERMO DE MARIA ET MARTHA 6

6. Quae est autem uoluntas Patris, nisi quod aut Martha aut faciebat soror ipsius Maria ? Nil quippe nobis aliud precipitur, nisi ut aut ministremus Christo in membris suis ipsius aut assideamus Christo in contemplanda uoluntate ipsius. Inde aliquid si neglegimus, suspiremus, plangamus, pectora tundamus, penitentiam agamus, frequens ministerium Dei aut repetamus aut uacantes orationibus et desideriis celestibus a pedibus benigni Iesu nullatenus diuellamur, donec ad illud unum quod: solum est necessarium perueniamus, hoc est, eundem, qui nobis solus sufficit, Deum. Dicis econtra (sic

enim est consuetudo dicendi humana) : "Licet non tanta quanta debeo faciam bona, facio aliqua, et perfecte in Deum credens spero quae Deus suis fidelibus precepit speranda." O utinam hec duo fiderem te, frater, habere, certus profecto de 205

210

2l ^

tua essem salute, uidelicet ut et in Deum perfecte crederes et illa tantummodo quae precepit speranda sperares. Dicit uero Psalmista : Spera in Domino. Respondes "Spero." Fac bomitatem, sed adicit ille. Si ergo speras in Domino, fac, suggero, bonitatem et non inaniter speras, promitto. Dicente enim Iacobo : Quid rodest, fratres, si fidem quis habeat, opera uero

non habeat? Numquid poterit sola fides saluave eum ?, una sola audire ista potes sententia : si perfecte credis in Deum et aliud non speras quam quod ille te sperare precepit, uidelicet si opera habes bona, consequenter enim de remueratione, si tamen perseueraueris, non est tibi opus dubitare perpetua. Quae sunt autem bona opera, nisi illa quae ex caritate pro-

PL

cedunt ? Quam solam si non habes, nec in fide, dico tibi, con-

5

fidas, nec quod suis promisit Deus fidelibus speres. F7des enim si non habeat opera, mortua est in semetipsa, et : Spes non confundit, quia caritas Dei diffusa est in cordibus nostris per Spiritum sanctum qui datus est nobis. Si ergo caritatem in corde non habes, spem inutiliter habes. Si Spiritum sanctum non habes, Christi non es. Dicitur enim : S? qwis Spiritum Christi non habet, hic non est ejus. Quam uero habet erga Deum saltem 225 tunc temporis quilibet caritatem, cum, ne dicam diligere, saltem timere eum nullatenus probetur, dum eo presente non timet adulterium (ut hoc solum ex innumeris proferam) perpetrare ? Si enim presentem in eum non credit, quomodo in eum, nedum dicam perfecte, saltem aliquantulum credit ? Si 230 autem hoc credit, nonne Deo perspicue rebellis existit, in cuius 199 Luc. 10, 42. 207/208 Ps. 356, 5. 210/211 Iac. 2, 14. 216 cf. Matth. 10, 22. 218/219 Iac. 2, 17. 219/221 Rom. 5, 5. 223/224 Rom. 8, 9. 193 suis oz. M 198 Iesus M 206/209 dicit... promitto oz. LL 208 adicit M?:dicit M — 209 et non inaniter 7n ras. M? 211 nunquid L 212 audiri ita potest Ba//. 217 sola L 220 condibus M corr. M! 222 inutiliter habeas L 228 credidit L

SERMO DE MARIA ET MARTHA 6-7

I5I

conspectu perpetrare tàm foeda miser et sui interemptor ipsius presumit ? Quid ad hoc nostrum aliquis dicit ? Perit, dico, perit, ad eius ilico misericordiam uere penitendo nisi forte confugit. Recentiora enim citius quam uetustiora uulnera usus

235 docet curari, quod innuere scilicet probatur qui dicit :Sol non occidat super iracundiam uestram. Mea forte hec quis dicat existere,

quae

lacobus

dicit

et Paulus,

suntne,

karissimi,

mea ? *. Sed ne forte ad desperationem me uos dicatis uelle 24o compellere, fateor quod non solum Martham sed etiam quae optimam elegit partem, si uultis et quandocumque uultis, imitari ualetis cum adiutorio Dei Mariam. Illa enim qualis fuerit antea, sapitis, si tamen sapienda cognoscitis. Qualis uero per Dei misericordiam facta sit agnoscere, si libet, uale-

245 tis, neque de uobis id quoque fieri posse desperare quomodocumque debetis. Fac, itaque, dico, quod fecit et spera quod meruit. O quam uero nullum talium usquam putarem desperatissimus gentium me ipsum considerans esse, si non promissum tenerem : Ecce ego uobiscum sum omnibus diebus usque ad 250 consummationem. seculi. In quibus enim est nobiscum, nisi in his quos de suis habet nobiscum ? Si non est enim mecum pro mea malignitate, est mecum pro illius, qui mecum est, bonitate. Sic enim promisit dicendo : Vb duo wel tres congregati fuerint in nomine meo, ibi sum in medio eorum. Quod 25; utinam et diabolus non potuisset de suis nobiscum conuersantibus dicere; profecto enim nulli nostrum probaretur Deus dixisse : Propterea uos uerba Dei non auditis, quia ex Deo non estis; et utique illi neque surdi neque absentes erant quibus hoc dicebat, sed uoluntate aberant, odio surdescebant, PL 260 dum his, quae dicebantur, consentire nolebant. Quod etsi 756

ammiranda, amplectenda, et glorificanda est patientiae longanimitas Dei, tremenda tamen propter illud quod de ea dicit Apostolus, nec irritanda, nec ad iracundiam prouocanda,

roganda uero et importunissime suplicanda. Ex se namque 26; metitur Deum qui, postquam eum grauissime offendit (ut nos miseri sepe), timet ad illum laudandum accedere ; procul dubio enim ita et ipse dedignaretur ab eo, qui eum dehonestasset eadem hora laudari. Sed non faciendum suadet qui dicit : 52

235/236 Eph. 4, 26. 258 Ioh. 8, 47.

249/250 Matth. 28, 20. 201/262 cf. Rom. 2, 4-6.

253/254 Matth. 18, 20.

257/

268/269 Eccle. 1o, 4.

233/234 ad eius... confugit M : nisiforteilico ad eius misericordiam uere penitendo confugit L 234/236 recentiora... uestram oz. L add. in marg. L? probatur scripsi : probat ML 242 cum... Dei om. M add. in marg. M? 248 consideran M corr. M? 25? Deus] Dominum Bz//. 259 dicebant M corr. M? 263 iraex se] exe L 264 duplicanda L corr. L? cundiam 75 ras. L?

I52

SERMO DE MARIA ET MARTHA 75-8

ascenderit super te spiritus potestatem habentis — id est, ille 27» domini qui Saulem uexabat preualescente uidelicet tibi ipsius usque ad mortiferum consensum callidissima suggestione — /ocum tuwm ne dimiseris — id est, illum statum bonitatis, in quo tunc eras, quando in facinus illud quod illi tibi suggessit cecideras, ne reliqueris — subiungens cau27; sam : quia curatio, inquit, (id est, penitentia uel Dei clementia) cessare faciet delicta. Vnde et egregie Augustinus [ut Augustinus] : Omnia, ait, quae timentur rationabiliter dechimaniur. Deus autem solus ita timendus est ut ab ipso ad ipsum confugiatur — cum utique cuiusmodi impatientiae nos sumus 28o si Deus fuisset, iam olim nos (heu dolor) miserrimos aut tellus hiscens gluttisset aut ignis de celo ruens uorasset. Ex infantissimo uero Deum metitur, qui putat eum adeo pium ut non curet quantum a quouis ledatur, sed absque satisfactione debita non solum ueniam sed etiam premia inmeritis largiatur. 28; Sj enim ita esset, amatorem mali Deum existere opinari homo, falso licet, ualeret. At iustum iniustitiam diligere non consequitur posse. 8. Consiliarium sed ad hoc habemus perutilem ita dicentem : De jropiatu peccatorum moli esse sime metu et ne adiicias 290 peccatum super peccatum dicens : Misericordia Dei magna est, multitudini peccatorum meorum miserebitur, misericordia enim et ira. ab 4llo et in. peccatores respicit ira illius. Itemque : Da misericordiam iusto et ne suscipias peccatorem, quoniam el Altissimus odio habet beccatores et misertus est. benitentibus et 295 peccatoribus reddet windictam, custodiens eos in. die windictae. Rursumque : Benefac humili et nom. dederis impio, prohibe panes ilh dari ne in ipsis potentior te sit, nam duplicia mala inuenies in omnibus bonis, quoniam et Altissimus odio habet peccatores et amps veddet uindictam. O quam ergo sine metu 3oo peccator debet existere, si ita est, uel ad modicum, nullus, ne-

dum nostri consimilis ullus. Sapientiae sed pretitulatur liber qui hoc continet ipse ; uidendum ei si possit aliquid, quod non sit credendum, inesse. Ipse uero est Sapientia, qui in euangelio dicit : Ego swm ueritas, cumque fuerit concessum non 305 posse, inferat quod potest ueritati contrarius tantae. Dictu uero mirabilius aliquid utrum possit existere, dicat qui uolet. 232 Eccle. 10, 4. 215/276 Eccle. 10, 4. 289/292 Eccli. 5, 5-7. 292/295 Eccli. 304 Ioh. 14, 6.

217/219 Augustinus, In psalz. 70, 5,5. 12, 3-4. 296/299 Eccli. 12, 6-7.

269 habentes L corr. L? 270 domini] Dei spiritus mali supp/. Bal/. 274 reliquetis M? L'! : reliqueras M reliquitis LL 246 gregie IL ut Augustinus sec/usi 279/281 cum utique... uotasset oz. M 286 at] ad L 289 adiicias L (-ii- n corr.) : aditias .M 290 dicens oz. M add. M* 297 dare M corr. M? 301 pretitulatur M L : particulariter Ba//. cumsimilis L

PL 757

SERMO DE MARIA ET MARTHA 8-9

153

Nam cum tam publice nobis resultet omnium pene contradictio uestrum, non desunt tamen ex uobis qui dicant : "Quare talia et talia fieri consentit episcopus ?" Ad quod responsum 310 reddere non immoramur, precipiente in persona Timothei Apostolo nobis atque dicente : Argue — id est, reprehende — obsecra — hoc est, in amore Dei contestare et roga — increpa — id est, etiam conuiciis, excommunicationibus,

uerberibus,

si competit, quoque, non neglecta uero caritate, commissos 315; fatiga. Dum reprehensio iure reprehendendorum nostro nil facta proficiat ore, obsecratio nec nostri nec Dei respectu quicquam obtineat, ad increpationem si fuerit uentum, penitebit, sero licet, alicui (iure fatemur) utillimum, se dicentis

olim non attendisse consilium : Noli querere fieri iudex, nisi 320 «aleas uirtutem inrumpere iniqitalis, ne forte extimescas faciem PL potentis et bonas scandalum 1n equitate tua. 9. Verum his alio reseruatis, dicendum quod iam diximus,

lectionem utique hanc hodie ideo lectam quia, quod Maria hec tunc temporis faciebat, quando pedibus Domini assidebat, 32; equiuoca eius Mater Domini a die ortus sui facere coeperat,

optimam

utique partem eligens, id est, quod optimum

existentibus est, utique Deum

in

uisceratim desiderans, quem,

quia pre omnibus dilexit, in tantum pre omnibus eo perfrui meruit 33o uentre.

ut eum

prius mente,

postea

Quae pars scilicet neque

et mente

gestarit

ab ea est umquam

et

ablata

neque in eternum auferetur ab illa, quoniamquidem uirgo fuit ante partum, uirgo in partu, uirgo mansit post partum. Quae nobis piissimum suis precibus placatum suum dignetur efficere Filium Dominum nostrum Iesum Christum, qui cum Patre et 35; Spiritu sancto uiuit et regnat in secula seculorum. Amen. 311/312 II Tim. 4, 2.

319/321 Eccli. 7, 6.

332 cf. Zeno, Tract. 1, 54, 41 ;

2.8, 2;

316 ote et obsecratio Ba//. 321 equitate Ba//. Vulg. : agilitate dieideo] odie odio M — 332 in partum L

ML

323 ho-

758

at

AA

i ) Ph TUN Y) id MEAN i au bri nn DEL

LIE

«rA

$n d

"ur

aon y eM ueM

v Aoc "I

r

LT] 4E

^i

y UR

3

AM

H a v

V

^ ,

i

LN

stay

3

h

(p OA ORE 2628)^, hs a

m 5 n SS ]

r nan e" Ve

MES H4 [1 d e

n

lurr Eegeg,

i

'

ir OICS

Adm QM s

1n

NC. adole Xd

H1 EA " VAI Dm

a

m

My, n sWi AEd La "i toxulbae P "3JL j

"husb ja t

vll

"i Ad ^ Co ! idi3572

duro

Is

»: x "^

elite s

ETC WT

RE lo

UMCHADTE Tur 4

:

hcgJ6

ve

i

effit —

'cHonassey

dope

vdsE

tiri ndi lumidanidi ed L. ; na

BR. dbuutv

Malt

botbecsienfeas

|

(LOS

H

G6" 6 iA

diet.

DE OTIOSO SERMONE

CONSPECTVS SIGLORVM iL M Ball.

LAoN, Bibl. zun., 274, f. 86v-89. MÜNCHEN, Bayer. Staatsbibl., Clm 6340, f. 48v-52. BarrERINI P. et H., Ra?hberii opera, Verona, 1765, p. 431-436.

QVI SVPRA DE OTIOSO SERMONE 1. Sententiam scripturae cuiusdam commemoratione iam quadrifaria propterea tritam, quod hac me solummodo recreari contra desperationem dicerem sola, dum mea utique ; meique similium perpenderem gesta, non mihi adhuc satis-

575

fecisse ut paucis demonstrem, eandem, ut sepe, isdem refero

PL

uerbis : Nescit homo utrum odio an amore sit dignus, sed omnia in futurum seruantur incerta. Cui scilicet aliquid si non mei causa subinferam, quid quaue de causa id tam sepe protule1o rim, ignorare me non diffiteor ipsum. Scio enim, scio dignum

574

me

ueraciter odio, si ab assuetis non cesso. Vtrum uero ab

PL

his cessare penitus ante terminum datum sit uitae, fateor me

515

nullo modo

scire. Conor enim meliorari et uincor, laboro et

deficio, surgo et relabor numquamque in boni alicuius statu 15 permaneo. Vsum enim ex uomitu canis suisque ex uolutatione infelix miserque frequentans et hac me solummodo, dum non aliud inuenire ualeo, sententia recreans, despero sperans, spero desperans, fido diffidens, diffido confidens — uniuersa quippe quae Deus promisit confido eum daturum, sed diffido 20 me inueniri posse, promissa cui conferat, dignum. Veniam uero cum nulli promittat nisi conuerso, inconuertibilem dum memet aspicio, non de eius miseratione despero, sed de obduratione mea pauesco. Et quid amplius ? Odio me magis dignum quam amore et scio et confiteor, si talis qualis sum 2; modo defungor. Defungi uero talem si destinatum sit mihi, nullomodo

scio ; defunctus uero talis si fuero, de perditione

mea certificari cunctos posse non nego. 2. Soleant uero dum plures conuersionem in finem uitae differre, cum repentina infinitos rapiens mors, nedum dignos, 3o penitus faciat insensibiles eos, de illis quid sentiam hesitans,

de me si illud mihi contigerit, sum pene desperans. Quidam enim in grabattis Deo plurima promiserunt, quae conualescentes minime attenderunt. Quid igitur facturi cum rursus ceciderint ? Si non promiserint iterum, desperatione perisse 3; probantur haud creperum; si promiserint et iterum conualescentes fuerint mendaces, quid facturi postea tales ? Quid ? Dei eis pietas insinuet quid. Mihi tamen uidetur, quia, etiamsi milies hoc eis contingat instinctu diabolico agere, quod non ideo de pietate Domini debeant desperare,

4 cf. Gregorius, Moralia 29, 30.

6 eadem L corr. L!

7/8 Eccli. 9, 1-2.

16 II Petri 2, 22.

10 Pr. scio] scie M corr. M! 14 relabar M corr. M! numquaque M 19 difido L 20 posse o». ML add. M? — 29 dignos M? : mutos M L multos Ba//. 33facturiom.M | 35creperum] tato Bi/. Laon. 37 insinuet. Quod Ba//.

158

DE OTIOSO SERMONE 2-4 possint fidu-

4o quamuis in tam instabilibus promissis nullam

ciam habere. Nescit enim homo utrum odio an amore sit dignus futurus, quamuis nouerit quod presentialiter sit odio dignus, dicente Scriptura : Quoniam Omnipotens odio habet peccatores el misertus est iustis. Non enim aliter iusti ex peccatoribus

45 poterant fieri, nisi misericordia Dei preuenti fuissent a malo ad bonum conuersi, neque illi aliter in peccatis durauissent,

nisi iustitia Dei obdurari potuisse permissi fuissent. Vnde et de talibus formidolosa illa est dicentis sententia: Si concluserit Deus hominem — hoc est, concludi permiserit — qw:s fotest

;o ei dicere, Cur 1la facis ?

3. O igitur, O inscrutabilia Dei iudicia! O inuestigabiles uiae eius! Quis enim mei similium non se formidare ualet ineuadibiliter fore conclusum indeque odio dignum ? Num enim odio non tibi dignus, ut reliqua taceam, de quo Aposto;; lus dicit, uidetur : Hoc autem scitote intelligentes quod omnis fornicator aut inmundus aut auarus, quod est idolorum serustus,

non habet hereditatem in regno Christi et De? ? Cum uero innumerabiles a talibus conuersi cessent esse fornicatores, inmundi,

auari, nimirum de permanentibus in huiusmodi hoc dictum 6o claret sceleribus. Permanet uero in scelere qui, quousque aut etas aut sanitas ei suffragatur ut possit illud patrare, non dimittit illud committere aut, si dimittit, non studet illud penitendo diluere. Cui uero aut senium aut infirmitas interdicit illud

efficere,

non

scelus

ille sed

illum

scelus

conuincitur

65 reliquisse, ac per hoc neque cessans a fornicatione desinit quis fornicator esse, si [non], quousque potest, non desinit fornicari et fornicationem relictam ieiuniis, elemosinis, et la-

crimosis gemitibus non studet mundare. Cum igitur legimus uel audimus : Nescit homo utrum odio an amore dignus sit, 7o nisi f«turus

subintelligamus,

ut

sit

utique

sensus,

quod

nesciat aliquis de aliquo utrum sit ei concessum ante mortem conuerti an in peccatis usque in finem suae sanitatis durare, fateor me quid uelit astruere penitus ignorare. 4. Quamuis non desperandum, quod etiam ipsa infirmitas 7; ab ante actis quemlibet peccatis emaculet, si tamen gratanter fuerit recepta (quod tamen de prolixa fieri arbitror egritudine tantum, patienter tamen,

ut dixi, perlata), leuius licet con-

cinens taliter senserit :

|

41 Eccli. 9, 1. 43/44 Eccli. 12, 5. 55/09? Eph. 5, 5. 69/70 Eccli. 9, 1.

49/80 Iob 9, 12.

61/82 cf. Rom. 11, 35.

48 concluserit] -erit p ras. M! 49 post est ras. 4 Jit. M 53 ineuadiliter L 61 parare M corr. M? 66 non sec/. Bal/. 76 de oz. .M add. M*

PL 576

DE OTIOSO SERMONE 4-5

159

Et windicta breuis hic noxia crimina. finit,

8o

Ne sine fine habeat debita poena reos,

solos uero, ait Gregorius, temporalia flagella ab eternis liberant quos immutant. Hec duo itaque, id est, aut conuersionem salubrem aut flagellorum Dei suffragium, dum, sententiae illi innisus qua dicitur : Nescit homo utrum odio an amore 85 sti dignus, expecto, si de tertio, perditione utique certissima, suspectus et pauens non exto, insanire me ueraciter credo et quo desiderium uertam, quid optem, quidue amplectar, ignoro. Repentinum nam imminere cum mihi metuam interitum, prolixum si mereor (ut desiderare me non diffiteor) euum, so clamantem mihi audio, surdus licet, Apostolum : Zgnoras quia patientia De: ad penitentiam te expectat ? Tw autem thesaurizas tibi iram in die irae et retributionis ?usti ?udicii Dei. Infelix huiusmodi longeuitas, quam tanta sequitur calamitas ! Aspernabile spatium, congerit quod talem thesaurum ! Mise9; rabiles induciae ad exaggerandam scelerum uindictam concessae ! Melius fuerat, fateor, miserrimo si de primo Dei con-

PL

temptu iustam excepisset sententiam quam tandiu expectatus tam innumeros contraxisset reatus, pro singulis uidelicet eternaliter puniendus. 100 5, Hoc se ita habente felicior mihi uidetur breuitas quam diuturnitas uitae. VeA enim uobis, ait Propheta, qw: tralitis iniquitatem 1n, funiculis wuamitatis. Est quidem Deus misericors et ineffabiliter pius, sed tamen uerax et inenarrabiliter iustus. Promittit ueniam, computat noxam ; ueniam largitur per-

5T]

105 fecte conuersis, noxam

reseruat obduranter auersis. An non

enim euidens cernitur computatio noxae dicentis : Amen dco uobis, omne uerbum otiosum quod locuti fuerint homines reddent de eo rationem in die iudicii ? Fuitne umquam terribilius aliquid dictum ? Ceteri namque quid super hoc sentiant 110 uiderint ; mihi uidetur tolerabilius fuisse si dixisset : Merebun-

tur de eo milium annorum supplicium. Miserum enim me, cum nulla minus sint utilia quam turpia, quid si in eodem loco, et forte tali quo dedignaretur aliquis etiam uesci, turpe quid faciens quilibet, turpissimum aliquid dixit, postea de ipsa, 11; quam patrauit, turpitudine penitentiam gessit, de ipsa, quam 79/80 Prosper, Epigr. 5, 5-6. 81/82 cf. Gregorius, Epis/. 10, 63 ; Ratherius, Conf., c. 40 ; Praeloq. 5, 27. 84/85 Eccli. 9, 1. 90/92 Rom. 2,4-5. 101/102 ICs Go GE 106/108 Matth. 12, 36.

99 crimina... reos oz. L add. L? 80 pene L? 81 solus L corr. L! 87 amplectar] -ar in ras. L? 89 non difiteor oz. M add. M? : fateor L me oz. L 91 penitenten I thesaurizat M corr. M! 95 exaggerandam Ba//. : exegerandam ML 97 tadiu M corr. M! 104 noxiam L corr. L? 105 5o:/ an ras. unius lit. M 107 fuerunt LL reddet L corr. L! 113 quo M? L : quod M

160

DE OTIOSO SERMONE 5-6

dixit, quid, rogo, erit ? Si in iudicio itaque illi improperatum fuerit, quod in tali loco tale quid talique pro causa dixerit, putandum

quod

inter

alios,

Venite,

benedicti

Patris mei,

audire ullo modo possit ? Post tantam enim coram uniuerso 120 genere humano uerecundiam, suspicari eum possumus habiturum, nedum celestem, aliquam gloriam ? Nonne enim et quod gessit manifestum pariter erit, cum idem forsan dixerit quod fecit, fecerit quod dixit ? Condigna pena rebelli, ut, qui uidelicet Deum, et quod de Deo Christianitatis traxit uoca12; bulum, non reueritus, in conspectu ipsius tali in loco tam turpiter, presentem illum non nesciens quoque, recordatus etiam ipsius, non timuit dehonestare, dehonestatus in conspec-

tu totius pereat creaturae. Quid uero miseri de periuriis sepissimis, quid de detractionibus perassiduis, quid de mendaciis 13o continuis, quid de uerbis deceptoriis, quid de irrisoriis, quid

de fraudulentis sumus dicturi promissis, quid de maledictionibus creberrimis ? Si de racha iudicium subituri, de /atwe gehennam, de otioso sumus rationem reddituri sermone? Intelligite mecum qui mecum obliuiscimini Deum, ne quando 13; rapiamur subito et eripiamur a nullo. 6. "Intelligo," ais, Dei (pro nefas) sepius quam necesse fuerit oblitus uerensque (ut te utique innuis facere) ne rapiaris subito ereptus a nullo. "Sed Apostolicum illud de spontaneo nobis inflicto a nobis ipsis iudicio dum cum illo confero, quod 14o nuperrime me audisse recordor, non parum me animari profiteor. Lectum enim extitit ita : S? peccata iwa recte consi- PL deraueris,

iudicasti ; si abieceris,

occidisti.

Quod

ut melius

dilucidetur, poni possent cum plurima, ipsa una nobis diuina sufficiat (dicendum quomodo), quam protulisti, sententia. Ait 14; uero

: Omne

uerbum.

otiosum.

quod. locuti

fuerint

homines,

reddent de eo rationem in die iudicii. Quid est werbum otiosum ?"' Inutile. "Nulla autem sunt, ut dixisti, minus utilia quam turpia, quibus adicere possumus noxia, contumeliosa, irrisoria,

deceptiosa, periura, fraudulenta, maledica, mendacia, sacrilega, 150 heretica,

apostatica,

blasphema,

falsum

testantia,

furiosa,

litigiosa. Ex quibus omnibus unum solum in allegatione illa proferens superiore, collegisti, saluum non posse credi futurum, cui in extremo die iudicii illo id fuerit, quod tali in loco huiuscemodi pro causa dixerit, coram uniuerso genere homi-

118 Matth. 25, 34. 132 Matth. 5, 22. 134/135 Ps. 49, 22. 141/142 Augustinus, In Iob. euang. 22, 5. 145/146 Matth. 12, 36. 144 cf. supra 112.

132 racha] -a a/7. in ras. M — sibituri L 137 rapiaris M? : rapiat ML 143 cumM* :eum ML ipse L corr. Li 147 autem] ut M corr. M! — utilia M : inutilia I, quam M : qua L 149 periuria L corr. L1 1864 foram M corr. M?

578

DE OTIOSO SERMONE

6

I61

155 num improperatum."' Sed dum firmissime nos tenere concedat, quod nil temporaliter contra ius fasque ualeat agi quod nequeat temporaliter expiari, desperare istum compellimur qui illud turpe dixit, nisi consilium ei demus quid faciat, antequam ad illud improperatum ueniat. Dicamus ergo primum, 16 o qui erunt illi qui rationem de omni uerbo otioso, quod locuti fuerint, in die iudicii fuerint reddituri. Hi nimirum, hi, quibus

dicetur : Ite, maledicti, in ignem eternum ; quia esuriwi et non dedistis mihi manducare,

et cetera, et : Amen

exies inde, donec reddas nowissimum 165 inquis, hoc eis dicetur ? Quia non

dico tibi, non

quadrantem. Et quare, audierunt

scilicet dicen-

tem : Penitentiam agite et non erit uobis iniquitas in ruinam, et : Conuertimini ad me et ego reuertar ad uos ; postremo quia obturauerunt aurem cordis, dum Apostolus clamaret : S? nosmetipsos divudicaremus, non utique vudicaremur, Augusti17» num quoque taliter prosequentem : $7 feccata tua recte consideraueris, iudicasti; si abieceris, occidisti.

Hoc enim sensu, ut

et de ceteris flagitiis, ita et de isto turpiloquo intelligendum sermone : ut uidelicet tu, qui illud protulisti, facias tibi de eo hic diem iudicii, dampnes illud iuxta sui censor equissimus

17 qualitatem, dampnatum punias, punitum occidas, id est, abiciendo illud amplius in eternum non proferas, ita illud turpiloquium ut turpigerum, ita turpigerum uti turpiloquium --

taxans, a consimilibus quoque, Christo adiuuante, abstinere uiribus totis contendas. Videtur enim mihi, hoc ita constante,

180 quod si turpitudo, quam fecisti, fuerit perfecte penitendo consumpta, ipsa, quam illius ocasione dixisti, erit pariter enecta, adiuuante illius misericordia qui in hunc mundum ad nostra uenit relaxanda facinora, qui cum Patre et Spiritu sancto uiuit et regnat in secula seculorum. Amen. 162/163 Matth. 25, 41-42. 163/164 Matth. 5, 26. 166 Ezech. 18, 30. 167 Zach. 1; 3. 168/169 I Cor. 11, 31. 170/171 Augustinus, In Iob. euang. 22, 5.

158 concedas Ba//. 156/157 temporaliter... compellimur ozz. M add. M? 161 fuer M . 162 item LL 172 turpiloco L 183 et Spiritu... Amen oz. L

, ,

T

Mu u.oe

E T

—-

I

bofn m. pet

,

(ud

pao 1 LORS rd d bi ph ta Me E

t

M

]

]

2

A 2

Label

MU

3T

ead

*3

s

iu

í

palo

napa

i

Tv

tes "OCA

ePi Sai iiem S dom paesi: vn Sosdigarer ni inh r Dia

bu

oo io Dipl Mrs

esiédan

"LO

—

"uie gc

i Wille

mereretur *1

ait

iiati^d., Morvedu, Magd ae «a

S Cn sod

yscen

Asper

mu o

bos: maa

ome

Geri oo

itibs uar?

vendat

Ati in

ed

[s Peut naci ni agr aris uae

nueur

rl ifovupfs cimi vau c ca om avt sirhiista I Fai (et en ds sgh $14

"s

LM r

—

*

ier

ri (258. esame Irt

bd R4 mot

"ea

* MO

v.

z adin- » "gg

ou

:

E

rc"

4

A

E

qua

db

f

"

in

e 1 -

"2

E

"

va umNE ;

3

nos $4

TE

n

M,

ur fux tt f i

wp

Qu

"n E

Ld

Pu

THAM:

Pu

MN

i/i 1. i5 feris, quip af 65tarz nnbéziae prn

E

i

3

$

E pose

pos

(m

v

i!

p

iw

"

LI

dk * d d ier d

LT t

"

hd

"

LO

La

n

:

nio

M20

Fin a"

ta

ELIMTUL€)I

.-

SERMO II DE PASCHA

CONSPECTVS SIGLORVM B

BnussEL, Kon. Bibl., 5463-67 (1104), f. 119-12ov.

qu Ball.

LaAow, Bibl. psun., 274, f. 109V-111v. BarrzRINI P. et H., Ra?berii opera, Verona, 1765, p. 611-613.

SERMO DE PASCHA 1. Cum omnes in hac die Propheta exultare precipiat atque letari, reprehensionis non parum metuo notam, si more meo tristitiae aliquam sermoni meo interpono particulam. Sed ; absit reprehensor, nam me non tristari consiliarius uetat interior. Vt enim Tobias angelo, ita cuilibet me letari suadenti respondere ipse nec incongrue ualeo : Quale mihi, ait enim ille, gaudium erit, qui in tenebris sedeo, et lumen celi non wideo ? Vt enim lumen celi ipsam nostram appellare non disconueniat 1o festiuitatem, de qua scilicet dicitur : Letentwr celt, et exultet terra — non illa uero terra de qua serpenti illi, malitiae suasori,

PL 725

est dictum : T'erram comedes cunctis diebus witae tuae, sed illa

potius de qua dictum antea fuerat : Germinet terra herbam wirentem, et cetera, quae secundum litteram satis sunt bona, I

; secundum uero misticum intellectum oppido meliora — huius diei gaudium qua temeritate me frui iure pronuntio, qui lumen celi, id est, ipsum qui celum illuminat, peccatorum nebula circumuallatus uidere non ualeo ? Nam, dum ad hoc institutos

illos, qui iam precesserunt, quadraginta nouerimus dies, ut, in 20 eis purgatis per penitentiam mentibus, sanctum ipsum diem PL nouorum uidere et cum gaudio celebrare possemus, cum hoc 724 minime fecerimus, quale gaudium, quam exultationem, quam letitiam habere ualemus ? Ait enim in commendationem eiusdem gaudii sanctus, ut legi audistis, Apostolus : taque epule25 mur. Quid dixit ? Itaque corpus et sanguinem ipsius, qui pro nobis immolatus est, Christi cum exultatione sumamus. Facia-

mus ergo. 2. Sed quid erit si facere digne ac iuste nequimus ? Subiungit namque et ait : Non $n fermento ueteri — id est, tumore 3o anterioris peccati — neque 1n fermento malitiae et nequitiae — malitiae utique alicui Christiano malum inferre cupiendi, nequitiae hoc facere etiam iniuste conandi. Sed qualiter? In azimüs sinceritatis et ueritatis. Sinceritas uero puritas est, hoc est, quod nihil habet nisi quod monstrat. Veritas uero 5 quid esset cum Pilatus interrogasset, non expectauit audire ; ideo de illa non meruit exultare. Qui ergo nec in ore ueritatem nec in corde possidet puritatem, Christi quomodo ausus sit, pensandum, comedere carnem, cum presertim Apostolus V^

2/3 cf. Ps. 117, 24. 7/8 lob 5, 12. 13/14 Gen. 1, r1. 24/286 I Cot. 5, 8. 38.

10/11 Ps. 95, 11. 29/33 I Cor. 5, 8.

12 Gen. 5, 14. 34/35 cf. Ioh. 18,

1 LIrEM SERMO DE DIE SANCTO PascHaE B 9 -ueniat L B : -uenit B? 15 meliora L B : meliori B? 16 gaudium L B : gaudio B? qui tamen lumen 26 Chti24 audistis oz. B 20 sanctum] semen B 19 iam oz. B Ball. stus B 32 conandi L B : conari B? 33 puritas L : pura res B 34 habet L : habeat B

166 40

SERMO II DE PASCHA 2-3

apertius hoc interdicat, nulla circuitione usus, dicendo : Quicumque manducat corpus Domini indigne, iudicium sibi manducat. Et, O, quam ualet hodie exultare et letari loco salutis iudicium

sumpturus,

loco uitae interitum.

Istud, istud, in-

quam, est istud quod tota ista pene Quadragesima me compulit clamare, ut deponentes omnem malitiam, omnem dolum, 45

et simulationem, et inuidiam, omnes ad Christi, id est, ueram,

studeremus nos conuertere pacem, et quia hoc facere plurimi nesciunt, quasi normam quandam uobis prefigens suadebam, ut, qui aliquem se lesisse meminerunt, recordarentur dicentis :

$0

5A

6o

Si offers munus tuum ad altare, et ibi recordatus fueris quia frater tuus habet aliquid aduersum te, relinque dbi munus tuum ante altare et uade prius reconciliari fratri tuo et tunc ueniens offeres munus tuum. Qui uero ab aliquo lesi fuissent et ille ueniam ueraciter postulasset, non obliuiscerentur dicentis : Cum statis ad orandum, dimittite si quid habetis aduersus alzquem ut ei Pater uester celestis d?mittat uobis peccata uestra. Quod si wos non dimiseritis, nec Pater uester celestis dimittet uobis peccata uestra. 3. Huius sed (pro dolor) consilii in tantum contemptores quosdam conspexi — et utinam non illos precipue qui debuerant aliis bonum exemplum prebere — ut etiam ipsi, qui panem sanctum eis mittebat in ore dicendo : Corpus Domini nostri lesu Christi prosit tibz in witam eternam, non cessarent perditionis laqueos tendere et quasi Pilato diebus eisdem, Crucifige, crucifige, clamare, non recordati dicentis : Vae vmpio proditori ! Vae complicibus hodieque in ecclesia eius ! Quorum quibusdam hodie per uice Dominum nostrum mandaui

70

ut hoc facere

quiescerent,

et si fecerint,

sibimetipsis

facient. Dicit enim sapientissimus perlepide Ieronimus Semel errasse sit casus ; cur prudenter erratur et crebro ? Nam nisi cauerint, uerendum ne illis contingat quod illis de quibus dictum est contigit : Adhuc escae eorum erant in ore ipsorum, et ira Det ascendit super eos, et quod pridie de Iuda lectum Domini est traditore (cuius imitatores adhuc in ecclesia esse sanctus ille, cuius uerba modo meminimus, non dubitauit pro-

39 cf. Ratherius, Epis/. 9o, 1 ; Conf., c. 14. 89/41 I Cor. rius, Sermo post Pascha, 43-45. 44/45 I Petri 2, 1. 54/0* Matc. 11, 25-26. 60/61 cf. Ratherius, Serzzo post Ratherius, Episzula 68, 12. 64/65 Ioh. 19, 6. 69 non

30-31.

11, 29. 41 cf. Rathe49/52 Matth. 5, 23-24. Pascha 43-45. 61 cf. inueni. 71/42 Ps. 77,

42 a/1. istud oz. B 46 facere] f- zn ras. L.! 49 fueris L* B : fuerit I. 52 offerens L corr. L1 54 aduersum B B5 celeste L corr. L! 56 dimittat B et Vulg. 60 bonum oz. B 61 eis oz. B 64 a]/. crucifige in ras. L? 66 uice L : uicem D.n. B uocem Domini nostri B? 70/71 quod... contigit oz;. B 71 contingit L corr. L? 73 traditorem L corr. L? in secula esse B

PL 725

SERMO II DE PASCHA 3

167

ferre) : Et Post bucellam tunc introiwit in eum Sathanas, utique

per praui operis effectum, qui iam in eo per malignae uoluntatis erat effectum. Cum utique si Apostolo credidissent dicenti : Probet autem seipsum homo ; ei sic de pane illo edat, et de calice bibat —

hoc est, discutiat

in qua sit uoluntate,

peccandi

8o

utique an emendandi, nocendi aliquem an adiuuandi, in odio

8 VA

de manu saltem illius, quem oderant, sacra sumere deuitassent, ne Iudae scilicet tam publici imitatores existerent. Sed quia apud Deum non est difficilis aut tarda conuersio, non se desperet talis, moneo, hominum portio, quoniam quidem Iudeorum Pascha certo tempore, Christianorum omni est tempore, precipue uero in Dominica communicationis atque conuersionis ad meliora de peioribus die. Pascha enim cum

an in amore fraterno — si, inquam, talia salubriter cogitassent,

transitus interpretetur, quocumque tempore, quacumque die, 9o

95

quacumque hora, quocumque ad postremum momento quis

PL

transit a diabolo ad Christum, a uitiis ad uirtutes, de tenebris

726

ad lucem, Paschalem agit ueraciter sollempnitatem. Dicente enim Psalmista Domino : Reliquiae cogitationis diem. festum agent tibi, sollempne Domino Pascha quilibet agit qui, relinquens quod male cogitauit, illud agere satagit, quod Dominus ipse precepit. 95 Ioh. 13, 27. 76 cf. Rathetius, Serzo post Pascha, c. 2. 78/39 I Cor. 11, 28. 84 cf. Ratherius, Praeloq. 2, 36. 89 cf. Isidorus, Origines 6, 17, 11. 91 cf. Maximus, Hoz. 58 (PL 57, 364). 93/94 Ps. 75, 11.

7? affectum B utique ox. B — 83 ne... tam L : ne uidelicet tam B cumque hora o5. B — 94 agit] ait L. corr. L*

90 qua-

PA i d - SEN

dt^r-5 Mem

o Sx

C16

1

niit

]

rimm n

drum

29D «e

pod

T

d

py

—

ama nsdliut

n

Mur ^msul S0bviuit

:

a

r peaucd ']

Suc:

x

Tu

-

wiesT

ivi) Pa

tU;

Je miixicesP

)

Inr

KI

oe qM E es"li iit ]dE CIIL pn

MIT

E" Eco mir poney

" LS AE 1f : U EE SN

248

"

$1214

B

x.

hs

belt

dn C ND « v? 0o

Ah Iu

"n

e em 1

TM. AVADA2 m

"wu. "-

"c

VII

;

ie^wdà

L 125.

es

eh

LT

Dy

P^ A2. TN

is

SERMO

DE OCTAVIS PASCHAE

CONSPECTVS SIGLORVM B 1E Ball.

BnussEL, Kon. Bibl., 5463-67 (1104), f. 119-119v. LaAoN, Bibl. mun., 274, f. 111-115. Barrrniwi P. et H., Ra/herii opera, Verona, 1765, p. 614-619.

DE OCTAVIS PASCHAE 1. Antequam comedam suspiro, lob legitur beatus dixisse, PL causa subiuncta : Quia timor, inquiens, quem timebam, euenit. 726 miht. et quod. uerebar accidit. Quod ut ad me referam, tantum ; ab illo, quantum aerium ab ethereo distat celo, distantem, doleo-uestrum nonnullis, fateor, accidisse, quod timens Do-

minica protuli die. Quibusdam enim (pro dolor) contigisse nonnihil formido, quod Psalmista de Iudeis olim cantauerat, dicens : Adhuc escae eorum erant in ore ibsorum et ira Dei 1o ascendit super eos ; quia uidelicet cum Post bucellam introisset in eos Sathanas per operationem malignam, qui ante in eis iamdiu per intentionem fuerat pessimam, quasi audissent ab eo, qui eis eandem porrexerat bucellam : Q»od facis, fac citius, abhinc non cessauerunt

quantotius exequi, quod iam

1; antea, precipue tota ista Quadragesima, fuerant machinati ; quando scilicet Deo et lesis fratribus reconciliari et, reconciliari ueraciter optantes, non aspernari uerbo atque exemplo

instanter fuerant moniti, illos saltem, qui «ow $n die festo quondam dixerant, non imitari dignati, contra eundem sci-

20licet, quem

me fore nemo

utinam

sciret, omnia insidiarum

molimina, omnes falsissimas concinnationes in palam per quoscumque ualuerunt mittentes, taliaque de eo fingentes, qualia nemo posset credere, nisi cui aut eadem aut similia multa contigisset fecisse, corruptis quoque pecunia duabus 2; patriae dominantibus, ut fertur, personis (quarum una nobilitate et nomine utinam esset illa de qua iam dixeram sepe, PL ut iam me illum qui talia patior apertius proferam esse : Qu 727 liberauit Israelem

de manu

Pharaonis,

et cetera, satis ideo

cognoscibilia quod sub eiusdem terminatione declinationis 3o illorum cadant uocabula), per totam ecclesiae domum eas circumducentes, mutata significatione uerborum, de passiuo genere actiuum non erubescentes miseri et mendacissimi agere, quod ego scilicet dolentissimus patior, fingentes me perpetrare, quasi propter hoc necessarium illis fuerit sepe : Cruci35 fige, crucifige, aliis licet uerbis, clamasse. Nam dum quadra-

ginta fere libras in restauratione eiusdem domus episcopalis, ut ferunt qui ad hoc ministri fuerunt, hoc triennio expenderim, 2 Iob 5, 24. 3/4 Iob 5, 25. 6 cf. Rathetius, Serzo II de Pascha, C. 3. 9/10 Ps. 78, 30-31. 10/11 Ioh. 15, 27. 13 cf. Ratherius, Epis7. 169. 13/14 Ioh. 13, 27. 18 Matth. 26, 5. 21 cf. Ratherius, Epis. 169, 2. 27/28 Exod. 18, 1o. 28 cf. Rathetius, Efzs/. 182, 16.21. 34/35 loh. 19, 6. 36 cf. Rathetius, Epis. 186, 12 ; 185, 8.

1IN ocravis Pascux B 29 pos! proferam ras. 2/i4/. L. — 28 manu Vulg. : manus LL 30 pos; ecclesiae ras. unius liz. L 32 mendacissimi L : -ime Ba//. 33 perpetrare quasi perpetrare quasi L

172

4o

me ab eadem ab eisdem fugato, cum sine habitatore remansisset, idem qui hoc mihi ingerunt, ut congruentia innuit, furto, hospitantes uero inibi ui et potestate non cessant illam destruere,

4^

SERMO DE OCTAVIS PASCHAE 1-2

me

non

ualente

scilicet

illorum

quis, cuius scilicet refert, illuc consideratum $0

alicui resistere,

furibus quidem, quia longinquus, hospitantibus, quia longe impar uiribus uideor esse, imperiali cum constet eos de exercitu presertim redire uel ad illum uenire, me mendacissimi conductis consideratoribus accusant eandem destruere, quasi possit esse credibile:ut, quod ego tanto mei construxi dispendio, aut destruam ipse aut destrui patiar sponte. In tantum uero illam hospitantes in ea destruunt potestatiue, ut, si alirum, statim eum comprehendant loris constringant. 2. Ista omnia cum

dolentissimus

ueniat famulo-

et grauissime flagellatum PE

patiar, uersa uerborum,

728

ut dixi, natura, agere me quod potius suffero isti maledici cum omnibus, quae fingere de aliquo ullus mendacissimorum umquam, fatentur. Sed O uesana perfidissimorum de- - ualuit mentia, O falsitas inconuenientissima, O diaboli per serpentes et iam loqui non ignorans astutia! Si enim imperator non meus dominus esset et ego illi in potentia similis essem, defendere contra eius fideles domum meam et opus utcumque 6o ualerem. Nisi quoque isti me de domo eadem sua perfidia pepulissent, presentissimus cum essem, eam custodire die noctuque ab eorum furtis ualerem. Nunc uero cum et ille meus dominus sit et pugnare contra domini mei fideles, etiam si ualerem, non solum perfidum sed et, ut ita loquar, aposta6 ^ ticum sit (recedit namque a Deo, qui dato sibi ab eo terreno rebellis est domino ; dictum est enim quod qw potestati — utique a Deo sibi prelatae — res?stit, Det ordinationi resistat) ; quod cum ita sit, isti uero exemplo diaboli non cessent elaborare, ut etiam absque sui aliquo commodo aliquid quod me noceat meque conturbet possint efficere, quid contra hec duo tam impossibilia ualeo agere ? O uero utinam cum sacram talibus manu, quam excisam optabant, prebebam dicendo bucellam : Corpus Domini nostri Iesu Christi prosit tibi in uitam eternam, clamasset ceteris quod ille quondam lapidatori75 bus sancti clamauerat Iacobi apostoli, qui frater dictus est Domini, (ut fratres hodieque dicuntur consanguinitate propinqui), Parcite, inquiens, quid facitis ? Pro uobis orat iustus PL 729

63 cf. Ratherius, Epis. 186, 11. 66/67 Rom. 123, 2. ?3 uide Ball. 612, subdat. 1494 ;Ratherius, Epis. 68, 11 sq. 94 sq. cf. Hieronymus, De uiris ill. 2. *5/36 cf. Gal. 1, 19.

39 idem L : iidem Baz//. ^ 40 cessent Ba//. 52 ista]ita Ba//. uesane L uesania L? ^ 68 quod... sit sec/. Ba/I.

^ 56 uesana L! :

SERMO DE OCTAVIS PASCHAE 2-3

173

hic quem lapidatis. Iustus enim eram quantum ad illos, reatus licet illis incognitos Deus cognosceret meos, cum bona ego 8o illis pro malis, mala illi contra mihi meditarentur referre pro talibus et innumeris bonis absque debito utique illis persepe impensis. Quod si de iniuria quam eis intuli aliqua dicerent, non erat multum mirandum, quamquam et ex hoc conueniri humiliter ante secundum iudicium debueram canonum. 8; 93. De illis uero quae ad eos nil pertinent causari, taliaque de me dicere quae non inoffenso quis possit Deo credere, omnibus mihi derogare facere, bona in me si qua sunt significatione mala corrumpere, mala siue sint siue fuerint indagatione studiosa disquirere, et aliis studiosissime demonstrare,

go quid est aliud nisi apertissime testari quod non solum mihi sed et, qui me illuc elemosinaliter instituit, piissimo Cesari sint omnino periuri ? Et heu, ait quidam, heu dira furoris conditio. Qui uim patitur, magis ille ligatur. Fluuius enim malignae operationis illorum ab eis ad me decurrit et ego illum 9; turbare agni illius exemplo fabularis accusor. Quidam rex iuuenis iuuenum cum haberet exercitum et multitudinem sapientum, dumque nequirent quod iuuenibus competebat, sapientibus stultitiam eorum reprimentibus, agere, inierunt consilium, ut quisque illorum patrem interficeret proprium. 100 Actum est, unus sed illorum non tolerans tantum admittere

scelus dixit uxori suae : ''Si patrem meum interficio, ne consilio pereamus perdito non modice metuo." Consensit uxor ad seruandam soceri uitam atque alendum in suo eum cellario secretius locant. Imperat sane filio pater ut interrogatus a 105 rege de quouis consilio non antea responderet, donec ad se illud referret. Obtemperans igitur tam industrius regis est consiliarius factus, ut inuiderent illi omnes socii eius. Adeuntes itaque regem,

interminati

sunt

quod,

nisi

eum

interficeret,

eos

omnes absque dubio perderet. Tristissimus rex consensit, 110 quesiuit tamen ab eis qua occasione id facere posset. "'Precipe," aiunt illi, "ut cras ueniens non secum ducat nisi unum seruum,

unum

amicum,

et unum

inimicum."

Territus

hoc

dicto ille patrem ex hoc sciscitaturus adiuit. Pater uero, "Ne contristeris," inquit, "sed ualde bonum prepara nobis obso11; nium, obtimum a me accepturus consilium." Post prandium igitur dixit illi secretius pater : "Habes optimum asinum; illum pane, uino, et carne duc tecum onustum.

84 cf. Ratherius, Epis7. 145, 8. 95 cf. Phaedr. 1, 1.

Habes unam PL 75o

88 cf. Ratherius, Epis. 175, 2.

92/93 non

inueni.

968 iuuenis oz. Ball. iuuenum Ba//. : iuuene L 104 sectetios L, corr. L! locat L 113 sciscitaturus Ba//.: scisitaturtus L,!| — 114 obsonium obti-

mum 7 ras. L?

115 consilium post 75 ras. L?

174

SERMO DE OCTAVIS PASCHAE 3-4

caniculam ad tua defendenda perualde paratam; illam tecum habeto. Vxorem quoque adhibens tecum, asinum pro I20

seruo, canem

pro amico, uxorem

offeres pro inimico." Egit,

asinum assumpsit, canem secum pariter duxit, uxorem nec liquit. Regem adiit tristissimum, considerare quae detulerat flagitans illum, *'Iste," inquiens, ''qui astat onustus meus est seruus, ille alter meus amicus, tertia meus est, quo infestiorem

me spero neminem, inimicus." Audiens illa super ignem ait accensa : "Inimicumne me tuum esse pronuntias ? Merito, inquam, quae contra regis preceptum tuo seruaui

125 habere

patri, tibi oboediens, uitam." Adolescens ad regem conuersus, "Videturne uestrae," ait, 'maiestati inimicam hanc I30 esse mihi ?" ''Valde," respondit ille, "sed utrum uerum sit, uolo ediscere." "Verum est," ait. "Gratias Deo," letissimus ille respondit ; ''curre igitur," ait, "curre, et mihi festina eum

reducere." Actum est. Consiliarius regi optimus redditus, adolescens a mortis instante periculo liberatus, uxor est non amare 135

iuuenem, ut uidebatur, detecta, quae fore utique amicissima

140

buissem. Adhuc tamen eos Deus, queso, dignetur conuertere, et uiam eis uerae pacis et caritatis ostendere et ambulare prestare, ne simul nobis pro talibus contingat (quod absit)

putaretur, nisi taliter probaretur. Hoc ipse exemplo si non istos aliquantulum commouissem, non tam probabiliter eos cognoscere ualuissem, licet istam in eis semper fiduciam ha-

perisse,

uindicta

nos

subito

occupante,

miluus

scilicet

ut

ranam cum mure fabulose legitur rapuisse. 4. Tota uero ista allegatio, cum non predicatio sed magis 145 contra insidiantes uitae et commodis meis uideri possit inuectio,

subsedenda

est,

credo,

et

ad

omnes

communiter

monendos, tam amicos scilicet quam inimicos, pastoralis iam nunc dirigenda intentio. Primum sane competit, quanquam non semel iam actum sit, demonstrare

unde

discordia

inter

150 nos et ex quo ista contigerit. Ad ultimum

155

uero ut breuiandi causa primum respondeam, non modo exortam sed a die ordinationis meae inter nos fuisse certum est ortam. Est uero nunc ideo in palam deducta quod fiducia imperialis nil aliud quam quod iustum est decernentis presentiae et synodi congregandae... Vnde disentiamus, crebro est non solum uerbis sed et scriptis hac uice monstratum. Summa uero ipsius, cum uerba sint plura, ipsa esse monstratur, quod ego legem Dei,

143 cf. L. Hervieux, Les Fabulistes Latins, b. rius, Epis. 164, 27-30.

332 : Mus et Rana.

151 cf. Rathe-

120 carnem L corr. L? offeres Ba//. : offerens L 121 carnem L corr. L? 123 ^os? qui ras. 2 lit. L 132 ait ozz. Ball. 140 505; ambulare ras. unius lit. L 146 subseadenda L corr. L? 150 ut oz. Bal/. 155 congregande L post congregandae /ar. postulant Ball.

SERMO DE OCTAVIS PASCHAE 4-5

175

illi traditiones hominum et consuetudinem iniquorum sequenda decernant. An non ille est enim uere iniquus qui, quod 160 mihi et illi est datum communiter, ita partitur ut ego inde pauperrimus, ille locupletissimus fiat ? Hoc ego si tacendo,

immo laudando, consentiam, nisi propter eam quam mecum habere

optarent

negasse conuincar.

amicitiam,

ueritatem

relinquens,

Deum

Qui mihi non suadet metuere, inimicus

165 animae meae conuincitur esse ; nedum ego is debueram fore.

9. Hoc ergo succinte monstrato, mecum uos admoneo, fratres, ut disquirat unusquisque nostrum a seipso, qualiter Pascha

istud sanctum,

id est, octo istas dies, exegerit, et

utrum ita exegerit, ut tuto amen responderit, cum presbyter 17o dixit : Presta, quesumus, omnipotens Deus, ut, qui baschalia festa uenerando peregimus, hec te largiente moribus et uita teneamus. Interroget ergo se quisque, si de illo uerum dixit sacerdos, hoc est, si in azimis sinceritatis et ueritatis corpus

et sanguinem Domini sumpsit, id est, si in corde nulli aliquod 17; in Pascha machinatus est malum, si non de alicuius operibus

se sciente nisi quod esset uerum protulerit; si non, dum adhuc esca Christi corporis in ore esset ipsius, aut per odii aut per inuidiae aut per cupiditatis uel auaritiae aut per luxuriae uitium iram Dei super se ascendere fecit ; si post bucellam 18o introire Sathanam in suam animam minime siuit, id est, si

malum, quod ante cogitauit, ad effectum ducere non maturauit ; postremo si in die festo, hoc est, in istis octauis et quous-

que cantatum est, Hec dies quam fecit Dominus, aut per adulterium aut per immunditiam aliquam non se polluit uel fra18; trum

aliquem nequiter lesit ; et si nil horum

in se inuenit,

Paschae Domini festa se uenerando egisse gratulatus, humiliter amen respondeat ; et ut moribus et uita hec illum tenere Dei pietas dignetur concedere, manu, lingua et corde non cesset rogare. Quod si aliter in se, ut metuo, inuenit, quod non

19o saltem illos studuerit imitari, qui non ?n die festo dixerunt, tristetur, id est, ut, sicut illi tumultum ueriti sunt, si Dominum comprehenderent, "populi, ita iste iram ueritus, si festiuitatem uiolaret sanctissimam Domini, uel his saltem octo diebus se cum Dei adiutorio ab huiusmodi illecebra continere et a le160 cf. Ratherius, Epis7. 162, 4. 170/172 Missale Greg. : Die Dominico post /Albas. 173 cf. I Cor. 5, 8. 17? Ps. 77, 30-31. 179 Ioh. 15, 27. 183 Ps. 117, 24. 190 Matth. 26, 5.

188 illa L corr. L* 162 nisi L : nae Ba//. 106 50s? monstrato /ncipi? B — 107 inquirat B 108 istas L. B : istos Ba//. 171 uenerando oz. B — 1572 ergo] ueto B corr. B? 176 se oz. L add. L^ 180 Sathanam L! : Satanam L 181 ante oz. B 185 nequiter L : inequiter B iniquiter B? 186 se festa B 191 illi oz. B tumulum B corr. B? Deum B 194 ab] -b ;z corr. B? -modi om. B

PL 731

176 19 ^

SERMO DE OCTAVIS PASCHAE 5

sione fraterna reprimere conari studeret, hinc demum quod PL Iudae traditoris exemplum secutus et dampnationem adeptus 732 sit, doleat, sed non ut Iudas ad laqueum desperando, immo ut

Petrus ad lacrimas penitendo sese conuertat et relictis, quae male cogitauit, diem festum Domino agere, dum uacat, festi200 net. Ita enim et Pascha perditum, transitum utique faciens bonum, recuperare et iram poterit Dei placare; ut enim iam diximus,

omni

Iudeorum

tempore,

Pascha

imrmno

certo

tempore,

hora,

qua

omni

Christianorum

quisque

conuersus

transit a diabolo ad Christum, a uitiis ad uirtutem. Hoc enim 20

^

Pascha Grece, quod Phase Hebraice, quod et transitus Domini Latine dicitur, quem indesinenter nos competit ipsius exemplo de morte ad uitam transeundo egisse, ipso adiuuante, qui cum Patre et Spiritu sancto in secula seculorum non cessat Deus regnare. Amen. 202 cf. Ratherius, Serzzo II de Pascha, c. 5.

205 cf. Isidorus, Orzgines 6, 17, 11.

196 traditorem B corr. B? 19?ad L':aL immo oz. B : magis autem B? 198ad L':aL 201 Dei poterit B placare i ras. L! 201/207 ut enim... egisse ozz. L 208 50s; sancto : uiuet add. B? non... regnare ozz. B 209 amen oz. L

SERMO POST PASCHA

CONSPECTVS SIGLORVM B !E Ball.

BnussEL, Kon. Bibl., 5463-67 (1104), f. 118-119. Laon, Bibl. mun., 274, f£. 115V-117. BarrzRINI P. et H., RazPerii opera, Verona, 1765, p. 620-622.

ITEM POST PASCHA 1. De ore tuo te 1udico, se ait Dominus in supremo dicturum, PL serue nequam, iuditio. Sed cui ? Demonstrat subiungens : Scée-. 732 bas quod ego homo austerus essem, et cetera. Scienti hac ergo quam nescienti certum esse ualet maius instare I] sententia iuditium. Verendum ergo bona scientibus et mala patrantibus, ualde uerendum, inquam, uerendum, bona presertim eadem si

o

quoque dicunt. Quidam enim bona dum dicunt, quid dicant (nedum (an) uere dicant) ignorant, ut sunt uerbi gratia plurimi, qui euangelia legunt, apostolos pro officio sibi credito recitant, qui, dum quod sibi iniunctum est quomodocumque actitant, non doctoris sed oboeditoris ministerium implent. Nec ex ore suo, cum

quid dicant ignorent, iudicantur,

sed nisi faciant

arguuntur. Miseri ergo utrimque seculo dati doctores, miseri, inquam, et infelices, si aut nesciunt docere aut quod non agunt docentes suo tantum iudicantur ex ore. Si enim gehennae penas agnoscunt et aliis non innotescunt, rei omnium, quos docere debuerant, si per ignorantiam in eis inciderint, erunt. Si uero aliis eas innotuerint et ipsi eas non cauerint, quid eis 2o

miserius, quid, rogo, est stultius ? Et si monstrato aliis uitae

5

fonte ipsi pereunt siccitate, quis eos debet dolere ? Clamauimus cum Apostolo nuper, clamauimus et utinam non et pro eo, ut pro multis, ore proprio potius iudicandi quam, ut Propheta quondam promiserat, liberandi. Clamauimus nobis et uobis, sed non inutiliter clamasse nos Dei pietas tribuat

2

omnibus nobis. Clamauimus Apostolo, fratres, clamauimus

attamen, : Pascha

clamauimus cum mostrum immolatus

est Christus. Sed utinam ut pro eo, ita pro nobis fuerit immolatus ; pro eo enim ut condignas ei gratias referenti ; cauendum 3 o ne a nobis beneficio (quod absit!) tanto ingratis. Hoc enim innuit, qui dicit : Quicumque manducauerit corpus Domini 1ndigne, veus erit corporis et sanguinis Domini, id est, imputabitur ei culpa effusionis sanguinis Iesu Christi, si ausus fuerit bibere sanguinem quem Iudei fuderunt indigne, hoc est, si 3 V^ quales illi fuerunt ad fidem, talis ipse extitit ad operationem. 2. Subiunximus demum atque protulimus : Jiaque epulemur, non in fermento ueteri neque 1n fermento malitiae et nequitiae, 2/4 Luc. 19, 22. rius, Conf., c. 14.

22/28 I Cor. 5, 7. 31/32 I Cor. 11, 27. 32 sq. cf. Rathe36 sq. cf. Ratherius, Serzzo II de Pascha, c. 2. 36/38 I Cor.

5, 8. 1 ErvspEM posT PAscHA B 4 quia B ego oz. B Ball. essem] sum B e Vulg. 9 necdum B an suppleui (cf. epist. 97,26) 10 credito L : reddito B 11 iniectum B 13 ignorant L corr. Li faciunt B 14 utrique B 15 agunt L : agitur B 20 rogo L : ergo B 21 fontes B corr. B? 29 dignas B 31 corpus L B : panem Vig. 34 libere L corr. L fuerunt B

PL 735

180

40

45

SERMO POST PASCHA 2-3

sed in azimis sinceritatis et ueritatis. Adeo ista omnia sed enucleauimus, ut puerulis ipsis nos satisfecisse putauissemus. Sed utinam quod alios monuimus ipsi fecissemus et male uoluntatis uel noxie operationis fermentum, quod ante habebamus, per reconciliationem non fictam et fructuosam penitentiam abiecissemus. Diximus yronice : "Quam optime ualet exultare hodie atque letari loco salutis iuditium, loco uitae sumpturus interitum," Psalmistae adhibentes ad hoc testimonium de Iudeis quidem tunc, sed utinam non modo de nobis prolatum : Adhuc escae eorum erant in ore ipsorum et ira Dei ascendit super illos, quia, cum fost bucellam introierit 4» Iudam,

ut euangelium utique loquitur, Safhanas per operationem uero malignam, qui ante bucellam in eo per uoluntatem iam fuerat pessimam, timendum ne simile nobis quiddam contigerit — uidelicet ut scelus aliquod, omissum propter sanctum, quod sumere in Pascha debebamus, sacrificium, sumpto sacrificio, ante diem maturauissemus quoque perpe55 trare octauum, 207 ?n die festo ab ipsis etiam comprehendere Dominum conantibus obliti clamatum. Et O impacientia perimbecillis nimiumque insana nec iniurias utique inimicorum nec stimulos tolerare ualida uitiorum ! In quolibet enim horum si nos excedere coegisti, Pascha Domini nos (heu dolor) 6o uiolare, pestifera, compulisti. Sed instaurati contra nos testes Dei debuerant considerari, qui et ab aduersariis grauissima supplicia et a carne propria longissima fortissime pertulerunt sexu in utroque temptamina. Quos sequi non nos deserere anticipans Dei gratia, sed propria inhibuit ignauia et illecebra 65 corpori laxius ministrata, commouens insuper nos manus peccatoris per superbiam uentilata ; ibique cecidimus iniquitatem huiusmodi operati, ob inanem gloriam a gratia Dei expulsi, nec potuimus in bono persistere miseri, ut hoc etiam inemendabiliter confiteri sit nobis, a Deo ore nos proprio $0

79

iudicari, cum et hoc certissime nouissemus et uitare infelicis-

75

simi, preponderante timorem Dei superbo nostro contemptu, dedignati essemus, ut, perditioni utique nostro merito, non Dei neglecto, traditi, et a nobis ipsis dampnati, in eternum, nisi nobis ocius Dei pietas succurrat, dampnandi. 3. Sed quid agimus si ita est, fratres ? Est uero, est (pro

47/48 Ps. 77, 30-31.

rius, Cori. 85.

48/49 Ioh. 15, 27. CPSPSS3s E12.

85 Matth. 26, 5.

65 cf. Rathe-

48 illos] eos B ez Vulg. (e? serm. 2 de Pasch. 74) introiuit B e Vulg. 53 debeamus B corr. B? sacrificium sumpto oz. B 59 nos] non B 62 a om. B fortissima L B corr. L! 65 insuper nos L : in superbos B 66 ubique L corr. L4 68 miseri L! B : misere L; miseria B? 69 inemendabiliter oz. IL, *1 conceptu B *2 non] num B corr. B?

PLE 734

SERMO

POST PASCHA 3

dolor) est. Reddite uicem nobis, quesumus,

181 si potestis, con-

silii, reddite. Dicite saltem quod diximus, proferte quod pro-

tulimus, suadete quod suasimus — aliud enim quod faciamus

minime inuenimus — uidelicet ut, quia in talibus Iudae 8o similes extitimus, exemplum deinceps caueamus illius, non festinantes utique cum illo ad desperationis mortiferum laqueum, sed magis cum Petro ad conuersionis uitale lamentum, rogantes scilicet Domini clementiam, ut meritis eius adiuti faciamus quod fecit, obtineamus quod obtinuit, con8; uersione utique ad nos Domini, ab eo clementer respecti ad illum flendo ut ualeamus conuerti, quatinus gratiam ipsius recuperare utcumque, et Pascha Domini uerius, quam umquam fecerimus, celebrare quandoque possimus, transireque a diabolo ad ipsum inconuertibiliter deinceps auxilio ualeamus go illius. Quod nobis indignissimis dignetur prestare, qui Pascha nostrum ideo dignatus est esse, ut reconciliaret nos Deo Patri per sanguinem suum, et erutos de potestate tenebrarum faceret sibi acceptabilem populum, sectatorem bonorum operum, qui uiuit et regnat cum Patre et Spiritu sancto Deus 95 in secula

seculorum.

Amen.

91/92 cf. Rom. 5, 1o. 76/43 tedite B 80 existimus B B? 88 quando possumus B

82 conuetsationis B 83 clementia B corr. 89 ad ipsum oz. B 91 ideo oz. B

" OBS

Ld i |

:

e

. m" mio capinpin Uc IAE

ferdwtlouges ou:eorr. VENE uU PIDUPM"

P

:

! w^

an.

ptt

en,

cer ra xx.

$ Af

"

m à

DITE t

; L

sd

Ma

^ Pen e p(5 nb

*

^-

bk

ERR UM

T Eon

«t ER s

"

RUN mque &

;

LI

m

Ub

1

vy

gebe

uu

fate,

ort "Un d

D

T8

5 ESrp

; -—-

"

'

!

)

^ ds D s

L]

M

et

TAS ihr,

dau i

d arare

dimit:

fei

oc

cuf

cune

DEL]

uel

et

ue

imum.

Eu

EN

1ustd

cADpDSS 3

ases

3

ec,

(ys ]

]

&

eds

duae

Sosrro wtibO TM

bari "pr

Í«yk?pe

in

fr^ contenta,

held EN quic,

spot oe ag

Tit

cti

nó

et etare

qi Fri D

ve cth»mt !

tsert.- at hus

oc IX

gto ne

Gi fue

Ld

ceosdioybe tu

nf Heim gtiam in sd

mbsü G

imr

9jiqef

]

ad.

iP seront

ups

cnt dim -

E ü

,

vv. "

A018.

PK

ihi

ra

«t Y

ab Fiao; d

«1 i

M

/

ure

eani

Lora

we

IM e

3:544

Bow

*

ect

»

Sid

SERMO II DE ASCENSIONE

CONSPECTVS SIGLORVM Jum

Laow, Bib]. zun., 274, f. 117Y-120.

Bail.

BarrzRINI P. et H., Raz/erii opera, Verona, 1765, p. 628-632.

DE ASCENSIONE DOMINI 1. Cum pene in omnibus ab antiquorum studiis patrum tam PL 74o uitae nostrae discrepet qualitas quam doctrinae, in hoc quo- PL 741 que, fateor, non parum discordat, quod in talibus, ut est ista, A

sollempnitatibus illi primitus de euangelii tractatu sermonem cudentes, ad considerationem eiusdem sollempnitatis auditorum post animos incitabant. Hinc demum amonitiuncula, quo magis ualebant, succinctim aperta, in fine prolata, ut a malis se cohiberent et beneplacitis Deo insisterent, sollicitius eos-

10 dem, quos allocuti fuerant, commonebant.

Nobis contra in

ipsis loquendi primordiis obseruare conueniat quod Psalmista suadet, Preoccupemus, inquiens, faciem Domini 2» confessione, subaudiri ut liceat, peccatorum nostrorum, et quod alter, Dic tu, inquit, prior iniquitates tuas, w£ ?ustificeris. Vt iustificeris, 15 inquam, non iudiceris. $7 nosmetipsos enim ditudicaremus, ait

Apostolus, »on utique vudicaremur, id est, si nos ipsi ueraciter accusaremus, non a Domino dampnaremur. Veraciter nam se accusat, qui non de se aliud dicit quam quod egisse se meminit, et qui de eo, quod se accusat, nulli alii, si de se hoc idem

20 dicat, suscenset ; si malum quod confitetur execratur et emendare pro uiribus nititur ; si repetere ultra ueretur ; si de eo salubriter

confunditur.

Nam

si aliter, uoce

Dominica

eius

animae dicitur : Quam wilis facta es iterans uias tuas. Quod facere utique taliter ei interdicitur quoque : Ne ?teres uerbum 25 4», oratione tua, id est, ne confessum iteres, ut sit necesse tibi

iterum confiteri illud, peccatum. Cum enim peccasse nos grauiter et recognoscimus et dicimus, poenas etiam, quas subire propter hoc debitores sumus, insuper referimus. Si earum saltem metu a malis non compescimur perpetrandis, clamari 3o ex obliquo ipsi compellimus nobis : De ore tuo te qudico, serue nequam.

De corporali uero, si hoc facimus maxime,

delicto,

oblata consecrare interdicimus ipsi nobis omnino, nosse nos nisi dissimulamus, quod Neocesariensi continetur concilio capitulo VIIII. 3; 2. Quod cum ita sit, quid de nobis dicere, quid saltem possumus cogitare ? Si locuturi enim uobis in confessione faciem Domini preuenimus, hoc est, si, antequam ad eius iuditium ueniamus narrandum, ipsi nos ueraciter acusamus, panem uobis porrigendum qua licentia consecramus ? Si hoc non

12 Ps. 94, 2. 14 Is. 45, 26. 15/16 I Cor. 11, 51. 23 Ier. 2, 56. 24/25 Eccle: 19; 7: 30/31 Luc. r9, 22. 33 cf. Conc. INeocesar, apud Dionysium Exiguum, Codex Can. Eccl., can. 53 (PL 67, 156) ; cf. Ratherius, Episz. 85, 18-28, 148, 30 Sq. 36 cf. Ratherius, Epis/. 152, 8-14. cf. Ps. 94, 2.

24 interdicitur] -i- pos? c in corr. L? ei ras. 2 litt. 29 perpetrandi L corr. L? 33 continetur Ba//. : continentur L 38 nos L : uos Bal/.

186

SERMO II DE ASCENSIONE 2-3

facimus, quod loquendi exordium facimus, immo quid uobis

umquam pro debito dicimus ? De gaudendo quippe nobis non aliud dicere possumus, nisi quod Tobiam angelo respondisse comperimus : Quale enim, ait ille, quale mihi erit gaudvum, qui in lenebris sedeo, et lumen celi non uideo ? In tenebris enim qui, obscuratis 4 V^ quod sedeamus, ipsi nobis testes sumus,

5o

mentis obtutibus, ad ignem nos pergere non, ut opus fuerat, cernimus. Lumen uero celi est claritas Christi, qua scilicet supra angeli, infra illuminantur homines sancti, illi ad tenendum, isti ad desiderandum, utrique ad socialiter quandoque fruendum. Qui ergo non illuminatur nunc ad desiderandum, putas eum illuminari posse tunc ad tenendum ? Quale uero huiusmodi in qualibet sollempnitate gaudium ualet habere, nisi omnino inane? 3. Maxima

5 i]

ista sed hodie est, fratres, festiuitas, maxima,

sed lumen celi considerare neque ualentibus neque uolentibus, nulla ; nulla, inquam, nulla. Sit tamen cum ueraciter Ascen-

sionis Domini festiuitas hodie maxima, episcopalis uocabuli quomodo 6o

silere sinitur, etsi desit facundia,

saltem

garritio

pauxillum perita ? Sed cuius est Domini ista, rogo, festiuitas ? Christi utique, et ex eo utique Christi, quod Christus pro nobis dignatus est effici. Dilexisti enim 2wstitiam et odisti iniquitatem, canit de eo Psalmista ; fropterea unxit te Deus, Deus tuus, oleo exultationis fre participibus £ws. Quam iusti-

tiam ? Scilicet illam, qua iustum censuit esse, ut creatura ei, 65 qui se creauerat, deseruiret. Quam iniquitatem ? Qua uide-

7o

75

licet homo seruiebat diabolo, qui ad seruiendum conditus fuerat Deo. Propterea igitur unxit eum Deus oleo letitiae, id est, misericordia ipsa induit eum, quae letificaret angelos de reconciliatione generis humani a suo consortio diabolica fraude seclusi. Et quia eadem misericordia ex filiis diaboli quidam filii Dei erant per adoptionem futuri, qui utique participes existerent ei, qui non per adoptionem sed per naturam erat Filius Dei, pre participibus suis dicitur unctus, quia ceteris ad mensuram est data eadem Spiritus sancti gratia, in ipso autem Aabitat omnis plenitudo diuinitatis corporaliter, id est, pleniter, dum utique ipsum, quod pro nobis corpus assumpsit, Deus adeo totus repleuit, ut sicut mente eius, ita et carne Deo repleta, ex duabus et in duabus naturis non duo sed unus sit Dominus Iesus Christus, uerus, ut Pater et Spiritus,

43/44 "Tob. 5, 12.

61/63 Ps. 44, 8.

95 Col. 2, 9.

40 uobis seripsi : nobis L 49 uterque Ba//. 5? hodie maxima. episcopalis L : hodie, maxime Episcopalis Ba//. 58 garratio L corr. I? 63 exultationis L :

letitie Vulg. e? inf. 67 —— "0 seclusa L corr. L? — 7? eius Bal/. : cuius L

PL

742

SERMO II DE ASCENSIONE 3-4

187

8o per omnia Deus, cumque illis non tres sed unus uiuens in secula Deus. Nisi igitur Deus carnem nostram misericorditer induisset, eam in celum minime leuasset ; nisi eam in celum

leuasset, hanc diem nobis minime dedicasset. Christi ergo est ista, fratres, sollempnitas, sed non sine participibus suis. Hos 8; enim secum uexit in celum, mirum dictu, etiam necdum natos

in terra. 4. Omnes ergo festiuitatum decursiones cum pro Christo et participibus institutae sint Christi, qui uult in quauis illarum partem habere, studeat, quod nos facere (heu dolor) go negleximus, agere. Exhortati enim cum uos fuissemus non semel in precedentibus festiuitates istas diebus, ut, sollicit seruare wnilatem. spiritus in uinculo bacis, donaremus nobis inuicem, s? quis aduersus aliquem haberet querelam, ut Agni Dei carnes commessuri, «on in fermento malitiae et nequitiae 95 Pascha Domini, sed 2n azimis sinceritatis et ueritatis celebrasse

probaremur,

hoc ipsi, qui monuimus,

diximus, fecimus. Ventum

non eo studio, quo

est ad Cenae Dominicae sacratis-

simam diem ; lectum est quod Apostolus dixit ; suggessimus obseruandum quod monuit, uidelicet ut non in iudicium cor100 pus Domini sumeremus. Non defuerunt sed (pro nefas) qui de ea manu, quam truncatam optarent, bucellam sanctam perciperent ; non defuit qui defuisse, quibus daret, optaret. Et, heu,

quam letifero utrique tumebant fermento ! Cumque ab ipso legitimo quosdam hortati fuissemus continere in quadragesima 10; Ista concubitu,

ut sacrifidum

Domini

in Pascha

purificati

mererentur accipere, ueh illis qui sumpto sacrificio ab adulterino nequiuerunt usque saltem in Octauas Domini abstinere ! His enim certificamur congruere quod in Psalmo cantauimus sepe : quia uidelicet, cum fost bucellam, ut in Iuda, 110 ?Anírolerit 7n els Satanas, — id est, spiritus inmundus, septeno sed capite, qui solus per ieiunium credebatur expulsus — adhuc escae eorum cum essent 2n ore ipsorum, ira Det ascendit super eos, uiolatores

tantae

festiuitatis,

non

cultores,

dum

fuisse sint miserrimi deprehensi. Eligant ergo quid faciant. Si 11; enim desperantes sese obdurantur, idem utique frequentando,

Iudae a se ipsis laqueo strangulantur. Si Petri lacrimas imitantur, ueniam consequuntur; si ueniam consequuntur, Christum in celis uti nunc affectu, ita post effectu ipso secuntur. Si neutrum

ex his duobus merentur, festiuitatem istam

91/92 Eph. 4, 5. 93 Col. 5, 13. 94/95 I Cor. 5, 8. 99 cf. I Cor. 11, 29. 101 cf. Ratherius, Serzzo de Oct. Paschae, c. 2. 109/110 Ioh. 15, 27. 110/111 cf. Luc. 11, 26 ; Marc. 9, 28 ; Rathetius, Praeloq. 6, 23. 112/113 Ps. 77, 30-31.

89 studeat... dolor L : studeat quod fecit et ipse facere. Sed, heu dolor Bg/. 94 commesmessuti L

97 Dominicae 7 ras. L? 102 optatet Ba//. : obtarit L

99 obsetuandam L corr. L?

PL 745

188 120

SERMO II DE ASCENSIONE 4-5

Deo et angelis, bonaeque woluntatis, ut cantatum est, homini-

bus nouerint esse, se ab illa omnino expertes existere. 5. Sed ne lenocinentur sibi sententiae prolatione illius Dominicae, qua dictum est : Qui crediderit et baptizatus fuerit,

saluus erit, nouerint quia, cum sit uerissimum, utpote Verita-

125

tis ore prolatum, illis tantum est, quibus congruit, uerum. Signa enim, ait, eos, qui crediderint, hec sequentur : in nomine meo demonia eicient, et cetera. Quae nimirum si quis figuraliter intellecta in se recognoscit, de saluatione sua securus gaudeat ; qui minime, suggero, contremescat, et ut, credere non

130 solum in Deum sed et Deo nisi studeat, non sibi sufficere sciat.

De ore tuo te 4udico, serue nequam, at ne matures, rogo, Christe,

proferre ; differ ictum, precor, misericors, suspende uindictam, piissime ; d?mitte illam et hoc anno, usque dum fodiam circa illam et mittam stercora, succisoribus uitae, supplico, miseri155

140

cors, dicito meae ; fortassis enim meliorari tua quandoque prestante gratia ualebo. Qui adhuc ingratitudine mortifera incorrigibilis exto, dum non oculos utique conuersionis lacrimis imbuo, sed guttur mentis mortiferae dilationis pessimaeque in dies deteriorationis criniculis stringo, in infernum uiuens, id est, non ignarus, ut multi, sed sciens insuperque nec celans, descendo. Indeque mihi, De ore £uo te ?udico, serue ne-

quam, cum his, qui bona dicunt et pessima gerunt, non inaniter clamari formido. Austeritatem quippe tuae animaduersionis aliis innotesco, presentissimum te ubique non nescio et di145 cere uel facere, quae tuam considerationem dedecent, non horresco. Sed quid, Domine, facio ? Fugerem, si quouis ualerem ; quod quia nequeo, a te (Augustini ueriloqui tui suasu) ad te, id est, a iustitia ad misericordiam tuam, pauens confugio. Vt consideras itaque indecentia tibi, ita, Domine, con150

155

sidera necessaria, deprecor, mihi, me ab impatientia liberans mortifera, quae transgredi me tam immaniter tua compellit precepta. Nisi enim ab ea citius eruor, perditionem eternam prestolor, ignarus licet dispositionis de me, Domine, tuae. Non sunt enim hominis uiae illius sed tuae potestatis solius, qui non dampnas impie quos creasti benigne. Vos autem, fratres, quod de nobis per nos auditis, de uobis quoque metuite. Mala, quae usualiter facitis, quantotius relinquite; ad inusitata uos bona, dum uacat, conferte : infernum ca120/121 Luc. 2, 14. 123/124 Marc. 16, 16. 126/12? Marc. 16, 17. 127 cf. Ratherius, Serzo I de Ascensione, c. 5. 131 Luc. 19, 22. 133/134 Luc.

I3,8. — 139 cf. Num. 16, 5o. Conf. 1, 6, 7.

127 figuraliter L, : frugaliter Ba//. o7. L, add. in marg. L? om. Ball. 158 inusitate L corr. L?

141/142 Luc. 19, 22.

147/148 cf. Augustinus,

135 dicito meae 5 ras. L? 156 nobis L! : uobis L

136 prestante audistis Ba//.

PL 744

SERMO II DE ASCENSIONE

5

189

uete ; celum desiderio scandite ; ubi Christus est in dextera 16o Dei sedens, ipsius adiutorio nisi festinare contendite. Instare PL horam uobis aut illuc conscendendi aut deorsum ruendi, hic 74; uero non diutius morandi, sedulo cogitate, ne ex improuiso

(quod absit!) uos rapi contingat et illuc pertrahi ubi nemo uobis ualeat auxiliari. Quod a nobis omnibus dignetur auer-

16; tere, qui in hunc mundum peccatores uenit saluos facere, Iesus Christus Dominus noster, qui cum Patre et Spiritu sancto uiuit et regnat Deus in secula seculorum. Amen. 163 cf. Ps. 49, 22. 160 nisi L : nixi Ba//.

1

M

f

n"

M

; hiiditun"atrae

à

Pap."

A haceshalla wu

E

DO

J

UP.

ES

ELS

!

pir ti quero

d pyrdiiuurs

RFLer- hes

:

abe

*

od

A

done

TT

oa

dr. inito

7s rti

^tmá: V

"1 39

I

ipio ^4 "t Mai Meu,

,

E

nr

EET

T.

nml

um

*

Ten

!

NT |

ON

a, Sem

ii vd-

D

J

8 um. P Ei

cf)

iion

nik),

Qm

fpi, ác ^

c

cuittd mire T

RLLA Din ceciln. dttbaito

tn.

) Mmi

Ec.

Iv vpé do ac isilion n

rau

cen...

c0

Col so

——

qup

v

nde "Ve tocus ^xpbi e

du

ce,

La

344750 T FONS ad pe^

reecmon Ado rio ptio adis. Fa fco MANI ME

I

owe

WOMIMA

eos

j^

eiat

I

tema

s "i Ao vernis,

t

wc

heh JE" iue mb.une

3l irasci

,

25- de. OR

J

TL

:4N

]

vs

mets

a

ber: vARé,

d

y^

Unsdk

2d».

d

suf

Na

*

^

uu

" ,

!

h

" idi Ls

2

"B

E 4 4

t-—

E

4 H

!

odi

Arwmdudm,

;

1

j

*

se) fout po tuscalin anésdii iani» Vis

(X,

34 MIESONNS LU

2.4 uet

Dupdte.

HN

LENA

tm

e |a, de uelis quégEk saltem "scit, qusnsonvs cólaquitet Meer iawiot; diiit mice ea

[US -

Bii:«

; qeeihüdeners veis E

,

-

!

bt

Pexrc Fentlt. quac agno dewacterdaenr rriA- oem

iens

i

3

TRO QU

p

08 canadaTeDe calidi ct equ qu) NM

mt

)

e,

Aste

^N SC. gp

t

Mt

(cua4.prine

ai!

ier"

;

s coxeodics c mat. ed dcum ips up

AIL

bise

MED

six. cecinit

(t2

esr

|

Aso

uta Em,

wb

Qoi ^de, :inge

emi

etie

Poe ut

C6)

(adi

oru

3.)

jue

00g

A

aquePuum

|

s hc gute. DugMÉ.À

EMO4e.-

Sow,

gue.

lA

PER

.*s

V-

on

—9

thue

minzoss

E

m

"E234.

m

gums

J

fm

"helpless Leere c POTE

-

M

t

npe

e

2

LE

m

dre

n

Hd

e

m

SERMO II DE PENTECOSTE

CONSPECTVS SIGLORVM JI LAOoN, Bibl. pun., 274, f. 121-124Y. Bibl. Laon. —Catalogue général des manuscrits des bibliotbóques publiques des Départements, t. 1, Paris, 1849, p. 587.

DE PENTECOSTE

1. Quid iterum nunc agimus, fratres ? Silemusne an loquimur ? Silemus, ne aliquem uestrum noceamus metuimus. Si loquimur, ne ex ore nostro iudicemur timemus. Sed licet ;loqui nobis inhibeat timiditas, tacere non sinit uel officii nostri proprietas uel considerata tantae festiuitatis enormitas. Pentecostes nam Paschae est hodie, sollempnitas utique

sollempnitatum, ut canticum canticorum quoddam dicitur canticum, mare ueluti magnum in quod utique uniuersitas ro confluit sollempnitatum, immo causa omnium spiritalium gaudiorum. Gaudebimus ergo. Quin aliter ? Gaudeamus,

exultemus, atque letemur, sed, si recte facimus, in Deo, specialius uero in Spiritu, cuius est hodie festiuitas, sancto, inse-

parabili scilicet a Patre et Filio. Quis enim continere se ualet 15 a gaudendo, nisi qui uacuus eodem est Spiritu sancto ? Quis autem ille est, nisi qui caritatis indiget bono ? Caritas enim Dei, ait Apostolus, d2ffusa est in cordibus nostris ber Spiritum sanctum qui datus est nobis. Audistis ? Scio quia audistis, sed utinam ut corporis auribus, ita et mentis. Audistis tamen. 20 Estne uero alia quaelibet coniectura, quae innuat quod, qui caritatem habet, Spiritum sanctum habeat ? Recurrat memoria nunc uestra ad ea quae paulo ante ex Apostolorum sunt Actibus recitata. Dwm complerentur enim, ait qui scripsit, dies Pentecostes,

et reliqua, usque

dum

uenias ad illud ubi

25 dicitur : et apparuerunt illis dispertitae linguae tamquam agnis, sediique supra singulos eorum et repleti sunt omnes Spiritu sancto, et coeperunt loqui. Quid, rogo ? Magnalia Dei, salutem populi, ut inibi continetur, mente confusi. Et quid est aliud caritas nisi amor Dei et dilectio proximi ? Amore igitur Dei 3o laudabant Deum ; amore proximi populum, ut in Deum crederet, ammonebant. Qualiter ? Prout Spiritus sanctus, inquit, dabat eloqui ?lis; hoc est, prout caritas loqui illos cogebat, quae in eorum cordibus tamquam ignis feruebat. Quare hoc enim antea non fecerant ? Euangelium dicat : Nondum erat 35 Spiritus datus — id est, e celo tam pleniter missus ; quamuis et sanctis non defuerit ueteribus, et iam consistente Domino

in terra per insufflationem sanctis iam fuerit apostolis datus — quia lesus nondum fuerat clarificatus. Quid est clarificatus ? Nondum

resurrexerat,

nondum

celos conscenderat,

nondum

2 cf. Ratherius, Epis;. 155, 5. 4 cf. Luc. t9, 22. 8 cf. Ratherius, Serzo I de Pent., c. 5. 16/18 Rom. 5, 5. 23/29 Act. 2, 1-4. 31/32 Act. 2, 4. 34/38 Ioh. 7, 39. 39 cf. Leo, Serzo 76, 9.

3 alicui Bib/. Laon

13 inseparabili serp5i : insepatabilis L

I94 40

SERMO II DE PENTECOSTE

captiuitate captiuata dona sua hominibus dederat. At ubi hec omnia facta sunt, uidete quid contigerit : Coeperunt, ait, loqui. Nwmquam enim, ait Operatur enim magna,

45

5^

1-2

qui nouit, amor Dei si est ; sí uero operari

est OCtoSus. venwit, amor

non. est. Intendat caritas, si qua est, uestra. Si operari amor amor renuit, non est. Operamini itaque bonum, si diligitis Deum. 2, Videamus tamen an et euangelium huiusmodi astruat. Dixit, inquit, Iesus discipulis suis ; utinam nobis. Felix quippe non qui solum uocatur, sed qui uere est discipulus Iesu. Discipulus enim a disciplina, disciplina a discendo nomen accepit. Re enim uera, dum flagellatur puer in scola, discit sibi utilia. Disciplinam ergo Iesu diligamus, quia Iesus, cum saluator dicatur, nil aliud docet, nisi quod ad salutem perpetuam attinet. Et si te temporaliter flagellat, si discipulus eius es, ad salutem inde conualescis eternam.

saltem

recipis debitam.

Quid tamen

Si non, uindictam

dicat

lesus, audiant

utinam nunc discipuli Iesu : S? quis, ait, diligit me, sermonem

meum seruabit. Ecce signum, ecce approbatio. Aw£ amat aut odit mulier,

nihil est tertium,

dixisse

quidam

enim

legitur

seculi sapientum. Quis autem ita insaniat, ut odisse se Deum dicere audeat ? Sed dum inter amorem et odium nihil sit tertium, aut diligere aut odisse hoc argumento conuincimur Deum. Diligimus uero Deum, si sermonem eius seruamus. Nos igitur ipsos discutiamus, et si sermonem eius seruamus, 6 ^ ab eiusdem sermone discamus. Sermo uero eius talis est : Diliges Dominum Deum tuwm ex toto corde tuo et ex tota anima tua et ex tota mente tua. Hoc est, inquit, maximum et primum mandatum ; secundum autem simile est huic : diliges broximum tuum. sicut teybsum. In his duobus mandatis tota lex pendet et 7o prophetae, — id est, totam legem implet qui hoc facit, prophetis omnibus obtemperat qui istud obseruat. E regione ergo, qui ista non facit, nihil eorum quae lex precipit, nil quod prophetae iusserant agit. Scriptum est enim : quicumque totam. legem obseruauerit, offendel autem in uno — id est, J 6o

^

caritate — erit omnium reus, quia, etsi non occidit, non mecha-

tur, non furtum facit, nec tamen pro dilectione Dei haec agere omittit, nil inde meriti percipit. Vitium uero est quod uirtus non est, neque caret offenso quod non est acceptabile Deo. Nisi enim ita esset, nequaquam Dominus ociosorum 40 cf. Ps. 67, 19 ; Eph. 4, 8.

41 Act. 2, 4.

2 ; cf. Ratherius, Trans]. s. Metronis, c. 1 3.

42/44 Gregorius, In euang. 2, 30, 48 Ioh. 6, 12.

50 cf. Augustinus, Conf. 1, 9 ; De libero arb. 1, 2 ; Soliloquia 2, 20 ; Sermo de disc. christ. I5 1: 57/58 Ioh. 14, 23. 58 Publilius Syrus, $eszentia A, 6. 64 cf. Ratherius, Corf., CT: 66/70 Matth. 22, 57-44. 43/44 Iac. 2, 10.

60 autem scripsi : aut L,

93 pos? quicumque : enim L exp. L?

*4 metit I,

SERMO II DE PENTECOSTE 2-3 8o

8^

I95

uitium redarguens diceret : Omnis arbor, quae mon [facit fructum. bonum, excidetur el in. ignem mittetur. Quod tamen nusquam docetur apertius quam loco ubi fatetur Apostolus, quod, sz linguis hominum loqueretur et angelorum, et si distribueret im cibos bauperum omnes facultates suas, postremo si

traderet corpus suum ?ia ut arderet — quae utique omnia cari-

tatis uidentur quasi quaedam inditia certissima fore — carilatem uero ^on haberet, mihi ei prodesset. Quod uidelicet extitit intimasse, quia, si hec omnia sine Dei et proximi amore faceret, tamquam legem scilicet omnem obseruans, et

90

9i

IOO

illud solum, illud unum propter quod lex data est, — hoc est, ut Deus ultra uires, proximus pro uiribus diligatur — minime ageret, nil remunerationis exinde caperet. Quibus enim, his omnibus quasi pro Deo patratis aut certe perpessis, nil aliud premii contingit recipere, nisi quod illis, qui propter ociositatem excisi et in ignem sunt missi — causa reddita ita : Amen dico uobis, receperunt mercedem suam, utique quam pro his omnibus quesierunt, hoc est, uentum humanae laudis inanem — non uideri ualent satis totius transgressione legis rei, nullum scilicet aliud de eius impletione recipientes meritum, nisi quod alii de transgressione omnium, quae in ea sunt, preceptorum ? Quomodo enim deceptissimus aliquis horum diligit Deum, cum pro eius amore nec bonum faciat nec malum dimittat, licet uideatur uel bonum facere uel malum cauere ?

105

I1O

115

Et si eum non diligit, quomodo excusari ualet quod non illum certissime oderit ? 9. Vbi nos modo uideo, fratres ? Ibi (pro nefas), ibi ubi illos de quibus olim loquebatur Psalmista : Nonne qui oderunt te, Domaine, oderam, et super inimacos tuos tabescebam ? Itemque : Inimici Domini mentiti sunt ei, et erit tempus eorum 4n secula, id est, sine fine peribunt. S? qwis enim, ait dilectus Domini ille, s quis dixerit, quoniam diligo Deum, et. fratrem suum oderit, mendax est, consequenter igitur et Domini inimicus. Vt enim de inimicis illis specialissimis dicitur Dei, quod uocentur Iudei et non sint, sed sint sinagoga Sathane, ita timendum ne et iste falso Christianus uocetur, quia non esse Christi conuincitur, si spiritum Christi non habet. Spiritum enim Christi non habet, qui caritatem non habet ; caritatem uero non habet,

I20

qui nec Deum nec proximum diligit. Deum enim non diligit, qui proximum neglegit ; proximum uero neglegit, qui ei in ipsius necessitate nequaquam succurrit. Succurramus uero 80/81 Matth. 7, 19. Matth. 7, 19

110/111 I Ioh. 4, 20.

83 linquis L

83/8? I Cor. 15, 1-35.

96 Matth. 6, 2.

91 cf. Matth. 22, 37.

107/108 Ps. 158, 21.

114 cf. Apoc. 5, 9.

95 ociositatem is ras. L*

95 cf.

109 Ps. 8o, 16.

113 spacialissime L corr. L!

196

SERMO II DE PENTECOSTE 3-4

quoquomodo proximis ; testibus non indigemus aliis nisi nobis, qui loquimur, ipsis. Vtinam enim, etsi non iuuare uellemus, 125

saltem

desisteremus

eos nocere.

Mentitur

sane

quod

amet Deum, qui fratrem odit; mentitur quod Deum non oderit, si eum non diligit. Si uero qui caritatem habet, spiritum Christi habet, qui uero spiritum Christi non habet, hic non

130

est eius, constat proculdubio quod, qui non habet caritatem, nullam cum Christo habeat sortem, indeque Christiani falsum possideat nomen. Et cum Dominus ipse maius dilectionis studium impendere nobis iubeat etiam inimicis quam nos exhibeamus amicis, etiam carnis afinitate propinquis, quid inaniter laboramus ? Nam etsi quosdam uidemur quasi diligere, eo deteriores, quo eos carnaliter diligentes, animaliter

155

140

non desinimus perdere. Quosdam enim illorum colloquio non solum malo sed et, quod est peius, assiduo, quosdam opere pessimo, innumeros consensu pestifero corrumpentes necamus, et quo aeterna mors temporali est seuior, eo seuiori eos parricidio, ut Cronographia hoc quoque nostra non taceat, trucidamus. Cum uero de his, quae aliis iniuste auferimus, eos hereditario iure ditamus, quid aliud agimus, nisi, Iniustitia hec super mos et super filios nostros, cum Iudeis clamamus ? Quibus ergo loquimur, immo quid sumus miseri ipsi, qui loquimur ? Istud erat quod metuebamus, istud uidelicet, ne, si loqueremur, de ore tuo iudico, serue nequam, merito audire-

145 mus. Scientes enim atque prudentes in flammam mittimus

manum, non ignorantes utique dampnationis imminere nobis periculum. Neminem enim superioribus concessis diligimus fratrum, nullum postremo, nedum quemlibet extraneum saltem, consequenter nec ipsum, qui nos condidit, Deum, nos

ipsos neque ad ultimum. Qui enim diligit iniquitatem, odit animam suam. 4. Quid ergo faciemus ? Desperabimus ? Absit, quesumus, absit. Qui enim dixerit uerbum contra Spiritum sanctum, non remittetur ei neque in hoc seculo neque in futuro. Verbum uero 5) ^ contra Spiritum sanctum Iudas dixit in corde et opere, qui flendo non expectauit ut Spiritus sanctus mitteretur, per quem confertur remissio peccatorum, sed, preoccupans conuersionis remedium, deliberationis festinauit imponere gutturi miserrimus laqueum. Fugiamus ergo illius exemplum, presto160 lemur salutis remedium. Cor mundum in nobis creare precemur 150

134 cf. I Cor. 15, 35. 138 cf. Ratherius, Qual. coni. 47 ; Epist. 146, 12. 141 Matth. 27, 25. 144 Luc. 19, 22. 145/146 cf. Hieronymus, Episz. 54, 2, 1. 1853/1854 Matth. 12, 32. 185 cf. Matth. 27, 3-5. 160/161 Ps. 50, 12.

123 eis Bib]. Laon 128 habet L corr. L1 188 gutture L corr. L?

137 eo seuioti V/og. : o seuioti L

SERMO II DE PENTECOSTE 4 supplices

Deum,

s$éritbum

rectum |innouari

197 $n wisceribus

nostris, hoc est, interioribus cordis, ef «e $roiciat nos Deus

a facie sua, Spiritu principali nos confirmari sine intermissione rogemus.

Ad mandata

eius custodienda,

dum

dies est, nos

165 preparemus ; possumus enim adipisci quod adhuc non habemus, quia et illi, qui sunt olim illud adepti, non habuerant ante quod, cum placuit, dignatus est Deus illis conferre. Et . quia caritatis neglecto in hoc malum decidimus, ut non gaudere sed sine intermissione lugere debeamus, quid sit ipsa 17o Caritas, nosse primum

satagamus, inde eam a Domino nobis

donari affectu omnigeno postulemus. Caritas uero est semper bona diligere,

mala

odisse, non tamen

quae falso dicuntur

bona uel mala, sed quae sunt ueraciter bona uel ueraciter mala, id est, uel Deo placita uel Deo exosa. Caritas est cum,

175 Si aliquid boni facis, Deo soli inde placere proximoque ut tibi ipsi prodesse contendis ; si malum relinquis, ne Deo inde displiceas proximumque exinde ledas, hoc relinquere curas. Hec est illa caritas quam non habere quosdam, etiam omnes facullates suas in cibos pauperum expendentes, Apostolus testa18o tur : Quae scilicet patiens est, benigna est, quae non emulatur — id est, non inuidet — «on agit perperam — hoc est inconueniens aliquid — ^on ?nflatur in superbia — utique uel mortifera ira — non est ambitiosa — id est, inanis gloriae cupida — non querit quae sua sunt solius — sed quae Dei uel proximi — 185 410n. irriatur —

ad mala

proximo

inferenda

—

qon

cogitat

malum explere, non gaudet super iniquitate, congaudet autem ueriati, et cetera. In qua timor, licet qui eam possideat timeat,

non

est, quia uidelicet,

his obseruatis,

non

timet

gehennam. Vtrum uero hec, ut agenda sunt, agat, nescire se 19o estimans, ne Dei incurrat offensam, formidat, cum Psalmista

uero, ne pro imperfectione salute diffidat, Domino clamat : Inper[ectum meum uiderunt oculi tui. Quod ut et nobis saltem donetur studiosissime rogandum, et tamen ad perfectionem indesinenter nitendum, quam nobis, concessa uenia preteri19; torum, dignetur benignus prestare, qui, non ob aliud nisi propter nimiam caritatem qua dilexit nos, in hunc mundum dignatus uenire, qui cum Patre et eodem Spiritu sancto, de cuius hodie gratulamur aduentu, uiuit, regnat, et gloriatur Deus per infinita secula seculorum. Amen.

178 sq. cf. Rathetius, Praelog. 6, 5.

178/18? I Cor. 15, 5-6.

192 Ps. 1239, 16.

168 neglecto L : neglectu Bib/. Laon 171 uero oz. L add. L! 183 mortifera ira Bib]. Laon : mottifiram iram L 190 ne Dei L! : nedum L 191 salute oz. L add. L* deffidat L 197 sancto oz. L add. L* 199 ^os; Deus ras. 2 litt. L

ESOS

Fata UM sd "LET p rni

i

Sat

iidw eid:

eus damen, ME uu.

V

,

Ost

Ayifi ohio

a secundi ratoris

ut

Sulle sini emi dicc eq

-

aso

viiépui geis |

EID TN

dry nf MR A catal

"allons I

$ ux a gojiwy tite

E

En

Ud

qedteie uon. wen Uy d oh o NEU eom

lord ,

E

Ch

d

Libia ex

oram

jo

urs

EE iy futlet Aet:

rs . rn

-—

donidoi Bu eli

E

I

-

"h soot gue: "A D

I

E

A

dt i-r. Crlfimped "iom vetu up eal :

àOgb 3 cohdge Vae I cousisotu quasputi ben - merteudia *"oc o as m concio db 0d; | ^n tym e d on. rtr

Npocaio Mr

Pi aad

pef cnigei "d Aalnb plea: eno (uni d py Jébecg Vid Materie n qon o Unoena don ec tripcmi reonirgrrzc iint :

22 2

a

fifi

cpi

c»

indir iae. ai

tiit esce

dn ZA j

sh

a

atat uite

umet n

id

rua

Lewseerri em

pepe: veiemd vxyyitudhtny

qune SONUS

(OX

en

d

rait

aiuti

insu ipi etm

ETT Ge! erg Sine m

Uf

d

í M Sy ovd Ses nn isisurt

dct ulndh

m

*3 Joe .3. iv

€

siii X

Hike uubittentids Cau tad

(eus

iM

Ale

UUNDUCUIWMTESNY

i

9*

MEGU- nudi M

^01 dell en QuE. —

*94 Ma ios

bete

omnetb

I

venim

*n !

D

PNE

INDICES INDEX LoconvM

S. SCRIPTVRAE

INDEX SCRIPTORVM INDEX NOMINVM INDEX

RERVM

ET

VERBORVM

CONSPECTVS Conc].

ABBREVIATIONVM

Conclusio deliberatiua

Metr.

De translatione sancti Metronis

1 Quad.

Sermo I de Quadragesima

I Pasch.

Sermo I de Pascha

T6.

Sermo I de Ascensione

I Pent.

Laps.

Sermo I de Pentecoste Sermo II de Quadragesima Contra reprehensores Sermo in Cena Domini De proprio lapsu

Coni.

Qualitatis coniectura

2 Quad.

Repr. Cena

Decr.

Ratherii decretum

INupt.

De nuptu cuiusdam illicito

Mar.

Sermo de Maria et Martha

Or.

De otioso sermone

2 Pasch.

Sermo II de Pascha

Oct.

Sermo de Octauis Paschae

Post Pasch.

Sermo post Pascha

2 Asc.

Sermo II de Ascensione

2 Pent.

Sermo II de Pentecoste

INDEX LOCORVM S. SCRIPTVRAE op.

Jin.

pag.

165

Genesis : TTL

2 Pasch.

13/14

1, 26

2 Quad.

504/505

15 31. 3, I4 4, 1-25 4,7 2 45. 5 $0, 19

Metr. 2 Pascb. Cena 2 Quad. 2 Quad. Metrr. Metrr.

400/401 12 I2I 480 6/7 578 606/609

2 Quad.

357

79

22 165 100 78 65 26

27

Exodus :

7, 13

Merr. Metr. 1 Pasch. 1 Pascb. 1 Pasch. Cena Cena

12, 35

Metr.

2 Quad.

794

16, 7-8

Mar.

25/26

145

18, 1o

Oc/.

27/28

171

19, 20, 20) 235 325

1 Pent. INupt. Concl. Laps. 2 Quad.

735 89/90 54 54/56 621/622

58 I41 4 IIO 82

Leuiticus : 7, 20 25, 28

Laps. Cena

60/62 225

IIO 105

Numeti : 9, II

1 Pascb.

II/12

39

11, 4-6

1 Asc.

13/14

47

16, 30

2 Asc.

139

188

I9, 22

Laps. 2 Quad.

$53 829/830

IIO 88

22, 28

Coni.

I2I

II9

16-20 5 7 17 f

34, 28

178 17 11/12 ' 119/121 137/158 164/167 185

75

8, 22 I1. 12, 8 12, Tf

17

2 Quad.

8

2 Quad.

796/797

16 II 39 42 42 IOI 102

87 II

65

87

25,1

Cena

94

99

26, 64

1 Asc.

15/16

47

36,4

1 Pent.

71

$8

5,22

1 Pent.

71/18

59

9, 9

2 Quad.

8

65

1 Asc.

174/176

51

Deuteronomium : 32, 39

1 Asc. 1 Asc.

181 185/184

52 52

Iosue : 7, 19-26

Metr.

20, 2-7

Merr.

,

88/89

6/9

13

27

202

INDEX LOCORVM S. SCRIPTVRAE op.

Jin.

2, 36 1271-57.

Concl. 1 Asc.

49/50 186/187

52

21,4

2 Quad.

791/198

87

III Regum : Ped 18, 1 54. 19, 8

2 Quad. 1 Asc. 2 Quad.

166/167 184/185 8

69 52 65

IV Regum : 2 TI 3:127.

1 Asc. Decr.

65 24

48 155

2 Paralipomenon : 19, 2

Coni.

385/386

126

1 Pent. 1 Pent. 1 Pent.

85 85/86 88

I Regum :

"Tobias : 1, 6 2I

49

5,12 14, I

2 Quad.

258/240

pag.

4

59 59 59

7

2 Asc. 1 Pent.

43/44 83/84

2, 6

Merr.

473

3,3

3, 24 25125 I2

2 Quad.

Oct. Oct. 2 Pasch.

434/436 2 2/4 7/8

171 171 165

9, 12

Or.

49/50

158

Coni.

183

I2I

2 Quad.

359/360

Iob:

ro, 8 18, 8

Coni. 2 Quad.

197/198 504

186 59

23

77

I2I 79

75

2IN13 24512 29, 16

Coni. Cena Coni. Coni.

560/561 143/144 649/650 607/608

130 102 132 131

34, 30 36, 15

Metr. Cena

151/152 15

15 97

38,2 39, 13-14

Coni. Concl.

42

40, IO 40, 16

Metrr. 1 Quad.

432 52/53

22 34

40, 18 40, 21

Metr. Merr.

489

24 25

41, 13

Metr.

41, I9

Coni.

83

126

555

120 4

13

83/84

II9

Mar.

109

147

Cena 2 Quad.

245/246 787/788

103 87

Psalmi : 1,2

I, 5

2 Quad.

309

1319 ZXII

Coni. 1 Pascb.

410/411 86/87

73

126 41

INDEX LOCORVM S. SCRIPTVRAE op.

lin.

2 Quad.

444/445

203 pag.

Psalmi :

57

2 Quad.

2 Quad.

407/408

IO, j

2 Quad.

647/648

85

I2, 5-4

2 Quad.

382/384

75

10, 5

15. 3 17.27

Coni. Conc.

655

77

9, 5

583/584

85

16

1313

18, 15

Coni.

31 357/558

27,7

2 Quad.

517/518

79

35, 16

2 Quad.

391/392

76

33, 16-17 25512 36, 5

2 Quad. Post Pasch. Coni. Mar.

602/604 65 83/84 207/208

82 180 1I9 150

36, 27

Cena

58/59

98

39, 6 39, 13-14 40, 2

1 Asc. Metr. 2 Quad.

130/131 : 622/626 214/215

$0 27 7

24, 14

2 Quad.

$03

41, 8

1 Pent.

66

42,

Laps.

137/139

43, 44; 44, 45,

1 4 8 1I

125 79

58

113

Metr. 1 Pasch. 2 Asc. Mar. Cena Cena Merr. Conc. Laps.

185/186 125 61/63 $1 226 228/229 212/215 39 64/65

16 42 186 146 103 103 17 3 IIO

Cond. Concl. Conc. 2 sc. Or.

27 29 353 163 I34/135

3 3 3 189 160

50, 12 51,4

2 Pent. Coni.

160/161 324

196 124

$5, 12

2 Quad.

244/245 153 107/108

69 100

65, 8 67, 19

Cena 1 Pent.

107 160/162

100 61

48, 13 49, 5 49, 16

49, 18 49, 20 49, 22

62,7 65, 4-5

2 Quad. Cena

71

2 Pent.

40

194

67, 356

Coni.

120

II9

69, 4

2 Quad.

438/439

2557 HI

T7, 24:25

2 Pasch.

93/94

77

167

2 Quad.

720/721 7/72

166

Oct.

177

175

78, 30-31

Post. Pasch. 2 Asc. Oct.

47/48 112/113 9/10

180 187 171

79. 5

2 Quad.

654/655

77, 30-31

8o, 16

85, 16

2 Pasch.

2 Pent.

2 Quad.

87, 5

Mar.

88, 31-34

Coni.

109

382/3584

/ 170

552/557

85

85

195

75

149

130

204

INDEX LOCORVM S. SCRIPTVRAE op.

Psalmi :

95, 19 94, 2

95, IO 95, II IO3, 2I 105, 26

105,46 LISSTT 117, 24

Jin.

Laps.

135/137

2 Asc. 2 Asc. 2 Quad. 2 Pasch. Merr. Metr. Coni. Coni.

12

2 Quad. 1 Pasch. 2 Pasch. 1 Pasch. 1 Pascb. 1 Pasch. Oct. Cena Merr.

36

736

165

376 345/346

126

447 27/28

133, 2 138, 16

2 Quad.

158/159

139, 2 139, 16

147, 16-17 147, 16-18 148, 8

Prouerbia : 3, 28

4, 25

16, 25 18, 5

19, 5

2113 28, 9 28, 14

2 Pent. 2 Quad. 2 Pent. 1 Asc. Metr. 1 Asc.

2 Quad. Merr. Metr. Laps. 2 Quad. 1 Quad. 1 Quad. 2 Quad. Laps. Laps. Laps.

59

45 45 175

2

Laps.

77

156/158 183

66/67 155

Cena

138, 21

125 165

INupt.

118, 64 I19, 7

2 Quad. 2 Quad.

25 24

2/5

128, 5

118, 62

II3 185 185

10/11 $12 481/482

196/198 264/265 152 154 II2

I17, 27

118, 4

pag.

41 107/108

40

102

18

69 69

100

139

69

IIO

372/375

195 75

168/170

197 $1

311 166/167

$1

192

223/224 613/614 615/616

37/58 454/455 62/63

59/60

162/165 2 18

22/25

I9

7

27 27 IIO

78

34

34 69

109 109 109

Ecclesiastes : I, I8 3, 19 7,9 7,24 9, 1 9, 1-2

I0,4

19,7 37,16

Metrr. 2 Quad. 1 Pent. Metr.

Laps. 2 Quad.

46/47 451 IO

37

67/68

364/566 32/35

1 Pent. Mar.

272

Mar.

275/276 268/269

2 Asc.

24/25 155

I2

Y/7 57 2 III 75 57 152 152 ISI 185 149

INDEX LOCORVM op.

S. SCRIPTVRAE lin.

205 pag.

Sapientia : ISI

INupt.

55/56

Eri

2 Quad.

453/454

Laps.

26

109

Mar.

102/103

147

2:22

2 Quad.

670

3; 33 5, 5-8 26

2 Quad. Mar. Mar.

235 289/292 319/321

21$ II, 24-25 IIO

Cena 1 Pent. Laps. -

114/115 115/116 3

140

7

100 60 109

Ecclesiasticus :

0::T

9, 1-2

12, 5

I2, 12, 13, 18, 21,

3-4 6-7 24 17 I

34, 24

84

ZA 152 153

Or.

41

158

Or.

69/70

158

Or.

7/8

Ot. Or.

84/85

43/44

Mar. Mar. 2 Quad. 2 Quad. 2 Quad.

' 292/295 296/299 190/191 252/253 483/484

2 Quad.

198/199

159

157

158

152 152 7o 72 78

70

Isaias :

1, 6

Coni.

582

I31

3 I2 5, 18

2 Quad. Or.

409/410 101/102

76 159

2 Quad.

452/435 612/613

I3I

84

$, 20

Coni.

7

II, I-3 I4, I2

2 Quad.

1 Pent. Cena

673/674 91/92 67/68

59 98

14, 14

Cena

91

99

1 Quad.

4

9, 6

24,2 28, 15 43, 26

46, 8

2 Quad. Conci. 2 As.

47, 11

Coni.

$2; 11

2 Quad.

53, 2-3

58,4

806/807 161/162 I4

566/567

795/196

87 6 185

33

I30

87

82

2 Quad.

616/617

1 Quad.

66/67 288

75

2 Quad.

472/475

78

2 Quad.

34

Ieremias : 2, 36

2 Asc.

23

20, 15

2 Quad.

436/437

71

Threni : 1577 3, 51

2 Quad. Coni.

286/287 89

735 II9

Coni. Coni.

344/345 374/315

125 125

4, 20 Ezechiel : 227

Mar.

1022/23

185

145

INDEX LOCORVM

206

op. Ezechiel : 18, 18, 18, 33;

20 27-28 30

INupt.

1I

S. SCRIPTVRAE Jin.

pag.

88

I41

Cena Ot. Cena

47/49

2 Quad.

388/389

Metr.

2 Quad.

523 741/142

Cond. Metr.

74AF15 152/155

2, I2

1 Quad.

44/45

34

Michaeas : 25x

Mar.

92/94

147

2 Quad.

518/519

79

I,3

Coni.

195/196

8, 16

2 Quad. 2 Quad.

465/467

8, 19

II IT

Coni.

462 186

I2I 161 78 718 I2I

2 Quad.

642

85

Daniel :

1257 I4, I-21

166 290/291

161

104

25 86

Osee:

6, 6 T3 Ioel :

Habacuc :

2, II Zacharias :

Malachias :

4

167

Matthaeus :

5,2 59 3, 10 5, II 5, 16

1 Asc.

115/116

2 Quad.

387/388

Cera

1'Pent. 1 Pent.

4, 2

2 Quad.

4,4 4, 17 4, 21

2 Quad. Cena 1 Asc.

5,8

5,22 5, 23-24

5, 26 5, 28

5, 44

6,2

80/81

8/9

185/784 289/290

212 679/680 132 260/263

2 Pasch.

49/52

163/164

Coni. 2 Quad. 2 Quad. 2 Pent.

2 Quad. 2 Quad.

9

2 Quad. Metr.

OSv Z2 2 ON QN

140/145

94/95

2 Quad. Or. 2 Quad.

3

4 v

2 Quad.

60/61

541/542

146 28/29 96 228/229

232/234 848

618/619

INDEX LOCORVM S. SCRIPTVRAE 0p.

Itn.

-—

(207 paz.

Matthaeus : 7512 7, 19

Metrr. 2 Quad.

2 Pent.

661 206/207

80/81

28 70 195 147 50 149 7

TS2Y

Mar. 1 Asc.

90/92 105/106

8, 22

Mar. 2 Quad.

187/189 424

8, 31 9, 15 10, 16 IO, 22

Metr. 1 Asc. 1 Asc. 1 Asc.

$14 26/27 204/206 160/161

24 47 52

1 Pent.

1I/I2

57

Cena Mar. Concl. 2 Quad.

69 215 66/67 242

98 150 4 7Z

IO, 23 IO, 42

2 Quad.

399

ECT

Concl.

12, 36

Mar. Or. Or.

12, 57

Coni. Cena

61/64

I3, 30

Cena

81/85

14, 7 14, 20

22432

12, 44-45

2 Pent.

: 74H15

76

51

4

152/154

196

92/94 106/108 145/146

147 159 160

572/573

130

98 99

Metr. Metrr.

$22

42/43 31

25

15, 14 15,22

2 Quad. 2 Quad.

789/790 379/571

87 75

L5. 28

2 Quad.

17, I9 18, 20 19, I9

1 Asc. Mar. Metr.

390/395

19, 28 20, 16 20, 23

Mar. 1 Ast. Metr.

13, 43

Metr.

2 Quad.

192/193 253/254 142/143

193

63/67 10$ 560

12 II

76

52 151 15

7o

146 50 26

aem,

2 Pent.

9I

195

22,

2 Pent.

66/70

194

37-44

22, 39 22122 22 277 20 13

22, 25 25, 34

1 Pent. 2 Quad. Cena 1 sc.

128/129 24/25 101/102 160/161

60 65 99 $1

51

1 Pent.

11/12

Coni. Cena Metr.

177/179 69 243

I21 98 18

Coni.

230 118 59/61

160 146

Or. Mar. 25, 55

2 Quad.

25, 4I 25, 41-42 26, 5

Mar. Or. Ort. Oct. Post. Pasch.

784

73/74 162/163 18 ; I9O 55

122 87

146 161 171 175 180

208

INDEX LOCORVM S. SCRIPTVRAE op.

Matthaeus :

26, 29

26,75 27, 5-5

27, 19 27,25 27,32 27,52 28, 7 28, 16

2 Quad. Coni. 2 Pent. Metr. 2 Pent.

Metr. 2 Quad. 1 Asc.

1 Asc.

Jin.

732/734

46

155

454/455 I4I

195/196 767

204/206 214

pag. 85

127 196

23

196 16

86 52 55

28, 19

2 Quad.

693/694

84

28, 20

Metr. Mar.

249/250

I$I

5, 4I

Cena

24

10, 47

2 Quad.

501/502

24

Marcus :

9, 28

1 Quad. 2 Asc.

14, 25 16, 15 16, 16

16, 17 16, 17-18 Lucas : 2, 14

2,55 6, 25 6, 30 6, 31 6, 36

7, 20

9, 62

2 Pasch.

IIO/III

187

75 79 166 m2

54/57

2 Quad.

267/270

2 Quad.

732/134

85

1 Asc. 1 Asc.

82

2 Quad.

844

49 49 88

1 2 2 1

Asc. Asc. Asc. Asc.

88/89

121/122 122/124 126/127

123/126

1 Pasc.

109

2 Quad.

705/106

$0 188 188 50

42

2 Asc.

120/121

188

Metr. 1 Pasch.

572

26 40 72 79 100 22 I2I

34/55

2 Quad.

248

2 Quad. Cena

206/207

Metr.

416/418 188/190 5352

IO, 20

Coni. Metr.

IO, 40

2 Quad. Mar. Mar.

10, 55

97 34

366 182

10, 48

II, 25-26

57/58

136/157

25/26

44/45

25

146

126/127

148

256/257 6/7

II, I4

Cena Mar. Mar. Metr.

II, 24-26 II, 26

1 Asc. 2 Asc.

98/102

I04 I45 150 13 49

IIO/III

187

12531 12, 42 12, 47

2 Quad.

168/169 37

10, 42

Decr.

2 Quad.

199

92/94

337/339 133/134

13, 8

2 Asc.

I4, 12-14 14, 17-20

2 Quad.

200/202

2 Quad.

356

69 155 74 188 7o 75

INDEX LOCORVM S. SCRIPTVRAE Lucas : 15, 7

16, 2

16, 25 16, 19 17, 6 18, 13 18, 20

I9. 4 19, 22

21, 6-24 21, 28 24, 359

op.

lin.

Mar. Cena Merr.

4/6

179/182

437 207/208 195 201/202

16

285/286

104

I13

448

Metr. Metr. Post. Pasch. 2 Asc. 2 Asc. 2 Asc. 2 Pent. 2 Pent.

194/195 544/545 2/4

Repr. Repr.

pag. 149 97 I4 127, 127 79 52

Coni. Coni. 2 Quad. 1 Asc. Merr. Cena

Mar. Metr. 2 Quad.

209

30/31 I3I

141/142

4 144

150/151

16 25 179 185 188 188 195

196

I2I

148 I4

13 24

95 95

. 697/698

84

Iohannes :

I, I, 5, 3, 4,

3 29 15 18 21

1 Asc. 1 Pasch.

163/169

2 Quad. 2 Quad. 1 Asc.

650/651

5

308

155 12

4, 25 4» 24

163/164

697 717 750/751

4. 34

782

294/295

5, 29

6 12

48

7. 39 8, 7

8, 44

34/38 216/277 576/571 685/686 442/445

8, 47

258

$, 19

105

9, 55 IOS

IO, 30 II, 45 12, 32 I5, 27

2 Quad. Cena Metr. 2 Pasch. Oct. Oct.

Oct. Post. Pasch. 2 Asc.

14, 6

2 Quad. 2 Quad.

152/155 13 177/178 775 25

653/634 75 IO/11

13/14 179 48/49

109/110 461

674/675

I5I

86 97 28

167 171 ITI 175

180 187

84

210

INDEX LOCORVM S. SCRIPTVRAE op.

lin.

Mar.

304 677

Iohannes :

2 Quad. 2 Quad. 2 Quad. 2 Quad.

14,9 I4, IO I4, 25

1 Pent. 2 Pent. Mar. Mar.'

14, 30 15, 15

Laps.

15, 20

Mar. Metr.

16,5

INupt.

16, 11 16, 22 18,9 18, 38

1 Pasch. Metr. 2 Pasch. Merr. 2 Pasch. Oct. Concl.

19,6 215 14

Actus Apostolorum : 2 Quad. 142 I, 9-II

1 Asc. 1 Asc. 1 Pent.

I, IO-14 TOT 2XT 2, I-4 2,4

Repr.

2, 2-4 9, 4 122 20, 16 Ad Romanos

1532

4-5 , 4-6

5 NOS ^, 5 »

106/107

57/58 168

175 119/120

23/24 650/635 35 58/40 498 34/55 452/455 64/65 34/535 149

166

171 6

738/739

85

71

49 $2

197/203 48/59 M

46/48

Coni.

392/393 3/4 90/92

58

95 58

23/27 31/32

195 193 194

380

126 26

41 60/65

561 86/87

59

:

INupt. Ot. Mar. Metrr. 1 Pent. 1 Pent. 2 Pent. Post. Pasch.

Cena 1 Pasch. Mar. 1 Pent.

Laps.

12. I9

T13/ 114 680/681

1 Pent. 2 Pent. 2 Pent. 2 Pent. 1 Pent. Coni. Metr. 1 Pent.

Mar.

8, 18 8, 20 II, 53

680

Metr.

2 Quad. Metr.

Ot. Coni.

261/262 552

38/40

ISI/152 219/221 16/18

91/92 156/157 58/62 223/224

147/148

120/122 226/229

452 27

51/52 549/550

126

139 159

ISI 25 61 150 195 181

IOI 40 150

61 II2 18 7T II

158 130

INDEX LOCORVM S. SCRIPTVRAE op. Ad Romanos

lin.

2II

ag.

:

I2, 2I 1252 13, 14 14, IO 14, 23

2 Quad. Oct.

572 66/67

1 Quad.

80/81

1 Asc.

2 Quad.

142/1453

289/290

75 172 55 51 75

I ad Corinthios :

I, 20 I, 30

2 IST 3, I2

3, 17 4 5

537

5,8

SUIT 7, 31 9, 25 II, 27 II, 28 II, 29

Metr. 2 Quad. Coni. Metr. Coni. 2 Quad. Metrr. Coni. 1 Pasch. 1 Pasch. 1 Asc. Cena Post. Pasch. 1 Pasch. 1 Pasch. 1 Pasch. 1 Pasch. 1 Asc. 2 Quad. 2 Pasch. 2 Pasch. Oct. Post Pasch. 2 Asc. Coni. Cena

1 Quad. Post Pasch. 2 Pasch. 2 Pasch. 2 Asc.

FTT

Or.

LIST 12,4

2 Asc. Cena 1 Pent. 2 Pent.

15, 1-5

13, 5 13, 3-6 13,4 15, 53

15, 45 16, 22

2 Quad. 2 Pent. Metr. 2 Pent.

66/67 660 212

260/261

42/43 348/349

664/666 132/134 49/50 148/149 3I 160 27/28

12 85 122 18 118 74 28 I21 40 45 47 IOI

$4 57 74/80

179 40 40 4I 42

32/37

47

105/107

465

24/25 29/35 173 36/358 94/95 337/3358 239 22

31/32

78/79 39/41 99

165 165 175 179

187

125 103 35 179 167

166 187

168/169 15/16

161

144/145 37 83/87 256/259

IOI 557 195 72 197

178/187

667

185

28

134

196

Coni.

337

125

1 Pent.

44

2 Quad.

547/548

8o

II ad Corinthios :

5.5

5, 10

5, 16

$517 9, 6

1 Asc. Metr.

2 Quad.

58

143/144

ST 28

TTe[ T1

86

635/636

1 Asc.

115/116

2 Quad.

234/2535

$0 EU

212

INDEX LOCORVM S. SCRIPTVRAE op.

lin.

II ad Corinthios : 9:77.

2 Quad.

221I

9, 15

E

1 Pent.

18

DI

Metr.

526

1252

1 Pent.

84/85

I2, 2-3

1 Pasch.

47

P244.

gh: 57 25 59 40

Ad Galatas : I2

Cena

IMIO 5, 19/21

Oct. 2 Quad.

75/76 812

100 172 87

Ad Ephesios : 2, I4 4, 5

1 Pasch. 2 Asc.

153 91/92

43 187

40

194 49 ISI

4, 8 A» T3 4, 26

Ds S515

1 Pent. 2 Pent. 1 Asc. Mar.

123

160/162

69/70 235/236

61

5, 29 5. 30

1 Pent. 2 Quad. Or. Cena Metr. Cena

Ad Philippenses : 13523

1 Pasch.

131/132

4.4

1 Pasch.

85

42 41

Ad Colossenses : 2,9

2 Asc.

75

186

5, 23

2T 3, I-4 2A

2 Quad. Cena 1 Pent. 2 ZAsc.

I ad Thessalonicenses : $510 2 Quad. 55:17 2 Quad. Iad Timotheum : I7 2902 SETA 6,9

126

397/398

765

181/182

21/27 95 156/158

160/164

672/673 187/188

Mar. Metr.

Mar.

2 Quad.

6o

87

158 IOO 21

127

Coni.

1 Asc.

Ad Titum :

55/57

2 Quad. Coni.

II ad Timotheum : 4, 1 Repr Ze

r2Tr

812/815

IIS/116

86 102 57

187

69 69 84 II9 T2T

32 188/190

145

9 72

95 49 153 79

311/312

194/195

16

.

I, 16 2, II-I2

1 Asc. Cena

DNI

1 Asc.

94/95 260/265 29/30

49 104

47

INDEX LOCORVM S. SCRIPTVRAE

213

op.

Jin.

T2 14

1 Pent.

41

Epistula Iacobi : 2; TO 2, I4

2 Pent. Mar.

73/14

1 As.

93/94

2:20 3,2

Mar. 2 Quad. 1 Asc.

4 3

2 Quad.

142

2; 1 23ITI

2 Pasch. 1 Quad.

44/45 28/30

166

4, 8

Laps. Laps.

79/80 7o/71

58

1 Pasch.

130

III III 42

pas.

Ad Hebraeos :

2, 17

210/211 218/219 290 $4

58

I94 150 49 150 73 68

I epistula Petri : 55

II epistula Petri : 2. 2r 2222

1 Asc.

90/91

2 Quad.

300/302

Laps.

90

Or.

15

I epistula Iohannis : Z IT

Metr.

125

3, 15

Coni.

547/548

2 UT

49 735 III 157

14

130

15

Metr. 1 Pent. Laps.

140/142 154/157 39

Laps. 2 Pent. Concl.

42 IIO/III 58

XUI

Coni.

338/339

125

Apocalypsis : 2516 1254 21,22 3,9

Concl. Metr. 2 Quad.

40 $20 646/647 114

25 85 195

4, 18 4, 20

$3110

61

IIO IIO 195

II epistula Iohannis :

2 Pent.

INDEX SCRIPTORVM op.

Jin.

pag.

Alcuinus De uirtutibus et uitiis :

28

1 Quad.

E 7

Ambrosius De loseph : 5, 25

2 Quad. 2 Quad.

85

55

120 106

68 67

2 Quad.

221/223

71

1 Pasch.

156

43

2 Asc. 2 Pent.

147/148 jo

188 194

Mar.

81/82

147

:

Sermo : 35,9

Augustinus Confessiones : I6: 1,9 Contra Faustum : 2232

De doctrina christiana : 2, 60 Merr. Tractatus in euangelium loannis : 17,4 2 Quad. 22, 5 Or. Or. De haeresibus : PIS) 2 Quad. Quaestiones in Heptateucbum : $3132 2 Quad. De libero arbitrio : 152 2 Pent. De mendacio :

14

2 Quad.

Enarrationes in Psalmos : 26, 14 Coni.

59 104 141/142 170/171

12 67 160 161

496

79

589

81

$0

194

472

77 126 85 68 69

33 42, 8

2 Quad. 2 Quad.

2 Quad

412 722 125 150

79,5 3

Mar.

277/279 15 197

145 102

1, 6

46, 27 L11225

2 Quad. 2 Quad.

722 90

67

Decr. 2 Quad.

mea 207, 1 2ATET

2 Quad. 2 Quad. Metr.

2 210

I55 1o

402 188 195

76 79 16

1023. 2, 4 T7252: Sermones :

3; 443

Mar. Cena

De disciplina christiana : 2 Pent.

XOST

jo

152

85

194

INDEX SCRIPTORVM

^ 1 gas

op.

lin.

pag.

2 Pent.

5o

194

272

104

Augustinus

Soliloquia : 220

De spiritu et littera : Cena 2127

Benedictus : Regula :

2

2 Quad.

336/337 136/137

2, 6

Mar.

16

2 Quad.

154

31, I3

2 Quad.

252

74

148

69 7

Mar.

49/50

146

Carzuen de sancto Cassiano : TT-19 Merr. 80 Metr.

69/71 II9

I3 I4

68

48

Cassianus

Conlationes : SLE

2 Quad.

118

7327

Merr.

461

23

215244

Mar.

38

146

Institutiones : Sd

2 Quad.

106

67

$5, 23

2 Quad.

118

68

Concilium Gangrense abud Dionysium Exig. : 2 Quad. can. 127

46

66

Concilium laodicense apud Dionysium Exig. : can. 153 2 Quad.

46

66

Concilium lNeocaesariense apud Dionysium Exig. : can. 53 2 As.

33

185

1 Pasch.

17

39

2 Quad.

709

85

143

174

709

Dioscorides Latinus

2, 121-122 Donatus

Ars grammatica :

4» 367, 5

Fabulae : (ed. Hetvieux, Les Fabulistes latins) 132 Mus et Rana. Oz. Gregorius

Dialogi : 3, 15

2 Quad.

182

Epistulae : I, $4 10, 65

Metrr. Or.

571 81/82

26 159

INDEX SCRIPTORVM

216 op.

lin.

pas.

145

Gregorius

Homiliae in Euangelia : I, I2, I

Mar.

19/20

I, 16, $

2 Quad.

1901726

2 Quad.

65

2, 30,

2

Metr.

2, 30, 5-6

2 Pent. 1 Pent.

2, 54, 16

2 Quad.

25237311

Coni. Coni.

2, 39, 8-9

Mar.

2, 39, 9 2, 43, 5 30, I 37, 1

Mar. 1 Pent. 1 Pent. Metr.

85

668/670

42/44 95 24 34 439 160/175 185/189 31

66

67 28 194 $9

65

117 127

149 149 37

158

61

266

18

331

74 147

Homiliae in Exechielem : 20 18 2, 9-IO

2 Quad. Mar.

Moralia in Iob : 2, 7, 8

Quad.

2, 27

2 Quad.

2, 42

2 Quad.

1227. 52 5» I1,

2 Quad.

17

2 Quad.

82

757 78 7571

396/425 24

86 86

76

65

147

6, 37, 61 9; 45

Mar. Cena

81/82

I5, 31 27, 5 29, 30

INupt. 2 Quad. Or.

96/98

I41

611 4

33,

1 Quad.

53

157 34

Mar.

18/19

145

74

172

145/146

196

5

197

102

82

Regula Pastoralis : I, 8, 43

Hieronymus De uiris illustribus :

2

Oct.

Epistulae : $4525 T $4, 10 120, praef. 120, I 124507

2 Pent. 2 Quad. 1 Pent. 2 Quad. Coni.

96

66

213

542/543

$8

7 130

Interpretatio bebraicorum nominum : 58,2

1 Asc.

Tractatus in Psalmos : 83, 2 2 Quad. II$, II 2 Quad.

215

53

213 447

71 T7

Horatius Epistulae : I, 16, 52

Metr.

I, I8, 69

Coni.

331/332

614/115

20 I31

INDEX SCRIPTORVM op.

217 Jin.

pag.

Isidorus Origines : 49,2

Cena

Cena Cena 2 Pasch. Oct.

279

155 185 89 205

104 IOI 102 167 176

6, 19, 8o ToNJUIO

1 Asc. 1 Pasch.

27 21

47 39

12; T7) 20, 20,

1 Pascb. 1 Pasch. Cena 1 Pasch.

17 17 149 9I

ee) 39 IOI 41

154 E078

149 13

6, 12, 4 GIRT. IT

7, 16 IO, II 2, 14 2, I8

Iuuenalis

Satirae : 6, 179 IO, 174

Mar. Metr.

Leo Sermones :

74. 5

1 Quad.

3o

33

75.4

1 Pent.

37 39

57

193

2 Pasch.

9I

167

170/172

175

755.1

76. 9

1 Pent. 2 Pent.

16

57

Maximus Taurinensis

Horiliae : 58

Missale Gregorianum :

Dom. post. Albas Ov. Ouidius ZÁrs amatoria : 3, 49

Coni.

515

129

Phaedrus Xj

Oct.

95

175

21

39

2 Quad.

709

85

Or.

79/80

Plinius Naturalis Historia : 20, 60 1 Pasch. Priscianus

Institutiones : 251 Prosper Aquitanus

Epigrammata :

$, 5-6

Expositio Psalmorum : TIBSECUT 2 Quad.

447

159 3h

218

INDEX SCRIPTORVM op.

Jin.

pag.

Metr.

565

26

2 Pent.

58

Prudentius Peristephanon : 5

Publilius Syrus Sententiae : »

194

Ratherius Veronensis

Praeloquia : I, IO

1 Asc.

I, 33

2 Quad.

671/672

1 Pasch. 2 Quad.

159 391

2226 3, I-3

2 Pasch. Cena

84 16/17

11024 2, 2-3

165

43 76 167 97

3, 20

Cena

2 Quad.

402

4, 13 4, 23

2 Quad. 2 Quad.

303 213

5,27 5.30

Or. Cena

81/82 4

$3132

Cena

109/110

159 97 100

6, 5

2 Pent.

178

197 69

3125

$5. 33

Cena

18/25

51

84

124/126

6, 11

2 Quad.

170

6, 16

Cena

85

6, 23

2 Asc.

IIO/1II

97

16 73 7Z

100

99

187

Confessiones :

14

Cena

167

IOI

2 Pasch.

39

166

Post Pasch.

32

179

2 Pent.

64

194

I9

Cena

25

2 Quad. Or.

477 81/82

97

25 40

Repr.

j

2 93

27410 30, 18

Cena Merr.

35 18

98 13

68, 11

Oct.

73

172

68, 12 85, 18-28

2 Pasch. 2 Asc.

61 33

166 185

90, I

2 Pasch.

39

166

126, 1I 12743 127, 29 129, 9

Cena 1 Pasch. 1 Pasch. 2 Quad.

272 74 156 805

104 41 43 87

Preces :

78

159

Epistulae :

93, 335-94, 15

135,

5

145,

8

136, 10-12

146, 12 148, 30

1 Quad.

$3

34

2 Quad.

72

67

2 Quad.

13/30

65

Oct.

84

173

2 Pent.

138

196

2 Asc.

33

185

INDEX SCRIPTORVM

219

op.

lin.

pag.

Ratherius Veronensis Epistulae 152, 8-14 154, 8-11

2 Asc. Cena

36 68/70

185 98 193

1$5505

2 Pent.

2

155, 156, 162, 164, 169 169, 171,

2 19

2 Quad. 2 Quad. Oct. Oct. Oct. Oct. 2 Quad.

806 480 160 ISI I3 21 219

16 21 10-12 8 11

Oct. Oct. 2 Quad. Oct. Oct.

Oct.

88

7 15 4 27-30

TIAS

182, 182, 184, 185, 186,

87 78 175

174 171 171 71 173 171

28 28 322 36 65

171 74 17I 172

78

147

78

118

23

47

295/294

73

736

85

Metr.

562

26

1 Pasch.

17

39

"Aeneis : 5, 387-485

Metr.

424

22

Eclogae : 5, 70

Metr.

284

I9

7279

104

Remigius

In Martianum Capellam : 2, 65, 18 Mar. Sallustius De Catilinae coniuratione : I-$ Coni. Sidonius

Epistulae : $; 1452.

1745c.

Symbolum JAthbanasianum :

1

2 Quad.

Tertullianus "Aduersus Marcionem : 3, 19 2 Quad.

36

De praescriptione baereticorum :

'Theodotus Prisc. Euporiston Faen. : 38

Vergilius

Vindicianus Afer

Med. : 40

Cera

j|

INDEX SCRIPTORVM

220 op.

lin.

pag.

303

75 IIO

Zeno Veronensis

Tractatus : EE] TAS INSASAT

2 Quad. Laps. Metr. Coni. Mar.

2, 3, 63

1 Asc. 2 Quad.

29972 2, 14, 4

Mar. 2 Quad.

Loci nondum repetti : Concl. Metr. Metr. Metrr. 2 Quad. 2 Quad. 2 Quad. 2 Quad.

2 Quad. 2 Quad. Coni. 2 Pascb. Oct.

6o

365 349 332

847 332 849

2I

125

153 49 88 153 88

128

384

2I

100 I2I

67

466 665

2 177) 219

458 481

608

69 92

23 28

68 7 7

18 13I 166 175

INDEX NOMINVM Aaron 2 Quad. 620 (82).

Abel protomatrtir Mer. 448 (23). Abrahamida : deicola Abrahamidarum progenies Merr. 21 (11). Achan Merr. 89 (13). Ada: perceca filiorum ueteris Adae precordia Come. 164 (6); ueteris Adae consuetudinem, nequitiam 1 Pasch. 92 (41) ; quid profuit Adae quod non nisi semel manducauit 2 Quad. 111 (68). Aegyptius : ab Aegyptiis mutuauerint uasa Merr. 87 (13). Aegyptum : densae Aegypti tenebrae Concl. 165 (6); Egyptum mundum in maligno positum Merr. 55 (12); Egypto relicta 1 74sc. 12 (47) ; Egyptum relictam repetere 1 Asc. 14 (47) ; de Egypto, id est de tenebris ignorantiae 2 Quad. 622 (82). Agathes : celo triumphans uti et Agathes Merr. 571 (26). Alexander Cond. 152 (6). Alexander Cond. 155 (6). Antherus papa Cond. 156 (6). Anthropomorphita : heresis Anthro^ pomorphitarum 2 Qzad. 498 (79). Antichristus : Antichristi preconibus Conc. 64 (4). Arena : amphitheatrum Veronense : in circum quod Arena dicitur Cosi. 505

(129).

Arnostus, comes Veronae : Comi. 287 (123). Athenae : Verona magis estimata Athenis pre multitudine sapientium Merr.

174 (16).

Athesis: in gurgite Athesis clauim iecit Merr. 218 (17). Attalus : infelicissimi Attali ritu Mer.

3 Q1).

Augustinus Comi. 412 (126); 2 Quad. 756 (86) ; 2 ZAsc. 147 (188).

Aurelius Deer. 2 (135). Babylon confusio mundana Cond. 68 (4); Babylon impia Comi. $63 (130). Babylonius : predones quos dicam nisi Babilonios Cena 119 (100). Balaam Coni. 121 (119) ; Coni. 126 (120). Baldticus : furtut et latro Cond. 13 (3). Behemoth Coni. 84 (119). Bel : Belis sacerdotibus stultior 2 Qzad. 742 (86). Bruno, archiepiscopus Coloniensis, Rotberti nepos Conc. 96 (5). Bucco, comes Veronae: Comi. 287

(123) ; Coni. 493 (128) ; Oct. 25 (174). Burgundia Cosi. 105 (119).

Caesar (sc. Otto) Coni. 140 (120). Coni. 465, 475 (128) ; Corcl. 189 (7) ; Coni. 629 (132) ; Mar. 120 (148). Cain : homicida quid nisis Cain alius Cena 121 (100). Calixtus papa : fautor translatorum in aliam sedem Cond. 155 (6). Cariath-Sephor Merr. 69 (13). Cassianus Aeduorum sanctissimus Conc]. 146 (6). Catullus Mar. 116 (148). Chananea 2 Qzad. 570 (75). Cherubim 2 Quad. 655 (83). Christianitas Mer. 489 (24) ; Mar. 129 (148) ; Or. 124 (160). Christianus Coni. 365 (125) ; $48 (130) ; Coni. 599 (131) ; 2 Pasch. 3x (165); 2 Pasch. 86 (167) ; Cond. 170 (6); 2 Quad. 297 (73) ;2 Quad. 298 (73); Cena 124/129 (100) ; Cena 194 (102) ; Cena 208 (102); Cena 329 (124); Coni. 345 (125). Chtristicola 2 Quad. 21 (66). Chronographia Comi. 47 (118) ; 2 Pent. 138 (196). Circus : in Circum quod Arena dicitur Coni. 504 (129).

Confessio : in libro Confessionis meae Coni. ox (119) ;Coni. 237 (122). Conradus coni. 296 (124). Curtis Alta Coni. 499 (129). Dionisius, Parisiensis episcopus Conc.

145 (6).

Dositheus Conc. 152 (6). Eliu Corsi. 124 (120). Entellinus : Entellinis cestibus

424 (22).

Epicurus: Epicurus Coni 69 (118). Erimbertus,

uerborum

Mer.

ac ueluti contortor,

alter le-

gum distortor Coni. 381 (126). Eusebius Core. 151 (6).

Felix Conc. 151 (6). Francia Corm. 104 (119). Galilea 1 7Asc. 204, 208 (52).

Galileus 1 74s. 205, 207 (52). Galiuetus medicus : lorica Galiueti Coni. 310 (124). Garda, munitissimum castrum doece-

222

INDEX NOMINVM

sis Veronensis Coni. $09, 517 (129). Genetrix Mefr. 365, 368, 369, 372, 3581 (21) ; Metr. 573 (26) ; Decr. 30 (135) ; Mar. 3, 5 (145); Mar. 325, 331

(153).

Gessenus : cultor Gesseni cespitis Metr. 179 (16). Gezaicus : Gezaica lepra Decr. 24 (135). Graecia Mefr. 78 (13). Graecitas : mutuato a Grecitate uocabulo 2 Qzad. 498 (79). Graecus : Grece Oc. 205 (176). Gregorius Oz. 146 (160); Cond. 157 (6) ; 1 ZAsc. 22 (48) ; 2 Quad. 65 (66). Gregorius Nazianzenus Conc. 151 (6). Grimaldus Corn. 296 (124). Hebtaicus : Oc. 205 (176). Helias 1 7Asc. 65 (48) ; 1 7Asc. 184 (52) ; 2 Quad. 8 (65). Hierophilus Cond. 153 (6). Hierusalem Cond. 68 (4); 1 Pent. 87 (89) ; Mar. 150 (148). Hubertus Parmensis episcopus Com. 620 (132). Hyrcanus : Hyrcanarum tygrium more Metr. 342 (20). Iacobus : Iacobus et Paulus Mar. 237 (151) ; fratre Domini Oc. 75 (172).

Iaphet Mefr. 449 (23). Iericho : Merr. 70 (13). lesse 1 Pen?. 92 (59).

Iesus Merr. 194 (16). Ioannes Conc. 152 (6).

Iohannes nostrae Ecclesiae filius INz/7. 1 (139). Ioannes diaconus Comi. 518 (129). Ioannes Squillacenus Cond. 154 (6).

Iordanis Metr. 489 (24). loseph Merr. 605 (27) ; diabolus fecit glorificari Me£r. 449 (23). Iosue Merr. 69, 92 (128). Italia Mezr. 100 (13) ; Merr. 129 (14); Coni. 104 (119) ; Coni. 616 (131). Iudas Scariotes Cond. 186 (7); Merr. 581 (26) ; Cena 91 (99) ; 2 Pasch. 72, 75 (166) ; Oct. 197 (176) ; Post Pasch. 48 (180) ; Post Pasch. 79 (181) ; 2 Asc. 109 (187) ; 2 /Asc. 116 (187). Iudaeus 2 Qzad. 684 (84) ; Cena 88 (99) ; Coni. 326 (124); Coni. 334 (125); Coni. 365 (125); Coni. 390 (126); Coni. 378 (126) ; 2 Pasch. 86 (167); Post Pasch. 34 (179) ; Post Pasch. 46 (180) ; 2 Pent. 114 (195). Iuditta, uxor Henrici I, mater Henrici II Coni. 266 (123) ; 489 (128) ; Coni. 623 (132).

Lanzo, seu Lampaldus uicecomes Cori. 267 (123) ; Coni. 286, 290 (1248). Latialis Mefr. 446 (23). Latinitas 2 Quad. 499 (79) ; 1 7Asc. 28 (47). Latinus Coni. 47 (118) ; Oct. 206 (176). Laubiensis (sc. Ratherius) Merr. 2 (11). Lazatus 2 Quad. 366 (75). Lemut Merr. 534 (25). Leodicenses Leodicensis : episcopi Conc. 183 (?). Leodicum Cond. 1 (3). Lia Mar. 81 (14?) ; Mar. 134 (148). Lucas, istoriographus, medicus 1 Pen. 46 (58). Magonzianus Decr. 8 (135). Mametrtus, Viennensium archiepiscopus 7 ZAsc. 23 (47). Macharius Merr. 461 (23). Martia Mar., passim (145/153). Martha Mar., passim (145/153). Martinus Corsicae Cond. 154 (6). Mediolanensis Cor. 279 (123). Meletius Conc. 151 (6). Menfiticus Merr. 13 (11). Metro Metr., passim (11/29). Michael archangelus 2 Quad. 638 (83) ; 2 Quad. 645 (83) ; 2 Quad. 704 (84); Repr. 19, 35 (93); Repr. 32 (93); Repr. 38 (94) ; Repr. 27 (93). Milo Coni. 274 (123) ; Coni. 495 (128) ; Coni. 621 (132) ; Concl. 186 (7). Moabita Cera 94 (99). Moyses 1 Pent. 69 (58) ; 1 Pent. 75 (59) ; 2 Quad. 8 (65); 2 Quad. 589 (81); 2 Quad. 620 (82). Moyseus heremita Mer. 461 (23). Nanno, comes Veronae Oc. 25 (171). Neocesariense concilium 2 Z4sc. 33

(185). Neptalim Mer. 39 (12). Nicholaita Conc. 40 (4). Niliacus : Niliaca bellua Mezr. 14 (11). Norica Coni. 105 (119). Obtimus Conc. 153 (6).

Occidentalis : ritus Occidentalium de Quadragesima 2 Qzad. 35 (66). Ongatius, seu Hungarius Deer. 17 (135). Orientalis 2 Qzad. 69 (66) ;2 Quad. 72

(67).

Otto imperator Mefr. 100 (13); Coni. 288 (133) ; Coni. 454 (127) ; Coni. 626 (132) ; Coni. 632 (132); Conc. 189 (7) ; Coni. 589 (131). Palatium

(128).

Coni.

138 (120);

Coni. 497

INDEX NOMINVM Palladius Conc. 152 (6). Pascha 1 Quad. 91 (35) ; 1 Pasch. 87 (41) ; 1 Pasch. 107 (42) ; 1 Pasch. 123 (42) ; 1 Pasch. 163 (43) ; 1 JAsc. 30 (47); 1 Asc. 7 (46). Paschalis 1 Pascb. 2 (39) ; 1 Pasch. 68

Samuhel 7 74sc. 186 (52). Sapiens Merr. 55 (12). Sathanas 2 Pen. 114 (195). Saulus coni. 380 (126).

Paulus Merr. 27 (11) ;Merr. 440 (23); 1 Pent. 87 (59) ; Mar. 257 (151).

Saxonica Coni. 106 (119). Saxonicus Merr. 295 (19). Sem Merr. 449 (23).

(40).

Pedreuertus INupz. 10 (139). Perigenes Conc. 151 (6). Petrus Concl. 109 (5); Conc. 148 (6); Metr. 439 (23); 1 24Asc. 87 (49); Coni. 417 (127); Oct. 198 (176); Post Pascb. 82 (181) ; 2 /Asc. x16 (187). S. Petri ecclesia, in monte

Veronensi

Coni. 519 (129). Phariseus Cera 100 (99) ; Cena 106 (99). Pharao Merr. 53 (12) ; 2 Quad. 357 (?5). Phase Oct. 205 (176). Philippus 2 Qzad. 676 (84). Philisteus Cera 118 (100). Phoebus Merr. 296 (19). Platonicus Mezr. 173 (15). Pilatus Meftr. 454 (23) ; 2 Pasch. 55 (115) ; 2 Pasch. 63 (116). Plautus Mar. 117 (146). Policarpus Conc. 153 (6). Prouincia Cosi. 105 (119). Puniceus Mer. 19 (11).

Rachel Mar. 82 (147) ; Mar. 135 (148). Quadragesima 1 74sc. 6 (47). Quinquagesima 1 74sc. 8 (47) ; 1 Pent. 9 (57).

Reuerentius Conc. 152 (6). Rubrum mare Mefr. 56 (12); 1 JAsc. 15 (48) ; 1 Pent. 68 (58).

Salomon 2 Quad. 166 (69).

223

Saluator Merr. 58 (12). Samaritanus 1 /4;c. 153 (51).

Septimania Coni. 106 (119). Sikerus Coni. 267, 268, 275 (123). Siluanus Conc. 154 (6). Sodomita Cera 97 (99). Sueuia Coni. 106 (119). Symon Merr. 195 (16). Symeon Merr. 573 (26). Syna 1 Pent. 69 (58) ; 2 Quad. 620 (82). Syrenae Merr. 348 (20). Syrma Conc. 2 (3). Taphniticus Mezr. 178 (16) ; 1 ZAsc. 14 (47). 'Terracinensis Cor. 154 (6). 'Theosebius Cond. 153 (6). Tobias 1 Pent. 83 (59). 'Tullianus : Tulliana facundia Mer. 385

(21).

Veneticus Coni. 271 (123). Verona Mefr. 173 (156); Metr. 248 (18). Veronensis Cond. 185 (7) ; Merr. 2 (11) ; Metr. 101 (13) ; Coni. 273, 280 (123) ; Deer. 59 (136). Vicentinus 2 Qzad. 50oo (79).

Vincentius Mer. 566 (26). Virgo 2 Quad. 652 (83). Zabulon Merr. 38 (12). Zachaeus Mefr. 194 (16). Zebedeus Merr. $59 (26) ; 1 ZÁsc. 212

(83).

INDEX RERVM ET VERBORVM abbas:

regum, ducum, comitum, episcopum, abbatum 2 Quad. 431 (7); obeunte abbate Decr. 14 (135); a.-atis falso uocabulo Decr.

18, 34 (135).

abbatiola : de a.-a quae Magonzianus uocatur Decr. 8 (135). abdico: tumore non;a.-ati delicti 1 Asc. 34 (48) ; uitium a.-ans Mar. .

102 (147); transistoria non a.-asse Mar. 134 (148). abductio : Coni. 631 (132). abhinc : Oc. 14 (171). abicio : abiectis nugis 2 Quad. 668

(84).

abitio : nos deserueris abitione Merr. $93 (26) ; ne tua a.-o sit nostra perditio .Mefr. 610 (27). abnepos: series a.-tum Com. 405 (126). abominabilis : abhominabilis omnibus Coni. 218 (122) ; 599 (131). abscindo : abscidisse membrum Christi Cen. 128 (100). abscondo : quanta sit dies mihi a.-o 1 Pent. 5 (57). absens: nec surdi nec a.-tes Mar. 258 (151). absentatio : dampnum mortis, multo minus a.-ionis JMefr. 638 (28). absentatus : eos absentatu decepisse arguar Cond. 45 (4). absit : passizz. absolute : cum a.-e dicatur 1! .;4sc 154 (51) ; Laps. 70 (111) ; Mar.

122

(148) ; 180 (149).

absolutio : audite a.-ionem —Cen. 223,

244 (103) ; 277 (104).

absoluo : eum a.-et misericordia Dei Cen. 28 (97); absolutus dies Cer. 220, 221, 244 (103). absorbeo : gens mati a.enda Merr. 20 (11); a.-es fluuium gentilitatis Metr. 488 (24). abstemius : a.-ius ille Coni. 285 (123). absque: a. debito Oc. 81 (173); a. dubio Oz. 109 (173) ; e£ passim. abstinentia : desideriis a.-am opponamus 4 Quwad. 45, 47 (34) ; a.-a sit triformis, a meditatione, locutione, operatione praua 7 QzaZ. 85 (55); 1 Pasch. 55 (40) ; sibi indicunt aliquid fortius a.-ae 2 Quad. 23 (65); 90 (67) ; Coni. 200 (121). abstineo : a.-eamus nos ab omnibus quae diabolum forciorem efficiunt

1 Quad. 26 (33) ; a fallacia a.-endum

1 Pasch. 98 (41) ; quod a.-endo reseruatur pauperibus tribuendum 2 Quad. 88 (67) ; melius a.-ere a uitiis quam cibis 2 Quad. 104 (67) ; usque ad horam nonam a.-ere 2 Quad. IIG (68); uxore a.-erte Decr. 19

(135).

abundantia: 2a.-ia suppleatur inopia 1 Pascb. 159 (43). abundo: panibus mercenarii h.-ant Metr. 115 (14); mendacium h.-at Cen. 103 (99); cauillatoribus qui h.-ant Mar. 143 (148) ; habundanter Decr. 63 (136); abundantius aliquid tribuere Comi. 307, 309

(124).

abundus : habunde docet Gregorius 2 Quad. 758 (86). abutot : apostolis abuteris Mezr. 130 (14) ;motu a Deo accepto a.-untur pessime |2 Quad. 576 (81). abyssus: a.-us Veteris "Testamenti 1 Pent. 66 (58) ; a.-os intuetur Deus 2 Quad. 595 (81). accedo : a.-ere ad corpus sumendum 1 Pasch. 127 (42) ; ad conuiuium non a.-at Cem. 151 (101); accessit medicus Cem. 289, 292 (104); Mar. 266 (151). accendo : a.-imus iram Dei Cen. 12 (97); super ignem accensa Oct. 126 (174). acceptabilis : quod non a.e Deo 2 Pent. 78 (194) ; sibi a.-em populum Pos: Pasch. 93 (181). ) acceptus : acceptissima hostia Merr.

234 (17).

accersio : a.-entem me olim dum considerem missum Comi. 444 (127). accingo : renes a.-e. Cer. 167 (1or). accipiter : de a.-tribus nil curat Coni. 154 (120). accuso : neminem

a2.-o, excuso

Comi.

493 (128), 507 (129); a.-ot turbare fluuium Oz. 95 (173) ; si nosmetipsos accusemus 2 ZÁsr. 17, 18, 19,

38 (185).

acer: quid acrius dici potuit? Pascb. 122 (42). acetum : aceto, felle perlatis 2 Quad.

325 (74).

Ji

acquiro : prauorum participatio a.-itur Cen. 134 (100). acta : tutpibus actis Laps. 102 (112). actio : quibus ipsa bona actio intolerabilis est Ces. 115 (10o). actito : a.-are de sceleribus Metr. 548

INDEX RERVM (25), 347 (20); ad hoc a.-andum 1 Quad. 25 (33) ; cum primoribus nil a.-at Comi. 145 (120); 247 (122); Decr. 5 (135) ;Mar. 46 (146) ; Post Pasch. 11 (179). actiuus : de passiuo genere a.-um Oct. 32 (171). actualis : ab actu dicitur a.-e Mar. 39 (145) ;a.-iter Mar. 87 (147). actus : actibus seculi implicatus —.Merr. 187 (16) ; qui criminosis actibus inseruiunt 2 Qmwad. 91 (67); per omnes actus, intentiones Com. 3 (117) ; .Merr. 679 (29) ; ex proprio actu Coni. 78 (118) ; 82 (118); ab actu dicitur actuale Mar. 38 (145). actutum : rixari a. paratus Comi. 156 (120). acumen : aquila a. uisus recuperat 1 Pasch. 21 (39). addo : neque scilicet addito 1 ;4sv.

155 61).

adduco: de Egypto adduci ?2 Qzad. 624 (82) ; Decr. 23 (155) ; filium ad clericatum |a.-ere |INupz. 11 (139). adeo : adeo Deum offenderit ut .Merr. 139 (19) ; 2 Quad. 31 (65) ; Decr. 5 (135) ; non adeo diligere —.Mefr. 144 (15) ; Coni. 304 (124) ; non adeo gra-uium Meir. 419 (22); Coni. 622 (132); non adeo parui Cond. 35 (3); 2 Quad. 485 (78); Mar. 282 (152) ; Post Pasch. 38 (180). adeo : fusto adiri Merzr. 584 (26). adaequo : falsitas diaboli adequatur eis Cen. 104 (99). adhibeo : aurem cordis a.-entes /

Quad.3(33).

—

adibilis : meis inimicis a.-is (129).

Cor. 534

adimpleo : adimpleti ieiunio 2 QzaZ. 11 (65); Trinitas a.-erit 1 Pes. 75

(59).

:

;

adimo : salutem sibi a.-it Comi. 177 (121). adipiscor : ductorem adeptum —Merr. 662 (28); celestia a.-i meruerunt 1 JAsc. 119 (50); Comi. 149 (120); 434 (127); dampnationem adeptus Oct. 196 (176) ; 2 Pent. 165 (197). aditus : a.-um recuperandi Cond. 73(4). adiungo : 1 z4sc. 33 (47).

adiutorium : conuertit ad a.-um Merr. 467 (151); cum a.-o Dei 1 Quad.

24 (33) ;? Quad. 155 (69) ; Mar. 242 (151).

adiuuo : nocendi an a.-andi

2 Pase.

8o (167). administratio : uillarum

tionem

Coni. 449 (127).

amministra-

ET VERBORVM administro : potentatu adm.-are admiratio :

225

de amministrato nequiter Comi. 446 (127) ; collata Comi. 469 (128). 2.-o perpetua claritatis

2 Quad. 715 (85).

admiror : ammirari omittimus —1 74sc. 75 (49) ; Dei longanimitas ammiranda Mar. 261 (151). adolescens : Oc£. 128, 133 (174).

adolescentia : in a.-a actibus implicatus AMetr. 187 (16). adoptio: filii Dei per adoptionem 9UTATC T3572: (086): adorator : ueti a.-ores adorabunt Patrem —2 Quad. 165 (69). adoro: idola me dicit a.-ate Com.

362 (125).

adquiro : iniusto labore adquisitum 2 Quad. 231 (71); alios per me adq.-ere satagis Comi. 109 (119); 142 (120). adscisco : participes sui liuoris ads.-it Cen. 89 (99) ;poenam sibi assciscat Laps. 16 (109). aduena: R. utpote a.-a Comi. 491 (128). aduerbialis : quadraginta his a.-ibus Concl. 182 (7). aduerbium : a.-ium dubitandi Metr.

225 (17).

aduersarius : antiquum illum a.-ium 1 Quad. 19 (33); animarum a.-ius 1 Quad 38 (33) ;uerbum Dei nobis ad.ium Laps. 47 (110); apud aduersatium ferocem — Coni. 289 (123) ; 300 (124) ; Pos? Pasch. 61 (180). aduersus : sedens a.-us fratrem —Cond. 29, 33 (3); a.-us animas nostras 1 Quad. 41 (34) ; motibus suis tam a.us Deo 2 Quad. 842 (88). adulator : adulatorum genus pessimum 2 Quad. 428 (77). adulot : laudibus adulantium attollitur

2 Quad. 411, 415 (76) ;426 (77).

adulter : neque a.-i neque fornicatores regnum Dei consequentur 2 Qzad. 811 (87); 814, 817, 818 (88) ; motus a.-orum 2 Quad. 575 (81). adulterinus : ab a.-o concubitu non abstinere 2 74s. 106 (187). adulterium : cum a.-io inuasionis Cond. 27 (3); aia meditantes 2 Quad. 172 (69) ; a.-ium quasi impune 2 Qxwad. 280 (72); inlegale coniugium nominat a.ium Comi. 31 (117) ; fornicatione peius INupr. 76, 79 (140) ; 82,87 (141) ; a.-um perpetrare Mar. 227 (150) ; 55 (146). aduoco : apostolos a.-abas Merr. 355 (20).

226

INDEX RERVM ET VERBORVM

aedes : ubi in his edibus diaboli supplantator ? Mar. 137 (148). aeger: super egros manus imponere 1 Asc. 144 (51). aegritudo : de prolixa e.-ine O/. 76 (158). : aequiuocus : Tobias e.-o filio prebuit 2 Quad. 238 (71). aequus : equam uicissitudinem seruitii Cen. 234 (103) ; quasi aeque Lap. 8(109);nonaeque pensantur Lap. 107 (112); censor sui equissimus Or. 174 (161). aer : aerem istum orationibus fatiges 2 Quad. 279 (72) ; ex aere cotporeo licet tenuissimo |2 Qzad. 631 (82); 634 (83) ; in aere qui percussus uocem facit 2 Qwad. 709 (85). aereus : aereis labiis 2 Quad. 634 (83) ; celum istud aetrium —Mer. 297 (19) ; quantum aerium distat etherio ab celo .Ocf. 5 (171). aes : aere Taphnitico |. Mer. 178 (16). aestiuus : aestiuo tempore 7 ZÁsc. 187

(52).

aestus : estibus auaritiae —Cer. 9o (99). aestuo : animus estuat 1 Pascb. 96 (41); ardoribus aestuantes diuini ignis 1 Pent. 79 (59). aetas : iam in sexta aetate Comi. 404 (126) ; 448 (127) ; quousque aut etas aut sanitas suffragatur Or. 61 (158).

afflictus : populum a.-um Mefr. 15 (11). affligo : carnem atrociter —a.-ebas Metr. 395 (21) ; corpus a.-ere Merr. 487(24); animam a.-eret |. [INupz. 117 141).

affluo :

diuitiis

a.-entes

Comi.

36

(117) ; a.-entissimus ut essem —Coni.

430 (127) ;595 (131).

agens : ab agente

incipit

Cen.

254

(103).

aget : agrum alterius inuadere —INupz.

69 Q49.

Concl. agmen : inuictissimum a. 150 (6). agget : sepulturae a.-e pressus Merr. 6oo (27). agnosco : intelligentiam a.-ere 1 Pasch. IG (59); quare agnouimus hoc? 1 Asc. 210 (53) ;Coni. 91 (119); 112

(119); si diuinitatem meam .agnouissetis 2 Qzad. 688 (84).

agnus : Agni refectionem,

Paschales

dapes 1 Pascb. 3, 9 (39) ;79 (41);

agno comeso 1 74r. 12 (47); agni fabularis exemplo |Ocz. 95 (173). agon: agones martyrum Mezr. 73 (13); felicis pugnae agone Merr.

569 (26).

agrestis : lactuca

a.-is

I' Pasch.

12

(39).

a.-ati Coni.

ala: duabus alis uehuntur ieiunia 2 Quad. 128 (68). alacer : alacriter Mer. 569 (26). alatus : angelos quasi homines alatos 2 Quad. 627 (82). alea : aleam fugit Comi. 153 (120). alicubi : Merr. 172 (15). alieno : monarchiam totius orbis a.-asti Metr. 451 (23); ab Ecclesia a.-ari Coni. 463 (128). alienus : monachos alienos a seculi actibus Mar. 132 (148). alio : his alio reseruatis Mar. 322

affectus : deuotiore a.-u Merr. 588 (26); a.u perpetrandi peccatum 1 Pasch. 75 (41) ; ut nunc a.-u, ita post effectu 2 74s. 118 (187); a4.u omnigeno 2 Pes. 171 (197).

alioquin : 2 Qzad. 684 (84) ; e£ passim. aliquando : tandem 2.-o Mefr. 463 (23) ; 2 Quad. 108 (68) ; 755 (86). aliquantisper : Comi. 531 (129). aliquantulus : a.-i confessores Metr.

aether : non

in ethere,

non

2 Quad. 711 (85). aethereus : paradysus e.-us

in celo

.Merr. 168

(15) ; celum e.-eum —Mer. 298 (19) ; Oct. 5 (171).

aeuum : aeui prioris chronographus Metr. 13 (11) ; prolixum a.-um Or.

89 (159).

affatus : tam lenia.-uindulserat

579 (26).

affecto : stultissimum sit eam Coni. 150 (120); affectando

XMerr.

319 (124).

affero : affert securitatem — 1 7Ásc. 159

(51).

afficio : profectibus a.-i, dampnis letari Metr. 170 (15) ; nulla cuta eum a.-it Coni. 400 (126). affinitas : fratrem coniunctum a.-ate uicinitatis Cond. 30 (3); catnis a.-ate propinquus 2 Pems/. 131 (196). afflictito : eos insectatione odiorum a.ant Cen. 110 (100).

(153).

137 (14); Oct. 157 (174).

aliquotiens : sepe ... aliquotiens ... plerumque Mer. 307 (19). allegatio : tota ista a.-one persuadere 2 Quad. 663 (83); Of. 151 (160); Oct. 144 (174). alleluia : a.-a canendum die nocteque 1 7Ásc. 9, 18 (47) ; 52, 60 (48) ; ab a.a morali non cessate 1 Pen. 15

(57)-

INDEX RERVM alloquor : eosdem alloquatur finis Cen. 279 (104) ; te superius allocutam INupt. 135 (142) ; quos allocuti fuerant 2 74s. ro (185). alo : Oc. 103 (173). aloe: plus aloes quam mellis Mar.

155 (149).

altare : usque ad cornu

altaris

Cem.

198,.202, 203 (102); ante sactatissimum a2.-e merui Cond. 1i1ro (5).

alter : moris longe alterius

Mer. 348

(20) ; uilla uel altera estimata

174 (16).

alternitas : a.-as

tempestatum

—Mer.

Merr.

308 (19).

alteruter : malum quod in nobis alterutrum recognoscimus 7 Pesf. 123 (60); per successionem — a.-am INupt. 72 (140). altitudo : a.-inem Dei mirati Merr. 26 (11); altiori consilio Mefr. 157

(15).

alumnus : seruator a.i JMefr. 392 (21). amaritudo : a.-o cogitationum nequam 2 Quad. 94 (67); potionum a.-o Metr. 406 (22). amator : Dei a. Coni. 626 (132); mali a.-or Mar. 285 (152). -ambeo : se conferre, si posset, ambit

Cen. 86 (99) ; 91 (99); ptetiosa non ambit Comi. $9 (118); potentiam a.ire Comi. 433 (127). ambigo : constat nec ambigi ualet quia Metr. 657 (28) ; nemo est qui possit ambigere quia Cer. 2 (97). ambiguus : omnibus a.-us Corm. 165 (120). ambitus : multitudo istius a.-us

|. Mar.

95 (147).

ambulo : Italia a.-at super martyres Metr. 131 (14); uiam pacis a.-ate Oct. 140 (174). amicalis : omnia quae illi a.-iter contulerat Comi. 276 (1223). amicitia : propter eam quam optarent a-am Oc. 165 (175). amicitus : amicitiores presenti mundo Metr. 123 (14). amissum : a.-o dampnabili Metr. 107

(14).

amo : uitia non amanda Meir. 399 (22). amonitiuncula : a.-a succinctim aperta 2 Asc. 7 (185). amor: religioso amore Merr. 110

(14); nostri a.-es uel odia conuer-

tibiles ad inuicem 1 Pes. 125 (60) ; Dei amore uel timore —Cer. 40 (98) ; Laps. 45 (110) ; amor boni fili

ET VERBORVM

227

ex Domini timore Las. 117, 118 (112) ; amor proximi 2 Pent. 29,

30 (193) ; 44, 45 (194).

amplector : quid a.-ar O*. 87 (159); Deus a.-endus cum dilectione maxima 2 Qnwad. 754 (86); Mar. 261 (151); precepta Dei a.-enda Cer. 133 (100) ; a.-entes suggestiones diaboli Mar. 80 (147). anachotita : a.-a cui adstamus Mar.

133 (148).

anapaestum :huiusa.-isuspecto

578 (139).

anathema : a.-atis

Comi.

maledictio —Con.

178 (7).

ancila : cato a.-a

1 Quad. 83 (355). angaria : in a.-a cum Symone Merr.

195 (16).

angelicus : a.-o remigio subuecta est Metr. 235 (17) ;a.-osubuectu 1 7Ásc. 65 (48); a.usspititus 2 Qzad. 6 (83) ; Repr. 26 (93) ; creatura a.-a et humana Corm. 234 (122). angelus : spectaculum a.-is et hominibusfactus .Mefr. 343 (20) ; 352 (20) ; uocabulum a.-is uenerandum —Merr. 375 (21); se in a.-os lucis transfigurate Meftr. 526 (25) ; a.-is astipulantibus 1 24s. 72 (49); militia a.orum 2 Qnuad. 627 (82); 658 (83) ; a.-us magni consilii 2 Qzad. 706 (85); a.-is docentibus Repr. 8 (93); a.-us quasi aggelus Mar. 76 (146); ut Tobias a.-o 2 Pasch. 6 (165) ; 2 Asc. 42 (186) ; supra a.-iilluminantur 2 745r. 48, 68 (186). angulus : eo presente in a.-o Lap;. 98 (111); a.-um ciuitatis Comi. 511

(129).

angustia : a.-ain tam graui Laps. r10 (112). anhelo : a.-at estibus auaritiae Cer.

9o (99).

anima : paradysus de a.-abus deuotis repletus .Merr. 167 (15); interiora a.-ae cutate Merr. 407 (22) ; carnem cum a.-a nuttiebas Merr. 409 (22) ; 475 (23); 476 (23); diabolus odit a.-as Mefr. 484 (24) 1 Quad. 36 (33) ; a.-am incorruptibilem non ledere Mefr. 487 (24); 499 (24); a corpote a.-am expulit mucro —Mer. 568 (26) ; celestis a.-ae artus .Merr. 601 (27) ; a.-as expugnabiles facimus dum non abstinemus 1 Qxwad. 32 (33) ; sequatur desiderio a.-a nostra 1 /Ásc. 228, 229 (53) ; cato cum anima captiuata a diabolo 1 Pemz 162 (61); sanabitur a.-a illius 2 Qxad. 395 (76) ; tria genera mortium a.-ae

INDEX RERVM ET VERBORVM

228 2 Quad. a-arum

4oo

(76); interfectores 429 (77); 506

2 Qxwad.

(79); quale caput habet a.-a tua? 2 Quad. 529/558 (80) ; de anima iusti 2 Quad. 659 (83) ; incorporei spiritus, a.-ae felices 2 Quad. 767, 769 (86); cum

a.-a

rationali

Repr.

$ (93);

Christus cum corpore et a.-a in celum ascendit Repr. 7 (93) qui in a.a moritur Cem. 53 (98); 287 (104) ; Deum animae, animam carni

preficere Cen. 178 (101); accepto a.arum pretio Com. 620 (132); humor noxius a.-am afHigit INupz. II7 (141); a.-a s. Petri Comi. 3560 (125); pro anima dare Comi. 428 (127); de a.ae perditione Coni. 444 (127) ; a.-atum profectus Mar. 33 (145); inimicus a.-ae meae est Oct. 165 (175). animaduersio : ^ iudicium ^ diuinae a.onis Mefr. 306 (19); a.-one uindictae celestis Cer. 95 (99) ; austetitatem a.-onis tuae —2 Asc. 143 (188). animalis : aut corporaliter aut a.-iter Cen. 129 (100); a.-iter perdere 2 Pent. 133 (196). animo : Deus a.-ans omnia 2 Quad. 564 (81); me a.-ari profiteor Or. 140 (160). animosus : quod est a.-us et paupertimus Com. 26 (117); cum sit a.issimus Comi. 219 (122). animus : a.-um uoluptati subdamus 1 Quad. 82 (35); a.-us fraudulentorum estuat 1 Pasch. 96 (41) ; cuius a.us inuidia tabescit Cem. 173 (101); a.i passio Laps. 9 (109); de a.-o Cesatis curare Comi 475 (128); cur sim huiusmodi animi Coni. 486 (128) ; a.-us hesit quid possem agere Decr. 29 (135) ; a.-um titubantem Mar. 157 (149); a.-os auditorum incitabant 2 4s. 7 (185). anisus : quoquo a.-u illuc ire Merr. 165 (15). annuatim : a. acciperet Derr. 46 (136). annuo : Deo a.-ente Cori. 603 (151). antecessor : a.-es illius Comi. 454

(127).

anterior : in a.-es dentes |2 Quad. 703 (84); a.-is peccati 2 Pasch. 80

(165).

antesignanus : Dionisio a.-o clarissimo Conc. 145 (6). anticipo: non nos a.-ans deserere Pos? Pasch. 64 (180). anticipatio : per quandam a.-onem preueniens Corm. 22 (117).

antiquitus : Cond. 141 (6). antiquus : serpens a.-us Mefr. 460 (23); 1 .Asc. 139 (50) ; 1 Quad. 19 (33) ; a.-iora concinunt recentioribus 1 Pent. 67 (58); heresis ex a.-is 2 Quad. 496 (79) ; a.-orum patrum studia

2 ;4sc. 2 (185).

antistes : septem a.-itum subscriptio Conc. 122 (5). anxietas : hac duplici a.-ate |INzpz. 6

(139).

apertus : a.-e disseratur 1 Pem/. 109 (60); apertius interdicat 2 Pasch. 39 (166) ; Oct. 27 (171) ; 2 Pent. 87 (195); apertissime testari Oc/. 9o

(173).

:

apodixis : ecce a.-is, ecce coniectura 1 Asc. 147 (51). apostaticus : Deus de quo dubitare est aum 2 Quad. 342 (74) ; qui est angelicus et non apostaticus spiritus Repr. 26 (93) ; peccatum inremissibile quia et a.-um est Laps. 77 (111); a.-à4 uerba Of. 150 (160); et perfidum et a.-um |Oct. 64 (172). apostolicus : a.i germinis Mer. 39 (12) ; illius a.-i recordari .Merr. 140 (15) ; 2 Quad. 156 (69) ; a.-is monitis Laps. 80 (111). apostolus : a.-orum ptincipes Merr. 130 (14); a.-os aduocabas Mer. 353 (20) ; Spiritus Sanctus a.-is mittitur 1 Pent. 70 (58) ; 76 (59) ; a -i diuini ignis ardoribus estuantes 1 Pent. 79 (59); super a.-os in igne 1 Pent. 96 ($59); a.-is apparens 2 Quad. 738 (85) ; uoluntas a.-orum INupt. 99 (141) ; a.-os recitant Post Pasch. 10 (179). apostropha : per a.-am Laps. 139

(113).

|

apparatus : habes Cen. 255 (102).

maximum

a.-um

appareo :

consopita

a.-uit

heresis

2 Quad. 497 (79).

appello : a.-are falsidicam —Conc. 130 (6);

Latinitas

a.-ate

consueuit

2

Quad. 499 (79); spiritissimus a.-ari potest 2 Qzad. 555 (80) ; opus solempnitatis a.-o0 quia Cem. 254 (103); Coni. 3os (124) ; 2 Pasch. 9 (165); uigesimam potius debent a.are 2 Quad. 18 (65) ; quem fillonem a.-are non audet Cor. 28 (117) ; Cesarem apellat Comi. 141 (120).

appetitus : gulae a.-um non superat 2 Quad. 83 (67) ; cohibere illicitum a.um Cer. 175 (101). applico : illud propheticum eis a.-atur Coni. G11 (131).

INDEX RERVM ET VERBORVM approbatio : euidens a.-0 pereuntium in perpetuum 2 Quad. 396 (76) ; ecce signum, ecce a.-o 2 Pert. 58 (194). approbo: non feptehendimus sed a.-amus 2 Quad. 27 (65) ; a.-amus

quodait

2 Quad. 95 (67) ; 523 (79).

apto: illud ualet aptari Las. 4o (110) ; Coni. 128 (120) ; dictum Iob sibi aptaret Comi 606 (131). aqua: aquae lauatrices Mer. 315 (19) ; aqua baptismatis lotus Merr. 490 (24) ; sicut aqua extinguit ignem

229

asina : a.-ae Balaam eum comparare Coni. 121 (119). asinus : habes optimum a.-um Ov.

116 (173) ;119, 121 (174).

aspectus : uisu penetransa.-us

2 Quad.

582 (81) ; 616 (82).

aspernabilis : a.-e

spatium

Of.

94

(159).

aspernor : non a.-ari moniti fuerant Oct. 17 (171). aspirare : ad estimationem a.-ate Mar.

25 (145).

2 Quad. 235 (71) ; 242 (71) ; effusione sanguinis et aquae 32 Quad. 327

asportatus : corpus ex suburbio a.-um

G4)-

asseto : ne a.-am concessum fraudulentum Cond. 81, 88 (5) ; ut assetis Metr. s51 (23); Cen. 143 (101); Mar. 122 (148) ; dum semper a.-itur Laps. 7 (109) ; Coni. 74 (118); 174 (121) ; INupt. 96 (141). assettio : ut a.-o monstrat Mefr. 567 (26); numquàm a.-o poterit mihi suadere Conc. 181 (7). assertum : a.-o illius deuictoris Metrr.

aquila : a.a acumen uisus recupetat 1 Pasch. 21 (39). arbitrium : — libertate a.i ^ nostti

2 Quad. 492 (79).

arceo : a.-ens imbres

—Merr. 310 (19). archangelus : a.-os ciebas Merr. 353 (20); Michael a.-us 2 Quad. 638

(83).

archiepiscopatus : de a.-u Mediolanensi Coni. 279 (122). archiepiscopus : Cond. 115 (5) ; 1 ZAsc.

23 (47)-

archipresul:

a legitimo

a.-e

Cond.

ardens : ardentius diligere —Mezr. . 648 (28). ardor : a.ibus diuini ignis estuantes 1 Pent. 79 (59). argumentum : in hoc huiusmodi a.-o Metr. 665 (28) ; hoc a.-o conuincimur 2 Pent. 62 (194). arguo : ne arguat decepisse Cond. 45 (4) ; siue arguendo siue obsecrando 2 Quad. 194 (70) ; argue, id est reprehende Mar. 311 (153); non iudicantur sed a.-untur . Pos; Pasch.

atitmeticus :

a.-o

cassatus

js

auxilio

Mar. 119 (148). armilla: 2.-a diuinae misericordiae Metr. 435 (22). ato: non arandum die Dominico Cen. 258 (104). erripio : gladium a.-ens .Me/r. 422 (22). ats : artes liberales Merr. 77 (13); hac arte uolebat Coni. 193 (121). arteriae : unde illi sunt a.-ae 2 Quad. 702 (84). artus : celestis animae a.-us Merr. 602 (27); in cultu a.-uum tuorum Metr. 672 (29) ; enerues artus laceras Coni. 98 (119). 1 Asc. ascensus : a.-us nostti in celum

234 (53).

431 (22).

asseueto :

2.-ans

Coni.

227 (122).

78 (4); 125 (5).

14 (179).

Metr. 107 (14).

76

(118);

assideo : non curat utrum coetus assideat Com 72 (118); a.-eamus Christo Mar. 194 (150) ; 48 (146); 324 (153); diabolo a.-erunt Mar.

76 (146) ;79, 88 (147).

assiduus : colloquio a.-o 2 Pes. 155 (196). assiduitas : a.-tate culparum —1 Pase. 24 (39) ; misettima a.-as consuetudinis Cer. 27 (97). assigno : pulpiti edito 2.-atus sum Conc]. 113 (5). assimilo : Coni. 125 (120). assisto : angelos ei a.-erte 2 Quad. 628 (82); Michael semper in conspectu Dei a.-it Repr. 28 (93); Cen. 71 (99). assuesco : assueuimus te excolere Metr. 646 (28) ; ab assuetis non cesso Or T (157). assumo : carnem assumpsit Merr. 379 (21); nomen Dei in uanum a.-erte Cond. $4, 55 (4); asinum assumpsit Ocf. 121 (174). astipulor : angelis a.-antibus 1 24sr. 72 (49); a.ante Aurelio Decr. 2

(135).

asto : iste qui astat Oc. 123 (174); eius diuinitati astant spiritus 2 Quad. 166 (86). asttiger : a.-um celum —Merr. 501 (19). astruo : fides quam uerbis a.-unt 1l "Asc. 96 (49) ; 2 Quad. 848 (88) ; dicat

INDEX RERVM ET VERBORVM

230

atque a.-at Ratherius Repr. 41i (94); a.-ere quod non sit Deus Coni. 348 (125) ; ignoto quid uelit astruere Oz. 735 (158) ; euangelium huiusmodi a.-at 2 Pem/. 47 (194). astutia : diaboli a.-a Oc£. 57 (172). asylum :a.-um patens diuinitus Conc.

65 (4).

athleta : regis celestis a.-a —. Merr. 355 (20); a.a pugnacissime

Mer.

554

(25

2 tam atrociter affligebas —Merr. 395 (21); tam atrocem tyrannum 1 Quad. 23 (33). attendo : uolo te adtendere quod Metr. 462 (23); 2 Quad. 225 (71); promissa non a.-ere Of. 33 (157); tanto attentius consistite in precibus Cen. 139 (100); 231 (103). attineo : ad uentrem a.-ent cruciatus Metr. 209 (17) ; lesus a.-et ad salutem perpetuam |2 Pen. $54 (194). attingo : non lumine a.-endo sed contemplando 2 Qwad. 780 (87) ; formidaret a.-ere uas 2 Qzad. 833 (88). attollo : laudibus a.-itur 2 Quad. 411 Mar. 105 (76); officio quo a.-or

(147).

attraho : promissionibusa.-os 332

(74);

potestatem

2 Quad.

a.-ere

eum Corm. 262 (123). atttibuo : non sibi illud a.-ens

super

1 Quad.

10 (33).

auaritia: mamonae, id est demoni a.-ae

2 Quad. 87 (67) ; sine a.-ae malo diuitiae non congregandae 2 JQuwad. 212 (70); estibus a.-ae anhelat Cen.

90 (99) ;Oct. 178 (175).

auarus : adulteri, fornicatores et auari 2 Quad. 814, 817, 818 (88) ; Or. 59

(158).

auctor: a.-ore apostolo Com. 115 (119); a.-or pastorum Deus Cond. 176 (0. ; auctotitas : manustantaea.-atis —Conc. 86 (5) ; 141 (6) ; quibus data legitur a.as Mefr. 32 (11); a.-as percellat dicentis Mer. 665 (28); 2 Quad. 206 (70) ; sacta a.-as tenet 2 Qzad. 303 (73); cui Deus

a.-atem

negat

Laps. 63 (110); a.-as magistrorum Coni. 119 (119); dat a.-atem de apostolo Comi. 336 (125); testimonium tantae a.-atis Cond. 157

(6) ; 159 (6).

auditus : non sutdo a.-u

Merr.

259

(18) ; 348 (20) ; inuiolatissimos a.-us

pulset Mefr. 361 (21); a.-um dum apponit dicenti 1 74sc.

sur173

(51); tam subtilis a.-us 2 JQuwad. 588 (81). auditor : animos a.-orum incitabant 2 Asc. 6 (185). auerto : auersus es ab iniquitate ? Cen. 55 (98). aufero : uni a.-amus quod alteri tribuamus 2 Qxzad. 209 (70); ut a.at a nobis Cer. 1o (97) ; tunicam a.-o Cem. 35, 37 (98). a.um capit augmentum : maius Conc. 58 (4). auidus : a.-e Mar. 32 (145) ; Cen. 91

(99)

auis:

hoc rara auis est

Metr.

281

(19).

aura : nix, grando et a.-a nimbrifera Metr. 290 (19). auricomus : luminaribus a.-is Merr.

302 (19).

auris : a.-ibus

hauserunt

Me/r.

264

(18); a.-em cordis adhibentes Quad. 3 (33) ; Ot. 167 (161) ; prebeamus a.-em dicenti 2 Quad. 223 (71) ; 260 (72) ; 267 (72) ; si a.-es non habet 2 Qxuad. 527 (80); a.-es Dei interiora penetrantes 2 Qxad. 748 (86) ; impetiales a.-es fatigare —Coni. 13 (117); auribus mentis 2 Pes.

19 (195).

auspicium : infausto a.-o

(s).

Cond.

89

austeritas : a.-atem tuae animaduersionisaliisinnotesco 2 74v. 143 (188). austerus : nil a.-i prolatum fuisset Mar. 10 (145); a.-iotem Quadtagesimam faciunt Orientales 2 Quad. 69 (66); quid a.-ius dici potuit 1 Pasch. 122 (42) ; a.-a hec uidentur cauillatoribus Mar. 142, 143 (148). autumo : cetera a.-o congruere illis Laps. 69 (111). auus : auorum temporibus Merr. 81

(13).

auxilior : angelos ad a.-andum ciebas Metr. 353 (20); ubi nemo uobis a.-ari ualeat 2 74sc. 164 (189). auxilium : gladium a.-i diuini Merr. 422 (22); ipsius a.-o 1 Penf. 121 (60). azymae : in a.-is celebrate 1 Pasch. 88 (41); quae a.-ae sunt 1 Pasch.

89 (41). bacularis : forsitan in patria fuerat b.-is Coni. 62 (118). baculum : b.-o regiminis Pasch. 129, 140 (42) ; b.-um tenere manibus Cen. 166, 174 (10r). baptisma : b.-atelotus Merr. 57 (12) ;

INDEX RERVM ET VERBORVM 1 Asc. 159 (51) ; 2 Quad. 329 (74);

aqua b.-atis lotus Metr. 491 (24); filius matris Ecclesiae b.-ate —Cond.

34 (3).

baptismus : mare Rubrum b.-um signat Mefr. $6 (12); ecclesiam ingressus per b.um 1 24s. 1:07 (so); b.-o regenerati 1 Pem;. 140 (60) ;Orientales celebrant b.-um in Epiphania et Pentecoste 2 Quad. 72 (67); Occidentales celebrant b.-um Sabbatosancto 2 Quad. 72 (67). baptizo : baptizati sumus in nomine Patris 1 274sc. 83, 104 (49) ; quod promisit antequam b.-aretut 1 /4sr. 112 (50) ; b.-ati nullo modo nisi in spiritu sancto et igni 1 Pem/. 142 (60) ; impii sunt increduli et minime

b.-ati -2 Qzuad. 314 (73) ; qui b.-atus caret operibus fidei 2 JQmwad. 315

(73); 295 (73)-

baratrum :

b.-um

desperationis

2 Quad. 3653 (75) ; in b.-um inferni Metr. 526 (25). basilica : b.-a beati Martiris Vitalis Metr. 106 (14) ; ante ianuam b.-ae Metr. 216, 219 (17) ; b.-as struendi uel restruendi Coni. 64 (118) ; 130 (120).

23I

beneuolus : Coni. 258 (123). benignitas : inter b.-atem et malignitatem discretio Mer. . 483 (24) ; dignitas b.-atis Concl. 83 (5) ; Coni. 593 (131). benignus : Deus b.-e utitur malignitate Metr. 456 (23); 1 .Asc. 196 (5); b.-issime pater Metron Me/r. 588 (26); b.-a misericordia Domini Cen. 28 (97) ; quanto b.-ius releuaris Dei gratia Cem. 232 (103); nos b.-e suasit Las. so (110) ; 2 JAsc. 155 (188); tam |b.um Patrem Laps. 72 (111) ; Mar. 198 (150) ; non

bonus solum sed b.-us, quod maius Laps. 124 (112); b.-ae uoluntati INupt. 1oo (141). biduanus : ieiunia b.-a 2 Qwad. 100

(67).

binus: de piscibus b.-is Mer. 38 (12): bissenus : b.-i cophini Merr. 43 (12). blandio : nemo sibi b.-iatur 2 Quad.

347 (74)-

blanditium : b.-iis commodorum

|

inestimabilium 2 Quad. 333 (74). blasphemo : qui permittunt Iudeos b.-are Dominum Comi. 331 (124);

374 (125).

bausiasse bausio : immaniter mihi Coni. 527 (129). beatitudo : ipse b.-o perpetua Christus 1 Pasch. 155 (43) ; catismata b.-inum 1 Pent. 37 (57) ; secura b.-o 7 Pent. 42 (58) ; b.-ine carere Laps. 7, 11, I2 (109) ; b.-o cum omni careat mi-

blasphemus : b.-auerba |Oz. 150 (160). blasphemator : Iudeus b.-or Chtisti Coni. 365 (125). bonitas : perfectae b.-atis amantissimum Deum 2 Qxad. 157 (68); si b.-as aliqua in eo cernitur Comi.

seria Coni. 231 (122). beatus: b.-us homo qui prouidus Laps. 2, 5, 11, 14 (109) ; pauot qui hominem b.-um facit Laps. 31i

b.-atem Mar. 207, 209 (159); 255 (151); malitiam mutate b.-ate 1 Pasch. 78 (41); status b.-atis Mar.

(110), 112 (112).

bellua : de faucibus b.-ae Niliacae Metr. 14 (11). benedico : Sem fecisti b.-i Mer. 449 (23); quem ualet b.-ere Cond. 178 (7); b-ens Domino 2 Quad.

55 (66).

benedictio : estne b.-o 2 Q»a«d. 803 (87); in cantatione uel b.-ione Cond. 175 (7). benedictus : quidam b.-orum 2 Quad.

337 (4)

j

beneficium : b.-orum prerogatiuae 2 Quad. 5534 (74); b.-um largiretur Coni. 290, 291 (123); quod suum b.-um abstulissem |Comi. 648 (132) ; tanto b.-o ingratus Pes Pasch.

3o (179).

beneplacitum : b.-is 2 sc. 9 (185).

Deo

Aw

insistere

128:

9129.1

273 (151).

(120)/5/08302 9.(124); 99fac

bonum : statum b.-orum custodire Metr. 364 (21); b.-otum exhibitio 2 Quad. 222 (71) ;bonum compensatione mali 2 Qzad. 277 (72); aliquid boni fecisse proderit 2 Quad. 545 (74) ; ne bona nostra falsa sint 2 Q»ad. 477 (78); bona exequendo consortium sanctorum lucramut Cem. 134 (100); ut b.-um nostrum sit gratuitum Cem. 275 (104) ; se uettete ad b.-um omissum Coni. $598, 606 (131); elemosyna illorum b.-orum Decr. 33 (135); per bona temporalia transiens —Mar. 140 (148). bracchia : b.-ia omnia continentia 2 Quad. 748 (86); 701 (84); b.-is complexu pollutis 2 Qza. 832 (88). breuiculum : in b.-o misit Comi. 275

(123).

232

INDEX RERVM ET VERBORVM

breuio : b.-andi causa Oc. 150 (174). breuitas : b.-as uitae Of. 1oo (159).

brumalis : b.-i lanugine Mefr. 294 (19). Excilbie non refugienti b.-as Merr. 313 (19) ; qui eis b.-am porrexerat Oct. 10, 13 (171) ; post b.-am Oz.

73 (172) ; 179 (175) ; Post. Pascb. 50

(180); b.-am sanctam 2 /Asc. 101 (187).

percipere

qualiter quis peccando lucrabitur 2 Quwad. 108 (68) ; ieiunia conscendunt duabus alis 128 (68) ;c.-orum thronos 2 Qmxad. 594 (81); quis in c.-o nisi sol iustitiae? 641 (83); panis c.i 2

cum? c.um 2 Quad. continet alius sol 2 Quad.

Quad. 720, 722 (85); 728, 730 (85) ;

cachinnus : c.-os et ludicra Merr. 347 (20). cadauer : Coni. 315 (124). cado : si haec ueracia in nullo caderent 1 JÁsc. 103 (49) ; antequam c.-etet

Laps. 115 (112). caecumen : cecumine criminum —Merr. 612 (27).

caecus : quod Dominus dixit ceco 1 Asc. 152 (51) ; Tobias uidentissimus cecus 4 Pen. 84 (59); c.-us ille in euangelio 2 QzaZ. 180 (70) ; cum ceco ilo clament 2 JQuwad. 367 (75); c.-a dementia 2 Quad.

639 (85).

caelestis : c.-is orbis .Merr. 310 (19); regis c.-is atheleta Merr. 335 (20); c.is dispositor Merr. 455 (23); c.-is medicus Mer. 466 (23); Cen. 28$ (104); terrena cum c.-ibus Metr. 598 (27) ; 2 Quad. 596 (81); animae c.-is artus Mezr. 6o1 (27); sydus c.-e Merr. 629 (27); patria c.is 1 Pasch. 141 (42) ; manna c.-i gustato 1 /Ásr. 13 (47) ; celestia appropinquant 4 /4sc. 117 (50) ; Deus nos iubet petere c.-ia

218 (53) ; celos conscendimus cum illo 1 Pes. 20 (57); carnem in cum leuauit 1 Pemz. 138 (60);

2 Qxad. 144

(68) ;Christus unde c.-ia escam accipiunt 2 Q»aad. 723 (85) ; uindicta c.is Cen. 95 (99); c.-is disciplina Cen. 175 (101) ; thesaurus in c.-ibus

Cen. 242 (103) ; terrena despicere et amare c.-ia Comi. 470 (128); Cem. 184 (102); desideriis c.-ibus Mar. 198 (150). caelicus : celico munere ditari Metr. 228 pp) caelum : aer et celum appellatur unde et uolucres celi dicuntur — 2 Qzad. 710 (85); celum istud aerium Metr. 297 (19); c.-um aetherium Metr. 298 (19); diabolus de celo stellas traxisse Metr. 521 (25); nomina scripta in c.-o Mer. 533 (25); c.0 triumphans Mefr. 571i (26); ad tertium c.-um raptus 1 Pasch. 47 (40); 1 Pent. 84 (59); ignis de c.-o 1 4s. 186 (52); se in celos euectum gaudeat 1 74r.

labora ut c.-um conscendas Repr. 34 (94); c.um sperare Laps. 134 (112); possidere in c.-o INup. 39,

35 (139) ; ignis de c.-o ruens

Mar.

281 (152); qui de c.-is ruerunt Mar. 75 (146) ; lumen celi 2 Pasch.

9, 17 (165); 2 Asc. 44, 47, 55 (186);

nondum celos conscenderat

39 (193).

—

—2 Pem;.

:

caelitus : quibus celitus est datus Mar. 251 (18). caespes : Gesseni cespitis cultor Merr. 18o (16). calamitas : O/. 95 (159). calamitosus : c.-is solum promittit iste regnum Dei Coni. 57 (117). calamus : calamus, id est simulatores

1 Quad. 54 (34).

calciamenta : c.-à in pedibus habere Cen. 165, 167 (101); calceamentis turpatur Comi. 57 (48).

calco : confessorum gressibus c.-as Metr. 131 (14) ; uitia c.-ate 1 ZÁsc.

224 (53).

calcitratus : pede superbiae c.-us

Corn.

84 (119).

caligo : ingratitudinis c.-ine Cond. 84 (5); nebulosa c.-ine Metr. 317 (19) ; c.-inem uisus contraxit culpis 1 Pascb. 24 (39). calix : c.x aquae frigidae 2 Quad. 242 (71). callidus : c.-issima suggestio Mar. 271(152);c.-umtyrannum 1lQuad. 23 (33); umbra sunt c.i 1 Qmad. 55 (34); c.-issima stultitia Merr.

469 (23).

calumniate : pro c.-antibus orate 42 Quad. 146, 147 (69); ne c.-et acce-

pisse Cond. 155 (6). camera :stipularis c.-a Merr. 295 (19). campus : pro tribus uineae campis

INupt. 33 (139).

candidus : quantum nigrum ad c.-um Mar. 182 (149). canis : canes domesticos instigare Cond. 24 (3); canum more Merr. 132(14);decanibus nilcurat Comi. 154 (120).

INDEX RERVM ET VERBORVM canicula : habes c.-am |Oz. 118 (174). canones : sanctione c.-um —Cond. 77 (4); contra instituta nostrorum c-um 2 Quad. 74 (67); 46 (6); secundum iudicium c-um Ow.

84 (173).

canonicus : latratu c.-o tutbare —Corr. 24 (3) ; interdictum c.-a lege Coni. 402-(126); c.-a lege uiuere INupr. I4 (139); c-e concessum Cond.

45, 60, 71 (4) ; Nupt. 17 (139) ; c.-e

legi auersos Mar. 129 (148); c.-is preceptis obediens Cond. 9i (5); c.-is legibus |Cond. 92, 104 (5) ; 188

(D).

cantatio : in c.-ione uel benedictione Concl. 175 (7). canticum : c.-is spiritualibus Cer. 210 (102) ;c.-um c.-orum 2 Pen. 8, 9

(193).

cantito : dum c.-at sepe Comi. 411 (126) ; Psalmus c.-at de nobis Coni.

552 (130).

canto : ut c.-atur JAMefr. 569 (26); 1 Pent. 160 (61); missam c.-are

Repr. 21, 22, 24, 30 (93) ; 34 (94);

illa quae

Norica

(119) ; 191 (121);

c.-at

Comi.

104

quod Psalmista

c.-auetat Oc. 8 (171). -cantus : Syrenarum c.-us JMe/r. 349 (20); in uanitate cuum 7 Pase. 85 (41) ; 1 Asc. 39 (48) ; c.-um clericorum carpere Coni. 3o (117). capellanus : ministrum uel c.-um habere nolit Com. 27 (117). capilli : pilleum c.-is .Mezr. 288 (19). capitulum : c.-o uiiii continetur 2 Esca (E85): captiosus : c.-e

captiuitas : c.-ate

Mar. 31 (145).

captiuata

2 Pemt.

40 (194).

captiuo : carnem a diabolo c.-atam 1 Pent. 161 (61). capto : ostentationem c.-at Com. 81 (118). capularis: circulum c.-atem —Merr.

217 (17).

captiuus : isti c.-o moriendi decipulas tendo Coni. 545 (130). caput :omni sanum c. habenti Cer. 77 (99); in tuo c.-ite Christo Merr. 593 (26) ;sicaput non habet 2 Quad. $27 (80) ; 531 (80); 699 (84); c. uniuersorum 2 Quad. 747 (86); Repr. 4 (93); Christus c. Ecclesiae Cer. 126 (100); c. bonorum Comi. 585

(131).

carcet : c. Gehennae Laps. 49 (110). careo : caret offenso —2 Pent. 78 (294) ;

qui c.-ent opetibus fidei

2 Qua.

233

317 (73); lux qua catebat Cem. 3o (97); initio c.-ens Cem. 251, 253 (103); beatitudine c.-ere laps. 7

(109) ;43 (110).

carisma : c.-ata beatitudinum omnium

1 Pent. 37 (57) ; c.-a sancti spiritus 1 Pent. 163 (61). caritas : timor Dei seruilis quem c.-as foras mittit Mefr. 324 (20) ; caritas otiosa est ? absit Merr. 667 (28); intendat c.-as uestra 41 4s. 176

(51); 2 Pent. 44 (194) ; 117 (195);

c.-ate feruentes 1 Pem/. 102 (59); quo sine c.-ate non possumus transferri 1 Pent. 146 (61) ; spiritus possessio coniectura est c.-atis 1 Demf. 150, 154, 157 (61) ; bona sine c.-ate exhibita nil proderunt 2 Qzad. 255 (72); iura c.-atis seruate e

2 Quad. 259 (72); 275 (72);

istud charitatis conuiuium i. 152 (101) ; omnia delicta extinguit c.as Las. 7o (111); timor per c.-atem expulsus Las. 115 (112); opera bona ex c.-ate procedunt Mar. 216, 221 (150); c.-as etga Deum Mar. 225 (150) ; 314 (153); uia pacis et c.-atis |Oc. 140 (174) ;

qui c.-atis indiget bono 2 Pemr. IG, 21, 29, 32 (193) ; c.-atis neglecto 2 Pent. 168, 170, 171, 174, 178 (197). caritatiuus : fraternaliter et c.-e

—Conc.

$6 (4).

carnalis : c.-i oblectamento |Mezr. . 359 (21) ; petulantia c.-i Mer. 442 (23) ; desideria c.-ia diabolo militant 7

Quad. 31, 34 (33) :41, 47, 71 G4);

filios c.-es Decr. 56 (135); c.-iter diligentes |2 Pen. 133 (196) ; carnalibus desideriis abstinere Laps. 79 (111); 2a c.i intellectu | diuelli 2 Quad. 760 (86). carneus : c.-is labiis 2 Quad. 694 (84).

carnifex : tu hostia, tu c. Mer. 390 (21) ; inferni c.-ices —Cen. 148 (1or). caro : carnem representat Mefr. 579 (21); carnis neglector Me£r. 392, 394 (21); non uitia carnis amanda Metr. 398, 401 (22) ;quae cato de-

siderat

1 Quad. 73 (34); 83 G5);

90 (35); epulemur, id est carnem Domini manducemus 4 Pase. 54 (40); carnium Taphnicitarum desiderio 1 274scv. 13 (47) ; cato nostra

celum conscendit 7 74sc. 226 (53) ; 236 (53) ; Christus carnem in celum leuauit 1 Pen 137 (60); cato a diabolo captiuata 1 Pent. 162 (61); noncomeduntcarnes 2 Quad. 92 (67); dui in carne uidit Filium

234

INDEX RERVM ET VERBORVM

2 Quad. 683 (84) ; catnem et ossa non habet spiritus 2 Quad. 699 (84); 762 (86) ; carnem et ossa habet homo Repr. 23, 25, 28 (93) ; sancti qui carne mortui sunt Ces. 168 (101); animam carni preficere Cem. 178 (101) ; uultum, id est carnem nostram, indutus Laps. 141 (112) ; cat-

nem

comedisset

ut

alii

semper

Coni. 95 (119) ;carne Deo repleta 2 Asc. 78 (186) ; 81 (187).

carpentarius :filius c.-i —Coni. 65 (118). carpo : quis te satis c.-ere potest ? Metr. 128 (14) ; 539 (25) ; mores clericorum c.-ere Com. 30 (117); 396 (126); pompam c.-ere Comi. 321 (124); in nobis iure c.-enda Mar. 28, 29 (145). carus: nil carius bona uoluntate 2 Quad. 240 (71). auxilio c.-us cassatus : aritmetico Mar. 119 (147). cassus : garritio c.-a

Coni. 395 (126).

castellum :c.-umtenere Com. 270 (123). castigo : dum filius c.-atur Ces. 120 (100). castitas : c.-atem ultra omnes dilexit Metr. 368 (21); c.-ati operam dare 2 Quad. 795 (99) ; sub pallio c.-atis

Cen. 99 (99).

castus : c.us timor Dei JMefr. 324 (20) ; c.-issimae uirginis Mezr. 371 (21); timor qui castus permanet Laps. 114 (112). casus : ipsius casu deuictum —Merr. 413 (22); post cum Mefr. $06 (24); ne stans subeat c.-um |Lap;. 1S (109); subiti c.-us necessitas Laps. 108 (112). cataclysmus : dies c.-O0 prefigurati 2 Quad. 1 (65). catalogus : hereticorum c.-us Merr. 28

(11);

de

quorum

ille est

c.-o

Laps. 22 (109). catena : c.-am pedi imposuit Mer. 215 (17) ; c.-a constrictus Merr. 345 (20). catenalis : compede c.-ireserato —.Merr. 2219 (17). caterua : uulgaris c.-a

—Merr. 110 (14).

catholicus : in Deum credit qui c.-e credit 7 24s. 157 (51); contra c.-ae fidei confirmationem |2 Qzad.

292 (73).

catulus : c.i diaboli

517 (25).

cauda c.-a cauma 298

rugiunt

Mer.

: c.-a diaboli Me£r. 520 (25); hostiae Comi. 176 (121). : c.a pto tefrigerio Merr. (19).

causot : instanter

c.-ati milites non opitulati sibi Comi. 29 (117); de illis quae ad eos nil pertinent c.-ari Oct. 85 (173). cautela : custodia uel c.-a Cem. 283 (104); c.-a adhibenda Comi. 618 (131). cauterium : ut medicus motbum c.-io insequitur Mer. 403 (22) ; ne c.-io instabilitatis notem —Cond. 85 (5). caueo : cauent uicia Merr. 329 (20) ; 170 (15) ; cauendum a talibus est quod Com. 636 (132); nisi cauerint 2 Pasch. 70 (166). cauillator : c.-ibus materies Comi. 17 (117); c.-ibus qui nimium habundant Mar. 142 (148). cauillatio : osorum c.-onibus respondere Com. 4 (117); maliuolorum c.-onibus Derr. 4 (135). cedo : quod diabolo cessit, erubescendum Laeps. 78 (111); ut cederem illi riuali Cos. 621 (132) ; cedendo iniquitati Cond. 19 (3); 62 (4);

103 (5).

celeber : c.-rius debet esse Las. 94 (111). celebro : sanctum diem c.-ate 2 Pasch. 21 (165). celibas : merita celibatum —Mezr.

74

(13).

cellarium : in suo c.-o secretius locant Oct. 103 (173). cena : dec.-a Dominiuiolator 2 Qzad. 44 (66) ;prandium nominare c.-am 2 Quad. 57 (66) ; illi ad c.-am uocati 2 Quad. 355 (75) ; c.-a a communione uescentium dicitur Cem. 148, 149 (1o1). ceno : cenat cum Domino 2 Qnzad. 51 (66). cenodoxia : c.-ae uitio facit hoc Cosi. 130 (120). censeo : quod quisque censebit prestare Cond. 137 (6) ; Merr. 125 (14) ; Coni. 70 (118), 114 (119) ; quid de eo censent ? Corm. 392 (126). censor: sui censor equissimus Of. 174 (161). censura : c.-a canonicae sanctionis Concl. 188 (7). cepa : c.arum desiderio 1 24s&. 14

(47)-

cerno : cuncta c.-ens 2 Quad. 245 (72) ; 406 (76) ; ut cernitur 2 Quad. 760 (86); Cem. 31 (97); Coni. 81 (118); NNupr. 60 (140), Mar. 99

(147) ; 190 (149) ; 2 ZAsc. 47 (186); perspicue cernitur quod

INupz. 18

(139) ; Mar. 130, 132 (148) ; euidens

INDEX RERVM ET VERBORVM c.itur Of. 1o6 (159) ; Cond. 5 (3). certamen : durius c. contra diabolum sumpsit .Merr. 445 (23) ; martyrium tuorum c.-inum excolatur Merr.

645 (28).

(17).

cessio : mei c.-ione et silentio

PATCR - dodo vito cessatio : nil c.-ioni similius (103). cesso : ab opere c.-ate

Conc.

|Cer. 246

|Mar. 42 (145) ;

O7. 11, 12 (157) ;

cestus : Entellinis c.-ibus (22).

.Mezr. 424

Cherubim : C. plenitudo scientiae interpretatur 2 Qwad. 655, 657 (83). Christianitas : Iordanis C.-atis —Merr.

489 (24); C.-atis opera (148) ; uocabulum (160).

mones eiciunt / .Z4s. 135 (50); in Galileam resurgens uidetur ZAst. 205 (52) ; 213 (53) ; cum corpore nostro celum conscendit "Asc. 220, 227 (53) ; anima C.-i cupit

certifico : de mea perditione cunctos c.ari affitno Of. 27 (157); his c.amur congruere 2 74s. 108 (187);- ut suspicor, immo c.-of INupt. 132 (142). certo : secum c.-ando Mer. 238

ab assuetis c.-ate Coni. 26 (117).

235

C.-atis

Mar.

129

O7.

124

Christianus : copiosus C.-i nominis Cond. 170 (6); C.-us qui Christi -uoluntatem facit 2 Qzad. 297, 298 (73); Christum fratrem |C.-orum Cen. 124, 125, 127, 129 (100) ; Coni. 548 (130); mortem alicuius C.-i moliri Ces. 208 (102); quousque Pascha C.-orum pertingere Cem. 194 (102) ; qui super C.-os extollunt Iudeos Com. 330 (124) ; C.-i nomen uniuersis Comi. 599 (131); alicui C.-o inferre malum 2 Pasch. 351i (165); C.orum Pascha omni tempore 2 Pasch. 86 (167) ; falsum

nomen C.-i possidet

2 Pest.

128

(196).

Chtisticola : in omnibus C.-is Merr. 369 (21) ; quod omnibus C.-is institutum est 2 Quad. 21 (65). Christus : sol infusor luminis C.-us Metr. 629 (27); redemptor mundi clementissimus |Mefr. 678 (29) ; dispunctor actuum et intentionum Metr. 679 (29) ; mots C.-i necessaria 1 Pasch. 42 (39); in C.-o renati 1 Pasch. 653 (40); qui iam in C.-o obierant 1 Pasch. 127 (42); transit a diabolo ad C.-um 1 Pasch 139 (42); pro nobis immolatus ut esset noster transitus 1 Pasch. 150 (43); ipse pax, ipse lux 4 Pasch. 153 (43); pauperes C.-i

1 Pasch. 159 (43) ; in nomine C.-i de-

animas nostras transferri in celum 1 /Ásc. 228 (53) ; natus ut pateretur,

moreretur, resurgeret, carnem leuaret 1 Dent. 135 (60); quis audeat cogitare C.-um scarabeum fuisse? 2 Quad. $15 (79); C.-us 2 Quad. 642 (83) que momento in celo Virginis 2 Qzuad. 651

sol Iustitae ; uni eodemet in utero (83); panis

celi est C.-us unde celestia escam accipiunt 2 Qxwad. 722 (85); panis angelorum dicitur C.-us 2 Quad. 724 (85) ; quid Ratherius credat de corpore et anima C.-i Repr. 6 (93); nisi clementia C.-i subueniat Cer. 74 (99); in C.-o fratres —Cen. 123, 124, 125 (100); ubi C.-us in dextera Patris sedet Cer. 181 (102) ; C.-us qui sacerdos, altare simul extat Cen. 203 (102) ; qui me creauit, redemit, continet, pascit, defendit Coni. 354 (125); ministrare. C.-o Mar. 193 (150) ; spiritum C.-i Mar. 223: (150)58/2: Pen x61 (195)/5812,5 (196). chronographus : aeui prioris c.-us Metr. 13 (11). chronographia : incipit Chronographia 2 Quad. 1 in apparatu (65) ; ut c.-a nostra non tacet 2 Pent. 138 (196). cibus : abstinere a cibis 2 Qzad. 105 (67); cibos lautiores exquirere 2 Q»uad. 120 (68); multiplicitate c.orum 2 Qzad. 124 (68); cibus quem portrigas 2 Quad. 254 (72); cibus Dei 2 Q»ad. 781, 782 (87); cibum sumpturus manus lauat Coni. G1 (118); cibis et potibus Decr. 63 (136). cieo : angelos precibus ciebas Merr. 355 (20) ;compastores ciere Cond.

25 (3).

cinis : spargens nebulam sicut c.-erem Metr. 312 (19); reliquiae c.-erum Metr. 653 (28); in cultu artuum et

c.erum Merr. 673 (29). circuitio : c.-ione posthabita —Conc. s (3); nulla c.-ione usus 2 Pasch. 39 (166). circulus : c.-um capularem |.Merr. 217

(15).

circumdo : se c.-are uallo Mer. 430 (22). citcumduco : Ov. 30 (171).

236

INDEX RERVM ET VERBORVM

circumplector : diuinae misericordiae nos c.-entis Me/r. 435 (22). circumpono : circulum pedi c.-positum Merr. 217 (17). circumsctibo : c.-scriptus spiritus 2

Quad. $07 (79).

nebula circumuallo : peccatorum c.-aatus 2 Pasch. 18 (165). circumuenio : nemo c.-iat Cen. 143 (1o1).

citius : quo

citius

ualet

Com.

139

(120) ;Mar. 234 (151); 2 Asc. 152 (188). ciuitas : ex suburbio c.-atis |.Merr. 105 (14); a c.-atis pontifice |. Mer. 231

(17); e tribus c.-atibus .Merr. 620 (27); elegi angulum c.-atis Comi. $11 (129); neminem istius c.-atis INupt. 47 (140) ; uisa c.-ate Hierusalem Mar. 150 (148). clamo : clamate uocibus, uociferate cordibus Ces. 141 (100) ; formido c.-ati mihi 2 2/45s«. 143 (188).

clamor : c.i Sodomitarum Ces. 98 (99) ; clamor populi Cond. 117 (5) ; clamoribus fatipans 2 Quad. 384

G5)

clamosus : susceptio tam

c.-a

Cond.

135 (6).

claret : Or. 6o (158). clarifico : lesus nondum c.-atus 2 Pent. 38 (193). claritas : Dei c.-as Mefr. 327 (20); claritas illuminans omnia 2 Qxad. 583 (81); ammiratio c.-atis Dei 2 Quad. 714 (85); c.-as Chtisti est lumen coeli 2 74s. 47 (186). claudico : ut spina pedem c.-are compellit Ces. 171 (1or). clauis : clauim in fluuium

218 (17) ; sancta illa c.-is

(17).

clemens :

c.-issimum

iecit

—Merr.

|. Merr. 230 concessum

Concl.80(5) ; c.-issimus Filius Merr. 376 (21); c.-entius Repr. 38 (94); ab eo c.-ter respecti Pos/ Pasch. 85 (181). clementia : Omnipotentis c.-a dimittet peccata Metr. 222 (17) ; promissum inenarrabilis c.-ae 1 ;4sc. 80 (49); c.-à Redemptoris nobis prestare dignetur 2 Q»wad. 394 (76); nisi c.a Christi subueniat Cer. 74 (99) ; Coni. 593 (131) ; c.-a Domini Post Pasch. 83 (181). clericatus : ad c.-um filium adducere INupt. 11 (139). clericus : consensu c.-orum Comsd. 78 (4); mores c.-otum carpere Coni. 30 (117) ; c.-o contendente pto

Christo Comi. 378, 380, 383 (126); c.-us de sorte Domini INwpz. 30 (159); neque laicos meos neque c.-os AMar. 127 (148). clerulus : diaconus,

subdiaconus, c.-i aliqui Deer. 45 (136). clerus : prestantissimi c.-i laudem Conc]. 118 (5). climax : c. syrmatis Conc. 2 (3). clyma : cui de tota c.-atis nostri cogitandum monarchia Comi. 14 (117). coaceruo : penitenda c.-antem Mar.

184 (149).

coenodobiolum : c.-o

incenso

Derr.

17 (135).

coeo : qui coit preter uxorem —INupr. 76 (140).

coitus : licito c.-u abstinere

1 As.

38 (48).

coetus : utrum assideat cetus manducanti Comi. 72 (118); cum c.-u beatorum audire Comi. 230 (122). cogitatio :c..onum nequam amaritudo eos uexat 2 Quwad. 93 (67) ; de c.ione inutili Mar. 92 (147); in c.ione latens mors Cer. 26 (97); c.-iones malae Laps. 102 (112). cogitatus : fabrili c.-u 2 Qwad. 605 (82). cogito : hoc sancti c.-auerunt Merr. 270 (18) ; cogitet unusquisque quare

creatus |1 Quad. 4 (33) ; 2 Quad. 791 (87); 2 Quad. 8oo (87); solerter cicetiss Cen 2 (99) aeI,aP sa (110) ; cui de tota monarchia c.-an-

dum est Com. 14 (117); Coni. 244 (122) ; 400 (126) ; quid de me c.are ualeo Mar. i14 (147); ? Pasch. 81 (167) ; 2 Asc. 36 (185). cognitio : c. uoluntatis Dei 2 Qxzad. 329 (74); ad sui c.-bionem rediens 2 Quad. 412 (76) ; lumen c.-ionis Dei 2 Quad. 623 (82). cognoscibilis : c.-iter 2 Quad. 636 (83); satis c.-ia Oc. 29 (171). cogo: ut nobis cogit credere —Comi. 224 (122). cohaereo : qualiter Pea£us et reus c.-eant Laps. s (109) ; alia multa his c.-entia Coni. 633 (132). cohibeo : appetitum c.-ere Ces. 175 (101); a mulieribus c.-eri JINwpr. 85 (141). cohors : c. ut nostra Merr. 359 (21); c.-term nostram denotans Mar. 146 (148). colaphus : c.-um dare Coni. 363 (125). collatum : c.-a s. Dei Genitrici administare Comi. 468 (128); Derr.

30 (155).

INDEX RERVM ET VERBORVM collegium : insinuaremus c.-o uestro quid esset 7 74s. 5 (47); qui ab istorum c.-o decidunt 1 Pem;. 28 (57) ; obsequium uestro c.-o Mar.

4 (145).

colligo : innutanter c.-itur quia

Merr.

510 (24) ; c.-ere quid quis mereatur

Cen. 79 (99); c.-ete quantum uitia detestanda Cem. 132 (100); collegisti saluum non posse futurum |Or. 152 (160). colloco : in alterum lectum se collocat Coni. 15 (117). colloquium : c.-a patuipendet Comi. 144 (120); co malo necamus 2 Pent. 134 (196). colludium : nullum c.-um, nulla requies conceditur Mar. 121 (148). color: monstra mihi c.-em animae 2 Quad. 533 (80). columba : spiritus super Dominum in c.a 1 Pent. 95, 96 (59). comedo : Agnum c.-ere 41 Pase. 72 (41); de ligno comedere 2 Qxad. 115 (68); carnem c.-isset Comi. 93 (119) ; Deer. 62 (136) ; 2 Pasch. 38 (165);

carnes

Agni

commessuti

2 Asc. 94 (187). comes: regum, ducum, comitum -2 Quad. 430 (77) ; comites, uicecomi-

tes et scoldascios Comi. 456 (128); tuitioni c.-itis non ignoti Comi.

493, 495 (128).

comitot : cruces supplicium c.-abantur Metr. 227 (17).

commaculo : sibi communicantes c.-at Conc. 17 (3). commemoratio : Of. 2 (157).

commendatio : in c.-bionem eiusdem gaudii 2 Pascb. 23 (165). commendo : c.-auit me tuitioni Com. 492 (128). commessatio : symbola — c.-onum Metr. 346 (20).

commissum : pro hoc c.-o

Coni. 294

(124).

committo : commissos Deo iubet seruiti Coni. 33 (117) ; Mar. 111 (147) ;

314 (153).

commoditas: responsi c.-ate Cord. 4 (3). commodum: terrigenis c.-a gignit

Metr. 628 (27) ;ad summum c.-um peragendum Com. 75 (118); uitae etc.-is meis Oc. 145 (174) ; c.-orum inestimabilium blanditiis 2 Qxa4. 3353 (74) ;gaude pto c.-o Cer. 238 (103); ceteraque c.-orum copia Coni. 594 (131); c.-o mei illectus Cond. 1o (3); ubi c.-um uisum fuerit 2 Qzad. 194 (70).

commoneo:

me

237

monentem

uerius dicam, c.-entem (1o1) ; Merr. 464 (23).

et,

Cem.

ut

163

commoueo : c.-ens super nos manus peccatoris Pos/ Pasch. 65 (180). communico : presbyterum qui c.-aturus esset osculari 2 Qzad. 828 (88) ; sibi c.-antes commaculat Cond. 17

(3).

communicatio : in Dominica c.-ionis die 2 Pasch. 87 (167). communio : se c.-iens signaculo 2 Quad. 55 (66). communio: a communione uescentium —Cer. 149, 150 (101).

communis: quod datus est c.-iter Oct. 160 (175) ; 2 Quad. 211 (70); c.is naturae 2 Quad. 226 (71); c.-is salutis enisio 7 Z4sr. 59 (48); omnes c.-iter monendi Ocz. 146

(174) ; c.i utilitate

Cond. 57 (4).

commutatio : dare unum diem in c.-onem Cem. 218 (103) ; uel c.-ionis uel libellarii nomine Com. 459 (128).

commuto : qualitatem cordium c.-et 1 Pascb. 114 (42); ueram glotiam uana c.-at Comi. 81 (118). como : uestibus non c.-itur Coni. 57 (118) ; Merr. 180 (16). compango : his ita c.-pactis Merr. 671 (29). comparatio : in c.-ione ipsius Corm. 226, 122, 559 (130) ; in c.-ione mali INupt. 40 (139).

comparo : eum asinae c.-ate possumus Coni. 122 (119). compastot : c.-es et confamulos ciere Conc. 25 (3). compensatio : bonum c.-ione mali non agendum

2 Qwad. 277 (72); c. ieiunii 2 JQzad. 39 (66); in c.ione innumerabilium uitiorum Cen. 130 (100). compenso : peccata c.-ate 1 rc 147 (51) ; ieiunium quod c.-atur in crastinum |2 Quad. 125 (68); loco illorum c.-are bona Laps. 132 (112). competio : c.-tum est contigisse Merr. 224(17);c.-imus quendam 2 Quad. 822 (88) ; utinam c.-to quam experto

cognouissemus Laps. 27 (109); c.-imus Tobiam respondisse 2 24v. 43 (186); mores in me c.-iens Coni. 489 (128). compes : compede catenali reserato Metr. 231 (17).

compesco : si, c.-itur

ab offerendo

Laps. 58 (110) ; scelera c.-it dictis

INDEX RERVM

238

Coni. 202 (121); a malis c.-imur 2 Asc. 29 (185). competo : redditu ecclesiae c.-enti Metr. 116 (14); si c.-it Mar. 314 (153); nos c.-it demonstrare Ovf. 149 (174) ; 206 (176) ; quod iuuenibus c.-ebat Oc. 97 (173). compita : per omnia c.-a mundi Mer.

7 (13).

complacet : illuc ire c.-uit

(15).

Merr. 165

:

completorium : uespera et c.-o

Decr.

$4 (136).

complexus : illecebroso c.-u pollutum

2 Quad. 832 (88).

complices : diaboli c.-es Mezr. 457 (23) ; 478 (24) ; illi tui c.-es 2 Quad.

617 (82); uae c.-ibus eius 2 Pasch. 65 (166). comporto : sibi c.-at rogum —Cer. 97

(99).

compositio : illa dedisse non pro ulla c.ione Comi. 277 (123); triplam cionem regi cedere Comi 382 (126). comprehendo : Oct. 50, 172, 192 (175) Post Pascb. 55 (1803. comprehensio : c.o mei, expulsio, etc. Coni. 630 (132). comprobo : Deus eos dilexisse c.-atur 2 Quad. 405 (76) ;in quo necessitas ualet c.-ati INupz. 62 (140). compulsio : c.o nulla Com. 167 (121). compulsot : c.-ibus respondere Concl. 186 (7). compunctus : c.-o et obdurato Cori. 124 (120).

computatio :

c.o0

noxae

Of.

106

(159).

computo : sibi talia c.-are

Merr. 321 (20); non perfunctotie c.-a; nam inuenies septem 7 Pem.. 89 (59); alius Cain c.-atur Cem. 122 (100);

computat noxam Of. 104 (159). conatus: meos mottiferos c.-us 2 Quad. 376 (75) ; inanes c.-us Merr. 465 (23) ;omnigeno c.-u Decr. 22

(135).

concatenatus : lapidi c.-us —Mer. 226

Q7).

concauitas : c.-as palati

(84).

concedo : Deus ut c.-cessit

(17);

nulli

dubitare

ET VERBORVM 16 (67); nox quieti c.-cessa est 2 Quad. 151 (69) ; si c.-eretur in eternum uiuere 2 Q»zad. 820 (88); Or. 71 (158). concerno : c.-ere gloriam Dei Metr.

327 (20).

concessum : concesso huiusmodi decipi Mefr. 493 (24); c-o Domini 2 Quad. 849 (88); obsequere pto

c.-o

Cen. 239 (103).

concessus : clementissimum c.-um regis Conc. 81 (5); 130 (6). concilium : Neocesariensi c.-o continetur 2 /Ásc. 33 (185). concinnatio : omnes falsas c.-iones Oct. 21 (171). concinnus : omnibus ambiguus, nulli c.-us Coni. 1635 (120). concino : quin tibi c.-at exemplum Metr. 604 (27) ; antiquiora c.-unt recentioribus 7 Pens. 67 (58); Ox. 77 (158); sententiam c.-entem ei 2 Quad. 480 (78) ; 167 (69). conciono : c.-antis dignitas Concl.

115 (5).

concito : diabolum contra se c.-abunt 1 Quad. 20 (33). concludo : ne a Deo c.-si 2 Quad. 361 (75) ; omnia c.-ens profunditas 2 Quad. 584 (81); terram palmo c.it 2 Qnad. 596 (81) ; Deo eternaliter c.-ente Comi. 209 (122); si concluserit Deus hominem O/.

48, 49, 535 (158).

conclusio : C.- deliberatiua —Conc. I (3) ; Coni. 208 (122). concordia : ad c.-am ducit INupt. 96 (141). concotdo : c.-are clamori contendunt Cen. 98 (99) ; perfidiae c.-ant Cem. 111 (100) ; Coni. 651 (132) ; uoluntas

c.-auit uoluntati JNzfr. 97, 98 (141). concubitus : legitimo c.-u continere 2 /Ásc. 105 (187). conculco : — c.-antibus exposuisse Concl. 43 (4). concupiscentia : mundus qui transit cum c.-a sua Merr. 123 (14) ;cum uitiis et c.-is |. Merr. 196 (16). condensum : in c.-is, id est in occul-

2 QxzaZ. 702

tis mentis Cer. 196, 198 (102). condignus : gratias c.-as Dos/ Pasch.

.Merr. 225

29 (179) ; c.-a pena Or. 123 (160). conditio : in nostro amore c.-o poni-

concessum

Metr. 236 (17); seculatibus pompis c.ere JMefr. 244 (18); etiamsi tibi c.eretur Me/r. 486 (24); nulli nostratium c.-itur 2 Qxzad. 33 (66) ;

contta concessam licentiam | 2 Qzad.

tur c.o

1 Pen. 128 (60) ; alia sors, alia Mar. 72 (146) ; heu dira c.-o

furoris Oc. 92 (173). conditor : legis c.-or 2 Quad. 9 (65). condo : Deus quite condidit 2 Quad. 609 (82), 1 Pent. 119 (60); homo

INDEX RERVM ET VERBORVM conditus ad seruiendum Deo 2 "Asc. 66 (186). conduco: conducta copia fandi 1 Asc. 4 (47) ; exercitium c.-ere —Coni. 421 (127) ; conductis consideratotibus Oc. 45 (172). conductor : c.-or precipuus Coni. 640 (132). confamulus : c.-os et compastotes ciere Concl. 25 (3). confessio : si per c.-ionem se demonstrauit Cer. 29 (97) ; tesutgere per c.-jionem meretur Cem. $5 (98) ; librum C.-ionis perlegere —Cori. 237 (122); tua cio Comi. 574 (130); faciem Domini in c.-ione preuenimus ^2 ZÁsc. 12, 36 (135). confessor : merita c.-orum —Mefr. 74 (13); c.-otis an martyris dicam Mefr. 104 (14); c.-ores gressibus caleas

Mefr.

131

(14);

martyres,

c.-es ac uirgines Mer. 354 (20). conficio : pane et uino de quibus corpus Domini solet c.-i in missa Repr. 31 (93). confido : suae iustitiae c.-ens Mefr. 418

(22);

intitubabiliter

c.-imus

Metr. 639 (28) ; non confido impleri posse Corn. 524 (129) ;me beatum fore non c.-o Mar. 101 (147); in fide c.-as Mar. 217 (150); diffido c.-ens Of. 18, 19 (157). confingo: mendaciter c.-ere Comi. 217 (122).

confirmatio : contra c.-ionem catholicae fidei 2 Quad. 292 (73). confiteor : neque c.-eor neque diffiteor Coni. $74 (130); Laps. 139 (113); Post Pasch. 69 (180). confixio : manuum pedumque c.-io

2 Quad. 327 (74).

conflagratio : perpetuae c.-ionis rogum Cen. 96 (99). confligo: cum hoste c.-ere Mer.

355 (20)

KT

conflo : uindictam sibi c.-are Lar. 89 (111). confrequentatio : in c.-ibus, id est in usu uel consuetudine Cem. 197, 199 (102). confugio : petit nisi ad eius misericordiam c.-it Mar. 234 (151) ; a te ad tec.-o

2 /Ásr. 148 (188).

confundo : humanam sapientiam c.-it Deus Meir. 25 (11); sophistica tergiuersatione c.-ere 1 Pen. 108 (60).

confusio : Babylon c.-onis mundanae Concl. 68 (4). confuto: ad te c.-andum proferam

Metr.

460

(23);

239 heretici

'oppido

c.ati ualent 2 Qzad. 662 (83); gaudeamus ueritatis inimicos c.-atos 2 Quad. 667 (84). congaudeo:

c.-ete

honoti

eorum

Metr. 136 (14). congeries : mentium impedimenta de c.e facinorum 1 Pasch. 72 (41). congero : rumusculos c.-ens uestros Coni. 19 (117) ; diuitias c.-ere —Coni.

423 (127) ;Of. 94 (159).

congrego : diuitiae non congregandae sine malo 2 Qzad. 212 (70) ; synodi c.-andae Oc. 155 (174).

congruentia : quod secundum c.-am temporis agendum est Der. 22 (135) ; ut c.-a innuit Oc/. 39 (172). congruo : inter cetera c.-entia Merr. 16 (11); ut illis illud c.-at Psalmographi 1 74s. 129 (50) ; cotporea esca angelis non c.-ebat 2 Quad. 729 (85); c.-entius dicerem —Merr. 207 (17), 2 Quad. 188 (70); cetera dictis illis c.-ere Laps. 69 (111); c.-ens meae uilitati Con. 427 (127) ; secularibus c.-uit Mar. 58 (146); his certificamur c.-ere 2 ;4sc. 108 (187) ; illis tantum uerum est quibus c.-it 2 74sc. 125 (188). conicio : Mezr. 81 (13); 1 JAse. 155 (51); Coni. 166 (121). coniectura : ecce apodixis, ecce c.-a 1 /sc.

147] (51);

c.-a

caritatis

1

Pent. 150 (61) ; estne alia c.-a quae innuit 2 Pest. 20 (193) ; qualitatis c.-à cuiusdam Cori. 1 (117). coniugium : inlegale c.-um —Comi. 51 (117); seculare c.um INupf. 18

(139).

coniungo : uni

(139).

c.-ereturt

;

coniueo : coniuentes

(145).

IN4p/.

41i

Mar.

34

id

illis

conlatro : si inter se talia c.-arent Coni. 12 (117). conquetot : inter mille c.-entium Concl. 167 (6); non adeo fuerat c..endum Mefr. 495 (24); quasi c.endo 2 Quad. 579 (75) ; 786 (87). consanguineus : c.-orum nulla cura Coni. 399 (126). consanguinitas : c.-ate propinqui Oc. 76. (172): Zh : conscensus : de

c.-u

istius

montis

Coni. 487 (128). conscientia :

c.-a

JAMerr.

375 (21) ; infelix c.-a accusat $45 (25) ; €.-a illius in poena

facinorosa

Merr. Laps.

34, 45 (110) ;Mar. 103 (147); in

angustia consisteret c.-a

Las. 110

INDEX RERVM ET VERBORVM

240

2 Quad.

157 (15) ; ne c.-o pereamus perdito metuo Oct. 101 (173).

conscius : c.-us tam pretiosi facinoris Mer. 181 (16); c.-us sibi Comi. 580 (131).

consimilis : pro deuotione c.i Merr. 169 (15); nostri c.-es 2 Quad. 271 (72); mei c.-es Mar. 71 (146). consisto : c.-ite in precibus Ces. 140 (100) ; uerissime constitit fore Mar.

(112);

c.a

fremordente

826 (88).

consecro : c.-ans

2 Quad.

ieiunio

154

duas

(69);

1 Pasch.

hotas

diem

50 (39);

nocti

c.-auit

oblata

c.-ate 2 /Ásc. 32, 39 (185). consenesco : in talibus c.-uisti mecum

Coni. 97 (119). : consensus : c.-u clericorum Comd. 78 (4) ; ad mortiferum c.-um Mar. 271 (152); pestifero c.-u eos necamus 2 Pest. 136 (196) ; abstinere a c.-u parili 7 74sc. 38 (48) ; ad c.-um maledicendi Deum —Merr. 477 (24) ; petii ipsius c.-um |Comi. 511 (129). consentio : altiori concilio c.-ire Merr. 156 (15) ; dum non restiti c.-iens fui INupt. 123 (142) ; Mar. 260 (151); 309 (153) ; consensit ad seruandum Oct. 102, 109 (173); 162 (175) ; Dominus non consentit suadenti manducare 2 Quad. 81 (67). consepelio : c.-ulti sumus Christo Cen. 156 (101). consequens :c.-est ut non sit 7 Pes. 148 (60) ; quod et c.-enter requiritur

Coni. 442 (127) ; INupt. 34 (139);

c.enter

enim

2 Qxzad.

675,

683

(84) ;739 (85) ; 2 Pent. 112 (195).

consequor : non 287 (152).

c.-itutf posse

consero : pugna (126).

conserta

Mar.

Comi.

379

consideratio : reatus sui c.-ione permotus JMerr. 191 (16) ; ad c.-ionem

sollempnitatis incitabant animos 2 ZAsc. 6 (185); pro c.-ione naturae communis 2 Qxaad. 226, 237 (71); quae tuam c.-ionem dedecent 2 74r. 145 (188).

considerator : c.-ibus conductis

Oct.

45 (172).

considero : huiuscemodi c.-ando

Cer.

243 (103) ; Mar. 11, 16 (145) ; 133 (148) ; Metr. 209 (17) ;35 (12) ;577 (21); 2 Quad. 7718 (87); Cen. (100) ; Cen. 230 (103); Coni.

139 521

(129) ; Oc. 49 (172); 122 (174);

2 sc. 55 (186). consiliarius : interiorem c.-ium Metr. 658 (28); 2 Pasch. 5 fraus c.bjorum Comi (611 perutilem c.-jium Mar. 288 tam industriusc.-ius Oc. 106

135 (174).

adire (165); (131); (152); (173) ;

consilium : magni c.i angelum 2 Quad. 673 (84); altiori c.-o —Merr.

13 (145).

consolatio : refoueamur c.-ione 1 Pasch. 36 (40) ; non alia c.-io occurrit

mihi

nisi

Laps.

Mar. 156 (149). consolator : c. fidelium

(113).

consono : non

c.-at

66

(irr);

Laps. s/ando

1:42 Merr.

207 (17).

consopitus : hetesis non exhausta sed c.a 2 Quad. 497 (79) ; morte c.-us iacet Cen. 22 (97). consortium : sanctorum c.-ium luctra-

mur (Cem. 135 (100) ; c.-ium angelorum 2 7Asc. 69 (186). conspectus : a c.u hominum Cer. 99 (99) ; Michael in c.-u Dei semper assistit Repr. 28 (93); in c.-u Dei Cen. 71 (99); Mar. 230 (150) ; Or. 125 (160) ; Conc. 38 (3) ; in c.-u totius creaturae Comi. 233 (122). conspetsio : quomodo in nobis erit noua c.-io ? Cem. 161 (1or). conspicio : 2 Quad. 610 (82) conspicuus : sol c.-us Merr. 627 (27) ;

76 (3).

erb

constantia : c.-a eorum qui gratiam assecuti Mefr. 529 (25); c.a et firmitas Merr. 555 (26); c.-a firma Laps. 134 (112) ; Coni. 595 (131). constans : constanter expleto Mer. 579 (26). constat : c.-at nec ambigi ualet Mer. 636

(28);

istis

c.-antibus

.Mar.

68 (146) ; hoc ita c.-ante Oz. 179 (161); Oc. 43 (172) ; C.-at certissime 2 Quad. 319 (74); et passim. constituo : qui super alios c.-uti sunt Coni. 610 (131). constitutio : contra c.-jionem temporum aliorum |.2 Qzad. 42 (66). constringo : anxietate c.-ictus INz/fr. 7 (139) ; lotis c.-ant .Ocz. 51 (172).

constructor : ut c.-ot uoluerat

16(155).

—

!

construo : c.-it basilicas (120); edificium c.-uxi

(129).

Com. Comi

Derr. 130 $12

consuesco : Latinitas c.-it appellare 2 Quad. 499 (79) ; Deus c.-euit liberare multos Mefr. $16 (25). consuetudinaliter : qui ita c.-iter nuncupantur in seculo Mezr. 153 (15) ;

24I

INDEX RERVM ET VERBORVM facinoribus c.-iter inretiti Metr. 280 (18). consuetudo : praua c.-o 2 Quad. 550 (74) ; Oct. 158 (175); sententia trita

c.-ine populorum 2 Quad. 458 (78) ; c.-o0 ueteris Adae 1 Pasch. 93 (41); molem c.-inis lapideae Cer. 25, 27 (97) ; nullius gentis c.-o nominauit

aliquod- prandium cenam |2 Quad. 571 (66) ; c.-o nostratium |.Comi. 637 (132) ; lex magis quam c.-o tenenda Coni. 31 (117) ; in memoriam antiquae c.-inis Decr. $2 (136); c.-o dicendi humana Mar. 201 (150); c.-ines diuersae ecclesiarum |.2Quad. 68 (66) ; mors in occulto, in publico, in c.ine 2 Qzad. 401 (76); in usu uel c.-ine Cer. 199 (100). consultus : c.-u canonicae legis Conc.

104 (5).

contamino : c.-ati suo osculo pensitans

illum |2 Qzad. 828 (88). contego : libidinem c.-unt Ces. 99 (99) ; ne furem c.-am —Cond. 19 (3). contemplatiuus : duo genera uiuendi, actuale et c.-um Mar. 4o (145); Mar. 138 (148). contemplatio : c.-io ueritatis Dei

2 Quad. .450 (77).

contemplor : c.-anter

Mar. 88 (147); c.-ando pro modulo spiritali 2 QzzZ. 780 (87) ; 688 (84) ; ad diuinitatem c.andam Mar. 154 (149); in c.-anda uoluntate pattis |. Mar. 194 (150) ; 108 (147); c.-andi Deum amore Mar. 131 (148). contempno : decreta facere c.-ens Decr. 58 (136) ; Concl. 114 (5) ; Laps. 38 (110). contemporalis : uita c.-ium sibi Comi.

pu

ed

contemptibilis : ieiunia nostra c.-ia 2 Quad. 284 (723). contemptor : huius Pasch. 58 (166).

consilii

tam

c.-es

2

contemptus : de Dei c.-u Of. 96 (159) ; excessus atque c.-us premeditatio Laps. 108 (112); nostro c.u pfeponderante timorem Dei Post Pasch. 71 (180). contendo : concordare c.-unt Ces. 98 (99); ut ctiminari c.-is Merr. 157 (15); c-ite festinare 2 .4sr. 160 (189). contentus : si sibi est sufficiens c.-us Coni. 71 (118). contero : ne dominam propter ancillam c.-amus 1 Quad. 84 (35). contestor : obsecra,

Mar. 312 (152).

hoc

est

c.-ate

contiguus : c.-us nulli Comi. 39 (117). contineo : a propria uxore c.-ere —Cer. 212 (102); manum c.-uisses AMefr. 414 (22) ; missa continet cenam Domini 2 Qmad. 59 (66) ; continenter eneruis,

eneruiter

continens

Comi.

316 (124); se c.-ere ab illecebris Oct. 194 (175) ; legitimo concubitu c.ete 2 /Ásc. 104 (187). continentia : c.-a uirginum ac uiduarum JMerr. 75 (13). contingo : illud sumas, istud non c.-as

Cem.

284 (104) ; ne deterius

aliquid c.-at Cem. 296 (105) ; idem mihi c.-tigit quod solet sepe c.-ere Mar. 178 (149) ; 2 Quad. 369 (75). continuatio : in consuetudine siue c.-jone Cer. 200 (102). continuus : absentatu c.-o Cond. 45 (4); de mendaciis c.bis Oz. 130 (160); cotidie, immo c.-e AMerr.

197 (16); in poena c.-a uersatuf Laps. 36 (110). contottor : uetborum c.-or Comi. 381 (126) ; INzpt. 53 (140). contra : at contra 2 Quad. 271 (72);

103 (67) ; 145 (69) ; 163 (69) ; Oct.

80 (173); e contra 2 Quad. $38 (80) ; Laps. 4 (109) ; Mar. 110 (145) ; 200 (150); INupt. 88 (141) ; Mar.

89 (147).

contractus : de peccatorum c.-u Laps. 87 (111). contradico : qui c.-unt Cem. 115 (100); c.-it laudanti nomen Christi Cen. 117 (100) ; eam indignati c.-it Meftr. 378 (21); nihil ualet potentia c.-ente omnipotentia Merr. 509 (24). contradictio : c-io omnium resultat nobis Mar. 307 (153). contradictor : ne ueniam c.-of Concl.

7A (4).

contraho : c.-axit offensam |2 Quad. 222 (71) ; c.-axit caliginem interioris uisus 1 Pasch. 24 (39). contrarietas : uitia ut c.-as ascensus 1074::22222($2)* contrarius : e contrario 2 Quad. 850

(89); 399 (76); 459 (78); uigilias

rationi c.-as 2 Quad. 487 (79); c.-um sincetitati 1 Paseb. 94 (41) ; c.atum prohibitione 7 Pasch. ror

(41) ; Metr. 367, 368 (21) ; c.-us motibus Meftr. 541 (25), Laps. 46 (109); nec c.-a istic est promissio 2 Quad. 843 (88) ; effectu c.-ii Laps. 17 (109); quod Deo c.-um Comi. 627 (132) ; uetitati c.-us |. Mar. 305 (152) ; aliquid c.-um legibus Cond.

92 (5).

INDEX RERVM

242

ET VERBORVM

conttristor : ne c.-eris Oct. 114 (173) ; amplius c.-etut quod Laps. 82

ad bonum c.-rsi Of. 46 (158); 58, 72 (158) ; perfecte c.-rsis ueniam largitur Of. 105 (159) ; nos c.-ere ad Christi pacem 2 Pasch. 46 (166). conuesco: cum apostolis c.-ens 2

(rx). contritio : de c.-ione mandibularum Metr. 437 (23). contumax : c.-aces digitos Comi. $4 (118). contumeliosus : uerba c.-a Of. 148 (160). contueor : oculi omnia c.-entes 2 Quad. 747 (86).

conuicium : c.-is fatipas commissos Mar. 313 (153). conuicior : ut ei c.-aretur Coni. 221 (122); eis c.-ati non cessat Coni. 328 (124). conuinco : non exemplo Domini ieiunare c.itur 2 Qxwad. 82 (67); non amare Deum c.-itur 2 Qwad. 841

contremesco : c.-at 2 /4sv. 129 (188). conttisto : si in aliquo c.-auit fratrem 2 Quad. 264 (72).

conturbo : quod

Oct. 70 (172). contusio : c.o

me

noceat

pectorum

c.-etque

Mar.

13

(145).

conualesco : c.-is ad eternam salutem 2 Pent. $5 (194) ; centes Of. 32

(1577-

ecd

conuecto : lapides ipse c.-at Coni. 66 (118). conueniens : amplius c.-ens Dei disposito .Merr. 158 (15) ; conuenientius diceres

Mer.

161

(15);

c.-entius

esset ut Cer. 266 (104). conuenio : conueniri debueram secundum iudicium |Oz. 83 (173). conuenit : c.-it sapientibus —.Mezr. 28 (11); quod c.-it minime Mer. 204 (16); alicui c.-it melius ire —Repr. 18 (93); quod c.-iat agi Cem. 185 (102) ; Mar. 22 (145). conuersio : poenam c.-ione euadere Metr. 325 (20) ; c.-io a desideriis ad abstinentiam —7 Qzad. 46 (34) ; mentimur c.ionem peccatorum Cer. 13 (97); c.ione saluberrima —Cer. 184 (102) ; Or. 82 (159); c.-ionem differre Oz. 28 (157) ; apud Deum non est difficilis c.-io 2 Pasch. 84 (167); c.io ad meliora 2 Pase. 88 (167) ; uitale lamentum c.-ionis Post Pasch. 82, 84 (181); lacrimis c.ionis 2 /4scv. 137 (188).

Quad. 739 (85).

(88); Coni. 239 (122); 353 (125); Oz. 64 (158) ; Oc. 164, 165 (175); 2 Pent. 62 (194) ; 115 (195) ; Cond.

124 (5) ; 143 (6) ;28 (3); 54 (4).

conuiua : locupletes c.-as Comi 75 (118). conuiuium : ad istud c.-um charitatis Cen. 152 (101). fed coopero : c.-ante gratia Dei

10 (47).

cophinus : c.-orum fragmentorum reliquiis Mefr. 3o (11); bisseni c.-i Metr. 43 (12). copia: copia fandi conducta

$ (47) ; Coni. 595 (131).

copiosus : tam c.-us populus

1 24s.

Cond.

170 (6).

copulo : pati uindicta c.-ate —Cer. 84

(99).

cor : cor pollutum |. Mer. 373 (21); eius cor pulsasti petulantia Merr. 442 (23) ; corde simplici Merr. 611 (27); 29 Quad. 476 (78); in corde habet malam uoluntatem 1 Pasch. 108 (42) ;cordium qualitatem commutet 4 Pasch. 113, 114 (42) ; autem cordis adhibentes 1 Qxzad. 5 (33); 2 Quad. 260 (72); Of. 168 (161);

diabolum a cordibus expellamus 1 Quad. 68 (34) ;corde, ore, manuque fatigans 2 Qnxad. 386 (75);

1 Pent. 118 (60) ; a talibus facinoribus conuersi 2 Q»zad. 817 (88); neglexerunt ad Deum c.-i 2 Quad. 820 (88) ; qui conuersus reliquit peccata 2 Quad. 282 (73) ; ex toto corde

idola in corde fabricare 2 Qzad. 624 (82); quod cordi occutrit respondeam 2 Qzad. 648 (83) ; cor mundum ad hanc contemplandam 2 Quad. 688 (84); munda oculum cordis 2 Q»zad. 778 (87) ; in corde eius obduratissimo 2 Qmxad. 855 (88); ex toto corde conuersi Cer. 3, 8, 9 (97) ; ficto corde mentimur Cen. 13 (97) ; 42 (98) ; quod in habitu demonstratis, in corde potius exhibeatis Cer. 45 (98) ; uociferate cordibus Cem. 141 (100) ; Pascha num-

c.-tsi Cer. 3, 8, 9 (97) ; quate non c.itur ? Coni. 181 (121); a malo

quam a corde debet recedere —Cer. 201 (102); corde uagante Comi.

conuersor : de suis nobiscum c.-antibus Mar. 255 (151). conuertibilis : amores c.-es ad inuicem 1 Pent. 124 (60). conuerto : ad exteriora c.-rsus Merr. 210 (17) ; c.-it ad adiutorium Mer. 467 (23); conuersis ignoscit Deus

INDEX RERVM ET VERBORVM 248

(123);

cotdis

tristitia

Coni.

411 (126); in corde machinatus malum Oc. 174 (175) ; 2 Pent. 35

(193).

coram : c. angelis Cer. 5 (97); c. hominibus Oz. 11:9 (160); r54 (160). cornu: usque ad c.-u altaris Cer. 198, 202 (102). corona : cum c.-a martirii Mer. 239 (17); spinea c.-a 2 Quad. 326 (74). corporalis : c.-i mole perfectus homo 1 .Ás. 66 (48); c.-ibus oculis

2 Quad. 633 (83) ;780 (87); angeli

nonc.-em escam manducant 2 Qzad. 726 (85) ; de c.-i delicto 2 74sc. 31 (185); aut c.-iter aut animaliter

Cen. 128 (100); quis c.-iter efficit Signa Asc 127; (1331 (50); c.iter, id est pleniter 2 24s. 75 (186). corporeus : c.-um Deum putant esse 2 Quad. 501 (79) ; omnis creatura siue c.a siue inc.-a 2 Quad. $62 (81);

Deus

nec

c.-us

nec

uisibilis

2 Quad. 665 (83); corporea esca 2 Quad. 728 (85) ; ex isto aere c.-o licet tenuissimo 2 Qzad. 631 (82); c.-am speciem holerum ! Pasch.

15 (39).

corpus:

Metr.

233

et

(17);

sanguis

Domini

Repr.

so (93);

2 Pasch. 25 (165) ; corpus corrumpendum Merr. 485 (24); a c.-ore animam expulit Mezr. 567 (26); uenditor sancti c.-oris Mer. 580 (26); necessatia c.-ori ministremus

1 Quad. 82 (35) ; 2 Quad. 169 (69); c.-us prouocat ad lamenta 1 Pasch. IIS (42); c.-us percipete non ad iudicium | 7 Pasch. 165 (43) ; Laps. 84 (111) ; non ad c.-us pertinet sed animam 2 Qnzad. $506 (79); sanctorum c.-ora 2 Qxwad. 767 (86); humani c.-oris membra Repr. 5, 6, 8, 11, 30 (923); c.-us assumpsit 2 /Asc. 76 (186).

corrumpo : corpus c.-endum, anima incorruptibilis Mer. 486 (24) ; corruptis et abominabilibus factis Cor. $599 (131); commissos c.-endo Mar.

Conc. 171 (6) ; c.-anus uictus |Coni.

427 (127).

crapula: ad c.-am et ebrietatem 2 Quad. 15 (65) ; non in c.-a gaudere 1 Pasch. 85 (41) ; crapulae et ebrietati famulantes 1 .44s&. 32 (47), Cem. 259 (104) ; compensationem ieiunii, c.-am utique 2 Quwad. 4o (66) ; c.-a distendi Ces. 206 (102) ; ad uitium c.-ae Cen. 274 (104), 228 (102). crastinus : c.-a dies 2 Qzed. 643 (83) ; ieiunium quod in c.-um compensatur 2 Quad. 123 (68). creatio : in primordio c.-ionis 2 Qa. 632 (83). creator : omnium c.-ot 2 Qxzad. 744 (86); pastor ipse Deus et c.-ot Conc. 177 (7); c.-oti, factoti et redemptori 1 Qxad. 7 (33). creatura : conspectu totius c.-ae Coni. 234 (122), Or. 128 (160); nulla alia c.-a possit cantare nisi homo —Refr. 22 (93) ; omnis c.-a siue uisibilis siue inuisibilis 2 Qxzad. 562 (81), INupt. 74 (140) ; c.-a deseruiret ei qui creauerat 2 ;4sc. 64 (186). creber : de maledictionibus c.-errimis Of. 132 (160). credo : etiamsi c.-at in Deum, non c.-it

Deo c.-us

112

(147); c.-entes

necamus

2 Pent. 136 (196). corruo : cotruet in malum —Laps. 16, 18, 23 (109). cors : ad cortem rarissimo —Comi. 157 (120). cotidie : c. immo continue .Meir. 197

(16); qui uocatur

cotidianus

Cen. 267 (104) ; c.-ano

dies

pane leuari

243

2 Quad. 845 (88), 2 JÁsc. 129

(188);

perfecte

c.-ens

in

Deum

Mar. 203 (150) ; si presentem in eum non c.it JMar. 228, 229, 230 (150) ; officio sibi c.-ito Pos? Pasch. 10 (179) ; ouium mihi c.-itarum |Cond.

18 (3).

credentes : ut secerneret c.-es a non cibus 1! 74s. 122 (50); indicia c.ium et non c.ium 1 ;4sv. 148

(51).

credibilis : ut c.-iter asseris Merr. $51 (25); quasi possit esse c.-e ut Oct. 46 (172). credulitas : c.-as fidelium 7 74sc. 92 (49) ; fabula cui nulla c.-as adhibenda 1 Asc. 66 (48) cod. B. credulus : si quis illis c.-us uoluerit esse Coni. 614 (131). cremo : fuit c.-atum Com. 513

(129).

creo : cogitet quate c.-atus

1 Quwad.

5 (33), 2 LAsc. 65 (186).

creperum : haud 604

Ong

(27);

Cem

c.-um

quin

Mer.

ptobantur

haud

c.-um

e

cresco : deuotio c.-it Mefr. 655, 656 (28). crimen : c.-inis ultor Mefr. 392 (21) ; odio c.-inis . Mefr. 421 (22) ; c.-inum morbus /Mefr. 535 (25) ; non c.-ini-

244

INDEX RERVM ET VERBORVM

bus sed leuioribus peccatis 2 Quad. 347 (74) ; INupt. 6? (140); transacta c.ina repetendi 1 24s. 35 (48). criminor : ut c.-ati contendis Merr.

157 (15).

criminosus : nos c.i Mefr. 287 (19) ; qui c.-is actibus inseruiunt 2 Q»ad. 9o (67); c.o moriente INupz. 67 (140). criniculum : c.-is dilationis et deteriorationis 2 745r. 139 (188). cristaliina : emittens c.-às .Me/r. 312

(19).

cruciatus : ad uentrem c.-us attinent Metr. 209 (17) ; c.-ibus meruit diluere flagitium —.Merr. 273 (18). crucio : te acerrime c.-abas Merr. 394 (21); Coni. 219 (122); c.-ati Coni. 488 (128). crudelis : tortor c.-bissimus —.Me£r. 211

(unm

4

:

crux: Sicomorum crucis ascendit Metr. 194 (16) ; c.bibus his finem mittere Me/r. 228 (17) ; c.-cis patibulum 2 Quad. 326 (74) ; qui pto nobis in cruce immolatus Cer. 298 (105). cubiculum : transire in alterum c.-um Coni. 9 (117).

cubo: cubitum pergit 2 Qxzad. 55 (66). cuculla : c.-am gestabat Deer. 19, 51 (135); c.-um abbatem appellatum Decr. 34 (135). cudo : sermonem c.-entes 2 Asc. 6

(185).

culpa : assiduitas c.-arum 1 Pasch. 24 (39); c.-as innumeras reputare AMetr. 303 (19) ; c.-as aliorum referre in se Merr. 322 (20); omnigeno c.arum reatu JMefr. 595 (27); de minorec.-a dQComi.546(130); Nut. 58, 61 (140); nec mea c.a Nzpr.

134 (142).

culpabilis : se non inuenit c.-em 1 Quad. 9 (33) ; Coni. 638 (132). cultor : cultor Gesseni cespitis .Merr. 180 (16); festiuitatis c.-ot 2 24sr. 1I3 (187). cultus : deuotiore c.-u JMefr. 146 (15) ; in c.-u attuum tuorum

Merr.

672 (29) ; diuinus c.-us periit 6o1 (131). cumulus : ad c.-um uictoriae

Coni.

504. (24).

Merr.

cuphia : eius c.-a nix Mefr. 289 (19). cupiditas : c.-as committere inhonesta contra Deum Np. 3o (139); per c.-atis uitium —Oc. 178 (175). cupiditia : mammona, id est c.-ae de-

moni 2 QZad. 87 (67) ; auaritiae et c.-ae estibus Cer. 9o (99). cupidus : turpis lucri c.-us .Merr. 162 (15) ; inanis gloriae c.-us Merr. 254 (18) ; 2 Pent. 183 (197). cupio : c.-ientissimusexaudire 2 Quad. 385 (75) ;quod Deus nos prohibet c.-ere 2 Quad. 165 (69). cura: c.-ae seculates 2 Quad. 178 (69); c.-ae medicinales Ces. 281, 288 (104); consanguineorum nulla c.-a eum efficit Coni. 4oo (126). curatio : c.-io, id est penitentia Mar.

275 (152).

cutia : ablatum Ecclesiae curiae INup£. 20 (139). curo : c.-ate diem eternum — Ces. 193 (102) ; interiora animae c.-ate Merr. 407 (22); de futuris c.-are Merr. 499 (78) ; curemus ne |2 Quad. 477 (78); omnibus honorem c.-antibus Coni. 56 (118); non curat utrum Coni. 72 (118) ; de canibus nil c.-at Coni. 154 (120) ; de animo Cesatis

non parum c.-ate Comi 475, 480 (128); uulnera c.-arti Mar. 235 (151) ; noncuret quantum —Mar. 285 (152).

cutticulum : sexageno annorum c.-o Metr. 104 (13); per tot annorum c.a JAMerr. 169 (15) ; per hoc c.-um trecentorum annorum Comi 596 (131). curtis : c.-em altam inhabitarem —Corm.

499 (129).

cutule: c.-e pontificali posthabito Coni. 68 (118). custodia : ob c.-am urbis Comi $505 (129); c.-a uel cautela Cem. 283 (104); eius c.-a relinquat quos inuadant Me£r. 518 (25). custodio : eam c.-isse ab furtis Ov. 61 (172); Italia male c.-it martirem Metr. 156 (15); statum bonorum c.-ite Me/r. 364 (21) ; non c.-it precepta Dei 2 Q»aad. 846 (88); 2 Pent. 164 (197). dampnabilis : amisso d.-i Mer. 107 (14); te d.-em probat confessio Coni. 573 (130). dampnatio : de tanto scelere d.-ionem Metr. 457 (23) ; scelus nec dissimilis d.-ionis Mer. 549 (25) ; 610 (27); perditionis d.-ionem subisse 7 74r. 17(47) ;in d.-ione perpetua —1 Pent. 30 (57) ; Coni. 201 (121) ; d.-ionem adeptus Oc£. 196 (176); d.-ionis periculum imminere 2 Pes. 146 (196).

INDEX RERVM ET VERBORVM dampnator : d.-em proculabesse

Comi.

574 (130).

dampno: ordo qui per iudicium d.-atur 2 Quad. 306, 307, 314 (73). iuste d.-ati in infernum ituri 2 Quad. 317 (73) ;cum diabolo d.-ari Laps. 79 (111) ;pto nequitia patrum d.-ari IN4up£. 103 (141) ; Deus uos d.-at eternaliter INupz. 134 (142); dampnes illud iuxta qualitatem |O7. 174

(161);

in

eternum

d.-andi

Post Pasch. 73, 74 (180) ; 2 Asc. 17 (185) ;non d.-as impie 2 24sc. 155 (188) ; Conc. 143 (6) ; 158 (6).

dampnum : d.-um mortis

JMerr. 657

(28) ; Mar. 35 (145) ; Metr. 104 (14) ; 171 (15) ; 318 (19).

dapes: paschales dapes sumptuti 1 Pascb. 2 (39). de: actitare de sceleribus —Merr. . 548 (25); triumphet de nobis 1 Quad. 42 (34); nullus de se ualet eicere 1 Quad. 57 (34); impedimenta de congerie 4 Pascb. 72 (41) ; scalam de illis facimus 1 24sc. 224 (55); terra quae est de ecclesia Com. 272 (123); te forte homicidam de me Coni. 5537 (129). debilito : d.-at gressum mentis Cer. "Brgox(KOD): debitor : d.-or utriusque ritus .Mar. 105 (147) ; nullum amplius d.-orem esse considero 1 Pes; 7 (57); ut fllio pater d.-or erat IN4p£. 65 (140) ; d.-orem me fore scio .Mar. I15 (147); poenas subire d.-ores sumus 4 ;Ásr. 28 (185). debitum : absque d.-o Oc. 81i (173); pro d.-o 2 J4sc. 41 (186); 1 Pasch. 5 (39). decalogus : per d.-iministrum 1 Pase. 117 (42). decens : d.-entissimae dapes 1 Pasch. 68 (40). deceptio : d. mysterii Merr. 25 (11) ; specialis d.-io deceptorum — Merr.

495 (24).

deceptiosus : d.a uerba Oz. 148 (160). deceptor : d.-es animarum qui promittunt impunitatem 2 Qzad. 290

(73).

deceptorius : mutuatione d.-ia JMerr. 60 (12); de uerbis d.-iis Of. 130 (160).

deceptus : d.-issimus

hoc

Mer.

477 (24) ; Mar. 176 (149);

in

2 Pent.

IOI (195). decerno : ne d.-am posse infirmari Concl. 19 (4) ; quis iudex sine isto

245

d.-ete iustum ualet ? Com. 652 (132); exhiberi decreui Decr. 55, 57 (136) ; 65 (136) ; decreta facere contempnens Derr. 58 (136) ; d.-entis presentiae Oc/. 154 (174); 159

(175).

decido: 1 Pent. decima : 2 Quad.

qui perpetualiter d.-unt 28 (57). d.-am dierum Deo dare 64 (66).

decipio : te decipis JMe/r. 448 (23); sepe d.-eris Me/r. 480, 481 (24);

presumptione deceptus JMefr. 285 (19); ne d.-iatis moneo —Merr. 522 (25); alios mottifere d.-entes 2

Quad. 810 (87);Concl. 16 (3);45 (4); per ignorantiam a se d.-i Lapr. 104 (112); Apostoli sententia forte deceptus Comi. 41 (117); prophetans et d.-iens Comi. 123 (119); decipiendi proximum —1 Pasch. 95 (41); falsa spe deceptus 41 Pasch. 135 (42) ; Coni. 215 (122) ; 322 (124). decipula : d.-as moriendi tendo —Coni.

545 (130).

declinatio : sub eiusdem terminatione d.-ionis Oc. 29 (171). declino : d.-a a malo Cem. 69 (98). decrepitus : d.-o sibi nullus consanguineus Comi. 403 (126). decretalis : d.-i scripto —Deer. 9 (135). decretum : testimonia d.-orum —Cond. 76 (4); d.-a facere Decr. 59 (136). decubo : d.-at humi Comi. 69 (118). decurro : fluuius d.-it Oc. 94 (173). decursio : omnes d.-iones festiuitatum 2 Asc. 87 (187). decus: quod d., quale patrocinum Metr. 246 (18). dedeceo : ea quae tuam considerationem d.-ent 2 ;4sr. 145 (188). dedecus : ad tui d. Merr. 180 (16). dedico : hanc diem d.-auit 2 745r. 83

(187).

dedignor : qui fieri discipuli d.-antur 2 Quad. 671 (84) ; non d.-atur agere Coni. 67 (118) ; 74 (118) ; 161 (120) ; 362 (125) ; Mar. 267 (151); Or. 113 (159); Post Pasch. 72 (180); non d.-atus fuerit 2 Qzad. 265 (72). dedo: se d.-ens luxuriae 1 Pasce. 126 (42). dedoceo : non d.-et Dominus ipse Laps. 118 (112) ; ut non d.-et quidam Metr. 330 (20). defectus : laudis Dei nullus d.-us 1 JAsc. 22 (47); lunae d.-us Merr.

299 (19).

defectot : factor, infectot, d.-or XMetr. 5 (11).

refector,

INDEX

246

RERVM

ET VERBORVM

defendo : non soluisse ieiunium d.-itur 2 Quad. 49 (66) ; si d.-antur a regibus Coni. 345 (125) ; d.-ens fore nullius periculi Conc. 53 (4). defensio : d. gluttonum |.2 Quad. 103

deletio : eleemosynae imperatoris d.-io Coni. 632 (132). deliberatio : d.-ionis laqueum —2 Pen. 158 (196). deliberatiuus : Conclusio D.-a Cond.

defero : piscatores d.-unt piscem Metr. 229 (17). deficio : laboro et d.-io Oz. 14 (157) ; a Christo d.-ere Cer. 219 (103). deficio : luna a profectu defecerit Metr. 299 (19); d.it eloquium Metr. 384 (21) ; non d.-iamus uoluntate 1 74s. 231 (53); uictus non d.-it Coni. 428 (127). deflecto : obsequium otis d.-amus 1 JÁsc. 81 (49). defluxus : quatum d.-um sitis Merr.

delibero : quod d.-atum habeo

(67).

492 (24).

à

defraudo : me d.-o ipsum re ipse 1 Pent. 3 (57). defungor : tali fine d.-itur 2 Quad. 416 (76) ; Coni. 478 (128); si talis qualis

sum

d.-or

Oz.

25,

26

(157).

degener: considerans filios d.-es Metr. 589 (26). degenero : ^ d.-ante ^ uniuersalitate Metr. 120 (14).

deglutio : pro animabus d.-iendis MMetr. 490 (24). dego : intra terminos sufficientiae degenti Coni. 426 (127). dehinc: primum ... dehinc 2 Quad.

857 (88) ; 477 (78) ; 809 (87).

dehonesto : qui Deum d.-asset Mar. 267 (151) ; non timuit Deum d.-are Or. 127 (160). Deicolus : D.-a Abrahamidarum progenies JMerr. 21 (11). deinceps : Pos? Pasch. 80, 89 (181). deitas : incomprehensibilis d.-as 2 Quad. 580 (81) ; solus Agnus in d.-ate 1 Pasch 7 (39); ad inuisibilem d.-atem Patris 2 Qzad. 681 (84); cuius unitas in D.-ate 2 Quad. 752 (86). delabor : mortalitas humana d.-itur Cen. 131 (100).

delator: numquam d.-ores defore Coni. 613 (131). delectatio : d.-atione perfruuntur 2 Quad. 723 (85) ; d.-atione conuertere Metr. 476 (23). delecto : hoc d.at Deum 2 Quad. 715 (85); lectisterniis mediocribus d.-atur Coni. $9 (118). delego : dies d-ati sunt 1 Quad. z5 (33); pastoralitatis officio d.-atum Conc. 50 (3).

1 (3).

Cord.

6 (3).

delictum : tumore non abdicati d.-i 1 JÁst. 34 (48); pro emundandis d.-is Merr. 380 (21) ; omnia delicta extinguit caritas Laps. 7o (111); curatio cessare faciet d.-a Mar. 276 (152) ; decorporali d.-o 2 74r.

31 (185).

delinquo : d.-endi occasio 45 (66); tam sepe d.-it

2 Qzad. 87

Comi.

(119).

!

delitiosus : cibos d.-os exquirere 2 Quad. 120 (68). deludo : prauis ieiuniis Deum d.-ere non possumus 2 Qwad. 489 (79). demens : nisi d.-ens Mer. 361 (21); 586 (26); nonne essem d.-entissimus si? Com. 443 (127); 476 (128). dementia : o ceca d.-a

2 Quad. 639

(83) ;95 (67) ; Oct. 55 (172).

demon : mammonae 2 Qn»aad. 87 (67);

2 Quad.

177

(69);

cupiditiae d.-i insidiis d.-um

d.-ia

eiciunt

l /ÁAsc. 135 (50); uitia quae d.-es ingerunt 1 274sc. 136 (50). demonicus : d.-is impetiis Laps. 80 (111).

demorot : hic d.-antes illic festinare 1 JÁst. 234 (53). demum : hinc demum Pos; Pasch. 36 (179) ; Oct. 195 (176); 1 ZAsc. 115

(50).

demuto : consilium d.-aui

(129).

denarius : unum 208

(102);

Com.

d.-ium largiri sex

libras

510

Cer.

d.-iorum

Coni. 270 (123). denego : Christum fratrem Chtistianorum d.-are Cem. 126 (100) ; ut non d.-at Coni. 483 (128). denoto: d.-ans crapulae famulantes 1 Jt. 33 (47); d.-ans nostram cohortem —Mar. 146 (148).

dens: quattuor dentes anteriores 2 Quad. 703 (84); dentes purgare 1 Pasch. 18 (39) ; genuinum d.-em in eis figere Coni. $1 (118). deorsum : hora d. ruendi 2 /4sc. 161

(189).

depingo : Deum quasi regem d.-ere 2 Quad. 626 (82). deplango : uitia quae hic d.-ximus

247

INDEX RERVM ET VERBORVM 2 Quad. 825 (88) ; actus quos d.-it Coni. 85 (119); d.-ere porticum Coni. 519 (129). deploro : expotrtatio d.-atur Mer. 8(11);prodigusfilius d.-abat Merr. 114 (14); te carpere immo d.-are Metr. 128 (14); te neglectum d.-amus Mefr. 583 (26) ; Coni. 583 (131);-de nobis d.-atum per leremiam 2 Quad. 286 (73). depositio : cuius d.-io celebratur Merr.

7 (1).

deprecor : d.-or repetens —Cer. 44 (98). deprehendo : se d.-ere reum —Cer. 76 (99); dum fuisse sint miserrimi d.-ensi 2 745r. 114 (187). deprimo : d.-erte emendatione 1 JA. 225 (53); uitia d.-unt nos 1 4s. 226 (53). depromo : sermo d.-it utilia 1 24s. 138 (50); silendo cetera d.-imus 1 :ÁAsc. 79 (49); uetitate d.-erent 1 Pent. 104 (59) ; Coni. $63 (130);

Mar. 8 (145) ; 115 (147).

deputo : dies uenerationi d.-arent 1 Pent. 82 (59); dies d.-atus quieti Cen. 273 (104). derido : occasio nos d.-endi 2 Quad.

475 (18).

derisio : tot derisionibus perlatis ? Quad. 322 in apparatu (74). dertogo : ut presentibus d.-ent Comi. 46 (118);

87 (173).

mihi

d.-are facere

Oz.

describo : in libro d.-ta sunt Com. 102 (1r9). desero : ubi Deusanimasd.-it 1 Qzad. 37, 38, 40 (34) ; d.-ere mala Laps. I32 (112); peccatum non d.-ere Coni. 44 (118) ; neminem intactum d.-ens Comi. 51 (118); non nos d.-ere anticipans Deus Pos Pasch. 65 (180). desertum : in d.-o perierunt plurimi 1 Asc. 16 (47). deseruio : d.-it gulae 2 Quad. 106 (67); d.-ens uitio Cer. 79 (99); Deo d.-ens Mar. 87 (147); creatura d.-iret ei qui creauerat 2 74sr. 65 (186). desiderium : d.-o, deuotioni atque saluti Merr. 138 (14) ; simplicem oculum d.-i sequi Mer. 661 (28); carnalia d.-a diabolum forciorem efficiunt 1 Qxmuad. 31 (3); carnalia d.-a diabolo militant 7! Qxwaed. 34 (33) ; 41, 47 (34) ; d.-a necessaria non interdicta 1 Qxad. 79 (35); pio d.-o festinauit 1 Pasch. 131 (42); d.-um figat in hoc 41 4s. 218

(53); 2 .Asc. 159 (189) ; d.-um pii operis Cer. 172 (1o1) ; a carnalibus d.-is abstinere Laps. 79 (111); d.-um iuuandi Comi. $522 (129); d.-um celestibus Mar. 197 (150); quo d.-um uerttam Of. 87 (159). desidero : populis d.-antibus laudem Dei Merr. 245 (18); esuriens d.-at edere 1 Quwsd. 74 (35); d.-ando festinat 1 Pasch. 141 (42); quod Deus nos iubet d.-ate 2 Quad. 165 (69) ; Deum uisceratim d.-ans Mar. 327 (153) ; ut d.-are me non diffiteor Or. 89 (159); qui illuminatur ad

d.-andum 2 4^Z4s. 49, 5o (186); d.-are celestia 2 Q»ad. 144 (68). desidia : otiositati et d.-ae uacant 2 Quad. 150 (69) ; ad d.-àm uacare Cen. 227 (103). desidiosus : tam d.-us est Comi. 251 (123) ; d.-us

Metr. 418 (22).

designo : mysticum

quid

d.-ant

2

Quad. 12 (65); tria genera d.-ata Laps. 21 (109) ; peccata quae d.-ata per ligna 2 Qwad. 349 (74); duo

genera

uiuendi

d.-ata

Mar.

33

(145).

desipio : nisi forsitan quis ita d.-iat ut putet 2 Qzad. 40 (66). desperatio : in baratrum d.-ionis ? Quad. 363 (75) ; ne ad d.-ionem trahat sermo |.2 Qzad. 815 (88) ; mortifera d.-ione induratum 1 Pasch. 134 (42) ; d.-io recuperandi 2 Q»ad. 402 (76); uetba d.-ionis Comi. 113 (119);

Or.

recreati

4 (157);

contra

d.-ione

d.-ionem

perisse

Oy.

34 (157) ;Mar. 239 (151) ;ad. mor-

tiferum laqueum d.-ionis Pos; Pasch. 81 (181). despeto : ne se desperet 1 Pasch. 136 (42); 2 Pascb. 85 (167) ; non desperantes de nobis 7 Pens; 34 (57) ; quod possit fieri, non d.-emus 1 Pent. 114 (60); magis dolendum quam d.-andum Laeps. 75 (111); non d.-et de reconciliatione Laps. 125 (112); desperatus Comi. 182 (121); INupt. 129 (142) ; Mar. 245 (150) ; Coni. 479 (128) ; desperatissimus gentium Mar. 247 (151); sum pene d.-ans Of. 31, 39, 18 (157); desperto sperans Or. 17, 18 (157); 0d:sando 907/39 19799076); 2 Pent. 152 (196). despicio : qui ceteros d.-it Ces. 85 (99); non adeo d.-iamus 2 Quad. 485 (78) ; non me monentem d.-ietis Cen. 162 (1or). despondo : d.-ifecisse INupr. 8 (139).

248

INDEX RERVM ET VERBORVM

destino : si d.-atum sit mihi Oz. 25 (157); ubi ante secula d.-ati sunt

2 Quad. 312 (73) ; quid sit d.-atum ignari 2 JQZuad. 364 (75); Pater d.-auit illic Filium Moysi 7 Pes. 75 (59); talem perfungi si est d.-atum 2 Qxwad. 824 (88); enucleare et presentibus d.-are Derr.

10 (155).

destituo : d.-uendi Cond. 64 (4); 168 (6); quodlibet eorum d.-utum

alis duobus 2 Qvae. 135 (68); Coni. 490 (128). destitutio : mea d.-io leuari potest Conc. 171 (6). destructio : domus episcopalis d.-io Coni. 632 (132). destruo : fidem motibus d.-uit 2 Quad. 848 (88) ; domum d.-ere Oz. 41, 45 (172) ; Cond. 62 (4).

desum : delatores nunquam defore Coni. 613 (131); etsi deest cibus 2 Quad. 253, 254 (72) ; celum quo nunquam defuerat diuinitate —Repr. 7 (93) ; non defuerunt qui Cos. 95 (119) ; 2 ZAsr. 100, 102 (187) ; Laps. T2318 (112): desuper: d. adiectis duobus diebus 2 Quad. 62 (66). detego : uxor est detecta non amare Oct. 135 (174). deterior : ne d.-ius aliquid contingat Cen. 296, 297 (105) ; 2 Pent. 133 (196). deterioratio : d.-ionis criniculis stringo 2 sc. 139 (188). deterioror : mundus d.-abitur fine propinquante Cond. $9 (4). detestabilis : in d.-ioribus Mar. 124 (148). detestor : uitia d.-anda Cem. 132 (100); d.-entur contrarium —Merr. 367 (21); cum consilio d.-ande Metr. sor (24) ; gloriam d.-ari —Com. 148 (120).

detractio : quid de d.-ionibus assiduis Or. 129 (160) ; qui d.-ionibus et litibus insetuiunt 2 Quad. 9o (67); d.-ionibus uacant 2 Q»uaZ. 149 (69) ; rixae uel d.-ioni operam dare Cer. 211 (102) ; ad d.-iones uacare Cer. 228 (103). detraho : caudam hostiae d.-ere Domino Coni. 176 (121) ; qui fratribus d.-unt Cem. 106 (99).

detrecto : quos uenerari d.-aueras Metr. 133 (14). deturpo : Paschalis honestas d.-atur 1 Pasch. 100 (41).

deuictor : d.-oris Metr. 432 (22).

in sterquilinio

tui

deuito : 2 Quad. 156 (69), 2 Pascb. 82

(167).

deuoro : diabolus querens eum d.-are 1 Pasch. 130 (42). deuotio : religiosam d.-ionem reprehendere |2 Quad. 20 (65) ; deuotioni atque

saluti

.Merr.

139 (14);

pro

d.-ione consimili Mer. 169 (15); d.-io erga te crescit .Mezr. 655 (28) ; demonstrent d.-ionem perseuetantiae

1 Pent. 15 (57).

deuotus : deuotiore cultu Mer. . 146 (15); animae d.-ae Merr. 168 (15) ; d.-iore affectu Metr. $588 (26);

d.ius excolit uulgus .Mefr. 602 (27); tanto firmius quanto d.-ius AMetr. 651 (28) ; cui canit Psalmista d.-us 2 Quad. 244 (71) ; plebis erga me d.-issimae |Cond. 134 (6). Deus : hominem indutus Merr. 3561 (21); benigne utitur malignitate Metr. 456 (23) ; nouit bona facere per

iniquos Merr. 467 (23) ; ad consensum maledicendi Deum —Mezr. 477 (24); discretio inter malignitatem diaboli et benignitatem Dei Merr. 483 (24) ;Deus ualet trahere ad se complices diaboli Mer. 510 (24); consueuit innumeros liberare —.Merr. $16 (25) ; qui terrena cum celestibus moderatur Merr. 598 (27) ; dignatione Dei Mer. 641 (28) ; lucrum remunerationis apud Deum Merr. 673 (29); misericordia Dei super peccatores 1 Qzad. 15 (33); ubi Deus deserit animas iusto iuditio 1 Quad. 36 (34) ; innumeros se deserentes non deseruit / JQxaad. 39 (34) ; pugnat pro nobis die noctuque 1 Quad. 48 (34) ; nisi adiuues pauperem, Deus non te exaudit

1 Qxzad.

65 (34) ; ut Deus testem nos uoluisse habeamus 7 Qxad. 70 (34); desi-

deria a Deo prohibita

7 Qxzad. 79

(35) ;non et hesternam diem Deus fecit ? 1 Pasch. 29 (39) ; diem consecrauit ieiunio, letitiae 1 Pasch. 117 (42) ; in morte dedit pro nobis unicum filium 7 Pasch. 169 (43); Deus sollempnissime rogatur diebus festis 1 ;Asc. 24 (47) ;Deum intus

manentem hominem gestantem pensamus 1 Z4sc. 75 (49) ; et in Deum credamus et Deo 1 ZAsr. 156 (51); qui in Deum credit 1 /45s. 157, 171 (51); qui Deo credit 1 .4s. 157, 172 (51) ; Deus per prophetas

fecit signum de celo 1 74sc. r9o, 195 (52) ; est summe bonus, benigne ut bonus facit 1 .4s& 1:95 (52);

INDEX RERVM Filium

destinauit

Moysi

1 Pes.

75 (59) ; aut diligimus Deum aut non

diligimus 7 Peg; iro (60); non odit quod in te facit 1 Pem;. 116 (60); tam pius, tam facilis ad ignoscendum 7 Pemwz 11:8 (60); cognoscimus uoluntatem ipsius idem quod ipsum 1 Pers. 126 (60) ; decimam dierum Deo dare 2 Qzad. 64 (66) ; ad nonam horam abstinere Deus precepit 2 Qxwad. 116 (68); quod Deus concedit, manduca 2 Quad. 125 (68) ; iustum iudicem ac bonitatis amantissimum 2 Quad. 137 (68) ; quanto liberius tanto gratiosius Deus glorificatur Cer. 276 (104) ;Deus cognosceret

meos

rea-

tus Oc. 79 (173) ; Dei pietas dignetur Ocf. 188 (175) ; e£ passiz ; Filius Dei non per adoptionem sed pet naturam 2 7/Ásc. 73 (186) ; Deus carnem nostram induit 2 .4sc. 81 (187); non dampnas impie quos creasti 2 7Ásc. 155 (188) ; Deo nil carius bona uoluntate 2 Qzad. 240 (71); tibi cuncta cernenti offero 2 Quad. 245 (72) ; humiliatio Dei de celo descendentis 2 Q»sd. 323 (74) ; nos locupleti cognitione Dei - uoluntatis 2 Qzad. 330 (74); eius pietas nil aliud quam ipse est Deus 2 Quad. 340 (74) ; tibi Factoti ac Redemptori restitue me |.2 Quad. 574 (75) ; eos dilexisse probatur 2 Quad 405 (76); ueritas Deo dilecta 2 Quad 460 (78) ; ipse Deus homo demonstrat 2 Qzauad 460 (78); inuisibilis penetrat uniuersa intuitu 2 Quad. 488 (79); heresis putandi Deum esse cotporeum 2 Quad. 501 (79) ; Deus est spiritus inscriptus 2 Quad. 508 (79) ; Deus incorporeus 2 Quad. 522 (79) ; Deus spiritissimus omnium spirituum 2 Qxwad. 555

(80) ; quicquid uiuit per Deum uiuit 2 Quad. 571 (81) ; celorum thronos continet et abyssos intuetur 2 Qzad. 595 (81) ; Deum depingere quasi regem in throno 2 Qxzad. 626 (82); si uult, ex nihilo creare potest 2 Quad. 633 (83) ; noster Deus uetus 2 Quad. 742/757 (86) ; ad Deum conuerti 2 Qzad. 820 (88) ; etiamsi cre-

ET VERBORVM

249

Cen. 178 (101); diligentes mundum magisquam Deum INNufr. 37 (139) ; de Dei misericordia non desperandum .N4pi. 129 (142) ; longanimitas patientiae Dei Mar. 261 (151); quae Deus promisit O7. 19 (157); ueniam promittit nulli nisi conuerso Or. 20 (157) ; Dei pietas insinuet quid Or. 37 (157) ; miseticors, pius, uerax,

iustus O7. 102 (159) ; apud Deum non est difficilis conuersio 2 Pasch. 84 (167) ; Deus terrenum dominum dat Oct. 65 (172) ; metu non Dei

sed illorum quae Deus infligere potest Laps. 34 (110); cui Deus negat auctoritatem loquendi Laps. 63 (110) ; incomprehensibilis misericordia Dei Lapr. 69 (111); qui Patrem inuocat Deum Laps. 123 (112); Dei clementia inestimabilis Laps. 129 (112) ; mirabilis Deus in

sanctis Comi. 120 (119); negat Deum qui amat Iudeum —Coni. 364

(125) ; pascit omnia |INupr. 62 (140) ; uoluntas Patris Mar. 191 (1:50); qui solus nobis sufficit Mar. 200 (150); in Deum nulla passio cadat Mar. 112 (147). dexter : Christus in d.-a Dei 2 24r. 159 (189) ; ad d.-am, id est equalita-

tem Patris 2 Quad. 763 (86); Cen. 182 (102). diabolicus : d.-a suggestio 1 4s. 140 (50); instinctu d.-o Or. 38 (157) ; d.-a fraude 2 JAsc. 69 (186). diabolus : Pharao figurat d.-um —Merr. 54 (12) ; se uicisse inaniter gratulatus JMeir. 238 (17); sancti saluti inuidet Mer. importunissime

337 (20); hostis Mer. 412 (22) ; in-

uectiua in d.-um Mer. 411/555 (22/25) ; aduersarium contra se concitabunt 1 Qzad. 19 (33) ; attocem, crudelem, callidum tyrannum Quad. 23 (33) ;in quadragesima potissimum superandum 1 Qxad. 25

(33) ; d.-o carnalia desideria militant 1 Quad. 55 (33) ; animas inuadit ubi Deus deserit eas 1 Qxzad. 36 (34); d.-um a cordibus expellamus Quad. 68 (34) ; contra rugientem leonem 4 Pasch. 130 (42); transit a d.-o ad Christum —1 Pasch. 138 (42) ;

Deo

Post Pasch. 89 (181) ; a d.-o se defen-

2 Quad. 845 (88) ; Deus, id est diuinitatis. substantia Repr. 10 (93);

dit 1 Pasch. 140 (42) ; setuili opere, famulatu d.-i 1 745v. 41 (48) ; quid

dit

in

Deum,

non

credit

grauius fert si quod Dei est diabolo impenditur Cem. 38 (98); cuncta Deo displicent quae diabolo placent Cen. 78 (99) ; Deum animae preficere

d.-us suggetit 1 4s. 139, 141 (so); qui dicunt quod d.-us faciat tempestatem |1 7Ásc. 177 (52) ; fide non potest facere d.-us, non mem-

INDEX RERVM ET VERBORVM

250 brum

eius

1 ZÁs&. 194 (52); cum

d.-o in dampnatione JPem. 29 (s7); cato a d.-o captiuata cum anima 1 Pent. 162 (61) ; compensationem ieiunii a d.-o accepisse 2 Quad. 59 (66); d.-us temptator Domini 2 Quwad. 84 (67) ; mendacium a d.-o procedit 2 Qzad. 441 (77) ; d.-us pater omnium corrupte uiuentium 2 Qzad. 850 (89); si quod Dei est, impenditur d.-o —Cer. 38, 39, 43 (98); quae d.-o placent Deo displicent Cer. 78 (99); falsitas d.-i qui mendax est Cer. 105 (99); d.-o seruire Cem. 217 (103), 222 (103), 2 2Asc. 66 (186) ; quod

d.-o cessit, erubescendum Lap;. 78 (111); quid uis nunc, d.-e? Coni. 97 (119); furibundus iste d.-us Coni. 294, 300 (124) ; in fine dicet d.-us Comi. 325, 351 (124); filius d.-idicit Comi. 352, 363 (125) ; d.-o tradere quod Domino oblatum Decr. 26 (135) ; princeps huius mundi INupi. 34, 35, 39 (139); seruientes d.-o non Christo JIN4p;. 39 (139);

de suis nobiscum conuetrsantibus Mar. 255 (151) ; qui d.-o assiderunt Mar. 75, 78 (146) ; d.-i supplantator Mar. 138 (148); per d.-i serpentes Oct. 56 (172) ; exemplo d.-i Ocr. 68 (172) ;quidam ex filiis d.-i 2 ;4sv. 7o (186).

diaconatus :ad d.-um prouectus |Coni.

643 (132).

diaconus : non potest habere uxorem INupt. 77 (140); Coni. 518 (129), Decr. 44, 48, 51 (136). dicto : librum d.-atum —Mer. 184 (16); quod posteritati legendum d.-auetit Comi. 241 (122). dies : dies Quadragesimae delegati sunt ad diabolum superandum Quad. 26 (33); diem consectauit ieiunio 1 Pasch. 30 (39); dies intulit gaudium, luctum 1 Pase. 31 (39) ; dum diesest 2 Pen. 164 (197). dieta : dieta quiddam uocatur a medicis Cen. 279, 282, 284 (104) ; necessatia est d.-a Cem. 294 (105).

diffactio : facti illius d. io —Comi. 632

(132).

diffamo : ne d.-er dixisse

Comd.

5o

differo : auxilium inpendere non distulit Coni. 521 (129) ;conuersionem d.-ette O£. 29 (157) ; differ ictum 2 /sc. 132 (188).

difido : non d.-amus de possibilitate 1 Js. 230 (53); fido d.-ens Or.

18 (157) ; salute d.-at

2 Pem.

19:

(197)-

diffiteor : me ignorare non d.-eor Or. 10 (157); ut non d.-eor Of. 89 (159) ; neque confiteor neque d.-eor Coni. 514 (130). digitus : d.-os aliquis frangeret illius Coni. $4 (118) ; d.-o sctibens in terra Coni. 576 (130). dignatio : d.-io Dei Mer. 641 (28).

dignitas : tantae d.-atis mysterium 2 Quad. 833 (88) ;benignitatis d.-as Concl. 84, 108, 116 (5) dignor : nosse dignantibus Come. 7 (3); Deus d.-etur 2 JQuwad. 851i (89) ;762 (86) ; 166 (69) ;Laps. 130

(112); Coni. 457, 464 (128); 596

(151) ;Mar. 2 (145) ; Oct. 19 (171);

139 (174).

diiudico : publicanum et peccatotem se d.-ans Merr. 200 (16) ; Derr. 10

(135).

dilapidator : ex liberalissimo et d.-e tenax Coni. 164 (120). dilapido : omnia d.-ate Comi. 308

(124).

dilatio : mortiferae dilationis criniculis 2 /Asc. 138 (188). dilectio : d.-ionem uestram 1 4s. 2 (47); d.-ioni uestrae propinaturi 1 Pasch. 10 (39) ; Deus cum maxima d.-ione amplectendus 2 Qxad. 754 (86); d.-ione Dei carere probatur Laps.

42

(110);

d.-io

proximi

2 Pent. 29 (193) ; 76 (194) ; 129 (196).

dilector : pater d.-or fili

INN4pz. a2

(139).

dilectum : sanctitatis d.-o —Me/r. 328 (20); salutis d.-o Merr. 406 (22); iustitiae d.-o Mar. . 29 (145) ; diuino d.-o 1 74s. 38 (48). dilectus : d.-us Domini ille 2 Peg. 110 (195) ; ille d.-us Christi Corm.

$47 (139).

diligo : metrographiae diligentissimus Metr. 331 (20); tes quam amplius d.-unt Mer. 367 (21); 144 (15); ardentius d.-ere Merfr. 647 (28); aut Deum d.-imus aut non d.-imus 1 Pent. 109 (60) ; Deus eos dilexisse probatur 2 Qumad. 405 (76); Laps. 46, 52, 65 (110) ; Mar. 225 (150);

328 (153); 286 (152); 83 (142);

2 Pent. 62 (194) ; 91 (195) ; solitudinem d.-it QCon. 153 (120) ; d.-entes

mundum magis quam Deum

37 (139).

INzr.

dilucido : ut melius d.-etur O7. 143 (160). diluo : d.-ere scelus penitendo Or.

INDEX RERVM 65 (158); flagitium d.-ere Mer. 273 (18); Coni. 203 (121); si quid commisimus, diluamus 1 24s. 52

AO):

dimidium : nec

d.-ium

Comi

280

23).

dimitto : alleluia d.-ere 1 Pes; 1:4 (57) ; cui frater tanta bona dimisit INupt. 107, 85 (141) ; non d.-it illud committere Oz. 62 (158); JMerr.

209 (17).

dinosco : illorum unde ille esse d.-itur Laps. 24 (109). dioecesis : ecclesias d.-is nostrae —Cor. 466 (128) ; ab episcopo d.-is nostrae Decr. 14 (135); presbyteros d.-is Vicentinae 2 Quad. $oo (79). direptio : ecclesiae d.-o Comi. 631i (132). dirigo: in uiam Domini proximum d.-amus 2 Quad. 195 (70) ; pastoralis intentio iam d.-enda Oc. 148

(174)-

diripio : uictum alterius d.-ere Cem. 214 (102) ; bona eorum d.-at Coni. 327 (124); terram d.-ens Comi. 646 (132). discedo : cum fuisset discessum —Derr.

28 (135).

discernere : flatus non impotens cuncta d.-endi 2 Qzad. 587 (81); spiritus d.-itur a corpore 1 ;4sc. 134 (50); Si eos d.-ete ualeamus |.2 Quad. 218

(71), Mar. 145 (148).

disciplina : rigore d.-ae celestis Cen. 175 (101); d.-a a discendo nomen accepit 2 Pent. 5o, 58 (194). discipulus : dies d.-is intulit gaudium 1 Pasch. 30 (39) ; d.-e obedientissime Christi .Mefr. 333 (20); d.-um uendere Dominum suasisti Merr. 451 (23) ; qui d.-i ueritatis fieri dedignantur 2 Qzaad. 671 (84); d.-is

precepit

2 Qzad. 695 (84) ; qui uere

est d.-us lesu |2 Pert. 49, 5o (194). disco : Ratherius didicerit lesum uenturum Refr. 8 (93) ; d.-it sibi utilia 2 Pent. 51 (194). disconuenio : nond.-it Mer. 65 (12) ; 2 Pasch. 9 (165); ne non d.-iat Metr. 9o (13) ; Mar. 97 (147). discordia : d.-ae diuisio Cem. 150 (101); d.-a inter nos Oc. 149

(174)-

:

discordo : qualitas nostrae uitae d.-at 2 Ast. 4 (185) ; d.-antes a uoluntate Creatoris Mefr. 126 (14) ; nihil magis d.-at quam quod Comi 6o: (131); quasi d.-antes sententias INupi. 91 (141)

251

ET VERBORVM

discrepo : cum qualitas nostrae uitae d.-at ab studiis 2 4s. 3 (185). discretio : d.-io inter benignitatem et malignitatem —Mer. 485 (24) ; d.-io inter potentiam et omnipotentiam Metr. 507 (24) ; inter perpetuum et eternum d.-io Cer. 251 (103). discrimen : ipsius d.-ine JMezr. 660 (28). discutio : Dei altitudinem mirati quam d.-ere Mer. 27 (11) ; d.-at in qua sit uoluntate 2 Pascb 79 (167); nos ipsos d.-amus 2 Pen. 64 (194). disertitudo : nulla facultas d.-inis ei suffragatur Comi. 118 (119). disertus : a quolibet d.-o discere Metr. 249 (18). dispendium : tanto d.-o consttuxi Oct. 46 (172). dispensator : ^ imprudentis d.-otis Deer. 37 (135). dispenso : res quae fuerat d.-anda per me 41 Pent. 5 (57); collata d.-are Coni. 469 (128); Decr. 30 (135); 61 (136). displiceo : Deo cuncta d.-ent quae diabolo placent Cer. 78 (99) ; ne Deo d.-eas 2 Pent. 176 (197). dispono : quae plangere disposuetat Metr. 221 (17); pietas Dei d.-eret Metr. 15 (11). dispositio : diuina d.-io Mer. 29 (11); d.-io ecclesiae

nostrae

Der.

I2 (135) ; ignarus tuae d.-ionis de me 2 /Ásc. 153 (188). dispositor : celestis d.-or Metr. 456 (23) ; 2 Quad. 746 (86). dispositum : discordans a d.-o Creatoris Mer. 126 (14) ; consilium amplius conueniens Dei d.-o Mer. 158 (15); uoluntate atque d.-o Metr. 598 (27). dispunctor : d.-or actuum et intentionum Christus Mer. 679 (29). disquito : diligenter ab «eo d.-ere Metr. 659 (28); mala d.-ere Oc. 89 (173) ; d.-ere a seipso |.Ocz. 167

(175).

disrumpo : flagellum d.-itur Cen. 120 (100). dissentio : non penitus d.-io ab eis in hoc Coni. 135 (120) ; unde disentiamus Oc. 155 (174). dissero : aperte d.-atur 1 Pent. 109 (6o). dissimilis : quam non d.-is ego Mar. 104 (147) ; spiritus tam longe d.-is 2 Quad. 508 (79). dissimilitudo : haec similitudo uel d.-o 2 Quad 505 (79).

INDEX RERVM ET VERBORVM

252

dissimulo : nisi d.-amus nos nosse 2 Asc. 33 (185). dissipo : quod ipse fecerat d.-asse Cond. 105 (5). dissoluo : optauit d.-i et cum Christo esse 1 Pasch. 131 (42). distantia : nullam d.-am facit inter nobilem et ignobilem —Cosi. 76 (118). distendo : crapula d.-i Cen. 206 (102). distinctim : 2 Qzad. 14 (65). distinctio : liquet hac d.-ione quod Metr. 507 (24). : disto : quantum aetium d.-at ab ethereo celo Oc. 5 (171) ; quantum ortus ab occasu d.-ate uidetur Cond. 138 (6). distortor : legum d.-or Coni. 3582 (126) ; INupt. 54 (140).

dito : ditari desiderat Cem. 92 (99); nos illuminatione Spiritus Sancti ditati 2 Quad. 330, 335 (74) ; 2 Pent. 140 (196). diuello : a carnali intellectu d.-i 2 Quad. 761 (86); a pedibus lesu nunquam d.-amur Mar. 198 (150). diuersorium : d.-um repetit Cori. 139 (120). diuersus : d.-is uocabulis 1 Pasch. IO4 (41); e diuerso 2 Quad. 146 (69) ; Cen. 135 (100) ; INupt. 89 (141). diues : mensa expers d.-itum Comi. 73 (118) ; 451 (127) ; nemo est d.-es in ea re in quae solatio indiget . 92 Quad. 205 (70); d.-ites habent rettibuere 2 Quad. 201 (70). diuinitas : d.-tatem meam si agnouisse-

tis 2 Quad. 687 (84) ; 766, 774, 777

(86) ; celum quo nunquam Christus defuerat d.-ate Repr. 8 (93) ; Deus, id est d.-atis substantia Repr. 10

(93). diuinitus :

talentum

scientiae

d.-us

nacti Merr. 242 (17) ; Apostolus in celum d.-us raptus 41 Pasch. 48 (40); d.-us hoc conceditur uidere

2 Quad. 636 (83) ; asylum d.-us patens Cond. 65 (4); 97 (5). diuinus : liber d.-us .Mezr. 188 (16); animaduersio d.-a Mer. 306 (19); gladius auxilii d.-i Merr. 422 (22) ; 430 (22); d.-a

misericordia

Merr.

436 (22); d.-a maiestas offenditur 1 Pasch 99 (41); dilecto d.-o 1 sc. 38 (48) ; d.-i ignis ardoribus 1 Pent. 79 (59); d.-is dogmatibus imbutus 7 Quad. 4 (65) ; d.-am substantiam indagere 2 Qza«d. 772 (86); d.-us cultus ipsa d.-a sententia

diuisio : discordiae

Comi. 6oo (131) ; O7. 143 (160).

d.-io

Ces.

150

(101); d.-ione regnorum —Comi. 591 34 4 diuisor : d.-or clementissimus gratiarum Mefr. 33 (11). diuitiae : d.-ae omni seculo communiter datae 2 Quad. 211 (70); d.-is affluentes Coni. 36 (117); 422, 444 (151).

(127).

diutinus : de aministrato d.-o potentatu Coni. 446 (127); d.-o moratu Coni. 487 (128). diuturnitas : d. uitae |O. 1or (159). diuus : sub diuo Mer 225 (17). doctor : sanctissimus d.-or (Gregorius) Mar. 185 (149) ; ministerium non d.-oris sed obeditoris Pos; Pasch. 12, 14 (179). doctrina : qualitas nostrae d.-ae 2 Asc. 3 (185). documentum : aliorum

d.-o XMerr. 646 (28). dogma : d.-atibus diuinis imbutus 2 Quad. 4 (65). dogmatizo : legem quam consuetudinem d.-at tenendam —Coni. 32 (117). doleo : quod perditum d.-es Merr. 145 (15) ; dolere fingis —. Mer. 144, 146 (15); te ut amissum patrem d.-ere Meftr. 647, 648 (28) ; uesania d.-enda 2 Quad. 3o (65); magis d.-endum quod Laps. 73 (111); d.-entissimus patior Oc. 33 (171) ; 52 (172); quis eos d.-ere debet? Post Pasch. 21 (179). dolor : martirium doloris Mezr. 574 (26). domesticus : d.-os canes Cond. 24

(3).

domina:

ratio domina

1 Q»aed.

83

(35).

dominatio : inuasae d.-ionis tributum Metr 494 (24) ; d.-io piissimi Cesaris dignetur respondere Coni 465 (128). Dominicus : scutum protectionis D.-ae Metr. 423 (22); dies resurrectionis D.-ae 1 Pasch. 37 (40) ; 1! JAsc. 44 (48); D.-is diebus 1 74sc. 41 (48) ; D.-ae Ascensionis miraculum ZAsc. 62 (48); 2 Quad. 61 (66); D.-a uoce 2 Qxad. 164 (69); 423 (77), 685 (84); Coni. 318 (124); Mar. 8 (145) ; Pascha D.-um Cer.

180 (102); dies Dominicus Cer. 248 (103); 258, 270 (104) ; Oct. 6 (171); die D.-a communicationis 2 Pasch. 87 (167) ; sententiae D.-ae prolatione 2 24s. 1253 (188); in D.-a nocte perfecit |INup£. 45 (140) ; I2I (141); de ote D.-o Mar. 53 (146).

INDEX RERVM ET VERBORVM domino : pattiae d.-antibus Oct. 25 (171). Dominus : populum missus liberare Merr. 55 (12) ; recreante pusillanimitatem D.-o Merr. 617 (27) ; super angelos sedet 2 Qu»ed. 659 (83); concesso D.-i 2 Quwad. 849 (88); cui D.-us excellit cuncta Ces. 87 (99); quae sunt d.-orum Comi. 67 (118); si imperator non meus d.-us esset Oc. 58, 63 (172). dono : redditu ecclesiae d.-ato militibus AMefrr. 116 (14); eis osculum d.-et Coni. 336 (125) ; ut d.-aremus nobis inuicem 2 .4s. 92 (187); 2 Pent. 171, 195 (197). donum: inenarrabile d.-um 1 Pes. 18 (57) ;dona prestolamur 1 Pes. 36 (57) ; Cen. 234 (1023) ; per donum imperatoris Comi. 283 (123). draco : uitulentissime d.-o —Merr. 482 24). dubito : aduerbium d.-andi Merr. 223 (17); non est penitus d.-andus 2 Quad. 740 (85) ; d.-ate de remunera-

tione Mar. 215 (150) ; si tamen non d.-atur Cond. 157; (6); de quo d.-are est apostaticum |2 Quad. 342 (74); nullus d.-abit capere INzr. -o (140); non d.-auit proferre 2 Pasch. 74 (166). dubius : sim d.-ius Decr. 6 (155). ducatus : fretus d.-u tuo Mer. 620

(27).

duco : pro nihili d.-it

Corm. 227 (122).

ductor : d.-orem necessarium adeptus Metr. 662 (28).

ductus : longeuo d.-u imperet

655 (2.

dulcis : promissiones

ie

Comi.

d.-issimae

2

Quad. 331 (74).

dulcedo : sapida d.-o 2 Quxwaed. 587 (81) ; potionum d.-o deest 2 Qzad. 95 (67); ttiticeae d.-inis panis Metrr. 112 (14).

253

(158) ; quousque d.-abit IN4p£. 109 (141). durus : mentem d.-am possidet Lap;. 32 (110). dux: regum, ducum, comitum 2 Quad. 430 (77) ; imperatori, duci non seruit Comi. 137 (120) ; duci inclytae Coni. 266 (123); 489 (128); 625 (132). dypticus: in d.-o tuae perditionis AMetr. 533 (25).

ebdomadas : septem e.-as 1 Pen. 91 (59); uno in h.-a die 2 Quad. 22

(65).

ebrietas : ad crapulam et e.-atem 2 Quad. 15 (65) ; Cen. 259 (104) ; non in crapula et e.-ate gaudere — / Pase.

85 (41).

ebriositas : e.-as longe

Mar. 55 (146).

ebrius : e.-i ueneno liuoris 2 Qxad. 91 (67). ecclesia : e.-a prostituta Cond. 27,

34 (3) ; 45. 73. 77 (4) ; libri seculares

in ius e.-ae Merr. 64 (12) ; redditu e.ae competenti JMezr. 116 (14) ; e.-ae limina obstruxit Mer. 201

(16) ; e.-ae reddito /Merr. 232 (17); uocati sunt qui e.-am per baptismum ingressi 1 74sc. 107 (50); ad e.-am uenit 2 Quad. 51 (66) ; sub una fide consuetudines e.-arum diuersae 2

Quad. 69 (66) ; presules e.-ae 2 Quad. 456 (78); regnum Dei dicit E.-am 2 Quad. 755 (85) ; qui uadit ad e.-am s. Michaelis |Repr. 16, 19 (93); 35 (94); Christus caput E.-ae Cer. 126 (100); roga restitui quae sunt E.-ae Coni. 419 (127); de iure E.-ae in ius regum redacta Comi. 452, 455 (127); ab E.-a alienari, Coni. 465 (128) ; destructas e.-as dioe-

duplex : d. occasio non silendi 2 Quad. 855 (88) ; hac d.-ici anxietate INupt. 6, 10 (139). duplicitas : simulationis d.-as 1 Pasch. 9o (41). duplisonus : d.-a tybia Lap». 4 (109).

Comi. 466 Comi. (631i (132); nemo in e.-a Mar. 53 (146) ; sanctae matris E.-ae Mar. 107 (147) ; uae complicibus eius in e.-a hodie 2 Pasch. 65 (166) ; e.-ae domum Oc. 3o (171) ; uniuersa E.-a collaudante —Conc. 11 (3). ecclesiasticus : honoribus tam secularibus quam e.-is 2 Quad. 333 (74). edax: cum sit edacissimus Comi. 92

duritia : d.-a nostri sensus (148).

edificium : e.-um construxi

dum : dum non aperiente

Comi. 209

(122).

Mar. 146

duro : in peccatis d.-ate |.O. 46 (158) ; usque in finem in talibus d.-antes

2 Quad. 819 (88) ; in dormiendo d.are Coni. 253 (123) ; in finem seculi d.are INupt 87 (141); Of. 72

cesis nostrae (128); e.-ae

restruere direptio

(119). (129).

edisco : uolo e.-ere utrum

Coni. 512 uerum

sit

Oct. 131 (174). editio : ut alia e.-io habet

(102).

i

Cen.

197

254

INDEX RERVM

editum : pulpitum cuius edito assignatus sum |Cond. 112 (5). edo : parum edens 2 Quad. 98 (67); Cen. 214 (102) ; impossibilitas edendi 2 Quad. 100 (67). educo: in schola qua educabaris Metr. 333 (20). effabilis : e.-iter laudari 1 24sc. 74

(49)-

effectus : malum

ducere

ad

e.-um

Oct. 181 (175); etsi non uerbis, effectu attamen opetis 2 Qxad. 355 (75); contratii e.-u Laps. 17 (109); per eum praui operis 2 Pascb. 76, 77 (167) ; uti nunc affectu, ita post e.-u |.2 ZÁsc. 118 (187). effetus : e.-a membra laceras — Comi.

98 (119)

efficax : ad mouenda corpora e.-atior 2 Quad. $68 (81). efficatia : miraculorum e.-ia Merr. 240 (355): efficio : reus effectus Laps. 16, 19 (109); noui homines e.-eremur 1 Pent. 139, 141 (60) ; Christus pro

nobis dignatus est e.-i 2 74sc. 6i (186). effor : nil proprium e.-ari de eo ualet 2 Quad. 512 (79); effari lauabiliter, effabiliter laudari 1 74sc. 74 (49). effulgeo : meritorum prerogatiua e.-ere Metr. 85 (13). effusio : sanguinis e.-io 2 Qzad. 327 (74) ; Post Pasch. 33 (179) ; utillima e.-io lacrimarum — 1 Pasch. 144 (43) ; sanguinis e.io —.Me£r. 558 (26) ; 561 (26).

egestas : uitia ut egestatem mortiferam 78 74d:020222 8(52) egregius : e.-ius relator 1! 74sc. 198 (52); e-e Mar. 276 (152). eia : 1 Pent. 2 (57). eiulatus : heiulatu maximo lamentandum Laps. 73 (111). eiulo : Laps. 96 (111), Coni. 408 (126). elaboro: e.-et ut spe conscendat 1 Jsc.

219 (53) ; INupt. 45 (140);

non cessent e.-are ut possint Ov. 68 (172). electus : e.-us Dei Metr. 465 (23); electi qui sunt 1 ;4s. 1:08 (50); non electi qui sunt / 7Ásc. 109 (50). elemosina : e-as secundum possibilitatem faciamus 1! Quxad. 69 (34); uitia e.-is exhausta 1 Asc. 10 (47) ; fac e-am 2 Quad. 125, 127 (68); ieiunium, e.-a, oratio sibi suffragantur mutuo solamine 2 Qxwad. 130 (68) ; Oz. 67 (158) ; e.-a a misericordia uocabulum trahit 2 Quod. 187

ET VERBORVM (7o) ; dee.-a 2 Quad. c. 15 (70/72) ; e.-a quae habet principatum in ordine 2 Quad. 189 (70); e.-a extinguit peccatum 2 Quad. 255 (71); 278 (72); e.is insistendo 2 Quad. 368 (75); e.-ae Deo soli debentur Cen. 40 (98) ; illius e.»a qui mihi contulit ipsa Coni. 10 (117) ; 314 (124) ; imperatoris e.-ae delatio Comi. 632 (132) ; e.-am illorum bonorum destrueret Decr. 32 (135); infinitissimis e.-is uix poterit expiari —.INz/7. 110 (141); 126 (142); e.-ae suffragium Cond. 162 (6). elemosinaliter : qui me e.-iter instituit Oct. 91 (173).

eleuo : loquens e.-atur nubeque suscipitur 4 /4sc. 71 (49) ; est e.-atus in celum 1 ZAsc. 215 (53) ; eleuant nos uitia si subtus nos 1 2Z4s. 225

65).

irmetsdo,

csi

eligo : tale supplicium sibi elegit Metr. 198 (16) ; qui e.-unt ieiunium protelare 2 Quad. 77 (67) ; ne eligas cui misereatis 2 Qx»ad. 219 (71); elegi angulum Com. 511r (129); eligant quid faciant 2 4r. 114

(187).

elogium : Mer. 91 (13). eloquium : deficit e.-um —Mer. 384 (21). emaculo : ab peccatis e.-are O7. 75 (158).

emendatio: erigi ad e. -ionem 2 Quad. 353 (74); nullum uestigium e.ionis 2 Qzad. 834 (88); per e.ionem uitium obruere Ces. 159 (101); e.-ione uitia deprimere ZÁst. 225 (53) ; insperata e.-io cernitur 2 Quad. 406 (75) ; a.-ionis uitam resurgere 2 Quwad. 425 (77).

emendo : scelera non e.-at exemplis Coni. 203 (121); 523 (129); NNupt. 129 (142); uoluntas peccandi an emendandi

2

Pas.

8o

(167);

e.are nititur 2 2;4sc. 20 (185). emineo : pre omnibus e.-ere 1 Pen.

88 (59.

—

emissio : e.-io

(17).

spiritus

emitto : e.-ens cristallinas

(19).

Mer. Mer.

234 312 '

emplastrum : accessit medicus cum e.is Cen. 289 (104). emptor : e-es clamare ceracifige suasisti Metr. 452 (23). emulator : illarum e. -em inuenire nullum .Mar. 98 (147). emundo : pro e.-andis delictis Metr. 380 (21).

INDEX RERVM ET VERBORVM enarro : longum est e.-ate

Mer. 410

(22). enectus : turpitudo e.-a erit O7. 182 (161). eneruis : luxuriae e.-iter se dedens 1 Pasch. 126 (42); uitiis e -iter succumbens 2 Quad. 391 (76) ; enerues artus laceras Comi. 98 (119) ; continenter eneruis, e.-iter continens Coni. 316 (124). eneruitas : instabilitas et e.-as Merr.

$55 (26). enisio : e.-io salutis causa

1 74sc. 59

(48).

enitor : e.-amur 2 Quad. 362 (75); enitere pro uiribus ut 2 Quad. 253

(72).

enormitas : e.-as tantae festiuitatis 2 Pent. 6 (193). enucleo : e.-ate et destinare uenturis Decr. 9 (135) ; adeo ista e.-auimus

Post Pasch. 39 (180). Epiphania : Orientales celebrant baptismum in E.-a |2 QzaZ. 73 (67). episcopatus : quid tali e.-us ? Com. 136 (120) ; gaudebat quod ipse non dimiserit e."um Comi 193 (121); pulsos ab e.-bibus Comi. 558 (130). episcopium : Milo putauerat e.-um super eum euincere Comi. 274 (123) ; pto e.-o Leodicensi Cond. 183 (7). episcopalis : domus e.-is destructio Coni. 631 (132); in restauratione domus e.-is Oc. 36 (171); ep.-is uocabuli garritio 2 74s. 57 (186). episcopus : qui putant eum esse e.-um Conc. 17 (3) ; uerba e.-i aut uera aut sacrilega |Concl. 129 (6) ; Metr. 229 (17); regum, ducum, comitum, eorum, abbatum 32 .Qzad. 430 (77); e-um irreprehensibilem esse oportet Comi. 115 (119) ; 185 (121); 278, 285, 292 (123), Derr. 59 (136); diuitiae e.-orum in ius regum — Corr. 312 (124) ; Mar. 309 (153). epulae : paschalis festi e.-is 1 Pasch.

103 (41). epulor : e.-emur, manducemus

. Domini

id est carnem 1 Pasch. 55 (40).

equalitas : in dextera Dei, id est e.-ate,

sedens 1 Pem£ 253 (57); 9 Quad. 165 (86) ; Cen. 182 (102). equidem : 1 Pasch. 17 (39). equitas : qui iudicas e.-atem —2 Quad.

654 (83) ;Coni. 594 (131).

equiuocus : Maria e.-a eius Mar. 325 (153) ; Tobias ae.-o filio 2 QzaZ. 238 (71). im erado: quasi e.-ere nititur nomen Christi Cer. 116 (100).

255

erga: plebis erga me deuotissimae Conc. 134 (6). etigo : ut e.-i ad emendationem non possent 2 Quad. 352 (74) ; se e.-ete non tardauit .Merr. 192 (16). eripio: ne rapiamur et e.-amur a nullo O7. 135, 138 (160); nos etipiat saluator Cer. 297 (105). error : magistri e.-oris fiunt 2 Quad. 672 (84). erro : semel errasse sit casus 2 Pac). 69 (166). erubesco : Sapiens non e.-uit fateri Metr. 36 (12); e.-e, diabole Mer. 463 (23); quod diabolo cessit, e.endum Las. 78, 98 (111) ; non e.-entes agere —Oc. 32 (171). erudio: qui e.iunt plurimos Merr. 524 (25) ; flagellis paternaliter e.-itos

2 Quad. 331 (74).

eruo : erutos de potestate tenebrarum Post Pasch. 92 (181) ; nisi ab ea e.-or 2 Asc. 152 (188). esca : spiritalem e.-am 2 Quad. 723, 728 (85) ; suam e.-am a Deo querunt Metr. 517 (25) ; adhuc e.-a in ore Oct. 177 (175). estimabilis : Deus non e.-is 2 Q»aaZ.

PONELUE

estimatio : ad Mar.

24

e.-ationem

(145);

martyrium

!

aspirare huius

e.ionis Mezr. 206 (16); uel eiusdem e.-ionis Mezr. 293 (19); quid nostra e.-io censeat de eo ? Comi. 114 (119). estimo : cuius e.-as hoc donum? Cen. 2534 (103); uilla Platonica uel altera e.-ata Mezr. 174 (16) ; Merr. 209 (17) ; nulli e.-o Cond. s1 (4); 2 Pent. 190 (197), 2 Quad. 801 (87). esto : esto uterque illorum hoc ideo fecerit quod |INupz. 4o (139). esutio : e.-iens desiderat edere 1 Qzaz. 74 (35); post ieiunium e.-iens non superat appetitum 2 Qxzad. 83

(67).

;

eternalis : e.-iter pascit angelos 2 Quad. 7155 (86); Coni. 209 (122); e.biter moriuntur impii Cem. 52 (98) ; e.-ibus tenebris inuolui Mer. 531 (25); quod e.-iter debuerant possidere INzpz. 38 (139) ; Deus uos e.iter dampnabit JN4pz. 134 (142). eternus : in eternum uiuere 2 Quzad. 820 (88) ; Cen. 255 (103) ; e.-um diem curate Ces. 193 (102) ; inter e.-um et perpetuum discretio Ces. 250, 251 (103); in e.-um dampnandi Post Pasch. 73 (180).

euado : poenam e.-ete

|Mer. 326 (20) ;

INDEX RERVM

256

de contritione e.-ere Me/r. 436 (22); fiducia e.-endi 2 Qwad. 377

(75).

euangelicus : e.-a lectio 1 Penz. 131 (60) ; Mar. 4 (145) ; e.-um illud concinit 2 Quad. 167 (69) ; idem et de e.is Cen. 287 (104). euangelium : e.-ii lectio 2 (Quad. 79 (67); librum e.-i osculari 2 Quad. 827 (88) ;Mar. 305 (152) ; qui e.-a legunt Pos? Pasch. 10 (179). eueho : se euectum in celos gaudeat 1 Asc. 218 (53).

euenit : e.4it tali cuilibet quod |Lapr. 36 (110). euersor : in tali loco e.-arer Com.

533 (129).

euidens : satis e.-enter colligere —Cer. 132 (100); e.-issime es expertus Metr. 513 (24) ; Psalmista e.-issime proclamat 1 ;4sc. 166 (51); e.-ens approbatio 2 Quad. 396 (76); e.ens cernitur Of. 1o6 (159). euinco : episcopium super eum euictum Coni. 275 (123). ex : ex infantissimo Deum metitur qui Mar. 281 (152) ; ex hoc sciscitaturus Oct. 113 (173). exaggero : e.-are causas Comi. 447 (127) ;uidenda interius e.-at Mar. 41 (145); ne e.-andam uindictam

Ot. 95 (159).

exaltatio : e.-io s. Metronis

Merr. 609

(27).

exalto : e.-ati te non obstit Mer. 612 (27); cum es e.-atus Merr. 650 (28). exardeo : in iram exarsit Coni. 284

exaspero : ne quem e.-emus irrisorie 2 Quad. 220 (71). exaudibilis : tanto e.-ius quanto humilius supplicabas Mer. 358 (20); (123).

e.biter

*

clamare

Metr.

621

*

.

(27);

e.-is oratio 1 Q»zad. 61 (34); Psalmos e.-es nouit Comi. 243 (122); preces e.-es 2 Quad. 170 (69). exaudio : os in prece e.-itur 2 Qxzad. 184 (70) ; non clementius e.-it te s. Michael Repr. 36 (94); donec e.iri mereaturt 2 JQ»wad. 380, 385

(75).

exceco : lumen quo te e.-auit

472 (23).

excelsus : gloria in e.-is

(42).

Merr.

! Pasch. 109

excello: cui Dominus cuncta e.-it Cen. 87 (99). excessus : in e.-ibuslinguae Comi. 250 (123) ; indultorem e.-uum inuenia-

ET VERBORVM mus

.Meftr. 676 (29); non

pensantur eus

aeque

Las. 107 (112).

excido : manu quam excisam optabant Oct. 72 (172). excidium : Dominus refertur nuntiasse e-um Hierusalem Mar. 151 (148). excipio: si omnibus diebus e.-itur

nullus

Cer.

265,

267,

269,

270

(104) ;exceptisaliis Com. 178(121); Concl. 144 (6) ; Coni. 270 (123) ; 603 (131); exceptissimus |Conc. 163 (6). excogito : habitacula e.-are .Merr. 309 (19); quid peius e.-ari ualet ? Cen. 215 (102). excolo :. recolentes absentem e.-uerimus presentem Merr. 589 (26); uulgus e.-it artus sancti Me/r. 602 (27) ; martyrium e.-atur ueneratione Metr. 643 (28). excommunicatio : conuiciis,

e.-ibus,

uerberibus —Mar. 313 (152) ; e.-ionis letifera pestis —Conc/. 52 (4).

excommunico : ego uos e.-o temporaliter INup£. 133 (142). excrucio : quem poena gehennae e.-at Laps. 44 (110). excubiae : e.-as regibus ministrare Coni. 422 (127). exculto : non omittit excultare non sedentem —Coni. 169 (121). excuso : non ualet interfector e.-ati se interfecisse Ces. 124 (100); quomodo e.-ati ualet quod non oderit 2 Pent. 104 (195) ; neminem accuso, neminem e.-o Coni. 494 (128) ; 508 (129) ; te non e.-ati posse fore de me homicidam Comi. 537 (129); e.-et qui potest sc interfecisse Cer. 127 (100); nemo e.-et se non peccasse Cen. 142 (101). execrabilis : e.-es fundimus preces 2

Quad. 147 (69) ; oratio utinam non esset e.-is |1 Quad. 61 (34). execrof : uicia e.-antur Mefr. 330 (20); malignitatem e.-ati 1 Pens.

120 (60); si malum e.-atut

2 74s.

20 (185). exemplum :cauereeiuse.-um —2 Qzad. 837 (88); strudocamelontis e.-o Concl. 42, 62 (4); e.-a sanctorum sequi 1 Pascb. 128 (42) ; Cen. 169 (101); ad e.-um auditorum —Merr. 245 (18) ; scelera non emendat e.-is Coni. 203 (121); ponens e.-um de apostolo Comi. 211 (122) ; dat e.-um de regibus Coni. 332 (124) ; e.-um inde capere IN4f;. 5o (140); filii e.-um patrum sequentes INzfr. 105 (141) ; e.-o diaboli Ocz. 68 (172);

INDEX RERVM agni fabularis e.-o Oc. 95 (173). exerceo : qua palaestra e.-ebaris |. Mezr. 334 (20); predas e.-ete Comi. 422 (127). exercitus : in e.-um numquam Cori. 137 (120) ; e.-um conducere Coni. 421 (127); e.-us iuuenum .Ocz. 96

(173).

exero : diabolus uires e.-ens Merr. 421 (22); se totis uiribus e.-ens diabolus 1 Quad. 20 (33). exhalo : quis non spiritum e.-at Cen.

18 (97).

exhautio : heresis exhausta uidebatur 2 Quad. 497 (79); uitia exhausta 1 Asc. 11 (43) exhibeo : in corde

e.-eatis

Ces.

45

(98); e.-eamus in opete Cem. 155 (101); reuerentia e.-ita Mefr. 167

(15).

exhibitio : caritatis e.-io 7 Pes/. 158 (61); bonorum e.-io 2 Qxusd. 222 (71); uirtutum e.-ione resurgemus Cen. 158 (101). exhilaro : corda e.-are —Merr. 122 (14). exhonoratio : e.-onem dicere Comi.

334 (124).

à

exigo : quod ingratitudo reproborum exigat 2 Quad. 322 in apparatu (74) ; si e.-etes tributum —Merr. 494 eximius : ut orator e.-us ait JMerr. 466 (23); inter e.-os non infimus Metr. $64 (26). exinde : Comi. 529 (129) ; 2 Pent. 92

(195); 177 (197).

existo : teus e.-o0 1 Pent. 5 (57) ; de illorum societate e.-ere 7 Pent. 32 (57); 1 Pent. 130 (60); diabolus

qui mendax semper extitit Cer. 10$ (99); actio intolerabilis e.-it Cen. 113, 116 (100) ; rebellis e.-ere Deo Laps. 105 (112); Mar. 230 (150) ; ut et e.-unt Coni. 634, 641

(132) ; Mar. 237 (151) ; 285, 300, 306 (152) ;quod optimum in e.-entibus

est Mar.

lectum

327 .(153);

extitit

ita

Of.

31 (145);

141

(160);

imitatores e.-erent 2 Pasch. 83 (167) ; quia Iudae similes extitimus Post Pasch. 80 (181) ; 35 (179) ; expertes e.-unt 2 4s. 121 (188); quod extitit intimasse 2 Pes. 88 (195); nulla mentio extitit Cond.

144, 155 (6).

exopto : bonum finem e.-et

12 (33).

1 Quad.

.

exorator : e.-or pro nobis apud Christum —Merr. 677 (29). exordium : e.-um loquendi 2 74sc. 40

ET VERBORVM

257

(186) ; e.-um locutionis

2 Quad. 19

(65).

exoro : martites exorabas (20);

te

uenerantius

Mefr. 355 e.-are

Merr.

649 (28).

exosus : Deo e.-a |2 Pent. 174 (197) ; libidinem habet e.-am Mefr. 370 (21); malum e.-um habere 1 Pes. 124 (60); uersutos e.-os habere Coni. 162 (120) ; 295 (124). exsors : illarum e.-tem me cernam

Mar. 99 (147).

exoticus : pelliculis

(19).

e.-is

Me?r.

295

:

expecto : tandiu e.-atus contraxisti reatus Oc. 97 (159); Pilatus non e.-auit audire 2 Pasch. 55 (165). expedio : e.-itus et liber Mer. 193 (16) ; dum e.-unt se 2 Quwad. 360 (57); cui nos e.-it confiteri Las. 139 (112) ; expedit tibi JIN4pz. 136

(142) ; 2 Quad. 792 (87).

expendo : XL libras expendetim |Oc/. 37 (171) ; Decr. 36 (155). expergiscor : e.-atut, resurgat

22 (97).

Cen.

experior : quod expertus est diabolus AMetr. 513 (24); competto potius quam experto Laps. 28 (109). expers : mensa e. diuitum —Cosi. 73 (118); nec ministerii e.-tem —Decr. 57 (136) ; ab festiuitate e.-es |.2 /Asc. 121 (188). expio : quod nequeat e.-ari Of. 157 (161); peccatum quod uix e.-ari poterit JIN4zpz. 11o (141). expleo: non cogitat mala e.-ere 2 Pent. 186 (197). exportatio : cuius e.-io deploratur Metr. 8 (11). exposco : conici ualet duo e.-i, ut credamus in Deum et credamus Deo 1 Asc. 156 (51). exptessus : hic expressius dicitur 7 Quad. 33 (33) ; hic expressum |Cosi. 588 (131). expugnabilis : animas nostras e.-es facimus 1 Quad. 32 (33). expugnatio : palma uictoriae pro e.-ione diaboli Mer. 237 (17). expulsio : mei e.-io Cori. 630 (132). expurgatio : fermenti ueteris e.-io Cen. 160 (1or). exquito : cibos e.-ere lautiores 2 Quad. 120 (68). exsatio : quo uos cunctos exaciem Coni. 20 (117). exsequot : opere e.-entes suggestiones Mar. 80 (147); exequenda bona Cen. 134 (160); a pteceptis non

258

INDEX RERVM ET VERBORVM

e.endis Cem. 269 (104); 43 (98). extasis : homo in extasi, id est in contemplatione Dei 2 Qwad. 450 (77).

extenuo : non laudando uidear e.-are Concl. 1o1 (5). exterior : ad e.-iora Mer. 210 (17). externus : tam e.-ae quam internae sordes XMerr. 316 (19). extinguo : elemosina e.-it peccatum 2 Quad. 235 (71) ; omnia delicta e.-it caritas Laps. 70 (111). exto : cui iniuria extat illata ^Cor. 639 (132) ; pauens e.-o O7. 86 (159). extollentia : in misericordias non in e.-as Coni. 576 (126). extollo : laudibus e.-ere, Merr. 86 (13) ;

Coni. 330 (124) ; sanctum modis extuleras |Metr. 175 (16). extorqueo : ab ordinantis manu e.-sit Cond. 15 (3).

extraho : capillos

e.-ere

Mezr.

288

(19).

extraneus : ne e.-1a Deo sint 2 Quad. 809 (87); a pauendo e.um Mar. 190 (149) ;nedum quemlibet e.-um 2 Pent. 148 (196). extremisco : quis non e.-at Cem. 17 (97) ; non e.-it merito —Cer. 19 (97). extrudo : sedibus e.-endi Cond. 65 (4).

exultatio : quale gaudium, quam e.ionem 2 Pascb. 22, 26 (165); oleo e.-ionis 2 74e. 63 (186). exulto : gaude, letare et exulta Merr. 575 (26); 2 Pent. 12 (193) ; Cen. 241 (103); si cupitis e.-are, seruite Domino 1 Pasch. 86 (41); Laps. 96 (111); 2 Pasch. 2 (165) ; 41 (166); Post Pasch. 44 (180). exul: Ratherii ex monacho exulis Metr. 5 (11).

fabrico : idola f.-are in corde 2 Quad. 625 (82). fabrilis : f.-i cogitatu 2 Q»wad. 6o; (82). fabula : in fabulis otiosis 1 Pasch. 84

(41).

fabularis : agni f.-is exemplo —Oc. 95

(173).

fabulosus : f.-e Oc. 143 (174). facies : ne proiciat nos a facie Deus 2 Pent. 163 (197) ; reuelabit faciei lucem Cem. 29 (97); faciem raro lauat Coni. 61 (118) ; f.-em Domini preuenimus 2 74s. 12, 36 (185); ne sputum in f.-em accipiam —Conc.

45 (4).

facilis : Deus f.-is ad ignoscendum 1 Pent. 118 (60) ; perfaciles ad dimittendum 2 Quad. 272 (72).

facinorosus : f.-a

conscientia

Merr.

375 (21).

facinus : relaxatio f.-orum —Cem. 138 (100); tantum f.-us perhorrueras Metr. 159 (15) ; tam pretiosi f.-oris conscius Mefr. i81 (16); omnia f.-ora dimissa AMefr. 230 (17); f.-otibus grauati Merr. 257 (18);

propter sua f.-ora

Comi. 559 (130) ;

INupt. 128 (142) ;Mar. 274 (152). factito : ad id f.-andum Comi. 618 (131). facultas : f.-as dicendi Metr. 5387

(21); f.-as disertitudinis Coni. 118 (119); si plures inhiberet f.-as Deer. 42 (136). facultatula : de sua f.-a INwpi. 64 (140) ; Mar. 48 (146).

facundia : Tulliana

f.-a

(21); inopia nostrae

JMefr.

f.-ae

385

Mar.

9

(145)5 etsi cdesit f. sam 2 ZArS S. (186). falera : f.-ae secularium librorum MMetr. 61 (12). fallacia : f.-a magistra decipiendi proximum 4 Pascb. 95, 98 (41). fallax : f.-acissimus —Comi. 161 (120), 172 (121). fallo: utinam f.-erentur Com. 131i (120). falsidicus : fam relationem —Cone. 131 (6).

falsitas : de f.-ate

inflare

(13) ; f.-ate refertissimus

(23); f.-as diaboli

Mezr.

79

|.Merr. 447

Cem. 104 (99);

o f.-as inconuenientissima

—Oc. 56 (172); f.-atis uoluntas 1 Pasch. 91 (41); ebtriositas, f.-as Mar. 55 (146). falsus : f.-a spe deceptus 1 Pasch. 134 (42); f.-a testimonia 2 Quad. 325 (74); f.a ueris coniungam Cori. I8 (117); falsa ueraue testimonia Decr. 6 (135) ; f-o licet Mar. 286 (152). fama : f.-a uetidica Merr. 184 (16). famis : fame perire Mefr. 114 (14); uitia ut f.-em perpetuam 7 4r. 235 (53); famis Domini 2 Quad.

324 (74).

famosus : f.-issimus Metr. 460 (23).

^ heremitarum

famulatus : seruili opere f.-u diaboli 1 sc. 41 (48). famulo :f.-antes uitiis 1 74sc. 33 (47) ; ad Dominum f.andum N»wp£. 64 (140).

famulus : sceleratissimis f.-is Merr. 378 (21); si f.-is reis parcis .Merr. 578 (26); f.-os flagellare Coni. 25

INDEX RERVM (117) ;aliquisf.-orum |Oc. 49 (172). farcio : pelliculis f.-bite Mezr. 294

(19).

fas: contra ius fasque Com. 64; (132); Or. 156 (161). fastidio : cum te f.-isset de Egypto 2 Quad. 622 (82). fatigo : ut orationibus aerem istum f.-es ?2 Quad. 279 (72) ; autes f.-ans Domini 2 Qzad. 386 (75) ; Coni. 13 (117) ; te cestibus f.-are Mefr. 424 (22) ; Mar. 315 (153) ; Conc. 187 (7). fauces : de f.-ibus belluae Merr. 14 (11); f.-es diaboli Mefr. 440 (23); labiis et f.-ibus 2 Quad. 635 (83). faueo : f.ens

eorum

uesaniae

Cozc/.

fautor : quotum f.-es existunt

Cord.

95 (5).

155 (6).

fax : facibus luxuriae inardescit

Cer.

95 (99).

febris : f.-bis recidiua solet interficere

Cen. 65 (98). fel: aceto, felle,

perlatis

2 Quad.

325 (74).

felicitas : Christusf.-aseterna 1! Pasch. 156 (43) ; mundus qui appropinquat cum f.-ate Merr. 125 (14). felix : ut f.iter contigit Mer. 458

-(23) ;animaef.-es 2 Qzad. 767 (86) ; felices Deo Mar. 77 (147). fello: pro uno fellone Com. 283 (123); maximus fello conuincitur esse Coni. 352, 359 (125). feria : secunda f.-a

ET VERBORVM

259

192 (175) ; omnes f.-atum decursiones 2 74sc. 87, 91 (187) ; maxima f.-as est ista 2 /4sc. 54, 57 (186). festiuus : festiuitatem festiuiorem celebrare Laps. 95 (111i). festum : dapes Paschalis f.-i 1 Pasch.

68 (40) ; 105 (41).

fidelis : non est regi f.-is Comi. 367, 368 (125) ; ratio f.-issime considerata

Mer.

377

(21);

cum

ceteris

fibus 2 Q»wad. 849 (88); INwpt. I24 (142); nemo est f.ium Cem. 2 (97); consolator f.ium Lapr. I43 (113); pro f.i tenerte Comi. 332 (124) ; quae Deus suis f.-ibus precepit Mar. 203, 217 (150); contra eius f.-es Oc. 59, 65 (172). fidelitas : pro f.-ate quam ei iurauit Coni. 474 (128). fides: fidem quam uetbis astruunt motibus destruunt 1 74sc. 96 (49) ; sacramentum quod fide perceperunt 1 Asc. 109 (50) ; 2 Quad. 847 (88); fecit signa de celo fides ipsa 1 74sc. 191 (51) ; sub una fide consuetudines diuersae ecclesiarum |2. Q»uad. 68 (66) ; quid sine fide agitur peccatum est 2 Qnzad. 289 (73); fides sine operibus otiosa 2 Qzad. 290 (73); contra confirmationem catholicae f.-ei 2 Quad. 292 (73); qui fidem habent et operibus carent fidei 2 Quad. 316 (73); fides, id est perseuerantia orandi 2 Qzad. 392 (76) ;

2 Quad. 638, 640

f.-es in sanctis non patitur dampnum

(83) ;Repr. 18 (93) ;36, 39, 40 (94).

mortis JMerr. 637 (28) ; in fide confidas Mar. 217, 218 (150) ; quales Iudei fuerunt ad f.-em —Pos? Pasch.

fermentum : f.i

ueteris

expurgatio

Cen. 160 (101) ; in f.-o ueteti, id est

inflatione peccati

1 Pascb. 74 (41) ; f.-um est duplicitas, a feruore nominatum 7 Pasch. 89, 91 (41) ; malae uoluntatis f.-um Pos? Pascb. 41 (180) ; f.-o letifero tumebant 2 74sr.

103 (187)

ferueo : catitas f.-ebat 2 Pent. 55 (193); 1 Pent. 102 (59); 1 Pent. 145 (61). feruor : fermentum a tum

tamquam ignis catitate f.-entes amore f.-entes

f.-ore nomina-

1 Pasch. 91 (41).

festino : f.-as perdere animam eius Metr. 475 (23); f.-antes illo pertingere Cen. 181 (102) ; f.-auit, id est optauit 4 Pasch. 131 (42) ; in celum f-ate 1 /Asc. 235 (53). festiuitas : enormitas tantae f.-atis 2 Pent. 6, 13 (195) ; f.-atem paschalem celebrat 1 Pasch. 107 (42) ; 1 ZÁsc.

5o, 56 (48) ;Laps. 93 (111) ;Nur.

121 (141) ; 2 Pasch. 10 (165) ; Oct.

35 (179).

fido : utinam f.-erem te habete Mar. 204 (150); fido diffidens Of. 18

(157).

fiducia: f.-am habere in promissis instabilibus Of. 40 (158); f.-am habens quod Me/r. 489 (24) ; f.-ia euadendi 2 Qxwad. 377 (75); f.-am habere in eis |Oc£. 138 (174); f.-ia impetialis Oc£. 153 (174). fidus : fum ministrum non habeo Coni. 524 (129). figo : desiderium figat in hoc 1 74sr. 218 (53) ; dentem in eis f.-ere —Coni. $1 (118). figuralis : quamuis f.-iter loquens 2 Quad. 517 (79); f.-iter intellecta 2 /Asc. 127 (188). figuro : qui f.-abant sacrificium nostrum 2 Quad. 799 (87); Pharao f.-at diabolum |.Merr. 54 (12) ; typicus istum tantummodo f.-are potest

INDEX RERVM ET VERBORVM

260

1 Pasch. 6 (39) ; ille per hanc f.-abatur 2 Quad. 729 (85). filiatio : uestrae f.-ioni Mar. 9 (145).

filius : f.-us prodigus ad patrem rediturus JMerr. 113 (14) ; benigna uoluntas f.-orum INupz. 101, 88/101 (141); f.-us sanctae mattis Ecclesiae

flammiger : sol cum f.-is equis

.Merr.

627 (27).

flatus : non impotens f.-us discernendi 2 Quad. 587 (81) ; f.-u uno duplisona tybia reboat

flecto : intuitum

Laps. 4 (109).

f.-o ad uos

Mer.

257 (18).

Concl. 53, 34 (3) ;Mar. 108 (147);

flo : flaret spiritus |. Me/r. 315 (19). flos : Spiritus super florem de radice lesse 1 Pen;. 92 (59). fluctus :f.-ibuslittoris Zabulon Mer. 38 (12). fluuius : f.-um gentilitatis Metr. 488 (24); f.-us malignae operationis

Oct. 22 (171) ; 34 (171) ; 54 (172);

foedus : noxius, sordidus, fedus

filii dei per adoptionem 2 Js. 7 (186). fillo : ministrum quem f.-onem non audet appellare Coni. 28 (117). fingo : subdole fingis te dolere . Merr. 145 (15); ficto corde mentimur Cen. 13 (97); talia de eo f.-entes per

reconciliationem

non

fictam

Post Pasch. 42 (180). finio : Deum finire loquendo non possumus 2 Quad. 590 (81). finis : fine propinquante Comd. $8 (4); finem mittere crucibus Merr. 228 (17); eos fine tenus infestare Metr. 500 (24) ; finem sortitus fueris Metr. 559 (26) ;usque in finem durantes 2 Qzad. 819 (88); Of. 72 (158); initio carens ac fine Cer. 252 (103); 279 (104); in finem seculi INupz. 71, 81 (140) ; 86 (141) ; 109 (141). firmamentum : splendor f.i Merr. $528 (25). firmitas : constantia et f.-as Merr.

$55 (26).

firmo : circulum f.-auit Me/r. 218 (17); Ecclesiae contulerunt uel f.-auerunt Com. 455 (127). flagellator : def.-ibus Coni. $61 (130). flagello : eos f.-at Com. 327 (124); dum reum f.-ati permitto Com. 551 (130); grauissime f.-atum Og. 50 (172) ; dum puer f.-atur in scola 2 Pent. 51, 54 (194); famulos f.-are Coni. 25 (117). flagellum : f.-is eruditos 2 Quad. 331 (74) ; licet sit f.-um Dei Cer. 119, 120 (100); temporalia f.-a O7. 81: (159) ; f.-orum Dei suffragium |O7.

85 (159).

flagitium : f.-um diluere Mezr. 273 (18) ; f.-orum acta Mar. 79 (147); ut de ceteris f.-is Oz. 172 (161). flagito :de me nil aliud f.-arem nisi Coni. 464 (128); f.-ans illum considerare Oc. 123 (124); Merr. 87 (13), 1 Pasch. 1135 (42). flamma: manum in f.-am mittimus 2 Pent. 145 (196). flammiuomus : flamiuomus Phoebus Metr. 296 (19).

Oct. 95 (173).

IN4pr. 116 (141); f.a perpetrare Mar. 231 (151). foenum : per ligna, fenum et stipulam 2 Quad. 343 (74) ; canum more f.-um prohibentium aliis Mefr. 132 (14). foetus : mors in consuetudine quod et fetere dicitur 2 Qx»ad. 402 (76). follis : f.-is uocatis Latiali rusticitate Metr. 445 (23). fons : uitae fonte aliis monstrato —Pos? Pasch. 21 (179). for : copia fandi 1 ;4sc. 5 (47). foramen : f. in maxilla tua Mer. 455

(22) ; 535 (25) ; 441 (23).

foras : quem catitas f. mittit Merr. 324 (20) ; ueniat f. Cer. 25, 27 (97) forinsecus : f. ... intrinsecus Mefr

517. (25).

foris : f. is placidi,

1 Quad. 54 (34).

interius

uacui

formido : conscientia f.-at Mer. $545 (25); ait f.-antibus Merr. 606 (27) ; f.-o ne succumbam 1 Pen. 6 (57) ; ut formidaret attingere uas 2 Quad. 832 (88) ; metu gehennae f.-andum Laps. 76 (111) ; f.-are se fore conclu-sum OZ sau (58) Ocfs E(1571)55 noninaniter f.-o 2 74sc. 143 (188) ; 2 Pent. 190 (197). formido : f.-ine uexari Comi 409 (126); f.ine titubantem animum Mar. 156 (149). formidolosus : domum, f.-am licet, repetii Coni. 509 (129) ; f.-a sententia Of. 48 (158). formo : uox f.-atur 2 Quad. 704 (84). fornicatio :f.-onum multimoda genera 2 Quad. 173 (69); aut adulterium aut fio 2 Quad. 280 (72); f.-ione macularti Cem. 213 (102); nullus hic locus f.-ionis Mar. 54 (146); f.-ione desinit O*. 65, 67 (158). fornicator : neque adulteri neque f.-es regnum Dei consequentur 2 Ozad.

INDEX RERVM ET VERBORVM 811, 813 (87) ; 817, 818 (88) ; INupr. 76, 78 (140) ; f.-es, inmundi,

auari

Or. 58, 66 (158). fortis : fortius impulisti Me/r. 443 (23) ; quae diabolum forciorem efficiunt 1 Quad. 27 (33). fortitudo : Coni. $93 (131). fortuitus : diuinitus nec f.-o Cond.

97 6).

fotus : necessatio f.-u nutriebas —.Me/r. 408 (22). foueo : ne intra nos diabolum f.-eamus 1 Quad. 52 (34); quos debueram f.-ere Cond. 43 (4). fragor : f.-or tonitruorum —Mefr. 304 (19) ; ante uocem f.-oris huiusmodi Cen. 20 (97). frater : in Christo f.-res Cem. 123, 124, 125 (100); Coni. 548 (130); Ratheriif.-res —Coni. 401, 404 (126) ; f.-res dicuntur consanguinitate propinqui Ocz/. 75, 76 (172) ; f.-tem uicinitatis — affinitate — coniunctum Conc. 50 (3). fraternalis : f.-iter et caritatiue —Cond.

$6 (4).

fraternitas : uestra Pascb. 99 (41).

f-as

abstineat

1

(167).

fraudo :f.-ati promisso

1 74r. 16 (47). fraudulentus : de promissis f.-is O/. 131, 149 (160); animus f.-orum 1 Pasch. 96 (41); concessus f.-us Conc. 82 (5). fraus : maligna f.-s diaboli Merr. $06 (24); reus f.-dis 1! Pem;. 3 (57); f. atque perfidia Comi. 311 (124); 611 (131) ; pet fraudis subreptionem Coni. 458 (128); diabolica fraude 2 Asc. 70 (186). frequentia: f.-am odit Com. 152 (120); actitandi f.-a Mar. 46 (146) frequens : f.-ens ministerium Dei Mar. 196 (150) ; f.-ens, id est usitatum, ministerium |Mar. 127 (148); f.-entius solet Cer. 65 (98); Coni. 65, 68 (118).

frequento : memoriam f.-at uulgus amore religioso Merr. 110 (14); f-ans usum Of. 16 (157); hoc f.-are indesinenti ueneratione —Cer. 202 (102) ; cultu ac obsequio f.-are Metr. 146 (15) ; quisque f.-at reliquias Mefr. 653 (28); obdurantur idem f.-ando 2 74s. 115 (187).

fretus : ducatu tuo f.-um D

(27); Dei adiutorio f.i

72 (34).

315 (19).

frons : in fronte duci dixit

Mer. 620

! Quad.

Coni. 266

(123).

fructuosus : pet reconciliationem f.-am Post Pasch. 42 (180). fructus : de f.-u ligni uetiti Ada manducauit 2 Qwad. 112 (68); f.-us dignos penitentiae Mer. 438 (23). frumentum : Decr. 46 (136). fruor : medioctitatis sufficientia frueris Cen. 238 (103) ; fruendi eis licentia Coni. 11 (117), 150 (120) ; 431, 436 (127); mundo frui temporaliter INupt. 57 (139) ; 2 Pasch. 16 (165); ad socialiter fruendum 2 74sr. 50 (186). fugitiuus : e tribus ciuitatibus f.-orum Metr. 619 (27). fulgeo : f.-ebunt sicut sol Mer. 522 (25); ut splendor f.-entes Merr.

529 (25).

fulgur : f.-ora mittit 1 745v. 179 (52) ; nummum huiuscemodif.-oris Merr.

547 (25).

fulmen : iacula

fraternus : a lesione f.-a Ov. 195 (176); in amore f.-o 2 Pasch. 81-

261

frigesco : desiderium f.-ere Cem. 172 (1or). frigus : antef.-uscristallinarum —Merr.

finum

Mer.

305

(19).

fumo : mons f.-ans 1 Pent. 78 (59). funditus : ne f. periret uita Cen. 288 (104) ; Metr. 70 (13).

fundator : euangelii f.-or

2 Quad. 10

(65).

fundo : non arcens imbres sed f.-ens Metr. 311 (19). fur : motus furum 2 Quad. 574 (81) ; fures quos nisi Philistheos —Cer. 118 (100) ; furem et latronem |Cond.

15, 14, 22 (3) ; 178 (7) ; Oct. 42 (172).

furatus : de uasis f.-atis MMefr. 60 (12); pro furata regula auri Merr. O13 (2) furibundus : f.-us diabolus iste Cor.

294 (124).

furiosus : f.-a uerba O7. 150 (160). furnus : intra in tuum f.-um Com.

530 (129).

/

furor : dira conditio f.-oris

(173).

Ocf. 92

A

furtum : fo laudabili .Mefr. 107 (14); sepulchrum f.-o adiri Merr. $84(26) ; postf.-aetsacrilegia Coni.

645 (132);

Oct.

39

(172); f.-o

abstulit sedem —Conc. 14 (3); f.-a plerumque, latrocinia 2 Q»aad. 172 (69); ab f.-is custodite domum Oct. 62 (172). futurus : de f.-bis curate Mefr. 499 (24) ; iudicemus nosmet in presenti

INDEX RERVM

262

neinf.-oiudicemur

Cer. 147 (101).

garrio : inde g.-ire non cessat

Com.

38 (117).

garritio : g.-io cassa Coni. 395 (126) ; episcopalis garritio silere 2 745c. 58 (186). garritus : inefficax g. 2 Quad. 5 (65). garrulitas : poetica g. Mefr. 78 (13). garrulus : garruliter ut est garrulus Coni. 405 (126). R gaudium : causa g.-orum spiritalium 2 Pent. 11 (193) ; ipse g.-um uerum Christus 1 Pascb. 155 (43) ; g.-um apostolorum 1 Pasch. 31 (39), 44, 46 (40) ; maxima ratio g.-i 1 Pasch. 65 (40); maximum post horam nonam g.-um 2 Quwad. 49 (66);

g.um paschale 2 Qwad. 7o (66); 2 Pasch. 16, 22 (165). gaudeo : triumphantius g.-emus Merr. 413 (22) ; gaude et exulta Cer. 241 (103) ; deg.-endo 2 24se. 41, 45, 52 (186). gehenna : inter spem ueniae et metum g.ae Meftr. 621 (27) ;quem poena g.ae excruciat Laps. 44 (110); in

carcerem

g.-ae

Laps.

49,

75

(110); satis g.-am emptam habeo Coni. 99 (119) ; g.-ae timore preoccupatus Comi. 222 (122); g.-am subituti Of. 133 (160) ; penas g.-ae Post Pasch. 16 (179) ; non timet g.-am 2 Pent. 189 (197). gemitus : lacrimosis g.-ibus mundare Or. 68 (158); g.-ibus aduocabas Metr. 353 (20) ; numquam orandum sine g.-u Coni. 413, 414 (126). gemma : g.-a largita Deo —Merr. 253 (18). gemo : omnia g.-ere possemus Merr. 120 (14) ; g.-entes Mefr. 285 (18); 2 Quad. 579 (75) ; suspitet et g.-at 1 Pasch. 1537 (42) ; Mar. 70 (146). gener: inter illum et g.-um partiri Coni. 275 (123). generalis : g.-iter ac specialiter 1 Qzad. 25 (33); Coni. 398 (126). generalitas : g.-ati aduersa —Mer. 292

(19).

genero : filios g.-atos |INup£. 85 (141). genitus : filium g.-um de fornicatione INupt. 78, 80 (140). gens :g.impia Mer. 19 (11) ; nullius gentis consuetudo 2 Quad. 57 (66) ; stultissimus —gentium —Comi. 425 (127); desperatissimus — gentium Mar. 248 (151). gentilitas : absorbes fluuium g.-atis Metr. 488 (24).

ET VERBORVM genuflecto : cui omnia g.-unt

395 (0 genuflexio

325 (74)-

: g.-ibus

2 Quad.

I M irrisoriis

2 Quad.

be

genuinus : g.-um dentem in eis figere Coni. 51 (118).

genus : multimoda genera fornicationum 2 Qxzad. 173 (69) ; tria genera hominum designata Las. 21, 27 (109); 65 (110); generis humani cupiditas Nw/. 3o (239) ; Of. 120 (160); genus humanum Merr. 56 (12) ; Ot. 120, 154 (160) ; tria genera mortium animae 2 Quad. 400 (76) ; duo uiuendi genera —Mar. . 38 (145). germanus : g.-is uenditoribus Merr.

579 (26).

germen : apostolici g.-inis

Mer.

39

(12).

gesta : liber g.-orum

illorum —Merr.

185 (16); illius g.-a seu

miracula

Metr. 255 (18). gestio : describere

|g.-iebant Merr. 75 (13); ea quae g.-it .Mefr. 386 (21); 394 (21); g.-ias licet inficere Metr. 534 (25); loqui si g.-io 1 Pent. 5 (57); si immitari g.-imus 1 Pent. 121 (60); linquere g.-it Coni. 46 (118), 6o4 (131) ; Mar. 149

(148). gesto: Deum hominem g.-antem 1 Asc. 76 (49) ; Deus est qui g.-at animam 1 24sv. 229 (53); manu g.are sustentaculum Cem. 177 (101); ipso officio quod g.-at Lap. $8 (110); cucullum g.-are Derr. 19 (135) ; Maria eum et mente et uentre g.-auit Mar. 329 (153). gigno : g.-endonon operando 1 Pasch. 157 (43) ; sol commoda g.-it Merr. 628 (27). gladius : g.-um auxili diuini Merr. 422 (22).

:

gloria: contra inanem g.-am tutius 2 Quad. 97 (67) ; gloria martirii non caruit JMetr. 564 (26); g.-a in excelsis cum Deo 1 Pasch. 108 (42); nil quod g.-ae pertineat in eo uideatut Coni. 59 (118); ueram g.-am uana commutat Com. 81 (118); ga huius seculi Comi. 147, 148 (120); terrenam g.-am fugit Comi. 320 (124) ; Ot. 121 (160) ; ob inanem g.am Pos: Pasch. 67 (180). glorifico : Ioseph g.-ati fecisti Merr. 449 (23) ;Dei longanimitas g.-anda Mar. 261 (151); Deus g.-tut Cer. 276 (104). glorior : g.-ati se nil commisisse 1 JÁsc. 55 (48).

INDEX RERVM ET VERBORVM gluttio : tellus hiscens g.-isset Mar. 281 (152). glutto : defensio g.-onum 2 Quad.

105 (67).

gnarus : tam g.-us basilicas struendi Coni. 64 (118). grabatta :quidam etiam in g.-is Of.

32 (157).

Graecitas : a G.-ate mutuato uocabulo

2 Quad. 498 (79).

Graecizo : Grecissando 47 (118).

uanus

Comi.

Éí

grandisonus : g.-is modis extollere Metr. 175 (16). grando : lapides g.-inum —1 74sc. 178 (52) ; Metr. 305 (19) ; nix, g.-0 et aura AMetr. 290 (19). grasso : grassantis ueneniliuore Cer. 173 (101r). gratanter : O/. 75 (158). grates : referant grates Coni. 3513 (124). : gratia: gratias condignas referens Post Pascb. 29 (179); g.-atum diuisor clementissimus Mefr. 34 (12); g.-a Dei nudante Merr. 425 (22) ; g.-aimmutabilitatis —Me£r. 530 (25) ; debitas g.-as Creatori retulerit 1 Quad. 6 (33) ;Omnipotens uiget ga 1 Js. 230 (53); g.-2e Largitor 2 Qwad. 10 (65) ; uetbi g.-a 2 Quad. 249 (72) ; INupt. 68 (140); Post Pascb. 9 (179) ; Dei g.-a releuatis a necessitatibus Cer. 232 (103); a Dei g.-aexpulsus Corm. 85 (119) ; diuina omnipotens g.-a Comi. 596 (131) ; Dei g.-a non nos anticipans deserere Post Pasch. 64, 67 (180). gratiosus : quanto liberius tanto g.-ius Deus glotrificatur Cem. 276 (104). gratis: qui g.-is afflictant eos Cer. 109, 1I2 (100). gratuitus : ut bonum nostrum sit g.um Cer. 275 (104); si parcis g.-o teis Mer. 578 (26). gratulabundus : inde g.-us ille inquit Metr. 634 (28). gratulatio : g.-ione letati 1 Pasch. 43

(40).

gratulor: diabolus inaniter g.-atus fuerat Mefr. 238 (17); de quo g.etis Meir. 503 (24); cuius aduentu g.-amur 2 Pen. 198 (197); g.-atus se egisse —Oc/. 186 (175). gratus: sine g.-u meo Com. 473 (128) ; pro suo g.-u Coni. 282 (123). gtatus : g.-us etiam inimicis Com. 303 (124) ; unus ex amicissimis meis neque tamen adeo g.-is Comi. 622

(132).

263

grauis: g.-ius fert Cem. g.-iter offendere —Cer. 16, grauo : facinoribus g.-atus (18); ponderibus g.-or

37 (98); 5o (97). Merr. 257 JNwp;. 6

(139).

gressus : confessotes g.-ibus calcas Metr. 131 (14) ; g.-us operum munit 1 Pascb. 140 (42); g.-us mentis Cen. 170 (101) ; instabilitate g.-uum 2 Quad. 57 (66). grex : nobis commisso gtegi 2 Qzad. 520 (79); grex porcorum Mefrr. $14 (24); unde pascerem gregem commissum a Deo Coni. 468 (128). guberno : prelatus ad ceteris g.-andum Metr. 155 (15) ;Romanum imperium g.-auerunt Comi. 591 (131). gula: g.-ae appetitum non superat 2 Quad. 83 (67) ; qui g.-ae desetuit 2 Qnmad. 105 (67); gula triformis 2 Quad. 106 (67) ; 118 (68). gurges : in g.-ite fluminis JMerr. 218

(1-

gusto : licet nihil g.-antes 2 Quad. 14 (65) ; uno die nihil g.-ant, altero €crapulantur? 2 Qzad. 3o (65); manna g.-ato 1 Z74sc. 13 (47); cui non permittitur g.-are de oblato Laps. $9 (110). gustus: g.-ui propinata JMefr. 52 (12); g.-u hetbae

1 Pasch.

22, 25

(39) ; spiritali g.-u percepta —1 Pasch.

114 (42).

guttur: (25);

de g.-e diaboli Merr. labiis et faucibus et

536 g.-e

2 Quad. 635 (85) ;701 (84) ;g.-i la-

queumimponere 2 Pemf.158 (196); g.ur mentis stringo 2 Z74s;. 138 (188).

habeo : libidinem habet exosam —Merr. 370 (21) ; habuerat presumere Mer. 419 (22); h.-emus de pignore accepto 4 Pen/. 45 (58) ; diuites habent retribuere tibi 2 Qwad. 201i (70) ; quod illi h.-erem datam —Cer. 36 (98); gehennam satis h.-eo emptam Comi. 99 (119) ; uetsutos exosos h.-ere Comi. 162 (120); auxilium h.-uisset promissum —Coni. 623 (132); cum habuero factum Cori. $28 (129) ; Deum odio h.-entes INupt. 102 (141) ; h.-ent iuste puniri INupt. 106 (141) ; locum ubi habetur descriptum Mar. 158 (149); hoc ita se habente |Oz. 100 (159) ; quod deliberatum h.-eo —Cond. 7 (3). habitaculum : h.-a mortales excogitant Metr. 309 (19).

habitator : sine h.-ore

Oc. 38 (172).

264

INDEX RERVM ET VERBORVM

habito : h.-are ibi Comi. 504 (129). habitus : humilitatem quam in h.-u pretenditis Cem. 4 (97); quod in h.-u demonstratis, in corde exhibeatis Cen. 44 (98). hactenus : INupt. 122 (142). haereo : h.-eo confessoris dicam an martyris Me/r. 104 (14) ; lapidi hesisse Mefr. 226 (17) ; animus hesit Decr. 29 (135). haeresis : ex antiquis apud nos h.-is Anthropomorphitarum '2 Quad. 496

(79).

haereticus : h.-a uerba

|.Oz. 150 (160) ;

uesanissimo h.-orum catalogo Merr. 28 (11); h.-orum proprium est ut confutari ualeant 2 Quad. 662 (83). haesito : de illis quid sentiam h.-ans Ot. 3o (157). halitus : h.-u Behemoth inflammatus Coni. 84 (119). haurio : auribus hauserunt illud Psalmista JMefr. 264 (18) ; istud dum hausi Mar. 176 (149) ; austetiora in dictis hausissemus —Mar. . 144 (148). herba: holerus uel potius h.-a 1 Pasch. 14 (39). hereditarius : ditamus eos h.-o iure 2 Pent. 140 (196). heremita : famosissimis h.-arum |. Merr.

460 (23).

heroes : Metr. 80 (13). hesternus : non et h.-am diem Dominus fecit ? 1 Pasch. 29 (39) ; h.-o imitati luctum 1 Pasch. 44 (40). hiemalis : h.-is rigor Mezr. 290 (19). hilaris : susceptio tam h.-is Cond. 132 (6). hisco : tellus h.-ens |. Mar. 281 (152).

historia : nulla ipsius h.-ia Coni. 240 (122). historiographus : h.-i nostri Merr. 72 (13); Lucas i.cus |1 Pent. 47 (58). hodiernus : gloriosissimum h.-i temporis Cori. 589 (131) ; in plurimis h.-i seculi Ces. 105 (99). holus : holerum uel potius herbarum 1 Pasch. 13 (39) ; natura h.-eris et quod significat 1 Pasch. 18 (39). holocaustor : incendio h.-abaris Merr.

335 (20).

homicida : motus h.-arum 2 Quad. 574 (81); quilibet h.-a Ces. 121 (100); de me h.-a Coni. 537 (129). homicidalis : h.-is causa agitur Comi.

635 (132).

homicidium : h.-ium suadendo Mer. 462 (23) ;h.-ia meditantes 2 Quad. 172 (69). homo : Deus hominem gestans quen

de nobis pro nobis assumpsit 1 74e. 16 (49); h.-ines inflammati linguis uariis 1 Pez. 78 (59); Dominus uoluit se demonstrari h.-inibus 1 Pent. 98 (59) ; manducando homo perdidit paradisum 2 JQxaed. 107 (68); spiritualiter uiuat et homo 2 Quad. 731 (85) ; nulla alia creatura nisi homo potest cantare missam Repr. 22 (93) ; tria genera h.-inum designata Laps. 21 (109); traditiones h.-inum non sequendae Oc. 1598 (175); supra angeli, infra h.ines illuminantur 2 274sc. 48 (186). honestas : paschalis h.-as deturpatur 1 Pasch. 100 (41). honestus : h.-um lucrum est quod celum locuplat Merr. 164 (15); h.-iores quilibet in populo Dei 2 Quad. 807 (87); h.-a depromam Mar. 114 (147). honot : h.-or pulpiti Cond. 114 (5); h.-oti congaudere —Merr. 137 (14); h.-otem habere Mefr. 172 (15); supernis h.-otibus infulare Merr. 228 (17) ; condigno honore excolere Metr. 647 (28); totius honoris insidiator Ces. 34 (97); honorem curare Coni. 56 (118); nil quod honori pertineat Comi. 60 (118); honor illi est uilis Com. 62, 8o (118) ; 377 (126) ; honotibus secularibus et ecclesiasticis infulatus 2

Quad. 332 (74).

honorabilis : Decr. 56 (136). honoratus : h.-ius legisses |. Mer. 178 (16). honotificens : h.-entissime translatum Metr. 642 (28). hora: duas h.-as consecrans nocti 2 Quad. 154 (69) ; omni hora paratissimus Coni. 157 (120) ; tertia, sexta h.-a INwupt. 124 (142); ad horam certando —Mefr. 238 (17); ulla dies immo hora aut morula Cem. 244

(103).

horresco : non

h.-o facere

146 (188). hortamentum : h.-is Asc. 158 (51).

obtemperat

hospitium : h.-a eorum non adit 143 (120). hospito : h.-antes

inibi

2 4s. 1

Coni.

Oc/. 40, 42

(172); 48 (172).

hostia: acceptissima h.-a Domini Metr. 234 (17) ; 335 (20) ; tu sacerdos, tu h.-a JMeír. 390 (21); Christus simul sacerdos et hostia Cem. 204 (102) ;h.-am litare Domino Laps.

INDEX RERVM ET VERBORVM 57

(110);

caudam

h.-ae

Domino

detrahit Comi. 176 (121); salutis h.-a factus nobis 2 Quad. 853 in apparatu (89). humanus : creatura h.-a et angelica Coni. 234 (122) ; h.-asapientia Merr. 24(11);genush.-um Merr.56(12); Of. 120 (160) ;humanae locutionis usus 2 Quad. 512 (79); h.-i cotporis membra Repr. 5 (93); pto laude h.-a Ces. 42 (98); uitia in quibus h.-a mortalitas delabitur Cen. 131 (100) ; genetis h.-i cupiditas INupt. 30 (139) ; consuetudo dicendi h.-a Mar. 201 (150) ; de reconciliatione generis h.-i 2 74s. 69 (186). humectus : h.-a loca sunt membra luxuriosorum |1 Quad. 53 (34). humerus : h.-os parati ad succurtrendum Comi. $21 (129). humiliatio : tanta h.-ione Dei 2 Quad.

322 (74).

humilis : h.-iter gaudeat 1 Qzad. 11 (33) ; Oct. 186 (175) ; h.-iter intercede Mefr. 382 (21); conueniri debueram

tanto

h.-iter

exaudibilius

Oc.

74

(173);

quanto

h.-ius

Metr. 358 (20).

humilitas : in corde h.-atem habere Cen. 3 (97); h.-ate incomparabili Metr. 363 (21); presidia h.-atis Cen. 236 (103). humor: humor tam noxius INupt. 116 (141). hymnus : melos h.-i Cond. 120 (5); psalmis, hymnis insistere —Cez. 209 (102) ; h.-os cantare Decr. 52 (136). hymnidicus : h.-am laudem cleri Conc]. 118 (5). hypoctisis : se transfigurare per y.-in Metr. $26 (25); h.-is magis quam bonitas uera Coni. 128 (120). hypoctita : nil est h.-a sceleratius Decr. 40 (136) ; ueraciter y.-a Coni. 286 (123).

iaceo : morte

29D.

consopitus

i.-et

Cer.

iaculum : i-a fulminum Merr. 305 (19) ; i.-a mittere Merr. 424 (22). ianua : ante i.-am basilicae. Mezr. 216

(17)-

ictus : differ i.-um 2 745r. 132 (188). ideo : ideo et passim.

...

quia Merr.

222 (17);

idola : idola cepisti in corde 2 Quad. 624 (82); idola me dicit adorare Coni. 311 (125). Coni. 122 idolatra : i.-ae sacrilego

(119).

265

ieiunium : biduana uel triduana i.-a militant uane gloriae 2 Quad. 101 (67); non nisi semel manducans i-um fecit 2 Q»aad. 110 (68); tam prauis iis 2 Quad. 487 (79) ; i.-um precipuum INupz. 120 (141); i.-is, elemosinis et gemitibus Oz. 67 (158) ; i.-um totius diei a Deo spernitur quod compensatur in ctastinum 2 Quad. 122 (68) ; i.-ia. nostra tam contemptibilia 2 JQ»aad. 285 (73) ; i.-ia, elemosinae, orationes Deo soli debentur Cer. 40 (98) ; eo die

i.-ium soluitur Cer. 274 (104) ; diem consecrauit iio 1 Pasch. 30 (39); a iis cessandum 1 24s. 9 (47); uitia i.-iis exhausta 1 74sc. 10 (47) ; continuoi.-io adimpleti dies 2 Qzz4. 1I (65); i.-ium protrahere ad uesperam 2 Quad. 34 (66); NNupt. 126, 132 (142);i.-ia Quadragesimae 2 Quad. cc. 2/11 (65/68) ; qui protelant i.-ium ad noctem 2 Quad. 77 (67).

ieiuno : qui male i.-ant

2 Q»ad. 85

(67) ; quomodo i.-es nisi a uitiis abstinendo ? 1 Quwad. 65, 68 (34);

parasceue i.-asse quasi Domino Quad. 39 (66); i.-ando, orando

2 2

Quad. 367 (75) ;470 (78); in uigilia

i.are Cen. 205 (102) ; usque ad nonami.-at Cofmi.255 (123) ; 250 (123).

ignauia : propria i.-a inhibuit Pos; Pasch. 64 (180). ignis : iis ardebit Comd. 38 (3); iis diuini ardor 1 Pem^ 79 (59); i.e baptizari 1 Pemz 143 (60); iem de celo misisse 1 24s. 186 (52) ; super apostolos in i.-e apparuit 1 Pent. 96 (59) ; in ignem eternum ituti 2 Qzad. 317 (73) ; Coni. 579 (131) ; 2 Asc. 46 (186) ; ignis de celo ruens Mar. 281 (152). ignobilis : inter nobilem et i.-em nulla distantia Coni. 75, 77 (118). ignominiosus : i.-ae mortis opprobrio 2 Quad. 528 (74). ignorantia : de tenebris i.-ae 2 Quad. 623 (82) ; peri.-am decipi Laps. 104 (112); per i.-am inciderint in penis Post Pasch. 18 (179); i.-a nobis occuluit Cond. 147 (6). ignoro : quid dicant, i.-ant Pos; Pasch. 9,13(179);noni.-antes 2 Pen. 146 (196) ; Cen. 240 (103). ignosco : Deus facilis ad i.-endum 7 Pent. 118 (60). ilico : Mar. 233 (151). illator : intersit i.-or Conc. 160 (6). illecebra : i.-as actitans Mer. 347 (20) ; ab huiusmodi i.-a se continere

266

INDEX RERVM ET VERBORVM

Oct. 194 (175) ; ignauia et i.-a Pos; Pasch. 64 (180). illecebrosus : in tactibusi.-is 7 Pasch. 85 (41) ; os complexu i.-o pollutum 2 Quad. 831 (88) ; i.-o osculo |.Merr.

370 (21).

illectus : commodo

to ().

L

mei i.-us

vi

Concl.

Hd

illegalis : inlegale coniugium Comi. 30 (117) ; quam inlegalia quam turpia INupt. 28 (139) ; i.-iter cedens Cond.

139 (6).

illegalitas : inlegalitate duplici

9 (139).

illesus : iura seruare

illesa

INzp7. 2 QzzZ.

259 (72).

illicitus : ium appetitum cohibere Cen. 175 (101). illico : Comi. 479 (128) ; 513 (129). illudo : formate ad te i.-endum —Merr.

481 (24).

illuminatio : nos Sancti Spiritus i.-ione ditati 2 Quwad. 329 (74); celi i.-io facit diem — 2 Quad. 645 (83). illumino : claritas omniai.-ans 2 QzaZ. 585 (81) ; lucerna alios i--ans Comi. 127 (120) ; qui celum i.-at —2 Pasch. 17 (165) ; angeli, homines sancti i.antur 2 /Á4sc. 48, 50, 51 (186). imago : Creatoris i.-inem nobis delere Metr. 127 (14). imbecillus : quae nos inb.-iores efficiunt 4Quad. 27, 30 (33). imbellis : nullum exponet diabolo i. em MMetr. 503 (24). imber : non arcens imbres sed fundens Metr. 311 (19). imbrifer : tectum stellifer, ier

. 307 (19).

imbuo : i.-0 oculos

Aw

lacrimis

Merr. 2 24s.

138 (188) ; diuinis dogmatibus imbutus 2 Quad. 4 (65). imitor : te i.-antes Mer. 525 (25); constantiam i-ati JMe£r. 530 (25); mansuetudinem immitaris — Merr. 511 (26); apostolorum luctum gaudiumque i.-ati 1 Pasch. 43, 45, 52 (40); inmitatus 2 Qxzad. 619 (82); Mariam i-ati Mar. 242 (151); 81 (147)5 Oc r9 (171); 91997 (2375); 2 /Ásc. 116 (187).

imitator de Iuda cuius i.-ores adhuc in ecclesia 2 Pasch. 73, (166) ; 83 (167) ; Mar. 95 (147). immanis : i-iter bausiasse Comi. 527 (129) ; 2 JAsc. 151 (188); tam i.-e. scandalum Cond. 55 (3). immensitas : Dei i.-atis oblitus 2 Quad. 625 (82); lectorum i.-as Coni. 119 (119).

immensus : inmensa 1 Pasch. 43 (40).

gratulatio

immeritus : premia i.-is largitur Mar. 284 (152). immineo: periculum |dampnationis i-ere nobis 2 Pem4. 146 (196); interitus i.-ere

.O. 88 (159) ; minitantes i-ere dampnum Me/r. 318

(19).

art

immobilis : pedes Dei i.-iter discurrentes 2 Quad. 749 (86); i-is motio 2 Quad. $586 (81). immolatio : i-ationem Christi intellexeramus mortem — 1 Pasch. 50 (40). immolo: Domino uictimam cotidie i-are Mefr. 388 (21); in cruce i-atus Cem. 298 (105) ; qui pro nobis i-atus est 2 Pasch. 26 (165); Post Pasch. 28 (179). immofror: non i.-amur respondere Mar. 310 (153). immortalis : ut carnem inm.-alem efficeret 1 Pent. 139 (60). immortalitas : percepta i.-ate Merr.

ME

immunis : peccati

t i-es

»v(17)5.8) ui MEN immundus : spiritus i.-us

1 Pem^

25

2 74sc. 110

(187) ; Cen. 61 (98) ; 153 (101) ; i.-um quid indeque iniquum Comi. 86 (119) ; Metr. 132 (14) ; fornicatores, inm.-i, auari Of. 58 (158) ; 2 Quad. 801 (87); inmundo uentre Ces. 153 (1o1). immunditia : per adulterium aut i.-am aliquam |Oc. 184 (175).

immutabilitas : i.-atis gratiam assecuti Metr. 530 (25). immuto : quos flagella i.-ant Or. 82

(159).

impalpabilis : inp.-is 2 Quad 743 (86). impar : longe i.ibus uiribus Ov. 43 (172) ; iis meriti Cond 140 (6). impatiens : i-ens semper, patientissimus sepe Comi. 159 (120). impatientia : o i.-a imbecillis Pos; Pasch.

56

(180);

cuiusmodi

i.-ae

sumus Mar. 279 (152) ; ab i.-a mortifera libera me 2 ZAsc. 150 (188).

impedimentum : i.-a mentium de congetie facinorum 1 Pasch. 72 (41). impendo : diabolo i.-itur quod Dei est Cen. 38 (98); 2 Quad. 192 (70); auxilium i.-ere non distulit Com. 521 (129) ; bonis illis impensis Oc. 82 (173) ; studium dilectionis i.-ere 2 Pent. 130 (196). impenetrabilis : i.-is opacitas Merr. 24 (11); i-is natura Dei 2 Quwad.

579 (81).

INDEX RERVM impenitentia: per i.-am thesautizas iram Merr. 552 (25). imperator : i.-ori non seruit Cor. 136 (120); per donum i.-oris Comi. 285 (123) ; apud i.-orem longe obtimum Coni. 288 (123); 397 (126); 418

(127) ;477 (128); 589, 603 (131);

626, 647 (132) ; i—-oris eleemosynae Coni. 632 (132) ; Oct. 57 (172). imperatrix : per donum i.-icis Coni. 283 (123). imperfectio : pro i ione 2 Pem/. 191

. (197).

imperialis : reuerentiae i.-is uilipensio Coni. 633 (132) ; i-ideexercitu |.Oc/. 43 (172); fiducia i.-bis Ov4 153 (174) ; i-i potestate Cesaris Conc. 189 (7); i-es fatigate aures Comi.

E

imperitus : i.bissimus inaniter conor AMetr. 383 (21); i-is sermonibus Coni. 126 (120). imperium : propter i-um Domini Metr. 329 (20); Romanum i.-um

Coni. 591, 597 (131).

impero : quod Deus i.-at desiderare 2 Quad. 165 (69). impeto : te semper i.-o .Mefr. 428 (22). impetratio : i.ionis robur Mezr. 357 (20). impetro : i.-as quod i.-aui Mer. 278 (18) ; remissionem peccatorum i.-are Cen. 46 (98). impetus :i.-us procellarum —Merr. 304 (19) ; intentionis icum sequi Merr. 660 (28). impingo : Coni. 644 (132). impius : i-os i.i tegis ministros ZÁAsc. 186 (52) ;gens i-a — Merr. 19 (11); tortor i.-issimus —Mefr. 211 (17); i.bissime diabole Merr. 415 (22); impii sunt increduli 2 Qza4. 312 (73) ; i.i eternaliter moriuntur Cen. 51 (98) ; qui non dampnas i.-ie 2 Asc. 155 (188). impleo : legem i.-et 2 Pesz. 7o (194) ; cophinorum i.endorum Mer. 31i (11) ; non confido posse i.-eri Coni. 524 (129); ministerium doctoris i-ent Pos; Pasch. 12 (179). impletio : de legis i.-ione |.2 Pes. 99 (195); legis conditor et impletor 2 Quad. 10 (65). implico : i-are eos peioribus uitiis 1 Quad. 21 (33) ; actibus seculi i.-atus Metr. 188 (16). importo: malum patriae i.-auetit Metr. 321 (20) ; ne importem nomen mercenarii Conc. 20 (3).

ET VERBORVM

267

importunitas : i.-ate potestatis INzupr. , 22 (139). importunus : i.-issimis ^ suasotibus Concl. 183 (7); ludicra i-a. Merr. 348 (20) ; hostis i.-issime —Merr. 412 (22) ;i.-iuslicet rogans 2 Quad. 220 (71) ; Coni. 170 (121) ; i.-ius clament 2 Quad. 367 (75) ; i.-issime supplicanda Mar. 264 (151). impossibilis : Deo nil est i-e 2 Qaa. 405 (76) ; relicto i.-i Decr. 41 (136) ; hec duo i.-ia agere |Ocz. 71 (172). impossibilitas : iatis nostrae oblitus 1 Pasch 147 (43); i-ate edendi 2 Quad. 10o (67). imprecor: auxilium Dei inp.-ando

2 Quad. 438 (77).

impropero : lunae profectus i.-abat quod a profectu defecerit Merr. 300 (19); illi i-atum fuerit Oz. r16 (160) ; 155 (161) ; ad illud i.-atum Ot. 159 (161). improptius : i.-e ut ita loquar Conc.

89 (5).

improuidentia : mea Coni. 496 (128). improuiso: ex i-o

i.-a Cem.

contigisse 67

(98),

2 /Ásc. 162 (189).

impune : 2 Quad. 281 (73). impunitas : qui i.-atem scelerum promittunt 2 Quad. 295 (73). imputo : ei i-abitur culpa —Pos? Pascb.

32 (179).

inaccessibilis : ut i.-is in perpetuum foret Mefr. 428 (22); i-iter 2 Quad. 585 (81). inaccessus : 2 Quad. 585 (81). inaequalis : i.-issima homo —Mer. 286

(19).

inaestimabilis : gaudio i i ! Pasch. 43 (40); commoda iia 2 Qzad. 333 (74) ; i is clementia Dei Laps. 128

(112) ;2 Quad. 523 (79) ;745 (860);

i-is delectatio 2 Qzad. 724 (85); i-iter 2 Quad. 540 (80) ; 578 (81). inanis : i-em faciunt occasionem 2

Quad. 62 (66) ; contra i.-em gloriam tutius 2 Quad. 97 (67) ; i.-is gloria Metr. 254 (18) ; 2 Quad. 225 (71); ies conatus Merr. 465 (23) ; i.-iter conor JAMe/r. 383 (21) ; 9 (11) ; 238 (17); 2853 (19); Cen. 10 (97); non inaniter speras Mar. 209 (150); 2 Asc. 142 (188).

inardesco : luxutia facibus i.-it

..94 (99).

inauditus : poenam

(17).

i-am

Cem.

Mefr. 211

incantatio : per i.-iones tempestates auertere i 7Ásc. 182 (52).

268

INDEX RERVM ET VERBORVM

incardinatio : mea i.-io —Cond. 94 (5) ; 142 (6).

incarnatio : i-ionis ratio

.Merr.

376

(21)*

incarnatus : sapientia Deii-a 2 Quad. 618(82) ; Repr. 4(93). : incendium : quo i.-io holocaustabaris Metr. 335 (20). incessabilis : iacula i.-iter mittere Metr. 424 (22) ; Repr. 29 (93). incessanter : Mer. 345 (20) ; 2 Quad. 92

(67) ; 134 (68) ; 426 (77) ; 792 (87).

incesso : quem i.-endem poposcetas Metr. 472 (23). incestus : incesta plangentes Metr. 292 (19). inchoo, incoo : gaudium incoant paschale ad horam tertiam — 2 Quad. 71 (66); si bonum i.-as Cem. 66 (98) ; 188 (102) ; nil boni i.-auit quod ad finem perduxerit Comi. 174 (121); pergere i.-aui Comi. 510 (129); INupt. 44 (140). incido : in flagitiis icit nescius. Mezr. 274(18) ;neincidatin reatum — Lap. 14, 15 (109) ; 32 (110) ; iit in eos actus Coni. 82 (118); Pos? Pasch. 18 (179); in conclusionem i.-ere

Coni. 209 (122) ; i.-imus in illum sermonem Mar. 149 (148). incircumscriptus : i-us spiritus

2

. Quad. 509 (79) ; 744 (86) ; 764 (86).

inclitus : inclytae

(123) ; 489 (128).

duci

incolumis : sani et i es

Com.

2 Quad.

266 17

(33).

incommoditas : triplici i.-ate interceptus Coni. 204 (121). incommodus : cauterium prodest,i.-um licet .Me£r. 404 (22) ; patens meis i-is Comi. 535 (124); i-o territus Cond. 1o (2). incommotus : Mar. 10 (145). incomparabilis : Sapiensi.-is Merr. 36 (12); humilitate 363 (21) ; i.-iter

ceteris i.-i. Merr. Mar. 21 (145). incomprehensibilis : i.-is misericordia Dei Laps. 68 (111); i.is spiritus

2 Quad. $09, 511 (79); i.-is deitas (n 580 (81) ; i.-iter 2 Quad. 635 83).

incomprehensibilitas : diuinae dispositionis ias Mer. 29 (11); huius i-atis mysteria Mezr. 32 (11). incongruus : i-e Com. 74 (118) 2 Pasch. 7 (165). inconsideratus : ne linquam i.-um melos Cond. 120 (5). inconstans : concessus i.-ans Cond.

82 (5).

inconueniens : i.-issimum propositum Decr. 39 (135); i.-issima falsitas Oct. 56 (172) ; perperam, id est i.-ens 2 Pent. 181 (197). inconuertibilis : i.-ius Deum diligimus 1 Pent. 125 (60) ; i.-em dum memet

aspicio

O7. 21 (157) ; transire i.-iter Post Pasch. 89 (181) ; formidine i.-i Mar. 157 (149) ; i-iter Cond. 103

(5)-

incorporeus : creatura siue corporea siue c.-a 2 Q»ad. 565 (81); i.-ei spiritus 2 Quad. 766 (86). incorporalis : i-iter 2 Qzad. 766 (86). incorrectus : omnia hic i.-a Comi. 6

(117).

incorrigibilis : ingratitudine i.-is exto 2 JÁsc. 136 (188). incorruptibilis :animam i-em Merr.

487 (24).

incredulitas : indicium

99 (112). incredulus : impii

i.-atis.

Lap».

sunt i.-i et minime baptizati 2 Qxwad. 3153 (73); mihi ipsi sim i-us Decr. 5 (135) ; i-i ad cetera dum istud unum non credunt 1 Asc. 164 (51). inctepatio : Mar. 317 (153). increpo : cum pretereuntes i.-arent eum ut taceret 2 Qzad. 181 (70); siue obsecrando siue i-ando 2 JQxwad. 195 (70); inctepa, id est conuiciis fatiga Mar. 312 (153). incubo : iantes prandiis 2 Qwad. 16

(65).

inculco : reputare i.-abat

(19).

.Mezr.

303

incumbo : Mer. 111 (14). incuncanter :i.-ter proferre —Mer. 351 (20). incutto : poenam i.-ere Dec. 357 (135); qui idem iunt .Mefr. 272 (18) ; ne sectam Nicholaitarum i.-am Concl. 41 (4). incurso: neminem diabolus audeat i-are Merr. 513 (24). indagatio : studiosa i.-ione disquirere Oct. 88 (173) ; studio propriae i.-ionis Metr. 34 (12). indagator : i-orem studiosum requirunt JMerr. 41 (12). indago : si i.-ere cupis diuinam substantiam 2 Qzad. 772 (86). inde: inde garrire Comi. 38 (117); exemplum inde capere IN4p£. 5o (140); indeque Comi. 490 (128); $34 (129) ; 2 :Asc. 140 (188) ; 2 Pent.

71 (194).

indebitus : i.-e licet indecens: te tam

Merr. 577 (26). i enter

tractate

INDEX RERVM ET VERBORVM Metr. 645 (28) ; i issime —Comi. 295 (124); quod est i.-tius Cond. 82 (5); indecentia tibi consideras 2 "Asc. 149 (188). indeficiens : letitia iens I Pasch. 156 (43); i.issimum exoratem inueniamus JMerr. 677 (29). indeficue : Mezr. 303 (19) ; 310 (19);

425 (20).

indeptus : palmam uictoriae i.-us fuerat Metr. 239 (17). indesinens : i-enti ueneratione Cer. 201 (102) ; i-ter 1 Quad. 12 (33); Cen. 185 (102) ; Laps.44 (110) ; e£ pas5i. indicibilis : i-i inuidia Mefr. 341 (20). indicium : ecce i-um credentium et non credentium 1 74sv. 148 (51); 122 (50) ; quod fuit i.-um incredulitatis Laps. 99 (112) ; inditia caritatis. 2 Pen. 86 (195); indico : sibi i.-unt abstinentiae aliquid fortius 2 Quad. 23 (65). indigeo : mihi i.eentissimo —Cond. 160 (6) ; misericordia i.-et Dei 2 Qza4. 858(88) ; i-etcaritatis bono —2 Pent. IG (193); mensalibus i.-et ^ Comi.

58 (118); 307 (124); 400 (126); 2 Quad. 196 (70) ; 205 (70) ; 215 (71); 415 (76) ; 712 (85).

indignitas : tot i.-ibus perlatis

2 Qzad.

325 (74).

indignor : eam i.-ari contradicit Merr. 377 (21) ; non i.-er, immo insaniam ? Coni. 359 (125). indignus : se i.-um iudicans 2 Qxad. 831 (88) ; i.zissime Mer. 103 (13); 130 (14) ; Laps. 85 (111). indiuiduus : deitate, quae una cum Patre i-a est 1 Pasch. 8 (39). indiuisibilis : spiritus i.-iter 2 QZa4.

$98 (82). — induciae : miserabiles

(159).

i.-ae

Oz.

95

indulgentia : i.-am sperans Merr. 285 (19) ; pto quibus i.-am petimus Dei Cen. 10 (97). indulserat indulgeo : uenditoribus Metr. 579 (26). indultor : piissimum i.-orem excessuum Merr. 676 (29). induo : Deus hominem indutus |Merr. 361(21);catnemindutus Laps. 141 (113) ; Deus i.-it misericordia 2 74er 68 (176). induro :i.-atum desperatione 1r Pasch. I34 (42); ut Pharao i.-ati pereant

2 Quad. 357 (75)-

industria : Coni. 592 (131).

269

industrius : i-us consiliarius

|OcZ. 106

(173)

indutus : loto, i.-o, trefecto

|. Merr. 232 (17); uestibus albus i-i 2 Quoad. 628 (82). inebriatus : i.-um ueneno auaritiae Iudam Cem. 92 (99). inedia : ne sors perire possit inedia INupt. 63 (140). ineffabilis : cetera i.-ia sunt ^ 1 24sr. 79 (49) ;iter pius |.Oz. 103 (159); et hoc i-iter 1 Pascb. 157 (43); illud i-e 2 Qxaad. 592 (81) ;Deus i-is 2 Quad. 511 (79); 560 (80);

744 (86).

ineffabilitas : usque adi.-atem —2 Quad. 567, 579, 573 (81) ; ammitratio i.-atis Dei 2 Quad. 714 (85). inefficax : garritusi.-ax 2 Qzad. 2(65). inemendabilis : i.-iter perpetrare Deer. 13(135) ;i.-iter confiteri —Pos? Pasch. 69 (180). inemendatus : multa i.-a in seculo Coni. 578 (230). inenarrabilis : i.-iter iustus Of. 103 (159) ; i-is clementiae ipsius promissum 1 24. 80. (49); i-e donum 1 Pent. 18 (51). inertia : nostrae i.-ae Deus adicit Metr. 33 (11); illorum i.-a hoc occuluit Mefr 241 (17). ineuadibilis : iiter a Deo conclusi 2 Quad. 361 (75). ineuitabilis : i.-ibus causis obligatos 2 Quad. 352 (74) ; i—is potestas —Coni. 264 (122). inexcogitabilis : Deus 2 JQzad. 510 (79) ;illud i-e 2 QzaZ. 592 (81). inexplebilis : i.-is labor —Cond. 5 (3). inextinguibiliter : i.-iter estuat animus 1 Pasch. 96 (41). infans: ex i.-isimo Deum metitur Mar. 281 (152) ; quod i.-tes non latet Cond. 55 (3). infantilis : qui uel i.-i rationalitate uigeret Merr. 236 (17). infaustus : i.-0 auspicio —Cond. 88 (5). infectot : qui solus factor, i-or Merr. 5 (11).

infectus : facti, infecti, refecti

OD

Tee

Merr.

infelix : i-ibus ruricolis Me/r. 31:8 (19) ; Post Pascb. 15 (179) ; 70 (180) ; i-issimi Attali ritu —Merr. 3 (11). infernalis : ies poenas luere Comi.

91 (119).

infernus : in infernum intrare 2 Quad. 297 (73) ; tattareus i.-us Merr. 168 (15) ; in baratrum i.-i ruituri Merr. 527 (25) ; in i.-um uiuens descendo

INDEX RERVM ET VERBORVM

270

2 /Asc. 139, 158 (188) ; Mar. 124, 125 (148) ; me in i.-o retruso Cori. 425

(127);

457

(127);

celestia,

ter-

restria, i.-à 2 Quad. 596 (81) ; Cen. 148 (101); 2 Quad. 318 (73). infesto :animas i.-are —Mefr. . 5oo (24). infestatio :per i.-ionem diaboli Merr.

505 (24).

infestus : i-issimum inimicum Cer. 35 (97); i-issimus omnibus Comi. 297 (124); quo i-iorem spero me habere neminem —Oc£. 124 (174). inficio : uicinos i.-ere desperatione 2 Quad. 403 (76); in.-ere morbo Metr. 534 (25); ne motsu i.-iaturt uenenatorum Cem. 170 (101); me per internuntios i-ere ^ Decr. 25

(135)-

S

infidelis : quae reges dicunt eis qui amici sunt i-ibus suis Comi. 388 (126); Coni. 368 (125); Decr. 57

(135).

|

(141) ; Laps. 51 (110).

infirmitas : aut senium aut i-as

Ol.

65 (158) ; 74 (158).

infirmo : publica facta non i.-ari posse Conc. 79 (4). non

i-ciamur

Com. 430(127) ; fuisse

nefandum

Metr. 585 (26). inflammo : halitu

Behemoth

i.-atus

Coni. 85 (119); i.-ati homines uariis linguis 1 Pen. 78 (59). inflatio : i.ione anterioris peccati 1 Pasch. 74 (41). infligo : iudicio nobis inflicto |O. 139 (160) ; illa quae Deus i.-ere potens est Laps. 34 (110). inflo : de falsitate i.-are —Merr. . 79 (13). influo : in.-at in ore tuo .Merr. 489

(24)-

infodio : talentum terrenae uanitatis sudario infossum |.Merr. 243 (18). inframittere : aliorum se non i.-it exemplo Coni. 147 (120). infrigidor : nei.-emur —Merr. 289 (19). infructuosus : i-e licet 2 Q»ad. 479

. G8).

(68). ingratitudo : caligo i.-inis Cond. 85 (5); i-inis querela .Merr. 303 (19); i-ine mortifera 2 /4sc. 136 (188). ingratus :a nobis beneficio i.-is Pos? Pascb. 30 (179);accepisse i.-e Cond.

155, 164 (6).

ingurgito : uentrem i.-ate —2 Quad. 78

(67).

inhabito : Ces. 58, 67 (98) ; Coni. 5oo

COM

incer e

infulo: supernis honoribus i.-atus Metr. 228 (17) ; 2 Quad. 353 (74). infundo : infusum est nobis oleum et uinum Cem. 292 (104); spiritus se , infudit apostolis 1 Pen. 77 (59). ingeniosus : si i-e quetis, incipit in-

:

inhaereo : perfidiam i.-sisse gregi 2 Quad. $521 (79); lumini i.-entes Metr. $525 (25). inhonestus : desideria

infimus : Benedictorum quidam non i-us 2 Quwad. 337 (74); inter eximios non i-us Mefr. 564 (26). infinitus : mors i.-os rapiens Of. 29 (157) ; ne in. i.-um procedat Mar. $6 (146) ; iis elemosinis INz. 110

infiteor : non inficior

sanite —Coni. 171 (121) ; quanto i.-ior malitia Cori. 618 (131). ingenium : non Sine i-o laborioso Metr. 40 (12) ; i.-um nullius accuso Coni. 507 (129). ingero: Cer. 225 (103), Coni. 246 (122). ingluuies : uentris i-es 2 Qwad. 125

noxia,

i-a

1

Quad. 79 (35) ; inlegalia, turpia, i.-a INupt. 29 (139). inibi : Me£r. 102 (13) ; Mar. 155 (149). inimicus : i.-issimi mei Com. 472 (128). iniquitas : cedendo i.-ati Comd. 19 (3); auersus es ab i.-ate Cem. 56 (98); opus seruile, i-tas Cem. 224 (103) ; dic prior tuas i.ates 2 74s. 14. (185) ; 62, 65 (186); qui diligit iatem, odit animam suam

2 Pem/.

150 (196). iniquus : consuetudo i.-orum Ov. 158, 159 (175) ; Deus nouit bona facere per i-os Merr. 467 (23) ; i.-um

operatus Comi. 86 (119). initio : ipso die i.-ata sacramenta 2 Quad. 52 (66). iniungo : quod sibi iniunctum .est Post Pascb. 11 (179). iniuria : tolerabilius iniuria non uisa fertur Lap . 106 (112) ; cui i.-a est illata Comi 639 (132); INwpi. 60 (140). iniustitia : INupz. 7o, 73 (140) ; 2 Pent. 140 (196) ; Mar. 286 (152). iniustus : i.-o labore adquisitum 2 Quad. 231 (71) ;i--e inuadat INupr. 69 (149) ; moriuntur i.i eternaliter Cen. 51 (98) ; ie facete —Conc. 161

(6) ;Nup£. 69 (140) ;Coni. 211 (122) ;

2 Pasch. 32 (165). inmensurabilis : i-is magnitudo 2 Quad. 580 (81). innegabilis :i.-e robur —Mer. 557 (20). innitor: sententiae innisus Of. 84

, 059).

innotesco : poenas gehennae aliis i.-o

INDEX RERVM ET VERBORVM Post Pasch. 17, 19 (179) ; 2 Asc. 144 (188). innumerabilitas : stellarum i.-as Merr.

. $00 (19). innuo : pisces

i-unt quiddam Merr. 41 (12) ; ut ipse i it ubi Laps. 47 (110) ; deuotio i.-it uerissimum fore Mar. 43 (145) ; quod i.-ere probatur qui dicit Mar. 235 (151); Pos; Pascb. 31 (179); ut te i-is facete Or. 137 (160) ; ut congruentia i.-it Oct. 39 (172) ; est alia coniectura quae i-at 2 Pent. 20 (193); profundus i-itur 1 Quad. 63 (34) ; 2 Quad. 232 (71); letanias rogationes i.-ere - Asc. 27 (47). innutanter : i. colligitur Mefr. $510

(24).

inobedientia : i-a diuini precepti 2 Quad. 113 (68). inoffensus : non i.-o Deo Oz. 86 (173). inopia :i-ascriptorum —Merr. 83 (13) ; illorum i.-a suppleatur 1 Pasch. 150 (43); nostrae facundiae i-a Mar. 10 (145). inordinatus : ne bona i.-a sint 2 Quad.

478 (78).

inquinamentum : ab omni io mundati 1 Quzad. 9o (35) ; i.-um luxuriae ^ Cen. 152 (101). inquino : quod i.-atur turpilocutione 2 Quad. 184 (70) ; sordidaret, i.-aret INupt. 117 (141). insanio : quis ita iat ut 2 Pent. Go (194) ; i.-ire me credo O7. 86 (159) ; an adeo i.bis ut putes 2 Qxad. 643 (83) ; qui publice i.-iunt in tali opere

Cen. 97 (99) ;Coni. 171 (121) ; 559

(125).

insanus : inpatientia nimium i-a Pos; Pasch. 57 (180) ; i-ius 2 Quad. 619 (82). insatiabilis : o i.-is cupiditas IN4p/. 28

(139).

insatutabilis : i.-is sitis. Mezr. 492 (24). inscientia : contra i.-am eorum qui putant Ces. 257 (104). inscrutabilis : Deus 2Quad. 511 (79) ; iis substantia Dei 2 Qnwad. 579 (81); i.-ia indicia Dei Or. 51 (158).

insectatio : i.-jione odiorum afflictitant eos Cem. 110 (100). insecto : odiis perpetuis i.-antes 2 Quad. 273 (72) ; cauillationibusi.-atus Decr. 4 (135). insensibilis ; mors eos i.-es faciat Or.

30 (157).

inseparabilis : Spiritus i.-is a Patre 2 Pent. 15 (195) ; unus i.-iter benedictus Laps. 143 (112).

271

insequor : uitia i.-ebaris Mefr. 4o1i (22); quos Babylon i.-itur Cond.

68 (4).

inseruio : qui litibus i.-iunt

91 (67).

2 Quad.

insidia : i-is demonum 2 Quad. 177 (69) ;i.-iarum molimina Ocz. 20 (171). insidiator : totius ior honoris Cer.

34 (97).

insidio : contra

i.-iantes uitae meae

Oct. 145 (174).

insinuo : i.-aremus collegio uestro quid 1 Asc. 5 (47) ; Dei pietas i.-et quid

Or. 571157).

insipiens :i.-entissime —Mer. 414(22) ; 2 Quad. 605 (82).

insolubilis : uitiis i.-iter irretitus 2 Quad. 825 (88); duas i.-es uirtutes 1 Pasch. 102 (41). insperatus : i-a emendatio 2 Qd.

405 (76).

inspirator : omnium i.-ot 2 Quad. 557(80) ; prophetatumi.-or 2 Quad.

9 (65).

instabilis : in tam i.-ibus promissis Or. 40 (158). instabilitas : i.-as et eneruitas Merr. 554 (25) ;i.-as eius ualet conici

Cori. I66 (121); i.-ate gressuum nutate 2 Quad. 37 (66); i.-atis cautetio Concl. 85 (5). instans : termino i.-ante Laps. 9o (111); a mortis instante periculo liberatus Oc. 134 (174); instanter Coni. 29 (117) ; 2 Quad. 579 (75). instantia : mea i.-a de te nequiret enartate Mefr. 386 (21). instaufo : i.-ati contra nos testes Dei Pos? Pasch. 60 (180). instigo : canes i.-ate —Cond. 25 (3). instillo : amotis i.-are dignetur particulam Laps. 150 (112). instinctus :i.-u diabolico O7. 38 (157). instituo : dies hoc numero i.-utos 2 Quad. 6 (65) ; quod legaliter i.-utum 2 Quad. 21 (65) ; qui me illuc i.-uit Oc£. 91 (173) ; contra i.-uta canonum 2 Quad. 74 (67); festiuitates pto Christo i.-utae 2 745r. 88 (187). insto : instant psalmodiis noctibus 2 Quad. 149 (69) ; ad id cui agendo i ant Comi. 17 (117) ;cum Hubertus i.-atet ut cederem Comi. 620 (132); scienti i.-are iuditium —Pos? Pasch. 5 (179) ; i.-ate horam uobis 2 Ast. 160 (189). insufficiens : i.-issime quamuis Cont. 256 (123). insufflatio : per i.-ionem spiritus datus apostolis 2 Pen. 57 (193).

INDEX RERVM ET VERBORVM

272

insuper : Lapr. 81 (111) ; Com. 3 (117) ; 271 (123) ; 643 (132) ; Mar. 132 (148) ;

Post Pascb. 65 (180) ; 2 Asc. 28 (185) ; 140 (188). insurgo : acerrime i.-ere Mer. 423 (22). intactus : neminem i-um deserens Coni. 51 (118). intellectus : a carnali i.-u diuelli 2 Quad. 760 (86); sententia male i.-a Coni. 42 (118) ;secundum misticum i— um 2 Pasch. 15 (165). intelligentia : spiritalem i.-iam 1 PascP.

16 (39).

intemporalis : in celo i.-iter, in matre extempore 2 Quad. 652 (83). intendo : si i.-às ad hominem — 1 74s. 64 (48) ; i.-at caritas uestra — 1 z4sc. 176 (51) ; 2 Pent. 44 (194) ; i.-at qui ualet 1 Pen. 11 (57) ; i.-amus non uitia amanda —Me/r. 398 (22) ; Mar.

O3S32Q4.

intentio : i.-ionis impetum secuti Metr. 659 (28) ; dispunctor actuum etionum Mer. 679 (29) ; non solum uoces sed et i.iones 2 Quad. 588 (81); Derr. 5 (135) ; per omnes actus,

sermones,

i.-jones

Comi.

|

3

(117) ; ne i.-io tuae malignitatis sileatur Coni. 532 (129); per i.-ionem pessimam —Oz/. 12 (171) ; pastoralis i.io dirigenda Ov. 248 (174).

intentus : i.-issime audi 2 Q»sZ. 773 (86) ;i.ius Cer. 286 (102). inter : i. meditandum — Com. 517 (129). intercedo :i-eprome Merr. 276 (18) ; pro nobis i.-e Merr. 382 (21). intercludo : ne asylum miseris i.-am Concl. 66 (4). interdico : quod Dominusi.-it 2 QzzZ. 144 (68); Laps. 60 (110); i.-dicta licentia

Comi.

11

(117) ; cui infir-

mitas i.-it illud efficere Oz. 65 (158) ; 2 Pasch. 39 (166). interemptor : sui i.-or Mar. 231 (1513): interest : multum interesse inter timo-

rem

atque

amorem

Laps.

116

(112) ; intersit uestra nec mea sit culpa INapi. 134 (142). interfector : i—-ot Christiani Ces. 124 (100) ; adulatores, i.-ores animarum

. 2?Quad. 429 (77). interior :i.-a curare animae —Mer. 407 (22) ; iius lamentandum Laps. 74 (111); si i.a mea pernossent Cori.

485 (128) ;i.ibus cordis

2 Pes. 162

(197) ; i.-em consiliarum adire

Merr.

658 (28); 2 Pasch. 6 (165); foris placidi,i.-ius uacui 1 QuaZ. $4 (34) ;

diabolicam suggestionem i.-ius sentiunt 1 /Ásc. 140 (50) ; quo inuisibilior, eo i-or 2 Quad. 556, 557 (80) ; $65, 569, 570 (81); labia ab i.-ore Deo mota 2 Quad. 694 (84) ; i.-ora cordis penetrans 2 Quad. 748 (86) ; uidenda i.-ius Mar. 41 (145). interitus : repentinum i.-um metuo Or. 88 (159) ;loco uitae i.-um sumpturus 2 Pasch. 42 (166) ; Post Pasch.

45 (180).

interminor : i.-ati sunt quod perderet Oct. 108 (1723). intermissio : sine i.-ione Las. 130 (112) ; 2 Pent. 169 (197) ; e? passizz. internuntius : per i.-os inficere —Decr.

24 (135).

internus : i.ae sordes Merr. 316 (19) ; i..i Iudicis mater —Merr. 372 (21). interpellatio : subitanea i.-ione adactus Metr. 613 (27). interpolo : si obscuritas eam i.-at 2 Quad. 645 (83). interpreto : transmigratio facta i.-atur 1 Asc. 209 (52) ; Pascha i.-atur transitus Cen. 155 (101) ; 2 Quad. 656 (83) ; 2 Pasch. 89 (167). interpres : perfidia i-etum —Comi. 616 (X3). interrumpo : mestitia i.ente Laps. 88 (INTE) intimo : quod exstitit i.-asse quia 2 Pent. 88 (195) ; i.-are studuit ei imperatorem uelle Coni. 624 (132). intimus : i-o uisu 2 Qzad. 582 (81). intitubabiliter : i.-iter confidimus Mer.

639 (28).

intolerabilis : quibus bona actio i.-is

est Cen. 113 (100). intono : iudicium cordii.-abant Merr. . 306 (19). intractabilis : 2 Quad 522 (79); 743 (86). intrinsecus :forinsecus...i. JMefr. 527

(25).

introduco : Laps 114 (112). introductio : 2 Quad 690 (84). intueor : abyssos i.-etur Deus 2 Quad. 595 (81) ; tecto uisu i.-eti Cori. 295 (124);

| (ngo). intuitus :

tu

quem

penetrat

i.-eor

Coni.

oed uniuersa i.-u

$562

2

Quad. 488 (79) ; i.-um cordis excitare 1 Pascb. 19 (39) ; ad uos i.-um flecto Merr. 257 (18). intus : Deus intus manentem 1 /Asr. 76 (49) ; pelliculis intus farcire Merr.

. 293 (19).

inusitatus : i-o modo Com. 35 (117) ; adi.-abona 2 /4sr. 158 (188).

INDEX RERVM ET VERBORVM inuado : agrum alterius i.-at iniuste INupt. 69 (140). inualesco : — i.-entibus preconibus Concl. 64 (4). inuasio : sacrilegae i.-ionis adulterio Concl. 26 (3). inuasor : ab i.-ibus illis duobus —Com. 457 (128) ;abillo primoi.-ore Nap. 71 (140) ; i.-or mei presulatus |Corr.

..643 (132).

inuectio : in te nostra i.-io procedat Metr. 450 (23) ;non predicatio sed magis i.-io —Oc£. 145 (174). inuectiuus :i.-a sententia 2 Quad. 457 (78) ; i.a in quosdam —Merr. x (11). inueho : celis inuecta |Mezr. . 235 (17) ; sol equis inuectus Merr. 627 (27). inuerecundus : i.e Merr. 372 (21).

inuestigabilis : i..es uiae Dei

Of. $1

(158). inuestigo : i-ate causam Comi. 650 (132). inueteratus : i-us malorum dierum Coni. 106 (119). inuicem : se i. adiuuent 2 Quad. 134 (68); 1 Pascb. 160 (43); nobis i. suscensemus 1 Pent. 122 (60) ; conuettibiles ad i. 1! Pemf. 124 (60). inuideo : i.-ens tuae saluti Mer 337 (20); demonum insidiis i.-entium profectui oftationis 2 JQzad. 178 (69) ; ut eum i.-erent socii Oc. 107 (173); iere deuotioni aliorum Metr. 1357 (14). inuidia : quii.-atabescit Ces. 87 (99) ; 173 (101) ; odiis i.-ae paribus Merr. 540 (25); semper i.-am portabit Coni. 265 (123); pet i.-ae uitium Oct. 178 (175). inuidiosus :i.-issima in hoc —Mer. . 155 (14) ; Coni. 450 (127) ; i.-e teprehendere |Merr. 148 (15). inuidus:i.-Cissimo hoste Mer. 354(20). inuiolatus : i.issimos auditus Mer.

360 (21). inuisibilis : qui i.-is penetrat uniuersa 2 Quad. 488, $22 (79) ; ab i.-i tegitur 2 Quad. 542 (80) ; i.-isanima 2 Quad.

$43, 545. 553, 554. 556 (80) ; 565, $66, 569 (81).

inuito : nullum i.-at Comi. 144 (120) ; blanditiis i-atus 2 Quad. 334 (74) ; ab i.-ante relictus |.2 Quad. 357 (75) ; ad penitentiam te i-o N4p£. 155 (142). inuoco : qui Patrem i.-at Deum —Laps. 125 (112). inuoluo : tenebris i.-i Metr. 531 (25) ; sententias i.-ere sermonibus Coni. 126 (120).

273

inutilis : de cogitatione i.i Mar. 92 (147) ; i.-iter spem habes Mar. 222 (150); quid est uerbum otiosum? inutile Of. 147 (160) ; i.-ia et nociua Mar. 32 (145) ; formidine i.-i quia inconuertibili Mar. 157 (149); i iter quamuis Mar. 1:oo (147); Post Pasch. 25 (179). iocus : in i.-is superfluis 7 Pasch. 83 (41); a iocis et lasciuia cessantes 1 Asc. 39 (48). ira : iram Dei supet se ascendere fecit Oct. 179 (175) ; 201 (180) ; mortifera ira 2 Pent. 183 (197) ;itam Domini accendimus Cer. 11 (97) ; in tantam iram exarsit Coni. 284 (123). iracundia : ad i.-am prouocate Mar.

113 (147) ; 265 (151).

iracundus : i.-e exaspetate 2 JQwad. 220 (71). irascor : accusantibusi.-amur 2 Qzad. 421(77);nonneactiusi.-eris ? Cem.

36 (98) ;Coni. 170 (121) ; 355, 364,

(125) ; 406 (126). irradio : i.-ans uniuersa 2 Qwad. 581 (81). irrationabilis : i.-iter metuamus Deum 1 Pent. 112 (60) ; 2 Quad. 840 (88) ; Laps. 45 (110). irrecuperabilis : i.-iter interficit 2 Quad. 425 (77) ; quam inre.-is perditio |Conc]. 172 (6); inre.-iter formidandum Laps. 75 (111. irrefragabilis : inre.-iter deliberatum habeo Conc. 6 (3). irtemissibilis : peccatum dum certe sit inre.-e Laps. 77 (111). irreprehensibilis : oportet episcopum i..em esse Coni. 115 (119). irreprehensus : si inre.-um relinquitur INupt. 48 (140). irretio : his uitiis i.itus 2 Quad. 825 (88); peioribus i.-iti Mer. 278 (18). irtisotius : i.-ie exasperate 2 Quad. 220 (71); quid de i.-iis ? Of. 130 (160); iia uerba (Of. 148 (160); genuflexionibus iiis 2 Q»xad. 325

(74)-

irrito : acrius i.-atut

Comi. 171 (121) ; ad i.-andum Deum procliuis Corm. 249 (123); longanimitas Dei non i—.anda Mar. 265 (151). irruptio : urbis i.io Comi. 633 (132). istic : nec contratia istic 2 Quad. 843

(88).

itatenus : Mar. 132 (148). itero : iteret hoc Deus Mefr. 94 (13) ; ne confessum i.-es 1 /Ásc. 25 (185). itidem : Coni. 624 (132).

274

INDEX RERVM ET VERBORVM

iudex: interni Iudicis mater Merr. 372 (21); piissimo i.-ice placato Metr. 444 (23) ; Deum iustum i.-icem placate 2 Quad. 137 (68); i.-icem terribilem uisurus est Laps. 83 (111). iudicium : i.-ium animaduersionis diuinae Mefr. 306 (19); iusto i.-io Deus deserit animas —1 Quad. 37, 58 (34) ; Christi corpus capere ad i.-ium 1 Pasch. 166 (43) ; Laps. 85 (111); Dominii.-ium annuntiaturos apostolos 1 Pent. 98 (59) ; quattuor ordines in i-io extremo 2 Quad. 304 (73); qui per i.-bium dampnetur 2 Quad. 306 (73) ; fac i.-ium et iustitiam Ces. 56 (98); illud subpremumi.-bium Cori. 5 (117) ; 226, 229 (122); Mar. 94 (147); Mar. 136 (148) ; O7. 116, 153 (160) ; 161 (161) ; Post Pasch. 3 (179) ; temerariis i.-iis plena omnia Deer. 3 (135) ; i.-ia Dei inscrutabilia Oz. sr (158); i-ium subituri Of. 132 (160) ; 2 Pasch. 42 (166) ; Pos? Pascb. 44 (180) ; spontaneum i.-ium —Oz. 139 (160) ; diem i.-ii facias tibi hic O7. 174 (161); secundum i.-ium canonum Oc. 84 (173) ; ad i.-ium narrandum — 2 7Asr.

38 (185) ; in i.-ium corpus Domini sumere 2 /4sr. 99 (187). iudico : ne i.-er exposuisse Cord. 43 (4) ; 159 (6) ; resurgunt ut i.-entur 2 Quad. 310, 311 (73); se i.-ans indignum 2 Quad. 831 (88) ; nei.-atetur mansuetus 7 Pes; 10oo (59); i-emusnosmet Cer. 145, 147 (101) ; i-amur freprehendisse Mefr. 128 (14) ; quii.-et cum Deo 2 Quad. 304 (73) ; ad i.-andos uiuos et mortuos

Repr. 9 (93) ; sic i.-ant reges de infidelibus —Comi. 368, 369 (125) ; ex ote suo i.-antut Pus Pasch. 13, 23 (179) ;2 Pent. 4 (193);ut Iustificeris, noni.-eris 2 /Árc. 15 (185). iugalis :uxorem rogare iem Merr.

454 (23).

iugiter : Mar. 79 (147). iugulator : Mefr. 391 (21).

iugulum :tui.-um,tuiugulator Merr. . 591 (21). iumentum : i.-a et pecora interficit 1 Asc. 179 (52). iungo : filias laicis i.-eretis —INupz. 85 (141). iuramentum : ab eo i.-um exagere Coni. 323 (124). iure : iure factum |IN4p£. 49 (140); Conc. 22 (3) ; Mar. 189 (149); 315, 318 (153) ; 2 Pasch. 16 (165).

iuto : fidelitas quam ei i.-auit

Comi.

474 (128).

ius : iura caritatis seruareillesa 2 Quad. 259 (72); in ius alienum —Marr. 495 (24); absque iure Comi. 298, 299 (124); diuitiae episcoporum in ius regum redactae Com. 312 (124); contra ius fasque Coni. 645 (132); Of. 156 (161); tettam iuris nostri Coni. 645 (132). iusiurandum : i.-um offert nemini Coni. 146 (120). iussio : per i-ionem Domini 1 Pasch.

153(39) ; ptoi.ione Dei

2 Quad. 226

(71).

iustifico : cum illo misericorditer i.-ato Metr. 202 (16); ne credamus nos i.atos JIN4p£. 127 (142) ; ut i.-eris 2 Asc. 14 (185).

iustitia ; iudicium et i-am fac Cer. 56 (98); diuina i.a ^ Merr. 125 (14); suae i.-ae confidens Merr. 419 (22) ; magis ex misericordia quam ex i.-a 1 Quad. 40 (34) ; Dei i.-ia omnipotens 2 Quad. 341 (74) ; i.-ia nil facere potest iniuste Coni. 210 (122) ; dilecto i.-iae Mar. 29 (145) ; 2 JAsc. 61, 65 (186) ; i-ia Dei Oz. 47 (158); a iustitia ad misericordiam tuam confugere 2 74sc. 148 (188). iustus : i-o Deo permittente Merr. 190(16);i.-o iuditio 1 Qzad. 37, 358 (34) ;cum animabusi.-orum | 2Quad 769 (86); iuste penas luere debent 2 Quad. 821 (88); moriuntur eque iusti et iniusti ; sed iusti temporaliter Cen. 50 (98); haec de Iudeis rata atque i.-à Coni. 394 (126) ; imperatorem i.issimum — Coni. 624 (132); Mar. 286 (152) ; iusti ex peccatoribus fiunt O7. 44 (158) ; Deus inenarrabiliter i-us OZ. r05 (159); i.-us eram quantum adillos |Ocz. 78 (1723). iuuamen : i.-ine orationum |2 Quad. 130 (68); i.-en prebere Comi. 482 (128). iuuo : nihil te iuuat ad hoc |2 Qzad.

734 (85).

iuxta : dampnes illud iuxta qualitatem Or. 174 (161); iuxta Apostolum 2 Quad. 159 (69) ; 209 (70); iuxta stans Mar. 76 (146). labia : in quorum l.-iis Coscl. 61 (4) ; aetiis l.-iis et faucibus 2 Quad. 634 (83); carneis liis 2 Quad. 694 (84); 701 (84); l.-ia osculo polluta Metr. 570 (21) ;manus et l.-ia lauat Coni. 6o (118) ; 247 (122). labeo : labeo factus Coni. 82 (118).

INDEX RERVM ET VERBORVM labor : fuga ter lapsus Deer. 24 (135). labor: studiosissimus .l. Merr. 48 (12); l. noster deuenit ad terminus 1 Asc. 5 (47) ; de iustisl.-ibus prebere 2 Quad. 196 (70) ; de iniusto labore adquisitum |2 Quad. 231 (77) ; l. sed non seruile opus Cer. 247 (103) ; inexplebilis l. Conc. 5 (3). laboratorius : cotidianus dies dici potestl-us Cen. 268 (104). laboriosus : nil. l.-us |Cen. 246 (103). laboro: la ut post mortem celum ascendas Repr. 33 (93) ; l.-atis utere Cen. 239 (103). lac : melle et lacte manans —1 7Asc. 15

(4-

lacero : mores l.-ant aliorum | 2 Quad. 92 (67) ; cur effecta membra adhuc las Coni. 98 (119). lacesso : diutiusl.-iri permissos —Mer.

504 (24).

lacrima : l.bis angelos ciebas Merr. 352 (20); facere oculos fluere l.-is 1 Pascb. 18 (39); utillima effusione l.arum 1 Pasch. 144 (43) ; gemitum sinel.-is posse fieri Coni. 415 (126) ; 417 (127); nihil larum Mar. 12 (145) ; ad l.-as penitendo Ocz. 198 (187) ; l.-as Petri imitari 2 74sc. 116 (187); l.-is conuersionis 2 4s. 1357 (188). lacrimosus : lis gemitibus Oz. 68 (158). lactuca: l.-arum agrestium partem 1 Pasch. 11 (39); gustus l.-arum 1 Pasch. 25 (39) ; uetacitatem, l.-am

appello 1 Pasch. x12 (42); l.-a, id est memotia pretoritorum facinorum 1 Pasch. 143 (43). lacus : terra quae transl.-um est Cor. 272 (123). laedo : animam non ledere —. Mer. 487 (24) ; l.-endo fratrem |2 Quad. 264 (72) ; lesis fratribus reconciliari Oc. 16 (171); 2 Pasch. 47, 52 (166); Laps. 73 (111) ; Mar. 283 (152). lesio : a l.-ione fraterna se reprimere Oct. 195 (176). letania : Gregorius et Mamertus instituerunt quasdam l.-as 1 24s. 24 (47); lias rogationes innuere 4 "Asc. 27 (47)letifer : l.-o fermento 2 .4sc. 103 (187) ; la pestis Cond. 52 (4). letifico : miseticordia quae l.-aret angelos 2 45r. 68 (186). letitia : in magnal.-ia prandet 2 Quad. 53 (66); Christus l.-ia indeficiens 1 Pasch. 156 (43); mestitia 1.-iam interrumpente |Las. 87 (111) ; gau-

275

dium, exultatio, lia 2 Pasch. 23 (165). letor : profectibus affici, dampnis l.-ari Metr. 171 (15); exultare et l.-ari Post Pascb. 44 (180) ; 2 Pasch. 5, 6, 10

(165).

laicus : filios dimitteretis esse INupt. 85, 108 (141); neque meos clericos Mar. 127 (148). lamentum : corpus prouocat ad 1 Pasch. 115 (42) ; uitale l.-um uersionis

1l.-os l.-os 1l.-a con-

Pos? Pasch. 82 (181) ;

lamento : eiulatu maximo l.-andum Laps. 74 (111). lana : dans niuem sicut lam Merr.

311 (19).

lanista : Cain, fratris pessimus l.-a Cen. 122 (100). lanugo :l.-ine brumali Mer. 294 (19). lapidator : l.-ibus sancti lacobi Ov*.

74 (172).

lapideus : l.-ae consuetudinis moles Cen. 24 (97). lapis: lide obfirmauit Mefr. 216 (17); L-ides grandinum —Merr. 305 (19) ; 1 zAsc. 178 (52) ; l.-ides uetsat Coni. 65 (118). lapido : hic quem l.-atis |Oz. 78 (173). lapsus : noxium l.-um incurrere Cer. 176 (101) ; de proprio lapsu Laps. I (109). laqueum : guttuti imponere l.-um 2 Pent. 159 (196) ; l.-os perditionis tendere 2 pascb. 63 (166) ; Iudas ad l-um desperando Oc. 197 (176); Post Pasch. 82 (181) ; Iudael.-o strangulantur 2 /4sc. 116 (187). largior: gemma a Deo l.ita Mer. 252 (18) ; l.-imur indigenti 2 Q»zad. 204 (70) ; calix cum bona uoluntate

litus 2 Qwad. 242 (71); omnia quae uultl.iatur 2 Quad. 854 (89); rem Dei diabolo l.-itur Ces. 43 (98);

unum

denatium

l.-iti

Cer.

208 (102); nulli quicquam ]1.-itur Coni. 145 (120); premia inmetitis l.atur JMar. 284 (152); ueniam litur Of. 104 (159). largitas : Coni. 594 (131). largitor : gratiae l. 2 Quad. 10 (65); considera l..orem —Cen. 234 (103). lasciuia :aiocisetl.-acessantes 1 74sv.

59 (48).

lasciuus :1.-a meditatio —Mefr. 373 (21) lassitudo : l.-o Domini 2 Qxwad. 525

(74)-

lateo : quod infantes non l.-et Cond. 35 (3); diuinitatem in me l.-entem 2 Quad. 687 (84) ;quod te minime lateat .Mefr. 399 (22), 2 Quad. 4

276

INDEX RERVM ET VERBORVM

(65) ; ad l.-entem in cogitatione mortem Cen. 26 (97) ; INupt. 47 (140). Latialis : Latiali rusticitate

.Mefr. 446

(23).

Latinitas : mutuato uocabulo a Grecitate L.-as appellat

2 Quad. 499 (79) ;

letanias rogationes L.-as estimat 1 sc. 28 (47). latratus : l.-u perinuido canum more Metr. 133 (14) ; l.-u canonico pertur-

bare Conc. 24 (3). latto: Iudeos contra Deum l.-ate Coni. 372 (125); furem et latronem Concl. 13, 14 (3) ; 163 (6) ; 178 (7). latrocinium : lum suadendo Mer. 462 (23); l.Pia meditantes 2 Quad. 172 (69). latus : populus luto et lateribus oppressus Metr. 55 (12). latus : lateris perfossione 2 Quad. 326 (74); in aliud latus se uertit Coni. 17 (117); si lateri bene est Comi. 7o (118). lauatrix : aquae l.-ices Merr. 315 (19). laudo : Michael Deum incessabiliter lat Repr. 29 (93). laudabilis :l.-itereffari 1 ;4sc. 74 (49) ; furtol.i Merr. 107 (14). lauo: qui non l.-it inquinamentum luxuriae Cem. 153 (101) ; pedes pauperum l.-ate 2 Quad. 53 (66) ; Cen. 207 (102); scelus l-at .Mefr. 291 (19); manus et labia l.-at Comi. 61 (118). laxus : l-ius ministrata Pos? Pasch. 65 (180). lectisternia : l.-is mediocribus delectatur Coni. 58 (118). lectio : lionem hodie lectam Mar. 323 (153); Ll.-ionem decernimus Decr. 64 (136) ; ex euangelica l.-ione Mar. 4 (145) ; lectionem clericorum carpere —Coni. 50 (117). lector : l.-orum immensitas —Coni. 119 (119) ;l. nouerit Cond. 185 (7). lectus : in alterum l.-um se collocat Coni. 15 (117). legalis : l.-iter institutum Christicolis 2 Quad. 21 (65) ; INupz. 16 (139); l-iter data JN4pt. $7 (140). legatus : personas l.-orum |Cond. 127

(5).

legitimus : l-o

concubitu

continere

2 Arc. 104 (187) ; l.-um Pascha celebrare 7 Pasch. 87 (41) ; preter uxorem l-am Nb. 76, 77; (140);

repulsionisl.-ae Cord. 47, 77 (4). lego : quamquam et tu legatis traxisse Metr. 520 (25) ; in canonibus l.-itur 2 Quad. 46 (66).

legumen : Decr. 47 (136). legumlator : INupz. 54 (140). lenis : leni affatu Merr. 578 (26). lenocinor : nel.-entur sibi 2 745c. 122 (188). lens : de media lente |2 Quad. 741 (86). leo: leonum more Mer. 342 (20); contra l.-onem rugientem —1 Pasce. 130 (42). lepidus : quam l.-e laetor .Merr. 666 (28). lepor : ornatusl.-orque Merr. 72 (13). lepra: maledictionem et lepram qua decipit Cond. 16 (3) ; Deer. 24 (135). leuigatio :l.-io culpae —Merr. . 644 (28). leuigo : l-are haec qui uolet Cos.

179 (7).

leuis : leuiora peccata 2 Qxwad. 348 (74) ;tam leuiter perdidisses —Merr. 250 (18) ; leuius decipi per ignorantiam Lapr. 104 (112) ; quod possit leuiter emendati JNwpz. 128 (142); Or. 77 (158). leuita: leuite Vincentio JMerr. $565 (26). leuo: capita l.-ate — Merr. 122 (14); te de humo l.-ati uoluit Mer. Go1 (27); 1 Pent. 138 (60); 2 .Asc. 82 (187) ; destitutio l.-ati potest Conc. 171 (6). lex : lex magis quam consuetudo tenenda Coni. 31 (117) ; Oct. 157 (174); legum distortot Comi. 381 (126); INupt. 53 (140) ; canonica lege interdictum —Coni. 402 (126) ; monachica lege Decr. 15 (135) ; lex qua respublica uiuit N47. 12, 13 (139) ; nulla lex continet quod |INZfz. 56 (140) ; in lege Dei Mar. 115, 109 (147); canonicae legi auersos Mar. 129 (148) ; totam legem implet 2 Pem;.

69, 70, 72 (194) ; 89 (195).

libellarius : uel commutationis uel l.-ii nomine Com. 459 (128). libellus : ei dedero l.-um repudii Conc]. 48 (4). libens : l.-tissime Mar. 8o (147); 2 Quad. 252 (72) ; l-tius Repr. 36

(94) ; Coni. 254 (123) ; 339 (125).

liber: l. gestorum illius Mezr. i85 (16); librum euangelii osculari 2 Quad. 827 (88) ; nasum in libro tenet Coni. 38 (117) ; 140 (120) ; 152 (120) ; librum Confessionis Coni. 236, 240 (122). liber: expeditus et l.-er Mefr. 193 (16) ; cum l.-i esse ualerent 2 Qzad. 558 (75) ;a perditione l.-i 2 Quad. 446 (77) ; quanto l.-ius tanto gratio-

sius

Ces. 276 (104); profitetur se

INDEX RERVM ET VERBORVM liberum non seruum Las. 123 (212): liberalis : l.-ium artium |inuentores AMetr. 71 (13); ex l.-issimo tenax Coni. 165 (120). liberator : suasu l.-oris Merr. 6o (12). libero : ut lesum l.-andus uideret Metr. 194 (16) ; 1.-ati baptismate lotos signant JMefr. 57 (12) ; ab etetnis flagellis l.-are |. O7. 81 (159) ; utinam non iudicandi potius quam 1.-andi Post Pasch. 24 (179). libertas : arbitrii nostri l.-ate pietatem eius perdidimus 2 Q»ad. 493 (79) ; opus l.-atis Dominici diei Cer. 247 (103) ; l.-as quam Chtistus contulit Cen. 225 (103). libet : si libet tibi Coni. $68 (130). libido : l-inem contegunt Cem. 99 (99) ; mater Dei l.-inem habet exosam Merr. 369 (21). libidinosus : l.-a precordia luxurioso-

rum

7 Quad. 55 (34).

libra : sex l.-as denariorum —Cor. 270 (123) ;unaml.-am argenti Comi. 525 (129) ; XL libras in restauratione expenderim —Oct. 36 (171). licentia : contra concessam l.-am 2 Quad. 76 (67); quasi cum l.a 2 - Quad. 18 (67) ; data nisi la Merr. 514 (24) ; ne interdicta sit fruendil.-a Coni. 11 (117); testruendi data l.-a Coni. $15 (129); qua l.-a consecramus 2 /sr. 539 (185).

licet : licet non gustantes

2 Quad. 14

(65) ; sero licet |. Merr. 645 (28) ; licet

non (11) licitus l.-a

didicerim —Mer. 225 (17); 10 ; Merr. 404 (22) ; 612 (27). : coitus l.-us 1 24s. 38 (48); hora diei 2 QzzZ. 98 (67).

lignum : de ligni uetiti fructu Ada manducauit 2 Qzad. 112 (68). ligo : ueniat forasligatuslicet ^Cem. 27 (97); dies ligatus numquam fuit Cen. 221 (103) ; qui uim patitur magisl.atut Oc. 93 (173). limen : ecclesiae l.-ina obstruxit Merr. 201 (16). lingua: qui nouis l.is loquuntur 4 ZÁsc. 137, 138 ($50); spiritus l.-is igneis demonstratus 1 Peg. 74, 101,

(128); uxorem

277

nec liquit

(174) ; Cond. 120 (5). liquefacio : ctistallinas 1.-it

Oc.

Metr. 314

(19).

liquet : let hac distinctione quod Metr. 508 (24). lites : qui litibus inseruiunt 2 Quad.

90 (67).

litigiosus :1.-auetba O7. 151 (160). lito : hostiam Dominol.-are Las. 57 (110). littera : secundum l.-am 2 Pasch. 14

(165).

litteratus : magis uulgus quam l.-us extollit hos Mezr. 86 (13). litus : fluctibuslittoris Zabulon —Merr. 38(12);inlitore fluminis

Mer. 219

(17).

liuor : ebrii ueneno liuoris 2 QzaZ. 91 (67) ;l.-oris particeps —Cer. 89 (99) ; lore ueneni grassantis Cer. 173

173 (101)

loco: statu condigno locati .Mefr. 601 (27) ;in cellario locant |Oc. 104

(173).

:

locuples : l.-etes conuiuos Comi. 74 (118); l-issimus |Oz. 161 (175). locupleto : l.-atos cognitione Dei uoluntatis 2 Quad. 330 (74); quod celum l.-at Merr. 164 (15). locus : alio loco dixit 2 Qxwae4Z. 321 (74); pignoris loco 1 Pen. 40 (58) ; loco ubi fatetur 2 Pem;. 82 (195); loco salutis 2 Pasch. 41, 42 (166); Post Pasch. 44 (180); Las. 132 (112) ; Coni. 222 (122) ; 1 7457. 50 (48) ;

232 (53).

locutio : quibus l.-io agitur 2 Quad. 7094 (84); lio Dei ad angelos 2 Quad. 757 (86); exordium ]1.-ionis 2 Quad. 19 (65) ; al.-ione noxa abstinere 1 Quad. 88 (35) ;usus humanae lionis 2 Qzed. $13 (79); ne l.-io procedat Mar. $6 (146). longanimitas : l.-as Dei patientiae Mar. 262 (151). longe :alonge Mefr. 427 (22) ; longe incomparabiliter Mar. 21 (145); longe impat Oc. 42 (172). longeuitas : infelix l.-as huiusmodi

Ot. 95 (159).

107 (59); uatiis l.-is inflammati 1 Pent. 78 (59) ; l.-a sotdidata ob-

longeuus : utl.-o ductu imperet

scenitate

longinquus : Oc. 42 (172). loquacitas : las miranda Comi.

.Merr. 370 (21) ; sermo bo-

nusl.-ae ne desit

2 Qza4. 254 (72) ;

144 (61); 7o1 (84); 714 (85); l-a

contra omnes

Comi.

$52, 54 (118);

in excessibus l.-ae Comi. 250 (123). linquo :l.-ere posteris Comi. 46 (118) ; ne l.-am eos suspectos Comi. 487

122

Cori.

654 (132).

(rii loquax:

rese l.-acissimus interdum

1:18

Com.

|

155 (120). lotica : Coni. 310 (124). lorum :loriscónstringunt Oc. 51 (172).

278

INDEX RERVM ET VERBORVM

lotus : beato illo loto . Merr. 232 (17) ; aqua baptismatis l.-us Me/r. 491

(24) 157112) ; 2Quad.329 (74) ; 1 Asc. 159 (51).

lubricus : in l.-o uiae luceo : ueraciter lucent

Cer. 175 (101). Mer. 525 (25).

lucerna : l-a alios illuminans —Comi. 127 (120). lucror: quis lucrabitur celum ? 2 Quad. 109 (68) ; l.-amur consortium eorum Cen. 135 (100). lucrum : turpisl.-i cupidus |.Merr. 162 (15) ;honestum l.-um est quod celum locupletat JMefr. 164 (15) ; remunerationis lum apud Deum Metr. 675 (29). luctor : l.-aturi contra tyrannum 7 Quad. 23 (33) ;cum diabolo nudus lari AMefr. 427 (22). luctus : dies intulit l-um — 1 Pasch. 3o (49); l-us apostolorum 1 Pasch.

44 (40).

ludicrum : cachinnos etl.-a (20).

Mefr. 347

ludo : multitudo l.-entium |Mer. 345 (20); trocho non ludit Com. 1:53 (120).

ludi : cantuum uanitate atque l.-orum 1 JÁsc. 40 (48); ad ludos uacare Cen. 227 (102). lugeo : lugentes flete |. Merr. 119 (14) ; l endo .Merr. 288 (19); luxerunt apostoli 1 Pasch. 41, $1 (40); 32 (39) ; l.-endum sit Mar. 153 (148) ; 2 Pent. 169 (197). lugubris : l.-is relatio .Metr 1 (11); nosterl.-issermo —IN4pf. 43 (140). lumen : l.celi est claritas Christi 2 Asc. 44, 47, 55 (186) ; 2 Pasch. 9 (165) ;l.in te comprehendere

—Merr.

471 (23) ; non l.-ine attingendo corporali 2 Quad. 780 (87) ; adl. cognitionis Dei 2 Quad. 625 (82). luminaria : l.-ibus aufticomis Merr.

302 (19).

luo : poenas debentluere 2 Quad. 822 (88) ; Coni. 91 (119). lupus: ouile lo exponam Com.

54 (12).

lux: l. eterna 2 Qzad. 644 (83); Christus ipselux 1 Pasch. 153 (43); angelus lucis Mer. 526 (25) ; reuelabit faciei lucem Ces. 3o (97); de tenebris ad lucem |2 Pasch. 92

(167).

luxuria : per uitium l.-ae Ovcf. 178 (175) ;l.-ae se dedens 1 Pasch. 126 (42) ; renes a l.-a restringit 7 pasch.

139 (42) ; facibus l.-ae ardescit —Cem. 95 (99) ; l.-ae inquinamentum —Cen. 152 (101) ;refrenarel.-am —Cem. 167, 171 (101). luxuriosus : membra l.orum 1 Quad.

55649.

.

i;

lyra : prospetiotelyra —Comi. 515 (129).

machinatio : tuis m.-ibus

Comi

539

(129).

machinor: malum m.-atus in corde Oct. 175 (175) ; quod iam antea m.-ati fuerant Oc. 15 (171). macto: holocaustum m.-ate Merr.

389 (21).

macula : in m.-is ambulantes 2 Quad. 360 (75) ; cum his maculis litare hostiam |Laps. 56 (110). maculo : m.-ati fornicatione —Cen. 215 (102). maestiloquus: m.-o telatu Mer. 97 (13). maestitia : m.-a interrumpente Laps. 87 (111). maestitudo : m.-ine profusa Lap». 96 (111); qua m.-ine decepti Coni. 215 (122). magister : fiunt m.-i erroris 2 Q»zad. 672 (83) ; m.-orum auctoritas Comi. 119 (119) ; nequitiam magistram decipiendi proximum — 7 Pasce? 95 (41) magisterium : sine aliquo m.-o Decr.

55 (136).

magnalia : m.-ia Dei loqui

2 Pent. 27

(193).

magnitudo : m.-o rei 1 Pent. 5 (57); inmensurabilis m.-o Dei 2 Qwad. 580 (81). magnus : profero pro magno Mer. 204 (16). maiestas : uestrae m.-ati uidetur Oc. 129 (174) ; diuina m.-as offenditur 1 Pasch. 100 (41) ; in ptesentiae suae m.-atis Lapr. 102 (112). maledico: ad consensum m.-endi Deum Merr. 477 (24) ; ob m.-ixisse

legitur

2 QwaZ. 454 (77) ;benedi-

centi et m.-enti Com. 122 (119); m.-dicta dicitur negociatio eorum Coni. 342 (125). maledictio : de m.-ionibus in Pentateucho prolatis Comi. 341 (125); de m.-ionibus creberrimis O7. 131 I31 (160); m.-ionem et lepram Conc] 15 (3). maledictum : m.-is prosequi AMerr.

134 (14).

maledicus : m.-a uerba O7. 149 (160) ; isti m.-i Ocf. 53 (172). maleficium : m.-is obligatus 2 Quad.

351 (74).

INDEX RERVM ET VERBORVM maleuolus : Coni. 259 (123). malignitas : inter m.-atem et benignitatem haec discretio |. Mer. 482 (24) ; tuae m.-atis intentio Comi $32 (129) ; diaboli m.-as |. Mezr. 456 (23) ; nil obest m.-as malorum patrum

INupi. ror (141); pro mea m.-ate Mar. 252 (151); m.-atem nostram execrari 1 Pem/. 120 (60). malignus : mundus in m.-o positus Metr. 53 (12) ; Concl. 58 (4) ; tecurre,

m.-e

Coni. 102 (119); m.-issimus

fello Com. 358 (125); diabolus princeps m.-orum —JNufr. 36 (139) ; pet m.-ae uoluntatis effectum 2 Pasch. 76 (167) ; per m.-am operationem Oc. r1 (171) ; 95 (173) ; m.-is spiritibus |.2 QzzZ. 474 (78). malitia : m.-am, nequitiam 2 Parc. 31 (165) ; quos m.-a illorum queat inuadere Mefr. 519 (25); m.-am preteritam mutare 1 Pasch. 77, 92 (41); eius m.-am accusat Comi. 242 (122); m.-a inest eis Comi 619 (131); m.-ae suasor 2 Pasch. 11

(165).

malitiosus :

1 Pasch. 82 (41).

maliuolus : membrum diaboli m.-us 1 Asc. 194 (52) ; m.-orum cauillationibus Derr. 4 (135). malum : uitia a malo procedere Mer. 399 (22) ;bonum in compensatione mali non agendum 2 Q»sd. 277 (72) ; malum ipse defendit 2 QuaZ. 410

(76);

malorum

occisot

eris

2 Quad. 482 (78); deserere mala Laps. 132 (112); in comparatione mali INupf£. 41 (139). malus: homo m.-us uel diabolus 7 ZÁsc. 177 (52); nos male agentes tolerati 2 Qzad. 530 (74).

mamona : m.-ae teseruant quod cotpoti subtrahunt 2 Qxaed. 87 (67); de mamona iniquitatis 2 Qzad. 207

(70).

mancipo : qui filium Ecclesiae m.-at INupt. 17 (139). mandibula : de contritione m.-arum

Metr. 457 (23).

mando : reliquiae terrae m.-atae Merr. 240 (17) ; mandauit tutius fore Coni. $01 (129) ; Coni. 497 (128) ; 503 (129) ; 625 (132). manduco : epulemur, id est carnem Domini m.-emus 4 Pasch. 55 (40) ; diabolus m.-are suadens 2 Quad. 81 (67) ; m.-ando uetitum 2 Quad. 107 (68); m.-a quod Deus concedit 2 Quad. 126 (68) ; angeli non corporalem panem m.-ant 2 Quwad. 726

(85);

dicit,

279

*manduca'

Comi.

167

(121) ; 336 (125).

manifesto : m.-o quod deliberatum habeo Cond. 7 (3). manifestus : ile occulte, iste m.-e INupt. 46 (140) ; m.-um etit O7. 122 (160); cum uenetit m.-us Comd.

38 (3).

manna : m.-a celesti gustato

1 24s.

13 (47).

mano : patriae manantis melle et lacte 1 Asc. 15 (47). mansito : in Circum m.-ate Cori. 505

(129).

mansuetudo : m.-inem immitaris seph AMerr. 577 (26). mansuetus

: m.-us

lo-

ueniens Dominus,

mansueto signo 7. Pest. 97 (59); ne iudicetur m.-us 4 Pes. 100 (59) mansus: m.-um tenere Com. 281

(123).

manus : inuisibilis m.-us omnia continens 2 Qnad. 585 (81); m.-ibus pollutissimis 2 Qxzad. 803 (87); os cum m.-ibus pollutum 2 Qzz4. 832 (88) ;manu operationis gestare sustentaculum |Cer. 177 (101) ; manus et labia lauat Coni. 6o (118) ; manu peccatoris commotus —Coni. 84 (119)

margatetum : tam pretiosum m.-um Metr. 547 (25). martyr : clarissimo in m.-ibus Cond. 145 (6); agones m.-um Merr. 75 (13); confessoris an m.-is dicam Metr. 104 (14); super m.-es Italia ambulat Mefr. 130 (14); mattir, si parcis reis famulis Mer. 548 (26). martyrium : inferre sibi m.-um Merr. 206 (16) ; cum

corona m.-ii Merr. 239 (17) ; quod erat m.-um ? Merr. 350 (20); palma m.-ii Mefr. 551 (25) ; 564 (26) ; m.-um sine effusione sanguinis — Mefr. 557/582 (26); m.-um doloris non mortis JMerr. 574 (26) ; m.-um tuorum certaminum Metr. 643 (28). mateties : cauillatoribus m.-em ministrem |Coni. 17 (117). maturo : ne matures proferre 2 JÁsr. 131 (188). matutinus : in laudibus, m.-is, prima Deer. 53 (136). mausuleum : ornatus m.-i uenustat eos Metr. 603 (27). maxilla: foramen in m.-a tua Merr. 435 (22); pet foramen m.-ae Merr.

$35 (25).

mediastinus : se m.-o

49 (118).

medicus : rn.-us

Lucas

todens 7 Pent.

;

Comi. 46

INDEX RERVM ET VERBORVM

280

($8); ut m.-us morbum

Metr. 403 bone m.-e

m.-us

insequitur (22); Coni. 310 (124); JAMe/r. 404 (22); celestis

JMefr. 466 (23); Cen.

284

(104) ; 295, 297 (105) ; dieta quiddam uocatur a m.-is Cer. 280 (104). medicina : recepimus m.-am —Cer. 292 (104); medicinales curae Ces. 280

(104).

mediocritas : m.-atis sufficientia frueris

Cen. 257 (103); lectisterniis mediocribus Coni. 58 (118). : meditatio : praua m.-io 1 Qxaad. 87 (35) ; lasciua m.-io

quae magis didicissemus

|. Mefr. 373 (21);

m.-ione quam opere Mar. 147 (148).

meditor: quod contra te m.-of 2 Quad. 575 (75) ; m.-antes in lege Dei 2 Quad. 788 (87); Cen. 245 (103) ; Mar. 109 (147) ; Mar. 116, 123 (148); adulteria m.-antes 2 Q»ad. 173 (69) ; mea timiditas m.-atur con-

fugere Coni. $17, 518 (129) ; mala mihi m.-arentur referre Ovcf. 8o

(173).

medius : nil medium — 1 Pent. 109 (60). medulla : ad m. uix possit labor peruenire Mefrr. 48 (12). mel: patria melle et lacte manans 1 /Ásc. 15 (47) ; plus aloes quam mellis Mar. 155 (149). melioratio : m.-ione relicta Cosi. 635 (132). melioror : conor m.-ati et uincot Of. I3 (157) ; 2 ZÁAsc. 155 (188). melos : m. hymni Cond. 121 (5). membrum: m.-a luxuriosorum 1 Quad. 55(34) ; m.-um diaboli 1 745v. 194 (52); membra diaboli, Iudeos perfides Cen. 88(99) ; m.-um Christi Cen. 127, 128 (100) ; humani corporis m.-a Rer. 5 (93) ; effeta m.-a laceras Comi. 98 (119); ceteris m.-is rebellantibus |Comi. 248 (123) ; ministrare Christo in m.-is suis Mar. 61 (146) ; 107 (147) ; 195 (150) ; caput bonorum cum m.-is suis Com. 585

(131).

memoria : recurrat m.-auestta 2 Pest. 21 (193); uenter m.-ae Mefr. 44 (12) ; hymnos in m.-am consuetudinisantiquae Derr. 52 (136). mendacium : de m.-iis continuis Of. 129 (160) ; m.-ia adulantium |2 Qzad. 420 (77) ; octo genera m.-i 2 Qzad. 427 (77) ; m.-um a diabolo procedit

2 Quad. 441, 449, 455 (77) ;m.-um

longea presulibus ecclesiae 2 Qzad. 456 (78); nugis et m.-is abiectis 2 Quad. 669 (84) ; uoto m.-ii Merr.

323 (20) ; m.-o deceptum —Coni. 628 (132) ; m.-um abundat Cer. 103 (99). mendax: m. Graecia AMerr. 78 (13); omnis homo m. 2 Qwad. 447, 448 (77); hominem in extasi uocaui m.-acem 2 Quad. 450 (77) ; m.-acissimus conuincitur fore Comi. 239 (122) ; Oc. 32 (171) ; m.-acitur fingere Coni. 217 (111); garruliter et m.-acissime —Comi. 405 (126) ; m.-aces fuerint Of. 36 (157); uerba m.-acia Of. 149 (16o). mendicus : mori m.-um se uelle dicit Coni. 314 (124). mens : impedimenta mentium 7 pascb. 72 (41) ;mentis gressum —Cen. 169 (101); in occultis mentis Cer. 198 (102) ; et mente et uentre Mar. 329 (153); mentis obtutibus obscuratis 2 .As. 46 (186); mente et carne repleta Deo 2 /4sc. 77 (186) ; guttur mentis stringo 2 74s. 138 (188) ; mente confusi 2 Pemf. 28 (193); autibus mentis 2 Penf. 19 (193). mensa : letitia nostrae m.-ae 1 Pasch. 158 (43) ; m.-a illius expers diuitum Coni. 72, 74 (118). mensalia: m.-ibus indiget Com. 57 (118). mensura : nulla m.-a ponitur in amore Dei 1 Pent. 128(60) ; non per uineas sed per m.-as Decr. 61 (136); ad m.-am

gratia data est

(186). mentio : nulla

m.-io

2 24s.

extitit

74

Cond.

145 (6).

mentior: Dominus non m.-iens 2 Quad. 797 (87) ; ne putent Spiritum Sanctum m.-iri 2 Qxuad. 810 (87); ille m.-itur qui dicit Repr. 17, 21 '(93); conuersionem m.-imur Cer. 14 (97); utinam m.-irentur Cof. 131 (120); fallacissimus si non dedignantur m.-iri Comi. 161 (120); si m.-itur se talem esse Comi. 238

(122); 284 (123); 546 (150); 647

(132) ; mentitur quod amet 2 Pest. 123 (196). mercenarius: m.-orum multitudo Mefr. 113 (14) ;m.-i nomen Cond.

20 (3).

merces : remunerationis catet mercot: (118).

m.-ede

non

2 Quad. 245 (71). m.-ati

honorem

Com.

80

mereo(r): meruerunt accipere Merr. 138 (14) ; 2 ZAsc. 106 (187) ; presules meliores meruisse Mefr. 150 (15); diluere metuit cruciatibus Merr. 273 (18); hanc prerogatiuam me-

INDEX RERVM ET VERBORVM ruisse 2 Quad. 41 (66); ad telaxationem facinorum merendam Cer. 156 (100) ; spera quod Maria meruit Mar. 247 (151) ; 329 (153) ; merebuntur supplicium |Oz. 110 (159) ; peccatis meis m.-entibus Cond. 9 (3). meritum : nil inde meriti percipit 2 Pent. 11 (194) ; imparis m.-i Cond.

140(6) ; m.-aconfessorum —Merr. 75 prerogatiua effulgere ; merito uocatis follis

(13) ; m.-orum Metr. 594 (27) Metr. 445 (23) Coni. 203 (121)

; scelera diluit meritis ; Post Pasch. 72 (180).

meror : apostolorum m.-em imitamus 1 Pasch. 52 (54). merus : mere et apertius —Cond. 6 (3). -met : semet credere iactat 1 z4sc. 150 (51) ;mihimetipsidico Cer.23 (97) ; nosmet iudicemus Cer. 146 (101); memet aspicio |.Of. 22 (157).

metior: ex se metitur Deum Mar. 265 (151) ; 282 (152). metricus : m.-o stilo .Mezr. 176 (16). metrographia : m.-ae diligentissimus Metr. 331 (20). metropolita : unus e quibus erat m.-a Conc. 126 (5). metuo: poenam m.-ere JMefr. 325 (20) ; licet eum inrationabiliter metuat 2 Quad. 841 (88); Laps. 44 (110); qui metuunt pauent Lar. IO (109); tartarum m.-ere Laps. 134 (112) ; Coni. 202 (121) ; Oct. 164 (175) ; 2 Asc. 157 (188). metus : in poena metus uersatur Las. 19 (109) ; 33 (110) ; metus gehennae Laps. 75 (111). migto : spe conscendat, desiderio migret. d z4sc- 221-($3). miles : contra militem Christi Merr. 411 (22); milites adquirere —Corm. 423 (127) ; m.-ites meos ad prelium cogo Mar. 119 (148).

militia : m.-a angelorum | 2 Qzad. 627 (82). milito : nemo m.-at nisialicui 7 Qzad.

33, 35 (33) : 42, 48 (34) ; ttiduana

ieiunia uanae gloriae m.-ant 2 Qua. 101 (67); carnalia desideria m.-ant diabolo Laps. 80 (111); facete m.-antes uiuere in lege Decr. 15

(135) ; 44 (136) ; Domino m.-aturum INupt. 17 (139). milia : milium annorum — Or. 111 (159). milium : inter legumina et milium Decr. 47 (136).

millenus : inficere m.-o morbo

$34 (25)-

Metr.

miluus : m. in fabula Oc. 142 (174). minister : m.-i prophetiae 2 Quad.

281

8(65) ; per Decalogi m.-um 7 Pasch. 1I8 (42); supet impios m.-os impii regis 1 245r. 186 (52) ;m.-um uel capellarum habete Comi. 27 (117); fidum m.-um non habeo Coni. 525 (129) ; qui ad hoc m.-i fuerunt Oc.

37 (171).

ministerium : frequens m.-um Dei Mar. 196 (150); Decr. 57 (136); m.-um doctoris implent Pos; Pasch.

12 (179).

ministro : m.-are Christo in membris suis Mar. 193 (150) ; necessaria cotpori m.-emus 1 Qzad. 82 (35) ; Post Pascb. 65 (180) ; uobis dapes m.-aturi 1 Pasch. 3 (39) ; 70 (41) ; materiem ad id ut m.-em Comi. 18 (117) ; excubias regibus m.-ate Coni. 422 (127) ; Domino m.-are

Mar. 48 (146) ; 140

(148); diabolo m.-antes Mar. 78 (147); filiis ecclesiae m.-are Mar. 108 (147). minito : aliquod m.-antes JMezr. 518

(19).

minor : quod tuinam m.-aretur

519 (129).

Comi.

mirabilis : m.-ia quae Deus operatus est Mefr. 176 (16) ; m.-is Deus in

sanctis

Comi.

120

(119); m.-ioris

miraculi 1 74sc. 63 (48) ; m.-e dictu 2 Quad. 255 (72). miraculum : iteret hoc Deus m.-um Metr. 94 (13) ; m.-i euentu Merr. 224 (17); m.-orum efficatia Mer. 240 (17) ; illius gesta seu m.-a Merr. 255 (18); omnium m.-orum reminiscentes 1 745r. 63, 64 (48) ; m.-um, inquam Comi. 625 (132). miror: non multum m.-andum si Oct. 83 (173). misellus : Mar. 184 (149). miserabilis : m.-iter —Decr. 17 (135).

miseratio : de eius m.-ione

Of. 22

(157).

miseria : mundus qui transit cum m.-a Metr. 123 (14); pto nostra m.-ia intercede Me/r. 577 (26); beatitudo omni m.-a caret Comi. 232, 235 (122). misericordia : m.-ia Dei super peccatotes 1 Qxuad. 15 (33) ; elemosina a m.-ia uocabulum trahit |2 Qzad. 188 (70) ; m.-am Dei pro eo supplicemus 2 Quad. 857 (88) ; Mar. 233 (151); m.-ia induit eum 2 24s. 68, 70 (186). misericors :

m.-iter,

fraternaliter

Concl. 56 (4) ; Merr. 15 (11) ; € pas$7; Deus m. Of. 1o2 (159); ef passim.

282

INDEX RERVM ET VERBORVM

missa : sabbato quo m.-am non conceditur canere ante uespertinam 2 Quad. 32 (65); ante horam m.-am celebrare 2 Qmwad. 69 (66); m.-a continet cenam Domini 2 Quoad. 60 (66) ; missa dum canitur 2 Quad. 718 (85) ;audit m.-am s. Michaelis

Repr. 16, 19, 21, 22, 24, 29, 30 (93);

Decr. 44 (136). missilia : m.-ia iacere

.Merr. 425 (22). moderator : omnium m.-or 2 Qwad. 746 (86). , modernus : ex m.-is alter Las. 4 (109). moderor : qui tertena m.-atur Merr.

$98 (27).

modicus : modicum ad tempus Cer. 216 (103) ; iniuria m.-a Laps. 107 (112); haud m.-e Comi. 13 (117);

2 Quad. 236, 237 (71); 519 (79);

uel ad m.-um Mar. 300 (152) ; non m.-e Oc. 1io2 (173); Mar. 176 (149) ; e! passim. modium : inter frumentum et segallam m.-a decem Derr. 46, 47, 48, 49 (136).

modulus : pro m.-o spiritali

781 (87).

modus : grandisonis

m.-is

2 Q»ad.

extollere

Metr. 175 (16). mola : m.-a in vertiginem ducta |. Merr.

49 (12).

molar : m.-ibusterenda reddere —Merr.

45 (12).

moles : corporali mole perfectus ZAsc. 67 (48); propter molem lapideae consuetudinis Ces. 24 (97). molestus : m.-issime ferte Comi 45 (118). molimen : ad relinquenda m.-ina male uoluntatis 7 Pasch. 116 (42) ; omnia m.-ina insidiarum —OcZ. 21 (171). molior : mortem alicuius m.-iri Cer. 208 (102). mollities : m.-ie muliebri 2 Qzad. 391

(76).

momentaneus : utinam poena m.-a esset Laps. 29 (109). momentum : quocumque m.-o 2 Pascb. 9o (167); eodem m.-o 2 Quad. 652 (83). monachicus : uiuere m.-a mege Der.

15 (135).

monachus : Rathetii ex m.-o exulis Metr. 2 (11); dum m.-us fuerit Coni. 184 (121); regula m.-orum Decr. 21, 38 (135) ; m.-o nil sanctius Decr. 39 (135) ; 65 (136) ; m.-os alienos a seculi actibus —Mar. 130 (148). monarchia: m.-a totius credentium orbis Mefr. 450 (23) ; de tota m.-a clymatis nostri Corm. 15 (117).

monasterium : m.-um repetit Com. 185, 194 (121). monitum : apostolicis m.-is Laps. 80 (111). mons : mons fumans 1 Pent. 78 (59) ; Coni. 487 (128). monstratrix : exhibitio operis est Spiritus m.-ix 1 Pen. 158 (61). mora : per moram contraxit offensam 2 Quad. 222 (71). moralis: m.-e est omnibus ut Merr. 366 (21) ; ab alleluia m.-i non cessare 1 Pent. 15 (57). moratus : diutino in eo m.-u Com. 487 (128). morbus : ut medicus m.-um insequitur Metr. 403 (22) ; inficere m.-o crimi-

num Mefr. 535 (25). mofdacitas : ueracissima m.-as 1 Pasch. 112 (42). motdax : m.-acissima ueracitas 1 Pasce. 112 (42). motior: motiuntur eque iusti et in-

iusti, sed iusti temporaliter

Cem.

50, 51, 53, 54, 57 (98).

mots : tormentum simile mille mottibus JMefr. 338 (20); mors Christi necessatia 1 Pasch. 41 (40); mots ignominiosa Christi 2 JQxad. 328 (74); tria genera mortium animae 2 Quad. 400 (76); ad latentem in cogitatione mortem Cem. 22, 26 (97); mortem alicuius moliri Cer. 207 (102); repentina m. Of. 29 (157) ; aeterna m. seuior temporali 2 Pent. 1357 (196). mofrsus: morsu uenenatorum Cer. 170 (101). mortalis : tempestas compulit m.-es excogitare Merr. 309 (19). mortalitas : humana m.-as delabitur Cen. 131 (100). mortificatio : uitiorum m.-ione Cer. 157 (101).

mottifer : m.-a desperatione induratus 1 Pasch. 134 (42) ;m.-um quod bibunt sed non eos nocebit 1 24s. 141 (50); ad m.-um laqueum Pos; Pasch. 81 (181) ; m.-ae dilationis ctiniculis 2 74;c. 138 (188) ; impatientia m.-a 2 Z/4s. 1is1 (188); m.-a ira 2 Pent. 182 (197) ; alios m.-e decipit Conc. 16 (3); 2 Quad. 810 (87); m.-os conatus meos 2 Qxad. 376 (75); m.-a preconia 2 Quad. 433 (7); ad m.-um consensum

1:2456:20233*(53)5 Mar m.-e JINwpt. 41 (140).

2713 (152);

mortificor : cum uitiis m.-andus 196 (16).

Merr.

INDEX RERVM mortuus : m.-afides 2 Quad. 290 (73) ; quod fecimus, m.-i recipiemus 2 Quad. 343 (74) ; m.-us m.-um sepeliat

2 Quad. 399 (76) ; 424 (77).

morula : dies aut m.-a ulla

(103).

Cen. 245

mos :ut moris est Cond. 9o(5) ; Merr. 292 (19) ;more leonum Mezr. 342 (20); moris longe alterius Merr. 348 (20); morem getere illi debere Laps. 48 (110) ; suopte more uiuentes Con. so (118); actitandi frequentia in morem conuerterit Mar. 47 (146); more meo 2 Pasch. 5 (165); motibus et uita Oc. 187 (175); fidem motibus destruit 2 Quad. 848 (88) ; 1 JAsc. 96 (49) ; lacerant mores aliorum 2 Qzad. 93 (67) ; contrarii moribus Mefr. $42 (25); motibus suis tam aduersus Deo 2 Quad. 841 (88); Laps. 46 (110); mores carpere clericorum —Corr. 3o, 39 (117); 396 (126); huiuscemodi mores in me comperiens Cori. 490 (128). motio : malae m.-ionis habent uitium a seipsis 2 Qzad. 576 (81) ;immobilis m.-io 2 Qzad. 586 (81). motor: m.-or omnium 2 Quad. 557 - (80). motus : m.-us homicidarum —2 Quad. 574. 576 (81); sine motu linguae 2 Quad. 714 (85). mucro : tyrannicus m.-o expulit animam Merr. 568 (26). mugio : tonitrua mugire 4 74sv. 187

(52).

muliebris : mollitie m.-i

(76).

2 QxzzZ. 391

mulier : cohiberi a m.-ibus Nwp£. 84 (141). multigenus : m.-a mysteria Mer. 32 (1r); m.-a acta flagitiorum —Mar. 79

(147).

multimodus : m.-a genera fornicationum 2 Quad. 173 (69) ; m.-e fecerat Mar. 47 (146). multiplicitas : m.-as ciborum 2 Quad. 123 (68). multipliciter : tam m.-iter uicte Merr.

464 (23).

multitudo : pre m.-ine uilescere . Merr. 136 (14) ; pre m.-ine sapientium estimata Verona Mefr. 174 (16) ; m.inem sapientium rex habuit Oc.

96 (173).

nn

mundanus : Babylon m.-ae confusionis Concl. 68 (4). mundo : m.-ati ab inquinamento Quad. 89 (35) ; munda oculum cordis

ET VERBORVM

283

2 Quwad.

7178 (87); fornicationem Oz. 68 (158). mundus : quandiu in hoc m.-o uiuitur Cen. 263 (104) ; princeps m.-i diabolus Merr. 53 (12) ; INupt. 35 (139); m.-i huius omnia relinquere —.Merr. 192 (16); qui dat uitam m.-o 2 Quad. 730 (85); lesus qui in hunc m.-um uenit 2 Quad. 852 (89); m.-us in maligno positus Conc. 58 (4) ; Metr. 55 (12) ; presenti m.-o amicitior Me£r. 123 (14) ;de m.-o transierit Mer. 561 (26) ; pro m.-i huius uana glotia Cer. 42 (88). munio: m.-it gressus 7 Pasch. 140 (42); se m.-ite exemplis sanctorum Cen. 169 (101) ; curtem altam quae m.-itior esset Cori. 499, 5oo (129). mufrmufro: m.-ando carmina Merr. 282 (19) ; m.-ando dicebant 2 Qzad. m.-ate ieiuniis

$24 (80).

—

munus : ne munus sumant

indigne

Y

sacramenti 1 4s.

Á

tanti

48 (48);

m.-efra uicissitudinem exigentia Comi.

304 (124).

mufus: m.-os uetsibus repleuerunt Meftr. 254 (18). mus : tranam cum mure tapuisse Orr.

145 (174).

musica:

(247).

m.-am

expono

Mar.

118

s

mutuatio : m.-io deceptoria JMerr. 6o (12). mutuo : mutuato uocabulo a Graecitate 2 Quad. 498 (79) ; m.-ere uasa aurea Metr. 18 (11), 87 (13) ; quod m.-auerat cespitis cultor Mer. . 179 (16). mutus : interdum quasi m.-us Comi. 155 (120). mutuus : m.-o solamine sibi suffragantut 2 Qzad. 150 (68). mysterium : uas quod tantae dignitatis m.-um tetigisset 2 Quad. 834 (88) ; magnum m.-um et inenarrabile donum 4 Pen. 18 (57) ; idem m.-um celebrare Ces. 186 (102); deceptionis m.-i Mer. 24 (11) ; multigena m.-a incomprehensibilitatis Dei Metr. 32 (11). mysticus : m.-o nec sine sensu .Merr. $o(12) ; m.-um quidsignant 2 Qzad. II (65) ; secundum m.-um intellectum 2 Pasch. 15 (165). nanciscor : talentum scientiae nactus fuerat JMerr. 242 (17). narro : ut solus agere n.-atur Comi. 94 (119); qui scribens n.-atur Com. 576 (130) ; qui in alio opere n.-atut INupt. 54 (140) ; Mar. 49 (146) ; ad

284

INDEX RERVM ET VERBORVM

iudicium ueniamus n.-andum 38 (185).

nasus : n.-um tenet in libro

(117).

natiuus : n.-ae patriae populus

2 74s. j

Com. 38 Cond.

31 (3).

natiuus : n.-ae patriae populus Cond. 31 (3); n.-a salus Cen. 281 (104);

294 (105). natuta : Deus

in duabus n.-is Merr. 361 (21); n.-a holetis : quod significat 1 Pasch. 17, 18 (39) ; commu-

nis n.-a 2 Quad. 226 (71) ; Christus per n.am 2 Quad. 515 (79) ; in sua n.-a inuisibilis 2 Qxmwad. 629, 630 (82) ; in sua spirituali n.-a 2 Qzad. 708 (85) ;ipsa nos docet n.-a Lap. 116(112);uersauerborumn.-a Ocf. 53 (172) ; qui per n.-am erat Filius Dei 2 /4sc. 72, 78 (186). nebula : peccatorum n.-a circumuallatus 2 Pasch. 17 (165); spargens n.-am sicut cinerem —Merr. 311 (19). nebulosus : n.-a caligine .Mefr. 317

(19).

necessarius : n.-ium fuerit clamasse Ocf. 34 (171) ; tam n.-ium patronum

Metr.250(18);n.-iofotu Merr. 408 (22); ductorem n.-ium .Mezr. 662 (28); non interdicuntur n.-ia. sed superflua 7 Quad. 79 (35) ; n.-ia corpoti ministremus | 1 Qzad. 82 (35); 2 Quad. 169 (69) ; mors Christi n.-ia apostolis 7 Pascb. 42 (40); si indiget corporis n.-iis 2 Qmwad. 196 (70) ; n.-ie subsecuta est cura Cen. 288 (104) ; n.-ia est dieta Cen. 294 (105) ; illud unum n.-ium |Mar. 199 (150) ; 111 (147) ; consideran.-ia mihi 2 Asc. 150 (188) ;.Coni. $23 (129); n.-o Merr. 51 (12) ; 538 (25) ; 1 Quad.

71 65).

necesse : quid mihi n. Comi 420 (127); sepius quam n. fuerit Or. 136 (160). necessitas :inipsius n.-ate 2 Peg. 120 (195) ; n.-itas cogit eos Pascha cele-

brare cotidie 2 Qwad. 795 (87); a n.-atibus releuaris mea gratia Ces. 232(103) ; subiti casus n.-itas Las. 108 (112) ; aut n.-ate aut per subreptionem Coni. 458 (128) ; INupt. 59, 61 (140) ;communi utilitate aut n.-ate Conc. 57 (4). necdum : etiam necdum natos 2 /Asr.

85 (187).

nefandus : facinus n.-um Mer. $86 (26). nefas : pro nefas | Merr. 583 (26) ; ef passim.

neglector : n.-or

catnis

JMefr.

392

(21). neglectum :nostraculpaetn.-o JMerr. 597 (27); catitatis n.-o —2 Pent. 168 (197) ;nostro merito non Dei n.-o

Post Pasch. 73 (180). negligentia : ob cuius n.-iam —Ces. 255

(103).

nego : negat Deum qui amat Iudeum Coni. 365 (125). negotiatio : maledicta n.-io Iudeorum Coni. 342 (125). negotiot: qui cum Iudeis n.-antur Coni. 340 (125). negotium : in mei n.-o Cond. 130 (6). nempe : Mefr. 261 (18) ; 567 (26) ; Mar.

154 (149).

nequam : n.-itet

Oc. 185 (175) ; ne-

quissime diabole Mezr. 431 (22); n.-issimos seruos JMefr. 590 (26); quod est nequius 2 Qzad. 87 (67) ; nequam cogitationum amatritudo 2 Quad. 93 (67) ; n.-issimum insidiatorem Cen. (97). nequeo : Mefr. 199 (16); Coni. 149 (120) ; 435 (127); &£ passim. nequitiae : n.-ae cessisse illorum Conc. 104 (5); n.-am relinquite 1 Pase. 78 (41) ; n.-ae pleni sumus 1 Pasch. 82(41) ;fermentum est n.-a 1 Pasch. 92 (41) ; ad uomitum n.-ae reuersus Laps. 92 (111); pro n.-a patrum INupt. 103 (141) ; Mar. 57 (146). nepos : fratres atque n.-otes Deer. 36 (135) ; Cond. 96 (5). niger : quantum n.-um ad candidum Mar. 182 (149). nimbosus : stellifer, imbrifer, n.-us AMetr. 307 (19). nimbtrifer : aura n.-era —Mer. 290 (19). nimirum : Mezr. 266 (18); 339 (209);

352 (20) ;535 (25) ;1 Pasch. 6 (39);

1 Pent. 20 (57) ; et passim. nimius : n.-ium pet odium —Mer. 330 (20) ; nimium importuna Mefr. 348 (20);

$40 (25); nimium

necessaria

mors 1 Pascb. 42 (40) ; tidiculosam nimium stultitiam — 2 Qzad. 75 (67) ; nimium impediunt 2 Qzad. 177 (70); nimis auide ambiuit Cer. 91 (99); nimium prompta Com. 617 (131) ; qui nimium habundant —Mar. 145 (148) ; perimbecillis nimiumque insana Pos? Pasch. 57 (180) ; propter nimiam caritatem —2 Pen. 196 (197). nisi : ipso nisi permittente Merr. 512 (24); data nisi licentia Mezr. 514

(24).

nitor : illuc peruenire n.-atur 1 74s. 222 (53); n.-itur eradere —Cem. 117

INDEX RERVM ET VERBORVM (100); emendate n.-itur 2 74sc. 21 (185); maxime n.-itur uoluntas 7 Pasch. 97 (41) ; nitendum ad perfectionem 2 Pen?. 194 (197) ; adiutorio nisi 2 74sc. 160 (189). nix : eius cuphia nix Me/r. 289 (19) ; dans niuem —Mefr. 311 (19). nobilis : clamor tam n.-is populi Conc, 117 (5) ; inter nobilem et ignobilem nullam facit distantiam —Coni.

75, 71 (118).

nobilitas : n.-as ex proprio actu pendet Coni. 78 (118) ; 592 (131) ; Oc. 25 (171). noceo: neminem n.-et 4 Pasch. 14 (39) ; quid n.-et ad hoc 1 24sc. 3o (47); quid n.-et si 1 J4sc. 50 (48) ; 2 Quad. 109 (68) ; non eos nocebit 1 JAsc. 142 (51); nocendi aliquem 2 Pasch. 80 (167) ; Oct. 7o (172) ; 2 Pent. 3 (193) ; 123 (196) ; Merr.

461 (23) ; 468 (23).

nociuus : inutilia

et n.-a

noxius : desideria superflua et n.-a 1Quad.79(35);locution.-a 1 Quad. 88 (35); turpiloquia n.-a 1 Pasch. 84 (41) ; fermentum n.-um 1 Pasch. 90 (41) ; mendacium n.-um —2 Qzzad. 453 (77); n.-um lapsum incurrere Cen. 176 (1o1) ; uomitum n.-ae nequitiae Laps. 92 (111) ; humor tam n.us JNZpt. 116 (141) ; n.-a ctimina Of. 79 (159) ; 148 (160) ; n.-e operationis fermentum Pos? Pasch. 41 (180). nubes : pluuigerae nubes JMefr. 317

(19).

nudius tertius : 2 Quad. 499 (79). nudus : nuda humo Merr. 286 (19); nudus luctari Mer. 425 (22). nugacitas : n.-atis obseruantia 2 Quad.

17 (65).

nugae : n.-ae atque mendacia

2 QzaZ.

669 (84).

nullatenus : Mefr. 241 (17) ;Mar. 198

Mar.

33

(145).

nomino : n.-are aliquod prandium cenam 2 Quad. 57 (66) ; fermentum a feruote n.-atum 1 Pasch. 91 (41); Cori. 31 (117); 107 (119). nomen : Christiani nominis Corm. 599 - (131) ; quod intelligimus in nomine Cen. 156 (101) ; nomina in celo sctripta Meftr. 532 (25) ; nomen Chtisti laudans Cem. 117 (100). nominatio : n.-io filiorum Dei prouenit Cen. 156 (100). nonus : post horam nonam 2 Quad. 49 (66) ; in matutinis, prima, tertia ... nona Decr. 53 (136). norma: n.-am sumamus gaudii 7 Pasch. 45 (40); quasi n.-am uobis prefigens 2 Pasch. 47 (166). nosco : n.-untur testimonio librorum Conc]. 148, 149 (6); uolo nosse Metr. 159 (15). nostras : nulli n.-atium missam canere conceditur 2 Qzad. 33 (66); quemquam n.-atium Mefr. 205 (16); quidam n.-ium 2 Quad. 5oo (79); pto raritate n.-ium —Coni. 587 (131), 638 (132); nostratibus exceptis Concl. 145 (6). noto : ostentatio n.-atur 2 Quad. 232 (71); ne cautertio notem Cond.

85 (5).

285

nouus : sanctum ipsum diem n.-orum 2 Pasch. 21 (165); noui homines efficimur 1 Pes. 1i41 (60); in n.-issima die resurget Cer. 55 (98). noxa: computat Deus noxam Of. 105, 106 (159).

(150) ; 226 (150) ; e£ passiz. nummularius : ritu n.-iorum Merr. 246 (18). nummus : fulgotis n.-um Mer. 548 (25) ;duodecim n.-os cuidam dedit Coni. 221 (122). nuncupo: qui ita consuetudinaliter n.-anturt JMerr. 154 (15). nuperrime : Of. 140 (160). nuptiae : n.-as celebrans Mefr. 345 (20).

nuptus: usque ad publicum n.-um Mar. 130 (148); de nuptu illicito INupt. x (139). nuto: nutare instabilitate gressuum

2 Quad. 36 (66). nuttio : carnem

cum

anima

n.-iebas

Metr. 408 (22). obaudio : qui non Psalmistae o.-iuit 1 Pasch. 124 (42). obcludo : ne celum aetherium o.-eretur JMerr. 297 (19). obdormio : torpore o.-iat Coni. 252

(123).

obduco: nubes obduxerunt polum Metr. 317 (19). obdutratio : o.-io mentis Comi. 409 (126) ; de mea o.-ione pauesco

22 (157).

Of.

obduro : aurem cordis obturauerunt Ot. 168 (161) ; desperantes sese o.-antur 2 /Ásr. 115 (187) ; compuncto et o.-ato Comi. 124 (120); o.-atissimo corde 2 Qxzasd. 835 (88); o.-anter auetsi (Of. 105 (159). obeo: qui iam in Christo obierant 1 Pasch. 128 (42).

INDEX RERVM ET VERBORVM

286 obfirmo : lapide

(17).

obfusco:

ne

o.-auit

o.-em

Me/r.

-

caligine

216 Cond.

obitus : poenae post o.-um

2 Quad.

346 (74).

oblata: o.-a consecrate 2 4.Zásc. 32 (185) ; cui non permittitur gustare

de o.-o Las. 59 (110). oblectamentum : carnali o.-o

Mefr.

359 (21).

oblecto : amor Dei o.-at'eius conscientiam Laps. 44 (110) ; wiuezus, non *oblectabimur' Comi. 376 (126). obligatus : praua consuetudine o.-us

2 Quad. 352 (74).

obliquum : ex o.-o respondere Merr. 278 (18) ; clamati ex o.-o compellimus nobis 2 74s. 30 (185). obliuio : o.-o abstulit Conc. 147 (6). obliuiscor : mei oblitus Cond. 36 (3) ; oblitus fueras |. Merr. 415 (22) ; preteritorum oblitus Merr. 439 (23); malorum oblite Mefr. 591 (26); Ot. 137 (16) ; et passim. obloquor: quibus potius o.-antur Conc. 95 (5) ; o.-endo reprehendere Metr. 149 (15). oboedio : discipule o.-ientissime Christi Mefr. 353 (20) ; tibi o.-iens |Oc. 128 (174) ; preceptis o.-iens Cond.

91 (5) ;1 Quad. 8 (33).

oboeditor : ministerium non doctoris sed o.-oris Pos Pasch. 12 (179). obruo : uitium o.-ere per emendationem Cer. 159 (101) ; adulationibus o.ete 2 Quad. 426 (77). obscenitas : lingua 0Oo.-ate sordidata Metr. 371 (21). obscuritas : si ulla o.-as interpolat 2 Quad. 644 (83). obscuro : o.-atis mentis obtutibus 2 /ÁAsc. 45 (186). obsecratio : Mar. 316 (153). obsecro : siue obsecrando siue increpando 2 Quad. 195 (70) ;monendi et o.-andi JIN4p/. 85 (141). obsequium : o.-um nostri oris deflectamus 41 /ÁAsc. 81 (49); cultu ac o.-o frequentare Mefr. 146 (15) ; o.-ium

nostri

persoluisse

Mar.

5

(145).

obsequor : obsequere pro concesso Cen. 138 (103). obseruantia : superstitiosa o.-a 2 Quad.

15, 17 (65).

obseruo : si promissum o.-at

41 74st.

II3 (50) ; Pascha eisdem o.-atis non celebrasse 1 Pasch. 118 (42) ; o.-are

quod

Psalmista

|suggessimus

^ o.-andum

2 /Asc. 99 (187) ; legem o.-are 2 Pent.

71 (194) ; 89 (195).

obsonium : ualde bonum o.-um .Oct.

84 (5).

oris

(185);

suadet

2 74s.

r1:

115 (173).

obsto : te non obstiterit exaltari —Merr. 611 (27); suasoribus obstiterim Concl. 184 (7). obstruo :limina Ecclesiae o.-xit Merr. 201 (16); ne aditum o.-em recuperandi —Cond. 73 (4). obsum : quid obest ad Dominicum illud 1 24s. 25 (47); nil obest malignitas INwp/. 100 (141). obtempero : prophetis o.-at qui id obseruat 2 Pent. 71 (194); imperet quod o.-are debet 1 Quad. 85 (35) ; hortamentis Dei o.-are 1! 74sc. 158 (51); mandauit; o.-aui Comi. $02

(129) ; o.-ans

obtenebratus :

Ocz. 106 (173).

cecumine

criminum

o.-us JAetr. 612 (27). obtutus : mentis o.-ibus 2 Asc. 46 (186).

obscuratis

occasio : quesiuit qua o.-ione id posset facere |Oc. 110 (173) ; hac inductos o.ione 2 Qnwad. 502 (79); o.-io duplex non silendi 2 JQ»aad. 836 (88) ; o.-io delinquendi 2 Q»asZ. 45 (66); o.Bionem inanem faciunt 2 Quad. 62 (66) ; o.-io nos deridendi 2 Quad. 475 (78) ; o.-ione pro tali Coni.228(122);o0.-io morandi Cori. 531 (129); illius o.-ione Oz. 181 (161). occasus : ortus ab o.-u distare —Conc. 138 (6). occidentalis : ritu o.-ium non ualemus peragere quadragesimam 2 Qxad.

35 (66).

occisor : malorum 2 Quad. 482 (78).

factorum

o.-or

occubitus :solisortuseto.-us 2 Quad. 641 (83). | occulo : inertia hoc o.-uit Merr. 241 (17) ; ignorantia nobis c.-uit Cond. 147 (6) ;in occultis mentis Cer. 198 (102) ; mors in occulto, in publico, in consuetudine 2 Qzad. 401 (76);

ille occulte, iste manifeste Nur. 46 (140). ocius : ocius feci Comi 503 (129); nisi o. pietas Dei succurrat Pos/ Pasch. 74 (180). octaua : in eius octauis Cem. 207 (102) ; in istis o.-is Oc. 182 (175) ; ante diem o.-am Pos/ Pasch. 55 (180); de octauis Paschae Oc. 1 (171); usque in octauas Domini 2 Asc. 107 (187).

INDEX RERVM ET VERBORVM oculus : corporalibus o.-is 2 Quad. 633 (83) ; interioribus o.-is 2 Qzad. 678 (84); in o.-is Dei 2 Quad. 404 (76); o.i Dei omnia contuentes 2 Quad. 747 (86) ; munda o.-os cordis 2 Quad. 778 (87) ; simplicem o.-um sequi JMezr. 661 (28); facete o.-os in lacrimis fluere 1 Pasch. 17 (39) ; 75 (41); si o.-os non habet 2 Quad. $27 (80) ; pre o.-is habens 2 Quad.

791 (87).

odi: te oderas Mer. 393 (21); carnem odiendo Mer. 395 (21); diabolus odit animas —.Me£r. 484 (24); non odit Deus quod in te fecit 1 Pent. 116 (60); Coni. 153 (120); se neminem odisse Cori. 398 (126) ; 2 Pascb. 82 (167) ; 2 Pent. 6o, 62

(194) ; 105 (195) ; 150 (196).

odium : odiorum insectatione Cer. 109 (100); uitiorum odium Merr. Metr. 330 (20) ; odio criminis |Mezr. 421 (22); odiis patribus insequi

Metr. 539 (25) ; in odio habere

1

Pent. 1319 (60) ; Laps. 76 (111) ; Nupt. 102 (141) ; amores uel odia ad inuicem conuettibiles 7 Pes. 125 (60) ; odii uenenum in corde Cer. 151 (101); odio surdescebant Mar. 259 Q(T9 1) 2 Mar. 30 (145)5 Of. 11; 25 (157) ; 41, 42, 43 (158) ; 2 Pasch. 8o

(167) ;Oct. 177 (175).

offendo: Deum o.-ere X Mefr. 320 (19) ; Mar. 265 (151) ; Dominum grauiter o.-ere Ces. 30 (97) ; Laps. 83 (rrr) ror (112). offensa: ne Dei incurrat o.-am 2 Pent. igo (197); contraxit o.-am 2 Quad. 223 (71). offensum : non catet o.-o 2 Pemí.

78 (194).

officit : nil magis o.-it illis qui Com. 609 (131); non parum o.-it si 1 Pasch. 15 (39). officium : pastoralitatis o.-o delegatum Conc]. 30 (3) ; ptoptietas o.-i nostri 2 Pent. $5 (193); o.-um sabbati continet ftesurrectionem Dominicam 2 Quad. 60 (66) ; pastorali o.-o —Cer. 178 (101); ipso o.-o quod gestat Laps. 58 (110); o.-um nescientes Decr. 45 (136) ; pro o.-o sibi credito Post Pasch. 10 (179). oleum : o.-um et uinum nobis infusum est Cen. 293 (104); oleo exultationis 2 7Asc. 63 (186); oleo letitiae 2 Asc. 67 (186). olim : Plautum iam olim lego neglectum AMar. 116 (148). . omitto : hoc testificari non omiserunt

287

Metr.

241 (17); ammitati o.-imus 1 /Ás. 15 (49); me o.-ete facis 2 Quad. 376 (75) ; 2 Pent. 77 (194). omnigenus : o.-ae creationis primotdium 2 Quad. 632 (83); 0.-o teatu culparum Mefr. 595 (27); 0.-o conatu Derr. 22 (155). omnimodus : aut aliqua aut o.-a Cer.

20 (97).

omnipotentia : discretio inter potentiam et omnipotentia Mefr. $507 (24); potentior usque ad o.-iam 2 Quad. 570 (81). oneratus : mihi o.-issimo INZpr. 5

(139).

onustus : asinum

pane

o.-um

Ovx.

117 (173).

opacitas : o.-as humanae sapientiae Metr. 25 (11). opera : o.-am dare otiositati Cer. 212 (102); o.-am demus 2 Quad. 215 (71) ; Decr. 41 (136). operatio : maligna o.-io Oc. 11 (171) ; 94 (173); operatio omnia faciens 2 Quad. 585 (81); ab o.-ione peruetsa abstinere 1 Q»ad. 88 (355); o.ione sedula 1 4Z/4s. 118 (50); peccata compensare bonae o.-ionis studiis 1 7;4sc. 146 (51); o.-ione in celum peruenire nitatur 1 74sc. 222 (53); talis existere ad o.-ionem Post Pasch. 35 (179) ; noxie o.-ionis fermentum Pos; Pasch. 41, 49 (180) ; Creatoris o.-ionem reprehendere Metr. 127 (14) ; manu o.-ionis gestare sustentaculum —Cer. 177 (101). operatrix : manus Dei operatrices omnium 2 Quad. 729 (86). opetot : operati iniquitatem — Pos? Pasch. 67 (180) ; gignendo non operando 1 Pasch. 157 (43); bene o.-antes Cem. 109 (100) ; mirabilia quae Deus o.-atus est JMerr. 176

(16); 0Oo.-atus est redemptionem Metr. 458 (23); si seruamus quod credimus o.-ando ! Pasch. 63 (40) ; iniquum 0o.-atus Comi. 86 (119); 252 (123); amor operatur magna

2 Pent. 43, 44, 45 (194).

opetio: caput o.-ebatur lanugine Metr. 294 (19). opes : opes maximas Comi. 442 (127). opinot : ut o. Mar. 285 (152) ; opinatissimus Gregorius Cond. 156 (6). opinabilis : o.-ia certis coniungam Coni. 18 (117). opitulatio : o.-ione alterius Mar. 148

04).

"b

de

opitulor : milites non o.-ari sibi 28 (117).

ue

Com.

288

INDEX RERVM ET VERBORVM

oppido : 2 Quad. 665 (83) ; 2 Pasch. 15

(165).

oppono : mihi possis o.-ere —Coni. 572 (130). opprobtium : tot o.-is perlatis 2 Quad. 324 (74); 0.-o mortis ignominiosae 2 Quad. 328 (74). opto: o.-aremus meminisse 41 24s. 2 (47) ; obtando ut relinquat |Merr. . $18 (25); festinauit, id est o.-auit

1 Pascb. 131 (42); Oo.-et dedisse 1 Pasch. 161 (43); o.-amus terrena 2 Quad. 145 (69) ; si non fieri o.-at Coni. 172 (121) ; petcupide o.-auisse Coni. 431 (127) ; o.-antes reconciliari Oct. 17 (171) ; manu quam excisam

o.abant Oct. 72 (172) ; 163 (175); 2 /ÁAsc. 101 (187). opulentia : Cor. 594 (131). opus : in alio nostro opere INupr. 53 (140); si opera bona habes Mar. 214 (150); non opus est dubitare Mar. 215 (150) ; opera bona ptrocedunt ex caritate Mar. 216 (150); magis meditatione quam opere Mar. 147 (148); effectus praui opetis 2 Pasch. 76 (167) ; meam domum et opus Oc/. 59 (172); probatio caritatis exhibitio est operis 1 Pes. 158 (61) ; opus si fuerit Merr. 621 (27) ; qui opus non habent penitentiae Cen. 6 (97) ; opus est metuere tartarum Laps. 134 (112) ; Com. 15 (117) ;ut opusfuerat 2 745c. 46 (186). oratio : in o.-ione eicere diabolum 1 Quad. 58 (34) ; utinam o.-io non esset execrabilis 7 Quoad. 61 (34); uitia o.-ionibus exhausta 1 /4Asc. 10 (47); Elias o.-ione pluuiam auertisse 1 74sc. 184 (52) ; ieiunia nostra celum conscendunt o.-ionum iuuamine 2 Quad. 129, 131 (68); de o.-ionibus 2 Quad. cc. 12/18 (68/75) ; o.-ionibus aerem fatigare 2 Qxad. 279 (72) ; o.-iones nostrae tam contemptibiles 2 Qzad. 285 (73); ieiunia, elemosinae,

o.-iones

Deo

soli

debentur Cem. 39 (98); uacantes o.-ionibus et celestibus desideriis Mar. 197 (150). orator : ut o.-or eximius ait Mer.

466 (25).

orbicola : o.-ae lugentes flete

119 (14).

Merr.

orbis : celestis orbis. Mezr. 310 (19); totus credentium orbis Merr. 451

(23); otbi uniuerso colenda Qni) ordeacea : non ttiticea sed o.-a 48, 50 (12).

Cond. —.Merr.

ordinatio : a die o.-ionis meae discordia Oct. 151 (174) ; Merr. 599 (27) ; Cond. 99 (5).

ordinator : mei o.-orem Cond. 88 (s); syderum o.-or Merr. 301 (19). ordino : ab o.-antis manu —Cond. 15 (3); die quo o.-atus Conc. 88, 89, 99 (5) ; ordinaui ut Decr. 42 (156). ordo: o.-ines quattuor in iuditio 2 Quad. 3053 (73); tex quolibet in o.ine JMerr. 155 (15) ; principatum in o.-ine habet |.2 Quad. 189 (70). otientalis : o.-es faciunt quadragesimam longiorem et austetiorem

2 Quad. 69 (66). ornatus : libri pagani sunt o.-us Ecclesiae Metr.635 (12) ;cum non minore studio, o.-u atque lepore Merr. 72

(13); o.-us Domini

Merr. 89 (13);

o.-us mausulei uenustat

(27).

JMerr. 605

ornamentum : o.-a secularium librorum Mefrr. 61 (12). oro : numquam o.-andum sine gemitu Coni. 415 (126). otthodoxus : o.-orum Patrum testimonia 41 /Ásc. 4 (47); o.-o baptismate lotus 1 74sc. 159 (51). ottus : ortus ab occasu distare |Cond. 137 (6); a die ortus sui Mar. 325 (153); solis ortus facit feriam 2 Quad. 641 (83). os: per os apostoli dicens 2 Quaad. 811 (87) ; os illecebroso osculo pollutum |.2 Qzad. 831 (88); 804 (87); os exauditur in prece 2 Quad. 182 (70); in cuius ore mendacium habundat Cem. 103 (99); os nostrum loquatur laudem Dei Mer. 95 (13); influat in ore tuo Merr. 489 (24); proprii oris promissum MMetr. 497 (24); cotde, ore fatigans 2 Quad. 385 (75) ; de tuo ote iudico Post Pasch. 2, 12, 23 (179) ; ore proprio Cond. 12, 15 (3). osculor : librum euangelii o.-ari non ausus 2 Qnzad. 827 (88); pedem o.-ati Coni. 151 (120). osculum : illecebroso o.-o 2 Quad. 804 (87) ; Metr. 370 (21) ; o.-o suo illum contaminati pensitans 2 Qzad. 829 (88); eis o.-um donet Com. 3535 (125); o.-um portigere Coni. 362 (125). osor : cauillationibus osorum respondere |Coni. 4 (117). OSSa : carnem et ossa non habet spiritus 2 Quad. 699 (84) ; cum ossibus quae spiritus non habet 2 Qzad. 765 (86) ; carnem et ossa sine quibus

INDEX RERVM ET VERBORVM missa non cantari potest —Repr. 23,

25,28 (93). —

:

ostentatio : o.-ionem notati innuit 2 Quad. 232 (71) ; o.-ionem captat Coni. 8o (118). ostium :serratura ostiorum —Mefr. 217

(17).

otiositas : o.-ati et desidiae uacant 2 Quad. 150 (69) ; operam dare o.-ati Cen. 211 (102); propter o.-atem excisi 2 Pen. 95 (195) ; o.-as inimica est animae —Mar. 49 (146). otiosus : non in fabulis o.-is 1 Pasch. 84 (41) ; uetba otiosa risumque mouentia Corm. 157 (120) ; unum uetbum o.-um et turpissimum — Corr. 223 (122) ; de o.-o sermone .Of. 1

(157) ; 160 (161) ; Mar. 95 (147);

uitium o.-orum 2 Pest. 79 (194); fides sine operibus o.-a est 2 Qzad. 290(73) ; subteriore quasi o.-a Merr. 50 (12) ; catitas est o.-a ? Merr. 667 (28) ; numquam amor Dei est o.-us 2 Pent. 42 (194). otium : ad

otium

uacare

Ces.

227

(103) ; ab otio dicitur contemplatiuum JAMzr. 39 (145). oues : ouibus relictis Coni. 185 (121) ; de commissis ouibus Mar. 1:37 (148) ; in ouium mihi creditarum pernitiem —Conc. 18 (3). ouilis : ouile publice mihi commissum Concl. 12, 19 (3).

paganus : libri p.-is ablati

Merr. 62

(12).

pagina : gesta non dederunt p.-is Metr. 255 (18). palam : in palam deducta Ov. 153

(174); 21 (171).

palatium : ad p.-um pergit Comi. 138 (120) ; ptesidium quod P.-um uocatur Coni. 497 (128) ; 501 (129). palatum : p.-i concauitas 2 Quad. 702 (84) ; mentis nostrae p.-o .Merr.

55 (12).

pallesco : liuore p.-it Ces. 174 (101). pallium : sub p.-o castitatis Ces. 99

(99).

palma : p.-a uictoriae Merr. 236 (17) ; felix p.-a glorificat te Mer. 543 (25) ; p.-a martiri Mezr. 552 (25). palmus : Deus terram p.-o concludit 2 Quad. 596 (81). palpo: corpus quod p.-ati possit Repr. 11 (93); p.-ati ut ualeant

Concl. 165 (6). pango : pepigisse foedus Cond. 161 (6). panthera : p.-arum more Mefr. 342 (20).

289

panis : quino panis numero Mefr. 42 (12); p:is et uinum |2 Quad. 719

(85) ; Repr. 30 (93) ; p.-is celi 2 Quad.

720, 721, 722, 724, 726, 757 (85);

de panibus propositionis 2 Qa. 798 (87); p.-em edere Ces. 214 (102) ; p.-em sanctum mittebat in ote 2 Pasch. 61 (166) ; p.-em consecramus 2 Asc. 38 (185). papa: Calixtus papa Cond. 155, 156 (6). par: pati uindicta copulate Cer. 84 (99); odiis inuidiae paribus Merr. 540 (25); patiter Coni. 409 (126); Of. 122 (160) ; 181 (161) ; Oct. 121

(174).

parabolicus : p.-os dixisset

2 Qzad.

727 (85).

paradisus : paradysus etherius Mer. 167 (15) ; manducando uetitum homo p.-um perdidit 2 Q»zaZ. 97 (68). parasceue : necesse sit p.-e, id est preparationem, facere 1 4s. 47 (48); p.e quasi Domino ieiunasse 2 Quad. 38 (66) ; in P.-e unum denarium largiri Cem. 208 (102); post P.en Cen. 209 (102). parco : p.-ite, quid facitis ? Oc. 77 (172).

parens : uoluntas p.-entum |INwp. 99 (141). paries : in p.-ibus depingere 2 Quad. 628 (82). patilis : consensu p.-i 1 74rc. 38 (48). patio : mater eius peperit filium de Spiritu Sancto Coni. 355 (125). patticidium : 2 Penz. 138 (196). parrochianus : terram quam mei p.-i tenent Con. 472 (128). pars : clericus ad partem Dei |INufr. 31 (139); optimam partem elegit

Mar. 6 (145) ;241 (151); 326 (153) ; in festiuitate partem habere 2 ZÁsc. 89 (187) ; quasi ex patte cognoscimus

2 Quad. 6135, 614 (82). parsimonia : p.-ae titu excolere dies 1 Quad. 5 (65). particeps : p.-eps regni illius 7 Pes. 149.(60) ; cuius p.-eps in opere habetur Cem. 80 (99); liuoris p.-ipes Cen. 89 (99); pre p.-ipibus tuis 2 Asc. 65, 73 (186) ; p.-ipes Filii Dei 2 Asc. 71 (186) ; 84, 88 (187). participatio : sacrosancta p.-io cotpo-

ris Domini JMefr. 235 (17) ; 2 Quad. 718 (85) ; ptauorum p.-io acquiritur Cen. 134 (100). particula : dignetur instillare aliquam p.am amotis nobis Laps. 151i (112).

290

INDEX RERVM ET VERBORVM

pattior : Comi.

273

(123);

Oct.

(175).

160

'

partus : ante p.-um, post p.-um uirgo Metr. 365 (21) ; Mar. 332 (153). paruipendo : uerba apostolorum p.-itis Metr. 258 (18) ; colloquia p.-et Coni. 144 (120) ; p.-nsa auctoritate —Conc.

159 (6).

parum : non parum ueteti Merr. 664 (28); Coni. 323 (124); non parum offcit 1 Pasch. 1:5 (39); parum edens 2 Quad. 98 (67) ; 239 (71); non parum curate Coni. 475 (128) ; 2 Pasch. 3 (165) ; 2 Asc. 4 (185).

Pascha : Pascha legitimum celebrare 1 Pasch. 87 (41) ; cui conceditur P.-a celebrare 1 Pasch. 142 «43); P.-a transitus interpretatur Cem. 155 (101); opus P.-ae Cer. 248 (103); P.-a celebrare cotidie 2 Qwad. 794 (87) ; 2 Pasch. 86 (169). pascalis : p.-es dapes |1 Pasch. 2 (34) ; p.e gaudium 1 44s. 42 (48); 2 Quad. 10 (66); p.-is honestas 1 Pasch. 100 (41) ; p.-i solempnitate Cen. 189 (102) ; 2 Pasch. 92 (167);

quinquagesimam p.-em celebrare Laps. 86 (111); reuerentia quae imminebat p.-i Comi. $11 (129). pascor : angeli laude Christi p.-untur 2 Quad. 725 (85) ; Chtistus qui me pascit Comi. 355 (125); unde p.erem gregem Coni. 468 (128) ; pascit omnia JINwpt. 62 (140).

passio : quis sensus, quae p.-io ? Merr. 350 (20) ; p.-io Vincentii .Merr. 566 (26) ; uerba apostolis ante P.-ionem 1 Pasch. 37 (40); pauor et poena respiciunt animi p.-ionem Las. 9, I2 (109) ; in Deum nulla p.-io cadit Mar. 113 (147). passiuus : de p.-o genere actiuum |Oc. 21 (L7). pastor: aliquis p.-or Ecclesiae fieri Cond. 176 (7); p.-or ipse Deus Conc. 177 (7). pastoralis : p.-em uirgam accipere Conc. 110 (5) ; p.-i officio Ces. 177 (101); p.-is iam dirigenda intentio Oct. 147 (174). pastoralitas : p.-atis officio —Cond. 3o

(2).

patens : adibilis indeque p.-ens —Cos. $34 (129) ; patenter dicat Cer. 229

(103).

paternalis : flagellis

2 Quad. 331 (74).

patibulum : p.-o crucis

(74).

p. iter

eruditi

2 Quad. 5326

patiens : p.-entissime perstabat

Merr.

313 (19); p.-ter quis hoc ferat ? Coni. 350 (125) ; qui p.-ter tolerat Iudeos Coni. 333 (124); aegritudo p.-tet perlata O7. 76 (158) ; si p.-ter tuleris —Cen. 241 (103). p.ae Dei patientia : longanimitas Mar. 262 (151). patior : Christus natus est ut pateretur, passus ut moreretur 1 Pent. 136 (60) ; qui uim p.-itur Oc. 95 (173) ; Oct. 35 (171) ; 52 (172) ; nos silere non p.-itur 41 ;4sc. 61 (48); somnum p.iens 1 Quaad. 76 (35); in Christo passi 1 Pasch. 64 (40). patria: ad p.-am celestem 1 Pasch. 141 (42); promissum patriae melle et lacte manantis 1 74sc. 15 (47). patriarcha : p.-ae omnes atque ptrophetae 1 Pen£. 81 (59) ; uenerabiles p.ae Mer. 39 (12). patratus : pro signorum p.-u Mer.

109 (14).

patto : scelus

p.-ate Of. 61i (185); bona scientibus et mala p.-antibus Pos? Pascb. 6 (179); turpitudinem p.auit Of. 115 (159); 2 Pent. 95 (195) ; Laps. 102 (112); foramen fore p.-atum Merr. 435 (22) ; auctoritas quae p.-auit Cond. 86, 106

(5) ; Nupt. 45 (140).

patrocinium : quale p.-um perdidisti Metr. 247 (18). patronus : tam necessarius p.-us Merr. 251 (18); talem p.-um Merr. 587 (26). patruus : p.-otum tempus Mer. 96

(13).

pauper: lauat pedes p.-um 2 Quad. 53 (66); Cen. 207 (102); p.-em ad te clamantem adiuues Qzad. 65 (34); letitiae mensae pertingat ad p.-es Christi 1 Pasch. 159, 160 (43) ; quod corpori subtrahunt, p.-ibus tribuendum |2 Q»auasd. 86 (67); de p.ibus dicens 2 Q«wuasd. 784 (87); sufficit si quis p.-i petenti se tribuat 2 QZuad. 246 (72); p.-em mensam Coni. 74 (118) ; 293 (124) ; Oct. 161 (175); nouit se fratremque p.-es fore Coni. 401 (126). pauperculus : Comi. 16 (117). pauxilum : p. perita garritio 2 74s. 59 (186) ; p. attende —1 /4sc. 204 (52). paueo :a p.-endo extraneus Mar. 190 (249) ; suspectus et pauens non exto Oz. 86 (159); qui metuunt p.-ent Laps. 10, 11 (109); p.-ens confugio 2 /Ásc. 148 (188).

pauesco: de mea Or. 23 (157).

,

obdutratione

p.-o

INDEX RERVM ET VERBORVM pauor: p. et poena Laps. 8 (109); 31 (110) ; p.qui beatum efficit Laps. 112 (112) ; Mar. 100 (147). pauidus : Laps. 2, 6, 15, 25 (109). pax: robustior pax cum penitentia Metr. 444 (23); in pace uocatus Metr. 563 (26); uetam pacem cum hominibus 1 Pasch. 110 (42) ; pace tua Coni. $61 (130); ad pacem Christi nos conuertere 2 Pasch. 46 (166); uiam uera pacis Oc. 140 (174); Christus ipse pax 1 Pasch.

153 (43).

peccamen : non adeo grauium sed in-

numerabilium

p.-inum

Mer.

420

(22).

peccator : publicanum et p.-em se diiudicans Mer. 200 (16) ; Deus propitius esto mihi p.-i AMefr. 202 (16) ; intercede pro me p.-e Merr. 277

(18);

misericordia

Dei

super

pes 1 Quad. 15 (33); qui uenit p.es saluos facere 2 JQwad. 852 (89) ; 2 Asc. 165 (189) ; p.-em se confiteri Coni. 45 (118); manu p.-is commotus Coni. 83 (119); Pos Pasch. 66 (180); nullus p.-ot sine metu existere debet Mar. 3oo (152) ; iusti ex p.-ibus |.Oz. 44 (158). peccatum : non ut peccare liceat sed a p.-o liberati contingat 2 Quad. 368 (75); p--orum

remissionem

si desi-

deramus 2 Quad. 418(76) ; 490(79) ; p.-a nostra ipsi accusemus |2 Quad. 420, 422 (77); in p.-is remanere Cen. 12, 14 (97) ; eternaliter moritur qui in p.-o moriens Cer. 54 (98); non fecides iterum in p.-o Cen. 57 (98) ; seruile opus, id est p.-um Cer. 272 (104) ; nullum p.-um ipse odit magis Las. 76 (111) ;de p.-orum contractu Las. 87 (111) ; si p.-um quod confitetur non deserat Comi. 44 (118) ; 256 (123) ; patres pro p.-o filiorum |dampnandi Np. 104 (141); in p.-is durare Oz. 72 (158) ; in confessione p.-orum 2 ;4sr. 13 (185) ;p.-um confessum |2 ZÁsc. 26 (185) ; non sine p.-o maximo —Coni. 441 (127) ; p.-orum nebula circumuallatus 2 Pasch. 17 (165) ; tumore antetioris p.i 2 Pascb. 3o (165); 1 Pasch. 75 (41) ; p.-orum remissio 2 Pent. 157 (196) ; p.-is meis merentibus Cond. 9 (3); p.a plangere Metr. 221 (17) ; suum p.-um feputabat Mefr. 319 (19) ; precursor non poterat p.-arelaxare —1 Pascb. 7 (39) ;

quis locus p.-o ubi laudis Dei nullus defectus ? 1 /Asc. 21 (47) ; p.-à com-

2901

pensate bona operatione 1 4s. 145 (531); p.i immunes 1 Pent. 24 (57); elemosina extinguit p.-a 2 Quad. 236 (71) ; uenia p.-orum promittitur 2 Qmad. 282 (73); non criminibus sed p.-is leuioribus 2

Quad. 348 (74).

pecco: p.ando 2 Qnuaed. 108 (68); non desinerent in eternum p.-are 2 Quad. 821 (88) ; uos peccasse grauiuscognitis Cer. 140 (100) ; 1 ZÁsr. 26 (185) ; nemo se non peccasse excuset Cer. 142 (101) ; cunctis diebus p.-ate Cer. 218 (102); 296 (104); p.-andi uoluntas 2 Pasch.

79 (167).

pectus : p.-us suum tundat Mezr. . 276 (18). peculiaris : p.-i reatu —Mefr. 19 (1r). pecunia : p.-a accepta Decr. 25 (135) ; p.a corrumpere |Oz. 24 (171). pecus : ex alieno pecore JMe/r. 389 (21); iumenta et pecora interficit 1 Asc. 179 (52). pedes: p.-es pauperum lauate Cer. 207 (102) ; 2 Quad. 53 (66); p.-em osculari Com. 150 (120); pede superbiaecalcittatus Comi. 84 (119) ; pedes Dei 2 Qzad. 749 (86) ; 528, 532 (80) ; si p.-ibus bene est Coni. 71 (118). peioratio : de sola p.-ione homicidalis causa agitur Comi. 635 (132). pelliculum : p.-is exoticis JMe/r. 293

(19).

poena : de purgatoriis p.-is —2 Quad. 346 (74); iuste penas debent luere 2 Quad. 820 (88) ;semper in poena Laps. 3, 6, 8, 10, 12, 19, 26, 30 (109) ;

condigna p.-a

Of. 123 (160); p.-a

gehennae Pos? Pasch. 17 (179) ; penas subire 1 7Asc. 27 (185).

pendeo : nobilitas ex potentia pendet Coni 79 (118). penes : p. te reuerentiam sanctus non habet Merr. 166 (15). penetrare : uniuetsa p.-at intuitu 2 Quad. 488 (79) ; 582 (81) ; aures Dei interiora cordium p.-antes 2 Quad.

748 (86).

penitentia : resurgere pet confessionem et p.-am meretur Cer. 55 (98) ; p.-am agete 1 /Ásc. 115 (50) ; Coni. 199 (121); 254 (123); INwpt. 123 (142); 135 (142); Mar. 182, 185

(149) ; 196 (150); Of. 11$ (159); p.a

conuersorum Merr. 75 (13); ueniam huiusmodi p.-ae promittens Metr. 282 (19) ; ftuctus p.-ae Mer. 438 (23); robustior pax cum p.-a

INDEX RERVM ET VERBORVM

292

Metr. 444 (23) ; curatio, id est paenitentia Mar. 275 (152) ; purgatis per p.am mentibus 2 Pasce. 20 (165); Post Pasch. 42 (180) ; nisi p.-a subueniat Cond. 187 (7); Cem. 153

(101) ; 6 (97); 275 (104).

penitet : p.-endo diluere scelus O*. 180 (161) ; 63 (158) ; Oc. 198 (176); quod te p.-uit fecisse Me/r. 453 (23) ; p.-entes qui absolutionis causa conuenerunt Cer. 278 (104) ; p.-enda coaceruantem —Mar. 184 (149); p.-endo ad miseticordiam Dei confugit Mar. 133 (151); p.-ebit sero licet Mar. 317 (1523). penitus : non p. dubitandus 2 Qwad. 740 (85); gaude p. Cen. 241 (103) ; nil p. |.2 Q»zad. 246 (72) ;Metr. 62 (12); Coni. 135 (120); Comi. 192 (121); 200 (121); Mar. 130, 133 (148) ; Or. 12, 30 (157); 73 (158). penniger: p.-e uolatu 1! 4s. 66

(48).

pensito : p.-ans illum 2 Quad. 828 (88).

(mh,

contaminati

penso: non aeque p.-antur excessus Laps. 107 (112); p.-andum 2 Lap. 38 (165); pensamus 1 ZÁsc. 77 (49). Pentateuchum : in P.-o prolata Cor.

341 (125).

Pentecoste : Orientales celebrant baptismum in P.-e 2 Qn»ad. 73 (67); P.-es Paschae est hodie 2 Pes. 7

(193).

pepo : peponum atque ceparum desiderio 1 24sc. 14 (47). perabsurdus : uisum est p.-um —Coni. $06 (129). perago : si hoc solerter p.-imus Cen. 180 (102) ; peracto mandauit Coni.

503 (129).

—

peragro : omnia p.-antes

2 Quad. 171

(69).

perarduus : p.-um propositum

38 (135).

Decr.

perassiduus : detractionibus p.-is 129 (160). percecus : p.-a precordia Cond. percello : auctoritas p.-at eos 663 (28). petcenseo : melius fore p.-uit

41 (139).

percongruus : p.-a similitudo

25 (39).

O/. 164

Merr. Nap.

7 Pasch.

percupidus : p.-e optauisse Comi. 430 (127); p.e 1 .4s.2 (47). percussio : de Iudei p.-ione Cori. 382 (126). percutio : Iudeus clericum p.-it Cos.

380 (126) ; aer percussus uocem facit 2 Quad. 709 (85). perdifficilis : Deer. 16 (135). perditio : a salute in p.-ionem defluxum Metr. 491 (24); p.-ionis eternae dampnatio 1 /4sc. 17 (47) ; de animae p.-ione Comi. 444 (127) ; p.-io certissima O7. 85 (159); p.-ionem eternam prestolor 2 7456. 153 (188) ; nullum a p.-ione liberum iudicans 2 Quad. 446 (77); fili p.-ionis 2 Quad. 449 (77) ; ne tua abitio sit nostra p.-io Merr. 610 (27) ; de mea p.ione cuncti certificantur Of. 26 (157); p.-ionis laqueos 2 Pasch. 63 (166) ; p.-ioni traditi Pos£ Parcb. 72 (180); inrecuperabilis ^ perdicio Concl. 175 (7). perdo : animam eius p.-ere festinas Metr. 475 (23) ; perditum itis .Merr. 265 (18); perdito perire Ocz. 102 (173); eos animaliter perdete 2 Pent. 134 (196). perennis : uita p.-is Coni. 1o1 (119); p.-iter regnat —Coni. 655 (132). pereo : p.-euntium in perpetuum approbatio 2 Quad. 396, 415 (76); anima petiit Ces. 287 (104); diuinus cultus periit Comi. 6oo (131); sinefine peribunt 2 Perz. 110(195) ; Mar. 232, 233 (151) ; Coni. 210 (122). perfacilis : p.-es ad dimittendum 2 Quad. 272 (72). perfecte : in Deum p.-e credens Mar. 202, 205 (150); Of. 180 (161); p.-e conuersi Of. 104 (159) ; licet p.-ius Cen. 255 (103) ; de quo p.-e gratuleris Merr. 503 (24). perfectio : ad p.-ionem inutilis 1 Quad. 86 (35); ad p.-ionem nitendum 2 Pent. 195 (197). perfero : qui tanta pertuleris Merr.

537 (25).

perfidia : p.-iae concordat Ces. iii (100); fraus atque p.-a Comi. 311 (124) ; 611, 617 (131) ; Oz. 6o (172) ; p. iam inhesisse gregi nostrae 2

Quad. 520 (79).

perfidus : et p.-um et apostaticum Oct. 64 (172); Iudeos p.-os Cem. 89 (99); p.-issimorum dementia Oct. 55 (172). perfossio : lateris p.-io 2 Quad. 326

(74).

perfruor : illum p.-i meruit (153) ; delectatione p.-untur

724 (85).

Mar. 328 2 Qzad.

perfunctorius : ne p.-e accipias Cem. 250 (103) ; Metr. 264 (18) ; 1 Pent.

88 (59).

INDEX RERVM ET VERBORVM perfungor : talem p.-i si est destinatum 2 Quad. 823 (88). perimbecillis : impatientia i.-is Pos; Pasch. 57 (180). perhorreo : tantum

facinus p.-ueras Metr. 159 (15). perincognitus : quid possit censeti p.-um est mihi Comi. 581 (131). perinuidus : p.-o latratu Mefr. 135

(14)-

perinuitus : Coni. 244 (122). petitus : pauxillum p.-a gatridio

2 /4sr.

59 (186).

periurium : quid de p.-is sepissimis Of. 128 (160); uerba periura Or. 149 (160). periurus : mille p.-um casum Corr. 51 (4) ; Cesati p.-isint Oc. 92 (173). perlator : tortionis p.-or Mefr. 391i (21). perlego : librum totum p.-ere Corm. 257 (122). perlepidus : ut orator p.-e ait Merr. 466 (23); p.-e cantatur JMeftr. 570 (26) ; p.-am sententiam —2 Quad. 480 (78); p.e Hier. dicit 2 Pasch. 68 (166). permaneo : de p.-entibus in sceleribus Of. 59, Go (158) ; in seculi seculum p.ens JAMefr. 325 (20); Laps. 115 (112) ; uirgo p.-ere Mer. 366 (21) ; Coni. 455 (127).

pernicies : in ouium pernitiem —Con.

18 (3).

pernoxius : p.-am 4Ást. 234 (53);

contrarietatem 7 p.-ior amatitudo

2 Quad. 94 (67).

perpatior : his patratis aut perpessis 2 Pent. 93 (195); perpessi Merr. 265 (18) ; Mar. 62 (146) ; petpetienda

Metr. 537 (25). perpendo : cur tanta sint non p.-entes Meir. 262 (18) ; cur non p.-isti Mer. 484 (24); Mar. 17 (145); p-ere utrum Mar. 152 (148); dum mea

gesta p.-erem |.Oz. 5 (157). perperam : quicquid p. agitur 2 Quad. 115 (69); p. perpetrare ^Decr. 13 (135) ; si p. est Cond. 106 (5). perpetro : p.-ans mala Mar. 86 (147) ; p.-ata contra Deum |2 Quad. 275, 280 (72) ; peccatum p.-are 1 Pasch. 75 (41); uoluntas malum p.-andi 1 Pasch. 97 (41) ; teatus p.-ati Lap». IIO (112); de p.-andis malis Comi. 199 (121) ; abbate perperam p.-ante Decr. 13 (135); adulterium p.-are Mar. 227 (150) ; 231 (151) ; Oct. 34 (171); Post Pasch. $4 (180) ; 1 ZAsc.

29 (185).

293

perpetualis : p.-iter decidunt

1 Pew.

28 (57).

perpetuus : inter eternum et p.-um discretio Cer. 250 (103); in p.-um AMetr. 428 (22); 2 Quad. 114 (68); 396, 416 (76); beatitudo p.-a 1 Pasch. 155 (43) ; in dampnatione p.-a 1 Pent. 30 (57) ; p.-is odiis insectantes 2 Quad. 273 (72); ammiratio p.-a 2 Quad. 714 (85) ; p.-a conflagratio Cen. 96 (99); igni p.-o reseruata Coni. 579 (131); tremuneratio p.-a Mar. 215 (150). perplutes : Coni. 490 (128). persaepe : Oc. 81 (173). petsanctus : p.-e iufauit Coni. 475 (128). persequor : pro p.-entibus orate 42 Quad. 146, 147 (69); petsecutotes Christi Cer. 116 (100). perseuerantia : deuotionem p.-ae 4 Pert. 15 (57); fides, id est p.-a orandi 2 Quad. 392 (76). perseuero : si tamen p.-auerit Lar. 90 (111) ; Coni. 179 (121) ; Mar. 215 (150);

p.-ando

in seculi

seculum

Cen. 66, 69, 70 (98) ; statum bonorum p.-antissimum Metr. 364 (21); Deum p.-antius diligimus 7 Pes. 125 (60). persisto : in bono p.-ere Pos; Pasch. 68 (180).

persoluo : obsequium collegio p.-uisse Mar. 4 (145). persona : Deum hominum p.-is supposuisse confitendo —Cond. 102 (5) ; p.-as legatorum uilipendere Cond. 125 (5) ; Dei in duabus naturis p.-ae Metr. 362 (21); in p.-is Trinitas 2 Quad. 752 (86) ; sub p.-a Iudeorum Isaias Christo dixit Corm. 344 (125) ;

quae p.-a debeat administrare collata Cori. 469 (128) ; ptecipiente in p.a Timothei apostolo Mar. 310 (153); duabus p.-is dominantibus patriae Oc. 25 (71). perspicio : me p.-iam agere Mar. 110

(147).

petspicuus : p.-e cernitur

INwp/. 18 (139) ; Coni. 166 (121) ;tam p.-ae et Ssacrilegae inuasionis Cond. 26 (3) ; p.-us Deo rebellis existit Mar. 230 (150). petsto : ante frigus p.-abat Mefr. 315

(19).

persttingo : ut ista ex infinitis p.-am

Laps. 51 (110). persuadeo : mihi p.-eat sperare —Mar.

85 (147).

pertineo : quae ad eos nil p.-ent

Oc.

294

INDEX RERVM

85 (173); ad animam

p.-et

Coni.

$87 (131).

pertingo : ad similitudinem Phariseorum p.-unt Ces. roo (99); illo p.ere festinantes ubi Cem. 181i (102) ; quousque Pascha Christianorum debet p.-ere Ces. 194 (102); letitia p.-at ad pauperes 1 Pasch.

159 (43)-

perturbo : uteum p.-ent

perualde : caniculam

Corel. 24 (3).

p.-e

paratam

Oct. 118 (174). : peruersus : ab operatione p.-a abstinere

1 Quad. 89 (35) ; p.-us ut fiat

31 (3).

perutilis : p.-em 288 (152).

Cond.

ME

consiliarium —Mar.

pestifer : impatientia p.-a Pos Pasch. 60(180);p.-o consensu 2 Pen. 136 (196). pestis : p.-is letifera Cond. 52 (4). peto: qui male petunt 2 Q»ad. 143 (68) ; Deus nos iubet p.-ere celestia 2 Quad. 144 (68). petulans : p.-antissime Cer. 95 (99). petulantia: p.-a uictus JMefr. 199 (16) ; p.-a carnali Mer. 442 (23).

pharetra : sagittis de p.-a lesu

Merr.

427 (22).

Phase : hoc enim P.-e, id est transitus

Domini Cer. 183 (102). physica: qui de phisica tractant 1 Pasch. 20 (39). piaculum : p.-um impietatis admittere Concl. 139 (6). pietas : Filii clementissimi p.-as |. Merr. 376 (21); prouisio tuae erga nos p.-atis .Metr. 656 (28) ; eius pietas nilaliud quam ipse est Deus 2 QzaZ. 340 (74); omnipotens p.-as eius 2 Quad. 341 (74) ; p.-as illius precibus pulsata 2 Quad. 386 (75) ; gratiam recuperamus eius p.-ate quam perdidimus 2 Quad. 492 (79) ; quod illius p.-as dignetur auertere 2 Qzad. 851 (89) ;Oc. 188 (175) ; Dei p.-as tribuat Pos Pasch. 25 (179); 74 (180) ;Dei p.-as insinuet quid |Or. 37, 39 (157) ; Si temota p.-ate iudicer Mar. 126 (148) ; Metr. 16 (11). piget :sicuinonpiget Mar.152 (148). pignus : p.-oris loco 1 Pem/. 40,45 (58);

sacratium

tuorum

p.-orum

Metr. 657 (28). pilleum : p.-um uillosum capillis Mer. 288, 291 (19). piscator : p.-or piscem detulerat Mer.

229 (17).

piscis : de p.-ibus binis fluctibus littoris Zabulon adquisitis .Mezr. 38

ET VERBORVM (12);

p.em

(17)

deferunt

Mefr.

229

L

pius : piissimo Cesari Oc. 91 (173); Deus piissimus Of. 103 (159); 1 Pent. 118 (60) ; e passizt. placabilis : Deo displicentem quomodo facimus eum p.-em nobis ? Comi. 112 (119). placeo : si uolumus p.-ere Deo 2 Quad. 489 (79) ; Deo placita 2 Pent.

174 (197).

placidus : simulatores

Quad. 54 (34).

placo : preces ad illum positae 2 Qzad. 486 iudice p.-ato Mefr. Dei p.-ate |Ocf. 201 136 (68); precibus

333 (153)-

plaga:

p.-is uapularte

foris

'

p.-i

p.-andum com(78) ; piisssimo 444 (23) ;iram (176) ; 2 Quad. p.-atum Mar. 2 Quad.

337

(74).

planctus : in p.-um salubrem — 7 Pase.

19 (39).

plane :: 1^ Pasch. 29-(39) 54: 74$0,0135 (50) ; et passim. plango : peccata quae p.-ere disposuerat Mer. 221 (17) ; incesta p.-entes Metr. 293 (19) ; suspiremus, p.-amus Mar. 195 (150). plebs : plebs indocta Mer. 177 (16); in hac plebe 1 Quad. 5 (33) ; 1 Asc. 161 (51); plebem Ecclesiae Cond.

34 (3).

plenitudo : p.-o nequitiae Mar. 57 (146); p.-o diuinitatis 2 24s. 75 (186); Cherubim p.-o scientiae 2 Quad. 656 (83). plenus : p.-iter missus e celo 2 Pem/. 35 (193) ;anima Deo cum corpore p.a Repr. 6 (93) ; omnia p.-a temeraris iudiciis Decr. 3 (135); cotporaliter id est p.-iter 2 .45sc. 76 (186). plerumque : furta p., latrocinia 2 Quad. 172 (69) ; imbtrifer aliquotiens, nimbosus p. Mefr. 308 (19) ; euenit px Las 56- (110) 5 X14 (X12) 5p: solent Mefr. 321 (20). pluma : super p.-am sudantes Merr. 280 (18). plumbum : p.-o obfirmauit in lapide Metr. 215 (17). pluuia : auertisse p.-am oratione ZÁsc. 184 (52) ;utinam p.-a caderet supet corpus |INZp£. 114 (141). pluuiger : p.-ae nubes —Merr. . 313 (19). poena : p.-am sibi illatam —Merr. 210 (17);inp.-a Laps.3,6, 8, 16, 28, 50 (109) ; p.-agehennaeexctuciat

Lap:

35, 44 (110) ; 111 (112) ; p.-as infer-

INDEX RERVM ET VERBORVM nales luere Comi. 91 (119) ; p.-am incurrere Decr. 37 (135). poeta : suscense p.-is et scriptoribus Metr. 255 (18). poeticus : p.-us ille noster 1 74sc. 66 (48); p.-a garrulitas Mer. 78 (13). polleo : uisus quo plurimum p.-et 1 Pasch. 21 (39) ; ratione p.-et angelicus spiritus Repr. 26 (93); ad cetera quibus p.-et Coni. 605 (131). polluo : p.-utissimis manibus tractatum 2 Quwad. 803 (87) ; ote p.-uto 2 Quad. 805 (87) ; os haberet p.-utum 2 Quad. 832 (88) ; carnali oblectamento p.-utus JMefrr. 360 (21); labia p.uta JMefr. 570 (21) ; cor p.-utum Metr. 373 (21) ; se p.-uit Oc. 184

(175)

pompa : secularibus p.-is Mefr. 244 (18); seculi p.-am carpere Com. 321 (124). polus : nubes p.-um obduxerunt Merr.

317 (19).

pompaticus : sumptum

p.-um

Comi.

441 (127).

pomposus : Coni. 320 (124). pondero : montes p.-at 2 Qxwad. 595 (81). pondus : p.-eribus grauor JIN4p/. 5

ENT pontificalis : curule

p.-i posthabito Coni. G8 (118). populosus : susceptio tam p.-a Conr.

135 (6).

populus:

p.-otum

consuetudo

2

Quad. 458 (78) ;clamot p.-i Cond. 117 (5) ; p--us oppressusluto Mer. 54 (12) ; p.-is desiderantibus laudem

Dei Mefr. 246 (18); p.-i sui acta reptobauit 2 Qzauad. 464 (78); setmone facto in p.-o 2 Qwad. 521

(79); honestiores quilibet in p.-o 2 Quad. 807 (87); natiuae patriae p.-um Cond. 31 (3); 170 (6). porcus :grex p.-orum Me£r. $14 (24) ; 1I2 (14). portigo : cibus quem p.-as 2 Quad. 2553 (72) ; osculum p.-ere Coni. 362 (125) ; panem p.-endum consecramus 2 Js. 39 (185) ; suffragium p.-enti Conc. 163 (6). porticus : p.-us S. Petri Coni. 519

(129).

portio : p.-ionem posuisse cum adultertio Conc. 27 (3); p.-o hominum 2 Pasch. 85 (167). posse: pto posse Der. 64 (136); secundum posse JNzi. 126 (142). possessio : spiritus p.-io coniectura sit catitatis 1 Penz. 149 (60).

295

possessiuncula : Deer. 29 (135). possibilis : ad p.-e me conferre Decr. 41 (136). possibilitas : secundum p.-atem Quad. 69, 70 (34) ; non diffidamus de p.ate 1 74sc. 231 (53). possideo : mentem duram p.-et Lap. 32 (110); 113 (112); qui bonam uoluntatem p.-et

1 Pasch. 110 (42).

posteritas : quod p.-ati legendum dictauerit Comi. 241 (122) ; posteris relinquere |Coni. 46 (118). posthabeo : circuitione p.-ita Comd. 5 (3) ; cutule pontificali p.-ito —Coni. 68 (118) ; postulo : misericordiam p.-antes Rer.

42 (94) ; Cen. 25 (97).

potens : potentum seculi huius 2 Quad. 431 (77) ; potentia potentibus Cen. 235 (103) ; potentissime, id est fortiter 1 Pasch. 125 (42) ; Deus ita potentior usque ad omnipotentiam 2 Quad. 571 (81) ; quae Deus infligere potens est Lars. 34 (110); Deus potensestprestare Laps.1353 (112) ; anima potentior quam corpus 42

Quad. 545, 551, 560 (80).

potentatus : de aministrato nequiter p.-u Coni. 446 (127). potentia : discretio inter potentiam et omnipotentiam —Mer. 507 (24) ; nobilitas ex p.-a pendet —Con. 78(118) ; 592 (131) ; potentia potentibus —Cer. 235 (103) ; p.-am ambire Comi. 433 (127) ; in p.-a similis |Ocz. 58 (172). potestas : deest corpori ipsa uis, ipsa p.as 2 Quad. 539 (80) ; p.-ate spontanea spiritus se infudit 1 Pes. 77 (59) ; se reclament ad p.-atem —Coni. 658 (132) ; Dei p.-as Mefr. 314 (19) ; 2 Quad. 578 (81) ; nemo est qui super se p.-atem attrahat —Coni. 262 (123) ;

quod p.-as ineuitabilis precipit Com. 264 (123); 298 (124); pet p.-atem rescindi Corm. 460 (128) ; 646 (132) ; importunitas cuiuslibet p.-atis INzp£. 23 (139) ; p.-as huius seculi INzgr. 34 (139) ; ui et p.-ate Oc. 4o (172) ; Conc. 14 (3) ; qui p.-ati tesistit Oc. 66 (172); de p.-ate tenebrarum Post Pasch. 92 (181) ; impetiali p.-ate Cesaris excepta —Conc. 189 (7). potestatiuus : p.-e destruunt Oc. 48 (172). potio : p.-onum amaritudo —Mer. 406 (22) ; p.-onum dulcedo deest 2 Qzad.

9549) eg Me a.

potior : uicinitate p.-iretur Metr. 587 (26). potis : p. est Metr. 364 (21).

296

INDEX RERVM ET VERBORVM

potissimum : Mer. 78 (13) ; 1 Quad.

26 (33).

—

potius : potiora commoda gignit Metr. 628 (27). potus : cibis et p.-ibus |Deer. 63 (136). prae : pre multitudine uilescere —Merr. . 137 (14) ; pre multitudine sapientium Metr. 174 (16) ; pte omnibus eminere 1 Pent. 83, 87 (59) ;pre oculis habentes 2 Qu»ad. 791 (87). prandium : p.-a celebrans |Merr. 345 (20); p.-is incubantes sollempnibus 2 Quad. 16 (65) ;nominare aliquod p.um cenam 2 Qxad. 57 (66); post p.-um .Ocf. 115 (173). prandeo : sobrie p.-et 2 Quwad. 53 (66); hora qua p.-ent ceteri

Com.

92 (119). prauiger : p.-is compulsoribus respondere Cond. 185 (7).

prauiloquium : p.-o relicto 1 24s. 137 (50); p.-is uacant 2 Quad. 149

(69).

prauitas : conuerti a suis p.-atibus 1 Quad. 16 (33). prauus : meditatio p.-a 1 Quad. 87 (35) ;consuetudo p.-a 2 Quad. 350 (74) ; tam p.-is ieiuniis 2 Quad. 486 (78) ; praua agendo p.-orum participatio acquiritur Cem. 133, 134(100) ; per effectum p.-i operis 2 Pase.

76 (167).

precaueo : quod p.-isset utinam —Laps. 109 (112). precedo : in Quadragesimam p.-ente resurrectionem — 1 7Asc. 6 (47) ; dies quae sollempnitates precedunt 1 "Asc. 49 (48) ; 2 Pasch. 19 (165) ; p.-it alterum in scelere |INZpz. 43 (139) ; in diebus festiuitates p.-entibus 2 4Ás. 9r (87); agmen p.-cesserat Concl. 150 (6).

preceps :inp.-psruete Me/r. 121 (14). preceptio : p.-ione uirtutum 1 Pasch. 102 (4). preceptum : non custodit p.-a Dei 2 Quad. 846 (88); Cen. 135 (100); canonicis p.-is oboediens Cond. 91

(5)-

preces : p.ibus ad illum placandum compositis 2 Quad. 486 (78); preces execrabiles fundimus 2 Quwuad. 148 (69) ; p.-es exaudibiles 2 Qzad. 170 (69) ; pietas illius p.-ibus pulsata 2 Quad. 389 (76); p.-ibus angelos ciebas Mer. 352 (20); in p.-ibus consistite Ces. 140 (100). ptecipito : se p.-ant in baratrum

2 Quad. 365 (75).

precipue : quas p.-e amat

Mefr. 484

(24) ; illi p.-e interfectores

2 Quad.

429 (77); Cond. 69 (4); Laps. 74

(111) ; Coni. 600 (131) ; Oct. 15 (171) ; Mar. 111 (147) ; 2 Pasch. 59 (166);

87 (167).

S

precipuus : conductot p.-us existens Coni. 641 (132); ieiunium p.-um INupt. 120 (141).

preconia : mortifera p.-a 2 Quad. 435 (77); ad p.-ium sollempnitatis conuertamut 1 Pent. 132 (60). preco : p.-onibus Antichristi inualescentibus —Cond. 64 (4). preclarus : in p.-is festiuitatibus —Decr. 62 (136) ; 1 Asc. 49 (48). precordia: inmunda p.-a gerimus 2 Quad. 802 (87); p.-a libidinosa luxutiosorum 1Quad. 56 (34) ; petceca p.-a Adae filiorum |Cond. 165 (6). precursor : Agni p.-ot digito demonstrans 1 Pasch. 4 (39). preda : p.-as exercere —Coni. 422 (127). predico : sibi predictum oblitus J;Merr. 616 (27); ut prediximus 2 Quad. 471 (78); olim fuerat predictum 2 Quad. 806 (87). predicabilis : cuncto seculo p.-is Otto Meftr. 99 (13); ptiuilegium p.-e Concl. 98 (5) ; 100 (5). predicatus : cuncto seculo p.-i AMerr.

76 (13).

predicatio : non p.-io sed magis inuectio Oc. 144 (174). predicator : Coni. 285 (123). predico : siue p.-anti siue laudanti nomen Christi Cer. 117 (100); sermone te p.-ate Merr. 542 (25); ut p.-as JAMerr. $48 (25). prediolum : Deer. 11 (135). predo: p.-ones quos nisi Babilonios dicam ? Cer. 118 (1oo). prefero : pretulerat idem — 1 Pem;. 49 (58) ; potestas a Deo prelata Oc. 67 (172). preficio : Deum animae, animam carni p.-ere Cen. 179 (101); ad reipublicae p.-fectum —INupf. 14 (139). prefiguro : dies cataclysmo p.-ati fuerint 1 Quad. 7 (65); 1 Pasch. 6 in

apparatu (59).

prefipo : normam p.-ens 2 Pasch. 47 (166); cui non liceat nisi prefixo ' loqui Con. 8 (117). preiudicium : quod in tui p.-um facis 1 Pent. 117 (60). prelatus : tibi p.-os reprehendere Merr. 148 (15); p.-us ad gubernandum Metr. 155 (15) ; ad Ecclesiae p.-um INupt. 15 (139).

INDEX RERVM ET VERBORVM prelibatus : exemplum est superius p-um Mer. 606 (27). premeditatio : excessus atque contemptus p.-io Laps. 108 (112). premium : ad magna p.-ia perueniri non potest JMefr. 267 (18); Coni. 458 (127) ; p.-ium promissum Mar.

88 (147); ? Pent. 94 (195); p.-ia

inmeritis largiatur

Mar. 284 (152). preoccupo : p.-ans remedium conuetrsionis 2 Pem. 157 (196); p.-atus timore Coni. 222 (122); faciem p.-emus 2 74s. 12 (185). prepatatio : parasceue id est p.-io 1 Asc. 47 (48).

prepondero : nostro contemptu p.-ante timorem Dei Pos Pasch. 71 (180). prepositio : credis in Filium, cum p.ione 4 sc. 153 (51) ; ctede mihi, sine p.-ione |7 Asc. 154 (51). prepono : quod preposui Cer. 8 (97). prerogatiua : p.-a meritorum Merr. 85 (13); hanc p.-am meruisse ut 2 Quad. 41 (66); p.-is beneficiorum ditati 2 Qzad. 334 (74). presbyter : p.-os diocesis Vicentinae 2 Quad. 500 (79) ; p.-um qui communicaturus esset osculari 2 Qzad. 828 (88);

tres

non

p.i militarent

p.er

non

nescientes

officium

Decr. 43, 45 (136);

posset

habere

uxorem

INupt. 77, 79, 8o (140) ; cum p.-er Oct. 170 (175) ; Merr. 116 (14). prescribo : p.-scriptos omnes qui in tali scelere |INupz. 119 (141).

presens : p.-ens mundus Mer. 123 (14); quos uenerati p.-tes Merr. 134 (14) ; a p.-tibus malis non cesso 2 Quad. 378 (75) ; in p.-tiseculo Cer 54 (98); 240 (103); in p.-ti ne in futuro Ces. 146 (101); in lubrico uiae p.-tis Cer. 176 (101); telinquere posteris, p.-tibus ut derogent Coni. 46 (118) ; eo p.-te Mar. 226 (150) ; p.-tissimus cum essem Ov. 61 (172) ; p.-tissimum te non nescio 2 Asc. 144 (188). presentia : sub p.-ia totius Ecclesiae Concl. 77 (4) ; in p.-ia suae maiestatis Laps. 102 (112); in p.-iam facta Laps. 107 (112) ; Oct. 154 (174). presentialiter : p. odio dignus Of. 42 (158). presentiarum : in p.-um —Cond. 36 (3). presertim : si p. contingeret —Cori. 458 (127) ; Coni. 636 (132) ; 2 Pasch. 38 (165) ; Oct. 44 (172) ; Post Pasch. 7

(179).

presideo : nobis ipsis p.-ere —Cer. 178 (10r).

297

presidium : p.-a humilitatis Ces. 257 (103); destitutus p.-o amicorum Coni. 491, 497 (128). presto : quod Redemptor dignetur p.are nobis 2 JQ»aad. 394 (76); 2 Pent. 195 (197) ; his omnibus p.-are Conc. 136 (6); p.-antissimi cleri Concl. 136 (6) ; tanto p.-antius quanto ineffabilius 2 Qmuad. 559 (80); ne p.emus . occasionem hostibus 2 Quad. 475 (78) ; quod Deus potest p.are Laps. 133 (112); ambulare p.ate Oc. 141 (174); tua gratia p.-ante 2 74r. 136 (188). prestolor : hodie quid p.-amur? 1 Pent. 57 (57); perditionem p.-or 2 Asc. 153 (188) ; p.-emur remedium 2 Pent. 159 (196). presul: iudicio p.-um —Cond. 76 (4) ; a p.ibus Ecclesiae 2 Qxwad. 456 (78); Ratheri ex exule ptesulis Metr. 3 (11); culpa p.-is Merr. 104 (13); p.-em tuum interrogauit quidam Mefr. 181 (16); Comi. 559 (130). presulatus : p.-um dimittere |Comi. 214 (122) ; inuasor p.-us mei Comi. 643 (132). presumptio : p.-ione sola ueniam sperans AMefr. 285 (19). presumo : p.-at accipere corpus Domini 4 Pascb. 133 (42) ; se poenam euasisse p.-unt JMerr. 325 (20) ; qualiter p.-at recolere .Merr. 374 (21) ; 376 (21) ; de uenia p.-ere |. Merr. 420 (22); quem p.-it uocare Patrem Laps. 124 (112) ; Mar. 232 (151). presumptuosus : non p.-e putemus 1 Pent. 113 (60). pretendo : humilitatem in habitu p.-itis Cen. 4 (97) ;ut p.-unt |2 Quad. 352 (74) ; duobus adiectis ad quadraginta p.-unt diebus |2 Quad. 63 (66). preter : p. id quod Merr. 371 (21); 1 Quad. 6 (65); p. alia 1 Pent. 129 (60) ; 2 Quad. 179 (70) ; qui p.uxorem coit INzpr. 76 (140) ; p. (absol.) 1 Quad. 63 (34). preteritus : de p.-is malis uenia

2 Quad. 319 (75) ;1 Pasch. 78 (41);

anno p.-o Comi. 526 (129); p.a sollempnitate Mar. 194 (145); 1! Pasch. 123 (42); uenia p.-orum 2 Pent. 194 (197) ; €Metr. 439 (23) ; 1 Pasch. 55 (40) ; preterito uerbo usus Metr. 498 (24). pretiosus : tam p.um thesaurum AMetr. 117 (14); tam p.-i facinoris AMetr. 181 (16); gemma tam p.-a

Metr. 252 (18) ; Coni. 59 (118) ; p.-am

298

INDEX RERVM ET VERBORVM

in mortem Merr. 570 (26) ; p.-orum multiplicitas ciborum 2 Qwad. 123 (68). pretitulor : liber Sapientia p.-atur Mar. 301 (152). pretium : quo precio redemptus 4 Quad. 6 (33) ; quid amplius preti ? Coni. 100 (119) ; accepto animarum po Coni. 621 (132). preualesco : p.-ente desiderio Comi. 522(129) ; p.-entesuggestione Mar. 270 (152). : preuarico(r) : p.-amus eam, petiit anima Cen. 287 (104). preuaricator : ne p.-ator iuste uocetuf 1 Quad. 12 (33). preuenio : per anticipationem p.-iens Coni. 21 (117) ; misericordia Dei preuenti Of. 45 (158) ; faciem Domini pimus 2 Js. 37 (185). preuideo : presbyter qui locum p.-eret Metr. 117 (14) ; ab initio fuimus quales Deus p.-it in fine 2 Q»ad. 405

(76).

pretereo : Dei

preceptum p.-ire 2 Quad. 117 (68) ; deceptores non debemus p.-ire 2 QuZuad. 291 (73). prima : in laudibus, matutinis, p.-a Decr. 55 (136). primas : primatum dignissimo —Cord.

97 (5)-

primitus : p.-us... dehinc 2 Qzad. 477 (78) ; 809 (87) ; 191 (70) ; INupt. 82 (141); e£ passim. primordium : in p.-io creationis 2 Quad. 632 (83) ; in ipsis p.-iis loquendi 2 Asc. 11 (185). primores : cum p.-ibus regni Coni. 143 (120). princeps : p. huius mundi Mar. 162, 173 (149); p.-ipes apostolorum Metr. 130 (14); Cond. 109 (5); a regibus et p.-ipibus Christianis Con. 343 (125) ; p. pastorum |Cond. 176

(D-

principalis : p.-i spiritu confirmari 2 Pent. 163 (197) ; octo p.-ia uitia 2 Quad. 106 (67); cum illa p.-i superbia Cem. 85 (99). principatus : quae elemosina habet p.-um in ordine 2 Quad. 189 (70). prisciloquus : cum dixerit p.-us quidam Lapr. 2 (109). priuilegium : p.-um tam predicabile Conc. 98 (5).

pro: profero pro magno

Mefr. 204

(16) ; pro uitandosolisardore

Merr.

295 (19) ; sol pro umbra —Mefr. 298 (19) ; pro emundandis delictis.

Mezr.

380 (21) ; 490 (24) ; pro posse

.Merr.

529 (25) ; satis pro tempore diximus 2 Quad. 186 (70) ;pro Dei iussione 2 Quad. 226 (71); pro uiribus 2 Quad. 253 (72) ; pro modulo spiritali 2 Quad. 781(87) ; pto eo quod |Cer.

36 (98).

probabilis :tot p.-es Cond. 143 (6); non tam p.-iter eos cognoscere ualuissem |Oc. 138 (174). probatio : p.-io caritatis est exhibitio operis 4 Pen. 157 (61). probitas : quid deest nisi p.-as ? —Cor. 426 (127). probo : p.-amur et nos odisse 7 Pes. 121 (60); dilectione Dei p.-atut carete Laps. 42, 63 (110); gratus p.-atur existere inimicis Com. 305 (124); 573 (130) ; Deus esse p.-atut INupt. 6o (140); Mar. 226 (150); 22:54 (15) 551.Oc Xx 3 GI (R74) 308072..5 haud creperum p.-antur petiisse

Or. 55 (157).

probrum : post p.-a Cori. 516 (129). procacitas : p.-as linguae Comi. 54 (118). procedo : uitia a malo p.-ere Merr. 400 (22); quod cum minime p.-at Laps. 28 (109) ;Coni. 196 (121). procella : impetus p.-arum Merr. . 304

(19).

proceritas : omnia supereminens p.-as 2 Quad. 584 (81). procinctus : ad p.-us bellorum Cors. 421 (127). proclamo : Mar. 89 (147). procliuis : ad irritandum Deum p.-is Coni. 249 (123). procul: exceptis p. aliis Com. 179 (121); p. dubio Mar. 266 (151); 2 Pent. 127 (196). procuro : p.-asti ne fieret INupt. 115 (141).

prodigiosus : p.-o genere

Com.

319

(124).

prodigium : dilapidator pro p.-io Coni. 164 (120). ptodigus : p.-us filius ad patrem rediturus Mer. 113 (14). proditor : Iudae p.-oris facinus Merr. 581 (26). profanus : p.-a impietas Come. 1:38 profecto : 1 Qzuad. 63 (34) ; 2 Quad. 54

(66); Laps. 141 (113); INwpi. 63 (140) ; Mar. 204 (150) ; 255 (151).

profectus : celi p.-ibus affici, dampnis letari .Mezr. 170 (15); lunae p.-us Metr. 299 (19); animarum p.-um Mar. 333 (145) ; inuidentium p.-ui orationis 2 Quad. 178 (69).

INDEX RERVM ET VERBORVM profero : Merr. 203 (16) ; 2 Quad. 79

(67) ;26 (65) ;Mar. 6, 9, 10 (145);

Oct. 7 (171); exc. professio : post p.-ionem a se factam Cond. 9o (5). proficio : ut peccata ad meliora p.-iant 1 Jsc. 146 (51); p.-ere in Christo Cen. 219 (103); quid tibi p.-ecerit uictoria Mezr. 411 (22); quibus dictum p.-it absolute Las. 7o (111) ; Mar. 316 (153). profunditas : p.-as omnia concludens 2 Quad. 584 (81).

profundus : p.-o maris Mer. 19 (11); p.ius quid innuitur I Qxwad. 64

(34).

profusus : nunc auidus subindeque p.us Coni. 316 (124); Laps. 95 (111). progenies : deicola Abrahamidarum p.ies JMerr. 21 (11). prohibeo : fenum p.-ens aliis Metr.

133 (14).

prohibitio : p.-ione contrariorum / Pascb. 101 (41). prolatio : sententiae p.-ione Dominicae 2 /Ásc. 122 (188). prolixus : de p.-a egritudine Of. 76 (158); ualde p.-us sermo |.2 Quad. I (65); p.-um euum si mereor Or.

89 (159).

promissio : p.-ibus attractos 2 Quad. 331 (74) ; nec contraria istic est p.-io Domini 2 Qxad. 843 (88). promissum : proprio p.-o Mer. 497 (24); de p.-o lactucarum 1 Pasc^. 71(41);p.-o patriaefraudari 1 74s. 15 (47); fallax in p.-is Corm. 174 (121); 286 (123); p.-um tenebam

Mar. 248 (151) ; cui p.-a conferat Of. 20 (157); 121 (160). promissot : p.-or piissimus 41 4s. 120 (50). promitto : reuersurus p.-itur 1 24s. 206 (52);

mensam

promisimus

Pasch. 26 (39) ; quod quisque promisit antequam baptizaretur 1 .Ás. 111 (50). promo : relatum de me p.-ere tento Coni. 23 (117). promptus :sermone p.-issimos 7 Peg/. 102 (59) ; p.-um sit intelligere |Comi. 586 (131); perfidia interpretum sit p.-a ad haec agenda —Comi. 617, 619 (131). pronuntio : 2 Pasch. 16 (165) ; Oc. 126 (174). propagatot : liberalium artium p.-ores Metr. 77 (13). propatulum : in p.-o |Merr. 343 (20).

299

propheta : p.-is obtemperat 2 Pemf. 70 (194) ; 1 Pent. 81 (59). prophetia : p.-ae ministris -2 Quxad. 8 (65). propheticus : p.-o consilio 1 Quad. 3(33);illud p.-um |Coni. 612 (131). propheto : p.-ans et decipiens Comi. 123 (119); quod olim est p.-atum Conc. 49 (4); de quo est p.-atum Merr. 82 (13). propino : gustui p.-ata Me/r. 52 (12) ; corpus Agni p.-aturi 1 Pasch. 1o

(39).

propinquus : consanguinitate p.-i Oc. 76 (172); carnis affinitate p.-us 2 Pent. 131 (196). propinquo : mundus qui p.-at cum gloria Mer. 124 (14). propitius : Deus, p.-ius esto Merr. 201 (16). propositio : de panibus p.-ionis agens 2 Quad. 798 (87). proprietas : p.-atis causa Mar. 96 (147) ; p.-as officii nostri 2 Pes. 6

e

eT

proprius : nil p.-ium effari 2 Qxad. 512 (79) ; hoc p.-ium est hereticorum 2 Quad. 662 (83) ; a p.-ia uxore continere Cen. 212 (102) ; p.-ium panem non edere Cer. 214 (102); p.ia indagatio Mefr. 34 (12); ex p.io corpore Merr. 389 (21); p.-ii promisso oris Merr. 497 (24) ; p.-ii actus relator .Merr. 629 (27) ; p.-um factum taxare Mefr. 660 (28); ex p.io actu quam alieno Com. 78 (118) ; Derr. 20 (135) ; patrem p.-um interficere Oc. 99 (173) ; ote p.-io Post Pasch. 23 (179) ; Cond. 149 (6) ; p.ia ignauia inhibuit Pos? Pasch. 64, 69 (180). propulso : diabolum p.-ate studeamus anobis 4 Quad. 50 (34). prorsus : Cond. 189 (7) ; Mar.57 (146) ; 190 (149) ; 96 (147) ; Metr. 63 (12). prosaicus : p.-o stilo |. Merr. 177 (16). prosequor : maledictis p.-i Mer. 134 (14) ; p.-ete quid debeamus 7 Pase. 53 (40) ; ipso p.-ente et non negante Coni. 214 (122) ; nemine p.-ente con-

fugiens Comi. 647 (132) ; Augustinum p.-entem —Of. 170 (161). ptospet : p.-iore lyra —Coni. 515 (129). prospero : si meos conatus p.-ari petmittis |.2 Quad. 3577 (75).

prostituo : p.-uta Ecclesia

(3).

Cond. 27

prosum : homini prodesse Mer. 403 (22); profuerit nobis Mer. 610 (27) ; INupt: 136 (142) ; quid profuit

300

INDEX RERVM ET VERBORVM

Adae 2 Quad. 111 (68) ; nihil proderunt 2 Qxwad. 256 (72); aliquid boni fecisse proderit 2 Qxwad. 346 (74); corpus Domini prosit tibi 2UPtchX 623 (166): ROC ET T72)55 proximo ut tibi prodesse 2 Pem;.

176 (197).

protectio : scutum p.-ionis Dominicae Meftr. 425 (22) ; uallum p.-ionis Dei Metr. 429 (22). protelo : ieiunium p.-are ad noctem 2 Quad. 18 (67). , protomartyr : Abel p.-irem —Merr. 448

(23).

protinus : Lap. 18 (109). ptotraho : ieiunium p.-imus ad uesperam 2 Quad. 34 (66). proueho : misericors p.-at ad cumulum uictoriae Merr. $06 (24) ; ad diaconatum prouectus Comi. 645 (132). prouenio : remissio qualiter nobis p.iat Cer. 47 (98) ; nominatio filiorum Dei cum re p.-it nobis Cem. 136 (100). prouidentia : p.-a Dei seruet uitam Coni. 538 (129). prouideo : p.-it ut posset clamare Metr. 203 (16). prouidus : Mer. 427 (22). prouisio : p.-io erga nos pietatis tuae Metr. 657 (28). prouisor : p.-or mentis Mefr. 392 (21). prouoco : simulatores p.-ant iram Dei Cen. 15, 17, 31 (97); ad iracundiam p.are Mar. 263 (151) ; 113 (147). proximo : cum p.-atit ad ipsum senium 2 Quad. 826 (88). proximus : dilectio p.-i 2 Pes. 29, 3o

(193); 118, 119 (195) ;2 Quad. 195,

205 (70); p.-um decipere 1 Pasch. 95 (41); p.-os diligamus 1 Pem/. 129 (60); 145 (61); adest in p.-o, immo hodie Cer. 154(101) ; in gurgite p.-i luminis Mer. 218 (17). prudens : scientes atque p.-entes 2 Pent. 145 (196) ; quisque p.-entum tuorum Merr. 652 (28). prudentia : Coni. 592 (131). psalmodium : p.-iis et orationibus instant 2 Quad. 149 (69). publicanus : p.-um et peccatorem se diiudicans Merr. 200 (16). publicus : p.-e facta Cond. 79 (4); qui p.e insaniunt Cer. 97 (99); mots in occulto, in publico 2 Qzzd. 401 (76) ; indicium rebellionis p.-ae Laps. 99 (112) ; p.-i imitatores Iudae 2 Pasch. 85 (167) ; ui p.-a expellor Cond.161(6);p.-e —Coni.574(125); Mar. 307 (153).

pudet : pudeat illum offendere —Lapr. 123 (112) ; tibi non p.-et |INwpr. 27

(139).

pudor : sine p.-ore Merr. 360 (21). puerulus : Pos? Pasch. 39 (180). pugna : p.-a conserta Coni. 379 (126). pugnax: athleta p.-acissime Mer.

554 (25).

pulcritudo : uniuersa

20008

irradians

p.-o

2 Quad. 581 (81).

pullulo : p.-ans illud in finem seculi INupt. 81 (140). pulmo : unde p.-ones 2 Quad. 702

(84).

à

pulpitum : p.-um uenerabile Conc. 112 (5). pulso : p.-ata precibus pietas illius 2 Quad. 389 (76) ; inuiolatos auditus p.et JMefr. 360 (21); cor eius pulsasti petulantia Mefr. 442 (23). punio: eternaliter p.-endus Of. 99 (159); dampnatum p.-ias Of. 175 (161). purgatotius : de p.-iis penis 2 Quad.

346 (74).

putgo : dentes p.-are 1 Pasch. 18 (39) ; dentium reumata p.-ent 41 Pase. 72 (41); p.-atis mentibus 2 Pascb. 20 (165). putitas : sinceritas est p.-as 2 Pasch.

33. 37 (165)..

putificatus : p.-i mererentur

Y

accipere

sacrificium —2 7Asc. 105 (187). pusillanimitas : recreante p.-atem Domino Merr. 617 (27). pusillitas : respondere p.-ati meae Coni. 465 (128).

quadragesima : quomodo q.-a fieti potest uigesima 2 Quad. 16 (65); ieiunium protrahere ad uesperam sabbati sancti 2 JQ»aad. 35 (66); decima dierum q.-ae 2 Qwad. 64 (66); Orientales faciunt longiorem et austeriorem q.-am 2 Qxwad. 69 (66) ; in diebus sanctis q.-ae —INupr.

44 (140).

quadragesimalis : q.-ali tempore —Cer. 188 (102).

quadrifartius : commemoratione

Or. 5 (157).

q.-a

qualitas : salua q.-ate meriti Cond. 140 (6) ; q.-atem cordium commutet 1 Pasch. 114 (42) ; q.-atis coniectura cuiusdam Comi. 1 (117) ; q.-as nostrae uitae 2 4s. 3 (185); iuxta q.-atem delicti O7. 175 (161). quandiu : q. uiuitur Cer. 263 (104). quando : q.-o hoc est rara auis Mer. 281 (19); si q.-o Mefr. 3o1, 317

INDEX RERVM ET VERBORVM

301

(19) ; Oc. 16 (171); quandoque 1 zÁsc. 68 (48). quantocius : Oz. 14 (171) ; 2 Asc. 157

quousque : Of. 6o, 66 (158) ; Cen. 193 (102).

(188). quasi: qui quasi uidentur agnoscere Conc]. 166 (6); quasi subsimiles Metr. 22 (11); quasi apertius dicat 2 Quad. 309 (73) ; e£ passim ; quasi

radix : de radice lesse —1 Pen. 92 (59). rana : rana in fabula |Oc. 143 (174). rapio : ne uos rapi contingat 2 4c. 163 (189). raritas : pto r.-ate nostratium Cori.

conquerendo

2 Qwad.

379

(75);

quasi aeque Laps. 8 (109) ; quasi sufficiat Coni. 43 (118) ; 2 Pent. 86

(195) ; quasi econtra Laps. 4 (109) ; Metr. 49 (12) ; 205 (16) ; z11 (17); 2 Quad. 78 (67) ; 281 (73). quater : 1 7Ásr. 211 (53). quatinus : Pos? Pasch. 86 (181). quatriduanus : q.-um Lazarum recogitent

2 Quad. 566 (75).

quattiduum : q.-o transacto —Cori. 139 (120). queo: quos malitia inuadere queat Metr. 519 (25) ; etc. querela : ingratitudinis q.-as Mezr. 304 (19) ;sineiustaq.-a INupr.58(140) ; Mar. 20 (145). quero : a q.-endo Christum nequaquam cessemus —Cen. 204 (102). quies : nox quieti, dies labori concessa 2 Quad. 150 (69) ; post q.-tem surgentes 2 Quad. 159 (69) ; quieti ab opere dies deputatus Cem. 272

(104).

quiesco : q.-at, id est desinat peccare 1 Asc. 114 (50) ; nisi ante terminum

uitae q.-at 2 Quad. 386 (75) ; modicum ad tempus q.-ere Cem. 216 (103) ; non q.-it clamare Corm. 35 (117) ; hoc facere q.-erent 2 Pasch. 67 (166).

quinus : q.-o panum

numero

Merr.

prudentum

Merr.

42 (12).

quisque : quisque 652 (28).

quippe : Merr. 171 (15) ; 282 (24) ; 542

(25) ; 1 Asc. 224 (53) ; Cen. 39 (98); Coni.

73 (118);

1915(150)/5:0£.

Mar.

157 (149);

19:(1$ 7): *2- 2456-41

(186). quocirca : INup. 85 (141) ; 2 Quad. 246 (72) ; Laps. 72 (111). quomodocumque : q. ualet / 24s. 221(53); q. actitant Pos? Pasch. 11

(179).

quoniamquidem : .Merr. 446 (23); Conc]. 144 (6); 1 Quad. 24 (33);

2 Quad. 186 (70) ; 727 (85) ; 792 (8) ;

Cen. 66 (98) ; Mar. 331 (153) ; 2 Pasch.

85 (167).

quorsum : q. ista ? Laps. 20 (109). quotiens : Coni. 544 (130).

$87 (131).

rarus : rata auis Merr. 281 (19). ratio : incarnationis ipsius ratio —.Merr. . 377 (21); r.ioni carnem subigere Meir. 394 (21); ualentiore r.-ione pollet Repr. 27 (93) ; t.-ionem reddere Coni. 7,9 (117) ; Mar. 93 (147) ; Ot. 160 (161) ; 133 (160) ; e£c. ; uigiliae r.-ioni contrariae 2 Qzuad. 487 (79); ut t.Cio docet 2 Qwad. 542 (8o) ; dum ratio domina, caro debeat esse ancila 7 Qzad. 85 (35); r.-io gaudii 1 Pascb. 65 (40) ; t.-io non silere ualendi occurrit 2 Qzad. 496 (79); t.-io innuat |INZpz. 59 (140). Dominus a me r.-ionem requisiturus Mar. 137 (148). ratiocinor : rationem illius conspicere rando 2 Quad. 612 (82). rationabilis : quod est tutius et r.-ius Metr. 129 (14) ; t.-iter| 2 Quad. 475 (78); t.-is occasio morandi Cori.

531 (129).

rationalis : homo cum sit t.-is Repr. 23 (93); t.-is es conditus ?2 Quad. 608(82) ; totius t.-is creaturae —Coni. 233 (122).

rationalitas : qui uel infantili r.-ate uigeret .Merr. 236 (17). ratus : haec de Iudeis rata atque iusta Cori. 394 (126). reatus : peculiari reatu —Mezr. 20 (11) ; r.-us sui consideratione —.Mezr. 191 (16) ; innumeros r.-us contraxit Of. 98 (159) ; omnigeno r.-u culparum Metr. 594 (27) ; si quis ante r.-us sit pauidus Laps. 13, 15 (109) ; r.-us perpetrati conscientia aps i10 (189); meos r.-us Deus cognoscit Oct. 78 (173). rebellio : indicium r.-ionis publicae Laps. 99 (112). rebellis : r.-is Deo existit Mar. 230 (150); Laps. 105 (112); condigna pena r.-i Of. 123 (160); rebellis terreno domino |Oc. 66 (172). rebello : membris Deo t.-antibus Coni. 248 (123). reboo : tybia r.-at Laps. 5 (109). recedo : rit a Deo Oc. 65 (172); Pascha a corde numquam debet r.ere

Cen, 201 (102).

302

INDEX RERVM ET VERBORVM

recens : recentiora uulnera citius quam uetustiora curati Mar. 234 (151); rioribus concinunt antiquiora Pent. 67 (58); de r.-ioribus —Merr.

459 (23).

recepto : librum r.-at

Comi. 140 (120). recidiuus : r.-a febris solet interficere Cen. 65 (98); recido : non r.-es iterum in peccato Cen. 57 (98). recito : ut illic r.-at Comi. 238, 245 (122); apostolos r.-ant Pos? Pasch.

10 (179) ; quae ex Actibus r.-ata sunt

2 Pent. 23 (193).

reclamo : se r.-ent ad potestatem Coni. 639 (132). recogito : Lazarum r.-ent 2 JQzad.

366 (75).

recognosco : se t.-unt uiolasse INufr. I21 (141); nos peccasse r.-imus 1 As.27 (185); in se r.-it 2 74s. 128 (188). recolligo : ad mentem r.-ens |.2 Quad. 850 (88). recolo : Deus magno tremore r.-endus 2 Quad. 753 (86); t.-ere uocabulum Metr. 574 (21) ; ignorabas aut forte non r.-ebas JMefr. 431 (22); te r-entes affectu 2 Quad. 574 (81); illa quae Prouincia r.-it Corm. 105 (119); 225 (122);413 (126). reconciliatio :de r.-ione humani generis 2 ;Asc. 69 (186) ; non desperet de rione Laps. 125 (112); pet r.ionem non fictam |Pos Pasch. 42 (180). reconcilio : carnem

Domino

r.-abas

Meftr. 396 (21); Christum r.-are nobis Me/r. 594 (27) ; Deo r.-ari Oct. 16 (171) ; Post Pasch. 91 (181).

recordor: r.-atus ipsius Dei O7. 126 (160); illius rei pro qua rogant non r-antur 2 Qwad. 175 (69); illius apostolici r.-ari iuuat Me/r. 140 (15); non r.-ati sanctorum Mer. 262 (18) ; e passim. recreo : recreante pusillanimitatem Domino Mefr. 616 (27); t.-ari contra desperationem —Oz. 5, 17 (157). rector :t.-or omnium spiritus 2 Quad. 557 (80) ; 745 (86) ;Christiani nominis uniuetsis, precipue t.-ibus —Com. 600 (131). rectitudo : contra r.-inem actum —Cogi. 460 (128). rectus : qui rectius diceret —Cond. 169 (6); si recte faciamus 2 Pen. 12 (193); r.-issime 2 Qxwad. 49 (66); 194 (70) ; Coni. 86 (119). recupero : aditum r.-andi Cond. 72

(4); gratiam Dei r.-ate 2 Quad. 491 (79) ; Pos? Pasch. 87 (181) ; r.-ata est sanitas Cer. 293 (104); t.-atae salutis Cen. 294 (104) ; acumen uisus r.-ate 1 Pasch. 22, 25 (39); desperatio r.-andi |. 2 Quad. 402 (76) ; r.-ate quae iniuste redacta —Coni. 455 (127); $503 (129); Pascha perditum r.ate Oc. 201 (156). recutro : recurre ad tuum librum Coni. 102 (119); tecutrat quis cogitando 1 74s. 110 (50). redarguo : Dominus r.-ens uitium 2 Pent. 80 (195) ; t.-uit omnes —Con. 39 (117) ; Babylonem r.-ens impiam Coni. 563 (130). redditus : r.-u Ecclesiae competenti Metr. 116 (14). reddo: talia reddunt me suspectum Coni. 516 (129). redemptio : operatus est r.-ionem Metr. 459 (23) ; sicut ait R.-io nostra

Cer. 7 (97)- meo

redemptor :

Factori

|

ac

R.-i

2 Quad. 374 (175)5 1 Quad. 7 (33);

clementia R.-oris dignetur 2 Q»ad. 394 (76) ;R.-orem tam pium offendere Laps. 82 (111). redemptus : sanguine Christi r.-us Metr. 59 (12) ; quare renatus, quare redemptus |1 Quad. 6 (33) ; nos redempti passionibus Christi 2 Qwad.

328 (74).

redeo :ad uitia reditur

Cer. 190 (102).

refectot : factor, infector r.-or

; (1).

Mefr.

VUE :ipse r.-at Repr. 44 (94). refero : quibus r.-entibus didicit Mer. 186 (16) ; culpas aliorum in se r.-erre Metr. 322 (20) ; aliquis cuius scilicet refert Oc. 49 (172); Cond. 174

()-

|

refertus : falsitate r.-issimus Merr. 447 (23); talia delatotibus r.-a Coni. 616 (131) ; Christi laudibus r.-a Conc. 134 (6). reficio : sacrosancta participatione refectus |Metr. 233 (17); 2 Quad. 719 (85); corpore Domini r.-iendis ne-

cesse

parasceue

facere

1 /Ásc. 47

(48); fideles r.-iuntur tertia hora INupt. 124 (142). tefoueo : consolatione r.-eamur 1 Pasch. 36 (40) ; Mar. 157 (149). refreno : luxuriam r.-ate Cem. 167 (ror). refugio : quod conscientia r.-it Merr.

375 (21).

refugium : r.-ium certum

(149).

Mar.

167

|

INDEX RERVM regenero : baptismo r.-ati, noui homines efficiamur 1 Pent. 140 (60). regimen : baculo r.-inis 1 Pasch. 129, 140 (42). regina : illa r.-a uniuersorum Merr. 356 (20). regio : a regione 2 Pen. 71 (194). regno :alignor.-ate 2 Quad. 736 (85). regnum : rum Dei dicit ecclesiam 2 Qaad. 735 (85) ; uinum quod incolae regni potant 2 Quad. 737, 739 (85) ;neque adulteri neque fornicatores regnum Dei consequentur 2 Quad. 812 (87) ; r.-um Dei Coni. 37 (117) ;cum primoribus r.-i Coni. 143 (120) ; Rex regum eis dederit regnum . Cori. 370, 371 (125) ; super omnia regna Italia Coni. 615 (131). rego : quod corpus regebat ut aliquid faceret 2 Quad. 540 (80). regula : ut r.-a monachorum precipit Decr. 20 (155). regularis : si r.-iter dici ualeret 2 Quad. 558 (80). relabor : surgo et r.-or

Of. 14 (157).

relatio : lugubris r.-io —Mer. 1 (11); r.ionem falsidicam —Ces. 129 (6). relator : proprii actus r.-or Merr. 630 (27); Laps. 109 (112); t.-ot opertis 1 Asc. 198 (52). relatus : mestiloquo depromam r.-u Metr. 97 (13) ; t.-u didicerim Mer. 224 (17) ;Laps. 28 (109) ; t.-um de me promere tento

Coni. 23 (117);

in r.ibus uerax Comi. 173 (121); uertisono r.-u percepi Comi. 488 (128). relaxatio : ad t.-ionem merendam facinorum Cem. 138 (100). relaxo : peccata r.-are

1 Pasch. 7 (39) ;

ad r.-anda facinora uenit Of. 183 (161). releuo : a necessitatibus releuaris —Cer. 233(103) ; a uobis sum r.-atus Mar. 62 (146). religiosus : r.-am deuotionem |2 Quad. 20(65);t.-o amore Merr. 110 (14) ; r.-ius frequentant Merr. 652 (28). reliquiae : cotporis sancti r.-ae Merr. 240 (17); frequentat r.-as cinerum Metr. 653 (28). remando : illi episcopus r.-asset se non daturum Coni. 278, 282 (123). remaneo : in peccatis r.-emus —Cer. 13 (97) ; quod r.-eret haberet —Decr. 61

(136). remedium :

dU r.-ijum

conuetsionis

2

Pent. 158, 160 (196); r.-ium sempiternum | 1. Pasch. 167 (43) ; homini r.bio prodesse Mer. . 404 (22).

ET VERBORVM

393

remigium : angelico r.-io

(17).

reminiscor : non t.-ebaris

Mer.

235

|Mefr. 434

(22) ; t.-entes illius dicentis 2 QuaZ. 23 (65); exemplorum r.-entes 7 Quad. 15 (33); t.-i utinam dignaremini Mar. 2 (145). remissio : r.-ionem percipere si desideramus 2 Quad. 418 (76); peccatorum r.-io 2 Quad. 490 (79) ; Cen. 72

(99) ; 45 (98); 2 Pent. 157 (196);

remissio quae sit Cer. 46 (98). remordeo : conscientia r.-ente 2 Quad. 826 (88). remuneratio : de r.-ione perpetua Mar. 214 (150) ; nil r.-ionis exinde caperet 2 Pent. 92 (195) ; r.-ionis lucrum apud Deum Merr. 674 (29) ; mercede r.-ionis non caret 2 Quad. 243

(11).

remunefator : ad r.-orem facientium Deum 2 Quad. 132 (68).

remunero: ordo qui per iudicium r.atut 2 Quad. 305, 307 (72). renatus : quate r.-us, redemptus / Quad. 5 (33) ; in Christo t.-i 1 Pasch.

65 (40).

renes : renes a luxuria restringit 7 Pasch. 139 (42) ; tenes accingere est ' Juxuriam refrenare —Ces. 167 (101). renisio : r.-io ordinationi non ualuit resultare —Merr. 6oo (27). renisus : t.-ius respondere —Cond. 184

(p.

renitor : cui r.-i non audeat

Coni. 262

(123).

renuntio : proptiis uoluntatibus r.-are Deer. 21 (135). renuo : si amor operari renuit 2 Pent.

45, 45 (194).

reparatus : r.-ae salutis summa — Cer. 282 (104). rependo : uicem eandem r.-e JMerr.

592 (26) ; equam uicissitudinem seruitii r.-e Cen. 235 (102). repente : Mar. 147 (148). repentinus : r.-a mots

88 (159).

Or. 29 (157);

repeto : fr.-endo atque dicendo 47 Pasch. 104 (41) ; Cen. 44 (98) ; t.-endi crimina transacti 1 2Z4sc. 35 (48); diuersotium r.-it Comi. 140 (120); 186 (121) ; domum r.-üi Coni. 509 (129) ; Mat. 197 (150) ; si t.-ere ultra ueretut 2 7Ásc. 21 (185).

repleo : paradysus de animabus deuotis repleretur Mer. 168 (15); muros uetsibus repleuerunt Me/r. 254 (18); Deus

77, 78 (186).

totus

repleuit

2 24s.

304

INDEX RERVM ET VERBORVM

replico : ut r.-ando apertius proferam 2 Quad. $68 (81) ; 466 (78). reprehendo : r.-entes meam incardinationem |Cond. 94 (5) ; Dei altitudinem mirati quam r.-ere Merr. 27 (11); obloquendo r.-ere .Merr. 149 (15); deuotionem religiosam r.-ere 2 Quad. 20, 27 (65) ; argue, id est r-e Mar. 31i, 315 (153); omnes

rit

Coni.529, 334 (124) ; 339 (125).

reprehensio : Mar. 315 (153), 2 Pasch.

3 (165).

;

teptehensor : r.-or absit 2 Pasch. $5 (165) ; contra r.-ores eiusdam Rer.

1 (93).

reprehensibilis : tanta tam r.-ia inueniri

in uno ualent Comi. 116 (119) ; nos in innumeris r.-es Mar. 27 (145). represento : in suo opere r.-at Cer.

93 (99).

D

reprimo : stultitiam

r.-ere

Oc.

98

(173), 195 (176).

reprobo : acta r.-auit 2 Quad. 464. (78) ; scelera r.-are |Coni. 322 (124) ; dampnando et r.-ando furem —Cond.

177 (7).

f.-orum reprobus : ingratitudo 2 Quad. 322 in apparatu (74). repudium : libellum r.-i Cord. 47 (4). repulsio : r.-ionis legitimae —Conc. 47

(129).

resulto : renisio nullius r.-are ualuit ordinatione Mefr. 599 (27) ; nobis r.-et contradictio |. Mar. 307 (1523). resumo : resumptis uiribus —Cer. 217

(103).

resurgo : expergiscatut, r.-at

Cem. 22

(97) ; t.-ent in nouissima die Cez. 52,

(4).

reputo : sibi r.-are culpas Mefr. 302 (19) ; suum r.-abat peccatum Merr.

319 (19).

requies : nullum colludium, nulla r.-es Mar. 122 (148). requiro : honeste et necessario r.-ita 1 Quad. 78 (35). f

requisitor : si sagax r.-ot interrogat Metr. 64 (12). resaluto : salutantem non r.-at Coni. 406 (126). rescindo : Coni. 461 (128). resero : compede catenali r.-ato —Merr. 2221 (97) reseruo : his alio r.-atis Mar. 322 (153);

respectus : quod r.-u Dei uitabam Decr. 28 (135) ; nec nostri nec Dei ru Mar. 316 (153). respicio : humilitate respecta Mer. 362 (21) ; pauot et passio r.-iunt passionem animi Las. 9 (109). responsum : cui r.-o euangelium concinit 2 Qxad. 168 (69); t.-um prebemus 2 Quad. $29 (80); t.-um reddere Mar. 309 (153) ; t.-i commoditate —Cond. 4 (3). respuo : capienda uel r.-enda Cer. 283 (104); sodalitatem uilium non r-it Coni. 73 (118); si hoc t.-itis INupt. 132 (142). restauratio : in r.-ione episcopalis domus Oct. 36 (171). restituo : r.-e me meo Redemptotri 2 Quod. 374 (75) ; toga r.-i quae sunt Ecclesiae Comi. 418 (127). restruo : struendi uel r.-endi Comi. 65 (118) ; 129 (120) ; destructas ecclesias r.-ere Coni. 466 (128) ; 514, 515

uindictam

r.-o

Cem.

$55o

(130); igni perpetuo r.-ata Comi. 579 (131); noxam r.-at Of. 105

(159).

resideo : r.-ensin nomine Dei |2 Quad. 55(66). resipisco : ut a scelere r.-eret Merr.

455 (23).

resisto : dum non resistiti consentiens fui INupi. 123 (142) ; me non ualente r.ete Oc. 41 (172); r.ere si datur Cond. 139 (6). resono : laudem Dei r.-at lingua 1 /Ásc. 138 (50).

54 (98) ; 2 Quad. 310, 311 (73) ; t.-emus exhibitione uirtutum —Ces. 158 (101); in Galileam r.-ens Christus 1 Asc. 204 (53); 1 Pent. 19 (57). resurrectio : ante diem r.-ionis Dominicae 4 Pasch. 57 (40) ; e&t. ; gaudeat se r.-ione illius resuscitatum — 1 ZAsc. 217 (53); opus diei r.-ionis Cem. 248 (103). . resuscito : Chtristi

resurrectione

se

r.atum gaudeat 41 ;/4sr. 217 (53). retis : pedes in rete —Coni. 183 (121). retractatio : terere Metr. 44 (12).

rumine

r.-ionis

retraho : manum non r.-o Cond. 164 (6). rettibuo : diuites habent r.-ete tibi 2 Quad. 201 (70). retrudo : me in inferno retruso Coni.

423 (127).

retrusio : Coni. 631 (132). reuelo : r.-abit faciem faciei

(97).

Cen. 29

reuera : Mefr. 144 (15) ; 395 (21) ; Laps. 8 (109) ; 104, 115 (112); Mar. 53 (146). reuerentia : pro r.-a Christi amore exhibita —Merr. 166 (15) ; pro r.-a Dei 2 Quad. 204 (70) ; t.-a tecolendus 2

INDEX RERVM ET VERBORVM Quad. 753 (76) r.a paschali Coni. 510 (129) ; t.-ae impetialis uilipensio Coni. 633 (132); t.-a colenda orbi uniuerso Cond. 111 (5). reuereot : non reueritus Deum Or. 125 (160). reueritor : tam r.-or Dei Coni. 627 (132). reuerso : lapides r.-at Comi. 65 (118) ; libros r.-are Coni. 152 (120) ; uetsantibus et r.-antibus INwp;. 59 (140). reuerto : reuersurus promittitur Christus 1 /ÁAsc. 206 (52). reuiuisco : numquam r.-it 2 Quad.

414 (76).

reumata : r.-ata dentium

purgare

4

Pasch. 71 (41).

reus : r.-orum delicta Merr. 380 (21) ; Si parcis reis famulis Merr. 578 (26); fraudis uobis reus existo 1 Pent. 3 (57) ; inobedientia illum reum fecit 2 Quad. 113 (68); uideat in quantis se deprehendere reum potetit Cen. 76 (99); conscientia rei Laps. 4, 5, 6 (109) ; Mar. 103 (147) ;

reus effectus —Laaps. 16, 19 (109) ; 33 (110); reum flagellati Comi. $51: (158); poena habeat reos Or. 8o (158) ;rei omnium quos docere debuerant Pos; Pasch. 17 (179) ; tei transgressionelegis 2 Pen. 99 (195). rex : tex est quilibet ad gubernandum prelatus .Mezr. 153 (15); regum, ducum, comitum 2 Qzad. 430 (77) ; Deum quasi regem in throno depingete 2 Qxuad. 626 (82); ubi ergo teges P. Coni. 55. (117) 2X2; .313 (124); dat exemplum de regibus Coni. 332 (124); si defendantur a regibus Christianis Comi. 343, 368 (123); Rex regum |Cori. 370 (125) ; rex in ceteris optime Comi. 383 (126) ; 387, 389 (126) ; excubias r.-ibus ministrate Com. 422 (127); 650, 653 (132) ; tex iuuenis Oz. 95 (173); tegis piissimi concessum Conc. 81 (5). tidiculosus : r.-am stultitiam uituperamus 2 Quad. 75 (67). rigidus : r.-issime uindicarent 2 Quad.

275 (72).

rigor: t.-e disciplinae celestis Cer. 174(101) ;t.hiemalis Mer. 290 (19) risus : t.- dissolutus Comi. 155, 157 (120). ritus : parsimoniae ritu dies excolere 2 Quad. $ (65) ; occidentalium r.-u 2 Quad. 54$ (66); rite colens diem 2 Quad. 47 (66); Cem. 180 (102);

305

infelicissimi Attali r.-u .Merr. 3 (11) ; nummulatiorum r.-u Mefr. 246 (18); ritus Saxonici camera Merr. 295 (19) ; duo ritus uiuendi Mar. 42

(145) ; 106 (147).

tiualis : ut cederem illi r.-i

032).

Coni. 621

tiuulus : luere ex oculis r.-os

75 (41).

rixa : r.-ae operam dare (102); ad rixas uacare

1 Pasch.

Ces. Cem.

211 223

(103).

rixot : quasi cum altero r.-ari Comi. 96 (119); r.-ati paratus Comi. 156 (120). roboro : t.-ati si perperam est Come.

105 (5).

robustus : t.-ior pax Merr. 443 (23). todeo : t.-endo lacerant aliorum mores 2 Quad. 92 (67) ; se t.-ens |Cori. so (118). rogatarius : fraudem r.-iorum Comi. 311 (124). rogatio : Latinitas estimat letanias t.iones innuere 1 245r. 27 (47). rogus : r.-um compottat sibi perpetuae conflagrationis Cen. 96 (99). rugio : r.-iensleo 1 Pasch. 130 (42). ruina: quod r.-am minatetut Comi.

519 (129).

rumen : terere rumine retractationis Metr. 45 (12). rumusculus : t.-os hic congerens uestros Coni. 19 (117). ruo: in baratrum ruituri Merr. 527 (25); diabolo r.-ente Mefr. 53o (23); qui de celis ruerunt Mar. (146); deorsum

ruere

2 24s.

161

CENE ME ; ruricola : infelicibus r.-is Mer. 318 (19). a rusticitas : Latiali r.-ate uocatis —Merr. . 446 (23).

rusticitus : r.-ius loquor ut intelligar melius Merr. 219 (17). rutilo: r.-ent in martyribus Cond.

145 (6). sabbatum : s.-o illo sanctissimo missam ante uespertinam non concediturcanere 2 Quad. 32 (65) ; 39 (66) ; officium s.-i continet resurrectionem Dominicam 2 Q«wad. 6o (66); ad horam s.-i sancti tertiam 2 Quad. 71 (66). sacerdos : Belis s.-ibus stultior 2 Quad. 742 (86); de s.-ibus nostris conquesti 2 Qzad. 786 (87) ; s.-otes uocamut 2 Qnaad. 801, 807, 808 (87); Christus qui s.-os simul et

INDEX RERVM ET VERBORVM

306

hostia Cer. 203 (102) ; uerba s.-otis aut uera aut sacrilega 2 Quad. 459 (78); quidam nostrorum etiam s.otum 2 Quad. 525 (80) ; Oct. 173 (175) ; tu sacerdos, tu hostia Mer.

390 (21). à sacramentum : s.-um uiuendo non tenet 2 Quad. 846 (88) ; percipit eo die initiata s.-a 2 Qxad. $2 (66); munus s.-i tanti 1 ;4s&. 48 (48); s.-um quod fide perceperunt 7 74r. 108 (50) ; praua consuetudine et s.-o obligatus 2 Qxwad. 351 (74). sacrarium : s.-um pignorum temerare Metr. 658 (28). sacratus : hoc s.-issimo tempore Cer. 185 (102); a Domino s.-um diem Cen. 271 (104); ante s.-issimum altare Conc. 110, 120 (5). sactificium : panes propositionis figurabant nostrum s.-um 2 Quad. 799 (87) ;huiusmodi s.-i Cor.581 (131), scelus omissum propter sanctum sum Pos Pasch. $3, 54 (180); s.-um Domini accipere |2 74sc. 105, 106 (187); Deum malle misetricordiam quam s.-um — Cond. 75 (4). sacrilegus : uerba s.-a Cond. 26 (3);

129 (6) ;2 Quad. 459 (78) ;Oct. 149

(160) ; idolatrae s.-o eum possumus comparare Cori. 122 (119). sacrilegium : facinus Iudae, s.-um uispillonis |. Mezr. 582 (26); post furta ets.-à Coni. 644 (132). Sacrosanctus : s.-a participatio Mezr.

232 (17).

sagitta : s.-is de pharetra Iesu —Merr.

427 (22).

saltem : etsi non ... saltem —Merr. 177

(16) ; Merr. 178 (16) ; 248, 249 (18) ; &£c. ;ne dicam ... saltem (150) ; Oct. 18 (171); ec.

Mar. 226

salto : non arandum sed s.-andum Cen. 258 (104). saluber : s.-em conuersionem |O?. 83 (159); Cen. 185 (102); s.-ertimis preceptis 7 Qzad. 8 (33) ; in planctum s.-em 7 Pasch. 19 (39); s.-iter gaudere 1 Pasch. 82 (41) ; 2 Pasch. 81 (167) ; 2 JAsc. 22 (185). salus : ad s.-utem redit —2 Quad. 415 (76) ; tota summa s.-utis natiuae in eo

consistit

Ces.

282

(104);

295

(105) ; deuotioni atque s.-uti Merr. 139 (14); s.-utis dilecto . Mar. 405 (22); securus de s.-ute 1 74sc. 113 (50); a s.-ute in perditionem —Mer.

491 (24) ; s.-utis hostia factus nobis 2 Quad. 853 (89); recuperata salus Cen. 295 (105); Coni. 177 (121);

Mar. 205 (150) ; 2 Pasch. 41 (166);

Post Pasch. 44 (180) ; 2 Pent. 27 (193) ;

$3, 55 (194); 160 (196).

saluatio : des.-ione sua securus 2 Asc. 128 (188). saluator : s. clementissime professus Metr. 415 (22); lesus S.-or dicitur 2 Pent. $3 (194); s.-ot et medicus Cen. 297 (105). saluo : nos s.-andos speramus 1 ZÁsc. 85, 86 (49) ;s.-ati 1 Pent. 141 (60). saluto : s.-antibus tespondet Com.

3535 (125) ; 406, 408 (126).

,

saluus : peccatores s.-os facere uenit 2 Quad. 852 (89) ;2 Asc. 165 (189); s.-isi cupiunt esse 1 Pent. 14 (57) ; Ot. 152 (160). s..et sanctifico : actum Pasch. 169 (43). sanctio : s.jone canonum

Deus

Cord.

1

76

(4), 188 (7).

sanctitas : cuius s.-atis esset Mer. 182 (16); s.-atis dilecto Mer. 328 (20). sane : Mefr. 207 (17) ; 366 (21) ; 596

(27) ; 155, 157 (15) ; ef. passim.

sanguis : s.-ine Christi redemptus Metr. 58 (12) ; efc. ; corpus et s.-is Domini Mezr. 235 (17); Repr. so (93); s.-inis effusio 2 Qxzad. 327

(74) ;Post Pasch. 35, 34 (179).

sanitas : in finem suae s.-atis durare Of. 72 (158); tecupetata est s.-as Cen. 293 (104) ; quousque aut etas aut $.-as suffragatur Of. 61 (158). sano : s.-abitur anima ilius 2 Qu&ad.

393 06.

—

sanus : sani et incolumes 1 Quad. 16 (33); omni sanum caput habenti Cen. 77 (99); 295 (105); sanum Metr. 28 (11). sapidus : s.-a dulcedo 2 Qwad. 586 (81). sapiens : quidam seculi sapientium 2 Pent. 60 (194) ; s.-iens quisque censebit Cond. 137 (6). sapientia : S.-a Dei incatnata 2 Qzad. 618 (82) ; Repr. 4 (93) ;2 Quad. 762 (86); anima iusti est sedes s.-ae 2 Quad. 660 (83) ;humanam s.-am Deus confundit Mer. 25 (11); Coni. 593 (131) ; ipse est S.-a Mar.

305 (152).

sapio : sapit mentis palato —Merr. 52 (12); s.-ias quod te recipit Rer.

35,37 (94); S-a3$

INupt. 110 (141);

sapienda Mar. 245 (151). Satago : ut agere s.-amus 2 Qzad. 192 (70); S.-imus referre 1 Pasch. 119 (42) ; alios adquitere s.-is —Comi. 110

INDEX RERVM ET VERBORVM (119) ; s.-ete, id est studere uel labo-

rare

Mar.

44 (145);

155 (149);

2 Pasch. 96 (167) ; 2 Pent. 170 (197) ; leuigare haec s.-at Conc. 180 (7). satis : rigor satis incommodus —Mer. Metr. 290 (19) ; 2 Pasch. 14 (165); 97 (13) ; 128 (14) ; Oc. 28 (171). satisfacio : mea gesta non mihi s.-fecisse Of. 5 (157); satisfac interrogantibus 1 Pasch. 48 (40); Post Pascb. 39 (180); omnibus s.-ere commoditate responsi Cond. 4 (3). satisfactio : nil quod egeat s.-ione 1 JÁsc. 56 (48) ; absque s.-ione debita Mar. 283 (152). saturor : ad nonam ieiunat, cum postea s.-etur Coni. 255 (122).

scala : s.-am de uitiis facere

1 ;4sr.

224 (53).

scamnalia : s.-ia non querit Com. 57 (118). scamnum : in s.-o aut humi dormire Coni. 254 (123). scandalum : s.-um ponam Cond. 55

(3).

scando : celum desiderio s.-ite 2 745r. 159 (188). scarabeus : uermis aut s.-us 2 Quad.

516, 518 (79).

scardus : ille episcopus, ut est utique s.-us Coni. 278 (123). Scelus : s.-us quod commiserat lauat Metr. 291 (19) ; consimiles in s.-ere Cen. 84 (99) ; iste precedit alterum in s.ere INwp£. 43 (140) ; 119 (141); e! Dassiz ; in s.-ere permanere Of. Go, 64 (158). sceleratus : tanto s.-ius JMefr. 274 (18); s.-issimis famulis Mezr. 578 (21); s.-i sacrilegium Mer. 582 (26) ; nil est hypoctita s.-ius Decr. 40 (136). Scelerositas : nostra s.-as possit suspicati Mar. 72 (146). 'scelestus : s.-issimus —Comi. 321 (124). scientia : plenitudo s.-iae 2 Quad. 656 (83); s.-a Dei Merr. 26 (11); s.-ae talentum —Merr. 242 (17). sciscitor : a legentibus s.-ari 2 Qxad. 602 (82) ; ille ex hoc s.-aturus patrem adiuit Ocz. 113 (173). scola: ecce in qua s.-a educabaris Mefr. 333 (20); flagellatur puer in scola 2 Pent. 51 (194). scolasticus : quam iure suscenseam s.is Merr. 96 (123). scoldascius : contra comites, uicecomites et s.-os Coni. 456 (128). scripto : Coni. 55 (118).

scriptor : inopia

s.-orum

Mer.

85

(13);

suscense

307 poetis

Metr. 253 (18). Scriptura : sententia s.-ae

et

s.-ibus

O7. 2 (159) ;

2 Quad. 502 (79) ; 523 (79) ; 788 (87) ;

sui temporis s.-am uocat

(118);

Corm. 48

Scrutor : scripturas s.-entur 2 Quad. 788 (87). scurrilitas : s.-atem proferre —Comi. 156 (120); magis pto s.-ate quam bonitate Coni. 301, 302 (124). Scutum : s.-um diuinae protectionis Metr. 423 (22). secetno : s.-ere credentes a non credentibus 1 Asc. 123 (50). secreto : s.-ius locant |.O£. 104 (173) ; s.-ius dixit Oc. 116 (173). secludo : seclusifraude diaboli 2 745v. 7o (186). secta : Nicholeitarum s.-a Conc. 40

(4).

sectatot : populum s.-orem bonorum operum Pos Pasch. 93 (181). seculatis : s.-ium librorum ornamenta

Metr. 61 (12) ; s.-ibus pompis |. Merr. 243 (18); curae s.-es 2 Qmwad. 178 (69); coniugium s.-e IN4p; 17 (139) ; honoribus tam s.-ibus quam ecclesiasticis 2 Qzad. 332 (74); unum s.-ibus, alterum spiritalibus Mar. 57 (146). seculum : cuncto s.-o predicati AMerr. 76 (13) ; qui ita nuncupantur in s.-o Metr. 154 (15) ; actibus s.-i implicatus Merr. 188 (16) ; ad placendum s.-o Mefr. 244 (18); in seculum seculi permanens Mer. 325 (20); et bassiz ; usqueinfinems.-i 1 Z4sr. 73 (49); diuitiae omni s.-o datae sunt 2 Quad. 211 (70) ; ubi ante s.-a destinati sunt 2 Qu»aad. 312 (73); S.i huius potentes 2 JQxad. 431 (T) 5; INupt. 34 (139) ; in presenti s.-o Cen. 54 (98); huius seculi gloria Coni. 147 (120) ; seculo auferre, Domino tradere INup£. 23 (139) ; alie-

nus a S.-i actibus Mar. 131 (148); s.-o dati doctores Pos Pascb. 14 (179); quidam seculi sapientum 2 P.nt. Go (194) ; nemo peior in s.-o est Coni. 238 (122) ; multa inemendata in s.-o Coni. 579 (131) ; Cen.

103 (99) ;240 (103) ; 254 (105; 265

(104) ; Coni. 7 (117) ; erc. secundum : s. suasionem Gregorii 2 Quad. 64 (66) ;s. quod possumus 2 Quad. 197 (70) ; s. congruentiam Decr. 22 (135) ;S. posse INupr. 126 (142); s. iudicium canonum Og.

84 (173).

308

INDEX RERVM

secutitas : s.-ate torpentes Me/r. 327 (20) ;maximam s.-atem affert nobis 1 Asc. 160 (51).

securus : martir secure Mer. 381i (21) ; s.-us desalute gaudeat 1 ZAsc. 1I3 (50) ; 2 Asc. 128 (188) ; s.-a beatitudo .1 Pent. 42 (58). Secus : qui secus egerunt

1 Quad. 14

(33).

sapientiae 2 Quad. 659 (83) ; sedibus extrudendi Conc]. 65

sedes : s.-es

(4); 107 (5); 141 (6).;

sedeo : super angelos sedet Deus 2 Quad. 659 (82). sedulus : s.-o cogitate 2 4s. 162 (189) ;opetatios.-a 1 74sc. 118 (50) ; Mar. 51 (146). segalla : Deer. 46 (136). semino : quipriusagrums.-auit INzp/

75, 82 (140).

seminudus : Mefr. 286 (19). sempiternus : remedium

s.-um 1 Pascb. 167 (43). senior : suo s.-i seruire Comi. 293 (124); malum dicere de suo s.-e Coni. 352 (125). senium : aut s.-um aut infirmitas Of. 63 (158) ; ad ipsum s.-um proximauit 2 Quad. 826 (88). sensus : hoc sensu Of. 171 (161); Coni. 557 (130) ; Or. 71 (158) ; quali s.-u dicatis Cori. 21 (117) ; ad haec s.-us ? JMefr. 350 (20) ; s.-us nostri duritia Mar. 145 (148). sententia : ius'a Deis.-a O7. 97 (159) ; s.-as inuoluere sermonibus impetitis Coni. 126 (120) ; duas s.-as tractans INupt.91(141);s.-amsctipturae Of. 2 (157) ; 83 (159); hac s.-a iom Post Pasch. 5 G 79). sepissimus : periuriis s.-is Of. 128 (160).

septennium : per s.-ium iacebat

Metr.

287 (19).

septum :intraseptum murorum Mar. 69 (146). sepulchrum : s.-a uirginum ueneranda Metr.132 (14) ; ante s.-um eius iacens Metr. 275 (18); tuum uenerabile s.um Merr. 584 (26) ; a s.-o resur-

gens Christus 1 ZAsr. 213 (523). sepultura :s.-ae aggere pressum Mer. 6oo (27) ; 2 Quad. 413 (76). sepultor : animarum — 2 Qzad. 429 (77). Sequentia : dum s.-ia legi Mar. 178

(149).

serenus : stellifer,

nimbosus,

Metr. 308 (19). serius : Mar. 32 (145). series : s.-es abnepotum

s.-us

successerit

ET VERBORVM Coni. 404 (126) ; tota sermonis eiusdems.-e AMar.154 (149); ex eadem s.-e euangelicae lectionis Mar. 8

(145).

A

sermo : Ss.-one predicate JMe/r. $542 (25) ; prauiloquio relicto sermo utilia depromit 1 7Asc. 137 (50); Of. 173 (161) ; ut ueracissime s.-one utamur 2 Quad. 183 (70) ; setmo bonus super bonum 2 Quwad. 252, 254 (72); sermone facto in populo 2 Qwad. 521 (79); 2 Pasch. 4 (165) ; ne ad desperationem iste s.-o ueracissimus trahat 2 Qzad. 816 (88) ; per omnes actus, s.-ones Cori. 5 (117) ; in suis s.ibus deplangit Comi. 83 (119); nullus liber, nullus s.-o Corm. 240 (122); 126 (120); noster lugubris So INupt. 43 (140) ; Mar. 93 (147) ; 150 (148) ; Mar. 154 (149) ; de otioso sone Or. 1 (157) ; s.-onem cudentes 2 74st. 5 (185) ; si s.-onem eius seruamus 2 Pent. 63, 64 (194); s.-one promptissimos 4 Pen. 102 (59). sero : sero licet. Mezr. 645 (28). serpens : s. antique Me£r. 459 (23); s.-entes tollunt cum non agunt quod Ss. antiquus suggerit 1 sc. 139 (50); s.-enti illi 2 Pasch. x1 (165); per s-entes diaboli Oc. 56 (172). serratura : s.-a ostiorum Moefr. 217

(17).

seruatot : locum s.-orem sancti corporis Merr. 654 (28). seruilis : opere s.-i cessate 1 7Asc. 40 (48); s.-e opus

Cen. 223, 224, 247

(105); 272 (104); Comi. 32 (117);

timoris Dei s.-is .Mefr. 324 (20). seruio : studeamuss.-ite Deo 2 Quad. 491 (79); diabolo s.-ite Cem. 217, 222 (1023); ad Domino s.-iendum Cen. 231 (103) ; 273 (104) ; Deo s.-ire inusitato modo —Coni. 33 (117) ; imperatori non s.-it Comi. 137 (120); filium suo seniori s.-ire Comi. 294 (124) ; iniquitatem qua homo s.-iebat diabolo . 2 Asc. 66 (186). seruitium : excepto alio s.-io Comi. 2o 20) seruitus : s.-tutem

(103).

ingerit

seruo : animam s.-ate

Cen.

226

Mefr. 473, 475 (23) ; thesaurus s.-atur in celo Cer. 242 (103); sermonem eius s.-are 2 Pent. 63, 64 (194). seruus : timor mali s.-bi — Laps. 116, 125 (112) ; famulos uocat malos s.-os Coni. 26 (117) ; quae sunt s.-orum agete Comi. 67 (118) ; sum seruus S. Petri Coni. 361 (125).

INDEX RERVM ET VERBORVM seuerus : Mefr. 405 (22). sexta : in prima, tertia, sexta, nona Deer. 53 (136). Sexus : sexu in utroque temptamina Post Pascb. 653 (180). sic : non sic pessime —Mefr. 256 (18). siccitas : s.-ate pereunt Pos; Pasch.

21 (179). sicomorus :

| crucis

s.-um ascendit Metr. 194 (16). sidus : syderum ordinator Merr. 3o1 (19) ; osydus celeste |Merr. 628 (27). significatio : superior s.-io refertur ad mortem Cer. 25 (97); s.-ione verborum mutata Oc. 31 (171) ; bona corrumpere s.-ione mala Ov. 87

(173).

significo : tres mortui s.-ant tria genera mortium 2 Quad. 4oo (76). signaculum : se communiens S.-O 2 Quad. 55 (66). signo : populus s.-at genus humanum Metr. 56 (12). signum : s.-orum cum strepitu Cond. 118 (5); pro s.-orum patratu Merr. 109 (14); quis corporaliter efficit s.a? 1 /Ásc. 128, 131 (50) ; 149 (151); signa de celo monstrasse 1 /Asc. 189 (52) ; s.-o se demonstrari uoluit 1 Pem£. 98 (59); ecce s.-m, ecce approbatio 2 Pes. $58 (194). silentium : mei cessione et s.-o Cond. 18(3) ;s.-o opprimi JNzff. 48 (140). sileo : nos silere non patitur 1 z4se. 61, 62 (48) ; duplex non silendi occa-

sio 2 Quad. patitursilere silendo quam (49) ; 2 7Asc.

836 (88) ; uoluntas non —.Mezr. 387 (21) ; melius loquendo 7 4s. 79 58 (186) ; 2 Pent. 2, 5

(193).

silicernius : modo s.-ius incipiam conducete exercitum —Cori. 421 (127). siliquis :s.-is porcorum edendis Merr. 111 (14). similis : 2 Qzad. 216 (71) ; Coni. 407 (126) ; INupt. 135 (142); et. passim. similitudo : percongrua s.-o 1 Pasch.

23 (359); ad s.-inem

Phariseorum

Cen. 100 (99) ; haec s.-o non ad cotpus sed animam pertinet 2 Quad. $05 (79); pet quandam s.-inem 2 Quad. 516 (79). simplex : s.-ici corde Mefr. 611 (27) ; oculum s.-icem sequi —Merr. 661 (28). simplicitas : in s.-ate cordis 2 Quzad.

476 (78).

simulatio : s.-ionis duplicitas 1 Pasch. 90 (41); cui nulla inest s.-io Cen.

19 (97).

309

simulator : s.-ores foris placidi, interius uacui 1 Quad. 54 (34). simulo : s.-ato corde Cem. 41 (98); se fugere s.-at Comi. 79 (118). sinagoga : sint s.-a Sathanae 2 Pemi.

114 (195).

sinceritas : s.-itas est puritas

.33065).

sincerus : s.biter peraguntur

2 Parc.

2 Quad.

133 (68).

singillatim : unus Deus, s.-im spiritus 2 Quad. 598 (82). singulariter : ualet s.-iter agere 41 Pasch. 9 (39) ; Coni. 595, 605 (131). sinister : ubique dexter, nusquam s.-et 2 Quad. 764 (86) ; de sinistro opere, id est iniusto labore, adquisitum 2 Quad. 2530 (71). siquidem : hac s. occasione inductus 2 Quad. 502 (79) ; Coni. 496 (128);

$25 (129).

sitio : insaturabiliter sitis Mer. 492 (24); sitiens bibere desiderat 1

Quad. 75 (35).

sitis : sitis Domini 2 Quad. 324 (74). sobrius : s.-ie prandet 2 JQ»zasd. 53 (66) ; sobrie, iuste et pie Cer. 265

(104).

"SR

Ssocet : ad seruandam

105 (173).

societas : de

s.-ate

s.-i uitam

;

Oc.

:

illorum

existere

socialis : ad s.-iter fruendum

2 74s.

1 Pent. 31 (57).

49 (186).

sodalitas : s.-atem haud respuit uilium Coni. 75 (118). sol: solis ortus 2 Qxwad. 641 (83); sol iustitiae 2 Q»ad. 642 (83) ; ipse sol Chtristus 1 Pasch. 153 (43); sol conspicuus oculis JMefr. 626 (27); sol infusor Imminis Christus Metr. 629 (27).

solamen : mutuo s.-ine suffragantur 2 Quad. 130 (68). solatium : non diues in ea re in qua s.-io indiget 2 Quad. 203 (70). solitudo : s.-inem diligit Comi. 153 (120). solempnis : s.-ius tractaturi corpus Agni 1 Pasch. 10(39) ; quo tempore Deus rogatur s.-ius 1 74sc. 28 (47) ;

prandiis s.-ibus incubantes 2 Quad. 16 (65). solempnitas :s.-ass.-atum 1 Pen. 134 (60); 2 Pent. 7, 8, 10 (193) ; diem s.-atis 2 Quad. 48 (66) ; 2 Pasch. 92 (167) ; 2 74sc. 5, 6 (185) ; uigiliae quae soll.-ates precedunt 1 74sc. 49 (48) ; paschali s.-ate —Cer. 189 (102) ; 205, 206 (102); 249, 253 (103); in fine

310

INDEX RERVM

s.-atis Laps. 89, 91 (111); Christi s.-as 2 JÁsr. 52 (186) ; 84 (187). solers : s.-erter cogitetis Cer. 73 (99) ; hoc si s.-erter agimus Cem. 180 (102). solidus : tres s.-os ad uestimenta Deer. 50 (136). solicitor : si s.-aris de eius cibo 2 Quad. 781 (87); in somnis s.-ans Metr. 454 (23); inimicissime, qui s.-aris Coni. 529 (129). sollicitudo : non

uoto, mendatii

sed

s.-ine timoris Dei —Merr. 323 (20). sollicitus : s.-ius commonebant 2 74r. 9 (185); cum consideramus s.-iti Metr. 55 (12) ; prebeamus s.-i aurem cotdis dicenti 2 (Quxad. 223 (71); s.-us ne incidat in reatum —Lap». 13 (109) ; cautelas.-ior adhibenda Corm. 617 (131); hoc s.-e agere Coni. 651 (132). 1 Pasch. 151 solummodo : s. gaudium

(43) ; Coni. 397 (126).

sonitus : s.u uehementiore aduenit 1 Pent. 100 (59). sono : melos quod sonuit Concl. 121

(5).

sophisticus : s.-a tergiuersatione confundere 7! Pent. 108 (60). sopor : non modo sopore sed consopitus iacet Cer. 21 (97). Sordes : externae atque internae s.-es Metr. 316 (19). sordido :linguas.-ata Mer. 371 (21) ; INupt. 117 (141). sordidus : humor tam noxius, tam s.-us

INupt. 116 (141). sors : nullam habet sortem cum Christo 2 Pent. 128 (196) ; clericus de sorte Domini INuf/. 31, 33 (139); sots delegata Deo INupt. 62 (140) ; non alia sors, alia conditio Mar. 71: (146) ; in tali sorte Mar. 104 (147). sortior : finem effusione sanguinis sortitus fueris .Mezr. 558 (26); utrasque s.-itur Mar. 139 (148). spargo : nebulam s.-ens Mer. 312

(19).

spatium : aspernabile s.-ium —Oz. 94

(159). specialis : s.-iter ac generaliter 1 QzaZ. 25 (33); s.-is deceptio deceptorum Metr. 493 (24); Petrus cui s.-ius dictum 7 z4s. 88 (49); in Deo, s.Cjus in Spiritu 2 Pen. 15 (193); s.Cjus nobis propositum —Cer. 278 (104); sors Deo s.-ius delegata INupt. 62 (140); de inimicissimis s.-issimis 2 Pent. 113 (195) ; s.-iter Coni. 396 (126) ; 587 (131).

ET VERBORVM species : non in sua natura sed in specie 2 Quad. 630 (82) ; s.-iem corpoream holerum 1 Pasch. 15 (39); uisitans s.-em suam —Coni. 87 (119). spectaculum : s.-um angelis factus es Metr. 345 (20); ad s.-um uacare Cen. 227 (103).

spero: quae Deus precepit s.-anda Mar. 203, 206 (150); in Domino s.-ate Mar. 85 (147); 207 (159); spero desperans Of. 17, 18 (157). spes : falsa spe deceptus 7 Pasch. 134 (42); spe licet quam re |Laps. 14 (109); spem nullam habere quod Coni. 476 (128); si caritatem non habes, spem inutiliter habes Mar. 219, 222 (150). spineus :s.-acorona 2 Quad. 326 (74). spina : ut spina pedem claudicare compellit Cer. 171 (ror); spina uitiorum Cen. 169 (101). spiritalis : omnium s.-ium gaudiorum 2 Pent. 1o (193) ; pro modulo s.-i 2 Quad. 781 (87). spiritualis : s.-em escam 2 Quad. 723 (85); s.-em intelligentiam —7 Pasch. 16 (39); s.-ibus canticis Ces. 210 (102); s.-i gaudio Laps. 86 (111); unum

secularibus,

alterum

Mar.58(146);ins.-inatura 708(85) ;s.-iter uiuit homo

s.-ibus

2 Qzuad. 2 Quad.

723 (85).

spiritus : emissione s.-us JMe/r. 234 (17) i 315 (19) ; s.-us reddidit Mer. 571 (26) ; s.-us sanctus in apostolos mittitur 1 Pes/. 70 (58) ; Deus s.-us sanctus igneis linguis demonstratus 1 Pent. 73 (58) ; quis est S.-us nisi columba 1 Pes. 94 (59) ; monstratrix s.-us sancti 1 Pes. 159 (61); non baptizati nisi in S.-u sancto 1 Pent. 143 (60) ; S.-us sancti illuminatio 2 Quad. 329 (74); hostibus nostris, s.-ibus malignis 2 Quad. 474 (78) ; anima est s.-us 2 Quad. 507 (79) ; 548 (80) ; Deus est s.-us incircumsctiptus 2 Qzad. 508 (79) ; incomptehensibilis s.-us 2 Quad. 509, 522 (79) ; Spiritissimus omnium suum 2 Quwad. 552/556 (80) ; 666

(83); angelicus s.-us 2 Qxwad. 657 (83) ;s.-ussanctus 2 Quad. 676, 694, 696 (84); catnem non habet s.-us 2 Quad. 699 (84); incotpotei s.-us Deo astant 2 Quad. 766 (86) ; s.-us per os apostoli dicens | 2 Qzad. 810 (87) ; qui est angelicus et non apostaticus s.-us Repr. 24, 27 (93); quis non s.-um exhalet ? Cer. 18 (97); de s.-u inmundo

Cer. 61, 65 (98);

INDEX RERVM mater

eius peperit filium

de s.-u

ET VERBORVM stomachus : ad

31I

uentrem

uel

s.-um

sancto Coni. 357 (125) ; gratia s.-us sancti data est 2 4s. 74 (186); in s.-u sancto inseparabili a Patre 2 Pent. 13 (193) ; si s.-um Chtisti non habet 2 Pen. 116, 125 (195) ; Mar. 222 (150); uerbum contra s.-um sanctum |2 Pent. 155, 156 (196);

Metr. 218 (17). strangulo : Iudae

163 (197).

strudocamelon : s.ontis exemplo Conc. 42 (4). struo : gnarus s.-endi basilicas —Cosi. 6s (118); mala mihi s.-ens Comi. 642 (132). studeo : s.-ebas immolare Mer. 388 (21); studeamus exemplum cauete 2 Quad. 837 (88) ; Coni. 624 (132); Of. 62 (158) ; 2 Pasch. 46 (166) ; Oct. 190 (175) ; 2 24sc. 89 (187) ; e£ passim. studiosus : s.-issime procurasti INupr. 115 (141) ; Oct. 89 (173) ; s.-a indagatione Oct. 89 (173).

splendifico : syderum ordinator celum s.-auerat Meftr. 301 (19). splendor : ut s.-or firmamenti Metr.

528 (25).

spolio: opibuss.-aretur Mer. 21 (11); quod tartarum s.-at Merr. 165 (15). spoliatio : Coni. 630 (132). spondeo: ut apostolus s.-et nobis 1 Asc. 68 (48). spontaneus : s.-a potestate sancti spiritus |1 Pent. 77 (59) ; de s.-eo nobis iudicio Oz. 1:38 (160); susceptio tam s.-ea Cond. 132 (6). sponte : 2 Quad. 559 (75) ; Coni. 138, (120) ; Oct. 47 (172). sputum : s.-is perlatis 2 Quad. 325 (74); ne s.-um in faciem accipiam Conc. 46 (4). status : s.-us bonitatis Mar. 272(152) ; in boni s.-u non permaneo Of. 14 . (157); s.um bonorum custodire Metr. 364 (21) ; s.-u condigno locati Metr. 601 (27) ; loquendi s.-um mutare Mar. 96 (147). statuo : statuisse aliquid contrarium legibus Cond. 91 (5); poenae s.-utae criminibus 2 Q«waZ. 347 (74); 534 (80) ; quod de abbatiola statuerim Derr. 9 (135). stellifer : tectum s.-er sepe .Merr. 307

(19).

stella : s.-atum innumerabilitas Mer. 300 (19) ; maximam partem s.-arum traxisse Mefr. 520 (25) ; forinsecus s.-ae, intrinsecus tenebrae Mer.

Dust sterquilinium

—€ : deuictor

in s.-o

. Merr.

432 (22).

stilus : metrico stilo —.. Mezr. 177 (16). stimulo : luxuria s.-at cot Cem. 171 (1or). stimulus : nec s.-os tolerare uitiorum

Post Pascb. 58 (180). stips : nolens eandem stipem ei ttibuere |INupr. 66 (140). stipularis : s.-is ritus Saxonici cameta Metr. 294 (19). sto : a longe stando .Merr. 201, 205, 206 (16); totum stare non potest 2 Quad. 682 (84). stolidus : s.-issime |.2 Qzad. 529 (80).

laqueo s.-antur

2

"Asc. 116 (187). strenuitas : Coni. 592 (131). strepitus : s.-us uocis 2 Qnwad. 712,

715 (85) ;signorum cum s.-u

119 (5).

Conc.

studium : ab s.-is patrum antiquorum 2 Asc. 2 (185) ; bonae operationis S.is 1 /ÁAsr. 146 (51); non eo s.-io quo diximus 2 74sr. 96 (187). stultitia : callidissima s.-ia

Mefr. 470

(23) ; s.-am ridiculosam uituperamus 2 Quad. 75 (67); s.-am reprimere Oct. 98 (173). stupeo : quod est amplius s.-endum Metr. 496 (24). suadeo: discipulum uendere Deum suasisti Mefr. 453 (23) ; latrocinium Moyseo s.endo Mer. 463 (23); et passim. suasus : s.-u Augustini 2 Z4sc. 147 (188); s.u Domini ?2 JQnwad. 265 (72); ad Dominicum s.-um illud

1 /Asc. 26 (47). suasio : secundum s.-ionem Gregotii 2 Quad. 65 (66) ; suasot : malitiae suasor 2 Pasch. 11

(165) ; Conc. 184 (7). subaudio : s.-iti ut liceat (185) ; Coni. $50 (130). suauitas ciborum 2 Quad. subdiaconus : Deer. 45, 49, subdo: ptotinus s.-itur

(109).

2 JÁsc. 13 124 (68). 51 (136). Laps. 18

.

subdolus : dolere te s.-a fingis |. Merr.

145 (15).

subeo : penas subire efc. ;subeundum

2 74re. 27 (185) ; illi doloris marti-

rium Merr. $75 (26). subicio : cum his quae illic s.-iuntur Laps. $6 (110).

subigo : rationi carnem s.-ere

394 (21).

Merr.

subinfero : cui si aliquid s.-am —O7. 9

(157).

312

INDEX RERVM ET VERBORVM

subinde : nunc auidus subindeque profusus Coni. 316 (124). subintelligo : O7. 7o (158). subitaneus : s.-a interpellatione adactus Metr. 613 (27). subito : Ov. 142 (174). subiungo : causa subiuncta Oz. 3 (171);demonstrats.-ens Pos; Pasch. 3 (179) ; subiunximus et protulimus Post Pasch. 36 (179). sublego : cur s.-i passus es margaretum Metr. 546 (25). : sublimis : s.-iora

celi tertii

8469.

1 Perm.

€

submersus :s.-i peccata signant —Merr.

$51 (12).

subreptio : per fraudis

s.-em

Comi.

458 (128).

subrogo : Derr. 59 (136). subscriptio : s.-ionem septem antistitum Cond. 122 (5). subsedendus : s.-um de primo, de tribus dicamus 7 /Asr. 211 (53) ; tota ista allegatio s.-a est |Oc. 146 (174). subseruio : uerecundia s.-ente Merr.

356 (20).

subsideo : turpia

s.-ens

Mar.

114

(147).

subsimilis : causa s.-is

.Merr. 22 (11); s.is occasio delinquendi 2 JQxad. 44 (66) ; et passim. subsisto : quomodo s.-ere potest ante uocem Cem. 21 (97) ; eo solo quod s.unt Cem. 109 (100). substantia : s.-a diuinitatis Repr. 10 (93) ; diuinam s.-iam cupis indagare 2 Quad. 772 (86); nostram quam Deus condidit s.-iam 1 Pes. 120 (60) ; tam inscrutabilis s.-ia 2 Qzad. 579 (81) ; de s.-ia sacrificii huiusmodi Coni. 580 (131). subterior :superior...subterior Merr.

49 (12).

subtilis : auditus tam s.-is 2 Qxwad. 588(81) ;s.-iusterere Merr. 45 (12).

subtraho : quod suo corpoti s.-unt pauperibus tribuendum —2 Quad. 85

(67).

subtus : eleuant nos si fuerint s. nos To sc2261(52)subuectus : non angelico s.-u ut Helias 1 ZÁsc. 65 (48). subuenio : nisi clementia Christi s.-iat Cen. 74 (99); nisi penitentia s.-iat Conc. 187 (7). suburbium : ex s.-o ciuitatis Metr.

105 (14).

succedo : series abnepotum successerit Coni. 404 (126) ; quasi filio quod illi s.-at parare —Coni. 424 (127).

successio : pet

s.-ionem alterutram INupt. 72 (140). successor : aliquis s.-orum meorum Deer. 31 (135). succincte : hoc succinte monstrato Oct. 166 (175) ; succinctim : amonitiuncula s.-im aperta 2 /Asc. 8 (185). succisor : s.-ibus meae uitae dicito 2 Asc. 134 (188).

succumbo : ne s.-am magnitudini rei 1 Pent. 6 (57) ; s.-ens uitiis 2 Quad.

392 (76).

-

succurto :S.-ete proximis

2 Pemf. 120

(195).

sudarium : talentum terrenae uanitatis s.-io infossum Mefr. 243 (18). sudo : super plumam sudantes Mer. 280 (18). sufficientia : intra s.-ae terminos —Corr. 425 (127) ; Cen. 238 (103). sufficio : mirari non s.-imus obseruantiam 2 Qxuad. 12 (65); sibi s.-ere

credat |.2Quad. 247 (72) ; 2 JAsc. 130 (188) ; si sibi est sufficiens —Coni. 71

(118) ; 307 (124) ; alter abbas ab episcopo s.-eretur Derr. 14 (135) ; non s.imus illum carpere Mer. 539 (25) ; Coni. 43 (118) ; 281 (123) ; 372 (125) ; Mar. 200 (150) ; Of. 144 (160) ; Conc. 171 (6). suffragium : flagellorum Dei s.-ium Or. 83 (159) ; se inuicem adiuuent s.io 2 Quad. 155 (68) ; ellemosynae s.ium Conc. 165 (6). suffrapo : quousque aetas s.-atur ei Or. 61 (158) ; nulli suorum apud eius clementiam s.-at Comi. 142 (120); sibi s.-are mutuo solamine |2 QzaZ. 130 (68) ; nulla facultas disertitudinis ei s.-atur Comi. 118 (119); mihi s.ati Mar. 177 (149). : suffugium : s.-ium Hierusalem celestis Conc. 68 (4). suggeto : quod serpens antiquus s.-it IU Ac 139 (So) Mar 27 AW(52205 2 Quad. 787 (87) ; 1 Pent. 16 (57); Cen. 163 (101); Comi. 604 (131); etc. suggestio: s.-ionem diabolicam interius sentiunt 1 ;4sv. 140 (50); s.-ione callidissima preualescente Mar. 271 (152) ; animam s.-ione tangit diabolus Merr. 476 (23) ; Mar. 8o (147). sugilltio : ad s.-ionem quorundam Metr. 145 (15). summa : tota summa salutis consistit in eo Cen. 281 (104) ; summa ipsius ipsa esse monstratur quod |Oc. 156 (174) ; Metr. 52 (12).

INDEX RERVM ET VERBORVM summus ;: summe bonus

1 JÁsc. 195

G2).

sumo : de manu illius sacra sumere 2 Pascb. 82 (167) ; iudicium sumpturus 2 Pasch. 52 (166).

sumptuosus : s.-e

1 Quad. 75 (35).

sumptus : s.-um pompaticum adipisci Coni. 440 (127) ; loco s.-uum uirtutes portemus | 1 zÁsc. 232 (53).

supellectile : lectisterniis ceteroque s.-e Coni. 58 (118). suopte : suopte more Cori. 5o (118). super : misericordia Dei super peccatores 1 Quad. 15 (33) ; super hoc quod est institutum 2 Quad. 20 (65); super omnia 2 JQxad. 791 (87); e£c.; quid super

Ot. 109 (159). superabundo : mea

hoc sentiat

pondera

Nupt. 5 (139).

superbus :s.-esibiattribuens 10(33);s.-o contemptu

s.-ant —1 Quad.

Pos; Pasch.

71 (180). superbia : s.-ia tumidus Cem. 84, 86 (99); per s.-iam rebellis existere Laps. 105 (112) ; pede s.-iae calcitratus Comi. 84 (119); pet s.-iam uentilata Pos? Pasch. 66 (180). supereminens : omnia s.-ens proceritas 2 Quad. 584 (81). superfluus : non s.-e bibit 2 Q»ad.

$54 (66) ; 1 Quad. 75 (35) ; non neces-

Satia sed s.-ua,

noxia

1! Quad.

79

(35).

supetinduco : pilleum capillis s.-imus Metr. 289 (19). supernus : s.-is honoribus Mer. 228

(17).

supetstitio : s.-iones Iudeorum uituperat Comi.3529 (124); superstitiosus : s.-am obseruantiam 2 Quad. 15 (65). supplantator : diaboli s.-or Mar. 138 (148). supplex :s.-ices precemur —2 Pesz. 161

(197).

'

supplicium: tale s.-ium elegit

Merr.

198 (16); 227 (17); diuinis s.-iis

Metr. 568 (26); milium annorum sium Of. r11 (159); grauissima

S.-ia perferre —Pos? Pasch. 62 (180). supplico : misericordiam Dei s.-emus pro eo 2 Quad. 838 (88); 2 As. 134 (188) ; exaudibilis s.-abas —Mer. 358 (20) ; Mar. 264 (151). suppono : Deum hominem s.-osuisse personis Cord. 102 (5). supprimo : silentio s.-i INwp/. 48 (140); suppresso uccabulo Nw.

55 (140).

313

supputatio : ni me s.-io fallit Cond. 182 (7). supremus : illud subpremum iuditium Coni. 5 (117) ; in s.-o iudicio Pos/ Pasch. 2 (179). surdesco : odio s.-ebant Mar. 259

(151).

surdus : s.-us licet audio Of. 9o (159) ; s.-am autem mentis 2 Quad. 267 (72); non s.-o auditu percepit

Metr. 259 (18) ; Cond. 36 (3) ; 1 Asc. 173 (51) ; Metr. 348 (20) ; Mar. 258 (151). surgo : post quietem s.-ens 2 Quad. 159 (69) ; corpora quae cum Domino s.-xerutft 2 Quad. 768 (86); surgo et relabor |.O7. 14 (157). suricum : de s.-o modia decem Derr.

47 (136).

suscenseo : nobis inuicem s.-emus 1 Pent. 122 (60) ; quam iure s.-eam Metr. 96 (13) ; s.-e poetis Me£r. 255 (18) ; non s.-eat si INupz. 20 (139) ; nobis desinats.-ere Mar. 153 (148) ; 2 Asc. 20 (185). susceptio : s.-ionem plebis accepisse Concl. 132 (6). suscito : Lazarum s.-atum 2 Quad. 366 (175) ; a mortuiss.-ati 1 Pasch. 65 (40); tres a Domino s.-ati 2 Quad. 398 (76). suspectus : s.-us et pauens exto O/. 86 (159) ; ne linquam eos suspectos de conscensu Comi. 486 (128) ; do-

mum s.-am Comi. $36 (129); talia me reddunts.-um Cosi. 516 (129) ; formidat s.-a Mefr. 545 (25) ; huius anapestis.-o Coni. 578 (130). suspicor : ut s.-or —INup. 131 (142); Mar. 72 (146) ; s.-ati possumus |Or. 120 (160). suspitium : sines.-io et gemitu 1 Pasch. 132, 137 (42) ; nulla s.-ia Mar. 12

(145).

suspiro :s.-emus, plangamus

Mar. 70

(146); 195 (150).

sustentaculum : s.-um gestate Cer. 177 (101). synodus : s.-i congreganda Oc. 154

(174).

symbola : s.-a commessationum Mer. 346 (20). syrma : climax syrmatis Cond. 2 (3). tabernaculum : t.-um hoc ornasses Dei AMetr. 178 (16). tabesco : qui inuidia t.-it Cen. 87

(99) ; 175 (101).

taceo : tacendo clamauit Moyses 2 Quad. 589,(81); Deus non tacebit

INDEX RERVM

314

Concl. 36, 37 (3);1 Pent. 2 (57).

tactus :in t.-ibus illecebrosis

84 (41).

db

talentum : t.-um scientiae

1 Pasch.

Mer.

242

02.

tango : sufficiat tetigisse haec de euangelica lectione 1 Pen. 131 (60); animam suggestione tangis Metr. 476 (23) ;uas quod mysterium teti-

- gisset tactus tantopere tantillus

2 Quad. 834 (88) ;comes iam Coni. 496 (128). : Me/r. 156 (15). : pro hoc t.-o commisso

Coni. 294 (124). tantus : credunt tanti 1 7Ásc. 129 (50). tantummodo : 7! Pasch. 6 (39) ; Laps. 66 (111) ; efc tardo : non t.-auit se erigere Merr. 192 (16); cum Moyses t.-aret in Sinai 2 Qwad. 620 (82). tardus : t.-a conuersio 2 Pasch. 84

(167).

i

tartareus : t.-eus infernus

Mefr. 168

(15).

tartarus : quod celum locupletat, t.-um spoliat Mefr. 164 (15); metuere tum Las. 134 (112). taxo : t.-are proprium factum Mer. 660 (28); turpiloquium t.-ans Of. 178 (161). tectum : t.um

stellifer

Mer.

307

(19).

tellus : si t.-us non obtegit Merr. 602 (27); tellus hiscens gluttisset Mar. 280 (152). temerarius : t.-is iudiciis plena Decr.

2 (135).

temeritas : qua t.-ate audent Merr. 373 (21); 2 Pasch. 16 (165). temero : t.-ate sacrarium sunt ausi Metr. 657 (28). tempestas : homines t.-atem immittant 1 /Ásc. 162, 164 (51) ; t.-ates auertant per incantationes 1 745r. 182 (52); 178 (52) ;t.-as ualida erit Cond. 39

(3) ;INupt. 22 (139).

templum : in quali t.-o canit missam 2 Quad. 645, 646, 648 (83). temporalis: t.-ia bona Mar. 140 (148) ; t.-iter O7. 156 (161) ; Cen. 51 (98); t.-ia flagella Oz. 81i (159); qua uita ? t.i ? Cer. 50 (98) ; mundo t.-iter frui N4p/. 38 (139) ; uos excommunico t.-iter IN4p/. 133 (142); t.-iter flagellat 2 Pes; 54 (194) ; t.-is mors 2 Penz. 137 (196). temptamen : perferre t.-ina in utroque sexu Pos? Pasch. 65 (180). temptator : diabolus t.-or Domini 2 Quad. 83 (67).

ET VERBORVM tempto : illum exposuerat t.-andum Metr. 433 (22). tempus : uictoria ad tempus Mer. 412 (22) ; in celo intemporaliter, in matre ex tempore 2 Qzad. 653 (83) ; futuris t.-oribus 1 2;4re. 208 (52); prot.-ore satis diximus 2 Quad. 186 (70) ; quendam nostri t.-oris 2 Quad. 823 (88); t.-us breue seculi esse Cen. 240 (103); hodierni t.-oris Coni. 589 (131). tenax : t.-cissime Mer. 547 (25) ; ex liberalissimo tenax |Comi. 165 (120). tendo : decipulast.-o Comi. 545 (130) ; laqueos t.-ere 2 Pasch. 63 (166). tento: relatum promere t.-o Comi.

231].

tenebrae : in t.-bis sedeamus 2 4s. 44 (186) ; t.-ae ignorantiae 2 Quad. 623 (82); forinsecus stellae, intrinsecus t.-ae Me/r. 527 (25); eternalibus t.-is inuolui Mefr. 531 (25); de t.-is ad lucem transit 2 Pasch. 91 (167) ; de potestate t.-arum —Pos/ Pasch. 92 (181) ; densae t.-ae Aegypti Concl. 166 (6). tenebrosus : t.-issime diabole M.*r.

470 (23).

tentorium : eius t.-ium celum etat Metr. 296 (19). tenuis : aere corporeo licet t.-issimo 2 Quad. 651 (82). tenus : fine tenus |Mer. 500 (24) ; ita tenus JMerr. 583 (26) ; et passim. tergiuersatio : t.-bione sophistica confundere 1 Pent. 108 (60). terminatio : sub t.-ione declinationis Oct. 29 (171). termino : quinquagesima ^ t.-atur 1 Pent. 9 (57) ; dies uespere t.-etur 2 Quad. 43 (66) ;adulterium t.-aretur Nupt. 86 (141). terminus : ante t.-um uitae 2 uad. 3862 (75): OZ 120 (157)58 Gont eUS2 (121); trimestri t.-o Cond. 45 (4); ad t.-um huiusmodi deuenisse ut 1 Asc. 3 (47) ;t.-o catens Ces. 252 (103) ; i.-o instante Lap;. 9o (111) ; intra t.-o sufficientiae Comi. 425

(tage.

tero : rumine

retractationis

terenda

Metr. 45 (12) ; hac necessario trita Metr. 51 (12); sepulchra pedibus teris Mefr. 132 (14); uiam uitae terimus Lapr. 48 (110). terrenus : terrenae uanitatis sudario Metr. 245 (18) ; t.-a cum celestibus moderatur JMerr. 598 (27); transeuntibust.-is 1 4c. 117 (50) ; t.-am gloriam fugit Coni. 319 (124) ; op-

INDEX RERVM tamus t.-a 2 Quwad. 145 (69); de tis ad celestia Cem. 184 (102); t.-a despicere et celestia amare —Con. 470 (128); t.-o domino rebellis Oct. 65 (172). terrestris : celestia, t.-ia, inferna 2 Quad. 596 (81). terribilis : fuit unquam t.-ius dictum ? Or. 108 (159) ; t.-e illud maledictum 2 Quad. 431 (77); iudicem t.-em Laps. 84 (111).

terrigena : commoda t.-is gignit Merr. 628 (27). testamentum : abyssus Veteris T.-i 1 Pent. 66 (58).

testificor : hoc t.-ari non Oomisere Metr. 240 (17). testimonium : falsis t.-iis 2 QzaZ. 325 (74) ; approbatum t.-iis Scripturarum 2 Quad. 523 (79) ; t.-ia Patrum orthodoxorum / /4sr. 4 (47) ; falsa uerauet.-ia Decr. 7 (135) ; dat t.-ium de maledictionibus Comi. 340 (125); t.Pjum Psalmistae Pos; Pasch. 45 (180); t.-io decretorum —Cond. 76

(4); 148, 157 (6).

(34);

t.ibus

non

indigemus

2 Pent. 121 (196). testor : Domino testante Corm. 628 (132); 2 Quad. 442 (77); falsum t-antia uetba 2 Pemt. 179 (197); Ot. 150 (160) ; Oct. 9o (173). theologus : t.-us Gregorius Concl.

156 (6). thesaurus: t.-us maximus in celestibus seruatut Cen. 241 (103) ; tam pretiosum t.-um .Merr. 117 (14) ; qualem t.-um perdidisti Mer. 248 (18) ; quod congerit talem t.-um —O7. 94

(159).

thronus : qui continet t.-os celorum 2 Quad. 595 (81) ; in aureo t.-o sedentem |2 Quad. 626 (82) ; 2 Quad. 656

(83).

315

titubo : animum t.-antem formidine Mar. 156 (149). tolerabilis : t.-ius fertur iniuria —Lar. 106 (112) ; mihi t.-ius fuisse uidetur

Or. 110 (159). tolero : quisquam t.-auit ledere —Lap;. 73 (111); nos male agentes t.-ati 2 Quad. 331 (74) ; qui t.-at Iudeos Coni. 333 (124) ; unam dilexit, alteram t.-auit Mar. 83 (147); non t-ans scelus admittere Oc. 100 (173) ; stimulos uitiorum t.-are Pos? Pasch. 58 (180).

tollo : serpentes t.-unt E ATONEISO (50) ; 2 Quad. 210 (70). tonitrua : fragor t.-uorum .Me£r. 304 (19); Cen. 18 (97) ; 1 Pent. 77 (59); 1 7Ásc. 187 (52).

tormento : carnem t.-aueras XMerr. 402, 406 (22). tormentum :t.-um aggredi Mer. 339

(20) ; 563 (26) ; 568 (26) ; 340 (20); t.a maiora meremur 2 Quwad. 335 (74) ; potentibus preparata t.-a —Cer.

235 (103).

torpens : securitate t.-entes |. Mefr. 327

testis : teste apostolo 2 Q»ad. 256 (72); instaurati testes Dei Pos Pasch. 60 (180); ipsi nobis t.-es sumus 2 74s. 45 (186) ; habeamus tem Deum nos uoluisse 1! Qzazd. 7o

ET VERBORVM

timiditas : mea t.-as meditatur confugere Coni. 517 (129) ; 2 Pent. 5 (193). timor : t. Dei Mer. 324 (20); Cen. 237 (103) ; Pos? Pascb. 71 (180) ; Dei amote uel t.-ote Ces. 4o (98); 177 (101) ; 242 (103) ; t.-or qui castus permanet Laps. 115, 114 (112); interesse inter amorem at timorem IEZ5rteprGMigi e er2 T5(p12)5 t; gehennae Comi. 222 (122); timor nonestin caritate 2 Pen. 187 (197).

(20).

torpor : t.-ore obdormiat

Comi. 252

(123).

torqueo : animam sordidaret, inquinaret et t.-eret |INupz. 117 (141). tortio : tu t.-ionis perlator Mefr. 391 (21). tortor : t-oris impiissimi voce Mer. 211 (17); 391 (21); simus nostri t.-o-tes Cer. 146 (1o1). trabes : prot.-ibus emendis —Cosi. 526 (129). 3j tractatus : de euangelii t.-u 2 .4sc.

$5285) 0

tractio : t.-io illius salus est

Mer. 515

(24).

tracto : t.-atum manibus pollutis 2 Quad. 803 (87); t.-are de physica 1 Pasch. 21 (39) ; te tam indecenter t.-are desiuimus Mer. 645 (28); Corpus Agni t.-aturi 1 Pascb. 1o (39) ; duas sententias t.-ans Nap. 91 (141). traditio : ego legem Dei, illi t.-iones hominum sequenda Oc. 158 (175). traditor : Iudas t.-ot 2 Pascb. 73 (166) ; Oct. 196 (176). trado : diabolo satis t.-itus Coni. 99

(119).

transeo : mundus qui transit Merr. 123, I24 (14); de mundo t.-ierit Metr. 561 (26); t.-euntibus, immo fugientibus, terrenis 7 4st. 117 (so) ; de diabolo ad Christum t.-eat

INDEX RERVM ET VERBORVM

316

1 Asc. 215 (53) ; Oct. 204, 207 (176) ; Post Pasch. 88 (181) ; 2 Pasch. 91 (167). transfero : carnem illuct.-tulit 7 Pes. 138 (60); illo t.-erremur 1 Pes. 146 (61). transfiguro : in angelos lucis per ypocrisin se t.-are Merr. 526 (25). transigo : de t.-actis malis Comi. 198 (121). transgressio : reust.-ione legis 2 Pent.

98, 100 (195).

transgredior : pauore illo t.-gresso Laps. 31 (110); t.bi tua precepta 2 Asc. 151 (188). transistoria : t.-a non abdicasse Mar.

133 (148).

transitus : Christus immolatus ut esset t-us noster 1 Pasch. 151 (43); Pascha t.-us interpretatur Cer. 155 (101) ; 2 Pasch. 89 (167) ; Oct. 205 (176); quem agimus t.-um ? Cem. 160 (101) ; Oct. 200 (176). translatio : de t.-ione corporis Merr. 6 (11). transmigratio : Galilea t.-io interpretature dro1209:12 121552) transmigro : tamus de terrenis ad celestia Cen. 184 (102). tremo : longanimitas Deit.-enda Mar. 262 (151) ; Merr. 305 (19) ; ttementissimus Mar. 158 (149). tremor : Deus

cum

magno

tremore

colendus 2 Quad. 753 (86). tribuo : t.-ens illis triumphare de se Laps. 81 (111) ; Dei pietast.-at Pos Pasch. 25 (179) ; INupt. 66 (140) ; Cen.

55 (98).

tributum : t.-um inuasae dominationis Metr. 495 (24). triduum : hoct.-ousi 41 74sr. 51 (48). triduanus : t.-a ieiunia 2 Quad. 100

(67).

triennium : isto t.-o moriturus Cos. 420 (127) ;hoc t.-io Oc. 37 (171); 1 /JÁsc. 184 (52). triformis : t.-is gula 2 Quad. 106 (67);

118

(68);

t.-is

abstinentia

1 Quad. 86 (35). trimester : t.-ri termino —Cond. 44 (4). trinitas : 7 Penz. 75 (59) ; 2 Quad. 619

(82) ; 752 (86).

triplex : incommoditate

t.-ici

Coni.

204 (121). triplus : t.-am compositionem regi ce-

dere Coni. 382 (126). tristitia : abstinentia et t.-ia 1 Pasch. 35(40) ;t.-iacordis Comi. 411 (126) ; t.-iae patticulam — 2 Pasch. 4 (165). tristor : 2 Pasch. 5 (165) ; Oct. 191 (175). triticea : non t.-ea ut ualeant spoliari

sed ordacea Merr. 48 (12) ; 112 (14). tritus : sententia t.-a Of. 3 (157); 2 Quad. 458 (78). trochum : non t.-o ludit Comi. 155 (120). triumpho : Otto Italiam intrauerat t-urus AMefr. ror (13); t.-antius gaudemus Merr. 413 (22); celo t-ans Mefr. 571 (26) ; ne dux desideriorum t.-et de nobis 1 Quad. 42 (34); t.-ate de se Laps. 81 (111). truncatus : manu quam t.-atam optarent 2 /Ásc. 101 (187). tuitio : non deserenst.-ione —Merr. 592 (26) ; commendauit met.-ioni Com.

493 (128).

;

tumor: t.-ore delicti non abdicati 1 Asc. 34 (48) ; t.-ote anterioris peccati 2 Pasch. 29 (165). tumidus : t.-us superbia Cer. 84 (99). tumultus : t.-um ueriti Oc. 191 (175). tumeo : fermento t.-ebant 2 7Ásc. 103

(187).

tundo : pectus t.-at Mer. 275 (18); Mar. 70 (146) ; 196 (150). tunica : t.-am aufett —Cen. 35 (98). turbo : det.-ine Deum —Mer. 433 (22). turpiger : turpiloquium ut t.-um taxans Or. 177 (161). turpilocutio : os quod t.-ione inquinatur 2 Quad. 184 (70). turpiloquium : t.-a noxia 1 Pasch. 84 (41); Of. 177 (161). turpiloquus : t.-a obscenitate Mer. 370 (21) ; de t.-o sermone |Or. 172 (161). turpitudo : Or. 180 (161) ; 115 (159). turpo : calceamentis t.-atur Corm. $7 (118). turpis: t.-is lucri Mezr. 162 (15); nil t.-ius Coni. $70 (130); Of. 112, I1I5, 114 (159) ; 147 (160) ; 158 (161). tutus : quod est tutius et rationabilius Metr. 129 (14) ; 2 Quad. 97 (67). tybia : duplisona t.-a reboat Las. 5 (109). tyger: tygrium EHyrcanarum more Metr. 342 (20). typicus : t.-e 2 Quad. 434 (77); t.-us figurat Agnum 1 Pasch. 6 (39). tyrannus : Menfiti t.-3 Merr. 14 (11); callidum t.-um diabolum I Qu&ad. 24 (33) ; Siculot.-o Mar. 105 (147). tyrannicus : Mer. 567 (26). uaco: alis sede uacantibus Cond. 72 (4); soli Domino uacare Merr. 194 (16) ; otiositati uacant 2 Quad. 150 (69); uacare ad quid? Cer.

226 (103) ; dum operibus tuis uacas

INDEX RERVM ET VERBORVM Cen. 230, 244 (103); dum uacat Oc. 199 (176); Mar. 197 (150); 2 JÁsc. 158 (188). uacuo : infernis u.-aretur Merr. 168

(15).

uacuus : u.-us est spiritu sancto 2 Pent. 15 (193) ; uetitate u.-us Merr. 446 (23); simulatores interius u.-i 1 Quad. 54 (34) ; domum u.-us redit Coni. 146 (120). uado : qui uadit ad ecclesiam —Repr. 16(93) ; uadead imperatorem —Cor. 418 (127). uae,

ueh : uae

nobis

ac

milies

uae

2 Quad. 805 (87) ;ueh mihi misero

Coni. 544 (130); 2 Pascb. 64, 65 (166); ueh nobis promittit Mar. 92 (147) ; ueh illis. 2 74sc. 106 (187). uagor :cordeu.-ante Coni. 248 (123) ; per plures mortifere u.-aretur INZpf. 42 (140). ualde: u. bonum Oc. i14 (173);

ualde. Oz. 130 (174); u. prolixus 2 Quad. 1 (65). ualens : u.-iore ratione |Repr. 25 (93) ; anima u.-entior corpore 2 Quad. 549 (80); neque ualentibus neque

uolentibus 2 74sr. 55 (186); erc. ualentia : u.-iam animae demonstro 2 Quad. $33 (80); pro u.-ia Comi.

19 (117).

uallum : u.-um protectionis Dei

Merr.

429 (22).

uanitas : in u.-ate cantuum 1 Pasch. 8s (41); 1 2Ás. 39 (48); terrena u.-as JMetr. 245 (18) ; in u.-ate consumere Comi. 429 (127). uanus : uanae gloriae militant ieiunia triduana 2 Quad. 101 (67) ; mundi huius uana glotia Cem. 42 (98); Coni. 81 (118) ;uana pompa seculi Coni. 320 (124) ; nomen Dei in uanum assumere Conc. 54 (4). uatius : u.-iis linguis 1 Per. 78 (59) ; u.-ius celestis orbis |. Mezr. 310 (19) ; u.-iis modiis Mer. 402 (22) ; u.-iis honoribus 2 Q»ad. 332 (74). uas: uasa aurea JMefr. 18 (11); 59

(12) ; 87 (13); attingere ipsum uas quod tetigisset mysterium |2 Quad.

855 (88.

——

317

uendo : discipulum magistrum u.-ere Metr. 452 (23). uenenum : u.-o liuoris ebrii 2 Qoa. 91 (67); u.-um auatitiae Cem. 92 (99) ; odii u.-um in cotde Cer. 151 (101) ; grassantis u.-um liuoris —Cer. 173 (1or1). uenenatot : u.-otum morsu Cer. 170 (1or). uenerabilis : pulpitum u.-e |Cond. 112 (5) ;u.-es Patriarchae .Mezr. 39 (12) ; tuum u.-e sepulchrum —Merr. 584 (26); septem u.-ium antistitum Concl. 122 (5). ueneratio : u.-ioni debitae deputare 1 Pent. 82 (59) ; Metr. 642 (28) ; pro u.ione Dei Cer. 190 (102); in u.-ioneartuum tuorum Merr.672 (29). ueneror : u.-anda uirginum sepulchra Metr. 131 (14) ;uocabulum angelis u.-andum Mefr. 575 (21) ; te u.-antius exorare. Mefr. 649 (29) ; u.-ando festa egisse Oc. 186 (175). uenot : illos uenatum mitto Mar. 121 (148). uenia: u.-iam rogans AMe/r. 282, 287 (19) ; de u.-ia presumere |.Merr. 419 (22); ueniam merere Mer. 551 (25); ueniam promittit Deus Or. 20: (157); 2:24 56:117: (187); 2- Pent.

194 (197) ;Of. 104 (159) ; ? Quad.

282 (73); Metr. 620 (27) ; 2 Quad. 378 (75) ; Mar. 284 (152) ; 2 Pascb.

$5 (166).

uenter : u.-trem ingurgitare 2 Quad. 78 (67); ingluuie u.-ttis 2 Quad. 123 (68) ; inmundo u.-tte Cen. 153 (101); ad u.-trem uel stomachum

Metr.

218

(17);

Metr.

44 (12);

2 Quad. 86 (67) ; Coni. 7o (118) ; Mar.

330 (153).

uentilo : u.-ata et nobis monstrata Metr. 30 (11) ; quam u.-andam suscepimus JMefr. 51 (12) ; omnia incorrecta sunt u.-anda Comi. 6 (117); per superbiam u.-ata Post Pascb. 66 (180). uentus : u.-us inanis laudis 2 Pes;.

97 (195).

uenustas : u.-as

:

eloquentiae

JMerr.

76 (13).

uasto : uastatissimum erat

Comi. 502

uenusto : otnatus mausulei eos u.-at Metr. 603 (27).

u.-ans

Mefr. 574

uerax, ueracitas, uertaciter ;passu.

co uaticino

aiqren : martirium

(26).

uehemens : u.-entius resumptis uiribus Cen. 217 (103). uelim nolim : 2 Quad. 576 (75). uenditor : u.-ibus loseph leni affatu indulseret Mer. 578 (26).

uerbum : preterito uerbo usus Mer. 499 (24) ; fides quam uerbis astruit motibus destruit 2 Qwad. 847 (88) ; u.-à Dei Laps. 42 (110) ; uetbo et exemplo Oc. 17 (171) ; uerborum natura uetsa Oc. 53 (172).

INDEX RERVM ET VERBORVM

318

uerbus : conuiciis,

uerberibus

313 (153).

Mar.

;

uerecundia : subseruiente u.-ia

Merr.

356 (20); eadem u.-ia usus AMerr. 381 (21); omnem u.-iam huius seculi Coni 2263(122)/:9952 (122) post u.-iam O/. 120 (160). uerecundus : — discipule ^ u.-issime Christi Mer. 334 (20) ; u.-ius supplicabas |. Merr. 358 (20). ueteor : uerendo Mefr. 405 (22); uerendum

ne

2 Pase.

70 (166);

Post Pasch. 6, 7 (179); Laps. 85 (rsogu JENLS 20 (Oo) E (Qu. y (160). ueridicus : fama u.-a Merr. 184 (16); u.-o affatu Merr. 579 (26). ueriloquus : per quendam u.-um |Comi. 560 (130); suasu u.-i Augustini 2 /Ásc. 147 (188). uerisimilis : u.-e creditur Me/r. 10 (11). uerisonus : u.-o telatu Comi. 488 (128). uermis : u.-is aut scarabeus

2 Quad.

516 (79).

ueritas : in quorum labiis fuerat Christus quia Veritas Cond. 61 (4) ; u.-ate uacuus Merr. 446 (23) ; u.-ate

Metr. 28 (11); u.-a dementia

uescor : u.-entium communio Cer. 149 (101); Or. 113 (159). uespera : in matutinis, uespera et completorio Decr. 54 (136) ; usque ad u.-am ieiunemus .INupr. 126 (142); 2 Quad. 35, 66 (66). uespertinus : ante u.-am horam missam canete 2 Quad. 33 (66).

uestimentum : ad u.-a solidos quinque Decr. 50 (136). uestis : u.-ibus albis induti angeli 2 Quad. 628 (82) ; u.-ibus non comitur Coni. 58 (118). uestigium : e u.-io dCormd. 150 (6); Metr. 234 (17) ; si tua u.-ia sequamur Metr. 639 (28); nullum u.-ium emendationis 2 Q»zad. 8355 (88). uestitus : meliore u.-u uti

ueto : manducando u.-itum |2 Qzad. 107, 112 (68). uetus : uetustiora uulnera Mar. 234 (151); ueteris "Testamenti abyssi 1 Pent. 66 (58).

uetustas : in u.-ate manentes non saluari uexo:

possumus formidine

(126);

Veritatis discipuli 2 Quad. 671 (84) ; Sicut ait ipsa V.-as Cer. 7 (97) ; 8o

(147).

ueritas quid esset 2 Pasch. 34, 36 (165); u.-ati contratius Mar. 304, 305 (152) ; Oct. 165 (175). uerso : lapides u.-at Coni. 65 (118); libros u.-are —Coni. 152 (120) ; u.-antibus et reuersantibus omnia —Nupr.

59 (149).

uersot : in poena

(109) ;34 (110).

u.-atuf

Laps.

uersus : muros u.-ibus replere

20

Merr.

254 (18).

uersutus : u.-e diabole Cosi. 108 (119); 161, 162 (120). uertex : u.-idi imponunt cameram Metr. 295 (19). uertigo : mola in u.-inem ducta Merr.

49 (12).

uerto : se u.-ete ad bonum —Coni. 597 (131). uerus : falsa ueris coniungam —Comi. 18 (117); falsa ueraue testimonia Deer. 6 (155). uesania : u.-iae fauens Cond. 95 (5); 2 Quad. 50 (65). uesanus : multo u.-ius 2 Quad. 606 (82) ; u.-issimo catalogo hereticorum

Com. 427

(127).

depromere 7 Pes. 104 (59) ; u.-as Deo dilecta 2 Q»wad. 460 (78);

(99) ;255 (103) ; 2 Asc. 124 (188);

Oc.

$5 (172) ;Cond. 51 (4).

qui

4 Pest. 141 (60). u.-ari Comi. 410

Saulem

u.-abat

270 (152) ; qui me uexat

uia: uiae hominis uia

uerae

pacis

Mar.

Mar.

100

2 74sc. 154 (188) ; Oc.

140

(174);

uiam uitae dum terimus Laps. 48 (110) ; ne in lubrico uiae lapsum incurramus Cem. 176 (101). uicecomes : contra comites, uicecomites et scoldascios Comi. 456 (128).

uicinus : u.-os inficere 2 Q»wad. 403 (76) ; nostros u.-os 2 Quad. $o1 (79). uicis : uice illius promissum 7 24s. 111 (50) ; pet uice Dominum mandaui ut 2 Pascb. 66 (166) ; hac uice monstratum |Oc. 156 (174); reddite uicem nobis Pos Pasch. 76 (181); donaremus inuicem nobis 2 /sc. 93 (187) ; tot milia uicibus Coni. 94 (119). uicinitas : u.-ate mille sanctorum potiretur Mefr. 587 (26) ; u.-atis affinitate coniunctum —Cond. 3o (3). uicinium : in nostro u.-io JMefr. 641 (28). uicissitudo : seruitii u. Cem. 235

(103); munera

u.-inem

exigentia

Coni. 304 (124) ; u.-inis loco Coni. 654 (132). uictima : u.-am immolare Mer. 388 (21).

INDEX RERVM ET VERBORVM uictito : u.-ando Merr. 419 (22). uictus : u.-um alterius diripere —Cer. 214 (102); cotidianus u.-us Comi.

427 (127).

uictoria : palma u.-ae Merr. pro uentura u.-a JMe/r. u.-ia diaboli ad tempus (22) ; ad cumulum u.-iae

237 (17) ; 341 (20); Merr. 412 Merr. 504

(24).

uideo : u.-entissimus cecus Tobias 1 Pent. 83 (59) ; uidere uideor quod Laps. 12 (109) ;uidendum si possit Mar. 302 (152) ; ceteri quid sentiant uiderint Of. 110 (159) ; uidetint ne 2 Quad. 28 (65). uidua : continentia u.-arum —.Mezr. 75

(13).

uigeo : rationalitate u.-eret Mefr. 236 (17) ; omnipotens misericordia uiget 1 Asc. 230 (53). uigesima : non quadragesima sed u.-a 2 Quad. 18 (65). uigilia : u.-iis contrariis rationi 2 Quad. 487 (79) ; in u.-ia sollempnitatis Cen. 205 (102); 1 Ast. 49

(48).

uilesco : locus u.-uerat Mefr. 115 (14) ; qui tibi pre multitudine u.-uerant AMerr. 157 (14). uilipendo : ne u.-am reuerentiam Conc] oYYxo (5) 127: (5) s icut tam

u.-ebas ? Metr. 546 (25) ;Mar. 17

(145).

uilipensio : reuerentiae imperialis u.-io Coni. 653 (132). uilitas : pre uilitate ita nominat corpus suum Cori. 315 (124) ; congruens meae u.-ati Coni. 427 (127). uilis : eihonorestuilis Cori.62 (118) ; sodalitas uilium —Corm. 74 (118). uila: Verona uilla Platonica illa Mefr. 173 (15) ; u.-arum amministratio plurium Comi. 449 (127). uillosus : pilleum u.-um capillis Metr. 288 (19). uindico: ne furis nomen uindicem Cond. 22 (3); quae contra Deum perpetrata u.-anda 2 Quad. 275 (72); u.-abor Comi. 548 (130). uindicta : suspende u.-am 2 ZÁsc. 132 (188); pari u.-a copulate Cem. 84 (99); celestis u.-a Cen. 95 (99); u.-am sibi conflarefacinorum |Lap;. 88 (111) ; Coni. $50 (130) ; u.-a breuis

Or. 79 (159) ; 95 (159) ; u.-a nos occupante Oc. 142 (174) ; u.-am debitam recipis 2 Pes. 55 (194).

uinea : pro tribus u.-ae campis |INupr. 353 (139); pef uineas et campos Decr. 6o (136).

uinetum : u.-a

et campos

319 deuastat

1 Asc. 178 (52).

uinum : u.-o abstinent 2 JQ»aad. 91 (67); panis et u.-um |2 Quad. 719,

732, 736 (85) ; Repr. 30 (93).

uiolator : u.-ores tantae festiuitatis 2 /Asc. 113 (187) ; 2 Quad. 44 (66). uiolo : festiuitatem u.-asse INup£. 122 (142) ; Oct. 193 (175) ; Pascha u.-ate Post Pasch. 60 (180). uirgo : u.-inum sepulchra Mefr. 131 (14) ; martytes, confessores ac u.-ines Metr. 354 (20) ; ante partum, in partu uirgo Mer. 365 (21); Mar. 331 (153); Coni. 349 (125); castissimae uirginis Mezr. 571 (21). uirilis : u.-iter agens |.2 Quad. 391 (76). uiritim : Mer. 17 (11). uirtus : duas insolubiles u.-utes, sincetitas et ueritas 1 Pasch. 102 (41) ; in u.-ute Christi uitia repellunt 1 Asc. 135 (50) ; u.-utum exhibitione resurgemus Cer. 158 (101); de

uitiis ad u.-utes conuersione 183 (102); u.-utes portemus sumptuum

592 (131).

Cem. loco 4 4Ásc. 231 (53); Coni.

uitulens : u.-issime draco

Mer. 482

(24).

uires : resumptis u.-ibus Cem. 217 (103); uires exerens Mefr. 421 (22); pro u.-ibus 2 Quad. 253 (72) ; 2 Asc. 21 (185) ; 2 Pent. 91 (195). uirga: u.-am pastoralem accipere Concl. 110 (5). uisceratim : u.bim Deum desiderans Mar. 327 (153). uisibilis : nil u.-ium 2 JQzad. 542 (80); inuisibilis anima potentior quam in.e corpus 2 Quad. 545 (80). uisito : alios u.-ans Mefr. 135 (14); u.-ans speciem suam Coni. 87 (119). uispillo : scelerati uel u.-onis sactilegium Merr. 582 (26).

uisus : uisu intimo penetrans 2 Q»uad. 582 (81); acumen uisus 1 Pasch. 22 (39); interior uisus 1 Pasch. 24 (39); tecto uisu intueri Comi. 295 (124) ; a uisu uocatur contemplatiuum Mar. 39 (145). uita: contemporalium u.-am Com. 49, $6 (118); uita perennis emitur minoris Comi. 100 (119) ; loco uitae interitus 2 Pasch. 42 (166); ne periret uitafunditus Cer. 289 (104) ; ante terminum uitae 2 Qxwad. 3586 (75) ; ad emendationis uitam resurgere 2 Quad. 425 (77); tuae uitae

insidiator , Cem. 34 (97); uita uiuet

320

INDEX RERVM ET VERBORVM

Cen. 49, $6 (98) ; uiam uitae terimus /p*. 49 (110) ; uitam eternam ptomittit Comi. 355 (125); uitae fons Post Pasch. 21 (179). uitalis : ad u.-e lamentum conuetsionis Post Pasch. 82 (181). uitium : scalam de uitiis facimus 1 Jsc. 224 (53); sanctitatis dilecto uicia cauent Mezr. 328 (20); non "uitia carnis amanda —Mefr. 398, 399 (22) ; uitia non carnem insequebaris Metr. 401 (22) ; uitiis implicare peiotibus 1 Quzad. 21 (33); ieiunas a u.-bis abstinendo |1 Q»wad. 66 (34); 2 Quad. 105 (67) ; non eiusdem uitii sitis quod heri 1 Pasch. 76 (41); uitia ieiuniis exhausta 1 24s. 1o (47); uitiis famulantes 1 24sc. 35 (47); uitia quae demones ingerunt 1 JÁsc. 136 (50); etiam per uitia celum conscendere 1 74s. 223 (53); uicia ut egestatem mortifera 1 /Ásc. 232 (53); Octo principalia uitia 2 Quad. 106 (67) ; u.-iis eneruiter succumbens 2 Quad. 391i (76) ; u.-um malae motionis

2 (uad.

577 (81) ; u.-o deseruiens Ces. 79 (99) ; quantum u.-a detestanda Cer. I32 (100); mortificatione u.-orum Cen. 157 (101); si nullum u.-um obruimus Cer. 159 (101); spina u.-orum Ces. 169, 171 (1o1); de

uitiis ad uirtutes conuersio Cer. 183 (102) ; 2 Pasch. 91 (167) ; ad uitia reditur Ces. 19o, 191 (102); 274 (104) ; cenodoxiae u.-um —Cori. 130 (120); u.-um abdicans Mar. ro: (147) ; per uitium luxutiae Oc. 179 (175); stimulos u.-otum tolerare Post Pasch. 58 (180) ; u.-um est quod uirtus non est 2 Pent. 77 (194). uito : quod u.-abam Decr. 28 (135); Post Pasch. 70 (180). uitricus : patrem falsissimum,

u.-um,

uerissimum —Decr. 35 (135). uitupero : u.-amus stultitiam 2 Quad. 75 (67); se u.-at Comi. 40 (117); II4(119);superstitionesu.-at Comi. 329 (124); nomen Domini u.-ate Coni. 347 (125); u.-o neminem Coni. 494 (128); Nwp£. 52 (140); Mar. 27 (145). uituperabilis : nil u.-ius Comi 570 (130). uiuifico : spiritus u.-ans 2 Quad.

552 (80); 564 (81).

uiuificator :spirituum u.-or

.558 (80).

2 Quad.

uiuo : quicquid uiuit, per Deum uiuit 2 Quad. 571 (81) ; in eternum uiuere

2 Quad. 821 (88) ; non sacramentum tenet u.-endo 2 Q»ad. 846 (88); 1 Asc. 108 (50); uita uiuet Cem.

49 (98), 57 (98), ? Quad. 559 (80);

quandiu in hoc mundo uiuitur Cer. 263 (104); satis haberem ad meum uiuere Coni. 471 (128); uiuendi duo genera Mar. 38, 42 (145); in infernum |uiuens descendo Mar. 124 (148) ; Merr. 409 (22). ullatenus : Cord. 79 (4). ultor : u.-or criminis Mer. 391 (21). ultra:

ultra omnes

Mefr.

200

(16);

268 (21); u. me crederem domui Coni. 498 (128) ; si repetere u. ueretur 2 24r. 235(185). ululo: eiulate immo u.-ate Com. 408 (126). unicus : u.-e Coni. 595 (131). unitas :Deus per u.-atem in duabus naturis Mefr. 361 (21) ; cuius u.-as in deitate 2 Qaa. 751 (86). uniuersus : otbi u.-o colenda Cond. III (5); u.-a quae Deus ptornisit Or. 18 (157) ; coram u.-o humano genere Of. 119, 154 (160) ; u.-orum regina Mefr. 355 (20) ; uites u.-as exerens Me/r. 422 (22); u.-am consuetudinem 1 Pasch. 95 (41); u.-a irradians 2 Quad. 581, 583 (81) ; 488 (79) ; u.-i nouerint Cond. 8, 11 (3); caput u.-orum |2 Quad. 746 (86); Con. $99 (131) ; Or. 18

(157)-

uniuersalitas : ^ degenerante ^ u.-ate Metr. 120 (14). uniuersitas : u.-as sollempnitatum confluit 2 Pem.. 9 (193) ; u.-as clamat 1 JÁst. 83 (49); quod u.-as agit Coni. 602 (131). uocabulum : u.-um Christianitatis Oy. 124 (160) ; mutuato a Gtrecitate u.-o 2 Quad. 498 (79) ; abbatis falso u.-o Decr. 18 (135) ;u.-um uenerandum angelis Mefr. 374 (21) ; suppresso u.Oo JINpt. 55 (140); diuersis u.-is 1 Pasch. 104 (41) ; elemosina a misericordia u.-um trahit 2 Quad. 188 (70) ; episcopalis u.-igarritio 2 Z4sc.

57 (186).

uocifero : u.-ent cum Chananea 2 Quad. 369 (75); u.-ate cordibus Cen. 141 (100). uocito : ut te ita u.-em Merr. 470 (23) ; quod te martirem u.-em —Merr. 557 (26); huiusmodi obseruantiam u.-ate quadragesimam ^ 2 Quad. 17 (65); furem u.-at Cond. 178

(7)

uoco:

uocati

qui sunt

1 74s;

107

Ser

INDEX RERVM ET VERBORVM (50);

apostole

post

omnes

u.-ate

1 Pascb. 47 (40). uolatus : non pennigere u.-u 1 24e. 66 (48). uolo : si dum possunt non uolunt, dum uoluerint non possint 1! Quwad. 18 (33) ; qui uolet, ualet et audet |Repr. 42 (94); legat qui uolet Corm. 24 (117) ; rogati uolet Con. 159 (120) ; si uult facias Coni. 171 (121) ; dicat qui uolet Mar. 306 (152) ; eat qui uolet Mar. 84 (147) ; neque ualentibus neque uolentibus 2 24s. 55 (186); qui uolet si ualet Cond. 180 (7). uolucres : u.-es celi 2 Quad. 710 (85). uoluntatius : gnarus et u.-ius struendi basilicas Comi. 64 (118); nullum fore u.-ium bonum pati quam amplecti Coni. 317 (124). uoluntas : discordans a u.-ate Creatoris Metr. 126 (14); u.-as non patitur silere .Merr. 387 (21); u.-ate atque disposito .Mefr. 598 (27); falsitatis uoluntas 1 Pascb. 9o (41); u.-as perpetrandi malum 1 Pasch. 98 (41);u.-asrepetendicrimina 1 74sc. 34 (48); non deficiamus u.-ate 1 Asc. 231 (53) ; u. Dei idem quod

ipse

1 Pent. 126 (60) ; qui u.-atem

Christi facit 2 JQzad. 299 (73); Dei u.-atis cognitio 2 JQwad. 330 (74) ; in u.-ate haberet quod Con. 271 (123) ; ptoptiis u.-atibus renuntiare Decr. 20 (135) ; u.-as apostolorum concordauit IN4p;. 97/100 (141); malignae u.-atis 2 Pasch. 76, 79 (167) ; Post Pasch. 5o (180); in corde u.-atem malam habet 1 Pasch. 108, 110 (42) ; malae u.-atis

molimina 1 Pasch. 116 (42); uota fua, id est bona u.-as 2 Quad. 245 (72); Deo nil carius bona u.-ate 2- Quad. 241, 241 (71); subiti casus necessitas et u.-as Laps. 109 (112) ; contra u.-atem Com. 245 (122);

u.-as Patris Mar. 191, 194 (150); u.-ate aberant Mar. 259 (151); malae u.-atis fermentum —Pos£ Pasch. 41 (180). uoluptas : animum nulli u.-ati subdamus 4 Quad. 82 (35) ;summum in u.-ate bonum . Cori. 70 (118). uoluptuosus : u.-e uiuentes Cori. 36

(117).

i

uolutatio : ex suis

(157)-

:

u.-atione

O7.

15

;

uoluto : u.-ando, non enim consonat

stando Metr. 207 (17); u.-abatur Merr. 286 (19).

humo

uomitus : ad u.-um nequitiae reuersus Laps. 92 (111); ex u.-u canis Or.

15 (157).

uoro: ignis nos uorasset Mar. 281 (152). uotum : non uoto mendatii Metr.

325 (20).

uox :clamate uocibus Cer. 141 (100) ; quibus uox formatur 2 Quad. 704

(84);

aer

percussus

uocem

facit

2 Quad. 710 (85); strepitu uocis 2 Quad. 712 (85) ; ante uocem fragotis Cer. 20 (97) ; uox ipsa Dominica Mar. 7 (145). uro: inuidia urebas eum Merr. 541 (20); seipsum urens Com. 127 (120). ursus: more u.-otum Mefr. 342 (20).

usitatus : u.-um ministerium Domini Mar. 128 (148). usque: u. dum JMefr. 314 (19); 2 Pent. 24 (193); huc u. 1 4s. 58 (48) ; 2 Quad. 390 (76); u. nunc 2 Quad. 525 (80); usque modo 2 Quad. 789 (87) ; u. in finem durantes 2 Quad. 819 (88); NNupi. 81 (140). usualiter : mala quae u.-iter facitis 2 Asc. 157 (188). usufructuatius : u.-o concedi Cont. 462 (128). usus: usus docet Mar. 234 (151); usus humanae locutionis 2 Qxwad. 513 (79); in usu uel consuetudine

Cen. 199 (102) ; negligit usum —Coni. 68 (118). utcumque : Cori. 373 (125) ; Oct. 59 (172). uterus: in u.-o matris uirginis 2

Quad. 649, 652 (83).

utilis : u.-ia sermo depromit 41 2Z4sc. 138 (50) ;amicum u.-em Coni. 480 (128); nulla minus sint u.-ia quam tutpia Of. 112 (159); 147 (160); sibi u.-ia discit 2 Pes; 52 (194); Mar. 318 (153) ; 1 Asc. 134 (50); Mar. 145 (148). utilitas : communi u.-ate Cond. 57

(4).

utot : non utens utere laboratis Cen. 239 (103). utpote : 2 Quad. 666 (83) ; 764 (86); Coni. 289 (123) ; 491 (128) ; Mar. 102 (147) ; et passim. utrumnam : 4 Quad. 6 (3). uulgatis : u.-is caterua Mer. 110 (14). uulgo : mirabilia uulgaras stilo —Mezr. . 177 (16); sententia u.-ata Cond. 128 (6).

322

INDEX RERVM

uulgus : uti u.-us indoctum loquebatur Metr. 108 (14) ; 86 (13); u.-us excolit artus sancti Mer. 602 (27). uulnus : recentiora uulnera citius curati Mar. 234 (151). uultus : u.-um, id est carnem —Lapr. 140 (113) ; consideratis u.-ibus Mar.

11 (45).

uxor:

proptia uxore

continere

Cer.

ET VERBORVM 212 (102) ; Deer. 19 (135) ; uxor Pilati Metr. 454 (23) ; in uxorem et filios carnalesq Decr mua Su r3) MEpreter u.-otem legitimam coit N4p/. 76, 77 (140); nullus Rachelem duxit uxorem Mar. 82 (147).

yronice : diximus yronice 43 (180).

Pos Pasch.

CONSPECTVS MATERIAE EREDNCERU

COL

AEOR E do

A Rs sacer

V

Por IL DLIAEPERPTLUA ENERODUCHIDNG MN The Works in this edition D POUR HUC EORUESCHDU Le obere Batherus Autoerapl 5. sm ose eren Interrelationship of the Manuscripts Editions of Ratherius' Works $9 ot ot o 9 n9 n n ......... Catalogue of Ratherius' Works Bibliography for the Life and Works of Ratherius CNSCEIE vC UICE CURTY ACID YNCU, E LPLEAIX UICOR cRRCIICITE CO, RETRCHOCTRCI EVPBE DIIS

aec

Ur Lco

rA

e

XE

VI-XXXIII VII VIII-XII XII-XIII XIII-XXII XXII-XXIII XXIV-XXXI XXXI-XXXIII XXXIV-XXXVI

CONELVSIO DELIBERATIVA- |... rer es DE TRANSLATIONE SANCTI METRONIS SERDMOOD DEJPASCHA& uc IR mele IR SERMO I DE ASCENSIONE 9. 9 € '"w"» s $ e» 4 9 e/s v $9 * SERMO I DE PENTECOSTE DX

I7 9-29 31-35 37-43 45-53 55-61

SERMO II DE QVADRAGESIMA

63-89

SERMO I DE QOVADRAGESIMA

a

w ve, -'-e

s

-' 9

s * Sj e/€

mI

CONTRA REPREHENSORES SERMONI SEIVSDEM. SERMO IN CENA DowINI » 9 * e e € e s » 9 * s € e * eo

eu ecovVecx ais

DYADIFATIS CONIECIVRAX

BESDEOPRIO

D APSVA

oe ecce pret ent

«

RATHERII DECRETVM 9e aee e. 019 9,0 9/9 9451 8). «99 b [6/(9 DE NUPTV CVIVSDAM IELICITO ose xr SERMO DE MARIA ET MARTHA e eo? om m o9 9 n 9 n9 n9 n DE& ori0so SERMONE DEVI SERMO II pxÉ PAscHA mee Tees s. «e a3 «5 € 3 9 9.9. * SERMO DE OcTAVIS PASCHAE ........... ss. SERMO POST PAsCHA sue wie "s. s) (u. (n9. (e M..B 0/- 61.8. [8.(8.8) € SERMO II DE ASCENSIONE DOOR RC RORRENIC CE DS CERORET GRC) SERMO II DE PENTECOSTE ONU ENCS CXICR CH CONCINCIH QIUCR ESI

ENDIEESM

OE

d

s

UD eris

Index Locorum S. Scripturae Index Scriptorum ees. '«|/€ uw. Ve Index Nominum ee nes cela "à e Index Rerum et Verborum

cs

etx aru

DECHONCR 281250 s. vio un

o N6):€

128 CR CIA)

4. e Cv. 94$ e

o

9. e [01 v.18) 9].5./0] 10 |o

«3-6, 15 10) 9».0291/8! 9) [9109 4.

Imprimé par les Usines Brepols S.A. — Turnhout (Belgique) Printed in Belgium D/1976/0095/ 11

THEOLOGY LIBRARY CLAREMONT, CALIF.

91-94 95-105 I07-II3 IIS5-I32 I33-136 137-142 I43-I53 155-161 163-167

169-176 177-181 183-189 I9I-I97

199-322 20I-213 214-220 221-223 224-322

mu

v^ qu

Séd2adidAV D ad SR AN: t i 2 0tpofot

D: |

A

Enn

iGto^rTX

e

RE QLA EA

diio eD P»

us

PM (] max

v 20e

AMIOL

eo

MoTERONGmEHr

T

MAdWIET3

S ENVIO IAM

Y

Du bisAM ut 7""NOMAS? g "OT

ooo MENSAE 5t. Y

ang

TESON

2" De LAU s

-

2 MA

T

ni» 2 "^

jJ

iva]

ET

"*

LIN

m

ad T

bbcm

.g ENDO

firm we rais

aT

. bn

APT,

"s ux AS

1n

n

J

ox

anM

L

IG MR mA

BRI .C49 y. 46

eriu f (enVerona, Ratheri 890 (ca. )-974. LL "erOnensis pe ra mi int nora]

| BR |

Th

| Ch9 | v. Àh6

Ratherius, Ratherii Petrus

L.

E]

Bp. of Verona, 890 (ca.)-9Th. Veronensis (Opera minora / editit D.

Reid.

--

Turnholti

1916. xxxvi, 322p. ; 26cm. -: Continuatio Mediaevalis Introd.

(Corpus ; h6)

: Brepols,

Christianorum

in English,

Bibliography: p. xxxiexxiii. Includes indexes,

1. Theology--Collected works--Middle Ages, 600-1500, 2, Catholic Church--Collected works, 1. Series,

43 A21£27

CCSC/dw

x

Hs

s

n. RA xD