Nigdy się nie poddawaj! Receptura sukcesu według Donalda Trumpa 9788324677511, 9788328378421, 8328378426, 8324677518

Citation preview

Tytuł oryginału: Trump Never Give Up Tłumaczenie: Karina Stempel Projekt okładki: Urszula Buczkowska ISBN: 978-83-246-7751-1 Copyright © 2008 by Trump University. All Rights Reserved. This translation published under license. Published by John Wiley & Sons, Inc., Hoboken, New Jersey. Published simultaneously in Canada. Translation copyright © 2010 by Helion S.A. All rights reserved. No part of this book may be reproduced or transmitted in any form or by any means, electronic or mechanical, including photocopying, recording or by any information storage retrieval system, without permission from the Publisher. Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. Drogi Czytelniku! Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres http://onepress.pl/user/opinie?nisini_ebook Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję. Wydawnictwo HELION ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63 e-mail: [email protected] WWW: http://onepress.pl (księgarnia internetowa, katalog książek) Printed in Poland.

• Poleć książkę na Facebook.com • Kup w wersji papierowej • Oceń książkę

• Księgarnia internetowa • Lubię to! » Nasza społeczność

Moim rodzicom Mary i Fredowi Trumpom

SPIS TREŚCI

ROZDZIAŁ 1

P ODZIĘKOWANIA

9

W PROWADZENIE

10

O NAJGORSZEJ CHWILI W MOIM ŻYCIU I O TYM , JAK PODNIOSŁEM SIĘ PO UPADKU

13

ROZDZIAŁ 2

P ORAŻKA NIE JEST WIECZNA

17

ROZDZIAŁ 3

U WAŻANO , ŻE T HE A PPRENTICE TO POWAŻNY BŁĄD

20

C ZY TO PRZEJŚCIOWE PROBLEMY , CZY KOMPLETNA KATASTROFA ?

24

ROZDZIAŁ 5

U WIELBIAM DOBRĄ WALKĘ

29

ROZDZIAŁ 6

P AMIĘTAJĄC O 11 WRZEŚNIA 2001 ROKU

35

ROZDZIAŁ 7

O CZEKUJ PROBLEMÓW , A BĘDZIESZ PRZYGOTOWANY , GDY SIĘ POJAWIĄ

38

ROZDZIAŁ 8

C ZĘSTO ZADAWANE PYTANIA

43

ROZDZIAŁ 9

K IEDY DRUGA STRONA OCZEKUJE WALKI ,

ROZDZIAŁ 4

ROZDZIAŁ 10

PROPONUJ WSPÓŁPRACĘ

48

O DSEPARUJ SIĘ OD NARZEKAJĄCEGO TŁUMU

53

SP IS T R EŚ CI

ROZDZIAŁ 11

C ZASAMI MUSISZ SCHOWAĆ SWOJĄ DUMĘ DO KIESZENI

ROZDZIAŁ 12

O DWAGA TO NIE BRAK STRACHU , TO POKONYWANIE STRACHU

ROZDZIAŁ 13

59

K IERUJ SIĘ PASJĄ — TO JEDYNY SPOSÓB , ABY PORUSZYĆ NIEBO I ZIEMIĘ

ROZDZIAŁ 14

55

62

J EŚLI WIDZISZ DUŻE PROBLEMY , ROZGLĄDAJ SIĘ ZA WIELKIMI MOŻLIWOŚCIAMI

66

ROZDZIAŁ 15

P IELĘGNUJ W SOBIE DUCHA ODKRYWCY

72

ROZDZIAŁ 16

W IEDZ , KIEDY OGRANICZAĆ STRATY

74

ROZDZIAŁ 17

B IZNES OPIERA SIĘ NA WIEDZY O ŚWIECIE

78

ROZDZIAŁ 18

J EŚLI MYŚLISZ , ŻE W CIĄGU SZEŚCIU MIESIĘCY MOŻESZ ZREALIZOWAĆ PROJEKT ZAPLANOWANY NA SZEŚĆ LAT , NAJPEWNIEJ JEST TO PRAWDA

ROZDZIAŁ 19

81

N IE POZWÓL , BY STRACH C IĘ POWSTRZYMAŁ — NAWET JEŚLI NAPRZECIW C IEBIE STOJĄ MILIONY LUDZI

86

ROZDZIAŁ 20

N IE TRAKTUJ SIEBIE ZBYT POWAŻNIE

92

ROZDZIAŁ 21

C ZASAMI MUSISZ ZACZĄĆ OD NOWA

94

ROZDZIAŁ 22

P OWIEDZIAŁEM MOJEMU PRZYJACIELOWI , ŻE MARNUJE ŻYCIE

97

ROZDZIAŁ 23

Z RÓB COŚ DLA SWOJEJ SPOŁECZNOŚCI

99

ROZDZIAŁ 24

O BRONA FLAGI

ROZDZIAŁ 25

K IEDY MASZ PROBLEM Z UBRANIEM NA OCZACH 10 000 LUDZI ,

102

UCZYŃ TO CZĘŚCIĄ SWOJEGO WYSTĄPIENIA

6

104

SP IS T R EŚ CI

ROZDZIAŁ 26

N IE POPADAJ W SAMOZADOWOLENIE — MYŚLENIE O SOBIE , ŻE JEST SIĘ DOSKONAŁYM , TO PROSTA DROGA DO POPEŁNIENIA POWAŻNEGO BŁĘDU

108

ROZDZIAŁ 27

T YLKO W N OWYM J ORKU !

112

ROZDZIAŁ 28

J AK ROZŁADOWAĆ STRES

114

ROZDZIAŁ 29

S PODZIEWAJ SIĘ ATAKU , GDY BĘDZIESZ PRÓBOWAŁ COŚ ZMIENIĆ

116

ROZDZIAŁ 30

D OKONAJ SPROSTOWANIA

123

ROZDZIAŁ 31

O DPUŚĆ SOBIE — NIE WALCZ ZE ZRZĘDAMI

126

ROZDZIAŁ 32

B ĄDŹ CIERPLIWY — BYĆ MOŻE BĘDZIESZ MUSIAŁ CZEKAĆ 20 LAT ,

ROZDZIAŁ 33

ROZDZIAŁ 34

BY INTERES SIĘ OPŁACIŁ

128

F ORMUŁA CZTERECH KROKÓW F REDA T RUMPA — JAK REALIZOWAĆ SWOJE PLANY

133

C AŁKOWITA ODMIANA LOSU ZAWSZE ZACZYNA SIĘ OD TWÓRCZEGO , POZYTYWNEGO MYŚLENIA

ROZDZIAŁ 35 ROZDZIAŁ 36

136

K AŻDY DZIEŃ WYKORZYSTAJ DO MAKSIMUM 140 P RZYJMIJ LEKCJĘ OD M UHAMMADA A LEGO — WIEDZ , KIEDY MOŻESZ SIĘ

I ODE MNIE

PRZECHWALAĆ

142

ROZDZIAŁ 37

J AK WYGLĄDAŁBYM BEZ WŁOSÓW ?

145

ROZDZIAŁ 38

K IEDY ZOSTANIESZ ZAATAKOWANY ,

ROZDZIAŁ 39

PRZEPROWADŹ KONTRATAK

148

F ANTASTYCZNA NIERUCHOMOŚĆ TONIE W P ACYFIKU — CO DALEJ ?

151

7

SP IS T R EŚ CI

ROZDZIAŁ 40

M YŚL W KATEGORIACH MIĘDZYNARODOWYCH

ROZDZIAŁ 41

S ZUKAJ SWOJEJ SZANSY TAM , GDZIE INNYM SIĘ NIE UDAJE

DODATEK A

DODATEK B

155 157

L ISTA 10 NAJWAŻNIEJSZYCH WSKAZÓWEK T RUMPA , DZIĘKI KTÓRYM ODNIESIESZ SUKCES

161

Z ASADY PROWADZENIA NEGOCJACJI T RUMPA

163

WEDŁUG

8

PODZIĘKOWANIA

P

raca z moim zespołem z Trump Organization, w tym z moją asystentką Rhoną Graff, współautorką tej książki Meredith McIver i naszą koordynatorką ds. oprawy fotograficznej Kacey Kennedy, to prawdziwa przyjemność. Wasze wysiłki i umiejętności sprawiają, że moja praca staje się łatwiejsza. Jestem Wam wdzięczny za pomoc. Chciałbym wspomnieć również o innych członkach Trump Organization, którzy mi pomagali, a mianowicie o Allenie Weisselbergu, Ivance Trump, Andym Weissie, George’u Sorialu i Jeffie McConneyu. Wasza pełna oddania praca jest niezwykle cenna. Specjalne podziękowania kieruję do Juliusa Schwarza z Bayrock i Jima Fazio. Słowa wdzięczności należą się również zespołowi Trump University: współpraca z Wami przy okazji powstawania tej książki była równie przyjemna jak przy naszym pierwszym wspólnym przedsięwzięciu: Sukces mimo wszystko. Śladami Donalda Trumpa1. Chciałbym także podziękować Michaelowi Sextonowi i jego doskonałemu zespołowi za wybitne osiągnięcia. Dziękuję Richardowi Narramore’owi, starszemu redaktorowi wydawnictwa John Wiley & Sons, i Miriam Palmer-Sherman, menedżerowi produktu, za Wasze nieustanne starania i wspaniałą pracę. DONALD J. TRUMP

1

Onepress 2007 — przyp. tłum.

WPROWADZENIE

CO

PRZYCHODZI MI DO GŁOWY, GDY SŁYSZĘ SŁOWO

N

„NIE”

iniejsza książka dotyczy tego, co jest bliskie i drogie mojemu sercu — dotyczy przekonania, że nigdy nie należy się poddawać. Nie trzeba dodawać, że mam duże doświadczenie w tej kwestii, więc sądzę, iż mogę powiedzieć coś na ten temat. Napisałem już kilka książek i nie potrzebuję pieniędzy, ale jest to temat na tyle mi bliski, że zdecydowałem się go omówić. Pierwsze wielkie „nie”, które stanęło na mojej drodze, pojawiło się, kiedy rozpoczynałem prowadzenie interesów na Manhattanie w latach siedemdziesiątych. Wówczas każdy — mam na myśli naprawdę każdego, z kim rozmawiałem na ten temat — mówił mi, że to stracony czas, jeśli chodzi o nieruchomości. Nawet ci, którzy się na tym znali, tak mówili. Ich stanowisko było słuszne — rynek zdecydowanie się skurczył i nie można było temu zaprzeczyć. Było nawet gorzej: pojawiły się poważne głosy, że Nowy Jork zmierza do bankructwa. Potem rząd federalny ogłosił moratorium na subwencje mieszkaniowe. Miasto otrzymywało ich naprawdę dużo i nagle ich źródło się wyczerpało. Jeżeli brałbym pod uwagę tylko fakty, które nie były zbyt optymistyczne, na pewno nie zaryzykowałbym wejścia w rynek nieruchomości. Ale zrobiłem to. Dlaczego? Ponieważ kiedy słyszę słowo „nie”, staje się ono dla mnie wyzwaniem. Wierzę, że tak zwane niemożliwe jest w rzeczywistości bardzo często możliwe, jeżeli jesteś gotów na ciężką pracę i jeżeli zdasz sobie sprawę z tego, że problemy mogą zamienić się w okazje. 10

WPR OWA D ZEN IE

Nowy Jork miał problemy, ale ja zastanawiałem się, czy potrafiłbym w jakiś sposób im zaradzić. Ten rodzaj nastawienia może dać Ci siłę potrzebną do pokonania przeszkód i stać się szansą na osiągnięcie sukcesu. Chciałbym, by ta książka Ci w tym pomogła. Gdy zacząłem myśleć w ten sposób, zdałem sobie sprawę, że każdy projekt wiąże się z właściwym dla niego zestawem istotnych wyzwań, i zacząłem uczyć się ich oczekiwać. Dzięki temu mogłem się na nie przygotować. Jest to kolejny powód, dlaczego piszę Nigdy się nie poddawaj! — abyś wiedział, że powinieneś być przygotowany, i próbował radzić sobie w sytuacjach, w jakich możesz się znaleźć. Nasze doświadczenia nie będą takie same, ale sam wiele nauczyłem się, czytając o doświadczeniach innych ludzi i czerpiąc wiedzę z historii, a także odnosząc to, czego się dowiedziałem, do okoliczności, w jakich sam się znalazłem. Mam nadzieję, że postąpisz podobnie. Ucz się, czytając o moich kłopotach i doświadczeniach, a łatwiej Ci będzie przewidywać i rozwiązywać własne problemy. I pamiętaj o tym, jak ja traktuję problemy: im większy problem, tym większa szansa na to, by zrobić coś wspaniałego. Nauczyłem się jednego: nie można długo tolerować opinii zniechęcających do działania. Oczywiście dobrze jest wziąć je pod uwagę i zastanowić się nad nimi przez minutę czy dwie. Ja sam, kiedy odczuwam stres, lubię pograć w golfa lub po prostu pomachać trochę kijem w swoim biurze. Ale negatywne nastawienie powinno być chwilowym stanem umysłu. Trudno to osiągnąć, ale jest to forma umysłowej odwagi, którą można pielęgnować — a w kolejnych rozdziałach zobaczysz przykłady tego, jak poradziłem sobie z kilkoma poważnymi ciosami i kryzysami. Oczywiście, wiele tego typu przeciwności po prostu irytuje — nie bądź tym zaskoczony i nie przeceniaj ich w swoich myślach. Naucz się patrzeć na nie z pewnego dystansu. Dzięki tej książce dowiesz się, jak ja nauczyłem się to robić. Poczucie pewności siebie jest kluczowe na drodze do sukcesu, bo dzięki niemu możesz być elastyczny i zmierzyć się z przeciwnościami. Niniejsza książka powstała po to, aby umocnić fundamenty Twojej pewności siebie — i zdolności — i pragnień — abyś nigdy się nie poddawał! Naucz się widzieć siebie na podium. DONALD J. TRUMP 11

1 O NAJGORSZEJ CHWILI W MOIM ŻYCIU I O TYM, JAK PODNIOSŁEM SIĘ PO UPADKU Miliard dolarów do tyłu

C

o robisz, kiedy cały świat mówi Ci, że to już koniec? Doświadczyłem takiego zdumiewającego zwrotu fortuny na początku lat dziewięćdziesiątych. Moje nazwisko zostało nawet umieszczone w Księdze rekordów Guinnessa z powodu największego finansowego zwrotu w historii. Nie zachęcam, aby ktokolwiek dążył do tego samego celu, ale jeśli balansowałeś na finansowej linie, posiadasz pewną perspektywę, która może być pomocna innym ludziom. Ktoś powiedział, że dzięki temu — pomijam program The Apprentice1, w którym zostało pokazane, jak działam w świecie biznesu — iż stawiłem czoła ogromnemu niepowodzeniu, ludzie mogą mnie poznać i potraktować jak kogoś, do kogo mogą się odnieść. Jest to bowiem sytuacja, z którą zetknął się niemal każdy. Różnica może dotyczyć liczby zer w utraconych sumach, ale wszyscy zmagają się z problemami. 1

Jeden sezon programu został wyemitowany w Polsce w roku 2008 przez TV4 pod tytułem Trampolina — przyp. tłum.

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

Myślę, że nie ma człowieka, który wolny byłby od doświadczeń związanych z wyzwaniami, jakie stawia przed nami życie. Pewien pisarz określił życie mianem podróży, z której „żaden człowiek nie wyjdzie żywy”. Ma to nieco egzystencjalny wydźwięk, ale kiedy stan Twojego konta to kilka miliardów dolarów na minusie, możesz zacząć myśleć w zupełnie nowy sposób. Moja sytuacja na początku lat dziewięćdziesiątych nie wyglądała za dobrze. Miałem pozaciągane pożyczki idące w miliardy, których nie byłem w stanie spłacić, i poręczyłem osobistym majątkiem 975 milionów z tego długu. Z łatwością mogłem zbankrutować. Nie powinno to nikogo zaskoczyć, ponieważ zawsze robiłem rzeczy na wielką skalę, więc naturalną koleją rzeczy po wielkich osiągnięciach następowały odpowiednio wielkie upadki. Ten upadek był straszliwy. Banki wyciągały po mnie ręce. Ludzie mnie unikali. Panowała recesja, a rynek nieruchomości niemal przestał istnieć. To nie był dobry scenariusz. Wtedy, w marcu 1991 roku, zarówno „Wall Street Journal”, jak i „New York Times” na pierwszych stronach zamieściły artykuły — tego samego dnia! — omawiające szczegółowo moje kłopotliwe położenie i całkowitą ruinę finansową, która groziła mi w każdej chwili. Stacje radiowe podchwyciły temat i wiadomość o upadku mojego imperium stała się ogólnoświatowym newsem. Wszyscy byli pewni, że jestem skończony. Mogłaby to być fantastyczna historia — tyle że tym razem chodziło o mnie. To była najgorsza chwila w moim życiu. Nawet telefony w moim biurze nie dzwoniły, co wcześniej się nie zdarzało. Tak naprawdę nagle okazało się, że mam dużo wolnego czasu na przemyślenia, więc obiektywnie przyjrzałem się sytuacji, w jakiej się znalazłem. Stało się dla mnie jasne, że w jakiejś części powodem, z którego znalazłem się w tej sytuacji, było to, że utraciłem dystans i zacząłem wierzyć w opowieści dotyczące mnie samego, w których byłem przedstawiany jako człowiek mający szczęśliwą rękę do interesów. Innymi słowy, wpadłem w samozadowolenie. Moja energia nie była skierowana tam, gdzie powinna.

14

O N A J G OR S ZE J C H W I L I W M O I M ŻY C I U

Jednak myśl o poddaniu się nigdy nie pojawiła się w mojej głowie. Ani przez sekundę nie brałem tego pod uwagę i jest to powód, dzięki któremu, jak myślę, moi krytycy doznali zawodu. Próbowali mnie skreślić, ale odniosło to skutek przeciwny do zamierzonego — to właśnie sprawiło, że zapragnąłem zacząć na nowo i na dużą skalę. Wiedziałem, że jeśli będę uparty, wytrwały i nie poddam się ani nie zniechęcę, udowodnię im, iż się mylą. W tym czasie bardzo szybko stałem się silniejszym człowiekiem. Nie polecam Ci przeżywania podobnego stresu, ale wiedz o tym, że jeżeli trafiasz na jakieś przeciwności, niepoddawanie się jest prawdopodobnie najlepszą strategią, jaką możesz wybrać. Co dało mi ten hart ducha? Nie jestem pewien, ale nadawanie mi miana „przebrzmiałej sławy” czy określanie jako „spłukanego” przez prasę na całym świecie mogło mieć jakiś wpływ na moje działania. Wiedziałem już wtedy również o tym, że problemy to często zakamuflowane okazje. Zacząłem postrzegać swoją sytuację — możesz w to wierzyć lub nie — jako wspaniałą szansę. Miałem wielką okazję, by pokazać prasie, moim krytykom i wrogom, że byłem siłą, z jaką należało się liczyć, a mój czas się jeszcze nie skończył. Była to silna motywacja, która pozwoliła mi spojrzeć na własną sytuację tak, by dostrzec w niej pozytywy. Wtedy właśnie pojawił się w niej punkt zwrotny — i było nim moje nastawienie. Moi księgowi wciąż pamiętają noc, którą spędzili w sali konferencyjnej, próbując znaleźć wyjście z dramatycznej sytuacji, gdy nagle wszedłem tam, by opowiedzieć im o wszystkich nowych projektach, jakie dla nas przygotowałem. Było ich dużo i chodziło o poważne interesy. Miałem świetny nastrój, a moje opisy były barwne i optymistyczne. Księgowi pomyśleli, że zwariowałem i że być może zaczynam bredzić z powodu stresu, ale ja doszedłem do punktu, w którym byłem przekonany, że czas ruszyć do przodu. Nie chciałem się do tego przygotowywać — byłem na to gotowy. Powiedziałem im, że wszystkie te trudności finansowe wkrótce będą za nami. I wierzyłem w to. Jak się okazało, naprawdę był to punkt zwrotny. Wszyscy zdecydowaliśmy się skoncentrować na rozwiązaniu, a nie na problemie — czyli postanowiliśmy zrobić to, co powinniśmy. Jest to kolejna ważna lekcja: Skupiaj się na rozwiązaniu, nie na problemie!

15

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

To dziwne, ale gdy patrzę wstecz, myślę, że bliskość katastrofy uczyniła mnie lepszym biznesmenem i na pewno lepszym przedsiębiorcą. Naprawdę musiałem wyciągnąć jakieś pomysły z kapelusza, by nie zostać pogrzebanym żywcem. Oparcie znalazłem w czymś, o czym chcę tu wspomnieć: w pozytywnym myśleniu. Uwierz mi, ono się sprawdza. Dzięki niemu jestem tu, gdzie jestem — stałem się o wiele bogatszy i odnoszę większe sukcesy niż przed zwrotem w mojej karierze na początku lat dziewięćdziesiątych. Czy kiedykolwiek przypuszczałem, że znajdę się w Księdze rekordów Guinnessa? Nie. A stało się to z powodu tych wydarzeń. Z tego jestem dumny. Czasami przeciwności losu tak działają. Spraw, by pracowały na Twoją korzyść.

LEKCJA TRUMPA WPROWADŹ TO W ŻYCIE Wiele sukcesów zależy od tego, jak radzisz sobie ze stresem. Wydaje się on nieodłączną częścią życia i na pewno nią jest, ale jest coś, co możesz z nim zrobić. Wyobraź sobie siebie jako zwycięzcę. Skup się na tym zamiast na nękających Cię wątpliwościach i obawach. Skoncentruj się na obiektywnej perspektywie i na rozwiązaniach. Stres może się zmniejszyć i zniknąć, kiedy góruje nad nim pozytywne nastawienie. Nawet jeżeli nie czujesz się niepokonany, przez chwilę działaj tak, jakbyś właśnie taki był. To pomaga!

16

2 PORAŻKA NIE JEST WIECZNA Integralność i sztuka powrotu

estem przekonany o tym, że integralność znaczy bardzo wiele. Jest J ona kombinacją wszystkich komponentów życia, która sprawia, że jesteśmy zdrowi, szczęśliwi i produktywni. Moim zdaniem antonimem integralności jest porażka. Jeżeli jej doznajemy — a czasami tak jest — najlepszym lekarstwem jest ruszyć naprzód, by zdać sobie sprawę, że nie jest wieczna, i natychmiast skupić się na dążeniu we właściwym kierunku. W końcu na horyzoncie pojawi się rozwiązanie. Nie zamierzam mówić jak uzdrowiciel, ale jest coś prawdziwego w postrzeganiu niepowodzenia jako braku integralności. Dodam też, że takie podejście jest efektywne. Przekonanie, że negatywna sytuacja jest czymś tymczasowym i złym, da Ci impet potrzebny do tego, by coś z nią zrobić, by poczuć, że zasługujesz na coś lepszego, a także by znaleźć energię do zmiany swojego położenia. Bycie nieszczęśliwym i nieproduktywnym nie jest po prostu częścią mojego planu gry ani nie powinno być elementem Twojego. Uznaj, że taka sytuacja jest nie do przyjęcia, że pozbawia Cię integralności, a znajdziesz w sobie motywację do tego, by jak najszybciej się wyzwolić. Kiedy na początku lat dziewięćdziesiątych doznawałem niepowodzeń finansowych, traktowałem je raczej jako odchylenie od normy niż jako puentę mojej kariery. Wiedziałem, co to znaczy integralność, 17

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

więc musiałem jedynie wrócić do tego stanu. Poczułem, że powrót to coś, czego ode mnie oczekiwano, i sam oczekiwałem tego od siebie. Musiałem tylko zrobić kolejny krok i znów poczuć impet, i to właśnie zrobiłem. Nie nastąpiło to w ciągu jednej nocy, ale w końcu wszystko zaczęło się układać. Widziałem, jak niektórzy ludzie dają się zupełnie pochłonąć niepowodzeniom. Najgorsza rzecz, jaką możesz zrobić, to uwierzyć, że pech jest częścią Twojego losu. Nie jest tak! Miejsce, jakie zajmujemy w życiu, nie zależy tylko od inteligencji albo szczęścia, ale od wytrwałości w obliczu niepowodzenia. Niektórzy ludzie postrzegają problemy jako wynik pecha, ale ja tak nie robię. Problemy to część życia i duża część biznesu. Im większy jest Twój biznes, im „większe” jest Twoje życie, tym większe prawdopodobnie czekają Cię problemy. Jeśli będziesz na to przygotowany, uchronisz się przed wieloma emocjonalnymi rozterkami, niepotrzebnymi deliberacjami, a nawet chorobą. Znałem ludzi, którzy podnieśli się nie tylko po doznaniu porażki, ale i po tragedii. Najpierw pojawia się porażka, a potem tragedia. Myślenie o nich obu jest dobrym sposobem na uzyskanie obiektywnego spojrzenia na swoje problemy. Twoja sytuacja może być ciężka, ale możesz iść o zakład, że inni poradzili sobie z o wiele gorszymi rzeczami. Jednym ze sposobów na to, by odnaleźć powrotną drogę do sukcesów (lub drogę do pierwszego zwycięstwa), jest czytanie o ludziach, którzy mężnie stawili czoła przeciwnościom losu. Przypuszczam, że czuli, iż powinni odnieść sukces, a w kilku przypadkach, iż po prostu powinni utrzymać się przy życiu. Ja tak właśnie czuję. Mam szczęście posiadać cudowną rodzinę, otrzymałem świetne wykształcenie i bardzo to sobie cenię — co oznacza, że oczekuję od siebie tego, co najlepsze. Możesz mieć to samo nastawienie, niezależnie od sytuacji czy swojej osobistej historii. Kiedy porażka staje Ci na drodze, musisz uwierzyć, że masz w sobie siłę, że potrafisz się podnieść, a przede wszystkim że sukces jest tym, czego się od Ciebie oczekuje. Zdziwiłbyś się, gdybyś wiedział, czego możesz dokonać dzięki takiemu nastawieniu. Nie chodzi tylko o przeżycie czy odniesienie sukcesu — to jest Twój obowiązek. Jeśli naprawdę poczujesz, że jest nim zachowanie integralności, pomoże Ci to w osiągnięciu osobistego i zawodowego sukcesu. 18

POR A ŻKA N IE J E S T W I E C ZNA

W okresie, na który przypadły moje największe problemy finansowe, nauczyłem się, że jestem elastyczny i że mam niezłomne poczucie sukcesu, czego nie można mi odebrać niezależnie od tego, co piszą gazety. To prowadzi mnie do innego poziomu myślenia, jakim jest wiara. Wiara jest jak mądrość. Ludzie mogą pomóc Ci w jej uzyskaniu, ale przede wszystkim sam musisz ją wypracować. Wiara w siebie może okazać się bardzo potężną siłą. Codziennie ją rozwijaj. Czasami, kiedy staczasz bitwę w samotności, zachowanie pozytywnej motywacji i wiary w siebie może stać się niewidzialną siłą — tą, która odróżnia zwycięzców od przegranych. Przegrani się poddają. Podsumowując: dąż do integralności, wierz w siebie, niech impet, który Cię napędza, nie słabnie, bądź silny i pogodnie znoś przeciwności losu. Nie oczekuj od nikogo mniej, niż sam oczekujesz od siebie — mogę Cię zapewnić, że wówczas sukces stanie się w Twoim życiu stałym elementem, nawet jeśli zewnętrzne okoliczności nie będą na to wskazywać. Nigdy się nie poddawaj!

19

3 UWAŻANO, ŻE THE APPRENTICE TO POWAŻNY BŁĄD Weź pod uwagę wszystkie rady, a potem zaufaj sobie

G

dy kilka lat temu programy typu reality show podbiły serca widzów, uznałem tego typu przedsięwzięcia za godne uwagi, ale zdecydowanie nie byłem zainteresowany zaangażowaniem się w żadne z nich. Choć wiele razy zagadywano mnie na temat nakręcenia show, uznałem ten pomysł za niezbyt ciekawy, a nawet głupi. Kamery, które by mnie śledziły, oglądanie tego, jak myję zęby, czeszę się, prowadzę spotkania i jem lunch przy swoim biurku — to wszystko wydawało mi się niepotrzebną ingerencją w moje życie. Nie zastanawiając się nad tym zbyt długo, odrzuciłem tę możliwość. Nieco później zostałem poproszony przez Lesa Moonvesa, szefa CBS Entertainment, o pozwolenie na sfilmowanie finału show Survivor2 w Wollman Rink w Central Parku. (Po renowacji Wollman Rink przejąłem kontrolę nad tym miejscem w ramach długoletniej dzierżawy). Pomyślałem, że to brzmi interesująco, i zgodziłem się. 2

W Polsce TVP2 wyemitowała sześć sezonów, nadając show polski tytuł Ryzykanci — przyp. tłum. 20

U W A Ż A N O , ŻE T H E A P P R E N T I C E T O P O WA ŻN Y BŁ Ą D

Kiedy przybyłem, by zobaczyć lodowisko przekształcone w dżunglę, muszę przyznać, iż poczułem się zaskoczony. Nagle podszedł do mnie młody człowiek i przedstawił mi się. Był to Mark Burnett — powiedziałem mu, że doskonale pamiętam, kim jest. Mark szybko przeszedł do rzeczy i poprosił mnie o spotkanie w celu przedyskutowania jego nowego pomysłu. Zgodziłem się. Jakiś tydzień później Mark pojawił się moim biurze i po krótkiej wstępnej rozmowie opowiedział mi o swoim pomyśle na nowy show w „dżungli”, tyle że tym razem dżunglą byłyby zakamarki Nowego Jorku i świat wielkiego biznesu. Byłaby to 13-tygodniowa rywalizacja o otrzymanie posady, a zwycięzca faktycznie stałby się moim uczniem — dostałby pracę w Trump Organization. Program miałby też podtekst edukacyjny, co natychmiast do mnie przemówiło. Reality show niosący ze sobą jakąś wartość mogło być dla każdego czymś nowym. Powiedziałem Markowi, że jestem tym zainteresowany. Musieliśmy tylko pokazać show w głównych kanałach telewizyjnych. Wszyscy chcieli go oglądać i wszystkim pomysł się podobał. Zdecydowaliśmy się na współpracę z NBC, która emituje również konkursy Miss Universum, Miss USA i Miss Teen USA; łączyły nas już wspólne interesy, więc wybraliśmy tę stację. Teraz opowiem o kilku wyzwaniach, jakie na nas czekały. Po pierwsze, nikt z wyjątkiem Marka Burnetta i przedstawicieli NBC nie był entuzjastą The Apprentice i mojego udziału w show. Wszyscy moi doradcy uważali, że to ryzykowne, że program będzie całkowitą klapą, że ryzykuję swoją wiarygodnością jako biznesmena, że rozmienię się na drobne i że popełniam ogromny błąd, w dodatku publicznie. Kiedy patrzę wstecz, dziwię się, jak bardzo wszyscy się temu sprzeciwiali. „To największa pomyłka w twoim życiu” było zdaniem, jakie słyszałem najczęściej. Nie czułem zbyt dużego wsparcia. Przyjąłem do wiadomości wszelkie uwagi i pomyślałem, że mam nadzieję, iż moi krytycy się mylą, ponieważ już powiedziałem Markowi Burnettowi, że się zgadzam. Wewnętrzne przeczucie mówiło mi, że to dobry pomysł i że powinienem zaryzykować, nie prosząc nikogo o radę. Następny problem wiązał się z moim udziałem w zdjęciach — Mark Burnett powiedział, że będę musiał osobiście pojawiać się na 21

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

trzy godziny w tygodniu, nie więcej. Trzy godziny na show pokazywany w porze największej oglądalności! Zdumiewające, ale uwierzyłem Markowi. Kiedy ten czas przekroczył 30 godzin, zacząłem odczuwać pewne obawy, przecież kierowałem ogromną organizacją i już pracowałem około 12 godzin dziennie. Jak miałem sobie z tym wszystkim poradzić? Pomyślałem, że przynajmniej raz, pracując ponad siły, będę też dobrze się bawił. Zdecydowałem, że spróbuję radzić sobie z tym problemem z tygodnia na tydzień, zdając sobie sprawę z tego, że na początku będzie to wymagało ode mnie większego zaangażowania, i wiedząc, że w ten sposób mogę żyć tylko przez krótki czas. Okazało się, że występy w programie stawały się częścią mojego rozkładu dnia, ale i moje dni były zdecydowanie dłuższe. Ja się dostosowałem, wszyscy inni się dostosowali — i poczułem również nową energię, która dodała mi sił. Jeżeli stajesz wobec sytuacji, która wymaga Twojego czasu, daj jej i sobie szansę. Zdziwisz się, ile w rzeczywistości możesz zrobić każdego dnia.

NAJGORSZY

MOMENT

Pamiętam, jak na tydzień przed emisją pierwszego odcinka The Apprentice, w styczniu 2004 roku, zastanawiałem się, czy to będzie koniec tego życia, w którym otaczał mnie powszechny szacunek. Tylko o tym byłem w stanie myśleć, przypominając sobie wszystkie negatywne opinie na temat tego przedsięwzięcia, jakie usłyszałem, choć energia, którą wszyscy czuliśmy w trakcie pracy, była naprawdę wspaniała. Może było tak, ponieważ było to dla mnie coś nowego? Czy to naprawdę było dobre? A jeżeli to będzie katastrofa? Jak długo będę musiał podnosić się po porażce? Już na tym etapie media poświęcały przedsięwzięciu dużo uwagi. W takich okolicznościach niełatwo było wystartować z przebojowym show. Jednak najgorsze były myśli poprzedzające premierę, ponieważ wiązały się z uzasadnionymi obawami, nie tylko ze zdenerwowaniem czy czarnowidztwem. Tym, co mi pomogło, było wspomnienie mojego wewnętrznego przeczucia: „To wspaniały pomysł — wejdź w to!”. 22

UW AŻ AN O, ŻE T H E A P PRENT ICE TO PO W A Ż N Y BŁĄ D

Na szczęście program okazał się prawdziwą sensacją. Bardzo szybko stał się numerem jeden. Wszyscy się nim emocjonowali, ja też — ale również czułem ulgę. To było wielkie ryzyko. Inaczej wygląda sytuacja, jeśli jesteś nieznany, a Twój program okaże się klapą, niż kiedy jesteś już sławny — wtedy jest to bardziej bolesne. Gdybym nie zdecydował się na podjęcie ryzyka, nie postąpił wbrew radom moich doradców i nie wziął udziału w programie, nic z tego by się nie zdarzyło. Efektem ubocznym było to, że moja marka stała się o wiele bardziej rozpoznawalna na całym świecie i media na niespotykaną skalę zaczęły interesować się wszystkim, co udało mi się osiągnąć. Była to inna forma darmowej reklamy. Reality show przyniósł mi korzyści również w biznesie. A więc kiedy radzę Ci, byś podejmował ryzyko, mam ku temu powody.

LEKCJA TRUMPA WPROWADŹ TO W ŻYCIE Często mówię ludziom, że słucham wszystkich doradców, ale ostateczna decyzja należy do mnie. To jest dobry sposób postępowania w życiu i w biznesie. Słuchaj innych, ale nigdy nie sprzeciwiaj się swoim własnym przeczuciom. Gdybym słuchał tego, co radziła większość ludzi, The Apprentice nigdy by nie powstał. Nakręciliśmy sześć sezonów3 i przygotowujemy się do nagrania siódmego. Nadal jest to wspaniałe doświadczenie dla mnie, jak również dla wszystkich, którzy są w to zaangażowani. Nieźle, jak na wielki błąd! Jednak pamiętaj: jako że nie zawsze wszystko się udaje, kiedy podejmujesz ryzyko, upewnij się, że grasz o wielką stawkę.

3

Do roku 2009 powstało osiem sezonów, wiosną 2010 roku ma zostać wyemitowany dziewiąty sezon The Apprentice — przyp. tłum. 23

4 CZY TO PRZEJŚCIOWE PROBLEMY, CZY KOMPLETNA KATASTROFA? Bądź przygotowany na rzeczy, które nie będą się zgadzały z Twoim planem gry

DRUGA

POD WZGLĘDEM WYSOKOŚCI

BUDOWLA W

AMERYCE PÓŁNOCNEJ

szyscy słyszeliśmy o „Chicago Sun-Times”4. Możesz jednak nie wiedzieć, że redakcja ma siedzibę w najlepszym miejscu w Chicago, dokładnie nad rzeką na North Wabash, tuż obok charakterystycznego Wrigley Building. Chciałem postawić na tym miejscu mój Trump International Hotel & Tower i udało mi się je zdobyć. To fantastyczna lokalizacja. Jeżeli odwiedzisz kiedyś Chicago i wybierzesz się na zwiedzanie miasta na łodzi, przekonasz się, co mam na myśli. Kiedy budynek pojawia się przed Twoimi oczami, zapiera Ci dech w piersiach — niezależnie od tego, czy wieje silny wiatr, czy nie — i działo się tak już wtedy, gdy jeszcze trwały prace konstrukcyjne. Dzięki fantastycznemu asymetrycznemu kształtowi jest najbardziej rzucającym się w oczy

W

4

Amerykański dziennik ukazujący się w Chicago, tabloid — przyp. tłum. 24

C Z Y T O P R ZE J Ś C I O WE P R O BL E M Y , CZ Y K OM P L E T N A K A T A S T R O FA ?

elementem panoramy miasta widocznej z mostu Michigan Avenue i pobliskiej West Wacker Drive. Jeżeli odwiedzisz to miejsce, przekonasz się, dlaczego spędziliśmy tu tyle czasu i poświęciliśmy tyle wysiłku tej budowie. Mój plan wniesienia wieżowca w Chicago zrodził się w 2000 roku i pierwotnie miał to być najwyższy budynek na świecie. Byłem bardzo podekscytowany tą perspektywą i wiedziałem, że potrafię to osiągnąć i że efekt może być wspaniały. Jednak po zamachach terrorystycznych z 11 września 2001 roku musiałem zmniejszyć skalę projektu. Choć bardzo chciałem wybudować najwyższy budynek na świecie, nie uważam, żeby stworzenie potencjalnego celu ataku było mądrym pomysłem. Nieco więc zmieniliśmy plany. W rzeczywistości był to początek kilku zmian. Prace architektoniczne wykonywała firma Skidmore, Owings & Merrill. Stworzyła dla nas 50 modeli, zanim zdecydowaliśmy się na coś, co podobało się nam wszystkim. Następnie wybrany projekt został udoskonalony po mających istotne znaczenie uwagach, jakie otrzymaliśmy z miejskiego wydziału urbanistyki, od grup społecznościowych i krytyków architektonicznych z Chicago. W 2002 roku wprowadzono poprawki, a plan został przyjęty. Później, w 2004 roku, ze względów marketingowych zmieniliśmy 10 pięter przeznaczonych pod biura na pokoje hotelowe i mieszkania. W końcu rozpoczęliśmy budowę, 17 marca 2005 roku, pięć lat po tym, jak ogłosiłem nasze plany. Sam więc widzisz, biorąc pod uwagę czas, jaki upłynął, że nic nie wydarza się w ciągu jednego wieczora, nawet jeżeli nazywasz się Donald Trump. Ten budynek to coś wspaniałego. Ma 242 000 m2 powierzchni i 92 piętra, mieści się w nim klub fitness i spa, pięciogwiazdkowy luksusowy hotel, mieszkania, sale konferencyjne, sklepy i garaże. Ekskluzywne apartamenty zajmują trzy najwyższe piętra. Jest to w tej chwili drugi pod względem wysokości budynek w Ameryce Północnej (po Willis Tower, dawniej Sears Tower). Hotel został otwarty w roku 2008, w budynku do chwili obecnej prowadzone były drobne prace wykończeniowe. To naprawdę wielki projekt.

25

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

NAJGORSZY

MOMENT

Pojawiło się kilka problemów — oczywiście były to wielkie problemy. Trzy miesiące po tym, jak zaczęliśmy kłaść fundamenty, okazało się, że woda z Chicago River zaczyna przeciekać na plac budowy. Jako że fundamenty znajdowały się poniżej poziomu rzeki, zawsze istniała możliwość, iż stara rzeczna tama, która była dokładnie w tym miejscu, może nie wytrzymać. Jednak nie to było problemem — woda sączyła się w miejscu, w którym tama stykała się z mostem Wabash Avenue. Mogło się to okazać poważnym utrudnieniem — więc podeszliśmy do niego z powagą i zajęliśmy się nim. W pewnym momencie możesz już pokonywać problemy z marszu — jeśli masz właściwe nastawienie i wiesz, co trzeba zrobić. Innym elementem budowy, który również ewoluował w nieoczekiwany sposób, był projekt konstrukcyjny. Zgodnie z pierwotną koncepcją podstawa i pierwsze 14 pięter budowy miało mieć ramę konstrukcyjną ze stali, a pozostała, wyższa część miała być z żelazobetonu. Bardzo późno w fazie projektowania, gdy już zleciliśmy prace, zorientowaliśmy się, że nastąpił ogromny wzrost cen stali z powodu wzrostu gospodarczego w Chinach i wynikającego z tego popytu na stal. Wróciliśmy do rysownicy i zmieniliśmy konstrukcję budynku na w całości betonową, oszczędzając kilka milionów dolarów i upraszczając logistykę budowy. Musieliśmy także wziąć pod uwagę to, że kamienne wsporniki wieżowca, które miały zostać umocowane w podłożu skalnym, w czasie montażu będą wytwarzały duży hałas, i mieliśmy nadzieję, że nasi chicagowscy sąsiedzi wytrzymają to, iż wbijemy w skałę aż 241 sztuk. Mniej więcej co czwarty wspornik musiał zostać wbity na głębokość ponad 33 metrów w wapień, możesz więc wyobrazić sobie, że sam ten aspekt przedsięwzięcia był ogromnym wyzwaniem. Zrobiliśmy to, nie przysparzając sobie zbyt wielu wrogów w trakcie prac. Ponieważ każdy filar utrzymuje ciężar prawie 6,5 tony, system wsporników musiał być starannie i drobiazgowo zaprojektowany i zamontowany. Dużo wcześniej mieliśmy jeszcze inny problem, a mianowicie straciliśmy naszego partnera biznesowego — Conrada Blacka i „Chicago 26

C Z Y T O P R ZE J Ś C I O WE P R O BL E M Y , CZ Y K OM P L E T N A K A T A S T R O FA ?

Sun-Times” — z powodu afery korporacyjnej i oskarżenia sądowego. Udało nam się odkupić ich udziały w projekcie. Później jeszcze nasz architekt, który pracował w Skidmore, Owings & Merrill, odszedł z firmy. Być może są to duże straty, ale wiesz co? Po prostu rozwiązaliśmy te problemy i wciąż szliśmy do przodu. Jesteśmy przygotowani na to, że po drodze pojawią się przeszkody, i jak dobrzy żołnierze po prostu kontynuujemy marsz. Jako „generał” muszę mieć wewnętrzne przekonanie, że wszystko się uda, i wziąć za nie odpowiedzialność, niezależnie od stopnia przygotowania. Ważne jest to, że wciąż staramy się wszystko jak najlepiej zaplanować i skupić się na realizacji naszych zamierzeń — dzięki temu jesteśmy bardziej elastyczni i możemy przegrupować swoje siły, gdy coś idzie źle. Nasze plany i nasze zdecydowanie były wystarczająco solidne, byśmy mogli kontynuować naszą pracę bez jakichkolwiek przerw. Istnieją również jasne strony. Na przykład zaoszczędziliśmy ponad milion dolarów, wykorzystując starą tamę rzeczną, pozostałość po budynkach „Chicago Sun-Times”. Byliśmy mile zaskoczeni, odkrywając, że prace porządkowe na tym terenie będą wymagały od nas mniej wysiłku, ponieważ w latach siedemdziesiątych gazeta przestała wykorzystywać tusz na bazie soi i przeszła na tusz na bazie ropy, toteż zanieczyszczenie terenu było mniejsze, niż się tego spodziewaliśmy. Czasami, kiedy zaczynasz rozmyślać o wszystkich problemach, jakie masz, dobrym wyjściem jest skupienie się na kilku pozytywach danej sytuacji.

LEKCJA TRUMPA WPROWADŹ TO W ŻYCIE Kiedy dzieje się coś, co wykracza poza ramy nakreślonego przez Ciebie planu, zapytaj siebie: „Czy to przejściowe problemy, czy kompletna katastrofa?”. Mieliśmy kilka kryzysowych momentów w trakcie pracy nad naszym budynkiem w Chicago i prawdopodobnie będziemy mieć ich jeszcze kilka, ale wciąż jest to fantastyczna 27

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

budowa i niezwykłe doświadczenie. Czy napotkasz problemy, kiedy postanowisz zrobić coś wielkiego? Tak. Czy pozwolisz na to, by odwiodły Cię od realizacji pomysłu? Absolutnie nie powinieneś tego robić. Niech zamiłowanie, jakie masz do swojej pracy, pomoże Ci przetrwać wszystkie niepowodzenia, jakie mogą Ci się zdarzyć. Czy będzie to wiatr, woda, czyjeś odejście, skandale, cokolwiek — możesz zwyciężyć. Ubezpieczenie, jakie pozwoli Ci pokonać te niebezpieczeństwa, nic nie kosztuje — nosi nazwę Nigdy się nie poddaję!. Po jakimś czasie możliwe jest pokonywanie problemów z marszu — jeżeli masz właściwe nastawienie i wiesz, co trzeba robić. Bądź elastyczny, by po doznaniu niepowodzenia natychmiast przegrupować siły i zmienić kurs, jeśli to konieczne.

28

5 UWIELBIAM DOBRĄ WALKĘ Trump SoHo Hotel Condominium

S

oHo od jakiegoś czasu jest modną okolicą i długo czekałem na to, by zacząć działać w tym rejonie jako deweloper. Wiedziałem, że czeka mnie walka, jeśli zechcę coś tam zbudować, ponieważ większa część SoHo ma niską zabudowę i podlega ścisłym restrykcjom, których początki datuje się na rok 1916, kiedy to uchwalono tzw. Zoning Resolution. Wątpię, czy ktokolwiek z Was mógłby pomyśleć o SoHo jako o centrum przemysłowym, ale taka jest jego historia i z tego właśnie powodu większa jego część jest objęta tymi restrykcjami budowlanymi. Tak więc budynki o charakterze mieszkalnym, jakie chciałem tam postawić, zgodnie z prawem nie mogły powstać. Można tam jednak budować hotele. Kiedy się o tym dowiedziałem, zdecydowałem się wybudować hotel mieszkalny w SoHo — i to wysoki. Dzielnica jest uważana za mekkę ludzi sztuki, filmu i mody — znajduje się tam ponad 250 galerii sztuki, 100 sklepów znanych projektantów i ponad 200 restauracji. Innymi słowy, wspaniale ją odwiedzić, a jeszcze lepiej tam zamieszkać. Byłem przekonany, że zasłużyła — i była gotowa — na pierwszorzędny hotel na miarę dwudziestego pierwszego wieku. Pomysł na 45-piętrowy, warty 450 milionów dolarów wieżowiec, jaki chciałem zbudować z moimi partnerami, Bayrock Group i Sapir 29

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

Organization, spotkał się, oczywiście, z ogromnym sprzeciwem aktywistów i polityków reprezentujących lokalną społeczność. Nie mogłem pozwolić, by to nas zatrzymało. Ogłosiłem swoje zamiary 6 czerwca 2006 roku w programie The Apprentice. Mimo wszystkich problemów, jakie pojawiły się później, 8 maja 2007 roku, kiedy piszę te słowa, mogę z przyjemnością poinformować, że dostaliśmy pozwolenie od władz miasta na wzniesienie hotelu-kondominium. Po drodze mieliśmy też kilka problemów, z którymi musieliśmy się uporać, a które nie były dla nas wielką niespodzianką. Największą przeszkodą na drodze do celu była wysokość budynku. SoHo ma niską zabudowę, a nasz projekt znacząco zmieniłby panoramę dzielnicy. Byłaby to najwyższa budowla między Środkowym Manhattanem (Midtown Manhattan) a Dzielnicą Finansową (Financial District). Nie chodzi o to, że w SoHo nie można budować wysokich budynków — można — ale o to, że nikt nigdy czegoś takiego tam nie zbudował. Chcieliśmy to zmienić. Obowiązywały przepisy wynikające z „air rights”5 — prawa do budowania wyższych budynków — i zupełnie legalnie można było postawić budynek wielopiętrowy. Ostatecznie dodaliśmy kilka pięter do projektu hotelu, odkupując „air rights” od właścicieli działek w okolicy. Chociaż mieliśmy prawo zbudować hotel tak wysoki, jak chcieliśmy, fakt, że nikt wcześniej tego nie zrobił, działał na naszą szkodę. Nasz projekt był pierwszym hotelem-kondominium, którego budowę Wydział Budynków Miejskich Nowego Jorku musiał rozważyć w kontekście dzielnicy przemysłowej, gdzie nie można wznosić budynków mieszkalnych. Źródłami ogromnych trudności, na jakie natrafiliśmy, były zarówno przestarzałe prawa budowlane, jak i lokalne społeczności. Władze Nowego Jorku (w przeciwieństwie do władz wielu innych dużych miast amerykańskich) nigdy przedtem nie zetknęły się z hotelem będącym w całości kondominium. Kluczowe dla miasta było to, by pomieszczenia nie były mieszkaniami własnościowymi, lecz tylko lokalami czasowo wynajmowanymi. To oznaczało, że musieliśmy udowodnić przed Wydziałem Budynków Miejskich, iż Trump SoHo 5

Wirtualne działki; prawo do zabudowywania przestrzeni nad gruntem czy budynkiem — przyp. tłum. 30

UW IEL B IAM D O BRĄ W A LKĘ

nie będzie budynkiem mieszkalnym, lecz hotelem — i mocno wierzyłem w to, że uda nam się przekonać o tym urzędników miejskich. Hotel-kondominium to nie mieszkanie. Cała idea opiera się na zasadzie, że kupujący ma prawo tylko przez określoną liczbę dni w roku wykorzystywać swoje lokale, a kiedy właściciel ich nie zajmuje, są wynajmowane jako pokoje hotelowe. To wspaniałe rozwiązanie, ponieważ zarówno właściciel, jak i zarządca budynku czerpią z niego zyski. Lokale w Trump SoHo nie są stałymi miejscami zamieszkania ani ich właściciele nie korzystają z nich w ten sposób (wygląd, atmosfera i design luksusowego hotelu naprawdę bardzo różnią się od tych odnoszących się do budynku mieszkalnego). Pracowaliśmy bez wytchnienia, aby wyjaśnić miastu naszą ideę. Tak jak się spodziewałem, wszyscy zaczęli snuć podejrzenia odnośnie moich planów, a Greenwich Village Society for Historical Preservation6 określiło je mianem „konia trojańskiego”, za pomocą którego chciałem przemycić luksusowe apartamenty do dzielnic przemysłowych. Twierdzono, że kieruję się ukrytymi motywami. Jak 45-piętrowy budynek może być uznany za parawan dla ukrytych działań? Możesz sobie to wyobrazić? Odbywały się demonstracje i zawiązywano porozumienia w obrębie dzielnicy — nie zostałem ciepło przyjęty. Ale czy to coś nowego? Tymczasem milcząca większość mieszkańców w rzeczywistości zaakceptowała projekt i dostrzegła w nim to, co jest jego atutem: miał stać się istotnym elementem pejzażu przyciągającym turystów i atrakcją dla biznesu. Projekt mógł znacząco wpłynąć na rozwój SoHo, który był sztucznie tłumiony ze względu na przestarzałe prawa budowlane obowiązujące w dzielnicach przemysłowych. Mimo bardzo głośnych protestów mniejszości nie zamierzałem się poddać. Zaczęliśmy kopać fundamenty w 2006 roku, mimo że jeszcze nie otrzymaliśmy zgody na budowanie nad ziemią. Wtedy pojawił się inny problem. W grudniu firma, która prowadziła roboty ziemne, natknęła się na ludzkie szczątki, które — jak później stwierdzono — miały około 100 lat. Natychmiast dobrowolnie przerwaliśmy prace. Pojawiła się policja 6

Stowarzyszenie ds. ochrony zabytków Greenwich Village — przyp. tłum. 31

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

i miasto zarządziło wstrzymanie wszystkich prac. Nie do końca było to zgodne z prawem, ale zgodziliśmy się. Wynajęliśmy wtedy zespół archeologów, by wydobyli i zidentyfikowali szczątki. W tym momencie nie potrzebowaliśmy większego rozgłosu, jako że wciąż czekaliśmy na zezwolenie ze strony miasta, ale oczywiście wieści się rozeszły i jeden z szefów stowarzyszenia Greenwich Village żartował, że powinniśmy zmienić nazwę projektu na Trump Condo Hotel & Mausoleum. Zawsze coś wyskoczy, prawda? W końcu, na przekór wszystkim doniesieniom prasowym, atakując z marszu i energicznie problem związany ze znalezionymi szczątkami ludzkimi, mogliśmy wrócić do prac w ciągu tygodnia. Potem blogerzy skupili się na temacie hotelu i dokonanego odkrycia, więc przez chwilę był to jeden z najważniejszych wątków poruszanych na stronach internetowych. Otrzymywaliśmy również wiele listów od mieszkańców i stowarzyszeń sprzeciwiających się naszej budowie. Na jej miejscu odbywały się demonstracje, a spory ciągnęły się przez blisko rok. Dodatkowo zostaliśmy oskarżeni o to, że budujemy 45-piętrowy cel zamachu terrorystycznego, a w internecie pojawiła się karykatura szkieletu z grzywką — miała to być zapowiedź nowej budowy. Jedna rzecz jest pewna — wszyscy, którzy przebywali w Nowym Jorku, i wszyscy nowojorczycy wiedzieli, że wznosiłem nowy budynek. Ktoś powiedział, że jestem wielkim organizatorem, ale czasami nie muszę nic robić, by przyciągnąć uwagę. Ciosy wciąż na nas spadały i czuliśmy się tak, jakbyśmy się znaleźli w oku cyklonu, ale to umocniło tylko naszą wytrwałość w dążeniu do celu. W pewnym momencie ktoś natrafił na nasze wczesne szkice materiałów marketingowych mówiących o tym, że lokale będą wielką gratką na rynku mieszkaniowym — co wywołało wielkie poruszenie wśród aktywistów i polityków. Jednak pozostaliśmy skoncentrowani na tym, czego chcieliśmy: na uzyskiwaniu poparcia. Wiedzieliśmy, że nie jesteśmy w stanie wpłynąć na „zoning rights” ani nie możemy budować w ramach istniejących przepisów, jeżeli budynek miałby mieć charakter mieszkalny. Skupiliśmy się więc na udowodnieniu urzędnikom, że budynek nie miał charakteru mieszkalnego i że możemy kontynuować budowę, nie naruszając istniejących praw.

32

UW IEL B IAM D O BRĄ W A LKĘ

Udowodniliśmy urzędnikom, że mamy wyraźne, bardzo klarowne ograniczenia, jeśli chodzi o własność lokali. Mój zespół zakończył negocjacje z urzędem po sześciu miesiącach, spisując „Deklarację restrykcyjną”, w której zawarto efekt licznych wielogodzinnych sesji, podczas których miejscy urzędnicy analizowali i oceniali każdy przecinek zawarty w dokumencie (dosłownie). Nasza oferta była spójna i przejrzysta. Plan kondominium zawierał wszystko czarno na białym. Nic nie zostało zatajone. Ostatecznie uzyskaliśmy poparcie — nasza propozycja w całości mieściła się w granicach nakreślonych przez prawo budowlane obejmujące SoHo i nikt nie mógł nam nic zarzucić. Mój ojciec zawsze powtarzał: „Dowiedz się wszystkiego, co możliwe, na temat tego, co robisz” — i to jest rada, którą się kierowałem. Każda przeciwność losu dodawała nam sił do walki, która ostatecznie stała się walką o kształt miasta. Projekt Trump SoHo wspaniale się rozwijał. Pracowali nad nim razem ze mną zarówno Don Jr., jak i Ivanka, a także moi partnerzy, tacy jak Sean Yazbeck, zwycięzca piątej edycji The Apprentice, i Julius Schwarz z Bayrock. To cudowny, elegancki i gustowny dodatek do SoHo. Ma ponad 2200 m2 powierzchni handlowej, włączając w to świetną restaurację, 700 m2 spa i 1100 m2 sal konferencyjnych; począwszy od 12. piętra można podziwiać 360-stopniową panoramę miasta. Jest tu oszałamiający całoroczny basen z prywatnymi, w pełni wyposażonymi garderobami, prywatną biblioteką, kawiarnią, barem i restauracją. Mogę Ci zagwarantować, że moi sąsiedzi w SoHo jeszcze pokochają to miejsce — na pewno. Dzięki niemu wzrasta wartość ich majątku, ponieważ budowla upiększa okolicę. Kiedy przyjedziesz do Nowego Jorku, nie zapomnij odwiedzić sławnego okręgu przemysłowego SoHo i rzucić okiem na ten budynek. Budowa w SoHo związana była może z większymi problemami, niż tego oczekiwaliśmy, ale ze wszystkimi poradziliśmy sobie w trakcie pracy. To duży biznes, jeśli chodzi o miasto, a my jesteśmy na tyle wielcy, że mogliśmy się na niego porwać. Musisz mieć takie samo nastawienie — dzięki niemu oszczędzisz sobie wielu niepotrzebnych rozterek.

33

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

LEKCJA TRUMPA WPROWADŹ TO W ŻYCIE Przeciwności losu to fakt. Jest bardzo prawdopodobne, że nie zdarzy Ci się dzień wolny od trosk. Przyjmij to jak wyzwanie — a nie rozczarowanie. Przerośnij swoje problemy, bądź gotów, by walczyć o swoje racje, a wszystko się uda.

34

6 PAMIĘTAJĄC O

11 WRZEŚNIA 2001 ROKU Jeśli nigdy się nie poddasz, będziesz mógł dać coś od siebie

D

nia 11 września 2001 roku po raz pierwszy zobaczyłem, co się dzieje, oglądając poranne wiadomości w telewizji w swoim mieszkaniu. Resztę mogłem ujrzeć z okna. Przepowiedziałem atak w mojej książce The America We Deserve, która została wydana w 2000 roku, ale to nie znaczy, że nie dotknęło mnie to, co zdarzyło się tamtego dnia. To był akt świadczący o braku zasad moralnych i duchowym ubóstwie. Po atakach niektórzy ludzie i pewne firmy opuścili Nowy Jork, ale ja nigdy nie zastanawiałem się nawet nad przeprowadzką. Jestem nowojorczykiem i to jest mój dom. Wiedziałem, że nowojorczycy potrafią być elastyczni i że Nowy Jork nie tylko ocaleje, ale będzie się rozwijać — co też nastąpiło. Od tego czasu w Trump Organization co roku obchodziliśmy rocznicę 11 września. W pierwszym roku zrezygnowaliśmy z urządzania dorocznego bożonarodzeniowego przyjęcia, aby przeznaczyć fundusze na cele dobroczynne. Wszyscy czuliśmy, że tak należało postąpić, i tak też zrobiliśmy. Odtąd co roku organizujemy spotkanie 35

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

wspomnieniowe w lobby i atrium Trump Tower, w którym osobiście uczestniczę, podobnie jak inni członkowie Trump Organization. W latach 2006 i 2007 właśnie 11 września w Trump Tower odbyły się otwarte dla publiczności koncerty pod tytułem „September Concert”. Idea „September Concert” narodziła się podczas pierwszej rocznicy tragedii, 11 września 2002 roku — miało to być przesłanie pokoju za pośrednictwem muzyki. Haruko Smith, organizator przedsięwzięcia, i Veronica Kelly, jego zastępczyni, wykonali niesamowitą pracę. Mój syn Eric otwiera koncert i wszyscy bierzemy w nim udział. Jest to wydarzenie o wielkiej wadze i pozytywna odpowiedź na dzień, którego nie wolno zapomnieć. Organizowanie tego wydarzenia wymaga od nas sporych nakładów czasu i wygospodarowania wolnej przestrzeni w naszym tętniącym życiem budynku, ale jest warte każdej minuty naszej pracy. Jednocześnie stanowi ono jeden z przykładów tego, dlaczego nigdy nie warto się poddawać — w końcu znajdziesz się na takim etapie, na którym będziesz w stanie dać coś od siebie. Jestem gospodarzem wielu imprez dobroczynnych na moich polach golfowych i organizuję co roku Red Cross Ball7 w moim klubie Mar-a-Lago w Palm Beach. Wydarzenia te nie dzieją się „same z siebie” — wymagają dokładnego planowania, a więc czasu i wysiłku, by nie wspomnieć o pieniądzach. Posiadanie fortuny wymaga czegoś więcej, niż przewiduje akt własności — należy ją uczynić pożyteczną. Jeżeli planujesz dojść do prawdziwego majątku tylko po to, by zarobić pieniądze albo poczuć się kimś potężnym, to nie wystarczy. Jeżeli będziesz potrafił spojrzeć na swoje zyski jako na możliwość podzielenia się z innymi, przekonasz się, że Twoja praca oznaczać będzie o wiele większą satysfakcję — i prawdopodobnie przyniesie Ci o wiele większe korzyści w dłuższej perspektywie. Każdego roku gościmy Armię Zbawienia w naszym lobby, kiedy rozpoczynamy okres wakacyjny. Stało się to już tradycją. Gra muzyka, są obecne media, ja wygłaszam krótkie przemówienie, a Armia Zbawienia otrzymuje nieco dowodów uznania, na jakie zasługuje, od lat 7

Gala Czerwonego Krzyża — przyp. tłum. 36

PAM IĘ T AJ Ą C O 1 1 W R Z E Ś NIA 20 0 1 R O K U

wykonując wspaniałą pracę. Zaaranżowanie tego spotkania również zajmuje dużo czasu, ale robimy to rokrocznie. Czasami bycie tym, kto daje, pozwoli Ci odkrywać w sobie nowe talenty. Każdego roku ofiarowuję własnoręcznie wykonane malunki na aukcję Doodle for Hunger8 odbywającą się w Tavern on the Green. Jest to wielkie wydarzenie i wśród ofiarodawców znalazły się takie osoby jak Sting, Muhammad Ali, Larry King, Al Pacino, Billy Joel, Valentino, Bill Cosby, Paul McCartney, Kirk Douglas, Martina Navratilova, Peter Max, Bette Midler, Jack Nicklaus, Cindy Crawford i wielu innych wybitnych ludzi. Narysowanie czegoś zabiera zwykle kilka minut (w moim przypadku jest to zazwyczaj budynek albo krajobraz miejski z drapaczami chmur i podpisanie się własnym nazwiskiem), ale taki rysunek oznacza tysiące dolarów na pomoc głodującym w Nowym Jorku, przekazane na ten cel za pośrednictwem Capuchin Food Pantries Ministry. Aukcja jest innowacyjną ideą i pozwala pomóc wielu ludziom. Nie mam nic przeciwko poświęceniu niewielkiej ilości czasu na realizację bardzo dobrego celu. Sztuka może nie być moją mocną stroną, ale rezultat to pomoc dla ludzi w potrzebie. Pamiętam, jak pewien mój przyjaciel zapytał mnie, dlaczego tyle imprez dobroczynnych zostało zorganizowanych w należących do mnie obiektach. Wydawał się zdziwiony, że to robię, chociaż tak naprawdę nie muszę, a wiedział, ile to wymagało ode mnie czasu. Powiedziałem mu: „Ponieważ mogę to zrobić”. Uwierz mi, to potężne słowa, a kierowanie się nimi to równie potężne uczucie. Wyobraź sobie, że sam mówisz do kogoś: „Ponieważ mogę to zrobić!”. To wspaniałe uczucie i to ono sprawia, że cała praca, jaką włożyłem w nabywanie i wznoszenie wszystkich tych pięknych obiektów i budynków, była warta zaangażowanych w nią sił. Wszyscy mieliśmy styczność z sytuacjami, w których chcieliśmy móc udzielić komuś pomocy. Jeśli odnosisz sukcesy, możesz pomagać na dużą skalę. To kolejny powód, aby do tego dążyć. Świadomość, że możesz więcej dać od siebie, jeżeli jesteś człowiekiem sukcesu, jest wspaniałym bodźcem do tego, by iść naprzód. Jeżeli nigdy się nie poddasz, będziesz mógł dać coś od siebie — i to jest fakt, o którym trzeba pamiętać. 8

Można to przetłumaczyć jako „Bazgroły dla głodujących” — przyp. tłum. 37

7 OCZEKUJ PROBLEMÓW, A BĘDZIESZ PRZYGOTOWANY, GDY SIĘ POJAWIĄ Budowanie Trump Tower

T

rump Tower był moim pierwszym wielkim sukcesem i będę zawsze kochał tę budowlę. Jestem z niej dumny — to trzecie w kolejności miejsce najchętniej odwiedzane przez turystów w Nowym Jorku. Wydaje się, że sława Trump Tower trwa wiecznie, dlatego większość ludzi myśli, iż wieżowiec zawsze tu stał albo po prostu pewnego dnia jego kontur pojawił się na tle nieba nowojorskiego Midtown. Mogę Cię zapewnić, że to nieprawda. W rzeczywistości ludzie zawsze są zaskoczeni, gdy słyszą, że chciałem nazwać go Tiffany Tower. Wiele innych, mniej istotnych szczegółów również sprawiło, że budowa tego charakterystycznego wieżowca stała się wielkim wyzwaniem. Jeżeli myślisz, że jej wznoszenie przez takiego dewelopera jak ja przypominało magiczną sztuczkę, musisz przeczytać pewną interesującą historię — zwłaszcza jeżeli lubisz zawiłe opowieści.

38

O C ZEKUJ P R OB LEM Ó W , A BĘ D Z IE S Z PR Z YG O T O W AN Y

Robert Moses9, wielka postać w historii Nowego Jorku, powiedział coś, co dźwięczało mi w uszach podczas prób rozpoczęcia budowy Trump Tower: „Nie możesz zrobić omletu, nie rozbijając jajek”. Czasami miałem ochotę zmienić ten cytat i powiedzieć: „Nie możesz zbudować drapacza chmur, nie rozbijając kilku głów”. Od samego początku nic nie było łatwe. Po pierwsze, prawie trzy lata zajęło mi uzyskanie odpowiedzi od człowieka mającego prawa do ziemi, którą chciałem kupić. Telefonowałem do niego i wysyłałem list za listem. Poznałem, czym jest wytrwałość, ale też nauczyłem się, że jeżeli coś jest Twoją pasją, nawet zupełny brak wsparcia nie może Cię zniechęcić. Po prostu się nie poddałem. Kiedy w końcu pojawiła się możliwość kupna ziemi, wiedziałem, że moje listy przyniosły rezultat. Miejsce, w którym chciałem zbudować Trump Tower, graniczyło z budynkiem należącym do firmy Tiffany. Musiałem ją przekonać do odsprzedania mi „air rights” — prawa do zbudowania drapacza chmur przewyższającego jej salon — za 5 milionów dolarów. Dzięki temu nikt nie mógłby wyburzyć budynku Tiffany i zbudować w tym miejscu drapacza chmur, który zasłoniłby widok z mojego wieżowca, a ja z kolei mógłbym zbudować wieżowiec z ogromnymi oknami widokowymi, a nie z wąskimi okienkami — co stanowi estetyczną różnicę o wielkim znaczeniu. Aby otrzymać zezwolenie na budowę w trybie wyjątku od praw budowlanych z urzędu miejskiego, musiałem być pewien, że będę posiadaczem „air rights”. Człowiek, który się nimi zajmował w firmie Tiffany, powiedział mi, że podoba mu się mój pomysł i cena, ale wyjeżdża na miesięczne wakacje i dopiero po powrocie będziemy mogli podjąć dalsze rozmowy. W ciągu miesiąca mogłem załatwić wiele formalności związanych z zezwoleniami i wykonać szereg prac architektonicznych, ale gdybym nie otrzymał „air rights”, oznaczałoby to zmarnowanie i dużej ilości czasu, i wysiłku. Na szczęście dla mnie miałem do czynienia z prawdziwym dżentelmenem, Walterem Hovingiem 9

Robert Moses (1888 – 1981) — wielki nowojorski urbanista, odpowiedzialny za przebudowę Nowego Jorku w połowie XX wieku. Uznaje się, że jego projekty odegrały znaczącą rolę w złagodzeniu skutków Wielkiego Kryzysu w mieście — przyp. tłum. 39

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

— powiedział mi, że ręczy swoim słowem za pozytywny wynik rozmów. W rzeczywistości wydawał się obrażony, że pytam o jego decyzję i proszę o jego słowo. Raz na jakiś czas, ale nie za często, trafisz na kogoś tak honorowego jak on. Teraz, gdy miałem „air rights”, musiałem kupić większą działkę, wąski odcinek wzdłuż 57. ulicy graniczącej z terenem Tiffany. Był to wymóg usankcjonowany inną regulacją prawną Nowego Jorku: od krawędzi działki do krawędzi budynku musi istnieć odstęp na jego tyłach o długości minimum 30 metrów, na przykład w postaci dziedzińca. Gdybym nie zdobył tego kawałka ziemi, musiałbym „uciąć” tylny dziedziniec budynku, którego projekt był już gotowy. Okazało się, że ten fragment terenu znajduje się w posiadaniu Leonarda Kandella, który był równie honorowym człowiekiem jak Walter Hoving. Nie chciał jednak pozbyć się swojej ziemi. Nie zajmował się sprzedażą i nie chciał ruszyć się z miejsca. Pewnego dnia natrafiłem jednak na aneks w dokumentach dotyczących moich interesów z Tiffany. Była w nim zawarta klauzula, która dawała firmie Tiffany prawo kupna własności Kandella w określonych ramach czasowych, ponieważ działka ta graniczyła z jej terenem. Zacząłem mieć nadzieję, że mimo wszystko można będzie coś z tą sprawą zrobić. Do tej chwili już zrozumiałem, że nic, co próbuję zrobić, nigdy nie przychodzi mi z łatwością. Każde drzwi, przed jakimi stanąłem, oznaczały, że czeka mnie wiele pracy, by na początek choćby je otworzyć. Znów przypomniałem sobie słowa Roberta Mosesa i po prostu ruszyłem naprzód. Antycypacja problemów jest bardzo pomocna, ponieważ jeśli się ich spodziewasz, w pewnym sensie jesteś na nie gotowy i nie wytracają Cię z równowagi. Dobrze jest o tym pamiętać — a w razie konieczności codziennie sobie o tym przypominać. Musiałem więc wrócić do Waltera Hovinga i zapytać go, czy sprzeda mi swoje prawo do własności Leonarda Kandella w ramach mojego interesu z Tiffany. Wiedziałem, że w ogóle nie był zainteresowany kupnem tej działki. Walter zgodził się. Jednak Leonard twierdził, że prawo należało do firmy Tiffany i było nieprzenośne. Mógł mieć rację. Ale możliwe było również to, że jeżeli wniosę skargę do sądu, mam szansę wygrać i otrzymać prawo do skorzystania z tej opcji.

40

O C ZEKUJ P R OB LEM Ó W , A BĘ D Z IE S Z PR Z YG O TOW A N Y

Powiedziałem Leonardowi o możliwości wszczęcia sprawy sądowej i w niecałe pół godziny dobiliśmy targu z korzyścią dla nas obydwu: wycofałem się z wykorzystania mojego prawa do kupna, a Leonard zgodził się na przedłużenie mojej dzierżawy jego działki z 20 do 100 lat, co było wystarczająco długim okresem, aby interes był opłacalny. W umowie dzierżawy wyeliminował także wszelkie zakazy dotyczące ponownego podziału działki na strefy. Leonard i ja zostaliśmy przyjaciółmi, mogłem więc wrócić do planów budowy Trump Tower. Wciąż nie miałem końcowego kontraktu z firmą Genesco, właścicielem Bonwit Teller, sklepu, który mieścił się na działce, gdzie chciałem zbudować Trump Tower. Utrzymywaliśmy cały interes w tajemnicy i mieliśmy podpisać kontrakt w ciągu kilku miesięcy. Pojawiły się jednak plotki na temat moich planów i nagle Genesco zostało zasypane propozycjami innych oferentów, wśród których znaleźli się arabscy inwestorzy z pieniędzmi zarobionymi na ropie naftowej. Nic więc dziwnego, że Genesco podjęło próbę wycofania się z interesu. Na szczęście Jack Hanigan podsunął mi jednostronicowy list intencyjny mojego autorstwa, który pomógł Genesco, gdy firma miała problemy. Miał w swoim archiwum listy, które pisałem przez trzy lata. Poinformowałem Genesco, że wytoczę firmie proces i zablokuję sprzedaż Bonwitu na lata, jeśli nie dotrzyma naszej umowy. Nie byłem nawet pewien tego, czy list może być dowodem w sądzie, ale mógłbym przysporzyć Genesco niemałych kłopotów, gdyby nie dotrzymało słowa. Niebawem dostałem telefon z „New York Times”, którego dziennikarze dowiedzieli się, że zamierzam dobić targu z Genesco i kupić budynek Bonwitu. Utrzymywaliśmy to w tajemnicy, ale zrozumiałem, że w tym momencie powinienem zaryzykować, zwłaszcza że Genesco okazało się niepewnym partnerem. Powiedziałem więc dziennikarzowi, że osiągnęliśmy porozumienie i że planuję zbudować nowy wieżowiec na miejscu Bonwitu. Z tego względu sklep zostanie zamknięty najprawdopodobniej w ciągu kilku miesięcy. Artykuł ukazał się następnego ranka i miałem nadzieję, że to wywrze jakiś wpływ na Genesco. Ale nie liczyłem na to, co faktycznie się zdarzyło. Gdy tylko artykuł został opublikowany, wszyscy pracownicy

41

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

Bonwitu udali się do Bergdorf Goodman, Saks Fifth Avenue i Bloomingdale w poszukiwaniu nowej pracy — i w rezultacie Bonwit miał problem z otwarciem sklepu. Pięć dni później podpisałem kontrakt z Genesco. Wciąż jeszcze nawet nie zbliżyliśmy się do samej budowy wieżowca. Jest to dobry przykład wytrwałości, której potrzebujesz, i obraz niektórych z przeszkód, jakie mogą się pojawić, kiedy próbujesz zrobić coś wielkiego. Czasami jest to trudne, nawet jeśli starasz się stworzyć coś o wiele mniejszego niż drapacz chmur. Wszyscy ci, którzy myślą, że mają szczęśliwą rękę do interesów i że wszystko przychodzi im łatwo, niech przypomną sobie niektóre z tych epizodów, mierząc się z własnymi problemami na drodze do sukcesu. Ponieważ, uwierz mi, będziesz mieć problemy! Niezależnie od tego, czy ktoś nosi nazwisko Trump, czy nie, wszyscy je napotykamy. Oczekuj ich! Kiedy oglądam się za siebie, stwierdzam, że to było cudowne, ożywcze doświadczenie i każda trudna chwila była warta swojej ceny.

42

8 CZĘSTO ZADAWANE PYTANIA

O

statnio otrzymuję od fanów setki e-maili, a dużą część z nich stanowią prośby o radę. Czasami całe klasy szkolne wysyłają mi swoje pytania. Zdecydowałem się zawrzeć w tej książce niektóre z nich wraz z moimi odpowiedziami. 1. Jak radzi pan sobie z osobą, która notorycznie popełnia te same błędy? W ogóle nie zawracam sobie nią głowy. Pracuje już dla kogoś innego. 2. Jaka jest najważniejsza cecha dobrego lidera? Dyscyplina. Dobrze, żeby każdy ją miał, ale jeśli lider nie może się nią poszczycić, nie pozostanie nim na długo. 3. Jakie są najważniejsze kroki, które powinien podjąć ktoś, kto zamierza odnieść sukces? Odrabiaj swoje zadania domowe. Innymi słowy, dowiedz się wszystkiego na temat, który Cię interesuje, wiedz, z czym masz się zmierzyć, i sprawdź każdy aspekt tego, do czego dążysz. Poproś o radę wszystkich ekspertów, jakich możesz znaleźć. Nie wolno Ci postępować nieostrożnie. Przeciwności już na Ciebie czekają, więc nie sprawiaj, by były bardziej dotkliwe, przez swoje zaniedbanie. 43

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

4. Co wyróżnia liderów jutra w branży nieruchomości? To ci, którzy zarówno mają wizję, jak i są zdyscyplinowani — oni odniosą sukces. Bez jednej z tych cech człowiek jest bezużyteczny. Jeśli posiadasz obie, masz szansę stać się liderem, pod warunkiem że uczyłeś się i ćwiczyłeś swój instynkt, analizując swoje doświadczenia. 5. Jakie postacie historyczne pan podziwia i dlaczego? Abraham Lincoln jest taką osobą, ponieważ był prezydentem w najtrudniejszych czasach w historii naszego kraju. Był też samoukiem i przez wiele lat doznawał niepowodzeń na drodze do prezydentury. Kolejna postać to Winston Churchill, lider w kluczowym okresie historii świata — podczas drugiej wojny światowej. Był wielkim mówcą, który zainspirował tysiące ludzi swoimi wystąpieniami i otrzymał Nagrodę Nobla w dziedzinie literatury za swoje książki historyczne. 6. Jaki jest pana ulubiony deser? Lody. 7. Co lubi pan w swojej pracy? Wszystko. Każdy dzień jest wyzwaniem i każdy jest wspaniały. 8. Czy wychodzi pan na lunch? Bardzo rzadko. Nie lubię przerywać mojego dnia roboczego. To przeszkadza mi utrzymać impet. Wolę zjeść coś przy biurku, w ciągu 5 – 10 minut. 9. Jaką radę ma pan dla kogoś, kto chce założyć własny biznes? Bądź gotowy na pojawienie się problemów — codziennie będziesz się z nimi stykał. Pozostań skoncentrowany niezależnie od tego, jakie i jak duże są Twoje codzienne wyzwania. Nigdy się nie poddawaj! 10. Co zrobić, jeżeli sprawy nie układają się tak, jak chcemy, nawet jeżeli pracujemy naprawdę ciężko?

44

C ZĘ S T O Z A D A W A N E P Y T A N I A

Przede wszystkim pamiętaj, że wielu ludzi spotyka to samo. Ja sam czekałem 30 lat, by zobaczyć, jak kilka moich wizji staje się rzeczywistością. Niektórzy czekali dłużej. Zawsze weź pod uwagę możliwość, że robisz niewłaściwą rzecz, więc niezależnie od tego, jak ciężko będziesz pracował, po prostu się nie uda. Upewnij się, że to, co robisz, jest właściwe w Twoim przypadku. Musisz kochać to, co robisz. A potem bądź wytrwały. 11. Czy wierzy pan w szczęście? Tak. Wiem, że jestem szczęściarzem. Miałem też szczęście mieć wspaniały wzór. Pracowałem u boku mojego ojca od wczesnej młodości i nauczyłem się dużo od niego. 12. Czego pan pragnął, będąc dzieckiem? Chciałem być albo bejsbolistą, albo budowniczym. Bardzo lubiłem budować drapacze chmur z klocków. Byłem dość dobrym zawodnikiem w drużynie bejsbolowej i mogłem ubiegać się o stypendium, zastanawiałem się także nad wstąpieniem na USC10, by odbyć studia w szkole filmowej, ale moja wiedza i miłość do nieruchomości zaprowadziły mnie do Wharton11. 13. Skąd czerpie pan swoje pomysły? Świat jest dla mnie inspiracją, a bycie na bieżąco, jeśli chodzi o wydarzenia na świecie, może poddać Ci mnóstwo pomysłów. W tym wieku, wieku technologii, mamy dostęp do coraz większej ilości informacji i możemy je zdobywać szybciej niż kiedykolwiek wcześniej — uważam to za naprawdę ekscytujący fakt. Mam otwarty umysł i to jest dobra recepta na to, by wprowadzać swoje pomysły w życie. 14. Czy kiedykolwiek odczuwa pan strach, że coś może się nie udać?

10

11

University of Southern Carolina, Uniwersytet Karoliny Południowej — przyp. tłum. Wharton Business School, część University of Pennsylvania — przyp. tłum. 45

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

Do tej pory osiągnąłem sporo sukcesów, ale zawsze możliwa jest porażka. Jestem ostrożny, ale nie boję się. To jest różnica. Ważne jest, by zachować ostrożność — wiedzieć, że sukces jest tak samo prawdopodobny jak niepowodzenie. Ryzyko odgrywa ważną rolę we wszystkim, co robimy. Mógłbym zostać potrącony przez autobus podczas przechodzenia przez ulicę. Wypadki się zdarzają. Nie pozwól, by strach przeszkodził Ci w realizacji Twoich planów. 15. Co robi pan podczas wakacji? Nie spędzam wakacji, planując podróż i wyjeżdżając w jakieś miejsce. Moja praca dodaje mi energii i nigdy nie czuję, że muszę od niej uciec. Jako że posiadam pola golfowe i kocham grę w golfa, mogę spędzać wspaniałe chwile, grając w golfa, a jednocześnie nadzorując to, co się dzieje w firmie. W zimie, podczas weekendów jeżdżę do mojego klubu Mar-a-Logo w Palm Beach, więc mogę grać w golfa przez cały rok. Wykorzystuję weekendy bardziej intensywnie niż wakacje, co mi się opłaca. 16. Lubimy pana program The Apprentice. Zastanawiamy się, czy lubi pan zwalniać ludzi. Nie lubię nikogo zwalniać. Czasami to jest konieczne, ale generalnie zatrzymuję ludzi przy sobie przez długie lata. Mam pracowników, którzy są ze mną od ponad 30 lat. Najlepsze środowisko pracy powstaje wtedy, gdy każdy ma tę samą etykę pracy, dąży do tego samego celu i robi wszystko, co w jego mocy, by go osiągnąć. Tak jest w przypadku większości moich pracowników, lecz nie zawsze; jeżeli tak nie jest, to znak, że muszą zostać poczynione jakieś zmiany. 17. Kiedy zaczynał pan zajmować się nieruchomościami, jaki był pana główny cel? Chciałem sam odnieść sukces. Mój ojciec odniósł sukces w branży nieruchomości i chciałem pójść w jego ślady. Zawsze kochałem piękne budynki i Manhattan, więc to był mój cel. Chciałem kierować się własną wizją i udało mi się to osiągnąć.

46

C ZĘ S T O Z A D A W A N E P Y T A N I A

18. Co było największą niespodzianką dla pana, jeśli chodzi o The Apprentice? Zmienił się mój image. Stałem się bardzo popularny po tym, jak zacząłem co tydzień zwalniać ludzi! 19. Co przynosi panu największe poczucie szczęścia? To złożone pytanie, choć wyrażone w tak prosty sposób. Powiedziałbym, że kilka rzeczy czyni mnie szczęśliwym. Robienie czegoś dobrze. Robienie wszystkiego, co tylko możliwe. Wykonywanie wspaniałej pracy i zdawanie sobie sprawy z tego, że jest wspaniała. Możliwość dzielenia się tym, że coś się udało, z innymi — mogę dzięki temu sprawić, że dana okolica stanie się bardziej wartościowa, podobnie jak jej społeczność, mogę zapewnić ludziom pracę i jestem w stanie podzielić się tym, co posiadam, dzięki działalności dobroczynnej. Moja rodzina jest dla mnie bardzo ważna, zawsze taka była. Jestem najszczęśliwszy, kiedy jestem wśród bliskich. 20. Jaki był pana ulubiony przedmiot w szkole? Lubiłem wszystko, co wiązało się z matematyką. Najbardziej geometrię, w której byłem bardzo dobry. 21. Jaki jest pana ulubiony film? Obywatel Kane. 22. O której godzinie pan wstaje? O piątej rano. 23. Co jest najlepszą rzeczą w byciu bogatym? Wspaniałym uczuciem jest móc dać coś innym. 24. Jaka jest najlepsza rada, jaką pan może mi dać? Nigdy się nie poddawaj. Możesz dokonać więcej, mając takie nastawienie — lepszej rady nie mogę Ci udzielić.

47

9 KIEDY DRUGA STRONA OCZEKUJE WALKI, PROPONUJ WSPÓŁPRACĘ Trump International Golf Links, Szkocja

O

d zawsze byłem zainteresowany stworzeniem pola golfowego w Szkocji z dwóch bardzo istotnych powodów (oprócz jej widowiskowego piękna): w Szkocji urodziła się moja matka, Szkocja to także miejsce narodzin golfa. Golf wypełnił znaczną część mojego życia — i nie muszę dodawać, że moja matka również. Spędziłem pięć lat, oglądając różne miejsca, i odrzuciłem ponad 200 możliwości budowy w całej Europie. Czekałem cierpliwie, aż trafię na właściwe miejsce. Kiedy zobaczyłem pola na Menie Estate, w regionie Szkocji o nazwie Grampian, położonym na północy, wiedziałem, że to jest właśnie to. Menie Estate i Menie Hause, datowane na czternasty wiek, to posiadłość położona 20 kilometrów na północ od Aberdeen, które jest trzecim co do wielkości miastem Szkocji. Co ważniejsze, nigdy nie widziałem takiego wspaniałego, niezepsutego przez człowieka krajobrazu wybrzeża. Były tam piaszczyste wydmy ogromnych rozmiarów, 5 kilometrów widowiskowego brzegu oceanicznego, razem 1400 akrów. Było to oszałamiające miejsce i czułem się bardzo podekscytowany.

48

K IE D Y D R U G A S T R O N A O C Z E K U J E W A L K I

NAJGORSZY

MOMENT: NIE JEST ŁATWO,

KIEDY LUDZIE ŚMIEJĄ

CI

SIĘ W TWARZ

Wiedziałem, że Szkocja jest uznawana za wspaniałe miejsce, jeśli chodzi o nieruchomości i biznes, więc byłem pełen entuzjazmu, chcąc rozpocząć tam prace. Jednak ogłoszenie moich zamiarów wywołało konsternację i natychmiastową reakcję ekologów. W rzeczywistości ludzie otwarcie się śmiali, zapoznając się z moimi planami. To miejsce miało przyrodnicze i historyczne znaczenie dla Szkocji i wszyscy myśleli, że nie dostanę zgody na realizację projektu. Same przepisy dotyczące ochrony przyrody w Menie Estate zajmują dwie grube na 12 centymetrów książki. Główny problem dotyczył ochrony środowiska naturalnego, a w szczególności dziedziny geologii, z jaką nigdy wcześniej się nie spotkałem, a mianowicie geomorfologii. Zwrócili nam na to uwagę nasi eksperci od ochrony środowiska i Scottish National Heritage Organization12. Jako że uwzględnienie tej kwestii było nie tylko wymogiem stawianym przez zarząd planowania przestrzennego, ale i poważną przeszkodą, potraktowaliśmy to bardzo poważnie i spróbowaliśmy dowiedzieć się na ten temat wszystkiego, co tylko można. Zatrudniliśmy największe autorytety w dziedzinie geomorfologii i każdy szczegół został przez te osoby uważnie zbadany. Myślę, że zaskoczyliśmy wszystkich naszym zainteresowaniem tematem i profesjonalnym przygotowaniem, a nasza wytrwałość i uczciwość zostały zauważone przez zaangażowanych w sprawę decydentów. Wracając do geomorfologii: jest to nauka o formach rzeźby powierzchni Ziemi, w tym o ich powstawaniu i procesach, które je ukształtowały. Wspaniałe wydmy piaszczyste, jakie znajdują się w Menie Estate, zajmują obszar o powierzchni w sumie 25 akrów. Są poruszane siłami natury — co może oznaczać katastrofę dla pola golfowego. Przyjrzeliśmy się mapom sprzed wielu lat i zobaczyliśmy, że całe 25 akrów wydm dosłownie przemieściło się w inne miejsce w naturalny 12

Organizacja zajmująca się ochroną dziedzictwa narodowego Szkocji — przyp. tłum. 49

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

sposób, toteż zdawaliśmy sobie sprawę, że obawy związane z ochroną przyrody i nasz niepokój były uzasadnione. Wykonaliśmy gruntowne badania i odkryliśmy, że wydmy mogłyby zostać ustabilizowane dzięki posadzeniu nadmorskiej trawy, której system korzeniowy sprawdzał się na targanych wiatrem obszarach i w surowym klimacie. Trawa ta chroni wydmy piaszczyste i wzbogaca również o dodatkowy wymiar naturalne piękno krajobrazu. Mało tego, opierając się na naszych badaniach przyrodniczych, przedstawiliśmy wiele innych sposobów, w jakie można chronić lokalną faunę. Były to między innymi: stworzenie trzech sztucznych zagajników dla wydr i przygotowanie planu ochrony zwierząt tego gatunku; przygotowywanie planu ochrony borsuków na podstawie nowo przeprowadzonych analiz; stworzenie nowego środowiska dla ptaków lęgowych z tzw. czerwonej listy; zakładanie budek dla ptaków i budek dla nietoperzy w Menie House; działania w celu utrzymania bioróżnorodności, aby zachować i zwiększyć populację traszki helweckiej, mewy śmieszki i ptaków brodzących, zająca szaraka i wiązu górskiego; tworzenie nowych sadzawek, przenoszenie sadzonek i siedlisk, a także zbieranie nasion, by utrzymać odpowiednie warunki środowiskowe na młodych wydmach. A to tylko część listy. Przypominasz sobie, jak wspomniałem o dwóch grubych na 12 centymetrów książkach? Nie przesadzałem. Jeżeli więc myślisz, że wszystko mi się udaje, ponieważ nazywam się Donald Trump, niech to będzie kolejny dowód, że to nie działa w ten sposób. Kiedy w końcu przedłożyliśmy urzędowi w Aberdeenshire końcowy zarys projektu, odnosił się on zarówno do kwestii przyrodniczych, jak i biznesowych związanych z budową. Jeśli chodzi o aspekt ekonomiczny, realizacja projektu miała stworzyć w przybliżeniu 6230 miejsc pracy w Aberdeenshire i 740 w pozostałych regionach Szkocji. Prace objęłyby wówczas 1250 zleceń i 1440 zleceń długoterminowych. Ogólnie, projekt mógł oznaczać, jeśli chodzi o wartość ekonomiczną, ponad 205 milionów funtów dla Aberdeenshire i 262 milionów funtów dla Szkocji. Oto kilka faktów i liczb, które przedłożyliśmy urzędowi. Jak widzisz, nasze badania były bardzo szczegółowe. Nie jest więc żadną niespodzianką, że otrzymaliśmy pełne entuzjazmu poparcie od lokalnej 50

K IE D Y D R U G A S T R O N A O C Z E K U J E W A L K I

społeczności biznesowej. Z mojego punktu widzenia jest to droga inwestycja, kosztująca niemal miliard funtów, ale jednocześnie jest to dla mnie praca pełna miłości. Gdy piszę te słowa w rok po tym, jak pojawiły się pierwsze wielkie problemy związane z ochroną środowiska, posunęliśmy się naprzód w pracach, napotykając już tylko kilka przeszkód. Jak to się stało? W jaki sposób sprostaliśmy wyzwaniom, które uważano za problemy nie do rozwiązania? Ludzie oczekiwali walki, a zamiast tego zaproponowaliśmy współpracę. Działaliśmy wspólnie ze Scottish National Heritage, bo łączyły nas jednakowe obawy. Wykonaliśmy ogromną ilość dodatkowej pracy i badań przyrodniczych, co wymagało dużo czasu i wysiłku z naszej strony, ale był to okres dobrze wykorzystany. Po drodze przełamaliśmy bariery i nieufność, jako że byliśmy czujni, otwarci i uczciwi oraz zatrudniliśmy najlepszych specjalistów, aby praca została dobrze wykonana. Zaoferowaliśmy pierwszorzędny produkt i nikt nie mógł podważyć naszej wiarygodności. Fakt, że byliśmy wrażliwi na kwestie środowiskowe, przekonał władze, iż jesteśmy w stanie stworzyć coś z korzyścią dla wszystkich. To, że odnieśliśmy się z życzliwością do bogatej historii i dziedzictwa obszaru oraz uwzględniliśmy ogólny wpływ, jaki mogła mieć nasza inwestycja na okolicę, jak się okazało, nie było żadnym poświęceniem z naszej strony. Żywię nadzieję, że to wszystko, czemu poświęciliśmy uwagę, będzie otoczone troską także w nadchodzących stuleciach. Scottish National Heritage wykonuje swoją pracę — i my postępujemy podobnie. Wciąż czekamy na zezwolenia dotyczące kilku aspektów projektu, a George Sorial z Trump Organization, którego poprosiłem o zarządzanie nim, jeździ do Szkocji co dwa, trzy tygodnie, by nadzorować postępy prac. Sam pojadę tam za jakieś dwa tygodnie; cieszę się każdą swoją podróżą do Szkocji. (Nawiasem mówiąc, matka George’a urodziła się i wychowała na Isle of Lewis, gdzie dorastała moja matka). Martin Hawtree projektuje pole golfowe i mamy nadzieję, że skończy tę pracę w ciągu dwóch lat. To nie jest wszystko — będziemy mieć driving range13, akademię golfa i mały kort do ćwiczeń. Ojczyzna golfa 13

Driving range — miejsce służące do treningu wybijania piłki na odległość — przyp. tłum. 51

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

zasługuje na ten rodzaj wszechstronnej uwagi, dlatego projektujemy obiekt, który będzie najlepszym polem golfowym na świecie. Będzie ono idealnym miejscem do urządzenia mistrzostw typu Open lub Ryder Cup. Oprócz pola golfowego, które ostatecznie obejmie 18 dołków, budujemy 950 kondominiów, 500 domów, 450 pokoi hotelowych, 36 willi golfowych i kwatery dla 400 pracowników pełnoetatowych. Będzie to prawdziwy raj dla wszystkich miłośników golfa z całego świata, a kiedy ukończymy nasz projekt, wzorzec inwestycji związanych z golfem osiągnie nowy poziom. Nie była to łatwa droga, ale po pięciu latach czekania i poszukiwań mogę z całkowitą pewnością stwierdzić, że była warta włożonego w jej przebycie wysiłku. W rezultacie stałem się niemal ekspertem w dziedzinie geomorfologii. Kto mógłby chcieć czegoś więcej?

52

10 ODSEPARUJ SIĘ OD NARZEKAJĄCEGO TŁUMU Sam możesz stworzyć swoje szczęście

Z

apewne słyszałeś powiedzenie: „Szczęście sprzyja tym, którzy są przygotowani na nadchodzące okazje”. Zgadzam się z tym. Często słyszałem ludzi opowiadających o tym, jakie to ktoś ma szczęście (jakby chcieli podkreślić, że oni sami go nie mają). Myślę, że tak naprawdę ci, którzy narzekają, „nie pracują na własne szczęście”. Jeżeli chcesz być szczęśliwy, przygotuj się na to, że zdarzy się coś wspaniałego. Pewnie, o wiele przyjemniejsze byłoby oglądanie filmów, ale jeśli nie masz zamiaru zająć się przemysłem filmowym, nie jest to najlepszy sposób na wykorzystywanie Twojego czasu. Rozwijanie swoich talentów wymaga pracy, a praca rodzi szczęście. Posiadanie takiego nastawienia wobec sukcesu to wspaniały sposób na to, by na drodze swojego życia zbierać nagrody. Wiele zostało powiedziane na temat wyrzucania z siebie frustracji i niepokojów, a także tego, że głośne mówienie o nich jest dobre dla zdrowia. Do pewnego stopnia tak, ale bez przesady. Czytałem ostatnio artykuł na temat tego, że samo narzekanie, bez próby zaradzenia sytuacji, tak naprawdę jest szkodliwe dla naszego samopoczucia — fizycznego i psychicznego. Odkąd pojawiły się blogi i wszystkie inne ogólnodostępne miejsca, w których można zamieszczać swoje opinie, 53

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

ludzie spędzają zbyt wiele czasu, skupiając się na negatywnych zjawiskach. Brakuje w tym równowagi: nie akcentuje się tego, co istotne, a mówienie o negatywach nie pomaga w rozwiązywaniu problemów. Nie koncentruj się na problemie zbyt intensywnie, abyś nie poczuł się wyczerpany, zanim choćby dostrzeżesz rozwiązanie. To po prostu nie ma sensu. Pozytywne i twórcze myślenie wymaga mocy umysłu i energii — podobnie jak postrzeganie rzeczywistości twórczo i pozytywnie. Negatywność to łatwy wybór, droga dla leniwych. Wykorzystaj moc Twojego umysłu, aby skupić się na pozytywach i rozwiązaniach, a Twój własny sposób myślenia pomoże stworzyć Ci Twoje własne szczęście. Szekspir mówił o tym w Juliuszu Cezarze — to sławny cytat: „(...) drogi Brutusie, winne są nie gwiazdy, ale my sami”14. Jest to jasne przesłanie. Jesteśmy odpowiedzialni za swój los. Jesteśmy odpowiedzialni za własne szczęście. Jaka to budująca myśl! Jeżeli postrzegasz odpowiedzialność jako kiepski interes, nie widzisz, czym naprawdę jest — a jest wielką okazją. Powiedzmy, że dziś już stajesz przed jakimś dużym wyzwaniem. Mogę powiedzieć Ci, że nie jesteś sam. Tym, co odseparuje Cię od narzekającego tłumu, jest sposób patrzenia na sytuację, w jakiej się znajdujesz. Jeżeli wierzysz, że możesz ją kontrolować — a tak jest — będziesz dokładnie wiedzieć, kogo masz szukać, kiedy będziesz potrzebować pomocy: siebie. Możesz stać się swoim największym odkryciem, jeśli chodzi o sukces, szczęście, siłę i zadowolenie. Kiedy stanąłem w obliczu ogromnych finansowych problemów w latach dziewięćdziesiątych, byłem na tyle dojrzały, by wziąć na siebie odpowiedzialność i wiedzieć, że to mój problem. Wiedziałem, że nic dobrego nie przyszłoby z obwiniania innych ludzi. Byłaby to strata czasu, a jest to jeden z rodzajów strat, jakich nie lubię. Czas to coś, czego nie da się niczym zastąpić. Jeżeli zauważysz, że zaczynasz obwiniać innych, szybko się z tego wycofaj. Daj szczęściu szansę, jakiej potrzebuje, aby zaistnieć w Twoim życiu. Nikt nie może zrobić tego dla Ciebie. Skoro tylko odkryjesz, że szczęście zależy od Ciebie samego, zaczniesz myśleć i patrzeć w nowy sposób. Pracuj więc ciężko, dobrze się baw i — powodzenia. 14

William Szekspir, Juliusz Cezar, akt 1, scena 2, przeł. S. Barańczak, W Drodze, Poznań 1993. 54

11 CZASAMI MUSISZ SCHOWAĆ SWOJĄ DUMĘ DO KIESZENI Trump International Hotel & Tower, Nowy Jork

W

szyscy słyszeliśmy o zabiegach upiększających. Czasami ich rezultaty są zdumiewające. Lubię robić to samo z budynkami. Zdarza się, że większej innowacyjności wymaga upiększenie już istniejącego dużego budynku niż postawienie nowego drapacza chmur. Wyzwania z tym związane mogą być bardziej złożone i jest to powód, z którego wielu deweloperów woli rozebrać istniejące konstrukcje i zacząć wszystko od nowa. Mogę podać kilka przykładów budynków (i interesów), które były warte ocalenia i stały się źródłem sukcesów. Pierwszą rzeczą, jaką trzeba mieć na uwadze, jest to, że musisz być zdecydowany, iż nie poddasz się w obliczu większej liczby problemów, niż mógłbyś normalnie napotkać. Trump International Hotel & Tower mieści się na One Central Park West — to fantastyczna lokalizacja z nieograniczonymi niczym widokami na park. Hotel został oceniony jako najlepszy w rankingu „Travel & Leisure” i „New York Post”. Wielu ludzi nie wie, że dawniej znajdował się w tym miejscu budynek Gulf & Western/Paramount. Należał do General Electric, na którego czele stali Jack Welch, John Meyers

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

i Dale Frey; był to biurowiec. Budynek naprawdę się wyróżnia, ponieważ jest to jeden z nielicznych drapaczy chmur na West Side Manhattan. Został wzniesiony na początku lat sześćdziesiątych, tuż przed tym, jak wprowadzono przepisy strefowe, w myśl których zakazano budowania w tym miejscu tak wysokich budynków. Budowla ta skupiła na sobie wiele uwagi, nie tylko z powodu swojej wysokości, ale także kilku problemów konstrukcyjnych, które sprawiały dużo kłopotów dzierżawcom. Po pierwsze, była nieodporna na działanie wiatru: jej najwyższe partie przechylały się przy wietrze wiejącym z prędkością zaledwie 25 kilometrów na godzinę. Wszystkie budynki mają określoną elastyczność, ale to była wyjątkowa sytuacja. Windy się zatrzymywały, a niektórzy dzierżawcy powierzchni w budynku mówili nawet, że czują się tak, jakby mieli chorobę morską. Pewnego razu przy silnym wietrze wypadły szyby z okien na wyższych kondygnacjach. Te epizody przeszły do legendy. Powiedzmy wprost, że ten budynek miał kilka poważnych wad, które były źródłem naprawdę dużych problemów. Nie został również zbyt dobrze zbudowany, ponieważ zewnętrzne ściany wykonano ze szkła i taniego aluminium, a cały był po brzegi wyładowany azbestem. Dobra wiadomość była taka, że budynek miał klasyczną konstrukcję i wspaniałe wysokie sufity. Choćby z tych ważnych powodów warto było go zachować. Kiedy usłyszałem, że jest wystawiony na sprzedaż, zadzwoniłem do Dale’a Freya i poprosiłem go o spotkanie. Dowiedziałem się wtedy, że telefonowało do niego wielu ważnych deweloperów z całego kraju. Miałem dużą konkurencję. Jednak umówiłem się na spotkanie i wyjaśniłem, że jeżeli budynek zostanie zupełnie zburzony, będzie można wznieść od nowa tylko 19-piętrowiec, a nie 52-piętrowy wieżowiec, jakim był teraz. Samo to było ważnym powodem, aby przekonać się, co można ocalić, choć wymagało to wielu analiz. Natychmiast je rozpocząłem. Zasugerowałem, że konstrukcja stalowa może zostać wzmocniona, a wysokie sufity byłyby idealne dla budynku mieszkalnego, który był też lepszą inwestycją na rynku niż przestrzeń biznesowa. Była to bowiem doskonała lokalizacja dla luksusowego budynku mieszkalnego. 56

C ZA SAM I M US I S Z S C H O W AĆ SW O J Ą D U M Ę D O K IE S Z E N I

Ludzie z General Electric wydawali się zachwyceni moimi pomysłami i spotkałem się z pozytywną reakcją z ich strony w odniesieniu do wszystkiego, co im przedstawiłem. Jedyne obawy, jakie miałem w tym momencie, dotyczyły tego, że właśnie próbowałem uporać się z pewnymi problemami finansowymi, więc mogli się wahać, czy zaryzykować interes ze mną. To, co zdarzyło się później, było szokujące. Dale Frey zadzwonił do mnie i powiedział, że choć bardzo spodobały im się moje plany, ogłosili przetarg. Poprosili kilka największych firm zajmujących się nieruchomościami o złożenie ofert. Dale Frey dodał jednak, że ma nadzieję, iż znajdę się w tym gronie. Byłem zaskoczony, ponieważ spędziłem dużo czasu, obmyślając propozycję, i osobiście wyjaśniłem to, co chcę zrobić. Teraz musiałem zaczynać od nowa i zaproponować cenę, startując w przetargu. Poczułem się przygnębiony i trochę oburzony takim zwrotem wydarzeń. Zasadniczo miałem wziąć udział w publicznym konkursie, co nie wydawało mi się konieczne. Zastanawiałem się, czy przez ten cały czas ludzie z GE po prostu mi nie schlebiali, nawet jeśli wydawało się, że są zainteresowani i pozostają pod wielkim wrażeniem moich pomysłów. Co mogłem zrobić? Byłem bardzo zainteresowany, straciłem już dużo czasu i włożyłem sporo wysiłku, zajmując się tą sprawą, więc w końcu schowałem dumę do kieszeni i zdecydowałem się po prostu zakończyć moje starania sukcesem. Lubię wyzwania, a ta sytuacja stała się wyjątkowo dużym wyzwaniem, z czego nie byłem szczególnie zadowolony. Opracowałem więc fantastyczną i szczegółową prezentację. Kiedy mówię, że masz cały angażować się w to, co robisz, to jest to dobry przykład sytuacji, kiedy powinieneś o tym pamiętać. Wydawało się, że mijają całe wieki, ale w końcu zadzwonili z General Electric, żeby powiedzieć, iż wybrali moją ofertę. Informacja o byciu wybranym przez tę silną grupę, aby rozbudować to niesamowite miejsce, była cudowną wiadomością. Trump International Hotel & Tower stawał się rzeczywistością. Pokonanie wszystkich przeszkód po drodze opłaciło się. Dale Frey i John Myers z GE sprawili, że stało się to możliwe — to wspaniali ludzie.

57

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

W 1995 roku zaczęliśmy wyburzanie wieżowca Gulf & Western — miała pozostać jedynie stalowa konstrukcja. Moimi architektami byli Philip Johnson oraz firma Costas Kondylis & Associates, więc mieliśmy gwarancję, że powstanie bardzo efektowny, jak również elegancki budynek. Philip Johnson zaprojektował State Theater w Lincoln Center, który znajduje się jedynie kilka przecznic dalej. To była ważna budowla i chciałem, aby była jak najlepsza. I tak się właśnie stało. Trump International Hotel & Tower jest teraz hotelem numer jeden w Nowym Jorku. Mieści się w nim Jean Georges Restaurant, uznawana za jedną z najwspanialszych restauracji na świecie. Kondominia w budynku były dostępne na rynku przez bardzo krótki czas. Teraz istnieją listy rezerwowe oczekujących. Trump International Hotel & Tower to też pierwszy przypadek, gdy hotel i kondominium zostały połączone, co okrzyknięto innowacyjnym rozwiązaniem. Dla mnie nie było to innowacją, tylko działaniem zdroworozsądkowym. Dziś jest to idea, którą z powodzeniem realizuje się na całym świecie. Pamiętaj, by zawsze poświęcić trochę czasu na zastanowienie się, co można zrobić. Tak, oryginalny budynek miał wielkie wady; tak, proces nabywania budynku był zagmatwany, ale to stanowiło część wyzwania. Stało się to dla mnie również wielką szansą na sukces. Czasami musisz dokładniej się wpatrywać, aby dostrzec takie okazje, ale uwierz mi, jest to warte wysiłku.

58

12 ODWAGA TO NIE BRAK STRACHU, TO POKONYWANIE STRACHU

O

dwaga oznacza, że nigdy się nie poddajesz. O wiele łatwiej się poddać i to właśnie robią słabeusze. Doznanie porażki to jedno — ale niepodniesienie się po upadku to coś innego. Niektórzy zwykli ludzie dokonali wspaniałych rzeczy dzięki temu, że po prostu byli wytrwali i nigdy się nie poddali. Abraham Lincoln jest tego dobrym przykładem — odwaga uczyniła go wspaniałą postacią. W programie The Apprentice kandydaci muszą najpierw przejść przez wyczerpujący casting. Zgłaszają się miliony osób, a wybieranych jest tylko kilka. Ludzie ci nie różnią się w jakiś wyjątkowy sposób od reszty. Dlatego mocno wierzę, że w tym reality show nie ma słabeuszy. Ludzie, którzy próbują swoich sił, biorąc w nim udział, okazują wielką odwagę. Wszyscy są zwycięzcami. Bycie zwalnianym na oczach milionów ludzi nie jest łatwe, ale to część tej gry, i wytrzymują to. Większość z nich mówi, że zdobyte doświadczenie było warte wszystkiego, co musieli przeżyć, niezależnie od tego, czy wygrali, czy nie. Hemingway napisał znane słowa: „Odwaga to zachowanie przyzwoitości pod presją”. Zastanów się nad tym. Czasami stajemy przed wyzwaniami, które wydają nam się nie do pokonania, ale stawiamy im czoła i radzimy sobie z nimi. To jest odwaga. Wymaga pewności siebie. 59

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

Być może to nie jest bohaterstwo, być może nie każdego dnia musimy zmagać się z fatalnymi okolicznościami, ale jest to przykład dzielności, który wszyscy są w stanie zrozumieć. Pewność siebie to komponent odwagi, którego wszyscy potrzebujemy. Czasami tym, czego nam trzeba, jest właściwe ukierunkowanie. Pracowałem z młodym menedżerem, który nigdy nie wygłosił żadnego przemówienia, więc doszedł do wniosku, że nie jest w tym dobry. Powiedział mi o tym, a ja pomyślałem: „Nawet nie próbował przemawiać, a twierdzi, że nie potrafi!”. Miałem wrażenie, że sprawdziłby się, gdyby sytuacja tego wymagała. Kilka miesięcy później nie mogłem dotrzymać zobowiązania i udać się na kolację, podczas której miałem wygłosić krótkie przemówienie. Powiedziałem więc młodemu menedżerowi, że musi mnie na niej zastąpić. Stwierdził: „Nie występuję publicznie”. Odparłem: „Wobec tego zaczniesz to robić”. Koniec rozmowy. I wiesz co? Okazał się znakomitym mówcą. Odwaga to nie brak strachu, lecz jego pokonanie. Trema to dobry przykład. Ostatnio czytałem artykuł na temat tego, jak powszechna jest trema, nawet wśród profesjonalnych aktorów. Wielu znakomitych i sławnych artystów walczy z nią nieustannie, czasami przez dziesięciolecia. Nie pozwala jednak strachowi stanąć na drodze swojej pasji. Jestem przyzwyczajony do przemawiania przed dziesiątkami tysięcy osób i sprawia mi to przyjemność, a ludzie często pytają mnie o to, czy czuję zdenerwowanie. Nie. Po prostu wychodzę i przemawiam. Winston Churchill był wielkim mówcą, ale czytałem o tym, że wiele czasu poświęcił, aby rozwinąć tę umiejętność. Nie przychodziło mu to łatwo na początku, ale pracował, aż opanował tę sztukę. Stał się potężnym i hipnotyzującym mówcą. Jedna z jego najsławniejszych mów z okresu drugiej wojny światowej zawierała te słowa: Nigdy, przenigdy, w niczym wielkim ani małym, istotnym ani nieistotnym, nigdy się nie poddawaj, chyba że tak dyktuje ci honor i zdrowy rozsądek. Nigdy nie ustępuj przed przemocą; nigdy nie poddawaj się przeważającym siłom wroga.

60

OD W AG A T O N I E B R AK S TR A C H U , TO POK O N Y W AN IE STR A C H U

Churchillowi i jego narodowi zagrażał atak bombowy i najazd niemieckich wojsk, kiedy to mówił. Nie grozi Ci bombardowanie, ale wciąż możesz odnieść te słowa dotyczące odwagi do swojego codziennego życia. Są dni, kiedy tyle problemów spada mi na głowę, że może to przypominać nalot bombowy. Nie poddaję się im i Ty również nie powinieneś — nigdy! Inną ważną rzeczą, jeśli chodzi o odwagę, jest to, że pomoże Ci ona myśleć i działać we właściwy sposób. Pomoże Ci skupiać się na możliwościach, jakie się przed Tobą otwierają, zamiast na problemach. Problemy to często okazje, jakie trafiają się nam w postaci czegoś, co nie jest rzeczą, jakiej oczekujemy lub chcemy. Zdarzyło mi się to niezliczoną ilość razy. Kiedy więc mówię, że z radością przyjmuję problemy, jest tego powód. Niech Twój umysł pozostaje elastyczny i otwarty na twórcze rozwiązania Twoich problemów. Einstein mówił: „Nie możesz rozwiązać problemu za pomocą tego samego myślenia, które stworzyło problem”. Twórcze myślenie to dobry sposób na to, by uniknąć ograniczeń, jakie tworzy nasz mózg, jak również by znaleźć rozwiązanie. Wracając do odwagi: pamiętaj, że strach można przezwyciężyć. Zdaj sobie sprawę z tego, że możesz być odważny i że jesteś stworzony do osiągnięcia sukcesu — to połowa drogi. Następnie rusz do przodu, angażując w to wszystkie siły, a zdobędziesz przewagę.

61

13 KIERUJ SIĘ PASJĄ — TO JEDYNY SPOSÓB, ABY PORUSZYĆ NIEBO I ZIEMIĘ Budowanie Trump International Golf Club

K

iedy zdecydowałem się stworzyć moje pierwsze pole golfowe, znalazłem odpowiedni kawałek ziemi blisko mojej nieruchomości Mar-a-Lago w Palm Beach i stwierdziłem, że jestem gotowy zabrać się do pracy. Zatrudniłem Jima Fazio, jednego z największych projektantów pól golfowych wszech czasów. Kiedy powiedział mi, że musiałby usunąć 2,3 miliona metrów sześciennych mułu, aby przekształcić względnie płaski kawałek ziemi w widowiskowe pole golfowe o ponadczasowym wyglądzie, nie mrugnąłem nawet okiem. Byłem podekscytowany budową mojego pierwszego pola golfowego i gotów na to, by poruszyć niebo i ziemię w razie konieczności. Zastanawiałem się jednak, co czeka mnie tym razem. Wkrótce po tym, jak usłyszałem liczbę „2,3 miliona”, Jim powiedział mi, że konieczne będzie przesadzenie ponad pięciu tysięcy drzew i około tysiąca palm królewskich, a także ponad tysiąca palm kokosowych. Następnie trzeba było zasadzić małe sadzonki warte około 2 milionów dolarów,

62

K IE R U J S IĘ P A S J Ą

aby teren nabrał odpowiedniego wyglądu. Koszt obiektu wodnego, jaki miał zostać stworzony przy jednym z dołków, numer 17, wynosił blisko 3 miliony dolarów, a na jego wykonanie potrzeba było dziewięciu miesięcy. To miało być pole z 18 dołkami. Niemal zacząłem się niepokoić. Wiedziałem, że Jim wycenia swoją pracę na tyle, ile rzeczywiście jest warta. Słynie ze swej uczciwości. Powiedziałem sobie, że po prostu tyle kosztuje wykonanie fenomenalnego projektu.

NAJGORSZY

MOMENT

Zdałem sobie sprawę z tego, że moja pierwotna wycena prac na 40 milionów dolarów może być zaniżona. Czy tak się zawsze dzieje, kiedy deweloper specjalizujący się w drapaczach chmur zabiera się za budowę pola golfowego? Czy popełniłem jakiś ogromny błąd? Czy powinienem trzymać się tego, na czym się już znałem? Zawsze powtarzałem ludziom, żeby najpierw dowiedzieli się, na co się porywają, by przyłożyli się do tego z ogromną starannością, by wykazywali ostrożny optymizm. Nagle spostrzegłem, że nie biorę pod uwagę własnej rady. Stawałem w obliczu wielu nowych kwestii, w odniesieniu do których nie byłem jeszcze ekspertem. Jednak byłem podekscytowany faktem, że budowaliśmy coś wspaniałego, i to kazało mi iść naprzód. Jim Fazio często mówi, że jedną ze wspaniałych rzeczy w pracy ze mną jest to, iż nigdy nie zapytałem go, czy wydajemy za dużo pieniędzy. Zamiast tego pytałem: „Czy jeszcze czegoś potrzebujesz?”. Jim twierdzi, że takie nastawienie pomaga mu pracować twórczo. Jestem zadowolony, że tak myśli, ponieważ tak właśnie wyglądała nasza współpraca. Muszę przyznać, że miałem kilka chwil zwątpienia. Nie były to duże wątpliwości, niemniej jednak je odczułem. Na przykład dobry rok zajęło przeniesienie 2,3 miliona metrów sześciennych mułu i przesadzenie pięciu tysięcy drzew. Nie działo się to szybko, ale było konieczne i była to benedyktyńska praca ze strony Jima. 63

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

Potem w Departamencie ds. Ochrony Środowiska Naturalnego powiedziano nam, że za jednym razem możemy oczyścić jedynie 50 akrów terenu. Musieliśmy więc z uwagi na to wykonać roboczy plan pola, dzieląc je na siedem części. Trzeba było także oznakować drzewa i wybudować zespół jezior. Tak więc minął rok, zanim można było przystąpić do zasadniczych prac nad polem golfowym. Na szczęście jestem cierpliwym człowiekiem, jeśli chodzi o rzeczy, na których szczególnie mi zależy. Byłem bardzo podekscytowany tym, że mogę mieć spektakularne pole golfowe, i zdałem sobie sprawę, że jeżeli to wszystko trzeba zrobić, by osiągnąć cel, tak się stanie. Podjąłem decyzję i zdecydowałem się wytrwać w swoim zamiarze. Wiedziałem też, że pracuje dla mnie prawdziwy profesjonalista. Jim Fazio był sławą w swej dziedzinie i sam mogłem się przekonać, że był całkowicie godny zaufania, jak również że z prawdziwą pasją oddawał się swojej pracy. Czy oczekiwałem niemożliwego? Kiedy znajdujesz się w sytuacjach takich jak ta, ważne jest, abyś najpierw zastanowił się, dlaczego robisz to, co robisz. Zawsze pojawią się jakieś problemy, więc jeśli przypomnisz sobie, jaki przyświeca Ci cel, pomoże Ci to rozproszyć i wyjaśnić wszelkie wątpliwości, jakie możesz mieć. Kiedy sam tak robiłem, uspakajałem się i byłem gotowy ruszyć naprzód. Wtedy dowiedziałem się o problemie z dębami. Z tysiącem dębów. Pięć miesięcy zabrało ich przesadzenie, ponieważ każdy z nich musiał być odpowiednio zabezpieczony, a można było przewozić tylko trzy jednocześnie. Dęby miały od 6 do 12 metrów wysokości. Obsadziliśmy nimi obszary fairway15 i naprawdę było warto. Taką przynajmniej miałem nadzieję. Mniej więcej w tym czasie usłyszałem o żółwiach lądowych. To był zdecydowanie nowy problem. Jestem przyzwyczajony problemów z zagospodarowaniem terenu, ale żółwie? Sześćdziesiąt. Trzeba było się nimi zająć, bez wątpienia. Naruszaliśmy darń, w której były ich siedliska, i musieliśmy być pewni, że znajdziemy zwierzętom równie 15

Miejsce lądowania piłki i dalszej gry na polu golfowym; główny tor gry każdego dołka, zwykle o szerokości 36 – 50 m — przyp. tłum. 64

K IE R U J S IĘ P A S J Ą

dobre lub lepsze środowisko do życia. Ich bezpieczne przenosiny stały się naszym priorytetem. Wiele dowiedziałem się o żółwiach lądowych. Na przykład słyną z tego, że kopią nory długie na 13 metrów do głębokości 3 metrów. Wyobraź sobie, co mogłoby to oznaczać dla pola golfowego! Choć podziwiałem przemyślność tych zwierząt, musiały zostać przesiedlone. Po ponad roku drobiazgowych przygotowań pole golfowe zostało zbudowane. Każdy dołek został potraktowany tak, jakby miał być zwieńczeniem gry, a w rezultacie powstało pole, które jest absolutnym arcydziełem. Lepiej nie można wyrazić tego, jak jest wspaniałe. Otrzymałem to, czego pragnąłem. Każde drzewo było warte poświęconego czasu i włożonego wysiłku (a uwierz mi, poznałem naprawdę każde drzewo). Kolejnych dziewięć dołków zostało otwartych w 2006 roku i spotkało się to z równie dobrym przyjęciem jak poprzednie efekty naszych prac. Był to głośny sukces, a poza tym była to również nadzwyczajna realizacja projektu. Sukces i piękno Trump International Golf Club skłoniły mnie do zbudowania większej liczby pól golfowych: wszystkie one zostały wysoko cenione i odniosły wielki sukces. Każde pole wiązało się ze stawieniem czoła odrębnemu zestawowi problemów, ale po tym, jak udało mi się za pierwszym razem, byłem na to przygotowany. Poruszyć niebo i ziemię? Znaleźć nowe siedliska dla żółwi? Żaden problem.

LEKCJA TRUMPA WPROWADŹ TO W ŻYCIE Moja rada dla Ciebie: jeżeli pasjonujesz się tym, co robisz, odzwierciedli się to w rezultacie Twojej pracy. Zapewnij sobie współpracę właściwych ludzi — Jim Fazio jest takim samym pasjonatem jak ja i to staje się oczywiste, kiedy widzisz wspaniałość i jakość gotowego pola. Pokonywanie ogromnych przeszkód to zajęcie, które czeka Cię każdego dnia — jeżeli kochasz to, co robisz. Pamiętaj o tym.

65

14 JEŚLI WIDZISZ DUŻE PROBLEMY, ROZGLĄDAJ SIĘ ZA WIELKIMI MOŻLIWOŚCIAMI Przemiana podniszczonej okolicy w światowej klasy, atrakcyjne miejsce

D

zisiaj dworzec Grand Central w Nowym Jorku jest piękny — zarówno jego budynek, jak i miejsce, w którym się znajduje. Mieści się w prężnie rozwijającej się, zadbanej okolicy Jednak w latach siedemdziesiątych sytuacja wyglądała zupełnie inaczej. Rejon ten był bardzo zapuszczony i trafiali tu tylko ci, którzy przybywali do miasta lub chcieli je opuścić — najszybciej, jak to możliwe. Kto mógłby mieć do nich pretensje? Jeżeli to przygnębiające miejsce naprawdę miało reprezentować Nowy Jork, ja również chciałbym z niego wyjechać. Jestem nowojorczykiem. Kocham to miasto, zawsze tak było i zawsze będzie. Opłakana sytuacja wspomnianej okolicy przyciągnęła więc moją uwagę, a możliwości, jakie dostrzegłem, nie dotyczyły tylko przemiany starego hotelu w nowy, błyszczący, ale i rozwoju całej okolicy. To jest, jak mi się wydaje, „myślenie na dużą skalę”, które mnie charakteryzuje. Po co robić jedną rzecz, skoro można zrobić dwie albo więcej w tym samym czasie? 66

JEŚL I W ID Z ISZ D U Ż E PR OBLEM Y

Stary Commodore Hotel znajdujący się obok Grand Central miał duże kłopoty. Był to niechlubny widok. Ludzie, którzy mijali budynek, zmierzali do swojej dobrej pracy, przyjeżdżali z dobrych domów i byli gotowi kontynuować podróż, nie zatrzymując się w tej okolicy, chyba że miasto skłoniłoby ich do jej przerwania — a na to się nie zanosiło. Wiedziałem, że okolica była gotowa na zmiany, i moim celem stało się nabycie Commodore’a. Nawet mój ojciec nie mógł uwierzyć, że traktuję ten pomysł poważnie. Powiedział, że „kupowanie Commodore’a, kiedy nawet Chrysler Building bankrutuje, przypomina walkę o miejsce na Titanicu”. Wiedział, że jest to ryzykowne przedsięwzięcie, i ja też to wiedziałem. Druga strona medalu wyglądała tak, że wiedziałem również, iż jest to droga do tego, by miasto rozkwitło tak, jak powinno. Na początek planowałem stworzyć miejsca pracy i poprawić stan okolicy. Chciałem, żeby to było piękne miejsce, i to stało się dla mnie impulsem do tego, by pokonać wszystkie problemy i negatywne nastawienie innych ludzi, jakie wiązały się z tym projektem. Dobrze mieć to na uwadze — wykorzystaj swój umysł do tego, aby wyobrazić sobie, jakie osiągniesz rezultaty, jeśli zabierzesz się do pracy. Może to sprawić, że ogromna ilość drobiazgów i przeszkód stanie się po prostu częścią planu. Około dziewięciu miesięcy przed tym, gdy przystąpiłem do poważnych negocjacji w kwestii hotelu, właściciel — Penn Central Railroad — wydał około 2 milionów dolarów na renowację, która niewiele zmieniła. Hotel potrzebował znacznie większego wkładu pracy. Suma zaległych podatków wynosiła 6 milionów dolarów. To nie była przyjemna sytuacja dla właścicieli i byli gotowi zrezygnować z interesu. Zanim stało się możliwe kupno hotelu za 10 milionów, musiałem uporządkować niezwykle złożone kwestie z innymi zainteresowanymi stronami. Potrzebowałem ulgi podatkowej od urzędu miejskiego Nowego Jorku, zaangażowania ze strony kompanii hotelarskiej doświadczonej w prowadzeniu hotelu, a także kredytu. Były to skomplikowane sprawy i kilka lat zajęły mi negocjacje z nimi związane. W pewnej chwili Penn Central chciał, żebym wpłacił bezzwrotną kaucję w wysokości 250 000 dolarów za wyłączność do kupna budynku. Musiałem się na to zgodzić. To było dużo pieniędzy w ryzykownej sytuacji. 67

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

By pozostać w grze, ale zyskać na czasie, kazałem moim prawnikom podważać zapisy umowy i spowalniać cały proces. W międzyczasie szukałem projektanta, który byłby w stanie stworzyć spektakularny budynek. Pewien młody architekt — Der Scutt — z którym się skontaktowałem, natychmiast okazał zainteresowanie. Zrozumiał, że chciałem całkowicie zmienić ten obskurny hotel, nadać mu nowy wygląd i dodać blasku, a także ukazać nowe oblicze całej okolicy. Zauważ, że nie byłem nawet pewny, czy ten interes się uda, ale ponieważ mój cel był tak jasno sprecyzowany w moim umyśle, nie zrezygnowałem. Spotkałem się z architektem, jak gdyby projekt był już pewnym interesem. Jest to myślenie pozytywne, ale też pragmatyczne — niech gra się toczy! Jeżeli jedna rzecz się nie uda, uda się inna. Tymczasem będę się spotykał i kontaktował z architektem, z którym darzyliśmy się nawzajem szacunkiem. Jeżeli ten biznes by nie wyszedł, miałem kogoś, kogo mogłem zaangażować do następnego dużego projektu. Poprosiłem Dera Scutta, aby wykonał kilka rysunków i przygotował prezentację projektu tak dobrze, jak to tylko możliwe. Zacząłem także szukać zarządcy hotelu. Hotelarstwo było dla mnie w owym czasie czymś nowym, więc musiałem znaleźć kogoś z doświadczeniem, z dużym doświadczeniem, ponieważ moja propozycja dotyczyła hotelu z 1400 pokojami, zajmującego powierzchnię 140 000 m2. To duże wyzwanie. Chciałem poważnego zarządcy, a znanymi markami były wtedy Hilton, Hyatt, Sheraton, Holiday Inn i Ramada Inn. Dla mnie na szczycie tej listy znajdował się Hyatt. Hotele tej sieci były nowoczesne i jasne, co stanowiło doskonałe antidotum na dotychczasowy ciemny i posępny wizerunek Commodore’a. Istotne też było, że Hyatt nie miał siedziby w Nowym Jorku, a Hilton tak. Mógł być więc zainteresowany. Miałem rację — był. Zadzwoniłem do prezesa firmy i porozmawialiśmy na temat współpracy. Nie był jednak do końca pewien, czy wejść w ten interes, a to przeszkadzało w postępach negocjacji. Zadzwoniłem do innego menedżera, który zasugerował, żebym skontaktował się z facetem, który naprawdę kieruje firmą — z Jayem Pritzkerem, członkiem rodziny, która posiadała pakiet kontrolny w firmie Hyatt. Tak więc zrobiłem. Jay Pritzker był zainteresowany spotkaniem ze mną i przyjechał do Nowego Jorku. Dobiliśmy targu szybko, jak równorzędni partnerzy. Hyatt miał zarządzać hotelem po tym, jak go 68

JEŚL I W ID Z ISZ D U Ż E P R OBLEM Y

zbuduję. Byłem podekscytowany. Przekazaliśmy tę informację do prasy w maju 1975 roku. Wciąż potrzebowałem kredytu na sfinansowanie projektu — i wielomilionowej ulgi podatkowej od miasta. Dzięki temu, że miałem już zarządcę hotelu, architekta i wstępny kosztorys, dysponowałem czymś namacalnym, co mogłem dołączyć do moich wspaniałych pomysłów. Zatrudniłem więc agenta nieruchomości z dużym doświadczeniem, który miał około sześćdziesięciu lat. Ja miałem tylko 27 lat i obecność kogoś dojrzałego, posiadającego na swoim koncie jakieś dokonania, działała na moją korzyść. Zaczęliśmy razem zabiegać o kredyt i okazało się, że stanowimy zgrany zespół. Warto to zapamiętać — postaraj się, żeby odpowiedni ludzie pracowali razem z Tobą. Podczas ubijania interesu z Hyattem decydujące było to, że ominąłem prezesa, który spowalniał proces, i zadzwoniłem bezpośrednio do Jaya Pritzkera. Teraz musiałem znaleźć oddanego brokera, który dopełniałby mój wizerunek. Czyżbym sam sobie kadził? No pewnie. Zabiegi o otrzymanie potrzebnych pieniędzy szybko stały się sytuacją przypominającą błędne koło: bez pieniędzy miasto nie mogło rozważyć możliwości udzielenia mi ulgi podatkowej, a bez gwarancji ulgi podatkowej banki nie spieszyły się z przyznaniem mi kredytu. Na każdym kroku miałem wrażenie, że natrafiam na mur, więc zdecydowaliśmy się zmienić nasze podejście. Odwołaliśmy się do poczucia winy bankierów z powodu chylącego się ku upadkowi miasta i do faktu, że unikali odpowiedzialności, gdy ktoś (taki jak ja) miał wspaniały pomysł, by zmienić sytuację na lepsze. Mogłem upiększyć najważniejszy rejon miasta, który zmieniał się w dzielnicę popadającą w ruinę, i uczynić go zupełnie nowym, tętniącym życiem miejscem. Jak mogliby nie chcieć się w to zaangażować? Oczywiście, ta argumentacja nic nie dała.

NAJGORSZY

MOMENT

To była godzina próby. W końcu znaleźliśmy bank, który wydawał się zainteresowany. Bardzo mocno zaangażowaliśmy się w negocjacje, spędzając na nich długie godziny i wkładając w nie ogromny wysiłek, 69

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

kiedy facet, który miał największy wpływ na podjęcie decyzji, nagle zmienił zdanie i podniósł jakąś błahą kwestię, by uniemożliwić sfinalizowanie interesu. Znaleźliśmy wszystkie możliwe do pomyślenia argumenty przemawiające na naszą korzyść, ale ten człowiek był nieugięty. Nie chciał ustąpić. W tym momencie powiedziałem do mojego brokera: „Rzućmy to w diabły”. Jesteś prawdopodobnie zaskoczony samym faktem, że tak powiedziałem, ale była to jedna z tych nielicznych chwil, gdy po prostu chciałem pogodzić się z porażką. Do tego, by się nie poddawać, przekonał mnie mój broker i prawnik, George Ross, zwracając moją uwagę na to, ile czasu i wysiłku zostało już poświęcone na realizację tego projektu. Szybko zdecydowałem się podjąć kolejną próbę i zrealizować to, co zamierzyłem. Nie jestem osobą, która z natury nie kończy tego, co zaczęła, ale chcę, żebyś wiedział, iż były takie momenty, kiedy problemy wydawały się większe niż satysfakcja, jaką czułem z pracy. To był zdecydowanie najgorszy moment, ale ponieważ się nie poddałem, stał się punktem zwrotnym. Później moja determinacja w dążeniu do celu stała się jeszcze silniejsza. Zdecydowałem się podjąć rozmowy z urzędnikami miejskimi, nie mając kredytu, i wyjaśnić sytuację: organizacja hotelarska Hyatt pragnęła zaistnieć w Nowym Jorku, ale koszty były zbyt wysokie — chyba że miasto zwolni nas na jakiś czas z podatku. Byłem bezceremonialny, nie owijałem w bawełnę i to przyniosło skutek. Miasto zgodziło się na ten interes, który był początkiem współpracy z Hyattem, i uzyskałem ulgę podatkową na 40 lat. Był to biznes, z którego wszyscy czerpali korzyści. Kupiłem Commodore’a za 10 milionów dolarów, z czego 6 milionów otrzymało miasto w ramach zaległych podatków. Następnie sprzedałem hotel miastu za jednego dolara, a ono wydzierżawiło mi budynek z powrotem na 99 lat. Czy to była skomplikowana „operacja”? Tak, ale udało się to zrobić i ostatecznie dostaliśmy pieniądze na sfinansowanie projektu od dwóch instytucji. Jedna z nich znajdowała się bezpośrednio po drugiej stronie ulicy, przy której stał Commodore. Myślę, że nie chciała, żeby hotel popadł w ruinę, ku której niewątpliwie się chylił. Wiedzieli, że nowy i piękny hotel mógł sprawić, iż okolica znów stanie się bardzo atrakcyjna i modna oraz będzie wprost okupowana przez firmy. 70

JEŚL I W ID Z ISZ D U Ż E P R OBLEM Y

REZULTAT Nie wiem, czy widziałeś hotel Hyatt przy Grand Central, ale na czterech zewnętrznych ścianach ma zamocowane lustra — odbijające całą cudowną architekturę otoczenia. Trudno w to uwierzyć, ale początkowo wywoływało to w ludziach wściekłość, ponieważ ich zdaniem nie pasowało do architektury okolicy. Nie rozumieli oni tego, że odzwierciedlenie otaczających hotel budynków uwydatniło ich piękno i kształt na tle nieba Manhattanu. Teraz mieszkańcy i krytycy kochają ten budynek. Dzięki niemu rozpoczęła się rewitalizacja rejonu Grand Central, a otwarcie hotelu w 1980 roku stało się wielkim sukcesem. Dzisiaj jest to centrum Nowego Jorku — miejsce rozwija się i jest piękne. Jestem bardzo szczęśliwy — ze względu na siebie i na Nowy Jork — że się nie poddałem.

LEKCJA TRUMPA WPROWADŹ TO W ŻYCIE Oczekuj problemów i niepowodzeń. Wszystkie one są częścią gry. Jeżeli nie zmierzysz się z wielkimi wyzwaniami, zrobisz coś łatwego i prawdopodobnie nie tak wartościowego — i chyba nie przyniesie Ci to wielkich pieniędzy. Duży problem często jest sygnałem, że za horyzontem czeka wielka okazja. Bądź przygotowany na to, że będziesz musiał pracować długo i ciężko, aby ją wykorzystać. Nie bój się realizować różnych wariantów planu lub zatrudniać różnych ludzi w tym samym czasie. Jeżeli jedna rzecz nie zakończy się sukcesem, będziesz miał wyjście awaryjne. Daję słowo, nie wszystko Ci się uda. W rzeczywistości możesz być zmuszony do spróbowania wielu rzeczy, aby odkryć tę, która się sprawdzi. To jest właśnie wytrwałość — kluczowa cecha, jeśli chodzi o sukces.

71

15 PIELĘGNUJ W SOBIE DUCHA ODKRYWCY List od mojej przedszkolanki

C

odziennie otrzymuję mnóstwo listów — naprawdę ogromne ilości. Nie tak dawno dostałem list od mojej przedszkolanki. Znalezienie go w jednym ze stosów listów było dla mnie wielką niespodzianką. Przedszkolanka wspomniała w swoim liście, że rzeczą, jaką najlepiej zapamiętała w związku ze mną, było to, iż nieustannie zadawałem pytania. Byłem najbardziej dociekliwym uczniem, jakiego kiedykolwiek miała. Odpisałem, że niektóre rzeczy się nie zmieniają — wciąż zadaję dużo pytań — i że moja ciekawość i duch odkrywcy przez wszystkie te lata działały na moją korzyść. Podziękowałem jej również, z opóźnieniem, za jej cierpliwość przed wieloma laty, kiedy wysłuchiwała tych wszystkich zadawanych przeze mnie pytań. Zacząłem wracać w myślach do przeszłości, do wczesnych lat życia. Każde z moich pytań było początkiem odkrywania świata wtedy i podobnie jest dziś. Mam nadzieję, że to samo możesz powiedzieć o sobie. Być może Twoja natura odkrywcy to jeden z powodów, z których czytasz tę książkę.

72

P IE L Ę G N U J W S O B IE D U C H A O D K R Y W C Y

Emerson powiedział: „To, co znajduje się za nami, i to, co znajduje się przed nami, jest niczym w porównaniu z tym, co znajduje się w nas” i warto zapamiętać te słowa. Dzięki temu Twój umysł może myśleć „na dużą skalę” — w każdym z nas znajdują się ogromne pokłady pomysłów. To sposób na otworzenie drzwi dla twórczego myślenia, które prowadzi do odkryć i osiągnięć. To również przypomnienie, że niezależnie od tego, ile już dokonałeś, wciąż jeszcze wiele rzeczy czeka na to, byś je zrobił. Być może jestem dociekliwy z natury, ale myślę, że takie nastawienie warto kultywować. Lubię słuchać, co mają do powiedzenia inni ludzie, i również dzięki temu wiele się uczę. Moje zainteresowania znajdują odzwierciedlenie w różnorodności interesów, w jakie jestem zaangażowany — nieruchomości, przemysł rozrywkowy, budowa pól golfowych i tak dalej. Dążenie do osiągnięcia maksymalnego zróżnicowania w życiu może sprawić, że natrafisz na więcej okazji, niż mógłbyś sobie wyobrazić. Czasami jedna rzecz może zaprowadzić Cię do czegoś innego. Już wiesz, że nie jestem skłonny do popadania w samozadowolenie i nie lubię też zbytnio filozofować. Im więcej wiesz, tym lepiej zdajesz sobie sprawę z tego, czego nie wiesz. Jeśli masz takie nastawienie, jesteś w stanie osiągnąć duży sukces. Każdy inny sposób postępowania przypomina sprzedawanie czegoś, co nie istnieje. Jak możesz oczekiwać, że coś odkryjesz, skoro wiesz już wszystko? Ludzie, którzy przychodzą do mojego biura po raz pierwszy, są często zaskoczeni tym, ile zadaję im pytań. Pamiętam, jak kiedyś przez kilka tygodni trzymałem u siebie w biurze, na sofie, trzy umywalki do łazienki. Miałem wybrać tę, która najbardziej mi odpowiada, więc pytałem każdą osobę, która do mnie przychodziła, o opinię i jej uzasadnienie, i dzięki temu dowiedziałem się kilku bardzo istotnych rzeczy o tych ludziach i ich gustach. Daj sobie szansę — pielęgnuj w sobie ducha odkrywcy.

73

16 WIEDZ, KIEDY OGRANICZAĆ STRATY

TRUMP SHUTTLE decyzję podejmiesz, jeżeli rozsądniej będzie wybierać wodę J aką z łodzi niż wiosłować dalej? Z perspektywy biznesowej oceniłbym linie lotnicze jako wspaniały pomysł, jeśli chcesz mieć wielkie kłopoty, zbyt liczną konkurencję, za dużo pracy i wszystko to połączone ze zbyt małymi zyskami. Mieliśmy okazję zobaczyć, co przytrafiło się JetBlue. Firma miała wspaniałe notowania, wysoki wskaźnik zadowolenia pasażerów, ale jedna potężna zamieć poważnie naruszyła jej reputację i wiarygodność. Popularność tych linii lotniczych gwałtownie spadła i musiały publicznie przeprosić pasażerów za złe zarządzanie16. Pomyślałem: „To byłby 16

14 lutego 2007 r. burza śnieżna sparaliżowała komunikację na Wschodnim Wybrzeżu USA. Wcześniej pojawiły się ostrzeżenia meteorologiczne, dlatego wiele linii lotniczych odwołało swoje loty. JetBlue tego nie zrobił, licząc na poprawę pogody, która nie nastąpiła. Przedłużające się oczekiwanie na wylot spotkało się z gwałtowną reakcją niezadowolonych pasażerów. Ostatecznie dopiero po kilku dniach odwołano ponad 1000 rejsów. 19 lutego opublikowano oficjalne przeprosiny dyrektora generalnego firmy, Davida Neelemana — przyp. tłum. 74

WIED Z, K IEDY O G R AN I CZAĆ ST R A TY

interes dla ciebie”. Nawet firma Delta Airlines, która długo świetnie sobie radziła, ostatnio stanęła przed widmem bankructwa. Powodem, z którego z pełną świadomością mogę z przekąsem mówić o epizodach związanych z liniami lotniczymi, jest to, że sam byłem posiadaczem jednej z nich, w latach 1989 – 1992. Była znana jako Trump Shuttle i pierwotnie wchodziła w skład Eastern Air Lines. Obsługiwaliśmy regularne codzienne rejsy z lotniska LaGuardia w Nowym Jorku do Bostonu i Waszyngtonu. Wszedłem w ten interes ze względu na to, że Eastern Air Lines miały problemy pod koniec lat osiemdziesiątych i zaczęły sprzedawać swoje rejsy, włączając w to przeloty „tam i z powrotem” na północnym wschodzie. Rejsy te cieszyły się dużym zainteresowaniem i wiedziałem, że biznes może odnieść sukces. Po prostu trzeba było ulepszyć nieco samolot, by czas podróży stał się dla pasażerów nieco bardziej luksusowym doznaniem. Moje poprzednie doświadczenia z podróżami lotniczymi polegały na tym, że oferowałem usługi przelotowe helikopterem, organizując loty do Atlantic City, na LaGuardię, Manhattan, Hampton i Hartford, oraz sam miałem również prywatny odrzutowiec. Wiedziałem, z jakich wygód chciałby korzystać podróżujący. Ulepszyłem więc samolot tak, że stał się najlepiej przystosowaną dla podróżnych i zaawansowaną technologicznie jednostką w całej flocie — można było korzystać z jednego z pierwszych samoobsługowych stanowisk odprawy czy wypożyczyć laptopa na czas lotu. Boeing 727 został zupełnie odnowiony — wewnątrz był obity drewnem klonowym i miał wspaniałe wyposażenie. Jako pierwszy zaoferowałem rzeczywisty luksus pasażerom, którzy byli przyzwyczajeni do podróży pozbawionej jakichkolwiek udogodnień.

NAJGORSZY

MOMENT

Wpadliśmy w sam środek burzy. Wszedłem w ten biznes, wiedząc o tym, że Eastern Air Lines mają problemy, i kupiłem samolot w okresie, w którym realne było zagrożenie strajkiem mechaników. Powiedzmy 75

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

po prostu, że istniały pewne problemy, ale jestem przyzwyczajony do problemów, prawda? Cóż, problemy linii lotniczej to zupełnie inna historia. Strajk robotników rozpoczął się i trwał na tyle długo, że straciliśmy mnóstwo pasażerów na rzecz linii kolejowych Amtrak, jak również Pan Am Shuttle. W dodatku rozpoczynała się recesja i wtedy, w roku 1990, ceny paliwa lotniczego poszły ostro w górę z powodu ataku Iraku na Kuwejt. Jest to tak wrażliwa branża, że najmniejsze drgania w polityce międzynarodowej, ekonomii, poziomie zatrudnienia czy warunkach pogodowych — i to samo dotyczy stu innych zmiennych — mogą sprawić, że świetlana przyszłość nagle legnie w gruzach. Jak wiesz, w tamtym okresie miałem pewne problemy finansowe, które z powodu recesji zaczęły się nasilać, a nie zmniejszać. Mój całkowity upadek przepowiadały w 1991 roku „Wall Street Journal” i „New York Times”. Kilka dużych interesów było niepewnych, ale to nie był jeszcze rok 1991, tylko 1990. Byłem pewny, że Trump Shuttle wystartuje i uniknie problemów związanych z recesją. Nie miałem racji. Trump Shuttle nigdy nie wypracował odpowiednich zysków i gdy inne moje interesy zaczynały zawodzić, moi wierzyciele przestali z entuzjazmem podchodzić do tego ostatniego przedsięwzięcia. We wrześniu 1990 właścicielem linii lotniczej został Citicorp, bank wierzyciel linii lotniczej. To zbyt skomplikowana historia, ale by w skrócie ją omówić, powiem więc tylko, że linia Trump Shuttle przestała formalnie istnieć w kwietniu 1992 roku, łącząc się z nową korporacją, którą kupiły US Airways. Muszę przyznać, że z ulgą wycofałem się z tamtego interesu. Nie udało mi się trafić we właściwy moment, ale z tego, co widzę, obserwując przemysł lotniczy, zdziwiłbym się, gdyby trafienie we właściwy moment w ogóle było możliwe. Osiągnięcie zysku nie jest łatwe, a sama branża okazuje się wymagająca i nieprzewidywalna. Dlatego trudno mi uwierzyć, że Richard Branson, właściciel Virgin Air, zarobił w ogóle jakiekolwiek pieniądze na swojej linii lotniczej. Na szczęście prowadzi również inne interesy, bo w przeciwnym razie, jak mi się wydaje, nie byłby dziś tam, gdzie jest, jeśli chodzi o finanse.

76

WIED Z, K IEDY O G R AN I CZAĆ ST R A TY

Wracając do Trump Shuttle: wiem, że zrobiłem wszystko, co trzeba, aby był to opłacalny i atrakcyjny biznes. Sprawiłem, że podróż stała się przyjemniejsza dla klientów, i wprowadziłem kilka innowacji. Nie miało to jednak znaczenia — czynniki zewnętrzne okazały się zbyt istotne. To jeden z tych przykładów sytuacji, kiedy wiesz, że najlepiej jest się wycofać, by zmniejszyć straty — i zabrać się za coś innego. To doświadczenie było dla mnie wspaniałą lekcją — dowiedziałem się, za jaki biznes nie powinienem się zabierać. W zupełności wystarczą mi własne samoloty. Rzadko latam komercyjnymi liniami lotniczymi i nie mogę powiedzieć, że mi tego brakuje. Na pewno nie brakuje mi tego interesu.

LEKCJA TRUMPA WPROWADŹ TO W ŻYCIE Czasami pracujesz nad czymś, wkładając w to wszystkie siły, i nie przynosi to rezultatów. Pytanie brzmi: czy wiesz, kiedy zrezygnować? Ja zwykle próbuję coś uratować, starając się o to dłużej niż większość ludzi w podobnej sytuacji — dzięki czemu często odnoszę sukcesy w dziedzinach, w których innym się nie udało. Wiem także, że czasami trzeba pogodzić się z możliwością porażki. Być może Ci się nie udało, ale prawdopodobnie nauczyłeś się czegoś wartościowego. Wyciągnij wnioski z doświadczeń, nie bierz sobie porażki do serca i idź naprzód, by odkryć swoje następne wyzwanie!

77

17 BIZNES OPIERA SIĘ NA WIEDZY O ŚWIECIE

I

stnieje prawdopodobnie milion definicji tego, czym jest biznes, a czym nie jest, na czym polega, jak działa i tak dalej. Przed laty zrozumiałem ważną rzecz: biznes opiera się na wiedzy o świecie. Zdobywanie jej to ważne zadanie. Świadomość, którą wtedy zyskałem, pozwoliła mi dostrzec niezliczoną ilość wspaniałych okazji, jakich nie zauważałem wcześniej. Zacząłem postrzegać świat jako rynek wschodzący. Sama ta perspektywa może niemal automatycznie sprawić, że Twoja wizja stanie się doskonalsza (a wizja jest konieczna, by osiągnąć wielki sukces). W rzeczywistości, jeśli zaczniesz postrzegać swoje otoczenie, miasto, region jako rynek wschodzący, zdziwisz się, jak twórczy się staniesz. Nawet jeśli znasz każdą ulicę, każdy dom, każde drzewo, w Twoim umyśle pojawią się nowe idee. Nowatorska wizja bywa w interesach naprawdę bezcenna. Kiedy nagle przychodzi Ci do głowy wspaniały pomysł, zadaj sobie pytanie: „Czego jeszcze nie dostrzegam?”. To dobry test, dzięki któremu uda Ci się znaleźć słabe strony danej idei. Nie odrzucaj tych nagłych olśnień, ale bądź ostrożny. Wiedza o świecie oznacza postrzeganie obrazu w całości. Jest to o wiele lepsze od widzenia wąskiego 78

B IZ N E S OP IE R A S I Ę N A W IE D Z Y O Ś WI E CIE

fragmentu rzeczywistości i zadowalania się niewielką znajomością danego obszaru. To, czego nie wiemy, może być równie ważne jak to, co wiemy. Jeżeli ta myśl nie sprawia, że widzisz w sobie ogromną ciekawość świata, nie wiem, co będzie dalej. Najważniejsze jest to, by brać pod uwagę całościowy obraz sytuacji i wciąż chcieć dowiadywać się więcej — jeżeli pragniesz osiągnąć duży sukces. Od dawna kieruję się „myśleniem na dużą skalę” i było tak też wtedy, gdy jako młody człowiek czułem determinację, by odnieść sukces na Manhattanie. Był to cel, który chciałem osiągnąć natychmiast. Cel ostateczny miał bardziej globalny charakter. Ale zawsze najpierw trzeba wykonać pierwszy krok. Teraz rozwijam swoje interesy na całym świecie i marka Trump jest wszędzie rozpoznawana. To nie jest przypadek. Oprócz ogromnej determinacji i silnej woli czynnikiem koniecznym do osiągnięcia wielkiego sukcesu jest wiedza o tym, w jaki sposób funkcjonuje świat — i chodzi tu również o naukę, jaką można czerpać z jego historii. Można w niej znaleźć szczęśliwe przypadki, gdy ludzie nieoczekiwanie zyskiwali sławę lub fortunę, ale większość przykładów dowodzi, że ludzie, którzy podejmowali odważne działania, charakteryzowali się pracowitością i odnosili sukcesy, mieli również rozległą wiedzę o świecie. Myślę, że sposób, w jaki technologia pozwala kierować interesami na całym świecie, jest jednym z tego przykładów. Wizjonerzy dostrzegali wszystkie te możliwości, zanim większości z nas w ogóle przyszły one do głowy. Internet połączył ze sobą wszystkie zakątki świata w ekscytujący i efektywny sposób, o czym wszyscy wiemy. Technologia rozwija się tak szybko, że trudno nadążyć za zmianami, nawet jeżeli starasz się być na bieżąco. Ludzie mówią: „Ale czy te wszystkie zmiany są naprawdę konieczne?”. Odpowiadam: nie, urządzenia chłodnicze nie są czymś niezbędnym, świat radził sobie bez nich przez wiele stuleci, ale z pewnością są wspaniałym wynalazkiem. W rzeczywistości przez wiele lat reputacja państwa zależała w pewnej części od tego, czy posiadało systemy chłodnicze, czy nie.

79

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

Rynki wschodzące to termin bardzo często kojarzony z firmami z Wall Street. Mają one całe działy zajmujące się szybko rozwijającymi się rynkami w krajach na całym świecie. Miejsca takie jak Chiny, Brazylia, Rosja czy Korea wywierają duży wpływ na gospodarkę światową. Jeżeli żyjesz w tej rzeczywistości, dobrze by było, gdybyś coś wiedział na ten temat, ponieważ najprawdopodobniej w jakiś sposób ta kwestia wpłynie na Ciebie i Twoje cele biznesowe. Moja rada brzmi następująco: zmień kompas z lokalnego na globalny — myśląc o swoim lokalnym biznesie. Być może będziesz musiał poświęcić na to dodatkową godzinę w ciągu dnia, ale mogę Cię zapewnić, że to będzie w pełni warte Twojego czasu i wysiłku. Skąd o tym wiem? A w jakim kraju mieszkasz? Czy kiedykolwiek słyszałeś o Trumpie? Oto odpowiedź.

80

18 JEŚLI MYŚLISZ, ŻE W CIĄGU SZEŚCIU MIESIĘCY MOŻESZ ZREALIZOWAĆ PROJEKT ZAPLANOWANY NA SZEŚĆ LAT, NAJPEWNIEJ JEST TO PRAWDA Wollman Rink, Central Park, Nowy Jork

B

ardzo często moje projekty idą w parze z zaangażowaniem wielu innych organizacji i wielką biurokracją. Mówi się, że nie można walczyć z urzędem miejskim, ale nie sprawia mi żadnego problemu postępowanie wbrew temu powszechnemu poglądowi. Myśl samodzielnie, idź do przodu i walcz, zwłaszcza jeżeli chodzi o ważną sprawę. Opisana poniżej walka wiązała się z pewną kwestią, która dotyczyła mnie osobiście — widokiem z okna mojego pokoju. Z mojego apartamentu w Trump Tower posiadam widok na historyczny, malowniczy Wollman Rink w Central Parku. Jest to wspaniałe miejsce zimą i pięknie wygląda, gdy wypełniają je łyżwiarze — tyle tylko, że od sześciu lat było zamknięte i patrzenie na puste lodowisko przez sześć zim z rzędu w końcu zaczęło mi przeszkadzać. Historia ta dotyczy czegoś, co nie miało być łatwym przedsięwzięciem, co przez 81

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

jakiś czas pogrążało się w chaosie, ale co zakończyło się szczęśliwie — dla wielu mieszkańców Nowego Jorku, jak również tysięcy turystów odwiedzających miasto. Była to praca pełna uczucia, która też okazała się jednym z moich ulubionych dokonań. Niepowodzenie w renowacji Wollman Rink, jakiego doznali odpowiedzialni za nią urzędnicy Nowego Jorku, było absolutnie klasyczną porażką. Po sześciu latach prac wartych około 12 milionów dolarów lodowisko wciąż było nieczynne. Wtedy, w 1986 roku, miasto ogłosiło, że cały proces renowacji rozpocznie się od nowa. Nie mogłem tego dłużej wytrzymać i napisałem list do ówczesnego burmistrza Nowego Jorku, Kocha, zgłaszając swoją gotowość do stworzenia marki — nowego Wollman Rink — i zadeklarowałem, że zrobię to w ciągu sześciu miesięcy, bez wkładu finansowego miasta. To byłby mój dar dla tej wspaniałej metropolii. Ten szczery gest został odrzucony przez burmistrza Kocha, który opublikował mój list w nowojorskich gazetach, traktując to jak dobry dowcip. Na jego nieszczęście dziennikarze z Nowego Jorku i opinia publiczna stanęli po mojej stronie. Zupełnie zlekceważył reakcję prasy. Jak napisano w jednej z gazet: „Miasto udowodniło tylko tyle, że nie chce przyjąć gotowego dzieła”. Reakcja Kocha na mój wspaniałomyślny gest przypomniała mi o pewnym powiedzeniu: „Nie ma dobrych uczynków, które nie spotkałyby się z dezaprobatą”. Następnego dnia po tym, jak wsparły mnie gazety i opinia publiczna, Koch całkowicie zmienił front. Niespodziewanie miasto zaczęło prosić o to, abym zajął się Wollman Rink. 6 czerwca 1986 roku spotkałem się w moim biurze z urzędnikami miejskimi i, krótko mówiąc, doszliśmy do porozumienia. Zapewniłem pieniądze na budowę i zgodziłem się zakończyć prace do 15 grudnia. Miasto miało zwrócić mi mi poniesione koszty, do wysokości niecałych 3 milionów dolarów, pod warunkiem że lodowisko zostanie uruchomione w przewidzianym terminie. Gdybym wykorzystał mniejszą kwotę, miasto miało zwrócić mi tylko tyle pieniędzy, ile wydałem. Gdybym przekroczył budżet, miałem pokryć nadwyżkę.

82

JEŚL I M Y ŚL ISZ, ŻE W C I Ą G U SZE Ś CIU MIE SIĘ CY MOŻE S Z...

NAJGORSZY

MOMENT

Chociaż byłem naprawdę zainteresowany przeprowadzeniem renowacji, muszę przyznać, że kiedy zapoznałem się ze szczegółami tego, w co miałem się zaangażować, przeżyłem kilka momentów pełnych wątpliwości. Lodowisko ma ponad 4000 m2 powierzchni, co sprawia, że jest to jedno z największych lodowisk sztucznych w kraju. W dachu szatni były wielkie dziury, ogromne szkody wyrządziła też woda i trzeba było zainstalować w obrębie lodowiska system rur liczący ponad 35 kilometrów. Potrzebne były dwa ważące po 16 ton agregaty chłodnicze. Publicznie obiecałem, że zakończę prace w ciągu sześciu miesięcy! Zastanawiałem się, czy sam siebie nie zapędziłem w kozi róg. Gdyby mi się nie udało, informację o tym zamieszczono by we wszystkich gazetach i moja reputacja zdecydowanie ucierpiałaby na tym. Miałem przed sobą kilka wyzwań, to było pewne. Wątpliwości schodziły jednak na dalszy plan, dopóki w myślach miałem obraz pięknego i ukończonego lodowiska. Wiedziałem, że mogę tego dokonać, ale nie oszukiwałem się, że to będzie bułka z masłem. Fizyczne uwarunkowania, jeśli chodzi o lodowisko, nie były największym problemem. Tak bardzo brakowało tam dobrego zarządzania, że proces renowacji przypominał jazdę samochodem po autodromie — był jak zataczanie na nim kółek, ciągle od nowa. Brakowało przywództwa. Wtedy właśnie podjąłem decyzję, by się tym zająć i pilnować realizacji projektu dzień po dniu. Chciałem wiedzieć, co udało się zrobić, kto co wykonał, i osobiście nadzorowałem postępy prac. Na przykład, ponieważ nie wiedziałem nic o budowaniu lodowisk, rozpocząłem poszukiwania najlepszego budowniczego lodowisk. Rozmawiałem z ekspertami i zdecydowałem się wprowadzić system solankowy służący ochładzaniu nawierzchni lodowiska. Było to bardziej kosztowne, ale niezwykle trwałe rozwiązanie. Każdy aspekt odbudowy lodowiska potraktowałem jako osobiste wyzwanie. Lodowisko zostało ukończone miesiąc przed wyznaczonym terminem — i poniżej kosztów. Naprawdę było to warte włożonego wysiłku. Gala otwarcia stała się wielkim wydarzeniem. Ten wspaniały dla Nowego Jorku dzień uświetnili swoją obecnością tacy łyżwiarze jak 83

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

Peggy Fleming, Dorothy Hamill i Scott Hamilton. W końcu mieliśmy działające lodowisko i wspaniałe miejsce rozrywki dla nowojorczyków. Wszystkie zyski zostały przeznaczone na cele dobroczynne i na rzecz miejskiego wydziału ds. utrzymania parków i obiektów rekreacyjnych. Wygrali wszyscy. Czy ten proces był łatwy? Nie, to była benedyktyńska praca. Czy efekt był jej wart? Uwierz mi, że tak. Kiedy przyjedziesz do Nowego Jorku, nie zapomnij odwiedzić tego miejsca. Jazda na łyżwach w otoczeniu drzew w Central Parku i podziwianie wspaniałych widoków na tle nieba to przeżycie, którego nigdy nie zapomnisz.

POSTSCRIPTUM DO WOLLMAN RINK — 21

HISTORII LAT PÓŹNIEJ

Niepowodzenie urzędu realizującego projekt Wollman Rink wynikało po części z faktu istnienia koszmarnego prawa stanu Nowy Jork noszącego nazwę „Wicks Law” z 1921 roku. Nakłada ono na samorządy realizujące projekty związane z renowacją starych lub budową nowych obiektów o wartości powyżej 50 000 dolarów obowiązek zlecenia prac czterem oddzielnym kontrahentom (ogólna budowa, system wodociągowy, instalacja elektryczna, ogrzewanie i wentylacja). Samorządy muszą wybrać ofertę najtańszego kontrahenta w każdym z tych obszarów, nawet jeśli mogłyby zaoszczędzić dużo czasu i pieniędzy, wynajmując jednego głównego kontrahenta, który nadzorowałby wszystkich podwykonawców. Zamiast wpłynąć na wzrost konkurencyjności, zapis ten sprawia, że koszt budowania czegokolwiek przez urząd miejski w Nowym Jorku wrasta o 30 procent. Na szczęście pojawia się nowa nadzieja na uchylenie zapisów „Wicks Law” dzięki zainteresowaniu, jakie media okazały tej sprawie w ostatnich czasach. 29 maja 2007 roku „New York Times” opublikował w części redakcyjnej artykuł Dorothy Samuels pod tytułem From Donald Trump to Eliot Spitzer: Still Battling Over a Wasteful Law. Dorothy Samuels zawsze była wnikliwą dziennikarką piszącą o istotnych kwestiach. 84

JEŚL I M Y ŚL ISZ, ŻE W C I Ą G U SZE Ś CIU MIE SIĘ CY MOŻE S Z...

Nawiązując do „Wicks Law”, przypomniała historię związaną z tym, jak uratowałem Wollman Rink przed katastrofą, do której zmierzało pod kierownictwem urzędu miejskiego — i chciała uświadomić obywatelom Nowego Jorku coś, czego prawdopodobnie nie wiedzieli, jeżeli nie zajmowali się budową nieruchomości. Jest to coś, co dotyka ich bezpośrednio — płacą podatki i ponoszą koszty działania urzędu. Muszę powiedzieć, że to było miłe — zostać przywołanym w artykule po 21 latach jako ktoś, kto spróbował coś zmienić i komu się to udało. Miejmy nadzieję, że te kwestie prawne wkrótce zostaną dostosowane do wymagań rynku — co przyniesie korzyści wszystkim.

85

19 NIE POZWÓL, BY STRACH

CIĘ POWSTRZYMAŁ

— NAWET JEŚLI NAPRZECIW CIEBIE STOJĄ MILIONY LUDZI Nawet jeśli zdecydujesz się iść naprzód, pojawią się wątpliwości

OPOWIEŚĆ

O

SATURDAY NIGHT LIVE

C

o robisz, jeśli nadal masz wątpliwości, nawet kiedy już zdecydowałeś się iść naprzód? Wielu ludzi myli się, uważając, że przemierzam glob, będąc absolutnie zawsze pewny siebie, przez cały czas. Prawda jest taka, że są chwile, gdy muszę walczyć z wątpliwościami już po tym, jak podjąłem ważne decyzje. Ważne jest to, co robisz, gdy ogarniają Cię wątpliwości. Jeśli podchodzisz do nich nieumiejętnie, mogą podważyć Twoje decyzje i wpłynąć na Twój stan ducha. Jeśli poradzisz sobie z nimi tak, jak trzeba, sprawią, że staniesz się mądrzejszy, a Twoje szanse na sukces wzrosną.

86

NIE P O Z W ÓL, B Y S TR A CH CI Ę PO W S TR ZYM A Ł

Zawsze będę pamiętać dzień, kiedy Jeff Zucker, prezes NBC, zadzwonił do mnie, by umówić się na spotkanie w moim biurze. Program The Apprentice był już hitem sezonu NBC i pomyślałem, że Jeff zapewne nie dzwoni po to, aby umówić się na towarzyską rozmowę, jako że obydwaj mieliśmy bardzo napięty harmonogram. Jednak nie byłem przygotowany na jego słowa, kiedy się pojawił: „Donald, wyświadcz mi przysługę. Poprowadź Saturday Night Live”17. Prowadzenie Saturday Night Live to zwykle zajęcie zarezerwowane dla profesjonalistów, wśród których można znaleźć Billy’ego Crystala, Kevina Spacey'a, Robina Williamsa czy Aleca Baldwina. Choć czułem się zaszczycony tą prośbą, zastanawiałem się, czy to aby nie niesie ze sobą zbyt dużego ryzyka, że zrobię z siebie idiotę. Miałem wątpliwości, ale potem zrozumiałem, że jest to wielka okazja i wspaniałe wyzwanie. To mogło być nawet zabawne. Zgodziłem się.

NAJGORSZY

MOMENT

Naprawdę nie wiedziałem, co mnie czeka, ale już było za późno na zmianę decyzji. Po wyjściu Jeffa zacząłem myśleć o obecnej podczas realizacji show publiczności, skeczach, monologu, konfrontacji z Darrellem Hammondem, który bardzo dobrze mnie parodiuje, oraz o całej masie innych rzeczy, które miały mnie spotkać. Jest to historia, która szczególnie dobrze nadaje się do tej książki, ponieważ ilustruje, w jaki sposób wątpliwości — potencjalnie jedna z najgorszych form przeciwności losu — wciąż mogą się pojawiać, nawet po tym, jak zdecydowałeś się iść naprzód — odważnie — aby zmierzyć się z jakimś dużym, ryzykownym wyzwaniem. Przyznaję, że miałem poważne wątpliwości. Nie zawsze łatwo jest iść naprzód tylko dlatego, że po prostu zdecydowałeś się na coś z entuzjazmem. Pomyślałem, że jeśli show okaże się 17

Cotygodniowy program rozrywkowy amerykańskiej sieci telewizyjnej NBC, nadawany na żywo w soboty o 23.30 ze studia w Nowym Jorku. Składa się z serii skeczy w wykonaniu stałej grupy komików i jednego gościa, zwykle znanej osoby ze świata rozrywki, sportu lub polityki — przyp. tłum. 87

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

katastrofą, miliony ludzi będą tego świadkami, na żywo, a ja nie będę miał możliwości wprowadzenia poprawek. Narażałem się na wielkie ryzyko widowiskowego upadku, który odbije się głośnym echem. Wątpliwości narastały i wiedziałem, że muszę „przegrupować siły”. Gdy głębiej się nad tym zastanowiłem, zrozumiałem jedno: to legendarny show. Wiedziałem, że jego twórca Lorne Michael i scenarzyści to fantastyczni ludzie. Wiedziałem, że mogę nadać programowi nowy, własny wymiar. Jak ciągle powtarzam: trzeba myśleć na dużą skalę. W każdym razie udział w tym show na żywo był niesamowitym doświadczeniem. Najpierw, we wtorek, spotkałem się z zespołem utalentowanych scenarzystów Lorne’a, kierowanych przez Tinę Fey. Zadawali pytania i poddali wiele pomysłów. Była to godzina intensywnych, ale i owocnych wysiłków. Do czwartku przestudiowaliśmy uważnie scenopis wspólnie z członkami zespołu Saturday Night Live. Są oni zawodowcami, a jednocześnie są bardzo mili i pomocni, więc było to czystą przyjemnością. Poczułem, jak znika część mojego zdenerwowania. Wiedziałem, że czeka mnie kilka poważnych przeszkód do pokonania, i zastanawiałem się, jak to wszystko zostanie poukładane w całość w ciągu dwóch dni. Głowiłem się również nad tym, jak to wszystko zapamiętam. Jestem przyzwyczajony do tego, że sam przygotowuję sobie materiały i jako mówca z łatwością potrafię je opanować. Ale to był zupełnie inny scenariusz. Nasz pierwszy pełny dzień pracy przypadł na piątek, gdy przeprowadziliśmy krótkie próby skeczy na scenie Saturday Night Live. Aranżacje nie były jeszcze gotowe, ale teatralny aspekt tego, w czym brałem udział, był bardzo klarowny. Tak wiele się działo wokół mnie, że nie miałem czasu zwracać uwagi na to, iż czuję lęk — zaangażowano mnie do udziału w mnóstwie skeczy. Byłem hipisem na spotkaniu w interesach, autorem romansu, prawnikiem, grałem w Księciu i żebraku wraz z Darrellem Hammondem, byłem muzykiem grającym na keybordzie i tak dalej. W dodatku trzeba było uwzględnić konieczność zmiany kostiumów. Pomiędzy skeczami były krótkie przerwy, a jeden z nich wymagał zmiany kostiumu w trakcie występu. Na szczęście był tam zespół garderobianych, które zajmują się występującymi i pomagają im w czasie show. Ponieważ jestem facetem, który lubi wiedzieć 88

NIE P O Z W ÓL, B Y S TR A CH CI Ę PO W S TR ZYM A Ł

wszystko na temat tego, co się dzieje, przyznaję, że kilka razy poczułem się nieco przytłoczony tym zamieszaniem. Wszystko układało się dość dobrze i mój poziom pewności siebie wzrastał, zwłaszcza kiedy zobaczyłem, że stali gospodarze Saturday Night Live byli zadowoleni z postępów i kilka razy sami serdecznie się uśmiali. Potem zobaczyłem mój kostium do numeru z latającym kurczakiem. To była reklama Trump’s House of Wings, skecz, który stał się przebojem od momentu, gdy go zaprezentowaliśmy po raz pierwszy. Pojawiają się w nim śpiewające kurczaki, ze mną pośrodku. Nie muszę nic dodawać. Jak już mówiłem, skecz z kurczakami był już za mną, ale to, co teraz mnie czekało, nie było lepsze: musiałem przymierzyć jasnożółty poliestrowy kostium, który sprawiał, że człowiek wyglądał w nim jak oczywisty cel dowcipnych komentarzy. Pamiętam, jak powiedziałem do kogoś: „W co ja się wpakowałem?”. Ledwo zauważyłem, że zbliżają się ciężkie chwile: monolog. Wyobraź sobie następującą sytuację: wychodzisz na scenę, na którą patrzą miliony ludzi, i masz nadzieję, że będziesz zabawny. A potem myślisz sobie: a jeśli nikt nie będzie się śmiać? Mądra rada: nie myśl o tym! Musisz iść naprzód, bo jeśli będziesz się nad tym zastanawiał, zje Cię trema. Chcę zatrzymać się w tym miejscu, by powtórzyć to, co właśnie napisałem. To absolutna prawda: czasami musisz po prostu wyjść na środek i zrobić to, co trzeba. Wątpliwości mogą wywoływać niepotrzebne obawy, a strach przed niepowodzeniem może zatrzymać Cię w miejscu. Musisz działać wbrew swoim obawom — i bardzo często będzie działo się tak, że zaczną znikać. Nie pozwól, by lęk Cię zatrzymał! Wiem, że łatwiej to powiedzieć, niż zrobić. W tamtej chwili nawet z grupą monterów dzieliłem się swoimi wątpliwościami: „Co ja tu robię? Powinienem robić to, co wy. Waszą pracę znam z własnego doświadczenia”. Gdy zacząłem powtarzać swoje kwestie, poszło dobrze. Niektórzy głośno się śmiali, co, uwierz mi, było wspaniałą reakcją, a ja przeszedłem wielki sprawdzian zdolności radzenia sobie ze stresem i nowym środowiskiem. Pamiętam nawet, że pomyślałem, iż mógłbym zaprosić Darrella pewnego dnia do mojego biura: zrobiłbym sobie przerwę, a on przez kilka godzin by mnie udawał. Tego typu rozważania odciągały moje myśli od występu na żywo, który miał się odbyć następnego wieczoru. To wszystko było jeszcze dla mnie wielką niewiadomą. 89

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

Nadeszła sobota — dzień, który każdemu z zaangażowanych w realizację programu przypominał maraton. Przedstawiliśmy show widowni złożonej z trzystu osób. Miało to być coś w rodzaju próby generalnej i testu skeczy — te, które spotkały się z największym aplauzem, wchodziły do programu na żywo. Wtedy powiedziano mi, że nie dowiemy się wcześniej niż na pół godziny przed występem, które skecze znajdą się w programie i w jakim porządku. Jestem człowiekiem, który lubi mieć wszystko poukładane i przygotowane niezależnie od tego, czym się zajmuję, więc ta wiadomość była dla mnie niemiłym zaskoczeniem. Jestem na przykład przyzwyczajony do układania i dokładnego studiowania planów moich przedsięwzięć. Bycie dobrze przygotowanym na kluczowe spotkania to jeden z sekretów mojego sukcesu. Wyobraź więc sobie, że kilka skeczy, które szczegółowo opracowywaliśmy przez dwa dni, zostało odrzuconych — w tym, jak się okazało, również jeden z moich ulubionych, w którym zagrałem autora romansów. Wszystkie przygotowania związane z tymi skeczami nie miały już znaczenia. Potem otrzymaliśmy aktualny program show, lecz ani chwili czasu, by się do niego przygotować. Bez wątpienia czekały mnie ekscytujące chwile. Musiałem wziąć głęboki oddech. Wtedy też zdałem sobie sprawę, że to wszystko może przerastać moje możliwości. Miałem wystąpić we wspaniałym show, w którym była obecna ogromna publiczność i który był rejestrowany. Moje zdjęcie miało znaleźć się w galerii programu. A gdyby był to dla mnie bolesny upadek? Gdybym zapomniał tekstu? Zapomniał słów piosenki, której musiałem nauczyć się w ciągu pięciu minut? Gdybym włożył zły kostium? Gdyby oglądający mnie zobaczyli durnia, a nie poważnego dewelopera? Uwierz mi, w takich jak ten krytycznych momentach może przyjść Ci do głowy wiele myśli. Jeśli więc kiedykolwiek czułeś się podobnie, wiedz, że masz doborowe towarzystwo. Moja rada? Wyjdź na scenę i do dzieła! Tak właśnie zrobiłem. Muszę przyznać, że nigdy nie zapomnę tej nocy, poczynając od monologu. Dla wszystkich była to wspaniała zabawa — od garderobianych z Saturday Night Live, przez publiczność, i na widowni, i przed telewizorami, aż po muzyków, którzy upewniali się, że jesteśmy gotowi, gdy nadchodził czas na kolejne wyjście. To jest 90

NIE P O Z W ÓL, B Y S TR A CH CIĘ PO W S T R ZYM A Ł

najlepsza część tego wydarzenia — bawiłem się fantastycznie i przeżyłem coś, co było warte każdej pełnej wątpliwości myśli i strachu przed niepowodzeniem, jakie pojawiły się w mojej głowie podczas tego gorączkowego tygodnia. Czy kiedykolwiek pomyślałem o tym, że zostanę gospodarzem Saturday Night Live? Nigdy! To właśnie jest wspaniałe w podejmowaniu ryzyka. Sukces nie stanie się Twoim udziałem, jeśli najpierw nie zaryzykujesz. Nie gódź się na niepowodzenia, jeśli możesz podjąć jakieś ryzyko i zmienić bieg swojego życia albo przynajmniej poszerzyć swoje horyzonty. Nie musi to być Saturday Night Live, ale ryzykowanie i stawianie czoła nowym, kłopotliwym sytuacjom, może sprawić, że Twoje życie będzie znacznie bardziej ekscytujące. Jeżeli mogę tańczyć i śpiewać razem z ludźmi wyglądającymi jak kurczaki, w jasnożółtym kostiumie, na oczach milionów ludzi, Ty również od czasu do czasu możesz podjąć jakieś ryzyko. Nie chcę słyszeć żadnych wykrętów. Idź naprzód i nigdy się nie poddawaj!

LEKCJA TRUMPA WPROWADŹ TO W ŻYCIE Bądź jak kameleon. Kiedy na horyzoncie pojawia się jakieś wyzwanie, wykorzystaj w pełni okazję. Czerp z niego naukę. Ryzykowanie i popełnianie błędów to najlepszy sposób na to, by nauczyć się czegoś nowego. Często sam siebie będziesz zaskakiwać. Po prostu rzuć się na głęboką wodę. Nie pozwalaj sobie na zwątpienie. Jeżeli w Twojej głowie pojawia się myśl: „Nie jestem pewny, czy mogę to zrobić”, pomyśl zamiast tego: „Kiedy mi się uda, poczuję się wspaniale!”.

91

20 NIE TRAKTUJ SIEBIE ZBYT POWAŻNIE

L

udzie są zaskoczeni, kiedy czasami odwiedzają nasze biura i słyszą, jak z mojego gabinetu dobiega śmiech. Jestem poważnym biznesmenem, ale też znam wartość śmiechu. Dlatego sam uśmiecham się, kiedy w ogłoszeniach i reklamach widzę bardzo poważne twarze, które według wielu są świadectwem poważnego traktowania interesów. Nie ma żadnego powodu, żebyś nie mógł dobrze się bawić. Jeżeli nie możesz znaleźć w czymś, co robisz, radości, to jak się domyślasz, poradzę Ci, abyś znalazł sobie inne zajęcie. Twoja praca to prawdopodobnie nie neurochirurgia, niech więc będzie trochę bardziej radosna niż zabieg chirurgiczny. Jeden z moich przyjaciół, Joel Anderson, jest znakomitym i odnoszącym wielkie sukcesy biznesmenem. Zaprosiłem go do udziału w ważnym wydarzeniu związanym z działalnością dobroczynną, lecz odpowiedź otrzymałem dopiero po tym, jak wydarzenie się odbyło. Podróżował, ale znalazł chwilę, by do mnie napisać i wysłać czek. Pisał, że dzięki The Apprentice stałem się tak sławnym człowiekiem, że mógł sprzedać mój autograf na liście do niego, z czego wpływy przeznaczył na cele dobroczynne. Odpisałem mu, dziękując i stwierdzając, że cieszę się z posiadania mądrych przyjaciół, którzy potrafią rozpoznać prawdziwą 92

NIE T R AK TUJ S IE B IE Z B Y T PO W A Ż N IE

okazję biznesową, gdy taka pojawia się na horyzoncie. Obydwaj nieźle się z tego uśmialiśmy, a przysłużyło się to dobrej sprawie. Jest to sposób, w jaki można prowadzić interesy, i dzięki niemu każdy dzień może być przyjemny. Spróbuj urozmaicić swoje interesy i codzienną pracę sporadycznymi żartami i śmiechem, a zobaczysz, o ile Twoja praca stanie się przyjemniejsza. Ludzie, z którymi pracujesz, także docenią to, że potrafisz wprowadzić ich w dobry nastrój. Po pierwszym sezonie The Apprentice wysłałem do Marka Burnetta list, w którym napisałem, jak fantastycznym doświadczeniem była praca z nim. Wspomniałem, że kiedy w 1987 roku pisałem The Art of the Deal, nie zdawałem sobie sprawy z tego, że książka stanie się bestsellerem, jak również inspiracją dla młodego człowieka sprzedającego koszulki na Venice Beach w Kalifornii. (Tym młodym człowiekiem był Mark Burnett). Dodałem też, że jeśli kiedykolwiek powiedziałem coś negatywnego na temat facetów, którzy okupują plaże, wszystko cofam w tym momencie. Zostaliśmy partnerami biznesowymi, ale też przyjaciółmi, a radość, jaką odczuwaliśmy ze wspólnej pracy, sprawiła, że doświadczenie to stało się jeszcze bardziej pozytywne. Warto wykazać się poczuciem humoru odnośnie samego siebie. Kilka lat temu wystąpiłem w reklamie kart płatniczych VISA, w której musiałem chodzić na czworakach (albo przynajmniej wyglądać tak, jakbym się czołgał) wokół śmietnika, szukając swojej karty. Zostałem sfilmowany na szczycie Trump Tower, gdy wiatr wyrwał mi ją z ręki i zdmuchnął na dół, na ulicę. Przechodzień, który widzi mnie przy śmietniku, mówi: „A myślałem, że świetnie mu się powodzi!”. Nie miałem nic przeciwko temu pomysłowi — wszystkie moje sprawy układały się doskonale, a reklama okazała się dużym sukcesem. Gdybym traktował siebie zbyt poważnie, straciłbym świetną zabawę i całkiem przyjemny dla oka czek. Biznes w najlepszej swojej postaci powinien zawierać oba te czynniki.

93

21 CZASAMI MUSISZ ZACZĄĆ OD NOWA Dubaj

C

zasami najlepszym wyjściem z sytuacji jest rozpoczęcie od nowa, nawet jeżeli wszystko zostało już ustalone i mógłbyś osiągnąć to, co sobie założyłeś. Dobrym tego przykładem jest nowy Palm Trump International Hotel & Tower, który powstaje w Dubaju. Myślę, że większość ludzi słyszała o Dubaju, mieście znajdującym się w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Tuż przy brzegu znajduje się sztuczna wyspa w kształcie palmy, Palm Jumeirah, wybitne osiągnięcie inżynierii wodno-lądowej i wyobraźni ludzkiej. Aby zbudować wieżowiec na tej wyspie, podjąłem współpracę z firmą Nakheel, deweloperem i właścicielem nieruchomości w Dubaju wartych ponad 30 miliardów dolarów. Nakheel po arabsku znaczy palmy, więc przedsięwzięcie stałoby się znakiem firmowym przedsiębiorstwa w Zatoce Perskiej. W 2005 roku rozpoczęliśmy współpracę i uzgodniliśmy, że nasz hotel, który będzie najbardziej luksusowym elementem Palm Jumeirah, powinien być wzorem połączenia doskonałego projektu i innowacyjności. Posiadaliśmy doświadczenie, mieliśmy listy uwierzytelniające i chcieliśmy zrobić coś niezwykłego.

94

C ZA SA M I M U S I S Z Z A C Z Ą Ć OD N O W A

Jedną z rzeczy, jaka skłoniła mnie do współpracy z firmą Nakheel, oprócz jej udokumentowanych sukcesów i analiz, było innowacyjne podejście do wszystkiego, do czego się zabierała. Nasz pierwotny projekt hotelu zyskał wielki rozgłos. Miał mieć supernowoczesny szkielet zewnętrzny i kształt tulipana. Byliśmy podekscytowani tym projektem. Koszty budowy wraz z wykończeniem miały sięgać 400 milionów dolarów. Jednak po zanalizowaniu projektu przekonaliśmy się, że wiąże się z nim kilka problemów, i stwierdziliśmy, że hotel w tym kształcie wyglądałby trochę „ociężale”. Zdecydowaliśmy się więc zacząć od nowa. Po prostu to, co już mieliśmy, w całości odrzuciliśmy. Nigdy nie bój się zmieniać zdania na jakiś temat. Nie ma w tym nic złego. Tak, straciliśmy czas i pieniądze, zajmując się pierwszym projektem, ale kiedy dążysz do czegoś nadzwyczajnego, czasami musisz zdobyć się na nadzwyczajny wysiłek, by to osiągnąć. Nasz nowy projekt był olśniewający: podzielony wieżowiec z otwartą przestrzenią w środku. Miał kosztować 600 milionów, liczyć 48 pięter i być zbudowany ze szkła, stali nierdzewnej i kamienia. Zdecydowanie było to warte swojej ceny. Prace są na ukończeniu. Kiedy zajmujesz się nieruchomościami na arenie międzynarodowej, musisz liczyć się z pewnymi specyficznymi uwarunkowaniami. W nas w 2006 roku uderzyła ogólnoświatowa dyskusja polityczna, której tematem stał się także Dubaj, co zagroziło realizacji naszego projektu. Ważne wydarzenia na świecie w każdej chwili mogą okazać się istotne dla realizacji pewnych zamierzeń, ale czasami mam ochotę powiedzieć: co znowu? Jednak jest to część biznesu. Może to być trudne wyzwanie — ale zawsze jest pouczające. Problem dotyczył obsługi portowej w zakresie załadunku w sześciu ważnych amerykańskich portach morskich, którą miała zajmować się firma mająca siedzibę w Zjednoczonych Emiratach Arabskich. Poświęcono temu wiele uwagi, przez co sprawa stała się przedmiotem narodowej debaty w Stanach Zjednoczonych. Zastanawiano się, czy sytuacja, w której tak ważne usługi zostaną sprzedane arabskiej firmie, nie będzie kolidowała z zasadami dotyczącymi bezpieczeństwa portów. To sprawiło, że Dubaj znalazł się w centrum zainteresowania nie 95

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

tylko Amerykanów, ale i całego świata. Dla nas mogło to mieć zarówno dobre, jak i złe skutki. Pozytywne było to, że wszyscy dowiedzieli się, gdzie leży Dubaj. Negatywny aspekt dotyczył tego, że spór, zwłaszcza w zakresie dotyczącym bezpieczeństwa narodowego, mógł przeszkodzić w rozpowszechnianiu informacji, że Dubaj to fantastyczne miejsce. Potrzebowaliśmy czasu, by w pełni ocenić konsekwencje, jakie niosły ze sobą echa tego sporu. Doszedłem do wniosku, że interesujące jest to, iż cała sprawa nabrała rozgłosu wkrótce po tym, jak zaczęliśmy prowadzić interesy w Zjednoczonych Emiratach Arabskich, ale jedyne, co mogliśmy w tej chwili zrobić, to po prostu przeczekać całe zamieszanie. Poczułem ulgę, kiedy problem został rozwiązany w miarę szybko i w przyjaznej atmosferze. Ostatecznie, w odpowiedzi na amerykańskie obawy dotyczące bezpieczeństwa, Dubaj przekonująco udowodnił, że rozumie jego znaczenie. Czekamy na otwarcie hotelu w Dubaju w 2010 roku i wiem już teraz, że wart on był wszelkich zmian, które musieliśmy wprowadzić, i wyzwań, z jakimi musieliśmy się zmierzyć. Być może po drodze pojawią się jeszcze jakieś problemy, ale jestem gotowy stawić im czoła.

LEKCJA TRUMPA WPROWADŹ TO W ŻYCIE Bądź elastyczny. Czasami problem Cię przytłoczy. Twój plan może okazać się klapą albo Twój cel może być nieosiągalny w danej chwili; coś może Cię zatrzymać na drodze do niego. Zacznij od nowa! Decyzja, by podjąć kolejną próbę, jest pierwszym krokiem do osiągnięcia celu za drugim razem.

96

22 POWIEDZIAŁEM MOJEMU PRZYJACIELOWI, ŻE MARNUJE ŻYCIE Siła koncentracji

M

am szczęście — potrafię szybko zmieniać swoje schematy myślowe — by skupić się na czymś nowym bez długich przygotowań. Na przykład krążą opowieści o tym, że potrafię prowadzić kolejne spotkania jedno po drugim: są owocne i produktywne, choć nie ma pomiędzy nimi przerw. Zakładam, że ta zdolność bazuje na wiedzy, czym jest koncentracja, i na umiejętności bardzo szybkiego przechodzenia do sedna rzeczy. Zawsze skupiam się na rozwiązaniu, niezależnie od tego, czego dotyczy problem lub wyzwanie. Spotykam jednak wielu ludzi, którzy marnują mnóstwo swojego (i mojego) czasu, mówiąc o swoich problemach. Dla mnie jest to jasny sygnał — unikają szukania rozwiązania. Albo rozkoszują się dramatycznością swojego położenia, albo są zbyt leniwi, by pójść po rozum do głowy i znaleźć wyjście z trudnej sytuacji. Myślenie wymaga energii i nie powinno się marnować go na niewłaściwe rzeczy. Każdy problem ma rozwiązanie i mądrzy ludzie go szukają. Bądź jednym z nich. 97

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

Przechodzenie do sedna sprawy to czasami kwestia zadania sobie właściwych pytań i udzielenia na nie szczerych odpowiedzi. Jeden z moich starych przyjaciół kiepsko sobie radził w pracy i bardzo się w niej męczył, więc wielokrotnie powtarzałem mu, że przede wszystkim wybrał zły zawód. W końcu stałem się bardzo obcesowy w stosunku do przyjaciela i powiedziałem mu, że marnuje życie. Dotknąłem go tym do żywego i o to mi właśnie chodziło — chciałem skłonić go do zmiany. W tym przypadku ten sposób rzeczywiście zadziałał. Osiągnąłem to, że mój przyjaciel zaczął skupiać się na rozwiązaniu, a nie na swoich problemach; teraz odnosi sukcesy i wiedzie szczęśliwe życie. Czasami szczerość jest konieczna, by wskazać rozwiązanie, którego normalnie się nie dostrzega. Ci z Was, którzy oglądali The Apprentice, wiedzą, co dzieje się w sali obrad. Bardzo często przypomina to operę mydlaną puszczoną w przyspieszonym tempie, w której kwestie padają jedna za drugą. Nie widać tego, że czasami nasze rozmowy ciągną się całymi godzinami — naprawdę mam na myśli godziny. Liczba historii, opinii i wewnętrznych dramatów, które są pomijane przy końcowym montażu, jest naprawdę nieprawdopodobnie wielka. Kiedy program zostaje skrócony do godzinnego formatu, w jakim jest nadawany, widzisz najważniejsze momenty, które stały się kluczowe podczas podejmowania decyzji przeze mnie i moich doradców. Reszta przestaje mieć znaczenie, jak szum w tle — bardzo głośny szum w tle. Do czego zmierzam? Wszyscy możemy „zmontować” odpowiednie wnioski płynące z naszych refleksji (odrzucić własną niepotrzebną paplaninę), kiedy trzeba podjąć decyzję. Skupiaj się na rozwiązaniach problemów, nie na detalach. Na tym polega potęga koncentracji. Wykorzystaj ją!

98

23 ZRÓB COŚ DLA SWOJEJ SPOŁECZNOŚCI Trump on the Ocean

L

udzie, którzy mieszkają w Nowym Jorku, na pewno słyszeli o Jones Beach. Plaża i promenada to część wspaniałej historii, której początek jest związany ze słynną postacią Roberta Mosesa — uznał on ten park nad wodą na Long Island za swoje największe osiągnięcie. Bywałem na Jones Beach jako nastolatek i zawsze było to dla mnie wyjątkowe miejsce, tak jak dla tysięcy innych ludzi. Byłem więc podekscytowany, kiedy trafiła się okazja, by odnowić część tego obszaru. Kiedy poprzednia zarządczyni parku Bernadette Castro przejrzała moje plany, uznała je za „dar od Boga”. Rozpoczęliśmy realizację projektu we wrześniu 2006, a proponowany pierwotnie termin otwarcia przypadał na wiosnę 2009 roku. Na początku pojawiły się głosy sprzeciwu ze strony ludzi, którzy twierdzili, że „styl Trumpa nie jest odpowiedni do scenerii Jones Beach”, a członkowie Society for the Preservation of Long Island Antiquities18 wyrazili obawy odnośnie tego, jak wielkość naszego budynku wpłynie 18

Stowarzyszenie ochrony zabytków na Long Island — przyp. tłum. 99

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

na estetykę Jones Beach. Kiedy zorientowali się, jak bardzo się zaangażowałem w plany dotyczące projektu i jak drobiazgowo go opracowałem, a także jak starannie uwzględniłem sposób, w jaki budynek wpłynie na społeczność i środowisko naturalne, uspokoili się. Pokazałem im nawet marmur Breccia Oniciata, który chciałem wykorzystać. Pomyślałem, że w nowo powstającym budynku zaprezentuje się wspaniale — i tak właśnie będzie. To ten sam marmur, którego użyłem na Wall Street 40; ma kolor sepii i jest naprawdę piękny. Zawsze znajdą się przeciwnicy wszystkiego, co będziesz próbował zrobić, ale ta historia jest dobrym przykładem na to, jak możesz pomóc swojej społeczności. Kiedy krytycy mojego pomysłu zrozumieli, jak ten projekt może ożywić miejscową gospodarkę, a także jak jest piękny, sprzeciw osłabł i większość ludzi pomyślała, że będzie to coś fantastycznego. Mają rację. Każdy odniesie korzyść. Powiedziałem ludziom, że chcę, aby to historyczne miejsce odpowiadało najwyższym standardom, na co zasługuje, i aby stało się celem podróży wielu osób, bo do tego predestynuje je niezwykła historia. Postanowiliśmy zastąpić starą Boardwalk Restaurant pięknym, zajmującym ponad 3300 m2 obiektem, z którego będzie rozciągał się widok na Ocean Atlantycki i na park. W środku będzie sala bankietowa i restauracja. Będziemy zajmować się obsługą kateringową klientów indywidualnych i korporacyjnych, oprócz tego będzie działała restauracja, a do dyspozycji gości oddamy również hol i salę balową. Dzięki temu Jones Beach znów stanie się ważnym miejscem w topografii Nowego Jorku. Miasto może liczyć na to, że zarobi na tej inwestycji około 75 milionów dolarów w ciągu następnych 40 lat. Budynek będzie własnością stanu. Nie będzie kosztować podatnika ani grosza. Nasza długoterminowa dzierżawa mogła zostać usankcjonowana na bazie specjalnego ustawodawstwa, co nie było żadnym zaskoczeniem. Znajdujemy się jednak w doborowym towarzystwie — jeszcze tylko jeden z parków w stanie Nowy Jork ma tak długoterminowy kontrakt — i jest to park Niagara Falls. Musieliśmy poradzić sobie z wieloma przeszkodami, ale zwyciężyliśmy. Będzie to fantastyczne miejsce.

100

ZR Ó B C O Ś D L A S W O J E J S P O ŁE C Z N OŚ C I

To, że pozycja, jaką zajmuję, umożliwiła mi zajęcie się Jones Beach, było wspaniałym uczuciem. Wiem, że krytycy będą mile zaskoczeni, kiedy zobaczą, jak dobrze zintegrowany ze środowiskiem naturalnym i parkiem będzie ten projekt. W pewien sposób za jego pośrednictwem składam hołd Robertowi Mosesowi — jestem pewien, że byłby bardzo dumny z efektu — tak jak nowojorczycy, którzy kochają Jones Beach.

101

24 OBRONA FLAGI

P

rowadziłem wojnę, aby amerykańska flaga mogła swobodnie powiewać na wietrze. Możesz w to uwierzyć? W moim kalifornijskim klubie golfowym, Trump National Golf Club w Los Angeles, wywiesiłem dużą amerykańską flagę i zbudowałem dla niej specjalny maszt. Nagle usłyszałem, że jest za duża. Za duża w stosunku do czego? W zestawieniu z Oceanem Spokojnym! Myślę, że Ocean Spokojny nie ma nic przeciwko jej wielkości. Nigdy przez myśl mi nie przeszło, że powiewająca amerykańska flaga na amerykańskiej ziemi może zostać uznana za element wywrotowy — ale tak właśnie można było zinterpretować zaistniałą sytuację. W każdym razie zawsze znajdzie się kilku małostkowych ludzi, którzy muszą na wszystko narzekać. Pojawiły się więc skargi, ale potem nastąpiła gwałtowna reakcja na nie. Wszyscy stanęli po mojej stronie — w obronie piękna powiewającej flagi. Sprawa nabrała ogromnego rozgłosu, który wiązał się nie tylko z kwestiami patriotycznymi, ale również z moją własnością. Nagle każdy wiedział, że istnieje piękne pole golfowe z widokiem na Ocean Spokojny i że amerykańska flaga znaczyła dla mnie na tyle dużo, iż zdecydowałem się o nią walczyć. Nie musiałem robić wiele, by zatrzymać flagę — wrzawa, jaka wybuchła, załatwiła problem za mnie.

102

O BR ON A FL A G I

Zdecydowałem się więc zawiesić flagę także w mojej posiadłości w Mar-a-Lago w Palm Beach na Florydzie. Z chęcią opowiedziałbym związaną z tym historię, ale ustaliłem z miastem, że tego nie zrobię. Ale cieszę się, że mogę powiedzieć, iż miasto jest szczęśliwe, ja jestem szczęśliwy i, przede wszystkim, flaga powiewa dumnie na wietrze. Zapamiętaj na zawsze tę prawdę — niektóre rzeczy są warte tego, by o nie walczyć. Dla mnie amerykańska flaga jest jedną z nich.

103

25 KIEDY MASZ PROBLEM Z UBRANIEM NA OCZACH

10 000 LUDZI, UCZYŃ

TO CZĘŚCIĄ SWOJEGO WYSTĄPIENIA Dwa nieudane wystąpienia publiczne

K

ażdy dostaje czasami w twarz pomidorem, włączając w to mnie. Porażka w danym momencie nie wydaje się zabawna, ale przynajmniej sprawia, że życie jest interesujące. Na szczęście, prawie za każdym razem, nawet duże wpadki można obrócić na własną korzyść. Wiem, że brzmi to jak banał, ale czasami można przekonać się, że to prawda. Miałem zaplanowane przemówienie w Dayton, w stanie Ohio, i czekało na mnie około 5000 ludzi. Wybierałem się tam samolotem z Nowego Jorku, wraz z ekipą kamerzystów, która miała sfilmować przemówienie na potrzeby programu The Apprentice. Kiedy byliśmy gotowi do startu, lot został wstrzymany. Mój pilot powiedział, że coś jest nie tak z hamulcami, i doszedł do wniosku, że podróż mogłaby okazać się niebezpieczna. Spróbowaliśmy więc zdobyć bilety na samolot rejsowy — ale nie było żadnego, który dysponowałby wystarczającą liczbą miejsc, by zabrać tak dużą grupę ludzi. Zacząłem zastanawiać się, czy nie powinienem odwołać przemówienia. Jednak kiedy daję słowo, że gdzieś się pojawię, robię, co się da, by go dotrzymać. Zadzwoniłem 104

K IE D Y M A S Z P R O BL E M Z U BR A NI E M NA OCZ A C H 1 0 0 00 L U D Z I

więc do wszystkich moich przyjaciół i zapytałem, czy któryś z nich ma odrzutowiec, który moglibyśmy pożyczyć. Zgodnie z moimi oczekiwaniami znalazł się ktoś taki — z odrzutowcem na LaGuardia, który nie miał zaplanowanego lotu. Wszyscy więc przesiedliśmy się z mojego odrzutowca do samolotu mojego przyjaciela i w końcu wystartowaliśmy do Dayton. Wyobrażałem sobie, że od tej chwili wszystko już pójdzie dobrze.

NAJGORSZY

MOMENT

Kiedy wylądowaliśmy w Dayton, lało jak z cebra, a w dodatku były to godziny szczytu. Na ulicach panował taki bałagan, że skorzystałem z pełnej eskorty policyjnej, z pomocą której ja i moi towarzysze mogliśmy dotrzeć z lotniska do miejsca, gdzie miałem przemawiać. Mimo wszystko długo to trwało. Zaczynało to przypominać podróż do Chin, nie do Ohio. Na koniec dodam, że na ten dzień przypadały także urodziny Melanii i zaplanowałem powrót do Nowego Jorku o takiej godzinie, by zabrać ją na kolację i wspólnie z nią świętować. Jeżeli nie była przygotowana na kolację o północy w miejscowym barze, te plany też musiały wziąć w łeb. Widownia odczuła to najboleśniej. Ludzie czekali cierpliwie przez kilka godzin. Kiedy w końcu dotarłem na miejsce, powiedziałem im, że tego dnia przeżyją własny reality show. Byli zachwyceni, że w końcu pojawiłem się mimo wyjątkowych okoliczności. Mimo opóźnienia, na przekór deszczowi i awariom wszyscy świetnie się bawiliśmy. Gdy widzowie czekali na moje wystąpienie, odśpiewali Happy Birthday dla Melanii. Kiedy przybyłem, ktoś dał sygnał, że „pan Trump wszedł do budynku”19 — przypomniało mi to czasy Elvisa. Ubawiłem się setnie i każdy z nas dobrze zapamiętał ten dzień. Najważniejsze jest to, że nawet wielkie wpadki mogą mieć szczęśliwy finał. 19

Nawiązanie do słów „Elvis has left the building”, jakie wypowiadał menedżer Elvisa Hank Lee Logan po każdym jego koncercie. Fraza weszła do języka popkultury — przyp. tłum. 105

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

PROBLEM

Z UBRANIEM

Innym razem miałem w planie wystąpienie w Las Vegas przed około 10 000 ludzi i przyleciałem tam z Kalifornii, mając w zapasie około pół godziny. Jako że byłem po podróży, poprosiłem młodą kobietę, która zajmowała się kostiumami, o zlecenie wyprasowania mojej marynarki. Wzięła ją, a ja czekałem w green roomie, rozmawiając z gośćmi i z Keithem, moim ochroniarzem. Kiedy nadszedł czas wyjścia na scenę, zacząłem szukać marynarki, ale nigdzie jej nie było. Czekało na mnie 10 000 ludzi, a ja nie miałem marynarki. Wreszcie pojawiła się ta sama młoda kobieta i powiedziała, że wysłała marynarkę do pobliskiego hotelu do wyprasowania i jeszcze jej nie odesłano. Byliśmy zdumieni — na pół godziny przed wyjściem na scenę nikt nie wysyła marynarki do prasowania. Pomyśleliśmy, że powinna była kazać wyprasować ją na miejscu, ale jak się okazało, dopiero wdrażała się do nowej pracy. Nie byłem z tego powodu szczęśliwy, ale co mogłem zrobić? Pożyczyłem marynarkę od Keitha, choć jest wyższy ode mnie. To musiało wystarczyć. Spóźniłem się kilka minut z wyjściem na scenę, ale wydawało się, że ludzie nie mają mi tego za złe. Opowiedziałem o tym, co zdarzyło się za kulisami, i przeprosiłem za marynarkę, która nie pasowała na mnie ani do reszty mojego ubrania. Miałem wrażenie, że i na to nikt nie zwrócił uwagi. Przemówienie udało się mimo zakulisowego zamieszania i słuchaczom, jak się wydawało, sprawiła przyjemność spontaniczność, która była skutkiem czyjeś pomyłki. Ja nadal nie byłem z tego zadowolony, zwłaszcza że zawsze spędzam dużo czasu na przygotowaniach, upewniając się, że wszystko jest dopięte na ostatni guzik, ale pomyślałem: „Nie wolno płakać nad rozlanym mlekiem” — i przestałem o tym myśleć. Następnego dnia na pierwszej stronie głównej gazety w Las Vegas znalazło się moje zdjęcie i artykuł o mnie. Podzieliłem pierwszą stronę z Jayem Leno. Z powodu „niedobranej garderoby”, która odegrała swoją rolę poprzedniego wieczora, wydawca zdecydował się poświęcić mi więcej miejsca niż Jayowi, ponieważ uznał, że to zabawna historia — miliarder traci swoją marynarkę! Ta gafa mimo wszystko w końcu mi się przysłużyła. 106

KIED Y MA S Z P R OBLE M Z U B RA NIEM NA OCZ A CH 10 000 LUDZ I

LEKCJA TRUMPA WPROWADŹ TO W ŻYCIE Pokonuj przeszkody z marszu — zamiast próbować je przesuwać czy odsuwać od siebie, spróbuj je „ogarnąć”. Zmień je w coś pozytywnego. Często dzięki temu zdołasz innym wytrącić broń z ręki i przeciągnąć ich na swoją stronę. Nie przywiązuj się za bardzo do swoich pomysłów. Dostosuj się i nie daj się wyprowadzić równowagi.

107

26 NIE POPADAJ W SAMOZADOWOLENIE — MYŚLENIE O SOBIE, ŻE JEST SIĘ DOSKONAŁYM, TO PROSTA DROGA DO POPEŁNIENIA POWAŻNEGO BŁĘDU Jak realizowane są nasze nowe projekty

T

rump Organization aktualnie realizuje 33 projekty związane z nieruchomościami na całym świecie. Jest to duża liczba budynków i zarządzanie projektami wymaga wielu podróży. Bardzo się cieszę, że troje moich dzieci, Don Jr., Ivanka i Eric, są teraz ze mną u steru i pomagają mi, jeżdżąc w takie miejsca, jak Indie, Chiny, Dubaj i Stambuł. Mój terminarz jest wystarczająco napięty bez tych długich podróży. Wiele ze zrealizowanych przez nas projektów to bardzo atrakcyjne budynki Trump International Hotel & Tower, w których mieszczą się zarówno kondominia, jak i hotele. Ludzie często zastanawiają się, jak się je buduje — i to jest dobre pytanie, ponieważ jesteśmy jedyną firmą hotelarską, która zajmuje się również deweloperstwem. Jeżeli w nazwie budynku widnieje nazwisko „Trump”, oznacza to ogromne ilości przygotowań i ciągłej pracy menedżerskiej. Jedynym sposobem na zagwarantowanie jakości jest doglądanie wszystkich kwestii. 108

NIE P O PAD AJ W S A M O ZA DO W OL E N IE

Ten proces jest jak układanka: podczas pracy należy bowiem uwzględnić wiele czynników, ponieważ nie pozwalamy, żeby nazwisko Trump było kojarzone z czymś, co nie jest dokładnie opracowane i zbadane. Nieustannie napływają do nas nowe propozycje, wszystkie analizujemy, ale rezygnujemy z 99 procent z nich. W ciągu roku otrzymujemy również około 300 propozycji współpracy ze strony deweloperów. Musimy więc przyjmować zdecydowane podejście, jeśli chodzi o ocenę potencjalnych interesów. Badamy każdą propozycję, analizujemy możliwości biznesowe i osobiście odwiedzamy określone miejsca. Kiedy coś nam się podoba, przeglądamy budżety, wykonujemy wstępny plan deweloperski, a potem tworzymy ofertę. Organizujemy współpracę z kontrahentami, podwykonawcami i negocjujemy końcowe koszty. Każdy dokument związany z budową musi zostać przejrzany przez nasz zespół. Następnie tygodniami uczestniczymy w spotkaniach dotyczących budowy, umów i marketingu. Rozmawiamy z naszymi przedstawicielami na miejscu każdego dnia. Nic nie jest dziełem przypadku. Tego rodzaju podejście stanowi jedno ze źródeł naszego sukcesu. Ponieważ obecnie nadzorujemy wiele międzynarodowych projektów, zajmujemy się również pozyskiwaniem środków finansowych na budowy za granicą. Czasami bywa to skomplikowane, jeżeli na przykład w jakimś państwie sytuacja polityczna jest niestabilna. Jeśli wkraczamy we właściwym momencie cyklu koniunkturalnego na rynku nieruchomości, budowa w danym kraju może być stosunkowo tania, ale i może przynieść duże zyski, więc korzystamy z okazji. Łatwo byłoby nam osiąść na laurach, ponieważ mamy na swoim koncie wiele sukcesów, ale gdzieś zawsze czai się ryzyko. Wystrzegamy się samozadowolenia, uważnie się przygotowując. Jeśli myślisz, że jesteś doskonały, łatwo możesz popełnić poważny błąd. Bardzo często zaczynamy się interesować jakimś miejscem, ponieważ sam je widziałem i dostrzegam jego potencjał. Ostatnio zdarzyło się tak, kiedy odwiedzałem Panamę z okazji wyborów Miss Universe Pageant w 2003 roku. Pamiętam, jak powiedziałem: „To jest piękne miasto, fantastyczne miejsce i chciałbym tutaj coś zbudować pewnego dnia”. Cóż, ten dzień nadszedł i powstaje Trump Ocean Club — ponad 220 tysięcy m2 powierzchni, 65 pięter i wieżowiec, w którym 109

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

znajdują się kondominia. Jest to pierwsza w Ameryce Środkowej inwestycja Trump Organization — i okazała się ona bardzo dobrą decyzją. Jakby na skutek zrządzenia losu, ogłoszenie planu budowy Trump Ocean Club w kwietniu 2006 roku przypadło na ten sam dzień, gdy prezydent Panamy Martin Torrijos poprosił wyborców o zgodę na realizację projektu o wartości wielu miliardów dolarów, związanego z poszerzeniem Kanału Panamskiego. Miała to być największa modyfikacja kanału od roku 1914, kiedy został otwarty, co umożliwiło żeglugę wielkim, nowoczesnym statkom towarowym. Potencjał rozwojowy Panamy był czymś oczywistym, a wspomniana inwestycja stanowiła wskazówkę, że miasto cieszy się wielkim zainteresowaniem i będzie się rozwijać. Projekt wieżowca Trump Ocean Club również jest wspaniały — wygląda on jak bardzo wysoki żagiel i statki będą przepływać — na tle horyzontu — w naprawdę widowiskowy sposób. Biorę pod uwagę własny instynkt i preferencje, ale uwzględniamy również to, jakie opinie otrzymujemy od innych ludzi. Dbamy o to, co już posiadamy, i zawsze jesteśmy otwarci na nowe możliwości. Rozpoczęliśmy prowadzenie interesów w Stambule po tym, jak zasugerował to mój serdeczny przyjaciel, nieżyjący już Ahmet Ertegun, założyciel Atlantic Records. Ivanka odwiedzi Turcję, by znaleźć odpowiednie miejsce na budowę20. Gdy miejsce już zostanie wybrane, wyznaczymy kierownika projektu do jego nadzorowania. Na przykład w Las Vegas mamy Briana Baudreau, który nadzoruje budowę Trump International Hotel & Tower. Mogę zadzwonić do niego w każdej chwili, by dowiedzieć się, co tam się dzieje, i otrzymam wyczerpujące informacje w czasie jednej rozmowy. To właśnie efektywność naszych działań pozwala na to, byśmy kroczyli do przodu szybko i pewnie. Żaden projekt nie jest wolny od problemów, które mogą się pojawić i na pewno się pojawią za każdym razem. My jednak odrabiamy naszą pracę domową i wiemy, że zrobiliśmy, co się da, by osiągnąć sukces i spełnić słynne na cały świat standardy jakościowe. To jest sposób postępowania Trumpów, a Don Jr., Ivanka, Eric i ja sam pracujemy razem nad tym, aby nie zbaczać z tej drogi. 20

W Stambule ma powstać Trump Tower — przyp. tłum. 110

NIE P O PAD AJ W S A M O ZA DO W OL E N IE

LEKCJA TRUMPA WPROWADŹ TO W ŻYCIE Samozadowolenie zabija. Pamiętaj, że Twój sukces i wszystkie dobre rzeczy, które pojawiają się na Twojej drodze, są bezpośrednim rezultatem Twojego wysiłku; masz gdzie mieszkać, ponieważ zapracowałeś na to, i posiadasz nieruchomości, ponieważ zarobiłeś na nie. Pycha lub próżność może doprowadzić Cię do upadku. Wiem o tym, ponieważ sam tego doświadczyłem.

111

27 TYLKO W NOWYM JORKU! To miasto podsunie Ci takie rozwiązania problemów, jakich nie znajdziesz nigdzie indziej!

C

zasami korki w Nowym Jorku są nie do zniesienia. Kiedyś razem z ekipą The Apprentice jechaliśmy moją limuzyną i utknęliśmy w korku. Nie ruszaliśmy się z miejsca. Wszyscy trąbili — klaksony po prostu wyły bez przerwy. Moja limuzyna była pełna ludzi. Nie przesunęliśmy się ani o centymetr przez 20 minut. W końcu przebrała się miara mojej cierpliwości. Zdecydowałem się wysiąść i po prostu stanąć pośrodku ulicy. To, co się później wydarzyło, nie było zaskakujące, ale efektywne. Klaksony nagle umilkły i zapadła głucha cisza, ponieważ ludzie zorientowali się, że to ja stoję pośrodku tego bałaganu. Zrobili to, na co miałem nadzieję — zdjęli ręce z klaksonów, a zaczęli machać i wołać: „Hej, Donald!”, „Hej, to jest Donald Trump!”, „To jest Donald — cześć, Donald!”. To była wspaniała chwila, machałem do nich i śmiałem się, ale przede wszystkim odczuwałem ulgę, że przynajmniej na parę minut przestali trąbić. Są takie chwile, kiedy wspaniale jest być rozpoznawanym, i ta była jedną z nich. Oczywiście, wielokrotnie bycie rozpoznawanym oznacza problemy, bez których śmiało mógłbym się obejść. Mam wspaniałą grupę ochroniarzy, ale od czasu do czasu i tak zdarza się coś nieoczekiwanego. Miałem w planach pojawienie się na 112

TYLK O W N OW Y M J ORK U!

chwilę na przyjęciu odbywającym się na statku na Hudson River, który podczas kolacji miał opłynąć Manhattan. Moja wizyta miała trwać 15 minut i chciałem opuścić przyjęcie, zanim łódź wypłynie z doku. Było to wspaniałe coctail party. Rozmawiałem z kilkoma osobami, kiedy nagle zauważyłem, że łódź nie jest zacumowana — odbiliśmy od brzegu! Nikt nie powiedział mi, że opuściliśmy dok, włączając w to mojego ochroniarza, który także nie zauważył, że płyniemy. Cóż, utknąłem, czekał mnie trzygodzinny rejs wokół Manhattanu w sobotni wieczór — nie tak go sobie zaplanowałem! Nie wiedziałem, na kim najpierw wyładować swój gniew — na kapitanie, gospodarzu przyjęcia, ochroniarzu czy na jeszcze kimś innym. Nigdy nie zgodziłbym się na trzygodzinny rejs. Pomyślałem, że mógłbym wskoczyć do wody i dopłynąć do Manhattanu. Byłem wściekły. W każdym razie, jako że nie mogłem nic z tym zrobić, zdecydowałem się „popłynąć z prądem”. Na statku było naprawdę wiele ludzi i wydawali się zadowoleni, że jestem wśród nich, niezależnie od tego, czy zostałem zaproszony na rejs, czy nie. Włączyłem się więc w rozmowę, opowiedziałem kilka anegdot, pośmiałem się i było wspaniale. Był to także piękny wieczór, a na przyjęciu zapanował podniosły nastrój, czego nikt się nie spodziewał. Był to wieczór, którego nikt z nas, tam obecnych, nie zapomni.

LEKCJA TRUMPA WPROWADŹ TO W ŻYCIE Moja rada dla Ciebie: płyń z prądem, zwłaszcza jeśli nie masz innego wyjścia. Tym razem faktycznie sprawił mi przyjemność ten spokojny rejs, który był czymś zupełnie niespodziewanym i absolutnie nie mieścił się w moich planach. Pomyślałem, że życie czasem takie jest. Bardzo pomogło to, że w końcu się rozchmurzyłem i udało mi się mile spędzić czas. Spróbuj kiedyś tego samego — przekonasz się, że na tym zyskasz, niezależnie od tego, czy nazywasz się Donald Trump, czy nie.

113

28 JAK ROZŁADOWAĆ STRES

K

ażdy ma własny sposób na rozładowanie emocji i napięcia oraz zmianę sposobu patrzenia na świat. Niezależnie od tego, co w Twoim przypadku działa najlepiej, jest to dobry wybór, dopóki nie oznacza autodestrukcji lub szkodzenia innym. Z tego właśnie powodu lubię grać w golfa. Golf to gra umysłowa, ale jednocześnie może być totalnie relaksująca. Wiem, że otwiera ona mój umysł na nowe możliwości i że przebywając na polu golfowym, jestem w stanie bardzo efektywnie rozwiązywać dany problem. W biurze czasami ćwiczę zamachy lub po prostu biorę do rąk kij do golfa i myślę o grze. Już samo to jest jak haust świeżego powietrza — nawet jeżeli to biurowe powietrze — i pomaga mi myśleć twórczo lub spojrzeć na daną sprawę w nowym świetle. Wiem, że niektórzy ludzie uciekają w muzykę lub ćwiczenia fizyczne — dla mnie ucieczką od stresu jest golf. Innym sposobem na zmniejszenie napięcia jest zastąpienie negatywów pozytywami. Sprawdza się to w wielu obszarach, ja na przykład staram się otaczać pozytywnymi ludźmi i pozbywać się negatywnych postaci z mojego środowiska. Ktoś, kto odwiedza moje biuro, może zauważyć, że mam wiele fotografii, na których są członkowie mojej rodziny — moi rodzice, moje dzieci i Melania. One pozwalają mi na pozytywną koncentrację — 114

J A K R O Z ŁA D O W A Ć S T R E S

nie dlatego, że muszę sobie przypominać o moich bliskich, ale rzut oka na zdjęcia od czasu do czasu sprawia, że wszystko mogę postrzegać w odpowiedniej perspektywie. Mam również zdjęcia i pamiątki związane z tymi dokonaniami, które wiele dla mnie znaczą — kiedy więc zmagam się z problemami, mam pod ręką namacalne wspomnienia minionych sukcesów. Żaden z nich nie został osiągnięty bez wysiłku. Nie trać impetu, spróbuj zastąpić negatywy pozytywami, a czeka Cię wiele sukcesów, nawet jeśli teraz nie widać ich na horyzoncie.

115

29 SPODZIEWAJ SIĘ ATAKU, GDY BĘDZIESZ PRÓBOWAŁ COŚ ZMIENIĆ Mar-a-Lago

M

arjorie Merriweather Post dokonała oficjalnego otwarcia swojej rezydencji Mar-a-Lago w 1927 roku. Była wtedy żoną Edwarda F. Huttona i spędziła cztery lata na budowaniu tej niesamowitej posiadłości — znajduje się ona na rafie koralowej w Palm Beach i przymocowana jest do podłoża za pomocą betonu i stali. Dla miłośników etymologii dodam, że nazwa pochodzi z łaciny i oznacza „od morza do jeziora”. Na podstawie tych kilku informacji możesz wyobrazić sobie zabytkowy charakter tej wspaniałej posiadłości, którą po raz pierwszy zobaczyłem w 1985 roku. Wszyscy słyszeliśmy o miłości od pierwszego wejrzenia i to właśnie uczucie poraziło mnie, kiedy po raz pierwszy zobaczyłem Mar-a-Lago. Od razu wiedziałem, że musi być moje, wszystkie 128 pokoi, całe 10 000 m2, wraz z działką o powierzchni 20 akrów. Zdawałem sobie sprawę, że może to nie być proste, ale wiedziałem też, że niełatwo byłoby zbudować coś takiego, a zadanie, jakie przed sobą stawiałem, było klarowne. Willa była nieco zniszczona w wyniku zaniedbania, ale mimo wszystko byłem zdecydowany ją nabyć. 116

SP OD Z IE WAJ S IĘ A T AK U , GD Y BĘ DZ IES Z PR ÓB OW AŁ COŚ ZM IENIĆ

Myślę, że powinieneś dowiedzieć się czegoś na temat powstania Mar-a-Lago, biorąc pod uwagę to, iż jest to zabytek. Marjorie Post, która odziedziczyła przedsiębiorstwo zajmujące się handlem zbożem, najwidoczniej była przekonana, że ważne są detale. Z Włoch przypłynęły trzy łodzie wyładowane po brzegi marmurem, położono ponad 36 000 oryginalnych hiszpańskich dachówek, 200 m2 czarnego i białego marmuru pochodzącego ze starego zamku na Kubie użyto do budowy posadzki w jadalni, a nad wszystkim górowała ponaddwumetrowa wieża. Społeczność Palm Beach znajdowała się pod wpływem Mar-a-Lago i Marjorie Post, i miała ku temu powód. To miejsce momentalnie stało się bardziej sławne od Newport i rezydencji San Simeon w Nowym Jorku. W 1969 roku Departament Spraw Wewnętrznych nadał posiadłości rangę narodowego zabytku i znalazła się ona w narodowym rejestrze zabytków. Po śmierci Marjorie w 1973 roku posiadłość została przekazana, zgodnie z wolą właścicielki, rządowi federalnemu — miała stać się miejscem wypoczynku prezydenta lub służyć do celów dyplomatycznych. Dziesięć lat później, ponieważ pojawiły się obawy o bezpieczeństwo przebywających tam osób, jak również ze względu na bardzo wysokie koszty utrzymania, rząd przekazał posiadłość z powrotem fundacji Postów. Potem, w 1985 roku, pojawiłem się ja. Dużo rzeczy wydarzyło się pomiędzy rokiem 1985, kiedy pierwszy raz rzuciłem okiem na tę widowiskową ruinę, a rokiem 1995, kiedy została ona otwarta jako prywatny klub. Kupowanie własności było łatwą częścią przedsięwzięcia — nie złożono zbyt wielu dobrych ofert. Zapłaciłem fundacji Postów w sumie 8 milionów dolarów za dom i grunty, w tym 3 miliony za kompletne oryginalne wyposażenie, między innymi za porcelanę, kryształy i przedmioty ze złota. To była rekordowa suma, ale w rzeczywistości niska w odniesieniu do Mar-a-Lago. Wkrótce jednak musiałem stawić czoła czemuś innemu — zarzutom ze strony Diny Merrill, córki pani Post. Chociaż była bardziej zainteresowana rozwojem swojej kariery niż utrzymaniem tego bezcennego zabytku, zrobiła wszystko, co mogła, by mi przeszkodzić. Jednak inni członkowie rodziny Postów stanęli po mojej stronie i uznali, że zachowam integralność i elegancję Mar-a-Lago. Jedna 117

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

z nich, Marjorie Post Dye, pierwsza wnuczka i jednocześnie imienniczka Marjorie Merriweather Post, określiła mnie mianem „wielkiego, niebieskookiego anioła stróża unoszącego się w powietrzu i czekającego, by wylądować i zająć się wszystkim”. Ta sama kobieta powiedziała mi później, że uratowałem Mar-a-Lago. Opisując to wszystko, zmierzam do tego, by Ci powiedzieć, że zawsze znajdzie się ktoś, kto będzie Cię krytykował. Takie jest życie. Im wyżej sięgasz, tym więcej sprzeciwów napotykasz. Mimo to zawsze na Twojej drodze pojawią się także ludzie, którzy dostrzegą dobre intencje, jakimi się kierujesz. W Palm Beach posiadłość Mar-a-Lago miała opinię kiepskiej inwestycji — była wspaniała, ale nie do utrzymania. Jimmy Carter oddał ją fundacji Postów z powodu wysokich kosztów, jakie na jej rzecz musieli ponosić podatnicy. Jak już zdążyłeś się dowiedzieć, lubię wyzwania. Wykorzystywałem ten dom jako prywatną rezydencję do 1995 roku, ale moja pierwsza myśl, kiedy go zobaczyłem, była taka: to byłby fantastyczny prywatny klub. Razem z tym wspaniałym pomysłem pojawiła się ogromna przeszkoda: prawo budowlane i miejscowe rozporządzenia nigdy by na to nie pozwoliły. Nie można było tego zrobić. Rezydencja musiała pozostać prywatnym domem — w przeciwnym razie zostałaby podzielona na mniejsze części. To było okropne, ale tak wyglądała rzeczywistość. Wiodłem bardzo szczęśliwe życie z moją rodziną w Mar-a-Lago, nawet mimo tego że rezydencja była o wiele za duża jak na dom. Niektórych jej części w ogóle nie odwiedzałem. Znajdowały się w niej na przykład schrony przeciwlotnicze, a wiele pomieszczeń było pustych.

NAJGORSZY

MOMENT

Wtedy, w latach dziewięćdziesiątych, dotknął mnie kryzys finansowy — chodziło o miliardy dolarów. Możesz wyobrazić sobie, co myślałem: wspaniały czas na dołek finansowy! Ale mogę Ci powiedzieć, że tak naprawdę dom nie był dla mnie nadmiernym ciężarem. Miałem tyle innych kłopotów, że nawet z problemami, jakie przynosiła, posiadłość Mar-a-Lago nie spędzała mi snu z powiek. Pamiętam, jak znalazłem się 118

SP OD Z IE WAJ S IĘ A T AK U , GD Y BĘ D Z IE S Z PRÓ B O W A Ł COŚ ZMIE N I Ć

w pokoju pełnym bankierów, próbując razem z nimi uporać się z tą bardzo skomplikowaną sytuacją. Byli moimi przyjaciółmi i naprawdę starali się mi pomóc. Chcąc okazać wesołość w tej strasznej sytuacji, powiedziałem do nich: „Cóż, jako że jest piątek, chyba polecę moim odrzutowcem do Mar-a-Lago na weekend”. Nie uważali, że to zabawne, i natychmiast zorientowałem się, że popełniłem poważny błąd. Szybko więc dodałem, że chcę podzielić Mar-a-Lago na mniejsze części i zmienić moją posiadłość w Mansions at Mar-a-Lago, oraz zapewniłem, że przyniesie nam to ogromne zyski. Zadziałało! Zobaczyłem, że natychmiast się rozchmurzyli. Jednak teraz byłem zmuszony do zrobienia tego, co właśnie obiecałem. Myśl o podzieleniu Mar-a-Lago nie dawała mi spokoju. Udałem się do Palm Beach, myśląc o tym, ponieważ był to logiczny sposób na rozwiązanie problemu, i spotkałem się z urzędowym prawnikiem i inspektorem budowlanym miasta. Myślałem, że jeśli posiadłość zostanie podzielona, będę miał prawo do zachowania 14 działek, ale oni zasugerowali, żebym wystąpił z prośbą o 8, ponieważ wtedy podział na strefy odbyłby się bardzo szybko. Miasto odrzuciło moją propozycję, choć była to rutynowa oferta, nic nadzwyczajnego ani niecodziennego, a w dodatku wystąpiłem z prośbą o mniejszą część, niż miałem do tego prawo. Byłem uprzejmy i zgodziłem się na to, co proponowano. Zastanawiałem się, dokąd miasto się posunie, próbując mnie oszukać. Oto moment, w którym warto się zatrzymać i przez chwilę zastanowić. Jak sobie przypominasz, najpierw chciałem przekształcić Mar-a-Lago w klub, ale miałem wątpliwości, duże wątpliwości, czy posiadłość mogłaby kiedykolwiek zostać scalona z powrotem. Zdarzyła się jednak następująca sytuacja: sprzeciwiono się wykorzystaniu przeze mnie należnego mi prawa do uniknięcia podziału ziemi na mniejsze części — zgodnie z prawem przysługiwało mi 14 działek wchodzących w skład posiadłości. Wiedziałem o tym, urzędnicy o tym wiedzieli, a ich postępowanie było niczym nieusprawiedliwione. Tak naprawdę myślę, że czuli się bardzo zakłopotani, przyjmując tak nieustępliwe stanowisko wobec mnie, ale to działało na moją korzyść. Pewnie wiedzieli także, że mogę podać ich do sądu.

119

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

Możesz mieć rację, jeżeli zastanawiasz się: czy dla tego faceta, choć nazywa się Donald Trump, cokolwiek bywa łatwe? Nie wygląda na to, prawda? Byłem jednak pewny, że sobie poradzę z tym wyzwaniem. Po tym wszystkim, czego doświadczyłem ze strony urzędu miasta Palm Beach, razem z moim zespołem przeanalizowaliśmy wszystko, co zrobiliśmy w poprzednim roku, i upewniliśmy się, że rzeczywiście spełniliśmy każde żądanie. Potem przyjrzeliśmy się działaniom Landmarks Preservation Commision21, jak również rady miasta, i zdecydowaliśmy się wnieść pozew do sądu — o odszkodowanie w wysokości 100 milionów dolarów. Moje prawa obywatelskie zostały złamane i wszyscy o tym wiedzieliśmy. Znalazłem sposób, w jaki mogłem obrócić to na swoją korzyść. Warto o tym pamiętać, kiedy coś w Twoim życiu wydaje się niesprawiedliwe czy krzywdzące. W takich sytuacjach zachowanie spokoju, cierpliwość i zrobienie użytku z własnego rozumu bardzo się przydają. Gdy trwało postępowanie sądowe, rada miejska zwróciła się do mnie, zapewniając, że przekaże mi 14 działek, które pierwotnie chciałem otrzymać — maksimum dozwolone w myśl przepisów prawa. Odparłem, że nie jestem tym już zainteresowany. Chciałem mieć prywatny klub. Teraz miałem przewagę z powodu pomyłki urzędników. Okazało się również, że dwaj członkowie rady miejskiej potrafili sobie wyobrazić, co można zrobić z Mar-a-Lago, by uczynić z Palm Beach jeszcze bardziej atrakcyjne miejsce. Ostatecznie więc rada miejska zatwierdziła projekt przekształcenia Mar-a-Lago w prywatny klub. Na opisanie tego wydarzenia potrzebowałem więcej niż akapitu, ale innym powodem, dlaczego uzyskaliśmy poparcie, jest to, że rezydencja Mar-a-Lago miała być otwarta dla każdego. W Palm Beach było kilka klubów, w których na liście członków nie figurowali ani Żydzi, ani Afroamerykanie. Trudno w to uwierzyć, ale tak naprawdę było, i chciałem to zmienić. Teraz mieliśmy nie tylko dobry cel, ale także uzasadniony powód naszego działania. Nie trzeba dodawać, że ten plan sprawił, iż pojawili się zupełnie nowi krytycy. Byłem przygotowany na atak. Każda kwestia stanowiła 21

Komisja ochrony zabytków — przyp. tłum. 120

SP OD Z IE WAJ S IĘ A T AK U , GD Y BĘ D Z IE S Z PRÓ B O W A Ł COŚ ZMIE N I Ć

powód do bitwy w czasie, kiedy rezydencja stawała się klubem. Jednak znów byłem przekonany, że postępuję właściwie. I znowu wygrałem. W 1995 roku rezydencja Mar-a-Lago przekształciła się w spektakularny prywatny klub. Zaczęto nazywać go „Klejnotem Palm Beach”, i na pewno na to zasługiwał.

LEKCJA TRUMPA WPROWADŹ TO W ŻYCIE Mógłbyś pomyśleć, że namęczyłem się podczas walki o Mar-a-Lago. To zabawne, ale czasami się zauważa, że im więcej sprzeciwów się napotyka — albo samemu się prowokuje — w związku z tym, co się robi, tym więcej ma się energii! Spróbuj podejść czasami do problemu w ten sposób, zamiast godzić się z możliwością porażki albo denerwować się, kiedy spotykasz się ze sprzeciwem. Dowiesz się, jak nieustępliwy i sprytny jesteś w rzeczywistości. Działania rady miejskiej, wraz ze sprzeciwem opartym na archaicznych poglądach odnośnie stworzenia klubu, który miał być dostępny dla wszystkich chętnych, zrodziły moją nieustępliwość, której nie można było złamać. Powtórz sobie te słowa: robię to, co trzeba, i nikt mnie nie złamie! W tym samym czasie, gdy walczyłem o Mar-a-Lago, doświadczyłem wielu innych problemów, przeszkód i niepowodzeń również w związku z innymi projektami. Zacząłem uczyć się tego, że muszę oczekiwać problemów. Doświadczenie pozwoli Ci na elastyczność, która jest bardzo wartościowa. Kiedy znajdziesz się w takiej sytuacji, pamiętaj: nie poddawaj się! Te słowa mogą zabrać Cię we wspaniałe miejsca, mogą sprawić, że zdobędziesz miejsce, którego dla siebie pragniesz, i że będziesz zmieniać postawy ludzi, które powinny być zmienione. Na tym właśnie polega zwycięstwo.

121

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

POSTSCRIPTUM Ostatnie zagrożenie dla Palm Beach wiąże się z lotniskiem. Miasto chce zbudować nowy pas startowy w pobliżu i to jest rzeczywisty problem. Oto list, który napisałem do lokalnej gazety. Walka się nie kończy: 26 marca 2007 Mar-a-Lago to wspaniały obiekt, który może doznać ogromnego uszczerbku, jeśli na Międzynarodowym Lotnisku Palm Beach powstanie nowy pas startowy. To zniszczy integralność Mar-a-Lago. The National Trust for Historic Preservation w zupełności zgadza się z moją opinią — kolejny pas startowy oznacza katastrofę. Równie istotne dla urzędu miasta i dla państwa jest to, iż zostanie zmarnowane 1,5 miliarda dolarów na zbudowanie pasa startowego, który jest niepotrzebny. Moi piloci i inne osoby zorientowane w kwestiach dotyczących lotnictwa i lotnisk uznają, że inwestycja ta stanowi zwyczajną stratę pieniędzy, jako że aktualnie wykorzystywane pasy startowe w pełni wystarczają i będą równie dobre w przyszłości. Miasto posiada inne tereny, które mogą zostać przeznaczone pod budowę pasa startowego w innej części lotniska, jeśli będzie to naprawdę konieczne — a nie jest. Krótko mówiąc, budowanie nowego pasa startowego byłoby destrukcyjne, jak również oznaczałoby marnotrawstwo finansowe. Zachowajmy pieniądze i pozwólmy Bruce’owi Pelly’emu22 spokojnie żyć. Donald J. Trump

22

Dyrektor lotniska w Palm Beach — przyp. tłum. 122

30 DOKONAJ SPROSTOWANIA

C

zasami warto stracić czas na to, by sprostować jakieś informacje. Kiedy „New York Times” opublikował recenzję książki, w której zawarto kilka dziecinnych uwag na mój temat, zainspirowało mnie to do napisania listu. Recenzja nie zasłużyła na list, ale lubię wyrażać swoje zdanie, gdy mogę coś sprostować czy zwrócić na coś uwagę. List opublikował „New York Times” i, jak się okazało, został okrzyknięty przez „New York Magazine” najlepszym listem roku „New York Times Book Review”. Mogłem ułożyć protekcjonalny list, ale takie właśnie były uwagi recenzenta. Dlaczego poświęciłem swój czas na napisanie tego tekstu? Ponieważ to była ważna sprawa i ponieważ nigdy się nie poddaję! Zamieszczam tu jego kopię, dla Ciebie, abyś miał punkt odniesienia, gdyby kiedykolwiek coś podobnego przydarzyło się Tobie. Mam nadzieję, że tak się nie stanie, ale pamiętaj: jeśli jednak znajdziesz się w takiej sytuacji, zrób coś z tym. Oprócz tego że sprostujesz fakty, ktoś może wspomnieć o Twoich osiągnięciach. Nawet w wyniku złych lub negatywnych doświadczeń możesz stworzyć sytuację, która przyniesie wszystkim korzyści. W ten sposób zamienia się problemy i wyzwania w sukcesy.

123

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

NAJLEPSZY LIST ROKU W „NEW YORK TIMES BOOK REWIEV” — „New York Magazine” Sierpień 2005 Do Redaktora: Pamiętam, jak Tina Brown kierowała magazynem „New Yorker” i redaktor o nazwisku Mark Singer przeprowadzał ze mną wywiad. Przechodził depresję. Pomyślałem: OK, oczekuję najgorszego. Nie tylko Tina Brown była odpowiedzialna za to, że „New Yorker” obniżał loty, ten redaktor taplał się we własnej niedoli — obserwacja ich połączonego zainteresowania mną mogła wprawić mnie wyłącznie w sceptyczny nastrój. Niedola rodzi niedolę, a oni byli tego doskonałym przykładem. Jeff MacGregor, autor recenzji książki Character Studies: Encounters with the Curiously Obsessed23, zbioru charakterystyk osobowości autorstwa Marka Singera, zamieszczanych w „New Yorkerze” — pisze słabo24. Jego malowniczy styl z ozdobnikami brzmi jak wstęp do księgi pamiątkowej pierwszej klasy szkoły średniej. Być może on i Mark Singer wzajemnie się dopełniają. Niektórzy ludzie rzucają cień, a inni decydują się w nim tkwić. Przeczytałem Johna Updike’a, przeczytałem Orhana Pamuka, przeczytałem Philipa Rotha. Kiedy Mark Singer wejdzie do ich ligi, być może przeczytam jedną z jego książek. Ale nie stanie się to szybko — urodził się pozbawiony wielkiego talentu literackiego. Do tego czasu być może powinien się skoncentrować na poszukiwaniu „choć jednej wyjątkowej cechy”25 swojego charakteru i potem spróbować wyewoluować w światowej klasy

23

24

25

Mark Singer, Character Studies. Encounters With the Curiously Obsessed, Houghton Mifflin, New York 2006 — przyp. tłum. Tę recenzję można znaleźć na stronie http://www.nytimes.com/2005/08/21/ books/review/21MACGREG.html — przyp. tłum. W oryginale „lonely component” — nawiązanie do tekstu Singera i recenzji MacGregora, w których powtarza się zdanie, iż nie ma ani jednej cechy charakteru Trumpa („lonely component”), która nie zostałaby wykreowana na potrzeby marketingowe — przyp. tłum. 124

D OK O N AJ S PR O S T O WA N I A

pisarza, zamiast zajmować się opisywaniem wybitnych ludzi, którzy najwyraźniej nie są z jego bajki26. Jestem autorem bestsellerów od blisko dwudziestu lat. Czy wam się to podoba, czy nie, fakty to fakty. Wielce szanowny Joe Queenan z „New York Times Book Review” napisał w swoim artykule z 20 marca 2005 roku, Ghosts in Machine, że moje książki to „strumień klasyków”, „stylistycznie spójnych” i że ich „wymowa” pozostaje wyraźnie konsekwentna, sprawiając, że stają się one „zadziwiającym dokonaniem”. To była ogromna pochwała ze strony znakomitego pisarza. Od nieudaczników takich jak Jeff MacGregor, którego nigdy nie spotkałem, czy Mark Singer, nie spodziewam się podobnych słów. Ale zamiast po Singera i MacGregora zawsze chętnie sięgnę po Queenana — po prostu on ma talent! Nie mam wątpliwości, że książki pana Singera i pana MacGregora się nie sprzedają — nie dysponują oni po prostu tym, czego trzeba, by dobrze pisać. Być może pewnego dnia zadziwią nas, tworząc coś, co będzie miało jakiekolwiek znaczenie. Z poważaniem, Donald J. Trump Nowy Jork

26

Opis Donalda Trumpa autorstwa Marka Singera był bardzo zjadliwy. Singer napisał m.in., że Trump jest dziwakiem, ma obsesję na własnym punkcie i manię wielkości — przyp. tłum. 125

31 ODPUŚĆ SOBIE — NIE WALCZ ZE ZRZĘDAMI

N

ie wierzę w to, że klient ma zawsze rację. Oto dobry przykład. Czytałem ostatnio, że Sprint Nextel27 pozbył się ponad tysiąca klientów z powodu zbyt wysokich kosztów ich obsługi. Widocznie zbyt często dzwonili do działu obsługi klienta i zgłaszali to, co firma nazywa „nieuzasadnionymi żądaniami”. Podczas gdy przeciętny abonent dzwoni do działu obsługi klienta rzadziej niż raz w miesiącu, tych 1200 abonentów, z których firma zrezygnowała, dzwoniło 40 do 50 razy częściej. Cały ten nawał skarg tak bardzo sfrustrował kadrę zarządzającą, że doszła do wniosku, iż interes nie jest tego wart. Twierdziła, że zrobiła wszystko, co w jej mocy, by spróbować rozwiązać problem, ale ponieważ skargi nadal napływały, stało się oczywiste, że ci klienci nigdy nie będą zadowoleni. Wobec tego muszą znaleźć innego usługodawcę.

27

Amerykańska firma telekomunikacyjna specjalizująca się w telefonii bezprzewodowej — przyp. tłum.

OD PU Ś Ć S OB IE — N I E W A L CZ ZE ZR Z Ę D AM I

Wiem, jak czują się ludzie w Nextelu. Miałem klientów, o których bardzo się troszczyłem, ale niezależnie od moich wysiłków nigdy nie byli zadowoleni. Jeśli znajdziesz się w takiej sytuacji, zadbaj o swoje interesy i zapomnij o tych osobach. Nie dostarczaj pożywki zrzędom. Zrzęda zawsze będzie zrzędą. Ta grupa klientów oznacza kłopoty, mówiąc bez ogródek. Po prostu nie jest warta Twojej uwagi.

127

32 BĄDŹ CIERPLIWY — BYĆ MOŻE BĘDZIESZ MUSIAŁ CZEKAĆ

20 LAT,

BY INTERES SIĘ OPŁACIŁ West Side Story

C

o myślisz o tym, że trzeba nad jakąś rzeczą pracować przez 20 lat? Po pierwsze, może Ci to uświadomić, że wielkie rzeczy nie przychodzą łatwo. Inna rzecz to fakt, iż jeśli tego doświadczysz, zyskasz poczucie spełnienia, którego nikt nie może podważyć, nawet najgłośniej krzyczący krytykanci. Wiem coś o tym, spotkałem ich wielu. Ludzie często pytali mnie o to, co sprawia, że wciąż idę naprzód. W tym konkretnym przypadku pytali, co takiego skłoniło mnie do zajmowania się jednym projektem budowlanym przez prawie trzy dekady. Istnieje pewien słynny musical broadwayowski, którego ekranizacja została nagrodzona Oscarem. Nosi on tytuł West Side Story. To klasyka. Muzyka, teksty i sama fabuła mają ponadczasową wartość. Jego wystawienie wymagało 10 lat wspólnej pracy czterech bardzo utalentowanych ludzi. Zwykłem myśleć o tym, kiedy próbowałem zagospodarować kolejowe ładownie publiczne na West Side, które teraz przekształciły się w Trump Place. Potem, pewnego dnia, zrozumiałem,

128

BĄ DŹ CIERPLIW Y — B Y Ć MOŻ E BĘ D Z IES Z MUS IA Ł CZ E K A Ć 2 0 L AT

że pracowałem nad tym blisko 30 lat, nie mając żadnych współpracowników, którzy by mi w tym pomagali. Byłem sam. Myślę, że zasługuję na nagrodę Tony28 — albo nawet dwie. Ale sama ta opowieść mogłaby zdobyć nagrodę bez wtrącania do niej jakikolwiek anegdot — czy dodawania piosenek. Jest to doskonała ilustracja tytułu tej książki: Nigdy się nie poddawaj! Historia zaczęła się w 1974 roku, kiedy zagwarantowałem sobie możliwość kupna terenów ładowni publicznych na West Side od Penn Central Railroad. Miasto nie dbało o te tereny i West Side nie miało takiej wartości jak teraz, w żadnym wymiarze, ale był to obszar położony nad rzeką i kupiłem go po niskiej cenie. To był mój pierwszy duży interes na Manhattanie. W ciągu następnych pięciu lat byłem zajęty realizacją innych projektów, między innymi renowacją hotelu Commodore (Hyatt), budową Trump Tower i interesami w Atlantic City. W tym samym czasie zostały wstrzymane subwencje rządowe dla tego rodzaju zabudowy, jaką zaplanowałem dla tej lokalizacji. W dodatku spotkałem się z wielkim sprzeciwem wobec moich zamiarów ze strony społeczności West Side, która słynęła z niechęci do zmian. To była trudna sytuacja, a ja miałem wiele innych spraw na głowie. Zrezygnowałem więc z pierwotnie ustalonych warunków kupna z 1979 roku i Penn Central sprzedał działki komuś innemu. Zespół ludzi, który je kupił, miał niezłe pomysły, ale brakowało mu doświadczenia, jeśli chodzi o Nowy Jork. Tutaj potrzeba gruntownej wiedzy na temat prawa budowlanego, a sam rynek nieruchomości w tym mieście to naprawdę skomplikowana sprawa. W końcu dostali niezbędne pozwolenie, ale popełnili błąd, idąc na niepotrzebne ustępstwa wobec miasta. Oprócz tego nie wyszło im jeszcze kilka innych rzeczy i musieli zrezygnować z projektu. To, co planowali, było ogromnym przedsięwzięciem, i nie byli przygotowani na wszystkie problemy, jakie się z nim wiązały, ani też nie wiedzieli, jak promować swój pomysł. 28

Tony (ang. Tony Awards) — nagrody przyznawane co roku twórcom teatralnym w USA. Pierwotnie otrzymywali je twórcy wystawiający na Broadwayu w Nowym Jorku — przyp. tłum. 129

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

Nie byłem zaskoczony, kiedy w 1984 roku dostałem telefon w tej sprawie — byli zainteresowani sprzedażą. Zgodziłem się kupić teren za 100 milionów dolarów. Daje to około miliona dolarów za akr nadbrzeżnej działki na Środkowym Manhattanie. Jeżeli weźmiesz pod uwagę to, że Coliseum (teraz budynek Time Warner przy Columbus Circle) — który znajduje się całkiem blisko terenów kolejowych i jest niewielki w porównaniu z tym obszarem — został sprzedany za 500 milionów dolarów wkrótce po moim zakupie, zrozumiesz, że to był wspaniały interes. To było w roku 1984, a kiedy piszę te słowa, jest 2007. Trump Place, gdzie mieści się 16 wielopiętrowych budynków mieszkalnych górujących nad Hudson River, jest niemal ukończony, ale nie całkiem. To była niezła przeprawa, ale wróćmy do początków tego projektu. Zdałem sobie sprawę z tego, że musiałbym stworzyć projekt korzystny i atrakcyjny dla miasta, oraz mieć nadzieję, że otrzymam takie pozwolenia budowlane, jakich potrzebuję. Jeszcze nie wiedziałem, co chcę zbudować, ale na skutek zbiegu okoliczności wkrótce po tym, jak kupiłem działki, telewizja NBC ogłosiła, że chce przenieść swoją siedzibę. Do tej pory firma zajmowała lokale w Rockefeller Center i zastanawiała się nad przeprowadzką do New Jersey, co pozwoliłoby jej menedżerom zaoszczędzić nieco pieniędzy z uwagi na niższe podatki i niższe ceny nieruchomości. Miałem następujący pomysł: zaoferować NBC dość przestrzeni, by mogła przenieść się na West Side, podczas gdy ja sam wciąż mógłbym realizować mój projekt budowlany, tak jak to zaplanowałem. Potem doszedłem do wniosku, że to miejsce było idealne dla telewizji i studia filmowego bez względu na to, czy NBC byłaby nim zainteresowana, czy nie. Zdecydowałem się nazwać tę część projektu Television City. Miało to przyciągnąć uwagę i, przy odrobinie szczęścia, wywołać medialny szum związany z moim projektem. Zaplanowałem również zbudowanie w tym miejscu najwyższego budynku na świecie i ogłosiłem to w prasie. Możesz wyobrazić sobie, jakie wzbudziło to emocje. Tak jak w przypadku Wollman Rink, burmistrz Koch i jego sprzymierzeńcy skrytykowali moje pomysły — każdy z osobna i wszystkie razem. Ludzie mówili, że nie postępowałem rozsądnie, ale kontrowersje, 130

BĄ D Ź C IE R P L I W Y — B Y Ć M O Ż E BĘ D Z I E S Z M U S I A Ł CZE K A Ć 2 0 L A T

jakie wzbudziłem, pomogły utrzymać projekt na czołówkach gazet. Bardzo dbam o promocję, bo promocja się opłaca. Pomaga zrealizować zamierzenia. Pomaga zainteresować społeczeństwo tym, co ostatecznie przyniesie mu korzyść. W każdym razie miasto spowalniało realizację mojego projektu. Koch wciąż był przytłoczony moim zwycięstwem w walce o Wollman Rink i z całą pewnością nie chciał patrzyć, jak odnoszę kolejne sukcesy. Powiedzmy po prostu, że lata 1984 – 1996 wiązały się z absurdalnymi wyczynami ze strony miasta. Mogłeś tego posmakować już przy okazji sprawy Wollman Rink. Jednak ten 12-letni okres był czasem, w którym moja nieustępliwość została wystawiona na prawdziwą próbę. Była to największa budowa zatwierdzona przez Komisję Planowania Przestrzennego Nowego Jorku, a jednocześnie był to największy projekt, jaki kiedykolwiek został rozpoczęty przez podmiot prywatny w tym mieście. Parokrotnie pomyślałem: czy naprawdę warto? Wtedy samo wyzwanie pchało mnie do przodu. Słowa: „nigdy nie wolno się poddawać” w odniesieniu do mnie samego oznaczają również świetną zabawę. Wykorzystałem pozornie negatywne czynniki na swoją korzyść: na przykład na początku lat dziewięćdziesiątych w Nowym Jorku nie działo się najlepiej, ale oznaczało to, że łatwiej mi było uzyskać potrzebne pozwolenia budowlane. Kilka lat później zacząłem budowę, gdy poprawiała się koniunktura gospodarcza — czyli w idealnych okolicznościach. Wszystko zaczęło zmieniać się na dobre. Jednak nigdy nie była to łatwa sprawa. Cierpliwość nie jest słowem, które zwykle ludzie kojarzą ze mną, ale możesz się przekonać, że w rzeczywistości jest to ważna składowa mojego życia. Ponieważ naprawdę mi na tym zależało, ostatecznie dostaliśmy pozwolenia, jakich potrzebowaliśmy, i w 1996 roku mogliśmy zacząć kopać fundamenty. W ciągu tych wszystkich lat moje plany względem wspomnianego miejsca się zmieniły i obecnie Trump Place to fantastyczne nieruchomości — budynki mieszkalne, które znacznie podniosły atrakcyjność West Side. Wszystkie wieżowce są wyjątkowe i bardzo piękne, każdy na swój sposób. Należy dodać do tego 25 akrów działki w parku Riverside, gdzie można korzystać ze ścieżek rowerowych, spacerować po nabrzeżu, organizować pikniki, uprawiać sporty i podziwiać widoki 131

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

z molo — ten teren został oddany do dyspozycji miejscowej społeczności. Trump Place stał się centrum życia społecznego całej okolicy, a budynki są sprzedawane, zanim jeszcze zostaną ukończone. Była to 20-letnia ciężka próba sił, ale to wspaniałe uczucie: zobaczyć, że w końcu się udało. Myślę, że każdy jest z tego powodu szczęśliwy, może z wyjątkiem byłego burmistrza Kocha. Odwiedzając Nowy Jork, koniecznie udaj się na molo i popatrz na panoramę wspaniałych budynków wzdłuż Hudson River. Jest to widok godny uwagi.

LEKCJA TRUMPA WPROWADŹ TO W ŻYCIE Pamiętaj, iż są rzeczy, na które warto czekać. Plany można zmienić, czasami jest to uzasadnione. Wszystko ma swoją drugą stronę. Bądź gotowy na to, że zobaczysz obie strony medalu. Bądź gotowy, by czekać. Czy już czekałeś na coś przez 20 lat? Nie? Więc nie przyjmuję Twoich skarg. Nieustannie pracuj, wciąż czekaj i — oczywiście — nigdy się nie poddawaj!

132

33 FORMUŁA CZTERECH KROKÓW FREDA TRUMPA — JAK REALIZOWAĆ SWOJE PLANY

W

iele nauczyłem się od mojego ojca, między innymi na temat kompetencji i efektywności. Jedna z najlepszych rad, jakiej kiedykolwiek mi udzielił, była jego ulubionym przepisem na sukces. Nazywam ją Formułą Czterech Kroków: „Zacznij, działaj, zrób to dobrze i zakończ”. Gdy patrzę wstecz, widzę, że uczyłem się tego, obserwując również jego działania. Mój ojciec postępował w ten sposób i to się sprawdzało. Niektórzy ludzie mówią, że jestem bezceremonialny, obcesowy, że wszystko traktuję z powagą. To wszystko prawda. Dla mnie to jest komplement, ponieważ dzięki tym cechom udaje mi się tyle osiągnąć. Nie znaczy to, że nie jestem cierpliwy — jestem, ale kiedy trzeba podjąć zdecydowane działania, żeby coś zrobić, najlepszą rzeczą jest właśnie zabrać się do roboty. Obserwowałem ludzi, którzy czekają tak długo na swoją wielką szansę, że kiedy okazuje się, iż mogli coś zrobić, jest już za późno. Rozpracujmy tę formułę:

133

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

1. Zacznij to skrót od „zabierz się do pracy”. Jeżeli chcesz znaleźć się w centrum wydarzeń, nie możesz oglądać gry spoza linii boiska. Określ cel i skup się na nim. Zapisz go sobie. Ostatnio pojawia się wiele danych, które udowadniają, że spisywanie list — nawet jeśli robisz to tylko w wyobraźni, tak jak ja — jest bardzo efektywne. W każdej chwili powinieneś móc odnieść się do trzech list, na których widnieją: Twoje codzienne cele, cele na dany rok, a następnie cele życiowe. Przyglądaj się tym listom lub myśl o nich codziennie — to bardzo pomoże Ci w utrzymaniu koncentracji. Wielu ludzi nie zdaje sobie sprawy, że stres jest bezpośrednio związany z utratą koncentracji — wobec tego jeśli nauczysz się kontrolować swoją koncentrację, będziesz mógł pokonać stres w swoim życiu. 2. Działaj. Czasami łatwiej to powiedzieć, niż zrobić. Teraz być może będziesz musiał stawić czoła przeszkodom. A więc oczekuj ich. Oczekuj problemów. Pojawiają się one, by sprawić, że szybciej skończysz to, co zacząłeś. To zdumiewające, jak bardzo takie nastawienie może pomóc Ci w życiu — Twoją postawę będzie można ująć w słowach: „To można przewidzieć”, a nie „O, ja nieszczęśliwy, spójrzcie, co mnie spotkało!”. Skup się na tym, co masz zrobić, a Twoje problemy nie będą wydawać się niczym więcej jak częścią dnia, jak wschodem i zachodem słońca. 3. Zrób to dobrze. Oto część, odnośnie której mogę być — i bywam — określany mianem „trudnego człowieka”. Wiem, co to znaczy „wspaniałe”. Wiem, co to znaczy „średnie”. „Średnie” i ja nie pasujemy do siebie. Mam wysokie wymagania wobec siebie i dlatego nie przyjmuję niczego innego niż to, co najlepsze. Dlatego właśnie marka Trump jest synonimem tego, co najlepsze. Jeżeli masz konkretny produkt albo markę, dobrze by było, gdybyś miał to samo nastawienie — albo nie wchodź do gry. W ten sposób wyrobiłem sobie nazwisko. Mam wrodzoną zdolność do osiągania celów, które przed sobą stawiam, i pilnuję, by wszystko zostało dobrze zrobione. Bardzo niewielu ludzi będzie się spierać z tym faktem, niezależnie od tego, 134

FORM UŁA CZTERE CH K R OKÓW FR E DA TRUM P A

czy mnie lubią, czy nie. Potrafię dostarczyć odpowiedni produkt i oni to wiedzą. Solidność to solidność. Pracuj na swoją reputację. 4. Zakończ. To pozwoli Ci „wyczyścić tablicę” i przygotować ją na zapisanie wszystkich nowych i ekscytujących projektów, które czekają, byś je zrealizował — Ty sam. Jest to inny przykład konsekwentnej koncentracji. Kiedy praca zostaje zakończona, nadchodzi czas, by pójść dalej. Mam ludzi, którzy będą troszczyć się o moje nieruchomości, i nie ma żadnego powodu, bym marnował czas, robiąc to, co mogą zrobić inni. Moja praca polega na realizacji nowych projektów, aby wszyscy mogli nad nimi pracować. Zastanów się, na czym polega Twoja praca, i usprawnij swoje działania, a także wykorzystaj swoją energię na to, by się skupić właśnie na nich. Biorąc pod uwagę skalę prowadzonych przeze mnie interesów i fakt, że jestem aktywnie zaangażowany w nie wszystkie, myślę, że dostrzegasz, iż wykorzystuję Formułę Czterech Kroków na co dzień. Codziennie w ten właśnie sposób nadaję kształt swoim myślom i planuję czas. Sprawdziło się to w przypadku mojego ojca i działa na moją korzyść. Niech pomoże również Tobie!

135

34 CAŁKOWITA ODMIANA LOSU ZAWSZE ZACZYNA SIĘ OD TWÓRCZEGO, POZYTYWNEGO MYŚLENIA 1200 obciążonych hipoteką mieszkań w Cincinnati

P

oświęciłem wiele przemyśleń Normanowi Vincentowi Peale’owi, więc wspomniałem o nim w jednym z wygłaszanych przemówień, gdy doszedłem do konkluzji, że pozytywne myślenie naprawdę działa. Dr Peale napisał na ten temat książkę pod tytułem Moc pozytywnego myślenia29, która weszła do kanonu. Odwiedzałem kilka lat temu wspólnotę dr. Peale’a w Nowym Jorku i słyszałem, jak przemawiał. Z jego przemówienia zapamiętałem to, że pozytywne myślenie to twórcze myślenie. Nie możesz być pozytywnie nastawiony do życia, jeżeli nie podejmujesz wysiłku, by twórczo myśleć o swojej sytuacji. Dr Peale był wspaniałym gawędziarzem; ja też lubię opowiadać anegdoty, by podkreślić jakąś rzecz. Ten rozdział zawiera historię o tym, jak coś, co jest zagmatwane, może mieć wspaniały finał — jeżeli myślisz pozytywnie i jesteś twórczy w swoim podejściu. 29

Przeł. M. Umińska, Studio Emka, Warszawa 1998 — przyp. tłum. 136

CA ŁK OW IT A OD M IAN A L O SU

Zawsze interesowałem się nieruchomościami obciążonymi hipoteką i wystawionymi na sprzedaż. W czasie studiów często przeglądałem katalogi tego rodzaju przejętych przez państwo projektów. W ten sposób znalazłem kompleks mieszkalny Swifton Village w Cincinnati w Ohio. Wspólnie z ojcem kupiliśmy tę nieruchomość i był to mój pierwszy duży interes. Wciąż jeszcze uczyłem się w college’u. Swifton Village miała duży problem. Znajdowało się tam 800 pustych lokali (z 1200), ich właściciele nie byli w stanie spłacać rat kredytu i przejął je rząd. Wyglądało to bardzo źle. Jednak ja dostrzegłem okazję. Nawet fakt, że nie było żaden innych oferentów, ubiegających się o kupno nieruchomości, nie zniechęcił mnie. Tak często jest, gdy możesz ubić najlepsze interesy. Razem z ojcem złożyliśmy ofertę minimalną. Dwa lata wcześniej, kiedy kompleks powstawał, kosztował 12 milionów dolarów, a my zapłaciliśmy niecałe 6. Dostaliśmy zastaw hipoteczny pod to, za co zapłaciliśmy, plus blisko 100 000 dolarów, które mieliśmy przeznaczyć na uporządkowanie tego miejsca. To oznacza, że przejęliśmy ten projekt, nie wykładając tak naprawdę swoich pieniędzy. Mogliśmy też pokryć dług hipoteczny z wpływów z czynszu. Nasze pierwsze duże wyzwanie polegało na znalezieniu lokatorów, którzy płaciliby czynsz. Nie wydaje się to dziwacznym wymaganiem, ale kompleks miał reputację przyciągającego „szybkich lokatorów”. Wynajmowali oni przyczepę, ładowali do niej swój dobytek i znikali w środku nocy. Nadali tej umiejętności rangę sztuki. Zdałem sobie sprawę, że musimy wynająć ten teren komuś, kto zatrudni całodobową ochronę, i tak też zrobiliśmy. Chcieliśmy również wykonać drobne remonty, ponieważ miejsce było dość zniszczone. Biorąc pod uwagę rozmiary kompleksu, koszt oszacowaliśmy na 800 000 dolarów. Na szczęście mogliśmy wykorzystać pozwolenie na natychmiastowe podniesienie czynszów, co było łatwiejsze w Cincinnati niż w Nowym Jorku. Upiększyliśmy nieco wygląd tego miejsca, wymieniając brzydkie aluminiowe drzwi frontowe w mieszkaniach na białe w stylu kolonialnym. Założyliśmy również białe okiennice we wszystkich oknach, co znacznie poprawiło estetykę wielkiej liczby budynków z czerwonej cegły.

137

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

Sprawdziliśmy, czy grunty były odpowiednio utrzymywane, zgodnie z planem architektonicznym, i pomalowaliśmy wszystkie mieszkania. Zostały one również dokładnie posprzątane. Zmiany, które poczyniliśmy, wywarły piorunujące wrażenie. Kiedy skończyliśmy prace, ogłosiliśmy to w prasie w Cincinnati. Ludzie przychodzili zobaczyć mieszkania i byli zachwyceni. W czasie krótszym niż rok wszystkie lokale w Swifton Village zostały wynajęte. Kompleks wyglądał fantastycznie. Było to piękne miejsce do zamieszkania. Następne wyzwanie związane z posiadaniem tego typu kompleksu mieszkalnego polegało na znalezieniu zarządcy. Dopiero szósta czy siódma osoba z kolei okazała się człowiekiem odpowiednim na to stanowisko. Nigdy go nie zapomnę. Nie był to mężczyzna, który zważał na polityczną poprawność: zachowywał się niepoprawnie, wręcz obraźliwie. Był uosobieniem naciągacza. Jak się okazało, naprawdę był naciągaczem i miał na swoim koncie bardzo barwną historię rozmaitych oszustw i przekrętów. Ale był fantastycznym zarządcą. Potrafił pracować szybko i był bardzo efektywny. Inni zarządcy byli może bardziej uczciwi, może bardziej uprzejmi, ale nieefektywni i znacznie mniej inteligentni od niego. Wiedziałem, że nie mogę spuścić go z oka, ale przynajmniej wszystko było zrobione na czas. Potrafił również egzekwować zapłatę czynszu, co nie zawsze jest pracą godną pozazdroszczenia. To kolejna rzecz, która predestynowała go na tę posadę. Sytuacja ta nie była łatwa, ale za to otrzymałem wspaniałą lekcję, jeśli chodzi o naturę ludzką i pozytywne — i twórcze — podejście do czyichś kwalifikacji. Na pozór ten facet wyglądał i zachowywał się okropnie, ale to on wykonał najlepszą robotę. Dzięki niemu w Swifton Village wszystko układało się tak dobrze, że nie musiałem często tam zaglądać. Wiedziałem, że prawdopodobnie mnie oszukiwał, ale utrzymywał porządek, a ludzie rzeczywiście płacili czynsz. Projekt okazał się głośnym sukcesem. Kilka lat później, kiedy odwiedzałem to miejsce, natknąłem się na lokatora, który potem stał się moim przyjacielem. Przeżył obóz koncentracyjny, wiedziałem więc, że cechuje go instynkt przetrwania, i ceniłem jego zdanie.

138

CA ŁK OW IT A OD M IAN A L O SU

Powiedział mi, że powinienem wycofać się z tego interesu i sprzedać to miejsce. Pomysł okazał się sukcesem i wszystkie lokale były wynajęte, więc zapytałem przyjaciela, dlaczego tak sądzi. Odpowiedział, że okolica staje się coraz bardziej niebezpieczna i że to samo dotyczy kompleksu. Spędziłem kilka dni w Cincinnati, by samemu to sprawdzić, i przekonałem się, że ma rację. Oczywiste było, że zachodzą jakieś zmiany, i to nie we właściwym kierunku. Zdecydowałem się wystawić Swifton Village na sprzedaż. Reakcja nastąpiła szybko i wkrótce zebrałem owoce mojego pierwszego dużego interesu. Kupiliśmy Swifton Village za 6 milionów, a sprzedaliśmy kilka lat później za 12 milionów dolarów. To niezły zysk. Powinieneś zapamiętać, że udałem się w to zaniedbane miejsce i zdecydowałem się na nie spojrzeć nie tylko pozytywnie, ale i twórczo — przyjrzyj się rezultatom, jakie osiągnąłem dzięki temu nastawieniu. Pielęgnuj je w sobie! Twórcze, pozytywne myślenie może być potężnym źródłem sukcesu.

139

35 KAŻDY DZIEŃ WYKORZYSTAJ DO MAKSIMUM

K

iedy zaczynałem działać na Manhattanie, musiałem być odważny, ponieważ znajdowałem się na nowym terytorium. Zbierałem informacje, uczyłem się i obserwowałem, co dzieje się wokół, ale wytyczałem tu także własną drogę i musiałem sprawiać wrażenie pewnego siebie — w przeciwnym razie nigdy by mi się nie powiodło. Każdy dzień coś wnosił i każdy dzień był ważny. Był to wspaniały okres i wiedziałem o tym. Nigdy nie przestałem myśleć w ten sposób. Wciąż tak samo postrzegam każdy kolejny dzień i myślę, że jest to jeden z powodów, dlaczego osiągnąłem to, co osiągnąłem. Pewność siebie może Cię zaprowadzić tam, gdzie chcesz dojść. O wiele łatwiej to osiągnąć, kiedy wierzysz w siebie, swoje zdolności i swoje talenty. Dlatego podkreślam, że pewność siebie jest sposobem na czerpanie z każdego dnia tyle, ile to tylko możliwe. Jest to absolutnie zasadnicza kwestia, więc nigdy nie pozwól, by ktoś osłabił Twoją pewność siebie, włączając w to Ciebie samego. Nawet jeżeli jeszcze nie odniosłeś wielkiego sukcesu, nie ma powodu, byś nie mógł blefować i działać tak, jakbyś już miał go na koncie. Pewność siebie to magnes w najlepszym znaczeniu tego słowa — przyciągnie do Ciebie ludzi i uczyni życie codzienne, Twoje i ich, o wiele przyjemniejszym. 140

K A Ż D Y D Z IE Ń W Y K OR Z Y S T A J D O M A K S IM U M

Podejmij wysiłek, jakiego potrzeba, byś mógł stać się tym, kim chcesz — w przeciwnym razie możesz stać się tym, kim nie chcesz być. Przypomina to piastę w kole — czy chcesz być piastą, czy obręczą? Będąc piastą, jesteś bardziej skupiony, bardziej w centrum; bycie na obręczy oznacza oddalenie od centrum wydarzeń czy siły napędowej. Jest to jeden ze sposobów zrozumienia tego, jak duże znaczenie ma właściwa koncentracja. Skupienie się na centrum, na tym, co jest naprawdę ważne w Twoim życiu, może zadecydować o tym, czy staniesz się piastą, czy częścią obręczy. Biznes jest skomplikowany. I to właśnie czyni go tak interesującym. Ktoś, kto uważa, że biznes jest nudny, nie zastanawiał się nad tym zbyt długo. Biznes może być sztuką i tak jak sztuka rozwija się oraz tajemniczo rządzi się własnymi prawami. Kiedy napisałem The Art of the Deal, w rzeczywistości zilustrowałem ten aspekt biznesu — i nie zmieniłem zdania na ten temat. Jak artysta wkładam wszystkie swoje siły w to, co robię. Nie stwarzam pozorów, w żadnym sensie tego słowa. Jeżeli naprawdę będziesz chciał odnieść sukces, będziesz musiał walczyć o niego każdego dnia, tak jak ja to robię. Dobre czasy dla próżniaków nigdy nie nastaną. Niech Twój umysł będzie wciąż ożywiony; nieustannie bądź ciekawy świata. Moim zdaniem ludziom, którzy się nudzą, brakuje inteligencji. Jako że czytasz tę książkę, prawdopodobnie nigdy nie znajdziesz się w tej grupie. Lepiej, by tak się nie stało! Nie lubię ludzi, którzy porzucają naukę. Wytrwaj i ucz się na bieżąco — mam na myśli to, byś uczył się każdego dnia. Tak naprawdę nie jestem „trudnym” człowiekiem — chyba że chodzi o edukację i zdrowy rozsądek. Niewiedza jest droższa niż edukacja i biorąc pod uwagę to, z czego można korzystać obecnie — na przykład z możliwości, jakie daje Trump University — bardzo niewielu ludzi może usprawiedliwić swoją ignorancję. Thoreau napisał: „Jeżeli ktoś budował zamki na lodzie, praca jego nie musi iść na marne, albowiem mogą stanąć właśnie na lodowej tafli. Wszelako trzeba położyć pod nie fundamenty”30. Nie mógłbym ująć tego lepiej. Określ swoją wizję, skoncentruj się na niej, a potem pracuj — zacznij już dzisiaj! 30

Henry David Thoreau, Walden, czyli życie w lesie, przekład, przedmowa i opracowanie Halina Cieplińska, Biblioteka Gazety Wyborczej, Warszawa 2005, s. 365. 141

36 PRZYJMIJ LEKCJĘ OD MUHAMMADA ALEGO I ODE MNIE — WIEDZ, KIEDY MOŻESZ SIĘ PRZECHWALAĆ Sława, wartość i chemia

P

amiętam, jak Muhammad Ali stwierdził, że jest najlepszy. To nie była gierka słowna. Bezceremonialnie ogłosił, że jest najlepszy. Na szczęście udowodnił, że to prawda, bo w przeciwnym razie mógł skończyć z opinią człowieka, który urojenia brał za rzeczywistość. To ciekawe — teraz, gdy te dni to historia — że sam postawił się w sytuacji, która wymagała, by udowodnił swoje słowa. Zrobił to. Myślę, że celowo tak wysoko ustawił sobie poprzeczkę. Sam tak robię. Często można usłyszeć, jak mówię, że mój następny projekt będzie ogromnym przedsięwzięciem i że będzie to wielki sukces. Dlaczego? Po pierwsze, wierzę w to, że tak będzie. Po drugie, wiem, że muszę żyć tak, by spełnić własne oczekiwania. Kiedy publicznie ogłaszasz coś przed światem, lepiej, żebyś się nie mylił — w przeciwnym razie czeka Cię sądny dzień. Nie muszę już martwić się tym aż tak bardzo, ale moje standardy są takie, że we wszystko wkładam tyle sił, jak gdyby to był mój pierwszy duży interes. W dodatku, ogłaszając nowy projekt, zawsze czuję uwalniający się strumień adrenaliny. 142

PRZ YJM IJ LEKCJĘ OD M U HAM MAD A AL E GO I OD E MN IE

Te publiczne zapowiedzi nie są chwaleniem się — po prostu stwierdzam fakty. Faktem jest, że moje budynki są najlepsze. Dlatego zostają sprzedane, zanim jeszcze zostaną ukończone. Budynki Trumpa mają najwyższe ceny za metr kwadratowy, ponieważ są nie tylko pewną marką, ale i marką luksusową. Ludzie wiedzą, co otrzymują. Na moje budynki jest duży popyt. Dlaczego mam być fałszywie skromny, skoro to prawda? To samo dotyczy Ciebie. Jeżeli jest coś, z czego masz prawo być dumny, i możesz podnieść swoją cenę, zrób to. Poinformuj o tym ludzi. Nie ma żadnego powodu, aby być skromnym, gdy ma się na koncie wielkie osiągnięcia. Marketing w obecnych czasach wymaga tego, byśmy przyciągnęli uwagę klienta. Może to zadecydować o sukcesie lub klęsce biznesu. Większość oficjalnych znajomości zawieram dlatego, że wiem, jak zareklamować własną markę. Jeżeli oferujesz produkt lub usługę, naucz się robić to samo. To pozwoli Ci zaoszczędzić czas i pieniądze. Jeżeli nie wierzysz w swój produkt i nie potrafisz go zachwalać, kto to zrobi? Kiedy ludzie mówią: „To nie w moim stylu”, mogę częściowo to zrozumieć, ale pierwsze, co przychodzi mi do głowy, to myśl, że być może nie są pewni jakości swojej pracy. Chciałem zatrudnić pewnego młodego człowieka, który miał doskonałe przygotowanie, ale tak bardzo usuwał się w cień, że bardziej zacząłem wierzyć jego nastawieniu niż kwalifikacjom. Skończyło się to tak, że zrezygnowałem z jego usług z powodu przygnębiającego wrażenia, jakie sprawiał. Gdyby był choć trochę bardziej radosny, byłbym bardziej skłonny w niego wierzyć. Zwróć uwagę na to, co powiedziałem — uwierzyłem mu, ale nie uwierzyłem w niego. Jego nastawienie usunęło w cień jego kwalifikacje. Nie muszę słyszeć czyichś przechwałek, by wpaść w zachwyt, ale ktoś, kto sam przekreśla swoje szanse, wydaje mi się nieudacznikiem. Nie chcę mieć go w moim zespole. Pamiętaj o tym, kiedy czeka Cię rozmowa o pracę. Musisz być bardzo uważny. Może będziesz przeprowadzać rozmowę z kimś, kto jest skromny. To dobra cecha, pamiętaj o tym. Większość ludzi będzie potrafiła rozpoznać czyjąś wartość, gdy ją dostrzeże, ale nie można pominąć chemii. Młody człowiek, o którym wspomniałem wcześniej, świetnie się sprawdzi — ale gdzie indziej. Nie mam co do tego wątpliwości. 143

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

Pamiętaj, że czasem wszystko opiera się na nadawaniu na tych samych falach — to znana, ale rzeczywista prawda o chemii pomiędzy ludźmi. To nieokreślona dynamika — sława czy wartość nie mogą być najważniejsze. Iskrzy albo nie.

144

37 JAK WYGLĄDAŁBYM BEZ WŁOSÓW? Wrestlemania

Z

dałem sobie sprawę z tego, że w obecnych czasach wrestling to świetna rzecz, ale jak nie przypuszczałem, że będę gospodarzem Saturday Night Live, tak nigdy nie pomyślałem o tym, że stanę na ringu i przyjmę wyzwanie ze strony Vince’a McMahona31 z Wrestlemanii. Ale tak się stało. Myślę, że trzeba pamiętać o tym, by nigdy nie mówić „nigdy” i nigdy nie myśleć „nigdy”. Nigdy też nie pomyślałem, że mógłbym zgodzić się na obcięcie włosów, gdybym przegrał zakład, ale właśnie takie były jego warunki32. Na szczęście nie przegrałem, więc moje słynne włosy wciąż są na mojej głowie i wciąż są sławne. Czy miałem jakiekolwiek wątpliwości, że wygram? Jasne, że tak. Wyzwanie polegało na tym, aby zachować pewność siebie i wierzyć w wygraną. Ponad 81 000 ludzi przybyło zobaczyć, co się wydarzy.

31

32

Amerykański popularyzator wrestlingu, właściciel i prezes World Wrestling Entertainment — przyp. tłum. Zakład dotyczył pojedynku podczas gali Wrestlemania 23, który odbył się 1 kwietnia 2007 roku — przyp. tłum. 145

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

Przede wszystkim była to dla mnie zupełna nowość. Wrestling? Grałem w bejsbol, kiedy studiowałem, i znam się na nim. O wrestlingu wiedziałem niewiele. Dlatego też musiałem się wiele nauczyć. Lubię znać się na tym, co robię, a poza tym Vince i ja mieliśmy wybrać zawodników, którzy reprezentowaliby nas na ringu. Po wielu analizach i rozważaniach wybrałem Bobby’ego Lashleya, a Vince — Umagę; obaj znajdowali się w czołówce zawodników uprawiających wrestling. Urządziliśmy konferencję prasową w Trump Tower na kilka dni przed walką, a nasze wystąpienie było nieco nacechowane brutalnością. Vince naśmiewał się ze mnie, więc wyciągnąłem ręce w jego kierunku i po chwili leżał na podłodze. Mój ochroniarz szybko do nas dobiegł, nasi zawodnicy również stanęli w pogotowiu, ale udało nam się odłożyć prawdziwą walkę na ring33. Byliśmy wcześniej przyjaciółmi, ale ta przyjacielska konkurencja zmieniała się w coś zupełnie innego. Walka została ogłoszona i pojawiła się jako temat głównego artykułu w „New York Times”. Było to wspaniałe wydarzenie, które wywołało poruszenie wśród zagorzałych entuzjastów wrestlingu. Co zrobi Donald Trump? Naprawdę zaryzykuje obcięcie włosów? Muszę przyznać, że były chwile, gdy sam zadawałem sobie te pytania. Co ja zrobiłem? Po co to zrobiłem? Czy warto było się narażać? Istniało spore ryzyko, że publicznie pokażę milionom czekających na to ludzi swoją ogoloną głowę, z czego wielu niewątpliwie będzie się cieszyć. Cóż, doszedłem do wniosku, że po prostu spodobało mi się to wyzwanie. Nie musiałem sam stawać na ringu, ale wciąż była to walka. „Bitwa Miliarderów”, jak sama nazwa wskazuje, to prawdziwa rywalizacja. Vince McMahon jest niesamowitym facetem i odnoszącym sukcesy biznesmenem. Ponieważ jest znawcą wrestlingu, miałem nieco wątpliwości co do swoich umiejętności wybrania właściwego zawodnika, który pozwoliłby mi zwyciężyć. Gdy atmosfera wokół wydarzenia stawała się coraz bardziej gorąca, wiedziałem już, że nie ma drogi odwrotu. Mogłem wygrać albo przegrać. To było tak proste. Podobało mi się, jaką adrenalinę wyzwolił ten zakład 33

Upadek Vince’a był przypadkowy — przyp. tłum. 146

J A K W Y GL Ą D A Ł B YM B E Z WŁ O S Ó W ?

— było to ekscytujące i doszedłem do wniosku, że świetnie się bawię. Jak powtarzałem już wielokrotnie: musisz kochać to, co robisz. Nie miałem wątpliwości, że podoba mi się to, co robię. Zwycięstwo było wisienką na torcie. To, że nie musiałem obcinać włosów, również było miłe34. Mój zakład udowadnia, że czasami warto podjąć ryzyko. Był jednym z największych publicznie ogłoszonych zakładów — i wyzwań — na jakie kiedykolwiek się zdecydowałem. Czy było to warte swojej ceny? Absolutnie tak. Zachęcam Cię, abyś czasem sam zdecydował się na coś takiego. Życie nie jest dla tchórzy. W życiu nigdy nie wolno się poddawać. A więc — wyjdź na ring!

34

Donald Trump na ringu ogolił głowę McMahonowi, który przegrał zakład — przyp. tłum. 147

38 KIEDY ZOSTANIESZ ZAATAKOWANY, PRZEPROWADŹ KONTRATAK Książka i proces sądowy

przez całe 40 lat tworzyłeś markę, która jest znana na całym J eśli świecie, a potem ktoś publikuje książkę, która przekreśla Twoją wartość i szkodzi Twojemu wizerunkowi i reputacji, i to w bardzo przykry sposób, staje się to poważnym problemem. Osobą, która w ten sposób chciała mi zaszkodzić, był dziennikarz z „New York Times” Tim O’Brien, który napisał o mnie kilka bardzo niepochlebnych artykułów. Nie lubiłem go i nie poważałem jako dziennikarza, ponieważ to, co pisał, mijało się z prawdą, a jego artykuły były pełne złośliwości. Wtedy usłyszałem, że pisze książkę o mnie — i dowiedziałem się, że zamierza ją wydać niezależnie od tego, czy będę chciał z nim współpracować, czy nie. Wydawało się więc, że w moim interesie leży zaangażowanie się w jego projekt, aby fakty, które zamieści, były zgodne z prawdą. Już wiedziałem, że jego nazwisko nie wróży nic dobrego, ale byłem bardzo serdeczny i otwarty, udzielając dziennikarzowi wywiadów i zabierając go ze sobą w podróże moim odrzutowcem, abyśmy spędzili razem odpowiednią ilość czasu.

148

KIED Y Z O ST AN IE SZ Z A A T AK OWAN Y, PRZE P R OW AD Ź KON T R AT AK

Potem ukazała się książka O’Briena, Trump Nation35, i zrozumiałem, jaka jest różnica pomiędzy wróżbą złą a bardzo złą. Ten facet był nikczemny. Nie jestem pewny, o czym pisał, ponieważ to, co napisał, zupełnie mijało się z prawdą, ale wiem, po co napisał tę książkę: dla sławy i pieniędzy. To nie jest właściwy sposób, by je zdobyć. W książce O’Brien zamieścił same kłamstwa i zamierzał zaszkodzić i mnie, i moim interesom. Zupełnie zniekształcał fakty, a jako pisarz nie może poszczycić się zbyt dużym talentem. Zdecydowałem, że nie puszczę tego płazem i nie przełknę tej dawki zazdrości, złośliwości czy chciwości. Zamiast tego wytoczyłem proces autorowi i jego wydawcy, żądając dużego odszkodowania. Dziennikarz zyskał rozgłos, jakiego szukał, ale jego wydawca dostał coś, czego nie chciał. Oczywiście żaden z nich nie wiedział, że ma do czynienia z facetem, który kiedyś napisze książkę Nigdy się nie poddawaj! — i który rzeczywiście kieruje się w życiu tymi słowami. Zachowanie wydawcy nie było wiele lepsze niż O’Briena i obaj musieli ponieść tego konsekwencje. Na świecie istnieją różne typy ludzi. Znam kilku fantastycznych pisarzy i dziennikarzy, którzy są uczciwi i pełni poświęcenia, jeśli chodzi o ich pracę. Mimo że ten facet pisał o mnie źle w przeszłości jako reporter „New York Times”, zawsze udzielam ludziom kredytu zaufania lub przynajmniej daję szansę poprawy. W tym przypadku dałem mu drugą szansę, a tak naprawdę więcej niż drugą szansę, biorąc pod uwagę artykuły, które już o mnie napisał. Potraktuj to jako ostrzeżenie — moi oszczercy zapłacą za swoje poczynania wysoką cenę. Na przykład człowiek ten celowo i świadomie zaniżył wartość netto mojego majątku o miliardy dolarów. Upierał się, że jest on wart kilkaset milionów dolarów, i to w najlepszym razie. Nawet „Forbes” uznaje, że wartość mojego majątku jest o wiele wyższa, ostrożnie szacując ją na 2,7 miliarda dolarów. Pisarz ten miał dostęp do wszystkich faktów, ale zdecydował się je zignorować. Zamiast posłużyć się nimi, zaufał anonimowym źródłom, które w nieprawdziwy sposób przedstawiły moje interesy. Poprosiłem więc „Forbesa” o analizę i dokładne 35

T.L. O’Brian, Trump Nation: The Art of Being the Donald, Grand Central Publishing 2005 — przyp. tłum. 149

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

sprawdzenie wszystkich obliczeń, co też uczyniono z wielką starannością i potwierdzono pierwotne oszacowanie — mój majątek był wart, z dużą ostrożnością, 2,7 miliarda dolarów. Analitycy opublikowali swoje wnioski. Wszystko to razem — czas i wysiłek, jakie na wyjaśnienie tej sprawy poświęcił zespół „Forbesa” i mój — to bezpośrednia konsekwencja tego, że w Trump Nation autor celowo zamieścił fałszywe informacje, by zaszkodzić mojej reputacji i interesom. We wrześniu 2007 roku „Forbes” po raz kolejny obliczył wartość mojego majątku: 3 miliardy dolarów. Ta liczba jest o wiele niższa niż wartość moich aktywów, ale analitycy byli bardzo ostrożni w swoich szacunkach. Dla porównania: bardzo szanowany dziennikarz i pisarz Robert Slater napisał książkę o mnie — No Such Thing as Over-Exposure36 — która wszystkim przyniosła korzyści. Wobec Boba okazałem mniejszą uprzejmość niż wobec Tima O’Briana, ale ponieważ Bob jest uczciwym pisarzem, rezultat jego pracy był wspaniały. Bob ma świetne kwalifikacje, pracował jako reporter zarówno dla magazynu „Time”, jak i dla „Newsweeka” przez wiele lat, i jest jednym z czołowych biografów ludzi biznesu na świecie. Zdaje się też rozumieć, że przedstawianie faktów zgodnie z prawdą to część pracy dziennikarza. W każdym razie powiedziałem wydawcy, że nie mam zamiaru zakończyć tej sprawy bez uzyskania ogromnego odszkodowania i wyczerpujących przeprosin. Nie mam nic przeciwko wnoszeniu wysokich opłat sądowych, jeśli tylko rezultatem procesu będzie odkrycie prawdy — której unikają moi adwersarze. Wielu ludzi zapytałoby, po co się tym przejmować. Odpowiem: dlaczego mam się poddać? Nie wycofam się. Nie potrzebuję pieniędzy i nie dlatego pragnę wygrać proces — chcę ujrzeć sprostowanie i być może sprawić, by innym pisarzom trudniej było oczerniać ludzi dla zabawy czy dla zysku. Powiedziałem autorowi i jego wydawcy, że spotkamy się w sądzie, co też się stało37.

36

37

R. Slater, No Such Thing as Over-Exposure: Inside the Life and Celebrity of Donald Trump, Financial Times Prentice Hall 2005 — przyp. tłum. Proces sądowy do tej pory się nie zakończył — przyp. tłum. 150

39 FANTASTYCZNA NIERUCHOMOŚĆ TONIE W

PACYFIKU — CO DALEJ?

Trump National Golf Course w Palos Verdes, w Kalifornii

C

iągle powtarzam, że lubię wyzwania, i kiedy decydowałem się przejąć borykające się z problemami pole golfowe Ocean Trails Golf Course w Palos Verdes niedaleko Los Angeles, było to właśnie jedno z nich. Przywołałem nazwę Ocean Trails, a nie późniejszą Trump National Golf Club, ponieważ mam ku temu powód. W artykule zamieszczonym w „Fairways and Greens” opisano 18. dołek, ten, który „zagłębił się” w oceanie, jako miejsce katastrofy o wartości 61 milionów dolarów. Czy możesz uwierzyć, że wydałem 61 milionów na jeden dołek? Cóż, uwierz w to. Kiedy chcę coś stworzyć, pragnę, by zostało to zrobione właściwie. To najdroższy dołek w historii golfa. Mam taką nadzieję, ponieważ nie wyobrażam sobie, żeby można było powtórzyć ten „wyczyn”. Jeżeli patrzyłbyś na tę sytuację moimi oczami, przekonałbyś się, że ani jeden cent nie został zmarnowany. Pole golfowe na długości trzech kilometrów styka się z Oceanem Spokojnym i może konkurować ze słynnym Pebble Beach zarówno pod względem piękna, jak i finezji. Potrafiłem 151

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

to sobie wyobrazić, zanim stało się rzeczywistością, toteż nie dbałem o to, jakie poniosę koszty. Pola golfowe to dzieła sztuki i zasługują na taką samą uwagę, jaką poświęca się sztuce. Tak jak w przypadku wielu moich projektów, od lat przyglądałem się temu terenowi. Wiedziałem, że ma potencjał, który może uczynić go jednym z pól golfowych najwyższej światowej klasy. Jednak kiedy zostało otwarte jako Ocean Trails w 1999 roku, nastąpiła katastrofa: kawałek gruntu, na którym mieścił się 18. dołek, obsunął się do oceanu, uszkadzając również trzy inne graniczące z nim dołki. System nawadniający, który znajdował się pod obszarem fairway, znalazł się na powierzchni. Były to bardzo duże zniszczenia. Obsunięcie się ziemi to koszmar dla takiej posiadłości. Zwłaszcza jeśli chodzi o działkę o powierzchni 17 akrów. Nagle 18-dołkowe pole golfowe stało się uboższe o trzy dołki. To była katastrofa dla właścicieli. W 2002 roku rozpoczęli postępowanie upadłościowe. Wtedy właśnie ja wykonałem swój ruch i zaproponowałem 27 milionów dolarów za ziemię, klub i pole golfowe. Porównaj to z 61 milionami dolarów, jakie kosztował jeden dołek. To był dobry interes. Musiałem dokonać wyboru — czy powinienem po prostu zostawić to, co było, ponieważ było to już wystarczająco ładne pole golfowe — czy też powinienem zrobić, co się da, by zamienić je w jedno z najsławniejszych pól golfowych na świecie? Pewnie się domyślasz, jakiego dokonałem wyboru. Nie był to łatwy wybór, ale zdecydowałem się na to, co najlepsze. Oszacowałem, że rekonstrukcja całego pola golfowego, włączając w to odbudowę zniszczonego dołka, kosztowałby mnie około 265 milionów. Jak odnieść do tego sumę 61 milionów za jeden dołek? Cóż, oto co obejmowały prace: ciąg kamiennych murów, który kosztował 600 dolarów za tonę materiału, a także warstwa konstrukcyjna zbudowana poniżej dołka, która wzmacnia urwisko nad plażą. Oznacza to, że co 3 metry jest położona stalowa platforma — co zapewnia podłożu bardzo silną strukturę. Była to skomplikowana i trudna praca. Przyznam, że zastanawiałem się, czy wydać tak dużą sumę na jeden dołek. To poważna inwestycja, niezależnie od tego, ile masz pieniędzy. I wiązała się z wielkimi problemami. Zrobiłem coś, co poradziłbym Tobie: 152

FA NT AS T Y CZN A N I E R U CH OM O Ś Ć TO N I E W PAC Y F I K U

skupiłem się na rozwiązaniu, nie na problemie. Skoncentrowałem się na spektakularnym rezultacie, który chciałem osiągnąć, i to się udało. Miałem chwile zwątpienia, kiedy zastanawiałem się, w jakim stopniu moje nastawienie polegające na myśleniu „na dużą skalę” sprawdzi się w tej sytuacji i dokąd może mnie zaprowadzić. Cóż, sądzę, że lubię pełne napięcia sytuacje, ponieważ tamta sytuacja zdecydowanie taka była. Jedną z pozytywnych rzeczy było to, że nakłoniłem Pete’a Dye’a, jedną z legendarnych postaci, jeśli chodzi o projektowanie pól golfowych, do przeróbki Ocean Trails w godnego rywala Pebble Beach. Jeżeli ktoś mógł to zrobić, to był to właśnie Pete Dye. Chciałem, aby to pole było najlepsze i dlatego całkowicie zmieniliśmy jego konstrukcję. Jest zupełnie nowa. Na polu znajdują się wodospady i driving range (wydzielona część pola golfowego, na której można ćwiczyć uderzenia). By zbudować driving range, musiałem dokupić około 30 działek budowlanych, ponieważ potrzebna była odpowiednio duża wolna przestrzeń. Oznaczało to, że musiałem wydać około 300 milionów dolarów, jako że każda działka kosztowała 10 milionów — wszystkie te rzeczy musiały zostać uwzględnione. Każdy element pola był nowy, od pułapek i piasku do obszarów tee38 i faiway. Chciałem, aby pułapki były granitowe. Koszty były ogromne i miałem nadzieję, że takie też będą korzyści. Świetnie się czułem, pracując nad tym, ale czy wysiłek i koszty były tego warte? Czy miałem to traktować jak wielki eksperyment? Czy można było spełnić te ogromne oczekiwania? Muszę zatrzymać się w tym miejscu, by powiedzieć, że nigdy nie można mieć pewności, iż coś się uda. Ludzie widzą moje sukcesy i naprawdę myślą, że dla mnie ich osiąganie jest jak pstryknięcie palcami. To nie jest prawda. Spędzam dużo czasu, obliczając wszystko dwa razy, analizując i badając. Ludzie po prostu nie widzą, jak to robię. Inna ważna rzecz, którą należy wziąć pod uwagę, to doświadczenie — byłem deweloperem przed długi czas, więc podejmowanie wielu decyzji to moja druga natura i nie jest to coś, z czym mój umysł miałby problem. Potrafię szybko działać, jeśli przygotowałem się do tego w myślach. Jednak musi to być poparte planowaniem. Zawsze się 38

Teren, z którego rozpoczyna się grę na każdym dołku — przyp. tłum. 153

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

upewniaj, że masz podstawę do działania, bazując na ekspertyzach i doświadczeniu — odnośnie do wszystkiego, co robisz — a wtedy będziesz mógł działać zdecydowanie i twórczo. Jeśli chodzi o rekonstrukcję pola golfowego, należało zająć się wieloma szczegółami. Po pierwsze, znajduje się tam zajmujący prawie 4000 m2 klub z restauracją, która zdobyła nagrodę Golden Scepter Award (najlepsza nowa restauracja) i Golden Bacchus Award (za kartę win). Samo pole golfowe stało się numerem jeden w Kalifornii i każdego roku w kwietniu przyjeżdża tu Michael Douglas razem ze swoimi przyjaciółmi. Trump National Golf Club w Los Angeles odniósł spektakularny sukces na wszystkich płaszczyznach. Można by nawet nazwać to przygniatającym zwycięstwem. Ale dla mnie momentem, w którym musiałem przypomnieć sobie słowa „nigdy się nie poddawaj”, była chwila, gdy wiedząc od dawna, jaki potencjał ma ta posiadłość, zobaczyłem, jaką katastrofę spowodowało obsunięcie się ziemi — i zapragnąłem zrobić z tym coś spektakularnego. Myślenie na dużą skalę? Co za wspaniały pomysł...

154

40 MYŚL W KATEGORIACH MIĘDZYNARODOWYCH

M

iałeś okazję usłyszeć, że podkreślam znaczenie bycia „na bieżąco”, jeśli chodzi o wydarzenia na świecie, zarówno w dziedzinie polityki, jak i finansów. Chciałbym polecić Ci książkę opublikowaną w roku 2007, która podkreśla znaczenie myślenia w perspektywie międzynarodowej. Nosi tytuł Mikrotrendy. Małe siły, które niosą wielkie zmiany. Napisał ją Mark J. Penn, który jest niezwykle cenionym analitykiem, doradcą firm znajdujących się w rankingu Fortune 500 i wielu zagranicznych głów państwa. Ma wgląd zarówno w krajowe, jak i międzynarodowe trendy, a także obserwuje wydarzenia, które kształtują naszą przyszłość. Bill Gates powiedział: „Penn ma bystry umysł i fascynujące wyczucie tego, co kieruje działaniami Ameryki i całego świata, i widać to na każdej stronie”. W książce tej znajduje się rozdział poświęcony ludziom, którzy kupują domy za granicą. Zajmując się nieruchomościami, w szczególny sposób byłem zainteresowany tym, o czym pisze autor. Penn przenikliwie wskazuje, że posiadanie nieruchomości mieszkaniowych za granicą jest modne wśród obywateli USA. Globalizacja otworzyła granice, które dawniej oddzielały rynki poszczególnych państw, a jednym z rezultatów tego procesu jest to, że zamożni cudzoziemcy zaczęli interesować się 155

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

nieruchomościami w Stanach Zjednoczonych. Sam zauważyłem już lata temu to, na co Penn zwraca uwagę: W Nowym Jorku głównym pośrednikiem w otwieraniu miasta na obcokrajowców był Donald Trump. Większość budynków w mieście była spółdzielcza, a ponieważ spółdzielnie mogą odrzucić każdego potencjalnego mieszkańca prawie bez podania przyczyny, sprawiały na obecnych zagranicznych nabywcach wrażenie niedostępnych. Ale Trump otworzył kondominia, a sprzedaż tego rodzaju nieruchomości jest w dużym stopniu nieregulowana, ponieważ oferowane są tu pojedyncze mieszkania, a nie udziały w firmie. I teraz, kiedy większość budynków to kondominia, zagraniczni nabywcy płyną do nas wartkim strumieniem39.

Ważną rzeczą, którą należy uwzględnić, jest coraz większa współzależność gospodarek światowych. Nikt już nie może działać zgodnie z ideą izolacjonizmu. Od lat wielu Amerykanów posiada drugie domy za granicą, a teraz ten trend, jak zauważa Penn, zwrócił się w naszym kierunku. To nic nowego w ujęciu globalnym, ale to jest stosunkowo nowe dla Amerykanów. Myślę, że jest to zwiastun tego, co nas czeka. Kiedy jako pierwszy przed laty zacząłem sprzedawać kondominia, wiedziałem, że trafiam na odpowiedni moment. Zmierzam do tego, że przez lata nadążałem za tym, co się działo na świecie, i nie było mi trudno dostrzec, jakie trendy rysują się na horyzoncie. Nie jestem jasnowidzem, ale poświęcam czas na to, by orientować się w tym, co się dzieje. Ty możesz i powinieneś robić to samo. Poświęć trochę czasu na obserwację bieżących wydarzeń na świecie, czytaj książki i trzymaj rękę na pulsie. Próba nadążenia za czymś, co Ci uciekło, może kosztować Cię dużo czasu — posiadanie jakiejś wiedzy wcześniej może jednak pomóc Ci zyskać trochę czasu później. Skup się na tym, co globalne, a z łatwością znajdziesz się na czele stawki.

39

Mark J. Penn, E. Kinney Zalesne, Mikrotrendy. Małe siły, które niosą wielkie zmiany, przeł. K. Sobiepanek-Szczęsna, MT Biznes, Warszawa 2009, s. 422. 156

41 SZUKAJ SWOJEJ SZANSY TAM, GDZIE INNYM SIĘ NIE UDAJE Historia z Wall Street

C

zasami pada pytanie, jaki był mój ulubiony interes. Mam duży wybór, ale jest coś szczególnego w nabyciu budynku przy Wall Street 40, co zawsze będzie mi przypominać o wyjątkowości tej transakcji. Nie chodzi tylko o lokalizację — w dzielnicy finansowej na Manhattanie — ale także o niemal magiczne poczucie trafienia w odpowiedni czas, które sprawiło, że zdobycie tego budynku wydawało się moim przeznaczeniem. Nie oznacza to, że nabycie tej nieruchomości było łatwe i proste — o, nie, ale lubię korzystać z tego przykładu, by opowiedzieć ludziom, jak problemy i wyzwania mogą sprawić, że życie nabiera nowego wymiaru — w tym również pozytywnego. Oprócz tego że budynek przy Wall Street 40 był najwyższy na dolnym Manhattanie, był również liczącym 120 000 m2 charakterystycznym punktem tej części miasta. Kupiłem go za milion dolarów. Nawet ludzie, którzy niewiele wiedzą na temat nieruchomości, mogą być pod wrażeniem tej ceny. Opowiem Ci, jak do tego doszło, ponieważ jest to wspaniała historia. Będzie ona również ilustracją stwierdzenia, iż „sukcesy osiągnięte w ciągu jednej nocy” to mit. Obserwowałem ten budynek przez dziesięciolecia i wiedziałem o nim dużo, zanim wykonałem pierwszy ruch. 157

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych budynek przy Wall Street 40 był w całości wynajęty i cieszył się naprawdę dużą popularnością. Jednak na początku lat osiemdziesiątych kupił go Ferdinand Marcos, były dyktator Filipin. Niestety, rewolucja na Filipinach pochłonęła całą jego uwagę i drapacz chmur przy Wall Street 40 zaczął popadać w ruinę. W sprawy związane z budynkiem wdarł się chaos i bałagan. Marcos nie wracał. Wtedy Resnickowie, wspaniała rodzina zajmująca się nieruchomościami, zainteresowali się budynkiem, ale po długich negocjacjach stało się jasne, że i oni, wraz ze swoim bankiem partnerskim Citibank, nie kupią go. Sprawa budynku znów wróciła więc do punktu wyjścia. Mieli pecha — musieli pracować nad tą sprawą z jednym z najgłupszych bankierów, jakich poznałem — z Patricią Goldstein. Ale dla mnie to była dobra wiadomość. Bardzo chciałem w tamtym momencie sam wykonać jakiś ruch, ale był to początek lat dziewięćdziesiątych i nie byłem w stanie tego zrobić. Rynek był w fatalnej kondycji i to samo dotyczyło moich własnych finansów — była to bolesna świadomość. Pamiętam, że bardzo chciałem nabyć ten budynek, ale myślałem, że był to jeden z tych snów, które nigdy się nie ziszczą. To jest dobra lekcja dla tych z Was, którzy myślą w ten sam sposób. Wkrótce po tym, jak niemal zrezygnowałem z mojego marzenia, miało miejsce pewne wydarzenie. Ogłoszono, że Kinson Company, firma z Hongkongu, ma zamiar kupić budynek przy Wall Street 40. Jej przedstawiciele ubili świetny interes. Po tym, jak dopełnili wszelkich formalności związanych z zakupem, zadzwoniłem do nich i powiedziałem, że chciałbym spotkać się z nimi w sprawie możliwości nawiązania współpracy. Jak się później okazało, nie byli zainteresowani współpracą, ale uczynieniem Wall Street 40 odpowiednikiem Trump Tower na dolnym Manhattanie. Co chcieli zrobić ze stalowymi słupami, które podtrzymywały 72-piętrowy budynek, nigdy nie udało mi się odgadnąć. Naprawdę zdębiałem. Ale to też dało mi jakąś nadzieję — z całą pewnością nie wiedzieli, co czynią. Jak długo mogli utrzymywać budynek, który hamował ich rozwój w każdy możliwy do wyobrażenia sposób? Okazało się, że Kinson Group zabrakło rozeznania w kwestiach dotyczących renowacji, zarządzania i wynajmowania drapacza chmur. 158

SZ UKAJ SW OJE J S Z AN S Y T AM, GD Z I E IN N Y M SIĘ NIE UDAJ E

Po pierwsze, firma nie zajmowała się handlem nieruchomościami, lecz działała w branży odzieżowej. Zaczęła pompować w budynek dziesiątki milionów dolarów i nic nie osiągnęła. Miała problemy z dzierżawcami, kontrahentami, dostawcami, architektami, nawet z właścicielami ziemi pod budynkiem, rodziną Hinnebergów. Ostatecznie zaczęła dążyć do tego, by sprzedać budynek, i zadzwoniła do mnie. Byłem podekscytowany. Trzy lata prób rozwiązania trudnych problemów skutkowały tym, że Kinson ponosił straty. Był już rok 1995 i rynek wciąż nie był w dobrej kondycji. Firma miała wszelkie powody, by się wycofać z interesu, i chciała zrobić to szybko i po cichu. Biorąc pod uwagę jej kłopoty, byłem na wspaniałej pozycji, i rozmowy rozpoczęliśmy od mojej wyjściowej oferty miliona dolarów oraz przejęcia i negocjowania zastawów firmy. Chciałem ubić również dodatkowy interes z rodziną Hinnebergów w kwestii zmiany warunków dzierżawy gruntu. Moje warunki przyjęto bez sprzeciwów — firma chciała po prostu mieć to szybko z głowy. To, co jest smutne w historii nieudanego przedsięwzięcia Kinson Group, jest rzeczywistością na rynku nowojorskich nieruchomości — jeżeli nie znasz się na tym, co robisz, po prostu tego nie zrobisz. To kolejna dobra lekcja do zapamiętania: zawsze wiedz, za co się zabierasz — musisz podejść do tego z należytą uwagą, zwłaszcza jeśli jest to nowa dla Ciebie dziedzina. Następnie zadzwoniłem do Waltera Hinneberga do Niemiec, a potem by się z nim spotkać poleciałem tam samolotem. Bardzo dobrze współpracowało mi się z Hinnebergami, którzy zdali sobie sprawę z tego, że po całym kordonie nieudaczników, którzy byli właścicielami budynku, jestem osobą, dla której integralność ich spektakularnej nieruchomości stanowi sprawę nadrzędną. To naprawdę wspaniali ludzie. Wiedzieli, że kocham ten budynek i zrobię wszystko, co tylko możliwe, by przywrócić należną mu chwałę. Zawarliśmy umowę dotyczącą nowych warunków dzierżawy terenu, na którym stoi, wydłużając ją na ponad 200 lat, i akt umowy został uaktualniony, co było korzystne dla każdej ze stron. Jednak miej na uwadze następującą rzecz: dojście do tego naprawdę długo trwało. Nie zdarzyło się to w ciągu jednej nocy. Byłem wytrwały i śledziłem losy tego budynku przez wiele lat. 159

NIGD Y SIĘ N IE P ODD A WAJ!

Wtedy pojawiło się pytanie, co zrobić z nim dalej. Radzono mi, bym zmienił go w budynek mieszkalny — mówił tak każdy, kto się na tym znał. Jednak poczułem intuicyjnie, że chcę, aby nadal był to adres kojarzący się w wielkim biznesem, ponieważ Wall Street jest miejscem wielkiego biznesu, i zrezygnowałem z proponowanego mi przez wszystkich rozwiązania. Czas pokazał, że podjąłem właściwą decyzję — to dobrze prosperujący i cieszący się zainteresowaniem budynek, w którego murach mieści się wiele wspaniałych, międzynarodowych firm. W dodatku, bardzo niedługo po tym, jak kupiłem budynek przy Wall Street 40, rynek nieruchomości zaczął się rozkręcać i okolica ta doświadczyła odrodzenia, zarówno jeśli chodzi o nieruchomości komercyjne, jak i mieszkalne. Prawdopodobnie nie mogłem trafić na lepszy czas. Nie wierzę w cuda, ale to zakrawało na cud. Zarabiam w przybliżeniu 20 milionów dolarów na rok na samych czynszach, a budynek jest teraz wart 500 milionów. Nieźle, jak na inwestycję kosztującą milion. A więc, oprócz tego że posiadam najpiękniejszy drapacz chmur na dolnym Manhattanie, w dodatku osiągnąłem zysk. Czy widziałeś Trump Building przy Wall Street 40? Jeśli tak, wiesz, z czego jestem dumny. Nie ma drugiej Wall Street i nie ma drugiego tak pięknego budynku.

LEKCJA TRUMPA WPROWADŹ TO W ŻYCIE Nic nie przychodzi łatwo. Czasami po prostu musisz być uparty i cierpliwy. Rozpoznaj nadarzającą się okazję — ona zawsze ukrywa się za problemami, brzydotą i niepowodzeniami — a zwłaszcza za niepowodzeniami innych. Każde wyzwanie albo przeszkoda, jakie napotkasz, to po prostu okazja w przebraniu. Myśl na dużą skalę, myśl twórczo, a dostrzeżesz tę okazję. I nie zapominaj o swoim instynkcie — posiadasz go z naprawdę ważnego powodu.

160

DODATEK A Lista 10 najważniejszych wskazówek Trumpa, dzięki którym odniesiesz sukces

kiedykolwiek słyszałeś, jak przemawiam, mogłeś zauważyć, że J eśli niektóre rzeczy powtarzam wielokrotnie — jedną z nich jest rada, by nigdy się nie poddawać, drugą, by działać z pasją, trzecią, by być skoncentrowanym, a czwartą, by nie tracić swojego impetu. Nauczyłem się tych rzeczy na bazie własnych doświadczeń. Oto kompletna lista 10 najważniejszych wskazówek, o jakich wspominam, wykładając w szkołach wyższych: 1. Nigdy się nie poddawaj! Nie poprzestawaj na trwaniu w swojej strefie komfortu. Samozadowolenie to droga donikąd. 2. Kieruj się pasją! Jeżeli kochasz to, co robisz, nigdy nie będzie to przypominać pracy. 3. Bądź skoncentrowany! Pytaj sam siebie: „O czym powinienem pomyśleć teraz?”. Unikaj rozproszenia. Obecnie, gdy króluje wielozadaniowość, warto rozwinąć tę umiejętność. 4. Utrzymaj swój impet! Obserwuj, dostosuj się i idź naprzód. Nie zwlekaj. 5. Zobacz w sobie zwycięzcę! To pozwoli Ci podążać we właściwym kierunku. 6. Bądź wytrwały! Nieustępliwość może zdziałać cuda.

DODATEK A

7. Bądź szczęśliwy! Stare powiedzenie „im ciężej pracuję, tym jestem szczęśliwszy” jest nadal prawdziwe. 8. Uwierz w siebie! Jeżeli Ty tego nie zrobisz, nikt inny też nie zdoła. Pomyśl o sobie jak o jednoosobowej armii. 9. Pytaj siebie: „Czego nie udaje mi się dostrzec?”. Być może czeka na Ciebie kilka wspaniałych okazji, nawet jeśli rzeczywistość nie wygląda tak wspaniale. Wielkie niepowodzenie może zamienić się w wielkie zwycięstwo. 10. Skupiaj się na rozwiązaniu, nie na problemie. I nigdy się nie poddawaj! Nigdy, nigdy, nigdy się nie poddawaj. Ta myśl powinna być powtarzana (przypominana i wdrażana w życie) wiele razy. To bardzo ważne. Powodzenia!

162

DODATEK B Zasady prowadzenia negocjacji według Trumpa

N

egocjowanie to sztuka. Istnieją pewne niuanse oraz wyjątkowo skuteczne techniki i zasady, których należy być świadomym. Oto kilka z nich: x

Orientuj się w tym, co robisz. Brzmi to banalnie, ale częstokroć nie mogłem uwierzyć w to, jak wielu rzeczy nie wie druga strona. Natychmiast byłem w stanie dostrzec, że mogłem wygrać szybko i bez problemu po prostu dzięki oczywistemu brakowi przygotowania innych uczestników negocjacji. Mój ojciec zwykł powtarzać: „Dowiedz się wszystkiego, co tylko możesz na temat tego, co robisz”. Miał absolutną rację i daję Ci tę samą radę. Kieruj się nią.

x

Pamiętaj, że udawanie głupiego wymaga dużej inteligencji. To dobry sposób, aby przekonać się, czego nie wiedzą inni uczestnicy negocjacji. To również sposób na to, by przekonać się, czy próbują coś na Tobie wymusić.

x

Utrzymuj drugą stronę w niepewności, nie zdradzaj wszystkiego. To, czego oni nie wiedzą, nie wyrządzi Ci szkody, a pomoże Ci osiągnąć Twój cel. Wiedza to potęga, więc zatrzymaj jej dla siebie tyle, ile tylko możesz.

163

DODATEK B

x

Zaufaj swojemu instynktowi. Jest wiele sytuacji, które nie będą czarno-białe podczas negocjacji, więc kieruj się intuicją. Dodaj do tego odpowiednie przygotowanie, a będziesz miał przewagę.

x

Niech nie ograniczają Cię Twoje oczekiwania. Nie trzymałem się sztywnych reguł i czasami zmieniałem kierunek w trakcie negocjacji, kiedy coś nowego przyszło mi do głowy. Pozostań elastyczny i otwarty na nowe idee, nawet kiedy myślisz, że dokładnie wiesz, czego chcesz. To nastawienie przysporzyło mi takich okazji biznesowych, o jakich wcześniej nie pomyślałem.

x

Wiedz, kiedy mówić „nie”. Teraz stało się to dla mnie czymś naturalnym, ale myślę, że wszyscy wiemy, kiedy podpowiada nam to głos wewnętrzny. Zwróć uwagę na jego szept.

x

Bądź cierpliwy. Na realizację niektórych projektów czekałem całe dekady i nigdy tego nie żałowałem. Ale upewnij się najpierw, że warto czekać.

x

By przyśpieszyć negocjacje, zachowaj obojętność. W ten sposób dowiesz się, jak bardzo druga strona chce je kontynuować.

x

Zapamiętaj, że najlepsze negocjacje kończą się tym, iż każdy wygrywa. To jest idealna sytuacja, do której należy dążyć. W ten sposób stworzysz też dobry grunt pod przyszłe interesy z ludźmi, którzy wiedzą, czym jest uczciwość.

Podsumowując, mogę powiedzieć, że negocjacje to sztuka. Każda sztuka wymaga dyscypliny, techniki i odpowiedniej dawki wyobraźni, by stała się czymś wykraczającym poza przeciętność. Nie bądź zwykłym negocjatorem, kiedy możesz być nadzwyczajnym. Poświęć czas na opanowanie tej sztuki, a przyniesie Ci to ogromne korzyści.

164

NOTA TK I