Moselgedichte des Decimus Magnus Ausonius und des Venantius Honorius Clementianus Fortunatus [Reprint 2022 ed.] 9783112671528, 9783112671511

Citation preview

Moselgediclite des

Decimus Magnus Ausonius uud des

Venantius Honorius Clementianus Fortunalus.

Lateinisch und deutsch

mit kritischen und erklärenden Anmerkungen

Eduard Bücking.

INDEX CODICVM ET MANV SCRIPTORVM ET EDITORVM QVOS AD AVSOX1VM EMENDANDVM ADHIBVI ET NOTARVM QVIBVS AD EOS SIGNTFIC ANDOS VSVS SVM.

G — Codex Sangallensis N. 8.99. 4°. niemhran. qui vereor ne multo quam annus DCCCLXVII., quo eiim scriptum esse rettulit G. Haenelius (Calal. MSS. col. 715.), recentior sit. illo anno apographum, ex quo (lescriptum ost Sangallense exemplum, scriptum fuisse suspicor. a me collatus cst Sancti Galli, mense Sept. a. clolacccxxxxni. — lhinc oplimuin omniuin codicem nisi ubi nccessarium videretur, non descrui.

R — Codex Rhenaugiensis (Rheinau im Kanton Zürich) LXXTI. A. p. 284. saec. XII. cuius collalioncm Henn. Sauppii, professoris Turicensis, humanitati debeo. B — Codex Bruxellensis Nurn. 5370. de la Bibliotheque de Bourgogne, membran. saec. XI. (?)., rogatu nieo a v. cl. Marescalco (j}Iarchal), conservatore codicum niss.. rei publicae Belgicae, collatus. Horum tri um codicum variantcs litteras verbavc quam potui accuratissime adnotavi.

(C = Cornelii Gualtheri Mosella, Tiber antiquus.) (Ge = Gemblacensis Tiber, in quo Mosella, Herculis aerumnae, et de XII Caesar!bus.) Hos duos Codices adhibuit Pulmannus. (cf. infra A). Nequc regia Paris., ncque academiae Leidensis bibliotheca inter mss. Ausoniano-

rum operum Codices ullum habet, quo Mosella contineatur. De Vaticana quaerenti idem mihi respondit vir quidam doctus, ad quem litteras de Ausonianis libris dederam.

a — Opera Aufonij Nuper Reperta. in sine: Impressum Parma? per Angel um Vgoletum Pannen | sein Anno Domini 1499. Die x. mensi.s Iulii. | 4°. (Exemplum princeps Mosellae a Tbadieo Vgoleto editum.) Ex cditoris Thadtei l goleti ad Lazarum Cassolam medicum epistola dedicatoria de codice ms. haec rcpeto: ,,Mosella uitiatus et mutilatus in luce prodibit: ut pote eferi-

,,p(us ex unico exeplari: eodeq ; ab indiligete librario exarato. Nonnulla tn in eo ,,corrigere tetauimus: et ea potissiinü qua? ratione emedari posse uidebant’. Caetera q „nix coniecl: assequebamur retulimus ‘

a = Opera Ausonii Nu | per Reperta. | In sine: Impressum Venetiis Anno. M.CCCCI Die. XXX | Octobris. | 4°. Adnotavi pa enthesi inclusa ea tantuin quae a superiore exemplo diversa sunt.

* = Au fön ins | per hieronymvm a vanti vm veronen- | sem ar. doc. emendatvs. [ Diclioncs emendata? hüt primas duas litteras maiusculas. | In sine: (I Impressum Venetiis per Ioannem Tacuinum de Tri- | dino: Anno Domini. M.CCCCC.VIL Die. VII. Aprilis. | 4. Ex hoc ad a expresso exemplo non nisi ab hoc discrepanfem scripturam adnotavi.

4

DE MOSELLAE

ß = Aufonii Paeonii Burdegalenfis Medici Poetae | Auguftorum praeceptoris Viriq; | confularis: opera diligenter cafti | gata et in pulcherrimum ordinem | e pristina confufione | restituta: in officina | Afcensiana. (Preiu Afcefianil) | In fine: lvtetiae parisiorvm | m. d. xi. | Ex Edibus Afcenfianis. | 4°. Hoc exemplum , a Fabricio , Suchaeo, Notitia litteraria Bipontina, Ebcrto aliisque

praetermissum, ab Hieronymo Aleandro curatum, a Michaele Hummelbergio correctum, piimum habet ultimum Mosellae versum, et, si peesimam interpungendi rationem exceperifl, satis puram carminis scripturam exhibct. Interpunctionem multis locis mutavit, plurimis emendavit scquens exemplum ? ex quo ceteras discrepantias, sed non ubi litterarum tantum forinas diversas deprehendi, apposito hoc signo (b) enotavi:

b — D. Aufonij Bur | degalensis Poetae.... | .. opera diligentius iterü caftigata, ^b exemplo -r recedit. Iiic illic interpunctionis signa mutata sunt. — Versus 1...13. 23...47. 91...91. 349...385. ex altera Tolliana dedit adnotaüone sua instructos

Honthemius Prodrom. Hist. Trevir. Aug. Vind. 1757. fol. I. p. 237 ... 241. Tollianum fere repetit CORPUS | POETARUM LAT1N0RUM | [ [ ) edidit | GUIL1ELMUS ERNESTUS WEBER | | | FRANCOFURTI ad [ MtENUM, ] sumptibus ft typis heNHici LUDOvici BRiEiTNERi | MDCCCXXX1I1. | 40 pagg. 1212»... 1246 a. *)

*j Variat in imerpunctione , quae in Tolliano exemplo satis inepta est, et in or-

thographia (narn Weberus v. 29. aequiperare. v. 43. quuties, ubique litora, arena. arundo , euer ul. ? silva, Istri, balaena , musfcla, phaseli, proelia, v. 47t adspergis v. 96. inlaudata v. 114. squälet v. 196. Adnunierat v. 204. a.laeres v. 240. faciles v. 258. adsibilat v. 279. Sumpsit v. 323. vindicat v. 331. consaepto v. 360. adlanibere v. 377. Thybris v. 392. oti v. 397. subtemine habet); niutavit

etiam , aed i.on ubique emendavit sciipturain in bis locis: Usque

v. 71. Deliciös honiinum locupletum.

v. 33. praelapsus

v. 65.

v. 111. Puncto nota (sie) terguin, quae

er (sic) a. t Vid. Lucan. III. 400J 15. coelum R et multi edd. 16. vi fenfibus et in margine Ali ter vkentibus ß. aÄliram G, setrham y. 17. aula R. 18. In maiore initiali litt. G. Pro tum hab ent cum (sive quum itt zlTcHpl omnes. cultuq; a. Barth. voluit vultumque. nitentes Rz$, sed in castig. nitentis et sic habet b. nkentts B. 20. ripis G, uillis R, Taxis B (Ge). 21. baclio Rar, baccho st*. 22. TubterlabentisBy, Subter labendes tacto (SubterLAbentis TAcito*). B

Salve, amnis, laudate agris, laudate colonis, Dignata imperio debent cui moenia Belgae; 25 Amnis odorifero iuga vitca consite Baccho , Consite gramineas amnis viridissime ripas 1 Naviger ut pelagns, devexas pronus in undas Ul fluvius, vitreoque lacus Imitate profnndo, Et rivos trepido potis aequiperare meatu 30 Et liquide gelidos Fontes praecellere potu, Omnia solus habes quae Fons, quae rivus et amnis Et lacus et bivio refluus munimine pontus. Tu placidis praelapsus aqnis nec murmura venü Ulla nec occulti pateris luctamina saxi, 35 Non spirante vado rapides properäre meatus Cogeris, extantcs medio non aequore terras Interceptus habes, iusti ne dem al honorem Nominis, exclusum si dividat insula flumen. Tu dnplices sortite vias, et cum amne Secunde 40 Defluis, ut celeres Feriant vada concila rcmi, Et cum per ripas nusquam cessante remulco Intendunt collo malorum vincula nautae, Ipse tuos quotiens rniraris in amne recursus Legitimosque putas prope segnius ire meatus! 45 Tu neque limigenis ripam praetexeris ulvis, 33. Salve maiore S G. 24. inenia beige: «. moeniaa*. belgae*. 25. odoriferiR. uiteu«. uitera, uitea*. bacho RB. 27. Nauiget diuexas R. deuexus B«. iu undas a, Deuexas tpnus in undas * in emendandis. 28. Et fluuius R. Vt Fluuios VItreofq; * in emendandis et inde Vt fluuios uitreosq; (uitreoq;' §2). imitante B, iniitare a. 29. potes GRB«/?-fyfez7 (defenditur in Hdlb. Jahrb. 1822. p. 399.), potis (GronoviQ Toy/i/'. aequiparare 30. fonteisp. 31. (quae fons deest y). riuusiantbis: a. (lanthis «*). 32. latus«. niunimineGRB, niananiine (Gronov. perperam) zacp, molimine not, ms, Heinsii, 33. prelapsus G (C. Ge.), prolapsus RB«/^(D)?FT