275 66 7MB
Persian / Farsi (Dari) Pages [143]
6 -1 < 6 +1
9 + 2 >10
1
6 + 5 = 11
4
.
1397 :
وزارت معارف
ریاضی صنف سوم
سال چاپ 1398 :هـ.ش.
أ
مشخصاتکتاب
-----------------------------------------------------مضمون :ریاضی
مؤلفان :گروه مؤلفان کتابهای درسی دیپارتمنت ریاضی نصاب تعلیمی ویراستاران :اعضای دیپارتمنت ویراستاری و ایدیت زبان دری
صنف :سوم
زبان متن :دری
انکشاف دهنده :ریاست عمومی انکشاف نصاب تعلیمی و تالیف کتب درسی
ناشر :ریاست ارتباط و آگاهی عامۀ وزارت معارف
سال چاپ 1398 :هجری شمسی
ایمیل آدرس[email protected] :
-----------------------------------------------------حق طبع ،توزیع و فروش کتابهای درسی برای وزارت معارف جمهوری اسالمی افغانستان محفوظ است .خرید و فروش آن در بازار ممنوع بوده و با متخلفان برخورد قانونی صورت میگیرد.
ب
پیام وزیر معارف
اقرأ باسم ربک سپاس و حمد بیکران آفریدگار یکتایی را که بر ما هستی بخشید و ما را از نعمت بزرگ خواندن و نوشتن برخوردار ساخت ،و درود بیپایان بر رسول خاتم -حضرت محمد مصطفی که نخستین پیام الهی بر ایشان «خواندن» است. چنانچه بر همهگان هویداست ،سال 1397خورشیدی ،به نام سال معارف مسمی گردید .بدین ملحوظ نظام تعلیم و تربیت در کشور عزیز ما شاهد تحوالت و تغییرات بنیادینی در عرصههای مختلف خواهد بود؛ معلم ،متعلم ،کتاب ،مکتب ،اداره و شوراهای والدین ،از عناصر ششگانه و اساسی نظام معارف افغانستان به شمار میروند که در توسعه و انکشاف آموزش و پرورش کشور نقش مهمی را ایفا مینمایند .در چنین برهۀ سرنوشتساز ،رهبری و خانوادۀ بزرگ معارف افغانستان ،متعهد به ایجاد تحول بنیادی در روند رشد و توسعه نظام معاصر تعلیم و تربیت کشور میباشد. از همینرو ،اصالح و انکشاف نصاب تعلیمی از اولویتهای مهم وزارت معارف پنداشته میشود. در همین راستا ،توجه به کیفیت ،محتوا و فرایند توزیع کتابهای درسی در مکاتب ،مدارس و سایر نهادهای تعلیمی دولتی و خصوصی در صدر برنامههای وزارت معارف قرار دارد .ما باور داریم، بدون داشتن کتاب درسی باکیفیت ،به اهداف پایدار تعلیمی در کشور دست نخواهیم یافت. برای دستیابی به اهداف ذکرشده و نیل به یک نظام آموزشی کارآمد ،از آموزگاران و مدرسان دلسوز و مدیران فرهیخته بهعنوان تربیت کنندهگان نسل آینده ،در سراسر کشور احترامانه تقاضا میگردد تا در روند آموزش این کتاب درسی و انتقال محتوای آن به فرزندان عزیز ما ،از هر نوع تالشی دریغ نورزیده و در تربیت و پرورش نسل فعال و آگاه با ارزشهای دینی ،ملی و تفکر انتقادی بکوشند .هر روز عالوه بر تجدید تعهد و حس مسؤولیت پذیری ،با این نیت تدریس راآغاز کنند ،که در آیندۀ نزدیک شاگردان عزیز ،شهروندان مؤثر ،متمدن و معماران افغانستان توسعه یافته و شکوفا خواهند شد. همچنین از دانش آموزان خوب و دوست داشتنی به مثابه ارزشمندترین سرمایههای فردای کشور میخواهم تا از فرصتها غافل نبوده و در کمال ادب ،احترام و البته کنجکاوی علمی از درس معلمان گرامی استفادۀ بهتر کنند و خوشه چین دانش و علم استادان گرامی خود باشند. در پایان ،از تمام کارشناسان آموزشی ،دانشمندان تعلیم و تربیت و همکاران فنی بخش نصاب تعلیمی کشور که در تهیه و تدوین این کتاب درسی مجدانه شبانه روز تالش نمودند ،ابراز قدردانی کرده و از بارگاه الهی برای آنها در این راه مقدس و انسانساز موفقیت استدعا دارم. با آرزوی دستیابی به یک نظام معارف معیاری و توسعهیافته ،و نیل به یک افغانستان آباد و مترقی دارای شهروندان آزاد ،آگاه و مرفه. دکتور محمد میرویس بلخی وزیر معارف
ج
فهرست شماره عنوان 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
12
12 13 14 15 16 18 19 20 21 22
صفحه
فصل اول قيمت مقامي ارقام تجسس و تخمين فصل دوم
1 8
خواندن و نوشتن اعداد از ( 1000الي)10000
معرفي اعداد از ( 10000الي )100000 فصل سوم عمليۀ جمع با استفاده از ساختن گروه هاي ده دانه يي جمع اعداد چند رقمي با چند رقمي که حاصل جمع آن ها از 100000زياد نشود. جمع اعدادي که اضافه از دو جزء داشته باشند امتحان عملية جمع فصل چهارم تفريق اعداد دو رقمي ،سه رقمي و چهار رقمي از يکديگر اجراي عمليۀ تفريق که ضرورت به قرض گرفتن باشد امتحان عمليۀ تفريق فصل پنجم خط اعداد مقايسۀ اعداد در اطراف دو ده ها عمليۀ جمع با استفاده از خط اعداد عمليۀ تفريق با استفاده از خط اعداد فصل ششم معرفی مفهوم عمليۀ ضرب جدول ضرب زباني ()7, 6 جدول ضرب زباني اعداد ( 9 ,8و )10 طريق استفاده از جدول ضرب زباني ()10-1 خاصيت تبديلي در عمليۀ ضرب ضرب يک عدد به 10 ,1و 100 فصل هفتم
د
10 14 17 19 22 24 26 28 33 35 37 39 40 42 46 49 52 55 58
شماره عنوان 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46
صفحه
واحد اندازه گيري طول (متر) سانتی متر ديسي متر ملي متر کيلو متر
فصل هشتم نقطه ،قطعه خط ،نيم خط و خط مستقیم اقسام خط اقسام زاويه اشکال باز و بسته تخمین و اندازه گیری دقیق طول پيدا کردن محيط مربع ،مستطيل و مثلث
فصل نهم واحد اندازه گيري کتلۀ (کيلو گرام) واحد اندازه گیری وقت (ساعت) هفته ،ماه و سال معرفی جنتري واحد اندازه گیری مایعات (ليتر) ضرب اعداد يک رقمي به اعداد چند رقمي ضرب اعداد دو رقمي به اعداد دو رقمي ضرب اعداد دو رقمي به اعداد سه رقمي
فصل دهم عمليۀ تقسيم تقسيم اعداد دو رقمي به اعداد يک رقمي تقسيم اعداد سه رقمي به اعداد يک رقمي امتحان عمليهء ضرب و تقسيم توسط يکديگر
فصل یازدهم معرفی کسر
64 66 68 69 71 72 75 77 80 82 84 87 91 97 98 102 104 107 111 114 117 121 124 127
ه
:
.
:
. (
) .
1
:
.
-
.
.
-
:
.
.
-
.
2
.
: : :
.
=
: = = = = =
.
-
3
.
.................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... .................................................................... -
.
:
( ....................................... ............................. ( . .
(
4
:
............. ....... ........... ........... ...... ........
( ( ( ( ( (
.
.
.
5
.
-
. :
.
6
-
(
)
:
.
7
:
.
. .
.
.
8
. : . . .
.
.
.
.
9
(
)
(
) :
.
.
( )
. ( (
) )
(
. . . .
)
. . . .
10
. . . .
. . . .
. . . .
. . . .
.... :
.
( ( .
( (
11
-
.
.
.
-4 .
.
12
.
.
.
.
-
-
.
.
13
: : .
( )
. ( )
.
( )
.
.
... ... ...
...
... ( )
. . .
(
)
(
14
)
. -
:
.
:
.......................................
-
.......................................
-
.......................................
-
.......................................
-
.......................................
-
.
15
.
.
.
.
-
( )
.
16
-
: .
.
+ = + =
.
+
=
+
17
=
:
. +
=
+
=
:
+
=
+
=
+
=
+
=
+
=
+
=
+
=
+
=
+
=
+
=
.
– +
=
+
=
:
+
=
+
=
+
=
+
=
+
=
+
=
+
=
+
=
+
=
+
=
.
–
+
=
+
=
+
=
+
=
+
=
+
=
18
: :
.
:
. .
: + +
.
+
+
+
. +
+
19
+
.
-
+
+
+
.
-
+
+
+
+
+
+
.
-
20
.
-
.
.
5 5 .
21
:
.
:
.
+
+ .
-
+ .
-
.
:
+
+ 22
-
-
.
-
+
+
+
+
. 23
:
.
:
+
:
.
: : :
+
. .
.
+
+
+
24
. +
-
+
+
.
-
.
.
.
. +
+
25
:
.
: . - = . .
-
.
26
:
.
.
-
-
-
-
. -
-
-
. -
-
-
27
: .
. :
-
.
-
-
-
.
28
.
-
.
-
. . 29
. .
-
. .
( )
( )
-
. .
-
. . .
.
30
.
-
+
. . .
.
- =
-
.
.
-
+
+
31
(
) (
)
-
(> = =
< =
(
-
) .
:
. :
: ( × = )
. ( ) :
: ( × )+ = + =
. ( × = ). ( )
.
.
.
9
17890
-1
.
7
14650
-2
8
18560
-3 -4
×
×
× -5 :
×
×
×
×
.
×
×
×
-6
×
×
×
×
:
. ,
×
.
× . +
.
×
×
×
: × =? :
× + × =? . × = × =
.
:
.
(
(
(
(
(
( . ×
×
=
×
=
×
= × ×
.
:
=
= = -
.
-
.
.
× =?
. ×
×
×
×
×
×
:
.
. :
:
.
. ×
×
×
×
×
×
×
×
×
×
×
×
×
×
×
×
×
)
(
-
-
.
-
-
.
.
-
200
-
.
-
25 130
:
. . . . :
:
.
.
.
-
.
.
(
.
)
-
-
÷ =?
.
:
.
.
.
. . :
. × = . .
)
.
. × =
: ÷ =
.
.
:
:
.
-
-
.
.
-
:
: :
.
.
: . .
. . . . ( )
.
452
3
284
6
.
-1
.
.
-
-
:
:
:
: × + =?
-
+ = -
× =
× =
÷ =
÷ =
÷ =
÷ =
:
.
.
.
-
× =
× =
× =
÷ =
÷ =
÷ =
÷ =
÷ =
÷ = -
÷ =
÷
=
÷ =
÷
=
× =
×
÷ =
÷
=
=
÷
=
÷
=
×
=
×
= -
÷
=
×
=
.
(...............) (...............)
-
.
-
-
:
1 ( . 3
( .
1( 2
2 3
:
:
:
.1 :
.
2
.
.1 3
:
2 3
1 3
1 : 3 2 : 3
.
.
.
2 5
« »
1 2
« »
1 3
« »
1 4
«»
1 6
-
1 2 2 3 3 5 4 5 5 6
.
2 4 2 3 7 5
.
-
3 4
.
.
.
1 4
2 1 3 3
1 4
.
-
.
3 4 1 4
. . .
( (
-
.
.
.
2 9
2 2 2 2 8 7 5 4
3 3 3 3 9 8 7 5
-
4 4 4 4 4 9 8 7 6 5
-
. .
=
5 9
< .
5 5 5 8 7 6
-
-
1 3
.
2 3
.
.
-
1 4
.
.
= >