Mathematics 03 [3]

  • 0 0 0
  • Like this paper and download? You can publish your own PDF file online for free in a few minutes! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

‫د‬

‫ر‬ ‫در‬

‫‪+1‬‬

‫و‬

‫‪-1‬‬

‫‪+ 2 11‬‬

‫‪1‬‬

‫‪+5‬‬

‫‪4‬‬

‫‪11‬‬

‫‪:‬‬

‫ـ‪. .‬‬

‫زارت‬

‫رود‬ ‫دا و نننننننننـ اان دى نننننننننننن‬ ‫نن ن‬

‫نن ن‬

‫د نن ن‬

‫دا و ننننننـ د ـ ننننن‬ ‫د‬

‫نننننننننننننن‬

‫د‬

‫د نن ن‬ ‫ننننننن‬

‫د‬

‫و نننننب‬

‫نننننبدي‬

‫ببا نننن ن‬

‫د ي‬

‫د‬

‫دا‬ ‫نن ن‬

‫نن ن د‬

‫دنننن‬

‫نننننن‬

‫د ونننننب ـنننن د‬

‫دب‬ ‫وو‬

‫نننننننب د‬

‫ننننننن اد بنننن نننن‬

‫بـننننننننن‬

‫د‬

‫ننننننب بقننننننا نننن ن‬

‫او نننننننن ن ا‬

‫نننن ن‬

‫دا نننننن ن ر د نننننننننننب ااننننننننن‬

‫د‬

‫نننن‬ ‫ننننننن بنن ن‬ ‫ننننننننب‬

‫ننننننننننننننننننننن د ا ب نننننننننننننننننننننن‬

‫د ب م نننننننننننننننننننن د‬ ‫ـ ننننننننننننننننب‬

‫نننننننننننننننننننن‬ ‫د نننننننننننننننننن‬

‫يد‬

‫نننننـ ا منننننننن ي نننننـ شنننننن ننن ن‬ ‫نننننننن مننننننننب ننننننب نننن ن‬ ‫ننننننننننننننننن‬

‫و‬

‫مننننننن‬

‫نننننننننننننننن و ا‬

‫وا ننننن ار ا نننننب وا ننننن ار ا نننننب‬

‫د وهن وزارت‬

‫را‬ ‫دريم ول‬

‫د ﭼاپ ﻛال‪ 1398 :‬ﻫـ‪.‬ش‪.‬‬

‫أ‬

‫د تاب ان ت او‬

‫‪-----------------------------------------------------‬‬‫مضمون ر ا‬

‫مؤلف ن د تعل مي نصاب د ر ا‬

‫د پار نت د در‬

‫تابونو مؤلف‬

‫ا يټ وون ي د پ تو ب د اډيټ د پار نت غړي‬ ‫ټول‬

‫دم‬

‫در م‬

‫به پ تو‬

‫ان شاف ور وون‬

‫خ روون‬

‫د اپ ال‬ ‫د اپ ا‬ ‫اپخونه‬

‫بر نال‬

‫د تعل مي نصاب د پراخت ا او در‬

‫تابونو د تأل ف لو ر است‬

‫د پوهن وزارت د اړ و او عامه پوهاوي ر است‬ ‫هجري شم‬ ‫ابل‬ ‫ته ‪[email protected]‬‬

‫‪-----------------------------------------------------‬‬‫تابونو د چاپ و ش او پلورلو حق د افغانستان اس مي جمهور ت د پوهن‬ ‫د در‬ ‫پلورل او پ رودل منع دي له غړوون و ه‬ ‫وزارت ه محفوظ د په بازار‬ ‫قانو‬

‫ب‬

‫چلند‬

‫ي‬

‫د وهن د وزير يغام‬ ‫اقرأ باسم ربک‬ ‫د لوی او بښونکي خدای شکر په ځای کوو چې موږ ته يې ژوند رابښلی او د لوست او ليک له نعمت‬ ‫څخه يې برخمن کړي يو او د اللّٰه تعالی پر وروستي پیغمرب محمد مصطفی چې الهي لومړنی پیغام‬ ‫ورته لوستل و درود وايو‬ ‫هجري ملريز کال د پوهنې د کال په نامه ونومول شو له دې امله به د‬ ‫څرنگه چې ټولو ته ښکاره ده‬ ‫گران هېواد ښوونيز نظام د ژورو بدلونونو شاهد وي ښوونکی زدهکوونکی کتاب ښوونځی اداره او د‬ ‫والدينو شوراگانې د هېواد د پوهنيز نظام شپږگو بنسټيز عنارص بلل کيږي چې د هېواد د ښوونې او روزنې‬ ‫په پراختيا او پرمختيا کې مهم رول لري په داسې مهم وخت کې د افغانستان د پوهنې وزارت د مرشتابه‬ ‫مقام د هېواد په ښوونيز نظام کې د ودې او پراختیا په لور بنسټيزو بدلونونو ته ژمن دی‬ ‫له همدې امله د ښوونيز نصاب اصالح او پراختيا د پوهنې وزارت له مهمو لومړيتوبونو څخه دي همدارنګه په‬ ‫ښوونځيو مدرسو او ټولو دولتي او خصويص ښوونيزو تأسيساتو کې د دريس کتابونو محتوا کيفيت او توزېع‬ ‫ته پاملرنه د پوهنې وزارت د چارو په رس کې ځای لري موږ په دې باور يو چې د باکيفيته دريس کتابونو له‬ ‫شتون پرته د ښوونې او روزنې اسايس اهدافو ته رسېدلی نشو‬ ‫پورتنيو موخو ته د رسېدو او د اغېزناک ښوونيز نظام د رامنځته کولو لپاره د راتلونکي نسل د روزونکو په‬ ‫توگه د هېواد له ټولو زړه سواندو ښوونکو استادانو او مسلکي مديرانو څخه په درناوي هيله کوم چې‬ ‫د هېواد بچيانو ته دې د دريس کتابونو په تدريس او د محتوا په لېږدولو کې هيڅ ډول هڅه او هاند ونه‬ ‫سپموي او د يوه فعال او په ديني م او انتقادي تفکر سمبال نسل په روزنه کې زيار او کوښښ وکړي‬ ‫هره ورځ د ژمنې په نوي کولو او د مسؤوليت په درک رسه په دې نيت لوست پیل کړي چې د نن ورځې‬ ‫گران زدهکوونکي به سبا د يوه پرمختل افغانستان مع ران او د ټولنې متمدن او گټور اوسېدونکي وي‬ ‫همدا راز له خوږو زده کوونکو څخه چې د هېواد ارزښتناکه پانگه ده غوښتنه لرم څو له هر فرصت څخه‬ ‫گټه پورته کړي او د زده کړې په پروسه کې د ځ کو او فعالو گډونوالو په توګه او ښوونکو ته په درناوي‬ ‫رسه له تدریس څخه ښه او اغېزناکه استفاده وکړي‬ ‫په پای کې د ښوونې او روزنې له ټولو پوهانو او د ښوونيز نصاب له مسلکي همکارانو څخه چې د دې‬ ‫کتاب په ليکلو او چمتو کولو کې يې نه ستړې کېدونکې هلې ځلې کړې دي مننه کوم او د لوی خدای‬ ‫له دربار څخه دوی ته په دې سپيڅلې او انسان جوړوونکې هڅې کې بريا غواړم‬ ‫د معياري او پرمختل ښوونيز نظام او د داسې ودان افغانستان په هیله چې وگړي ېې خپلواک پوه او سوکاله‬ ‫وي‬ ‫د پوهنې وزير‬ ‫دکتور محمد م ويس بلخي‬

‫ج‬

‫لل‬ ‫شم ره‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬

‫ل ونه‬ ‫لومر فصل‬ ‫د رقمونو مقامي قيمت‬ ‫اټکل او تخم‬ ‫دويم فصل‬

‫‪3‬‬ ‫‪4‬‬

‫څخه تر‬ ‫له‬ ‫دريم فصل‬ ‫د جمعې په عمليې کې د لس دانه ييزو ډلو له جوړولو‬ ‫د څو رقمي عددونو جمع چې د جمعې حاصل يې له‬ ‫زيات نيش‬ ‫د هغو عددونو جمع چې له دوو جزو څخه زياتې اجزاوي ولري‬ ‫د جمعې د عمليى ازميښت‬ ‫لورم فصل‬ ‫له یو بل څخه د دوه رقمي درې رقمي او څلور رقمي عددونو تفريق‬ ‫د پور اخیستلو په صورت کې د تفریق د عملیې رسته رسول‬ ‫د تفريق د عمليې ازمایل‬ ‫ن م فصل‬ ‫د عددونو خط‬ ‫د دوو لسونو په شا او خوا کې د عددونو پرتله‬ ‫په عددي خط باندې د جمعې عمليه‬ ‫د عددونو په خط باندې د تفريق عمليه‬ ‫ش م فصل‬ ‫د رضب د عمليې پيژندنه‬ ‫د یوه رقمي عدد رضبول په دوه رقمي عددونو کې‬ ‫د او د ژبني رضب جدول‬ ‫او عددونو د ژبني رضب جدولونه‬ ‫د‬ ‫د ‪ -‬د ژبني رضب له جدول څخه د کار اخېستلو طريقه‬ ‫د رضب په عمليه کې د بدلون خاصيت‬ ‫کې د يوه عدد رضبول‬ ‫او‬ ‫په‬

‫‪6‬‬ ‫‪7‬‬ ‫‪8‬‬ ‫‪9‬‬ ‫‪10‬‬ ‫‪11‬‬ ‫‪12‬‬ ‫‪13‬‬ ‫‪14‬‬ ‫‪15‬‬ ‫‪16‬‬ ‫‪17‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪19‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪21‬‬ ‫‪22‬‬

‫څخه تر‬

‫‪1‬‬ ‫‪9‬‬

‫له‬

‫‪5‬‬

‫د‬

‫مخونه‬

‫پورې د عددونو لوستل او ليکل‬

‫‪11‬‬

‫پورې د عددونو پيژندل‬

‫‪15‬‬ ‫‪18‬‬ ‫‪20‬‬ ‫‪22‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪39‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪44‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‪49‬‬ ‫‪52‬‬ ‫‪55‬‬ ‫‪58‬‬

‫شم ره‬ ‫‪23‬‬ ‫‪24‬‬ ‫‪25‬‬ ‫‪26‬‬ ‫‪27‬‬ ‫‪28‬‬ ‫‪29‬‬ ‫‪30‬‬ ‫‪31‬‬ ‫‪32‬‬ ‫‪33‬‬ ‫‪34‬‬ ‫‪35‬‬ ‫‪36‬‬ ‫‪37‬‬ ‫‪38‬‬ ‫‪39‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪41‬‬ ‫‪42‬‬ ‫‪43‬‬ ‫‪44‬‬ ‫‪45‬‬ ‫‪46‬‬

‫ل ونه‬ ‫اووم فصل‬ ‫د اوږدوايل د اندازه کولو واحد مرت‬ ‫سانتي مرت‬ ‫دييس مرت‬ ‫م مرت‬ ‫کيلو مرت‬ ‫اتم فصل‬ ‫نقطه قطعه خط نيم خط او مستقیم خط‬ ‫د خط ډولونو‬ ‫د زاويو ډولونو‬ ‫خالص او تړلې شکلونه‬ ‫د اوږدوالی اټک او دقيق اندازه کول‬ ‫د مربع مستطيل او مثلث د محيط پيدا کول‬ ‫نهم فصل‬ ‫د کتلې د اندازه کولو واحد کيلو ګرام‬ ‫د وخت د اندازه کولو واحد ساعت‬ ‫ورځ اونۍ میاشت کال‬ ‫د کلیزی یا جنرتي پيژندنه‬ ‫د معایاتو د اندازه کولو واحد لیرت‬ ‫د يوه رقمي عددونو رضب کول په څو رقمي عددونو کې‬ ‫د دوه رقمي عددونو رضبول په دوه رقمي عددونو کې‬ ‫د دوه رقمي عددونو رضب په درې رقمي عددونو کې‬ ‫لسم فصل‬ ‫د تقسيم عمليه‬ ‫د دوه رقمي عددونو تقسیم په يوه رقمي عددونو باندې‬ ‫د دري رقمي عددونو تقسیم په يوه رقمي عدد باندې‬ ‫د رضب او د عمليو ازموینه د يو بل په واسطه‬ ‫يوولسم فصل‬ ‫کرس‬

‫مخونه‬ ‫‪64‬‬ ‫‪66‬‬ ‫‪68‬‬ ‫‪69‬‬ ‫‪71‬‬ ‫‪72‬‬ ‫‪75‬‬ ‫‪77‬‬ ‫‪81‬‬ ‫‪83‬‬ ‫‪58‬‬ ‫‪88‬‬ ‫‪92‬‬ ‫‪98‬‬ ‫‪99‬‬ ‫‪103‬‬ ‫‪105‬‬ ‫‪107‬‬ ‫‪111‬‬ ‫‪114‬‬ ‫‪117‬‬ ‫‪121‬‬ ‫‪124‬‬ ‫‪127‬‬

‫ه‬

: :

.

.

. :

.

.

. .

. .

.

. .

.

.

.

.

: .

. . . -

=

=

.

: :

-

=

= =

=

.

-

. .................................... .................................... .................................... .................................... .................................... .................................... -

. .

...............................................................

.

: : :

.

-

............................................. ................................................... ...........................

_ _ _

.

.

.

. .

.

.

.

.

. :

. )

.(

:

.............

........................

: :

.

. .

(

.

)

.

.

.

. . . . . . .

. . . . . .

.

(

)

(

)

: :

.

.

(

)

( ) . (

( )

) (

. . . .

)

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

( ) (

)

( )

.

.

... .

:

.

: .

:

: :

: .

-

-

.

-

.

.

-

.

-

.

-

.

.

-

.

( ) .

( )

.

: .

. ( )

.

(

)

( ) .

( ) (

)

. .... ( ) .

.

. :

.

– ............................. ............................. ........................... ............................ ...........................

.

: ( ( ( ( : -1 -2 -3 -4 -5

: -1 .

-2 .

-3 .

-4 .

-5

( )

.

-6

: :

.

:

.

+

= +

-

= -

.

+

=

+

=

: -

. +

=

+

=

+

=

+

=

+

=

+

=

+

=

+

=

+

=

+

=

+

=

+

= -

.

+

=

+

=

+

=

+

=

+

=

+

=

+

=

+

=

+

=

+

=

+

=

+

=

.

-

+

=

+

=

+

=

+

=

+

=

+

=

.

:

.

.

: . :

+ +

:

+

+

+

.

+

+

+

:

.

-1

+

+

+

-2

.

+

+

+

+

+

+

-3 -4 . .

-5

:

.

:

. :

-1

:

+

:

+

+

-2

. -3

.

:

+

+

: -1 .

-2

.

+

+

+

+

.

.

.

:

: +

: : :

.

+

.

. +

+

+

.

. +

+

+

.

. . . .

16745 .

.

.

+

+

: :

.

:

-

_

= :

_

_ .

!

. _

-

_

_

. _

-

_

_

.

.

_

_

_

-

:

.

.

-

: .

-

-

-

:

-

.

-

-

-

.

.

-

. -

(

)

(

)

-

-

. -

.

.

+

-

-

-

=? .

. _

+

+

(

.

>

)

(

=


+

=


( .

104

)

)

-5 -6