Matematik 3. 3. Kitap

Citation preview

Matematik 3 3. Kitap Yazarlar Prof. Dr. Osman Cankoy Uzm. Havva Değgin Orhunöz Editörler Prof. Dr. Osman Cankoy Gönül Soylukal Düzelti Uzm. Hacer Gürtunalı Adnan Hafızoğlu İbrahim Taşkan Nusret Sırdar Gizem Mullaoğlu Desem Mullaaziz Çisem Öğmen

KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı Bu kitap, Temel Eğitim Program Geliştirme Projesi kapsamında geliştirilmiş ve KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığı, Talim ve Terbiye Dairesi tarafından, ilkokullarda ders kitabı olarak kullanılması uygun bulunmuştur.

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2

©KKTC MİLLİ EĞİTİM VE KÜLTÜR BAKANLIĞI/2018 Matematik 3 3. Kitap Dil Uzmanı Yrd. Doç. Dr. Emel Kaya Grafik Tasarımı Havva Değgin Orhunöz ve Prof. Dr. Osman Cankoy Sayfa Düzeni Havva Değgin Orhunöz ve Prof. Dr. Osman Cankoy Kapak Tasarımı Prof. Dr. Osman Cankoy

Baskı Ağustos 2018

225 42 47

225 31 28

[email protected] Şht. Mustafa Ruso Cad. No. 44 K.Kaymaklı - Lefkoşa

KKTC MİLLİ EĞİTİM VE KÜLTÜR BAKANLIĞI YAYINIDIR. Bu kitap KKTC Milli Eğitim ve Kültür Bakanlığına aittir ve her hakkı saklıdır. Kitabın metin, soru, resim ve şekilleri kısmen de olsa hiçbir surette alınıp yayımlanamaz.

2

İSTİKLAL MARŞI Korkma! Sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak, Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilal! Kahraman ırkıma bir gül; ne bu şiddet, bu celal? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helal... Hakkıdır, Hakk’a tapan milletimin istiklal. Mehmet Akif Ersoy

3

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2

ANDIMIZ Türk’üm, doğruyum, çalışkanım. İlkem, küçüklerimi korumak, büyüklerimi saymak, Yurdumu, milletimi, özümden çok sevmektir.

Ülküm, yükselmek, ileri gitmektir.

Ey Büyük Atatürk! Açtığın yolda, gösterdiğin hedefe, Durmadan yürüyeceğime ant içerim.

Varlığım, Türk varlığına armağan olsun.

Ne mutlu Türk’üm diyene!

4

Mustafa Kemal ATATÜRK Mustafa Kemal TATÜRK (1881 - A 1938)

5

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2

Dr. Fazıl KÜÇÜK (1906 - 1984)

6

Rauf R. DENKTAŞ 1924-2012

7

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2

8

Bölüm 1 Çarpma Uygulamaları Çarpma İşlemleri

12

Üç Basamaklı Sayılarda Eldeli Çarpma İşlemi

16

Eğlenceli Çarpma İşlemi

18

İki Basamaklı Sayılarda Çarpma İşlemi

20

Verilmeyen Çarpanı Bulma

24

Problemler

26

Bölüm 2 Bölme Uygulamaları Doğal Sayılarda Bölme İşlemi

37

Kalansız/Kalanlı Bölme İşlemi

42

İki Basamaklı Sayılarda Bölme İşlemi Kontrolü

48

Verilmeyen Böleni Bulma

50

10 ve Katı ile Kolay Bölme İşlemi

52

Eğlenceli Bölme Etkinlikleri

53

Problemler

54

9

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2

Bölüm 3 Uzunlukları Ölçelim Standart Uzunluk Ölçü Birimi

66

Uzunluğu Tahmin Etme

68

Metre ve Santimetre Arasındaki İlişki

70

Problemler

74

Bölüm 4 Çevre

10

Nesnelerin ve Şekillerin Çevreleri

84

Şekillerin Çevre Uzunlukları

85

Karenin Çevre Uzunluğunu Hesaplama

90

Dikdörtgenin Çevre Uzunluğunu Hesaplama

91

Üçgenin Çevre Uzunluğunu Hesaplama

94

Haydi Hesaplayalım

96

Problemler

98

BÖLÜM 1: Çarpma İşlemi Uygulamaları

11

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2 Alış rmalar Aşağıda verilen toplama işlemlerini çarpma sembolü ile ifade edip sonucu bulunuz. 4+4+4+4+4+4+4+4+4+4= 2+2+2+2= 6+6+6+6+6+6+6= 7+7+7+7+7+7+7+7+7= 5+5+5= 9+9+9+9+9+9= 2+2+2+2+2+2+2+2= 3+3+3+3+3+3+3+3+3+3= 8+8= 4+4+4+4+4= 6+6+6+6+6+6+6= 8= 4+4+4+4+4+4= 1+1+1+1+1+1+1+1= 7+7+7+7+7+7+7+7+7+7= 3+3+3+3+3=

12

BÖLÜM 1: Çarpma İşlemi Uygulamaları

Alış rmalar Aşağıda verilen çarpma işlemlerini toplama sembolü ile ifade edip sonucu bulunuz. 6x8= 5x2= 9x7= 2x5= 9x5= 7x3= 8x9= 4x4= 2x4= 3x1= 10 x 5 = 8x6= 5x5= 3x8= 5x3= 9 x 10 =

13

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2 Alış rmalar Aşağıda verilen çarpma işlemlerini yapınız.

8 x

4

7 x

5 x

4

14

3

x

7 x

3 x

5

9

9

5

x

3

2 x

8 x

4

6

9

3

x

6 x

8

7 x

8

2 x

9 x

3

2

7 2

x

3

3x7=

4x8=

2x6=

6x6=

7x1=

8x5=

7x7=

3x3=

3x8=

5x6=

2x4=

7x8=

9x3=

8x1=

6x4=

10x4=

7x3=

8x8=

7x6=

9x9=

BÖLÜM 1: Çarpma İşlemi Uygulamaları

Alış rmalar Aşağıda verilen çarpma işlemlerini yapınız.

45 x

4

27 x

63 x

1

3

x

3

x

4

x

6

6

8

x

7

x

8

8

4

x

9

x

3

x

6

9

5

x

5

x

6

x

9

8 73

x

6 89

x

55 x

2 39

40 x

3 27

27

58 x

x

75

35 x

5

34

39

43

49 x

x

54

28

99 x

x

63

85 x

7

2

81

24

33

56 x

x

38

78 x

6

35

1 19

x

9

15

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2 Üç Basamaklı Sayılarla Eldeli Çarpma İşlemi 2. İşlem

1. İşlem 2

314 x 7

8

7x4= 28 birlik 2 onluk + 8 birlik

314 x 7

elde

98

2. İşlem 2

Sonra onluğu çarpalım. 1x7= 7 7+2=9

314 x 7

Sonra yüzlükle çarpalım. 3x7= 21

21 9 8

elde

Alış rmalar

16

432 3 x

503 x 8

386 2 x

229 x 7

178 x 4

205 4 x

427 x 2

499 x 2

306 3 x

x

219 7

x

109 9

x

107 7

BÖLÜM 1: Çarpma İşlemi Uygulamaları

153 x 3

178 x 4

323 5 x

199 4

x

152 x 7

205 x 6

386 9 x

247 2 x

107 x 7

306 x 3

499 2 x

x

199 4

123 x 6

311 x 7

170 5 x

427 8 x

17

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2 Eğlenceli Çarpma İşlemi Aşağıdaki çarpma işlemlerini örnekteki gibi yapalım. Örnek

x

36 6

216

18

x

45 4

x

33 3

x

73 5

x

21 9

216 x

3

x

54 2

x

7

648

x

x

x

x

2

4

4

5

x

73 4

x

3

x

48 8

x

2

x

64 3

x

2

x

46 4

x

6

BÖLÜM 1: Çarpma İşlemi Uygulamaları

x

67 8

x

19 9

x

39 7

x

38 6

x

28 9

x

81 4

x

x

x

x

x

x

5

7

6

5

2

3

x

38 6

x

4

x

58 7

x

4

x

28 9

x

8

x

76 2

x

3

x

50 7

x

4

x

48 6

x

7

19

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2 İki Basamaklı Sayılarda Çarpma İşlemi

23 x 32 46

Önce birler basamağındaki rakamla çarpma işlemi yapılır.

23 x 32 1 46 +69

Sonra onlar basamağındaki rakamla çarpma işlemi yapılır. Sonuç birler basamağındaki yer boş bırakılarak yazılır. Elde edilen iki sonuç toplanır.

736

Alış rmalar

x

3 2 2 6

+

+

x +

20

x

4 1 2 7

1 8 7 2

+

x +

x

5 4 1 6

3 4 3 5

x

3 2 2 4

+

x +

x

2 5 2 7

2 8 4 3

+

BÖLÜM 1: Çarpma İşlemi Uygulamaları

x

3 2 2 5

+

+

x

4 0 2 7

+

x

3 8 2 4

+

1 7 3 3

+

x

6 2 1 8

x

3 3 3 9

2 5 2 6

x

1 5 5 6

+

x +

x

3 3 2 8

+

+

x +

x

1 5 7 3

x

6 3 1 7

+

+

x

6 4 1 2

x

5 4 1 4

+

+

x

+

x

4 3 2 6

3 5 2 8

x

4 8 1 5

+

21

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2 EĞLENCELİ ÇARPMA BULMACA A

22

27 x 18

B

18 52

C

23 x 32

Ç

23 x 18

D

47 x 16

E

26 x 26

F

23 x 14

G

35 x 38

H

20 x 39

İ

57 x 16

J

16 x 38

K

27 x 28

x

BÖLÜM 1: Çarpma İşlemi Uygulamaları

L

43 x 17

Ö x

T

18 32

39 x 17

M

55 x 18

N

42 x 19

O

30 x 27

P

26 x 16

R

48 x 15

S

32 x 19

U

29 x 25

V

83 x 15

Z

74 x 12

990 486 663 676 990 486 663 912 756

şifre:

752 486 780 912 608 912

23

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2 Çarpma İşleminde Verilmeyen Çarpan Acaba 4’ü kaçla çarparsam çarpım 8 olur?

Örnek

4x

2

= 8

Örnek

24 x

120

= Hangi sayı ile çarpılırsa diye düşünerek çözelim. = 4 x = 20 (0 yazarız , 2 elde kalır.) 2 x = 10 + elde(2)= 12 = 5

24 x3 48 +7 2 768

Hangi sayı ile çarpılırsa diye düşünerek çözelim. 24 x

= 48

= 2

Örnek

65 x

260 =

24

52 x

29 x

312 =

53 x

232

159

=

=

BÖLÜM 1: Çarpma İşlemi Uygulamaları

VERİLMEYEN RAKAMI BULALIM Aşağıdaki çarpma işlemlerinin verilmeyen rakamını bulalım. 3 x 3 99

=

5 x 4 340

=

x

6 x 9 324

=

3 2 x 4 1208

10 x 6 630

18 x 2 36 +5 4 576 48 x 5 240 +4 8 720

5 x

=

=

=

4 224

6

x 4 872

=

=

7 x 1 8 216 +2 7 486 4 x 19 378 +4 2 798

x

=

6 402

21

7

=

=

=

2 146

=

5

=

x 7 406 12 x 3 387 12 x 3 387

=

=

4 x22 90 +9 0 990 18 9 x 162 +36 522

=

=

25

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2 PROBLEMLER 1) 7 sayısının 8 katı kaç eder?

6) 309 tane 3 kaç eder?

2) 46 sayısının 9 katı kaç eder?

7) 5 tane 175 kaç eder?

3) 235 sayısının 6 katı kaç eder?

8) Tanesi 7 lira olan kalemden 48 tane alırsam kaç lira öderim?

4) 8 tane bir düzine kaç eder?

9) Tanesi 140 TL olan oyuncaktan 3 tane alırsam kaç TL vermem gerekir?

5) 48 tane 9 kaç eder?

26

10) Günde 10 litre süt veren bir inek 30 günde toplam kaç litre süt verir?

BÖLÜM 1: Çarpma İşlemi Uygulamaları

PROBLEMLER 1) 1 tabakta 4 tane kek var ise, 85 tabakta toplam kaç tane kek olur?

2) Günde 35 sayfa kitap okuyan Elay, 1 haftada kaç sayfa kitap okur?

3) 1 sürahi 2 litre su alıyorsa 240 sürahi toplam kaç litre su alır?

4) Her birinde 24 tane yumurta olan kutulardan 25 kutu alırsam toplam kaç yumurta olur?

5) Hangi sayının 8 katı 240 eder?

27

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2 PROBLEMLER 1) Çiftliğimizde 18 tane koyun vardır. Koyunlarımızın toplam kaç tane ayağı vardır? A) 18

B) 36

C) 72

2) Tahir 8 yaşındadır. Seran'ın yaşı Tahir'in yaşının 2 katıdır. İkisinin yaşlarının çarpımı kaçtır? A) 16

B) 80

C) 128

3) 15 sayısının 12 fazlasının 35 katı hangi sayıdır? A) 62

B) 945

C) 955

4) Bir motor saatte 52 kilometre yol almaktadır. Bu motor hızını hiç değişmeden 6 saatte kaç kilometre yol alır? A) 312

B) 58

C) 46

5) Bir okulda 142 masa vardır. Bu masaların 2 tanesi boş, diğerlerinin her birine ise 2 öğrenci olduğuna göre, bu okulun mevcudu kaç kişidir? A) 280

28

B) 282

C) 284

BÖLÜM 1: Çarpma İşlemi Uygulamaları

6) Onlar basamağındaki rakamı 8, birler basamağındaki rakamı 9 olan iki basamaklı doğal sayı ile en büyük çift rakamın çarpımı kaçtır? A) 882

B) 801

C) 712

7) Bir kümeste 40 tavşan ve 12 tavuk vardır. Bu kümeste bulunan tavşanların ve tavukların ayaklarının sayısı toplamı kaçtır? A) 240

B) 184

C) 160

8) Bir çarpma işleminde çarpan sayı 38, diğeri 25 ise çarpım kaçtır? A) 960

B) 950

C) 940

9) Bir hayvan barınağında 48 tane kedi vardır. Bu kedilerin kulaklarının sayısı kaçtır? A) 192

B) 144

C) 96

10) 4 katlı bir apartmanın her katında 3 daire vardır. Her dairede dörder kişi oturmaktadır. Apartmanda toplam kaç kişi vardır? A) 48

B) 28

C) 12

29

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2 PROBLEMLER 1) 1 saatte 10 metre yürüyen bir kaplumbağa 60 saatte kaç metre yürümüş olur?

2) 1 saatte 34 kez zıplayan bir tavşan kaç saate 102 kez zıplamış olur?

3) Bir damacana 83 bardak su ile doluyor. 1 oyuncak havuz ise 13 tane damacana ile doluyor. Buna göre 1 oyuncak havuz kaç bardak su ile dolar?

4) Tanesi 15 TL olan kazaklardan kaç tane alırsam 90 TL ödemiş olurum?

6) Günde 12 sayfa okuyan Ayşe, 72 sayfalık kitabı kaç günde bitirmiş olur?

30

BÖLÜM 1: Çarpma İşlemi Uygulamaları

7) Hasan 4 düzine kalemin 6 tanesini kardeşine verdi. Kalan kalemleri ise tanesi 45 kuruştan sattı. Hasan bu satıştan kaç lira kazanmıştır?

8) Eda kitapçıdan 500 sayfalık bir kitap aldı. Eda günde 26 sayfa okuyarak bu kitabı iki hafta boyunca okudu. Eda kaç sayfa daha okursa bu kitabı bitirir?

9) Mimar Fulya hanım 4 tane 12 katlı apartman yapacaktır. Yapılacak her apartmanın bir katında 4 tane daire olacaktır. Bu 4 apartmanda toplam kaç daire olur?

10) Hasan amca'nın ahırında 25 tane inek vardır. Bu ineklerin her biri günde 18 litre süt veriyor. Hasan amca bu ineklerden birisinin sütünü kendi evinde kullanıyor, kalanını ise satıyor. Hasan amca günde kaç litre süt satar?

31

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2 PROBLEMLER 1) 7 tane kuşun kaç ayağı vardır? A) 35

2)

B) 28

C) 14

Bir günde 12 litre süt veren bir inek 4 günde kaç litre süt verir? A) 48

B) 36

C) 16

3) Ahmet'in 7 bilyesi vardır. Mehmet'in ise Ahmet'in bilyelerinin 5 katı kadar bilyesi vardır. Ahmet ve Mehmet'in bilyeleri toplamı kaçtır? A) 12

4)

B) 85

C) 119

37 sayısının 5 eksiğinin 9 katı kaçtır? A) 378

32

C) 42

Annem günde 17 sayfa kitap okursa bir haftada kaç sayfa kitap okur? A) 24

5)

B) 35

B) 333

C) 288

BÖLÜM 1: Çarpma İşlemi Uygulamaları

6) Bir okulda 14 sınıf, her sınıfta 25 öğrenci vardır. Bu okulda kaç öğrenci vardır? A) 350

7)

B) 60

C) 63

Günde 62 ekmek satan bir bakkal bir haftada kaç ekmek satar? A) 434

9)

C) 39

Ben 12 yaşındayım. Dedemin yaşı benim yaşımın 5 katından 3 fazladır. Dedem kaç yaşındadır? A) 20

8)

B) 250

B) 310

C) 124

Bir kasa domates 24 kilogramdır. 8 kasa domates kaç kilogram gelir? A) 192

B) 162

C) 32

33

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2

34

BÖLÜM 2: Bölme İşlemi Uygulamaları

BÖLÜM 2: Bölme İşlemi Uygulamaları

35

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2 Ünite Hazırlık

Doğal Sayılarda Bölme İşlemi Doğum günü pastamı 10 parçaya böldüm. Her tabağa iki parça kek koyarsam, kaç tabağa ihtiyacım olur?

?

Buna göre, her tabağa 2 kek olacağını ardışık çıkarma işlemi yaparak bulalım.

Bölme İşlemi, Ardışık çıkarma işlemi ile ın yapılan eşit paylaştırman kısa yoludur.

Tabak sayısını bölme işlemi yaparak da bulabiliriz.

10 - 2 = 8

1. paylaştırma

8-2=6 6-2=4

2. paylaştırma

4-2=2

4. paylaştırma

2-2=0

5. paylaştırma

3. paylaştırma

Bölme İşlemi Terimleri:

10 ÷ 2 = 5 Bölünen

paylaştır

Böl

ştür t bölü

eşi

r

ayı

36

Bölüm

Bölen

bölme

eşit

dağ

ıt

Bölme İşlemi İşareti

÷

BÖLÜM 2: Bölme İşlemi Uygulamaları

Bölme İşlemi Yapalım 15 tane armudu 3 arkadaşıma eşit olarak paylaştırırsam bir kişiye kaç armut düşer?

2. Yol 1. Yol

15 ÷ 3 = 5

1. adım

15 3

15’i 3’e böleriz. 15’te 3 kaç defa var?

2. adım

15 3 5

15’te 3, 5 defa var. Bölüme 5 yazılır.

3. adım

15 3 x 15 5

Bölüm x bölen = 3 x 5 = 15

00

Bölünenin altına yazılır ve çıkarılır Ben kalan oldum.

37

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2 Alış rmalar

Aşağıdaki nesneleri istenilen şekilde paylaştıralım. 8 muzu 2 maymuna eşit olarak paylaştıralım.

Cevap:

8÷2 = 4

12 elmayı 4 sepete eşit olarak paylaştıralım.

Cevap: 15 çileği 5 pastaya eşit olarak paylaştıralım.

Cevap: 16 balonu 4 çocuğa eşit olarak paylaştıralım.

Cevap:

38

BÖLÜM 2: Bölme İşlemi Uygulamaları

15 havucu 3 tavşan eşit olarak paylaştıralım.

Cevap:

30 kuşu 5 kafese eşit olarak paylaştıralım.

Cevap: 30 kalemi 3 kalemliğe eşit olarak paylaştıralım.

Cevap:

20 çiçeği 5 vazoya eşit olarak paylaştıralım.

Cevap:

39

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2 Alış rmalar

Aşağıda verilen bölme işlemlerini yapalım. Örnek

40

12 ÷ 4 = 3

20 ÷ 4 =

15 ÷ 3 =

25 ÷ 5 =

30 ÷ 5 =

10 ÷ 5 =

18 ÷ 2 =

12 ÷ 2 =

16 ÷ 2 =

21 ÷ 3 =

27 ÷ 3 =

18 ÷ 3 =

24 ÷ 6 =

40 ÷ 5 =

10 ÷ 5 =

40 ÷ 10 =

60 ÷ 10 =

100 ÷ 10 =

36 ÷ 4 =

24 ÷ 4 =

40 ÷ 4 =

15 ÷ 5 =

9÷3=

12 ÷ 3 =

3÷3=

30 ÷ 3 =

16 ÷ 4 =

20 ÷ 2 =

10 ÷ 2 =

14 ÷ 2 =

5÷5=

12 ÷ 1 =

12 ÷ 6 =

BÖLÜM 2: Bölme İşlemi Uygulamaları

Alış rmalar

Aşağıda verilen bölme işlemlerinde istenilen bilgileri bulunuz. 27 ÷ 3 =

Bölünen: Bölen: Bölüm :

24 ÷ 4 =

Bölünen: Bölen: Bölüm :

35 ÷ 5 =

Bölünen: Bölen: Bölüm :

18 ÷ 2 =

Bölünen: Bölen: Bölüm :

10 ÷ 1 =

Bölünen: Bölen: Bölüm :

40 ÷ 10 =

Bölünen: Bölen: Bölüm :

41

3 ÇARPMA 2, BÖLME, GEOMETRİ 3 ve ÖLÇME 2 Kalansız ve Kalanlı Bölme İşlemi

Bölünen Bölen Bölüm -

Bir bölme işleminde bölünen her zaman en büyük sayıdır.

Kalan Kalansız Bölme

-

35 5 x 35 7 00

Kalanlı Bölme

-

38 5 x 35 7 her zaman 03 Kalan, bölen sayıdan küçük olmalıdır. Kalan < Bölen 3