Liturgies of the Universal Church 9781463223267

Citation preview

Liturgies of the Universal Church

Syriac Studies Library

15

Sériés Editors Monica Blanchard Cari Griffïn Kristian Heal George Anton Kiraz David G.K. Taylor

The Syriac Studies Library brings back to active circulation major reference works in the field of Syriac studies, including dictionaries, grammars, text editions, manuscript catalogues, and monographs. The books were reproduced from originals at The Catholic University of America, one of the largest collections of Eastern Christianity in North America. The project is a collaboration between CUA, Beth Mardutho: The Syriac Institute, and Brigham Young University.

Liturgies of the Universal Church

Volume 4 Edited and Translated by

Joseph Aloysius Assemani

1 2010

gorgia* press

Gorgias Press LLC, 954 River Road, Piscataway, NJ, 08854, USA www.gorgiaspress.com Copyright © 2010 by Gorgias Press LLC Originally published in 1749-66 All rights reserved under International and Pan-American Copyright Conventions. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, scanning or otherwise without the prior written permission of Gorgias Press LLC.

2010

cv

1 ISBN 978-1-60724-800-2

Reprinted from the 1749-66 Rome edition.

Digitized by Brigham Young University. Printed in the United States of America.

Series Foreword

This series provides reference works in Syriac studies from original books digitized at the ICOR library of The Catholic University of America under the supervision of Monica Blanchard, ICOR's librarian. The project was carried out by Beth Mardutho: The Syriac Institute and Brigham Young University. About 675 books were digitized, most of which will appear in this series. Our aim is to present the volumes as they have been digitized, preserving images of the covers, front matter, and back matter (if any). Marks by patrons, which may shed some light on the history of the library and its users, have been retained. In some cases, even inserts have been digitized and appear here in the location where they were found. The books digitized by Brigham Young University are in color, even when the original text is not. These have been produced here in grayscale for economic reasons. The grayscale images retain original colors in the form of gray shades. The books digitized by Beth Mardutho and black on white. We are grateful to the head librarian at CUA, Adele R. Chwalek, who was kind enough to permit this project. "We are custodians, not owners of this collection," she generously said at a small gathering that celebrated the completion of the project. We are also grateful to Sidney Griffith who supported the project.

T

ECCLESLE UNIVERSA LIBER

QUARTUS

IIE E U C H A R I S T I A 1 N

¿IV

O

IUCHARISTMj LITURGLE OMNES ANTIQIL5, AC RECENTES CUM E D I T A , TUM INEDITA ECCLESIARUM OCCIDENTIS „ ET ORIENTIS V ^

C T

M 9 M T

D MD

T .

JOSEPH ALOYSIUS ASSEMANUS AD MSS» VATICANOS j ALIOSQUH CASTIGA VIT, RHCflNSúir LATINE CONVflRTIT, VAKIANTIBUS LECTIQNIBUS j JRT ADNOTATIONIBÜS ILLUSTRAVIT P

A

R

S

P

R

I

M

A

ROMANUM VETUS C

C

£

s

$

I

T

DI5SERTAT1Ü DE ORIGINE LITURGIARUM,

R O M m% M D C C E Í APUD ANGELUM ROTÍLIUM LlKGUARUM O r i e n t a l i u m T t p o c r a p h u m • SV y £

( o J\p M f :A i V t T , P R I N C F P S EMINENTISSIME eximia* rum illius virtutum hceredem e f f e ac pr co di cari. Eapropter cumprunum mi* hi propofui fub B E N E D I C T ! P P . s X I V auffi5

aufpiciis

publici

Lt turgi cum in animum

induxi

ranenfis /xy,

¿/¿/^

Verum

at im

aliquant

ejuf

licuerit,

conti-

antiquus

Late-

Archipresby-

ufque w

ari

hoc

"palam facio clärißmce referre

/ v e r o

que habitum

oßcii

prudenti

pera-

documento

,

quantafquc

, habeam

ingenua

talis enirn ac tanta

reum

par

li cc tu ce pr ce-

firn

facile

¿///¿zw

mi-

fami

EMINENTI A T U A

in

;

nuncu-

diem habere

non pojjim

fi rat io WS ab

Tibi

quali cumque

obligatus

T U ^

& illuftras

diutius,

quantum

Gen-

EMINENTI*

illam

debitique

integritas$

in qua

tanta cum moderaris

wc

pipati

inferi-

tot nominibtisCorfinice

ad banc

hi non

tuo

« p i

cu?n Codicem

pandum

ti as.

ft

nomini

Miff alis

Bafilicce,

ti addißam commendatone

cum

ineum

partem

Codex

Codicem

univcrfcc,

at que earn maxime,

ncretur

cft,

facere

Ecclefice

dem Codicis bere,

juris

gra-

indolisfigniaqui

mihiperfuadeo

cft tua virtus,

boni; fides,

a ac Lie ligio ni s zehn

Im9 ut ne dum Vrincipum, fed & ordU num omnium animos Tibi merito conciliaveris - Qiiamobrcm a laudibus tuis celebrandis confultus abjìineo, ne tuam fingiliare?n modefiiam offendam. in loco aiitem tam illufiri ilice funt pojìtcc , ut omnium intuentium oculosperfiringant, zllafque prcccipuce pofieris ctiam nojìris proedicabunt 5 quas & legationes a Te obitee apiid PotentiJJimos Reges, ninnerà Tibi commiffa , & Dignitas tua ampliffima Tibi pcpererunt, in quibus adeo luculenta tum probitatis, tum inno centice , tum denique vir tu tum om nium , quee Virum, &f Principem, di« gnijjiìnum S.R.E. Cardinalem de cent, prcebuifii do cimenta , quee nulla certe unquam delebit oblivio. JVz/tzc rerfl /Vz tanta hominum luce ita Tegeris, ut nemo unus non vehementer gaudeat, Te ad c per or um vel egenti imi hominum utilitatem, &f ad tui no minis glori am, at« que ad l'iterar unii literatorumque homi-

7nimm prceßdium natum effe « Excipe igitur, PKINCEPS E M I N E N T I S S I M E , hoc mei in Te tuamque familiam addi&ijßmi animi argumentum, quod poßeris perenna* re cupio 3 ea, quafoles, humanhate, ac me tuo patrocinio y refque measauBori« tate tua fujfulcias, atque in numerum tuorum Clientum me cooptatum Igtus fentiam 5 dum tuam Purpuram demißß ßme deofculor 9 Deumque O. M. fupplex rogo j ut Te ad literarum Ecekßgque honum diu fofpitem ineolumcmque fervei *

IM-

Facultas lllußrißmi, & Rever endijimi Romana Sapientig, S Rei Literaria univerfœ Moder at oris. Poterit imprimi fi ils videbitur ad quos pertinet.

Clemens Argenvillieres.

y

IM-

I M P R I M A T U R . Si videbiturReverendifs. Patri Magiftro Sacri Palatii Apoftolici F> M. de Ruhcìs Patriarc. Conßantin. Vicefger.

AFPROBATIONES. D n

hoc quarto l i b r o , feu T o m o Codici? L i t u r g i c i , qui eil de Eucharìftia,& comp l e d i tur Miflale Gelafianum , eique praficitur ab ejus docfto Editore fatis longa de Liturgiis Diflertatio , idem per me cito judicium , ac de aliis tribus praecedentibus, & praefertim circa fanam fidem , ac bonos mores . U n d e ipfe quoque typis com mitti poteft , Se publicam Iucem a f p i c e r e , fi ita videbitur ReverendiifimoS. P. A. Magiftro, cujus juifis ita a me f a d u m fat is puto . Datum Romas ex Coenobio S. Eufebii die 11 Aprilis 175 i . Ego D. Fridcricus de Judice Abbas Congregations Cwleftinorum Or dims S. "Ben e ditti , ac in Romano Archilyceo Sacroruiu Dogmatum Proftjjor.

Codi

C

Odicis Liturgici quartum V o l u m e t i , q u o d c o m p l e ¿ìitur vetus Mifiale R o m a n u m , a Clariifimo V i r o J o i e p h o A l o y f i o Aflemano adnotationibus illuftratum , juflu Reverendiffimi P . Magiftri Sac. Palati! A p o f t . , attente p e r l e g i , nihilque d e p r e h e i i d i , quod F i d e i , aut bonis moribus adverfetur ; I m m ò ea, qua f o l e t , clariiiimus au&or eruditionc veteres ritus i l l u f t r a t . Jtaque dignum c e n f e o , quod publici Juris fìat. Datum Roma? poftridie ldus A p r i ls 17? u

Silver lui Orbini In Archlgymnafio Romana Sapientia pub• L V. Profejjor *

>

J

Uilu Reverctìdiffimi-P. Jofephi Auguftini Orfi Sac, Pal.

Apoftolici Magiari perlegi Librum IV. Codicis Liturgici Ecclefiae u n i v e r f a , in quo exhibctur Miifale R o m a iium Vetus , praevia erudititfima difl'ertatione T h e o l o g i c o Critica de origine Liturgiarum , perpetuifque adnotationibus a CI.Viro Jofepho Aloyfio Affettanoilluftratum . Q u o d autern C a t h o l i c s Doftrinas aut bonis moribus adverfetur , offendi plane nihil ; quarc digniffimum opus Cenfco, quod quantocius publici juris fiat. In quorum iidem . Roma? è Pontificio M a r o n i t a r u m Collegio Simon Verdixvi.Kal.Maii Societatis JefijM.D C C L I .

IMPR1MATVR. F r . J o f e p h Auguftinus O r f i Magifter Sac. Palati: Apoilolici O r d . Pragdicatorum.

so-

JOSEPHI ALOYSII ASSEMANI Ad lllmum 5 & Rmum Dominum D*

C L E M E N T E M A R G E N V I L L I E R E S SacroßtnEltf Lateran. Baß lie ¿c Canonicum 3 Sac. Conßßorü Advocatum,Romani Sapientine Archi lyc ¿ci ReBorcm députât um 5 7\[ec non S S mi Drii 7S[oßri B E N E D I C T ! XIV. Audhorem . In iv. lib. Cod. Liturgici Ecclcfiœ Univerfœ Editionem E

P

I

S

T

O

L

A

.

Raster fpem mihi contigit Pritful Clariflimc , ut iv. hune librum Codicis Liturgici Ecclcüx Univcrfar in publicam ederem utilitatem . Cum enim pra> l o i l l u m commitrerem lcthali correptus morbo , & Chriftianis communiais Sacramentis, Sanciifsimi ctiam Pontificis benedizione armatus ad ¡eterni ta fis portum 1 xto gradu currere me velie videbatur 5 qui omnia fuavirer , fortiterque difponit, Deus : Aiì; dum vitam perennem tenere me credidi, ite rum ad liane lacrymarum vallem redire oportuit. Ergo ubi conyalui, illicò manum ad opus movi , &

cditionem intcrruptam ? quam celerrime abfolvendam curavi ; atque h'uric Jibrum tua autoritäre inc h o a t u m , tuo iiiti judicio decrevi. Multum enim jampridem debere me agnofco fingulari tux in me benevolenti« i tarn longo tempore tot rebus adeò conftanter mihi teliate ? cumque nee dum ceffes amote me tuo dignari, nccjue gratiain, quam apud te collegi , effundi aut labefadari patiaris , iterum , iterumque Tui nomen libris mei inferibi volui . Ad h « c virtus Tua , Prudentia 5 & Doólrina nedum meis, meorumque Collegarum oculis fplendefcit , atque collucct, verum öc omnium oculos perilringit. Ecquis non miretur in T e firmiflìmum illud «qui ac red i ftudium rerum ufu 5 &c cum folida juris cognition e j u n d u m , quod publico bono quotidie impendis ? Plane fatcor T u a m hanc iingularem pr«rogativam m e u m a n i m u m ita cepi/Te, ut ex quo tempore, divino nutu i n R e d o r e m n o f t r i Archigymnafii cooptatus es , cauflas vifus mihi iìm pnccJariifimas naóìus effe gaudendi, profperaque ominandi R o m a n « U r bi, ac mihi boniique litcris gratulando quas amas impensc , & quarumftudiisdignumut ponas pretium cruditioni T u « debes. Jam diu igitur cupiens publico aliquo documento meum Tibi declarare devotum animum , ac Illultriffimo & Reverendi/limo Prxfulc Philippo Maria Pirellio in moderandis itudiis collega tuo digniifimo Au-

Au&ore Cod. 4 Lit. Eccleitö Univerfe editiònem fufcepi 5 atque in prioribus rribuslibris ingenue faflus funi quantum vobis non ego u n u s , fed &: U ^ i v c r f a beat Eccleiia, quin & omnis Res literatorum hominum publica. Quoniam autem cum m e u m erga T e itudium , cum tuum officium 5 quod in futurum etiam annum meritiilìme prorogatum ci\ 5 exigit ut ftudiorum meorum rationem Tibireddam 5 idcircò ubi librum hunc typis abfolutum in publicam lucem prodire conllitui liane tibi Epiftolam feribere decrevi, quam volo pignus eile perenne, ac publicum mex in T e obfervantur 3 f u m m x q u e , quam in T e femper demiratus fum, T u x cruditionis 3 do&ri nacque reitimonium . I t a q u e i n h o c T o m o antiques Romanos Miilales Libros perpetuis commentationibus illuilratos evulgo ; Commentarla autem ex optimis quibufque Audio ri bus , ac praTcrtim ex Sapientiffimi Pontificis 13ENEDICTIXIV. doòliilìmis libris, breviilìmis adnotationibus feledis ita conclufi, u r P t o e t i c o r u m hom i n u m conqueitiones iniquas exfufflarem, «Sc ne dum meorum auditorum 5 verum 6c ceterorum Ledtorum utilitati 3 facrarqueEruditioni confulerem . Deus Opt. Max. 9 qui mihi per T e tuumque Collegam velie dedit, & periieere 3 faxit ut ad commune Ecclefiae, literarum 3 ac Literatorum bonum Vos Leios J ac valentes ? ommbufque cumulatos bonis diutiffune

iimè vivere jubeat, atquc nova fubinde honorum acceifionc merita virtutefque tuas Pneful Ampli/lime ita adaugeat 5 ut Tibi 5 R e l i g i o n i , ae bonis Artibusfcmper vivas, Da barn.

IN

N D E X Ejt Series eorum , quee in hoc Libro contirientur. D I S S E R T A T I

D

E Lìturgiarum

O.

Origine -

pag«

SECTIO I,

De Ml/fcü nomimbm .

SECTIO II.

De f/fentia , & Origine Mi fa; .

i

pag.

i.

pag.

6.

ARTIC UL US PR1MUS .

Demonßratur in Mi ¿/a ver ¿im 5 r/r proprie di Bum Sacri fiel um . /¿^v 25. 25* §. I. Eccleßärum Oc ci dentis feri fu $ . §. II. Orientali um Vxcleßarum confert/us •> de vero ac proprio Sacrificio in-Miffa . 30. Jlccreticorum

ARTI C ULUS II.

o b j e f f a diluuvtur .

pag. 54.

AR TIC ULUS TER TI US. Samueln Baßnagii fophißnata

deteguntur

.

pag. 45.

ARTIC U L US QJU AR TUS. Oßcnditur in Sacramento AItari.$ verum e f f e -> r/r Chrifii Corpus i Sanguif-cm 59*

/-

Bin

I N D p X. Bingham argument is fit fatis • A R T I C TI L U S

QJJINTUS.

Catholic a Theorem ai e Inf er untar \ & à ûMcà objelfr: vinài cantar . pàg* î09* 'J II Ê Ô R E M A. I. Domino *fefu Chrlßo in Eucharlfila enfienti latri,? etilem cß exhibendus . PaZ* 11C* T H E O R E M A III. Optimo Confilio folcitine Veßlum Sacrati/fimi Corporis Chrlftifuit infili ut um . Pu£* u6T H E G R E M A IV. Cum folemnl Fefio jure op timo infiltuta efiproceßoy& clrc'imgcfiatio Sacrati/imi Corporis Chrlßl • pag. 117. T H E G R E M A V, Laudabili* & Reil gl of ci efi confuetudo all h quoque temporibus Eucharißiam cxponendl , & clrcUmgefiandi dummodo Eplfcoporum ¡¿centia accédât &* reverenti& erga Sacramentum atqut fulellum devoti ont confulatur . pag. h 8 . SECTIO TERTIA, fuerlt Antiqua Ecclefiœ communis forma In Miflc celebratlone fer va ta . püg* i S E C T I G QJJ A R T A Vio tempore fcrlbl cœperlnt divina ojfilia .

(t

§. U N I C U 5 * Qujßionibut fit fati s .

pag.

137.

/w.

m 9« SÉ-

I

N

D

E

X.

S E C T I O QJJ I N T A . De mwctnd Uturgid crigine 3 iucrewexto 5

ßntu . I5S.

SECTIO SEXTA. Säcrqpwitario Gehßrno & LI bris Wurglch Ecäeßcc 0 Romano?. ' ^ l(j5, PARS PRI M A. Z^v/vV L/'M* Sacramentorutn Roman*? Ecchßa.? Ordhih anni cfacuH . * I# L I L E R SECU'N-D US. Qratlones & preces de Natalitiis Sanftor um .

/wg. oo,

L IBER T E R TIÜS. Orstlomi Preces cum Canone pro Dornt nieh dtehm . ¿W. 14.6. C A N O N A C T I O N IS. pag. i«.

MO-

M

P

&Z;

O

N

I

DiiTjrtàtioais linea i6. Angußat

T

U

M

i

irrepfic pco Augafihius \ pàg. 14, [?n. i g .

FiiUmsra pro rtttimaram p. 18. ]jr. 13. grati Mm afflane pro gratiarum aäionc* 75. 1 . 1 , Ctbcls pro Atbeis . p a g . 80.1,4- objure pro ohfcurt. 1» to. tingeremo ungi p . 8 f . Attgufìuspra Auguffinus . p.up, I.14. Rittbus pro attibus. p . n j . T * i . < t t e r pro aterna . p. U 7 . 1 . 14. virique pro vinique. p. 141. 1. i.Jußtnia pro i ufi in: an* a . p. f 5-7. ulttmam.. . pro ultima . . . . examinauda • • • p. 1 y J. 8 . babenntur pro habere tur . Parte r. uoiiem pracedsntem lege notfg precedente . p. irrepfit [ap-> pediaturas pro fuppeditaturar . p. »$.feriale V* pio feria V. p. 4?. incongrua pro ixceugrue . p. 116. Cod. Tb$maßus pro C'ar^. Tbomafius p. il*. linea antepenult, recitai, da. [.rccitandam. 1*4. Mabillonia i. Mabilhnium . 1» f i Mart orologio Mart m roto gì a . p. u ^ . Fidclé I. Fi deles . ibid. Gallicit l f G*lliis , ifi qu* occurrunt cxt (1% ^cäorum prudenria & btnigrytatc cerrigaijöir ,

DIS-

JOSEPHI

A LOYSII

ASSEMANI

De Li tur gì arum Origine .

DISSERTA TIO*

Odicis Liturgici Eccitila: Universe librum IV. EvuJgaturus, de Liturgiarum Origine, ac precipue Romana Eccleíiae , cujus Vetus Mifìale cxhibeo, quacdamditferere decrevi. Etil enim id argumentum a cl. VirisjCard. Íc/Iiccr Bona , EufebioRenaudo, Petro le Brun, __ Georgio, Caje tan o Merato, Ludovico Antonio Muratorio , aîii/que do&iffime fuerit pertra&atum ; fuicepu tamcn operis ratio, Amicorum conillia, ac 1 rariulum juflaad eandem provinciam fubeundam me vel no lent em excitarían , atque compulerunt . Qnaproptcr rem ita confrere conabor, utquaab iis fcripta funt, colligam 5 ¿k certa ab inccrtis , vera a fallís iccernam , quo le&orum , & facta? eruditions amatorum militati ,&commomodo confulam . Pono ut Lievitati, atque claritati profpiciam DiiTenaiiontm Univerfam in pluies diítribuam SePiones. S E C T I O De

L

AfìficC

I.

nomi nib us.

iturgiarum nomea proprie aeeipi pro EucharifticoMití¿ Sacrificio, jam alibi a nobis obièrvatum eil; ¿llud «iodo diípfciendum occurrit, qua:fíathujus facrificii no. Lib, I¡S, a mina,

2

mina 5 & qua; nonunum ratio : nifi cnim lisce conftent, omnia , qii£ inde f e q u u n t u r , incerta niuabunt» P n m u m igitur 5 ac familiare noiìro a v o noinen , quo paffirn Catholict u t i m u r , tft.MI f a a latino verbo mit to deriv a t i m i , Hinc S . T h o m a s 3, p. quirft. 83. a re. 4. ad aie:

Et propter hoc etìam Mßa nominaiur , qua per jingelum Saterdosprece s ad De um mit tit, fi'cut populus per Sac er dot em, Del quia Chrifius eH Ho/Ita nobis Mi fa a Deo 1 Unde in ßne Mißa Diatonus infeftivis diebus populum licentìat dìcensi Ite Mißa e/i. Scilicet Ho/lia ad De um per Angel ¿un, ut fei licet fit Deo accepta: idem jam Rupertus Abbas hb. de Divin. oi liei is cap. 23. feripferac: Sacrofancìum Altari; Mini fieri um ideirco Mißa dicitur , quia adplacationem inimìcitiarum, quae erant inter Deum Q Homines , fola Valens, & idonea mitt it ur levatici Sed his aliilque Symbolicis rationibus omif]is 3 cx populi M i f iione ieo dimiifione 5 hoc nomen iuam tra hit originem 5 ut o ptime A v i t u s Vienncnfis Archiepifcopus E p . i . a d G u n d o b a dum Burgundionum Regem , u b i : Non mifiumfaci Its, inq u i t , nihil eß aliud, quam non dìmittìtis , a cujus proprietà-

tefer monis in Ecdefih 5 Valatìifque five Pratoriis Mißa fieri pronunciata , quum populus ab ohfervatione dimittitur . Nam genus hoc nomina etiam in ficculariùus authoribus , nifi memoriam vefiramper occupaziones leBio defueta fub t er fugitive metis* Miflìoautcm in veteri Eccleila duplex erat : 'una Ìèrmon e p o f t Evangelium a b i b l u t o , quando Cachecumeni a D i a cono dimittebantur his verbis: Si quis efil Catecbumenus exeat forasi vel fi quis non communicat de t locum : ut ait D . G r e o o rius lib.2. Dialogorumcap.22 Sc hxc dicebatur Mißa fèti M i f fio Catechu menorum,de q u a S . Auguftinus f e r m o a ^ 7. ait :

Eccepoftfermonemfit Mißa Catechumen is , manebuntfideles: Ifidor.Hiipalen. lib. 2 . o r i g , c a p . 16. Mißa tempore facrificii eft, quando Catechu menifor as mittun tur, clamante Levita : fi quis Catecbumenus remanfitexeat foras & inde Mißa : Altera v e t o Sacrifica parte expedita, & re divina p c r a ä a , a l i a f e queba-

a «juebatuT populi diniiiiio, diniutebantur «imiriam ctiam fidelcs baptizati5& hxc Millafideli uni vocabatur; dimiuebaru tur autcm bis verbis a Diacono prolaus: Ite Mifiaeft: de quapoft confunimatum Sacrifici-uni conclufionc , ac dimiifionerocntioncmfaciunt Florus Lugduncnfis & Remigius Amifiodorenfis , in fine expofitionis Mife >> ubi harc t

Mi fa nìhìl ali ad intelligitur , quam dìmìjfio , ¡defi abfolutìo 5 quam celebratis omnibus , tunc Diaconus e/Te pronunciat , cu m populus a fole m ni ohjerwtione dimiiti tur : Quas

verba ab Alenino ufurpata reperiuntur etiara in libro SacrameniGrum D. Gregorii ubi feria6. parafeeves legieur: Dein-

de communicat ipfe , tTomnìs elenis, £? fiant M'ifijs : quo in

loco Pam eli us opti me obfervavit; Ex Po/trema hac claufuia

colligerc e fi 3 cur Mi fa nuncupatur, nempe a dimittendo populo : Ob liane igitur duplicem dimiiìionem Catechumenorum 5 &fìdelium Mifia nuncupatum cil incruentum nova:

legis Sacrifici uni ; quod quidem nomcn poit an. 400. adferiptum fuit omnibus officiis Eccleiiaiìicis, cum diurnis ,tum nccSlurnis . Mine Caiiìanus in hac fignificatione ufurpabat pnefatum nomen, cum diccret: Pofi Mifiam noUur-

ti a tn lib. -2, cap. 7. pojì crationem Mifiam cap. 14 Ccugregationis Mifiam lib. 3. cap. 7« pofi Vigiliarum Mifiam

cap.

In cockm fenfu S. Bcnediftus in Tua Regula cap. 11.

aie : Pcjl expletiotìcm vero trium pfalmorum recitentur lecito una , verfus, & Kyrie eleifon & Mìfi* fmt : ubi adnotaute

ci. Marlene in commentar, ad prafatam regulan^Miifo lumitur prò colk&is, ieu orationibus qua: Mi/?* dicuntur eo > quod in iiiis exprefle prccesadDeum mittamus, diccntes: Oremus &c. In hoc fané fenfu dicuntur Monachi pluies Miffas. uteuampofl; complctorium 5 iècifse . Aft hodìcrnis temporibus, & quidem a multis facculis mos invaluit, ut uoaaifì Sacrificium Euehariiti& tali donctur nomine • Cocterum caca an.Cbrifti 500. nomea Mifsa in plurali ufurpatum Icgimus 5 diccbaturqnc Mifiarumjolemnia ad fiLib. ÌV. a 2 gnifi-

4.

gnificandum etiam u n u m tantum Mifsas S a c r i f i c a m i , C o c ian'us enim Arelatenfis ferm.3r.air:Tuncfiunt Mìfe.. .quan-

do mit nera offeruntur, fc> Corpus $ Sanguis Chrijìi con/e erantur: N e q u c i d cuiquam mirum v i d e r i debet , cum v o x Mìffa fu matti r pro torà Sacrifìcii celebratione , quaccnus utraniq u c c o m p r e h e n d i t & C a c e c h u m e n o r u m 5 Se fidelium d i m i f i ì o n e m , qua: qui dem acccptio h o d i e vulgatißima e f t . A u diendi itaque non f l i n t , qui hoc nomen a b Hsebraica lingua deducunc ; C a r d , ß iron. J o h a n n e s R c u d i n u s Jib.2. H e b r a i carum Eruditionurn , G e u e b r a r d u s de L i t u r g i a A p o f t o l i c a , altique ab H ^ b r c a v o c e M'ßab , qua: exftat D e u t e r o n . 1 6 . ac o bla ti one m figntficat , A p o i b l o s , atque Pecrum A p o f t o l o r u m Fri nei peni , n o m e a M i ß a d e d u x i f s e cenfuerunt . Seti nulla idonea r a t i o n e , f ì q u i d e m nonni fi in latina E c c l e f i a ea v o x h a b e t u r , fi aute/n H ^ b r a i c a m haberer o r i g i n e m , a Graccis aliffque retenta f u i f s e c , u t & p l u r e s alia: v o c e s pura Amen alkluja ßV. N c q u e iiiorum fentcntia ullo m o d o v e r o funi lis cft,qui a v o c a b u l o Gracco M a verboMö« q u o d doceo farine r e d d i t u r , M i f l à c nomen oriri rati f u n t , q u o d Chriitianum Sacrificium myiticam a c f u b l i m e m c o m p l e c t a t u r doctriaam ; cum v o x Mßa Graecos omnes l a t c a r , nec ullu s inter eos ejufmodi termino ufus i ì t , ut E u c h a r i f t i c u m S a c r i fìcium exprimeret. D o é h f U n i u s Albafpineus M'fìam dici a u tumat a nomine Meß quo apud feptentrionales p o p u l o s F e f l u n i , aut a d f e f t u m c o n g r e g a n o i ì g u i f i c a n t u r , i d e o q u c a Latinis nomen M i ß t inditum fui ile , q u o d populisti unum a d u n c n t u r , ut S a c r i f i c i o i n t e r f i n t . Veruni illud v o c a b u l u m a Mißa 5 non v e r o e contrario Mißaa v o c a b u l o Meß d e d u cendum v e l ex eo paret,quod nomen MifTa longe antea in u f u e r a t , quam Septentrionales populi C h r i i t o nomen d a r e n t . C u r v e r ò id nomen Priici fuleles u f u r p a v e r i n t 5 atquc a m i n i m a , e a q u e accidentali Sacrifici! parte , roturn ipium Sacrificium n o m i n a v e r i n r , id ex arcani dìiciplina rcpetit M e ratus p a g . 20. edit. R o m a n e an. 1 7 3 6 . com. ì . part. ì . ubi ;

ìgìtUY

J

1 gìturfidei noflra procercs veterefque Chrìjltanì latini fummo con/ilio , obfears Mi fu? nomine up funt 3 ad Rem divi nam fignificandam, ntmirum ut hominibus falfas ^eligiones colentibus 5 hoc no men Sym bolicum ìgnotum epet , g1'"»* /Vr/a ipft proderentur 3 ¿ ¿ ^ in locis abditis, & rctrufis , ¿¿w telucanis Sacros convent us habebant : Si v e r o h . e e laudati v i ri refpGQÌìo non a r r i d c a t , Symbolical a D . T h . fiiperius a l l a t o rationes caufam dare potuere , ut illud v o c a b u l u m aptifi ì m u m a d h i b e r e t u r , atque u f q u e m o d o r e t i n e r e t u r . H e i c a d vi u a da m otnncm errandt occaiionem adnotand u m cenfeo nomea M i f a n e d u m pro ofHciis Ecclefìafticis d i u n i i s a c n o f t u r n i s ; pro col!etìis feu orationibus qua? in MiiTa recitari confuerant,ut ni M i f c v i t a n . 2 . can. 12. T o l e t a n . can. 1 pro l e g i o n e , ut a p u d S. A u r e l i a n u m in R e g u l a M o nafte rii , q u o d j u d u Ohiìderici R e g i s A re Lux c o n f t r u & u m iuir ; i e d & pro feitis accipi d i e b u s , ut e x C a p i t u l a r i b u s it ancorum C a r d . Bona aliique o b f e r v a r u n t , q u i n & fòris , leu nundinis pubiicis illud n o m e n a d t r i b u t u m fuic , quoniam occairone talis f c f t i , S S a c r i f i c i u m c e l e b r a b a r u r , & n u n d i na: teneri coeperint . Sed de nomine M i (fa jam fatis . Brevi ter m o d o percenfenda reftant coetera n o m i n a ; & nujìis u s , qui bus O r i e n t a l s tantum iufigniunt Sacrificiuni latina v o c a b u l a , & p r e c i p u a q u i d e m non o m n i a e x p o n e r c peroportunum videtur.

Colicela itaque d i c i t u r , q u i a t e m p o r e M i f l a r c o l l i g e b a t u r in u n u m p o p u l u s , ut facrificio i n t e r d i c t . H o c nomen o c currit a p u d T e r t u l l . l i b , de f u g a 5 O p t a t u m M i l e v i t a n u m lib.2. Iraneum lib. 3 . cap, j . A u g u f t i n u m in b r e v i c u l o c o l l a t i o num &c. Do mi ni rum h o c Sacrificium v o c a t C y p r . ep. 6$. ad C o e c i } » u m , A u g u f t . e p . S 6 . v e t . edit.ut iignificaretur effe prsccipuaui ^ n 6 l i o n c m , quar e x D o m i n i inih'tutione , & p n e c e p t o in Ecclefia p e r a g i t u r . A g e n d a v o c a t u r in concilio C a r t h a g i n e n f i f u b Coeleftino Papa

6 Papa J cujus C o n c i Iii C a n o n infertus eft in Capitularìbus Caroli M a g n i 1. 6. cap. 234. quin Auguflinus loquens de m o d o Sacrifichili] ofTerencIi Ordinem agendi appellar c p . i 1 8« cap, 6. Sicuti cnim facete apudEihmcos ? quin & facros Seri» peores fignificatfacrificar* sta ipfum Sacrifkium Agenda nuncupatur. Communio etiam M i fifa dicta eft : quìa per Uhm cum Cbrifto commercium habemus, accarnem ipfius, 0 dhnnitatempcrcìpimus, atque adeo nos inter nos communicamus 5 atquecopulamur. ¿paiaenim ex uno pane participamus¿wm Cbrtfli Corpus, £T Sanguis , ß1 ¿7/// allorum membra eff e im ur 5 Chrijlique con cor por ei exifirn us : ut loquitur S. Da~ maicen. de fid. orthodoxa lib. 4. cap. 12. Qblatio non femel appellata iuit M i ü a , quia in ea C h r i ftus A g n u s fine macula o f f e r t u r & immolatur , de qua v o c e videndus eft Pamelius ad Jib. T e i tulliani de cultu foeminarum cap. i r . Seti longum effet 3 fi fiujgula nomina percu ire re veHem , qualia fune e. g. lìoflia , fraHw Panis , eh ari Til a, myßerium, /ö/rij , P/Vzm 5 SanBum , Men fa , Preti um , bonum, gratia & f i m i l i a d e q u i b u s l c g i poffunt V i c e comes lib. i . d e Ritibus Miffa: & T h c o p h y l u s Raynaudus in Onomaftico E u t h a r i f t i c o . S A'

E

C

Efentia,

T fi*

I

O

II.

Ongw*

^ ^ •

E X h a f t e n u s d i d i s adparet, qua; ùtMifa

E f l e n t i a , eil ni mi rum veruni novar legis Sacrificium incruentum C i m i t i , ab i p i ò i n i ì i t u t u m , q u o d D e o oilertur per legitimura Miniflrum certis r i t i b u s , & cccrcmoniis, vel ad fupremunì Dei dominium profuendum , v e l ad gratias agendas pro bencficiis a c c c p t i s , vel ad delenda peccata 5 v e l a c i onem i n v o c a n d a m . U n d e & Sacrificium Iatrcuticum, E u ch a n -

efr

C L'i

iat01 'r Ui . n ' a t q " e i m

P e t r a t ™ Mi (Tarn trrnr nnh fdoCet fidcs ; q»''Jq»iJ Novatore» oblaq m b l , s 11 p fàcr« iiu-rs, velum & concilia , atquC S iln m cu ft , a ,r 'l' ^° ll:m refragantur, ut d.ciillimicx nofì o,nf ,r V C 'l t J a m l!,;i " C ^moaftrarunt. Cum aurcm anoC i m m fit ^rtamencumillisheic fubire , idrZ : n um Fr T r U t ì i p r O Ì t r a n ? a r S u l n e n t a , qua- ex Liturgiis omnium Ecclefiarum in hoc dogmateconfentientium, pen pof^,c i u i na propofiro nob,sfcopolongius nonaberremus, « Uuhohcum dogma ab Hereticoium calumniis vindiceXIJ LI S ©

Cum igitur Deus Optimus Maximus hominem anima, & corpore conila,„em condideric, atque ad srernam bclutatem m coelo conlequendam direxer.t, fieri nequit, quia lupremo ,n homines dom iniogaudeat, & homines Deoomn noac perfctìc Ita fubditi fint, ut omnia iua , quin & feip111 D e i , S , o n a n l honorem , ac fervitutem dirieant • co Undo i°mmmn ^ i t a s neqoeai a divino a It U1S eXpreff