Griechische Papyri [4. Aufl. Reprint 2013] 9783111351704, 9783110997002

De Gruyter Book Archive (1933-1945) This title from the De Gruyter Book Archive has been digitized in order to make it

185 98 1MB

Greek, Modern (1453-) Pages 32 [52] Year 1934

Report DMCA / Copyright

DOWNLOAD PDF FILE

Table of contents :
Briefe
Akten
Christliches
Index
Liste der bei Erman-Krebs übersetzten papyri
Recommend Papers

Griechische Papyri [4. Aufl. Reprint 2013]
 9783111351704, 9783110997002

  • 0 0 0
  • Like this paper and download? You can publish your own PDF file online for free in a few minutes! Sign Up
File loading please wait...
Citation preview

K L E I N E T E X T E F Ü R V O R L E S U N G E N UND ÜBUNGEN HERAUSGEGEBEN VON HANS LIETZMANN

14

GRIECHISCHE

PAPYRI

A U S G E W A E H L T UND E R K L A E R T

VON

D. H A N S

LIETZMANN

VIERTE AUFLAGE

BERLIN V E R L A G VON W A L T E R DE G R U Y T E R & CO. 1934

Diese vierte auflage des papyrusheftchens ist nur eine mechanische reproduktion der zweiten; ein neudruck hätte den preis in einer zurzeit unerwünschten weise in die höhe getrieben. Nachträge und Verbesserungen mußten deshalb hier in der Vorbemerkung angebracht werden. D i e abgedruckten papyri sind folgenden quellen entnommen: B G U = Aegyptische Urkunden aus den Königl. Museen zu Berlin, Griechische Urkunden. Seit 1894 (nur texte). Bisher 8 bände. P . O x y . = The Oxyrhynchus Papyri, bisher 17 bände. P . F a y . = F a y u m T o w n s and their Papyri 1900. P . T e b t . = T h e Tebtunis Papyri, 2 bände, 1902. 07. P . A m h . = T h e Amherst Papyri, 2 bände, 1900. P.Grenf. I I = Greek Papyri ed. Grenfell second series 1897. Eine liste der papyruspublikationen nach den abkiirzungen geordnet gibt UWILCKEN in dem grundlegenden werke: LMITTEIS «und U W l L K E N Grundzüge und Chrestomathie der Papyruskunde (4 bände, 1 9 1 2 ) I, ι s. X X V — X X V I I I , eine nach gegenständen geordnete liste des bis dahin erschienenen gibt das „Generalregister" WJLCKENS in seinem Archiv für Papyrusforschung I s. 1 — 2 8 . 5 4 8 — 5 5 2 . D i e zeilen des originals teile ich durch ¡ a b , [¡ vor jeder fünften zeile. f. .] zeigt lücken des papyrus an, (. .) aufgelöste abkürzungen, (. . ) zusätze des herausgebers, punktierte Buchstaben sind unsicher gelesen. D i e gewöhnlichsten vokalverwechselungen (ει = t = η , a = 01, ot = · s, o = ω) sind in der regel im kommentar nicht erklärt worden. Die litteraturverweise gehen a u f : ADEISSMANN Bibelstudien 1895 ( = B), N e u e Bibelstudien 1897 ( = N B ) , Licht vom Osten 4. aufl. 1 9 2 3 ( = L O im text 1. aufl.). FBLASS-ADEBRUNNER Gramm, des neutest. Griechisch 5. aufl. 1 9 2 1 (im text 2. aufl.). LRADERMACHER Neutest. Gramm. 2 1 9 2 5 ( = Handb. z. N T bd. 1). GNHATZIDAKIS Einleitung in die neugriechische Gramm. ( = Indogerm. Gramm, bd. V ) 1892. HPSALTES Gramm, d. byzant. Chron. 1 9 1 3 ( = KUTSCHER und WACKERNAGEL, Forsch, z. griech. u. lat. Gramm. II). KDIETERICH Untersuchungen z. Geschichte d. griech. Sprache ( = Byzant. Archiv bd. I) 1898. R K Ü H N E R Ausführl. Gramm, d. griech. Sprache 3. aufl. von BLASS U. GERTH 1 8 9 0 — 1 9 0 4 . E M A Y S E R Gramm, d. griech. Papyri aus der Ptolemäerzeit 1 9 2 3 — 3 3 . F VÖLKER Papyrorum Graec. syntaxis specimen Bonn Diss. 1900. KROSSBERG D e praepos. Graec. in chartis A e g . Ptolem. aetat. usu J e n a Diss. 1909 Deutsche Übersetzungen mit guten einleitungen bei AERMAN U. F K R E B S AUS den Papyrus der Königlichen Museen 1899 (liste der übersetzten papyri s. 3 1 ) . FPREISIGKE Wörterbuch d. griech. Papyrusurkunden 3 Bde. 1 9 2 5 — 1 9 3 1 . Derselbe: Namenbuch 1 9 2 2 . Grosse Sammlung ausgewählter papyri in der oben genannten Chrestomathie. Kleinere Sammlungen : SWITKOWSKI Epistulae privatae Graec. pap. aetatis Lagidarum ed. 2 1 9 1 1 . GMILLIGAN Selections from the Greek Papyri 1 9 1 0 . R H E L B J G A u s w a h l aus griech. Papyri 1 9 1 2 (Samml. Göschen). CHWESSELY L e s plus ancients monuments du Christianisme in der Patrologia Orientalis I V fase. 2 und X V I I I fase. 3. GGHEDINI Lettere cristiane, Milano 1 9 2 3 . E i n tafelwerk mit reproduktionen auf 50 lichtdrucktafeln gibt WSCHUBART Papyri Graecae Berolinenses 1 9 1 1 ( = Tabulae in usum scholarum II). V o n demselben eine Einführung in die Papyruskunde 1 9 1 8 . KPREISENDANZ Papyruskunde u. Papyrusforschung 1 9 3 4 .

ι Schubart Pap. taf. 28. Miliig. 90. Deissm. LO 4 145. 2 Deissm. L O 4 153. Mill. p. 93 7 χάριν τούτο : χ. ist mit accus, constr. 12 lies δί = Set Wilcken. 3 Mill. p. 37 9 1. χαριεσαι = χαριεισαι Raderm. 4, 7 μετά *βί Deissm. Β 58 2 Phil. 4 s Le Bas-Waddington Inscr. I I I η. 1219. 17 δαγινα schuhe Raderm. 5 Deissm. L O 4 134. Mill. p. 32. 9 vgl. Pfister Beri. phil. Wochenschr. 1913, 926. Zuntz Symbolae Osloenses 12, 94. 10 Aussetzen: s. nr. 18 j. Apuleius Met. X 23. 6 Vgl. WLWESTERMANN An Egyptian Farmer (in Univ. of Wisconsin Studies in language and littérature Nr. 3) p. 171—190. Madison 1919. S—11 Vgl. RADERMACHER Z. f. österr. Gymn. 1914 H e f t 3. g, 20 f. 1. σήμερον; aup[e]iv = 'heute? nein! morgen!' vgl. Varrò Sat. Menipp. fr. 77 eras credo, hodie nihil (Petron. ed. Buecheler 4 p. 172) Raderm. " > 5 v f?'· C K · I V 9952 mein mann, τις μοι πολλά εχοπίααεν. 8 Raderm. fasst ή άδελιρή = 'ich, die briefschreiberin' (ebenso 13) und όπόλογον (von δ 0.) τ. σ. Verrechnung deines anteils' 13 x[ai] τί μέμφίβ Raderm. 21 = λαλήοειν (Raderm.) oder λαλήοαι. 4 12 Deissm. L O 168. Mill. p. 102 15 τα5τα vgl. Dessau Inscr. lat. sei. 8105. 13, 16 μαρτορέω vgl. Le Bas-Wadd. Inscr. I I I n. 1297. 14, 21 die αροορα hat 2756 qm. = etwa 1 sächs. morgen. 15 Deissm. L O 4 179 9 1. elç Τοετώ Deissm. 16 Vgl. JRKNIPFING Harvard Theolog. Review X V I 345 ff., wo auch alle texte abgedruckt sind. t 8 Ein interessantes 'tagebuch' BGU I V 1024 9 είς 'für' vgl. L e Bas-Wadd. Inscr. III 11. 1229. I6JI. 1656. ig Mill. p. 52. 2 lies Oxy. I I 265. 20 V g l .

VPREMEKSTEIN

im

Hermes

57,

266ff.

H . IDRIS BELL

Jews and Christians in Egypt 1924 ρ. ι ff. 22 Vgl. ENORDEN Agnostos Theos 180. Ähnliche akrosticha: Beri. Klassikertexte V I 125. Prentice Greek and Latin Inscr. of Syria 1908 ( = Publications of an Americ. Exped. to Syria 1899/1900 Part III) n. 254 p. 216. Le Bas-Wadd. Inscr. I l l n. 1339. Greg. Naz. carm. moral. 30 p. 582, carm. hist. 14 p. 836 ed. Bened. 25, 2 Serenus P.Oxy. V i l i 1151, 47. X I 1357, 4. 23. BROR OLSSON Papyrusbriefe aus der frühesten Römerzeit, Diss. Uppsala 1925, gibt 80 Briefe mit Uebersetzung und Kommentar. Darunter unsere Nr. 3 als Nr. 18, Nr. 6 und 7 als Nr. 54. 65 und die ganze Gemelluskorrespondenz als Nr. 5 2 — 6 5 .

I*

I

B G U I I 423 (II jh.)

Άπίων Έπιμάχψ τώι πατρί και | κορίψ πλείστα χαίρειν. Πρό μέν πάν|των εύχομαι σε όγιαίνειν και δια παντός | έρωμένον 5 εοτοχείν μετά της άδελφης |¡ μ ou και της θογατρός αυτής και το5 αδελφού | μοο. Ευχαριστώ τφ κορίφ Σεράπιδι, | Ζτι μοο κινδυνεόσαντος είς θάλασσαν | έσωσε ευθέως, οτε ε'ισηλθον Ι 0 εΐς Μη|σηνοός, Ιλαβα βιάτικον παρά Καίσαρος || χρυσούς τρεϊς. και καλώς μοί έστιν. | έρωτώ σε ουν, κοριέ μοο πατήρ, I γράψον μοι έπιστόλιον, πρώτον | μέν περί της σωτηρίας σοο, is δεό|τερον περί της τών αδελφών μοο, ]| τρ[ί]τον, ινα σοο προσκυνήσω την | χέραν, οτι με έπαίδευσας καλώς ¡ και έκ τοότοο έλπίζω ταχύ προκό|σαι τών θε[ώ]ν θελόντων. όίσπασαι 20 1 Καπίτων[α πο]λλά και το[ος] άδελφοός |¡ [μ]οο καί Σε[ρηνί]λλαν καί το[ί>ς] φίλους μο[ο.] | νΕπεμψά σο[ι εί]κόνιν μ[οο] δια Ευκτη)μονος. Ισ[τ]ι [δέ] μου δνομα Άντώνις Μά|ξιμος. 2 ¡ Έρρώσθαί σε εύχομαι. | Κεντορί(α) Άθηνονίκη. || ασπάζεται σε Σερηνος ó τοδ 'Αγαθού [Δα]ίμονος [καί . . . .]ς ο τοό [. . .] I ρος καί Τοόρβων ó τοό Γαλλωνίοο καί Δ[ημο]νάς ό

I Brief eines Soldaten an seinen vater. vgl. Deissmann L O s. 116 ff. deutsch auch bei Erman-Krebs 214 2 κύριος als höfliche anrede oft s. n. 5 , 2 und Friedländer Sittengeschichte I kap. 2 anhang 2. 3 Mommsen Staatsrecht II 761 anm. 1. Der brader wird auch als κύριος angeredet P . F a y . 130, 6 Tebt. I I 420, 16 Oxy. V I 937, 9 3 'ich bete für dich' so oft vgl. 9, 5 4 έρωμίνον statt lpp|ς = u t p r i m u m 8 α ε : acc. statt dat. Dieterich 1 5 1 V ö l k e r 6 H a t z i d a k i s 222 9 π ο λ λ α π ο λ λ ω ν entstellter volkstümlicher ausdruck (Brinkmann) 'quod bene vertat' (Witkowski) sinn jedenfalls ' w e n n du, A l i s , gebierst', vgl. O x y . Π 295, 7 u n d die note, ί ρ α ε ν ο ς hellenistische Weiterbildung von 5 ρ σ η ν M a y s e r 220 1 0 1. θ ή λ ε ι α (s. ζ . 3 ) : ü b e r d a s a u s s e t z e n v o n k i n d e r n z. b . J u s t i n a p o l . I 27 f f . v g l . M a r q u a r d t r ö m . P r i v a t l e b e n I 82 P a u l y - W i s s o w a R e a l - E n c . I I 2588 Mitteis Reichsrecht u. Volksrecht 361 1 5 d. I 7 j u n i i v . C h r . s. z u n. 6 , 23

BRIEFE

8 6

[6

P . F a y . 112 (a. 99)

Λοόκιος Βελληνος Γέμελλος Έπαγάθωι | τώι Ιδίωι χα(ίρειν). Εδ πυήσις διώξαι τοδς σκα|φήτρους τών έλαιώνον και τούς δποσχ[ει]σμούς ¡ και διβολήτροος τών έλαιώ5 νον, και [τά] άνα||παόματα οπόσχεισον και διβόλησον, [έ]πιτί|νας τον ζεογηλάτην, εΐνα έκάσ[της] ήμέ|ρας τώ έργον άποδδ, και μή τ5ς κει[.]ασι | άρώμόν ταορικδν κόλλα, τών &γμ[ον] ίο της | Άπιάδος εως σήμερον οο έθέρ[ι]σας, άλλ' ήμέ||ληκας αότοδ, καί μέχρι τούτου τώ ήμυ|σο αότοδ έθέρισας, έπέχον τφ δακ|τυλιστη Ζωίλωι, καί εΐ'να αοτόν μή δυσω|πήσης, άθέρισ(τον) αότόν εως σήμερον άσι] γάρ ήμείν αεί ο[ί] || π[άτ]ριοι θεοί ήμών | δ[ιδό]ν-

10

τες ήμείν όγία[ν και] | σω[τ]ηρίαν. εμελλον δ[έ] | και α[ότο]ς άναβηναι τ[·§ .] | έ π ε [ Γ ο ί παρά] Σαραπίω[νος] || είπον [κακ]ώς is εχειν α[ό]τ[όν ·] | διό γ[ράφ]ω σοι, οπως δι5 ο[ο] | έάν [εχγ]ς] δια ωρας γ ρ ά φ ο ς ]

| μο[ι] π[ε]ρί τούτου, ή μεταφ[ορα) | των

ανκαλών εστε εοθ[έ]||ως οπό του πατρός" βαστάξας

τάς

έν ταΐς

(άροόραις)

Ιφθανε | γάρ προ-

ι . | ασπασαι

πολλά

τόν

γλοκύτα|τον άδελφόν 'Αρποκρατίωνα | και θεανοδν καΐ θέωνα II και Διογένην και Ήλιόδωρον. | π ο λ λ ά ομάς πάντας άσπά|ζε- 25 ται Ί[ερ]ακίαινα και ή | θογάτ[ηρ] Τσενησις. | Έ[ρ]ρώσθ(αί) σε εδχομ(αι) || πανοικεί. 15

jo

P . G r e n f . IX 73 ( Π Ι / I V jh.)

Ψενοσίρι πρεσβ[οτέ]ρψ Ά π ό λ λ ω ν ι | πρεσβοτέρφ άγαπητψ άδελφψ | έν κ(ορί)ψ χαίρειν. | Προ των δλων π ο λ λ ά σε ά σ π ά ||ζομαι και τούς παρά σοι πάντας | αδελφούς έν θ(ε)ψ. γινώ- s σκειν | σε θέλω, άδελφέ,

οτι οί νεκρο|τάφοι ένηνόχασιν ένθάδε |

εις τό έ'γω την Πολιτικήν τήν |j πεμφθεϊσαν εις της | ήγεμονίας.

και

[τ]αύτην

ν Οασιν

οπό ίο

παΐραδέδωκα τοις καλοΐς και

πι|στοις έ£ αοτών των νεκροτά|φων

είς

τήρησιν,

εατ'

αν Ι λ -

ι ο sind die πάτριοι θεοί vielleicht im gegensatz gegen christliche missionare b e t o n t ? 13 e t w a vf¡ 18', das datum der anfangs geplanten reise war genannt 17 διά ώ ρ α ς muss 'umgehend' heissen = 'im verlauf einer stunde' nach empfang des briefes. temporales διά Blass § 42, 1 R o s s b e r g 37 19 ά γ κ ά λ α ι ('armvoll') sind getreidegarben vgl. P . A m h . 150, 25 χόρτον έν ά γ γ α λ α ι ς . 1. εαται 21 die a b k ü r z u n g soll w o h l άρούραις bedeuten, die zahl ist unsicher: der vater h a t also io(?) araren schon gemäht und in garben gebunden, die ä p o a p a hat 27 1L ha. P a u l y W i s s o w a R e a l - E n c . Π 1491 H u l t s c h Metrologie® 42. 356. 608 6 2 1 . 15 vgl. Oeissmann E i n Originaldokument aus der Diocletianischen Christenverfolgung 1902. L O 143. W e s s e l y 125 f f . Dieterich G ö t t . Gel. A n z . 1903, 550 und dagegen Deissmann in d. Studierstube I 532. g e f u n d e n in E l - K a r g e h , der alten Oasis maior, im archiv der totengräber v o m K y s i s , w o also A p o l l o n w o h n t e 1 1. Ψενοσϊρις πρεσβύτερος 9 ob verschreibung f ü r είς τ ί εαω oder unbekannter ägyptischer eigenname ? Politice als name nicht selten s. Deissmann Originaldok. 1 7 , 36. über den artikel vor eigennamen D e i s s m a n n in Beri. phil. W o c h e n s c h r . 1902, 1467. 10 vgl. Digesten 48, 22, 7, 5 'est quoddam genus quasi in insulam relegationis in provincia A e g y p t o in Oasin relegare' 11 η γ ε μ ο ν ί α = ή γ ε μ ώ ν also praefectus A e g y p t i oder in nachdiocletianischer zeit e t w a der 'praeses' der T h e b a i s (Wilcken)

16

LIBELLI

£ ¡2

'5 ||6t¡) ó οίος αυτής Νείλος, και | οταν Ιλθη σον θεψ, μαρτυρή-| σι σοι περί ών αυτήν πεποι|ήκασιν. δ[ή]λω[σ]ον [8έ] μοι | κ[αί 20 συ] περί ών θέλεις ένταύ||θα ήδέως ποιοδντι. | έρρώσθαί σε εβχομαι | έν κ(υρί)ψ θ(ε)φ. || verso || Άπόλλωνι Χ παρά Ψενοσίριο[ς] πρεσβυτέρψ Χ πρεσβυτέρου έν κ(υρί)ψ. 16

Pap. Wessely p. 113 (a. 250)

[Τοις έπί] των θυσιών | ή[ρημέ]νοις | π(αρά) Αυρηλίας s Κάμις άπό | κώμης Φιλαγρίδος κατα||[μέ]νουσα έν κώμη θεα|[δελ]φεί radiert 2 Tryphon ist weber, wie sein militärbefreiungsschein (P.Oxy. I 39 v. j. 52) zeigt; wir besitzen auch seinen heiratscontract mit der Saraeus, die übrigens darin Sarapus genannt wird (Oxy. II 265.). diese urkunde hat das ehepaar erst unter Domitian (81—95) aufgesetzt, τών άπ' Ό . π. = aus Oxyr. die gewöhnliche formel zur bezeichnung der herkunft 3 der eigentümer des findelkindes wird in n. 1 mit seinem ägyptischen namen Pesuris, hier mit seinem griechischen Syros genannt 4 f. i. j. 49 6 St' ενγόου eine frau bedarf zur abschliessung eines rechtsgütigen Vertrages der mitwirkung ihres tutor I. άν^ρηται itacismus 7 über αρρην und αρσην vgl. Crönert 133 Mayser 220

FROCESSAKTEN

IQ

Ήρακλάς, | ώστε τροφ[εδσα]ι. τοδ [οδ]ν σωματίο[υ τε]τελεοτηκό|τος καί τοδ Σύρ[ου] έπικεχειρηκότος άποσπάσαι || εις δοολ-

10

αγωγία[ν] τον άφήλικά μου υίόν Άπίωνα, | καθά π[αρ]ηλθον irti ¿oo γενομένου τοδ νομοδ | στρατηγού Πασίωνος, 6ψ' ου καί άποκατεστάθη μοι | δ οίός Ά π ί ω ν ακολούθως τοις οπό σοδ" τοδ εοερ|γέτοο προστεταγμένοις

καί

τοις γεγονόσι οπό

τοδ II Ηασίωνος υπομνηματισμοί?, τοδ δέ Σύρου | μη βουλομένου ένμείναι τοις κεκριμένοις | άλλα καί καταργοδντός μ,ε χειρότεχνον οντα, | έπί σέ τοεονω τόν σωτήρα των δικαίων το|χεΐν. 20

ευτΰχ(ει).

BGU S "

" n δέ Ιξαλώμη[ς] | [τ]ής Ίουδα[ίας υίό]ς [υπό]βλήτος. Διό καί άπό | [. .]ειας ετ . . . τη . . . ως. ν Εφ[η] Λά[μπ]ων | [τ]ψ Ίσιδώρψ· »Toi γάρ αλλο έ'χομεν is εϊ παρα||[φρ]ονούντι βασιλεΐ τόπον δεδ(ωκ)έναι« ; | [Κ]λαύδιος Καίσαρ· »ΟΓς προεκέλευσα | [τ]όν θάνατον τού 'Ισιδώρου και Λάμπων[ος] . . . 21

P . Oxy. I 33 (H jh. ende)

Il col. I II [π]ατρί μου καί [. . .]ι [ . . . '. .] οτι | μήτε χρείαν [. . .]σ . [ ]αι | [. .]σ . . δεισ[. . .]. .[. . .].υπε 5 |[ ]. . αμε[. . . .] νοσ . [.] εν κά||γώ γάρ κα[ ]ν [. . .] Aikoö I γε ταύτα λέγον[το]ς στρ[α]φείς καί | 'ιδών Ή λ ι όδωρον ε ι π ε ν »Ηλιόδωρε, άπαγομένου μου ουδέν | λ α λ ε ί ς « ; ίο Ηλιόδωρος είπεν · || » K a i τίνι εχομεν λαλήσαι μή εχον|[τ]ες τόν άκούντα; τρέχε, τέκνον, | τελεότα. κλέος σοί έστιν | υπέρ II της γλυκυτάτης σοΰ πατρί|δος τελευτήσαι. μή αγωνία, || col. II ¡| 8 μουοιχή = παιδεία, οωφροαόνη wie μουσικός volkstümlich nicht selten vgl. Philemon fr. 23 Κ . bei Plut, de educ. 13 p. 35 d Aristoph. vesp. 1244 equit. 191 10 κεν]ός oder έρημος aitetpoç άπορος Reinach 11 der γυμνασίαρχος begegnet fast in allen Städten mit griechischer kultur (s. Dittenberger Syll. I I I 151. 156 Or. inscr. I I 642 f.), es war ein ehrenamt, welches hohe pecuniäre anforderungen stellte, s. Daremberg-Saglio Diet, des antiquités I I p. 1675 ff. Liebenam röm. Städteverwaltung 373. 545 11 = εκ Σ α λ ώ μ η ς hat W i l c k e n erkannt. Reinach 34, 298 erinnert daran, dass Salome, die schwester Herodes d. Gr., den grössten teil ihres Vermögens der Livia, der mutter des Claudius, vermachte (Jos. ant. 18, 31 N.) : daraus kann der klatsch entstanden sein, Claudius sei der söhn der Salome, denn das muss in 12 gesagt sein: Reinachs ergänzung δπό]βλητος wird den sinn treffen, die Worte sind ganz unsicher, καί steht über der zeile 13 auch εφη Λ ά μ π ω ν ist unsicher 14 Τ ί γάρ α λ λ ο εχομεν η zu lesen, εχομεν = haben wir getan'? 15 δεδ(ωκ)έναι corr. Schürer als verschreibung vgl. n. 10, 14: Reinach u. a. lesen δεδέναι als falsche analogieform s. zu n. 9, 19. 21 D e n text dieser processakten gegen eine alexandrinische gesandtschaft gebe ich nach W i l c k e n alex. Antisemitismus 822 ff. Commentar bei Reinach R e v u e des études juives 37, 221 ff. Mitteis Hermes 34, 88 ff. v. Dobschütz A m e r , journal of theol. 8, 745 ff. Bludau 112 ff. 6 der redende ist der I I 4 genannte Appianos welcher I I I 10 f. als gymnasiarch und gesandter von Alexandria bezeichnet wird. Heliodoros ist unbekannt 10 εχομεν c. inf. = 'zu w e m sollen wir reden' vgl. Callinici vita Hypatii ed. Bonn. p. 145 Marci diaconi vita Porphyrii ed. Bonn. p. 124 13 ònèp πατρίδος w i e n. 20 I 5.

2l]

A K T E N DES A P P I A N O S

23

και [γαρ έ γ ώ ? . . ] και.[. .]ας σε διώκω | έκ π. [ ]ανω|χην ουτε μ α ί ν ο μ α ι

ουτε άπονενό||ημαι, ά λ λ ' υπέρ τ η ς έ μ α υ τ ο δ ευγε||εο/. και

των

έ[μοί ¡προσηκόντων]

»Πώς«;]

I Άππιανός·

»'Ως

[ απαγγέλλω«. ευγ[ενης

και

ϊ^νείας

Αυτοκράτωρ. γυμνασίαρχος«,

s Α ό τ ο κ ρ ά τ ω [ ρ · » Φ ή ς ο υ ν δ τ ι ή μ ε ί ς ] || ά γ ε ν ε ΐ ς έ σ μ ε ν « ; [ Ά π π ι α ν ό ς · »Τούτο μέν] | ουκ ο[ι]δα έγώ, [ ά λ λ ' υπέρ τ η ς έμαυτοδ] | ευγενείας κ α ι τ ω ν [έμοί προσηκόν]|των ά π α γ γ έ λ λ [ ω « . 10

|»Νδν

ουκ

»Τοδτο

μ[έν

οίδας

δτι

έπεί

συ

[ουκ

αγενείς

ουκ οΙ]|δας,

Κ α ί σ α ρ έ']|σωσε Κ λ ε ο π ά τ ρ [ α ν

Α υ τ ο κ ρ ά τ ω ρ ·]

έσμέν;«]·|| διδάξω σε.

Άππιανός· Π[ρώτον

μέν

] | έκράτησεν β α σ ι λ ε ί α ς

κ α ι ω ς λέγου]|σί τίνες έδανεί[σατο . . . 22

P. Amh. I n. 2 ι

[. . . .]α . υν θ(eò)v Ά θ ά ν α τ [ . . '. . .'

ανειποσ' .'.

Ά θ ά ] ν α τ ο ν ζ ω ή ν ίνα λάβίβς. 2

Β α ρ ύ ν θεσμόν ε'φυγες ά ν ο μ ο υ Βα[ . .]ινικαυτον π ρ ό ς

άγάπην.

V 9 Zu [βασιλείς Ιαμεν] Reinach ίο erg. Wilcken. μ[έν ti άληΟώς οδκ οΙ]δας G H 13 έκράτησεν: über εν ein α. es folgte offenbar eine klatschgeschichte wie n. 20 III 11 ff. 22 Der text ist nach den herausgebern Grenfell und Hunt, deren ergänzungen nicht besonders bezeichnet sind, weiter behandelt von Wessely p. 205 ff. Preuschen in Zeitschr. f. neutest. Wiss. I I (1901) 73 ff. Hamack Beri. Sitzungsber. 1900, 986 Chronologie II 179 Cabrol diet, d'archéologie I 365 ff. wo auch das vorzügliche facsimile aus der originalpublication massig wiederholt ist. Schrift der zweiten hälfte des I V jh. Es ist ein christlicher moralkatechismus im 'paroemiacus', dem alten volkstümlichen versmass der spruchweisheit: vgl. darüber Usener altgriech. Versbau 44 ff. Aber die fesseln der quantitierenden metrik sind gesprengt und das quantitierende prineip (str. 3» 4. 6. [7 2 ] 8. 9. 10. i l 3 · [12 1 . 13 1 ] 133· 3. 14' 3. 15· i " ' ' 18. [19 a · 3 ] 20.1· 2. 22a. 232. [24®]) ringt mit dem accentuierenden (5'· 11 1 · 2. 16 1 . 191) und schafft Unregelmässigkeiten (wie i". 2 l · 3 1 · S 1 · 7 1 · I 4 1 · 17>· 8· 2 l 2 · 2 4 3 ) : e ' n n u r einmal (io 1 ) verletztes gesetz ist, dass καί

ημείς

άφείε[μεν] | τοίς

I ή μ ά ς εις πειρασμόν,

όφει[λέταις ήμών] καί [μή] &:¡s

κ(όρι)ε, ά[λλά] ρδ[σαι ή]|μάς από της

πο[ν]ηρ[ίας.

Σοδ γάρ έστιν] ή δόξ[α εις] || τούς αίών[ας .

. . . .] καί

ή των

βίβλος κε I . τ[ θ(εό)ς

[. . .] | έν . α ρ χ ή ] . ο . [

εισο

[

. 25 ]ς

] | ó φως έκ φωτός,

αληθινός χάρισον | έμέ τόν δοΰλόν

σοο τό φ ω ς ·

αγιε

Σερήνε, || πρόσπεσε όπερ έμοδ, ινα τελείως ογιάνω.



hl. Serenus kennen wir sonst nicht 4 εδναριστώ hier wohl = 'beten' P . Lond. I I p. 301, 3. 303, 3 6 κατενώπιον Col. ι , 22 u. ö. im N T und L X X 10 vielleicht τόν κακοεργίας? I i f. vgl. Matth. 4, 23 u. ö. 13 f. etwa και *ατ|αξιω6ώ είπεΐν vgl. K l . T . n. 35 p. 14, 26 14 εδ über der zeile nachgetragen. Zum vaterunser vgl. K n o p f Zeitschr. f. neutest. W i s s . 2 (1901) 228 ff. 28 vgl. symbolum Nicaenum K l . T . n. 17 p. 22, 5 29 acc. statt dativ s. zu 5, 8.

INDEX GRAMMATISCHES

Konsonanten I2·

T = j 5· γ < * 2, i8. 8 < « 10, 9. K l ! , IO. 15. γ * ^ > κ κ i o , 6. 12, 3. xp > * * 6, 17. * 6 < χ ® 7, 3· ξ = κ Σ 20 I I I I I . λ < λ λ 2, i o . 8, 21. λ fällt aus 2, 7 (? είσήθα). ν fällt aus πάλι I2, 7 s. auch nom. statt acc. I deci, ρ = pp ι, 4. 12, 10. 16.

pp = p ε 22, 3· οι = e 2, 3. stummes t 18, 5· o = a 4, 4. 12, 12. 16, 16. ο (ω) = 00 2,7- ι6. 26. 9 . 2 4 · « > e 5. 3· 5· ίο. e u < o u

(e +

o) 7 ,

οι = οο ί ο , 24·

Ι5·

22 > 19·

3° Aspiration: έλπίζω 2, 6. îjêïSOV 20 III 2. εορηχα 9. Ι2. hiatus ι , 8. 6, 9· n , 7· i9, 14· aphäresis 5, 4. worttrennung 2, 12. 8, 4. 10, 26. Deklination Undefinierte formen 5, 2. 10 vorb. 24, 2. endung - ιν < - ιον (- ις 2 · τις als relativum l i , 5· Conjugation endung — ες für — α ς (οιί ες u. dergl.) 2, 15. 9, 13· 10, 14· 23 f· 12, 2 ff. Praesens διδώ io, 21. διδοΐ I i , 6. δ ιδεί 9. Ι9· 8í8et 10, 23. imperfectum Φλέγει ίο, 20. futurum (?) χαρίεααι 3> 9·

aorist πέμψαι (impt. act. ?) io. αποϋδασέτωσαν 6, ι8. δώναι 9. 13άποδοΐ 6, 7· γνοδναι 2, ι6. άπενεκχειν 12, 3· ενέχχαι 10, 6. 12, 8. έλαβα usw. 1, 9· 2, η. ίο, ι8. ι8, ι8. perfectum εΐρηχα 7. 20. 22. ίο, ιη. 22.

άπένηχες 12, 2. verschreibungen (?) δεδέναι (?) 2ο III 15· δέκες (?) ίο, 14. δγιάνειν 3> 1 Γ · ίπιμέληθι 5, 6. Syntax nominativ statt accusativ (I deci.:) 9, 17. 20. 21. 10, l i . (III deci.:) 6, 23. 8, 17. 9, 26. 10, 10. 15. accusativ statt dativ 5, 8. 6, 17. 52, 7 2 . I7 2 . 25, 29. apposition im accusativ 2, 13. artikel vor eigennamen 15, 9. praesens für futur 4,22. (2,6. I i , 29). aorist des briefstiels 2, 9. m fehlt 4, 6. ëàv mit indicativ imperf. 5, 9. 10.

LEXIKALISCHES

άβάσχαντος 3, 12. 13, 23. (4, 23). άγχάλη getreidegarbe 14, 19. άνάπαυμα 6, 4. άναστατόω I2, 10. άπολόομαι reise ab 8, 14. άποχή i8, 20. άπόχοον 7, I i . άράχιον 12, 12. άρσενος 5, 9· αυτό uovóv nur 4, 11. δφανίζω verderbe 9, 12. 22, 3. άφιλοχάγαβία (?) 2i II 13. διά ώρας umgehend 14, 17· εις = für 18, 9, — ίν ι, 7· ένοίχιον miete 11, 11. εξαλλάττω erfreue 4> ι8. εξοδιάζω auslegen 4. 21. επείξιμος 4. 9· ερωτάω bitte 1, ι ι . 3, 7· 5> 6· !3· 20 I ίο. εόρίσχω kann 9ι Ι 2 · ι ι , Ι7·

εδχαριατέω bete 25, 4· εχω λαλήααι 2ΐ I ίο. £οθόπωλις 9. '8. θεών θελόντων ι, Ι9· 4· 7· 8, ι ι . κύριος als titel ι, 2. 6. ς, 2. ι8, 6. λιμαγχέομαι ι8, 14. μαρτορέω gutes zeugnis ausstellen 13, 16. 15, 16. μέντοιγε 4> ! 9 · μέμφω II, Ι3· μετά xal 4> 7· μοόροινος 4» Ι5· [χοοοιχή erziehung 20 III 8. Ονόματι im namen 4. 26. 18, 17. 8πως = δτι 2, ι6. έψάριον fisch 4> ι8. πολλαπολλων Si 9· παραβάλλειν übergeben 13, 21. παρέρχομαι sich an jemand wenden 19, II. πράκτορος? io, 15.

3i 6)· π ρ ο σ κ ύ ν η μ α 2 , 3· 9 . 5 ( v g ' · σ τ ρ ο φ ε ΐ ο ν 21 I I I 5' σ ώ μ α i u d i v i d u u m 1 8 , η. α ω τ ή ρ 19. ι 8 . σ ω τ η ρ ί α Wohlbefinden ι , 13. Ι4ι 12. ό π ό λ ο γ ο ν b r a c h l a n d 11, 7. δ σ γ ι ν ο ς 4> : 7 · φ α ι χ ά α ι ο ν 2 1 I I I 7· χ ά ρ ι ν ( v o r g e s t e l l t ) 2 , "·

lateinische worte ι ά τ ι χ ο ν ι , 9· ψ , ι σ σ ω ρ ί α 8, 13. ή β ο χ ά τ ο ς 21 Ι Π ι ι . χεντορία ι , 24. λιβλαριος ι, 30. φαινόλιον 4. '4· χ ώ ρ τ η π ρ ί μ α ι , 29.

SACHLICHES Administrative einteilung Ä g y p t e n s 18 vorb. A r s i n o i t e s n o m o s = F a y u m 2, 14. t o p o g r a p h i e d e s F a y u m 16, 4 . 2, 14. praefectus A e g y p t i 19 vorb. 2 0 I I 18.

arura 14, 21. a u r e u s 1, 1 0 . d r a c h m e 4 , 22. s t a t e r 18, 2 4 .

15. » · γ υ μ ν α σ ί α ρ χ ο ς 2 0 I I I 11. 2 1 I I I 1 0 vgl. zu I I I 3. δαχτολιστής 6, ι ι . δ ι ο ι κ η τ ή ς 3, 14. δρομεδάριος 8 vorb.

a u s s e t z e n v o n k i n d e r n 5 , 10. 1 8 , 7 . auxiliarcohorten I, 29. g e m a t r i a 2 3 , 7. J u d e n 7, 1 5 . metrisches 22 vorb. 22, 16. n a m e n 1, 2 2 . 1 3 , 2 8 . 1 8 , I . 1 9 , 3 . 1 0 . reisedauer 8, 8. s c h e e r e n d e s h a a r e s 9, 21.

d a t i e r u n g 6, 2 3 . a r t a b e 11, 7.

LISTE D E R BEI E R M A N - K R E B S INS ÜBERSETZTEN PAPYRI DER nr. I

.

4 6

· .

7 13 15 16

· • · .

17 18

· .

19 22 24

· . .

25 27 28

· · .

32 35 36 39 41 44

· · . · · ·

. . . . . . . . .

Seite . . 179 . . 140 . . 150 . . 202 . . 197 1 2 5 f. 152 . . 185 . . 164 . . 150

. • . .

. . • · . . . .

. . . . . . . . . ·• . . . .

·

131 137 188 177 213 163 187

·

. . . . . . . .

135 138 200 177 189

nr. 46

.

47 62

· · . .

63 64 65 66 67 70 71

- · . . . . . . . . . . . .

79 88 91 92 98

· . . . ·

99 ΙΟΙ ιο6 III 112 " 5

.

· . . . .

· · . . . . . . . . 1

· ·

DEUTSCHE BGU

seite

nr.

• · . . . . . . . .

135 223 171 168 176

133 139 140

· · · · . .

.

149 150

· · . .

. .

. .

156 121 180 187

. . . .

. . . .

171 170 172 191

153 159 162

· · · • . .

• . .

· . .

195 122 178

• . .

· . .

195 164 190

. . . . . .

145 141

149 154 141 166

. . . . . .

• · . .

• · • · . . . .

163 168 180 183 189 194

• . . . . .

152 204 191

• • . . • . • · . .

193 146 163 157 160

213 219 226

. . .

· . .

251 254 264 266

· · · · . . . .

• . . . . . .

· . . . . . .

151 167 167 136 204 164 148



·

I5S

.

• .

seite 156

INHALT

32 nr. 272

.

275 287 289 297

· · . . . . . .

303 304 305 315 316 321 322

· · · · . . .

323 325 326

· · · · . .

327 332 337 347 353 356 35» 361 362 366

· · . . · . • . . • · · • . . . . · • . . . . . . . . . · · . . · .

371 372 376 377

.

· · · · . . .

. · . •

.

.

seite 192

• • . . .

· · . . .

139 147 186 187 218

• . . .

. . . .

223 217 220 198

• · • • . .

134 135 124

• . . .

· . . .

144 207 209 211

• · · .

179 185 154 170

· . . . . .

154 13° 180 223 222 122

• · . .

144 221

nr. 380 382 384

. . .

385 387 388

· · · • . -

392 393 401 408 410

· • · · . . . . . .

413 414

• · . .

415 416

· · . .

423 427

· · . .

434 436 447 448 454 456 472

· . · · · . .

493 504

· · . .

514 515 519

· · • · . .

. . .

· . • • · . .

. . . . . .

. . . . . .

seite 212 168 210 216 178 127

• . . .

· . . .

174 204 220 187

• • . . . . . .

· · . . . . . .

159 194 172 189 194 214 190 169

. • • • • . . . .

. · · . · . . . .

138 157 143 136 197 192 162 162 188

• . . .

138 202

nr.

seite

522 526

. .

. .

529 53° 534 577 S81 585 59° 591

· · · · . · · .

· · · . · · .

596 601 602 603 606

· . . . .

. . . . .

615 617 618 632 640 646

. . . . . .

· . . . . .

647 648 649 651 652

. . . . .

. . . . .

653 654 655 757

• . . .

· . . .

139 201 176 215

• · • · . .

175 159 146

• · . .

175 178

• . . . .

· . . . .

199 217 211 212 200

. . . .

. . . .

203 216 169 149

. . .

. . .

215 201 124

• · . .

145 142

• · . .

154 140

· · . .

• · • · . .

177 «77 167

· · ·

• . . .

174 136

INHALT η. ι — 1 5 BRIEFE: ι) Soldatenbrief B G U I I 4 2 3 . 2) d e r v e r l o r e n e söhn B G U Ι Π 8 4 6 . 3) einpfehlungsbrief Oxy. I I 2 9 2 . 4) vater an den studierenden söhn O x y . I I I 5 3 1 . 5) H i l a r i ó n a n s e i n e frau O x y . I V 7 4 4 . 6 ) — 7 ) Bellienusbriefe F a y . 112. 123. 8 ) — 1 1 ) Apollinarisbriefe B G U I 27. 38. 261. Ι Π 822. 12) d e r v e r z o g e n e j u n g e O x y . I 1 1 9 . 13) m u t t e r a n i h r e n s ö h n O x y . V I 9 3 0 . 14) g e s u n d h e i t s b e r i c h t O x y . V T 9 3 5 . 15) P s e n o siris b r i e f G r e n f . I I 7 3 . n . 1 6 — 2 1 AKTEN : 1 6 — 7 7 l i b e l l i : P a p . W e s s e l y ρ. 1 1 3 . O x y . I V 6 5 8 . 1 8 — 1 9 processakten betr. kindesraub Oxy. I 37. 38. 2 0 a k t e n d e r a l e x a n d r i n i s c h e n g e s a n d t s c h a f t des I s i d o r o s u n d L a m p ó n vor Claudius B G U I I 5 1 1 . Kairo 10448. 21 a k t e n d e r a l e x a n d r i n i s c h e n g e s a n d t s c h a f t des A p p i a n u s vor Commodus Oxy. I 33. n . 2 2 — 2 5 CHRISTLICHES: 22 altchristlicher moralkatechismus in v e r s e n A m h . I 2. 23 christliches orakelgebet Oxy. V I 9 2 5 . 24 gnostisches amulet Oxy. V I 9 2 4 . 2 5 c h r i s t l i c h e s a m u l e t m i t Vaterunser B G U I I I 9 5 4 . INDEX s. 2 9 LISTE der b e i E r m a n - K r e b s ü b e r s e t z t e n p a p y r i s. 31 η. 3 — 9 = ι . aufl. 3 — 9 ; η . ι 8 . 1 9 . = ! . auf!. 1. 2 . Archiv-Nr. 3 3 3 2 3 4