Grammaticorum graecorum de arte tragica iudiciorum reliquiae [Reprint 2021 ed.] 9783112444009, 9783112443996

Citation preview

GRAMMATICORVM GRAECORVM DE ARTE TRAGICA IVDICIORVM RELIQVIAE

COMPOSVIT

ADOLPVS TRENDELENBVRG

BONNAE A P V n A. MARCVM MDCCCLXVII

PROLEGOMENA

I De arte poetarum tragicorum Graecorum quid senserint iudicarintque veteres grammatici, de universa scilicet fabularum quae dicitur oeconomia, de singularum scaenarum compositione earumque inter se nexu, de personarum indole moribusque, de natura et veritate, quam in depingendis hominum moribus imitarentur exprimerentque poetae, de praestantia denique dramatum eorumque in spectatores vi et effectu, de his rebus quid disputaverint veteres tragoediarum interpretes, unde cognoscere queamus paucissimi extant fontes iique, ut reliquias perlustranti primo videri potest aspectu, sat exiles atque exigui, scholia dico et argumenta fabularum. scholiorum in corpore, ut hodie extat, observationibus criticis inythicis geographicis hie illic admixta inveniuntur iudicia, quae ad artem spectant a poetis tragicis adhibitain, pro ceterarum observationum numero admodum rara, varia horum iudiciorurn ratio est in variis poetis et scholiis. longe plurima extant in veteribus scholiis Sophocleis, multo pauciora in vasta scholiorum Euripideorum colluvie, paucissima in exiguis scholiis Aeschyleis, nulla fere in Ryzantinis scholiis tam Aeschyli quam Sophoclis 1 . nihilo melius res se habet 1 Scholia in Aristophanem nullas praebent observations de arte in compositione ipsarum comoediarum conspicua, nonnulla tamen in iis data occasione disputata sunt de Euripidis Aeschylique arte, quae suo" loco afferam.

1

2 in arguments, decuftatis his omni modo et ad vilem exilitatem redactis, amplificatis illis sterili magistellorum Byzantinorum doctrina et maceratis vana quadam inutilique verborum ubertate. quae foatium et paucitas et exiguitas inprimis videtur in causa fuisse, cur studiorum a veteribus grammaticis in arte poetarum explicanda collocatorum nulla fere adhuc ratio haberetur 2 . cuius rei altera etiam accedit causa, summa veterum scholiorum utilitas nobis posita est in rerum cuiusvis generis explicationibus, quoniam antiquis interpretibus fontes aperti erant, qui nobis iamdudum exaruerunt. quid de arte poetarum iudicaverint nihil curamus nec necesse est curemus, nam in hac re ex eodem fonte haurimus atque illi, ex ipsis scilicet poematis. quare non mirum est, quod qui nostra aetate de fabularum Graecarum praestantia aestimanda disputant rarissime tantum corum habent rationem, quae de hac re veteres interpretes protulerunt. neque illud primarium erat nec potuit esse consilium hasce reliquias colligenti, ut novi aliquid ex iis disceretur ad admirabilem artem, qua exculta sunt Graecorum dramata, altius perspiciendam, quamquam vel huic rei non nullius sunt fructus veterum iudicia, sed id potius spectandum, ut, quantum quidem potuit fieri in tanta fontium siccitate, lux affunderetur grammaticac Alexandrinae parti, quae a plurimis eorum, qui nostro aevo studio liistoriae grammaticae Alexandrinae se dederunt, prorsus neglecta, a paucis, qui earn tetigerunt, obiter tantum tacta est. hac de causa reliquias, quae in scholiis observationum ad tragicorum artem spectantium extant, collegi iisque 2 In Eduardi Muelleri libro, qui inscribitur geschichte der theorie der kunst bei den alien 2 voli. Breslau 1834 et 37 sex paginae (vol. H p . 225—30) his grammaticorum Alexandrinorum studiis datae sunt, quarum quinque breves nonnullas de Aristarcho Zoiloque observationes, sexta de artis tragicae existimatoribus nihil aliud continet nisi de iis nihil nos scire, alii viri docti in hano rem dedita opera non inquisiverunt. singula quaedam tetigerunt Welckerus Schlegelius (cfr. voilesungen veb. dram, kunsl I p. 134. 168. 170) alii.

3 prolegomena praemisi, quibus, quae de natura et auctoribus observationum illarum dicenda erant, exposui.

in h a c

r e ea prae ceteris et brevitate et perspicuitate sese commendabat via, ut initium fieret ab argumentis enumerandis examinandisque, unde quasi

sponte apparebit,

quae

no-

stro inserviant proposito, prolegomenis singulae scholiorum classes pro sua quaeque materia subiungentur.

I n t e r argumentorum scriptores primarium t e n e r e locum Aristophanem

B y z a n t i u m inter omnes constat, qui

huius argumentis primus singularem operam navavit A u gustus

N a u c k i u s in libro, quo g r a m m a t i c i huius c e l e -

berrimi f r a g m e n t a collegit et disposuit 3 ,

hanc

unam i n -

primis r e m ad liquidum perduxit, VTtod-èoeiç, quae versibus astrictae in libris nostris Aristophanis n o m c n prae se ferant, abiudicandas esse huic grammatico et mediocri tribuendas versificatori Tzetzarum T r i c l i n i o r u m q u e aetati suppari. pleniorem cum ipsorum a r g u m e n t o r u m tum Aristophanis, argumentorum scriptoris, notitiam debemus S e h n e i de win o,

diarum

qui

in commentatione de hypothesibus

Graeoarum

Aristophani

Byzantino

tragoevindicandis

c o n s c r i p t a 4 e x indole et proprietate argumentorum, quae librorum auctoritate Aristophani assignantur, primum c e r tain normam constantemque rationem eruit, quam Aristophanes in componendis hypothesibus secutus esse videretur, deinde vestigiis insistens, quae eiusdem indolis

doctrinae

proprietatis in reliquis argumentis apparerent, Aristophani vindicavit, quae ut A r i s t o p h a n e a hoc modo se proderent, denique sedem oxquirere conatus est, quam genuinam ar3 Aristophanis

Byzantii

grammatici

Alexandrini

fragmenta

col-

legit et disposuit Augustus Nauck Halis 1848 p. 2 5 2 - 2 6 3 . 4 Recitata est commentatio in consessu societatis regiae scientiarum Gottingensis d. IV decembr. a. 1852 et edita Gottiiigae a. 1853.

4 gumenta obtinuissent. tribus argumentis Aristophaneis Antigonae Medeae Baccharum iam a Nauckio allatis quartum addidit Schneidewinus Eumenidum, cuius auctoris nomen membranae Laurentianae servarunt. feliciter igitur evenit, ut ex Graecae tragoediae principum operibus unius fabulae Aeschyli, duarum Sophoclis, unius iterum Euripidis argumenta superessent, quorum scriptorem codices nobis testantur. inde Schneidewinus collegit, quod vel per se probabile fuit, non unius tantum alteriusve horurn poetarum fabulas dedita opera argumentis ornasse Aristophanem, sed tres tragicorum principes pariter studiis suis esse complexum. quae coniectura egregie firmata est eo, quod post commentationem Schneidewinianam numerus earum hypothesium, quae auctoris sui in fronte gerant nomen, laetissime auctus est. K i r c h h o f f i i enim opera ad quattuor ¡Ila argumenta Aristophanea accesserunt tria, quae in codicibus Aristophanis nomine insignita sunt, Phoenissarum Orestis Rhesi, quorum duo priora Kirchhoffius edidit in seitschr. f . d. gymnasialwesen 1853 supplem. Septem his octavum ipse potui addere, quippe cuius scriptor aliunde atque ex codice certissime cognosceretur. Rerum, quae argumentis tractavit Aristophanes, quinque genera constituit Schneidewinus, quae aut omnibus quattuor argumentis Aristophaneis aut singulis ex his propria invenit, quaeque litteris ABODE signata ipsis eius verbis apponam, omissis tarnen nonnullis, quae explicandi gratia adiecit. sunt autem genera haec: A auotor summam rerum, quae sunt in fabula, pauois complectitur, oraiione usus membratim concisa. B annotat, solusne poeta argumentum in scaenam attulerit, an vel reliqui duo pariter vel alteruter eorum: XEITAI Ss RJ F.iv&tmniia %al itaqà TOJ Selva vel itatf ovSertQit) xeÌTai ex formula dicitur. C locum actionis, compositionem chori, personam prologi nominat, in quo negotio hac uti solet norma : rj /.tèv oxrjvt} wcónetrai , o Ss %oqòg avvéarrpiev ,

5 nqoXnyiCfit de etiam indices personarum concinnavisse Aristophanem valde probabile est. D apponit didascalica, quando primum docta sit fabula, quo Archonte, qua Olympiade ; quae una in certamen delatae sint aliorum poetarum fabulae, quo eventu certatum sit, sed ut ultra ret TQLZCL non progrediatur. E postremo, si quidem ex Antigonae argumento coniecturam capere licet, quota quaeque poetae fabula in numero operum esset, indicavit At his partibus noi) omnia esse exhausta, quibus locum concederei in argumentis suis Aristophanes, ipse sensit Schneidewinus cum adderei: praeter argumentorum partes illas numero quinque, quae fere certae jixaeque fuisse videntur, non negaverim, Aristophanem etiam aliis notitiis scitu dignis ex re locum concessisse. ita fortasse iudicia de praestantia fabularum appinxit, sed ea perbrevia, opinor, et cum memoria rerum coniuncta, — nec dedecent Aristophanem, quae in argumentis Euripideis et Aristophaneis de virtutibus carminum breviter et prudenter admonentur. quae quo iure monucrit Schneidewinus mox apparebit collatis inter se argumentis ab Aristophane confectis, et ipse iam vir doctus in persequenda quaestione probe intellexit, iudicia ilia de praestantia fabularum singulis argumentis apposita non minus certam fixamque effecisse argumentorum Aristophaneorum particulam, quam notac de loco actionis de chori compositione de didascalicis aliisque rebus, quare quae eiusmodi in argumentis inveniantur, ut sextum observationum genus littera F liceat notare, de septimo denique rerum in argumentis tractatarum genere, quod nescio qua de causa neglexit in schema suum recipere, haec monet Schneidewinus 1. 1. p. 13 : denique animum advertamus oportet quod est in arg. Ant. post expositas partes fabulae notationemque scenae : TO dè y.sq>alaiov sari %acpog floXvveixovg xai ^vrvyóvrjs èvaiqeaig xai /¿¿Qog EvQidixrjg xrjg A%p.ovog (irjtQOg. nam cum paene eadem recurrant in arg. Oed. Beg.,

6 Aeaohyli Prom,., Sept., Perss. — nisi quod in Sept. et Persie non to xecpáXaiov, sed, quod eodern redit, r¡ VTtò&eaig legitur —, quae aliunde docentur ab Aristophane fluxisse, in promptu est suspicari, grammaticum praeter continuitatem aotionis casus primarios seorsum enumerar visse, his panca mihi addenda sunt de significatione vocabulorum vrtôd-eaiç et xetpákatov. non puto enim prorsus recte statuisse Schneidewinum, eodem redire utriusque vocis significationem, quamquam ex usu earum, qui in nostris argumentis observatur, certo definiri nequit, quod inter illas intercedat discrimen, xecpálaia, ut Latinorum capitula, primarios fabulae casus significare, recte intellexit Schneidewinus. eodem sensu usurpatum esse vocabulum VTtód-eaig concludere potuit ex arg. Sept. r¡ ôè vnô&eoig organò läqyeuov TtofooQXOvoa Orjßainvg tovç xaì vi•xrjoavcag nai â-àvatoç 'Ereoxkiovg nal IloXvveíiiovg, nam fratrum mors caput est tragoediae. apparet autcm ex arg. Persarum r¡ ôè VTtâ&eaiç ' Ségjpjg argarevacc^isvog xcrrà c Ellááog nal ftetrj ¡.lèv èv TlXaraiaig vixtjd-elç, vaxrtiv.f¡ ôè èv 2aXa/xïvi ôià Qsaaaliaç (psvyojv di£TC£Qaiwd-r¡ elg xrjv I4aiav, hòc loco vnód-eaiv non idem esse ac xecpálaiov, nam quae memorantur non sunt capitula dramatis, sed ante ipsam actionem cadunt. latius igitur patet significatio vocis V7tó&eoiç, quam ita definiverim: vnód-eoig, ut Latinorum argumentum, significai universam materiam, quae in certas partículas (capitula) divisa dramati subiecta est, ipsae particulae sunt xeq>ákaia. in signandis argumentorum partibus sub eadem littera O posui enuntiata et quae incipiunt a verbis TO ôè xecpálaiov et quae a verbis rj ôè vnó&eaig.

A

I argumentum Eumenidum Aeschyleae. i AQi ev Ilevd-ei. desunt CD EFO. V argumentum Phoenissarum Euripideae. '¿4gioto vctM rcov ASF.ivi5v. O dè %ogng

ctvÓQiov. TTQoXoyiZei

OlSinovg.

BDEG.

H i s argumentis, quae antiquornm testimonia ut A r i stophanea tuentur, subiuDgam ea, quae eiusdera

auctoris

esse tarn pro certo et explorato post K i r c h h o f f i u m habuit Dindorfius,

ut in

editione

sua scholioruni Euripideorum

Aristophanis nomen iis praefigeret. I X argumentum Alcestidis

Euripideae.

C^/Qiaroq>avovg yga^iarixo A

"AX^arig

TOV Idiov

rj

RFJ QevraMtf

òtaaai^erai

nai àrpelo/.tévov vrjv

ersi

IleXiov

avdgòg rsXsvrrjaai,

Ttaq1 ovóerégq)

E

TÓ ógàfia

D

èdidóx&r]

Kqrjaaaig

ßiaoa/nevov

v/tèg

smör]/.irjaavrog

TOVg %d-oviovg

èv

d-eovg

nettai

rj (.iv-9-oitoda.

èjtoirjdiij

ngeorog

agxovrog

¿Xv^miadog

Ì)V JSbqooxA^g, óevregog rü

dia

lF(oq>ìdog,

iti

EvQi7tidr]g

Tylécpq)

'A.Xy,rj-

«

F

rò

C

fi

dè dgSf.ia xiofxiKioréQav atitjvtj rov ógaftarog

nòXsi rrjg QSTTaXlag. aßvrwv

vjro/neivaoa

ekóftsvog. desunt ABDEO. Iam in tanta argumentorum multitudinc, quae aut veterum testimoniis aut recentiorum consensu Aristophani assìgnantur auctori, vix moneam opus est, ea quoque, quae a Schneidewino Aristophani vindicata apponenda sunt, quamvis nulla externa nitantur auctoritate, non minus certo pro Aristophaneis esse sumenda, quoniam sola librariorum incuria factum est, ut non in his quoque scriptoria nomen apparerei, enumerabo ea secundum poetarum aetates. X I argumentum Promethei Aeschyleae. A IIqo/Lit]&éo}g èv 2itv&itjc dedsfiévov òià rò y.ex.).o(pévai rò Ttvq Ttvvd-étvetai 'Ica nXavatfiévr], ori xar' AXyvmov 20 Inepte haec verba ab notitia didascalica, quam sequi debebant, seiuncta sunt verbis to Sh ÍQttfia — 7iQoXoyt&i 6 'Anolhov. Dindorfius. quae coniuncta sunt in libris cum hoc argumento, quaeque alio afferam loco non Aristophaneae esse disciplinae recte monuit Schneidewinus. 21 Ev Oldinodi ^Ema eiti Qrißag 2q>iyyi oarvQixfj. devreQog ^Aqiaxiag negaet TavraXq) naXaiOTOtig oarvQixolg Toig Ilqcerivov naTQog. TQLTog IIokv Kavxaaai (pijol dt$ia&ai TOV IlQOfXTi&ta, ¿¿¿a nqog rots EvQumaioig riQfiaOi rov'Slxeavov, (¿s ano TÜV ngos ir)V 'la> leyouivrnv iazi ou/ußaXiiv. 25 Quae in M sequuntur: TWV äi %ogtSv T« fx(v fan nayoSixa

14 C •ml eaxiv f fièv axrjvrj xov dqa/mxog Ttaqà xq Tag) co Jaqaiov. G rj dè iìióSeaiq' SeQ^tjg axqaxsvaàfievog urna 'EXXàòog, scat ite'Cf[ fièv èv FlXaxaialg vinrjd-eìg, vavrixjj dè èv 2ala.fj.ivi, dià QsaaaUag óÒQa nsnoiiqin a r g . Equitt. I p. 32, 36 TO òè dgà/ua %üv ìxyav

fiivuiv,

xaXwg nsnoirj^iivcav, in arg. Nubb. III p. 77, 18 zò òè ÖQci(.ia Tvyadevó(.ievog Oidínovg nQoaéQQanxaL día xsvrjg. ipsa materia, membratim concisa oratio admodum similis eius, quam in argumento Andromachae deprehendimus, iudicii denique acumen suadent fragmentum illud locum habuisse in Aristophanis hypothesi. quod extat argumentum Phoenissarum mirum in modum mutilatum nihil habet de tragoediae praestantia observatum. Iam cum de iis partibus argumentorum, quae didascalica continent et numerum fabularum, nihil habeam, quod doctae Schneidewini commentationi addam, de ea autem, qua eiusdem mythi fabulae diversorum poetarum inter se comparantur, infra paucis siin disputaturus, necesse est, 38 'ETUI xai vel In el St xal oodd., quod corruptum. hi Si vel ton Si coniecit Kirchhoffius. equidem gravius puto hoc loco esse peccatum. expectatur aliquid, quod reus axrjvixals orpeai sit oppositum, veluti in arg. Or. inl oxrjvrjs et rotg ii&eoi inter se opponuntur. quare ante Inel lacuna statuenda. fleimsoethius mavult s x u Si xal pro ¿7iti Si xai.

29 priusquam vestigia persequar, quae in scholiis Aristophaneae disciplinae appareant, eos viros verbo tangam, quos ante Aristophanem hypothesibus conliciendis operano dedisse inde constat, quod eorum mentio fit in argumentis. De G l a u c o R h e g i n o , qui in argumento Persarum

commemoratur

iv Toig neqì

stìoivlav

¡xvd-wv, nihil

certi est traditum, unde cognosci possit, quantum ex eius libro TIBQI ¿QXAIWV nonqzHv TE xai fiovoixcüv conscripto Aristophanes in usuin suum converterit. Paullo certius, quam adhuc factum est, adumbrare posse mihi videor, quae ratio inter D i c a e a r c h i Aristophanisque intercesserit argumenta. Dicaearcho, quem hypotheses confecisse disertum extat Sexti Empirici testimonium adv. math. p. 697 Bekk. viró&EOiq noAAa/wg {lèv xai

ALKÜ)Q< NQOAAYOQEVETCII

èva

[lèv

TQOJIOV FJ

dqafxaTLV-TJ nEQintzeia, xa&ò xai xqayixrv xai XOJ/xixrjv wiófbeoiv kiyofiev xai / I ixaiàq%ov Tivàg VNO&éaeig ZÙJV EVQimdov xai 2oq>oxléovg /UV-9-ÙJV, in codice Fiorentino plu-

tei XXXII n. 2 duo argumenta tribuuntur Medeae et Alcestidis. at de priore sublesta fit fides libri, cum in ipso argumento ad finem Dicaearchus una cum Aristotele laudetur. quare qui Dicaearchum auctorem servar! vult, cum Dindorfio statuere debet, inde a verbis TO dgcc/ia àoxsi (vol. III p. 2, 11) alterius grammatici incipere expositionem. quae Dicaearcho relinquuntur praeter enarrationem fabulae sat perspicuam et concisam observationes continent de mytho Medeae et Iasonis a variis poetis historicisque vario modo relato, e poetis nominantur Simonides, qui VÓOTOVg scripsit, Aeschylus, ex historicis Pherecydes Staphylus. Ahcestidis argumentum non habet cur Dicaearchi auctoritatem in suspitionem vocemus. quod cum nihil contincat nisi enarrationem fabulae non dissimilem quidem alteri, de indole hypothesium a Dicaearcho confectarum materiisque ab eo tractatis novi quidquam inde non percipimus. ter praeterea commemoratur Dicaearchus in argumentis tragoediarum, semel in hypothesi

30 Ranarum. in argumento Oedipi Regis, quo de inscriptione fabulae agitur, Dicaearchus laudatur testis, Sophoclem cum banc fabulam doceret victum esse a Phi loci e ( I I p. 12 Dind.) yaqdtTtog

dè TYPANNON

tpovaiv, cog egsxovra neq

ajtavrsg

naarjg rrjg 2o(poxléovg

rjTTrjd-éwa vnò

ffiilonksovg,

avròv

èitiyqa.-

jioiqaewg,

ulg q>rjai A

xai-

LY.aiaq%og.

in Aiacis argumento traditur Dicaearchus inscripsisse hanc tragoediam AlavTog &avaTog, eique opponuntur didascaliae, in quibus merum Aiacis nomen dramati sit praefixum ( I I p. 2 6 Dind.) Jixaiaq%og ETtiyqacpEL.

èv óè taìg

òè AIANT02

òidaoxakiaig

0ANATO

tpikwg AIA'.2

N

àvayè-

yqamai. similis est ratio in argumento Rhesi ampliore (secundo Dindorfii). ibi de difficili ilia quacstione, num Euripidea sit Rhesus haec leguntur: TOVTO TO óqà^ia k'vioi vó&ov

VTTEVÓRJOAV,

vleiov

fiaklov

Evqmióov

TOI ralg didaOY.aliaig TÙ /¿eraqoia ¿/.loloyet. Xog

FXRJ

elvaf

TOV

cog yvrjainv àvayiyqanxai,

dè èv avrai

nqokoyoi

èxtid-elg

óè

yàq

2ocpó-

v7toq>aiv£i (vnocpalvsiv 2s) %aqaxirjqa. èv /.isv-

óè

7toXv7cqayf.ioavvrj ròv

ÓITTOÌ

rijv v7tó9-eaiv

q>éqovrai. TOV

ò yovv

xaì RT neqi Evqmiórjv Aixaiaq-

Prjoov yqacpsi xarà Xt^iv

ovrcog cvvv evaéhfjvov (péyyog v\ óicpqrjXaTog — x a ì èv èvLoig TÙV avTiyqacpcov treqóg

xig qisqerai nqóXoyog xrA. praecedit

his verbosa fabulae enarratio. ex Dicaearcho, qui laudatur ubi de duplici fabulae prologo sermo est, ea quoque sumpta esse, quae de dramate suppositicio disputarentur recte statuii Kirchhoffius, qui primus accuratius de hoc argumento egit in Philologi vol. X p. 559 sqq. nam eodem modo, quo in argumento Aiacis Dicaearcho opponuntur didascaliae, hic ex didascaliis refutatur sententia eiusdem, qui postea nominatici laudatur. veluti idem, qui haec excerpsit, primum in universum refert NqòXoyoi dè ÓITTOÌ cpéqovrai et tum demum addit ò yovv dnmiaqypg XTX. didascalias ipsas huic compilatori non in promptu fuisse, idem observavit Kirchhoffius; at quod vir doctissimus in simplicissimam coniecturam, ex Aristophanis argumento eas compilatorem derivasse, monet, earum non mentionem fieri in Aristophanis argumento,

31 nullam habet cogendi vim, cum, etiamsi desunt didascalica in nostro Aristophanis argumento mutilo et decurtato, certe in genuino ilio non defuerint. impugnatum esse et aliis in rebus Dicaearcbum ab Aristophane ex Athenaei loco I I I p. 85 F constat : o ôè ^Aqiaxocpctvrjg yqaxpei àvrl TOV Xénag

%élvg,

acci

(ptjOiv

ovx

sv

dvMiiuqyov

btdeÇctfievov

Xéyeiv

quae si recte sunt disputata in argumento Rhesi haec sunt derivata ex Aristophane: èv fiévroi Taìg rag

Xenâôaç.

òiòaox.aXto>ig

wgyvrjaiov

a i a ôè èv avtw

x a ì rj

avayiyqamai,

quibuscum conferatur scholion Ale. 962 Ttonqtrjg

TOV Tcqoaùntov

aag :

o

Sellai

OGOV FISTÉOXS t î j ç

iqovog (.Uov -ml

ôiaaxsvâaag, 3

AqiaTOTeXrjg

cog Amxiaq%og èv îmofivi^iaoï.

èv

ry

quan-

32 tum vTtofivTjfidTCt A r i s t o t e l i s , qui praeter Glau cum et Dicaearchum ex iis, qui ante Aristophanem vixerunt, unus memoratur, in Aristophanis argumenta edenda valuerint, bodìe erui non potest. ISchneidewino Aristoteles et qui erant ab eo in didascalicis contrahendis videntur acquiev¡8se. id contra et per sc expectandum erat et variis exemplis probatur, Aristophanis observationes de arte tragica factas haud raro in unum convenire cum iis, quae de universa arte poetica in libro superstite praecipit Aristoteles. nam ut buius praecepta derivata sunt ex amplissimo ipsarum tragoediarum studio cum quaestionibus de universis artis legibus coniuncto, ita is in singulis singularum fabularum locis usum et consuetudinem poetarum notavit corumque de arte iudicium tulit. quare quae ex Aristotelis libro adscisci possunt ad explicanda scholia vel argumenta utilia, suo quaeque loco enotavi. Ceteri similium rerum scriptores veluti Heraclides Ponticus, quem Euripidis xe 'Emà

èrti

[iv&o-

Orj^ag

Ttktj

v

ex £ l zfjg 'loxaoryg * * * . ad prologi oeconomìam apud varios poetas variam haec spectant : arg. XIII B Flavxog èv TOÌg neqi

AìoyvXov

(prjoì fovg

ITigoag

¿QXRJV

xnv

(IV&WV

òqafiaxog

fieftrjxózajv'

nlrjv

Ttjv Séq^ov

rjxxav,

naqéòqoig,

TOVTTJV

ènei

1

•/.ai Tiaq

Evqimòrj.

EvgiTtiòrjg

iravra

TWV

Ooivioodìv

èxelvo

èoti sor tv

èv

xoìg

%oqòg

òiaq>éqei,

naq'

¿qxfj

rrjg

aqxfjg

TtqeofivTÙiv.

o 'Oòvooevg

neqirid-qoiv,

rrjv nàhxi

TÙJV

¿yyéklwv

ttvàg

nqokoyiCsi

¡¿évroi

'Oòvoosi

òè xai

ITeqotSv

nqokoyitei

ravrtj)

Oqvvixov

èxtifhjOi

re d-qovovg'

dè

naqa

V«nois ecriptum est, quod recite in aliis codicibus legitur. banc locum indicavit mihi Heimsoethiusi

52 ut omnia fere vincula revellit vetustate consecrata, ita neque in hac re traditis normis se astrinxit, neque

melio-

res in tritarum loco reposuit. notum est, ob eandem rem Euripidem iam ab Aristophane comico in Acharnensibus carpi, propter quam suum versui il li

Aristophanes

grammaticus

Hippolyti apposuit, tertium

signum

exemplum

mirae inter hos viros iudicii aequalitatis. Dicaeopolis fores pulsans petit ab Euripide, ut egrediatur. alk' ov ayoXv] respondit hic. àW

àòvvaxov.

ad quod Dicaeopolis akV èxxvyilrjd-tjr'. Eur. Die. ¿11' ofuog. Eur. aÀÀ' ÈKXvxkrjoo[.iar xa-

TaßaLvELV ò' ov o%oXrj. facetissime Aristophanes hic eccyclcma ut machinam inducit, qua qui utatur tempori parcat descendendi. neque ulli obnoxium est dubitationi,

quin

Euripides spectetur, qui eccyclema adhibeat, ubi prorsus non sit necessarium. et altiorem etiam quam obiter legenti videtur causam fuisse, cur Byzantius versum illum Hippolyti notaret, ex

altera

nota illi piane gemella patet.

Alcestide Euripidea Alcestis moribunda una

in

cum marito

in scaenam èxxvxAem». conspicitur igitur interior aedium pars, nihilominus Euripides chorum facit loquentem (v. 234) iàov ìòov, yà' ex óó/uatv ór} xaì ttóoig TtOQSverai. ad quae scholiasts: ovx ev ' xarà yaQ Tfjv vjiò&eaLV wg eoo) nqaxvófieva del raìrva d-ewqeìad-ai, ubi Aristophanem nemo non subodoratur. chori verbis id ipsum tollitur, quod eccyclemate adhibito efficere vult poeta, evolvitur re vera gvhvov illud

FIIJXAVI)jUoe TQOXOVQ E%ov

at non eo Consilio,

ut quae

personae evolvuntur eae ex aedibus videantur egredi, sed ut interior aedium pars speetatorum oculis relinquit,

quae v i x

spiritum ducit, Alcestis

pateat.

non

domum, ut

Phaedra, quae variis animi perturbationibus sollicitata et excruciata anxium pectus sub divo exonerari putat, sed tranquillo animo voluntariam mortem expectat. quare c non bene instituit Euripides rem ita, ut chorum faceret dicentem, e g r e d i Alcestidem cum marito, nam secundumfabulae argumentum ut intus acta haec conspici debent'.

ita

scholion intellegendum est. falluntur Cobetus et qui eum

53 sequitur Fritzschius in libello quatuor leges scenioae Qraeo. poeseos ab Horatio in AP. latae, ante Set tavta &eit)Q£Ìod-ai ov particulam inserentes, cum capi nequeat cur non debeant conspici, quae intus agantur. iam si cursum retro flectimus ad prìmum scholion, ubi TTEQIGaug adiectum dicebatur xt èmopitpvoa, puto Aristophanem praeter pravum omnino eccyclematis usum id etiam vituperasse, quod chorus pariter atque in Alcestide indicaret, educi ex aedibus Phaedram. nam cum semel eccyclema adhiberetur, id indicari necessarium sane non erat. Quodsi demonstrare hucusque studui, Aristophanem Byzantium auctorem esse earum observationum, quae ad artem poetarum illustrandam pertinentes in scholiis nostris leguntur, hoc non ita intellegi velim, quasi ipsa grammatici celeberrimi verba in scholiis extent aut ubique eius notae fuerint appictae, sed id tantum contendo, Aristophanem primum fuisse, qui ad illustrandam artem in fabularum compositione conspicuam animum adverteret et suis iudiciis observationibusque normam praeberet, quam sequioris aevi grammatici, quorum unum mox cognoscemus, sequerentur. quod ut demonstrarem si mihi contigit, non novam rem detexi mea demonstratione. nam cognitam cam habuit et iam pridem edixit C a r o l u s L a c h m a n n u s in Mus. Rhen, vol.1 p. 317 den beweis (Oedipum scilicet non sua culpa sed dcorum voluntate miserum factum esse) findet ein ausleger in den Scholien zu ». 960 überzeugend, — oermuthlich Aristophanes v on Byzanz, von dem meistens die anmerkungen über die kunst des dicht er s herrühren, so steht sein name bei Hippol. 170 und eine ganz gleiche bemerkung bei Alcest. 238. cuius coniecturae cum sublesta haberetur fides a Nauckio 1.1. p. 68 et Schneidcwino 1.1. p. 4, ego accuratiore, quam adhuc factum est, commentatione certioribusque argument s earn stabilire et firmare conatus sum.

II Postquara supra exposui, Aristophanis ßyzantii disciplinam non ipsa verba in scholiis deprehendi, quae ad artem poetarum tragicorum aestimandam spectent, iam ultro se offert quaestio, quis fuerit ex veteribus fabularum interprètìbus, cui nos memoriam debemus disciplinae A r i stophaneae, vel quis in hac fabulas explicandi via Aristophanis vestigia presserit. ad hanc quaestionem solvendam necesse est conquiramus ex scholiis eas observât!ones, quae certo cuidam auctori sive ascriptae sive certis de causis aacribendae Aristophaneae disciplinae prae se ferant colorem. Exordium sumamus a scholio ad Eur. Phoen. v. 751 diarQißrj:

TiecpvlaxTcu

J i d v f i o ç , âià snl

Qrßag,

ovo/ita

zàç

òvofiaaiag

avxüv

TÒ ino

Aiayvl-ov

eigrjad-ai

rj ¿nstärj

/Lirj r.ahìv

rjv èxaarov

Tov 7toi.éfiov

èneiyovtoç . 6S

eineìv,

cjg (prjai

èv rniç

'Eitra

xctrctXéyeiv

e x D i d y m e i s illis

rò

irecpv-

56 Posterius argumentum desumtum est ex ipsis quae hodie feruntur Euripidis verbis: ovopa nEfirjvÓTi 7tQEÎv oQct yàç, olov. fjV nqoaeld-ôvra SKSÏVOV &eâoaad-AI TOV ¿X&ÇÔV65.

Didymeum illud rtaQa zà itçôacona xai TOVÇ xaiçovç persentiscimus etiam in schol. Med. 922 avtrj, TÎ xXioçeïç: TCULLV eiç rrjv ctvzrjv ëvvoiav zavza ' sêei ÂÈ avzijv /urjdè xlaiovoav eioctysod'af ov yàç olxeïov T(jj nqoawTttj) zovToj: wfiòv yàç elafjxzai zovzo. all' extpeQezai zfj oylix.fi (pavtaaiq noirjaaç xlaiovcsav -mi av^maaxovaav. àmd-âvwç yàç xrjv TOiavzijv ôiayeiQi^ofÀSvrjv zà ztxva eioâyei, quo illustrantur, quae in Medeae argum. I p. 2 , 1 3 leguntur: fxéfi(povzai ôè avz(p rò (ÀI) nscpvlayivai Ttjv VTCOHQLOIV rfj Mrjâeitf, alla ngonsasiv slç ôcexQva, ore £7ießnvlevoe z)V riyç TQ ay cpDT'ag noiov^ievoq, cfr. ib. 542. cohaerere videntur cum hac tragoediae noet solulas fuisse opinor, a Porphyrianae certe qua nunc involvuntur disputationis prolixa amplitudine longe dtversas. contra quos R. W a c h s m u t h i u s genuina ea esse demonstrare conatus est in dissertatione de Aristotelis studiis Homericis Berolini 1863 conscripts. 74 Iusto magis neglecta esse videntur problemata Porphyriana in explicandis Artis Foeticae Aristoteleae locis difficilioribus, qui haud raro singulari modo iis illustrantur. accuratam notionum Aristotelearum a Porphyrio adhibitarum investigationem vel intellegendo illi Aristotelis operi non sine fructu fore puto. sic, ut exemplum afferam (nam totam hanc quaestionem profligare non huius est loci) ex scholiis modo exhibitis verborum Vv' lx tov nâ&ovç anoxad-uQievOy TÒ TOIOVTO fioQiov rijs ipv/ijç, quae aperte celeberrimam Aristotelis xaS-açaiv Tojv naS-TifiuTtov respiciunt, memorabilem explicationem praebet extremum scholion a5s aoiaioç ÌUTQÒS, nçmov àvaarMtov rit votjrj/uciTa jijç ifiu%rjç vartQov rrjv ïaaiv knâyei.

78 tione, quae multis locis d« vnod-èosi exponuntur haud absona ab iis, quae in tragicorum scholiis inveniuntur. schol. B L V 1328 èvrèyvojg xàg TtQÓ^eig è-rtayei, TTLOXLV xoìg TVQOEIQT}/j.évois (pÉQcav. sv dè xai xò firj xar* avdqa xà nqayß-ivia óv. schol. B L V H262 (pvXaaasi f.ièv "Exxoqa rfj VTCO&ÌOEI, %ì(v dè wxtqiav nXrjyrjv AÌ'avrt, dtoqeìxai, èrti xò ènixivdvvov cpéQO)V xrjv VITÓSEOLV. schol. B L V JT114 NctXiv èrti xò MVdvvoideaxaxov 7tqorjyays xrjv v n ó & e a tv. schol. PQ d 796 ov di' earning eq%sxai rj 'Ad-rjvà, iva ¡xrj ¿vayxaa&fi Ti eìneiv nsqi ''Odvaoécog yuxi Xvd-fj xà xrtg uno dèa e cog, quod prorsus gemella habet in schol. Eur. Hip. 710 Xvoixo yàq cèv xà xrjg vrtod-éoetog. cfr. scholl. Ai. 387, 462 El. 818. idem quod Xvsiv aliis locis significat àvaiqsìv, schol. V A 809 m&avcòg xò ¡.irj evd-ìig amévai rrqòg *Ayùtea" a vrjqrjxo yàq rj èv fiéaq) dia&saig xai fj lEiyn^iayia. cfr. schol. Eur. Troad. 1129. Porphyrianum esse vocabulum avaigelv testatur schol. BQ i 399 # * * * 75 xötVot ov rceqi avxòv qixovv, a XX' ànavevd-ev xovrov mai ècpoixcov aXXo&sv aXXog. Xvei dè xrjv ànoqiav xò fièya ßoav avròv "/.ai èv èqrjfiiq éivai •mi dià xovxo E^anovead-ai. ovx eìofjX-9-ov dè èv xqj onrjAaiqj, xò yàq elasXd-elv oXed-qov xwv ovvwv (a)') èrtoLei wxi àvjjqei xrjv vnó&saiv xrjg Ttaarjg noirjasDg76. interdum singulas scaenas enumerai Porphyrius, quas poeta sustulisset, si rem aliter instituisset, veluti in schol. B .2311 — nqòg xe rrjv oXrp> 7toirjOtv Tti&avrjv xrjv oìxovoftiav ò Ttoirjxrjg dié•9-EXO. ei yccQ è'tpvyov sìg xrjv nóXiv, xavxà xoìg èv ¿Qxfj èyévsxo, xu%rjQEig xe ol Tqùeg xai noAioqua. nai ove5' av ò 75 Mutilam est hoc scholion in initio, cum quaestio desit, ad quam respicit solutio. 76 T»)ff naarfi vnod-éattos BQ, quod emendavi, cfr. schol. BH

* 15 avvrófiios èxaTÌQ /¿soy ovv xà

79 Huius stirpis vocabula frequentia in problematis Porphyrianis. oìxovofiixtòs schol. AD A 1 aliis. nqooixovofielv gchol. BL B 272 vide supra. olxovofitxáv schol. E y 366 etc.

81 n£QÌ MeveXaov

xaì

•rceqi TOV ànónXov re noXioqxiav

Neotogog dissetai

/umgàv

xaì xaì

ovx agiov

'Ayafiéftvovog

TOV óovgsiov

xaì

a/rAwg

XIZTIOV. alliug

òirjyeio&ai

uvróv.

Y t redeamus ad perlustrandas notiones a tragoediis in epicum carmen translatis, non subsistit scholiasta in adhibendis meris notionibus, sed ne externis quidem tragoediarum subsidiis inatrumentisque destituta esse vult carmina Homerica. saepius tetigi observationem, non omnia quae in dramate agantur etiam in scaena et ante oculos spectatorum peragi, verum conspectui eorum subtrahi, quae visu vel nimis horribilia sint vel obscoena. redit haec in s c h o l i o B L V Z 5 8 ¡Àianjxà xaì ov% àqi-iótovta Ta

QRJIXATA' TQOTIOV

yàq

Trjs av&Qit)7iog lòv [itosi o&ev

xav

Toiavra

Talg

q>oßov(ievoi

ßaoiltxqi

tj&st

&t]QiÓTt]Ta, ó òè àxQoa-

rò ayav mxgòv

xaì

ànóvd-QiOTiov.

TQayqtdiaig XQ Ó TCT ov a I zovg dguivTag

sv Talg axrtvaìg,

vatg rj ài' àyyékwv akXo

èvòeixvvTai

xaì rj cputvaig

VOTSQOV

r] (jj

arj/.iatvovai

q>oßov(.isvoi

Tiaiv TU

ta

è^axovofié-

7ZQa%9-évza, ovdsv

codd.)

ai voi

avfi-

(iiorjd-ùioi Tolg ÓQWfiévoig . hoc loco discrimen, quod intercedere monui inter scholia tragicorum et Homerica perquam similia, in oculos incurrit. Aristophanes et Didymus, quos de eadem tragicorum consuetudine disputantes vidimus, nihil observant nisi poetas s o l e r e rem itainstituere, Porphyrius autem vol potius quem ante oculos habuit Aristoteles causam e natura humana repetitam addit, c u r hanc normam secuti sint tragici, spcctat hoc scholion ad illam scaenam, ubi Agamemnon fratrem, qui Adrasti precibus commotus vivum hunc ad naves ducturus est, adhortatur, ne vitae eius parcat, c nullus Troianorum perniciem nostrasque effugiat manus, ne is quidem, quem mater fetum alvo gestet'. poscit igitur scholiasta, ut Adrastus quasi post scaenam necctur, ut mos sit tragicorum, qui 60

80 Sequitur defensio Homeri haud dubie a Porphyrio profecta, cuius primarium consilium erat, ut Homerum contra vana Zoili Menecratis vel ipsius Aristotelis opprobria tueretur.

6

82 aut per nuntios aut, et hoc additum esse memorabile, vocibus quibusdam exclamationibusque post scaenam editis certiores faciant spectatores de iis quae acta sunt, unicuique in mentem venient scaenae iliac Agamemnonis et Electrae, ad quas et Aristophanes et Didymus de hoc poetarum tragicorum artificio disputarunt. C h o r u m vindicat tragoediae Homericae, quem diccndi genus et scholii sedes testatur, Porphvrius in schol. B 7'282 — 6 dè 7coiijTrjs r f j xal?uaz scovar] xwv d-eiov zavzrjv eìv.ct'Cei. heel yàg ¿tt' ¿lloóanrjg zéd-vrpte TIcnQtmlog, ev&a /Ltrj naQEiai avyytvtig yvvalxsg, at uaXiata xivelv òay.Qva (piXnvoi, yngnv a ì yji a I u> z id wv nenniirj-At d-Q^vovwa, è^àgyovzog svdógov TTQOOCÓTIOV XTX. quid quod e c c y c l e m a adhibuit Homerus ? certe vividam et re vera incomparabilem fabricae Vulcani descriptionem comparai scholiasta cum eccyclemate, quo quae intus fiant in scaena spectatoribus monstrentur schol. B 2 477 daifioviutg zòv nlaoTrp/ avzòg diénXaatv, oio/reg èrti axyvy g syxvy.krj aag ' cEXXr¡viov. énoír¡ae ôè zovzo o 2 ovâà Slxaiov add. G. 7 ixxvxXr¡/xá TI Br. et Vind. 281 iv xvxi.r¡¡iaxi L. 15 Choeph. 973 ùvotyejai ij axrp/r) xul ini éxxvxi.R¡F¿aios {lyxvxltjFIITROÇ M) ÔÇÀRAI TÀ OAIFTARA, a Xiyu âmiijv TVÇAWIÂA.

90 Çai ßovXöfiavog ' eìxrj yctç xazr¡yoQeiv àvôçôg icaXaiov oaiov ovôè ôixaiov.

ovx

ib. 308 èv â' èçinioiç vexgiÔV: èv %oïg mió/j.aoi TCHV vexQMv xazaneoatv è'xeiTo. d-av/uaarcHg ôè vn1 oipiv r¡yaye 5 Ta nqayfiaxa [¿eraÇv TWV TIZOJ/HÚZÍOV zr¡v (pavzaaiav hiiôeixvvg, olov nal TO Ttaç' ^O^irjQq) neçizov Kitltonog^L 298^) c zavvaoá[ievog 'ôià /ur¡Xiov\ ib. -346 nqoaßXeneiv oç f¡[.iay(.iévov è'zi -*ars%cúv ''OQsaTtjç, al ôè xwiXcp (pQOvqovaai avzôv. OIKONOMIA 20

Eum. 47 (paivezai btl oxrjvrjç TO /.tavzeïov. f¡ ôè nço(pîfcig TtQÔeioiv hnmXrjOug, wg è'&oç, itov &ewv Ttoirjao/usvrj, èrtQoônzoDç ôè (re M) lôovoa zàç 3Eçivvag xvxXq> zov 'OQSOTOV xad-evôovoag navra ftrjvvei zoïg d-eazálg, ovx wg óir¡yovfiévrj zà vnò zr¡v a%r¡vr¡v (TOVZO yàç VEOZSQCKOV EVQITIÍ25 ôeiov), intò ôè zíjg ômlrjÇeajç zà d-OQvßrjaavra avztjv narafirjvvovoa (piXozéyywg. Hcc. 1 acpeiç 6 IIolvdojQoç TÒ atäfia èavzov xal fiôvrj ipv%r¡ wv alojçeîzai ènâvoj zrjg /.irjzçôg avrov xal Xéysi eiç ènrpioov avzfjç zr¡v Te acpayrjv avrov xal zrjv éao¡.iévr¡v rf¡ 30 aôeXcpfj avrov IIoh)];évr¡ vg>' cEXXr¡viov. énoír¡ae ôè zovzo o 2 ovâà Slxaiov add. G. 7 ixxvxXr¡/xá TI Br. et Vind. 281 iv xvxi.r¡¡iaxi L. 15 Choeph. 973 ùvotyejai ij axrp/r) xul ini éxxvxi.R¡F¿aios {lyxvxltjFIITROÇ M) ÔÇÀRAI TÀ OAIFTARA, a Xiyu âmiijv TVÇAWIÂA.

91 noirjTTjq ègsTtiztjóes, o Y.ai èv

XVÒOIQOV,

iva SrjXa notai noitjorj Te uonlSa naguaeviyxoi xàl TÒV Hiarvavaxra. — xofiipà (cfr. Aristophanis XQfiiptvgimäixäs) äk Taira nävta nmolr\xt. naQr)Qtfio 3I TO zoayixòv xaraaxsvaafia. TÌNSQ yàg naQÌjv TJ (UÓ/IJ, OÌXTQOTSQOV av ìyévtro RÒ nad-os d-grp/ovaris aviij; TOV (SIOV TialStt. ¿VTIXTTTÌJLXAXTAI iti TOV TOIOVTOV na&ovs TQV ifjg àanlSog eteayoyyrjv.

92 ècpsXnvozixôç ov

yág

(pçovriÇwv

Ttôv

Electr. 86 w èv zciïç

itavóvzi. zi)v

10 T(¡5

Y.ai

TOV TOÏÇ

èrti

aga

TOV

evdov

Ai.

nàgeaziv

1

vno&éaeaç o ziît

xai

'neïçâv

2 0 elvai

èv ib.

v.ai

xivrj&eiç

rsçov

èav-

&eoïç

TOÏÇ

noieïzai

ôiéxeiro

ôè ALTO, ônoïâ

rrjv

èni

a

(pqovòi,

sazi,

zi

axrjvrjv

náfrfl.

èv ziîi ri

xai

(.ti)

rà

¿yiovuov

navra

ngooif-tiq»,

nqàzzei

xazéd-ezo

tal

ôè RÀ

zïjg

rijç riva

TTQOÇ

X)ôvooevç.

èv ôè

vito&éoewç,

r>jç vnod-éaeioç

ènoirjaev, elg

èanv

ó

xarcè

nçâtrov, ròv

ïva

wç

avvennnà

avvéyrr¡zai

¿/.Kpîyvotav

¿fioißaioig ôè

el

cpóvov

eu

r¡

ayrjzai.

ßgctxv aça

ôrjlovzai

JCQOÇ

ôçâaaç,

i)

xaiçôv

nçôç

vnô-

novio •

xaiçôv

av

X)ôvaaevç.

ib. 41 jfnÂw

3 0 d-éoeoiç.

xai

rovro

aniazov

èv TOÏÇ

avrôç

ri

èni

ôè navra

ôè

rò

e¿r¡ novüv

nqoç

r¡ nçôç

omoç

rà

èy&QOV

èôi]X(oaev

ôeï

nvvd-áverai

yàç

àno-

zà aroiyeïa

(piloig,

ùicò

r¡dr¡ l'xvoç

xalàç

23

ib. 3 8

2 5 el

rIJI

¿Qyr¡.

vnô&eaiç

d-eoiç.

&earàç

nçôç

r¡/.ñv :

'Oôvaaevç

rjxei'

xivijimóv

sari

exgiégeiv.]

r¡ av.r¡vr¡,

riva'

7TBQL èx&Qov

'HXsxTQaç

nazéqa.

¡,IR¡ TI

nov

rijç

evvovv

ór¡i.u)9-R¡oeTai,

evôov

avvtxzi-/.ûç

Xôyoç,

èari

TOVÇ

xakovoa

zavza

1 5 nokv7TQay¡.iovwv,

noir/VR¡g

zçayiy.oïç,

TOÏÇ

nçôç

óir¡yr¡oao&ai

D-EATQOV

o

OJÇ ànofxe/xfpofiévrj

r¡¡.ñv

xcrrà

¿Qxéost

sari

d-Qt¡vo)v ovnoç

[Hippol. 524

avfißavn

9-earôiv

: nlôrpvçoîç

ÔÈ z jTçnaioirov

ôè aij&tç

ziôv

lôyov.

zcSv

avvrjibeç

nQoaôiakéyead-ai,

ïj fiàçTvçaç TÓV

àyvóv

oneç

TOVTO

ènei

ravra

[¿àlkov

axQißokoyovVTOÌV. cpàoç

/Liovojdiaiç,

névd-ovç.

5 TOV

Àei

¿OTIV

avTiov è^éd-sro, ròv

xaiqòv

èv qi Ttàqeioiv elg zàg Mvnrjvag'

avvòvra, ori Ilv/ictòrjg' s èni ¡.isyaXrj nqoyaoei ixxalovaiv avzrjv• alktog TS oi ¿nò TOV %OQOV oìxeiózegoi eìoiv, a>s TToXtrai TOV AYavtog, WOTB xaì ó ayyeXog xaÀwg ovx ètfltrjae (¿eìCov nqóaoìTtov, èXXà TOV ^iYavxa ov x.aza5 Xafiùv svòov nqòg zòv %OQOV (frjalv elg avayxrjv óè yeyovcòg O TTOIRJXRJQ TOV diXoyijaai ovóa/uov JZQOOXOQI)S èyévsvo, àXhx TOC dsvTega dia (ÌQayéojv è^rjvsyKev. A a t i g . I l l ov eg? rj/uezeQy yijt : ovziva azgazov '^Qyeiwv, ¿[.iqìilóywv veixéoìv ¿qd-eig, ijyayev 6 IIolvvelxr]g, olov, 10 CÌ/iHpihoyiq xqrjaàfievog nqòg TOV aóelcpóv • DIA j2qaxéwv óè elnev avrò, wg yvwqifiov ovorjg zrjg vno&éoecog. A i . 5 7 ÓIGOOVQ 'ATQsiSag: md-avwg TOVTWV TÙ òvó/Aaza elnev. XCCT' avzwv yàq nXeiiov rj àyavàxTrjoig, wg vrjg aóixiag TtQOxazaQ^a/iiavwv. TO SS TOV 'Odvoaéwg sza/.uevoazo ZOJ 15 l'avTi, Iva F.isiCov eìrj TO nad-og avrov (pavEQwg itaqanaiovrog, yuxneidrj yélotov nqoeX&óvra vòv Gl'arra kéyeiv nal TZCtQSvoxfeìv Tolg d-earalg el nqoeiqrxei nàvza fj l4di}va. OC. 220 Aa'iov iazs TtV ànóyovov : ev óiazé&eizai yvoiqitpuevov ino TÓV ^Afhjvaiwv Oldinoda, vnèq TOV (IRJ ye%OQÒV

1

lóti yt Bcripsi €foursL

Br.

o'ì tòs — txxalovoiv R et secundum Wolffium in zeitschr. f.

d.alterth.-wissensch. 1855 p. 63 etiam L olov tòs— ixxaXovvres Elmsl. Tv' ìxeìvoi tòs — Ixxaltàaiv 6Y. 8 ib. 744 nid-uvùs, tòs noìXiai, j(óXov xal ov fittvCav Xéyovoiv. cfr. schol. 134. 6 i. e. 'non moleste repetivit nuntii narrationem, sed paucis exposuit Teemessae summam eius*. similiter nQoaxoQés dictum in schol. Ai. 50 7IQOOXOQIS rjv Sirfytj/iaiix^ «ìtfei. rò nàv v aprovs^pvx ciliegi] ijjv Jiqòi xomovs. /¿¿X1V ^ « J f u t ..

105 veaXoyovvra avca&ev evo%keiv amov tolg -9-etiif.isvoig. ¿XX' o ys Evgimdrjg

xotovxog.

Qrjaecc imored-eiTai

ev yovv xalg 'Ixerioi

xovg

negi

(v. 104^ TOV

TOV "AdgaoTov

ayvoovvra

üvexa TOV (.irjxvvai To ¿Qci/.ta. Electr. 1251 ¿XX1 orav nagovaiq:

— onoxav fj Ttagov- 5

AIA xovxoiv Y mal o xaiQog ETCixrjdeiog' TO yag Sie^ievai TD NATA

TOV

yct[A.e[ivova di' o%Xov y\v xolg •d-eaxalg £7tiaxafis-

voig TO Ttäv xal negi/itsvovaiv Ideiv xa eg'Ogeoxov ytvo/isva. Hippol. 514 — agioxa de Kai svxav&a rj dioixrjoig.

TTJV

fiev oXrjv eì ansg •mi e^iitgoad-Ev fj Kaaavdga. Med. 297 — xakaig l'%£tv xqÌvù) firj xgrjvai SIS sqei

/i' ojg soixag:

rrjv tnv

t o èì-rjg'

xfj rtaqad-éoei

TWV ¿/taQTrj/Liarojv

[ A i . 3 5 4 oi yàg

riva

TMV

TT}V xógrjv.

A i . 2 6 1 /.irjdevng xoiviovia

itènov&EV

¿AN t o fiersxeiv

díaig, OTTEQ ovvr¡d-eg ToXg Tqayinolg mvtqcinbv TOV névd-ovg. Ai. 1169 ITCTQEGTIV r¡ Tén/nr¡ooa /USTÙ TOV naidóg' ovy 15 ori dé inavà Ta nqociorta tpvlá^ai TO aw¡.ia, aAA.' OTI mvr¡aai dvvará. ib. 1182 naXiog sysiqei Tovg GTQanúxag ngng (ior¡i}£iav TOV dè Ttaìda ngòg oìnTOv rtQofiákXeTai nad-1 rjliníav. Phoen. 1606 nal TOVTO evrj&eg ' ov yàq dovXov avTÒv 20 értoítjoev o nólv^og, cog nal f¡ 'lox.áoTT¡ (pr¡alv (v. 3 0 ) (r¡ dé TOV èfiòv (údívcov Ttóvov (.laoToig vcpeÍTo nal nóaiv neid-ei TEY.EÍV, ¿¡OTS viòg évo^dtero. ¿Uà (pa/uèv, OTI è'vsna TOV elg olnTov nivrjoai Tovg •9-scoftévovg Tama ò Evqmldr¡g ¿TeyváaaTO, r¡ OTI oí ^aqvvó/.isvoi GVf.Kpoqa.ig irto nQnv.eif.dvr¡g ov/.i- 25 (poqàg nal iàg TtQméoag Evdai¡.iovíag dvaxvyíag ánonakovaiv. CeoS-tti, oh/ eòe — ¿Zov&tviüv. transpositis enuntiatis, ut proposui, oppositio illa, quae expectatur ov% l TOV 5 eavTrjg ei'dovg t¿nr¡ Tt.] TTA0OZ OT. 261 al ToiavTai evvoiai ovn ayo wat ¡.lèv TOV ae/iivov mvr¡rinal dé eloi TOV -d-eÙTQOv. aíg nal nkenvái^ei EvQinídr¡g, o òè 2o(pox.h'jg irgòg §Quyv. {lèv avTwv artTerai, Ttqòg TÒ nivrjaai TO -d-éccTQOv. 10 ib. 141 nal TOVTO mvr¡rinóv TOV d-eázQov Ta yàq svavTÍa áito§r¡G£Tai. Electr. 86 ohócpvQOÍg ¿OTI Trjg 'JEHénTQag ¿v Taig fiov(¡>díaig, OTTEQ ovvr¡d-eg ToXg Tqayinolg mvtqcinbv TOV névd-ovg. Ai. 1169 ITCTQEGTIV r¡ Tén/nr¡ooa /USTÙ TOV naidóg' ovy 15 ori dé inavà Ta nqociorta tpvlá^ai TO aw¡.ia, aAA.' OTI mvr¡aai dvvará. ib. 1182 naXiog sysiqei Tovg GTQanúxag ngng (ior¡i}£iav TOV dè Ttaìda ngòg oìnTOv rtQofiákXeTai nad-1 rjliníav. Phoen. 1606 nal TOVTO evrj&eg ' ov yàq dovXov avTÒv 20 értoítjoev o nólv^og, cog nal f¡ 'lox.áoTT¡ (pr¡alv (v. 3 0 ) (r¡ dé TOV èfiòv (údívcov Ttóvov (.laoToig vcpeÍTo nal nóaiv neid-ei TEY.EÍV, ¿¡OTS viòg évo^dtero. ¿Uà (pa/uèv, OTI è'vsna TOV elg olnTov nivrjoai Tovg •9-scoftévovg Tama ò Evqmldr¡g ¿TeyváaaTO, r¡ OTI oí ^aqvvó/.isvoi GVf.Kpoqa.ig irto nQnv.eif.dvr¡g ov/.i- 25 (poqàg nal iàg TtQméoag Evdai¡.iovíag dvaxvyíag ánonakovaiv. CeoS-tti, oh/ eòe — ¿Zov&tviüv. transpositis enuntiatis, ut proposui, oppositio illa, quae expectatur ov% t]oi yaqiv bfioXoyslv exeivc/j ze zijg vnovqylag, xai 25 zovzoig Trig STtayysXiag' jieqinad-wg ds slg eoyaTov neqieaz(oarjg zijg sXmdog, ¿/.tqiqovcog za onovdaioxaxa xolg bcaiqoig zictoxiqitxei, ov xij yvvaixi. Electr. 95 ov xaza fisv ¡Saqfiaqov: naqa TO into liyafie/xvovog sv zfj vexvitjt (X 407) ley&ev covzs /.i' avaqotoi 30 avdqsg xai xa s^rjg. Ttavv ds TtsqiTta-9-rjg o Xoyog, el xai noXs(.d(ov nixqoTtqa scpavt) Klvzai/LivqOTqa xai ldiq> avdqi. 4 nimirum quod Eurysacem infantem Teuoer iubet, una cum ipso patris aufferre cadaver. 8 nauHoi V naial L. 81 ad eundem versum eadom repetuntur navv ntQtna&uK {sic I)

125 navv yàg negina&èg TÒ ¿ni T^XIXOVTOV Y.aì xoaavxa ótangai;afiévov ehisiv 'oVrwg ógvv vXoTÓftoi. Ai. 596 avy/.éy.XeL%ai ò ^¿ag óia%gr]aófievog eavróv. ènetórj iv dvoTvyEaitgq ovv eloi Tvyrj oì aitò TOV yogov Xóyov TisgiTtad-rj óie!;iàoi. 5 ib. 1266 rteginad-rjg 6 Xóyog slg àyagiariav èvvevojv, OTL TARSIA óiaggsl fj yagig rov èno&avóvtoq. Electr. 207 a'i ròv e/tiòv elXov (ìiov: itàvv nsgma&cùg' aiTiveg ytìgeg ai ¿vsXovaài rov 'Ayaf.ié(.ivova, TOV s/iiòv fiiov àveiXov xaì ngoéówxav xoìg èy&QOÌq. 10 ib. 269 cpogovvT1 èxeivip ravra: ov% o/noia ¡HaoiXixà, ¿XXà rà èneivov. navv yàg TOVTO nsgina&èg xaì elg vnó(.ivtjoiv ayov trjv fjeigaxa TOV nargóg. ib. 451 àXinagrj "vgiya : neginad-aìg ¡.lèv zò rfjg neviag. Ai. 633 Ttegina&aig ij ngóo&eaig TOV 'noXiàg. 15 Troad. 99 ava óvadai/uwv : ngòg savzrjv xavTa rj 'Exafiy Xéysi 'avaozrjfh TTJV yceq>aXr]v aov, io 'Enàfttf. — ij óè neòodev xsqiaXr) £(.ina&EOTéga ¿ari naì Toìg inoneifiévocg olKsiojg è'xovoa. OC. 207 — i/nna&èg óè TO ywgiov, TWV F.lèv ansvòóv- 20 TWV [xa&eìv, TOV óè xaroxvovvrog Xéysiv. Electr. 312 — TO óè eì'gyeo&ai è£óóov rip fxeigaxa Jtegmad-èg fièv, YGRJOLJÀÒV óè ngòg TRtv vnó&eoiv. ib. 757 TOVTO óè Xéyec o ayysXog, iva al-ióniOTog eYrj, r] iva naXiv neginad-èg tò na&og yévrjtai zfj 'HXtwcgqr. 25 7iLXQvi xa\ noXéfiov (scribendum noXefi(ov) xul àXXoóanìjs rìjv KlvraifiVrjOTQav ofr. Ai. 924. 4 iv Svarv^tariga ovv slot Tv/g add. G. 6 ivvevcov yerbum suspectum.

15 rfjg noXiàs L quod correxi.

7ZQÒÌ TJJV fitCquxu L correxit 0 . Iahniua. 23 vnó&totv V iiriéQ&taiv L.

22

24 sic cunctanter restituì hoc scholion ex vestigiis, quae insunt

inL xaì iva «ÌióniaTog eli] iaqár]xai. è'xi dè avverai rò rcad-og ov% in? allov leyófievov, all' vn1 avzov. Hippol. 566 TÌ d' sari, Waiòga : JCEQÌ xrjv xrjg OaiSqag àywviav xarayivó/ievog o %OQÒQ ovx èmxio&avexai TWV XOV 'htitoXvxov Xóywv, ucci xovxo elxóxcjg r]oi (T 209^> '¿òr avdga TiaQtj-

tog ovx

av

rteio&rjoofiévov

xtj> &rjasi

1 1 ò TOwvTOi scripsi tò joiovro L. 17 to evvoixòv rjxt-oq G tò (ài tvvoixòv y. L. 20 ib. 238 TioXbv iltov igya(ertu 6 ¡.¿yog, oti. xarjjyoQÙ éavrov ayvoav. nQoifoov ¿i jà (piXavd-owna slQtjxùs rtieuiaia In-qveyxe to oxhjQÓreQa. 24 schol. B L A 177 oaov i(p' ¿avrai fìageìav TT\V ZAT£Qov de to siSojXov Klvrai[ivrjOTQCtg ooj'Cei ztjv acpayrjv. Hipp. 672 stvxo/.isv dixag: fiexccyeTai itaXiv r\ axrjvij 15 elg &cct£qov (¿¿Qog, tovt&otiv Eni Ttjv Trjg Oaldgag ayioviav xai Trjv tov %oqov avfXTtctd-eiav, TQayixuTaTa elg aXXov oixtov [iETiövTog tcccXlv tov itovrpov.

T O "TC2N A P A M A T Ä N TTAIAEYTIKON A i . 646 anavd•' o fj.ay.Qog: s^sQxsrai o ^duxg og' sni tovtoiv avaxwQei xai diaxßfjTai eavTov naqiaxrfii de 2 schol. B T 300 — Satfiovito; afitpu> 6 noirjrrjg TST^Qr/xe xal na&og inay6fisvog Stä tov nqoamnov rrjg BQiarjCSos. 3 extrema verba a veritate aberrant, quod quidem nos legimua Oedipi respcrasum 1204 i(xvov, ßagslav r)Sovr(v vixäti fit Xiyovrtg" iaria ä' ovv omag ifiiv Uoveix(ag ol itvd-QWJioi ijxoiev Inl ta roiavia voat)fiaia &antQ ö Atag. verbo nctgioravai eodem sensu ao diäaaxuv usus est scholiasta etiam ad Pers. v. 296.

129 o Xoyog oxi Kui oi ¿'¿Mpqoveg xai naqaxolovd-ovvreg xfj qtvaei T(Sv TZQayj-ianov ofiwg into xwv TOIOVTCOV Ttad-wv Erti TO %eiqov artoXiad-avovoiv, wg uai iv Tqa%iviaig rj Jrjiaveiqa neqi TOV eqcoxog dialeyo/.isvrj TOV avdqog, on amy ovn avxiaxtjaexai ovde Ivaixslsl avxfj avxinqaxTeiv 5 TRJ em-d-vfiiy TOV avdqog (v. 445 sqq.), nqcnxei /ueza ravxa anEQ amrjv averceiaeV RJ IjrjXoTvnia (V. 545 sqq.). ib. 118 oqqq 'Odvooev: naidsvTixog o Xoyog nai anoxqtiiTiY.bg afiaqxrjfiaxwv Y.ai dia xovxo Emxrjdeg xal xqi 'OSvaasl •mi xq> d-eaxfj vnedei^e TOV AXavxa, drjXwv cog o 10 itqoxeqov q>qovifiog xai itqav.TW.og vvv e^saxi] dia TO -9-eo/naXrjoai. nal TOVTO de '0/.it]qov naidevfia, oxi eg? olg avyjovai xiveg TOVXWV axeqovvxai naqa xdiv d-ewv, wg xai Qafxvqig xrjg fiovGixrjg xal NiSpt] TWV TSXVCOV. O T . 946 naidevTinov TL k'yxeiTai TIJJ Sqafiaxi, tag ov 15 Set y.axa(pqovelv TWV &eia>v. ol yaq ToiavTa cpd-ey^a^ievoi fi£T} oXlyov (pavrjaovxai oloi eiaiv. Antig. 75 xolg xarw TWV ev&ade: yevvalov xal xovxo, elg v7toS-rjttag ovvveXovv Trjg /.iexa Tairea smdrj/.tiag, oxi del ev TI&eod-ai fisfivrj^ivov exeivov TOV %qovov, yiai OTI del 20 2 ib. 684 ¿AX' cifiifl fj.hv TOVTOIOIV: oga noaov IMXQTNTLTAI ¿no TOV naS-ov; o Xoyiofcos • o t« aos /J.rj TCIVTOV TI T AXavri 7ia&u)fiev Ix rrjf ¿fitTQi^Tov Ivnrjs. napaivei arriaas rove innovi, Iloaeiówva xnl 'A&r\vàv tnniovg nQoarjyÓQtvatv. cfr. Paus. I 30, 4 Bekk. anecd. p. 350. 18'Ad-r\vaio>vaddidi ex hoc recentiore scholia, quod ex ilio fluxit : javra qiaoi (tftiai add. Cobetus) ivioi ngòs / 'Oóvoaei

XfQÌovtj dettar

TIFI

ó natóayioyóg,

xarà

(v 3 4 4 s q q . ) , irà (¿èv

xw di àiaaxovvxi

r\ 5

'A&rjva.

ib. 445 äaneq

slg

xàg

¿noxgomaCóf.isvoi.

'¿¡•¿¡lal-ev' bei

erti ri?) qìnvù) è^éfia^ev. "0/Lit]Qov, ¿nei

oJg TÌg TS xarsKTCtve ßovv (pioveìv

ov

xà | t c p i / ,

TO èv zio cpóvt). og ifiaayalla&T]

avTov del

òov.eìv

535)> 'txxeive

qiixvjf.

nQay/.iaxevoaad-ai,

TO óè

ino

rag TirjXÌdag TOVXOÌV

ds òiarpioviav

rprjoiv ( ß hrl

: sltSd-eiaav

È e invia

eì;ovaiav

el (.irj TO näv

Trjg 10

rag slvai

tjgxei yàg TOC ola

xù 7TQay(.iaTL• xà yàg y.axà pégog

axog cog ßovXsxai xrjg

TO /.woog

xaì TÒ xóga

naga

anof.iaoaeiv

XOVTQOIOIV

v^cpaXàg

TOV J4ya/.té/.tvovog,

KIvTaiitvrjOTQag, TTQÒG TÒV

nani

£J.IAG%AUAFH!J,

TC5V avaiQovf.iévo)v

tyfii

ag, avfi?>ca- 15

ßi.anxiß

vnod-éaecug.

2 de his notis vide quae p. 68 sq. disputavi. 16 Phoen. 1710 t&' (ig narQÌ; nXeovafci Sk Towvxip eìif.i EvQiTilSrjg. alteram à

âXaioei

TOV

eïç Nso7tzôXe/.iov

TOVTO

¿Ttinreive

TOV Ilgiafiov

6 Xôyoç

n.Qooq>vyôvra

èÇevrjvexTai.

H i p p o l . 337 (J TXy/uov, oJov, ¡LtrjzeQ yçao&rjç v^yftaTioôojç

d-éXet qtQaaai TOV SQioza.

zoi aivty/nqt

xai

TTJV

xvqftévr] TO nâd-og

avyyvw/ttrjv

20

al-

ôè a/.ta

wç nqoyoviy.ôv

xai ovx iâi'aç (pvaeojç

âè ra eÇrjç aïviyfj.aTwdc5ç

k'çov:

m&avwzaza

fjTrjoaxo,

M e d . 1025 — Xsyei ôs aar^iioç TOV

yctq

Jiôç.

'EQMOV

A i . 6 9 0 aïviy/naTwdtSç

15

' iv

XÊ-

a/uccçzrj/.ta.

TOV Aiôrjv,

OF-uXei (T) vnèç

ytal

navra

TOV [¿RJ alod-éad-ai

naiôaywyôv.

OT. 137

vov vnèç

TOV

èvaCrjtrfiiv,

VTTSQ

25 ôçâaaç

ovyi

àXXà xai vnèç

XSIQRJOAG i'owç Xôyoç,

yàç

avrjQrj/itivnv

TÎSV

ANÎOTSQO)

(iaoïXétoç avrov

s^iov.

yux^ioi ènifiovXevoei.

-mi rrjv àXrjd-eiav aivÎTTSTai TOV cpovov o OiSinovg

ib. 1183 sv

aÇiov

nenXayiaOTai

q>iXoiv.

ou

noirjaaa-9-ai o yàç èxeivq)

nenXayiaOTai zqj

v.aï eavzôv o Xôyoç,

3-SC'ZQÙJ,

fiôTTJV

èm-

néXiv avroç

OTI

zi/MOQïjOezai. wç zrjv

nr^ioaiv

verbum ex v. 270 sumtum est. Heimsoethius lacanam sic explet: aîvizztxui Sri ré&vtjxev imitir) Si où aaifiôi elmv, xaï fj 'Exâfitj o'vze arivciÇei ours Intçojzci. 2 i ô u addidi. 10 TOV 'liCov R Br. 'lX(ov L. 13 ttlviyfiarioSoos J aiviyfiaiixùii ceteri. 17 eadem paullo aliis verbis repetita a d v . 1016 èlllovi xara$u>: TOV iaôfievov Tmv nal$o>v fôvov nâhv nQOOSVQHCU, àarifitoç âè VTZÎQ TOV FIT) OWtivai IIJV naiiSayatyoy.

o

141 alviTTOfitvov'

¿IV

bei

xnv -fravatov avxü o koyog.

dnoQTjoag

yeeg l-icpovg eavzov ¿Tvasv. Phil. 389 Tovto TÜv nlayiwg voov/Aevwv. ib. 589 Ttxvta nXayiiog O T . 928 y.avxavda

votjTeov.

e'\BT]xe TO