Eski Yunanca Dilbilgisi ve Cümle Yapısı [2 ed.] 9789758460182

Citation preview

Sema Sandalcı Eski Yunanca Dilbilgisi ve Cümle Yapısı 2.

Kıtap

Yrd. Doç. Dr. Sema Sandalcı İstanbul'da dünyaya geldi. İlk eğitimini, Halit Armay İlkokulu'nda; orta ve lise eğitimini, Küçükyalı 50. Yıl Lisesi'nde tamamladı. 1986-90 yılları arasında, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi, Eskiçağ Dilleri ve Kültürleri Bölümü, Klasik Filoloji Latin Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı 'nda yüksek öğrenim gördü. Aynı kürsüde Yüksek Lisans ve Doktora çalışmalarını tamamladı. 1993 yılından itibaren, Trakya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü'nde öğretim üyesi olarak çalışmalarını sürdürmekte, Eski Yunanca, Latince ve Eskiçağ Edebiyatı derslerini vermektedir. Makali çalışmalarının yanı sıra, Eski ve yeni Yunanca'dan yayımlan~!Ş çeviri kitapları da bulunmaktadır. Sırasıyla: Ezop'un Oyküsü (1997), Temel Garip-Todoron (1998), Geleneksel Pontus Halk Tiyatrosu (1999), Grachus Kardeşler (2001), Troyalı Kadınlar (2002), İzmir Masalları (2003), Attika Retoriğine Giriş (2004), Boğaz Gezgini (2004) ve Elektra (2004) Özgün kitap çalışması olarak, Roma Edebiyatında Satura Türü (2001) adlı yayını, aynca Tanrıların Anadolu Toplantısı (2003) adlı bir de mitolojik öykü kitabı bulunmaktadır.

Bu kitabın Yayın hakları Pencere Yayınlarına aittir Birinci Baskı: Ekim 2007 Kapak: Hüseyin Yoldaş Kapak ve İç Baskı: Kilim Matbaacılık Maltepe Malı. Litros yolu Fatih San. Sitesi No: 12/204 Zeytinburnu - İstanbul Tel: 0212 612 95 59 Yayın

Yönetmeni: Muzaffer Erdoğdu

ISBN 978-975-8460-18-2 PENCERE YAYINLARI: 224 [email protected]

pencere

yayınlan

6smanağa Malı. Pavlonya Sok. No. 10/6 Nuhoğlu İşhanı Kadıköy/ İSTANBUL TEL: (0216) 414 64 41

Sema Sandalcı

Eski Yunanca Dilbilgisi ve Cümle Yapısı 2. Kitap

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ .............................................. ,................................. 7 KONU: 1. .............................................................................8 İkinci Zamanlar KONU: II ........................................................................... 14 A. Ortaç Kipi B. İkinci Zamanlarda Ortaç C. Bağımsız İyelik METİN l ............................................................................ 30

Dans Eden Maymunlar (Aisopos 'dan bir öykü) KONU: III. ........................................................................ .34 Zamirler l İlgi Zamiri METİN ll ............................................................................ 39 Mitolojik Bir Öykü KONU: IV ......................................................................... .42 Zamirler il Birinci ve İkinci Şahıslarla İlgili Zamirler METİN ili ........................................................................... .49

"Kurt" Bağrışı (Aisopos'dan bir öykü) KONU: V ........................................................................... 52 Zamirler lll Üçüncü Şahıslarla İlgili Zamirler ve İşaret Sıfatları METİNIV...........................................................................68 Bir Aslan ve Bir Yunus (Aisopos 'dan bir öykü) KONU: VI. ......................................................................... 71 Yan Cümle Kipi METİNV........................................................................ .... 75 Ksenephon: Hellenika: 2, 2, 3-4 KONU: VII. ......................................................... ;............. 78 İstek-Dilek Kipi METİNV/ ........................................................................ .. 83 Ksenephon: Hellenika: 6, l, 14-15 KONU: VIII ........................................................................ 86 Emir Kipi METİN Vll......................................................................................... 89 Ksenephon: Hellenika: 7, 1, 34 KONU: IX ............................................................... : ......... 91 Kelimesi

"av"

5

METİN V/ll ....................................................................................... 97

Thukydides: 2, 12,2 KONU: X ......................................................................... 100 Kaynaşmalar 1 Gövdesi Sesli Harfle Biten Fiillerde Kaynaşmalar KONU: XI. ............................................................... .. 110 Kaynaşmalar

il

Gövdeleri Akıcı ve Burun Harfiyle Biten Fiillerde Kaynaşmalar KONU: XII ................................................................. 113 Karışık Çekimli Bazı Fiiller KONU: XIIl ................................................................. 158 Eski Yunanca Sayılar Tablosu SÖZLÜKÇE ............................................................... 163

6

ÖN SÖZ Bu kitap, daha önce hazıladığımız Eski Yunanca Dilbilgisi ve Cümle Yapısı adlı kitabın ikinci bölümü olup, Eski Yunan diliyle ilgili ileri dilbilgisini içermektedir. Burada, cümleler daha kapsamlı olduğu için, öğrencinin, ilk kitaptaki bilgileri unutmadan, cümle öğelerini tanımaya ve anlamaya önem vermesini dileriz.

Ağustos 2007 Trakya Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü

7

KONU: 1 İKİNCİ ZAMANLAR İkinci Zamanlar, Eski Yunanca'da Etken, Orta ve Edilgen Çatı'da gövdesi sessiz harfle biten fiillerin ikinci bir gövdesi daha vardır. Örneğin

EK7tAtJGGcı>

(şaşırtıyorum) fiilinin gövdesi iki ·GG ile normal zaman takısıyla bu fiili aoristum yaparsak, "EK·E·7tAtJO"G·Ga" olur; bu durumda üç ·GGG yan yana gelmektedir. İşte ikinci bir gövde ile bu durum ortadan kalkmaktadır.

bitmektedir;

eğer

Buna bağlı olarak, Etken Çatı'da Aoristum, (Gelecek Zaman), Geçmiş Zaman ve Geçmiş Hikaye Zaman'da; Orta Çatı'da Aoristum (Gelecek .Zaman) ve Edilgen Çatı'da Aoristum ve Gelecek Zaman'da şahıs çekimleri ikinci bir gövde üzerinden yapılır. İkincil zamanlarla ilgili şu kurallar bilinmelidir: - Kuralsız olanlar dışında, gövdesi sesli harfle biten fiillerin ikinci bir gövdesi yoktur. - İkincil zamanlarda şahıs ve mastar takılan sesli bir harfle başlar. - Fiilin ikinci gövdesi, tüm zamanlar için değil, takıları sessiz harfle başlayan zamanlar içindir; dolayısıyla Şimdiki Zaman ile Şimdiki Hikaye Zaman takılan bir değişikliğe uğramaz. - Bazı fiillerin ise hem birinci hem de ikinci bir gövde üzerinden yapılışı vardır.

- İkinci bir gövde üzerinden yapılan eylemler, anlam olarak kendi zamanını korur. A. Etken Çatı'da İkinci Zamanlar Aoristum, (Gelecek Zaman), Geçmiş ve Geçmiş Hikaye Zaman' da şahıs çekimleri ikinci bir gövde üzerinden yapılır; çünkü normalde, bu zamanların şahıs takıları sessiz bir harfle başlamaktadır. Örnek: qıı;ıJyw ( qıuy-): kaçmak, uzaklaşmak (qıı;ıJy-: birinci gövdeyi; qıuy-: ikinci gövdeyi oluşturmaktadır) 1. İkinci Aoristum'un Yapılışı: Filin ikinci gövdesi + Etken Çatı ŞHZ takıları

ile

yapılır.

8

Şimdiki

Hikaye Zaman

ecpwyov:

kaçıyordum

Aoristum Zaman 1 ecpuyov: kaçtım

ecpwyı:ç: kaçıyordun

ecpuyı:ç: kaçtın

ecpwyı:: kaçıyordu

ecpuyı:(v): kaçtı

ecpı:lıyoµı;v: kaçıyorduk

ecplıyoµı:v: kaçtık

ecpı:lıyı:

çğ.nom.

ıtopauöµı:vot

-6µevoı

VOC. gen. acc. dat.

ıtopeuöµtvot

-6µevoı

-oµtvaı

ıtopeuoµtvrov

-oµtvwv -6µavouç

-oµtvwv -oµEvaç

ıtopauöµtvouı;

-oµtvaı

fiilimsi: yürümek sebebiyle, yürümek için, yürüdüğü için, yürüyerek, yürümekle, yürümek koşuluyla; (zaman bakımından) yürüdüğü sırada, yürürken. fiil isim: 6 ıropcu6µsvoı;: yürüyen (kişi). fiil sıfat: yürüyen ...

Orta Çatı Şimdiki Zaman Ortaç takılarının çekimleri, sonu -oç, -ıı. -ov'la biten isimler gibidir.

9

20

Gelecek Zaman ıu gövde: 7tOPEUEril

Dişil

Cinssiz

Takılar

Takılar

Takılar

nopımaoµı:voı:;

-cr6µı;voç -cr6µı;voç

nopı;uaoµtvou

-croµEVOU

nopı;uaoµı:vov

-cr6µı;vov

nopı;uaoµı:vro

-cr6µı;vw

çğ.nom.

ıropı;uaoµı:vot

-cr6µı;voı

voc. gen. acc. dat.

ıropı;uaoµı:vot

-cr6µı;vot

ıropı;uaoµtvrov

-croµtvwv

-croµEVT] -croµEVT] -croµEvl]Ç -croµSVT]V -croµEVT] -croµtvm -croµtvm -croµtvwv

-cr6µı;vov

nopı;uaoµı:voı;

ıropı:uaoµı:vouı;

-cr6µı;vouı:;

-croµtvaı:;

-cr6µı;va

ıropı;uaoµtvotc;

-croµfıvotc;

-croµtvmc;

-croµfıvmc;

Haller tk.nom. VOC. gen. acc. dat.

-cr6µı;vov

-croµtvou -cr6µı;vov -cr6µı;vw

-cr6µı;va -cr6µı;va

-croµtvwv

fiilimsi: yürümek üzere, yürümek için, yuruyecegı ıçın, yürüyecek olmakla, yürümek koşuluyla; (zaman bakımından) yürüyeceği sırada. fiil isim: 6 ıı:opEucr6µEVoç: yürüyecek (kişi). fiil sıfat: yürüyecek ...

Aoristum Zaman 11 gövde: ıropı;uEril Dişil Haller tk.nom. VOC. gen. acc. dat.

Takılar

Takılar

nopı:uaO:µı:voı:;

-craµı;voı:;

ıropı;uaO:µı:voı;

-craµı;voı:;

Cinssiz Takılar -craµı;vov

ıropı:uaaµtvou

-craµfıvou

nopı;uaO:µı:vov

-craµı;vov

nopı;uaO:µı:vro

-craµı;vw

çğ.nom.

nopı;uaO:µı:vot

-craµı;vot

-craµtVT] -craµEvl] -craµEvl]Ç -craµEvl]V -crautvn -craµtvm

VOC. gen. acc. dat.

nopı;uaO:µı:vot

-craµevot

-craµtvaı

-craµı;va

nopı;uaaµtvrov

-craµfıvwv

-craµtvwv

-craµfıvwv

nopı;uaaµı:vouı;

-miµı;vouç

-craµfıvaç

-miµı;va

nopı;uaaµtvotç

-craµtvmc;

-craµtvaıc;

-craµtvmc;

-craµcvov -craµtvou -craµı;vov -craµı;vw

-craµı;va

' 0 Orta Çatı Gelecek Zaman Ortaç takıları, Şimdiki Zaman Ortaç takılarının başına bir "cr" harfi getirilerek yapılmaktadır. 11 Orta Çatı Aoristum Zaman Ortaç takıları, Şimdiki Zaman Ortaç takılarının başına "cra" harfi getirilerek yapılmaktadır.

21

fiilimsi: yürümek sebebiyle, yürüdüğü için, yürümek koşuluyla; (zaman bakımından) yürüdükten sonra, yürüdüğü zaman, yürüyünce. fiil isim: 6 nopımcraµEVoç: yürüyen/ yürümüş olan (kişi). fiil sıfat: yürüyen / yürümüş olan ...

Geçmiş

Zaman övde: ıro EUEril

Haller tk.nom. voc. gen. acc. dat.

ıtOpEUJIEVOl,j ıtOpEUJIEvOl,j

ıtOpEUJIEvO\l

Dişil

Cinssiz

Takılar

Takılar

Takılar

-µtvoç -µtvoç -µtvou -µtvov

-µtvıı

-µtvov -µtvov -µtvou -µtvov - tvoo

-µEVT) -µEVT)ç -µEVT)v

çğ.nom.

voc. gen. acc. dat. fiilimsi:

ıtOpEllJIEVOl

-µtvoı

ıropeuµtvrov

-µtvoov -µtvouç - EvOl

ıropeuµtvou1,; ıro EU tvoı

-µtvoov -µtva - tvoı

yürümüş

koşuluyla;

olmak sebebiyle, yürümüş olduğu için, yürümüş olmak (zaman bakımından) yürüdükten sonra, yürüyünce, yürüdüğü

zaman. fiil isim: 6 nopımµtvoç: yürümüş olan fiil sıfat: yürümüş olan ...

(kişi).

12 Orta Çatı GeÇmiş Zaman Ortaç takılan, Şimdiki Zaman Ortaç takısı olan -6µı:voç'un (o)'suz hallerinden oluşmaktadır.

22

EDİLGEN ÇATI ORTAÇ KİPİ Şimdiki ZamanıJ

gövde: A.uEril Haller tk.nom. voc. gen. acc. dat. çğ.nom.

voc. gen. acc. dat.

Takılar

Dişil

Cinssiz

Takılar

Takılar

-6µı:vov

-oµtvrıv

-6µevov -6µevov -oµtvou -6µevov

-6uevro

-oui:vn

-6uı:vw

-6µevoı

-oµi:vaı

-6µı:va

A.uoµ&Voı

-6µı:voı

-oµi:vaı

A.uoµi:vrov A.uoµ&Vouı:;

-oµtvrov -6µevouç

-oµi:vrov -oµi:vaç

-6µeva -oµtvrov

A.uoµi:voıc;

-oµi:voıc;

-oµtvaıc;

A.uoµEVoı:;

-6µevoç

-oµi:vrı

A.uoµ&Voı:;

-6µı:voç

-oµEvf)

A.uoµi:vou A.uoµ&Vov AUOµEV(l) A.uoµ&Vot

-oµi:vou

-oµEvf)ı:;

-6µı:va

-outvoıç

fiilimsi: çözülmek sebebiyle, çözüldüğü ıçın, çözülmek ıçın, çözülmekle, çözülmek koşuluyla; (zaman bakımından) çözüldüğü sırada, çözülürken, çözüleceği zaman. fiil isim: o A.u6µEVoç: çözülen I çözülüyor olan (kişi). fiil sıfat: çözülen ...

Haller tk.nom. voc. gen. acc. dat.

Gelecek Zamanı 4 gövde: A.uEril

Dişil

Cinssiz

Takılar

Takılar

Takılar

A.ulhtc:ı6µ&Voı:;

-0rıcr6µı:voç

-0rıcroµEvf)

-0rıcr6 µı:vov

A.u6rıc:ıoµ&Voı:;

-0rıcr6µı:voç

-0rıcroµEvf)

-0rıcr6µevov

A.u6rıc:ıoµtvou

-Orıcroµtvou

-OrıcroµEvf)ç

AU61]c:ıÔµ&VOV

-011cr6µı:vov

A.u011c:ı6uı:vro

-0ncr6uı:vro

-011croµEvf)v -Oncroui:vn -011croµi:vaı

-011croµi:vou -011cr6µevov -Oncr6uevro -011cr6µeva

çğ.nom.

A.u6rıc:ı6µı:voı

-0TJcrÖµEVOl

VOC.

A.u9rıc:ıoµ&Vot

-011croµtvaı

-011cr6µı:va

gen. acc. dat.

A.u9rıc:ıoµtvrov

-0rıcr6µı:voı -0rıcroµtvrov

-011croµtvrov

-011aoµi:vrov

-0rıcroµi:vaç

-0rıcr6µı:va

-Orıcroµi:vaıç

-Orıcroµtvoıç

A.u9rıc:ı6µ&Vouı:; A.uOrıc:ıoµtvoıı:;

-0TJı::iç, 6, ıi: kendileri mpwv avtwv / CJnaA.oiç İKav~v ôoKdv dvaı ırp6ç 'lacrova ıroA.Eµdv, aırocr~crovwı auwii ai ır6A.Eıç ırö:crm yap qıopoiiv'taı Öıroı ıror& ırpop~crE'tCll iı TOU avôp6ç ôuvaµıç· Eİ ÔE vcoôaµcilôcıç KCll ö:vôpa İÔlWTIJV o'iccr0E apKfoEtV, cruµpouA.Euro fıcruxiav EXElV. yap İcrrE, ırp6ç LC µı>yaA.rıv form proµrıv 6 ır6A.Eµoç, Kai ırp6ç ö:vôpa öç qıp6vıµoç µ&v oürro crrpClTIJYOÇ EOLlV WÇ Öcra TE AaV0aVElV KCll Öcra qı0avEtV KCll Öcra pı&.Çccr0aı emxcıpd ov µa.Aa aqıaµapravcı.

w

Ev

Kelimeler CxK~KOCl: CxKOU(l) aKouro: duymak, dinlemek, işitmek ö:vrıp, civôpoç, o: adam apKEW (apKw): yardım etmek aqıaµapravro: elde etmede başarısız olmak aqııKfoµaı (aq>ıK-): varmak, gelmek, olmak aqıicrnıµı: uzak durmak, sakınmak, çekinmek pı&.Çro: zor kullanmak, zorlaştırmak ô~: artık ôuvaµıç, fı:

güç, kuvvet; askeri kuvvet

eyro: ben Eİ: eğer

dµi: olmak EKd: (zf) orada, oraya EKEicrE: oraya, orada ev0a: buraya, burada emxı>m&ro (emxı>mw): kalkışmak, girişmek epxoµaı

(eA.0-): gelmek 83

EÜ: iyi, iyi biçimde EXO>: sahip olmak, yanında bulundurmak f]Kw: gelmek; burada olmak fıcruxia, fı: sessizlik, suskunluk, hareketsizlik E>ı>crcraMç (E>ı>naMç), 6: Thesalyalı 'Iacrwv, 6: İason iôıü:rrrıç, 6: şahşi İKavfı, iı: yeterli A.av9avw (A.a9-): kaçıp kurtulmak, sıyrılmak; görülmeden ... µaA.a:çok µfı µ6vov ... aUa Kai: sadece .... değil, aynı zamanda vı>oôaµO:ıföıç.-rıç.-EÇ: yeni azatlılar (savaşta gösterdikleri hizmetler dolayısıyla özgür bırakılan Helot'lara vcoôaµclıôcıç denir) olöa: bilmek oioµaı: istemek 6paw (6pw): görmek Öcroç,-rı,-ov: bu kadar büyük oüm(ç): öyle 7tCx fiili ort.şhz.I.tk)

84

- oüı:roı; EXEtv: böyle olmak

-wavôpEı; AaKEÔaıµ6vıoı: ey Lakedaimonialılar (ey Lakedaimonialı erkekler) - m~µ\j11;ı;ı; = 7tEµ7t-CiE1:E - Eµoi: (Eyciı zamiri tk.dat) benim iiçin; bana göre - aTCocrı:i)crovı:aı: ( aq:ıicrnıµı fiili ort.gel.z.III.çğ) - Ö7tot TCoı:s: her nereye - 7tpopijcrı;ı:aı: (npocrpaivro fiili ort.gel.z.111.tk) - foı:ı;: (olôa fiili etk.şim.z.11.çğ) - foı:aı: (Eiµi fiili gel.z.IIl.tk) - ılcnıxiav exı;ıv: sessiz olmak -ov µaA.a: çok değil

85

KONU: VIII EMİR KİPİ

Fiilin emir biçiminde girmektedir.

olduğu

bu kipin çekimine sadece il. ve III.

- Olmak (Eݵi) fiilinin Emir Kipi çekimi

şahışlar

şöyledir:

icr0ı, (11.tk.şh.), forcı:ı (III.tk.şh.), forı.: (11.çğ.şh.), forcı:ıv (IIl.çğ.şh.)

Emir Kipi'yle İlgili Cümleleri 1. Emir Kipi'nın Şimdiki Zamanı ile Aoristum'u aynı anlamdadır. Aradaki ayrım; Emir Kipi Şimdiki Zaman, eylemin her zaman için; Aoristum Zaman ise bir defaya özgü olduğunu gösterir. Örnek:

ya da A.ücrov =çöz! emir kipi, etk.şz.11.tk.şh.

-A.üı.:

-xopı.:iıou

-A.lıou

ya da xooı.:ücraı =yürü! emir kipi, ort.aor.11.tk.şh.

ya da Aiı0nrı =çözül! emir kipi, edg.aor.11.tk.şh.

2. 'µıi' edelim:

takısıyla yapılan

a. Olumsuz Emir Kipi

olumsuz emir cümlerinde

Şimdiki Zamanı

şu ayrımlara

dikkat

ile Yan Cümle Kipi Aoristum

Zaman'ı aynı anlamdadır. Örnek:

ya da uiı A.fonc =çözme! olmz. emir olmz. yan cümle etk.şz.11.tk.şh. etk aor.11.tk.şh.

-un

A.üı.:

86

b. Olumsuz Emir Kipi'yle yapılan cümle hem 'asla; hiçbir zaman'; hem de yapılmakta olan eylemin bırakılması anlamına gelir. Örnek: -µİı 7tOlEt27 taVta

olmz. emir, etk. şz.II.tk.şh. =(asla) bunları yapma/ bunları yapmayı

bırak!

c. Yan Cümle Kipi Aoristum Zaman'ı ile yapılan olumsuz emir cümlesi geleceğe yönelik bir eylemi gösterir. Örnek: -ÖtaV CxlKD EiÇ "ti)V 7tOAtV, taVta µİı OTIElADÇ

yan cümle olmz. emir etk. şz./l.tk.şh. ort. ll.aor.ll.tk.şh. =şehre gelince, bu şeyleri haber verme! Alıştırma Aşağıdaki

VI Eski Yunanca cümleleri Türkçe'ye çeviriniz:

1. Touwuç µev v6µtÇE xol...Eµiouç crot dvaı, wuç ôe aUouç ml.V"taç cruµµaxouı;.

2. IIopEu~µE0a, 'iva wiı; ev ı:ij vı'Jcrcp xoA.ıopKouµtvoıı; ~orı0wµEV. 3. KtA.Eucrov o\iv ı:ovı; xoA.imı; fıcruxaÇEıv Kal qıuA.clmmv ı:aı; 7tUA.aı;. 4. Kupou axo0avovwı;, 7tclv1:EÇ oi 7tEp'ı auı:ov ıpiA.ot am~0avov µaxoµEVOt V7tEp auwv. 5. '0 Ö'EU0VÇ Cx7tl~7tAEUvtrov

= nµö:crOı: nµa-foOcov = tıµacrOcov

tıµa-ı:crOı:

102

Haller nom. gen. acc. dat.

nom. gen. acc. dat.

nom. gen. acc. dat.

nom. gen. acc. dat.

ORTAÇ KİPİ ŞİMDİKİ ZAMAN ERİL Orta - Edilgen Catı Etken Catı ı:ıµa-oov ı:ıµa-6µı:voç = ı:ıµwµı:voç =nµwv nµa- ovroç = nµwvwç ı:ıµa- 6µı:vou= tıµwµı:vou nµa- 6µı:vov= nµwµı:vov nµa- ovta = ı:ıµwvra nµa-ovn = ııµwvıı nµa-6µı:voo = tıµwµı:voo

tıµa-ovtOOV= tıµWvtOOV

tıµa-6µı:voı = nµwµı:voı nµa-oµtvoov = nµooµtvoov

ı:ıµa-ovıaç

nµa-6µı:vouç= nµwµı:vouç

tıµa-OVtEÇ

tıµa-6µı:voıç

DİSİL nµa-oµEvrı = nµwcra nµa- oµtvrıç nµa-oucrrıç = ııµwcrrıç ı:ıµa- oµtvrıv nµa-oucrav = nµwcrav nµa-oµtvrı nµa-oucrrı = ııµwcrrı

nµa-oucra

nµa-oucraı = tıµwcraı nµa-oucrwv = tıµwcroov nµa-oucraç = nµwcraç ı:ıµa-oucraıç = tıµwcraıç

=nµwv = nµwvroç =nµwv = ı:ıµwvn

nµa-6µı:vov

nµa-

nµa-6µı:vov nµa-6µı:voo

nµa-6µı:va

nµa-ovta

=tıµwvta

nµa-6µı:va

= nµwcrı(v)

= nµooµEvrı = tıµooµEVT]Ç = nµooµtvrıv = nµooµEvrı

= tıµwµı:vov

6µı:vou= nµwµı:vou

= nµwvta = nµwvtoov

nµa-oucrı(v)

= tıµwµı:voıç

nµa-oµtvaı = nµooµtvaı nµa-oµtvoov = nµooµtvoov nµa-oµtvaç = nµooµtvaç nµa-oµtvaıç = nµooµtvaıç

tıµa-OVtOOV

nµa-ovıa

gen. acc. dat.

= tıµwvıaç

ı:ıµa-oucrı(v)= tıµwcrı(v)

CİNSSİZ nom nµa-ov nµa-ovtoç gen. nµa-ov acc. nµa-ovn dat.

nom

= nµwvıı:ç

nµa-oµı\voov

=

nµwµı:vov

=nµwµı:voo

=nµwµı:va

= nµooµtvoov = nµwµı:va

nµa-6µı:voıç= nµwµı:voıç

103

Örnekler: 1. LlHl ti V

cptf..E-Ecr6E = cpfA.Etcr6E cpıA.e-fo0oov = c:ı>ıA.eicr6oov

Zaman

105

ORTAÇ KİPİ ŞİMDİKİ ZAMAN

Haller

Etken

Çatı

1

Edilgen

Çatı

ERİL

nom. gen. acc. dat. nom. gen. acc. dat.

cpıM-cov = cpı.A.Wv cpW:-ovroç= cpı.Aoüvwç

cpı.Af:-6µı::voç

= cpı.A.oüµevoç

cpı.Af:-6µevou

cpıM-ovra= cpı.A.oüvı:a

cpı.Af:-6µı::vov

cpıA.ı\-ovn

cpı.Af:-6µı::vco

= cpı.A.oüµevou = cpı.Aoüµevov = cpı.A.oüµı::vco

cpW:-ovrnç = cpı.Aoüvrı::ç

cpı.Af:-6µevot

= cpı.A.oüµı::vot

=cpılı.oüvrcov cpıM-ovı:aç =cpı.Aoüvı:aı;

cpı.Af:-oµtvcov

=cpı.A.oüµevcov

cpı.Ae-ouaı(v)

cpı.Af:-6µevoıç

= cpılı.oüvn

cpıM-ovrcov

cpı.Af:-6µevouı;

= cpı.A.oüaı(v)

= cpı.A.oüµı::vouı;

=cpı.A.oüµevoıç

DİŞİL

nom. gen. acc. dat. nom. gen. acc. dat.

ıM-oucra

= cpı.A.oücra

cpı.Af:-oucrııç

=

cpı.Ae-oucrav

= cpı.Aoücrav

cpıM-oucrıı

=

cpıM-oucraı

cpı.A.oücrııı; cpı.Aoücrıı

= cpı.Aoücraı

cpı.Af:-ouçwv

=

cpı.Af:-oucraç

= cpı.Aoücraç

cpı.Af:-oucraıç

cpı.Aouçwv

=

cpı.Af:-oµEvrı

= cpı.A.ouµtvrı

cpı.Af:-oµevrıç = cpı.A.ouµ&vrıı; cpı.Af:-oµEvrıv = cpı.Aouµtvrıv cpı.Af:-oµEvrı

=

cpı.Af:-oµevaı

= cpı.Aouµevaı = cpı.A.ouµtvcov = cpı.A.ouµevaç

cpı.Af:-oµevcov

cpı.Af:-oµtvaç cpı.Af:-oµtvaıı;

cpı.A.ouµtvrı

=cpı.A.oµtvaıç

cpı.Aoücraıç

CİNSSİZ

nom. gen. acc. dat. nom. gen. acc. dat.

cpı.Aoüv

cpı.Af:-6µı::vov

=

cpı.Af:-6µı::vou

= cpı.Aoüµı::vou

cptAE-OV

=

cpıM-ovroç

= cpı.Aoüvwç

cpıM-ov

=

cpı.Aoüv

cpı.Af:-6µı::vov

cpıA.ı\-ovn

= cpı.Aoüvn

cpı.Af:-6µı::vco

cpı.Aoüµı::vov

= cpı.Aoüµı::vov = cpı.A.oüµevco

cpıM-ovı:a

cpı.Af:-6µeva

= cpı.A.oüµeva

cpıM-ovrcov

cpı.Af:-oµevcov

= cpı.Aouµtvcov = cpı.A.oüµı::va

= cpı.Aoüvı:a = cpı.Aoüvrcov cpıM-ovra = cpı.A.oüvı:a cpıM-ouaı(v) = cpı.Aoüaı(v)

cpı.Aı::-6µı::va cpı.Af:-6µı::voıç

= cpı.Aoüµı::voıç

106

Örnek Kelimeler: aıroptw (aıropw):

tereddüt ediyorum, şüpheye düşüyorum ~orı9tw (~orı9w): yardım ediyorum (dat) ÖOKE(J) (ÔOKW )28 : görün Üyorum ÖoKı:İ µou: bana öyle geliyor; karar veriyorum KatTJyopt-w (Katrıyopw): suçlu buluyorum (gen) ırA.Ew: denizden gitmek ıroıiw (ıroıw): yapmak ıroA.ıopKtw (ıroA.ıopKw): kuşatıyorum

c) Sonu -o ile biten fiillerde belli etmek)

kaynaşma: örıA.6-co

=

örıA.w

(göstermek,

HABER KİPİ Zaman

Şim.

Etken Çatı OTJMHO = orıl..W

=orılı.oiı; =orılı.oi

orıM-ı::ıı; orılı.6-ı::ı

Zaman

=orılı.oOµı::v =OT]AoVtE orılı.6-oucrı = orılı.oOcrı

ŞHZ~

Mastar

Orta - Edilgen

Çatı

=orılı.oOµaı orıM-ı::ı = orılı.oi orıM-ı::mı = orı1ı.ooraı orılı.6-oµaı

orılı.6-ovtaı

=orıouµı::ea =orılı.o0cr0ı:: =orılı.oiivtaı

eo~lı.o-ov

=eo~lı.ouv

eorılı.o-6µrıv

=eorılı.ovµrıv

eo~A.o-ı::ı;

= eo~lı.ouı;

eorılı.6-ou

= eo~lı.ou

orılı.6-oµı::v

orılı.o-6µı::0a

OTj/ı.6-EtE

orılı.6-ı::creı::

eo~lı.o-ı::

=eo~lı.ou

=eorılı.oOµı::v =EOT]AOVTE eo~lı.o-ov =eo~1ı.oocrı orıM-ı::ıv =orılı.oOv

eorılı.6-ı::w

=eorılı.oOw

eorılı.6-oµı::v

eorılı.o-6µı::0a

=eorılı.m1µı::0a

eorıM-ı::rı::

eorıM-ı::creı::

= eorılı.o0cr0ı::

eorılı.6-ovw orılı.6-ı::creaı

=EOT]AOVvtO =orılı.o0cr0aı

28 Bu fiilin Gelecek Zamanı ööÇoı; Aorisıum Zamanı ElioÇu şeklindedir; yani (ÖOK) gövdesi

üzerinden

yapılır.

107

Zaman

Etken

örıA.6-co Şim.

Zaman

YAN CÜME KİPİ Orta - dilgen

Catı

örıA.6-rıç

örıA.6-rı

örıA.6-coµm

= örıA.w = ÔT]AOlÇ = ÔT]Aol

orıA.6-coµev orıA.6-T]tE

orıA.6-cocn

ı>rıA.O-rı örıA.6-rıtaı

Çatı

= örıA.Wµat = ÔT]Aol = orıA.Wrat

orıA.o-cüµe9a

= orıA.cOµe9a = orıA.Wcr9e OT]AO-COVtal = OT]AWV'tat

= orıwµev = orıA.Wte = orıA.wcn

8rıA.6-rıcr9e

İSTEK-DİLEK KİPİ

Zaman

Şim.

1

Etken Çatı

Orta - Edilgen Çatı

orıM-oıµı= orıA.oirıv

orıA.o-oiµrıv orıA.6-oıo

orıA.6-oıç orıA.6-oı

= orıA.oirıç = orıA.oirı

= orıA.oiµrıv = OT]AoİO OT]AO-OlLO = orıA.oito

Zaman orıA.6-otµEv

orıA.6-ottE oııA.6-oıev

= OT]AoݵEV = orıA.oite = ôııA.oiev

OT]Ao-otµE9a = ÔT]AO[µe()a orıA.6-oıcr9e = orıA.oicr9e ôııA.6-oıvto = ôııA.oivraı EMİR KİPİ

Zaman Şim.

Etken Çatı

Orta - Edilgen

oiıA.o-e

= ôiıA.ou ÔT]Ao-EtCO = ÔT]Ao\ıtco

orıA.6-ou

orıA.6-etE = orıA.oOte OT]Ao-OvtCOV = OT]AOUvtCOV

orıA.6-ecr9E

orıA.o-fo9co

Çatı

= orıA.ov = orıA.oucr9co

Zaman orıA.o-fo9cov

= orıA.ovcr9e = orıA.o\ıcr9cov

108

ORTAÇ KİPİ ZAMAN Edile:en Catı

SİMDİKİ

Haller

Etken Catı

nom. gen. acc. dat.

örıA.6-rov

ERİL

nom. gen. acc. dat.

=örıA.oiiµtvoç =örıA.oiiµevou ôrıA.o-6µtvov = örıA.oiiµevov öııA.o-6µtvtKVovµaı

Simdiki Zaman Yan Cüm. Kipi İstek-Dil. Kipi Cxq>tKVC:ıµaı Cxq>tKVOtµT)V

Cxq>lKVı'j (Eİ)

Cxq>tKVı'j

Cxq>tKVOİo

Cxq>tKVEİtat

Cxq>tKVf)Tat

Cxq>tKVOİTO

Cxq>tKVOUµE0a

aqııKVwµı:Sa

aqııKVoiµı;0a

Cxq>lKVEİcr0ı;

Cxq>tKVfjtKVOİcr0E

Cxq>lKVOVvtat

Cxq>tKVC:lVTaı

Cxq>lKVOlOVTO

Emir Kipi Cxq>tKVOV Cxq>tKVEtlKVEİcr0ı;

Gel. Z. İstek-Dilek Kipi

ı;!im.

aqııÇoiµrıv

aqııKVouµrıv

aqıiyµrıv

aqııÇoio

Cxq>tKVOV

aqıiÇo

aqııÇoito

aq>tKVEİTO

aq>İKTO

aqııÇoiµı;0a

aqııKVouµı:Sa

aqıiyµı:ea

CxcptÇoİtÇOİoVTO

Cxq>lKVOVvTO

Cxq>lyµtvoı

H.Zaman

Cxq>tKVEi S3ıc::>ıoşp3ı9:ııltıoş

lOQlO}. 3lDlO?,

3llf S3ıc::>ıoşp3ı9:ıılu.oş

A0000X}lDJ 300DlOJ, roeoı;ııoı

OODlD), !O!)l l!W3

Q. Scıııoşpcıı:ıılu.oş SQ. Scıııoşpcıı:ıılu.oş c;:> Scıııoşpcıı:ıılu.oş !d!)I":) UCA_ ı1cj ua::il!P3 aA cııo µaııcq [µa a:ıapcs cpcınq) ucwcz S!W3:JD OlA!DlOJ 300!DlD! D03TI}Dl0! Ol!DlDJ O!DlDJ

D03TI