Synopsis of the Book of Esther: Masoretic Text, Old Greek, Alpha Text, Old Latin, Vulgate, Jewish Antiquities 9789042949348, 9789042949355, 9042949341

Citation preview

C O N T R I BU T I O N S TO

BIBLICAL EXEGESIS & THEOLOGY

102.1

Dionisio Candido

Synopsis of the Book of Esther Masoretic Text, Old Greek, Alpha Text, Old Latin, Vulgate, Jewish Antiquities

PEETERS

SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER

CONTRIBUTIONS TO BIBLICAL EXEGESIS AND THEOLOGY

SERIES EDITORS K. De Troyer (Salzburg) G. Van Oyen (Louvain-la-Neuve)

Advisory Board Reimund Bieringer (Leuven) Dionisio Candido (Salzburg) Marieke Dhont (Cambridge) Lutz Doering (Münster) Mark Goodacre (Duke) Bas ter Haar Romeny (Amsterdam) Annette Merz (Groningen) Madhavi Nevader (St Andrews) Thomas Römer (Lausanne) Jack Sasson (Nashville) Tammi Schneider (Claremont)

Dionisio CANDIDO

SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER Masoretic Text, Old Greek, Alpha Text, Old Latin, Vulgate, Jewish Antiquities

PEETERS LEUVEN – PARIS – BRISTOL, CT 2023

For the lemma text of the Masoretic Text: © Deutsche Bibelgesellschaft Stuttgart For the lemma texts of the Old Greek and Alpha Text: © Brill Deutschland GmbH | Vandenhoeck & Ruprecht For the lemma text of the Old Latin text: © Foundation Vetus Latina For the lemma text of the Vulgate: © Typis Polyglottis Vaticanis

A catalogue record for this book is available from the Library of Congress. © 2023 — Peeters, Bondgenotenlaan 153, B-3000 Leuven ISBN 978-90-429-4934-8 eISBN 978-90-429-4935-5 D/2023/0602/53 All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording or otherwise, without the prior permission of the publisher.

TABLE OF CONTENTS INTRODUCTION . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

1

SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER Addition A MT -; OG A:1–17; AT A:1–18; OL A:1–2,4–11; Vg XI:2–12; XII:1–6; JA 11.184–185 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chapter 1 MT -; OG A:1–17; AT A:1–18; OL A:1–2,4–11; Vg XI:2–12; XII:1–6; JA 11.184–185 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chapter 2 MT: 2:1–23; OG 2:1–23; AT 2:1–5,7–9,14,17–18; OL 2:1–23; Vg II:1–23; JA 11.195–208 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chapter 3 (1st Part) MT 3:1–13; OG 3:1–13; AT 3:1–11,13; OL 3:1–13; Vg III:1– 13; JA 11.209–215 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Addition B MT -; OG B:1–7; AT 3:14–18; OL B:1–7; Vg XIII:1–7; JA 11.216–219 Chapter 3 (2nd Part) MT 3:14–15; OG 3:14–15 [4:3]; AT 3:19; OL 3:14–15a; H:1–5; 3,15b; Vg III:14–15; JA 11.220. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chapter 4 MT 4:1–17; OG 4:1–5,7–17; AT 4:1–12a; OL 4:1–2,4,7–17; Vg IV:1–17; JA 11.221–229a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Addition C MT -; OG C:1–30; AT 4:12b-29; OL C:1,5–16,25–30; Vg XIII:8–18; XIV:1–19; JA 11.229b–233 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chapter 5 (1st Part) MT 5:1a; OG D:1; AT 5:1; OL D:1; Vg V:1; JA 11.234a . . Addition D MT 5:1b; OG D:2–16; AT 5:2–12; OL D:2–10,12–16; Vg XV:1–19; JA 11.234b–241a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chapter 5 (2nd Part) MT 5:2–14; OG 5:3–14; AT 5:13–24; OL 5:3–4,8–14; Vg V:2–14; JA 11.241b–247a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chapter 6 MT 6:1–14; OG 6:1–4; AT 6:1–23; OL 6:1–14; Vg VI:1–14; JA 11.247b– 261 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chapter 7 MT 7:1–10; OG 7:1–10; AT 7:1–13; OL 7:1–10; Vg VII:1–10; JA 11.262– 268 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chapter 8 (1st Part) MT 8:1–12; OG 8:1–12; AT 7:14–21; OL 8:1–12; Vg VIII:1– 12; JA 11.269–272a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Addition E MT -; OG E:1–24; AT 7:22–32; OL E:1–24; Vg XVI:1–24; JA 11.272b– 283a . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chapter 8 (2nd Part) MT 8:13–17; OG 8:13–17; AT 7:33–41; OL 8:14–17; Vg VIII:13– 17; JA 11.283b–285 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chapter 9 MT 9:1–32; OG 9:1–31; AT 7:42–49; OL 9:3–4,20–23,27–29; Vg IX:1–32; JA 11.286–295a. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Chapter 10 MT 10:1–3; OG 10:1–3; AT 7:50–52; OL 10:2–3; Vg X:1–3; JA 11.295b– 296 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Addition F MT -; OG F:1–11; AT 7:53–59; OL F:1–10; Vg X:4–13; XI:1; JA -

106

APPENDIX: NUMBER SYSTEMS IN

212

THE

EDITIONS OF

THE

BOOK OF ESTHER . . . . .

8 16 30 44 56 64 68 84 104

116 126 142 154 164 178 184 204 206

CREDIT OF SOURCES I would like to thank the editors and publishers of the editions as mentioned in the introduction for giving me permission to use their lemma texts: – Prof. Dr Adrian Schenker and the Deutsche Bibelgesellschaft Stuttgart for the lemma text of the BHQ Esther edition (Magne Sæbø, Esther, Biblia Hebraica Quinta, volume 18 (Stuttgart, 2004)); – Brill Deutschland GmbH | Vandenhoeck & Ruprecht for the OG and AT lemma text of the Göttingen critical edition of the book of Esther (Esther, Septuaginta: Vetus Testamentum Graecum / auctoritate Academiae Scientiarum Gottingensis editum, volume 8,3, edited by Robert Hanhart (Göttingen, 1983, in its second edition)); – Prof. Dr Thomas Johann Bauer and the Foundation Vetus Latinum for the lemma text of the Beuron Old Latin Esther edition (Jean-Claude Haelewyck, Esther, Vetus Latina, Die Reste der altlateinischen Bibel, volume 7,3 (Freiburg, 2004-2009)); – Dr Francesca Angeletti of the Typis Polyglottis Vaticanis for the lemma text of the Vulgate Esther edition (Francis Aidan Gasquet, Libri Hester et Iob, Biblia Sacra iuxta Latinam Vulgatam Versionem, volume IX (Roma, 1950)).

INTRODUCTION Generally speaking, in the area of biblical studies a synopsis can be regarded as a useful tool for examining ancient texts from a different perspective: it offers a lectio comparative instead of the usual lectio cursive of any singular text. In other words, a synopsis allows for the consideration of the texts not only in themselves, from the first word to the last, but also in relation to other analogous texts. The individual textual witness thus reveals its identity thanks to the comparison with other textual witnesses through a constant comparing of every detail. The correspondences, the likenesses, but also the differences between the individual readings allow otherwise hidden aspects to emerge. Thus, in the area of the study of textual criticism of the Bible, a synopsis is also a tool that is extremely useful for recognising, where possible, the relationships of dependence between texts and for trying to trace the history of the textual transmission. 1. THE TEXTS CHOSEN A synopsis of the texts of the book of Esther is nothing new. In 1892 Anton Scholz published a synopsis at the end of his commentary, arranging verse by verse his translation in four columns: “Hebr.” (that is, the MT), “Flavius Josephus” (that is, the text of AJ 11), “Grec A.” (that is, the AT), and “B.” (that is, the OG)1. Another synopsis, much more recent, is the one published in 1996 by Karen Jobes, containing: “LXX (Göttingen ο )”, “MT (BHS 3)”, and the “AT (Göttingen L)”2. The present synopsis differs first of all in the texts chosen. In fact, it places six texts of the book of Esther side by side in columns: the Masoretic Text (MT), the Old Greek (OG), the Alpha Text (AT), the Old Latin (OL), the Vulgate (Vg) and Flavius Josephus’ Jewish Antiquities (JA). Two spontaneous questions arise immediately and require an appropriate response. Why these texts? And why in this precise order? The answer to the first question is at least partly obvious. One can easily find here the three most ancient and long-lasting textual traditions of the Old Testament: the Hebrew tradition (MT), the Greek tradition (OG, AT but also JA) and the Latin tradition (OL and Vg). Thus, the choice of these six texts arises from the will to place the most ancient and trustworthy textual witnesses of the book of Esther side by side. Within this overall picture, two texts from the Greek tradition require further clarification: AT and JA. The AT is a Greek textual witness that is wholly sui generis. Its text 1

2

Anton Scholz, Commentar über das Buch „Esther“ mit seinen „Zusätzen“ und über „Susanna“ (WürzburgWien: Woerl, 1892), Anhang I-XCIX. Karen H. Jobes, The Alpha-Text of Esther. Its Character and Relationship to the Masoretic Text, SBLDS 153 (Atlanta, GA: Scholars Press, 1996), Appendix 1.

2

INTRODUCTION

is found in four minuscule manuscripts of the late medieval period: manuscript 19 of XII century, manuscript 93a3 of XIII century, manuscript 108 of XIII century and manuscript 319 of 1021. Although the AT is attested by manuscripts that are relatively late, its readings are important because some of them appear in much more ancient texts like the OL. On the other hand, JA (book 11, paragraphs 184-296) is a paraphrase by Flavius Josephus (37-100 CE) devoted to the book of Esther in the same way as he handles the other books of the Hebrew Bible: it is an important witness from the end of the 1st century CE. Another inevitable decision, following on from the choice of the six above-mentioned texts, concerns their arrangement in sequence in the six columns of the synopsis. Various criteria would have been possible: a presumed chronological criterion (MT, OG, AT, JA, OL, Vg), a criterion of presumed textual dependence (MT-Vg, OG-AT/OL/JA) or a criterion of simple linguistic proximity (MT, OG-AT-JA, OL-Vg). In the case of the present synopsis, I thought it necessary to combine the following three criteria: that of the priority of the biblical texts,4 that of the probable chronological sequence and that of linguistic proximity. Therefore, following the first criterion (biblical texts first followed by the non-biblical text), JA slipped into sixth place; then, on the basis of the second and third criteria (chronological and linguistic), the five biblical texts were placed in the following sequence: MT, OG and AT, OL and Vg.

2. NATURE AND GOAL OF THE SYNOPSIS The present synopsis is intended basically as a synopsis per lemma: in other words, its goal is to compare the six texts word for word as far as possible, trying to identify the correspondences between the individual words and not necessarily between sentences. But because of morphological differences especially between Hebrew and Greek or Latin, it is not always possible to provide a word-by-word comparison, instead it is necessary to consider syntagmas. An exemplary case in this sense is the presence in Hebrew of the article prefix to the nouns (ex. ‫)ה ֶמּ ֶלְך‬, ַ or the ‫ ו‬prefix to the verbs (ex. ‫)וַ יְ ִהי‬, or pronoun to verbs or nouns (ex. ‫יה‬ ָ ‫ר ֶֹא‬, ‫)מ ְלכוּתוֹ‬: ַ in these cases the single Hebrew lemma matches with a Greek or Latin syntagma. Moreover, correspondences have been traced “from left to right”, i.e., looking first for relationships between MT and OG, then continuing with AT, and so on. Such a choice leads to the inevitable difficulty of handling three syntactical structures which belong to the three linguistic registers: Hebrew (MT), Greek (OG, AT and JA) 3

4

Ms 93 contains two different texts of Esther which are accustomed to being designated with the sigla 93a (Alpha Text) and 93b (Old Greek). In this case, “biblical texts” are defined as those text present in manuscripts which also contain other biblical texts and which were probably intended for the public or private reading of the Bible. Consequently, the AT falls under this definition whereas JA is excluded.

INTRODUCTION

3

and Latin (OL and Vg). The reader must, therefore, look further than the simple matches or gaps in the individual lines: one must rather be aware of the syntactical constructs of each language in order to identify possible corresponding readings which are not to be found on the same line but are closeby. JA requires particular attention in this regard: to preserve its specific narrative nature, the text has not been split up like the five biblical texts. Therefore, where it was possible, a line of JA begins where there is a correspondence of one of its lemmas with a lemma of the biblical texts.

3. THE EDITIONS The texts included in the synopsis have been taken from the following editions: MT

OG

AT

OL

Vg JA

Magne Sæbø, Esther (Biblia Hebraica Quinta, vol. 18. Megilloth), Jan de Waard et alii eds, General Introduction and Megilloth (Stuttgart: Bibelgesellschaft, 2004), 73–96. Robert Hanhart, Esther, Septuaginta. Vetus Testamentum Graecum Auctoritate Accademiae Scientiarum Gottingensis editum, vol. VIII/3 (Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 19832), 131–208 (only lemma text). Robert Hanhart, Esther, Septuaginta. Vetus Testamentum Graecum Auctoritate Accademiae Scientiarum Gottingensis editum, vol. VIII/3 (Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 19832), 131–208 (only lemma text). Jean-Claude Haelewyck, Esther (Vetus Latina. Die Reste der altlateinischen Bibel, vol. 7/3), Fascicule 2 - Introduction (suite et fin), Est A 1–2,7; Fascicule 3 Esther 2:7–4:7 (including ‘longer addition’ B 1–7 = Latin 13:1–7 after Esther 3:13); Fascicule 4 - Esther 4:7–6:2 (including ‘longer additions’ C1–30 [not in strict numerical sequence] = Latin 13:8–18; 14:1–19 following Esther 4:17 and D 1–16 = Latin 15:1–16); Fascicule 5 - Esther 6:3–fin (Freiburg: Herder, 2004; 2006; 2008; 2009). Francis Aidan Gasquet, Libri Hester et Iob (Biblia Sacra iuxta Latinam Vulgatam Versionem, vol. IX) (Romæ, Typis Polyglottis Vaticanis 1950), 211–280. Benedict Niese ed., Flavii Iosephi opera, vol. 3, Antiquitatae Judaicae 11-15 (Berlin: Weidmann, 1892), 30-48.

4. THE LAYOUT OF THE SYNOPSIS Throughout the synopsis, the chapter number and/or addition letter is added in the middle of the page at the beginning of the chapter and/or addition, as well as in the left page header, with a full listing of all texts in the right header. Next, the first column on the left gives in bold type the main a chapter number or addition letter and the superscript number for each synoptic line.

4

INTRODUCTION

Starting from the second column, each text has been fully printed. First and foremost, the synopsis follows the sequence of the ten chapters of the MT (Esth 1–10), but space has been given for the text of the six Greek Additions (Esth A–F) in the position they have in the OG. Thus, chapters 3, 55 and 8 have been divided into two parts so as to take in Additions B, D and E respectively. In these cases, in the first column on the left, the superscript numeration remains continuous between the two parts which are pre- and post-Addition. However, there are three exceptions to this rule. The first concerns chapter 3 of the AT. Compared with the OG, the AT presents the following sequence of verses: Esth 3:1–6,8–9,11,10,7,13. In other words, not only does AT lack v. 12 but, above all, vv. 7 (“Aman went to his gods to find out the day of their death, and the lot fell on the 14th of the month of Adar – Nisan for them to kill all the Jews, both men and women and to take their children”) and 10 (“the king took the ring from his finger and gave it to Haman, saying: “Write to all the provinces and seal the letter with the king’s ring; for no one will resist the seal”) are found later in different positions. In this case, I have preferred the criterion of the correspondence between the OG and the AT in comparison to the criterion of the continuity of the text of the AT. Therefore, in the synopsis vv. 7 and 10 of AT 3 are preceded by a dotted sigma (Ͼ: sigma periestigmenon) to highlight that those verses are in an incorrect position. The second exception concerns the OL. At the end of OL Esth 3:15a, the OL presents a verse corresponding to OG Esth 4:3 (which is lacking in the AT). In order to show the parallel, OG Esth 4:3 has been repeated in italics type after OG 3:15. Moreover, after OL Esth 3:15a, the OL presents an important plus: this is the prayer of the Jews. These verses have been given the numeration H 1-5, following Haelewyck’s edition.6 The third exception concerns the Vg. As is well known, Jerome (347-420 CE) preferred to translate the Hebrew text of the book of Esther according to his principle of the hebraica veritas: later, he translated the six Additions of the Greek text but relegated them to the end of the book, marking them with an obelus.7 In the present synopsis, however, I have chosen to place the addenda of the Vg in parallel with the corresponding text of the OG.8 Every verse is preceded by an obelus, as one can find 5

6 7

8

The text of MT Esth 5:2 has been placed at the beginning of a new section (Chapter 5, 2nd Part: MT 5:2-14; OG 5:3-14; AT 5:13-24; OL 5:3-4,8-14; Vg V:2-14; JA 11.240-247a) so that the parallel with Vg Esth V:2 could be seen. Actually, one can find that verse profoundly reworked through additions and omissions in OG Esth D:7-12 and AT 5:5-10 (cf Addition D: lines D146-264). Haelewyck, Esther, 228–230; e anche 20. Haec autem quae sequuntur scripta repperi in editione vulgata quae Graecorum lingua et litteris continentur et interim post finem libri hoc capitulum ferebatur quod iuxta consuetudinem nostram obelo id est veru praenotavimus – “I have found in writing the things which follow in the vulgate edition [i.e., in the OL], which are present in the Greek language and writing. For now, after the end of the book, we have placed this chapter to which – according to our custom – we have prefixed an obelus, that is, a marginal sign” (Gasquet, Libri Hester et Iob, 48). Vg Esth X:4–13 = OG F:1–10 (the interpretation of Mordecai’s dream); Vg Esth XI:1 = OG F:11 (colophon); Vg Esth XI:2–12 = OG A:1–11 (Mordecai’s presentation and dream); Vg Esth XII:1–6 =

INTRODUCTION

5

in Gasquet’s edition. Moreover, each addendum of the Vg is preceded by Jerome’s editorial notes, which are in italics. The numeration of the verses for each of the texts – except for the OL – follows that of the respective editions: MT OG AT Vg JA

according to the numeration of Sæbø’s edition; according to the numeration of Hanhart’s edition; according to the numeration of Hanhart’s edition; according to the numeration of Gasquet’s edition;9 according to the numeration of Niese’s edition.

The OL follows basically Hanhart’s edition of the OG. Sometimes the numbering differs slightly, especially in the case where the OL presents some pluses (cf, for example, C:1 and C:610). Moreover, in case of minuses, there the corresponding verse of the OL is missing. A:1–3 A:4–11 A:12-17 1:1-22 2:1-20 2:21-23 3:1-13 B:1-7 –––– 3:14-15 –––– –––– –––– 4:1-5,7-17 C:1-10 C:11 C:12-30 D:1 D:2-7 D:8-16 5:3-14

9

10

A:1-2 A:4-11 –––– 1:1-3,5-22 2:1-20 2:21-23 3:1-13 B 1-7 3:14a 3:14b-15a H:1-5 3:15b 4:1a 4:1b-17 C:1-10 C:11 C:12-30 D:1 D:2-7 D:8-10,12-16 5:3-4,8-14

OG A:12–17 (the conspiracy disclosed); Vg Esth XIII:1–7 = OG B:1–7 (the conviction decree); Vg Esth XIII:8–17 = OG C:1–10 (the prayer of Mordecai); Vg Esth XIII:18 = OG C:11 (the prayer of Israel); Vg Esth XIV:1–19 = OG C:12–30 (the prayer of Esther); Vg Esth XV:4–19 = OG D:1-16 (Esther by the king); Vg Esth XVI:1–24 = OG E:1-24 (salvation decree). The editorial explanations that Jerome inserted before and after the Additions in his Vg have no numbering, but are visible in italics. In the case of OL Esth 5:8, the numbering takes into account the parallel with AT.

6

INTRODUCTION

6:1-14 7:1-6 7:7-10 8:1-12 E:1-24 8:13-17 9:1-4,6-19 9:20-31 10:1-3 F:1-10 F:11

6:1-14 7:1-6 7:7-10 8,1-12 E:1-24 8:14-17 9:3-4 9:20-23,27-29 10:2-3 F:1-10 ––––

Finally, it must be noted that the text of the OL in Haelewyck’s edition has no punctuation (commas, full stops but also capital letters etc.): there only the proper names are capitalized. Instead, in the synopsis a punctuation has been inserted, often taking into account that of Pierre Sabatier’s edition11.

ACKNOWLEDGEMENT I owe special thanks to the Fritz Thyssen Foundation, which funded my postdoctoral project at the Fachbereich Bibelwissenschaft und Kirchengeschichte of the KatholischTheologische Fakultät of the Universität Salzburg (Austria). It was only thanks to this financial support that the research could be completed and this volume could see the light of day. Moreover I owe an enormous intellectual debt to Prof. Dr. Kristin De Troyer, whose expertise in the field of Old Testament Textual criticism I have had the honor to share.

11

Pierre Sabatier, Bibliorum sacrorum latinæ versiones antiquæ, seu Vetus Italica, et Cæteræ quæcumque in Codicibus Mss. & antiquorum libris reperiri potuerunt, vol. I/2 (Parisiis: F. Didot, 1751), 791–825.

A A2 A3 A4 A5 A6 A7 A8 A9 A10 A11 A12 A13 A14 A15 A16 A17 A18 A19 A20 A21 A22 A23 A24 A25 A26 A27 A28 A29 A30 A31 A32 A33 A34

1

MT

τοῦ μεγάλου, μιᾷ τοῦ μηνὸς Αδαρ Νισαν (ὅς ἐστι Δύστρος Ξανθικός) ἐνύπνιον εἶδε Μαρδοχαῖος

τοῦ μεγάλου τῇ μιᾷ τοῦ

ἐνύπνιον εἶδεν Μαρδοχαῖος

Νισα

A 1 Ἔτους δευτέρου βασιλεύοντος Ασσυήρου

A 1 Ἔτους δευτέρου βασιλεύοντος Ἀρταξέρξου

OG

AT

visum vidit Mardochaeus,

Andicus,

Nisi qui est

A 1 Anno secundo, regnante Assuero rege maiore, principio mensis

Incipit liber Edisse qui dicitur Hester.

OL

ADDITION A

Mardocheus

vidit somnium

Nisan

maximo prima die mensis

Hoc quoque principium erat in editione vulgata quod nec in hebraeo nec apud ullum fertur interpretum. XI 2 ÷ anno secundo regnante Artarxerse

Vg

JA 11 Τελευτήσαντος δὲ Ξέρξου τὴν βασιλείαν εἰς τὸν υἱὸν Κῦρον, ὃν Ἀρταξέρξην Ἕλληνες καοῦσιν, συνέβη μεταβῆναι. Τούτο υ τὴν Περσῶν ἔχοντος ἡγεμονίαν ἐκινδύνευσεν τὸ τῶν Ἰουδαίων ἔθνος ἅπαν σὺν γυναιξὶ καὶ τέκνοις ἀπολέσθαι. τὴν δ᾽αἰτίαν μετ᾽οὐ πολὺ δηλώσομεν· 185 πρέπει γὰρ τὰ τοῦ βασιλέως διηγεῖσθαι πρῶτον, ὡς ἔγημεν Ἰουδαίαν γυναῖκα τοῦ γένους οὖσαν τοῦ βασιλικοῦ, ἣν καὶ σῶσαι τὸ ἔθνος ἡμῶν 184

8 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION A

A35 A36 A37 A38 A39 A40 A41 A42 A43 A44 A45 A46 A47 A48 A49 A50 A51 A52 A53 A54 A55 A56 A57 A58 A59 A60 A61 A62 A63 A64 A65 A66 A67 A68 A69 A70 A71 A72 A73 αὐτοῦ τὸ ἐνύπνιον. καὶ ἰδοὺ φωνὴ καὶ καυγὴ θορύβου, βρονταὶ καὶ σεισμός, καὶ τάραχος

αὐτοῦ τὸ ἐνύπνιον·

καὶ ἰδοὺ φωναὶ καὶ

θόρυβος, βρονταὶ καὶ σεισμός, τάραχος

μετὰ Ιεχονίου τοῦ βασιλέως τῆς Ἰουδαίας. A:3 καὶ τοῦτο

A:2

τῆς αἰχμαλωσίας ἧς ᾐχμαλώτευσε Ναβοχοδονοσορ ὁ βασιλεὺς Βαβυλῶνος

ἄνθρωπος μέγας

ὁ τοῦ Ιαείρου τοῦ Σεμεΐου τοῦ Κισαίου τῆς φυλῆς Βενιαμιν,

ὁ τοῦ Ιαΐρου τοῦ Σεμεΐου τοῦ Κισαίου ἐκ φυλῆς Βενιαμιν, A:2 ἄνθρωπος Ἰουδαῖος οἰκῶν ἐν Σούσοις τῇ πόλει, ἄνθροπος μέγας θεραπεύων ἐν τῇ αὐλῇ τοῦ βασιλέως. A:3 ἦν δὲ ἐκ τῆς αἰχμαλωσίας ἧς ᾐχμαλώτευσεν Ναβουχοδονοσορ βασιλεὺς Βαβυλῶνος ἐξ Ιερουσαλημ μετὰ Ιεχονίου τοῦ βασιλέως τῆς Ἰουδαίας. A:4 καὶ τοῦτο

tumultus et tonitrua et terremotus et conturbatio magna

et ecce voces et

Et hoc erat ipsius visum:

A:4

homo magnus curans in aula regis.

A:2

qui fuit Iarim, qui Semei, qui Esue, ex tribu Beniamin,

tumultus et tonitrua et terremotus et conturbatio

eius somnium fuit apparuerunt voces et

filius Iahiri ilii Semei filii Cis de tribu Beniamin XI:3 ÷ homo iudaeus qui habitabat in urbe Susis vir magnus et inter primos aulae regiae XI:4 ÷ erat autem de eo numero captivorum quos transtolerat Nabuchodonosor rex Babylonis de Hierusalem cum Iechonia rege Iudaeae XI:5 ÷ et hoc MT -; OG A:1-17; AT A:1-18; OL A:1-2,4-11; Vg XI:2-12; XII:1-6; JA 11.184-185

9

A A75 A76 A77 A78 A79 A80 A81 A82 A83 A84 A85 A86 A87 A88 A89 A90 A91 A92 A93 A94 A95 A96 A97 A98 A99 A100 A101 A102 A102 A103 A104 A105 A106 A107 A108 A109 A110

74

MT

ἐπὶ τῆς γῆς,

ἡμέρα σκότους καὶ γνόφου, θλῖψις καὶ στενοχωρία, κάκωσις καὶ τάραχος μέγας

A:6

καὶ τῇ φωνῇ αὐτῶν ἡτοιμάσθη πᾶν ἔθνος εἰς πόλεμον ὥστε πολεμῆσαι δικαίων ἔθνος. A:7 καὶ ἰδοὺ

προῆλθον ἀμφότεροι παλαίειν, καὶ ἐγένετο αὐτῶν φωνὴ μεγάλη,

ἐπὶ τῆς γῆς. καὶ ἰδοὺ δύο δράκοντες μεγάλοι ἕτοιμοι

A:5

OG

A:6

μαρτυρομένη πᾶσι τοῖς λαοῖς ἡμέρα σκότους καὶ γνόφου

ἀπὸ τῆς φωνῆς τῆς κραυγῆς ταύτης.

καὶ προσῆλθον ἀμφότεροι παλαίειν. A:5 καὶ ἐγένετο αὐτῶν φωνή, καὶ ἐταράσσετο πάντα

ἐπὶ τῆς γῆς. A:4 καὶ ἰδοὺ δύο δράκοντες,

AT

et ingens formido

Et strepitus magnus in his qui sunt super terram

super terram

dies illa tenebrarum et discriminis, tribulationis et angustiae

ut pugnarent contra gentem iustorum XI:8 ÷ fuitque

cunctae concitatae sunt nationes

÷ ad quorum clamorem

XI:7

contra se in proelium

super terram ÷ et ecce duo dracones magni paratique XI:6

Vg

die tenebroso et malo.

et dominabantur

A:7

prodierunt uterque luctari A:6 et facta est illorum magna pugna

duo dracones magni parati

super terram. A:5 Et

OL

JA

10 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION A

A111 A112 A113 A114 A115 A116 A117 A118 A119 A120 A121 A122 A123 A124 A125 A126 A127 A128 A129 A130 A131 A132 A133 A134 A135 A136 A137 A138 A139 A140 A141 A142 A143 A144 A145 A146 A147 A148 A149

καὶ ἐταράχθη δίκαιον πᾶν ἔθνος

A:11

A:9

καὶ ἀναστὰς

φῶς,

καὶ διεγερθεὶς

A:8

ἥλιος ἀνέτειλε, καὶ οἱ ποταμοὶ ὑψώθησαν καὶ κατέπιον τοὺς ἐνδόξους.

φῶς

ὕδωρ πολύ, ποταμὸς μέγας·

ἐκ πηγῆς μικρᾶς

καὶ ἡτοιμάσατο πᾶν ἔθνος πολεμῆσαι καὶ ἀνεβοήσαμεν πρὸς κύριον ἀπὸ φωνῆς τῆς κραυγῆς αὐτῶν. A:7 καὶ ἐγένετο

πολέμου,

καὶ ταράχη

καὶ ὁ ἥλιος ἀνέτειλεν, καὶ οἱ ταπεινοὶ ὑψώθησαν καὶ κατέφαγον τοὺς ἐνδόξους.

A:10

ποταμὸς μέγας, ὕδωρ πολύ·

ἀπὸ μικρᾶς πηγῆς

αὐτῶν ἐγένετο ὡσανεὶ

A:9

ἀπολέσθαι, καὶ ἐβόησαν πρὸς τὸν θεόν. ἀπὸ δὲ τῆς βοῆς

φοβούμενοι τὰ ἑαυτῶν κακὰ, καὶ ἡτοιμάσθησαν

A:8

et timuerunt

Lux

Et surrexit

A:11

solis illuxit et humiles exaltati sunt et comederunt gloriosos.

A:10

fons unus, et ex fonte illo prodiit flumen magnum, aquae multae.

A voce clamoris eorum factus est

A:9

in perditionem.

A:8

redundavit XI:11 ÷ lux et sol ortus est et humiles exaltati sunt et devoraverunt inclitos XI:12 ÷ quod cum vidisset

crevit in fluvium maximum et in aquas plurimas

fons parvus

ad mortem ÷ clamaveruntque ad Deum et illis vociferantibus XI:10

timentium mala sua et praeparata

÷ conturbataque est gens iustorum

XI:9

MT -; OG A:1-17; AT A:1-18; OL A:1-2,4-11; Vg XI:2-12; XII:1-6; JA 11.184-185

11

A A151 A152 A153 A154 A155 A156 A157 A158 A159 A160 A161 A162 A163 A164 A165 A166 A167 A168 A169 A170 A171 A172 A173 A174 A175 A176 A177 A178 A179 A180 A181 A182 A183 A184 A185 A186 A187

150

MT

καὶ τί ὁ δυνατὸς ἑτοιμάζει ποιῆσαι, A:10 καὶ τὸ ἐνύπνιον αὐτοῦ κεκρυμμένον ἦν

ὁ ἑωρακὼς τὸ ἐνύπνιον τοῦτο

καὶ τί ὁ θεὸς

βεβούλευται ποιῆσαι,

μετὰ Γαβαθα καὶ Θαρρα

Μαρδοχαῖος ἐν τῇ αὐλῇ

A:12

ἕως τῆς νυκτός. καὶ ἡσύχασεν

καὶ ἐν παντὶ λόγῳ ἤθελεν ἐπιγνῶναι αὐτὸ ἐπίκρισις αὐτοῦ

Μαρδοχαῖος ἐν τῇ αὐλῇ τοῦ βασιλέως μετὰ Αστάου καὶ Θεδεύτου

ἧς ὕπνωσε

διασαφηθήσεται αὐτῷ ἕως τῆς ἡμέρας

A:11

ἐν τῇ καρδίᾳ αὐτοῦ, καὶ ἐν παντὶ καιρῷ ἦν ἀναζητῶν αὐτό·

ἐκ τοῦ ὕπνου αὐτοῦ, ἐμερίμνα τί τὸ ἐνύπνιον

εἶχεν αὐτὸ ἐν τῇ καρδίᾳ

Μαρδοχαῖος

AT

Μαρδοχαῖος

OG

quousque revelaretur.

in sensu ipsius,

coniunctum

cogitat facere? Et erat visum

Quid Deus

viso somno et dixit:

Mardocheus

OL

in aula regis cum Gabatha et Thara

XII 1 ÷ morabatur autem eo tempore

scire cupiens quid significaret somnium

in animo

fixum habebat

et

quid Deus facere vellet

cogitabat

Mardocheus et surrexisset de stratu

Vg

JA

12 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION A

A188 A189 A190 A191 A192 A193 A194 A195 A196 A197 A198 A199 A200 A201 A202 A203 A204 A205 A206 A207 A208 A209 A210 A211 A212 A213 A214 A215 A216 A217 A218 A219 A220 A221 A222 A223 A224 A225 A226

ἀπήχθησαν.

καὶ ὁμολογήσαντες

τῷ βασιλεῖ περὶ αὐτῶν. A:14 καὶ ἐξήτασεν ὁ βασιλεὺς τοὺς δύο εὐνούχους,

καὶ ὑπέδειξεν

ὅτι ἑτοιμάζουσιν τὰς χεῖρας ἐπιβαλεῖν Ἀρταξέρξῃ τῷ βασιλεῖ,

τῶν δύο εὐνούχων τοῦ βασιλέως τῶν φυλασσόντων τὴν αὐλὴν, A:13 ἤκουσέν τε αὐτῶν τοὺς λογισμοὺς καὶ τὰς μερίμνας αὐτῶν ἐξηρεύνησεν καὶ ἔμαθεν

καὶ ὁμολογήσαντες οἱ εὐνοῦχοι ἀπήχθησαν.

περὶ αὐτῶν. A:14 καὶ ἐξήτασεν ὁ βασιλεὺς τοὺς δύο εὐνούχους καὶ εὗρε τοὺς λόγους Μαρδοχαίου,

A:13

εὖ δὲ φρονήσας ὁ Μαρδοχαῖος ἀπήγγειλε

τοῦ ἀνελεῖν αὐτόν.

τοῦ ἐπιθέσθαι Ασσυήρῳ τῷ βασιλεῖ

A:12

καὶ ἤκουσε τοὺς λόγους αὐτῶν καὶ τὰς διαβολὰς αὐτῶν, ὡς ἐξηγοῦντο

τῶν δύο εὐνούχων τοῦ βασιλέως

duci iussit

habita quaestione confessos

÷ qui de utroque

XII:3

et nuntiavit super eo regi

manus mittere

in regem Artarxersen

didicit quod conarentur

diligentius pervidisset

eunuchis regis qui ianitores erant palatii XII:2 ÷ cumque intellexisset cogitationes eorum et curas

MT -; OG A:1-17; AT A:1-18; OL A:1-2,4-11; Vg XI:2-12; XII:1-6; JA 11.184-185

13

A A228 A229 A230 A231 A232 A233 A234 A235 A236 A237 A238 A239 A240 A241 A242 A243 A244 A245 A246 A247 A248 A249 A250 A251 A252 A253 A254 A255 A256 A257 A258 A259 A260 A261 A266 A267 A268

227

MT

καὶ ἔγραψεν

pro delatione

A:17

palatii moraretur

ut in aula

περὶ τούτων

ἐν τῇ αὐλῇ

datis ei

tradidit XII:5 ÷ praecepitque ei rex

rei memoriam litteris

in commentariis sed et Mardocheus

καὶ ἔδωκεν αὐτῷ

καὶ ἐνετείλατο

Vg ad mortem XII:4 ÷ rex autem quod gestum erat scripsit

καὶ ἔδωκεν αὐτῷ δόματα περὶ τούτων.

A:16

OL

ὁ βασιλεὺς περὶ τοῦ Μαρδοχαίου θεραπεύειν αὐτὸν ἐν τῇ αὐλῇ τοῦ βασιλέως καὶ πᾶσαν θύραν ἐπιφανῶς τηρεῖν

καὶ ἐπέταξεν

ἐγράφη Μαρδοχαῖος ἐν τῷ βιβλίῳ τοῦ βασιλέως περὶ τοῦ μνημονεύειν τῶν λόγων τούτων.

καὶ

καὶ ἔγραψεν Ασσυῆρος ὁ βασιλεὺς περὶ τῶν λόγων τούτων, A:15

AT

ὁ βασιλεὺς Μαρδοχαίῳ θεραπεύειν

A:16

τῶν λόγων τούτων.

περὶ

καὶ Μαρδοχαῖος ἔγραψεν

ὁ βασιλεὺς τοὺς λόγους τούτους εἰς μνημόσυνον,

A:15

OG

JA

14 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION A

A269 A270 A271 A272 A273 A274 A275 A276 A279 A280 A281 A282 A283 A284 A285 A286 A287 A288 A289 A290 A291 A292 A293 A294 A295 A296 A297 A298

τῶν δύο εὐνούχων τοῦ βασιλέως.

τὸν λαὸν αὐτοῦ ὑπὲρ

κακοποιῆσαι τὸν Μαρδοχαῖον καὶ

διότι ἀνῃρέθησαν.

κατὰ πρόσωπον τοῦ βασιλέως. A:18 καὶ ἐζήτει ὁ Αμαν κακοποιῆσαι τὸν Μαρδοχαῖον καὶ πάντα τὸν λαὸν αὐτοῦ ὑπὲρ τοῦ λελαληκέναι αὐτὸν τῷ βασιλεῖ περὶ τῶν εὐνούχων,

Αμαδάθου Μακεδόνα

Αμαδάθου Βουγαῖος

ἔνδοξος ἐνώπιον τοῦ βασιλέως, καὶ ἐζήτησεν

Αμαν

καὶ

ἦν Αμαν

A:17

qui fuerant interfecti. Hucusque Proemium

duobus regis eunuchis

populo eius pro

nocere Mardocheo et

÷ Aman vero filius Amadathi Bugeus erat gloriosissimus coram rege et voluit

XII:6

muneribus

MT -; OG A:1-17; AT A:1-18; OL A:1-2,4-11; Vg XI:2-12; XII:1-6; JA 11.184-185

15

1 12 13 14 15 16 17 18 19 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134

1

1

OG

‫ ֲא ַח ְשׁוֵ ֗ר וֹשׁ‬ὁ Ἀρταξέρξης ‫ַהמּ ֯ ֵֹל ְ֙ך‬

‫ וַ יְ ִ ֖הי‬1 1 Καὶ ἐγένετο μετὰ τοὺς λόγους τούτους ‫ימי‬ ֣ ֵ ‫ ִבּ‬ἐν ταῖς ἡμέραις ‫ ֲא ַח ְשׁוֵ ֑ר וֹשׁ‬Ἀρταξέρξου ‫ ֣הוּא‬οὗτος

1

‫ ִמ ְשׁ ֶ֔תּה‬δοχὴν ἐποίησεν ‫ל־שׂ ָ ֖ר יו‬ ָ ‫ ְל ָכ‬τοῖς φίλοις ‫ וַ ֲע ָב ָ ֑ד יו‬καὶ τοῖς λοιποῖς ἔθνεσιν

‫לוֹשׁ‬ ֙ ‫ ִבּ ְשׁ ַנ֤ת ָשׁ‬1:3 1:3 ἐν τῷ τρίτῳ ἔτει ‫ ְל ָמ ְל ֔כוֹ‬βασιλεύοντος αὐτοῦ, ‫ָע ָ ֣שׂה‬

‫ ֵמ ֣הֹדּוּ‬ἀπὸ τῆς Ἰνδικῆς ‫ד־כּוּשׁ‬ ֔ ‫וְ ַע‬ ‫וּמ ָ ֖אה‬ ֵ ‫ ֶ ֛שׁ ַבע וְ ֶע ְשׂ ִ ֥ר ים‬ἑκατὸν εἴκοσι ἑπτα :‫ינה‬ ֽ ָ ‫ ְמ ִד‬χωρῶν ἐκράτησεν ‫ ַבּיָּ ִ ֖מים ָה ֵ ֑הם‬1:2 1:2 ἐν αὐταῖς ταῖς ἡμέραις ‫ ְכּ ֶ ֣֯שׁ ֶבת ׀‬ὅτε ἐθρονίσθη ‫ ַה ֶ ֣מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς ‫ ֲא ַח ְשׁוֵ ֗ר וֹשׁ‬Ἀρταξέρξης ‫ַ ֚ע ל ִכּ ֵ ֣סּא‬ ‫כוּתוֹ‬ ֔ ‫ַמ ְל‬ ‫ֲא ֶ ֖שׁר‬ ‫שׁוּשׁן‬ ֛ ַ ‫ ְבּ‬ἐν Σούσοις :‫ירה‬ ֽ ָ ‫ ַה ִבּ‬τῇ πόλει,

MT

AT

ἐν τῷ καθῆσθαι

τοῖς ἄρχουσι τῆς αὐλῆς

καὶ ἐποίησεν ὁ βασιλεὺς πότον 1:3

Ασσυῆρον ἐπὶ τοῦ θρόνου τῆς βασιλείας αὐτοῦ,

1:2

τοῦ βασιλέως τοῦ μεγάλου, ὑπετάγησαν αὐτῷ ἀπὸ τῆς Ἰνδικῆς ἕως τῆς Αἰθιοπίας ἑκατὸν εἴκοσι ἑπτα χῶραι.

1 Καὶ ἐγένετο μετὰ τοὺς λόγους τούτους ἐν ἡμέραις Ασσυήρου 1

OL

quando sedit

potum

in anno duodecimo regni sui, fecit

1:3

rex Artaxarxes in tribunali regni sui quod erat in Susis Thebari,

1:2

ab India usque Ethiopiam centum viginti septem regionibus,

in diebus Artaxerxis, ipse est Artaxerses regnans

1 Et factum est

1

CHAPTER 1

quando sedit

grande convivium cunctis principibus et pueris suis fortissimis

Susa civitas regni eius exordium fuit I:3 tertio igitur anno imperii sui fecit

in solio regni sui

I:2

ab India usque Aethiopiam super centum viginti septem provincias

qui regnavit

I 1 In diebus Asueri

Vg

τούς τε φίλους

τῷ τρίτῳ τῆς βασιλείας ἔτει

ἀπὸ Ἰνδίας ἄχρι Αἰθιοπίας τῶν σατραπειῶν ἑκατὸν καὶ εἰκοσιεππτὰ οὐσῶν ἄρχοντας,

11 186 παραλαβὼν γὰρ τὴν βασιλεάν ὁ Ἀρταξέρξης καὶ καταστήσας

JA

16 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 1

135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 ἔνδον ἐν τῇ αὐλῇ

καὶ τοῖς Περσῶν Περσῶν καὶ Μήδων καὶ Μήδων, ἐνδόξοις καὶ τοῖς ἄρχουσιν τῶν σατραπῶν. καὶ οἱ ἄρχοντες τῶν χωρῶν κατὰ πρόσωπον αὐτοῦ, 1:4 καὶ μετὰ ταῦτα, 1:4 μετὰ τὸ δεῖξαι εἰς τὸ ἐπιδειχθῆναι αὐτοῖς τὸν πλοῦτον τὸν πλοῦτον τῆς δόξης τῆς βασιλείας αὐτοῦ τοῦ βασιλέως καὶ τὴν δόξαν καὶ τὴν τιμὴν τῆς εὐφροσύνης τοῦ πλούτου αὐτοῦ τῆς καυχήσεως αὐτοῦ ἐπὶ ἡμέρας ἐπὶ ἑκατὸν ὀγδοήκοντα, ὀγδοήκοντα καὶ ἑκατὸν ἡμέρας, 1:5 1:5 ὅτε δὲ ἀνεπληρώθησαν ἕως ἀνεπληρώθησαν αἱ ἡμέραι αἱ ἡμέραι τοῦ γάμου, ἃς ἐποίησεν ἐποίησεν ὁ βασιλεὺς ὁ βασιλεὺς πότον τοῖς ἔθνεσιν τοῖς εὑρεθεῖσιν πᾶσι τοῖς εὑρεθεῖσιν ἐν Σούσοις τῇ πόλει ἀπὸ μεγάλου εἰς τὴν πόλιν ἕως μικροῦ, πότον ἐπὶ ἡμέρας ἓξ ἐν ἡμέραις ἑπτὰ

‫ ַבּ ֲח ַ֕צר‬ἐν αὐλῇ ‫גִּ ַנּ֥ת‬ ‫ ִבּי֯ ַ ֖תן‬οἴκου

‫ל־ה ָ ֣עם‬ ָ ‫ְל ָכ‬ ‫ים‬ ֩ ‫ַהנִּ ְמ ְצ ִא‬ ‫שׁוּשׁן‬ ַ֨ ‫ְבּ‬ ‫ירה‬ ֜ ָ ‫ַה ִבּ‬ ‫ְל ִמ ָגּ֧דוֹל‬ ‫ד־ק ָ ֛֯טן‬ ָ ‫וְ ַע‬ ‫ִמ ְשׁ ֶ ֖תּה‬ ‫ִשׁ ְב ַ ֣עת יָ ִ ֑מים‬

‫ֶאת־ ֨עֹ ֶשׁ ֙ר‬ ‫ְכּ ֣בוֹד־‬ ‫כוּתוֹ‬ ֔ ‫ַמ ְל‬ ‫וְ ֶ֨את־֯ יְ ָ ֔קר‬ ‫ִתּ ְפ ֶ ֖א ֶרת‬ ‫גְּ דוּ֯ ָלּ ֑תוֹ‬ ‫יָ ִ ֣מים ַר ִ֔בּים‬ ‫וּמ ַ ֖את‬ ְ ‫מוֹנים‬ ֥ ִ ‫ְשׁ‬ :‫יֽ וֹם‬ ‫וֹאת ׀‬ ֯ ‫וּב ְמ ֣ל‬ ִ 1:5 ‫ַהיָּ ִ ֣מים‬ ‫ָה ֵ֗א ֶלּה‬ ‫ָע ָ ֣שׂה‬ ‫ַה ֶ֡מּ ֶלְך‬

‫ ְבּ ַה ְ ֯ר א ֹ֗תוֹ‬1:4

‫ֵ ֣חיל ׀‬ ‫ָפּ ַ ֣רס‬ ‫וּמ ַ ֗ד י‬ ָ ‫ַ ֽה ַפּ ְר ְ֯תּ ִ ֛מים‬ ‫וְ ָשׂ ֵ ֥ר י ַה ְמּ ִד ינ֖ וֹת‬ :‫ְל ָפ ָנֽיו‬

his qui erant inventi in Susis Thebari.

1:5

ut ostenderet

in vestibulo horti

et septem diebus iussit convivium praeparari

a maximo usque ad minimum

omnem populum qui inventus est Susis

divitias gloriae regni sui ac magnitudinem atque iactantiam potentiae suae multo tempore centum videlicet et octoginta diebus I:5 cumque implerentur dies convivii invitavit

I:4

Persarum et Medorum inclitis et praefectis provinciarum coram se

ἐπὶ ἡμέρας κατευώχησεν ἑπτά. τὸ δὲ συμπόσιον ἦν αὐτοἶς τὸν τρὸπον τοῦτον γεγενημένον·

ἔπειτα τὰ ἔθνη καὶ τοὺς πρεσβευτὰς αὐτῶν ἐν Σούσοις 187

ἐπὶ ἡμέρας ἑκατὸν ὀγδοήκοντα.

καὶ τοὺς ἡγεμόνας αὐτῶν ὑποδεξάμενος ἑστιᾷ πολυτελῶς, οἷον εἰκὸς παρὰ βασιλεῖ τοῦ πλούτου παρασκευαζομένῳ τὴν ἐπίδειξιν ποιήσασθαι,

καὶ τὰ Περσῶν ἔθνη

MT 1:1-22; OG 1-22; AT 1-14,16,18,20-21; OL 1:1-3,5-22; Vg I:1-22; JA 11.186-194

17

1 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 1100 1101 1102 1103 1104 1105 1106 1107 1108 1109 1110 1111

74

OG

κεκοσμημένῃ

ἦν δὲ ἐξεστρωμένα

καὶ κλῖναι χρυσαῖ

ἐπὶ στύλοις παρίνοις καὶ περιχρύσοις

ἀργυροῖς

τεταμένη ἐν σχοινίοις βυσσίνοις καὶ πορφυροῖς ἐπὶ κύβοις

καὶ ὑακίνθινα καὶ κόκκινα ἐμπεπλεγμένα ἐν ἄνθεσιν, καὶ σκηνὴ

βύσσινα καὶ καρπάσινα

1:6

τοῦ βασιλέως, ἄγων τὰ σωτήρια αὐτοῦ.

AT

κλῖναι χρυσαῖ καὶ ἀργυραῖ ἐπὶ λιθοστρώτου ἐπὶ λιθοστρώτον σμαραγδίτου λίθου σμαράγδιου, καὶ πινίνου καὶ παρίνου λίθου, καὶ στρωμναὶ διαφανεῖς

‫ וְ ַע ֣מּ ֵוּד י‬ἐπὶ στύλοις ‫ ֵ ֑שׁשׁ‬παρίνοις καὶ λιθίνοις·

τεταμένοις ἐπὶ σχοινίοις βυσσίνοις καὶ πορφυροῖς ἐπὶ κύβοις χρυσοῖς καὶ ‫ ֶ ֖כ ֶסף‬ἀργυροῖς,

‫אָח ֙וּז‬ ֯ ‫ְבּ ַח ְב ֵל י־‬ ‫֣בוּץ‬ ‫אַרגָּ ָ֔מן‬ ְ ְ‫ו‬ ‫ַע ל־גְּ ִ ֥לי֯ ֵלי‬

‫וּת ֵ֗כ ֶלת‬ ְ

‫ ֣חוּר ׀‬1:6 βυσσίνοις καὶ ‫ ַכּ ְ ֯ר ַ ֣פּס‬καρπασίνοις

1:6

:‫ ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬τοῦ βασιλέως

‫ִמ ֣֯טּוֹת ׀‬ ‫זָ ָ ֣הב‬ ‫וָ ֶ֗כ ֶסף‬ ‫ַ ֛ע ל ִ ֽר ְ֯צ ַ ֥פת‬ ‫ַבּ ַ֯הט־וָ ֵ ֖שׁשׁ‬ :‫וְ ַ ֥דר וְ ס ָ ֹֽח ֶרת‬

MT

lecti aurei et argentei, super lapides marmoratos ,

dispositi erant

lectuli quoque aurei et argentei super pavimentum zmaragdino et pario stratum lapide

fulciebantur

inserti erant et columnis marmoreis

sustentata funibus byssinis atque purpureis qui eburneis circulis

et super organa extensa funibus carbasinis et purpureis sub rotis,

columnae parinae

et hyacinthini

Erant autem strata

et nemoris quod regio cultu et manu consitum erat I:6 et pendebant ex omni parte tentoria aerii coloris et carpasini

Vg

stragula regis derpina et carbasina byssina et hyacinthina,

1:6

OL

σκήνωμα πηξάμενος ἐκ χρυσέων καὶ ἀργυρέων κιὸνων ὕφη λίνεα καὶ πορφύρεα κατ᾽αὐτῶν διεπέτασεν, ὥστε πολλὰς μυριάδας κατακλίνεσθαι.

JA

18 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 1

1112 1113 1114 1115 1116 1117 1118 1119 1120 1121 1122 1123 1124 1125 1126 1127 1128 1129 1130 1131 1132 1133 1134 1135 1136 1137 1138 1139 1140 1141 1142 1143 1144 1145 1146 1147 1148 1149 1150

ποτήρια χρυσᾶ

καὶ ἀργυρᾶ, καὶ ἀνθράκινον κυλίκιον προκείμενον ἀπὸ ταλάντων τρισμυρίων·

1:7

‫יתוֹ‬ ֔ ‫ל־רב ֵבּ‬ ֣ ַ ‫ ַ ֚ע ל ָכּ‬τοῖς οἰκονόμοις

‫י־כ ן ׀‬ ֣ ֵ ‫ ִכּ‬οὕτως δὲ ‫ יִ ַ ֣֯סּד‬ἠθέλησεν ‫ ַה ֶ֗מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς καὶ ἐπέταξεν

:‫ ְכּ ַי֥ד ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬ὃν αὐτὸς ὁ βασιλεὺς ἔπινεν. ‫ וְ ַה ְ֯שּׁ ִת ָיּ֥ה‬1:8 1:8 ὁ δὲ πότος οὗτος ‫ ַכ ָ ֯ ֖דּת ֵ ֣אין א ֵ ֹ֑֯נס‬οὐ κατὰ προκείμενον νόμον ἐγένετο

‫ ָ ֖רב‬πολὺς καὶ ἡδύς,

‫ וְ ֵי֥ין‬οἶνος ‫ַמ ְל ֛כוּת‬

‫ִבּ ְכ ֵל֣י זָ ָ֔הב‬ ‫שׁוֹנים‬ ֑֯ ִ ‫וְ ֵכ ִ ֖לים ִמ ֵכּ ִ ֣לים‬

‫קוֹת‬ ֙ ‫ וְ ַה ְ֯שׁ‬1:7

κύκλῳ ῥόδα πεπασμένα·

ποικίλως διηνθισμέναι,

ἐπέταξεν ὁ βασιλεὺς

οὕτως γὰρ

κατὰ τὸν νόμον·

ὃν ὁ βασιλεὺς πίνει. 1:8 καὶ πότος

καὶ οἶνος βασιλικὸς

καὶ ποτήρια χρυσᾶ ἔξαλλα καὶ ἀργυρᾶ, 1:7

καὶ κύκλῷ ῥόδα,

Et vinum

Et praecepit actoribus domus nemini vim fieri,

1:8

multum et suave valde de quo ipse rex bibebat.

1:7

et pictura varia.

nec erat qui nolentes cogeret

rex statuerat praeponens mensis singulos de principibus suis

ad bibendum sed sic

I:8

ponebatur

inferebantur vinum quoque ut magnificentia regia dignum erat abundans et praecipuum

bibebant autem qui invitati erant aureis poculis et aliis atque aliis vasis cibi

I:7

quod mira varietate pictura decorabat

διηκονοῦντο

μὴ βιάζεσθαι πίνειν τὸ ποτὸν αὐτοῖς συνεχῶς προσφέροντας, ὡς καὶ παρὰ Πέρσαις γίγνεται,

τοῖς διακόνοις

προσέταττεν δὲ καὶ

καὶ τοῖς διὰ λίθου πολυτελοῦς εἰς τέρψιν ἅμα καὶ θέαν πεποιημένοις.

δ᾽ἐκπώμασι χρυσέοις

188

MT 1:1-22; OG 1-22; AT 1-14,16,18,20-21; OL 1:1-3,5-22; Vg I:1-22; JA 11.186-194

19

1 1152 1153 1154 1155 1156 1157 1158 1159 1160 1161 1162 1163 1164 1165 1166 1167 1168 1169 1170 1171 1172 1173 1174 1175 1176 1177 1178 1179 1180 1181 1182 1183 1184 1185 1186 1187 1188

151

‫ ַל ֲע ֖שׂוֹת‬ποιῆσαι

OG

ταῖς γυναιξὶν ἐν τοῖς βασιλείοις ὅπου ὁ βασιλεὺς Ἀρταξέρξης. τοῦ βασιλέως

ἡ βασίλισσα ἐποίησε δοχὴν μεγάλην πάσαις ταῖς γυναιξὶν ἐν τῇ αὐλῇ

1:10

1:10

1:10

Mauman et Bazatha

Maosma et Narbona

iussit

itaque die septimo cum rex esset hilarior et post nimiam potionem incaluisset mero praecepit

I:10

feminarum in palatio ubi rex Asuerus manere consueverat

Vasthi quoque regina fecit convivium

I:9

ut sumeret unusquisque quod vellet

Vg

Die autem septimo, iucundus factus rex,

1:10

Artaxerxis.

mulieribus in regno

regina fecit potum magnum

Et Vasthi

1:9

recumbentium, ad iocunditatem bibere secundum legem.

τῶν ἀνθρώπων.

1:9 καὶ Ουαστιν

voluntate

sed facere

OL

τὸ θέλημα

ποιῆσαι

AT

ἐγένετο ‫יּוֹם‬ ֙ ‫ַבּ‬ ἐν δὲ τῇ ἡμέρᾳ δὲ τῇ ἡμέρᾳ ‫יע י‬ ִ ֔ ‫ ַה ְשּׁ ִב‬τῇ ἑβδόμῃ τῇ ἑβδόμῃ ‫ב־ה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ ַ ‫ ְכּ ֥֯טוֹב ֵל‬ἡδέως γενόμενος ὁ βασιλεὺς ἐν τῷ εὐφρανθῆναι τὸν βασιλέα ‫ַבּ ָיּ֑ יִ ן‬ ἐν τῷ οἴνῳ ‫אָמר‬ ַ֡ εἶπεν εἶπεν ὁ βασιλεὺς τοῖς παισὶν αὐτοῦ ‫וּמן‬ ָ ‫ ֠ ִל ְמ ֯ה‬τῷ Αμαν ‫ ִבּ ְ֯זּ ָ֨תא‬καὶ Βαζαν

‫נָ ִ ֑שׁים‬ ‫ֵ֚בּית ַה ַמּ ְל ֔כוּת‬ ‫ֲא ֶ ֖שׁר‬ ‫ַל ֶ ֥מּ ֶלְך‬ ‫ ס‬:‫ֲא ַח ְשׁוֵ ֽר וֹשׁ‬

‫ ַה ַמּ ְל ָ֔כּה‬ἡ βασίλισσα ‫ ָע ְשׂ ָ ֖תה‬ἐποίησεν ‫ ִמ ְשׁ ֵ ֣תּה‬πότον

‫ ַ ֚גּם‬1:9 1:9 καὶ ‫ וַ ְשׁ ִ ֣תּי‬Αστιν

‫ ִכּ ְר ֥֯צוֹן‬τὸ θέλημα αὐτοῦ καὶ :‫ ִאישׁ־֯ וָ ִ ֽאישׁ‬τῶν ἀνθρώπων.

MT

ἐν τοῖς βασιλείοις,

ὁμοίως τε τῶν γυναικῶν ἡ βασίλισσα Ἄστη σθνήγαγεν συμπόσιον 190

189

φιλοφρονεῖσθαι. διαπέμψας δὲ καὶ κατὰ τὴν χώραν παρήγγειλεν ἀνεῖσθαι τῶν ἔργων ἀφιεμένους καὶ ἑορτάζειν ὑπὲρ τῆς βασιλείας αὐτοῦ πολλαῖς ἡμέραις.

τῶν κατακειμένων ἕκαστος

καὶ πρὸς ὃ βούλεται

ἀλλ᾽ἐπιτρέπειν

JA

20 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 1

1189 1190 1191 1192 1193 1194 1195 1196 1197 1198 1199 1200 1201 1202 1203 1204 1205 1206 1207 1208 1209 1210 1211 1212 1213 1214 1215 1216 1217 1218 1219 1220 1221 1222 1223 1224 1225 1226 1227

τοῦ βασιλέως Ἀρταξέρξου,

καὶ Θαρρα καὶ Βωραζη καὶ Ζαθολθα καὶ Αβαταζα καὶ Θαραβα, τοῖς ἑπτὰ εὐνούχοις τοῖς διακόνοις

‫ ֶאת־יָ ֯ ְפ ָ֔יהּ‬τὸ κάλλος αὐτῆς, :‫י־טוֹבת ַמ ְר ֶ ֖אה ִ ֽהיא‬ ַ֥ ‫ ִ ֽכּ‬ὅτι καλὴ ἦν.

‫ָ ֽה ַע ִ ֤מּים‬ ‫ים‬ ֙ ‫ וְ ַה ָשּׂ ִר‬πᾶσιν τοῖς ἄρχουσιν καὶ τοῖς ἔθνεσι

αὐτὴν

‫ ְל ַה ְ ֯ר ֨אוֹת‬καὶ δεῖξαι

περιθεῖναι ‫ ְבּ ֶכ ֶ֣תר‬αὐτῇ ‫ ַמ ְל ֑כוּת‬τὸ διάδημα

καὶ

‫ ִל ְפ ֵנ֥י‬πρὸς ‫ ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬αὐτὸν βασιλεύειν αὐτὴν

‫ ֠ ְל ָה ִביא‬1:11 1:11 εἰσαγαγεῖν ‫ֶאת־וַ ְשׁ ִ ֧תּי‬ ‫ ַה ַמּ ְל ָ ֛כּה‬τὴν βασίλισσαν

‫ַח ְר ֯ב ָ֜וֹנא‬ ‫ִבּגְ ָ ֤תא‬ ‫וַ ֲא ַ֯בגְ ָת ֙א‬ ‫זֵ ַ ֣תר‬ ‫וְ ַכ ְר ַ֔כּס‬ ‫ִשׁ ְב ַע ֙ת‬ ‫יסים‬ ִ֔ ‫ַה ָ ֣סּ ִר‬ ‫ַה ְמ ָ ֣שׁ ְר ִ֔תים‬ ‫ת־פּ ֵנ֖י‬ ְ ‫ֶא‬ ‫ַה ֶ ֥מּ ֶלְך‬ :‫ֲא ַח ְשׁוֵ ֽר וֹשׁ‬ ut ducerent

et demonstraret eam

et imponeret ei diadema,

ad eum ut regnaret et ipsa,

reginam

1:11

κατὰ πρόσωπον τῆς στρατιᾶς αὐτοῦ omnibus principibus et gentibus, ut videretur species eius: formosa enim erat.

ἐν τῷ διαδήματι τῆς βασιλείας αὐτῆς

εἰς τὸ συνεστηκὸς συμπόσιον

ἀγαγεῖν Ουαστιν τὴν βασίλισσαν 1:11

et Nabattha et Zatai et Achedes et Thares et Tarecta septem spadonibus qui ministrabant in conspectu regis Artaxerxis

pulchritudinem erat enim pulchra

cunctis populis et principibus illius

et ostenderet

posito super caput eius diademate

reginam Vasthi coram rege

ministrabant I:11 ut introducerent

et Arbona et Bagatha et Abgatha et Zarath et Charchas septem eunuchis qui in conspectu eius

κάλλει τὰς γυναῖκας ἁπάσας

ἣν ἐπιδεῖξαι τοῖς ἑστιωμένοις ὁ βασιλεὺς πέμψας ἐκέλευσεν αὐτὴν εἰς τὸ συμπόσιον ἥκειν

MT 1:1-22; OG 1-22; AT 1-14,16,18,20-21; OL 1:1-3,5-22; Vg I:1-22; JA 11.186-194

21

1 1229 1230 1231 1232 1233 1234 1235 1236 1237 1238 1239 1240 1241 1242 1243 1244 1245 1246 1247 1248 1249 1250 1251 1252 1253 1254 1255 1256 1257 1258 1259 1260 1261 1262 1263 1264 1265

228

OG

‫וַ יִּ ְק ֤צֹף‬ ‫ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬ ‫אד‬ ֹ ֔ ‫ְמ‬ ‫ וַ ֲח ָמ ֖תוֹ ָבּ ֲע ָ ֥רה‬καὶ ἐλυπήθη :‫ ֽבוֹ‬ὁ βασιλεὺς καὶ ὠργίσθη ‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֣יּ‬1:13 1:13 καὶ εἶπεν ‫ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬ ‫ ַל ֲח ָכ ִ ֖מים‬τοῖς φίλοις αὐτοῦ ‫י ְֹד ֵ ֣ע י‬ ‫ָ ֽה ִע ִ ֑תּים‬

‫ וַ ְתּ ָמ ֵ֞אן‬1:12 1:12 καὶ οὐκ εἰσήκουσεν αὐτοῦ ‫ַה ַמּ ְל ָ ֣כּה‬ ‫ וַ ְשׁ ִ֗תּי‬Αστιν ἡ βασίλισσα ‫בוֹא‬ ֙ ‫ ָל‬ἐλθεῖν ‫ִבּ ְד ַ ֣בר‬ ‫ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬ ‫ֲא ֶ ֖שׁר‬ ‫יסים‬ ֑ ִ ‫ ְבּ ַי֣ד ַה ָסּ ִר‬μετὰ τῶν εὐνούχων.

MT

καὶ οὐκ ἠθέλησεν

et iratus est valde. 1:13 Et dixit rex amicis suis

καὶ εἶπεν ὁ βασιλεὺς πᾶσι τοῖς σοφοῖς τοῖς εἰδόσι

1:13

OL

et contristatus est rex

venire cum eis,

Et noluit regina

1:12

σφοδρα, καὶ ὀργὴ ἐξεκαύθη ἐν αὐτῷ.

ὡς δὲ ἤκουσεν ὁ βασιλεὺς ὅτι ἠκύρωσεν Ουαστιν τὴν βουλὴν αὐτοῦ, ἐλυπήθη

διὰ χειρὸς τῶν εὐνούχων.

ποιῆσαι τὸ θέλημα τοῦ βασιλέως

Ουαστιν

1:12

AT

quae rennuit

interrogavit

qui

sapientes

I:13

unde iratus rex et nimio furore succensus

venire contempsit

et ad regis imperium quod per eunuchos mandaverat

I:12

valde

Vg

ὡς εἰς ὀργὴν παροξυνθέντα τὸν βασιλέα λῦσαι μὲν τὸ συμπόσιον, 192

πρὸς τὸν βασιλέα, καὶ πολλάκις τοὺς εὐνούχους ἀποστέλλοντος πρὸς αὐτὴν οὐδὲν ἧττον ἐνέμεινεν παραιτουμένη τὴν ἄφιξιν,

ἐπορεύετο

ὑπερβαλλουσαν. ἡ δὲ φυλακῇ τῶν παρὰ Πέρσαις νόμων, οἳ τοῖς ἀλλοτρίοις βλέπεσθαι τὰς γυναῖκας ἀπηγορεύκασιν, οὐκ

191

JA

22 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 1

1266 1267 1268 1269 1270 1271 1272 1273 1274 1275 1276 1277 1278 1279 1280 1281 1282 1283 1284 1285 1286 1287 1288 1289 1290 1291 1292 1293 1294 1295 1296 1297 1298 1299 1300 1301 1302 1303 1304

‫ וְ ַה ָ ֯קּ ֣ר ֹב‬1:14 ‫ֵא ֗ ַליו‬ ‫ַכּ ְר ְ֯שׁ ָנ֤א‬ ‫ֵשׁ ָת ֙ר‬ ‫אַד ָ ֣מ ָתא‬ ְ ‫ַת ְר ִ֔שׁישׁ‬ ‫ֶ ֥מ ֶ ֯רס‬ ‫ַמ ְר ְ֯ס ָנ֖א‬ ‫מוּכ ן‬ ֑ ָ ‫ְמ‬ ‫ִשׁ ְב ֞ ַעת‬ ‫ָשׂ ֵ ֣ר י ׀‬ ‫ָפּ ַ ֣רס‬ ‫וּמ ַ ֗ד י‬ ָ ‫ר ֵֹ֯א֙י ְפּ ֵנ֣י‬ ‫ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬ ‫ַהיּ ְֹשׁ ִ ֥בים ִר אשׁ ָ ֹ֖֯נה‬ :‫ַבּ ַמּ ֯ ְל ֽכוּת‬

1:15

καὶ

1:15

Tunc

principes Persarum et Medorum, qui proximi erant regi adsidentes ei.

οἱ ἄρχοντες Περσῶν καὶ Μήδων καὶ οἱ ὁρῶντες τὸ πρόσωπον τοῦ βασιλέως καὶ οἱ καθήμενοι ἐν τοῖς βασιλείοις. --

οἱ ἄρχοντες Περσῶν καὶ Μήδων οἱ ἐγγὺς τοῦ βασιλέως, οἱ πρῶτοι παρακαθήμενοι τῷ βασιλεῖ,

Et accessit ad eum Mardocheus et Sorathaeas et Pabataleus

1:14

legem et iudicium.

et Malesath et Mucheas

νόμον καὶ κρίσιν τί ποιήσαι τῇ βασιλίσσῃ περὶ τοῦ μὴ τεθεληκέναι αὐτὴν ποιῆσαι τὸ θέλημα τοῦ βασιλέως. 1:14 καὶ προσῆλθον πρὸς αὐτὸν

secundum haec locuta est Vasthi. Et dixit rex omnibus principibus

καὶ Μαλησεαρ

1:14 καὶ προσῆλθεν αὐτῷ Αρκεσαῖος καὶ Σαρσαθαῖος

ποιήσατε οὖν περὶ τούτου ‫ ָ ֥דּת‬νόμον :‫ וָ ִ ֽ֯ד ין‬καὶ κρίσιν.

‫ִל ְפ ֵ֕ני ָכּ ל־ י ְֹד ֵ ֖ע י‬

‫י־כ֙ן‬ ֵ ‫ ִכּ‬Κατὰ ταῦτα ‫ ְדּ ַ ֣בר‬ἐλάλησεν ‫ ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬Αστιν,

erant autem primi et proximi

soliti erant

Charsena et Sethar et Admatha et Tharsis et Mares et Marsana et Mamucha septem duces Persarum atque Medorum qui videbant faciem regis et primi post eum residere

I:14

leges ac iura maiorum

ex more regio semper ei aderant et illorum faciebat cuncta consilio scientium

οἳ τὴν τῶν νόμων ἐξήγησιν παρ᾽αὐτοῖς, καλέσαντα κατηγορεῖν τῆς γυναικὸς καὶ λέγειν, ὡς ὑβρισθείη πρὸς αὐτῆς· κληθεῖσα γὰρ ὑπ᾽αὐτοῦ πολλάκις εἰς τὸ συμπόσιον ὑπήκουσεν οὐδὲ ἅπαξ.

τῶν Περσῶν,

ἀναστάντα δὲ καὶ τοὺς ἑπτὰ

MT 1:1-22; OG 1-22; AT 1-14,16,18,20-21; OL 1:1-3,5-22; Vg I:1-22; JA 11.186-194

23

1 1306 1307 1308 1309 1310 1311 1312 1313 1314 1315 1316 1317 1318 1319 1320 1321 1322 1323 1324 1325 1326 1327 1328 1329 1330 1331 1332 1333 1334 1335 1336 1337 1338 1339 1340 1341 1342

305

OG

ὁ Μουχαῖος πρὸς τὸν βασιλέα καὶ τοὺς ἄρχοντας

καὶ εἶπεν

et

principes regis

τοὺς ἄρχαντας Περσῶν καὶ Μηδῶν· καὶ εἰς

‫ וְ ַע ל־‬καὶ

sed etiam

ἀλλὰ καὶ

‫ ִ ֤כּ י‬ἀλλὰ καὶ ֯‫ ַע ל־֯ ָכּ ל־‬πάντας ‫ים‬ ֙ ‫ ַה ָשּׂ ִר‬τοὺς ἄρχαντας

Non solum nocuit regem Vasthi regina,

Ουαστιν ἡ βασίλισσα,

λέγων Οὐ τὸν βασιλέα μόνον ἠδίκησεν

Et dixit

Mardocheus ad regem et ad principes:

1:16

‫ וַ ְשׁ ִ ֣תּי‬Αστιν ‫ ַה ַמּ ְל ָ ֑כּה‬ἡ βασίλισσα,

‫ל־ה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬ ַ ‫ ֤ל ֹא ַע‬Οὐ τὸν βασιλέα ‫ ְל ַב ֔דּוֹ‬μόνον ‫ ָע ְ ֯ו ָ ֖תה‬ἠδίκησεν

‫ומ ָ֗כ ן‬ ֻ֯ ‫ְמ‬ ‫ִל ְפ ֵנ֤י‬ ‫ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬ ‫וְ ַה ָשּׂ ִ ֔ר ים‬

1:16

dicta erant per spadones.

reginae

προσταχθέντα ‫ ס‬:‫יסים‬ ֽ ִ ‫ ְבּ ַי֖ד ַה ָסּ ִר‬διὰ τῶν εὐνούχων.

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֣יּ‬1:16

OL illi responderunt ei secundum legem quemadmodum oportuerit fieri

quoniam non obaudivit his quae a rege

καὶ παρεκάλεσεν αὐτὸν Βουγαῖος 1:16

AT

ὅτι οὐκ ἐποίησεν τὰ ὑπὸ τοῦ βασιλέως

‫שׁר‬ ֣ ֶ ‫ַ ֣ע ל ׀ ֲא‬ ‫א־ע ְשׂ ָ֗תה‬ ָ ֹ ‫ֽל‬ ‫ֶ ֽאת־֯ ַמ ֲא ַמ ֙ר‬ ‫ַה ֶ ֣מּ ֶלְך‬ ‫ֲא ַח ְשׁוֵ ֔ר וֹשׁ‬

ἀπήγγειλαν αὐτῷ ‫ ְכּ ָד ֙ת‬1:15 κατὰ τοὺς νόμους ‫ה־לּ ֲע ֔שׂוֹת‬ ַ ‫ ַ ֽמ‬ὡς δεῖ ποιῆσαι ‫ַבּ ַמּ ְל ָ ֖כּה‬ ‫ וַ ְשׁ ִ ֑תּי‬Αστιν τῇ βασιλίσσῃ,

MT

cui sententiae

et

regina Vasthi sed omnes principes

laesit

Non solum regem

audiente rege atque principibus:

Mamuchan

Asueri regis imperium quod per eunuchos mandaverat facere noluisset I:16 responditque

Vasthi regina subiaceret quae

I:15

Vg

Πέρσαις,

ἀλλὰ πᾶσι

οὐκ αὐτῷ μόνῳ ταύτην γεγονέναι τὴν ὕβριν,

προσέταξεν οὖν δηλοῦν, τίνα κατ᾽αὐτῆς νόμον ὁρίζουσιν. ἑνὸς δ᾽ἐξ αὐτῶν Μουχαίου ὄνομα εἰπόντος 193

JA

24 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 1

1343 1344 1345 1346 1347 1348 1349 1350 1351 1352 1353 1354 1355 1356 1357 1358 1359 1360 1361 1362 1363 1364 1365 1366 1367 1368 1369 1370 1371 1372 1373 1374 1375 1376 1377 1378 1379 1380 1381

‫ ְ ֽו ַהיּ֨ וֹם ַה ֶ֜זּה‬1:18 ‫ֹאמ ְרנָ ה ׀‬ ַ֣ ‫תּ‬

‫ְל ָפ ָנ֖יו‬ :‫ֹא־באָה‬ ֽ ָ ‫וְ ל‬

1:18

οὕτως σήμερον

αὐτοῖς ‫ ְד ַבר־‬τὰ ῥήματα ‫ ַה ַמּ ְל ָכּ ֙ה‬τῆς βασιλίσσης, καὶ ὡς ἀντεῖπεν τῷ βασιλεῖ). ὡς οὖν ἀντεῖπεν τῷ βασιλεῖ Ἀρταξέρξῃ, ֯‫ַע ל־֯ ָכּ ל־‬ ‫ַהנָּ ִ֔שׁים‬ ‫ְל ַה ְ֯בז֥ וֹת‬ ‫יהן‬ ֖ ֶ ‫ַבּ ְע ֯ ֵל‬ ‫יהן‬ ֑ ֶ ‫ְבּ ֵע ֯ ֵינ‬ ‫אָמ ָ ֗רם‬ ְ ‫ְבּ‬ ‫ַה ֶ ֣מּ ֶלְך‬ ‫ֲא ַח ְשׁוֵ ֡ר וֹשׁ‬ ‫אָמר‬ ַ֞ ‫ְל ָה ִ֨ביא‬ ‫ֶאת־וַ ְשׁ ִ ֧תּי ַה ַמּ ְל ָ ֛כּה‬

‫ ִ ֽכּ י־‬1:17 1:17 (καὶ γὰρ ‫ יֵ ֵ ֤צא‬διηγήσατο

‫ָכּ ל־‬ ‫ ָ ֣ה ַע ִ֔מּים‬τοὺς ἡγουμένους ‫ל־מ ִד ינ֖ וֹת‬ ְ ‫ֲא ֶ֕שׁר ְבּ ָכ‬ ‫ ַה ֶ ֥מּ ֶלְך‬τοῦ βασιλέως :‫ֲא ַח ְשׁוֵ ֽר וֹשׁ‬ ἡ ἀδικία αὐτῆς ἐξῆλθεν, ὅτι ἠκύρωσε τὸ πρόσταγμα τοῦ βασιλέως.

πάντας τοὺς λαοὺς

Neglexit enim et contempsit. 1:18 Quomodo non

ad omnes mulieres ut contemnant viros suos

etiam ab omnibus mulieribus, quod contemnerent viros suos.

I:18

atque hoc exemplo

et dicant rex Asuerus iussit ut regina Vasthi intraret ad eum et illa noluit

sermo reginae

egredietur enim

I:17

populos qui sunt in cunctis provinciis regis Asueri

Audita est autem eo contumelia regis

1:17

regni Artaxerxis.

gentes

οὐδεμία γὰρ τοῦ συνοικοῦντος ἀνδρὸς αἰδῶ ποιήσεται παράδειγμα τὴν 194

οἷς κινδυνεύεται καταφρονουμένοις ὑπὸ τῶν γυναικῶν αἴσχιστα διαγεγονέναι τὸν βίον·

MT 1:1-22; OG 1-22; AT 1-14,16,18,20-21; OL 1:1-3,5-22; Vg I:1-22; JA 11.186-194

25

1 1383 1384 1385 1386 1387 1388 1389 1390 1391 1392 1393 1394 1395 1396 1397 1398 1399 1400 1401 1402 1403 1404 1405 1406 1407 1408 1409 1410 1411 1412 1413 1414 1415 1416 1417 1418 1419

382

OG

εἰ οὖν δοκεῖ τῷ βασιλεῖ,

καὶ γραφήτω κατὰ τοὺς νόμους Μήδων καὶ Περσῶν,

προσταξάτω βασιλικόν,

1:19

‫ ִל ְפנֵ ֙י ַה ֶ ֣מּ ֶלְך‬πρὸς αὐτόν, ‫ֲא ַח ְשׁוֵ ֔ר וֹשׁ‬

‫ וְ ֣ל ֹא יַ ֲע ֑֯בוֹר‬καὶ μὴ ἄλλως χρησάσθω, ‫א־ת ֜בוֹא‬ ָ ֹ ‫ ֲא ֶ֨שׁר ֽל‬μηδὲ εἰσελθάτω ἔτι ‫ וַ ְשׁ ִ֗תּי‬ἡ βασίλισσα

‫יֵ ֵ ֤צא‬ ‫כוּת‬ ֙ ‫ר־מ ְל‬ ַ ‫ְד ַב‬ ‫ִמ ְלּ ָפ ָ֔ניו‬ ‫וְ יִ ָכּ ֵ ֛תב‬ ‫ְבּ ָד ֵ ֥תי‬ ‫ָ ֽפ ַרס־‬ ‫וּמ ַ ֖ד י‬ ָ

‫ל־ה ֶ ֣מּ ֶלְך ֗טוֹב‬ ַ ‫ם־ע‬ ַ ‫ ִא‬1:19

:‫וּכ ַ ֖ד י ִבּזָּ ֥֯י וֹן וָ ָ ֽ ֯ ק ֶצ ף‬ ְ֯ τολμήσουσιν ὁμοίως ἀτιμάσαι τοὺς ἄνδρας αὐτῶν.

‫ ָשׂ ֣ ֯ר וֹת‬αἱ τυραννίδες αἱ λοιπαὶ τῶν ἀρχόντων ‫ ָ ֽפּ ַרס־‬Περσῶν ‫וּמ ַ ֗ד י‬ ָ καὶ Μήδων ‫עוּ‬ ֙ ‫ ֲא ֶ ֤שׁר ָ ֽשׁ ְמ‬ἀκούσασαι ‫ת־דּ ַ ֣בר‬ ְ ‫ ֶא‬τὰ τῷ βασιλεῖ λεχθέντα ‫ ַה ַמּ ְל ָ֔כּה‬ὑπ᾽αὐτῆς ‫ְל ֖כֹל ָשׂ ֵ ֣ר י ַה ֶ ֑מּ ֶלְך‬

MT omnes principum coniuges Persarum atque Medorum

Persarum et Medorum

Vg

et primae mulieres

OL

parvipendent imperia maritorum neglegent et contumeliam facient unde regis iusta est indignatio viris suis? Aut quomodo non infamia tradetur adversus regem etiam his qui extra regnum sunt? 1:18 εἰ δοκεῖ οὖν τῷ κυρίῳ ἡμῶν 1:19 Si ergo placet tibi, maxime rex, I:19 et si tibi placet καὶ ἀρεστὸν et optimum est τῷ φρονήματι αὐτοῦ, sensui tuo, iube egrediatur edictum a facie tua γραφήτω et scribatur et scribatur secundum legem iuxta legem Persarum Persarum et Medorum atque Medorum et de malitia Vasthi reginae, quomodo abusa sit te, quam praeteriri inlicitum est quoniam non introit ut nequaquam ultra Vasthi ingrediatur ad regem ad regem Artaxerxen.

AT τῆς βασιλίσσης ὑπερηφανίαν πρὸς σὲ τὸν κρατοῦντα ἁπάντων ἔχουσα. Παρακελευομένου δὲ τὴν οὕτως ἐνυβρίζουσαν αὐτῷ ζημιῶσαι μεγάλην ζημίαν καὶ τοῦτο ποιήσαντα διαγγεῖλαι τοῖς ἔθνεσιν τὰ περὶ τῆς βασιλίσσης κεκυρωμένα,

JA

26 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 1

1420 1421 1422 1423 1424 1425 1426 1427 1428 1429 1430 1431 1432 1433 1434 1435 1436 1437 1438 1439 1440 1441 1442 1443 1444 1445 1446 1447 1448 1449 1450 1451 1452 1453 1454 1455 1456 1457 1458

καὶ οὕτως πᾶσαι αἱ γυναῖκες περιθήσουσιν τιμὴν

τῷ βασιλεῖ καὶ τοῖς ἄρχουσι, καὶ ἐποίησεν

καὶ ἤρεσεν ὁ λόγος

1:21

‫ ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς ‫ ִכּ ְד ַ ֥בר‬καθὰ ἐλάλησεν

‫יט ֙ב‬ ַ ִ‫ וַ יּ‬1:21 ‫ַה ָדּ ָ֔בר‬ ‫ְבּ ֵע ֵינ֥י‬ ‫ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ ‫וְ ַה ָשּׂ ִ ֑ר ים‬ ‫וַ ַיּ ַ֥עשׂ‬

‫יהן‬ ֶ֔ ‫ ְל ַב ְע ֯ ֵל‬τοῖς ἀνδράσιν ἑαυτῶν ‫ ְל ִמגָּ ֖דוֹל‬ἀπὸ πτωχοῦ :‫ וְ ַעד־֯ ָק ָ ֽטן‬ἕως πλουσίου.

֯‫וְ ָכ ל־‬ ‫ַהנָּ ִ֗שׁים‬ ‫יִ ְתּנ֤ וּ‬ ‫יְ ָק ֙ר‬

καὶ ἀκουσθήτω ὁ νόμος ὁ ὑπὸ τοῦ βασιλέως, ὃν ἐὰν ποιῇ ἐν τῇ βασιλείᾳ αὐτοῦ·

‫ וְ נִ ְ֯שׁ ַמ ֩ע‬1:20 ‫ִפּ ְת ֨ ָגם‬ ‫ַה ֶ ֤מּ ֶלְך‬ ‫ֲא ֶ ֽשׁר־יַ ֲע ֶשׂ ֙ה‬ ‫כוּתוֹ‬ ֔ ‫ל־מ ְל‬ ַ ‫ְבּ ָכ‬ ‫ִ ֥כּ י ַר ָ ֖בּה ִ ֑היא‬

1:20

καὶ τὴν βασιλείαν αὐτῆς δότω ὁ βασιλεὺς γυναικὶ κρείττονι αὐτῆς.

‫וּת ֙הּ‬ ָ ‫וּמ ְל ֯כ‬ ַ ‫יִ ֵ ֣תּן‬ ‫ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬ ‫עוּתהּ‬ ֖ ָ ‫ִל ְר‬ :‫טּוֹבה ִמ ֶ ֽמּנָּ ה‬ ֥ ָ ‫ַה‬

κατὰ τὸν λόγον τοῦτον.

καὶ ἐποίησεν ἑτοίμως

καὶ ἀγαθὸς ὁ λόγος ἐν καρδίᾳ τοῦ βασιλέως, 1:21

καὶ πᾶσαι αἱ γυναῖκες δώσουσι τιμὴν καὶ δόξαν τοῖς ἀνδράσιν αὐτῶν ἀπὸ πτωχῶν ἕως πλουσίων.

καὶ φαινέσθω ὑπακούουσα τῆς φωνῆς τοῦ βασιλέως καὶ ποιήσει ἀγαθὸν πάσαις ταῖς βασιλείαις· 1:20

ἄλλῃ, κρείττονι οὔσῃ αὐτῆς,

εἰς πάσας τὰς χώρας καὶ πρὸς πάντα τὰ ἔθνη, καὶ γνωσθήτω ἠθετηκυῖα τὸν λόγον τοῦ βασιλέως Ουαστιν· ἡ δὲ βασιλεία δοθήτω

rex secundum ea quae locutus est

regi et principibus, et fecit

Et placuit verbum

1:21

viris suis a pauperibus usque ad honestas.

et omnes mulieres habebunt honorem

Obedietur enim verba regis, quod faciet in regno suo, quoniam verum est,

1:20

Et regnum eius tradat rex mulieri digniori et meliori.

rex iuxta consultum

et principibus fecitque

tam maiorum quam minorum deferant maritis suis I:21 placuit consilium eius regi

in omne quod latissimum est provinciarum tuarum divulgetur imperium et cunctae uxores

altera quae melior illa est accipiat I:20 et hoc

sed regnum illius ἔδοξε τὴν Ἄστην ἐκβαλεῖν καὶ δοῦναι τὴν ἐκείνης τιμὴν ἑτέρᾳ γυναικί. MT 1:1-22; OG 1-22; AT 1-14,16,18,20-21; OL 1:1-3,5-22; Vg I:1-22; JA 11.186-194

27

1 1460 1461 1462 1463 1464 1465 1466 1467 1468 1469 1470 1471 1472 1473 1474 1475 1476 1477 1478 1479 1480 1481 1482 1483 1484 1485

459

:‫מוּכ ן‬ ֽ ָ ‫ ְמ‬ὁ Μουχαιος· ‫ וַ יִּ ְשׁ ַל֤ח‬1:22 1:22 καὶ ἀπέστειλεν

OG

‫וּמ ַ ֯ד ֵ ֖בּר‬ ְ ‫ִכּ ְל ֥שׁוֹן‬ ‫ פ‬:‫ַע ֽמּוֹ‬

‫יתוֹ‬ ֔ ‫ ְבּ ֵב‬ἐν ταῖς οἰκίαις αὐτῶν.

‫ ִל ְהי֤ וֹת‬ὥστε εἶναι φόβον αὐτοις ‫ישׁ‬ ֙ ‫ל־א‬ ִ ‫ָכּ‬ ‫שׂ ֵ ֹ֣רר‬

‫ ִכּ ְלשׁוֹנ֑ וֹ‬κατὰ τὴν λέξιν αὐτῶν

‫וּמ ִד ינָ ֙ה‬ ְ ‫ל־מ ִד ָינ֤ה‬ ְ ‫ ֶא‬κατὰ χώραν ‫ִכּ ְכ ָת ָ֔בהּ‬ ‫ל־עם וָ ָ ֖עם‬ ֥ ַ ‫וְ ֶא‬

‫ים‬ ֙ ‫ְס ָפ ִר‬ ‫ל־כּ ל־֯ ְמ ִד ינ֣ וֹת ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬ ָ ‫ ֶא‬εἰς πᾶσαν τὴν βασιλείαν

MT

AT Mamuchan et misit

I:22

Vg

et fuit timor magnus in omni muliere.

in domum suam:

unusquisque princeps viros principes ac maiores in domibus suis et hoc per cunctos populos divulgari.

ut quaeque gens audire et legere poterat secundum interpretationes eorum, diversis linguis et litteris ut esset esse

epistulas in omni regno suo ad universas provincias regni sui litteras per singulas quasque regiones suas

Mardocheus. 1:22 Et misit rex

OL

JA

28 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 1

2 22 23 24 25 26 27 28 29 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232 233 234

1

1

1

OG

‫ֹאמ ֥ר וּ‬ ְ ‫ וַ יּ‬2:2 2:2 καὶ εἶπαν ‫ נַ ֲע ֵ ֽר י־‬οἱ διάκονοι ‫ ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬τοῦ βασιλέως ‫ְמ ָשׁ ְר ָ ֑תיו‬

‫ וְ ֵ ֥את ֲא ֶשׁר־‬καὶ ὡς ‫ נִ ֯ ְג ַז֖ר‬κατέκρινεν :‫יה‬ ָ ‫ ָע ֶ ֽל‬αὐτήν.

‫וְ ֵ ֣את ֲא ֶשׁר־‬ ‫ָע ָ֔שׂ ָתה‬

‫זָ ַ ֤כר‬ ‫תּי‬ ֙ ִ ‫ֶאת־וַ ְשׁ‬

καὶ οὐκέτι ἐμνήσθη τῆς Αστιν μνημονεύων οἷα ἐλάλησεν

‫ ְכּ ֕שׁ ֹ ְ֯ך‬ἐκόπασεν ‫ֲח ַ ֖מת‬ ‫ ַה ֶ ֣מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς τοῦ θυμοῦ ‫ֲא ַח ְשׁוֵ ֑ר וֹשׁ‬

‫אַח ֙ר ַה ְדּ ָב ִ ֣ר ים ָה ֵ֔א ֶלּה‬ ַ 2 2 Καὶ μετὰ τοὺς λόγους τούτους

MT

καὶ εἶπον οἱ λειτουργοὶ τοῦ βασιλέως 2:2

Ασσυήρῳ τῷ βασιλεῖ.

καὶ ὧν ἐποίησεν

2 1 Καὶ οὕτως ἔστη μνημονεύειν τῆς Ουαστιν

AT

OL

Dixerunt amici eius:

2:2

ei respondit et quomodo requievit rex ab ira.

et quemadmodum

secundum ea quae fecit

commemoratus est Vastis

Et

rex ab ira.

requievit

2 Et post verba ista,

1

CHAPTER 2 Vg

dixeruntque pueri regis ac ministri eius

II:2

et quae fecisset vel quae passa esset

recordatus est Vasthi

Asueri deferbuerat indignatio

regis

II his itaque gestis postquam

1

JA

τὴν μὲν τῆς γυναικὸς μνήμην καὶ τὸν ἔρωτα μηδὲν ὠφελούμενον ἐκβαλεῖν,

οἱ φίλοι συνεβούλευον

βλέποντες δ᾿ αὐτὸν οὕτως ἔχοντα χαλεπῶς

11 Διακείμενος δὲ πρὸς αὐτὴν ἐρωτικῶς καὶ μὴ φέρων τὴν διάζευξιν, καταλλαγῆναι μὲν αὐτῇ διὰ τὸν νόμον οὐκ ἐδύνατο, λυπούμενος δὲ ὡς ἐπ᾿ ἀδυνάτοις οἷς ἤθελεν διετέλει. 195

30 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 2

235 236 237 238 239 240 241 242 243 244 245 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 ὑπὸ χεῖρα Γωγαίου τοῦ εὐνούχου

τοῦ φύλακος τῶν γυναικῶν·

‫ שׁ ֵ ֹ֣מר ַהנָּ ִ ֑שׁים‬τῷ φύλακι τῶν γυναικῶν,

καὶ δοθήτωσαν προστατεῖσθαι

2:3

servatori mulierum,

Oggeo spadoni regis,

in conspectu mulierum, et tradantur

in Susis Thebari

virgines electas speciosas et perducantur

et statuit rex speculatores in omnia regna regni ut eligant

elegantes specie,

καλὰς τῷ εἴδει,

2:3

virgines

Quaerantur

παρθένους

Ζητήσωμεν

‫ל־י֥ד ֵה ֶג֛א‬ ַ ‫ֶא‬ ‫ ְס ִ ֥ר יס‬τῷ εὐνούχῳ ‫ ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬τοῦ βασιλέως

‫ל־בּית ַהנָּ ִ֔שׁים‬ ֣ ֵ ‫ ֶא‬εἰς τὸν γυναικῶνα, καὶ παραδοθήτωσαν

‫ל־שׁוּשׁן‬ ַ֤ ‫ ֶא‬εἰς Σουσαν ‫ ַה ִבּ ָיר ֙ה‬τὴν πόλιν

‫ וְ יַ ֯ ְפ ֵ ֨קד‬2:3 2:3 καὶ καταστήσει ‫ ַה ֶ ֣מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς ‫ם‬ ֒ ‫ ְפּ ִקי֯ ִד י‬κωμάρχας ‫ ְבּ ָכ ל־‬ἐν πάσαις ‫ ְמ ִד ינ֣ וֹת‬ταῖς χώραις ‫כוּתוֹ‬ ֮ ‫ ַמ ְל‬τῆς βασιλείας αὐτοῦ, ‫ וְ יִ ְ֯ק ְבּ ֣צוּ‬καὶ ἐπιλεξάτωσαν ‫ת־כּ ל־‬ ָ ‫ֶא‬ ‫ נַ ֲע ָ ֽרה־‬κοράσια ‫תוּלה‬ ָ ‫ ֠ ְב‬παρθενικὰ ‫טוֹבת ַמ ְר ֶ֜אה‬ ַ֨ καλὰ τῷ εἴδει

‫ נְ ָע ֥ר וֹת‬κοράσια ‫תוּלוֹת‬ ֖ ‫ ְבּ‬ἄφθορα καλὰ ‫טוֹבוֹת‬ ֥ τῷ εἴδει· :‫ַמ ְר ֶ ֽאה‬

‫ יְ ַב ְק ֥שׁוּ‬Ζητηθήτω ‫ ַל ֶ ֛מּ ֶלְך‬τῷ βασιλεῖ

qui est praepositus et custos mulierum regiarum

in domum feminarum sub manu Aegaei eunuchi

et tradant

ad civitatem Susan

et adducant eas

puellas speciosas et virgines

per universas provincias

et mittantur qui considerent

II:3

ac speciosae

puellae virgines

quaerantur regi

ζητῆσαι δὲ περιπέμψαντα

ἀγαγεῖν πρὸς αὐτόν.

τῶν ἐν τῇ βασιλείᾳ παρθένων

τισιν ἐπιλεξαμένους τὰς εὐδοκιμούσας ἐπ᾿ εὐμορφίᾳ

ὧν τὴν προκριθεῖσαν ἕξειν γυναῖκα· σβέννυσθαι γὰρ τὸ πρὸς τὴν προτέραν φιλόστοργον ἑτέρας ἐπεισαγωγῇ, καὶ τὸ πρὸς ἐκείνην εὔνουν ἀποσπώμενον κατὰ μικρὸν γίνεσθαι τῆς συνούσης. 197 πεισθεὶς δὲ τῇ συμβουλίᾳ ταύτῃ προσέταξέ

εὐπρεπεῖς,

παρθένους

καθ᾿ ὅλην τὴν οἰκουμένην

196

MT: 2:1-23; OG 2:1-23; AT 2:1-5,7-9,14,17-18; OL 2:1-23; Vg II:1-23; JA 11.195-208

31

2 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 2100 2101 2102 2103 2104 2105 2106 2107 2108 2109 2110 2111

74

‫ ֶ ֣֯בּן יָ ִ ֧איר‬ὁ τοῦ Ιαΐρου ‫ן־שׁ ְמ ִ ֛ע י‬ ִ ‫ ֶבּ‬τοῦ Σεμεΐου ‫ן־קישׁ‬ ֖ ִ ‫ ֶבּ‬τοῦ Κισαίου

ἄνθρωπος ἦν ‫הוּד י‬ ֔ ִ ְ‫ י‬Ἰουδαῖος ‫ָה ָי֖ה‬ ‫שׁוּשׁן‬ ֣ ַ ‫ ְבּ‬ἐν Σούσοις ‫ירה‬ ֑ ָ ‫ ַה ִבּ‬τῇ πόλει, ‫וּשׁ ֣מוֹ‬ ְ καὶ ὄνομα αὐτῷ ‫ ָמ ְר דֳּ ַ֗כ י‬Μαρδοχαῖος

‫ִ ֣אישׁ‬

2:5

καὶ Et

υἱὸς Ἰαείρου τοῦ Σεμεΐου τοῦ Κισαίου

filius Iair filii Semei filii Cis

in Susis civitate vocabulo Mardocheus

in Susis Thebari, et nomen ei Mardocheus,

Erat

ἐν Σούσοις τῇ πόλει, ᾧ ὄνομα Μαρδοχαῖος

vir

II:5

et ita ut suggesserant iussit fieri.

sermo regi

ipsa regnet pro Vasthi. Placuit

Iudaeus

homo erat

2:5

Vg et accipiant mundum muliebrem et cetera ad usus necessaria II:4 et quaecumque inter omnes oculis regis placuerit

Ἰουδαῖος

ἦν ἀνὴρ

2:5

et fecit sic.

καὶ ἐποίησαν ἕτοιμως κατὰ ταῦτα.

καὶ

regnet pro Vasthi. Et placuit regi verbum,

2:5

OL

Et si placuerit regi, quae inventa fuerit speciosior,

2:4

κατασταθήσεται ἀντὶ Ουαστιν.

καὶ ἡ παῖς,

et dentur et nitores.

‫ ִתּ ְמ ֹ֖לְך‬βασιλεύσει ‫ ַ ֣תּ ַחת וַ ְשׁ ִ ֑תּי‬ἀντὶ Αστιν. ‫יטב‬ ֧ ַ ִ‫ וַ יּ‬καὶ ἤρεσεν τῷ βασιλεῖ ‫ ַה ָדּ ָ ֛בר‬τὸ πρᾶγμα, ‫ְבּ ֵע ֵינ֥י ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ ‫ וַ ַיּ ַ֥עשׂ‬καὶ ἐποίησεν ‫ ס‬:‫ ֵ ֽכּ ן‬οὕτως.

2:4

AT

ἣ ἐὰν ἀρέσῃ τῷ βασιλεῖ,

‫ וְ נָ ֖֯תוֹן‬καὶ δοθήτω :‫יהן‬ ֽ ֶ ‫ ַתּ ְמרוּ֯ ֵק‬σμῆγμα καὶ ἡ λοιπὴ ἐπιμέλεια· ‫ וְ ַ ֽהנַּ ֲע ָ ֗רה‬2:4 2:4 καὶ ἡ γυνή,

OG

‫ ֲא ֶ ֤שׁר ִתּי֯ ַט ֙ב‬ἣ ἂν ἀρέσῃ ‫ ְבּ ֵע ֵינ֣י ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬τῷ βασιλεῖ,

MT

παρὰ τῷ θείῳ Μαρδοχαίῳ, τοῦτο γὰρ ἦν ὄνομα αὐτῷ, τρεφομένη·

συναχθεισῶν δὲ πολλῶν εὑρέθη τις ἐν Βαβυλῶνι κόρη τῶν γονέων ἀμφοτέρων ὀρφανὴ 198

JA

32 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 2

2112 2113 2114 2115 2116 2117 2118 2119 2120 2121 2122 2123 2124 2125 2126 2127 2128 2129 2130 2131 2132 2133 2134 2135 2136 2137 2138 2139 2140 2141 2142 2143 2144 2145 2146 2147 2148 2149 2150

ἑαυτῷ

ἐπαίδευσεν αὐτὴν

‫ ַבּת־‬θυγάτηρ Αμιναδαβ ‫ דּ ֹ֔דוֹ‬ἀδελφοῦ πατρὸς αὐτοῦ, καὶ ὄνομα αὐτῇ Εσθηρ· ‫ ִ ֛כּ י ֵ ֥אין‬ἐν δὲ τῷ μεταλλάξαι ‫ ָ ֖להּ‬αὐτῆς ‫ ָ ֣אב וָ ֵ ֑אם‬τοὺς γονεῖς

‫ֶא ְס ֵתּ ֙ר‬

‫ת־ה ַ ֯ד ָ֗סּה‬ ֲ ‫ֶא‬ ‫ִ ֤היא‬

2:7

καὶ ἦν

et nutrierat eam Mardochaeus sibi adoptatam

fratris patris eius,

ἀδελφοῦ τοῦ πατρὸς αὐτοῦ·

Et erat

filia

illi

2:7

θυγατέρα

τὴν Εσθηρ

ἐκτρέφων πιστῶς

2:7

quam ceperat Nabuchodonosor rex Babyloniae.

ἣν ᾐχμαλώτευσεν Ναβουχοδονοσορ βασιλεὺς Βαβυλῶνος.

2:6

ex captivitate Ierusalem, de captivitate

τῆς φυλῆς Βενιαμιν.

ὃς ἦν αἰχμάλωτος ἐξ Ιερουσαλημ,

2:6

καὶ ἦν τούτῳ ֯‫ א ֵֹ֜מן‬παῖς θρεπτή,

‫ וַ יְ ִ֨הי‬2:7

‫ ֲא ֶ ֤שׁר ָהגְ ָל ֙ה‬2:6 ‫ִמ ֣יר וּ֯ ָשׁ ֔ ַליִ ם‬ ‫ם־הגּ ָֹל ֙ה‬ ַ֯ ‫ִע‬ ‫שׁר ָהגְ ְל ָ֔תה‬ ֣ ֶ ‫ֲא‬ ‫ִ ֖עם יְ ָכנְ ָי֣ה‬ ‫הוּדה‬ ֑ ָ ְ‫ֶ ֽמ ֶלְך־י‬ ‫שׁר‬ ֣ ֶ ‫ֲא‬ ‫ֶהגְ ֔ ָלה‬ ‫אצּר‬ ֖ ַ ֶ‫בוּכ ְדנ‬ ַ ְ‫נ‬ ‫ֶ ֥מ ֶלְך‬ :‫ָבּ ֶ ֽבל‬

‫ ִ ֥אישׁ‬ἐκ φυλῆς :‫ יְ ִמ ִ ֽיני‬Βενιαμιν,

et utrumque parentem amiserat

filiae fratris sui Edessae quae altero nomine Hester vocabatur

nutricius

Nabuchodonosor rex Babylonis transtulerat II:7 qui fuit

qui translatus fuerat de Hierusalem eo tempore quo Iechoniam regem Iuda

II:6

de stirpe Iemini

πασῶν δὲ τὴν Ἐσθῆρα συνέβαινεν,

τοῦτο γὰρ ἦν αὐτῇ τοὔνομα,

199

τῶν δὲ πρώτων παρὰ τοῖς Ἰουδαίοις.

οὗτος δ᾿ ἦν ἐκ τῆς Βενιαμίτιδος φυλῆς,

MT: 2:1-23; OG 2:1-23; AT 2:1-5,7-9,14,17-18; OL 2:1-23; Vg II:1-23; JA 11.195-208

33

2 2152 2153 2154 2155 2156 2157 2158 2159 2160 2161 2162 2163 2164 2165 2166 2167 2168 2169 2170 2171 2172 2173 2174 2175 2176 2177 2178 2179 2180 2181 2182 2183 2184 2185 2186 2187 2188

151

εἰς γυναῖκα·

OG

συνήχθησαν κοράσια πολλὰ εἰς Σουσαν τὴν πόλιν ὑπὸ χεῖρα Γαι, καὶ ἤχθη Εσθηρ

‫ שׁ ֵ ֹ֥מר‬τὸν φύλακα :‫ ַהנָּ ִ ֽשׁים‬τῶν γυναικῶν. ‫ וַ ִתּי֯ ַ֨טב‬2:9 2:9 καὶ ἤρεσεν αὐτῷ

‫ל־י֥ד ֵה ַג֖י‬ ַ ‫ ֶא‬πρὸς Για

‫ל־בּית‬ ֣ ֵ ‫ֶא‬ ‫ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬

‫וּֽ ְב ִ֯ה ָקּ ֵ֞בץ‬ ‫נְ ָע ֥ר וֹת‬ ‫ַר ֛בּוֹת‬ ‫ל־שׁוּשׁן‬ ַ֥ ‫ֶא‬ ‫ירה‬ ֖ ָ ‫ַה ִבּ‬ ‫ל־י֣ד ֵה ָג֑י‬ ַ ‫ֶא‬ ‫וַ ִתּ ָלּ ַ ֤ קח‬ ‫ֶא ְס ֵתּ ֙ר‬

‫ וַ יְ ִ֗הי ְבּ ִה ָ֯שּׁ ַ ֤מע‬2:8 2:8 καὶ ὅτε ἠκούσθη ‫ר־ה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬ ַ ‫ ְדּ ַב‬τὸ τοῦ βασιλέως πρόσταγμα, ‫וְ ָד ֔תוֹ‬

καὶ ἦν ‫ וְ ַהנַּ ֲע ָ ֤רה‬τὸ κοράσιον ‫ יְ ַפת־‬καλὸν ‫אַר‬ ֙ ‫תּ‬ ֹ ֨ τῷ εἴδει. ‫טוֹבת‬ ֣ ַ ְ‫ו‬ ‫ַמ ְר ֶ֔אה‬ ‫וּב ֤מוֹת‬ ְ ‫יה וְ ִא ָ֔מּהּ‬ ָ֙ ‫אָב‬ ִ֙ ‫ְל ָק ָ ֧חהּ ָמ ְר דֳּ ַ ֛כ י ֖לוֹ‬ :‫ְל ַ ֽבת‬

MT

εἰς τὸν οἶκον τοῦ βασιλέως· καὶ εἶδε Βουγαῖος ὁ εὐνοῦχος ὁ φυλάσσων τὸ κοράσιον, 2:9 καὶ ἤρεσεν αὐτῷ

καὶ ἐλήφθη τὸ κοράσιον 2:8

καὶ ἦν ἡ παῖς καλὴ τῷ εἴδει σφόδρα καὶ ὡραία τῇ ὄψει.

AT

custode mulierum.

ab Oggeo

adunatae sunt virgines multae in Susis civitate, sub manu Oggei. Et adpraehensa est Hester

Et post obitum parentum eius, Mardocheus nutrivit eam ut filiam propriam, nomen autem eius Hester. 2:8 Cum autem audita essent verba regis,

filiam, quoniam erat orphana. Erat autem haec puella speciosa nimis aspectu.

OL

200

τῷ κάλλει διαφέρειν καὶ τὴν χάριν τοῦ προσώπου τὰς ὄψεις τῶν θεωμένων μᾶλλον ἐπάγεσθαι.

JA

II:9

ei

quae placuit

τινὶ τῶν εὐνούχων εἰς ἐπιμέλειαν

παραδοθεῖσα δὲ Hester quoque αὕτη inter ceteras puellas ei tradita est ut servaretur in numero feminarum

et Aegaeo traderentur eunucho

Susan

cumque percrebuisset regis imperium et iuxta mandata illius multae virgines pulchrae adducerentur

II:8

pulchra nimis et decora facie mortuisque patre eius ac matre Mardocheus sibi eam adoptavit in filiam

Vg

34 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 2

2189 2190 2191 2192 2193 2194 2195 2196 2197 2198 2199 2200 2201 2202 2203 2204 2205 2206 2207 2208 2209 2210 2211 2212 2213 2214 2215 2216 2217 2218 2219 2220 2221 2222 2223 2224 2225 2226 2227

‫ וַ יְ ַ֯שׁ ֶנּ ָ֧ה‬καὶ ἐχρήσατο αὐτῇ καλῶς ‫יה‬ ָ ‫רוֹת‬ ֛֯ ֶ ‫ וְ ֶאת־נַ ֲע‬καὶ ταῖς ἅβραις αὐτῆς ‫ְל ֖טוֹב‬ :‫ ֵ ֥בּית ַהנָּ ִ ֽשׁים‬ἐν τῷ γυναικῶνι. ‫֣ידה‬ ָ ‫ֹא־ה ִגּ‬ ִ ‫ ל‬2:10 2:10 καὶ οὐχ ὑπέδειξεν ‫ ֶא ְס ֵ֔תּר‬Εσθηρ ‫ת־ע ָ ֖מּהּ‬ ַ ‫ ֶא‬τὸ γένος αὐτῆς ‫וֹל ְד ָ ֑תּהּ‬ ַ ‫ת־מ‬ ֽ ‫ וְ ֶא‬οὐδὲ τὴν πατρίδα· ‫ ִ ֧כּ י ָמ ְר דֳּ ַ ֛כ י‬ὁ γὰρ Μαρδοχαῖος ‫ ִצ ָ ֥וּה‬ἐνετείλατο ‫יה‬ ָ ‫ ָע ֶ ֖ל‬αὐτῇ :‫ֹא־ת ִ ֽגּיד‬ ַ ‫ ֲא ֶ ֥שׁר ל‬μὴ ἀπαγγεῖλαι.

‫ ָה ְר ֻ֯אי֥ וֹת‬τὰ ἀποδεδειγμένα ‫ָ ֽל ֶתת־‬ ‫ ָ ֖להּ‬αὐτῇ ‫ ִמ ֵ ֣בּית ַה ֶ ֑מּ ֶלְך‬ἐκ βασιλικοῦ

‫שׁ ַבע‬ ֣ ֶ ‫ וְ ֵא ֙ת‬καὶ τὰ ἑπτὰ ‫ ַהנְּ ָע ֔ר וֹת‬κοράσια

αὐτῇ δοῦναι ‫יה‬ ָ ‫ת־תּ ְמרוּ֯ ֶ ֤ק‬ ַ ‫ ֶא‬τὸ σμῆγμα ‫וֹת ָ֙ה‬ ֶ֙ ֯‫ת־מנ‬ ָ ‫ וְ ֶא‬καὶ τὴν μερίδα ‫ָל ֵ ֣תת ֔ ָלהּ‬

‫ ְל ָפנָ ֮יו‬ἐνώπιον αὐτοῦ, ‫ ַ ֠ו יְ ַב ֵהל‬καὶ ἔσπευσεν

‫ ֶ ֣ח ֶסד‬χάριν

‫ ַהנַּ ֲע ָ ֣רה‬τὸ κοράσιον ‫ְב ֵע י֯ נָ י ֒ו‬ ‫ וַ ִתּ ָ ֣שּׂא‬καὶ εὗρεν

τὰς ἅβρας αὐτῆς.

ὑπὲρ τὰ ἑπτὰ κοράσια,

ὑπὲρ πάσας τὰς γυναῖκας. καὶ εὗρεν Εσθηρ χάριν καὶ ἔλεον κατὰ πρόσωπον αὐτοῦ, καὶ ἔσπευσε προστατῆσαι αὐτῆς καὶ ἐπέδωκεν

in conventu mulierum. 2:10 Et non ostendit Hester genus suum nec patriam, quoniam Mardocheus praeceperat ei ne indicaret.

de domo eiusdem, aetatis ipsius,

et septem puellae constitutae

ad omnes nitores eius,

ante eum. Et festinavit

Et invenit Hester gratiam

2:9

quae noluit indicare ei populum et patriam suam Mardocheus enim praeceperat ut de hac re omnino reticeret

II:10

et tam ipsam quam pedisequas eius ornaret atque excoleret

de domo regis

et traderet ei partes suas et septem puellas speciosissimas

mundum muliebrem

in conspectu illius ut adceleraret

gratiam

et invenit

MT: 2:1-23; OG 2:1-23; AT 2:1-5,7-9,14,17-18; OL 2:1-23; Vg II:1-23; JA 11.195-208

35

2 2229 2230 2231 2232 2233 2234 2235 2236 2237 2238 2239 2240 2241 2242 2243 2244 2245 2246 2247 2248 2249 2250 2251 2252 2253 2254 2255 2256 2257 2258 2259 2260 2261 2262 2263 2264 2265

228

ὅταν ἀναπληρώσῃ

συμβήσεται. 2:12 οὗτος δὲ ἦν καιρὸς κορασίου εἰσελθεῖν πρὸς τὸν βασιλέα,

καθ᾿ ἑκάστην δὲ ἡμέραν ὁ Μαρδοχαῖος περιεπάτει κατὰ τὴν αὐλὴν τὴν γυναικείαν ἐπισκοπῶν τί Εσθηρ

2:11

OG

‫וּב ֶ֕זה‬ ָ֯ 2:13

‫ים‬ ֙ ‫וְ ִשׁ ָ ֤שּׁה חֳ ָד ִשׁ‬ ‫ַבּ ְבּ ָשׂ ִ֔מים‬ ‫וּב ַת ְמר וּ ֵ ֖ קי‬ ְ :‫ַהנָּ ִ ֽשׁים‬

2:13

καὶ τότε

καὶ μῆνας ἓξ ἐν τοῖς ἀρώμασιν καὶ ἐν τοῖς σμήγμασιν τῶν γυναικῶν,

οὕτως γὰρ ἀναπληροῦνται αἱ ἡμέραι τῆς θεραπείας, μῆνας ἓξ ἀλειφόμεναι ‫מּר‬ ֹ ֔ ‫ ְבּ ֶ ֣֯שׁ ֶמן ַה‬ἐν σμυρνίνῳ ἐλαίῳ

‫ִ ֛כּ י ֵ ֥כּ ן‬ ‫יִ ְמ ְל ֖אוּ‬ ‫יְ ֵ ֣מי‬ ‫יהן‬ ֑ ֶ ‫רוּק‬ ֯ ֵ ‫ְמ‬ ‫ים‬ ֙ ‫ִשׁ ָ ֤שּׁה חֳ ָד ִשׁ‬

‫ ְשׁ ֵנ֣ים ָע ָ ֣שׂר ֔חֹ ֶדשׁ‬μῆνας δεκαδύο·

:‫וּמה־יֵּ ֯ ָע ֶ ֖שׂה ָ ֽבּהּ‬ ַ ‫יע‬ ַ ‫וּב ַ֯ה ֡ ִגּ‬ ְ 2:12 ֩‫תֹּר‬ ‫נַ ֲע ָ ֨רה וְ נַ ֲע ָ ֜רה‬ ‫ָל ֣בוֹא ׀‬ ‫ל־ה ֶ ֣מּ ֶלְך‬ ַ ‫ֶא‬ ‫ֲא ַח ְשׁוֵ ֗ר וֹשׁ‬ ‫ִמ ֵקּץ֩ ֱהי֨ וֹת ֜ ָלהּ‬ ‫ְכּ ָ ֤דת‬ ‫ים‬ ֙ ‫ַהנָּ ִשׁ‬

‫וּב ָכ ל־֯ י֣ וֹם וָ י֔ וֹם‬ ְ 2:11 ‫ָמ ְר דֳּ ַכ֙י‬ ‫ִמ ְת ַה ֔ ֵלְּך‬ ‫ִל ְפ ֵנ֖י ֲח ַ ֣צר‬ ‫ית־הנָּ ִ ֑שׁים‬ ַ ‫ֵבּ‬ ‫ָל ַ ֙ד ַע ֙ת‬ ‫ת־שׁ ֣֯לוֹם‬ ְ ‫ֶא‬ ‫ֶא ְס ֵ֔תּר‬

MT

AT

2:13

et tunc

in aromatis et nitoribus mulierum et mensibus sex in oleo smirmino

ita enim replebantur dies curationis, mensibus sex

mensium duodecim,

Cum autem impletum esset tempus puellae,

2:12

quo introiret ad regem.

quid eveniret ei, et quando esset tempus

Hester

Et cotidianis diebus Mardocheus circuibat in atrio muliebri, speculans

2:11

OL

Vg

uterentur

et aliis sex quibusdam pigmentis et aromatibus

oleo unguerentur myrtino

sex menses

expletis omnibus quae ad cultum muliebrem pertinebant mensis duodecimus vertebatur ita dumtaxat ut

ante vestibulum domus in qua electae virgines servabantur curam agens salutis Hester et scire volens quid ei accideret II:12 cum autem venisset tempus singularum per ordinem puellarum ut intrarent ad regem

qui deambulabat cotidie

II:11

τετρακόσιαι τὸν ἀριθμὸν οὖσαι.

πάσης ἐτύγχανε προνοίας ἀρωμάτων ἀφθονίᾳ καὶ πολυτελείᾳ τῶν ἀλειμμάτων ὧν χρῄζει τὰ σώματα καταρδομένη, καὶ τούτων ἀπέλαυον ἐπὶ μῆνας ἓξ

JA

36 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 2

2266 2267 2268 2269 2270 2271 2272 2273 2274 2275 2276 2277 2278 2279 2280 2281 2282 2283 2284 2285 2286 2287 2288 2289 2290 2291 2292 2293 2294 2295 2296 2297 2298 2299 2300 2301 2302 2303 2304

εἰσπορεύεται πρὸς τὸν βασιλέα· καὶ ᾧ ἐὰν εἴπῃ,

inducendi,

si non vocaretur secundum nomen. 2:15 Cum advenisset autem tempus

εἰσπορεύεται πρὸς τὸν βασιλέα

ἐὰν μὴ κληθῇ ὀνόματι. 2:15 ἐν δὲ τῷ ἀναπληροῦσθαι τὸν χρόνον

‫ָת ֥בוֹא‬ ‫ל־ה ֶ֔מּ ֶלְך‬ ַ ‫עוֹד ֶא‬ ֙ ‫ם־ח ֵ ֥פ ץ ָ ֛בּהּ‬ ָ ‫ִ ֣כּ י ִא‬ ‫ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ ‫וְ נִ ְ֯ק ְר ָ ֥אה‬ :‫ְב ֵ ֽשׁם‬ ‫֣יע‬ ַ ‫וּב ַ֯ה ִגּ‬ ְ 2:15 ‫תֹּר־‬

Non enim habebat spado potestatem

οὗ Γαι ὁ εὐνοῦχος τοῦ βασιλέως ὁ φύλαξ τῶν γυναικῶν, καὶ οὐκέτι

‫ל־י֧ד ַ ֽשׁ ֲע ְ֯שׁ ַג֛ז‬ ַ ‫ֶא‬ ‫ְס ִ ֥ר יס‬ ‫ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ ‫ילגְ ִ ֑שׁים‬ ַ ‫שׁ ֵ ֹ֣מר ַה ִ ֽפּ‬ ‫ל ֹא־‬

in muliebri secundo.

ad domum regis, ad diem unum, et recurrebat

‫ וּ֠ ַבבּ ֶֹקר ִ ֣היא‬καὶ πρὸς ἡμέραν ‫ ָשׁ ָ֞בה‬ἀποτρέχει

‫ים‬ ֙ ‫ל־בּית ַהנָּ ִשׁ‬ ֤ ֵ ‫ ֶא‬εἰς τὸν γυναικῶνα ‫ ֵשׁ ִ֔ני‬τὸν δεύτερον,

Et cum introiret mulier

2:14

introibat ad regem.

‫ ָבּ ֶ ֣ע ֶרב ׀‬2:14 2:14 δείλης ‫ ִ ֣היא ָב ָ֗א ֯ה‬εἰσπορεύεται,

‫ ִע ָ֔מּהּ‬αὐτῷ ‫ ִמ ֵ ֥בּית ַהנָּ ִ ֖שׁים‬ἀπὸ τοῦ γυναικῶνος :‫ד־בּית ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬ ֥ ֵ ‫ ַע‬ἕως τῶν βασιλείων.

‫ ָל ֣בוֹא‬συνεισέρχεσθαι

‫ יִ ָנּ ֵ ֽ֤תן ָל ֙הּ‬παραδώσει αὐτὴν

‫ַ ֽהנַּ ֲע ָ ֖רה‬ ‫ָבּ ָ ֣֯אה‬ ‫ל־ה ֶ ֑מּ ֶלְך‬ ַ ‫ֶא‬ ‫ל־א ֶ֨שׁר‬ ֲ ‫ֵא ֩ת ָכּ‬ ‫ֹאמר‬ ַ֜ ‫תּ‬

nisi voluisset rex et eam venire iussisset ex nomine II:15 evoluto autem tempore

qui concubinis regis praesidebat nec habebat potestatem ad regem ultra redeundi

egrediebatur mane atque inde in secundas aedes deducebatur quae sub manu Sasagazi eunuchi erant

de triclinio feminarum ad regis cubiculum transiebant II:14 et quae intraverat vespere

ingredientesque ad regem quicquid postulassent ad ornatum pertinens accipiebant et ut eis placuerat conpositae

II:13

ὅτε δ᾿ ἐνόμιζεν ἀποχρώντως τῷ προειρημένῳ χρόνῳ τὴν ἐπιμέλειαν ἔχειν τὰς παρθένους καὶ τοῦ βαδίζειν αὐτὰς ἐπὶ κοίτην βασιλέως ἀξίας ἤδη γεγονέναι, καθ᾿ ἑκάστην ἡμέραν μίαν ἔπεμπεν τῷ βασιλεῖ συνεσομένην. 201

MT: 2:1-23; OG 2:1-23; AT 2:1-5,7-9,14,17-18; OL 2:1-23; Vg II:1-23; JA 11.195-208

37

2 2306 2307 2308 2309 2310 2311 2312 2313 2314 2315 2316 2317 2318 2319 2320 2321 2322 2323 2324 2325 2326 2327 2328 2329 2330 2331 2332 2333 2334 2335 2336 2337 2338 2339 2340 2341 2342

305

‫ֹשׂאת‬ ֣ ֵ ‫ נ‬εὑρίσκουσα ‫ ֵ֔חן‬χάριν

‫ וַ ְתּ ִ ֤הי‬ἦν γὰρ ‫ ֶא ְס ֵתּ ֙ר‬Εσθηρ

‫ֵה ַג֥י‬ ‫ ְס ִר יס־‬ὁ εὐνοῦχος ‫ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ ‫ שׁ ֵ ֹ֣מר ַהנָּ ִ ֑שׁים‬ὁ φύλαξ τῶν γυναικῶν·

‫ ֠ ִכּ י ִ ֣אם ֶאת־֯ ֲא ֶ ֥שׁר‬ὧν ‫ֹאמר‬ ֛ ַ ‫ י‬ἐνετείλατο

inveniens gratiam

Erat autem Hester

spado.

ex quibus dixerat ei

ab eo

nihil postulavit

introibat ad regem. Et factum est cum introiret ad regem,

introeundi,

εἰσελθεῖν πρὸς τὸν βασιλέα,

ὡς δὲ εἰσήχθη Εσθηρ πρὸς τὸν βασιλέα,

AT

Hester filia Abiel fratris patris Mardochei,

OG

Εσθηρ τῆς θυγατρὸς Αμιναδαβ ἀδελφοῦ πατρὸς Μαρδοχαίου

‫ ֤ל ֹא‬οὐδὲν ‫ ִב ְק ָשׁה‬ἠθέτησεν ‫ָדּ ָ֔בר‬

‫ֶא ְס ֵ ֣תּר‬ ‫ַבּת־‬ ‫יחיִ ל‬ ֣ ַ ‫ֲא ִב‬ ‫֣דּ ֹד‬ ‫ָמ ְר דֳּ ַ֡כ י‬ ‫ח־לוֹ ְל ַ֜בת‬ ֨ ‫ֲא ֶשׁר֩ ָל ַ ֽ ק‬ ‫ָל ֣בוֹא‬ ‫ל־ה ֶ֗מּ ֶלְך‬ ַ ‫ֶא‬

MT

OL

custos virginum haec ei ad ornatum dedit. Erat enim formonsa valde et incredibili pulchritudine omnium oculis gratiosa et amabilis videbatur

Aegaeus eunuchus

muliebrem cultum sed quaecumque voluit

quae non quaesivit

per ordinem instabat dies quo Hester filia Abiahil fratris Mardochei quam sibi adoptaverat in filiam intrare deberet ad regem

Vg

ὁ δὲ πλησιάζων εὐθὺς ἀπέπεμπεν πρὸς τὸν εὐνοῦχον. ἀφικομένης δὲ τῆς Ἐσθήρας πρὸς αὐτὸν ἡσθεὶς αὐτῇ καὶ πεσὼν τῆς κόρης εἰς ἔρωτα νομίμως αὐτὴν ἄγεται γυναῖκα 202

JA

38 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 2

2343 2344 2345 2346 2347 2348 2349 2350 2351 2352 2353 2354 2355 2356 2357 2358 2359 2360 2361 2362 2363 2364 2365 2366 2367 2368 2369 2370 2371 2372 2373 2374 2375 2376 2377 2378 2379 2380 2381

τῷ δωδεκάτῳ μηνί, ὅς ἐστιν Αδαρ, τῷ ἑβδόμῳ ἔτει τῆς βασιλείας αὐτοῦ.

‫יר י‬ ֖ ִ ‫ַבּ ֥חֹ ֶדשׁ ָה ֲע ִשׂ‬ ‫הוּא־ ֣חֹ ֶדשׁ‬ ‫ֵט ֵ ֑֯בת‬ ‫ת־שׁ ַבע‬ ֖ ֶ ַ‫ִבּ ְשׁנ‬ :‫כוּתוֹ‬ ֽ ‫ְל ַמ ְל‬

καὶ εὗρεν χάριν

Εσθηρ,

παρὰ πάσας τὰς παρθένους, καὶ ἐπέθηκεν αὐτῇ ‫ ֶ ֽכּ ֶתר־‬τὸ διάδημα ‫כוּת‬ ֙ ‫ ַמ ְל‬τὸ γυναικεῖον. ‫ֹאשׁהּ‬ ָ֔ ‫ְבּר‬ ‫יכ ָה‬ ֖ ֶ ‫וַ יַּ ְמ ֯ ִל‬ :‫ַ ֥תּ ַחת וַ ְשׁ ִ ֽתּי‬

‫ת־א ְס ֵתּ ֙ר‬ ֶ ‫ֶא‬ ‫ל־הנָּ ִ֔שׁים‬ ַ ‫ִמ ָכּ‬ ‫וַ ִתּ ָשּׂא־‬ ‫ֵ ֥חן‬ ‫וָ ֶ ֛֯ח ֶסד‬ ‫ְל ָפ ָנ֖יו‬ ‫ִמ ָכּ ל־‬ ‫תוֹּלת‬ ֑ ‫ַה ְבּ‬ ‫וַ ָ ֤֯יּ ֶשׂם‬

‫ וַ יֶּ ֱא ַ֨הב‬2:17 2:17 καὶ ἠράσθη ‫ ַה ֶ ֤מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς

πρὸς Ἀρταξέρξην τὸν βασιλέα

παρὰ πάντων τῶν βλεπόντων αὐτήν. 2:16 καὶ εἰσῆλθεν Εσθηρ

‫ְבּ ֵע ֵינ֖י ָכּ ל־‬ :‫יה‬ ָ ‫ר ֶ ֯ ֹֽא‬ ‫ וַ ִתּ ָלּ ַ ֨קח‬2:16 ‫ֶא ְס ֵ֜תּר‬ ‫ל־ה ֶ ֤מּ ֶלְך‬ ַ ‫ֶא‬ ‫רוֹשׁ‬ ֙ ֵ‫ֲא ַח ְשׁו‬ ‫כוּתוֹ‬ ֔ ‫ל־בּית ַמ ְל‬ ֣ ֵ ‫ֶא‬

τὸ διάδημα τῆς βασιλείας ἐπὶ τὴν κεφαλὴν αὐτῆς.

καὶ ἐπέθηκε

καὶ εὗρε χάριν καὶ ἔλεον κατὰ πρόσωπον αὐτοῦ,

ἤρεσεν αὐτῷ σφόδρα. 2:14 καὶ ὅταν ἐγένετο ἑσπέρα, εἰσήγετο, καὶ τὸ πρωῒ ἀπελύετο. 2:17 ὡς δὲ κατεμάνθανεν ὁ βασιλεὺς πάσας τὰς παρθένους, ἐφάνη ἐπιφανεστάτη Εσθηρ, Et adamavit

et reginam eam fecit pro Vasthi.

in conspectu eius prae omnibus virginibus, et inposuit ei diadema,

et invenit gratiam

Hester,

rex

2:17

Adar, mense septimo regni eius.

duodecimo mense

ab omnibus qui invenerant eam. 2:16 Et introducta est Hester ad regem ducta est itaque

et amavit eam

diadema regni in capite eius fecitque eam regnare in loco Vasthi

plus quam omnes mulieres habuitque gratiam et misericordiam coram eo super omnes mulieres et posuit

rex

II:17

ad cubiculum regis Asueri mense decimo qui vocatur Tebeth septimo anno regni eius

II:16

ἑβδόμου ἔτους τῆς αὐτοῦ βασιλείας, Ἀδέρῳ δὲ καλουμένῳ.

καὶ γάμους αὐτῇ ποιεῖται δωδεκάτῳ μηνὶ

MT: 2:1-23; OG 2:1-23; AT 2:1-5,7-9,14,17-18; OL 2:1-23; Vg II:1-23; JA 11.195-208

39

2 2383 2384 2385 2386 2387 2388 2389 2390 2391 2392 2393 2394 2395 2396 2397 2398 2399 2400 2401 2402 2403 2404 2405 2406 2407 2408 2409 2410 2411 2412 2413 2414 2415 2416 2417 2418 2419

382

2:18

OG

‫וַ יִּ ֵ ֥תּן‬ ‫ַמ ְשׂ ֵ ֖את‬ :‫ְכּ ַ ֥֯י ד ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬

τὸν γάμον τῆς Εσθηρ ἐπιφανῶς,

καὶ ἤγαγεν ὁ βασιλεὺς 2:18

AT

καὶ ἐποίησεν ἀφέσεις τοῖς ὑπὸ τὴν βασιλείαν αὐτοῦ. πάσαις ταῖς χώραις.

‫ וַ ֲהנָ ָ ֤חה‬καὶ ἄφεσιν ‫נוֹת‬ ֙ ֯‫ַל ְמּ ִד י‬ ‫ ָע ָ֔שׂה‬ἐποίησεν

‫ ֵ ֖את ִמ ְשׁ ֵ ֣תּה‬τοὺς γάμους ‫ ֶא ְס ֵ ֑תּר‬Εσθηρ

‫גָ ֗דוֹל‬ ‫ ְל ָכ ל־‬πᾶσιν ‫ ָשׂ ָר ֙יו‬τοῖς φίλοις αὐτοῦ ‫ וַ ֲע ָב ָ ֔ד יו‬καὶ ταῖς δυνάμεσιν ἐπὶ ἡμέρας ἑπτὰ καὶ ὕψωσεν

‫וַ ַ֨יּ ַעשׂ‬ καὶ ἐποίησεν ‫ ַה ֶ֜מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς ‫ ִמ ְשׁ ֶ ֣תּה‬πότον

2:18

‫וּב ִה ָקּ ֵ ֥בץ‬ ְ 2:19 ‫תוּלוֹת‬ ֖ ‫ְבּ‬ ‫ֵשׁ ִנ֑ית‬ ‫וּמ ְר דֳּ ַ ֖כ י‬ ָ 2:19 ὁ δὲ Μαρδοχαῖος ‫ י ֵ ֹ֥֯שׁב‬ἐθεράπευεν ‫ ְבּ ַ ֽשׁ ַער־‬ἐν τῇ αὐλῇ. :‫ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬ ‫ ֵ ֣אין ֶא ְס ֵ֗תּר ַמ ֶגּ ֶ֤ דת‬2:20 2:20 ἡ δὲ Εσθηρ οὐχ ὑπέδειξεν

MT

OL

Mardochaeus autem sedebat in atrio regis. 2:20 Hester vero non indicavit

2:19

omnibus regionibus.

fecit

et remissionem

suae nuptias Hester,

omnibus amicis suis et omni virtuti

Et fecit rex convivium

2:18

et iussit

Vg

II:20

necdumque prodiderat Hester

Mardocheus manebat ad regis ianuam

iuxta magnificentiam principalem II:19 cumque et secundo quaererentur virgines et congregarentur

ac dona largitus est

et dedit requiem in universis provinciis

nuptiis Hester

pro coniunctione et

convivium praeparari permagnificum cunctis principibus et servis suis

II:18

JA

μὴ ποιήσασα φανερὸν αὐτῷ

εἰσελθούσῃ δὲ εἰς τὸ βασίλειον περιτίθησι τὸ διάδημα, καὶ συνῴκησεν οὕτως Ἐσθήρα

ὑπὲρ τῶν γάμων αὐτοῦ,

αὐτὸς δὲ Πέρσας [καὶ τοὺς Μήδους] καὶ τοὺς πρώτους τῶν ἐθνῶν ἑστιᾷ ἐπὶ μῆνα ὅλον

διέπεμψε δὲ τοὺς ἀγγάρους λεγομένους εἰς πᾶν ἔθνος ἑορτάζειν τοὺς γάμους παραγγέλλων, 203

40 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 2

2420 2421 2422 2423 2424 2425 2426 2427 2428 2429 2430 2431 2432 2433 2434 2435 2436 2437 2438 2439 2440 2441 2442 2443 2444 2445 2446 2447 2448 2449 2450 2451 2452 2453 2454 2455 2456 2457 2458

τὴν πατρίδα αὐτῆς· οὕτως γὰρ ἐνετείλατο αὐτῇ

‫ וְ ֶאת־֯ ַמ ֲא ַ ֤מר‬καὶ ‫ָמ ְר דֳּ ַכ֙י‬ ‫ֶא ְס ֵ ֣תּר‬ ‫ ע ָֹ֔שׂ ֯ה‬ποιεῖν τὰ προστάγματα αὐτοῦ, ‫ ַכּ ֲא ֶ ֛שׁר ָהיְ ָ ֥תה‬καθὼς ἦν ‫אָמ ָנ֖ה‬ ְ֯ ‫ְב‬ ‫ ס‬:‫ ִא ֽתּוֹ‬μετ᾿ αὐτοῦ· καὶ Εσθηρ οὐ μετήλλαξεν τὴν ἀγωγὴν αὐτῆς.

φοβεῖσθαι τὸν θεὸν

‫ ָמ ְר דֳּ ָ ֑כ י‬Μαρδοχαῖος,

‫וֹל ְד ָתּ ֙הּ‬ ַ ‫ֽמ‬ ‫ת־ע ָ֔מּהּ‬ ַ ‫וְ ֶא‬ ‫ַכּ ֲא ֶ ֛שׁר‬ ‫ִצ ָ ֥וּה‬ ‫יה‬ ָ ‫ָע ֶ ֖ל‬

ut omnia servaret ac si cum eo esset et timeret Deum omni die.

Mardocheus,

genus suum, neque patriam, secundum quae praeceperat ei

ut eo tempore solita erat quo eam parvulam nutriebat

faciebat

et ita cuncta

patriam et populum suum iuxta mandatum eius quicquid enim ille praecipiebat observabat Hester

μεταβὰς δὲ ὁ θεῖος αὐτῆς ἐκ Βαβυλῶνος εἰς Σοῦσα τῆς Περσίδος αὐτόθι διῆγεν ἑκάστης ἡμέρας πρὸς τοῖς βασιλείοις διατρίβων καὶ πυνθανόμενος περὶ τῆς κόρης, τίνα διάγει τρόπον· ἔστεργεν γὰρ αὐτὴν ὡς αὑτοῦ θυγατέρα. 205 Ἔθηκε δὲ καὶ νόμον ὁ βασιλεὺς ὥστε μηδένα τῶν ἰδίων αὐτῷ προσιέναι μὴ κληθέντα, ὁπηνίκα ἐπὶ τοῦ θρόνου καθέζοιτο. περιεστήκεσαν δὲ τὸν θρόνον 204

τὸ ἔθνος, ἐξ οὗπερ εἴη τυγχάνουσα.

MT: 2:1-23; OG 2:1-23; AT 2:1-5,7-9,14,17-18; OL 2:1-23; Vg II:1-23; JA 11.195-208

41

2 2460 2461 2462 2463 2464 2465 2466 2467 2468 2469 2470 2471 2472 2473 2474 2475 2476 2477 2478 2479 2480 2481 2482 2483 2484 2485 2486 2487 2488 2489 2490 2491 2492 2493 2494 2495 2496

459

2:21

καὶ ἐλυπήθησαν

OG

‫ וַ יַּ ֵגּ֖ד‬καὶ ἐσήμανεν

‫ ִל ְשׁ ֹ֣ל ַח ָ֔י ד‬ἀποκτεῖναι Ἀρταξέρξην ‫ ַבּ ֶ ֖מּ ֶלְך‬τὸν βασιλέα. ‫ֲא ַח ְשֵׁ ֽור ֹשׁ׃‬ ‫ וַ יִּ ָ ֯וּ ַ ֤ד ע‬2:22 2:22 καὶ ἐδηλώθη ‫ ַה ָדּ ָב ֙ר ְל ָמ ְר דֳּ ַ֔כ י‬Μαρδοχαίῳ ὁ λόγος,

‫שׁוּ‬ ֙ ‫ וַ יְ ַב ְק‬καὶ ἐζήτουν

‫ִבּגְ ָ֨תן‬ ‫וָ ֶ֜ת ֶרשׁ‬ ‫יסי ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬ ֤ ֵ ‫ֽי־ס ִר‬ ָ ‫ ְשׁ ֵנ‬οἱ δύο εὐνοῦχοι τοῦ βασιλέως ‫ ִמשּׁ ְֹמ ֵ ֣ר י ַה ַ֔סּף‬οἱ ἀρχισωματοφύλακες ὅτι προήχθη Μαρδοχαῖος,

‫ָק ַצ ֩ף‬

‫ ַבּיָּ ִ ֣מים ָה ֵ֔הם‬2:21 ‫וּמ ְר דֳּ ַ ֖כ י‬ ָ ‫י ֵ ֹ֣שׁב‬ ‫ְבּ ַ ֽשׁ ַער־‬ ‫ַה ֶ ֑מּ ֶלְך‬

MT

AT

et ostendit Mardocheus

Et cognitum est negotium Mardocheo

quod Mardocheum non latuit statimque nuntiavit

II:22

regem. 2:22

eum

interficere

Bagathan et Thares duo eunuchi regis qui ianitores erant

irati sunt

ad regis ianuam morabatur

Eo igitur tempore quo Mardocheus

II:21

Vg

et in primo palatii limine praesidebant volueruntque insurgere in regem et occidere

Bartageus et Thedestes duo spadones regis, qui servabant atrium,

et post haec, quaesierunt

In diebus illis, Mardocheus sedebat in aula regis,

2:21

OL

Βαρνάβαζος τῶν εὐνούχων οἰκέτης τοῦ ἑτέρου τὸ γένος ὢν Ἰουδαῖος συνεὶς τὴν ἐπιβουλὴν τῷ θείῳ κατεμήνυσε τῆς γυναικὸς τοῦ βασιλέως, Μαρδοχαῖος δὲ

Χρόνῳ δ᾿ ὕστερον ἐπιβουλευσάντων τῷ βασιλεῖ Βαγαθώου καὶ Θεοδοσίτου 207

αὐτοῦ πελέκεις ἔχοντες ἄνθρωποι πρὸς τὸ κολάζειν τοὺς προσιόντας ἀκλήτους τῷ θρόνῳ. 206 καθῆστο μέντοι λύγον χρυσέαν ἔχων αὐτὸς ὁ βασιλεύς, ἣν ὅτε τινὰ σώζειν ἤθελεν τῶν ἀκλήτων προσιόντων ἐξέτεινεν πρὸς αὐτόν· ὁ δὲ ἁπτόμενος αὐτῆς ἀκίνδυνος ἦν. καὶ περὶ μὲν τούτων ἀρκούντως ἡμῖν δεδήλωται.

JA

42 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 2

2497 2498 2499 2500 2501 2502 2503 2504 2505 2506 2507 2508 2509 2510 2511 2512 2513 2514 2515 2516 2517 2518 2519 2520 2521 2522 2523 2524 2525 2526 2527

τὰ τῆς ἐπιβουλῆς.

‫ וַ יִּ ָתּ ֥לוּ‬καὶ ἐκρέμασεν ‫יהם‬ ֖ ֶ ֵ‫ ְשׁנ‬αὐτούς. ‫ל־ע ץ‬ ֑ ֵ ‫ַע‬ ‫ וַ יִּ ָ֯כּ ֵ֗תב‬καὶ προσέταξεν ὁ βασιλεὺς καταχωρίσαι εἰς μνημόσυνον ‫ְבּ ֵ ֛ס ֶפר ִדּ ְב ֵ ֥ר י ַהיָּ ִ ֖מים‬ ‫ פ‬:‫ ִל ְפ ֵנ֥י ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬ἐν τῇ βασιλικῇ βιβλιοθήκῃ ὑπὲρ τῆς εὐνοίας Μαρδοχαίου ἐν ἐγκωμίῳ.

2:23

2:23

ὁ δὲ βασιλεὺς ‫וַ יְ ֻ֯ב ַ ֤קּשׁ‬ ἤτασεν ‫ ַה ָדּ ָב ֙ר‬τοὺς δύο εὐνούχους ‫וַ יִּ ָ֯מּ ֵ֔צא‬

‫ְבּ ֵ ֥שׁם‬ :‫ָמ ְר דֳּ ָ ֽכ י‬

‫ ְל ֶא ְס ֵ ֣תּר‬Εσθηρ, ‫ַה ַמּ ְל ָ ֑כּה‬ ‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֧תּ‬καὶ ‫ ֶא ְס ֵ ֛תּר‬αὐτὴ ἐνεφάνισεν ‫ ַל ֶ ֖מּ ֶלְך‬τῷ βασιλεῖ

regis.

memoriale

Et scriptum est

Et inquisivit negotium et invenit sic. Et suspensi sunt ambo.

2:23

Et Hester indicavit regi, ex nomine Mardochei.

Hester.

quaesitum est

historiis et annalibus traditum coram rege.

et adpensus uterque eorum in patibulo mandatumque

et inventum

II:23

qui ad se rem detulerat

regi ex nomine Mardochei

Et illa

reginae Hester

ταραχθεὶς δὲ ὁ βασιλεὺς τἀληθὲς ἐξεῦρεν

καὶ προσμένειν αὐτὸν τοῖς βασιλείοις ὄντα φίλον ἀναγκαιότατον τῷ βασιλεῖ.

τῷ δὲ Μαρδοχαίῳ τότε μὲν οὐδὲν παρέσχεν ὡς αἰτίῳ τῆς σωτηρίας γεγονότι, μόνον δὲ αὐτοῦ τὸ ὄνομα τοῖς τὰ ὑπομνήματα συγγραφομένοις ἐκέλευσε σημειώσασθαι

καὶ τοὺς μὲν εὐνούχους ἀνεσταύρωσεν,

208

φανεροὺς ἐποίησε τῷ βασιλεῖ τοὺς ἐπιβουλεύοντας.

διὰ τῆς Ἐσθήρας

MT: 2:1-23; OG 2:1-23; AT 2:1-5,7-9,14,17-18; OL 2:1-23; Vg II:1-23; JA 11.195-208

43

3 32 33 34 35 36 37 38 39 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331

1

κατὰ τὸ πρόσταγμα

αὐτῷ ἐπὶ τὴν γῆν πάντας. 3:2 πάντων οὖν προσκυνούντων αὐτῷ

αὐτῷ·

sic enim praeceperat

Aman,

adorabant

Et omnes

καὶ προσκυνεῖν

3:2

Et praetulit eum, et prima sella fecit eum inter omnes amicos suos.

Aman,

προσεκύνουν

τῶν φίλων αὐτοῦ ὥστε κάμπτεσθαι

Αμαν Αμαδάθου Βουγαῖον καὶ ἐπῆρεν αὐτὸν καὶ ἔθηκε τὸν θρόνον αὐτοῦ ὑπεράνω

OL 3 Et factum est post haec verba, glorificavit rex Artarxerxis

1

qui in atrio

καὶ πάντες

AT 3 Καὶ ἐγένετο μετὰ τοὺς λόγους τούτους, ἐμεγάλυνεν ὁ βασιλεὺς Ασσυῆρος 1

οἱ ἐν τῇ αὐλῇ

3:2

‫י־כ ן‬ ֖ ֵ ‫ ִכּ‬οὕτως γὰρ ‫ה־לוֹ‬ ֣ ָ‫ ִצוּ‬προσέταξεν

‫ וְ ָכ ל־‬3:2 ‫ַע ְב ֵ ֨ד י ַה ֶ֜מּ ֶלְך‬ ‫ֲא ֶשׁר־‬ ‫ְבּ ַ ֣שׁ ַער‬ ‫ַה ֶ֗מּ ֶלְך‬ ‫כּ ְֹר ִ ֤ע ים‬ ‫ים‬ ֙ ִ‫וּמ ְשׁ ַתּ ֲחו‬ ִֽ ‫ְל ָה ָ֔מן‬

Αμαν Αμαδάθου Βουγαῖον καὶ ὕψωσεν αὐτὸν καὶ ἐπρωτοβάθρει

‫ת־ה ָ ֧מן‬ ָ ‫ֶא‬ ‫ן־ה ְמּ ָ ֛ד ָתא‬ ַ ‫ֶ ֽבּ‬ ‫ָה ֲאגָ ִ ֖גי‬ ‫ַ ֽו יְ נַ ְשּׂ ֵ ֑֯אהוּ‬ ‫ת־כּ ְס ֔אוֹ‬ ִ ‫ַ ֯ו יָּ֙ ֶשׂ ֙ם ֶא‬ ‫ֵמ ֕ ַע ל‬ ֯‫ָכּ ל־‬ ‫ַה ָשּׂ ִ ֖ר ים‬ :‫ֲא ֶ ֥שׁר ִא ֽתּוֹ‬

πάντων τῶν φίλων αὐτοῦ,

3 1 Μετὰ δὲ ταῦτα ἐδόξασεν ὁ βασιλεὺς Ἀρταξέρξης

OG

‫אַחר ׀֯ ַה ְדּ ָב ִ ֣ר ים ָה ֵ֗א ֶלּה‬ ַ֣ 13 ‫גִּ ַ ֯דּ ֩ל‬ ‫ַה ֶ֨מּ ֶלְך‬ ‫ֲא ַח ְשׁוֵ ֜ר וֹשׁ‬

MT

(1st Part)

CHAPTER 3

sic enim eis praeceperat

versabantur flectebant genu et adorabant Aman

habebat III:2 cunctique servi regis qui in foribus palatii

et posuit solium eius super omnes principes quos

rex Asuerus exaltavit Aman filium Amadathi qui erat de stirpe Agag

III 1 Post haec

Vg

προσεκύνουν οἵ τε ξένοι καὶ Πέρσαι ταύτην αὐτῷ τὴν τιμὴν παρ᾿ αὐτῶν Ἀρταξέρξου κελεύοντος γενέσθαι.

11 209 Ἀμάνην δὲ Ἀμαδάθου μὲν υἱὸν τὸ γένος δὲ Ἀμαληκίτην εἰσιόντα πρὸς τὸν βασιλέα

JA

44 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 3 (1ST PART)

332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 Τί

πρὸς τὸν Μαρδοχαῖον

3:4

καθ᾿ ἑκάστην ἡμέραν ἐλάλουν αὐτῷ, ‫ וְ ֥ל ֹא ָשׁ ַ ֖מע‬καὶ οὐχ ὑπήκουεν

‫ וַ יְ ִ֗הי‬3:4 ‫אָמ ָ ֤רם‬ ְ֯ ‫ְבּ‬ ‫ֵא ָל ֙יו‬ ‫י֣ וֹם וָ י֔ וֹם‬

et non obediret

non audis quae a rege dicuntur, et non adoras Aman? Et non respondit eis. 3:4 Et factum est cum dicerent ei cotidie

Mardocheo, dicentes: Quare

qui erant in atrio regis

Et locuti sunt

eum.

αὐτῷ. 3:3 καὶ εἶδον οἱ παῖδες τοῦ βασιλέως ὅτι ὁ Μαρδοχαῖος οὐ προσκυνεῖ τὸν Αμαν, καὶ εἶπον οἱ παῖδες τοῦ βασιλέως 3:3

non adorabat

Mardocheus autem

rex fieri.

οὐ προσεκύνει

Μαρδοχαῖος

τοῦ βασιλέως

‫עוֹבר‬ ֵ֔ ‫אַתּה‬ ָ֣ παρακούεις σὺ παρακούεις :‫ ֵ ֖את ִמ ְצ ַו֥ת ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬τὰ ὑπὸ τοῦ βασιλέως λεγόμενα; τοῦ βασιλέως καὶ οὐ προσκυνεῖς τὸν Αμαν;

‫ ְל ָמ ְר דֳּ ָ ֑כ י‬τῷ Μαρδοχαίῳ Μαρδοχαῖε, ‫וּע‬ ַ ֙ ‫ ַמ ֙דּ‬τί

‫אמ ֜ר וּ‬ ְ ֹ ‫ וַ ֨יּ‬3:3 3:3 καὶ ἐλάλησαν ‫ַע ְב ֵ ֥ד י ַה ֶ ֛מּ ֶלְך‬ ‫ ֲא ֶשׁר־‬οἱ ‫ ְבּ ַ ֥שׁ ַער‬ἐν τῇ αὐλῇ ‫ ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬τοῦ βασιλέως

‫ ֥ל ֹא יִ ְכ ַ ֖ר ע‬οὐ προσεκύνει :‫וְ ֥ל ֹא יִ ֽ ְשׁ ַ֯תּ ֲחֶ ֽוה‬ αὐτῷ.

‫וּמ ְר דֳּ ַ֔כ י‬ ָ֨ ὁ δὲ Μαρδοχαῖος

‫ ַה ֶ ֑מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς ποιῆσαι.

cumque hoc

et ille nollet audire

crebrius dicerent

III:4

cur praeter ceteros non observas mandata regis

cui dixerunt regis pueri qui ad fores palatii praesidebant

III:3

non flectebat genu neque adorabat eum

solus Mardocheus

imperator

ἄνθρωπον,

Μαρδοχαίου δὲ διὰ σοφίαν καὶ τὸν οἴκοθεν αὐτοῦ νόμον οὐ προσκυνοῦντος 210

MT 3:1-13; OG 3:1-13; AT 3:1-11,13; OL 3:1-13; Vg III:1-13; JA 11.209-215

45

3 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 3100 3101 3102 3103 3104 3105 3106

70

‫ ָמ ְר דֳּ ַ֔כ י‬Μαρδοχαῖον τοῖς τοῦ βασιλέως λόγοις ἀντιτασσόμενον,

αὐτῶν. ‫ וַ יַּ ִ ֣֯גּידוּ‬καὶ ὑπέδειξαν ‫ ְל ָה ָ֗מן‬τῷ Αμαν ‫אוֹת‬ ֙ ‫ִל ְר‬ ‫דוּ‬ ֙ ‫ֲה ַי ַֽע ְמ‬ ‫ִדּ ְב ֵ ֣ר י‬

OG

‫ וַ ִ ֣֯יּ ֶבז‬3:6 ‫ְבּ ֵע י֯ ָ֗ניו‬

‫י־אין‬ ֣ ֵ ‫ ִכּ‬ὅτι οὐ ‫ָמ ְר דֳּ ַ֔כ י‬ ‫ כּ ֵ ֹ֥ר ַע‬προσκυνεῖ ‫וּמ ְשׁ ַתּ ֲחֶו֖ה‬ ִֽ ‫ ֑לוֹ‬αὐτῷ Μαρδοχαῖος, :‫וַ יִּ ָ֯מּ ֵ ֥לא ָה ָ ֖מן ֵח ָ ֽמה‬ ἐθυμώθη σφόδρα

‫ וַ ַיּ֣ ְ ר א‬3:5 3:5 καὶ ἐπιγνοὺς ‫ ָה ָ֔מן‬Αμαν

‫י־ה ִ ֥גּיד‬ ִ ‫ ִ ֽכּ‬καὶ ὑπέδειξεν ‫ ָל ֶ ֖הם‬αὐτοῖς ὁ Μαρδοχαῖος :‫הוּד י‬ ֽ ִ ְ‫ר־הוּא י‬ ֥ ‫ ֲא ֶשׁ‬ὅτι Ἰουδαῖός ἐστιν.

MT

τῷ Μαρδοχαίῳ, καὶ ὀργὴ ἐξεκαύθη ἐν αὐτῷ, καὶ ἐζήτει

ἐθυμώθη

Et quaerebat ei

et iratus est vehementer.

eum Mardocheus

adorabat

quoniam non

3:5 Et vidit Aman

III:6

et pro nihilo duxit

iratus est valde

III:5 quod cum audisset Aman et experimento probasset quod Mardocheus non sibi flecteret genu nec se adoraret

se esse Iudaeum

eo quod sit Iudaeus.

ὅτι Ἰουδαῖός ἐστιν. καὶ ἀπήγγειλαν περὶ αὐτοῦ τῷ Αμαν. 3:5 ὡς δὲ ἤκουσεν Αμαν,

nuntiaverunt Aman scire cupientes utrum perseveraret in sententia

Vg

dixerat enim eis

non obaudit regi, ut adoret te,

quoniam Mardocheus

eis, indicaverunt Aman

OL

καὶ ἀπήγγειλεν αὐτοῖς 3:4

AT

ὡς οἱ μὲν ἐλεύθεροι Πέρσαι προσκυνοῦσιν αὐτόν, οὗτος δὲ δοῦλος ὢν οὐκ ἀξιοῖ τοῦτο ποιεῖν.

καὶ πρὸς ἑαυτὸν εἶπεν,

παραφυλάξας ὁ Ἀμάνης ἐπυνθάνετο, πόθεν εἴη. μαθὼν δ᾿ αὐτὸν ὄντα Ἰουδαῖον ἠγανάκτησεν

JA

46 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 3 (1ST PART)

3107 3108 3109 3110 3111 3112 3113 3114 3115 3116 3117 3118 3119 3120 3121 3122 3123 3124 3125 3126 3127 3128 3129 3130 3131 3132 3133 3134 3135 3136 3137 3138 3139 3140 3141 3142 3143 3144

‫ַ ֥עם‬ :‫ָמ ְר דֳּ ָ ֽכ י‬

Ἰουδαίους.

καὶ κινηθεὶς ἐν παντὶ τῷ θυμῷ ἐρυθρὸς ἐγένετο ἐκτρέπων αὐτὸν ἐξ ὀφθαλμῶν αὐτοῦ καὶ καρδίᾳ φαύλῃ ἐλάλει τῷ βασιλεῖ

3:6 ‫ וַ יְ ַב ֵ ֣קּשׁ‬3:6 καὶ ἐβουλεύσατο καὶ παραζηλώσας ‫ָה ָ֗מן‬ ὁ Αμαν ‫ ְל ַה ְשׁ ִ ֧מיד‬ἀφανίσαι ‫ת־כּ ל־‬ ָ ‫ ֶא‬πάντας τοὺς ‫הוּד ים‬ ֛ ִ ְ‫ַהיּ‬ ‫ֲא ֶ ֛שׁר‬ ‫ְבּ ָכ ל־‬ ‫ ַמ ְל ֥כוּת ֲא ַח ְשׁוֵ ֖ר וֹשׁ‬ὑπὸ τὴν Ἀρταξέρξου βασιλείαν

καὶ πάντα τὸν λαὸν αὐτοῦ ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ.

τὸν Μαρδοχαῖον

‫ְבּ ָמ ְר דֳּ ַ ֣כ י‬

‫ְל ַב ֔דּוֹ‬ ‫י־ה ִ ֥גּידוּ‬ ִ ‫ִ ֽכּ‬ ‫֖לוֹ‬ ‫ת־עם‬ ֣ ַ ‫ֶא‬ ‫ָמ ְר דֳּ ָ ֑כ י‬

ἀνελεῖν

‫ִל ְשׁ ֹ֤לח יָ ֙ד‬

et Mardocheum et genus eius.

in regno Artarxerxis regis:

et cogitavit Aman perdere universos Iudaeos, qui erant

ut perderet eum. Ostendere autem ei genus Mardochei

manus inicere,

in regno Asueri perdere nationem

omnem Iudaeorum qui erant

magisque voluit

quod esset gentis iudaeae

audierat enim

in unum Mardocheum mittere manus suas

καὶ γὰρ φύσει τοῖς Ἰουδαίοις ἀπηχθάνετο, ἀπηχθάνετο, ὅτι καὶ τὸ γένος τῶν Ἀμαληκιτῶν, ἐξ ὧν ἦν αὐτός, ὑπ᾿ αὐτῶν διέφθαρτο.

τὸ ἔθνος δὲ αὐτοῦ διέγνω πᾶν ἀφανίσαι·

καὶ τιμωρήσασθαι θελήσας τὸν Μαρδοχαῖον αὐτὸν μὲν αἰτήσασθαι πρὸς κόλασιν παρὰ τοῦ βασιλέως μικρὸν ἡγήσατο, 211

MT 3:1-13; OG 3:1-13; AT 3:1-11,13; OL 3:1-13; Vg III:1-13; JA 11.209-215

47

3 3146 3147 3148 3149 3150 3151 3152 3153 3154 3155 3156 3157 3158 3159 3160 3161 3162 3163 3164 3165 3166 3167 3168 3169 3170 3171 3172 3173 3174 3175 3176 3177 3178 3179 3180 3181

145

‫הוּא־‬ ‫֣חֹ ֶדשׁ‬ ‫נִ י֯ ָ֔סן‬

‫ ַבּ ֤חֹ ֶ ֯דשׁ‬3:7 ‫שׁוֹן‬ ֙ ‫ָה ִר ֯א‬

3:7

OG

‫ִל ְפ ֵנ֣י ָה ָ֗מן‬ ‫ ִמיּ֧ וֹם ׀ ְלי֛ וֹם‬ἡμέραν ἐξ ἡμέρας ‫וּמ ֛חֹ ֶ ֯דשׁ ְל ֥חֹ ֶדשׁ‬ ֵ καὶ μῆνα ἐκ μηνὸς ὥστε ἀπολέσαι ἐν μιᾷ ἡμέρᾳ τὸ γένος

καὶ ‫ ִה ִ ֣פּיל‬ἔβαλεν ֩‫פּוּר‬ ‫֨הוּא‬ ‫גּוֹר ל‬ ֜ ָ ‫ ַה‬κλήρους

καὶ ἐποίησεν ψήφισμα ‫ ִבּ ְשׁנַ ֙ת ְשׁ ֵ ֣תּים ֶע ְשׂ ֵ ֔ר‬ἐν ἔτει δωδεκάτῳ ‫ ַל ֶ ֖מּ ֶלְך‬τῆς βασιλείας ‫ ֲא ַח ְשׁוֵ ֑ר וֹשׁ‬Ἀρταξέρξου

MT

κλήρους

genus

in die et mense ex mense perdere

sortem

καὶ βάλλει

nisan

Nisan

gens

sors in urnam quae hebraice dicitur phur coram Aman quo die et quo mense

missa est

anno duodecimo regni Asueri

cuius vocabulum est

mense primo

III:7

Vg

Mense autem primo neomeniae qui est

3:7

OL

duodecimo anno regnante Artarxerxe, decretum fecit et misit

κακὰ περὶ Ισραηλ. Ͼ 3:7 καὶ ἐπορεύθη Αμαν πρὸς τοὺς θεοὺς αὐτοῦ τοῦ ἐπιγνῶναι ἡμέραν θανάτου αὐτῶν,

AT

JA

48 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 3 (1ST PART)

3182 3183 3184 3185 3186 3187 3188 3189 3190 3191 3192 3193 3194 3195 3196 3197 3198 3199 3200 3201 3202 3203 3204 3205 3206 2207 3208 3209 3210 3211 3212 3213 3214 3215 3216 3217 3219 3220

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֤יּ‬3:8 3:8 καὶ ἐλάλησεν ‫מן‬ ֙ ָ ‫ָה‬ ‫ ַל ֶ ֣מּ ֶלְך‬πρὸς τὸν βασιλέα ‫ ֲא ַח ְשׁוֵ ֔ר וֹשׁ‬Ἀρταξέρξην λέγων ‫ יֶ ְ֯שׁנ֣ וֹ‬Ὑπάρχει ‫ ַעם־‬ἔθνος ‫ֶא ָ֗חד‬ ‫ ְמ ֻפ ָזּ֤ר‬διεσπαρμένον ‫וּמפ ָ ֹ֯ר ֙ד‬ ְ ‫ ֵ ֣בּין ָ ֽה ַע ִ֔מּים‬ἐν τοῖς ἔθνεσιν ‫ ְבּ ֖כֹל‬ἐν πάσῃ ‫ְמ ִד ינ֣ וֹת‬ ‫כוּתָך‬ ֑ ֶ ‫ ַמ ְל‬τῇ βασιλείᾳ σου,

‫ הוּא־‬ὅς ἐστιν ‫֥חֹ ֶדשׁ‬ ‫ ס‬:‫ ֲא ָ ֽדר‬Αδαρ.

Est genus dispersum

in omni regno

διεσπαρμένος

ἐν πάσαις ταῖς βασιλείαις, λαὸς πολέμου

λέγων

Et locutus est ad regem ficto corde propter genus Iudaeorum, et dixit:

3:8

Adar.

duodecimo mense, qui est

quae cecidit sors in quartadecima die,

Mardochei,

Ἔστι λαὸς

3:8

Αδαρ Νισαν φονεύειν πάντας τοὺς Ἰουδαίους ἀπὸ ἀρσενικοῦ ἕως θηλυκοῦ καὶ διαρπάζειν τὰ νήπια.

καὶ ἔπεσεν ὁ κλῆρος εἰς τὴν τεσσαρεσκαιδεκάτην εἰς τὴν τρισκαιδεκάτην ‫ים־ע ָ ֖שׂר‬ ָ ֵ‫ ְשׁנ‬τοῦ μηνός, τοῦ μηνὸς

Μαρδοχαίου,

per omnes provincias regni tui

est populus

dixitque Aman Regi Asuero

III:8

Adar

qui vocatur

mensis duodecimus

Iudaeorum deberet interfici et exivit

προσελθὼν οὖν τῷ βασιλεῖ κατηγόρει

ἄμικτον ἀσύμφυλον οὔτε θρησκείαν τὴν αὐτὴν

κατὰ τῆς ὑπ᾿ αὐτοῦ βασιλευομένης οἰκουμένης,

διεσπάρθαι δὲ τοῦτο

ἔθνος εἶναι πονηρόν,

λέγων

212

MT 3:1-13; OG 3:1-13; AT 3:1-11,13; OL 3:1-13; Vg III:1-13; JA 11.209-215

49

3 3222 3223 3224 3225 3226 3227 3228 3229 3230 3231 3232 3233 3234 3235 3236 3237 3238 3239 3240 3241 3242 3243 3244 3245 3246 3247 3248 3249 3250 3251 3252 3253 3254 3255 3256 3257

221

‫ל־ע ֯ם‬ ָ ֗ ‫ ִמ ָכּ‬παρὰ πάντα τὰ ἔθνη,

‫יהם‬ ֶ֞ ‫ וְ ָד ֵ֯ת‬οἱ δὲ νόμοι αὐτῶν ‫ שׁ ֯ ֹ֣נוֹת‬ἔξαλλοι

OG

‫ל־ה ֶ ֣מּ ֶלְך ֔טוֹב‬ ַ ‫ם־ע‬ ַ ‫ ִא‬3:9

3:9

εἰ δοκεῖ τῷ βασιλεῖ,

‫וְ ַל ֶ ֥֯מּ ֶלְך‬ ‫ין־שׁוֹ ֖֯ה‬ ֶ ‫ ֵא‬καὶ οὐ συμφέρει τῷ βασιλεῖ :‫יחם‬ ֽ ָ ִ‫ ְל ַהנּ‬ἐᾶσαι αὐτούς.

‫ת־דּ ֵ ֤תי‬ ָ ‫ וְ ֶא‬τῶν δὲ νόμων ‫ ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬τοῦ βασιλέως ‫ ֵא ָינ֣ם ע ִֹ֔שׂים‬παρακούουσιν,

MT

3:9

εἰ δοκεῖ οὖν τῷ βασιλεῖ,

βασιλεῦ, οὐ προσέχουσι γνωριζόμενοι ἐν πᾶσι τοῖς ἔθνεσι πονηροὶ ὄντες καὶ τὰ προστάγματά σου ἀθετοῦσι πρὸς καθαίρεσιν τῆς δόξης σου.

ἔξαλλα νόμιμα ἔχων, τοῖς δὲ νομίμοις σοῦ,

καὶ ἀπειθής,

AT

3:9

Si ergo tibi placet rex

sinere + eos.

regi

Non expedit

et praecepta tua spernunt in diminutionem gloriae tuae.

extraneas leges habens, legibus autem tuis non oboediens. Qui cognoscuntur in omni pestilentia,

incredibile,

OL

novis utens legibus et caerimoniis insuper et regis scita contemnens et optime nosti quod non expediat regno tuo ut insolescat per licentiam III:9 Si tibi placet

dispersus et a se mutuo separatus

Vg

213

τοῦτο τὸ ἔθνος, εἴ τινα θέλεις τοῖς

τοῖς ἄλλοις ἔχον οὔτε νόμοις χρώμενον ὁμοίοις, «ἐχθρὸν δὲ καὶ τοῖς ἔθεσι καὶ τοῖς ἐπιτηδεύμασιν τῷ σῷ λαῷ καὶ ἅπασιν ἀνθρώποις.

JA

50 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 3 (1ST PART)

3258 3259 3260 3261 3262 3263 3264 3265 3266 3267 3268 3269 3270 3271 3272 3273 3274 3275 3276 3277 3278 3279 3280 3281 3282 3283 3284 3285 3286 3287 3288 3289 3290 3291 3292 3293 3294 3295

‫ֵמ ַ ֣ע ל יָ ֑דוֹ‬ ‫ ַ ֽו יִּ ְתּ ָ֗נהּ‬ἔδωκεν εἰς χεῖρα ‫ ְל ָה ָ ֧מן‬τῷ Αμαν ‫ֶ ֽבּן־‬ ‫ַה ְמּ ָ ֛ד ָתא‬ ‫ָה ֲאגָ ִ ֖גי‬ ‫צ ֵ ֹ֥֯רר‬ :‫הוּד ים‬ ֽ ִ ְ‫ַהיּ‬

‫ וַ ָיּ ַ֧סר‬3:10 3:10 καὶ περιελόμενος ‫ ַה ֶ ֛מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς ‫ת־ט ַבּ ְע ֖תּוֹ‬ ַ ‫ ֶא‬τὸν δακτύλιον

‫וַ ֲע ֶ֨שׂ ֶרת ֲא ָל ֜ ִפים‬ ‫ר־כּ ֶסף‬ ֶ֗ ‫ִכּ ַכּ‬ ֙‫ ֶא ְשׁ ֯קוֹל‬κἀγὼ διαγράψω ‫ַע ל־יְ ֵד ֙י‬ ‫אכה‬ ָ֔ ‫ֹשׂי֯ ַה ְמּ ָל‬ ֵ֣‫ע‬ ‫ְל ָה ִ ֖ביא‬ ‫ ֶאל־גִּ נְ ֵז֥י‬εἰς τὸ γαζοφυλάκιον :‫ ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬τοῦ βασιλέως ἀργυρίου τάλαντα μύρια.

‫ יִ ָכּ ֵ ֖תב‬δογματισάτω ‫אַבּ ָ ֑דם‬ ְ ‫ ְל‬ἀπολέσαι αὐτούς,

τῷ Αμαν

ἀπὸ τῆς χειρὸς αὐτοῦ καὶ ἔδωκε

Ͼ 3:10 καὶ περιείλετο ὁ βασιλεὺς τὸ δακτύλιον Et detractum

dedit in manu Aman,

anulum

3:10

in gazophilatio tuo talenta decem milia.

εἰς τὸ γαζοφυλάκιον ἀργυρίου τάλαντα μύρια.

et describam

sensui tuo, detur mihi genus hoc in perditionem

et optimum est

καὶ διαγράψω

καὶ ἀγαθὴ ἡ κρίσις ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ, δοθήτω μοι τὸ ἔθνος εἰς ἀπώλειαν,

Aman filio Amadathi de progenie Agag hosti Iudaeorum.

tulit ergo rex anulum quo utebatur de manu sua et dedit eum

III:10

arcariis gazae tuae

et decem milia talentorum adpendam

decerne ut pereat

μυριάδας δώσειν ταλάντων ἀργυρίου τέσσαρας, ὅπου ἂν κελεύσῃ. ταῦτα δὲ τὰ χρήματα παρέχειν ἡδέως ἔλεγεν, ἵν᾿ ἀπὸ τούτων εἰρηνευθῇ τῶν κακῶν ἡ βασιλεία.

κελεύσεις πρόρριζον ἀπολέσθαι μηδέ τι αὐτοῦ λείψανον καταλιπεῖν μήτ᾿ εἰς δουλείαν τινῶν φυλαχθέντων μήτε αἰχμαλωσίᾳ». 214 ἵνα μέντοι μὴ ζημιωθῇς τοὺς φόρους τοὺς παρ᾿ αὐτῶν γινομένους, ἐκ τῆς ἰδίας οὐσίας αὐτὸς ἐπηγγείλατο

ὑπηκόοις εὐεργεσίαν καταθέσθαι,

MT 3:1-13; OG 3:1-13; AT 3:1-11,13; OL 3:1-13; Vg III:1-13; JA 11.209-215

51

3 3297 3298 3299 3300 3301 3302 3303 3304 3305 3306 3307 3308 3309 3310 3311 3312 3313 3314 3315 3316 3317 3318 3319 3320 3321 3322 3323 3324 3325 3326 3327 3328 3329 3330 3331 3332

296

τῇ τρισκαιδεκάτῃ καὶ ἔγραψαν ὡς ἐπέταξεν Αμαν

‫ם‬ ֒ ‫לוֹשׁה ָע ָ ֣שׂר יוֹ‬ ָ֨ ‫ִבּ ְשׁ‬ ‫בּוֹ‬ ֮ ‫וַ יִּ ָ֯כּ ֵ ֣תב‬ ‫ְ ֽכּ ָכ ל־֯ ֲא ֶשׁר־֯ ִצ ָוּ֣ה‬ ‫ָה ָ֡מן‬

‫ ֶ ֣אל ֲא ַח ְשׁ ַדּ ְר ְפּ ֵנֽי־‬τοῖς στρατηγοῖς ‫֠ ַה ֶמּ ֶלְך‬

ἔχε, τῷ δὲ ἔθνει χρῶ ὡς βούλει. 3:12 καὶ ἐκλήθησαν οἱ γραμματεῖς τοῦ βασιλέως μηνὶ πρώτῳ

‫ ַה ֶ ֖כּ ֶסף‬Τὸ μὲν ἀργύριον

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֤יּ‬3:11 3:11 καὶ εἶπεν ‫ ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬ὁ βασιλεὺς ‫ ְל ָה ָ֔מן‬τῷ Αμαν

σφραγίσαι κατὰ τῶν γεγραμμένων κατὰ τῶν Ἰουδαίων.

OG

‫נָ ֣֯תוּן ָ ֑לְך‬ ‫וְ ָה ֕ ָעם‬ ‫ַל ֲע ֥שׂוֹת‬ :‫֖בּוֹ ַכּ ֥טּוֹב ְבּ ֵע ֶינֽיָך‬ ֩‫ וַ יִּ ָ ֯קּ ְר אוּ‬3:12 ‫ס ְֹפ ֵ ֨ר י‬ ‫ַה ֶ֜מּ ֶלְך‬ ‫ַבּ ֣חֹ ֶדשׁ‬ ‫ָה ִר ֯א ֗שׁוֹן‬

MT

καὶ εἶπεν

ἔχε, τῷ δὲ ἔθνει χρῶ ὡς ἄν σοι ἀρεστὸν ᾖ.

αὐτῷ ὁ βασιλεὺς Τὸ μὲν ἀργύριον

3:11

λέγων Γράφε εἰς πάσας τὰς χώρας καὶ σφραγίζου τῷ δακτυλίῳ τοῦ βασιλέως· οὐ γὰρ ἔστιν ὃς ἀποστρέψει τὴν σφραγῖδα.

AT

dicens:

tertia decima die et scripta sunt quae praeceperat Aman et scribis et ducibus regis

habe, populo autem utere sicut vis. 3:12 Et vocati sunt scribae regis mense primo,

Argentum quidem

3:11

OL

Dixitque

ad omnes satrapas regis

et scriptum est ut iusserat Aman

argentum quod polliceris tuum sit de populo age quod tibi placet. III:12 Vocatique sunt scribae regis mense primo Nisan tertiadecima die eius

ad eum

III:11

Vg

τυχὼν δὲ ὧν ἐπεθύμει Ἀμάνης παραχρῆμα πέμπει διάταγμα ὡς τοῦ βασιλέως εἰς ἅπαντα τὰ ἔθνη περιέχον τοῦτον τὸν τρόπον·

αὐτῷ χαρίζεται καὶ τοὺς ἀνθρώπους, ὥστε ποιεῖν αὐτοὺς ὅ τι βούλεται.

καὶ τὸ ἀργύριον

ὁ βασιλεὺς

11 215a Ταῦτα τοῦ Ἀμάνου ἀξιώσαντος

JA

52 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 3 (1ST PART)

3333 3334 3335 3336 3337 3338 3339 3340 3341 3342 3343 3344 3345 3346 3347 3348 3349 3350 3351 3352 3353 3354 3355 3356 3357 3358 3359 3360 3361 3362 3363 3364 3365 3366 3367 3368 3369 3370

‫ ִכּ ְלשׁוֹנ֑ וֹ‬κατὰ τὴν αὐτῶν λέξιν ‫ ְבּ ֵ֨שׁם‬διὰ ‫ַה ֶ ֤מּ ֶלְך‬ ‫ ֲא ַח ְ֯שׁוֵ ר ֹ֙שׁ‬Ἀρταξέρξου τοῦ βασιλέως. ‫נִ ְכ ָ֔תּב‬ ‫וְ נֶ ְח ָ ֖תּם‬ ‫ְבּ ַט ַ ֥בּ ַעת‬ :‫ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬ ‫וֹח‬ ַ ‫ וְ נִ ְ֯שׁ ֨ל‬3:13 3:13 καὶ ἀπεστάλη ‫ְס ָפ ִ ֜ר ים‬ ‫ם‬ ֒ ‫ ְבּ ַי֣ד ָה ָר ִצ י‬διὰ βιβλιαφόρων ‫ל־מ ִד ינ֣ וֹת ַה ֶמּ ֶל ְ֮ך‬ ְ ‫ל־כּ‬ ָ ‫ ֶא‬εἰς τὴν Ἀρταξέρξου βασιλείαν ‫ ְל ַה ְשׁ ִ֡מיד‬ἀφανίσαι ‫ַל ֲה ֣ר ֹג‬ ‫אַבּד‬ ֣ ֵ ‫וּל‬ ְ ‫ת־כּ ל־‬ ָ ‫ ֶא‬τὸ γένος ‫הוּד ים‬ ִ ְ‫ ֠ ַהיּ‬τῶν Ἰουδαίων ‫ִמ ַ֨נּ ַער‬ ‫וְ ַעד־זָ ֵ ֨קן‬ ‫ַ ֤טף‬ ‫ים‬ ֙ ‫וְ נָ ִשׁ‬ ‫ ְבּי֣ וֹם ֶא ָ֔חד‬ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ ‫לוֹשׁה ָע ָ ֛שׂר‬ ֥ ָ ‫ִבּ ְשׁ‬

‫ וְ ֶאל־֯ ָ ֤שׂ ֵר י‬τοῖς τε ἄρχουσιν ‫ ַע ֙ם וָ ֔ ָעם‬τῶν ἐθνῶν ‫וּמ ִד ינָ ֙ה‬ ְ ‫ְמ ִד ָינ֤ה‬ ‫ִכּ ְכ ָת ָ֔בהּ‬ ‫וְ ַ ֥עם וָ ָ ֖עם‬

ἀπὸ Ἰνδικῆς ἕως τῆς Αἰθιοπίας, ταῖς ἑκατὸν εἴκοσι ἑπτὰ χώραις,

‫ל־ה ַפּ ֞חוֹת‬ ַ ‫ ְ ֽו ֶא‬καὶ τοῖς ἄρχουσιν ‫וּמ ִד ָ֗ינה‬ ְ ‫שׁר ׀ ַ֯ע ל־֯ ְמ ִד ָינ֣ה‬ ֣ ֶ ‫ ֲא‬κατὰ πᾶσαν χώραν

legere poterat

ut quaeque gens

et iudices provinciarum diversarumque gentium

in die primo,

genus Iudaeorum,

Et scriptum est et signatum est annulo regis. 3:13 Et dimissae sunt litterae per librarios Artarxerxis regno perire

missae sunt

atque delerent omnes Iudaeos a puero usque ad senem parvulos et mulieres uno die hoc est tertiodecimo

per cursores regis ad universas provincias ut occiderent

III:13

et litterae ipsius signatae anulo

et audire secundum interpretationem eorum, pro varietate linguarum per ex nomine regis Artarxerxen. Asueri

ab India usque in Ethiopiam, CXXVII regionibus, uniuscuiusque loci praepositis gentium,

et principibus per omnem regionem,

MT 3:1-13; OG 3:1-13; AT 3:1-11,13; OL 3:1-13; Vg III:1-13; JA 11.209-215

53

3 3372 3373 3374 3375 3376 3377 3378 3379 3380 3381 3382 3383

371

OG

‫ ֲא ָ ֑דר‬Αδαρ, ‫וּשׁ ָל ָ ֖לם‬ ְ :‫ ָל ֽ֯בוֹז‬καὶ διαρπάσαι τὰ ὑπάρχοντα αὐτῶν.

‫ים־ע ָ ֖שׂר‬ ָ ֵ‫ ְל ֥חֹ ֶדשׁ ְשׁנ‬μηνὸς δωδεκάτου, ‫ הוּא־‬ὅς ἐστιν ‫֣חֹ ֶדשׁ‬

MT

καὶ ἔσπευσε καὶ ἔδωκεν εἰς χεῖρας τρεχόντων ἱππέων. 3:13

AT

et eripere eorum substantiam.

Adar,

mense XII, qui est

OL

et bona eorum diriperent.

vocatur Adar

mensis duodecimi qui

Vg

JA

54 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 3 (1ST PART)

B B2 B3 B4 B5 B6 B7 B8 B9 B10 B11 B12 B13 B14 B15 B16 B17 B18 B19 B20 B11 B22 B23 B24 B25 B26 B27 B28 B29 B30 B31 B32 B33 B34

1

MT

ἐστὶν τὸ ἀντίγραφον τόδε Βασιλεὺς μέγας Ἀρταξέρξης τοῖς ἀπὸ τῆς Ἰνδικῆς ἕως τῆς Αἰθιοπίας ἑκατὸν εἴκοσι ἑπτὰ χωρῶν ἄρχουσιν καὶ τοπάρχαις

τάδε γράφει 3:15 Πολλῶν ἐπάρξας ἐθνῶν καὶ πάσης ἐπικρατήσας οἰκουμένης

τάδε γράφει B:2 Πολλῶν ἐπάρξας ἐθνῶν

καὶ πάσης ἐπικρατήσας οἰκουμένης

ὑποτεταγμένοις

Βασιλεὺς μέγας Ασσυῆρος τοῖς ἀπὸ τῆς Ἰνδικῆς ἕως τῆς Αἰθιοπίας ἑκατὸν εἴκοσι καὶ ἑπτὰ χωρῶν ἄρχουσι καὶ σατράπαις

B 1 Τῆς δὲ ἐπιστολῆς

AT

3 14 Καὶ ὑπέγραψε τὴν ὑποτεταγμένην ἐπιστολήν

OG

Omnium dominans gentium et omnis satrapae orbis terrarum,

B:2

subditis hiis, qui vere, qui proprie sentiunt quae in nos, salutem.

B 1 Epistula autem scripta est duodecima similitudine, cuius est exemplum hoc. Rex magnus Artaxerxes eis qui in India usque Ethiopiam, CXXVII regionibus, principibus et satrapis,

OL

ADDITION B

÷ cum plurimis gentibus imperarem et universum orbem

XIII:2

salutem dicit

hoc exemplar fuit. XIII 1 ÷ Rex maximus Artaxerxes ab India usque Aethiopiam centum viginti septem provinciarum principibus et ducibus qui eius imperio subiecti sunt

÷ Epistulae autem

Quae secuntur in eo loco posita errant ubi scriptum est in volumine et diripuerunt bona vel substantias eorum quae in sola vulgate editione repperimus

Vg

καὶ πάσης ἧς ἐβουλήθην κρατήσας οἰκουμένης

τάδε γράφει. πολλῶν ἐθνῶν ἄρξας

11 216 “βασιλεὺς μέγας Ἀρταξέρξης τοῖς ἀπὸ Ἰνδικῆς ἕως τῆς Αἰθιοπίας ἑπτὰ καὶ εἴκοσι καὶ ἑκατὸν σατραπειῶν ἄρχουσι

JA

56 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION B

B35 B36 B37 B38 B39 B40 B41 B42 B43 B44 B45 B46 B47 B48 B49 B50 B51 B52 B53 B54 B55 B56 B57 B58 B59 B60 B61 B62 B63 B64 B65 B66 B67 B68 B69 B70 B71 B72 B73 ἐπαιρόμενος, ἐπιεικέστερον δὲ καὶ μετὰ ἠπιότητος ἀεὶ διεξάγωντοὺς τῶν ὑποτεταγμένων ἀταράχους διὰ παντὸς καταστῆσαι βίους, τήν δε βασιλείαν ἥμερον καὶ πορευτὴν ἄχρι περάτων παρεχόμενος ἀνανεώσασθαι τὴν πᾶσιν ἀνθρώποις ποθουμένην εἰρήνην.

ἐπαιρόμενος, ἐπιεικέστερον δὲ καὶ μετὰ ἠπιότητος ἀεὶ διεξάγωντοὺς τῶν ὑποτεταγμένων ἀκυμάτους διὰ παντὸς καταστῆσαι βίους, τήν τε βασιλείαν ἥμερον καὶ πορευτὴν μέχρι περάτων παρεξόμενος

ἀνανεώσασθαί τε τὴν ποθουμένην τοῖς πᾶσιν ἀνθρώποις

δέ μου τῶν συμβούλων πῶς ἂν ἀχθείη τοῦτο ἐπὶ πέρας ὁ σωφροσύνῃ

ἐπὶ πέρας ὁ σωφροσύνῃ

πυθομένου

δέ μου τῶν συμβούλων πῶς ἂν ἀχθείη τοῦτο

B:3

πυνθανομένου

τῷ θράσει τῆς ἐξουσίας

τῷ θράσει τῆς ἐξουσίας

3:16

-μὴ

-μὴ

εἰρήνην.

ἐβουλήθην

ἐβουλήθην

ad terminationem, quod prudentia

Inquirente autem me cum consiliariis, quemadmodum adduceretur hoc

B:3

pacem.

pertinens usque ad extremum, praestans renovare quae desiderantur ab omni

agens, qui subiecti sunt execrabilis per omne stratum vitae, sed et regnum nostrum

utens, sed clementius et domestice

audacia potestatis

scribo igitur non

unus qui sapientia

pace fruerentur XIII:3 ÷ quarente autem me a consiliariis meis quomodo hoc posset impleri

optata cunctis mortalibus

ut absque ullo terrore vitam silentio transigentes

gubernare subiectos

sed clementia et lenitate

potentiae magnitudine

nequaquam abuti

meae dicioni subiugassem volui

217

τοῦ δὲ διὰ σωφροσύνην καὶ

καὶ προνοησάμενος εἰρήνης καὶ εὐνομίας αὐτοῖς, ἐζήτουν πῶς εἰς ἅπαντα τούτων ἀπολαύειν αὐτοῖς γένοιτο.

καὶ μηδὲν ὑπὸ τῆς ἐξουσίας ὑπερήφανον μηδὲ σκαιὸν εἰς τοὺς ἀρχομένους ἀναγκασθεὶς ἁμαρτεῖν, ἀλλ᾿ ἐπιεικῆ καὶ πρᾷον ἐμαυτὸν παρασχὼν

MT -; OG B:1-7; AT 3:14-18; OL B:1-7; Vg XIII:1-7; JA 11.216-219

57

B B75 B76 B77 B78 B79 B80 B81 B82 B83 B84 B85 B86 B87 B88 B89 B90 B91 B92 B93 B94 B95 B96 B97 B98 B99 B100 B101 B102 B103 B104 B105 B106 B107 B108 B109 B110 B111

74

MT

τοῖς νόμοις ἀντίθετον πρὸς πᾶν ἔθνος

ἐν πάσαις ταῖς κατὰ τὴν οἰκουμένην φυλαῖς ἀναμεμῖχθαι δυσμενῆ λαόν τινα

ἡμῖν

ἐπέδειξεν

alias autem leges habentes,

legibus nostris non ambulantes,

quidem

τινὰ λαόν, τοῖς μὲν νόμοις ἀντιδικοῦντα πρὸς πᾶν ἔθνος,

in omnibus, quaecumque in orbem terrarum tribus, immixtum esse odiosum

Ostendit autem nobis

B:4

ἡμῖν πάροικον ἐν πάσαις ταῖς κατὰ τὴν οἰκουμένην φυλαῖς ἀναμεμίχθαι δυσμενῆ

ὑπέδειξεν

γέρας ἀπενεγκάμενος Αμαν

γέρας ἀπενηνεγμένος Αμαν

B:4

sequente signorum

τὸ δεύτερον τῶν βασιλειῶν

δεύτερον τῶν βασιλειῶν ad finem, adsumpsit Aman.

et

πίστει

πίστει ἀποδεδειγμένος καὶ

OL penes nos aperuit, et sensu sine emulatione, et firma usus fide,

παρ᾿ ἡμῖν διενηνοχώς, εὐνοίᾳ ἀπαραλλάκτῳ καὶ βεβαίᾳ

AT

παρ᾿ ἡμῖν διενέγκας καὶ ἐν τῇ εὐνοίᾳ ἀπαραλλάκτως καὶ βεβαίᾳ

OG

faciens consuetudinem regum

populum esse dispersum qui novis uteretur legibus et contra omnium gentium

orbe terrarum

in toto

mihi

Aman nomine XIII:4 ÷ indicavit

post regem secundus

fide ceteros praecellebat et erat

et

Vg

καὶ τοῖς νόμοις ἀλλόκοτον

ἀναμεμῖχθαι δυσμενὲς ἔθνος

παντάπασιν ἀνθρώποις

μοι

κηδεμονικῶς ὑποδείξαντός

Ἀμάνου

δικαιοσύνην παρ᾿ ἐμοὶ τὴν πρώτην μοῖραν δόξης καὶ τιμῆς ἔχοντος καὶ μετ᾿ ἐμὲ δευτέρου διὰ πίστιν καὶ βέβαιον εὔνοιαν

JA

58 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION B

B112 B113 B114 B115 B116 B117 B118 B119 B120 B121 B122 B123 B124 B125 B126 B127 B128 B129 B130 B131 B132 B133 B134 B135 B136 B137 B138 B139 B140 B141 B142 B143 B144 B145 B146 B147 B148 B149 B150

διὰ παντὸς ἀνθρώπῳ κείμενον διαγωγὴν νόμων ξενίζουσαν παραλλάσσον

ἐν ἀντιπαραγωγῇ παντὶ

B:5

διειληφότες οὖν τόδε τὸ ἔθνος μονώτατον

κατευθυνομένην ἀμέμπτως συναρχίαν.

πρὸς τὸ μηδέποτε

πρὸς τὸ μὴ κατατίθεσθαι τὴν ὑφ᾿ ἡμῶν

διειληφότες

τῶν ἀνθρώπων διὰ τῶν νόμων

κείμενον

παντὸς

μονώτατον τὸ ἔθνος ἐναντίᾳ παραγωγῇ

οὖν

3:17

τὴν βασιλείαν εὐσταθείας τυγχάνειν.

τά δε τῶν βασιλέων παραπέμποντα διηνεκῶς προστάγματα

τά τε τῶν βασιλέων παραπέμποντας διηνεκῶς διατάγματα

Dispersum

hoc genus singulare,

B:5

regitur sine querella.

regum autem praetermittentes supervacue ad res, nam ante propter quod non componerent, quod a nobis

adversum omne hominum genus perversis uti legibus nostrisque iussionibus contraire et turbare subiectarum nobis provinciarum pacem atque concordiam

unam gentem rebellem

÷ quod cum didicissemus videntes

XIII:5

iussa contemneret et universarum concordiam nationum sua dissensione violaret.

καὶ παρηλλαγμένον τοῖς ἔθεσι

καὶ τοῖς βασιλεῦσιν ἀνυπότακτον

MT -; OG B:1-7; AT 3:14-18; OL B:1-7; Vg XIII:1-7; JA 11.216-219

59

B B152 B153 B154 B155 B156 B157 B158 B159 B160 B161 B162 B163 B164 B165 B166 B167 B168 B169 B170 B171 B172 B173 B174 B175 B176 B177 B178 B179 B180 B181 B182 B183 B184 B185 B186 B187 B188

151

MT

τοῦ τεταγμένου ἐπὶ τῶν πραγμάτων καὶ δευτέρου πατρὸς ἡμῶν

ὁλορίζους

τοῦ τεταγμένου ἐπὶ τῶν πραγμάτων καὶ δευτέρου πατρὸς ἡμῶν

πάντας σὺν γυναιξὶν καὶ τέκνοις ἀπολέσαι ὁλοριζεὶ

B:6

προστετάχαμεν οὖν

τοὺς σημαινομένους ὑμῖν ἐν τοῖς γεγραμμένοις ὑπὸ Αμαν

τὰ χείριστα συντελεῖν κακὰ πρὸς τὸ μηδέποτε

ξενίζουσαν παραγωγὴν καὶ δυσνοοῦν τοῖς ἡμετέροις προστάγμασιν ἀεὶ

AT

κατατίθεσθαι τῇ ὑφ᾿ ἡμῶν κατευθυνομένῃ μοναρχίᾳ, 3:18 προστετάχαμεν οὖν ὑμῖν τοὺς σημαινομένους ὑμῖν ἐν τοῖς γεγραμμένοις ὑπὸ Αμαν

τὰ χείριστα συντελοῦν κακὰ καὶ πρὸς τὸ μὴ τὴν βασιλείαν εὐσταθείας τυγχάνειν,

καὶ δυσνοοῦν τοῖς ἡμετέροις πράγμασιν

OG

Addimus

omnes cum mulieribus et filiis perire a radice

praeposito in rebus et sequente patre vestro,

ab Aman,

eos qui significati sunt nobis

B:6

regnum firmum non contingere.

propter quod

contra eos estote,

OL

÷ iussimus

cum coniugibus ac liberis deleantur

et quem patris loco colimus monstraverit

et secundus a rege

Aman qui omnibus provinciis praepositus est

ut quoscumque

XIII:6

Vg

κελεύω

πάντας σὺν γυναιξὶ καὶ τέκνοις ἀπολέσαι

ὑπὸ τοῦ δευτέρου μου πατρὸς Ἀμάνου

τοὺς δηλουμένους

218

καὶ τὴν μοναρχίαν μισοῦν καὶ δύσνουν τοῖς ἡμετέροις πράγμασι,

JA

60 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION B

B189 B190 B191 B192 B193 B194 B195 B196 B197 B198 B199 B200 B201 B202 B203 B204 B205 B206 B207 B208 B209 B210 B211 B212 B213 B214 B215 B216 B217 B218 B219 B220 B221 B222 B223 B224 B225 B226 B227

εἰς τὸν μετέπειτα χρόνον εὐσταθῆ καὶ ἀτάραχα παρέχωσιν ἡμῖν

ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ βιαίως εἰς τὸν ᾅδην κατελθόντες

τοῦ ἐνεστῶτος ἔτους, B:7 ὅπως οἱ πάλαι καὶ νῦν δυσμενεῖς

συνελθόντες εἰς τὸν ᾅδην εἰς τὰ μετέπειτα εὐσταθήσωσιν

δυσμενεῖς καὶ νῦν ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ

ἵνα οἱ πάλαι

in posterum tempus stabiles et quietas praebeant nobis

in una die fortiter in infernum introeuntes,

instante anno, B:7 ut qui ante et nunc adversarii,

Adar,

τῇ τεσσαρεσκαιδεκάτῃ τοῦ δωδεκάτου μηνὸς

Αδαρ

quartadecima die, duodecimo mense

ἄνευ παντὸς οἴκτου καὶ φειδοῦς ἄνευ παντὸς οἴκτου καὶ φειδοῦς

τῇ τεσσαρεσκαιδεκάτῃ τοῦ μηνὸς τοῦ δωδεκάτου (οὗτος ὁ μὴν Αδαρ, ὅς ἐστι Δύστρος), φονεύειν πάντας τοὺς Ἰουδαίους καὶ ἁρπάζειν τὰ νήπια,

inimicorum gladiis, qui legibus non parent, non miserentes, neque parcentes,

ταῖς τῶν ἐχθρῶν μαχαίραις

ἀπολέσαι σὺν γυναιξὶ καὶ τέκνοις ταῖς τῶν ἐχθρῶν μαχαίραις

reddant imperio nostro pacem quam turbaverunt.

διαφθαρέντες

ad inferos descendentes

μετ᾿ εἰρήνης ἡμῖν τὸν βίον διάγειν παρέχωσι.”

τοῦ λοιποῦ

μιᾷ ἡμέρᾳ

οἱ πανταχόθεν ἡμῖν πολέμιοι

τοῦ ἐνεστῶτος ἔτους, ὅπως

μηδεμίαν φειδῶ ποιησαμένους, μηδ᾿ ἐλέῳ πλέον ἢ τοῖς ἐπεσταλμένοις πεισθέντας παρακοῦσαι τῶν γεγραμμένων. 219 καὶ τοῦτο γενέσθαι βούλομαι τῇ τετράδι καὶ δεκάτῃ τοῦ δωδεκάτου μηνὸς

uno die

nefarii homines

anni praesentis. ÷ Ut XIII:7

Adar

quarta decima die duodecimi mensis

nullusque eorum misereatur

ab inimicis suis

MT -; OG B:1-7; AT 3:14-18; OL B:1-7; Vg XIII:1-7; JA 11.216-219

61

B B229 B230 B231 B232 B233 B234 B235 B236 B237 B238 B239 B240 B241 B242 B243 B244 B245 B246 B247 B248 B249

228

MT

διὰ τέλους τὰ πράγματα.

OG

παρέχωσιν ἡμῖν πράγματα.

καὶ μὴ διὰ τέλους

AT

Qui autem celaverit genus Iudaeorum inhabitabilis, non solum inter homines, sed nec inter aves, et igni sancto comburetur, et substantia eius in regnum conferetur. Vale.

usque ad finem res.

OL

Hucusque exemplar epistulae

Vg

JA

62 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION B

3 3385 3386 3387 3388 3389 3390 3391 3392 3393 3394 3395 3396 3397 3398 3399 3400 3401 3402 3403 3404 3405 3406 3407 3408 3409 3410 3411 3412 3413 3414 3415

384

OG

‫ ְל ִה ָנּ ֵ ֽ֤תן ָדּ ֙ת‬ἐξετίθετο

‫ ַפּ ְת ֶ ֣֯שׁגֶ ן‬14 3 3 14 Τὰ δὲ ἀντίγραφα ‫ ַה ְכּ ָ֗תב‬τῶν ἐπιστολῶν

καὶ προσετάγη πᾶσιν τοῖς ἔθνεσιν

‫ִבּ ְד ַ ֣בר ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬

ἑτοίμους εἶναι :‫ ַליּ֥ וֹם ַה ֶזּֽה‬εἰς τὴν ἡμέραν ταύτην. ‫ ָ ֽה ָר ִ֞צ ים‬3:15 ‫ים‬ ֙ ‫ יָ ְצ ֤אוּ ְדחוּ֯ ִפ‬3:15 ἐσπεύδετο

‫גָּ ֖֯לוּי‬ ‫ְל ָכ ל־‬ ‫ָ ֽה ַע ִ ֑מּים‬ ‫ִל ְהי֥ וֹת‬ ‫ֲע ִת ִ ֯ ֖ד ים‬

‫וּמ ִד ָ֔ינה‬ ְ ‫ל־מ ִד ָינ֣ה‬ ְ ‫ ְבּ ָכ‬κατὰ χώραν,

MT

AT

OL

festinabant cursores qui missi erant explere regis imperium

III:15

15a

quoniam festinato

ad praedictam diem

et pararent se

ut omnes provinciae scirent

III 14 summa autem epistularum haec fuit

Vg

praeparatos esse in diem statutum,

Et imperatum est omnibus

3 Et signavit rex anulo suo regali et dedit equitatibus velocissimis. Et ubicumque proponebatur exemplum epistulae, turbatio ingens erat per regionem.

14

(2nd Part)

CHAPTER 3

ἐσπεύδετο δὲ τοῦτο

ἕτοιμοι πάντες ἐπὶ τὴν τῶν Ἰουδαίων ἀπώλειαν εἰς τὴν προειρημένην ἡμέραν ἐγίνοντο·

εἰς τὰς πόλεις καὶ τὴν χώραν

11 220 τούτου κομισθέντος τοῦ προστάγματος

JA

64 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 3 (2ND PART)

3416 3417 3418 3419 3420 3421 3422 3423 3424 3425 3426 3427 3428 3429 3430 3431 3432 3433 3434 3435 3436 3437 3438 3439 3440 3441 3442 3443 3444 3445 3446 3447 3448 3449 3450 3451 3452 3453 3454

τοῖς Ἰουδαίοις, σάκκον καὶ σποδὸν ἔστρωσαν ἑαυτοῖς.

κραυγὴ καὶ κοπετὸς καὶ πένθος μέγα

‫ יָ ְשׁ ֣בוּ ִל ְשׁ ֔תּוֹת‬ἐκωθωνίζοντο, ἐταράσσετο ‫שׁוּשׁן‬ ֖ ָ ‫ וְ ָה ִ ֥ע יר‬δὲ ἡ πόλις. ‫ פ‬:‫וֹכה‬ ָ֯ ‫נָ ֽב‬ 4:3 καὶ ἐν πάσῃ χώρᾳ, οὗ ἐξετίθετο τὰ γράμματα,

‫ וְ ַה ֶ ֤מּ ֶלְך‬ὁ δὲ βασιλεὺς ‫מן‬ ֙ ָ ‫ וְ ָה‬καὶ Αμαν

‫ וְ ַה ָ ֥דּת‬δὲ τὸ πρᾶγμα ‫נִ ְתּ ָנ֖ה‬ ‫שׁוּשׁן‬ ֣ ַ ‫ ְבּ‬καὶ εἰς Σουσαν· ‫ירה‬ ֑ ָ ‫ַה ִבּ‬ ἐξετέθη τὸ πρόσταγμα τοῦτο.

3 19 Καὶ ἐν Σούσοις

H 1 Et invocabant Iudaei Deum patrum suorum et dicebant: Domine Deus, tu solus Deus in caelo sursum, et non est

et luctus ingens fiebat apud omnes Iudaeos.

Ubicumque igitur proponebatur exemplum epistulae, ploratio

Aman autem cum introisset regiam cum amicis luxuriabatur.

propositum erat exemplum et convivium fecerunt omnes gentes.

res agebatur. Et in Susis

et cunctis qui in urbe erant flentibus.

celebrante convivium

rege et Aman

pependit edictum

statimque in Susis

πρὸς εὐωχίαις καὶ πότοις ἦσαν, ἐν ταραχῇ δ᾿ ἦν ἡ πόλις.

ὁ μὲν οὖν βασιλεὺς καὶ ὁ Ἀμάνη

καὶ ἐν τῇ Σούσῃ.

MT 3:14-15; OG 3:14-15 [4:3]; AT 3:19; OL 3:14-15a; H:1-5; 3,15b; Vg III:14-15; JA 11.220

65

3 3456 3457 3458 3459 3460 3461 3462 3463 3464 3465 3466 3467 3468 3469 3470 3471 3472 3473 3474 3475 3476 3477 3478 3479 3480 3481 3482 3483 3484 3485 3486 3487 3488 3489 3490 3491 3492

455

MT

OG

AT alius Deus praeter te. H:2 Si enim fecissemus legem tuam et praecepta, habitassemus forsitan cum pace omne tempus vitae nostrae. Nunc autem, quoniam non fecimus praecepta tua, supervenit in nos omnis tribulatio ista. H:3 Iustus es et tranquillus et excelsus et magnus Domine et omnes viae tuae iudicia. H:4 Et nunc Deus, non des filios tuos in captivitatem neque uxores nostras in violationem neque in perditionem, qui factus es nobis propitius ab Egypto et usque nunc, H:5 miserere principali tuae parti

OL

Vg

JA

66 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 3 (2ND PART)

3493 3494 3495 3496 3497 3498 3499 3500 3501 3502 3503 3504 3505 3506 3507 et non des hereditatem nostram in infamiam, ut hostes dominentur nostri. 3 15b Et in Susis, in civitate proxima regi, propositum erat exemplum et cognita erant scripta. MT 3:14-15; OG 3:14-15 [4:3]; AT 3:19; OL 3:14-15a; H:1-5; 3,15b; Vg III:14-15; JA 11.220

67

4 42 43 44 45 46 47 48 49 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433

1

OG

‫וּמ ְר דֳּ ַ֗כ י‬ ָ 1 4 4 1 Ὁ δὲ Μαρδοχαῖος ‫ יָ ַד ֙ע‬ἐπιγνοὺς ‫שׁר‬ ֣ ֶ ‫ל־א‬ ֲ ‫ת־כּ‬ ָ ‫ֶא‬ ‫ נַ ֲע ָ֔שׂה‬τὸ συντελούμενον

MT

4 1 Ὁ δὲ Μαρδοχαῖος ἐπέγνω πάντα τὰ γεγονότα, καὶ ἡ πόλις Σοῦσα ἐταράσσετο ἐπὶ τοῖς γεγενημένοις, καὶ πᾶσι τοῖς Ἰουδαίοις ἦν πένθος μέγα καὶ πικρὸν ἐν πάσῃ πόλει.

AT

OL

Et

4 Et erat homo iudaeus inhabitans Susis, curans in regia regis, homo magnus apud regem, de tribu Beniamin, homo iustus, de captivitate quam ceperat Nabuchodonosor rex Babylonis ab Jerusalem cum Iechonia rege Judaeorum.

1

CHAPTER 4 Vg

τὸ γινόμενον

11 221 Ὁ δὲ Μαρδοχαῖος μαθὼν

JA

68 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 4

434 435 436 437 438 439 440 441 442 443 444 445 446 447 448 449 450 451 452 453 454 455 456 457 458 459 460 461 462 463 464 465 466 467 468 469 470 471

διέρρηξεν

Αἴρεται ἔθνος μηδὲν ἠδικηκός.

‫ וַ יִּ זְ ַ ֛עק זְ ָע ָ ֥ קה‬ἐβόα :‫וּמ ָ ֽרה‬ ָ ‫ גְ ד ָ ֹ֖לה‬φωνῇ μεγάλῃ

‫ ְבּ ֣תוְֹך‬διὰ τῆς πλατείας ‫ ָה ֔ ִע יר‬τῆς πόλεως

‫ וַ יֵּ ֵצ ֙א‬καὶ ἐκπηδήσας

τὰ ἱμάτια ἑαυτοῦ καὶ ἐνεδύσατο σάκκον καὶ κατεπάσατο ‫ וָ ֵ ֑א ֶפר‬σποδὸν

‫וַ יִּ ְק ַ ֤ר ע‬ ‫ָמ ְר דֳּ ַכ֙י‬ ‫ת־בּגָ ָ ֔ד יו‬ ְ ‫ֶא‬ ‫וַ יִּ ְל ַ ֥בּשׁ‬ ‫ַ ֖שׂק‬ τὰ ἱμάτια αὐτοῦ καὶ περιεβάλετο σάκκον καὶ σποδωθεὶς

Ὁ δὲ Μαρδοχαῖος ἐλθὼν εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ περιείλετο 4:2

gens perit nihil mali faciens.

clamans:

ab aula virili usque ad portam muliebrem

et cinerem super caput suum effudit, et saccum vestitus est. Et ibat clamans et vociferans per totam plateam,

vestimenta sua,

Et scidit

hic audivit scripta quae erant in epistula.

et hoc heiulatu

IV:2

ostendens amaritudinem animi sui

voce magna clamabat

et in platea mediae civitatis

vestimenta sua et indutus est sacco spargens cinerem capiti

scidit

Mardocheus

IV 1 quae cum audisset

ὅτι μηδὲν ἀδικῆσαν ἔθνος ἀναιρεῖται,

βοῶν,

διὰ τῆς πόλεως ἐφέρετο

καὶ σάκκον ἐνδυσάμενος καὶ καταχεάμενος σποδιὰν

τὴν ἐσθῆτα

περιρρηξάμενος MT 4:1-17; OG 4:1-5,7-17; AT 4:1-12a; OL 4:1-2,4,7-17; Vg IV:1-17; JA 11.221-229a

69

4 473 474 475 476 477 478 479 480 481 482 483 484 485 486 487 488 489 490 491 492 493 494 495 496 497 498 499 4100 4101 4102 4103 4104 4105 4106 4107 4108

72

4:2

OG

‫ִ ֣כּ י ֵ ֥אין‬

4:3

καὶ ἐν πάσῃ χώρᾳ,

‫ יֻ ַ ֖צּ ע‬ἔστρωσαν :‫ ָ ֽל ַר ִ ֽבּים‬ἑαυτοῖς.

‫הוּד ים‬ ֔ ִ ְ‫ ַליּ‬τοῖς Ἰουδαίοις, ‫וְ ֥צוֹם‬ ‫וּב ִ ֖כ י‬ ְ ‫וּמ ְס ֵ ֑פּד‬ ִ ‫ ַ ֣שׂק‬σάκκον ‫ וָ ֵ֔א ֶפר‬καὶ σποδὸν

‫קוֹם‬ ֙ ‫ ְמ‬οὗ ‫ֲא ֶ֨שׁר‬ ‫ְדּ ַבר־‬ ‫ַה ֶ ֤מּ ֶלְך‬ ‫תוֹ‬ ֙ ‫וְ ָד‬ ‫יע‬ ַ ‫ ַמ ֔ ִגּ‬ἐξετίθετο τὰ γράμματα, κραυγὴ καὶ κοπετὸς ‫ ֵ ֤א ֶבל‬καὶ πένθος ֙‫ גָּ דוֹל‬μέγα

‫וּמ ִד ָ֗ינה‬ ְ ‫ל־מ ִד ָינ֣ה‬ ְ ‫וּב ָכ‬ ְ 4:3

καὶ ἔστη· οὐ γὰρ ἦν ἐξὸν αὐτῷ εἰσελθεῖν εἰς τὴν αὐλὴν σάκκον ἔχοντι καὶ σποδόν.

‫וַ יָּ ֕בוֹא‬ καὶ ἦλθεν ‫ ַ ֖עד ִל ְפ ֵנ֣י‬ἕως ‫ ַ ֽשׁ ַער־‬τῆς πύλης ‫ ַה ֶ ֑מּ ֶלְך‬τοῦ βασιλέως

4:2

‫ָל ֛בוֹא‬ ‫ל־שׁ ַער ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ ֥ ַ ‫ֶא‬ :‫ִבּ ְל ֥בוּשׁ ָ ֽשׂק‬

MT

εἰσελθεῖν εἰς τὰ βασίλεια ἐν σάκκῳ.

καὶ ἔστη· οὐ γὰρ ἠδύνατο

ἐξῆλθεν ὡς ἐπὶ τὴν αὐλὴν τὴν ἔξω

AT

OL

4:4

Et audivit

introire in aulam cum sacco.

non enim poterat

Et stetit in atrio aulae muliebris,

4:2

planctus ingens erat apud Iudaeos ieiunium ululatus et fletus sacco et cinere multis pro strato utentibus.

aulam regis intrare IV:3 in omnibus quoque provinciis oppidis ac locis ad quae crudele regis dogma pervenerat

indutum sacco

non enim erat licitum

usque ad fores palatii gradiens

Vg

τὸ δ᾿ αὐτὸ καὶ πάντες ἐποίησαν οἱ ἐν ταῖς πόλεσιν Ἰουδαῖοι, ἐν αἷς τὰ περὶ τούτων προετέθη γράμματα, θρηνοῦντες καὶ τὰς κατηγγελμένας αὐτοῖς συμφορὰς ὀδυρόμενοι. 222

εἰσελθεῖν αὐτῷ τοιοῦτον περικειμένῳ σχῆμα.

τῶν βασιλείων ἦλθεν καὶ πρὸς αὐτοῖς ἔστη· οὐ γὰρ ἐξῆν

καὶ τοῦτο λέγων ἕως

JA

70 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 4

4109 4110 4111 4112 4113 4114 4115 4116 4117 4118 4119 4120 4121 4122 4123 4124 4125 4126 4127 4128 4129 4130 4131 4132 4133 4134 4135 4136 4137 4138 4139 4140 4141 4142 4143 4144 4145 4146

‫ֵמ ָע ָ ֖ליו‬

‫וּל ָה ִ ֥סיר‬ ְ καὶ ἀφελέσθαι αὐτοῦ ‫ ַשׂ ֛קּוֹ‬τὸν σάκκον,

‫ וַ ִתּ ְת ַח ְל ַ ֥חל‬καὶ ἐταράχθη ‫ַה ַמּ ְל ָ ֖כּה‬ ‫אד‬ ֹ ֑ ‫ְמ‬ ἀκούσασα τὸ γεγονὸς ‫ וַ ִתּ ְשׁ ֨ ַלח‬καὶ ἀπέστειλεν ‫ְבּגָ ִ ֜ד ים‬ ‫ ְל ַה ְל ִ ֣בּישׁ‬στολίσαι ‫ת־מ ְר דֳּ ַ֗כ י‬ ָ ‫ ֶ ֽא‬τὸν Μαρδοχαῖον

‫ וַ ָתּבוֹאינָ ה‬4:4 4:4 καὶ εἰσῆλθον ‫ נַ ֲע ֨ר וֹת‬αἱ ἅβραι ‫ֶא ְס ֵ ֤תּר‬ ‫יה‬ ָ֙ ‫יס‬ ֶ֙ ‫ וְ ָס ִר‬καὶ οἱ εὐνοῦχοι τῆς βασιλίσσης ‫ וַ יַּ ִגּ֣ידוּ‬καὶ ἀνήγγειλαν ‫ ֔ ָלהּ‬αὐτῇ, καὶ ἐκάλεσεν

spadonem Etac, qui praesto erat in conspectu ipsius, dicens: Vade, exi

sacco induerent eum

τὸν σάκκον καὶ εἰσαγάγετε αὐτόν·

et misit vestem

ut ablato

et misit

quod audiens consternata est

nuntiaveruntque ei

Ingressae sunt autem puellae Hester et eunuchi

IV:4

πρὸς Εσθηρ, καὶ εἶπεν ἡ βασίλισσα Περιέλεσθε

καὶ ἀπέστειλε

εὐνοῦχον ἕνα

4:3

Hester regina vocem Mardochei fratris sui hebraica voce lingua,

τοὺς μεταμφιάσοντας αὐτόν.

ἐξέπεμπεν

ταραχθεῖσα πρὸς τὴν ἀκοὴν

ὡς δ᾿ ἀπήγγειλάν τινες τῇ βασιλίσσῃ τὸν Μαρδοχαῖον ἐν οὕτως οἰκτρῷ σχήματι πρὸ τῆς αὐλῆς ἑστῶτα,

MT 4:1-17; OG 4:1-5,7-17; AT 4:1-12a; OL 4:1-2,4,7-17; Vg IV:1-17; JA 11.221-229a

71

4 4148 4149 4150 4151 4152 4153 4154 4155 4156 4157 4158 4159 4160 4161 4162 4163 4164 4165 4166 4167 4168 4169 4170 4171 4172 4173 4174 4175 4176 4177 4178 4179 4180 4181 4182 4183

147

MT

:‫ וְ ֥ל ֹא ִק ֵ ֽבּל‬ὁ δὲ οὐκ ἐπείσθη.

OG

ὃς δὲ οὐκ ἤθελεν.

Οὕτως ἐρεῖτε αὐτῇ

ἀλλ᾿ εἶπεν

4:4

AT

Et dixit spadoni: Vade, dic reginae:

celerius hinc, et auferes vestimenta quae est indutus, et indue illum vestimenta alia. Et veniat ad me, ut sciam quid vult frater meus, quoniam vocem fratris mei audio, magnam vocem tribulationis et planctus, et plorationis et angustiae, et necessitatis. Et exiit spado et dixit ei. Et noluit Mardochaeus deponere saccum, et omnem humiliationem suam.

OL

quam accipere noluit

Vg

οὐ πεισθέντος δὲ

οὐ γὰρ ἐφ᾿ ᾧ τοῦτον ἀναγκασθείη λαβεῖν δεινῷ πεπαῦσθαι τοῦτο,

ἀποδύσασθαι τὸν σάκκον,

223

JA

72 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 4

4184 4185 4186 4187 4188 4189 4190 4191 4192 4193 4194 4195 4196 4197 4198 4199 4200 4201 4202 4203 4204 4205 4206 4207 4208 4209 4210 4211 4212 4213 4214 4215 4216 4217 4218 4219 4220 4221

Αχραθαῖον τὸν εὐνοῦχον αὐτῆς, ὃς

ἡ δὲ Εσθηρ προσεκαλέσατο

4:5

‫ ֶה ֱע ִ ֣מיד‬παρειστήκει

‫וַ ִתּ ְק ָר ֩א‬ ‫ֶא ְס ֵ֨תּר‬ ‫ַל ֲה ָ֜תְך‬ ‫יסי‬ ֤ ֵ ‫ִמ ָסּ ִר‬ ‫ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬ ‫שׁר‬ ֣ ֶ ‫ֲא‬

4:5

Μὴ ἀποστρέψῃς τοῦ εἰσελθεῖν πρὸς τὸν βασιλέα καὶ κολακεῦσαι τὸ πρόσωπον αὐτοῦ ὑπὲρ ἐμοῦ καὶ τοῦ λαοῦ

Surge. Quid sedes et taces? Quoniam venundata es, tu et domus tua et patris tui et gens et omnis progenies. Surge. Si poterimus pro gente nostra laborare et patria, ut Deus propitius fiat genti nostrae.

accitoque

quem rex ministrum ei dederat

Athac eunucho

IV:5

καὶ γὰρ ἔτυχεν αὐτῇ παρών,

τὸν εὐνοῦχον Ἀχράθεον,

προσκαλεσαμένη

MT 4:1-17; OG 4:1-5,7-17; AT 4:1-12a; OL 4:1-2,4,7-17; Vg IV:1-17; JA 11.221-229a

73

4 4223 4224 4225 4226 4227 4228 4229 4230 4231 4232 4233 4234 4235 4236 4237 4238 4239 4240 4241 4242 4243 4244 4245 4246 4247 4248 4249 4250 4251 4252 4253 4254 4255 4256 4257 4258

222

OG

4:7

ἵνα ἀπολέσῃ

ταλάντων μυρίων,

‫אָמר‬ ַ֤ ἐπηγγείλατο ‫מן‬ ֙ ָ ‫ ָה‬Αμαν τῷ βασιλεῖ ‫֠ ִל ְשׁקוֹל‬ ‫ ַע ל־גִּ נְ ֵז֥י‬εἰς τὴν γάζαν ‫ַה ֶ ֛מּ ֶלְך‬

4:7

ὁ δὲ Μαρδοχαῖος ‫וַ יַּ גֶּ ד־‬ ὑπέδειξεν ‫ ֣לוֹ‬αὐτῷ ‫ָמ ְר דֳּ ַ֔כ י‬ ‫שׁר ָק ָ ֑רהוּ‬ ֣ ֶ ‫ל־א‬ ֲ ‫ ֵ ֖את ָכּ‬τὸ γεγονὸς ‫ וְ ֵ ֣את ׀ ָפּ ָר ַ ֣שׁת ַה ֶ֗כּ ֶסף‬καὶ τὴν ἐπαγγελίαν, ‫ ֲא ֶ֨שׁר‬ἣν

‫ל־ר ֣חוֹב‬ ְ ‫ֶא‬ ‫ָה ֔ ִע יר‬ ‫ֲא ֶ ֖שׁר‬ ‫ִל ְפ ֵנ֥י‬ ‫ַ ֽשׁ ַער־‬ :‫ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬

‫ל־מ ְר דֳּ ָ ֑כ י‬ ָ ‫ֶ ֽא‬

‫יה‬ ָ ‫ ְל ָפ ֶ֔נ‬αὐτῇ, ‫ וַ ְתּ ַצ ֵוּ֖הוּ‬καὶ ἀπέστειλεν ‫ל־מ ְר דֳּ ָ ֑כ י‬ ָ ‫ַ ֽע‬ ‫ ָל ַ ֥ד ַעת‬μαθεῖν αὐτῇ παρὰ τοῦ Μαρδοχαίου :‫ה־זּֽה‬ ֶ ‫ל־מ‬ ַ ‫ה־זּ֖ה וְ ַע‬ ֶ ‫ ַמ‬τὸ ἀκριβές. ‫ וַ יֵּ ֵ ֥צא‬4:6 ‫ֲה ָ ֖תְך‬

MT

AT

Simul de decem millibus talentorum, quae dedit Aman pretium perditionis

4:7

OL

ut in thesauros regis

quomodo Aman promisisset

omnia quae acciderant

ante ostium palatii IV:7 qui indicavit ei

ab eo cur hoc faceret IV:6 egressusque Athac ivit ad Mardocheum stantem in platea civitatis

praecepit ut iret ad Mardocheum et disceret

Vg

ᾗ τὴν ἀπώλειαν

τὴν αἰτίαν τό τε γράμμα τὸ κατὰ τῶν Ἰουδαίων εἰς ἅπασαν τὴν ὑπὸ τῷ βασιλεῖ χώραν διαπεμφθὲν καὶ τὴν τῶν χρημάτων ὑπόσχεσιν,

ὁ δὲ Μαρδοχαῖος ἐπέδειξε τῷ εὐνούχῳ 224

τίνος συμβεβηκότος αὐτῷ σκυθρωποῦ πενθεῖ καὶ τὸ σχῆμα τοῦτο περικείμενος οὐδ᾿ αὐτῆς παρακαλούσης ἀπέθετο.

ἀπέστειλεν Μαρδοχαίῳ γνωσόμενον,

JA

74 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 4

4259 4260 4261 4262 4263 4264 4265 4266 4267 4268 4269 4270 4271 4272 4273 4274 4275 4276 4277 4278 4279 4280 4281 4282 4283 4284 4285 4286 4287 4288 4289 4290 4291 4292 4293 4294 4295 4296

ἐλάλησεν

καὶ εἶπεν αὐτῷ ἐντείλασθαι αὐτῇ εἰσελθούσῃ παραιτήσασθαι ‫ל־ה ֶ ֧מּ ֶלְך‬ ַ ‫ ֶא‬τὸν βασιλέα ‫ְל ִ ֽה ְת ַחנֶּ ן־‬ ‫֛לוֹ‬ ‫וּל ַב ֵ ֥קּשׁ‬ ְ καὶ ἀξιῶσαι ‫ ִמ ְלּ ָפ ָנ֖יו‬αὐτὸν :‫ל־ע ָ ֽמּהּ‬ ַ ‫ ַע‬περὶ τοῦ λαοῦ μνησθεῖσα ἡμερῶν ταπεινώσεώς σου ὡς ἐτράφης ἐν χειρί μου, διότι Αμαν ὁ δευτερεύων τῷ βασιλεῖ

‫וּל ַה ִגּ֣יד‬ ְ ‫ָל֑הּ‬ ‫וּל ַצוּ֣ וֹת‬ ְ ‫יה‬ ָ ‫ָע ֗ ֶל‬ ‫ָל ֨בוֹא‬

‫הוּד יים‬ ֖ ִ ְ‫ ַבּיּ‬τοὺς Ἰουδαίους. :‫אַבּ ָ ֽדם‬ ְ ‫ְל‬ ‫שׁגֶ ן‬ ֣ ֶ ‫ת־פּ ְת‬ ַ ‫ וְ ֶא‬4:8 4:8 καὶ τὸ ἀντίγραφον ‫ב־ה ָדּת‬ ַ ֠ ‫ְכּ ָ ֽת‬ ‫ֲא ֶשׁר־נִ ַ֨תּן‬ ‫שׁוּשׁן‬ ֤ ָ ‫ ְבּ‬τὸ ἐν Σούσοις ἐκτεθὲν ‫ ְל ַה ְשׁ ִמ ָיד ֙ם‬ὑπὲρ τοῦ ἀπολέσθαι αὐτοὺς ‫ ָנ ַ֣תן‬ἔδωκεν ‫ ֔לוֹ‬αὐτῷ ‫ ְל ַה ְר ֥אוֹת‬δεῖξαι ‫ת־א ְס ֵ ֖תּר‬ ֶ ‫ ֶא‬τῇ Εσθηρ

λελάληκε

μνησθεῖσα ἡμερῶν ταπεινώσεώς σου ὧν ἐτράφης ἐν τῇ χειρί μου, ὅτι Αμαν ὁ δευτερεύων

misit confestim.

Et exemplum epistulae

4:8

Iudaeorum.

et deprecaretur eum pro populo suo

ad regem

et moneret eam ut intraret

dedit ei ut reginae ostenderet

pro Iudaeorum nece inferret argentum IV:8 exemplarque edicti quod pendebat in Susis

τὸν γὰρ τὴν δευτέραν ἔχοντα τῷ βασιλεῖ τιμὴν Ἀμάνην κατηγορήσαντ᾿ αὐτῶν παρωξυγκέναι

σχῆμα ταπεινόν, ᾧ παραιτήσεται τοὺς Ἰουδαίους κινδυνεύοντας ἀπολέσθαι·

καὶ σωτηρίας ἕνεκεν τοῦ ἔθνους μὴ ἀδοξῆσαι λαβεῖν

ἐνετέλλετο

καὶ περὶ τούτων δεηθῆναι τοῦ βασιλέως

κομίσαι τῇ Ἐσθῆρι

τῶν ἐν Σούσοις προτεθέντων

τοῦ ἔθνους ᾐτεῖτο παρὰ τοῦ βασιλέως. Ἀμάνης 225 δοὺς δὲ αὐτῷ καὶ τὸ ἀντίγραφον

MT 4:1-17; OG 4:1-5,7-17; AT 4:1-12a; OL 4:1-2,4,7-17; Vg IV:1-17; JA 11.221-229a

75

4 4298 4299 4300 4301 4302 4303 4304 4305 4306 4307 4308 4309 4310 4311 4312 4313 4314 4315 4316 4317 4318 4319 4320 4321 4322 4323 4324 4325 4326 4327 4328 4329 4330 4331 4332 4333

297

MT

:‫ָמ ְר דֳּ ָ ֽכ י‬

‫ֲה ָ ֑תְך‬ ‫וַ יַּ ֵגּ֣ד‬ ‫ְל ֶא ְס ֵ֔תּר‬ ‫ֵ ֖את ִדּ ְב ֵ ֥ר י‬

‫ וַ יָּ ֖בוֹא‬4:9

καὶ ῥῦσαι ἡμᾶς ἐκ θανάτου. 4:9 εἰσελθὼν δὲ ὁ Αχραθαῖος ἐλάλησεν αὐτῇ πάντας τοὺς λόγους τούτους.

τὸν κύριον, καὶ λάλησον τῷ βασιλεῖ περὶ ἡμῶν

ἐπικάλεσαι

καθ᾿ ἡμῶν εἰς θάνατον·

OG

καὶ ἀπήγγειλεν αὐτῇ τὴν ὀδύνην τοῦ Ισραηλ. 4:6

περὶ ἡμῶν τῷ βασιλεῖ, καὶ ῥῦσαι ἡμᾶς ἐκ θανάτου.

ἐπικαλεσαμένη οὖν τὸν θεὸν λάλησον 4:5

τῷ βασιλεῖ καθ᾿ ἡμων εἰς θάνατον.

AT

Factum est autem cum legisset Hester litteras fratris sui, scidit vestimentum suum, et exclamavit voce amara et gravi, et ploravit ploratione magna,

4:9

OL

regressus

Mardocheus dixerat

Athac nuntiavit Hester omnia quae

IV:9

Vg

τὸν βασιλέα.

κατ᾿ αὐτῶν

JA

76 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 4

4334 4335 4336 4337 4338 4339 4340 4341 4342 4343 4344 4345 4346 4347 4348 4349 4350 4351 4352 4353 4354 4355 4356 4357 4358 4359 4360 4361 4362 4363 4364 4365 4366 4367 4368 4369 4370 4371

ὃς εἰσελεύσεται πρὸς τὸν βασιλέα

‫שׁר‬ ֣ ֶ ‫ֲא‬ ‫יָ ֽבוֹא־‬ ‫ֶאל־‬ ֩‫ַה ֶמּ ֶלְך‬

‫ל־ה ָח ֵ֨צר‬ ֶ ‫ ֶא‬εἰς τὴν αὐλὴν ‫ימית‬ ִ֜ ִ‫ ַה ְפּנ‬τὴν ἐσωτέραν ‫שׁר ֽל ֹא־יִ ָקּ ֵ ֗ר א‬ ֣ ֶ ‫ ֲא‬ἄκλητος,

ὅτι πᾶς ἄνθρωπος ἢ γυνή,

‫שׁר‬ ֣ ֶ ‫ֲא‬ ‫ָכּ ל־‬ ‫ִ ֣אישׁ‬ ‫וְ ִא ָ֡שּׁה‬

:‫ל־מ ְר דֳּ ָ ֽכ י‬ ָ ‫ ֶ ֽא‬πρὸς Μαρδοχαῖον καὶ εἶπον 4:11 ὅτι 4:11 ‫ל־ע ְב ֵ ֣ד י‬ ַ ‫ָכּ‬ Τὰ ἔθνη πάντα ‫ ַה ֶ֡מּ ֶלְך‬τῆς βασιλείας ‫ם־מ ִד ינ֨ וֹת‬ ְ ‫וְ ַע‬ ‫ַה ֶ֜מּ ֶלְך‬ ‫ יֽ ְוֹד ֗ ִע ים‬γινώσκει

‫ וַ ְתּ ַצ ֵוּ֖הוּ‬Πορεύθητι

‫ ַל ֲה ָ֔תְך‬πρὸς Αχραθαῖον

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֤תּ‬4:10 4:10 εἶπεν δὲ ‫ ֶא ְס ֵתּ ֙ר‬Εσθηρ

καὶ ἀπέστειλεν

ἄκλητος,

ἂν εἰσέλθῃ πρὸς τὸν βασιλέα

ὃς

παρὰ πάντας ὅτι

γινώσκεις

Σὺ

αὐτῷ κατὰ τάδε λέγουσα

4:7

in aulam interiorem, non vocatus,

omnis gentis, Artarxerxes rex dixit, si introierit ad regem

omnis homo

dicens: 4:11 Quoniam

spadonem suum ad eum,

et corpus eius formidolosum factum est, et caro ipsius concidit valde. 4:10 Et misit quae respondit

absque ulla cunctatione

invocatus interius atrium regis intraverit

sive vir sive mulier

quod

omnes servi regis et cunctae quae sub dicione eius sunt norunt provinciae

IV:11

et iussit ut diceret Mardocheo

ei

IV:10

ἄκλητος

καὶ ὁ εἰσερχόμενος πρὸς αὐτὸν

ταῦτα γνοῦσα πέμπει πάλιν πρὸς Μαρδοχαῖον δηλοῦσα, ὅτι μήτε κληθείη πρὸς τοῦ βασιλέως 226

MT 4:1-17; OG 4:1-5,7-17; AT 4:1-12a; OL 4:1-2,4,7-17; Vg IV:1-17; JA 11.221-229a

77

4 4373 4374 4375 4376 4377 4378 4379 4380 4381 4382 4383 4384 4385 4386 4387 4388 4389 4390 4391 4392 4393 4394 4395 4396 4397 4398 4399 4400 4401 4402 4403 4404 4405 4406 4407 4408

372

4:12 καὶ ἀπήγγειλεν Αχραθαῖος ‫ ְל ָמ ְר דֳּ ָ֔כ י‬Μαρδοχαίῳ πάντας ‫ ֵ ֖את ִדּ ְב ֵ ֥ר י‬τοὺς λόγους ‫ פ‬:‫ ֶא ְס ֵ ֽתּר‬Εσθηρ.

‫ וַ יַּ ִגּ֣ידוּ‬4:12

καὶ πῶς εἰσελεύσομαι νῦν ἄκλητος οὖσα;

ἡμέραι εἰσὶ τριάκοντα·

πρὸς αὐτόν,

θανάτου ἔνοχος ἔσται. 4:8 καὶ ἐγὼ οὐ κέκλημαι

τὴν ῥάβδον αὐτοῦ τὴν χρυσῆν,

ὁ βασιλεὺς τὴν χρυσῆν ῥάβδον,

οὗτος σωθήσεται. κἀγὼ οὐ κέκλημαι εἰσελθεῖν πρὸς τὸν βασιλέα,

ᾧ οὐκ ἐκτενεῖ

AT

οὐκ ἔστιν αὐτῷ σωτηρία· πλὴν ᾧ ἐκτείνει

OG

‫ ֶז֖ה‬εἰσὶν αὗται :‫לוֹשׁים יֽ וֹם‬ ֥ ִ ‫ ְשׁ‬ἡμέραι τριάκοντα.

‫וְ ָח ָי֑ה‬ ‫וַ ֲא ִ֗ני‬ ‫אתי‬ ֙ ‫֤ל ֹא נִ ְק ֵ ֙ר‬ ‫ָל ֣בוֹא‬ ‫ֶאל־‬ ‫ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬

‫תוֹ ְל ָה ִ֔מית‬ ֙ ‫אַחת ָדּ‬ ַ֤ ‫֠ ְל ַבד ֵמ ֲא ֶ֨שׁר‬ ‫וֹשׁיט‬ ִ ֽ‫י‬ ‫־לוֹ‬ ֥ ‫ַה ֶ ֛מּ ֶלְך‬ ‫ת־שׁ ְר ִ ֥ביט‬ ַ ‫ַהזָּ ָ ֖הב ֶא‬

MT

verba ipsius. Et iratus est Mardochaeus

illi

4:12

ad regem? Et exiit spado et nuntiavit

et quomodo introibo

Hic dies tricesimus,

hic liberabitur. Et ego non sum vocata, ut introeam ad regem.

dederit,

cui rex virgam auream

non est illi salus; praeter hunc,

OL

quod cum audisset Mardocheus

IV:12

ad eum

ad regem intrare potero quae triginta iam diebus non sum vocata

rex auream virgam ad eum tetenderit pro signo clementiae atque ita possit vivere. Ego igitur quomodo

statim interficiatur nisi forte

Vg

Μαρδοχαῖος δὲ τούτους κομίσαντος αὐτῷ τοῦ εὐνούχου παρὰ τῆς Ἐσθῆρος τοὺς λόγους ἀπαγγέλλειν ἐκέλευσεν αὐτῇ, 227

ᾧ γὰρ τοῦτο ποιήσειεν ὁ βασιλεὺς ἀκλήτῳ προσελθόντι, οὗτος οὐκ ἀποθνήσκει μόνος, ἀλλὰ συγγνώμης τυχὼν σώζεται.”

βουλόμενος προτείνειεν τὸν χρυσῆν ῥάβδον·

ἀποθνήσκει, πλὴν εἰ μή τινα σώζειν

JA

78 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 4

4409 4410 4411 4412 4413 4414 4415 4416 4417 4418 4419 4420 4421 4422 4423 4424 4425 4426 4427 4428 4429 4430 4431 4432 4433 4434 4435 4436 4437 4438 4439 4440 4441 4442 4443 4444 4445 4446

4:13

καὶ εἶπεν

βοήθεια καὶ σκέπη ἔσται τοῖς Ἰουδαίοις,

‫אַחר‬ ֵ֔ ‫ִמ ָמּ ֣קוֹם‬ ‫ וְ אַ ְ֥תּ‬σὺ δὲ

‫ֶ ֣ר וַ ח‬ ‫וְ ַה ָצּ ֞ ָלה‬ ‫יַ ֲע ֤מוֹד‬ ‫ים‬ ֙ ‫הוּד‬ ִ ְ‫ַליּ‬

ἄλλοθεν

‫ ִ ֣כּ י ִאם־‬4:14 4:14 ὡς ὅτι ἐὰν ‫ישׁ ֮י‬ ִ ‫ ַה ֲח ֵ ֣רשׁ ַתּ ֲח ִר‬παρακούσῃς ‫ת‬ ֒ ‫ ָבּ ֵע֣ת ַהזּ ֹא‬ἐν τούτῳ τῷ καιρῷ,

‫־ה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ ַ ‫ ֵבּית‬ἐν τῇ βασιλείᾳ ‫ ִמ ָכּ ל־‬παρὰ πάντας :‫הוּד ים‬ ֽ ִ ְ‫ ַהיּ‬τοὺς Ἰουδαίους·

‫ ָמ ְר דֳּ ַ ֖כ י‬Μαρδοχαῖος πρὸς Αχραθαῖον ‫ ְל ָה ִ ֣שׁיב‬Πορεύθητι καὶ εἶπον αὐτῇ ‫ל־א ְס ֵ ֑תּר‬ ֶ ‫ ֶא‬Εσθηρ, ‫אַל־תּ ַד ִ ֣מּי‬ ְ μὴ εἴπῃς ‫ ְבנַ ְפ ֵ֔שְׁך‬σεαυτῇ ὅτι ‫ ְל ִה ָמּ ֵ ֥לט‬σωθήσῃ μόνη

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫וַ ֥יּ‬

4:13

σὺ δὲ

ἀλλ᾿ ὁ θεὸς ἔσται αὐτοῖς βοηθὸς καὶ σωτηρία,

τὸ ἔθνος σου τοῦ μὴ βοηθῆσαι αὐτοῖς,

Ἐὰν ὑπερίδῃς

καὶ εἶπεν αὐτῇ

καὶ ἀπέστειλε πρὸς αὐτὴν Μαρδοχαῖος 4:9

Tu autem

Iudaeis erit.

auxilium et defensor

aliunde

regno, prae omnes Iudaeos salva fiam, quoniam uxor regis sum. 4:14 Si igitur non praetermiseris in hoc tempore,

sola

Noli dicere intra te: Quoniam

Intra, dic ei:

et dixit spadoni:

4:13

si enim

et tu

liberabuntur Iudaei

silueris per aliam occasionem

nunc

IV:14

animam tuam tantum liberes quia in domo regis es prae cunctis Iudaeis

quod

ne putes

dicens

Hester

rursum mandavit

IV:13

παρὰ τοῦ θεοῦ πάντως, αὐτὴν δὲ

ἔσεσθαι μὲν αὐτῷ βοήθειαν

εἰ γὰρ ἀμελήσειεν τούτου νῦν,

μὴ τὴν ἰδίαν οὕτως σκοπεῖν σωτηρίαν, ἀλλὰ τὴν κοινὴν τοῦ ἔθνους·

MT 4:1-17; OG 4:1-5,7-17; AT 4:1-12a; OL 4:1-2,4,7-17; Vg IV:1-17; JA 11.221-229a

79

4 4448 4449 4450 4451 4452 4453 4454 4455 4456 4457 4458 4459 4460 4461 4462 4463 4464 4465 4466 4467 4468 4469 4470 4471 4472 4473 4474 4475 4476 4477 4478 4479 4480 4481 4482 4483

447

‫וּבית־‬ ֵ ‫אָביְך‬ ִ֖ ‫ֹאבדוּ‬ ֵ֑ ‫תּ‬ ‫וּמי‬ ִ֣ ‫יוֹד ַע‬ ֵ֔ ‫ם־ל ֵע֣ת‬ ְ ‫ִא‬ ‫ָכּ ֔ז ֹאת‬

καὶ ὁ οἶκος τοῦ πατρός σου ἀπολεῖσθε· καὶ τίς οἶδεν εἰ εἰς τὸν καιρὸν τοῦτον

OG

4:15

‫ ְל ָה ִ ֥שׁיב‬τὸν ἥκοντα πρὸς αὐτὴν :‫ל־מ ְר דֳּ ָ ֽכ י‬ ָ ‫ ֶ ֽא‬πρὸς Μαρδοχαῖον λέγουσα

καὶ ἐξαπέστειλεν ‫ ֶא ְס ֵ ֖תּר‬Εσθηρ

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫וַ ֥תּ‬

4:15

:‫ ִה ַגּ ַ֖ע ְתּ ַל ַמּ ְל ֽכוּת‬ἐβασίλευσας;

MT

θεραπείαν καὶ δεήθητε τοῦ θεοῦ

Παραγγείλατε

λέγουσα

καὶ ἀπέστειλεν ἡ βασίλισσα 4:11

ἐβασίλευσας;

καὶ ὁ οἶκος τοῦ πατρός σου ἀπολεῖσθε· 4:10 καὶ τίς οἶδεν εἰ εἰς τὸν καιρὸν τοῦτον

AT

Et dixit

Domine frater, si tibi videtur, introibo, licet moriar. Praedica igitur sanitatem

Hester denuo, cum misisset qui ad eam venerat a Mardochaeo:

4:15

ut gentem tuam liberes? Et introiit spado et renuntiavit verba Mardochaei Hester reginae.

in hoc tempore regnas,

et domus patris tui perituri. Et quis scit

OL

rursumque

mandavit

haec Mardocheo verba

Hester

IV:15

ad regnum veneris ut in tali tempore parareris

et domus patris tui peribitis et quis novit utrum idcirco

Vg

ἡ δὲ Ἐσθήρα ἐπέστειλεν

μὲν τῷ Μαρδοχαίῳ τὸν αὐτὸν πέμψασα διάκονον

228

ὑπὸ τῶν ὀλιγωρηθέντων διαφθαρήσεσθαι.

καὶ τὸν πατρῷον οἶκον αὐτῆς

JA

80 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 4

4484 4485 4486 4487 4488 4489 4490 4491 4492 4493 4494 4495 4496 4497 4498 4499 4500 4501 4502 4503 4504 4505 4506 4507 4508 4509 4510 4511 4512 4513 4514 4515 4516 4517 4518 4519 4520 4521

καὶ νηστεύσατε ἐπ᾿ ἐμοί, καὶ μὴ φάγητε μηδὲ πίητε ἐπὶ ἡμέρας τρεῖς νύκτα καὶ ἡμέραν· κἀγὼ δὲ καὶ αἱ ἅβραι μου ἀσιτήσομεν,

τοὺς Ἰουδαίους τοὺς ἐν Σούσοις

Βαδίσας ἐκκλησίασον

4:16

‫וּב ֵ֞כ ן‬ ְ καὶ τότε ‫אָבוֹא‬ ֤ εἰσελεύσομαι ‫ל־ה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬ ַ ‫ ֶא‬πρὸς τὸν βασιλέα

‫וְ ֣צוּמוּ‬ ‫ָ֠ע ַלי‬ ‫ֹאכ ֨לוּ‬ ְ ‫וְ אַל־תּ‬ ‫אַל־תּ ְשׁ ֜תּוּ‬ ִ ְ‫ו‬ ‫ים‬ ֙ ‫ְשׁ ֹ֤ל ֶשׁת יָ ִמ‬ ‫ַ ֣ליְ ָלה‬ ‫וָ י֔ וֹם‬ ‫ם־א ִ ֥ני‬ ֲ ַ‫גּ‬ ‫וְ נַ ֲער ַ ֹ֖תי‬ ‫אָצוּם‬ ֣ ‫ֵ ֑כּ ן‬

֩‫ ֵלְך‬4:16 ‫ְכּנ֨ וֹס‬ ‫ת־כּ ל־‬ ָ ‫ֶא‬ ‫הוּד ים‬ ֜ ִ ְ‫ַהיּ‬ ‫ַ ֽהנִּ ְמ ְצ ִ ֣אים‬ ‫שׁוּשׁן‬ ָ֗ ‫ְבּ‬

καὶ εἰσελεύσομαι πρὸς τὸν βασιλέα

κἀγὼ δὲ καὶ τὰ κοράσιά μου ποιήσομεν οὕτως,

ἐκτενῶς·

Tribus diebus

Et introibo ad regem post haec,

ego et ancilla mea ieiunabimus.

4:16

et annuntia ieiunium. Et dicito presbyteris ut faciant ieiunium, lactantes autem separent nocte a matribus suis, boves et pecora non pascantur.

τὸ δ᾿ αὐτὸ ποιήσασα μετὰ τῶν θεραπαινίδων

τότε προσελεύσεσθαι τῷ βασιλεῖ

similiter ieiunabo et tunc ingrediar ad regem

ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας,

εἰς Σοῦσα πορευθέντι τοὺς ἐκεῖ Ἰουδαίους εἰς ἐκκλησίαν συναγαγεῖν καὶ νηστεῦσαι πάντων ἀποσχομένους ὑπὲρ αὐτῆς

et ego cum ancillulis meis

vade et congrega omnes Iudaeos quos in Susis reppereris et orate pro me non comedatis et non bibatis tribus diebus ac noctibus

IV:16

MT 4:1-17; OG 4:1-5,7-17; AT 4:1-12a; OL 4:1-2,4,7-17; Vg IV:1-17; JA 11.221-229a

81

4 4523 4524 4525 4526 4527 4528 4529 4530 4531 4532 4533 4534 4535 4536 4537 4538 4539 4540 4541 4542 4543 4544 4545 4546 4547 4548 4549 4550 4551 4552 4553 4554 4555 4556 4557 4558

522

OG

‫ ַ ֽו יַּ ֲע ֖בֹר‬4:17 ‫ָמ ְר דֳּ ָ ֑כ י‬ ‫וַ ַ֕יּ ַעשׂ‬ ‫ְכּ ֛כֹל ֲא ֶשׁר־‬ ‫ִצוְּ ָ ֥תה‬ ‫ָע ָ ֖ליו‬ ‫ ס‬:‫ֶא ְס ֵ ֽתּר‬

καὶ βαδίσας Μαρδοχαῖος ἐποίησεν ὅσα ἐνετείλατο αὐτῷ Εσθηρ.

4:17

‫ וְ ַכ ֲא ֶ ֥שׁר‬ἐὰν καὶ :‫אָב ְד ִתּי‬ ֽ ָ ‫אָב ְד ִתּי‬ ַ֖ ἀπολέσθαι με ᾖ.

‫א־כ ָ ֔דּת‬ ַ ֹ ‫שׁר ֽל‬ ֣ ֶ ‫ ֲא‬παρὰ τὸν νόμον,

MT

Μαρδοχαῖος.

καὶ ἐποίησεν οὕτως 4:12a

ἄκλητος, εἰ δέοι καὶ ἀποθανεῖν με.

AT

praedicavit sanitatem. Sponsi autem de thalamis exierunt et sponsae de pascuis suis. Separati sunt infantes a matribus suis. Presbyteri autem et anus exierunt ad deprecandum.

Et exiit spado et dixit verba eius. 4:17 Et vadens Mardocheus,

habens in manu animam meam.

OL

ei Hester praeceperat

Ivit itaque Mardocheus et fecit omnia quae

IV:17

tradensque me morti et periculo.

contra legem faciens invocata

Vg

Καὶ Μαρδοχαῖος μὲν κατὰ τὰς Ἐσθῆρος ἐντολὰς τόν τε λαὸν ἐποίησεν νηστεῦσαι 229a

κἂν ἀποθανεῖν δέῃ τοῦτο ὑπομενεῖν.

παρὰ τὸν νόμον ὑπισχνεῖτο,

JA

82 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 4

4559 4560 4561 4562 4563 4564 4565 4566 4567 4568 4569 4570 4571 4572 4573 4574 Boves et pecora praecepit ut tribus diebus et tribus noctibus non pascerentur. Omnes autem acceperunt cinerem et invocabant excelsum Dominum, ut propitius illorum fieret humilitati. MT 4:1-17; OG 4:1-5,7-17; AT 4:1-12a; OL 4:1-2,4,7-17; Vg IV:1-17; JA 11.221-229a

83

C C2 C3 C4 C5 C6 C7 C8 C9 C10 C11 C12 C13 C14 C15 C16 C17 C18 C19 C20 C21 C22 C23 C24 C25 C26 C27 C28 C29 C30 C31 C32 C33 C34

1

MT

πάντα τὰ ἔργα κυρίου

C Καὶ ἐδεήθη κυρίου μνημονεύων

1

OG

τὰ ἔργα

4 Καὶ ἐδεήθη τοῦ κυρίου μνημονεύων αὐτοῦ 12b

AT

C 1 Mardochaeus vero conscidit vestimenta sua et substravit cilicium et cecidit super faciem suam in terram. Et presbyteri populi a mane usque ad vesperam et dixerunt: Deus Abraham et Deus Isaac et Deus Iacob, benedictus es.

OL

ADDITION C

omnium operum eius,

XIII 8 ÷ Mardochæus autem deprecatus est Dominum, memor

Quae sequuntur post eum locum scripta repperi ubi legitur pergensque Mardocheus fecit omnia quae ei mandaverat Hester nec tamen habentur in hebraico et apud nullum penitus feruntur interpretum

Vg

11 229b [Μαρδοχαῖος] καὶ τὸν θεὸν αὐτὸς ἱκέτευσε μηδὲ νῦν ὑπεριδεῖν αὐτοῦ τὸ ἔθνος ἀπολλύμενον, ἀλλ᾿ ὡς καὶ πρότερον αὐτοῦ πολλάκις προενόησεν καὶ ἁμαρτόντι συνέγνω, καὶ νῦν αὐτὸ ῥύσασθαι τῆς κατηγγελμένης ἀπωλείας·

JA

84 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITIONS C

C35 C36 C37 C38 C39 C40 C41 C42 C43 C44 C45 C46 C47 C48 C49 C50 C51 C52 C53 C54 C55 C56 C57 C58 C59 C60 C61 C62 C63 C64 C65 C66 C67 C68 C69 C70 C71 C72 C73 ἐστὶ τὰ πάντα, καὶ οὐκ ἔστιν ὃς ἀντιτάξεταί σοι ἐν τῷ θέλειν

σου τὸ πᾶν ἐστιν, καὶ οὐκ ἔστιν ὁ ἀντιδοξῶν σοι ἐν τῷ θέλειν

καὶ σὺ κυριεύεις πάντων.

θαυμαζόμενον ἐν τῇ ὑπ᾿ οὐρανὸν

καὶ κύριος εἶ πάντων,

καὶ οὐκ ἔστιν ὃς ἀντιτάξεταί σοι τῷ κυρίῳ.

C:4

Ισραηλ· ὅτι σὺ ἐποίησας τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν καὶ πᾶν τὸ θαυμαζόμενον ἐν τῇ ὑπ᾿ οὐρανόν,

τὸν Ισραηλ· C:3 ὅτι σὺ ἐποίησας τὸν οὐρανὸν καὶ τὴν γῆν καὶ πᾶν

σε σῶσαι

σε σῶσαι τὸν οἶκον

παντοκράτορ, οὗ ἐν τῇ ἐξουσίᾳ

καὶ εἶπεν 4:13 Δέσποτα

καὶ εἶπεν Κύριε, κύριε βασιλεῦ πάντων κρατῶν, ὅτι ἐν ἐξουσίᾳ

C:2

caeli ambitu continetur. XIII:11 ÷ Dominus omnium es, nec est qui resistat maiestati tuae.

÷ Tu fecisti caelum et terram, et quidquid

XIII:10

Israhel.

salvare

in dicione enim tua cuncta sunt posita, et non est qui possit tuae resistere voluntati, si decreveris

÷ et dixit: Domine, Domine rex omnipotens,

XIII:9

MT -; OG C:1-30; AT 4:12b-29; OL C:1,5-16,25-30; Vg XIII:8-18; XIV:1-19; JA 11.229b-233

85

C C75 C76 C77 C78 C79 C80 C81 C82 C83 C84 C85 C86 C87 C88 C89 C90 C91 C92 C93 C94 C95 C96 C97 C98 C99 C100 C101 C102 C103 C104 C105 C106 C107 C108 C109 C110 C111

74

MT

σὺ

τὰ πέλματα τῶν ποδῶν αὐτοῦ

ἕνεκεν

πέλματα ποδῶν αὐτοῦ

πρὸς σωτηρίαν Ισραηλ· C:7 ἀλλὰ

C:6

τοῦ Ισραηλ· ἀλλ᾿

οὐδὲ ἐν φιλοδοξίᾳ ἐποίησα

ἐπεὶ εὐδόκουν φιλῆσαι

AT

ὅτι ηὐδόκουν φιλεῖν

4:15

καὶ οὐχ ὅτι ἐν ὕβρει

σὺ γὰρ πάντα γινώσκεις, καὶ τὸ γένος Ισραηλ σὺ οἶδας· 4:14

τοῦ μὴ προσκυνεῖν τὸν ἀπερίτμητον Αμαν,

OG

ἐν ὕβρει οὐδὲ ἐν ὑπερηφανίᾳ οὐδὲ ἐν φιλοδοξίᾳ ἐποίησα τοῦτο, τὸ μὴ προσκυνεῖν τὸν ὑπερήφανον Αμαν,

σὺ οἶδας, κύριε, ὅτι οὐκ

πάντα γινώσκεις,

C:5

in salutem Israel. C:7 Sed hoc

plantas pedum Aman adorare

quoniam mihi placet

C:6

Tu scis Domine,

C:5

OL

÷ Cuncta

XIII:14

÷ sed

pro salute Israhel etiam vestigia pedum eius deosculari paratus essem,

Aman superbissimum XIII:13 ÷ libenter enim

pro superbia et contumelia, et aliqua gloriae cupiditate fecerim hoc ut non adorarem

quia non

scis

nosti, et

XIII:12

Vg

JA

“ὅτι μὴ προσεκύνησα μηδ᾿ ἣν σοί, δέσποτα”, φησίν. “τιμὴν παρεῖχον, ταύτην ἐκείνῳ παρασχεῖν ὑπέμενον ὀργισθεὶς ταῦτα κατὰ τῶν μὴ παραβαινόντων τοὺς σοὺς νόμους ἐμηχανήσατο.”

οὐδὲ γὰρ ἁμαρτόν τι κινδυνεύειν ἀκλεῶς ἀποθανεῖν, ἀλλ᾿ αὐτὸν γὰρ εἶναι τὴν αἰτίαν τῆς Ἀμάνου ὀργῆς, 230

86 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITIONS C

C112 C113 C114 C115 C116 C117 C118 C119 C120 C121 C122 C123 C124 C125 C126 C127 C128 C129 C130 C131 C132 C133 C134 C135 C136 C137 C138 C139 C140 C141 C142 C143 C144 C145 C146 C147 C148 C149 C150 Domine rex,

Domine rex,

καὶ νῦν, κύριε, 4:16

XIII:15

÷ Et nunc,

C:8 καὶ νῦν, κύριε ὁ θεὸς ὁ βασιλεύς,

καὶ οὐ ποιήσω αὐτὸ ἐν πειρασμῷ.

Deo meo.

et non adorabo alium, nisi te Domine Deus. Et non facio ea in arrogantia, nec in intemperatione, Domine. Appare Domine, cognoscere Domine. C:8 Et nunc

καὶ μηδένα προσκυνήσω πλὴν σοῦ τοῦ ἀληθινοῦ

honorem Dei mei transferrem ad hominem, et ne quemquam adorarem, excepto

timui ne

καὶ οὐ προσκυνήσω οὐδένα πλὴν σοῦ τοῦ κυρίου μου καὶ οὐ ποιήσω αὐτὰ ἐν ὑπερηφανίᾳ.

σοῦ δέσποτα,

ἀνθρώπου

gloriam ponam hominis

ne

super gloriam Dei mei,

ἵνα μηδένα προτάξω τῆς δόξης

ἵνα μὴ θῶ δόξαν

non ita feci,

ὑπεράνω δόξης θεοῦ,

ἐποίησα

ἐποίησα τοῦτο

MT -; OG C:1-30; AT 4:12b-29; OL C:1,5-16,25-30; Vg XIII:8-18; XIV:1-19; JA 11.229b-233

87

C C152 C153 C154 C155 C156 C157 C158 C159 C160 C161 C162 C163 C164 C165 C166 C167 C168 C169 C170 C171 C172 C173 C174 C175 C176 C177 C178 C179 C180 C181 C182 C183 C184 C185 C186 C187 C188

151

MT

ἡμῖν

ἡμῖν

AT

liberasti

ἐλυτρώσω ἐκ γῆς Αἰγύπτου· 4:17 ἐπάκουσον τῆς δεήσεως

ἐκ γῆς Αἰγύπτου· C:10 ἐπάκουσον

τῆς δεήσεώς

de terra Egypti. C:10 Audi Domine preces

quam

Noli avertere ea parte,

C:9

μὴ ὑπερίδῃς τὴν μερίδα σου, ἣν

C:9

OL

principalem tuam hereditatem.

in perditionem, et concupierunt perdere

Ascenderunt enim super nos

Deus Abraham et Deus Isaac et Deus Iacob, parce, parce populo tuo.

μὴ ὑπερίδῃς τὴν μερίδα σου, ἣν σεαυτῷ ἐλυτρώσω

εἰς καταφθορὰν καὶ ἐπιθυμοῦσιν ἀφανίσαι καὶ ἐξᾶραι τὴν ἐξ ἀρχῆς κληρονομίαν σου· τὴν ἐξ ἀρχῆς κληρονομίαν σου·

φεῖσαι τοῦ λαοῦ σου, ὅτι ἐπιτέθεινται

φεῖσαι τοῦ λαοῦ σου, ὅτι ἐπιβλέπουσιν

εἰς καταφθορὰν καὶ ἐπεθύμησαν ἀπολέσαι

πρὸς Αβρααμ,

ὁ διαθέμενος

ὁ θεὸς Αβρααμ,

OG

deprecationem

redemisti tibi de Aegypto. XIII:17 ÷ Exaudi

et haereditatem tuam delere. XIII:16 ÷ Ne despicias partem tuam, quam

nos inimici perdere,

miserere populi tui, quia volunt

Deus Abraham,

Vg

JA

88 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITIONS C

C189 C190 C191 C192 C193 C194 C195 C196 C197 C198 C199 C200 C201 C202 C203 C204 C205 C206 C207 C208 C209 C210 C211 C212 C213 C214 C215 C216 C217 C218 C219 C220 C221 C222 C223 C224 C225 C226 C227 ἵνα ζῶντες ὑμνήσωμέν σε,

ἵνα ζῶντες ὑμνῶμέν σου τὸ ὄνομα, κύριε, καὶ μὴ ἀφανίσῃς στόμα

θάνατος αὐτῶν ἐν ὀφθαλμοῖς αὐτῶν.

αἰνούντων σοι. C:11 καὶ πᾶς Ισραηλ ἐκέκραξαν ἐξ ἰσχύος αὐτῶν, ὅτι

σου, καὶ στρέψον τὸ πένθος ἡμῶν εἰς εὐφροσύνην,

σου καὶ στρέψον τὸ πένθος ἡμῶν εἰς εὐωχίαν,

ὑμνούντων σε.

καὶ μὴ ἀφανίσῃς στόμα

ἡμῶν καὶ ἱλάσθητι τῆς κληρονομίας

μου καὶ ἱλάσθητι τῷ κλήρῳ

in oculis eorum.

benedicentium te. C:11 Et omnis populus supervixit in fortitudine sua, cum esset mors

tuae. Et converte luctum nostrum in laetitiam nostram, ut viventes honorificent nomen tuum Domine, et ne extermines os

meas et esto propitius sorti

pari mente et obsecratione clamavit ad Dominum eo quod

÷ Omnis quoque Israhel

XIII:18

ut viventes laudemus nomen tuum Domine et ne claudas ora te canentium.

meam, et propitius esto sorti et funiculo tuo et converte luctum nostrum in gaudium

τὰς δ᾿ αὐτὰς ἠφίει καὶ τὸ πλῆθος φωνάς, παρακαλοῦν προνοῆσαι τὸν θεὸν τῆς σωτηρίας αὐτῶν καὶ τοὺς ἐν ἁπάσῃ τῇ γῇ Ἰσραηλίτας ἐξελέσθαι τῆς μελλούσης συμφορᾶς, καὶ γὰρ πρὸ ὀφθαλμῶν αὐτὴν εἶχον ἤδη καὶ προσεδόκων. 231

MT -; OG C:1-30; AT 4:12b-29; OL C:1,5-16,25-30; Vg XIII:8-18; XIV:1-19; JA 11.229b-233

89

C C229 C230 C231 C232 C233 C234 C235 C236 C237 C238 C239 C240 C241 C242 C243 C244 C245 C246 C247 C248 C249 C250 C251 C252 C253 C254 C255 C256 C257 C258 C259 C260 C261 C262 C263 C264 C265

228

MT

καὶ

στενοχωρίαν

καὶ πένθος καὶ ἀντὶ ὑπερηφάνων

καὶ πένθους καὶ ἀντὶ τῶν ὑπερηφάνων

καὶ ἐνεδύσατο

καὶ πᾶν σημεῖον ἐπιφανείας αὐτῆς

ἀφείλατο τὰ ἱμάτια τῆς δόξης ἀφ᾿ ἑαυτῆς

καὶ

Καὶ Εσθηρ ἡ βασίλισσα κατέφυγεν ἐπὶ τὸν κύριον ἐν ἀγῶνι θανάτου κατειλημμένη 4:18

AT

ἐνεδύσατο ἱμάτια στενοχωρίας

ἀφελομένη τὰ ἱμάτια τῆς δόξης αὐτῆς

C:13

Καὶ Εσθηρ ἡ βασίλισσα κατέφυγεν ἐπὶ τὸν κύριον ἐν ἀγῶνι θανάτου κατειλημμένη,

C:12

OG

et

et pro ambitiosis

et induta est veste sordida, et abstulit omne aurum a se et substravit sibi cilicium,

ipsa exuit vestimenta gloriae suae,

C:13

Et Hester regina

C:12

OL

÷ Cumque

et pro

suscepit

apta indumenta

fletibus et luctui

deposuisset vestes regias

XIV:2

eis certa mors inpenderet. XIV 1 ÷ Esther quoque regina confugit ad Dominum pavens periculum quod imminebat.

Vg

τῷ πατρίῳ νόμῳ

τὸν θεὸν

ἱκέτευε δὲ καὶ Ἐσθήρα

JA

90 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITIONS C

C266 C267 C268 C269 C270 C271 C272 C273 C274 C275 C276 C277 C278 C279 C280 C281 C282 C283 C284 C285 C286 C287 C288 C289 C290 C291 C292 C293 C294 C295 C297 C298 C299 C300 C301 C302 C303 C304 C305 καὶ τὸ σῶμα αὐτῆς ἐταπείνωσε

σφόδρα καὶ πᾶν σημεῖον κόσμου αὐτῆς καὶ ἀγαλλιάματος αὐτῆς

καὶ τὸ σῶμα αὐτῆς ἐταπείνωσεν

σφόδρα καὶ πάντα τόπον κόσμου

C:14

καὶ

ἔπλησεν στρεπτῶν τριχῶν αὐτῆς

4:19

καὶ

ταπεινώσεως

τερπνῶν τριχῶν ἔπλησε

σποδοῦ καὶ κόπρου ἔπλησε τὴν κεφαλὴν αὐτῆς

σποδοῦ καὶ κοπριῶν ἔπλησεν τὴν κεφαλήν αὐτῆς

ἀγαλλιάματος αὐτῆς

ἡδυσμάτων

ἡδυσμάτων

et cecidit super terram cum ancillis suis, a mane usque ad vesperam.

humiliavit omne corpus suum valde,

implevit caput suum cinere, et

odoraminibus,

XIV:3

÷ Et

laceratione conplevit.

in quibus laetari ante consueverat crinium

ieiuniis omniaque loca,

et corpus suum humiliavit

unguentis variis cinere et stercore implevit caput

καὶ πενθικὴν ἐσθῆτα περιθεμένη, 232 καὶ τροφῇ καὶ ποτῷ καὶ τοῖς ἡδέσιν ἀποταξαμένη τρισὶν ἡμέραις

ῥίψασα κατὰ τῆς γῆς ἑαυτὴν

MT -; OG C:1-30; AT 4:12b-29; OL C:1,5-16,25-30; Vg XIII:8-18; XIV:1-19; JA 11.229b-233

91

C C307 C308 C309 C310 C311 C312 C313 C314 C315 C316 C317 C318 C319 C320 C321 C322 C323 C324 C325 C326 C327 C328 C329 C330 C331 C332 C333 C334 C335 C336 C337 C338 C339 C340 C341 C342 C343

306

MT

οὐκ ἐχούσῃ βοηθὸν πλὴν σοῦ,

ὅτι κίνδυνός μου ἐν χειρί μου.

μὴ ἐχούσῃ βοηθὸν εἰ μὴ σέ,

ὅτι κίνδυνός μου ἐν χειρί μου.

C:15

βοήθησόν μοι τῇ ταπεινῇ καὶ

σὺ εἶ μόνος βοηθός·

βασιλεῦ,

καὶ εἶπεν Κύριε

ἐδεήθη τοῦ κυρίου

βοήθησόν μοι τῇ μόνῃ καὶ

ὁ βασιλεὺς ἡμῶν, σὺ εἶ μόνος·

ἐδεῖτο κυρίου θεοῦ Ισραηλ καὶ εἶπεν Κύριέ μου

OG

AT

in manu mea

quoniam periculum

C:15

non habenti defensorem, praeter te Domine,

Deus Abraham et Deus Isaac et Deus Iacob, benedictus es. Suffraga mihi soli, et

Et dixit:

C:14

OL

÷ Periculum meum in manibus meis

XIV:4

est alius.

adiuva me solitariam et cuius praeter te nullus auxiliator

es solus

dicens Domine mi qui rex noster

deprecabatur Dominum Deum Israhel

Vg

ἐλεηθῆναι μὲν αὐτήν,

τὸν θεὸν

ᾔτει

JA

92 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITIONS C

C344 C345 C346 C347 C348 C349 C350 C351 C352 C353 C354 C355 C356 C357 C358 C359 C360 C361 C362 C363 C364 C365 C366 C367 C368 C369 C370 C371 C372 C373 C374 C375 C376 C377 C378 C379 C380 C381 C382

ἐγὼ

εἰς κληρονομίαν αἰώνιον καὶ ἐποίησας αὐτοῖς ὅσα ἐλάλησας.

ὅτι σύ, κύριε, ἔλαβες τὸν Ισραηλ ἐκ πάντων τῶν ἐθνῶν καὶ τοὺς πατέρας ἡμῶν ἐκ πάντων τῶν προγόνων αὐτῶν

ἤκουον ἐκ γενετῆς μου ἐν φυλῇ πατριᾶς μου,

C:16

ἐγὼ

κληρονομίαν αἰώνιον καὶ ἐποίησας αὐτοῖς ἃ ἐλάλησας αὐτοῖς καὶ παρέσχου ὅσα ᾔτησαν.

ἐλυτρώσω τὸν Ισραηλ ἐκ πάντων τῶν ἐθνῶν καὶ τοὺς πατέρας αὐτῶν ἐκ πάντων τῶν προγόνων αὐτῶν ἐπιθέμενος αὐτοῖς Ισραηλ

ὅτι

δὲ ἤκουσα πατρικῆς μου βίβλου

4:20

est. Ego

Ego audivi in libris paternis meis

accepisti Israhel ex omnibus gentibus et patres nostros ex omni progenie in Hierusalem.

Domine, quoniam

audivi in libris paternis meis

C:16

ut possideres hæreditatem sempiternam, fecistique eis sicut locutus es.

quod tu, Domine, ulisses Israhel de cunctis gentibus et patres nostros ex omnibus retro maioribus suis,

÷ Audivi a patre meo

XIV:5

est.

MT -; OG C:1-30; AT 4:12b-29; OL C:1,5-16,25-30; Vg XIII:8-18; XIV:1-19; JA 11.229b-233

93

C C384 C385 C386 C387 C388 C389 C390 C391 C392 C393 C394 C395 C396 C397 C398 C399 C400 C401 C402 C403 C404 C405 C406 C407 C408 C409 C410 C411 C412 C413 C414 C415 C416 C417 C419 C420 C421

383

MT

OG

AT Domine, Noe in aqua diluvii conservasti. Ego audivi in libris paternis meis Domine, quoniam tu Abrahae in trecentis et decem octo viris, novem reges tradidisti. Ego audivi in libris paternis meis Domine, quoniam tu Ionam de ventre ceti liberasti. Ego audivi in libris paternis meis Domine, quoniam tu Ananiam Azariam Misahel de camino ignis liberasti. Ego audivi in libris paternis meis Domine, quoniam tu Danihel de lacu leonum eruisti. Ego audivi in libris paternis meis Domine, quoniam tu Ezechiae

OL

Vg

JA

94 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITIONS C

C422 C423 C424 C425 C426 C427 C428 C429 C430 C431 C432 C433 C434 C435 C436 C437 C438 C439 C440 C441 C442 C443 C444 C445 C446 C447 C448 C449 C450 C451 C452 C453 C454 C455 C456 C457 C458 C459 C460 ἡμάρτομεν ἐναντίον σου, καὶ παρέδωκας ἡμᾶς εἰς χεῖρας τῶν ἐχθρῶν ἡμῶν, εἰ ἐδοξάσαμεν τοὺς θεοὺς αὐτῶν· 4:22 δίκαιος

παρέδωκας ἡμᾶς εἰς χεῖρας τῶν ἐχθρῶν ἡμῶν, C:18 ἀνθ᾿ ὧν ἐδοξάσαμεν

τοὺς θεοὺς αὐτῶν· δίκαιος

4:21

καὶ νῦν ἡμάρτομεν ἐνώπιόν σου, καὶ

C:17

regi Iudaeorum morte damnato et oranti pro vita, misertus es, et donasti ei vitae annos quindecim. Ego audivi in libris paternis meis Domine, quoniam tu Annae petenti in desiderio animae, filii generationem donasti. Ego audivi in libris paternis meis Domine, quoniam tu complacentes tibi liberas Domine usque in finem.

÷ coluimus enim deos eorum. Iustus

XIV:7

÷ Peccavimus in conspectu tuo et idcirco tradidisti nos in manus inimicorum nostrorum:

XIV:6

MT -; OG C:1-30; AT 4:12b-29; OL C:1,5-16,25-30; Vg XIII:8-18; XIV:1-19; JA 11.229b-233

95

C C462 C463 C464 C465 C466 C467 C468 C469 C470 C471 C472 C473 C474 C475 C476 C477 C478 C479 C480 C481 C482 C483 C484 C485 C486 C487 C488 C489 C490 C491 C492 C493 C494 C495 C496 C497 C498

461

MT

δουλείας ἡμῶν, ἀλλὰ ἐπέθηκαν τὰς χεῖρας αὐτῶν ἐπὶ τὰς χεῖρας τῶν εἰδώλων αὐτῶν

ἐξᾶραι ὁρισμὸν στόματός σου, ἀφανίσαι κληρονομίαν σου καὶ ἐμφράξαι στόμα αἰνούντων σε καὶ σβέσαι δόξαν οἴκου σου

δουλείας ἡμῶν, ἀλλὰ ἔθηκαν

τὰς χεῖρας αὐτῶν ἐπὶ τὰς χεῖρας τῶν εἰδώλων αὐτῶν

ἐξᾶραι ὁρισμὸν στόματός σου καὶ ἀφανίσαι κληρονομίαν σου καὶ ἐμφράξαι στόμα αἰνούντων σοι

καὶ σβέσαι δόξαν οἴκου σου

C:20

εἶ, κύριε. καὶ νῦν οὐχ ἱκανώθησαν ἐν πικρασμῷ

εἶ, κύριε· C:19 καὶ νῦν οὐχ ἱκανώθησαν ἐν πικρασμῷ

OG

AT

OL

te laudantium atque extinguere gloriam templi

et delere haereditatem tuam et claudere ora

idolorum potentiae deputantes, XIV:9 ÷ volunt tua mutare promissa,

robur manuum suarum

sed

es Domine XIV:8 ÷ et nunc non eis sufficit, quod durissima nos opprimunt servitute

Vg

JA

96 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITIONS C

C499 C500 C501 C502 C503 C504 C505 C506 C507 C508 C509 C510 C511 C512 C513 C514 C515 C516 C517 C518 C519 C520 C521 C522 C523 C524 C525 C526 C527 C528 C529 C530 C531 C532 C533 C534 C535 C536 C537 εἰς αἰῶνα. 4:23 μὴ δὴ παραδῷς, κύριε, τὸ σκῆπτρόν σου τοῖς μισοῦσί σε ἐχθροῖς, καὶ μὴ χαρείησαν ἐπὶ τῇ πτώσει ἡμῶν·

εἰς αἰῶνα. C:22 μὴ

παραδειγμάτισον. C:23 μνήσθητι, κύριε,

στρέψον τὰς βουλὰς αὐτῶν ἐπ᾿ αὐτούς, τὸν δὲ ἀρξάμενον ἐφ᾿ ἡμᾶς εἰς κακὰ παραδειγμάτισον. 4:24 ἐπιφάνηθι, κύριε,

εἰς ἀρετὰς ματαίων καὶ θαυμασθῆναι βασιλέα σάρκινον

εἰς ἀρετὰς ματαίων καὶ θαυμασθῆναι βασιλέα σάρκινον

παραδῷς, κύριε, τὸ σκῆπτρόν σου τοῖς μὴ οὖσιν, καὶ μὴ καταγελασάτωσαν ἐν τῇ πτώσει ἡμῶν, ἀλλὰ στρέψον τὴν βουλὴν αὐτῶν ἐπ᾿ αὐτούς, τὸν δὲ ἀρξάμενον ἐφ᾿ ἡμᾶς

καὶ θυσιαστηρίου σου καὶ ἀνοῖξαι στόματα ἐχθρῶν

καὶ θυσιαστήριόν σου C:21 καὶ ἀνοῖξαι στόμα ἐθνῶν

saevire disperde. XIV:12 ÷ Memento Domine

tradas Domine sceptrum tuum his qui non sunt ne rideant ad ruinam nostram sed converte consilium eorum super eos et eum qui in nos coepit

carnalem regem in sempiternum. XIV:11 ÷ Ne

et praedicent

÷ ut aperiant ora gentium et laudent idolorum fortitudinem,

XIV:10

et altaris tui

MT -; OG C:1-30; AT 4:12b-29; OL C:1,5-16,25-30; Vg XIII:8-18; XIV:1-19; JA 11.229b-233

97

C C539 C540 C541 C542 C543 C544 C545 C546 C547 C548 C549 C550 C551 C552 C553 C554 C555 C556 C557 C558 C559 C560 C561 C562 C563 C564 C565 C566 C567 C568 C569 C570 C571 C572 C573 C574 C575

538

MT

καὶ μετάστρεψον τὴν καρδίαν αὐτοῦ εἰς μῖσος τοῦ πολεμοῦντος

τοῦ πολεμοῦντος

δὸς λόγον εὔρυθμον εἰς τὸ στόμα μου καὶ χαρίτωσον τὰ ῥήματά μου ἐνώπιον τοῦ βασιλέως 4:25

μὴ θραύσῃς ἡμᾶς.

ἡμῖν ἐν καιρῷ θλίψεως ἡμῶν καὶ

καὶ γνώσθητι

AT

καὶ μετάθες τὴν καρδίαν αὐτοῦ εἰς μῖσος

ἐνώπιον τοῦ λέοντος

βασιλεῦ τῶν θεῶν καὶ πάσης ἀρχῆς ἐπικρατῶν· C:24 δὸς λόγον εὔρυθμον εἰς τὸ στόμα μου

ἐν καιρῷ θλίψεως ἡμῶν καὶ ἐμὲ θάρσυνον,

γνώσθητι

OG

OL

hostis

et transfer cor illius in odium

in conspectu leonis

rex deorum et universae domine potestatis XIV:13 ÷ tribue sermonem conpositum in ore meo

et ostende te nobis in tempore tribulationis nostrae et mihi da fiduciam

Vg

μῖσός τε γενέσθαι τῷ βασιλεῖ πρὸς τοὺς ἐχθροὺς

τὸ δὲ εἶδος εὐπρεπεστέραν τῆς τάχιον οὖσαν, 233 ἵν᾿ ἀμφοτέροις καὶ πρὸς τὴν παραίτησιν ὀργῆς, εἴ τι παροξυνθείη πρὸς αὐτὴν ὁ βασιλεύς, χρήσαιτο καὶ πρὸς τὴν συνηγορίαν τῶν ὁμοεθνῶν ἐν τοῖς ἐσχάτοις σαλευόντων,

δόξαι δ᾿ ὀφθεῖσαν τῷ βασιλεῖ πιθανὴν μὲν τοὺς λόγους παρακαλοῦσαν

JA

98 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITIONS C

C576 C577 C578 C579 C580 C581 C582 C583 C584 C585 C586 C587 C588 C589 C590 C591 C592 C593 C594 C595 C596 C597 C598 C599 C600 C601 C602 C603 C604 C605 C606 C607 C608 C609 C610 C611 C612 C613 C614 μοι,

μοι τῇ μόνῃ καὶ μὴ ἐχούσῃ

Et

Tu nosti, quoniam

abominata est

οἶδας ὅτι

βδελύσσομαι

οἶδας ὅτι ἐμίσησα δόξαν ἀνόμων καὶ βδελύσσομαι

C:26

καὶ C:26

nisi te Domine Deus, Domine Deus subveni.

nunc mihi soli et neminem habenti,

C:25

καὶ

πάντων γνῶσιν ἔχεις

εἰ μὴ σέ, κύριε.

ὅτι σὺ πάντων γνῶσιν ἔχεις

εἰς συντέλειαν αὐτοῦ καὶ τῶν ὁμονοούντων αὐτῷ· ἡμᾶς δὲ ῥῦσαι ἐν τῇ χειρί σου τῇ κραταιᾷ καὶ βοήθησόν

εἰς συντέλειαν αὐτοῦ καὶ τῶν ὁμονοούντων αὐτῷ· C:25 ἡμᾶς δὲ ῥῦσαι ἐν χειρί σου

καὶ βοήθησόν

ἡμᾶς

ἡμᾶς

nosti quia oderim gloriam iniquorum et detester

Habes omnium scientiam, XIV:15 ÷ et

nullum aliud habentem auxilium nisi te Domine.

me

et adiuva

XIV:14

et ceteri qui ei consentiunt. ÷ Nos autem libera manu tua

ut et ipse pereat

nostri

τῶν Ἰουδαίων καὶ τὴν ἀπώλειαν αὐτοῖς τὴν μέλλουσαν, ἐὰν ὀλιγωρηθῶσιν ὑπ᾿ αὐτοῦ, κατασκευάσοντας

MT -; OG C:1-30; AT 4:12b-29; OL C:1,5-16,25-30; Vg XIII:8-18; XIV:1-19; JA 11.229b-233

99

C C616 C617 C618 C619 C620 C621 C622 C623 C624 C625 C626 C627 C628 C629 C630 C631 C632 C633 C634 C635 C636 C637 C638 C639 C640 C641 C642 C643 C644 C645 C646 C647 C648 C649 C650 C651 C652

615

MT

οἶδας τὴν ἀνάγκην μου, ὅτι βδελύσσομαι τὸ σημεῖον τῆς ὑπερηφανίας,

ὅ ἐστιν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς μου, καὶ οὐ φορῶ αὐτὸ εἰ μὴ ἐν ἡμέρᾳ ὀπτασίας μου καὶ βδελύσσομαι αὐτὸ ὡς

οἶδας τὴν ἀνάγκην μου, ὅτι βδελύσσομαι τὸ σημεῖον τῆς ὑπερηφανίας μου,

ὅ ἐστιν ἐπὶ τῆς κεφαλῆς μου

βδελύσσομαι αὐτὸ ὡς

ἐν ἡμέραις ὀπτασίας μου·

καὶ παντὸς ἀλλοτρίου. C:27 σὺ

κοίτην ἀπεριτμήτου καὶ ἐμίσησα δόξαν ἀνόμου καὶ παντὸς ἀλλογενοῦς. 4:26 σύ, κύριε,

AT

κοίτην ἀπεριτμήτων

OG

Deus tu nosti,

C:27

ancilla tua concubitum incircumcisorum.

OL

in diebus ostentationis meae et detester illud quasi

et gloriae meae quod est super caput meum

scis necessitatem meam quod abominer signum superbiae

et omnis alienigenae. XIV:16 ÷ Tu

cubile incircumcisorum

Vg

JA

100 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITIONS C

C653 C654 C655 C656 C657 C658 C659 C660 C661 C662 C663 C664 C665 C666 C667 C668 C669 C670 C671 C672 C673 C674 C675 C676 C677 C678 C679 C680 C681 C682 C683 C684 C685 C686 C687 C688 C689 C690 C691 καὶ οὐκ εὐφράνθη ἡ δούλη σου ἐφ᾿ ἡμέραις μεταβολῆς μου

εἰ μὴ ἐπὶ σοί, δέσποτα.

καὶ οὐκ ηὐφράνθη ἡ δούλη σου ἀφ᾿ ἡμέρας μεταβολῆς μου μέχρι νῦν

πλὴν ἐπὶ σοί, κύριε

C:29

ἐδόξασα βασιλέως συμπόσια καὶ οὐκ ἔπιον σπονδῆς οἶνον;

4:27

καὶ οὐκ ἔφαγεν ἡ δούλη σου ἐπὶ τῶν τραπεζῶν αὐτῶν ἅμα, 4:28 καὶ οὐκ

ῥάκος ἀποκαθημένης.

ἐδόξασα συμπόσιον βασιλέως οὐδὲ ἔπιον οἶνον σπονδῶν·

Αμαν, καὶ οὐκ

ῥάκος καταμηνίων καὶ οὐ φορῶ αὐτὸ ἐν ἡμέραις ἡσυχίας μου. C:28 καὶ οὐκ ἔφαγεν ἡ δούλη σου τράπεζαν quoniam

non sum laetata, Domine, nisi in te solo.

a die conversationis meae,

vinum libationum non bibi. C:29 Tu nosti quoniam

et

mensam execrationum,

non manducavi

C:28

nisi in te, Domine

usque in praesentem diem,

÷ et numquam laetata sit ancilla tua ex quo huc translata sum

XIV:18

Aman, nec mihi placuerit convivium regis, et non biberim vinum libaminum

in mensa

in diebus silentii mei, XIV:17 ÷ et quod Non comederim

pannum menstruatae, et non portem

MT -; OG C:1-30; AT 4:12b-29; OL C:1,5-16,25-30; Vg XIII:8-18; XIV:1-19; JA 11.229b-233

101

C C693 C694 C695 C696 C697 C698 C699 C700 C701 C702 C703 C704 C705 C706 C707 C708 C709 C710 C711 C712 C713 C714 C715 C716 C717 C718 C719 C720 C721 C722 C723 C724 C725 C726 C727 C728 C729

692

MT

ἐκ τοῦ φόβου μου.

καὶ ῥῦσαί με

ὁ θεὸς Αβρααμ. C:30 ὁ θεὸς ὁ ἰσχύων ἐπὶ πάντας, εἰσάκουσον φωνὴν ἀπηλπισμένων καὶ ῥῦσαι ἡμᾶς ἐκ χειρὸς τῶν πονηρευομένων

OG

καὶ νῦν, δυνατὸς ὢν ἐπὶ πάντας, εἰσάκουσον φωνῆς ἀπηλπισμένων καὶ ῥῦσαι ἡμᾶς ἐκ χειρὸς τῶν πονηρευομένων ἐφ᾿ ἡμᾶς καὶ ἐξελοῦ με, κύριε, ἐκ χειρὸς τοῦ φόβου μου. 4:29

AT

Tu scis Deus, quoniam ex quo vestimentum hoc supra caput meum est, exsecro illud tanquam pannum fluxuationis muliebris, et non indui[t] illud in die bona. Et nunc subveni orphanae mihi.

C:30

OL

a timore meo.

et erue me

Deus Abraham. XIV:19 ÷ Deus fortis super omnes, exaudi vocem eorum qui nullam aliam spem habent et libera nos de manu iniquorum

Vg

JA

102 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITIONS C

C730 C731 C732 C733 C734 C735 C736 C737 C738 C739 C740 C741 C742 C743 C744 C745 C746 C747 C748 C749 C750 C751 C752 C753 C754 C755 C756 C757 C758 C759 C760 C761 C762 Et verbum concinnum in os meum in conspectu leonis da. Et gratiam da in conspectu meo. Et converte cor eius in odium oppugnantis nos, in perditionem eius, et qui consentiunt ei. Nos autem libera de manu inimicorum nostrorum. Transfer luctum nostrum in laetitiam, dolores autem nostros in hilaritatem. Surgentes autem supra partem tuam Deus palam facito. Appare Domine. Cognoscere Domine. MT -; OG C:1-30; AT 4:12b-29; OL C:1,5-16,25-30; Vg XIII:8-18; XIV:1-19; JA 11.229b-233

103

5 52 53 54 55 56 57 58 59 510 511 512 513 514 515 516 517 518 519 520 521 522 523 524 525 526 527 528 529 530 531 532

1

1a

1

OG

τὰ ἱμάτια τῆς θεραπείας

τὰ ἱμάτια τῆς θεραπείας

‫ֶא ְס ֵתּ ֙ר‬ ‫ַמ ְל ֔כוּת‬ ‫מד‬ ֹ ֞ ‫ַ ֽו ַתּ ֲע‬ ‫ַבּ ֲח ַ ֤צר‬ ‫ֵבּית־‬ ‫ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬

τὴν δόξαν αὐτῆς

τὰ ἱμάτια τῆς δόξης

καὶ περιεβάλετο

ἐξεδύσατο

‫ וַ ִתּ ְל ַ ֤בּשׁ‬καὶ περιεβάλετο

AT 5 Καὶ ἐγενήθη ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ, ὡς ἐπαύσατο Εσθηρ προσευχομένη, 1

ἐξεδύσατο

προσευχομένη,

‫ וַ יְ ִ ֣הי ׀‬5 D Καὶ ἐγενήθη ‫ישׁי‬ ִ֗ ‫ ַבּיּ֣ וֹם ַה ְשּׁ ִל‬ἐν τῇ ἡμέρᾳ τῇ τρίτῃ, ὡς ἐπαύσατο

MT

OL

orationis fecisset, deposuit omnia vestimenta operationis suae, et lavavit corpus suum aqua, et unxit se unctione, et induit se vestimento gloriae suae, et ornata est ornamentis.

D Et factum est in die tertia, cum finem

1

(1st Part)

CHAPTER 5

Hester regalibus vestimentis et stetit in atrio domus regiae

induta est

V 1 die autem tertio

Vg

JA

τὴν ἐσθῆτα ἐκείνην…

ἀποδύεται μὲν

11 Ταῦθ᾿ ἱκετεύουσα τὸν θεὸν ἐπὶ τρεῖς ἡμέρας 234a

104 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 5 (1ST PART)

533 534 535 536 537 538 539 540 541 542 543 544

‫ימית‬ ִ֔ ִ‫ַה ְפּנ‬ ‫ֹ֖נ ַכח‬ ‫ֵ ֣בּית‬ ‫ַה ֶ ֑מּ ֶלְך‬ quod erat interius contra basilicam regis at ille sedebat super solium in consortio palatii contra ostium domus.

MT 5:1a; OG D:1; AT 5:1; OL D:1; Vg V:1; JA 11.234a

105

D D2 D3 D4 D5 D6 D7 D8 D9 D10 D11 D12 D13 D14 D15 D16 D17 D18 D19 D20 D21 D22 D23 D24 D25 D26 D27 D28 D29 D30 D31 D32 D33

1

MT

OG

AT

OL

ADDITION D

Haec quoque addita repperi in editione vulgata XV 1 ÷ et mandavit ei haut dubium quin Hesteri Mardocheus ut ingrederetur ad regem et rogaret pro populo suo et pro patria sua XV:2 ÷ memor inquit dierum humilitatis tuae quomodo nutrita sis in manu mea quia Aman secundus a rege locutus est contra nos in mortem XV:3 ÷ et tu invoca Dominum et loquere regi pro nobis et libera nos

Vg

JA

106 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION D

D34 D35 D36 D37 D38 D39 D40 D41 D42 D43 D44 D45 D46 D47 D48 D49 D50 D51 D52 D53 D54 D55 D56 D57 D58 D59 D60 D61 D62 D63 D64 D65 D66 D67 D68 D69 D70 D71

ἡ δὲ ἑτέρα

ἐπηκολούθει

D:4

τὰς δύο ἅβρας D:3 καὶ τῇ μὲν μιᾷ ἐπηρείδετο ὡς τρυφερευομένη,

παρέλαβεν

τὸν πάντων ἐπόπτην θεὸν καὶ σωτῆρα

ἐπικαλεσαμένη

D 2 καὶ γενηθεῖσα ἐπιφανὴς

ἐπηκολούθει

ἡ δὲ ἑτέρα

παρέλαβε μεθ᾿ ἑαυτῆς δύο ἅβρας καὶ τῇ μὲν μιᾷ ἐπηρείδετο ὡς τρυφερευομένη,

καὶ σωτῆρα θεὸν

τὸν πάντων γνώστην

5 2 καὶ γενομένη ἐπιφανὴς καὶ ἐπικαλεσαμένη

alia autem sequebatur,

D:4

in una incumbebat, quasi soluta a deliciis,

D:3

duas ancillas,

Et accepit

invocato Domino qui omnia conspicit Deus.

D 2 Et facta est praecipua

duas famulas XV:6 ÷ et super unam quidem innitebatur quasi prae deliciis et nimia teneritudine corpus suum ferre non sustinens XV:7 ÷ altera autem famularum sequebatur dominam defluentia

adsumpsit

et salvatorem Deum

omnium rectorem

et invocasset

de morte. XV:4 ÷ die autem tertio deposuit vestimenta ornatus sui et circumdata est gloria sua XV:5 ÷ cumque regio fulgeret habitu

ἡ δὲ ἑπομένη τὸ βαθὺ τοῦ ἐνδύματος καὶ μέχρι τῆς γῆς κεχυμένον ἄκροις ἀπῃώρει τοῖς δακτύλοις, ἥκει πρὸς τὸν βασιλέα,

11 234b κοσμησαμένη δ᾿ ὡς ἐχρῆν τὴν βασίλισσαν σὺν δυσὶν θεραπαίναις, ὧν ἡ μὲν ἐπερειδομένην αὐτὴν κούφως ἔφερεν,

MT 5:1b; OG D:2-16; AT 5:2-12; OL D:2-10,12-16; Vg XV:1-19; JA 11.234b-241a

107

D D73 D74 D75 D76 D77 D78 D79 D80 D81 D82 D83 D84 D85 D86 D87 D88 D89 D90 D91 D92 D93 D94 D95 D96 D97 D98 D99 D100 D101 D102 D103 D104 D105 D106 D107 D108

72

MT

5:4

τὰς θύρας ἔστη ἐνώπιον τοῦ βασιλέως,

τὰς θύρας κατέστη ἐνώπιον τοῦ βασιλέως,

D:6

καὶ εἰσελθοῦσα πάσας

καὶ εἰσελθοῦσα

ἡ δὲ καρδία αὐτῆς ἀπεστενωμένη.

ἡ δὲ καρδία αὐτῆς ἀπεστενωμένη

ἀπὸ τοῦ φόβου.

ὡς προσφιλές,

ἐπικουφίζουσα τὸ ἔνδυμα αὐτῆς, 5:3 καὶ αὐτὴ ἐρυθριῶσα ἐν ἀκμῇ κάλλους αὐτῆς, καὶ τὸ πρόσωπον αὐτῆς

AT

κουφίζουσα τὴν ἔνδυσιν αὐτῆς, D:5 καὶ αὐτὴ ἐρυθριῶσα ἀκμῇ κάλλους αὐτῆς, καὶ τὸ πρόσωπον αὐτῆς ἱλαρὸν ὡς προσφιλές,

OG

ostia, introiit in aulam interiorem,

a timore, et formidans a domino in terrore mortis, quoniam mors erat ante oculos eius. D:6 Et ingrediens omnia

constipatum

allevans vestimentum eius. D:5 Et ipsa rubens impetu formae suae, et facies eius laetata, quasi amabilis. Oculi autem gratissimi, cor autem illius

OL

÷ ingressa igitur cuncta per ordinem ostia stetit contra regem

XV:9

tristem celabat animum et nimio timore contractum

et gratis ac nitentibus oculis

÷ ipsa autem roseo vultu colore perfusa

XV:8

in humum indumenta sustentans

Vg

235

εἰσῄει δὲ πρὸς αὐτὸν μετὰ δέους.

μεστὴ μὲν τὸ πρόσωπον ἐρυθήματος, προσηνὲς δὲ καὶ σεμνὸν ἐπικειμένη τὸ κάλλος.

JA

108 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION D

D109 D110 D111 D112 D113 D114 D115 D116 D117 D118 D119 D120 D121 D122 D123 D124 D125 D126 D127 D128 D129 D130 D131 D132 D133 D134 D135 D136 D137 D138 D140 D141 D142 D143 D142 D144 D145 D146 D147

‫ וְ ַה ֶמּ ֶלְך‬1b 5 ‫יוֹשׁב‬ ֵ֞ ‫ל־כּ ֵ ֤סּא‬ ִ ‫ַע‬ ‫כוּתוֹ‬ ֙ ‫ַמ ְל‬ ‫ְבּ ֵ ֣בית ַה ַמּ ְל ֔כוּת‬ :‫ֹ֖נ ַכח ֶ ֥פּ ַתח ַה ָ ֽבּיִ ת‬ καὶ πᾶσαν στολὴν ἐπιφανείας

ἐνδεδύκει, ὅλος διάχρυσος, καὶ λίθοι πολυτελεῖς ἐπ᾿ αὐτῷ,

καὶ φοβερὸς σφόδρα. 5:5 καὶ ἄρας τὸ πρόσωπον αὐτοῦ πεπυρωμένον ἐν δόξῃ ἐνέβλεψεν αὐτῇ ὡς ταῦρος ἐν ἀκμῇ θυμοῦ αὐτοῦ,

καὶ πᾶσαν στολὴν τῆς ἐπιφανείας αὐτοῦ

ἐνεδεδύκει, ὅλος διὰ χρυσοῦ καὶ

λίθων πολυτελῶν,

καὶ ἦν φοβερὸς σφόδρα. D:7 καὶ ἄρας τὸ πρόσωπον αὐτοῦ πεπυρωμένον δόξῃ

ἔβλεψεν,

ἐν ἀκμῇ θυμοῦ

καὶ ὁ βασιλεὺς ἐκάθητο ἐπὶ τοῦ θρόνου τῆς βασιλείας αὐτοῦ

καὶ αὐτὸς ἐκάθητο ἐπὶ τοῦ θρόνου τῆς βασιλείας αὐτοῦ

vidit eam sicut taurus in impetu irae suae,

Et respiciens oculis suis,

D:7

et aurea virga in manu eius.

purpura, et omni lapide pretioso,

et ipse erat vestitus

et invenit Artarxerxem regem sedentem in sedili gloriae suae,

indicasset

furorem pectoris

et ardentibus oculis

eratque terribilis aspectu. XV:10 ÷ Cumque elevasset faciem

pretiosis lapidibus

auroque fulgens et

vestibus regiis

indutus

ubi ille residebat super solium regni sui

χρυσοῦ δὲ

καί τι κἀκείνου προσιδόντος αὐτὴν ἀπηνέστερον καὶ διακεκαυμένῳ ὑπὸ τῆς ὀργῆς τῷ προσώπῳ,

φοβερώτερον καὶ δι᾿ αὐτὰ μᾶλλον θεασαμένη

καὶ λίθου πολυτελοῦς,

236

τὸν βασιλικὸν περικειμένου κόσμον, οὗτος δ᾿ ἦν ἐκ ποικίλης μὲν ἐσθῆτος,

ὡς δὲ κατὰ πρόσωπον αὐτοῦ καθεζομένου ἐπὶ τοῦ θρόνου γίνεται

MT 5:1b; OG D:2-16; AT 5:2-12; OL D:2-10,12-16; Vg XV:1-19; JA 11.234b-241a

109

D D149 D150 D151 D152 D153 D154 D155 D156 D157 D158 D159 D160 D161 D162 D163 D164 D165 D166 D167 D168 D169 D170 D171 D172 D173 D174 D175 D176 D177 D178 D179 D180 D181 D182 D183 D184

148

MT

καὶ μετέβαλε τὸ πρόσωπον αὐτῆς ἐν ἐκλύσει καὶ ἐπέκυψεν ἐπὶ τὴν κεφαλὴν τῆς ἅβρας τῆς προπορευομένης.

καὶ μετέβαλεν ὁ θεὸς τὸ πνεῦμα τοῦ βασιλέως

καὶ μετέβαλεν τὸ χρῶμα αὐτῆς ἐν ἐκλύσει καὶ κατεπέκυψεν ἐπὶ τὴν κεφαλὴν τῆς ἅβρας

τῆς προπορευομένης.

καὶ μετέβαλεν ὁ θεὸς τὸ πνεῦμα τοῦ βασιλέως 5:7

καὶ ἐφοβήθη ἡ βασίλισσα

D:8

5:6

AT

καὶ ἔπεσεν ἡ βασίλισσα

OG

Deus

autem

D:8

et convertit color ipsius in fletum, et inclinavit se supra caput abrae suae, quae antecedebat.

et iratus est ei. Et cogitabat perdere eam rex, et erat ambiguus clamans. Et dixit: Quis ausus est introire in aulam non vocatus? Et timens regina cecidit,

OL

÷ Convertitque Deus spiritum regis

XV:11

reclinavit caput.

regina corruit et in pallore mutato lassum super ancillulam

Vg

237 ὁ δὲ βασιλεὺς κατὰ βούλησιν οἶμαι τοῦ θεοῦ τὴν διάνοιαν μετέβαλεν

πάρεσις αὐτὴν εὐθὺς λαμβάνει καὶ τοῖς παρὰ πλευρὸν οὖσιν ἀχανὴς ἐπέπεσεν.

JA

110 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION D

D185 D186 D187 D188 D189 D190 D191 D192 D193 D194 D195 D196 D197 D198 D199 D200 D201 D202 D203 D204 D205 D206 D207 D208 D209 D210 D211 D212 D213 D214 D215 D216 D217 D218 D219 D220 D221 D222

καὶ παρεκάλει αὐτὴν λόγοις εἰρηνικοῖς D:9 καὶ εἶπεν αὐτῇ Τί ἐστιν, Εσθηρ;

ἀνεπήδησεν ἀπὸ τοῦ θρόνου αὐτοῦ καὶ ἀνέλαβεν αὐτὴν ἐπὶ τὰς ἀγκάλας αὐτοῦ, μέχρις οὗ κατέστη,

Τί ἐστιν, Εσθηρ;

καὶ εἶπεν

καὶ παρεκάλεσεν αὐτὴν

ἀγωνιάσας ὁ βασιλεὺς κατεπήδησεν ἀπὸ τοῦ θρόνου αὐτοῦ καὶ ἀνέλαβεν αὐτὴν ἐπὶ τὰς ἀγκάλας αὐτοῦ

ἀγωνιάσας

καὶ

5:8

καὶ

εἰς πραΰτητα,

τὸν θυμὸν αὐτοῦ εἰς πραότητα,

καὶ μετέθηκε

dicens:

Hester regina, soror mea et haeres, et consors regni.

D:9

Et rogabat eam in verbis pacificis,

exsiliit de sedili suo et accepit eam sub alis suis, donec apud se rediret.

conterritus

Et

iram convertit in miserationem, et furorem ipsius in tranquillitatem.

÷ quid habes Hester

XV:12

blandiebatur

et sustentans eam ulnis suis donec rediret ad se his verbis

exilivit de solio

et festinus ac metuens

in mansuetudinem

καὶ θαρρεῖν παρακαλῶν καὶ μηδὲν ὑποπτεύειν σκυθρωπόν, ὅτι πρὸς αὐτὸν ἄκλητος ἔλθοι·

καὶ ταῖς ἀγκάλαις αὐτὴν ὑπολαβὼν ἀνεκτᾶτο κατασπαζόμενός τε καὶ προσομιλῶν ἡδέως

ἀνεπήδησεν ἐκ τοῦ θρόνου, 238

καὶ δείσας περὶ τῇ γυναικί, μὴ καὶ πάθῃ τι τῶν χειρόνων ὑπὸ τοῦ φόβου,

MT 5:1b; OG D:2-16; AT 5:2-12; OL D:2-10,12-16; Vg XV:1-19; JA 11.234b-241a

111

D D224 D225 D226 D227 D228 D229 D230 D231 D232 D233 D234 D235 D236 D237 D238 D239 D240 D241 D242 D243 D244 D245 D246 D247 D248 D249 D250 D251 D252 D253 D254 D255 D256 D257 D258 D259

223

MT

ἐπέθηκεν ἐπὶ τὸν τράχηλον αὐτῆς

καὶ

ἐπέθηκεν ἐπὶ τὸν τράχηλον

5:10

ἄρας τὸ σκῆπτρον

καὶ

D:12

τὸ πρᾶγμα ἡμῶν, καὶ οὐ πρὸς σὲ ἡ ἀπειλή; ἰδοὺ τὸ σκῆπτρον ἐν τῇ χειρί σου.

ἐστι

κοινόν

ἐγὼ εἰμι ἀδελφός σου, 5:9 θάρσει, οὐ μὴ ἀποθάνῃς, ὅτι

AT

ἄρας τὴν χρυσῆν ῥάβδον

πρόσελθε.

D:11

κοινὸν τὸ πρόσταγμα ἡμῶν ἐστιν·

ὁ ἀδελφός σου, θάρσει, D:10 οὐ μὴ ἀποθάνῃς, ὅτι

ἐγὼ

OG

Et

sustulit virgam auream, et extendit in manu ipsius,

D:12

Ecce sceptrum, in manu mea est.

non adversus te.

est nostrum,

praeceptum commune

frater tuus. Esto fortis. D:10 Non morieris, quoniam

Ego

OL

÷ Accede igitur et tange sceptrum XV:15 ÷ cumque illa reticeret tulit auream virgam et posuit super collum eius

XV:14

constituta est.

pro omnibus haec lex

non enim pro te sed

ego sum frater tuus noli metuere. XV:13 ÷ Non morieris

Vg

ἐξέτεινεν ἐπὶ τὸν αὐχένα αὐτῆς διὰ τὸν νόμον εὐλαβείας αὐτὴν ἀπολύων.

ταῦτα λέγων τὸ σκῆπτρον αὐτῆς ἐνετίθει τῇ χειρὶ καὶ τὴν ῥάβδον 239

τὸν γὰρ νόμον τοῦτον πρὸς τοὺς ὑπηκόους κεῖσθαι, τὴν δὲ ὁμοίως αὐτῷ βασιλεύουσαν πᾶσαν ἔχειν ἄδειαν.

JA

112 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION D

D260 D261 D262 D263 D264 D265 D266 D267 D268 D269 D270 D271 D272 D273 D274 D275 D276 D277 D278 D279 D280 D281 D282 D283 D284 D285 D286 D287 D288 D289 D290 D291 D292 D293 D294 D295 D296 D297 τῆς δόξης τοῦ θυμοῦ σου κύριε.

ἡ καρδία μου ἀπὸ

D:14

ὅτι θαυμαστὸς εἶ, κύριε, 5:12 καὶ καὶ τὸ πρόσωπόν ἐπὶ τὸ πρόσωπον σου αὐτῆς χαρίτων μεστόν. μέτρον ἱδρῶτος· D:15 ἐν δὲ τῷ διαλέγεσθαι αὐτὴν

σου.

ἡ καρδία μου ἀπὸ φόβου τῆς δόξης

Εἶδόν σε

Εἶδόν σε, κύριε, ὡς ἄγγελον θεοῦ, καὶ ἐταράχθη ὡς ἄγγελον θεοῦ, καὶ ἐτάκη

καὶ ἠσπάσατο αὐτὴν καὶ εἶπεν Λάλησόν μοι. 5:11 καὶ εἶπεν αὐτῷ

καὶ ἠσπάσατο αὐτὴν καὶ εἶπεν Λάλησόν μοι. D:13 καὶ εἶπεν αὐτῷ

Quoniam praeclarus es domine, et facies tua gratiarum plena. D:15 Ea autem cum fabularetur cum rege,

D:14

tuae.

cor meum a timore gloriae

et salutavit eam. Et dixit: Loquere mihi. D:13 Et dixi illi Hester: Vidi te domine tanquam angelum Dei, et turbatum est

rursum

÷ valde enim mirabilis es domine et facies tua plena est gratiarum XV:18 ÷ cumque loqueretur

XV:17

tuae

cor meum prae timore gloriae

vidi te domine quasi angelum Dei et conturbatum est

et osculatus est eam et ait cur mihi non loqueris XV:16 ÷ quae respondit

εὐθὺς ὑπεχώρει μου τὸ πνεῦμα

ἡ δ᾿ ὑπὸ τούτων ἀναζωπυρήσασα, “δέσποτ᾿”, εἶπεν, “οὐκ ἔχω σοι τὸ αἰφνίδιον τοῦ συμβεβηκότος μοι ῥᾳδίως εἰπεῖν· ὡς γὰρ εἶδόν σε μέγαν καὶ καλὸν καὶ φοβερόν, 240

MT 5:1b; OG D:2-16; AT 5:2-12; OL D:2-10,12-16; Vg XV:1-19; JA 11.234b-241a

113

D D299 D300 D301 D302 D303 D304 D305 D306 D307 D308 D309 D310 D311 D312 D313 D314 D315 D316

298

MT

παρεκάλει αὐτήν.

ἐταράσσετο, καὶ πᾶσα ἡ θεραπεία αὐτοῦ

D:16

καὶ ὁ βασιλεὺς

ἀπὸ ἐκλύσεως·

ἔπεσεν

OG

AT

rex

turbabatur, et omnis cura ipsius. Et ipse precabatur eam

D:16

deficiente eius spiritu,

OL

consolabantur eam.

÷ rex autem turbabatur et omnes ministri eius

XV:19

corruit et pene exanimata est

Vg

καὶ τὴν Ἐσθῆρ᾿ εὐψυχεῖν καὶ τὰ κρείττω προσδοκᾶν παρεθάρρυνεν,

ἀγωνία καὶ ταραχὴ κατελάμβανεν

αὐτόν τε

ὑπὸ τῆς ψυχῆς.” 241a μόλις δ᾿ αὐτῆς καὶ ταῦτα φθεγγομένης καὶ μετὰ ἀσθενείας

καὶ κατελειπόμην

JA

114 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION D

5 546 547 548 549 550 551 552 553 554 555 556 557 558 559 560 561 562 563 564 565 566 567 568 569 570 571 572 573 574 575 576

45

2

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֤יּ‬5:3 ‫ָל ֙הּ‬ ‫ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬ ‫ַמה־‬ ‫ָ ֖לְּך‬ ‫ֶא ְס ֵ ֣תּר‬ ‫ַה ַמּ ְל ָ ֑כּה‬

‫ְבּיָ ֔דוֹ‬ ‫וַ ִתּ ְק ַ ֣רב‬ ‫ֶא ְס ֵ֔תּר‬ ‫וַ ִתּ ַגּ֖ע‬ ‫ְבּ ֥ר ֹאשׁ‬ :‫ַה ַשּׁ ְר ִ ֽביט‬

֩‫ וַ יְ ִהי‬5 ‫ִכ ְר ֨אוֹת‬ ‫ַה ֶ֜מּ ֶלְך‬ ‫ת־א ְס ֵ ֣תּר‬ ֶ ‫ֶא‬ ‫ַה ַמּ ְל ָ֗כּה‬ ‫ע ֶֹ֙מ ֶד ֙ת‬ ‫ֶ ֽבּ ָח ֵ֔צר‬ ‫נָ ְשׂ ָ ֥אה ֵ ֖חן‬ ‫ְבּ ֵע ָינ֑יו‬ ‫וֹשׁט‬ ֶ ֨‫וַ יּ‬ ‫ַה ֶ֜מּ ֶלְך‬ ‫ְל ֶא ְס ֵ֗תּר‬ ‫ת־שׁ ְר ִ ֤ביט‬ ַ ‫ֶא‬ ‫ַהזָּ ָה ֙ב‬ ‫שׁר‬ ֣ ֶ ‫ֲא‬

MT

ὁ βασιλεύς Τί ἐστιν, Εσθηρ;

ὁ βασιλεύς Τί θέλεις, Εσθηρ; ἀνάγγειλόν μοι,

5 13 καὶ εἶπεν

5 3 καὶ εἶπεν

OG

AT

5 3 dicens:

(2nd Part) OL

CHAPTER 5

osculata est summitatem virgae eius V:3 dixitque ad eam rex quid vis Hester regina

contra eam virgam auream quam tenebat manu quae accedens

placuit oculis eius et extendit

Hester reginam stantem

V cumque vidisset

2

Vg

JA

116 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 5 (2ND PART)

577 578 579 580 581 582 583 584 585 586 587 588 589 590 591 592 593 594 595 596 597 598 599 5100 5101 5102 5103 5104 5105 5106 5107 5108 5109 5110 5111 5112 5113 5114 5115 καὶ εἶπεν Εσθηρ Ἡμέρα ἐπίσημός μοι αὔριον·

‫ וְ יִ ָנּ ֵ ֽ֥תן‬καὶ ἔσται :‫ ָ ֽלְך‬σοι. ‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֣תּ‬5:4 5:4 εἶπεν δὲ ‫ ֶא ְס ֵ֔תּר‬Εσθηρ Ἡμέρα μου ἐπίσημος σήμερόν ἐστιν· ‫ל־ה ֶ ֖מּ ֶלְך ֑טוֹב‬ ַ ‫ם־ע‬ ַ ‫ ִא‬εἰ οὖν δοκεῖ τῷ βασιλεῖ,

ὁ φίλος σου

σὺ καὶ Αμαν

‫ ַה ֶ ֤מּ ֶלְך‬καὶ αὐτὸς ‫מן‬ ֙ ָ ‫ וְ ָה‬καὶ Αμαν

‫ַהיּ֔ וֹם‬

εἴσελθε

‫ יָ ֨בוֹא‬ἐλθάτω

εἰ δοκεῖ οὖν τῷ βασιλεῖ,

5:14

ἕως ἡμίσους τῆς βασιλείας μου.

καὶ ποιήσω σοι·

‫ ַעד־‬ἕως ‫ ֲח ִ ֥צ י‬τοῦ ἡμίσους ‫ ַה ַמּ ְל ֖כוּת‬τῆς βασιλείας μου,

‫וּמה־‬ ַ καὶ τί σού ἐστιν ‫ ַבּ ָקּ ָשׁ ֵ ֛תְך‬τὸ ἀξίωμα;

Postulatio mea, rex,

Et dixit regina:

5:4

et faciam.

et Aman tecum

obsecro ut venias ad me hodie

si regi placet

petieris dabitur tibi V:4 at illa respondit

etiam si dimidiam regni partem

est petitio tua

est postulatio tua

et quod est desiderium tuum? Usque ad dimidium regni mei,

Quae

Succedanea et consors regni mei, quae

ἡ δὲ Ἐσθήρα ἐφ᾿ ἑστίασιν αὐτὸν

τοῦ φίλου πρὸς αὐτὴν ἐλθεῖν ἠξίωσεν·

μετὰ Ἀμάνου

242

11 241b ὡς αὐτοῦ καὶ τὰ ἡμίση τῆς βασιλείας, εἰ δέοιτο τούτων, παραχωρήσοντος αὐτῇ.

MT 5:2-14; OG 5:3-14; AT 5:13-24; OL 5:3-4,8-14; Vg V:2-14; JA 11.241b-247a

117

5 5117 5118 5119 5120 5121 5122 5123 5124 5125 5126 5127 5128 5129 5130 5131 5132 5133 5134 5135 5136 5137 5138 5139 5140 5141 5142 5143 5144 5145 5146 5147 5148 5149 5150 5151 5152 5153

116

OG

ἐν δὲ τῷ πότῳ εἶπεν

5:6

‫ְבּ ִמ ְשׁ ֵ ֣תּה ַה ַ֔יּ יִ ן‬

‫ ַה ֶ ֤מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς ‫ ְל ֶא ְס ֵתּ ֙ר‬πρὸς Εσθηρ

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫וַ ֨יּ‬

5:6

‫ ָע ְשׂ ָ ֥תה‬εἶπεν :‫ ֶא ְס ֵ ֽתּר‬Εσθηρ.

καὶ παραγίνονται ἀμφότεροι εἰς τὴν δοχήν, ἣν

‫וַ ָ֯יּ ֤ב ֹא‬ ‫ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך וְ ָה ָ֔מן‬ ‫ל־ה ִמּ ְשׁ ֶ ֖תּה‬ ַ ‫ֶא‬ ‫ֲא ֶשׁר־‬

ὁ βασιλεὺς πρὸς Εσθηρ Ἡ βασίλισσα,

δεῖπνον πολυτελές. 5:17 καὶ εἶπεν

ἐποίησεν Εσθηρ,

καὶ παραγίνονται ἀμφότεροι εἰς τὴν δοχήν, ἣν

τὸν Αμαν, ὅπως ποιήσωμεν τὸν λόγον Εσθηρ.

Αμαν, ὅπως ποιήσωμεν τὸν λόγον Εσθηρ.

‫ת־ה ָ֔מן‬ ָ ‫ֶא‬ ‫ַל ֲע ֖שׂוֹת‬ ‫ת־דּ ַ ֣בר‬ ְ ‫ֶא‬ ‫ֶא ְס ֵ ֑תּר‬

5:16

καὶ εἶπεν ὁ βασιλεύς Κατασπεύσατε

cras cenabis apud me, tu et amicus tuus.

αὔριον.

5:15

in convivium quod faciam

εἰς τὸν πότον, ὃν ποιήσω

AT

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֣יּ‬5:5 5:5 καὶ εἶπεν ‫ ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεύς ‫רוּ‬ ֙ ‫ ַמ ֲ֯ה‬Κατασπεύσατε

‫ל־ה ִמּ ְשׁ ֶ ֖תּה‬ ַ ‫ ֶא‬εἰς τὴν δοχήν, ‫ ֲא ֶשׁר־‬ἣν ‫יתי‬ ִ ‫ ָע ִ ֥שׂ‬ποιήσω :‫ֽלוֹ‬ σήμερον.

MT

OL

statimque

dixitque

postquam vinum biberat abundanter

ei rex

V:6

regina paraverat

ut Hester oboediat voluntati venerunt itaque rex et Aman ad convivium quod eis

rex vocate inquit cito Aman

V:5

ad convivium quod paravi

Vg

ὡς δ᾿ ἐπένευσεν καὶ παρῆσαν, μεταξὺ πίνων τὴν Ἐσθῆρα ἐκέλευσε δηλοῦν αὐτῷ,

παρεσκευακέναι γὰρ αὐτὴν δεῖπνον ἔλεγεν.

JA

118 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 5 (2ND PART)

5154 5155 5156 5157 5158 5159 5160 5161 5162 5163 5164 5165 5166 5167 5168 5169 5170 5171 5172 5173 5174 5175 5176 5177 5178 5179 5180 5181 5182 5183 5184 5185 5186 5187 5188 5189 5190 5191 5192

‫ת־שׁ ֵ ֣א ָל ִ֔תי‬ ְ ‫ֶא‬ ‫וְ ַל ֯ ֲע ֖שׂוֹת‬ ‫ת־בּ ָקּ ָ֯שׁ ִ ֑תי‬ ַ ‫ֶא‬ ‫ יָ ֧בוֹא‬ἐλθάτω ‫ ַה ֶ ֣מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς ‫ וְ ָה ָ֗מן‬καὶ Αμαν ἔτι τὴν αὔριον

‫ ַה ֶ֗מּ ֶלְך‬τοῦ βασιλέως, ‫ם־ע ל־‬ ַ ‫וְ ִא‬ ‫ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך ֔טוֹב‬ ‫ָל ֵת ֙ת‬

‫ ִאם־‬5:8 5:8 εἰ ‫אתי‬ ִ ‫ ָמ ָ֨צ‬εὗρον ‫ ֵ֜חן‬χάριν ‫ ְבּ ֵע ֵינ֣י‬ἐνώπιον

‫ וַ ַ ֥תּ ַע ן‬5:7 5:7 καὶ εἶπεν ‫ֶא ְס ֵ ֖תּר‬ ‫וַ תּ ֹ֯א ַ ֑מר‬ ‫ ְשׁ ֵא ָל ִ ֖תי‬Τὸ αἴτημά μου :‫וּב ָ ֯קּ ָשׁ ִ ֽתי‬ ַ καὶ τὸ ἀξίωμά·

:‫וְ ֵת ָ ֽעשׂ‬

‫ה־שּׁ ֵא ָל ֵ ֖תְך‬ ְ ‫ ַמ‬Τί ἐστιν, βασίλισσα Εσθηρ; ‫ וְ יִ ָנּ ֵ ֽ֣תן ָ ֑לְך‬καὶ ἔσται ὅσα ἀξιοῖς. ‫וּמה־‬ ַ ‫ַבּ ָקּ ָשׁ ֵ ֛תְך‬ ‫ַעד־‬ ‫ֲח ִ ֥צ י‬ ‫ַה ַמּ ְל ֖כוּת‬

τὸ αἴτημά μου καὶ ποιῆσαι τὸ ἀξίωμά μου, ἐλθέτω ὁ βασιλεὺς καὶ Αμαν

εἰ εὗρον χάριν ἐναντίον σοῦ, βασιλεῦ, καὶ εἰ ἐπὶ τὸν βασιλέα ἀγαθὸν δοῦναι

Τὸ αἴτημά μου καὶ τὸ ἀξίωμά μου·

καὶ εἶπεν Εσθηρ 5:18

regis et si regi placet ut det mihi quod postulo et meam impleat petitionem veniat rex et Aman

petitio mea et preces istae sunt V:8 si inveni gratiam in conspectu

petieris inpetrabis V:7 cui respondit Hester

ut detur tibi et pro qua re postulas etiam si dimidiam partem regni mei

αἴτησαι

ἕως ἡμίσους τῆς βασιλείας μου, καὶ ἔσται σοι ὅσα ἀξιοῖς.

quid petis

τί τὸ θέλημά σου;

ἡ δὲ εἰς τὴν ἐπιοῦσαν ἀνεβάλλετο φράζειν αὐτῷ τὴν αὐτῆς βούλησιν, εἰ πάλιν ἔλθοι πρὸς αὐτὴν μετὰ Ἀμάνου

μηδενὸς γὰρ ἀτυχήσειν, μηδ᾿ ἂν τὸ μέρος τῆς βασιλείας ἐθελήσῃ [λαβεῖν]. 243

τί βούλεται·

MT 5:2-14; OG 5:3-14; AT 5:13-24; OL 5:3-4,8-14; Vg V:2-14; JA 11.241b-247a

119

5 5194 5195 5196 5197 5198 5199 5200 5201 5202 5203 5204 5205 5206 5207 5208 5209 5210 5211 5212 5213 5214 5215 5216 5217 5218 5219 5220 5221 5222 5223 5224 5225 5226 5227 5228 5229 5230

193

5:9

καὶ ἐξῆλθεν

‫מן‬ ֙ ָ ‫ ָה‬ὁ Αμαν ‫ַבּיּ֣ וֹם ַה ֔הוּא‬ ἀπὸ τοῦ βασιλέως ‫ ָשׂ ֵ ֖מ ַח‬ὑπερχαρής, ‫ וְ ֣֯טוֹב ֵל֑ב‬εὐφραινόμενος·

‫ וַ יֵּ ֵ ֤צא‬5:9

OG

εἰς τὴν δοχήν, ἣν ποιήσω αὐτοῖς·

‫וּמ ָ ֥חר‬ ָ֯ καὶ αὔριον ‫ ֶ ֽא ֱע ֶ ֖שׂה‬ποιήσω :‫ ִכּ ְד ַ ֥בר ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬τὰ αὐτά.

‫ל־ה ִמּ ְשׁ ֶתּ ֙ה‬ ַ ‫ֶא‬ ‫שׁר‬ ֣ ֶ ‫ֲא‬ ‫שׂה‬ ֣ ֶ ‫ֶ ֽא ֱע‬ ‫ָל ֶ֔הם‬

MT

5:19

καὶ εἶπεν ὁ βασιλεύς Ποίησον κατὰ τὸ θέλημά σου 5:20 καὶ ἀπηγγέλη τῷ Αμαν κατὰ τὰ αὐτά, καὶ ἐθαύμασεν, καὶ ὁ βασιλεύς ἀναλύσας ἡσύχασεν.

εἰς τὴν δοχήν, ἣν ποιήσω αὐτοῖς καὶ τῇ αὔριον· καὶ αὔριον γὰρ ποιήσω κατὰ τὰ αὐτά.

AT

Reversus est autem

et trecenti viri cum eo et omnes adoraverunt eum.

a cena,

Aman

5:9

5:8 Et dixit rex: Fiat secundum desiderium reginae.

OL

laetus et alacer

Egressus est itaque illo die Aman

V:9

regi aperiam voluntatem meam.

et cras

ad convivium quod paravi eis

Vg

Τοῦ δὲ βασιλέως ὑποσχομένου

περιχαρὴς ἐπὶ τῷ μόνον ἠξιῶσθαι συνδειπνεῖν τῷ βασιλεῖ παρὰ τῇ Ἐσθήρᾳ, καὶ ὅτι μηδεὶς τοσαύτης ἄλλος τυγχάνει παρὰ τοῖς βασιλεῦσι τιμῆς.

ὁ Ἀμάνης ἐξῆλθεν

244

ἐφ᾿ ἑστίασιν.

JA

120 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 5 (2ND PART)

5231 5232 5233 5234 5235 5236 5237 5238 5239 5240 5241 5242 5243 5244 5245 5246 5247 5248 5249 5250 5251 5252 5253 5254 5255 5256 5257 5258 5259 5260 5261 5262 5263 5264 5265 5266 5267 5268 5269

καὶ Ζωσάραν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ 5:11 καὶ ὑπέδειξεν αὐτοῖς

τὸν πλοῦτον αὐτοῦ ‫ ָע ְשׁ ֖ר וֹ‬καὶ τὴν δόξαν,

‫ת־ז ֶ֥ רשׁ‬ ֶ ‫וְ ֶא‬ :‫ִא ְשׁ ֽתּוֹ‬ ‫ וַ יְ ַס ֨ ֵפּר‬5:11 ‫ָל ֶ ֥הם‬ ‫ָה ָ ֛מן‬ ‫ת־כּ ֥בוֹד‬ ְ ‫ֶא‬

‫ ֶאת־ א ֲֹה ָ ֖ביו‬τοὺς φίλους

‫וַ יִּ ְשׁ ַל֛ח‬ ‫ וַ ָ֯יּ ֵ ֥בא‬ἐκάλεσεν

‫יתוֹ‬ ֑ ‫ל־בּ‬ ֵ ‫ ֶא‬εἰς τὰ ἴδια

‫וְ ל ֹא־֯ ָק ֙ם‬ ‫ֹא־זע‬ ֣֯ ָ ‫וְ ל‬ ‫ִמ ֶ֔מּנּוּ‬ ‫ וַ יִּ ָ֯מּ ֵ ֥לא‬ἐθυμώθη ‫ָה ָ ֛מן‬ ‫ַ ֽע ל־֯ ָמ ְר דֳּ ַ ֖כ י‬ :‫ֵח ָ ֽמה‬ σφόδρα. ‫אַפּק‬ ֣ ַ ‫ וַ יִּ ְת‬5:10 ‫ָה ָ֔מן‬ ‫ וַ יָּ ֖בוֹא‬5:10 καὶ εἰσελθὼν

‫ ְבּ ַ ֣שׁ ַער‬ἐν τῇ αὐλῇ ‫ַה ֶ֗מּ ֶלְך‬

‫אוֹת‬ ֩ ‫ וְ ִכ ְ ֯ר‬ἐν δὲ τῷ ἰδεῖν ‫ ָה ָ֨מן‬Αμαν ‫ת־מ ְר דֳּ ַ֜כ י‬ ָ ‫ ֶ ֽא‬Μαρδοχαῖον τὸν Ἰουδαῖον

τοὺς φίλους αὐτοῦ καὶ τοὺς υἱοὺς αὐτοῦ καὶ Ζωσάραν τὴν γυναῖκα αὐτοῦ,

καὶ συνήγαγε

εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ

ὁ δὲ Αμαν καὶ εἰσῆλθεν 5:21

magnitudinem divitiarum suarum

gloriae suae,

et Zares uxorem suam V:11 et exposuit illis

convocavit ad se amicos

in domum suam

reversus

V:10

valde et dissimulata ira

sedentem ante fores palatii et non solum non adsurrexisse sibi sed nec motum quidem de loco sessionis suae indignatus est

Mardocheum

cumque vidisset

opulentiam

et ad Zosarram, uxorem suam, 5:11 et narravit eis

ad amicos suos

Ascendit autem Aman in domum suam tristis. Et misit

5:10

Mardochaeus autem non adoravit eum.

καὶ παρελθὼν

τὴν γυναῖκα Γάζασαν ἐκάλεσεν καὶ τοὺς φίλους. ὧν παρόντων διηγεῖτο τὴν τιμήν, ἧς οὐ παρὰ τοῦ βασιλέως ἀπολαύοι μόνον, ἀλλὰ καὶ παρὰ τῆς βασιλίσσης·

πρὸς αὑτὸν

245

οὐδὲν γὰρ αὐτῷ παρ᾿ αὐτοῦ θεασαμένου πρὸς τιμὴν ἐγένετο.

δ᾿ ἐν τῇ αὐλῇ Μαρδοχαῖον ὑπερηγανάκτησεν·

ἰδὼν

MT 5:2-14; OG 5:3-14; AT 5:13-24; OL 5:3-4,8-14; Vg V:2-14; JA 11.241b-247a

121

5 5271 5272 5273 5274 5275 5276 5277 5278 5279 5280 5281 5282 5283 5284 5285 5286 5287 5288 5289 5290 5291 5292 5293 5294 5295 5296 5297 5298 5299 5300 5301 5302 5303 5304 5305 5306 5307

270

‫וְ ֣ר ֹב ָבּ ָנ֑יו‬

OG

‫ וְ גַ ם־‬καὶ

‫ ֶאל־‬εἰς ‫ ַה ִמּ ְשׁ ֶ ֥תּה‬τὴν δοχὴν ‫ר־ע ָ ֖שׂ ָתה‬ ָ ‫ֲא ֶשׁ‬ ‫ם־אוֹתי‬ ֑֯ ִ ‫ ִ ֣כּ י ִא‬ἀλλ᾿ ἢ ἐμέ·

‫ ִעם־‬μετὰ ‫ ַה ֶ ֛מּ ֶלְך‬τοῦ βασιλέως οὐδένα

‫יאָה‬ ֩ ‫ֹא־ה ִב‬ ֵ ‫ ַ ֣אף ל‬Οὐ κέκληκεν ‫ֶא ְס ֵ֨תּר‬ ‫ ַה ַמּ ְל ָ ֧כּה‬ἡ βασίλισσα

֒‫ וַ יּ ֹ֯א ֶמר‬5:12 5:12 καὶ εἶπεν ‫ ָה ָמ֮ן‬Αμαν

ἣν ὁ βασιλεὺς αὐτῷ περιέθηκεν, ‫ל־א ֶ֨שׁר גִּ ְדּ ֤לוֹ‬ ֲ ‫ וְ ֵא ֩ת ָכּ‬καὶ ὡς ἐποίησεν αὐτὸν πρωτεύειν ‫ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬ ‫שׁר ֯ ִנ ְשּׂ ֔אוֹ‬ ֣ ֶ ‫וְ ֵ ֣את ֲא‬ ‫ַע ל־֯ ַה ָשּׂ ִ ֖ר ים‬ ‫וְ ַע ְב ֵ ֥ד י‬ :‫ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬ καὶ ἡγεῖσθαι τῆς βασιλείας.

MT

καὶ

καὶ ἐμὲ μόνον·

ἐν ἐπισήμῳ ἡμέρᾳ αὐτῆς εἰ μὴ τὸν βασιλέα

ἡ βασίλισσα

λέγων ὡς οὐδένα κέκληκεν

καὶ ἐκαυχᾶτο

AT

et gloriabatur,

nisi me solum.

rex invitavit,

dicens: Neminem

5:12

OL

praeter me apud quam etiam

nullum alium vocavit cum rege ad convivium

Hester

regina quoque

rex elevasset V:12 et post haec ait

super omnes principes et servos suos

et quanta eum gloria

filiorumque turbam

Vg

καὶ γὰρ τήμερον ὡς δειπνήσειεν παρ᾿ αὐτῇ μόνος σὺν τῷ βασιλεῖ,

JA

122 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 5 (2ND PART)

5308 5309 5310 5311 5312 5313 5314 5315 5316 5317 5318 5319 5320 5321 5322 5323 5324 5325 5326 5327 5328 5329 5330 5331 5332 5333 5334 5335 5336 5337 5338 5339 5340 5341 5342 5343 5344 5345 5346

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֣תּ‬5:14 ֩‫לוֹ‬ ‫ֶ֨ז ֶרשׁ‬ ‫ִא ְשׁ ֜תּוֹ‬ ֯‫וְ ָכ ל־‬ ‫א ֲה ָ֗ביו‬ ֹֽ

‫שׁוֹ ֖֯ה ִ ֑לי‬ ֶ ‫ֵא ֶינ֥נּוּ‬ ‫ל־עת ֲא ֶ֨שׁר‬ ֵ ֗ ‫ְבּ ָכ‬ ‫ֲא ִנ֤י ר ֶֹא ֙ה‬ ‫ת־מ ְר דֳּ ַ ֣כ י‬ ָ ‫ֶא‬ ‫הוּד י‬ ֔ ִ ְ‫ַהיּ‬ ‫יוֹשׁב‬ ֵ֖ ‫ְבּ ַ ֥שׁ ַער‬ :‫ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬

‫ל־זה‬ ֶ֕ ‫ וְ ָכ‬5:13

καὶ εἶπεν πρὸς αὐτὸν Ζωσάρα ἡ γυνὴ αὐτοῦ καὶ οἱ φίλοι

5:14

Ἐκ γένους Ἰουδαίων ἐστίν·

ἐν τῇ αὐλῇ τοῦ βασιλέως, καὶ μὴ προσκυνεῖ με. 5:23 καὶ εἶπεν αὐτῷ Ζωσάρα ἡ γυνὴ αὐτοῦ

τοῦτο δὲ

ἐν τῇ αὐλῇ.

5:22

λυπεῖ με μόνον, ὅταν ἴδω τὸν Μαρδοχαῖον τὸν Ἰουδαῖον

καὶ ταῦτά

αὔριον κέκλημαι·

μοι οὐκ ἀρέσκει, ὅταν ἴδω Μαρδοχαῖον τὸν Ἰουδαῖον

5:13

‫ ְל ָ֯מ ָ ֛חר‬εἰς τὴν αὔριον ‫וּא־להּ‬ ֖ ָ ‫ ֲא ִ ֥ני ָ ֽק ֯ר‬κέκλημαι. :‫ם־ה ֶ ֽמּ ֶלְך‬ ַ ‫ִע‬

Iosarra, uxor sua, et amici eius ad eum:

non adorantem me. 5:14 Et dixit

non sufficiunt mihi, cum videam Mardocheum Judeum

Regina autem nullius mentionem fecit nisi mei, et ego sum necessarius suus inter omnes amicos eius. Sedile autem meum supra omnes, et ab omnibus adoratur. 5:13 Et haec omnia

responderuntque ei Zares uxor eius et ceteri amici

V:14

et cum haec omnia habeam nihil me habere puto quamdiu videro Mardocheum Iudaeum sedentem ante fores regias

V:13

cum rege pransurus sum

cras

ἔλεγέν τε μὴ ἀρέσκεσθαι

τῆς δὲ γυναικὸς αὐτοῦ Γαζάσης εἰπούσης

ἐν τῇ αὐλῇ τὸν Ἰουδαῖον.

Μαρδοχαῖον ὁρῶντα

246

κληθείη πάλιν εἰς τὴν ἐπιοῦσαν.

MT 5:2-14; OG 5:3-14; AT 5:13-24; OL 5:3-4,8-14; Vg V:2-14; JA 11.241b-247a

123

5 5348 5349 5350 5351 5352 5353 5354 5355 5356 5357 5358 5359 5360 5361 5362 5363 5364 5365 5366 5367 5368 5369 5370 5371 5372 5373 5374 5375 5376 5377 5378 5379 5380 5381 5382 5383 5384

347

OG

‫וּב ֹא־‬ ֽ֯ σὺ δὲ εἴσελθε εἰς τὴν δοχὴν ‫ם־ה ֶ ֥מּ ֶלְך‬ ַ ‫ ִע‬σὺν τῷ βασιλεῖ καὶ εὐφραίνου. ‫ֶאל‬ ‫ַה ִמּ ְשׁ ֶ ֖תּה‬ ‫ָשׂ ֵ ֑מ ַח‬

‫ת־מ ְר דֳּ ַכ֙י‬ ָ ‫ ֶ ֽא‬Μαρδοχαῖος ‫ ָע ֔ ָליו‬ἐπὶ τοῦ ξύλου·

‫ ַל ֶ֗מּ ֶלְך‬τῷ βασιλεῖ, ‫ וְ יִ ְת ֤לוּ‬καὶ κρεμασθήτω

‫מר‬ ֹ ֣ ‫ ֱא‬δὲ εἶπον

‫ ַי ֲֽעשׂוּ־‬Κοπήτω σοι ֒‫ ֵע ץ‬ξύλον ‫גָּ ֣בֹ ַהּ‬ ‫אַמּ ֮ה‬ ָ ‫ ֲח ִמ ִ ֣שּׁים‬πηχῶν πεντήκοντα, ‫וּב ֣בֹּ ֶ ֯קר ׀‬ ַ ὄρθρου

MT

cum rege laetus ad convivium

τὸν Μαρδοχαῖον,

super eam Mardocheus

εὐφραίνου πρὸς τὸν βασιλέα.

παρὰ τοῦ βασιλέως αἰτησάμενον ἀνασταυρῶσαι

JA

et dic mane regi ut adpendatur

et sic ibis

Mardocheus in eo.

ξύλον κοπῆναι

excelsam trabem habentem altitudinem quinquaginta cubitos

πηχῶν ἑξήκοντα καὶ πρωὶ

κελεῦσαι

Vg

iube parari

αὐτὸν ἐπὶ τοῦ ξύλου, ὀρθρίσας δὲ πρὸς τὸν βασιλέα λαλήσεις αὐτῷ· καὶ νῦν εἰσελθὼν

καὶ κρέμασον suspendatur crastina die

pedum quinquaginta,

πηχῶν πεντήκοντα, καὶ κείσθω,

Praecidatur tibi lignum

OL

ἐπεὶ συγκεχώρηκέ σε ὁ βασιλεὺς ἀφανίσαι τοὺς Ἰουδαίους, καὶ ἔδωκάν σοι οἱ θεοὶ εἰς ἐκδίκησιν αὐτῶν ἡμέραν ὀλέθριον, κοπήτω σοι ξύλον

AT

124 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 5 (2ND PART)

5385 5386 5387 5388 5389 5390 5391 5392 5393 5394

‫ַה ָדּ ָ ֛בר‬ ‫ִל ְפ ֵנ֥י ָה ָ ֖מן‬ ‫וַ ַיּ ַ֥עשׂ‬ ‫ פ‬:‫ָה ֵ ֽע ץ‬

τὸ ῥῆμα τῷ Αμαν, καὶ ἡτοιμάσθη τὸ ξύλον.

‫יטב‬ ֧ ַ ִ‫ וַ יּ‬καὶ ἤρεσεν

καὶ ἤρεσε

οὕτως.

τῷ Αμαν, καὶ ἐποίησεν

5:24

in ipsa nocte.

Et praecisum est lignum

et iussit excelsam parari crucem.

placuit ei consilium προσέταξεν τοῖς οἰκέταις ξύλον ἑτοιμασαμένους στῆσαι τοῦτο ἐν τῇ αὐλῇ πρὸς τιμωρίαν Μαρδοχαίῳ. 247a καὶ τοῦτο μὲν ἦν ἕτοιμον·

τὴν γνώμην

ἐπαινέσας

6 62 63 64 65 66 67 68 69 610 611 612 613 614 615 616 617 618 619 620 621 622 623 624 625 626 627 628 629 630 631 632 633

1

τῷ διδασκάλῳ αὐτοῦ

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֗יּ‬καὶ εἶπεν

τὴν νύκτα ἐκείνην,

‫ ַבּ ַ ֣לּיְ ָלה‬1 6 ‫ַה ֔הוּא‬ ‫ נָ ְ ֯ד ָ ֖דה‬ἀπέστησεν ‫ ְשׁ ַנ֣ת‬τὸν ὕπνον ‫ ַה ֶ ֑מּ ֶלְך‬ἀπὸ τοῦ βασιλέως

6 1 Ὁ δὲ κύριος

OG

‫ וַ יִּ ְהי֥ וּ נִ ְק ָ ֯ר ִ ֖אים‬ἀναγινώσκειν

‫ ְל ָה ִ֞ביא‬εἰσφέρειν ‫וֹת‬ ֙ ֯‫ת־ס ֶפר ַהזִּ ְכר ֹנ‬ ֤ ֵ ‫ ֶא‬γράμματα μνημόσυνα ‫ ִדּ ְב ֵ ֣ר י ַהיָּ ִ֔מים‬τῶν ἡμερῶν

MT

ἀνεγινώσκετο

καὶ τὸ βιβλίον τῶν μνημοσυνῶν

καὶ ἐκλήθησαν οἱ ἀναγνῶσται,

6:2

τὴν νύκτα ἐκείνην, καὶ ἦν ἀγρυπνῶν.

ἀπέστησε τὸν ὕπνον τοῦ βασιλέως

6 1 Ὁ δὲ δυνατὸς

AT

mihi legite

Librum

Et dixit rex:

regem vigilantia.

percussit

6 1 Iudaeorum autem Deus et universae creaturae Dominus

OL

CHAPTER 6

adferri sibi historias et annales priorum temporum

iussitque

duxit insomnem

rex

VI 1 noctem illam

Vg

JA

τὸν γραμματέα κομίσαντα καὶ τῶν πρὸ αὐτοῦ βασιλέων τὰ ὑπομνήματα καὶ τῶν ἰδίων πράξεων ἀναγινώσκειν αὐτῷ προσέταξεν.

ὁ δ᾿ οὐ βουλόμενος ἀργῶς ἀπολέσαι τὴν ἀγρυπνίαν, ἀλλ᾿ εἴς τι τῶν τῇ βασιλείᾳ διαφερόντων αὐτὴν ἀναλῶσαι, 248

τοῦ γὰρ βασιλέως διὰ νυκτὸς ἐκείνης ἀφαιρεῖται τὸν ὕπνον.

11 ὁ δὲ θεὸς κατεγέλα τῆς Ἀμάνου πονηρᾶς ἐλπίδος καὶ τὸ συμβησόμενον εἰδὼς ἐτέρπετο τῷ γενησομένῳ· 247b

126 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 6

634 635 636 637 638 639 640 641 642 643 644 645 646 647 648 649 650 651 652 653 654 655 656 657 658 659 660 661 662 663 664 665 666 667 668 669 670 671

:‫ ִל ְפ ֵנ֥י ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬αὐτῷ.

αὐτῷ, si ne oculi mei somnum capiant. 6:2 Et extendit lector manum suam in bibliothecam Iudaeorum. Autem Deus gubernavit manum lectoris ad librum, quem scripserat rex memoriam facere Mardocheo, quoniam liberavit eum de periculis, de duobus spadonibus Hastageo et Thedesteo, qui voluerant eum interficere. Et legit lector benefactum Mardochei.

qui cum illo praesente legerentur

κομίσαντος δὲ καὶ ἀναγινώσκοντος εὑρέθη τις δι᾿ ἀριστείαν ἔν τινι γέρας 249

MT 6:1-14; OG 6:1-4; AT 6:1-23; OL 6:1-14; Vg VI:1-14; JA 11.247b-261

127

6 673 674 675 676 677 678 679 680 681 682 683 684 685 686 687 688 689 690 691 692 693 694 695 696 697 698 699 6100 6101 6102 6103 6104 6105 6106 6107 6108

72

6:2

εὗρεν δὲ

‫ ָכ ֗תוּב‬τὰ γράμματα τὰ γραφέντα

‫ וַ יִּ ָמּ ֵצ֣א‬6:2

OG

‫ֲא ֶשׁר֩ ִה ֨ ִגּיד‬ ‫ ָמ ְר דֳּ ַ֜כ י‬περὶ Μαρδοχαίου, ὡς ἀπήγγειλεν τῷ βασιλεῖ ‫ ַע ל־‬περὶ ‫ִבּגְ ָ ֣֯תנָ א‬ ‫וָ ֶ֗ת ֶרשׁ‬ ‫יסי‬ ֣ ֵ ‫ ְשׁנֵ ֙י ָס ִר‬τῶν δύο εὐνούχων ‫ ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬τοῦ βασιλέως ‫ ִמשּׁ ְֹמ ֵ ֖ר י ַה ַ ֑֯סּף‬ἐν τῷ φυλάσσειν αὐτοὺς ‫שׁוּ‬ ֙ ‫ ֲא ֶ ֤שׁר ִבּ ְק‬καὶ ζητῆσαι ‫ ִל ְשׁ ֹ֣ל ַח‬ἐπιβαλεῖν ‫ ָ֔י ד‬τὰς χεῖρας ‫ַבּ ֶ ֖מּ ֶלְך‬ :‫ ֲא ַח ְשׁוֵ ֽר וֹשׁ‬Ἀρταξέρξῃ.

MT

καὶ ἦν

6:4

καὶ ἐπέστησεν ὁ βασιλεύς τὸν νοῦν σφόδρα λέγων Πιστὸς ἀνὴρ Μαρδοχαῖος εἰς παραφυλακὴν τῆς ψυχῆς μου, διότι αὐτὸς ἐποίησέ με ζῆν ἄχρι τοῦ νῦν, καὶ κάθημαι σήμερον ἐπὶ τοῦ θρόνου μου καὶ οὐκ ἐποίησα αὐτῷ οὐθέν·

Μαρδοχαῖος εὐεργέτημα τῷ βασιλεῖ.

ὑπόθεσις τῶν εὐνούχων καὶ ὃ ἐποίησε

6:3

AT

OL

regem Asuerum iugulare cupientium

Bagathan et Thares eunuchorum

quomodo nuntiasset Mardocheus insidias

ventum est ad eum locum ubi scriptum erat

VI:2

Vg

ἐπὶ Γαβαταῖον καὶ Θεοδέστην τοὺς ἐπιβουλεύσαντας εὐνούχους τῷ βασιλεῖ, ὧν μηνυτὴς Μαρδοχαῖος ἦν γεγενημένος.

εἰληφὼς χώραν, ἧς καὶ τὸ ὄνομα ἐγέγραπτο. ἕτερον δὲ διὰ πίστιν τετυχηκότα δωρεᾶς μηνύων ἦλθεν καὶ

JA

128 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 6

6109 6110 6111 6112 6113 6114 6115 6116 6117 6118 6119 6120 6121 6122 6123 6124 6125 6126 6127 6128 6129 6130 6131 6132 6133 6134 6135 6136 6137 6138 6139 6140 6141 6142 6143 6144 6145 6146

‫נַ ֲע ֵ ֤ר י‬ ‫ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬ ‫ְמ ָ ֣שׁ ְר ָ֔תיו‬ ‫ל ֹא־נַ ֲע ָ ֥שׂה‬ :‫ִע ֖מּוֹ ָדּ ָ ֽבר‬

ἰδοὺ Αμαν ἐν τῇ αὐλῇ·

6:4

ἐν δὲ τῷ πυνθάνεσθαι τὸν βασιλέα περὶ τῆς εὐνοίας Μαρδοχαίου

Οὐκ ἐποίησας αὐτῷ οὐδέν.

οἱ διάκονοι τοῦ βασιλέως

‫אמ ֜ר וּ‬ ְ ֹ ‫ וַ ֨יּ‬καὶ εἶπαν

‫דוּלּה‬ ֛ ָ ְ‫ יְ ָ ֧ קר וּג‬δόξαν ἢ χάριν ἐποιήσαμεν ‫ ְל ָמ ְר דֳּ ַ ֖כ י‬τῷ Μαρδοχαίῳ; ‫ל־ז֑ה‬ ֶ ‫ַע‬

‫ ַ ֽמה־‬Τίνα ‫נַּ ֲע ָ֞שׂה‬

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֣יּ‬6:3 6:3 εἶπεν δὲ ‫ ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεύς

τῷ σωτῆρι τῶν λόγων τούτων;

τῷ Μαρδοχαίῳ

Τί ποιήσωμεν

καὶ εἶπεν ὁ βασιλεὺς τοῖς παισὶν αὐτοῦ 6:5

οὐκ ὀρθῶς ἐποίησα.

Vigilavit autem Aman in regia

6:4

huic homini secundum quod fecit nobis?

Dic, nondum fecimus

Et commemoratus rex, dixit:

6:3

consecutus est dixeruntque ei servi illius ac ministri nihil omnino mercedis accepit

Mardocheus

μηδὲν εἶναι, κελεύσας ἡσυχάζειν, τίς ἡ τῆς νυκτὸς ὥρα, παρὰ τῶν ἐπὶ τούτῳ τεταγμένων ἐπυνθάνετο.

ὁ δ᾿ ὡς ἔφη

αὐτῷ δοθὲν ἀναγεγραμμένον.

ἔχει γέρας

pro hac fide honoris ac praemii

ὁ βασιλεὺς πυνθανόμενος,

εἰ μὴ

quod cum rex audisset

quid

ait

VI:3

φράσαντος δὲ τοῦτο μόνον τοῦ γραμματέως καὶ μεταβαίνοντος εἰς ἑτέραν πρᾶξιν ἐπέσχεν

250

MT 6:1-14; OG 6:1-4; AT 6:1-23; OL 6:1-14; Vg VI:1-14; JA 11.247b-261

129

6 6148 6149 6150 6151 6152 6153 6154 6155 6156 6157 6158 6159 6160 6161 6162 6163 6164 6165 6166 6167 6168 6169 6170 6171 6172 6173 6174 6175 6176 6177 6178 6179 6180 6181 6182 6183

147

MT

‫מר‬ ֹ ֣ ‫ ֵלא‬εἰπεῖν ‫ ַל ֶ֔מּ ֶלְך‬τῷ βασιλεῖ

‫ וְ ָה ָ ֣מן‬ὁ δὲ Αμαν ‫ ָ֗בּא‬εἰσῆλθεν ‫ַל ֲח ַ ֤צר‬ ‫ֵבּית־‬ ‫ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬ ‫יצוֹנה‬ ָ֔ ‫ַה ִ ֣ח‬

‫ ֶב ָח ֵ ֑צר‬ἐν τῇ αὐλῇ;

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֥יּ‬6:4 εἶπεν ‫ ַה ֶ ֖מּ ֶלך‬δὲ ὁ βασιλεύς ‫ ִ ֣מי‬Τίς

OG

λαλῆσαι τῷ βασιλεῖ

καὶ ἦν Αμαν. 6:7 Αμαν δὲ ὠρθρίκει

ἔξω;

καὶ νοήσαντες οἱ νεανίσκοι διεφθόνουν αὐτῷ· ἐνέκειτο γὰρ φόβος Αμαν ἐν τοῖς σπλάγχνοις αὐτῶν. 6:6 καὶ ἐνόησεν ὁ βασιλεὺς. καὶ ἐγένετο ὄρθρος. καὶ ἠρώτησεν ὁ βασιλεὺς Τίς ἐστιν

AT

in regia.

Et interrogavit rex qui esset

regis, et trecenti viri cum eo.

OL

statimque

intraverat ut suggereret regi

interius atrium domus regiae

Aman quippe

rex quis est inquit in atrio

VI:4

Vg

μαθὼν δ᾿,

θᾶττον γὰρ τῆς συνήθους ὥρας ἐληλύθει

πρὸ τῆς αὐλῆς εὕρωσιν ἤδη παρόντα τοῦτον αὐτῷ δηλοῦν. ἔτυχέν τε ὥστε Ἀμάνην εὑρεθῆναι·

ὃν ἂν

ὡς ὄρθρος ἐστὶν ἤδη, προσέταξεν τῶν φίλων

251

JA

130 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 6

6184 6185 6186 6187 6188 6189 6190 6191 6192 6193 6194 6195 6196 6197 6198 6199 6200 6201 6202 6203 6204 6205 6206 6207 6208 6209 6210 6211 6212 6213 6214 6215 6216 6217 6218 6219 6220 6221

Ἰδοὺ Αμαν ἕστηκεν ἐν τῇ αὐλῇ. καὶ εἶπεν ὁ βασιλεύς

οἱ διάκονοι τοῦ βασιλέως

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫וַ ֤יּ‬

6:6

εἶπεν δὲ

:‫ יָ ֽבוֹא‬Καλέσατε αὐτόν. ‫וֹא‬ ֮ ‫ וַ יָּ ֯ב‬6:6 ֒‫ָה ָמן‬

‫נַ ֲע ֵ ֤ר י‬ ‫ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬ ‫ֵא ֔ ָליו‬ ‫ִה ֵנּ֥ה‬ ‫ָה ָ ֖מן‬ ‫ע ֵ ֹ֣מד‬ ‫ֶבּ ָח ֵ ֑צר‬ ‫אמר‬ ֶ ֹ ‫וַ ֥יּ‬ ‫ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬

‫ל־ה ֵ ֖ע ץ‬ ָ ‫ ַע‬ἐπὶ τῷ ξύλῳ, ‫ ֲא ֶשׁר־‬ᾧ :‫ ֵה ִ ֥כ ין ֽלוֹ‬ἡτοίμασεν. ‫אמ ֜ר וּ‬ ְ ֹ ‫ וַ ֨יּ‬6:5 6:5 καὶ εἶπαν

‫וֹת‬ ֙ ‫ ִל ְת ֯ל‬κρεμάσαι ‫ת־מ ְר דֳּ ַ֔כ י‬ ָ ‫ ֶ ֽא‬τὸν Μαρδοχαῖον

εἶπεν

εἰσαγαγεῖν αὐτόν. 6:9 ὡς δὲ εἰσῆθεν,

καὶ εἶπεν ὁ βασιλεὺς 6:8

ἵνα κρεμάσῃ τὸν Μαρδοχαῖον.

Et dixerunt

Et rex dixit: vocetur. 6:6 Introiit autem Aman ad regem, et cogitabat dicere regi, ut suspenderetur Mardocheus supra praeparato ab Aman ligno, et non eum permisit Dominus loqui. Dixit autem

Aman.

ei pueri:

6:5

ait

ingrediatur VI:6 cumque esset ingressus

Aman stat in atrio dixitque rex

pueri

Mardocheum affigi patibulo quod ei fuerat praeparatum. VI:5 Responderunt

et iuberet θανάτου

τῶν οὖν θεραπόντων εἰπόντων,

“φίλον”, εἶπεν, “εἰδὼς ἐμαυτῷ σὲ μόνον εὔνουν συμβουλεῦσαί μοι παρακαλῶ,

ἐκέλευσεν αὐτὸν εἰσκαλέσαι. εἰσελθόντος δέ

ὅτι Ἀμάνης εἴη πρὸ τῆς αὐλῆς,

252

περὶ τοῦ Μαρδοχαίου δεησόμενος αὐτοῦ.

MT 6:1-14; OG 6:1-4; AT 6:1-23; OL 6:1-14; Vg VI:1-14; JA 11.247b-261

131

6 6223 6224 6225 6226 6227 6228 6229 6230 6231 6232 6233 6234 6235 6236 6237 6238 6239 6240 6241 6242 6243 6244 6245 6246 6247 6248 6249 6250 6251 6252 6253 6254 6255 6256 6257 6258

222

καὶ εἶπεν ὁ Αμαν

Ἄνθρωπος, ὃν

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֥יּ‬6:7 6:7 εἶπεν δὲ ‫ָה ָ ֖מן‬ ‫ל־ה ֶ ֑מּ ֶלְך‬ ַ ‫ ֶא‬πρὸς τὸν βασιλέα

‫ ִ֕אישׁ‬Ἄνθρωπον, ‫ ֲא ֶ ֥שׁר‬ὃν

δοξάσαι εἰ μὴ ἐμέ;

‫יוֹתר‬ ֥֯ ֵ ‫ ַל ֲע ֥שׂוֹת יְ ָ ֖ קר‬δοξάσαι :‫ ִמ ֶ ֽמּנִּ י‬εἰ μὴ ἐμέ; 6:11

AT

καὶ ἐλογίσατο

ὁ Αμαν

6:10

Τί ποιήσωμεν τῷ ἀνδρὶ τῷ τὸν βασιλέα τιμῶντι, ὃν ὁ βασιλεὺς βούλεται δοξάσαι;

αὐτῷ ὁ βασιλεύς

‫ ְל ִ֞מי‬Τίνα ‫ יַ ְח ֥ ֹפּ ץ‬θέλει ‫ ַה ֶ ֛מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֤יּ‬εἶπεν δὲ ἐν ἑαυτῷ ‫מן‬ ֙ ָ ‫ ָה‬Αμαν ‫ְבּ ִל ֔בּוֹ‬

‫ ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ἐγὼ ‫ ָח ֵ ֣פ ץ‬θέλω ‫ ִבּ ָיק ֑ר וֹ‬δοξάσαι;

‫֙לוֹ‬ ‫ ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς τῷ Αμαν ‫ ַמה־‬Τί ‫ ַל ֲע ֕שׂוֹת‬ποιήσω ‫ ָבּ ִ֕אישׁ‬τῷ ἀνθρώπῳ, ‫ ֲא ֶ ֥שׁר‬ὃν

OG

λέγων ὅτι Τίνα βούλεται ὁ βασιλεὺς

MT

Et dixit:

Domine rex,

6:7

nisi me.

Neminem habet rex necessarium,

Et dixit cum cogitatione sua Aman:

rex ad Aman: Quid fiet homini ei, qui regem honorificat?

OL

respondit

Homo quem

VI:7

nisi se vellet honorare

rex

Aman in corde suo et reputans quod nullum alium

honorare desiderat cogitans

rex

quid debet fieri viro quem

illi

Vg

“εἰ βούλοιο τὸν ἄνθρωπον ὃν

φιλεῖσθαι γὰρ ἑαυτὸν ὑπὸ τοῦ βασιλέως μόνον, ἣν ᾤετο ἀρίστην εἶναι ταύτην φανερὰν ἐποίησεν. 254 εἶπεν γάρ

ὁ δὲ Ἀμάνης λογισάμενος, ἣν ἂν δῷ γνώμην ταύτην δώσειν ὑπὲρ αὐτοῦ, 253

ἂν τιμήσαιμι τινὰ στεργόμενον ὑπ᾿ ἐμοῦ σφόδρα τῆς ἐμαυτοῦ μεγαλοφροσύνης ἀξίως.”

πῶς

JA

132 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 6

6259 6260 6261 6262 6263 6264 6265 6266 6267 6268 6269 6270 6271 6272 6273 6274 6275 6276 6277 6278 6279 6280 6281 6282 6283 6284 6285 6286 6287 6288 6289 6290 6291 6292 6293 6294 6295 6296

‫ ַ ֽה ַפּ ְר ְ֯תּ ִ֔מים‬τῶν ἐνδόξων

‫ ִמ ָשּׂ ֵ ֤ר י‬τῶν φίλων ‫ ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬τοῦ βασιλέως

‫וַ ֲא ֶ ֥שׁר נִ ַ ֛֯תּן‬ ‫ֶ ֥כּ ֶתר ַמ ְל ֖כוּת‬ :‫ְבּר ֹ֯א ֽשׁוֹ‬ ‫ וְ ֯ ָנ ֨תוֹן‬6:9 6:9 καὶ δότω ‫ַה ְלּ ֜בוּשׁ‬ ‫וְ ַה ֗סּוּס‬ ‫ד־אישׁ‬ ִ֞ ַ‫ ַע ל־֯ י‬ἑνὶ

‫ ֲא ֶ֨שׁר ָר ַ ֤כב ָע ָל ֙יו ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬ἐφ᾿ ὃν ὁ βασιλεὺς ἐπιβαίνει,

‫ וְ ֗סוּס‬καὶ ἵππον,

‫ ֲא ֶ ֥שׁר‬ἣν ‫ָ ֽל ַבשׁ־‬ ‫֖בּוֹ‬ ‫ ַה ֶ ֑מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς περιβάλλεται,

6:8

ἐνεγκάτωσαν οἱ παῖδες τοῦ βασιλέως ‫ ְל ֣בוּשׁ‬στολὴν ‫ ַמ ְל ֔כוּת‬βυσσίνην,

‫אוּ‬ ֙ ֯‫ יָ ִ֙בי‬6:8

:‫ ָח ֵ ֥פ ץ ִבּ ָיק ֽר וֹ‬θέλει δοξάσαι,

‫ ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς

εἷς τῶν ἐνδόξων, τῶν φίλων τοῦ βασιλέως, λαβέτω

καὶ

ἐφ᾿ ὃν ὁ βασιλεὺς ἐπιβαίνει,

καὶ ἵππος βασιλικός,

Et

de gloriosis regis

unus

6:9

indutus quae supra dixi.

et equo regali vehatur,

stola regalis, et corona aurea,

στολὴ βασιλικὴ

ληφθήτω

honorificanti regem 6:8 accipiatur

βούλεται δοξάσαι,

ὁ βασιλεὺς

debet indui

de regis principibus ac tyrannis

primus

et accipere regium diadema super caput suum VI:9 et

qui de sella regis est

et inponi super equum

vestibus regiis

VI:8

honorare cupit

rex

καὶ προάγοντα τῶν ἀναγκαίων φίλων ἕνα

καὶ περιαυχένιον χρυσοῦν ἔχοντα

τὴν αὐτὴν ἐσθῆτά σοι φοροῦντα

βαδίζειν

ποίησον ἐφ᾿ ἵππου

φῂς ἀγαπᾶν δόξῃ περιβαλεῖν,

MT 6:1-14; OG 6:1-4; AT 6:1-23; OL 6:1-14; Vg VI:1-14; JA 11.247b-261

133

6 6298 6299 6300 6301 6302 6303 6304 6305 6306 6307 6308 6309 6310 6311 6312 6313 6314 6315 6316 6317 6318 6319 6320 6321 6322 6323 6324 6325 6326 6327 6328 6329 6330 6331 6332 6333

297

καὶ στολισάτω τὸν ἄνθρωπον, ὃν ὁ βασιλεὺς ἀγαπᾷ, καὶ ἀναβιβασάτω αὐτὸν ἐπὶ τὸν ἵππον

OG

‫ִבּ ְר ֣חוֹב‬ ‫ָה ֔ ִע יר‬ ‫ וְ ָק ְר ֣אוּ‬καὶ κηρυσσέτω ‫ְל ָפ ָ֔ניו‬ διὰ τῆς πλατείας τῆς πόλεως λέγων ‫ ָ ֚כּ ָכה‬Οὕτως ‫שׂה‬ ֣ ֶ ‫ יֵ ֯ ָע‬ἔσται ‫ ָל ִ֔אי֯ שׁ‬παντὶ ἀνθρώπῳ,

‫ישׁוּ‬ ֙ ‫וְ ִה ְל ִ֙בּ‬ ‫ת־ה ִ֔אישׁ‬ ָ ‫ֶא‬ ‫ֲא ֶ ֥שׁר‬ ‫ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ ‫ָח ֵ ֣פ ץ ִ ֽבּ ָיק ֑ר וֹ‬ ‫וְ ִה ְר ִ֯כּ ֻיב֤הוּ‬ ‫וּס‬ ֙ ‫ל־ה ֯סּ‬ ַ ‫ַע‬

6:10

εἶπεν δὲ

‫ ַה ֶ֜מּ ֶלך‬ὁ βασιλεὺς ‫ ְל ָה ָ֗מן‬τῷ Αμαν Καλὼς ἐλάλησας·

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֨יּ‬6:10

‫ ֲא ֶ ֥שׁר‬ὃν ‫ ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς :‫ ָח ֵ ֥פ ץ ִבּ ָיק ֽר וֹ‬δοξάζει.

MT

καὶ εἶπεν

Ταχὺ

ὁ βασιλεὺς τῷ Αμαν

6:12

Κατὰ τάδε ποιηθήσεται τῷ τὸν βασιλέα τιμῶντι, ὃν ὁ βασιλεὺς βούλεται δοξάσαι.

κηρύσσων

καὶ περιελθέτω τὴν πόλιν ἔμπροσθεν αὐτοῦ

καὶ ἀναβιβασάτω αὐτὸν ἐπὶ τὸν ἵππον

ταῦτα καὶ ἐνδυσάτω αὐτὸ

AT

Et dixit rex ad Aman: Bene locutus es. Propera,

6:10

.

Omni honorificanti regem,

praedicet ante eum in tota civitate et dicat:

OL

dixitque

festina

ei rex

VI:10

quemcumque rex voluerit honorare

ac dicat sic honorabitur

incedens clamet

et per plateam civitatis

teneat equum eius

Vg

ὁ μὲν οὖν Ἀμάνης ταῦτα συνεβούλευσεν οἰόμενος εἰς αὐτὸν ἥξειν τοῦτο τὸ γέρας. ὁ δὲ βασιλεὺς ἡσθεὶς τῇ παραινέσει “προελθών”, φησίν, 255

ὃν ἂν ὁ βασιλεὺς τιμήσῃ.”

ὅτι ταύτης τυγχάνει τῆς τιμῆς

δι᾿ ὅλης τῆς πόλεως,

κηρύσσειν

JA

134 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 6

6334 6335 6336 6337 6338 6339 6340 6341 6342 6343 6344 6345 6346 6347 6348 6349 6350 6351 6352 6353 6354 6355 6356 6357 6358 6359 6360 6361 6362 6363 6364 6365 6366 6367 6368 6369 6370 6371

‫ְל ָמ ְר דֳּ ַ ֣כ י‬ ‫הוּד י‬ ֔ ִ ְ‫ַהיּ‬ ‫יּוֹשׁב‬ ֖ ֵ ‫ַה‬ ‫ְבּ ַ ֣שׁ ַער‬ ‫ַה ֶ ֑מּ ֶלְך‬ ‫אַל־תּ ֵ ֣֯פּ ל‬ ַ ‫ָדּ ָ֔בר‬ :‫ִמ ֖כֹּל ֲא ֶ ֥שׁר ִדּ ַ ֽבּ ְר ָתּ‬ καὶ μὴ παραπεσάτω ὁ λόγος σου.

καὶ μὴ παραπεσάτω σου λόγος ὧν ἐλάλησας.

6:13

ὡς δὲ ἔγνω Αμαν ὅτι οὐκ ἦν αὐτὸς ὁ δοξαζόμενος, ἀλλ᾿ ὅτι Μαρδοχαῖος, συνετρίβη ἡ καρδία αὐτοῦ σφόδρα, καὶ μετέβαλε τὸ πνεῦμα αὐτοῦ ἐν ἐκλύσει.

Μαρδοχαίῳ τῷ Ἰουδαίῳ τῷ καθημένῳ ἐν τῷ πυλῶνι,

δράμε καὶ λάβε τὸν ἵππον καὶ στολὴν ὡς εἴρηκας καὶ ποίησον

τῷ Μαρδοχαίῳ τῷ Ἰουδαίῳ, τῷ θεραπεύοντι ἐν τῇ αὐλῇ,

‫֠ ַמ ֵהר‬ ‫ַ ֣קח‬ ‫סּוּס‬ ֙ ‫ת־ה‬ ַ ‫ת־ה ְלּ ֤בוּשׁ וְ ֶא‬ ַ ‫ֶא‬ ‫שׁר‬ ֣ ֶ ‫ַכּ ֲא‬ ‫ִדּ ַ֔בּ ְר ָתּ‬ ‫ה־כ֙ן‬ ֵ ‫ ַ ֽו ֲע ֵשׂ‬οὕτως ποίησον

Et doluit Aman in his verbis.

curanti in aula regis, et non decidat verbum tuum, ex his quae locutus es.

Mardocheo

sicut dixisti, fac fac ita ut locutus es Mardocheo Iudaeo qui sedet ante fores palatii cave ne quicquam de his quae locutus es praetermittas.

et sumpta stola et equo

τούτων ἀκούσας

καὶ πληγεὶς ὑπὸ ἀμηχανίας

τὴν διάνοιαν συνεχύθη

παρὰ πᾶσαν ἐλπίδα

256

καὶ ταῦτα ἐκείνῳ δοὺς προάγων αὐτοῦ τὸν ἵππον, σὺ γάρ”, ἔφη, “μοι φίλος ἀναγκαῖος, ἴσθι διάκονος ὧν χρηστὸς σύμβουλος ἐγένου. ταῦτα δὲ αὐτῷ παρ᾿ ἡμῶν ἔσται σώσαντί μου τὴν ψυχήν.”

Μαρδοχαῖον τὸν Ἰουδαῖον

ἐπιζήτησον

“ἔχεις γὰρ καὶ τὸν ἵππον καὶ τὴν στολὴν καὶ τὸν στρεπτόν,

MT 6:1-14; OG 6:1-4; AT 6:1-23; OL 6:1-14; Vg VI:1-14; JA 11.247b-261

135

6 6373 6374 6375 6376 6377 6378 6379 6380 6381 6382 6383 6384 6385 6386 6387 6388 6389 6390 6391 6392 6393 6394 6395 6396 6397 6398 6399 6400 6401 6402 6403 6404 6405 6406 6407 6408

372

καὶ ἔλαβεν Αμαν τὴν στολὴν καὶ τὸν ἵππον

ἐντρεπόμενος τὸν Μαρδοχαῖον, καθότι ἐκείνῃ τῇ ἡμέρᾳ ἐκεκρίκει ἀνασολοπίσαι αὐτόν, 6:15 καὶ εἶπε τῷ Μαρδοχαίῳ Περιελοῦ τὸν σάκκον. 6:16 καὶ ἐταράχθη Μαρδοχαῖος ὡς ἀποθνῄσκων καὶ ἀπεδύσατο μετ᾿ ὀδύνης τὸν σάκκον

‫ וַ יַּ ְל ֵ ֖בּשׁ‬καὶ ἐστόλισεν ‫ת־מ ְר דֳּ ָ ֑כ י‬ ָ ‫ ֶ ֽא‬τὸν Μαρδοχαῖον

AT

6:14

OG

‫ וַ יִּ ַ ֤קּח‬6:11 6:11 ἔλαβεν δὲ ‫מן‬ ֙ ָ ‫ ָה‬Αμαν ‫ת־ה ְלּ ֣בוּשׁ‬ ַ ‫ ֶא‬τὴν στολὴν ‫ת־ה ֔סּוּס‬ ַ ‫ וְ ֶא‬καὶ τὸν ἵππον

MT

et circumdedit Mardocheo,

Et accepit Aman omnia haec, et dedit Mardocheo. Et dixit ei: Surge, serve Dei, et esto honorificatus. 6:11 Accepit autem Aman stolam et equum,

OL

indutumque Mardocheum

Tulit itaque Aman stolam et equum

VI:11

Vg

σάκκον ἐνδεδυμένον

καὶ τὸν Μαρδοχαῖον εὑρὼν πρὸ τῆς αὐλῆς

τὸν ἵππον καὶ τὴν πορφύραν καὶ τὸ χρυσοῦν περιαυχένιον,

ἔξεισιν ἄγων

JA

136 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 6

6409 6410 6411 6412 6413 6414 6415 6416 6417 6418 6419 6420 6421 6422 6423 6424 6425 6426 6427 6428 6429 6430 6431 6432 6433 6434 6435 6436 6437 6438 6439 6440 6441 6442 6443 6444 6445 6446

‫ ִבּ ְר ֣חוֹב‬διὰ τῆς πλατείας ‫ ָה ֔ ִע יר‬τῆς πόλεως

‫הוּ‬ ֙ ‫יב‬ ֵ֙ ‫ וַ יַּ ְר ִכּ‬καὶ διῆλθεν

καὶ ἀνεβίβασεν αὐτὸν ἐπὶ τὸν ἵππον

καὶ ἐξήγαγεν Αμαν τὸν ἵππον ἔξω καὶ προσήγαγεν αὐτὸν 6:19

καὶ ἐνεδύσατο ἱμάτια δόξης. 6:17 καὶ ἐδόκει Μαρδοχαῖος τέρας θεωρεῖν, καὶ ἡ καρδία αὐτοῦ πρὸς τὸν κύριον, καὶ ἐξίστατο ἐν ἀφασίᾳ. 6:18 καὶ ἔσπευσεν Αμαν ἀναλαβεῖν αὐτὸν ἔφιππον.

Et praeibat eum per plateam civitatis,

et imposuit eum super equum.

in platea civitatis et inpositum equo

ἐν κύκλῳ περιῄει τὴν πόλιν Ἀμάνου προάγοντος

ἐπὶ τὸν ἵππον

257

ὁ δὲ οὐκ εἰδὼς τἀληθές, ἀλλὰ χλευάζεσθαι νομίζων “ὦ κάκιστε πάντων ἀνθρώπων”, εἶπεν, “οὕτως ἡμῶν ταῖς συμφοραῖς ἐπεγγελᾷς;” πεισθεὶς δ᾿, ὡς ὁ βασιλεὺς αὐτῷ γέρας τοῦτ᾿ εἴη δεδωκὼς ἀντὶ τῆς σωτηρίας, ἣν αὐτῷ παρέσχεν τοὺς ἐπιβουλεύσαντας εὐνούχους ἐλέγξας, ἐνδύεται τὴν πορφύραν, ἣν ὁ βασιλεὺς φορεω ἀεὶ διετέλει, καὶ περιτίθεται τὸ περιαυχένιον, 258 καὶ ἐπιβὰς

ἐκέλευσεν ἀποθέμενον ἐνδύσασθαι τὴν πορφύραν.

MT 6:1-14; OG 6:1-4; AT 6:1-23; OL 6:1-14; Vg VI:1-14; JA 11.247b-261

137

6 6448 6449 6450 6451 6452 6453 6454 6455 6456 6457 6458 6459 6460 6461 6462 6463 6464 6465 6466 6467 6468 6469 6470 6471 6472 6473 6474 6475 6476 6477 6478 6479 6480 6481 6482 6483

447

MT

‫ נִ ְ ֯ד ַ ֣חף‬ὑπέστρεψεν ‫יתוֹ‬ ֔ ‫ל־בּ‬ ֵ ‫ ֶא‬εἰς τὰ ἴδια

‫ וַ ָיּ ָ֥שׁב‬6:12 6:12 ἐπέστρεψεν δὲ ‫ ָמ ְר דֳּ ַ ֖כ י‬ὁ Μαρδοχαῖος ‫ל־שׁ ַער‬ ֣ ַ ‫ ֶא‬εἰς τὴν αὐλήν, ‫ַה ֶ ֑מּ ֶלְך‬ ‫מן‬ ֙ ָ ‫ וְ ָה‬Αμαν δὲ

ὃν ‫ ֲא ֶ ֥שׁר‬ὁ βασιλεὺς ‫ ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬θέλει ‫ ָח ֵ ֥פ ץ‬δοξάσαι. :‫ִבּ ָיק ֽר וֹ‬

‫ וַ יִּ ְק ָ ֣ר א‬καὶ ἐκήρυσσεν ‫ְל ָפ ָ֔ניו‬ λέγων ‫ ָ ֚כּ ָכה‬Οὕτως ‫שׂה‬ ֣ ֶ ‫ יֵ ֯ ָע‬ἔσται παντὶ ‫ ָל ִ֔אי֯ שׁ‬ἀνθρώπῳ,

OG

καὶ ὁ μὲν Αμαν

ἀπῆλθε πρὸς ἑαυτὸν

6:20

τῷ ἀνδρὶ τῷ τὸν βασιλέα τιμῶντι, ὃν ὁ βασιλεὺς βούλεται δοξάσαι.

Κατὰ τάδε ποιηθήσεται

κηρύσσων

AT

properavit in domum suam

Et ibat Aman in infamiam sibi, et Mardocheus honorificatus valde. Et Deus confregit cor Aman. Reversus est autem Mardochaeus in aulam regis, Aman vero

6:12

honorificat.

Vg

festinavit ire in domum suam

reversus est Mardocheus ad ianuam palatii et Aman

VI:12

rex voluerit honorare

atque clamabat hoc honore condignus est quemcumque

dicens: Haec erunt omni homini,

quem rex

praecedebat

et praedicabat,

OL

πρὸς αὑτὸν

Ἀμάνης δ᾿ ὑπ᾿ αἰσχύνης

ἐπεὶ δ᾿ ἐκπεριῆλθον τὴν πόλιν, ὁ μὲν Μαρδοχαῖος εἰσῄει πρὸς τὸν βασιλέα, 259

ἂν στέρξῃ καὶ τιμῆς ἄξιον δοκιμάσῃ.

ᾧ

ὅτι τοῦτ᾿ ἔσται παρὰ τοῦ βασιλέως

καὶ κηρύσσοντος,

JA

138 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 6

6484 6485 6486 6487 6488 6489 6490 6491 6492 6493 6494 6495 6496 6497 6498 6499 6500 6501 6502 6503 6504 6505 6506 6507 6508 6509 6510 6511 6512 6513 6514 6515 6516 6517 6518 6519 6520 6521

‫ָמ ְר דֳּ ַ֞כ י‬ ֩‫ֲא ֶשׁר‬ ‫וֹת‬ ָ ‫ַה ִ֯ח ֨לּ‬ ‫ִלנְ ֤ ֹפּ ל‬ ‫ְל ָפנָ ֙יו‬

Si de genere Iudaeorum est Mardocheus, incipe humiliari in conspectu eius.

Μαρδοχαῖος,

ἦρξαι ταπεινοῦσθαι ἐνώπιον αὐτοῦ,

‫ ִ ֣אם‬Εἰ ‫ ִמ ֶזּ ַ֣ ר ע‬ἐκ γένους ‫הוּד ים‬ ֡ ִ ְ‫ ַהיּ‬Ἰουδαίων

et uxor ipsius:

ἡ γυνὴ αὐτοῦ καὶ οἱ σοφοὶ αὐτοῦ

Et dixerunt ei

‫וְ ֶז֣ ֶ רשׁ‬ ‫ ִא ְשׁ ֗תּוֹ‬καὶ ἡ γυνή

καὶ εἶπεν

misit

ad Zosarram, uxorem suam, et ad amicos suos, et narravit eis omnia quaecunque ei contigerant.

6:13

dolens. Et percusso corde,

amici

6:22

πάντα τὰ γενόμενα αὐτῷ,

τῇ γυναικὶ αὐτοῦ

ὁ δὲ Μαρδοχαῖος ἀπῆλθεν εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ. 6:21 καὶ διηγήσατο Αμαν

ἐσκυθρωπωμένος,

‫ ֲח ָכ ָ֜מיו‬οἱ φίλοι

‫ֵ ֖את ָכּ ל־‬ ‫שׁר ָק ָ ֑ר הוּ‬ ֣ ֶ ‫ ֲא‬τὰ συμβεβηκότα αὐτῷ Ζωσάρᾳ τῇ γυναικὶ αὐτοῦ καὶ τοῖς φίλοις, ֩‫ֹ֠אמרוּ‬ ְ ‫ וַ יּ‬καὶ εἶπαν ‫ ֨לוֹ‬πρὸς αὐτὸν

‫ וַ יְ ַס ֨ ֵפּר‬6:13 6:13 καὶ διηγήσατο ‫ ָה ָ֜מן‬Αμαν ‫ְל ֶז ֶ֤ רשׁ‬ ‫תּוֹ‬ ֙ ‫ִא ְשׁ‬ ‫א ֲה ָ֔ביו‬ ֹ ֣ ‫וּל ָכ ל־‬ ְ

‫אָבל‬ ֵ֖ λυπούμενος :‫ וַ ֲח ֥פוּי ֽר ֹאשׁ‬κατὰ κεφαλῆς.

narravitque

ante quem

si de semine Iudaeorum est Mardocheus

et uxor eius

cui responderunt sapientes quos habebat in consilio

omnia quae evenissent sibi

Zares uxori suae et amicis

VI:13

lugens et operto capite

τὰ συμβεβηκότα διηγεῖτο.

τῇ γυναικὶ καὶ τοῖς φίλοις

παραγίνεται καὶ μετὰ δακρύων

MT 6:1-14; OG 6:1-4; AT 6:1-23; OL 6:1-14; Vg VI:1-14; JA 11.247b-261

139

6 6523 6524 6525 6526 6527 6528 6529 6530 6531 6532 6533 6534 6535 6536 6537 6538 6539 6540 6541 6542 6543 6544 6545 6546 6547 6548 6549 6550 6551 6552 6553 6554 6555 6556 6557 6558

522

OG

‫וַ יַּ ְ֯ב ִ֙ה ֙לוּ ְל ָה ִ ֣ביא‬ ‫ת־ה ָ֔מן‬ ָ ‫ֶא‬ ‫ל־ה ִמּ ְשׁ ֶ ֖תּה‬ ַ ‫ֶא‬ ‫ֲא ֶשׁר־‬ ‫ָע ְשׂ ָ ֥תה‬ :‫ֶא ְס ֵ ֽתּר‬

ἐπισπεύδοντες τὸν Αμαν ἐπὶ τὸν πότον, ὃν ἡτοίμασεν Εσθηρ.

παραγίνονται ‫יסי‬ ֥ ֵ ‫ וְ ָס ִר‬οἱ εὐνοῦχοι ‫ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ ‫ִה ִגּ֑יעוּ‬

‫עוֹד ֙ם ְמ ַד ְבּ ִ ֣ר ים‬ ָ 6:14 ‫ִע ֔מּוֹ‬

ὅτι θεὸς ζῶν μετ᾿ αὐτοῦ. 6:14 ἔτι αὐτῶν λαλούντων

‫ֹא־תוּכ ל ֔לוֹ‬ ַ֣ ‫ל‬ :‫ ִ ֽכּ י־נָ ֥פוֹל ִתּ ֯ ֖פּוֹל ְל ָפ ָנֽיו‬πεσὼν πεσῇ· οὐ μὴ δύνῃ αὐτὸν ἀμύνασθαι,

MT

καὶ οὕτως ἱλαρώθη καὶ πορευθεὶς ἀνέπεσε

ἐπὶ τὸν πότον σπουδάζων αὐτόν·

παρῆν τις

Ἀφ᾿ ὅτε λαλεῖς περὶ αὐτοῦ κακά, προσπορεύεταί σοι τὰ κακά· ἡσύχαζε, ὅτι ὁ θεὸς ἐν αὐτοῖς. 6:23 καὶ αὐτῶν λαλούντων

AT

praefestinanter ad Aman, ad cenam illi.

venerunt spadones reginae

quoniam propheta est. 6:14 Adhuc loquentibus his,

Non poteris repugnare ei,

OL

adhuc illis loquentibus

regina paraverat pergere conpulerunt.

et cito eum ad convivium quod

venerunt eunuchi regis

VI:14

cadere coepisti non poteris ei resistere sed cades in conspectu eius.

Vg

τὸν Ἀμάνην ἐπὶ τὸ δεῖπνον ἐπισπεύδοντες.

τὸν γὰρ θεὸν εἶναι σὺν αὐτῷ. 260 Ταῦτα δὲ τούτων ἔτι πρὸς ἀλλήλους ὁμιλούντων ἧκον οἱ τῆς Ἐσθήρας εὐνοῦχοι

οἱ δ᾿ οὐκέτ᾿ ἀμύνασθαι τὸν Μαρδοχαῖον ἔλεγον δυνήσεσθαι·

JA

140 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 6

6559 6560 6561 6562 6563 6564 6565 6566 6567 6568 6569 6570

μετ᾿ αὐτῶν ἐν ὥρᾳ. Σαβουχάδας δὲ τῶν εὐνούχων εἷς ἰδὼν τὸν σταυρὸν ἐν τῇ Ἀμάνου οἰκίᾳ πεπηγότα, ὃν ἐπὶ Μαρδοχαῖον παρεσκευάκεισαν, καὶ πυθόμενος παρά τινος τῶν οἰκετῶν, ἐπὶ τίνα τοῦτον ἦσαν ἑτοιμασάμενοι, γνούς, ὡς ἐπὶ τὸν τῆς βασιλίσσης θεῖον τὸν γὰρ Ἀμάνην μέλλειν αὐτὸν αἰτεῖσθαι παρὰ τοῦ βασιλέως πρὸς τιμωρίαν, τότε μὲν ἡσυχίαν ἦγεν.

261

MT 6:1-14; OG 6:1-4; AT 6:1-23; OL 6:1-14; Vg VI:1-14; JA 11.247b-261

141

7 72 73 74 75 76 77 78 79 710 711 712 713 714 715 716 717 718 719 720 721 722 723 724 725 726 727 728 729 730 731 732 733 734

1

OG

7:2

εἶπεν δὲ

‫ ַה ֶ֨מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς ‫ ְל ֶא ְס ֵ֜תּר‬Εσθηρ ‫ַגּ֣ם‬ ‫ ַבּיּ֤ וֹם ַה ֵשּׁנִ ֙י‬τῇ δευτέρᾳ ἡμέρᾳ

֩‫ֹאמר‬ ֶ ‫ וַ יּ‬7:2

‫ ִל ְשׁ ֖תּוֹת‬συμπιεῖν ‫ם־א ְס ֵ ֥תּר‬ ֶ ‫ִע‬ :‫ ַה ַמּ ְל ָ ֽכּה‬τῇ βασιλίσσῃ.

1

‫ יָּ ֤ב ֹא‬7 7 Εἰσῆλθεν δὲ ‫ ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬ὁ βασιλεὺς ‫ וְ ָה ָ֔מן‬καὶ Αμαν

1

‫ ְבּ ִמ ְשׁ ֵ ֣תּה ַה ַ֔יּ יִ ן‬ἐν τῷ πότῳ ‫ ַמה־‬Τί ἐστιν, ‫ְשּׁ ֵא ָל ֵ ֛תְך‬ ‫ ֶא ְס ֵ ֥תּר‬Εσθηρ ‫ ַה ַמּ ְל ָ ֖כּה‬βασίλισσα, ‫וְ ִת ָנּ ֵ ֽ֣תן‬ ‫ָ ֑לְך‬ ‫וּמה־‬ ַ καὶ τί ‫ ַבּ ָקּ ָשׁ ֵ ֛תְך‬τὸ αἴτημά σου καὶ τί τὸ ἀξίωμά σου;

MT

καὶ τί τὸ αἴτημά σου;

Τί ἐστιν ὁ κίνδυνος

ὁ βασιλεὺς τῇ Εσθηρ

εἶπεν

7 1 ὡς δὲ προῆγεν ἡ πρόποσις

AT

OL

desiderium tuum, et quae relatio?

Quod est

secundo ad Hester reginam:

rex

Factum est autem in bona propinatione dixit

7:2

7 Introivit autem rex et Aman cum eo ad cenam.

1

CHAPTER 7

dixitque

Vg

ut detur tibi et quid vis fieri

postquam vino incaluerat quae est petitio tua Hester

etiam in secundo die

ei rex

VII:2

ut biberent cum regina

VII intravit itaque rex et Aman

1

τὴν βασίλισσαν λέγειν αὐτῷ, τίνος βούλεται δωρεᾶς τυχεῖν,

ἠξίου

εὐωχηθεὶς

11 262 ὡς δὲ ὁ βασιλεὺς μετὰ τοῦ Ἀμάνου

JA

142 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 7

735 736 737 738 739 740 741 742 743 744 745 746 747 748 749 750 751 752 753 754 755 756 757 758 759 760 761 762 763 764 765 766 767 768 769 770 771 772 773

‫ֶא ְס ֵ ֤תּר‬ ‫ַה ַמּ ְל ָכּ ֙ה‬ ‫ֹאמר‬ ַ֔ ‫וַ תּ‬ ‫ִאם־‬ ‫אתי ֵ ֤חן‬ ִ ‫ָמ ָ֨צ‬ ‫יָך‬ ֙ ֶ֙‫ְבּ ֵע ינ‬ ‫ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬ ‫וְ ִאם־‬ ‫ל־ה ֶ ֖מּ ֶלְך ֑טוֹב‬ ַ ‫ַע‬ ‫ִתּ ָנּ ֶֽתן‬ ‫־לי‬ ִ֤ ‫נַ ְפ ִשׁ֙י‬ ‫ִבּ ְשׁ ֵ ֣א ָל ִ֔תי‬ ‫וְ ַע ִ ֖מּי‬

‫ וַ ַ֨תּ ַע ן‬7:3

:‫וְ ֵת ָ ֽעשׂ‬

ἡ ψυχὴ τῷ αἰτήματί μου καὶ ὁ λαός μου

δοθήτω

Εἰ εὗρον χάριν ἐνώπιον τοῦ βασιλέως,

καὶ ἀποκριθεῖσα εἶπεν

7:3

καὶ ἔστω σοι ‫ד־ח ִ ֥צ י‬ ֲ ‫ ַע‬ἕως τοῦ ἡμίσους ‫ ַה ַמּ ְל ֖כוּת‬τῆς βασιλείας μου.

ὁ λαός μου

τῷ βασιλεῖ, καὶ ἀγαθὴ ἡ κρίσις ἐν καρδίᾳ αὐτοῦ, δοθήτω

Εἰ δοκεῖ

καὶ εἶπεν Εσθηρ 7:3

καὶ ἠγωνίασεν Εσθηρ ἐν τῷ ἀπαγγέλλειν, ὅτι ὁ ἀντίδικος ἐν ὀφθαλμοῖς αὐτῆς, καὶ ὁ θεὸς ἔδωκεν αὐτῇ θάρσος ἐν τῷ αὐτὴν ἐπικαλεῖσθαι αὐτόν. 7:2

ἕως τοῦ ἡμίσους τῆς βασιλείας μου.

desiderium meum.

Si inveni gratiam in conspectu tuo rex, et si videtur animae tuae, detur

Respondens dixit:

7:3

et faciam tibi.

Usque ad dimidiam partem regni mei

Ad quem

respondit si inveni gratiam in oculis tuis o rex et si tibi placet dona mihi animam meam pro qua rogo et populum meum

illa

VII:3

etiamsi dimidiam regni mei partem petieris inpetrabis. ὡς ληψομένην οὗπερ ἂν ἐπιθυμίαν ἔχῃ,

MT 7:1-10; OG 7:1-10; AT 7:1-13; OL 7:1-10; Vg VII:1-10; JA 11.262-268

143

7 775 776 777 778 779 780 781 782 783 784 785 786 787 788 789 790 791 792 793 794 795 796 797 798 799 7100 7101 7102 7103 7104 7105 7107 7106 7108 7109 7110 7111

74

OG

‫ ֶה ֱח ַ ֔ר ְשׁ ִתּי‬καὶ παρήκουσα· ‫ ִ ֣כּ י ֵ ֥אין‬οὐ γὰρ ‫ַה ָ ֛צּר‬

‫נִ ְמ ֙ ַכּ ְר ֙נוּ‬

‫ְ ֠ו ִאלּוּ‬ ‫ ַל ֲע ָב ִ ֨ד ים‬εἰς παῖδας ‫ וְ ִל ְשׁ ָפ ֤חוֹת‬καὶ παιδίσκας,

ἐπράθημεν γὰρ ἐγώ τε καὶ ὁ λαός μου εἰς ἀπώλειαν καὶ διαρπαγὴν καὶ δουλείαν, ἡμεῖς καὶ τὰ τέκνα ἡμῶν

7:4

:‫ ְבּ ַב ָקּ ָשׁ ִ ֽתי‬τῷ ἀξιώματί μου.

‫ ִ ֤כּ י נִ ְמ ֙ ַכּ ְר ֙נוּ‬7:4 ‫ֲא ִנ֣י‬ ‫וְ ַע ִ֔מּי‬ ‫ְל ַה ְשׁ ִ ֖מיד‬ ‫ַל ֲה ֣ר וֹג‬ ‫אַבּד‬ ֑ ֵ ‫וּל‬ ְ

MT

καὶ τὰ νήπια αὐτῶν εἰς διαρπαγήν, καὶ οὐκ ἤθελον ἀπαγγεῖλαι, ἵνα μὴ λυπήσω τὸν κύριόν μου·

εἰς δούλωσιν,

ἐπράθημεν γὰρ ἐγὼ καὶ ὁ λαός μου 7:4

τῷ αἰτήματί μου καὶ τὸ ἔθνος τῆς ψυχῆς μου.

AT

et non est

et filii nostri in captivitatem,

Neque aurum neque argentum ego peto. 7:4 Veniit enim tam ego quam populus meus in perditionem et direptionem et servitutem

OL

venderemur esset tolerabile malum et gemens tacerem

atque utinam in servos et famulas

traditi enim sumus ego et populus meus ut conteramur iugulemur et pereamus

VII:4

pro quo obsecro

Vg

οὐ γὰρ ἂν ἠνωχληκέναι αὐτῷ,

μέτριον γὰρ τοῦτο τὸ κακόν·

πρὸς δουλείαν πικρὰν ἐκέλευσεν αὐτοὺς ἀπεμποληθῆναι·

εἰ

263

τὸν τοῦ λαοῦ κίνδυνον ἀπωδύρετο καὶ πρὸς ἀπώλειαν ἔλεγεν μετὰ τοῦ ἔθνους ἐκδεδόσθαι, διὸ καὶ ποιεῖσθαι περὶ τούτων τοὺς λόγους·

JA

144 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 7

7112 7113 7114 7115 7116 7117 7118 7119 7120 7121 7122 7123 7124 7125 7126 7127 7128 7129 7130 7131 7132 7133 7134 7135 7136 7137 7138 7139 7140 7141 7142 7143 7144 7145 7146 7147 7148 7149 7150

‫֥הוּא זֶ ֙ה‬ ‫י־ז֣ה ֔הוּא‬ ֶ ‫וְ ֵ ֽא‬ ‫ֲא ֶשׁר־‬ ‫ְמ ָל ֥אוֹ ִל ֖בּוֹ‬ ‫ַל ֲע ֥שׂוֹת‬ :‫ֵ ֽכּ ן‬

ὅστις ἐτόλμησεν ποιῆσαι τὸ πρᾶγμα τοῦτο;

οὗτος,

‫אמ ֙ר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֙יּ‬7:5 7:5 εἶπεν δὲ ‫ ַה ֶ ֣מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεύς ‫ֲא ַח ְשׁוֵ ֔ר וֹשׁ‬ ‫אמר‬ ֶ ֹ ‫וַ ֖יּ‬ ‫ְל ֶא ְס ֵ ֣תּר ַה ַמּ ְל ָ ֑כּה‬ ‫ ִ ֣מי‬Τίς

ὅς ἐτόλμησε ταπεινώσαι τὸ σημεῖον τῆς βασιλείας μου ὥστε παρελθεῖν τὸν φόβον σου; 7:6 ὡς δὲ εἶδεν ἡ βασίλισσα ὅτι

Τίς ἐστιν οὗτος,

7:5

καὶ ἐθυμώθη ὁ βασιλεύς καὶ εἶπεν

reginae Hester: Quis est hic, aut quis ausus fuit facere hanc rem?

Dixit autem rex

7:5

regis.

‫ ס‬:‫ ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬τοῦ βασιλέως. ἐγένετο γὰρ μεταπεσεῖν τὸν ἄνθρωπον τὸν κακοποιήσαντα ἡμᾶς.

regiae

dignum

‫שׁוֹ֖ה‬ ֶ ἄξιος ‫ְבּ ֵנ֥ זֶ ק‬ ὁ διάβολος τῆς αὐλῆς

Respondensque

quis est iste et cuius potentiae ut haec audeat facere

rex Asuerus ait

VII:5

cuius crudelitas redundat in regem.

nunc autem hostis noster est

ὑπὸ τίνος εἴη ταῦτα γεγενημένα,

ἐρωτήσαντος δὲ τοῦ βασιλέως, 264

παρεκάλει τε τούτων ἀπαλλαγῆναι. MT 7:1-10; OG 7:1-10; AT 7:1-13; OL 7:1-10; Vg VII:1-10; JA 11.262-268

145

7 7152 7153 7154 7155 7156 7157 7158 7159 7160 7161 7162 7163 7164 7165 7166 7167 7168 7169 7170 7171 7172 7173 7174 7175 7176 7177 7178 7179 7180 7181 7182 7183 7184 7185 7186 7187 7188

151

MT

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֣תּ‬7:6 7:6 εἶπεν δὲ ‫־א ְס ֵ֔תּר‬ ֶ Εσθηρ

OG

ἡ Εσθηρ

δεινὸν ἐφάνη τῷ βασιλεῖ, καὶ μισοπονηρεῖ, εἶπεν Μὴ ὀργίζου, κύριε· ἱκανὸν γὰρ ὅτι ἔτυχον τοῦ ἱλασμοῦ σου· εὐωχοῦ, βασιλεῦ· αὔριον δὲ ποιήσω κατὰ τὸ ῥῆμά σου. 7:7 καὶ ὤμοσεν ὁ βασιλεὺς τοῦ ἀπαγγεῖλαι αὐτὴν αὐτῷ τὸν ὑπερηφανευσάμενον τοῦ ποιῆσαι τοῦτο καὶ μετὰ ὅρκου ὑπέσχετο ποιῆσαι αὐτῇ ὃ ἂν βούληται. 7:8 καὶ θαρσήσασα

AT

7:6 Dixit autem Hester:

OL

dixit Hester

VII:6

Vg

JA

146 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 7

7189 7190 7191 7192 7193 7194 7195 7196 7197 7198 7199 7200 7201 7202 7203 7204 7205 7206 7207 7208 7209 7210 7211 7212 7213 7214 7215 7216 7217 7218 7219 7220 7221 7222 7223 7224 7225 7226 7227

‫ ִמ ִמּ ְשׁ ֵ ֣תּה ַה ַ֔יּ יִ ן‬ἀπὸ τοῦ συμποσίου

‫ וְ ַה ֶ֜מּ ֶלְך‬7:7 7:7 ὁ δὲ βασιλεὺς ‫ ָ ֤קם‬ἐξανέστη ‫תוֹ‬ ֙ ‫ַבּ ֲח ָמ‬

‫ נִ ְב ֔ ַעת‬ἐταράχθη ‫ ִמ ִלּ ְפ ֵנ֥י‬ἀπὸ τοῦ βασιλέως ‫ ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬καὶ τῆς βασιλίσσης. :‫וְ ַה ַמּ ְל ָ ֽכּה‬

‫ ַה ֶזּ֑ה‬οὗτος. ‫ וְ ָה ָ ֣מן‬Αμαν δὲ

‫ ָה ָ ֖ר ע‬ὁ πονηρὸς

‫ ָה ָ ֥מן‬Αμαν

‫אוֹיב‬ ֵ֔ ְ‫ו‬

‫ ַ ֣צר‬ἐχθρός·

‫ ִ ֚אישׁ‬Ἄνθρωπος

καὶ ἦν περιπατῶν.

ἀνεπήδησε

καὶ πλησθεὶς ὀργῆς

ἔκθυμος δὲ γενόμενος ὁ βασιλεὺς 7:9

οὗτος.

Αμαν ὁ φίλος σου ὁ ψευδὴς οὑτοσί, ὁ πονηρὸς ἄνθρωπος

εἶπεν

proiciens mappam,

de loco suo

Rex autem surrexit

7:7

et cecidit vultus eius.

confusus est,

audiens verba,

hic. Aman autem,

malus

Aman,

inimicus regis

homo

et de loco convivii intravit

ferre non sustinens. VII:7 Rex autem surrexit iratus

quod ille audiens ilico obstipuit vultum regis ac reginae

Aman

pessimus iste est

et inimicus noster

hostis

εἰς τοὺς κήπους ἐκ τοῦ συμποσίου,

καὶ ἀναπηδήσαντος

ταραχθέντος δὲ πρὸς τοῦτο τοῦ βασιλέως 265

καὶ τοῦτον ὄντα πονηρὸν ἐπ᾿ αὐτοὺς κατεσκευακέναι τὴν ἐπιβουλὴν ἤλεγχεν.

κατηγόρει τὸ λοιπὸν ἤδη φανερῶς τοῦ Ἀμάνου

MT 7:1-10; OG 7:1-10; AT 7:1-13; OL 7:1-10; Vg VII:1-10; JA 11.262-268

147

7 7229 7230 7231 7232 7233 7234 7235 7236 7237 7238 7239 7240 7241 7242 7243 7244 7245 7246 7247 7248 7249 7250 7251 7252 7253 7254 7255 7256 7257 7258 7259 7260 7261 7262 7263 7264 7265

228

‫שׁוֹ‬ ֙ ‫ַע ל־נַ ְפ‬ ‫ֵ ֽמ ֶא ְס ֵ ֣תּר‬ ‫ ַה ַמּ ְל ָ֔כּה‬τὴν βασίλισσαν, ‫ ִ ֣כּ י ָר ָ֔אה‬ἑώρα γὰρ ‫י־כ ְל ָ ֥תה‬ ָ ‫ִ ֽכּ‬

‫ ֶאל־גִּ ַנּ֖ת‬εἰς τὸν κῆπον. ‫יתן‬ ֑ ָ ‫ַה ִבּ‬ ‫ וְ ָה ָ ֣מן‬ὁ δὲ Αμαν ‫ָע ַ֗מד‬ ‫ ְל ַב ֵ ֤קּשׁ‬παρῃτεῖτο

OG

ἐπέστρεψεν δὲ ὁ βασιλεὺς

7:8

‫יה‬ ָ ‫שׁר ֶא ְס ֵ ֣תּר ָע ֔ ֶל‬ ֣ ֶ ‫ֲא‬

‫מן‬ ֙ ָ ‫ וְ ָה‬Αμαν δὲ ‫ נ ֔ ֵֹפ ל‬ἐπιπεπτώκει ‫ל־ה ִמּ ָטּ ֙ה‬ ַ ‫ ַע‬ἐπὶ τὴν κλίνην,

‫ל־בּית ׀‬ ֣ ֵ ‫ֶא‬ ‫ִמ ְשׁ ֵ ֣תּה ַה ַ֗יּ יִ ן‬

֩‫ָשׁב‬ ‫ ִמגִּ ַ֨נּת‬ἐκ τοῦ κήπου. ‫יתן‬ ָ֜ ‫ַה ִבּ‬

‫וְ ַה ֶ֡מּ ֶלְך‬

7:8

‫ ֵא ָ ֛ליו‬ἑαυτὸν ‫ ָה ָר ָ ֖עה‬ἐν κακοῖς ὄντα. :‫ֵמ ֵ ֥את ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬

MT

καὶ Αμαν

ἐπὶ τὸ συμπόσιον

καὶ ὁ βασιλεὺς ἐπέστρεψεν 7:11

καὶ προσέπεσεν ἐπὶ τοὺς πόδας Εσθηρ τῆς βασιλίσσης ἐπὶ τὴν κοίτην ἔτι ἀνακειμένης.

ἐταράχθη

7:10

AT

Aman vero ceciderat in thorum

ad locum suum.

de horto

Reversus est autem rex

7:8

se in malis esse.

reginam. Videbat enim

rogabat

Aman autem

et exiit in hortum.

OL

super lectulum corruisse in quo iacebat Hester

convivii locum repperit Aman

nemoribus consito et intrasset

de horto

ἐπί τε τῆς κλίνης αὐτοῦ πεσόντος

αὐτὸς ἐν κακοῖς ὠν·

a rege sibi paratum malum

qui cum reversus esset

συνῆκε γὰρ

VII:8

JA

τῆς Ἐσθήρας ὁ Ἀμάνης ἤρξατο δεῖσθαι καὶ παρακαλεῖν συγγνῶναι τῶν ἡμαρτημένων·

intellexit enim

in hortum arboribus consitum. Aman quoque surrexit ut rogaret Hester reginam pro anima sua

Vg

148 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 7

7266 7267 7268 7269 7270 7271 7272 7273 7274 7275 7276 7277 7278 7279 7280 7281 7282 7283 7284 7285 7286 7287 7288 7289 7290 7291 7292 7293 7294 7295 7296 7297 7298 7299 7300 7301 7302 7303 7304

‫וּפ ֵנ֥י‬ ְ ‫ ָה ָ ֖מן‬Αμαν δὲ ἀκούσας διετράπη

‫ ִע ִ ֖מּי ַבּ ָ ֑בּיִ ת‬ἐν τῇ οἰκίᾳ μου; ‫ַה ָדּ ָ֗בר‬ ‫יָ ָצ ֙א‬ ‫ִמ ִ ֣פּי‬ ‫ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬

‫ ֠ ֲהגַ ם‬Ὥστε καὶ ‫ִל ְכ ֧בּוֹשׁ‬ ‫ת־ה ַמּ ְל ָ ֛כּה‬ ַ ‫ ֶא‬τὴν γυναῖκα βιάζῃ

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֣יּ‬εἶπεν δὲ ‫ ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεύς

ἀξιῶν τὴν βασίλισσαν.

Αμαν

ἀπαχθήτω

ἐνώπιόν μου;

τὴν γυναῖκά μου ἐκβιάζῃ

ἀλλὰ καὶ

ἡ ἁμαρτία τῆς βασιλείας,

Οὐχ ἱκανόν σοι

εἶπεν

καὶ ἰδὼν

uxorem meam violare?

et regnum meum manus ausus fuit mittere, numquid et

quoniam super me

Non sufficit

reginae, et deprecabatur eam tenens. Videns autem rex eum in thoro Esteris, iratus est et dixit:

de ore regis exierat et statim operuerunt faciem eius

me praesente in domo mea necdum verbum

reginam vult opprimere

etiam

et ait

Ἀμάνου δὲ πρὸς τοῦτο καταπλαγέντος καὶ μηδὲν ἔτι φθέγξασθαι δυνηθέντος, 266

“ὦ κάκιστε πάντων, καὶ βιάζεσθαί μου τὴν γυναῖκα ἐπιχειρεῖς;”

μᾶλλον παροξυνθεὶς εἶπεν,

ἐπεισελθὼν ὁ βασιλεὺς καὶ πρὸς τὴν ὄψιν

καὶ τὴν βασίλισσαν παρακαλοῦντος

MT 7:1-10; OG 7:1-10; AT 7:1-13; OL 7:1-10; Vg VII:1-10; JA 11.262-268

149

7 7306 7307 7308 7309 7310 7311 7312 7313 7314 7315 7316 7317 7318 7319 7320 7321 7322 7323 7324 7325 7326 7327 7328 7329 7330 7331 7332 7333 7334 7335 7336 7337 7338 7339 7340 7341 7342

305

OG

ἡτοίμασεν Αμαν Μαρδοχαίῳ τῷ λαλήσαντι περὶ τοῦ βασιλέως,

‫ ע ֵֹמ ֙ד‬καὶ ὤρθωται ‫ ְבּ ֵ ֣בית‬ἐν τοῖς ‫ ָה ָ֔מן‬Αμαν ξύλον ‫גָּ ֖בֹ ַהּ‬ ‫אַמּה‬ ֑ ָ ‫ ֲח ִמ ִ ֣שּׁים‬πηχῶν πεντήκοντα.

‫ר־ע ָ ֪שׂה‬ ָ ‫ֲא ֶשׁ‬ ‫ָה ָ֟מן‬ ‫ְ ֽל ָמ ְר דֳּ ַ֞כ י‬ ‫ר־טוֹב‬ ֣ ‫ֲא ֶ ֧שׁר ִדּ ֶבּ‬ ‫ל־ה ֶ֗מּ ֶלְך‬ ַ ‫ַע‬

‫ ַגּ֣ם ִהנֵּ ה־‬Ἰδοὺ καὶ ‫ ָה ֵ ֣ע ץ‬ξύλον

εἶπεν δὲ Βουγαθαν εἷς τῶν εὐνούχων πρὸς τὸν βασιλέα

7:9

‫ ס‬:‫ ָח ֽפוּ‬τῷ προσώπῳ.

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֣יּ‬7:9 ‫֠ ַח ְרבוֹנָ ה‬ ‫ֶא ָ֨חד‬ ‫יסים‬ ִ֜ ‫ן־ה ָסּ ִר‬ ַ ‫ִמ‬ ‫ִל ְפ ֵנ֣י ַה ֶ֗מּ ֶלְך‬

MT

πηχῶν πεντήκοντα, ὃ ἔκοψεν Αμαν ἵνα κρεμάσῃ Μαρδοχαῖον τὸν λαλήσαντα ἀγαθὰ περὶ τοῦ βασιλέως·

Ἰδοὺ ξύλον ἐν τῇ αὐλῇ αὐτοῦ

καὶ μὴ ζήτω. 7:12 καὶ οὕτως ἀπήγετο. καὶ εἶπεν Αγαθας εἷς τῶν παίδων αὐτοῦ

AT

erectum pedum quinquaginta.

ut illum suspenderet,

quod praeparaverat Aman Mardocheo,

Dixit autem Buzatas, unus de spadonibus regis: Domine rex, ecce est lignum,

7:9

OL

habens altitudinis quinquaginta cubitos.

ἑξήκοντα πήχεων τὸ ὕψος.

εἶναι δὲ τὸν σταυρὸν ἔλεγεν

ἐπὶ Μαρδοχαῖον· τοῦτο γὰρ αὐτῷ πυνθανομένῳ τὸν οἰκέτην εἰπεῖν, ὅτε καλέσων αὐτὸν ἐπὶ τὸ δεῖπνον ἔλθοι πρὸς αὐτόν. Mardocheo qui locutus est pro rege

stat in domo Aman

παρεσκευασμένον

ὡς εὕροι σταυρὸν ἐπὶ τῆς οἰκίας αὐτοῦ

ὁ εὐνοῦχος παρελθὼν κατηγόρει τοῦ Ἀμάνου,

καὶ Σαβουζάνης

JA

quod paraverat

en lignum

dixitque Arbona unus de eunuchis qui stabant in ministerio regis

VII:9

Vg

150 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 7

7343 7344 7345 7346 7347 7348 7349 7350 7351 7352 7353 7354 7355 7356 7357 7358 7359 7360 7361 7362 7363 7364 7365 7366 7367 7368 7369 7370 7371 7372 7373 7374 7375 7376 7377 7378 7379 7380 7381

εἶπεν δὲ ὁ βασιλεύς Σταυρωθήτω ἐπ᾿ αὐτοῦ.

‫ַע ל־‬ ‫ָה ֵ ֖ע ץ‬ ‫ֲא ֶשׁר־‬ ‫ֵה ִ ֣כ ין‬ ‫ְל ָמ ְר דֳּ ָ ֑כ י‬

ἐπὶ τοῦ ξύλου ὃ ἡτοίμασεν Μαρδοχαίῳ.

‫ וַ יִּ ְת ֙לוּ‬7:10 7:10 καὶ ἐκρεμάσθη ‫ת־ה ָ֔מן‬ ָ ‫ ֶא‬Αμαν

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫וַ ֥יּ‬ ‫ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ ‫ְתּ ֻ ֥להוּ‬ :‫ָע ָ ֽליו‬

καὶ ἀφεῖλεν ὁ βασιλεὺς τὸ δακτύλιον ἀπὸ τῆς χειρὸς αὐτοῦ, καὶ ἐσφραγίσθη ἐν αὐτῷ ὁ βίος αὐτοῦ.

κέλευσον οὖν, κύριε, ἐπ᾿ αὐτῷ αὐτὸν κρεμασθῆναι. 7:13 καὶ εἶπεν ὁ βασιλεὺς Κρεμασθήτω ἐπ᾿ αὐτῷ.

Et suspensi sunt,

sicut praeceperat rex, supra lignum quod praeparaverat Mardocheo .

OL

regis ira quievit.

et

Vg

ὅθεν ἐπέρχεταί μοι τὸ θεῖον θαυμάζειν καὶ τὴν σοφίαν αὐτοῦ καὶ δικαιοσύνην καταμανθάνειν, μὴ μόνον τὴν Ἀμάνου κολάσαντος πονηρίαν, ἀλλὰ καὶ τὴν κατ᾿ ἄλλου μεμηχανημένην τιμωρίαν ταύτην ἐκείνου ποιήσαντος εἶναι καὶ τοῖς ἄλλοις μαθεῖν οὕτως [γνῶναι] παρεσχηκότος, ὡς ἃ καθ᾿ ἑτέρου τις παρεσκεύασε ταῦτα λανθάνει καθ᾿ ἑαυτοῦ πρῶτον ἑτοιμασάμενος. 268

JA

152 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 7

8 82 83 84 85 86 87 88 89 810 811 812 813 814 815 816 817 818 819 820 821 822 823 824 825 826 827 828 829 830 831 832

1

OG

‫ְל ֶא ְס ֵ ֣תּר‬ ‫ַה ַמּ ְל ָ֔כּה‬ ‫ת־בּית‬ ֥ ֵ ‫ֶא‬ ‫ָה ָ ֖מן‬ ‫צ ֵ ֹ֣רר‬ ‫ַהיְּ הוּ֯ ִ ֑ד יים‬

ὅσα ὑπῆρχεν Αμαν τῷ διαβόλῳ,

Εσθηρ

‫ ַבּיּ֣ וֹם ַה ֗הוּא‬1 8 8 1 Καὶ ἐν αὐτῇ τῇ ἡμέρᾳ ὁ βασιλεὺς Ἀρταξέρξης ‫ נָ ַ֞תן‬ἐδωρήσατο ‫ַה ֶ ֤מּ ֶלְך‬ ‫רוֹשׁ‬ ֙ ֵ‫ֲא ַח ְשׁו‬

MT

AT

αὐτῷ πάντα τὰ τοῦ Αμαν.

καὶ ἐχαρίσατο

7 καὶ εἶπεν ὁ βασιλεὺς τῇ Εσθηρ Καὶ Μαρδοχαῖον ἐβουλεύσατο κρεμάσαι τὸν σῴσαντά με ἐκ χειρὸς τῶν εὐνούχων; οὐκ ᾔδει ὅτι πατρῷον αὐτοῦ γένος ἐστὶν ἡ Εσθηρ; 7:15 καὶ ἐκάλεσεν ὁ βασιλεὺς τὸν Μαρδοχαῖον 14

OL

Artarxerxes rex Hester reginae omnia quaecumque erant Aman.

donavit

8 1 Et ipsa die

(1st Part)

CHAPTER 8

Hester reginae domum Aman adversarii Iudaeorum

dedit rex Asuerus

VIII 1 die illo

Vg

τῇ βασιλίσσῃ.

11 269 Ἀμάνης μὲν οὖν ἀμετρήτως τῇ παρὰ τοῦ βασιλέως χρώμενος τιμῇ τοῦτον διεφθάρη τὸν τρόπον, τὴν δὲ οὐσίαν αὐτοῦ ἐχαρίσατο

JA

154 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 8 (1ST PART)

833 834 835 836 837 838 839 840 841 842 843 844 845 846 847 848 849 850 851 852 853 854 855 856 857 858 859 860 861 862 863 864 865 866 867 868 869 870 871

καὶ Μαρδοχαῖος προσεκλήθη ὑπὸ τοῦ βασιλέως· ὑπέδειξεν γὰρ

ἐνοικείωται αὐτῇ. 8:2 ἔλαβεν δὲ ὁ βασιλεὺς τὸν δακτύλιον, ὃν ἀφείλατο

καὶ ἔδωκεν αὐτὸν Μαρδοχαίῳ, καὶ κατέστησεν Εσθηρ

‫וֹסף‬ ֶ֯ ‫ וַ ֣תּ‬8:3 ‫ֶא ְס ֵ֗תּר‬ ‫וַ ְתּ ַד ֵבּ ֙ר‬ ‫ִל ְפ ֵנ֣י‬ ‫ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬ ‫וַ ִתּ ֖ ֹפּ ל‬ ‫ִל ְפ ֵנ֣י‬ ‫ַרגְ ָ ֑ליו‬ ְ‫וַ ֵ ֣תּ ְבךּ‬

καὶ προσθεῖσα

ἐλάλησεν πρὸς τὸν βασιλέα καὶ προσέπεσεν πρὸς τοὺς πόδας αὐτοῦ

8:3

‫ת־מ ְר דֳּ ַ ֖כ י‬ ָ ‫ ֶ ֽא‬Μαρδοχαῖον ‫ ַע ל־֯ ֵ ֥בּית‬ἐπὶ πάντων ‫ פ‬:‫ ָה ָ ֽמן‬τῶν Αμαν.

‫ַ ֽו יִּ ְתּ ָנ֖הּ‬ ‫ְל ָמ ְר דֳּ ָ ֑כ י‬ ‫וַ ָ ֧תּ ֶשׂם‬ ‫ֶא ְס ֵ ֛תּר‬

‫ ֵ ֽמ ָ֯ה ָ֔מן‬Αμαν,

:‫־להּ‬ ָֽ ‫ וַ ָ֨יּ ַסר‬8:2 ‫ַה ֶ֜מּ ֶלְך‬ ‫ת־ט ַבּ ְע ֗תּוֹ‬ ַ ‫ֶא‬ ‫ֲא ֶ ֤שׁר‬ ‫יר‬ ֙ ‫ֶ ֽה ֱע ִב‬

‫הוּא‬

‫ ֶא ְס ֵ ֖תּר‬Εσθηρ ‫ ַ ֥מה‬ὅτι

‫וּמ ְר דֳּ ַ֗כ י‬ ָ ‫ָ ֚בּא‬ ‫ִל ְפ ֵנ֣י‬ ‫ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬ ‫י־ה ִ ֥גּ ָידה‬ ִ ‫ִ ֽכּ‬

dixit ad regem, inclinata ad pedes eius,

in omnibus quae erant

Mardocheum. 8:3 Et adiungens,

dedit eum Mardochaeo. Et constituit Hester

anulo, quem abstraxerat rex ab Aman,

Mardocheus erat de genere reginae. 8:2 Et detracto

rex quod

Cognoverat autem

nec his contenta

procidit ad pedes regis flevitque

VIII:3

Hester autem constituit Mardocheum super domum suam

ab Aman recipi iusserat et tradidit Mardocheo

tulitque rex anulum quem

VIII:2

suus

et Mardocheus ingressus est ante faciem regis confessa est enim ei Hester quod esset patruus

τοῦ βασιλέως

καὶ δεῖται

τὴν Ἀμάνου κτῆσιν

Μαρδοχαίῳ

τοῦτον Μαρδοχαίῳ δίδωσι. 270 δωρεῖται δὲ καὶ ἡ βασίλισσα

ὃν ἔδωκεν Ἀμάνῃ δακτύλιον

καὶ γὰρ ἐδήλωσεν αὐτῷ τὴν πρὸς αὐτὸν συγγένειαν Ἐσθήρα,

Μαρδοχαῖον δὲ προσκαλεσάμενος,

MT 8:1-12; OG 8:1-12; AT 7:14-21; OL 8:1-12; Vg VIII:1-12; JA 11.269-272a

155

8 873 874 875 876 877 878 879 880 881 882 883 884 885 886 887 888 889 890 891 892 893 894 895 896 897 898 899 8100 8101 8102 8103 8104 8105 8106 8107 8108 8109

72

τοῖς Ἰουδαίοις.

8:4

ἐξέτεινεν δὲ ὁ βασιλεὺς Εσθηρ τὴν ῥάβδον τὴν χρυσῆν·

ἐξηγέρθη δὲ Εσθηρ παρεστηκέναι

‫וֹשׁט‬ ֶ ֤‫ וַ יּ‬8:4 ‫ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬ ‫ְל ֶא ְס ֵ֔תּר‬ ‫ֵ ֖את ַשׁ ְ ֯ר ִ ֣בט‬ ‫ַהזָּ ָ ֑הב‬

‫וַ ָ ֣תּ ָקם‬ ‫ֶא ְס ֵ֔תּר‬ ‫מד‬ ֹ ֖ ‫ַ ֽו ַתּ ֲע‬ ‫ִל ְפ ֵנ֥י‬ :‫ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬ ‫ֹאמר‬ ֶ ‫ ַו֠תּ‬8:5

8:5

τῷ βασιλεῖ. καὶ εἶπεν Εσθηρ ‫ל־ה ֶ֨מּ ֶלְך ֜טוֹב‬ ַ ‫ם־ע‬ ַ ‫ ִא‬Εἰ δοκεῖ σοι, ‫אתי‬ ִ ‫ וְ ִאם־֯ ָמ ָ ֧צ‬καὶ εὗρον ‫ ֵ ֣חן‬χάριν, ‫ְל ָפ ָ֗ניו‬ ‫וְ ָ֯כ ֵ ֤שׁר‬ ‫ַה ָדּ ָב ֙ר‬ ‫ִל ְפ ֵנ֣י‬ ‫ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬

κακίαν καὶ ὅσα ἐποίησεν

Et surrexit Hester et stetit in conspectu regis. 8:5 Et dixit regi: Si placet domino meo et si inveni gratiam in conspectu tuo,

Extendit autem rex ad Hester virgam auream.

8:4

adversus genus Iudaeorum.

Aman

τὴν Αμαν

OL de quo impetraverat

AT

καὶ ἠξίου ἀφελεῖν

OG

‫ן־לוֹ‬ ֗ ֶ‫וַ ִתּ ְת ַחנּ‬ ‫יר‬ ֙ ‫ְל ַ ֽה ֲע ִב‬ ‫ת־ר ַע ֙ת‬ ָ ‫ֶא‬ ‫ָה ָ ֣מן‬ ‫ָ ֽה ֲאגָ ֔ ִגי‬ ‫וְ ֵא ֙ת ַ ֽמ ֲח ַשׁ ְב ֔תּוֹ‬ ‫ֲא ֶ ֥שׁר‬ ‫ָח ַ ֖שׁב‬ ‫ַע ל־‬ :‫הוּד ים‬ ֽ ִ ְ‫ַהיּ‬

MT

et ait

et deprecatio mea

si placet regi et inveni gratiam coram oculis eius

VIII:5

stetit ante eum

sceptrum aureum protendit manu quo signum clementiae monstrabatur illaque consurgens

et locuta ad eum oravit ut malitiam Aman Agagitae et machinationes eius pessimas quas excogitaverat contra Iudaeos iuberet irritas fieri VIII:4 at ille ex more

Vg

τὸ τῶν Ἰουδαίων ἔθνος,

τοῦ περὶ τῆς ζωῆς φόβου

ἀπαλλάξαι

JA

156 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 8 (1ST PART)

8110 8111 8112 8113 8114 8115 8116 8117 8118 8119 8120 8121 8122 8123 8124 8125 8126 8127 8128 8129 8130 8131 8132 8133 8134 8135 8136 8137 8138 8139 8140 8141 8142 8143 8144 8145 8146 8147 8148 quas scripserat Aman, ut perderet Iudaeos omnes

τὰ γραφέντα

‫ֲא ֶשׁר־יִ ְמ ָ ֣צא‬ ‫ת־ע ִ ֑מּי‬ ַ ‫ֶא‬ ‫יכ ָ ֤כה‬ ָ ‫וְ ֵ ֽא‬ ֙‫אוּכ ל‬ ַ ‫ְ ֽו ָ ר ִ֔אי֯ ִתי‬ ‫אָב ַ ֖ד ן‬ ְ֯ ‫ְבּ‬ ‫ ס‬:‫מוֹל ְד ִ ֽתּי‬ ַ

τοῦ λαοῦ μου, καὶ πῶς δυνήσομαι σωθῆναι ἐν τῇ ἀπωλείᾳ τῆς πατρίδος μου;

‫ ְ ֽו ָ ר ִ֔אי֯ ִתי‬ἰδεῖν ‫ ָבּ ָ ֯ר ָ ֖עה‬τὴν κάκωσιν

‫יכ ָ ֤כה‬ ָ ‫ ֠ ִכּ י ֵא‬8:6 8:6 πῶς γὰρ ֙‫אוּכ ל‬ ַ δυνήσομαι

‫ ֲא ֶ ֖שׁר‬οἵ εἰσιν ‫ְבּ ָכ ל־‬ ‫ ְמ ִד ינ֥ וֹת‬ἐν τῇ βασιλείᾳ :‫ ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬σου.

populi mei? Et quemadmodum potero liberari sola de patria mea?

Quomodo enim potero ego intueri tribulationem

8:6

in regia tua, in nomine tuo.

epistulae,

mittantur a te litterae, ut tollantur

τὰ γράμματα τὰ ἀπεσταλμένα ὑπὸ Αμαν

‫אַבּ ֙ד‬ ֵ ‫ ְל‬ἀπολέσθαι ‫הוּד ים‬ ֔ ִ ְ‫ת־היּ‬ ַ ‫ ֶא‬τοὺς Ἰουδαίους,

‫ת־ה ְסּ ָפ ִ ֗ר ים‬ ַ ‫ֶא‬ ‫ַמ ֲח ֶ֜שׁ ֶבת‬ ‫ָה ָ ֤מן‬ ‫ן־ה ְמּ ָ ֙ד ָת ֙א‬ ַ ‫ֶ ֽבּ‬ ‫ָה ֲאגָ ֔ ִגי‬ ‫שׁר ָכּ ַ֗תב‬ ֣ ֶ ‫ֲא‬

‫ ְל ָה ִ ֣שׁיב‬ἀποστραφῆναι

‫טוֹבה‬ ֥ ֯ ָ ְ‫ו‬ ‫ֲא ִ ֖ני ְבּ ֵע ָינ֑יו‬ ‫ יִ ָכּ ֵ֞תב‬πεμφθήτω

populi mei

sustinere necem et interfectionem

perire praeceperat corrigantur. VIII:6 Quomodo enim potero

quibus eos in cunctis regis provinciis

Iudaeorum

insidiatoris et hostis

novis epistulis veteres Aman litterae

obsecro ut

non ei videtur esse contraria

τῆς γὰρ πατρίδος αὐτῇ διαφθαρείσης καὶ

τὰ γραφέντα κατὰ πᾶσαν τὴν χώραν ὑπὸ Ἀμάνου τοῦ Ἀμαδάθου·

δηλοῦσα

MT 8:1-12; OG 8:1-12; AT 7:14-21; OL 8:1-12; Vg VIII:1-12; JA 11.269-272a

157

8 8150 8151 8152 8153 8154 8155 8156 8157 8158 8159 8160 8161 8162 8163 8164 8165 8166 8167 8168 8169 8170 8171 8172 8173 8174 8175 8176 8177 8178 8179 8180 8181 8182 8183 8184 8185 8186

149

καὶ εἶπεν

OG

ἐκ τοῦ ὀνόματός μου ‫ ַכּ ֤טּוֹב‬ὡς δοκεῖ

‫הוּד ים‬ ֜ ִ ְ‫ל־היּ‬ ַ ‫ַע‬

8:8

γράψατε καὶ ὑμεῖς

8:8

‫אַתּם ִכּ ְת ֨בוּ‬ ֶ ‫ְ ֠ו‬

Εἰ πάντα τὰ ὑπάρχοντα Αμαν ἔδωκα

πρὸς Εσθηρ

ὁ βασιλεὺς

8:7

‫ֹתוֹ‬ ֙ ‫וְ א‬ ‫ָתּ ֣לוּ‬ ‫ל־ה ֔ ֵע ץ‬ ָ ‫ַע‬ ‫ר־שׁ ַ ֥לח יָ ֖דוֹ‬ ָ ‫ַ ֛ע ל ֲא ֶשׁ‬ :‫הוּד יים‬ ֽ֯ ִ ְ‫ַבּיּ‬

‫ַה ֶ ֤מּ ֶלְך‬ ‫ֲא ַח ְ֯שׁוֵ ר ֹ֙שׁ‬ ‫ְל ֶא ְס ֵ ֣תּר‬ ‫ַה ַמּ ְל ָ֔כּה‬ ‫וּֽ ְל ָמ ְ ֯ר דֳּ ַ ֖כ י‬ ‫הוּד י‬ ֑ ִ ְ‫ַהיּ‬ ‫ִה ֵ֨נּה‬ ‫ֵבית־‬ ‫ָה ָ֜מן‬ ‫נָ ַ ֣ת ִתּי‬ ‫ְל ֶא ְס ֵ֗תּר‬

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫וַ ֨יּ‬

8:7

καὶ ἐχαρισάμην σοι καὶ αὐτὸν ἐκρέμασα ἐπὶ ξύλου, ὅτι τὰς χεῖρας ἐπήνεγκεν τοῖς Ἰουδαίοις, τί ἔτι ἐπιζητεῖς;

MT

AT

OL

nomine meo quemadmodum

Scribe igitur epistolas

8:8

mala inferre regno meo.

+ super me

cum omni domo sua, quoniam cogitavit

et ipsum suspendi in ligno

Omnes facultates Aman donavi tibi,

Et dixit illi rex:

8:7

Vg responditque

scribite ergo

sicut

Iudaeis

VIII:8

mittere

et ipsum iussi affigi cruci qui ausus est manum in Iudaeos

domum Aman concessi Hester

rex Asuerus Hester reginae et Mardocheo Iudaeo

VIII:7

περὶ τῶν Ἰουδαίων ἐκείνην ἐκ τοῦ βασιλέως ὀνόματος

ὁ δὲ βασιλεὺς ὑπέσχετο μηδὲν ἄχαρι αὐτὴν μηδ᾿ οἷς ἐσπούδακεν ἐναντίον ἔσεσθαι, γράφειν δὲ ἃ βούλεται προσέταξε 271

τῶν ὁμοφύλων ἀπολομένων οὐκ ἂν ὑπομένειν τὸν βίον.

JA

158 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 8 (1ST PART)

8187 8188 8189 8190 8191 8192 8193 8194 8195 8196 8197 8198 8199 8200 8201 8202 8203 8204 8205 8206 8207 8208 8209 8210 8211 8212 8213 8214 8215 8216 8217 8218 8219 8220 8221 8222 8223 8224 8225

καὶ σφραγισθῇ τῷ δακτυλίῳ μου, οὐκ ἔστιν αὐτοῖς ἀντειπεῖν.

‫וְ נַ ְ֯ח ֛תּוֹם‬ ‫ְבּ ַט ַ ֥בּ ַעת‬ ‫ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ :‫ֵ ֥אין ְל ָה ִ ֽשׁיב‬

‫־ה ֶ ֣מּ ֶלְך‬ ַ ‫ת־ה ִהיא‬ ַ ֠ ‫ָ ֽבּ ֵע‬ ‫ישׁי‬ ִ֜ ‫ַבּ ֨חֹ ֶדשׁ ַה ְשּׁ ִל‬ ‫הוּא־‬ ‫֣חֹ ֶדשׁ‬ ‫ִסי֯ ָ ֗ו ן‬ ‫ם‬ ֒ ‫לוֹשׁה וְ ֶע ְשׂ ִר י‬ ֣ ָ ‫ִבּ ְשׁ‬ ‫בּוֹ‬ ֮ ‫וַ יִּ ָ֯כּ ֵ ֣תב‬

in primo mense, qui est , tertia die ipsius mensis, et scriptum est

Iudaeis

τοῖς Ἰουδαίοις

regis

Vocati sunt autem scribae

scriptae sunt epistulae

accitisque scribis et librariis regis erat autem tempus tertii mensis qui appellatur Siban vicensima et tertia illius die

VIII:9

non illis contradicitur.

8:9

nemo auderet contradicere

et signantur,

placet ex regis nomine signantes litteras anulo meo

vobis

haec enim consuetudo erat ut epistulis quae ex regis nomine mittebantur et illius anulo signatae erant

anulo meo, quaecumque scribuntur imperante rege,

et signate

tibi placet et Mardocheo,

ἐν τῷ πρώτῳ μηνί, ὅς ἐστι Νισα, τρίτῃ καὶ εἰκάδι τοῦ αὐτοῦ ἔτους, καὶ ἐγράφη

‫ וַ יִּ ָ ֯קּ ְר ֣אוּ‬8:9 8:9 ἐκλήθησαν δὲ ‫ ס ְֹפ ֵ ֽר י‬οἱ γραμματεῖς

τῷ δακτυλίῳ μου· ὅσα γὰρ γράφεται τοῦ βασιλέως ἐπιτάξαντος

‫ְבּ ַט ַ ֣בּ ַעת‬ ‫ַה ֶ ֑מּ ֶלְך‬ ‫י־כ ָ֞תב‬ ְ ‫ִ ֽכּ‬ ‫ֲא ֶשׁר־נִ ְכ ָ ֣תּב‬ ‫ם־ה ֶ֗מּ ֶלְך‬ ַ ‫ְבּ ֵשׁ‬

‫ וְ ִח ְת ֖מוּ‬καὶ σφραγίσατε

‫יכ ֙ם‬ ֶ ֵ‫ ְבּ ֵ ֽע ינ‬ὑμῖν ‫שׁם ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬ ֣ ֵ ‫ְבּ‬

τοῖς ἔθνεσι περὶ τῶν Ἰουδαίων

γράφειν

τοὺς γὰρ ἀναγνωσομένους τὰς ὑπὸ τοῦ βασιλικοῦ σημαντῆρος ἠσφαλισμένας ἐπιστολὰς οὐδὲν περὶ τῶν ἐγγεγραμμένων ἐναντιώσεσθαι. 272a μεταπεμφθέντας οὖν τοὺς βασιλικοὺς γραμματεῖς ἐκέλευσε

καὶ σημηναμένην αὐτοῦ τῇ σφραγῖδι πέμπειν εἰς πᾶσαν τὴν βασιλείαν·

MT 8:1-12; OG 8:1-12; AT 7:14-21; OL 8:1-12; Vg VIII:1-12; JA 11.269-272a

159

8 8227 8228 8229 8230 8231 8232 8233 8234 8235 8236 8237 8238 8239 8240 8241 8242 8243 8244 8245 8246 8247 8248 8249 8250 8251 8252 8253 8254 8255 8256 8257 8258 8259 8260 8261 8262 8263

226

OG

ἀπὸ τῆς Ἰνδικῆς ἕως τῆς Αἰθιοπίας, ἑκατὸν εἴκοσι ἑπτὰ σατραπείαις

‫תּב‬ ֹ ֗ ‫ וַ יִּ ְכ‬8:10 8:10 ἐγράφη δὲ ‫ ְבּ ֵשׁ ֙ם ַה ֶ ֣מּ ֶלְך‬διὰ τοῦ βασιλέως ‫ֲא ַח ְ֯שׁוֵ ֔ר ֹשׁ‬ ‫תּם‬ ֹ ֖ ‫ וַ יַּ ְח‬καὶ ἐσφραγίσθη ‫ ְבּ ַט ַ ֣בּ ַעת‬τῷ δακτυλίῳ

‫הוּד ים‬ ֔ ִ ְ‫ל־היּ‬ ַ ‫וְ ֶ֨א‬ ‫ִכּ ְכ ָת ָ ֖בם‬ :‫שׁוֹנם‬ ֽ ָ ‫וְ ִכ ְל‬

‫ְמ ִד ָינ֤ה‬ ‫וּמ ִד ינָ ֙ה‬ ְ ‫ִכּ ְכ ָת ָ֔בהּ‬ ‫ וְ ַ ֥עם‬κατὰ χώραν ‫ וָ ָ ֖עם‬καὶ χώραν, ‫ ִכּ ְלשׁ ֯ ֹ֑נוֹ‬κατὰ τὴν ἑαυτῶν λέξιν.

‫ֵמ ֣הֹדּוּ‬ ‫ד־כּוּשׁ‬ ֗ ‫וְ ַע‬ ‫אָה‬ ֙ ‫וּמ‬ ֵ ‫שׁ ַבע וְ ֶע ְשׂ ִ ֤ר ים‬ ֶ֣ ‫ְמ ִד ָ֔ינה‬

‫הוּד ים‬ ֡ ִ ְ‫ל־היּ‬ ַ ‫ֶא‬ ‫וְ ֶ ֣אל ָה ֲא ַח ְשׁ ַדּ ְר ְפּ ִ ֽנים‬ ‫חוֹת‬ ֩ ‫ ־וְ ַה ֯ ַפּ‬τοῖς οἰκονόμοις ‫ וְ ָשׂ ֵ ֨ר י‬καὶ τοῖς ἄρχουσιν ‫ ַה ְמּ ִד ינ֜ וֹת‬τῶν σατραπῶν ‫שׁר ׀‬ ֣ ֶ ‫ֲא‬

‫ל־א ֶשׁר־‬ ֲ ‫ ְ ֽכּ ָכ‬ὅσα ‫ ִצ ָוּ֣ה‬ἐνετείλατο ‫ָמ ְר דֳּ ַ ֣כ י‬

MT

AT

praesidebant provinciae atque provinciae

qui centum viginti septem provinciis ab India usque Aethiopiam

Mardocheus voluerat ad Iudaeos et ad principes procuratoresque et iudices

ut

Vg

et signatum est anulo

anulo

secundum gentem populo et gentem, et populo secundum uniuscuiusque eorum linguam. iuxta linguas et litteras suas et Iudaeis ut legere poterant et audire VIII:10 ipsaeque epistulae quae ex regis nomine mittebantur 8:10 Scriptum est per regem

ab India usque ad Ethiopiam, centum viginti septem satrapis gentium imperantibus

actoribus et principibus satrapum,

quaecumque imperavit

OL

ἡγουμένοις.

ἀπὸ Ἰνδικῆς ἕως τῆς Αἰθιοπίας ἑκατὸν εἰκοσιεπτὰ σατραπειῶν

τοῖς τε οἰκονόμοις καὶ ἄρχουσιν

JA

160 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 8 (1ST PART)

8264 8265 8266 8267 8268 8269 8270 8271 8272 8273 8274 8275 8276 8277 8278 8278 8280 8281 8282 8283 8284 8285 8286 8287 8288 8289 8290 8291 8292 8293 8294 8295 8296 8297 8298 8299 8300 8301 8302

‫הוּד ים ׀‬ ֣ ִ ְ‫ ַליּ‬αὐτοῖς χρῆσθαι τοῖς νόμοις αὐτῶν ‫שׁר‬ ֣ ֶ ‫ֲא‬ ‫ ְבּ ָכ ל־‬ἐν πάσῃ ‫ ִע יר־וָ ֗ ִע יר‬πόλει ֒ ‫ְל ִה ָקּ ֵהל‬ ‫מד‬ ֹ ֣ ‫ וְ ַל ֯ ֲע‬βοηθῆσαί τε ‫ ַע ל־נַ ְפ ָשׁ ֮ם‬αὑτοῖς ֩‫ ְל ַה ְשׁ ִמיד‬καὶ χρῆσθαι ‫וְ ַל ֲה ֨ר ֹג‬ ‫אַבּד‬ ֵ֜ ‫וּל‬ ְ ‫ל־חיל‬ ֵ֨ ‫ת־כּ‬ ָ ‫ ֶא‬τοῖς ἀντιδίκοις αὐτῶν ‫וּמ ִד ָינ֛ה‬ ְ ‫ַ ֧עם‬ ‫ ַה ָצּ ִ ֥ר ים א ָ ֹ֖ת‬καὶ τοῖς ἀντικειμένοις αὐτῶν ‫ַ ֣טף וְ נָ ִ ֑שׁים‬ :‫וּשׁ ָל ָ ֖לם ָל ְֽ֯בוֹז‬ ְ ὡς βούλονται,

֩‫ ֲא ֶשׁר‬8:11 8:11 ὡς ‫ נָ ַ֨תן‬ἐπέταξεν ‫ַה ֶ֜מּ ֶלְך‬

‫ וַ יִּ ְשׁ ַל֣ח‬καὶ ἐξαπέστειλαν ‫ ְס ָפ ִ ֡ר ים‬τὰ γράμματα ‫ ְבּיַ ד֩ ָה ָר ִ֨צ ים‬διὰ βιβλιαφόρων, ‫סּוּסים‬ ִ֜ ‫ַבּ‬ ‫ר ְֹכ ֵ ֤בי‬ ‫ָה ֶ ֙ר ֶכ ֙שׁ‬ ‫ָ ֽה ֲא ַח ְשׁ ְ֯תּ ָר ִ֔נים‬ :‫ְבּ ֵנ֖י ָ ֽה ַר ָ֯מּ ִ ֽכ ים‬

‫ ַה ֶ ֑מּ ֶלְך‬αὐτοῦ,

per librarios

his, uti suis legibus

Quaecumque imperavit

8:11

et omnes inimicos suos cum coniugibus

per singulas civitates et in unum praeciperent congregari ut starent pro animabus suis

Qui per omnes provincias discurrentes veteres litteras novis nuntiis praevenirent VIII:11 quibus imperavit rex ut convenirent Iudaeos

per veredarios

et misit

currentes in equis.

illius obsignatae sunt et missae

ipsius,

MT 8:1-12; OG 8:1-12; AT 7:14-21; OL 8:1-12; Vg VIII:1-12; JA 11.269-272a

161

8 8304 8305 8306 8307 8308 8309 8310 8311 8312 8313 8314 8315 8316 8317 8318 8319 8320 8321 8322 8323 8324 8325 8326 8327 8328 8329 8330 8331 8332 8333 8334 8335 8336 8337 8338 8339 8340

303

OG

‫לוֹשׁה ָע ָ ֛שׂר‬ ֥ ָ ‫ ִבּ ְשׁ‬τῇ τρισκαιδεκάτῃ ‫ים־ע ָ ֖שׂר‬ ָ ֵ‫ ְל ֥חֹ ֶדשׁ ְשׁנ‬τοῦ δωδεκάτου μηνός, :‫ הוּא־ ֥חֹ ֶדשׁ ֲא ָ ֽדר‬ὅς ἐστιν Αδαρ.

‫ ְבּי֣ וֹם ֶא ָ֔חד‬8:12 8:12 ἐν ἡμέρᾳ μιᾷ ‫ל־מ ִד ינ֖ וֹת‬ ְ ‫ ְבּ ָכ‬ἐν πάσῃ τῇ βασιλείᾳ ‫ַה ֶ ֣מּ ֶלְך‬ ‫ ֲא ַח ְשׁוֵ ֑ר וֹשׁ‬Ἀρταξέρξου,

MT

καὶ εἶπεν αὐτῷ Τί θέλεις; καὶ ποιήσω σοι. καὶ εἶπε Μαρδοχαῖος Ὅπως ἀνέλῃς τὴν ἐπιστολὴν τοῦ Αμαν. 7:17 καὶ ἐνεχείρισεν αὐτῷ ὁ βασιλεὺς τὰ κατὰ τὴν βασιλείαν. 7:18 καὶ εἶπεν Εσθηρ τῷ βασιλεῖ τῇ ἑξῆς Δός μοι κολάσαι τοὺς ἐχθρούς μου φόνῳ. 7:19 ἐνέτυχε δὲ ἡ βασίλισσα Εσθηρ καὶ κατὰ τῶν τέκνων 7:16

AT

in omni regno

quartadecima die duodecimi mensis, id est Adar.

Artarxerxis,

8:12

OL

una ultionis dies id est tertiadecima mensis duodecimi Adar.

per omnes provincias

ac liberis et universis domibus interficerent atque delerent VIII:12 et constituta est

Vg

JA

162 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 8 (1ST PART)

8341 8342 8343 8344 8345 8346 8347 8348 8349 8350 8351 8352 8353 8354 8355 8356 8357 8358 8359 8360 8361 8362 8363 8364 8365

Αμαν τῷ βασιλεῖ, ὅπως ἀποθάνωσι καὶ αὐτοὶ μετὰ τοῦ πατρὸς αὐτῶν. καὶ εἶπεν ὁ βασιλεύς Γινέσθω. 7:20 καὶ ἐπάταξε τοὺς ἐχθροὺς εἰς πλῆθος. 7:21 ἐν δὲ Σούσοις ἀνθωμολογήσατο ὁ βασιλεὺς τῇ βασιλίσσῃ ἀποκτανθῆναι ἄνδρας καὶ εἶπεν Ἰδοὺ δίδωμί σοι τοῦ κρεμάσαι. καὶ ἐγένετο οὕτως. MT 8:1-12; OG 8:1-12; AT 7:14-21; OL 8:1-12; Vg VIII:1-12; JA 11.269-272a

163

E E2 E3 E4 E5 E6 E7 E8 E9 E10 E11 E12 E13 E14 E15 E16 E17 E18 E19 E20 E21 E22 E23 E24 E25 E26 E27 E28 E29 E30 E31 E32 E33 E34

1

MT

τοῖς τὰ ἡμέτερα φρονοῦσι χαίρειν. 7:23 πολλοὶ τῇ πλείστῃ τῶν εὐεργετούντων χρηστότητι πυκνότερον τιμώμενοι

πυκνότερον τιμώμενοι

χωρῶν ἄρχουσι καὶ σατράπαις

Βασιλεὺς μέγας Ασσυῆρος τοῖς ἀπὸ τῆς Ἰνδικῆς ἕως τῆς Αἰθιοπίας ἑκατὸν καὶ εἴκοσι καὶ ἑπτὰ

τὴν ὑποτεταγμένην ἐπιστολήν

7 22 Καὶ ἔγραψε

AT

καὶ τοῖς τὰ ἡμέτερα φρονοῦσιν χαίρειν. E:2 πολλοὶ τῇ πλείστῃ τῶν εὐεργετούντων χρηστότητι

Βασιλεὺς μέγας Ἀρταξέρξης τοῖς ἀπὸ τῆς Ἰνδικῆς ἕως τῆς Αἰθιοπίας ἑκατὸν εἴκοσι ἑπτὰ σατραπείαις χωρῶν ἄρχουσιν

E 1 Ὧν ἐστιν ἀντίγραφον τῆς ἐπιστολῆς τὰ ὑπογεγραμμένα

OG

honorificant,

havete. Multi abunde humanitate eorum, qui eos E:2

istud. Rex magnus Artarxerxes, his qui ab India usque Ethiopiam, CXXVII satrapis gentium imperantibus,

E 1 Est autem exemplum epistolae, quod subiectum est,

OL

ADDITION E

collatus est,

qui nostrae oboediunt iussioni, salutem dicit. XVI:2 ÷ Multi bonitate principum et honore, qui in eos

ac principibus

XVI 1 ÷ Rex magnus Artaxerxes ab India usque Aethiopiam, centum viginti septem provinciarum ducibus

Exemplar epistulae regis Artaxersis, quam pro Iudaeis ad totas regni sui provincias misit quod et ipsum in hebraico volumine non habetur.

Vg

καὶ τὰ ἡμέτερα φρονοῦσι χαίρειν. πολλοὶ διὰ μέγεθος εὐεργεσίας καὶ τιμῆς, ἣν δι᾿ ὑπερβολὴν χρηστότητος τῶν παρεχόντων ἐκαρποῦντο,

τοῖς ἄρχουσι

“βασιλεὺς μέγας Ἀρταξέρξης

273

11 272b τὰ δὲ γραφέντα τοῦτον ἔχει τὸν τρόπον

JA

164 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION E

E35 E36 E37 E38 E39 E40 E41 E42 E43 E44 E45 E46 E47 E48 E49 E50 E51 E52 E53 E54 E55 E56 E57 E58 E59 E60 E61 E62 E63 E64 E65 E66 E67 E68 E69 E70 E71 E72 E73 Dei semper omnia conspicientis, malignitatem concipientes, putant se evadere

δικαιοκρίτου

μισοπόνηρον

μισοπόνηρον

δίκην. E:5 πολλάκις δὲ καὶ

ὑπολαμβάνουσιν ἐκφεύξεσθαι ἐκφυγεῖν διειληφότες, τὴν δίκην, πολλάκις

de hominibus auferentes, sed et avidorum praesumptionibus inflammati,

ἐκ τῶν ἀνθρώπων ἀνταναιροῦντες, ἀλλὰ καὶ τοῖς τῶν ἀπειραγάθων κόμποις παρελθόντες τὸ τοῦ πάντα δυναστεύοντος

ἐκ τῶν ἀνθρώπων ἀνταναιροῦντες, ἀλλὰ καὶ τοῖς τῶν ἀπειραγάθων κόμποις ἐπαρθέντες τοῦ τὰ πάντα κατοπτεύοντος ἀεὶ θεοῦ

. Saepe autem et E:5

Gratiam non solum

E:4

τὴν εὐχαριστίαν οὐ μόνον

καὶ

τὴν εὐχαριστίαν οὐ μόνον

E:4

maius sperantes, E:3 non solum subditos nobis volunt laedere, finem vero possunt portare, et suis benefactoribus audent moliri malum.

μεῖζον φρονήσαντες οὐ μόνον τοὺς ὑποτεταγμένους ἡμῖν ζητοῦσι κακοποιεῖν, τόν δε κόρον οὐ δυνάμενοι φέρειν καὶ τοῖς ἑαυτῶν εὐεργέταις ἐπιχειροῦσι μηχανᾶσθαι κακά καὶ

μεῖζον ἐφρόνησαν E:3 καὶ οὐ μόνον τοὺς ὑποτεταγμένους ἡμῖν ζητοῦσιν κακοποιεῖν, τόν τε κόρον οὐ δυνάμενοι φέρειν καὶ τοῖς ἑαυτῶν εὐεργέταις ἐπιχειροῦσιν μηχανᾶσθαι·

sententiam.

arbitrantur se fugere posse

quoque cuncta cernentis

Dei

δίκην.

νομίζουσι καὶ τὴν ἐξ αὐτοῦ διαφεύξεσθαι

ἐξ ἀνθρώπων ἀναιροῦντες, καὶ δι᾿ ἀπειροκαλίαν τῶν οὐκ ἐξ ὧν προσεδόκησαν ἀγαθῶν κόρον εἰς τοὺς αἰτίους ἀφέντες λήσεσθαι τὸ θεῖον ἐπὶ τούτοις

τὸ εὐχάριστον

τοὺς εὐεργετοῦντας

in ipsos qui dederunt, moliuntur insidias. XVI:4 ÷ Nec contenti sunt gratias non agere beneficiis, et humanitatis in se iura violare, sed

ἐξυβρίζουσιν, 274 ἀλλ᾿ οὐδ᾿ αὐτοὺς ἀδικεῖν ὠκνησαν

οὐκ εἰς τοὺς ὑποδεεστέρους μόνον

abusi sunt in superbiam: ÷ et non solum subjectos regibus nituntur opprimere, sed datam sibi gloriam non ferentes, XVI:3

MT -; OG E:1-24; AT 7:22-32; OL E:1-24; Vg XVI:1-24; JA 11.272b-283a

165

E E75 E76 E77 E78 E79 E80 E81 E82 E83 E84 E85 E86 E87 E88 E89 E90 E91 E92 E93 E94 E95 E96 E97 E98 E99 E100 E101 E102 E103 E104 E105 E106 E107 E108 E109 E110 E111

74

MT

παραμυθία μετόχους αἱμάτων ἀθῴων καταστήσασα περιέβαλεν συμφοραῖς ἀνηκέστοις, E:6 τῷ τῆς κακοηθείας ψευδεῖ παραλογισμῷ παραλογισαμένων τὴν τῶν ἐπικρατούντων ἀκέραιον εὐγνωμοσύνην.

πολλοὺς τῶν ἐπ᾿ ἐξουσίαις τεταγμένων τῶν πιστευθέντων χειρίζειν φίλων τὰ πράγματα

OG

consolationibus conscios sanguinis innocentis constituentes, circumdederunt calamitatibus intolerabilibus. E:6 Malignitatis mendacio frustrantes tenentium illibatam benignitatem.

τὴν τῶν ἐπικρατούντων ἀκέραιον εὐγνωμοσύνην.

negotia amicorum,

multos in dignitate praesidentes, eorum qui crediti sunt administrare

OL

αἰτίους ἀθῴων αἱμάτων καταστήσαντες περιέβαλον συμφοραῖς ἀνηκέστοις τῷ τῆς κακοποιΐας ψεύδει παραλογισάμενοι

χειρίζειν

φίλων πράγματα

ἐπ᾿ ἐξουσιῶν τεταγμένοι τὰ τῶν ἐμπιστευομένων

AT

÷ Et in tantum vesaniae proruperunt, ut eos qui credita sibi officia diligenter observant, et ita cuncta agunt ut omnium laude sint digni, mendaciorum cuniculis conentur subvertere, XVI:6 ÷ dum aures principum simplices,

XVI:5

Vg

JA

παραλογισάμενοι τοὺς κρατοῦντας ψευδέσιν αἰτίαις καὶ διαβολαῖς ἔπεισαν κατὰ μηδὲν ἀδικούντων ὀργὴν ἀναλαβεῖν, ὑφ᾿ ἧς ἐκινδύνευσαν ἀπολέσθαι.

παρὰ τῶν φίλων καὶ μῖσος ἴδιον ἔχοντες πρός τινας,

ἔνιοι δὲ ἐκ τούτων προστασίαν πραγμάτων ἐπιτραπέντες 275

166 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION E

E112 E113 E114 E115 E116 E117 E118 E119 E120 E121 E122 E123 E124 E125 E126 E127 E128 E129 E130 E131 E132 E133 E134 E135 E136 E137 E138 E139 E140 E141 E142 E143 E144 E145 E146 E147 E148 E149 E150

τοῖς πᾶσιν ἀνθρώποις μετ᾿ εἰρήνης

E:8

καὶ προσέχειν εἰς τὰ μετὰ ταῦτα εἰς τὸ τὴν βασιλείαν ἀτάραχον

ἱστοριῶν, ὅσα ἐστὶν παρὰ πόδας ὑμᾶς ἐκζητοῦντας ἀνοσίως συντετελεσμένα τῇ τῶν ἀνάξια δυναστευόντων λοιμότητι,

σκοπεῖν δὲ ἔξεστιν, οὐ τοσοῦτον ἐκ τῶν παλαιοτέρων ὡς παρεδώκαμεν

E:7

προσέχειν εἰς τὰ μετέπειτα καὶ τὴν βασιλείαν ἀτάραχον παρέχειν πᾶσι τοῖς ἔθνεσι μετ᾿ εἰρήνης

δυναστευόντων ὠμότητι

τῇ τῶν

θεωροῦντες ἀξίως

παρὰ πόδας

ἐκ τῶν παραδεδομένων ἡμῖν ἱστοριῶν καὶ ὅσον τὸ

σκοπεῖν δὲ ἔστιν 7:24

hominibus cum pace

Et prospicere in posterum,

regnum quietem

E:8

digna dominantium pestilentia.

historialibus quot sunt, ad pedes nostros scrutantes, execrabilium perfecta

Intueri autem licet, non tantum de veteribus, quomodo tradidimus,

E:7

et ex his quae geruntur cotidie, quomodo malis quorundam suggestionibus regum studia depraventur.

historiis,

÷ Quae res et ex veteribus probatur

XVI:7

et ex sua natura alios aestimantes, callida fraude decipiunt.

τετολμημένων,

παρὰ τὰς ἡμετέρας ὄψεις

ἀλλ᾿ ἐκ τῶν

τοῦτο δὲ οὐκ ἐκ τῶν ἀρχαιοτέρων οὐδ᾿ ἀκοῇ γνωρίμων ἡμῖν οὕτως ἰδεῖν ἔστιν ἔχον, 276

MT -; OG E:1-24; AT 7:22-32; OL E:1-24; Vg XVI:1-24; JA 11.272b-283a

167

E E152 E153 E154 E155 E156 E157 E158 E159 E160 E161 E162 E163 E164 E165 E166 E167 E168 E169 E170 E171 E172 E173 E174 E175 E176 E177 E178 E179 E180 E181 E182 E183 E184 E185 E186 E187 E188

151

MT

ὡς γὰρ

Μακεδὼν ταῖς ἀληθείαις

Αμαν Αμαδάθου

E:10

E:9

χρώμενοι ταῖς μεταβολαῖς, τὰ δὲ ὑπὸ τὴν ὄψιν ἐρχόμενα διακρίνοντες ἀεὶ μετ᾿ ἐπιεικεστέρας ἀπαντήσεως.

παρεξόμεθα

OG

ὁ Βουγαῖος ταῖς ἀληθείαις

7:25

ἐπιξενωθεὶς γὰρ ἡμῖν Αμαν Αμαδάθου

μετ᾿ ἐπιεικείας διεξάγοντες.

οὐ χρώμενοι ταῖς διαβολαῖς, τὰ δὲ ὑπὸ τὴν ὄψιν ἐρχόμενα

AT

Sicut enim

Macedo, veritatibus

Aman Medadatum,

E:10

Non utentes varietatibus, sed quae in faciem veniunt, iudicantes semper cum clementissima occursione.

E:9

praebeamus.

OL

Vg

Aman filius Amadathi, et animo et gente Macedo,

÷ Nec putare debetis, si diversa iubeamus, ex animi nostri venire levitate, sed pro qualitate et necessitate temporum, ut reipublicae poscit utilitas, ferre sententiam. XVI:10 ÷ Et ut manifestius quod dicimus intelligatis,

XVI:9

÷ Unde providendum est paci omnium provinciarum.

XVI:8

παῖς Ἀμαληκίτης δὲ τὸ γένος,

ὡς μὲν Ἀμάνης, Ἀμαδάθου μὲν 277

κρίνειν δ᾿ ὅσα τις αὐτὸς οἶδεν πεπραγμένα, καὶ κολάζειν μὲν ἂν ᾖ τοιαῦτα, χαρίζεσθαι δ᾿ ἂν ἑτέρως ἔχῃ, τοῖς ἔργοις αὐτοῖς ἀλλὰ μὴ τοῖς λέγουσι προστιθέμενον.

ὡς διαβολαῖς μὲν καὶ κατηγορίαις μὴ προσέχειν ἔτι τοῦ λοιποῦ μηδ᾿ οἷς ἕτεροι πείθειν ἐπιχειροῦσιν,

JA

168 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION E

E189 E190 E191 E192 E193 E194 E195 E196 E197 E198 E199 E200 E201 E202 E203 E204 E205 E206 E207 E208 E209 E210 E211 E212 E213 E214 E215 E216 E217 E218 E219 E220 E221 E222 E223 E224 E225 E226 E227

ἀλλότριος τοῦ τῶν Περσῶν φρονήματος καὶ πολὺ διεστὼς τῆς ἡμετέρας χρηστότητος

ἔτυχε τῆς ἐξ ἡμῶν πρὸς πᾶν ἔθνος

φιλανθρωπίας ἐπὶ τοσοῦτον ὥστε ἀναγορευθῆναι πατέρα ἡμῶν καὶ προσκυνεῖσθαι ὑπὸ πάντων

τὸ δεύτερον τῶν βασιλικῶν θρονῶν

ἀλλότριος τοῦ τῶν Περσῶν αἵματος

καὶ πολὺ διεστηκὼς τῆς ἡμετέρας χρηστότητος,

ἐπιξενωθεὶς ἡμῖν E:11 ἔτυχεν

ἧς ἔχομεν πρὸς πᾶν ἔθνος

φιλανθρωπίας ἐπὶ τοσοῦτον ὥστε ἀναγορεύεσθαι

ἡμῶν πατέρα

καὶ προσκυνούμενον ὑπὸ πάντων

τὸ δεύτερον τοῦ βασιλικοῦ θρόνου πρόσωπον

In tantum, ut

et secundum habens sedile,

ab omnibus subditis nobis honoratus,

et

etiam pater noster,

E:11

humanitatem.

inhabitans apud nos, obtinuit eis, quam habemus apud omnem gentem,

genere Persarum, et multum ferens a nostra bonitate,

alienus a

post regem secundus:

pater noster vocaretur, et adoraretur ab omnibus

ut

÷ et tantam in se expertus humanitatem,

XVI:11

et pietatem nostram sua crudelitate commaculans, peregrinus susceptus a nobis est:

alienusque a Persarum sanguine,

καὶ μεθ᾿ ἡμᾶς τὰ δεύτερα τῆς βασιλικῆς παρὰ πάντων τιμῆς ἀποφέρεσθαι,

καὶ προσκυνούμενον διατελεῖν

πατέρα μου τὸ λοιπὸν προσαγορεύεσθαι

ὡς

ἐπιξενωθεὶς ἡμῖν ἀπέλαυσεν τῆς πρὸς ἅπαντας χρηστότητος ἐπὶ τοσοῦτον,

ἀλλότριος ὢν τοῦ Περσῶν αἵματος,

MT -; OG E:1-24; AT 7:22-32; OL E:1-24; Vg XVI:1-24; JA 11.272b-283a

169

E E229 E230 E231 E232 E233 E234 E235 E236 E237 E238 E239 E240 E241 E242 E243 E244 E245 E246 E247 E248 E249 E250 E251 E252 E253 E254 E255 E256 E257 E258 E259 E260 E261 E262 E263 E264 E265

228

MT

et spiritu privare. E:13 Et nostrum servatorem, et in omnibus benefactorem Mardocheum,

καὶ τοῦ πνεύματος μεταστῆσαι, τόν δὲ ἡμέτερον σωτῆρα διὰ παντὸς Μαρδοχαῖον

καὶ τὴν ἄμεμπτον τούτου κοινωνὸν Εσθηρ σὺν τῷ παντὶ τούτων ἔθνει

τόν τε ἡμέτερον σωτῆρα καὶ διὰ παντὸς εὐεργέτην Μαρδοχαῖον

καὶ τὴν ἄμεμπτον τῆς βασιλείας κοινωνὸν Εσθηρ σὺν παντὶ τῷ τούτων ἔθνει

E:13

et inviolabilem regni participem Hester, cum omni eius gente,

ausus est nos dignitate

τῆς ἀρχῆς στερῆσαι ἡμᾶς καὶ τοῦ πνεύματος,

OL

non sufferens autem ambitionem,

E:12

ἐπετήδευσεν ἡμᾶς τῆς ἀρχῆς

οὐκ ἐνεγκὼν

ἐπετήδευσεν

7:26

δὲ τὴν ὑπερηφανίαν

οὐκ ἐνέγκας

διατελεῖν.

AT

δὲ τὴν ὑπερηφανίαν

E:12

διατελεῖν,

OG

Hesther cum omni gente sua,

regni nostri

÷ Nam Mardochaeum, cuius fide et beneficiis vivimus, et consortem

XVI:13

et spiritu.

arrogantiae tumorem sublatus est, ut regno nos privare niteretur

÷ qui in tantum

XVI:12

Vg

ἀλλὰ τῆς βασιλείας ἐπεβούλευσέ

καὶ τὴν κοινωνὸν ἡμῖν τοῦ τε βίου καὶ τῆς ἀρχῆς Ἐσθῆρα

Μαρδοχαῖον

τὸν εὐεργέτην μου καὶ σωτῆρα

με καὶ τῆς ψυχῆς τὸν αἴτιον αὐτῷ τῆς ἐξουσίας ἀφελέσθαι,

278

τὴν εὐτυχίαν οὐκ ἤνεγκεν οὐδὲ σώφρονι λογισμῷ τὸ μέγεθος τῶν ἀγαθῶν ἐταμίευσεν,

JA

170 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION E

E266 E267 E268 E269 E270 E271 E272 E273 E274 E275 E276 E277 E278 E279 E280 E281 E282 E283 E284 E285 E286 E287 E288 E289 E290 E291 E292 E293 E294 E295 E296 E297 E298 E299 E300 E301 E302 E303 E304 τοὺς οὖν ὑπὸ τοῦ τρισαλιτηρίου

qui non inveniuntur maligni, sunt autem iusti viventes et sancti legibus. E:16 Filii

Dei

εὑρίσκομεν μὴ ὄντας κακούργους, δικαιοτάτοις δὲ πολιτευομένους νόμοις, ὄντας δὲ καὶ υἱοὺς τοῦ μόνου

θεοῦ

εὑρίσκομεν οὐ κακούργους ὄντας, δικαιοτάτοις δὲ πολιτευομένους

νόμοις, E:16 ὄντας δὲ υἱοὺς τοῦ ὑψίστου μεγίστου ζῶντος θεοῦ,

in perniciem Iudaeorum,

ab exsecrabili et impio proditos

Ἰουδαίους

παραδεδομένους ὑμῖν

7:27

in Macedones perferre. E:15 Nos autem

Persarum obtinentia

εἰς ἀφανισμὸν Ἰουδαίους

παραδεδομένους

ὑπὸ τοῦ τρισαλιτηρίου

εἰς τοὺς Μακεδόνας μετάξαι. E:15 ἡμεῖς δὲ τοὺς

τῆς τῶν Περσῶν ἐπικρατείας ἕως εἰς τοὺς Μακεδόνας ἀγαγεῖν.

τὴν τῶν Περσῶν ἐπικράτησιν

arbitrabatur, desertos nos accipiens in alienationem

petens in exitium. E:14 Per haec autem consilia

διαρτησάμενος εἰς ἀπώλειαν· διὰ γὰρ τούτων τῶν τρόπων ᾠήθη λαβὼν ἡμᾶς ἐρήμους ἐξαλλοτρίωσιν

variis circumventionibus

πολυπλόκοις μεθόδοις

ᾠήθη λαβὼν ἡμᾶς ἐρήμους

πολυπλόκοις μεθόδων παραλογισμοῖς αἰτησάμενος εἰς ἀπώλειαν· E:14 διὰ γὰρ τῶν τρόπων τούτων

÷ Nos

sed econtrario iustis utentes legibus, XVI:16 ÷ et filios altissimi et maximi semperque viventis Dei,

Iudaeos neci destinatos, in nulla penitus culpa repperimus,

mortalium

a pessimo

autem

XVI:15

ἀλλὰ τὸν ἄριστον πολιτευομένους τρόπον καὶ τῷ θεῷ προσανέχοντας,

οὐ πονηροὺς κατανοήσας,

Ἰουδαίους

ἐκδοθέντας

ὑπὸ τοῦ ἀλιτηρίου πρὸς ἀπώλειαν

εἰς ἄλλους μεταβαλεῖν. 279 ἐγὼ δὲ τοὺς

ἐβούλετο τὴν ἀρχὴν

et regnum Persarum transferret in Macedonas.

τῶν εὐνοούντων ἐρημώσας

κακούργως καὶ μετὰ ἀπάτης πρὸς ἀπώλειαν αἰτησάμενος· τούτῳ γάρ με τῷ τρόπῳ

expetivit in mortem: XVI:14 ÷ hoc cogitans ut illis interfectis, insidiaretur nostrae solitudini,

novis quibusdam atque inauditis machinis

MT -; OG E:1-24; AT 7:22-32; OL E:1-24; Vg XVI:1-24; JA 11.272b-283a

171

E E306 E307 E308 E309 E310 E311 E312 E313 E314 E315 E316 E317 E318 E319 E320 E321 E322 E323 E324 E325 E326 E327 E328 E329 E330 E331 E332 E333 E334 E335 E336 E337 E338 E339 E340 E341 E342

305

MT

διὰ τὸ αὐτὸν

τὸν ταῦτα ἐξεργασάμενον πρὸς ταῖς Σούσων πύλαις

E:18

τοῖς ὑπὸ Αμαν Αμαδάθου ἀποσταλεῖσιν γράμμασιν

διὰ τὸ καὶ αὐτὸν τὸν τὰ τοιαῦτα ἐργασάμενον πρὸς ταῖς Σούσων πύλαις

γράμμασιν

μέχρι τοῦ νῦν ἐν τῇ καλλίστῃ διαθέσει. 7:28 καλῶς οὖν ποιήσατε μὴ προσέχοντες τοῖς προαπεσταλεμένοις ὑμῖν ὑπὸ Αμαν

τὴν βασιλείαν

τὴν βασιλείαν

ἐν τῇ καλλίστῃ διαθέσει. E:17 καλῶς οὖν ποιήσετε μὴ προσχρησάμενοι

τοῦ κατευθύναντος ἡμῖν

καὶ ἀληθινοῦ,

AT

τοῦ κατευθύνοντος ἡμῖν τε καὶ τοῖς προγόνοις ἡμῶν

OG

Propter hoc et ipsum, qui haec iniuste fecerat,

E:18

litteris scripta sunt.

his quae ab Aman

sicut volumus. E:17 Bene igitur facietis, non adtendentes

regnum,

dirigentis nobis et posteris

excelsi,

OL

÷ Unde eas litteras,

÷ Pro quo scelere

ἀλλὰ καὶ τιμῆς αὐτοὺς ἁπάσης τυγχάνειν βούλομαι, 280

τὴν βασιλείαν διεφύλαξεν, οὐ μόνον ἀπολύω τῆς ἐκ τῶν προαπεσταλμένων τιμωρίας οἷς ποιήσετε καλῶς μὴ προσέχοντες,

ὃς ἐμοί τε καὶ τοῖς προγόνοις ἡμῶν

JA

καὶ τὸν ταῦτα κατ᾿ αὐτῶν μηχανησάμενον ante portas huius urbis, id est Susis, πρὸ τῶν πυλῶν τῶν ἐν Σούσοις et ipse qui machinatus est, et omnis cognatio eius

XVI:18

quas sub nomine nostro ille direxerat, sciatis esse irritas.

XVI:17

et patribus nostris et nobis regnum est traditum, et usque hodie custoditur.

cujus beneficio

Vg

172 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION E

E343 E344 E345 E346 E347 E348 E349 E350 E351 E352 E353 E354 E355 E356 E357 E358 E359 E360 E361 E362 E363 E364 E365 E366 E367 E368 E369 E370 E371 E372 E373 E374 E375 E376 E377 E378 E379 E380 E381 καὶ ἐπισχύειν αὐτοῖς, ὅπως

καὶ συνεπισχύειν αὐτοῖς, ὅπως

E:20

τοῖς ἑαυτῶν νομίμοις

ἐν παντὶ τόπῳ

ἐκτεθήτω δὲ τὸ ἀντίγραφον τῆς ἐπιστολῆς

χρῆσθαί τε τοὺς Ἰουδαίους τοῖς ἑαυτῶν νόμοις

χρῆσθαι

ἐᾶν τοὺς Ἰουδαίους

μετὰ παρρησίας

E:19

τὸ δὲ ἀντίγραφον τῆς ἐπιστολῆς ταύτης ἐκθέντες ἐν παντὶ τόπῳ

κρίσιν,

ἐπικρατοῦντος θεοῦ διὰ τάχους ἀποδόντος αὐτῷ

7:29

τὴν καταξίαν δίκην τοῦ τὰ πάντα κατοπτεύοντες ἀεὶ κριτοῦ.

τὴν καταξίαν

τοῦ τὰ πάντα

ἐσταυρῶσθαι αὐτῷ

ἐσταυρῶσθαι σὺν τῇ πανοικίᾳ,

et confortiari cum omnibus, ut

E:20

legibus,

omnes Iudaeos suis uti

Exemplum huius epistulae exponentes in omni loco, permittere

E:19

illi reddentis iudicium.

et continentis Dei, per celeritatem

omnia considerantis

digne

crucifixum cum omni domo sua ad portas Susis,

÷ Hoc autem edictum,

ut

legibus suis. XVI:20 ÷ Quibus debetis esse adminiculo,

uti

Iudaeis

quod nunc mittimus, in cunctis urbibus proponatur, ut liceat

XVI:19

quod meruit.

ei reddente

sed Deo

non nobis,

pendet in patibulis:

καὶ βοηθεῖν αὐτοῖς, ὅπως

τοῖς ἰδίοις νόμοις χρωμένους ζῆν μετ᾿ εἰρήνης

τοὺς Ἰουδαίους ἀφεῖναι

κελεύω δὲ ὑμᾶς τὸ ἀντίγραφον τῆς ἐπιστολῆς ἐκθέντας εἰς ἅπασαν τὴν βασιλείαν 281

τὴν δίκην ἐπιβαλόντος.

ταύτην αὐτῷ

θεοῦ

τοῦ πάντα ἐφορῶντος

ἀνεσταύρωσα μετὰ τῆς γενεᾶς,

MT -; OG E:1-24; AT 7:22-32; OL E:1-24; Vg XVI:1-24; JA 11.272b-283a

173

E E383 E384 E385 E386 E387 E388 E389 E390 E391 E392 E393 E394 E395 E396 E397 E398 E399 E400 E401 E402 E403 E404 E405 E406 E407 E408 E409 E410 E411 E412 E413 E414 E415 E416 E417 E418 E419

382

MT

ταύτην γὰρ

eos in necessitate tribulationis his superpositi sunt, defendant

OL

laetitiam. E:22 Et vos in celeberrimis notam diem cum omni voluptate agite,

ἡμέραν μετὰ πάσης εὐωχίας ἄγετε,

quartadecima, duodecimo τοῦ μηνός, mense, ὅς qui ἐστιν est Αδαρ, Adar, καὶ τῇ πεντεκαιδεκάτῃ ἑορτάσαι, die, ὅτι ἐν αὐταῖς E:21 hanc enim, ὁ qui παντοκράτωρ omnibus praeest Deus, pro execrabili electi generis, ἐποίησεν fecit αὐτοῖς σωτηρίαν καὶ

τοὺς ἐν καιρῷ θλίψεως ἐπιθεμένους αὐτοῖς ἀμύνωνται. 7:30 ἐκρίθη δὲ ὑπὸ τῶν κατὰ τὴν βασιλείαν Ἰουδαίων ἄγειν τὴν τεσσαρεσκαιδεκάτην

AT

εὐφροσύνην. εὐφροσύνην. E:22 καὶ ὑμεῖς οὖν ἐν ταῖς ἐπωνύμοις ὑμῶν ἑορταῖς ἐπίσημον

ὁ πάντα δυναστεύων θεὸς ἀντ᾿ ὀλεθρίας τοῦ ἐκλεκτοῦ γένους ἐποίησεν αὐτοῖς

E:21

Αδαρ τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ·

τῇ τρισκαιδεκάτῃ τοῦ δωδεκάτου μηνὸς

τοὺς ἐν καιρῷ θλίψεως ἐπιθεμένους αὐτοῖς ἀμύνωνται

OG

÷ Hunc enim diem,

et celebrate

vertit in gaudium. XVI:22 ÷ Unde et vos inter ceteros festos dies, hanc habetote diem,

eis

omnipotens Deus, meroris et luctus,

XVI:21

qui vocatur Adar.

tertiadecima die mensis duodecimi,

se ad necem eorum paraverant, possint interficere

eos qui

Vg

ταύτην γὰρ αὐτοῖς

σωτήριον πεποίηκεν.

θεὸς ἀντὶ ὀλεθρίας

ὁ

282

τῇ τρισκαιδεκάτῃ τοῦ δωδεκάτου μηνός, ὅς ἐστιν Ἄδαρ, τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ·

ἀδικήσαντας αὐτοὺς ἀμύνωνται,

τοὺς ἐν οἷς ἠτύχησαν καιροῖς

JA

174 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION E

E420 E421 E422 E423 E424 E425 E426 E427 E428 E429 E430 E431 E432 E433 E434 E435 E436 E437 E438 E439 E440 E441 E442 E443 E444 E445 E446 E447 E448 E449 E450 E451 E452 E453 E454 E455 E456 E457 E458 καὶ

εὖ ποιοῦσι τοῖς Πέρσαις,

τῶν δὲ ἐπιβουλευσάντων μνημόσυνον τῆς ἀπωλείας. 7:32 ἡ δὲ πόλις καὶ ἡ χώρα,

ἥτις κατὰ ταῦτα μὴ ποιήσαι,

δόρατι καὶ πυρὶ

τοῖς δὲ ἡμῖν ἐπιβουλεύουσιν

μνημόσυνον τῆς ἀπωλείας. E:24 πᾶσα δὲ πόλις ἢ χώρα τὸ σύνολον,

ἥτις κατὰ ταῦτα μὴ ποιήσῃ,

δόρατι καὶ πυρὶ

σωτηρίαν μὲν

μετὰ ταῦτα

νῦν

7:31

ᾖ ἡμῖν καὶ τοῖς εὐνοοῦσιν Πέρσαις,

σωτηρία

ὅπως καὶ νῦν καὶ μετὰ ταῦτα

E:23

hasta et igni

quae secundum haec non fecerit,

civitas et regio in totum,

memoriam perditionis. E:24 Omnis

Qui autem his insidiati sunt,

benefacientium Persis.

salutem quidem

et nunc et postea,

E:23

noluerit solemnitatis huius esse particeps, gladio et igne pereat,

et civitas quae

provincia

÷ omnes qui fideliter Persis oboediunt, dignam pro fide recipere mercedem; qui autem insidiantur regno eorum, perire pro scelere. XVI:24 ÷ Omnis autem

XVI:23

in posterum cognoscatur,

eam cum omni laetitia, ut et

ὅτι καὶ πυρὶ καὶ σιδήρῳ δαπανηθήσεται.

283a

εἰδέναι μέντοι γε βούλομαι καὶ πόλιν καὶ πᾶν ἔθνος, ἐὰν τῶν γεγραμμένων τινὸς παρακούσῃ,

ἔστι δ᾿ ἀγαθὴ τοῖς εὐνοοῦσιν ἡμῖν ὑπόμνησις δὲ τῆς τῶν ἐπιβουλευσάντων κολάσεως.

MT -; OG E:1-24; AT 7:22-32; OL E:1-24; Vg XVI:1-24; JA 11.272b-283a

175

E E460 E461 E462 E463 E464 E465 E466 E467 E468 E469 E470 E471 E472 E473 E474 E475 E476 E477

459

MT καταναλωθήσεται μετ᾿ ὀργῆς καὶ οὐ μόνον ἀνθρώποις ἄβατος, ἀλλὰ καὶ θηρίοις καὶ πετεινοῖς

ἐκταθήσεται.

εἰς τὸν ἅπαντα χρόνον ἔχθιστος κατασταθήσεται.

AT

καταναλωθήσεται μετ᾿ ὀργῆς· οὐ μόνον ἀνθρώποις ἄβατος, ἀλλὰ καὶ θηρίοις καὶ πετεινοῖς

OG

in omne tempus abominabilis relinquetur. Valete.

sed et feris, et volatilibus

consumpta cum ira, non solum hominibus,

OL

pro exemplo contemptus et inobedientiae. Explicit Liber Hester

invia sit in sempiternum,

sed etiam bestiis

ut non solum hominibus,

et sic deleatur,

Vg

JA

176 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION E

8 8367 8368 8369 8370 8371 8372 8373 8374 8375 8376 8377 8378 8379 8380 8381 8382 8383 8384 8385 8386 8387 8388 8389 8390 8391 8392 8393 8394 8395 8396 8397

366

13

13

OG

‫ ְל ִהנָּ ֵ ֖ קם‬πολεμῆσαι :‫יהם‬ ֽ ֶ ‫ ֵמאֹיְ ֵב‬αὐτῶν τοὺς ὑπεναντίους. ‫ ָה ָר ִ֞צ ים‬8:14 8:14 Οἱ μὲν οὖν ἱππεῖς ‫ר ְֹכ ֵ ֤בי‬ ‫ָה ֶ ֙ר ֶכ ֙שׁ‬ ‫ָ ֽה ֲא ַח ְשׁ ְ֯תּ ָר ִ֔נים‬ ‫ ָ ֽי ְצ ֛אוּ‬ἐξῆλθον

ἑτοίμους τε ‫ וְ ִל ְהי֨ וֹת‬εἶναι πάντας ‫ ַהיְּ הוּ֯ ִ ֤ד יים‬τοὺς Ἰουδαίους ‫ֲע ִתו֯ ִד י֨ ם‬ ‫ַליּ֣ וֹם‬ ‫ ַה ֶ֔זּה‬εἰς ταύτην τὴν ἡμέραν

‫ ַפּ ְת ֶ ֣֯שׁגֶ ן ַה ְכּ ָ֗תב‬8 8 τὰ δὲ ἀντίγραφα ‫ְל ִה ָנּ ֵ ֽ֤תן‬ ‫ָדּ ֙ת‬ ‫ל־מ ִד ָינ֣ה‬ ְ ‫ְבּ ָכ‬ ‫וּמ ִד ָ֔ינה‬ ְ ‫ גָּ ֖לוּי‬ἐκτιθέσθωσαν ὀφθαλμοφανῶς ‫ ְל ָ֯כ ל־‬ἐν πάσῃ ‫ ָה ַע ִ ֑מּים‬τῇ βασιλείᾳ,

MT

AT

OL

exierunt

8 14 Equites igitur

(2nd Part)

CHAPTER 8

Vg

egressique sunt veredarii

VIII:14

ad capiendam vindictam de hostibus suis.

Iudaeos

ut in omnibus terris ac populis qui regis Asueri imperio subiacebant notum fieret paratos esse

VIII summaque epistulae fuit

13

JA

εὐθὺς ἐξορμήσαντες τὴν προκειμένην ὁδὸν ἤνυον.

284

Οἱ μὲν οὖν ἱππεῖς οἱ τὰς ἐπιστολὰς διακομίζοντες

εἰς τὴν προγεγραμμένην ἡμέραν, ἵνα τοὺς ἐχθροὺς μετέλθωσιν.”

πάντως

καὶ παρασκευαζέσθωσαν

καθ᾿ ὅλης τῆς ἡμῖν ὑπηκόου χώρας,

11 τὰ μέντοι γεγραμμένα προτεθήτω 283b

178 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 8 (2ND PART)

8398 8399 8400 8401 8402 8403 8404 8405 8406 8407 8408 8409 8410 8411 8412 8413 8414 8415 8416 8417 8418 8419 8420 8421 8422 8423 8424 8425 8426 8427 8428 8429 8430 8431 8432 8433 8434 8435 8436

‫ נִ ְתּ ָ ֖נ‬ἐξετέθη δὲ τὸ πρόσταγμα καὶ ἐν Σούσοις. ‫שׁוּשׁן‬ ֥ ַ ‫ְבּ‬ ‫ פ‬:‫ירה‬ ֽ ָ ‫ַה ִבּ‬

‫ ִבּ ְד ַ ֣בר ַה ֶ ֑מּ ֶלְך‬τὰ ὑπὸ τοῦ βασιλέως λεγόμενα ἐπιτελεῖν· ‫וְ ַה ָ ֥דּת‬

‫ ְמב ָֹה ִ ֥לים‬σπεύδοντες ‫ְוּדחוּ֯ ִ ֖פים‬

ἔκθεμα περιέχον τάδε, καὶ ὁ βασιλεὺς ἐνεχείρισε τῷ Μαρδοχαίῳ γράφειν ὅσα βούλεται. 7:34 ἀπέστειλε δὲ Μαρδοχαῖος διὰ γραμμάτων καὶ ἐσφραγίσατο τῷ τοῦ βασιλέως δακτυλίῳ μένειν τὸ ἔθνος αὐτοῦ κατὰ χώρας ἕκαστον αὐτῶν καὶ ἑορτάζειν τῷ θεῷ. 7:35 ἡ δὲ ἐπιστολή, ἣν ἀπέστειλεν ὁ Μαρδοχαῖος,

καὶ ἐν Σούσοις

7 33 Ἐξετέθη δὲ Propositum erat autem exemplum epistulae in Susis civitate regis.

praecepta regis perficere.

festinanter

in Susis

et edictum regis pependit

nuntios perferentes

celeres

MT 8:13-17; OG 8:13-17; AT 7:33-41; OL 8:14-17; Vg VIII:13-17; JA 11.283b-285

179

8 8438 8439 8440 8441 8442 8443 8444 8445 8446 8447 8448 8449 8450 8451 8452 8453 8454 8455 8456 8457 8458 8459 8460 8461 8462 8463 8464 8465 8466 8467 8468 8469 8470 8471 8472 8473 8474

437

MT

OG ἦν ἔχουσα ταῦτα 7:36 Αμαν ἀπέστειλεν ὑμῖν γράμματα ἔχοντα οὕτως Ἔθνος Ἰουδαίων ἀπειθὲς σπουδάσατε ταχέως ἀναπέμψαι μοι εἰς ἀπώλειαν. 7:37 ἐγὼ δὲ ὁ Μαρδοχαῖος μηνύω ὑμῖν τὸν ταῦτα ἐργασάμενον πρὸς ταῖς Σούσων πύλαις κεκρεμάσθαι καὶ τὸν οἶκον αὐτοῦ διακεχειρίσθαι· 7:38 οὗτος γὰρ ἐβούλετο ἀποκτεῖναι ἡμᾶς τῇ τρίτῃ καὶ δεκάτῃ τοῦ μηνός, ὅς ἐστιν

AT

OL

Vg

JA

180 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 8 (2ND PART)

8475 8476 8477 8478 8479 8480 8481 8482 8483 8484 8485 8486 8487 8488 8489 8490 8491 8492 8493 8494 8495 8496 8497 8498 8499 8500 8501 8502 8503 8504 8505 8506 8507 8508 8509 8510 8511 8512 8513

‫קוֹם ֲא ֶ֨שׁר‬ ֙ ‫ ְמ‬οὗ ‫ר־ה ֶ ֤מּ ֶלְך‬ ַ ‫ְדּ ַב‬ ‫תוֹ‬ ֙ ‫וְ ָד‬

‫וּמ ִד ָ֜ינה‬ ְ ‫ל־מ ִד ָ֨ינה‬ ְ ‫וּב ָכ‬ ְ֯ 8:17 8:17 κατὰ πόλιν ‫ל־ע יר וָ ֗ ִע יר‬ ֣ ִ ‫וּב ָכ‬ ְ καὶ χώραν,

‫ וְ ִשׂ ְמ ָ ֑חה‬καὶ εὐφροσύνη· ‫ְ ֯ו ָשׂ ֖שׂ ֹן‬ :‫וִ י֯ ָ ֽקר‬

‫ וְ ַת ְ֯כ ִ ֥ר יְך‬καὶ διάδημα ‫ ֖בּוּץ‬βύσσινον ‫אַרגָּ ָ ֑מן‬ ְ ְ‫ ו‬πορφυροῦν· ἰδόντες δὲ ‫וְ ָה ִ ֣ע יר‬ ‫שׁוּשׁן‬ ָ֔ οἱ ἐν Σούσοις ‫ָצ ֲ֯ה ָ ֖לה‬ :‫ וְ ָשׂ ֵ ֽ֯מ ָחה‬ἐχάρησαν. ‫הוּד ים‬ ֕ ִ ְ‫ ַליּ‬8:16 8:16 τοῖς δὲ Ἰουδαίοις ‫ ָ ֽהיְ ָ ֥תה‬ἐγένετο ‫אוֹרה‬ ֖֯ ָ φῶς

ἐστολισμένος ‫כוּת‬ ֙ ‫ ִבּ ְל ֤בוּשׁ ַמ ְל‬τὴν βασιλικὴν στολὴν ‫ְתּ ֵ ֣כ ֶלת‬ ‫וָ ֔חוּ֯ ר‬ ‫ וַ ֲע ֶ ֤ט ֶרת‬καὶ στέφανον ἔχων ‫ זָ ָה ֙ב‬χρυσοῦν ‫דוֹלה‬ ָ ֔ ְ‫גּ‬

‫ִמ ִלּ ְפ ֵנ֣י ַה ֶ֗מּ ֶלְך‬

‫וּמ ְ ֯ר דֳּ ַ֞כ י‬ ָ 8:15 8:15 ὁ δὲ Μαρδοχαῖος ‫ יָ ָ ֣צא ׀‬ἐξῆλθεν

laetati sunt. Iudaeis vero factum est lumen

ἐχάρησαν. καὶ τοῖς Ἰουδαίοις ἐγένετο φῶς,

ubicumque

Secundum civitatem et regionem,

8:17

et alacritas.

8:16

qui erant in Susis

οἱ ἐν Σούσοις

et diadema, et byssinum.

apud omnes populos urbes atque provincias quocumque regis iussa

VIII:17

nova lux oriri visa est gaudium honor et tripudium

exultavit atque laetata est VIII:16 Iudaeis autem

omnisque civitas

portans capite et amictus pallio sirico atque purpureo

auream

auream,

et coronam

vestibus regiis hyacinthinis videlicet et aerinis coronam

Videntes autem

πότος,

Mardocheus autem

de palatio et de conspectu regis egrediens fulgebat

VIII:15

stolam habens regalem,

Mardocheus vero prodiit,

8:15

καὶ διάδημα βύσσινον περιπόρφυρον· 7:40 ἰδόντες δὲ

ἐστολισμένος τὴν βασιλικὴν ἐσθῆτα

Αδαρ. 7:39 καὶ ὁ Μαρδοχαῖος ἐξῆλθεν

ἐκτιθεμένων τῶν τοῦ βασιλέως γραμμάτων καὶ τοὺς κατὰ πόλιν τῶν Ἰουδαίων καὶ τοὺς κατὰ χώραν ἐπεῖχεν,

καὶ σωτήριον φέγγος

οἱ ἐν Σούσοις ὄντες Ἰουδαῖοι κοινὴν ὑπέλαβον τὴν εὐπραγίαν αὐτοῦ. 285 χαρὰ δὲ

ἰδόντες αὐτὸν οὕτως τετιμημένον ὑπὸ τοῦ βασιλέως

καὶ τὸν στρεπτὸν περιθέμενος προῆλθεν,

τὸν χρυσοῦν

καὶ τὸν στέφανον

ὡς ἀναλαβὼν τὴν βασιλικὴν στολὴν

ὁ δὲ Μαρδοχαῖος

MT 8:13-17; OG 8:13-17; AT 7:33-41; OL 8:14-17; Vg VIII:13-17; JA 11.283b-285

181

8 8515 8516 8517 8518 8519 8520 8521 8522 8523 8524 8525 8526 8527 8528 8529 8530 8531 8532 8533 8534 8535 8536 8537 8538 8539 8540 8541 8542 8543 8544 8545 8546

514

OG

‫הוּד ים‬ ֖ ִ ְ‫ ַהיּ‬τῶν Ἰουδαίων. :‫יהם‬ ֽ ֶ ‫ֲע ֵל‬

‫נָ ַ ֥פ ל‬ ‫ ַ ֽפּ ַחד־‬διὰ τὸν φόβον

‫ִ ֽכּ י־‬

περιετέμοντο, ‫ ִ ֽמ ְתיַ ֲ֯ה ִ ֔ד ים‬καὶ ἰουδάιζον

οὗ ἂν ἐξετέθη τὸ ἔκθεμα, χαρὰ καὶ εὐφροσύνη τοῖς Ἰουδαίοις, κώθων καὶ εὐφροσύνη. καὶ πολλοὶ τῶν ἐθνῶν

‫יע‬ ַ ‫ ַמ ֔ ִגּ‬ἂν ἐξετέθη τὸ πρόσταγμα,

‫ִשׂ ְמ ָ ֤חה‬ ‫שׂוֹן‬ ֙ ‫וְ ָשׂ‬ ‫הוּד ים‬ ֔ ִ ְ‫ַליּ‬ ‫ִמ ְשׁ ֶ ֖תּה‬ ‫וְ י֣ וֹם ֑טוֹב‬ ‫וְ ַר ִ֞בּי֯ ם‬ ‫ֵ ֽמ ַע ֵ ֤מּי ָהאָ ֶ֙ר ֙ץ‬

MT

αὐτούς.

ἐφοβοῦντο γὰρ

καὶ οὐδεὶς ἐπανέστη αὐτοῖς·

περιετέμοντο,

7:41

καὶ πολλοὶ τῶν Ἰουδαίων

κώθων.

AT

adversus inimicos Iudaeorum.

timorem qui factus erat

propter

circumcidebant se et iudaizabant,

Et multi gentilium

gaudium et voluptas.

praepositum erat exemplum epistulae,

OL

enim cunctos iudaici nominis terror invaserat.

atque convivia et festus dies in tantum ut plures alterius gentis et sectae eorum religioni et caerimoniis iungerentur grandis

mira exultatio epulae

veniebant

Vg

περιτεμνόμενα τὴν αἰδῶ τὸ ἀκίνδυνον αὐτοῖς ἐκ τούτου πραγματεύσασθαι.

διὰ τὸν ἐκ τῶν Ἰουδαίων φόβον

ὡς πολλὰ καὶ τῶν ἄλλων ἐθνῶν

JA

182 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 8 (2ND PART)

9 92 93 94 95 96 97 98 99 910 911 912 913 914 915 916 917 918 919 920 921 922 923 924 925 926 927 928 929 930 931 932 933 934

1

1

ἐστιν Αδαρ,

9:2

ἐν αὐτῇ τῇ ἡμέρᾳ

ἀπώλοντο ‫ אֹיְ ֵ ֤בי‬οἱ ἀντικείμενοι

‫ִשׂ ְבּ ֜ר וּ‬

‫ַבּיּ֗ וֹם ֲא ֶ֨שׁר‬

1

Vg

et hostes

quando cunctis Iudaeis interfectio parabatur

Adar vocari ante iam diximus tertiadecima die

quem

OL

τρισκαιδεκάτῃ τοῦ μηνός, ὅς

AT IX Igitur duodecimi mensis

OG

9 Εν γὰρ τῷ δωδεκάτῳ μηνὶ

1

‫ֲא ֶ֨שׁר‬ ‫יע‬ ַ ‫ ִה ִ ֧גּ‬παρῆν ‫ ְדּ ַבר־‬τὰ γράμματα τὰ γραφέντα ‫ ַה ֶ ֛מּ ֶלְך‬ὑπὸ τοῦ βασιλέως. ‫וְ ָד ֖תוֹ‬ ‫ְל ֵה ֯ ָע ֑שׂוֹת‬

‫ים ָע ָ֨שׂר‬ ֩ ֵ‫וּב ְשׁנ‬ ִ 9 ‫֜חֹ ֶדשׁ‬ ‫הוּא־‬ ‫֣חֹ ֶדשׁ‬ ‫ֲא ָ ֗דר‬ ‫יוֹם‬ ֙ ‫לוֹשׁה ָע ָ ֥שׂר‬ ָ֨ ‫ִבּ ְשׁ‬ ‫֔בּוֹ‬

MT

CHAPTER 9 JA

τοὺς ἐχθροὺς ἀπολέσωσιν.

ὅπως καθ᾿ ἣν ἡμέραν αὐτοὶ κινδυνεύσειν ἤμελλον ἐν ταύτῃ

ἐδήλουν,

κατὰ δὲ Μακεδόνας Δύστρος, οἱ κομίσαντες τὰ τοῦ βασιλέως γράμματα

Ἄδαρ καλεῖται

ὃς κατὰ μὲν Ἑβραίους

τῇ τρισκαιδεκάτῃ,

11 Καὶ γὰρ τοῦ δωδεκάτου μηνὸς 286

184 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 9

935 936 937 938 939 940 941 942 943 944 945 946 947 948 949 950 951 952 953 954 955 956 957 958 959 960 961 962 963 964 965 966 967 968 969 970 971 972 973

φοβούμενος αὐτούς.

οὐδεὶς γὰρ ἀντέστη,

֯‫ וְ ָכ ל־‬9:3 ‫ ָשׂ ֵ ֨ר י‬9:3 οἱ γὰρ ἄρχοντες ‫ ַה ְמּ ִד ינ֜ וֹת‬τῶν σατραπῶν

‫ישׁ‬ ֙ ‫וְ ִא‬ ‫ֹא־ע ַ ֣מד‬ ָ ‫ל‬ ‫יהם‬ ֶ֔ ֵ‫ִל ְפנ‬ ‫ִ ֽכּ י־‬ ‫ַפּ ְח ָ ֖דּם נָ ַ ֥פ ל‬ :‫ל־ה ַע ִ ֽמּים‬ ָ ‫ל־כּ‬ ָ ‫ַע‬

‫ַה ֶ ֣מּ ֶלְך‬ ‫אֳ ַח ְשׁוֵ ֔ר וֹשׁ‬ ‫ִל ְשׁ ֹ֣ל ַח‬ ‫ָ֔י ד‬ ‫ִבּ ְמ ַב ְק ֵ ֖שׁי‬ ‫ָ ֽר ָע ָ ֑תם‬

‫ נִ ְק ֲה ֨לוּ‬9:2 ‫הוּד ים‬ ֜ ִ ְ‫ַהיּ‬ ‫יהם‬ ֶ֗ ‫ְבּ ָע ֵר‬ ‫ינוֹת‬ ֙ ‫ל־מ ִד‬ ְ ‫ְבּ ָכ‬

‫ֵ ֖ה ָמּה‬ :‫יהם‬ ֽ ֶ ‫ְבּשׂ ֹנְ ֵא‬

‫וְ נַ ֲ֯ה ֣פוְֹך‬ ‫֔הוּא ֲא ֶ֨שׁר‬ ‫יִ ְשׁ ְל ֧טוּ‬ ‫הוּד ים‬ ֛ ִ ְ‫ַהיּ‬

‫ים‬ ֙ ‫הוּד‬ ִ ְ‫ ַהיּ‬τοῖς Ἰουδαίοις· ‫ִל ְשׁ ֣לוֹט‬ ‫ָבּ ֶ֔הם‬

7 42 Οἱ δὲ ἄρχοντες

9 3 Et principes satrapum,

iudices

omnes populos magnitudinis eorum formido penetrarat. IX:3 Nam et provinciarum

contra inimicos et persecutores suos nullusque ausus est resistere eo quod

ut extenderent manum

per singulas civitates oppida et loca

Iudaei superiores esse coeperunt et se de adversariis vindicare. IX:2 congregatique sunt

inhiabant sanguini versa vice

eorum

οἱ δὲ ἄρχοντες τῶν σατραπειῶν 287

MT 9:1-32; OG 9:1-31; AT 7:42-49; OL 9:3-4,20-23,27-29; Vg IX:1-32; JA 11.286-295a

185

9 975 976 977 978 979 980 981 982 983 984 985 986 987 988 989 990 991 992 993 994 995 996 997 998 999 9100 9101 9102 9103 9104 9105 9106 9107 9108 9109 9110 9111

74

OG

ἐτίμων τοὺς Ἰουδαίους·

‫י־ה ִ ֥אישׁ‬ ָ ‫ִ ֽכּ‬ ‫ָמ ְר דֳּ ַ ֖כ י‬ ‫הוֹלְך‬ ֵ֥ ‫ פ‬:‫וְ גָ ֽ ֯דוֹל‬

‫ ְבּ ָכ ל־‬ἐν πάσῃ ‫ ַה ְמּ ִד ינ֑ וֹת‬τῇ βασιλείᾳ.

ὀνομασθῆναι

ὁ γὰρ φόβος Μαρδοχαίου ἐνέκειτο :‫יהם‬ ֽ ֶ ‫ ֲע ֵל‬αὐτοῖς. ‫י־ג֤דוֹל‬ ָ ‫ ִ ֽכּ‬9:4 ‫ָמ ְר דֳּ ַכ֙י‬ ‫ְבּ ֵ ֣בית‬ ‫ַה ֶ֔מּ ֶלְך‬ ‫וְ ָשׁ ְמ ֖עוֹ‬ ‫הוֹלְך‬ ֣ ֵ֯ 9:4 προσέπεσεν γὰρ τὸ πρόσταγμα τοῦ βασιλέως

‫ְמנַ ְשּׂ ִ ֯ ֖אים‬ ‫הוּד ים‬ ֑ ִ ְ‫ת־היּ‬ ַ ‫ֶא‬ ‫ִ ֽכּ י־נָ ַ ֥פ ל‬ ‫ַ ֽפּ ַחד־‬ ‫ָמ ְר דֳּ ַ ֖כ י‬

‫וְ ַה ַפּ ֗חוֹת‬ ‫שׁר ַל ֶ֔מּ ֶלְך‬ ֣ ֶ ‫אכ ֙ה ֲא‬ ָ ‫ וְ ע ֵ ֹ֤שׂי ַה ְמּ ָל‬καὶ οἱ βασιλικοὶ γραμματεῖς

‫ וְ ָה ֲא ַח ְשׁ ַ ֯דּ ְר ְפּ ִנ֣ים‬καὶ οἱ τύραννοι

MT

προσέπεσεν

ἐν Σούσοις ὀνομασθῆναι Αμαν τοὺς ἀντικειμένους ἐν πάσῃ βασιλείᾳ.

7:43

ὁ γὰρ φόβος Μαρδοχαίου ἐπέπεσεν ἐπ᾿ αὐτούς.

ἐτίμων τοὺς Ἰουδαίους·

καὶ οἱ βασιλικοὶ γραμματεῖς

καὶ οἱ τύραννοι καὶ οἱ σατράπαι

AT

in omni civitate eius.

nominari

Praeceptum enim erat, timorem regis

9:4

Timor enim Mardochei institerat.

et honorificabant Deum.

regis et scribae

et tyranni

OL

quem principem esse palatii et plurimum posse cognoverant

IX:4

timore Mardochei

omnisque dignitas quae singulis locis et operibus praeerat extollebant Iudaeos

et procuratores

duces

Vg

ἠνάγκαζεν αὐτοὺς σωφρονεῖν.

ὁ γὰρ ἐκ Μαρδοχαίου φόβος

εἶχον ἐν τιμῇ τοὺς Ἰουδαίους·

καὶ οἱ βασιλεῖς καὶ οἱ γραμματεῖς

καὶ οἱ τύραννοι

JA

186 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 9

9112 9113 9114 9115 9116 9117 9118 9119 9120 9121 9122 9123 9124 9125 9126 9127 9128 9129 9130 9131 9132 9133 9134 9135 9136 9137 9138 9139 9140 9141 9142 9143 9144 9145 9146 9147 9148 9149 9150

‫ וְ ֵ ֧את ׀ ַפּ ְר ַשׁ ֯ ְנ ָ ֛דּ ָתא‬9:7 9:7 τόν τε Φαρσαννεσταιν ‫ וְ ֵ ֥את ׀ ַ ֽדּ ְל ֯ ֖פוֹן‬καὶ Δελφων

‫ ָה ְרג֤ וּ‬ἀπέκτειναν ‫ים‬ ֙ ‫הוּד‬ ִ ְ‫ ַהיּ‬οἱ Ἰουδαῖοι ‫אַבּד‬ ֵ֔ ְ‫ו‬ ‫ֲח ֵ ֥משׁ ֵמ ֖אוֹת‬ :‫ ִ ֽאישׁ‬ἄνδρας πεντακοσίους,

‫וּשׁן‬ ֣ ַ ‫וּב ֯שׁ‬ ְ 9:6 9:6 καὶ ἐν Σούσοις ‫ירה‬ ֗ ָ ‫ ַה ִבּ‬τῇ πόλει

‫וַ ַיּ ֲֽע ֥שׂוּ‬ ‫יהם‬ ֖ ֶ ‫ְבשׂ ֹנְ ֵא‬ :‫צוֹנם‬ ֽ ָ ‫ִכּ ְר‬

‫ וַ יַּ ֤כּוּ‬9:5 ‫ים‬ ֙ ‫הוּד‬ ִ ְ‫ַהיּ‬ ‫יהם‬ ֶ֔ ‫איְ ֵב‬ ֹ ֣ ‫ְבּ ָכ ל־‬ ‫ת־ח ֶרב‬ ֥ ֶ ‫ַמ ַכּ‬ ‫וְ ֶ ֖ה ֶרג‬ ‫אַב ָ ֑ד ן‬ ְ֯ ְ‫ו‬

καὶ τόν Φαρσαν καὶ τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ

ἄνδρας ἑπτακοσίους,

οἱ Ἰουδαῖοι

καὶ ἀπέκτειναν ἐν Σούσοις 7:44

in tantum ut etiam in Susis

interficerent et decem extra filios Aman Agagitae hostis Iudaeorum quorum ista sunt nomina IX:7 Pharsandatha et Delphon

quingentos viros

IX:6

eos reddentes eis quod sibi paraverant facere

fama quoque nominis eius crescebat cotidie et per cunctorum ora volitabat IX:5 itaque percusserunt Iudaei inimicos suos plaga magna et occiderunt

τῶν ἐχθρῶν περὶ πεντακοσίους.

Ἰουδαίους ἀποκτεῖναι

καὶ τοὺς ἐν Σούσοις

τοῦ δὲ γράμματος τοῦ βασιλικοῦ διὰ πάσης τῆς ὑπ᾿ αὐτὸν χώρας γενομένου συνέπεσεν ὥστε 288

MT 9:1-32; OG 9:1-31; AT 7:42-49; OL 9:3-4,20-23,27-29; Vg IX:1-32; JA 11.286-295a

187

9 9152 9153 9154 9155 9156 9157 9158 9159 9160 9161 9162 9163 9164 9165 9166 9167 9168 9169 9170 9171 9172 9173 9174 9175 9176 9177 9178 9179 9180 9181 9182 9183 9184 9185 9186 9187 9188

151

καὶ Φασγα 9:8 καὶ Φαρδαθα καὶ Βαρεα καὶ Σαρβαχα 9:9 καὶ Μαρμασιμ καὶ Αρουφαῖον καὶ Αρσαιον καὶ Ζαβουθαῖον,

OG

καὶ διήρπασαν

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֨יּ‬9:12 9:12 εἶπεν δὲ ‫ ַה ֶ֜מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς ‫ ְל ֶא ְס ֵ ֣תּר‬πρὸς Εσθηρ ‫ַה ַמּ ְל ָ֗כּה‬

‫שׁוּשׁן‬ ֥ ַ ‫ ְבּ‬ἐν Σούσοις. ‫ירה‬ ֖ ָ ‫ַה ִבּ‬ ‫ ס‬:‫ִל ְפ ֵנ֥י ַה ֶ ֽמּ ֶלְך‬

‫ ַבּיּ֣ וֹם ַה ֗הוּא‬9:11 9:11 ἐν αὐτῇ τῇ ἡμέρᾳ· ‫ ָ ֣בּא‬ἐπεδόθη τε ‫ ִמ ְס ַ ֧פּר‬ὁ ἀριθμὸς τῷ βασιλεῖ ‫רוּג֛ים‬ ִ ‫ ַ ֽה ֲה‬τῶν ἀπολωλότων

‫וּב ִבּ ָ֔זּה‬ ַ֨ :‫֥ל ֹא ָשׁ ְל ֖חוּ ֶאת־יָ ָ ֽדם‬

9:10 9:10 τοὺς δέκα ‫ ְבּ ֵ֨ני‬υἱοὺς ‫ ָה ָ ֧מן‬Αμαν ‫ן־ה ְמּ ָ ֛ד ָתא‬ ַ ‫ ֶ ֽבּ‬Αμαδάθου Βουγαίου ‫ צ ֵ ֹ֥רר‬τοῦ ἐχθροῦ ‫הוּד ים‬ ֖ ִ ְ‫ ַהיּ‬τῶν Ἰουδαίων, ‫ָה ָ ֑רגוּ‬

‫ֲ֠ע ֶשׂ ֶרת‬

:‫אַס ָ ֽ֯פּ ָתא‬ ְ ‫וְ ֵ ֥את ׀‬ ‫פּוֹר ָתא‬ ֛ ֯ ָ ‫ וְ ֵ ֧את ׀‬9:8 ‫וְ ֵ ֥את ׀ ֲא ַד ֯ ְל ָי֖א‬ :‫וְ ֵ ֥את ׀ ֲא ִר י֯ ָ ֽד ָתא‬ ‫ וְ ֵ ֤את ׀ ַפּ ְר ַ֙מ ְ֯שׁ ָתּ ֙א‬9:9 ‫וְ ֵ ֣את ׀ ֲא ִר י֯ ַ֔סי‬ ‫וְ ֵ ֥את ׀ ֲא ִ ֯ר ַ ֖ד י‬ :‫וְ ֵ ֥את ׀ וַ יְ ָ ֯ ֽז ָתא‬

MT

καὶ εἶπεν ὁ βασιλεὺς τῇ Εσθηρ 7:45

καὶ διήρπασαν πάντα τὰ αὐτῶν.

καὶ τὸν Ιζαθουθ καὶ τοὺς δέκα υἱοὺς Αμαν Αμαδάθου τοῦ Βουγαίου τοῦ ἐχθροῦ τῶν Ἰουδαίων,

καὶ τὸν Μαρμασαιμα

καὶ τὸν Φαρνα καὶ τὸν Γαγαφαρδαθα

AT

OL

Statimque

reginae

ad regem relatus est IX:12 qui dixit

in Susis

eorum qui occisi erant

numerus

IX:11

quos cum occidissent praedas de substantiis eorum agere noluerunt.

IX:10

et Esphata et Phorata et Adalia et Aridatha IX:9 et Ephermesta et Arisai et Aridai et Vaizatha IX:8

Vg

τοῦ δὲ βασιλέως τῶν ἀπολωλότων δηλώσαντος τὸν ἀριθμὸν Ἐσθήρᾳ 289

JA

188 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 9

9189 9190 9191 9192 9193 9194 9195 9196 9197 9198 9199 9200 9201 9202 9203 9204 9205 9206 9207 9208 9209 9210 9211 9212 9213 9214 9215 9216 9217 9218 9219 9220 9221 9222 9223 9224 9225 9226 9227

‫ים‬ ֙ ‫הוּד‬ ִ ְ‫ ַליּ‬τοῖς Ἰουδαίοις

‫ל־ה ֶ ֣מּ ֶלְך ֔טוֹב‬ ַ ‫ם־ע‬ ַ ‫ ִא‬τῷ βασιλεῖ ‫ יִ נָּ ֵ ֣תן‬Δοθήτω ‫ם־מ ָ֗חר‬ ָ ַ‫גּ‬

‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֤תּ‬9:13 9:13 καὶ εἶπεν ‫ ֶא ְס ֵתּ ֙ר‬Εσθηρ

‫ ְשּׁ ֵ ֽא ָל ֵת ְ֙ך‬ἀξιοῖς ἔτι; ‫ וְ יִ ָנּ ֵ ֽ֣תן ֔ ָלְך‬καὶ ἔσται σοι; ‫ה־בּ ָקּ ָשׁ ֵ ֥תְך ֖עוֹד‬ ַ ‫וּמ‬ ַ :‫וְ ֵת ָ ֽעשׂ‬

֯‫וּמה־‬ ַ τί οὖν

‫ ִבּ ְשׁ ָ ֛אר ְמ ִד ינ֥ וֹת‬ἐν δὲ τῇ περιχώρῳ ‫ַה ֶ ֖מּ ֶלְך‬ ‫ ֶ ֣מה‬πῶς οἴει ‫ ָע ֑שׂוּ‬ἐχρήσαντο;

֩‫ ָה ְרגוּ‬Ἀπώλεσαν ‫הוּד ים‬ ֨ ִ ְ‫ ַהיּ‬οἱ Ἰουδαῖοι ἐν Σούσοις τῇ πόλει ‫אַבּד‬ ֵ֜ ְ‫ו‬ ‫ֲח ֵ ֧משׁ ֵמ ֣אוֹת‬ ‫ ִ֗אישׁ‬ἄνδρας πεντακοσίους· ‫שׂ ֶרת‬ ֣ ֶ ‫וְ ֵא ֙ת ֲע‬ ‫ֽי־ה ָ֔מן‬ ָ ‫ְבּ ֵנ‬

‫שׁוּשׁן‬ ֣ ַ ‫ְבּ‬ ‫ירה‬ ֡ ָ ‫ַה ִבּ‬

τοῖς Ἰουδαίοις

Δοθήτω

καὶ εἶπεν Εσθηρ 7:46

κέχρηνται;

καὶ ἐν τῇ περιχώρῳ

Πῶς σοι οἱ ἐνταῦθα

potestas Iudaeis ut sicut hodie

illa respondit si regi placet detur

et quid vis ut fieri iubeam IX:13 cui

postulas

quid ultra

et alios decem filios Aman quantam putas eos exercere caedem in universis provinciis

quingentos viros

in urbe Susis interfecere Iudaei

πραχθήσεσθαι γάρ,

τί ποτ᾿ εἴη γεγονὸς διαποροῦντος καὶ τί πρὸς τούτοις ἔτ᾿ αὐτοῦ γενέσθαι βούλεται πυνθανομένου,

καὶ περὶ τῶν ἐπὶ τῆς χώρας

MT 9:1-32; OG 9:1-31; AT 7:42-49; OL 9:3-4,20-23,27-29; Vg IX:1-32; JA 11.286-295a

189

9 9229 9230 9231 9232 9233 9234 9235 9236 9237 9238 9239 9240 9241 9242 9243 9244 9245 9246 9247 9248 9249 9250 9251 9252 9253 9254 9255 9256 9257 9258 9259 9260 9261 9262 9263 9264 9265

228

OG

‫וְ ֵ ֛את ֲע ֶ ֥שׂ ֶרת‬ ‫ ְבּ ֵנֽי־‬τῶν υἱῶν ‫ ָה ָ ֖מן‬Αμαν :‫ ָתּ ֽלוּ‬κρεμάσαι.

‫ וַ ִתּ ֯ ָנּ ֵ ֥תן‬καὶ ἐξέθηκεν ‫ָ ֖דּת‬ ‫שׁוּשׁן‬ ֑ ָ ‫ְבּ‬ τοῖς Ἰουδαίοις τῆς πόλεως τὰ σώματα

‫ַה ֶ֙מּ ֶל ְ֙ך‬ ‫ ְל ֵ ֽה ֯ ָע ֣שׂוֹת ֵ֔כּ ן‬οὕτως γενέσθαι,

‫ יִ ְת ֥לוּ‬κρεμάσαι Αμαν. :‫ל־ה ֵ ֽע ץ‬ ָ ‫ַע‬ ‫אמר‬ ֶ ֹ ‫ וַ ֤יּ‬9:14 9:14 καὶ ἐπέτρεψεν

‫ וְ ֵ ֛את ֲע ֶ ֥שׂ ֶרת ְבּ ֵנֽי־‬ὥστε τοὺς δέκα υἱοὺς ‫ָה ָ ֖מן‬

‫שׁוּשׁן‬ ָ֔ ‫שׁר ְבּ‬ ֣ ֶ ‫ֲא‬ ‫ ַל ֲע ֖שׂוֹת‬χρῆσθαι ‫ ְכּ ָ ֣דת‬ὡσαύτως ‫ ַהיּ֑ וֹם‬τὴν αὔριον

MT

οὓς ἐὰν θέλωσιν ἀνελεῖν καὶ διαρπάζειν. καὶ συνεχώρησεν.

AT

OL

Praecepitque

pependit edictum et decem Aman filii suspensi sunt

in Susis

rex ut ita fieret statimque

IX:14

decem filii Aman in patibulis suspendantur.

sic et cras faciant et

fecerunt in Susis

Vg

290

ἀνασταυρῶσαι. καὶ τοῦτο μὲν προσέταξε

καὶ τοὺς δέκα τοὺς Ἀμάνου παῖδας

παρεκάλεσεν ἐπιτραπῆναι τοῖς Ἰουδαίοις καὶ τὴν ἐπιοῦσαν ἡμέραν οὕτως χρήσασθαι τοῖς ὑπολειπομένοις τῶν ἐχθρῶν

JA

190 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 9

9266 9267 9268 9269 9270 9271 9272 9273 9274 9275 9276 9277 9278 9279 9280 9281 9282 9283 9284 9285 9286 9287 9288 9289 9290 9291 9292 9293 9294 9295 9296 9297 9298 9299 9300 9301 9302 9303 9304

τοῦ Αδαρ

καὶ συνήχθησαν οἱ Ἰουδαῖοι ἐν Σούσοις τῇ τεσσαρεσκαιδεκάτῃ

9:15

‫ ֲח ִמ ָ ֥שּׁה וְ ִשׁ ְב ִ ֖ע ים ָ ֑א ֶלף‬μυρίους πεντακισχιλίους

‫יהם‬ ֶ֔ ‫איְ ֵב‬ ֹ ֣ ‫ ֵמ‬ἀπὸ τῶν πολεμίων· ‫ וְ ָ֯הר ֹ֙ג‬ἀπώλεσαν γὰρ ‫יהם‬ ֶ֔ ‫ ְבּ ֣שׂ ֹנְ ֵא‬αὐτῶν

‫ נִ ְק ֲה ֣לוּ ׀‬συνήχθησαν ‫מד‬ ֹ ֣ ‫וְ ָע‬ ‫ ַע ל־נַ ְפ ָ֗שׁם‬καὶ ἑαυτοῖς ἐβοήθουν ‫וֹח‬ ֙ ַ ‫ וְ ֙נ‬καὶ ἀνεπαύσαντο

‫הוּד ים‬ ֡ ִ ְ‫וּשׁ ָ ֣אר ַהיּ‬ ְ 9:16 9:16 οἱ δὲ λοιποὶ τῶν Ἰουδαίων ‫ ֲא ֶשׁר֩ ִבּ ְמ ִד י֯ נ֨ וֹת ַה ֶ֜מּ ֶלְך‬οἱ ἐν τῇ βασιλείᾳ

‫ וַ ַיּ ַֽה ְרג֣ וּ‬καὶ ἀπέκτειναν ‫שׁוּשׁן‬ ָ֔ ‫ְב‬ ‫ ְשׁ ֹ֥ל שׁ ֵמ ֖אוֹת ִ ֑אישׁ‬ἄνδρας τριακοσίους ‫וּב ִבּ ָ֔זּה‬ ַ֨ ‫ ֥ל ֹא ָשׁ ְל ֖חוּ‬καὶ οὐδὲν διήρπασαν. :‫ֶאת־יָ ָ ֽדם‬

‫ וַ ִיּ ָֽ קּ ֲה ֞לוּ‬9:15 ‫ַהיְּ הוּ֯ ִ ֣ד יים‬ ‫שׁוּשׁן‬ ָ֗ ‫ר־בּ‬ ְ ‫ֲא ֶשׁ‬ ‫אַר ָבּ ָ ֤עה ָע ָשׂ ֙ר‬ ְ ‫ַ֠גּם ְבּי֣ וֹם‬ ‫ְל ֣חֹ ֶדשׁ‬ ‫ֲא ָ ֔דר‬

μυριάδας ἑπτὰ καὶ ἑκατὸν

καὶ ἀπώλεσαν

septuaginta quinque milia

interfectis hostibus ac persecutoribus suis in tantum ut

stetere Iudaei

pro animabus suis

IX:16 sed et per omnes provincias quae dicioni regis subiacebant

nec eorum ab illis direpta substantia est

Adar mensis die interfecti sunt in Susis trecenti viri

quarta decima

congregatis Iudaeis

IX:15

ἀπέθανον δὲ καὶ

ὑπὸ τῶν ἐν τῇ χώρᾳ καὶ ταῖς ἄλλαις πόλεσιν Ἰουδαίων τῶν ἐχθρῶν αὐτοῖς ἑπτακισμύριοι καὶ πεντακισχίλιοι.

291

ὡς τριακοσίους, καὶ οὐδενὸς τῶν ἐκείνοις ὑπαρχόντων ἥψαντο κτημάτων.

ἀπέκτειναν τῶν ἐναντίων

τοῦ Δύστρου μηνὸς

τῇ τετράδι καὶ δεκάτῃ

τοῖς Ἰουδαίοις ὁ βασιλεὺς μηδὲν ἀντιλέγειν Ἐσθῆρι δυνάμενος· οἱ δὲ πάλιν συστραφέντες

MT 9:1-32; OG 9:1-31; AT 7:42-49; OL 9:3-4,20-23,27-29; Vg IX:1-32; JA 11.286-295a

191

9 9306 9307 9308 9309 9310 9311 9312 9313 9314 9315 9316 9317 9318 9319 9320 9321 9322 9323 9324 9325 9326 9327 9328 9329 9330 9331 9332 9333 9334 9335 9336 9337 9338 9339 9340 9341 9342

305

‫וּב ִבּ ָ֔זּה‬ ַ֨ ‫֥ל ֹא ָ ֽשׁ ְל ֖חוּ‬ :‫ֶאת־יָ ָ ֽדם‬

OG

9:18

οἱ δὲ Ἰουδαῖοι

‫֑בּוֹ‬

‫שׁוּשׁן‬ ָ֗ ‫ר־בּ‬ ְ ‫ ֲא ֶשׁ‬οἱ ἐν Σούσοις τῇ πόλει ‫ נִ ְק ֲה ֙לוּ‬συνήχθησαν ‫ֹלשׁה ָע ָשׂ ֙ר ֔בּוֹ‬ ֤ ָ ‫ִבּ ְשׁ‬ ‫אַר ָבּ ָ ֥עה ָע ָ ֖שׂר‬ ְ ‫וּב‬ ְ καὶ τῇ τεσσαρεσκαιδεκάτῃ

‫וְ ַהיְּ הוּ֯ ִ ֣ד יים‬

9:18

‫ ִמ ְשׁ ֶ ֥תּה‬μετὰ χαρᾶς :‫ וְ ִשׂ ְמ ָ ֽחה‬καὶ εὐφροσύνης.

‫ י֖ וֹם‬ἡμέραν ἀναπαύσεως

‫ וְ ֯ ָע ֣שׂ ֹה‬καὶ ἦγον ‫ א ֹ֔תוֹ‬αὐτὴν

‫וֹח‬ ַ ֗‫ וְ נ‬9:17 καὶ ἀνεπαύσαντο ‫אַר ָבּ ָ ֤עה ָע ָשׂ ֙ר ֔בּוֹ‬ ְ ‫ ְבּ‬τῇ τεσσαρεσκαιδεκάτῃ τοῦ αὐτοῦ μηνός

‫ֹלשׁה ָע ָ ֖שׂר‬ ֥ ָ ‫יוֹם־שׁ‬ ְ ‫ ְבּ‬9:17 τῇ τρισκαιδεκάτῃ ‫ְל ֣חֹ ֶדשׁ‬ ‫ ֲא ָ ֑דר‬τοῦ Αδαρ, καὶ οὐδὲν διήρπασαν.

MT ἄνδρας.

AT

OL

eiusdem mensis die

caedem exercuerant tertiodecimo et quartodecimo

at hii qui in urbe Susis

IX:18

quem constituerunt esse sollemnem ut in eo omni deinceps tempore vacarent epulis gaudio atque conviviis

caedere desierunt

et quartodecimo die

unus apud omnes interfectionis fuit

dies autem tertiusdecimus mensis Adar

IX:17

occisorum implerentur et nullus de substantiis eorum quicquam contingeret

Vg

τὴν τετράδα καὶ δεκάτην καὶ τὴν ἐχομένην τοῦ αὐτοῦ μηνὸς

ὁμοίως δὲ καὶ οἱ ἐν Σούσοις Ἰουδαῖοι 292

τὴν δὲ ἐχομένην ἑορτάσιμον ἐποίησαν.

καὶ τούτους μὲν ἀπέκτειναν τῇ τρισκαιδεκάτῃ τοῦ μηνός,

JA

192 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 9

9343 9344 9345 9346 9347 9348 9349 9350 9351 9352 9353 9354 9355 9356 9357 9358 9359 9360 9361 9362 9363 9364 9365 9366 9367 9368 9369 9370 9371 9372 9373 9374 9375 9376 9377 9378 9379 9380 9381

οἱ διεσπαρμένοι ἐν πάσῃ χώρᾳ τῇ ἔξω

καὶ τὴν πεντεκαιδεκάτην μετὰ χαρᾶς καὶ εὐφροσύνης. 9:19 διὰ τοῦτο οὖν οἱ Ἰουδαῖοι

‫ פ‬:‫ ִ ֥אישׁ ְל ֵר ֵ ֽעהוּ‬ἕκαστος τῷ πλησίον· οἱ δὲ κατοικοῦντες ἐν ταῖς μητροπόλεσιν καὶ τὴν πεντεκαιδεκάτην

‫ ָמנ֖ וֹת‬μερίδας

‫וֹח‬ ַ ‫וּמ ְ֯שׁ ֥ל‬ ִ ἀποστέλλοντες

‫ ע ִֹ֗שׂים‬ἄγουσιν ‫֠ ֵאת י֣ וֹם‬ ‫אַר ָבּ ָ ֤עה ָע ָשׂ ֙ר‬ ְ τὴν τεσσαρεσκαιδεκάτην ‫ְל ֣חֹ ֶדשׁ‬ ‫ ֲא ָ ֔דר‬τοῦ Αδαρ ἡμέραν ἀγαθὴν ‫ ִשׂ ְמ ָ ֥חה‬μετ᾿ εὐφροσύνης ‫וּמ ְשׁ ֶ ֖תּה‬ ִ ‫וְ י֣ וֹם‬ ‫֑טוֹב‬

‫ִמ ְשׁ ֶ ֥תּה‬ :‫וְ ִשׂ ְמ ָ ֽחה‬ ‫ל־כּ ן‬ ֵ֞ ‫ ַע‬9:19 ‫הוּד ים‬ ֣ ִ ְ‫ַהיּ‬ ‫ַה ְפּ ָר ו֯ ִ֗זים‬ ‫ם‬ ֒ ‫ַהיּ ְֹשׁ ִבי‬ ‫זוֹת‬ ֮ ‫ְבּ ָע ֵ ֣ר י ַה ְפּ ָר‬

‫ וְ ָע ֣שׂ ֹה‬ἦγον δὲ ‫א ֹ֔תוֹ י֖ וֹם‬

‫ וְ נ֗ ַוֹח‬καὶ οὐκ ἀνεπαύσαντο· ‫ַבּ ֲח ִמ ָ ֤שּׁה ָע ָשׂ ֙ר ֔בּוֹ‬

hii vero Iudaei qui

decreverunt ita ut exultent in eo et mittant sibi mutuo partes epularum et ciborum

conviviorum et gaudii

quartumdecimum diem mensis Adar

in oppidis non muratis ac villis morabantur

IX:19

epularum atque laetitiae

eandem diem constituere sollemnem

in caede versati sunt quintodecimo autem die percutere desierunt et idcirco

ἀλλήλοις.

μερίδας

διαπεμπόμενοι

τὰς ἡμέρας ταύτας ἑορτάζουσιν

ὅθεν καὶ νῦν οἱ ἐν τῇ οἰκουμένῃ Ἰουδαῖοι πάντες

συναθροισθέντες εὐωχήθησαν.

MT 9:1-32; OG 9:1-31; AT 7:42-49; OL 9:3-4,20-23,27-29; Vg IX:1-32; JA 11.286-295a

193

9 9383 9384 9385 9386 9387 9388 9389 9390 9391 9392 9393 9394 9395 9396 9397 9398 9399 9400 9401 9402 9403 9404 9405 9406 9407 9408 9409 9410 9411 9412 9413 9414 9415 9416 9417 9418 9419

382

τοῦ Αδαρ ἡμέραν εὐφροσύνην ἀγαθὴν ἄγουσιν ἐξαποστέλλοντες μερίδας τοῖς πλησίον. 9:20 Ἔγραψεν δὲ Μαρδοχαῖος τοὺς λόγους τούτους εἰς βιβλίον καὶ ἐξαπέστειλεν

OG

‫אַר ָבּ ָ ֤עה ָע ָשׂ ֙ר‬ ְ τὴν τεσσαρεσκαιδεκάτην ‫ְל ֣חֹ ֶדשׁ ֲא ָ ֔דר‬ ‫יוֹם־ח ִמ ָ ֥שּׁה ָע ָ ֖שׂר ֑בּוֹ‬ ֲ ‫ וְ ֵ ֛את‬καὶ τὴν πεντεκαιδεκάτην

‫רוֹבים‬ ֖ ֯ ִ ‫ ַה ְקּ‬τοῖς ἐγγὺς :‫ וְ ָה ְר ֯חוֹ ִ ֽ קים‬καὶ τοῖς μακράν, ‫ם‬ ֒ ֵ‫ ְל ַקיּ‬9:21 9:21 στῆσαι ‫יה ֮ם‬ ֶ ‫ֲע ֵל‬ ‫ִל ְהי֣ וֹת‬ ‫ע ִֹ֗שׂים‬ ‫ ֠ ֵאת י֣ וֹם‬τὰς ἡμέρας ταύτας ἀγαθὰς ἄγειν τε

‫וַ יִּ ְשׁ ֨ ַלח‬ ‫ְס ָפ ִ ֜ר ים‬ ‫הוּד ים‬ ֗ ִ ְ‫ל־היּ‬ ַ ‫ל־כּ‬ ָ ‫ ֶא‬τοῖς Ἰουδαίοις, ‫ ֲא ֶשׁ ֙ר‬ὅσοι ἦσαν ‫ְבּ ָכ ל־‬ ‫ינוֹת‬ ֙ ‫ַה ֶ ֣מּ ֶלְך ְמ ִד‬ ‫ ֲא ַח ְשׁוֵ ֔ר וֹשׁ‬ἐν τῇ Ἀρταξέρξου βασιλείᾳ,

‫תּב‬ ֹ ֣ ‫ וַ יִּ ְכ‬9:20 ‫ָמ ְר דֳּ ַ֔כ י‬ ‫ת־ה ְדּ ָב ִ ֖ר ים‬ ַ ‫ֶא‬ ‫ָה ֵ ֑א ֶלּה‬

MT

Artarxerxis regno,

ἐν τῇ Ασσυήρου βασιλείᾳ,

quartadecima et quintadecima

καὶ τὴν πεντεκαιδεκάτην.

hos dies bonos, celebrare

εἰς ὕμνους καὶ εὐφροσύνας ἀντὶ ὀδυνῶν καὶ πένθους, τὴν τεσσαρεσκαιδεκάτην

τὰς ἡμέρας ταύτας

στῆσαι

his qui proximi erant, et qui longe, 9:21 ponere

Iudaeis, quicumque erant

τοῖς Ἰουδαίοις, οἳ ἦσαν

τοῖς μακρὰν καὶ τοῖς ἐγγύς,

Scripsit igitur Mardocheus verba haec in libro, et misit

9:20

OL

Ἔγραψε δὲ Μαρδοχαῖος τοὺς λόγους τούτους εἰς βιβλίον καὶ ἐξαπέστειλε 7:47

AT

ut quartamdecimam et quintamdecimam diem

IX:21

tam in vicino positis quam procul

morabantur

ad Iudaeos qui in omnibus regis provinciis

scripsit itaque Mardocheus omnia haec et litteris conprehensa misit

IX:20

Vg

καὶ ἑορτὴν ἄγειν αὐτὰς

ταύτας παραφυλάσσειν τὰς ἡμέρας

τοῖς ἐν τῇ Ἀρταξέρξου βασιλείᾳ [ζῶσιν] Ἰουδαίοις

ἔγραψεν δὲ Μαρδοχαῖος 293

JA

194 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 9

9420 9421 9422 9423 9424 9425 9426 9427 9428 9429 9430 9431 9432 9433 9434 9435 9436 9437 9438 9439 9440 9441 9442 9443 9444 9445 9446 9447 9448 9449 9450 9451 9452 9453 9454 9455 9456 9457 9458

τοῦ Αδαρ

ἀπὸ τῶν ἐχθρῶν αὐτῶν καὶ τὸν μῆνα, ἐν ᾧ ἐστράφη αὐτοῖς, ὃς ἦν Αδαρ,

‫נוֹת‬ ֙ ‫ָמ‬

‫ַל ֲע ֣שׂוֹת‬ ‫וֹתם‬ ָ֗ ‫֯א‬ ‫יְ ֵמ֙י ִמ ְשׁ ֶ ֣תּה‬ ‫וְ ִשׂ ְמ ָ֔חה‬ ‫וֹח‬ ַ ‫וּמ ְ֯שׁ ֤ל‬ ִ

ἄγειν ὅλον ἀγαθὰς ἡμέρας γάμων καὶ εὐφροσύνης ἐξαποστέλλοντας

‫ ְל ִשׂ ְמ ָ֔חה‬εἰς χαρὰν ‫וּמ ֵ ֖֯א ֶבל‬ ֵ καὶ ἀπὸ ὀδύνης ‫ ְלי֣ וֹם ֑טוֹב‬εἰς ἀγαθὴν ἡμέραν,

‫גוֹן‬ ֙ ָ‫ ִמיּ‬ἀπὸ πένθους

‫יהם‬ ֶ֔ ‫ֵמ ֣אוֹיְ ֵב‬ ‫וְ ַה ֗חֹ ֶדשׁ‬ ֩‫ֲא ֶשׁר‬ ‫נֶ ְה ֨ ַפְּך‬ ‫ָל ֶ ֤הם‬

‫ ֲא ֶשׁר־ ַכּ יָּ ִ֗מי֯ ם‬9:22 9:22 ἐν γὰρ ταύταις ταῖς ἡμέραις ‫ ָ֨נחוּ‬ἀνεπαύσαντο ‫ָב ֶ ֤הם‬ ‫ים‬ ֙ ‫הוּד‬ ִ ְ‫ ַהיּ‬οἱ Ἰουδαῖοι

:‫ל־שׁ ָנ֖ה וְ ָשׁ ָ ֽנה‬ ָ ‫ְבּ ָכ‬

7:48

καὶ ἀπέστειλε

Iudaei

Iudaei, et servati sunt inimicis suis, secundum mensem qui scriptus est illis,

dona

celebrare hos dies nuptiarum et laetitiae; mittere

in gaudium, et luctu in bonam diem;

a tristitia

quia in ipsis diebus se ulti sunt

conversa sint essentque istae dies epularum atque laetitiae et mitterent sibi invicem ciborum partes

et luctus atque tristitia in hilaritatem gaudiumque

de inimicis suis

IX:22

pro festis susciperent et revertente semper anno sollemni honore celebrarent

mensis Adar

in diebus in quibus cessaverunt

9:22

duodecimi mensis,

Adar

καὶ τοῖς ἐκγόνοις παραδοῦναι τοῦ πρὸς πάντα διαμεῖναι τὸν χρόνον τὴν ἑορτὴν ἕνεκα καὶ μὴ λήθῃ παραπολέσθαι·

MT 9:1-32; OG 9:1-31; AT 7:42-49; OL 9:3-4,20-23,27-29; Vg IX:1-32; JA 11.286-295a

195

9 9460 9461 9462 9463 9464 9465 9466 9467 9468 9469 9470 9471 9472 9473 9474 9475 9476 9477 9478 9479 9480 9481 9482 9483 9484 9485 9486 9487 9488 9489 9490 9491 9492 9493 9494 9495 9496

459

μερίδας

OG

֩‫ ִכּ י‬9:24 9:24 πῶς ‫ ָה ָ֨מן‬Αμαν

‫ וְ ֵ ֛את ֲא ֶשׁר־‬καθὼς ‫ ָכּ ַ ֥תב‬ἔγραψεν αὐτοῖς ‫ ָמ ְר דֳּ ַ ֖כ י‬ὁ Μαρδοχαῖος, :‫יהם‬ ֽ ֶ ‫ֲא ֵל‬

֙‫ וְ ִק ֵבּל‬9:23 9:23 καὶ προσεδέξαντο ‫הוּד ים‬ ֔ ִ ְ‫ ַהיּ‬οἱ Ἰουδαῖοι, ‫ר־ה ֵ ֖חלּוּ‬ ֵ ‫ֵ ֥את ֲא ֶשׁ‬ ‫ַל ֲע ֑שׂוֹת‬

‫ ִ ֣אישׁ ְל ֵר ֔ ֵעהוּ‬τοῖς φίλοις ‫וּמ ָתּנ֖ וֹת‬ ַ :‫ ָ ֽל ֶא ְבי֯ ִ ֽוֹנים‬καὶ τοῖς πτωχοῖς.

MT

OL

haec.

et posuerunt in memoratione, et ut scripsit illis

9:23 Et susceperunt Iudaei,

et pauperibus, et orphanis, et viduis.

τοῖς πένησιν,

καὶ προσεδέξαντο.

et partes sacerdotibus, et amicis,

μερίδας

AT

IX:24

Aman enim

in sollemnem ritum cuncta quae eo tempore facere coeperant et quae Mardocheus litteris facienda mandaverat

IX:23 susceperuntque Iudaei

munuscula largirentur

et pauperibus

Vg

μελλήσαντας γὰρ αὐτοὺς ἐν ταύταις διαφθείρεσθαι ταῖς ἡμέραις ὑπὸ Ἀμάνου δίκαια ποιήσειν, εἰ διαφυγόντες μὲν ἐν αὐταῖς τὸν κίνδυνον τοὺς δ᾿ ἐχθροὺς τιμωρησάμενοι παρατηρήσουσιν αὐτὰς εὐχαριστοῦντες τῷ θεῷ. 294

JA

196 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 9

9497 9498 9499 9500 9501 9502 9503 9504 9505 9506 9507 9508 9509 9510 9511 9512 9513 9514 9515 9516 9517 9518 9519 9520 9521 9522 9523 9524 9525 9526 9527 9528 9529 9530 9531 9532 9533 9534 9535

‫יָ ֞שׁוּב‬ ‫ַמ ֲח ַשׁ ְב ֧תּוֹ‬ ‫ָה ָר ָ ֛עה‬ ‫ר־ח ַ ֥שׁב‬ ָ ‫ ֲא ֶשׁ‬ὅσα δὲ ἐπεχείρησεν ἐπάξαι ‫הוּד ים‬ ֖ ִ ְ‫ל־היּ‬ ַ ‫ ַע‬ἐπὶ τοὺς Ἰουδαίους

‫ם־ה ֵ֔סּ ֶפר‬ ַ ‫ִע‬

‫ ִל ְפ ֵנ֣י ַה ֶמּ ֶל ְ֮ך‬πρὸς τὸν βασιλέα ‫אָמר‬ ַ֣ λέγων κρεμάσαι τὸν Μαρδοχαῖον·

‫גּוֹר ל‬ ֔ ָ ‫ ַה‬κλῆρον ‫ְל ֻ֯ה ָ ֖מּם‬ :‫אַבּ ָ ֽדם‬ ְ ‫ וּֽ ְל‬ἀφανίσαι αὐτούς, ‫הּ‬ ֒ ‫וּבב ָֹ֯א‬ ְ 9:25 9:25 καὶ ὡς εἰσῆλθεν

‫ וְ ִה ִ ֥פּיל‬καθὼς ἔθετο ‫פּוּר‬ ֙ ψήφισμα ‫ ֣הוּא‬καὶ

‫אַבּ ָ ֑דם‬ ְ ‫ְל‬

‫ָכּ ל־‬ ‫הוּד ים‬ ֔ ִ ְ‫ ַהיּ‬αὐτούς, ‫ָח ַ ֥שׁב‬ ‫הוּד ים‬ ֖ ִ ְ‫ל־היּ‬ ַ ‫ַע‬

‫ן־ה ְמּ ָ ֜ד ָתא‬ ַ ‫ ֶ ֽבּ‬Αμαδάθου ‫ ָ ֽה ֲאגָ ֗ ִגי‬ὁ Μακεδὼν ‫ צ ֵֹר ֙ר‬ἐπολέμει

ut conatus eius litteris regis irriti fierent et malum quod contra Iudaeos cogitaverat reverteretur

et postea ingressa est Hester ad regem obsecrans

IX:25

Iudaeorum cogitavit contra eos malum ut occideret illos atque deleret et misit phur quod nostra lingua vertitur in sortem

filius Amadathi stirpis Agag hostis et adversarius

MT 9:1-32; OG 9:1-31; AT 7:42-49; OL 9:3-4,20-23,27-29; Vg IX:1-32; JA 11.286-295a

197

9 9537 9538 9539 9540 9541 9542 9543 9544 9545 9546 9547 9548 9549 9550 9551 9552 9553 9554 9555 9556 9557 9558 9559 9560 9561 9562 9563 9564 9565 9566 9567 9568 9569 9570 9571 9572 9573

536

7:49

διὰ τοῦτο

‫ל־דּ ְב ֵ ֖ר י‬ ִ ‫ל־כּ‬ ָ ‫ַע‬ ‫ָה ִא ֶ ֣֯גּ ֶרת‬ ‫ַה ֑זּ ֹאת‬ ‫וּמה־‬ ָֽ ‫ָר ֣אוּ‬ ‫ל־כּ ָכה‬ ָ֔ ‫ַע‬ :‫יהם‬ ֽ ֶ ‫יע ֲא ֵל‬ ַ ‫וּמה ִה ִ ֖גּ‬ ָ֥

διὰ τοὺς λόγους τῆς ἐπιστολῆς ταύτης καὶ ὅσα πεπόνθασιν διὰ ταῦτα καὶ ὅσα αὐτοῖς ἐγένετο·

‫ל־כּ ן‬ ֵ֕ ‫ ַע‬ὅτι τῇ διαλέκτῳ αὐτῶν καλοῦνται Φρουραι,

Φουραια διὰ τοὺς κλήρους τοὺς πεσόντας

διὰ τοῦτο

‫ים‬ ֙ ‫פוּר‬ ִ Φρουραι ‫ל־שׁם ַה ֔פּוּר‬ ֣ ֵ ‫ ַע‬διὰ τοὺς κλήρους,

9:26

AT

ἐκλήθησαν αἱ ἡμέραι αὗται

:‫ל־ה ֵ ֽע ץ‬ ָ ‫ַע‬ ‫ ַע ל־֯ ֵ֡כּ ן‬9:26

κακά, ‫ֹאשׁוֹ‬ ֑ ‫ ַע ל־ר‬ἐπ᾿ αὐτὸν ἐγένοντο, ‫ וְ ָת ֥לוּ‬καὶ ἐκρεμάσθη ‫ א ֹ֛תוֹ‬αὐτὸς ‫ת־בּ ָנ֖יו‬ ָ ‫ וְ ֶא‬καὶ τὰ τέκνα αὐτοῦ.

OG

֩‫ ָ ֽק ְר אוּ‬ἐπεκλήθησαν ‫ ַליָּ ִ֨מי֯ ם ָה ֵ ֤א ֶלּה‬αἱ ἡμέραι αὗται

MT

OL

in urnam missa fuerit et cuncta quae gesta sunt epistulae id est libri huius volumine

phur id est sors

eo quod

appellati sunt Phurim id est Sortium

dies isti

denique et ipsum et filios eius adfixerunt cruci IX:26 atque ex illo tempore

in caput eius

Vg

διὰ ταῦτα μὲν

τὰς προειρημένας ἡμέρας ἑορτάζουσιν προσαγορεύσαντες αὐτὰς φρουρέας.

οἱ Ἰουδαῖοι

295a

JA

198 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 9

9574 9575 9576 9577 9578 9579 9580 9581 9582 9583 9584 9585 9586 9587 9588 9589 9590 9591 9592 9593 9594 9595 9596 9597 9598 9599 9600 9601 9602 9603 9604 9605 9606 9607 9608 9609 9610 9611 9612

καὶ ἔστησεν,

καὶ προσεδέχοντο οἱ Ἰουδαῖοι ἐφ᾿ ἑαυτοῖς καὶ ἐπὶ τῷ σπέρματι αὐτῶν καὶ ἐπὶ τοῖς προστεθειμένοις ἐπ᾿ αὐτῶν, οὐδὲ μὴν ἄλλως χρήσονται.

9:27

‫נִ זְ ָ֯כּ ִ ֨ר ים‬ ‫וְ נַ ֯ ֲע ִ֜שׂים‬ ‫ל־דּוֹר וָ ֗דוֹר‬ ֣ ‫ְבּ ָכ‬ ‫וּמ ְשׁ ָפּ ָ֔חה‬ ִ ‫ִמ ְשׁ ָפּ ָח ֙ה‬ ‫וּמ ִד ָינ֖ה‬ ְ ‫ְמ ִד ָינ֥ה‬ ‫וְ ִ ֣ע יר וָ ִ ֑ע יר‬

καὶ πόλιν καὶ πατριὰν καὶ χώραν.

μνημόσυνον ἐπιτελούμενον κατὰ γενεὰν καὶ γενεὰν

‫ִכּ ְכ ָת ָ ֖בם‬ ‫וְ ִכ זְ ַמ ָנּ֑ם‬ :‫ל־שׁ ָנ֖ה וְ ָשׁ ָ ֽנה‬ ָ ‫ְבּ ָכ‬ ‫ וְ ַהיָּ ִ ֣מים‬9:28 αἱ δὲ ἡμέραι ‫ ֠ ָה ֵא ֶלּה‬αὗται

‫וְ ִ֯ק ְבּ ֻ ֣ל‬ ‫ים ׀‬ ֩ ‫הוּד‬ ִ ְ‫ַהיּ‬ ‫יהם ׀‬ ֶ֨ ‫ֲע ֵל‬ ‫וְ ַע ל־זַ ְר ֜ ָעם‬ ‫וְ ֨ ַע ל ָכּ ל־‬ ‫ַהנִּ ְל ִ ֤ו ים‬ ‫יה ֙ם‬ ֶ ‫ֲע ֵל‬ ‫וְ ֣ל ֹא יַ ֯ ֲע ֔בוֹר‬ ‫ִל ְהי֣ וֹת‬ ‫ע ִֹ֗שׂים‬ ‫ים ָה ֵ֔א ֶלּה‬ ֙ ‫ֵ ֣את ְשׁ ֵנ֤י ַהיָּ ִמ‬

‫ ִקיְּ ֣מוּ‬9:27

εἰς μνημόσυνον.

εἰς τὰς ἡμέρας ταύτας

Et diei

et patriam, et civitatem, et regionem.

per progeniem,

mentionem fecit

9:27

cunctae in toto orbe provinciae celebrabunt nec est ulla civitas in qua dies Phurim id est Sortium non observentur

et per singulas generationes

isti sunt dies quos nulla umquam delebit oblivio

IX:28

duos hos dies absque sollemnitate transigere quam scriptura testatur et certa expetunt tempora annis sibi iugiter succedentibus

ut nulli liceat

continentur IX:27 quaeque sustinuerint et quae deinceps inmutata sint suscepere Iudaei super se et semen suum et super cunctos qui religioni eorum voluerint copulari MT 9:1-32; OG 9:1-31; AT 7:42-49; OL 9:3-4,20-23,27-29; Vg IX:1-32; JA 11.286-295a

199

9 9614 9615 9616 9617 9618 9619 9620 9621 9622 9623 9624 9625 9626 9627 9628 9629 9630 9631 9632 9633 9634 9635 9636 9637 9638 9639 9640 9641 9642 9643 9644 9645 9646 9647 9648 9649 9650

613

‫וִ י֯ ֵ֞מי‬

9:28

OG

‫ ַו ִיְּשַׁ֨לח‬9:30 ‫ְסָפִ֜רים‬ ‫ֶאל ֯־ָכּל ֯־‬ ‫ַה ְיּהוּ ִ֗דים‬ ‫אָה‬ ֙ ‫וּמ‬ ֵ ‫ל־שׁ ַבע וְ ֶע ְשׂ ִ ֤ר ים‬ ֶ֨ ‫ֶא‬

αἱ δὲ ἡμέραι αὗται ‫פּוּר ים‬ ֣ ִ ‫ ַה‬τῶν Φρουραι ‫ָה ֵ֗א ֶלּה‬ ‫רוּ‬ ֙ ‫ ֤ל ֹא ַי ַֽע ְב‬ἀχθήσονται ‫הוּד ים‬ ֔ ִ ְ‫ִמ ֣תּוְֹך ַהיּ‬ εἰς τὸν ἅπαντα χρόνον, ‫ וְ זִ ְכ ָ ֖רם‬καὶ τὸ μνημόσυνον αὐτῶν ‫ ל ֹא־יָ ֥סוּף‬οὐ μὴ ἐκλίπῃ ‫ ס‬:‫ ִמזַּ ְר ָ ֽעם‬ἐκ τῶν γενεῶν. ‫ ַ ֠ו ִתּ ְכתֹּב‬9:29 9:29 καὶ ἔγραψεν ‫ ֶא ְס ֵ֨תּר‬Εσθηρ ‫ ַה ַמּ ְל ָ ֧כּה‬ἡ βασίλισσα ‫ ַבת־‬θυγάτηρ ‫יחיִ ל‬ ֛ ַ ‫ ֲא ִב‬Αμιναδαβ ‫וּמ ְר דֳּ ַ ֥כ י‬ ָ καὶ Μαρδοχαῖος ‫הוּד י‬ ֖ ִ ְ‫ ַהיּ‬ὁ Ἰουδαῖος ‫תֶּ֯קף‬ ֺ ֑ ‫ ֶאת־ָכּל־‬ὅσα ‫ ְל ַק ֵ֗יּם‬pἐποίησαν τό τε στερέωμα ‫ ֵ ֣את ִא ֶ ֧֯גּ ֶרת‬τῆς ἐπιστολῆς ‫פּוּר ים‬ ֛ ִ ‫ ַה‬τῶν Φρουραι. :‫הזּ֖ ֺאת ַה ֵשּׁ ִ ֽנית‬

MT

AT

fecit firmamentum epistulae custodientium.

omni tempore, ut memoria eorum non deficeret de progenie. 9:29 Et scripsit Hester regina filia Aminadab et Mardocheus

celebrarentur

Indicens vigilias, quae

9:28

OL

ad omnes Iudaeos qui in centum viginti septem regis

etiam secundam epistulam ut omni studio dies ista sollemnis sanciretur in posterum IX:30 et miserunt

scripseruntque Hester regina filia Abiahil et Mardocheus Iudaeus

IX:29

a Iudaeis et ab eorum progenie quae his caerimoniis obligata est

Vg

JA

200 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 9

9651 9652 9653 9654 9655 9656 9657 9658 9659 9660 9661 9662 9663 9664 9665 9666 9667 9668 9669 9670 9671 9672 9673 9674 9675 9676 9677 9678 9679 9680 9681 9682 9683 9684 9685 9686 9687 9688 9689

καὶ τότε στήσαντες κατὰ τῆς ὑγιείας ἑαυτῶν καὶ τὴν βουλὴν αὐτῶν.

‫ ִק ְיּ֥מוּ‬ἔστησαν ‫ ַע ל־נַ ְפ ָ ֖שׁם‬ἑαυτοῖς καθ᾿ ἑαυτῶν ‫ְו ַעל־ ַז ְר ָ֑עם‬ ‫ִדּ ְב ֵ ֥ר י ַהצּ ֹ֖֯מוֹת‬ :‫וְ זַ ֯ ֲע ָק ָ ֽתם‬

‫ַכֲּאֶשׁ ֩ר‬ ‫ִ֯ק ַ֨יּם‬ ‫ֲע ֵלי ֶ֜הם‬ ‫ ָמ ְר דֳּ ַ֤כי‬9:30 καὶ Μαρδοχαῖος ‫ַה ְיּהוּ ִד ֙י‬ ‫ ְוֶאְס ֵ֣תּר‬καὶ Εσθηρ ‫ ַהַמְּלָ֔כּה‬ἡ βασίλισσα ‫ְוַכֲא ֶ ֛שׁר‬

:‫ֶוֱאֶֽמת‬ ‫ ְלַק ֵ֡יּם‬9:31 ‫ֶאת־ ְיֵמ֩י‬ ‫ַה ֻפּ ִ ֨ר ים‬ ‫ָה ֵ֜א ֶלּה‬ ‫יהם‬ ֶ֗ ֵ‫ִבּזְ ַמנּ‬

‫ִדּ ְב ֵ ֥ר י‬ ‫ָשׁ֖לוֹם‬

‫ְמ ִדי ָ֔נה‬ ‫ַמְל֖כוּת‬ ‫ֲאַחְשׁ ֵו ֑רוֹשׁ‬

et illi observanda susceperant a se et a semine suo ieiunia atque clamores et Sortium dies

et Hester

Mardocheus

et suo tempore cum gaudio celebrarent sicut constituerat

versabantur ut haberent pacem et susciperent veritatem IX:31 observantes dies Sortium

Asueri provinciis

MT 9:1-32; OG 9:1-31; AT 7:42-49; OL 9:3-4,20-23,27-29; Vg IX:1-32; JA 11.286-295a

201

9 9691 9692 9693 9694 9695 9696 9697 9698 9699 9700 9701 9702 9703 9704 9705

690

MT

9:31

OG

‫וַּמֲא ַ ֣מר‬ καὶ ‫ ֶאְסֵ֔תּר‬Εσθηρ λόγῳ ‫ ִק ַ֕יּם‬ἔστησεν ‫ִדְּב ֵ֥רי‬ ‫ַה ֻפּ ִ ֖ר ים‬ ‫ָה ֵ֑אֶלּה‬ εἰς τὸν αἰῶνα, ‫ ְו ִנְכ ָ֖תּב‬καὶ ἐγράφη ‫ פ‬:‫ ַבּ ֵֽסֶּפר‬εἰς μνημόσυνον.

9:32

AT

OL

et omnia quae libri huius qui vocatur Hester historia continentur.

IX:32

Vg

JA

202 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 9

10 102 103 104 105 106 107 108 109 1010 1011 1012 1013 1014 1015 1016 1017 1018 1019 1020 1021 1022 1023 1024 1025 1026 1027 1028 1029 1030 1031 1032 1033 1034

1

‫ל־ה ָ ֖א ֶר ץ‬ ָ ‫ ַע‬τῆς γῆς :‫ וְ ִא ֵיּ֥י ַה ָיּֽם‬καὶ τῆς θαλάσσης

‫ ִ ֣כּ י ׀‬10:3

‫וֹא־הם‬ ֣ ֵ ‫ֲה ֯ל‬ ‫תוּבים‬ ִ֗ ‫ְכּ‬ ‫ל־ס ֶפ ֙ר‬ ֵ֙ ‫ַע‬ ‫ִדּ ְב ֵ ֣ר י ַהיָּ ִ֔מים‬ ‫ְל ַמ ְל ֵ ֖כ י‬ ‫ָמ ַ ֥ד י‬ :‫וּפ ָ ֽרס‬ ָ

‫גִּ ְ ֯דּ ֖לוֹ‬ ‫ַה ֶ ֑מּ ֶלְך‬

‫ֲא ֶ ֥שׁר‬ καὶ ἐδόξασε

καὶ ἔγραψεν ἐν τοῖς βιβλίοις

Περσῶν καὶ Μήδων εἰς μνημόσυνον.

βασιλέων Περσῶν καὶ Μήδων εἰς μνημόσυνον.

Μαρδοχαῖος

7:51

τῆς βασιλείας αὐτοῦ.

πλοῦτόν τε καὶ δόξαν

καὶ τὴν ἰσχὺν αὐτοῦ,

ἰδοὺ γέγραπται ἐν βιβλίῳ

‫ ָמ ְר דֳּ ַ֔כ י‬τῆς βασιλείας αὐτοῦ·

10:2

τῆς γῆς καὶ θαλάσσης

τὰ τέλη

7 Καὶ ἔγραψεν ὁ βασιλεὺς

‫ וַ ָ֯יּ ֶשׂ ֩ם‬10 10 Ἔγραψεν δὲ ‫ ַה ֶ֨מּ ֶלְך‬ὁ βασιλεὺς ‫ֲא ַח ְשׁ ֵ ֧ר ֹשׁ ׀‬ ‫ַ ֛מס‬ ἐπὶ τὴν βασιλείαν 50

AT

1

OG

1

‫וְ ָכ ל־֯ ַמ ֲע ֵ ֤שׂה‬ ‫פּוֹ‬ ֙ ‫ ָת ְק‬10:2 καὶ τὴν ἰσχὺν αὐτοῦ ‫ וּגְ ֣ב ָוּר ֔תוֹ‬καὶ ἀνδραγαθίαν, ‫וּפ ָ ֯ר ַשׁ ֙ת‬ ָ πλοῦτόν τε ‫ גְּ ֻ ֯ד ַלּ֣ת‬καὶ δόξαν

MT

regis

Medorum in memoriam.

in regno suo, sicut scriptum est in libro

Mardochei, quemadmodum illum rex honorificaverat

gloria

10 2 Et annuntiata est

OL

CHAPTER 10

X:3

et quomodo

Medorum atque Persarum

scripta sunt in libris

cuius fortitudo et imperium et dignitas atque sublimitas qua exaltavit Mardocheum

X:2

omnem terram et cunctas maris insulas fecit tributarias

X 1 Rex vero Asuerus

Vg

JA

204 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: CHAPTER 10

1035 1036 1037 1038 1039 1040 1041 1042 1043 1044 1045 1046 1047 1048 1049 1050 1051 1052 1053 1054 1055 1056 1057 1058 1059 1060 1061 1062 1063 1064 1065 1066 1067 1068 1069 1070

ὁ δὲ Μαρδοχαῖος

καὶ δόξαν παντὶ τῷ ἔθνει αὐτοῦ περιετίθει.

καὶ φιλούμενος ὑπὸ πάντων τῶν Ἰουδαίων καὶ ἡγεῖτο αὐτῶν

καὶ φιλούμενος

διηγεῖτο

ἐν τῇ βασιλείᾳ

καὶ μέγας ἦν

διεδέχετο τὸν βασιλέα Ασσυῆρον

7:52

ἐν τῇ βασιλείᾳ καὶ δεδοξασμένος ὑπὸ τῶν Ἰουδαίων·

‫ ָשׁ ֖לוֹם‬τὴν ἀγωγὴν ‫ ְל ָכ ל־‬παντὶ :‫ זַ ְר ֽעוֹ‬τῷ ἔθνει αὐτοῦ.

‫הוּד ים‬ ֔ ִ ְ‫ַליּ‬ ‫וְ ָר ֖֯צוּי‬ ‫ְל ֣ר ֹ ֯ב ֶא ָ ֑חיו‬ ‫דּ ֵ ֹ֥רשׁ‬ ‫טוֹב‬ ֙ ‫ְל ַע ֔מּוֹ‬ ‫וְ ד ֵ ֯ ֹ֥בר‬

֙‫ וְ גָ ֯דוֹל‬καὶ μέγας ἦν

‫ ָמ ְר דֳּ ַ ֣כ י‬10:3 ὁ δὲ Μαρδοχαῖος ‫הוּד י‬ ֗ ִ ְ‫ַהיּ‬ ‫ ִמ ְשׁנֶ ֙ה‬διεδέχετο ‫ ַל ֶ ֣מּ ֶלְך‬τὸν βασιλέα ‫ ֲא ַח ְשׁוֵ ֔ר וֹשׁ‬Ἀρταξέρξην Mardochaeus enim

et ex ducatu praeerat omni genti suae.

in regno, et magnificatus a Iudaeis,

in die illa. Et magnus erat

suscipiebat regem Artarxerxen

10:3

Quae habentur in Hebraeo plena fide expressi

sui seminis pertinerent.

ea quae ad pacem

inter Iudaeos et acceptabilis plebi fratrum suorum quaerens bona populo suo et loquens

et magnus

Mardocheus iudaici generis secundus a rege Asuero fuerit

καὶ συνδιεῖπεν αὐτῷ τὴν ἀρχὴν ἀπολαύων ἅμα καὶ τῆς κοινωνίας τοῦ βίου τῇ βασιλίσσῃ. 296 ἦν δὲ καὶ τοῖς Ἰουδαίοις τὰ πράγματα δι᾿ αὐτοὺς ἀμείνω πάσης ἐλπίδος. καὶ τὰ μὲν τούτοις βασιλεύοντος Ἀρταξέρξου συμβάντα τοῦτον εἶχεν τὸν τρόπον.

μέγας τε ἦν καὶ λαμπρὸς παρὰ τῷ βασιλεῖ

11 295b ὁ δὲ Μαρδοχαῖος

MT 10:1-3; OG 10:1-3; AT 7:50-52; OL 10:2-3; Vg X:1-3; JA 11.295b-296

205

F F2 F3 F4 F5 F6 F7 F8 F9 F10 F11 F12 F13 F14 F15 F16 F17 F18 F19 F20 F21 F22 F23 F24 F25 F26 F27 F28 F29 F30 F31 F32 F33 F34

1

MT

Παρὰ τοῦ θεοῦ ἐγένετο ταῦτα· 7:54 ἐμνήσθη γὰρ τοῦ ἐνυπνίου, οὗ εἶδεν.

καὶ ἀπετελέσθη

Παρὰ τοῦ θεοῦ ἐγένετο ταῦτα· F:2 ἐμνήσθην γὰρ

περὶ τοῦ ἐνυπνίου,

οὗ εἶδον περὶ τῶν λόγων τούτων·

οὐδὲ γὰρ παρῆλθεν ἀπ᾿ αὐτῶν λόγος. καὶ εἶπεν

7 53 Καὶ εἶπε Μαρδοχαῖος

AT

F 1 Καὶ εἶπεν Μαρδοχαῖος

OG

nihil transivit eum.

F 1 Et dixit Mardocheus ad omnes: A Deo facta sunt ista. F:2 Commemoratus est enim Mardocheus somnii sui quod viderat, et de verbis his

OL

ADDITION F

quod videram haec eadem significantis nec eorum quicquam irritum fuit.

somnii

a Deo facta sunt ista X:5 ÷ recordatus sum

Haec autem quae sequuntur scripta repperi in editione vulgata quae Graecorum lingua et litteris continentur et interim post finem libri hoc capitulum ferebatur quod iuxta consuetudinem nostram obelo id est veru praenotavimus. X 4 ÷ dixitque Mardocheus

Vg

JA

206 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION F

F35 F36 F37 F38 F39 F40 F41 F42 F43 F44 F45 F46 F47 F48 F49 F50 F51 F52 F53 F54 F55 F56 F57 F58 F59 F60 F61 F62 F63 F64 F65 F66 F67 F68 F69 F70 F71 F72 F73

ἡ μικρὰ πηγή, ἣ ἐγένετο ποταμὸς καὶ ἦν φῶς καὶ ἥλιος

ἀπολέσαι

τοὺς Ἰουδαίους· ἥλιος καὶ φῶς ἣ ἐγένετο τοῖς Ἰουδαίοις

τῶν Ἰουδαίων.

καὶ οἱ δύο δράκοντες, ἐγώ εἰμι καὶ Αμαν· ποταμὸς τὰ ἔθνη τὰ συναχθέντα

Εσθηρ ἐστίν,

Ἡ μικρὰ πηγὴ

ἀπολέσαι τὸ ὄνομα

F:5

τὰ δὲ ἔθνη τὰ ἐπισυναχθέντα

καὶ ἐποίησεν βασίλισσαν. F:4 οἱ δὲ δύο δράκοντες ἐγώ εἰμι καὶ Αμαν.

Εσθηρ ἐστὶν ὁ ποταμός, ἣν ἐγάμησεν ὁ βασιλεὺς

καὶ ὕδωρ πολύ·

F:3

erant Iudaei.

Iudaeorum. Sol et luna,

perdere nomen

F:4 Duo enim dracones ego eram et Aman. F:5 Flumina autem gentes, quaecumque venerant

Hester est.

Pusillus fons

F:3

÷ Gentes quae convenerant hii sunt qui delere nomen conati sunt Iudaeorum.

X:8

rex accepit uxorem et voluit esse reginam. X:7 ÷ Duo autem dracones ego sum et Aman.

quam

÷ Parvus fons qui crevit in fluvium et in lucem solemque conversus est et in aquas plurimas redundavit Hester est

X:6

MT -; OG F:1-11; AT 7:53-59; OL F:1-10; Vg X:4-13; XI:1; JA -

207

F F75 F76 F77 F78 F79 F80 F81 F82 F83 F84 F85 F86 F87 F88 F89 F90 F91 F92 F93 F94 F95 F96 F97 F98 F99 F100 F101 F102 F103 F104 F105 F106 F107 F108 F109 F110 F111

74

MT

καὶ ἐποίησεν ὁ θεὸς τὰ σημεῖα καὶ τὰ τέρατα ταῦτα, ἃ οὐ γέγονεν ἐν τοῖς ἔθνεσιν· καὶ ἐποίησε κλήρους δύο, ἕνα

καὶ τὰ τέρατα τὰ μεγάλα, ἃ οὐ γέγονεν ἐν τοῖς ἔθνεσιν. F:7 διὰ τοῦτο ἐποίησεν κλήρους δύο,

ἕνα

7:55

ἐπιφανεία τοῦ θεοῦ, τοῦτο τὸ κρίμα.

AT

οἱ βοήσαντες πρὸς τὸν θεὸν καὶ σωθέντες· καὶ ἔσωσεν κύριος τὸν λαὸν αὐτοῦ, καὶ ἐρρύσατο κύριος ἡμᾶς ἐκ πάντων τῶν κακῶν τούτων, καὶ ἐποίησεν ὁ θεὸς τὰ σημεῖα

τὸ δὲ ἔθνος τὸ ἐμὸν οὗτός ἐστιν Ισραηλ,

F:6

OG

Signa

unam

et prodigia ista non sunt facta in gentibus. F:7 Et fecit sortes duas,

F:6

Hoc iudicium fecit Deus.

OL

÷ et duas sortes esse praecepit unam

X:10

inter gentes

signa magna atque portenta

et fecit

nos de omnibus malis

et salvum fecit Dominus populum suum liberavitque

Israhel est qui clamavit ad Deum

÷ Gens autem mea

X:9

Vg

JA

208 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION F

F112 F113 F114 F115 F116 F117 F118 F119 F120 F121 F122 F123 F124 F125 F126 F127 F128 F129 F130 F131 F132 F133 F134 F135 F136 F137 F138 F139 F140 F141 F142 F143 F144 F145 F146 F147 F148 F149 F150

F:9

καὶ ἐμνήσθη ὁ θεὸς τοῦ λαοῦ αὐτοῦ καὶ ἐδικαίωσεν τὴν κληρονομίαν ἑαυτοῦ.

καὶ πᾶσι τοῖς ἔθνεσιν.

τῷ λαῷ τοῦ θεοῦ καὶ ἕνα πᾶσι τοῖς ἔθνεσιν· F:8 καὶ ἦλθον οἱ δύο κλῆροι οὗτοι εἰς ὥραν καὶ καιρὸν καὶ εἰς ἡμέραν κρίσεως ἐνώπιον τοῦ θεοῦ

καὶ ἐμνήσθη ὁ θεὸς τοῦ λαοῦ αὐτοῦ καὶ ἐδικαίωσε τὴν κληρονομίαν αὐτοῦ. 7:58 καὶ πᾶς ὁ λαὸς ἀνεβόησε φωνῇ μεγάλῃ καὶ εἶπεν Εὐλογητὸς εἶ, κύριε, ὁ μνησθεὶς 7:57

τοῦ αἰωνίου ἐν πᾶσι τοῖς ἔθνεσιν.

genti. Et accesserunt hae duae sortes in hora secundum tempus et dies iudicii

τοῖς ἔθνεσιν· 7:56 καὶ προσῆλθον οἱ δύο κλῆροι οὗτοι εἰς ὥρας καὶ καιρὸν καὶ ἡμέρας κυριεύσεως

populi sui, et servavit hereditatem suam.

in omnibus gentibus in conspectu Dei. F:9 Et commemoratus est

F:8

et unam

populo

τῷ λαῷ τοῦ θεοῦ καὶ ἕνα

÷ et recordatus est Dominus populi sui ac misertus hereditati suae

X:12

universis gentibus

coram Deo

populo Dei et alteram cunctarum gentium X:11 ÷ venitque utraque sors in statutum ex illo iam tempore diem

MT -; OG F:1-11; AT 7:53-59; OL F:1-10; Vg X:4-13; XI:1; JA -

209

F F152 F153 F154 F155 F156 F157 F158 F159 F160 F161 F162 F163 F164 F165 F166 F167 F168 F169 F170 F171 F172 F173 F174 F175 F176 F177 F178 F179 F180 F181 F182 F183 F184 F185 F186 F187 F188

151

MT

κατὰ γενεὰς εἰς τὸν αἰῶνα ἐν τῷ λαῷ αὐτοῦ Ισραηλ.

F:11

Ἔτους τετάρτου βασιλεύοντος Πτολεμαίου καὶ Κλεοπάτρας εἰσήνεγκεν Δοσίθεος, ὃς ἔφη εἶναι

κατὰ γενεὰς εἰς τὸν αἰῶνα ἐν τῷ λαῷ αὐτοῦ Ἰσραήλ.

καὶ ἔσονται αὐτοῖς αἱ ἡμέραι αὗται ἐν μηνὶ Αδαρ τῇ τεσσαρεσκαιδεκάτῃ καὶ τῇ πεντεκαιδεκάτῃ τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μετὰ συναγωγῆς καὶ χαρᾶς καὶ εὐφροσύνης ἐνώπιον τοῦ θεοῦ

F:10

AT τῶν διαθηκῶν τῶν πρὸς τοὺς πατέρας ἡμῶν· ἀμήν. 7:59 καὶ ἔσονται αὐτοῖς αἱ ἡμέραι αὗται ἐν μηνὶ Αδαρ ἐν τῇ τεσσαρεσκαιδεκάτῃ καὶ τῇ πεντεκαιδεκάτῃ τοῦ αὐτοῦ μηνὸς μετὰ συναγωγῆς καὶ χαρᾶς καὶ εὐφροσύνης ἐνώπιον τοῦ θεοῦ

OG

dies isti in mense Adar quartadecima et quintadecima die eiusdem mensis

in illis diebus in mense Adar, quartadecima

populi Israhel.

in progenie vestra in populo Istrahel. Explicit liber Edisse qui dicitur Hester.

XI 1 ÷ Anno quarto regnantibus Ptolomeo et Cleopatra adtulerunt Dositheus qui

in unum coetum populi congregati in cunctas deinceps generationes

cum omni studio et gaudio

÷ et observabuntur

duodecimi mensis, dies synagogae cum laetitia et voluptate,

X:13

Vg

Et erunt

F:10

OL

JA

210 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: ADDITION F

F189 F190 F191 F192 F193 F194 F195 F196 F197 F198 F199 F200 F201 F203 F204 F205 F206 F207 F208

καὶ Πτολεμαῖος ὁ υἱὸς αὐτοῦ τὴν προκειμένην ἐπιστολὴν τῶν Φρουραι ἣν ἔφασαν εἶναι, καὶ ἑρμηνευκέναι Λυσίμαχον Πτολεμαίου, τῶν ἐν Ιερουσαλημ.

ἱερεὺς καὶ Λευίτης,

interpretatum esse Lysimachum Ptolomei filium in Hierusalem.

se sacerdotem et levitici generis ferebat et Ptolomeus filius eius hanc epistulam Phurim quam dixerunt

MT -; OG F:1-11; AT 7:53-59; OL F:1-10; Vg X:4-13; XI:1; JA -

211

The king and queen Vasthi

Finding a new queen The conspiracy disclosed

1

2

The conviction decree

The prayer of Mordecai Israel cries to God The prayer of Esther

C

Brief antefact at Esther’s entrance Esther by the king Esther finds grace by the king

Second banquet Aman sentenced to death Moral comment

7

E

Salvation decree

8 (1st Part) Esther and Mordechai rewarded

Aman pays homage to Mordecai

6

5 (2nd Part) First banquet

D

5 (1st Part) Esther changes her clothes

Mordecai’s presentation Mordecai toward Esther

4

3 (2nd Part) King’s ring (plus) King’s decree and reactions The prayer of the Jews (plus) The news is know in Susa (plus)

B

3 (1st Part) Aman against Mordecai

Mordecai’s presentation Mordecai’s dream The conspiracy disclosed

A

Historical context

1:1-22

A:1–3 A:4–11 A:12-17

––––

Han

B:1-7

––––

8:1-12

7:1-6 7:7-10 ––––

6:1-14

5:2-14

–––– 5:1b ––––

5:1a

–––– –––– ––––

–––– 4:1-17

OG

g

E:1-24

8:1-12

7:1-6 7:7-10 ––––

6:1-14

5:3-14

–––– D:2-7 D:8-16

D:1

x

8:12 -12

a

8:1-12

7:1-6 7:7-10 ––––

6:1-14

5:3-14

–––– 5:1a-1d 5:1e-2b

5:1

––––

1:1-14,16,18,20-21

E:1-24

VIII:1-12

––––

VII:1-10

VI:1-14

7:22-32

7:14-21

7:1-9a 7:9b-13 ––––

6:1-23

5:13-24

–––– 5:2-6 5:7-12

–––– D:2-7 D:8-16

4:12b-17 –––– 4:18-29

–––– 4:1-12a

–––– 3:19 –––– ––––

3:14-18

3:1-6,8-9,11,10,7,13

2:1-5,7-9,14,17-18 ––––

5:1

V:3-14

Han

A:1-2 A:3-11a A:11b-18

D:1

C:1-10 C:11 C:12-30

C:1-10 C:11 C:12-30

4:17a-17h 4:17i 4:17k-17z

–––– III:14-15 –––– ––––

B:1-7

III:1-13

–––– IV:1-17

–––– 3:14-15 –––– ––––

3:13 -13

a

3:1-13

II:1-20 II:21-23

I:1-22

1:1s-22 2:1-20 2:21-23

–––– A:1-3 A:4-11 A:12-17

––––

Br-McL

1:1a-1c 1:1d-1l 1:1m-1r

Rah-Han

–––– –––– 4:1-5,7-17 4:1-5,7-17

–––– 3:14-15 –––– ––––

––––

–––– 3:14-15 –––– ––––

3:1-13

3:1-13

2:1-20 2:1-20 2:21-23 2:21-23

1:1-22

–––– –––– ––––

––––

MT

BHQ

Texts

Editions

Br-McL

VIII:22-32

VIII:14-21

––––

VIII:1-13

VI:1-23

VI:13-24

–––– VI:2-6 VI:7-8

VI:1

V:12b-17 –––– V:18-29

–––– V:1-12a

–––– IV:19 –––– ––––

IV:14-18

IV:1-6,8-9,11,10,7,13

III: 1-2,4-5,7-9,14,17-18 ––––

II:1-14,16,18,20-21

I:1-2 I:3-11a I:11b-18

––––

AT

E:1-24

8,1-12

7:1-6 7:7-10 ––––

6:1-14

5:3-4,8-14

–––– D:2-7 D:8-10,12-16

D:1

C:1-10 C:11 C:12-30

4:1a 4:1b-17

3:14a 3:14b-15a H:1-5 3:15b

B 1-7

3:1-13

2:1-20 2:21-23

1:1-3,5-22

A:1-2 A:4-11 ––––

––––

Haele

Sab

VIII:13; XVI,1-24

VIII:1-12

VII:1-6 VII:7-10 ––––

VI:1-14

V:3b-5,9-14

–––– XV:5-10 XV:11-19; V:3a

XV:4

XIII:12.14-17 IV:18 XIV:1-5,14-15,17-18, 16,13,19

XI:3–4 IV:1-2,4-17

III::12-13 III:14-15a without number III:15b

XIII:1-7

III:1-13

II:1-20 II:21-23

I:1-2,5-22

XI:2-3 XI:5–12 ––––

––––

OL

NUMBER SYSTEMS IN THE EDITIONS OF THE BOOK OF ESTHER

APPENDIX

XVI:1-24

VIII:1-12

VII:1-6 VII:7-10 ––––

VI:1-14

V:2-14

XV:1-4 XV:5-10 XV:11-19

V:1

XIII:8-17 XIII:18 XIV:1-19

–––– IV:1-17

–––– III:14-15 –––– ––––

XIII:1-7

III:1-13

II:1-20 II:21-23

I:1-22

XI:2–4 XI:5–12 XII:1–6

––––

Gas

Vg

AJ

11:234a

11:229b-230 11:231a 11:231b-233

–––– 11:221-229a

–––– 11:220 –––– ––––

11:215-219

11:209-214

11:195-206 11:207-208

11:186-194

–––– –––– ––––

11:184-185

Niese

16:1-24

8:1-12

––––

7:1-10

6:1-14

5:2-14

11:272b-283

11:269-272a

11:262-265a 11:265b-267 11.268

11:247b-261

11:240-247a

15:1-4 –––– 15:5-9 11:234b-236 15:10-19 11:237-239

5:1

13:8-17 13:18 14:1-19

–––– 4:1-17

–––– 3:14 3:15 ––––

13:1-7

3:1-13

2:1-20 2:21-23

1:1-22

11:2–4 11:5–12 12:1–6

––––

Web

212 SYNOPSIS OF THE BOOK OF ESTHER: APPENDIX

The king and Mordechai

Interpretation of the dream Colophon

10

F

8:13-17 8:13-17

8:13-17

VIII:13-17

7:33-41

–––– ––––

10:1-3 F:1-10 F:11

10:1-3

X:1-3 F:1-10 F:11

10:1-3 10:3a-3k 10:3l 7:53-59 ––––

7:50-52

9:1-19 9:1-4,6-19 9:1-4,6-19 IX:1-4,6-19 7:42-46 9:20-32 9:20-31 9:20-29,31-32 IX:20-31 7:47-49

VIII:33-41

VIII:53-59 ––––

VIII:50-52

VIII:42-46 VIII:47-49

8:14-17

VIII:14-17

F:1-10 ––––

10:2-3 10:4-13 ––––

10:2-3

9:3-4 9:3-4 9:20-23,27-29 9:20-23,27-29

VIII:13-17

X:4-13 XI:1

X:1-3

IX:1-19 IX:20-32

8,13-17

10:3-13 11:1

10:1-3

9:1-19 9:20-32

11:284-285

–––– ––––

11:295b-296

11:286-292 11:293-295a

Francis Aidan Gasquet, Libri Hester et Iob (Biblia Sacra iuxta Latinam Vulgatam Versionem, vol. IX) (Romæ, Typis Polyglottis Vaticanis 1950), 211–280.

AJ: Flavius Josephus’ Antiquitates Judaicae Niese Benedikt Niese, Flavius Josephus. Antiquitatae Judaicae (Flavii Josephi Opera, voll. I–IV) (Berlin: Weidmann, 1885–1892 [1890]).

Vg: Vulgate Gas

OL: Old Latin Haele Jean-Claude Haelewyck, Esther (Vetus Latina. Die Reste der altlateinischen Bibel, vol. 7/3), Fascicule 2 - Introduction (suite et fin), Est A 1–2,7; Fascicule 3 - Esther 2:7–4:7 (including ‘longer addition’ B 1–7 = Latin 13:1–7 after Esther 3:13); Fascicule 4 - Esther 4:7–6:2 (including ‘longer additions’ C1–30 [not in strict numerical sequence] = Latin 13:8–18; 14:1–19 following Esther 4:17 and D 1–16 = Latin 15:1–16); Fascicule 5 - Esther 6:3–fin (Freiburg: Herder, 2004; 2006; 2008; 2009). Sab Paul Sabatier, Bibliorum sacrorum latinæ versiones antiquæ, seu Vetus Italica, et Cæteræ quæcumque in Codicibus Mss. & antiquorum libris reperiri potuerunt, vol. I/2 (Parisiis: F. Didot, 1751).

AT: Alpha Text Han Robert Hanhart, Esther, Septuaginta. Vetus Testamentum Graecum Auctoritate Accademiae Scientiarum Gottingensis editum, vol. VIII/3 (Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 19832), 131–208 (lower text). Br-McL A.E. Brooke - N. McLean - H.St.J. Thackeray, Esther, Judith, Tobit. The Old Testament in Greek according to the Text of the Codex Vaticanus, vol. III/1 (Cambridge, UK, Cambridge University Press 1940), 32–42.

OG: Old Greek Robert Hanhart, Esther, Septuaginta. Vetus Testamentum Graecum Auctoritate Accademiae Scientiarum Gottingensis editum, vol. VIII/3 (Göttingen: Han Vandenhoeck & Ruprecht, 19832), 131–208 (upper text). Rah–Han A. Rahlfs - Robert Hahnart, Septuaginta. Id est Vetus Testamentum graece iuxta LXX interpretes. Editio altera (Stuttgart: Deutsche Bibelgesellschaft 2006), 951–973. Br-McL A.E. Brooke - N. McLean - H.St.J. Thackeray, Esther, Judith, Tobit (The Old Testament in Greek according to the Text of the Codex Vaticanus, vol. III/1) (Cambridge, UK, Cambridge University Press 1940), 1–31.

MT: Masoretic Text BHQ Magne Sæbø, Esther (Biblia Hebraica Quinta, vol. 18. Megilloth), Jan de Waard et Alii eds, General Introduction and Megilloth (Stuttgart: Bibelgesellschaft, 2004), 73–96.

Revenge of the Jews Institution of Purim

9

8 (2nd Part) New decree and Jews exulting

NUMBER SYSTEMS IN THE EDITIONS OF THE BOOK OF ESTHER

213

PRINTED ON PERMANENT PAPER

• IMPRIME

SUR PAPIER PERMANENT

N.V. PEETERS S.A., WAROTSTRAAT

• GEDRUKT

OP DUURZAAM PAPIER

50, B-3020 HERENT

- ISO 9706