Social Sciences 09 [9]

Citation preview

[email protected]

• • • • • • • • • • • • • • • • • • • •

‫و‬

« »

۷۴۶ «

»

‫‪۲۵‬‬ ‫‪۱۱۳۵‬ق‪١٧٢٢ /‬ز‬ ‫‪۲۵‬‬

‫‪۱۱۳۵‬‬

• • • • •

• • • • •

• • • •

Sami

Hami

–

–

•

Harry mouton Stanly

•

• • • • •

m m m

Arafura Sea

m

Timor Sea Str Torres Gulf of Carpentaria Tasmania Sea Coral Sea Bass Str

Gulf

New Guinea Java William Dampier

Sydney

Willem Janszoon

Botany New South Wales

of Carpentaria

New South Wales Canberra

Sydney

Melborne

Victoria Brisban Adelaid Perth

Bass Strait

Perth

Melborne

Sydney

Brisban

Adelaid Perth

Hobart

New Castle

Papua New Guine New Zeland Melanesia

Micronesia Polynesia

Copra

New Zealand

Cook Strait South Alps

Clutha

Waikato

Auckland

‫در‪４‬يمه برخه‬ ‫مدني زده ک‪７‬ې‬ ‫لوم‪７‬ى څپرکی‬ ‫د ټولنيزو خدمتونو له ارگانو نو سره بلدشئ؛‬ ‫په دې څپرکي ک‪ ３‬الندې موضوعات لولئ‪.‬‬ ‫ډاگ (پسته) کوم کارونه تر سره کوي؟‬ ‫مخابرات کوم خدمتونه وړاندې کوي؟‬ ‫بانک څه ډول خدمتونه تر سره کوي؟‬ ‫سره مياشت او د هغ‪ ３‬دندې‪.‬‬ ‫ول‪ ３‬بايد د خپل‪ ３‬استوگن‪ ３‬چاپ‪５‬ريال پاک او ＊کلى وساتو؟‬ ‫＊اروالي څه ډول کارونه تر سره کوي؟‬ ‫د امينت تامينوونکي ارگانونه؛‬ ‫د ترافيکو پوليس زموږ په ژوند ک‪ ３‬څه رول لري؟‬

‫‪93‬‬

‫د څپرکي موخ‪３‬‬ ‫زده کوونکي به د دغه څپرکي له لوستلو وروسته په الندې موخو پوه شي‪:‬‬ ‫‪ -١‬د ډاگ او د هغه له دندو سره به بلدشي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د بانک د دندو په اړه به معلومات ترالسه ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د سرې مياشت‪ ３‬له اهميت او دندو سره به بلدشي‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د استوگن‪ ３‬د چاپ‪５‬ريال د ساتلو پر اهميت به پوه شي‪.‬‬ ‫‪ -٥‬له ＊اروال‪ ９‬او د هغ‪ ３‬له دندو سره به بلدشي‪.‬‬ ‫‪ -٦‬د پوليسو د شتون پر ارز＊ت به پوه شي‪.‬‬ ‫‪ -٧‬د ډاگ دندې به بيان ک‪７‬اي شي‪.‬‬ ‫‪ -٨‬د بانکي خدمتونو په اړه به معلومات ورک‪７‬اى شي‪.‬‬ ‫‪ -٩‬د سرې مياشت‪ ３‬ارز＊ت به بيان ک‪７‬اى شي‪.‬‬ ‫‪ =١٠‬د ＊اروال‪ ９‬خدمتونه به يو له بله سره ب‪５‬ل ک‪７‬اى شي‪.‬‬ ‫‪ -١١‬د پوليسو او د ترافيکو پوليسو دندې به بيان ک‪７‬اى شي‪.‬‬ ‫‪ -١٢‬د استوگ‪ ３２‬د چاپ‪５‬ريال د پاک ساتلو ارز＊ت به بيان ک‪７‬اى شي‪.‬‬ ‫‪ -١٣‬د ټولنيزو خدمتونو موسسو‪ ،‬لکه‪ :‬ډاگ‪ ،‬بانک‪ ،‬سرې مياشت‪،３‬‬ ‫＊اروال‪ ９‬او د پوليسو خدمتونو ته به په درنه سترگه وگوري‪.‬‬ ‫‪ -١٤‬د چاپ‪５‬ريال په پاک ساتلو ک‪ ３‬به عملي ون‪６‬ه واخلي‪.‬‬

‫‪94‬‬

‫اته د‪４‬رشم لوست‬

‫ډاگ ( ُپست) څه ډول کارونه ترسره کوي‬ ‫ت‪５‬رکال مﻮ د اقتصادي مﻮضﻮگاﻧﻮ او د ＊ﻮوﻧ‪ ３‬او روزﻧ‪ ３‬پﻪ ﻫکلﻪ معلﻮمات ترﻻسﻪ ک‪７‬ل‪ .‬پﻪ اوسﻨﻲ لﻮست ک‪３‬‬ ‫زده کﻮئ چ‪ ３‬ډاگ(پست) ＇ﻪ ډول کاروﻧﻪ ترسره کﻮي‪.‬‬ ‫خبرې پرې وک‪７‬ئ‬ ‫تاس‪ ３‬غﻮاړئ لﻪ خپلﻮ دوستاﻧﻮ او ملگرو سره چ‪ ３‬پﻪ ﻧﻮرو ＊اروﻧﻮ ک‪ ３‬اوس‪８５‬ي‪ ،‬د لﻴک لﻪ ﻻرې‬ ‫اړﻳکﻪ ！ﻴﻨگﻪ ک‪７‬ئ او لﻪ ﻫغﻮ خپلﻮاﻧﻮ سره چ‪ ３‬پﻪ بﻬر ک‪ ３‬اوس‪８５‬ي‪ ،‬اړﻳکﻪ ولرئ او لﻪ حالﻪ ﻳ‪ ３‬خبرشئ‪ .‬لﻪ دې‬ ‫املﻪ تاس‪ ３‬لﻪ ﻧﻮرو سره د اړﻳکﻮ ！ﻴﻨگﻮلﻮتﻪ اړتﻴا لرئ او پﻪ ！ﻮلﻨﻴز ژوﻧداﻧﻪ ک‪ ３‬ﻧﻪ شئ کﻮﻻى چ‪ ３‬لﻪ ﻧﻮرو سره لﻪ‬ ‫اړﻳکﻮ لرلﻮ پرتﻪ‪ ،‬خپل‪ ３‬اړتﻴا وې پﻮره ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫أﻳا پﻮﻫ‪８５‬ئ چ‪ ３‬لﻴک‬ ‫＇رﻧگﻪ ل‪８５‬ل ک‪８５‬ي؟‬ ‫ل‪８５‬وﻧکﻰ! کابل ‪＇ -‬لﻮرمﻪ کارتﻪ‪ ،‬د‬ ‫پخﻮا بﻪ خلکﻮ ＇رﻧگﻪ‬ ‫سﻴد جﻤال الدﻳﻦ افغان د ＊ﻮوﻧکﻮ د روزﻧ‪３‬‬ ‫خپل پ‪５‬غامﻮﻧﻪ لرې سﻴﻤﻮتﻪ‬ ‫عالﻰ مﻮسسﻪ‪ ،‬د تعلﻴﻤﻲ ﻧصاب د پراختﻴا‬ ‫او درسﻲ کتابﻮﻧﻮ د تالﻴف لﻮی رﻳاست‪.‬‬ ‫ل‪８５‬ل؟‬ ‫د مدﻧﻰ زده ک‪７‬و ＇اﻧگﻪ‪.‬‬ ‫ﻧﻦ د دغﻪ کار لپاره کﻮم‪３‬‬ ‫اخﻴستﻮﻧکﻲ! کابل – د پﻮﻫﻨ‪ ３‬وزارت د‬ ‫ﻻرې شتﻪ؟‬ ‫ثاﻧﻮي تدرﻳساتﻮ رﻳاست‪.‬‬ ‫د ډاگ لﻪ ﻻرې د لﻴک ل‪８５‬لﻮ‬ ‫طرﻳقﻪ پﻪ مخامخ تصﻮﻳر ک‪３‬‬ ‫در＊ﻮول شﻮې ده‪.‬‬ ‫ډاک څه شی دى؟‬ ‫ډاگ ﻫغ‪ ３‬ادارې تﻪ و‪４‬ل ک‪８５‬ي چ‪ ３‬لﻴکﻮﻧﻪ او د خلکﻮاماﻧتﻮﻧﻪ لﻪ ﻳﻮه ‪＄‬اى ＇خﻪ بل ‪＄‬اى تﻪ وړى‬ ‫راوړی‪ ،‬ﻳا لﻴکﻮﻧﻪ او رس‪５‬دلﻰ بست‪ ３‬د ﻫغﻮ ＇‪＋‬تﻨاﻧﻮتﻪ وړاﻧدې کﻮي‪ .‬ډاک د ！ﻮلﻨ‪５‬زو خدمتﻮﻧﻮ ﻫغﻪ مﻮسسﻪ ده‬ ‫چ‪ ３‬د اړﻳکﻮ د ！ﻴﻨگﻮلﻮ او د اړتﻴاوو د ﻳﻮې برخ‪ ３‬د پﻮره کﻮلﻮ لپاره مﻨ‪％‬تﻪ راغل‪ ３‬ده‪ .‬پخﻮا بﻪ خلکﻮ لﻴکﻮﻧﻪ او‬ ‫پﻴغامﻮﻧﻪ د ＇اروو او مرغاﻧﻮ پﻪ واسطﻪ ل‪８５‬ل‪ .‬پستﻲ سﻴستم پﻪ ابتداﻳﻲ ډول وجﻮد درلﻮد‪،‬خﻮ د علم او تخﻨﻴک‬ ‫د پرمختگ سره د ﻫغ‪ ３‬پﻪ ب‪２‬ﻪ‪ ،‬چ＂کﻮالﻲ او د گ＂‪ ３‬اخ‪５‬ستﻨ‪ ３‬پﻪ ډول ک‪ ３‬اړﻳﻦ بدلﻮﻧﻮﻧﻪ را مﻨ‪％‬تﻪ شﻮي دي‪،‬‬ ‫ﻧﻦ سبا خلک د فعالﻴتﻮﻧﻮ د ترسره کﻮلﻮ او د خپلﻮ ارتباطﻲ اړتﻴاوو د پﻮره کﻮلﻮ لپاره د پستﻲ ب‪５‬ﻼب‪５‬لﻮ امکاﻧاتﻮ‬ ‫＇خﻪ کار اخلﻲ چ‪ ３‬پﻪ دې تﻮگﻪ د خلکﻮ زﻳات‪ ３‬ستﻮﻧزې پﻪ اساﻧ‪ ９‬سره حل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ډاگ د خلکﻮ د پﻮﻫ‪ ３‬او اطﻼعاتﻮ د کچ‪ ３‬د لﻮړﻳدو پﻪ مﻮخﻪ پﻪ ！ﻮلﻮ ﻫ‪５‬ﻮادوﻧﻮ ک‪ ３‬ور‪＄‬پا‪،３１‬‬ ‫مجل‪ ،３‬کتابﻮﻧﻪ او ﻧﻮر مطبﻮعات پﻪ ！ﻴ＂ﻪ بﻴﻪ پلﻮري‪＄ .‬ﻴﻨ‪ ３‬سازماﻧﻮﻧﻪ ستاسﻮ د اړتﻴاوړخپروﻧ‪ ３‬او کتابﻮﻧﻪ برابروي‬

‫‪95‬‬

‫او تاس‪ ３‬ﻫغﻪ د ډاگ لﻪ ﻻرې تر ﻻسﻪ کﻮئ‪.‬‬ ‫أﻳا د ﻧﻦ ور‪ ３＄‬او پخﻮا وختﻮﻧﻮ پﻪ پستﻲ خدمتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬کﻮم تغﻴﻴر راغلﻲ او کﻪ ﻧﻪ؟‬ ‫ډاگ نور کوم کارونه تر سره کوي؟‬ ‫ډاگ پﻪ ！ﻮلﻴز ډول د خلکﻮ د لﻴکﻮﻧﻮ او اماﻧتﻮﻧﻮپﻪ ل‪８５‬لﻮ او رال‪８５‬لﻮ سره د وخت د ضاﻳع ک‪５‬دو‬ ‫او لگ‪＋‬ت مخﻨﻴﻮى کﻮي او تر ﻧﻮرو ډاډمﻨﻪ وسﻴلﻪ ده‪.‬پﻪ رواﻳتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬راغلﻲ دي چ‪ ３‬د ډاگ لﻪ ﻻرې‬ ‫د لﻴکﻮﻧﻮ ل‪８５‬ل او رال‪８５‬ل د لﻮم‪７‬ى ‪＄‬ل لپاره د مسلﻤاﻧاﻧﻮ د دوﻳم خلﻴفﻪ حضرت عﻤر فاروق (رض) پﻪ‬ ‫زماﻧﻪ ک‪ ３‬پﻴل شﻮل‪ ،‬تر＇ﻮ لﻪ دې ﻻرې د خلﻴفﻪ لﻴکﻮﻧﻪ د پﻮځ ﻫغﻮ بﻮلﻨدوﻳاﻧﻮ( قﻮماﻧداﻧاﻧﻮ) تﻪ چ‪３‬‬ ‫د ﻧ‪７‬ۍ پﻪ گﻮټ گﻮټ ک‪ ３‬پﻪ برﻳاوو( فتﻮحاتﻮ) بﻮخت وو‪ ،‬ژر ترژره ورس‪８５‬ي او ﻫم د دوى لﻪ احﻮال‬ ‫＇خﻪ خبر شﻲ‪.‬‬ ‫* د خپلﻮ ！ﻮلگﻴﻮالﻮ پﻪ مرستﻪ د ډاگ ＇لﻮر دﻧدې پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫د لوست تکرار‬ ‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫پو＊تن‪３‬‬ ‫‪ -١‬ډاگ ＇ﻪ شﻰ دى؟‬ ‫‪ -٢‬ډاگ د پﻮﻫ‪ ３‬او اطﻼعاتﻮ د کچ‪ ３‬د لﻮړ‪４‬دو لپاره کﻮم شﻴان خلکﻮ تﻪ وړاﻧدې کﻮي؟‬ ‫‪ -٣‬ډاگ زمﻮږ کﻮم‪ ３‬اړتﻴاوې پﻮره کﻮي؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬ ‫ډاگ کﻮم‪ ３‬اساﻧتﻴاوې مﻨ‪％‬تﻪ راوړى دي؟ پﻪ دې ﻫلکﻪ ＇ﻮکر＊‪ ３‬ولﻴکئ‪.‬‬

‫‪96‬‬

‫نهه د‪４‬رشم لوست‬

‫مخابرات کوم ډول خدمتونه سرته رسوي؟‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر لﻮست ک‪ ３‬مﻮ د ډاگ پﻪ ﻫکلﻪ معلﻮمات پﻴدا ک‪７‬ل‪ ،‬پﻪ دغﻪ لﻮست ک‪ ３‬لﻪ دې سره بلد‪８４‬ئ چ‪３‬‬ ‫مخابرات ＇ﻪ ډول خدمتﻮﻧﻪ سرتﻪ رسﻮي‪.‬‬ ‫خبرې پرې وک‪７‬ئ‬ ‫بشر د تارﻳخ پﻪ اوږدو ک‪ ３‬د تل لپاره لﻪ ﻧﻮرو سره د اړﻳکﻮ لرلﻮ تﻪ اړتﻴا درلﻮده او لﻪ ب‪５‬ﻼب‪５‬لﻮ‬ ‫ﻻرو ﻳ‪ ３‬دغﻪ اړتﻴا پﻮره ک‪７‬ې ده‪ .‬پﻪ دې ﻫکلﻪ پﻮ＊تﻨﻪ ک‪８５‬ي چ‪ :３‬مخابراتﻮ د اﻧساﻧاﻧﻮ د اړﻳکﻮ پﻪ ﻻر‬ ‫ک‪ ３‬کﻮم‪ ３‬أساﻧتﻴاوې مﻨ‪ ＃‬تﻪ راوړي دي؟‬ ‫مخابرات څه ته وايي؟‬ ‫مخابرات لﻪ ﻫغﻮ خدمت کﻮوﻧکﻮ مﻮسسﻮ ＇خﻪ ﻳﻮه مﻮسسﻪ ده چ‪ ３‬لﻪ ﻧﻮرو سره زمﻮږ د‬ ‫اړﻳکﻮ امکاﻧات او شراﻳط برابروي‪ .‬مخابرات لﻪ ثابتﻮ تﻴلفﻮﻧﻮﻧﻮ‪ ،‬گر‪＄‬ﻨده تﻴلفﻮﻧﻮﻧﻮ (مباﻳل)‪ ،‬فکس‬ ‫او اﻧ＂رﻧ‪＇ ＀５‬خﻪ عبارت دي‪.‬ثابت اوگر‪＄‬ﻨده تﻴلفﻮﻧﻮﻧﻪ پﻪ ﻧﻮې او عصري تکﻨالﻮژۍ ک‪ ３‬د ډلﻪ ﻳﻴزو‬ ‫اړﻳکﻮ د ！ﻴﻨگﻮلﻮ لﻪ مﻬﻤﻮ تﻮکﻮ ＇خﻪ شﻤ‪５‬رل‬ ‫ک‪８５‬ي‪ .‬د تﻴلفﻮن پﻪ ذرﻳعﻪ کﻮﻻى شﻮ ﻳﻮ لﻪ بلﻪ‬ ‫سره خبرې وک‪７‬و او لﻪ مﻮباﻳل تﻴلفﻮن ＇خﻪ‬ ‫پرخبرو سرب‪５‬ره کﻮﻻى شﻮ چ‪ ３‬لﻨ‪ ６‬پﻴغامﻮﻧﻪ‬ ‫ولﻴ‪８‬و او ترﻻسﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬و‪.‬‬ ‫فکس ‪ :Fax‬د ډلﻪ ﻳﻴزو اړﻳکﻮ لﻪ ﻫغﻪ رسﻨﻴﻮ‬ ‫＇خﻪ عبارت دی چ‪ ３‬شخصﻲ‪ ،‬رسﻤﻲ‪،‬‬ ‫سﻮداگرﻳزې او حقﻮقﻲ معامل‪ ３‬لرې او ﻧژدې‬ ‫وا！ﻨﻮﻧﻮ تﻪ ﻳ‪ ３‬ل‪８５‬ي‪ .‬دغﻪ دستگاه د ＇ﻮ ثاﻧﻴﻮ پﻪ‬ ‫مﻮده ک‪ ３‬ل‪８５‬ل شﻮي پﻴغامﻮﻧﻪ پﻪ لﻴکلﻲ ډول د‬ ‫ﻧ‪７‬ۍ پﻪ ﻫر گﻮټ ک‪ ３‬اخ‪５‬ستﻮﻧکﻮ تﻪ رسﻮي‪.‬‬ ‫انټرن‪５‬ټ‬ ‫لﻪ شبک‪＇ ３‬خﻪ اخ‪５‬ستل شﻮى او د ﻧ‪７‬ﻳﻮال‪ ３‬شبک‪ ３‬پﻪ معﻨا دى‪ .‬اﻧ＂رﻧ‪ ＀５‬پﻪ حقﻴقت ک‪ ３‬د‬ ‫ﻫغﻪ سﻴستم ﻳا شبک‪ ３‬ﻧﻮم دى چ‪ ３‬د ﻧ‪７‬ۍ کﻤپﻴﻮتري شبک‪ ３‬ﻳﻮ لﻪ بلﻪ سره ﻧ‪＋‬لﻮي‪ .‬د اﻧ＂رﻧ‪ ＀５‬لپاره ډ‪４‬ر‬ ‫پروگرامﻮﻧﻪ جﻮړ شﻮي او ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻻ د جﻮړ‪４‬دو پﻪ حال ک‪ ３‬دي‪ .‬اﻧ＂رﻧ‪ ＀５‬د اﻳﻤﻴل ﻳا الک＂روﻧﻴکﻲ‬

‫‪97‬‬

‫لﻴک لﻮﻳﻪ سرچﻴﻨﻪ ده‪＇ .‬ﻪ مﻮده وړاﻧدې لﻴکﻮﻧﻪ ﻳﻮازې د اﻧ＂رﻧ‪ ＀５‬لﻪ ﻻرې ل‪８５‬ل ک‪５‬دل‪ .‬زمﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪３‬‬ ‫د اﻧ＂رﻧ‪ ３＂５‬خدمتﻮﻧﻮ فعالﻴت د ＇ﻮ کﻤپﻨﻴﻮ لﻪ خﻮا ترسره ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ايم‪５‬ل ‪( Email‬بر＊ناليک)‬ ‫د اﻧ＂رﻧ‪ ＀５‬او اﻳﻤ‪５‬ل أدرس لﻪ ﻻرې کﻮﻻى شﻮ لﻪ ﻫرﻫغﻪ چا سره چ‪ ３‬غﻮاړو‪ ،‬و غ‪８‬ﻳ‪８‬و‪،‬‬ ‫اړﻳک‪！ ３‬ﻴﻨگی ک‪７‬و او ﻫم علﻤﻲ اطﻼعات ﻧﻮروتﻪ ول‪８５‬و‪ .‬ﻫﻤدارﻧگﻪ لﻪ ﻧﻮرو ＇خﻪ مطالب ترﻻسﻪ ک‪７‬و‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ أساﻧتﻴاوې چ‪ ３‬د پﻮﻫاﻧﻮ د زﻳار او پﻮﻫ‪ ３‬د پرمختگ لﻪ برکتﻪ زمﻮږ پﻪ برخﻪ شﻮي دي‪ ،‬مﻮږ تﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫د مخابراتﻮ پﻪ برخﻪ ک‪ ３‬ډ‪４‬رې أساﻧتﻴاوې برابرې ک‪７‬ي دي‪ .‬ﻧﻮ پر مﻮږ ﻻزمﻪ ده چ‪ ３‬لﻪ دغﻮ خدمتﻮﻧﻮ‬ ‫＇خﻪ پﻪ سﻤﻪ تﻮگﻪ‪ ،‬د اسﻼمﻲ اخﻼقﻮ او اصﻮلﻮ لﻪ چﻮکاټ سره سﻤﻪ گ＂ﻪ واخلﻮ‪ .‬د ﻧﻮرو د ‪＄‬ﻮروﻧ‪ ３‬او‬ ‫تکلﻴف سبب وﻧﻪ گر‪＄‬ﻮ‪＄ ،‬کﻪ دغﻪ أساﻧتﻴاوې د ستﻮﻧزو د حل پﻪ مﻮخﻪ رامﻨ‪％‬تﻪ شﻮي‪ ،‬ﻧﻪ د چا د‬ ‫أزار او ‪＄‬ﻮروﻧ‪ ３‬لپاره‪.‬‬ ‫* ﻫغﻪ مﻬﻤ‪ ３‬اساﻧتﻴاوې چ‪ ３‬اﻧ＂رﻧ‪ ＀５‬او اﻳﻤﻴل خلکﻮ تﻪ برابر ک‪７‬ې دي‪ ،‬لﻴست ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫د لوست تکرار‬ ‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫پو＊تن‪３‬‬ ‫‪ -١‬پﻪ ﻧﻮې او عصري تکﻨالﻮژۍ ک‪ ３‬د ډلﻪ ﻳﻴزو اړﻳکﻮ مﻬﻤ‪ ３‬اجزا وې کﻮم ＇ﻴزوﻧﻪ دي؟ ﻳﻮازې ﻧﻮمﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬واخلئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬لﻪ فکس ＇خﻪ ＇ﻪ گ＂ﻪ اخ‪５‬ستل ک‪８５‬ي‪ .‬وﻳ‪ ３‬لﻴکئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬اﻧ＂رﻧ‪＇ ＀５‬ﻪ شﻰ دى؟ پﻪ دې اړه خپل معلﻮمات وواﻳاست‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬ ‫پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬د مخابراتﻮ د رول پﻪ باره ک‪ ３‬فکر وک‪７‬ئ او پاﻳلﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ＇ﻮکر＊ﻮ ک‪ ３‬ولﻴکئ‪.‬‬

‫‪98‬‬

‫څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫بانک څه ډول خدمتونه ترسره کوي؟‬

‫پﻪ ت‪５‬ر لﻮست ک‪ ３‬مﻮ زده ک‪７‬ل چ‪ ３‬مخابراتﻮ کﻮم خدمتﻮﻧﻪ ترسره ک‪７‬ي دي‪ .‬پﻪ دې‬ ‫لﻮست ک‪ ３‬بﻪ پﻮه شئ چ‪ ３‬باﻧک ＇ﻪ ډول خدمتﻮﻧﻪ تر سره کﻮي‪.‬‬ ‫خبرې پرې وک‪７‬ئ‬ ‫دﻻﻧدې پﻮ＊تﻨﻮ پﻪ اړه سره وغ‪８４８‬ئ‪.‬‬ ‫أﻳا تاس‪ ３‬پﻪ خپلﻪ او ﻳا ستاس‪ ３‬مﻮر او پﻼر لﻪ باﻧک ＇خﻪ گ＂ﻪ اخلﻲ؟ کﻪ اخلﻲ ﻳ‪３‬‬ ‫＇ﻪ ډول؟‬ ‫أﻳا پﻮﻫ‪８５‬ئ چ‪ ３‬باﻧکﻮﻧﻪ کﻮم‪ ３‬چارې سرتﻪ رسﻮي؟‬ ‫بانک‬ ‫ﻧﻦ سبا د ﻧ‪７‬ۍ پﻪ ！ﻮلﻮ ﻫ‪５‬ﻮادوﻧﻮ ک‪ ３‬د باﻧک پﻪ ﻧامﻪ ﻳﻮه مﻮسسﻪ فعالﻴت کﻮي‪.‬‬ ‫د باﻧک دﻧده داده چ‪ ３‬د خلکﻮ پﻴس‪ ３‬وساتﻲ‪ ،‬لﻪ ﻳﻮه ‪＄‬اﻳﻪ ﻳ‪ ３‬بل ‪＄‬اى تﻪ ول‪８５‬دوي او د‬ ‫ﻧ‪７‬ۍ د ب‪５‬ﻼب‪５‬لﻮ ﻫ‪５‬ﻮادوﻧﻮ پﻴس‪ ３‬ﻳﻮ لﻪ بلﻪ سره بدل‪ ３‬ک‪７‬ي‪ .‬پﻮرورک‪７‬ي‪ ،‬د سﻮداگرﻳزو او ﻳا‬ ‫ﻧﻮرو مالﻰ مﻮخﻮ پﻪ ترسره کﻮلﻮ ک‪ ３‬لﻪ ﻫغﻪ گ＂ﻪ پﻮرتﻪ ک‪７‬ي‪ .‬زمﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬ډ‪４‬ر دولتﻲ او‬

‫خصﻮصﻲ باﻧکﻮﻧﻪ فعالﻴت کﻮي‪ .‬زمﻮږد ﻫ‪５‬ﻮاد مرکزي باﻧک ( دافغاﻧستان باﻧک) پﻪ ﻧﻮم‬ ‫ﻳاد‪８４‬ي‪.‬باﻧکﻮﻧﻪ ډول ډول دﻧدې سرتﻪ رسﻮي چ‪＄ ３‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې ډول دي‪:‬‬

‫‪99‬‬

‫د خلکو د پيسو ساتنه‬ ‫باﻧک د پﻴسﻮ د خﻮﻧدي ساتلﻮ لپاره ډاډمﻦ ‪＄‬اى دى‪ .‬کلﻪ چ‪ ３‬مﻮږ خپل‪ ３‬پﻴس‪ ３‬پﻪ باﻧک‬ ‫ک‪ ３‬ږدو‪ ،‬ﻫغﻪ د ورک‪５‬دو او سﻮز‪４‬دو لﻪ گﻮاښ ＇خﻪ ساتﻮ‪ .‬ﻫر کلﻪ چ‪ ３‬پﻴسﻮتﻪ اړتﻴا پﻴدا کﻮو‪ ،‬باﻧک‬ ‫تﻪ ور‪＄‬ﻮ او لﻪ خپل حساب ＇خﻪ پﻴس‪ ３‬تر ﻻسﻪ کﻮو‪.‬‬ ‫د پيسو ل‪８５‬د‬ ‫کﻪ اړتﻴا پﻴدا ک‪７‬و چ‪ ３‬خپل‪ ３‬پﻴس‪ ３‬لﻪ ﻳﻮه ＊ار＇خﻪ بل ＊ارتﻪ ول‪８５‬و‪ ،‬د دې پر ‪＄‬اى چ‪ ３‬ﻫغﻪ لﻪ‬ ‫‪＄‬اﻧﻪ سره ﻳﻮسﻮ‪ ،‬پخپل ＊ارک‪ ３‬ﻫغﻪ پخپل باﻧکﻲ حساب ک‪ ３‬زﻳاتﻮو او د ﻫغﻪ باﻧک لﻪ ＇اﻧگ‪＇ ３‬خﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ‬ ‫بل ＊ارک‪ ３‬تر ﻻسﻪ کﻮو او ﻳا ﻳ‪ ３‬ﻫم د بل چا پﻪ ﻧﻮم ل‪８５‬و چ‪ ３‬ﻫغﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫلتﻪ ترﻻسﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫پانگه اچونه‬ ‫باﻧکﻮﻧﻪ د خلکﻮ ل‪８‬ې ل‪８‬ې پﻴس‪ ３‬راغﻮﻧ‪６‬وي او پر ﻫغﻮ لﻮﻳ‪ ３‬پروژې جﻮړوي او پﻪ دې ترتﻴب‬ ‫سره د ﻫ‪５‬ﻮاد د پرمختگ شراﻳط برابروي‪.‬‬ ‫د پور ورک‪７‬ه‬ ‫‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬باﻧکﻮﻧﻪ ﻫغﻮ کساﻧﻮ تﻪ چ‪ ３‬اړتﻴا ولري‪ ،‬پﻮروﻧﻪ ورکﻮي او پﻪ اوږده مﻮده ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د قسط پﻪ ډول ترې‬ ‫ﻻستﻪ راوړي‪.‬‬ ‫* پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ مﻮضﻮعگاﻧﻮ سرب‪５‬ره‪ ،‬باﻧک ﻧﻮرې کﻮم‪ ３‬دﻧدې لري؟‬ ‫د لوست تکرار‬ ‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫پو＊تن‪３‬‬ ‫‪ -١‬باﻧک زمﻮږ پﻪ ژوﻧد ک‪＇ ３‬ﻪ رول لري؟‬ ‫‪ -٢‬باﻧک د خلکﻮ ＇ﻪ ډول خدمتﻮﻧﻪ تر سره کﻮي؟‬ ‫‪ -٣‬اﻳا لﻪ ﻫغﻪ کساﻧﻮ ＇خﻪ مﻮ چ‪ ３‬واﻳﻲ ( پﻪ باﻧک ک‪ ３‬حساب لرو) پﻮ＊ـتﻨﻪ ک‪７‬ي ده چ‪ ３‬حساب لرل ﻳعﻨﻲ ＇ﻪ؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬ ‫د خپل‪ ３‬کﻮرﻧ‪ ９‬پﻪ مرستﻪ ＇‪７５‬ﻧﻪ وک‪７‬ئ چ‪ ３‬زمﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪＇ ３‬ﻮ دولتﻲ او ＇ﻮ خصﻮصﻲ باﻧکﻮﻧﻪ شتﻪ؟‬

‫‪100‬‬

‫يو څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫سره مياشت او د هغ‪ ３‬دندې‬ ‫د ﻧﻴکﻤرغﻪ او أزادو خلکﻮ پﻪ پلﻪ پل ک‪８５‬ده؛‬ ‫تﻪ چ‪ ３‬پخپلﻮ پ‪＋‬ﻮ وﻻړﻳﻲ د لﻮﻳدلی ﻻس ﻧﻴﻮئ وک‪７‬ه‪.‬‬

‫پﻪ ت‪５‬ر لﻮست ک‪ ３‬مﻮ د ﻧﻮرو ！ﻮلﻨﻴزو خدمتﻮﻧﻮ د مؤسسﻮ لکﻪ ډاگ او مخابراتﻮ پﻪ اړه معلﻮمات‬ ‫ترﻻسﻪ ک‪７‬ل‪ .‬پﻪ دې لﻮست ک‪ ３‬بﻪ لﻪ سرې مﻴاشت‪ ３‬سره بلدتﻴا پﻴدا ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫خبرې پرې وک‪７‬ئ‬ ‫ﻳﻮشﻤ‪５‬ر کﻮرﻧ‪ ９‬د ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻧاوړه ﻧا＇اپﻲ پ‪＋５‬ﻮ لکﻪ‪ :‬زلزلﻪ‪ ،‬سﻴﻼو‪ ،‬اورلگ‪５‬دﻧ‪ ３‬او ﻧﻮرو پ‪＋５‬ﻮ پر‬ ‫وخت ک‪ ３‬مرستﻮ تﻪ اړتﻴا پﻴدا کﻮي او اړﻳﻨﻪ ده چ‪ ３‬دغﻮ زﻳاﻧﻤﻦ شﻮو تﻪ د اړتﻴا وړ شﻴان لکﻪ‪:‬کالﻲ‪،‬‬ ‫خﻮراکﻲ تﻮکﻲ‪ ،‬ش‪７‬ۍ‪ ،‬درمل‪ ،‬ډاک＂ر‪ ،‬خﻴﻤ‪ ３‬او داس‪ ３‬ﻧﻮر ورول‪８５‬ل شﻲ او د ﻧغدو پﻴسﻮ مرستﻪ ﻫم‬ ‫ورسره وشﻲ‪.‬‬ ‫أﻳا پﻪ دې ﻫکلﻪ مﻮ کلﻪ فکر ک‪７‬ى چ‪ ３‬دغﻪ د اړتﻴا وړ شﻴان او ﻧغدې پﻴس‪＇ ３‬ﻪ ډول زﻳاﻧﻤﻨﻮ کساﻧﻮ تﻪ رس‪８５‬ي؟‬ ‫کﻮم دولتﻲ ارگان دغﻪ دﻧده پر غاړه لري؟‬ ‫د ژان ﻫاﻧري دوﻧاﻧت پﻪ ﻧامﻪ ﻳﻮه سﻮﻳسﻲ خﻴر غﻮ＊تﻮﻧکﻲ س‪７‬ي خلک دې تﻪ وﻫ（ﻮل‬ ‫چ‪ ３‬رضا کارې ！ﻮلﻨ‪ ３‬جﻮړې ک‪７‬ي‪ ،‬تر＇ﻮ د جگ‪７‬ې او ﻧﻮرو ﻧاوړو پ‪＋５‬ﻮ د پ‪＋５‬ﻴدو پر مﻬال لﻪ ！پﻴاﻧﻮ‪،‬‬ ‫ﻧاروغاﻧﻮ‪ ،‬زﻳاﻧﻤﻦ شﻮو کساﻧﻮ او ک‪６‬والﻮ سره د ﻧژاد‪ ،‬قﻮم او دﻳﻦ لﻪ پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮلﻮ پرتﻪ مرستﻪ وک‪７‬ي‪ .‬د‬ ‫ده دغ‪ ３‬غﻮ＊تﻨ‪ ３‬ژر ﻧتﻴجﻪ ورک‪７‬ه‪ .‬پﻪ ‪ ١٨٦٤‬زﻳ‪８‬دﻳز کال ک‪ ３‬ﻳﻮ ﻧ‪７‬ﻳﻮال کﻨفراﻧس جﻮړشﻮ چ‪ ３‬د ‪٢٦‬‬ ‫ﻫ‪５‬ﻮادوﻧﻮ پﻼوو پک‪ ３‬گ‪６‬ون درلﻮد‪ .‬پﻪ ﻫﻤدغﻪ کﻨفراﻧس ک‪ ３‬د ژﻧﻴﻮ کﻨﻮاﻧسﻴﻮن تصﻮﻳب شﻮ او د سره‬ ‫صلﻴب ﻧ‪＋‬ان پک‪ ３‬و！اکل شﻮ‪.‬پﻪ ‪ ١٨٧٦‬ز‪８４‬دﻳزکال ک‪ ３‬عثﻤاﻧﻲ خلﻴفﻪ سلطان عبدالحﻤﻴد د سره‬ ‫صلﻴب پﻪ ‪＄‬ای‪ ،‬ﻫﻼل احﻤر غﻮره وگا‪１‬ﻪ او لﻪ ﻫغ‪ ３‬وروستﻪ پﻪ اسﻼمﻲ ﻫ‪５‬ﻮادوﻧﻮ ک‪ ３‬د سره صلﻴب پر‬ ‫‪＄‬اى ﻫﻼل احﻤر وکارول شﻮ‪ .‬دغﻪ سﻮر صلﻴب زمﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد‬ ‫ک‪ ３‬د سرې مﻴاشت‪ ３‬د ！ﻮلﻨ‪ ３‬پﻪ ﻧامﻪ ﻳاد‪８４‬ي‪ .‬دغﻪ سازمان پﻪ‬ ‫！ﻮلﻪ ﻧ‪７‬ۍ ک‪ ３‬لﻪ جگ‪７‬و او ﻧﻮرو طبﻴعﻲ پ‪＋５‬ﻮ ＇خﻪ لکﻪ‪:‬‬ ‫زلزلﻮ‪ ،‬سﻴﻼبﻮﻧﻮ‪ ،‬طﻮفاﻧﻮﻧﻮ ＇خﻪ لﻪ زﻳاﻧﻤﻨﻮشﻮوکساﻧﻮ او‬ ‫ﻫﻤدارﻧگﻪ لﻪ غرﻳبﻮ کﻮرﻧﻴﻮ سره د خپلﻮ بشري مرستﻮ پﻪ‬ ‫سرتﻪ رسﻮلﻮ ک‪ ３‬ﻫ（ﻪ او ﻫاﻧد کﻮي‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې ډول ﻳﻮ‬ ‫شﻤ‪５‬ر معلﻮل کﻮچﻨﻴان د ألﻤان ﻫ‪５‬ﻮاد تﻪ د درملﻨ‪ ３‬لپاره‬ ‫د ﻫﻤدغ‪ ３‬سرې مﻴاشت‪ ３‬لﻪ ﻻرې‪ ،‬ل‪８５‬ل شﻮي دي او د‬ ‫ل‪８５‬لﻮ ل‪７‬ۍ ﻳ‪ ３‬دوام لري‪.‬‬

‫‪101‬‬

‫حضرت سعدي( رح) دارﻧگﻪ وﻳلﻲ دي چ‪:３‬‬ ‫بــﻨﻰ آدم اعضــاى ﻳﻜدﻳﮕر اﻧد‬ ‫چﻮعضﻮى بﻪ درد آورد روزﮔـار‬ ‫تﻮکــز ﻣحﻨت دﻳﮕران بﻰ غﻤﻰ‬

‫کﻪ در آفرﻳﻨش زﻳک جـﻮﻫر اﻧد‬ ‫دﻳـﮕرعضـﻮﻫــا را ﻧﻤاﻧـد قــرار‬

‫ﻧشاﻳـد کﻪ ﻧاﻣت ﻧﻬﻨد آدﻣـﻰ‬

‫* ستاس‪ ３‬لﻪ ﻧظره‪ :‬سره مﻴاشت کﻮم‪ ３‬چارې ترسره کﻮي؟ بﻴان ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫د اسﻼم سپ‪（５‬لی دﻳﻦ د اﻧساﻧاﻧﻮ ترمﻨ‪ ＃‬د مرست‪ ３‬پﻪ ﻫکلﻪ ډ‪４‬ر ！ﻴﻨگار ک‪７‬ى او اهلل تعالﻰ پخپل‬ ‫سپ‪（５‬لﻲ کﻼم‪ ،‬قرأن کرﻳم ک‪ ３‬مسلﻤاﻧاﻧﻮ تﻪ داس‪ ３‬ﻻر＊ﻮﻧ‪ ３‬ک‪７‬ﻳدي‪َ ... :‬و َت َعا َون ْ‬ ‫بر َوالت َّْق َوى‪...‬‬ ‫ُوا َعلَى ا ْل ِّ‬ ‫{د ماﻳده سﻮره‪ }٢ :‬پﻪ ＊ﻮ کاروﻧﻮ او تقﻮا ک‪ ３‬ﻳﻮ تر بلﻪ مرستﻪ وک‪７‬ئ‪.‬‬

‫د پﻮرتﻨﻲ اﻳت پر مفﻬﻮم سرب‪５‬ره‪ ،‬د اسﻼم سترپﻴغﻤبر ﻫم دا رﻧگﻪ فرماﻳلﻲ دي‪＇( :‬ﻮک چ‪３‬‬ ‫پﻪ دې ﻧ‪７‬ۍک‪ ３‬د ﻳﻮه مﻮمﻦ لﻪ مصﻴبتﻮﻧﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ مصﻴبت لرې ک‪７‬ي‪ ،‬خداى تعالﻰ د ده لﻪ مصﻴبتﻮﻧﻮ‬ ‫＇خﻪ پﻪ اخرت ک‪ ３‬ﻳﻮ مصﻴبت لرې کﻮي)‪ (.‬الﻤحجم الکبﻴرللطبراﻧی)‪ .‬ﻧﻦ ورځ پﻪ افغاﻧستان ک‪ ３‬سرې‬ ‫مﻴاشت‪ ３‬تﻪ ورتﻪ پﻪ لسگﻮﻧﻮ خدماتﻲ مﻮسس‪ ３‬پﻪ خصﻮصﻲ ډول د خﻴر غﻮ＊تﻮﻧکﻮ خلکﻮ لﻪ خﻮا جﻮړې‬ ‫شﻮې دي تر＇ﻮ لﻪ زﻳاﻧﻤﻨﻮ کساﻧﻮ سره مرست‪ ３‬وک‪７‬ي او کﻮ＊） کﻮي چ‪ ３‬صدق‪ ３‬او زکاتﻮﻧﻪ لﻪ شتﻤﻨﻮ‬ ‫او خﻴر غﻮ＊تﻮﻧکﻮ خلکﻮ ＇خﻪ را غﻮﻧ‪ ６‬ک‪７‬ي او د غرﻳبﻮ او مستحقﻴﻨﻮ سره د مرست‪ ３‬پﻪ ﻻر ک‪ ３‬ﻳ‪３‬‬ ‫مصرف ک‪７‬ي او پﻪ ستﻮﻧزو باﻧدې بری ومﻮمﻲ‪.‬‬ ‫د لوست تکرار‬ ‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫پو＊تن‪３‬‬ ‫‪ -١‬سره مﻴاشت د کﻮمﻮ پ‪＋５‬ﻮ د پ‪５＋５‬دو پر مﻬال لﻪ خلکﻮ سره مرستﻪ کﻮي؟‬ ‫‪ -٢‬سره مﻴاشت ＇ﻪ ډول ！ﻮلﻨﻪ ده؟‬ ‫‪ -٣‬د سرې مﻴاشت‪ ３‬د دﻧدو ﻳﻮازې ﻧﻮمﻮﻧﻪ واخلئ‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬ ‫د سرې مﻴاشت‪ ３‬د ﻫغﻮ مرستﻮ پﻪ اړه کﻮم‪ ３‬چ‪ ３‬ستاس‪ ３‬پﻪ سﻴﻤﻪ ک‪ ３‬تر سره شﻮي دي‪＇ ،‬ﻮ کر＊‪ ３‬ولﻴکئ‪.‬‬

‫‪102‬‬

‫دوه څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫ول‪ ３‬د خپل‪ ３‬استوگن‪ ３‬چاپ‪５‬ريال پاک او ＊کلى وساتو؟‬ ‫االر ِ‬ ‫اس َت ْع َم َر ُك ْم ِفي َها { د ﻫﻮد سﻮره‪} ٦١ :‬‬ ‫ض َو ْ‬ ‫ُه َو َأنشَ أَ ُك ْم ِّم َن ْ‬ ‫دى ﻫغﻪ خداى دى چ‪ ３‬تاس‪ ３‬ﻳ‪ ３‬لﻪ ‪＄‬ﻤک‪ ３‬را پﻴدا ک‪７‬ئ او پﻪ دې ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬تاسﻮ مﻴشت ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر لﻮست ک‪ ３‬لﻪ ＊اروال‪ ９‬او د ﻫغ‪ ３‬لﻪ دﻧدو سره بلد شﻮئ‪ .‬پﻪ دې لﻮست ک‪ ３‬بﻪ د استﻮگﻨ‪ ３‬لﻪ‬ ‫چاپ‪５‬رﻳال سره بلدي شئ‪.‬‬ ‫خبرې پرې وک‪７‬ئ‬ ‫مﻮږد خپل‪ ３‬استﻮگﻨ‪ ３‬د چاپ‪５‬رﻳال د پاک‪ ９‬او ＊کﻼ لپاره ډ‪４‬ر کاروﻧﻪ تر سره کﻮو‪ ،‬د دې مﻮخ‪３‬‬ ‫پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮلﻮ سره‪:‬‬ ‫‪ -١‬ول‪ ３‬د خپل‪ ３‬استﻮگﻨ‪ ３‬د چاپ‪５‬رﻳال پﻪ پاک‬ ‫او ＊کلﻲ ساتلﻮ ک‪ ３‬کﻮ＊） کﻮو؟‬ ‫‪＇-٢‬رﻧگﻪ کﻮﻻى شﻮ چ‪ ３‬د خپل‪ ３‬استﻮگﻨ‪３‬‬ ‫چاپ‪５‬رﻳال ＊کلﻰ او پاک وساتﻮ؟‬ ‫د استوگن‪ ３‬چاپ‪５‬ريال څه شى دى؟‬

‫ﻫغﻪ ‪＄‬اى چ‪ ３‬ژوﻧد پک‪ ３‬ت‪５‬روو‪ ،‬د‬ ‫استﻮگﻨ‪ ３‬د چاپ‪５‬رﻳال پﻪ ﻧامﻪ ﻳاد‪８４‬ي‪ .‬د ب‪５‬لگ‪３‬‬ ‫پﻪ تﻮگﻪ‪ :‬د اوبﻮ ډﻧ‪＊ ،６‬ار سﻤﻨدر او د＊تﻪ د‬ ‫استﻮگﻨ‪ ３‬د چاپ‪５‬رﻳال لﻪ ډولﻮﻧﻮ＇خﻪ گ‪２‬ل‬ ‫ک‪８５‬ي‪ .‬کلﻪ چ‪ ３‬د خپل کﻮر چاپ‪５‬رﻳال پاک‬ ‫وﻳﻨئ‪ ،‬د خﻮ＊‪ ３‬احساس کﻮئ‪ .‬کلﻪ چ‪ ３‬لﻪ کﻮم پاک س‪７‬ک او ﻳا کﻮ＇‪＇ ３‬خﻪ ت‪５‬ر‪８４‬ئ‪ ،‬د خﻮشحال‪９‬‬ ‫احساس کﻮئ‪ .‬لکﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮه ＊کلﻲ ب‪ ０‬ﻳا پارک ک‪＊ ３‬کلﻮگﻼﻧﻮ او وﻧﻮ تﻪ گﻮرئ‪ ،‬زﻳاتﻪ ﻫﻮساﻳﻨﻪ مﻮ پﻪ‬ ‫برخﻪ ک‪８５‬ي‪ .‬دا ！ﻮل خﻮﻧدوﻧﻪ‪ ،‬خﻮشحال‪ ９‬او فکري ﻫﻮساﻳﻨ‪ ３‬دا معﻨا ورکﻮي چ‪ ３‬تاس‪ ３‬د خپل‪ ３‬استﻮگﻨ‪３‬‬ ‫د چاپ‪５‬رﻳال ＊کﻼ او پاک ساتﻨ‪ ３‬تﻪ اړتﻴا لرئ‪ .‬دغﻪ اړتﻴا مﻮ تﻪ اړ باسﻲ چ‪ ３‬د خپل‪ ３‬استﻮگﻨ‪ ３‬چاپ‪５‬رﻳال‬ ‫＊کلﻲ او پاک وساتئ‪ .‬مﻮږ ﻫم ﻫﻤدارﻧگﻪ کﻮ＊） کﻮو چ‪ ３‬د خپل‪ ３‬استﻮگﻨ‪ ３‬چاپ‪５‬رﻳال ＊کلﻰ او پاک‬ ‫وساتﻮ‪.‬ستاس‪ ３‬کﻮرﻧ‪ ９‬امکان لري چ‪ ３‬د خپل‪ ３‬استﻮگﻨ‪ ３‬د چاپ‪５‬رﻳال د پاک‪ ９‬او ＊ـکﻼ ساتلﻮ لپاره ډ‪４‬ر‬ ‫کﻮ＊） وک‪７‬ي‪ .‬تاس‪ ３‬ﻫم خامخا لﻪ ﻫغﻮى سره مرستﻪ وک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫جاروکﻮل‪ ،‬د کﻮر د وساﻳلﻮ پاکﻲ‪ ،‬د کﻮر د غﻮلﻲ پر‪４‬ﻤﻴﻨ‪％‬ل او د کﻮر د وساﻳلﻮ تﻨظﻴﻤﻮل دا‬ ‫！ﻮل د استﻮگﻨ‪ ３‬د چاپ‪５‬رﻳال د پاک‪９‬او ＊ـکﻼ د ساتﻨ‪ ３‬لﻪ فعالﻴتﻮﻧﻮ ＇خﻪ دي‪ .‬البتﻪ د ﻫغﻮ کساﻧﻮ تر＇ﻨگ‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ دې ﻻر ک‪ ３‬زﻳار باسﻲ‪＄ ،‬ﻴﻨ‪ ３‬داس‪ ３‬کسان ﻫم شتﻪ چ‪ ３‬ﻧﻪ ﻳﻮازې دا چ‪ ３‬پﻪ دې ﻻره ک‪ ３‬ﻫ‪＆５‬‬ ‫زﻳار ﻧﻪ باس‪ ،３‬بلک‪ ３‬د ﻫغ‪ ３‬د کک‪７‬تﻴا ﻻمل گر‪＄‬ﻲ‪ .‬دغﻪ ډول خلک خپل‪ ３‬خ‪％‬ل‪ ３‬د دې پر ‪＄‬اى چ‪３‬‬ ‫！اکلﻲ ‪＄‬اى تﻪ ﻳﻮسﻲ‪ ،‬پﻪ کﻮ＇ﻪ‪ ،‬س‪７‬ک‪ ،‬پارک او د خپل کﻮر د دﻳﻮال تر＇ﻨگ اچﻮي‪ .‬د وﻧﻮ ＇اﻧگ‪３‬‬

‫‪103‬‬

‫ماتﻮي‪ ،‬پارکﻮﻧﻪ چ＂لﻮي‪ .....‬پاکﻲ او ＊کﻼ خﻮﻧد ﻧﻪ ورکﻮي‪ .‬پر مﻮږ ﻻزمﻪ ده چ‪ ３‬د داس‪ ３‬خلکﻮ لﻪ‬ ‫ﻧاوړه ک‪７‬و وړو ＇خﻪ مخﻨﻴﻮی وک‪７‬و‪ .‬د ت‪５‬لﻮ او سﻮن د تﻮکﻮ لﻮگﻲ‪ ،‬پﻪ وﻳالﻮ‪ ،‬رودوﻧﻮ او د استﻮگﻨ‪ ３‬پﻪ‬ ‫‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د خ‪％‬لﻮ اچﻮل د اوبﻮ‪ ،‬ﻫﻮا او چاپ‪５‬رﻳال د کک‪７‬تﻴا ﻻمل گر‪＄‬ﻲ‪ .‬د چاپ‪５‬رﻳال او ﻫﻮا کک‪７‬تﻴا د‬ ‫زړو‪＄ ،‬ﻮاﻧاﻧﻮ او کﻮچﻨﻴاﻧﻮ پر روغتﻴا ﻧاوړه اغ‪５‬زه کﻮي او خلک پﻪ ډول ډول ﻧاروغﻴﻮ اختﻪ کﻮي‪ .‬لﻪ دې‬ ‫کبلﻪ اړﻳﻨﻪ ده چ‪ ３‬دولت او خلک د چاپ‪５‬رﻳال پاک ساتلﻮ تﻪ کلکﻪ پاملرﻧﻪ وک‪７‬ي او ﻫغﻮ تﻪ د خپلﻮ کاروﻧﻮ‬ ‫پﻪ لﻮم‪７‬ي سر ک‪＄ ３‬اى ورک‪７‬ي‪ .‬پﻪ اسﻼمﻲ شرﻳعت او دﻳﻨﻲ زده ک‪７‬و ک‪ ،３‬د چاپ‪５‬رﻳال ساتل پﻪ صرﻳحﻮ‬ ‫ﻧصﻮصﻮ او کلﻪ ﻫم پﻪ غﻴر صرﻳح ﻧصﻮصﻮ ک‪ ،３‬چ‪ ３‬ﻫﻤدغﻪ مطلب ترې اخ‪５‬ستل ک‪８５‬ي‪ ،‬راغلﻲ دي‪ .‬لﻪ‬ ‫ﻫﻤدې کبلﻪ خداى تعالﻰ خپل پﻴغﻤبر تﻪ د ﻧبﻮت پﻪ لﻮم‪７‬ﻳﻮ وختﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د ستﻮر ورک‪７‬چ‪ ( :３‬ث اب‬ ‫فط ر الرجز فاهجر) ژباړه‪ :‬خپل کالﻲ دې پاک وساتﻪ او لﻪ چ＂لﻲ ﻳا پلﻴدي ＇خﻪ ‪＄‬ان وژغﻮره)‪.‬لﻪ‬ ‫د دې غﻮ＊تﻨ‪ ３‬د تحقق لپاره پاکﻲ د اﻳﻤان جز وبللﻪ لکﻪ چ‪ ３‬فرماﻳلﻲ دي‪ :‬الط ر‬ ‫بلﻪ پلﻮه پﻴغﻤبر‬ ‫شطرا ان) او پﻪ بل حدﻳث شرﻳف ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬فرماﻳلﻲ دي چﻲ‪ :‬مﻴداﻧﻮﻧﻪ او کﻮروﻧﻪ مﻮ پاک وساتئ او‬ ‫د ﻳﻬﻮدو پﻪ شان مﻪ ک‪８５‬ئ‪ .‬ﻧﻮ ﻫر ＇ﻮمره چ‪ ３‬مﻮږ مسلﻤاﻧان پخپل چاپ‪５‬رﻳال ک‪ ３‬د ＊کﻼ رعاﻳت وک‪７‬و‪،‬‬ ‫پﻪ ﻫﻤغﻪ اﻧدازه بﻪ متﻤدن او مترقﻲ شﻮ‪ .‬پﻪ اسﻼم ک‪ ３‬روغتﻴا لﻪ اﻳﻤان وروستﻪ الﻬﻲ ستر ﻧعﻤت بلل‬ ‫فرماﻳلﻲ دي‪ :‬دوه ﻧعﻤتﻮﻧﻪ دي چ‪ ３‬ډ‪４‬ر خلک‬ ‫شﻮﻳدى‪ .‬ﻫﻤدا ﻻمل دی چ‪ ３‬د اسﻼم ستر پﻴغﻤبر‬ ‫ﻳ‪ ３‬قدر ﻧﻪ پ‪５‬ژﻧﻲ‪ :‬ﻳﻮ روغتﻴا او بل وزگارتﻮب (فراغت)‪.‬ﻧﻮ کﻪ چ‪５‬رتﻪ د خپل ‪＄‬ان‪ ،‬کﻮر او چاپ‪５‬رﻳال‬ ‫ﻧظافت وساتﻮ‪ ،‬ﻫ‪（５‬کلﻪ بﻪ پﻪ ﻧاروغﻴﻮ اختﻪ ﻧﻪ شﻮ‪.‬‬ ‫* د چاپ‪５‬رﻳال کک‪７‬تﻴا‪ ،‬اﻧسان تﻪ ＇ﻪ زﻳان رسﻮي؟ پﻪ دې اړه معلﻮمات ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫د لوست تکرار‬ ‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫پو＊تن‪３‬‬ ‫‪ -١‬د استﻮگﻨ‪ ３‬چاپ‪５‬رﻳال ＇ﻪ شﻰ دى؟‬ ‫‪＇ -٢‬ﻪ ډول کﻮﻻى شﻮ چ‪ ３‬د خپل‪ ３‬استﻮگﻨ‪ ３‬چاپ‪５‬رﻳال پاک وساتﻮ؟‬ ‫‪ -٣‬د استﻮگﻨ‪ ３‬دچاپ‪５‬رﻳال د پاک ساتلﻮپﻪ وړاﻧدې زمﻮږ دﻧده ＇ﻪ شﻰ ده؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬ ‫کﻪ زمﻮږ د استﻮگﻨ‪ ３‬چاپ‪５‬رﻳال پاک ﻧﻪ وي ＇ﻪ پ‪８５＋５‬ي؟ پﻪ دې ﻫکلﻪ ﻳﻮه مقالﻪ ولﻴکئ چ‪ ３‬لﻪ شپ‪８‬و کر＊ﻮ کﻤﻪ ﻧﻪ وي‪.‬‬

‫‪104‬‬

‫درې څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫＊اروالي څه کارونه سرته رسوي؟‬ ‫زموږ ＊ار‪ ،‬زموږ کور‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر لﻮست ک‪ ３‬د سرې مﻴاشت‪ ３‬او د ﻫغ‪ ３‬لﻪ دﻧدو سره بلد شﻮئ‪ .‬پﻪ دې لﻮست ک‪ ３‬بﻪ لﻪ ＊اروال‪９‬‬ ‫او د ﻫغ‪ ３‬لﻪ دﻧدو سره بلدتﻴا پﻴدا ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫خبرې پرې وک‪７‬ئ‬ ‫مﻮږ ！ﻮل د خپل کﻮر او‬ ‫＊ار＊کﻼ تﻪ ارز＊ت ورکﻮو او د ﻫغﻮ‬ ‫د پاک او ＊کلﻲ ساتلﻮ لپاره ډ‪４‬ر کاروﻧﻪ‬ ‫لکﻪ‪ :‬پﻪ ‪＄‬اﻧگ‪７‬و ک（ﻮړو ک‪ ３‬د خ‪％‬لﻮ‬ ‫راغﻮﻧ‪６‬ول‪ ،‬د خپل کﻮر د غﻮلﻲ د پاک‬ ‫ساتلﻮ‪ ،‬زرغﻮﻧﻮلﻮ او د گلﻮﻧﻮ کرلﻮتﻪ‬ ‫پاملرﻧﻪ‪ ،‬د کﻮر د اﻧگ‪ ７‬او کﻮ！ﻮ جارو کﻮل‬ ‫او داس‪ ３‬ﻧﻮر کاروﻧﻪ سرتﻪ رسﻮو‪.‬‬ ‫أﻳا زمﻮږ استﻮگﻨ‪％‬ﻰ او ﻳا ＊ار چ‪ ３‬ژوﻧد‬ ‫پک‪ ３‬کﻮو‪ ،‬زمﻮږ کﻮر ﻧﻪ گ‪２‬ل ک‪８５‬ي؟‬ ‫د دغﻪ سترکﻮر د پاک ساتلﻮ لپاره کﻮم کاروﻧﻪ تر سره کﻮﻻى شﻮ؟‬ ‫زمﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬ﻫغﻪ اداره چ‪ ３‬د ＊ار د پاک ساتلﻮ او ＊کﻼ دﻧده ور پﻪ غاړه ده‪،‬‬ ‫＊اروالﻲ ﻧﻮم‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د ＊اروال‪ ９‬دندې وپ‪５‬ژنئ‬ ‫＊اروالﻲ دﻧده لري چ‪ ３‬دغﻪ ﻻﻧدې کاروﻧﻪ سرتﻪ ورسﻮي‪.‬‬ ‫‪ -١‬لﻪ مقررې سره سم د ＊اروال‪ ９‬د ملکﻴتﻮﻧﻮ د کراﻳ‪ ３‬تثبﻴتﻮل‪.‬‬ ‫‪ -٢‬لﻪ مقررې سره سم د وداﻧﻴﻮ د بﻴ‪！ ３‬اکل‪.‬‬ ‫‪ -٣‬لﻪ روغتﻴاﻳﻲ مرکزوﻧﻮ سره د ﻧاروغﻴﻮ د خپر‪４‬دو د مخﻨﻴﻮي لپاره‪ ،‬د تدبﻴروﻧﻮ ﻧﻴﻮل‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د کﻮروﻧﻮ د جﻮړ‪４‬دو لپاره د ‪＄‬ﻤکﻮ د ﻧﻤرو د و‪４‬ش پﻪ ﻫکلﻪ د تدبﻴروﻧﻮ ﻧﻴﻮل‪.‬‬ ‫‪ -٥‬د ＊ارپاک ساتلﻮ د خدمتﻮﻧﻮ لپاره د محصﻮل اخﻴستل او پﻪ اړوﻧدو سﻴﻤﻮ ک‪ ３‬د مترﻳک سﻴستم‬ ‫رواجﻮل‪.‬‬ ‫‪-٦‬د ＊اري ﻻﻳحﻮ تصﻮﻳب‪.‬‬ ‫‪ -٧‬د اړوﻧدو امﻨﻴتﻲ حﻮزو پﻪ مرستﻪ د خپل سر وداﻧﻴﻮ د جﻮړولﻮ مخﻨﻴﻮى ‪.‬‬ ‫‪ -٨‬د ＊ار د اصﻨافﻮ لپاره د صﻨفﻲ جﻮاز ﻧامﻮ صادرول‪.‬‬ ‫‪105‬‬

‫‪ -٩‬د ＊ار د کسبگرو لپاره د کار جﻮاز و‪４‬شل‪.‬‬ ‫* پر پﻮرتﻨﻴﻮ ﻳادوشﻮو دﻧدو سرب‪５‬ره‪＊ ،‬اروالﻲ ﻧﻮرې کﻮم‪ ３‬دﻧدې لري؟‬ ‫لکﻪ ＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬د اسﻼم ستر پﻴغﻤبر فرماﻳلﻲ چ‪:３‬پاکﻮالﻰ د اﻳﻤان جز دى‪ ،‬پﻪ دې برخﻪ‬ ‫ک‪ ３‬ﻫم باﻳد ﻻﻧدې دﻧدې سرتﻪ ورسﻮي‪.‬‬ ‫‪ -١‬د وا！ﻮﻧﻮ جﻮړول او د ﻫغﻮ پاک‪ ９‬او صفاﻳ‪ ９‬تﻪ پاملرﻧﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ＇اه گاﻧﻮ‪ ،‬کارﻳزوﻧﻮ‪ ،‬د لﻤبلﻮ د ډﻧ‪６‬وﻧﻮ‪ ،‬د ＇‪＋‬اک د اوبﻮ د ز‪４‬رمﻮ جﻮړول او لﻪ ﻫغﻮ ＇خﻪ ＇ارﻧﻪ‬ ‫کﻮل‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د حﻤامﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻫﻮ！لﻮﻧﻮ او د گ‪２‬ﻪ گﻮ‪ ３１‬پﻪ ډکﻮ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د پاکﻮالﻲ ساتﻨﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د گ‪２‬ﻪ گﻮ‪ ３１‬پﻪ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د تشﻨابﻮﻧﻮجﻮړول او د ﻫغﻮ پاک ساتل‪.‬‬ ‫‪ -٥‬پﻪ ﻫغﻮ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د وﻳالﻮ او ل‪＋‬تﻴﻮک‪５‬ﻨدل او د ﻫغﻮى پاکﻮل چ‪ ３‬پﻪ ＊اروال‪ ９‬پﻮرې اړه لري‪.‬‬ ‫‪ -٦‬د ﻫ‪５‬ﻮاد والﻮ د ساعت ت‪５‬رۍ لپاره د تفرﻳحﻲ پارکﻮﻧﻮ جﻮړول او د ﻫغﻮى ＇ارﻧﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٧‬پﻪ ！ﻮلﻴزه تﻮگﻪ د چاپ‪５‬رﻳال سﻤسﻮرتﻴا او ＊کﻼ د ＊اروال‪＄ ９‬اﻧگ‪７‬ې دﻧده ده‪.‬‬

‫د لوست تکرار‬ ‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫پو＊تن‪３‬‬ ‫‪ -١‬د ＊اروال‪ ９‬پﻨ‪％‬ﻪ دﻧدې ولﻴکئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ＊اروال‪ ９‬پر وړاﻧدې زمﻮږ د دﻧدو پﻨ‪％‬ﻪ ب‪５‬لگ‪ ３‬ولﻴکئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬کﻪ ＊اروالﻲ خپل‪ ３‬دﻧدې پﻪ ＊ﻪ تﻮگﻪ سرتﻪ وﻧﻪ رسﻮي‪ ،‬لﻪ کﻮمﻮ ستﻮﻧزو سره مخ ک‪８５‬ئ؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬ ‫پﻪ دې ﻫکلﻪ چ‪ ３‬ول‪ ３‬لﻪ ＊اروال‪ ９‬سره مرستﻪ کﻮو‪＇ ،‬لﻮر کر＊‪ ３‬مقالﻪ ولﻴکئ‪.‬‬

‫‪106‬‬

‫څلور څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫امنيت تامينوونکي ارگانونه (پوليس)‬

‫پﻪ ت‪５‬ر لﻮست ک‪ ３‬مﻮ د ＊اروال‪ ９‬پﻪ اړه چ‪ ３‬د ！ﻮلﻨﻴزو خدمتﻮﻧﻮ لﻪ ارگاﻧﻮﻧﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ ارگان دى‪،‬‬ ‫معلﻮمات ترﻻسﻪ ک‪７‬ل‪ .‬پﻪ دې لﻮست ک‪ ３‬بﻪ لﻪ ﻫغﻮ ارگاﻧﻮﻧﻮ سره چ‪ ３‬زمﻮږ د امﻨﻴت پﻪ ！ﻴﻨگﻮلﻮ ک‪３‬‬ ‫مرستﻪ کﻮي‪ ،‬بلدشئ‪.‬‬ ‫خبرې پرې وک‪７‬ئ‬ ‫د اﻧسان لﻪ مﻬﻤﻮ اړتﻴاوو ＇خﻪ ﻳﻮه‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻫم امﻨﻴت تﻪ اړتﻴاده‪ .‬ډول ډول خطروﻧﻪ‬ ‫لکﻪ‪ :‬وژﻧﻪ‪ ،‬غﻼ‪ ،‬و‪４‬ره اچﻮﻧﻪ‪ ،‬س‪７‬ي ت‪＋‬تﻮﻧﻪ او‬ ‫داس‪ ３‬ﻧﻮر‪ ،‬اﻧساﻧان گﻮا＊ﻮي‪ .‬اسﻼم ﻧسبت لﻪ‬ ‫ﻫر دﻳﻦ ＇خﻪ د امﻨﻴت تامﻴﻨﻮلﻮ تﻪ ډ‪４‬ره پاملرﻧﻪ‬ ‫ک‪７‬ې ده‪ .‬لﻪ ﻫﻤدې کبلﻪ ده چ‪ ３‬د ب‪ ３‬امﻨﻲ‬ ‫عﻮامل او اﻧگﻴزې ﻳ‪ ３‬لﻪ مﻨ‪％‬ﻪ وړي او د ﻫر‬ ‫چا او ﻫر جرﻳان لپاره ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮ ﻧﻪ ﻳﻮ ډول پﻪ ！ﻮلﻨﻪ ک‪ ３‬د ﻧا امﻨ‪ ９‬ﻻمل گر‪＄‬ﻲ‪ ،‬سخت مجازات پﻪ پام‬ ‫ک‪ ３‬ﻧﻴﻮلﻲ‪ ،‬تر＇ﻮ د ！ﻮلﻨ‪ ３‬حقﻮق ＇ﻪ پﻪ اﻧفرادي تﻮگﻪ او ＇ﻪ پﻪ ！ﻮلﻨﻴزه تﻮگﻪ‪ ،‬خﻮﻧدي ک‪７‬ي‪ .‬خداى تعالﻰ د‬ ‫اﻧعام د سﻮرې پﻪ ‪ ٨٢‬ﻳم اﻳت ک‪ ３‬امﻨﻴت تﻪ د اﻳﻤان تر＇ﻨگ ‪＄‬اى ورک‪７‬ى دى‪ .‬د اسﻼم ستر پﻴغﻤبر‬ ‫ﻫم د امﻨﻴت گ‪６‬وډول حرام گر‪＄‬ﻮلﻲ او فرماﻳلﻲ ﻳ‪ ３‬دي‪ :‬پر مسلمان حرام دي چ‪ ３‬بل مسلمان په ډار‬ ‫ک‪ ３‬واچوي‪ .‬پﻪ ﻫر ﻫ‪５‬ﻮاد او ﻳا ＊ارک‪ ３‬چ‪ ３‬امﻨﻴت گ‪６‬وډ شﻲ‪ ،‬ب‪５‬لﻪ شکﻪ د ﻫغﻪ فتﻨ‪ ،３‬قتل او جگ‪７‬ې‪،‬‬ ‫اقتصادي او ！ﻮلﻨﻴزې بدۍ او و‪４‬ره بﻪ ﻧﻮرو ﻫ‪５‬ﻮادوﻧﻮ او ＊اروﻧﻮ تﻪ ﻫم ل‪８５‬دي‪ .‬پﻪ دې ﻫکلﻪ داس‪ ３‬پﻮ＊تﻨﻪ‬ ‫پﻴدا ک‪８５‬ي چ‪ :３‬کﻮم ارگاﻧﻮﻧﻪ د خلکﻮ لﻪ ‪＄‬ان او مال ＇خﻪ دفاع کﻮي؟‬ ‫د افغاﻧستان اسﻼمﻲ جﻤﻬﻮرﻳت وسلﻪ وال پﻮځ لﻪ در‪４‬ﻴﻮو امﻨﻴتﻲ ارگاﻧﻮﻧﻮ ﻳعﻨ‪ ３‬ملﻲ اردو‪،‬‬ ‫ملﻲ پﻮلﻴسﻮ اوملﻲ امﻨﻴت ＇خﻪ جﻮړشﻮى چ‪ ３‬ﻫر ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬خپل‪ ３‬ورسپارل شﻮې دﻧدې پر مخ بﻴاﻳﻲ‪.‬‬ ‫ملﻲ اردو د ﻫ‪５‬ﻮاد لﻪ ‪＄‬ﻤکﻨ‪ ９‬بشپ‪７‬تﻴا ＇خﻪ دفاع کﻮي‪ ،‬د ملﻲ حاکﻤﻴت ！ﻴﻨگ‪＋‬ت‪ ،‬ساتﻨﻪ او د بﻬرﻧﻴﻮ‬ ‫ت‪５‬رى کﻮوﻧکﻮ پر وړاﻧدې مقاومت کﻮي‪.‬‬ ‫ملﻲ امﻨﻴت د کﻮرﻧﻴﻮ او بﻬرﻧﻴﻮ سﻴاسﻲ مساﻳلﻮ او د د＊ﻤﻦ د دسﻴسﻮ پﻪ کشف او شﻨ‪６‬ولﻮ‬ ‫ک‪ ３‬لگﻴا وي‪ .‬د ملﻲ پﻮلﻴسﻮ مﻬﻤﻪ دﻧده د ﻫ‪５‬ﻮاد د کﻮرﻧﻲ ﻧظم او امﻨﻴت ！ﻴﻨگﻮل او د ﻫ‪５‬ﻮاد د پﻮلﻮ‬ ‫ساتل دي‪ ،‬د ﻫغ‪ ３‬پﻪ تامﻴﻨﻮلﻮ ک‪ ３‬مﻬﻤﻪ وﻧ‪６‬ه لري‪ .‬مﻮږ دلتﻪ لﻪ دې جﻤل‪＇ ３‬خﻪ ﻳﻮازې ملﻲ پﻮلﻴس‬ ‫تر بحث ﻻﻧدې ﻧﻴسﻮ‪.‬‬ ‫د پوليسو له ارگان سره بلدشئ‬ ‫پﻮلﻴس د کﻮرﻧﻴﻮ چارو وزارت مﻬﻤﻪ برخﻪ ده چ‪ ３‬پﻪ مرکز ک‪ ３‬د کﻮرﻧﻴﻮ چارو د وزﻳر تر‬ ‫ﻻر＊ﻮوﻧﻮ ﻻﻧدې او پﻪ وﻻﻳتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د والﻴاﻧﻮ او پﻪ ولسﻮالﻴﻮ ک‪ ３‬د ولسﻮاﻻﻧﻮ تر مشرۍ او ﻻر＊ﻮوﻧﻮ‬

‫‪107‬‬

‫ﻻﻧدې خپل‪ ３‬دﻧدې تر سره کﻮي‪.‬‬ ‫سرحدي پﻮلﻴس او د لﻮﻳﻮ ﻻرو د امﻨﻴت پﻮلﻴس پﻪ مرکز او وﻻﻳتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د کﻮرﻧﻴﻮ چارو د وزﻳر‬ ‫تر مشرۍ او ﻻر＊ﻮوﻧﻮ ﻻﻧدې خپل‪ ３‬دﻧدې سرتﻪ رسﻮي‪.‬‬ ‫د پﻮلﻴسﻮ ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬دﻧدې او مکلفﻴتﻮﻧﻪ عبارت دي لﻪ‪:‬‬ ‫دعامﻪ ﻧظم او امﻨﻴت ！ﻴﻨگﻮل او ساتل؛‬ ‫د ！ﻮلﻨ‪ ３‬او وگ‪７‬و د امﻨﻴت ساتل او د ﻫغﻮ د حقﻮﻧﻮ او قاﻧﻮﻧﻲ أزادﻳﻮ ژغﻮرل؛‬ ‫د اخﻼقﻲ گ‪６‬وډوﻳﻮ‪！ ،‬ﻮلﻨﻴزو فسادوﻧﻮ او د ﻫغﻮ ک‪７‬ﻧﻮ چ‪ ３‬عامﻪ ﻫﻮساﻳﻨ‪ ３‬تﻪ زﻳان رسﻮي‪ ،‬پر ضد مبارزه‪.‬‬ ‫لﻪ خصﻮصﻲ او دولتﻲ ملکﻴتﻮﻧﻮ‪ ،‬کﻮرﻧﻴﻮ او بﻬرﻧﻴﻮ مﻮسسﻮ او سازماﻧﻮﻧﻮ ＇خﻪ ساتﻨﻪ؛‬

‫* پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ دﻧدو سرب‪５‬ره‪ ،‬ملﻲ پﻮلﻴس ﻧﻮرې کﻮم‪ ３‬دﻧدې ترسره کﻮي؟‬ ‫زمﻮږ ملﻲ پﻮلﻴس ﻳﻮ خدمت کﻮوﻧکﻰ ارگان دى چ‪ ３‬شپﻪ او ورځ د عامﻪ ﻧظم د ساتلﻮ پﻪ ﻻره‬ ‫ک‪ ３‬خدمت کﻮي‪ .‬زمﻮږ پﻮلﻴس د کﻮکﻨارو او بﻨگﻮ د کرلﻮ‪ ،‬ﻧﻴشﻪ ﻳﻲ تﻮکﻮ د قاچاق‪ ،‬وړلﻮ راوړلﻮ‪ ،‬تﻮلﻴد‪،‬‬ ‫استعﻤالﻮلﻮ او سازمان شﻮو جرمﻮﻧﻮ د مخﻨﻴﻮي پﻪ ﻻره ک‪ ３‬مبارزه کﻮي‪ .‬زمﻮږ ملﻲ پﻮلﻴس ورځ تر ور‪＄‬ﻰ‬ ‫پﻴاوړي ک‪８５‬ي‪ .‬لﻪ دې کبلﻪ د ！ﻮلﻨ‪ ３‬ﻫر غ‪７‬ي تﻪ ﻻزمﻪ ده چ‪ ３‬د امﻨﻴت پﻪ ！ﻴﻨگ‪＋‬ت او ساتلﻮ ک‪ ３‬لﻪ ملﻲ‬ ‫پﻮلﻴسﻮ سره مرستﻪ وک‪７‬ي‪.‬تر ＇ﻮ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬ﻧظم او امﻨﻴت ！ﻴﻨگ‪＋‬ت ومﻮمﻲ او خلک ﻫﻮسا ژوﻧد‬ ‫وک‪７‬ي‪.‬مﻮږ لﻪ ﻫغﻮ خدمتﻮﻧﻮ ＇خﻪ چ‪ ３‬پﻮلﻴس ﻳ‪ ３‬تر سره کﻮي‪ ،‬د زړه لﻪ کﻮمﻲ مﻨﻨﻪ کﻮو او تل کﻮ＊）‬ ‫کﻮو چ‪ ３‬د خپلﻮ ملﻲ پﻮلﻴسﻮ مﻼت‪７‬و ک‪７‬و‪.‬‬ ‫د لوست تکرار‬ ‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫‪---------------------------------------------------------------------‬‬‫پو＊تن‪３‬‬ ‫‪ -١‬اسﻼم لﻪ کﻮم‪ ３‬ﻻرې د ﻧا امﻨ‪ ９‬اﻧ‪／‬ﻴزې او ﻻملﻮﻧﻪ لﻪ مﻨ‪％‬ﻪ وړي؟‬ ‫‪-٢‬کﻪ د چا مال او ‪＄‬ان وگﻮا＊ل شﻲ‪ ،‬کﻮم ارگان لﻪ ﻫغﻪ ＇خﻪ ساتﻨﻪ کﻮي؟‬ ‫‪ -٣‬د ملﻲ پﻮلﻴسﻮ پﻨ‪％‬ﻪ دﻧدې بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬ول‪ ３‬مﻮږ لﻪ خپلﻮ ملﻲ پﻮلﻴسﻮ ＇خﻪ مﻨﻨﻪ کﻮو؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬ ‫د ملﻲ پﻮلﻴسﻮ پر وړاﻧدې زمﻮږ دﻧدې کﻮم‪ ３‬دي؟ پﻪ دې اړه ﻳﻮ ＇ﻮ کر＊‪ ３‬معلﻮمات ولﻴکئ‪.‬‬

‫‪108‬‬

‫پنځه څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫د ترافيکو پوليس زموږ په ژوند ک‪ ３‬څه رول لري؟‬ ‫پوليس د ټولن‪ ３‬خدمتگار‬

‫پﻪ ت‪５‬ر لﻮست ک‪ ３‬مﻮ زده ک‪７‬ل چ‪ ３‬زمﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬پﻮلﻴس د کﻮرﻧﻴﻮ چارو وزارت د تشکﻴل‬ ‫جز دى او د دﻧدو لﻪ جﻤل‪＇ ３‬خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮه د عامﻪ ﻧظم او امﻨﻴت ساتل دي‪ .‬پﻪ دې لﻮست ک‪ ３‬بﻪ‬ ‫د ترافﻴکﻮ د پﻮلﻴسﻮ او د ﻫغﻮ لﻪ رول او ک‪７‬ﻧﻮ سره چ‪ ３‬زمﻮږ پﻪ ژوﻧد ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬لري‪ ،‬بلدتﻴا پﻴدا‬ ‫ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫خبرې پرې وک‪７‬ئ‬ ‫اسﻼم خپلﻮ‬ ‫پﻴرواﻧﻮ تﻪ پﻪ خپلﻮ ！ﻮلﻮ‬ ‫چاروک‪ ３‬د ﻧظم او د‬ ‫سپلﻴﻦ د ساتلﻮ سپار＊تﻨﻪ‬ ‫کﻮي پﻪ واقعﻴت ک‪ ３‬د‬ ‫دﻳﻨﻲ دودوﻧﻮ او دستﻮروﻧﻮ‬ ‫پر‪＄‬ای کﻮل‪ ،‬د ﻧظم او‬ ‫دسپلﻴﻦ بﻴاﻧﻮوﻧکﻲ دي‪.‬‬ ‫اسﻼم د ﻧظم د ساتلﻮ پﻪ‬ ‫ﻻره ک‪ ３‬د ډ‪４‬رې پاملرﻧ‪ ３‬لﻪ کبلﻪ ﻫغﻪ تﻪ لﻪ عبادتﻮﻧﻮ سره ارتباط ورک‪７‬ى چ‪ ３‬ﻫره ورځ لﻪ ﻫغﻪ‬ ‫سره سروکار لرو‪ .‬بلخﻮا ﻧ‪７‬ۍ د ﻳﻮه ‪＄‬اﻧگ‪７‬ي تکﻮﻳﻨﻲ قاﻧﻮن سره سم حرکت کﻮي‪ .‬ﻫﻤدارﻧگﻪ د‬ ‫پﻴغﻤبر‬

‫او خلفاى راشدﻳﻨﻮ ژوﻧد ﻫم لﻪ ﻳﻮه ‪＄‬اﻧگ‪７‬ي ﻧظم ＇خﻪ برخﻤﻦ و‪ .‬د ﻫﻤدا ډول ﻧظم پﻪ‬

‫سﻴﻮري ک‪ ３‬اسﻼمﻲ تﻤدن وک‪７‬اى شﻮل چ‪ ３‬لﻪ زرو کالﻮ ＇خﻪ ډ‪４‬ره مﻮده پﻪ ！ﻮلﻪ ﻧ‪７‬ۍ باﻧدې واکﻤﻨﻲ‬ ‫وک‪７‬ي او د ﻫغﻮی ﻻر＊ﻮوﻧﻪ او ＇ارﻧﻪ پخپل ﻻس ک‪ ３‬واخلﻲ‪.‬‬ ‫تاس‪ ３‬چ‪ ３‬کلﻪ لﻪ کﻮر ＇خﻪ د ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ پﻪ لﻮر رواﻧ‪８５‬ئ‪ ،‬ډ‪４‬رې پ‪ ３＋５‬وﻳﻨئ چ‪ ３‬زمﻮږ ﻳﻮ‬ ‫شﻤ‪５‬ر ＊ارﻳان د ترافﻴکﻲ اشارې او مؤظفﻴﻨﻮ د ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬پﻪ ﻧظر ک‪ ３‬ﻧﻪ ﻧﻴسﻲ چ‪ ３‬د ترافﻴکﻲ ﻧاوړو‬ ‫پ‪＋５‬ﻮ ﻻمل گر‪＄‬ﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬لﻪ ترافﻴکﻲ مقرراتﻮ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬سر غ‪７‬وﻧﻪ ک‪７‬ي وي د ترافﻴکﻮ د پﻮلﻴس لﻪ‬ ‫خﻮا جرﻳﻤﻪ ک‪８５‬ي او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪ .‬دلتﻪ پﻮ＊تﻨ‪ ３‬را مﻨ‪％‬تﻪ ک‪８５‬ي چ‪:３‬‬ ‫‪109‬‬

‫کﻮم ارگان د وساﻳطﻮ پر تلﻮ راتلﻮ د ＇ارﻧ‪ ３‬مسؤولﻴت پرغاړه لري؟‬ ‫أﻳا دا امکان لري چ‪ ３‬د دارﻧگﻪ ارگان لﻪ شتﻮن پرتﻪ پﻪ ＊اروﻧﻮ ک‪ ３‬پﻪ ﻫﻮساﻳﻲ سره ژوﻧد او تگ رتگ وک‪７‬و؟‬ ‫د ترافيکو د پوليسو له ځينو دندو سره بلدشئ‬ ‫پﻪ کلﻴﻮ ک‪ ３‬ل‪ ８‬شﻤ‪５‬ر خلک ژوﻧد کﻮي‪ .‬د اﻧساﻧاﻧﻮ‪＇ ،‬اروﻳﻮ او ماشﻴﻨﻲ ل‪８５‬دووﻧکﻮ وساﻳلﻮ تگ راتگ‬ ‫خلکﻮ تﻪ ستﻮﻧزې ﻧﻪ پ‪＋５‬ﻮي‪ ،‬خﻮ پﻪ ＊اروﻧﻮ ک‪ ３‬د ﻧفﻮسﻮ د گ‪２‬ﻪ گﻮ‪ ،３１‬د مﻮ！روﻧﻮ د زﻳاتﻮالﻲ او سرکﻮﻧﻮ د‬ ‫کﻮچﻨﻴﻮالﻲ او تﻨگﻮالﻲ لﻪ کبلﻪ ستﻮﻧزې رامﻨ‪％‬تﻪ ک‪８５‬ي‪ .‬د ل‪８５‬دووﻧکﻮ وساﻳلﻮ ورځ پﻪ ورځ ډ‪４‬ر‪４‬دل‪ ،‬د ﻫغﻮ‬ ‫تگ را تگ او گر‪５＄‬دل خلکﻮ تﻪ پﻪ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ي تﻮگﻪ پﻪ پﻼزم‪５‬ﻨﻪ او د ﻧﻮرو سترو ＊اروﻧﻮ پﻪ مرکزوﻧﻮ ک‪ ３‬ډ‪４‬رې‬ ‫ستﻮﻧزې رامﻨ‪％‬تﻪ ک‪７‬ي دي‪ .‬د پﻮلﻴسﻮ د ترافﻴکﻮ دﻧدې ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬رې ک‪７‬ي دي‪ .‬دغﻪ ارگان پﻪ ！ﻮلﻨﻪ ک‪ ３‬د ＊ﻪ ﻧظم‬ ‫د رامﻨ‪％‬تﻪ ک‪５‬دو لپاره باﻳد ډ‪４‬ر کاروﻧﻪ سرتﻪ ورسﻮي‪ .‬لﻪ ﻫغ‪ ３‬جﻤل‪＇ ３‬خﻪ وﻳلﻰ شﻮ چ‪:３‬‬ ‫کﻪ ﻧظم او مقررات ﻧﻪ وي او داس‪＇ ３‬ﻮک ﻫم ﻧﻪ وي چ‪ ３‬دغﻪ مقررات پلﻲ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻫر چلﻮوﻧکﻰ لﻪ‬ ‫ﻫرې خﻮا حرکت وک‪７‬ي‪ ،‬ﻻرې پﻪ بشپ‪７‬ه تﻮگﻪ بﻨد‪８４‬ي‪ ،‬دغﻪ ﻧظم‪ ،‬د ترافﻴکﻮ پﻮلﻴس ！ﻴﻨگﻮي‪.‬‬ ‫پﻪ ！ﻮل ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬د ل‪８５‬دووﻧکﻮ وساﻳطو تگ را تگ تﻨظﻴﻤﻮي‪.‬‬ ‫د ل‪８５‬دووﻧکﻮ وساﻳطﻮ د ！کر ‪＄‬ای تﻪ ‪＄‬ان رسﻮي او د اړتﻴا پر مﻬال مﻮضﻮع قضاﻳﻲ ＇اﻧگﻮ تﻪ ل‪８５‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ ب‪５‬ﻼب‪５‬لﻮ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د خلکﻮ د خبرتﻴا لپاره د ﻻر ＊ﻮوﻧ‪ ３‬عﻼم‪ ３‬او تابلﻮگاﻧ‪ ３‬دروي؛‬ ‫د لﻮگﻲ تﻮلﻴدووﻧکﻮ وسﻴلﻮ لﻪ تگ راتگ ＇خﻪ چ‪ ３‬د ﻫﻮا د کک‪７‬تﻴا ﻻمل گر‪＄‬ی مخﻨﻴﻮي کﻮي او‬ ‫د چاپ‪５‬رﻳال د پاک ساتلﻮ لپاره‪ ،‬ﻫ（ﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫لﻪ ﻫغﻮ کساﻧﻮ ＇خﻪ چ‪ ３‬د چلﻮلﻮ ( مﻮ！رواﻧ‪ )９‬لپاره ﻻﻳسﻨس اخلﻲ‪ ،‬ازمﻮﻳﻨﻪ اخلﻲ او د برﻳالﻴتﻮب پﻪ‬ ‫صﻮرت ک‪ ３‬ﻫغﻮی تﻪ ﻻﻳسﻨس ورکﻮي‪.‬‬ ‫* پر پﻮرتﻨﻴﻮ دﻧدو سرب‪５‬ره ﻧﻮرې کﻮم‪ ３‬دﻧدې د ترافﻴکﻮ د پﻮلﻴسﻮ پﻪ دﻧدو ک‪ ３‬شﻤ‪５‬رل ک‪８５‬ي؟ ﻫغﻪ‬ ‫پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪110‬‬

‫د ترافيکو د پوليسو پر وړاندې زموږ دندې‬ ‫د مﻮ！رچلﻮﻧ‪ ３‬د مقرراتﻮ لﻪ ﻻر＊ﻮوﻧﻮ سره بلدتﻴا پﻴدا ک‪７‬و او ﻫغﻪ پﻪ بشپ‪７‬ه تﻮگﻪ پلﻲ ک‪７‬و‪.‬‬ ‫د ترافﻴکﻮ د پﻮلﻴسﻮ سره مرستﻪ وک‪７‬و‪.‬‬ ‫لﻪ ﻻﻳسﻨس پرتﻪ‪ ،‬باﻳد مﻮ！ر‪ ،‬وﻧﻪ چلﻮو‪.‬‬ ‫د چلﻮلﻮ پر مﻬال د تلﻮ راتلﻮ ﻳا گر‪５＄‬دو ﻧ‪ ３＋‬او مقررات پﻪ پام ک‪ ３‬وﻧﻴسﻮ‪.‬‬ ‫قاﻧﻮن تﻪ پﻪ ب‪ ３‬پرواﻳﻲ او ب‪ ３‬احتﻴاط‪ ９‬کتلﻮ سره خپل ‪＄‬ان او د ﻧﻮرو ژوﻧد لﻪ گﻮاښ سره مخامخ ﻧﻪ ک‪７‬و‪.‬‬ ‫لﻨ‪６‬ه دا چ‪ ３‬مﻮ！ر چلﻮﻧﻪ ﻫم د ﻧﻮرو ک‪７‬و وړو پﻪ ＇‪５‬ر د اﻧساﻧاﻧﻮ ﻳﻮ ！ﻮلﻨﻴز چلﻦ دى‪ .‬کﻪ دغﻪ چلﻦ سالم‬ ‫او روغ وي‪ ،‬ﻧﻮ د ！ﻮلﻨ‪ ３‬لﻪ سﻼمتﻴا سره مرستﻪ کﻮي‪ .‬کﻪ ﻧا سالم وي‪ ،‬ﻧﻮ د ！ﻮلﻨ‪ ３‬سﻼمتﻴا لﻪ گﻮاښ‬ ‫سره مخ کﻮي‪.‬‬

‫د لوست تکرار‬ ‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫_________________________________________________________‬ ‫پو＊تن‪３‬‬ ‫‪ -١‬کﻮم علتﻮﻧﻪ د ترافﻴکﻲ ستﻮﻧزو سبب گر‪＄‬ﻲ؟ بﻴان ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د اسﻼم سپ‪（５‬لﻲ دﻳﻦ د ﻧظم او دسپلﻴﻦ پﻪ اړه ＇رﻧگﻪ تشﻮﻳق ک‪７‬ى دى؟‬ ‫‪ -٣‬د ترافﻴکﻮ د پﻮلﻴسﻮ پر وړاﻧدې د خلکﻮ لﻪ دﻧدو ＇خﻪ‪ ،‬درې دﻧدې و＊ﻴاست‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬ ‫د ترافﻴکﻲ ستﻮﻧزو د حل ﻻرې پﻪ اړه‪ ،‬درې کر＊‪ ３‬ولﻴکئ‪.‬‬

‫‪111‬‬

‫د لوم‪７‬ي څپرکي لن‪６‬يز‬ ‫ډاگ (پست) هغه موسسه ده چ‪ ３‬د انسانانو د اړيکو د ټينگولو اړتياوې پوره کوي‪.‬‬ ‫مخابرات په کورونو او دفترونو ک‪ ３‬له ثابتو تيلفونونو‪،‬فکس او انټرن‪５‬ټ څخه‬ ‫عبارت دي‪.‬‬ ‫سره مياشت هغه ب‪ ３‬طرفه ټولنه ده چ‪ ３‬د جگ‪７‬و ځپلو او طبيعي پ‪＋５‬و زيانمن‬ ‫شوو کسانو سره د مرست‪ ３‬رسولو په الره ک‪ ３‬ه（ه او هاند کوي‪.‬‬ ‫＊اروالي هغه اداره ده چ‪ ３‬دنده ي‪ ３‬د چاپ‪５‬ريال او ＊ار ＊کلى‪ ،‬پاک ساتل او‬ ‫سمسورتياده‪.‬‬ ‫د پوليسو دنده د نظم او عامه امنيت ساتل او ټينگول دي‪.‬‬ ‫د ترافيکو پولس د ترانسپورتي وسيلو او پليو کسانو په تلو راتلو باندې د نظارت‬ ‫او څارن‪ ３‬دنده په غاړه لري‪.‬‬

‫‪112‬‬

‫دويم څپرکى‬ ‫په دغه څپرکي ک‪ ３‬الندې موضوع گان‪ ３‬تربحث الندې‬ ‫نيول ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫دولت ته اړتيا‬ ‫د دولت ډولونه‬ ‫قانون څه شى دى؟‬ ‫د خپل ه‪５‬واد له اساسي قانون سره بلدتيا‬ ‫د افغانستان د اسالمي جمهوري دولت د سياسي نظام‬ ‫پ‪５‬ژندل‬ ‫مقننه قوه يا ملي شوري (پارلمان)‬ ‫قضائيه قوه‬ ‫لويه جرگه‬

‫‪113‬‬

‫د څپرکي موخ‪３‬‬ ‫زده کوونکي به د دې څپرکي له لوستلو وروسته په الندې موخو برالسي شي‪:‬‬ ‫‪-١‬د دولت په دندو پوه شي؛‬ ‫‪ -٢‬د دولت ډولونه وپ‪５‬ژني؛‬ ‫‪ -٣‬د ه‪５‬واد په اساسي قانون پوه شي؛‬ ‫‪ -٤‬د خپل ه‪５‬واد سياسي نظام وپ‪５‬ژني؛‬ ‫‪ -٥‬مقننه قوه به د قضائيه قوې سره مقايسه ک‪７‬ای شي‪.‬‬ ‫‪ -٦‬د دولت دندې به بيان ک‪７‬ای شي‪.‬‬ ‫‪ -٧‬د دولت ډولونه به بيان ک‪７‬ای شي‪.‬‬ ‫‪ -٨‬د ه‪５‬واد اساسي قانون به بيان ک‪７‬ای شي‪.‬‬ ‫‪ -٩‬اجرائيه قوه به بيان ک‪７‬ای شي‪.‬‬ ‫‪ -١٠‬مقننه قوه به بيان ک‪７‬ای شي‪.‬‬ ‫‪ -١١‬د خپل دولت او د ه‪５‬واد د اساسي قانون سره به مينه پيدا ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ -١٢‬په دولتي ادارو ک‪ ３‬له برخ‪ ３‬اخيستو سره مينه پيدا کوي‪.‬‬

‫‪114‬‬

‫شپ‪ ８‬څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫دولت ته اړتيا‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر لﻮست ک‪ ３‬مﻮ د ترافﻴکﻮ پﻮلﻴسﻮ پﻪ ﻫکلﻪ معلﻮمات ترﻻسﻪ ک‪７‬ل‪ .‬پﻪ دې لﻮست ک‪ ３‬بﻪ دولت تﻪ‬ ‫لﻪ اړتﻴا سره بلدتﻴا پﻴدا ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫خبرې پرې وک‪７‬ئ‬ ‫دولت ته ول‪ ３‬اړتيا لرو؟‬ ‫اﻧسان ﻳﻮ ！ﻮلﻨﻴز مﻮجﻮد دى‪ .‬لﻪ راک‪７‬ې ورک‪７‬ې او خپل مﻨ‪％‬ﻲ مرستﻮ پرتﻪ ژوﻧد ﻧشﻲ کﻮﻻى‪.‬‬ ‫اﻧساﻧان ﻳﻮ د بل مرست‪ ３‬تﻪ زﻳاتﻪ اړتﻴا لري‪.‬د دې مرست‪ ３‬او راک‪７‬ې ورک‪７‬ې د تﻨظﻴﻤﻮلﻮ لپاره قاﻧﻮن تﻪ اړتﻴا‬ ‫ده‪ .‬د دغﻮ قﻮاﻧﻴﻨﻮ د پلﻲ ک‪５‬دو مرجع ﻳا مقام‪ ،‬دولت دى‪.‬‬ ‫دولت څه شى دى؟‬ ‫دولت عربﻲ کلﻤﻪ ده‪ ،‬لﻪ لغﻮى پلﻮه لﻪ تداول ﻳا مداولﻪ ＇خﻪ اخﻴستل شﻮې ده‪ .‬تداول ﻧﻴﻮلﻮ‬ ‫او ﻳا ﻻس پﻪ ﻻس گر‪＄‬ﻮلﻮ تﻪ و‪４‬ل ک‪８５‬ي‪ .‬د دﻧﻴامال او ‪＄‬ﻮاکﻤﻨﻲ او حکﻮمت کﻮلﻮ تﻪ ﻫم دولت واﻳﻲ‪،‬‬ ‫ﻼلُﻪ)‬ ‫(ج َّل َج َ‬ ‫‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮه ﻻس ک‪ ３‬ﻧﻪ پات‪ ３‬ک‪８５‬ي او لﻪ ﻳﻮه کس ＇خﻪ بل کس تﻪ ل‪８５‬د پﻴدا کﻮي‪.‬خداى َ‬ ‫فرماﻳلﻲ دي‪َ ( .‬و ِتﻠْ َ‬ ‫َّاس) ( ژباړه‪ :‬دا د زماﻧ‪ ３‬خﻮږې ترخ‪ ３‬دي چ‪ ３‬مﻮږ ﻳ‪ ３‬د خلکﻮ‬ ‫ک اﻷﻳَّ ُ‬ ‫ام ﻧدَ ا ِوﻟُ َﻬا بَ ْﻴ َﻦ اﻟﻨ ِ‬ ‫ترمﻨ‪ ＃‬اړوو را اړوو‪[ .‬د ال عﻤران ‪ ١٤٠‬اﻳت}‬

‫پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬دولت د خلکﻮ د سﻴاسﻲ ！ﻮلگ‪ ３‬ﻫغ‪ ３‬ب‪ ３２‬تﻪ و‪４‬ل ک‪８５‬ي چ‪ ３‬د ！ﻮلﻨ‪ ３‬سﻴاسﻲ مشري‬ ‫ﻳ‪ ３‬پﻪ واک ک‪ ３‬وي او ﻫغﻪ پﻪ مخ بﻴاﻳﻲ‪ .‬پﻪ بل عبارت‪ :‬دولت د ！ﻮلﻨﻴزو سازماﻧﻮﻧﻮ لﻪ ﻫغ‪ ３‬مجﻤﻮع‪３‬‬ ‫＇خﻪ عبارت دى چ‪ ３‬د ！ﻮلﻨﻴزو طبقﻮ د امﻨﻴت د ！ﻴﻨگ‪＋‬ت او ！ﻮلﻨ‪ ３‬د اﻧتظام ساتلﻮ لپاره مﻨ‪％‬تﻪ را‪＄‬ﻲ‪.‬‬

‫* کﻪ چ‪５‬رې پﻪ ﻳﻮ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬دولت ﻧﻪ وي‪＇ ،‬ﻪ بﻪ پ‪ ）５‬شﻲ؟ پﻪ دې اړه معلﻮمات ورک‪７‬ئ‪.‬‬

‫دولت په اسالم ک‪:３‬‬ ‫دولت د ﻳﻮه سﻴاسﻲ‪ ،‬دﻳﻨﻲ او ！ﻮلﻨﻴز بﻨس＀ پﻪ ＇‪５‬ر او د خﻼفت پﻪ ب‪２‬ﻪ پﻴل شﻮى دى‪ .‬خﻼفت د خلف‬ ‫مصدر او د ﻳﻮه کس د ‪＄‬اى ﻧاستﻲ (جاﻧشﻴﻦ) پﻪ معﻨا دى او پﻪ اسﻼمﻲ فرﻫﻨگ ک‪ ３‬د امام اومخک）‪،‬‬ ‫لﻪ م‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬وروستﻪ او د‬ ‫لﻪ اصطﻼح سره مترادف دى‪ .‬ﻫغﻪ القاب چ‪ ３‬د اسﻼم د سترپﻴغﻤبر‬ ‫ابﻮبکر صدﻳق (رض) لﻪ زماﻧ‪ ３‬تر ﻧﻨﻪ اسﻼمﻲ واکداراﻧﻮ تﻪ ورک‪７‬ل شﻮي دي‪ ،‬عبارت دي لﻪ‪ :‬خلﻴفﻪ‪،‬‬ ‫امﻴرالﻤﻮمﻨﻴﻦ‪ ،‬امام‪ ،‬ملک ﻳا پاچا‪ ،‬جﻤﻬﻮر رئﻴس او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫د اسالمي دولت اساسي اصول کوم دي؟‬ ‫د اسﻼمﻲ دولت اساسﻲ اصﻮل عبارت دي لﻪ‪:‬‬ ‫‪ -١‬د شرﻳعت د حاکﻤﻴت لﻮړتﻴا؛‬ ‫‪ -٢‬عدل او اﻧصاف؛‬ ‫‪ -٣‬اطاعت؛‬ ‫‪ -٤‬ازادي؛‬ ‫‪ -٥‬شﻮرا؛‬ ‫‪115‬‬

‫د دولت د دندو په اړه څومره پوه‪８５‬ئ؟‬ ‫پخﻮا د دولت دﻧدې پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬د ﻧظم او ﻫﻮساﻳﻨ‪ ３‬پﻪ ！ﻴﻨگﻮلﻮ پﻮرې ‪＄‬اﻧگ‪７‬ې وې‪ .‬ﻧﻦ ورځ د دولتﻮﻧﻮ‬ ‫دﻧدې ډ‪４‬رې پ‪５‬چل‪ ３‬او ＇ﻮ رﻧگﻪ شﻮي دي‪ .‬د دولت د دﻧدو اصلﻲ او لﻮم‪７‬ﻧ‪ ９‬مﻮخﻪ پﻪ ！ﻮلﻨﻪ ک‪ ３‬د ﻧظم‬ ‫ساتﻨﻪ‪ ،‬د امﻨﻴت ！ﻴﻨگ‪＋‬ت او د ！ﻮلﻨ‪ ３‬د وگ‪７‬و ترمﻨ‪ ＃‬د عدالت ！ﻴﻨگﻮل دي‪ .‬د دولتﻮﻧﻮ ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬دﻧدې عبارت‬ ‫دي لﻪ‪:‬‬ ‫د ﻫ‪５‬ﻮاد د وگ‪７‬و ترمﻨ‪ ＃‬د ﻧظم او امﻨﻴت ！ﻴﻨگﻮل؛‬ ‫د دولت د ادارې لپاره د قاﻧﻮن او مقرراتﻮ وضعﻪ کﻮل؛‬ ‫د قﻮاﻧﻨﻴﻮ د پلﻲ کﻮلﻮ لپاره د ﻳﻮ ‪＄‬ﻮاک شتﻮن؛‬ ‫د قاﻧﻮن لﻪ اجراأتﻮ ＇خﻪ ＇ارﻧﻪ او د قاﻧﻮن ماتﻮلﻮ مخﻨﻴﻮى؛‬

‫* پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ مﻮضﻮعاتﻮ سرب‪５‬ره ﻧﻮر کﻮم مطالب د دولت پﻪ دﻧدو ک‪ ３‬شامل دي؟ د خپلﻮ ！ﻮلگﻴﻮالﻮ پﻪ‬ ‫مرستﻪ د ﻫغﻮ ل‪７‬لﻴک ترتﻴب اولﻪ تاس‪＇ ３‬خﻪ دې ﻳﻮ کس خپلﻮﻫم ！ﻮلگﻴﻮالﻮ تﻪ واوروي‪.‬‬ ‫د لوست تکرار‬ ‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫پو＊تن‪３‬‬ ‫‪ -١‬دولت تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د اسﻼمﻲ دولت د اصﻮلﻮ ﻧﻮمﻮﻧﻪ واخلئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د دولت پﻨ‪％‬ﻪ دﻧدې و＊ﻴاست‬

‫‪ -٤‬د ‪َ ( .‬و ِتﻠْ َ‬ ‫َّاس) ﻣﺒارك آﻳﺖ وژباړئ‬ ‫ک اﻷﻳَّ ُ‬ ‫ام ﻧدَ ا ِوﻟُ َﻬا بَ ْﻴ َﻦ اﻟﻨ ِ‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬ ‫د اسﻼمﻲ دولت د ‪＄‬اﻧ‪７／‬تﻴاوو پﻪ اړه ＇ﻮ کر＊‪ ３‬معلﻮمات ولﻴکئ‪.‬‬

‫‪116‬‬

‫اووه څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫د دولت ډولونه‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر لﻮست ک‪ ３‬مﻮ ولﻮستل چ‪ ３‬اﻧسان ﻳﻮ ！ﻮلﻨﻴز مخلﻮق دى‪ .‬لﻪ خپل مﻨ‪％‬ﻲ مرستﻮ پرتﻪ‪ ،‬ژوﻧد‬ ‫ﻧشﻲ کﻮﻻى او ﻳﻮ د بل مرستﻮ تﻪ ډ‪４‬ره اړتﻴا لرې‪ .‬د دغﻮ تعامﻼتﻮ د ﻧظم د تﻨظﻴﻤﻮلﻮ لپاره قاﻧﻮن تﻪ اړتﻴا‬ ‫ده‪ .‬د دغﻮ قﻮاﻧﻴﻨﻮ پلﻰ کﻮوﻧکﻲ مقام دولت دى‪ .‬پﻪ دې لﻮست ک‪ ３‬بﻪ لﻪ دولت سره بلدشئ‪.‬‬ ‫خبرې پرې وک‪７‬ئ‬ ‫کﻮم ﻻمﻮلﻮﻧﻪ د ﻧ‪７‬ۍ پﻪ ب‪５‬ﻼ ب‪５‬لﻮ ﻫ‪５‬ﻮادوﻧﻮ ک‪ ３‬د دولت‬ ‫د ＇ﻮ ډولﻪ والﻰ سبب شﻮي دي؟‬ ‫د دولت ډولونه‬ ‫کﻮﻻى شﻮ دولتﻮﻧﻪ پﻪ دوو (استبداي او اﻧتخابﻲ) برخﻮو‬ ‫و‪４‬شﻮ‪ .‬استبدادي دولت ﻫغﻪ دولت تﻪ و‪４‬ل ک‪８５‬ي چ‪ ３‬د ﻳﻮ کس ﻳا‬ ‫＇ﻮ کساﻧﻮ پﻪ اراده وﻻړوي او پﻪ ﻫغﻪ ک‪ ３‬پادشاه ﻳا د حکﻮمت رئﻴس خپل‬ ‫‪＄‬ان د خلکﻮ پﻪ مال او ‪＄‬ان باﻧدې حاکم بﻮلﻲ‪ .‬پخﻮا ډ‪４‬ر حکﻮمتﻮﻧﻪ استبدادي‬ ‫وو‪ .‬حاکﻤاﻧﻮ بﻪ د خلکﻮ غﻮ＊تﻨﻮ تﻪ لﻪ پاملرﻧ‪ ３‬اوارز＊ت ورکﻮلﻮ پرتﻪ‪ ،‬لﻪ خپل‪ ３‬خ ِﻮ＊‪ ３‬او ارادې‬ ‫سره سم حکﻮمت کاوه‪＄ .‬ﻴﻨ‪ ３‬ظالم حاکﻤان تر دې کچ‪ ３‬وړاﻧدې ﻻړل چ‪ ３‬أن د خدا ﻲ دعﻮا‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻫم کﻮلﻪ لکﻪ‪ :‬د مصر د فرعﻮﻧاﻧﻮ دولت‪ .‬خﻮ د دې پﻪ مقابل ک‪ ３‬داس‪ ３‬دولتﻮﻧﻪ شتﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻫغﻮ‬ ‫ک‪ ３‬د دولت رئﻴس د خلکﻮ لﻪ خﻮا د دوى لﻪ مﻨ‪＇ ＃‬خﻪ ！اکل ک‪８５‬ي‪ .‬د تقﻨﻴﻦ‪ ،‬حقﻮقﻮ او اسﻼمﻲ‬ ‫شرﻳعت د علﻤﻮﻧﻮ متخصصﻴﻦ د خلکﻮ لﻪ استازو سره ﻳﻮ ‪＄‬اى د ﻫ‪５‬ﻮاد لپاره د اسﻼمﻲ شرﻳعت د‬ ‫پﻮﻫ‪ ３‬او دﻳﻨﻲ ﻧصﻮصﻮ پﻪ ر‪１‬ا ک‪ ３‬قﻮاﻧﻴﻦ وضعﻪ کﻮي‪ .‬دغﻪ ډول دولت تﻪ‪ ،‬اﻧتخابﻲ دولت و‪４‬ل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ اسﻼم ک‪ ３‬د واکﻤﻨ‪ ９‬طرﻳقﻪ‪ ،‬اﻧتخابﻲ ده‪ ،‬چ‪！ ３‬ﻮل مسلﻤاﻧان پﻪ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ې تﻮگﻪ د قﻮم مشران او‬ ‫با رسﻮخﻪ خلک‪ ،‬د شرﻳعت عالﻤان چ‪ ３‬ﻫغﻮ تﻪ د (حل او عقد اﻫل) واﻳﻲ‪ ،‬خپل واکﻤﻦ چ‪３‬‬ ‫خلﻴفﻪ ﻳا ﻳ‪ ３‬امام بﻮلﻲ‪ ،‬د أزادو او شفافﻮ راﻳﻮ اچﻮلﻮ لﻪ ﻻرې اﻧتخابﻮي‪ .‬ل‪ ８‬ﻳا ډ‪４‬ر پاچاﻫﻲ دولتﻮﻧﻪ‪،‬‬ ‫د استبدادي دولتﻮﻧﻮ لﻪ ډل‪＇ ３‬خﻪ دى‪.‬‬ ‫پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻫ‪５‬ﻮادوﻧﻮ ک‪ ３‬پاچاﻫﻲ ﻧظامﻮﻧﻪ د اساسﻲ قاﻧﻮن پر بﻨس＀ وي‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫغﻮ تﻪ مشروطﻪ‬ ‫پاچاﻫﻲ و‪４‬ل ک‪８５‬ي‪ .‬پﻪ دې ډول دولتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د پاچا صﻼحﻴتﻮﻧﻪ او واکﻮﻧﻪ محدود وي‪ .‬د پارلﻤان‬ ‫استازي او د ﻫ‪５‬ﻮاد لﻮړ پﻮړي چارواکﻲ ﻫم د خلکﻮ لﻪ خﻮا ！اکل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د اسﻼم پﻪ سپ‪（５‬لﻲ دﻳﻦ ک‪ ３‬د حکﻮمت کﻮلﻮ ډول پﻪ اسﻼمﻲ اساساتﻮ وﻻړوي‪ .‬پﻪ اسﻼم ک‪３‬‬ ‫(ج َّل َج َﻼلُﻪ)‬ ‫(ج َّل َج َﻼلُﻪ) سره دى او اﻧسان د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پر مخ د خداى َ‬ ‫مطلق حاکﻤﻴت ﻳﻮازې لﻪ خداى َ‬ ‫خلﻴفﻪ گ‪２‬ل ک‪８５‬ي‪！ .‬ﻮل اﻧساﻧان د الﻬﻲ قﻮاﻧﻴﻨﻮ پر وړاﻧدې ﻳﻮشﻰ دي‪ .‬پﻪ دې لﻮړاو با ارز＊ـتﻪ دﻳﻦ‬ ‫ک‪ ،３‬حاکم د وړتﻴا‪ ،‬پﻮﻫ‪ ３‬او تقﻮا پر اساس ！اکل ک‪８５‬ي‪ ،‬تر＇ﻮ الﻬﻲ قﻮاﻧﻴﻦ پر بﻨده گاﻧﻮ پلﻲ او عﻤلﻲ‬ ‫ک‪７‬ي‪ .‬د خلﻴفﻪ لﻮم‪７‬ى درجﻪ دﻧده د دﻳﻦ ساتﻨﻪ او د خﻼفت پﻪ جغرافﻴاﻳﻲ پﻮلﻮ ک‪ ３‬د ﻧﻨﻪ اوس‪５‬دوﻧکﻮ‬ ‫او مسلﻤاﻧاﻧﻮ د دﻧﻴاﻳﻲ چارو سﻤبالﻮ دى‪.‬‬ ‫‪117‬‬

‫څه ډول دولت ته انتخابي دولت وايي‪ ،‬د خپلو ټولگيوالو په مرسته د څو انتخابي دولتونو نومونه‬ ‫واخلئ‪.‬‬

‫د استبدادي او انتخابي دولتونو پرتله کول‬ ‫استبدادي دولت‬

‫اﻧتخابﻲ دولت‬

‫چارواکﻲ پر خلکﻮ ‪＄‬ان مسلط بﻮلﻲ‬

‫(ج َّل َج َﻼلُﻪ) ﻧﻤاﻳﻨده دی‬ ‫حاکم او خلﻴفﻪ د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پر مخ د اهلل َ‬

‫چارواکﻲ مستبد کس تﻪ د وفادرۍ پربﻨس＀ ！اکل‬ ‫ک‪８５‬ي‬

‫چارواکﻲ د پﻮﻫ‪ ،３‬صﻼحﻴت او وړتﻴا پر اساس ！اکل ک‪８５‬ي‬

‫د مستبد چارواکﻲ خبره قاﻧﻮن دی‬

‫چارواکﻲ باﻳد د قاﻧﻮن پربﻨس＀ عﻤل وک‪７‬ي‬

‫قاﻧﻮن پﻪ ！ﻮلﻮ وگ‪７‬و ﻳﻮ شان ﻧﻪ پلی ک‪８５‬ي‬

‫قاﻧﻮن پﻪ ！ﻮلﻮ وگ‪７‬وباﻧدې ﻳﻮ شان پلی ک‪８５‬ي‬

‫حاکم د خلکﻮ لﻪ خﻮا ﻧﻪ ！اکل کﻴ‪８‬ي‬

‫حاکم د خلکﻮ لﻪ خﻮا ！اکل کﻴ‪８‬ي‬

‫* پﻮرتﻨﻲ جدول تﻪ پﻪ پاملرﻧ‪ ３‬سره د استبداي او اﻧتخابﻲ دولتﻮﻧﻮ درې ‪＄‬اﻧگ‪７‬ې ب‪５‬لگ‪ ３‬ﻧﻮرې ﻫم ولﻴکئ‪.‬‬ ‫د لوست تکرار‬ ‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫پو＊تن‪３‬‬ ‫‪ -١‬د استبدادي دولتﻮﻧﻮ ‪＄‬اﻧگ‪７‬تﻴاوې‪ ،‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د اﻧتخابﻲ دولتﻮﻧﻮ ‪＄‬اﻧگ‪７‬تﻴاوې‪ ،‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ول‪ ３‬ﻧﻦ سبا استبدادي دولتﻮﻧﻪ پﻪ ﻧ‪７‬ۍ ک‪ ３‬ډ‪４‬ر ل‪ ８‬لﻴدل ک‪８５‬ي؟‬ ‫‪ -٤‬د اسﻼم پﻪ سپﻴ（لﻲ دﻳﻦ ک‪ ３‬حکﻮمت کﻮل پﻪ کﻮمﻮ اساساتﻮ باﻧدې وﻻړ دي‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬ ‫د خپلﻮ ！ﻮل‪／‬ﻴﻮالﻮ پﻪ مرستﻪ د پﻨ‪％‬ﻮ استبدادي ﻫ‪５‬ﻮادوﻧﻮ ﻧﻮمﻮﻧﻪ ولﻴکئ‪.‬‬

‫‪118‬‬

‫اته څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫قانون څه شى دى؟‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر لﻮست ک‪ ３‬د دولت لﻪ ډولﻮﻧﻮ سره بلد شﻮئ‪ ،‬پﻪ دې لﻮست ک‪ ３‬بﻪ لﻪ قاﻧﻮن سره چ‪ ３‬د ！ﻮلﻨ‪３‬‬ ‫د وگ‪７‬و ترمﻨ‪ ＃‬د اړﻳکﻮ د تﻨظﻴﻤﻮلﻮ محﻮردى‪ ،‬بلدشئ‪.‬‬ ‫خبرې پرې وک‪７‬ئ‬ ‫ﻫره ！ﻮلﻨﻪ د ﻧظم د ساتلﻮ او ب‪ ３‬ﻧظﻤ‪ ９‬د مخﻨﻴﻮي لپاره امر و ﻧﻬﻰ تﻪ اړتﻴا لري‪ .‬زمﻮږ ！ﻮل‬ ‫ور‪＄‬ﻨﻲ کاروﻧﻪ د ﻫغﻮ قﻮاعد و پر بﻨس＀ دي چ‪ ３‬زمﻮږ پﻪ ！ﻮلﻨﻪ ک‪ ３‬مﻮجﻮد دي‪ .‬دغﻪ امر و ﻧﻬﻲ ﻳا‬ ‫قﻮاعد ＇ﻪ ﻧﻮم‪８５‬ي او مﻮږ پﻪ ！ﻮلﻨﻪ ک‪ ３‬د ﻧظم د ساتلﻮ لپاره ＇ﻪ مرستﻪ کﻮﻻى شﻮ؟‬ ‫ستاس‪ ３‬پﻪ ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ ک‪＄ ３‬ﻴﻨ‪ ３‬خلک شتﻪ چ‪ ３‬ﻫر ﻳﻮﻳ‪＄ ３‬اﻧگ‪７‬ې دﻧده سرتﻪ رسﻮي؛ د‬ ‫بﻴلگ‪ ３‬پﻪ تﻮگﻪ‪＊ :‬ﻮوﻧکﻲ لﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ‪＄‬اﻧگ‪７‬و مقرراتﻮ سره تدرﻳس کﻮي‪ .‬د ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ مدﻳر د قاﻧﻮن پر‬ ‫بﻨس＀ خپل‪ ３‬دﻧدې سرتﻪ رسﻮي‪ .‬کﻪ د ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ لﻪ مدﻳر ＇خﻪ پﻮ＊تﻨﻪ وشﻲ چ‪ ３‬خپل‪ ３‬دﻧدې د ＇ﻪ‬ ‫شﻰ پر بﻨس＀ سرتﻪ رسﻮي‪ ،‬پﻪ ‪＄‬ﻮاب ک‪ ３‬بﻪ راتﻪ وواﻳﻲ چ‪ :３‬زه لﻪ ﻫغﻮ مقرراتﻮ‪ ،‬ﻻﻳحﻮ او قﻮاﻧﻴﻨﻮ‬ ‫سره سم چ‪ ３‬د ＊ﻮوﻧ‪ ３‬او روزﻧ‪ ３‬وزارت لﻪ خﻮا مﻮږ تﻪ رال‪８５‬ل شﻮي‪ ،‬خپل کاروﻧﻪ تﻨظﻴﻤﻮم‪.‬‬

‫* کﻪ پﻪ ﻳﻮ ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ ک‪ ３‬قﻮاﻧﻴﻦ‪،‬ﻻﻳح‪ ３‬او مقررات عﻤلﻲ ﻧﻪ شﻲ‪＇ ،‬ﻪ بﻪ پ‪ ）５‬شﻲ؟ لﻪ خپلﻮ‬ ‫！ﻮلگﻴﻮالﻮ سره لﻪ خبرو وروستﻪ پﻪ دې اړوﻧد معلﻮمات ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫قانون څه شى دی؟‬ ‫تاس‪ ３‬پخپل ور‪＄‬ﻨﻲ ژوﻧد ک‪ ３‬لﻪ زﻳاتﻮ قﻮاعدو سره مخامخ ﻳاست‪＄ ،‬ﻴﻨ‪ ３‬قﻮاعد د دﻳﻨﻲ‬ ‫اوامرو پر بﻨس＀ دي‪ .‬د ب‪５‬لگ‪ ３‬پﻪ تﻮگﻪ‪ :‬مسلﻤاﻧان باﻳد پخپل مسلﻤان ورورباﻧدې لﻪ ظلم او زﻳاتﻲ‬ ‫＇خﻪ ‪＄‬ان وژغﻮري‪ .‬مسلﻤاﻧان باﻳد پر کﻮچﻨﻴاﻧﻮ مﻬرباﻧﻪ واوسﻲ او د مشراﻧﻮ درﻧاوى وک‪７‬ي‪ .‬د ﻧﻴکﻮ‬ ‫کاروﻧﻮ د کﻮلﻮ سپار＊تﻨﻪ او لﻪ بدو کاروﻧﻮ ＇خﻪ د ډډه کﻮلﻮ تﻮصﻴﻪ وک‪７‬ي‪＄.‬ﻴﻨ‪ ３‬قﻮاعد د دولت لﻪ‬ ‫خﻮا وضعﻪ ک‪８５‬ي‪ .‬لﻪ دې کبلﻪ وﻳﻼی شﻮ چ‪ :３‬قانون يوه يوناني کلمه ده چ‪ ３‬د قاعدې په‬ ‫معنا ده‪ .‬لﻪ ﻳﻮﻧاﻧﻲ ژب‪＇ ３‬خﻪ عربﻲ ژب‪ ３‬تﻪ ور گ‪６‬ه شﻮې او عربﻲ شﻮي ده‪ ،‬لﻪ عربﻲ ＇خﻪ دري تﻪ‬ ‫ورگ‪６‬ه شﻮې ده‪ ،‬جﻤع ﻳ‪ ３‬قﻮاﻧﻴﻦ دي‪.‬‬ ‫قاﻧﻮن لﻪ واضحﻮ‪ ،‬دقﻴقﻮ او معقﻮلﻮ قﻮاعدو ＇خﻪ عبارت دى چ‪ ３‬د واکﻤﻦ ﻫﻴئت لﻪ خﻮا‬ ‫پﻪ ！ﻮلﻨﻪ ک‪ ３‬د ﻧظم د ！ﻴﻨگ‪＋‬ت او د خلکﻮ د امﻨﻴت د تامﻴﻨﻮلﻮ لپاره وضع شﻮى وي‪ ،‬پلﻲ کﻮل ﻳ‪３‬‬ ‫‪119‬‬

‫جبري وي‪ .‬قاﻧﻮن لﻪ ﻫغﻮ کلﻲ قﻮاعدو او اوامرو＇خﻪ عبارت دى چ‪ ３‬د ملﻲ شﻮرا د دواړو جرگﻮ لﻪ خﻮا‬ ‫تصﻮﻳب او د جﻤﻬﻮر رئﻴس لﻪ خﻮا تﻮشﻴح شﻮى وي‪ ،‬خﻮ دا چ‪ ３‬پﻪ اساسﻲ قاﻧﻮن ک‪ ３‬بل ډول ＇رگﻨد‬ ‫شﻮی وي‪.‬‬ ‫د قانون موخه څه ده؟‬ ‫د حقﻴقﻲ ﻧﻴکﻤرغ‪ ９‬تامﻴﻨﻮل او د ﻧظم او سﻮکال‪ ９‬پﻪ وسﻴلﻪ د خلکﻮ د ﻫﻮساﻳﻨ‪ ３‬ضﻤاﻧت؛ د‬ ‫گ‪６‬ودۍ لﻪ گﻮاښ ＇خﻪ د ！ﻮلﻨ‪ ３‬ساتل؛ د خلکﻮ د حقﻮﻧﻮ ساتل‪ ،‬لﻪ ظلم‪ ،‬زورزﻳاتﻲ ＇خﻪ مخﻨﻴﻮى‪ ،‬د‬ ‫ازادﻳﻮ د حدود و ！اکل او د ！ﻮلﻨﻴزﻧظم ساتل دي‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ قﻮاﻧﻴﻦ چ‪ ３‬زمﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬ﻧافذدي‪ ،‬عبارت دې لﻪ‪ :‬اساسﻲ قاﻧﻮن‪ ،‬د جزاﻳﻲ اجراتﻮ قاﻧﻮن‪،‬‬ ‫مدﻧﻲ قاﻧﻮن د پﻮلﻴسﻮ قاﻧﻮن‪ ،‬د جرمﻮﻧﻮ د کشف قاﻧﻮن‪ ،‬د کﻮچﻨﻴاﻧﻮ د سرغ‪７‬وﻧ‪ ３‬د ＇ارﻧ‪ ３‬قاﻧﻮن او‬ ‫داس‪ ３‬ﻧﻮر‪ .‬لﻪ ﻧ‪５‬کﻪ مرغﻪ زمﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬قﻮاﻧﻴﻦ د قرأن او پﻴغﻤبر د سﻨتﻮﻧﻮ پﻪ ر‪１‬ا ک‪ ３‬تﻬﻴﻪ او‬ ‫ترتﻴب شﻮي دي‪.‬‬ ‫* کﻪ پﻪ ！ﻮلﻨﻪ ک‪ ３‬قاﻧﻮن ﻧﻪ وي‪！ ،‬ﻮلﻨﻪ لﻪ کﻮمﻮ ستﻮﻧزو سره مخ ک‪８５‬ي؟‬

‫د لوست تکرار‬ ‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫پو＊تن‪３‬‬ ‫‪ -١‬قاﻧﻮن تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬قاﻧﻮن پﻪ عامﻪ معﻨا لﻪ ＇ﻪ شﻲ ＇خﻪ عبارت دى؟‬ ‫‪ -٣‬پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬د ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻧافذو قﻮاﻧﻴﻨﻮ ﻳﻮازې ﻧﻮمﻮﻧﻪ واخلئ‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬ ‫د قاﻧﻮن د ‪＄‬اﻧگ‪７‬ې معﻨا پﻪ اړه ＇ﻮ کر＊‪ ３‬معلﻮمات ولﻴکئ‪.‬‬

‫‪120‬‬

‫نهه څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫د ه‪５‬واد له اساسي قانون سره بلد شئ‬ ‫په افغانستان ک‪ ３‬ه‪５‬څ قانون نه شي کوالى چ‪ ３‬د اسالم د سپ‪（５‬لي‬ ‫دين له معتقداتو او احکامو سره مخالف وي‪ (.‬د اساسﻲ قاﻧﻮن درﻳﻤﻪ ماده)‬

‫پﻪ ت‪５‬ر لﻮست ک‪ ３‬مﻮ لﻪ قاﻧﻮن سره بلدتﻴا ترﻻسﻪ ک‪７‬ه‪ .‬پﻪ دې درس ک‪ ３‬د ﻫ‪５‬ﻮاد لﻪ اساسﻲ قاﻧﻮن‬ ‫سره بلدﻳ‪８‬ئ‪.‬‬ ‫خبرې پرې وک‪７‬ئ‬ ‫‪ -١‬قاﻧﻮن ＇ﻮک جﻮړوي؟‬ ‫‪ -٢‬قاﻧﻮن د ＇ﻪ لپاره جﻮړ‪８４‬ي؟‬ ‫اساسي قانون څه شى دى؟‬ ‫اساسﻲ قاﻧﻮن لﻪ ﻫغﻪ مﻨشﻮر ＇خﻪ عبارت‬ ‫دى چ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬د قدرت ماﻫﻴت او رول او‬ ‫ﻫﻤدارﻧگﻪ د خلکﻮ د حقﻮﻧﻮ او اساسﻲ دﻧدو مجﻤﻮعﻪ‬ ‫تعﻴﻨﻮي‪.‬‬ ‫اساسﻰ قاﻧﻮن د کلﻲ قﻮاعدو‪ ،‬مقرراتﻮ‬ ‫ﻫغﻪ ！ﻮلگﻪ ده چ‪ ３‬د حکﻮمت ب‪２‬ﻪ‪ ،‬د ﻫ‪５‬ﻮاد د درې‬ ‫گﻮﻧﻮ ( مقﻨﻨﻪ قﻮې‪ ،‬اجراﻳﻴﻪ قﻮې او قضاﻳﻪ قﻮې) عالﻲ سازمان او ﻳﻮ لﻪ بلﻪ سره د ﻫغﻮ د اړﻳکﻮ او‬ ‫د دولت پر وړاﻧدې د افرادو ازادۍ او حقﻮﻧﻪ مشخصﻮي‪ .‬دا چ‪ ３‬د حکﻮمت ب‪２‬ﻪ جﻤﻬﻮري ده ﻳا‬ ‫سلطﻨتﻲ‪ ،‬دا چ‪ ３‬پارلﻤان لﻪ ﻳﻮه مجلس ＇خﻪ جﻮړ شﻮى دى‪ ،‬ﻳا لﻪ دوو مجلسﻮﻧﻮ ＇خﻪ او د قاﻧﻮن‬ ‫وضعﻪ کﻮل پﻪ ＇ﻪ ترتﻴب صﻮرت ﻧﻴسﻲ‪ ،‬پﻪ اساسﻲ قاﻧﻮن ک‪ ３‬واضح شﻮي دي‪.‬‬ ‫اساسﻲ قاﻧﻮن د ﻫ‪５‬ﻮاد د سﻴاسﻲ او حقﻮقﻲ ﻧظام د جﻮړ＊ت معرفﻲ کﻮوﻧکﻰ دى‬

‫* د اساسﻲ قاﻧﻮن مﻨ‪％‬پاﻧگﻪ کﻮم‪ ３‬مﻮضﻮعگاﻧ‪ ３‬تشکﻴلﻮي؟‬ ‫د ه‪５‬واد له اساسي قوانينو سره بلد شئ‬ ‫زمﻮږ د ﻫ‪５‬ﻮاد لﻮم‪７‬ﻧی اساسﻲ قاﻧﻮن د امان اهلل خان پاچا پﻪ وخت ک‪ ３‬پﻪ (‪ )١٣٠٣‬لﻤرﻳز‬ ‫کال ک‪ ３‬تصﻮﻳب شﻮ‪ ،‬افغاﻧستان د اساسﻲ قاﻧﻮن لروﻧکﻮ پﻪ ډلﻪ ک‪ ３‬ورگ‪６‬شﻮ‪ .‬د ﻫ‪５‬ﻮاد اوسﻨﻰ اساسﻲ‬ ‫قاﻧﻮن پﻪ‪ ١٣٨٢‬لﻤرﻳز کال د لﻨدۍ مﻴاشت‪ ３‬لﻪ ‪ ٢٢‬ﻧ‪＇ ３＂５‬خﻪ د مرغﻮم‪ ３‬تر‪١٤‬ﻧﻴ＂‪ ３‬د تارﻳخﻲ لﻮﻳ‪３‬‬ ‫جرگ‪ ３‬لﻪ خﻮا د راﻳﻮ پﻪ اتفاق تصﻮﻳب او د جﻤﻬﻮر رئﻴس لﻪ تﻮشﻴح ＇خﻪ وروستﻪ ﻧافذ شﻮ‪ .‬زمﻮږ د‬ ‫ﻫ‪５‬ﻮاد اساسﻲ قاﻧﻮن ﻳﻮه مقدمﻪ‪＇ ١٢ ،‬پرکﻲ او ‪ ١٦٢‬مادې لري‪.‬‬ ‫لﻮم‪７‬ى ＇پرکﻰ د دولت پﻪ ﻫکلﻪ‪ ،‬دوﻳم ＇پرکﻰ د ﻫ‪５‬ﻮاد والﻮ (اتباعﻮ) د حقﻮﻧﻮ او وجاﻳبﻮ‪،‬‬ ‫درﻳم ＇پرکﻰ د جﻤﻬﻮر رئﻴس‪＇ ،‬لﻮرم ＇پرکﻰ‪ ،‬د (حکﻮمت)‪،‬پﻨ‪％‬م ＇پرکﻰ د ملﻲ شﻮار‪ ،‬شپ‪８‬م‬ ‫＇پرکﻰ د لﻮﻳ‪ ３‬جرگ‪ ،３‬اووم ＇پرکﻰ د قضا‪ ،‬اتم ＇پرکﻰ د ادارې‪ ،‬ﻧﻬم ＇پرکﻰ د بﻴ‪７‬ﻧﻲ ﻳا اضطراري‬ ‫حالت‪ ،‬لسم ＇پرکﻰ (تعدﻳل)‪ ،‬ﻳﻮولسم ＇پرکﻰ د متفرقﻪ احکامﻮ‪ ،‬دوولسم ＇پرکﻰ د اﻧتقالﻲ‬ ‫احکامﻮ پﻪ ﻫکلﻪ دي‪.‬‬ ‫‪121‬‬

‫* د خپلﻮ ！ﻮلگﻴﻮالﻮ پﻪ مرستﻪ د اساسﻲ قاﻧﻮن د اووم‪ ،‬او ﻳﻮولسم ＇پرکﻲ پﻪ مﻨ‪％‬پاﻧگﻮ باﻧدې بحث وک‪７‬ئ‬ ‫او پاﻳلﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻮروتﻪ واوروئ‪.‬‬ ‫زمﻮږ د ﻫ‪５‬ﻮاد د اساسﻲ قاﻧﻮن لﻪ ‪＄‬اﻧگ‪７‬تﻴاوو سره بلد شئ‪:‬‬ ‫‪ -١‬اسالمي توب‪:‬‬ ‫د ﻫ‪５‬ﻮاد لﻪ اساسﻲ قاﻧﻮن سره سم‪ ،‬ﻫ‪ ＆５‬قاﻧﻮن ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻى چ‪ ３‬د اسﻼم د سپ‪（５‬لﻲ دﻳﻦ د معتقداتﻮ‬ ‫او احکامﻮ مخالف وي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬وگ‪７‬نيز او پرگنيز توب‪:‬‬ ‫د افغاﻧستان د اسﻼمﻲ جﻤﻬﻮرﻳت لﻪ اساسﻲ قاﻧﻮن سره سم‪ ،‬پﻪ افغاﻧستان ک‪ ３‬ملﻲ حاکﻤﻴت پﻪ ملت پﻮرې اړه‬ ‫لري چ‪ ３‬پﻪ مستقﻴم ډول ﻳ‪ ３‬پخپلﻪ‪ ،‬ﻳا ﻳ‪ ３‬د خپلﻮ استازو لﻪ ﻻرې عﻤلﻲ کﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د بشري حقونو رعايت‪:‬‬ ‫زمﻮږ پﻪ اساسﻲ قاﻧﻮن ک‪ ３‬اﻧساﻧﻲ کرامت‪ ،‬اﻧساﻧﻲ حقﻮﻧﻮ د ساتﻨ‪ ،３‬د خلکﻮ د ازادﻳﻮ او اساسﻲ حقﻮﻧﻮ تامﻴﻦ‬ ‫تﻪ پاملرﻧﻪ شﻮي ده‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د ټولنيز عدالت پلي کول او د هر ډول تبعيض له منځه وړل‪:‬‬ ‫زمﻮږ د ﻫ‪５‬ﻮاد پﻪ اساسﻲ قاﻧﻮن ک‪ ３‬پﻪ ！ﻮلﻨﻴز عدالت ！ﻴﻨگار شﻮى دى او ﻫر ډول تبعﻴض ( قﻮمﻲ‪ ،‬ژبﻨﻰ‪،‬‬ ‫مذﻫبﻲ‪ ،‬جﻨسﻲ) مﻨعﻪ شﻮى دى‪.‬‬ ‫د لوست تکرار‬ ‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫پو＊تن‪３‬‬ ‫‪ -١‬اساسﻲ قاﻧﻮن تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻫ‪５‬ﻮاد لﻮم‪７‬ﻧﻰ اساسﻲ قاﻧﻮن لﻪ ﻻﻧدې کلﻮﻧﻮ ＇خﻪ پﻪ ﻳﻮه ک‪ ３‬تصﻮﻳب شﻮ‪ .‬سم ‪＄‬ﻮاب د (√ ) پﻪ عﻼمﻪ سره پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ‬ ‫ک‪７‬ى‪ .‬الف‪ ١٣٠٣ :‬ﻫـ‪.‬ش‪ .‬ب‪ ١٣٠٩ :‬ﻫـ‪.‬ش‪ .‬ج‪ ١٣٥٥ :‬ﻫـ‪.‬ش‪ .‬د‪ ١٣٨٢ :‬ﻫـ‪ .‬ش‪.‬‬ ‫‪ -٣‬پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬د ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻧافذو قﻮاﻧﻴﻨﻮ ﻳﻮازې ﻧﻮمﻮﻧﻪ واخلئ‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬ ‫ستاس‪ ３‬لﻪ ﻧظره‪ ،‬د ﻫ‪５‬ﻮاد اساسﻲ قاﻧﻮن ＇ﻪ اﻫﻤﻴت لري؟‬

‫‪122‬‬

‫پنځوسم لوست‬

‫د افغانستان د اسالمي جمهوري دولت‪،‬سياسي نظام‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر لﻮست ک‪ ３‬مﻮ د افغاﻧستان د اساسﻲ قاﻧﻮن پﻪ ﻫکلﻪ معلﻮمات ترﻻسﻪ ک‪７‬ل‪ .‬پﻪ دې لﻮست‬ ‫ک‪ ３‬د افغاﻧستان اسﻼمﻲ جﻤﻬﻮري دولت لﻪ سﻴاسﻲ ﻧظام سره بلد‪８４‬ئ‪.‬‬ ‫خبرې پرې وک‪７‬ئ‬ ‫افغاﻧستان‪ ،‬خپلﻮاک‪ ،‬واحد‪،‬او ﻧﻪ ب‪５‬ل‪５‬دوﻧکﻰ اسﻼمﻲ جﻤﻬﻮري دولت دى‪ .‬لﻪ حقﻮقﻲ پلﻮه د‬ ‫رﻳاستﻲ ﻧظام لروﻧکﻰ دى‪ ،‬د جﻮړ＊ت لﻪ پلﻮه لﻪ اجراﻳﻴﻪ‪ ،‬مقﻨﻨﻪ او قضاﻳﻴﻪ قﻮاوو ＇خﻪ تشکﻴل شﻮى دى‪.‬‬ ‫اﻳا پﻮﻫ‪８５‬ئ چ‪ ３‬زمﻮږ د دولت پﻪ سر ک‪＇ ３‬ﻮک شتﻮن لري؟‬ ‫د افغاﻧستان د اسﻼمﻲ جﻤﻬﻮري دولت پﻪ سر ک‪ ３‬جﻤﻬﻮر رئﻴس ‪＄‬ای لري چ‪ ３‬خپل‬ ‫واکﻮﻧﻪ د اجراﻳﻴﻪ‪ ،‬مقﻨﻨﻪ او قضاﻳﻴﻪ قﻮاو پﻪ برخﻮ ک‪ ３‬د اساسﻲ قاﻧﻮن لﻪ حکﻤﻮﻧﻮ سره سم پلﻲ کﻮي‪.‬‬ ‫اجرائيه قوا‬ ‫حکﻮمت لﻪ وزﻳراﻧﻮ ＇خﻪ جﻮړ دى چ‪ ３‬د جﻤﻬﻮر رئﻴس تر رﻳاست ﻻﻧدې کار کﻮي‪.‬‬ ‫！ﻮل وزﻳران او رئﻴسان د ﻫ‪５‬ﻮاد پﻪ ﻫرگﻮټ ک‪ ３‬چ‪ ３‬وي‪ ،‬د اجراﻳﻴﻪ قﻮې جز دي‪ .‬د ﻫر وزارت پﻪ‬ ‫سر ک‪ ３‬ﻳﻮ وزﻳر ‪＄‬ای لري‪ .‬وزﻳران د خپلﻮ اړوﻧد دﻧدو د اجرا لپاره جﻤﻬﻮر رئﻴس او ولسﻲ جرگ‪３‬‬ ‫تﻪ مسﻮول دي‪.‬‬ ‫* د خپلﻮ ！ﻮلگﻴﻮالﻮ پﻪ مرستﻪ د لسﻮ وزارتﻮﻧﻮ ﻧﻮمﻮﻧﻪ لست ک‪７‬ئ او ﻧﻮرو تﻪ ﻳ‪ ３‬واوروئ‪.‬‬ ‫د اجرائيه قوې له ځينو دندو سره بلد شئ‬ ‫د اساسﻲ قاﻧﻮن او ﻧﻮرو قﻮاﻧﻴﻨﻮ او د محکﻤﻮ د قطعﻲ پر‪４‬ک‪７‬و عﻤلﻲ کﻮل؛‬ ‫د خپلﻮاک‪ ９‬ساتل‪ ،‬لﻪ ‪＄‬ﻤکﻨ‪ ９‬بشپ‪７‬تﻴا‬ ‫＇خﻪ دفاع‪ ،‬پﻪ ﻧ‪７‬ﻳﻮالﻪ ！ﻮلﻨﻪ ک‪ ３‬د‬ ‫افغاﻧستان د گ＂ﻮ ساتل؛‬ ‫د عامﻪ ﻧظم او امﻦ ！ﻴﻨگﻮل او د ﻫر راز‬ ‫فساد لﻪ مﻨ‪％‬ﻪ وړل؛‬ ‫د بﻮدج‪ ３‬ترتﻴبﻮل‪ ،‬د دولت د مالﻲ وضع‪３‬‬ ‫تﻨظﻴﻤﻮل او د عامﻪ شتﻤﻨﻴﻮ ساتل‪.‬‬ ‫جﻤﻬﻮر رئﻴس چ‪ ３‬د اجراﻳﻴﻪ قﻮې پﻪ سر ک‪３‬‬ ‫‪＄‬ای لرې‪ ،‬پﻪ ﻫرو پﻨ‪％‬ﻮ کلﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮوار د‬ ‫‪123‬‬

‫أزادو‪ ،‬پ＂ﻮ‪ ،‬عﻤﻮمﻲ او مستقﻴﻤﻮ ！اکﻨﻮ پﻪ ترڅ ک‪ ،３‬د خلکﻮ لﻪ خﻮا ！اکل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫جﻤﻬﻮر رئﻴس دوه مرستﻴاﻻن لري چ‪ ３‬لﻮم‪７‬ى او دوﻳم دي‪ .‬د جﻤﻬﻮر رئﻴس ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬دﻧدې او واکﻮﻧﻪ‬ ‫عبارت دي لﻪ‪:‬‬ ‫د ملﻲ شﻮرا پﻪ تصﻮﻳب د ﻫ‪５‬ﻮاد د سﻴاست د اساسﻲ کر＊ـﻮ ！اکل؛‬ ‫د افغاﻧستان د وسلﻪ والﻮ ‪＄‬ﻮاکﻮﻧﻮ اعلی سرقﻮماﻧداﻧﻴت؛‬ ‫د ملﻲ شﻮرا پﻪ تاﻳﻴد د جگ‪７‬ې او اوربﻨد اعﻼﻧﻮل؛‬ ‫د ‪＄‬ﻤکﻨ‪ ９‬بشپ‪７‬تﻴا او د خپلﻮاک‪ ９‬د ساتﻨ‪ ３‬د دفاع پﻪ حالت ک‪ ،３‬د ﻻزم تصﻤﻴم ﻧﻴﻮل؛‬ ‫* د خپلﻮ ！ﻮلگﻴﻮالﻮ پﻪ مرستﻪ پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ مﻮضﻮعاتﻮ سرب‪５‬ره‪ ،‬د جﻤﻬﻮر رئﻴس ＇لﻮر ﻧﻮرې دﻧدې‬ ‫را غﻮﻧ‪６‬ې ک‪７‬ئ او ﻧﻮرو ！ﻮلگﻴﻮالﻮ تﻪ ﻳ‪ ３‬واوروئ‪.‬‬

‫د لوست تکرار‬ ‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫پو＊تن‪３‬‬ ‫‪ -١‬لﻪ حقﻮقﻲ پلﻮه د افغاﻧستان دولت د ＇ﻪ ډول ﻧظام لروﻧکﻰ دى؟‬ ‫‪ -٢‬د اجرائﻴﻪ قﻮې ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬دﻧدې پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د جﻤﻬﻮر رئﻴس ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬دﻧدې ولﻴکئ‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬ ‫د جﻤﻬﻮر رئﻴس د ！اکل کﻴدو پﻪ ﻫکلﻪ ﻳﻮه پﻨ‪％‬ﻪ کر＊ﻴزه مقالﻪ ولﻴکئ او سباتﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ！ﻮلگﻲ ک‪ ３‬ﻧﻮروتﻪ واوروئ‪.‬‬

‫‪124‬‬

‫يو پنځوسم لوست‬

‫مقننه قوا يا ملي شورا څه ته وايي؟‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر لﻮست ک‪ ３‬مﻮ د اجرائﻴﻪ قﻮې پﻪ اړه چ‪ ３‬زمﻮږ د دولت لﻪ درې گﻮﻧﻮ ارکاﻧﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ مﻬم رکﻦ‬ ‫دى‪ ،‬معلﻮمات ترﻻسﻪ ک‪７‬ل‪ .‬پﻪ دې لﻮست ک‪ ３‬د مقﻨﻨﻪ قﻮې پﻪ ﻫکلﻪ چ‪ ３‬لﻪ درې گﻮﻧﻮ ارکاﻧﻮ ＇خﻪ‬ ‫ﻳﻮ بل رکﻦ دى‪ ،‬معلﻮمات ترﻻسﻪ کﻮئ‪.‬‬ ‫خبرې پرې وک‪７‬ئ‬ ‫زمﻮږ دولت د در‪４‬ﻴﻮ قﻮو لﻪ ترکﻴب ＇خﻪ جﻮړ شﻮى چ‪ ３‬د اجراﻳﻴﻪ قﻮې‪ ،‬مقﻨﻨﻪ قﻮې او قضاﻳﻴﻪ قﻮې‬ ‫＇خﻪ عبارت دي‪ .‬ستاس‪ ３‬پﻪ اﻧد‪:‬‬ ‫ملﻲ شﻮرا د دولت د چارو د پرمختگ پﻪ کﻮمﻪ برخﻪ ک‪ ３‬پﻪ کار بﻮختﻪ ده؟‬ ‫ملﻲ شﻮرا د چا استاز‪４‬تﻮب کﻮي؟‬ ‫ملﻲ شﻮرا ＇ﻮ مجلسﻮﻧﻪ لري؟‬ ‫د افغاﻧستان د اسﻼمﻲ جﻤﻬﻮرﻳت ملﻲ شﻮرا‪ ،‬د ستر تقﻨﻴﻨﻲ اورگان پﻪ تﻮگﻪ د افغاﻧستان د‬ ‫خلکﻮ د ارادې ＊کارﻧدوﻳﻪ ده او د ！ﻮل ملت استاز‪４‬تﻮب کﻮي‪ .‬ملﻲ شﻮرا لﻪ دوو جرگﻮ ﻳعﻨ‪ ３‬ولسﻲ‬ ‫جرگ‪ ３‬او مشراﻧﻮ جرگ‪＇ ３‬خﻪ ترکﻴب شﻮې ده‪.‬‬ ‫ولسي جرگه او مشرانوجرگه‬ ‫د ولسﻲ جرگ‪ ３‬غ‪７‬ي د خلکﻮ د ازادو‪ ،‬عﻤﻮمﻲ‪ ،‬پ＂ﻮ او مستقﻴﻤﻮ ！اکﻨﻮ لﻪ ﻻرې د ﻫرې اﻧتخاباتﻲ حﻮزې‬ ‫د ﻧفﻮسﻮ د شﻤ‪５‬ر پﻪ تﻨاسب‪！ ،‬اکل ک‪８５‬ي او تعداد ﻳ‪ ３‬ل‪８‬ترل‪ ８‬لﻪ(‪＇ ٢٤٩‬خﻪ تر‪)٢٥٠‬کساﻧﻮ پﻮرې دى‪ ،‬پﻪ‬ ‫مﻨ‪％‬ﻨﻲ تﻮگﻪ لﻪ ﻫرې اﻧتخاباتﻲ حﻮزې ＇خﻪ ل‪ ８‬تر ل‪８‬ه دوې ＊‪％‬ﻴﻨﻪ وکﻴﻼﻧ‪ ３‬پﻪ ولسﻲ جرگﻪ ک‪ ３‬غ‪７‬ﻳتﻮب‬ ‫ترﻻسﻪ کﻮي‪.‬د ولسﻲ جرگ‪ ３‬غ‪７‬ي باﻳد د ﻧﻮماﻧد ک‪５‬دو تر ور‪ ３＄‬پﻮرې د عﻤر ‪ ٢٥‬کالﻪ پﻮره ک‪７‬ي وي‪.‬‬ ‫د مشراﻧﻮ جرگ‪ ３‬غ‪７‬ي پﻪ ﻻﻧدې ډول اﻧتخاب‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ -١‬د ﻫرې وﻻﻳتﻲ جرگ‪ ３‬لﻪ غ‪７‬و ＇خﻪ ﻳﻮ تﻦ د اړوﻧدي جرگ‪ ３‬پﻪ اﻧتخاب د ＇لﻮرو کلﻮﻧﻮ لپاره‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻫر وﻻﻳت د ولسﻮالﻴﻮ د جرگﻮ لﻪ غ‪７‬ﻳﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ تﻦ‪ .‬د اړوﻧدو جرگﻮ پﻪ اﻧتخاب‪ ،‬د در‪４‬ﻴﻮ کلﻮﻧﻮ لپاره‪.‬‬ ‫‪ -٣‬پات‪ ３‬در‪４‬ﻴﻤﻪ برخﻪ غ‪７‬ي‪ ،‬د معلﻮلﻴﻨﻮ او معﻴﻮبﻴﻨﻮ د دوو تﻨﻮ او کﻮچﻴاﻧﻮ د دوو تﻨﻮ استازﻳﻮ پﻪ گ‪６‬ون د‬ ‫ﻫ‪５‬ﻮاد د وتلﻮ او تجربﻪ لروﻧکﻮ کساﻧﻮ ＇خﻪ د پﻨ‪％‬ﻮ کلﻮﻧﻮ لپاره‪ ،‬د جﻤﻬﻮررئﻴس لﻪ خﻮا ！اکل ک‪８５‬ي‪ .‬د‬ ‫مشراﻧﻮ جرگ‪ ３‬لﻪ اﻧتصابﻲ غ‪７‬و ＇خﻪ (‪ )١٧‬تﻨﻪ ＊‪ ３％‬دی چ‪ ３‬جﻤﻬﻮر رئﻴس ﻳ‪！ ３‬اکﻲ پﻪ دې تﻮگﻪ پﻪ‬ ‫ملﻲ شﻮرا ک‪ ３‬پﻪ ！ﻮلﻴز ډول (‪＇ )٣٦ %‬ﻮک‪ ９‬د ＊‪％‬ﻮ لپاره گﻮ＊ﻲ شﻮي دي‪ .‬ﻻزمﻪ ده چ‪ ３‬د مشراﻧﻮ‬ ‫جرگ‪ ３‬غ‪７‬و د ﻧﻮماﻧد کﻴدو تر ور‪ ３＄‬پﻮرې د عﻤر ‪ ٣٥‬کالﻪ پﻮره ک‪７‬ي وي‪.‬‬ ‫ملي شورا د کومو واکونو لرونکى ده؟‬ ‫د قﻮاﻧﻴﻨﻮ او ﻳا فرماﻧﻮﻧﻮ تصﻮﻳب‪ ،‬تعدﻳل او ﻳا لغﻮ کﻮل؛‬ ‫د ！ﻮلﻨﻴزو‪ ،‬فرﻫﻨگﻲ‪ ،‬اقتصادي او تکﻨالﻮژﻳکﻲ پرمختﻴاﻳﻲ پروگرامﻮﻧﻮ تصﻮﻳب؛‬ ‫د دولتﻲ بﻮدج‪ ３‬تصﻮﻳب او د پﻮراخ‪５‬ستلﻮ ﻳا ورکﻮلﻮ اجازه؛‬ ‫د اداري واحدوﻧﻮ د مﻨ‪％‬تﻪ راوړلﻮ تعدﻳل او ﻳا لغﻮه کﻮل؛‬ ‫د دولتﻮﻧﻮ ترمﻨ‪ ＃‬د ﻧ‪７‬ﻳﻮالﻮ ت‪７‬وﻧﻮﻧﻮ تصدﻳقﻮل او ﻳا لﻪ ﻫغﻮ ＇خﻪ د افغاﻧستان ب‪５‬لﻮل؛‬ ‫د ملﻲ شﻮرا لﻪ دوو مجلسﻮﻧﻮ ＇خﻪ ﻫر ﻳﻮ ﻳﻲ د کار پﻪ پﻴل ک‪ ３‬ﻳﻮ کس د ﻳﻮې تقﻨﻴﻨﻲ دورې لپاره د رئﻴس پﻪ‬

‫‪125‬‬

‫تﻮگﻪ‪ ،‬دوه کسﻪ د لﻮم‪７‬ي او دوﻳم ﻧاﻳب پﻪ تﻮگﻪ‪ ،‬دوه کسﻪ د مﻨشﻲ او د مﻨشﻲ ﻧاﻳب پﻪ تﻮگﻪ د ﻳﻮه کال لپاره ！آکﻲ‪.‬‬ ‫* لﻪ خپلﻮ ملگرو سره بحث وک‪７‬ئ او بﻴا وواﻳاست چ‪ ３‬پر پﻮرتﻨﻴﻮ مﻮضﻮعگاﻧﻮ سرب‪５‬ره‪ ،‬ﻧﻮر کﻮم مساﻳل‬ ‫د مقﻨﻨﻪ قﻮې پﻪ صﻼحﻴتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ؟‬ ‫ايا پوه‪８５‬ئ چ‪ ３‬ولسي جرگه کوم واکونه لري؟‬ ‫ولسي جرگه دا الندې ځانگ‪７‬ي واکونه لري‪:‬‬ ‫‪ -١‬لﻪ ﻫر وزﻳر ＇خﻪ د استﻴضاح پﻪ برخﻪ ک‪ ３‬د اساسﻲ قاﻧﻮن‪ ،‬د دوه ﻧﻮي ﻳﻤ‪ ３‬مادې لﻪ حکم سره سم‬ ‫تصﻤﻴم ﻧﻴﻮل؛‬ ‫‪ -٢‬د پرمختﻴاﻳﻲ پروگرامﻮﻧﻮ او دولتﻲ بﻮدج‪ ３‬پﻪ باب تصﻤﻴم ﻧﻴﻮل؛‬ ‫‪ -٣‬د اساسﻲ قاﻧﻮن لﻪ حکﻤﻮﻧﻮسره سم د مقررﻳﻮ تاﻳﻴد ﻳا ردول؛‬ ‫لکﻪ ＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬پﻮرتﻪ ووﻳل شﻮل‪ ،‬ملﻲ شﻮرا د خلکﻮ د استازو لﻪ مجﻤﻮع‪＇ ３‬خﻪ تشکﻴل‪８５‬ي او لﻪ ﻫغﻮ‬ ‫＇خﻪ استازﻳتﻮب کﻮي‪ ،‬د دې لپاره چ‪ ３‬ﻳﻮه ＊ﻪ‪ ،‬پﻪ زړه پﻮرې او غﻤخﻮاره ملﻲ شﻮرا ولرو‪ ،‬پر مﻮږ ！ﻮلﻮ‬ ‫ﻻزمﻪ ده چ‪ ３‬د ！اکﻨﻮ پر مﻬال داس‪＇ ３‬ﻮک و！اکﻮ چ‪:３‬‬ ‫‪＊ -١‬ﻪ مسلﻤان او ＊ﻪ افغان وي؛‬ ‫‪ -٢‬د وطﻦ او خلکﻮ خدمتگاروي او لﻪ ﻫغﻮى سره مﻴﻨﻪ ولري؛‬ ‫‪ -٣‬لﻪ ﻫر ډول تعصب او ‪＄‬ان غﻮ＊تﻨ‪＇ ３‬خﻪ پاک وي؛‬ ‫‪ -٤‬د دولت او ملت تر مﻨ‪ ＃‬لﻪ قاﻧﻮن سره سم د اړﻳکﻮ پﻪ ！ﻴﻨگ‪＋‬ت ک‪ ３‬زﻳار وباسﻲ؛‬ ‫‪！ -٥‬ﻮلﻨﻴزې گ＂‪ ３‬تر شخصﻲ گ＂ﻮ لﻮړې وبﻮلﻲ؛‬ ‫‪ -٦‬د ﻫر ډول ظلم‪ ،‬ت‪５‬ري‪ ،‬فساد او ﻧﻮرو ﻧاروا چارو پر وړاﻧدې کلک درﻳ‪ ＃‬غﻮره ک‪７‬ي؛‬ ‫د لوست تکرار‬ ‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫پو＊تن‪３‬‬ ‫‪-١‬ملﻲ شﻮرا لﻪ ＇ﻮ جرگﻮ ＇خﻪ جﻮړه شﻮې ده؟‬ ‫‪ -٢‬پﻪ مشراﻧﻮ جرگﻪ ک‪＇ ３‬ﻮ سلﻨﻪ ＇ﻮک‪＊ ９‬ـ‪％‬ﻮ تﻪ بﻴلﻰ شﻮي دي؟‬ ‫‪ -٣‬د ！اکﻨﻮ پر مﻬال زمﻮږ ！ﻮلﻮ مسﻮولﻴت ＇ﻪ شﻰ دى؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬ ‫د ＊ﻮ وکﻴﻼﻧﻮ پﻪ ！اکلﻮ ک‪ ３‬کﻮم شﻴان پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮل ک‪８５‬ي؟ پﻪ دې برخﻪ ک‪ ３‬خپل ﻧظر ولﻴکئ‪ ،‬سبا ﻳ‪ ３‬لﻪ ‪＄‬ان سره ！ﻮلگﻲ تﻪ‬ ‫راوړئ او ！ﻮلگﻴﻮالﻮ تﻪ ﻳ‪ ３‬واوروئ‪.‬‬

‫‪126‬‬

‫دوه پنځوسم لوست‬

‫قضائيه قوا‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر لﻮست ک‪ ３‬مﻮ د مقﻨﻨﻪ قﻮې پﻪ ﻫکلﻪ معلﻮمات ترﻻسﻪ ک‪７‬ل‪ .‬پﻪ دې لﻮست ک‪ ３‬لﻪ قضاﻳﻴﻪ قﻮې‬ ‫سره بلد‪８４‬ئ‪.‬‬ ‫خبرې پرې وک‪７‬ئ‬ ‫کﻪ چ‪５‬رې د ﻫ‪５‬ﻮادوالﻮ پﻪ حقﻮﻧﻮ‬ ‫باﻧدې ظلم او ت‪５‬ری وشﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د دغﻮ حقﻮﻧﻮ‬ ‫ﻻستﻪ راوړل د کﻮم ارگان لﻪ ﻻرې صﻮرت‬ ‫ﻧﻴسﻲ؟‬ ‫کلﻪ چ‪ ３‬د ﻫ‪５‬ﻮادوالﻮ حقﻮق تر پ‪＋‬ﻮﻻﻧدې‬ ‫شﻲ او ﻳا د چا لﻪ خﻮا پرې ظلم اوت‪５‬رى‬ ‫وشﻲ‪ ،‬د دې حقﻮﻧﻮ ﻻستﻪ راوړل لﻪ قاﻧﻮﻧﻲ‬ ‫ﻻرې ＇خﻪ‪ ،‬د قضاﻳﻴﻪ قﻮې پﻪ واسطﻪ‬ ‫صﻮرت ﻧﻴسﻲ‪.‬‬ ‫قضاﻳﻴﻪ قﻮا د اسﻼمﻲ دولت پﻪ سﻴاسﻲ سﻴستم ک‪ ３‬د درﻧاوي وړده او لﻪ خپلﻮاک‪＇ ９‬خﻪ برخﻤﻨﻪ‬ ‫ده‪ .‬لﻪ شرﻳعت او الﻬﻲ قاﻧﻮن پرتﻪ بل ﻫ‪ ＆５‬قدرت تر ﻫغ‪ ３‬لﻮړ ﻧﻪ دى‪ .‬د اسﻼمﻲ ！ﻮلﻨ‪！ ３‬ﻮل اوس‪５‬دوﻧکﻲ‬ ‫د قضا پر وړاﻧدې د ﻫغﻪ ک‪７‬و وړو پﻪ ﻧسبت چ‪ ３‬تر سره کﻮي ﻳ‪ ،３‬مسﻮول او ‪＄‬ﻮاب ورکﻮوﻧکﻲ دي‪.‬‬ ‫ﻫ‪（５‬ﻮک پﻪ ﻫر مقام ک‪ ３‬چ‪ ３‬وي‪ ،‬د قضا پر وړاﻧدې ﻫ‪ ＆５‬ډول مصﻮﻧﻴت ﻧﻪ لري‪ .‬أن د دولت رئﻴس‪.‬‬ ‫قضائﻴﻪ قﻮا د افغاﻧستان د اسﻼمﻲ جﻤﻬﻮرﻳت خپلﻮاک رکﻦ دى‪ ،‬لﻪ ﻧﻬﻮ غ‪７‬و ＇خﻪ چ‪ ３‬د ولسﻲ‬ ‫جرگ‪ ３‬پﻪ تاﻳﻴد د جﻤﻬﻮر رئﻴس لﻪ خﻮا ！اکل ک‪８５‬ي‪ ،‬جﻮړه شﻮې ده‪ .‬درې غ‪７‬ي ﻳ‪ ３‬د ＇لﻮرو کلﻮﻧﻮ‬ ‫لپاره‪ ،‬درې ﻧﻮر غ‪７‬ي ﻳ‪ ３‬د اوو کلﻮﻧﻮ لپاره او درې ﻧﻮر غ‪７‬ي ﻳ‪ ３‬د لسﻮکلﻮﻧﻮ لپاره ！اکل ک‪８５‬ي‪ .‬د غ‪７‬و ！اکل‬ ‫د دوﻳم ‪＄‬ل لپاره جﻮاز ﻧﻪ لري‪ .‬جﻤﻬﻮر رئﻴس د غ‪７‬و لﻪ جﻤل‪＇ ３‬خﻪ ﻳﻮ تﻦ د رئﻴس پﻪ تﻮگﻪ ！اکﻲ‪.‬‬ ‫آيا پوه‪８５‬ئ چ‪ ３‬د کومو شرايطو الندې قاضيان کوالی شي‪ ،‬د سترې محکم‪ ３‬غ‪７‬ي‬ ‫شي؟‬

‫د سترې محکﻤ‪ ３‬غ‪７‬ي دا ﻻﻧدې شرطﻮﻧﻪ لري‪:‬‬ ‫د رئﻴس او غ‪７‬و عﻤروﻧﻪ ﻳ‪ ３‬د ！اکﻨ‪ ３‬پﻪ وخت ک‪ ３‬لﻪ ＇لﻮ‪＋４‬تﻮ کلﻮﻧﻮ ＇خﻪ ل‪ ８‬ﻧﻪ وي؛‬ ‫د افغاﻧستان تبعﻪ وي؛‬

‫‪127‬‬

‫پﻪ حقﻴقﻲ او ﻳا فقﻬﻲ علﻮمﻮ ک‪ ３‬لﻮړې زده ک‪７‬ې او د افغاﻧستان پﻪ قضاﻳﻲ سﻴستم ک‪ ３‬بشپ‪ ７‬تخصص‬ ‫او تجربﻪ ولري؛‬ ‫＊ﻪ اخﻼق او ﻧﻴک شﻬرت ولري؛‬ ‫د خپلﻮ ！ﻮلگﻴﻮالﻮ پﻪ مرستﻪ پر پﻮرتﻨﻴﻮ مﻮضﻮعگاﻧﻮ سرب‪５‬ره د سترې محکﻤ‪ ３‬د غ‪７‬ﻳتﻮب دوه ﻧﻮر شرطﻮﻧﻪ‬ ‫وواﻳاست‪.‬‬ ‫د قضاييه قوې له ځينو واکونو سره بلدشئ‪:‬‬ ‫د قضاﻳﻴﻪ قﻮې پﻪ صﻼحﻴت ک‪ ３‬پﻪ ！ﻮلﻮ ﻫغﻮ دعﻮو باﻧدې غﻮر شامل دى چ‪ ３‬د دولت پﻪ گ‪６‬ون د‬ ‫حقﻴقﻲ ﻳا حکﻤﻲ کساﻧﻮ لﻪ خﻮا د مدعﻲ او ﻳا مدعﻲ علﻴﻪ پﻪ تﻮگﻪ د قاﻧﻮن لﻪ حکﻤﻮﻧﻮ سره سم د‬ ‫محکﻤ‪ ３‬پر وړاﻧدې اقامﻪ شﻲ؛‬ ‫لﻪ اساسﻲ قاﻧﻮن سره سم د قﻮاﻧﻴﻨﻮ‪ ،‬تقﻨﻴﻨﻲ فرماﻧﻮﻧﻮ‪ ،‬د بﻴﻦ الدول معاﻫدواو ﻧ‪７‬ﻳﻮالﻮ ت‪７‬وﻧﻮﻧﻮ د سﻤﻮن‬ ‫＇‪７５‬ل د حکﻮمت ﻳا محکﻤﻮ پﻪ غﻮ＊تﻨﻪ او د ﻫغﻮ تفسﻴر د قاﻧﻮن لﻪ حکﻤﻮﻧﻮ سره سم د سترې‬ ‫محکﻤ‪ ３‬صﻼحﻴت دى‪.‬‬ ‫* د ！ﻮلگﻴﻮالﻮ پﻪ مرستﻪ پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ مﻮضﻮعگاﻧﻮ سرب‪５‬ره‪ ،‬د سترې محکﻤ‪ ３‬د صﻼحﻴتﻮﻧﻮ دوه ﻧﻮر‬ ‫صﻼحﻴتﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫د لوست تکرار‬ ‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫پو＊تن‪３‬‬ ‫‪ -١‬قضائﻴﻪ قﻮا لﻪ ＇ﻮ غ‪７‬و ＇خﻪ جﻮړه شﻮې ده؟‬ ‫‪ -٢‬د سترې محکﻤ‪ ３‬غ‪７‬ي باﻳد د کﻮمﻮ شرطﻮﻧﻮ لروﻧکﻲ وي؟‬ ‫‪ -٣‬د سترې محکﻤ‪ ３‬واکﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬ ‫د قضائﻴﻪ قﻮې پﻪ ﻫکلﻪ خپل ﻧظر پﻪ در‪４‬ﻴﻮ کر＊ﻮ ک‪ ３‬ولﻴکئ‪.‬‬

‫‪128‬‬

‫درې پنځوسم لوست‬

‫لويه جرگه‬ ‫مخک‪ ３‬مﻮ د قضائﻴﻪ قﻮې پﻪ ﻫکلﻪ معلﻮمات ترﻻسﻪ ک‪７‬ل‪ .‬پﻪ دې لﻮست ک‪ ３‬لﻪ لﻮﻳ‪ ３‬جرگ‪ ３‬سره‬ ‫بلدتﻴا پﻴدا کﻮئ‪.‬‬ ‫خبرې پرې وک‪７‬ئ‬ ‫افغاﻧاﻧﻮ د تارﻳخ پﻪ اوږدوک‪ ３‬ﻫر وخت‬ ‫چ‪ ３‬د محلﻲ او ملﻲ پ‪＋５‬ﻮ او معاملﻮ د حل کﻮلﻮ‬ ‫لپاره عﻤﻮمﻲ مصلحت تﻪ اړتﻴا پﻴدا ک‪７‬ي‪ ،‬جرگﻮ او‬ ‫لﻮﻳﻮ جرگﻮتﻪ ﻳ‪ ３‬مخﻪ ک‪７‬ې او پﻪ ！ﻮلﻨﻪ ک‪ ３‬د مﻮجﻮدو‬ ‫ستﻨﻮﻧزو لپاره ﻳ‪ ３‬د حل ﻻره مﻮﻧدلﻲ ده‪ .‬دغﻪ جرگ‪３‬‬ ‫دوه ډولﻪ دي‪ ،‬محلﻲ جرگ‪ ３‬او لﻮﻳ‪ ３‬جرگ‪.３‬‬ ‫ستاس‪ ３‬په نظر‪:‬‬ ‫‪ -١‬جرگ‪ ３‬د ＇ﻪ لپاره جﻮړ‪８４‬ي؟‬ ‫‪ -٢‬لﻮﻳﻪ جرگﻪ لﻪ محلﻲ جرگ‪ ３‬سره ﻳﻮ شان ده؟‬ ‫جرگﻪ د خلکﻮ ﻫغﻪ غﻮﻧ‪６‬ه ده چ‪ ３‬پﻪ ﻫغﻪ ک‪ ３‬د دوى استازي د برابرو حقﻮﻧﻮ پﻪ درلﻮدلﻮ سره‬ ‫ﻳﻮ لﻪ بلﻪ ک‪５＋‬ﻨﻲ او د ﻫغﻮ دعﻮو او پ‪＋５‬ﻮ پﻪ اړه‪ ،‬پر‪４‬ک‪７‬ې کﻮي‪ ،‬کﻮم‪ ３‬چ‪ ３‬دوى تﻪ ورسپارل شﻮي دي‪.‬‬ ‫ﻫر ＇ﻪ چ‪ ３‬دوى پر‪４‬ک‪７‬ه وک‪７‬ه‪ ،‬د دعﻮا دواړه خﻮاوې بﻪ ﻳﻲ مﻨﻲ‪.‬‬ ‫کلﻪ چ‪ ３‬زمﻮږ پﻪ ！ﻮلﻨﻪ ک‪ ３‬د ﻫ‪５‬ﻮاد د مختلفﻮ قﻮمﻮﻧﻮ او قبﻴلﻮ ترمﻨ‪ ＃‬سﻴاسﻲ ﻳﻮوالﻲ ！ﻴﻨگ‪＋‬ت‬ ‫ومﻮﻧد‪ ،‬د سترو ملﻲ مصلحتﻮﻧﻮ لپاره د محلﻲ جرگﻮ پر ‪＄‬اى د لﻮﻳﻮ جرگﻮ عﻨعﻨ‪ ３‬ﻫم رواج پﻴدا ک‪.７‬‬ ‫زمﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬کﻮﻻى شﻮ چ‪ ３‬د جرگﻮ ＇رگﻨدې ب‪５‬لگ‪ ３‬پﻴدا ک‪７‬و لکﻪ‪ :‬د أرﻳاﻳاﻧﻮ د زماﻧ‪３‬‬ ‫د سبﻬا او سﻤﻴتﻲ جرگ‪ ،３‬د کﻮکران جرگﻪ‪ ،‬د ماﻧجﻪ جرگﻪ‪ ،‬د قﻨدﻫار د شﻴر سرخ جرگﻪ‪ ،‬د امان اهلل‬ ‫خان د وخت لﻮﻳﻪ جرگﻪ‪ ،‬د ﻧادر خان د سلطﻨت د وخت لﻮﻳﻪ جرگﻪ‪ ،‬د محﻤد ظاﻫر شاه د ‪١٣٢٠‬‬ ‫لﻤرﻳز کال لﻮﻳﻪ جرگﻪ او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫* لﻪ خپلﻮ ！ﻮلگﻴﻮالﻮ سره خبرې وک‪７‬ئ او د ＇لﻮرو لﻮﻳﻮ جرگﻮ ﻧﻮمﻮﻧﻪ پﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ ک‪７‬ئ او بﻴا دې لﻪ تاس‪３‬‬ ‫＇خﻪ ﻳﻮ تﻦ ﻧﻮروتﻪ ولﻮلﻲ‪.‬‬ ‫لويه جرگه څه شى ده؟‬ ‫لﻮﻳﻪ جرگﻪ لﻪ دوو کلﻤﻮ ＇خﻪ ﻳعﻨ‪ ３‬لﻮﻳﻪ د لﻮﻳ‪ ３‬ﻳا سترې پﻪ معﻨا او جرگﻪ د اجتﻤاع‪ ،‬ډل‪،３‬‬ ‫گروه او د غﻮﻧ‪６‬ې پﻪ معﻨا ده چ‪ ３‬د لﻮﻳ‪ ３‬شﻮرا معﻨا ورکﻮي او پﻪ ！ﻮلﻨﻪ ک‪ ３‬د راپ‪＋５‬ﻮ شﻮﻳﻮ سترو پ‪＋５‬ﻮ‬ ‫او ستﻮﻧزو د حل کﻮلﻮ لپاره جﻮړ‪８４‬ي‪.‬ﻳا دا چ‪ ３‬لﻮﻳﻪ جرگﻪ ﻫغﻪ غﻮﻧ‪６‬ه ده چ‪ ３‬ﻳﻮازې زمﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد‬ ‫افغاﻧستان ک‪ ３‬وجﻮد لري او د ﻫ‪５‬ﻮادوالﻮ د ارادې تر ！ﻮلﻮ ستره ＊کارﻧدوﻳﻪ ده‪.‬‬ ‫لﻮﻳﻪ جرگﻪ‪:‬‬ ‫‪ -١‬د ملﻲ شﻮرا لﻪ غ‪７‬و؛‬

‫‪129‬‬

‫‪ -٢‬د وﻻﻳتﻮﻧﻮ او ولسﻮالﻴﻮ د جرگﻮ لﻪ رئﻴساﻧﻮ جﻮړﻳ‪８‬ي‪ .‬وزﻳران‪ ،‬د سترې محکﻤ‪ ３‬رئﻴس او غ‪７‬ي او لﻮى‬ ‫＇ارﻧﻮال کﻮﻻى شﻲ چ‪ ３‬د راﻳ‪ ３‬د حق لﻪ درلﻮدلﻮ پرتﻪ‪ ،‬د لﻮﻳ‪ ３‬جرگ‪ ３‬پﻪ غﻮﻧ‪６‬ه ک‪ ３‬برخﻪ واخلﻲ‪.‬‬ ‫آيا پوه‪８５‬ئ چ‪ ３‬لويه جرگه په کومو حاالتو ک‪ ３‬داير‪８４‬ي؟‬ ‫لﻮﻳﻪ جرگﻪ پﻪ ﻻﻧدې حاﻻتﻮ ک‪ ３‬داﻳر‪８４‬ي‪.‬‬ ‫‪ -١‬د ﻫ‪５‬ﻮاد د خپلﻮاک‪ ،９‬ملﻲ حاکﻤﻴت‪＄ ،‬ﻤکﻨ‪ ９‬بشپ‪７‬تﻴا او سترو مصلحتﻮﻧﻮ پﻮرې د اړوﻧدو چارو پﻪ‬ ‫باب تصﻤﻴم ﻧﻴﻮل؛‬ ‫‪ -٢‬د اساسﻲ قاﻧﻮن د حکﻤﻮﻧﻮ تعدﻳل؛‬ ‫‪ -٣‬د اساسﻲ قاﻧﻮن د ﻧﻬﻪ شپ‪５‬تﻤ‪ ３‬مادې لﻪ مخ‪ ３‬د جﻤﻬﻮر رئﻴس محاکﻤﻪ ک‪５‬دل؛‬ ‫د لوست تکرار‬ ‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫‪-------------------------------------------------------------------‬‬‫پو＊تن‪３‬‬ ‫‪ -١‬لﻮﻳﻪ جرگﻪ لﻪ ＇ﻮ کلﻤﻮ ＇خﻪ اخ‪５‬ستل شﻮې ده بﻴان ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬؟‬ ‫‪ -٢‬لﻮﻳﻪ جرگﻪ د کﻮمﻮ ارگاﻧﻮﻧﻮ لﻪ غ‪７‬و ＇خﻪ جﻮړه شﻮې ده؟‬ ‫‪ -٣‬لﻮﻳﻪ جرگﻪ پﻪ کﻮمﻮ حاﻻتﻮک‪ ３‬داﻳرﻳ‪８‬ي درې ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ (مﻮارده ) ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬ ‫د جرگﻮ د تارﻳخﻲ لرغﻮﻧتﻴا پﻪ ﻫکلﻪ ＇ﻮ کر＊‪ ３‬معلﻮمات ولﻴکئ‪.‬‬

‫د دويم څپرکي لن‪６‬يز‬ ‫دولت ته اړتيا‪ ،‬يوه اساسي اړتيا ده‪ .‬د تاريخ په اوږدوک‪ ３‬ه‪５‬څ داس‪ ３‬ټولنه نه ده ليدل‬ ‫شوې چ‪ ３‬له حکومت پرته‪ ،‬خپل ژوند ته ادامه ورک‪７‬ي؟‬ ‫دولتونه يا په استبدادي شکل وي او يا هم په انتخابي ب‪２‬ه؛‬ ‫قانون په ټولنه ک‪ ３‬د نظم‪ ،‬همغ‪８‬ۍ او امنيت د راتلو المل گرځي؛‬ ‫زموږ دولت د افغانستان اسالمي جمهوريت دى چ‪ ３‬له اجرائيه‪ ،‬مقننه او قضائيه در‪４‬يو‬ ‫قواوو څخه جوړشوى دى؛‬ ‫لويه جرگه د خلکو د ارادې تر ټولو لوړه څرگندويه ده؛‬

‫‪130‬‬