111 53 11MB
Indonesian, Dutch Pages [160] Year 1949
R S I T Y
i s
SCONSIN
W
OF
IBRAR
General Library System University of Wisconsin - Madison 728 State Street Madison , WI 53706-1494 U.S.A.
DEC 8
1964
NEGARA
24 712 . 1940 1940 1
TAHUN
PASUNDAN
F
-1
Ser
RAY,
TIWS
General Library System University of Wisconsin - Madison 728 State Street
Madison , WI 53706-1494 U.S.A.
1476511 2654069
Mem A2448442
JQ 779 P27 №38 1949
TAHUN
M TAHUN
1948-1949
N
PENDAHULUA
Adalah suatu kebanggaan bagi kami untuk mengeluarkan sepatah- duapatah kata , sebagai pendahuluan dalam buku ini : Dalam menjusun buku peringatan Satu Tahun berdirinja Negara
Pasundan ,
untuk
mana
kami mendapat kehormatan menjelenggarakannja, baik sekali kiranja disamping menghidangkan sumbangan2 kata - sambutan dari para pembesar , pula sebanjak-mungkin memperlihatkan rupa2 gambar tentang kedjadian2 terpenting dalam masa setahun sedjak berdirinja Negara Pasundan, ja'ni mulai 24 April 1948 sampai 24 April 1949. Menurut pandangan Panitya, dengan demikian buku ini bukan sadja akan menarik hati, tetapi pula dengan djalan jang sederhana dari memperhatikan gambar2 jang tersusun, rakjat akan dapat pengertian tentang sifat dan arti perobahan politik jang terdjadi di Pasundan. Bila dari satu sudut buku ini diusahakan untuk mendjadikan suatu peringatan sebagai persaksian tentang kedjadian2 dalam masa setahun, maka dari
sudut lain pula merupakan
suatu penerangan jang menarik bagi rakjat. Setelah menguraikan dengan singkat tentang maksud dan tudjuan buku ini , dengan setjara ringkas kami akan mentjoba memberi gambaran tentang keadaan dan achirnja kedjadian2 selama waktu tersebut diatas itu. Penetapan jang sjah tentang berdirinja Negara Pasundan, sebenarnja terdjadi pada hari , Pemerintah Indonesia dengan surat penetapannja (besluit) mengakui berdirinja daerah Djawa Barat sebagai suatu Negara. Sampai kini kedjadian jang resmi ini dianggap pada tanggal 24 April 1948, sebab pada hari itulah penjumpahan Wali-Negara jang pertama
dilakukan ,
begitupula menerima
djaba-
tannja. Kedjadian jang beriwajat inilah merupakan perubahan pulitik jang terbesar jang memberi kenjataan atas berdirinja Negara Pasundan. Didalam Negara Pasundan tidak dapat dipungkiri kenjataan adanja kebangkitan dari suatu suku bangsa, jang menurut sedjarah, kebudajaan serta adat-istiadat sepandjang masa merupakan kesatuan , dan walaupun samar2 memang tetap adanja. Bangkitnja kembali dari rakjat ini disertai dengan rupa2 kesukaran, jang sampai kini masih sadja dialami. Menilik kedjadian2 dalam tahun jang telah lampau maka banjak sekali hal2 jang mendjadi alasan untuk menjedihkan dan sedikit sekali jang memberikan kepuasan .
3
Meskipun begitu tidak menjebabkan pessimisme. Dalam mempertimbangkan kesulitan2 dalam waktu jang singkat itu , jang terutama mengepelbagai keadaan. Tanah Pasundan - dahulu daerah Djawa-Barat - adalah senantiasa mendjadi pusatnja
nai urusan pulitik, hendaklah memperhatikan
dari gerakan pulitik jang sangat giat. Disinilah pada ketika itu pusat tempat kedudukan dari hampir semua partij2 pulitik. Pun disinilah dahulu dan sekarang mendjadi pusatnja kebudajaan dan matjam2 Badan Pengadjaran jang penting2 dan disinilah pula pertama -tama dilakukannja semua aturan2 hukum ketata -negaraan dan aturan2 urusan pemerintahan, didjalankan oleh Pemerintah Hindia-Belanda dahulu. Sesudahnja proklamasi kemerdekaan Republik Indonesia diumumkan maka disinilah terdjadi revolusi jang terheibat, pun disinilah terdapat jang paling banjak korban , ja'ni mempertahankan kemerdekaan. Pemerintah Republik Indonesia, jang membawa perobahan besar dalam kehidupan rakjat di pelbagai lapangan, didaerah ini adalah nampak sekali. Oleh karena demikian dengan sendirinja factor2 tadi itu mempengaruhi kehidupan, kerohanian dan kemasjarakatan rakjat. Hal itu semua menjebabkan lahirnja pelbagai so'al jang sulit, Pemerintah Negara senantiasa harus menghadapinja dan jang mana mengantjam untuk menjimpangkan perhatiannja dari keadaan2 jang njata itu. Semua ini mendjadikan rintangan untuk pembangunannja dari Negara baharu. Dari sudut lainnja factor2 ini mendjadikan rintangan untuk perlimpahan hak dan kekuasaan jang segera oleh Pemerintah Umum,
jang
dengan
sendirinja
dapat
dimengerti,
penjerahan2 itu dan pemasrahan tentang keuangan jang bersangkutan dengan itu kepada Negara, dikerdjakannja dengan sangat hati2 . Waktu jang telah silam itu dengan demikian tidak menundjukkan gambaran jang memuaskan dalam pembangunan masjarakat. Akan tetapi, kami ulangi, walaupun demikian, tidak ada hal2 untuk mendjadikan pessimistis. Sebab dimana-mana tanda2 mulai memperlihatkan jang menundjukkan kepada perbaikan pulitik di Pasundan. Penduduk dari Pasundan, terketjuali sebahagian jang ketjil , jang terpengaruh oleh aliran Agama jang luar garis lambat -laun mendjadi mengerti pula tentang adanja Negara sendiri dan memberikan bukti2 jang njata, bersedia membantu dalam pembangunannja Negara
1
Pasundan jang kuat dan makmur disertai kejakinan pula bahwa dengan demikian mereka mengindjak djalan jang sutji, bahwa Pasundan jang mereka tjintai itu dibawah Lindungan dan Rachmat jang Maha Tinggi, akan menghantar mereka kepada kemerdekaan dan kebebasan, dalam suatu ikatan Indonesia-Raya jang berdaulat. Amin.
4
JAAR
1948-1949 VOORWOORD
Het is voor ons comité een bijzonder voorrecht dit boek met een kort woord in te leiden. Aan de vererende opdracht tot samenstelling van een jubileum-boek tot herinnering van het éénjarig bestaan van de Negara Pasundan
menen wij op de beste wijze uitvoering te kun-
nen geven door naast het geschreven woord, in de vorm van bijdragen van autoriteiten, zoveel mogelijk fotomateriaal te verzamelen , betrekking hebbende op de voornaamste gebeurtenissen gedurende het eerste levensjaar van de staat Pasundan, n.l. gedurende het tijdvak 24 April 1948 - 24 April 1949. Naar de mening van ons comité zal het boek daardoor niet alleen aan aantrekkelijkheid winnen, maar zou ook een middel kunnen zijn om de bevolking op eenvoudige wijze, door eigen aanschouwing van belangrijke fotoverslagen, het begrip bij te brengen van de aard en de betekenis der politieke veranderingen , welke zich in Pasundan hebben voltrokken. Wordt dus enerzijds er naar gestreefd om ter herinnering en bij wijze van documentatie de belangrijkste voorvallen - waarvan wellicht vele van welhaast historische betekenis zijn — gedurende het eerste levensjaar van de Negara in dit boek vast te leggen, anderzijds kan hiermede aan de bevolking op bijzonder aantrekkelijke wijze voorlichting worden verschaft. Na deze korte uiteenzetting omtrent doel en inhoud van het boek, zullen wij in een zeer ruwe schets een beeld trachten op te hangen van de situatie van het verloop der gebeurtenissen gedurende het hierboven genoemde tijdvak. De wettelijke vaststelling van de status van de staatkundige eenheid Pasundan geschiedde in feite op de dag van het besluit, waarbij de Indonesische Regering het „ deelgebied WestJava" als een staatkundige eenheid erkende.
Nochthans is de datum van die officiële instelling hier met voordacht gesteld op 24 April 1948. Op die gedenkwaardige dag toch had de beëdiging van het eerste staatshoofd en tevens zijn ambtsaanvaarding plaats . Dit historisch gebeuren vormde het hoogtepunt in het politiek proces, dat zich hier had voltrokken en dat het aanzijn gaf aan de staatkundige eenheid Pasundan. In de huidige Negara Pasundan valt niet te miskennen de manifestatie van het réveil van een volk, dat historisch, cultureel en traditioneel door de eeuwen heen steeds een homogeen geheel is geweest, en — zij het, sluimerend - is gebleven.
5
De herrijzenis van dit volk ging met weeën gepaard, welke men nu nog nauwelijks te boven is. Bij een terugblik op de gebeurtenissen in het afgelopen jaar, was er veel dat reden gaf tot teleurstelling, en maar weinig wat volle bevrediging schonk.
Toch is er geen aanleiding voor pessimisme. Bij de beoordeling van de moeilijkheden in het achter ons liggend tijdvak, welke hoofdzakelijk op politiek terrein lagen , moet rekening worden gehouden met vele en velerlei factoren. Pasundan 1 het voormalige West-Java 1is steeds het centrum geweest van een intensief politiek leven. Hier waren indertijd de hoofdzetels van welhaast alle politieke partijen gevestigd. Hier waren en zijn cultuur-centra en de belangrijkste onderwijsinstellingen gevestigd en vonden alle door de toenmalige Nederlands-Indische Regering ingevoerde staatsrechtelijke en bestuursadministratieve maatregelen het eerst toepassing. De na de onafhankelijkheidsproclamatie van de republiek uitgebroken revolutie had hier het felst gewoed, en hier waren de meeste slachtoffers in de vrijheidsstrijd gevallen . De bemoeienissen van de voormalige republikeinse regering op velerlei gebied, welke het volksleven beïnvloeden en beroerden, waren hier bijzonder intensief. Het ligt voor de hand, dat al deze factoren diep inwerkten op het geestelijk en het maatschappelijk leven van de bevolking . Ze werden oorzaak
van
de vele ingewikkelde
problemen,
waarvoor de Negara-regering zich telkens geplaatst zag en welke Haar aandacht van vraagstukken van concrete aard dreigden af te leiden. Dit alles had een remmende werking op de opbouw van de nieuwe Staat. Anderzijds vormden deze factoren een belemmering voor de spoedige overdracht van rechten en bevoegdheden door de Algemene Overheid, die begrijpelijkerwijs met die overdracht en de daaraan verbonden toewijzing van geldmiddelen aan de Negara zeer voorzichtig werk ging .
te
Het afgelopen tijdvak vertoont derhalve op het gebied van maatschappelijke opbouw geen opwekkend beeld. Doch, wij herhalen , er is desondanks geen aanleiding voor pessimisme. Want overal beginnen zich tekenen te vertonen, welke wijzen op de verbetering van de sundan.
politieke situatie in Pa-
Het volk van Pasundan met uitzondering van een kleine groep van politiek- godsdienstige fanatici — is allengs van het bestaan van de eigen negara bewust geworden en geeft duidelijke bewijzen van bereidheid tot medewerking aan de opbouw van een sterk en welvarend Negara Pasundan, overtuigd als het is , dat het daarmede het heilige pad betreedt, dat zijn dierbaar Sunda-land onder bescherming en met de
zegen van den Allerhoogste zal voeren tot zijn
ideaal van vrijheid en onafhankelijkheid in één souverein Groot -Indonesië. Het zij zo.
Bandung. 15 April 1949.
Het Comité,
Bismillahirochmanirohim.
Dengan nama Allah pengasih dan pemurah.
Menurut kebiasaan , djikalau seorang jang harus membuat karangan dalam suatu buku peringatan ulang tahun berdirinja sesuatu, harus mengumpulkan bahan2 jang dapat diketahui oleh umum apa jang telah dikerdjakan dalam waktu jang lampau itu. Dengan menjesal hati kami tak dapat menguraikan apa2 jang memuaskan oleh karena berdirinja Negara kita didalam pergolakan dunia jang hebat. Didalam riwajat suatu bangsa 1 tahun itu seperti satu detik dalam penghidupan seorang manusia. Berhubung dengan ini dengan terus terang kami tidak dapat mengumpulkan rupa2 bahan jang memuaskan , hanja kami ingin mengemukakan satu andjuran jang termaktub dalam Qur'an sutji jang bunjinja : Fa'inallahu la ju chairu ma'bi kaumin hatta ju chairu ma'bi amfusihim . Artinja : Wallahualam sesungguhnja Allah
tak merobah nasib sesuatu bangsa bilamana
bangsa itu tidak berichtiar untuk merobah nasibnja sendiri . Menurut ajat tersebut wadjiblah kita sekalian memperbaiki keadaan kita
sendiri , memper-
baiki achlak kita, amal -amal kita supaja kita dapat hidup dengan ridonja Tuhan . Dengan sendirinja masjarakat kita mendjadi aman dan sentausa dan negara dapat memenuhi sembojan kita : gemah ripah pasir wukir loh djina wi . Inilah andjuran kami kepada seluruh rakjat Negara Pasundan.
Wassalam , R. A. A. WIRANATAKOESOEMA Wali Negara Pasundan
Pakuan, 15 April 1949.
7
In naam van God, de Goedertierende, de Barmhartige, Het is de gewoonte, dat iemand die een bijdrage moet leveren voor een Gedenkboek ter herdenking van het eenjarig bestaan van de een of andere instelling, daarvoor stof verzamelt ten aanzien van hetgeen in dat afgelopen jaar is verricht en dat algemeen bekend is . Het is voor mij een teleurstelling, dat ik niet in staat ben een uiteenzetting te geven over datgene wat bevrediging geeft, omdat de oprichting van onze negara is geschiedt in een tijd, waarin de wereld in beroering verkeert. In de geschiedenis van een volk staat een tijdvak van een jaar gelijk aan een seconde in het menselijk leven. In verband hiermede, moet ik openlijk bekennen niet in staat te zijn verschillende stoffen te verzamelen , welke een bevredigend beeld kunnen geven, doch het is mij wel een behoefte hier een reciet uit de Heilige Qur'an aan te halen, hetwelk als volgt luidt : „ Fa' inallahu la ju chairu ma' bi kaumin hatta ju chairu ma'bi amfusihim” . De betekenis hiervan is : Waarlijk God zal het lot van een volk niet veranderen , indien dit volk er niet zelf voor ijvert om zijn lot te veranderen” . Volgens bedoeld reciet, zijn wij verplicht om zelfcorrectie toe te passen, ons karakter en onze daden te verbeteren, opdat wij Gods zegen kunnen erlangen. Onze samenleving zal dan vanzelfsprekend vrede en kracht deelachtig worden en dan kan de Negara ook voldoen aan de leuze: gemah-ripah, pasir-woekir, loh-djinawi. (welvaart heerscht alom) Dit is mijn opwekking tot het gehele volk van de Negara Pasundan.
( Vrede zij met U
R. A. A. Wiranatakoesoema
Pakuan, 15 April 1949 .
Wali Negara van Pasundan.
9
P. J.
M.
Perdana- Menteri:
Z.
E. de
Minister- President:
Tidak terhingga saja menjatakan kegirangan
Het is mij een bijzondere voldoening in de ge-
hati saja disini karena telah mendapat kesem-
legenheid te worden gesteld en het voorrecht
patan dan kehormatan untuk menulis sepatah-
te hebben om een kort voorwoord in dit gedenk-
dua patah kata pengantar terhadap buku pe-
boek te schrijven, welk boek is samengesteld
ringatan ini, jang telah dikarang dan disusun-
in verband met het eenjarig bestaan van de
nja berhubung dengan berulangnja tahun jang
Negara Pasundan.
pertama kali dari Negara Pasundan.
Terlahirnja buku-peringatan ini tidak lain dari pada mewudjudkan
maksud kami , terutama
De uitgifte van dit boek dient tot verwezenlijking van ons voornemen om bekendheid te
guna sekedar menjatakan telah berdirinja Negeven aan het eenjarig bestaan van de Negara. gara kita satu tahun lamanja. Walaupun waktu satu tahun dapat dikatakan singkat, akan tetapi mengingat kesulitan2 jang telah diderita, pula mengingat rintangan2 jang harus diatasi oleh Negara kita, telah selajaknja djika Pasundan , jang sampai kini masih tegak berdiri ditengah gelombang pelbagai kebahajaan itu, merajakan peristiwa tersebut diatas
Alhoewel het tijdvak van een jaar heel kort is, is het toch in verband met de ondervonden
moeilijkheden en belemmeringen , welke de Negara te boven moest komen, volkomen op zijn plaats indien Pasundan , die zich tot op heden staande heeft kunnen houden in de branding van allerlei gevaren , het eenjarig bestaan op
dengan besar-besaran. Akan tetapi, dari sebab suasana dan hal-ichwal pada saat ini belum
grootse wijze zou gaan vieren. Aangezien ech-
mengizinkan untuk mengadakan perajaan se-
ter de sfeer en de toestand op dit ogenblik een op grootse wijze opgezette herdenkingsfeest niet
demikian itu, saja anggap telah tjukuplah adanja, djika P. J. M. Wali -Negara , sebagai lambang Negara kita, mengadakan perdjamuan
toelaten, is het naar mijn mening voldoende indien Z. E. de Wali Negara, als symbool van de Negara, deze gebeurtenis herdenkt door het
guna memberi kesempatan kepada mereka jang houden van een receptie, teneinde aan hen, hendak
menjatakan
kegembiraannja
berhudie uiting willen geven van hun vreugde over
bung dengan berulangnja hari lahir Negara Pasundan.
het eenjarig bestaan van de Negara Pasundan, daarvoor gelegenheid te geven.
Disamping maksud tersebut diatas , dengan me-
Behalve de verwezenlijking van bovengenoemd
nerbitkan buku- peringatan ini, kami berharap
doel, hopen wij door de uitgifte van dit boek aan de bevolking grote bekendheid te geven ,
supaja dapat dihatsilkannja suatu pengetahuan jang tjukup dari Negara Pasundan terhadap
omtrent de Negara Pasundan, opdat het volk
rakjatnja, rakjat mana pula dapat menjelami
diep worde doordrongen van de idealen en de doelstellingen van zijn regering . In het kort ge-
sedalam-dalamnja tjita2 dan tudjuan Pemerintahnja. Dengan singkat dapat dikatakan, bahwa kami hendak memberi penerangan tentang segala sesuatu jang bersangkutan dengan Ne-
zegd, het is ons doel om voorlichting te verstrekken omtrent alles wat betrekking heeft op de negara gedurende haar eenjarig bestaan .
gara kita selama satu tahun jang baru lampau itu.
Sebagai penutup , saja utjapkan, mudah-mudahan usaha kami ini dapat mendorong kita se-
Tot slot moge ik de hoop uitspreken dat dit ons, streven voor allen de drijfveer moge zijn tot
kalian supaja mentjurahkan tenaga, baik lahir
inspanning van hun krachten, zo in daadwer-
maupun batin untuk membangun Negara kita
kelijke als in geestelijke zin, opdat de negara
selandjutnja sebagai sebagian dari pada Ne-
zich verder kan ontplooien als een deelstaat
gara Indonesia Serikat jang merdeka dan ber-
van de onafhankelijke en souvereine Verenigde
11
daulat. Djika kita insjafi kewajiban kita sedalam- dalamnja, nistjaja kita dapat perguna-
Staten van Indonesia . Indien wij ons volkomen
kan tenaga2 jang sebaik-baiknja sebagai sum-
bewust zijn van onze plichten, zo zullen wij in staat zijn onze beste krachten te wijden als
ber dari perkembangan kekuatan2 rakjat kita.
bron voor de ontplooïing voor de volkskracht.
Itulah jang saja harapkan dimasa jang sulit ini.
Dit is hetgeen wij verwachten in deze moeilijke tijd.
Bandung ,
12
12
April 1949.
Bandung.
April 1949.
Kementerian
Ministerie van
Dalam
Negri
Binnenlandse
Sesudahnja ada pemasrahan kekuasaan dari
Zaken
Pemerintahan Umum kepada Negara Pasun-
Na de bevoegdheids -overdracht van het Land op de Negara Pasundan, geregeld bij ordon-
dan, jang diatur dengan ordonnansi tanggal 11 Juni 1948 No. 11 (Stbl. 1948 No. 116) , ma-
No. 116), is het Ministerie van Binnenlandse
ka Kementerian Dalam Negeri mendapat ke-
Zaken de eer te beurt gevallen, het 1ste Mi-
nantie van 11 Juni 1948 No. 11 ( Stbl. 1948
hormatan mendjadi kementerian jang pertama
nisterie te zijn ,
jang dipasrahi kekuasaan2 , hak2 dan kewadji-
rechten en verplichtingen overgedragen heeft gekregen. Dit kon uiteraard ook niet anders,
ban2 jang pertama. Hal ini adalah mudah dimengerti, oleh karena segala alat2 Pemerintahan, terutama Pamongpradja dan Pulisi , adalah dasar Negara, diatas mana semua bagian2 Negara jang lainnja berada. Hubungan jang ´terlahir dari alat Negara ini , jang mempunjai
dat de
1ste bevoegdheden,
omdat het geheele apparaat van het Bestuur, inzonderheid de Pamong-Pradja en de Politie, a.h.w. de fundamenten vormen voor de Staat, waarop alle andere deelen van een Staat rusten.
bagian2- jang terketjil sampai dibatas2 jang
De schakel, die gevormd wordt door dit staats-
paling rendah dalam masjarakat adalah suatu
attribuut, dat haar fijnste deelen tot in de laag-
kenjataan jang berguna untuk dapat meliputi
ste lagen van de samenleving heeft, is een middel bij uitstek om het geheele terrein der sa-
seluruh lingkungan masjarakat, sehingga tentu dibutuhkan oleh semua bagian alat2 Nega-
Pemasrahan kekuasaan ini mengenai Pamong-
menleving te bestrijken, dat alle andere deelen van het Staats-apparaat zeer node kunnen missen. De overdracht betrof het onderwerp
pradja dan pulisi dan beberapa hal dari urusan Pemerintah Umum serta hal2 jang menge-
van Bestuur en Politie en eenige andere onderwerpen van overheidszorg en van Agrarische
nai urusan tanah jang berturut2 diatur dengan ordonnansi2 1948 No. 10 dan 11 .
aangelegenheden, geregeld bij resp. de ordonnanties van 1948 No. 10 en 11 .
Dengan sepintas lalu pemasrahan kekuasaan
Lijkt het op het 1ste gezicht, dat de overdracht
ini kelihatannja hanja merupakan sebahagian
bukti, bahwa daerah jang diliputi oleh kekua-
slechts een klein deel van de Overheidstaak omvat, bij nadere beschouwing zal de onderzoeker ontdekken , dat het terrein dat hiermede bestreken wordt, van niet geringe omvang is.
saan ini tidak ketjil. Mengenai hal ini maka dengan tepat sekali P.J.M. Wali Negara da-
Zeer terecht merkte Z. E. de Wali Negara bij zijn openingsrede van het Parlement op 15-9-
ra lainnja.
ketjil sadja dari pekerdjaan Pemerintah Umum, akan tetapi, djika ditindjau lebih dalam, ter-
lam pidato waktu membuka Parlemen pada
1948 in verband hiermede op , dat degene, die
tanggal 15 September 1948 menjatakan , bahwa jang mengetahui dan sadar akan lingku-
op de hoogte en zich degelijk bewust is van de
ngan pekerjaan Pamongpradja
dan Pulisi ,
werkkring van de Pamong-Pradja en Politie, zal ontdekken , dat de bevoegdheden om zo te zeggen, onbeperkt is. Het is daarom in de 1ste
akan boleh mengatakan , bahwa kekuasaan2 itu tidak terbatas . Dari sebab itu jang men-
plaats zaak hoe en hoever deze bevoegdheden ,
djadi soal jang pertama, ialah, bagaimana dan
kunnen worden uitgevoerd.
Dit is voorzeker
sampai dimana kekuasaan ini dapat didjalan-
geen gemakkelijke taak, te meer daar voor de
kannja. Hal ini sudah tentu bukan pekerdjaan
Negara Pasundan nog steeds geldt de regeling
jg. mudah, apalagi lantaran untuk Negara Pasundan masih berlaku peraturan staat van oor-
van de Staat van oorlog en van beleg , die een aanwijzing is , dat de toestanden en verhoudin-
log dan van beleg, suatu petundjuk, bahwa keadaan dan perhubungan2 didalam Negara masih belum biasa.
gen abnormaal zijn .
13
Dalam rapat Parlemen itu djuga, maka J.M. Perdana Menteri Rd . Adil Poeradiredja kare-
Bij dezelfde Parlementsvergadering verklaarde Z.E. de Perdana Menteri Rd. Adil Poera-
nanja menerangkan, betapa berat dan sukarnja
diredja dan ook, dat zwaar en moeilijk de taak
pekerjaan jang dibebankan diatas bahunja, sebab mana beliau mendo'a semoga Tuhan
is, die op zijn schouders rust en daarom hoopte hij , dat het de Almachtige en Alwijze moge
jang Maha Esa memberikan taufik dan hida-
behagen, hem te steunen en te leiden bij het
jat dalam mendjalankan kewadjiban sedjarah
volbrengen van de onafwijsbare taak der geschiedenis , die ons dan zal voeren naar ons
jang ta' dapat dihindarkan ini , jang akan membawa kita kepada tudjuan kita semua, jang tentu telah ditetapkan . Jang terpenting dalam pekerdjaan ini ,
aller doel , die zekerlijk al bepaald is.
ialah
Hoofdzaak is bij dezen , om inhoud te geven
memberikan isi kepada masjarakat kita jang memenuhi keinginan dari semua lapisan2 ma-
aan de maatschappij , die aller verlangens kan bevredigen .
sjarakat. Setelah Kementerian terbentuk dan bagian2 roda Pemerintah telah berdjalan, dengan sege-
Nadat het Ministerie eenigszins gevormd is ,
ra diadakan rapat pertama dari Pamong- Pradja dan Pulisi di Bandung dalam rapat mana
gegrepen, werd dadelijk de eerste bijeenkomst
dibitjarakan beberapa soal2 jang mengenai ke-
bijeengeroepen,
pentingan Negara jang menghasilkan bukan
werpen van staatszorg werden besproken, die
sadja perhubungan jang kokoh, tapi djuga, da-
geleid hebben, niet alleen tot een verhechting
en de radertjes der staatsmachine in elkaar zijn
van de Pamong- Pradja en Politie te Bandung waarbij verschillende
onder-
pat mengambil beberapa keputusan mengenai
der banden, maar tevens ook eenige besluiten
garis besarnja jang akan dipakai sebagai pedo-
werden
man dalam
lijnen , die alsdan als richtsnoer zouden moe-
pembangunan Negara selandjut-
nja.
genomen
betreffende
de
algemene
Sebagai
ten dienen bij de verdere opbouw van de Staat. Als leidende gedachte wordt gestreefd naar
rintahan.
een planten van nationaal begrip bij het Bestuur.
pangkat pikiran diusahakan untuk menanam keinsjafan kebangsaan dalam Peme-
Sekarang telah satu tahun berlalu sesudahnja Negara didirikan.
Nu zijn wij een jaar verder na de geboorte van
Banjak dan rupa2 kesulitan jang harus diata-
den, die de jonge Negara heeft moeten over-
si oleh Negara jang muda ini.
winnen. Daarbij zijn ups en downs , maar het lichtend doel in de verte werkt als een vuurto-
Didalam mendjalani masa itu telah dialami pelbagai kesulitan , tetapi tudjuan jang terang-
de Negara. Vele en velerlei zijn de moeilijkhe-
ren bij deze moeilijke vaart.
benderang dari djauh merupakan suatu mena- ' ra lentera , dalam perlajaran jang sukar ini. Banjak dari teman2 kita telah mendjadi korban dan dari tempat ini kami merasa perlu
Velen van onze kamerade n zijn als slacht-
sekali mendo'akan, agar mereka di alam jang
offers gevallen en van deze plaats gevoel ik een behoefte voor hen te bidden , opdat ze in
baka mendapat anugerah tempat dan rahmat
het
jang ditjita-tjitakan oleh kita semuanja.
waarnaar wij zo vurig hopen .
Semoga Negara Pasundan selandjutnja dalam keadaan keselamatan guna kepentingan
Moge het de Negara Pasundan verder goed gaan, voor het heil van allen, die hier leven en
kita bersama jang hidup dan mentjahari naf-
werken en misschien ook hier hun laatste rust-
kahnja disini dan barangkali djuga untuk me-
plaats zullen hebben. Het zij zo.
reka jang akan mendapat tempat terachir disini.
eeuwige leven ,
rahmat
moge
genieten ,
Amin. Bandung , 11 April 1949. De Minister van Binnenlandse Zaken.
14
Kementerian
I.
Het
Kehakiman
Ministerie
I.
KATA PENDAHULUAN.
van
Justitie
VOORWOORD .
Pada tanggal 8 Mei 1948 oleh P.J.M. Wali- Op 8 Mei 1948 werd de eerste Regering van Negara telah dilantik dan disumpah Pemerintah Pasundan jang pertama dengan J.M. R.
Pasundan met Z.E. R. Adil Poeradiredja als de Wali -Negara Minister-President door
Adil Poeradiredja sebagai Perdana-Menteri .
beëdigd en geinstalleerd.
Sebagai Menteri Kehakiman
diangkat
Tot Minister van Justitie werd Z. E. Mr. R.
J.M. Mr. R. Soeparman, Pegawai Negeri Djawatan Urusan Sosial di Tjirebon .
Soeparman , Ambtenaar van de Dienst van Sociale Zaken te Cheribon , benoemd.
Kemudian
Sekertaris - Djenderal di-
Kort daarna werd de heer R. Soenarija Koe-
angkat P.T. R. Soenarija Koesoemah, Pegawai Kehakiman jang diperbantukan pada P.T. Re-
soemah, rechterlijk Ambtenaar ter beschikking van de Recomba van West-Java, benoemd tot
comba Djawa Barat.
Secretaris- Generaal.
II.
II.
Sebagai
telah
TUGAS KEWADJIBAN KEMENTE-
TAAK VAN HET MINISTERIE VAN
RIAN KEHAKIMAN.
JUSTITIE .
Sebagai ternjata dari Keterangan Pemerintah
Zoals uit de op 13 Mei 1948 bij de bijzondere
jang diutjapkan pada sidang Parlemen tanggal 13 Mei 1948 , maka Kementerian Kehakiman
zitting van het Parlement uitgesproken Rege-
bermaksud mengusahakan akan menjempurna-
ringsverklaring moge blijken , streeft het Ministerie van Justitie naar vervolmaking van de
kan peraturan peradilan , mendjamin hak2 dari
rechtsregelen t.a.v. de rechtsbedeling , verzeke-
warga-negara Pasundan, mendjaga adat kela-
ring van de rechten van de ingezetenen van de Staat Pasundan, voorkoming van overtreding
kuan para pegawai penuntut djangan sampai melanggar aturan2 Negara, berdaja upaja menambah tenaga ahli dalam ilmu hukum.
van wettelijke bepalingen door vervolgingsambtenaren , vermeerdering van deskundigen op juridisch gebied.
Maka untuk melaksanakan usaha diatas itu, atas kegiatan dan djerih pajah J.M. Menteri dan P. T. Sekertaris -Djenderal beberapa bulan kemudian penjerahan kekuasaan oleh Pemerintah Umum dapat dilaksanakan .
Ter verwezenlijking hiervan kon de bevoegdheidsoverdracht van de federale Regering door de voortvarendheid van de Minister met zijn Secretaris-Generaal enige maanden later plaats vinden.
Dengan surat keputusan Letnan Gubernur-
Bij besluit van de Luitenant Gouverneur- Ge-
Djenderal tanggal 23 September 1948 No. 4
neraal van 23 September 1948 No. 4 (Staats-
(Stbl. No. 232) maka pada Kementerian Kehakiman Negara Pasundan diserahkan hak dan
blad No. 232) werd aan het Ministerie van Justitie overgedragen de taak, bevoegdheden,
kewadjiban Pemerintah Umum jang mengenai urusan dibawah ini :
rechten en verplichtingen van het land met betrekking tot:
a. kantor2 pengurusan harta peninggalan dan
a. de wees- en boedelkamers , het notariaat en
anak jatim ,
kenotarisan dan pendaftaran
de burgerlijke stand;
warga ;
b. kependjaraan ; c. perangkaan, tata-usaha orang2 hukuman ;
b. het gevangeniswezen ; pengadilan
dan
d. pengakuan perkumpulan2 dan pemberian persetudjuan atas anggaran dasar dari perseroan2 tersebut ;
c. de statistiek der rechtsbedeling en der gevangenen ;
d. de erkenning van verenigingen en de bewilliging op de statuten van naamloze vennootschappen;
e. pemakaian dan perubahan nama ;
e. de naamsaanneming en -verandering :
f.
f.
penjusunan Undang2 Warga, perniagaan dan hukum pidana dan segala pertjampuran tangan Pemerintah jang bersangkutan
de burgerlijke-, handels- en strafwetgeving en alle daarmede en met het rechtswezen in het algemeen in verband staande overheidsbemoeienis :
dengan itu dan dengan urusan hukum seumumnja ; g. mendapatkan benda dipantai ;
g. de strandvonderij ;
h. pertjampuran dalam hal penjaksian tanda
h. de bemoeienis met legalisatiën ;
tangan ; i.
sidik-djari ;
i.
j.
pertjampuran tentang kanak2 jang belum
j.
dactyloscopie ; de bemoeienis met ter beschikking van de Regering gestelde minderjarigen ;
dewasa jang diserahkan kepada Pemerintah; k.
urusan memperbaiki keadaan orang2 bekas hukuman;
k. de reclassering :
I.
pemberian nasehat tentang hukum kepada badan2 Pemerintah:
I.
het uitbrengen van rechtskundige raad aan overheidsorganen ;
m . penglaksanaan peraturan pentjabutan hak atas tanah guna kepentingan umum ;
m. de toepassing nantie;
satu sama lain sepandjang penglaksanaan per-
een en ander voor zover de uitvoering van de
aturan2 jang berhubung dengan itu tadinja telah diserahkan kepada Departemen Djustisi di
dragen is aan het Departement van Justitie en
Djakarta dan
sepandjang
mengenai
daerah
van de onteigeningsordon-
daarop betrekking hebbende regelingen opge-
het gebied van de Staat Pasundan betreft.
jang berada dibawah kekuasaan Negara Pasundan. Anggaran keuangan tahun 1948 Departemen
Het deel van de landsbegroting van 1948 voor
Justitie jang turut serta diserahkan banjaknja f 1.090.150 .
Justitie hetwelk mede overgedragen werd, bedroeg f 1.090.150.—
Penjerahan kekuasaan ini terhitung dari mulai
Deze overdracht werd gerekend met ingang
tanggal 1 Juli 1948.
van 1 Juli 1948 te zijn geschied.
III.
PENDJELASAN
DAN
PENGLAK-
III.
TOELICHTING
EN
UITVOERING
SANAANNJA KEWADJIBAN DARI
VAN DE TAAK VAN HET
KEMENTERIAN.
MINISTERIE .
1.
Berdasar pada „, Bevoegdheidsregeling Pa-
sundan" (Staatsblad 1948 No. 116) , kekuasaan
Op grond van de „ Bevoegdheidsregeling 1. Pasundan" (Staatsblad 1948 No. 116) werd de
Peradilan (Rechterlijke macht) seluruhnja di-
Rechterlijke macht in zijn geheel aan de Ne-
serahkan kepada Negara Pasundan, ketjuali
gara Pasundan overgedragen , met uitzondering
Hoog-Gerechtshof jang akan mendjadi Madje-
van het Hoog Gerechtshof,
lis Pengadilan Tertinggi untuk seluruh Negara Indonesia Serikat.
Rechtscollege van de Verenigde Staten van Indonesië zal zijn.
2.
2.
Kekuasaan2 kependjaraan jang telah di-
pasrahkan dari Pemerintah Umum,
dat het hoogste
De bevoegdheden met betrekking tot de
menurut
zorg van gevangenissen , welke door de Rege-
Stbl. 1948 No. 232 pasal 4 ada terbatas sekali, diantaranja :
ring van Indonesië bij Staatsblad 1948 No. 232. artikel 4. zijn overgedragen zijn zeer beperkt, t.w.:
a. Pengurusan dsb. dari rumah2 pendjara, dimana diadakan perusahaan, ja'ni di Tjire-
a. de zorg van de gevangenissen, waar bedrijven zijn gevestigd, zoals Cheribon, Koe-
16
ningan en Soekamiskin blijven in handen van de federale Regering ;
bon bersama Kuningan dan Sukamiskin masih tetap Umum.
dipegang
oleh
Pemerintah
b. Pendaftaran dari orang2 jang mendapat hukum pendjara lebih dari 1 tahun, bersa-
b. de registratie van de tot 1 jaar en meer veroordeelde gevangenen en de daarmede in
ma pekerdjaan2 jang berhubungan dengan
verband staande werkzaamheden, alsmede
hal ini dan urusan statistiek djuga masih dipegang oleh Pemerintah Umum.
de statistiek, blijven in handen van de federale Regering .
Rumah2 pendjara jang dipasrahkan pada Ne-
De aan de Negara overgedragen huizen van
gara, jaitu jang berada pada tiap2 ibu kota
bewaring, gelegen op regentschapshoofdplaat-
Kabupaten2 Negara Pasundan , ja'ni Bandung,
sen van de Negara Pasundan, zijn die te Ban-
Sumedang, Garut, Tasikmalaja, Tjiamis, Bo-
dung, Sumedang,
gor, Sukabumi, Purwakarta, Tjirebon (ketju-
amis, Bogor, Sukabumi , Purwakarta, Tjirebon
ali rumah pendjara baru), Madjalengka dan
(met uitzondering van de nieuwe strafgevange-
Indramaju, semuanja ada 11 rumah pendjara.
nis) , Madjalengka en Indramaju. In totaal 11 huizen van bewaring.
3.
3.
Sesuai dengan fatsal 60 ajat 2 dari „ Per-
Garut,
Tasikmalaja,
Tji-
Ingevolge artikel 60 lid 2 van de Regeling
aturan Susunan Kenegaraan Pasundan", jang
Staatkundige Organisatie van de Negara Pa-
mengharuskan untuk mengumumkan Undang2
sundan, waarin de afkondiging van Staatswet-
dan keputusan2 Negara , maka Kementerian
ten en -verordeningen voorgeschreven is , werd
Kehakiman dengan keputusan Wali-Negara tanggal 25 November 1948 No. 117 dan 118
bij besluiten van de Wali-Negara van 25 November 1948 No. 117 en 118 het Ministerie van Justitie belast met de verzorging van de uitgif-
diserahi kewadjiban penjelenggaraan penerbitan "" Berita-Negara Pasundan" Resmi Pasundan".
dan
Warta-
te van de „ Berita -Negara Pasundan" (Staatsblad van de Staat Pasundan) en de ,,WartaResmi Pasundan" (Staatscourant van de Staat Pasundan).
a. ,,Berita -Negara
Pasundan"
memuat
pe-
a. De
Negara , dsb.nja ; b. ..Warta-Resmi Pasundan" ,
memuat
ngumuman tentang Keputusan2- ,
pe-
gen e.a. b. De Warta-Resmi Pasundan" is voor de bekendmaking van besluiten, benoemingen, officiële mededelingen enz.
angka-
tan2-, pengumuman2 -Negara, dsb.nja. Oplaagnja sekarang baru berdjumlah 500 lembar.
Berita-Negara Pasundan" is voor de
afkondiging van Staatswetten , -verordenin-
ngumuman tentang Undang2-, Peraturan2-
De oplaag is thans 500 exemplaren.
4.
Untuk mempertjepat urusan tawanan oleh sebab2 politiek, sedari bulan Januari 1948 tescreeningscommissie ". lah dibentuk sebuah
om politieke redenen aangehoudenen werd in de maand Januari 1948 een screeningscommis-
Ini terdiri dari para pegawai Kementerian Dalam Negeri.
sie ingesteld, bestaande uit ambtenaren van het Ministerie van Binnenlandse Zaken. Daar
4.
Ter bespoediging van het onderzoek der
„ screeningscommis-
voor het technisch gedeelte der werkzaamhe-
sie" ini ditindjau dari sudut technisch perlu
den van deze commissie de leiding van het Mi-
dipimpin oleh Kementerian Kehakiman , maka
nisterie van Justitie wenselijk werd geacht, is een ambtenaar van het Ministerie van Justitie
Oleh karena
pekerjaan
untuk mengurus commissie ini dipekerdjakan seorang pegawai dari Kementerian Kehakiman.
belast met het toezicht op de werkzaamheden van deze commissie.
Adapun pekerdjaan ,, screeningscommissie" ini
De screeningscommissie heeft tot taak de ge-
memeriksa orang2 jang ditahan dan ditawan
dragingen der door het Militair gezag te Kebon Waru gevangen genomen en aangehouden
oleh pihak militer di Kebon Waru dan berda-
17
sar pendapatan pemeriksaan ini memberi ad-
personen te onderzoeken. Op grond van dit on-
vies pada pihak militer jang bersangkutan untuk membebaskan atau tidaknja orang2 tersebut diatas itu.
derzoek, brengt de screeningscommissie
IV.
aan
het Militair gezag advies uit tot al dan niet vrijlating van bovengenoemde personen. IV.
PENJUSUNAN.
OPBOUW.
Setelah pada tanggal 8 Mei 1948 J.M. Mr. R. Soeparman oleh P.J.M. Wali-Negara diang-
Na benoeming op 8 Mei 1948 van Mr. R. Soe-
kat mendjadi Menteri Kehakiman , maka untuk menjusun Kementerian selandjutnja telah
Justitie, werd voor de verdere opbouw van het
diangkat dengan keputusan P.J.M. Wali-Negara tertanggal 2 Juni 1948 No. 5/K.B./W.N. P. T. R. Soenarija Koesoemah sebagai Seker-
parman door de Wali-Negara tot Minister van
Ministerie de heer R. Soenarija Koesoemah bij besluit van de Wali -Negara van 2 Juni 1948 No. 5/K.B./W.N. tot Secretaris- Generaal benoemd.
taris-Djenderal . Beliau diserahi kewadjiban memegang putjuk
De leiding van het administratief gedeelte van
pimpinan administrasi dari Kementerian. Da
het Ministerie werd hem toevertrouwd. Onder
lam keadaan serba sukar berhubung dengan
moeilijke omstandigheden in verband met de
suasana politik, penjerahan kekuasaan jang be-
politieke constellatie, de nog niet overgedragen
lum dilakukan dan kekurangan tenaga ahli jang tjukup -tjakap, maka beliau dibantu oleh
bevoegdheden en gebrek aan deskundige krach-
9 orang pegawai meletakkan batu pertama da-
de eerste steen voor de opbouw en het inrichten van de administratieve werkzaamheden
ten, legde hij, bijgestaan door 9 ambtenaren,
lam merantjang dan menjusun organisasi administrasi Kementerian . Dalam hal ini teruta-
van het Ministerie. Bij deze taak werd het ge-
ma terasa sekali adanja kekurangan tenaga2
brek aan deskundigen op juridisch gebied ten
ahli dalam ilmu hukum. Walaupun demikian
zeerste
gevoeld.
Desondanks
werd voortge-
penjusunan pegawai dan pekerdjaan berang
werkt aan de verdere opbouw van personeel en
sur-angsur
pegawai
taak. Thans zijn er 61 ambtenaren bescheiden.
sampai pada waktu ini 61 orang. Semula Kementerian Kehakiman itu ditempat-
Het Ministerie van Justitie werd eerst onder-
diusahakan .
Djumlah
kan digedung V. en W. bersama-sama dengan kementerian2 lain. Mula2 diberi 2 kamar , kemudian ditambah sampai 8 ruangan.
met andere ministeries. In het begin werden 2 .
Pada tanggal 1 Maart 1949 karena ruangan
werd het Ministerie van Justitie, wegens tekort
di gedung V. en W. itu ternjata tidak menju-
aan ruimte in het V. en W. gebouw, ondergebracht op de 3e verdieping van het Denisge-
kupi , Kementerian Kehakiman dipindahkan ke gedung Denis tingkatan ke-tiga di Bragaweg No. 14. V.
RINGKASAN RIWAJAT HIDUP DA-
gebracht in het V. en W. gebouw, gezamenlijk
daarna 8 kamers toegewezen . Op 1 Maart 1949
bouw, Bragaweg No. 14.
KORTE
BIOGRAFIE
VAN
MINISTER
RI MENTERI DAN SEKERTARISDJENDERAL.
EN SECRETARIS GENERAAL.
Sedari tanggal 8 Mei 1948 sampai sekarang
Sedert 8 Mei 1948 zijn de volgende Ministers van Justitie benoemd:
telah diangkat Menteri Kehakiman dibawah ini : 1. Mr. R. Soeparman dengan keputusan P. J.M. Wali -Negara tertanggal 8 Mei 1948 No.
1.
Mr. R. Soeparman bij besluit van de Wa-
li-Negara van 8 Mei 1948 No. 2/K.B./W.N.
2/K.B./W.N.
Beliau dilahirkan pada tahun 1913 di Sagala-
Geboren te Sagalaherang , regentschap Purwa-
herang Kabupaten Purwakarta.
karta in 1913. In 1937 geslaagd voor doctoraal
18
Pada tahun
1937 tamat dari R.H.S. Djakarta dan menda-
examen aan de Rechtshogeschool te Batavia.
pat gelar doctor in de Rechtsgeleerdheid (Mr. ) . Dari tahun 1938 sampai waktu diangkat seba-
Vanaf 1938 tot zijn benoeming als Minister
gai Menteri Kehakiman beliau mendjadi ad-
van Justitie advocaat en procureur te Cheri-
vocaat dan procureur di Tjirebon. Pada zaman
bon. Tijdens de Japanse bezetting wd. Notaris en tevens Ambtenaar voor Sociale Zaken.
pemerintahan Djepang pernah mendjadi wnd. Notaris merangkap Ambtenaar Sociale Zaken. Pada zaman Republik mendjadi Kepala Kantor Urusan Sosial Keresidenan Tjirebon. Setelah Aksi Polisionil ke- 1 beliau mendjadi pega-
Tijdens het Republikeinse bewind Hoofd voor Sociale Zaken van de residentie Cheribon . Na de 1e politionele Actie Ambtenaar van de Dienst van Sociale Zaken.
wai Djawatan Urusan Sosial . Pada tanggal 14 October 1948 karena ketjelakaan automobil dalam perdjalanan ke Tjire-
Bij een auto-ongeluk op 14 October 1948 te Cheribon helaas omgekomen .
bon, beliau wafat. 2.
Ir. Tan Hwat Tiang dengan keputusan
2.
Ir. Tan Hwat Tiang bij besluit van de
P. J. M. Wali-Negara tertanggal 18 October 1948 No. 107.
Wali-Negara van 18 October 1948 No. 107.
Beliau diangkatnja itu sebagai Menteri Keha-
Hij werd benoemd als Minister van Justitie ad
kiman ad interim, merangkap dengan djaba-
interim met gelijktijdige uitoefening van zijn
tannja sendiri, jaitu Menteri Perhubungan dan
eigen functie als Minister van Verkeer en Waterstaat.
Pengairan. 3.
Rd. Oto Koesoemasoebrata dengan kepu-
tusan P.J.M. Wali-Negara tertanggal 10 Januari 1949 No. 3. Beliau diangkatnja itu sebagai Menteri Keha-
3.
R. Oto Koesoemasoebrata bij besluit van
de Wali -Negara van 10 Januari 1949 No. 3. Hij werd aangesteld als Minister van Justitie ad interim met waarneming van zijn eigen
kiman ad interim merangkap Menteri dengan tidak memegang Kementerian dari Kabinet
functie als minister zonder portefeuille in het
Mr. R. Tg. Djoemhana Wiriaatmadja ke-I. Mr. Rd. Soedibjo Dwidjosewojo dengan
atmadja.
4.
1e Kabinet van Mr. R. Tg. Djoemhana Wiria-
keputusan P.J.M. Wali-Negara tertanggal 30 Januari 1949 No. 15.
4. Mr. Rd. Soedibjo Dwidjosewojo bij besluit van de Wali-Negara van 30 Januari 1949 No. 15 .
Beliau dilahirkan di Purwokerto , Keresidenan
Geboren te Purwokerto ,
Banjumas pada tanggal 26 Januari 1903 .
op 26 Januari 1903. Afgestudeerd aan de Uni-
residentie Banjumas
Tamat beladjar di Universiteit Leiden pada
versiteit te Leiden op 16 December 1925 in het
tanggal 16 December 1925 , dalam doctoraalexamen Nederlands Recht. Tahun 1926 men-
Nederlands recht. In 1926 benoemd als Amb-
djadi ambtenaar ter beschikking pada Raad van Justitie di Djakarta. Tahun 1929 mendjadi Ketua Landraad di Brebes, kemudian bertu-
tenaar ter beschikking bij de Raad van Justitie te Batavia. In 1929 benoemd tot Voorzitter van de Landraad te Brebes , en vervolgens overge-
Magelang ,
plaatst naar Tegal, Magelang, Tjilatjap, Pamekasan en Kediri.
Tjilatjap, Pamekasan dan Kediri . Tahun 1943
In 1943 aangesteld als Landrechter te Sura-
rut-turut dipindahkan ke
mendjadi
Landrechter
di
Tegal,
Surabaja .
Tahun
baia. In 1945 benoemd tot Secretaris van de
1945 mendjadi Sekertaris Gubernur Djawa Ti-
Gouverneur van Oost-Java.
mur. Tahun 1947 mendjadi Ketua Pengadilan Negeri Madura. Tahun 1948 Ketua Pengadi-
In 1947 aangesteld als Voorzitter van de Pe-
lan Tinggi di Surabaja dan merangkap sebagai
tot Voorzitter van de Pengadilan Tinggi te
anggauta Panitya Kenegaraan dan Federale
Soerabaia en tevens aangewezen als lid van de
Conferentie di Bandung.
Staatkundige Commissie bij de Federale Conferentie te Bandung .
ngadilan Negeri te Madura. In 1948 benoemd
19
Sekertaris -Djenderal jang untuk pertama kali
Voor de eerste maal werd bij besluit van de
diangkat adalah R. Soenarija Koesoemah dengan keputusan P.J.M. Wali -Negara tertang-
Wali-Negara van 2 Juni 1948 No. 5/K.B./W. N. tot Secretaris-Generaal benoemd de heer R.
gal 2 Juni 1948 No. 5/K.B./W.N. , jang men-
Soenarija Koesoemah, die deze functie tot he-
djabat pekerjaan ini sampai sekarang.
den bekleedt.
Beliau itu dilahirkan pada tanggal 7 Juni 1895 di Tjiandjur. Beliau tamat dari Rechtsschool Djakarta pada
Geboren te Tjiandjur op 7 Juni 1895. Afgestu-
tahun 1916. Dari tahun 1916-1917 beliau sela-
deerd aan de Rechtsschool te Batavia in 1916.
lu bekerdja pada lapangan Pengadilan , mula2
Vanaf 1916-1917 bij de rechterlijke macht werk-
sebagai Ambtenaar ter beschikking dan peng-
zaam, eerst als ambtenaar ter beschikking en
habisan pada zaman Republik sebagai Ketua Pengadilan Negeri.
laatstelijk tijdens de Republikeinse periode als
Setelah Aksi Polisionil ke-I pada tahun 1947 beliau dipilih mendjadi anggauta dan Wakil
Voorzitter van een Pengadilan Negeri. Na de 1e Politionele Actie in 1947 werd bij benoemd als lid tevens Vice-Voorzitter van de
Ketua Contact- Commissie Conferentie Djawa
Contact-Commissie voor de West-Java Con-
Barat jang kemudian diubah mendjadi Komisi
ferentie, welke commissie later omgezet werd
penjelenggaraan Pemerintah Djawa Barat Sementara.
lopige Regering van West-Java.
in de commissie voor de instelling van de Voor-
KATA PENUTUP.
SLOT.
Untuk menjempurnakan kewadjiban Kementerian Kehakiman maka perlu sekali diusahakan
Ter volledige verwezenlijking van de taak van het Ministerie van Justitie wordt naar het vol-
agar: 1 . Banjaknja pegawai dan keahliannja men-
gende gestreefd : 1. Uitbreiding van het aantal en de deskun-
tjukupi kebutuhan, seimbang dengan pe-
digheid van het pesoneel , naar verhouding tot de uit te voeren werkzaamheden.
kerdjaan jang harus dilaksanakan . 2.
Ruangan tempat bekerdja tjukup luas.
2.
Verruiming van de kantoorlocalen.
3.
Mengadakan pertjetakan Negara tersen-
3.
Het inrichten van een eigen drukkerij van
diri untuk keperluan penerbitan „ BeritaNegara dan Warta-Resmi Pasundan" dan
de Negara voor de uitgifte van de . ,BeritaNegara en de Warta-Resmi " en van an-
lain2 -nja keperluan pertjetakan jang dibutuhkan oleh Negara. 4.
Mengadakan hukum baru jang sesuai de-
dere gedrukten t.b.v. de Negara.
ngan kebutuhan dan keadaan rakjat Ne-
Het maken van nieuwe Rechtsregelen van de Staat Pasundan in overeenstemming
gara Pasundan. Persiapan telah dilaku-
met de aard en rechtsbehoeften van de in-
4.
kan untuk merantjangkan Undang2 Ne-
gezetenen van de Staat.
gara tentang :
Voorbereidingen zijn reeds getroffen voor het ontwerpen van staatswetten betreffende :
a. Peraturan mengadili. b. Peraturan Djawatan pengurusan har-
ta peninggalan dan anak jatim. c. Melakukan pekerdjaan pengatjara da'lam urusan hukum perdata . Semoga usaha-usaha diatas itu dapat terlaksanakan djuga adanja.
20
a. procesrecht. b. weeskamerdienst.
e. de
uitoefening van het
beroep
van
raadsman in burgerlijke rechtzaken. Moge genoemd streven verwezenlijkt worden.
Pengadjaran dan
Pendidikan
Tiada kesempatan jang lebih tepat, melainkan
Onderwijs en Opvoeding
De herdenking van het éénjarig bestaan van de
kesempatan jang kami pergunakan sekarang
Staat Pasundan is een bij uitstek geschikte ge-
ini didalam menjambut 1 tahun berdirinja Negara Pasundan, bagi memperma'lumkan dalam
legenheid, om in grote lijnen het één en ander
garis2 besar sedikit penguraian tentang hal2
Pasundan te releveren.
over ..Onderwijs en Opvoeding " in de Staat
jang mengenai pengadjaran dan pendidikan di Negara Pasundan. Ta' usah dibentangkan lagi kiranja bahwa hal2 jang ketjil2 atau remeh-temeh, bukan ber-
Het behoeft evenwel geen nader betoog, dat
maksud paparan dibawah ini, apalagi kalau
het niet in de bedoeling ligt om uitvoerig over
diingatkan, bahwa uraian dibawah ini dimak-
deze materie uit te weiden, als wel om een
sud sebagai penjambutan " belaka, hingga pemaparan jang pandjang lebar buat kali ini
kleine bijdrage te leveren ter gelegenheid van deze herdenking .
niet op elke details zal worden ingegaan, daar
tidak tepat rasanja . Bahwasanja soal pengadjaran dan pendidikan
Het is duidelijk, dat de problemen betreffende
itu merupakan salah-suatu soal jang terpen-
„ Onderwijs en Opvoeding" een der gewichtig-
ting dalam garapan2 Negara, rasanja ta' perlu
ste zijn, waarmee een Staat zich bezig houdt.
dipersoalkan lagi dan dalam usaha pembina-
Mede in verband met het zich overal sterk op-
an Masjarakat Nasional jang sadar atas arti
komende nationaal bewustzijn, is het wenselijk
kebangsaan, adalah suatu sjarat jang mutlak dan ta' dapat ditawar-tawar lagi bila penga-
en noodzakelijk om „ Onderwijs en Opvoeding" op een stevige nationale basis te doen rusten.
djaran dan pendidikan itu didasarkan atas da-
Artikel 72 van de Regeling Staatkundige Or-
sar sifat2 kebangsaan jang serba azasi (funda-
ganisatie Pasundan bepaalt : „ Het onderwijs is een voorwerp van aanhoudende zorg van de
menteel) itu. Didalam "" Peraturan Susunan Kenegaraan Pasundan" pasal 72 dinjatakan bahwa Pengadjaran
adalah suatu
hal jang
Staat" en dientengevolge is het onderwijs een aangelegenheid van de Staat, die voortdurend
selalu
de aandacht van de Regering eist.
mendjadi pengurusan Negara", djadi hal ihwal pengadjaran itu merupakan garapan Negara jang senantiasa harus diperhatikan. Dimasa jang lampau, dimasa Regeerings Reglement masih berlaku, maka 39......... het on-
In het verleden, in de tijd dat het .,Regerings-
derwijs is een voorwerp van de aanhoudende
onderwijs is een voorwerp van den aanhouden-
zorg van de Staat" , demikianpun diwaktu In-
de zorg van de Staat", evenzo in de tijd, toen de Indische Staatsregeling het leven in onze
dische Staatsregeling masih menguasai kehidupan ketata-negaraan di tanah-air kita , maka ,,het onderwijs " pun djadi pegangan orang dikala itu .
reglement" nog van kracht was, luidende: ,,Het
Maatschappij beheerste en bestuurde, zelfs tijdens de Japanse bezettingstijd was het niet veel anders .
Di dalam zaman pendudukan Djepang kiranja tiada djauh bedanja. Diwaktu mulai petjah Revolusi Akbar Nasio-
Bij het uitbreken van de Grote Nationale Re-
nal ( 17 Agustus 1945) , sewaktu Undang2 Da-
volutie (17 Augustus 1945) , toen men zich be-
sar tjiptaan awak berkumandang , diantaranja didalam Bab XIII , pasal 31 , ajata ditjantum-
zig hield met het vaststellen van de Grondwet, stond in Hoofdstuk XIII, artikel 31 , lid 2 ge-
kan, bahwa
schreven : ,,De Regering brengt een nationaal
Pemerintah mengusaha-
21
kan dan menjelenggarakan suatu sistim penga-
onderwijssysteem tot stand, dat door een wet
djaran Nasional jang diaku dengan undang2" .
wordt geregeld" .
Pendeknja disepandjang tingkatan pertumbu-
Kortom in alle stadia van onze historische
han dan peredaran sedjarah tanah-air kita, maka pengurusan hal pengadjaran dan pendidi-
ontwikkeling, werd het onderwijs geregeld volgens de toen geldende maatstaven.
kan itu mendapat perhatian jang tertjantum dalam Peraturan Ketata -Negaraannja menurut zamannja masing2. Tetapi ......... tidak dapat dipungkiri lagi kiranja, bahwa 1 walaupun pengurusan hal pengadjaran dan pendidikan itu mendapat per-
Het kan evenwel niet worden ontkend, dat, of-
hatian seperti tertjantum dalam peraturan2 Ketata-negaraan masing2 menurut zamannja itu
langstelling stond, de uitvoering ervan verre uiteen liep.
schoon het onderwijs bij de opeenvolgende Regeringen steeds in het middelpunt van de be-
— djika penglaksanaannja sangat berdjauhan satu dengan jang lain. Dikala jang satu, djiwa-penglaksanaan dari
Tijdens de ene Regering had het onderwijs
rentjana pengadjaran ada bertjorak begini, dizaman jang lainnja, tjoraknja berlainan lagi,
een geheel andere strekking dan tijdens de andere, hoewel het betrekkelijke wetsartikel hoe-
sekalipun peraturan jang ditjantumkan dalam
genaamd een en hetzelfde doel beoogde.
peraturan ketata-Negaraan mengenai pengurusan pengadjaran dan pendidikan itu sedikitdikitnja ada sedjalan, setjorak. Apalagi dikala Undang2 Dasar tjiptaan Re-
In het bijzonder was dit het geval bij de tot-
volusi awak mulai terpantjang dihundjam kedalam pangkuan bumi Pertiwi, maka disaat
standkoming van de Revolutionaire Grondwet, waar alle in het teken stond van de „ vrijheid” .
itu segala terpengaruh benar oleh rasa Kemer-
Men legde er zich op toe om al wat koloniaal
dekaan, jang didalamnja terpandang segala niat merombak segala sesuatu jang berbau kolo-
en reactionair was te veranderen en te slopen.
nial dan reaksioner. Djuga hal pengadjaran dan pendidikan meng-
Ook „ Onderwijs en Opvoeding " ademden een
hembuskan angin-nafsu jang serba-baru, serba kehendak akan mengarahkan tudjuan penga-
geheel nieuwe sfeer: Alles en alles werd inge-
djaran dan pendidikan kedjurusan Kebangsaan dan Kemerdekaan itu.
heid te geraken.
Djiwa-kala (tijdgeest), sekali lagi : djiwa-kala, adalah suatu unsur jang ta' sekali-kali boleh
De tijdgeest en nogmaals : de tijdgeest is een
diabaikan dalam pergeseran dunia.
de beschouwing van het wereldgebeuren.
Peraturan jang dinjatakan dalam sesuatu kitab
Reglementen, van welke aard ze ook zijn, zelfs
peraturan , baik peraturan ketata-negaraan , maupun peraturan jang berlaku untuk sesuatu
in de volmaakste bewoordingen blijven slechts
\ perhimpunan, sekalipun kalimat2nja disusun
reglementen, wanneer ze niet in overeenstem-
sesempurna-sempurnanja, akan tetap tidak ber-
zet om tot nationale vrijheid en onafhankelijk-
factor, die niet gering mag worden geschat bij
Regeringsreglementen en ofschoon uitgedrukt
ming worden gebracht met de tijdgeest.
arti banjak, apabila peraturan tsb. tidak disesuaikan dengan djiwa-kala. Diatas bahu kita terletak kewadjiban membe-
Op onze schouders rust thans de taak om „,On-
rikan arah jang sesuai dengan zaman dalam
derwijs en opvoeding" in die richting te leiden,
penjelenggaraan pengadjaran dan pendidikan,
die overeenkomt met de tijdgeest. Met het oog
maka oleh karena itulah pulitiek pengadjaran
hierop is de onderwijspolitiek van de Staat Pa-
22
dari Pemerintah Negara Pasundan adalah ber-
sundan gefundeerd op nationaal - democratische
dasarkan faham Nasional-Demokratis.
grondslag . De Regering van Pasundan, handelende als de Regering van een Staat, die een democratische
Pemerintah Negara Pasundan, sebagai suatu Pemerintah dari sesuatu Negara jang menganut aliran pulitik Demokrasi , mengandung maksud, mendidik anak2 dan pemuda2nja, agar tiap anak dan tiap pemuda , sebagai un-
politiek aanhangt, heeft zich tot doel gesteld om kinderen en jongelui op te voeden tot nuttige leden van een maatschappij , die nationaal7
sur dari Masjarakat, Bangsa dan Negaranja jang Nasional-Demokratis itu, sungguh2 mempunjai perasaan dan kesedaran Kebangsaan jang sehat, disertai tjita2 jang demokratis.
democratisch is georiënteerd, waarbij van zelfsprekend een zuivere en gezonde nationale geest wordt opgekweekt gepaard aan een democratische ideologie.
Untuk mengetahui pokok tudjuan dari pengadjaran di Negara Pasundan , maka perlu seka-
Om het hoofddoel van het onderwijs in de
pemanda-
het nodig, een algemeen overzicht te geven van
ngan kebelakang, sebab setiap rentjana dan
wat er in het verleden is gepraesteerd, omdat
usaha itu hanja dapat memberikan hasil jang baik, bila didasarkan atas keadaan jang njata
kunnen
li diadakan tindjauan umum
dan
Staat Pasundan goed te kunnen begrijpen , is
elk plan en elk streven slechts goede vruchten afwerpen,
indien men op het reële
dan atas pengalaman jang telah diperoleh.
standpunt blijft en lering trekt uit reeds opgedane ervaringen .
Sekedar sedikit untuk memberikan
bajangan
Om enig idee te geven van de bereikte resul-
tentang hasilnja pengadjaran dan pendidikan Mar-
taten inzake onderwijs en opvoeding gedurende het bewind van de Nederlands-Indische Re-
hum , dibawah ini disadjikan beberapa tjonto2
gering, laten wij hieronder als voorbeeld en-
angka jang diambil dari Buku Statistiek keluaran tahun 1939.
kele getallen volgen, overgenomen uit het Statistiek Jaarboek van 1939.
Provincie West-Java dahulu (sekarang
meli-
De vroegere provincie West-Java (thans om-
puti : Negara Pasundan daerah Federaal Djakarta dan Banten) mempunjai penduduk bang-
vattende : de Staat Pasundan, het federaal District Batavia en Bantam) had een bevolking ,
sa Indonesia k.l. 11.039.350 orang atas tanah
die o.a. uit ± 11.039.350 Indonesiërs bestond,
jang luasnja 46.876,7 km2. Untuk pendidikan
terwijl de oppervlakte van het land 46.876,7 km² bedraagt. Ten behoeve van onderwijs en
dibawah
Pemerintah
Hindia-Belanda
dan pengadjaran mereka disediakan 3084 buah sekolah jang tidak mempergunakan bahasa Belanda, dimana dididik 387,146 anak2 dan 132 buah sekolah jang memakai bahasa Belanda sebagai bahasa pengantar dan mempunjai murid bangsa Indonesia sebanjak 15.568 orang .
opvoeding beschikte men over 3084 scholen, waar geen Nederlands werd onderwezen en waar 387.146 kinderen onderwijs genoten; verder 132 scholen met Nederlands als voertaal en welke door 15.568 Indonesische leerlingen werden bezocht.
Pada waktu itu banjaknja anak2 jang membu-
In de periode waren er in feite ± 3.997.912
tuhkan atau jang sesungguhnja harus diberi
kinderen, die onderwijs behoefden , zodat dus
didikan ada k.l. 3.997.912 orang, sehingga ha-
slechts 9% het voorrecht genoten onderwijs te
nja 9% jang berbahagia memperoleh peladja-
kunnen volgen.
ran.
Dengan keadaan sendi pengadjaran dan pen-
In de gegeven omstandigheden was het niet
didikan jang sedemikian itu maka tidak he-
verwonderlijk, dat het aantal analfabeten een
ranlah, bila djumlah orang2 jang buta-huruf, sungguh memalukan dan menjedihkan setiap
schrijnend en beschamend gevoel opwekte bij een ieder, die maar enig nationaal gevoel be-
orang jang sedikit mempunjai
zat.
perasaan ke-
bangsaan.
23
Djumlah jang mendapat membatja pada wak-
Het aantal inwoners, dat lezen kon, bedroeg
tu itu ada 818.081 orang, jaitu sama dengan
818.081 , dat is 72% van het totale aantal , zo-
k.l. 72 % dari djumlah penduduk, sehingga
dat na 3½ eeuw koloniaal onderwijs ontvan-
setelah 32 abad mengetjap tjara pendidikan
gen te hebben, 922% van de gehele Indonesi-
dan pengadjaran kolonial itu, 922 % dari bangsa Indonesia (intellectual progress) seperti
sche bevolking zich nog in een intelectuele ontwikkeling bevond van 350 jaar terug.
350 tahun kebelakang . Bila kita memperhatikan angka persentasie banjaknja anak2 jang dididik maka njata sekali
Wanneer wij het percentage van het aantal schoolgaande kinderen en de wijze, waarop het
bahwa dengan tjara dan akibat pengadjaran dahulu itu, tidak mungkin buta-huruf itu akan
onderwijs werd gegeven, in aanmerking nemen, dan is het duidelijk, dat het analfabetisme on-
linjap dari masjarakat Indonesia dalam waktu
mogelijk binnen afzienbare tijd uit de Indonesische samenleving kan worden uitgeroeid.
jang pendek. Tidak membutuhkan pendjelasan lagi , bahwa sesuatu bangsa jang masih berada dalam keadaan demikian , tidak mungkin mendapat ke-
Het behoeft geen nadere uitleg, dat een volk, dat zich nog in zulke omstandigheden bevindt, met geen enkele mogelijkheid vooruitgang on-
ekonomian, perindustrian , pertanian, perdaga-
dervindt op welk terrein dan ook: noch op economisch, noch op industrieel , nog op het ge-
ngan dsb.-nja.
bied van de landbouw of dat van de handel.
Berdasarkan atas kenjataan seperti telah dipermaʼlumkan diatas , maka jang mendjadi pokok
Op grond van bovenstaande uiteenzetting kunnen wij het hoofddoel van onderwijs en op-
tudjuan dari pengadjaran di Negara Pasundan adalah :
voeding in de Staat Pasundan aldus samenvatten :
1. dengan setjepat mungkin mengangkat ma-
1. zo snel als het maar enigszins mogelijk is,
sjarakat bangsa kita jang sangat terbelakang
onze achterlijke maatschappij op te heffen
ini, supaja kemadjuan kepandaiannja
tot een verstandelijk niveau gelijkstaande aan dat van andere beschaafde volkeren.
madjuan dalam lapangan apapun djuga : per-
se-
tingkat dan sederadjat dengan kemadjuan bangsa2 lain ; 2. memimpin tiap anak atau pemuda, dengan memperhatikan pembawaannja masing2, supaja Masjarakat Negara kemudian terdiri
2.
het kind of de jongeling te leiden overeenkomstig ieders aanleg, zodat
onze
maat-
dari angauta2 jang tjukup mempunjai ke-
schappij in de toekomst gevormd wordt uit leden, die voldoende aanleg en capaciteiten
pandaian dan ketjakapan sesuai dengan kedudukannja masing2 dan jang mempunjai
bezitten om de hun opgedragen taak naar behoren te kunnen vervullen , voorts die vol-
tjukup keinginan dan hasrat untuk mentjip-
doende ambitie en spirit hebben om iets
ta jang baru dan pula insjaf akan harga dirinja dan bangsanja, sebagaimana harus-
nieuws te scheppen en vervolgens die zichzelf en het eigen volk naar waarde kunnen schatten, zoals het leden van een vrij en on-
nja untuk suatu bangsa jang merdeka. Diharapkan Negara kita kemudian, dalam
afhankelijk volk betaamt.
segala lapangan akan mempunjai achli2 jang mentjukupi sjarat2nja agar dengan demikian tidak membutuhkan lagi tenaga dari luar.
3. memberi didikan rochani : a. pembangunan watak menurut arti . ,karaktervorming " dalam pengertian pendi-
3. geestelijke opvoeding te geven : a. zedelijk opvoeding en karaktervorming in paedagogische zin.
dikan, b. disampingnja pula diadakan pendidikan rochani" baru, jaʼni : mendidik supaja
24
b. daarnaast een nieuw soort
geestelijke
vorming: namelijk het bewustmaken van
manusia itu kembali kepada pembawaan-
de mens van zijn oorspronkelijke aanleg,
nja jang asli jang kudrat, sehingga tidak
zodat hij niet heen en weer wordt geslin-
dapat mudah terombang-ambing lagi oleh
gerd door allerlei
pergeseran dunia, akan tetapi senantiasa
maar standvastig blijft en houvast heeft aan het geloof in God.
mempunjai keseimbangan djiwa jang kokoh, berdasarkan sifat2 ke-Tuhanan.
wereldlijk
gebeuren,
Demikianlah pokok tudjuan dari pengadjaran
Dat is in het kort het hoofddoel van het onder-
di Negara Pasundan . Bangsa dan Negara kita telah insjaf dan sadar sekali , bahwa pada susu-
wijs in de Staat Pasundan. Ons land en volk beseffen tenvolle, dat in het huidig wereldbe-
nan Dunia sekarang, hanja kemadjuan bangsa
stel, slechts de vooruitgang van het volk enig
jang menetapkan penghargaan Internasional,
gewicht legt in de internationale waardering,
bahkan sering2 kemadjuan pula jang mendjadikan factor terachir untuk hak kemerdekaan sesuatu bangsa.
ja dat enkel en alleen het geestelijk peil van het volk tot zijn vrijheid en onafhankelijkheid kan voeren .
Telah njata, bahwa kekajaan tanah-air tidak
Wij hebben ervaren, dat rijkdommen van een
dapat memberi hak tsb. , akan tetapi sebaliknja kekajaan tanah air jang tidak disertai kema-
land aan het volk niet de zozeer begeerde rechten inzake vrijheid en onafhankelijkheid
djuan bangsanja, seringkali mendjadikan sua-
kan schenken, integendeel, dat de rijkdommen
tu alasan untuk Dunia, menghilangkan hak
van het land, die niet gedragen worden door
kebangsaan dan kemerdekaan bangsa tsb.
een hoogstaande geestelijke ontwikkeling van het volk, voor de wereld redenen zijn om dat volk alle rechten van vrijheid en onafhankelijkheid te ontnemen .
Pemerintah Negara Pasundan telah memper-
De Regering van Pasundan is er zich van be-
hatikan hal ini dan telah sadar sekali , bahwa
wust, dat de vooruitgang van het volk voor het
pokok kemadjuan bangsanja adalah semata-
grootste deel afhankelijk is van zijn geestelijke
mata pertama tergantung dari kemadjuan ke-
ontwikkeling . En daarom ligt het zwaartepunt
pandaiannja. Maka karena itu, titik-beratnja pokok dasar usaha untuk membangun Negara
bij de opbouw van de Staat in de zorg voor onderwijs en opvoeding.
dan Bangsa ini, harus diletakkan kepada Pendidikan dan Pengadjaran. Setiap usaha jang dapat meninggikan deradjat
leder constructief werk, dat het peil van het
dan memadjukan bangsa kita sepandjang terletak dalam batas kekuatan keuangan Negara,
volk verhoogt, zal zoveel mogelijk binnen de financiële draagkracht van de Staat, door de
akan didjalankan oleh Pemerintah.
Regering worden geëntameerd.
Moga2 demikianlah adanja.
Het zij zo!
Bandung, 14 April 1949.
Bandung, 14 April 1949.
Menteri Pengadjaran dan Agama
Minister van Onderwijs en Eredienst
Negara Pasundan :
Negara Pasundan
M. S. Joedawinata.
M. S. Joedawinata .
25
Urusan Sosial
Sociale
Zaken
Untuk memberikan lukisan terhadap jang te-
Een overzicht te moeten geven van hetgeen
lah dikerdjakan oleh Kementerian Sosial dalam
door het Ministerie van Sociale Zaken in het
tahun pertama dari berdirinja Negara, adalah
eerste jaar van het bestaan der Negara is verricht, is een zware taak, vooral waar het erom
suatu tugas jang berat, terutama kalau untuk itu hanja disediakan ruangan jang begitu sempit. Ini disebabkan pertama-tama oleh keada-
gaat, dit te doen in zulk een krap bestek als daarvoor is toegemeten. Immers is daar eers-
an2, bahwa organisasi dari semua jang oleh Pemerintah harus dilakukan atas lapangan pe-
tens de omstandigheid, dat de organisatie in een speciaal daarvoor ingericht departement
suatu Departemen
van al hetgeen door de overheid op het gebied
jang chusus untuk itu diperlengkapi , merupa-
van den socialen arbeid moet worden gedaan,
kan suatu peristiwa jang baru untuk Indone-
voor Indonesië nog maar erg nieuw is, zodat
kerdjaan Sosial didalam
sia, sehingga perlimpahan dari tugas Negeri da-
bij de taakoverdracht van de landszorg op het
lam lapangan Sosial kepada Negara, hampir2 tidak disertai dengan pengalaman dalam uru-
jonge Negara welhaast geen ervaring werd me-
san itu. Memang pekerdjaan2 jang telah dilaksanakan oleh djawatan2 jang sebelum pe-
degegeven. Wel is natuurlijk hetgeen voor den oorlog terzake door de daarvoor bestaande
rang telah ada dan pada waktu itu dimasuk-
diensten, destijds ondergebracht bij het De-
kan dalam Departemen Kehakiman ,
partement van Justitie (Kantoor van Arbeid en Dienst van het Tucht-, Opvoedings- , Reclasserings- en Armwezen) , werd verricht, van
&
seperti
kantor Perburuhan dan Djawatan Tucht- Opvoedings-Reclassering-dan Armenwezen, mem-
terrein van sociale aangelegenheden
aan de
akan tetapi
onschatbare betekenis, doch het hoeft wel-
dalam mendirikan sesuatu aparat jang akan memenuhi kebutuhan2 itu, pada zaman seperti
haast geen betoog dat, door het als gevolg van de oorlog wegvallen van de bij die diensten werkzame ervaren krachten, (toch al niet vele
punjai arti jang tidak ternilai,
kita sedang alami , pasti akan dihadapi berbagai-bagai kesulitan , disebabkan baik oleh ke-
in getal) en archieven enerzijds en daartegen-
hilangan arsip dan tenaga2 jang berpengalaman dari Djawatan2 itu - jang djuga tidak sebegitu banjak 1 sebagai akibat dari pepe-
over de als gevolg van diezelfde omstandigheden in ontstellende mate toegenomen sociale
rangan, maupun oleh kesukaran2 Sosial, jang
paraat, dat aan deze behoeften het hoofd zal
noden anderzijds , het opbouwen van een ap-
bertimbun-timbun, sebagai akibat dari keada-
kunnen bieden in een tijd als welke wij thans
an tersebut tadi , tidak usah kiranja dikemuka-
beleven, grote zorgen baart.
kan disini. Bahwa Negara dalam hal ini tidak
daarbij niet kan terugvallen op een oud en be-
dapat kembali kepada susunan Pemerintah Pu-
proefd stelsel van de centrale overheid, die als
Dat de Negara
sat jang lama dan tahan udji , sedangkan Pe-
gezegd, zelf nog voor dit deel van haar gebouw
merintah Pusatpun tadi telah dikatakan , un-
de versnipperde en verspreide materialen bij el-
tuk keperluan sendiri masih harus mengumpul-
kaar moet garen , maakt de zaak voor haar niet
kan bahan2 jang tersebar itu, hal ini tidaklah
eenvoudiger, vooral met het oog op de noodza-
1 mempermudahkan Negara didalam pekerdjaannja, terutama berhubung dengan peruba-
kelijke veranderingen en uitbreidingen welke met de ontwikkeling van de omstandigheden het werk op sociaal terrein dient te ondergaan.
han2 dan perluasan2 jang dibutuhkan dan harus diadakan dalam pekerdjaannja mengenai lapangan Sosial, sesuai dengan perkembangan keadaan.
dibesar-besarkan, oleh karena sebaliknja terda-
Gambar jang
menjedihkan
ini
djanganlah
Deze sombere voorstelling van zaken behoeft men echter niet tè ernstig op te vatten,
pat djuga bermatjam-matjam bagian pekerdja-
aangezien er gelukkig verschillende onderdelen
27
an jang dengan lantjar dapat dikerdjakan dan
van het werk zijn, die reeds aardig op dreef
dilandjutkan sesuai dengan tjara dulu. Hal ini
zijn en die wel kunnen aansluiten op het
terdapat di Djawatan Perburuhan dan Penili-
vroegere systeem.
kan Keamanan Buruh jang , walaupun didalam pembangunannja telah mengatasi kesukaran2
Dit is bv. het geval met de diensten van de ArVeiligheidstoezicht, beidsinspectie het en
seperti lain djawatan , akan diperluas mengi-
waarvan gezegd kan worden dat zij , hoewel
ngat kebutuhan2 jang diperlukan berhubung
in dezelfde moeilijke omstandigheden verkerend als de andere takken van dienst ten aan-
dengan djalannja
perkembangan masjarakat,
sesuai dengan stabilisasi dan kembalinja keadaan2 biasa.
zien van hun wederopbouw, met de stabilisatie van de toestanden en de terugkeer tot normaler omstandigheden de door de Sociale ontwikkelingsgang vereiste uitbreidingen zullen krijgen.
Mengenai susunan
Sosial da-
Kementerian
garis
Wat de organisatie van het Ministerie van Sociale Zaken betreft moge worden medege-
besarnja susunan itu sesuai dengan Departe-
deeld, dat deze in grote trekken dezelfde is als
men Sosial dari Pemerintah Pusat, terketjuali di Pemerintah
die van het gelijksoortige Departement der Centrale Overheid, met dien verstande, dat hier
Pusat diurus oleh suatu djawatan tersendiri,
voorshands de algemene ambtenarenzaken, die
patlah diperma'lumkan, bahwa
urusan pegawai umum, jang
dalam
sedang di Negara oleh Kementerian Sosial.
ginds in een afzonderlijke dienst zijn ondergebracht, bij Sociale Zaken behartiging vinden.
lam tahun jang lalu telah dilaksanakan, terse-
Enige grepen uit de in het afgelopen jaar tot stand gebrachte arbeid mogen dan hier-
Beberapa tjonto dari pekerdjaan2 jang da-
but dibawah ini . Dalam hal itu hendaknja
onder volgen. Daarbij bedenke men , dat een
diingatkan, bahwa untuk memisahkan antara
scheiding van hetgeen voor en na de instel-
apa
berdirinja
ling van de Negara is verricht niet goed moge-
Negara telah dilakukan , tidaklah mungkin, oleh karena pond sebagaimana diketahui - pekerdjaan2 oleh Pemerintah Pusat tidak segera
lijk is . Immers het is bekend, dat niet reeds dadelijk na de instelling van de Staat de werkzaamheden door de Centrale Overheid zijn
dipasrahkan sesudah berwudjudnja Negara. Pemasrahan ini baru terdjadi pada pertenga-
overgedragen. Deze overdracht vond eerst medio September 1948 plaats, evenwel met de
han bulan September 1948, begitu pula de-
bepaling dat zij geacht werd terug te werken tot 1 Juli t.v. Dat deze constructie niet bevor-
jang sebelum
dan
sesudah
ngan ketetapan, bahwa pemasrahan itu dianggap berlaku sampai 1 Juli lebih dulu. Bahwa konstruksi ini dengan sendirinja tidak melantjarkan pekerjaan dalam mengatur segala sesuatu dan selain dari itu telah yond bahkan sekarang djuga masih - membawa kesukaran2 organisatoris, kiranja disini tidak usah dibi-
derlijk is geweest voor de rgeling van zaken en van organisabovendien vele moeilijkheden torische aard met zich bracht, en zelfs heden nog steeds brengt, blijve hier verder onbesproken. Bekendheid met dit feit zal echter een beter begrip kunnen geven, indien vermeld wordt
untuk
dat een juiste omschrijving van wat nu precies door het Ministerie vanSociale Zaken werd
mengutarakan dengan tepat apa jang sebetul-
tot stand gebracht in het eerste jaar van het
nja oleh Kementerian Sosial didalam tahun
bestaan van de Negara niet goed mogelijk is
jang pertama berdirinja Negara itu telah di-
zonder daarbij uitvoeriger uitleggingen te geven .
tjarakan lebih landjut. Akan
tetapi
dengan
mengetahui, bahwa tidaklah mungkin
laksanakan, seandainja dalam
hal
itu tidak
diberikan keterangan lebih landjut, mungkinlah orang lebih mengerti akan hal ini .
28
Pada waktu pemasrahan pekerdjaan2 , dalam
Ten tijde van de overdracht der werkzaam-
daerah Negara terdapat Djawatan2 Kemasja-
heden waren in het gebied der Negara aanwe-
rakatan daerah, Djawatan Perlengkapan Per-
zig plaatselijke diensten van Maatschappelijke
buruhan,
Zorg, van de Arbeidsvoorziening , de Arbeids-
Djawatan
Penilikan
Perburuhan ,
pe-
inspectie en van het Veiligheidstoezicht. Deze werden met de overdracht aan de Negara over-
gawai2nja diperbantukan kepada Negara. De-
gegeven, terwijl de daarbij werkzame ambtena-
ngan demikian, pekerdjaan2 jang sebelumnja telah dilakukan itu , dengan biasa dapat dilan-
ren ter beschikking werden gesteld. Hiermede konden de tevoren verrichte werkzaamheden
djutkan.
dus gewoon voortgang blijven vinden.
Djawatan Kemasjarakatan daerah itu mela-
De plaatselijke
kukan tugasnja dalam 2 lapangan pekerjaan
lijke Zorg vervulden hun taak op het gebied van de twee afdelingen, waarin deze onder-
dan Djawatan Penilikan Keamanan Buruh. Djawatan2 ini dipasrahkan,
sedangkan
ja'ni : Pertolongan Sosial , dan Pemeliharaan Ra'jat Umum. meliputi
Pertolongan
pemeliharaan
Sosial ini , jang
anak2 ,
pemeliharaan
orang2 miskin, pemeliharaan orang2 jang membutuhkan tundjangan , seperti orang2 buta,
diensten van
Maatschappe-
scheiden kunnen worden , nl. de Sociale Bijstand en de Algemene Burgerzorg. Sociale Bijstand, omvattende jeugdzorg , armenzorg, zorg voor
andere steunbehoevenden als blinden,
doofstommen, ouden van dagen, alleenstaan-
orang2 tuli - gagu, orang2 tua , perempuan2 dan gadis2 jang bekerdja d.l.I.. diberikan dimana
de werkende vrouwen en meisjes , enz. werd
sadja mungkin, dan djuga dalam hal ini dian-
verleend waar mogelijk was en vooral werd het
djur2-kan inisiatief partikulir jang dibutuhkan
hiervoor onontbeerlijke en grondslagvormende
sekali, dan merupakan
agar supaja lambat laun dapatlah dikembalikan
particuliere initiatief gestimuleerd, opdat langzamerhand tot meer normale verhoudingen zou
dasar2nja
untuk itu,
kepada perhubungan2 jang lebih normal. Pe-
kunnen worden teruggekeerd. De ook tot de
kerdjaan jang djuga termasuk dalam Pertolo-
afdeling
ngan Sosial jang mengenai keadaan2 buruk
datan, pemakaian obat bius dan minuman ke-
zaamheden met betrekking tot sociale misstanden als woeker, misbruik van opium en andere verdovende middelen en van sterke drank.
ras, belum dapat dikerdjakan dengan intensif.
konden nog niet intensief worden aangevat.
Sekarang telah
untuk memberantas pelatjuran dan bersama-
Wel werden voorbereidingen getroffen om te komen tot een sterke bestrijding van de prosti-
sama ini perdagangan perempuan pun dapatlah diberantas.
tutie, waarmede de vrouwenhandel kan worden tegengegaan .
Untuk
Hierbij cijfers te geven van het aantal kinderen, dat in de verschillende tehuizen wordt
dalam masjarakat seperti, lintah darat, pema-
dimulai
memberikan
dengan
angka2
dari
persiapan2
banjaknja
anak2 jang dipelihara diberbagai perumahan , dan banjaknja orang miskin jang berada dibeberapa rumah miskin d.s.b. ,
mungkin
akan
menarik, akan tetapi tempat tidaklah mengizinkan, dan oleh karena itu tjukuplah kiranja
Sociale
Bijstand behorende
werk-
verzorgd, van het aantal armen dat în de diverse armentehuizen is opgenomen, enz. zou zeer aantrekkelijk zijn , doch de plaatsruimte laat dit niet toe, waarom slechts wordt vol-
dengan memperma'lumkan , bahwa banjaknja
staan met de vermelding dat het aantal kinder-
rumah2 kanak2 jang mempunjai sifat berlai-
tehuizen
nan , adalah 17 buah dan banjaknja rumah
bedraagt en het aantal armentehuizen acht,
miskin adalah 8 buah, sedangkan sebuah lagi
terwijl er een in aanbouw is. Voorts worden aan het Blindeninstituut en het Doofstommen-
sedang didirikan . Selain dari itu kepada Blinden Instituut, dan Doofstommen Instituut, ke-
van verschillenden
aard zeventien
dua2nja berada di Bandung , sidi.
diberikan sub-
instituut, beide te Bandoeng, subsidies verleend.
Pemeliharaan
jang
De Algemene Burgerzorg, uitgaande van de
Ra'jat
Umum
berazas,
penghiburan harus dipakai guna pendidikan,
stelling,
dat
de
ontspanning
dienstig
moet
29
bekerdja terutama dalam lapangan kebudajaan
worden gemaakt aan de opvoeding, bewoog
dan pengetahuan.
Disamping pertundjukan2
zich voornamelijk op het terrein van cultuur
wajang dan film,
djuga
en wetenschappen.
lain2
pertunjukan
diselenggarakan, umpamanja sadja, longser dan sandiwara ra'jat, dan dalam pada itu nilai
Naast film- en wajang-
voorstellingen werden ook andere voorstellingen georganiseerd, w.o. longser- en volksto-
pendidikan senantiasa diutamakan. Djuga per-
neelopvoeringen,
tandingan2 oleh raga diselenggarakan dan dji-
waarde naar voren werd gebracht. Ook wer-
ka didirikan persatuan2 beragam-ragam keolah
den sportwedstrijden
ragaan, diberikanlah bantuan olehnja. Dalam hal ini berlaku pula apa jang tadi telah dike-
medewerking verleend bij de oprichting van sportverenigingen van verschillende aard. Ook
mukakan
hier geldt het reeds eerder opgemerkte ten aan-
tentang
memberikan
angka2, dan
waarbij
de
opvoedkundige
georganiseerd en werd
tjukuplah kiranja dengan menjebut angka 400
zien van het geven van cijfers , en worde vol-
pertundjukan jang sudah diselenggarakan.
staan met het noemen van het aantal van ongeveer 400 voorstellingen welke werden gegeven.
Mengenai djawatan2 jang melakukan peker-
Wat de diensten betreft, welke hun werk-
djaan2 -nja dalam lapangan Perburuhan peker-
zaamheden op het terrein van de arbeid heb-
lah dikemukakan sebagai berikut:
ben, kan het volgende worden medegedeeld. De arbeidsvoorziening , momenteel nog maar
Perlengkapan Perburuhan jang pada waktu ini masih hanja diorganiseer dalam kantor ker-
slechts georganiseerd in de bureaux voor ar-
djantara sadja, kian lama kian mentjukupi ke-
beidsbemiddeling, voorzien hoe langer hoe meer in een behoefte en met het beter bekend
butuhan2 , dan oleh karena adanja kantor itu lebih diketahui oleh umum, maka djawatan itu lebih banjak digunakan , bukan sadja dari pihak madjikan tetapi pula oleh kaum buruh. Penilikan Perburuhan melaksanakan tugasnja
worden met het bestaan ervan wordt daarvan steeds meer gebruik gemaakt, zowel van werkgevers- als van werknemerszijde.
seperti sediakala, tetapi pada hakekatnja dengan kesulitan2 jang dihadapinja sebagai akibat dari keadaan2 sekarang . Djawatan Penilikan Keamanan Buruh, sete-
De arbeidsinpectie verricht haar taak op de
lah mengatasi kesulitan2, sekarang telah tiba
wijze welke men van haar gewend was, uiter-
pada ketingkatan jang , mengingat kepada ke-
aard met de belemmeringen welke haar als ge-
adaan sekarang , memuaskan djuga. Perhubungan2 jang diperlukan , dengan djawatan2 dan
volg van de huidige omstandigheden daarbij in de weg komen.
perusahaan2 telah diadakan dan penjelenggaraan peraturan dalam ketjelakaan dapat dikatakan memuaskan .
tentang urusan pegawai umum . Sebagaimana
Disini tidak akan dibitjarakan lebih landjut
De dienst van het veiligheidstoezicht is na een periode van stug doorzetten thans geko-
diketahui, sedjak dari dahulu dalam pokok ini
men op een niveau, waarover men, de tijdsom-
terdapat kesukaran2 besar, dan oleh karena
standigheden in aanmerking nemende, niet on-
hal ini mengenai kepentingan2 dari pegawai2 Pemerintah maka urusan pegawai itu senan-
tevreden mag zijn. De nodige contacten met
tiasa berada didalam pusat perhatian. Dengan
diensten en bedrijven zijn grotendeels gelegd, de uitvoering bij ongevallen van de desbetref-
dakan peraturan2 jang lengkap tentang kedu-
fende regelingen kan bevredigend worden genoemd.
dukan dari pegawai2 Negara , akan tetapi un-
Op de behandeling van de algemene ambte-
tuk itu pada hakekatnja diperlukan pula kata
narenzaken zal hier niet diep worden ingegaan. Zoals bekend zijn aan dit onderwerp
setjepat mungkin akan dimulai dengan menga-
sepakat dari Pemerintah Umum , sedangkan
30
ditungSerikat
van oudsher grote moeilijkheden verbonden, en vormt het, daar het de belangen van de diena-
dibentuk. Dalam pada itu akan diadakan per-
ren van de overheid betreft, steeds een punt dat in het centrum van de belangstelling staat.
selain gukan
dari pada itu djuga harus sampai Negara Indonesia
hubungan dengan serikat2 sekerdja dari pegawai2 Negara, supaja suatu " Georganiseerd
Een afgeronde regeling van de positie van de Negara-ambtenaren zal zoo spoedig als doen-
Overleg" dapat didirikan.
lijk is ter hand worden genomen, waarvoor echter uiteraard overleg met de Centrale Overheid nodig is, terwijl daarvoor bovendien zal moeten worden gewacht op de totstandkoming van de V.S.I. Intussen ligt het in de bedoeling om met de vakverenigingen van ambtenaren in contact te treden, opdat een Georganiseerd Overleg kan worden ingesteld. Sampai kini belumlah dikemukakan pekerdjaan2 , jang walaupun tidak termasuk dalam tugas
Tot dusverre werd nog niet gesproken over al die werkzaamheden, welke hoewel niet be-
jang telah dipasrahkan kepada Negara, djus-
horende tot de aan de Negara overgedragen
tru olehnja dilakukan untuk Pemerintah Pu-
taak, niettemin door haar werden uitgevoerd
sat. Ini mengenai pengembalian orang2 jang dulu dari daerah Negara telah mengungsi ke-
om de Centrale Overheid bij te staan. Deze betreffen de terugkeer van destijds uit het ge-
lain tempat ketempat semula , pengungsian orang2 dari daerah2 jang tidak aman kedae-
bied van de Negara naar elders geëvacueerde
rah jang aman, pertolongan kepada daerah2
sen, de evacuatie uit onveilige naar veiliger ge-
jang miskin dan menderita, pertolongan kepada keluarga anggauta T.N.I. dan penampu-
bieden, de hulp aan arme en noodlijdende ge-
ngan didalam rehabilitasiekamp
dari
personen naar hun oorspronkelijke woonplaat-
bekas
bieden, de steun aan terreurslachtoffers, aan gezinnen van T.N.I. -militairen, en de onder-
anggauta2 T.N.I. jang menghendakinja. Dju-
brenging van gewezen T.N.I. -militairen , die
ga hal ini diselenggarakan oleh bagian Kema-
daartoe de wens te kennen hebben gegeven, in
sjarakatan.
rehabilitatiekampen. zorgd Zorg .
Sekianlah,
uraian jang tidak dapat dikata-
door
de
Zij
worden mede verMaatschappelijke
afdeling
Ziedaar, zo zij ook al niet in het minst kan
kan sempurna tentang pekerdjaan jang terma-
bogen op volledigheid,
suk dalam tugas Kementerian Sosial dan jang telah dan akan dilaksanakan.
hetgeen, behorende tot de taak van het Mi-
een opsomming van
nisterie van Sociale Zaken, reeds werd gedaan, dan wel nog zal worden ter hand geno-
men.
(Rd. Adil Poeradiredja) .
Bandoeng , 8 April 1949. (Rd. Adil Poeradiredja) .
331
Bandung, 8 April 1949.
Usaha
setahun
lapangan
Didalam
dalam
Een jaar
Kesehatan
kami memperingati setahun berdi-
rinja Negara Pasundan, maka tepat pada tempatnja, apabila kami dengan singkat meriwajatkan segala daja-upaja serta usaha2 kami da-
gezondheidszorg
Bij de herdenking van het eenjarig bestaan van de Negara Pasundan past zeker een korte samenvatting over de ontwikkeling en de verrichtingen gedurende één jaar gezondheidszorg.
lam lapangan kesehatan dalam waktu setahun lamanja. Sebelum kami memulai dengan membangun Djawatan Kesehatan Negara Pasundan, maka terlebih dahulu kami telah mengadakan persia-
Aan de eerste opzet van de Negara Gezondheidsdienst ging een intensieve voorbereiding vooraf. Hierbij kwam men te staan voor vele
pan jang sungguh2 untuk mendjalankan tugas
moeilijkheden, welke alle om een oplossing
ini ; kami telah menghadapi dengan banjak ke-
vroegen.
sulitan jang harus dipetjahkan semua. Keragu-raguan
dalam masalah politik serta
Onzekerheid
omtrent
de
politieke
situatie,
dalam tjara2nja membentuk Negara Pasundan
twijfel over de democratische wijze van oprich-
jang demokratis njata sekali mendjadi rintangan bagi beberapa golongan untuk memberikan bantuannja.
ting van de Negara Pasundan, bleken voor sommigen een rem te zijn om medewerking te verlenen.
Disamping itu kami menderita kekurangan te-
Bovendien was er een tekort aan ervaren art-
naga dokter jang berpengalaman , sehingga dalam usaha memetjahkan soal2 jang sangat
sen, zodat de behandeling van de uiterst belangrijke materie, zoals de gezondheidszorg er
sulit, seperti ternjata pada masalah menjehat-
één is, niet zo volmaakt kon geschieden, als in-
kan rakjat, kami tidak dapat memperoleh hatsil jang sesempurna-sempurnanja sebagai di-
derdaad gewenst werd.
kehendakinja . Akan tetapi segala kesulitan2 itu dapat pula kami atasi dengan djalan perundingan jang
Intensief onderling overleg en nuchtere kijk op de realiteit behielden echter de overhand. Hoe-
lan pengalaman praktis sahadja , akan tetapi
wel slechts bewapend met practische ervaring, maar bezield door een diepe overtuiging de
dengan kejakinan jang mendalam, bahwa tugas jang sutji ini , jaitu menolong dan meri-
heilige plicht te moeten vervullen, hulp te verlenen aan het zieke en noodlijdende volk, wer-
ngankan nasib rakjat jang sedang ada dalam kesakitan dan menderita , harus dipenuhi, ter-
bereidende besprekingen te houden.
sungguh2 .
Meskipun hanja dengan perbeka-
den voldoende artsen bereid gevonden voor-
dapatlah achirnja tjukup tenaga dokter jang sanggup mengadakan rundingan persiapan. Sjukur dan terima kasih kami njatakan disi-
Met dankbaarheid werd geconstateerd, dat van
ni, karena ternjata bahwa kami dapat kesang-
verschillende zijden volle medewerking werd voor
gupan membantu sepenuhnja dari berbagai
toegezegd.
fihak.
pula oleh P. T. Recomba Djawa-Barat dalam
West-Java blijk in zijn rede bij de eerste voorbereidende conferentie gehouden te Bandung
pidatonja disidang persiapan pertama jang di-
op de 29ste Januari 1947. Ook met het Bestuur
adakan di Bandung pada tanggal 29 Djanuari
van de Medische Coördinatieraad en de Dienst
1947. Begitu pula dengan Pengurus Dewan
der Volksgezondheid in Batavia, uitgenodigd
Koordinasi Kesehatan dan D. v. G. Djakarta
ter bijwoning der besprekingen , werd vruchtbare gedachtenwisseling gevoerd in een voort-
jang
Pertanjaan ini pun telah diutjapkan
djuga
diundang
untuk menghadiri si-
Hiervan
gaf
de
Recomba
33
dang tersebut, telah diperoleh buah pembitja-
durende sfeer van medewerking en begrijpen.
raan jang sangat berharga, pembitjaraan2 mana senantiasa berlangsung didalam suasana bantu-membantu dan saling mengerti. Berkat kerdja-sama jang sungguh2 itu, maka
Dank zij deze intensieve gezamenlijke arbeid
tertjiptalah untuk sementara Rentjana Organi-
kon
sasi jang kelak njata dapat melampaui segala tantangan dan selama setahun jang telah silam malahan mendjadi pedoman jang sangat
vastgelegd, dat de toets der critiek bleek te kunnen doorstaan en gedurende het afgelopen jaar
een voorlopig
organisatie- plan
worden
een waardevolle richtsnoer bleek te zijn.
berharga. Penjerahan kekuasaan jang dilangsungkan de-
De overdrachtsbevoegdheid, welke officieel in
ngan resmi pada bulan September 1948 dan
de maand September 1948 plaats vond, in feite
jang sebenarnja telah berlaku mulai bulan
reeds in Juli 1948 is ingegaan, kon met zelfver-
Djuli 1948, dapatlah diterima dengan penuh
trouwen worden aanvaard.
kepertjajaan pada dirinja sendiri.
Kami merasa gembira oleh karena ternjata ,
Verheugend is het feit te mogen constateren,
bahwa Departemen Kesehatan selalu membe-
dat het Departement van Gezondheid haar
rikan bantuannja sesuai dengan djiwa Rentjana Organisasi kami tsb.; maka disini kami per-
medewerking steeds in de geest van het organisatie-plan heeft verleend, waarvoor een
lu menjatakan penghargaannja.
woord van erkentelijkheid past.
bahwa Djawatan
Omtrent de verrichtingen van de jonge zelf-
Kesehatan Negara Pasundan jang bebas ke-
standige Gezondheidsdienst gedurende het af-
dudukannja dan masih muda sekali usianja selama setahun jang lampau dapat menunai-
gelopen jaar, mag met voldoening worden geconstateerd, dat belangrijke werkzaamheden met bevredigend resultaat konden worden vol-
Kami merasa puas sekali,
kan tugas kewadjibannja jang terpenting dengan mendapatkan hatsil jang memuaskan ,
voerd, ondanks de minder gunstige financiële
meskipun keadaan keuangannja kurang memuaskan.
toestand.
Sesuai dengan keinsjafan rakjat terhadap tji-
Inhaerent aan de nationale bewustwording van
ta2 kebangsaan serta kemauannja jang keras
het volk, aan de drang om als vrij volk een
sekali untuk hidup sebagai bangsa jang merde-
plaats te veroveren in de rij van andere vrije
ka sedjadjar dengan bangsa2 lain jang telah
volkeren, streeft ook de jonge Negara Gezondheidsdienst naar nationale vooruitgang. Dit
merdeka pula, maka Djawatan Kesehatan Negara Pasundan pun selalu bertjita-tjita pula mentjapai kemadjuan nasional. Tjita2 ini terutama ditudjukan untuk memperhebat kemadjuan keadaan kesehatan dari rakjat selu-
streven is gericht op de opvoering van de algemene gezondheidstoestand van het volk als geheel, die m.a.w. wel wordt uitgedrukt als te zijn
dapat kami
een gezondheidszorg op nationale basis. Het aangrijpingspunt zal moeten zijn het volk in de
menudju pembentukan Djawatan Kesehatan berdasarkan atas
dessa. In de dessa's zal in de nabije toekomst kleine eenheden van gezondheidszorg moeten
tjita2 kebangsaan. Maka rakjat jang ada didesalah jang harus diambil sebagai pokok. Di
worden opgericht, waarop uiteindelijk het ge-
ruhnja, dengan lain perkataan njatakan
suatu
tjita2
desa2 ini dikemudian hari harus diadakan tjabang2 ketjil dari Djawatan Kesehatan jang ke-
bouw van de Negara Gezondheidsdienst dient te rusten.
semuanja itu akan merupakan dasar dari Djawatan Kesehatan Negara Pasundan. kesehatan
Voor de opvoering van de algemene volksge-
rakjat seumumnja, maka kerdja- sama jang erat
Untuk
zondheid is nauwe samenwerking met de Mi-
dengan
nisteries van Onderwijs, Sociale Zaken, Eco-
34
memperhebat
Kementerian2
kemadjuan
Pengadjaran,
Sosial
dan Kemakmuran dan Kementerian lain-lain-
nomische
nja adalah suatu keharusan teristimewa bagi kami.
vereiste.
e.a.
Zaken.
uitzonderlijke
een
Achirnja kita djuga harus dapat mentjapai
Ook zal in de gezondheidszorg uiteindelijk een
kepastian, bahwa tiap2 penduduk Negara dalam urusan kesehatannja kelak akan memper-
redelijke sociale zekerheid voor iedere staatsburger moeten worden bereikt.
oleh djaminannja jang pantas . Dalam setahun jang lampau terbentuklah dua
In het afgelopen jaar werden twee Regerings-
Keterangan Pemerintah, jaitu:
verklaringen opgesteld :
1.
ttg. 8 Mei
1948, bunjinja :
„ Membuka
kembali poliklinik2 dan rumah2 sakit dan
1e. ddo . 8 Mei 1948 luidende : „ Heropenen van poliklinieken en ziekenhuizen en in-
memperhebat usaha2 praeventief serta kerdjasama jang erat dengan badan2 la-
tensiveren van de preventieve zorg en nauwe samenwerking met andere instel-
innja"; 2.
ttg. 27 Februari 1949, bunjinja: „ Tergantung dari keadaan keuangan Pemerintah
2e.
lingen" ; ddo. 27 Februari 1949 luidende : ,,Afhan-
kelijk van s'Lands financiën herstel van de
memperbaiki usaha2 curatief sampai me-
curatieve zorg tot de toestand van voor de
rupakan keadaan sebelum perang, mem-
oorlog, stimulering van particuliere initiatief, intensivering preventieve zorg en op-
bimbing usaha2 partikulir,
memperhebat
usaha2 preventief dan memadjukan keadaan kesehatan rakjat seumumnja" .
voeren
van
de
algemene
volksgezond-
heid" .
Dewan perwakilan Rakjat atau Parlemen da-
De Volksvertegenwoordiging
lam setahun jang lampau hanjalah memperso-
ment heeft in het afgelopen jaar slechts enkele vragen gesteld, betrekking hebbende op so-
alkan beberapa hal sahadja jang mengenai
i.c.
het
Parle-
perbaikan deradjat penghidupan dan kedudu-
ciaal- economische positie-verbetering van het
kan dari golongan pegawai -pegawai pembantu
Indonesische
bangsa Indonesia dalam lingkungan Djawa-
vragen konden op een bevredigende wijze wor-
tan Kesehatan.
den beantwoord. Zij raakten het nog steeds voorkomende dualisme in opleiding en waar-
Pertanjaan2 ini jang dapat
pula didjawab dengan hatsil jang memuaskan adalah mengenai dualisme didalam hal pendidikan dan penghargaan dikalangan pegawai2 pembantu tsb., jang lampau.
suatu peraturan dari zaman Djawatan Kesehatan Negara
Pasundan berpendapat, bahwa untuk mengha-
medisch
hulppersoneel .
Deze
dering van bedoeld personeel, een systeem, daterend uit het vorige tijdperk. De Negara Gezondheidsdienst acht het als één harer belangrijke plichten dergelijke toestanden zo spoedig mogelijk te elimineren.
puskan pertentangan2 serupa itu dengan selekas mungkin adalah termasuk salah satu dari kewadjibannja jang terpenting . Setelah kami menguraikan hal2
tsb.
diatas,
maka pada tempatnja apabila disini kami tjantumkan ichtisar pendek jang mengenai luas
Na het voorgaande past een klein overzicht van de organisatie, haar omvang en behartiging .
dan djalannja organisasi . Didalam rentjana Djawatan Kesehatan Nega-
In het raam van de Negara Gezondheidsdienst
ra Pasundan, maka kepada Djawatan2 Kese-
zullen de autonome gezondheidsdiensten c.q.
hatan Otonoom, jaitu Djawatan Kesehatan
de Regentschaps- en Gemeentelijke , die mo-
Kabupaten dan Kota jang keadaannja pada dewasa ini belum di kembalikan kepada ke-
menteel nog niet gerehabiliteerd zijn , doch later daartoe zal worden overgegaan, een bijzon-
adaan semula, pengembalian2 mana akan di-
dere plaats innemen. Veel zal aan hun initiatief
djalankan dikemudian hari, akan diberikan ke-
worden overgelaten. Zij zullen de hechte steun-
dudukan istimewa. Banjak hal2 jang akan di-
pilaren moeten zijn voor de Negara Gezond-
35
pikulkan padanja. Djawatan2 ini akan meru-
heidsdienst. De Residentie Artsen zullen hieradviseurs en
coördinators .
pakan tiang jang kuat bagi , Djawatan Kese-
bij optreden als
hatan Negara Pasundan. Dokter2 Keresidenan
overkapt door het Ministerie van Gezondheid.
akan bertindak sebagai penasehat dan coordinator dengan diawasi oleh Kementerian Kese-
Er zijn momenteel 4 Residentie Artsen, 14 Regentschaps-Gezondheidsdiensten en 3 Gemeen-
hatan. Pada dewasa ini ada 4 Dokter Karesi-
telijke Gezondheidsdiensten .
denan, 14 Djawatan Kesehatan Kabupaten dsn 3 Djawatan Kesehatan Kota. Usaha2 partikulir jang kini oleh karena keada-
Het particulier initiatief, dat momenteel door
an zaman belum kelihatan berkembang , akan
omstandigheden, nog niet merkbaar van omvang is, zal worden gestimuleerd. De toestand op het ogenblik is van zodanige aard dat de
di-andjur2kan. Keadaan pada dewasa ini adalah sedemikian rupa , hingga hampir semua rumah sakit, baik partikulir maupun otonoom atau kota2 , diusahakan oleh Negara Pasundan
Negara bijna alle ziekenhuizen , zowel particuliere als die van autonome en locale ressorten,
sendiri. Akan tetapi kami bermaksud berturut-
heeft moeten exploiteren. Het ligt echter in de
turut menjerahkan kembali rumah2 sakit itu ke-
bedoeling om successievelijk deze ziekenhuizen aan de respectieve eigenaren en autonome als-
pada jang mempunjai atau Daerah2 otonoom dan kota2 jang berkepentingan .
mede locale ressorten over te dragen.
Selama setahun jang lampau Palang Merah
Het Rode Kruis (Nerkai) heeft gedurende het
(Nerkai) telah memberikan pertolongannja didaerah2, dimana Djawatan Kesehatan Negara
afgelopen jaar hulp geboden in die gebieden. waar de Negara Gezondheidsdienst in verband
Pasundan berhubung dengan kekurangan te-
met tekort aan krachten en materiaal en onvei-
naga, alat2 dan karena belum aman tidak da-
ligheid,
niet
voldoende
kon
functioneren.
pat mendjalankan pekerdjaannja sebagaimana mestinja. Disamping pertolongan2 jang diberikan itu Palang Merah (Nerkai) mengusahakan 4 ru-
Voorts heeft het Rode Kruis (Nerkai) 4 zie-
mah sakit dan 1 sanatorium, jaʼni Rumah Sakit Zending Immanuel, Rumah Sakit Pasir Jung-
het Zendingsziekenhuis Immanuel, het zieken-
hun, Rumah2 Sakit Tjilendek dan Kadunghalang serta Sanatorium Tjisarua. Palang Merah
Kadunghalang en het Sanatorium Tjisarua.
Tionghoa mempunjai 1 rumah sakit di Ban-
dung 1 ziekenhuis.
kenhuizen en 1 sanatorium in exploitatie, t.w.
huis Pasir Junghun, het ziekenhuis Tjilendek,
Het Chinese Rode Kruis exploiteert in Ban-
dung. Djumlah banjaknja dokter jang bekerdja pada Negara Pasundan ada 59 orang, pegawai pembantu kesehatan 1536 orang . Rumah2 sakit
heert 33 ziekenhuizen (waaronder 1 oogheel-
jang diusahakannja berdjumlah 33 (diantara-
kundig klinik, 2 kraamklinieken en 2 sanatoria)
nja
met een totaal aantal bedden van 3300.
1 klinik istimewa untuk penjakit mata ,
In totaal heeft de Negara 59 Artsen en 1536 medisch hulppersoneel in haar dienst. Ze be-
2 klinik bersalin dan 2 sanatoria) ; djumlah banjaknja tempat tidur ada 3300. Untuk kepentingan pendidikan pegawai , maka diadakan kesempatan di :
T.b.v. de opleidingen zij vermeld :
1.
1.
Rumah2 Sakit Juliana dan Borromeus bu-
Borromeusziekenhuis ;
at didikan Diploma A (zusters) ; 2.
6 Rumah sakit besar ja'ni Rumah2 sakit Zending Immunuel, Juliana dan rumah2 sakit Garut, Tasikmalaja, Cheribon dan
36
voor A-diploma (zusters) in het Juliana en
2.
voor Al-diploma (mantri-verplegers(sters) in 6 grote ziekenhuizen, t.w. Zendingsziekenhuis Immanuel, Juliana Ziekenhuis
AI
en in de ziekenhuizen Garut, Tasikmalaja, Cheribon en Purwakarta.
Jang telah lulus udjian dalam setahun jang
Dit jaar zijn geslaagd in heel Pasundan 20
lampau diseluruh Negara Pasundan adalah
Zusters, 8 Mantriverplegers 1e klasse en 232
untuk Zuster 20 orang , Mantri-verpleger klas I
Mantri-verplegers.
Purwakarta
buat
didikan
Diploma
(mantri-verplegers).
8 orang dan Mantri-verpleger 232 orang. Sebagaimana biasa, maka untuk dapat menarik kesimpulannja tentang keadaan kesehatan
Bij de beoordeling van de gezondheidstoestand van een streek zijn zoals gebruikelijk gegevens
dari sesuatu daerah, kami membutuhkan ba-
nodig, die ons inlichten over sterfte en geboorte,
han2 jang dapat memberikan pandangan tentang keadaan kematian dan kelahiran, tentang
over sterfte-oorzaken en het voorkomen van epidemiën, voedselschaarste , natuurrampen , etc.
hal2 jang menjebabkan kematian2,
tentang
Deze gegevens zijn onder de huidige omstan-
timbulnja wabah2 penjakit, kekurangan makanan, bentjana2 alam, d.s.b. Bahan2 ini berhu-
digheden nog niet volledig , waardoor een goede
bung dengan keadaan pada dewasa ini belum
en juiste beoordeling nog niet mogelijk is. Toch kan uit de van buiten gekomen berichten
lengkap semua, sehingga kami belum mung-
een algemene indruk worden verkregen. Be-
kin untuk dapat
paalde gebieden zijn geteisterd door ziekten
mengambil kesimpulannja
jang sungguh2 dan tepat sekali . Akan tetapi dari pemberitaan2 jang telah kami terima dari
tengevolge van voedselschaarste, voorkomt in de Regentschappen
zoals dit Tjiandjur,
luar kami dapat djuga suatu pandangan umum. Beberapa daerah jang tertentu telah
Bandung. Sumedang en Tasikmalaja. Epidemische ziekten zoals Malaria en Dysenterie
tertimpa oleh penjakit2 jang diakibatkan karena kekurangan makanan, seperti terdjadi di-
krijgen daardoor meer vat en steken hier en daar hun hoofd op zoals in de Regentschap-
daerah Kabupaten Tjiandjur, Bandung, Sume-
pen Tjiandjur (Malaria) en Tasikmalaja (Dy-
dang dan Tasikmalaja. Maka karenanja penja-
senterie. Deze epidemiën hebben goed huis-
kit2 jang bersifat wabah seperti Malaria dan
gehouden en hebben veel slachtoffers geëist o.a. in verscheidene onderdistricten van de
Dysenterie mudah dapat berdjangkit dan disana-sini kelihatan meradjalela seperti kedjadian-kedjadian di Kabupaten Tjiandjur (Mala-
Regentschappen
Bandung
(Tjipeundeuj )
en
Tjiandjur (Kamurang) .
ria) dan Tasikmalaja (Dysenterie) . Wabah penjakita ini sungguh telah timbul dengan hebatnja dan telah mengakibatkan banjak korban2 , seperti telah terdjadi di-onderdistrik2 dalam Kabupaten Bandung (Tjipeundeuj )
dan
Tjiandjur (Kamurang) . Menurut berita2 jang telah kami terima, maka
Uit de binnengekomen gegevens is
didaerah Kabupaten Sukabumi dan Tjiandjur telah terdjadi, bahwa angka2nja kelahiran ma-
dat de Regentschappen Sukabumi en Tjiandjur een geboorte deficit hebben van respec-
sing2 menundjukkan dificit 8 dan 3 0/00 ; keadaan serupa ini adalah buruk sekali , sebab
tievelijk 8 en 3 0/00, hetgeen heel sterk afsteekt tegen het normale algemene geboorte-over-
pada umumnja angka2 kelahiran harus me-
schot, hetwelk 15 0/00 bedraagt.
gebleken
nundjukkan sisa 15 0/00. Untuk selandjutnja perlu kami tjantumkan di-
In het bijzonder dient hier voorts te worden
sini teristimewa usaha2 mengenai pemberantasan penjakit2 Pest dan Tjatjar. Penjakit Tja-
vermeld de bestrijding van Pest en Pokken. Deze laatste, ingevoerd uit Batavia, heeft ge-
tjar ini jang mula2 datang dari Djakarta, te-
woed vanaf de maand Februari 1949 en heeft
lah berdjangkit mulai
bulan Februari
zich thans in verschillende plaatsen van de
1949 dan achirnja dapat bersarang diberapa
Negara genesteld, o.a. in de Gemeente en Re-
dari
37
tempat dalam Negara Pasundan, jaitu di kota
gentschap Bogor (188 gevallen) . Gemeente en
dan Kabupaten Bogor ( 188) , Kota dan Kabu-
Regentschap Bandung ( 13 gevallen) , Gemeen-
paten Bandung
dan Kabupaten
te en Regentschap Cheribon ( 11 gevallen ) en
Cheribon (11 ) dan di-kabupaten2 Tjiandjur
in de volgende Regentschappen : Tjiandjur (2).
( 13) ,
Kota
(2) , Garut ( 15 ) , Tasikmalaja (66) , Tjiamis ( 10) ,
Garut ( 125 ) ,
Kuningan (20) . Indramaju ( 17) , dan Krawang
Kuningan (20) , Indramaju ( 17)
Tasikmalaja (66) .
Tjiamis ( 10),
(76) .
(76) . Voor de bestrijding van deze ziekte is be-
en
prophylactische
Untuk memberantas penjakit ini , maka selain
halve isolatie, de
dari pada usaha pengasingan , usaha tjatjaran-
het voornaamste bestrijdingsmiddel.
Krawang
vaccinatie
lah jang dapat dibilang usaha pemberantasan jang terpenting. Lama sebelum wabah tjatjar ini menghinggapi undaerah2 kami, maka kami telah berusaha un
Lang voordat de epidemie in deze gebieden verwacht werd, zijn reeds maatregelen getrof-
tuk mengadakan tjatjaran umum , sehingga pa-
fen om de massa te vaccineren, waardoor be-
da waktu itu k.I. 50% dari penduduk Negara
reikt werd dat toen reeds ± 50% van de be-
Pasundan telah mendapat tjatjaran itu. De-
volking van Pasundan is gevaccineerd. De invoering van terzake dienende Noodverorde-
ngan dikeluarkannja Noodverordening2 mengenai penjakit ini oleh beberapa Karesidenan ,
ning in de verschillende Residenties heeft ten-
maka ternjatalah, bahwa djumlah banjaknja
gevolge dat het percentage der gevaccineerden
penduduk jang ditjatjar meningkat dengan tjepat sekali dan kami boleh mengharap , bahwa
snel steeg en de verwachting kan dan ook worden gekoesterd, dat deze epidemie redelijker-
wabah ini sepatutnja dapat dikendalikan.
wijs geen grote omvang zal nemen.
Mengenai penjakit Pest , maka telah terang pa-
Voor wat betreft de Pest is bekend, dat deze
da kami, bahwa penjakit ini didaerah Priangan
in Priangan een endemische karakter draagt. Tot de nieuwe geïnfecteerde gebieden zijn te
bersifat endemisch.
Jang terhitung daerah2
jang baru2 mendapat penularan ialah Wana-
rekenen Wanajasa in het
Purwakartase en
jasa dari daerah Purwakarta dan Patjet dari
Patjet in het Tjiandjurse. De geëigende maat-
daerah Tjiandjur. Uusaha pemberantasan jang
regelen ter bestrijding zoals isolatie, vaccinatie
lazim, seperti pengasingan, suntikan dan atu-
en hygiënische woningmaatregelen zijn steeds
ran2 hygiene mengenai perumahan , terus-me-
en doorlopend getroffen.
nerus didjalankan. Sebagai penutup dari pemberitaan jang pen-
Tot slot van deze summiere uiteenzetting moge
dek ini , maka pada tempatnja menjatakan te-
een woord van dank worden vermeld aan de
rima kasih kepada para Menteri Kesehatan
(oud) Ministers dokter Maskawan, Dr. M.H.
(lama) dokter Maskawan , Dr. M. H. A. Patah.
A. Patah en de huidige Minister a.i. Ir. Tan Hwat Tiang voor de waardevolle diensten in
dan Menteri Kesehatan a.i. pada dewasa ini Ir. Tan Hwat Tiang, jang telah mentjurahkan tenaganja jang sangat berharga buat kepentingan kesehatan rakjat.
38
het belang van de volksgezondheid verricht.
Financiën
Keuangan
dalam
Het Ministerie van Financiën verkeerde bij
keadaan jang menjenangkan , setelah dilangsungkan berdirinja Negara, melihat keadaan
de totstandkoming van de Negara in de gelukkige omstandigheid een aantal kantoren op het
banjak Kantor2 dilapangan tata-usaha negara dari Keuangan umum dan padjak2, jang di-
terrein der algemene financiële Landsadmini-
Kementerian
Keuangan
merasa
ada
atur sedemikian rupa sehingga tidak menimbulkan gangguan atas djalannja pekerjaan, terdjaminan dibawah pemerintahan baru ini 1 Kantora ini , semendjak penjerahan resmi
straties en belastingen aan de arbeid te zien, welke zodanig waren toegerust, dat de ongestoorde gang van zaken onder het nieuwe régime was gewaarborgd. Deze kantoren zouden na de officiële overdracht van taken
en. be-
dari pekerdjaan dan Kekuasaan dari Negeri kepada Negara diambil oleh Kementerian Ke-
voegdheden van het Land op de Negara door het Ministerie van Financiën worden overge-
uangan .
nomen.
Akan tetapi
hal
ini
ada
memakan
waktu
agak lama, dari jang diharapkan, ketika pemselama bulan Juni
Dit heeft echter langer geduurd dan bij de oprichting der ministeries was voorzien; kon-
bentukan Kementerian2 ,
den in de loop van Juni 1948 reeds enkele ka-
1948 beberapa kamar dari gedung V. & W. dahulu 1 sekarang gedung Pemerintah Nega-
mers van het voormalig V. & W. - gebouw thans Negara-Regeringsgebouw - door het
ra - diisi oleh Kementerian Keuangan, baru
Ministerie van Financiën worden bezet , het werd eind Augustus alvorens een voorlopig voldoend aantal vertrekken voor de afdelingen
pada achir bulan Agustus sebelum diadakan kamar2 setjukupnja, mendapat kamar buat sementara untuk bagian2 Thesaurie, Pusat tata usaha Anggaran belandja. Urusan Pegawai, Kabinet dan Urusan djawatan Rumah Tang-
Thesaurie,
Centrale
Begrotingsadministratie,
Personele Zaken, Kabinet en Huishoudelijke
ga, dan djuga untuk Menteri dan Sekertaris-
Dienst, zo ook voor de Minister en de Secretaris-Generaal beschikbaar was. Deze bureaux
Djenderal. Dengan menunggu penjerahan pe-
deden toen, in afwachting van de taakover-
kerdjaan, kantor2 ini terutama dipergunakan untuk persediaan pekerdjaan penjelenggaraan djawatan keuangan untuk Negara - Compta
de organisatie van de dienst der middelen, voor
biliteit, untuk urusan wang djalan dan untuk susunan rantjangan anggaran belandja 1949. selandjutnja mereka menguruskan pembaja-
dracht, voornamelijk voorbereidend werk voor
de Negara-comptabiliteit, voor het reiswezen en voor de samenstelling van de ontwerpbegroting 1949 ; zij zorgden voorts voor de uitbetaling, de administratie en het beheer van de
ran2 tata-usaha dan urusan wang, jang diberi kan oleh Pemerintah Indonesia untuk penje-
gelden, welke de Regering van Indonesië ten behoeve van de inrichting van de Staat ter be-
lenggaraan Negara kepada Kepala Negara.
schikking van het Staatshoofd had gesteld. Die Regering heeft achtereenvolgens ƒ 300.000, -,
Pemerintah tadi menjerahkan kepada Kepala Negara, berturut-turut f 300.000, - f 500.000.ƒ 303.000,- f 500.000,- dan lagi ƒ 500.000,sampai pada achir bulan Desember 1948 f 2.103.000, - ialah : untuk biaja2 keperluan pertama untuk Negara, untuk Parlemen dan untuk gadji pegawai2 , jang tidak diperbantukan kepada Negara (dengan perantaraan Commissaris van de Kroon) . Perhitungan wang di-
f 500.000,- , f 303.000, - f 500.000, - en nog eens ƒ 500.000 ,- , tot en met ultimo December 1948 f 2.103.000, -, voor dit doel aan het Staatshoofd geremitteerd voor : de bekostiging van de eerste inrichting van de Negara, voor het Parlement en voor de salarissen van het personeel, dat niet door het Land (via de Commissaris van de Kroon) ter beschikking van de
bulan Desember 1948 f 944.521,17, ditambah
Negara kwam. De verantwoording van de besteding van dit bedrag print tot ultimo December
dengan tagihan dari M.T.D. kira2 sedjumlah
1948 f 944.521,17, waarbij nog een vordering
keluarkan, dari djumlah itu - sampai achir
39
f 97.611,15 - telah dimasukkan dalam perhitungan jang diserahkan kepada Parlemen Se-
openstond van ± f 97.611,15 van de M.T.D.
mentara dalam bulan Maret 1949. pada sidang
Voorlopig Parlement is aangeboden en in de
terbuka telah dibitjarakan setjara globaal . Se-
maand Maart 1949 in openbare zitting globaal behandeld . Een kleine parlementaire commis-
buah Panitya ketjil dari parlemen jang selandjutnja memeriksa perhitungan tersebut setjara
is in een rekening samengevat, welke het
sie onderzoekt deze rekening in detail.
bagian2 ketjil (detail) . Sesudah penjerahan
resmi
dari
pekerjaan
Na de officiële overdracht van taken en be-
dan kekuasaan, dengan keputusan dari Peme-
voegdheden bij besluit dier Regering van 17
rintah tg. 17 Nopember 1948 No. 6 (St. van
November 1948 No. 6 ( St. van Indonesië No.
Indonesia No. 294) kepada Negara dilapangan
294) aan de Negara op het terrein van het algemene financiëel- administratief beheer, de be-
urusan tata-usaha keuangan Umum, padjak2
menterian Keuangan dapatlah menerima de-
lastingen enz . veranderde het karakter van de werkzaamheden en kon het Ministerie van Fi-
ngan sepertinja pekerdjaan jang sewadjarnja
nanciën de normale taak van regelend en be-
hal mengatur dan memegang kekuasaan sebagai bagian dari organisasi Negara .
heersorgaan als onderdeel van de Staatsorganisatie op zich nemen.
Dengan persediaan untuk membuat rantjangan anggaran belandja tahun 1949 telah di-
werp- 1949 is echter reeds in Juni 1948 begon-
d.l.s. berubahlah tjoraknja pekerdjaan dan Ke-
Met de voorbereiding van het begrotingsont-
mulai dalam bulan Juni 1948. Ketika itu ma-
nen. Men vleide zich toen nog met de hoop,
sih berbesar hati, dengan
wang iuran2 dari departemen akan dapat di-
dat de departementale bijdragen medio Augustus zouden kunnen worden verzameld en
kumpulkan pada pertengahan bulan Agustus
het ontwerp medio September 1948 bij het
dan rantjangan pada pertengahan bulan Sep-
Voorlopig Parlement zou kunnen worden ingediend. Het is voor de Regering van Pasoen-
harapan , bahwa
tember 1948 bisa disampaikan kepada Parlenen Sementara.
(eindontwerp)
dan en in het bijzonder voor haar Minister van Financiën wel een zeer ernstige teleurstelling geweest de samenstelling van het eindont-
harus digeser-geserkan sampai kepada waktu
werp telkens weer te moeten doen verschuiven
jang lebih lama, bagi Pemerintah Negara Pa-
naar een later tijdstip.
Dengan
berulang -ulang
rantjangan jang
penjusunan
penghabisan
dari
sundan dan teristimewa pula bagi Menteri Keuangannja, menimbulkan keketjewaan. Banjak sebab2 jang dikemukakan dan pada achir bulan Desember oleh Commissie van
Tal van oorzaken zijn hiervoor aan te wijzen en ook in het laatst van December aan de vol-
Overleg dari Parlemen jang lengkap hal itu di-
tallige Commissie van Overleg uit het Parle-
uraikan dengan lisan. Adapun sebab- sebabnja
ment mondeling uiteengezet. De oorzaken zijn
ialah karena terlambatnja dilangsungkan jang
hoofdzakelijk gelegen
dinamakan putusan penjerahan
standkoming der z.g. overdrachtsbesluiten, nl. die besluiten van de Landsregering , waarbij
besluiten),
jaitu
putusan2
dari
(overdrachtsPemerintah
Negeri, dimana ditentukan bagi tiap2 departemen pekerjaan dan kekuasaan mana , pega-
in de vertraagde tot-
departementsgewijs wordt bepaald welke taken en bevoegdheden, welk personeel zo ook welke
wai2 mana dan djuga wang mana jang dise-
fondsen tot uitvoering van dze taken en be-
rahkan kepada Negara untuk mendjalankan
voegdheden naar de Negara gaan . Zij zijn suc-
pekerdjaan dan kekuasaan itu.
cessievelijk verschenen van eind Augustus tot eind November.
Putusan2 itu
keluarnja berangsur-angsur dari achir bulan Agustus sampai achir bulan Nopember. Hal jang kedua ternjata bahwa wang seba-
In de tweede plaats bleken de evenbedoelde
njak jang dimaksud diatas tidak dapat diper-
bedragen geen bruikbare basis te bieden voor
gunakan sebagai pokok untuk membuat ang-
het opmaken van de departementale begrotings-
40
garan belandja tiap2 departemen oleh karena
bijdragen. Zij zijn als zodanig dan ook al spoe-
nja hal itu tidak mendjadi bahan pembitjaraan
dig niet meer in discussie gebracht.
lagi. Hal jang ketiga mendjadi penghambat jang
In de derde plaats was een ernstige rem op
sungguh2 bagi langsungnja penutupan rantjangan anggaran belandja, berhubung de-
het tot afsluiting komen van de ontwerpbe-
ngan belum dapat ditentukannja berapa banjak wang jang diharapkan dari Pemerintah
Land te verwachten bijdrage in de dekking van het tekort. Deze onzekerheid heeft tot April
untuk menutup kekurangan .
1949 geduurd. Het is wel duidelijk , dat zonder
groting de onzekerheid aangaande de van het
keadaan
bijdrage van de Algemene Overheid in de dek-
jang tidak pasti ini . Maka teranglah agaknja,
merintah Umum, bagi penutup kekurangan be-
king van het tekort de Staat niet zou kunnen worden gefinancieerd ; zelfs al zou de begroting niet meer bevatten dan een aantal kredie-
landja, Negara tidak akan dapat dibiajai ; wa-
ten voor de Centrale Organisatie, inbegrepen
laupun andaikata, dalam anggaran belandja tidak lain jang dimasukkan hanja wang2 per-
het vertegenwoordigend lichaam ,
sediaan untuk Centrale Organisatie sadja , ter-
steld voor de overgedragen taken, dan zou het
masuk djuga badan perwakilan, serta djumlah2 bersih jang tersebut dalam putusan2 penjera-
onmogelijk geweest zijn om dit geheel uit de overgedragen middelen te bekostigen . Dit is
han untuk pekerdjaan2 jang diserahkan, masih
dan ook van meet af aan door de Landsrege-
djuga tidak mungkin untuk membiajai
ring erkend en is een bijdrage toegezegd .
Sampai bulan April 1949 lamanja
bahwa djika tidak denggan bantuan dari Pe-
setju-
zomede de
netto-bedragen in de overdrachtsbesluiten ge-
kupnja dari harta-benda (middelen) jang diserahkan. Hal ini sedjak dari permulaan telah diakui oleh Pemerintah Negeri , dan telah disanggupi akan diberi sumbangannja. Pertanjaan
sampai dimana sumbangan itu akan dapat didjalankannja , masih menimbul-
kan banjak kesulitan2 akan tetapi achirnja pada permulaan bulan April 1949 , dapatlah se-
De vraag tot hoever de bijdrage zou kunnen gaan heeft echter een serie van moeilijkheden opgeleverd, doch is tenslotte in het begin van de maand April 1949 in zoverre opgelost, dat
dikit2 soal itu dipetjahkan , mengingat bahwa
die Regering definitief als
Pemerintah telah menjatakan dengan kepastian sebagai pendiriannja, bahwa untuk tahun
heeft doen weten, dat de Negara voor het jaar 1949 op geen hogere bijdrage had te rekenen dan:
1949 Negara djangan mengharapkan sumbangan selain dari :
a.
Untuk
penutup
kekurangan2
djawatan
a.
biasa (gewone dienst) ƒ 68 djuta. b.
Untuk penutup kekurangan2 djawatan luar biasa (buitengewone dienst -rendabele
b.
Haar standpunt
voor dekking van het tekort op de gewone dienst f 68 mm .; voor dekking van het tekort op de buitengewone dienst (rendabele uitgaven) en op
uitgaven) dan untuk djawatan luar biasa
de extra-buitengewone
istimewa (ialah belandja2 langsung , disebabkan karena kerusakan bahan2 dan
rechtstreeks het gevolg van de materiële schade en desorganisatie ontstaan in de
kekalutan2 jang timbul dalam waktu pen-
bezettingsperiode en de strijd in de jaren
dudukan dan perdjuangan dalam tahun2
daarna), tezamen ƒ 77 mm.
dienst
(uitgaven
sesudah itu), semua sedjumlah ƒ 77 djuta. Dengan dasar pemberian (sokongan) itu, sekarang sumbangan2 untuk departemen2 , dalam
Op basis van deze tegemoetkomingen moe-
rantjangan
tot de ontwerpbegroting
anggaran
belandja
tahun
1949.
ten thans de bijdragen van de departementen 1949 worden afge-
harus ditolak, hal jang dapat dimengerti , dji-
stemd,
ka mengingat keperluan jang sebanjak itu,
omvangrijke behoeften waarin de ministeries
hetgeen
begrijpelijkerwijs,
gezien
de
41
jang akan dan harus diadakan oleh menteri2,
zouden willen en ook wel moeten voorzien, de
mengingat pula kerusakan2 hebat kepada ba-
grote schade aangericht aan Lands- (thans Ne-
ngunan Negeri (sekarang diserahkan kepada Negara) dan milik (eigendom) dan sedikitnja alat2 hukum (fiscaal apparaat) itu semua pe-
gara-) werken en eigendommen en de relatief zwakke bezetting van het fiscaal apparaat, een moeilijke taak is.
kerdjaan jang sukar. Sementara itu, barang siapa jang suka tu-
Intussen, wie oog heeft voor de zeer grote
rut memikirkan, betapa sulitnja Pemerintah Indonesia dalam hal menjusun anggaran be-
moeilijkheden waarvoor de Regering van Indo-
landjanja, dalam hal mengatur urusan kewa-
begroting,
djiban2, d.h. mendapat krediet diluar dan didalam negeri dan mengadakan penetapan jang
plichtingen , bij het verkrijgen van binnenlandse en buitenlandse kredieten en het bepalen
tepat dan adil terhadap politiek- padjak diselaraskan dengan keadaan , nistjaja akan mene-
van de juiste regelingen voor een rechtvaardige en aan de omstandigheden aangepaste belas-
rima sokongan jang diberikan itu djika dipandang dari sudut itu djuga dan ia akan melaksanakan maksudnja jang perlu dan memaksa
tingpolitiek, kan niet anders dan de geboden steun ook uit die gezichtshoek bezien en hij zal van de nood, om het éérste officiële begro-
dengan bahan-bahan dan keadaan jang tidak
tingsjaar te moeten werken met een totaal bud-
menjenangkan, ialah sebagai permulaan me-
get van ruim f 200 mm aan inkomsten en uit-
nesië is gesteld bij de samentstelling van Haar bij
het
regelen
van
Haar
ver-
ngerdjakan anggaran belandja tahunan jang
gaven - in stede van ruim ƒ 290 mm, welk be-
seharusnja sebagai djumlah jang seketjil-ketjil-
drag als minimum was voorgesteld door de gezamenlijke ministeries - een deugd moeten
nja (minimum) telah ditetapkan bersama- sama oleh sebagai djumlah jang seketjil-ketjilnja (minimum) telah ditetapkan bersama - sama oleh
maken.
menteri2 sebanjak ƒ 290 djuta. dinamakan Recom-
Het voortbouwen op de z.g. Recomba-orga-
ba-organisasi, bagi Menteri keuangan bukan
nisatie was voor het Ministerie van Financiën
pekerdjaan jang berat. Kantor Central Komtabiliteit buat selama itu bekerdja dengan baik
geen zware taak. Het Centraal Comptabiliteitskantoor functionneerde voor de gegeven
sekali. Demikian djuga dapat dikatakan terhadap kantor keuangan pertolongan sementara,
omstandigheden voortreffelijk . Hetzelfde kan worden gezegd van de tijdelijke hulpkantoren
pembendaharaan negeri dan kantor lelang . Kesulitan2 jang dialami pada dewasa ini ia-
voor de comptabiliteit , de Landskassen en het
Melandjutkan apa jang
lah, dipetjahnja pekerjaan jang sekarang ma-
vendukantoor. Moeilijkheden werden ondervonden bij de uitsplitsing van arbeid nu nog
C.K.C. Djakarta dan dalam hal organisatie-
voor Negara-gebied verricht door het C.K.C.Batavia en bij de organisatie van een eigen
nja mengadakan kantor Reiswezen sendiri :
kantoor voor Reiswezen : het z.g. federale kan-
jang dinamakan kantor federaal untuk Reiswe-
toor voor Reiswezen te Bandoeng gevestigd,
zen bertempat di Bandung seakan-akan tidak
heeft nagenoeg geen personeel kunnen afstaan
dapat memberikan pegawai-pegawainja untuk
voor de vorming van een Negara-kantoor, zodat dit kantoor van de grond af aan moest wor-
sih ada didaerah Negara , jang dilakukan oleh
membentuk Kantor-Negara,
sehingga kantor
ini harus didirikan dari permulaan sekali . Untuk keperluan ini, kita berhambat, karena kekurangan tempat buat kantor di Bandung ,
den opgebouwd. Hierin zijn wij echter belemmerd door gebrek aan kantoorruimte te Bandoeng ; nog steeds is een eigen kantoor of een voldoend aantal lokaliteiten voor het Negara-
sampai sekaranglah untuk Kantor Reiswezen Negara masih belum mempunjai kantor sendiri.
Reiswezenkantoor niet beschikbaar gekomen.
Pegawai2
in-
Het personeel van de belastingsdienst en de
speksi keuangan, semuanja diperbantukan ke-
inspecties van financiën zijn en bloc ter be-
42
dari
djawatan
padjak
dan
pada Negara, akan tetapi disampingnja masih mempunjai pekerjaan jang penting untuk fe-
schikking van de Negara gesteld, doch het heeft daarnaast een belangrijke federale taak
deraal. Padjak2 jang pendapatannja langsung
behouden. De belastingen , welker opbrengst
mendjadi milik Negara, ialah: padjak pengha-
rechtstreeks ten bate van de Negara komt, zijn : de algemene inkomstenbelasting , de verpon-
silan umum , perponding, padjak potong chewan, padjak kekajaan , padjak rumah-tangga dan beberapa padjak2 ketjil2 . Penjerahan dari
ding , de slachtbelasting, de vermogensbelasting, de personele belasting en enkele kleinere
padjak tanah (landrente) masih ditunda ber-
heffingen.
hubung dengan perubahan peraturan (desor-
voorshands uitgesteld vanwege de desorganisa-
ganisasi) dari djawatan Penghasilan
kekurangan pegawai, kerusakan2 d.l.I. Penda-
tie van den dienst der Landelijke Inkomsten, personeelgebrek, vernielingen enz. De raming
patan jang dikira-kirakan dari djumlah pu-
van het totaal der opbrengst van deze heffin-
ngutan2 padjak tersebut untuk tahun 1949 ti-
gen is voor 1949 niet meer dan ƒ 20 mm., ex-
dak lebih dari f 20 djuta, mengurung djuga
clusief ƒ 6 mm. uit de zg . vrije winst-belas-
f 6 djuta dari jang dinamakan padjak keuntungan suka-rela, jang merupakan pembajaran
ting, zijnde een uitkering en geen belasting welker opbrengst rechtstreeks ten bate van de
(uitkering) bukan padjak jang pendapatannja
Negara komt.
Negeri ,
De
overdracht
der
landrente
is
langsung untuk Negara.
waaraan bij de over-
Pembatasan jang kuat, hal mana pada wak-
De sterke beperking,
tu penjerahan kekuasaan, dalam lapangan pa-
dracht van bevoegdheden het belastinggebied
djak oleh Negara harus diturut, menjebabkan
voor de Negara is onderworpen ,
tidak ada kemungkinan bagi
Negara,
memadjukan diri (self-supporting) . ditunggu -tunggu suatu Sangat
untuk
maakt het
practisch onmogelijk om de Negara ,, self-supporting" te doen zijn. Verlangend wordt dan
persiapan
ook uitgezien naar de voorbereiding van een
jang mengenai peraturan imbangan keuangan antara Negeri dan Negara, jang dapat meng-
regeling voor de financiële verhouding tussen het Land en de Negara, welke het bevoog-
ganti peraturan Kewalian (bevoogdingsstelsel )
dingsstelsel van tekorten -dekking of subsidies
jang memberi sumbangan untuk penutup ke-
te vervangen door een recht op een aandeel op
kurangan atau sokongan (subsidies) dengan
de algemene Landsinkomsten boven de op-
disamping pendapatan pungutan padjak2 jang telah diserahkan, diberi hak pula mendapat
brengst van de overgedragen heffingen.
bagian dari penerimaan umum Negeri (Algemene Landsinkomsten).
Bandoeng, 11 April 1949.
Bandung , 11 April 1949.
P. J. Gerke
P. J. Gerke
Menteri Keuangan .
Minister van Financiën.
43
Kementerian
Ministerie
Dengan
Perhubungan
van
surat- putusan
&
Pengairan
Negara
Verkeer en Waterstaat Negara
Gubernur-
Letnan
Pasundan
Pasundan
Djenderal Indonesia ttg . 6 October 1948 No. 2
Bij besluit van de Luitenant Gouverneur-Generaal van Indonesië van 6 October 1948 No. 2
(Staatsblad 1948 No. 255) tugas, Kekuasaan , hak dan kewadjiban Pemerintah Umum dalam
bevoegdheden, rechten en verplichtingen van
(Staatsblad 1948 No. 255 ) werden de taak,
lapangan Pengairan dan Pembangunan beser-
het Land op het gebied van de Waterstaat en
ta hala urusan perhatian Pemerintah Umum
Wederopbouw en de daarmede verband hou-
jang bersangkutan dengannja, terhitung dari 1
dende onderwerpen van overheidszorg, gere-
Juli 1948, dipasrahkan kepada Negara Pasundan.
kend van 1 Juli 1948, aan de Staat Pasundan overgedragen.
1948 kedua
Gedurende het 2e semester 1948 en het ie
dan triwulan pertama dari tahun ini telah dila-
Sepandjang pertengahan tahun
kukan pekerdjaan2 dan hal2 urusan perhatian
kwartaal van dit jaar hebben de werkzaamheden voor tal van aan het Ministerie van Ver-
Pemerintah Umum jang telah dipasrahkan itu
keer en Waterstaat overgedragen onderwerpen
dengan tjara, jang , berhubung dengan keada-
van overheidszorg i.v.m. de vigerende omstan-
sedangkan me-
digheden op redelijke wijze plaats gevonden,
ngenai pengurusan beberapa hal, jang pada kala jang baru silam disebabkan berbagai ke-
terwijl voor de verzorging van enkele onderwer-
adaan , belum mungkin ternjata, dilakukan pe-
schillende omstandigheden nog niet daadwerkelijk mogelijk is geweest, voorbereidende
an, dapat dikatakan pantas ,
kerdjaan2 persiapan.
pen, welke in de afgelopen periode door ver-
werkzaamheden zijn getroffen . Diantara pekerdjaan2 tsb . diatas termasuk pu-
Onder
de
bovenbedoelde
werkzaamheden
la pengurusan pekerdjaan2, jang sebelum perang dilakukan oleh daerah2 otonoom. Dalam
moeten ook worden gerekend de verzorging van
tahun ini diharap2kan, bahwa pekerdjaan itu
de autonome gemeenschappen werden verricht.
untuk pengurusannja dapat dipasrahkan kembali kepada daerah2 otonoom, setelah reha-
Verwacht wordt, dat in de loop van dit jaar deze werkzaamheden weder aan bedoelde ge-
bilisasi daerah2 tsb. dapat berdjalan.
meenschappen ter verzorging kunnen worden
Kekurangan pegawai
meenschappen haar beslag heeft gekregen. Het tekort aan ervaren personeel, transport-
die werkzaamheden , welke voor de oorlog door
overgedragen, zodra de rehabilitatie dier ge-
berpengalaman , kenda-
raan pengangkut, alat2 (wals2 djalan, dll . ) su-
middelen,
karnja mendapat bahan2 luar negri dan bebe-
schaarste aan buitenlandse en sommige bin-
materieel
(wegwalsen
e.d. ) ,
de
rapa bahan dari dalam negri sendiri, keadaan
nenlandse materialen, de nog geenszins normale
masjarakat jang belum dapat disebut normaal ,
maatschappelijke en economische toestanden ,
keadaan beberapa daerah jang ta' dapat dilalui dan keadaan tidak aman jang berganti2 , demi-
veiligheid van sommige gebieden, zomede de
kian djuga keadaan Keuangan Negara, meru-
financiële toestand van de Negara zijn remmen-
pakan faktor2 jang ta' dikehendaki dan meng-
ongewilde factoren voor de materiële we-
hambat pembangunan. Kendatipun keadaan demikian, berkat hasrat- semangat dan pembak-
enthousiasme en de toewijding van het perso-
tian para pegawai serta mengingat kesulitan2
neel en rekening houdend met bovengeschet-
seperti terlukis diatas , pekerdjaan2 jang telah dilakukan dapat djuga dikatakan memuaskan
richte werk worden teruggezien .
de ontoegangkelijkheid en vaak wisselende on-
deropbouw.
Desondanks
kan,
dank zij
het
ste moeilijkheden, met voldoening op het ver-
hasilnja.
45
a.
a.
Djalan2 dan Djembatan2.
Wegen en bruggen.
Djalan2 jang kini berada dibawah pengawa-
De wegen, thans in beheer bij de Negara Pa-
san Negara Pasundan , selama pendudukan
sundan, waren gedurende de Japanse bezetting
Djepang dibiarkan demikian, sehingga perbaikan dalam waktu singkat, sama sekali tidak
dusdanig verwaarloosd, dat van herstel op korte termijn geen sprake kon zijn. Gebrek aan
mungkin. Kekurangan wals2, pegawai dan te-
walsen, aan personeel en aan arbeidskrachten
naga-manusia menghambat pekerdjaan2 pem-
beperkten de capaciteit van de herstel-werk-
betulan. Agar dengan alat2 jang tersedia dapat tertjapai faedah jang besar, pembetulan dikerdjakan menurut suatu rentjana-urgensi jang
zaamheden. Om met de ter beschikking staande middelen een efficiënt resultaat te bereiken. heeft het herstel volgens een te voren vastge-
ditetapkan terlebih dahulu.
steld urgentieschema plaats gevonden .
Pertama2 dimulai dengan djalan2 hubunganterus jang besar, a.l.:
In de eerste plaats werden de doorgaande hoofdverbindingswegen onder handen genomen o.m.:
I.
Djakarta 1 Bogor 1 Puntjak - Tjiandjur Sumedang -Bandung Tjirebon disamping hubungan Tjiawi - Sukabumi
I.
Batavia - Buitenzorg 1 Puntjak - Tjiandjur 1 Bandung - Sumedang Che-
ribon met de neven-verbinding Tjiawi 1 Sukabumi - Tjiandjur en Bandung -
-Tjiandjur dan Bandung ped Garut.
Garut. II.
Djakarta - Krawang 1 Tjikampek - Purwakarta.
II.
Batavia - Krawang 1 Tjikampek 1 Purwakarta .
III . Tjikampek - Indramaju - Tjirebon.
III. Tjikampek - Indramaju - Cheribon.
Perbaikan djalan besar Tjikampek ke Indramaju, dimana, berhubung dengan keadaan ta-
Herstelling van de hoofdweg Tjikampek naar Indramaju, waar in verband met de grondgestelheid moeilijkheden bij de uitvoering wer-
nah, pekerdjaan mendapat kesulitan
belum se-
lesai. Djalan2 besar jang kurang penting diperbaiki sekedarnja agar dapat dilalui kembali . Dalam waktu2 setelah pemasrahan ± 450 km.
den ondervonden , is nog niet voltooid. De minder belangrijke hoofdwegen werden door provisorisch herstel in berijdbare toestand gebracht.
djalan telah diperbaiki tetap , sedang sepan-
In de periode na de overdracht is ca. 450 km.
djang lebih dari 1500 km. djalan telah dilakukan pembetulan sementara .
weg definitief hersteld, terwijl aan meer dan
Untuk memperbaiki sebagian besar dari dja-
Voor herstel van een groot deel der regent-
lan2 kabupaten, belum tersedia wals2 , sehing-
schapswegen konden geen walsen ter beschikking worden gesteld, zodat aan deze wegen
ga pada umumnja untuk djalan2 ini belum da-
1500 km. weg provisorisch herstel is verricht.
pat diperbuat banjak.
over het algemeen nog niet veel gedaan kon worden.
Disebabkan pelbagai gerakan ± 1000 djembatan telah hantjur. Dengan memasang djem-
Als gevolg van diverse acties zijn ± 1000 bruggen verloren gegaan. Door het maken van noodbruggen is het ver-
batan-darurat lalu-lintas tetap mungkin.
keer mogelijk gebleven . Sementara itu dengan kerdja sama dengan Genie lebih dari 200 djembatan itu telah diganti dengan Konstruksi tetap. Pekerdjaan memper-
Ondertussen is in samenwerking met de Genie reeds meer dan 200 nood-bruggen vervangen door permanente Constructies.
Gestadig
baiki setjara ini berdjalan terus.
wordt voort-gaan bruggen.
Arsip djembatan2 jang telah hilang, kekurangan bahan2, dan sjarat2 baru dari lalu-lintas
Het in ongerede geraakt zijn van het bruggenarchief, het gebrek aan materialen en de ge-
46
met definitief herstel der
memaksa Bagian Konstruksi membuat rantja-
wijzigde verkeerseisen hebben het noodzakelijk
ngan baru dari djembatan2 jang telah hantjur.
gemaakt, dat voor de vernielde bruggen door de Afdeling Constructie nieuwe ontwerp -stukken moeten worden opgemaakt.
b.
Irigasi.
b.
Irrigatie.
Agar pengairan didaerah Rawah Lakbok da-
Voor de weder in bedrijfstelling van de be-
pat berdjalan kembali, disungai Tjitanduj te-
vloeiïng in het gebied van de Rawah Lakbok
lah dibuat suatu bendungan dari tanah. Se-
werd in de Tjitanduj een aarden afsluitdam
pandjang keamanan mengizinkan usaha kea-
opgeworpen.
rah berdjalannja pekerdjaan2 mulai. Mendjalankan
tjara
jang
pengairan
teratur,
di-
sehingga
Waar de veiligheid het toeliet is de exploi-
memungkinkan pemakaian air setjara hemat,
tatie van bevloeiingswerken weer ter hand genomen.
mendapat tentangan dari jang mempunjai sawah. Hal terachir ini disebabkan, karena sedjak pendudukan Djepang Pemerintah tidak turut tjampur tangan dalam urusan pembagian.
De invoering van cultuurregelingen, waardoor een meer economisch watergebruik mogelijk wordt gemaakt, stuitte op verzet van de zijde der sawah-bezitters. Dit laatste, wijl sedert de Japanse bezetting de overheidsbemoeienis met de waterverdeling achterwege is gebleven.
Vele leidingen zijn opnieuw op profiel ge-
"
bracht, irrigatie kunstwerken hersteld en in bedrijf genomen .
Karena bertahun2 ta' terpelihara tanggul2 disepandjang sungai2 jang besar sangat mundur
Door jarenlange verwaarlozing zijn de dijken van de grote rivieren gedegradeerd. Doorbra-
kekuatannja. Djuga karena dirusaknja hutan2
ken van deze waterkeringswerken, mede door
setjara besar2an, bangunan penahan air sering · bedah.
C.
Bangunan2.
de plaats gevonden grote ontbossingen, zijn niet uitgebleven.
C.
Ta' terhitung banjaknja gedung2 jang dalam waktu jang silam telah hantjur atau rusak, jang untuk memperbaikinja memakan banjak uang. Dari uang jang tersedia gedung2 jang
Gebouwen.
Talloze gebouwen zijn in de afgelopen periode vernield of beschadigd, voor welker herstel grote bedragen worden vereist. Met de beschikbare financiële middelen zijn de meest urgente
sangat penting, a.I. banjak sekolah2, kantor2 ,
gebouwen , waaronder vele scholen, kantoren,
rumah2 sakit, rumah2 pendjara, rumah2 Pe-
zieken inrichtingen , gevangenissen, bestuurswoningen enz., in meerdere of mindere mate
merintah dll. sedikit-banjak telah diperbaiki.
hersteld.
Untuk sedikit menghilangkan kekurangan pe-
Ter leniging van het grote tekort aan woon-
rumahan dikota2 besar, dengan bantuan dari Pusat Wakaf Pembangunan (Centrale Stich-
ruimte is in de grote steden met steun van de
ting
Wederopbouw)
telah
dimulai
dengan
Centrale Stichting Wederopbouw overgegaan tot de bouw van kleine woningen .
mendirikan rumah2 ketjil . Dalam menjewa gedung2 untuk dinas2 sipil , terutama untuk Kementerian2 Negara, berhu-
De inhuur van gebouwen t.b.v. burgerlijke diensten, in het bijzonder voor de departemen-
bung dengan kekurangan pula akan ruangan
ten der Negara, ontmoetten i.v.m. het eveneens
perkantoran, didjumpai banjak kesulitan .
grote tekort aan kantoorruimte, vele moeilijkheden.
47
Persiapan2 telah dimulai untuk menjusun per-
Voorbereidingen zijn getroffen om regelingen
aturan2 mengenai teraturnja menempatkan ba-
in het leven te roepen betrekking hebbend op
ngunan2, serta memberi petundjuk2 dan me-
de ruimtelijke ordening en het geven van richt-
lakukan pengawasan dalam hal perumahan rakjat .
lijnen voor en het toezicht op de volkshuisvesting .
d.
d.
Lain2 pekerjaan .
Diverse werkzaamheden.
telah
De prauwenhaven Tjilauteureun , welke zwaar
rusak hebat, telah diperbaiki hingga dapat dipakai kembali .
beschadigd was, werd weder in bruikbare toestand gebracht.
Sebanjak mungkin pekerdjaan air- minum di-
De drinkwatervoorzieningen in diverse plaat-
pelbagai tempat telah diperbaiki kembali . Selandjutnja pekerdjaan Kementerian Perhu-
sen werden voor zoveel mogelijk hersteld. Verder hebben zich de werkzaamheden van
bungan & Pengairan mengurung djuga pengu-
het Ministerie van Verkeer & Waterstaat ook
rusan penjaluran kotoran dan air-pembuangan ,
uitgestrekt tot de verzorging van de riolering.
Pelabuhan perahu Tjilauteureun ,
jang
penjehatan, pembersihan kota, pemeliharaan
assainering, stadsreiniging, wegonderhoud en
dan perbaikan djalan dan gedung2 kuburan2
wegherstel onderhoud en herstel van gebou-
dll . pekerjaan jang terdapat dalam kota , jang belum direhabiliteer sebagai daerah otonoom.
wen, begraafplaatsen en andere bijkomende werken in de steden, die als autonome gemeenschap nog niet zijn gerehabiliteerd.
48
Kementerian
Kemakmuran
Departement Economische Zaken
Tak usah didjelaskan lagi, bahwa pembentukan Kementerian Kemakmuran pada permu-
Dat de oprichting van het Departement van Economische Zaken in de Negara Pasundan in
laan bulan Mei 1948 bukanlah pekerdjaan jang mudah. Kesulitan jang terdapat dalam waktu
weest, behoeft hier geen nader betoog . De
itu bukan sadja timbul oleh suasana politiek
daarbij ondervonden moeilijkheden waren niet
jang kurang terang -benderang, akan tetapi djuga oleh karena rakjat umumnja masih merasa
begin Mei 1948 geen gemakkelijke taak is ge-
alleen toe te schrijven aan de in wezen nog zeer ongunstige politieke situatie, maar tevens aan het feit, dat de bevolking nog wat aarzelend
ragu-ragu terhadap Negara jang baru didirikan.
stond tegenover de nieuw opgerichte Negara .
Sesudah Kabinet jang pertama dilantik, J. M.
Na de installatie van het eerste kabinet, werd
R. T. Dendadikoesoemah sebagai Menteri Kemakmuran , diserahi pekerdjaan untuk menju-
Z.E.R.T. Dendadikoesoemah als Minister van
sun suatu staf pembantu untuk Kementeriannja. Penglaksanaan ini adalah tidak begitu lan-
van medewerkers voor zijn Departement.
E. Z. belast met het aanstellen van een staf De
uitvoering van deze taak werd bemoeilijkt door
tjar seperti jang diharapkan, karena beberapa
het feit, dat er nog geen overdracht van be-
kekuasaan masih ada ditangan Pemerintah Umum, hal mana mengakibatkan bahwa pem-
voegdheden door de Centrale Regering had
bantu2 jang ditundjuk itu merasa bimbang terhadap kedudukannja.
gezochte medewerkers zich niet erg safe voelden wat betreft hun positie.
Dengan adanja Vertegenwoordiger Departemen2 Economische Zaken dan Landbouw en
De
Visserij dikantor Recomba Djawa Barat men-
Zaken en van Landbouw en Visserij ten kantore van de Recomba voor West -Java heeft er
djadi suatu sumbangan jang tidak sedikit untuk meringankan segala usaha diatas tadi. Maka dibawahnja kantor perwakilan itu ada beberapa
Djawatan,
diantaranja :
Kehutanan ,
plaats gevonden, met het gevolg dat de aan-
aanwezigheid van een
Vertegenwoordi-
ger van de Departementen van Economische
echter veel toe bijgedragen de taak van de Minister enigszins te verlichten. Diverse diensten o.a. Boswezen, Landbouwvoorlichting , Nijver-
Pertanian, Keradjinan , Perchewanan , Perdagangan dan Perkebunan.
Burgelijke Veeartsenijkundige Dienst, Handel en Ondernemings -landbouw ressorteerden onder genoemde vertegenwoordiger .
Dengan terpilih dan
H. A. J. Jonker, Vertegenwoordiger E. Z. dan
Dank zij de aanstelling van de heer Ir. H. A. J. Jonker, Vertegenwoordiger van E. Z. en
L. & V. mendjadi
L. & V. (op wie de keuze was gevallen) , tot
diangkatnja P. T.
Sekertaris -Djenderal
Ir.
dari
heid,
Kementerian Kemakmuran Negara Pasundan
Secretaris -Generaal van het Departement van
pekerdjaan2 persiapan sangat mendjadi lantjar djalannja.
E. Z. van N. Pasundan, verliep de uitvoering van de voorbereidende werkzaamheden vlot.
zeer
Pada penghabisan bulan September 1949 , baharulah oleh Pemerintah Umum diserahkan
Ultimo September 1948 werden de bevoegdheden door de Centrale Regering gedeeltelijk
kepada Kementerian Kemakmuran Negara Pasundan, beberapa Djawatan2, seperti : 1. Ke-
overgedragen aan het Departement E. Z. N. P. met name de diensten : 1. Boswezen, 2. Land-
hutanan, 2. Pertanian dan Perikanan , 3. Kera-
bouw en Visserij , 3. Nijverheid, 4. Burgelijke Veeartsenijkundige Dienst en 5. Algemene
djinan, 4. Perchewanan dan 5. Urusan Perekonomian Umum, diantaranja termasuk Koperasi dan Perdagangan Dalam Negeri.
Economische Aangelegenheden , waaronder de Coöperatie en Binnenlandse Handel ressorteren.
49
Penjerahan kekuasaan tersebut, jang diang-
Genoemde
gap telah berdjalan sedjak tanggal 1 Juli 1948, disertai dengan penjerahan pegawai jang ada
welke geacht
dimasing2 Djawatan. Hanja pegawai Pimpinan Pusat dari Koperasi dan Perdagangan Da-
overdracht
van
bevoegdheden,
werd vanaf 1 Juli
1948 van
kracht te zijn, geschiedde gelijktijdig met de overdracht van het beschikbare personeel van
pekerdjaan
de afzonderlijke diensten . Echter wat betreft de dienst van C. B. H. , moest het personeel
mana diserahkan kepada P. T. Achmad Atma-
voor de Centrale leiding nog aangesteld wor-
dja.
den, waarmee de heer Achmad Atmadja werd belast.
Perdagangan dan Perkebunan masih tetap ada dalam kekuasaan Pemerintah Umum, se
De Handel en Ondernemingslandbouw blijven nog onder supervisie van de Centrale Re-
lam Negeri harus disusun dulu ,
dangkan Djawatan Perikanan Laut, walaupun resmi telah diserahkan, masih dipegang oleh
gering terwijl de Dienst Zeevisserij, hoewel formeel overgedragen, nog wordt waargenomen door de Dienst voor de Zeevisserij te Batavia,
Djawatan Perikanan Laut di Djakarta, menunggu sampai selesainja pembangunan kembali untuk Pasundan.
totdat deze dienst , voor wat betreft de Negara
Walaupun
Hoewel elke
Pasundan, zal zijn gerehabiliteerd.
kekuasaan jang tertentu dan lapangan pekerdjaan sendiri, tetapi perhubungan antara satu
Dienst zijn afgebakende taak en arbeidsterrein heeft, wordt de onderlinge samenhang der diensttakken niet uit het oog ver-
sama lain tidak diabaikan oleh karena adanja
loren dank zij de vele onderlinge contacten en
bekerdja bersama jang baik. Pernjataan dari Pemerintah Negara Pasundan jang tegas ter-
goede samenwerking. De duidelijke uitspraak van de Regering der Negara Pasundan t.a.v.
hadap djalan politiek-ekonomi jang akan ditempuh, menambah kejakinan dan keridlaan
de richtlijn der te volgen economische politiek, versterkte de overtuiging en bereidwilligheid
untuk bekerdja bersama dikalangan pegawai
tot samenwerking bij alle medewerkers van
dari atas sampai bawah.
hoog tot laag.
Sebagai tindakan untuk mengembalikan kemakmuran ditudjukan terutama kepada per-
werd in de eerste plaats aangestuurd op verbe-
masing2
Djawatan
mempunjai
baikan tanah2 untuk pertanian jang dilalai-
Als maatregel tot herstel van
de welvaart
dian-
tering van de verwaarloosde landbouwgronden en rehabilitatie van het productieapparaat o.a.
taranja penanaman hutan pemberantasan peru-
reboisatie, het tegengaan van verder ontbossin-
sakan hutan dsb-nja, karena hutan2 itu dapat
gen enz ., aangezien de bossen als een belang-
dianggap sebagai sumber jang terpenting untuk kemakmuran.
rijke bron voor bevordering van de welvaart te beschouwen zijn.
kan
dan
pengembalian
alat-produksi
untuk mendidik mantri2
Een landbouw -school voor de opleiding van
pertanian pada bulan Oktober tahun jang lalu,
mantris werd in October vorig jaar opnieuw
Sekolah Pertanian
telah dibuka kembali dan sesudahnja 6 bulan ,
opengesteld en reeds 6 maanden later namelijk
jaitu pada bulan Maart 1949 dapat dimasukkan dalam Djawatan jang bersangkutan 26 mantri
in Maart 1949 werden 26 afgestudeerde leerlingen als volwaardige medewerkers opgenomen
jang keluar, sebagai pembantu jang tjukup tja-
in de betrokken dienst. Momenteel zijn er 81
kap. Pada sa'at ini ada 81 kursus tani desa de-
dessalandbouwcursussen met
ngan ± 2.400 peladjar.
mers . Teneinde voedselschaarste te voorkomen
2.400 deelne-
werd door de Overheid veel aandacht besteed Untuk mentjegah timbulnja kekurangan ma-
aan de verbetering en intensivering van de be-
kanan oleh Pemerintah diperhatikan sekali per-
volkingslandbouw o.a. door verstrekking van kunstmest en landbouwgereedgoede bibit.
baikan dan memperhebat hatsil dari pertanian penduduk, diantaranja dengan membagikan bibit jang baik, rabuk bikinan dan alat2 pertanian.
50
schappen.
visserij,
eveneens
Perikanan jang pula mendjadi sumber pen-
De
tjaharian jang penting untuk makanan rakjat,
ductiebron voor
ternjata menudju kearah perbaikan.
een stijgende lijn.
Pengembalian kembali
een belangrijke
de volksvoeding ,
pro-
vertoonde
ma-
Rehabilitatie van de veefokkerijen vond ook
dju terus dengan usaha memperbaiki dan men-
gestadig voortgang door aanvulling en verbetering van het fokmateriaal.
dari
ternakpun
datangkannja bibit ternak dari luar Pasundan. Didalam rentjana pembangunan kembali termasuk pula, tjabang2 keradjinan seperti per-
In het kader van de rehabilitatieplannen werden ook de belangrijke nijverheidstakken o.a .:
tenunan sarong , perbatikan dan pembikinan pajung. Walaupun banjak dari bahan2 men-
sarongweverij , batiknijverheid, pajong-industrie betrokken. Ondanks het feit dat veel van
tah harus didatangkan dari luar negeri (jang
de benodigde grondstoffen geïmporteerd moes-
membutuhi
deviezen)
diadakan
pertjobaan2
ten worden (dus waarvoor deviezen nodig zijn)
untuk mengembalikan dengan tjepat keradji-
werden pogingen tot herstel van deze belang-
nan rakjat ini oleh Djawatan jang bersang-
rijke volksnijverheid met voortvarendheid door de betrokken dienst voortgezet.
kutan. Sebagai suatu gambaran dari hatsil2 jang tertjapai dibawah ini dipertelakan angka2 :
Ter
banjaknja:
volgen hieronder enige cijfers :
Pertenunan :
1.185 dengan
illustratie
van
de
Textielbedrijven :
17.500 pekerdja Alat tenun T.I.B.:
11.000
Mesin enkel-breed :
1.600
Mesin dubbel -breed :
Handgetouwen T.I.B .: Enkelbreedmachinaal :
220
verkregen
resultaten
1.185 met 17.500 werkers 11.000 1.600
220
Dubbelbreedmachinaal :
Dessaweefgetouwen
16.000
Gedogan
Pembangunan koperasi
(gedogan) :
dengan pengawasan
dan pimpinan dari Djawatan jang bersangkutan berdjalan terus . Walaupun tingkatan pada sebelum perang belum tertjapai, dapatlah dikatakan, bahwa hatsil2 jang diperoleh sekarang dengan mengingatkan keadaan, askan pula .
memu-
16.000
Rehabilitatie van het coöperatiewezen vond onder toezicht en leiding van de betrokken dienst gestadig voortgang . Hoewel het vooroorlogse peil nog niet is bereikt, kunnen de verkregen resultaten, rekening houdend met de omstandigheden ons toch tot tevredenheid
stemmen.
uraian jang pendek jang tertjantum
In het voorgaande werd een korte beschou-
diatas, dapat digambarkan keadaan sedjak Ke-
wing gegeven inzake de situatie sedert de op-
menterian Kemakmuran didirikan . Hatsil2 jang tampak, jang oleh adanja bekerdja bersama an-
richting van het Dept. E. Z. N. P. De zichtbare resultaten welke door onderlinge samen-
tara pembantu2 dari Kementerian Kemakmuran Negara Pasundan telah tertjapai, akan mendorong pegawai2 ini untuk meneruskan
werking van alle medewerkers van het Dept. E. Z. N. P. zijn bereikt, zullen deze medewer-
pekerdjaannja kearah pembangunan di Negara Pasundan, dengan bersemangat dan rasa tjinta.
van de Negara Pasundan, met bezieling voort te zetten.
terdapat
In het kader van de opbouw- en rehabilitatieplannen, zijn nog een aantal objecten be-
Dalam
Dalam
rantjangan
pembangunan,
ada beberapa hal jang bersangkutan dengan di-
kers aansporen hun arbeid voor de opbouw
kemakmuran
trokken en in studie genomen o.a. het wel-
Pedataran Bandung, pengoperan dan mendja-
vaartsplan voor de Hoogvlakte van Bandung, het overnemen en in werking stellen van de
peladjari
diantaranja
rentjana
lankan pabrik tenun Tjimalaka dsb-nja.
weeffabriek Tjimalaka enz.
51
Ketika krisis Kabinet pada bulan Desember
Na de kabinetscrisis in Desember 1948 waar-
1948, J.M.R.T. Dendadikoesoemah meletakkan
bij Z. E. R. T. Dendadikoesoemah zijn ambt
djabatannja, serta diganti oleh J. M. R. S. Soe-
neerlegde, werd hij op 12 Januari 1949 vervan-
radiradja dari 12 Januari 1949 sampai 28 Januari 1949. Setelah krisis Kabinet ke-dua da-
Januari 1949 als Minister E. Z. optrad. Na de
gen door Z. E. R. S. Soeradiradja die tot 28
lam bulan Januari 1949 beliau ini diganti oleh
tweede kabinetscrisis in Januari
J. M. Menteri jang sekarang J. M. Mr. R. A.
Z. E. R. S. Soeradiradja opgevolgd door de tegenwoordige Minister Z. E. Mr. R. A. Karta-
Kartadjoemena .
1949 werd
djoemena . Pasun-
Het Departement E. Z. N. P. bestaat thans
dan sekarang telah berusia 1 tahun dan dengan
sinds een jaar en met dankbaarheid kan men
berterima kasih kita dapat melihat hatsil2 dari pada tahun
de resultaten aanschouwen van de werkzaamheden welke gedurende het eerste levensjaar
pekerjaan mana didjalankan
onder zeer moeilijke omstandigheden, met ge-
Kementerian
Kemakmuran
Negara
pekerdjaan jang telah tertjapai jang pertama,
dalam keadaan jang serba sukar sekali , tamba-
brekkig materiaal en onvoldoende personeels-
han pula bahan2 dan susunan pegawai jang kurang .
bezetting zijn bereikt.
Dengan segala kehormatan kita disini mem-
Met eerbied willen wij hier de medewerkers
peringati arwahnja dari pembantu2 jang sudah
die als slachtoffers bij de uitoefening van hun
mendjadi korban dalam mendjalankan kewadjibannja.
plicht zijn gevallen , gedenken.
52
Satu tahun Parlemen
Een Jaar Parlement
Oleh: R. Tg. DJOEWARSA Ketua Parlemen Pasundan.
peringatan genap
Bij de herdenking van het eenjarig bestaan
1 tahun berdirinja Negara Pasundan , maka dengan segala senang hati saja sebagai Ketua permintaan memenuhi Parlemen Panitya
van de Negara Pasoendan, voldoe ik, als Voorzitter van het Parlement, volgaarne aan het verzoek van de Herdenkingscommissie om een be-
Ulang Tahun itu, untuk memberikan peman-
schouwing te geven over dit Voorlopig Verte-
dangan tentang Badan Perwakilan Sementara ini.
genwoordigend Lichaam .
Sidang jang pertama dari Badan Perwaki-
De eerste zitting van deze Voorlopige Volks-
lan Sementara dimulai pada tanggal 26 Fe-
vertegenwoordiging nam een aanvang op 26
bruari 1947, jaitu setelah Konperensi DjawaBarat III diakui sjah oleh Pemerintah Umum
Februari 1947, na de erkenning van de IIIde West-Java Conferentie als Voorlopig Parle-
sebagai Parlemen Sementara, sesuai dengan bunjinja resolusi jang telah diambil oleh Kon-
ment door de Algemene Overheid, hetgeen in
Pada waktunja
diadakan
overeenstemming was met een door deze Con-
perensi Djawa-Barat itu.
ferentie aangenomen resolutie.
Dari mula2 Parlemen berdiri , maka timbul-
Van de aanvang af nu vormden zich in het
lah bentukan fraksi2 jang dalam waktu satu
Parlement diverse fracties , welke in het afge- .
tahun itu mengalami perubahan baik dalam susunan, maupun dalam tudjuannja . Untuk Untuk
lopen jaar velerlei verschuivingen vertoonden , zowel in getalsterkte als in doelstelling . Kort-
memperpendek tjukuplah kiranja djika disini
heidshalve moge worden volstaan met vermel-
dikemukakan hanja perimbangan anggauta dari masing2 fraksi :
ding der getalsverhoudingen :
banjaknja
„ Indonesia” , mula-mula beranggauta 34 , seka-
„ Indonesia ”, aanvankelijk 34, thans 22 leden ,
rang 22, ,,National" , jang
kemudian
berganti
nama
...National" , na naamwisseling thans "" Parki"
djadi „ Parki" (Partij Rakjat Kebangsaan Indonesia) , mula-mula
(Partij Rakjat Kebangsaan Indonesia), aanvankelijk 15 , thans 21 leden.
beranggauta 15 , sekarang 21 . ..Kesatuan" beranggauta 15 sampai sekarang ,
„ Kesatuan" tot nu toe 15 leden,
Golongan Tionghoa, bermula-mula 9 , sekarang
Chinese Groep, aanvankelijk 9 , thans 8 leden ,
8 anggauta, ..I. E. V."
(Indo Europees Verbond) 8 orang ,
..Demokrasi" jang mengundurkan
Fraksi
Indonesia,
diri
tetap
dari
,,I. E. V. " ,
onveranderd 8 leden,
,,Demokrasi" ontstaan door afscheiding uit de
beranggauta
Fractie Indonesia, 6 leden,
6 orang , ,,Tengah❞ ,,P. R. P."
beranggauta tetap 5 orang, (Partij Rakjat Pasundan)
..Tengah" , tetap
4 orang,
Golongan Arab jang mula -mula 4 orang, sekarang 3 orang, Nederlandse Groep tetap 2 orang,
„ P. R. P.”
onveranderd 5 leden ,
(Partij Rakjat Pasundan), onveranderd 4 leden ,
Arabische Groep, aanvankelijk 4. thans 3 leden, Nederlandse Groep , onveranderd 2 leden,
53
Indische Katholieke Volkspartij tetap 1 orang,
..I . K. V. P. "
Volkspar-
Katholieke
(Indische
tij) , onveranderd 1 lid,
Protestants Christelijke Fractie tetap 1 orang .
Protestant
Christelijke 1 lid.
Fractie,
overanderd
Pada dewasa ini ada seorang anggauta tidak
Voorts is thans een der leden bij generlei
berfraksi. Dan dengan ini sekarang ada 3 lowongan anggauta Parlemen jang belum terisi.
fractie aangesloten, terwijl drie vacatures be-
Dari mulai dibentuk hingga kini Parlemen
Tot dusver werden 90 plenaire vergaderingen
telah berapat pleno 90 hari dan banjak kali
gehouden. Bovendien hadden vele Afdelings-
rapat Afdeling. Sebagai salah satu buah pekerjaan
Van
staan, waarin nog niet is voorzien.
vergaderingen plaats. jang
terpenting dari Parlemen, mula-mula harus disebut penjusunan Peraturan Ketatanegaraan ,
de
eigenlijke
Parlementsarbeid
moet
vooreerst worden genoemd de vaststelling van de Regeling Staatkundige Organisatie Pasoen-
mengalami
dan , welke tijdens de behandeling dermate in-
perubahan2 jang sungguh dalam, sehingga dasebagaimana
grijpend werd gewijzigd, dat het door de Voorbereidingscommissie beoogde stelsel naar Ame-
mula2 dimadjukan oleh Panitya Persiapan, harus diganti dengan systeem Eropa Barat. Sys-
rikaans model , moest wijken voor een WestEuropees Parlementair stelsel.
teem jang mula2 dimadjukan itu, jaitu seorang Kepala Negara jang dibantu dengan Dewan
bijgestaan door een College van Bestuur, werd
Pemerintahan, diganti dengan systeem Men-
vervangen door het systeem van verantwoorde-
teri2 jang bertanggung djawab. Djuga Peratu-
lijke Ministers . Zo onderging het voorgestelde
ran Tata Tertib jang diusulkan , mengalami ba-
Reglement van Orde eveneens menige wijziging. In deze aanvangszitting had ook de ver-
jang
waktu
diperbintjangkannja
sar menurut systeem Amerika,
njak perubahan. Pada sidang mula2 itu pula dilangsungkan pemilihan Wali-Negara jang ke-satu oleh Parlemen. Tanggal 24 April tahun j.I. , jang sekarang diperingati, adalah hari jang beriwajat, karena saät itu, hari Pengakuan resmi Negara Pasundan sebagai Negara, dan hari Penjumpahan Kepala Negara , jang sekalian itu dilakukan dalam Parlemen, dalam waktu mana hadlir P. J. M. Lt. Gubernur-Djenderal.
Het voorgesteld systeem van een Staatshoofd
kiezing van de eerste Wali -Negara door het Parlement plaats . De historische datum van 24 April van het vorig jaar, welke wij thans herdenken , bracht de bekendmaking van de officiële erkenning op die datum van de Negara Pasoendan, alsmede de beëdiging van het Staatshoofd, welke gebeurtenissen plaats hadden in het Parlement in aanwezigheid van Z.E. de Lt. GouverneurGeneraal.
Setelah dalam rapat pada bulan Mei 1948
Nadat, in een vergadering in de maand Mei
Kabinet jang pertama diperkenalkan kepada
1948, het eerste Kabinet aan het Parlement, was
Parlemen
voorgesteld en de eerste
dan keterangan Pemerintah jang
Regeringsverklaring
perde-
was uitgesproken , werd een aanvang gemaakt
batan2 tentang kebidjaksanaän Pemerintah da-
met de debatten over het Regeringsbeleid. Der-
mula2
dibatjakan ,
maka
dimulailah
lam mendjalankan pekerdjaannja . Perdebatan2
gelijke vaak zeer levendige debatten , welke in
jang demikian itu, jang atjap kali hangat sekali
het afgelopen jaar meerdere malen plaats hadden, vormden wellicht het zwaartepunt van on-
dan pada tahun jang lalu dilangsungkan beberapa kali merupakan titik berat dari peker-
ze Parlementaire arbeid. Immers deze bespre-
djaan Parlemen. Perundingan2 jang demikian
kingen vooral leidden ertoe, dat de algemene
itulah jang terutama membawa, bahwa garis2
politieke richtlijn der Regering zoveel mogelijk
- besar politiek Pemerintah sebanjak mungkin
in overeenstemming werd gebracht met
de
dapat disesuaikan dengan tjita2 jang hidup di-
onder het volk levende idealen. Bij deze gele-
tengah-tengah masjarakat. Pada ketika itu para
genheden verklaarden voorts vele Parlements-
anggauta Parlemen sesalkan pula terlambatnja
leden het trage tempo van de overdracht der
54
penjerahan kekuasaan kepada Negara Pasundan serta tidak adanja kepastian dalam so'al
bevoegdheden en de op het stuk van financiën bestaande onzekerheid te betreuren. Door
keuangan. Banjak anggauta menundjukkan pentingnja kembalinja keamanan dan keterti-
menig lid werd het belang van herstel van rust
ban. Pula sering diutjapkan kechawatiran ten-
heid uitgesproken over het uitblijven van enige
tang terlambatnja penindjauan kembali Peratu-
voorbereiding tot herziening van de Staatsre-
ran Susunan Tata Negara Peraturan Pemilihan.
geling en het tot stand brengen van een Kieswet.
dan penjusunan
en orde benadrukt. Vaak ook werd bezorgd-
Pekerdjaan pemberian hukum dari Parlemen
De wetgevende
ternjata dari perundingan2 jang mengenai ren-
kwam tot uiting in de behandeling der aanhan-
tjana undang2 jang dimadjukan dan jang setelah mengalami banjak perubahan , diterima .
gig gemaakte wetsontwerpen. Deze ontwerpen,
Adapun pertelaannja rentjana2 itu sebagai berikut : Peraturan Sementara Kabupaten Otonom ;
arbeid van
het
Parlement
welke allen min of meer gewijzigd werden aanvaard, betroffen :
Tijdelijke Voorzieningen
Autonome
Regent-
schappen : Penetapan bahasa Indonesia sebagai bahasa Resmi:
Vaststelling van de bahasa Indonesia als officiële taal;
Kedudukan para anggauta Parlemen ; Gadjih dan pendapatan dari Perdana Men-
Positieregeling Parlementsleden ; De Wedde van de Minister-President en de
teri dan para Menteri dan hal2 jang bersangkutan dengan itu;
overige Ministers en de daaraan verbonden inkomsten ;
dari Wali -Negara
De Wedde van de Wali-Negara van Pa-
Pasundan dan hal2 jang bersangkutan dengan itu ;
soendan en de daaraan verbonden inkomsten ;
Gadjih dan
pendapatan
Het Volkslied van de Negara Pasoendan.
Lagu Kebangsaan Negara Pasundan. Selama satu tahun itu dalam sidang2 Parle-
In de verstreken periode werden door diverse
men telah dimadjukan oleh beberapa anggauta
leden in totaal 32 moties van politieke, econo-
sebanjak 32 buah mosi jang mengenai politiek, economi, sosial d.l.I. Jang terpenting dan di-
mische, sociale of andere strekking , ingediend. Van de belangrijkste, door het Parlement aan-
terima diantaranja ialah jang mengusulkan :
genomen moties moeten worden genoemd die, welke voorstelden:
Pengakuan persetudjuan Renville oleh Parlemen :
instemming door het Parlement met de Renville-overeenkomst;
supaja nama „ Djawa-Barat" nama ,,Pasundan” ;
de verandering van de naam in ,,Pasundan" ;
diganti dengan
West-Java"
supaja bahasa Indonesia didjadikan bahasa resmi ;
het verklaren van het Indonesisch tot de officiële taal van de Negara:
supaja dinjatakan penjeselan rakan Militer jang ke II ;
Militaire actie ;
terhadap
supaja resolusi Dewan Keamanan oleh kedua fihak;
ge-
diterima
het betreuren door het Parlement van de Ilde
het
aanvaarden
van
de
resolutie
van
de
Veiligheidsraad als basis voor de door betrokken partijen te voeren besprekingen ;
tidak
membenarkan
ketetapan
sementara
het niet-instemmen met de voorlopige vast-
Distrik Federal.
stelling van het Federaal District.
Jang tidak diterima antara lain , ialah jang
De belangrijkste moties welke door het Parlement niet werden aangenomen waren die,
mengusulkan :
welke voorstelden :
55
supaja Kabinet Adil Poeradiradja dirobah;
wijziging te brengen in de samenstelling van het Kabinet Adil Poeradiradja :
dan
en
supaja
pengakuan
Negara
Pasundan
oleh
Republik diusahakan ;
de Republiek om erkenning van de Negara Pasoendan te verzoeken ;
sedangkan 1 mosi jang menjatakan tidak per-
alsmede een motie van wantrouwen jegens
tjaja kepada Kabinet jang pertama .
het eerste Kabinet.
Hak interpellatie tidak begitu banjak dipergunakan tetapi sebaliknja hak pertanjaan se-
gebruik gemaakt, des te meer echter van het
ring kali dipakai , sehingga
sampai
sekarang
ternjata telah dimasukkan sebanjak 125. Dian-
Van
het
interpellatie-recht
werd
niet
veel
recht tot het doen van vragen aan de Regering. Tot dusver werden 125 vragen gesteld, waar-
taranja 78 jang telah didjawab oleh Pemerintah.
van er 78 door de Regering zijn beantwoord.
Akan terlalu djauh bila disini diuraikan pe-
Het zou hier te ver voeren om de arbeid van
kerdjaan dari masing2 commissie. Hanja tjukup
de verschillende parlementaire commissies te
harus dikemukakan disini pekerdjaan Panitya
bespreken. Vermelding echter van de belang-
Permufakatan, jang pada tahun ini merupakan
rijke adviserende taak, welke in dit jaar aan de
suatu badan sekali.
niet achterwege blijven.
pertimbangan
jang
berharga berharga
Parlemen dari Negara jang sekarang berusia 1 tahun ini adalah dibentuk pada masa pergolakan politiek jang sangat hebat. Tidak meng-
Commissie van Overleg was toebedeeld, kan
Het Parlement van de Negara , dat thans zijn eenjarig bestaan viert, is ontstaan in een tijd van hevige politieke beroering . Het behoeft
herankan, bahwa pada saät dibentuknja telah
geen verwondering te wekken , dat op dat tijd-
tampak pertentangan faham dari aliran2 poli-
stip de tegenstellingen tussen de maatschappe-
tiek dan aliran2 lainnja
lijke en politieke stromingen, welke zoveel als
dalam masjarakat,
jang sedikit-banjak masing2 mempunjai wakil dalam Parlemen ini.
Menurut
faham
demokrasi
memang
mogelijk was in het Parlement zijn vertegenwoordigd, duidelijk aan het licht traden.
itulah
Volgens democratische opvatting is het doel
jang dimaksud dengan pembentukan Badan Perwakilan suatu Negara: menangkap suara2
van de vorming van een Vertegenwoordigend Lichaam in een Staat: het tot hun recht laten
kenjataan tentang keluh-kesah, keinginan dan
komen van alle streven, verlangens
andjuran akan tjara memperbaiki keadaan dalam semua lapisan masjarakat,
bevelingen tot verbetering van de maatschappij in al haar geleidingen, volgens de zienswijze en
mana kemudian dapat disjahkan dan didjadi-
deze stemmen welke een aanwijzing vormen
menurut tindjauan dan pendapatan masing2 wakil. Suara2
en aan-
de opvatting van de afgevaardigden . Het zijn
petundjuk untuk menentukan djalannja
voor de vaststelling van het Regeringsbeleid.
pemerintahan. Adapun jang njata dengan te-
Als één ding in het afgelopen jaar duidelijk is
gas selama 1 tahun ini , ialah kesatuan tekad
geworden, dan is het wel de eenheid in doel-
dan hasjrat pada fihak Bangsa Indonesia untuk mempunjai Negara dan Kebangsaan jang Mer-
stelling aan Indonesische zijde , om te komen tot een Staat en een Volk, welke, in de juiste
deka dan Berdaulat, dalam arti kata jang sebenarnja. Pertentangan antara unitaris dan fede-
len zijn. De tegenstelling tussen unitaristen en
ralis telah lama terdorong ke belakang, karena
federalisten is reeds lang op de achtergrond ge-
sekalianpun insjaf, bahwa pertentangan ini hanja merupakan suatu benih perpetjahan belaka.
drongen, want allen zijn er van doordrongen,
kan
betekenis van het woord, vrij en souverein zul-
dat deze tegenstelling slechts een splijtzwam vormt.
Dalam pada itu dari fihak golongan2 Bangsa
Gebleken is ook dat de vertegenwoordigers
lainpun jang disebut
van de andere bevolkingsgroepen, de z.g. ,,minoriteiten", zich bewust zijn van de verande-
minoriteiten" , tampak
pula kesadaran tentang perubahan zaman, ser-
56
ta kemauan jang sungguh2 untuk membantu
ringen des tijds, dat zij oprecht hun krachten
mentjurahkan tenaganja dalam pembinaan Negara ini, tentu sekali dengan menuntut, bahwa
mede willen wijden aan de opbouw van deze
hak2 dan kepentingan akan mendapat perlin-
Negara, ongetwijfeld onder deze voorwaarde , dat hun rechten en belangen genoegzaam zul-
dungan setjukupnja.
len worden beschermd.
Dengan uraian jang serba ringkas ini jang dengan sendirinja tentu djauh dari pada leng-
Dit zeer beknopte en uiteraard verre van volledige overzicht moge een beeld geven van het
kap, dapatlah kiranja diambil gambaran dari
werk van het Parlement zoals dit in grote lijnen
pekerdjaan Parlemen dalam garis besarnja, selama satu tahun.
gedurende 1 jaar is geweest.
Mudah-mudahan pekerjaan kita jang keba-
Laten wij hopen dat onze nog voornamelijk
njakan masih merupakan persiapan itu akan memberikan faedah jang diharapkan dan sung-
voorbereidende arbeid het verhoopte nut zal afwerpen en werkelijk ten voordeel zal zijn aan
guh2 berguna bagi kepentingan Negara dan
de belangen van de Staat en zijn inwoners .
penduduknja.
57
Kedudukan
dan
dari Utusan dari
Djabatan
Wakil Tinggi
Positie en functie van
Mahkota
de Gedelegeerde van de
Hoge Vertegenwoordiger
Dalam menimbang kedudukan dan djabatan dari Utusan Wakil Tinggi Mahkota 1 demikianlah namanja sedjak 1 April 1949 Kommissaris Mahkota dahulu 1 hendaknja teruta-
Bij
van de
de
kroon
beoordeling
van
positie
en
functie
van de Gedelegeerde van de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon - zo heet sinds
ma difikirkan, bahwa, seperti lain2 masaalah
1 April de vroegere Commissaris van de Kroon - moet in de eerste plaats worden be-
di Indonesia, djuga djabatan in ada dalam keadaan peralihan.
dacht, dat, evenals zovele zaken in Indonesië, ook deze functie zich in een overgangsstadium bevindt.
diserah-
Zolang de souvereiniteit nog niet is overge-
kan, maka Utusan itu tidak hanja Wakil dari
dragen immers, is de Gedelegeerde niet uitslui-
Wakil Tinggi Mahkota untuk Negara Pasun-
tend de vertegenwoordiger van de Hoge Ver-
dan, tetapi djuga dari Pemerintah Federaal
tegenwoordiger van de Kroon voor de Negara Pasoendan, maar ook van de voorlopige Fede-
Selama
kedaulatan
masih
belum
Sementara. Kenjataan , bahwa ia dalam soal anggaran belandja setjara technis dan dalam soal administratip ada dalam Pimpinan Departement van Binnenlandse Zaken dari Pemerintah Federaal
Sementara, menundjukan
rale Regering. Het feit, dat hij begrotingstechnisch en administratief onder het Departement van
Binnenlandse
Zaken
staat,
wijst
daar
reeds op.
keadaan jang demikian itu . Tugas kewadjiban jang merangkap dua la-
Deze dubbele doelstelling vormt - ook al
pangan pekerjaan itu tida luput dari kemungkinan adanja antjaman bahaja untuk kebebasan dan kemurnian kedudukan dari Utusan.
zijn er , zoals altijd, ook goede kanten aan verbonden - een gevaar voor de zuiverheid van de positie van de Gedelegeerde.
walaupun harus diakui adanja hal2 jang baik bersangkutan dengan itu. Pe-
Immers, door zijn verbinding met de voorlo-
merintah Federaal Sementara adalah kemung-
pige Federale Regering kan de Gedelegeerde
kinan Utusan itu terlihat dalam hal2 jang ber-
betrokken worden in allerlei zaken van techni-
aneka-warna jang bersifat technis dan politis ,
sche en politieke aard, die gemakkelijk een
Disebabkan
adanja
hubungan
dengan
jang mudah mempunjai tjorak jang bertenta-
controversieel karakter krijgen , zowel door het
ngan, pertama oleh karena adanja kenjataan ,
feit, dat overdracht en afbakening van be-
bahwa penjerahan kekuasaan antara Pemerin-
voegdheden tussen de Negara en de centrale
tah Central dan Negara dan pembatasan da-
Regering nog in een zeer vloeibaar stadium
lam kekuasaan ini masih berada dalam ting-
verkeren, als door de omstandigheid, dat de
katan jang setiap saät dapat berobah, kedua
voorlopige centrale regering in de deelstaten ten onrechte eerder wordt beschouwd als te-
oleh karena adanja sjakwasangka jang ta' beralasan
di
kalangan Negara2
bagian,
menganggap Pemerintah Central
jang
Sementara
genstander dan als voorloper van de Verenigde Staten van Indonesië.
terdahulu sebagai lawan dari pada sebagai perintis dari pembentukan Negara Indonesia Serikat.
59
Salah suatu dari hal2 jang baik jang berupa
Een voordeel van deze dubbele binding is,
keuntungan dalam hubungan djabatan jang bersifat dua aliran itu , ja'lah bahwa pada ma-
dat de Gedelegeerde thans nog in allerlei za-
sa ini Utusan beberapa soal dapat memberi
ken, veelal van persoonlijke aard, de helpende hand kan bieden.
pertolongannja, terutama jang bertjorak perseorangan. kedudu-
Teneinde zijn positie en die van zijn even-
kan jang murni , djuga bagai pengganti2nja
Agar
supaja
dapat
mewudjudkan
dengan mengingat kepada masa jang akan da-
tuele opvolgers met het oog op de toekomst zo zuide overdracht van de souvereiniteit
tang, jaitu
maka
ver mogelijk te stellen, zal de Gedelegeerde zo
Utusan harus sedapat mungkin menghindar-
veel mogelijk vermijden in deze controversen te worden betrokken.
penjerahan
souvereiniteit,
kan diri dari segala sesuatu jang akan melibatkan ia dalam pertentangan pendirian . Hanja dengan tjara jang demikian itu, ma-
Slechts dan zal hij in de toekomst op bevre-
ka ia dalam masa jang akan datang, dapatlah bertindak dengan tjara jang memuaskan seba-
digende wijze kunnen optreden als vertegenwoordiger van de Hoge Vertegenwoordiger
gai Utusan dari Wakil Tinggi Mahkota dan
van de Kroon en als beschermer van de min-
sebagai pelindung golongan minoriteit umum-
derheden in het algemeen en van de Neder-
nja dan chususnja dari golongan jang terdiri
landse minderheid in het bijzonder, de functie
dari orang2 Belanda , selaras dengan djabatan
die hem na de overdracht van de souvereini-
jang terutama difikirkan untuk beliau, sesu-
teit in de allereerste plaats is toegedacht.
dahnja dilangsungkan penjerahan souvereiniteit. Hanja dengan tjara jang demikian itu , be-
Slechts dan zal hij of zijn eventuele opvol-
liau atau mungkin pengganti2nja, dengan tja-
gers met succes het kanaal kunnen zijn waarlangs de culturele uitwisseling tussen Neder-
ra jang memuaskan akan merupakan saluran untuk pertukaran kebudajaan antara Belanda dan Indonesia, sedjauh mana mengenai Negara Pasundan. Saat
jang
sudah
silam
sesudahnja
diada-
land en Indonesië voor zover betreft de Negara Pasundan kan plaats vinden.
De tijd,
die verlopen is sedert de instelling
adalah terlalu sing-
van de functie van Commissaris van de Kroon November 1948- is nog te voor Pasundan
kat untuk meramalkan dengan alasan2 jang
kort om met enige zekerheid voorspellingen te
pasti , mengenai perkembangan dari djabatan
kunnen doen omtrent de toekomstige ontwik-
itu dalam arti jang umum dan chususnja jang
keling van deze functie in het algemeen en in
bertalian dengan Negara Pasundan.
het bijzonder ten aanzien van de Negara Pasundan.
Mungkin djuga penulis kalimat2 ini terlampau memegang pendirian sebagai salah satu
Wellicht ook dat de schrijver van deze re-
kannja Komisaris dari Mahkota untuk Pasundan - November 1948
fihak, untuk dapat mengemukakan timbangan-
gels te zeer partij is om geheel objectief hierover een oordeel te kunnen vormen.
nja setjara objectief mengenai soal itu.
Wel kan
Menurut
ditetapkan ,
vastgesteld, dat reminiscenties aan vroeger be-
bahwa pikiran dan ingatan akan djabatan2
staand hebbende functies van bestuurlijke aard
dahulu kala , jang sifatnja kepamongpradjaan ,
goeddeels zijn verdwenen, zij het ook, dat dit
sebagian besar telah linjap , walaupun harus diakui, bahwa hal itu dalam kalangan Indo-
aan Nederlandse zijde , waarschijnlijk omdat in
nesia berlangsung lebih mendalam dari pada
het
dikalangan Belanda. Kedjadian demikian itu mungkin dapat disebabkan oleh karena ma-
maatschappij politiek gesproken zeer veel gevoeliger registreert dan de door afkomst en
60
hemat
saja
dapatlah
naar
het mij voorkomt
worden
aan Indonesische zijde meer het geval is dan
afgelopen
tijdsbestek
de
Indonesische
sjarakat Indonesia dalam waktu jang telah lampau, kalau ditindjau dari sudut politik, mempunjai getaran djiwa jang lebih halus da-
historie politiek meer ongevoelige groep der Nederlanders hier te Lande.
ri pada golongan Belanda disini , jang menurut asal dan riwajat politiknja memang tidak begitu mengatjuhkannja.
Daarbij komt, dat de factoren, die bezig zijn
Lain dari pada itu ada kenjataan, bahwa factor2 jang sedang menentukan nasib Indo-
het lot van Indonesië voor een lange reeks van jaren te bepalen, een omvang en kracht - ten
nesia untuk waktu jang bertahun2 lamanja, mempunjai keluasan dan kekuatan dalam
goede of ten kwade - hebben, dat het persoon— lijk element en de betekenis van het individu 1 in welke functie ook geplaatst 1 in de vorming
arti jang baik dan tidak baik
sedemikian
rupa, hingga pengaruh perseorangan dan arti sesuatu manusia - dalam djabatan apapun djuga ditempatkannja — hanja mempunjai arti
en ontwikkeling van deze factoren betrekkelijk weinig betekent. Het du glaubst zu schieben. aber du wirst geschoben" is in hoge mate toe-
bangan factor2 itu . Adalah pari -bahasa Djer-
passelijk op de Gedelegeerde van de Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon ............ en
man, bunjinja :
niet alleen op hem.
sedikit sekali dalam tjorak dan bentuk perkem-
,,Du glaubst zu schieben, aber du wirst geschoben" , jang mengandung arti kurang lebih demikian : „ Kita ingin menentukan tjorak sesuatu keadaan,
akan tetapi
kemudian kita
menginsjafi, bahwa kita terbawa oleh arus gelombang, jang telah mempunjai tjorak sendiri” . Maknanja pari -bahasa ini dapat diartikan sebagai lukisan sifat kedudukan dan djabatan dari Utusan dari Wakil Tinggi Mahkota ............ dan dalam keadaan jang demikian beliau itu tidak berdiri sendiri .
De Gedelegeerde van de Utusan dari Wakil Tinggi Mahkota di Pasundan.
Hoge Vertegenwoordiger van de Kroon voor Pasoendan,
61
PORTERET-PORTERET
WAKTU
DIBENTUKNJA NEGARA PASUNDAN.
FOTO'S VAN
OVER DE VORMING
DE NEGARA
PASUNDAN.
STATUS
DJAWA -BARAT
DIAKUI
OLEH
PEMERINTAH
- UMUM , DALAM MU'TAMAR DJAWA BARAT III PADA TG. 23 FEBR. — 28 FEBR. 1948 DI BANDUNG .
DE STATUS ..DJAWA-BARAT" ERKEND DOOR DE REGERING IN DE WEST-JAVA CONFERENTIE III TE BANDUNG , 23 FEBR. - 28 FEBR. 1948.
Persiapan ketika dilangsungkan pembukaan oleh P. T. RePanitia comba R. A. A. Hilman Djajadiningrat (dalam Mu'tamar DjawaBarat III). De Contact-Commissie tijdens de openingsrede van de Recomba van West-Java, de Hr. R. A. A. Hilman Djajadiningrat.
Satu Pemandangan dalam ruangan permusjawaratan. Rd. Tg. Djuarsa, Ketua Panitia Penghubung, sedang berpidato . Rd. Tg. Djuarsa, Voorzitter van de Contact- Commissie, tijdens zijn rede.
Panitia Penghubung sedang berrapat tentang
suatu amandemen
De Contact-Commissie tijdens de bespreking van een amendement.
awa
-
Barat
Lune
Pemilihan Ketua Parlemen .
Verkiezing van de Parlements -Voorzitter.
Rd. Tg. Djuarsa terpilih sebagai Ketua Parlemen. Rd. Tg. Djuarsa gekozen als Voorzitter van het Voorlopige Parlement.
a
ar
g Ne
t
a
aw
Dj
ra
- Ba
Ketika dilangsungkan Pemilihan Wali-Negara. Tijdens de verkiezing van de Wali -Negara.
R. A. A. H. Wiranatakusuma terpilih djadi Wali-Negara R. A. A. H. Wiranatakusuma wordt gekozen als Wali-Negara van Djawa-Barat (later uitgeroepen tot Negara Pasundan.)
Kegembiraan para Penindjau ketika terpilihnja R. A. A. H. Wiranatakusumah sebagai Wali-Negara. Enthousiasme van het publiek na de uitslag van de verkiezing van de Wali-Negara, waarin R. A. A. H. Wiranatakusuma wordt gekozen.
WALI-NEGARA
PASUNDAN
DE WALI-NEGARA
VAN
PASUNDAN
Dilapangan terbang Maguwo (Djokja) ; Delegasi Pendjemput se dang mengutjapkan pidatonja terhadap Wali-Negara
Op het vliegveld Maguwo (Djokja) ; de Delegatie tijdens de toespraak tot de Wali-Negara
Wali-Negara bertolak ke pesawat- udara jang akan membawanja ke Bandung. De Wali-Negara begeeft zich naar het vliegtuig, dat hem naar Bandung zal brengen .
Panitia jang akan mendjemput Wali-Negara sedang menanti. Comité van ontvangst in afwachting.
Keluarga sedang menunggu kedatangan Ajahandanja. Familie-leden wachten in spanning de komst van hun vader af.
Dengan mobil Wali-Negara berangkat ke Panitia-Pendjemputan. Per auto begeeft de Wali-Negara zich naar het Comité van Ontvangst.
0-1818
Suasana dirumah. Thuis.
PELANTIKAN PENJUMPAHAN WALI-NEGARA PASUNDAN,
24
APRIL
1948 .
DE BEEDIGING VAN DE WALI-NEGARA VAN PASUNDAN, 24 APRIL
1948.
P. J. M. Dr. H. J. van Mook: Masih banjak kita harus rundingkan dan masih banjak jang kita harus kerdjakan". Z. E. Dr. H. J. van Mook: ..Wij zullen nog veel moeten overleggen en veel werk moeten verzetten".
Porteret R. A. A. H. Wiranatakusuma, Wali-Negara Pasundan. R. A. A. Wiranatakusuma, de Wali -Negara van Pasundan.
J. M. Wali-Negara memasuki ruangan Parlemen. . E. de Wali-Negara betreedt de Parlementzaat.
Segera disusul oleh P.J.M. Lt. G.G. Dr. H.J. van Mook, disertai oleh R. A. A. Hilman Djajadiningrat, Recomba Djawa Barat. Direct daarop komt ook Z.E. de Lt. G.G. Dr. H.J. van Mook, vergezeld door R. A. A. Hilman Djajadiningrat, Recomba voor West-Java .
Rd. Tg. Djuarsa, Ketua Parlemen, angkat bitja Rd. Tg. Djuarsa, Voorzitter van het Parlement , neemt het woor
Pelantikan penjumpahan P.J.M. Wali-Negara. De beediging van Z.E. de Wali-Negara.
Penanda-tanganan surat penjumpahan.
Ondertekening van het eedsformulier.
Sebelumnja P.J.M. Dr. van Mook angkat bitjara, beliau mempersilahkan Algemeen Secretaris, t. Mr. Verboeket membatjakan besluit (Negara-Pasundan). Voordat Z.E. Dr. van Mook ' t woord neemt, verzoekt hij de Algemene Secretaris, Mr. K. Verboeket, het besluit (Negara-Pasundan) voor te lezen.
Dr. van Mook angkat bitjara.
Dr. van Mook aan het woord.
Wali-Negara menghaturkan terima kasih kepada Dr. van Mook dan setelah itu berpidato kepada Parlemen. De Wali-Negara bedankt de Landvoogd en richt daarna 't woord tot Parlement.
Dengan mobil P.J.M. Wali -Negara jang baru dilantik itu pergi ke aubade kanak2. Disampingnja t . Harun Al Rasjid. Per auto begeeft de zo juist beëdigde Wali-Negara zich naar de kinder- aubade. Naast hem de hr. Harun Al Rasjid.
Waktu aubade.
Tijdens de aubade.
Pada malamnja pelantikan dilangsungkan resepsi jang ramai. Dari kiri ke kanan : Njonja v. Mook, P.J.M. Wali-Negeri, dan P.J.M. Wali Negara. Op de avond van de Installatie had een drukbezochte receptie plaats. V.l.n.r. Mevr. v. Mook, Z.E. de Landvoogd en Z.E. de Wali-Negara.
UPATJARA
DE
PERLETAKKAN
STEENLEGGING
VOOR
BATU TANDA
HET
PERINGATAN, 25
GEDENKTEKEN,
25
APRIL
APRIL
1948
1948
R. A. A. Abas Suria Nataatmadja menjampaikan pidatonja jang mearik perhatian. R. A. A. Abas Suria Nataatmadja houdt zijn indrukwekkende rede.
R. A. A. Abas Suria Nataatmadja membatjakan oorkonde. R. A. A. Abas Suria Nataatmadja leest de oorkonde voor.
P. J. M. sedang menempatkan batu pertama. Z. E. neemt de eerste schep specie.
Kepala Penghulu membatja do'a. De Hoofdpenghulu spreekt ' t gebed uit.
KABINET PERTAMA DARI NEGARA PASUNDAN HET EERSTE KABINET VAN DE NEGARA PASUNDAN
Rd. Adil Puradiredja (pembentuk kabinet). Perdana Menteri dan Menteri dalam Negeri. Rd. Adil Puradiredja (Kabinetsformateur). Minister-President en Minister van Binnenlandse zaken.
3
Rd. Dendadikusuma 1 Menteri Perekonomian. Rd. Dendadikusuma
Minister van Economische Zaken.
P. J. Gerke - Menteri Keuangan . P. J. Gerke 1 Minister van Financiën .
Rd. Judakusuma
Menteri Pengadjaran dan Agama.
Rd. Judakusuma 1 Minister van Onderwijs en Eredienst.
Ir. Tan Hwat Tiang
Menteri Pengairan dan lalu lintas.
Ir. Tan Hwan Tiang 1 Minister van Verkeer- en Waterstaat.
Dr. Bunjamin 1 Menteri Sosial.
Dr. Bunjamin 1 Minister van Sociale Zaken.
Mr. Rd. Suparman 1 Menteri Kehakiman. Mr. Rd. Suparman
ே
ம Dr. Maskawan 1 Menteri Kesehatan. Dr. Maskawan 1 Minister van Gezondheid.
Minister van Justitie.
Ketika defilé di Bandung, pada Perajaan Puteri Juliana, diambil oleh Lt. Djenderal Spoor.
Tijdens het defilé te Bandung op de verjaardag van H.K.H. Prinses Juliana, afgenomen door Lt. Generaal Spoor.
N
Setelah defilé Lt. Djenderal S. H. Spoor meminta diri dari Wali-Negara Pasundan. Na het defilé; Lt. Gen. S. H. Spoor neemt afscheid van de Wali Negara Pasundan.
DJAWA BARAT
Kabinetsformateur Rd. Adil Puradiredja dalam Konperensi Pers. Kabinetsformateur Rd. Adil Puradiredja houdt zijn eerste persconferentie.
PEMBUKAAN KOMBALI BANDUNG L GARUT
DJALAN
KERETA- API
Berkenaan dengan pembukaan kombali djalan kereta -api Bandung Garut, maka P. J. M. Wali-Negara dengan pengiringnja dan Pembesar2 jang lain, mengadakan perdjalanan dengan kereta-api. HEROPENING SPOORLIJN BANDUNG - GARUT Met de heropening van de spoorlijn Bandung – Garut, onderneemt de Wali-Negara met zijn Staf en andere Autoriteiten een treintocht naar Garut.
P.J.M. Wali-Negara dengan Residen Dr. S. van der Harst, H.T.B. Priangan, dalam kereta-api. In de trein.
Z.E.
de Wali-Negara
in gezelschap van Resident
Dr. S. van der Harst, H.T.B. Priangan.
Di Pendopo Kabupaten Garut. In de Pendopo van de Kabupaten Garut.
Pulang kombali. De terugtocht.
Penjambutan jang hangat dari Rakjat Tjibatu. Enthousiasme van het volk te Tjibatu.
PAD
JAD
JAR
AN
0
96
・ P.J.M. WALI NEGARA BESERTA RD. AJU WIRANATAKUSUMA. Z. E. DE WALI-NEGARA MET DE RD. AJU.
FEDERAAL, 27
MEI
1948
FEDERAAL,
MEI
1948
27
Ketika pembukaan oleh Dr. van Mook. Tijdens de openingsrede van Dr. van Mook.
Pemandangan sebagian dalam Konperensi. Overzicht van een gedeelte der zaal.
92
Para delegasi sedang berempug untuk memilih Ketua Konperensi. Delegaties bijeen voor overleg nieuwe Voorzitter.
P.J.M. Gubernur-Djenderal menjerahkan kursi Ketua kepada P.J.M Rd. Adil Puradiredja, Perdana Menteri Negara Pasundan Z.E. de Lt. Gouverneur-Generaal draagt zijn voorzitterschap over dar Z. E. Rd. Adil Puradiredja, Minister-President van de Negara Pasundan
Ketua baru sedang melakukan kewadjiban.
De nieuwe Voorzitter in functie.
PERKENALAN
DENGAN PROPESSOR
ROMME
DAN MR .
KENNISMAKING MET PROFESSOR ROMME EN MR.
STIKKER
STIKKER
Di Hotel Homann: Kabinet Negara Pasundan bertemu dengan Propessor Romme dan Mr. Stikker.
In Hotel Homann : Het Kabinet Pasundan in een gezellige bijeenkomst met Prof. Romme en Mr. Stikker.
Di Pakuan: Para anggauta Delegasi Negara Pasundan dalam Konperensi Federaal sedang beladjar kenal dengan Propessor Romme dan Mr. Stikker. In de Pakuan: Delegatie-leden Pasundan van de Federale Conferentie Bandung maken kennis met Prof. Romme en Mr. Stikker.
KOMISI 9 ORANG DARI NEGERI BELANDA DI BANDUNG, 21 JUNI 1948 COMMISSIE VAN 9 UIT HOLLAND TE BANDUNG, 21 JUNI 1948
Komisi 9 orang dari Negeri Belanda mengundjungi Wali-Nega Pasundan di Pakum De groep van 9 uit Holland op bezoek bij de Wali-Negara Pasunda in de Pakua
Perdjamuan teh di Pakuan. Een gezellig bijeenzijn tijdens de teaparty in de Pakuan.
WALI-NEGARA MENGUNDJUNGI SUMEDANG, 24 JUNI DE WALI-NEGARA BEZOEKT
SUMEDANG,
1948
24 JUNI 1948
P. J. M. Wali-Negara disambut di Kabupaten Sumedang Verwelkoming van de Wali-Negara in de Kabupaten Sumedang.
Kepada hadirin diberikan gambar P. J. M. Wali -Negara Pasundan. Aan de aanwezigen worden foto's van de Wali-Negara uitgedeeld.
Wali-Negara sedang berpidato terhadap para hadirin . De Wali-Negara spreekt de aanwezigen toe.
WALI-NEGARA MENGUNDJUNGI TASIKMALAJA DAN TJIAMIS ,
DE WALI-NEGARA BEZOEKT TASIKMALAJA EN TJIAMIS ,
2
2
JULI
JULI
1948.
1948.
Pertemuan P.J.M. Wali-Negara dengan para Alim- Ulama di Tasikmalaja Bijeenkomst van de Wali-Negara met de Alim- Ulama op Tasikmalaja.
Di Tjiamis: P.J.M. Wali-Negara disambut oleh P.T. Bupati Tjiamis. Op Tjiamis: De Wali-Negara verwelkomd door de Regent.
RAPAT PERUNDINGAN SOAL FEDERAAL BIJEENKOMST
FEDERAAL-OVERLEG
DI BANDUNG,
TE BANDUNG,
Pertemuan dari Rapat Perundingan, soal Federaal dalam gedung Recomba di Bandung. Ketua: Mr. T. Bahriun. De vergadering van de Bijeenkomst voor Federaal- Overleg in het Recomba-gebouw te Bandung. Voorzitter: Mr. T. Bahriun.
16
16 JULI JULI
1948
1948
LEBARAN, 6 AUGUSTUS
LEBARAN, 6 AGUSTUS
1948
1948
Sedang bersembahjang. In gebed.
Kesibukan di Pakuan : P.T. Recomba Djawa-Barat bersilaturachmi kepada P.J.M. Wali -Negara. De drukte in de Pakuan : De Recomba v. West-Java wenst de WaliNegara een gelukkige Lebaran toe.
WALI-NEGARA
DALAM
DE WALI-NEGARA
TURNI
OP TOURNEE
P. J. M. Wali-Negara di Tjiandjur. De Wali-Negara op Tjiandjur.
7
Di Kabupaten Sukabumi. In de Kabupaten van Sukabumi.
2. J. M. Wali-Negara di Djampangkulon : Wedana Djampangkulon edang mengutjapkan pidato penjambutannja. De Wali-Negara op Djampangkulon : De Wedana van Djampangulon houdt zijn begroetingsrede.
Tiba di Palabuan-Ratu : mobil D-I, jang terkenal, melalui pendjagaan kehormatan. De aankomst op Palabuan -Ratu : de bekende auto D-1 rijdt tussen de aan weerszijden van de weg opgestelde erewacht.
1
PENERIMAAN ANUGERAH
Z. E. DE WALI-NEGARA GEDECOREERD
P.J.M. Wali-Negara di kantor Recomba, ketika P.T. Recomba DjawaBarat hendak dianugerahi. Z.E. de Wali-Negara op het kantoor van de Recomba, ter gelegenheid an de uitreiking van een Koninklijke onderscheiding aan de Recomba v. West-Java.
P.J.M. Wali-Negara ketika P.T. Recomba dianugerahi bintang. Z. E. de Wali-Negara tijdens de decoratie van de Recomba v. West-Java.
P.J.M. Wali-Negara sedang menerima anugerah Bintang . Uitreiking van een Koninklijke onderscheiding aan Z. E. de WaliNegara.
P. J. M. Wali-Negara sedang berpidato dalam resepsi-jubilum Z. E. de Wali- Negara voert het woord tijdens de jubileum- receptie.
P. J. M. Lt. G. G. Dr. H. J. van Mook mengundjungi P. J. M. Wali-Negara sesudahnja dianugerahi. De Landvoogd bij de Wali-Negara na de decoratie-uitreiking .
PEMBUKAAN
SIDANG
PARLEMEN, 15
OPENING VAN HET PARLEMENT,
15
SEPTEMBER
1948
SEPTEMBER
1948
AG
P.J.M. Wali-Negara Pasundan memasuki ruangan Parlemen, ketika hendak dilangsungkan upatjara pembukaan Sidang Parlemen kesatu. Z. E. de Wali-Negara v. Pasundan treedt de Parlementszaal binnen ter opening van de eerste Parlementszitting..
Hari tahunan Wali-Negara. Verjaardag van de Wali-Negara.
ART
P.J.M. Wali-Negara ditengah2 para pegawai Pakuan. Z.E. de Wali-Negara temidden van het Pakuan-personeel.
KABINET BAHARU HET NIEUWE KABINET
Setelah Kabinet-Adil bubar, maka pada tanggal 28 December 1948 Mr. Rd. Djumhana, Directeur Wali-Negara, ditundjuk sebagai pembentuk Kabinet jang baru: Mr. Rd. Djumhana sedang menandatangani surat-sumpahnja. Na de crisis van het Kabinet- Adil, wordt 28 December 1948 Mr. Rd. Djumhana, Directeur van het Kabinet van de WaliNegara, als nieuwe Kabinetsformateur aangewezen: Mr. Rd. Djumhana ondertekent het eedsformulier.
P.J.M. Wali-Negara Pasundan ditengah2 para anggota Kabinet jang lama dan jang baru. Disebelah kiri dimuka Komisaris Agung Pemerintah P. T. Dr. R. W. van Diffelen. Ke-kanan: P.T. Rd. Mr. Djumhana, Perdana Menteri jang baru, P.J.M. Wali-Negara P. T. Rd. Adil Puradiredja, Perdana Menteri jang lama. Z. E. de Wali-Negara tussen de afgetreden en de nieuwbenoemde Kabinetsleden. Links op de voorgrond, de Commissaris van de Kroon Dr. R. W. van Diffelen. Naar rechts: Mr. Rd. Djumhana, de nieuwe Minister-President; Z. E. de Wali-Negara; Rd. Adil Puradiredja, de afgetreden Minister-President.
Segera setelah dilakukan upatjara penjumpahan Menteri2 jang baru, maka P.J.M. Wali-Negara Pasundan mengadakan sidang Kabinet. Direct na de eedsaflegging van de nieuwe Ministers wordt een Kabinetszitting gehouden .
SETELAH KABINET ADIL DIGANTI OLEH KABINET-DJUMHANA, MAKA TERDJADILAH PULA SUATU PERUBAHAN DAN SEBAGAI AKIBAT DARI ITU TERSUSUNLAH KABINET-DJUMHANA JANG TETAP. NADAT HET KABINET-ADIL WAS OPGEVOLGD DOOR HET KABINET-DJUMHANA, VOLGDE WEDEROM EEN HERVORMING WAARDOOR HET DITMAAL DEFINITIEVE 7 KABINET-DJUMHANA ONTSTOND.
Kabinet Pasundan jang baru. Het nieuwgevormde Kabinet van Pasundan.
Malam perpisahan antara Kabinet lama dan Kabinet baru Negara Pasundan. Afscheidsavond van de oude en de nieuwe Kabinetsleden .
GEMAH-RIPA
R PASIRUKIR LUH-DINA
LAMBANG NEGARA PASUNDAN
HET WAPEN VAN DE NEGARA PASUNDAN
Pendjelasan
tentang
rentjana- perlambang
Negara
Pasundan
Pada merantjanakan perlambang (wapen) itu, maka adalah dalam maksud untuk menginsapkan penduduk negara Pasundan pada umumnja dan rakjat asli pada chususnja, tentang telah berdirinja negara Pasundan. Untuk mentjapai tudjuan tadi itu , maka perlambang itu harus disusun sedemikian rupa, sehingga didalamnja terdapat bahan2 jang diambilnja dari hikajat2 pada zaman purbakala, pepatah2 dan sembojan2 , jang bersipat kesundaan
dan jang
dapat dipersatukan ( digem-
bleng) dalam suatu kalimat (sembojan) jang bunjinja sebagai berikut : ,,Negara Pasundan jang mashur karena kekajaan dan kesuburannja, tidak kekurangan pakaian dan makanan, terdjaga oleh harimau Padjadjaran ,
sehingga negara itu sesuai de-
ngan isinja peri -bahasa ..Gemah-ripah, pasir- woekir, loh-djinawi" . Berhubung dengan itulah, maka perkataan diatas ini dilukiskan sebagai perlambang dengan pelbagai warna dan gambar2 jang artinja adalah sebagai berikut :
NEGARA Dari sebab Pasundan kini berazas democratie, maka mahkota walaupun berupa mahkota binokasi, adalah tidak pada tempatnja , berhubung dengan mana haruslah ditjari perlambang lain untuk negara . Negara itu hanja terwudjud, bila memenuhi tiga pokok sjarat jang merupakan jang tidak boleh dipisah -pisah ,
jaitu :
kesatuan
rakjat , pemerintah dan daerah.
Perlambang jang mudah tampak dari trimurti ini adalah seutas tali jang terdiri dari tiga anjaman berupa suatu simpul (lus) ,
ketiga anjaman
itu masing2 diberi warna sendiri ,
jaitu jang satu berwarna merah untuk Perlambang rakjat, sebab warna itu mentjerminkan hawa nafsu jang baik dan buruk jang terdapat pada banjak antara mereka dan jang disebabkan oleh tiadanja ketjerdasan pikiran pada mereka itu ; pemerintahan diberikannja warna putih, sebab dari padanja dapatkah diharapkan suatu pendirian diatas partij2 , pendirian jang benar2 neutraal, jang sutji-murni , sedang daerah itu diberikannja tanda kesuburan.
warna
hidjau
sebagai
PASUNDAN Sebagai perlambang djiwa kesatrija dari Pasundan , diambillah disini suatu kudjang, suatu sendjata penusuk jang lebih tua dari pada keris,
sendjata bangsa Sunda jang asli , akan
tetapi jang hanja dilukiskan bentuknja sadja. Dengan perlambang ini
digambarkan
pula
perkembangan ke-tata-negaraan jang masih muda itu dari Pasundan.
KEKAJAAN DAN KESUBURAN Warna hidjau dari tameng itu bukan sadja perlambang kesuburan dan kekajaan, akan tetapi adalah perlambang dari Igama Islam jang dianut oleh rakjat Pasundan pada chususnja .
PAKAIAN DAN MAKANAN Sepandjang dapat diketahuinja, maka rajat
Pasundan dari dahulu kalapun telah biasa
menenun sendiri pakaiannja dari kapas , sedang menanam padi adalah pokok pekerdjaan (nafkah) rajat di-negara kita ini . Karena itulah maka patut lukisan rangkai padi dan tjabang pohon kapas ditaruh dalam tameng itu.
HARIMAU PADJADJARAN Sampai kini dikalangan rajat masih pula beredar suatu hikajat jang mentjeritakan, bahwa pada waktu orang2 jang termula menganut Igama Islam datang di-Pasundan , sala seorang dari sahabatnja (muridnja) Nabi Muhammad s.a.w., jaitu Wali Sunan Purba , menghadap kepada Sri Baginda Ratu Padjadjaran , Prabu Sili Wangi, maksudnja agar Sri Baginda djuga menganut Igama Islam . Usaha ini tidak berhatsil, baik rajat, maupun Sri Baginda tidak mau menerima Igama itu. Karena itu maka mereka itu lantas didjadikan harimau dan sampai kini nama harimau Padjadjaran masih dikenali orang. Menurut tjerita itu maka pada tiap2 bulan Maulud, binatang2 itu masih biasa berziarah ke-bekas ibu kota keradjaan Padjadjaran, jang terletak diBatutulis , Bogor. Karena itulah maka harimau itu dilukiskan sebagai pemegang tameng.
PENDJELASAN HERALDISCH DARI PERLAMBANG.
Lukisan sifat Mahkota
Seutas simpul tambang jang terdiri dari tiga bagian jang masing2 diberi warna merah, putih dan hidjau.
Tameng
Tameng ini dibuat sebagai tameng diabad pertengahan dan mempunjai bentuk ke-Baratan, jang diberi warna hidjau. Ditengah-tengah
terdapat lukisan
ku-
djang berwarna putih, jang disebelah kanan -kirinja diapit oleh serangkai padi (sebelah kanan) berwarna mas dan tjabang pohon kapas (sebelah kiri) berwarna mas djuga.
Pemegang Tameng
Dua ekor harimau djantan jang
sudah dewasa berwarna mas , bergaris horizon-
taal, berlidah dan berkuku merah, jang memegang tameng dibagian tengah dengan kedua kaki depan . Dasarnja
Itu semua berdiri atas suatu dasar (voetstuk) jang berupa pita berwarna hidjau jang memuat tulisan dengan huruf latin jang berupa peri-bahasa : ,,Gemah-ripah,
}
pasir-woekir,
loh- djinawi" .
Toelichting
op
het
ontwerp-wapen
van
de
staat
Pasundan
Bij het ontwerpen van het wapen ligt het in de bedoeling, de ingezetenen van de staat Pasundan in het algemeen en de autochtone bevolking in het bijzonder, staatsbewust te maken . Ter bereiking van het gestelde doel dient het bewuste wapen zodanig te worden samengesteld, dat gebruik worde gemaakt van gegevens , geput uit legendarische verhalen ,
gezegden
en/of leuzen, die karakteristiek voor Pasundan zijn, samen te vatten tot een slagzin (slogan) die als volgt luidt: ,,De staat Pasundan, bekend om haar rijkdom
en vruchtbaarheid, heeft geen gebrek aan kle-
ding en voedsel, welbewaakt door de koningstijgers van Padjadjaran, zodat zij voldoet aan de spreuk ,, Gemah-ripah, pasir-woekir, loh djinawi ” (alom welvarend) . In dit verband zijn daarom de bovenvermelde woorden in kleuren en tekeningen symbolisch voorgesteld en betekenen zij het ondervolgende.
DE STAAT
Gezien de democratische geest waarin Pasundan thans verkeert, is de kroon , zij het dan ook een Indische kroon (makuta binokasih) , niet
meer op haar plaats geacht, waarom, ter ver-
vanging daarvan naar een symbool van de
staat moet worden omgezien .
Ter verkrijging van een staat zijn drie essentiële dingen nodig, die absoluut bij elkaar behoren, derhalve niet van elkaar kunnen worden gescheiden , nl . het volk, het bestuur en het grondgebied. Het meest voor de hand liggende symbool voor deze triniteit is n.h.v. het driedelig in lusvorm gevlochten touw, terwijl de drie dingen door kleuren van elkaar ware te onderscheiden, mel name voor het volk b.v. rood , omdat rood de kleur van de hartstochten is ; immers zijn bij velen onder hen, goede zowel als slechte aanwezig , zulks vanwege het gemis aan verstandelijke ontwikkeling: het bestuur krijgt dan
een witte kleur, aangezien van het bestuur mag
worden verwacht, dat het boven de partijen dient te staan,
derhalve volkomen neutraal
(soetji-moerni), terwijl aan het grondgebied gevoeglijk de groene kleur als teken van vruchtbaarheid kan worden gegeven . ›
PASUNDAN
Als symbool van de ridderlijke geest van Pasundan is hier de kudjang genomen , een steekwapen ouder als de kris , specifiek Soendaas, terwijl alleen de vorm wordt aangegeven , waarmede tevens de jonge staatkundige ontwikkeling van dit land wordt uitgedrukt.
RIJKDOM EN VRUCHTBAARHEID
De groene kleur van het schild is het symbool van de vruchtbaarheid en rijkdom van het land niet alleen, doch die van de Islamietische bevolking van Pasundan in het bijzonder.
KLEDING EN VOEDSEL
Voorzoverre bekend placht de bevolking van
Pasundan van oudsher
uit de katoenplant
steeds hare eigen klederen te weven , terwijl de rijstbouw de hoofdbezigheid was van de bevolking hier te lande, vandaar dat beide planten gesymboliseerd door een padi - aar en katoentak, n.h.v. de geëigende plaats op het schild innemen .
TIJGERS VAN PADJADJARAN Er is tot op de huidige dag een legende bij de bevolking hier te lande in omloop, dat toen de eerste Islamieten in Pasoendan kwamen, één der volgelingen van de Profeet met name de Wali, Soenan Poerba , diens opwachting kwam maken bij de toenmalige vorst van het Rijk van Padjadjaran , Praboe Sili Wangi , teneinde Z.M. tot gemelde godsdienst te bekeren. Toen de zending noch bij de vorst noch bij het volk gelukte, werd het laatste in tijgers veranderd, en van die tijd af heetten zij ook in de volksmond
koningstijgers
van
Padjadjaran.
Tevens meldde de sage nog , dat telkenmale in de heilige maand Maulud, deze dieren een bedevaart plachten te ondernemen naar de
hoofdstad van dat Rijk, Batoetoelis bij Bogor,
reden waarom als schildhouders van het wapen koningstijgers werden gekozen .
HERALDISCHE BESCHRIJVING VAN HET WAPEN. Kroonmotief.
Een driedelig gevlochten touw in lusvorm, waarvan de delen onderling te onderscheiden zijn door de kleuren keel, zilver en sinopel.
Schild.
Het schild is middeleeuws en heeft een westerse vorm, en sinopel van kleur, waarop in het midden staat de koedjang in zilver , geflankeerd door een padiaar in goud rechts en een katoen-tak eveneens in goud links van het schild. }
Schildhouders. Twee volwassen koningstijgers van mannelijke kunne in goud, gestreept in balk, getongd en genageld van keel, houden staande met beide voorpoten het schild in het midden vast. Voetstuk.
Het geheel rust op een voetstuk, bestaande uit een lint van sinopel, waarop in zilver met latijnse karakters, het devies luidt: ..Gemah- ripah, pasir -woekir,
loh- djinawi” .
PAKUAN, tempat kediaman P.J.M. Wali-Negara Pasundan. PAKUAN, de verblijfplaats van Z.E. de Wali-Negara van Pasundan.
89087693891
B89087693891A
89087693891
b89087693891a