Muhtasar Beydavi Tefsiri IV [4, 2 ed.] 9786055540050

Citation preview

" " VI" KADI BEYDA

MUHTASAR A

A

A

•

BEYDAVI TEFSIRI (ENVARU'T-TENZIL VE ESRARD'T-TE'VIL)

IV.CILT

Kach Beydavi

Terciime ve Dipnotlar: Do'J

0_,,_)Sl; ~ ~ j j ~~~JS' ~j "Dii§iiniip ihret alas1ruz

49-

diye her §eyden (erkekli di~ili) ~ift yaratttk." Ta ki miiteaddid olrnarun miimkinatm (e~yarun) ozelliklerinden oldugunu, Vacib-i bizzat olan Allahin ise miiteaddid olmak ve klSlmlara boliinmekten miinezzeh oldugunu bilesiniz. ,_;'.

50- ~I

J! I_,,~ "Oyleyse Allah'a firar edin."

-iman, -Tevhid -Ve taate sartlmak suretiyle Allaha firar edin. c

~ ~.µ ~ ~

mi§

apa~tk

J! "Ger~ekten hen size O'nun tarafmdan gonderil-

hir uyanc1yim."

Siiphesiz ki ben, Allaha ~irk ko~an ve isyan eden kimse iyin haz1rlanan azab1 haber veren apay1k bir uyanc1yim. "Nezir-i miihin" (apay1k bir uyancl) ~u manalan da ifade edebilir: -Benim uyanc1 oldugum, bana verilen mu' cizelerle ortaya konulmu~tur. -Ben, sakirulrnas1 gereken ~eyleri size beyan ediyorum. v ... ,

51-

~

,

~!

y>-1

'111

f

J

/

.....

I~ 'lj "Allah ile heraher ha§ka hir ilah edin-

meyin." Allaha firar edilrnesi gereken • ,....

.J.

0

/

~eylerin

en biiyiigii budur.

ill

~ ~~ ~ ~ ~! "Ger~ekten hen size O'nun tarafmdan gonderil-

mi§

apa~tk

hir uyanc1yim."

Bu ibare ayruyla onceki ayette ha

geymi~ti.

Tekrar gelrnesi te'kid iyindir. ettirilmi~ti,

Veya birincisi iman ve taati terke terettiip ~irk ko~maya terettiip ettirildi. ""

/

J

..... ~

.....

cii

bu ikinci ise Alla,,,..

.....

,

52- 0~ ~ I " L::, l_,.ll.9 '11-- J,.Y-> ~" ~ ~ r;:,-:i "H ~ ~ JJI r...s'::I l4 dUS J Y':" ~ ~, ,, "Bu0

0

--

nun gibi, onlardan oncekilere herhangi bir peygamber gelince de, mutlaka: "Bir sihirhazdtr veya hir mecnundur." dediler." Bununla i~aret edilen, onlarm Hz. Peygamberi yalanlamalan ve O'na -ha~a- sihirbaz veya mecnun gibi isimler vermeleridir. 53- ~ lj-..Olj.fi "Onlar hunu hirhirlerine vasiyet mi ettiler?"

Zariyat Suresi - 364. Ders

@

269

Sanki oncekiler ve sonrakiler birbirlerine boyle demeyi vasiyet etmi~ler, oyle ki hepsi boyle soyledi.

0). lk fji ~ j

"Haylt, onlar azgm bir kavimdir."

Hay1r, boyle bir vasiyet yok. C::iinkii ya~adiklan devirler birbirinden yok yok uzak. Arna onlar1 bu ortak soze sevkeden bir ~ey var. 0 da, tugyanda mii~terek olmalandir.

Ji "Oyleyse onlardan yiiz ~evir."

54- ~ J"'

Davet defalarca kendilerine yenilendigi halde, battlda 1srarlanru ve inatlanru daha da artiran kimselerden yiiz yevir. .k

J

o'

,....

v~ ~I L-;:j "Arttk sen kmanacak degilsin."

Sen, tebligde elinden gelen gayreti gosterdikten sonra, onlardan yiiz yevirmenden dolay1 kmanacak degilsin.

55- }~ j "Ogiit verip hattrlat." Nasihat etmeyi, ogut vermeyi birakma.

~;JI

t}:i '5}+11 0µ "~iinkii, ogiit vermek mii'minlere fayda ve-

rir." C::iinkii ogiit vermek. Allahin imaru mukadder kildig1 kimselere veya zaten iman etmi~ olanlara fayda verir. C::iinkii onlann da bu ~ekilde basiretleri ziyadele~ir. J

56- ~_,J~;.)

~

0

0

.....:

0

,.

0,...,...

'l'l ~)'lj ~I~ Llj "Ben cinleri ve insanlari ancak

bana ibadet etsinler diye yaratt1m." Bundan murat, ibadete miiteveccih bir surette yarattlmalandir. Yoksa "Andolsun ki, cinlerden ve insanlardan bir~ogunu cehennem i~in yaratt1k." (Araf, 179) ayetiyle zahiren yeli~ir goriiliir. 3 0

1

J.

J.

57- ~j~ ~ ;4~ ~ ~~\

l4' "Ben onlardan herhangi bir r1z1k istemiyo-

rum." Insana irade verilmi~tir. Bu iradesini dilerse ibadete yonlendirir, dilerse de isyana c;evirir. ibadete yonlendirdiginde yaratill~ gayesini tahakkuk ettirir. isyan ettiginde ise, "Andolsun ki, cinlerden ve insanlardan bir~ogunu cehennem i~in yaratt1k." (A'raf, 179) ayetinin hakikatl tecelli eder. 3

270 ® Beydavi Tefsiri 0

'-)~

0

J

,...

J

01 ~.JI lA'j ''Ve beni yedirmelerini de istemiyorum.'' l

"Siz bana nz1k vermek ic:;:in yarattlmachruz. Oyleyse yarattli~ gayenize uygun ve size emredilene muvafik ~eylerle me~gul olunuz, ibadetinizi yap1ruz." Bundan murat, Allahm kullanyla olan miinasebetinin, efendinin kolelerle olan miinasebeti gibi olmachg1ru beyan etmektir. c;unkii efendiler kolelerinden kendi mai~etlerini tahsil ic:;:in yarchmc1 olmalanru isterler. Ayetin ba~mda "De ki" ifadesinin takdiri ile, Hz. Peygamberin durumunu ifade ediyor da olabilir. 0 zaman "De ki: Ben ona kar~thk sizden bir iicret istemiyorum." (En'am, 90) ayeti gibi olur. O

J

JO

J

J_

;;;:i

58- &"7~ H §JAJI J~ Jlj_)JI ~ ~I gii~liidiir, ~ok

"'

01

"~iiphesiz Allah nz1k verendir,

kuvvetlidir."

Rizka muhta-PLl "Ashab-1 meymene var ya; onlar . .

8- 4: Q.. /

/

ne mutlu kimselerdir!" J'

9- 4 Q; ~JI

ul>-Pl .

,,,,.

I.A' 4 Q; ~ J1 ,,,..

ul>-PlJ .

"Ashab-1 me§'eme var ya;

onlar ne mutsuz kimselerdir!" Ashab-1 Meymene, giizel mertebesi olan, ashab-1 ~iik konumu olan kimselerdir.

me~'eme

ise, dii-

Veya ashab-1 meymene amel defterini sagmdan alan, ashab-1 me§'eme ise amel defterini solundan alanlardir. Veya bunlar bereket ve ugursuzluk sahibi kimselere isim olmu~tur. C::iinkii, saadet ehli olan kimseler, taatleriyle nefislerine kar~1 yiimiinlii- bereketli olmu~lardir. Saki olanlar ise masiyetleri sebebiyle nefislerine ugursuzluk getirmi~lerdir. '1

....

J

/

J

10- 0-'4L:ll 0-'4L:llj "Sabikun (one ge j.4 Jy.;i ~ "(Onlar), cevherlerle i§lenmi§ tahtlar iizerinde,, dirler." nescedilmi~,

Bunlar, altinla iizerindedirler.

16- ~ ~

Lf.:l C.

inci ve yakutla

siislenmi~

tahtlar, koltuklar

~ "Kat§thkh olarak onlarm iizerinde yaslamr-

lar." 'J,.

.Jr;. ,.

,_

•

,.

.J

.J

17- 0_,~ 01JJ~ ~ J ~ "c;evrelerinde, vildan-1 muhalledftn

dola§1rlar." Vildan-1 muhalledftn, hizmet ic;in bunlann etrafmda dola~1rlar. Bu hizmetc;iler, c;ocuk heyetinde ve taravetinde olup, ebedi olarak boyle kalacaklardir. 'J

18-

~ ~ ~lS'j &J~lJ ~lj5~ "Kaynagmdan doldurulmu§ testi~

l

~

,,.,

ler, ibrikler ve kadehlerle." 'J

19-

0):?.. ~j lf.:C. 0_;-.J ~~ "Ondan ne ba§lan cloner, ne de aktllan

giderilir." 2

Nitekim bu ziimrede en onde yer alan peygamberler onceki milletlerde pek c;ok olmakla beraber, peygamber efendimizin iimmetinde hie; olmarm~tlr ve olmayacaktlr. -jl ~ ~4 "Onun i~inde rahmet, dt~mda

ise azap vardtr." if

14- ~

;fa ~\

~J~~ "(Mi.inaftklar) onlara: "Biz sizinle beraber

degil miydik?" diye seslenirler." J.,.

l

~

1_,Jli "Dediler: "Evet."

Bununla, zahirde mii'minlerle beraber olmalariru kastediyorlar. ~~d

~\ ~ !~;:; f-'~"j "Lakin siz, kendinizi fitneye attrmz." J.

J.o"

,.

Lakin siz, miinaftkhk ile kendinizi fitneye attlruz.

r ,a!)j "Ba~1rmza musibetler gelmesini gozlediniz." !

Devrarun mii'minlerin aleyhine donmesini gozlediniz.

356

Beydavi Tefsiri

@

P,.Jlj

"~iipheye dii~tiiniiz." ~iipheye dii~riiniiz,

Dinde ,...

0

~Lo\11

J

0

....

f53j£:-j ''Ve kuruntular sizi aldatt1."

Uzun omiir beklentileri gibi kuruntular sizi aldatti. j,

, ,.

~I ~~

'111

,

c.,}>-

"Nihayet Allah'm emri gelip ~attt."

"Allahtn emri"nden murat oliimdiir. /

J,

0

~.J.}JI '11~

J

....

f5j£:-j "0 ~ok aldattc1, Allah hakkmda sizi aldattt."

Bundan murat, o..I"

15-

a;

,,,,,,..

~eytan ....

.,,.

veya diinyarun onlari aldatmas1chr. 0

J

J

,...

,...

0

,..

1.J.JA.5 ~+JI ~ \lj ~~ ~ .l>-~ \I f~l.9 "Bugiin arttk ne siz-

den ne de inkar edenlerden fidye kabul edilir." _,. ~

J

0

~81 ~jlo ''Varacagtmz yer ate~tir." _,.

\

~ y ~ "0 sizin mevlamzdir."

Ayette cehennem ate~iyle alakah olarak "o sizin mevlamzdir" denilmesi, ~u gibi cihetlerle anla~tlabilir: -Size yara~an odur. -Varacag1ruz yer oras1chr. -Yakmda orada olacaks1ruz. -"Onlarm birbirlerine selamlari kaqillkh tokat atmaktir" deyimi kabilinden, "yarchmc1ruz ate~tir." -Siz diinyada cehennem ate~ini netice verecek i~ler yaptigiruzdan dolay1, burada da o size bakacak, i~lerinizi o iistlenecek.

~\ ~j "Oras1 ne kotii bir donii~ yeridir!" 16- \:.::

11

7 --\ ~ liJ 0G !1\ "iman ~ -- j:~_r Lo".J,,Ji1 ...r----~.r~ - If ~ , 0.J ~I_, •,t\,.J ,JiL; .0~.Y.. ~ ~J ~ y.:: W':; .Y.. ..f:" \,-_t::J ; "Allah'a ve ahiret giiniine inanan bir kavmin, "Allah ve Rasuliiyle had yart§tna giren1erle dostluk ettigini goremezsin."

Bundan murat, bunlara dostluk gostermenin ehl-i imana ru bildirmektir. cf"

,,..

,,,.,.

/

0

,..

....

,,..

'

...a...,,,

yaki~machgt­

,..

~..7.. : c jl ~l.J>-1 jl ~ ~qi jl ~ ~~ ljl.5 jlj ''Velev bun1ar babalan, ogullan, karde§leri, yahut a§iretleri de olsa ... " ,,..

0

0~;J1

JJ

,..

,..

~

J

r-t_,i; ~ ~ Cl;J.JI "i§te on1ar o kimselerdir ki, Allah on1a-

rm kalplerine imam ya~dt." i~te bunlar, yani onlara dostluk gostermeyenler, Allahm kalplerinde

imaru sabit ktlchgt kimselerdir. Yani, Peygamberler diinyevi ~artlar dahilinde zaman zaman maglup goriilseler bile, ger