Lexicon Graeco-Latinum: In libros Novi Testamenti [Reprint 2020 ed.] 9783112337684, 9783112337677

Citation preview

CHRISTIANI GOTTLOBI

WILKII

CLAYIS NOVI TESTAMENTI PHILOLOGICA USIBUS SCHOLAEUM ET JUVENUM THEOLOGIAE STUDIOSOEUM ACCOMMODATA

LEXICON

GRAECO-LATINUM IN LIBROS NOVI TESTAMENTI AUCTORE

CAROLO LUOOV. WILIBALDO GRIMM THEOL. ET PHILOS. DOCTORE SERENISSIMO MAGNO DUCI SAXONIAE A OONSILOS ECCLESIASTICIS THEOLOGIAE IN ACADEMIA JENENSI PROFESSORE

EDITIO QUARTA RECOGNITA

T GISSAE A P U D ALFREDUM T O E P E L M A N N

VIRO SUJIJIE VENERABILI

OTTONI FRIDOLINO FRITZSCHIO i l I L O L O G I J E liT PH1I.OSOPHU1Ì DOCTOEI I L L U S O C I . IN UXIVKRS1TATE TIGURIJiA HÌOFESSORI OHI) IX A li IO

FIDISSIMO AMICO

IIUNC LIBBDM

D. D. D.

CAROL. IAJDOV. W 1 L I B A L D U S GR1MM.

E

PRAEEATIONE PRIMAE EDITIONIS.

Cum divenditis omnibus „Clavis Novi Testamenti philologicae" in usus scholarum et juvenum sacrarum litterarum studiosorum a Chr. G. Wilkio (f anno 1856) olim confectae exemplaribus vir honestissimus, Adolphus Hoffmannus, Arnoldianae librariae, quae Lipsiae est, earn clavem venumdantis heres, a me peteret, ut nova eum librum editione emendarem nostrique aevi rationibus et commodis accommodarem, aliquantum quidem dubitavi, num vires meae et facultates negotio pares essent; tum addito haesitanti ab amicis quibusdam animo bibliopolae "precibus cedendum putavi. Sed manibus peragendo operi admotis satis intelligere coepi, quam arduum,

diutinum mole-

stiarumque ac taedii plenum laborem in me suscepissem. Ad eximias enim, quibus cujusque lexici concinnandi negotium implicatur, difficultates, quas non temere significare solent ilio „quem dii oderunt, lexicographum fecerunt", accedebat incredibilis negligentia et incuria, qua Wilkius librum conscripserat, quem librum antea non meo usu, sed solum e judicum satis probatorum publicis reprehensionibus cognoveram. Quo factum est, ut satis mox perspiecrem neque librarii mercatoris voluntati atque emolumento neque juvenum theologiae studiosorum commodis me inservire posse, nisi librum fere novum componerem Wilkiumque paene totum in Wilkio delerem nec exceptis brevissimis quibusdam vocum ad intelligendum facillimarum explicationibus, quas intactas relinqui posse vidi, quidquam ab ilio meum facerem nisi sequendas plerasque condendi lexici leges, quas sibi scripserat optimas, plerumque autem turpissime neglexerat, unde novo libro alterum titulum praefixi, quo meam in eo conficiendo operant significarem rectiusque ei meum quam Wilkii nomen inscribi indicarem. Sed jam accuratius instituti mei ratio reddenda est. Eodern modo ac Wilkius, ut ejus verbis (p. XIV) utar, „librum condere decreveram, qui juvenibus lectione N. Ti. occupatis omnia, quae in eo quaerant, ad reserandum sensum scriptorum sacrorum apta ac neces-

VI

saria recte in partes distributa atque commodo ac facili ordine disposita suppeditaret, qui non eos obrueret observationum farragine, sed apparatum voeum proponeret facili negotio perlustrandum."

Ut quam plurimorum necessitatibus inservir em, N. Ti. con-

formationes ab Elzeviriis (ex editione eorum prima, quae Lugduni Batav. prodiit, sumptibus societatis bibliophilorum britannicae Coloniae Agrippinae MDCCCLVI denuo typis expressa), Griesbacliio, Lachmanno, Tischendorfìo (ex editione minore anni MDCCCLIX) exhibitas secutus sum, certo confisus, librum meum his textus formis adaptatum omnium quoque aliarum, quae nunc in manibus esse soleant, editionum usui consentaneum fore. — Brevitati non minus intentus fui quam perspicuitati maxime in logico et historico ordine., quo in discernendis, enumerandis, disponendis vocum notionibus versari studebam.

Graeca vocabula, quantum quidem potui, pure latinis

reddidi neque tamen si quae in barbara latinitate vocabula suppetebant, qnibus graeca de verbo exprimerentur, reformidanda censui; cf. ¡3, àyvCxtQÌco, BR)&£A&a, ftiftlióaQtov, FalXia, órjlavycoq,

ÓISQ/IÌJ-

vtia, óiOfiVQiag, è/Jftéocp, eirsv, èx^t'jTtjoiq, èx&av/Ja^oo, èfijnjtgam, t§ov&£vóa>, sjtÙQ•¿ioq, Zfivgva, 'icofi/jó, 'Imóà, xaxayQacpm, xavazrjQid^m, xecpahóco, xvZiOfióc, fiao&óg, FivXivog,

OQVIG,

jcavóoxevg, jcavóoxiov,

XAQTLTFIAZLW,

XEQIQQOIVCO,

JIQCOTWQ,

AEIQÓQ

et

GiQÓq, GiQtxóq, oqpvQÌq, oqtvÓQÓv, Tizioq, , quarum aliae, etsi in Lachmanni et olim etiam in Tischendorfii editionibus legebantur, tamen religiosam diligentiam meam fugerant, aliae eaedemque plurimae nuper demum a Tischendorfio (in edit, critica Vili) et Tregellesio in textum, qui dicitur, receptae sunt, interpretatus sum. — In respiciendo vulgato s. recepto qui dicitur textu etiam nunc editionem, quae ab anglica bibliophilorum societate divulgatur, secutus sum propterea quod, etsi neutiquam, quod qui typis eam excudendam curaverunt, perhibent, elzevirianum exemplum anni 1624 ornili ex parte exprimit (id quod Carol. Bertheau, Hamburgensis, luculenter probavit in Theolog. Literaturzeitung, 1877, Nr. 5), textum tamen praebet nullo nostra aetate yuIgatiorem. Jenae, die I Novembr. 1878.

Gr.

PRAEFATIO IN T E R T I A M E D I T I O N E M .

Etiam secnndae editionis MMD exemplaria citius quam exspectandum videbatur divendita sunt.

De nova editione in lucem proditura haec dicenda sunt.

Lectiones a

Westcotto et Horto, eruditissimis britannicis theologis, editione critica sua receptas suo quamque loco notavimus neque vero quae iis placuerunt scriptiones peregrinae pronuntiationi adaptatas (aßeX, ayctQ, ¿ÓQaiivrvrjvóq, àÓQÌaq, àxsXda/iax, àXXrjXovia, ctX Tiaxt'p. compellatio íiq I-itXuivuv W.OVTÍUÍQ Ü(ÍVGÚOV. Cf. Knapp Scripta dei in precibus sollemnie. Quoties in N. T. obvenit var. arg. p. 554 s.* (Me. 14, 36. Ro. 8. 15. Gal. 4, 6), adjunctam habet "Ayafioq, ov, ó, nom. propr. prophetae christiani. interpretationem graecani, ut videtur, inde expli- Act. 11, 28. 21, 10. (Fortasse ab amavit.)* candam, quod aram. xsk'frequentissimo in preci¿yuHotQyiüi, cü (ab inusitato EPR£¿ [ = CQSIO. bus usu paullatim sanctissimi nominis proprii na- ¿pya^ofjcti] et ¿yaíióv), sum beneficus (erga paupeturam indurat. cui graecienses Judaei e sua lingua res, egenos), 1 Tim. 6, 18. Cf. ¿yaítovQyiw. Praeappellativum nonien adderent.* terea tantum apud ecclesiasticos scriptores, sed 'Afìe?., nom. propr. indecl. (ap. Jos. jl/teXoc, 0v), significatione recte agere * ¿yci&07t0itúj, . 'Inoov in consortio Christi, qui est saactissimus); Ko. 15, 16 (èv Ttrevft. ay., spiritu s. imbuti, qui divinum sanctitatis principium est); Jud. vs. 1 (Lchm. Tdf. Trg. WH. jyarni/iévoig)-, Ap. 22, 11. — Universe Christiani dicuntur miaa/iêvoi, tit qui profanae immunditiei exempti fide sua et sanctimonia propius ad deum adducti sunt, Act. 20,32. 26,18. Singulari sensu ayiâÇeo9ai 1 Co. 7, 14 de iis dicitur, qui non quidem ipei Christiani sed comjugio cum christiano homine a profana immunditie Temoventur et salutari spiritus s. efficaciae in Chiristianorum coetu conspicuae committuntur; cf. Leander ad h. 1.* àytaaftóg, ov, ö, vox mere biblica et «eccles. (nam Diod. 4, 39. Dion. Hai. 1, 21 rectius liegitur ¿yiofióg) est 1) xò àyiàtftv, consecratio, purifucatio ; 1) consecrationis eftiectus: sanetimonia aninni et vitae, 1 Co. 1. 30 (Christus est ille, cui san(etimoniam debemus); 1 Th. 4, 7. Eo. 6, 19. 22. 11 Tim. 2, 15. Heb. 12, 14; ay. nvtvfiaxoc, sanctimionia, quae a spir. s. efficitur, 2 Th. 2, 13. 1 P e t . 1, 2. Impurae veneris libidini opponitur 1 Th. 41, 3 s. (rituali sensu dicitur Judd. 17, 3. Ez. 45, 4L Sir. 7, 31 al.)*

ayiOQ

ayvorifta

ayioc, ia, ov (a TO ¿yog, pia admiratio, reveren- to ctyiov v. sub -iitZ/ia. — Cf. Diestel, die Heiligtia, u^oJtll^oi-tui, veneror, revereor, potissimum deos, keit Gottes, in Jahrbücher f. deutsche Theologie T. iarentes), rarius apud profanos; saepissime in ss. IV. fase. 1. p. 1 ss. Cremer, Bibl. theol. Worterb. itteris; ap. L X X = . 1) proprie, pie veneran- der ntl. Gräcität, p. 32 ss. ed. 3. uyióztjg, rjzog, rj, sanetitas, sensu ethico, 2 Co. dus; to vvofta zov 9iòv, Le. 1, 49; deus, ob in1, 12 (Lehm. Tdf. Trg. WH.)-, Heb. 12, 10. (Praecomparabilem ejus majestatem, Ap. 4, S (Jes. 6, 3 al.) J. q. tvSo^og. Hinc a) de rebus dicitur, quae terea tantum 2 Macc. 15, 2.)*. ob aliquam cum deo conjunctionein aliquid eximii ciytatevvij, rjg, rj, profanis scriptt. ignotum, habent et verecundiam sibi poseunt, ut loca deo sacra, 1) majestas (¡ncomparabilis dei), junet. c. fuyaXoquae profanare nefas est, Act. 7, 33; róaog aytog, itQtTciia Ps. 96, 5 coli. 144, 5); nvevfta àyiao., spitemplum, Mt, 24,15 (de q. 1. vide in pói/.vyfta)-, Act. ritus, cujus est aytioo., non = nvev/xa aytov, sed 6, 13. 21, 28; terra sancta s. Palaestina, 2 Macc. 1, spiritualis in Christo natura, quae divini generis 29, 2, 15; TO aytov et zà « r i a , templum, Heb. 9, est, rj? OKQXI ejus opposita, Ro. 1. 4; cf. Bockert 1, 24 (cf. Bleek Br. an d. Heb. II. 2. p. 477 s.); ad 1. et Zeller in ej. Theol. Jahrbücher 1842, 3, speciatim ea pars templi s. tabemaculi foederis, quae p. 486 ss. 2) castimonia, morum sanetitas, 1 Th. 3, sanctum vocatur (¿"f-n Ez. 37, 28) Heb. 9, 2; ayia 13. 2 Co. 7, 1.* èylmv, templi pars 'sacratissima (tlx. 26, 33), Heb. uyxilij, rjg, y (àyxrj, àyxâg), curvatura s. sinus 9, 3, de qua etiam simpliciter dicitur r « aytct Heb. brachii, ulna. — öi£ao9ai tig r. àyxàXag, Lc. 2, 28. 9, 8. 25. 10, 19. 13, 11; translate eoe]uni, Heb. 8, Gracci etiam: dyxaqXaßtlv, tv àyxâXatg ntQiipiçtiv 2. 9, 8. 12. 10,19; ayia nóhq, urbs Hierosolymorum et similiter, v. èvayxall'QofJui* propter templum ibi exstructum, Mt. 4, 5. 27, 53. ayxtazQov, ov, zó (ab inusitato ¿yxiì^to, angeln), Ap. 11, 2. 21, 2. 22, 19 (Jes. 48, 2. Neh. 11, 1. 18 hamus piscatorius, Mt. 17, 27.* al.); TO ÓQoq TO aytov, jiroptei- transfigurationein txyxvQa, aç, {¡, ancora, instrumentum ferreum. Christi in eo factam, 2 ret. 1, 18; y (ttfov) ayia ilua« extremitates dentibus similes habens, quod Sitt&Tjxrj, foedus, quod cum ipse deus fecerit, eo infunibus alligatum nautae in fundum maris dejiviolabilius, Le. 1, 72; x!> aytov, augustum illud ciunt, ut naves consistant; ginztiv (lat. jacere), sanctissimo numine procreatum, Le. 1, 35; evanAct. 27, 29; ¿xziivttv, v. 30; iteçiatçiXv, v. 40. Megeli! beneficium Mt. 7, 6; aytwzaxij nioztg, fides taph. gttodvis fulcrum s. praesidium, ut spes, Heb. (quae creditur, s. fidei argumentuin) a deo profecta 6, 19. Eur. Hec. 78. Heliod. 7, p. 350.* ideoque sanctissime servanda, Jud. vs. 20; eodem uyvatpog, ov, o, % (yvânzat, pannum polire, cf. sensu « y l a ivzo\r\ 2 Pet. 2, 21 ; xXyotg ccy., quia ("(lòatpog), a fullone non subactas (ungewalkt)-, Mt. invitatio dei est deoque nos vindicat, 2. Tim. 1,9; 9, 1«. Mc. 2,21.* ctytai yQuwttl ( r è fhpXia zà ayia 1 Macc. 12, 9), ùyveia,aç, y {àyvevu>), mundities, vita peccati exa deo profectae ejusque efl'ata continentes, Ro. 1, 2. — b) de personis, quibus deus utitur ministris. pers; 1 Tim. 4, 12. 5,2. (nasiraeatus Num. 6, 2. 21.)* àyvtÇta, aor. yyvtoa, part. çf. act. yyvixojg, pass. velut apostolis, Eph. 3,5; angelis, 1 Th. 3, 13. Mt. ; 25, 31. Ap. 14, 10. Jud. vs. 14; prophetis, Act. 3, iffviafiêvoç, aor. 1. pass. Tjyvto&rjv (uyvóg)purgo 21. Le. 1, 70. Sap. 11, 1 ; ot aytot 9eov av&yoKtot, 1) rituali sensu: ¿uavzóv, Jo. 11, 55 (precibus, ab2 Pet. 1, 21; de hominibus vet. test, pietate et pro- stinentia, jejuniis, lavationibus, sacrificiorum oblabitate deo acceptis, Mt. 27, 51. 1. Pet. 3, 5. — 2) tionibus se purgare a pollutionibus) ; passiv, vim deo selectus, tit ei quasi proprius sit; sq. genitiv. reflexivam habet, castimoniam suscipere, Act. 21, Num. 6, 3) et die. deNasiraeis. aut dativ.: ztu xvgiif, Le. V, 22; zov Ofol (i. q. 24. 26. 24, 18 ¿xXixzòg zov &tov), Christus, Mc. 1,24. Lc. 4, 34. s. iis, qui votum aut per certuni temçus aut per atque e vera lect. .Jo. 6, 69. cf. Jo. 10, 30; qui appel- omnem vitam a vino ac temeto, ab omni pollutione lator etiam o aytog nuTg zov &tov Act. 4, 30 et atque a radenda coma abstinendi susceperant. — simpliciter o ctytog 1 Jo. 2, 20. — Quemadmodum 2) sensu morali: zàg xaQÖlag, Jac. 4, 8; zàg wv%üg. 1 Pet. 1, 22; èavzo'v, 1 Jo. 3. 3. (Sophocl. Eurip. Israelitae nomen rwv uyiwv sibi vindicarunt, ut quos deus sibi a ceteris populis segregaverit vitam ipsi Plut, al.)* c.yvtGfióg, ov, o, purificatio, lustratio; Act. 21, 26 acceptam acturos ipsiusque favore ac tutamiue gavisuros (Dan. 7, 18. 22. 1 Esr. 8. 70), ita hoc praedi- = I?; (Num. 6, 5), nasiraeatus. v. ìxyvitfo * ùyvoiu) (riSO), ài, impf. i)yvóow, aor. i'/yvóqoa, catum saepissime in N. T. transfertur ad Christianos, quos deus ìx zov xào/xov selegerit (Jo. 17, 14. 10), a) sum nescius. ignoro; absol. 1 Tim. 1, 13; ztvà. ut spiritu s. imbuti pietate et probi tat e salutis in ri, Act. 13,27. 17, 23. Ro. 10, 3; t'v rivi (ut in Faregno dei participes redderentur: I Pet. 2. 9. (Ex. bricii Pseudepigr. i l , p. 717) 2 Pet. 2, 12, nisi enun19, 6.) cf. v. 5. Act. 9, 13. 32. 41. 10, 15. 26, 10. 12. tiatum resolvere malueris ita: tv zovzoig, a àyvooì13. Ro. 1, 7. 8, 27. 12. 13. 16, 15. 1 Co. 6, 1. 2. Phil. ot, ßXaozut); 1 Co. 7, 14; iunctum cum a/ioi/ioc, I I , 25; vnèozivoç, ou, 2 Co. 1, 8; Ttfpt nvog 1 Eph. 1, 4. 5, 27. Col. 1,22. Eph. 5, 3; cctcì/j/, Ro. Co. 12,1. 1 Th. 4, 13; sq. ou Ro. 1, 13. 1 Co. 10, 1; 11. 16; d i o / « , Ro. 12, 1. Hinc 4) sons, morali passiv, ùyvoeïzat ignoratur, ex adj. i. q. negligitur, castus, peccati expers, honest lis, 1 Pet. 1. 16. (Lev. non respicitur, 1 Co. 14, 38 Lchm. Tdf. Wli. 19,2. 11, 44) 1 Co. 7, 34; éixatog x. ayiog de Joanne dyvoov/Atvoi (opp. oì ìntytvuioxónfvoì), qui ignobaptista Mc. 6, 20; aytog x. óixatog de Christ o Act. ranti] r, 2 Co. 6, 9; ayvoovfi. Ttvt, ignotus aJicui, 3, 14; eminentiore sensu de eodem Ap. 3, 7. 6, 10; Gal. 1, 22; oìx àyvoiïv, optime nosse,xl 2 Co. 2, 11 eminentissime de deo 1 Pet. 1, 15. Jo. 17, 11; èyir;t (Sap. 12, 10). b) non intelligo, Ti, Mc. 9, 32. Lc. 9, 45. avaazQOtftti 2 Pet. 3, 11 ; vófioq et tizoXij, in qui- c) erro, ex errore pecco, lenius die. de iis, qui non bus nihil insit inhonesti. Ro. 7, 12; av ccyti sc. o [GQUÍ¡)., L C . 24, 21 ; | 25. Ro. 16, 5 al.; de sororibus Christi ap. Mt. 13, 56. religionis ytveaiwv ¿yoßsvcov Mt. 14, 6; áyogatot (quod íide) : Me. 6, 3 v. sub àSeXtpóg. — 2) christianae Act. 19, 38; saepe in 11. V. T. anoerr. (cf. Wahl ; vinculo cognata, 1 Co. 7,15. 9, 5. Philem. v. 1 (Lchm.); Clav, apoerr. s. üyto Nr. 3), ap. Hat. et Atticos. — ; .lac. 2, 15; c. genit. subjecti, Christiana alicui prae4) intrans.: eo, proficiscor (Win. §. 38, 1); ctyíoftsv, | ( ¡pue cara, Ro. 16, 1. ¡ibeamus, Mt 26, 46. Me. 14, 42. Jo. 14, 31; TiQÓg riva, Jo. 11, 15; flg. c. acc. loci, Me. 1, 38. Jo. 11, j àihbfóg, ov, ò (ex a copulai, et óe/.)„ 1) pro- itmQtog, sive ououtjzpiog), Mt. 1, 2. 4, 18 ac saeprie ductio. 2) translate a) transit, ductus, institutio, pius. — Fratres Jesu, Mt. 12, 46 s. 13, 55 s. Me. 6, educatio, disciplina; b) intrans. vivendi ratio (qui :i (utroque loco etiam sorores), Lc. 8, 19 s. Jo. 2,12. usus vocis prodiit e pleniore dictione áywyr¡ zov 7, 3. Act. 1, 14. Gal. 1, 19. 1 Co. 9, 5 esse neque Joßiov, quod nos dicimus Lebensführung, ap. Pol. 4. seplii fìlios e conjuge ante Mariam in matrimo74, 1. 4), 2 Tim. 3, 10. (Esth. 2, 20. 2 JÌacc. 4._ 16; ?/ niura ductam susceptos (id quod in apocryphis év Xúzw áy, tug ovie aónì.aq, ita curro, ut non incertus sim, quo ten- xuioGvvtj, Ro. 3, 5 et ap. Tdf. Heb. 1, 9; ex adjunctis: culpa improbitatis, 1 Jo. 1,9; ¿Ttaztj zi,g ccóidain; cf. Meyer ad. 1.* ¿Srjfiovia», tu (ab inusit. àótjfuov, et hoc ex a y.iaq fraus, qua utitur improbità?, 2 111. 2,10 ; juio9òg priv. ac Sijftoq, itaque nostr. tmheimisch, unheim- ùóixlaq, mercos (i. e. poena) improbitati debita, 2 Pet. lich; cf. Buttmann Lexil. 2, p. 136),pavesco, angor; 2,13. — b) spiraatim improbitas. qua quis alios fallit, Mt. 26, 37. Me. 14, 33. Phil. 2, 26. (Xen. hell. 4, 4, Jo. 7 18 (opp. c*/.ì?ì>jjs) ; fia/xtpvùq zrjq ùóixtaq, divi3 : ¿ÓTjfiovdj tìjv yvYTiv, ac saepius ap^ profanos.)* tiae fallaces, Le. 16, 9 (cf. ànàxrj xov jrAovro^Mt. 13, 22; sed alii intelligunt divitias scelere partas); 'Aiótis, aórjq, ov, ò (prò anhquiore 'iióqg, quo Homerus utitur, et hoc ex a priv. et tòftv, qui con- xòotioq xìjq àòixlug, qua locutione respicitur ad ea, quae pravo linguae usu peccantur, Jac. 3, 6 (v. in spici nequit). ap. profanos 1) nom. propr. Hades, Fiuto, inferorum deus, ita semper ap. Hom. 2) ap- xào/ioq)-, perfidia Le. 16, 8 (oinovo/iog zrjq àdixluc}pellativ. oreus (die Unterwelt, das Totenretch). — 3); factum, quo lex et justum violatur; nana ciiixla àfiagxia ¿ox!, 1 Jo. 5, 17; cgyuzai xrjq ùóixlag A LXX fere semper hac voce reddito hebr. (semel S-àvazog 2 Sani. 22, 6); est igitur in biblica Le. 13,27; ai ¿ótxiai, malefieia, Heb. 8, 12 (e LXX graecitate orcus, inferno, tenebricosus (Job. 10, Jer. 31, 34. coli. Dan. 4, 24); /¿toìlòq dóixtaq, merces 21) ac tristis (sed cf. voces yètvva et nuQuifiaog) scelere parta, Act, 1,18. 2 Pet. 2, 15; speciat. inin intimis et infìmis terrae (Job. 11, 8. Jes. 57, 9. juria, qua alicui detrailo quod suum est, 2 Co. 12 Am. 9, 2 al.; v. ajìvoooq) locus, commune aninio- 13 (ubi benefìciuin ironice appellatnr àóixia).* ¿ióixoq, ov (Slxrj), qui jus violut vel violavif rum corporibus solutorum receptaculum; Le. 16, 23; tlg ixóov se. So/uov, Act. 2, 27. 31 ex ellipsi fre- 1) injustus (de deo judice), Ro. 3,5. Heb. 6, 10. — quentissima; cf. Win. p. 550 (sed. Lchm. Tdf. Trg. 2) qui leges divinas violat, improbus, peccator (v. WH. v. 27. Tdf WH. etiam vs. 31 reccperunt :-ig àóixia n. 2); opp. óixaiog. Mt. 5, 45. Act. 24, 15. ÙÓÌJV, ut LXX Ps. 16, 10); nvXui ixóov Mt, 16, 18 3, 18; opp. tvoifh'i; 2 Pet. 2, 9; quo sensn (jiviujQol àóov Job. 38, 17; v. in nvXrj)-, z).eTg x.e1 Pet. judaico dicendi usu gentiles vocantur ixótxoi ixóov, Ap. 'l, 18; potestas orci poetice ut persomi sistitur 1 Co. 15. no (ubi Lchm. Tdf. Trg. Tv 11. ree. 1 Co. 6, 1 (v. in uj/.v.QZa)).óc). — 3) speciatim qui Savaxf pio vulg. iiót/); Ap. 6. 8. 20,13 s.; — metapli. fraudulenter agit contra alios. Le. 18, 11 ; qui fidem i'wq àóov zctxafttftà&o&ai in infimum miseriae et fallit; Le. 16, 10 (opp. Tiioxóg); fallax, (iafiiovàg. eontumeliae statum detrudi, Mt. 11, 23. Le. 10, 15.* Le. 16, 11 (ex alioruin interpretatione divitiae imùóiaxQixoq, ov (óiaxgivuì), 1) indiscretus, et qui probe partae; v. in àóixia n. 2. b.).* ùóixwg, adv., injuste, immerito, sine culpa (nàdiscerni nequit; 7, s. potius àóyoxi'jz, T/xoq, ef. ap. Graecos.) c) injuria affido ; lCo. 6,8. 2 Co. 7, Bttm. Gr. max. II, p.417 s. (ab liÓQÓg. densus, fii-mus. 12. d) noceo; Ap. 9, 19. — 2) transit. a) xl, aliquid maturus, validus, opulentusl, sequitur apud Graepecco; _ Col. 3, 25 (o t/ó/xt/oe, quod improbi fecit).cos significatum adjectivi ¿ópóg-, semel in N. T. b) nvù, injuria aliquem affido, improbe ago in 2 Co. 8, 2U, larga collectio, ingens largitio. (¿IÓQOeum; Act. 7,26 s. (verberibus) ; Mt, 20, 13 (fraude) ; ovvrj de larga messe ap. Hes. ¿¡>y. 471.) 2 Co. 7, 2; pass, àóixilo&ai, injuria affici, 2 Co. 7, àóvvaxéio, tu, f. aio (àóvvuxog), a) ego non valeo, 12. Act. 7,24; med. àótxovfiai, injuriam mihi af- | infirmus sutn; ita de personis semper ap. Graecos. ferri patior, 1 Co. 6, 7; xivcioióiv, Act. 25, 10. Gal. i — b) res àóvvcixeZ,fierinon potest, impossibile est;

¿óvvaroq

9

àd-Xéto

ita solum ap. LXX et in N. T.; ovx ¿Hivuzijan bolus, daemonum, e judaica opinione aéris spatium TiaQtt zw &i

if*a, L. 1, 37 (LXX Gen. 18. replentium (cf. Meyer ad 1.), princeps. dr,Q est qui14); ovétv àóivazjoti vfiìy, Mt. 17, 20 (Job. 42, 2).* dem interdum nebulosus et caliginosus aér (Hom. II. dóóvazog. ov {Òvva/xat), 1) invalidili; zotgTtoai, 17,644. 3, 381. 5, 356. al. Poi. 18, 3, 7), nusquam Act. 14, 8. imbecillis; trop. de Christianis, quorum vero prorsus idem quod oxózog, quem significatami fides vel persuasio nondum satis firma est. Bo. multi Eph. 2, 2 statuendum esse temere docent. — 15, 1 (opp. éovazóg). 2) impossibilis (opp. iSvvazóv, diga ótQtiv, verberare ìelibus auras (Virg. Aen. 5, possibile), Ttaoù zivt, per alicujus vim, lit. 19, 26. 377; de pugilibus ictu aberrantibus), h. e. frustra conMe. 10, 27. Le. 18, 27; tò dóvv. zov vófiov, quod tendere; 1 Co. 9, 26; fi? diga XaX e tv, nostr. in den l e i efficere non potuit (supple: hoc deus eo efl'ecit, Wind reden, verba ventis profondere (Lucr. 4, 929), quod), Ro. 8, 3; sq. acc. c. infin. Heb. 6, 4. 18. 10, sine fructu loqui, de iis dicitur, qui loquuntur, quae ab auditoribus non intelliguntur, 1 Co. 14, 9.* 4; sq. inf. 11. fi.» d&à, v. in (ittQava&a. ri Sui (àditi)), Graecis omnium aetatum frequentiss'imum, ap. LXX pro h b ; cano, canto; 1) indilava aia, ag, y (d&àvazog), immortalitas ; 1 Co. trans. zivi, in alicujus laudem (Judith. 16, 2), Eph. 15. 53 s. 1 Tim. 6,16., ubi deus dicitur o /lóvog tyojv 5, 19. Col. 3, 16 (quo utroque loco de lyrica grati à&ava., aor. 1. ij&tzrjoa, vox primum 6), Le. 22, 1 ; ìi TiQtixrj (se. »/,uc'(>«) zt'tv Mt. 26. ap. LXX et Polyb. et quidem frequentissime ob17.Me. 14, 12. Le. 22, 7; al Ì^ÌQUI zwv Act, 12, via; a) proprie a&ezov reddo; !}tzóv zi, quod ra3 . 2 0 , 6 ; ipsae pasehatis fenae zà u'C,vjxu dicuntur tum, statutum, institutum est, tollo; StaS-ijXijv, Gal. Me. 14, 1. Translate Christiàni, si tales sunt, qua- I 3, 15 (1 Macc. 11, 36. 2 Macc. 13, 25 al.); ex adles esse debent, u'C,v,uoi dicuntur, h. e. expeites fer-I juncto: ita se gerere in aliquid, quasi sit sublamenti improbitatis, puri a vitiis, 1 Co. 5, 7., et iid- I tum; hinc legem vi privare factis vel placitis legi monentur tnpzà^eiv tv dtjifioig siXixQivtiiig, festum contrariis, eam transmigi-are, Me. 7, 9. Heb. 10, ugeie azj'niis, quae animi integritate ne sinceritate ! 28 (Ez. 22. 26); niaziv, fidem datam fallere. 1 Tim. cernuntur, 1 Co. 5, 8. (Apud profanos vox bis obve- | 5, 12. (Poi. 8, 2, a. 11, 29, 3. Diod. exc. p. 562.) nit: Athen. 3,74: [«provi it'Qv,uov; Plat. Tim. p.74,d. ! Hinc b) vini et efficaciam alicujus impedio, irritum a^v/xog oc!(>c, caro nondum satis eft'onnata.)* j reddo, frustror; zì/v ftovlr/v zov $eov, Le. 7, 30 (ef'A£,ajQ.dei consilium vim non liabe; fecerunt, ut salutare Christi ; Mt. 1, 13 s.* ! ret); zr/v oivtaiv, prudentiam et Consilia alicujus At,tozoc, ov, rj, Azotus, e quinque pri- [ effectu frustrari, 1 Co. 1, 19(Jes. 29.14). c) sperno, mariis Philistaeorum urbibus, inter Ascalonem et : repudio; z. yuQiv zov feoi', Gal. 2, 21; persoaas: Jamniam, non longe a littore maris mediterranei 1 Me. 6, 26 (eo, quod alicui promissum datum non sita, Act. 8.40; hodie parvulus vicus, Esdùd. Sue- i servo); Le. 10, 16. Jo. 12. 48. 1 Th. 4, 8. Jud. vs. 8 cinctam urbis historiam praebent tìisenius Thes. | (prò quo locus parali. 2 Pet, 2, 10 habet xazatpyo\ veìv).* III. p. 1306. Raumer l'ai. p. 15«.* àridi a, oc. // (ab ixijó/'/g, et hoc ex a priv. et ijóog,j ctilcztjOig, tmg, RJ(àf}tzitu,q. v. ; cf. ; VOV&IZÌTV, vovvoluptas, delectatio), 1) insua vitas, molestia. 2) tae- j iUzijOig), abolitio; Heb. 7, 18. 9, 26 (raro apud prodium, odium; tv àrjSic. Cod. cantabr. Le. 23, 12 fanos inferioris aetatis, ut Cic. ad Att. 6, 9. Diog. pro Vulg. ¿V £/&QCf. | Laert, 3. 39, 66, ap. grammat, improbatio; saepius di'/(/, dépog, o (a/ftut, eiey), aer (et quitleiu inferiorI u]>. ecclesiasticos scriptores).* ac densior, qui superiori ac tenuion, li. e. zio aì- ! \AS-RJVAI, VJV, c ì (de quo plurali cf. Win. §. 27. 3); opponitur; Honi. 11. 11, 288), aeris spaiium; | Athenae, urbs Graeciae nobilissima in Attica; Act. Act. 22, 23. 1 Th. 4. 17. Ap. 9, 2. 16, 17; ò uQywv | 17. 15 s. 18, 1. 1 Th. 3, 1.* rr/g tgovaiag zov dtpog Eph. 2, 2 est iinperator po- ; 'A!}>jvatog, aia, «tov, Atheniensis; Act. 17, 21 s.* tentium (spirituum. v. in ¿¡¡ovaia) in nere, l i . e. dia- ! c'.ihì.éw, u> (cMo;), certamen ineo, certo in ludis

non

afthpiq

10

publicis (olympicis, pythicis, i^thmicis) vel pu- 2, 14., et notionem hominis deo (vel etiam sublimigione, vel caestu, vel disco, vel lucta, vel cursu, oribus naturis, Eph. 6, 12) oppositi ita adumbrat, vel^alia re; 2 Tim. 2, 5. (saepe ap. profanos.)* ut respiciatur ejus ijnbecillitas, Eph. 6, 12. (Sir. 14, ad-i.ijaig, eatg, certatio, pugilatio (inde a Poly- 18), etiam in cognoscendis rebus divinis conspibio usitatum); metaph. u&l. nafrmiaxtov, conflic- cua,_ Gal. 1, 16. Mt. 16, 17. — c) Cum prima anitatio cum miseriis, vexationibus, Heb. 10. 32.* malis vitae stamina in sanguine quaererentur (Sap. d&ooi'Qoj, ptcp. pf. pass. ìjO-QOiafiévog (a d&oóog 7, 2. Eustath. ad II. 6, 211: ipqalv ot aotpol, ¿ c xov —&pdog c. a copulativo), in unum, colligo, con- aneQfiaxog vXrjv xov aifiuxog '¿xovxog), vox signiprego; pass, congregar, convenio, Lc. 24. 33 Lchm. ficandae generationi et origini iriservit (etiam apud Tdf. Trg. WH. (Xen. Plat. Polyb. Hut, al.; apocrr. Graecos), Jo. 1, 13 (de quo loco cf. Win. p. 166); V. T.; LXX ali),indissolitbilis; inferitili 21, 36. 1 Co. 10,4; distinguitur a TCQoàyeiv Mt. 21,9. non obnoxius; tajv, Heb. 7, 16. (4 Macc. 10 11. Dion. Mc. 11,9; trop. zà epya avzmv dxoXovfteZ fitz' ccvzójv, comitabuntur eos quae bene fecerunt ad Hal. 10, 31.)* dxazdnaozog, ov, vox obvia tantum 2 Pet. 2, 14 deum judicem ab eo mercedem consecutura, Ap. in codd. alex. et vat., e quibus earn Lehnt, et WH. 14,13; contrarium r¡xoXovi)r¡aav uvzi¡q al auaQzim receperunt pro vulg. dxazanavozovg, q. v. Ilia ayoi zov ovpavov Ap. 18, 5, sed ibi pro r¡xo).ovíi. deducenda esset a nazio/xai, cf. nbtnafiai, edo, resiitutum est {y.o'>.).-i¡&r¡aav a Grsb. Lchm. Tdf. comedo; unde dxazdnaozog, insatiabilis. Apud Trg. WH. — tempore aliquem sequor, succedo aliprofanos xazauaazog est conspersus, a xazandoau), cui; Ap. 14, 8 s. (Hdian. 1. 14, 12: zà yovv dxoconspergo. Alia eaque uberiora de hac var. lectione ).ov&ñaovxa. al.) — Cum apud veteres magistris ambulantibus et peregrinantibus discipuli comités docet Bilm. ntl. Gr. p. 57. dxuzÙTtavoxog, ov (xazanavw), cessare nescius, esse solerent, dxol. est 2) discipulum me adjungo non desinens, passive non sedatus, qui sedari non alicui, discipulus ejus fio vel sum; partes ejus sepotest; c. gen. rei (de quo cf. Win. §. 30, 4) 2 Pet. quor; Mt. 4, 20. 22. 9, 9. 19, 27 s. Mc. 1, 18, 8, 34. 2, 14 (oculi non sedati peccato sc. quod adspiciendà Le. 5, 11. 27 al. Jo. 8, 12 (ubi Jesus se comparat adultera committunt). (Polyb. Diod. Joseph. Plut.)* i cum face, quam discipulus Bequitur); ovx dxoXov&el àxazaazaoia, ag, rj (uxazdozazog), status non fir- | fyutv, non est e nostro tuorum discipulorum coetu. miti, ordo rerum turbatus, perturbatio, confttsio; j Me. 9, 38. — alicui constanter adhaereo, ad ejus 1 Co. 14, 33. Jac. 3, 16 (Clem. Ro. 1 Co. 14); plur. ; cxemplum vivendo ac si opus fuerit etiam moriendo perturbationes, de dissidiis 2 Co. 12, 20; eie sedi- me tolum compono ; Mt, 10, 38. 16, 24. Jo. 12, 26. tionibus 2 Co. 6, 5 (cf. Meyer ad 1.); de turbis bel- 21. 2?. — In epistolis N. T. hoc verbum non legitur praeter 1 Co. 10, 4. Ut ap. Graecos jungitur lici, Le. 21,9. (Polyb. Dion. Hal.)* dxazaazazog, ov (xctiHozrj/it), histabilis, incon- plerisque locis c. dativo objecti, aliquoties e. fieni stans; Jac. 1,8. et ap. Lchm. Tdf. Trg. WH. etiam xivog, Le. 9, 49. Ap. 6. 8. 14, 13 (ita etiam ap. Graecos; cf. Lobech ad Phryn. p. 354); òniou> xivóg, 3, 8., scd minus apte. (Pol. 7,4, 6 al.) (Ixazaaytzoq, ov (xazé/w,, coerceo, contineo), qui Mt, 10, 38. Mc. 8. 34 (ubi t. vulg. Lchm. ¿XSüv), " h s Ti'?n 1 Reg. 19, 21. Cf. Win. p. 219. coerceri nequit; Jac. 3, 8 e 1. vulg. (Job. 31, 11 liebr. dxoiio, impf. ìjxovov, fut. (quo elegantioresGraeci 3 Macc. 6, 17. Diod. 17, 38. dxax. ódxgva. al.)* 'Axtì.dafiù, s. dxtXóafidz {Lchm. WH), s. 'Ayc/.- utuntur) dxovoofiat Act. 3, 22. 7, 37 (in t. vulg.): óafióx {Tdf. Try.), comp, ex aram.. so«; Vpr, ager 17, 32. 25, 22. 28, 28 et (quae forma inferior« itevi sanguinis; Act. 1, 19; v. in aifia 2, a. Cf. Kautzsch est) dxovoù), Mt. 12, 19. 13, 14 (loco e LXX petito); Ro. 10, 14 et ap. Tdf. Tri). WH. Jo. 5, 25. Gramm, p. 8. dxègaiog, ov (xÌQavvvfii), a) non mixtus, purus, 28. (cf. Win. p.( 79._ Bttm. ntl. Gr. p. 46) ; pf. àxr,xou. ut vinum, metalla. b) de animo : cui nihil mali ad- aor. 1 pass. i}xov6iir¡v. — audio. I) simpliciter, mixtum est, doli expers, innocens, simplex; Mt. 10, 1) facúltate audiendi praeditus (non sordus) sum; IG. Ro. 16,19. Phil. 2, 15 (et saepe ap. profanos).* Mc. 7. 37. Le. 7. 22. Mt, 11, 5. — 2) attendo (fadxiivrjg, ég (xllvoj), non inclinans, firmus, immo- cúltate audiendi utor), perpendo quod dicitur aut dictum est. Ita in hortationibus dxovtzc, Me. 4. tus; Heb. 10, 23. (saepe ap. profanos.) (\xfxaCfo, aor. 1. ìjx/iaaa (dxfirj), vigeo, maturesco; 3; dxovaaxs, Jac. 2, 5; ò eyiav iòta tdxovttv rlxovéziu, Mt. 11. 15. 13,9. Mc. 4, 23. Le. 14, 35; o Ap. 14,18. (saepissime ap. jirofanos.) àxfi-q, rjg, 7j (cf. ilxt], ctlxpq, lat. actes, acuo), apud ìywv ovg dxovoàxto An. 2, 7. 11. 17.29. 3,6i. 13. 22 Graecos a) propr. cuspis, qua pungitur (cf. alyjxr/]. al. — 3) tropice: intelligo, percipio dicti ssensum; b) extremitas, summum, supremus gradus. c) pun- Mt. 13, 15 s. Mc. 8. 18. 1 Co. 14, 2. - n i cum ob-

àxQaoia

15

¿xQoßvOxia

jecto: 1) dxovui TI, audio aliquid; a) id. quod me cipere; Jo. 5, 25. 28. Act 9, 7. 11, 7, 22, 7. Heb. praesente ore profertur, auribus percipio (unmittel- 3, 7. 15. 4, 7. Ap._ 14, 13. 21, 3. /?) obsequi voci; bar); T.ìjv ); Mt. 19, tittm. ntl. Gr. p. 145 s. duplicem genitivum objecti, 22. Jo. 5, 24 al.; xovq /.¿-/ove, Act. 2, 22. 5, 24. personae et rei. — Joannea locutio dxoveiv itapa Mt. 7, 24; QTjUiiTK, 2 Co. 12, 4; zi Xiyovaiv, Mt. 21, TOV &eov vel ri Ttagà &tov significai a) inter16; pass., M t 2, 18. Ap. 18, 22 s.; zi ex xivog 2 Co. num dei alloquium in animo percipere Jo. 6, 45. 12, 6. — seq. or/, Act. 22, 2. Me. 16, 11. Jo. 4, 42. è) ipsius dei interno alloquio edoceri; 8, 26. 40 14,28. — 6) audiendo accipio, disco (ex ore docen- (ita etiam simplex àxoveiv 5, 30); doceri a diatium vel narrantium), Act. 15, 7. Mt. 10, 27 (o tlg xò bolo e lect. Lchm. Tdf. Trg. WH. rjxoiaazt jtagc< ovg dxovsxt, quod vobis clam traditur); Ro. 15. 21. TOV naxQÓg Jo. 8, 38. Ceterum cf. Èttm. ntl. Gr. p. Eph. 1,13. Col. 1, 6. Jo. 14, 24. 1 Jo. 2. 7. 24. 3, 11 ; 144 ss. 258 ss. XQIOXÓV, Christum eognoseereex institutione apodxqaala, ag, rj (dxpaxqg), incontinentia, inlempestolica, Eph. 4, 21 {jia&tlv xòv XQIGXÓV va. 20); rantta; Mt. 23, 25 (ubi Grsb. diixla); 1 Co. 7, 5. passiv.: Le. 12, 3. Heb. 2, 1. — xi c. genitivo per- Cf. Lobeek ad Phryn. p. 524 s. * sona«, a qua auditur, Act. 1, 4; xi itagà xivog, Jo. dxQazrjg, ég, gen. iog, ovg (xgaxog), incontinens, 8, 26. 40. 15, 15. Act. 10, 22. 28, 22. 2 Tim. 2, 2. intemperans; 2 Tim. 3, 3. (saepe ap. profanos inde (Thuc. 6, 93. Xen. an. 1, 2, 5. P i a i rep. 6, p. 506 d. a Plat, et Xen.)* al.); ex xivog, Jo. 12, 34 (¿x xov vófiov, cum publicis àxQaxog, ov (xcgàvvv/it), immixtus, merus; Ap. lectionibus legis interessemus); ànó c. gen. per- 14,10 (de vino aqua non temperato, ut saepe ap. sonae, 1 Jo. 1, 5; add. TIIQL xtvog Act. 9, 13; sq. proianos et Jer. 25, 15).* Sri, Mt. 5,21. 27. 33. 38. 43. — c) dxovio xi, res ad àxQifteia, ciag, tj (dxQtftrjg), accuratio, accuratisaures meas perfertur; (fama) camper io, rescisco (mit- sima diligentia; Act. 22, 3 (xavà dxQlptiav xov vótelbar); cum accus, rei, TU sgya. Mt. 11,2; oaa inolei, fiov, accommodate ad severitatem mosaicae legis).* Me. 3, 8; 7toXéftovg, Le. 21, !).' Mt. 24, 6. Me. 13, 7; ttXQipijg, ég, gen. tog, ovg, accuratus, diligens. — coimperio simplic. : seil, id, cujus modo mentio Comparativus neutr. adverbialiter positus Act. 18, facta est; Mt. 2, 3. 22, 7. Me. 2, 17. 3, 21. Gal. 1, 13. 26. 23, 15, 20. 24, 22; dxQtfltoxaxrj a'igsaig, secta Eph. 1, 15. Col. 1, 4. Philem. v. 5 al. — sq. ori, in interpretanda mos. lege observandisque legis et Mi. 2, 22. 4, 12. 20, 30. Me. 6, 55. 10, 47. Jo. 4, 47. traditionis praeceptis, etiam minutioribus, accurata 9, 35. 11, 6. 12, 12. Gal. 1. 23; itEQlxivog, Me. 7, 25. et severa, Act. 26, 5.* xl TCSQÌ xivog, Le. 16, 2. 9, 9. 23, 8; sq. acc. c. pardxQiftów, w, aor. 1. rjXQiftaioa (dxpifiyg), 1) ap. ticipio Le. 4, 23. Act. 7,12. 2 Th. 3, 11. 3 Jo. vs. 4; profanos accurate novi, accurate facto. — 2) dilisp. acc. c. ini. bis: Jo. 12, 18. 1 Co. 11,18. — pass., genter exploro ; Mt. 2, 7. 16 {axQi[iajq è&xàt,eiv vs. 8). Act. 11,22 (ijx ovo&tj ò Xóyog elg za atz a xng ixxXrj- Arist. gen. anim. 5, 1. Philo m. opif. §. 25: fiexct aiag, perlatus est ad aures) ; 1 Co. 5, I (axovsxai ndaijg ¿USTaaetug dxQijiovvxcg.* noQvtia ¿vifilv); Mt.2S,14 (iàv dxovaüf/zovro ini dxQiftajg, adv., accurate, diligenter; Mt. 2, 8. xov yyifióvoq) ; Me. 2, 1. Jo. 9, 32 ¿¡xoiaih], ori. — Le. 1,3. Act. 18, 25. 1 Th. 5, 2; dxQipmq niQMaxstv, b) aures praebeo doctrinae vel docenti; xòv Xóyov provide, circumspect« vivere, ita ut ne ullam in Mt. 10, 14; attenta auditione sequor TOV Xóyov, Jo. partem ab officii lege recedatur, Eph. 5, 15.* 8, 43; zà pt'iuaza TOV S-eov, 8, 47. — e) capto, intelUXQÌC, ISog, ìj, locusta, et illud quidem locustaligo (ut. lat. audio) -, Me. 4, 33. Gal. 4, 21. (Gen. 11, rum genus, quod terris orientalihus maxime in7.) — 2) Cum genitivo objecti dxoveiv non jungitur festimi est, quippe agros et arborea depascens. nisi suis aliquis auribus personam vel rem audit. Innumeros earum greges quovis vere ventus ex — o) cum genit. personae ; aa) simplici : a) vocem Arabia in Palaestinam agit, unde devastates agris alicujus percipio; ov, i. e. Christi, cujus vox in in loca 8eptentrioni propiora demigrant, usque institutione eorum percipitur, quos legavit (Le. 10, dum ad mare delapsae pereunt. Ut populi Orientis 16), Ro. 10, 14. — ß) aures alicui praebeo (ihm zu- locustis vesci solent vel recentibus vel assis et hören, ihn anhören); Me. 2,9. Me. 7, 14. 12, 37. sale conditis, ita Israelitis quoque et lege Lev. 11. Le. 2, 46. 10, IG. 15, 1. 19, 48. 21, 38. Act. 17. 32. 22 esus earum permissus fuit. (Cf. Win. RWB. s 24, 24 (utroque loco Tivòg stipi xivog); 25, 22. Jo. v. Heuschrecken ; Furrer in Schenkel BL. p. 78 ss. 6, 60. — y) obseguor (auf einen hören), Mt. 17, 5. Hiehm HWB. p. 609; Mt. 3, 4. Me. 1, 6. — MiruMe. 9, 7. Le. 9, 35. Jo. 3, 29. 1(1,8. Act. 3, 22 s. 4. culosum atque infernale locustarum genus describi19. 7, 37. 1 Jo. 4, 5 s. — Hinc A) ex usu dicendi Joan- tur Ap. 9, 3. 7 coli. vss. 2. 5 s. 8—12; cf. Diisterneo : exaudio, dedeo precibus hominum satisfaciente : dieck ad h. sect.* Jo. 9, 31. 11, 41. 1 Jo. 5, 14 s. (LXX shiì reddunt dxQoaxifiiov, iov, xó (dxQoàofiai, auditor sum), tlaaxovw.) — s) e. gen. pers. et partic. ; Me. 14, locus, quo audiendi causa conveniunt, audito58. Lc.^ 18, 36. Jo. 1, 37. 7, 32. Act. 2, 6, 11. Ap. rium; ut haec latina vox in jure romano, denotat 16,5; rjxovoa xov &VGittGXTj(>lov Xéyovxog Ap. 16,Act. 25. 23 locum causis audiendis et cognoscendis 7 (ap. Grsb. Lehm. Tdf. Trg. WH.). quod poeta destinatum. (Aliquoties ap. Plut. et alios posteriores.)* dicit per piosopopoeiam ; cf. de Wette ad 1., Win. dxgoaxrjg, ov, Ó (ùxQodo/xai), auditor; TOV vó/xov. p. 195. — 6) c. genit. rei; Tijg ßXaatprjfiiag, Me. Ro. 2.13; xov Xóyov, Jac. 1. 22 s. 25. (Thuc. Isocr. 14, 64 (Lchm. x ?iv ßXaaip., ut ap. Mt. 26,65; accus, Plat. Demosth. Plut.) nude denotat objectum ; xijg ßXaa, Le. est, Graecorum Trjv Ttóe&TjV ab Alexandrinis pro15,25; xov oxevaypov Act. 7, 34; xt/g dnoXoyiag nuntiatum esse xrjv ¡)ÌG&T]V, et pro àxQonoaSiuv [tò 22, 1. — Frequens phrasis dxovetv xijg g za xov olzov. aXipixa óh xwv xgi9(5v. (Hdt. Xen. P l a t . Jos. al.) aXq&cta, «5, r¡ (dXt¡9i]g), Veritas, verum. I) obje-

tivai

¿x zrjg dXn&dag, veri cognoscendi cupidum

f/aQXVQtZv xg dXr/9., testimonium edere pro iis,

quae vera sunt, ad auetoritatem iis inter homines

conciliandam, Jo. 18, 37; dXtj&etav noitlv,

ea quae

vera sunt, ad vitam trannferre, divinae veritatis formam sentiendo- vivendoque expiimere, Jo. 3,21. l,Jo. 1, 6 (Tob. 13, 6, 4, 6 coli. Neh. 9, 33;

dXtj&siag

algsxll,ta&ai,

oSbv

Ps. 119, 30); i d e m est 7te-

QiTiaxciv iv zy dX., 2 Jo. 4. 3 Jo. 3 e.; contrarium

Le. 13, 21. Hesych. äXevga

est dne&eTv

ctive: 1) universe: id quod in aliqua re, de qua agitur, verum est (opp. mentito, ficto, falso); Jac. 3,14;

atiquis excellit; ille animi candor, a quo übest affectatio, fueus, simulatio, mendacium, dolus; J o . 8, 44; animi sinceritas et morum integritas s. vitae conditio veritati divinae consentanea; 1 Co. 5, 8. 13, 6 (opp. dSixia)-, E p h . 4, 21. 5, 9 ; aov rj aXr'i-

áXij&ttav Xéyetv, égtZv, Jo. 8, 45 s. 16, 7. Ro. 9, 1. 2 Co. 12, 6. 1 Tim. 2, 7 ; ebtsv aixiü näaav xr¡v dX-fj-

O-tiav, rem omnem, uti vere se habebat, Me. 5, 33

(sic etiam Graeci); ßagxvgsZv

xy dXr¡d-da, testimo-

nium edere rei, ut vere est, conveniens, Jo. 5, 33;

latiore sensu XaXeív dXfötiav, in omnibus quae loquimur, veritatem sequi, Eph. 4, 25; dXrßtia éyé-

vtzo eventu comprobata sunt vera, 2 Co. 7, 14. —

t'v áXr¡&eitt, vere, uti res se habet, rei

convenienter,-

xg aX.,

Ro. 2, 8 ; nXavti&ijvai

zi/g aX. Jac. 5, 19. — II) Subjective: Veritas,

ano

qua

&tia, ventas, qualis in te cernitur, tua sentiendi agendique ratio veritati congrua, 3 Jo. 3; dXrj-

B-eia xov 9-eov, quae dei est, h. e. sanetitas ejus, Ro. 3, 7; specialiter veracilas (dei in servandis pro-

missis) Ro. 15, 8; eaxcv dXrj&eia XQIOXOV ¿V ifioi sq. oxi, ea quae Christi est veraeitate perfundor ideoque vera sunt quae dico . . . 2 Co. 11, 10. —

(LXX Job 9, 2. Philo v. Mos. I. § 1); b) re vera,

¿v dlrjS-sia, sincere et veraciter, 2 Jo. 1. 3 Jo. 1. — In apocalypsi non habetur dXTj&cia. — Cf. Hölemann, in ej. ..Bibelstudien" (Lpz. 1859) p. 8 ss. Wendt in Studd. u. Kritiken 1883, p. 511 ss.*

34 (Clem. Ro. 1 Co. 23 et 47); — xax'

dX^fhtav.

vera dico; a) vera doceo, xivl, Gal. 4, 16. — b) vera

studio, j u s t e , Ro. 2, 2; fi'ze Ttgotpáaet, sire aXr¡»ela, Phil. 1, 18; ¿v í(jya> x. dXi¡»du 1 Jo.

aXy&ijg, ig (a p n v . et Xq9. ala aliter perdifficilem locum explicant. (LXX. e. 7, 24—26 (utroque loco ante dXXà supple : hoc Aristot. •— Ignat. ad Magnes. 10: aXiafhjZi iv Consilio desertum vos adiisse negabitisl; Act. 19, 2 Xçiaztô, "va (iij âiaipd-açg zig ¿v v/nïv.)' (non accepimus spiritum s., sed . . .); Gal. 2, 3 àXla'yrjfia, zoç, zó (dXiayèto, polluo, quod habes (nihil mihi contradixerunt, sed . . .); 2 Co. 7, 11 Sir. 40,29. Dan. 1,8. Mal. 1,7. 12. cognat. dXivio, (ubi ante dXXà per anaphoram sexies repetitum dXivtai, lino), peìlutio, contaminano: Act. 15, 20 supple ov uóvov cum antecedentis notionis accu(zov dnêxeaéai xzX., eavere, ne se polluant usu car- sativo). — Ponitur in responsis ad quaestiones nenium e gentilium victimis residuarum, cf. vs. 29). Ne- gationis vim habentes; Jo. 7,49. Act. 15, 11. 1 Co. que dXiayêoi, neque dXioyrjfia ap. Graecos obvenit.* 10,20.— Ellipticum dXXà "va post negationem : Jo. ¿XXà, particula ad ver sat., orta ex äXXa, neutro 1,8 (supple: aXXà tjX&tv^ '¿va) ; 9, 3 (dXXà zvipXòq èyéadjectivi âXXoç, quod antiquissimo tempore pro- vero, iva); Mc. 4,22 (aXXà zoiovzo iyévezo, 'iva). nuntiabatur dXXôç (cf. Klotz ad Dev. II, p. 1 s.), ergo dXXäaoo), f. ¿cd, aor. 1. ìjXXaga, fut. 2 pass. àXproprie alia, sc. quam qua« modo dicta sunt; dif- Xayrioofiat (àXXoq), muto; facio, ut aliqmd cesset tert a ii, ut latinum at et sed ab autem. I) at. Ad et in ejus locum aliud cedat, za Act. 6, 14; praecedentia verba ita se habet, ut inducat 1) op- zrjv yaivrjv, variare vocem, h. e. pro varia animopositdonem contra concessa atque idem sit quod rum afiectione varie loqui, orationis argumentum nihilominus, verumtamen; Mt. 24, 6. Me. 13, 20. et formam animis accommodare, modo gravius, 14, 28. Jo. 16, 7. 20. Act. 4, 17. 7, 48. Ro. 5, 14 s. modo lenius cum iis versali, Gal. 4, 20; — p e r m u t o 10, 16. 1 Co 4,4. 2 Co. 7, 6. Phil. 2, 27 (aJU' o »eòi aliquid cum aliauo, zi tv zivt, Ro. 1,23 (a -nanPs. xzX.) al. — 2) objectionem: Jo. 7,27. Ro. 10, 18 s. 106, 20; Graeci dicunt dXXàaociv zizivos); — trans1 Co. 15, 35. Jac. 2, 18. — 3) exceptionem: Lc. 22. formo (verwandeln), 1 Co. 15, 51s. Heb. 1. 12.* 53. Ro. 4,2. l C o . 8,7. 10,23. — 4) restictionem : ¿X).a%óOtv, adv., aliunde, Jo. 10, 1 (i. q. àXXo&tr, Jo. 11, 42. Gal. 4, 8. Mc. 14, 36. — 5) transgressio- cf. kxaozaxóflev, Ttavtayjiiisv.)" nem (überbietend): quin imo; Jo. 16, 2. 2 Co. 1, 9; dXXaxov.adv., i. q. aX/.ofli, alibi, alio loco; Mc. praesertim addito xai, Lc. 12, 7. 16, 21. 24, 22. — 1. 38 Tdf. Trg. WH. Cf. Bornemann inTheol. Studd. dXX' ovâé, quin ne - - quidem; nostr. ja nicht ein- u. Kritt. 1843, p. 127 s.* mal, Lc. 23,15. Act. 19, 2. 1 Co. 3, 2; cf. Fritzsche dXXrjyoQèco, w, i. e. äXXo (tìv dyoQtvat, äXXo ¿6 ad Mrc. p. 157. — 6) aut ut transeatur ad rem, in votai, „aliud verbis, aliud sensu estendo'• (Quinct, qua cardo vertitur, potissimum ante imperativos; Mt. Instt. 8. 6, 44) per imagines loquor; Gal. 4, 24. 9,18. Mc. 9,22. 16,7. Lc. 7. 7. Jo. 8,26. 16.4. Act, (Philo, Jos., Plut. et grammat. scriptores.)* 9, 6. 10, 20. 26,16. — 7) elliptice ponitur; ¿Ai' Iva, dXXrjXovia, hebr. n - 1 - l a u d a t e dominum, Ap i. e. dXXà zovzo yiyove,"va, Mc. 14,49. Jo. 13, IS. 19, 1. 3 s. 6.*

E

c'ifiagtavai

19 aXXyXwv, g e n . ; d a t . 01?, atq, otace. ov;, uq, a, alter alter um, invicem, mutuo; Mt. 2 \ , 10. J o . 13, 35.

Act. 28, 25. Ro. 1,12. Jac. 5, 16. Ap. 6, 4 et saepe. ttXXoyfvrjq,

tqiaXXoq

et yivoq),

exaliagente

oriun-

dus, alienigena; Lc. 17, 18 (ap. LXX, numquam vero ap. profanos.)*

aXXofiai, impf. rjXXouyv, aor. ijluu^v et if/.outjv (Bttm. Gr. m a x . II, p. 108). salio; Act. 3. 8. 14. 10 (t. v u l g . yXXexo; Orsb., Lchm. Tilf. Trg. iVH. yXaxo); ebullio, scaturio, de a q u a , Jo. 4, 14 (ut ap.

constringitur, Mc. 5, 4. Act. 12, 6 s. (ap. Graecos inde ab Hdt.)* _ dXvatxsXijq, tq (XvaixeXijq, v. in XvGixeXico), inutilis, (Xen. vectig. 4, 6); per litot.: perniciosus, Heb. 13,17. (inde a Xenoph.)* uXipa, xo indcl., Ap. 1, 8. 21, 6. 22, 13. Cf. vocem A. 'AX, qot, aua xy r/fiepa). Locis 1 Th. 4,17. (Phflo, Joseph.!* 5, 10., ubi a/ia avv junet. legitur, apa adverbium aXXmq, a d v . (aXXoq), aliter; 1 T i m . 5, 25 (xa aXXuiq Hyovxa, quae secus se habent, i. e. quae non sunt (simul) est et cum verbo conjungendum. — Cf. Krebs Präpositionsadverbia I, p. 58 ss n , p. 44 ss.* xaXa I'pyo).* «¿uaSiJs, ¿c, gen. ovq (/uav&dvtu, unde '¿[¿a&ov, xo aXoam, ixsv pro vulg. u/iaQxyao/xtv), Graeci eleganteres a/iaQxriooficu, aor. 1 (inferioris aevi) aXvxoq, i j , ov, salsus (i. q. aX/ivpdq); Jac. 3. 12. ri/janTTjoa, Mt. 18,15. ( Ro. 5, 14. 16. (cf. Win. p. 79); (Plat. Tim. p. 65. e. Aristot., Theophr. al.)* aor. 2. yfiuQTOv, pf. rmdQxrjxa (e conjectura Bttm. aXmoq, ov (Xviirj), vacuus a dolore; P h i l . 2, 28. Lexil. 1, p. 137 ortum est ex a priv. et /¿cipui. (ap. Graecos inde a Sophocle et Plat.)^ aXvoiq, sive ut a plerisque scribitur dXvoic. ca>q, LiliQOfiai, (itQoq, propr. expertem fieri, sc. scopi), ij (deducitur ab a priv. et Xvw, quia catena dXinoq propr. aberro a scopo; Horn. II. 8, 311 al.; c. genit. est, i. e. solvi non potest), catena, vinculum, quo rei, a qua aberratur; Horn. II. 10, 372. 4, 491; xov corpus vel aliqua ejus pars (manus, pedes) con- oxonov, Plat. Hipp. min. p. 375, a; xijq ¿¿ov, stringitur; Mc. 5, 3. Act. 21,33. 28, 20. Ap^ 20, 1; Arist. Plut. 961 al.; deinde erro, fallor,- denique iv aXvost, vinctus, captivus, Eph. 6, 20; ovx ¿ity- a boni et honesti tramite aberro. — In N. T.: o aXvvStj xfjv aX. fiov, non puduit eum, mecum licet dei lege aberro, legem dei violo, pecco; a) absol., captivo familiariter conversari, 2 Tim. I, 16. — Mt. 27, 4. Jo. 5, 14. 8, 11. 9, 2 s. 1 Jo. 1, 10. 2, 1. epeciatiin dicitur de manica. vinculo, quo manus 3, 6. 8 s. 5, 18. Ro. 2,12. 3 23. 5, 12. 14. 16. 6, 15.

afiÓQTTjfia

20

1 Co. 7, 28. 36. 15, 84. Eph. 4, 26. 1 Tim. 5, 20. Tit 3, 11. Heb. 3, 17. 10, 26; de civilium legum violatione, in qua Christiani etiam divina« legis transgressionem cernunt, 1 Pet. 2, 20. — b) àftuQz avi ir àfiagxiav, peccatum committere, 1 Jo. 5,10 (fisyaXr/v itfiaQXÌav Exod. 32, 39 s. [nxun KB-]; aloxpàv è/i. Soph. Phil. 1249 ; (isyaXa àfia(ixrjfj.axa ¿/¿aptaveiv Plat.JPhaed. p. 113 e). Cf. sub dyaitdu). — ufiaozàvtiv tig tifa, Mt. 18, 15 (e/5 ae Lchm. Tdf. WH. omittunt); vs. 21. Le. 15, 18. 21. 17, 3 (in t. vulg.), vs. 4. 1 Co. 8, 12; tri tig Kaiourta Act. 25.8; fig zò iótov outfta 1 Co. 6,18 (etg avxovg xS xal tlg àXkovg, Plat. rep. 3, p. 396 a; cìg TO ititov, Plat. Phaedr. p. 242 c.; dg Sfovq Xen. Hel. 1, 7, 19 al.); — ex hebraismo èvwnióv ["5?-J xtvog, coram aXiquo, eo, qui peccando laeditur, quasi praesente et inspectante, Lc. 15, 18. 21 (1 Sam. 7, 6. Tob. 3, 3 al.)* ctfiaQxri/xa, -cog, xó (ab afiaQzia) = afiapzdvio, c£ dSucrj/ia, dXlayti/ia), peccatum, maleficium ; lie. 3, 28 et (ap. Lchm. Tdf. Trg. WH.) vs. 29, 4, 12 (ubi Tdf. Trg. WH. tà a/¿a ox. deleverunt); Ro. 3,25. 1 Co. 6, 18. 2 Pet. 1, 9 (vulg. afxaQZiuiv). (inde ab Aesch^lo et Thuc.)* ufiaQxia, ag, tj (ab aor. 2. aftaQxelv, ut dnoxvyja ab dnoxv/tlv), aberratio a scopo (v. in afiaQxdvto)-, apud Graecos (inde ab Aeschylo et Thuc.) 1 j error intelligentiae (cf. Ackermann Das Christliche im Plato, p. 59. Anm. 2). — 2) maleficium. — In N. T. semper ethico sensu dicitur et quidem 1) idem est ac TO auapxavtiv, peccatus, peccatici, quae fit turn omittendo turn committendo, turn cogitando et sentiendo, turn loquendo et agendo (cf. Cic. de fin. 3,9); Ro. 5, 12 s. 20; iqg a phristo partae statu relabitur in statum xov 9avaxov (cf. hanc vocem), in quo fuerat, antequam per fidem Christo se conjunxerat; cf. Liicke, de Wette, Huther, ad 1.) — 3) collective complexus peccatorum vel a singulis vel a pluribus factorum ; aÌQtiv ri]v ufi. xov xóo/xov, Jo. 1, 29 (v. in ai'pa/); ànoitvijoxeiv èv zjj àft. Jo. 8, 21 (v. antea sub 2, aj; ntQl afiaQxiag se. &vaiag, victimas piaculares, Heb. 1 0 , 6 (ita ex usu xùjv LXX, qui hebr. nxon et rsisr nonnumquam ita reddunt, velut Lev. 5, l'I. 7, 87. Ps. 40, 7); %a>()ìg ùfiaQxlag, nullam cum peccato, quod expiaturus sit, rem habens, Heb. 9, 28. — 4) Abstr. pro concreto = àfiapzwXóg; Ro. 7, 7 (ò vófiog àfiaQzla, opp. ò vófiog aytog vs. 12); 2 Co. 5, 21 (xòv - - àftuQxiav ìnottjatv, peccati nescium tractavit ut peccatorem). — Cf. britzsche Ep. ad Rom. T. I, p. 289 ss. dfxaQxvgog, ov (fidyxvg), quiest sine teste vel testibus, de quo non exstat testimonium, intestatus; Act. 14, 17. (Thuc. Dem. Joseph. Plut. Lucian. Hdian.)* ctfxaQXUìlóg, ov (a forma r.fiuQZto, ut tpsiSoiXog a weióofiat), peccato deditus, peccator, peccatrix. J11 N. T. notiones sic distinguuntur, ut ¿ifia/jxw).. dicatur a) quisque peccati non pitrus. Quo sensu omnes homines sunt peccatores. Ita Mt. 9, 18. Me. 2, 17. Lc. 5, 8. 32. 13, 2. 18, 13. Ro. 3, 7 eq. 5, 19. 1 Tim. 1, 15. Heb. 7, 26. — b) insigniorpeccator, perquam fiagitiosus; o) univ. 1 Tim. 1, 9. Jud. vs. 15. Me. 8, 3S. Lc. 6, 3 2 - 3 4 . 7, 37. 39. 15, 7. 10. Jo. 9, 16. 24 s. 31. Gal. 2, 17. Heb. 12, 3. Jac. 4, 8. 5, 20. 1 Pet. 4, 18. ipsa àfiagxia dicitur éftaox).oi Mt. 9, 10 s. 11,19. Me. 2, 15 s. Lc. a. 8. 7, 34. 15,1. — pagani,aJudaeis peccatores xax' ¿go/t/v dicti (1 Macc. 1, 34. 2, 48. 62. Tob. 13, C), Mt. 26", 45. Me. 14, 41. Le. 24, 7. Gal. 2, 15. (Saepe legitur vox ap. L X X = san et yin, in 11. apocr. V. T., rarissime ap. Graecos, ut Arist. Eth. Nie. 2,9 init. Plut. moral, p. 25 c.)* ufxayog, ov (ficiyrj), ap. Graecos plerumque con tra quem pugnari nequit. insuperabilis, rarius qui abstinet se a pugnando (Xen. cyr. 4, 1, 16. Hell. 4, 4, 9); in N. 1 . bis metaph. non litigiosus, 1 Tini. 3, 3. Tit. 3, 2 * dfiao), tu, aor. 1. rffii\aa (ab ilfi a, simul, igitiur colligo, nostr. sammeln), Graecorum poetis frequentatimi, meto, demeto; xùg '/wQag, Jac. 5, 4.* dfiiOvazog, ov, tj, amethystus, nomen gemmae violacei et purpurei colons (Ex. 28, 19; secc. Phavorinum ita dicitur Sta xò undgyeiv zrjg /ité&ijg)-. Ap. 21, 20*

ctui).ko

21

àtKpltCpì

ù/aXie), , f. Xvaco, aor. dvèXvaa, 1) resolvo (velut quens), pr. rerum aliquarum momentorumve seriem fila texta). — 2) discedo, aufbrechen (v. àvàXvdig). perlustrando (ava) cerno (xQÌvto) vel quaero, hinc ita persaepe ap. Graecos; discedo e vita, Phil. 1, 23. а) investigo, examino, exploro, perscrutor, sciscitor ; (Lucian Pnilops. o. 14: éxxtoxaidsxaézijg Tivog, proverbialis locutio e Prov. 25, 22.. et aliquid se. ab aliis praestandum Tel accipiendum beneficiis, quibus adversarium afficis, in eo injuriae (l Macc. 10, 42. 11, 35. 2Macc. 14,8), inde ethice factae memoriam excitare, ex qua dolorem capiat, zò dvfjxov, quod debetur, officium, Pnilem. vs. 8; ut si carbonibua uratur in caput congestis, quo za ovx àvfjxovxa, inhonesta, Eph. 5, 4 (ubi Lchm. facilius resipÌ8cat. Arabes prunax cordis et ignem Tdf. Trg. WH. a ovx àvyxiv, cf. Win. p. 452); hepatis appellant res, quibus vehementissimi animo imperson. a>g àvr/xi, ut decebat, se. ex quo ad Chri- dolores parantur; cf. Gesenius in Jtosenmiiller stum conversi estis, Col. 3, 18.* Bibl.-exeg. Repert I, p. 140 s.* ávT¡/ieoog, ov (a priv. et rj/isgog), immani s, imàv&Qtonàqsoxog, ov (£v9pa>7tog et àgsoxog, gramitis; 2 Tim. 3, 3. (ap. Graecos inde ab Aeschylo.)* tiosus, blandus, gefällig, einschmeichelnd. Cf. tveiàvm, àvipóg, o, vir. Nihil differunt hujus vocis psoxoq, òvaaQtaxog, aizuotoxog ap. Lob. ad Phryn. in N. T. notiones ab usu Graecorum. Dicitur p. 621); vox tantum biblica et ecclesiastica, qui enim 1) ita, ut sexus ratio habeatur ideoque vir hominibus studetpiacere, gratus esse; hominum fadistinguatur a femina, sive a) tamquam mas Act. vorem captans; Eph. 6, 6. Col. 3, 22. (Ps. 53, 6.)* 8, 12. 17, 12. 1 Tim. 2, 12. — sive b) tamquam maav&QOj7ttvog, Ivy, ov (ùv&pwnoc), humanus; die. ritus; Mt. 1, 16. Me. 10, 2. Jo. 4, 16 ss. Ro. 7, 2 ss. de iis, quae hominum sunt; yÙQig, Act. 17, 25 1 Co. 7, 2 ss. Gal. 4. 27. 1 Tim. 3, 2.12. Tit. 1, 6 al.; Lchm. Tdf. Trg. WH.; ipioig, Jac. 3, 7; vel ab hofuturus maritus s. sponsus, Mt. 1, 19. Ap. 21. 2 al. minibus instituuntur; xriotg, 1 Pet. 2, 13; homi— 2) ut aetatis ratio habeatur et adultus vir intel- num viribus accommodatus, nsiQaa/xóg, tentatio ligatur distinguendus a puero; Mt. 14, 21. 15, 38. superabilis, t Co. 10, 13 (cf. Neander atque Heinrici (quibus locis distinguuntur avipsg, ywaXxsg, reat- ad h. 1. Pollux 3, 131: o ovx &v zig imo/tévstsv, óla) ; injuncta etiam notione intelligentiae et vir- o ovx av zig ivtyxy — z'o ài Ivavxlov, xovipor. tutas, 1 Co. 13.11 (opp. vfaiog); Eph. 4,13. Jac.3, 2 svtpopov, òiozóv, ùvitQiìntivov, ùvsxzóv). — Oppo(utroque 1. xileiog ávr¡Q). — 3) univ. aiiquis homo nitur rebus divinis injecta voci defectus aut ìmmas; ita in locis, ubi poni potuerat xlg, ut Le. 8, becillitatis notione, 1 Co. 2, 4 (e 1. vulg.) ; vs. 13 41. 9, 38. Act. 16, 11. 10, 5 al. — ubi consociatur (oo»ev ( Win. p. 393), Mt. 27, 51. Me. 15, 38; èx zaiv ava>(tfv, a superioribus partibus, Jo. 19, 23. Saepe (etiam ap. Graecos) de rebus die., quae e coelis fiunt vel a deo pronciscuntur, quippe in coelis habitante, Jo. 3, 31. 19, 11. Jac. 1, 17. 3. 15. 17. — b) a principio {con vorn), Le. 1,3; inde ab initio, ai, ubi alii explicant coelitus. Sed ita Nicodemo potius id mirandum fuisset, qui fieri posset, ut aliquis nasceretur de coelo, quod se mirari non dixit. De physiei partus repetitione ap. Aitem. oneirocr. 1, 13. p. 18 leguntur: [cìvtfpì] eri zw ì'yovxi 'éyxvov yvvaixa orj,uaivei re alia axhiìi yf vvi'/Uf aitai ouoiov xazà Ttavxa. ovziv yài> uvwlJtv avròg óó^tti ysvvùoftai.); uvwitcv ozavijwithvai, Olili. ro> uTta-; azavpco&.. de Christo, ap. Orig. LXX in .Toann, j e x actis Pauli; cf. Hilgenfehl N. T. extra canonem. ! IV, p. 69 s. Ed. 2. Adde Martyr. Polyc. 1. — nàì.iv j tivw&£v (de qua vocum eandem notionem signifi- I cantium compositione cf. Kii/iner § 534. 1. Grimm j Exgt. Hdb. ad Sap. 19, :>). Gal. 4. !l (iterum, cum ! servi jam olim fueritis). (npMav uvioittv xouìo'tai •Tos. »ntt. 1, 18, 3., ubi paulo ante legitiir tcqozìqu

36

ànaQM

antt. 5, ]1, 3; tlq r o v ; dvOpamovq, LXX Am. 4, 13.) (Lehm. Tdf. Trg. WH. vntjvx.)- Act. 16, 16. — — 2) pronuntio (coro, quia nuntians quae nun- Sensu militari de occursu hostili Lc. 14, 31 {Lehm. tiat quasi a se coram deponit; cf. nostr. abkündi- Tdf. Trg. vreavx.), ut 1 Sam. 22, 17. 2 Sam. 1, Id. gen), palam notum facio {verkündigen); univ.: nspi j 1 Macc. 11, 15. 68 et saepe ap. Graecos.* xivoq 1 Th. 1 , 9 ; xivi Tie gl x ivoq, Jo. 16, 25 Lehm. ! dndvxrjaiq, etoq, q {dnavxdm), occursus; tlqhxccvTdf. Trg. WH.-, docendo, xl, 1 Jo. 1, 2 s.; docendo , xnaiv xivoq vel Tivi), obviam alicui, Ht.25, 1 (Lchiu. et .jubendo, xivl xi, Mt. 8, 33; Zivi, e. inf. Act. 2(J, Tdf. Trg. WH. vndvr.); vs. 6. Act, 28, 15. 1 Th. 20; profitendo et laudando, Lc. 8, 47; Zivi xi, Heb. 4, 17. (Pol. 5,26. 8 Diod. IS. 59; persaepe ap. LXX 2, 12. (Pe. 22,31.) sq. oxi, 1 Co. 14,25 s. j dn-äyyja, aor. 1. med. -Tjy^dfirjv, constringo fauanal;, adv., semel; una vice; a) univ. 2 Co. 11. ces, strangulo, ut e medio tollatur (uno, weg, cf. uno- 25. Heb. 9, 2G a. (I Pet. 3, 20 e 1. vulg.); 'tri unac, xxsivai), Horn. Od. 19, 230; med. laqueo me suspen- Heb. 12, 26 s.; ana§ zov iviuvzov, Heb. 9, 7. — do, suspendio vitam finio; Mt. 27, 5. (2 Sam. 17, b) u t lat. semel die. de iis quae ita fiunt, ut perpe23. Tob. 3, 10; ap. Atticos inde ab Aeschylo.)* tuo valeant neque iteranda sint, ubi nos einmal an-dyiD, aor. 2. -rjyayov, aor. 1. pass. •rjX^7lv> für immer; Heb. 6, 4. 10, 2. 1 Pet, 3, 18. Jud. vs. dueo; Lc. 13, 15 (seil, dno xijq ipaxvrjq); Act. 23, 3,5. — c) xal ana| xaläiq, indicatcertum numerum, 10 (ap. Lehm.)-, vs. 17 (seil, hinc)-, 24, 7 {weg, {xxtüv bis; 1 Th. 2, IS. Phil. 4, l(j; contra «jra£ xal ilq est '¿UQtöv qfttüv); 1 Co. 12, 2 (a recta viadeduci nqoq aliquoties, iterata vice; Neh. 13, 20. 1 Macc. 3,30. xa tiäaiXa). — Die. potissimum de iis, qui ad judi- Ci. Schott ad 1 Th. 2, 18. p. 8 6 * cium, in carcerem, ad supplicium abdueuntur; dnaQÜßazoq, ov {nagaßaivat), e locut. nuQußuiMt. 26, 57. 27, 2. 81. Mc. 14, 44. 53. 15, 16. Lc. 21, vtiv vófiov, transgiedi i e. violare, unde et non 12 {Tdf. Trg. WH.)-, 23, 26. Jo. 18,13 {Lehm. Tdf. violatus, et qui violari non potest, inviolabilis ; Trg. WH. i f y a y o v ) ; 19, 16 (e 1. vulg.); Act. 12, 19. ìeQwavvT], intmutabilis ideoque trasgressioni ad (ita etiam ap. Graecos.) — Die. de via ad aliquem successorem non obnoxia, Heb. 7, 24; cf. Bleck et terminum ferente, Mt. 7, 13 s. {tlq xqv dnwltiav, Delitzsch ad h. 1. (Vox recentior, v. Lob. ad. Phryn. tlq trjy t,wrjv).* p. 313; ap. Joseph., Plut. al.)* cmaiStvzoq, ov ( n a i S t i t o ) , qui nulla institutions ànaQuoxeiaGzoq, ov {iittQaaxtvaC,u>), imparatila ; et diseiplina usus est, rudis; tyzjjofiq, stolidae 2 Co. 9 , 4 . (Xen. cyr. 2,4, 15. an. 1, 1, 6. 2,3, 21. quaestiones, 2 Tim. 1, 23. (Ap. Graecos inde a Jos. antt. 4, 8, 41. Hdian. 3, 9, 19. Adv. dnagaoxcv Xen. — LXX. Joseph.)* darwq Clem. Horn. 32, 15.)* dn-aipet», aor. 1. pass. -rjQ^rjv, tollo, aufero; drt-UQviopui, ovuai, verb, deponens, f. rjoofiai, Pass., dno xivoq, subtrahor alicui; Mt. 9, 15. Mc. aor. 1. -rjQVTjadfirjv, fut. 1. pass, significatu pas2, 20. Lc. 5, 35. (Ap. Graecos inde ab Hdt,)* sivo (Lc. 12, 9, ut Soph. Phil. 527), abnego; zivd, an-aixim, m, repeto, reposco, exigo debitum (Sir. nego me nosse aliquem et cum eo quidqùam com20, 15: oq/xegov Saviel xal avQiov dnaixrjaci), Lc. mercii habere; de Petto Christum abnegante, Mt. 6, 30; xfjv ipvxTjV aov dnaixovaiv, anima tua, quippe 26, 34 s. 75. Mc. 14, 3» s. 72. Jo. 13, 38 (Lchm. ad aliquod tempus tibi a deo concredita, repetitur, Tdf. Trg. WH. dgvt'iai])-, plenius un. / x f j eióévai Lo. 12,20. (Sap. 15,8: TO xrtq yvxrjq dnaixrjfhiq 'Inaovv, Lc. 22, 31 {Lchm. omitt. [i>}; de quo cf. XQ ¿os.) (Ap. GraecoB inde ab Hdt.)* Kühner H, p. 761). — èavróv, sui ipsius oblivisei, an-aXyim, w, dolere desino, dolorem depono; semet ipsum et commoda sua non spectare, Mt. 16, a) molesta aequiore animo fero {verschmerzen), 21^ Me. 8, 34. Lc. i), 23 (e 1. v u l g . f Thuc. 2, 61 al. — V) occalesco, ad dolorem obdudnÙQTi, s. potius £(7t' aQzi (cf. Win. §. 5. 2. resco, ignavus fio; ita dnrjXyrjXoxeq Eph. 4, 19 di- coli. p. 393. Anm. 1. — v. in ci on) adv., ab hoc cuntur, qui veri honestique et pudoris sensum exu- ipso tempore {von sotfleich, roti jetzt an\ Mt. 23, erunt (Pol. 1, 35,5: dnrjXyijxvtaq \pv/aq, ignavas 39. 26, 29. 64. (Lc. 22, 09: ¿Jlò xov vvv); Jo. 1, et ad militiam inutiles.)* 52 e 1. vujg. Grsb.; 13, 19. 14, 7. Ap. 14, 13 äx-ukkdoaü), xxw, aor. 1. -r/XXuga, inf. pf. pass. (ubi junge dn' &QZI c. nuy.c.rnoi ). In graeco V. T. -riXXdv&ni {diidaam, muto; uno seil, xcvo'q), ver- cod. ARI" UQXI non legitur (nam LXX hebr. npso bum Graecis frequentatum, removeo, dimitto; pass. reddunt dnò zov vvv), neque vis apud antiquiores removeor; an avztäv xaq vöaovq, Act. 19, 12 (Plat. et elegantiores Graecos. Quod enim hi Graeci haE r y x 401. c.: cl al voooi dnaXXaytirjciav ix xtüv bent, junctim et òl-vzóvioq est scribendum: dnagawfiazmv)-, translate et sensu quidem forensi, dno xi, e t aliud quid significati cf. Knapp, Scripta var. c. gen. pers. dimitti liberum s. discedere ab aliquo arg. 1, p. 296. Lob. ad Phryn. p. 20 s.* placato nee litem sectante, von einem loskommen, anuQTion'iq, ov, ò {dmxQxi'Qw, perfido, fertig Lc. 12, 58 (ita c. nudo genit. pers. Xen. mem. 2, machen), perfectio, exsecutio; Lc. 14, 28. Exstat 9, 6). Hinc univ. libero, zivd, Heb. 2, 15. (ap. pro- praeterea^ tantum ap. Dion, de comp. verb. c. 24.* fanos saepe add. genit. rei, a qua aliquis liberatur; dnapxVi V (a" dnÙQ'/oixai, a) primitias ofc f . B l e e k Hebr. Br. H, 1, p.. 339 s.)* fero; b) primitias demo; cf. dnó in dnoóexaxów), än-aXXoxQiöoi, gwv ¿(ih zòv 7iifiipavzä fir, coli. in Fritzschiorum Opuscc. p. 155 s. Win. v. comp. 14, 9. (Sap. 7, 26. Philo m. opif. §. 51. plant. Noe 4, p. 14. (Verbum novo test fere propium; Heliod. 12. de concup. 8. 11. et saepe ap. eccles. script. Aeth. 2, 35. 7, 23.)* Ci.Grimm, Exgt, Hdb, z. B. d, Weish. p. 161 s.)* àn-ix-Svoftai, aor. 1. -Svaàfitjv, 1) prorsus exuo àntlSov (ÙTtó et tiSov, aor. 2. obsoleti d'äiu), me (¿7ió notat separationem ab eo, quod exuitur) ; supplet aoristum 2. verbi àipoQatii, resp. nostro ab- zòv nalaiòv av9pio7tov, Col. 3, 9. — 2) prorsus sehen; 1) ab aliquo oculos avertens aliud intueor. mihi (in meum commodum) exspolio, devinco; xivó 2) alicunde vel e longinquo, vel a quodam, in quo Col 2,15. Cf. Win. vb. comp. 4,p. 14* rersor, rerum statu spedo; perspicio; tiq av ànlSu) àn-ixSvaiq, teuq, rj (àntxSvofiai, q. v.) actus exu{Lchm. Tdf. Trf. WH. àiplóio) zà tzì(iI t/iov, endi, depositio; Col. 2, 11. (Graecis inusitatum.)* rimulac perspexero, quemnam exitum res meae àrt-elavvoì, aor. 1. ànr/laaa, abigo, depello : liabiturae sint, Phil. 2, 23. (LXX Jon. 4, 5.)* Act, 18, 16. (Persaepe ap. Graec.)*

ùjt-sXeyfiôç

38

¿31 XÔzTjÇ

¿n-iltyfióg. ov, o (¿ncliy/ù). convinco, refiito; j 10; fig xa ¿mom, Jo. 6, 66 (domum revertor); 18, ¿Xty/iÓQ convictio, refutatìo ap. LXX pro slty^tc), 6 (retro cedo). — 2) tropice die. de malis et misereprehensio, repudiano rei, quae vanitatis convin- j riis discedentibus, Mc. 1, 42. Lc. 5, 13 (jj kinça citur; èXUtlv tìq dntltytióv, vanitatis coargui, : Ù7iij).&ev ân avzov)-, Ap. 9, 12. 11, 14; de bonis, pro re vana haberi et in contemptum venire, Act. quae alicui eripiuntur, Ap. 18, 14; de evanescente quodam rerum statu, Ap. 21, 1 (1. vulg. rrao jjidt), 19, 27. (Profanis inusitatum.)* mt-elev&epog, ov, ò, ij, manumissus,liberine(¿no, I vs. 4; de rumore exeunte s. divulgate tig, Mt. 1. 24. german. los) ; xov XVQÌOV, a domino liberiate (etilica) ! ¿n-iyw, 1) transit, a) retineo, arceo (Horn. II. 1. ; 97. 6, 96. Plat, Cratyl. c. 23). — liabeo tctum, donatus. 1 Co. 7. 22. (Inde a Xen. et Plat.)* 'Anélltjg, ov, o, Apelles, nom. pr. cujusdam chri- accepi (quod expetendi vel jiostulandi jus mihi erat), german. we.gh.aben (cf. anoâiàôvac, ànolafistiani hominis. Ro. 16, 10.* àn-tlni'C,w (Lchm. àiptlnCCfi), q. v.), despero; fiàvav), zivâ Philem. vs. 15; [iio&ov Mt, 6. 2. 5. 16; naçùxXijoiv Lc. 6, 24; nâvxa Phil. 4, 18 (ita Baepe fi?]Skv dnthiiQovxig, nihil desperantes) se. de recuperatione a remuneraturo deo speranda, LE. ap. Graecos). Hinc c) aniyji, impersonal, (quasi: 6, 35. (Jes. 29, 19. 2 Macc. 9, 18. Sir. 22, 21; saepe satis se habet) sufficit; Mc. 14, 41, ubi explica: „satis jam dormivistis", ita ut Christus datam jam ap. PoL et Diod.)* dn-évavxt, adv., c. genit. 1) ex adverso, e re- discipulis amplius dormiendi facultatem tollafc ; cf. gione; rov xdtpov, Mt, 27, 61. — 2) in conspectu, Meyer ad 1. (eodem usu ap. Anacr. 28, 33. Cyrill. coram; Mt. 21, 2 1. vulg. Grsb. ; 27, 24 (quo 1. in Hagg. 2, 9). — 2) intrans. absum, disto; absol. Lchm. Trg. WH. xaxévavxt); Act. 3, 16% Ro. 3.18. ; Lc. 15, 20; ¿no, Mt. 14, 24. Trg.; 15, 8. Lc. 7, 0. Ps. 86, 2. — 3) adversus; zmv Soyfiurwv Kai- ; 24, 13. Mc. 7, 8. (Jes. 29, 13.) — 3) Med. me abaagog Act. 17, 7. (Persaepe ap. LXX, in apocrr. ; stineo; dnô zivog, ab aliqua re; Act. 15, 20. 1 Th. 4, 3. 5. 22. 1 Tim. 4, 3. (Job. 1, 1. 2, 3. Ez. Pol. 1, 86, 3.)* , , ànépavxog, ov (nepaivat, transeo; cf. d/iaQav- i 8, 6); tivdg Act, 15, 29. 1 Pet. 2, 11. (Ita ap. j ^ xog), qui transiti non potest, infinitus; yi VÌ alo via, Graecos inde ab Horn.)* quae in infinitum producuntur, 1 Tim. 1, 4. (Job. (Intoxèto, y_. itQÓg ziva Jo. 6, 68. Xen. anab. 1, 9. dor animi; virtus ejus, qui nihil simulât aut dis16; — die. etiam iis, qui aliquem petunt, cujus simulât (hoc significatu inde a Xen. cyr. 1,4, 3. impura cupiditate flagrant, Jud. vs. 7. — Male Hell. 6, 1, 6); iv anlox^xt (Lchm. Tdf. Trg. WH. iiutem lexicograplii (praeeunte Suida: unii!)!], àytâxTjXt) xal slliXQivsicf &soî, a deo per spiritum dvxl zov ènavtlÙ%), verbo dnèQX- supponunt etiam s. instillata. 2 Co. 1, 12; èv an)., zng xuaiiag notionem revertendi, redeundi, scilicet eo decepti, (aa'? ix- 1 Chr. 29, 17), Col. 3, 22. Eph. 6, 5 (Sap. quod oiitus saepe est etiam reditus. Sed ubi res I, l); tigXQIOXOV. sinceritas mentis erga Chiistnm, ita se habet, patet id aut e contextu orationis, ut h. e. simplex fidei Christo habendae forma, falsae Le. 7, 24., aut ex iis, quae adduntur: tlg zòv oì- christianarum rerum sapientiae opposita, 2 Co. xov avzoi, Mt. 9, 7. Me. 7, SO (oì'xaóe, Xen. cyr. II, 3; ¿v ttjilôx7]zi, candide, h. e. sine ambitione, 1, 3, 6); 7tgòg kavxòv, domum, Le. 24, 12. Jo. 20, Ro. 12, 8. — benevolentia (Gutherzigkeit) benefa-

axì.wg

39

ciendo se prodrns, liberalitas, ì Co. 8, 2. 9, II. 13 ex Appiano et aliis afl'ert Krumbholz De praeposi(xìjg xoivwviag, consortio manifestata.) Cf. tiling. tionum usu Appiano. (Jen. 1885), p. 24 ss. — b) et de tei-mino temporis, Art. Einfalt in Herzoq, Enc. Ili, p. 723 ss. Ed. 1." d e distantia temporis, ànXwg, adv., simpliciter, candide, sincere; Jac. a quo; — inde a; ànò xrjg ¿¡gag ¿xslvqg, Mt. 9, 22. 17, 18; Jo. 19, 27; Xrjg ijfieQccg ix., Mt. 22, 46. 1, 5 (solo benefaciendi studio ductus).* ànó, praepos. cum genitivo, lat. a, ab, abs, ger- Jo. 11,53. Act. 20, 18- Phil. 1, 5; a

/r/.iù>v, Act. 15, 7; àn ixtav, Le. 8, 43. Ro. 15, 23; turn significans. De usu ejus in N. T. obvio, in fin aìotvog et ¿nò x. uìmvmv, Le. 1, 70 al.; un xóouov, quo partim efficacia hebr. p cernitur, cf. IVin. p. àp-/ijg, Mt. 19, 4, 8 al.; ànò xaxapoXyg Ro. 1, 20; 342 et 346 ss. Bttm., ntl. Gr. p. 276 ss. — Nos, Mt. 13. 35 al.; ànò xxiaeme xóouov, ànò ftpi'potg, a teneris, 2.Tim. 3, 15; ànò xrjg ne easdem res bis afferamus, non omnia exempla enotamus, sed lectores ad expositiones multorum nag^Eviag, Le. 2, 36; à se. ypóvov, Le. 13.7 T d f . Trg. WH.; à (huí Zivi, pereo alicui (für etwas aufhören zu sein), uno nQoyóvmv, exemplo zr¡q Xazgeiaq a majoribus ZULQ ufiUQxiutq unoytvo/itvoi, peccatis prorsus accepto, 2 Tim. 1,3; — yívszat fioi, 1 Co. 1, 30. abalienati, 1 PeL 2, 24* 4, 5; '/¿QM; uno &eov s. xov &ÍOV, a deo auctore, unoy(¡u loco Tdf% et WH. e solis codd. KB sorlio; si have. c. Lchm. Tdf. Trg. WH. expungireceperunt ano&sxaxeiio, pro quo Graecis usitatius tur, reddendum est: dissidia facientes). (Arist. Pol. est simplex Ssxaxevai. (Gen. 28, 22. Deut. 14, 22.) — 4, 3, 9.)* 2) xiva, decimam ab aliquo homine exigo, accipio; mto-ooxiiidtfo (v. in Soxißd^m), aor. 1. artsdoxiHeb. 7, 5. (Gen. 28,22. 1 Sam. 8, 15. 17.)* _ fiaaa, aor. pass, -séoxipdoS-tiv, prtcp. pf. pass, drcodjiorkxzoq, ov (v. dnoSiyo/JLAI), recentioris aevi Sióoxi/yiuofiévog, reprobo, rejicio, repudioMt. vox, acceptus, gratus; 1 E m , 2, 3. 5, 4.* 21, 42. Mc. 8, 31. 12, 10. Lc. 9, 22. 17, 25. 20, 17. dito-Siyojiai, deponens med., aor. 1. -e6el;dfjqv, 1 P e t 2, 4. 7. Heb. 12, 17. (=bn» PS. 118,22.Jer. aor. 1. pass. -fdiyjhjv, inde ab Horn. Graecis, 8, 9 al.; inde ab Hdt. 6,130.)* * otissimum Atticis frequentatum; in N. T. a solo anoSoxn, ve, jj {diioöt/0/i.ai, q. v.), receptio, aduca usurpatum, accipio, quod extrinsecus inihi missio, approbatio; 1 Tim. 1,15. 4, 9. (Pol. 2, 5fi, 1. offertur (duo), lat. excipio; xiva, simplic. aditum 6, 2, 13 al.; o lóyog dnoòoyrfi xvyxdvsi 1, 5, 5; ad me alicui concedo, Lc. 9, 11 Lchm. Tdf. Trg. Diod. 4, 84. Jos. a n t 6, 14, 4 al.)* WH.; Act. 28, 30; cum emphasi: cum gaudio exd7tóf)-£, fruor), fructus (Genuss); 1 Tim. 6,^ 17 (elq dnóXavaiv, ad firuendum); Hebr. 11, 25 (afiaQzlaq ànóX., oblectamentum e peccato natum). (ap. Graecos inde a Thue.)* àno-Xelna), aor.2. dnéXinov, 1 ) relinquo; aliquem in aliquo loco, Tit. 1, 5 Lchm. Tdf. Trg. WH.-, 2 Tim. 4, 13. 20. — pass., anoXelnexai, relinquitur, resermtur (bleibt vorbéhalten), Heb. 4, 9. 10, 26; sq. acc. c. inf. 4, 6. — 2) deserò; aliquem locum, Jua. vs., 6 * àno-Xelfoi, delingo, delambo; Lc. 16, 21 e 1. vulg.; v. in htiXii%w. (Athen. VI, 250 a.)* ÙTt-óXXv[ii, et ànoXXvto (imperat. ccnóXXve Ro. 14, 15), fut. -oXiato, et 1 Co, 1,19 ànoXc5 e loco Vet. Test., (cf. Win. p. 77), aor. 1. -dXeaa, — perdo; Med. anóXXvfiai, f. -oXoyfiai, aor. 2. -) accusatimi criminis absolvo et liberum dimitto, Jo. 19, 12. Act. 3, 13. c) reo data venia discedendi potestatem do, Act. 4, 21. 23. 5, 40. 17, 1 9. d) debitorem, i. e. jus meum in debitorena non persequor, debitum ei remitto, Mt, 18, 27; tir ansi.

ájio-¡iáaaco

45

¿jio-azé?.Xa>

alicui ignosco quae in me pecca vit, Le. 6, 37. (zr¡q , paro, apparo, a axivoq, ras), vasa aufero; vorcio dicitur: dnoXito zt¡V yvvaixa, dimitió (e do- med. mea aufero vel aufertnda curo (Poi. 4, 81, mo), repudio; Mt. 1, 19. 5, 31 s. 19, 3. 7—9. Me. 10, 11. Diod. 13,91. Dion. Hal. 9, 23 al.); dnooxtvu2. 4. 11. Le. 16, 18; et abusive uxor maritum dese- od/itvot, sarcinis nostris de loco suo lectis et subrens dicitur zòv OLVÍQU dnoXveiv, Me. 10, 12 (nisi, latis, Act, 21, 15 (ubi Lchm. Tdf. Trg. WH. legunt quod probabilius est, Marcus contra historiae ve- èmozevaoàfievoi.)* ritatem Jesum e Graecorum et Bomanorum usu, anoaxiaofia, zoq, zó (axiuC,to, a axid), umbra quo etiam uxores maritos repudiabant, loquentem a re in rem sparsa (Abschattung); ZQonr,q ùnofacitl. (r' ? ii, Jer. 3, 8. Deut. 21, 14. 22, 19. 29.) — axlaaua, umbra, quae conversione efficitur, Jac. 1, 5) Mea. ¿noXiofiat, propr. me dimitto; discedo; 17.,Ci. dnavyaofia* Act. 28, 25 (domum revertor; Ex. 33, 11).* ntgl zovzov 'Qt¡zt¡otv, 6) Locus missionis; anoaz. et'q ztva zónov, Mt. cum nihil invenirem, quid ad quaestionem de eo 20, 2. Le. 1, 26. Act. 7,34. 10, 8. 19, 22. 2 Tim. deciderem, Act. 25, 20. (saepe ap. profanos inde ab 4, 12. Ap. 5, 6 al. — Jesum deus misit iiq zòv xóofiov, Jo. 3, 17. 10, 36. 17, 18. 1 Jo. 4, 9. — Hdt.; saepe etiam ap. LXX.) ànOQÌa, aq, r¡ (ànoQtw, q. v.), status ejus, qui dq, inter, Mt. 15, 24. Le. 11, 49. Act. 26. 17; ottiest anopoq, consilii inopia; Le. 21, 25. (saepe ap. co> ztvóq, Le. 19, 14. i/iTtooafttv zivoq, Jo. 3, 28. et ngò ngoatinov zivóq, ex hebr. —J?'?, ante (ut Graecos inde ab Hdt,; LXX.) ùnofr-QÌnzu), aor. 1. dné^itpa, abjicio, dejicio; praecedat) aliquem, Mt. 11, 10. Me. 1, '2. Le. 7, 27. reflexive: drjicio me, Act. 27, 43. (Ita etiam Lu- 10, 1. — TiQÓq ziva, ad aliquem, Mt. 21, 34. 37. Me. 12,2 s. Le. 7,3. 20. Jo. 5, 33. Act. 8, 14. 2 cían. ver. hist, 1. SS.^cf. Win. §. 30, 1.)*, ànoQ(faviC,ai (ex ÒQtpavoq, orbus, et ano, scil. Co. 12, 17 al. — Unde vel a quo aliquis mittitivóq), parente s. parentibus privo (sic Aeseli. tur: vrcò zov $tov, Le. 1, 26 (Tdf.^ Trg. WH. ànó) choeph. 247); hinc transí. dnoqyavioD-ívzíq dtp' TtaQÙ &eov, Jo. 1,6 (Sir. 15,9); dnò e. gen. perv/xiúv vestro usu et consortio privati, 1 Th. 2, 17.* sonae, e domo alicujus, Act. 10, 17. 21 (el. vulg.);

àxo-az£Qtco

4(5

èx c. gen. loci, Jo. 1, 19. — c) Consilium missionis indicatur sq. infin., Me. 3, 14. 22, 3. Le. 1, 19. 4,18. (Jes. 61, 1.) 9, 2. Jo. 4, 33. 1 Co. 1, 17. Ap. 22, 6; sq. ¡¿e;, ad; tiq Siaxoviav, Heb. 1, 14; sq. "va, Me. 12, 2. 13. Le. 20, 20. Jo. 1, 19. 3, 17. 7, 32. i 1 Jo. 4, 9; sq. acc. c. inf., Act. 5, 21; riva c. • accus. praedicati, Act. 3, 26 (evXoyovvza vfiaq, qui benefìcium dei in vos conferret); 7, 35 ( ¿ p i o v r a , ut esset dux); 1 Jo. 4,10. — d) ¿Tioaxtu.nv simpliciter die. nullo addito accusativo, ut àuoaziXi.tiv TtQÓq riva, Jo. 5, 33; add. ptep. Xéytov, Xiyovaa,I Xiyovztq, per legatum dicere, Mt. 27, 19. Me. 3, 31. Jo. 11, 3. Act. 13, 15 add. XQÌvavzeq, Act. 21, 25 Lchm. Trg. WH. — Si quis aliquid per hominem aliquem missum efl'ecit, id sic exprimitur: anooztiXaq s. nèfiìpaq hoc efl'ecit; velut ùnooxtlXuq aveZie, Mt. 2,16. Me. 6, 17. Act. 7, 14. Ap. 1, 1. (Ita etiam Graeci, u t Xen. cyr. 3, 1, 6: nèfxxpuq TjQtóta. P l u t educ. pu. c. 14: nè/iìfiaq ¿vette xòv bsòxgixov, et LXX 4 Reg. 6,13: ànoazeiXaq Xrjìpo¡xai avzóy). — 2) dimitto; a) discedere aliquem sino; tivù èv à lairjoai.* &§ga>aToq, ov (òojvvv/xi, q. v.), invalidas; aegrotus; Mt. 14. 14. Me. 6, 5. 13. 16, 18. 1 Co. 11, 30. (Xenoph., Plut.)* àgatvoxoiz^q, ov, ò (áqor¡v, mas; xolzr¡, cubile). qui cum masculo concuntbit, cinaedus ; 1 Co. 6, 9. 1 Tim. 1, 10. (Anthol. 9, 686,_ 6 ; scriptt. eccles.)* àgorjv, evoq, ò, àgotv, to', item (e 1. vulg. Ap. 12,5. 13 atque in multis edd. et ap. Tdf, Ho. 1. 27 a.;^ci.^ Fritzsche, Ep.ad Rom. I, p. 78) agfav, tvoq, o. à$gev, TO', mas, masculus; Mt. 19, 4. Me. 10, 6. Le. 2, 23. Eo. 1, 27. Gal. 3, 28. Ap. 12, 5 13 (quo loco Lchm. Tdf. Trg. WH. exhibent ctgaevav, de qua alex. forma cf. Win. p. 47 et p. 64. Mullach p. 22. Bttm. ntl. Gr. p. 12).*

àgxioq,a, ov (òptu, apto), 1) aptus. 2) perfect us ; ita.^2 Tim. 3,17. fap. Graec. inde ab Hom.)* ¿grog, ov, ò (ab ¿gai, apto, compingo), pants ; hebr. a n i ; 1) cibus, e farina cum aqua permixta compactes atque coctus, apud Israel it as in formam placentae oblongae aut rotundae digiti pollicis crassitudine et patellae s. disci magnitudme redactus (cf. Win. RWB. Art. Backen), quapropter non dissecabatur, sed frangebatur (v. in xiàoiq et xXàw) ; Mt. 4.3. 7,9. 14,17. 19. Mc. 6, 36 Lc. 4. 3. 24, 30. Jo. 6, 5ss. Act. 27,35 et saepe; agzotT^qn^olliGtajq, panes Jahvae consecrati, v. m Ttgo&cotg; de pane ad agaparum et coenae s. celebrationem adhibito cf. Mt. 26, 26. Mc. 14, 22. Lc. 22, 19. Act. 2, 42. 46. 20, 7. 1 Co. 10, 16 s. 11, 26—28. — 2) ü t ap. Graecos et ut hebr. nrS, quivis cibus; Mt. 6, 11. Mc. 6,8. Lc. 11.3. 2 Co. 9,10; ), apparo, instruo; ita saepe ap. Hom.'Agxe/xàq, — Apud comicos et epigrammatistas de «, ò (decurtat Win. p. 97), Artemas, vir quidam Paulo apostolo apparandis cibis dicitur, condimentis adspergo, conamicus; Tit. 3, 12* dio (vgxvfiévoq olvoq, Theophr. de odor. g. 51); "Agxefiiq. iSoq et loq, TJ, Artemis, et illa quidem, ita Me. 9, 50. Lc. 14, 34; metaph. : o Xóyoq akaxt quae ta urica, 8. persica, 8. ephesina appellato, rjgxvfiivoq, sapientiae et gratiae plenus indeque plurium asiaticarum gentium dea, a Graecorum suavis et saluber, Col. 4, 6.* y Artemide, Apollinis sorore, distinguenda; cf. Grimm Ag(pu£óS, ò, Arphaxad (HBSE"«), filius Semi (Gen. ad 2 Macc. p. 39. Splendidissimum templum ei 10, 22. 24. 11, 10.12);( Lc. 3, 8'6> exstructum erat Ephesi, quod ab Herostrato incendgxàyyti.oq, ov, ò (ab Sgyi, q. v. et uyye'/.oq). sum et in ciñeres redactum deinde Alexandri M. biblica et ecclesiastica vox, arcliangelus i. e. angetemporibus magnificentius instauvatum est; Act. 19, lorum princeps (Oberengel, Erzengel; hebr. i®, 24. 27 s. 34 s. Cf. Stark in Schenkel BL. I, p. princeps, Dan. 10, 20.12,1), s. unus e principibus et 604 ss. praefectis angelorum (a-iji's-r a^isr Dan. 10, 13); àgzèfioìv, ovoq (Lchm. Tdf. Trg. WII. (ovoq, 1 Th. 4,16. Jud. vs. 9. Nam Judaei post exilium cf. Win. p. 62), o, artemon, siqyparum, velum navis. plures angelorum ordines distinxerunt supremique quod die. Bramsegel, Act. 27, 40; cf. Meyer, ad 1.* ordinis alii (ut auctor libri Henochi 9, 1 ss. ; cf. agri, adv. ex etymo ià(joj, arcto) tempus arete Dillmann ad n. 1. p. 97 s ) quatuor (e quatuor divini conjunctum denotans, 1) ap. Atticos „modo, nunc tluoni lateribus), alii, atque, ut videtur, plurimi ipsuni, german. gir ade, ebeti, quibus particulis rem (Tob. 12, 15., ubi cf. Fritzsc/ic; Ap. 8, 2) Septem significamus modo ac piane paulo ante hoc tem- (ad norman septem Amschaspandorum, supremopus, de quo loquimur, vel coeptam vel absolutam" rum geniorum in Zoroastris religione) angelos (.Lobeck); Mt, 9, 18. 1 Th. 3,6 et fortasse Ap. 12, numeraverunt. Vide in raßgirj). et Milani..* 10. — 2) E recentiorum Graecorum usu univ.: nunc, dg/.aloq, aia, alov, (ab àgxv- initium, hinc), \ir.qui hoc tempore, opp. praeterlapso tempori: Jo. 9. 19. ab initio fait (anfänglich), vetus, priscus: die. de 25. 13, 33. 1 Co. 16, 7. Gal. 1, 9s.; — opp futuro hominibus, rebus, temporibus, conditionibus ; Lc. tempori: Jo. 13,37. 16, 12.'31. 2 Th. 2, 7; opp. tem- 9, 8. 19. Act. 15. 7. 21. 21, 16. 2 Pet. 2, 5. Ap. 12, 9. pori post reditum Christi futuro: 1 Co. 13, 12. 20,2; oì àgyalot, majores, prisci Israelitae, Mt, 5, 1 Pet. 1, 6. 8; — die. de praesenti tempore arctis- 21. 27. 33; xà agiata ethica hominum conditio, sime circumscripto: hoc ipso tempore, hoc temporis qualis antea erat, 2 Co. 5, 17. (ap. Graecos inde a puncto, Mt. 3,15. 26, 53. Jo. 13, 7. Gal. 4, 20. — Pind. et Hdt.)* «xgi xijq agri úígaq, 1 Co. 4, 11 ; i'uig agri, usque 'Apyjlaoq, ov, o, Archelaus (ab àgyco et kaóq, imadhuc; ad hoc usque tempus Mt. 11, 12. ,To. 2, 10. perans populo), filius Herodis M. e Malthace Sa5, 17 ; 16, 24. 1 Co. 4, 13. 8, 7. 15, tí. 1 Jo. 2, 9. — maritana. Educatus est cum Antipa fratre Romae 4z7i agri v. supra in ànv.gxi. — Cf. Lobeck ad apud privatum quendam hominem (Jos. antt. 17, 1, Phryn. p. 18 ss." 3). Post mortem patris ethnarcha praefuit Ju¿gxi-yívvr¡zoq, ov (yevvaco), recens naius; 1 Pet. daeae, Samariae, Idumaeae (exceptis urbibus Gaza, Gadara, Hippo) per decern annos. Nam cum eum 2,2. (Lucian. Alex. 13. Long. past. 1, 7. 2,3.)* 4*

52 Judaei et Samaritani Romae tyrannidis accusaasent, a Caesare Viennam Allobrogum relegatus est ibique obiit (Jos. antt. 17, 9, 3. 11, 4. 13,2. b. j. 2, 7, 3); M t 2, 22* a QZVi Vi' *l< a P- LXX plerumque = c k i , n'etci, n^nn; 1) initium, exordium; a) sensu absoluto die. de omnium rerum initio; iv ¿QZÍ, Jo. 1, 1 s. (Gen. 1, 1); an' apxys, Mt. 19, 4 (quocum loco cf. Xen. mem. 1, 4,5: ò í | ¿exví nouòv àv&Qtónovq); vs. 8. Jo. 8, 44. 1 Jo. 1, 1. 2, 13 8. 3, 8; expressius àn àfiZVS xzlastoq vel xóofiov M i 24, 21. Me. 10, 6. 13. 19. 2 Th. 2, 13 (ubi Lchm. ànaQxnv), 2 P e t 3, 4; xaz *Qx&q, Heb. 1, 10. (Ps. 102, 26.) — 6) sensu relativo de initio rei, de qua sermo est; ¿Qxñí' ex quo discípulos collegerat Jesus, Jo. 6, 64. 16,4; àn ápxHS' J°- 15, 27 (ex quo in publicam lucem prodii); — ut primum tradita est doctrina. 1 Jo. 2, 24. 3, 11. 2 Jo. rs. 5 s.; plenius: èv àqxV tróyytXlov, PhiL 4, 15 (Clem. Rom. 1 Co. 47. Ignat. ad Philipp. 4); ab initio evangelica« historiae, Le. 1, 2; ab initio vitae, Act. 26, 4; èv ápzfi, initio, cum fundaretur ecclesia. Act 11,15. — Accus. àgxv v v a TT¡V à(XV P- Graecos (cf. Lennep ad Phalarid. 82 sa. et p. 94 ss. ed. lips. ; Brückner in de Wette, xgrt. Hdb. ad Joann. p. 151) saepe adverbiascit: = o'Xwq, omnino (ex accusativi directionem ad aliquid indicantis notione; pr. usque ad initium) plerumque, sed non semper sequente negatione; unde locum esimie vexatujn Jo. 8, 25 : zip/ - • v/uìv ita interpretandum censemus: omnino s. prorsus (h. e. sine ulla exceptione) sum, quod etiam vobis eloquor (non solum sum, sed etiam vobis praedico id quod sum; non est igitur, quod me interrogetis); — ^Q77¡v Xa/tjìàveiv, initium capere, Heb. 2, 3. — add. genit. rei, de qua igitur, tòóiviov, Mt. 24, 8. Me. 13,9; fj/itQwv Heb. 7, 3; zov tvayytXlov, id, a quo evangelica« historiae initium factum est, Me. 1,1; r^c vTtoozàotwq, fiducia, cujus fecimus initium, opp. nsvoi zéXovq, Heb. 3, 14. — zà azoixtla zijq afiXñii Heb. 5, 12 {zijq ¿Qffii additur ad rem expressiua significandam, ut in lat. rudimento prima Liv. 1, 3. Justin. 7, 5; et prima elementa Horat. serra. 1, t, 26 al.); o zf¡q àgxvi TOC XQIOZOV Xóyoq = o zov XQIOZOV Xóyoq ó zyq dpxyq, i. e. mstitutio de Chnsto, qualis erat, cum tirocinium poneretur, Heb. 6, 1. — 2) i» vel id, a quo fit exordium, primus vel primum in aliquo rerum ordine, princeps: Col. 1, 18. (Ap. 1, 8 e 1. vulg.); 21, 6. 22, 13. (Deut. 21,17 al.) — 3) id, per quod aliquid esse coepit, principium, causa (qua notione primus Anaximander philosophus eaec. 6. ante Chr. n. voce usua esse dici tur; cf. Simpl. in Arist. Phys. f. 6 et 32), r¡ «Qxh *Vt xzioewq, de Christo tamquam divino Xoyy, Ap. 3, 14 (cf. Düsterdieck ad 1. ; Clem. Al. protrept, 1, p. 6 ed. P o t t : è Xóvoq òqxv Ttàvzmv. Ev. Nicod. 23 diabolns dicitur t¡ àffXV zov &avàxov xal Ma zijq à/xaQzlaq). — 4) extremitas; de laciniis lintei, Act. 10,11. 11, 5. (Hdt. 4. 60. Diod. 1, 35 al.) — 5) principatus, imperium, mag:stratus (&QX*» zivóq), Le. 12, 11. 20, 20. Tit. 3, 1; munus demandatimi (Gen. 40,13. 21. 2 Macc. 4, 10 al.) Jud. vs. 6; — hmc transfertur a Paulo ad angelos ac daemones imperia sibi demandata in rerum ordine obtmentes (v. in iyysXoq), Ro. 8, 38. 1 Co. 15,24. Eph. 1, 21. 3, 10. 6, 12. Col. 1,16. 2, 10. 15. Vide in è&voia.* ÙQXVyóg, óv, adj. ducens, primam causam vel ansam praebens; Eur. Hipp. 881 ; Plat- Crat. p. 401 d.; plerumque substantive dicitur ò, ij dpyijyoq i a7tt>)t !) supremus dux, princeps ; de Christo, Act. 5, 31. (Aesch. Ag. 266. Thuc. 1, 132. LXX Jes. 3, 5 s. 2 Chron. 23, 14 et saepe.) — 2) qui in

È

à(>xieQtvs aliqua re praeit (1 Macc. 10, 47: ¿QX- Xóyatv tÌQrjvixmv) eoque modo exemplum edit, in aliqua re antesignanus ; zfjq nlazeaiq, de Christo, Heb. 12, 2 (qui fidei praestantia longe superaverit testes fidei c. 11 celebrates). Ita die. àpyjjyòq ufxaQZÌaq, Mich. 1, 13; t,rjXovq, Clem. Rom. 1 Co. 14; znq azaatwq xal dixoazaalaq, ibid. 51 ; zijq dnooxaaiaq, de diabolo, Iren. 4,40,1. zoiavxrjq tzoq, ov (ex avxoq e t aioiouai), sponte assectatorum numero (opp. iXaxxovo&ai) Jo. 3, 30.* avirjOiq, f t o c , fj (avecu), incrementum; E p h . 4, 16; eleclus; ap. Graecos potissimum de conditionibus, ut dovXeia Thuc. 6,40 al., rarius de personis: zov ¡trov, quod efficitur a deo, Col. 2, 19; cf. Meyer voluntarius, proprio voluntatis motu (ut Grpartj- ad 1. (Thuc. Xen. Plat, et sqq.)* al£a>, v. av£ava>. yoq, Xen. an. 5, 7. 29, quod §. 28 explicatur: ¿5 p. 386: xaxa

eavxov

xrjv Ttpoixtjv avyrjv xijq rjfiiguq.)*

eXrjxai), 2 Co. 8, 3. 17.*

av&tvrso), &tv xov vetoE).

No-

biliorum et opulentiorum hominum aedificia duas babebant avXaq, alteram exteriorem inter januam et plateam, etiam ngoavXtov (q. v.) dictum, alteram interiorem ipsis palatii aedificiis cinctam. Haec altera commemoratur Mt. 26, 69 (ubi few opponitur conclavi, in quo judices erant congresuti); Mc. 14, 66. Lc. 22, 25. Cf Win. R W B . A r t . Iltinser. — 3) aedes ipsae, palatium; Mt. 26, 3. 5s. Mc. 14, 54.

avTupxtia, aq, i) (avxapxtic, q. v.), status vitae absolutus, quo nullo vel auxilio vel subsidio indigemus; = xcXeioxrjq xxrjoia>q ctya9-, P l a t . def. p.

412 b.; saep. ap. Aristot.; hinc rerum ad sustentandam nit am necessariarum sufficientia, 2 Co. 9. 8 ; s u b i e c t i v e : animus sua sorte contentus; 1 T i m .

fi.C. Diog. Laert, 10,130.*

avruQXtiq, tq (avzoq, apxtat), sibi ipsi sufficiens, satis valens vel habens ideoque nullo vel auxilio vel

subsidio indigens; saepe ap. Graecos inde ab. Hdt. 1, 32; s u b j e c t i v e : sua sorte. suo victu, etsi

tenuissi-

fivoc,)* avzoxaxaxQixoq,

a semel

mo. contentus; Phil. 4, 11. (ita Sir. 40, 8 Pol. 6, 48, 7. Piog. Laert. 2, 24 de Socrate: avzaQxrjq xal atov (avxoq, xaxaxQivu>),

ipso condemnatus; Tit. 3, I I . (script, eccles.)*

avxoftuxoq, ov, e t rj, ov (ex pf. [lifxaa, studeo, a t h e m a t e o b s o l e t o uao>), suo ipsius motu (aus eigenem Triebe) actus v e l perficiens. non alio impellente aut

interveniente (inde ab Horn.); saepe de terra sua vi plantas producente et de ipsis plantis et fragibus etO/i/TjJc, ov, b (avXtw), tibicen; Mt. 9, 23. Ap. 18, sine humana cultura nascentibus, Mc. 4, 28. (Hdt. 22. inde ab Hdt. 6, GO.)* 2, 94. 8. 138. Plat. Polit. p. 272 a. Diod. 1, 8 etal. avXiQo/tai. vb. deponens, impf. ^{jr, aor. 1. — Lev. 25, 5. 11.) — de portis sponte se aperientjvXiaOijv (aiXt'j), ap. L X X p l e r u m q u e = 11V, 1) pr- tibus, Act. 12, 10 (ita etiam Horn. II 5, 749. Xen in aula commoror, potissimum noctu, die. de pecu- hist, gr. 6, 4, 7. Apoll. Rh. 4,41. Plut, Timol. 12. •dibus et pastoribus. 2) sub divo pernocto. 3) univ. Nonn. Dion. 44, 21.)*

15, 16. Lc. 11. 21. Jo. 18,15 et ita persaepe ap.Graecos (inde ab Horn. Od. 4, 74.*

pernocto;

i t a M t . 21, 17. Lc. 21, 37

(I'Stpyo/xevoq

rjvXi'Qtxo tiq xo opoq, egressus pemoctandi causa se recepit in niontem; cf. Bttw. ntl. Gr. p. 266). (inde ab Horn.)* ayXoq, ov, 0 (aw, «1(a). tibia; 1 Co. 14,7.* avgavw et antiquiore forma (qua sola utuntur Pind. et Soph.) a y f r j (Eph. 2, 21. Col. 2, 19), impf. ajvSavov, fat. avi^aai, aor. 1. r/v^rjaa. aor. 1. pass. r/vs^xtr/v, 1) t r a n s i t , cresccvc facio. aiitirci; 1 Co.

uvzoitxrjq, ov, o (avxoq, OHT£i),

suis oculis videns.

testis oculatus cf. avxijxooq, qui ipse aliquid audivit); Lc. 1, 2 (ap. Graecos inde ab Hdt.)* avzoq, rj, 6, pronomen („a particula av profectum adjuncts, pronominis demonstrativi significatione. per se nihil aliud significans, nisi rursus de eo. qui aut commemoratus antea est, aut, ut omnis oratio comparata est, necessario est intelligendus, dici" Klotz ad Devar. IT, p. 219). a biblicis scripto-

avróg

avróg

58

ribus V. et N. T. longe frequentius quam reliqua pronomina usurpatum, quo frequentissimo et fere immodico usu multum recedutit a profanis; cf. Bttm. ntl. Gr. p. 93.

(avzòg amati, er und kein anderer), 5, 4—10 (avrol)-, 6,4. 17, 5 (airoy dxovizt); Lc. 6, 35. 17, 16. 24, 21. Jo. 9, 21 (avzòg - - avzóv - - avzòg)-, Act. 10, 42. Gal. 4, 17 (aì-rovg)-, Eph. 2, 10 (avtov); Col. 1,

nibus èyw, tifitïç, av rei.; Le. 5, 37 (avzôç ixyv&rjO.,

nm\7 - -, avróg pov ¿ithfióg èozlv, ubi Mc. 3, 35 oì-rog)-, 26, 48. Mc. 14, 44. Cf. Bttm. ntl. Gr. p. 94 s.

I) ipse, a, um, ita dicitur, ut aliquis Tel aliqnid ab alio distinguatur Tel ei opponatur, aut aliquis (aliquid) emphatice efferatur. — 1) Ubi est opponentis et distinguentis, additur a) subjectis, in Terbo latentibua, omissis personalibus pronomiTinum opp. utribus); 22, 71 (avzol yàç ijxovaa/xtv, nos ipsi. opp. testibus, qui audiri possent); Jo. 2, 25 (avzôç èyivmoxtv, opp. testibus, quos rogare potuisset); 4,42 (nos ipsi, non solum tu); 9, 21. Act. 18, 15 (oyeo&e avzoî)-, 20, 34. 22, 19. 1 Th. 1, 9 al.;

addita negations: is non ipse hoc illudve facit, 1. e. relinquit hoc aliit; Lc. 6, 42 (airzog, seil, tu, ov ßi.inaiv);

11, 46 (avzol,

seil, TOS, OV Ttçoçtpav-

tzf); TS. 52. Jo. 18, 28. 3 Jo. TS. 10. Additur xal, ut alicui aliquidtribuatur pariteratque aliis; Lc. 14,12 (ßynozt

xal avrol

as dvzixaXéatoai);

16, 28. Act.

2, 22. Jo. 4, 45. 17, 19. 21. Phil. 2, 24 al. Aliis locis xal avróg subjecto diserte nominato additur atque praecedente ilio sequitur, ut cum praedicato junctum Terti possit: pariter (ebenfalls); Le. 1, 36 (/; ovyysvrjç aov xal airi/

avvttXiì ^ b ^ s , i. e. locus venationis 35. 18), Benjamin, filius Jacobi duodecimus; [t7! Mc. 8, 23) in ripa lacus Genesaret occidenBipvix?], 7¡q, i\ (pro Begevixr¡, et hoc macerlonice dio. pro 4>SQivixr¡), Bernice, Berenice, filia Herodis tali, Jo. 1, 45. Mt. 11, 21. Mc. 6, 45. Lc. 10, 13. Agrippae majoris, matrimonio juncta primuni cum Jo. 12, 21 (ubi add. z i j g r a ) . û . a i a q ) . — 2) vicus in patruo suo Herode, Chalcidis rege, eo mortuo nupsit Gaulanitide inferiore ad orientalem lacus Genesaret Polemoni, regi Ciliciae, eoque mox deserto ad fra- ripam non procul a loco, quo Jordanes in lacum trem Agrippain rediit, quocum prius vidua in in- se fundit, situs, a Philippo tetrarcha incolis ita cesto vixisse ferebatur, tandem aliquamdiu Titi auctus, ut in oppidis numeraretur, et in honorem appellatus imperatoris concubina (Jos. antt. 1!). ö. 1. 2U, 7, 1 Juliae, Augusti imperatoris filiae, Julias et 3. Tacit, hist, 2, 2 et 81. Suet. Tit. 7); Act, 25, (Jos. antt. 18, 2, 1. Plin. h. n. 5, 15), quod oppidum apud. Lc. 9, 10 intelligendum videtur propter Mc. 13. 23. 26, 30. C f . Hausrath i n Schenkel B L . 1, p . 6 , 3 2 . 4 5 . J o . 6 , 1. C f . Win. R W B . s . v . v. Raumer 396 ss* BtQOta, ag, r¡ (etiam Bi$QOta), Beroea, urbs ma- p. 109 ss.* Btj^ipayrj, rj, indecl. (ex js et p^a domus groscedónica prope Pellam ad montem Bermium sita; sorum), Bethphage, nomen villae vel vici (Euseb. Act. 17, 10. 13.* earn xtófirjv, Hieron. villuUam nominai), ad monBiQOialog, a, ov, Beroensis, A c t . 20, 4.* tem olivarum prope Bethaniam siti; Mt. 21, 1. Mc. By&aßapa, üc, r¡ (r-a?.n-a, locus trajec.tionis, i. Trg. W H . Lc. 19, 29* e. ubi trajicitur, Furthausen), Bethabartt; Jo. 1, 11, 1 t. vulg. Grsb. 28 in t. vulg.; v. in Br¡&avia, n. 2.* ß>ifta, zog, TO' (ab inus. ßäu>, ßißrjixt — ßaivw), passus; ß f j f i a noSôq, spatium, quod Brj&aviu, ag, r¡ rva, locus depressionis s. 1) gressus, miseriae), Bethania; i) oppidum vel vicus ultra planta pedis calcatur; latum pedem, Act. 7, 5 Deut. 2, 5 coll. Xen. an. 4, 7, 10. Xen. montem oliveti situs, XV stadiis ab Hierosolymis ( = locus, ad quem per gradus distans, Jo. 11, 1. 18. 12, 1. Mt. 21, 17. 20, 6. I.e. c y r . 7,' 5 , 6 ) . — 2 ) editus sugqestus; die. de tribunali judicum 19, 29. 24, 50. Mc. 11. 1. 11 s. 14, 3; hodie viculus adscenditur; arabicus, el-'Azirijeh s. el-'Azir (quod arabicum Mt. 27, 19. Jo. 19. 13. Act. 18, 12. 16 s. 25, 6. 10; nomen L a z a r i est) dictus, circiter XX—XXX fa- dei vel Christi judicis, Ro. 14, 10. 2 Co. 5, 10; de milias complectens; cf. Robinson II, p. 309 ss. — suggestu, throni speci em referente, quem in theatro 2) oppidum vel pagus ad orientalem Jordanis ripam caesareensi Merodes exstraxerat, unde et spectabat ludos et verba faciebat in concione, Act. 12, 21. situs, ubi Joannes baptizaverat; Jo. 1, 28 Grsb. Lehm. T d f . Trg. W H . Sed Orígenes, etsi in sui (de oratorum suggestu 2 Macc. 13, 26. Neh. 8, 4. aevi codd. fere omnibus év Brj&uviu legi profitens, Xen. mem. 3, 6, 1. Hdian. 2, 10, 2.)* tarnen se, cum illas regiones peraigraret, nullum ßijovi.loq, ov, o, f j , beryllus. gemma colons virilocum ita dictum reperisse, sedlocum, ubi Joannes dis languidioris (Plin. h. n. 37, 20), Ap. 21, 20. baptizasset, monstrari illic Bethabaram docet, id (Tob. 13, 17; neutr. ßrjovXXtov - orrai Ex. 28, 20. quod etiam Eusebius et Hieronymus, iidem regionis 39, 11.) Cf.( Win. RWB. s. v. Edelsteine.* gnarissimi, tradunt. Unde Bethaniam post apostoßia, cç, 1) robur, tum corporis, tum animi, lorum tempus exstinetam nomine Bethabarae resti- Horn, et sqq. 2) vis violenter efficax ; f i t t a ßiaq, tutam esse verisimillimum est; cf. Lücke, ad 1. p. vi adhibita, Act. 5, 26. 24, 7; impetus, t u j v x v f i ä 391 ss. ztov, 27, 41; di« t . ßiav zov ô / J . o v , vehementer Br¡9soid, i) (aram. int?" m a ; h. e. domus niiseurgente populo, 21, 35.* ricordiae s. locus excipien'dis curandisque aegrotis ßiuC,u> [ ß i a ) , vi tttor, vim adhibeo; xivä, cogo, inserviens). Bethesda, nomen piscinae prope portam vini infero alieni; activum perraro obvenit et fere oviariam Hierosolymae, cujus aquae vim medendi solum ap. poetas; pass. Mt, 11, 12 i) ßaaiXela ov(j. habebant, Jo. 5, 2. Qua in regione hodicrnac urbis ßiuQexai, regnimi coelorum (wird erstürmt), exlocus quaerendus sit, non satis constat ; cf. H7m. jiugnatur, h. e. fervidissimo studio et omni virium R W B . s. v. Arnold in Herzog E n e . 2, p. 117 s. contentione appetitur regni coel. consortium; cf. Robinson II, p . 1 3 6 s. 15S s.* Xen Hell. 5, 2, 15: nôi.eiç t à ç ß e ß i a o f t i v a q . Quod Bi¡9'C,a9á, r¡ (fortasse aram. NP-T r - : . locus oleaalii explicant: regnuni dei vim patitur sc. per adrum, non autem, quod nonnulli conjiriunt, r.'a versaries, id neque tempori, quo Christus haec verba Kn-tn, domus novitatis ( N e u h a u s ) , cum litteram n loquitur, neque contextui orationis convenit; cf. in graecum £ transiré exemplis doceri ncqueat), Fritzsche, de Wette, Meyer a d 1. — Med. ßiaC,oBelhzalha, Jo. 5, 2 T d f . W i t . e lo.ctione codd. sL f i ( u s q . eîç t i , violenter ingredior in aliquid (tç al. icstt. sine dubio vitiosa (cf. Keil ad 1.). sed a TìjV HoziSaiav. Thuc. 1, 63; ¿g z à (Çoj, 7,69; l ì ; Keimio II, p. 177 approbata pro vulg. Iir¡!}soHá, xrfv r z u p f / A ß o l r / v , Pol. 1, 74, 5; e i ç z à êvzôç, Philo q. v. Cf. Kautzsch, Gramm. p. 9. Plut. Otho vit. Mos. 1. §. 19; eÌQ zò oxQazontSov, zov &sov, omni studii B>]!}i.it!.'., >i (ap. Joseph, non solum ita. sed etiam 12 al.), F l g T. ßaaii.tlav fervore et virium contentione consortium regni div. Btl&Aftfltl, )Mi(*a»>, sibi acquirere, Lc. 16, 16.* 5 , 2 , 8 ; éx BijUXetfJiov, 5, 9, 1), Bethlehem (r^a on¡;, domus panis, Brothausen), oppidulum a ferßiaioc, a, ov ( ß i a ) , violentiis, vehemens; A c t . 2, 2 . tili'tate soli ita dictum, sex milliards romanis me- (Inde ab Hom.)* ridiem versus ab Hierosolymis distan?, hodie Beit ßiaoztjq, ov, o (ßiat,a>), 1) validus, f o r t i s ; Pind. lachm, circiter 3—4000 incolarum; Mt. 2,1. 5 s. 8. Ol. 9, 114. Pytb. 4, 420. — 2) qui vim i n f e r t , violen16. Lc. 2. 4. 15. Jo. 7, 42. Cf. Win. RWB. s. v. Ro- tus; Philo agric. §. 19. —Mt, 11, 12 ßiaazai dicunbinson, I I , p . 3 7 9 s s . v. Raumer, p . 2 7 6 ss. Tobler, tur, a quibus regnum dei ß t ä & z a i , h. i. qui omni Bethlehem in Palästina. Topograph, u. histor. studio et contentione ejus consortium appetunt.)* geschildert. St. Gallen u. Bern. lS4;l.* ßißXaQÜiov, ov, zó (deminutivum deminutivi a b }/ ß i ß l o q ) , libellus; A p . 10, 2. 8 — 1 0 . fírjdaaióá, et (Mt, 11, 21 t, vulg., Grsb. T d f . i ßißXagiov ;

ßißhäcgiov

70

ßXtJzco

Hermae Vis. II, 1, 3. 4, 3. Apud profanos non nióse de me dicitur, convicium in me ingeritur conviciis incessor; Ro. 3, 8. 14, 16. 1 Co. 4, 13 eistat Cf. Win. p. 91.* ßiß).M(nov, ov, tó (e ßißklitov, ut ífiazióáoiov (Tdf. WH. óvotpwovfiivoi)-, 10, 30. Tit. 2, 5. 2 Pet, ex ifiazlâiov), Melius; Ap. 10, 8 Tdf. ed. VII. 2, 2; rè ovotiK ztvog, Ro. 2, 24. 1 Tim. 6, 1. — Speciatim de iis die., qui eontumeliosis verbis rc(Arstph. Fragm.)* ßißHov, ov, ro (deminut. vocis ßlßlog), libellas, verentiam deo vel rebus ad eum pertinentibua devolumen; Le. 4, 17.20. Jo. 20, 30. Gal. 3, 10. 2 Tim. bitam consulto negligunt ( = ers 2 Reg. 19, 6. 22 4, 13 al.: documentimi scriptum; scheda, in qua coli. vs. 4; cf. Grimm ad 2 Macc. 10, 34); absol.: aliquid scriptum est, ß. ànoazaoiov, Mt. 19, 7. Me. Mt. 9, 3. 26, 65. (Mc. 2, 7. Lchm. Tdf. Trg. WH) ; 10, 4; v. in ¿noozáaiov. — ßißtiov Çiuijç, index zòv 9eóv, Ap. 16, 11. 21; zijv &eóv (1. vulg. deciv), eorum, quibua deus salutem aeternam decrevit, Ap. Act, 19,37; zò cvofia zov 9eov, Ap. 13,6.9; zò Tivtina zov &cov, 1 Pet. 4, 14 t. vulg.: óógag, Jud. 13, 8. 17, 8. 20, 12. 21, 27;v. in Ç, aor. 1. eß/.cpa, ap. LXX = rs^, saepe dicitur -/ptlut ßimzixal, ut Pol. 4, 73, 8. Philo t3"2rr, n;n, ap. Graecos inde ab Aeschylo, vivit. Mos. IH, §. 18 in fine; Diod. 2, 29. Alternici, deo, cerno; 1) corporis oculis; a) visu s. facilioneir. 1, 31. p. 3;i. Cf. Lob. ad Phryn. p. 355.)* ßXaßtQÖq, à, óv (ß).änzcpt?.i/joç)\ 1 Tim. 6, 9 22. 13, 16. 15, 31. Jo. 9, 7. 15. 19. 25. Act. 9, 9. Ro. tm9v(ttai ßlaßtnui coli. ìjàoval ß).. Xen. mem. 1, II,8. 10. Ap. 3, 18 al. (Soph. Oed. Col. 73. Arstpli. 3, 11. (persaepe ap. Graecos inde ab Horn.; semel Plut. 15. Xen. meni 1, 3, 4. Ael. v. h. 6, 12 al. — ap. LXX, Prov. 10, 26.)* Exod. 4, 11. 23, 8 al. Tob. 11,15). zò ßUntiv, visus, ßXÜTtzu), f. iptu, aor. 1. sßi.atpa, noceo, laedo; facultas videndi, Lc. 7, 21 (Lchm. Tdf. Trg. WH. zivá Mc. 16, 18. Lc. 4, 35. (persaepe ap. Graecos omittunt tó). — b) oculorum usu percipio, coninde ab Horn.; Tob. 12,2. 2 Mace. 12, 22 al.)* spicio, conspicor (erblicken); a) absol. ßlenövztov ßiaozavo), 3 ps. praes. conj. ßi.aozü a forma uìzuiv, conspicientibus iis, in eorum conspectu, Act. ßXaaxäio, Mc. 4, 27 Trg. Tdf. WH. (cf.' Bttm. ntl. I , 9 ; Ìqxov xal ßkens, Ap. 6, 1. 3. 5. 7 t. vulg. — Gr. p. 48), aor. 1. ¿ß/.doxr/ou (cf. Win. p. 80), 1) ß) c. accus, personae vel rei, Mt. 7,3. 11, 4. 24, intrans., progermino, frondesco; Mc. 4, 27. Mt. 13, Me. 5, 31. 8, 23 s. 13, 2. Lc. 6, 41. 24, 12. Jo. 1, 29. 26. Heb. 9, 4. (Num. 17, 8. Joel 2, 22 al.; ap. Graecos Act, 4, 14 al.; zr/v ipiovrjv, eum, qui vocem ederet, inde a Pind.) — 2) ap. Graecos inferioris aetatis Ap. 1,12; '¿qa/ta Act. 12, 9; zò nQÓqmnév zivoq, transit., produco; zòv xaQTióv, Jac. 5,18. (Gen. 1, dicitur is, cui aditus ad aliquem patet, ut proceribus regni, ministris et amicis ad regem (7p»n "¡9 II al.)* BXáozoq, ov, b, Blasius, praefectus cubiculo He- 2 Reg. 25,19. Jer. 52, 25. Esth. 1, 14), uh'de M i 18, rodis regis; Act. 12, 20. 10 intelligendi sunt angeli intimae admissionis s. ß).ua.* irrigo (Pol. 16, 12, 3), pluere jubeo, pluviam fundo. Sovvóg, ov, o, vox, quam Hdt. 4, 199 Cyrenaicis die. de deo. — ini ziva, Mt. 5, 45 ; pluviae instar tnbuit, Eustath. ad 11. 11, 710 Philemoni, comico demitto; xvQiog tpQi^t &uov x. mg, Gen. 19,24; poetae (saec. 3 ante Chr.Y usitatam dicit, ab Atti- yàXatav, Exod. 9, 23 ; impersonaliter pQtytt, pluil eistis reprobata, inde ab Polyb. a communis grae- (cf. Win. p. 486), Jac. 5, 17; addito accus. nvg x citatis scriptoribus passim recepta (Strab. Pausan. 9iZov, Lc. 17, 29; addito suWecto vttóc, Ap. 11, 6." pgovzrj, ijg. ij, tonitru, Mo. 3, 17 (de quo loco v. Plut. al.), ap. LXX frequentissime pro "jut (forsitan ab inus. firn, ascendo), Collis, clivus, tumulus; in Boavegycg), Jo. 12, 29. Ap. 4, 5. 6, 1. 8, 5. 10, 8 s. Le. 3,5 (Jes. 40, 4); 23, 30 (Hos. 10, 8). Cf. Sturz, 11, 19. 14, 2. ( 16, 18. 19, 6.* Ppoyj'i, r,g, rj (Bgèyto, q. v.), fatiscentis graecitatis De dial. mac. p. 153. Lobeck ad Phryn. p. 355.* (9ovg, poóg, ace. povv, o, r¡, bos, vacca; Le. 13, 15. vox (cf. Lob. ad Phryn. p. 291), adspersio, irrigatio, pluvia; die. de imbre s. vehementiore pluvia Mt. 14, 5. 19. Jo. 2, 14s. 1 Co. 9, 9. 1 Tim. 5, 18* pgupuov, ov. zó {PQuftcvg, arbiter et moderator 7 , 2 5 . 2 7 ; P s . 6 8 , 1 0 . 1 0 5 , 3 2 = DO?.* pgóyog, ov, ò, laqueus, quo aliq'iiis vel aliquid cerùrrimis, qui dat praemium certaminis, dictus ctiam P(jaPívzr¡g, lat. designator), praemium, quod capitur vel adstringitur vel suspenditur (inde ab certaminis victori decer nit ur, brabeum,brabium (in Horn.) ; pgòyov impàXXtiv zwi, laqueum alieni in(íceles, latintate), bravium (Vulg.) ; 1 Co. 9, 24 ; jicere, tropica locutio ab usu bellico (ita PQ. negimetaph. de coelesti Christiana« virtutis praemio, pdXXsiv ztvl Philo vit. Mos. III. §. 34. Jos. b. jud. Phil. 3, 14. (Oppian. eyn. 4, 196. Lycophr. 1154; 7. 7, 4) petita, h. e'. astute vel violenter aliquem i-¡iOf¿ovt¡g P(i. Clem. Eo. 1. Co. 5, 5; azi¡gíav, LXX Jes. 46, 13; 22, 13. 24, 51. 25, 30. Lc. 13, 28. (Sir. 51, 3 tribuitur pass. bSóg, Soph. El. 1501. — plerumque 2) intrans. pgvy/xóg bestiis, quae frendentes praedam invacunctor (ita inde ab Aeschylo), 1 Tim. 3, 15; inso- 1 chint; LXX Prov. 19, 12 pro D», fremitus, Knur-

ßQVX(>azwv Z1«secutos esse denionstrari nequit. Sine dubio ara- SaQijvwv, Gadaris, e 1. vulg. et Grab. Mc. 5, 1. maeum nomen loco illi inditum est ab ejus forma, Lc. 8, 26. 37 et ap. Tdf. Trg. WH.-, Mt. 8, 28; sed graecum a pavimenti natura. Cf. infra in v. codd. his in locis variant; v. infra in r i p a o r / r o i ì.i&Ógtqoìtov et Win. RWB. s. v. Lithostroton* et rtQytarjvoi.* raß(ur/X, b (5(8"«3i ex las virforlis, et i s , deus), yut,u, ijg, TJ, vox persica Graecis et Latinis (Cic. Gabriel, unus e principibùs angelorum (Dan. 8, off. 2, 22) recepta, aerarium regium, thesaurus, di16. 9, 21); Lc. 1, 19, 26; v. supra in ¿Qy/'.yyelog.* vitiae (Curt. 3 , 1 3 , 5 : „pecuniam regiam, q u a m gayayyQUira, r/g, ?/ ( y p a o s. ypalviu), ¡/nngrnena, ; zam I'ersae vocant"); Act, 8, 27. (Polyb. Diod. 17, nomen morbi, quo pars quaedam corporis labo- 1 35. 64. Plut. ( al. — LXX Esr. 5, 17. 7, 20.)* tans vi inflammationis ita comipfa est, ut nisi r«Cor, rjg, 7] (rtjj, i. e. valida, munita [cf. Falt ntia],

I

ßQVX(>azwv Z1«secutos esse denionstrari nequit. Sine dubio ara- SaQijvwv, Gadaris, e 1. vulg. et Grab. Mc. 5, 1. maeum nomen loco illi inditum est ab ejus forma, Lc. 8, 26. 37 et ap. Tdf. Trg. WH.-, Mt. 8, 28; sed graecum a pavimenti natura. Cf. infra in v. codd. his in locis variant; v. infra in r i p a o r / r o i ì.i&Ógtqoìtov et Win. RWB. s. v. Lithostroton* et rtQytarjvoi.* raß(ur/X, b (5(8"«3i ex las virforlis, et i s , deus), yut,u, ijg, TJ, vox persica Graecis et Latinis (Cic. Gabriel, unus e principibùs angelorum (Dan. 8, off. 2, 22) recepta, aerarium regium, thesaurus, di16. 9, 21); Lc. 1, 19, 26; v. supra in ¿Qy/'.yyelog.* vitiae (Curt. 3 , 1 3 , 5 : „pecuniam regiam, q u a m gayayyQUira, r/g, ?/ ( y p a o s. ypalviu), ¡/nngrnena, ; zam I'ersae vocant"); Act, 8, 27. (Polyb. Diod. 17, nomen morbi, quo pars quaedam corporis labo- 1 35. 64. Plut. ( al. — LXX Esr. 5, 17. 7, 20.)* tans vi inflammationis ita comipfa est, ut nisi r«Cor, rjg, 7] (rtjj, i. e. valida, munita [cf. Falt ntia],

I

ya£o;, Gallia; 2 Tim. 4, 10 Tdf., e (jua lectione intelligenda est Galatia in Asia minon s. Vai.i.ia }] ¿ma, App. b. civ. 2, 49. VaWwv, tuvoq, o, Gallio, proconsul Achajae, frater natu major L. Annaei Senecae philosophi, antea suo ipsius nomine Marcus Annaeus Nocatus, sed ex quo in familiam Jul. Gallionis rhetoris per adoptionem transierat, Gallion appellatus •, Act. 18, 12. 14,17.* raßcc>.irjX, o (is - '!:»:, retributio dei; Num. 1, 10. 2, 20), Gamaliel (quem cognomine i|5;n Judaei al> ejusdem nominis nepote distinguunt), doctor pharisaeus, filius R. Simeonis, nepos Hillelis, praeceptor Pauli apostoli. Plurimum in synedrio magno valuisse et 18 annis ante Hierosolymorum excidium obiise dicitur. Perpetuä floruit inter Judaeos gloiiä; Act, 5, 34. 22, 3. Cf. Gräte, Geschichtc der Juden, III, p. 289 ss. Schenkel in BL. II, p. 328 ss.* yantta, (5, impf. ¿yrl/.iovv (Lc. 17, 27); aor. 1. 1 tyrj/ja (est elegantiorum Graecorum forma; Lc. 14. 20. 1 Co. 7, 28) et (inferioris aevi forma) tyci/x^au j (Mt. 5, 32. Mc. 6, 17. 16, 11. ^ 1 Co. 7, 9. 33); pf. ; ytyci/ntjxa, aor. 1. pass, ¿yvuijlyv (cf. Win. p. 80.

rip y» per y pronuntiato [cf. rrjnr, rofió^pa]) urbs quondam Philistaeorum Celebris' versus fines terrae Israeliticae australes Raphiam ínter et Ascalonem in colle sita, viginti stadiis a marietundecim milliariis geographicis ab Hierosolymis distans. Erat munita et muro ingentis opens cincta. Praesidium cum haberet persicum, Alexander M. post obsidionem duorum mensium eam expugnavit, neque tarnen delevit. (Diod. 17,48. Plut. Alex. 25. Curt. 4, 6 s.) Posthac autem anno 116 ante Chr. Alexander Jannaeus, rex Judaeorum, captam post anni unius obsidionem diruit (Jos. antt. 1. c. 13, 13, 3), dirutam anno 58 ante Chr. instauravit Gabinius (Jos. 1. c. 14, 5, 3). Denique Augustus imperator eandem donavit Herodi M. (Jos. 1. c. 15, 7, 3), quo mortuo Syriae adjecta est (Jos. 1. c. 17, 11,4); hodie Ghuzzeh, oppidum non munitum, duorum milliariorum anglicorum spatium obtinens, a 15—16000 incolis habitatum. Commemoratur in N. T. Act. 8, 26., ubi verba avrr¡ íatlv £Qr¡(ioq pertinent ad i¡ èóóg. Jubetur enim Philippus viam ingredi, quae sit SQT¡fiog, solitaria; cf. Meyer ad 1. — tìberiorem urbis historiam praebet Stark, Gaza u. d. philistäische Küste. Jen. 1852; succinctam Win. RWB. s. v. Gaza; Arnold in Herzog, Enel. IV, p. 671 ss. ed. 1. yaC,of. ytyparpa, pf. pass. yiypa/xnai, aor. 2. pass. iypùiptjv (pr. sculpo, insculpo, scalpo; cf. nostr. graben, etngraben ; ypaV'tv Ss oi Òqtìov &XQiq alyjxr/, Horn. II. 17, 599; aijuuza yptixpaq iv ntvaxi, ib. 6, 169; hinc litteras exaro}, scribo; 1) ita, ut spectetur forma litterarum; litter as pingo (exaro) in tabula, membrana, charta aliave materia; Tip SaxTvXtp '¿ygawtv ilq Trjv yr\v, figuras insculpsit humo, Jo. 8, 6 ; ovtco yQtttpui, ita ego litteras pingere consuevi, 2 Th. 3, 17; itrjXixoiq yQafifiaai iypaipa, quam grandibus (atque adeo informibus) litteris scripserim, Gal. 6, 11 ; cf. Winer, RUckert, Rilgenfcld ad li. 1. — 2) ut spectetur scriptioms argumentum; a) litteris ex-primo, seqq. verbis, quae litteris exprimuntur; iyQaxpE Xtyatv ' 'Imàvvr^q èarì to óvofta avroi, Lc. 1, 63; (ir; ypaipf o fiaoii.lvq twv 'IovSaiwv, xzX. Jo. 19, 21 ; ypdipov ftaxuQioi xzL Ap. 14,13. — ypatfo) zi, Jo. 19,22; pass. Ap. 1, 3; tI èni zi, Ap. 2, 17. 19, 16; r l ini zeva 3, 12; ini Tivoq, 14, 1. — b) litteris mando (res, ne oblivioni dentur), aufzeichnen; Ap. 1, 19 (ygaipov a elifg); 10, 4; yoctipeiv els /hftUov, 1, 11; ini zò ftijikiov rijc Cotfic, Ap. 17, 8; yeyQanfi. iv r. /)i/?/./oi, iv zoic ftiftttoiq, 13, 8. 20, 12. 15. 21, 27. 22, 18. 19; za òvó/xaza v/tdiv iypaiprj iv zotq ovgctvoiq, sens., accensiti estis iis, quibus aeterna beatitas parata est, Lc. 10, 20; ypuipttv tl zivt, in usum alicujus litteris aliquid mandare, Lc. 1, 3. — c) iygtiipij et ytyQcxTtTcci (ap. Synopt. et Paulum), ytyQuuaivov ioziv (ap. Joannem), de iis, quae scripta leguntnr in libris sacris (Vet. Test.); absol. yiypuirai, sepp. verbis e sacro codice allatis, Mt. 4, 4. 6 s. 10. 21, 13. Mc. 7 , 6 . 11, 17. 14, 27. Lc. 4, 8. 19, 46; xa9àq yiynanxui, Act. 15, 15; persaepe ap. Paulum, velut Ro. 1, 17. 2, 24. 3, 4. 1 Co. 1, 31. 2. 9. 2 Co. 8, 15. 9, 9 ; xa»a7ttQ yiy?. Ro. 11, 8. Tdf. Trg. WH.; yiypaitzai yap, Mt. 26, 31. Lc. 4, 10. Act. 23,5. Ro. 12, 19. 14, 11. 1 Co. 3, 19, Gal. 3, 10. 13, 4, 22. 27; ò Xoyoq o yeynctfifitvoq, 1 Co. 15, 51; zara to yeygaft/iivov, 2 Co. 4, 13; yeypa/xfiivov ìotìv, Jo. 2 , 1 7 . 6 , 3 1 . 1 2 , 1 4 ; iyQÙiprj dt ! rTpòc vov&tolav ij/iiSv, 1 Co. 1 0 , 1 1 ; iypatpt] Si' ! 7]uùq, propter nos, Ro. 4, 23. 1 Co. 9, 10; nomi| natis auctoribus verborum scriptonim aut libris, in ! quibus verba exstant; yiyQanzcti iv ftift.o) tfiai-fidiv \ Act. 1, 20; iv fti/}). zwv 7tooifii]Tv 7 , 4 2 ; iv Ta i tiqojtoì ya?.ft(5, 13, 33; iv iHaa'in Mc. 1, 2 al. — ti va vel zi, scribendo commemorare vel indicare aliguem vel aliquid; ov eygaye Mwvorjq, qui Mosi de Messia scribenti obversatus est, s. cujus imaginem expressit Moses, Jo. 1 , 4 6 ; illovaijq ypaipet zqv Sixaioovvtjv zrjv ix vóftov, Moses, scribens verba | ozi o noirjoaq avzu xzX., indicat justitiam, quae I est ex lege Ro. 10, 5. — yiypanzat, ygà), primis (.ier Zweiterste; cf. Sivxtpsajratoq); fasciculus, manipulus (Bundel), Mt. 13, 30. (Exou. I'lita) ¿tvxi QonQ(ixa>, Lc. 6, 1 videtur esse secundo e ¿irimin post paschatis feslum sabbatis; cf. Uedslob 12, 22. — Dem. Dion. Hal. et al.)* StGfiioq, lov, o, vinctus, in vincula conjectus, cap- in Jntelligenzblatt zur Hall. Lit. Zeit. 1847. N. 70. thus; Mt. 27, 15 s. Mc. 15, 6. Act. 16, 25. 27. 23,18. Kk uId. Jahrbb. d. bibl. Wissensch. I, p. 72. Alias 25, 14. 27. 28, 16 s. Heb. 10, 34 (ubi t. vulg. per- nlinnuu sententias recensent Meyer a d 1. et Liibkert peram dtofioiq nov)\ 13, 3; 0 Siofiioq xov Xpioxov in Tlieolog. Studien und BMtiken, 1835, p. 664 ss. Itjaov, quem Christus, h. e. causa ejus a me prae- (Kust. in vita Eutych. n. 95 diem dominicam a dicata in vincula conjecit ( W i n . p. 178), Eph. 3.1. Christianorum festo paachali proximam appellat 2 Tim. 1, 8. Philem. vs. 1, 9; idem denotat 0 Sto- Stvii QO'iQioxrjf xvpiaxqv.)* ftioq ¿v xvplui, Eph. 4, 1.* (itvTtrioq, ¿get, ov, secundus; Mt. 22, 26. Mc. 12, ; ( Stofiog, ov, o (Sew), vinculum; Mc. 7, 35 (p.id)] 0 21. Lc. 12, 38. Jo. 4, 54. Ap. 4 , 7 al.; alter e duobus, Seafioq xijq yidaarjq, avxov, i. e. sublatum est impe- Jit. 2-\ 39. Mc. 12, 31. l Co. 15, 47. "Et. 3, 10. 2Pet, d i m e n t u m loquelae); Lc. 13, 16 (Xv&ijvcu drto xov 3, 1. Heli. 8, 7. 10,9; Sevxepoq &uvaxoq (v. in &avaStGftov, de muliere incurvata et quasi vinculis X,K) Ap. 2, 11. 20, 14. 21, 8 ; StyxtQa yaptq 2 Co. 1, constricta). P l u r a l i s forma Graecis usitatior ( W i n . 15 non est f/eminum beneficium, sed secundum, p. 62) xce Stcifia exstat Lc. 8, 29. Act. 1 fi, 26. 20, priori oppositum, quod Corinthiis obtigisset, si 2 3 ; altera 01 Sta/xoi Phil. 1 , 1 3 { m a r t xoig Stajuovg ' Paulus jier Achaiam in Macedoniam proficiscens Ixov tpavegovq iv Xpioxip ytviaHai, ut captivitas ' Trniinonv illos adiisset. — Neutrum Sevxepov adm e a t a m q u a m ob causam Christi facta manifesta verbinlitor: secundo, seeunda vice; Jo. 3, 4. Ap. 19, fieret); genitivus et dativus habetur Act. 22, 30 3; ut saepe ap. Graecos (v. in avtviltv) addito 71a.'t coll. vs. 3; Stà vôuovTlo. 3, 27. 4, 13; Si thioxaXitvttoq 'bjo. Xç., G a l . 1, 12 coll. vs. 15 s.; Si à zov (nytov) nvev/iazoq, Ro. 5, 5. 1 Co. 12, 8. Eph. 3, lij; n:tazeveiv Sia xtvoq (v. in ntozeim), J o . 1, 7. 1 Co. 3, 5; GTJ/XSZOVytyovs Si avxwv, Act. 4, 16; ò '/.nyoç rfi' àyyéXmv XaXt¡í}8iç, Heb. 2, 2 coll. Gai. 3, 19; o vó¡.ioq Stà Mwvaiiuq èSó&rj, Jo. 1, 17; in l o c k in quibus aliquid memoratur per prophetas V. T. aut per aliquem eorum esse dictum, Mt. 2. 5. (17 Lchm.Trg.Tdf.WH.y, 23. 4, 14. 8. 17. 12, 17. 21, 4. 24, 15. 27, 9. Act. 2, 16., aut scriptum. Le. 18, 31; addita mentione causae principalis; ino zov zvçinv Stù zov iXQOtp.. Mt. 1, 22. 2, 15 coll. Le. 1, 70. Act. 1, 16. 28, 25. Ro. 1, 2 ; — i n locis logoloaicis: Ttúvza Si avxov (i. e. per divinum logon) i'yíi'fzo vel éxzía&7] Jo. 1, 3. 1 Co. 8, 6 (ubi diserte distingiiitin' a causa principali: avzoï); Col. 1, 16 eoli. Heb. 1, 2 (Philo de cherub. §. 35). — Distingnuntiu- causa i n s t r u m e n t a i et principalis 1 Co. II, 12 (rfi« zjjq ywatxóq - - ¿x zov &cov); Gal. 1, 1 (¿ri' àvltriwxwi' - - Si lìvO-Qtónov). — 3) c. genit. rei die. Stri de modo, quo aliquid fit, s. de causa formali; ii.ii Siù 7ZUQU¡io/.7¡q, Le. 8, 4 ; tins Si ogá-

óia

92

fiar o i, Act. 18, 9 ; unuyytr.Xtiv Sta Xóyov, verbo (mündlich), 15, 27; xtS Xóym Sì èntazoXtùv, 2 Co. 10,11 coll. 2 Th. 2, 15; nloxig èvsQyovftévtj St' ¿yá7ir¡Q, Gal. 5, 6; xtyaQiaxai Si StayysXiag, 3, 18; SovXsvttv Sia xr¡g áyánr¡g, 5, 13; mtaziXXsiv Sia ßpuyjmv, Heb. 13, 22; ypátpiiv Sì òXiyiov, 1_ Pet. 5, 12 (Plat. Gorg. p. 4 4 9 b : Sia noXXàiv Xóyovg notíTo&ai); Sia yápzov xal fiíXavoq, 2 Jo. 12; Sià ftsXavog x. xaXáfxov, 3 Jo. vs. 13 (Plut. Sol. c. 17). — Retulerim hue etiam illud Sta ztvog in adhortationibus et obtestationibus, ubi aliquis hortationem firmare studet mentione rei Tel personae iis, quos admonet sanetae (Siá = durch Hinweisung auf. . . , durch Erinnerung an . ..), Ro. 12, 1. 15, 30. 1 Co. 1, 10. 2 Co. 10, 1. 1 Th. 4, 2. (2 Th. 3, 12 t. vulg. Grsb.). B) cum accusativo. I) de loco: per; ita saepe ap. Graecorum poetas, semel in N. T. ap. Lehm. Tdf. Trg. WH. La. 17, 11: Sta pèaov ZuuuQiiag pro 1. vulg. ólà /xéaov Sa/x. H) de ratione, qua vel ob quam aliquid fit vel non fit; propter, germ, aus Grund. — 1) de ratione, qua aliquid fit s. de ratione efficiente quando dicit u r , majoris perspicuitatis causa reddendum est per; o) c. acc. rei; Sì i¡v, sc. zt¡v zov 9eov í¡ficQuv (pr. propter diem = quia ingruet), 2 Pet. 3 , 1 2 ; Siù x. Xóyov (pr. propter verbum = q u i a v e r b u m facultatem purgandi nabet), Jo. 15, 3; Sia zò &è).T¡fiá 60V (Vulg. : propter voluntatem tuam = quia tu yoluisti), Ap(. 4 , 1 1 ; adde Ap.12, 11. 13. 14 (¿vaßiiöaxtzai Sta rr¡v zoi naxQoq ipvatv, Plat, conviv. p. 203 e). Cf. Grimtn ad 2 Macc. 3, 1. — b) c. acc. personae, cujus volúntate, efficacia, beneficio culpa aliquid est vel fit; Sta ròv nazíno: - - Sì ¿/mí (pr. quia pater vivit, - - quia vivo), Jo. 6, 57; Sia ròv vJtozáguvza, volúntate subjicientis, opp. ovy sxovoa, Ro. 8, 20: ¡át¡ streng, ozi Siù xvqiov àKtozTjv, Sir. 15, 11. Ita etiam ap. Graecos cujusvis aetatis; cf. Krüger §. 68. 23. Grimm ad 2 Macc. 6, 25. — Multo saepius dicitur 2) de ratione vel causa, ob quam aliquid fit vel est, vel faciendum est; ob, propter. — a) in dictionibus Sia xovzo, earn ob rem; Itane ob causam; propterea; quae cum ita sint; Mt. 6, 25. 12, 27. 31. 13, 13 al. Me. 6, 14. 11, 24. Le. 11, 49. 14, 20. Jo. 6, 65. 9, 23. Ro. 1, 26. 4, 16. 5, 12. 13, 6. 15, 9. 1 Co. 4, 17. 11. 10. 30. 2 Co. 4, 1. Epb. 1, 15. 5, 17. 6, 13. Col. 1, 9. 1 Th. 2, 13. 3, 5. 7. 2 Th. 2, 11. 2Tim. 2, 10. Heb. 1, 9. 2, 1. 1 Jo. 4, 5. 3 Jo. vs. 10. Ap. 7, 15. 12, 12. 18, 8. — seq. ort, propterea quod; Jo. 5, 16. 18, 8, 47. 10, 17. 12, 18. 39. I Jo. 3, 1; cf. Tholuck ad Jo. 10, 17 ed. 7; — ordine inverso (ubi verba cum ort praecedentia cum vi p r o n u n c i a r l a sunt). Jo. 15,19. Indicat finem et consilium sequente vel Iva, 2 Co. 13. 10. 1 Tim. l, f 16. Philem. vs. 15 (ordine inverso, Jo. 1, 31); vel Smog, Heb. 9, 15. — Sia zi et junetim scriptum Stazi, cur? quam ob rem? M t . 9 , 11. 14. 13, 10. 17, 19. Me. 2. 18. Le. 5, 30. Jo. 7, 45. Act. 5, 3, Ro. 9, 32. 1 Co. 6, 7. Ap. 17, 7. — di' i¡v alxlav, v. supra in aìzla. — zig r¡ alxla, Sì í¡v. Act. 10, 21. 23, 28; Sta zavztjv zi¡v alxiav. Act. 28, 20; Sia xavza, Eph. 5, G al. — b) cum alicujus nominis accusativo die. de animi affectionibus, quibus aliquis ad aliquid faciendum a g a t u r ; Sia ) et cujuslibet generis his in t«rris salutem ei prodicitur; Lc. 15,2. 19, 7. (Exod. 16, 2. 8. Jos. 9, 18 mittit, transgressoribus autem legis gravissima^ .al. Sir. 34, 24. Clem. Alex. I, p. 528. Heliod. 7, poenas minitatur. Unde in N. T. commemorantur 27 et ap. nonnullos Byzant.). Cf. Win. v. comp. al rcXcixsg xfjg óiad^X7jg (n^'ian noni Deut. 9, 9. 15), tabulae legis, quibus officia foederis inscripta V, p. 16 s.* iict-yQiyoptw, to, aor. 1. iteypriyÓQtjoa, pervigilo erant (Ex. 20); tj xißwzog xyg SiaS-. (r^zn f.ns, (Hdian. 3, 4, 8: Ttaoijg zijg wxzòg - - SiayQTjyoQn- Deut. 10, 8. 31, 9. Jos. 3. 6al.), arca foederis 's. legis, aavzeg. Niceph. Greg. hist. byz. p. 205 et 571); in qua illae tabulae erant repositae, Heb. 9, 4. Ap. vigil maneo, Lc. 9, 32 (superaverant enim vim II,19; i} óia&nxrj xrjg nsQixoixrjg, foedus circumBomni, qua premebantur, ßEßAPQFI. VTIVW).* cisionis, cum Abrahamo factum, cujus Signum atói-àym, 1) perduco, traduco, transmitto. 2) ad- que testimonium esset circumcisio (Gen. 17,10 ss.), ditìs aut supplendis xov ßiov, xòv zpóvov al. trans- Act. 7, 8; t ò alfta zrjg Siafh)zrjg, sanguis victima-

óiaÍQ£Oiq

94

óiaxovía

rum, quo effuso et eparso mosaicum foedus sanci- tentione et studio vel certatim (de quo praeverbii tum est, Heb. 9, 20 ex Exod. 24, 8; ai óiaSjjxai, ói(x in compositis usu cf. Herrn, ad Vig: p. 856) foedera, unum cum Abrahamo, al te rum per Mosen confuto, c. dat. pers.; non exstat nisi Act. 18, 28.* Siaxoviw, (5, f. r\aio, impf, dtrjxovovv (quasi cum Israelitis ictum, Ro. 9, 4 (Sap. 18, 22. Sir. 44, 11. 2 Mace. 8, 15. Barn. ep. 9); at 6ia&f¡xai zrjg compositum sit verbum e öiä et uxoria), pro rariore ¿rcuyytilag, foedera, quibus adjuncta erat promis- eademque antiquiore forma iiiaxóvow, cf. Bttm. 86. not. 4. Gramm, max. §. 86. not. 6. Krüger sio salutis messianae, Eph. 2. 12 (om(H¡xai aya&wv inoGyiatwv, Sap. 12, 21); christian ae enim salutis §. 28,14, 13); aor. 1, ótijxóvrjaa (pro antiquiore èSiabeneficio divina promissa illis foederibus, potissi- xóvrjoa); pass. ptep. praes. éiaxovovuivog, aor. 1. mum ei, quod cum Abrahamo factum est, adjuncta inf. óiaxovrj&ijvat, ptep. iiaxovq&elg (óióxovog q. persolvuntur: Le. 1,72 s. Act. 3, 25. Ro. 11, 27. v.), inde ab Hdt., minister, famulus sum, ministro, Gal. 3, 17 (q. 1. Sia&r¡xT¡ est divina disposino, h. e. famulor; 1) univ. c. dat. persona«, alicui ministro; jiromissio Abrahamo facta). — Cum nova illa et ministeria et officia jtraesto ; Jo. 12, 26. Act. 19,22. longe pracstantior necessitudo, quam messiano Philem. vs. 13; passiv, mihi ministratur {Win. §. tempore deus cum Läraelitarum populo initurus 39, 1), Mt. 20,28. Mc. 10, 45. — 2) Ut lat. miniesset, rrá-¡n n-wa xaivr] óia&r¡xr¡ J¡Jer. 31, 31) appel-strare, cui mensam appareo et accumbentibus cibum letur, cúi ' divinae promissioni Christus satisfecit, potumque afferò; c. dat. person. Mt. 4, 11. 8, 15. (Heb. 8,8—10. 10, 16): in N. T. distinguuntur Svo Mc. 1, 13. 31. Lc. 4,39. 12, 37. 17, 8; absolute 6 Sta&qxai (Gal. 4, 24), mosaica et Christiana, qua- ótaxovùv, Lc. 22, 27; et ita etiam de feminis cibos rum haec illi (zj¡ TtQwzij iiaHrpcq Heb. 9, 15. 18 coll. apparantibus Lc. 10, 40. Jo. 12, 2. (Menand. ap. 8, 9) opponitur tamquain xaivi¡ äiaS ijxi¡ Mt. 26, 28. Atnen. 6, c. 46. Anacr. 4, 5 et ap. al. ; pass, óiaMc. 14, 24 (utroque loco in t. vulg., Grsb. Lehm.)-, xovsTo&at into zivog, Diod. 5,28. Philo vit. conLc. 22, 20. 1 Co. 11, 25. 2Co. 3, 6. Heb.8, 8; xQiiz- tempi. §. 9.) — 3) victum et quae ad vitam necesTiov Sia(hqxr¡ Heb. 7, 22; altáviog Sia97¡xr¡ Heb. 13, saria sunt, ministro, suppedito; c. dat. pers. Mt. 25, 20 ; Christa autem appellatur xQtlzxovog et xaivijg 44. 27, 55.(Mc. 15,41; óirjxóvovv avxoZg ix (1. vulg. et véag Siaítyxr¡g ftealzrfi Heb. 8, 6. 9, 15. 12,24. aitò) Twv vnaQyóvzmv avzaZg, Lc. 8,3; necessitatiQuo novo foedere homines fidei Christo habendae bus alicujus subvenio (ut eleemosynis colligendis), obligantur, deus vero gratiam iis et aeternam sa- Ro. 15, 25. Heb. 6, 10; ZQunl'Qatg, ea, quae ad lutein promittit. Quod foedus Christus_ morte sub- sustentandani vitam requiruntur, parare, curare, eunda inauguravit et sanxit; hinctrò al/ia zi/c xat- distribuere, Act. 6, 2. — absolute öiaxoveTv, i. e. vtjg Sta9r¡xt¡g, tò ai/ia zrjg Sia&ijxtjg, v. in aiua n. curam pauperum, aegrotorum agere, dicuntur, qui 2, c.; to alfiá ¡xov zf¡g óta9r¡xr¡g, sanguis meus, quo munus diaconi (v. in óictxovog) in coetibus Chrieffondendo foedus sancitur, Mt. 26, 28 Tdf. WH. stianorum administrant, 1 Tim. 3,10. 13. 1 Pet. 4, et Mc. 14,24 Tdf. Trg. WH. (de duobus genitivi 11. — 4) c. accus, rei, ministro, procuro aliquid, uni nomini conjunctis cf. Matthiae §. 390. Kühner quo commodis alicujus inserviam ; yaQig SiaxovovII, p. 288 8.). — Ex metonymia contenti pro con- fiévrj v

aelv 2 Reg. 3, 30; et quae per- pf. SitaxoQTWSixivoq, aor. 1. Sieoxoonio&Tjv fut. 1. quam dubiatì fidei sunt, SianaQaxùnxonai 3 Reg. óiaaxopTtio&rjaouui, saepe ap. LaX, rarius ap. 6, 4; SianaQot-vw) Jos. antt. 10, 7. 5. Graecos inde a Pol. 1, 47, 4. 27, 2. 10 (cf. Lob ad Sia-negàu), tu, aor. 1. ¿tenégaoa, transeo, trajicio, Phryn. p. 218), — dispergo, dissipo, divido ; Jo. 11, velut fluvinm, lacum; Mt. 9, 1. 14, 34. Me. 6, 53; 52 (opp. ovvdyto)-, die. de hostibus, Le. 1, 51. Act. sq. ti? e. acc. loci Me. 5,21. Act. 21, 2; TtQÓq c. 5, 37. (Num. 10, 35 aL Jos. antt. 8,15,4. Ael. v. h. acc. person., Le. 16, 26. (Aristph. Xen. et sqq.; 13, 45: è ÓQaxmv zoiq fthv óieaxÓQmae, zoiq Se LXX pro 13». dnéxxeivs.) — de grege, Mt. 26, 31 (e Sach. 13. 7); Sta-nXéto, ptep. aor. 1. ótanXevaaq, — pernavigo Me. 14,27; de opibus: dilapido, Le. 15, 13. 16, 1 (ut (Plin.), navigando transeo; néXayoq (ut saepe ap. SiuOTttÌQO) Soph. El. 1291). — ex usu hebr. n - j (LXXEz. 5,2. 10. 12al.) de frumento: ventilo, vanno Graecos), Act. 27, 5.* Sia-irovétu, elaboro, laborando perfido. — Med. (wurfeln ; in longius spatium jactare grana, ut a ialeis seeernantur, opp. avmdyto, frumentum a pae. aor. 1. pass. Sicnovrjfhjv (pro quo Attici éiinovrjaafÀTjv), a) enitor. b) studiose tracto; summo eis purgatura in granario colligo), Mt. 25, 24. 26.* iia-andw, aor. 1. pass. Suandaé^v, dislraho, dilabore efficio; utroque significata apud profanos. c) moleste fero, indignor, doleo; Act. 4, 2. 16, 18. rumpo; xàq alvaeiq, Me. 5, 4 (zàq vevpdg, Judic. (Aquila Gen. 6, 6. 1 Sam. 20, 30; LXX Eccl. 10, 9 16, 9); hominem, discerpo, dilanio, Act. 23,10 (zoiq àvÓQaq xgeovpyriSóv, Hdt. 3, 13).* pro ass.;; Hesych. óianovrj&elq' Xìmrj&ciq.)* óia-oTtetpco, aor. 2. pass, óieand^v, dissipo, di$iu-riÒQti(o, facto, ut aliquis transeat per locum ; trajicio : pass. e. fut._ medii, iter facio per locum, spergo; pass, de iis, qui in diversa fugantur loca, ut ap. Graecos sq. Sta c. gen. loci Me. 2, 23 Lchm. Act. 8, 1. 4. 11, 19. Inde ab Hdt.; saepissime Trg. WH.; Le. 6, 1; sq. accus. perago, Act. 16, 4; ap. LXX.)* Siaanoqd, as, r; (SiaanelQO), cf. voce3 dyoQa, absol. Le. 18, 36; Ro. 15, 24; addito xaxà nóXtiq Siató(it]v, serra disseco; LXX); pass, xò diaoxeXXó/uivov, mandatum, Heb. 1 Chron. 20, 3, Plat. conv. {>. 193 a. Arstph. equ. 768 12, 20 (2 Macc. 14, 28). — Med., impf. óisaxtXlófiTjV, et ap. al. — Pass. tiop. animo dissecor, h. e. vehe- aor. 1. óttoxeiXa/jnv, explico me = mentem meam mentissima indignatione commoveor, Act. 5, 33; accurate expono (Aristot. Polyb.ì, hinc in N. T. add. xaXq xapólatq avxwv, 7, 54 (coli Le. 2, 35); monco, jubeo, praecipio; rivi. Me. 8, 15. Act. 15, utydXmq iytù.énuivov xal óicngloyco xafh' rm»in, salvum et incolumen praesto per trop. perterreo (Job. 4, 14 = perturbo; \ periculum; aegrotum, sano (nostr. einen durchbrin-

Ì

GRIMM, Lexicon in N. T.

7

ôiarayrj

98

ôiaç&OQa

gen). Le. 7 , 3 ; pass. Mt. 14. 36; incolumem tueor transigo, Act. 14,3. 28. 16, 12. 20, 6. 25, 6. 14. (Lev. (nicht umkommen lassen), A c t 27,43; libero e pe- 14, 8. Aristoph. Xen. Plat, al.); simpliciter, comriodo, serto (retten), Act. 28,1 ; ix xijg &a?.äaar]g, moror, Jo. 3,22. 11, 54. Act 12,19. 14, 18 (Lchm. vs. 4; — u t sexcenties ap. Graecos (v. exempla ed. min.); 15, 35 (Judith. 10, 2. 2 Macc. 14, 23 et ap. Win. v. comp. 5, p. 9 s.) cum notations perso- saepe ap. profanos inde ab Horn. Od. 2, 265).* SiaxQOiptj, ne, rj (óiazQétpw), alimentum, victus; na«, ad quam vel loci, in quem servatus perducitur; TtQOQ frtiyat ¿v xoig deretur munua hominibus indicandi viam ad saluSoyftaoiv xov XVQIOV xal xtüv anooxoXiov, Ignat. tem, 1 Th. 2, 4; ovx ¿öoxtpaaav xov &tov 'iytiv tV ad Magnes. 13; de philosophorum praeeeptis ap. lmyviüati, dignum non habuerant deum, quem profanos recentioris aetatis; Cic. acad. 4, 9: „ite tenerent in cognitione, Ro. 1,28.* doxifiaoia, ag, h,probatio, exploratio; ntiQa^tiv suis decretis, quae philosophi vocant dogmata'1 .)* doynaxit,u>, decerno, mando, praeeipio; Diod. tv doxifiaaitt, explorando tentare, Heb. 3, 9 Lehm. 4, 83 al. Esth. 3, 9. 2 Macc. 10, 8. LXX (non Theo- Trg. Tdf. WH. (Xen. Plat, Dem. Pol.Plut. al.; U&og dot.) Dan. 2, 13; pass, decreta mihi imponuntur, Soxifiaoiag, Sir. 6, 21.)* doxifirj, ijg, tj (doxt/xog), 1) active exploralio; decreta mihi imponi patior, Col. 2, 20.* Soxtto, zò strate in terris muñere sublatus est; Le. 24, 26. 5«Sov x. svófiftarov", Etym. M.), Dorcas, mulier Jo. 17, 5 (ubi dicitur in eodem statu jam frisse quaedam Christiana, Act. 9, 36. 39 ; v. in Ta/ìiSti.* ante incamationem adeoquejam ante mundi initia); Sóoig, tuig, ìj (SÌSiofu), 1) datio (dasGeben); lóvs. 22,(24. Heb. 2,7. 9. 1 Pet. 1, 11. 21; TO oiS/ua yoq Sòotiog x. Itjtpiwq, rationes dati et accepti, ri/g Sógqq avtot, corpus, quo manifestatur splen- Phil. 4, 15., ubi P. per facetam euphemiam indicai dida ejus conditio, Phil. 3, 21 ; ¿veXii/ju),mo usitatiore Jor/jp, dator, 10. Heb. 2,10. 1 Pet. 5 , 1 ; cujus conditionis initia jam nunc capiuntur e divina Christi majestate pie largitor; 2 Co. 9, 7 e Prov. 22, 9. Praeterea non ìntuenda per vim, quam haec majestas in con- exstat. óovlayiayéw, di (óov/.àymyoq, cf. naiSaytoyog), templantes exercet, 2 Co. 8, 18; neque solum animorum beatitatem, verum etiam praestantioris in servttutem abduco, servum mihi vindico (Diod. corporis excellentiam complectetur (1 Co. 15, 43. Sic. 12, 24, et passim ap. al. recentiores), servum Phil. 3, 21); cf. Lipsius, Paulin. Rechtfertigungs- facio et ut servum i. e. duriter tracto, severae et lehre, p. 203 ss. ; (foga rov d-eov, quam deus largi- rigidae discijplinae subjicio, 1 Co. 9,27. Cf. Fischer, tur, Ro. 5,2. 1 Th. 2, 12; Soga zov XVQ. F¡fi. 'Ina. De vitiis lexicorum N. T. p. 472 s* SovXela {Tdf. — la), aq, ij (óovì.evaj), servi X Q „ quia eadem est, qua Christus ^gaudet, 2 Th. 2, 14 (cf. Ro. 8, 17 al.) j tlq Sógav r¡umv, ut parti- /us, servilium, conditio servilis; rijq tpSoQàq, servitus, quae cernitur in interitu = intieritionis lex cipes redderemur óáqt¡q, 1 Co. 2, 7. ào{jà£a>, f- àaw, aor. 1. ¿óógaoci, pf. pass, Seóó- et necessitas, Ro. 8, 21; die. de servili timoris gaoftai, aor.l.pass. iSog¿o&T¡v(Soga); Vulg.: hono- sensu et animi alacritate et dei fiducià destitute, rífico, glorifico, clarifico; LXX potissimum pro quem injiciat turn mortis cogitatio. Heb. 2, 15., -25, aliquoties pro -s? (Exod. 34, 29 s. 35. óogá&- tum cultoribus suis mosaica disciplina, Rio. 8, o&ai pro splendeo); 1) opinor, existimo, censeo 15 (Tivsv/ia óovXziaq) ; effieere dicitur haec disciAesch. Sopfi. Xen. Plat. fhuc. et sqq.; nusquani plina Sov?.(!av ob molestissima praeceptorum ita in sacro cod.). — 2) inde a Polyo. (6, 53, 10: onera, quae cultoribus suis imponi t, Gal. 4, 24. SíSogaoftévot ¿ic áperfí) laudo, praedico, celebro; 5, 1.* éovì.eia), f. aio, aor. 1. lóovltvaa, pf. Seóoi/.evxu, riva, pass. Mt. 6, 2. Le. 4, 15 ; ravróv, se jactare, 1) pr. servus sum, Servio; Jo. 8,54. Ap. 18,7; ròv i.óyov rov XVQÌOV, Act. 13, (óov/.oq, LXX pro 48; zò ovofia rov XVQÌOV, Ap. 15, 4; ròv&eór, Mt. servilium praesto; ab'sol. Eph. 6, 7. 1 Tim. 6, 2; 5, 16. 9, 8. 15,31. Me. 2, 12. Le. 5, 25s. 7,16. 13, rivi, Mt. 6, 24. Le. 16, 13. Ro. 9, 12; die. de populis 13. 17, 15. 18, 43. 23, 47. Act. 11,18.21, 20. Ro. 15, aliorum imperio subjectis, Jo. 8, 33. Act. 7, 7; óov6. 9. 1 Pet. 2, 12 atque in t. vulg. 4, 14; add. ¿Til f.eveiv dicuntur homines jugo legis mosaicae eonrivi, propter aliquid, Le. 2, 20. Act. 4, 21. 2 Co. 9, stricti, Gal. 4, 25 (v. in óovXeia). — 2) metaph. pa13; ¿v ipol, propter me (proprie: in me materiem reo, obsequor; a) in bonam partem; absol. obelaudationis invenientes). Gal. 1,24; ¿v r