Hannibal [1 ed.] 9786257631

Citation preview

NIC FIELDS

ÇEVİRİ BARBAROS UZUNKÖPRÜ

. ~k.l

Kı-0111,

NIC FIELDS - YAZAR Profesyonel kariyerine biyokimyager olarak başlayan D r. Nic Fie lds hayatının bir noktasında Kraliyet Deniz Piyade leri'n e katılmaya karar verd i. Ordudan ay rıldıktan sonra ise akademiye geri dönüp Newcastle Üniversitesi'nin E skiçağ Tarihi bölümünde lisans eğit imini ve doktora ça lı şmas ını tamamladı. Atina'daki Briti sh Schoo l'da müdür mua vini o lara k görev yapan, akabinde Edinburgh Üniversitesi E s ki çağ Tarihi bölümünde öğretim görevlisi olarak ça l ı şa n Fie ld s bugün Fran sa' nın güneybatısında serb est yazar ve araştırmacı olarak ça l ı ş malarını sürdürmektedir.

PETER DENNIS - Ç İ ZER 1950 yıl ı nda doğdu . Loo k and Learn gibi dergi lerden esinlenerek Liverpoo l Sanat Akademisi'nde görse l tasarım eğ itim i almaya b aş ladı. O zamandan beri içer isind e pek ço k Osprey kitabının da ye r aldığı tarih ağı rlıklı yüzlerce kitap için görsel içe rik üreten Denni s s ı kı bir harp oyunu tutkunu ve maket yapımcısıdır.

Bugünlerde yaşamını Birleşik Krallık'a bağlı Nottinghamshire'da sürdürmektedir.

BARBAROS UZUNKÖPRÜ - ÇEVİRİ 2015 yı l ınd a Hacettepe Ünive rsites i İngi l i zce Müterc im Te rc ümanl ı k Bö lümü'nd en mezu n o ldu. Bir süre

çev irm en ve ed itör o lara k ça l ı şt ıkt a n so nra Ankara ve Bey kent üniversitelerinde öğretim görevlisi o larak d ers verdi. Ara l a rınd a 55 Teş kila tı: Hit/er'in Elit Ordusu, Hitle r: Ca na varın Ardındaki Adam, Kan Kırmı zı

Karla r,

Savaş ta

Lide rlik, Romme/ ve Napo /eon'un da

bu l unduğu bir dizi kitabı dilimi ze kazandıran çevi rm en,

Beykent Üniversit esi' nd e akademisyen o larak görev yapmakta ve savaş tarihi üzerine çeviri ça l ı şma l a rına deva m etm ektedir.

NIC FIELDS

ÜSPREY BÜYÜK KOMUTANLAR

HfflNIBfll ÇEViRi BARBAROS UZUNKÖPRÜ

a.lr,.,

K rom ,

HANNIBAL N IC FIELDS

KRONİK KİTAP, 220 Osprey Resimli Tarih Dizisi: 9

KRONiK KiTAP Şakayıklı

Sk. N°8, Levent lsranbul - 34330 - Tlirkiye

YAYIN YÖN ETM ENİ

Telefon, (0212) 243 13 23 foks, (0212) 243 13 28

Adem Koçal

kroni [email protected]

ÇEv1Rl Barbaros Uzunköprü

Kiiltiir Bakanlığı Yayıncılık Sertifika No: 49639

EDiTÖR

www.kronikkitap.com kronikkitap

Emir Yener

OO®

KAPAKTASARIMI Kutan Ural

BASKI VE C İLT Optimum Basım

MİZANPAJ

Tcvfikbey Mah. Dr. AJ i Demir Cad. No: 51 / 1

Kronik Kitap 1. Baskı, Temmuz 202 1, lstanbul

34295 K. Çekmece/ İ.stanbu l Telefon, (02 12) 463 71 25 Mllfbı111 Sertifika No: 41707

ISBN 978-625-763 1- 15-0

201 1, Osprey Publishing, parr of Bloomsbury

YAYIN HAKLARI Publishing Plc, "Hannibal" özgün

adıyla

O.sprey

Publishing ta rafından yayı n lana n bu k.irabın Türkiye'deki tüm yayın hakları Kronik A.Ş. aittir. Hiçbir şekilde yazılar ve görseller kopya edileme-t, taklit edi leme-L, çoğaltı l amaz, yayınlanamaz.

Aılıtrll!fllkSımHllııt

o-o

ö

Q

p

ıı.;.ı.ı.ıa...,.,,

ö ~

-

ö ö

o -o El -

[2'.J ..,.

-b- -El

§]

[jjj]

[I]

['SJ

""

o o '••

~,

ö ,_

~

8,_

[:;iil

•......

--1-- •-

~~

--... ~

§

- w-EE - - • -·- [ZSJ ,_,

ö,_

~

00 "'"'"

El

b. .

LJ 0:0

=~ [:21

_,_ ,__ rn

r-ı

r .,., . . . ,

-

-

B

rn

·-

~.ı:-

-=ı:8J=ı-ı-..ıı t-ı-

J

. .

. IÇINDEKILER Giriş

4

Gençlik Yılları

6

Askeri

Yaşamı

Kader Saati

10

15

Komutanlar

43

Zihninin Derinliklerinde

49

Savaşlar Bittiğinde

53

Cümlelerde Bir Hayat

58

Kaynakça

61

Terimce

63

İndeks

64

Hasım

GİRİŞ Hannibal 'in Alpler'i Geçişi. Askeri tarihçiler, sergilenen liderlik ve daya nık lı lı k açı sından

Büyük İs kender'in MÖ 329 tepeleri ka rla kaplı devasa Hindi k u ş Dağlan ' nı geçi şi nin Hannibal'in MÖ 218'de Alpler'i a şı şından çok daha büyük bir ba ş an o lduğu konusunda hemfikirdir. Bununla birlikte Büyük İs kender, Roma'yla hi ç ka rşı karşıya

yılınd a,

gelmemi ştir.

4

Hikayemize, Hannibal'e dair gülümseten bir anekdot la b aş l aya lım . Rivayet od ur ki Suriyeli An ti okhos, Ro m a lıl a rla gi r i şeceğ i bir m uharebeden önce a raziye konu ş landırdığı ordusunu, maiyetiyle birli kte kend isini ziya rete gelen Ha nnibal'e gösterir. Antiokhos, kı ym etli mücevherler ve kaliteli ipek kum aş l a r gi yen ko mutan lar ile a l tın ve gümü şl erle bezeli askerlerden o l u şa n o rdusunun Ro m a lıl a r için yeterli olup olmadı ğ ını so rdu ı;rund a ba hts ı z a nca k bir o kada r da göz a lı c ı olan K a rtaca lı Hannibal a layc ı bir edayla, "Ro m a lıl a r yer yüzünün en aç gözlü milleti o lsa bile, merak etmeyin , faz la bi le ge lirl e r" yanıtın ı ve rir (Aulus Gell ius Nodes Atticae 5.5). Antio khos o rd usunun gücünü , Ha nnibal ise Ro m a lıl arın elde e d eceğ i ganimeti kastetm ektedir. Bu türd en hikayele r Ha nnibal'i zihnimi zde b ir yere ye rl eştirmemi ze ya rdım c ı o luyor a ncak n as ı l biri o ldu ğ unu a nlamak için daha faz l as ın a ihti yac ımı z va r. Zira ka leml e ç i z iktirilmi ş birkaç anekdot, bir insa nın vasıfl a rını tam o lara k o rtaya koymaya yetmi yo r. K art ac alı Ha nnibal , en a z ından günümüz i nsa nının n aza rın da ihti şa mlı çö kü ş l e re özgü o ro mantik cazibeye sa hip gibi gö rünü yo r. Ro ma, Akd eniz'de sa ldırga n ca ve zorbaca hareket e tti ğ i Cumhuri yet dö ne minin o rta larınd a, K a rt aca lıların şe h r ini ha rabeye çevirip kült ürlerinin kökünü kaz ı m ı şt ı. Anca k ta rihte kaç ınılm az o larak gö rül en pek ço k şey a ksi yö nd e so nu ç l anmı ş tır ve bu o layda da Ka rt aca lıl a r silkele ndi , Helen istik dö ne min ı ş ıltılı k ra l lıkl a rı a ras ınd a Ro ma'ya en çe tin dire ni ş i göstere n devlet o ldu ve hatta İkin ci Pö n Sa vaş ı ' nd a Ro m a'y ı tama me n yo k etm enin eş i ğ in e ge ldi. Bu devasa mü cade lede Ka rtaca ordul a rının baş ko mu ta nı, ta hmin ed il eceğ i gibi ka ri zmatik, ketum ve kahramanl ara özgü nitelikl ere sahi p o la n Hanni ba l'd i (MÖ 247-183). Han n iba l, ay nı de recede ka ri zmatik o la n H aın ilkar Barca' nı n (ö. MÖ 229) e n büyü k oğ lu o lm as ının ya nın da en azınd a n şa h s i ka naatim e göre a n tik dönem in e n büyük kom u tanıydı. Kon uyla ilgili herkesin fa rklı fik irl eri o lab ilir. Ka rt aca lı muh teşem ko mu tanı n da kend isiyle ilg il i bi rta kım değer l e ndir mel e ri vard ı. O, kendisin i ancak Büyük İ skender ve Epir li Pirus'tan son rak i en büyük komu ta n o larak görürdü (Livius 35 .14.5-8,

karş.

Plutarkh os Flamininııs 21.3). Hannibal'in böyle düşü­ nerek mütevazı davrandığın ı söyleyebiliriz. Zira Hannibal'in elde ettiği zaferler, Pirus'un elde ettiği ancak gün ün sonunda ord uları ­ nın yok olm a noktasına ge ldi ği zaferlerden çok daha büyüktü ve kendisinin strate jik h edefi çok daha netti. Büyük İskender ise kuşkusuz muhteşem fetihler gerçek l eştirmi şti ancak komuta ettiği o lağa nü stü ordu, babası Makedonya lı il. Philippos'tan miras kalan kraliyet o rdu suydu. Hannibal ise elde ettiği zaferleri, savaşmak içi n farklı sebepleri olup aynı dili bile konuşmayan paralı askerlerden kurulu bir ord uyla elde etm i şti. Başka bir noktaya değinelim. Ne Pirus' un ne de Hanniba l'i n filleri çok etkili bir şeki ld e kullanabildiğini söyleyebiliriz. Zaten Kartaca lılar filleri ya lnı zca Tagus (MÖ 220) ve Trebbia (MÖ 218} gibi erken tarihli muharebelerde ve Zama'da (MÖ 202) kullanabilmişti. Öte yandan Hannibal, süvari birliklerinin sevk ve idaresinde üst düzey bir beceriye sahipti. Kendisini bu alanda Büyük İ skender'e denk görm ek yanlış olmaz. Taktik seviyede ise önemli bir farklılık göze çarpar. Büyük İ skender muharebe a lanlarında cephe hattını yarmay ı amaçlarken Hannibal düşman birliklerini kuşatmayı tercih eder. Kartacalı komutan, en temel muharebe prensiplerinden biri olan ş u kura l ı asla aklından ç ı karma z : " dü ş manı kana tlardan kuşatma imkanı varsa asla ceph eden taarruz etmemek gerekir." Pirus'a dönecek olursak, Epir hükümdarı, Homeros'un mısralarındaki Akhilleus'a nazire yaparcasına ordusuyla görkem li bir şek ild e boy gösterirken, h ile ve aldatmaca üstadı Hannibal ise Odisseus'a benzer. Hannibal'in pusular, kurnazca haz ırlanmı ş muharebe planlan ve yanı ltı cı bilgilerin yayılma s ı konusunda ne denli usta o l duğu, pek çok örnekten de an l aşı lmaktadır. Antik dönemin askerı stratejisine dair iki modelden bahsedilebilir. Hannibal, tıpkı Pir us gibi elde kılıç bizzat savaşan bir komutandı ancak Pirus, Akhilleus'un şeref ve şiddet içeren yolundan giderken Hannibal, Odysseus'un menfaat ve aldatmacayı ön gö ren yolunu takip etti. Batılı zihinlerin Akhilleus' un yolu olan y ırtı c ıl ı k ve şöh reti tercih etmes i normaldir. Dolayısıyla günümüz araştırm a­ c ılarının Han nibal'i, Roma'nın öncü lü ğünde vücut bulan konfederasyonun doğasını kavrayamamakla, İberya'dan (günümüz İspanya's ı) kara yoluyla ya da Afrika'dan deniz yoluyla yeterli takviye getirememekle ve tabiri ca izse efsanevi su canava rı Leviathan'ın karşısına ya lın kıl ı ç çıkmakla itham ed ip eleşt irm esi bundandır. Hanniba l'in bir i şgal hareketine girişmesi, hiç şü ph e yok ki Kartaca'nın Roma'yı mağlup etmesinin tek yoluydu. Hannibal bu süreçte İtalya yarımadasında Roma tarafından tam anlamıyla hakimiyet a ltına a lın amayan ancak bir şekilde boyun eğdirilen tabi devletlerin eş zamanlı ayaklanmasına bel bağlam ı ştı. Keltler konusunda h aklı da çıktı ancak Etrüskler ve Yunanlar konusunda tamamen yanıldı ve bu iki grup en nihayetinde Roma'dan yana saf tuttu . İtalya'nın tam göbeğindeki bu grup l arın Hannibal'e destek olm amasıyla uzun vade li stratejinin başarıya ulaşma şansı kalmadı. Aslında Hannibal hem ayaklanma ruhunu gözünde çok büyütmüş hem de bu stratej i için yaklaşık 50 yı l geç kalmıştı. İtalya topraklarındaki pek çok grubun o aşamada Roma'ya destek Aslında

Akdeniz'in en güzel limanlarından birine hakim bir yanmadada Muhteşem Hasdrubal tarafından kurulan Yeni Kartaca şehri (Muhtemelen Kartacalılar tarafından tıpkı

Kuzey Afrika'daki Kartaca'da olduğu gibi

Kart-Hadaşt şek linde

telaffuz ediliyordu), Kartaca hakimiyetindeki İberya'nın başkenti

hüviyetindeydi. Yukanda Puerto de Cartenga ve Cap de Pals'in NASA tarafından çeki len uydu görüntüleri görülmektedir.

5

olmak için daha fazla sebebi vardı. Hannibal ile potansiyel müttefikleri (Bir zamanlar Roma ' nın azılı düşmanı olan Samnüler başta olmak üzere) arasında sü ren müzakerelerden de anlaşılacağı gibi bu halkların en temel talebi, özerklik ve kendi kaderlerini tayin edebilme hakkıydı. Dolayısıyla, bir yabancı olan Hannibal'den yana olma l arı durumunda bir efendiden kurtulup ba şka bir efendinin boyunduruğu a l tına gireceklerdi. Endişeye dü ştük l e ri ve ka rarl a rın ı etkil eyen nokta buydu. Hannibal'in haklı ya da haks ız old u ğunu kestirebi lm ek, gözleri görmeyen birinin yalnızca dokunarak bir filin şek l in i kusursuz bir biçimde tarif etmesi kadar zordur. Ancak ne d ü ş ünü rsek dü şün e li m , İberya 'dan baş l ayıp Pire neler'i ve Alpler'i aşmak suretiyle İta l ya'ya kadar süren yürüyüşün göz ka maştırıcı o l duğu ortadadır. Planını gerçek l eştirmeye çok yaklaşmas ı da keza kayda değe r b ir ba şa rıdır.

Hanniba/, Ulu A/p/er'i Geçiyor. Resim , Dudley C. Tennant (1898-1918) tarafından Pictoral Book of Knowledge (y. 1920) için hazırlandı. Hannibal'in Alpler'i geçtiği nokta, akademisyen ler, bilim insanlan ve konunun tutkulu

Hannibal'in Alpleri aşmak üzere MÖ 218'in Ekim sonu ya da Kas ı m baş mda giriştiği yolcu l uğa ili ş kin yazılı kaynakla rı okurken masa l sı bir anlatıyı okuyor hi ssine kapılmam a k elde deği l. Kartacalı komutan, Livius'un dü şmanca hislerle kaleme aldığı ça lı şmada bile, tıpkı Milton'ın Yitirilen Cennet'indeki Şeytan karakteri gibi kahramanlara has özelliklerle bezenm i ş biri olarak karşımıza ç ıkar. Elbette bunun bir amacı da Roma lıl arın a l d ı ğı mağ­ lubiyetleri aklamaktır. Yine de Hannibal 'in bekleni lm eyeni gerçekleştiren ve Roma'yı di ze getirme noktasına ula şa n bir komutan olduğu bir gerçektir. Kendisi , henüz o çağl arda bile tarih sayfa larında yer a l mayı ziyadesiyle h a k etmi ştir.

a raştırmao lan tarafından

uzun

yıllardır tartışılagel­

mi şti r

ve Kartacalı komutan zihinleri meşgul ettiği sürece de tartışılacaktır. Tıpkı "Hafif Süvari Tugayı'nın taarruza kalkışı ve Custer'ın son direnişi" meselelerinde olduğu gibi Hannibal'in Alpler'i geçişi, konunun ilgililerini heyecanlandır­ maktadır.

6

GENÇLİK YILLARI Hannibal ' in hikayesini ilk baştan itibaren anlatabilmek h iç kolay değil. Babası Hamil kar'ın Sicilya'ya gidişinden (MÖ 247) h em en önce ya da hemen sonra doğan Hannibal , muhtem elen Birinci Pön Savaşı'nın bitişine (MÖ 241) ve babasının Kartaca'ya dönüşüne kadar onu gö remedi. Ancak babası, kendi yokluğunda oğlunun iyi bir eğ itim almasmı ve Yunancayı çok iyi öğ­ renmesini sağlamış gibi gö rünüyo r. Bu yüzden Hannibal gelecekte ç ıkacağ ı sefe rl erde Yunan tarihçileri de ya nma alacaktı. Kendisine Yunancayı öğ reten Spa rtal ı Sosylos ve kendisine neyi ne kadar öğrettiğini bilmediğimiz Sicilyalı Silenos, sefe re eşlik eden kişilerden bazılarıydı (Nepos Hannibal 13.3, karş.

Cicero de oratore 2.18.75, Vegetius 3 praef. 62). Hannibal, kendisini edebi anlamda Yunanca kitaplar yazacak kadar geliştirdi. Rodoslulara hitaben yazdığı ve Cnaeus Manlius Vulso'nun Anadolu'da gerçekleştirdiği seferleri konu alan çalışması buna bir örnektir (Nepos Hannibal 13.3). Aldığı Yunanca eğitim, kendisini zihni melekeler açısından muharebe alanlarında karşılaşacağı tüm Romalı komutanlardan (muhtemelen Scipio hariç) üstün kıldı. Kendisini ilmi açıdan çok iyi yetiştiren Hannibal, gençlik yıllarının geri kalan kısmını İberya'da, babasının yanında savaşın ve politikanın inceliklerini öğrenerek geçirdi (Zonaras 8.21). Yetişkinlik döneminin ilk yıllarından itibaren ise kaderinin ne yönde ilerleyeceği belli oldu ve hem başkomutan vekili hem de bir süvari komutanı olan eniştesi Muhteşem Hasdrubal 'ın emrinde görev yapmaya başladı (Livius 21.4.3-5, 8, Appianos Jberica 6, Nepos Hannibal 3.1). Genç Hannibal, etnik köken ya da kültürel geçmiş açısından elbette Yunan değildi ancak Yunan savaş geleneklerine tamamen aşina o lmasını sağlayacak tecrübeler edindi. Bu süreçte kökeninin uzandığı Sami kültürüne ait savaş prensiplerini de es geçmiyordu. Hannibal'i gözümüzde, her anlamda yeterli bir sporcu ve başarılı bir savaşçı sayılmasmı sağlayacak becerilere sahip biri olarak canlandırabiliriz. Zira o dönem itibariyle spor müsabakalarında başarı gösteren kişilerin muharebe alanlarında da üstün savaşçılar olacağına inanılıyordu . İşinin ehli usta tarihçi Polybios, İkinc i Pön Savaşı'nın sebeplerini analiz ederken "Ham i lkar'ın hiddeti [thymosf' (3.9.6) ifadesini ortaya koymakla çok isabetli bir tespit yapmıştır. Bu ifadeyle kastedilen şey, Birinci Pön Savaşı'nda Sicilya'da bulunan ve bileği bükülmeyen Hamilkar'ın, savaşın genel gidişatı doğrultusunda teslim olmak zorunda bırakılması sebebiyle kapıldığı öfke tufanıydı. Hamilkar'ın Roma'ya karşı katı ve hasmane tutumunun, ölümünden yalnızca on yıl sonra patlak veren ikinci savaşın sebeplerinden biri olduğunu belirten Po lybios, bu tezini f-lannibal' in meşhur yemin hikayesini anlatarak destekledi. Hikayeye göre Hamilkar, Baal Şemayim (Göklerin Tanrısı) Tapına­ ğı'nda henüz dokuz yaşındaki Hannibal'e "Ne olursa olsun, Romalıl ara karşı dostane hisler beslemeyeceğine" (3 .11.7) dair yemin ettirdi ve MÖ 237 yılında beraberce İberya'ya gittiler.

Küçük Asya'daki Yunan devleti Foça'dan (Phokaia) gelmiş göçmenlerin Güney Fransa'da tesis etmiş olduktan liman kolonisi Massalia'ya (Latince Massilia, günümüzde Marsilya olarak anılan şehir) bağlı Emporion (Latince Emporiae, günümüzde Ampurias olarak anılan şehir) göz a labildiğine uzanan surlarla mahfuzdur (alt katman Yunan, üst katman Roma yapımı). (David Mateos Garda} şehir

Hikayenin su götürmez derecede gerçek olduğunu söylemek elbette pek mümkün değil a n cak y in e Polybios'a göre hikayeyi anlatan kişi, söz konusu tarihten 40 y ıl sonra Ro m a'yla savaş batağına sa planan Suriyeli Ant iokhos'a a s ke rı danı ş man o larak hi z m et veren Ha nni ba l'in bi zza t ke ndi siydi. Dolayı s ıyl a İ kinci Pö n Savaşı'nın bir intikam savaşı oldu ğuna yöneli k kanı, Romalılar arasında hızla

"Hannibal henüz küçücük bir çocukken Roma'dan ebediyen nefret edeceğine dair ant içiyor." Görsel, John Leach (1817-64) tarafından

The Comic History of Rome (y. 1850) için hazırlandı. Büyük gayeleri olan insa nlann müstakbel mücadelelerinin tohumlan çocukluk yıllan nda ekilir, derler. Bununla birlikte Hannibal'in gerçekten böyle bir yemin edip etmediğine dair tarbş­ malar, Polybios'tan bugü ne hararetini sürdürmektedir. (John Leach) Mozia

nhtımından

kuzey, istikametinde bakıldığında görülen Eryx Da ğı (Monte San Giuliano). Hamilkar Barca , MÖ 244'te Eryx'in yassı zirvesini üs olarak kullanıp Romalılara karşı Sicilya'da bir gayri nizami harp hareketi ne girişti. Aynı esnada İtalya kıyılanndaki yerleşimlere de ba skı nla r düzenleniyordu. Hamilkar Barca, Birinci Pön Savaşı 'nı n son yı lla nnd a bile Roma'nın üstesinden gelemediği bir bela olarak kalmayı sürdü rdü (Fields-Carre Koleksiyonu) kuzeydoğu

8

d este kçi topl ad ı ki Romalıların da bildiği gibi intikam , savaş ın ayrı lm az bir parçasıydı (Liv iu s 21.1.4-5, 5.1, Nepos Hannibal 2.3-6). Roma'da Valerius M aximus ta ra fınd an a kta rılan bir hikayed e d e ay nı so nuca varı lı yo r. Bu hikayeye göre üç oğlun u oyun oynarken iz leyen Hamilkar coşkuyl a şöyl e der: " İ şte bakın , bun lar, Roma 'y ı y ıkmak iç in büyüttüğüm as lan yavru l arı!" (9 .3.2). Tüm bu n edenle rde n d olayı savaşın kış kırtı cı s ının kim o ldu ğunu çok iyi bile n Roma lıl ar, İkin c i Pön Savaşı'na "Hann iba l'in Savaş ı " demi ş l erdir. Ancak söz ko nu su m eseleyle ilgili hi ç bir inti kam hikayes i, Vergi liu s' un an latı s ı kadar d es tan s ı b ir n o ktaya ul aşa m a dı. Ve rg iliu s'un an l atıs ına göre Aeneas tarafından te rk edilince kalbi kırılarak ruh e n yıkılan Kar taca kra li çesi Dido, Aeneas'a ve men sup o lduı;,'1.l tüm ırka lanet ede re k "günün b irinde k ılı c ı ve a teş i kullanara k intikam a lacak ve Dardan u s ırkın a huzur vermeyecek m eş­ hur bir kurtarı c ının ge lm esi iç in dua eder" (Aeneis 4.626-7 West ) ve ard ınd an A e n eas' ın kılı c ı yl a ca nına kı yar. Vergiliu s, bu sanatsa l an l at ımla is mini zikretm ed en Hannibal'i b ir efsanen in içine dahil etti. Öyle ya da böyle , Ha nniba l' le birlikte ö nde ge len tüm subayla r ya l nızca Roma'dan intika m almak iç in değil, "Roma'nın d ostu " olmamaya d a ant iç ti. Zaten o d ö n e mde "Ro m a' nın dostu" ifades i Ro ma 'ya tabi devlet o lm akla eş d eğe rdi. Destanlardan sı y rılıp gerçek dünyaya dönecek o lursa k, Hamil kar, Sicilya'nın ku zeybatı s ında Ro m a ' ya karşı başa rı yla mücade le etti ancak Kartaca lıl a rın

Hannibal'in Alpler'i

geç iş i

t "

Mont Blanc (4,807m)

Coldelarch:'ı\...

MontViso (3,8 41 m)

(1 ,991m)

Aigııes-

~e

~es~ Chemin dela _.ıCornlche

Nice

,.-- ~

I

.-,/

Anilbes

AKDENİZ + ı.ntııı'lnııu'ılemıılQl(ffl'gMılırı

1

"!).nıctı(",eçiıli"

2

'lııı