Gyan Ganga 9992600801, 9992600802, 9992600803, 9812166044, 9812151088, 9812026821, 9812142324, 9992600825

Citation preview

ûû _ì‰ð _ecûcôù^ ^cü ûû

mû^ Mwû

-: _âPûe _âiûe icòZò :-

iZýùfûK @ûgâc, jòiûe-ùUûjû^û ùeûWþ, aeIßûfû Ròfäû-jòiûeþ (jeòdû^û)

RMZþMêeê Z¼ß\gðú i^Ú eûc_ûkþ Rú cjûeûRu iZþiw MêWòKeê iõMéjòZ @cìfý _êÉK

“mû^ Mwû” -: _âKûgK :-: _âPûe _âiûe icòZò :-

iZýùfûK @ûgâc, jòiûe-ùUûjû^û ùeûWþ, aeþIßûfû, Ròfäû.-jòiûeþ (jeòdû^û) ]cðû[ð cìfý ùKak -

Uuû

“bqò ùiø\ûMeuê iù¦g” _êÉKe aòKÌ “mû^ Mwû”

iZýùfûK @ûgâc iZýùfûK @ûgâc, jòiûe-ùUûjû^û ùeûWþ, aeþIßûfû, Ròfäû.-jòiûeþ (jeòdû^û) ùcûaûAfþ ^´e 9992600801, 9992600802, 9992600803, 9812166044, 9812151088, 9812026821, 9812142324, 9992600825 Visit us at : www.jagatgururampalji.org. E-mail : [email protected].

-: aòhd iìPú :1. l l

2.

l l l l l l l

l l l l l l l l l

l l

3.

l l l l l

l

4.

bqò c~ýðû\û (_âÉûa^û)------------------------------------1 ^ûc ùKñC eûcue R_ Keòaû CPòZþ ?------------------------7 ^ûc (\úlû) ù^aû aýqòcû^u _ûAñ RûYòaû aòhd û---------------10 iéÁò eP^û ---------------------------------------------25 @ûcôûcûù^ Kûke Rûfùe ùKcòZò `iòùf ? ------------------27 gâú aâjàû Rú, gâú aò¾ê Rú, gâú gòa Rú ue C_ô¼ò û---------------31 Zòù^ûUò MêY K’Y @ùU û----------------------------------33 aâjà (Kûk) u @aýq ejòaû _ûAñ _âZòmû û---------------------34 aâjàû u ^òR _òZû (Kûk/aâjà)uê _âû¯ò _ûAñ _â~^ô û-------------36 cûZû (\êMðû) u \ßûeû aâjàûKê @bògû_ ù\aû û-------------------37 aò¾ê u ^òR _òZû (Kûk/aâjà)u _âû¯ò _ûAñ _âiÚû^ Gaõ cûZûu @ûgúaðû\ _ûAaû û -------------------------------38 _eaâjà u iûZiv aâjàûŠ MêWòKe iÚû_^û û--------------------46 _aòZâ @[að ùa\ùe ié Á ò eP^ûe _â c ûY ------------------47 _aò Z â EKþ ùa\ùe ié Á ò eP^ûe _â c ûY û-----------------53 _aòZâ gâúc\þ ù\aú cjû_êeûYùe iéÁò eP^ûe _âcûY û----------58 _aòZâ gòa cjû_êeûYùe iéÁò eP^ûe _âcûY û------------------60 _aòZâ gâúc\þ bMaZþ MúZûùe iéÁò eP^ûe _âcûY û -------------60 _aòZâ aûAùafþ Gaõ _aòZâ ùKûeû^þ geú`þùe iéÁò eP^ûe _âcûY û--63 _ìRý Kaúeþ _eùcgße (Kaúeþ ù\aþ)u @céZ aûYúùe iéÁò eP^ ûû --65 @û\eYúd Meúaþ \ûi iûùjaþ Rúu @céZ aûYúùe iéÁò eP^ûe _âcûY û -----------------------------------------67 @û\eYúd ^û^K iûùja Rú u @céZ aûYúùe iéÁò eP^ûe iõùKZ û74 @^ý i^ÚÚ cû^u \ßûeû iéÁò eP^ûe cìfýjú^ K[û û----------------77 KòG Z[û Kò_eò Kìke cûfòK @U«ò ? ------------------------79 @û\eYúd ]cð\ûiþ iûùjaþ Rú ‘Kaúeþ _eùcgße’u iûlú û----80 @û\eYúd \û\ê iûùjaþ Rú ‘Kaúeþ _eùcgße’u iûlú û---------81 @û\eYúd cfêKþ \ûi Rú ‘Kaúeþ _eùcgße’u iûlú û----------82 @û\eYúd Meúaþ \ûi iûùja Rú ‘Kaúeþ _eùcgße’u iûlú û--------82 @û\eYúd ^û^K Rú \ßûeû Mêeê ‘Mâ^Ú iûùja’ùe ‘Kaúeþ _eùcgße’u _âcûY û--------------------------------------84 _âbê Kaúeþ Rú ißûcú eûcû^¦uê ZZßmû^ aêSûAùf û------------85 _aòZâ gûÈ c]ý Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ðaþ) ue iûlú û--------------------------------------------100

5. l

l

l

l

6.

l

7. 8.

l l l l l l l l l

l l

9. 10 .

l

l

l

11 . 12 .

l

Kaúeþ iûùjaþ PûùeûUò ~êMùe @ûi«ò û ----------------------108 iZý ~êMùe Kaòù\ðaþ (Kaúeþ iûùjaþ)u iZþ iêKéZþ ^ûcùe _âKûUý û----------------------------------------------108 ùZâZû ~êMùe Kaòù\ðaþ (Kaúeþ iûùjaþ) cê^ò¦â ^ûcùe _âKûUý û-----------------------------------------------112 \ßû_e ~êMùe Kaòù\ðaþ (Kaúeþ iûùjaþ)ue KeêYûcd ^ûcùe _â K ûUý û----------------------------------------- 116 Kaúeþ iûùjaþ (Kaúù\ðaþ )u Kkò~êMùe _âKûUý û---------- 122 _ì‰ð i^Úue _eòPd (_aòZâ i\þMâ^Ú MêWòKeê _ì‰ð i^Ú u e _eò P d) û --------------------------------- 128 Zò ^ ò [eùe ^ûcR_ ù\aûe _â c ûY û-------------------131 i^Ú u ê KÁù\aû ù~ûMê ñ \Šò Z û----------------------- 137 _[bâ h Ö u ê cûMð aò h d û------------------------------ 141 _â b ê ù _â c ú bq ai« iò õ j ùi÷ ^ úuê iVò K þ cûMð còkaû û----- 141 @nê Z Keò g à û û------------------------------------ 146 @i¸aKê i¸a Kùf _eùcgß e û--------------------- 147 _â b ê Meúa cû^ue Mê j ûeú gê Y ò ù f û------------------ 159 bMaû^ ùjùa Z Gjò b kò û--------------------------150 iað j eû uê ijûd ùjaû û---------------------------- 152 i^Ú ùjùa Z Gjò b kò û----------------------------- 153 ^ò R bqKê ]cð e ûRu \eaûeeê cê q Keò a ûû------------- 155 _ì ‰ ð _ecûcô û iû]Kuê bdue ùeûMeê cêqKeò _ecûdê aXûA \ò@«ò û------------------------------------------157 bqcZú iêgúkûu @ûLô VòKþ Keòaû û -----------------------159 _âûe²Kê _ì‰ð _ecûcôû jó icû¯ Keò _ûeòùa û----------------160 Kaúeþ iûùjaþu Kûk Kê aû¼ðû û----------------------------165 aògß aòùRZû i^Ú (i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu @¤lZûùe jò¦êÉû^ aògße ]cðMêeê eì_ùe _âZòÂòZ ùja û-----------------168 i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu aòhdùe, ‘^ûùÈ\ciþ’u baòhýaûYú û------------------------------------------168 i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu ic[ð^ùe @^ý baòhý aqû cû^ue baòhýaûYú MêWòK û------------------------------173 i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu iõlò¯ _eòPd û------------------176 _â c ûY _ûAñ ù\L«ê `ùUû K_ò û-------------------------182 ~[û[ð mû^ _âKûg (_eùcgßeu aòhdùe gûÈ K'Y KjêQ«ò?)û----198 _aòZâ MúZûmû^ KòG KjòQ«ò ? ----------------------------199

l l l l l

l

l l l l l

l l l l l l l

l l

13 . 14 .

gâúc\þ bMaZþ MúZû iûe û--------------------------------207 Zòù^ûUò MêY K’Y @ùU? _âcûY ijòZ û----------------------214 _êeûY aûKý MêWòKe iûeûõg û------------------------------216 ZâòMêYú cûdû RúaKê cêqòùjaû_ûAñ \ò@«ò ^ûjó û----------------216 @^ý ù\aZûcû^ (eRMêY aâjàûRú, i¼ßMêY aò¾êRú, ZcMêY gòaRú)u _ìRû aê¡òjú^ cûù^ Ke«ò û----------------220 _aòZâ PûùeûUò ùa\ @^êiûùe iû]^ûe _eòYûc ùKak ÊMð cjûÊMð _âû¯ò, cêqò jêG ^ûjó û-----------------------------223 gûÈaò]ô aòeê¡ùe iû]^û _¼^e KûeY û---------------------223 gâû¡ ù\aû aýqò _òZeùfûKKê _âû¯ò ùjùa, cêqò ^êùjñ û----------224 Z¼ßmû^ _âû¯òùjaû _ùe jó bqò @ûe¸ jêG û------------------229 MúZû mû^\ûZû aâju à AÁ (_ìRýù\a) _ì‰ð aâjà @U«ò û----------230 aâjàu iû]K aâjàuê Z[û _ì‰ð aâjàu iû]K _ì‰ð aâjàuê jó _âû¯ jê@«ò û -------------------------------------------231 aâjà (le _êeêh)e iû]^û @^ê¼c (ùaKûe @ùU) û -----------232 guû icû]û^ û-----------------------------------------235 MŸú Z[û cj« _eµeû aòhdùe RûYòaû aòhd û---------------237 _aòZâ Zú[ð Z[û ]ûc MêWòK aòhdùe RûYòaû aòhd û------------239 ÊMðe _eòbûhû K’Y @ùU û-------------------------------249 MúZû mû^\ûZûue C_ô¼òe iùuZ û-------------------------257 Kaúeþ iûùjaþ \ßûeû aòbúhY Z[û cù¦û\eúuê geYùe ù^aû û-----------------------------------------------259 \ßû_e ~êMùe A¦âcZúuê geYùe ù^aû û--------------------262 _aòZâ _êeûY MêWòKùe [ôaû ejiý û-------------------------268 gûÈû[ð aòhd û------------------------------------------288 _[bâÁuê iZý cûMð û-------------------------------------297 qqq

I

“bìcòKû”” @^û\ò Kûkeê cû^a _ec gû«ò, iêL Gaõ @cé¼ßKê ùLûRòaûùe fûMò ejòQò û ùi ^òR iûc[ðý @^êiûùe _â~^ô Keò @ûiêQò , Kò«ê Zûjûe Gjò Azû ùKùaaò _ìeY ùjûA_ûeê^ûjó û Gjû GA[ô_ûAñ ùjCQò Kò ZûjûKê Gjò AzûKê _ûAaû_ûAñ iVòKþ cûMðe _ì‰ð mû^ ^ûjó û icÉ _âûYú Pûjûñ«ò ùKøYiò Kû~ýð KeòaûKê ^_Wê û LûAaû _ûAñ Êû\òÁ ùbûR^ còkê, _ò§òaû _ûAñ iê¦e aÈ còkê, ejòaû_ûAñ iê¦e Méj ùjC, aêfòaû_ûAñ iê¦e aMòPû ùjC, cù^ûe¬^ Keòaû_ûAñ c]ìe c]ìe iõMúZ ùjC, ^ûPòaû MûBaû, ùLkKê\, ùcøRcÉò Keòaû Gaõ ùKùaaò ùeûM ^ùjC, ùKùaaò aé¡ûaiÚû ^ùjC Gaõ ùKùaaò céZýê ^ùjC @û\ò @û\ò û _e«ê ù~Cñ iõiûeùe @ûùc ejê@Qê GVûùe ^ûñ Gbkò ùKøYiò @ûùW ^Re @ûiêQò ^ûñ Gbkò i¸a @ùU û KûjóKò ^ûñ Gjò c¼ðý ùfûK ^ûgaû^ @ùU û Gjò ùfûKùe [ôaû _âùZýK aÉê c]ý ^ûgaû^ @ùU Gaõ Gjò ùfûKe eûRû, aâjà (Kûk) @ùU û ~òGKò GKfl cYòhue iìlàgeúe _âùZýK\ò^ LûG û iòG icÉ _âûYúuê Kcð-bcð I _û_ _êYý eì_ú Rûfùe bêùfA (ùaûKû aù^A) Zò^ò ùfûKe _ò¬eû c]ýùe a¦úKeò eLôQò û Kaúeþ iûùjaþ Kj«ò :Kaúeþ, Zú^þùfûKþ _ò¬þeû bdû, _û_þ_êYý ù\û Rûfþ û ibú Rúaþ ùbûR^þ bùd, GKþ Lûù^ aûfû Kûfþ ûû Meúa, GKþ _û_ú GKþ _ê^ßú @ûdû, GKþ ùj iêcþ \ùffþ ùe û aò^û bR^þ ùKûB Kûcþ ^jó @ûùIß, iaþ ùj Rcþ Kú ùRfþùe ûû ùi Gjû Pûùjñ ^ûjó ù~, ùKøYiò _âûYú Gjò _ò¬eû eì_ú ùRfþeê aûjûeKê aûjûeò ~ûC û ùi Gjû c]ý Pûùjñ ^ûjó ù~, Rúae @ûcôûKê Zûjûe ^òRNe iþ ZýùfûKe VòKYû RYû_Wò~ûC, ùi[ô_ûAñ ùi ^òRe ZâòMêYú cûdû \ßûeû _âùZýK Rúauê bâcòZ Keò eLôQò û _êYò cYòhKê C_ùeûq Azû MêWòK ùKCñVûeê C_ô^Ü ùjûAQò? GVûùe Gbkò KòQòaò ^ûjó û GVûùe @ûc icÉuê ceòaûe @Qò û icùÉ \êüLú Gaõ @gû« @Uê û ù~Cñ iêaò]ûKê @ûù¸cûù^ GVûùe _ûAaûKê Azû KeêQê GAbkò iêaò]û c¤ùe @ûùc @ûce ^òR Méj iZþùfûKùe ejê[ôfê û Kûk aâjàu ùfûK c]ýKê ^òR Azûùe @ûiò `iò ~ûAQê Gaõ ^òR Ne iZþùfûKKê ~òaû eûÉû bêfò ~ûAQê û Kaúeþ iûùjaþ Kêj«ò :Azûeì_ú ùLf^þ @ûdû, ZûùZ÷ñ iêLþ iûMe ^júñ _ûdû û Gjò Kûk aâjàe ùfûK c]ýùe gû«ò I iêLe PòjÜ a‰ð UòùK ùjùf c¤ ^ûjó û ZâòMêYú cûdûeê C_ô^Ü Kûc, ùKâû], ùfûb, ùcûj, @jõKûe, eûM-ù\ßh, jhð-ùgûK, fûb-jû^ú eì_ú @aMêY MêWòK RúaKê @gû«ò Keò eLôQò û GVûùe ùMûUòG Rúa @ûC ùMûUòG RúaKê cûeò LûA~ûCQò, ùgûhY KeêQò A{Z fêUò ù^CQò, ]^ fêUò ù^CQò, gû«ò fêUò ù^CQò û Gjò _é[ôaúùe Pûeò@ûùW ^ò@ûñ fûMòejòQò û ~\ò @û_Y gû«òùe ejòaûKê PûjñòùaZ @^ýcûù^ @û_Yuê gû«òùe ejòaû_ûAñ ù\ùa^ûjó û @û_Y ù~ùZ iZKð ejòùf iê¡û ùPûe ùPûeú Keòù^A ~ûCQò, WûKê WKûdZò Keò ù^A~ûCQò,

II

\êNðUYû NUò ~ûCQò, KéhKe `if ^Á ùjûA~ûCQò, ùa_ûeúe aýaiûd a¦ ùjûA~ûCQò, eûRûe eûRMû\ú QùWA ^ò@û~ûCQò, iêiÚ geúeùe ùeûM fûMò~ûCQò û @[ðûZþ GVûùe ùKøYiò aÉê iêelòZ ^êùjñ û eûRûcû^ue eûRMû\ú, PeòZâaû^u PeòZâ, ]^aû^u ]^iµ¼ò, gqòcû^e gqò Gaõ _eòùghùe @û¸cû^u geúe iêiÚ ùjCKò @iêiÚ @Pû^K QùWA ^ò@û~ûCQò û aû_û-cû@ûu @ûMùe ~êaûaiÚûùe _ê@-Sò@ ceò ~ûCQ«ò, lúe _òAKeò aÆê[ôaû ùQûU ùQûU _òfûcû^uê QûWò aû_û-cû@û ceò~ûCQ«ò, aòaûj Keò[ôaû bCYú @Ì adiùe aò]aû ùjûA~ûCQò Gaõ _ûjûW bkò \êüLKê ijòaû_ûAñ aû¤ ùjûA~ûCQ«ò, UòùK iêiÚ cÉòÃùe aòPûe Ke«êZ ù\Lô ,Gjò iÚû^ K'Y aûiKeòaû _ûAñ ù~ûMý @ùU? Kò«ê @ûù¸cûù^ icùÉ ^òeê_ûd ùjûA aû¤ZûcìkK bûaùe GVûùe aÆôejòQê, KûjóKò^û Gjò Kûke _ò¬eû c¤eê aûjûeKê aûjûeò~a ò û_ûAñ ùKøYiò eûÉû ^Reùe @ûiê^ûjó Gaõ @û¸cû^uê \êüL ijò aÆe ô jòaûe @býûi c¤ ùjûAMfûYò û ZZþ ijòZ @ûùc @^ýcû^uê c¤ \êüLùe eLêQê û Giaê ùMûUòG ùMûUòG @býûiùe _eòYZ ùjûAMfûYò û ~\ò @û_Ycûù^ Gjò ùfûKùe ùjC[ôaû @[aû ùbûMê[a ô û \êLüeê a¼a òð û_ûAñ PûjêQñ «òZ GVûKûe _âbê (Kûk)Vêñ @]ôK _ec gqò~êq _eùcgße (_ec @leaâjà)ue geY ù^aû_ûAñ _Wòa û ù~Cñ _eùcgßeuê Kûk_âbê c¤ We«ò û ~ûjûu Weùe Gjò C_ùeûq KÁ, \êüL ùijò RúaKê Kûk_âbê ù\A_ûeòùa ^ûjó, ù~Cñ aýqò _ì‰ð _ecûcôû @[ðûZþ _ec @le aâjà (iZý_êeh ê )u geY ,_ì‰ið ^Úu \ßûeû aZûA[ôaû cûMð \ßûeû MâjY Keòù^ùa, ùi ù~ùZ _~ýð« iõiûeùe bqò KeòPûfò[ùô a Zûuê C_ùeûq KÁ @ûRúa^ ùja^ûjó û ù~Cñ aýqò Gjò _êÉK ‘mû^ Mwû’Kê _Xòùa Zûuê Gjò mû^ @agý ùjûA~òa Kò @ûùc icùÉ @ûc ^òR NeKê bìfò ~ûAùQ û ùijò _ec gû«ò I iêL GVûùe ^ûjó Kò«ê ^òR Ne iZþùfûKùe @Qò û ù~CñVûùeKò ^û R^à @Qò ^û céZýê @Qò ^û aû¡ðKý @Qò ^û \êüL ^û ùKøYiò fùXA-SMWû ^û ùKøYiò ùeûM ^û Uuû _Aiûe ù^aû ù\aû @Qò ^û ùKøYiò Rò^h ò cù^ûe¬^ _ûAñ KòYa ò ûe @Qò û ùiVûùe C_ùeûq icÉ iêL _ecûcôûu \ßûeû ^òügêË Gaõ @LŠ @ùU û a¦úùQûWþ Meúaþ\ûi Rú cjûeûRu aûYúùe _âcûY @Qò.aò^þ jú cêLþ iûeõMþ eûMþ iê^,þ aò^jþ ú Z«úZûeþ û aò^û iêeþ @fþùMûùR aùRñ, ^Meþ ^ûõPþ Nêcûeþ ûû NYÖû aûùR÷ Zûfþ ^Mþ, cõRúùe W`þ SûñSþ û cêefú c]êe iêjûa^ú, ^òiþaûieþ Jeþ iûõSþ ûû aò^þ aòjwcþ aûRjó, Ze`þ Z´êùe Zúeþ û eûMþ LŠþ ^júñ ùjûZ þùj÷÷, a§ýû ejZþ icúeþ ûû ZeKþ ^jó ùZûeû ^jó, ^ûjó Kgúiþ Kaûaþ û @céZþ _ýûùf c]þ _òùa÷,ñ÷ ùRýûñ bûUú Pùañ÷ geûaþ ûû cZþIßûùf cÉû^þ_êe, Mfú-Mfú MêfþRûeþ û iõL geûaú `òeZþ ùj÷,ñ Pùfû Zûiþ aRûe ûû iõLþ-iõLþ _^ôú ^ûùP÷,ñ MûùIñß g±þ iêbû^þ û P¦â a\^þ iêeRþcLê ú, ^ûjúñ cû^ Mêcû^þ ûû iõLþ jòùŠûùf ^êeþ ^Mþ,þ Sêùfñ÷ i^Ú jRêeþ û ZLZþ ]^ú ùK _ûiþ Keþ, Hiû cìfKþ jRêeþ ûû ^\ú, ^ûI ^ûùf aùM÷,ñ÷ QêùU÷ñ÷ `êKûùe iê^Ü û bùe ùjû\þ ieþaeþ i\û, ^júñ _û_þ ^júñ _ìYý ûû ^û ùKûB bòlKê þ \û^þ ù\, ^û ùKûA jûeþ aýajûeþ û ^û ùKûA Rù^à cùe, Hiû ù\gþ jcûeþ ûû Rjûñ iõùLûõ fjeþ ùcjeþ Kú C_ùR÷,ñ÷ Kjeþ Rjûñ ^jó ùKûA û

III

\ûiþ Meúaþ @Pfþ @aò^ûgú, iêLKþ û iûMeþ ùiûB ûû iZýùfûKùe ùKak GK ei _ec gû«ò Gaõ iêL @Qò û ù~ùZ _~ýð« @ûù¸cûù^ iZýùfûK ~òaê^ûjó, ùiùZ _~ýð« @ûù¸cûù^ _ecgû«ò, iêL I @céZK ß ê _ûA_ûeòaû ^ûjó û iZýùfûKKê ~òaû ùiùZùaùk i¸a ùja, ù~ùZùaùk @ûù¸cûù^ _ì‰ð i^Úu _ûLeê C_ù\g ù^A _ì‰ð _ecûcôûue bqò @ûRúa^ KeòPûfò[a ô ê û Gjò _êÉK ‘mû^ Mwû’ cû¤cùe @ûùc ù~Cñ Lae (iõù\g) ù\aû_ûAñ PûjêQñ ê G[ôùe ùKøYiò ù\aú-ù\aZûue I ]cðe @^û\e ^Keò icÉ ]cðM^ â ùÚ e fêPe ò jò[a ô û MêX ejiýKê _âKûg Keò ~[û[ð bqòcûMð aùZAaû _ûAñ Pûjêùñ Q, ~ûjûKò a¼c ð û^ icdùe icÉ i^Ú, cj« I @ûPû~ýð Mêeê cûù^ gûÈ c¤ùe fêPe ò jò[a ô û MêX ejiýKê aêS_ ò ûeò ^ûjûñ«ò û _ec _ìRý Kaúeþ bMaû^ ^òR aûYúùe Kêj«ò ùa\þ KùZaþ SêùV ^û bûB, SêùV ùjñ ùiû icþùS ^ûjó û ù~Cñ KûeYeê bq icûRKê @_ûe lZò ùjCQò û icùÉ ^òR @^êcû^ Gaõ @^êbaeê cò[ýû Mêeêcû^u \ßûeû ^òùŸðg \ò@û~ûA[ôaû gûÈ aòeê¡ iû]^û KeêQ«ò û ù~Cñ[ôeê ^û cû^iòK gû«ò còùk ^û gûeòeúK iêL còkêQò ^û Ne Gaõ ^û ùa_ûe aûYòRýùe fûb ùjCQò Gaõ ^û _eùcgßeu iûlûZKûe (\gð^) ùjûA_ûeêQ,ò ^û ùcûl _âû¯ò ùjûA_ûeòa û Gjò icÉ iêL ùKcòZò còkò_ûeòa Z[û Gjû RûYòaû _ûAñ Kò; cêñ KòG, ùKCñVûeê @ûiòQò, KûjóKò R^à ù^CQò, KûjóKò ceêQò Gaõ KûjóKò \êüL ùbûMêQò ? _âKéZùe Giaê KòG KeûCQò Gaõ _eùcgße KòG @U«ò, Kòbkò @U«ò, ùKCñVò @Q«ò Z[û Kò_eò còkòùa Gaõ aâjàû, aò¾ê Gaõ gòau cûZû _òZû KòG @U«ò Gaõ ùKCñ C_ûdùe Kûk (aâjà)ue ùRfþeê QûW_ûA ^òRNe (iZýùfûK)Kê _êYò ù`eò~ûA_ûeòaû û Gjòiaê mû^ Gjò mû^Mwû _êÉK cû¤cùe RùYA \ò@û~ûA@Qò û ~ûjû `kùe Kò GjûKê _Xò iû]ûeY bqûcôûue KfýûY/ùcûl_âû¯ò i¸a ùjûA_ûeòa û Gjò _êÉK iZýMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu _âaP^eê iõMéjòZ ùjûAQò, ~ûjûKò icÉ i\Mâ^Ú MêWòKùe ùfLû~ûA[ôaû Z[ý C_ùe @û]ûeòZ û @ûcKê _ì‰ð aògßûi @ùU Kò, ù~Cñ _ûVKMY eêPò ijòZ Gaõ ^òeù_l bûaùe _Xò @^êieY Keòùa, Zûue KfýûY ^ò½òZ bûaùe i¸a.“@ûcô _âûYþ C¡ûeþ jú, Hiû ]cþð ^jó Jeþ û ùKûUò @gßùc]þ ~m, iKfþ icû^û ùbøeþ ûû” Rúaþ C¡ûeþ _ecþ _ìYý, Hiû Kcð ^jó Jeþ û ceêikÚ þ ùK céMþ ùRýûñ, iaþ ceþ MG ù\øeþ ù\øeþ ûû bûaû[ð:- ~\ò GK @ûcôûKê iZýbqò cûMðùe fùMA ù\A Zû'e @ûcô KfýûY Keò\ò@û~òa ùZùa Z ùKûUòG @gßùc¤ ~me `k còùk Gaõ Zûjû Zêk^ûùe ùKøYiò ]cð ^ûjó û Rúaûcôûe C¡ûe _ûAñ Keû~ûA[ôaû Kû~ýð @[ðûZþ ùiaûVêñ @^ýùKøYiò ùgâ Kû~ýð ^ûjó û ^òR ^òRe ù_U b¼ðò Keòaû_ûAñ _gê-_lúcûù^ c¤ \ò^iûeû Pûeò@ûùW Nêeòaêf«ò û ùijòbkò ùijòaýqò @ùU ~òGKò _ecû[ðú Kû~ýð Kùe^ûjó, _ecû[ðú Kcð iaðùgâ ùiaû RúaKfýûY _ûAñ Keû~ûA[ôaû Kû~ýð @ùU û Rúa KfýûY _ûAñ Kû~ýð ^Keò icÉ cû^a ceêiÚke jeòY bkò ù\øWò ù\øWò ceò~û@û«ò û ~ûjûKê KòQò \ìeùe Lûfò Rk jòñ Rk \égýcû^ jêG Gaõ ùiVûKê ù\øWòKeò ~òaû_ùe

IV

ùKak iÚkbûMe (gêLôfû bìcò) _âû¯ jêG û _êYò KòQò\ìeùe iÚkbûMùe Rk (_ûYò) ù\Lû~ûG Gaõ ùghùe ù\øWòù\øWò ùijò jeòYe ùgûh R^òZ céZýê ùjûA~ûG û VòKþ Gjò _âKûe ù~Cñ_âûYú Gjò ‘Kûk’ ùfûKùe ù~CñVò @ûùc icùÉ ejê@Qêñ û ùi ùijò jeòY bkò iêL _ûAaû @ûgû Ke«ò ù~_eòKò ^òüi«û^ bûaò[ûG i«û^ _ûAfû_ùe iêLô ùjûA~òòaò û i«û^ _ûA[ôaû ùfûKuê _Pûeò aêSòaû\ßûeû Zûue @ù^K iciýû @Qò ùaûfò RûYòaûKê còka ò û ^ò¡^ ð aýqò bûaê[ûG ]^ còkM ò fû _ùe iêLú ùjûA~òaò û ù~ùZùaùk ]^ú aýqòue Kêgkcwk aòhdùe RûYòaûKê ùPÁûKeòaê ùiùZùaùk Zûu ^òKUeê ajêZ \êüL, Pò«û, KÁ aòhdùe gêYòaûKê còkòa û ùKjò aýqò eûRý _âû¯òKê iaðùgâ iêL cû^ò^òG , Gjû Zûjûe cÉaW bêfþ @ùU û eûRû (cªú, cêLýcªú, _â]û^cªú, eûÁâ_Zò) cû^u _ûLùe Ê_Üùe iê¡û iêL ^[ûG û ù~bkò Pûeò-_ûÆ i\iý [ôaû _eòaûee cêLý Zûu _eòaûe _âZòù_ûhY Keòaû_ûAñ aýÉ aòaâZ Gaõ Pò«òZ [û@û«ò û eûRûZ ùMûUòG ùlZâe (eûRýe) cêLý @U«ò û Zûu _ûLùe Z iêL Ê_Üùe iê¡û ^[ûG û eûRûcûù^ c\ý_û^ Keò KòQò cûZâûùe ^òRe \êüL-ùgûKKê bìfòaû_ûAñ ùPÁû Ke«ò û cûdû GKRêU Keòaû_ûAñ R^Zûu ^òKUeê Ke @û\ûd Ke«ò _êYò Cq R^àùe iZýbqò UòKòG cûZâ Keò^[û’«ò û @ûMûcú R^àùe Zûuê _gêù~û^ò _âû¯ jêG û _gêù~û^ò _âû¯ ùjfû_ùe _âùZýK aýqòu ^òKUeê Ke @û\ûd Keò[a ô û ùjZê Zûu _ûLùe _gê ùjûA _ìaR ð ^àe ù^A[ôaû Ke gêS[ò û'«ò (ù`eÉ Ke«ò) û ù~Cñ aýqò c^Azû Z[û cò[ýû Mêeê cû^u \ßûeû \úlòZ ùjûA bqò Z[û ]cð Ke«ò ùicûù^ bûa«ò ù~ baòhýZùe iêL còkòa Kò«ê Zû aò_eúZùe ùicû^uê ùKak \êüL jó còùk û ‘Kaúeþ bMaû^’ Kêj«ò ù~ ùcûe Gjò mû^ Gbkò mû^ @ùU, ~\ò mû^ú _êeêh ùjûA[ôùa ùZùa ùi GjûKê gâaY Keòaû cûùZâ ^òRe jé\d bòZùe MâjY Keò ù^ùa Gaõ ~\ò ùi cêLð ùjûA[ôùa ùZùa Gjò mû^ Zûu aêSòaû gqòe aûjûùe û “Kaúeþ , mû^ú ùjû ùZû jé\d fMûA, cêLðþ ùjû ùZû Mcþ ^û _ûA” @]ôK RûYòaû_ûAñ \dûKeò Gjò “mû^Mwû” _êÉK c¤ùe _âùag Ke«ê û Gjò _êÉKKê _Xòaû_ùe iê_âòcþ ùKûUðþ e aeò @]ôaqû gâú iêùeg P¦â Kjòùf, Gjò _êÉKe ^ûc aûÉaùe “mû^ iûMe” ùjaû CPòZ ûû

“Kkò ~ ê M ùe iZý~ê M ” (i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûRu iZþiw aP^eê C¡éZ) iZý~êM ùijò icdKê Kêjû~ûG, ù~Cñ ~êMùe @]cð jêG^ûjó û gû«ò aòeûRcû^ [ûG û _òZûu _ìae ð ê _êZe â céZýê jêG^ûjó û Èú aò]aû jêG^ûjó û ùeûM cêq geúe [ûG û icÉ cû^a bqò Keê[û’«ò û _ecûcôûKê icùÉ bd Ke«ò KûjóKò^û ùicûù^ @û¤ûcôòK mû^e icÉ KcðMêWòK ijòZ _eòPòZ [û'«ò û c^-Kcð-aP^ùe KûjûeòKê _úWû \ò@«ò ^ûjó Z[û \êeûPûeú jê@«ò ^ûjó û ‘RZò-iZò ’Èú _êeh ê [û@û«ò û aéle @]ôKýZû [ûG û

V

icÉ c^êhý ùa\ @û]ûeùe bqò Ke«ò û a¼ðcû^ icd Kkò~êM @ùU û G[ôùe @]cð aXò~ûAQò û Kkò~M ê ùe cû^ae bqò _âZò @ûiÚû Kcò~ûG @[aû @ûù\ø bqò jó Ke«ò ^ûjó û ~\ò ùKjò bqò Keê[û’«ò ùicûù^ gûÈaò]ô ZýûMKeò ^òR c^Kê iêjûAfûbkò bqò Ke«ò û ~ûjûKò gâúc\þ bMaZþ MúZû @¤ûd 16 ùgæûK 23-24ùe aRðòZ @ùU û ùijò KûeY ù~ûMêñ _ecûcôûuVûeê ù~Cñ fûb còkòaûe [ûG Zûjû còkò_ûùe ^ûjó û GA[ô_ûAñ GKû]ôK cYòh ^ûÉòK ùjûA~û@û«ò, ]^ú ùjaû_ûAñ fûÆ, ùPûeú, WKûdZò Kê cû¤c a^û«ò û _e«ê ]^fûb Keòaû_ûAñ Gjû aò]ô (cû¤c) ùjûA^[ôaûeê _ecûcôûu _ûLùe ù\ûhú ùjûA~û@û«ò Z[û _âûKéZòK KÁ MêWòKê ùbûMò[û@û«ò û _eùcgßeu ^òdcKê cû^a bêfò~ûA[ûG GjòKòù~, bûMýVûeê @]ôK _âû¯ ùjA_ûeòa^ûjó û ~\ò @^ý @ùa÷] aò]\ ô ûß eû ]^_âû¯ò Keòù^ùf Z Zûjû ejòa^ûjó û ù~Cñ bkò RùY aýqò ^òR _êZâ Kê iêLú ù\Lôaû_ûAñ @ùa÷] aò]\ ô ûß eû ]^_âû¯ò Keê[f ô ûû KòQò\ò^ _ùe ùijò _êZâe \êAUò aéKKþ Leû_ ùjûAMfû û aòbò^Ü C_ûd Keò aéKKþ a\kûAùf û Zò^ò fl Uuû Lyð ùjfû û ù~Cñ ]^ @ùa÷] C_ûdùe cògò[ôfû Zûjû iaê Lyð ùjûAMfû Z[û KòQò Uuû c¤ KeR KeòaûKê _Wòfû û _êYò ùijò _òfûe aûjûNe KeûAùf û Q@cûi _ùe aiþ \êNU ð Yûùe ùijò GKcûZâ _êZe â céZýê ùjûAMfû û Gùa ^û’Z _ê@ ejòfû ^û @iZþ C_ûdùe @Rð^ Keò[ôaû UuûZK c¤ û ùghùe K'Y ejòfû? @iZþ C_ûdùe Keû~ûA[ôaû ]^ C_ûRð^ _ûAñ Keû~ûA[ôaû _û_, ~ûjû Gùa aûKò@Qò ieò^ûjó, ZûjûKê ùbûMòaû_ûAñ ~ûjû ~ûjû _ûLeê @[ð VùKAKeò @ûYò[ôùf Zûjûu Nùe _gê (M], ak\, MûB) eì_ùe R^à ùjûA _ìeY KeòaûKê _Wòa û _e«ê ‘_ec @le aâj’à ue gûÈ @^êKk ì iû]^û Keê[a ô û bqu bûMýKê _eùcgße a\ùkA ù\A[û'«ò û KûjóKò^û _eùcgßeu MêYùe ùfLû~ûAQò ù~ _ecûcôû ^ò¡ð^Kê ]^aû^ aù^A \ò@«ò û iZý~êMùe ùKøYiò _âûYú cûõi-Z´ûLê, c\ý ùia^ Ke«ò ^ûjó û KûjóKò^û icÉ _âûYú Giaê ùia^ Keòaû\ßûeû ù~Cñ _û_ ùjûA[ûG Zûjû ijòZ _ì‰ð bûaùe _eòPòZ [û@û«òû q cûõi LûAaû _û_ @ùU:- ùKøYiò GK icdùe RùY i^Ú ^òR gòhýu ijòZ GK iÚû^Kê ~ûC[ôùf û \êùjñ eûÉûùe ~ûC ~ûC ù\LôaûKê _ûAùf ù~, RùY ]úae ù_ûLeúeê cûQ ]eê[ôfû û cûQ MêWòK Rk aûjûùe KÁ_ûA _ûA céZýêaeY Keê[ôùf û gòhý RYK Mêeêù\auê _âgÜKùf, ùj Mêeêù\a! Gjò @_eû]ú cYòhKê ùKCñ\Š còkòa? MêeêRú Kjòùf ùaUû ! icd @ûiòùf ^ò½d Kjòaò û Pûeò _ûÆahð _ùe ùijò \êARY Mêeê gòhý ùMûUòG iÚû^Kê ~òaû_ûAñ Rwf c¤ù\A ~ûC[ôùf, ùiVûùe ùMûUòG jûZúQê@ûUò PòKôûe Keê[ôfû û QûUò_òUò ùjaû icdùe jûZú Qê@ûUò \êAUò _ûLû_ûLô CVò[ôaû aél cSòùe _gò ~ûA[ôfû û ùi ùijò MQ i§òeêZ cêKêkò Mfû Kò«ê ùijò MQ i§òeê aûjûeòaû _ûAñ ùPÁû Keê[a ô û ù~ûMêñ Zû'e geúee aòb^ ò Ü iÚû^ùe lZ iéÁò ùjûA~ûA[ôfû û ZZþ ijòZ Zû’e geúeùe ùMûUòG \êAUò iÚû^ùe MêeZ ê e bûaùe lZ iéÁò ùjûA~ûA[ôfû û Zû'e icÉ geúeùe ù_ûKùRûK Gaõ R¦û

VI

_òµêWò Pûfê[ôùf û ù~ûCñ cûù^Kò ZûKê bdue bûaùe Kòfþaòfþ Keò KûcêWê[ôùf û jûZúQê@ûUò ajêZ \d^úd bûaùe Pò}ûe Keê[ôfû û gòhý Mêeêuê _Pûeòfû, ùj Mêeêù\a ! Gjò _âûYúUò ùKCñ_û_e \Š ùbûMêQò û MêeêRú Kjòùf ùj _êZâ ! AG ùijò cûQ ]eûkú, ~òG Kò ùijò ije _ûLùe [ôaû ù_ûLeúeê cûQ ]eê[ôfû û q c\ý_û^ Keòaû ùKùZ _û_ @ùU:- c\ý _òAaû aýqòuê iZêeú R^à _~ýð« gßû^ (KêKêe) ù~û^ú ùbûMòaûKê _ùW û Z[û c\ý _òAaû \ßûeû ajêZ lZò jêG û geúee PûùeûUò cj¼ß_ì‰ð @w @Qò, ùiMêWòK ùjfû `êiþ`êiþ, ~KéZ, aéKKþ, jéZ_òŠ- c\ Gjò PûeUò ~ûKKê lZò Keò[ûG û c\ý_û^ Keò cû^a aòùaKjú^ ùjA~ûG Gaõ _gêbkò MZòaò]ô @ûPeY Kùe û Kû\ê@ùe _Wò~òaû, ù_ûhûKùe ckcêZâ _eòZýûM Keòaû ijòZ aû«ò c¤ Keò_KûG û ]^jû^ú, cû^jû^ú, Nec¤ùe @gû«ò @û\ò c\ý_û^ \ßûeû jêG û c\ý iZý~êMùe K\û_ò _âùdûM jêG^ûjó û iZý~êMùe icÉ cû^a _ecûcôûu ^òdc ijòZ _eòPZ ò [û@û«ò û ù~Cñ KûeYeê Kò ùicûù^ iêL gû«òùe Rúa^ aòZûA[û'«ò û Meúaþ - c\òeû _úùIß KWþIßû _û^ú, i¼eþ R^à Êû^þ ùK Rû^ú û q \êeûPûe Keòaû\ßûeû ajêZ _û_ jêG:_e\ßûeû Èú Kû ùLûùf÷, i¼eþ R^à @§û ùjû ùWûùf÷ û _ìRý Kaúeþ _eùcgße KjòQ«ò ù~, ù~Cñ aýqò ùKøYiò _e Èú ijòZ \êÃcð Ke«ò Z ùi iZêeú R^à _~ýð« @§ bûaùe Rúa^ aòZû«ò (@§ ùjûA R^à ^ò@«ò) û aê¡òcû^ aýqò Gjòbkò aò_\Kê ùKùaaò ^òcªY Keò _ûeòùa ^ûjó û ùKak cêLðaýqò jó Gjò Kû~ýð Keò[û@û«ò û ù~Cñbkò ^ò@ûñùe jûZù\aû @[ð céZýêKê ^òcªY Keòaû û ù~_eòKò ùKøYiò aýqò @^ý ùKøYiò ùlZùe aúRa_^ Kùe Z iòG cjûcêLð @ùU û aê¡òcû^ aýqò Gbkò Kû~ýð ùKùaaò Ke«ò^ûjó û ùagýû Mc^Kê Gjòbkò RûYòaû CPòZ, ù~_eòKò ^òÄe bìcòùe Mjc bkò ajêcìfý aúRe [kò _ì‰ð Keò `òwòù\A@ûùi û Gbkò Kû~ýð aê¡òcû^ aýqò ùKùaaò Keò_ûeòa ^ûjó û cjûcêLð Kò´û c\ý_/^òüfðR @[ðûZþ @iûcûRòK aýqò ùKak Gjò Kû~ýð Kùe û aòPûe ù~ûMý aòhd Gjû ù~; ù~Cñ _\û[ð geúeeê aûjûeò ~ûC[ôaû @aiÚûùe @Zý« @û^¦e @^êba KeûG, ~\ò Zûjû geúe c¤ùe iêelòZ eLû~ûA _ûeòfû Z ùKùZ @û^¦ ù\a? \úNðûdê, iêiÚ geúe, iêiÚ cÉòÃ, ùiø~ýð aúeZß Z[û Çê¼ðò _â\û^ Keò[ûG Gaõ ù~Cñ _\û[ðeê @cìfý i«û^ _âû¯ ùjûA[ûG û ùZYê Zûjûe @_ aýajûe Keòaû i«û^Kê jZýû Keòaû ijòZ icû^, G[ô_ûAñ \êeûPûe Z[û @^ûagýK ùbûMaòkûg aRðòZ @ùU û q Z´ûKê ùia^ Keòaû ùKùZ _û_ @ùU? _eùcgße Kaòù\ða KjòQ«ò:iêeû_û^þ c\ý cõûiû jûeú, Mc^þ Kùe÷ ùbûùM÷ _eþ ^ûeú û iZeþ R^àþ KUZþ ùjñ gògcþ, iûlú iûjòaþ ùj RM\úgcþ ûû _eþ \ßûeû Èú Kû ùLûùf÷, i¼eþ R^à @§û ùjû ùWûùf÷ û ùiø ^ûeú Rûeú Kùe÷, iêeû_û^þ ùiø aûeþ û

VII

GKþ Pòòfcþ jêKÑû bùe, Wêùa÷ Kûfú ]ûeþ ûû ù~Cñ bkò C_ùe a‰ð^û Keû~ûA@Qò ù~, [ùecûZâ c\ý_û^ Keòaû aýqò iZêeú R^à KêKêe Rúa^ ùbûM Keò[ûG û Zû'_ùe ck-cêZâ LûA-_òA Nêeòaêùf û _eÈú Mc^ Keòaû aýqò iZêeú R^à @§Zß ùbûM Kùe û cûõi LûAaû aýqò c¤ cjûKÁe bûMú\ûe ùjûA[ûG û C_ùeûq icÉ _û_ gùj gùj[e Keòaû aýqòuê ù~Cñ _û_ ùjûA[ûG, Zûjû [ùecûZâ jêKÑû ùia^ Keòaû @[ðûZþ Z´ûLê ùia^ Keòaû aýqòuê ijù~ûM ù\aû ijòZ icû^ û Z´ûLê ùia^ Keòaû aýqò jêKûÑ , iòMûùeUþ, aòWò Kò´û @^ý C_ûdùe ùia^ Keòaû aýqò Z´ûLê LûAaû aýqòKê ùKCñ _û_ fûMòa? ùNûe _û_e bûMú ùja û RùY aýqò ~òGKò Z´ûLê ùia^ Kùe û ù~ùZùaùk ùi jêKûÑ Kò´û aòWò iòMûùeUþ _û^ Keò ]ì@ûñ QûùW Z ùijò ]ì@ûñ Zûjûe ùQûU ùQûU _òfûcû^u geúeùe _âùag Keò @ùgh lZò KeûA[ûG û ùijò _òfûcûù^ _êYò @ZògúNâ ùijò Leû_ Kû~ýðKê MâjY Ke«ò Z[û ÊûiÚý c¤ Leû_ ùjûA~ûG û RùY aé¡ aýqò i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu gòhýuê Kjòùf ù~ Zê¸e Mêeê Z aé¡ cû^ue ùiaû Keòaû_ûAñ c^û KeêQ«ò û ùcûe ^ûZò Kjòfû ùRùR cêñ @û_Yuê jêKÑû b¼ðòKeò ù\aò^ûjó û ùcûùZ _û_ fûMòa Gaõ ùcûùZ Kjòfû ù~ ùRùR @û_Y c¤ QûWò \ò@«ê û jêKÑû _òAaû \ßûeû ùNûe _û_ fûMòa û aé¡ RYK _êYò Kjòùf:- jêKÑû Z _ûÆRYue _âòd (_ýûfû) Rò^òh, Nee A{Z c¤ @ùU û i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûRu gòhýu C¼e:- @ufþ (PûPû) cjûgd! i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûR cjûgd iZþiwùe Kj«ò û Zûjû cêñ KjêQò \dûKeò gêY«ê :ùRùR jê@«ê Kò´û aû_û jê@«ê KûKû jê@«ê aû \ù\A jê@«ê ùicûù^ ^òR _êZêeû Kò´û _êZâ Kò´û K^ýûuê Kj«ò Kò _ê@! @ûi lúe _òA\ò@ û ùicûù^ ^òR bûMùe [ôaû lúe ZK c¤ _òfûcû^uê _ò@ûAaû _ûAñ ùPÁû Ke«ò û KûjóKò ^ûñ ùicû^uê RYû @Qò ù~ _òfûcû^u _ûAñ lúe ajêZ fûb\ûdK @ùU û ~\ò ùijò _òfûcûù^ ùKùaaò jêKÑû _òAaû _ûAñ Azû Ke«ò Z ùicûù^ Kj«ò, Gjò jêKûÑ ùKùaaò _òAa ^ûjó û Gjû ajêZ Leû_ @ùU û aòPûe Ke«ê @ufþ cjûgd! ~\ò jêKûÑ _òAaû bf K[û Zû’ùjùf ^òR _ê@ Kò´û _êZe ê û Kò´û K^ýûKê _òAaû_ûAñ \ò@«ê û aé¡ RYK Kjòùf :- @û_Yu cjûeûR cjûgdu K[û Z VòKþ, Kò«ê GjûZ @û¸ Méje c~ýðû\û_ì‰ð aòhd @ùU û _êZâ:- aû_û ! Gbkò c~ýðû\ûKê QûWòaû \ßûeû jó _û_eê aÆû~ûA _ûeòa û q RùY @Ì adÄ ~êaK ^òR aû_ûuê Kjòùf ù~, @û_Y jêKÑû _òAaû QûWò\ò@«ê Gaõ ]ìcâ_û^e C_ùeûq Leû_ MêY MêWòK RYûAù\ùf û Zûu _òZû Zûuê Kjòùf ù~, Zêùc ù~Cñ K[û ùcûùZ KjêQ Gjò iaê K[û Z iZý ^ò½òZ Kò«ê Gjò jêKÑû ù~ûMêñ Pûeò _ûÆ RY @Zò_âòd còZâ ùcû _ûLKê _âùZýK \ò^ @ûi«ò û ~\ò jêKÑû QûWòù\aò Z ùKjò ùcû _ûLKê @ûiòùa ^ûjó û i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu gòhý RYu Kjòùf :aû_û! ù~Cñ cû^uê @û_Y còZâ KjêQ«ò ~\ò ùicûù^ jêKûÑ _òAaû _ûAñ @û_Yu _ûLKê

VIII

@ûiêQ«ò Z ùicûù^ @û_Yu còZâ ^êj« ñ ò û ùicûù^ Z @û_Yu KUê Z´ûLêe còZâ @U«ò û ~\ò ùicûù^ @û_Yu còZâ @U«ò Z ^ò½d @û_Yu _ûLKê ùicûù^ @ûiòùa Gaõ @û_Yu _âgõiû Keòùa Gaõ Kjòùa Z´ûLê QûWò @û_Y ajêZ bf KeòQ«ò û ~\ò @û_Yuê Gjûe aò_eúZ Kêj«ò Zûùjùf ùicû^uê còZâ bûaòùa ^ûjó û KûjóKò ^û còZâ ^òR còZu â e jòZ jó ùKak Pûùjñ @jòZ ^êùjñ û q i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu gòhý ^òR _òZûuê Kjòfû :- _òZû cjûgd! ù\L«ê Gjò KêKêeUòKê ~ûjûe geúe lZûq ùjûAQò, ùi[ôeê eq aûjûeêQò û ù~Cñ aýqò _ecûcôûu ^ûc ^ò@«ò ^ûjó, ùicû^ue Gjò \ê\ðgû ùjûA[ûG û ZZþ ijòZ bqòc¤ _ì‰ð MêeêuVûeê ^ûc (\úlû) ù^A Keòaû CPòZ û aò^û Mêeê Z[û @^]ôKûeú MêeêuVûeê ^ûc ù^A c¤ ùKøYiò _âKûe fûb jêG^ûjó û ùi\ò^Z Zû'e _òZû cjûgd c^ûKeòù\ùf Kò, cêñ ^ûc (\úlû) ù^A _ûeòaò ^ûjó, KûjóKò ^û Mâûce aýqòcûù^ cùZ […û Keòùa û Zjó_e\ò^ Zû'e _òZû Kjòùf _êZâ ! @ûRò iûeûeûZò ùcûùZ ùijò eêMþY KêKêeUò ù\LûMfû û ù~ùZùaùk ùcû @ûLôùe ^ò\ UòùK @ûiò~ûCQò, ùiùZùaùk ZûKê cêñ KÁ _ûC[ôaûe ù\LêQò û _êZâ! ùcûùZ ^ûc ù\A@ûY Kò«ê cêñ Zêc Mêeê (i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûR)uVûeê ^ûc ùKùa aò ù^aò ^ûjó û ùiVûùe Z ajêZ KòQò Leû_ Kû~ýð jêG û _êZâ:- aû_û! ùcûe @ûdê 26ahð @ùU û cêñ ùKøYiò aûkK ^êùjñ ù~ Kûjûe aê¡òùe bûiò~òaò û aû_û! ùiVûùe Gbkò ùKøYiò Leû_ Kû~ýð jêG^ûjó ~ûjû @û_Y gêYòQ«ò û aû_û Kjòùf:- @ûùc K'Y ~ûjû gêYò[ôùf Zûjû K’Y bêfþ[ôfû ? _êZâ:- @û_Y gZ _âZògZ bêf K[û jó gêYòQ«ò û i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu bkò i^Ú _êeû aògßùe c]ý ^ûjûñ«ò û aû_û! ù~ùa Kùeøñ[û NUYû ùjfû ùijò icdùe cêñ ùijò @ûgâc c¤ùe [ôfò û cêñ ùijò\ò^ @ûgâcKê ^ûc C_ù\g ù^aûKê ~ûA[ôfò û cêñ PZê[ð \ò^ NeKê @ûiò[ôfò , @û_Y _Pûeòaûeê cêñ @^ý ùKøYiò @ûùW ~ûA[ôaûe aûjû^û Keò[ôfò û aû_û! cêñ ~\ò ùijò\ò^ Kùeøñ[û @ûgâcùe C_iÚòZ ^[û«ò ùZùa cêñ c¤ icÉ @__âPûeKê iZý ùaûfò cû^ò[û@û«ò Gaõ ù~Cñ cò[ýû LaeKê @û_Y iZ cû^òù^AQ«ò ùijò LaeKê iZý cû^ò Gaõ _ec i^Úue ^ò¦ûKeò ùNûe _û_e @õgú\ûe ùjûA[û@û«ò û aòPûe Ke«ê _òZû cjûgd! i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu \êAUò @ûgâc [ôfû, ùMûUòG Kùeøñ[ûùe Gaõ \ßZ ò údUò aeþIûß fû Ròfûä .-jòiûeþ (jeòdû^û) c¤ùe û Kùeøñ[û @ûgâc aòhdùe ù~Cñ @__âPûe Keû~ûAQò, ùi iaêe ùKøYiò cìk @û]ûe ^[ôfû û ieKûe c¤ ^òùR ~ûñP Keò Kùeøñ[û @ûgâcKê _aòZâ Gaõ _eòÃûe ùaûfò Kjòùf Gaõ Zûue aeIßûfû @ûgâc aòhdùe c¤ còW@ò û ùKøYiò aýqaý ^eLô ^òea ejòùf û Zûue eòù_ûUðùe c¤ ùfLû~ûAQò Kò aeIßûfû @ûgâcùe ùKøYiò @û_¼ò R^K Rò^h ò còkf ò û ^ûjó û còW@ò û c¤ ùijò @ûgâc aòhdùe KòQa ò ò Kjòùf ^ûjó û RùY aýqò c\ ~\ò _òC[ôùa ù~Cñ iÚû^ùe ejòùf c¤ ùi c\ _òAùa û

IX

bûaû[ð Gjû @ùU ù~, ~\ò Kùeøñ[ûùe @ùa÷] Kû~ýð ùjC[ôfû ùZùa Zûjû aeIßûfûùe c¤ ùjaûe ù\LôaûKê còkò[û@û«û û _òZû cjûgd! @û_Y ùcû C_ùe aògßûg Keê^ûjûñ«ò û cêñ @û_Yue _ê@ @ùU û @û_Y cò[ýû aòhd Qû_ò[a ô û Lae KûMRe ùaKûe K[û C_ùe _ì‰ð aògûß i KeêQ«ò û _òZû cjûgd Kjòùf:- _êZâ ! ùZû C_ùe ùcûe _ì‰ð aògßûi @Qò, Kò«ê iûeû jeòdû^û Gjû KjêQò ù~ Giaê ùKcòZò cò[ýû ùjA_ûeòa ? _êZ:â - _òZû cjûgd!icùÉ gêYûgêYò K[û KjêQ«ò û ùKjò K'Y ùiVûKê ~ûA ù\LôQò Kò? Gùa iZK[û iûcÜûKê @ûiòiûeòQò û GjûKê c¤ cû^òaû û @û_Y K'Y \ò^ûu 20.07.2006eòLe _¬ûa ùKgeú i´û\_Zâ _Xò^ûjûñ«ò Kò ? ^ò@«ê _X«ê û aû_û! Gjò _¬ûa ùKgeú i´û\_Zâ 2006e KUòwþ (@õg) @ùU û Zû19.07.2006eòL _~ýð« còW@ò û @ûgâc c¤Kê ^~ûA Kûjûeò _ûLeê gêYûgêYò Keò cò[ýû Lae ù\APûfòQ«ò û \ò^ûu Zû19.07.2006eòL ùe ieKûe còW@ò ûKê @ûgâc ù\Lôaû _ûAñ @ûmû ù\ùf û ù~Cñ Lae \ò^ûu Zû20.07.2006eòLùe icûPûe _Zâùe iZý Lae Q_û~ûAQò û Zûjû C_eKê Kûjûeò ^Re Mfû^ûjó û

Gjò icûPûe _Zâùe Z ÆÁ @Qò Kò @ûgâc _aòZâ Gaõ _eòÄûe [ôfû Z[û \ò^ûu Zû19.07.2006eòL _ìaðeê còWò@û iµì‰ð cò[ýû Lae Qû_òQ«ò û _âgÜ:- _êZâ! Kùeøñ[û NUYûe KûeY K'Y [ôfû ? C¼e:-aû_û! ù~ùZùaùk \êA cfäù~û¡ûu c¤ùe KêÉò _âZùò ~ûMòZû ùjC[ûG Gaõ iê_âiò¡ cfä ù~û¡ûuê ùKjò @^ý cfäù~û¡û jùeA \ò@«ò ùZùa Zûue ic[ðK

X

cSòùe _gò SMWû Ke«ò û ùicûù^ ^òRe Z[û ^òR cfäù~û¡ûu jûeòaû ù\Lôaû _ûAñ Pûjûñ«ò ^ûjó Gaõ ù~ùa \êA cfä ù~û¡ûu cSòùe ic[ðK @ûiò~û@û«ò, ùZùa SMWû jó iéÁò jêG û cjhðò \dû^¦u \ßûeû ePòZ _êÉK “iZýû[ð _âKûg”e mû^ C_ùe i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûR _âgÜ CVûA[ôùf û ~ûjû _âcûY ijòZ ùfLôQ«ò Zûjû iò.Wò.ùe Kjò@Q«ò û i^Ú eûc_ûf \ûi Rú cjûeûR! cjhðò \dû^¦u iZýû[ð _âKûge @mû^Kê iûaðR^ú^ Keòù\ùf, ù~Cñ KûeYeê @û~ýð icûRe @ûPû~ýð cû^uê SUKû fûMòMfû û KûjóKò ^ûñ ùicûù^ cjhðò \dû^¦u iûjòZýKê aòKâò Keò RúaòKû ^òaðûj Keê[ôùf û i^Ú eûc_ûf \ûi Rú cjûeûRu \ßûeû \ò@û~ûA[ôaû iZý _âcûY MêWòK C_ùe aòeqò ùjûA mû^e C¼e mû^\ßûeû ^ù\A iZýKê fêùPAaû CùŸgýùe Z[û ùfûKu ¤û^ @ûKhðY Keòaû_ûAñ cêLýcªú jeòdû^û (~òGKò cjhðò \dû^¦u bq @U«ò) Z[û R^Zûuê bâcòZ Keò i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûRuê Rúa^eê cûeòù\aû_ûAñ NéYý hW~ª Keò[ôùf û còWò@ûKê _âbûaòZ Keò @__âPûe GA[ô_ûAñ Keò[ôùf Kò, ~\ò i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûRuê cûeòaûùe i`k ùjA~òùa Z R^Zû Gjû bûaò[û'ù« Kò Leû_ aýqò [ôùf Zûue ceò~òaûe [ôfû û cò[ýû @_ _âPûe ù~ûMêñ i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu @^êPe cûù^ c]ý Zûuê QûWò _ùkA ~ûA[û@ûù« û _e«ê “RûùKû eûùL iûAñdû, cûeþ iùK ^û ùKûd” (~ûjûKê _ecû™û elû Keòùa ZûKê ùKjò cûeò_ûeòùa^ûjó) aûfû aP^ iZýiò¡ ùjfû û KòQò\ò^ c¤ùe icÉ iZý icMâ aògß @ûMùe @ûiò~òa û Gbkò @^ýûd Keê[ôaû eûRûue aõg ^Á ùjûA~ûG û _ìaðeê AZòjûi ù\Lôùf RYû_ùW ù~, eûaYe Kìk (aõg) c¤ ^ûg ùjûA~ûA[ôfû û i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûR icÉ bqcû^uê Kêj«ò, Kûjûeò ijòZ SMWû Ke^ûjó û _ecûcôûu _ûLùe aògßûi eL _ecûcôû bq cû^uê iûjû~ý Ke«ò Gaõ @^ýûd @ZýûPûe Keê[ôaû aýqòcû^uê ^ûg Ke«ò û \ò^ûõK Zû12.07.2006eòLùe i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûRuê cûeòaû_ûAñ ù~Cñ hW~ª Keû~ûA[ôfû ~\ò hW~ªKûeú i^Úuê cûeòaû_ûAñ i`k ùjûA~ûA[û’ù«, Zû’ùjùf R^Zûu c¤ùe b\â, ibý aýqòcûù^ Gjò K[û bûaò \êüL Keò[û’ù« ù~_eò (a^þRûeû) ^òR aògßûiú KêKêeKê cûeòù\A _½ûZû_ Keò[ôfû û RùY a^þRûeû (aêfò aêfò ùa_ûe Keòaû aûfû) [ôùf û Zûu _ûLùe GK _ûkòZ KêKêe [ôfû û ùijò KêKêe cYòh bkò@û aê¡òcû^ [ôfû û ùijò a^þRûeû RYK RùY ]^ú aýqò ^òKUeê KòQò KeR ù^A[ôùf û KeR ù`ùeAaû _ûAñ @ic[ð a^þRûeû RYK ]^ú aýqòuê Kjòùf ù~, a¼ðcû^ cêñ @û_Yu KeR ù`ùeAaû _ûAñ @ic[ð @ùU û ùcû _ûLùe GK aògßûiú KêKêe @Qò û ùi ùPûeú ùjaû_ûAñ \òG^ûjó û eûZòiûeû RMòeùj Z[û \ò^ùe ùgûA[ûG û @û_Y GjûKê a§K bûaùe eLô^ò@«ê û @û_Yue ]^ ù`ùeA cêñ GjûKê @û_Yu _ûLeê _êYò ù^A~òaò û ]^úaýqò RYK a^þRûeûe _âÉûaKê ÊúKûe Kùf Gaõ ùijò aògßûiú KêKêeKê NeKê ù^A@ûiòùf û KòQò\ò^ _ùe ùijò ]^ú aýqòu Nùe ùPûeú ùjûAMfû û flû]ôK Uuûe Rò^òh ùPûeú ùjûAMfû û iKûùk icÉ _eòR^ ùgûKMâÉ [ôùf û KêKêe C_ùe

XI

icùÉ _âgÜ CVûC[ôùf û ùijò icdùe ùijò KêKêeUò ]^úaýqòu ù]ûZú aÈKê cêjñùe KûcêWò ]eòfû Gaõ Zûuê UûYòaûùe fûMòfû û ùijò KêKêeUòe MZòaò]ô aêSò_ûeò ajêZ aýqò ùijò KêKêee _ùQ _ùQ \ìe RwfKê Mùf û eûZòùe ùPûecûù^ ùPûeò Keò[ôaû ]^, MûZ-ùLûkò cûUòZùk fêùPA eLô[ôùf û KûjóKò ^û ùiùZùaùk iì~ýð C\d ùjaûe icd ùjûA~ûA[ôfû û KêKe ê ùicû^u _ùQ _ùQ ~ûA ù\Lô @ûiò[f ô ûû ùijò iÚû^Kê ~ûA KêKe ê ^òR ùMûW\ßûeû ùLûkòaû @ûe¸ Kfû û ]^ú aýqòu PûKecûù^ ùijò iÚû^Kê ùLûkòaûeê icÉ ]^ còkòMfû û ]^ú aýqò RYK ùMûUòG PòVò ùfLôùf Gaõ ùijò KêKêee aògßûi K[û ùijò _Zâùe CùfäL Kùf û ùi[ôùe ]^úaýqò RYu ùfLôù\ùf ù~ @û_Yue EY lcû Keòù\fò Z[û @û_Yu KêKêeKê c¤ ù`eûA ù\CQò û Gjò PòVòUò KêKêee Mkûùe aû§ò a^þRûeû (KêKêee _ìað cûfòK) _ûLKê ù`eò~òaû _ûAñ iùuZ ù\ùf û KêKêe ù\øWò ù\øWò a^þRûeû _ûLKê Mfû û a^þRûeû RYK Pò«ûKùf KêKêeUò ùiVûeê ^òR Azûùe aûjûeò _kûA @ûiòQò û Gjò KêKe ê Uò ùcûe ^ûK KûUò ù\AQò Z[û ùcûe i¹û^ jû^ò KeòQò û Gùa cêñ ùKûC cêjñùe ]^úaýqòu _ûLKê ~òaò û Gjû Pò«ûKeò \ìeeê ejò KêKêeKê Mêkò cûeòù\ùf û KêKêee céZýê ùjûAMfû û Kò«ê ù~ùZùaùk ^òKUKê ~ûA a^þRûeû RYK Zûjûe Mkûùe a§û[ôaû PòVò _Xòùf Z ùiùZùaùk a^þRûeû RYK @Zý« ùgûKûZêe ùjûA Kû¦òaûKê fûMòùf û gòlû:-aýqò ^òùR ^òR @ûLôùe NUYûKê ^ù\Lô gúNâ _\ùl_ ù^aû ^ò½d bûaùe jû^úKûeK ùjûA[ûG û ~\ò hW~ªKûeú cû^u\ßûeû bâcZ ò R^Zû I cêLýcªú jeòdû^û- gâú bêù_¦â iòõj jêWþWû ùijò\ò^ i^Ú eûc_ûfþ \ûiRú cjûeûRuê cûeòaûùe i`k ùjûA[û@ûù« ùZùa Gbkò bûaùe _½ûZû_ Keò[û’ù« ù~_eòKò a^þRûeû ^òR aògßûiú KêKêeKê aò^û Zfûiò ^Keò cûeòù\A _½ûZû_ Keò[ôùf û i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûRu Mkûùe _eùcgße Kaúeþ cjûgd @\ßòZúd @û¤ûcôòK mû^Kê PòVò bkò aû§òeLôQ«ò ~ûjûKê ùi ^òR Mkûùe Uûwò NêeòaêfêQ«ò û iek R^Zû GjûKê ^_Xò Êû[ðú Z¼ßMêWòK \ßûeû bâcòZ ùjûA i^Ú cjûgduê Cù_lû KeêQ«ò û Gùa icÉ iZý aòhd @û_Yu i¹êLùe @Qò û i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûR, cjû _ùeû_Kûe Keê@Q«ò Z[û icûReê @^ýûd, @]cð, _û_, \ìe Keê@Q«ò Zûu _ûLeê ^ûc C_ù\g (\úlû _âû¯ Keòaû aýqò c\ý, cûõi, Z´ûLêe ùia^ Ke«ò ^ûjó Z[û fûÆ ù^aû I \êeûPûe i_ì‰ð bûaùe aRðòZ @ùU û Gjòbkò bûaùe i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu \ßûeû GK Êz cû^a icûR _âÉêZ Keû~ûC@Qòû

“cò [ ýû ùcûKŸcû” i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûR Z[û Zûu @^êPûeú cû^u C_ùe Keû~ûA[ôaû cò[ýû ùcûKŸðcû Gjò _âKûe @ùU û ù~Cñ[ôùe Kò ùijò ùfûK K[û (eêXò) Kê PeòZû[ð Keû~ûA@Qò Kò “Lôiòdû^ú aòfäú L´û ù^ûùPñ” (ZkKê Liò ~ûC[ôaû aòùfA LêYÖ Kê eûµêùW) -

XII

1. iZýùfûK @ûgâce Rcò KòYa ò û aòhdùe:- Gjûe iZýZû Gjò _âKûe @ùU Rcò aòKòaû aýqòu bCYúu _òfû R^à ùjaûe [ôfû û ùi ZjiòfKê @ûiòaû_ûAñ @ic[ð [ôùf û ùi ^òR bCYúu iÚû^ùe Zûue _òCiú cû’u `ùUû fùMA ù\ùf Z[û ZûjûKê bCYú eì_ùe _eòPd ù\ùf û Gjòiaê Kû~ýð Rcò KòYòaûaûfû UâÁe i\iý cû^uVûùe fêPûA eLôùf û ùcûjêee cjûgdu \ßûeû iûlú Keò\ò@ûMfû ù~ icÉ i\iý C_iÚòZ @Q«ò û KòYòaû aûfûue G[ôùe K'Y bêfþ ejòfû ? i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûRue Z Rcò KòYòaû KûMR_Zâ (\fòfþ) C_ùe ùKøYiò iÚû^ùe jÉûle c¤ ^ûjó û Z[û_ò c¤ i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûR Z[û UâÁe i\iý cû^u C_ùe cò[ýû ùcûKŸðcû \ßûeû ù\ûhú Keò\ò@ûMfûû 2. QêWûYú @ûgâc ijòZ SMWûe cò[ýû ùcûKŸðcû:- ùKøYiò GK \ò^ùe i^Ú eûc_ûfRú cjûeûR cjûeûÁâ _âû« (eûRý)e _ê^û Ròfûä ùe iZþiw Keòaû _ûAñ ~ûA[ôùf û ùijò iZþiw aòhdùe ùiVûKûe icûPûe _Zâùe Lae c¤ Q_û~ûA@Qò û ùijò LaeUòKê ù_ûfòiþ cjûgduê ù\LûA \ò@û~ûA[ôfû û Z[û_ò c¤ i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûR Z[û Zûue @^êPûeúcû^u C_ùe cò[ýû ùcûKŸðcû Keò\ò@ûMfû û 3. jZýûe cò[ýû ùcûKŸcû:- hW~ªKûeú cû^ue _âùeûP^ûùe _Wò @iûcûRòK Z¼ß MêWòK\ßûeû iZýùfûK @ûgâc Kùeøñ[û C_ùe @ûKâcY KeûMfû ö ùicû^u c¤eê RùY @ûKâcYKûeúue céZýê ùjûAMfû û KûjóKò ^û ùijò icdùe @ûKâcYKûeúcûù^ c¤ a§êK iûjû~ýùe Mêkò PkûC[ôùf û ù_ûfòiþ c¤ Mêkò PkûC[ôfû Z[û ^òRKê aÆûAaûKê ~ûA @ûgâc Ze`eê c¤ `fiþ `ûAeòwþ Keû~ûC[ôfû û @ûgâce a§êKeê aûjûeò[a ô û Mêkùò e ùijò @ûKâcYKûeú aýqòue céZýê ùjûA ^[ôfû û KûjóKò ^û ieKûeu \ßûeû c]êa^ ~ûÆ, ùK¦â\ßûeû Keû~ûA[ôaû eòù_ûUðùe ÆÁ Keû~ûA @QòKò, Cq aýqòu céZêý @ûgâc a§êKeê ùjûA^ûjó û i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûRue jRûe jRûe bq @ûgâcKê iZþiw gêYòaû_ûAñ ~ûA[ôùf û ùicûù^ icùÉ ùiVûùe C_iÚòZ [ôùf Z i^Ú Rúu \ßûeû a§êK CVûAaû K[û Kjòaû iað\û aý[ð @ùU û i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûRuê ù\ûhú aù^Aaû_ûAñ Gaõ cò[ýû ùcûKŸcû aù^Aaû _ûAñ ùMûUòG a§êKe aýaiÚû Keò\ò@ûMfû Gaõ _âPûe KeûMfû ù~ i^Ú eûc_ûf \ûi Rú cjûeûR ^òùR Gjò a§êKeê Mêkòcûeò ùijò aýqòue jZýû KeòQ«ò û ù~ùZùaùk ieKûe ~ûÆ Kùf Z RûYòaûKê _ûAùf Gjò a§êKeê Mêkò Pfû~ûA^[ôfû û Gjû c¤ Kêjû~ûA_ûeòa ^ûjó ù~ Gjò a§êKeê @^ý ùKøYiò \ò^ùe ùKùa Mêkò Pkû~ûA[òfû û bûaû[ð Gjû @ùU ù~ _òQf ò û ùKùZ cûi _ìae ð ê Gjò a§êKe aýajûe jó Keû~ûA ^[ôfû û _ecûcôûu aò]û^ @ùUKò iZý^ò aýqòuê ùKøYiò aû]ûaòNÜ @ûùi^ûjó û Gjòbkò @^ýûd Gaõ @ZýûPûe a¼ðcû^ icde KòQò eûRù^Zû Z[û bâÁ @]ôKûeú Keê@Q«ò û ^ýûdûkde QaòKê c¤ KòQò bâÁ RRþ `òKû Keê@Q«ò û Cy ^ýûdûkd Z[û iùaûðy ^ýûdkdùe c¤ KòQò Êû[ð_e bâÁ RRþ ^òR Êû[ðelû _ûAñ @^ýûd Keê@Q«ò û

XII

ùicûù^ c¤ ^ýûd ^Keò @^ýûd KeòQ«ò û Gjòbkò icdùe “]eòZâú C_ùe @aZûe”ue @ûiòaû ÊûbûaòK @ùU û Gjû Z _ecûcôûu aò]û^ @ùU û a¼ðcû^ Kkò~êMùe @^ýûd, @ZýûPûe, @_eû] Z[û @]cð aXò~ûAQò û @]ôK«ê eûRù^Zû @^ýûdú ùjûA ~ûAQ«ò û G icÉue iê]ûe @aZûe ù^A[ôaû aýqò jó Ke«ò û

“@aZûeu _eò b ûhû” ‘@aZûe’e @[ð Cy iÚû^eê ^úP iÚû^Kê IùjäAaû û aòùgh Keò Gjò gêb g± ùijò C¼c @ûcôûcû^u _ûAñ _âùdûM Keû~ûA[ûG û ù~Cñcûù^Kò ]eòZâú C_ùe KòQò @nêZ Kû~ýð Ke«ò û ~ûjûuê _ecûcôûu Ze`eê ù_âeY Keû~ûG ùaûfò @ûù¸cûù^ cû^ò[ûC, @[aû Êdõ _ecûcôûue _é[ôaúKê @ûMc^ ùaûfò cû^ò[ûC û gâúc\þbûMaZþ MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 1 eê 4 Z[û 16-17ùe Zò^ò RY _êeêh (_âbê)u aòhdùe mû^ aû _eòPd \ò@û~ûAQò û q 1. le _êeêh - ~ûjûuê (aâjà) c¤ Kj«ò û ~ûjûuê (Iñ)^ûcùe iû]^û Keû~ûG û ~jûe _âcûY MúZû @¤ûd 8 ùgæûK 13ùe @Qò û q 2. @le _êeêh - ~ûjûuê (_eaâjà) c¤ Kêjû~ûG û ~ûjûue iû]^û Keòaû_ûAñ cª (ZZþ) ~ûjûKò iûùuZòK @ùU û _âcûY MúZû @¤ûd 17ùgæûK 23ùe @Qò û q 3. C¼cþ _êeêhþ Zêü @^ýü = ùgâ _êeêh _ecûcôû Z C_ùeûq \êA _êeêh (le _êeêh Z[û @le _êeêh)u Vûeê @^ý @U«ò û ùi _ec @le _êeêh @U«ò, ~ûjûuê MúZû @¤ûd 8ùgæûK 1e C¼eùe @¤ûd 8ùgæûK 3ùe Kêjû~ûAQò ù~, ùi _ec @le aâjà @U«ò û Gjûue R_ (iZþ) @ùU, ~ûjûKò iûùuZòK @ùU û Gjò _eùcgßeuê _âû¯ ùjùf iû]Kuê _ec gû«ò Z[û i^ûZ^ _ec ]ûc còkò_ûeòa (_âû¯ ùja) û _âcûY- MúZû @¤ûd 18ùgæûK 62ùe Gjò _eùcgße (_ec @le aâjà) MúZû mû^ \ûZûuVûeê bò^Ü @U«ò û @]ôK mû^_âû¯ò _ûAñ \dûKeò Gjò mû^Mwû _êÉKUòKê iZýùfûK @ûgâc aeIßûfûeê ^ò@«ê û @aZûe \êA _âKûee @U«ò û ù~Cñbkò C_ùe Kêjû~ûA@Qò û Gùa @û_Ycû^uê RYû_Wòfû ù~ cêLý eì_ùe Zò^R ò Y _êeh ê (_âb)ê @Q«ò û ~ûjûu aòhdùe C_ùe CùfäL Keò\ò@û ~ûA@Qò û @û¸cû^u _ûAñ cêLý bûaùe \êARY _âbêue bìcòKû ejòQò û 1. le_êeêh (aâjà):-~òG MúZû @¤ûd 11ùgæûK 32ùe ^òùR ^òRKê Kûk ùaûfò Kjê@Q«ò û 2. _ec @le _êeêh (_ec @le aâjà):- ~ûjûu aòhdùe MúZû @¤ûd 8ùgæûK 3 Z[û 8,9,10ùe Z[û MúZû @¤ûd 18ùgæûK 62, @¤ûd 15ùgæûK 1eê 4 Z[û 17ùe Kjò@Q«ò û

XIV

“aâ j à (Kûk)ue @aZûeMê W ò K e _eò P d” MúZû @¤ûd 4e ùgæûK-7 -

~\û, ~\û, jò, ]cðiý, Mæû^òü, baZò, bûeZ û @bêý»û^cþ, @]cðiý, Z\û, @ûcôû^cþ, iéRûcò, @jcþ ûû @^êaû\:- (bûeZ) ùj bûeZ! (~\û, ~\û)ù~ùa ù~ùa (]cðiý) ]cðe (Mæû^ò) jû^ò Gaõ (@]cðiý) @]cðe (@býêZþ [û^c) aé¡ò (baZò) jêG (Z\û) ùiùZùaùk (jò) jó (@jcþ) cêñ (@ûcôû^cþ) ^òRe @õg @aZûe (iéRûcò) iéÁòKùe - @[ðûZþ C_ô^Ü Kùe (7) û ù~_eò gâúc\þbMaZ MúZû @¤ûd 4ùgæûK 2ùe MúZû mû^\ûZû Kjò@Q«ò Kò ù~Cñ ù~Cñ icdùe ]cð _âZò NéYû C_ô^Ü jêG û ]cðe ld ùjûA[ûG Z[û @]cðe aé¡ò NUò[ûG û ùiùZùaùk cêñ (Kûk=aâjà=le _êeêh) ^òRe @õg @aZûe iéÁòKùe @[ðûZþ C_ô^Ü Kùe û ù~_eò gâú eûcP¦â cjûgd Z[û gâú Ké¾P¦â cjûgduê Kûk (aâjà) _é[ôaú C_ùe (C_ô^)Ü Keò[ùô f û ~ûjûuê Êdõ gâú aò¾ê cjûgd ùaûfò @ûù¸cûù^ cû^ê@Qêñ û Gjû @Zòeòq @ûjêeò 8Uò @aZûe Kêjû~ûA@Qò û ~òGKò gâú aò¾ê cjûgd Êdõ @ûi«ò ^ûjó û _e«ê ^òR ùfûKeê ^òRe Ké_û_ûZâ _aòZâ @ûcôûKê _Vû«ò û Zûuê c]ý @aZûe Kêjû~ûG û @ûC ùKCñ ùKCñ gûÈùe c¤ 25 _âKûee @aZûe MêWK ò e CùfäL Keû~ûA@Qò û Kûk aâjà (le _êeêh)u \ßûeû _Vû~ûA[ôaû @aZûe _é[ôaúùe aXò[ôaû @]cðe ^ûg MYjZýû @[ðûZþ ^eiõjûe \ßûeû Ke«ò û C\ûjeY Êeì_:- gâú eûcP¦â cjûgd Z[û gâú Ké¾P¦â cjûgd Z[û gâú _gðêeûc cjûgd Z[û gâú ^òüKku cjûgd (~òGKò @ûiòaûKê aûKò @Qò, ~òG Kkò~êMe ùghùe @ûiòùa) G icÉ @aZûe ùNûe iõjûe Keò @]cðe ^ûg Ke«ò û @]cðú cû^uê cûeò gû«ò iÚû_^ Keòaû _ûAñ ùPÁû Ke«ò û _e«ê gû«ò iÚû_^ @ù_lû @gû«ò jó aùX û ù~_eòKò gâú eûcP¦â cjûgd eûaYKê cûeòaû _ûAñ ~ê¡ Keò[ùô f û ~ê¡ùe ùKûUòùKûUò _êeh ê ceò[ùô f û ù~Cñ cû^u bòZùe ]cðú Z[û @]cðú Cbd ceò[ôùf û Zû’_ùe ùicû^u _^ôú Z[û ùQûU aW aûkK aûkòKû aÆôMùf ùicû^u Rúa^ ^Kð ùjûAMfû û aò]aû cû^uê @^ý aýqòcûù^ Kûc aûi^ûe gòKûe aù^Aùf û aÆôaû_ûAñ iciýû iéÁò ùjfû Gaõ @ù^K @gû«ò cìkK _eòùag iéÁò ùjfû û Gjò _âKûe aò]ô gâú Ké¾ cjûgd MâjY Keò[ôùf û Gjò aò]ô gâú _gðêeûc cjûgd MâjY Keò[ôùf û Gjò aò]ôùe \gc @aZûe Kûk aâjà (le _êeêeh)u \ßûeû C_ô^Ü Keû~òaûKê aûKò@Qò û Zûue ^ûc “^òüKku” ùja û Zûjû Kkò~êMe ùgh icdùe C_ô^Ü ùja û ~òG Kò eûRû jeò½¦âue @ûcôû ùja û i¸f ^Meùe gâú aò¾ê\¼ gcðûu Nùe ùi R^à ù^ùa û ùijò icdùe icÉ cû^a @ZýûPûeú-@^ýûdú

XV

ùjûA~òùa û iòG icÉuê cûeòùa û ùijò icdùe ù~Cñ ù~Cñ c^êhý cû^uVûùe _ecûcôûu_âZò bd [ôa ùicûù^ i\ûPûeú ùjûA[ôùa û ùijò i\ûPûeú @ûcôûuê QûWò @^ý icÉuê cûeòù\ùa û Gjò bkò aò]ô @ùU, aâjà (Kûk-le _êeêh) u @aZûe MêWòKe,"@]cðKê ^ûg Keòaû Z[û gû«ò iÚû_^ Keòaû_ûAñ 'û

“_ec @le aâjà @[ðûZþ iZý_êeêhu @aZûe Mê W ò K e _eò P d” 1. _ec @le aâjà Êdõ _é[a ô úùe _âKU jê@«ò û ùi igeúe @ûi«ò û igeúe _êYò Pûfò~û@û«ò:- Gjò fúkû ùijò _eùcgße \êA _âKûee Ke«ò û q (K) = _âùZýK ~êMùe gògê eì_ùe Rwfc¤ùe [òaû ùKøYiò GK ù_ûLeúùe `êUò[ôaû _\à `êf C_ùe _âKU jê@«ò û ùiVûeê ^òüi«û^ \µ¼ò Zûuê CùVA ù^A~û@û«ò û _êYò fúkûKeò aW jê@«ò Z[û @û¤ûcôòK mû^ _âPûeKeò @]cðe ^ûg Ke«ò û ù_ûLeúe Rkùe _\à`f ê C_ùe @aZûeòZ ùjaû KûeYeê _eùcgßeuê ^ûeûdY ùaûfò Kêjû~ûG (^ûe = Rk, @ûdY =@ûiòaû aûfû @[ðûZþ Rk C_ùe ^òaûi Keòaû aûfû ^ûeûdY Kêjû~û@û«ò) û q (L) = ù~ùZùaùk Azû jêG Rúa« iû]ê i^Ú eì_ùe ^òR iZýùfûKeê _é[ôaú C_eKê @ûiò~û@û«ò Z[û bf @ûcôû cû^uê mû^ \ò@«ò û _êYò ùijò _êYýûcôû cûù^ c¤ mû^ _âPûe Keò @]cðe ^ûg Ke«ò û ùicûù^ c¤ _eùcgßeu \ßûeû _Vû~ûA[ôaû @aZûe @U«ò û Kkò~êMùe ùRý cûi gêKæ_ì‰ðcòi´Zþ 1455 (i^1398)ùe Kaúeþ _eùcgße iZýùfûKeê PûfòKeò @ûiòùf Z[û Kûgú ijee fje Zûeû ^ûcK ù_ûLeúùe _\à`êf C_ùe gògê eì_ùe aòeûRcû^ ùjùf û ùijò iÚû^eê ^úeê Z[û^úcû ù~Cñcûù^Kò ]ûYK (aêYûKûe) \µ¼ò [ôùf, Zûuê CùVA ù^ùf û gògê eì_]ûeú _eùcgße Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) 25\ò^ _~ýð« ùKøYiò @ûjûe MâjY Kùf ^ûjó û ^úeê Z[û ^úcû ùijò R^àùe aâûjàY [ôùf û gâú gòa cjûgdu _ìRûeú [ôùf û cêifcû^ cû^u\ßûeû ak_ìaðK cêifcû^ aù^A \ò@û~ûA[ôaû KûeYeê K_Wû aêYûaêYò Keò Rúa^ ^òaðûj Keê[ôùf û _òfûe Gbkò _eòiÚòZò ù\Lô ^úcû ^òR AÁù\a gòa cjûgduê iàeY Kùf û gòa cjûgd iû]êùag ]eò ùiVûKê @ûiòùf Z[û aûkK eì_ùe aòeûRcû^ Kaúeþ _eùcgßeuê ù\Lôùf û aûkKeì_ú Kaúeþ bMaû^ Kjòùf , ùj gòa cjûgd! Gcû^uê Kêj«ê ùMûUòG Kê@ûñeú MûB @ûY«ê ; ùi @û_Yu @ûgúaðû\eê lúe ù\a û Gjòbfò KeûMfû û Kaúeþ _eùcgßeue @ûù\g @^êiûùe bMaû^ gòa cjûgd Kê@ûñeú MûBe Kce C_ùe jûZ [û_êWûA ù\ùf û ùijò icdùe Kê@ûñeú MûBe É^eê lúee ]ûe ajòaûùe fûMòfû û ùMûUòG cûUò_ûZâ Zùk eLûMfû û _ûZâ beò~òaûeê lúe ajòaû a¦ ùjûAMfû û Zû_ùe Gjòbkò _âZò\ò^ cûUò_ûZâUòKê É^ MêWòKe Zùk eLôaû cûùZâ aûQêeòe É^eê \êMÛ q

XVI

ùaûjò Pûùf û ZûjûKê _eùcgße Kaúeþ cjûgd _âZò\ò^ _û^ Keê[ôùf û aêYûKûe Nùe _âZò_ûkòZ ùjûA[ôaû KûeYeê aWùjûA _eùcgße Kaúeþ cjûgd c¤ K_Wû aêYòaû aé¼ò KeòaûKê fûMòùf Z[û ^òRe bf _êYýûcôû cû^uê ù\Lûù\ùf û ùicû^uê Z¼ßmû^ aêSûAùf Z[û ^òùR c¤ Z¼ßmû^ _âPûe Keò @]cðe ^ûg Kùf Gaõ ù~Cñ ù~Cñ _êYýûcôû cû^uê _eùcgße Rúa« cjûcôû eì_ùe ù\Lûù\ùf, ùicû^uê iyLŠ (iZýùfûK) Kê ù^AMùf Z[û _êYò ù`ùeA @ûYò ùijò iÚû^ùe QûWòù\ùf û ùicû^uê @û¤ûcôòK mû^ù\ùf Z[û ^òRe _eòPd ù\ùf û ùicûù^ c¤ _eùcgßeuVûeê _âû¯ mû^e @û]ûeùe @]cðe ^ûg Kùf û ùijò @aZûeú aýqò cû^ue ^ûc ùjfû (1) @û\eYúd ]cð\ûi cjûgd, (2) @û\eYúd cfêK\ûi cjûgd, (3) @û\eYúd ^û^K ù\a iûùja cjûgd (gòLþ ]cðe _âa¼ðK) (4) @û\eYúd \û\ê iûùja cjûgd (5) @û\eYúd Meúa \ûi iûùja cjûgd, Mâûc QêWûYú -Ròfäû S{eþ (jeòdû^û) Z[û (6) @û\eYúd Núiû \ûiþ iûùjaþ cjûgd, Mâûc ùLLþWû- Ròfäû.ùceV (C¼e _âù\g) @û\ò û C_ùeûq Gjò icÉ @aZûe _ec @le aâjà (iZý _êeêh)ue [ôùf û ^òRe K¼ðaý Keò Pûfò~ûAQ«ò û @]cðe ^ûg KeòQ«ò ù~Cñ KûeYeê R^Zûu c]ýùe ajêZ icd _~ýð« @]cð, @^ýûd, @ZýûPûe bkò Leû_ MêY MêWòK ^[ôfû û ùicû^u c^ c]ýùe Leû_ Pò«û]ûeû _âùag Keò ^[ôfû û a¼ðcû^ icdùe i^Ú cû^ue C_iÚòZò @Qò û _e«ê iêL gû«òe ^ûcM§ UòKK ^ûjó, KûeY Gjû ù~ Gjò i^Ú cû^ue iû]^û gûÈ aòeê¡ @ùU û @]ôK«ê iµì‰ð cû^a icûRùe gûÈ aòe¡ ê iû]^û Gaõ ^òR ^òRe @^êbaeê _âû¯ mû^Kê _âPûe Keê@Q«ò û ù~Cñ KûeYeê Kò icûRùe @]cð aXòPûfòQò û Gjò _^Ú Gaõ i^Úcû^uê gj gj ahð]eò @û¤ûcôòK mû^ _âPûe Keòaû gj gj ahð ùjfûYò û _e«ê @]cð Gaõ @^ý Leû_ MêY MêWòK aXòaûùe fûMòQò û

“iZý _ê e ê h u a a¼ ¼ ð c û^e @aZûe” ù~Cñ iZý iû]^û Z[û Z¼ßmû^e _âPûe _eùcgßeu _ìùaûðq _eùcgßeu @aZûe i^Ú Keê[ôùf û ~ûjû \ßûeû cYòh icûRùe @ûù_ûh ù_âc [ôfû û RYue \êüLùe @ûCRùY \êüLú ùjC[ôfû û @ijûd aýqòue iûjû~ý Keê[ôùf, ùibkò gûÈaò]ô @^êiûùe iû]^û Z[û ùijòbkò @û¤ûcôòK ~[û[ð mû^ i^Ú eûc_ûf \ûi Rú cjûeûRuê _eùcgße Kaúeþ bMaû^ _â\û^ Keò@Q«ò û cûyð 1992 `ûfþMê^ cûie gêKæ_l _â[cú Zò[ôùe \ò^ \gUû icdùe Rúa« cjûcôû eì_ùe iZýùfûKeê @ûiò i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûRuê iZý^ûc Z[û iûe^ûc \û^ Keòaû_ûAñ @ûù\g ù\A @«]ðýû^ ùjûAMùf û i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûR c¤ _eùcgße (_ec @le aâjà)ue ùijò @aZûe cû^u c¤eê RùY @U«ò ~òGKò @û¤ûcôòK mû^\ßûeû @]cðe ^ûg Ke«òû a¼ðcû^ aògßùe gû«ò _âZòÂû ùja û icÉ ]cðe Z[û _^Ú MêWòKe ic[ð^ Keê[ôaû aýqò GKùjûA ^òR ^òR c¤ùe ù_âc bûaùe ijûaiÚû^ Keòùa û eûRù^Zû cûù^ c¤

XVII

^òbc òð û^ú, ^ýûdKûeú Z[û _ecûcôûu _âZò bqò Gaõ bdbûa eLô Kû~ýð KeòPûfòùa û R^Zûu ùiaKeìù_ ^òeù_l bûaùe Kû~ýð KeòPûfòùa û Gjò ]eòZúâ ùe _êYò iZý~êM bkò _eòùag iéÁò ùja û a¼ðcû^ icdùe _é[ôaú C_ùe ùijò @aZûe i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûR @Q«ò û a¼ðcû^ _eiÚòZòùe Nùe Nùe _eùcgßeu mû^e Pyðû ajêk bûaùe ùja û ù~Cñ Mâûc Gaõ ije MêWòKùe Z[û _ûKðþ MêWòKùe aiò ùfûùK Zûiþ ùLfê[ôùf, ùKjò ùKjò aýqò eûRù^÷ZòK Pyðû Keê[ôùf û ùKjò aýqò ^òR _êZâ cû^ue Z[û _êZâa]ì cû^ue bfMêY @aû ùaùeûRMûelc/@Kcðû ùjaû aòhdùe Pyðû Keê[ùô f û ùijòiaê iÚû^ùe Gaõ _eòùag MêWK ò ùe _eùcgßeu cjòcû aòhdùe Pyðû ùja Z[û “mû^ Mwû” _êÉKùe ùfLû[ôaû mû^ C_ùe aòPûeûùfûP^û ùjûAPûfòa û _ecûcôûu cjòcû aòhdùe @ûùfûP^û cûZâ Keòaû aýqò c¤ _êYý @Rð^e bûMú\ûe jê@«ò û _êYò gûÈaò]ô @^êiûùe iû]^ûKeò Rúa^Kê iêLgû«òùe _eò_ì‰ð Keò_ûeòùa Z[û @ûcôKfýûY c¤ Keò_ûeòùa û GVûùe @ûcôKfýûYe @[ð ‘ùcûl_âû¯ò’ Zû’QWû @^ý KòQò ^êùjñ û ]eòZâú C_ùe Kkò~êMùe iZý~êMbkò icd @ûiò~ûAQò û i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûR jó a¼ðcû^ icdùe aûÉaùe ]eòZâú C_ùe GKcûZâ iZý@aZûe @U«ò û ùi ùjCQ«ò a¼ðcû^ icdùe @\ßòZúd ZZßmû^ú cjûcôû, _êYýûcôû, cjû_êeêh û _ûVK cû^uê ^òùa\^; @]ôK RûYòaû _ûAñ Ké_ûKeò _X«ê “]eþZò _eþ @aZûeþ” (_é[ôaú C_ùe @aZûe) (iµì‰ð) û qqqq

mû^ Mwû

1

bqò c~ýðû\û Rúaþ jcûeú RûZò ùj÷, cû^a ]cð jcûeû û jò¦ê cêiäòcþ iòLþ BiûB, ]cð ^jñú ùKûB ^ýûeû ûû

_âòd bqR^cûù^! @ûRòVûeê _âûd _ûÆ jRûe ahð Zùk ùKøYiò ]cð aû @^ý iµâ\ûd ^[ôfû, ^û jò¦ê, ^û cêifòcþ, ^û gòLþ Gaõ ^û BiûB [ôùf û ùKak cû^a ]cð[ôfû û icÉue ùMûUòG jó cû^a ]cð [ôfû Gaõ @ùU û Kò«ê ù~ùZù~ùZ Kkò~êMe _âbûa aXòPûfòfû @û¸cû^u bòZùe ùiùZ ùiùZ cZùb\ iéÁò ùjûA Pûfòfû û Gjûe KûeY ùKak Gjû ù~, ]ûcðòK KêkMêeê cû^u\ßûeû gûÈ MêWòKùe ùfLû~ûA[ôaû iZý aòhdKê fêùPA \ò@ûMfû û Gjû bòZùe ùKøYiò aýqòMZ Êû[ð [ûA_ûùe @[aû aûjûeKê ù\ùLAùjaû bkò Xw û ~ûjûe _eòYûc Êeì_ @ûRò ùMûUòG cû^a ]cðeê Pûeò_âKûe ]cð Gaõ @^ýû^ý iµâ\ûd MêWòK iéÁò ùjûA~ûAQò û ù~Cñ KûeYeê Kò @û¸cû^u c¤ùe aòbò^Ü cZùb\ iéÁò ùjaû ÊûbûaòK @ùU û icÉue _âbê / bMaû^ / eûc / @ûfäûjþ / eaþ / ùMûWþ / Lê\û / _eùcgße GK jó @U«ò û Giaê bûhûbò^Ü _~ýðûdaûPú g± @ùU û icùÉ Gjû cû^«ò ù~ @û¸ icÉu cûfòK RùY @U«ò Z[û_ò c¤ Gjò bò^Ü bò^Ü ]cð iµâ\ûd KûjóKòGaõ K'Y _ûAñ ? Gjò K[û _âKéZùe VòKþ @ùU ù~ icÉu cûfòKþ / eaþ / Lê\û / @fäûj / ùMûWþ / eûcþ / _eùcgße GK jó @U«ò ~ûjûu aûÉaòK ^ûc Kaúeþ @ùU Gaõ ùi ^òR iZþùfûKþ / iZþ]ûcþ / iyLŠ / iZýùfûKùe cû^a i\ég Êeì_ùe @ûKûe ijòZ eêj«ò û Kò«ê Gùa jò¦êcûù^ Kêj«ò Kò @ûce ‘eûc’ aW @U«ò û cêiþfòcþ Kêj«ò @ûce ‘@ûfäûj’ aW @U«ò, BiûB Kêj«ò @ûce ‘Aiûciúj’ aW @U«ò Gaõ gòLþ Kêj«ò @ûce Mêeê ‘^û^K iûùja’ Rú aW @U«ò û Gbkò bûaùe Kêj«ò ù~bkòKò PûeòRY ùQûU ùQûU @ùaû] _òfû Kêj«ò ù~ ,ùd ùcû aû_û, \ßòZúd RYu Kùj ùd ùcûe aû_û @U«ò ùZûe ^êùjñ, ZéZúd RYK Kùj ùdZ ùcûe _òZû @U«ò ~òGKò icÉuVê aW @U«ò Gaõ ùghùe PZê[ð RYK Kùj @ûùe ^û’ ^û’ ùaûKûcûù^ ! ùd ùcûe WûWú @U«ò, Zê¸cû^ue ^êùjñ û _âKéZùe Kò«ê PûeòRYue _òZû ùijò GK jó @U«ò û Gjò ùaûKû _òfûu bkò @ûRò @ûce cû^a icûR ^òR ^òR c¤ùe fùXA Keê@Q«ò û “ùKûA Kùj jcûeû eûcþ aWû ùj, ùKûA Kùj Lê\ûB ùe û ùKûA Kùj jcûeû Biûciúj aWû, ùd aûUû eùj fMûA ùe ûû” _âKéZùe Kò«ê @û¸cû^ue icÉ ]ûcðòK Mâ^Ú MêWòKùe Gaõ gûÈ MêWòKùe ùijò ùMûUòG _âbê / cûfòK / eaþ / Lê\û / @ûfäûj / eûcþ / iûùjaþ / ùMûWþ / _eùcgßeu aòhdùe iò]û ikL ^ûc ùfLôKeò cjòcû Mû^ Keû~ûA@Qò Kò, ùi

2

bqò c~ýðû\û

GK cûfòK / _âbê Kaúeþ iûùjaþ @U«ò ~òGKò iZýùfûKùe cû^a g\ég eì_ùe @ûKûe ijòZ eêj«ò û ùa\, MúZû, ùKûeû^þ Gaõ MêeêMâ^Ú iûùja Giaê c¤ùe [ôaû _âKéZ iZý cìkmû^ (bMaû^ iûKûe) ùaûfò iûc¬iý ù\LôaûKê còùk û ~Rêùað\e @.5e ùgæûK ^õ32ùe, iûcùa\e iõLýû ^õ-1400, 822ùe, @[að ùa\e KûŠ ^õ4ùe @^êaûK 1ùe ùgæûK ^õ-7, EMþùa\e [email protected]ùe iìq 11ùe ùgæûK ^õ4ùe ‘Kaúeþ’ ^ûc ùfLôKeò Kêjû~ûA @QòKò ‘_ì‰ðaâjà Kaúeþ’ @U«ò, ~òGKò iZýùfûKùe ‘@ûKûeùe’ eêj«ò û MúZû Rú Pûeòùa\e iõlò¯ iûeûõg @ùU û MúZûRú c¤ ùijò (iZý _êeêh _ì‰ðaâjà Kaúeþ ) u _âZò ^òùŸðg Keê@Qò û MúZû Rúe @.15e ùgæûK ^õ16-17, @.18e ùgæûK ^õ-46,62 @.8e ùgæûK ^õ-8eê 10Z[û 22ùe, @¤ûd15e ùgæûK ^õ1,2,4ùe ùijò _ì‰ð _ecûcôûu bqò Keòaû _ûAñ ^òùŸðg \ò@û~ûA@Qò û gâú MêeêMâ^Ú iûùja _éÂû ^õ24ùe Gaõ _éÂû ^õ721ùe ^ûc ùfLôKeò Kaúeþ iûùjaue cjòcû Mû^ Keû~ûA@Qò û Gjò _âKûe ùKûeû^þ Gaõ aûAùafþKê ùMûUòG gûÈ ùaûfò bûa«ê KûjóKò ^û \êAUò ~ûKùe ùijò ùMûUòG aû¼ðû \ò@û~ûA@Qò Kò ùijò Kaúeþ @ûfäûju cjòcû (MêY, PeòZâ) adû^ (Mû^) Ke«ê ~ûjûu gqò\ßûeû ùd icÉ iéÁò Pkûdcû^ @ùU û ùKûeû^þ geú`þùe iêeZþ `êeþKû^ò ^´e 25e @ûdZþ ^õ52eê 59_~ýð«ùe Kaúe^þ, Laòeû, Kaúeê @û\ò g± ùfLû~ûA ùijò GK ‘Kaúeþ @ûfäûjþ’u aòhdùe _ûKò aýû^þ (_aòZâ aqaý) \ò@û~ûAQò ù~ ,G ù_÷M´e (cêj¹\) ! ùijò Kaúeþ @fäûjþu aòhdùe _aòZâ aqaý aýq Ke«êê ~òG Kò Q@ \ò^ùe ^òR gqò\ßûeû iéÁòe eP^û Keò i¯c \ò^ùe ZLZþ (M\ò, iòõjûi^) C_ùe ~ûA aòeûRcû^ ùjùf @[ðûZþ iZýùfûKùe ~ûA aògâûc Kùf û ùijò @fäûj (_âbê) Kaúeþ @U«ò û Gjûe _âcûY aûAùafþ bòZùe [ôaû C_ô¼ò Mâ^Úùe iéÁò Kâcùe aûAùafþe _âûe¸eê jó iûZ\ò^e eP^ûùe 1:20-2:5ùe @Qò û icÉ i^Úue Gaõ Mâ^Ú MêþWòKe iûeûõg Gjû ù~ _ì‰ð Mêeê ~ûjûu _ûLùe Zòù^ûUò ^ûc [ôa Gaõ ^ûc ù\aû_ûAñ @]ôKûe c¤ [ôa Zûu _ûLeê ^ûc ù^A RúaKê R^à-céZýê eì_ú ùeûMeê cêqò _ûAaû CPòZ û KûjóKò ^û @ûce CùŸgý @û_Yuê Kûke KûeûMûeeê ùQûùUA Keò (cêqKeò) ^òRe cìk cûfòK Kaòù\ða (Kaúeþ iûùja)u iZýùfûKKê _âû¯ KùeAaû û Kaúeþ ù\a ^òR aûYúùe KjòQ«òKò ùMûUòG RúaKê Kûk iû]^ûeê jùUA _ì‰ðMêeêu _ûLKê ù^A@ûiò C_ù\g ù\aûe _ìYý GùZ ùja ù~ GKùKûUò MûB-ùQkò @û\ò _âûYú cû^uê KõùiA _ûLeê (cêq) cêKùê kA ù\aû ijòZ icû^ @ùU û KûjóKò^û Gjò @ùaû] cû^a geúe]ûeú _âûYú - VK, @mû^ú, cêLð Mêeê cû^u \ßûeû aZûA[ôaû gûÈ aòeê¡ iû]^û\ßûeû Kûke Rûfùe Q¦òejò Kûjó ùKRûYò ùKùZ \êüL^úd ùPøeû@gú (84) fl ù~û^ò MêWòKe KÁKê aû¤ùjûA @RûYZùe i~ý KeòPûfòQò û ù~ùZùaùk Gjò Rúaûcôû Kaúù\ða (Kaúeþ iûùjaþ)ue geYùe _ì‰ð Mêeêu cû¤cùe @ûiò~òa, ^ûc ijòZ RWòZ ùjA~òa, ùiùZùaùk Zû’e R^à Z[û céZýêe KÁ iaê\ò^ _ûAñ icû¯ ùjûA~òa Gaõ iZý

mû^ Mwû

3

ùfûKùe aûÉaòK _ecgû«òKê _âû¯ Keò[û’«ò û Gùa _âgÜ @ûùi ù~, @ûRòKûfò Mêeêcûù^ @]ôKeê @]ôK gòhý aù^A ^òR ù~ûMýZûe _âcûY ù\LûCQ«ò @[ðûZþ ù~ ùKøYiò aýqò Pûeò_ûÆ _âKûee @^ûagýK mû^ gòLô^ò@«ò Gaõ Kêj«ò ,cêñ c¤ ^ûc/ \úlû ù\Aù\CQò Gaõ ùbûkû, @ùaû], @mû^ú @ûcôû cû^uê Kûke Rûfùe _ùKA ù\CQ«ò û ]cðgûÈ MêWòKùe [ôaû iZý mû^ aòeê¡ùe ^ûc C_ù\g Gaõ \úlû ù\C[ôaû Mêeê, i^Ú, aûaûRú, _ŠòZcûù^ Gaõ R_ Keòaû aýqò icùÉ ^ò½òZ bûaùe ^KðMûcú ùjùa Gaõ icÉuê ^Kðùe ùMûW C_eKê eLô IfUû SêùfA \ò@û~òa û GjòK[û gûÈ (MúZû, ùa\ I iaðMâ^Ú) c¤ Kêj«ò û Gjò K[ûKê iò¡ Keòaû_ûAñ ùMûUòG iõlò¯ K[û @û_Ycû^uê KjêQò û ùMûUòG icde K[û; icùÉ RûYòaûKê _ûAùf ù~ eûRû _eòlòZuê i¯c \ò^ i_ð \õg^ Keòa Gaõ Zûue céZýê ùja ûGjòK[û RYû_Wòfû _ùe icùÉ Pò«ûKùf ù~ iûZ\ò^ _~ýð« eûRû _eòlòZuê bûMaZe K[û gêùYA \ò@û~ûC, ~ûjû`kùe Kò Zûue GVûeê ùcûj jUò~ûC Gaõ ùi _âbêu Pò«^ùe fûMò~û@û«ê û KûjóKò ^û ceòaû icdùe ~ûjûe ù~Cñ bûa^û c^ bòZùe [ûG ùi ZûjûKê _âû¯ jêG û icùÉ Kjòùf Gjû @Zò C¼c @ùU û Kò«ê icùÉ Kjòùf Gùa bûMaZ K[û KòG Keòùa? Gjò _âgÜ C_ùe _âga Ü ûPK PòjÜ fûMò~ûCQò û Gjò icdùe ùiVûùe C_iÚZ ò [ôaû icÉ cjhðc ò ûù^ Gaõ @ûjêeò c¤ gâúc\þ bûMaZþ iê]û iûMee ePdòZû cjhðò ùa\aýûi cjûgd c¤ bûMaZ K[û gêùYAaû_ûAñ ^òRKê ù~ûMý cù^Kùf^ûjó û KûjóKò ^û icÉuê RYû[ôfû ù~ ùicû^u bòZùe Gjò iûc[ðý ^ûjó û G[ô_ûAñ KûjóKò ùMûUòG Rúae Rúa^Kê ^ÁKeò _û_e bûMú\ûe ùjaû û KûjóKò ^û Gjò NUYû i¯c \ò^ùe NUòaûe [ôfû û ùi[ô_ûAñ iûZ\ò^ _~ýð« K[û gêùYAaû _ûAñ Kûjûeò iûji ùjfû ^ûjó û icÉuê ^òR ^òRe iûc[ðý aòhdùe RYû@Qò û ÊMðeê gêKù\a cjûgduê bûMaZ K[û gêùYAaû _ûAñ @ûcªòZ KeûMfû Gaõ ùiùZùaùk ~ûA eûRû _eòlòZue ùcûj Aj RMZeê jUòfû Gaõ ÊMð_âû¯ò ùjfû û ùi ÊMðùe iêL ùbûMòiûeòaû _ùe _êYò ^KðMûcú ùjùa Gaõ Zû’_ùe ùPøeû@gú (84) fl ù~û^òùe (PKˆe KûUò Pûfòùa) R^à MâjY Keòùa û Gjû GVûKûe iaêVê gq Gaõ _â[c ^òdc (jûWð GŠ `ûÁþ eêf) @ùU @[ðûZþ @Uk ^òdc @ùU û Gjò C_f²ò c¤ Gjò Zò^òùfûK ùe _ì‰ð Mêeê aò^û _âû¯ ùjûA_ûeòa ^ûjó û VòKþ Gjò _âKûe ùKøYiò iÚû^Kê _â]û^ cªú @ûiòaûe [ôùf Zûue @ûiòaû _ìaðeê _â[ùc \êAZò^ò RY ajêZ bf aýqò/MûdK Gaõ Zaþfû -ùa¬ê aùRAaû aûfû [û’«ò ù~Cñcûù^Kò ajêZ iêc]êe Gaõ @ûKhðYúd g±ùe \gðK cû^uê _âbûaòZ Ke«ò û Kò«ê ùicûù^ ù~CñK[û \gðKcû^uê Kjê[û’«ò ùi[ô c¤eê ùMûUòG aò K[û Kû~ýðùe Keòaû_ûAñ ilc ^êjñ«ò û Kò«ê ù~ùZùaùk _â]û^cªú @ûi«ò ùi Lêaþ Kcþ g± aýajûe Keò Kêj«ò ù~ @ûMâûùe AYÖeþ^ýûiþ^ûfþ KùfR (aògßaò\ýûkd) aù^A\ò@, PŠúMWùe aògßÉeúd aògßaò\ýûkd aù^A \ò@ AZýû\ò AZýû\ò û ùKak GZòKò K[û Kjòiûeò _ò.Gcþ. iûùja Pûfò ~û@û«ò û ùi GjòK[û Kjòù\aû

4

bqò c~ýðû\û

cûùZâ jó _e\ò^ _ûLeê ùijòKû~ýð @ûe¸ ùjûA~ûG KûjóKò ^û Zûu aP^ùe gqò @Qò Gaõ ~\ò Gjò K[û @û_Y Gaõ ùcû bkò iû]ûeY aýqò Kjò[ûCñ ùZùa @ûce aW cêLûð cú ùja, KûjóK^ ò û @ûc aP^ùe GùZ gqò ^ûjó û Kò«ê _â]û^ cªúu_ûAñ Gjûiaê iû]ûeY K[û @ùU û Gjò Z[ýMêWòKê _âcûYòZ Keòaû_ûAñ KòQò ^òcÜfòLôZ aûYú _X«ê Gaõ Mbúe aòPûe Ke«ê Z[û @ZògúNâ Mêeêcª _âû¯ Ke«ê û Kaúeþ, _ŠòZþ Jeþ cgûfþPú, ù\ûù^ûñ iìùS÷÷ñ ^ûjó û Jùeûñù^ Kùe÷ñ Pûñ¦^û, @û_þ @ù§ùe cûjó ûû Kaúeþ, KeþYú ZRþ K[þ^ú Kù[÷ñ, @mû^ú \ò^þ eûZþ û KêKeþ ùRýûñ ùbøñKZþ `òùe÷, iê^ú iê^ûB aûZþ ûû Meúaþ, aúRKþ Kú aûZûñ Kùj÷ñ, aúRKþ ^ûjó jû[þ û _é[ßú ùWûa^þ CZþùe, Kùj÷ -Kùj÷ cúVú aûZþ ûû Meúaþ, aúRKþ Kú aûZûñ Kùj÷ñ, aúRK ^ûjó _ûiþ û Jùeûñ ùKû _âùcû]þ júñ, @û_^þ Pùf ^òeûgþ ûû Meúaþ, K[þ^ú ùK gìùe Nù^, Kù[÷ñ @U´eþ mû^þ û aûjeþ Rßûaþ @ûùa÷ ^júñ, fú\þ Kùe÷ñ ùc÷\û^þ ûû _âaP^ ù\aû Gaõ ^ûc (\úlû) C_ù\g ù\aû ùKøYiò ùQûU _òfûe ùLk ^êùjñ û ù~_eòKò KûLùe ù_û[ô ]eò Pûf cêñ c¤ _âaP^ ù\Aù\aò û Pûf cêñ c¤ eûcûdY _Xòù\aò, MúZû Rúue _V^ Keòù\aò, Mâ^Ú iûùjae _ûV Keòù\aò û @[ðûZþ iZþiw Keòù\CQò Gaõ ^ûc c¤ ù\Aù\CQò @û\ò @û\ò û _ì‰ð i^Úuê jó ùKak _âaP^ ù\aû Gaõ ^ûc C_ù\g ù\aûe @]ôKûe [ûG Gaõ ùijò K[ûe icû_^ c¤ ùKak ùi jó Keò_ûeòùa û KûjóKò ^û _ì‰ð i^Úue ùijò g± c¤ùe gqò beò ejò[ûG û ù~bkò gêKù\au g±ùe [ôfû û ù~còZò Kò ùKjò iZþiw Kùf Gaõ cû^ò ^ò@û~ûC ùi[ôùe @û´e cjòcû Kjòùa ù~, @û´ ajêZ còVû @ùU, `k c¤ùe eûRû @ùU, Zûjûe ew jk\ò@û @ùU AZýû\ò AZýû\ò Gaõ ~\ò ùKjò ùiVûKê @ûiò Kjòùa ù~ bûA ùcûùZ @û´ \ò@ û ùibkò _eòiÚòZòùe iZþiw Keòaû aýqò Kjòùa ùcû _ûLùe Z @û´^ûjó û _êYò cûMòaû aûfû aýqò _âgÜ Keòa, ùKûCVò còkòa ? ZûKê Raûa còkòfû RYû^ûjó û @û´Z ^òeûKûe @ùU û Zûjû K'Y ù\Lôaû i¸a û _êYò cûMòaû aûfû Kjòa ù~ @ûùe @ùaû]! ùaûKû ! ùZû _ûLùe ~\ò @û´jó ^ûjó Gaõ ZùZ RYû^ûjó @û´ ùKûCVò còka ò , Gjû ijòZ KjêQ @û´ ^òeûKûe @ùU û ùZùa aý[ðùe KûjóKò Cy Êeùe _ûUò KeêQ ? Kjòaûe @bò_âûd Gjû ù~ ZZßmû^ ejòZ I @^]ôKûeú _âaP^ ù\aû aýqò Gaõ Zûu cêLeê gêYê[ôaû aýqò icùÉ ^Kðe @]ôKûeú ùjùa û ~\ò ùKøYiò aýqò ^òùR ^òRKê Mêeê aù^A KòQò gòhý aù^A^òG ùZùa aêSò^ò@«ê ùijòaýqò Zû’ ^òR cêŠ C_eKê ùaûS ù^A^òG û KûjóKò ^û _eùcgßeu ^òdc @Qò ù~ùZ _~ýð« gòhý _ûeòùja ^ûjó Mêeêuê c¤ aûe´ûe R^à ù^aû _ûAñ _Wòa û _ì‰ðMêeê ÊÌmû^ _ûA[ôaû gòhýcû^uVûeê cêqò _ûAaû _ûAñ Gjò bkò fúkû

mû^ Mwû

5

Ke«ò ~\ßûeû Kò @mû^ú gòhýcû^u Mêeêu_âZò aòZé¾û @ûiò~ûG û ù~_eòKò Kaúeþ iûùja ù~ùZùaùk Kûgúùe _âKU ùjûA[ôùf ùijò icdùe Kaúeþ iûùjaue PChVò (64) fl gòhý ùjûA~ûA[ôùf û ùicû^u _eúlû ù^aû_ûAñ Kaúeþ iûùja Kûgú ijeùe ejê[ôaû @Zò _eòPòZ ùagýûKê iZþiw mû^ aêùSAaû _ûAñ Zûu NeKê ~òaû @ûe¸ Keòù\ùf, ù~Cñ NUYûKê ù\Lô Gaõ gêYò gòhýcû^ue jé\dùe Mêeêu _âZò NéYû R^à ùjûAMfû Gaõ icÉu c^ Mêeêu ^òKUeê jUòMfû û ùKak \êARYuê QûWò icÉ gòhý Mêeêaòjú^ _âcûYòZ ùjûAMùf û iZþMêeê Meúaþ \ûi Rú cjûeûRu aûYúùe @Qò :Meúaþ, PŠûfú ùK ùPøñKþ ùc, iZþMêeê ùa÷ùV Rûd û ùPøhVþ fûlþ MûeZþ Mùd, ù\û eùj iZþMêeê _ûd ûû bWþIßû bWþIßû iaþ Kùj÷ñ, Rû^Zþ ^ûjó ùLûRþ û \ûiþ Meúaþ Kaúeþ Kecþ ùi, aûõUZþ iòeþKû ùaûSþ ûû @ûùc @û_Yuê Gjû _âû[ð^û KeòaûKê Pûjê@ñ Qê Kò UòùK aêSò aòPûeò ùiø\û Ke«ê û iûcþùa\e ùgæûK ^õ822ùe Kêjû~ûA @Qò ù~ Rúae cêqò ùKak Zò^ò^ûc (cª) \ßûeû ùja û _â[ùc Iñ, \ßZ ò údùe iZý^ûc (ZZþ) ZéZúdùe iûe^ûc (iZþ) û Gjû MúZûRú c¤ _âcûY \ò@«ò ù~ - Iñ -ZZþ-iZþ Gaõ gâú MêeêMâ^Ú iûùjaùe c¤ Gjò iZý^ûc R_ Keòaû_ûAñ ^òùŸðg \ò@û~ûAQò û iZý^ûc iZý^ûc R_KeòaûUû Gjû ùKøYiò ^ûc ^êùjñ û GjûZ ùijò ^û’Kê ^òùŸðg KeêQò û ~ûjûKò _âKéZùe iZý^ûc @ùU û Gjòbkò Gjò iûe^ûc c¤ û ùKak Iñ cª ùKøYiò KûcKê ^êùjñ û Gjò Zò^ò ^ûc Gaõ ^ûc ù\aû_Añ @ûmû ùcûùZ ùcûe Mêeêù\a Êûcú eûcù\aû^¦ Rú cjûeûRu\ßûeû _âû¯ ùjûAQò ~ûjûKò Kaúeþ iûùjauVûeê _òXú_ùe _òXú Pûfò@ûiêQò û _â[ùc @û_Ycûù^ iZþiw gêY«ê, ùiaû Ke«ê ù~_eò @û_Yu bqòeì_ú ùlZ C}éÁ ùgâYúe ùjûA~òa û Kaúeþ, cû^êhþ R^à _ûd Keþ, ^jó eùU÷ñ jeò^ûcþ û ùR÷ùi Kê@ûñ Rfþ aò^û, Lê\þaûdû Kòiþ Kûcþ û Kaúeþ, GKþ jeò ùK ^ûcþ aò^û, ùd eûRû Ehbþ ùjû û cûUú ùXûùa÷ Kê¸ûeþ Kú, Nûiþ ^ WûùfùKû û Gjû_ùe ^òRe Caðe ~êq ùlZùe aúR a_^ Keòaû _ûAñ _Wòa û _aòZâ gûÈ MêWòK c¤ùe (Kaúeþ iûùjau aûYú, ùa\, MúZû, _êeûY, Kêeû^, ]cð\ûi iûùja @û\ò i^Úcû^u aûYú) e @¤d^ùe cêqò ùja^ûjó û Gjòiaê gûÈ MêWòKùe [ôaû iûeûõg Gjû ù~ _ì‰ð bûaùe cêqò _ûAaû_ûAñ _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ iûùjau _âZ^ ò ] ò ô i^Ú (~ûjûuê Zûue Mêe\ ê ûß eû ^ûc ù\aû_ûAñ @ûmûc¤ còkQ ò )ò u Vûeê C_ù\g ù^A @ûcôKfýûY Keòaû @ûagýK û ~\ò ^ûc ù^ùa ^ûjó Z ^ûcþ aò^û iê^û ^Meþ, _Wdû iKfþ ùcñ ùgûeþ û fêUþ ^ fêUú aõ¦Mú, ùjû Mdû jõiû ùbûeþ û @\þfú @ûeZú @\fþ @Rê^ú, ^ûcþ aò^û ùj÷ Kûdû iê^ú û

6

bqò c~ýðû\û

SêVú Kûdû Lûfþ fêjûeû, AõMþfû _òwþfû iêhêc^þ \ßûeû ûû KééZNÜú bêùf ^eþ ùfûB, Rû NUþ ^ò½d ^ûcþ ^ùjûB û ùiû ^eþ KúUþ _ZõM bìRõMû, ùPøeûiú ùcñ Neþ ùj÷ @õMû û ~\ò aúR a_^ ^Keòùa ùZùa @ûcôû eì_ú ùlZe _âÉZ ê ò Keòaû aý[ð ùjfû û Kjòaûe @bò_âûd Gjû ù~ G[ôeê @û_Yuê mû^ ùjûA~òa, ~ûjû _âKéZùe @ûagýK @ùU û _e«ê _ì‰ð Mêeê \ßûeû ^ûc C_ù\g ù^aû @[ðûZþ aúR a_^ Keòaû c¤ ^òjûZò @ûagýK @ùU û ùijò ^ûc c¤ R_ KeòaûKê _Wòa ù~Cñ ^ûcKê Mêeê ^û^K iûùjaþ R_ò[ùô f û Meúaþ \ûi iûùjaþ c¤ R_ò[ùô f, ]cð\ûi iûùjaþ @û\ò i^Ú cûù^ R_Keò[ùô f û Gjû aýZúZ @^ý ùKøYiò ^ûc \ßûeû cêqò ùjûA_ûeòa ^ûjó û G[ô_ûAñ @û_Y cû^uê icÉuê ^ûc C_ù\g ù^A ^òRe bqòeì_ú ]^ iõMâj Keòaû _ûAñ @ûe¸ Keòaû CPòZ Gaõ @^ý icÉuê c¤ RùYAaû CPòZ û ù~ùZ gúNâ ùjûA_ûùe ùiùZ gúNâ û KûjóKò^û KòG RûùY ùKùa I ùKCñ icdùe Gjò geúe c¤eê @ûcôû QûWò Pûfò~ûA _ûùe û Mêeê ^û^K ù\aþ Rú c¤ Kêj«ò ù~ ^û Rûù^ ùd Kûfþ Kú Keþ Wûùe÷, Kòiþ aò]ô Xkþ Rû _ûiû ùIß û RòjÜûù\ iòeþ ùZ ùcûZþ LêWMþ\ú, Cjàû^ìñ ùKWû jûõiûùIß û Kaúeþ iûùja Kêj«ò ù~ Kaúeþ, Êûõiþ - Êûõiþ ùcñ ^ûcþ Rù_û, aý[ðû Êûõiþ cZþ ùLûG û ^ Rûù^ Aiþ ÊûõiþKû, @ûa^þ ùjû ùK ^û ùjûG ûû iZþMêeê ùiûB ùRû iûeþ^ûcþ \éXûùa÷, Jeþ Mêeê ùKûB Kûcþ ^ @ûùIß û “iûeþ^ûc aò^û _êeêh (bMaû^) ù\âûjú” @[ðûZþ ù~Cñ Mêeê iûe^ûc I iûeg± \ò@«ò ^ûjó @[aû Zûuê ^òR Mêeê \ßûeû ^ûc ù\aû_ûAñ @]ôKûe (@ûmû) ^ûjó @[ðûZþ gûÈ MêWòKe @¤d^eê ~\ò ùKjò c^cêLú Mêeê Gjò ^ûc c¤ ù\A ù\ùa ùZùa ùijò Mêeê Gaõ Zûu gòhý cû^uê ^Kðùe _ùKA \ò@û~òa û ùijò Mêeê bMaû^ue gZî @ùU, aòù\âûjú @ùU, ZûjûKê bMaû^u \eaûeùe ùMûW C_eKê cêŠ C_eKê Keò Uûwò \ò@û~òa û Gùa bq icûRùe ^Kfò Mêeê (i^Ú) cû^u \ßûeû GK bêf ]ûeYû _âPûe Keû~ûC@Qò ù~ [ùe cûZâ Mêeê ]ûeY Keòiûeòaû_ùe _êYò \ßòZúd aûe Mêeê a\ùkAaû CPòZ ^êùjñ û UòKòG aòPûeKeò ù\L«ê ù~, Mêeê @ûce R^à - céZýê eì_ú ùeûMKê bf Keòaû bkò ùa÷\ý @U«ò û ~\ò ùKøYiò GK ùa÷\ýu \ßûeû @ûce ùeûM bf ^ùjfû ùZùa @ûùc @^ý ùKøYiò bf ùa÷\ý (Wûqe)u _ûLKê ~òa,ê ~ûjû\ßûeûKò @ûce Rúa^ _âZò aò_\ iéÁò Keò[ôaû ùeûMUò VòKþ ùjûA~ûC û ù~_eò ]cð\ûi iûùjau _â[c Mêeê gâú eê_\ûi Rú [ôùf û Kò«ê ù~ùZùaùk ]cð \ûi Rúuê RYû _Wòfû ù~ Gjò Mêeê _ì‰ð cêqò\ûZû ^êjñ«ò ùiùZùaùk ùi @ZògúNâ Zûuê ZýûMKeò _ì‰ð aâjà _eùcgße iZý_êeêh Kaúeþ iûùjauê ^òRe Mêeê aù^Aùf Gaõ ‘_ì‰ð ùcûliZý ùfûK’ _âû¯ Kùf VòKþ Gjò _âKûe @mû^ú Mêeêuê iõùM iõùM ZýûM Keòù\aû CPòZ û

mû^ Mwû

Meúaþ, Meúaþ, Meúaþ, Meúaþ, Kaúe, Kaúeþ, Kaúeþ, Kaúeþ, Kaúeþ, Kaúeþ, Kaúeþ, Kaúeþ, Kaúeþ, Kaúeþ, Kaúeþ,

7

“SêùV Mêeê ùK _l ùKû, ZRZþ ^ KúùR÷ aûeò” (Mêeê I ^ûc cjòcûe aûYú) aò^þ C_ù\gþ @Põbþ ùj÷, ùKýûñ RúaZþ ùj _âûYþ û aò^þ bqò Kjûñ ùVøeþ ùj, ^eþ ^ûjó _ûhûYþ ûû GKþ jeòùK ^ûcþ aò^û, ^ûeò KêZòdû ùjû û Mfú-Mfú ùbøñKZþ `òùe÷, UêKþ ^û Wûùf÷ ùKû ûû aòaò _Wþù\ eùj÷ñ [ú, WùdûXú fMþZú aûeþ û MûZþ CNûùW `òeþZú ùjñ, a^þ KêZòdû aûRûeþ ûû ^Kþùaieþ ^Kþ ùi a^ú, _jeZþ jûe jùcfþ û iê¦eú ùi iê^jò (Kê¼òdû) a^ú ,iê^ò iûjòa ùK ùLfþ ûû jeò ùK ^ûcþ aò^û, eûRû Ehb, ùjûG û cûUò fù\÷ Kêcþjûeþ ùK÷, Nûiþ ^û Wûùf ùKûG ûû eûcþ Ké¾ ùi ùKø^þ aWû, CùjÜûõ bú Mêeê KújÜ û Zú^þ ùfûKþ ùK ùIß ]^ú, Mêeê @ûùM @]ú^ þ ûû Mbð ù~ûùMgße Mêeê aò^û, fûMû jeòùK ùiaþ û Kùj÷ Kaúeþ ÊMðþùi, ù`eþ \òdû iêLþù\aþ ûû eûRû R^Kþ ùi ^ûcþ ùf, KòjÜú jeòKú ùiaþ (_ìRû) û Kùj÷ Kaúeþ ùa÷KêY× ùcñ CfÖ còùf iêLù\a ûû iZþMêeê ùK C_þù\gþ Kû, fûdû GKþ aòPûeþ û ùR÷ iZþMêeê còòfþùZ ^júñ, RûZû ^eKþ \ßûeþ ûû ^eKþ \ßûeþùc \ìZþ iaþ, KeþùZ ùLñPû Zû^þ û C^þùZ Kajêñ^û QêUþZû, `òeþ `òeþZû Pûùeûñ Lû^þ ûû Pûeþ Lû^úùcñ bâcþZû, Kaþjñê ^û fMþZû _ûeþ û ùiû ù`eû iaþ còUþMdû, iZþMêeê ùK C_þKûeþ ûû iûZþ icê\â ciòKeêñ, ùfL^ú Keêñ a^þeûd û ]eþZú Kû KûMRþ Keêñ, Mêeê MêYþ fòLû ^~ûG ûû Mêeê aùW ùMûaò¦þ ùi, c^þ ùc ù\Lþ aòPûeþ û jeò iêcþùe ùiû ejMG, Mêeê bùR jêG _ûeþ ûû Mêeê ùMûaò¦þ ù\ûC LùW, KûùK fûMêñ _ûdþ û afòjûeú Mêeê @û_þù^, Rò^þ ùMûaò¦ \ò@û còfûd ûû jeòùK EVþZû, Mêeê Kú geY ùcñ Rûd û Kaúeþ Mêeê ùR÷ eêVþRûñ, jeò ^júñ ùjûZþ ijûd ûû

^ûc ùKCñ eûcue R_òaû CPòZ? MúZû Rúe @¤ûd ^õ-15e ùgæûK ^õ-16 ù\ßø, Aùcø, _êeêùhø, ùfûùK, leü, P, @leü, Ga, P,leü, iaðûYò,

8

bqò c~ýðû\û

bìZû^ò, KìUiÚü, @leü, CPýùZ ûû @^êaû\: Gjò iõiûeùe \êA _âKûee bMaû^ @Q«ò ,^ûgaû^ Gaõ @aò^ûgú Gaõ Gjò iµì‰ð bìZ _âûYú cû^ue geúe Z ^ûgaû^ Gaõ Rúaûcôû @aò^ûgú ùaûfò Kêjû~ûAQò û MúZû Rúe @¤ûd ^´e 15e ùgæûK ^õ-17 C¼cü, _êeh ê ü, Zê, @^ýü, _ecûcôû, AZò, C\ûjéZü, ~ü, ùfûKZâdcþ @ûaògý, aòb¼ðò, @aýdü, Bgßeü ûû @^êaû\: C¼c bMaû^ Z @^ýjó @U«ò ~òGKò Zò^òùfûKùe _âùagKeò icÉue ]ûeY-ù_ûhY Ke«ò Gaõ @aò^ûgú _eùcgße _ecûcôûuê Gjò _âKûe Kêjû~ûAQò û Kaúeþ, @leþ _êeêhþ GKþ ù_Wþ ùj÷, ^òe¬^þ aûKò Wûeþ û Zâòù\aû (aâjàû, aòhÜë, gòa) gûLû bùd, _ûZþ bdû iõiûeþ ûû Kaúeþ, Zú^þ ù\aþ ùKû iaþ ùKûB ]ýûùIß, ùPø[û ù\aþKû cecþ ^û _ûùIß û ùPø[û QûñWò _Æcþ ]ýûùIß, Kùj÷ Kaúeþ ùiû jcþùe @ûùIß ûû Kaúeþ, Zò^þ MêY^þ Kú bqò ùcñ, bìfò _eùdû iõiûe û Kùj÷ Kaúeþ ^òRþ ^ûcþ aò^þ, ùK÷ùi C¼ùe÷ _ûeþ ûû Kaúeþ, IñKûeþ ^ûcþ aâjà (Kûkþ) Kû, dj K¼ðû cZò Rû^ò û iûñPû g± Kaúeþ Kû, _e\û cûjó _jòPû^ò ûû Kaúeþ, Zú^þ ùfûKþ iaþ eûcþ R_Zþ ùj÷, Rû^þ cêqò ùKû ]ûcþ û eûcP¦â agò Mêeê Kòdû, Zò^þ Kjò iê^ûùdû ^ûcþ ûû Kaúeþ, eûcþ Ké¾ @aþZûeþ ùj÷, A^þKû ^ûjó iõiûeþ û Rò^þ iûjaþ iõiûe Kòdû, ùiû Kò^jêñ ^ R^þcýûõ ^ûeú ûû Kaúeþ, Pûeþ bêRû ùK bR^þ ùcñ, bìfò _ùe iaþ i^Ú û Kaúeû iêcòùe÷ Zûiê ùKû, RûùK bêRû @^« ûû Kaúeþ, agòÁ cê^ò ùi Zù¼ßZû mû^ú, ùiû]þ Keþ fMÜ ]ùe÷ û iúZû jeY ceYþ \ge[þ ùKû, a^þ a^þ eûc `òùe÷ ûû Kaúeþ, icê\â _ûUò fuû Mùd, iúZû ùKû beZûeþ û Zûjò @MÉ cê^ò _úd Mùdû, A^þùcñ ùKû KeþZûeþþ ûû Kaúeþ, ùMûa¡ð^þ Ké¾ Rú CVûdû, ù\âûYû Mòeò j^êc« û ùgh^ûMþ iaþ iéÁò CVûB, A^þùcñ ùKû bMa« ûû Meúa, \êaðûiû ùKûù_ Zjûñ, icSþ ^ @ûB ^úPþ û Q_^ ùKûUò ~û\aþ KùU, cPú eê]ôeþ Kú KúPþ ûû Kaúeþ, KûùU a§^þ aò_Zò ùcñ, KVò^ Kòdû iõMâûcþ û PòùjÜûõùe ^eþ _âûYòdû, MeêWþ aùWû Kò eûcþ ûû Kaúeþ, Kj Kaúeþ PòZþ ùPZj, g± Kùeø ^òeêaûeþ û gâú eûcP¦â ùKû K¼ðû KjZþ ùj÷ñ, bìfò _eþùdû iõiûe ûû

mû^ Mwû

Kaúeþ, Rò^þ eûcþ Ké¾ ^òe¬^ Kòdû, ùiû ùZû KeþZû ^ýûeþ û @§û mû^þ ^ aêSûB, Kùj÷ Kaúeþ aòPûe ûû Kaúeþ, Zò^þ MêY^þ (aâjàû, aò¾ê, gòa) Kò bqòùcñ bêfþ _Wþùdû iõiûe û Kùj÷ Kaúeþ ^òRþ ^ûc aò^û ùK÷ùi CZþùeû _ûeþ ûû ûû g± ûû (i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûRu \ßûeû ePòZ) ~ê¡þ RúZþ Keþ _ûŠaþ, Lêiò jêG @_ûeþ û A¦â _âiÚ Kò M\ò _eþ, ~ê]ôÂòeþ Kò ieþKûe ûû 1 ûû GKþ \ò^þ @Rðê^þ _êQþZû, iê^þ Ké¾ bMaû^þ û GKþ aûeþ `òeþ iê^û\òùdû Iß ^òcðkþ MúZû mû^þ ûû 2 ûû Ncûgû^þ dê¡ ùK KûeYþ, bêfþ _Wòùj÷ ùcûùjñ û ùRýûñ Kû ùZýûñ Kj^û bMaû^þ, Z^òKþ ^ @«eþ ùjûG ûû 3 ûû Ehò cê^ò ùJeþ ù\aþZû, iaþùKû eùj Zêcþ Lûd û A^þùKû bò ^júñ ùQûWû @û_þù^, eùj Zêcûeû jú MêYþ Mûd ûû4ûû Ké¾ ùaûùf @Rðê^ ùi, dj MfþZò ùKýûñ KòjÜ û Hùi ^òcðk mû^þ ùKû bêfþ Mdû aê¡òjú^þ ûû 5 ûû @aþ cêùS bò KêQ dû\þ ^júñ ,bêfþ _Wò ^ò\û^þ û ùRýûñ Kû ùZýûñ Ciþ MúZûKû ùc ^júñ Keþ iKþZû MêYþMû^þ ûû6ûû Êdõ gâúKé¾ ùKû dû\þ ^jñó, ùJeþ @Rðê^þ ùKû ]cþKûùIß û aê¡ò Kûkþ ùK jûZþ ùj÷÷, Pûùj ZâòùfûKú ^û[þ KjfûùIß ûû7ûû mû^þ jú^þ _âPûeþKû mû^þ Kù[ñ \ò^þeûZþ û ùRû iaðùKû Lûù^aûfû, Kùjñ CiúKú aûZþ ûû 8 ûû iaþ Kùjñ bMþaû^þ Ké_ûkê ùjñ÷, Ké_ûKùeñ \dûfþ û RòiþKú iaþ _ìRûKùe, Ißj Êdõ Kùj ùcñ Kûfþ ûû9ûû cûùe÷ LûùI÷ iaþ ùKû, Ißj ùK÷iû Ké_ûkþ û Kêù Mù] iê@ñeþ a^ûùa÷ ùj÷, `òeþ bú \ú^þ\dûfþ ûû10ûû aûBafþ ùa\þ Kêeû^þ ùj÷÷, ùR÷ùi Pû¦þ _âKûgþ û iêeRþ mû^þ Kaúeþ Kû, Kùe÷÷ Zòceþ Kû ^ûgþ ûû 11ûû eûc_ûfþ iûPú Kùj÷, Kùeû aòùaKþ aòPûeþ û iZþ^ûcþ I iûeþ^ûcþ, djú cª ùd÷ iûeþ ûû 12 ûû Kaúeþ jcûeû eûcþùj÷, I ùj \ú^þ\dûfþ û iõKU ùcûP^ KÁ jeYþ, MêYþ MûùIß÷ eûc_ûfþ ûû ûû g± ûû (i^Ú eûcþ_ûfþ \ûiþ Rú cjûeûRþu \ßûeû ePòZ) aâjàû aò¾ê gòa, ùj÷ñ Zú^þ ùfûKþ _â]û^þ û @ÁõMú A^þKú cûZû ùj, ùJeþ _òZû Kûfþ bMþaû^þ ûû 1 ûû GKþ fûLþùKû Kûfþ, ^úZþ LûùI÷÷ß iú^û ZûYþ û aâjàû a^ûùa÷÷, aò¾ê _ûùf÷, gòaþ Keþù\ KfýûYþ ûû 2 ûû

9

10

bqò c~ýðû\û

@Rðê^þ XeþùK _ìQþZû ùj÷, dj ùKø^þ eì_þ bMþaû^þ û Kùj÷÷ ^òe¬^þ ùcñ÷ Kûfþjêñ, iaþùKû @ûdû Lû^þ ûû 3 ûû aâj à^ûcþ Aiú Kû ùj÷, ùa\þ Kùe MêYþMû^þ û R^à ceYþ ùPøeûiú, dj AiþKû i´ò]û^þ ûû 4 ûû Pûeþ eûc þKò bqò ùcñ, fMþejû iõiûe û _ûÆIûß eûcþ Kû mû^þ ^júñ, ùRû _ûeþ CZûe^þjûeþ ûû 5 ûû aâjàû-aò¾ê-gòaþ Zúù^ûñ MêYþ ùj÷ñ, \êiþeû _âKéZòKû Rûfþ û fûLþ Rúaþ ^òZþ blYþ Kùeñ, eûcþ Zòiþeû Kûfþ ûû 6 ûû @leþ _êeêhþ ùj÷÷ eûcþ ùPø[û, ùR÷ùi P¦âcû Rû^þ û _ûÆþIßû eûcþ Kaúeþ ùj÷÷, ùR÷ùi C\d jê@û bû^þ ûû 7 ûû eûcþù\aû^¦þ MêeêRú, Keþ Mùd ^Reþ ^òjûfþ û iZþ^ûcþ Kû \òdû-LRû^û, aeþùZ÷ eûcþ_ûfþ ûû 8 ûû

^ûc (\úlû) ù^aû aýqò cû^u _ûAñ @ûagýKúd mû^ 1. _ì‰ð Mêeêu _eòPd:- Gùa Kkò~êMùe bq icûRe i¹êLùe _ì‰ðMêeêue _eòPd ù\aû iaêVûeê RUòk _âgÜ @ùU û Kò«ê Gjûe ajêZ ùQûU Gaõ iû]ûeY C¼e Gjû ù~ ù~Cñ Mêeê gûÈ MêWòK @^êiûùe bqò Ke«ò Gaõ ^òR @^êPûeú @[ðûZþ ^òR gòhý cû^u \ßûeû KeûA[û«ò ùi ùjCQ«ò _ì‰ð i^Ú û KûjóKò ^û bqò cûMðe i´ò]û^ ùjCQò ]ûcðK ò gûÈ ù~_eòKò Kaúeþ iûùjaþu aûYú, ^û^K iûùjau aûYú, i^Ú Meúaþ \ûiRú cjûeûRu aûYú, i^Ú ]cð\ûi Rú iûùjaþu aûYú, ùa\, MúZû, _êeûY, ùKûeû^þ, _aòZâ aûAùafþ @û\ò @ùU û ù~Cñ i^Ú gûÈ MêWK ò @^êiûùe bqò iû]^û aùZA[û’«ò Gaõ bq icûRKê iZý cûMðe \gð^ KeûA[û’«ò ùi _ì‰ð i^Ú @U«ò û @^ý[û ùi bq icûRe ùNûe gZî @U«ò û ~òGKò gûÈ MêWK ò aòe¡ ê ùe iû]^û KùeA[û’«ò û Gjò @cìfý cû^a R^à ijòZ ùLk ùLkêQ«ò û Gbkò Mêeê aû i^Úuê bMaû^u \eaûeùe IfUû bûaùe SêùfùA \ò@û~òa û C\ûjeY Êeì_ ,ù~_eòKò ùKjò @¤û_K iòfûaiþ (_ûVýKâc) Kê aû\þ ù\A gòlû \ò@«ò ùZùa ùi ùijò aò\ýû[ðú cû^ue aW gZî @U«ò û MúZû @¤ûd ^õ7e ùgæûK ^õ15:^, cûcþ, \êÃéZò^ü, cêXûü, _â_\ýù«, ^eû]cûü, cûddû, @_jéZmû^ûü, @ûiêecþ, bûacþ, @ûgâòZûü ûû @^êaû\:- cûdû\ßûeû ù~Cñcû^ue mû^ jeò ~ûA iûeòQò G_eò @iêe ÊûbûaKê ]ûeY Keò[ôaû c^êhý cû^u c¤ùe ^úP \ìhòZ Kcð Keê[ôaû cìLð ùcûùZ bR«ò ^ûjó @[ðûZþ ùicûù^ ùKak Zòù^ûUò MêY (eRMêY aâjàû, i¼ßMêY aò¾ê, ZcMêY gòa) ue iû]^û Keê[û@û«ò û ~\êùað\ @¤ûd ^õ 40 ùgæûK ^õ-10 (i^Ú eûc_ûf Rúu \ßûeû bûhûbûhý) @^ýù\aûjêüi¸aû\^ý\ûjêei¸aûZþ, AZò gêgîc ]úeûYûõ ùd ^É\ßòPPlòùe ûû 10 ûû

mû^ Mwû

11

IWò@û @^êaû\:- _ecûcôûu aòhdùe iûcû^ýZ ^òeûKûe @[ðûZþ ùKùaaò R^à ^ùjaû aûfû Kjò[û@û«ò û \ßòZúd bûaùe @[ðûZþ R^à ù^A @aZûe eì_ùe @ûiòaû aûfû Kj«ò û ~ûjûKê Kò _ì‰ð mû^ú bf _âKûee gêùYA[û’«ò ZûjûKê Gjò _âKûe VòKþ bûaùe ùijò iceì_ @[ðûZþ ~[û[ð eì_ùe bò^Ü bò^Ü eì_ cû¤cùe _âZýl mû^ KùeA[û’«ò û MúZû @¤ûd ^õ4e ùgæûK ^õ-34ZZþ, aò¡ò, _âYò_ûùZ^, _eò_âùgÜ^, ùiadû, C_ù\lý«ò, ùZ, mû^cþ, mû^ò^ü, ZZß\gðò^ü ûû @^êaû\:- ZûjûKê aêS ùijò _ì‰ð _ecûcôûue mû^ I icû]û^Kê RûYòaû aûfû i^Úuê bf bûaùe \ŠaZþ _âYûc Keòaû\ßûeû Zûue ùiaû Keòaû `kùe Gaõ K_U QûWò iekZû _ìaðK _âgÜ Kùf ~ûA ùi _ecûcô ZZßKê bf bûaùe RûYòaû aûfû mû^ú cjûcôû ùZûùZ ùijò ZZßmû^ e C_ù\g Keòùa û 2. ^ògû~êq aÉê MêWòKe ùia^ ^òùh]:- jêKÑû, c\ý, aòdeþ, Z´ûLê, aòWò, iòMûùeUþ, jêfûi gêNõò aû, MêUL þ û, cûõi, @Šû, iêf` þ û, @`òc, Mù¬A Gaõ @^ý ù~ ùKøYiò ^ògû~êq \âaýe ùia^ Z \ìeùe ejòfû , ùKjò aýqòuê ^ògû~êq aÉê @ûYòù\aû c¤ c^û @ùU û a¦úùQûWþ Meúaþ \ûiþ Rú cjûeûR Gjò icÉ ^ògû~êq aÉê MêWK ò ê ajêZ Leû_ ùaûfò KjòaûKê ~ûA ^òR aûYúùe KjòQ«ò Kò iêeû_û^þ c\ý cûõiûjûeú, Mc^þ Kùe÷ ùbøùM÷ñ _eþ ^ûeú û iZeþ R^cþ KUZþ ùjñ÷ gúgõ, iûlú iûjòaþ ùj÷÷ RMþ\úgõ ûû 1 ûû _e\ßûeû Èú Kû ùLûùf÷, iZeþ R^à @§û jùI÷÷ß ùWûùf÷ û c\òeû _òùa÷ KWþIßû _û^ú, iZeþ R^à ißû^þùK Rû^ú ûû 2 ûû Meúaþ, jêKÑû jeþ\cþ _òaùZ, fûfþ còfûùa÷ñ ]ìeþ û Aiþùcñ iõgd ùj ^júñ, R^à `òQùf iìeþ ûû 3 ûû Meúaþ, ùiû ^ûeú Rûeú Kùe÷, iêeû _û^þ ùiø aûeþ û GKþ Pòfcþ jêKÑû bùe÷, Wêùa÷ Kûkú ]ûeþ ûû 4 ûû Meúaþ, iìeþ MD Kêñ LûZþ ùj÷, bqò aòjêù^ñ eûWþ û bûw Z´ûLê Lû Mùd û ùiû PûaZþ ùj÷ñ jûWþ ûû 5 ûû Meúaþ, bûw Z´ûLê _úa júñ, iêeû _û^þ ùi÷ñ ùjZþ û ùMøÉ cUþUú Lûd Keþ, Rwþfú aù^ñ ù_âZ ûû 6 ûû Meúaþ, _û^þ Z´ûLê Pûaþ júñ, ^ûiþ ^ûKþ ùcñ ù\Zþ û ùiû ùZû Aeûù^÷ MG, Rýêñ bWþbìùR Kû ùeZþ ûû 7 ûû Meòaþ, bûñMþ Z´ûLê _úIß júñ, ùMûÉþ Mkû Kaûaþ û ùcûeþ céMþ Kìñ bLZþ ùj÷ñ, ù\ùw Kjñû Raûaþ ûû 8 ûû 3. Zú[ð iÚû^ MêWòKê ~òaû ^òùh]:- ùKøYiò _âKûe aâZ Keòaû @^êPòZ, ùKøYiò Zú[ð~ûZâû Keòaû @^êPòZ, MwûiÜû^ @û\ò Keòaû @^êPòZ, @^ý ùKøYiò ]ûcðòK iÚk ^òKUKê iÜû^ûù[ð aû \gð^ûù[ð ~òaû @^êPòZ û ùKøYiò c¦òe I AÁ]ûcùe _ìRû Gaõ

12

bqò c~ýðû\û

bqò bûa^û ijòZ ~òaû Gaõ c^ c¤ùe Gbkòbûa eLôaû @^êPòZ ù~ Gjò c¦òe bòZùe bMaû^ @Q«ò û bMaû^ ùKøYiò _gê ^êjñ«ò ù~ Zûuê _ìRûeú cjûgd c¦òeùe aû§ò eLôQ«ò û bMaû^ Z ùKûY @^êùKûYùe aýû_K bûaùe ejòQ«ò û Gjòiaê c^cêLú iû]^û gûÈ aòeê¡ Gaõ Gjû\ßûeû ùcûl _âû¯ò jêG^ûjó û UòùK aòPûe Keò ù\L«ê ù~ G icÉ Zú[ðiÚk (ù~_eòKò RM^Üû[u c¦òe), a\âò^û[, jeò\ßûe, cKÑû c\ò^û, @ce^û[, ùa÷ù¾ûù\aú, aé¦ûa^, c[êeû, aûeYûiú, @ù~û¤û eûc c¦òe, QêWûYú, Kûgú]ûc, Zòe_ ê Zò c¦òe, @û\ò Gaõ ciþR\ ò , Mêeê\ßûeû, Pyð Z[û AÁ]ûc @û\ò G_eò iÚk @ùU û ù~CñVûùeKò ùKøYiò i^Ú ejê[ôùf ùi ùiVûùe ^òRe bqò iû]^û Keò ^òR bqòeì_ú ]^Kê ù~ûMûW Keò geúe _eòZýûM Keò ^òR AÁù\au _ûLKê PûfòMùf û ZZþ _½ýûZþ Zûue iáZòKê _âcûYòZ Keò eLôaû_ûAñ ùijò iÚû^ùe ùKjò aýqò c¦òe, ciþRò\þ, Mêeê\ßûeû, Pyð @[aû ùKjòaýqò ]cðgûkû @û\ò _âZòÂû Keò \ò@«ò û ~\ßûeû Kò Zûuê icùÉ cù^eL«ê Gaõ @û¸bkò Zêz _âûYúcû^uê _âcûY còkò~ûC ù~ @û¸cû^uê c¤ Gjòbkò Kcð Keòaû CPòZ û ù~_eòKò Gjò cjû^þ @ûcôûcûù^ Keò@Q«ò û Gjòiaê ]ûcðòKiÚk @û¸cû^uê Gjò iù¦g ù\C@Qò Kò ù~Cñbkò bûaùe bqò iû]^û Gjò aòLýûZ i^Úcûù^ Keò@Q«ò û Gjò_eò @û_Y cûù^ c¤ Ke«ê û G[ô_ûAñ @û_Y Gjò _âKûe iû]^û Keòaû I aùZAaû aûfû i^Úuê ùLûR«ê Gaõ _êYò ùi ù~_eò Kjòùa ùijò_eò Ke«ê û Kò«ê _ùe Gjò iÚû^MêWòKùe _ìRû @ûe¸ ùjûAMfû, ~ûjûKò aòfþKêfþ aý[ð @ùU Gaõ gûÈ aòeê¡ @ùU û Gjò icÉ iÚû^ MêWòK Gbkò iÚû^_eò ùjûAQò ù~CñVûùe Kò ùKjò RùY còVûù\ûKû^ú ù\ûKû^ Keò Rêfê_ò, fWþWê, eiùMûfû AZýû\ò aù^A ^òùR LûA Gaõ ^òR iµKðúd cû^uê LêûA PûfòMùf û Zûjû_ùe ùijò iÚû^ùe ^û còVû ù\ûKû^ú @Qò ^û còÁû^Ü @Qò û ùiVûùe Z ùKak ù\ûKû^Uò _WòejòQò û ùi Z @ûcKê còùVA aù^Aaû gòùLA _ûeòa ^û @ûce C\e _ìeY Keò _ûeòa û Gùa ùKjò RùY Kjòùa @ûi«ê bûAcûù^! @û_Y cû^uê ùijò ù\ûKû^Uò ù\ùLA @ûYòaò ù~CñVûùe Kò RùY ù\ûKû^ú còÁû^Ü Zò@ûeò Keê[ôùf û Pûf«ê ~òaû û ùiVûKê ~ûA ùijò ù\ûKû^Kê ù\Lôùf Gaõ iûZ[e Zû Pûeò_ûLùe aêfò @ûiòùf û K'Y @û_Yuê còÁû^Ü còkòfû ? K’Y @û_Yuê còùVA Zò@ûeò Keòaûe ùg÷kú (aò]ô) RùYAaû aûfû ù\ûKû^ú còkùò f? G[ô_ûAñ @û_Yuê VòKþ ùijòbkò ù\ûKû^ú ùLûRòaû_ûAñ _Wòa ~òGKò iað _â[ùc @û_Yuê còVûA Lê@ûAa Gaõ Zò@ûeò Keòaûe aò]ô c¤ aZûA ù\a û Zû_ùe ùi ù~Cñbkò Kjòùa ùKak ùijòbkò Keòa @^ý KòQò ^êùjñ û VòKþ Gjò _âKûe Zú[ð iÚû^ MêWòKe _ìRû ^Keò ùijòbkò i^Úuê ùLûR«ê ~òGKò gûÈ MêWK ò @^êiûùe _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ iûùjaþu bqò Keê[ùô a Gaõ aZûC[ôùa û Zû_ùe ù~Cñbkò ùi Kjòùa VòK þ ùijòbkò Keòùa û ^òR c^ Azû bqò Keòùa ^ûjó û iûcùa\ iõLýû ^õ-1400 CZûPðòK @¤ûd ^õ-12 LŠ ^õ-3 ùgæûK ^õ-5 (i^Ú eûc_ûf \ûiu \ßûeû bûhû bûhý):-

mû^ Mwû

13

b\âû aÉû ic^ýûùaûiûù^û cjû^þ Kaò^ðòaP^û^ò gõi^þ û @û aPýÊ Pù´ûü _ìdcûù^û aòPlùYû RûMéaòù\ðaaúùZø ûû 5 ûû @^êaû\:- PZêe aýqòcûù^ ^òR aP^ MêWòK\ßûeû _ì‰ð _ecûcôû (_ì‰ðaâjà) u _ìRûe iZýcûMð \gð^ ^Keò @céZ e iÚû^ùe @^ý C_ûi^û {ù~_eò bìZ_ìRû, _òZe _ìRû, gâû¡ ù\aû, Zò^òMêYue _ìRû (eRMêY-aâjàû, iZMêY-aò¾ê, ZcMêYgòaue) Z[û aâjà (Kûk)u _ìRû c¦òe ciþRò\ - Mêeê\ßûeû -Pyð I Zú[ð -C_aûi _~ýð« ù~ùZ icÉ C_ûi^û } eì_ú ù`ûUKû I Nû@ûeê aûjûeê[ôaû _ìR/^gò@ûYò Kê @û\ee ijòZ @ûPc^ KeòPûfò[û’«ò ûZûjûKê _ec iêL\ûdK _ì‰ðaâjà Kaúe igeúe iû]ûeY ùagbìhûùe (“aÈe @[ð ùagbìhû - i^Ú bûhûùe GjûKê ùPûfû c¤ Kj«ò û ù~_eò ùKøYiò i^Ú geúe ZýûM Keò~û@û«ò Z Kêjû~ûG cjûcôû Z ùPûfû QûWòMùf û”) iZýùfûKþ aûfû geúe icû^ @^ý ùZR_ê¬e geúe ]ûeY Keò iû]ûeY aýqòu _eò Rúa^ aòZûA KòQò\ò^ iõiûeùe ejò ^òRe g± iûlúcû^u cû¤cùe iZý mû^Kê a‰ð^û Keò _ì‰ð _ecûcôûu aòhdùe fêPò[ôaû aûÉaòK iZýmû^ Z[û bqòKê RûMâZ Ke«ò û MúZû @¤ûd ^õ-16e ùgæûK ^õ-23~ü, gûÈaò]ôcþ, C›éRý, a¼ðùZ, KûcKûeZü, ^, iü, û iò¡òcþ, @ûaûù_ÜûZò, ^, iêLcþ, ^, _eûcþ, MZòcþ ûû @^êaû\:- ù~Cñ aýqò gûÈaò]K ô ê ZýûMKeò ^òR Azû @^êiûùe (c^cêLú @ûPeY) Ke«ò ùi ^û iò¡òKê _âû¯ ùjûA[û@û«ò ^û _ecMZòKê Gaõ ^û iêLKê û MúZû @¤ûd ^õ6e ùgæûK ^õ-16^, @Zò, @gþâ^Zü, Zê, ùdûMü, @Éò, ^, P, GKû«cþ û @^gâþ^Zü, ^,P, @Zò, Ê_Ügòkiý, RûMâZü, ^, Ga, P, @Rðê^ ûû @^êaû\:- ùj @Rðê^! Gjò ù~ûM @[ðûZþ bqò ^û Z ajêZ LûAaû aûfûe Gaõ ^û aòfþKêfþ ^LûAaû aûfûe ^û GKû« iÚû^ùe @ûi^ùe aiò iû]^û Keòaû aûfûe Z[û ^û ajêZ gd^ Keòaû Êbûa aýqòe Gaõ ^û i\ûiað\û RûMâZ ejòaû aûfûe iò¡ò jêG û _ìùR÷ñ ù\B ]ûcþ ùKû, gògþ jfûùa÷ ùRû û Meúa\ûiþ iûPú Kùj÷, j\þ Kû`òeþ ùj÷ ùiû ûû Kaúeþ, Mwû KûùV÷ Neþ Kùe÷, _úùa÷ ^òckð þ ^úe û cêqò ^júñ jeò ^ûc aò^,þ iZþMeê ê Kùj÷ñ Kaúeþ ûû Kaúeþ, Zú[ð Keþ-Keþ RMþ cìaû, CùW÷ _û^ú ^jûd û eûcþ jú ^ûcþ ^û R_û, Kûfþ NiúùU Rûd ûû Meúa,_úZfþ jú Kû [ûfþ ùj÷, _úZfþ Kû ùfûUû ûRWþ cìeZþ ùKû _ìRùZñ, @ûùIßMû ùUûUû ûû Meúaþ, _úZf Pcþyû _ìRùò d, ùRû [ûfþ _ùeûùi÷ û RWþ cêeZþ Kòiþ KûcþKú, cZò eùjû beùi÷ ûû Kaúeþ, _aðZþ _aðZþ ùc÷ñ `òeþdû, KûeYþ @_þù^ eûcþ û eûcþ ieúùL R^ còùf, Rò^þ iûùe iaþ Kûcþ ûû 4. _òZe_ìRû ^òùh]:- ùKøYiò _âKûe _òZe _ìRû, gâû¡ @û\ò ù\aû @^êPZ ò û bMaû^ gâúKé¾ cjûgd c¤ Gjò _òZe cû^ue _ìRû I bìZ cû^ue _ìRû Keòaû_ûAñ

14

bqò c~ýðû\û

iµì‰ð bûaùe c^û KeòQ«ò û MúZû Rú e @¤ûd ^õ9e ùgæûK ^õ25ùe KjòQ«ò Kò ~û«ò, ù\aaâZûü, ù\aû^þ, _òZéZâ^þ, ~û«ò, _òZéaâZûü û bìZû^ò, ~û«ò, bìùZRýûü, c\ýûRò^ü, @_ò, cûcþ ûû @^êaû\:- ù\aZûuê _ìRû Keê[ôaû c^êhýcûù^ ù\aZû cû^uê _âû¯ jê@«ò; _òZecû^uê _ìRû Keê[ôaû c^êhýcûù^ _òZeuê _âû¯ jê@«ò, bìZcû^uê _ìRû Keê[ôaû c^êhýcûù^ bìZ ù_âZuê _âû¯ jê@«ò Gaõ ùcûùZ _ìRû Keê[ôaû c^êhýcûù^ ùcûùZ jó _âû¯ jê@«ò û a¦úùQûWþ Meúaþ \ûiþ Rú cjûeûR Gaõ Kaúeþ iûùjaþ Rú cjûeûR c¤ Kêj«ò ‘Meúaþ, bìZ eùc÷ ùiû bìZ ùj÷, ù\aþ eùc÷ ùiû ù\aþ û eûcþ eùc÷ ùiû eûcþ ùj÷, iêù^û iKfþ iêeþ ùbaþ ûû’ G[ô_ûAñ ùijò (_ì‰ð _ecûcôû) _eùcgßeuê bqò Ke ~ûjûu \ßûeû _ì‰ð bûaùe cêqò ùja û ùijò _ecûcôû _ì‰ð aâjà iZý_êeêh (iZý Kaúe) @U«ò û Gjûe _âcûY MúZû Rúùe @¤ûd ^õ-18e ùgæûK ^õ-46ùe @Qò ~Zü _âaé¼òbìZû^ûõ ù~^ iaðcò\õ ZZcþ û ÊKcðYû ZcbýPðý iò¡òõ aò¦Zò cû^aü ûû46ûû @^êaû\:-ù~Cñ _eùcgßeuVûeê iµì‰ð _âûYúcû^ue C_ô¼ò ùjûA@Qò Gaõ ~ûjûuVûeê Gjò RMZ aýû¯ @ùU, ùijò _eùcgßeuê ^òR ÊbûaòK KcðMêWòK \ßûeû _ìRû Keò c^êhý _ec iò¡òKê _âû¯ ùjûA~ûG ûû63 ûû MúZû @¤ûd ^õ-18e ùgæûK ^õ-62ùe @Qò Zùca geYõ Mz iaðbûùa^ bûeZ û ZZþ_âiû\ûZþ_eûõ gû«òõ iÚû^õ _âû_þiýiò gûgßZcþ ûû62ûû @^êaû\:- ùj beZ aõùgûna @Rðê^! Zêùc iað bûaùe ùijò Bgßeue geYùe Pûfò~û@ û Zûueò Ké_ûeê Zêùc _ecgû«òKê Gaõ @aò^ûgú _ec _\Kê _âû¯ ùjûA~òa û iað bûae Zû_ô~ýð Gjû ù~, ùKøYiò @^ý_ìRû ^Keò c^-Kcð-aP^ùe GK _eùcgßeuVûùe @ûiÚû eLôaû û MúZû @¤ûd ^õ-8e ùgæûK ^õ-22ùe @Qò _êeêhü i _eü _û[ð bqýû fbýÉß^^ýdû û ~iýû«ü iÚû^ò bìZû^ò ù~^ iaðcò\õ ZZcþ ûû22 ûû @^êaû\:- ùj _é[û^¦^ @Rðê^ ! iµì‰ð _âûYú ~ûjûu @«MðZ @U«ò Gaõ ~ûjûuVê Gjò iµì‰ð iõiûe aýû¯ @ùU, ùijò _ec _êeêh _ecûcôû Z @^^ý bqò\ßûeû _âû¯ ùjaûù~ûMý @U«ò û @^^ý bqòe Zû_ô~ýð Gjû ù~,ùijò GK _eùcgße (_ì‰ð aâj)à u bqò Keòaû, @^ý ù\aú -ù\aZûu @[ðûZþ Zò^M ò Y ê (eRMêY-aâjûà , i¼M ß Y ê -aò¾,ê ZcMêY-gòa) MêWK ò e ^êùjñ û MúZû Rúe @¤ûd ^õ15e ùgæûK ^õ1 eê 4ùe @Qò MúZû @¤ûd ^õ-15e ùgæûK ^õ-1 ùe-

mû^ Mwû

15

C¡ßðcìkcþ, @]ügûLcþ, @gß»cþþ, _âûjêü, @aýdcþ, Q¦ûõiò, ~iý, _‰ðû^ò, ~ü, Zcþ, ùa\, iü, ùa\aòZþ ûû1ûû @^êaû\:- C_eKê ùPe aûfû ZkKê gûLû~êq @aò^ûgú aòÉéZ aél @ùU û @gß bkò iê\éX ~ûjûe ùQûU ùQûU @õg aû _âgûLû Gaõ _Zâ MêWòK KjòQ«ò û ùijò iõiûeeì_ú aélKê ~òG Gjò _âKûe RûYò@Qò ùijò bq _ì‰mð û^ú @U«ò û MúZû @¤ûd ^õ-15e ùgæûK ^õ-2ùe @]ü, P, C¡ßðcþ, _âiéZûü, Ziý, gûLûü, MêY_âaé¡ûü, aòhd _âaûkûü û @]ü, P, cìkû^ò, @^êi«Zû^ò, Kcðû^êa§ú^ò, c^êhýùfûùK ûû2ûû @^êaû\:-ùijò aéle Zùk Gaõ C_ùe Zòù^ûUò MêY ~[û, aâjàû-eRMêY, aò¾-ê iZMêY, gòa-ZcMêY eì_ú aòÉZ é ùjûA[ôaû aòKûe- Kûc, ùKâû], ùcûj, ùfûb, @jõKûe eì_ú(@uêeZ ò ùjC[ôaû)Wûk - aâjûà , aò¾,ê gòa jó RúaKê KcðMW ê K ò ùe aû§òaû _ûAñ cìk KûeY @U«ò Z[û c^êhýùfûK, ÊMð, ^KðùfûK _é[ôaú ùfûKùe Zùk (ùPøeû@gú (84) fl Rì^ò MêWK ò ùe) C_ùe aýaiÚû Keû~ûBQò û MúZû @¤ûd ^õ-15ùe ùgæûK ^õ-3ùe ^, eì_cþ, @iý, Aj, Z[û, C_fbýùZ, ^, @«ü, ^, P, @û\òü, ^, P, û iµâZòÂû, @gß»cþ, G^cþ, iêaòeìXcìkcþ, @iwgùÈY, \éùX^, QòZßû ûû3ûû @^êaû\:- Gjò eP^ûe ^û @ûe¸ Z[û ^û @« @Qò ^û Gbkò Êeì_ còùk Z[û GVûùe aòPûe Kûkùe @[ðûZþ ùcû \ßûeû \ò@û~ûC[ôaû MúZû mû^ùe _ì‰ð mûZaý aòhd cùZ c¤ RYû^ûjó, KûjóKò ^û iaðaâjàûŠ MêWòKe eP^ûe iVòKþ bûaùe iÚòZòe cùZ c¤ mû^ ^ûjó û Gjò VòKþ bûaùe iÚûdú iÚòZò aûfû cRaêZ Êeì_~êq ^òùfð_ Z¼mß û^eì_ú \éX gÈùe @[ðûZþ ^òck ð Z¼mß û^\ßûeû ùQ\^ Keò @[ðûZþ ^òe¬^e bqòKê lYòK ùaûfò RûYò ûû3ûû MúZû @¤ûd ^õ-15ùe ùgæûK ^õ-4ùe ZZü _\õ Z_ôeòcûMðòZaýõ ~iàò^MZû ^ ^òa¼ð«ò bìdü û Zùca Pû\ýõ _êeêhõ _â_ù\ý ~Zü _âZé¼ï_âiéZû _êeûYú ûû4ûû @^êaû\:- Zû’ _ùe ùijò _ec_\ _ecûcôûuê ùLûRòaû CPòZ û ~ûjûuê _âû¯ ùjûA[ôaû c^êhý _êYò ùfCUòKeò iõiûeKê @ûùi^ûjó Gaõ ~ûjûuVê @^û\ò Kûkeê Pûfò @ûiê[ôaû Gjò iéÁò ; aòÉûeKê _âû¯ ùjûA@Qò û ùijò @û\ò_êeêh _ecûcôûue geYùe jòñ cêñ @Qò û Gjò _âKûe Êdõ bMaû^ gâúKé¾, A¦â ~òGKò ù\aú-ù\aZûue eûRû @U«ò Zûue c]ý _ìRû QûWò ùijò GK _ecûcôûu bqò Keòaû_ûAñ aâRaûiúuê ù_âeYû ù\A[ôùf û ù~Cñ KûeYeê ùi ùMûa¡ð^ _aðZKê CùVA A¦âue ùKû_ \éÁòeê aâR aûiúuê elû Keò[ôùf û Meúaþ, A¦â PXû aâòRþ WêùaûIß^, búMû búZþ ^ ùfa û A¦â KXûB ùjûZþ RMZþ ùcñ, _ìRû Lû MG ù\aþ ûû Kaúeþ, Aiþ iõiûeþ ùKû, icþSûCñ ùK÷ aûeþ û

16

bqò c~ýðû\û

_ìñQ ùRû _KþùW÷ ùbXþ Kú, CZþeû Pûùj÷ _ûeþ ûû 5. Mêeu ê @ûmûe _ûk^:- Mêeùê \a cjûgdue @ûmû aò^û Nùe ùKøYiò _âKûe ]ûcðK ò @^êÂû^ Keòaû @^êPZ ò û ù~_eòKò a¦úùQûWþ ^òR aûYúùe Kêj«ò ù~:“Mêeê aò^þ ~m ja^þ ùRû Kejó, cò[ýû Rûùa Kajìñ ^júñ `kjúñ” û Kaúeþ, Mêeê aò^þ cûfû ù`eþùZ, Mêeê aò^þ ù\ùZ \û^þ û Mêeêaò^þ ù\ûù^û ^òÀkþ ùj÷÷ñ _ùêQû ùa\þ _êeûYþ ûû 6. cûZû ciûYú _ìRòaû ^òùh]:- ^òR ùlZùe Zò@ûeò ùjûA[ôaû cŠò aû ùKøYiò @^ý ù\aZûu icû]ô _ìRû Keòaû @^êPòZ û icû]ô ~ûjûeaò ùjC^û KûjóKò aòfþKêfþ _ìRòaû @^êPòZ û @^ý ùKøYiò _ìRû, C_ûi^û Keòaû @^êPòZ û G_eòKò Zòù^ûUò MêY (aâjàû, aò¾ê, gòa)u _ìRû c¤ Keòaû @^êPòZ û ùKak Mêeê cjûgdu @ûù\g _ûk^ Keòaû CPòZ û MúZû @¤ûd ^õ-7e ùgæûK ^õ-15ùe ^, cûcþ, \êÃéZò^ü, cìXûü, _â_\ýù«, ^eû]cûü, cûddû, @_jéZmû^ûü, @ûiêecþ, bûacþ, @ûgâòZûü ûû15ûû @^êaû\:-cûdû\ßûeû ù~Cñ cû^ue mû^ jeò~ûAQò Gbkò @iêe ÊbûaKê ]ûeY Keò[ôaû c^êhý ^úP \ìhòZ Kcð Keê[ôaû cìLð ùcûùZ bR«ò ^ûjó û @[ðûZþ ùicûù^ Zòù^ûUò MêY (eRMêY-aâjàû, iZMêY -aò¾ê, ZcMêY -gòa)ue ùKak iû]^û Keò Pûfò[û@û«ò û Kaúeþ, cûB ciûYú ùgXþ gòZkû, ùb÷eaþ bìZþ j^êcñZþ û _ecûcôû C^þùi \ìeþ ùj÷, ùRû A^þùKû _ìRñZþ ûû Kaúeþ, ùiø ahð ùZû Mêeê Kú ùiaû, GKþ\ò^þ @û^þ C_ûiú û ùIûß @_eû]ú @ûcôû, _ùe÷ Kûkþ Kú `ûñiú ûû MêeêùKû ZùR÷ bùR÷÷ ùRû @û^û û Zû _iêIßû ùKû ù`ûKUþ mû^û ûû 7. Kaúeþ iûùjaþ iuU ùcûP^ @U«ò:-Kcð KÁ (iuU) ùjùf ùKøYiò @^ý AÁ ù\aZûu Kò´û cûZû ciûYú @û\òu _ìRû Keòaû @^êPòZ û ^û ùKøYiò _âKûe @û]ýû (]ûeYû) ù\aû @^êPòZ û ùKak a¦úùQûWþ Kaúeþþ iûùjaþuê _ìRòaû CPòZ û ~òGKò icÉ \êüL MêWòKê jeY Keòaû aûfû iuU ùcûP^ @U«ò û iûcùa\ iõLýû ^õ -822 CZûPðòK @¤ûd 3LŠ ^õ-5 ùgæûK ^õ-8 (i^Ú eûc_ûf \ûi Rú cjûeûRu\ßûeû bûhû bûhý):c^úhòbòü _aùZ _ìaðýü Kaò^éðbò~ðZü _eò ùKûgûõ @iòhý\Zþ û ZâòZiý ^ûc R^~^à]ê le^Üò¦âiý aûdêêõ iLýûd a]ðd^þ ûû 8 ûû @^êaû\:-i^ûZ^ @[ðûZþ @aò^ûgú Kaúeþ _eùcgße jé\dùe Pûjóaû aûfû gâ¡ûùe bqò Keòaû aûfû bKôûcôûuê Zòù^ûUò cª C_ù\g ù\A _aòZâ Keò R^à Gaõ céZýêeê cêqò Keò \ò@«ò Z[û Zûue _âûY @[ðûZþ Rúa^ - ÊûõiKê ~òG iõÄûe ag ^òR còZâ @[ðûZþ bq cû^u bòZùe MYZò ùjûA[û@û«ò RY RYuê ^òR bŠûeeê _ì‰ð eì_ùe _â\û^ Keò @ûdê aùXA \ò@«ò û ù~Cñ KûeYeê _eùcgßeue aûÉaòK

mû^ Mwû

17

@û^¦Kê ^òR @ûgúaðû\ _âiû\ bûaùe _âû¯ Keò[ûG û Kaúeþ, ù\aú ù\aþ VûùX bùd, jcþùKû ùVøeþ aZûI û ùRû cêS (Kaúeþ )ùKû _ìùR÷ñ ^jó, C^þùKû fìùUû LûI ûû Kaúeþ, Kûkþ ùRû _úùi÷ _úiþ^û, ùRûeû ùj÷ _^òjûeþ û ùd ù\û @ifþ cRìeþ ùj÷ñ, iZþMêeê ùK \eþaûeþ ûû 8. @^ûagýK \û^ ^òùh]:-ùKøYiò ~ûMûùe KûjûeòKê KòQò \û^ eì_ùe ù\aû @^êPòZ û Uuû _Aiû Kò´û fêMû_Uû @û\ò KòQò ù\aû @^êPòZ û ùKjò ~\ò cûMòaûKê @ûi«ò Zûùjùf Zûuê KòQò Lû\ý LûAaûKê ù\A\ò@ ûPû, lúe, fiò, _ûYò @û\ò _ò@ûA \ò@ _e«ê @^ý KòQò ù\aû @^êPòZ û KòG RûùY ùijò bòlêK ùijò Uuûùe KòQò aò \êeì_ù~ûM Keò_ûùe û ù~_eòKò RùY aýqò ùKøYiò GK bòlêKKê Zûjûe còQ KûjûYú ù~Cñ[ôùeKò ùi Kjê[ôfû , ùcûe _òfûcûù^ PòKò›û aò^û KÁ _ûCQ«ò û KòQò Uuû Ké_ûKeò \ò@«ê, Z aýqò RYK bûa^û~êq ùjûA gùj (100) Uuû ù\Aù\ùf û ùijò bòlêK RYK _â[ceê @Ì c\ _òC[ôfû û ùijò\ò^ ùi @]û ùaûZf c\ _òAù\fû Gaõ ^òRe ÈúKê _òUòfû û Zûjûe _^ôú _òfûcû^u ijòZ @ûcôjZýû Keòù\fû û @û_Yu \ßûeû Keû~ûA[ôaû ùijò \û^ ùijò _eòaûee iað^ûge KûeY ùjfû û ~\ò @û_Y Pûjûñ«ò Kò Gbkò \êüLô aýqòuê iûjû~ý Keòaû_ûAñ; ùZùa Zûjûe _òfûcû^uê Wûqeu \ßûeû Jh] KòYùò \aû CPòZ _e«ê Uuû \ò@«ê ^ûjó û Kaúeþ, Mêeê aò^þ cûfû ù`eþùZ, Mêeê aò^þ ù\ùZ \û^þ û Mêeê aò^þ ù\ûù^ûñ ^òÀkþ ùj÷, _ìùQû ùa\þ _êeûYþ ûû 9. Leû_ aýqòu ijòZ Lû\ý LûBaû ^òùh]:- ù~Cñ aýqò c\ý, cûõi, Z´ûLê, @Šû, aòde, @`òc, M¬û Gaõ icÉ _âKûe ^ògû\âaý ùia^ Ke«ò ùicû^u ijòZ cògò Lû\ý LûAaû @^êPòZþ û 10. iZýùfûK Mc^ (ù\jû«) _ùe Kâòdû Kcð ^òùh]:- ~\ò _eòaûe c¤ùe Kûjûeò céZýê ùjûA~ûG, PòZûùe @MÜò ù~ ùKøYiò aýqò ù\A_ûeòùa, Méje aû @^ý ùKjò Z[û @MÜò _â{kòZ Keòaû icdùe cwkûPeY ùaûfòaû CPòZþ û Zûjûe @iÚò-_ûCñi @û\ò KòQò CùVAaû @^ûagýK, ~\ò ùijò iÚû^Kê i`ûKeòaû @^òaû~ðý @ùU, ùZùa ùijò _ûCñi / @iÚò @û\ò CùVA ùKøYiò ^\ú _ûYòùe bùiA \ò@ û ùijò icdùe cwkûPeY CyûeY Keò\ò@ û ùKøYiò _òŠ @û\ò ù\aû @^êPòZ, Zò^òcûiú, Q’cûiú, ahðKò _òŠ c¤ ù\aû @^êPòZ Z[û gâû¡@û\ò KòQòaò Keòaûc^û û @^ý ùKøYiò aýqòu \ßûeû @ûjêZò/ùjûc @û\ò Keòaû @^êPòZ û iµKðúd a§êaû§a @û\ò ù~Cñcûù^ ùgûKaýq Keòaû_ûAñ @ûiò[ôùa ùicû^u _ûAñ ùKøYiò GK ^òŸòðÁ \ò^ VòKþ Ke«ê û ùijò\ò^ _âZò\ò^ Keû~ûC[ôaû ^òZý^òdc Ke«ê, NéZ aûZòùe ùRýûZò RûMéZ Ke«ê, Zû’_ùe icÉuê Lû\ý Lê@û«ê û ~\ò @û_Y ùijò (céZ aýqòu) ^ûcùe KòQò ]cð Keòaûe @Qò, Zûùjùf ^òR Mêeêù\a cjûgdu @céZcdú aûYúe @LŠ _ûV Keòaû CPòZ û ~\ò _ûV Keòaû_ûAñ @ûmû ^còùk Z _eòaûe c¤ùe [ôaû C_ù\gú bq Pûeò\ò^ _~ýð« aû iûZ\ò^ _~ýð« GK @LŠ ùRýûZò ù\gú Nò@ùe

18

bqò c~ýðû\û

RùkAùa Z[û aâjà MûdZâú cª _âZò\ò^ Pûeò[e R_ Keòùa Z[û [ùe Kò´û Zò^ò[e cªe \û^ iõKÌ iZýùfûK aûiúuê Keòaû CPòZ û ù~_eò CPòZ bûaòùa GK, \êA, Zò^ò[e _~ýð« cªe R_e `k ZûjûKê \û^ Keòaû CPòZ û _âZò\ò^ bkò ùRýûZò I @ûeZú, ^ûc iàeY KeòPûfòaû CPòZþ, Gjò ùgæûK c^ c¤ùe iàeY Keò Kaúeþ, iû[ú jcûùe Pùf MG, jcþ bú Pûf^þ jûeþ û ùKûG KûMRþ ùcñ aûKú ejþejú, ZûùZ fûMþ ejúaûeþ ûû Kaúeþ, ù\j _Wú ùZû Kýû jê@û, SìVû ibú _UúUþ û _lú CWþdû @ûKûgþ Kìñ, PfþZû Keþ Mdû aúUþ ûû

“Kcð K ûŠ aò h dùe iZý K[û” ùcûe (i^Ú eûc_ûfþ \ûiu) _ìRý Mêeùê \a Êûcú eûc ù\aû^¦Rú cjûeûRuê ùhûjk ahð adiùe ùKøYiò RùY cjûcôûu iZþiw gêYòaû ù~ûMêñ iõiûe _âZò ùa÷eûMýbûa RûZ ùjûA~ûA[ôfû û \òù^ ùi Kéhùò lZâKê ~ûA[ôùf û _ûLùe aY [ôfû û ùi aYKê ~ûA ùKøYiò GK céZ _gêe _Wò[ôaû @iÚò (jûW) MêWòK _ûLùe ^òR aÈ Pòeòù\A `òwòù\ùf Gaõ ^òùR _ìRý (cûjûcôû)u ijòZ Pûfò~ûA[òùf û ù~ùZùaùk Zûue ùLûRû _Wòfû, Zûu NeùfûùK ù\Lôùf ù~, aYùe @iÚòMêWòK _ûLùe QòŠûaÈ _WòQò û ùiùZùaùk ùicûù^ bûaòùf ù~ ùKøYiò Rwfò jòõiâR«ê Zûuê LûAù\AQò û ùijò aÈ Z[û jûWKê CùVA NeKê ù^A@ûiòùf Gaõ @«òc iõÄûe Keòù\ùf û Zû’_ùe Zò^òcûiú Z[û Q’cûiòK Kcð Keòiûeò[û«ò Z[û gâû¡ ù\aû c¤ @ûe¸ Keòù\A[û@û«ò û ù~ùa ùcûe _ìRý Mêeêù\a ajêZ aé¡ ùjûA iûeò[ôùf, Z ùi [ùe Zûu NeKê Mùf û ùiùZùaùk Zûu _eòaûe ùfûKuê RYû _Wòfû Kò ùi RúaòZ @Q«ò Gaõ Ne QûWò Pûfò~ûA[ôùf û ùicûù^ Kjòùf Kò ù~ùZùaùk ùd Ne QûWò Pûfò~ûA[ôùf Z Gjûuê ùLûRûMfû û Rwfùe Zûu ù_ûhûK còkòfû û ùijò ù_ûhûK _ûLùe KòQò @iÚò c¤ _Wò[ôfû û Z @ûù¸cûù^ _eòaûee icùÉ bûaòfê ù~ ùKøYiò Rwfò R«ê Gjûuê LûAù\AQò Gaõ ùijò aÈ Z[û jûW MêWòKê NeKê @ûYò @«òc iõÄûe Keòù\ùf û _êYò cêñ (i^Ú eûc_ûf \ûi) ùcûe _ìRý Mêeùê \au iû^bûBe _^ôúuê _Pûeòf,ò ù~ùa @ûce _ìRý Mêeùê \a Ne QûWò Pûfò~ûA[ôùf, ùiùZùaùk Zêùc _Qùe K'Y Keò[f ô ? ùi Kjòùf cêñ ù~ùaVûeê aûjû ùjûA @ûiòfò ùijò icdeê cêñ Zûue gâû¡ \ò@û~ûC[ôaûe ù\Lôfò û cêñ ^òR jûZùe Zûue _ûLû_ûLô iZêeú (70) [e gâû¡ ù\AiûeòQò û @ûjêeò c¤ Kjòùf ù~ùa Nùe ùKøYiò @^òÁ NùU ù~_eòKò MûB lúe ^ù\aû, É^ùe ùKøYiò _âKûe @iêa] ò û, aý[û iéÁò ùjaû, ZûQWû @^ý ùKøYiò @^òÁ ùjùf @ûùc (Zª cª) Keê[a ô û \ûiú _Wê[a ô û aýqò ^òKUKê ~ûA _Pûeòaûeê ùi Kêj«ò ù~ @û_Yu Nùe ùKjò ^òüi«û^e céZýê ùjûAQò û ùi Zêccû^uê \êüL, KÁ ù\CQò û Gjò K[û gêYò iûeò @ûùc ZûKê aÈ \û^ Keò[ûC û

mû^ Mwû

19

cêñ Gjû gêYòiûeò Kjòf,ò ùd Z iµì‰ð cû^a icûRe C¡ûe Keê@Q«ò û ùd KûjûKê \êüL ù\C[ôùf? ùd Z Gùa iêL \ûZû @U«ò û _êYò cêñ (i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûR) ùijò aé¡ûuê Kjòfò ù~ ùdZ @û_Yu i¹êLùe @Q«ò û GùaZ Gjò aý[ð iû]^û ù~_eòKò gâû¡ ù\aû a¦ Keò\ò@ û Gjò K[û gêYò ùi Kjòùf GjûZ _êeêYû ^úZò ^òdc @ùU û Gjû ùKcòZò QûWòù\aò? @[ðûZþ @ûù¸cûù^ ^òRe _êeêYû ^úZò ^òdc MêWòKùe GùZ cûZâûùe fú^ ùjûA~ûAùQ ù~ _âZýlý _âcûY còkòiûeòaû _ùe c¤ bêfþ KeòaiêQêñ û ZûjûKê QûWò_ûeê ^ûjêñ û G[ôeê _âcûYòZ ùjfû ù~, gâû¡ ù\aû, _òZe _ìRû Keòaû @û\ò icÉ aý[ð @ùU û 11. i«û^ R^à ùjùf gûÈ aòeê¡ _ìRû ^òùh]:- i«û^ R^à ùjùf ùKøYiò hÂúù\aú _ìRû Keòaû ^òùh] @ùU û QêZòKû ù~ûMêñ _âZò\ò^ Keû~ûC[ôaû _ìRû, bqò, @ûeZú, ùRýûZò RûMéZ Keòaû @û\ò a¦ Keòaû @^êPòZ û Cq i¦bðùe ùMûUòG iõlò¯ aòhd KjêQò Kò, RùY aýqòue aòaûje \gahð _ùe _êZâ RûZ ùjûA[ôfû û _êZ_ â ûâ ¯ò Lêiùò e ùi ajêZ @[ð Lyð Keòaû_ûAñ c^iÚ Kùf û ùKûWòG _PògUò MâûcKê ùbûRò ù\aû_ûAñ ^òcªY Kùf Gaõ aýû_K cûZâûùe iõMúZaû\ýe @ûùdûR^ Kùf û Zû’_ùe GK ahð_ùe ùijò GKcûZâ _êZâe ù\jû« ùjûAMfû û Gjò NUYûùe ùijò _eòaûe cêŠ aûùWA Kû¦òaûKê fûMòùf Gaõ ^òR bûMýKê ^ò¦a ò ûKê fûMòùf û ùi[ô_ûAñ Kaúeþ bMaû^ @û¸cû^uê Kêj«ò ù~ :Kaúeþ, ùaUû Rûdû Lêgú jêB, ajêZþ aRûG [ûfþ û @û^û Rû^û fM þejû, ùRýûñ KúWú Kû ^ûfþ ûû Kaúeþ, _ZSWþ @ûaZþ ù\L þKeþ, a^þ ùeûùa÷ c^þ cûjó û CñPú Wûfú _ûZþ ù[, @aþ _òùf ùjû ùjû Rûjó ûû Kaúeþ, _ûZþ SWþñZû dìñ Kùj÷, iê^þ bûA Zeêaeþ eûd û @aþùK aòSêùW ^júñ còfû, ^ Rûù^ Kjûñ Mòùeùw Rûd ûû Kaúeþ, Zeêaeþ KjZû _ûZþ ùi, iêù^ûñ _ûZþ GKþ aûZþ û djûñKú dûùj eúZò ùj÷÷, GK þ@ûaZþ GK RûZþ ûû 12. cû^iòK eLû~ûA[ôaû _úVùe aûk _ùKAaûKê ~òaû ^òùh]:- _òfûcû^uê cêŠ^ Keòaû_ûAñ ùKøYiò ]ûc aû _úV, c¦òeKê ù^aû @^êPZ ò û ù~ùa aûk aW ùjA~òaûe ù\LôùaZ ZûjûKê KûUò `òwùò \ùa û ùMûUòG c¦òeùe ù\Lôfò ù~ gâ¡ûkê bqcûù^ ^òRe _ê@Sò@ cû^uê cêŠ^ Keòaû_ûAñ @ûiòùf û ùiVûùe C_iÚZ ò ^û_òZ (bŠûeú) aûjûe cìfýVê Zò^M ò Y ê @]ôK Uuû ù^fû Gaõ aûkKê KûUò c¦òe aûjûùe ùKøYiò GK iÚû^ùe `òwùò \ùf û Giaê ùKak ^ûUK aûRò @ùU û ùZYê _ìae ð ê ù~Cñbkò ÊûbòaK bûaùe cêŠ^ Keû~ûC[ôfû, ùijòbkò bûaùe aûk Pû‚òaê Z[û aûjûùe `òwùò \aê û _ecûcôû bqòùe _âi^Ü jê@«ò _ûLŠò\ûß eû ^êùjñ û 13. ^ûc R_ Keòaû\ßûeû iêL_âû¯ò:- ^ûc (C_ù\g)Kê ùKak \êüL ^òaûeYe \éÁòùKûYeê ù^aû @^êPòZ û @]ôK«ê @ûcôKfýûY _ûAñ ù^aû CPòZ û Zû_ùe iàeY Keòaû\ßûeû iaðiêL @ûù_@ûù_ còkò~ûG û

20

bqò c~ýðû\û

“Kaúeþ,iêcòeYþ ùi iêLþ ùjûZþ ùj÷, iêcòeYþ ùi \êüLþ RûG û Kùj÷ñ Kaúeþ iêcòeYþ KòG, iûBñ cûjó icûdþ ûû” 14. aýûbòPûe ^òùh]:- _e ÈúKê cû’-Sò@-bCYúe \éÁòùe ù\Lôaû CPòZ û aýbòPûe cjû_û_ @ùU, ù~_eòKò:Meúa, _eþ \ßûeû Èú Kû ùLûùf÷ û i¼e R^àþ @§û ùjû ùWûùf÷ ûû iêeû_û^þ c\ý cûõiûjûeú û Ma^þ Kùeñ ùbûùM÷ñ _eþ ^ûeú ûû i¼eþ R^à KUZþ ùj÷ñ gúgõ û iûlú iûjòaþ ùj÷ RMþ\úgõ ûû _eþ ^ûeú ^û _eþiòùdûñ, cûù^û aP^þ jcûeþ û ba^þ PZêð\gþ Zûiþ iòe, ZâòùfûKú Kû bûeþ ûû _eþ ^ûeú ^û _eþiòùdûñ, iêù^û g± ifZõZþ û]cðeûd ùK Lõbþ ùi, @]ðcêLú fUþKõZþ ûû 15. ^ò¦û gêYòaû Gaõ ^ò¦û Keòaû ^òùh]:- ^òR Mêeêu ^ò¦û bêfþùe aò c¤ Keòaû @^êPòZ Gaõ gêYòaû @^êPòZ û ~\ò ùKøYiò aýqò @û_Yu MêeêRúu aòhdùe cò[ýûK[û @ûùfûP^û Kùe ùZùa @û_Yuê ~êqò ZKð ^Keò Zûuê aêùSAaû CPòZ ù~ ùi aò^û aòPûeùe Gjò K[û KjêQ«ò @[ðûZþ còQ KjêQ«ò û MêeêKú, ^ò¦û iêù^÷ ùRû Kû^û û ZûùKû ^ò½dþ ^eKþ ^ò\û^û ûû @_þù^ cêLþ ^òõ¦û ùRû Kejó û gêKeþ gßû^þ Mbðþ ùcñ _ejúñ ûû ^ò¦û Z ù~ ùKøYiò aýqòu aòhdùe Keòaû @^êPòZ Gaõ gêYòaû @^êPòZ û ù~ ùKøYiò iû]ûeY aýqò ùjùf c¤ ^ò¦û Keòaû @^êPòZþ, Kaúeþ bMaû^ Kêj«ò ù~:“Zò^Kþ û Kajì ^ ^ò¦úùd, ùRû _ûõIß Zùf ùjû û Kajê CVþ @ûLô^þ _ùW, _úeþ Nù^eú ùjû ûû” 16. Mêeê \gð^e cjòcû:- iZþiwKê icd còkòaûcûùZâ @ûiòaû_ûAñ ùPÁû Keòaû CPòZ Z[û iZþiwùe ^Leûcò (cû^-aXûB) Keòaû_ûAñ @ûiòaû @^êPòZ û @]òK«ê ^òRKê RùY ùeûMúaýqò bûaò @ûiòaû CPòZ, ù~_eòKò ùeûMúaýqò ù~ùZ ]^ú jê@«ê ^û KûjóKò, ù~ùZ Cy _\aú~êq jê@«ê ^û KjóKò ùi ù~ùZùaùk jÆòUûfþKê ~û@û«ò Z ùijò icdùe Zûue CùŸgý ùKak ùeûMcêq ùjaû û Wûqe ù~CñVò ùgûAaû_ûAñ Kjòùa, aiòaû_ûAñ Kjòùa, aûjûeKê ~òaû_ûAñ ^òùŸðg ù\ùa, ùiùZùaùk ùi Zûueò @ûmû @lùe @lùe _ûk^ Ke«ò û _êYò bòZeKê @ûiòaû_ûAñ NYÖò aRûAùf gû«gòÁ bûaùe bòZeKê @ûiò~û@û«ò û VòKþ Gjò _âKûe ~\ò @û_Y iZþiwKê @ûiêQ«ò Z @û_Yuê iZþiw @ûiòaûe fûb còkòa @^ý[û @û_Yu @ûiòaû ^òÀk @ùU û iZþiwùe ù~CñVò aiòaû_ûAñ còka ò ùiVûùe aiò~ùò a, LûAaû_ûAñ ~ûjû còk~ ò a ò ZûjûKê _ecûcôû Kaúeþ iûùjau \dûe _âiû\ bûaò ; LûA _âi^ÜP¼ ò ejòùa û Kaúeþ, iõZþ còf^þ Kìõ PûfòG, ZRþ cûdû @bòcû^ û ùRû -ùRû K\cþ @ûùM eùL, ùIûß jú ~m icû^þ ûû Kaúeþ, iõZþ còf^þ Kìõ RûBG, \ò^þ ùcñ KB-KB aûeþ û @ûùiûRþ ùK ùcj ùRýûõ, N^û Kùe C_þKûeþ ûû Kaúeþ,\gð^þ iû]ê Kû, _ecûcôû @ûùIß dû\þ û ùfùL ùcñ ùIûßùj NWú, aûKú ùK \ò^þ aû\þ ûû Kaúeþ, \gð^þ iû]ê Kû, cêLþ _eþ aùi÷ iêjûMþ û

mû^ Mwû

21

\gðþ CjÜúõ ùKû ùjûZþ ùj÷õ, Rò^þùK _ì‰ð bûMþ ûû 17. Mêeê cjòcû:- ~\ò ùKøYiò iÚû^ùe iZþiw Pûfê[ûG Kò´û MêeêRúu \gð^_ûAñ ~ûA[ôùa Z iað_â[ùc MêeêRúuê \ŠaZþ (f´û bûaùe gd^Keò) _âYûc Keòaû CPòZ, Zû’_ùe iZþMâ^Ú iûjòaþ Gaõ Qaò (`ùUû) ù~còZò Kaúeþ bûMaû^ue cì¼ðú -Meúa \ûiRúue Gaõ Êûcú eûcù\aû^¦ Rúu Gaõ MêeêRú (i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu) cì¼ðúKê _âYûc Keòùa û ~ûjû`kùe ùKak bûa^û @ZêU ejòa û cì¼ðú _ìRû Keòaû @^êPòZ û ùKak _âYûc Keòaû, _ìRûùe @ûùi^ûjó GjûZ ùKak bqe gâ¡ûKê RúaòZ eLôaû _ûAñ ijù~ûM ù\A[ûG û _ìRûZ iûlûZ Mêeê Gaõ ^ûc cªe Keòaû CPòZ ~ûjûKò _âKéZùe G ba iõiûeeê _ûeò Keòa û Kaúeþ, Mêeê ùMûaò¦þ ù\ûC LùW, KûùK fûMêñ _ûdþ û afòjûeú Mêeê @û_þù^, Rò^þ ùMûaò¦þ \òùdû còfûd ûû Kaúeþ, Mêeê aùW ùj÷ñ ùMûaò¦þ ùi, c^þ ùcñ ù\Lþ aòPûeþ û jeò iêcùe ùiû ejMG, Mêeê bùR ùjûd _ûeþ ûû Kaúeþ, jeòùK eêVþZûõ, Mêeê Kú geYþ ùcñ Rûd û Kaúeþ Mêeê ùR÷ eìVþRûñ, jeò ^ûjó ùjûZþ ijûd ûû Kaúeþ, iûZþ icê\â Kú ciò Keìñ, ùfL^ò Keêñ a^òeûd û ]eþZú Kû KûMRþ Keìñ, ùZû Mêeê MêYþ fòLû ^ Rûdþ ûû 18. cûõi blY ^òùh]:- @Šû, cûQ, cûõi blY Gaõ( Rúa _âZò jòõiû) Keòaû @^êPòZ û Gjû cjû_û_ @ùU û ù~_eò iûùjaþ Kaúeþ Rú cjûeûRþ Gaõ Meúaþ \ûiþ Rú cjûeûR KjòQ«ò.Kaúeþ, Rúaþ jù^ jòõiû Kùe, _âKUþ _û_þ iòeþ ùjûd û ^òMcþ _ê^ò Hùi _û_þ ùZñ, bòÉMdû ^jó ùKûd ûû1ûû Kaúeþ, Zòfþbeþ cQfú LûdùK, ùKûUò MD ù\ \û^þ û Kûgú KùeøñZþ ùf cùe, ùZû bú ^eKþ ^ò\û^þ ûû2ûû Kaúeþ, aKþeú _ûZú LûZþ ùj÷, ZûKú KûXú Lûfþ û ùRû aKþeúùKû LûZþ ùj÷, Zò^þKû ùKø^þ jIßûfþ ûû3ûû Kaúeþ, Mfû KûUò Kfþcû bùe, Kúdû Kùj÷ jfûfþ û iûjaþ ùfLû cûñMþiú, Zaþ ùjûiú ùKø^þ jIßûf ûû4ûû Kaúeþ, \ò^þùKû ùeûRû ejZþ ùj÷, eûZþ j^Zþ ùj÷ñ Mûdþ û dj Lê^þ Ißj aõ\Mú, Kjêñ ùKñýû Lêiú Lê\ûd ûû5ûû Kaúeþ, Kaòeû ùZB _úeþ ùj÷ñ, ùRû Rûù^÷ _eþ _úeþ û ùRû _eþ _úeþ ^ Rû^ò ùj÷, ùiû Kû`òeþ ùa_úeþ ûû6ûû Kaúeþ, Lêaþ Lû^û ùj÷ LúPþWú, cûõjúñ _eú UêKþ ùfø^ û cûõiþ _eûdû LûdùK, Mfû KUûùI÷ß ùKø^þ ûû7ûû Kaúeþ, cêifcû^þ cûùe÷ñ Keþ\þùiû, jó\ì cûùe÷ñ Zeþaûeþ û Kùj÷ Kaúeþ ù\û^ìñ còfò, ùR÷ùj÷ñ ~cþùK \ßûeþ ûû8ûû

22

bqò c~ýðû\û

Kaúeþ, cûõiþ @ûjûeú cû^aþ, _âZýl eûli Rû^ò û ZûKú iõMZò cZò Kùe÷, ùjûA bqòùcñ jû^ò ûû9ûû Kaúeþ, cûõiþ Lûñd ùZ ùXWþ iaþ, c\ _úùa÷ñ ùiû ^úPþ û KêfþKú \êeþcZò _eþ jùe÷, eûcþ Kùj÷ ùiû CñPþ ûû10ûû Kaúeþ, cûõiþ cQþfòdû LûZþ ùj÷ iêeû_û^þ ùi ùjZþ û ùZ ^eþ ^eùK÷ RûjóùM, cûZû _òZû iùcZ ûû11ûû Meúa, Rúaþ jõòiû ùRû KeþùZ ùj÷ñ, ~û @ûùM Kýû _û_þ û KõUKþ Rê^ú Ròjû^þ ùcõ, iòõj ùbWòdû Jeþ iûñ_þ ûû ùSûùU aKþùe cêeþùM ZûB û ùfLû iaþjú ùfZþ MêiûB ûû céMþ ùcûeþ cûùe cjcõZû û @Peû Peþ ùj÷ñ Rúaþ @^õZû ûû RòjþIßû Êû\þ jòùZ _âû^û û^úcû ^ûgþ Mdû jcþ Rû^û ûû ZúZeþ fIßû aêùUeú PòWòdû û Lì^ú cûùe aùW @MWòdû ûû @\þùf a\þùf ùfùL ùfLû û icSþ ù\Lþ iê^þ mû^þ aòùaKû ûû Meúaþ, g± jcûeû cû^òùdû, Jeþ iê^þùZ ùjû ^eþ ^ûeú û Rúaþ \dû aò^þ Kê`eþ ùj÷, Pùf Rcû^û jûeò ûû @RûYZùe ùjûA~ûA[ôaû jòõiûe _û_ fûùM ^ûjòñ û a¦úùQûW Kaúeþ iûùjaþ Kêj«ò ù~.“Azû Keþ cûùe÷ ^júñ, aò^þ Azû ceþ ~ûG û Kùj÷ñ Kaúeþ Zûiþ Kû, _û_þ ^jó fMûG ûû” 19. Mêeùê \âûjú ijòZ iµKð ^òùh]:- ~\ò ùKøYiò bq Mêeu ê _âZò ù\âûj (MêeRê úu _âZò aòcLê ùjûA~ûG) Kùe ùi cjû_û_e bûMú ùjûA[ûG û ~\ò KûjûeòKê cûMðbf ^fûùM Z ùi ^òRe Mêeê a\ùkA _ûeòa û ~\ò ùi _ìað Mêeu ê ijòZ ùa÷ebûa I ^ò¦ûKùe ZûKê Mêeùê \âûjú Kêjû~ûG û Gjòbkò aýqòu ijòZ bqòPyðû Kùf C_ù\gú aýqòuê ù\ûh fûùM û C_ù\gú aýqòue bqò icû¯ ùjûA~ûG û Meúaþ, Mêeêù\âûjú Kú ù_÷Wþ _eþ, ùR _Mþ @ûùI÷ß aúeþ û ùPøeûiú ^ò½d _ùW÷, iZþMêeê Kùj÷ñ Kaúeþ ûû Kaúeþ, Rû^þ aêSþ iûPú ZùR÷, Kùe÷ SìùV ùi ù^j û RûKú iõMZþ ùj _âbê, Ê_^þ ùcñ bú ^û ù\j ûû @[ðûZþ Mêeê ù\âûjú _ûLKê ~òaû aýqò, bqò ejòZ ùjûA ^Kð Gaõ ùPøeûiú fl ù~û^òKê Pûfò~òa û 20.Rì@û ùLkòaû ^òùh]:- Rì@û Gaõ Zûiþ K\û_ò ùLkòaû @^êPòZ Kaúeþ,cûõiþ bùL÷ Je c\þ _òùd, ]^þ ùagýû ùiûñ Lûdþ û Rê@û ùLfò ùPûeú Kùe÷, @ñZþ icìfû Rûdþ ûû 21. ^ûPòaû-MûAaû ^òùh]:- ùKøYiò _âKûee Lêiò @aieùe ^ûPòaû I @gæúk MúZ MûAaû bqò bûa^ûe aòeê¡ @ùU û ù~_eòKò GK icdùe RùY aò]aû bCYú ùKøYiò GK Lêiò @aieùe ^òR a§êu NeKê ~ûA[û«ò û icùÉ Lêiòe ijòZ

mû^ Mwû

23

^ûPê[ôùf, MûC[ôùf Kò«ê ùijò bCYú RYK GKû« iÚû^ùe aiò _âbê Pò«^ùe cMÜ [ôùf û _êYò Zûue a§êcûù^ Zûuê _Pûeòùf ù~, @û_Y Gbkò KûjóKò ^òeûg ùjûA aiòQ«ò? @û_Y c¤ @û¸cû^u bkò ^ûP«ê, Mû@û«ê Gaõ Lêiò jê@«ê û ùiAVê ùijò bCYú RYK Kjòùf Kûjû_ûAñ Lêiò ùjaò? ùcû bkò aò]aûe ùMûUòG cûZâ _êZâ [ôfû, ZûjûKê aò bMaû^ QùWA ù^AMùf û Gùa ùcû _ûAñ ùKûC Lêiò @Qò? VòKþ Gjò _âKûe Gjò Kûke ùfûKùe _âùZýK aýqòue iÚòZò @ùU û GVûùe Mêeê ^û^K ù\a Rú u aûYú Gjû ù~:^û Rûù^ Kûfþ Kú Keþ Wûùe÷, Kòiþ aò]ô Xfþ _ûiû ùIß û RòjÜûù\ iòeþ ùZ ùcøZþ LêWMþ \ú, CjÜû^êñ ùKWû jûõiûùIß ûû iû]þ còùfñ iûWú gû\ú (Lêgú) ùjûõ\ú, aòQWþ \ûõ \òfþ Mòeò (\êüL) ùIß û @Lþù\ ^û^Kþ iêù^û Ròjû^û, cêgÑòfþ jûfþ `Kúeú ùIß û Kaúeþ iûùjaþ Rú cjûeûRþ c¤ Kêj«ò ù~ :Kaúeþ, SêùV iêLþ ùKû iêLþ Kùj÷, cû^þ ejû c^þ ùcû\þ û iKfþ Paú^û KûfþKû, KêQþ cêLþ ùcñ KêQ ùMû\þ ûû Kaúeþ, ùaUû Rûdû Lêiú jB, ajêZþ aRûùd [ûfþ û @ûIßYþ RûYû fMþ ejû, ùRýûñ KúWú Kû ^ûfþ ûû aòùgh:-Èú Z[û _êeêh Cbd _ecûcôû _âû¯òe @]ôKûeú @U«ò û Èú cû^ue cûiòK ]cð (Mainces) e \ò^ MêWòKùe c¤ ^òRe ù\÷^òK _ìRû,ùRýûZò RùkAaû @û\ò a¦ Keòaû @^êPòZ, ZûQWû Kûjûe ù\jû« Kò´û R^àùe c¤ ù\÷^òK _ìRûKcð a¦ Keòaû @^êPòZ û ù^ûUþ:- ù~Cñ bqR^ Gjò GùKûAgò (21) iìZâú @ûù\g MêWòKe _ûk^ Keòa ^ûjó Zûjûe ^ûc icû¯ ùjûA~òa û ~\ò @RûYZùe ùKøYiò bêfþ ùjûA~ûG Z Zûjû lcûù~ûMý @ùU Gaõ ~\ò RûYògêYò ùKøYiò bêfþ Ke«ò, Zûùjùf ùijòbq ^ûcejòZ ùjûA~òùa û Gjûe icû]û^ Gjûù~ Mêeêù\auVûùe lcû ~ûP^û Keò \ßòZúdaûe ^ûc C_ù\g ù^aûKê _Wòa û qqqq

24

iéÁò eP^û

mû^ Mwû

25

iéÁò eP^û (iìlà ùa\eê ^ògÑhðeì_ú iéÁò eP^ûe a‰ð^û) _âbêù_âcú @ûcôûcûù^ _â[c[e ^òùcûÜq iéÁòe eP^ûKê _XòùaZ Gbkò fûMòa ù~_eò ùaKûeK[û @ùU û _e«ê icÉ _aòZâ i\þMâ^Ú MêWòKùe [ôaû _âcûY MêWòKê _Xò \û«Zùk @ûwêkò \ùaAùa ù~ Gjò aûÉaòK @céZmû^ ùKCñVò fêPò[ôfû? Ké_ûKeò ù]÷~ýðe ijòZ _X«ê Z[û Gjò @céZmû^Kê iêelòZ eL«ê û @û_Yu GKgj GK _òXò _~ýð« Kûcùe @ûiòa û _aòZâ @ûcôûcûù^ Ké_ûKeò iZý^ûeûdY (@aò^ûgú _âbê / iZý _êeêh)u \ßûeû ePò[ôaû iéÁò eP^ûe aûÉaòK mû^ _X«ê û 1. _ì‰ðaâjà:- Gjò iéÁò eP^ûùe iZý_êeêh- iZýùfûKe Êûcú (_âbê), @fL _êeêh- @fL ùfûKe Êûcú (_âbê), @Mc _êeêh-@Mc ùfûKe Êûcú (_âbê) Z[û @^ûcú _êeêh-@^ûcú /@Kj ùfûKe Êûcú (_âbê) Z GK _ì‰ðaâjà @U«ò, ~òGKò aûÉaùe @aò^ûgú _âbê @U«ò Gaõ ùi bò^Ü bò^Ü eì_ ]ûeY Keò ^òRe PûùeûUò ùfûKùe eêj«ò û ~ûjûe @«MðZùe @iõLý aâjàûŠ @ûùi û 2. _eaâjà:- AG ùKak iûZiv aâjàûŠe Êûcú (_âbê) @U«ò û Gjûuê @le _êehê c¤ Kêjû~ûG û _e«ê AG Z[û Gjûu aâjûà Š c¤ aûÉaùe @aò^ûgú ^êùjñ û 3. aâjà :- AG ùKak GùKûAgþ aâjàûŠe Êûcú (_âbê) @U«ò û Gjûuê le _êeêh, ùRýûZò ^òe¬^, Kûk @û\ò C_cû\ßûeû RYû~ûG û AG Z[û Gjûu icÉ aâjàûŠ ^ûgaû^ @ùU û (C_ùeûq Zò^òRY _êeêh (_âbê) cû^ue _âcûY _aòZâ gâúc\þ bûMaZþ MúZû @¤ûd 15ùgæûK 16-17ùe c¤ @Qò û) 4. aâjàû:- aâjàû Gjò aâjàu ùRýûÂ_êZâ @U«ò, aò¾ê c¤c _êZâ @U«ò Z[û gòa @«òc ZéZúd _êZâ @U«ò û Gjò Zò^òRY aâjàu _êZâ ùKak ùMûUòG aâjàûŠùe ùMûUòG aòbûM (MêY)e Êûcú (_âbê) @U«ò Z[û ^ûgaû^ @U«ò û aòÉéZ aòaeYú _ûAñ Ké_ûKeò _X«ê ^òcÜfòLôZ iéÁò eP^û:{Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) iìlàùa\ @[ðûZþ KaòðaûYúùe ^òR\ßûeû eP^û Keò[ôaû iéÁòe mû^ Êdõ jò KjòQ«ò ~ûjûKò ^òcÜ fòLôZ cùZ @ùU û} iað_â[ùc ùKak ùMûUòG iÚû^ ‘@^ûcú (@^ûcd) ùfûK’ [ôfû û ~ûjûKê @KjùfûK c¤ Kêjû~ûG û _ì‰ð _ecûcôû ùijò @^ûcú ùfûKùe GKû ejê[ôùf û ùijò _ecûcôûu aûÉaòK ^ûc Kaòù\ðaþ @[ðûZþ Kaúeþ _eùcgße @ùU û icÉ @ûcôûcûù^ ùijò _ì‰ð]^úu geúeùe cògòKeò ejò[ôùf û Gjò Kaòù\ðau C_cûcôK (_\aúe) ^ûc @^ûcú _êeêh @ùU û(_êeêhe @[ð _âbê @ùU û _âbê c^êhýKê ^òR Êeì_ ù\A MXòQ«ò, G[ô_ûAñ cû^ae ^ûc c¤ _êeêh ùaûfò ejòQò û) @^ûcú _êeh ê u GK ùfûcKì_e _âKûg (ùZR) gv iì~ýðMWê K ò e KòeYVê c¤ @]ôK @ùU û aòùgh:- ù~_eò ùKøYiò ù\ge @û\eYúd _â]û^cªú cjûgdu ^ûc Z

26

iéÁò eP^û

@^ýKòQò @ùU Z[û _\e C_cûcôK (_\aúe) ^ûc _â]û^cªú ùjûA[ûG û ùaùkùaùk _â]û^cªú cjûgd ^òR _ûLùe KòQò aòbûM c¤ eLô^@ò «ò û ùiùZùaùk ù~Cñ aòbûMe KûMR_Zâùe jÉûle Ke«ò, ùijò icdùe ùijò _\Kê CùfäL Keò ùfLô[û@û«ò û ù~_eòKò Méj cªûkde KûMR_Zâ MêWòKùe jÉûle Keòùa Z ^òRKê Méjcªú ùaûfò ùfLôùa û ùiVûùe ùijò aýqòu jÉûlee gqò Kcþ ùjûA[ûG û Gjò _âKûe Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ðaþ)u ùZRe @«e bò^Ü bò^Ü ùfûK MêWòKùe ùjûA Pûfò[ûG û VòKþ Gjò _âKûe _ì‰ð _ecûcôû Kaòù\ðaþ (Kaúeþ _eùcgße) ZkKê @ûjêeò Zòù^ûUò ùfûKMêWòK (@McùfûK, @fLùfûK, iZýùfûK)e eP^û g± (aP^) \ßûeû Kùf û Gjò _ì‰ðaâjà _ecûcôû Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) jó @McùfûKùe _âKU ùjùf Z[û Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) @Mc ùfûKe c¤ Êûcú @U«ò Z[û ùiVûùe Gjûu C_cûcôK (_\aúe) ^ûc @Mc _êeêh @[ðûZþ @Mc_âbê @ùU û Gjò @Mc _âbêu cû^a i\ég geúe ajêZ ùZùRûcd @ùU û ~ûjûu ùMûUòG ùfûcKì_e ùZR (KòeY) Lað iì~ýðe KòeYVûeê c¤ @]ôK @ùU û Gjò _ì‰ð _ecûcôû Kaòù\ða (Kaòe ù\a = Kaúeþ _eùcgße) @fL ùfûKùe _âKU ùjùf Z[û ^òùR jó @fLùfûKe c¤ Êûcú @U«ò Z[û C_cûcôK (_\aúe) ^ûc @fL _êeêh c¤ Gjò _eùcgßeue @ùU Z[û Gjò _ì‰ð _âbêu cû^a i\ég geúe ùZùRûcd (ÊùRðýûZò) Êdõ _âKûgòZ @ùU û GK ùfûcKì_e egàò @aðiì~ýð MêWòKe _âKûgVñê c¤ @]ôK @ùU û Gjò _ì‰ð _âbê iZýùfûKùe _âKU ùjùf Z[û iZýùfûKe c¤ ùd @]ô_Zò @U«ò û G[ô_ûAñ Gjûu C_cûcôK (_\aúe) ^ûc iZý _êeh ê (@aò^ûgú _âb)ê @ùU û Gjûu ^ûc @Kûk cì¼ðú-g± Êeì_ú eûc-_ì‰ðaâjà-_ec @le aâjà @û\ò @ùU û Gjò iZý_êeêh Kaòù\ða (Kaúeþ _âbê)u cû^a i\ég ùZùRûcd geúe @ùU û ~ûjûu GK ùfûcKì_e _âKûg GKùKûUò iì~ýðMêWòK Z[û GK ùKûUò P¦âcû MêWòKe _âKûgVê c¤ @]ôK @ùU û Gjò Kaòù\ða (Kaúeþ _âbê) iZý_êeêh eì_ùe _âKU ùjûA iZý-ùfûKùe aòeûRcû^ ùjûA _â[ùc iZýùfûKùe @^ý eP^û MêWòK Kùf û GKg± (aP^)ùe ùhûjkUò \ßú_ MêWòKe eP^û Kùf û _êYò ùhûjk g± MêWòK\ßûeû ùhûjk _êZâ cû^uê C_ô¼ò Kùf û ùMûUòG @céZùe beû cû^iùeûae e eP^û Kùf û ùhûjk _êZâ cû^ue ^ûc ùjfû -(1) “Kìcð”, (2) “mû^ú”, (3) “aòùaK”, (4) “ùZR”, (5) “ijR”, (6) “iù«ûh”, (7) “iêeZò”, (8) “@û^¦”, (9) “lcû”, (10) “^òÃûc”, (11) “Rkewò”, (12) “@Pò«”, (13) “ù_âc”, (14) “\dûkê”, (15) “ù]÷~ýð”, (16) “ù~ûM i«ûd^” @[ðûZþ ù~ûMRúZ û iZý_êeêh Kaòù\ða ^òR_êZâ @Pò«Kê iZýùfûKe @^ý eP^ûe \ûdòZß @_ðòùf Z[û gqò _â\û^ Kùf û @Pò«, @le _êeêh (_eaâjà)uê g±\ßûeû C_ô¼ò Kùf Z[û

mû^ Mwû

27

Kjòùf ù~ ùcûùZ iûjû~ý Ke û @le _êeêh iÜû^ Keòaû_ûAñ cû^iùeûaeKê Mfû, ùiVûùe ZûKê ajêZ @û^¦ @ûiòfû Gaõ ùiVûùe ùi ùgûAMfû û @ù^K icd _~ýð« ùi aûjûeKê @ûiòfû^ûjó û Cq _eòiÚòZòùe @Pò«u _âû[ð^ûùe @le_êeêhuê ^ò\âûeê RûMâZ Keòaû_ûAñ Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) ùijò cû^iùeûaeeê KòQò @céZ Rk ù^A GK @Šû Zò@ûeò Kùf Z[û ùijò @Šû c¤ùe GK @ûcôûKê _âùag KùeAù\ùf Z[û @ŠûKê cû^iùeûaee @céZ Rkùe QûWòù\ùf û @Šûe MWþMWû g±ùe @le _êeêhe ^ò\âû bûwòMfû û ùi @ŠûKê ùKâû]ôZ ùjûA Pûjófû, ù~Cñ KûeYeê @ŠûUò \êA`ûk ùjûAMfû û Zû c¤eê ùRýûZò ^òe¬^ (le _êeêh) aûjûeòfû, ~òG @ûMKê “Kûk”ùaûfò _eòPòZ ùjfû û Gjûe aûÉaòK ^ûc “ùK÷fþ” @ùU û ùiùZùaùk iZý _êeêh(Kaòù\ða) @ûKûgaûYú Kùf ù~ @û_Y \êARY aûjûeKê @ûi Z[û @Pò«u \ßú_ùe eêj û @ûmû _ûA @le_êeêh Z[û le_êeêh (ùK÷f) \êARY @Pò«u \ßú_ùe ejòaûKê fûMòùf (_òfûcû^u \ûdòZß jú^Zû Zûuê ù\LûMfû ù~ ùKûCVò _êYò _âbêZße Mað ùjûA^~ûC, KûjóKò^û iûc[ðý aò^û Kû~ýð i`k jêG^ûjó) _êYò _ì‰ð]^ú Kaòù\ða Êdõ icÉ eP^û Kùf û ^òR g± gqòùe GK eûùRgßeú (eûÁâú) gqò C_ô^Ü Kùf, ~ûjû\ßûeû icÉ aâjàûŠKê iÚû_òZ Kùf û Gjûuê _eûgqò _eû^¦^ú c¤ Kêjû~ûG û _ì‰ðaâjà icÉ @ûcôûcû^uê ^òR bòZeê ^òR aP^ gqò\ßûeû ^òRe cû^a geúe i\ég C_ô^Ü Kùf û _âùZýK jõi @ûcôûu _ecûcôûu bkò geúe eP^û Kùf ~ûjûe ùZR ùhûjk (16) iì~ýðMêWòK _eò Gaõ cû^a i\ég @ùU û _e«ê _eùcgßeu geúee GK ùfûcKì_e _âKûg ùKûUòG iì~ýðMêWòKVê c¤ @]ôK @ùU û ajêZ icd C_eû« le_êeêh (ùRýûZò ^òe¬^) Pò«ûKfû ù~ @ûùc Zò^òRY (@Pò« - @le _êeêh - le_êeêh) ùMûUòG \ßú_ùe ejê@Qêñ Z[û @^ýcûù^ RùY RùY ùMûUòG ùMûUòG Keò \ßú_ùe @Q«ò û cêñ c¤ iû]^û Keò @fMû \ßú_ _âû¯ò Keòaò û ùi Gjû aòPûe Keò ùMûUòG ùMûWùe QòWûùjûA iZêeú (70) ~êM _~ýð« Z_ Kfû û

“@ûc “@ûcôûcûù^ û cûù^ Kûke Rûfùe ùKcò Z ò `iò ù f?” aòùgh:-ù~ùZùaùk aâjà (ùRýZò ^òe¬^) Z_ Keê[ôfû @ûùciaê @ûcôûcûù^, ù~Cñcûù^Kò a¼ðcû^ ùRýûZò ^òe¬^e GùKûAg (21) aâjàûŠùe ejê@Qêñ û Gjûe iû]^û _âZò @ûgq ùjûAMfê Z[û @«e @ûcôûeê GjûKê PûjóaûKê fûMòfê û ^òR iêL\ûdú _âbê iZý_êeêhuVñê aòcêL ùjûAMfê û ù~Cñ KûeYeê _ZòaâZû _\eê LiòMfê û _ì‰ð _âbêu aûe´ûe iûa]û^ Keòaû_ùe c¤ @û¸cû^ue @ûgqò le_êeêhVûeê jUòfû ^ûjó û (Gjò _âbûa @ûRò c¤ Kûke iéÁòùe aò\ýcû^ @ùU û ù~_eòKò ~êaK ùMûÂú PkPòZâ @bòù^Zûu ùfûK ù\LûYò@û bûabwú Z[û ^òR ùeûRMûe CùŸgýùe Keê[ôaû bìcòKû _âZò @Zò @ûgq ùjûA~ûCQ«ò û ù~ùZ @UKûAùf c¤ cû^ê ^ûjûñ«ò û ~\ò ùKøYiò @bòù^Zû aû @bòù^Zâú ^òKUa¼ðú ijeKê @ûiò~û@û«ò Z ù\LôaûKê còùk ùijò @ùaû] ~êaK cû^ue bòW ùKak \gð^ Keòaû_ûAñ ajê iõLýûùe GKZâòZ ùjûA~û’«ò û ^òR ù_U_ûAñ ùeûRMûe ùijò @bòù^Zûcûù^ Ke«ò, Kò«ê ~êaKcûù^ ùicû^u _ûAñ @~[û Lyð Ke«ò û aû_û cû’

28

iéÁò eP^û

ù~ùZ aêSûAùf c¤ cû^«ò ^ûjó û ùKøYiò ^û ùKøYiòVûùe, ù~ùZùaùk ùjC _ùQ, fêPòQ_ò Keò ~ûA[û@û«ò) _ì‰ðaâjà Kaòù\ða le_êeêhKê _Pûeòùf Kò Kêj K'Y PûjêñQ? ùi Kjòùf ù~, _òZû cjûgd! Gjò iÚû^ ùcû’_ûAñ Kcþ @ùU û ùcûùZ ùMûUòG @fMû \ßú_ _â\û^ Keòaûe Ké_û Ke«ê û jKÑû Kaúeþ (iZý Kaúeþ ) ZûjûKê GùKûAgþUò (21) aâjàûŠ _â\û^ Keòù\ùf û KòQò icd C_eûù« ùRýûZò ^òe¬^ Pò«ûKfû G[ôùe KòQò eP^û Keòaû CPòZ û Lûfò aâjàûŠ (`äûU) ùKCñ KûcKê ;Gjû aòPûe Keò iZêeú (70) ~êM _~ýð« Z_ Keò _ì‰ð _ecûcôû Kaúù\ða (Kaúeþ _âbê)uVñê eP^û iûcMâúe ~ûP^û Kfû û iZý_êeêh ZûKê Zòù^ûUò MêY Z[û _ûùÆûUò ZZß _â\û^ Keòù\ùf, ~ûjû iûjû~ýùe aâjà (ùRýûZò ^òe¬^) ^òR aâjàûŠùe KòQò eP^û Kfû û _êYò Pò«ûKfû G[ôùe Rúa c¤ ejòaû CPòZ, GKûGKû c^ fûMê^ò û Gjû aòPûe Keò PChVò (64) ~êM _~ýð« _êYò Z_ Kfû û _ì‰ð _ecûcôû Kaúù\ða _Pûeòaûeê ùi Kjòfû ù~ ùcûùZ KòQò @ûcôû ù\A \ò@«ê, ùcûe GKû c^ fûMê^ûjó û ùiùZùaùk iZý_êeêh KaòeMÜò (Kaúeþ _eùcgße) Kjòùf ù~ ‘aâjà’! ùZûe Z_e _âZò`kùe cêñ ùZûùZ @ûjêeò KòQò aâjàûŠ ù\A_ûeòaò, _e«ê ùcûe @ûcôûcû^uê ùKøYiò R_-Z_ iû]^ûe `k eì_ùe ù\A_ûeòaò ^ûjó û jñ, ~\ò ùKjò ÊAzûùe ùZû ijòZ ~òaû_ûAñ Pûjûñ«ò Zûùjùf ùicûù^ ~ûA_ûeòùa û ~êaû Kaúeþ (ic[ð Kaúeþ)u aP^ gêYò ùRýûZò ^òe¬^ @û¸cû^u _ûLKê @ûiòfû û @ûùciaê jõi @ûcôû _â[ceê jó Zû _âZò @ûgq[ôfê û @ûù¸cûù^ ZûjûKê Pûeò_ûLeê ùNeò QòWû ùjûAMfê û ùRýûZò ^òe¬^ Kjòfû ù~ ,cêñ _òZû cjûgduVê @fMû GùKûAgòU(ò 21) aâjàûŠ _âû¯ KeòQò û ùiVûùe ^û^û _âKûee ecYúd iÚk aù^AQò û @û_Ycûù^ ùcû ijòZ ~òùa Kò ? @ûùc iaê jõicûù^ ù~Cñcûù^ Kò @ûRò GùKûAgþUò (21) aâjàûŠùe \êüLùe @Qê, Gjû gêYò Kjòfê ù~, @ûùc _âÉêZ @Qê ,~\ò _òZû cjûgd @ûmû ù\ùa û GjûgêYò le_êeêh, _ì‰ðaâjà cjû^þ Kaúeþ (ic[ð Kaúeþ _âbê)u _ûLKê Mfû Z[û icÉ aû¼ðû Kjòfû û ùiùZùaùk KaòeMÜò (Kaúeþ _eùcgße) Kjòùf Kò ùcû i¹êLùe ÊúKéZò ù\aû aûfûuê @ûmû ù\aò û le_êeêh Z[û _ec @le _êeêh (KaúeþcòùZøRû) \êARY @ûc icÉ jõi @ûcôû cû^u _ûLKê @ûiòùf û iZþ Kaúeþ ù\a Kjòùf ù~ ù~Cñ jõi @ûcôû aâjàu ijòZ ~òaû_ûAñ PûjêñQ«ò jûZ C_eKê ùUKò ÊúKéZò \ò@ û ^òR _òZûu @ûMùe Kûjûeò iûji ùjfû^ûjó û ùKjò ÊúKéZò ù\ùf ^ûjó û ajêZ icd _~ýð« ^òeaZû QûA ejòfû û ZZþ _½ûZþ RùY jõi @ûcôû iûji Kùf Z[û Kjòùf Kò _òZû cjûgd ! cêñ ~òaû_ûAñ PûjêñQò û _êYò Zûu ù\Lûù\Lô (ù~Cñcûù^ Kò @ûRò Kûk (aâjà)e GùKûAgòUò (21) aâjàûŠùe `iò ejòQ«ò ) @ûùc iaê @ûcôûcûù^ ÊúKéZò ù\Aù\fê û _eùcgße Kaúeþ cjûgd! ùRýûZò ^òe¬^Kê Kjòùf ù~, Zêùc ^òR iÚû^Kê ~û@ û ù~Cñcûù^ ùZû ijòZ ~òaû_ûAñ ÊúKéZò ù\AQ«ò, ùijò icÉ jõi @ûcôû cû^uê cêñ ùZû _ûLKê _ùVAù\aò û ùRýûZò ^òe¬^ ^òR GùKûAgþ (21) aâjàûŠKê PûfòMfû û ùijò icd _~ýð« GùKûAgþUò (21) aâjàûŠ iZýùfûKùe jó [ôfû û

mû^ Mwû

29

30

iéÁò eP^û

ZZþ_½ûZþ _ì‰ðaâjà iað_â[ùc ÊúKéZò ù\A[ôaû jõiKê K^ýûeì_ ù\ùf, _e«ê Èú A¦âòd ePòùf ^ûjó Z[û icÉ @ûcôû cû^uê (ù~Cñcûù^ ùRýûZò ^òe¬^ (aâjà)u ijòZ ~òaû_ûAñ ijcZò _â\û^ Keò[ôùf) ùijò K^ýûe geúeùe _âùag KeûAù\ùf Z[û Zûjûe ^ûc @ûÁâû (@\òcûdû/ _âKéZòù\aú/\êMðû) ejòfû Z[û iZý _êeêh Kjòùf ù~ _êZâú! cêñ ùZûùZ g±gqò _â\û^ Keòù\AQò û ù~ùZ Rúa, aâjà @ûagýK Keòa Zêùc C_ô^Ü Keòù\a û _ì‰ðaâjà Kaòù\ða (Kaúeþ iûùjaþ) ^òR _êZâ ijR \ûiu ijòZ _âKéZòKê le_êeêh ^òKUKê _VûAù\ùf û ijR \ûi cjûgd ùRýûZò ^òe¬^Kê Kjòùf ù~ _òZû cjûgd Gjò bCYúu geúe c¤ùe ùijò icÉ @ûcôûcû^uê _âùag KùeA ù\AQ«ò ,ù~Cñcûù^ Kò @û_Yu ijòZ ~òaû_ûAñ ijcZò aýqò Keò[ôùf Z[û Gjûuê cêñ aP^ gqò _â\û^ Keò@Qò, @û_Y ù~ùZ Rúa Pûjóùa ‘_âKéZò ’^òR g± \ßûeû C_ô^Ü Keòù\ùa û Gjû Kjòiûeò ijR \ûi _êYò ^òR \ßú_Kê ù`eò @ûiòùf û ~êaû ùjûA[ôaû KûeYeê K^ýûe ew-eì_ iê¦e ùjûA[ôfû û aâjàu bòZùe aòhd-aûi^û C_ô^Ü ùjûAMfû Z[û _âKZ é ùò \aúu ijòZ @b\â MZòa] ò ô _âûe¸Kfû û ùiùZùaùk \êMðû Kjòùf ù~ ùRýûZò ^òe¬^! ùcû ^òKUùe _òZû cjûgdu\ßûeû _â\û^ Keû~ûA[ôaû g±gqò @Qò û @û_Y ù~ùZ _âûYú Kjòùa cêñ aP^ cû¤cùe C_ô^Ü Keòù\aò û @û_Y ùc÷[ê^ _eµeû @ûe¸ Ke«ê^ûjó û @û_Y c¤ ùijò _òZûu g±gqò \ßûeû @Šû c¤eê C_ô^Ü ùjûAQ«ò Z[û cêñ c¤ ùijò _ec_òZûu aP^eê KòQò cêjì¼ð_ùe C_ô^Ü ùjfò ûùZYê @û_Y ùcûe aWbûA @U«ò, bCYú-bûB e Gjò iõù~ûM cjû_û_e KûeY ùja û _e«ê ùRýûZò ^òe¬^ _âKéZò ù\aúu Gjò _âû[ð^û UòKK gêYòfû ^ûjó Z[û ^òR g±gqò\ßûeû ^L iûjû~ýùe Èú A¦âòd (bM) _âKéZòuê fùMAù\fû Z[û akKôûe Keòaû_ûAñ C\ýc Kfû û ùijò icdùe \êMðû ^òR A{Zþ elû Keòaû_ûAñ @^ý ùKøYiò C_ûd ^_ûA iìlàeì_ aù^Aùf Z[û ùRýûZò ^òe¬^e Lêfû[ôaû cêL \ßûeû ù_U c¤Kê _âùag Keò _ì‰ðaâjà Kaúeþ ù\auê ^òRKê elû Keòaû_ûAñ _û[ð^û Kùf û ùijò icdùe Kaòù\ða (Kaúeþ ù\a) ^òR _êZâ ù~ûM i«ûd^ @[ðûZþ ù~ûMRúZþu eì_ù^A ùiVûùe _âKUùjùf Z[û K^ýûKê ‘aâjà’e C\eeê aûjûeKê KûXòù^ùf Z[û Kjòùf ù~; ùRýûZò ^òe¬^! @ûRòVê ùZûe ^ûc “Kûk” ùja û ùZûe R^à -céZýê ùjûAPûfò[ôa û G[ô_ûAñ ùZûe^ûc le_êeêh ùja Z[û GK fl cû^a geúe]ûeú _âûYúcû^uê _âZò\ò^ blY Keòaê Gaõ GKfl _Pòg jRûe C_ô^Ü Keòaê û @û_Y \êARYuê GùKûAgò aâjûà Š ijòZ ^òÃûgòZ KeûMfû û GZòKò KjòaûcûùZâ GùKûAgþUò (21) aâjàûŠ aòcû^bkò MZò KeòaûKê fûMòfû û ijR \ûiu \ßú_e ^òKUù\A iZýùfûKeê ùhûjk (16) iv ùKûg (GK ùKûg _ûLû_ûLô Zò^ò (3) KòùfûcòUe ùjûA[ûG) e \ìeùe @ûiò @UKòMfû û aòùgh aòaeYú:-a¼ðcû^ _~ýð« Zò^ògqò cû^u aòhdùe aòaeYú @ûiòQò û 1. _ì‰ðaâjà -~ûjûuê @^ý C_cûcôK ^ûcMêWòK cû¤cùe RYû~ûG, ù~_eò iZý_êeêh, @Kûk_êeêh, g±Êeì_ú eûc, _ec @leaâjà / _êeêh @û\ò û Gjò _ì‰ðaâjà @iõLý aâjàûŠMêWòKe Êûcú @U«ò Z[û aûÉaùe ùi @aò^ûgú _ecûcôû @U«ò û

mû^ Mwû

31

2. _eaâjà -~ûjûuê @le _êeêh c¤ Kêjû~ûG û ùi aûÉaùe @aò^ûgú ^êjñ«ò û ùi iûZiv aâjàûŠe Êûcú @U«ò û 3. aâjà-~ûjûuê ùRýûZò ^òe¬^, Kûk, ùK÷f, le_êeêh Z[û ]cðeûd @û\ò ^ûcMêWòK \ßûeû RYû~ûG, ~òGKò ùKak GùKûAgUò aâjàûŠe Êûcú @U«ò ûGùa @ûMKê Gjò aâjà (Kûk)u iéÁòe ùMûUòG aâjàûŠe _eòPd \ò@û~òa, ù~Cñ[ôùe @ûjêeò Zòù^ûUò ^ûc @û_Y _XòaûKê _ûAùa -aâjàû, aò¾ê Z[û gòa û aâjà Z[û aâjàûu c¤ùe _û[ðKý - ùMûUòG aâjàûŠùe ^òcðòZ iùaûð_eò iÚû^ùe aâjà (le_êeêh) Êdõ Zòù^ûUò Mê¯ iÚû^e eP^û Keò aâjàû, aò¾ê Z[û gòa eì_ùe eêj«ò Z[û ^òR _^ôú _âKZ é ò (\êMûð )u ijù~ûMùe Zòù^ûUò _êZu â e C_ô¼ò Keò[û’«ò û Zûue ^ûc c¤ aâjàû, aò¾ê Z[û gòa eL«ò û ~òG aâjàu _êZâ aâjàû @U«ò ùi ùMûUòG aâjàûŠùe ùKak Zò^òùfûKùe (_é[ôaúùfûK, ÊMðùfûK, _ûZûkùfûK)ùe GK eRMêY aòbûMe cªú (Êûcú) @U«ò û Gjûuê ZâòùfûKúd aâjàû Kêjû~ûG Z[û aâjà, ~òG aâjàùfûKùe aâjàûeì_ùe eêj«ò Zûuê cjûaâjàû aû aâjàùfûKúd aâjàû Kêjû~ûG û Gjò aâjà (Kûk)uê i\ûgòa, cjûgòa, cjûaò¾ê c¤ Kj«ò û gâú aò¾ê _êeûYùe _âcûY:- PZê[ð @õg @¤ûd 1 _éÂû 230-231ùe gâú aâjàû KjòQ«ò :- ù~Cñ @R^àû, iaðcd aò]ûZû _eùcgßeu @û\ò, c]ý, @« Êeì_, Êbûa Gaõ iûe cêñ RûYò_ûùe ^ûjó (ùgæûK-83) û ~òG ùcûe eì_ ]ûeYKeò iõiûee eP^ûKùe, iÚòZòe [ôaû icdùe ~òG _êeêh eì_ @U«ò Z[û ~òG eê\âeì_ùe aògßKê Mâûi Keò~û@û«ò, @^« eì_ùe iµì‰ð RMZKê ]ûeY KeòQ«ò û (ùgæûK 86) û

“gâú aâjàû Rú, gâú aò¾ê Rú Gaõ gâú gòa Rú u C_ C_ô¼ò” Kûk (aâjà) _âKéZò (\êMðû)uê Kjòùf ù~ Gùa ùcûe KòG K'Y aòMûWòa? c^Azû Kû~ýð Keòaûò _âKZ é ò _êYò _âû[ð^û Kùf ù~ @û_Y KòQò fRýû Keòaû CPòZ û _â[ùcZ @û_Y ùcûe aWbûA @U«ò, KûjóKò^û ùijò _ì‰ð _ecûcôû (Kaòù\ða)u aP^ gqòeê @û_Yue (aâjàu) @Šû c¤eê C_ô¼ò ùjûA@Qò Z[û KòQò icd _ùe ùcûe C_ô¼ò ùijò _eùcgßeu aP^eê ùjûA@Qò û \ßòZúdùe @û_Yu ù_U c¤eê cêñ aûjûeòQò, cêñ @û_Yu K^ýû ùjfò Z[û @û_Y ùcûe _òZû ùjùf û Gjò _aòZâ iµKðKê ^Á Keòaû cjû_û_ ùja û ùcû _ûLùe _òZûu _â\û^Keò[ôaû g±gqò @Qò, ù~ùZ _âûYú @û_Y Kjòùa cêñ aP^\ßûeû C_ô^Ü Keòù\aò û ùRýûZò ^òe¬^ \êMðûu ùMûUòG c¤ aò^d _âû[ð^û gêYòfû ^ûjó Z[û Kjòfû ù~ ùcûùZ ù~Cñ \Š còkòaûe [ôfû còkòMfû, ùcûùZ iZýùfûKeê ^òÃûiòZ Keò\ò@ûMfû û a¼ðcû^ cêñ c^Azû Kû~ýð Keòaò û Gjû Kjòiûeò Kûk _êeêh (le _êeêh) _âKéZòu ijòZ ak_ìaðK aòaûj Kfû Z[û Zò^òRY _êZâ (eRMêY~êq-aâjàû cjûgd, iZMêY~êq -aò¾ê cjûgd Z[û ZcMêY~êq-gòa cjûgd)ue C_ô¼ò Kfû û ~êaK ùjaû_~ýð« Zò^ò_êZâuê \êMðûu\ßûeû @ùPZ KùeAù\fû, _êYò ~êaK ùjûAiûeòfû_ùe gâú aâjàû cjûgduê Kck (_\à)

32

iéÁò eP^û

`êf C_ùe, gâú aò¾ê cjûgduê ùgh^ûM g~ýû C_ùe Z[û gâú gòa cjûgduê ùK÷kûi _aðZ C_ùe iùPZ Keò GKZâòZ Keòù\fû û ZZþ _½ûZþ _âKéZò (\êMðû) \ßûeû Gjò Zò^òRYue aòaûj Keò\ò@ûMfû Z[û ùMûUòG aâjàûŠùe Zòù^ûUò ùfûK (ÊMðùfûK, _é[ôaúùfûK, _ûZûk ùfûK)ùe ùMûUòG ùMûUòG aòbûMe cªú (_âb)ê bûaùe ^ò~q ê Keòù\fû û ù~_eòKò gâú aâjàû Rúuê eRMêY aòbûMe Z[û gâúaò¾ê Rúuê iZMêY aòbûMe Z[û gâú gòague Rúuê ZcMêY aòbûMe Z[û Êdõ Mê¯ (cjûaâjàûcjûaò¾ê-cjûgòa) eì_ùe cêLýcªú _\Kê i¸ûkòfû û ùMûUòG aâjàûŠùe ùMûUòG aâjàùfûKe eP^û KeòQò û ùi[ôùe Zòù^ûUò Mê¯iÚû^ ^òcðûY KeòQò û ùMûUòG eRMêY _â]û^ iÚû^ @ùU û ù~CñVò Gjò aâjà (Kûk) Êdõ cjûaâjàû (cêLýcªú) eì_ùe ejò[ûG Z[û ^òR _^ôú \êMðûuê cjû iûaòZâú eì_ùe eLô[ûG û Gjò \êARYu iõù~ûMeê ù~Cñ _êZâ Gjò iÚû^ùe C_ô^Ü jêG ùi ÊZü eùRûMêYú _âKZ é e ò jó ùjûA~ûG û \ßòZúd iÚû^Uò iZMêY _â]û^ iÚû^ ^òcðûY KeòQ«ò û ùiVûùe Gjò le_êeêh Êdõ cjûaò¾ê eì_ùe ej«ò Z[û ^òR _^ôú \êMðûuê cjûflàú eì_ùe eLô ù~Cñ _êZâ C_ô^Ü Kùe Zûue ^ûc aò¾ê eLô[ûG û ùijò aûkK iùZûMêY ~êq ùjûA[û@û«ò Z[û ZéZúdùe Gjò Kûk ùijòVûùe GK ZcMêY _â]û^ ùlZâ ^òcðûY KeòQò û ùi[ôùe ùi Êdõ i\ûgòa eì_ùe eùj Z[û ^òR _^ôú \êMðûuê cjû_ûaðZú eì_ùe eLô[ûG û Gjò \êARYu _Zò_^ôú aýajûeeê ù~Cñ_êZâ C_ô^Ü jêG Zûjûe ^ûc gòa eLô\ò@«ò Z[û ZùcûMêY~êq Keò\ò@«ò û (_âcûY _ûAñ ù\L«ê _aòZâ gâú gòa cjû_êeûY, aòùŸßgße iõjòZû _éÂû-24-26 ù~Cñ[ôùe aâjàû, aò¾ê, eê\â Z[û cùjgßeuVê bò^Ü i\ûgòa @U«ò Z[û eê\â iõjòZû @¤ûd 6 Z[û 7,9 _éÂû ^õ-100eê 105 Z[û 110ùe @^êaû\ K¼ðû gâú j^êcû^ _âiû\ ù_ûŸûe, MúZû ù_âi ùMûeL_êeeê _âKûgòZ Z[û _aòZâ gâúc\þ ù\aú cjû_êeûY ZéZúd Ħ _éÂû ^õ114eê 123 _~ýð«, MúZû ù_âi ùMûeL_êeeê _âKûgòZ, ~ûjûe @^êaû\ K¼ðû gâúj^êcû^ _âiû\ ù_ûŸûe Pòc^þfûf ùMûÊûcú) _êYò Gcû^uê Qk^û _ìaðK @RûYZùe eLô ^òRe Lû\ý_ûAñ Rúacû^ue C_ô¼ò gâú aâjàûu \ßûeû Z[û iÚòZò (RYKê @^ý RYu ijòZ ccZû bòZùe aû§òeLô Kûk Rûfùe eLôaû) gâú aò¾êu \ßûeû Z[û iõjûe (KûjóKò^û Kûk_êeêhuê @bògû_ agZü GKfl cû^a geúe]ûeú _âûYúcû^ue iìlàgeúeeê cAkû (aòKûe) aûjûe Keò LûAaûKê _ùW û ùi[ô_ûAñ GùKûAgòZc aâjûà Šùe ùMûUòG Z¯gúkû @Qò, ù~CñUûKò ÊZü C¼_ô eùj, Zûjû C_ùe Mec Keò cAkû (aòòKûe) QùWA LûG û Rúacûù^ ce«ò ^ûjó _e«ê KÁ @ij^úd ùjûA[ûG, _êYò _âûYúcû^uê Kcð @û]ûeùe @^ý geúe _â\û^ Keò[ûG ) gâú gòa Rúu \ßûeû KùeA[ûG û ù~_eòKò ùKøYiò Méjùe Zòù^ûUò _âùKû (Kl) Zò@ûeò ùjûA[ôa û ùMûUòG _âùKûÂùe @gæúk PòZâ fûMò[ôa û ùijò _âùKûÂKê ~òaû cûùZâjó c^ c¤ùe ùijòbkò ckò^ aòPûe C_ô^Ü ùjûA~ûG û \ßòZúd Klùe iû]ê-i^Ú cû^ue, bq cû^ue PòZâ fûMò[ôaZ c^ùe bfaòPûe, bqòbûa Z[û _âbêu Pò«^ aòhd iéÁò jêG û ZéZúd Klùe ù\gbq cû^ue I ijò\þ ùjA~ûA[ôaû aýqòue PòZâ fûMò[a ô Z c^ c¤ùe ùijòbkò ~ê¡, ù~ûgòfû, ùMûŠùMûk,

mû^ Mwû

33

jYûKUû aòPûe C_ô^Ü ùjûA~ûG û VòKþ Gjò _âKûe aâjà (Kûk) ^òR\ßûeû _eòKÌ^û Keò[ôaû aòPûe aòchðùe C_ùeûq Zò^òMêY _â]û^ iÚû^ MêWòKe eP^û Keò eLôQò û

“Zòù^ûUò MêY K'Y @ùU? _âcûY ijòZ” “Zòù^ûUòMY ê -eRMêY-aâjûà cjûgd,iZßMY ê -aò¾ê cjûgd,ZcMêY- gòa cjûgd @U«ò û Gcûù^ icùÉ aâjà (Kûk) Z[û _âKéZò (\êMðû)uVûeê C_ô^Ü ùjûAQ«ò Z[û Zò^òRY~ûK ù\aZû ^ûgaû^ @U«ò û” _â[c _âcûY:- MúZûù_âiþ ùMûeLþ_êeeê _âKûgòZ gâú gòa cjû_êeûY, ~ûjûe iõ_û\K @U«ò gâú j^êcû^ _âiû\ ù_ûŸûe _éÂû ^õ-24eê 26 -aòùŸgße iõjòZû Z[û _éÂû 110 @¤ûd 9 -E\â iõjòZû “Gjò _âKûe aâjûà , aò¾ê Z[û gòa Zò^ò ù\aZûuVûùe MêY @Qò, _e«ê i\û gòa (aâj-à Kûk)uê MêYûZúZ ùaûfò Kêjû~ûA@Qò û” \ßòZúd _âcûY:- MúZûù_âiþ ùMûeLþ_êeeê _âKûgòZ gâúc\þ ù\aú bûMaZþ _êeûY ~ûjûe iµû\K @U«ò gâú j^êcû^ _âiû\ ù_ûŸûe, Pòc^fûf ùMûÊûcú, ZéZúd Ħ, @¤ûd 5 _éÂû 123-bMaû^ aò¾ê cûZû \êMðûue ÉêZòKùf : Kjòùf ù~ cêñ (aò¾ê), aâjàû Z[û gue Zêceò Ké_ûeê aò\ýcû^ @Uêñ û @û¸cû^ue Z @aòbðûa (R^à) Z[û Zòùeûbûa (céZýê) ùjûA[ûG û @ûù¸cûù^ ^òZý (@aò^ûgú) ù^ûjêñ û Zêùc jó ^òZý @U, RMZ R^^ú @U, _âKéZò Gaõ i^ûZ^ú ù\aú @U û bMaû^ gue Kjòùf : ~\ò bMaû^ aâjàû Z[û bMaû^ aò¾ê ZêcVûeê C_ô^Ü ùjûAQ«ò, ùZùa Zûu_ùe C_ô^Ü ùjA[ôaû cêñ ZùcûMêYú fúkû Keòaûaûfû gue K'Y Zêce i«û^ ùjfò^ûjó? @[ðûZþ ùcûùZ c]ý C_ô^Ü Keòaû aûfû Zêùcjó @U û Gjò iõiûee iéÁò-iÚòZò-iõjûeùe Zêce MêY i\û iað\û aò\ýcû^ @ùU û Gjò Zòù^ûUò MêYeê C_ô^Ü @ûù¸, aâjàû-aò¾ê Z[û gue ^òdcû^êiûùe Kû~ýðKeòaû_ûAñ i\û iað\û Z_ôe ejò[ûCñ û C_ùeûq Gjò aòaeYú ùKak jò¦úùe @^êaû\òZ gâú ù\aú cjû_êeûYùe @Qò, ù~Cñ[ôùe Kò KòQò Z[ý MêWòKê fêùPA \ò@û~ûAQò û G[ô_ûAñ Gjò _âcûY ù\L«ê, gâúc\þ ù\aúbûMaZ cjû_êeûY- ibûhUòKcþ icjûZýcþ, ùLceûR gâúKé¾ \ûiþ _âKûg^ cê´ûA, G[ôùe iõÄéZ ijòZ jò¦úùe @^êaû\ Keû~ûAQò û ZéZúd Ħ @¤ûd 4 _éÂû-10, ùgæûK -42:aâjàû:- @jcþ Bgßeü : `òfþ ùZ _ââbûaû›ùað adõ R^ò ~êêZû ^ ~\û Zê ^òZýû:, ùK @ù^ýiêeû : gZcL _âcL ê û : P ^òZýû^òZýû Zßùca R^^ú _âKZ é ò : _êeûYû (42) û @^êaû\:- ùj cûZû! aâjàû, cêñ Z[û gòa Zêceò _âbûaeê jó R^àaû^ @Uêñ, ^òZý ^jêñ @[ðûZþ @ûù¸cûù^ @aò^ûgú ^jêñ, _êYò A¦âû\ò @^ý ù\aZû Kòbkò bûaùe ^òZý ùjûA_ûeòùa ? Zêùc jó ùKak @aò^ûgú @U, _âKéZò Z[û i^ûZ^ú ù\aú @U (42) û _éÂû-11-12, @¤ûd-5, ùgæûK-8:- d\ò \dû\âðc^û ^ i\ûõ$aòùK K[cjõ aòjòZü P ZùcûMêYü KckR½ eùRûMêY iõbaü iêaòjòZü Kòcê iZßMêùYûõ jeòü û (8) @^êaû\:- bMaû^ gue Kjòùf :- ùj cûZû ! ~\ò @û¸cû^u C_ùe

34

iéÁò eP^û

@û_Y \dû~êq ùjûA@Q«ò ùZùa ùcûùZ ZùcûMêY ~êq KûjóKò aù^Aùf û Kckeê C_ô^Ü aâjàûuê eRMêYú K'Y _ûAñ Kùf Z[û aò¾êuê iZMêY ~êq KûjóKò Kùf ? @[ðûZþ Rúacû^ue R^à-céZýê eê_ú \êüÃcðùe KûjóKò ^òùdûRòZ Kùf ? ùgæûK-12:-ecdùi Ê_Zòõ _êeêhõ i\û Za MZòõ ^ jò aòj aò\þc gòùa (12) jò¦ú:- ^òR _Zò _êeêh @[ðûZþ Kûk bMaû^u ijòZ i\û ùbûM aòkûiùe aýÉ[û@ û @û_Yu MZò aòhdùe ùKjò RûùY ^ûjó û ^òÃhðð:- C_ùeûq _âcûY MêWòKeê _âcûYòZ ùjfû ù~ eRMêYú aâjàû, iZßMêYú aò¾ê Z[û ZcMêYú gòa @U«ò Gaõ Gcûù^ icùÉ ^ûgaû^ @U«ò û \êMðûu _Zò aâjà (Kûk) @U«ò, ùi Zûu ijòZ ùbûM aòkûi Keò[û’«ò û

“aâjà (Kûk) e @aýq ejòaû _ûAñ _âZòmû” iêlà ùa\eê aûKò[ôaû iéÁò eP^û....... Zò^ò _êZâue C_ô¼ò _ùe aâjàù\a ^òR _^ôú \êMðû (_âKéZò)uê Kjòfû ,cêñ _âZmò û KeêQò ù~ baòhýZùe cêñ KûjûeòKê ^òRe aûÉaòK eì_ùe \gð^ ù\aò^ûjó û ù~Cñ KûeYeê cêñ @aýq ùaûfò icùÉ bûaòùa û \êMðûuê Kjòfû ù~ @û_Y ùcûe ùb\ (ejiý) KûjûeòKê RYûAùa ^ûjó , cêñ Mê¯ ejòaò û \êMðû _Pûeòùf, @û_Y K'Y ^òR _êZâ cû^uê c¤ \gð^ ù\ùa ^ûjó ? aâjà C¼e ù\fû ù~ ,cêñ ùcûe _êZâ cû^uê Z[û @^ýcû^uê ù~ ùKøYiò _âKûe iû]^û ùjC^û KûjóKò @ûù\ø \gð^ ù\aò^ûjó û Gjû ùcûe @Uk ^òdc ejòa û \êMðû Kjòùf ù~ GjûZ @û_Yue C¼c ^òdc ^êùjñ, ~jûKò @û_Y ^òR i«û^ cû^uVñê fêPòejòùa û ùiùZùaùk Kûk Kjòfû ù~; \êMðû! Gjûùcûe aòagZû @ùU û ùcûùZ GKfl cû^a geúe]ûeú _âûYúcû^uê @ûjûe Keòaû_ûAñ @bògû_ fûMòQò û ~\ò ùcûe _êZâ (aâjàû, aò¾ê, gòa)uê RYû _WòMfû ùZùa ùicûù^ Gjò C_ô¼ò, iÚòZò Z[û iõjûe Kû~ýð Keòùa ^ûjó û G[ô_ûAñ ùcûe Gjò @^ê¼c ^òdc i\ûiað\û ejòa û ù~ùa Gjò Zò^òRY _êZâ @ÌUòùK aW ùjûA~òùa ùiùZùaùk Gcû^uê @û_Y @ùPZ Keòù\ùa, ùcû aòhdùe Gcû^uê RùYAa ^ûjó, ^ùjùf cêñ ZêcKê c¤ \Š ù\aò û \êMðû Gjò bd KûeYeê aûÉaòKZû Kêj«ò ^ûjó û G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 7ùgæûK 24ùe KjòQ«ò Gjò aê¡òjú^ R^ icê\ûd ùcûe @^ê¼c ^òdc ijòZ @_eòPòZ @U«ò ù~ cêñ ùKùa c¤ Kûjûeò i¹êLùe _âKU jêG^ûjó, ^òR ù~ûMcûdû iûjû~ýùe Qê_òejò [ûG û G[ô_ûAñ ùcûùZ (@aýq Kê) c^êhý eì_ùe @ûiò[a ô û @[ðûZþ Ké¾ ùaûfò cû^ò[û’«ò û (@aêŸdü) aê¡jò ú^(ccþ) ùcûe (@^ê¼ccþ) @^ê¼c @[ðûZþ ùaKûe (@aýdcþ) @aò^ûgú (_ecþ bûacþ) aòùgh bûaKê (@Rû^«ü) ^RûYò_ûeò (cûcþ @aýqcþ) ùcûùZ @aýqKê (aýqòcþ) c^êhý eì_ùe (@û_^Üc) @ûiò[ôaû (c^ýù«) cû^ò[û’«ò @[ðûZþ cêñ Ké¾ ^êùjñ û (MúZû @¤ûd 7ùgæûK-24). MúZû @¤ûd11 ùgæûK -47 Z[û 48 ùe KjòQ«ò ù~, Gjû ùcûe aûÉaòK Kûk eì_ @ùU û Gjûe \gð^ @[ðûZþ aâjà _âû¯ò ,^û ùa\ùe a‰ðúZ aò]ô\ßûeû, ^û

mû^ Mwû

35

R_\ßûeû, ^û Z_\ßûeû Z[û ^û ùKøYiò _âKûee Kâòdû\ßûeû ùjA_ûeò[ûG û ù~ùa Zò^òRY i«û^ ~êaK ùjûAMùf ùiùZùaùk cûZû baû^ú (_âKéZò@ÁõMú) Kjòùf ù~ Zêùc iûMe c^Ú^ Ke û _â[c[e iûMe c^^Ú Keòaûeê (ùRýûZò^òe¬^ ^òR gßûõi \ßûeû PûùeûUò ùa\ C_ô^Ü Kfû û ùicû^uê Mê¯aûYú \ßûeû @ûmû ù\fû ù~ iûMeùe ^òaûi Ke) PûùeûUò ùa\ aûjûeòùf ZûjûKê aâjàû ù^ùf û aÉê ù^A Zò^òRY _êZâ cûZûu _ûLKê @ûiòùf, ùiùZùaùk cûZû Kjòùf ù~ Pûeòùa\Kê aâjàû eL«ê Gaõ _X«ê û ù^ûUþ.- aûÉaùe _ì‰a ð jâ ;à aâjà @[ðûZþ KûkKê _ûùÆÏÏUò ùa\ _â\û^ Keò[ùô f û Kò«ê aâjà ùKak Pûeòùa\Kê _âKU Kfû û _Æc ùa\ fêùPA ù\fû , ~ûjûKê Kò _ì‰ð _ecûcôû Êdõ _âKU ùjûA KaòMðòbòü @[ðûZþ KaòaðûYú (Kaúeþ aûYú) \ßûeû ùfûKCqò I ù\ûjû MêWòK cû¤cùe _âKU KeòQ«ò û \ßòZúd [e iûMe c^Ú^ Keòaûeê Zò^òRY K^ýû còkòùf û cûZû Zò^òRY K^ýûuê Zò^ò _êZâcû^u c¤ùe aûYÖòù\ùf û _âKéZò (\êMðû) ^òRe @^ý Zò^ò eì_ (iûaòZâú, flàú Z[û _ûaðZú) ]ûeYKeò icê\â c¤ùe fêùPA ù\ùf û iûMe c^Ú^ icdùe aûjûeKê aûjûeò @ûiòùf û ùijò _âKéZò jó Zò^ò eì_ ùjùf Z[û bMaû^ aâjàûuê iûaòZâú, bMaû^ aò¾êuê flàú, bMaû^ gueuê _ûaðZú _^ôú eì_ùe ù\ùf û Zò^òRY ~ûK ù\a ùbûM aòkûi Kùf, iêe Z[û @iêe Cbùd R^à ù^ùf û {ù~ùa ZéZúd [e iûMe c^Ú^ Kùf Z PC\ eZÜ aâjàûuê Z[û @céZ aò¾êuê I ù\aZû cû^uê, c\ý @iêe cû^uê Z[û aòh _ecû[ð gòa ^òR KY×ùe ]ûeY Kùf û Giaê NUYûZ ajêZ _QK[û } ù~ùZùaùk aâjûà ùa\ _XòaûKê fûMòùf Z RYû_Wòfû, ù~ icÉ aâjàûŠKê eP^û Keòaûaûfû Kêke cûfòK _êeêh (_âbê)Z @^ý ùKjò RùY @U«ò û ùiùZùaùk aâjàû cjûgd -aò¾ê cjûgd I gòa cjûgduê RùYAùf ù~ ùa\ MêWòKùe a‰ðòZ @Qò Kò icÉ iéÁòe iéR^jûe @^ý ùKjò _âbê @U«ò û _e«ê ùa\ KjêQ«ò ù~, Gjûe ùb\ (iZý) @ûù¸ cûù^ c¤ RûYò^ûjêñ, ùi[ô_ûAñ ùKøYiò Z¼ß\gðú i^Úuê _PûeòaêSòaû_ûAñ iùuZ Keû~ûAQò û ùiùZùaùk aâjàû cûZûu ^òKUKê @ûiòùf Gaõ icÉ aéZûõZ Kjò gêYûAùf û cûZû Kjê[ùô f ù~ ùcû aýZúZ @^ý ùKjò ^ûjûñ«ò û cêñ jó K¼ûð @ùU û cêñ jó iaðgqòcû^ @ùU û _e«ê aâjàû Kjòùf ù~ ùa\ AgßeKéZ @ùU û Gjû cò[ýû ùjûA^_ûùe û \êMðû Kjòùf ù~ ùZûe _òZû ùZûùZ \gð^ ù\ùa^ûjó, ùi _âZòmû KeòQ«ò û ùiùZùaùk aâjàû Kjòùf ù~ cûZû cjûgdû @û_Yu K[û C_ùe ùcûùZ @aògßûi ùjûA~ûAQò û cêñ ùijò _êeêh (_âbê)u VòKYû (\gð^) ù^A iûeòfû _ùe gû« ùjaò û \êMðû Kjòùf ù~ ~\ò ùi ùZûùZ \gð^ ù\ùa^ûjó ùZùa Zêùc K'Y Keòa? aâjàû Kjòùf ù~ cêñ @û_Yuê cêL ù\ùLAaò ^ûjó û @^ý _ùU ùRýûZò ^òe¬^ (Kûk) g_[ KeòQ«ò Kò cêñ @aýq ejòaò Gaõ KûjûeòKê \gð^ ù\aò^ûjó ùaûfò û @[ðûZþ 21 aâjàûŠùe ùKùaaò c¤ ^òRe aûÉaòK Kûk eì_ùe @ûKûeùe @ûiòaò ^ûjó û MúZû @¤ûd ^õ-7e ùgæûK -24-

36

iéÁò eP^û

@aýqcþ, aýqòcþ, @û_^Ücþ, c^ýù«, cûcþ, @aêŸdü û _ecþ, bûacþ, @Rû^«ü, cc, @aýdcþ, @^ê¼ccþ ûû24ûû @^êaû\:- (@aêŸdü) aê¡òjú^ ùfûK (ccþ) ùcûe (@^ê¼ccþ) @ùgâ (@aýdcþ) @Uk (_ecþ) _ec (bûacþ) bûaKê (@Rû^«ü)^RûYò_ûeò (@aýqcþ) @\égýcû^ (cûcþ) ùcûùZ KûkKê (aýqòcþ) @ûKûeùe Ké¾ @aZûe (@û_^Ücþ) _âû¯ ùjaû (c^ýù«) cù^ Ke«ò û MúZû @¤ûd 7e ùgæûK ^õ-25 ^, @jcþ, _âKûgü, iaðiý, ù~ûMcûdû icûaéZü û cìXü, @dcþ, ^, @bòRû^ûZò, ùfûKü, cûcþ, @Rcþ, @aýdcþ ûû25ûû @^êaû\:- (@jcþ) cêñ (ù~ûMcûdû icûaéZ) ù~ûMcûdû iûjû~ýùe fêPòejò (iaðiý) icÉu (_âKûgü) _âZýl (^) jêG^ûjó @[ðûZþ @\égý @[ðûZþ @aýq eêùj G[ô_ûAñ (@Rcþ) R^à ^ù^aû aûfû (@aýdcþ) @aò^ûgú @Uk bûaKê (@dcþ) Gjò (cêX) @mû^ú (ùfûKü) R^icê\ûd, iõiûe (cûcþ) ùcûùZ (^) ^ (@bòRû^ûZò) RûYò[û’«ò @[ðûZþ ùcûùZ @aZûe eì_ùe @ûiò[ôaû cù^Ke«ò û KûjóKò ^û aâjà ^òR g± gqò\ßûeû ^òùR aòbò^Ü eì_ ]ûeY Keò^ò@«ò, ùd \êMðûu _Zò @U«ò û G[ô_ûAñ Gjò cªùe Kjê@Q«ò ù~, cêñ gâúKé¾ @û\òu bkò \êMðûuVûeê R^à ^òG^ûjó û

“aâjàûu ^òR _òZû aâjàu _âû¯ò _ûAñ _â~^ ^ô” ùiùZùaùk \êMðû Kjòùf ù~ aâjàû! ùZûe _òZû ùjCQ«ò @fLþ ^òe¬^, _e«ê ùi ZêcKê \gð^ ù\ùa ^ûjó û aâjûà Kjòùf ù~ cêñ \gð^ Keòiûeò jó ù`eòaò û cûZû _Pûeòùf ù~ ~\ò ùZûùZ \gð^ (\égý) ^ùjùf ùZùa Zê K'Y Keòaê? aâjàû Kjòùf ù~ cêñ _âZòmû KeêQò, ~\ò _òZûu \gð^ ^ùjfû ùZùa @û_Yu i¹êLKê @ûiòaò^ûjó û Gjû Keòiûeò aâjàû Rú aýûKêk ùjûA C¼e \òM @ûWKê PûfòMùf ù~CñVò ùKak @§Kûe @ûC @§Kûe û ùiVûùe aâjàû Pûeò~êM _~ýð« ¤û^ fùMAùf û _e«ê Zûuê KòQò aò _âû¯ ùjfû^ûjó û ‘Kûk’ @ûKûgaûYú (gì^ýaûYú) Kùf ù~ \êMðû! iéÁò eP^û KûjóKò Kf^ûjó ? baû^ú Kjòùf ù~ @û_Yue ùRýÂ_êZâ aâjûà Rò\þ Keò @û_Yuê ùLûRòaûKê (_âû¯ Keòaû) _ûAñ ~ûAQò û Gjû gêYò aâjà Kjòùf ù~ ZûKê ù`eò @ûiòaû_ûAñ Kêj û cêñ ZûKê \gð^ ù\aò^ûjó û aâjàû aò^û Rúacû^ue C_ô¼ò Kû~ýð @i¸a @ùU û ùiùZùaùk \êMðû (_âKéZò) ^òRe g±gqò iûjû~ýùe MûdZâú ^ûc]ûeú GK K^ýûKê C_ô^Ü Kùf Z[û aâjàûuê ù`eûA @ûYòaû_ûAñ @ûù\g ù\ùf û MûdZâú aâjàûu _ûLKê Mùf û _e«ê aâjàû Rú icû]ôùe cMÜ[ôùf, Zûuê ùKøYiò @ûbûi jó ^[ôfû Kò ùKjò @ûiòQ«ò ùaûfò û ùiùZùaùk @û\òKêcûeú (_âKéZò) ¤û^\ßûeû MûdZâúKê Kjòùf ù~ Zûue PeY ÆgðKe û @ûmû_ûA MûdZâú PeY Ægð Kùf û aâûjàûue ¤û^bMÜ ùjaûeê ùKâû]ag ùjûA Kjòùf ù~ KòG _û_ò^ú ùcûe ¤û^bw KeòQê û cêñ ùZûùZ @bògû_ ù\aò û MûdZâú KjòaûKê fûMòùf ù~ G[ôùe ùcûe KòQò ù\ûh^ûjó û _â[ùc ùcûe K[û gêY«ê _ùe ùcûùZ @bògû_ ù\ùa û ùcûùZ cûZû KjòQ«ò ù~

mû^ Mwû

37

ZêcKê ù`eûAù^aû_ûAñ û KûjóKò^û @û_Yu aò^û RúaC_ô¼ò ùjûA_ûeòa ^ûjó û aâjàû Kjòùf cêñ Kò_eò ~òaò ? _òZûue \gð^ ùjfû^ûjó, G_eò iÚòZòùe ~òaòZ ùcûe C_jûi ùja û ~\ò @û_Y cûZûu i¹êLùe Gjû Kjòù\ùa ù~ ùcûùZ _òZû (ùRýûZò^òe¬^)u \gð^ ùjfû, cêñ ^òR @ûLôùe ù\Lôfò ùZùa cêñ @û_Yu iû[ôùe ~òaò û ùiùZùaùk MûdZâú Kjòùf ù~ ~\ò @û_Y ùcû ijòZ iù¸ûM(ùirþ)Keòùa Z cêñ @û_Yu i_lùe cò[ýû iûlú ù\Aù\aò û aâjàû Gùa Pò«ûKùf ù~ _òZûu \gð^ ùjfû^ûjó, G_eò ~òaòZ cûZûu i¹êLùe fûR fûMòa Gaõ @^ý ùKøYiò C_ûd ù\LûMfû ^ûjó û _êYò ùi MûdZâú ijòZ eZòKâúWû (iõù¸ûM) Kùf û ùiùZùaùk MûdZâú Kjòùf ù~ KûjóK^ ò û @ûùc @ûCRùY iûlú _âÉZ ê ^Keòaê û aâjàû Kjòùf ù~ Gjò _âÉûa VòKþ @Qò û GjûgêYò MûdZâú ^òR g±gqò\ßûeû GK K^ýû (_êj_aZú ^ûcK)Kê R^àù\ùf Z[û ZûKê \êARY~ûK Kjùf ù~ @û_Y Gjò iûlú ù\ùaù~, aâjàû _òZûuê \gð^ Kùf û GjûgêYò _êj_aZú Kjòùf ù~ cêñ KûjóKò cò[ýû iûlú ù\aò ? jñ; ~\ò @û_Y ùcû ijòZ eZòKâúWû (iõù¸ûM) Keòùa Z cêñ iûlú \aû_ûAñ _âÉêZ @Qò û MûdZâú aâjàûuê aêùSAùf (C›ûjòZ Kùf) ù~ Gùa @^ý ùKøYiò C_ûd ^ûjó û Gjò K[ûgêYò aâjàû _êj_aZú ijòZ iõù¸ûM Kùf Gaõ Zò^òRY cògò @û\òcûdû (_âKéZò)u _ûLKê @ûiòùf û \êARY ù\aú C_ùeûq i¼ð G[ô_ûAñ eLô[ôùf ù~ ~\ò aâjàû cûZûu i¹êLùe @ûce cò[ýûiûlú aòhdùe Kjòù\ùa ùZùa cûZû @ûcKê @bògû_ ù\Aù\ùa û ùi[ô_ûAñ Zûuê c¤ ù\ûhú aù^Aù^ùf û (GVûùe cjûeûR Meúa \ûi Rú Kêj«ò ù~ -“\ûiþ Meúaþ dj PìKþ ]êùeûñ ]êeþ”)

“cûZû (\êMðû) \ßûeû aâjàûuê @bògû_ ù\aû aòhd” Zò^òRY~ûK cûZûu ^òKUùe _jÆôaûeê cûZû aâjàûuê _âgÜ Kùf ù~, ùZûùZ K’Y _òZûu \gð^ ùjfû? aâjûà Kjòùf - jñ, ùcûùZ _òZûu \gð^ ùjfû û \êMðû Kjòùf iûlú\ò@ û ùiùZùaùk aâjàû Kjòùf ù~ Gjò\êARYu i¹êLùe \gð^ ùjfû û ù\aú ùijò \êARYuê _Pûeòùf, K'Y Zê¸cû^u @ûMùe aâju à iûlûZKûe ùjfû? C¼eùe ùi \êARY Kjòùf Kò, jñ @ûù¸ \êARY ^òR @ûLôùe ù\LôQê û _êYò baû^ú (_âKéZò)uê iù¦j RûZùjfû Kò ùcûùZ aâjàù\a Kjò[ôùf ù~, ùi KûjûeòKê \gð^ ù\ùa^ûjó ùaûfò û Gjû Pò«ûKeò cûZû @hÖwú ¤û^ùe aiòùf Gaõ Kûk/ùRýûZò ^òe¬^uê _âgÜKùf ù~, Gjû ùKCñ KûjûYú @ùU? ùRýûZò ^òe¬^ cjûgd Kjòùf ù~ Gjò Zò^òRY cò[ýû KjêQ«ò û ùiùZùaùk cûZû Kjòùf ù~ Zêùc cûù^ iaê còQ KjêQ û @ûKûgaûYú ùjfûù~ Gcû^uê ùKøYiò \gð^ ùjûA^ûjó û Gjò aòhd gêYò aâjàû Kjòùf ù~ cûZû cjûgdû! cêñ g_[ Keò _òZûuê ùLûRòaû_ûAñ ~ûA[ôfò û _e«ê _òZû (aâjà)u \gð^ ùjfû^ûjó û @û_Yu _ûLKê @ûiòaû_ûAñ fûRfûMê[ôfû û G[ô_ûAñ @ûùc icùÉ còQ Kjòù\fê û ùiùZùaùk cûZû \êMðû Kjòùf ù~ Gùa cêñ Zêc cû^uê @bògû_ ù\CQò û aâjàûuê @bògû_:- ùZû’e _ìRû RMZùe ùja^ûjó û @ûMKê ùZû’e aõg]e ù~ùZ ùjùa, ùicûù^ ajêZ @]cð Keòùa û cò[ýû K[û Kjò RMZKê VùKAùa û

38

iéÁò eP^û

aûjûeKê KcðKûŠ Keòaûe ù\Lû~òùa û bòZeê Kò«ê aòKûe (@^ýûd, @^òZò, @]cð) Keòùa û _êeûY gûÈ @û\ò _Xò ùfûKuê ]cðK[û gêùYAùa û ^òRKê Kò«ê mû^ ùja ^ûjó ù~, i\þMâ^Ú MêWòKùe aûÉaòKZû mû^ K'Y @Qò, Z[û_ò ùicûù^ cû^ Gaõ ]^ _âû¯ò _ûAñ ^òRKê Mêeê, _ŠòZ, @ûPû~ýð _\]ûeY Keò @^êPûeú cû^uê ùfûKùa\ (gûÈ aòe¡ ê ùaKûe K[û) gâaY KùeAùa (_âaP^ ù\ùa) û ù\aû-ù\aúu _ìRû Keò Z[û KeûA, @^ýcû^u aòeê¡ùe ^ò¦û @_aû\, Kê›ûeU^û Keò KÁ C_ùe KÁ ùbûM Keòùa û ù~ûCcûù^ Zûue @^êPûeú ùjùa ùicû^uê _ecû[ð aòhd Kjòùa ^ûjó û \lúYû (aò\ûKò) _ûAñ cû^a RMZKê VùKA, bùŠA \òMbâÁ KeòPûfòùa û ^òùR ^òRKê ajêZ CKôéÁ ùgâYúe ùaûfò cù^Keòùa Gaõ @^ýcû^uê ^úP, NéYý cù^Keòùa û ù~ùZùaùk cûZûu cêLeê Gjû gêYòùf, ùiùZùaùk aâjàû cìzðòZ ùjûA bìcòC_ùe _WòMùf û ajêZ icd_ùe ùPZû ù`eò_ûAùf û MûdZâúKê @bògû_:- Zê céZýê ùfûKùe MûB ùjaê û ajêZ h‹ ùZûe _Zò ùjùa û _êj_aZúKê @bògû_:- ùZû’e iÚû^ ^ûk^Ÿðcûùe ùja û ùZû’e `êf MêWòKê ùKjò _ìRûùe fùMAùa ^ûjó û G_eò cò[ýûiûlú ù\A[ôaû KûeYeê ùZûùZ Gjò ^Kð ùbûM Keòaû_ûAñ _Wòa û ùZû’e ^ûc ùKaWû ùKZKú ùja û (jeòdûYûùe Kìùiûõ]ú Kêjû~ûG û Gjû @_eòÃûe iÚû^ùe ùjûA[ûG) û Gjò _âKûe Zò^R ò Yuê @bògû_ ù\Aiûeò cûZû baû^ú ajêZ _½ûZû_ Kùf û {Gjòbkò bûaùe Rúa _â[ùc Z KòQò ^aêSò, ^aòPûeò c^ (Kûk ^òe¬^)e _âbûaeê bêf Kû~ýð Keò\òG û _e«ê ù~ùZùaùk @ûcôû (iZý_êeêh)u @õge _âbûaùe ZûKê mû^ ùjûA[ûG Z _Qùe ZûKê _½ûZû_ KeòaûKê _Wò[ûG û) ù~bkò cûZû _òZû ^òRe _òfûcû^uê ùQûUùQûU bìf KûeYeê Mûkò Keò[û’«ò (ùKâû] aga¼ðú ùjûA) _e«ê _ùe _½ûZû_ Keò[û’«ò û Gjò _âKâòdû c^ (Kûk ^òe¬^) e _âbûaeê icÉ Rúacû^uVûùe Kâòdûaû^ ùjC@Qò } jñ, GVûùe ùMûUòG aòùgh K[û@ùU ù~ ^òe¬^ (Kûk-aâjà) c¤ ^òRe @ûA^þ (^òdc) Zò@ûeòKeò eLôQò ù~, ~\ò ùKøYiò Rúa @^ý \êaðk RúaKê KÁ ù\a ùZùa ZûKê ùi bìfþ Kû~ýð_ûAñ \ŠòZ ùjaû_ûAñ _Wòa û ù~ùa @û\ò baû^ú (_âKéZò-@ÁûMú) aâjàû, MûdZâú I _êj_aZòKê @bògû_ ù\ùf ùiùZùaùk @fLþ ^òe¬^ (aâjà-Kûk) Kjòfû ù~, ùj baû^ú (_âKéZò/ @Áûwú) ! Gjû @û_Y CPòZ Kùf ^ûjó û Gùa cêñ ‘^òe¬^’ @û_Yuê @bògû_ ù\CQò ù~ \ßû_e ~êMùe ùZûce c¤ _ûÆRY _Zò ùjùa û (ù\âø_\ú jòñ @û\òcûdûu @aZûe @U«ò) ù~ùZùaùk Gjò @ûKûgaûYú gêYòùf ùiùZùaùk @û\òcûdû Kjòùf ù~, ùj ùRýûZò ^òe¬^! (Kûk) cêñ ùZû ^òKUùe ag ùjûA~ûAQò ~ûjû Azû Zûjû Keòù^ û

mû^ Mwû

39

“aò¾êu ^òR_òZû aâjàu _âû¯ò_ûAñ _âiÚû^ Gaõ cûZûu @ûgúað û \ _ûAaû” Gjû_ùe aò¾êuê _âKéZò ù\aú Kjòùf ù~, _êZâ! Zê c¤ ^òR _òZûu \gð^_ûAñ ùPÁû Keòaû CPòZ û cûZûuVûeê @ûmû _ûA aò¾ê ^òR _òZû Kûk (aâjà)u \gð^ûù[ð ùLûRò ùLûRò _ûZûk ùfûKùe _jÆôMùf û ùiVûùe ùgh^ûM[ôùf û ^òR iúcû c¤ùe _âùag Keòaû ù\Lô ùi aò¾êuê ùKâû]ôZ ùjûA aòh_ì‰ð `êZþKûe QûWòùf û aòhe _âbûaùe aò¾êu geúee ew gýûck ùjûAMfû û ù~_eò ew ùÆâ Kùf ùjûA~ûG û ùiùZùaùk aò¾ê bûaòùf ù~ Gjò ùgh ^ûMKê CPòZ gòlû (\Š) ù\aû_ûAñ _Wòa û Gjò icdùe ùRýûZòe¬^ (Kûk) ù\Lôùf ù~ Gùa aò¾êuê gû« Keòaû CPòZ û ùiùZùaùk @ûKûgaûYú ùjfû ù~ aò¾ê Gùa Zêùc ^òR cûZûu ^òKUKê ù`eò~û@ Gaõ icÉ aòaeYú aòhdùe iZý-iZý _âKûg Keù\a Z[û ùgh^ûM \ßûeû ù~Cñ KÁ ùbûMKf Zûjûe _âZòùgû] \ßû_e ~êMùe ù^a û \ßû_e ~êMùe Zêùc (aò¾ê) Z Ké¾ @aZûe ]ûeY Keòa Gaõ Kûkú\jùe Kûkò¦âú ^ûcK ^ûM ‘ùgh^ûM’ e @aZûe ùja û CñPþ ùjûAùK ^úPþ iZûùa÷, ZûKeþ IGfþ (a\þfû) ùcûjú ùiñû _ûùI÷ß û ùRû Rúaþ ù\B _úeþ _ì^úKûjêñ, jcþ _ì^ò IGfþ \òaûùIßñ Zûjêñ ûû Gjû_ùe aò¾êRú cûZûu _ûLKê @ûiòùf Z[û iZý-iZý Kjò ù\ùf ù~, ùcûùZ _òZûu \gð^ ùjfû^ûjó û Gjò KûeYeê cûZû (_âKéZò) ajêZ _âi^Ü ùjùf Gaõ Kjòùf ù~ _êZâ! Zê iZýaû\ú @Uêñ û Gùa cêñ ùcûe gqò\ßûeû ùZûe _òZûuê \gð^ KeûCQò Z[û ùZûe c^e iõgd \ìe KeêQò û Kaúeþ, ù\Lþ _êZâ ùZûjò _òZû búUûCñ, ùZøùe c^þKû ù]ûLû còUûCñ û c^þ Êeì_þ K¼ðû Kj Rûù^ûñ, c^þ ùZ \êRû ùIøeþ ^ cûù^û û ÊMð _ûZûkþ ù\øeþ c^þ ùKeû, c^þ @iÚòeþ c^þ @ùj÷ @ù^eû û ^òeõKûeþ c^þ jú ùKû KjòG, c^þKú @ûiþ ^úgþ \ò^þ ejòG û ù\Lþ jêñ _fÖò gì^ý cj ùRýûZò, Rjûñ _eþ Sòfþcòfþ Sûfeþ ùjûZú ûû Gjò _âKûe cûZû (@Áwú, _âKéZò) aò¾êuê Kjòùf ù~ ,c^ ùKak RMZe K¼ðû @ùU û AG ùjCQ«ò ùRýûZò^òe¬^ û ¤û^ùe ù~Cñ GKjRûe ùRýûZò MêWòK ^Reùe @ûiêQò ùijòMêWòK ùjCQò ^òe¬^u eì_ û ù~Cñ gv, NYÖû @û\òe g± gêYòf Zûjû cjû ÊMðùe ^òe¬^e jó aûRê@Qò û ùiùZùaùk cûZû (@Áwú /_âKéZò) Kjòùf Kò ,ùj _êZâ! Zêùc iaê ù\aZûue cCWcYú @U Gaõ cêñ Zê¸e icÉ c^Äûc^û _ìeY Keòaò û ùZû’e _ìRû iµì‰ð RMZùe ùja û Zêùc ùcûùZ iaê iZý iZý KjòQ û Kûke GùKûAgò aâjàûŠ MêWòKùe [ôaû _âûYúcû^u c]ýùe cêLý @býûi Gjû ù~ ^òR i_lùe aý[ð cjòcû _âKûg Keòaû û ù~_eò \êMðû Rú gâú aò¾ê cjûgduê Kjê@Q«ò ù~, ùZû’e _ìRû RMZùe ùja û cêñ ùZûùZ ùZûe _òZûu \gð^ KeûAù\fò û \êMðû cûZû ùKak _âKûg (@ûùfûK) ù\ùLAù\A gâú aò¾êRúuê bêùfAù\ùf ûgâú

40

iéÁò eP^û

aò¾ê Rú c¤ _âbêueGjò iÚòZò aòhdùe ^òR @^êPûeúcû^uê aêùSAaûKê fûMòùf ù~ _ecûcôûue ùKak _âKûg \égýcû^ jêG û _ecûcôû ^òeûKûe @U«ò û G[ê@ù« @û\ò baû^ú E\â (cùjg Rú)u _ûLKê Mùf Z[û Kjòùf ù~; cùjg! Zê c¤ ^òR _òZûuê ùLûRòaû_ûAñ ùPÁûKe, ùZûe \êARY bûBuê Z Zê¸cû^u _òZûu \gð^ ùjfû^ûjó û ùicû^uê ~ûjû ù\aûe [ôfû Zûjû _â\û^ Keò ù\fò Gùa Zêùc ~ûjû cûMòaû _ûAñ PûjêñQ cûMò^ò@ û GjûgêYò cùjg Kjòùf ù~ ùj R^^ú! ùcûe \êARY aWbûAuê _òZûu \gð^ ùjfû^ûjó û ùi[ô_ûAñ ùcûe _êYò ùPÁû Keòaû aý[ð @ùU û Ké_ûKeò ùcûùZ Gbkò ae _â\û^ Ke«ê ~\ßûeû cêñ @ce (céZýê¬d) ùjA~òaò û Gjû gêYò cûZû Kjòùf ù~ Gjû cêñ Keò_ûeòaò^ò Gjû ùcûe lcZû aûjûee aòhd @ùU û jñ, ùMûUòG C_ûd Kjò_ûeòaò, ~ûjû\ßûeû ùZûe @ûdê iaêVûeê f´û ùjûA ejòa û Gjûe aò]ô ù~ûMicû]ô @ùU û (G[ô_ûAñ cjûù\aRú) @Zý]ôK icdùe icû]ôùe cMÜ eêj«ò û Gjò _âKûe cûZû (@Áwú-_âKéZò) Zò^òRY _êZâuê ùicû^u‘aòbûM’ aYÖ^ Keòù\ùf û bMaû^ aâjàûuê KûkùfûKùe ùPøeûiú fl geúe eP^û (Zò@ûeò) Keòaû @û[ðûZþ eRMêY _âbûaòZ Keò iõ«û^ C_ô¼ò Keòaû_ûAñ aòag Keò RúaC_ô¼ò KùeAaû aòbûM _â\û^Kùf û bMaû^ aò¾êRúuê Cq Rúacû^uê Kcðû^êiûùe _ûk^ ù_ûhY Keòaû, Z[û ùcûj-ccZû C_ô^Ü Keò iÚòZò i¸ûkò eLôaûe aòbûM ù\ùf û bMaû^ gòa gue (cjûù\a) uê iõjûe Keòaûe aòbûM _â\û^ Kùf û KûjóK^ ò û Gcû^u _òZû ^òe¬^uê GKfl cû^a geúe ]ûeú Rúauê _âZ\ ò ^ ò LûAaûKê _Wò[ûG û GVûùe c^ùe ùMûUòG _âgÜ C_ô^Ü ùja ù~ aâjàû, aò¾ê Z[û gue cjûgdu cû¤cùe C_ô¼ò, iÚòZò Z[û iõjûe Kò_eò ùjûA[ûG û Gjò Zò^òRY ^òR ^òR ùfûKùe ejò[û’«ò û ù~_eò @ûRòKûfò iõPûe _âYûkúKê PùkAaû_ûAñ C_Mâj MêWòKê @ûKûgùe QWû~ûA[ûG Gaõ ùiMêWòK Zùk _é[ôaú C_ùe iõPûe _âYûkúKê PùkA[û’«ò û VòKþ Gjò _âKûe Gjò Zò^òRY ù\a ù~CñVòaò eêj«ê^û KûjóKò Gcû^u geúeeê aòQêeòZ ùjC[ôaû (aûjûeê[ôaû) iêlà MêY MêWòKe ZeõM @û\ò Zòù^ûUò ùfûK c¤ùe @ûù_ @ûù_ _âùZýK _âûYú cû^u C_ùe _âbûa _KûA ejò[ûG û C_ùeûq aòaeYú ùMûUòG aâjàûŠùe aâjà (Kûk)ue eP^û Z[û aýaiÚû @ùU û Gjò_eò Kûk (le_êeêh) u GùKûAgòUò aâjàûŠ @ùU û _e«ê le_êeêh (Kûk Êdõ) aýq @[ðûZþ aûÉaòK geúe eì_ùe icÉu i¹êLKê @ûi«ò ^ûjó û Zûjûuê _âû¯ Keòaû_ûAñ Zò^R ò Y ù\a (aâjûà Rú, aò¾R ê ú, gòaRú)uê ùa\ MêWòKùe a‰ðúZ aò]ô @^êiûùe _âak iû]^û Keòaû_ùe c¤ aâjà (Kûk)u \gð^ ùjfû^ûjó û ZZþ _½ûZþ Ehò cûù^ ùa\ MêWòKê _XòaûKê fûMòùf û ùi[ôùe ùfLû@Qò ù~, @ùMÜü Z^êeþ @iò, (_aòZâ ~Rêùað\ 1 cª 15) û _eùcgße igeúùe @Q«ò Z[û _aòZâ ~Rêùað\ @¤ûd 5 cª 1ùe ùfLû @Qò ù~, @ùMÜü Z^êeþ @iò

mû^ Mwû

41

aò¾ùa Zßû ùiûciý Z^êeþ @iò û Gjò cªùe \êA[e ùa\ iûlú ù\C@Qò ù~ iaðaýû_K, iað_ûk^ K¼ðû iZý _êeêh igeúe @Q«ò û _aòZâ ~Rêùað\ @¤ûd 40 cª 8ùe KjòQ«òù~ (Kaòe c^òhú) ù~Cñ _eùcgßeuê icÉ RMZ ùLûRêQ«ò, ùi Kaòeþ @[ðûZþ Kaúeþ @U«ò û Zûue geúe ^ûWúaòjú^ (@iÜûaòecþ ) @ùU û (gêKâcþ) aú~ýð e ê_âÉêZò _ûÆZ¼ß \ßûeû MVòZ ùbøZòK (@Kûdcþ) Kûdû ejòZ @ùU û ùi icÉu cûfòK iùaûð_eò iZý ùfûKùe aòeûRcû^ @U«ò û ùijò _eùcgßeu ùZùRû_ê¬e (ÊùRýðZò) Êdõ _âKûgòZ geúe @ùU û ~ûjûKò g±eì_ @[ðûZþ @aò^ûgú @U«ò û ùi jòñ Kaòù\ða (Kaòe _eùcgße) @U«ò û ~òGKò icÉ @iõLý aâjàûŠ MêWòKe eP^û Keòaû aûfû (aý\]ûZû) iað aâjàûŠe ePdòZû (Êdõ¸êü) Êdõ _âKU ùjA_ûeê[ôaû (~[û Z[ý @[ðû^þ) aûÉaùe (gûgßZþ) @aò^ûgú @U«ò (MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 17ùe c¤ _âcûY @Qò) bûaû[ð Gjòù~ _ì‰ð aâjàu geúee ^ûc Kaúe (Kaòe ù\a) @ùU û ùijò _eùcgßeu geúe ùZR Z¼ßùe MVòZ û _ecûcôûu geúe @Zòa iìlà @ùU, ~ûjûKò ùijò iû]KKê \égýcû^ jêG û ~ûjûe \òaý\éÁò ùLûfò~ûAQò û Gjò _âKûe Rúae c¤ iìlà geúe @Qò û ~ûjûe C_ùe _ûÆ Z¼ße ùLûk (XûuêYò) @[ðûZþ _ûÆZ¼ße Kûdû XûuòKeò [ûG, ~ûjûKò cûZû _òZûu iõù~ûMeê (gêKâcþ) aú~ýð iûjû~ýùe MVòZ ùjûA[ûG û geúe ZýûM Keòaû_ùe c¤ Rúae iìlà geúe _ûLùe [ûG û ùijò geúe ùijò iû]KKê ù\Lû~ûG ~ûjûe \òaý\éÁò ùLûfò~ûA[ûG û Gjò _âKûe _ecûcôû I Rúae iÚòZòKê RûY«ê û ùa\ùe Icþ ^ûce iàeYe _âcûY @Qò ~ûjû ùKak aâjà iû]^û @ùU û Gjò CùŸgýeê Icþ ^ûce R_Kê _ì‰ð aâjàu R_ùaûfò cû^òù^A Ehò cûù^ c¤ jRûe jRûe ahð _~ýð« jVù~ûM (icû]ôùe aiò) Keò _âbê _âû¯ò _ûAñ ùPÁûKeòQ«ò, _e«ê \gð^ còùk^ûjó, cûZâ iò¡g ò qò MêWK ò _âû¯ ùjûAMfû û ùijò iò¡ò eì_ú ùLk^ûMêWK ò ijòZ ùLkò Ehòcûù^ c¤ R^à céZýêe PKâùe jó ejòMùf Z[û ^òRe @^êbae gûÈ MêWòKùe _ecûcôûKê ^òeûKûe ùaûfò ùfLôù\ùf û aâjà (Kûk) i_[ KeòQ«ò ù~ ^òR aûÉaòK eì_ùe KûjûeòKê \gð^ ù\aò^ûjó û ùcûùZ @aýq ùaûfò RûYòùa û (@aýqe bûaû[ð Gjû ù~ ùKjò @ûKûeùe @Qò û _e«ê aýqòMZ eì_eê iÚìk eì_ùe \gð^ \òG^ûjó û ù~_eò @ûKûgùe ùcN Xûuò ù\aû\ßûeû \ò^ ùaùk iì~ýð @\égý ùjûA~û@û«ò û ùi \égýcû^ ^êjñ û _e«ê aûÉaùe iì~ýð ùcN @ûe_Uùe _ìaðaZþ @aiÚûùe [ûG û Gjò @aiÚûKê @aýq Kêjû~ûG û (_âcûY _ûAñ MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 24-25, @¤ûd 11 ùgæûK 48 Z[û 32) _aòZâ MúZû mû^ ùaûfò[ôaû aâjà (Kûk) gâúKé¾u geúeùe ù_âZaZþ _âùag Keò Kjê@Qò ù~, ùj @Rðê^! cêñ aòeûUKûd Kûk @ùU Gaõ icÉuê LûAaû_ûAñ @ûiòQò û (MúZû @¤ûd 11e ùgæûK ^õ-32) Gjû ùcûe aûÉaòK eì_ @ùU û Gjò eì_Kê ùZû aýZúZ ^û Z ùKjò @ûMeê ù\Lô_ûeò[ôfû ^û ùKjò @ûMKê ù\Lô _ûeòa û @[ðûZþ ùa\ MêWòKùe a‰ðòZ ~m-R_- Z_-Z[û Icþ ^ûc @û\òe aò]ô \ßûeû ùcûe Gjò aûÉaòK iìeì_e \gð^ ùjûA_ûeòa ^ûjó û (MúZû @¤ûde 11 ùgæûK ^õ-48) ùe

42

iéÁò eP^û

mû^ Mwû

43

44

iéÁò eP^û

cêñ Ké¾ ^êùjñ, Gjò cêLð ùfûKcûù^ Ké¾eì_ùe ùcûùZ @aýqKê aýqò (c^êhýeì_) cû^ê@Q«ò û KûjóKò ^û Gcûù^ ùcûe NéYý (ùaKûe) ^òdc aòhdùe @_eòPòZ @Q«ò , Gjû ù~ cêñ ùcûe aûÉaòK Gjò Kûk eì_ùe icÉu i¹êLKê ùKùaaò @ûùi^ûjó û ^òRe ù~ûMcûdû iûjû~ýùe fêPòeùj (MúZû @¤ûd 7ùgæûK ^õ-2425) aòPûeKe«ê -^òR fêPòejòaû aò]û^ (^òdc)Kê Êdõ @ùgâ (@^ê¼c) KûjóKò Kjê@Q«ò? ~\ò _òZû ^òR i«û^ cû^uê \gð^ ù\C^ûjó ùZùa Zû’_ûLùe ù~ ùKøYiò ZîUò @Qò, ù~CñKûeYeê ùi fêPòQò Z[û iêaò]ûcû^ _â\û^ Keê@Qòò û Kûk (aâjà) Kê @bògû_ agZü GK fl cû^a geúe]ûeú _âûYú cû^uê @ûjûe Keòaû_ûAñ _WêQò Z[û ù~Cñ 25 _âZògZ @]ôK C_ô^Ü jê@«ò ùicû^uê CPòZ iÚû^ ù\aû_ûAñ Z[û Kcð ùbûMe \Š ù\aû_ûAñ ùPøeûiú fl ù~û^ò MêWòKe eP^û Keò@Qò û ~\ò icÉu i¹êLùe aiò Kûjûe _êZâú, Kûjûe _^ôú, Kûjûe _êZâ, cûZû _òZûuê LûAa ùZùa icÉuê aâjà _âZò NéYûbûa RûMâZ ùjûA~òa Z[û ù~ùaaò _ì‰ð _ecûcôû KaòeMÜò (Kaúeþ _eùcgße) Êdõ @ûiòùa @[aû ^òRe ùKjò iõù\gaûjK (\ìZ) uê ù_âeY Keòùa ùiùZùaùk icÉ _âûYú iZýbqò Keò Kûke Rûf c¤eê aûjûeò~ùò a û G[ô_ûAñ ùi icÉuê bâcòZ Keò _âKéZ iZýVûeê \ìùeA (ùaûKûaù^A) eLôQò Z[û _aòZâ MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 18, 24, 25,ùe ^òR iû]^û\ßûeû ùjC[ôaû cêqò (MZò)Kê c¤ (@^ê¼cûcþ) @Zò @ùgâ ùaûfò KjòQò Z[û ^òR aò]û^ (^òdc)Kê c¤ (@^ê¼c) @ùgâ KjòQ«ò û _âùZýK aâjûà Šùe MVòZ aâjùà fûKùe ùMûUòG cjûÊMð MV^ KeòQò û cjûÊMðùe ùMûUòG iÚû^ùe ^Kfò iZýùfûK, ^Kfò @fLùfûK, ^Kfò @Mc ùfûK Z[û ^Kfò @û^ûcúùfûKe eP^û _âûYúcû^uê VùKAaû_ûAñ _âKZ é ò (\êMûð /@û\òcûdû) \ßûeû ^òcûð Y KùeA eLôQò û Kaúeþ iûùjaþu GK g± @Qò , ‘Keþ ù^÷ù^ûñ \ú\ûeþ cjfþ ùcñ _ýûeû ùj÷ñ ’ùe aûYú @Qò ù~ ‘Kûdû ùb\þ Kòdû ^òeþaûeû, dj iaþ ePþ^û _òŠþ cõSûeû ùj÷ û cûdû @aòMZþ Rûfþ _iûeû, ùiû KûeúMeþ beû ùj÷ û @û\òcûdû KòjÜò PZêeûA, SêVú aûRú _òŠ \òLûA, @aòMZþ ePþ^û ePò @Šcûjò aûKû _âZa ò ´ ò Wûeû ùj÷ û’ ùMûUòG aâjàûŠùe @^ý ùfûKMêWòKe c¤ eP^û ùjûAQò, ù~_eò gâú aâjàûRúu ùfûK, gâú aò¾êRúu ùfûK, gâú gòaRúu ùfûK û ù~CñVûùe aiò Zò^òRY _âbê Zùk [ôaû Zòù^ûUò ùfûK (ÊMðùfûK @[ðûZþ A¦âu ùfûK- _é[a ô ú ùfûK Z[û _ûZûk ùfûK)ùe ùMûUòG ùMûUòG aòbûMe cûfòK eì_ùe _âbìZû Ke«ò Z[û ^òRe _òZû‘ Kûk’e LûAaû_ûAñ _âûYúcû^ue C_ô¼ò, iÚòZò Z[û iõjûee Kû~ýðbûe i¸ûk«ò û Zò^òRY _âbêcû^ue R^à céZýê c¤ ùjûA[ûG û (ùiùZùaùk Kûk Gcû^uêê c¤ LûA[ûG) û Gjò aâjàûŠ û c¤ùe ùMûUòG cû^iùeûae Z[û ]cðeûd (^ýûd]ôg)e c¤ ùfûK aò\ýcû^ @ùU Z[û GK Mê¯iÚû^ùe _ì‰ð _ecûcôû

mû^ Mwû

45

@^ýeì_ ]ûeY Keò ejò[û’«ò Z[û ù~_eò _âùZýK ù\ge eûR\ìZ ba^ [ûG û ùiVûKê ùKjòaò ~ûA_ûeòùa ^ûjó û ùiVûùe ùijò @ûcôûcûù^ ej«ò, ù~Cñcû^u iZýùfûKe bqò aûKòejò[ûG û ù~ùZùaùk bqò ~êM @ûùi ùiùZùaùk Gjò _ê^ýûcôû cû^ue _é[ôaú C_ùe cû^a geúe _âû¯ ùjûA[ûG Z[û Gcûù^ @ZògúNâ iZýbqòùe fûMò ~û@û«ò Z[û _ì‰ð ùcûl_âû¯ Keò~û@û«ò û ùijò iÚû^ùe ejò[ôaû jõi @ûcôûcû^ue ^òR bqò C_ûRð^ Lyð ùjûA^[ûG û _ecûcôûu bŠûe c¤eê icÉ iêaò]û C_f² ùjûA[ûG û @[P aâjà (Kûk)u C_ûiKu bqò C_ûRð^ ÊMð-cjûÊMð ùe icû¯ ùjûA~ûG û KûjóKò^û Gjò KûkùfûK (aâjàùfûK) Z[û _eaâjà ùfûKùe _âûYú cû^uê ^òùR Keò[ôaû Kcð`k jó còkò[ûG û le_êeêh (aâjà) ^òRe 20Uò aâjàûŠKê PûùeûUò cjû aâjàûŠùe aòbûRòZ KeòQò û ùMûUòG cjû aâjûà Šùe _ûùÆûUò aâjûà Š MêWK ò e icÁò aù^AQò Z[û Pûeò_Ueê @ŠûKûe ùMûùfA (_eò]ô) c¤ùe @UùKA eLôQò Z[û PûùeûUò cjûaâjàûŠ MêWòKê c¤ _êYò @ŠûKûe ùMûùfA (_eò]ô) c¤ùe eLôQò û GùKûAgþZc aâjàûŠe ^òcðûY ùMûUòG cjûaâjàûŠ ù~ùZ @ûKûe ùjûA[ûG ùiZòKò @ûKûee iÚû^Kê @]ôKûe Keò[ûG û GùKûAgòZc aâjàûŠùe _âùag ùjaûcûùZâ Zòù^ûUò eûÉû (cûMð) ^òcðûY KeòQò û GùKûAgòZc aâjàûŠùe c¤ aûc_UKê ^Kfò iZýùfûK, ^Kfò @fLùfûK, ^Kfò @McùfûK, ^Kfò @^ûcúùfûKe eP^û _âûYúcû^uê bìùfA eLôaû_ûAñ @û\òcûdû (\êMðû)u\ßûeû KùeAQò Z[û WûjûY _UKê aû’e RY iaðùgâ aâjà iû]K (bq)uê eLô[û@ûG û Zû’_ùe _âùZýK ~êMùe ùicû^uê ^òRe iõù\g aûjK (i^Ú iZýMêeê) eìù_ _é[ôaú C_eKê ù_âeY Keò[ûG, ù~Cñcûù^Kò gûÈaò]ôKê ZýûMKeò iû]^û I mû^ Kjò[û@û«ò Z[û ^òùR c¤ bqòjú^ ùjûA~ûA[û@û«ò Z[û @^êPûeú (gòhý/bq) cû^uê c¤ Kûk Rûfùe `iûA ~û@û«ò Zû’_ùe ùijò Mêeê I @^êPûeú Cbùd ^KðKê ~û@û«ò û _êYò i¹êLùe ùMûUòG Zûfû (Pûaò) fùMA eLôQò û ùijòeûÉû Kûk (aâjà) e ^òR ùfûK c¤Kê ~ûAQò û ù~CñVûùe Gjò aâjà (Kûk) ^òRe aûÉaòK cû^a i\ég Kûk eì_ùe ejòQò û Gjò iÚû^ C_ùe ùMûUòG ZûIßû @ûKûee _[e LŠ (eêUò ùiKòaû _ûAñ ùføj ^òcðòZ ùMûf ù_äU bkò) Uò @ûù_ @ûù_ C¼_ô (Mec) ejò[ûG û ~ûjû C_ùe GK fl cû^a geúe]ûeú _âûYúcû^ue iêlà geúeKê bûRò ùi[ô c¤eê (@_eòÄûe, @ûaRð^û, cAkû) eì_ú aòKûe aûjûeKeò LûG û ùi icdùe icÉ _âûYú búhY _úWû @^êba Keò[û@û«ò Z[û jûjûKûe cûZò~ûG û Zû’_ùe KòQò icd C_eûù« ùicûù^ ùaùjûiþ ùjûA~û@û«ò û Rúacûù^ ce«ò^ûjó û Zû’_ùe ]cðeûdu ùfûKKê ~ûA ùiVûùe ^òR ^òRe Kcð]ûe @^ê~ûdú @^ý R^à _âû¯ Ke«ò Z[û R^à céZýêe PKâ fûMòejò[ûG û C_ùeûq i¹êLùe fûMò[ôaû Zûfû (Pûaò) aâjà (Kûk) ùKak ^òRe @ûjûe ù~ûMý _âûYú cû^uê bòZeKê @ûYòaû_ûAñ KòQò lY_ûAñ ùLûfò[ûG û _ì‰ð _ecûcôûu iZý^ûc Gaõ iûe^ûc iûjû~ýùe ùijò Zûfû (Pûaò) Êdõ ùLûfò~ûG û Gjò_eò bûaùe ‘Kûk’e Rûf aòhdùe _ì‰ð _ecûcôû Kaòù\ða (Kaúeþ iûùja) Êdõ jó ^òRÊ bq ]cð\ûi cjûgduê aêSûAQ«ò û

46

iéÁò eP^û

‘‘_eaâjàu iûZ iõL aâjàûŠ MêWòKe iÚû_^û’’ Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ða) @ûMKê Kjòùf ù~ _eaâjà (@le _êeêh) ^òR Kû~ýðùe @aùjkû KeòQò KûjóKò^û ùi cû^iùeûaeùe ùgûAMfû Z[û ù~ùa _eùcgße (cêñ @[ðûZþ Kaúeþ iûùja) ùijò iùeûaeùe @Šû QûWòfò Z ùiùZùaùk @le _êeêh (_eaâjà) ZûjûKê ùKâû]ôZ bûaùe Pûjòñ[ôfû û Gjò \êA @_eû] KûeYeê GjûKê c¤ iûZiõL aâjàûŠ MêWòK ijòZ iZýùfûKeê aûjûe Keòù\ùf û \ßòZúd KûeY @le_êeêh (_eaâjà) ^òR iû[ô aâjà (le_êeêh) e aò\ûdùe aýûKêkùjûA _ec_òZû Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße)u iàeY bêfò~ûA aâjàKê cù^ _ùKAaûKê fûMòfû Z[û Pò«ûKfû ù~ le_êeêh (aâjà) Z ajêZ @û^¦ùe ùcøR cÉò Keê[ôa, cêñ _Qùe ejòMfò Z[û @^ý KòQò @ûcôûcûù^ ù~Cñ cûù^ _eaâjàe iûZiv aâjàûŠùe Zû ijòZ Kcð\Š ùbûMêQ«ò, ùijò jõi @ûcôûcû^u aò\ûdKê cù^ _KûA Zûueò iàeYùe cMÜ ejòùf û ù~Cñcûù^ Kò (aâjà) Kûk ijòZ GùKûAgþ aâjàûŠ c¤ùe `iòQ«ò ZZþ ijòZ ùicûù^ _ì‰ð _ecûcôû, iêL ê \ûdú Kaòù\ða uê bìfM ò ùf û _eùcgße Kaúeþ ù\aþu aûe´ûe aêùSAaû _ùe c¤ ‘aâjà’ _âZò @ûiÚû Kcþ ùjfû^ûjó û _eaâjà (@le_êeêh) Pò«ûKfû ù~ cêñ c¤ ÊZª iÚû^ _âû¯ Keòaò Z C¼c ùja û GjòK[û Pò«ûKeò eûRý_âû¯òe AzûeLô iûe^ûce R_ @ûe¸ Keòù\ùf û Gjò _âKûe @^ý @ûcôûcûù^ (ù~Cñ cûù^ _eaâjàu iûZgõL aâjàûŠùe `iò@Q«ò) Pò«ûKùf ù~ ù~Cñ @ûcôûcûù^ aâjàu ijòZ ~ûAQ«ò, ùiVûùe ùcøRþ-cÉú Keòùa, @ûùc _Qùe ejòMfê û _eaâjàe c^ c]ýùe Gjò ]ûeYû RûMâZ ùjfû ù~ le_êeêh @fMû (ÊZª) ùjûA ajêZ iêLú ùjC[ôùa , Gjû aòPûeKeò @«eûcôûùe bò^Ü iÚû^ _âû¯ò_ûAñ iò¡û« Kfû û _eaâjà (@le _êeêh) jVù~ûM Kfû^ûjó, _e«ê ùKak @fMû eûRý _âû¯ò_ûAñ ijR ¤û^ù~ûM aòùgh bqòbûa ijòZ KeòaûKê fûMòfû û @fMû iÚû^ _âû¯ Keòaû_ûAñ _ûMku_eò aòPeY KeòaûKê fûMòfû , Lô@û_ò@û c¤ ZýûM Keòù\fû û @^ý ùKùZK @ûcôûcûù^ Zû’e ùa÷eûMý bûaKê ù\Lô Zû’ _âZò @ûiq ùjûAMùf Gaõ ZûKê PûjóaûKê (_âû¯ KeòaûKê) fûMòùf û _ì‰ð _âbêu _âgÜ Keòòaûeê _eaâjà @fMû iÚû^ cûMòfû Z[û ùKùZK jõi @ûcôûuê iû[ôùe ù^aû_ûAñ ~ûP^û Kfû û GjûgêYò Kaòù\ða Kjòùf ù~ ,ù~Cñ @ûcôûcûù^ @û_Yu ijòZ ^òR Azû ùe ~òaû_ûAñ Pûjóùa ùicû^uê _ùVA ù\CQò û _ì‰ð _âbê _âgÜ Kùf ù~ ùKCñ jõi @ûcôûcûù^ _eaâjàu ijòZ ~òaû_ûAñ Azû Keê@Q , ùcû i¹êLùe ijcZò aýq Ke û ajêZ icd_ùe RùY jõi @ûcôû ÊúKéZò ù\fû, _êYò Zûu ù\Lû ù\Lô @^ý icÉ @ûcôûcûù^ i¹Zò _â\û^ Keòù\ùf û iað_â[ùc ÊúKéZò ù\A[ôaû jõiKê Èú eì_ ù\ùf, Zûue ^ûc Bgßeúcûdû (_âKéZò iêeZò) eLôùf Z[û @^ý @ûcôûcû^uê ùijò Bgßeúcûdû c¤ùe _âùag KeûA ‘@Pò«’u ijòZ @le _êeêh (_eaâjà) ^òKUKê _VûAù\ùf û (_ZòaâZû _\eê Liò[ôaû ù~ûMêñ \Š _ûAùf) ajêZ ~êM _~ýð« \êARY iûZgõL aâjàûŠùe ejòùf, _e«ê _eaâjà Zûu _âZò \êaðýajûe Kfû^ûjó û Bgßeú cûdûu ^òR

mû^ Mwû

47

Azûùe _eaâjà @õMúKûe Kùf Z[û ^òR g±gqò \ßûeû ^LûNûZ \ßûeû Èú A¦âúd (ù~û^ò) Zò@ûeòKùf û Bgßeú ù\aúu ijcZò Kâùc i«û^ C_ô¼ò Kùf û ùijòKûeYeê _eaâjàu ùfûK (iûZiv aâjàûŠ)ùe _âûYúcû^uê Z¯gòkûe KÁ \ò@û~ûG ^ûjó Z[û ùiVûKûe _gê_lú cûù^ c¤ aâjàùfûKùe [ôaû ù\aZûuVûeê C¼c PeòZâ~êq @U«ò û ùicû^ue @ûdê c¤ ajêZ f´û @ùU û _e«ê R^à-céZýê, Kcðû]ûe @^êiûùe Kcð\Š Z[û _eògc â Keò C\e (ù_U) _ê¼òð (_ìeY) KeòaûKê ùjûA[ûG û ùiVûKûe ÊMð -^Kð c¤ ùijò GKûbkò MVòZ ùjûAQò û _eaâjà (@le_êeêh)Kê iûZiv aâjàûŠ Zû’e Azûeì_ú bqò ¤û^ @[ðûZþ ijR icû]ô aò]ô \ßûeû Keò[ôaû Zû’e C_ûRð^e _âZò`k Êeì_ _â\û^ Kùf Z[û iZýùfûKVûeê bò^ÜiÚû^ùe ùMûfûKûe _eò]ô c¤ùe a¦Keò iûZiv aâjàûŠ MêWòK ijòZ @leaâjà Gaõ Bgßeú cûdûuê ^òÃûiòZ Keòù\ùf û _ì‰ðaâjà (iZý_êeêh) @iõLý aâjàûŠ MêWòK, ù~Cñ MêWòK iZýùfûK @û\òùe @Qò Z[û aâjàe GùKûAgþ aâjàûŠ MêWòK Z[û _eaâjàe iûZiv aâjàûŠ MêWòKe c¤ _âbê (cûfòK) @U«ò @[ðûZþ _eùcgße Kaòù\ða Kìke cûfòK @U«ò û gâú aâjàûRú, gâú aò¾êRú, gâú gòaRú @û\òu PûùeûUò ùfLûGñ bìRû (jÉ) Z[û 16 Kkû aògòÁ @U«ò û G[ô ijòZ _âKéZòù\aú (\êMðû)u @ûVùMûUò bìRû @Qò Z[û ùi 64 Kkû~êq @U«ò û aâjà (le_êeêh) e GK jRûe bìRû (jÉ) @Qò Z[û Zû’e GK jRûe ‘‘Kkû’’ @Qò Z[û ùi GùKûAgþUò aâjàûŠe _âbê @ùU û _eaâjà (@le _êeêh) e \g jRûe jûZ, \g jRûe Kkû Z[û ùi iûZiv aâjàûŠ MêWòKe _âbê @ùU û _ì‰ðaâjà (_ec @le _êeêh @[ðûZþ iZý_êeêh)u @iõLý jÉ Z[û @iõLý ‘‘Kkû’’ @Qò Z[û aâjeà GùKûAgò aâjàûŠ Gaõ _eaâjàe iûZiv aâjàûŠ MêWòK ijòZ @iõLý aâjàûŠ MêWòKe _âbì @U«ò û _âùZýK _âbê ^òRe icÉ jÉKê iê¯ bûaùe eLô ùKak \êAUò jÉ eLô _ûeòùa Z[û ù~ùZùaùk Azû Ke«ò icÉ jÉ MêWòKê c¤ (_âKU) aûjûe Keò_ûe«ò û _ì‰ð _ecûcôû _eaâjàe _âùZýK aâjàûŠ ùe c¤ @fMûiÚû^ Zò@ûeò Keò @^ý eì_ùe Mê¯bûaùe ejò[û’«ò û GcòZò aêS«ê ù~còZò ùMûUòG Nìeòaû aûfû Kýûùceû aûjûùe fùMA \ò@«ò Z[û bòZùe Uò.bò. (ùUfòbR ò ^) eLô\@ò «ò û Uò.bò.ùe aûjûee icÉ \égý ^Reùe @ûùi Z[û \ßZ ò úd Uò.bò. aûjûùe eLô bòZee Kýûùceû iÚûdúKeò eLô\ò@û~ûG, ùi[ôùe ùKak bòZùe aiò[ôaû _âa§Ku PòZâ \égýcû^ ùjûA[ûG , ~ûjû\ßûeû icÉ KcðPûeú iûa]û^ (iZKð) ejò[û’«ò û Gjò_âKûe _ì‰ð _ecûcôû ^òR iZýùfûKùe aiòejò icÉuê ^òdªòZ Keò[û’«ò Z[û _âùZýK aâjàûŠ MêWòKùe c¤ iZýMêeê Kaòù\ða aò\ýcû^ ejò[û’«ò ù~_eò iì~ýð \ìeùe ejòùf c¤ ^òRe _âbûa @^ýùfûK MêWòKùe aòÉûe Keò @Q«ò û

‘‘_aòZâ @[að ùa\ùe iéÁò eP^ûe _âcûY’’ KûŠ ^õ-4 @^êaûK ^õ-1cª ^õ-1:aâjà Rmû^õ _â[cõ _êeiþ¼û\ aò iúcZü iêeêùPû ùa^ü @ûaü û i aê]Üýû C_cû @iý aòÂûü iZ½ ù~û^òciZ½ aò aü ûû 1 ûû

48

iéÁò eP^û

aâj-à R-mû^cþ-_â[ccþ - _êeiþ¼ûZþþ -aòicò Zü-iêePê ü-ùa^ü-@ûaü-iü-aê]ýÜ ûü-C_cû@iý-aòÂûü-iZü-P-ù~û^òcþ -@iZü-P-aò aü û @^êaû\:- (_â[ccþ) _âûPú^ @[ðûZþ i^ûZ^ (aâjà) _ecûcôû (R) _âKU ùjûA (mû^cþ) ^òR aòPûe aòchðùe (_êeiþ¼ûZþþ) gòLeùe @[ðûZþ iZýùfûK @û\òKê (iêeêPü) ÊAzûùe _âak @ûMâjùe Ê_âKûgòZ (aòiòcZü) iúcû ejòZ @[ðûZþ aògûk iúcû~êq bò^Ü ùfûKMêWòKê ùijò (ùa^ü) \Ròð !iòùfAKùf @[ðûZþ K_Wûbkò aêYò (@ûaü) iêelòZ Kùf (P)Z[û(iü)ùijò _ì‰ðaâjà jñó icÉ eP^û KeòQ«ò,(@iý)G[ô_ûAñ ùijò (aê]Üýûü) cìk cûfòK (ù~û^òcþ) cìkiÚû^, ‘iZýùfûK’e eP^û KeòQ«ò (@iý) Gjûe (C_cû) i\ég @[ðûZþ GKûbkò RYû_Wê[aô û (iZü) @le_êehê @[ðûZþ _eaâju à ùfûK KòQò iÚûdú (P) Z[û (@iZü) le_êehê u @iÚûdú ùfûK @û\ò (aò aü) @ûaûi iÚû^ bò^Ü (aòÂûü) iÚ_Zò Kùf û bûaû[ð:- _aòZâ ùa\MêWòKê Kjòaû aûfû aâjà (Kûk) Kjê@Q«ò ù~ i^ûZ^ _eùcgße Êdõ @^ûcd (@^ûcú) ùfûKeê @ûiò iZýùfûKùe _âKU ùjûA ^òRe aòPûe aòchðùe K_Wû (aÈ) bkò eP^û Keò C_ùe [ôaû iZýùfûK @û\òKê iúcûaòjú^, Ê_âKûgòZ, @Re @ce @[ðûZþ @aò^ûgú (ùKùaaò ^Á ^ùjaû) iÚû_^ Kùf Z[û Zùk _eaâjàu iûZiv aâjàûŠ Z[û aâjàu GùKûAgò aâjàûŠ Gaõ G[ôùe [ôaû @Zòa ùQûUeê ùQûU (lê\â-lê\â) eP^û c¤ ùijò _ecûcôû iÚû_òZ KeòQ«ò û KûŠ ^õ-4 @^êaû\ ^õ-1 cª ^õ-2:Adõ _òZâýû eûùÁâýZßùMâ _â[cûd R^êùh bêaù^Âûü û Ziàû GZõ iêeêPõ jßûecjýõ ]cðõ gâúY«ê _â[cûd ]ûiýùIß ûû2ûû Adcþ - _òZâýû - eûÁâò-GZê - @ùMâ- _â[cûd - R^êùh - bêaù^Âûü-Ziàû - GZcþ iêeêPcþ - jIßûecjýcþ -]cðcþ - gâúYû«ê - _â[cûd-]ûiýùa û @^êaû\:- (Adcþ) Gjò (_òZâýû) RMZ_òZû _eùcgße (GZê) Gjò (@ùMâ) iùaûð¼c (_â[cûd) icÉuVûeê _â[c cûdû _eû^¦^ú (eûÁâò) eûùRgßeú gqò @[ðûZþ _eûgqò ~ûjûKê @ûKhðY gqò c¤ Kêjû~ûG, uê (R^êùh) C_ô^Ü Keò (bìaù^Âûü) ùfûK iÚû_^û Kùf (Ziàû) ùijò _eùcgße (iêeêPcþ)_âak Azû gqò ijòZ ^òR Azûùe(GZcþ) Gjò (_â[cûd) _â[ùc C_ô¼ò Keò[ôaû gqò @[ðûZþ _eûgqòu \ßûeû (jßûecjýcþ) ùMûUòG @^ýVûeê aòùdûM (QûWò~òaû)Kê @UùKAaû @[ðûZþ @ûKhðY gqòe (gâúYû«ê) MêeêZß @ûKhðY Kê _ecûcôû @ûù\g ù\ùf iaê icd _ûAñ (Kûf-Kûk ~êM-~êM _~ýð«) eêj; ùijò K\û_ò icû¯ ^ùjaûaûfû (]cðc)þ Êbûa iûjû~ýùe (]ûiýùa) ]ûeYKeò iòùfAKùf @[ðûZþ K_Wûbkò aêYò @UKûAQ«ò û bûaû[ð:- RMZ_òZû _eùcgße ^òR g± gqò \ßûeû eûÁâú @[ðûZþ iaêVûeê _â[c cûdû eûùRgßeúuê C_ô^Ü Kùf Z[û ùijò _eûgqò iûjû~ýùe ùMûUòG @^ýUòKê @ûKhðY gqò cû¤cùe ]eò eLô _ûeê[ôaû K\û_ò icû¯ ùjC^[ôaû MêY\ßûeû C_ùeûq icÉ aâjàûŠ MêWòKê iÚû_^ Ke@òQ«ò û KûŠ ^õ-4 @^êaû\ ^õ-1 cª ^õ-3:_â ù~û Rùm aò\ßû^iý a§êaòðgßû ù\aû^ûõ R^òcû aòaqò û aâjà aâjàY C{bûe c]ýû^ÜúùP÷eêùP÷ü Ê]û @bò _â ZùiÚø ûû3ûû

mû^ Mwû

49

_â - ~ü-Rùm-aò\ßû^iý-a§êü-aògßû-ù\aû^ûcþ - R^òcû-aòaqò-aâjàü-aâjàYüCRßbûe-c]ýûZþ-^òùP÷ü-CùP÷ü-Ê]û -@bòü - _âZùiÚø û @^êaû\:- (_â) iað_â[ùc (ù\aû^ûcþ) ù\aZûcû^ue I aâjàûŠ MêWòKe (Rùm) C_ôZòe mû^Kê (aò\ßû^iý) Ròòmûiê bqe (~ü) ù~Cñ (a§êü) aûÉaòK iû[ú @[ðûZþ _ì‰ð _ecûcôû jó ^òR ùiaKuê (R^òcû) ^òR\ßûeû iéR^/ iéÁò Keò[ôaû Kê (aòaqò) Êdõ jò VòKþ VòKþ aòÉûe _ìaðK Kjò[û«ò ù~ (aâjàYü) _ì‰ð _ecûcôû (c]ýûZþ) ^òR c]ýeê @[ðûZþ g± gqò\ßûeû (aâjàü) aâjà-le_êeêh @[ðûZþ KûkKê (C{bûe) C_ô^Ü Keò (aògßû) iûeû iõiûeKê @[ðûZþ icÉ ùfûK MêWòKê (CùP÷ü) C_ùe [ôaû iZýùfûK @û\ò (^òùP÷ü) Zùk _eaâjà I aâjàu iað aâjàûŠ (Ê]û) ^òRe ]ûeY Keò_ûeê[ôaû (@bòü) @ûKhðY gqò\ßûeû (_â ZùiÚø) \êAUòKê C¼c bûùa iÚû_^ Kùf û bûaû[ð:- _ì‰ð _ecûcôû ^òR\ßûeû ePò[ôaû iéÁòe mû^ Z[û icÉ @ûcôûcû^ue C_ô¼òe mû^ ^òRe aýqòMZ \ûiuê Êdõ jò VòKþ bûaùe Kjò[û’«ò ù~, _ì‰ð _ecûcôû ^òR geúe c¤eê g±gqò \ßûeû aâjà (le _êeêh/Kûk) e C_ô¼ò Z[û icÉ aâjàûŠ MêWòK C_ùe [ôaû iZýùfûK, @fLùfûK, @Mc ùfûK, @^ûcú ùfûK @û\ò Z[û Zùk _eaâjàu iûZiv aâjàûŠ Z[û aâjàu GùKûAgò aâjàûŠ MêWòKe ^òRe ]ûeY Keò_ûeê[ôaû @ûKhðY gqò cû]ýcùe iÚû_^ Keò @UKûA eLôQ«ò û ù~_eò _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ða) ^òRe aýqòMZ ùiaK @[ðûZþ iLû gâú ]cð\ûi Rú, @û\eYúd Meòa \ûi Rú @û\òuê ^òR\ßûeû ePò[ôaû iéÁòe mû^ Êdõ KjòQ«ò û C_ùeûq ùa\cª c¤ Gjû ic[ð^ Keê@Qò û KûŠ ^õ-4 @^êaûK ^õ-1 cª ^õ-4:iü jò \òaü iü _é[ôaýû EZiÚû cjú ùlcõ ùeû\iú @ÄbûdZþ û cjû^þ cjú @Äbûd\þ aò RûùZû \ýûõ i\à _û[ðôaõ P eR ü ûû4ûû iü-jò-\òaü-iü-_é[ôaýû-FZiÚû-cjú-ùlccþ-ùeû\iò-@iˆbûdZþ-cjû^þ-cjú@iˆbûdZþ-aòRûZü-]ûcþ-i\cþ-_û[ôa ð cþ-P-eRü @^êaû\:- (iü) ùijò iaðgqòcû^ _ecûcôû (jò) ^òüiù¦j (\òaü) C_ùe [ôaû PûùeûUò \òaýùfûK ù~_eò iZýùfûK, @fLùfûK, @McùfûK Z[û @^ûcúùfûK @[ðûZþ @KjùfûK @[ðûZþ \òaý MêY ~êq ùfûKMêWòKê (EZiÚû) iZý iÚòe @[ðûZþ @Re-@ce eì_ùe iÚòe Kùf (i) ùijò MêWòK bkò (_é[ôaýû) Zùk[ôaû _é[ôaú bkò icÉ ùfûKMêWòK ù~_eò _eaâjàu iûZiv Z[û aâjà / Kûku GùKûAgþ aâjàûŠ (cjú) _é[ßú Z¼ßùe (ùlccþ) iêelû ijòZ (@ÄbûdZþ) iÚû_òZKùf (@UKûAùf) (ùeû\iú) @ûKûg Z¼ß Z[û _é[ßú Z¼ß \êAUòe C_ùe Zùk[ôaû aâjàûŠ MêWòKê {ù~_eò @ûKûg ùMûUòG iìlà Z¼ß @ùU, @ûKûge MêY g± @ùU, _ì‰ð _ecûcôû C_ùe [ôaû ùfûK g±eì_ùe ePòùf, ~ûjûKê ùZR_ê¬ùe Zò@ûeò KeòQ«ò Z[û Zùk[ôaû _eaâjà (@le _êehê ) u i¯iv aâjûà Š Z[û aâjê / le _êehê u GùKûAgò aâjûà Š MêWKò ê _é[úß Z¼ùß e @iÚûdú eP^û Kùf} (cjû^þ) _ì‰ð _ecûcôû (_û[ðaô cþ) _é[úß bkò (aò) bò^Ü bò^Ü (]ûcþ) ùfûK (P) Gaõ (i\cþ) aûiiÚû^ (cjú) _é[úß Z¼ùß e (eRü) _âùZýK aâjûà Šùe ùQûU-ùQûU ùfûK MêWKò e (RûZü) eP^û Keò (@ÄbûdZþ) iÚeò Kùf û

50

iéÁò eP^û

mû^ Mwû

51

bûaû[ð:- C_ùe [ôaû PûùeûUò ùfûK iZýùfûK, @fLùfûK, @McùfûK, @^ûcúùfûK, GMêWòKZ @Re-@ce iÚûdú @[ðûZþ @aò^ûgú ePòQ«ò, Z[û Zùk[ôaû aâjà Z[û _eaâjàu ùfûKMêWòKê @iÚûdú eP^û Keò Z[û @^ý ùQûU-ùQûU ùfûK c¤ ùijò _eùcgße eP^û Keò iÚòe KeòQ«ò û KûŠ ^õ-4 @^êaûK ^õ-1 cª ^õ-5 :i aê]Üýû\ûÁâ R^êùhû$býMâõ aéjÆZòù\ðaZû Ziý icâûUþ û @j~ýðzêKâõ ùRýZòùhû R^òÁû[ \ýêcù«û aò ai«ê aò_âûü ûû5ûû i-aê]ÜýûZþ- @ûÁâ- R^êùhü-@bò-@Mâcþ-aéjÆZòü-ù\aZû-Ziý-icâûU-@jü -~ZþgêKâcþ-ùRýZòhü-R^òÁ-@[-\ýêc«ü-aò-ai«ê-aò_âûü û @^êaû\:-(iü) ùijò (aê]ÜýûZþ) cìk cûfòKuVûeê (@bò-@Mâcþ) iað_â[c iÚû^ùe (@ûÁâ) @ÁõMú cûdû-\êMðû @[ðûZþ _âKéZòù\aú (R^êùhü) C_ô^Ü ùjùf KûjóKò^û Zùk [ôaû _eaâjà I aâjà u ùfûKMêWòKe _â[c iÚû^ iZýùfûK @ùU, GjûKê ZéZúd ]ûc c¤ Kêjû~ûG (Ziý) Gjò \êMðûu cûfòK c¤ ùd @U«ò (icâûU) eûRû]ôeûR (aéjÆZò) iaêVûeê aW _Zò I RMZþMêeê (ù\aZû) _eùcgße @U«ò û (~Zþ) ~ûjûuVûeê (@jü) icÉue aòùdûM ùjûAQò (@[) Gjû_ùe (ùRýûZòhü) ùRýûZò eì_ ^òe¬^ @[ðûZþ Kûku (gêKâcþ) aú~ýð @[ðûZþ aúRgqò\ßûeû (R^òÁ) \êMðûu C\eeê C_ô^Ü ùjûA (aò_âûü) bq @ûcôûcûù^ (aò) ÊZªbûaùe (\ýêc«ü) c^êhýùfûK Z[û ÊMðùfûKùe ùRýûZò ^òe¬^e @ûù\gû^êiûùe \êMðû Kjòùf (ai«ê) ^òaûi Ke«ê, @[ðûZþ ùicûù^ ^òaûi KeòaûKê fûMòùf û bûaû[ð:- _ì‰ð _ecûcôû C_eòiÚ PûùeûUò ùfûK MêWòK c¤eê Zk@ûWê iað _â[ùc [ôaû ùfûK @[ðûZþ iZýùfûKùe @ûÁâû @[ðûZþ @ÁõMú (_âKéZúù\aú / \êMðû)uê C_ô¼ò Kùf û Gjò eûRû]ôeûR, RMZMêeê, _ì‰ð _eùcgße (iZý_êeêh) @U«ò û ~ûjûu Vûeê icÉue aòùdûM ùjûAQò û Zû’_ùe icÉ _âûYú ùRýûZò^e ò ¬^ (Kûk)u (aú~ýð) aúR iûjû~ýùe \êMðû (@ûÁâû)u Mbð\ßûeû C_ô^Ü ùjûA ÊMðùfûK I _é[ßú ùfûKùe ^òaûi KeòaûKê fûMòùf û KûŠ ^õ-4 @^êaûK ^õ-1 cª ^õ-6 :^ì^õ Z\iý Kûùaýû jòù^ûZò cùjû ù\aiý _ìaðiý ]ûc û Gh Rùm ajêbòü iûKcò»û _ìùað @ù]ð aòhòùZ ii^þ ^ê ûû6ûû ^ì^cþ -ZZþ -@iý-Kûaýü-cjü-ù\aiý-_ìaið ý -]ûc-ùjûù^ûZò-_ìùað-aòhùò Z-GhRùm-ajêbòü - iûKcþ - A»û-@ù]ð-ii^þ - ^ê û @^êaû\:-(^ì^cþ)^òiõù\j (ZZþ) ùijò _ì‰ð _eùcgße @[ðûZþ ZZþ aâjà jó (@iý) Gjò (Kûaý) bq @ûcôû ù~Kò _ì‰ð _eùcgßeue bqò aò]ôaZ Keò[ûG û ùicû^uê _êYò (cjü) iaðgqòcû^ (ù\aiý) _eùcgßeu (_ìaðiý)_â[ùc [ôaû (]ûc) ùfûKMêWòKê @[ðûZþ iZýùfûKKê (jòù^ûZò) ù_âeY Ke«ò û (_ìùað) _â[ùc [ôaû (aòhùò Z) aòùgh bûaùe Azû Keê[ôaû (Gh) Gjò _eùcgßeuê I (Rùm) iéÁò C_ô¼òe mû^Kê RûYòKeò (ajêbòü) ajêZ @û^¦ (iûKcþ)e ijòZ (@ù]ð) @]û (ii^þ) ùgûA[ôaû (A»û) aò]ôaZþbûùa Gjò_âKûe (^ê) iùyûUþ @ûcôûùe ÉêZò Keò[ûG û

52

iéÁò eP^û

bûaû[ð:- ùijò _ì‰ð _eùcgße iZý iû]^û Keê[ôaû iû]KKê ùijò iað_â[c iÚû^ (iZýùfûK) Kê ù^A~û@û«ò, ù~CñVûeê icÉuê QûWò Pûfò@ûiò[ôùf û @ûù¸cûù^ iaê @ûcôû Pûfò@ûiò[ôfê û ùiVûùe ùijò aûÉaòK iêL\ûdú _âbêuê _âû¯ Keò Lêiòùe @ûcôaòùbûe ùjûA gû«ò bûa^ûijòZ ÉêZò Keò[ûG ù~ ùj _ecûcôû! @iõLý R^àMêWòKùe bìfò~ûA[ôaû, jRò~ûA[ôaû _[bâÁ @ûcôûKê aûÉaòK VòKYû còkM ò fû û Gjûe _âcûY _aòZâ EMþùa\ cŠk 10 iêq 90 cª-16 ùe c¤ @Qò û @û\eYúd Meúa\ûi cjûgduê Gjò _âKûe _ì‰_ ð ecûcôû Kaòù\ðaþ (Kaúeþ _eùcgße) Êdõ iZýbqò _â\û^Keò iZýùfûKKê ù^A~ûA[ôùf, ùiùZùaùk ^òRe @céZaûYúùe @û\eYúd Meúaþ \ûi Rú cjûeûR ^òR @ûLôùe ù\LôKeò Kjòùf :Meúaþ,@Raþ ^Me ùþ cñ ùf Mùd, jcþKñê iZþMeê ê @û^þ û Sòfùþ K aò´þ @Mû]þ MZò, iêùZ Pû\eþ Zû^þ ûû KûŠ ^õ-4 @^êaûK ^õ-1 cª ^õ-7:ùdû$[aðûYõ _ò¼eõ ù\aa§êõ aéj¿Zòõ ^ciûa P MzûZþ û Zßõ aòùgßhûõ R^òZû ~[ûiü Kaòù\ðùaû ^ \bûdZþ Ê]ûaû^þ ûû7ûû ~ü -@[aðûYcþ - _ò¼ecþ -ù\aa§êcþ-aéjÆZòcþ - ^ciû-@a-P-MzûZþ-Zßcþ - aòùgßhûcþR^òZû-~[û-iü-Kaòù\ðaü -^ - \bûdZþ - Ê]ûaû^þ û @^êaû\:- (~ü) ~òG (@[aðûYcþ) @Pk @[ðûZþ @aò^ûgú (_ò¼ecþ) RMZ _òZû (ù\aa§êcþ) bq cû^ue aûÉaòK iû[ú @[ðûZþ @ûcôûe @û]ûe (aéjÆZòcþ) RMZþMêeê (P) Z[û (^ciû) aò^câ _êRûeú @[ðûZþ aò]a ô Zþ iû]Kuê (@a) iêelû ijòZ (MzûZþ) iZýùfûKKê ~ûAiûeò[ôaû @ûcôûcû^uê iZýùfûK Kê ù^A ~òaûaûfû (aòùgßhûcþ) icÉ aâjàûŠ MêWòKe (R^òZû) eP^û Keò[ôaû RM\´û @[ðûZþ cûZû bkòMêY MêWòK ijòZ c¤ ~êq (^ \bûdZþ) Kûku bkò Qk^û _ìaðK _âaÆ^û Keê^[ôaû (Ê]ûaû^þ) Êbûa @[ðûZþ ajêMêY ~êq (~[û) ~[ûaZþ @[ðûZþ _ìaðbkòò (iü) ùi (Zßcþ) @û_Y (Kaòù\ðaü / Kaòeþ ù\aü) Kaòù\ða @U«ò @[ðûZþ bûhûbò^Ü Gjûuê Kaúeþ _eùcgße c]ý Kêj«ò û bûaû[ð:- Gjò cªùe Gjû c¤ ÆÁ Keòù\ùf ù~, ùijò _eùcgßeu ^ûc Kaòù\ðaþ @[ðûZþ Kaúeþ _eùcgße @ùU, ~òGKò icÉ eP^û KeòQ«ò û ù~Cñ _eùcgße @Pk @[ðûZþ aûÉaùe @aò^ûgú (MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 16-17ùe c¤ _âcûY @Qò) RMZþMêeê, @ûcôû]ûe, ~òG _ì‰ð cêq ùjûA iZýùfûK ~ûAQ«ò ùicû^uê iZýùfûK ù^A~ûA[ôaû, iað aâjàûŠ MêWòKe ePdòZû, Kûk (aâjà)u bkò _âaÆ^û ^Keò ^ VùKAaû aûfû ~[ûaZþ ùijò Êdõ Kaòù\ðaþ @[ðûZþ Kaúeþ _âbê @U«ò û Gjò _eùcgße iað aâjàûŠ I _âûYúcû^uê ^òRe g± gqò\ßûeû C_ô^Ü Keò[ôaû KûeYeê (R^òZû) cûZû c¤ Kêjû~ûG Gaõ (_ò¼ecþ) _òZû Z[û (a§ê) bûA c¤ aûÉaùe ùi jó @U«ò Z[û (ù\a) _eùcgße c¤ ùd @U«ò û G[ô_ûAñ Gjò Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße)u ÉêZò Keò[û’«ò û Zßùca cûZû P _òZû Zßùca Zßùca a§ê P iLû Zßùca, Zßùca aò\ýû P \âaòYcþ Zßùca, Zßùca iaðõ cc ù\a ù\a û Gjò _eùcgßeu cjòcû _aòZâ EMþùa\ cŠk ^õ-1, iìq ^õ24ùe aòÉéZ aòaeYú @Qò û

mû^ Mwû

53

“_aòZâ EMþ ùa\ùe iéÁò eP^ûe _âcûY” cŠk ^õ-10, iêq90, cª-1 :ijiâgúhðû _êeêhü ijiâûlü ijiâ_ûZþ û i bìcòõ aògßùZûõ aéZßûZýZòŸgûOþMêkcþ ûû1ûû ijiâghò ûð -_êehê ü-ijiâûlü-ijiâ_ûZþ-i - bìccò -þ aògZß ü -aéZûß - @ZýûZòÂZþ -\gõMêkcþ û @^êaû\:-(_êeêhü) aòeûU eì_ Kûk bMaû^ @[ðûZþ le_êeêh (ijiâgòhðû) GK jRûe cÉK aûfû (ijiâûlü) jRûùe @ûLô aûfû (ijiâû_ûZ) GK jRûe ùMûW aûfû (i) ùijò Kûk (bìcòcþ) _é[ßú bkò GùKûAgò aâjàûŠ MêWòKê (aògßZü) iaê_Ueê (\gõMêkcþ) \gUò @ûwêkò iûjû~ýùe @[ðûZþ _ì‰ðeì_ùe KûaêKeò /a¦úKeò eLôQ«ò (aéZßû) ùMûfûKûe _eò]ô c¤ùe ùNeò Keò (@ZýZòÂZþ) GjûVeê aW @[ðûZþ ^òR KûkùfûKùe iaêVûeê c¤ bò^Ü, GùKûAgò Zc aâjàûŠùe aiòQ«ò @[ðûZþ eêj«ò û bûaû[ð:-Gjò cªùe aòeûU (Kûk/aâjà)u aòhdùe a‰ð^û ùjûAQò û (MúZû @¤ûd 10-11ùe c]ý Gjò Kûk/aâjàu Gjò_eò a‰ð^û @Qò û @¤ûd 11 cª ^õ46ùe @Rðê^ KjòQ«ò ù~ ùj ijiâaûjê @[ðûZþ jRûe bêRû aògòÁ @û_Y ^òRe ùijò PZêbðêR eì_ùe \gð^ \ò@«ê û) ~ûjûu jRûùe jûZ, ùMûW, jRûùe @ûLô, Kû^ @û\ò @Qò ùijò aòeûU eì_~êq Kûk_âbê ^òR @]ú^ùe [ôaû iað _âûYúcû^uê _ì‰ð Kûaê Keò @[ðûZþ 20Uò aâjàûŠKê ùMûfûKûe _eò]ôùe @UùKA Êdõ GMêWòK C_ùe [ôaû (@fMû) GùKûAgþZc aâjàûŠùe aiò@Q«ò û cŠk -10 iêq 90, cª-2 :_êeêh Gùa\õ iaðõ ~\þbìZõ ~y bûaýcþ û CZûcéZZßùiýgûù^û ~\ù^Ü^ûZòùeûjZò ûû2ûû _êeêh-Ga-A\cþ-iaðcþ -~Zþ-bìZcþ-~Zþ-P-bûaýcþ-CZþ-@céZZßiý-Agû^ü-~Zþ@ùMÜ^-@ZòùeûjZò û @^êaû\:- (Ga) Gjò _âKûe KòQò iVòKþ Z[ýû^ê~ûdú (_êeêh) bMaû^ @U«ò ùijò @le _êeêh @[ðûZþ _eaâjà @U«ò (P) Gaõ (A\cþ) Gjò (~Zþ) ù~Cñ (bìZcþ) C_ô^Ü ùjûAQ«ò (~Zþ) ~ûjû (bûaýcþ) baòhýZùe ùja (iaðcþ)iaê(~Zþ) _â~^ôùe @[ðûZþ ùcj^Zò / _eògcâ \ßûeû (@ù^Ü^) @^Üeê /Lû\ý\ßûeû (@ZòùeûjZò) aòKgòZ ùjûA[ûG û Gjò @le _êehê c¤ (CZ) iù¦j~êq (@céZZßiý) ùcûl e (Agû^ü) Êûcú @U«ò û @[ðûZþ bMaû^Z @le _êehê c¤ KòQò cûZâûùe bf @U«ò, _e«ê _ì‰ð ùcûl \ûdK ^êj«ñ ò û bûaû[ð:- Gjò cªùe _eaâjà (@le_êeêh)u aòaeYú \ò@û~ûAQò ,~òGKò KòQò cûZâûùe bMaû^u bkò MêY flYijòZ ~êq @U«ò, _e«ê Gjûu bqòùe c¤ _ì‰ùð cûl jêG ^ûjó, G[ô_ûAñ Gjûuê iù¦j~êq cêqò\ûZû Kêjû~ûAQò û GjûKê KòQòcûZâûùe _âbêu MêY~êq G[ô_ûAñ Kêjû~ûAQò ù~, _eaâjà Kûku bkò Z_ôgòkûùe Rúacû^uê bûRò Lû@û«ò ^ûjó û _e«ê Gjò _eaâjàu ùfûKùe [ôaû _âûYú cû^uê c¤ _eògâc Keò

54

iéÁò eP^û

Kcðû]ûe C_ùe jó `k_âû¯ò ùjûA[ûG Z[û @^Üeê jó icÉ _âûYúcû^ue geúe aòKgòZ ùjûA[ûG û R^à Z[û céZýêe @a]ô ~\òaû Kûk (le_êehê )u ùfûKùe [ôaû _âûYúuVûeê @]ôK @ùU û _e«ê C_ô¼ò (R^à) Z[û _âkd (céZýê) Gaõ ùPøeûiú fl ù~û^òMWê K ò ùe ~ûZ^û/KÁ ùbûM KeòaûKê _Wò[ûG û cŠk 10-iêq 90, cª ^õ-3:GZûaû^iý cjòcûùZû Rýûdûñ½ _êeêhü û _ûù\û$iý aògßû bìZû^ò Zâò_û\iýûcéZõ \òaò ûû3ûû GZûaû^þ -@iý-cjòcûõ-@Zü-Rýûdû^þ-P-_êeêhü-_û\ü-@iý-aògßû-bìZû^ò-Zâò-_û\þ @iý - @céZcþ-\òaò û @^êaû\:- (@iý) Gjò @le _êeêh @[ðûZþ _eaâjàue Z (GZûaû^) GZòKòcûZâ (cjòcû) _âbZì û @ùU û (P) Z[û (_êehê ü) ùijò _ec @le aâjà @[ðûZ _ì‰ð aâjà _eùcgßeZ (@Zü) GjûuVûeê c¤ (aýûdûcþ) aW @U«ò (aògßû) icÉ (bìZû^ò) le _êeêh Z[û @le _êeêh Z[û Gjûu ùfûK MêWòKùe Z[û iZýùfûK Z[û Gjò ùfûK MêWòK c¤ùe [ôaû ù~ùZaò _âûYú @Q«ò (@iý) Gjò _ì‰ð_ecûcôû _ec @le_êeêhu (_û\ü) ùMûUòG _û\ @ùU @[ðûZþ GK @õg cûZâ @ùU û (@iý) Gjò _eùcgßeu (Zâò) Zòù^ûUò (\òaò) \òaýùfûK,ù~_eò iZýùfûK-@fLùfûK-@McùfûK (@céZcþ) @aò^ûgú (_û\þ) \ßZò úd _û\ @ùU @[ðûZþ ù~ùZiaê _âûYú icÉ aâjûà Š MêWKò ùe C_ô^Ü ùjûAQ«ò û ùicûù^ icùÉ ùijò iZý_êeêh _ì‰ð _ecûcôûue @õg @aû @õM @U«ò û bûaû[ð:- Gjò C_ùeûq cª 2ùe a‰ðòZ @le _êeêh (_eaâjà)ue Z GZòKò cûZâ cjòcû @ùU û Z[û ùijò _ì‰ð _êeêh Kaòù\ða Z GjûuVûe êaò aW @U«ò @[ðûZþ iaðgqòcû^þ @U«ò Z[û iað aâjàûŠ Zûueò @õg UòKK C_ùe @UKò ejòQò û Gjò cªùe Zòù^ûUò ùfûKe a‰ð^û GA[ô_ûAñ Keû~ûAQò ,KûjóKò^û PZê[ð @^ûcú (@^ûcd) ùfûK @^ý eP^û MêWòK Vûeê iað_â[c @ùU û Gjò Zò^òRY _âbê (le _êeêh-@le _êeêh Z[û Gjò \êA RYu Vûeê bò^Ü _ec @le _êeêh) u aòaeYú gâúc\þ bMaZþ MúZû @¤ûd 15 (ùgæûK) iõLýû -16-17ùe @Qò (Gjûe _âcûY KeòaûKê ~ûA @û\eYúd Meúaþ \ûiþ iûùjaþ Rú Kêj«ò ù~- Meúa, RûùK @]ð eêìcþ_eþ iKfþ _iûeû, Hiû _ì‰ðaâjà jcûeû û Meúaþ, @^« ùKûUò aâjûà Šþ Kû, GKþ eZò ^júñ bûeþ û iZþ Mêeê _êehê þ Kaúeþ ùj÷,ñ÷ Kêfùþ K iéR^þjûeþ ûû Gjûe _âcûY ù\aûKê ~ûA @û\eYúd \û\êiûùjaþ Rú Kjê@Q«ò ù~Rò^þ ùcûKêñ ^òRþ ^ûcþ \òdû, ùiûB iZþMeê ê jcûeþ û \û\ê \êieþ û ùKûG ^júñ, Kaúeþ iéR^þjûeþ ûû Gjûe _âcûY @û\eYúd ^û^K iûùjaþ Rú \ò@«ò ù~dK @Rðþ Mê`Zcþ ù_gþ ùZû \eþ Kê^þ KeþZûeþ û jKþKû Kaúeþ Keúc Zþ ,ê ùaGaþ _eþaeþ\Mò ûeþ ûû (gâú MêeêMâ^Ú iûùja, _éÂû ^õ-721, cjfû 1, eûMZòfõM) Kê^þ KeZûeþ e @[ð Gjû ù~ icÉue ePdòZû, @[ðûZþ g±gqòùe eP^û Keò[ôaû g± Êeì_ú _âbê, jKþKû Kaúeþ e @[ð @ùU iZþ Kaúeþ , Keúcþ e @[ð \dûkê, _eþaeþ \òMûeþe @[ð ùjfû _ecûcôû (_eùcgße)

mû^ Mwû

55

cŠk -10, iêq 90, cª-4:Zâò_û\ì]ßð Cù\÷ZÝêeìhü _ûù\û$ùiýjûbaZÝê^ü û ZùZû aòhß OþaýKâûc›ûg^û^gù^ @bò ûû4ûû Zâò-_û\-C]ßðü -Cù\÷Zþ- _êeêhü - _û\ü - @iý- Aj-@baZþ - _ì^ü -ZZü - aògßOþ - aýKâûcZþ-iü - @g^û^gù^-@bò û @^êaû\:- (_êeêhü) Gjò _ec @le aâjà @[ðûZþ @aò^ûgú _ecûcôû (D]ßðü) C_ùe [ôaû (Zâò) Zòù^ûUò ùfûK,ù~_eò iZýùfûK-@fLùfûK-@McùfûK eì_ò (_ûù\û) ùMûW @[ðûZþ C_ùe [ôaû @õgùe (Cù\÷Zþ) _âKU jê@«ò @[ðûZþ aòeûRcû^ @U«ò (@iý) Gjò _eùcgße _ì‰ð aâjàu (_û\ü) ùMûUòG ùMûW @[ðûZþ GK @õg RMZe eì_ (_ê^eþ) _êYò (Aj) GVûùe (@baZþ) _âKU ùjûA[û,«ò (ZZü) G[ô_ûAñ (iü) ùijò @aò^ûgú _ì‰ð _ecûcôû (@g^û^gù^) LûAaûaûfû Kûk @[ðûZþ le_êeêh I ^LûAaûaûfû _eaâjà @[ðûZþ @le _êeêhuVûeê c¤ (@bò) C_ùe (aògßOþ) iaðZâ (aýKâûcZþ) aýû¯ @U«ò @[ðûZþ Zûjûu _âbêZû iað aâjàûŠ MêWòK C_ùe I iað_âbêcû^u C_ùe @ùUGaõ ùi Kêke cûfòK @U«ò û ~òGKò ^òR gqòKê icÉu C_ùe aòÉûeòZ KeòQ«ò û bûaû[ð:- Gjò iað iéÁò ePdòZû _âbê ^òR eP^ûe C_eòiÚ @õgùe (iÚû^ùe) Zòù^ûUò iÚû^ iZýùfûK, @fLùfûK, @McùfûKùe Zòù^ûUò eì_ùe Êdõ _âKU jê@«ò @[ðûZþ Êdõ aòeûRcû^ @U«ò û GVûùe @^ûcú ùfûKe a‰ð^û G[ô_ûAñ Keû~ûA^ûjó KûjóKò^û @^ûcú ùfûKùe ùKøYiò eP^û ^ûjó Z[û @Kj (@^ûcd) ùfûK ùgh eP^ûe _ìaðe @ùU û _êYò Kêjû~ûA @Qò ù~ ùijò _ecûcôûu iZýùfûKeê Liò@ûiò (aòQêWò @ûiò) Zùk[ôaû aâjà I _eaâjà u ùfûK C_ô^Ü ùjûA@Qò Gaõ ùijò _ì‰ð _ecûcôû; LûC[ôaû aâjà @[ðûZþ KûkuVê (KûjóKò^û aâjà/ Kûk aòeûU @bògû_ ù~ûMêñ GKfl cû^a geúe]ûeú _âûYúcû^uê LûA[û’«ò ) Z[û LûC^[ôaû _eaâjà @[ðûZþ @le _êeêhuVûeê (_eaâjà _âûYúcû^uê Lû@û«ò ^ûjó, _e«ê R^à-céZýê, Kcð\Š _ìað ^ò¡ðûeòZ ^òdc Kû~ýðKûeú ùjûA[ûG) c¤ C_ùe iaðZâ aýû¯ @U«ò ,@[ðûZþ Gjò _ì‰ð _ecûcôûu _âbêZû icÉu C_ùe aò\ýcû^, Kaúeþ _eùcgße jó Kìke cûfòK @U«ò û ~òGKò ^òRe gqòKê icÉu C_ùe aòÉûe KeòQ«ò û ù~_eò iì~ýð ^òRe _âKûgKê icÉu C_ùe aòÉûeòZ Keò _âbûaòZ Keò[û’«ò û Gjò_eò _ì‰ð _ecûcôû ^òRe gqòeì_ú ùeõRþ (lcZû) Kê icÉ aâjàûŠ MêWòKê ^òdªYùe eLôaû_ûAñ aòÉûeòZ KeòQ«ò (QûWòQ«ò) ù~_eò ùcûaûAf ù`û^þe UûIßûeþ GKù\gúd ùjûA[ôùf c¤ ^òR gqò @[ðûZþ ùcûaûAfþ ù`û^þe ùeõRþ (lcZû) @^ý @ûùW c¤ aòÉûeòZ ùjûA[ûG û Gjò _âKûe _ì‰ð _âbì ^òRe ^òeûKûe gqòKê iaðaýû_K KeòQ«ò, ~\ßûeû _ì‰ð _ecûcôû iað aâjàûŠKê ùMûUòG iÚû^ùe aiò ^òd«Yùe eLô[û’«ò û Gjûe _âcûY @û\eYúd Meúaþ\ûiþRú cjûeûR ù\C@Q«ò (@céZaûYú eûM KfýûY) û Zú^þ PeYþ Pò«ûcYú iûùjaþ, ùghþ a\^þ _eþ QûG û cûZû, _òZû, Kêf ^ a§ê, ^û KòùjÜ R^^ú RûG ûû

56

iéÁò eP^û

cŠk 10, iêq -90 cª-5: Ziàû\ßòeûkRûdZ aòeûùRû @]ô _ìeìhü û i RûùZû @ZýeòPýZ _½û\þbìcòcù[û _êeü ûû 5 ûû ZiàûZþ - aòeûUþ - @RûdZ-aòeûRü-@]ô-_êeêhü-i-RûZü-@ZýeòPýZ-_½ûZþ-bìcòcþ - @[ü-_êeü û @^êaû\:- (ZiàûZþ) ZZþ_½ûZ ùijò _eùcgße iZý _êeêhu g±gqòeê (aòeûUþ) aòeûU @[ðûZþ aâjà, ~ûjûuê le_êeêh aû Kûk c¤ Kêj«ò (@RûdZ) C_ô^Ü ùjûAQ«ò (_½ûZþ) Gjû_ùe (aòeûRü) aòeûU _êeêh @[ðûZþ Kûk bMaû^uVê (@]ô) aW (_êeêhü) _eùcgße (bìcòcþ) _é[ôaúbkò ùfûK, Kûk aâjà Z[û _eaâjàu ùfûKKê (@ZýeòPýZ) bfbûaùe eP^û Kùf (@[ü) _êYò (_êeü) @^ý ùQûU ùQûU ùfûK(i) ùijò _ì‰ð _eùcgße jó (RûZü) C_ô^Ü Kùf @[ðûZþ iÚû_^Kùf û bûaû[ð:-C_ùeûq cª 4ùe a‰ðZò Zòù^ûUò ùfûK MêWK ò (@McùfûK, @fLùfûK, iZýùfûK)e eP^û Keòiûeòaû_ùe _ì‰ð _ecûcôû aâjà (ùRýûZò ^òe¬^)uê C_ô¼ò Kùf @[ðûZþ ùijò iaðgqòcû^ _ecûcôû _ì‰a ð jâ à Kaòù\ða (Kaúeþ _âb)ê uVûeê aòeûU @[ðûZþ aâjà (Kûk) u C_ô¼ò ùjfû û Gjò _âcûY MúZû @¤ûd 3 cª 15ùe @Qò ù~ ,@le _êehê @[ðûZþ @aò^ûgú _âbu ê ^òKUeê aâjà C_ô^Ü ùjùf, Gjò _âcûY @[að ùa\ KûŠ 4 @^êaûK 1 iêq 3ùe @Qò ù~ _ì‰ð aâju à ^òKUeê aâju à C_¼ò ùjfû û ùijò _ìY þ a ð jâ à (bêcc ò )þ bìcò @û\ò ùQûU aW icÉ ùfûK MêWK ò e eP^û Kùf û ùijò _ì‰a ð jâ à Gjò aòeûU bMaû^ @[ðûZþ aâju à Vê c¤ aW @U«ò @[ðûZþ Gjûue cûfòK c¤ @U«ò û cŠk-10 iêq -90 cª -15 :i¯ûiýûi^Ýeò]dÈòü i¯ icò]ü KéZûü û ù\aû ~\ýmõ Z^ßû^û @a]Ü^Ýêeìhõ _gêcþ ûû15 ûû i¯-@iý-@ûi^þ-_eò]dü-Zâiò ¯-icò]ü-KéZûü-ù\aû-~Zþ-~mcþ-Z^ßû^ûü - @a]Ü^-þ _êeêhcþ - _gêcþ û @^êaû\:- (i¯) iûZiv aâjàûŠZ _eaâjàue Z[û (Zâòi¯) GùKûAgþ aâjàûŠ Kûkaâjàue (gcò]ü) Kcð\Š \êüLeì_ú @MÜùò e \êüLô (KéZûü) Keê[a ô û (_eò]dü) ùMûfûKûe _eò]ôeì_ú iúcûùe (@ûi^þ)aò\ýcû^ @ùU (~Zþ) ~òG (_êeêhcþ) _ì‰ð _ecûcôûu (~mcþ) aò]ôaZþ ]ûcðòKKcð @[ðûZþ _ìRû Ke«ò û (_gêcþ) akòù\aû _gêeì_ú Kûke Rûfùe Kcð a§^ùe aû§òùjûA[ôaû (ù\aû) bq @ûcôûcû^uê (Z^ßû^ûü) Kûku \ßûeû ePò[ôaû @[ðûZþ aòÉûeòZ Keò[ôaû _û_ùe Kcða§^ùe a§û (@a]Ü^þ) a§^ ejòZ Ke«ò @[ðûZþ a¦úeê cêqòù\aû aûfû ‘a¦úùQûWþ’ @U«ò û bûaû[ð:- iûZiv aâjàûŠ _eaâjàu Z[û GùKûAgþ aâjàûŠ aâjàue @ùU û ù~Cñ[ôùe ùMûfûKûe iúcûc¤ùe a¦þ [ôaû _û_Kcð MêWòKe @MÜúùe Rkê[ôaû _âûYúcû^uê aûÉaòK _ìRûaò]ô aùZA iVòKþ C_ûi^û KeûA[û’«ò, ù~CñKûeYeê akò ù\aû_ûAñ eLû~ûA[ôaû _gêcû^u bkò R^à-céZýêe Kûk (aâjà)u LûAaû_ûAñ Z_ôgúkûe KÁùe _úWòZ bqûcôûcû^uê Kûku Kcð a§^e aòÉûeòZ ùjûA[ôaû

mû^ Mwû

57

RûfKê ^Á Keò a§^ ejòZ KùeA[û’«ò @[ðûZþ a§^eê cêq Keòaûaûfû a¦úùQûWþ @U«ò û Gjûe _âcûY _aòZâ ~\êùað\þ @¤ûd 5cª 32ùe @QòKò- KaúeõNûeòiò (Kaúeþ) Kaúeþ _eùcgße (@õN) _û_e (@eò) gZî (@iò) @U«ò @[ðûZþ Kaúeþ _û_ aò^ûgK @U«ò û a¸ûeòiò (a¸ûeò) a§^e gZî @[ðûZþ a¦úùQûWþ Kaúeþ _eùcgße (@iò) @U«ò û cŠk 10 iêq 90 cª 16:~ùm^ ~mcdR« ù\aûÉû^ò ]cðûYò _â[cû^ýûi^þ û ùZ j ^ûKõ cjòcû^ü iP« ~Zâ _ìùað iû]ýûü i«òù\aûü ûû16ûû ~ùm^-~mcþ -@- ~R« - ù\aûü - Zû^ò-]cðûYò-_â[cû^ò-@ûi^þ-ùZ-j-^ûKcþcjòcû^ü-iP« -~Zâ -_ìùað-iû]ýûü-i«òù\aûü û @^êaû\:-ù~Cñ (ù\aû) ^òaðòKûe ù\aÊeì_ bqûcôûcûù^ (@~mcþ) @iµì‰ð bâcû™K ]ûcðòK _ìRûiÚû^ùe (~ùm^) iZý bqò ]ûcðòK Kcðe @û]ûeùe (@~R«) _ìRû Keò[û«ò (Zû^ò) ùicûù^ (]cðûYò) ]ûcðòK gqò iµ^Ü (_â[cû^ò) cêLý @[ðûZþ Cc (@ûi^þ) @U«ò (ùZj) ùijòcûù^ jó aûÉaùe (cjòcû^ü) cjû^þ bqògqò ~êq ùjûA (iû]ýûü) i`k bqR^ (^ûKcþ) _ì‰ð iêL\ûdK _eùcgßeuê (iP«) bqò ^òcòZ KûeY @[ðûZþ iZý bqòe C_ûRð^ù~ûMñê _âû¯ ùjûA[û’«ò ùicûù^ ùijòVûKê Pûfò~û’«ò û (~Zâ) ù~CñVûùe (_ìùað) _â[ùc ùjûA[ôaû iéÁòùe (ù\aûü) _û_ ejòZ ù\aÊeì_ bqûcôûcûù^ (i«ò) ejò[û’«ò û bûaû[ð:-ù~Cñ ^òaòðKûe (ù~Cñcûù^ cûõi, c\ý, Z´ûLê ùia^ Keòaû ZýûM Keòù\AQ«ò Z[û @^ý Leû_ Kû~ýðVûeê \ìeùe @Q«ò) ùijò ù\aÊeì_ bqûcôûcûù^ gûÈaò]ô ejòZ _ìRûKê ZýûMKeò gûÈû^êKk ì iû]^û Keò[û’«ò û ùicûù^ bqòe C_ûRð^ùe ]^úùjûA Kûke EYeê cêq ùjûA ^òR iZý bqòe C_ûRð^ iûjû~ýùe ùijò iaðiêL\ûdú _ecûcôûuê _âû¯ Keò[û’«ò @[ðûZþ iZýùfûKKê Pûfò~û’«ò, ù~CñVûùe iað_â[c eP^û ùjûA[ôaû iéÁò c¤ùe (ùfûKùe) ù\a Êeì_ @[ðûZþ _û_ ejòZ jõi @ûcôûcûù^ ejò[û’«ò û ù~_eò KòQò @ûcôûcûù^ Z Kûk (aâjà)u Rûfùe `iò~ûA GVûKê @ûiòMùf, ùKùZK _eaâjàu iûZiv aâjàûŠ c¤Kê @ûiòMùf, Z[û_ò c]ý @iõLý @ûcôûcûù^ ù~Cñ cû^ue Kò aògßûi _ì‰ð _ecûcôûuVûùe @Uk ejòfû, ù~Cñcûù^ _ZòaâZû _\eê Liòùf^ûjó, ùicûù^ ùiVûùe ejòMùf û G[ô_ûAñ GVûùe ùijò a‰ð^û i´§ùe _aòZâ ùa\cûù^ c¤ iZýiZý KjòQ«ò û Gjûe _âcûY MúZû @¤ûd 8e ùgæûK iõLýû 8eê 10 ùe a‰ð^û ùjûA@Qò ù~ ù~Cñ iû]Kcûù^ _ì‰ð _ecûcôûu iZýiû]^û gûÈ aò]ô @^êiûùe Ke«ò ùicûù^ bqòe C_ûRð^e akùe ùijò_ì‰ð _ecûcôûuê _âû¯ ùjûA[û’«ò @[ðûZþ Zûjûu _ûLKê Pûfò~û’«ò û G[ôeê iò¡ ùjfûù~; Zò^òRY _âbê ùjùf, aâjà-_eaâjà-_ì‰ð aâjà û Gjûuê 1. aâjà-Bgþ- le _êeêh,2. _eaâjà -@le _êeêh / @le aâjà-Bgße Z[û 3. _ì‰ðaâjà-_ec @le aâjà - _eùcgße -iZý_êeêh @û\ò _~ýðûdaûPú g±MêWòK\ßûeû RYû~û@û«ò û

58

iéÁò eP^û

Gjûe _âcûY EMþ ùa\ cŠk 9 iêq 96 cª 17eê 20ùe ÆÁbûaùe a‰ð^û @Qò Kò _ì‰ð _ecûcôû Kaòù\ðaþ (Kaúeþ _eùcgße) gògêeì_ ]ûeY Keò _âKU jê@«ò Z[û ^òRe ^òcðk ajêcìfý mû^ @[ðûZþ ZZßmû^ (KaòMðúbðòü) Kaúeþ aûYú\ßûeû ^òRe @^êPûeú / gòhý / bq cû^uê MúZ cû¤cùe a‰ð^û Keò[û’«ò û ùijò Kaòù\ðaþ (Kaúeþ _eùcgße) aâjà (le _êeêh)u ]ûc Z[û _eaâjà (@le _êehê )u ]ûcVûeê bò^Ü (@fMû) ù~Cñ _ì‰a ð jâ à (_ec @le _êehê )u ZéZúd ‘EZ]ûc’ (iZýùfûK) @ùU û ùi[ôùe @ûKûe ijòZ aòeûRcû^ @U«ò Z[û iZýùfûKVûeê PZê[ðùe [ôaû @^ûcú ùfûK @Qò, ùiVûùe c¤ Gjò Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) @^ûcú _êeêh eì_ùe‘ c^êhý i\ég @ûKûe ijòZ aòeûRcû^ @U«’ò û

“_aòZâ gâúc\þ ù\aú cjû_êeûYùe iéÁò eP^ûe _âcûY” “aâjàû, aò¾ê Z[û gòau cûZû-_òZû”

(\êMðû Gaõ aâjàu ù~ûMeê aâjàû, aò¾ê Gaõ gòau R^à) _aòZâ gâúc\þù\aú cjû_êeûY ZéZúd Ħ, @¤ûd1-3(MúZûù_âiþ ùMûeL_êeeê _âKûgòZ, @^êaû\ K¼ðû gâú j^êcû^ _âiû\ ù_ûŸûe Z[û Pòc^þfûf ùMûÊûcú Rú, _éÂû ^õ114eê) û _éÂû ^õ-114eê 118_~ýð« aòaeYú @Qò ù~, @iõLý @ûPû~ýð baû^úuê iµì‰ð cù^ûe[ _ì‰ð Keòaû aûfû Kêj«ò û Zûuê ‘_âKéZ’ò ùaûfò Kêjû~ûG Z[û aâjàu ijòZ @ùa÷] i´§ @Qò, ù~_eò _^ôúKê @¡ðûwò^ú c¤ Kj«ò @[ðûZþ \êMðû, aâjà (Kûk)u _^ôú @U«ò û ùMûUòG aâjàûŠe iéÁò eP^û aòhdùe eûRû gâú _eòlòZu _Pûeòaû ù~ûMêñ gâú aýûi cjûgd Kjòùf ù~; cêñ ,gâú ^ûe\ cjûgduê _Pûeò[ôfò Kò ,ùj ù\ahðò ! Gjò aâjàŠe eP^û Kò_eò ùjfû? ùcûe Gjò _âgÜe C¼eùe gâú ^ûe\ cjûgd KjòùfK,ò cêñ ^òR _òZû gâú aâjàûRúuê _Pûeò[ôfò ù~, ùj _òZûgâú! Gjò aâjàûŠe eP^û @û_Y KeòQ«ò ^û gâú aò¾ê Rú Gjûe ePdòZû @U«ò ^û gòaRú GjûKê eP^û KeòQ«ò? iZý iZý Kjòaûe Ké_û Ke«ê û ùiùZùaùk ùcûe _ìRý_òZû gâú aâjàûRú Kjòùf Kò ,_êZâ ^ûe\! cêñ ^òRKê ^òùR Kcke `êf C_ùe aiò[ôaûe _ûAfò û ùcûùZ RûY^ûjó Gjò @Mû] Rk C_ùe cêñ ùKCñVûeê C_ô^Ü ùjûAMfò û GK jRûe ahð _~ýð« _é[ôaúe @ù^ßhY KeòaûKê fûMòfò û ùKøYiò @ûWê Rke ùghûe¸ KòQò _ûAfò ^ûjó û _êYò @ûKûgaûYú (gì^ýaûYú) ùjfû ù~, Z_ Ke û GKjRûe ahð _~ýð« Z_Kfò û Zû’_ùe iéÁò Keòaû_ûAñ @ûKûgaûYú ùjfû û Gjò icdùe c]ê Gaõ ùK÷Ub ^ûcK \êARY eûli @ûiòùf, ùicû^u bdùe cêñ _\àe ^ûWKê ]eò ZkKê IùjäAfò û ùiVûùe bMaû^ aò¾êRú ùgh^ûMu g~ýû C_ùe @ùPZ @aiÚûùe _Wò[ôùf û ZûubòZeê GK Èú (ù_âZaZþ _âaòÁ \êMðû ) aûjûeòùf û ùi @ûKûgùe @ûbìhY _ò§òaûe ù\LûMfû û ùiùZùaùk~ûA bMaû^ aò¾êu ùPZû ù`eòfû û Gùa cêñ Gaõ aò¾êRú \êARY [ôùf û Gjò icdùe bMaû^ gue c¤ @ûiòMùf û ù\aú @û¸cû^uê aòcû^ùe aiûAùf Z[û aâjà ùfûKKê ù^AMùf, ùiVûùe @ûjêeò RùY

mû^ Mwû

59

aâjàû, RùY aò¾ê Z[û RùY gòauê ù\Lôfê _êYò RùY ù\aúuê ù\Lôfê, Zûjûuê ù\Lô aò¾êRú aòùaK _ìaðK ^òùcÜûq a‰ð^û Kùf (aâjà / Kûk bMaû^ aò¾êuê ùPZ^û _â\û^ Keòù\ùf, Zûuê Zûue aûfýKûk cù^ _WòMfû û ùiùa ~ûA aò¾ê Zûu _òfûùake KûjûYú gêùYAaûKê fûMòùf ) û _éÂû ^õ119-120ùe bMaû^ aò¾R ê ú, gâúaâjûà Rú Z[û gâúgòaRúuê Kjòùf ù~, Gjò ù\aú @ûc Zò^R ò Yue cûZû @U«ò, AG RMZ R^^ú _âKZ é ò ù\aú @U«ò û cêñ Gjò ù\aúuê ùiùZùaùk ù\Lô[ôfò, ù~ùZùaùk cêñ ùQûU aûkK [ôf,ò AG ùcûùZ ù\ûkò (SêfYû) ùe SêfûC[ôùf û ZéZúd ħ _éÂû ^õ-123ùe gâú aò¾êRú, gâú\êMðûRúuê ÉêZò Keò Kjòùf Zêù¸ gê¡ Êeì_û @U, Gjò iûeû iõiûe ZêcVûeê C\þbûiòZ ùjC@Qò û cêñ (aò¾ê), aâjàû Gaõ gue @ûùc iaê Zêceò Ké_ûeê aò\ýcû^ @Uêñ û @û¸cû^ue @ûaòbðûa (R^à) Gaõ Zòùeûbûa (céZýê) ùjûAPûfò[ûG û @[ðûZþ @ûù¸ Zò^òRY ù\a ^ûgaû^ @Uêñ û ùKak Zêùc jó ^òZý (@aò^ûgú) @U, RMZ R^^ú @U, _âKZ é ò ù\aú @U û bMaû^ gue Kjòùf - ù\aú !~\ò cjûbûM aò¾ê Zê¸Vûeê _âKU (C_ô^Ü) ùjûAQ«ò Z Zûu _ùe C_ô^Ü ùjûA[ôaû aâjàû c¤ Zê¸e jó aûkK ùjùf û _êYò cêñ ZùcûMêYú fúkû Keòaûaûfû gue K'Y Zêce i«û^ ùjfò^ûjó? @[ðûZþ ùcûùZ c¤ C_ô^Ü Keòaûaûfû Zêùc jó @U û aòPûe Ke«ê- C_ùeûq aòaeYúeê iò¡ ùjfûù~ gâú aâjàûRú, gâú aò¾êRú, gâú gòaRú ^ûgaû^ @U«ò û céZýê¬d (@Re-@ce) I iùaðge ß ^êj« ñ ò Z[û \êMûð (_âKZ é )ò u _êZâ @U«ò Z[û aâjà (Kûk-i\ûgòa) Gjûu _òZû @U«ò û ZéZúd ħ _éÂû ^õ-125ùe aâjàûRú _âgÜ Kùf ù~, ùj cûZû ! ùa\ùe ù~Cñ aâjà Kêjû~ûA@Qò ,ùi @û_Y @U«ò ^û @^ý ùKjò _âbê @U«ò ? Gjûe C¼eùe GVûùe Z \êMðû Kjê@Q«ò Kò cêñ Z[û aâjà GK jó @Uêñ û _êYò Gjò ħe _éÂû ^õ129ùe KjòQ«ò Kò ,Gùa ùcûe Kû~ýð iò¡ Keòaû_ûAñ aòcû^ùe aiò Zêù¸cûù^ gúNâ _âiÚû^Ke û ùKøYiò KVò^ Kû~ýð C_iÚòZ ùjûAMùf ù~ùa Zêù¸cûù^ ùcûùZ iàeYKeòa ùiùZùaùk cêñ Zê¸cû^u i¹êLKê @ûiò~a ò ò û ùj ù\aZûcûù^ ! ùcûe (\êMðûu) Z[û aâjàu ¤û^ Zê¸cû^uê i\ûiað\û KeòPûfòaû CPòZ û @ûc \êARYu iàeY KeòPûfòa Z Zê¸cû^ue Kû~ýð iò¡ ùjaû_ûAñ ZòùkcûZâ aò iù¦j ^ûjó û C_ùeûq aýûLýûeê Êiò¡ @ùU Kò ,\êMðû (_âKéZò) Z[û aâjà (Kûk) jó Zò^òRY ù\aZû u cûZû_òZû @U«ò Z[û aâjàû, aò¾ê I gòa ^ûgaû^ @U«ò Gaõ _ì‰ð gqò~êq ^êjñ«ò û Zò^òRY ù\aZû (gâú aâjàûRú, gâú aò¾êRú, gâú gòaRú)ue aòaûj \êMðû (_âKéZò ù\aú) KeòQ«ò û _éÂû ^õ-128-129ùe, ZéZúd ħùe û MúZû @¤ûd ^õ-7e ùgæûK ^õ-12:ùd, P, Ga, iû¼ßòKûü, bûaûü, eûRiûü, Zûciûü, P, ù~, cZü, Ga, AZò, Zû^þ, aò¡ò, ^, Zê, @jcþ, ùZhê, ùZ, cdò ûû

60

iéÁò eP^û

@^êaû\:- (P) @jêeò (Ga) c¤ (ù~) ù~Cñ (iû¼Kòß ûü) iZßMYê aò¾Rê úu \ßûeû iÚZò ò (bûaûü) bûa @ùU Gaõ (ù~) ù~Cñ (eûRiûü) eùRûMêY aâjûà RúuVûeê C_ô¼ò (P) Z[û (Zûciûü) ZùcûMêY gòau \ßûeû iõjûe @ùU (Zû^þ) ùi iaêKê Zê (cZü,Ga) ùcû \ßûeû iê^ùò dûRòZ ^òdcû^êiûùe jó ùjaûaûfû @ùU (AZò) Gjò_eò (aò¡)ò RûY (Zê) _e«ê aûÉaùe (ùZhê) ùicû^uVûùe (@jcþ) cêñ Gaõ (ùZ) ùicûù^ (cdò) ùcû c¤ùe (^) ^ûjûñ«ò û

“_aòZâ gòa cjû_êeûYùe iéÁò eP^ûe _âcûY” (Kûk aâjà I \êMðûu Vûeê aò¾ê, aâjàû I gòau C_ô¼)ò Gjûe _âcûY _aòZâ gâú gòa _êeûY MúZû ù_âiþ ùMûeL_êeeê _âKûgòZ, @^êaû\ K¼ðû gâú j^êcû^ _âiû\ ù_ûŸûe, Gjûe @¤ûd 6 eê\â iõjòZû, _éÂû ^õ-100ùe KjòQ«ò Kò, ~òG cì¼çô ejòZ _eaâjà @U«ò, Zûueò cì¼ðú bMaû^ i\ûgòa @U«ò û Gjûu geúeeê GK gqò aûjûeòfû, ùijò gqò @´òKû, _âKéZò (\êMðû), Zâòù\a R^^ú (gâú aâjàûRú, gâú aò¾êRú Z[û gâú gòaRúuê C_ô^Ü Keò[ôaû cûZû) KêjûMfû û ~ûjûue @ûVUò bêRûMêWòK @Qò û ùi[ô_ûAñ ZûjûõKê @ÁbêRû Kêjû~ûG û ùi; ~òGKò i\ûgòa @U«ò, Zûuê gòag¸ê Gaõ cùjgße c¤ Kj«ò û (_éÂû ^õ-101ùe) ùi ^òRe icÉ @wùe bià (_ûCñg) fMû«ò û ùijò Kûkeì_ú aâjà ùMûUòG gòaùfûK ^ûcK ùlZâe ^òcðûY Kùf û Zû’_ùe \êARY _Zò-_^ôú bkò aýajûe Kùf, ù~Cñ[ôeê ùMûUòG _êZâ C_ô^Ü Kùf, Zûjûe ^ûc aò¾ê eLôùf (_éÂû ^õ-102) û _êYò eê\âiõjòZû @¤ûd ^õ-7 _éÂû ^õ-103ùe aâjàûRú Kjòùf Kò ùcûe C_ö¼ò c¤ bMaû^ i\ûgòa (aâjà-Kûk) Z[û _âKéZò (\êMðû)u iõù~ûMeê @[ðûZþ _Zò_^ôú bkò aýajûeeê ùjûA@Qò û _êYò ùcûùZ ùaùjûiþ (@ùPZ) Keòù\ùf û _êYò eê\â iõjòZû @¤ûd ^õ-9 _éÂû ^õ-110ùe Kjùf Kò Gjò _âKûe aâjàû, aò¾ê Z[û eê\â Gjò Zò^òRY ù\aZûcû^uVûùe MêY @Qò, _e«ê gòa (Kûk-aâjà)uê MêYûZúZ ùaûfò cû^û~ûG û GVûùe PûeòRY iò¡ ùjùf @[ðûZþ i\ûgòa (Kûk-aâjà) I _âKéZò (\êMðû)uVûeê jó aâjàû, aò¾ê Z[û gòa C_ô^Ü ùjûAQ«ò û Zò^òRY bMaû^ (gâú aâjàûRú, gâú aò¾êRú Z[û gâú gòaRú)u cûZû gâú \êMðû Z[û _òZû gâú ùRýûZò ^òe¬^ (aâjà) @U«ò û Gjò Zò^òRY _âbê eRMêY aâjàû, iZßMêY aò¾ê, ZcMêY gòa @U«ò û

“_aòZâ gâúc\þ bMaZþ MúZûRúùe iéÁò eP^ûe _âcûY” Gjûe _âcûY _aòZâ MúZûRú @¤ûd 14 ùgæûK ^õ-3 eê 5 _~ýð« @Qò û aâjà (Kûk) Kjê@Q«ò ù~ ,_âKéZò (\êMðû) Z ùcûe _^ôú @ùU cêñ aâjà (Kûk) Gjûe _Zò @ùU û @ûc \êARYu iõù~ûMeê icÉ _âûYúcû^u ijòZ Zòù^ûUò MêY (eRMêY aâjàûRú, iZMêY aò¾êRú, ZcMêY gòaRú)e C_ô¼ï ùjûA@Qò û cêñ aâjà iað _âûYú cû^ue _òZû @ùU Z[û _âKéZò (\êMðû) Gcû^ue cûZû @U«ò û cêñ Gjûe C\eùe aúR iÚû_^û Keò[ûG, ~ûjû`kùe iað_âûYúcû^ue C_ô¼ò ùjûA[ûG û _âKéZò (\êMðû)uVûeê C_ô^Ü Zòù^ûUò MêY (eRMêY aâjàû, iZMêY aò¾ê, ZcMêY gòa) icÉ

mû^ Mwû

61

Rúa cû^uê Kcð @û]ûeùe geúeùe aû§òù\A[û’«ò û Gjûe _âcûY @¤ûd 15 ùgæûK 1 eê 4 Z[û 16, 17ùe c¤ @Qò û MúZû @¤ûd ^õ-15e ùgæûK ^õ-1 :D¡ßðcìkcþ, @]ügûLcþ, @gß»cþ, _âûjêü, @aýdcþ, Q¦ûõiò, ~iý, _‰ðû^ò, ~ü, Zcþ, ùa\, iü, ùa\aòZþ ûû @^êaû\:- (D¡ßðcìkcþ) C_eKê _ì‰ð _ecûcôû @û\ò _êeêh _eùcgße eì_ú RW /ùPe (@]ü gûLcþ) Zk @ûWKê gûLûaûfû (@aýdcþ) @aò^ûgú (@gß»cþ) aòÉûeòZ é@aò^ûgú @gßZ[þ aél @ùU,(~iý) ~ûjûe (Q¦ûõiò) ùQûU ùQûU @õg aû _âgûLû (_‰ðû^ò) _Zâ (_âûjêü) KjòQ«ò (Zcþ) ùijò iõiûeeì_ú aélKê (~ü) ~òG (ùa\) iaðûw ijòZ RûYò[ûG (iü) ùi (ùa\aòZþ) _ì‰ðmû^ú @[ðûZþ ZZß\gðú @U«ò û MúZû @¤ûd ^õ-15ùe ùgæûK ^õ-2 :@]ü, P, D¡ßðcþ, _âiéZûü, Ziý, gûLûü, MêY_âaé¡ûü, aòhd_âaûkûü, @]ü, P, cìkû^ò, @^êi«Zû^ò, Kcðû^êa§ò^ú, c^êhýùfûùK ûû @^êaû\:- (Ziý) ùijò aéle (@]ü) Zùk (P) Gaõ (D¡ßcð )þ C_ùe (MêY_âa¡ é ûü) Zòù^ûUò MêY MêWKò aâjûà -eRMêY, aò¾-ê iZßMYê , gòa-ZcMêY eì_ú (_âiZé ûü) aòÉûeòZ ùjûA[ôaû (aòhd_âaûkûü) aòKûe-Kûc, ùKâû], ùcûj, ùfûb, @jõKûe eì_ú ùQûU ùQûU K@ñkò@û _Zâ (gûLûü) Wûk- aâjàû, aò¾ê, gòa (Kcðû^êa§ò^ú) RúaKê Kcðcû^uùe aû§òaû_ûAñ (@_ò) c¤ (cìkû^ò) ùPe MêWòK cêLý KûeY @ùU (P) Z[û (c^êhýùfûùK) c^êhý ùfûK @[ðûZþ _é[ôaú ùfûKùe (@]ü) Zùk-^Kð, ùPøeûiú fl Rì^ú MêWòKùe (D¡ßðcþ) C_ùe [ôaû ÊMðùfûK @û\òùe(@^êi«Zû^ò)aýaiÚòZ Keû~ûAQò û MúZû @¤ûd ^õ-15e ùgæûK ^õ-3 :^, eì_cþ, @iý, Aj, Z[û, C_fbýùZ, ^, @«ü, ^, P, @û\òü, ^, P, iµâZòÂû, @gß»cþ, G^cþ, iêaòeìXcìkcþ, @iõMgùÈY, \éùX^, QòZßû ûû @^êaû\:- (@iý) Gjò eP^ûe (^) ^û (@û\òü) @ûe¸ (P) Z[û (^) ^û (@«ü) ùgh @Qò (^) ^û (Z[û) ùijò_eò (eì_cþ) Êeì_ (C_fbýùZ) còk[ò ûG (P) Z[û (Aj) GVûùe aòPûe Kûkùe @[ðûZþ ùcû \ßûeû \ò@û~ûC[ôaû MúZû mû^ùe _ì‰ð bûaùe mû^ ùcûùZ c¤ (^) ^ûjó (iµâZÂò û) KûjóK^ò û iað aâjûà Š MêWKò e eP^ûe iVòKþ bûaùe iÚZò eò ùcûùZ c¤ mû^ ^ûjó (G^cþ) Gjò (iêaeò Xì cìkcþ) bfbûaùe iÚûdú iÚZò ò aûfû (@gß»cþ) cRaêZ Êeì_~êq iõiûeeì_ò aéle mû^Kê (@iõOþMgùÈY) _ì‰ð mû^eì_ú (\éùX^þ) \éX iìlùà a\ @[ðûZþ ZZßmû^\ßûeû RûYò_ûeò (QòZûß ) ùQ\^ Keò @[ðûZþ ^òe¬^e bqòKê lYòK @[ðûZþ lYbwêe ùaûfò RûYò aâjûà , aò¾,ê gòa, aâjà Z[û _eaâju à Vûeê c¤ @ûMKê _ì‰ð aâju à ê ùLûRòaû CPòZ û MúZû @¤ûd ^õ-15e ùgæûK ^õ-4:ZZü, _\cþ, ZZþ, _eòcûMðòZaýcþ, ~iàò^þ, MZûü, ^, ^òaZð«ò, bìdü û Zcþ, Gaþ, P, @û\ýcþ, _êeêhcþ, _â_ù\ý, ~Zü, _âaéZüò, _âiéZû, _êeûYú ûû @^êaû\:-ù~ùa ZZß \gðú i^Ú còkò~òùa (ZZü) Gjû_ùe (ZZþ) ùijò _ecûcôûu (_\cþ) _\ iÚû^ @[ðûZþ iZýùfûKKê (_eòcûMðòZaýcþ) bfbûaùe ùLûRòaû CPòZ (~iàò^þ)

62

iéÁò eP^û

ù~CñVûKë (MZûü) ~ûA[ôaû iû]K (bìdü) _êYò (^, ^òaZð«ò) ùfCUò Keò iõiûeKê @ûi«ò ^ûjó (P) Gaõ (~Zü) ù~Cñ _ecûcôû - _ec @le aâjàuVûeê (_êeûYú) @û\ý (_âaéZòü) eP^û-iéÁò (_âÉéZû) C_ô^Ü ùjûA@Qò (Zcþ) @mûZ (@û\ýcþ) @û\ò~c @[ðûZþ cêñ Kûk ^òe¬^ (_êehê cþ) _ì‰ð _ecûcôûue (Ga) jó (_â_ù\ý)ùe geYùe @Qò Z[û Zûueò _ìRû Keê@Qò û MúZû @¤ûd ^õ-15e ùgæûK ^õ-16 :ù\ßø, Aùcø, _êeêùhø, ùfûùK, leü, P, @leü, Ga, P, leü, iaðûYò, bìZû^ò, KìUiÚü , @leü, CPýùZ ûû @^êaû\:- (ùfûùK) Gjò iõiûeùe (ù\ßø) \êA _âKûee (leü) ^ûgaû^ (P) Gaõ (@leü) @aò^ûgú (_êeùê hø) bMaû^ @Q«ò (Ga) Gjò _âKûe (Aùcø) Gjò\Aê _âbcê û^u ùfûK MêWKò ùe (iaðûYú) iµì‰ð (bìZû^ò) _âûYúcû^ue geúe Z (leü) ^ûgaû^ (P) Gaõ (KìUiÚü) Rúaûcôû (@leü) @aò^ûgú (CPýùZ) Kêjû~ûA[ûG û MúZû @¤ûd ^õ-15e ùgæûK ^õ-17 :C¼cü, _êeêhü, Zê, @^ýü, _ecûcôû, AZò, C\ûjéZü, ~ü, ùfûKZâdcþ, @ûaògý, aòbZðò, @aýdü, Bgßeü ûû @^êaû\:- (C¼cü) C¼c (_êeêh) _âbê (Zê) Z (@^ýü) C_ùeûq \êARY _âbê “le _êeêh Z[û @le _êeêh”uVûeê c¤ bò^Ü (@fMû) jó @U«ò (AZò) ùd aûÉaùe (_ecûcôû) _ecûcôû (C\ûjéZü) Kêjû~ûA@Qò û (~ü) ~òG (ùfûKZâdcþ) Zòù^ûUò ùfûKùe (@ûaògý) _âùag Keò (aòbZðò) icÉu ]ûeY ù_ûhY Keò[û’«ò Gaõ (@aýdü) @aò^ûgú (Bgßeü) _âbêcû^u c¤ùe ùgâ @[ðûZþ ic[ð _âbê @U«ò û bûaû[ð:- MúZû mû^\ûZû _âbê ùKak GZòKò KjòQ«ò Kò ,Gjò iõiûeKê IfUû bûaùe [ôaû aélZêfý RûY û C_ùe ùPe (cìk)Z _ì‰ð _ecûcôû @U«ò û Zùk gûLû @û\ò Kê @^ý @õg RûY«ê û Gjò iõiûe eì_ú aéle _âùZýK bûMe bò^Ü bò^Ü aòaeYú ù~Cñ i^Ú RûYòQ«ò ‘ ùi ZZß\gðú i^Ú @U«ò ’~ûjûu aòhdùe MúZû @¤ûd ^õ-4 ùgæûK ^õ-34ùe Kêjû~ûA@Qò û MúZû @¤ûd 15 ùgæûK ^õ-2-3ùe ùKak GZòKò cûZâ Kjò@Q«ò Kò, Zò^òMêYeì_ú gûLû @Qò û GVûùe aòPûe Kûkùe @[ðûZþ MúZûùe @û_Yuê cêñ (MúZûmû^\ûZû) _ì‰ð mû^ ù\A_ûeòaò ^ûjó,KûjóKò^û ùcûùZ Gjò iõiûee eP^ûe @ûe¸ I ùghe mû^ RYû^ûjó û ùi[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 4 (ùgæûK ^õ34ùe KjòQ«ò Kò ùKøYiò ZZß\gðú i^ÚuVûeê ùijò _ì‰ð _ecûcôûu mû^ aòhdùe RûY«ê, Gjò MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 1ùe ùijò ZZß\gðú i^Úu _eòPd ù\AQ«ò Kò ùi jñò iõiûe eì_ú aéle _âùZýK bûMe mû^ KùeAùa ,Zûjûuê _Pûe û MúZû @¤ûd 15e ùgæûK 4ùe KjòQ«ò Kò ùijò ZZß\gðú i^Úuê _ûAMfû_ùe ùijò _ec_\ _eùcgßeuê ùLûRòaû CPòZ @[ðûZþ ùijò ZZß\gðú i^Úu ^òùŸðg @^êiûùe iû]^û Keòaû CPòZ ~\ßûeû _ì‰ðùcûl (@^û\òùcûl) _âû¯ ùjûA[ûG û MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 16-17ùe ÆÁ KeòQ«ò Kò Zò^òRY _âbê @Q«ò, RùY le _êeêh (aâjà) \ßòZúd RYu @le _êeêh (_eaâjà) ZéZúdùe _ec @le _êeêh (_ì‰ðaâjà) û le _êeêh Gaõ @le _êeêh aûÉaùe @aú^ûgú ^êj«ò û ùijò @aò^ûgú _ecûcôû Z Gjò

mû^ Mwû

63

\êARYuVûeê bò^Ü @U«ò û ùi jó Zòù^ûUò ùfûKùe _âùagKeò icÉue ]ûeY ù_ûhY Keò[û’«ò û C_ùeûq gâúc\þbMaZþ MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 1eê 4 Z[û 1617ùe Gjû _âcûYòZ ùjfûù~ IfUû bûaùe [ôaû iõiûe eì_ò aéle cìk @[ðûZþ ùPe _ec @leaâjà @[ûðZþ _ì‰ðaâjà @U«ò ~ûjûu \ßûeû i_ì‰ð aéle _ûk^ ùjûA[ûG Z[û aéle ù~Cñ @õg _é[ôaúe aûjûùe cûUò C_ùe ù\Lû~ûG û ZûjûKê KûŠ Kêjû~ûG û ZûjûKê @le _êeêh @[ðûZþ _eaâjà ùaûfò RûY«ê û ùijò KûŠ C_eKê @^ý ùcûUû Wûkcû^ aûjûeò[ûG û ùi[ôc¤eê ùMûUòG WûkKê aâjà @[ðûZþ le _êeêh ùaûfò RûY Z[û ùijò Wûkeê @^ý Zòù^ûUò gûLû aûjûeò[ûG ùicû^uê aâjûà , aò¾ê Z[û gòa RûY«ê Z[û gûLûMêWòKe @MâbûMùe [ôaû _Zâ eì_ùe iûõiûeòK _âûYúcû^uê RûY«ê û C_ùeûq MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 16-17ùe ÆÁ @Qò ù~, le _êeêh (aâjà) @le _êeh ê (_eaâj)à Z[û Gjò \êARYu ùfûK MêWK ò ùe ù~ùZiaê _âûYú @Q«ò û ùicû^u iÚìk geúe Z ^ûgaû^ @ùU Z[û Rúaûcôû @aò^ûgú @ùU @[ðûZþ C_ùeûq \êARY _âbê I Gcû^u @«MðZ icÉ _âûYú ^ûgaû^ @U«ò û ~\òaû @le_êeêh (_eaâjà)uê @aò^ûgú Kêjû~ûAQò _e«ê aûÉaùe @aò^ûgú _ecûcôûZ Gjò \êARYuVûeê @^ý @U«ò û ùi Zòù^ûUò ùfûK MêWK ò ùe _âùag Keò icÉuê _ûk^ ù_ûhY Keò[û’«ò û C_ùeûq aòaeYúùe Zò^R ò Y _âbu ê e bò^Ü bò^þÜ aòaeYú \ò@û~ûAQò û

“_aòZâ aûAùafþþ Z[û _aòZâ Kêeû^þ geú` ùe iéÁò eP^ûe _â c ûY” Gjûe _âcûY _aòZâ aûAùafþùe Z[û _aòZâ Kêeû^þ geú`þùe c¤ @Qò û Kêeû^þ geú`þùe _aòZâ aûAùafþe mû^ c¤ @Qò, G[ô_ûAñ Gjò \êAUò i\þMâ^Ú MêWòK còkòZ bûaùe _âcûYòZ KeòQ«ò Kò ,KòG Z[û Kò_eò iéÁòe ePòdòZû @U«ò Z[û Zûue aûÉaòK ^ûc K'Y @ùU û _aòZâ aûAafþ (C_ô¼ò Mâ^Ú _éÂû ^õ-2ùe , @ 1:20-2:5ùe) hÂ\ò^ : _âûYú Gaõ c^êhý : @^ý _âûYú cû^ue eP^û Keòiûeò 26. _êYò _eùcgße Kjòùf, cêñ c^êhýKê ^òR Êeì_ @^êiûùe ^òRe icû^Zû @^êiûùe aù^AQò, ~òG iað_âûYú cû^uê Kûaê eLôa û 27. Zûjû_ùe _eùcgße c^êhýKê ^òRe Êeì_ @^êiûùe C_ô^Ü Kùf , ^òRe Êeì_ @^êiûùe jó _eùcgße ZûjûKê C_ô^Ü Kùf û ^e Gaõ ^ûeú eì_ùe c^êhý cû^ue iéÁò Kùf û 29. _âbì c^êhýcû^u LûAaû_ûAñ ù~ùZiaê aúR aûfû ùQûU ùQûU MQ Z[û ù~ùZiaê MQùe c¬ò aûfû `k ùjûA[ûG ùiMêWòKê ùbûR^_ûAñ _â\û^Kùf, (cûõi LûAaû aòhd Kjò^ûjûñ«ò) i¯c\ò^ :- aògâûce \ò^ : _eùcgße Q@\ò^ùe iað iéÁòe C_ô¼ò Kùf Z[û i¯c \ò^ aògâûc Kùf û _aòZâ aûAafþ Gjû iò¡ Keò ù\ùf ù~ _ecûcôû cû^a i\ég geúeùe aò\ýcû^, ~òGKò Q@ \ò^ùe iað iéÂòe eP^û Kùf Z[û _êYò aògâûc Kùf û

64

iéÁò eP^û

_aòZâ Kêeû^þ geú`þ (iêeZþ `êKðû^ò 25, @ûdZ ^õ-52, 58, 59) @ûdZþ52:-`fû Zêfò@fþ-Kû`òe^þ Iß Rûjò\þjêcþ aòjú Ròjû\^þ Kaúeû(Kaúe^þ) ûû52ûû Gjûe bûaû[ð Gjû Kò, jReZþ cêj¹\þ Rúu Lê\û (_âb)ê Kjê@Q«ò Kò ,ùj ù_÷M´e ! @û_Y Kû`òeþ (ù~Cñcûù^ GK _âbêu bqò ZýûM Keò @^ýù\aú-ù\aZûu Z[û cì¼çô @û\òe _ìRû Keò[û’«ò) cû^ue K[û (Kjòaû) @ûù\ø cû^^ûjó, KûjóK^ò û ùicûù^ Kaúeuê _ì‰ð _ecûcôû cû^«ò ^ûjó û @û_Y ùcû \ßûeû ù\A[ôaû Gjò Kêeû^þe mû^e @û]ûeùe @Uk ejò[û@Kò, Kaúeþ jó _ì‰ð _âbê @U«ò Z[û Kaúeþ @fäûju _ûAñ iõNhð KeòPûf (Kûjûeò ijòZ fX ^ûjó) @[ðûZþ bqòùe fûMòejê û @ûdZþ 58:- I ZIßKÑfþ @ffþ-jeìòfäRú fû dcìZê Iß iaçòjþ aòjcþ\òjú I K`û aòjú aòRê^ìaò @aû\òjú Laúeû (Kaúeû) ûû58ûû bûaû[ð @ùU ù~, jRþeZþ cêj¹\þ Rú ~ûjûuê ^òRe Mêeê cû^ê[ôùf, ùijò @ûfäûj (_âbê) @^ý ùKjò _ì‰ð _âbêu @ûWKê iõùKZ Keê@Q«ò Kò, H ù_÷M´e! ùijò Kaúeþ _ecûcôû C_ùe aògßûi eL ~òGKò Zê¸uê Rúa« cjûcôû eì_ùe @ûiò ù\Lûù\A[ôùf û ùi ùKùaaò ceòaûaûfû ^êjñ«ò @[ðûZþ aûÉaùe @aò^ûgú @U«ò û _âgõiûe ijòZ Zûjûu _ûKò (_aòZâ cjòcû)e MêYMû^ KeòPûf, ùijò Kaúeþ @fäûj (Kaòù\ðaþ) _ìRûe ù~ûMý @U«ò Z[û ^òRe C_ûiK cû^ue iað _û_Kê aò^ûg Keòaû aûfû @U«ò û @ûdZ 59:- @fäþRú LfKiþicûaûZò afþ@Rð Iß cû ùa÷^þjêcû `ò iò¼Zò @dþdûcò^þ cê¹ÉIûß @ffþ@gðò @eðjþcû^ê `iþ@fþ aòjú Laúe^þ (Kaúe^þ) ûû59ûû bûaû[ð @ùUKò jReZþ cêj¹\þuê Kêeû^þ geú`þ Kjòaûaûfû _âbê (@fäûj) Kjê@Q«ò Kò ùijò Kaúeþ _âbê ùi jó @U«ò ~òGKò bìcò Z[û @ûKûg c¤ùe ~ûjû aò aò\ýcû^ @ùU icÉ iéÁòe eP^û Q@ \ò^ùe KeòQ«ò Z[û i¯c \ò^ C_ùe [ôaû ^òRe iZýùfûKùe iòõjûi^ C_ùe aòeûRcû^ ùjûA Mùf û Zûu aòhdùe RûYòaû_ûAñ ùKjò (aûLaeþ) ZZß\gðú i^Úuê _PûeòaêS û ùijò _ì‰ð _ecûcôûu _âû¯ò Kò_eò i¸a ùja Z[û aûÉaòK mû^Kê Z ùKøYiò ZZß\gðú i^Ú (aûLaeþ)uVûeê _PûeòaêSþ, cêñ RûYò^ûjó û C_ùeûq \êA _aòZâ ]cð (AiûA Z[û cêifþcû^þ) e _aòZâ gûÈ MêWK ò c¤ còkZ ò bûaùe _âcûYòZ Keòù\ùf ù~, iað (icÉ) iéÁò ePdòZû, iað_û_ aò^ûgK, iað gqòcû^, @aò^ûgú _ecûcôû cû^a i\ég geúeùe @ûKûe ~êq @Q«ò Z[û iZý ùfûKùe ej«ò û Zûjûu ^ûc Kaúeþ @ùU, Zûuê jó @fäûjê @Kaòeê c¤ Kjò[û’«ò û @û\eYúd ]cð\ûiþ Rú _ìRý Kaúeþ _âbêuê _Pûeòùf Kò ùj iaðgqòcû^þ! @ûRò _~ýð« Gjò ZZßmû^ ùKøYiò ]cðMêeê, @ûPû~ýð, _ŠòZ Kjò^ûjûñ«ò, Gjû aýZúZ ùa\ MêWòKê iµì‰ð KY×iÚ Keò_ûeò[ôaû mû^úaýqò cûù^ c¤ Kjò^ûjû«ò û G[ôeê iò¡ ùjfûù~ PûùeûUò _aòZâ ùa\ Z[û PûùeûUò _aòZâ KùZaþ (Kêeû^þ geú`þ @û\ò) cò[ýû @ùU û _ì‰ð _ecûcôû KjòQ«ò ù~:Kaúeþ, ùa\þ KùZaþ SêùV ^jó bûB, SêùV ùj÷ñ ùRû icþùS ^ûjó û

mû^ Mwû

65

bûaû[ð @ùU ù~ PûùeûUò _aòZâ ùa\ (EMþùa\, @[aðùa\, ~Rêùað\, iûcùa\) Z[û _aòZâ PûùeûUò KùZaþ (Kêeû^þ geú`þ - Raêeþ - ùZøeûZþ- AõRòf)þ bêfþ ^êùjñ û _e«ê ù~Cñcûù^ GjûKê aêS_ ò ûeò^ûjûñ«ò , ùicûù^ ùaûKû Gaõ @mû^ú @U«ò û

“_ìRý Kaúeþ _eùcgße (Kaòe ù\aþ) Rú u @céZaûYúùe iéÁò eP^û”

aòùgh.- ^òùcÜûq @céZaûYú i^þ 1403eê {ù~ùa _ìRý Kaòù\ðaþ (Kaúeþ _eùcgße) fúkûcd geúe ùe _ûÆ ahðe ùjùf} i^ 1518 {ù~ùa Kaòù\ðaþ (Kaúeþ _eùcgße) cMjeþ iÚû^eê igeúe iZýùfûK Mùf} e cSòùe _ûLû_ûLô 600 ahð _ìùað _ec_ìRý Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ða) Rú \ßûeû @û_Yû ^òR ùiaK (\ûi / bq) @û\eYúd ]cð\ûiþ iûùjaþRúuê gêùYA[ôùf Z[û cjûcôû ]cð\ûiþ iûùja Rú fò_òa¡ Keò[ôùf û _e«ê ùijò icdùe _aòZâ jò¦ê Z[û _aòZâ cêifþcû^þ cû^u c¤ùe @mû^ú Mêeê (^úcþ - jKòùcûñ) cûù^ Kjòùf ù~ Gjò ]ûYK/Rêfûj (aêYûKûe) Kaúeþ cò[ýûaû\ú @U«ò û ùKøYiò aò i\þMâ^Úùe gâú aâjàûRú, gâú aò¾êRú Z[û gâú gòaRúu cûZû_òZûu ^ûc ^ûjó û Gjò Zò^òRY _âbê @aò^ûgú @U«ò Gjûu R^àcéZýê jêG^ûjó û ^û _aòZâ ùa\MêWòKùe ^û _aòZâ Kêeû^þ geú`þ @û\òùe Kaúeþ _eùcgßeu aòhdùe _âcûY @Qò Z[û _ecûcôûuê ^òeûKûe ùaûfò ùfLû~ûAQò , @ûù¸cûù^ _âZò\ò^ _XêñQê û @ùaû] @ûcôûcûù^ ùijò aòPlY (PZêe Mêeê) cû^u K[ûùe aògßûi Keòù^ùf ù~, iZùe Gjò Kaúeþ aêYûKûe Z @gòlòZ @ùU Z[û MêeêRú, _ŠòZRú, @ûPû~ýð cjûgd gòlòZ Gaõ cjûmû^ú, gûÈm @U«,òùicûù^ _âûd iZý Kjê[ôùa û @ûRò ùijò iZýZû iað i¹êLùe _âKûg Z[û @û\éZ ùjaûùe fûMòQò û GZ\þ bò^Ü iað _aòZâ ]cðMêWòKe _aòZâ i\þMâ^Ú Gaõ gûÈ MêWòK Rúa« iûlúeìù_ aò\ýcû^ @ùU û G[ôeê iò¡ ùjfûKò _ì‰ð _eùcgße, iað iéÁò ePdúZû, Kêke cûfòK Z[û iaðm ‘Kaòù\ða’ (Kaúeþ _eùcgße) jó @U«ò ~òGKò Kûgú (a^ûei)ùe Kcke `êf C_ùe (fjeZûeû ^ûcÜú _êÃeòYúùe) _âKU ùjùf Z[û 120 ahð _~ýð« aûÉaòK ùZùRûcd geúe C_ùe cû^a i\ég geúe (jûfêKûùZR~êq) ]ûeY Keò (aù^A) ejòùf Z[û ^òR\ßûeû ePò[ôaû iéÁòe iVòKþ iVòKþ (aûÉaòK Z¼ß) mû^ ù\Aiûeò igeúe iZýùfûK PûfòMùf û Ké_ûKeò _âbêù_âcú _ûVKMY _X«ê ^òcÜ @céZaûYú, _eùcgße Kaúeþ iûùja Rúu \ßûeû CyûeòZ :]cð\ûiþ dj RMþ ùaøeû^û û ùKûA ^Rûù^ _\ ^òeþaû^û ûû djò KûeYþ ùc÷ñ K[û _iûeû û RMþùi Kjòùdû eûcþ ^ò@ûeû ûû djò mû^ RMþ Rúaþ iê^ûI û iaþ RúùaûñKû becþ ^gûI ûû @aþ ùcñ Zêcþùi Kùjûñ PòZûB û Zâdù\a^þ Kú C_ô¼ò bûB ûû KêQþ iõùl_þ Kùjûñ MêjeûB û iaþ iõgd Zêjàþùe còUþ RûB ûû becþ Mùd RMþ ùa\þ _êeû^û û @\ò eûcþKû ùb\þ ^Rû^û ûû

66

iéÁò eP^û

eûcþ eûcþ iaþ RMZþ aLûù^ û @\òeûcþ ùKûA aòeþfû Rûù^ ûû mû^ú iêù^ ùiû jòeþù\÷ fMûB û cêLð iêù^ ùiû Mcý ^û_ûB ûû cûñ @ÁõMú _òZû ^òe¬^þ û ùIß Rcþ \ûeêYþ aõg^þ @¬^þ ûû _jòùf KújÜ ^òe¬^þ eûB û _úùQùi cûdû C_þRûB ûû cûdû eê_þ ù\Lþ @Zò ùgûbû û ù\aþ ^òe¬^þ Z^þc^þ ùfûbû ûû Kûcþù\aþ ]cðeûd i¼ûùd û ù\aú ùKû ZêeZþjú ]eþ Lûùd ûû ù_Uþ ùi ù\aú Keò _êKûeû û iûjaþ ùceû Kùeû Caûeû ûû ùUeþ iê^ú Zaþ jcþ Zjûñ @ûùd û @ÁõMú ùKû a¦þ QêWûùd ûû iZþùfûKþ ùcñ KújÜû \êeûPûeò û Kûkþ ^òe¬^ \òjÜû ^òKûeò ûû cûdû iùcZþ \òdû bMûB û ùiûfjþ iõLþ ùKûiþ \ìeú _eþ @ûB ûû @ÁõMú Jeþ Kûfþ @aþ ù\ûB û c¦ Kcð ùi MG aòùMûB ûû ]cðeûd ùKû jòKþcZþ KújÜû û ^Lþ ùeLû ùi bMþKe fújÜû ûû ]cðeûd KújÜûñ ùbûMþ aòfûiû û cûdûùKû ejú Zaþ @ûiû ûû Zú^þ _êZâ @ÁõMú Rûùd û aâjàû aò¾ê gòaþ ^ûcþ ]eûùd ûû Zú^þ ù\aþ aòÉûeþ PfûG û A^þùcñ dj RMþ ù]ûLû LûG ûû _êeêhþ Mcý ùK÷ùi ùKû _ûùIß÷ û Kûfþ ^òe¬^ RMþ beþcûùIß÷ ûû Zú^þ ùfûKþ @_ù^ iêZþ \újÜû û iê^Üþ ^òe¬^ aûiû fòjÜû ûû @fLþ ^òe¬^þ iê^Ü VòKû^û û aâjàû aò¾ê gòaþ ùb\þ ^ Rû^û ûû Zú^þ ù\aþ ùiû C^þùKû ]ûùañ û ^òe¬^þ Kû ùIß _ûeþ ^û _ûùañ ûû @fLþ ^òe¬^ aWû aUþ_ûeû û Zú^ ùfûKþ Ròaþ KújÜ @jûeû ûû aâjàû aò¾ê gòaþ ^júñ aPûùd û iKfþ Lûd _ê^þ ]ìeþ CWûùd ûû Zò^ùþ K iêZþ ùj÷ñ Zúù^ûñ ù\aû û @ûõ]eþ Rúaþ KeZþ ùj÷ñ ùiaû ûû @Kûfþ _êeêhþ Kûjì ^jó PújÜû û Kûfþ _ûd iaþjú Mjþ fòjÜûõ ûû aâjà Kûfþ iKfþ RMþ Rûù^ û @û\ò aâjàùKû ^û _jòPûù^ ûû Zúù^ûñ ù\aþ ùJeþ ùJZûeû û ZûùK bùR iKfþ iõiûeû ûû Zúù^ûñ MêYþ Kû dj aòÉûeû û ]cð\ûiþ ùc÷ñ Kùjûñ _êKûeû ûû MêYþ Zòù^ûKú bqò ùcñ, bìêfþ _ùeû iõiûeþ û Kùj÷ Kaúeþ ^òRþ ^ûcþ aò^þ, ùK÷ùi CZùe÷ñ _ûeþ ûû C_ùeûq @céZ aûYúùe _eùcgße Kaúeþ iûùja Rú ^òRe aýqòMZ ùiaK gâú ]cð\ûi Rúuê Kjê@Q«ò Kò ]cð\ûi! Gjò iûeû iõiûe ZZßmû^e @bûaeê aòPkòZ @U«ò û KûjûeòKê _ì‰ð ùcûlcûMð Z[û _ì‰ð iéÁò eP^ûe mû^ ^ûjó û G[ô_ûAñ cêñ @û_Yuê ùcû\ßûeû ePò[a ô û iéÁe ò K[û iêYûCQò û aê¡c ò û^ aýqò Z Zêe« aêS~ ò ùò a û _e«ê ù~Cñ aýqò icÉ _âcûYKê ÊPlêùe ù\Lô c¤ cû^òùa ^ûjó Z ùijò @ùaû] _âûYú Kûke _âbûaùe _âbûaòZ @U«ò û ùicûù^ bqò ù~ûMý ^êjñ«ò û Gùa cêñ KjêQò, Zò^òRY bMaû^ (aâjàûRú, aò¾êRú, gòaRú)ue C_ô¼ò Kò_eò ùjfû ? Gjûu cûZû Z @ÁõMú (\êMðû) @U«ò Z[û _òZû ùRýûZò ^òe¬^ (aâjà, Kûk) @ùU û _â[ùc aâjàe

mû^ Mwû

67

C_ô¼ò @Šû c¤eê ùjfû û Zûjû_ùe \êMðûu C_ô¼ò ùjfû û \êMðûu eì_ _âZò @ûiq ùjûA Kûk (aâjà) bìfþ (Rae\Éò UYû IUeû, Leû_þ aýajûe) Kfû, ùiùZùaùk \êMðû (_âKéZò) aâjàe ù_Uùe geY ù^ùf û cêñ ùiVûKê Mfò ù~CñVò ùRýZò^òe¬^ (Kûk) [ôfû û Gjû_ùe baû^úKê aâjàe C\eeê aûjûe Kfò Gaõ Cbduê GùKûAgþ aâjàûŠ ijòZ 16 iõL ùKûg \ìeKê _ùVAù\fò û ùRýûZò^òe¬^ (]cðeûd) _âKéZò ù\aú (\êMðû) ijòZ ùbûM-aòkûi Kfû û Gjò \êARYu iõù~ûMeê Zòù^ûUò MêY (gâú aâjàûRú, gâú aò¾êRú, gâú gòaRú)ue C_ô¼òùjfû û Gjò Zòù^ûUò MêY (eRMêY aâjàûRú, iZMêY aò¾êRú, ZcMêY gòaRú)ue jó iû]^û Keò icÉ _âûYú Kûke Rûfùe `iò@Q«ò û ù~ùZ _~ýð« aûÉaòK cª còkòa^ûjó, _ì‰ð ùcûl Kò_eò ùja ? aòùgh:- _âòd _ûVK MY aòPûe Ke«ê Kò gâú aâjàûRú, gâú aò¾êRú Z[û gâú gòaRúu iÚòZòKê @aò^ûgú Kêjû~ûA[ôfû û icÉ jò¦ê icûR a¼ðcû^ _~ýð« Zò^òRY bMaû^ cû^uê @Re, @ce I R^à-céZýê ejòZ ùaûfò cû^ò@ûiê[ùf û _e«ê Gjò Zò^òRY ^ûgaû^ @U«ò û Gjûu _òZû Kûk eì_ú aâjà Z[û cûZû \êMðû (_âKéZò/@ÁõMú) @U«ò ,ù~_eò @û_Ycûù^ _ìað _âcûY MêWK ò ùe _Xòùf, Gjò mû^ ^òRe gûÈ cû^uùe c¤ aò\ýcû^ @ùU û _e«ê jò¦ê icûRùe [ôaû Kkò~êMe Mêeê, Ehò, i^Ú cû^uê a¼ðcû^ _~ýð« Gjò ajêcìfý mû^ RYû^ûjó û ù~Cñ @¤û_K _ûVýKâc (iòfûaiþ) ijòZ @_eòPòZ @U«ò û ùijò @¤û_K VòKþ ^êjñ«ò (aò\ßû^ ^êjñ«ò), ùijò gòlK aò\ýû[ðôcû^ue baòhýZe gZî @U«ò û Gjò _âKûe ù~Cñ Mêeê cû^uê a¼ðcû^ _~ýð« Gjò aòhd RYû^ûjó ù~ gâú aâjàû, gâú aò¾ê Z[û gâú gòaRúu cûZû _òZû KòG @U«ò? Z ùijò Mêeê, Ehò, i^Ú icùÉ mû^jú^, Z[û iµì‰ð cìLð @U«ò û ù~Cñ KûeYeê icÉ bq icûRKê gûÈ aòeê¡ mû^ (ùfûK ùa\ @[ðûZþ ùaKûe c^MXû K[û) iêùYA @mû^ùe _eò_ì‰ð Keòù\ùf û gûÈaò]ô aòeê¡ bqòiû]^û KeûA _ecûcôûu aûÉaòK fûb (_ì‰ðùcûl)eê aÆôZ eLôùf, icÉu cû^aR^à ^ÁKeòù\ùf KûjóKò^û gâúc\þ bûMaZ MúZû @¤ûd 16 ùgæûK 23-24ùe Gjò _âcûY @Qòù~, ù~Cñcûù^ gûÈaò]ô ZýûMKeò c^Kê bffûMê[ôaû (c^cêLú) @ûPeY, _ìRû Keò[û’«ò ùicû^ue ùKøYiò fûb jêG^ûjó û _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ Rú i^þ 1403 Vûeê jó icÉ gûÈMêWòKùe [ôaû ajêcìfý mû^Kê ^òRe @céZaûYú (Kaúeþ aûYú)ùe Kjòaû _âûe¸ Keò[ôùf û _e«ê ùiùZùake ùijò @mû^ú Mêeêcûù^ Gjò mû^Kê bqicûR ^òKUKê ~òaû_ûAñ ù\ùf^ûjó û ~ûjûKò a¼ðcû^ icdùe ÆÁ _âcûYòZ ùjûA~ûCQò û G[ôeê iò¡ @ùU Kò Kaòù\ða (Kaúeþ _âbê) ZZß\gðú i^Ú eì_ùe Êdõ _ì‰ð _ecûcôû jòñ @ûiò[ôùf û

“@û\eYúd Meúaþ \ûi iûùjaþ R úu @cé Z aûYúùe iéÁò eP^ûe _âcûY” @û\ò eùc÷Yú (i\þ Mâ^Ú _éÂû ^õ-690 eê 692 _~ýð«) @û\ò eùc÷õYú @\þfú iûeû û Rû \ò^þ ùjûùZ ]êõ ]êõ Kûeû ûû1ûû iZþ _êeêh KújÜû _âKûgû û jcþ ùjûùZ ZLZþ Kaúeþ LIßûiû ûû2ûû

68

iéÁò eP^û

c^þ ùcûjò^ú iòeþRú cûdû û iZþ _êeêhþ GKþ Lýûfþ a^ûdû ûû3ûû ]cðeûd iòeþùR \eþaû^ú û ùPøhVþ RêMþ Z_þ ùiaû Vûõ^ú ûû4ûû _êeêhþ _é[ôaú RûõKì \újÜú û eûRþ Kùeû ù\aû @û]ú^ú ûû5ûû aâjàûŠ AKúiþ eûRþ Zêcþ \újÜû û c^þ Kú Azû iaþ RêMþ fújÜû ûû6ûû cûdû cìfþ eê_þ GKþ QûRû û ùcûjò fòùd Rò^þjêñ ]cðeûRû ûû7ûû ]cðKû c^þ PõPfþ PòZþ ]ûeþdû û c^þ cûdûKû eìê_þ aòPûeû ûû8ûû PõPfþ ùPeú P_fþ PòeûMû û dû ùK _eþùi ieþaiþ RûMû ûû9ûû ]cðeûd Kúdû c^þ Kû bûMú û aòhd aûi^û iwþ ùi RûMú ûû10ûû @û\ò _êeêhþ @\þfú @^þeûMú û ]cðeûd \òdû \òfþùiñ ZýûMú ûû11ûû _êehê þ ùfûKþ ùiñ \údû Wjûjú û @Mcþ \ú_þ Pfò @ûùd bûB ûû12ûû ijRþ \ûiþ Ròiþ \ú_þ ejõZû û KûeYþ ùKøõ^þ ùKøõ^þ Kêfþ _^Úû ûû13ûû ]cðeûd ùaûùf \eþaû^ú û iêù^û ijRþ \ûiþ aâjàmû^ú ûû14ûû ùPøiVþ RêMþ jcþ ùiaû KújÜú û _êeêhþ _é[ôaú jcþ Kê \újÜú ûû15ûû PõPfþ eì_þ bdû c^þ ùaøeû û c^þùcûjò^ú VMòdû ùbøõeû ûû16ûû iZþ _êeêhþ ùK ^û c^þ bûùd û _êeêhþ ùfûKþ ùi jcþ Pfò @ûùd ûû17ûû @Meþ \ú_þ iê^Zþ aWþbûMú û ijR \ûiþ ùcùUû c^þ _ûMú ûû18ûû ùaûùf ijR\ûiþ \òfþ \û^ú û jcþ ùZû PûKeþ iZþ ij\û^ú ûû19ûû iZþ _êehê þ ùiõ @eRþ MêRûeìõ û Raþ Zêjûà eû aòaûY CZûeìõ ûû20ûû ijRþ \ûiþ ùKû Kúdû _údû^û û iZýùfûKþ fúdû _âaû^û ûû21ûû iZþ _êeêh iûjòaþ ieþaõMú û @aòMZþ @\þfú @Pfþ @bõMú ûû22ûû ]cðeûd Zêjàeû \eþaû^ú û @Meþ \ú_þ Pfò Mùd _âû^ú ûû23ûû ùKøõ^þ jêKcþ Keú @eRþ @aûRû û Kjûñ _Vûùaø Ciþ ]cðeûRû ûû24ûû bB @aûRþ @\þfú GKþ iûPû û aòhd ùfûKþRû Zú^ýêõ aûPû ûû25ûû ijRþ aòcûñ^þ Pùf @]ôKûB û Qò^þ ùcñ @Meþ \ú_þ Pfò @ûB ûû26ûû jcþ ùZû @eRþ Keú @^þeûMú û Zêjà aòhd ùfûKþ Rûùaû aWþbûMú ûû27ûû ]cðeûd ùK Pùf aòcû^û û cû^iùeûaeþ @ûùd _âû^û ûû28ûû cû^þiùeûaeþ ej^þ ^ _ûùd û \ùe÷÷ Kaúeû [ûõ^û fûùd ûû29ûû aõKþ^ûfþ Kú aòhcú aûUú û Zjûõ Kaúeû ùeûKú NûUú ûû30ûû A^þ _ûñùPûõ còfò RMZþ aõ]û^û û flþ ùPøeûiú Rúaþ iõZû^û ûû31ûû aâjàû aò¾ê cùjgße cûdû û ]cðeûd Kû eûRþ _Vûdû ûû32ûû ùdûj ùLûLû _êeþ SìVú aûRú û bòiþZò ùa÷KêY× \Mûiú iûRú ûû33ûû KéZòcþ Rúaþ bêfûõ ù^õ bûB û ^òRþ NeþKú ùZû Laeò ^_ûB ûû34ûû iaû fûlþ C_õùR ^òZþ jõiû û GKþ fûlþ aò^þùgõ ^òZþ @õiû ûû35ûû C_þZò L_þZò _âkd ù`eú û jhð ùgûKþ ùRøõeû RcþùReú ûû36ûû _ûñùPûõ Z¼ÚÚ ùj÷õ _âkd cûñjú û i¼ßMêYþ eRþMêY ZcþMêY SûõB ûû37ûû @ûùVûõ @õMþ còfú ùj÷ cûdû û _òŠ aâjàûŠ iKfþ beþcûdû ûû38ûû

mû^ Mwû

69

dû ùcõ iêeþZò g±þKú ùWûeú û _òŠ aâjàûŠ fMúùj÷ ùLûeú ûû39ûû gßûiû_ûeiþ c^þ Mj eûùLû û ùLûfþjò K_ûUþ @cúeiþ PûùLû ûû40ûû iê^ûCõ jõiþ g± iê^þ \ûiû û @Mcþ \ú_þ ùj÷ @Mþ ùj÷ aûiû ûû41ûû baiûMeþ Rcþ \Š Rcû^û û ]cðeûd Kû ùj÷ Zfþaûõ^û ûû42ûû _ûñùPûõ C_eþ _\þ Kú ^Mþeú û aûUþ aòjõMcþ aõKú WMeú ûû43ûû jcþeû ]cðeûd ùiûõ \ûaû û baiûMeþ ùcõ Rúaþ beþcûaû ûû44ûû jcþ ùZû Kùj÷õ @Mcþ Kú aû^ú û Rjûñ @aòMZþ @\þfú @û_þ aò^û^ú ûû45ûû a¦úùQûWþ jcûeû ^ûcõ û @Reþ @ceþ ùj÷ @iÚòeþ Vûcõ ûû46ûû RêM^þ RêM^þ jcþ KjùZ @ûùd û Rcþ ùRøõeû ùiõ jõiþ QêUûùd ûû47ûû ùRû ùKûB cûù^ g± jcûeû û baþiûMeþ ^júõ beþùcõ ]ûeû ûû48ûû dû ùcõ iêeþZò g±þ Kû ùfLû û Z^þ @¦e c^þ Kùjû KújÜú ù\Lû ûû49ûû \ûiþ Meúaþ @Mcþ Kú aûYú û ùLûRû jõiû g± ij\û^ú ûû50ûû C_ùeûq @céZaûYúe bûaû[ð @ùU Kò @û\eYúd Meúa\ûi iûùjaþ Rú Kjê@Q«ò ù~ GjòVûùe _â[ùc ùKak @§Kûe[ôfû Z[û _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ iûùjaþ Rú iZýùfûKùe iòõjûi^ C_ùe aòeûRcû^ [ôùf û @ûù¸cûù^ ùiVûùe PûKe [ôùf û _ecûcôû ùRýûZò^òe¬^Kê C_ô^Ü Kùf û _êYò Zûue Z_e _âZò`k Êeì_ Zûuê GùKûAgþ aâjàûŠ _â\û^ Kùf û Zû_ùe cûdû (_âKéZò) uê C_ô^Ü Kùf û ~êaZú \êMðûu eì_ùe ùcûjòZ ùjûA ùRýûZò^òe¬^ (aâjà) \êMðû (_âKéZò)uê akûKôûe Keòaû_ûAñ ùPÁû Kùf û aâjàuê Gjò Kcðe \Š còkòfû û Zûuê iZýùfûKeê ajòÃûe Keò\ò@ûMfû Z[û @bògû_ còkòfû Kò GKfl cû^a geúe ]ûeú _âûYúcû^uê _âZò\ò^ @ûjûe Keòùa, fùl _Pòg jRûe C_ô^Ü Keòùa û GVûùe icÉ _âûYú R^à céZýe KÁ _ûCQ«ò û ~\ò ùKjò _ì‰ð _ecûcôûu aûÉaòK g± (iVòKþ iZý^ûc R_ cª) @ûc ^òKUeê _âû¯ Keòùa, Zûjûuê Kûke a¦úeê cêq KùeAù\aê û @ûce ^ûc a¦úùQûWþ @ùU û @û\eYúd Meúaþ \ûiþ Rú ^òR Mêeê I _âbê Kaúeþ _ecûcôûu @û]ûeùe Kjê@Q«ò Kò iVòKþ cª @[ðûZþ iZý^ûc Gaõ iûeg±e _âû¯ò Keò^ò@, _ì‰ð ùcûl ùjûA~òa û ^ùjùf bŠ, ^Kfò ^ûc \ûZû i^Ú, cj«, Mêeê, ÊûcúRú, aûaû, @ûPû~ýð, _ŠòZ cû^ue còVû còVû K[ûùe bêfò~ûA gûÈaò]ô ejòZ iû]^û Keò Kûke Rûf bòZùe ejò~òùa û Gjû_ùe _êYò KÁ _ùe KÁ aûe´ûe ùbûMò Pûfòùa û ûû Meúaþ \ûiþ Rú cjûeûRu aûYú ûû (i\þ Mâ^Ú iûùjaþ _éÂû ^õ-690 eê ijûbûe) cûdû @û\ò ^òe¬^ bûB, @_þù^ RûG÷÷ @ûù_÷ LûB û aâjàû aò¾ê cùjgße ùPfû, Iñ ùiûjõ Kû ùj÷ ùLfû ûû iòLeþ iê^Ü ùcõ ]cð @^ýûdú, Rò^þ gqò Wûd^þ cjfþ _VûB û fûLþ Mâûiþ ^òZþ CVþ \ìZú, cûdû @û\ò ZLþZþ Kú KêZú ûû iaû fûLþ NWòùd ^òZþ bûõùW, jõiû C_ô¼ò _efd WûõùW û ùd Zòù^ûõ ùPfû aUþ _ûeú, iòeþùR _êeêhû iòeRú ^ûeú ûû

70

mû^ Mwû

71

ùLûLû_êe ùcñ Rúaþ bêfûùd, Ê_^û ajòÉ ùa÷KêY× a^ûùd û ùdû jeþjUþ Kû Kê@û ùfûB, dû Mfþ a§ýû ùj÷ iaþ ùKûB ûû KúWú KêRõe ùIøe @aZûeû, jeþ jUþ ùWûeú aù§ KB aûeû û @eaþ @fúfþ A¦â ùj÷õ bûB, jeþ jUþ ùWûeú aù§ iaþ @ûB ûû ùgh cùjg MùYgße Zûjó, jeþ jUþ ùWûeú aù§ iaþ @ûjòõ û gêKâû\òKþ aâjàû\òKþ ù\aû, jeþ jUþ ùWûeú aù§ iaþ ùLaû ûû ùKûUòKþ K¼ðû `òeþZû ù\Lýû, jeþ jUþ ùWûeú Kjêñ iê^þ ùfLû û PZêbðêRú bMþaû^þ Kjûùa÷õ, jeþ jUþ ùWûeú aù§ iaþ @ûùa÷õ ûû ùdû ùj÷ ùLûLû_êeþ Kû Kê@û, dû ùcõ _Wû ùiû ^ò½d cêaû û ùRýûZò ^òe¬^ (Kûkakú) e ag ùjûA Gjò Zò^òRY ù\aZû (eRMêYaâjàû, iZMêY-aò¾ê, ZcMêY-gòa) ^òRe cjòcû ù\LûA Rúacû^uê ÊMð ^Kð Z[û baiûMeùe (ùPøeûiú fl ù~û^ò MêWòKùe)bâcY KeûA[û’«ò û ùRýûZò ^òe¬^ ^òRe cûdû\ßûeû ^ûMêYú bkò Rúacû^uê R^à Ke«ò _êYò ùicû^uê cûeò\ò@«ò û ù~Cñ _âKûe ^ûMêYú ^òR fûwêW \ßûeû @Šû MêWòKe Pûeò_Uùe KêŠkú Zò@ûeò Keò[ûG û _êYò ùijò @ŠûKê `Yû iûjû~ýùe ùPûU cûeò[ûG ù~Cñ KûeYeê @Šû `êUò~ûG Gaõ ùi[ôeê ùQûU ùQûU ^ûMQê@û aûjûeò[û’«ò û ùicû^uê ^ûMêYú LûA~ûG û ùPûU cûeòaû icdùe KòQò @Šû `êUò~ûA[ûG û KûjóKò^û ^ûMêYúe ajêZ @Šû ùjûA[ûG û ù~Cñ @Šû MêWòK `êUò[ûG ùi[ôeê ^ûMQê@û aûjûeò [û«ò, ~\ò ùKøYiò Qê@û KêŠkúeê aûjûeKê aûjûeò~ûG Z ùijò iû_Qê@û aÆô~ûG û Kò«ê ù~Cñ iû_Qê@û KêŠkú c¤ùe ejò~û’«ò ùi icÉ ^ûM Qê@ûuê ^òùR ^ûMêYú LûA~ûG û cûdû Kûkú ^ûMò^ú, @_þù^ Rûùd LûZþ û KêŠkú ùcõ ùQûùW÷ ^jó, ùiû aûùZûõ Kú aûZþ ûû Gjò _âKûe Gjò Kûkakúe Rûf @ùU û ^òe¬^ _~ýð« bqò _ì‰ð i^ÚuVûeê ^ûcù^A ~\ò Keòùa, ùZùaaò c¤ Gjò ^òe¬^e KêŠkú (GùKûAgò aâjûà Š) MêWK ò e aûjûeKê aûjûeò _ûeòùa ^ûjó û Êõd aâjàû, aò¾ê, cùjg, @û\òcûdû ùgeûñaûfú (iòõjaûjò^ú) c¤ ^òe¬^e KêŠkú c¤ùe @Q«ò û Gcûù^ aòPeû @aZûe ]ûeY Keò @ûi«ò Gaõ R^àcZ é ýêe PKâ KûUò[û’«ò û Gjò KûeYeê aòPûe Ke«ê ‘ùiûjõ’ R_ ~ûjûKê Kò ]îa I _âjfäû\ I gêKù\a Ehò R_ò[ôùf, ùicûù^ c¤ ^òe¬^e KêŠkú _ûeòùjûA^[ôùf û KûjóK^ ò û gâú aò¾_ ê e ê ûYùe _â[c @õge @¤ûd 12ùe ùgæûK 93ùe _éÂû 51ùe ùfLû@Qò Kò ]îa ùKak GKKÌ @[ðûZþ GK jRûe PZê~M ðê _~ýð« jó cêq @ùU û G[ô_ûAñ Kûk ùfûKùe jó ejòùf Z[û Iñ ^cü bMaùZ aûiêù\aûd, cª R_ Keê[a ô û bq c¤ Ké¾ _~ýð« bqò Keê@Q«ò û ùicûù^ c¤ ùPøeûiú fl ù~û^ò MêWK ò e PKâ KûUòaû (ùbûMòaû)eê elû _ûA _ûeòùa ^ûjó û Gjû _ec_ìRý Kaúeþ iûùjaþ Rú I @û\eYúd Meúa\ûiþ iûùjaþ Rú cjûeûR _âZýl _âcûY \ò@«ò ù~ @^« ùKûUò @aZûe ùj÷õ, cûdû ùK ùMûaò¦ û K¼ðû ùjû ùjû @aZùe, ajêeþ _ùW RMþ `§ ûû iZý _êehê Kaúeþ iûùja Rúu bqò cû¤cùe jó Rúa cêq ùjûA_ûeòa ûû

72

iéÁò eP^û

ù~ùZ _~ýð« Rúa iZýùfûKKê ù`eò ^~ûAQò ùiùZ _~ýð« KûkùfûKùe Gjò _âKûe Kcð Keò Pûfòa Gaõ Keû~ûA[ôaû ^ûc I \û^]cðe C_ûRð^ ÊMðe_ ê ú ùjûùUfùe icû¯ Keòiûeò _êYò ù`eò@ûiò Kcð @û]ûeùe ùPøeûiú fl _âKûee _âûYúcû^ue geúeùe KÁ ùbûM Keòaû aûfû Kûk ùfûKùe PKÑeþ KûUò Pûfòa û cûdû (\êMûð )u Vûeê C_ô^Ü ùjûA GK ùKûUòeê C¡ð ùMûaò¦ (aâjûà -aò¾ê -gòa) ceòiûeòQ«ò û bMaû^u @aZûe ]eò @ûiò[ùô f û _êYò Kcða§^ùe aû§òùjûA KcðMW ê K ò ê ùbûMKeò ùPøeûiú fl ù~û^ò MêWK ò ùe PûfòMùf û ù~_eò bMaû^ aò¾R ê úuê ù\ahðò ^ûe\u @bògû_ fûMò[f ô û û ùi gâú eûcP¦â eì_ùe @ù~û¤ûKê @ûiòùf û Zû’_ùe gâúeûc eì_ùe aûkúe a¡ Keò[ùô f û ùijò Kcðe \Š ùbûMòaû_ûAñ gâúKé¾ Rúu R^à ùjfû û _êYò aûkúe @ûcôû gòKûeú ùjfû Z[û ^òRe _âZùò gû] ù^fû, gâúKé¾Rúu _û\ùe aòhûq Zúe cûeò a] Kfû û cjûeûR Meúaþ \ûi Rú ^òR aûYúùe Kêj«ò ù~:aâjàû aò¾ê cùjgßeþ cûdû, ùIøeþ ]cðeûd Kjòùd û A^þ _ûùÆû còfþ _eþ_õPþ a^ûdû, aûYú jcþeú fjòùd ûû A^þ _ûùÆûñ còfþ Rúaþ @UþKûùd, RêM^þ -RêM^þ jcþ @û^þ QêUûùd û a¦úùQûWþ jcûeû ^ûcþõ, @Reþ @ceþ ùj÷ @iÚòeþ Vûcõþ ûû _úeþ ù_÷M´eþ KêZêaþ ùIøfòdû, iêeþ ^eþ cê^òR^þ mû^ú û ùdZû ùKû ùZû eûj ^_ûdû, RcþùK aõù] _âûYú ûû ]cðeûd Kú ]ìcû-]ûcú, Rcþ_eþ RõMþ PfûCñ û ùRûeû ùKû ùZû Rû^þ ^ \êwû, aûõ]þ @\fþ Neþ fýûCñ ûû Kûfþ @Kûfþ ù\ûjìñ ùKû ùcûiìõ, cjûKûfþ iòeþ cìõWì û ùc÷õ ùZû ZLþZ jRìeú jêKþcú, ùPûeþ ùLûRþ Kìõ XìõXìõ ûû cìkûcûdû cMþ ùcñ ùa÷Vú, jõiû Pê^þ-Pê^þ LûB û ùRýûZò Êeì_ú bdû ^òe¬^, ùc÷õ jú K¼ðû bûB ûû ijõiþ @Vûiú \ú_þ cê^úgßeþ, aõù] cêfû ùWûeú û G÷÷Zýûõ ùcõ Rcþ Kû Zfþaû^û, PfòG _êeêhþ Kúùgûeú ûû cìkû Kû ùZû cû[û \ûMìõ, iZþKú ùcûjeþ KeêõMû û _êeêhþ \ú_þ Kìõ jõi PkûCñ, \eû^ ùeûK^þ \ìõMû ûû jcþ ùZû a¦ú ùQûWþ Kjûaûõ, ]cðeûd ùj÷ PKþùa÷ û iZþùfûKþ Kú iKfþ iê^ûaûõ, aûYú jcþeú @Lùa÷ ûû ù^øfLþ _UUþ^þ C_eþ ùLfìõ, iûj\ùe Kìõ ùeûKìõ û \ßû\iþ ùKûUò KUKþ ia þKûUìõ, jõiþ _VûCñ ùcûLìõ ûû ùPø\þj bêa^þ Mc^þ ùj÷÷ ùceû, Rfþ [fþ ùcñ ieþaõMú û LûfòKþ LfKþ LfKþ ùcñ LûfòKþ, @aòMZþ @Pkþ @bõMú ûû @Meþ @fúfþ PKâ ùj÷÷ ùceû, RòZþ ùi jcþ Pfþ @ûG û _ûùÆûñ _eþ _âaû^û ùceû, a§ò QêUûa^þ ]ûùd ûû Rjûñ IñKûeþ ^òe¬^ ^ûjúõ, aâjàû aò¾ê ùa\þ ^júõ Rûjúõ û

mû^ Mwû

73

Rjûñ KeþZû ^júõ Rû^þ bMþaû^û, Kûdû cûdû _òŠþ ^ _âûYû û _ûÆ ZZß Zúù^ûõ MêYþ ^ûjú, ùRûeû Kûfþ \ú_þ ^júõ Rûjúõ û @ceþ Keìõ iZþùfûKþ _VûCñ, ZûùZ÷õ a¦úùQûWþ KjûCñ ûû Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ða)u cjòcû Mû^Keò @û\eYúd Meúa\ûiþ iûùja Rú Kjê@Q«ò Kò @û¸cû^ue _âbê Kaúeþ (Kaòù\ða)þ a¦úùQûWþ @U«ò û a¦úùQûWþ e bûaû[ð ùjfû, Kûke KûeûMûeeê cêqò ù\aûaûfû, Kûk aâje à GùKûAgþ aâjûà Š MêWK ò ùe icÉ _âûYú _û_ Kcð KûeYeê ‘Kûke a¦ú’ @U«ò û _ì‰ð _ecûcôû (Kaòù\ða) Kaúeþ iûùjaþ _û_e aò^ûg Keò\@ò «ò û _û_MêWK ò e aò^ûg ^û aâj,à ^û _eaâjà ^û aâjûà , aò¾,ê gòa Keò_ûeòùa û ùKak ù~_eò Kcð, Zûjûe ùijòbkò `k ù\A\ò@«ò û G[ô_ûAñ ~Rêùað\ @¤ûd 5e cª 32ùe ùfLû@Qò ‘KaòeõNûeòeiò’ò Kaòù\ðaþ (Kaúe _eùcgße) _û_ MêWK ò e gZî @U«ò, ‘a¸ûeòeiò’ a§^ MêWK ò e gZî @[ðûZþ a¦úùQûWþ @U«ò û Gjò _ûÆ RY (aâjàû-aò¾ê-gòa-cûdû Gaõ ]cðeûd)uVûeê C_ùe iZý_êeêh _ecûcôû (Kaòù\ða) @U«ò û ~òGKò iZýùfûKe cûfòK @U«ò û ùgh icÉ _eaâjà - aâjà Z[û aâjàû-aò¾ê-gòa Rú I @û\òcûdû ^ûgaû^þ _ecûcôû @U«ò û cjû_âkdùe Gcûù^ icùÉ Z[û Gcû^u ‘ùfûK’ icû¯ ùjûA~òa û iû]ûeY aýqòVûeê ajê jRûe MêYû @]ôK f´û Gjûu @ûdê û _e«ê ù~Cñ icd ^ò¡ûð eòZ @ùU, Zûjû \òù^^û \òù^ @agý _ì‰ð ùja û @û\eYúd Meúaþ \ûi Rú cjûeûR Kêj«ò Kò :gòaþ aâjàû Kû eûRþ, A¦â Mò^þZú Kjûõ û Pûeþ cêqò ùa÷KêY× icSþ, ùdZû fjýû ûû iõLþ RêM^þ Kú Rê^ú, Ccâ aW Nûeòdû û Rû R^^ú Kêaðû^þ, iê KûMRþ _ûeòdû ûû ùdZú Ccâ aêf¦þ ùcùe÷÷Mû @õZþ ùe û iZþ Mêeê fùM ^û Kû^þ, ^ ùb÷÷õùU iõZþùe ûû GK gv ~êM _~ýð« f´û @ûdê ùjûA[ûC^û KûjóKò \òù^^û \òù^ ^ò½d icû¯ ùja û ~\ò iZý_êeêh _ecûcôû (Kaòù\ðaþ) Kaúeþ iûùjaþu (@^êPûeú) _ì‰ð i^Ú (Mêeê) ~òG Zòù^ûUò ^ûce cª (ù~Cñ [ôùe ùMûUòG Icþ+ZZþ + iZþ iûùuZòK @ùU ) \ò@«ò Z[û Zûuê _ì‰ð i^Ú \ßûeû ^ûc\û^ Keòaû_ûAñ @ûù\g@Qò, Zûu ^òKUeê C_ù\g ù^A ^ûce C_ûRð^ Keòaû, ùZùa @ûù¸cûù^ iZýùfûKe @]ôKûeú jõi ùjûA_ûeòaû û iZý iû]^û aò^û ajêZ f´û @ûdê ùKøYiò Kûcùe @ûiòa ^ûjó, KûjóK^ ò û ^òe¬^e ùfûKùe ùKak \êüL jó \êüL còk[ò ûG û Kaúeþ, Rúaþ^û ùZû ù[ûWû jú bfû, ùR÷ iZþ iêce^þ ùjûd û fûLþ ahð Kû Rúaþ^û, ùfùL÷ ]ùe÷ ^û ùKûd ûû Kaúeþ iûùjaþ ^òRe (_ì‰ðaâjà u) _eòPd Êdõ Kjò[û’«ò Kò ,Gjò _ecûcôû cû^uVûeê Cyùe @iõLý (bìRû) jÉ aògòÁ _ecûcôû iZý _êeêh @Q«ò ~òGKò iZýùfûK (iyLŠ, iZý]ûc)ùe ej«ò Z[û Zûu @«MðZùe icÉùfûK {aâjà (Kûk)u 21 aâjàûŠ I aâjàû, aò¾ê, gòa Z[û gqòu ùfûK Z[û _eaâjàu iûZiv aâjàûŠ I @^ý icÉ aâjàûŠ} @ûiò[ûG Gaõ ùiVûKê iZý^ûc-iûe^ûce R_\ßûeû ~ûAùja ~ûjûKò _ì‰ð MêeêuVûeê _âû¯ ùjûA[ûG û iyLŠ (iZýùfûK) Kê ù~Cñ @ûcôû Pûfò~ûG Zûjûe _ì^Rð^à ùjûA^[ûG û iZý_êeêh (_ì‰ðaâjà) Kaúeþ iûùjaþ

74

iéÁò eP^û

(Kaòù\ða) jó @^ý ùfûK MêWòKùe Êdõ jó bò^Ü-bò^Ü ^ûc ijòZ aòeûRcû^ @U«ò û ù~_eò @fL ùfûKùe @fL _êeêh, @Mc ùfûKùe @Mc _êeêh Z[û @Kj ùfûKùe @^ûcú _êeêh eì_ùe aòeûRcû^ @U«ò û GjûZ C_cûcôK ^ûc @ùU, _e«ê aûÉaòK ^ûc ùijò _ì‰ð _êeêhue Kaòù\ðaþ (bûhû bò^Ü ùjûA Kaúeþ iûùjaþ) @ùU û

“@û\eYúd ^û^K iûùjaRúu aûYúùe iéÁò eP^ûe iõùKZ” gâú ^û^K iûùjaþ Rúu @céZaûYú, cjûfû 1, eûM aòfûafê, @õg 1 (Mê.Mâ._é.839) @ûù_ iPê Kú@û Ke ùRûWò û @õWRþ ù`ûWò ùRûWò aòùQûWþ ûû ]eþZú @ûKûgþ KúG ùa÷iY KC[ûC û eûZò \ò^õZê KúG bC-bûC ûû Rò^þ KúG Keò ùaLYjûeû (3) ZâòZú@û aâjàû - aòi^ê - cùjiû û ù\aú ù\aþ C_ûG ùIßiû ûû4ûû _CY _ûYú @Mþ^ú aòiþeûC û Zûjú ^òeõR^ iûùPû ^ûC ûû Zòiê cjò c^ê@û ejò@û fòa fûB û _âYaZò ^û^Kê Kûfê ^LûB ûû10ûû C_ùeûq @céZaûYúue bûaû[ð @ùU Kò, iZý _ecûcôû (iZý_êeêh) Êdõ jó ^òR jûZùe iað iéÁòe eP^û KeòQ«ò û ùi jó @Šû aù^Aùf _êYò `ùUAùf Z[û ùi[ô c¤eê ùRýûZò ^òeõR^ aûjûeòfû û ùijò _ì‰ð _ecûcôû iað _âûYú cû^u ejòaû _ûAñ ]eòZâú-@ûKûg-_a^- _ûYò @û\ò _ûÆ ZZß eP^ûKùf û ^òR\ßûeû ePò[ôaû iéÁòe Êdõ jò iûlú @U«ò û @^ý ùKjò iVòKþ mû^ ù\A_ûeòa^ûjó û _êYò @Šû e `êUòaû\ßûeû ùi[ôeê aûjûeò[ôaû ^òe¬^ Gaõ Zû’_ùe gâú aâjàû, gâúaò¾ê, gâú gòaRúu C_ô¼ò ùjfû Z[û @^ý ù\aú-ù\aZû C_ô^Ü ùjùf Z[û @MYòZ Rúacû^ue C_ô¼ò ùjfû û Gjû_ùe @^ý ù\aZûcû^u Rúa^ PeòZâ Z[û @^ý Ehò cû^u @^êbaeê Q@ gûÈ Z[û @Ve _êeûY Zò@ûeò ùjûAMfû û _ì‰ð _ecûcôûu iZý^ûc e iû]^û @^^ý c^ùe Keòaû \ßûeû Z[û Mêeê c~ýðû\ûùe ejòaû aûfû (_âYaZú) Kê Kûk LûG ^ûjó ùaûfò gâú ^û^K Rú KjêQ«ò û eûM cûeê (@õg) @céZaûYú cjfû 1 (Mê.Mâ._é.-1037) iê^jê aâjàû, aòi^ê, cùjiê C_ûG û iêù^ aeþùZ RêMþ iaûG ûû Aiê a\þ aòPûùe ùiû R^ê _êeû û Zòiþ còfòG becê PêKûA\û ûû 3 ûû iûcþùa\ê, eêMê RêReê @[eaYê û aâjùcõ cêLþ cûA@û ùj÷ ùZâ÷MêYþ ûû Zû Kú KúcZþ Kjò ^ iùK÷ û ùKû ZòC ùaûùf RòC aêfûB\û ûû9ûû C_ùeûq @céZ aûYúe iûeûõg @ùUKò ù~Cñ i^Ú _ì‰ð iéÁò eP^û gêYûA ù\ùa Z[û Kjòùa ù~ @Šûe \êAbûM ùjûA KòG aûjûeòfû, ~òGKò _êYò aâjàùfûKe gì^ýùe @[ðûZþ Mê¯iÚû^ùe aâjàû - aò¾ê-gòaRúue C_ô¼ò Kfû Z[û ùijò _ecûcôû KòG @U«ò, ~òGKò aâjà (Kûk)e cêLeê PûùeûUò ùa\ (_aòZâ EMùa\, ~Rêùað\, iûcþùa\, @[aðùa\) MêWòKê CyûeY KeûAùf, ùijò _ì‰ð _ecûcôû ù~_eò Pûjóùa ùijò_eò _âùZýK _âûYúKê WKûA[û’«ò û Gjò iaðmû^Kê iµì‰ð Kjòaû aûfû i^Ú còk~ ò ùò aZ

mû^ Mwû

75

Zûu _ûLKê ~û@û«ê Z[û ~òG icÉ gõuû MêWòKe _ì‰ð ^òaûeY Keò[û’«ò, ùi jòñ _ì‰ð i^Ú @[ðûZþ ZZß\gðú @U«ò û gâú MêeêMâ^Ú iûùja _éÂû 929 @céZ aûYú gâú ^û^K iûùjaþ Rúu ‘eûM eûcKfú’ cjfû 1 \LYú I@õKûe û I@õKûeò aâjàû C_ô¼ò û I@õKûeì Kú@û Rò^ò PòZþ û I@õKûeò ùi÷fþ RêMþ bG û I@õKûeò ùa\þ ^òecùd û I@õKûeò iaþ\ò C]ùe û I@õKûeò MêeêcêLô Zùe û I^cþ @Leþ iêYjì aúPûeê û I^cþ @Leê ZâòbaY iûeê û C_ùeûq @céZaûYú ùe gâú ^û^K iûùjaþ Rú Kjê@Q«ò Kò IñKûe @[ðûZþ ùRýûZò^òe¬^ (Kûk) Vûeê aâjàûu C_ô¼ò ùjfû û ajêZ ~êM _~ýð« Z_ Keò IñKûe (aâjà) ùa\MêWòKe C_ô¼ò Kùf ù~CñMêWòK aâjàû Rúuê _âû¯ ùjfû û Zò^ò ùfûKùe bqòe ùKak GK ‘Icþ’ cª jó aûÉaùe R_ Keòaûe @Qò û Gjò Icþ g±Kê _ì‰ð i^ÚuVûeê C_ù\g ù^A @[ðûZþ Mêeê ]ûeY Keò R_ Keòaû\ßûeû C¡ûe ùjûA[ûG û aòùgh:- gâú ^û^K iûùja Rú Zòù^ûUò cª (Icþ +ZZþ + iZþ) MêWòKe iÚû^iÚû^ùe ejiýûcôK aòaeY ù\AQ«ò û ZûjûKê ùKak _ì‰ð i^Ú (ZZß\gðú i^Ú) jó aêS_ ò ûeòùa Z[û Zòù^ûUò cª MêWK ò e R_Kê ùKak C_ù\gúuê aêùSA \ò@û~ûA[ûG û (_éÂû-1038) C¼c iZòMêeê _êeêhþ ^òeûùf, ia\ò eùZ jeò eiþ cZþaûùf û eò]ô, aê]ô, iò]ô, Mò@û^ MêeêùZ _ûAG, _ìùe bûM còfûB\û ûû 15ûû iZòMêeê ùZ _ûG aúPûeû, gê^þ icû]ô iùP Neþaûeû û ^û^Kþ ^òecfþ ^û\ê ia\þ ]ê^ò, iPê eûùc÷ ^ûcò icûA\û (17) ûû5ûû17ûû C_ùeûq @céZaûYúe bûaû[ð @ùU Kò aûÉaòK mû^ ù\aûaûfû iZþMêeê Z ÊZª (aòek) jó @U«ò û ùi ùKak ^ûc Rû_Kê R_ò[û’«ò, @^ý jVù~ûM iû]^û aZû«ò ^ûjó û ~\ò @û_Yuê ]^ ù\øfZ, _\, aê¡ò aû bqò gqò c¤ @ûagýK Z ùijò bqòcûMðe mû^ _ì‰ði^Ú iõ_ì‰ð _â\û^ Keòùa û Gbkò _ì‰ði^Ú aW bûMýùe còk«ò û ùijò _ì‰ði^Ú aòaeYò aZûAùa Kò C_ùe [ôaû gì^ý (@ûKûg)ùe ^òRe aûÉaòK Ne (iZýùfûK)Kê _eùcgße jó eP^û Keò eLôQ«ò û ùi[ôùe ùMûUòG aûÉaòK iûe^ûce ]ß^ú(g±) ùjCQò û ùijò @û^¦ùe @aò^ûgú _eùcgßeu iûeg± ijòZ cògûA\ò@û~G @[ðûZþ ùijò aûÉaòK iêL\ûdú iÚû^ùe ^òaûi ùjûA_ûeòa, @^ý ^ûc MêWòK Z[û bŠMêeê cû^uVûeê bìfþ ^ûcù^A ùjûA _ûeòa ^ûjó û @ûõgòK @céZaûYú cjfû _jfû (gâú Mê.Mâ._é.359 - 360) iòaþ ^Mþeú cûjú @ûiYò ùa÷iC Kf_þ ZýûMú aû\õþ ûû1ûû iòõWú ia\þ i\û ]ê^ò ùiûùj÷ @jò^òiò _ìùe÷ ^û\õþ ûû2ûû jeò KòeZú ejþ eûiò jcûeú Mêeê cêLþ _õ[ @ZúZþ ûû3ûû iMfú ùRûZò jcûeú iõcò@û ^û^û aeY @ù^Kõ û Kj ^û^K gêYò beþ[eú ùRûMú _ûeaâjà fòa GKõ ûû4ûû C_ùeûq @céZaûYúe bûaû[ð @ùUKò, gâú ^û^K iûùjaþ Rú Kjê@Q«ò ù~;

76

iéÁò eP^û

ùj be[eú ù~ûMú Rú! @û_Yu iû]^û bMaû^ gòau _~ýð« @ùU û ùi[ôù~ûMêñ @û_Yuê gòa^Meú (ùfûK)ùe iÚû^ còkòQò Gaõ geúeùe ù~Cñ iòõMú g± @û\ò ùjC@Qò Zûjû Gjò Kck MêWòKe @ùU Z[û ùUfòbòR^ bkò _âùZýK ù\aZûu ùfûKeê geúe c¤ùe gêYû~ûC@Qò û @ûù¸Z GK _ecûcôû _eaâjà @[ðûZþ iaêVûeê ÊZª ù~Cñ _ì‰ð _ecûcôû @U«ò û ùijò GK _ecûcôûuVûùe GKfd (@^^ý c^ùe GKûMâ Pò¼) fMûA[ûC û @ûùc C_eKê ù\ùLA ùjaû (bià fùMAaû, jûZùe Wûw (aûWò) ]eòaû) @û\ò Keê^ûjêñ û cêñ Z iað _âûYúcû^uê GK _ì‰ð _ecûcôû (iZý _êeêh)u i«û^ ùaûfò bûaò[ûG û icùÉ ùijò GK gqòu \ßûeû Pkûdcû^ @Uêñ û @ûce cê\âûZ iyû^ûc Mêeu ê Vûeê _âû¯Keò R_ Keòaûe @Qò Z[û lcû Keòaû @ûceMêY (ùagbìhû) @ùU û cêñ Z _ì‰ð _ecûcôûu C_ûiK @ùU Z[û _ì‰ð iZþMe ê u ê bqòcûMð GjûVûeê bò^Ü @ùU û @céZ aûYú eûM @ûiû cjfû 1 (gââú.Mê.Mâ. _é. 420) ûû @ûiû cjfû ûû Rò^ú ^ûcê aòiûeò@û \ìùR÷ becò bêfûB û cìfê ùQûWò Wûfú fùM Kò@û _ûajò QûB ûû 1ûû iûjòaê ùceû GKê ùj @aeê ^júñ bûB û Kòeþ_û ùZ iêLê _ûA@û iûùP _e[ûB ûû3ûû Mêeê Kú ùiaû ùiû Kùe Ròiê @û_ò KeûG û ^û^Kþ iòeê ù\ QìUúG \eMj _Zò _ûG ûû8ûû ûû18ûû C_ùeûq aûYúe bûaû[ð @ùUKò gâú ^û^Kþ iûùjaþ Rú Kjê@Q«ò ù~, ~òG _ì‰ð _ecûcôûu aûÉaòK ^ûc bìfò~ûA @^ý bMaû^u ^ûc MêWòK Rû_ùe bâcòZ ùjûA ejòQ«ò û ùicûù^ Z Gjû Keê@Q«ò ù~ cìk (_ì‰ð _ecûcôû)Kêê QûWò Wûk MêWòK (Zò^ò MêY eì_ú eRMêY-aâjàû, iZMêY-aò¾ê, ZcMêY-gòaRú)e iòõP^ (_ûYúù\aû) _ìRû Keê@Q«ò û ùijò iû]^ûùe ùKøYiò iêL còkòaû @i¸a @[ðûZþ PûeûUò gêLôMùf QûAùe aiò_ûeòùa ^ûjó û bûaû[ð @ùU ù~ gûÈ aò]ô ejòZ iû]^ûKeòaû aý[ð _â~ZÜ @ùU, Gjû\ßûeû ùKøYiò fûb^ûjó û Gjûe _âcûY _aòZâ MúZû @¤ûd 16 ùgæûK 2324ùe c¤ @Qò û ùijò _ì‰ð _ecûcôûuê _âû¯ Keòaû_ûAñ c^cêLú (c^Azû) iû]^û ZýûMKeò _ì‰ð Mêeêù\auê ic_ðY Keòaû `kùe Z[û iZý^ûce Rû_ \ßûeû jó ùcûl i¸a ùja, ^ùjùf céZýê C_eû« ^Kðùe iÚû^ còkòaû QWû @ûCKòQò ^êùjñ û (gâú MêeêMâ^Ú iûùja _éÂû ^õ-843-844) ûû aòfûafê cjfû ûû ùc÷õ c^þPûjê NYû iûPò aòMûiú eûc û ùcûjú ù_âcþ _òùe _âbê @aò^ûiú eûcþ ûû @aòMùZû jeò ^û[ê ^û[j Zòùi÷ bûùa÷ ùiû [úG û Kòeþ_ûfê i\û \A@ûfê \ûZû Rú@û @õ\eò Zìõ RúG û ùc÷õ @û]ûeê ùZeû Zì Licê ùceû ùc÷ ZûYê ZKú@û ùZeI û iûPò iìPû i\û ^û^K Mêeiaþ\ò SMeê ^òùaeI ûû4ûû2ûû C_ùeûq @céZ aûYúùe gâú ^û^K iûùjaRú Kjê@Q«ò Kò @aò^ûgú _ì‰ð _ecûcôû ^û[cû^ue c¤ ^û[ @U«ò û @[ðûZþ ù\a cû^ue ù\a @U«ò û (iað_âbê gâú aâjàûRú, gâú aò¾êRú, gâú gòaRú Z[û aâjà I _eaâjàu C_ùe c¤ ^û[ @U«ò @[ðûZþ Êûcú @U«ò ) cêñ Z iZý^ûc Kê jé\dùe còùgA ù\AQò û ùj _ecûcôû ! iað _âûYúu Rúa^e @û]ûe c¤ @û_Y jó @U«ò û cêñ @û_Yu @ûgâòZ @ùU, @û_Y ùcûe

mû^ Mwû

77

cûfòK @U«ò û @û_Y jó Mêeê eì_ùe @ûiò iZý bqòe ^ò‰ðûdK mû^ ù\A icÉ SMWû icû¯ Keòù\ùf @[ðûZþ icÉ @ûguû MêWòKe icû]û^ Keòù\ùf û (gâú MêeêMâ^Ú iûùja _éÂû ^õ-721, eûMZòfõM cjfû 1) dKþ @Rðþ Mê`Zcþ ù_gþ ùZû \eþ Kì^þ KeþZûeþ û jKþKû Kaúeþ Keúcþ Zê ùa@aþ _eþaeþ\òMûeþ û ^û^Kþ aêùMûd\þ R^þ Zêeû ùZùe PûKeûõ _ûLûKþ û C_ùeûq @ûcéZaûYúùe ÆÁ Keòù\ùf ù~, ùj jKÑû Kaúeþ! @û_Y iZý Kaúeþ (Kì^þ KeZûe) g± gqòùe eP^û Keòaûaûfû g± Êeì_ú _âbê @[ðûZþ iað iéÁòe ePdòZû @U«ò, @û_Y jó ùaGaþ ^òaòðKûe (_eþaeþ\òMûeþ) icÉu _ûk^K¼ðû \dûkê_âbê @U«ò û cêñ @û_Yu \ûie \ûi @ùU û (gâú MêeêMâ^Ú iûùja _éÁû ^õ-24, eûMiúeú cjfû 1) ùZeû GKþ ^ûcþ Zûùe iõiûe, ùc÷õ Gjû @ûiþ Gùjû @û]ûe û ^û^Kþ ^úPþ Kùj÷ aòPûeþ, ]ûYKþ eì_þ ejû KeþZûeþ ûû C_ùeûq @céZaûYúùe _âcûY KeòQ«ò ù~, ~òG Kûgúùe ]ûYK/ (aêYûKûe) @U«ò ùi jó (KeþZûeþ) Kìke iéR^jûe (iRð^K¼ðû) @U«ò û @Zý]ôK bqò_êZ ùjûA gâú ^û^K iûùjaþ Rú Kjê@Q«ò Kò cêñ iZý Kjê@Q Kò ,Gjò ]ûYKþ (aêYûKûe) @[ðûZþ Kaúeþ Rêfûjû jó _ì‰ð aâjà (iZý_êeêh) @U«ò û aòùgh:-C_ùeûq _âcûY MêWòKùe [ôaû iûõùKZòK mû^ \ßûeû _âcûYòZ ùjfû ù~ iéÁò eP^û Kò_eò ùjfû ? Gùa _ì‰ð _ecûcôûuê _âû¯ò Keòaû CPòZ û Gjû _ì‰ð i^ÚuVûeê ^ûc ù^B jó i¸a @ùU û

“@^ý i^Ú cû^u \ßûeû iéÁò eP^û e cìfýjú^ K[û” @^ý i^Úcû^u \ßûeû ù~Cñ iéÁò eP^ûe mû^ Kêjû~ûAQò Zûjû K'Y @ùU? Ké_ûKeò ^òcÜùe _X«ê - iéÁò eP^û aòhdùe eû]ûÊûcú _õ[e i^Ú cû^ue I ]^]^þ iZMêeê _õ[e i^Úu aòPûe _aòZâ _êÉK Rúa^ PeòZâ _ec i^Ú aûaû Rdcfþ jòõjRú cjûeûR “_éÂû ^õ-102-103 ùe “iéÁòe eP^û” (iûa^þ Ké_ûk _aäòùKi^þ, \òfäú) “_â[ùc iZý_êeêh ^òeûKûe [ôùf, Zû’_ùe @ûKûeùe @ûiòùf Z C_ùe [ôaû Zòù^ûUò ^òcðk cŠk (iZýùfûK, @fLùfûK, @McùfûK) MVòZ ùjûAMfû Gaõ _âKûg Z[û cŠk MêWòKe ^û\ (]ß^ú) ùjûAMfû û” _aòZâ _êÉK iûeaP^ (^ie) _âKûgK - eû]ûÊûcú iZþiw ibû, \dûfaûM @ûMâû, “iéÁò Kò eP^û” _éÂû -81 û “_â[ùc ]ìõ ]ìõ Kûe (]ì@ûñkò@û) [ôfû û ùi[ôùe _êeêh gì^ý icû]ôùe [ôùf, ù~ùa KòQò eP^û ùjûA^[ôfû û _êYò ù~ùa ùcøR (Azû) ùjfû ùiùZùaùk g± _âKU ùjfû Gaõ ùi[ôeê icÉ eP^û ùjfû, _â[ùc iZýùfûK Gaõ Zû_ùe iZý_êeêhu Kkûeê Zò^òùfûK Gaõ iaê aòÉûe ùjfû û”

78

iéÁò eP^û

Gjò mû^ Z Gbkò @ùU ù~_eò GK icdùe ùKjò _òfû PûKòeú _ûAñ iûlûZKûe (AYÖeþbýê)_ûAñ Mfû û @]ôKûeú RYK _Pûeòùf ù~ @û_Y cjûbûeZ _XòQ«ò? _òfû RYK C¼e ù\fûù~ ùMûUò ùMûUò Keò @ûwêkò MYòaû bkò cù^eLôQò û @]ôKûeú RYK _âgÜKùf, _ûÆRY _ûŠau ^ûc Kêj? _òfû RYK C¼e ù\fû RùY búc [ôùf, RùY Zûue aWbûA [ôùf û RùY ZûuVûeê ùQûU[ôfû, @ûCRùY [ôfû, RYue ^ûc cêñ bêfòMfò û C_ùeûq iéÁò eP^ûe mû^ Z Gjò bkò @ùU û iZý_êeêh I iZýùfûKe cjòcû Kjê[ôaû aýqò I _ûÆUò ^ûc (IñKûeùRýûZò^òe¬^ - eeõKûe-ùiûjõ-iZý^ûc)ù\aûaûfû I Zò^ò^ûc (@Kûkcì¼ðúiZý_êehê -g± Êeì_ú eûc) ù\aûaûfû i^Ú\ûß eû ePò[a ô û _êÉK MêWK ò eê KòQò ^òÃhð iõZþcZ _âKûg bûM-3, _éÂû-76ùe ùfLû@Qò ù~ “iKLŠ aû iZý^ûc PZê[ð ùfûK @ùU”, GVûùe “iZý^ûc”Kê iÚû^ ùaûfò KjòQ«ò û _êYò Gjò _aòZâ _êÉKe _éÂû ^õ-76ùe ùfLû@Qò Kò “GKþeûcþ \ge[Kû ùaUû, \ßòZúd eûc “c^”, ZéZúd eûc “aâjà”, PZê[ð eûc “iZý^ûc”, Gjû (_âKéZ) eûc @ùU û _êYò _aòZâ _êÉK iõZþcZþ _âKûg _â[c bûM _éÂû ^õ-17ùe ùfLû@Qò Kò Gjû “iZýùfûK” @ùU, ZûjûKê jó iZý^ûc Kêjû~ûG û “_aòZâ _êÉK” iûeaP^ aû¼ðòK _éÂû ^õ-3ùe ùfLû @QòKò “Gùa aêSòaû CPòZþ Kò eû]û Êûcú_\ iaêVûeê Cy cêKûcþ @ùU Kò ~ûjûKê i^Úcûù^ iZýùfûK Gaõ iyLŠ, iûe g±, iZþ g± Gaõ iZý^ûc Gaõ iZý_êeêh bûaùe adû^ KeòQ«ò û _aòZâ _êÉK iûe aP^ aû¼ðòK @ûMâûeê _âKûgòZ _éÂû ^õ-226 i^Úcû^ue ù\g iyþLŠ aû iZýùfûK @ùU, ZûjûKê iZý^ûc -iZýg±-iûeg± Kêjû~ûG û aòùgh:-C_ùeûq aýûLýû G_eò fûMòfû ù~_eò ùKjò Rúa^ùe ^û Z ije ù\LôQ,ò ^û Kûeþ ù\LôQò Gaõ ^û ù_ùUâûf ù\LôQ,ò ^û WâûAbeþe mû^ @Qò Kò WâûAbeþ KûjûKê Kêjû~ûG Gaõ ùijòaýqò @^ý iû[ôcû^uê Kjòa ù~ cêñ ijeKê ~ûCQò, Kûeþùe aiòKeò @û^¦ ^òG, _êYò iû[ôcûù^ _Pûeòùf Kò Kûeþ Kò_eò @ùU? ù_ùUâûf Kò_eò @ùU? Gaõ WâûAbe Kò_eò @ùU? ije Kò_eò @ùU ? ùijò Mêeê C¼e ù\ùf ù~ ije Kêj Kò Kûeþ Kêj ùMûUòG K[û, ije c]ý Kûeþ @ùU, ù_ùUâûfþ c¤ KûeþKê Kêjû~ûG, WâûAbeþ c¤ KûeþKê jó Kj«ò, iWKKê c¤ Kûeþ ùaûfò Kêjû~ûG û @ûi«ê aòPûe Keòaû - iZý_êeêh Z _ì‰ð _ecûcôû @U«ò, iZý^ûc ùijò \êA cªe ^ûc @ùU, ù~Cñ[ôùe ùMûUòG Icþ + iZþ iûõùKZòK @ùU Z[û Gjû_ùe iûe^ûc iû]KKê _ì‰ð Mêeêu\ßûeû \ò@û~ûG û Gjò iZý^ûc Z[û iûe^ûc \êAUò~ûK “iàeY” Keòaû ^ûc @ùU û iZýùfûK ùijò iÚû^ @ùU, ù~CñVò iZý _êehê ejò[û,«ò û _ìYýûcôûcûù^ Êdõ ^ò‰ðd Ke«ê iZý Z[û @iZýe û qqqq

mû^ Mwû

KòG Z[û Kò_eò Kìêke cûfòK @U«ò?

79

ù~Cñ-ù~Cñ _ìYýûcôûcûù^ _ecûcôûuê _âû¯ KeòQ«ò, ùicûù^ KjòQ«ò Kò Kìke cûfòK RùY @U«ò û ùi cû^a i\ég ùZùRûcd geúe ~êq @U«ò û ~ûjûu GK ùfûcKì_e _âKûg ùKûUòG iì~ýð Z[û ùKûUòG P¦âcûMêWòKe egàò (KòeY) Vûeê c¤ @]ôK @ùU û ùi jó ^û^û eì_ aù^AQ«ò û _eùcgßeu aûÉaòK ^ûc ^òR -^òR bûhûMêWòKùe Kaòù\ða (ùa\ùe iõÄéZ bûhûùe) Z[û jKÑû Kaúeþ (gâú MêeêMâ^Ú iûùjaùe _éÂû ^õ-721ùe ùlZâúd bûhûùe) Z[û iZþ Kaúeþ (gâú ]cð\ûi Rúu i\þM^ â ùÚ e ùlZâúd bûhûùe) Z[û a¦úùQûWþ Kaúeþ (i^Ú Meúaþ \ûiþ Rúu i\þM^ â ùÚ e ùlZâúd bûhûùe) Kaúeû, Kaúe^þ I Laúeû aû Laúe^þ (gâú Kêeû^þ geú`þ iìeZþ `êKðû^ò ^õ-25, @ûdZ ^õ-19, 21, 52, 58, 59ùe ùlZâúd @ûeaú bûhûùe) Gjò _ì‰ð _ecûcôûu C_cûcôK ^ûc @^ûcú_êeh ê , @Mc_êeh ê , @fL _êeh ê , iZý_êeh ê , @Kûk cì¼ðú, g± Êeì_ú eûc, _ì‰ðaâjà, _ec @le aâjà @û\ò @ùU û ù~_eò ù\ge _â]û^cªúu aûÉaòK geúee ^ûc @^ýKòQò ùjûA[ûG Z[û C_cûcôK ^ûc _â]û^cªú Rú, _âûAcþ cò^òÁeRú @fMû ùjûA[ûG û ù~_eò bûeZ ù\ge _â]û^cªú Rú ^òR _ûLùe Méj aòbûMKê eLôù^A[û’«ò û ù~ùa ùi ùijò aòbûMe KûMR_Zâùe \ÉLZ Keò[û’«ò Z ùijòiÚû^ùe Méjcªúu bìcòKû Keò[û’«ò Z[û ^òRe _\ c¤ Méjcªú ùfLô[û’«ò, \ÉLZ ùijò GKûbkò ùjûA[ûG û Gjò _âKûe Bgßeúd i¼ûKê aêSòaû CPòZ û ù~Cñ i^Úcû^uê I Ehòcû^uê _ecûcôû _âû¯ò ùjûA^ûjó ùicûù^ ^òRe @«òc @^êba KjòQ«ò ù~ _âbêu ùKak _âKûg ù\Lû~ûA _ûeòa, _âbê ù\Lû~û’«ò ^ûjó KûjóKò ^û Zûue ùKøYiò @ûKûe ^ûjó Z[û geúe c¤ùe ]ß^ú (g±) gêYòaû @û\ò _âbê bqòe C_f²ô @ùU û @ûi«ê aòPûe Keòaû - ù~_eò ùKjò @§ @^ý @§cû^u _ûLùe ^òùR ^òRKê @ûLô[ôaû aûfû iò¡Keò aiò[ôa Gaõ Kjê[ôa ù~, eûZâúùe P¦âcûe KòeY ajêZ gû« Gaõ c^cêMÛKe ùjûA[ûG, cêñ ù\Lê[ûG û @^ý @§ gòhýcûù^ _âgÜ Kùf ù~ MêeêRú! P¦âcû ù\LôaûKê Kò_eò ùjûA[ûG û PZêe @§ RYK C¼e ù\fûù~ P¦âcû Z ^òeûKûe @ùU, Zûjû K'Y ù\LôjêG û ùKjò Kùj iì~ýð ^òeûKûe @ùU , Zûjû ù\Lô jêG^ûjó, eaò Ê_âKûgòZ @ùU G[ô_ûAñ Zûjûe ùKak _âKûg ù\Lû~ûA[ûG û MêeêRúu Kjòaû @^êiûùe gòhý N2YÖû30 cò^òUþ iKûùk Z[û N2YÖû 30cò^òU i§ýûùe @ûKûgKê ù\Lô[û’«ò û _e«ê KòQò ù\Lû~ûG ^ûjó û Êdõ aòPûeaòchð Keò[û’«ò ù~ MêeêRú Z iVòKþ KjêQ«ò, _e«ê @û¸cû^ue iû]^û _ìeû 2 NYÖû 30 cò^òUþ iKûk i§ýû ùjûA_ûeê^ûjó û G[ô_ûAñ @ûcKê iì~ýð I P¦âcûe _âKûg ù\Lû~ûC ^ûjó û PZêe MêeêRúu aýûLýûùe @û]ûeòZ ùjûA ùijò PZêe @§e (mû^jú^) aýûLýûe _âPûeK ùKûUòùKûUò @§ (mû^jú^) ùjûA~ûA@Q û Zû_ùe ùicû^uê @ûLô [ôaûaûfû (ZZß\gðú) i^Ú Kjòùf Kò iì~ýð @ûKûe~êq @ùU Gaõ ùi[ôeê _âKûg

80

KòG Z[û Kò_eò Kìêke cûfòK @U«ò

aûjûeêQò û Gjò _âKûe P¦âcûeê _âKûg aûjûeêQò, ù^Zâjú^cûù^! P¦âcû aýZúZ eûZâúùe _âKûg Kò_eò ùjûA_ûeòa? ù~_eò ùKjò Kùj ù~ Uýêaþ fûAUþ ù\LôQ,ò Zû_ùe ùKjò _Pûùe Uýêaf þ ûAUþ Kò_eò ùjûA[ûG, ~ûjûe @û_Y @ûùfûK ù\LòQ«ò ? C¼e còùk ù~ Uýêaþ Z ^òeûKûe ùjûA[ôaû KûeYeê ù\Lû~ûG ^ûjó û ùKak _âKûg ù\Lû~ûA_ûeòa û aòPûe Ke«ê - Uýêaþ aò^û _âKûg Kò_eò i¸a? ~\ò ùKjò Kjòùa ù~ júeû Ê_âKûgòZ @ùU û _êYò Gjû aò c¤ Kjòùa ù~ júeûe ùKak _âKûg ù\Lû~ûA _ûeòa, KûjóKò^û júeû Z ^òeûKûe @ùU, ZûjûKê K'Y ù\Lû~ûA _ûeòa, ùZùa ùijò aýqò júeû ijòZ _eòPòZ ^êjñ«ò û @~[ûùe @kuûe ^òcðûZû ùjûA aiòQò û ù~Cñcûù^ _ecûcôûuê ^òeûKûe KjêQ«ò Z[û ùKak _âKûg ù\Lôaû Z[û ]ß^ò gêYû~òaûKê jó _âbê _âû¯ò cû^ò[û’«ò ùicûù^ _ì‰ð eì_ùe _âbê Z[û bqò ijòZ @_eòPòZ @U«ò û ù~ùa ùicû^uê _âû[ð^û KeûMfû ù~ Zêùc KòQò ù\Lô^ûjñ, ^òR @^êPûeú cû^uê bâcòZ Keò ù\ûhú ùjCQ û ^û Z @û_Yu Mêeêu _ûLùe ZZßmû^eì_ú ù^Zâ @Qò ^û’ @û_YuVûùe @Qò û G[ô_ûAñ iûeûRMZKê bâcòZ Ke«ê ^ûjó û Gjò aòhd C_ùe iaðmû^eì_ú ù^Zâe @§cûù^ fûVò CùVAùf ù~ ‘@ûùcZ cò[ýûaû\ú @Uêñ , Zê jó ùKak iZýaû\ú’ û @ûRò Gjò _eòiÚòZò i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu ijòZ ùjûAQò û Gjò aòaû\e ^ò‰ðd Kò_eò ùja ù~, ùKCñ i^Úu aòPûe iVòKþ @ùU, @ûC Kûjûe bìfþ @ùU? cû^ò^ò@«ê ù~_eò ùKøYiò @_eû] aòhdùe _ûÆRY IKòf ^òR^òRe aòPûe Keê@Q«ò û RùY Kjòùaù~ Gjò @_eû]ùe i´ò]û^e ]û301eû fûMòa, \ßòZúd RYK Kjòùa 302, ZéZúd RYK Kjòùa -304, PZê[ð RYK Kjòùa 306 Z[û _Æc IKòf 307Kê iVòKþ Kjòùa û Gjò _ûÆRY~ûK iVòKþ ùjûA_ûeòùa ^ûjó û ùKak RùY cûZâ iVòKþ ùjûA_ûeòùa, ~\ò Zûue aýûLýû ^òR ù\ge i´ò]û^ ijòZ ùckLûC[ôa û ~\ò Zûue aýûLýû c¤ i´ò]û^e aò_eúZ @ùU û ùZùa _ûÆRY ~ûK iVòKþ ^êjñ«ò û Gjûe ^ò‰ðd ù\ge _aòZâ i´ò]û^ Keòa, ~ûjûKò icÉu \ßûeû cû^ý @ùU û Gjò _âKûe bò^Ü bò^Ü aòPûe ]ûeûeê Z[û iû]^û MêWòKeê ùKCñ gûÈUò @^êKìk @ùU aû ùKCñ gûÈUò aòeê¡ @ùU? Gjûe ^ò‰ðd _aòZâ i\þMâ^Ú jó Keòùa, ~ûjûKò icÉuê cû^ý ùjaû CPòZ û (Gjò _âcûY _aòZâ gâúc\þ bMaZþ MúZû @¤ûd 16 ùgæûK 2324ùe @Qò û) ù~Cñ @ûLô aûfû (_ì‰ð i^Úcûù^) iì~ýðbkò (_ì‰ð _ecûcôû)uê ù\LôQ«ò ùicû^u c¤eê ùKùZKu ^ûc @ùU :(K) @û\eYúd ]cð\ûi iûùjaþ Rú û (L) @û\eYúd \û\ê iûùjaþRú û (M) @û\eYúd cfêK \ûi iûùjaþ Rú û (N) @û\eYúd Meúa\ûi iûùja Rú û (O) @û\eYúd ^û^K iûùjaþ Rú û (P) @û\eYúd Núiû \ûi iûùjaþ Rú @û\ò û (K) @û\eYúd ]cð\ûi iûùjaþ Rú ‘Kaúeþ _eùcgße’u iûlú :- @û\eYúd ]cð\ûi iûùjaRú, aû§aMW - c¤ _âù\g, ~ûjûuê _ì‰ð _ecûcôû Rúa« cjûcôû

mû^ Mwû

81

eì_ùe c[êeûùe \gð^ ù\ùf, iZýùfûK ù\LûAùf û ùiVûùe iZýùfûKùe \êAUò eì_ ù\LûA Rúa« aûfû eì_ùe _ì‰ð _ecûcôû aûfû iòõjûi^ C_ùe aòeûRcû^ ùjûAMùf Z[û @û\eYúd ]cð\ûi iûùjaþ Rúuê Kjòùf ù~, cêñ jó Kûgú (a^ûei)ùe ^úeê-^úcûe NeKê ~ûA@Qò û ùiVûùe ]ûYK (aêYûKûe) Kû~ýð KeêQò û @û\eYúd gâú eûcû^¦ Rú ùcûe MêeêRú @U«ò û GjûKjò iûeò gâú ]cð\ûi Rú u @ûcôûKê _êYò geúe bòZeKê _ùVAù\ùf û gâú ]cð\ûi Rúue geúe \êA\ò^ _~ýð« ùaùjûg (@ùPZ) ejòfû, ZéZúd \ò^ùe ùPZû @ûiòaû_ùe ùi Kûgúùe ùLûRòaûeê _ûAùf ù~, Gjò KûgúKê @ûiò[ôaû ]ûYK jó _ì‰ð _ecûcôû (iZý_êeêh) @U«ò û @û\eYúd ]cð\ûiþ iûùjaþ Rú _aòZâ Kaúeþ iûMeþ, Kaúeþ iûLú, Kaúeþ aúRKþ ^ûcKþ i\Mâ^Ú MêWòKê @ûLôùe ù\Lôùf Z[û _ì‰ð _ecûcôûu _aòZâ cêL Kckeê aûjûeò[ôaû @céZ aP^ eì_ú aòaeYúeê eP^û Kùf û @céZ aûYúùe _âcûY:@ûRþ ùcûùj \gð^þ \òùdû Rú Kaúeþ ûû ùUKþ ûû iZýùfûKþ ùi PfþKeþ @ûG, KûU^þ RcKú RõRúeþ ûû1ûû [ûùe \gð^ ùi jàûùe _û_ KUZþ ùj÷õ, ^òcðk ùjûùa÷ Rú geúe ûû2ûû @céZ ùbûR^ jàûùe iZþMêeê Rúùc÷õ, g± \ì]þ Kú Lúeþ ûû3ûû jò¦ê ùK Zêcþ ù\aþ KjûG, cêifþcû^þ ùK _úeþ ûû4ûû ù\ûù^ûñ \ú^þ Kû SMþWû QòWþMdû, ùUûùj ^û_û ùd geúeþ ûû5ûû ]cð\ûiKú @Rð ùMûiûBñ, ùaWû fõNûBùdû _eþùf Zúeþ ûû6ûû (L) @û\eYúd \û\ê iûùjaþ Rú (@céZ aûYúùe _âcûY) ‘Kaúeþ _eùcgße’u iûlú :- @û\eYúd \û\ì iûùjaþ Rú ù~ùZùaùk iûZ ahðe aûkK [ôùf ùiùZùak _ì‰ð _ecûcôû Rúa« cjûcôû eì_ùe Zûuê \gð^ ù\ùf Z[û iZýùfûK ù^AMùf û Zò^ò\ò^ _~ýð« \û\ê iûùja ùaùjûgþ ejòùf û ùPZû ù`eòfû_ùe _eùcgßeu cjòcû aòhdùe @ûLôù\Lû ajêZ _âKûe @céZaûYú CyûeY Kùf:Rò^þ ùcûKêõ ^òRþ ^ûcþ \ò@û, ùiûA iZþMeê ê jcûeþ û \û\ê \êieþ û ùKûB ^jó, Kaúeþ iéR^þjûeþ ûû \û\ì ^ûcþ Kaúeþ Kú, ùR÷÷ ùKûB ùfùa IUþ û C^þùKû Kaþjì fûùM ^júñ Kûfþ aRâ Kú ùPûUþ ûû \û\ì ^ûcþ Kaúeþ Kû, iê^Kþ eþ Kûùµ Kûfþ û ^ûcþ bùeûùi ùRûñ ^eþ Pùf, ùjûùa ^ aõKû aûfþ ûû ùRûùRû geYþ Kaúeþ ùK, Ze Mþ G @^« @_ûeþ û \û\ì MêYþ KúZû Kùj, KjZþ ^ @ûùa÷ _ûeþ ûû Kaúeþ K¼ðû @û_þ ùj÷, \êRû ^ûjòõ ùKûd û \û\ì _ìe^þ RMZþ ùKû, bqò \éXûaZþ ùiûd ûû ùVKû _ìe^þ ùjûd Raþ, iaþ ùKûB ZùR÷ geúeþ û \û\ì Kûfþ MñùR ^júñ, Rù_÷ ùRû ^ûcþ Kaúeþ ûû @û\þcú Kú @ûdê NùU÷, Zaþ ~cþ ùNùe @ûd û iêcòe^þ Kòdû Kaúeþ Kû, \û\ê fòdû aPûd ûû ùcUò \òdû @_eû]þ iaþ, @ûd còùf Q^þcûjñ û \û\ì iõMþ ùf Pùf, Kaúeþ PeYþ Kú Qûõj ûû ùiaKþ ù\aþ ^òR PeYþ Kû, \û\ê @_þ^û Rû^þ û béõMú iZý Kaúeþ ù^, KújÜû @û_ icû^þ ûû \û\ì @«eMZþ i\û, Qò^þ -Qò^þ iêceò ^þ ]ýû^þ û aûeê ^ûcþ Kaúeþ _eþ, _fþ-_fþ ùceû _âû^þ ûû iê^-þ iê^þ iûLú Kaúeþ Kú, Kûfþ ^aûùa÷ cû[þ û ]^ý ]^ý ùjû Zú^þ ùfûKùcñ, \û\ì ùRûùW jû[þ ûû ùKjeú ^ûcþ Kaúeþ Kû, aòhcþ Kûfþ MReûRþ û \û\ê bR^þ _âZû_ùZ, bûùM iê^Zþ @ûaûRþ ûû

82

KòG Z[û Kò_eò Kìêke cûfòK @U«ò

_fþ GKþ ^ûcþ Kaúeþ Kû, \û\ì c^þPòZþ fûdþ û jÉúùK @gßûeþ ùKû, gßû^þ Kûfþ ^júñ Lûd ûû iêcþeZþ ^ûcþ Kaúeþ Kû, KùU KûfþKú _úeþ û \û\ì \ò^þ \ò^þ CñùP, _ecû^¦ iêLþ iúeþ ûû \û\ì ^ûcþ Kaúeþ Kú, ùRû ùKûB ùfùa IUþ û Zò^ùþ Kû Kajêõ ^û fMB, Kûfþ aRâ Kò ùPûUþ û ùJeþ iõ^Ú iaþ Kì_þ ùj÷õ, ùKùZ SeòZû ^úeþ û \û\ì @Mcþ @_ûeþ ùj÷, \eòdû iZý Kaúeþ ûû @ajú ùZeú iaþ còùU÷, R^à ce^þ Kú _úe û Êûõiþ CÊûõiþ iêcòeùf, \û\ì^ûcþ Kaúeþ ûû ùKûB iMð^ê þ ùcõ eúSþ ejû, ùKûB ^òMYêð þ Vjeûd û \û\ì MZú Kaúeþ Kú, ùcûùZ Kjú ^ Rûd ûû Rò^þ ùcûKêõ ^òRþ ^ûcþ \òdû, ùiûA iZþMeê ê jcûeþ û \û\ì \ìieû ùKûB ^júñ, Kaúeþ iéR^þ jûeþ ûû (M) @û\eYúd cfêKþ \ûi Rú ‘Kaúeþ _eùcgße’u iûlú 42ahðe @ûdêùe gâú cfìK \ûi iûùja Rúuê _ì‰ð _ecûcôû ù\Lûù\ùf Z[û \êA\ò^ _~ýð« gâú cfìK \ûiþ Rú @ùPZ ejò[ùô f û Zû_ùe ^òùcÜûq aûYú CyûeY Kùf:Rù_û ùe c^þ iZþ Mêeê ^ûcþ Kaúeþ ûû ùUKþ ûû Rù_û ùe c^þ _eùcgße ^ûcþ Kaúeþ ûû GKþ icd Mêeê aõgú aRûB Kûk¦âú ùK Zúeþ ûû iêeþ - ^eþ cê^ò [Kþ Mùd, eìKþ Mdû \eòdû ^úeþ ûû Kûñgú ZRþ Mêeê cMþjeþ @ûùd, ù\ûù^ûõ \ú^þ ùK _úeþ ûû ùKûB MûùX ùKûB @MÜò Reûùa÷, XßõWû ^ _ûdû geúeþ ûû Pûeþ \ûMþ ùi iZþMêeê ^ýûeû, @Rùeû @ceþ geúeþ ûû \ûiþ cfìKþ ifìKþ KjZþ ùj÷õ, ùLûùRû Licþ Kaúeþ ûû (N) @û\eYúd Meúaþ \ûiþ iûùjaþ Rú, Mâûc- QêWûYú, Ròfäû.-S{e, jeòdûYû (@céZ aûYúùe _âcûY) _âbê Kaúeþ (Kaòù\ða)u iûlú @û\eYúd Meúaþ \ûi iûùjaþ Rú u @ûaòðbûa i^þ 1717ùe ùjfû Z[û iûùja Kaúeþ Rúu \gð^ \gahð adiùe i^þ 1727 ciòjûùe ^fû ^ûcK ùLZùe ùjfû Z[û iZýùfûK Mc^ (ùcûl_âû¯ò) i^ 1778ùe ùjfû û @û\eYúd Meúaþ \ûiþ iûùjaþ Rúuê c¤ _ecûcôû Kaúeþù\aþ igeúe Rúa« eì_ùe ù\Lûù\ùf û @û\eYúd Meúaþ \ûi Rú ^òR ^kû ^ûcK ùlZùe @^ýiû[ô MûB@ûk _òfûu ijòZ MûB PeûC[ôùf û ù~Cñ ùLZ Kafû^û Mâûce iúcû ijòZ fûMòQò û MûB @ûk cûù^ Rúa« cjûcôû eì_ùe _âKU Kaúeþ _eùcgßeuê _Pûeòùf ù~ @û_Y ~\ò Lû\ý Lû@û«ò ^ûjó, ùZùa \êMþ] MâjY Ke«ê û KûjóKò^û _ecûcôû ùicû^uê ^òùR Kjò[ôùf ù~ cêñ iZýùfûK Mâûceê Lû\ý LûAiûeò @ûiòQò û C¼eùe Kaúeþ _eùcgße KjòùfKò cêñ Kê@ûñeú MûBe lúe _û^Kùe û aûkK Meúaþ \ûiþ Rú ùMûUòG Kê@ûñeú MûBKê _eùcgße Kaúeþ Rúu _ûLKê ù^A @ûYò Kjòùf Kò aûaû Rú GA Kê@ûñeú MûB Kò_eò lúe ù\A_ûeòa? ùiùZùaùk Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) Kê@ûñeú MûB (@[ðûZþ cûB QWû)e Kce C_ùe jûZ eLôùf, @ûù_ @ûù_ Kê@ûñeú MûBUò (@]^ýû ù]^ê)e Pòe (É^) eê lúe ùaûjòaûùe fûMòfû û _ûZâ beò~òaû _ùe a¦ ùjûAMfû û ùijò \êMþ]Kê _eùcgße Kaúeþ Rú _òAùf Z[û _âiû\ eì_ùe KòQò ^òR _òfû Meúa \ûi Rúuê _ò@ûAùf Z[û iZýùfûKe \gð^ KeûAùf û

mû^ Mwû

83

iZýùfûKùe ^òRe \êAUò eì_ ù\ùLA _êYò Rúa« aûfû eì_ùe Kêke cûfòK eì_ùe iòõjûi^ C_ùe aòeûRcû^ ùjûAMùf Z[û Kjòùf ù~ ,cêñ jó 120 ahð _~ýð« Kûgúùe ]ûYK (aêYûKûe) eì_ùe ejòKeò @ûiòQò û cêñ _â[ùc jReZþ cêj¹\þ Rúuê c¤ \gð^ ù\A[ôfò û _aòZâ Kêeû^þ geú`þ ùe ù~Cñ Kaúeû, Kaúe^þ, Laúeû, Laúe^þ, @ûfäûjê @ûKþaeþ @û\ò g± @Qò û ùiMêWòK ùcûe jó ùaû]KeûA[ûG Z[û cêñ jó gâú ^û^K Rúuê ùaB ^\úZUùe Rúa« cûjûcôû eì_ùe jó \gð^ ù\A[ôfò {cêifþcû^þ c¤ùe Rò§û cjûcôû [û’«ò, ùicûù^ Kkû ùPøMû (Ibeþ ùKûUþð _eò) @ûŒêeê Zk_~ýð« Z[û cêŠùe Kkû ùUû_ò _ò§«ò } Z[û cêñ jó afLþ ijeùe ^ùeg gâú @ûaâûjcþ iêfZû^þ @]cþ Rú Z[û gâú \û\ê Rúuê \gð^ ù\A[ôfò Z[û PûùeûUò _aòZâ ùa\ MêWòKùe ù~Cñ Kaòe @MÜò, Kaòù\ða (KaúeõNûeòü) @û\ò ^ûc @Qò ùiMêWòK ùcûe jó ùaû] @ùU û “ Kaúeþ, ùa\þ jcûeû ùb\þ ùj÷, ùc÷ còfê ùaù\ûñ ùi ^ûõjú û ùRû÷^þ ùa\þùi ùc÷õ còfõì , I ùa\þ Rû^þùZ ^ûjúñ û” cêñ jó ùa\ _ìae ð ê c¤ iZýùfûKùe aòeûRcû^ [ôfò û (Mâûc QêWû^ú Rò.-S{e (jeòdûYû) ùe @ûRòaò ùijò RõMfùe ù~Cñ Vûùe _ì‰ð _ecûcôû,u cû^aúd geúe iõZ Meúaþ \ûi Rúuê \gð^ ùjûA[ôfû, ùMûUòG iáZòiÚk aò\ýcû^ @Qò) û @û\eYúd Meúa \ûi Rúu @ûcôû ^òR _ecûcôû a¦úùQûWþ Kaúeþù\a u ijòZ Pûfò~òaû_ùe Zûuê céZ ùaûfò RûYò PòZûC_ùe eLô RkûAaû_ûBñ _âÉêZò KeòaûKê fûMòùf û ùijò icdùe @û\eYúd Meúa \ûi iûùjaþ Rú u @ûcôûKê ‘_ì‰ð _eùcgße’ @ùPZ geúeùe _âùag KeûA ù\ùf û \gahðúd Meúa \ûi RúaòZ ùjûAMùf û Zûjû_ùe ùijò _ì‰ð _ecûcôûue @ûLô ù\Lû aòaeYú ^òR @céZ aûYúùe (i\þMâ^Ú) ^ûcK Mâ^Úe eP^û Kùf û ùijò @céZ aûYúùe _âcûY:@Raþ ^Meþ ùcñ ùf Mdû, jcþKê iZþMeê ê @û^þ û Sòfùþ K aò´þ @Mû]þ MZò, iìùZ Pû\eþ Zû^þ ûû @^« ùKûUò aâjàûŠ Kû GKþ eZò ^júñ bûeþ û iZþMêeê _êeêhþ Kaúeþ ùj÷÷ KêfþùK iéR^þjûeþ ûû ùM÷aò Lýûf aògûkþ iZþMêeê, @Pkþ \òMþ´eþ [ôeþ ùj÷ û bqò ùjZþ Kûdû]eþ @ûùd, @aòMZþ iZþ Kaúeþ ùj÷õ ûû je\cþ ùLûRþ jù^ûRþ jûReþ, Zâúùa÷Yú ùK Zúeþ ùj÷õ û \ûiþ Meúaþ Zaúaþ iZþMêeê, a¦ú ùQûWþ Kaúeþ ùj÷õ ûû jcþ iêfþZû^ú ^û^Kþ Zûùe, \û\ìuê C_ù\gþ \òdû û RûZþ Rêfûjû ùb\þ ^júñ _ûdû, Kûgú cûùj Kaúeþ jê@û ûû iaþ _\þaú ùK cìfùþ j÷õ, iKfþ iò¡ò ùj÷õ Zúeþ û \ûiþ Meúaþ iZþ _êehê þ bùRû @aòMZþ Kfû Kaúeþ ûû Rò¦û ùRûMú RMZþMêeê, cûfòK cêeg\þ _úeþ û \jìñ \ú^þ SMþWû cõWþdû, _ûdû ^júñ geúeþ ûû Meúaþ Ròiþ uì KjùZ Kaúeþ Rêfûjû û iaþ MZò _ì‰ð @Mcþ @Mûjû ûû C_ùeûq aûYúùe @û\eYúd Meúaþ \ûi iûùja Rú cjûeûR ÆÁ Keòù\ùf ù~ Kûgú aûfû ]ûYK (aêYûKûe) ùcûùZ c¤ ^ûc \û^ ù\A Gjò ba iõiûeeê _ûeòKùf û Gjò Kûgú aûfû ]ûYK jó (iZý _êeêh) _ì‰ð aâjà @U«ò û

84

KòG Z[û Kò_eò Kìêke cûfòK @U«ò

_eùcgße Kaúeþ jó iZýùfûKeê Rúa« cjûcôû eì_ùe @ûiò ùcûùZ @Ra ^Me (@nêZ ^Me iZýùfûK) Kê ù^AMùf û ù~CñVûùe @û^¦ jó @û^¦ @ùU û ùKøYiò Pò«û ^ûjó û R^à-céZýê, @^ý _âûYú cû^u geúee KÁ @û\ò ùgûK ^ûjó û Gjò KûgúKê ]ûYK eì_ùe @ûiò[ôaû iZý_êeêh jó bò^Ü bò^Ü icdùe _âKU ùjûA @û\eYúd gâú @aâûjòcþ iêfZû^þ @]cþ iûùjaþ Rúuê c¤ iZý^ûcþ ù\A _ûeòKùf û ùijò Kaòù\ða, ~ûjûu GK ùeûcKì_ùe ùKûUòG iì~ýðeê aûjûeê[ôaû _âKûg cû^u bkò _âKûg @ùU, Z[û cû^a i\ég @U«ò, @Zò ùZùRûcd ^òRe aûÉaòK geúe C_ùe jûfêKû ùZR_ê¬e ùPûfû (b\âû aÈû @[ðûZþ ùZR_ê¬e geúe) ]ûeY Keò @ûcKê céZýê ùfûK (c^êhý ùfûK)ùe \gð^ \ò@«ò û KûjóKò^û ùijò _eùcgßeu aûÉaòK Êeì_e _âKûgKê Pcð \éÁò i~ý Keò_ûeòa ^ûjó û @û\eYúd Meúaþ \ûi iûùja Rú ^òRe @céZaûYúùe KjòQ«ò Kò iaðKkû iZþMêeê iûùja Kú, jeò@ûG jeòdûùY ^êñ û bûaû[ð @ùU ù~ _ì‰ð _ecûcôû Kaòeþ jeò (Kaòù\ða) ù~Cñ ùlZâKê @ûiòùf Zûjûe ^ûc jeòdûYû @[ðûZþ _ecûcôûu @ûiòaû aûfû _aòZâ iÚk, ù~Cñ KûeYeê @ûL-_ûLe ùlZâKê jeò@û^û (jeòdûYû) KjòaûKê fûMòùf û i^þ 1966ùe _¬ûa eûRýe aòbûR^ ùjaû\ßûeû Gjò ùlZâe ^ûc jeò@ûYû (jeòdûYû) ùjfû û _ûLû_ûLô 236 ahð _ìùað Kjò[aû aûYú 1966ùe iò¡ ùjfû Kò icd @ûiòùf Gjò ùlZâ jeòdûYû _âû« ^ûcùe aòLýûZ ùja û ~ûjûKò @ûRò _âùZýl _âcûY @ùU û (O) @û\eYúd ^û^K Rú \ßûeû Mêeê ‘Mâ^Ú iûùja’ùe ‘Kaúeþ _eùcgße’u _âcûY G[ô_ûAñ MêeêMâ^Ú iûùja _éÂû 721ùe ^òR @céZaûYú cjfû 1ùe gâú ^û^K Rú KjòQ«ò Kò “jKÑû Kaúeþ Keúcþ Zì, ùaGaþ _eþaeþ\úMûeþ û ^û^K aêùMûd\þ R^êZêeû, ùZùe PûKeûõ _ûLûKþ û” Gjûe _âcûY MêeMê ^â Ú iûùjaùe eûM “iòeú” cjfû 1 _éÂû ^õ-24ùe g± ^õ-29 g± -GKþ iê@û^þ \êñB iê@û^ú ^ûf, bfþùK ùbøõKjú i\û aò@ûfþ û KêWQêeû cêVû cêeþ\ûeþ, ]ûYKþ eê_þ ejû KeþZûeþ ûû1ûû ùc÷ _Zò Kú _¦ò ^ Keþ^ú Kú Kûeþ û Cjþ aòMþùW÷ eì_þ ejû aòKþeûfþ ûû ùZeû GKþ ^ûcþ Zûùe iõiûe, ùc÷õ Gùjû @ûiþ Gùjû @û]ûe û cêLþ ^ò¦û @ûLû \ò^þ eûZþ, _eþ Neþ ùRûjú ^úPþ c^ûZò ûû Kûcþ ùKâû]þ Z^þ aòij PõWûfþ, ]ûYKþ eê_þ ejû KeþZûeþ ûû2ûû `ûjú iêeZþ cfêKú ùaiþ, Cjþ VMþIßûWû VMú ù\gþ ûû Leûiò@ûYû ajêZû bûeþ, ]ûYKþ eê_þ ejû KeþZûeþ ûû3ûû ùc÷õ KúZû ^ RûZû jeûcþùLûeþ, Cj Kò@û cêjñ ù\iû \êÁþ ùPûeþ û ^û^Kþ ^úPþ Kj aòPûeþ, ]ûYKþ eê_þ ejû KeþZûeþ ûû4ûû MêeêMâ^Ú iûùjaþ, eûM @ûiûaeú, cjfû 1e KòQò @õg iûjòaþ ùceû GùKû ùj÷ û GùKû ùj÷ bûB GùKû ùj÷ û

mû^ Mwû

85

@ûù_ eì_þ Kùe ajê bûõZú ^û^Kþ aû_êWû Ga Kj ûû (_é-350) û ùRýû^þ Kú@û ùiû iPê [ú@û, @céZ ^ûcþ iZþMêeê \ú@û ûû (_é-352) Mêeê _êùe ùZ MZò cZò _ûB û (_é-353) ûû aìWZþ RMê ù\Lô@û ZC Weò bûùM û iZòMêeê eûùL ùi aW bûùM, ^û^Kþ MêeêKú PeùYûõ fûùM ûû (_é-414) ùc÷õ Mêeê _ìQò@û @_þYû iûPû aòPûeú eûcþ û (_é-439) C_ùeûq @céZ aûYúùe gâú ^û^K iûùjaþ Rú Êdõ ÊúKûe Keê@Q«ò Kò iûùjaþ (_âbê) GK jó @U«ò Z[û Zûue (gâú ^û^Kþ Rúu) ùKùZK icdùe c^êhý eì_ùe Mêeê c¤ [ôùf ~ûjûu aòhdùe KjòQ«ò Kò _ì‰ð Mêeêu Vûeê ZZßmû^ _âû¯ ùjfû Z[û ùcûe MêeêRú ùcûùZ (@céZ ^ûc) @ce cª @[ðûZþ _ì‰ð ùcûl Keòaû aûfû C_ù\g ^ûc cª ù\ùf, ùijò ùcûe Mêeê ^û^û eì_ ]ûeY Keò^ò@«ò @[ðûZþ ùi jó iZý _êeêh @U«ò, ùi jó Rúa« eì_ aù^A ^ò@«ò û ùi jó ]ûYK eê_ùe c¤ Kûgú ^Meùe aòeûRcû^ ùjûA iû]ûeY aýqò @[ðûZþ bqe bìcòKû Keê@Q«ò û gûÈ aòeê¡ _ìRû Keò iûeû RMZKê R^à-céZýêI Kcð`ke @MÜòùe Rkê[ôaû ù\Lô Rúa^ aý[ð ùjûA~òaû Weùe ù\øWò~ûA cêñ MêeêRúu PeY Kckùe geY ù^fò û afòjûeú Mêeê @û_þùY \òCjûWú i\þaûe û Rò^þ cûYiþ ùZ ù\aùZ KúG ^ fûMú aûe û @û_úù^÷ @û_ iûRòI @û_òù^÷ ePòI ^ûC û \êdú Kê\eþ Zò iûRúG Keò @ûiYê WòùVû PûC û \ûZû KeþZû @û_ò Zìõ Zêiò ù\ajò Keþjò _iûC û Zì RûùYûA ibùi÷ ù\ ùf÷ijò \òõ\þ KaûC Keò @ûiYê WòùVû PûC û (_é-463) bûaû[ð @ùUKò _ì‰ð _ecûcôû Rúa« eì_ ]ûeY Keò ùaB ^\ú ZUKê @ûiòùf @[ðûZþ Rúa« KêjûMùf Z[û Êdõ jò \êAUò \ê^ò@û C_ùe (iZýùfûK @û\ò) Z[û Zùk (aâjà I _eaâjàu ùfûK) Kê eP^û Keò C_ùe[ôaû iZýùfûK Kê @ûiò @ûKûe ùe @ûi^ C_ùe aiò Lêiòe ijòZ ^òR\ßûeû ePò[ôaû \ê^ò@ûKê @û_Y ù\Lê@Q«ò Z[û @û_Y jó Êd¸ê @[ðûZþ cûZûu Mbðeê R^à ^ò@«ò ^ûjó, Êdõ _âKU jê@«ò û Gjò _âcûY _aòZâ ~\êùað\ @¤ûd 40cõ.8ùe @Qò ù~, Kaúeþ c^úhò Êd¸ìü _eòbì aýa]ûZû, bûaû[ð @ùU Kò Kaúeþ _ecûcôû iaðm @U«ò) Z[û ^òRKê ^òùR _âKU jê@«ò û ùi (_eòbì) i^ûZ^ @[ðûZþ iað _â[c aûfû _âbê @U«ò û ùi iað aâjûà Š MêWK ò e (aýa]ûZû) bò^-Ü bò^Ü @[ðûZþ iað ùfûK MêWK ò e ePdòZû @U«ò û Gjì RúC ajêùZ R^cþ beþcò@û, Zû iZòMêeê ga\þ iêYûAdû ûû (_é-465) bûaû[ð @ùUKò gâú ^û^Kþ iûùjaþ Rú Kjê@Q«ò ù~ ùcûe Gjò Rúa ajêZ icd _ìaðeê R^à Z[û céZýêe PKâùe bâcY Keê[ôfû Gùa _ì‰ð iZýMêeê ùcûùZ ^ûc _â\û^ Kùf û gâú ^û^K Rúu _ìað R^à -iZý~êMùe eûRû @´âúh, ùZâZû~êMùe eûRû R^K ùjûA[ôùf Gaõ Zû’_ùe Kkò~êMùe ^û^Kþ Rú ùjùf Z[û @^ý ù~û^ò MêWòKùe còkò[ôaû R^à MêWòKe Z MY^û jó ^ûjó û

86

KòG Z[û Kò_eò Kìêke cûfòK @U«ò

“_âbê Kaúeþþ Rú Êûcú eûcû^¦ Rú uê ZZßmû^ aêùSAùf” _ŠòZ Êûcú eûcû^¦ Rú RùY aò\ßû^ _êeêh [ôùf û ùa\ MêWòKe I MúZû Rúe ccðm mûZû eìù_ _eòPòZ [ôùf û

“_û “_ûÆ ahðe @ûdêùe eûcû^¦ Rú uê Mêeê ]ûeY (MâjY) Keòaû” ù~Cñ icdùe Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ða) ^òR fúkûcd geúeùe _ûÆahð adie ùjûAMùf ùiùZùaùk Mêec ê ~ýðû\û aù^A eLôaû_ûAñ fúkûKùf û @ùXAahð adie aûkKe eì_]ûeY Keò iKûùk -iKûùk (ùbûeþicdùe) @§ûeùe _ÆMwû NûUe _ûjûP C_ùe ùgûAMùf, ù~CñVûKê Êûcú eûcû^¦Rú _âZò\ò^ iÜû^ûù[ð ~ûC[ôùf û gâú eûcû^¦Rú Pûeòùa\ùe aòm Gaõ _aòZâ MúZûRúe aò\ßû^ bûaùe RYûgêYû [ôùf û Êûcú eûcû^¦ Rú u @ûdê 104ahðe ùjûA~ûA[ôfû û Kûgúùe ù~Cñ bŠ _ìRû @^ý _ŠòZ cûù^ PùkA eLô[ôùf ùiiaê a¦ KùeA ù\A[ôùf û eûcû^¦ Rú gûÈ @^êKìk iû]^û aZûC[ôùf Gaõ _ìeû Kûgúùe ^òRe aûa^ \eaûe fMûC[ôùf û eûcû^¦ Rú _aòZâ MúZû Rú I _aòZâ ùa\ MêWòKe @û]ûeùe aò]ôaZþ iû]^û Keê[ôùf Gaõ ùfûKuê Kjê[ôùf û Icþ ^ûce R_ Keòaû_ûAñ C_ù\g ù\C[ôùf û ùijò \ò^ c¤ ù~ùZùaùk iÜû^ Keòaû_ûAñ _ÆMwû NûUKê Mùf Z _ûjûP C_ùe Kaúeþ iûùjaþ ùgûA[ôùf û iKûùk aâûjà cêjì¼ðe @§ûeùe Êûcú eûcû^¦ Rúuê Kaúeþ iûùjaþ ù\LûMùf ^ûjó û Kaúeþ iûùjau cêŠùe eûcû^¦ Rúu _û\e KVC aûRòMfû û ù~_eò aûkK RùY Kû¦ò[ûG, ùijò_eò Kaòù\ðaþ Kû¦òaûKê fûMòùf û eûcû^¦ Rú iùw iùw ^Añ _Wò ù\Lôùf ù~ Kûùk aûkKUòKê @ûNûZ fûMò~ûA^òZ Z[û ùiÜjùe CùVAù^ùf û ùijò icdùe eûcû^¦ Rúu Mkûe KY×ò (cûkû) aûjûeò~ûA _eùcgße Kaòù\ða u Mkûùe _WòMfû û eûcû^¦ Rú Kjòùf _êZâ ! eûc-eûc Kêj û eûce ^ûcùe \êüL \ìe ùjûA~ûG, _êZâ! eûc-eûc ùaûùfû, Kaúeþ iûùjau cÉKùe jûZ eLôùf û gògê eì_ùe Kaúe iûùjaþ Pê_þ ùjûAMùf û Zû_ùe eûcû^¦Rú iÜû^ KeòaûKê fûMòMùf Gaõ bûaòùf ù~ _òfûUòKê @ûgâcKê ù^A~òaò û ~ûjûe _òfû ùjûA[ôa Zû’u _ûLKê _ùVA ù\aò û eûcû^¦ Rú iÜû^ Keòiûeò ù\Lôùf Z _òfûUò ùijòiÚû^ùe ^ûjó û Kaúeþ iûùjaþ ùijòiÚû^eê @«¡ðû^ ùjùf Gaõ ^òRe KêWò@û c¤Kê Pûfò@ûiòùf û eûcû^¦ Rú Pò«ûKùf ù~, ùQûU_òfû [ôfû Pûfò~ûA[ôa Gùa ZûKê ùKCñVûùe ùLûRòaò?

mû^ Mwû

87

“Kaúeþþ _âbê \ßûeû Êûcú eûcû^¦ Rú u @ûgâcùe \ê A Uò e ì _ ]ûeY Keò a û” ùMûUòG \ò^ Êûcú eûcû^¦ Rú u ùKjò RùY gòhý ùKøYiò GK iÚû^ùe iZþiw Keê[ôfû û Kaúeþ iûùjaþ ùijòVûKê PûfòMùf û ùijò Ehò cjûgd gâú aò¾ê _êeûYe K[û gêYûC[ôfû û ùi Kjê[ôfû ù~, bMaû^ aò¾ê Rú iûeû iéÁòe ePdòZû @U«ò û ùi jòñ _ûk^ K¼ðû @U«ò, ùi jó eûc Gaõ Ké¾ eì_ùe @aZûe bûaùe @ûiò[ôaû _ecgqò @U«ò, @R^àû @U«ò, gâú aò¾êue ùKjò cûZû _òZû ^ûjûñ«ò û Kaúeþ _eùcgße Gjò icÉ Pyðû gêYòùf û iZþiw C_eûù« Kaúeþ _eùcgße Kjòùf Ehò Rú! cêñ ùMûUòG _âgÜ _Pûeò _ûeòaò Kò? Ehò Rú Kjòùf jñ _êZâ!- _Pûe û ùiVûùe ij ij iõLýûùe bqR^ C_iÚòZ [ôùf û Kaòù\ða Kjòùf Kò @û_Y aò¾ê _êeûYeê iZþiw gêYûC[ôùf ù~, aò¾ê Rú _ecgqò @U«ò, GjûuVûeê aâjàû Gaõ gòau C_ô¼òô ùjûAQò û Ehò Rú Kjòùf cêñ ~ûjû gêYûCQò, aò¾ê _êeûYùe Zûjûjó ùfLû@Qò û Kaúeþ iûùja Rú Kjòùf ù~ Ehò Rú, cêñ Z @û_YuVê iõgd ^òaûeY _ûAñ _âû[ð^û KeòQò û @û_Y @ûù\ø eûM«ê ^ûjó û ùMûUòG \ò^ cêñ gòa_êeûY gêYò[ôfò û ùi[ôùe ùijò cjû_êeêh iêYûC[ôùf Kò bMaû^ gòauVûeê aò¾ê Gaõ aâjàûu C_ô¼ò ùjûAQò û _âcûY (_aòZâ gòa_êeûY, eê\â iõjòZû, @¤ûd 6 Z[û 7 ùe, MúZû ù_âiþ ùMûeL_êeeê _âKûgòZ) ù\aú bûMaZe ZéZúd ħùe ùfLû@Qò ù~ ù\aú Gjò Zò^òRY aâjàû-aò¾ê-gòau cûZû @U«ò û Gjò Zò^òRY ^ûgaû^ @U«, @aò^ûgú ^êjñ«ò û EhòRú ^òeê¼e ùjûAMùf û ùKâû]ôZ ùjûA Kjòùf Zê KòG @Uê? Kûjûe _êZâ @Uê ? Kaúeþ iûùjaþ C¼e ù\aû _ìaðeê ùiVûùe [ôaû @^ý bqR^ KjòaûKê fûMòùf ùd Z ^úeê aêYûKûee _êZâ @ùU û Êûcú eûcû^¦u gòhý KjòaûKê fûMòfû Kò Zê Mkûùe KY×òcûkû KûjóKò _KûAQê? (ùa÷¾a iû]ê Zêkiúe GK cûkû [ôaû cêYò Mkûùe Uûw«ò û G[ôeê _âcûYòZ ùjfû ù~ Ehò Rú aò¾ê _eµeûeê C_ù\g ù^AQ«ò) û ùZûe Mêeêù\a KòG @U«ò? Kaúeþ iûùja Kjòùf ù~ ùcûe Mêeêù\a ùi jó @U«ò ~òG @û_Yu Mêeêù\a @U«ò û ùijò Ehò RYK ajêZ ùKâû]ôZ ùjûAMùf Z[û Kjòùf ù~, @ûùe @ùaû]! Zê @Qê@ûñ aêYûKûee _òfû Gaõ ùcûe Mêeêù\auê ^òRe Mêeêù\a ùaûfò KjêQê û ùcûe Mêeêù\auê RûY; ùi KòG @U«ò ? gâú gâú 1008 _ŠòZ eûcû^¦ Rú @ûPû~ýð Zê aêYûKûee aûkK, ùi ùZû bkò @Qê@ûñ cû^u \gð^ c¤ Ke«ò ^ûjó û @ûC Zê Kjê@Qêñ ù~ cêñ ZûuVê ^ûc ù^AQò û ù\Lô^@ò bûBcûù^ bq R^cûù^, AG còQê@û K_Uò @ùU û a¼ðcû^ Mêeêù\au _ûLKê ~òaò Gaõ Zûuê ùZûe icÉ KûjûYú aùZAaò û Zê ùQûU RûZòe _òfû @ûce Mêeùê \auê @i¹û^ KeêQê û ‘KaòeMÜ’ò Kjòùf Kò VòKþ @Qò, Mêeùê \aRúuê Kjò\@ò û ùijò Ehò RYK ~ûA gâú eûcû^¦ Rú uê Kjòùf Kò Mêeùê \a, GK aêYûKûe RûZòe _òfû@Qò û ùi Z @ûce ^ûK KûUòù\fû, ùi KjêQò Kò Êûcú eûcû^¦ Rú ùcûe Mêeùê \a @U«ò û ùj bMaû^! @ûceZ aûjûeKê aûjûeòaû KÁiû¤, \êüLbeû ùjûAMfû û Êûcú eûcû^¦ Rú Kjòùf Kûfò iKûùk ZûKê iû[ôùe

88

KòG Z[û Kò_eò Kìêke cûfòK @U«ò

WûKò@ûY û Kûfò ù\Lôa, Zêc @ûMùe cêñ ZûKê ùKùZ \Š ù\aò û

“Êûcú eûcû^¦ Rúu c^e K[û Kjò ù \aû” Zjó _e\ò^ iKûùk-iKûùk Kaúeþ iûùjauê \gRY @ùaû] aýqòcûù^ ]eò@ûYò eûcû^¦ Rúu @ûMùe C_iÚòZ Keòù\ùf û eûcû^¦ Rú Gjû ù\ùLAaû _ûAñ Kùf Kò cêñ ùKùaaò ùQûU RûZò ùfûKuê \gð^ aò Kùe^ûjó û AG còQ Kjê[ôfû ù~, AG ùcû ^òKUeê \úlû ù^AQò, @ûMùe _\ðû fùMA ù\ùf û eûcû^¦ Rú _e\û _Qùe ejò _Pûeòùf Kò, Zê KòG Gaõ ùZûe K'Y RûZò @ùU? ùZûe K'Y _^Ú @ùU, @[ðûZþ ùKCñ _ecûcôûu _ìRû KeêQê? eûcû^¦ @]ôKûe iê^,ò Rêfûjû @Kþ RM\úgþ û \ûiþ Meúaþ aòfõaþ ^û, Zûjò ^aûaZþ gúgþ ûû 407 ûû eûcû^¦ Kìõ Mêeê Kùj÷, Z^þùi÷õ ^júõ còfûZþ û \ûiþ Meúaþ \gð^þ bùd, ù_÷ùW fMú Rêõ fûZþ ûû408ûû _^Ú PfZþ ùVûKeþ fMú, eûcþ^ûcþ Kjò \ú^þ û \ûiþ Meúaþ Kieþ ^júñ, iúLþ fB _âaú^þ ûû409ûû @ûWû _W\û fûd Keò, eûcû^¦ aìSõZþ û \ûiþ Meúaþ KêfõM Qaò, @]eþ WûKþ Kì\õZþ ûû410ûû ùKø^þ RûZò Kêfþ _^Ú ùj÷, ùKø^þ Zêjûà eû ^ûcþ û \ûiþ Meúaþ @]ú^þ MZò, ùaûfZþ ùj÷õ afò Rûõaþ ûû411ûû C¼e Kaúeþ Rúue:RûZò jcûeú RMZþMeê ,ê _eùcgße _\þ _^Ú û \ûi Meúaþ fòLZþ ò _ùe÷, ^ûcþ ^òe¬^ KõZþ ûû412ûû eûcû^¦ Rú Kjòùf :ùe aûkKþ iê^þ \êað¡ò, NUþ cVþ Z^þ @ûKûe û \ûi Meúaþ \e\þ fMýû, ùjû ùaûùf iòeþR^þjûeþ ûû413 ûû Zêcþ ùcû c^þ ùK _ûfþaû, Rêfùj÷ ùK Neþ aûiþ û \ûiþ Meúaþ @mû^þ MZò, GZû \éX aògûß iþ ûû414ûû cû^ aWûB QûõWò Keò, ùaûùfø aûkK ùa÷õ^ û \ûiþ Meúaþ @]cþ cêLú, GZû Zêcþ NUþ ù`÷õ^þ ûû415ûû ZKð Zfìùi÷õ ùaûfùZ÷, eûcû^¦ iêeþ mû^ û \ûiþ Meúaþ KêRûZò ùj÷, @ûLe ^úPþ ^ò\û^þ ûû423ûû _eùcgße Kaúeþ Rú (Kaòù\ða) ù_âc_ìaðK C¼e ù\ùf :ùcûjùK a\^þ Lêfûiþ Keþ, iê^ò Êûcú _âaú^þ û \ûi Meúaþ c^ú cùe÷, ùc÷õ @ûRòRþ @û]ú^þ ûû428ûû ùc÷õ @aòMZþ MZò ùi÷õ _ùe÷, Pýûeò ùa\þ ùi÷õ \ìeþ û \ûiþ Meúaþ \ùgøõ \ògû, iKfþ iòõ]þ be_êe ûû429ûû iKfþ iòõ]þ beþ_eì þ jì,ñ LûfòKþ jcþeû ^ûcþ û \ûi Meúa @RûZò jì,ñ ùZ÷õ Rìõ Kjýû akò Rûõaþ ûû430ûû RûZò _Zò ùcùe ^júñ, ^júñ aÉú ^júñ Mâûcþ û \ûiþ Meúaþ @^ò^þ MZò, ^júñ jcûùe ^ûcþ ûû431ûû ^û\þ aò¦þ ùcùe ^júñ, ^júñ Mê\û ^júñ MûZþ û \ûiþ Meúaþ g± iRû, ^júñ KòiúKû iû[þ ûû432ûû iaþ iõMú aòQeì ^júñ, @û\ò @« ajê Rûñjò û \ûiþ Meúaþ iKfþ aõiê, aûjûe bòZeþ cûñjò ûû433ûû G Êûcú iéÁû ùc÷õ, iéÁò jcûùe÷ Zúeþ û \ûi Meúaþ @]eþ aiìõ, @aòMZþ iZý Kaúeþ ûû434ûû ù_øjcú ]eYú @ûKûgþ ùc÷õ, ùc÷õ aýû_Kþ iaþ ùVøeþ û \ûiþ Meúaþ ^ \êiþeû, jcþ icZêfþ ^júñ ùIøeþ ûû435ûû jcþ \ûi^þ ùK \ûiþ ùj÷õ, KeþZû _êehê Keúcþ û \ûiþ Meúaþ @a]ìZþ jcþ, jcþ aâjPà ûeú iúcþ ûû439ûû iê^ò eûcû^¦ eûcþ jcþ, ùc÷õ aûa^ ^eiòõj û \ûiþ Meúaþ Kfú Kfú, jcþ júñ ùi Ké¾ @bw ûû440ûû jcþjúõ ùi A¦â Kêùaeþ ùj÷õ, aâjûà aò¾ê cùjg û \ûiþ Meúaþ ]ecþ ]ßRû, ]eYú eiûZkþ ùghþ ûû447ûû

mû^ Mwû

89

iê^ò Êûcú iZú bûLjì,ñ SêVþ ^ jcþùe÷ eòõPþ û \ûiþ Meúaþ jcþ eì_ aò^,þ ùIøeþ iKf _â_Æ ûû453ûû ùMûZû fûCõ ÊMð ùi÷õ, `òeò ù_÷Vì _ûZûfþ û Meúaþ \ûiþ XêXZñ þ `òeõì , júùe cûYòKþ fûfþ ûû476ûû Aiþ \eòdû KõKeþ ajêZ,þ fûfþ Kjó Kjó Vûaþ û Meúaþ \ûiþ cûYòK PêùM÷õ, jcþ cêeRúaû ^ûña ûû477ûû cêeRúaû cûYòKþ PêùM÷,ñ Kueþ _»eþ Wûeò û \ûiþ Meúaþ ùWûeú @Mcþ, CZùeû g± @]ûe ûû478ûû ~\ò ùcûe RûZò _Pûeê @Q«òZ cêñ RMZþ Mêeê @ùU û (ùa\ MêWòKùe ùfLû@Qò ù~ RMZMêeê, iûeû iéÁòKê mû^ _â\û^ Keòaûaûfû Kaúeþ _âbê @U«ò) ùcûe _^Ú K'Y @ùU ? (ùKCñ _eùcgßeu cûMð cêñ \gð^ KeêQò?) Gjûe C¼eùe Kaúeþ Rú Kjòùf ùcûe _eùcgße _^Ú @ùU û Bgþ, Bgße, _eùcgße (aâjà, _eaâjà, _ì‰ðaâjà Z[û le_êeêh, @le_êeêh, _ec@le _êeêh) ùe ùijò iùaûðy gqò (iê_âúcþ _ûIßûeþ) _eùcgßeu cûMð \gð^ Keòaû_ûAñ @ûiòQò, ~òGKò @^« ùKûUò aâjûà Še ePdòZû Gaõ ]ûeY-ù_ûhY Keòaû aûfû @U«ò û ùa\ MêWK ò ùe ~ûjûuê Kaòù\ðaþ, KaòeMÜò @û\ò ^ûc MêWK ò ùe iù´û]ôZ Keû~ûA@Qò û Bgþ I le _êeêh Z aâjàuê Kêjû~ûG û ~òG ùKak GùKûAgþ aâjàûŠe Êûcú @U«ò û _eaâjà I @le _êeêhuê Bgße Kêjû~ûG û ~òG iûZiv aâjàûŠ MêWòKe Êûcú @U«ò Z[û _ec @le _êeêhuê _ì‰ð aâjà I _eùcgße Kêjû~ûG û ~òGKò @iõLý aâjàûŠ MêWòKe Êûcú @U«ò û @[ðûZþ Kêke cûfòK @U«ò Gaõ G[ô_ûAñ Kaúeþ Rú Êûcú eûcû^¦ Rúuê Kjòùf Kò ùcûe _^Ú _eùcgßeuê _âû¯ò aûfû @ùU û MúZû @¤ûd 15 ùgæûK ^õ-17ùe ùfLû@Qò Kò aûÉaùe @aò^ûgú _eùcgße Z @^ý ùKjò @U«ò Gaõ ùi jó Zòù^ûUò ùfûK MêWòKùe _âùag Keò icÉue ]ûeY-ù_ûhY Keò[û’«ò û ùijò @aò^ûgú _ecûcôû _eùcgße Gjò ^ûcùe _eòPd _ûA[û’«ò û ùijò _eùcgße cêñ jó @ùU û Gjò K[ûKê gêYò Êûcú eûcû^¦ Rú ajêZ ùKâû]ôZ ùjûAMùf Z[û Kjòùf, Kòùe @b\â aûkK! Zê ùQûU RûZòe Gaõ ùQûU cêjñùe aW K[û, Zê ^òRKê ^òùR bMaû^ ùjûA~ûAQê û Leû_þ Mûkò c¤ Kùf û Kaúeþ iûùjaþ Kjòùf ùj Mêeêù\a! @û_Y ùcûe MêeêRú @U«ò û @û_Y ùcûùZ Mûkò ù\CQ«ò Zûjû _ùe c¤ ùcûùZ @û^¦ @ûiêQò û Kò«ê cêñ ~ûjû @û_Yuê Kjê@Qò, cêñ _âKéZùe _ì‰ð aâjà jó @ùU û G[ôùe ùKøYiò iõgd ^ûjó û Gjò K[ûKê gêYò eûcû^¦ Rú Kjòùf Kò ejò~û ùZûe Z f´û KûjûYú ùja, Zê G_eò cû^òaê ^ûjó û cêñ _â[ùc ùcûe _ìRûKû~ýð Keò^òG û eûcû^¦ Rú Kjòùf ù~ GjûKê aiû@, cêñ _â[ùc ^òRe KòQò Kâòdû ejò[ûG, ùiMêWòKê Keò ù^CQò û Gjû_ùe cêñ Gjû ijòZ CPòZþ aýajûe Keòaò û Êûcú eûcû^¦ Rú K'Y Kâòdû Keê[ôùf? bMaû^þ aò¾ê Rúu GK KûÌ^òKcì¼çô Zò@ûeò Keê[ôùf û i¹êLùe cì¼çô ù\Lû~ûC[ûG (ù~_eò KcðKûŠ Keò[û«ò, bMaû^u cì¼úðeê _ìaðeê _ò§ò[ôaû icÉ aÈ KûXòù\A, Zûuê Rkùe iÜû^ KùeA _êYò Êz K_Wû bMaû^ VûKêeuê _òù§A Mkûùe cûkû ù\A, ZòkK fùMA cêKêU eLô\ò@«ò) û Gjò iaê Kâòdû eûcû^¦ Rú KÌ^ûùe Keê[ôùf û KÌ^û Keò bMaû^u KûÌ^òK cì¼úð aù^Aùf û gâ¡ûe ijòZ ù~_eò Lûfò _û\ùe ~ûA ^òùR jó MwûRk @ûYòùf, Gjòbkò ^òRe bûa^û aù^A VûKêe Rúu cì¼çô eê K_Wû KûXòùf û Zû_ùe iÜû^

90

KòG Z[û Kò_eò Kìêke cûfòK @U«ò

KùeAùf Z[û aÈ _òù§Aù\ùf û ZòkK fùMA ù\ùf, cêKêU eLôù\ùf Gaõ KY×òcûkû ù\aû bìfòMùf û ~\ò KY×ò \ò@û^~ûG, ùZùa _ìRû @]û ejò~ûG Gaõ cêKêU eLôù\ùa ùZùa ZûKê @ûC[ùe KXû~ûA _ûeòa ^ûjó û ~\ò ùijò\ò^ cêKêU KûXò ù\ùaZ _ìRû LŠòZ ùjûAMfû ùaûfò cû^û~ûG û Êûcú eûcû^¦ Rú ^òRKê ^òùR ù\ûh ù\C@Q«ò ù~ Gbkò Rúa^ ùcûe ùjûAMfû ùKùaaò c]ý Gbkò bêfþ Rúa^ùe [ùecûZâ ùjûA^[ôfû û _âbê! @ûRò K'Y bêfþ ùjAMfû ùcû bkò _û_ú\ßûeû ? ~\ò cêKêU KûXòaò ùZùa _ìRû LŠòZ ùja û ùi Pò«ûKùf ù~; ~ûGñ, cêKêUe C_eê KY×òcûkû _ùKA ù\Lôaò (KÌ^û Keê@Q«ò ùKøYiò cì¼ðú @ûMùe ^ûjó Gaõ _\ðû fûMòQò, Kaúeþ iûùjaþ @^ý _ùU aiòQ«ò ) û cêKêUùe cûkû @UKò ~ûAQò ZkKê ~ûC^ûjó û ùiùZùaùk eûcû^¦ Rú Pò«ûKùf Gùa K'Y Keòa? ò ùj bMaû^þ ! @ûRòZ ùcûe iûeû\ò^ aý[ð ùjûAMfû û @ûRòe ùcûe bqò C_ûRð^ aý[ð Mfû (KûjóKò^û ~ûjûKê _ecûcôûu _âZò ù_âc, bqò bûa [ûG Zûjûe ùMûUòG ^òZý ^òdc ~\ò aûKò ejò~ûG ZûjûKê ajêZ KÁ @^êba ùjûA[ûG û c^ùe @gû«ò iéÁò ùjûA[ûG û ù~_eò ùKøYiò aýqòe _ùKUþ cûeþ ùjûAMùf ùi ajêZ c^\êüLùe _½ûZû_ Keò[ûG û VòKþ Gjòbkòò _âbêu _âKéZ bq cû^uê _âbêu _âZò ù_âcûgq bûa [ûG û Gjò icdùe Kaúeþ bMaû^ Kjòùf Kò ÊûcúRú! cûkûUòe MY×ò ùLûfò\ò@ Gaõ Mkûùe _òù§A \ò@ û _êYò MY×ò fùMA\ò@, cêKêU KûXòaû @ûagýK _Wòa^ò û GZòKò aûKý gêYò eûcû^¦ Rú cêKêU KûXòùa K'Y, MY×ò K'Y ùLûfòùa,KêWò@ûe @ûMùe fûMò[ôaû _e\ûKê c¤ eûcû^¦ Rú ^òR jûZùe `òwòù\ùf Gaõ icÉ aâûjàY icûR @ûMùe ùijò Kaúeþ _eùcgßeuê ^òR jé\dùe fùMAù^ùf û eûcû^¦ Rú Kjòùf Kò, ùj bMaû^! @û_Yu geúe Z GùZ ùKûck @ùU ù~_eò Zêkû @ùU Gaõ ùcûe Z _[e bkò geúe @ùU û ùMûUòG _Uùe Z _âbê QòWû ùjûAQ«ò Gaõ @^ý _UKê RûZò I ]cðe Kû^Ú (_ûùPeú) @Qò û _âbêuê Pûjóaû aûfû _êYýûcôûcûù^ ]cðe Kû^Ú _ûùPeú Kê bûwòù\aû ùgâdÄe cYò[û’«ò û VòKþ Gjò _âKûe Êûcú eûcû^¦ Rú Kùf û @ûMùe _ì‰ð _ecûcôûuê _ûA~ûA ^û RûZò ù\Lôùf ^û ]cð K[û Pò«ûKùf, ^û Qê@ûñ QêAñ, ùKak @ûcô KfýûY Pûjóùf û “Gjûuê jó aâûjàY Kêjû~ûG” û ùaûfZþ eûcû^¦ Rú, jcþ Neþ aWû iêKûfþ û Meúaþ \ûi _ìRû Kùe÷õ, cêKUê þ _õjú R\òcûfþ ûû479 ûû ùiaû Kùeø i¸ûf Keò, iê^ò Êûcú iêe mû^þ û Meúaþ \ûi gòe cêKUê ]eò, cûfû @UKú Rû^þ ûû480ûû Êûcú NêŠò ùLûfò Keò, `òeò cûfû MfWûe û Meúa \ûi Aiþ bR^ Kì,ñ Rû^Zþùj÷ KeþZûeþ ûû481ûû WùdûXú _W\û \ìeò Keò, fúdû KõV fMûd û Meúaþ \ûi MêRþeú ùaøjZþ, a\þù^÷õ a\^þ còfûd û482ûû Êûcú eûcû^¦ Rú Kjòùf Kò ùj Kaúeþ _âbê ! @û_Y còQ KûjóKò Kjòùf? Kaúeþ iûùja KjòùfKò Kò_eò còQ ÊûcòRú ? Êûcú eûcû^¦ Rú Kjòùf ù~ @û_Y Kjê[ôùf Kò @û_Y ùcûVûeê ^ûcþ ù^AQ«ò, @û_Y ùcû ^òKUeê C_ù\g ùKùa ù^ùf? Kaúeþ iûùjaþ Kjòùf GK icdùe @û_Y iÜû^ Keòaû_ûAñ _ÆMwû NûUKê ~ûA[ôùf û cêñ ùijòVûùe ùMûUòG _ûjûPùe ùgûA[ôfò û @û_Yu _û\e KVC

mû^ Mwû

91

ùcûe cêŠùe aûRò[ôfû Z @û_Y Kjò[ôùf Kò _êZâ! eûc^ûc ùaûfòaû_ûAñ û eûcû^¦ Rú Kjòùf jñ, Gùa KòQò cù^ _Wòfû û _e«ê ùi Z ajêZ ùQûU _òfû[ôfû (KûjóKò ^û ùijò icdùe _ûÆahð adie _òfûcûù^ ajêZ aW ùjûA~ûC[ôùf Z[û _ûÆahðe aûkKe geúe Z[û @ùXA ahð e aûkKe geúe c¤ùe \ê A Mê Y @«e ùjûA~ûA[ûG) Kaúeþ iûùja KjòaûKê fûMòùf Kò ÊûcòRú! ù\L«ê, cêñ Gjòbkò [ôfò û Êûcú eûcû^¦ Rú u @ûMùe c¤ Vò@û ùjûAQ«ò Gaõ GK @ùXA ahðe _òfûe \ßòZúd eì_ aù^A ùKøYiò ùiaKue ùiVûùe LUò@û (ùg~) aòQû~ûA[ôfû, Zû’eò C_ùe aòeûRcû^ ùjûAMùf û Gùa eûcû^¦ Rú Q@[e ùi_UKê ù\Lôùf Q@[e G_UKê ù\Lôùf û _êYò ^òR @ûLôKê ckò ckò ù\Lôùf Kò Kê@ûùW ^òRe @ûLô aògßûiNûZKZû Keê^ûjóZ û Gjò _âKûe ù\Lê[ôaû icdùe Kaúeþ iûùjaþu ùQûUò@û aûfû eê_ CVòfû Gaõ Kaúeþ iûùjaþu aW _ûÆahð aûfû Êeì_ùe cògM ò fû û _ûÆ ahð aûfû geúeùe Kaúeþ iûùjaþ ejòMùf û c^þ Kú _ìRû Zêcþ fLú, cêKêUþ cûfþ _eùagþ û Meúaþ \ûiþ MZòùKû fùL÷, ùKø^þ aeY Kýû ùbh ûû483ûû dj ùZø Zêcþ gòlû \B, cû^ò fB c^þ ùcûe û Meúaþ \ûiþ ùKûcfþ _êeêh, jcþeû a\^þ KùVûeþ ûû484ûû Gjû_ùe eûcû^¦Rú Kjòùf Kò ùcûe iõgd \ìe ùjûAMfû û ùj _eùcgße! @û_Yuê Kò_eò PòjòÜ _ûeò[û’«ò û @û_Y ùKCñ RûZòùe Z[û ùag bìhûùe QòWû ùjûAQ«ò û @ûùc @mû^ú @ùaû] _âûYú @û_Yu ijòZ aû\-aòaû\ Keò ù\ûhú ùjûAMfê, lcû Keòùa _ì‰ð _eùcgße Kaòù\ða! cêñ @û_Yu @mû^ú aûkK @ùU û

“Êûcú eûcû^¦ Rúuê iZýùfûK \gð ^ ” iê^ò ayû ùc÷õ ÊMðKþ ú ùK÷ù÷ i÷õ QûõùWøõ eúZò û Meúaþ \ûi Mê\eþ ú fMú, R^cþ RûZþ ùj÷ aúZþ ûû486ûû Pýûeò cêqò ùa÷KYê × ùc÷õ, Rò^þ Kú ùcûùe÷÷ Pûj û Meúaþ \ûi Neþ @Mcþ Kú, ùK÷ù÷ i÷õ _ûCñ [ûj ûû487ûû ùjcþ eì_þ Rjûñ ]eYò ùj÷, eZ^þ RùW ùaøjþ ùgûb û Meúaþ \ûi ùa÷KêY×Kìõ, Z^þ c^þ jcþeû ùfûbþ ûû488ûû gv PKâ M\û _\cþ ùj÷õ, ùcûj^þ c\^þ cêeûeú û Meúaþ \ûi cêeþfú aùR÷, iêeMþùfûKþ \eþaûeú ûû489ûû \ìù]øõ Kú ^\òdûñ aùM÷õ, ùiZþ aél iêbû^þ û Meúaþ \ûi cõ\f cêqò, iêeþMû_êeþ @iÚû^þ ûû490ûû eZ^þ RWûC c^êhý ùj÷õ, MYþ Mõ]að iaþ ù\aþ û Meúaþ \ûiþ Ciþ ]ûcþ Kú, ùK÷ùi÷õ QûWêõ ùiaþ þ ûû491ûû EMþ ~êR iûcþ @[aðYõ, Mûùa÷õ Pûùeøõ ùa\þ û Meúaþ \ûiþ Neþ @Mcþ Kú, ùK÷ùi÷õ Rûù^û ùb\þ ûû492ûû Pýûeò cêqò PòZþa^þ fMú, ùK÷ùi÷õ aõPìõ Zûjò û

92

KòG Z[û Kò_eò Kìêke cûfòK @U«ò

Meúaþ \ûi Mê¯ûeþMZò, jcþKêõ ù\ø icþ Sûd ûû493ûû iêeMþ ùfûKþ ùa÷KêY×þ ùj÷, ~ûùi÷õ _ùe÷ ^ ùJeþ û Meúaþ \ûiþ hUþ gûÈ, Pýûeò ùa\þKú ù\øeþ ûû494ûû Pýûeò ùa\þ Mûùa÷õ Zòùi÷õ, iêeþ^eþ cê^ò còfû_þ û Meúaþ \ûiþ ]âìaþ ù_ûe Ròiþ, còUò Mùd Zú^ìõ Zû_þ ûû495ûû _âjfû\þ Mùd Zòiþ ùfûKKìõ, iêeþMû _êeú icìfþ û Meúaþ \ûiþ jeòbqò Kú, ùc÷õ aÆZþ jìñ ]ìfþ ûû496ûû aò¦âûa^ Mùd Zòiþ ùfûKKìõ, iêeþMû _êeú icìf û Meúaþ \ûiþ Ciþ cêqò Kìõ, ùK÷ùi÷õ Rûbõ bìfþ ûû497ûû ^ûe\ aâjàû Zòiþ eùU÷õ, MûùI÷õ ùgh MùYg û Meúaþ \ûiþ ùa÷uêY× ùi÷õ, ùIøeþ _ùe÷ ùKû ù\gþ ûû498ûû ijõiþ @Vûiú Ròiþ Rù_÷õ, ùIøeþ ùZZòùiøõ ùiaþ û Meúaþ \ûiþ Rûùi÷õ _ùe÷, ùIøe ùKø^þ ùj÷ ù\aþ ûû499ûû iê^ò Êûcú ^òRþ cìfþ MZò, Kjò icþSûCñ ùZûjò û Meúaþ \ûiþ bMaû^þ Kìõ, eûLýû RMZþ iùcûjò ûû500ûû Zú^òò ùfûKþ ùK Rúaþ iaþ, aòhd aûiþ beþcûd û Meúaþ \ûiþ jcþKì Rù_÷õ, ZòiKìõ ]ûcþ \òLûdû ûû501ûû ùRû ù\ùL÷Mû ]ûcþ Kìõ, ùiû Rû^Zþ ùj÷÷ cêSþ û Meúaþ \ûiþ ùZûùi÷õ Kjìñ, iê^ò MûdZâú MêSþ ûû502ûû Ké¾ aò¾ê bMaû^þ uê, RjWûùdõ ùj÷õ Rúaþ û Meúaþ \ûiþ ZâòùfûKþ ùc÷õ, Kûfþ Kcð gúe gúaþ ûû503ûû iê^ò Êûcú ùZûùi÷õ Kjìñ, @Mcþ \ú_þ Kú ùi÷fþ û Meúaþ \ûiþ _ìùV _ùe, _êÉK fûù\ ùa÷fþ ûû504ûû ù_øjcú ]eYú @ûKûgþ [õbþ, Pfþiú Pñ\e iìeþ û Meúaþ \ûiþeRþ aòeRþþKú, Kjûñ eùj÷Mú ]ìeþ ûû505ûû ZûeûdYþ ZâòùfûKþ iaþ, Pfþiú A¦â Kêùaeþ û Meúaþ \ûiþ iaþ RûZþ ùj÷õ, iêeMþ _ûZûfþ iêùceþ ûû506ûû Pýûeò cêqò ùa÷KêY× aUþ, `^û jê@û KBaûeþ û Meúaþ \ûiþ @k_þ eì_þ cNþ, Kýû Rûù^÷õ iõiûeþ ûû507ûû Kùjø Êûcú KòZþ eùjøùM, ùPø\û bêa^þ aòjõW û Meúaþ \ûiþ aúRKþ Kjýû, PfZþ _âûY ùIøe _òŠþ ûû508ûû iê^þ Êûcú GKþ gqò ùj÷, @e]õMú IñKûeþ û Meúaþ \ûiþ aúRKþ Zjûõ, @^«ùfûKþ iòõNûeþ ûû509ûû ùR÷ùiKû ùZ÷iû eùj÷, _eùfû `^û_âû^þ û Meúaþ \ûiþ Ciþ gqòKìõ, aûeþ aûeþ Kêeþaû^þ ûû510ûû ùKûUò A¦â aâjàû Rjûñ, ùKûUò Ké¾ ùK÷kûiþ û

mû^ Mwû

Meúaþ \ûiþ gòaþ ùKûUò ùj÷õ, Kùeø ùKøõ^Kú @ûgþ ûû511ûû ùKûUò aò¾ê Rjûñ aiZþ ùj÷õ, Ciþ gqò ùK ]ûcþ û Meúaþ \ûiþ Mêfþ ùaøjZþ ùj÷õ, @f`þ aÉ ^òjKûcþ ûû512ûû gòagqò Rûùi÷ jêG, @^« ùKûUò @aZûee û Meúaþ \ûiþ Ciþ @f_õuê, fùL÷ ùiû ùjûd KeZûe ûû513ûû @f_õþ jcûeû eì_þ ùj÷, \cþ ù\jú ^jó \« û Meúaþ \ûiþ Mêfùi÷õ _ùe÷, Pf^û ùj÷ aò^þ _^Ú ûû 514ûû aò^û _^Ú Ciþ KõZùK÷, ]ûcþ Pf^þ ùj ùcûe û Meúaþ \ûiþ MZò ^û Kòiú, iv iêeMþ _eþ ùWûeþ ûû515ûû iv iêeMþ _eþ jcþ aùi÷õ, iê^ò Êûcú dj ùi÷õ^þ û Meúaþ \ûiþ jcþ @f_õ ùj÷õ, ùdûj Mêfþ ù_ûõKUþ ù`÷^þ ûû516ûû ùRû ùZ÷ Kjdû ùiø ùc÷õ fjdû, aò^þ ù\ùL÷ ^júñ ]úRþ û Meúaþ \ûiþ Êûcú Kùj÷, Kjûñ @f`þ ùIø aúRþ ûû517ûû @^« ùKûUò aâjàûŠ `Yþ, @^« ùKûUò C\þMûeþ û Meúaþ \ûiþ Êûcú Kùj÷, Kjûñ @f`þ \ú\ûeþ ûû518ûû j\þ ùaj\þ Kjúñ ^û Kjúñ, ^û Kjúñ [e_ú ùVøeþ û Meúaþ \ûiþ ^òRþ aâjàKú, ùKø^þ ]ûcþ Ij ù_øeþ ûû519ûû Pfþ Êûcú ieþ_eþ Pùf÷õ, MwZúeþ iê^ mû^ û Meúaþ \ûiþ ùa÷KêY× aUþ, ùKûUò ùKûUò NU ]ýû^ ûû520ûû Zjûõ ùKûUò ùa÷KêY× ùj÷õ, ^Kþ ieþaeþ iõMúZþ û Meúaþ \ûiþ Êûcú iêù^÷õ, RûZþ @^« RêMþ aúZþ ûû521ûû _âûYþ _òŠ _êeùc÷õ ]ùiø, Mùd eûcû^¦ ùKûUò û Meúaþ \ûiþ ieþ iêe Mùc÷õ, eùjø g±Kú IUþ ûû522ûû Zjûõ Ijûñ PòZþ PKâòZþ bdû, ù\Lô `Rfþ \eaûeþ û Meúaþ \ûiþ iòRþ\û Kòdû, jcþ _ûùd \ú\ûeþ ûû523ûû Zêcþ Êûcú ùc÷õ aûfþ aê¡ò, bcð Kcð Kòùd ^ûg û Meúaþ \ûiþ ^òRþ aâjà Zêcþ, jcþùe÷ \éX aògßûi ûû524ûû iê^Ü -ùaiê^Ü ùi÷õ Zêcþ _ùe÷, bùe÷õ ùi jcþùe÷ Zúe û Meúaþ \ûiþ ieaõMùc÷õ, @aòMZþ _êeìhþ Kaúeþ ûû525ûû ùKûUò ùKûUò iòRþù\ Kùe÷õ, ùKûUò ùKûUò _âYûcþ û Meúaþ \ûiþ @^j\þ @]eþ, jcþ _eþùi÷õ Zêcþ ]ûcþ ûû526ûû iê^ò Êû^ì GKþ Mfþ MêS, Zòfþ Zûeú _fþùRûeú û Meúaþ \ûiþ ieþ MM^þùc÷õ, iìeRþ @^« Kùeûeò ûû527ûû gjeþ @cû^þ @^«_êeþ, eòcþ Sòcþ eòcþ Sòcþ ùjûd û Meúaþ \ûiþ Ciþ ^MeþKû, cecþ ^ Rûù^÷õ ùKûd ûû528ûû iê^ò Êûcú ùK÷ùi÷õ fùLø, Kjò icSûCñ ùZûjò û

93

94

KòG Z[û Kò_eò Kìêke cûfòK @U«ò

Meúaþ \ûiþ aò^þ _eþ CùW÷õ, Z^þ c^þ gúgþ ^ùjûd ûû529ûû ea^þ_êeú GKþ PKâùj÷, Zjûñ ]^Rd aûd û Meúaþ \ûiþ RúùZ R^à, dûKìñ ùfZþ icûd ûû530ûû @ûi^þ _\cþ fMûdKe, bòeõMþ ^û\þùKû ùL÷õPò û Meúaþ \ûiþ @Pa^þ Kùe÷÷, ù\a\¼ ùKû GPò ûû531ûû Kûfú C^þ Kêfú^þ eõM, RûùK÷ ù\û `ê^þ ]ûeþ û Meúaþ \ûiþ Kêeõb gòeþ, Zûiþ Kùe C\þMûe ûû532ûû Pòùgàõ fûfþ Mêfûfþ eõMþ, Zú^ò Mòejþ ^bþ ù_ñPþ û Meúaþ \ûiþ Ij ^ûM^ú Kìñ, ùjûù^ ^ ù\ùa ùePþ ûû533ûû Kê¸Kþ ùePK iaþ Kùe÷, C^þ KeZþ C\þMûe û Meúaþ \ûiþ Ciþ ^ûM^ú uê, RúùZ÷ ùKûA Lôfûeþ ûû534ûû Kê¸ bùe÷÷ ùePKþ Kùe÷, `òeþ UêUZþ ùj÷ ù_ø^þ û Meúaþ \ûiþ MM^þ cŠfþ, ^júñ ùjûZþ ùj ùeø^þ ûû 535ûû @ûùM NûUú aõ¦þ ùj÷, BMäûõ-_òwûfû ù\ûd û Meúaþ \ûiþ iêhc^þ Lêùf, Zûiþ còfûaû ùjûd ûû536ûû RìýõKû Zìýõ jú ùa÷Vò eùjû, ZRò @ûi^þ iaþ ùRûMþ û Meúaþ \ûiþ _fþ aúP_\þ, iað ùi÷f iaþ ùbûMþ ûû547ûû ùKûUò ùKûUò ùa÷KêY× ùj÷, ùKûUò ùKûUò gòaþ ùgh û Meúaþ \ûiþ Ciþ ]ûcþ ùc÷õ, aâjàû ùKûUò ^ùegþ ûû553ûû @aû\û^þ @cû^_êe, Pfò Êûcú Zjûñ Pûfþ û Meúaþ \ûiþ _eþùfû @^«, ùaøjeò ^ Sõù_÷ Kûf ûû554ûû @ce Púeþ Zjûõ _jeò ùj÷, @ce jõi iêLþ ]ûcþ û Meúaþ \ûiþ ùbûR^þ @Reþ, Pfþ Êûcú ^òR]ûcþ ûû555ûû ùaûfZþ eûcû^¦Rú, iê^þ Kaúeþ KeþZûeþ û Meúaþ \ûiþ iaþ eì_þùc÷ñ, Zêcjúñ ùaûf^þ jûeþ ûû556ûû Zêcþ iûjòaþ Zêcþ iõZþ ùjø, Zêcþ iZþMêeê Zêcþ jõiþ û Meúaþ \ûiþ Zêcþ eì_þ aò^þ ùIøeþ ^\ìRû @õiþ ûû557ûû ùc÷õ bMZû cêqû bdû, Kòdû Kcð Kê¦ ^ûgþ û Meúaþ \ûiþ @aòMZþ còùf, ùcUú c^þKú aûiþ ûû558ûû ù\ûjêñ ùVøeþ ùj÷ GKþ Zìõ, bdû GKþ ùi ù\ûd û Meúaþ \ûiþ jcþ KûeùY÷õ, CZùe ùj÷õ c]þ ùRûd ûû559ûû ùMûÂú eûcû^¦ùi÷õ, Kûgú ^Mþeþ cõSûeþ û Meúaþ \ûiþ Ròõ\þ _úeùK, jcþ _ûùd \ú\ûeþ ûû562ûû ùaûùf÷ eûcû^¦ Rú, iêù^øõ Kaúeþ iêbûõ^þ û Meúaþ \ûi cêqû bùd, C]ùe _òŠ @eê _âûYþ ûû567ûû Kaúeþ iûùjaþ (Kaòù\ða) Êûcú eûcû^¦ Rúuê _Pûeòùf Kò Êûcú Rú @û_Y

mû^ Mwû

95

ùKCñ _ìRû Ke«ò ? Êûcú eûcû^¦ Rú Kjòùf Kò cêñ ùa\ MêWòK I MúZûRú @^êiûùe iû]^û Keò[ûG û Kaúeþ iûùjaþ _Pûeòùf ùa\ I MúZû @û]ûeùe iû]^û Keò ùKCñ ùfûKKê ~òùa? eûcû^¦ Rú Kjòùf ÊMðKê ~òaò; Kaúeþ iûùja _Pûeòùf ÊMðùe KY Keòùa \ûZû? eûcû^¦ Rú Kjòùf ùiVûùe ajêZ ù_âcûkê bMaû^þ aò¾ê @Q«ò û Zûue \gð^ Keòaò Gaõ ùiVûùe \êMþ] ^\ú @Qò, ùiVûùe ùKøYiò Pò«û ^ûjó, ùKøYiò \ûdòZß ^ûjó, cêñ ùiVûùe @û^¦ùe ejòaò û Kaúeþ _eùcgße _Pûeòùf Kò Êûcú Rú ùKùZ\ò^ ÊMðùe ejòa? (aò\ßû^ _êeêh [ôùf Zûu ^òKUùe mû^[ôfû û \êA cò^òUùe aêSòMùf) û ÊûcúRú Kjòùf ùcûe ù~ZòKò bqòe C_ûRð^ ùja ùiùZ _~ýð« ejòaò û Kaúe iûùjaþ _Pûeòùf, Zû’_ùe ùKCñVûKê ~òùa ? eûcû^¦ Rú Kjòùf RûùY ^ûjó, Kcðû]ûe @^êiûùe ùKCñVûùe Z[û ùKCñ ù~û^úùe R^à ùjaò? Kaúeþ iûùja Kjòùf Kò ,Gjò iû]^û Z ÊûcúRú @û_Y @iõLý aûe KeòQ«ò û Gjû`kùe Rúa cêqò ùjûA_ûeòa ^ûjó û @û_Y gâú aò¾ê Rúu iû]^û Keò ÊMð ùfûKKê ~òaû _ûAñ PûjêñQ«ò û ù~Cñ iû]K aâjà iû]^û Keò aâjà ùfûKKê ~û@û«ò û ùicûù^ c¤ R^àcéZýêe PKâùe jó ejò[û’«ò, KûjóKò ^û \òù^ ^û \òù^ cjûÊMð, ù~CñUûKò aâjà ùfûKùe ^òcðòZ ùjûAQò Zûjû c]ý ^Á ùjûA~òa û MúZû Rú ùe @Ác @¤ûde ùhûjkZc ùgæûK aùZA[ûG û Êûcú eûcû^¦ Rú Z aò\ûß ^ _êehê [ôùf Zûuê ùgæûK MêWK ò iµì‰ð cù^[ôfû û Êûcú eûc^¦Rú Kjòùf @û_Y VòKþ KjêQ«ò, Gjûjó ùfLû@Qò û Kaúeþ iûùjaþ Kjòùf ùZùa Kêj«ê ùKCñVò ejòùa? ^û @û_Yu gâú Ké¾ cêeûeú jó ejòùa û ùd aâjàùfûK, aò¾êùfûK @û\òùe [ôaû icÉ _âûYú Z[û gâú aò¾ê Rú @û\ò Zò^òRY ù\aZû c¤ ^Á ùjùa û Zû_ùe @û_Y ùKCñVò ejòùa Mêeùê \a? Zû_ùe eûcû^¦ Rú aòPûe Keê Keê @Zý« aòag ùjûA _Wòùf û _eùcgße Kaúeþ iûùjaþ Rú _Pûeòùf ÊûcúRú! MúZû Rúe mû^ KòG KjòQ«ò? Êûcú eûcû^¦ Rú C¼e ù\ùf ù~, gâú Ké¾ Rú KjòQ«ò û _eùcgße Kaúeþ iûùjaþ Rú Kjòùf, Êûcú Rú ! iõlò¯ cjûbûeZ \ßZ ò úd LŠ (_éÂû1531) _êeY ê û aûfû Z[û 667 ^ì@ûaûfû)ùe ùfLû@Qò Kò gâúKé¾ Rú Z Kjê@Q«ò Kò @Rð^ ê þ ùcûùZ Gùa ùijò MúZûaûfû mû^ cù^ ^ûjó, cêñ \ßZ ò úd[e ùijò mû^ gêùYA _ûeòaò ^ûjó û _eùcgße Kaúeþ iûùjaþ Rú icÉ _âcûY aZûAùf û MúZû @¤ûd 8 ùgæûK 13ùe MúZû mû^ \ûZû (aâjà) Kjê@Q«ò Kò Icþ AZò GKûlecþ aâjà, aýûje^þ cûcþ @^êiàe^þ, ~ü _âdûZò ZýR^þ ù\jcþ iü ~ûZò _ecûcþ MZòcþ ûû13ûû Gjûe bûaû[ð @ùUKò MúZû Kjòaû aûfû aâjà @[ðûZþ Kûk Kjê@Q«ò ù~ (cûcþ aâj)à ùcûe, aâjà e Z (AZò) Gjò (Icþ GKûlecþ) Icþ/ßGK @le @ùU û (aýûje^þ) CyûeY Keò (@^êiàe^þ) iàeY Keò (~ü) ù~Cñ iû]K (ZýR^þ ù\jcþ) geúe ZýûM Keòaû _~ýð« @[ðûZþ @«òc gßûi _~ýð« (_âdûZò) iàeY iû]^û Keò[ûG (iü) ùijò iû]K jó ùcû aûfû (_ecûcþ MZòcþ) _ecMZòKê (~ûZò) _âû¯ ùjûA[ûG û bûaû[ð @ùUKò gâúKé¾ Rúu geúeùe ù_âZaZþ _âùag Keò aâjà @[ðûZþ ‘jRûùe

96

KòG Z[û Kò_eò Kìêke cûfòK @U«ò

jûZ’ aògòÁ ùRýûZò ^òe¬^ Kûk Kjê@Q«ò Kò ùcûe aâjàe iû]^û ùKak GK Icþ (Iñ) ^ûc \ßûeû céZýê _~ýð« Keòaû aûfû iû]KKê ùcûVêñ còkòaû aûfû fûb _âû¯ ùjûA[ûG, @^ý ùKøYiò cª ùcû bqò_ûAñ ^êùjñ û MúZû @¤ûd 8 ùgæûK 5,7 Z[û 13 ùe MúZû mû^ \ûZû ^òR aòhdùe iû]^û Keòaû_ûAñ KjòQ«ò ù~, ù~Cñaýqò ùcûe iû]^û Icþ (Iñ) ^ûcùe iàeY @«òc gßûi _~ýð« Keò[ûG, ùi ùcûùZjó _âû¯ ùja û G[ô_ûAñ Zê ~ê¡ c¤ Ke Z[û ùcûe Icþ ^ûce iàeY c¤ Ke, KûjóKò^û ~ê¡ jûfäû (Cy Êeùe _ûUòKeò)Keò Keû~ûG, G[ô _ûAñ KjòQ«ò Kò Icþ (Iñ) ^ûce CyûeY (Cy Êeùe _ûUòKeò) Keòaû ijòZ iàeY c¤ Ke Z[û ~ê¡ c]ý Ke û _êYò MúZû @¤ûd 8 ùgæûK 6ùe KjòQ«ò Gjû aò]û^ @ùU Kò, ~òG ù~Cñ _âbêuê ùgh icdùe iàeY Keò geúe ZýûMKùe ùi Zûjûuê _âû¯ ùjûA[ûG û MúZû mû^\ûZû _âbê MúZû @¤ûd 8 ùgæûK 8 eê 10 _~ýð« Zòù^ûUò ùgæûKùe aâjà aýZúZ @^ý _ì‰ð_ecûcôû (_ec \òaý _êeêh _eùcgße @[ðûZþ _ì‰ðaâjà)u aòhdùe Kjê@Q«ò Kò, ~\ò Zûueò iû]^û Keê[ôaû icdùe geúe ZýûM Kùe Z ùijò _ì‰ð _ecûcôû (_eùcgße)uê jó _âû¯ Keò[ûG û Zûueò \ßûeû jó _ì‰ð ùcûl Z[û iZýùfûK _âû¯ò Z[û _ec gû«ò _âû¯ ùjûA[ûG û G[ô_ûAñ ùijò _eùcgße u geYùe ~û@ (MúZû @¤ûd 18 -ùgæûK 62-66 Z[û @¤ûd 15 ùgæûK 4) cêñ (MúZûmû^ \ûZû aâjà) c¤ Gjûu geY ùe @Qò û eûcû^¦ Rú icÉ _âcûY MêWòKê @ûLô @ûMùe ù\Lô @û½~ýð PKòZ ùjûAMùf Z[û iZýKê ÊúKûe Kùf û Kjòùf ù~ gûÈMêWòKùe [ôaû Gbkò iZý mû^ @ûRò_~ýð« ùKjò ù\A^ûjó, @ûùc K'Y Keòaê? Kaúeþ iûùja Kjòùf ù~ _aòZâ MúZûRúùe ùfLû@Qò û @Ác @¤ûde 8,9 Gaõ 10 ùgæûK Z[û @¤ûd ^õ-18 e ùgæûK ^õ62 _Xò ù\L û _aòZâ MúZû Rú I _aòZâ ùa\ MêWòKê Kjòaûaûfû aâjà (Kûk) Kjê@Q«ò ù~ ùijò _ecûcôûu geYùe ~û @Rðê^, ùZûe _êYò céZýê ùja^ûjó û ùi[ô_ûAñ (@¤ûd ^õ-4 e ùgæûK ^õ-34) ùijò i^ÚKê ùLûR ~òGKò ùijò _ecûcôûu _ec ZZßKê RûYò[ôùa û Zûuê \ŠaZ _âYûc Ke, aò^câ I ^òÃ_U bûaùe Zûue i}ûe Ke û ù~ùa ùijò ZZß\ðgú i^Ú _âi^Ü ùjûA~òùa Zû_ùe ZûuVêñ \úlû (^ûc) cûM û Zû_ùe Zêce _ì^Rð^à I ceY ùja^ûjó û _aòZâ MúZû @¤ûd 15 cª 1 eê 4ùe Kêjû~ûAQò Kò Gjû IfU bûaùe [ôaû iõiûe eì_ú aél @ùU, C_eKê cìk Z @û\ý _êeh ê @[ðûZþ i^ûZ^ _ecûcôû @U«ò, Zk @ûWKê Zòù^ûUò MêY (eRMêY-aâjûà , iZMêYaò¾ê, ZcMêY-gòa) eì_ú gûLû MêWòK @Qò û Gjò _ì‰ð iõiûe eì_ú aél @[ðûZþ _ì‰ð iéÁò eP^ûKê cêñ (aâjà-Kûk) RûùY ^ûjó û GVûùe aòPûe Kûkùe @[ðûZþ MúZûRúe mû^ùe @û_Yuê cêñ _ì‰ð mû^ ù\A _ûeòaò ^ûjó û ùi[ô_ûAñ ùKøYiò ZZß \gðú i^Úuê ùLûR û (MúZû @¤ûd 4 cª 34) _êYò ùi @û_Yuê icÉ iéÁòe eP^ûe mû^ Z[û icÉ _âbêcû^ue iÚòZò aòhdùe iVòKþ RYûAùa û Zû’_ùe ùijò _ec_\

mû^ Mwû

97

_eùcgßeuê ùLûRòaû CPòZ ~ûjûu ^òKUKê ~ûA[ôaû iû]Ke _êYò R^à-céZýê jêG^ûjó, @[ðûZþ _ì‰ð ùcûl ùjûA~ûG û ù~Cñ _eùcgße iõiûe eì_ú aéle @[ðûZþ icÉ aâjàûŠ MêWòKe eP^û KeòQ«ò û cêñ (aâjà-Kûk) c¤ ùijò _eùcgßeu geYùe @Qò, G[ô_ûAñ ùijò _eùcgßeu _ìRûKe û Êûcú eûcû^¦ Rú Kjòùf Kò Gjòbkò Z ùfLû~ûAQò aûkK! aòfKêfþ Gjûjó @ùU û _e«ê Gjò iZýùfûK ^û Z KûjûVûeê gêYòQò, ù~Cñ KûeYeê Gùa ùcûe c^ aògßûi Keê^ûjó Kò Gjû K’Y iZý ùja ? Kaúeþ iûùjaþ _Pûeòùf Kò @û_Y Kò_eò iû]^û KeêQ«ò? Êûcú eûcû^¦ Rú Kjòùf ù~ cêñ iûeû geúeKê iû¤ Keò ~ûG û ù~ûM @býûi ijòZ bòZùe [ôaû Kck MêWòK _ûLeê @ûe¸ Keò ZâòKêUú (ZâòùaYú) _~ýð« _jÆô iûeòQò û Kaúeþ iûùja Kjòùf @û_Y [ùe cûZâ ZâúùaYú _~ýð« Gùa ùcû i¹êLùe _jÆ«ê û ù~ùa eûcû^¦ Rú icû]ôiÚ ùjùf (KûjóKò ^û Zûue Z _âZò\ò^e @býûi [ôfû ) ZâòùaYú _ûLeê Zòù^ûUò eûÉû ùjûA~ûAQò û _âùZýK ajàûŠùe ^òcðòZ aâjàùfûKùe _âùag Keòaû cûùZâjó Zòù^ûUò eûÉû ùjûA~ûG û Gjò_âKûe ùKûWòGUò aâjàûŠ MêWòK _ùe GùKûAgòZc aâjàûŠùe c¤ Gjò_eò aýaiÚû ùjûAQò û ùMûUòG eûÉû iûcÜûùe aâjàùfûKùe ^òcðòZ Zòù^ûUò Mê¯ iÚû^Kê ~ûA[ûG, ù~CñVûùe ùRýûZò^òe¬^ Zòù^ûUò eì_ ]ûeY Keò ejò[ûG, @ûMùe [ôaû aâjàe§â Zêce Gjò ^ûc \ßûeû Lêfòa ^ûjó û Gjò aâjàe§â c¤ iZþ^ûcþ iûjû~ýùe Lêfòa û Kaúeþ iûùjaþ Êûõi iûjû~ýùe ^òR iZý^ûc CyûeY Kùf, @ûMùe [ôaû \ßûe ùLûfòMfû û Kaúeþ iûùjaþ Kjòùf a¼ðcû^ @û_Yuê Kûk bMaû^ ù\LûCQò, ~ûjûKê @û_Ycûù^ icùÉ ^òeûKûe KjòPûfòQ«ò û ~òG MúZûùe KjòQ«ò ù~ ‘cêñ icÉuê LûAaò’ û @Rðê^! cêñ ùKùaaò KûjûeòKê \gð^ \òG^ûjó, cêñ ùKùaaò Kûjûeò i¹êLùe _âùZýl jêG ^ûjó û Kaúeþ iûùja Kjòùf Kò Gùa @û_Yu i¹êLùe ùijò KûkKê ù\LûCQò û _â[ùc ùMûUòG aâjûà Šùe ^òcZ òð aâjùà fûKùe Mê¯ iÚû^ùe ù\LûAùf, Kûk- aâjàû, aò¾ê, gòa eì_ ]ûeY Keò@Qò û Zû_ùe aâjàùfûKKê _ûeòKeòaûe \ßûe ù\A aûjûe Keò GùKûAgòZc aâjàûŠKê ù^AMùf û aâjàùfûK Vûeê @ûMKê ~òaû_ûAñ eûÉûKê c¤ ù~Cñ RUû KêŠkú iùeûae C_ùe @Qò, Kûk ZûKê ^òR ^Reùe eLô[ûG Kò ùKjò ù~còZò aûjûeKê aûjûeò^~ûG û GùKûAgòZc aâjûà Še ù~Cñ @«òc ùfûK @ûiò[ûG Zûjû Kûk-aâjà (le _êeh ê )e ^òRe iÚû^ @ùU û ùijòVûùe ùi ùijò bdue eì_ùe aiò@Qò, ~ûjûKò Gjûe aûÉaòK eì_ @ùU û Kaúeþ iûùjaþ Kjòùf ù~ ù\L ùi aiòQò Zê¸cû^ue ^òeûKûe bMaû^, ~ûjûKê Zêù¸cûù^ ^òeûKe ùaûfò Kêj (KûjóKò^û ù~ûMúcûù^ ùa\ MêWòKe @]ûeùe Icþ ^ûcùe iû]^û cû^ KeòQ«ò, _ecûcôûZ còkòùf^ûjó, iò¡ò MêWòK còkòMfû, ÊMð PûfòMùf, cjûÊMð c¤ Mùf, Zû_ùe _é[ôaú _éÂKê ù`eò@ûiò _gê R^à _ûAùf û G[ô_ûAñ _âbêuê icùÉ ^òeûKûe ùaûfò cû^òù^AQ«ò ù~, ùi ù\Lû~û’«ò ^ûjó @[P ùa\ MêWòKùe ùfLû@Qò Kò bMaû^ @ûKûeùe @Q«ò û) ù~ùZùaùk Kûke _ûLùe _jÆôùf, ùiùZùaùk iûùjaþ ^òRe iûe^ûc ijòZ iZý^ûc CyûeY Kùf û ùijò icdùe Kûke cêŠ ZkKê ^AñMfû û Kûke cêŠe C_ùe ùijò \ßûe @Qò û ù~CñVûeê

98

KòG Z[û Kò_eò Kìêke cûfòK @U«ò

iZýùfûKKê ~òaû ùjûA[ûG Z[û _eaâjàu ùfûKKê _âùag Keò[û’«ò û Gjû_ùe GK bâce Mê¶û @ûe¸ ùjûA[ûG û (ùMûUòG bâce Mê¶û Kûk ùfûKùe c¤ @Qò) Kûke cêŠ C_ùe ùMûW eLôKeò Kaúeþ Rúu jõi (^òaðòKûeú iû]K) C_eKê ~û@û«ò û Gjò ‘Kûk’ Zûjûe iòWò (_ûjûP) bkò Kûc Keò[ûG û _eaâjàu ùfûKKê _ûeKeò Kaúeþ iûùja gâú eûcû^¦ Rúu @ûcôûKê iZýùfûKKêù^AMùf û (ùijòVûùe c¤ GK bâce Mê¶û @Qò) iZýùfûKKê ~ûA gâú eûcû^¦ Rú ù\Lôùf ù~ Kaúeþ iûùja (Kaòù\ða) ^òRe aûÉaòK eì_ùe aiòQ«ò û ùijòVûùe Kaúeþ iûùjau GùZ ùZR @ùU ù~ ùMûUòG ùeûcKìcùe ù~_eò ùKûUòùKûUò iì~ýð Gaõ ùKûUò ùKûUò P¦âcûe còkòZ KòeY (@ûùfûK) (ùi[ôùe Kò«ê Mec/ C¼û_ ^[ûG) Vûeê c¤ @]ôK @ùU Kaúeþ iûùjaþ ùiVûKê ~ûA ^òRe jó \ßòZúd Êeì_ C_ùe P@ñe (Pûce) aêùfAaûKê fûMòùf û gâú eûcû^¦ Rú Pò«ûKùf Kò bMaû^Z AG @U«ò ~òG iòõjûi^ C_ùe aiòQ«ò Gaõ Gjò Kaúeþ GVûKûe ùKjòRùY ùiaK (MY) ùjA[ôùa, _e«ê ‘ùfûK’ iaêVûeê @fMû (bò^Ü) @ùU û _ecûcôûue ajêZ ùZR @ùU û Gjòbkò bûaê[ôùf, AZò c¤ùe _ecûcôûu ùZùRûcd eì_ iòõjûi^eê CVòfû Gaõ _ûÆahðúd aûkKe eì_ùe C_iÚòZ [ôaû _eùcgße Kaúeþ Rú iòõjûi^ùe aòeûRcû^ ùjûAMùf û _eùcgßeu ù~Cñ aûÉaòK ùZùRûcd eì_ ^Re @ûiê[ôfû ùijò eì_ aûkK eì_ùe aiò[a ô û Kaúe iûùjaþu C_ùe Pûce aêùfA aûKê fûMòùf û Gjû_ùe Kaúeþ iûùjau iZýùfûK aûfû ùZùRûcd eì_ aûkK eì_ aûfû Kaúeþ iûùjaþu geúeùe cògòMùf Gaõ GKû _ûÆ ahðúd aûkK eì_ùe Kaúeþ _eùcgße iòõjûi^ C_ùe aòeûRcû^ [ôùf, Pûce @ûù_ @ûù_ Pûfê[ôfû û AZò c¤ùe eûcû^¦ Rú u @ûcôûKê _êYò geúe c¤Kê _ùVAù\ùf Zûue icû]ô bw ùjfû û @ûLô @ûMùe ù\Lôùf Kaúeþ iûùjaþ _ûÆ ahðe aûkKe geúeùe aiòQ«ò û ùiùZùaùk Êûcú eûcû^¦ Rú Kjòùf Kò Zjûõ Ijûñ PòZþ PKâòZþ bdû, ù\Lô `Rfþ \eþaûeþ û Meúaþ \ûiþ iòRþ\û Kòdû, jcþ _ûùd \ú\ûe ûû523ûû Zêcþ Êûcú ùc÷ aûfþ aê¡ò, bcðKcð Kòùd ^ûgþ û Meúaþ \ûiþ ^òR aâjà Zêcþ, jcùe÷ \éXþ aògßûiþ ûû524ûû iê^Ü-ùaiê^Ü ùi÷õ Zêcþ _ùe÷, Cùe÷õ ùi jcùe÷ Zúeþ û Meúaþ \ûiþ ieaõMùc, @aòMZþ _êeìh Kaúeþ ûû525ûû ùKûUò ùKûUò iòRþù\ Kùe÷õ, ùKûUò ùKûUò _âYûcþ û Meúaþ \ûiþ @^j\þ @]eþ, jcþ _eùi÷õ Zêcþ ]ûcþ ûû526ûû ùaûfZþ eûcû^¦ Rú, iê^þ Kaúeþ KeþZûeþ û Meúaþ \ûiþ iaþ eì_ùc÷õ, Zêcþjó ùaûf^þ jûeþ ûû556ûû Zêcþ iûjòaþ Zêcþ i^Ú ùjû, Zêc iZþMêeê Zêþc jõi û Meúaþ \ûiþ Zêcþ eì_þaò^þ ùIøe ^ \ìRû @õi ûû557ûû ùc÷õ bMZû cêqû bdû, Kòdû Kcð Kê¦ ^ûg û

mû^ Mwû

99

Meúaþ \ûi @aòMZþ còùf, ùcUú c^þ Kú aûiþ ûû558ûû ù\ûjìñ ùVøeþ ùj÷õ GKþ Zì, bdû GKþ ùi ù\ûd û Meúaþ \ûiþ jcþ KûeùY÷õ, CZùe ùj÷õ cNþ ùRûd ûû559ûû ùaûfZþ eûcû^¦þ Rú, iê^þ Kaúeþ KeþZûeþ û Meúaþ \ûiþ iaþ eì_þ ùcñ, Zì jú ùaûf^þjûeþ ûû eûcû^¦ Rú Kjòùf Kò; ùj _eùcgße ! ùj Kaúeþ _ecûcôû ! ùj Kaúeþ KeZûe (iað iéÁò ePdúZû)! @û_Y jó iaðaýû_K _ì‰ð _eùcgße @U«ò û \jêñ ùVûWþ ùj÷õ Zì, bdû GKþ ùi ù\û û Meúaþ \ûiþ jcþ KûeùY, @ûGùjû cMþ ùRû ûû ùj _eùcgße Kaúeþ! @û_Y \êAUò RûMûùe, ‘iZýùfûKùe Z[û ùcû i¹êLùe’ @û_Y jó @Q«ò Gaõ GKeê \êAUò eì_ ]ûeY Keò @û¸cû^u bkò Zêz Rúacû^u _ûAñ GjòVûKê @ûiòQò û ùc÷õ bqû cêqû bdû, Kòdû Kcð Kê¦ ^ûg û Meúaþ \ûi @aòMZþ còùf, còUMþ B c^þ Kú aûiþ ûû eûcû^¦ Rú 104 ahðúd cjû_êeêh @U«ò Gaõ ùi _ûÆahðúd aûkK Kaúeþ _eùcgßeuê Kjê@Q«ò ù~ cêñ @û_Yu \ûi, cêq ùjûAMfò Gaõ ùcûe c^e bâcb…KYû iaê ùfû_ _ûAMfû û ùcûùZ _ecûcôûu aûÉaòK Êeì_ \gð^ ùjûAMfû û ùj _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ iûùja (Kaòù\ða) ! PûùeûUò _aòZâ ùa\ I _aòZâ MúZûRú @û_Yue jó MêYMû^þ Keê@Q«ò û Êdõ Kaòù\ðaþ (Kaúeþ _eùcgße) c¤ Kjò@Q«ò.ùa\þ jcûeû ùb\þ ùj÷, ùc÷õ ^û ùa\^þ ùK cûjúõ û Ròiþ ùa\þ ùi ùc÷õ còòfìñ, ùa\þ Rû^þùZ ^júñ û bûaû[ð @ùU Kò PûùeûUò _aòZâ ùa\ùe _ì‰ð _ecûcôûue jó mû^ @Qò û _e«ê _ìRû Keòaûe aò]ô ùKak (ùRýûZò ^òe¬^) _~ýð« jó @Qò û _eùcgße Kaúeþ (Kaòù\ða)u _ìRû aò]ôe mû^ I ZZßmû^ _ûAñ _aòZâ PûùeûUò ùa\ Z[û _aòZâ MúZû Rúùe Kêjû~ûAQò Kò ùijò mû^Kê Z ùKjò ZZß\gðú i^Ú jó Kjò _ûeòùa, ~òGKò Êdõjò _eùcgße ùjûA[ôùa @^ý[û Zûu \ßûeû ù_âeZ ò aûÉaòK _âZ^ ò ] ò ô ùjûA[û’«ò û ZûuVûeê C_ù\g _âû¯ Keò _ì‰ð ùcûl I _ec gû«ò _âû¯ ùjûA[ûG û qqqq

100

_aòZâ gûÈ c¤ Kaúe _eùcgßeu iûlú

_aòZâ gûÈ c¤ Kaòù\ðaþ (Kaúe _eùcgße)u iûlú

Gjò _âKûe Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) cêifcû^ cû^uê Leû_þ Kjò^ûjûñ«ò, ^û _aòZâ Kêeû^þ geú`þKê bêfþ KjòQ«ò, ùKak ùijò KûRú I cêfäû cû^uê ]úKÑûe KeòQ«ò, ù~Cñcûù^ iað icûRKê Kêeû^þ geú`þùe [ôaû aûÉaòK mû^e aò_eúZùe c^cêLú iû]^û KeûCQ«ò û ù~_eò _aòZâ ùa\ MêWòKê ùaûfòaû aûfû aâjà Kjê@Q«ò Kò _ì‰ð _ecûcôû Kaòù\ðau aòhdùe ùKjò R^à ù^A @aZûe eì_ùe @ûiòQ«ò ùaûfò cû^ò[û«ò, ùKjò c¤ R^à ^ù^aû aûfû ^òeûKûe ùaûfò KjêQ«ò û Zûu aòhdùe Z[ý @û\òKê Z (]úeûYûcþ) ZZß \éÁû i^Ú jó Kjò_ûeòùa û cêñ (aâjà) RûùY^ûjó (~Rêùað\ @¤ûd 40 cª 10) û Gjûe _âcûY _aòZâ MúZû @¤ûd 4 ùgæûK 34 Z[û @¤ûd 15 ùgæûK 1 eê 4ùe c¤ @Qò û ù~ùZ _~ýð« ùijò ZZß\gðú i^Ú còkòùa^ûjó ùiùZ _~ýð« Rúae KfýûY @i¸a @ùU û ùijò i^Ú Gùa @ûiò~ûAQ«ò, Gjò ZZß \gðú i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûRuê PòjÜòaû_ûAñ ùPÁû Ke«ê û ^ò½d RûYò _ûeòùa ù~ ùi jó _eùcgßeu \ßûeû ù_âeòZ ZZß\gðú i^Ú @U«ò û

“_aòZâ Kêeû^þ geú`þ ùe _âcûY” Gjò _âKûe _aòZâ Kêeû^þ geú`þ e @¤ûd iìeZþ `êKðû^ú iõ-25, @ûdZþ 52 eê 59ùe KjòQ«ò Kò aûÉaùe (Aaû\A Kaúeû) _ìRûe ù~ûMý Kaúeþ @fäûj @U«ò û Gjò Kaúeþ ùijò _ì‰ð _ecûcôû @U«ò, ~òGKò Q@ \ò^ùe iéÁò ePò[ôùf Z[û i¯c \ò^ iòõjûi^ C_ùe ~ûA aòeûRcû^ Kùf, Zûjûu Lae ùKjò (aûLaeþ) ZZß\gðú i^Úuê _Pûeò ù\L û _aòZâ Kêeû^þ geú`Kê Kjò[ôaû @ûfäûj Êdõ @^ý ùKjò Kaúeþ ^ûcK _âbêu @ûWKê iùuZ Keê@Q«ò Z[û Kjê@Q«ò ù~, _ì‰ð _eûcûcôû Kaúeþu aòhdùe cêñ c¤ RûùY ^ûjó, Zûu aòhdùe ùKjò ZZß\gðú i^Ú (aûLaeþ)u Vûeê _Pûeò aêS û Kaòù\ða Gjûjó Kjò[ôùf ù~, cêñ Êdõ _ì‰ð _ecûcôû (@ûfäûjKaúeþ / @Kþaòeê) @ùU û ^òR iêiÚ mû^e iõù\g aûjK eì_ùe cêñ Êdõ jó @ûiò@Qò û Gjû ùjCQò ùcûe _eòPd, ùcûùZ icùÉ PòjÜ (RûY) û _e«ê GcòZò jó @ûPû~ýðcûù^ ajêZ @ûMeê c¤ _eùcgßeu aûÉaòK mû^Kê R^Zû _~ýð« ~òaûKê ù\A^ûjûñ«ò û ùicûù^ Kjê[ôùf ù~ Kaúeþ Z @gòlòZ @ùU, ùi iõÄéZ RûYò^ûjó, @ûù¸cûù^ gòlZ @Uêñ û Gjò K[û C_ùe _â[ùcZ bqR^ \òMbâÁ ùjûA~ûA[ôùf, _e«ê Gùa iað icûR gòlòZ @U«ò, Gjò cûMðbâÁ @ûPû~ýð cû^ue bûZ jRc ùjC^ûjó, ùja ^ûjó c¤ û ifäò @fû:- R-i-\ò cêj¹\ò^ `òfþ @Rèû\ò @ûfäûjêcþ c ifäò @fû Kaòeþ (Kaúeþ ) cêj¹ò\þ `òfþ Kêaìeòõ `RûAùf RòKâ û

mû^ Mwû

101

5. jêRìùe @Kþ\iþ ifäfäûjê @ùf÷jò I ifäcþ Kû Agðû\þ ùj Kò ùKûA a¦û Hiû ^jó Kò ‘fûAfû-j-Afäûfäûjj’ Kùj ùIøeþ CiþùK fòG @ûicûù^ûñ ùK \eaûùRõ ^Lêfþ Rûùdõ, djûñ ZKþ Kò dj Kfòcû iú]û @gð ZKþ _jñPþZû ùj÷, agùZð Kò Kaúeû gê^ûùjûõ ùi aPûZû eùj û `-KòZ^ú aWú `RúfZþ ùj÷ ùIøe Kìaß fòdZþ Kú A«òjû ùj÷ Kò dj Kfòcû aeûùj eûÉ @ùgð cê@fäû ZKþ _jêñPþZû ùj÷ ùIøeþ dj @bú cûfìcþ ùjû PêKû ùj÷ Kò @Meþ Kaúeû Mê^ûùjûñ ùK iû[þ bú Kjû Rûùd, ùZû ^`û ùi Ciþ aqþ bú Lûfò ^júñ û cêfäû @fú Kûeú ejõ `eþcûùZ ùj÷õ Kò KaûAeþ ùi aPþù^ Kú gZðKêaìfþ Kú Rfþ\ú ùIøeþ @ûiþcû^þ ùK iaþ \eþaûùR Lêfþù^ ùK GZûaeþ ùi ùj÷, aeþ^û iaûaþ ùIøeþ Kêaêfþ ùi KaûAeþ (Kaúeþ) ùK iû[þ bú Lûfò ^júñ û aûRþ Cùfcû ù^ Aiþ j\úiþ Kû dj cZþfaþ adû^þ `eþcûdû ùj÷ Kò Hùi gLiþ ùK aûùÉ ceþù^ ùK aû\þ CiþKú eìjùþ K GRûRþ ùcñ @ûiþcû^þ ùK iaþ \eþaûùR Lêfþ Rûùdùw û GKþ j\úiþ ùcñ @ûdû ùj÷, ù\û Kfòùc Hùi ùj÷õ Kò C^þùcõ ùi GKþ ùK fòG @gð ùK ^úùP ùKûB cê«jû ^júñ û \êie þ û @ûiþcû^þ ùIøeþ Rcò^þ ùKû (@_þù^ ^ìeþ dû @_þù^ @Râ ùi) beþ ù\-GKþ ‘fûAfû-j-Afäûfûj’ ùj÷, \ìie þ û ‘@fäûjê @ûKae’ (Kaúeþ) ùj÷,

“_aò Z â ùa\Mê W ò K ùe _â c ûY” Kaòù\ða ^òR mû^ e \ìZ eìù_ Êdõ jó @ûi«ò Z[û ^òRe iêiÚmû^ (aûÉaòK ZZßmû^) Êdõ jñò _âPûe Keò[û’«ò û Êdõ Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) Rú ^òRe @céZ aûYúùe KjòQ«ò Kò :g±.- @aòMZþ ùi Pfþ @ûG, ùKûB ùceû ùb\þ ccð ^júñ _ûdû û (ùUK) ^ ùceû R^à ^ Mbð aùieû, aûkK ùjû \òLþfûdû û Kûgú ^Meþ Rfþ Kcfþ _eþ ùWeû, Ijûñ Rêfûùjù^ _ûdû û cûZû _òZû ùcùe KêQþ ^júñ, ^û ùcùe Neþ \ûiú (_^ôú) û RêfþjûKû iêZ @û^þ Kjûdû, RMZþ Kùeñ ùceú jûñiú ûû _ûÆ ZZß Kû ]Wþ ^jó ùceû, Rû^êñ mû^þ @_ûeû û iZý

102

_aòZâ gûÈ c¤ Kaúe _eùcgßeu iûlú

Êeì_ú (aûÉaòK) ^ûcþ iûùja (_ì‰ð _âbê) Kû ùiûB ^ûcþ jcûeû ûû @]e \ßú_ (C_eþ iZýùfûK ùcñ) MM^þ Mê¶û ùcñ Zjûñ ^òRþ aÉê iûeû û ùRýûZþ Êeì_ú @fL ^òe¬^ (aâjà) bú ]eþZû ]ýû^þ jûcûeû ûû jûWþ Pûcþ fjê ^û ùcùe ùKûB Rûù^ iZý^ûcþ C_ûiú û Zûe^þ Ze^þ @bd _\þ \ûZû, ùc÷ñ jìñ Kaúeþ @aò^ûgú û C_ùeûq g±ùe Kaúeþ _eùcgße Kjê@Q«ò Kò ^ûñ Z ùcûe ùKjò _ZÜú @Q«ò û ^ûñ Z ùcûe _ûÆ ZZß (jûW, Pcð, fjê @[ðûZþ ^ûWò MêWòKê ù~ûWò[ôaû aûfû Kûdû) e geúe @ùU û cêñ Êdõ¸ê @ùU û Z[û ‘Kûgúe fje Zûeû’ ^ûcK ù_ûLeúe Rkùe Kcke `êf C_ùe Êdõ _âKU ùjûA aûkKeì_ ]ûeY Keò[ôfò û ùiVûeê ùcûùZ ^úeê ^ûcK Rêfûjû (aêYûKûe) CùVA ù^A~ûA[ôùf û ù~Cñ aûÉaòK ^ûc _eùcgßeu @[ðûZþ ùcûe @ùU (ùa\ MêWòKùe Kaòù\ða, MêeêMâ^Ú iûùjaùe jKÑû Kaúeþ Z[û ùKûeû^þ geú`þùe @fäûj Kaúe^þ) ùijò ^ûc ùcûe @ùU û cêñ C_ùe [ôaû EZ]ûcùe eùj Z[û @û_Yu bMaû^ ùRýûZò ^òe¬^ (aâjà) c¤ ùcûe _ìRû Ke«ò û Gjûe _âcûY iZýû[ð _âKûg i¯c icêfäûi (_é.-152-153, \ú^û ^Me _¬ûaeê _âKûgòZ) ùe c¤ @Qò û Êûcú \dû^¦ Rú ~Rêùað\ @¤ûd 13 cª 4 Z[û EKþ ùa\ cŠk 10iêq 49 cª 1e @^êaû\ KeòQ«ò û ù~Cñ[ôùe ùa\ MêWòKê Kjòaûaûfû ‘aâjà’ Kjê @Q«ò Kò (5 = EKþ ùa\ cõ.-10 iê.-49 I cõ.-1 Z[û 6 = ~Rêùað\ @¤ûd 13 cõ.- 4ùe) ùj c^êhýcûù^! ~òG iéÁòe _ìùað icÉu C_ô¼ï K¼ðû Z[û icÉu Êûcú [ôùf, @Q«ò, @ûMKê c¤ ejòùa û ùi jòñ iað iéÁòKê ^òcðûY Keò ]ûeY Keê@Q«ò û ùijò iêL Êeì_ú _ecûcôûu bqò ù~_eò @ûù¸cûù^ (aâjà Z[û @^ý ù\a c¤ Zûueò iû]^û) Keê@Qêñ ùijòbkò jó Zêù¸cûù^ c¤ Ke û _âcûY -1. _aòZâ ~Rêùað\ @¤ûd 29 cª 25 icòù¢û$@\ý c^êùhû \êùeûùY ù\ùaû ù\aû^ýRiò RûZùa\ü û @û P aj còZâcj½òKòZßû«ßõ \ìZü Kaòeiò _âùPZûü ûû25ûû icòù¢û-@\ý - c^êhü-\êùeûùY-ù\aü-ù\aû^þ - ~Rþ -@iò-RûZ-ùa\ü-@û-Paj-còZâcjü -PòKòZßû^þ - Zßcþ-\ìZü-Kaòeþ- @iò- _âùPZûü û @^êaû\:- (@\ý) @ûRò @[ðûZþ að¼cû^ icdùe (\êùeûùY) geúe eì_ò cjfùe \ìeûPûe _ìaðK (c^êhü) cò[ýû _ìRûùe fú^ c^^gúk aýqòcû^uê (icò¢ü) fùMA[ôaû @MÜú @[ðûZþ gûÈaò]ô ejòZ a¼ðcû^e _ìRû ù~CñUûKò jû^ò KûeK ùjûA[ûG û @MÜò RùkA bià Keòù\A[ûG û Gjò_eò iû]Ke Rúa^Kê gûÈ aòe¡ ê iû]^û ^Á Keò\Gò û ùijò iÚû^ùe (ù\aû^þ) ù\aZû cû^ue (ù\aü) ù\aZû (\ûZùa\ü) _ì‰ð _ecûcôû iZý _êeêhu aûÉaòK (~Rþ) _ìRû (@iò) @ùU û (@û) \dûkê, (còZâcjü) Rúae aûÉaòK iû[ú _ì‰ð _ecûcôûu (PòKòZßû^þ) ÊiÚmû^ @[ðûZþ ~[û[ð bqòKê (\ìZü) iù¦g aûjK eì_ùe (aj) ù^A @ûiòaûaûfû (P) Z[û (_âùPZûü) ùaû] KùeAaû aûfû (Zßcþ) @û_Y (Kaòù\ða @[ðûZþ Kaúeþ _eùcgße) Kaúeþ (@iò) @U«ò û bûaû[ð:- ù~Cñ icdùe bq icûRKê gûÈ aò]ô ZýûMKeò c^cêLô @ûPeY (_ìRû) KùeAaû ùjC[ûG û ùijò icdùe Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) ZZßmû^Kê

mû^ Mwû

103

_âKU KùeA[û«ò û _âcûY.-2 :- _aòZâ iûcùa\ iõLýû 1400ùe iõLýû ^´e 359iûcùa\ @¤ûd ^õ4ùe LŠ ^õ25e ùgæûK ^õ-8 _êeûõ bò¦ê~ðêaû KaúeþcòùZøRû @RûdZ û Aù¦âû aògßiý KcðùYû ]Zðû aRâú _êeìÁêZü ûû4ûû _êeûcþ - bò¦êü-~êaû- Kaúeþ -@còZ -ùIøRû - @RûdZ- A¦âü- aògßiý-KcðYü-]Zðûa-_êeìÁêZü û g±û[ð:- (~êaû) _ì‰ð ic[ð (Kaòeþ) Kaòù\ða @[ðûZþ Kaúeþ _eùcgße (@còZJRû) aògûk gqò~êq @[ðûZþ iaðgqòcû^ @U«ò (@RûdZ) ùZR_ê¬e geúe cûdûadú aù^A (]Zðû) _âKU ùjûA @[ðûZþ @aZûe ]ûeY Keò (aRâú) ^òRe iZýg± I iZý^ûc eì_ú gÈ\ßûeû (_ìeûcþ) Kûk-aâjàe _û_eì_ú a§^eì_ú \êMðKê (bò¦êü) bûwòaû aûfû, UêKêWû UêKêWû Keòaû aûfû (A¦âü) iaðiêL\ûdK _eùcgße (aògßiý) icÉ RMZùe [ôaû iað _âûYúcû^uê (KcðYü) c^iûaûPû KcðYû @[ðûZþ _ì‰ð ^òÂûe ijòZ @^^ý c^ùe ]ûcðòK Kcð MêWòK\ßûeû iZýbqò iûjû~ýùe (_êeìÁêZü) ÉêZò C_ûi^û Keòaû ù~ûMý @U«ò û {ù~_eò aûkK Z[û aé¡ iaðKû~ýð Keòaû_ûAñ ic[ð jê@«ò ^ûjó, ~êaKaýqò icÉ Kû~ýð Keòaû_ûAñ lcZû eLô[û’«ò û Gjò_eò _eaâjà-aâjà I ZâòùfûKúd aâjàû - aò¾ê-gòa Z[û @^ý ù\aú-ù\aZûcû^uê aûkK Z[û aé¡ ùaûfò aêSò^ò@ G[ô_ûAñ Kaúeþ _eùcgßeuê ~êaKe C_cû ùa\ùe \ò@û~ûA@Qò û } bûaû[ð:- ù~Cñ Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) ZZßmû^ ù^AKeò iõiûeKê @ûi«ò û ùi iaðgqòcû^ @U«ò û Z[û Kûk (aâj)à u Kcðe_ ì ú \êMK ð ê bûwò Pìecûe Keòaû aûfû @U«ò û ùi iaðiLê \ûZû @U«ò Z[û icÉu\ßûeû _ìRû Keòaû ù~ûMý @U«ò û iõLýû ^õ-1400 iûcùa\ CZûPðKò @¤ûd ^õ-12 LŠ ^õ-3, ùgæûK ^õ-5 û b\âû aÈû ic^ýû aiûù^û cjû^þ Kaò^òaðûP^ò gõi^þ û @û aPýÊ Pù´ûü _ìdcûù^û aòPlùYû RûMéaòù\ðaaúùZ÷û ûû5 ûû b\âû aÈû ic^ýû ai@^ü cjû^þ Kaúeþ ^òaP^û^ò gõi^þ @ûaPýÊ Pù´ûü _ìdcû^ü aòPlYü RûMéaòüù\a aúùZø û @^êaû\:- (aòPlYü) PZêe aýqòcûù^ (@ûaPýÊ) ^òRe aP^ MêWKò \ßûeû _ì‰að jâ u à _ìRûKê ^ aùZA @^ý C_ûi^ûe cûMð \gð^ Keò @céZe iÚû^ùe (_ìdcû^u) @^ý C_ûi^û {ù~_eò bìZ-ù_âZ_ìRû-_òZe_ìRû, Zòù^ûUò MêY MêWòKe (eRMêY-aâjàû, iZMêYaò¾ê, ZcMêY-gòague ) Z[û aâjà-Kûk AZýû\òu _ìRû} eì_ú _ìR ^iò@ûYúKê (Pù´ûü) @û\ee ijòZ @ûPc^ Keê[ôaû bêf mû^Kê (b\âû) _ec iêL\ûdK (cjû^þ Kaúeþ ) _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ (aÈû) igeúe iû]ûeY ùag bìhûùe “@[ðûZþ aÈe @[ð ùagbìhû, i^Úu bûhûùe GjûKê ùPûfû c¤ Kj«ò, ùPûfûe @[ð geúe @ùU û ~\ò ùKjò i^Úu ù\jû« ùjûA~ûG, ùZùa Kêj«ò ù~ ùi ùPûfû QûWòMùf” (ic^ýû) ^òR iZýùfûK aûfû geúe i\ég ùZR _ê¬e geúe ]ûeY Keò (aiû^ü) iû]ûeY aýqòbkò Rúa^ @ZòaûjòZ Keò KòQò\ò^ iõiûeùe ejò (^òaP^û^ò) ^òRe g±ûakú @û\òe cû¤cùe iZýmû^ (gõi^þ) a‰ð^û Keò (ù\a) _ì‰ð _ecûcôûuê (aúùZø) Qê_òùjûA ejò[ôaû iMðêY-^òMðêY mû^ @û\òKê

104

_aòZâ gûÈ c¤ Kaúe _eùcgßeu iûlú

(RûMéaòü)RûMâZ Keò[û’«ò û bûaû[ð:- gûÈ aò]ô aòeì¡ iû]^ûeì_ú _ìR ^iò@ûYò @[ðûZþ NûZK iû]^û C_ùe @û]ûeòZ bq icûRuê Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) ZZßmû^ aêùSAaû _ûAñ Gjò iõiûeùe _âKU jê@«ò û ùijò icdùe ^òR ùZùRûcd geúe C_ùe @^ý geúe eì_ú aÈ (jûfêKû ùZR~êq) _ò§òKeò @ûi«ò û (KûjóKò ^û _eùcgßeu aûÉaòK ùZùRûcd geúeKê Pcð \éÁòùe ù\Lû~ûA _ûeòa ^ûjó û) KòQò\ò^ iû]ûeY aýqòbkò Rúa^ @ZòaûjòZ Keò fúkû Ke«ò Z[û _eùcgßeuê (^òRKê) _ûAaûe mû^Kê CRûMe (aòÉûeòZ) Keòù\A[û’«ò û EMþ ùa\ cŠk-9 iêq-96 cª-17 gògêõ Rmû^õ j~ðZõ céR«ò g긫ò ajÜò ceìùZû MùY^ û KaòMðúbòü Kûùaý^û Kaòü iù«ûþicü _aòZâ cùZýZò ùeb^þ ûû17ûû gògêcþ Rmû^cþ j~ð Zcþ céR«ò ajò^ ceìZü MùY^ û KaòMúbðò Kûùaý^û Kaòeþ i« ùiûcü _aòZâcþ @ùZýZò ùeb^þ ûû @^êaû\:-_ì‰ð _ecûcôû (j~ð gògêcþ) aòflY c^êhýe aûkK eì_ùe (Rmû^cþ) RûYògêYò _âKU jê@«ò Z[û ^òR ZZßmû^Kê (Zcþ) ùijò icdùe (céR«ò) ^òcðkZûe ijòZ (g긫ò) CyûeY Keò[û’«ò û (ajÜò) _âbê _âû¯ò_ûAñ fûMò[ôaû aòej @MÜòaûfû (ceìZü) bq (MùY^) icìju_ûAñ (Kûùaý^û) KaòZû cû^u\ßûeû KaòZß cû¤cùe (_aòZâcþ @ùZýZò) @Zý]ôK aûYú ^òcðkZûe ijòZ (Kaúeþ Múbðò) Kaòeþ aûYú @[ðûZþ Kaúeþ aûYú\ßûeû (ùeb^þ) CyÊeùe iù´û]^ Keò ùaûfò[û’«ò, (Kaúeþ i^Ú ùiûcü) ùijò @ce _êeêh @[ðûZþ iZý_êeêh jó i^Ú @[ðûZþ Ehò eì_ùe Êdõ Kaòù\ða jó ùjûA[û’«ò û _e«ê ùijò _ecûcôûuê PòjÜò ^ _ûeò ùi RùY Kaò ùaûfò KjòaûKê fûMò~û’«ò û _e«ê ùi jó _ì‰ð _ecûcôû ùjûA[û’«ò û Zûjûu aûÉaòK ^ûc Kaòù\ðaþ @ùU û bûaû[ð:- EMþùa\ cŠk ^õ-9 iêq ^õ-96, cª -17ùe KjòQ«ò Kò @ûi _ì‰ð _ecûcôûu aûÉaòK ^ûcKê RûYòaû, Gjò cª 17ùe ùijò _ecûcôûu ^ûc I _eò_ì‰ð _eòPd \ò@û~ûA@Qò û ùa\ ùaûfòaû aûfû aâjà KjêQ«ò Kò _ì‰ð _ecûcôû aòflY c^êhýe aûkK eì_ùe _âKU ùjûA ‘Kaòù\ða’ ^òR aûÉaòK mû^Kê ^òRe Kaúeþ aûYú\ßûeû ^òcðk mû^Kê ^òR jõi @ûcôû cû^uê @[ðûZþ _ìYýûcôû @^êPûeú cû^uê KaòZû cû¤cùe, ùfûKqò MêWòK\ßûeû iù´û]^ Keò @[ðûZþ CyûeY Keò a‰ð^û Keò[û’«ò û Gjò ZZßmû^e @bûaùe ùijò icdùe _âKU ùjûA[ôaû _ecûcôûuê PòjÜò ^ _ûeò ùKak Ehò I i^Ú aû Kaò cû^òù^A[û’«òû ùijò _ecûcôû c¤ Êdõ Kêj«ò Kò cêñ _ì‰ð aâjà @ùU û _e«ê ùfûK ùa\e @û]ûeùe _ecûcôûuê ^òeûKûe ùaûfò cû^ò ù^A[ôaû _âRûR^ PòjÜò_ûe«ò ^ûjó, ù~_eò Meúaþ \ûi Rú cjûeûR Kûgúùe _âKU _ecûcôûuê PòjÜò_ûeò Zûue cjòcû Kjòùf Z[û ùijò _eùcgßeu \ßûeû ^òR cjòcû Kjò[ùô f Zûjûe ~[ûaZþ a‰ð^û ^òR aûYúùe Kùf Meúaþ, RûZò jcûeú RMZþMeê ,ì _eùcgße ùj÷ _^Ú û \ûiþ Meúaþ fòLþ _ùW ^ûcþ ^òe¬^ KõZþ ûû Meúaþ, jcþ jú @fLþ @fäûj ùj÷, KêZaì þ ùMûiþ ùIøeþ _úeþ û Meúaþ \ûiþ LûfòKþ ]^ú jcþeû ^ûcþ Kaúeþû Meúaþ,H Êûcú iéÁû ùc÷õ, iéÁú jcþùe Zúeþ, \ûiþ Meúaþ @]eþ aiì @aòMZþ iZþ Kaúeþ ûû

mû^ Mwû

105

GùZ ÆÁ Keòaû_ùe c¤ Zûuê Kaò aû i^Ú, bq aû aêYûKûe Kjò[û’«ò û _e«ê ùi _ì‰ð _ecûcôû jó @U«ò û Zûue aûÉaòK ^ûc Kaòù\ða @ùU û ùi Êdõ iZý_êeêh Kaúeþ jó Ehò aû i^Úeì_ ùjûA[û’«ò û _e«ê ZZßmû^ jú^ Ehò I i^Ú, Mêeê cû^u @mû^ iò¡û«e @û]ûeùe @û]ûeòZ _âRû ùijò icdùe @Zò[ô eì_ùe _âKU _ecûcôûuê PòjÜò _ûeòùf ^ûjó, KûjóKò ^û ùijò @mû^ú Ehò, i^Ú I Mêeêcûù^ _ecûcôûuê ^òeûKûe ùaûfò Kjê[ôùf û EMþùa\ cŠk-9 iìq -96 cª -18 Ehòc^û ~ EhòKé›ßûhðûü ijiâûYú[ü _\aúü Kaú^ûcþ ûû ZéZúdõ ]ûc cjòhü iòhûiù«ûþiùcû aòeûRc^ê eûRZò Áê_þ ûû18ûû Ehòc^û ~ EhòKéZþ Êhðûü ijiâûYú[ü _\aúü Kaú^ûcþ û ZéZúdcþ ]ûc cjòhü iòhû i«þ ùiûcü aòeûRcû^ê eûRZò iÖë_þ ûû @^êaû\:- ùa\ Kjê[ôaû aâjà KjêQ«ò Kò (~) ù~Cñ _ì‰ð _ecûcôû aòflY aûkKe eì_ùe @ûiò (Kaò^ûcþ) _âiò¡ Kaòbûaùe (_\aúü) C_û]ô _âû¯ Keò @[ðûZþ GK i^Ú aû Ehòe bìcòKû Keò[û’«ò û ùijò (EhòKéZþ) i^Ú eì_ùe _âKU ùjûA[ôaû _âbêu \ßûeû eP^û Keò[ôaû (ijiâûYú[ü) jRûe jRûe aûYú (Ehòc^û) i^Ú Êbûa~êq aýqò @[ðûZþ bqcû^u _ûAñ (Êhðûü) ÊMðZêfý @û^¦ \ûdK ùjûA[ûG û (ùiûc) ùijò @ce _êeêh @[ðûZþ iZý _êeêh (ZéZúdû) ZéZúd (]ûc) cêqòùfûK @[ðûZþ iZýùfûKe (cjòhü) iê\éX _é[ôaúKê (iòhû) iÚû_òZ Keò (@^ê) Zû_ùe (i^Ú) cû^a i\ég i^Ú eì_ ]ûeY Keò (Áê_þ) Mê´R /c¦òe bòZùe Cy iÚû^eì_ú iòõjûi^ùe (aòeûRc^ê eûRZò) C{ßk iÚìk @ûKûeùe @[ðûZþ cû^a i\ég ùZùRûcd geúeùe aòeûRcû^ @U«ò û bûaû[ð:- cª 17 ùe KjòQ«ò Kò Kaòù\ða gògêeì_ ]ûeY Keò^ò@«ò û fúkû Keò aW jê@«ò û KaòZû MêWòK\ßûeû ZZßmû^ a‰ð^û Keê[ôaû KûeYeê (Kaò)e _\aú _âû¯ Keò[û@û«ò @[ðûZþ Zûuê Ehò, i^Ú I Kaò KjòaûKê fûMò~û’«ò û aûÉaùe ùi _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ jó @U«ò û Zûu \ßûeû ePò[ôaû @céZaûYúKê Kaúeþ aûYú (KaòaðûYú) Kêjû~ûG û ~ûjûKò bq cû^u _ûAñ ÊMðZêfý iêL\ûdú ùjûA[ûG û ùijò _ecûcôû ZéZúd cêqò]ûc @[ðûZþ iZýùfûKe iÚû_^û Keò GK Mê´R /c¦òe bòZùe iòõjûi^ C_ùe ùZùRûcd cû^a i\ég geúeùe @ûKûeùe aòeûRcû^ @U«ò û Gjò cªùe ZéZúd ]ûc iZýùfûKKê Kêjû~ûA@Qò û ù~_eò ùMûUòG aâjàu ùfûK -ù~Cñ GùKûAgþ aâûjàûŠe ùlZâ @Qò, \ßòZúd -_eaâjàu ùfûK ù~Cñ iûZiv aâjàûŠe ùlZâ @ùU, ZéZúdùe- _ec @le aâjà @[ðûZþ _ì‰ð aâjàu iZýùfûK @Qò û KûjóKò ^û _ì‰ð _ecûcôû iZýùfûKùe iZý _êeêh eì_ùe aòeûRcû^ ùjûA Zùk[ôaû ùfûK MêWK ò e eP^û KeòQ«ò û ùi[ô_ûAñ Zùk [ôaû ùfûK MêWK ò e MY^û Keû~ûAQò û Gjò @ûLôù\Lû _âcûY i^Ú Meúa \ûi Rú KjòQ«ò ù~ -‘@iðþ Kêiðþ _eþ iù`\þ Mê´Rþ ùj÷÷, Rjûñ iZþMêeê Kû ùWeû’ û bûaû[ð Gjû ù~ C_ùe [ôaû @ûKûge C_e @õg @ûWKê Kaúeþ _eùcgße Rú ùMûUòG iù`\ Mê´R (c¦òe) ùe ej«ò û EMþùa\ cŠk-9, iìq -96, cª -19.-

106

_aòZâ gûÈ c¤ Kaúe _eùcgßeu iûlú

Pcìhùzý^ü gKêù^û aòbéZßû ùMûaò¦ê\âð° @ûdê]û^ò aòbâZþ û @û_ûcìbðò iPcû^ûü icê\âõ Zêeúdõ ]ûc cjòùhû aòaqò ûû19ûû PcìiZþ ùgý^ü gKê^ü aòbéZßû ùMûaò¦êü \â° @ûdê]û^ò aòbâZþ û @_ûcìbðòü iPcû^ü icê\âcþ Zéeúdcþ ]ûc cjòhü aòaqò ûû @^êaû\:-(PcìiZþ) _aòZâ (ùMûaò¦üê ) Kûcù]^ê eì_ú iað c^iÑûc^û _ì‰ð Keòaûaûfû _ì‰ð _ecûcôû Kaòù\ða (aòbéZßû) icÉue _ûk^ Keòaûaûfû @U«ò û (ùgý^ü) iù`\ ew ~êq (gKê^ü) gêb flY ~êq (PcìiZþ) iað gqòcû^ @U«ò û (\â°ü) ù~_eò \êMÛeê \jò Zò@ûeò Keòaûe aò]ô @Qò û ùijòbkò gûÈû^êKìk iû]^ûùe \jòeì_ú _ì‰ð cêqò\ûZû (@ûdê]û^ò) ZZßmû^eì_ú Kûk Rûf aò^ûgK ]^êh ~êq iûew _ûYò _âbê @U«ò û (iPcû^ü)aûÉaòK (aòbâZþ) icÉu _ûk^ ù_ûhY Ke«ò û (@_ûcìbðòü) Mbúe Rk~êq (icê\âcþ) iûMe bkò Mbúe Gaõ M¸úe @[ðûZþ aògûk (Zêeúdcþ) PZê[ð (]ûc) ùfûK @[ðûZþ @^ûcú ùfûKùe (cjòhü) C{ßk iê\éX _é[ôaú C_ùe (aòaqò) @fMû iÚû^ùe bò^Ü bûaùe c¤ eêj«ò û Gjò aòhdùe mû^ Kaòù\ða Êdõ jó bò^Ü bò^Ü Keò aòÉûe ijòZ \ò@«ò û bûaû[ð:- cª 18 ùe KjòQ«ò Kò _ì‰ð _ecûcôû Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) ZéZúdiÚ cêqò]ûc @[ðûZþ iZýùfûKùe GK M´êR (c¦òe)ùe eêj«ò û Gjò cª 19ùe KjòQ«ò Kò @Zý]ôK iù`\ ew aûfû _ì‰ð _âbê ù~Cñ Kûcù]^ê bkò iað cù^ûKûc^û _ì‰ð Keòaûaûfû @U«ò, ùi jó aûÉaùe icÉue _ûk^ K¼ðû @U«ò û ùijò Kaòù\ða ~òGKò céZýê ùfûKKê gògê eì_ ]ûeY Keò @ûi«ò û ùi ù~_eò \êMÛeê \jò aù^Aaûe aò]ô @Qò, ùijòbkò _ì‰ð ùcûl _âû¯ Keòaû_ûAñ gûÈaò]ô @^êiûùe iû]^û aùZA _ì‰ð ùcûl eì_ú \jò _â\û^ Keòaû aûfû @U«ò û ZZßmû^ eì_ú gûÈ @[ðûZþ ]^êh ~êq ùjûA[ôaûeê iûew _ûYò @U«ò Z[û ù~_eò icê\â icÉ Rke ùiâûZ @ùU û ùijò_eò _ì‰ð _ecûcôûuVûeê icÉue C_ô¼ò ùjûA@Qò û MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 3ùe Kêjû~ûAQò Kò iõiûe eì_ú aélKê ZZßmû^eì_ú gÈ\ßûeû ùQ\^ Keò @[ðûZþ ZZßmû^\ßûeû iõgd icû¯ Keò Zûjû_ùe ùijò _ec_\ _eùcgßeuê ùLûRòaû CPòZþ, ù~CñVûKê ~ûA iûeòaû _ùe iû]K ùfCUòKeò ùKùaaò _êYò iõiûeKê @ûùi^ûjó, @[ðûZþ _ì‰ð ùcûl ùjûA~ûG û ù~Cñ _eùcgßeuVê iaðiõiûeeì_ú aéle _âaéZò aòÉûeKê _âû¯ ùjûAQò û ùijò _ì‰ð _âbê PZê[ð]ûc @[ðûZþ @^ûcú ùfûKùe eêj«ò û ù~_eò _â[ùc iZýùfûK \ßZ ò údùe @fL ùfûK, ZéZúdùe @McùfûK, PZê[ùð e @^ûcúùfûK @Qò û G[ô_ûAñ Gjò cª 19ùe ÆÁ KeòQ«ò Kò Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) jó @^ûcú _êeh ê eì_ùe PZê[] ð ûc @[ðûZþ @^ûcú ùfûKùe c¤ @^ý ùZùRûcd eì_ ]ûeY Keò ejò[û’«ò û EMþ ùa\ cŠk-9, iêq-96 cª-20 cù~ðû ^ gêbâÉ^ßõ céRûù^û$ùZý ^ iéZßû i^ùd ]^û^ûcþ û aéùha ~ì[û _eò ùKûgchð^K^òKâ\yù´ûeû aòùag ûû20ûû c~ðü ^ gêbâÉ^ßcþ céRû^ü @Zýü ^ iéZßû i^ùd ]^û^ûcþ û aéùha ~ì[û _eòùKûgcþ @hð^þ K^òKâ\Zþ Pù´ûü Aeû aòùag ûû @^êaû\:- _ì‰ð _ecûcôû Kaòù\ða ~òGKò PZê[ð ]ûc @[ðûZþ @^ûcú ùfûKùe Z[û

mû^ Mwû

107

ZéZúd ]ûc @[ðûZþ iZýùfûKùe ejò[û’«ò ùijò _ecûcôû (^ c~ðü) c^êhýbkò @U«ò _e«ê ^ûg ejòZ @[ðûZþ @ce (céR^ü) ^òcðk cêLcŠk~êq @ûKûeùe (@Zýü) ajêZ (gêbâÉ^ßcþ) aògûk ùgßZ geúe ]ûeY Keò C_ùe [ôaû ùfûKùe aò\ýcû^ @U«ò Z[û ùiVûeê (iéZßû) MZòKeò @[ðûZþ PûfòKeò ~ûjûKò KûjûeòKê mûZ jêG^ûjó, ùijò iceì_ _ecûcôû (Aeû) _é[ôaú C_ùe (aòùag) @^ý ùagbìhû @[ðûZþ bò^Ü eì_ (Pù´ûü) ]ûeY Keò @ûi«ò ûiZýùfûK Z[û _é[ôaú ùfûK C_ùe fúkû Ke«ò (~[û) ajêZ aW icìjKê aûÉaòK (i^ùd) i^ûZ^ _ìRûe (aéùha) ahðûKeò (^ ]^û^ûcþ) ùijò eûc^ûce C_ûRð^e ^ò]^ð cû^uê (K^òK\â Zþ) c¦ Êeùe @[ðûZþ Êûñi -CÊûñi ùe c^ jò c^ùe CyûeY Keò _ìRû KeûA[û’«ò û ~ûjû\ßûeû @iõLý @^êPûeú cû^u _ì‰ð iõN (_eò ùKûgcþ) _ìaðaûfû iêL iûMe eì_ò @céZ LYò @[ðûZþ iZýùfûKKê (@hð^þ) _ìRûKeò _âû¯ Keò[û’«ò û bûa[ð:- _ì‰ð _ecûcôû Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) C_e ZéZúd]ûc @[ðûZþ iZýùfûKùe eêj«ò Z[û ùijò _eùcgße @^ý c^êhýeì_ ]ûeY Keò PZê[ð ]ûc @[ðûZþ @^ûcú ùfûKùe eêj«ò û ùijò _ecûcôû ùijòbkò c^êhýaûfû iceì_ iê¦e cêLcŠk~êq ùgßZgeúe ~êq @ûKûeùe Gjò _é[ôaú ùfûKKê c¤ @ûi«ò Z[û ^òRe aûÉaòK _ìRû aò]ôe mû^ _â\û^ Keò ajêZ iûeû icìjKê @[ðûZþ _êeû iõNKê iZý bqòe ]^ú a^û«ò, @iõLý @^êPûeú cû^u _êeûiõN iZýbqòe C_ûRð^ùe _ìaðaûfû iêLcd ùfûK _ì‰ð cêqòe LYòKê @[ðûZþ iZýùfûKKê iû]^ûKeò _âû¯ KeûA[û’«ò û @[að ùa\ KûŠ ^õ-4 @^êaû\ ^õ-1, cª ^õ-7 (i^Ú eûc_ûf \ûi Rúu \ßûeû bûhûbûhý) ù~û$[aðûYõ _ò¼eõ, ù\aa§ê aéjÆZòõ ^ciûa P MzûZþ û Zßõ aòùgßhûõ’ R^òZû ~[ûiü Kaòù\ðùaû ^ \bûdZþ Êû]ûaû^þ ûû7ûû ~ü-@[aðûYcþ-_ò¼ecþ -ù\aa§êcþ - aéjÆZòcþ - ^ciû - @a-P - MzûZþZßcþ -aòùgßhûcþ - R^òZû- ~û[û - iü -Kaòù\ðaü - ^ - \bûdZþ -Êû]ûaû^þ û @^êaû\:- (~ü) ~òG (@[aðûYcþ) @Pk @[ðûZþ @aò^ûgú (_ò¼ecþ) RMZ _òZû (ù\aa§êcþ) bqu aûÉaòK iû[ú @[ðûZþ @ûcôûe @û]ûe (aéjÆZòcþ) iaêVûeê aW Êûcú, mû^ \ûZû RMZMêeê (P) Z[û (^ciû) aò^câ _êRûeú @[ðûZþ aò]ôaZþ iû]KKê (@a) iêelûe ijòZ (MzûZþ) ù~Cñcûù^ iZýùfûK ~ûAiûeòQ«ò, ùicû^uê iZýùfûK ù^A~òaû aûfû (aòùgßhûcþ) icÉ aâjàûŠKê (R^òZû) ePòaû aûfû (^ \bûdZþ) Kûku bkò aògßûiNûZKZû ^Keòaû (Ê]ûaû^þ) Êbûa @[ðûZþ MêY aûfû (~[û) _ìaðaZþ (iü) ùi (Zßcþ) @û_Y (Kaòù\ðaü Kaúeþ /ù\aü) Kaúeþ _eùcgße @[ðûZþ Kaòù\ða @U«ò û bûaû[ð:- ù~Cñ _eùcgße u aòhdùe Kêjû~ûG -Zßùca cûZûP _òZû Zßùca, Zßùca a§ê P iLû Zßùca, Zßùca aò\ýû P \âaY ò cþ, Zßùca iaðcþ ccþ ù\a ù\a û ùi ù~Cñ @ûaò^ûgú icÉu cûZû _òZû Z[û bûB I iLû I RMZ Mêeêeì_ùe icÉuê iZý bqò _â\û^ Keò iZýùfûK ù^A~òaû aûfû, Kûku bkò ^ VùKAaû aûfû, iað aâjàûŠ MêWòKe eP^û Keòaûaûfû Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) @U«ò û qqqq

108

Kaúeþ iûùjaþ PûùeûUò ~êMùe @ûi«ò

Kaúeþ iûùjaþ PûùeûUò ~êMùe @ûi«ò iZþMêeê _êeêhþ Kaúeþ ùj÷õ, Pûùeûõ ~êMþ _âaûYþ û SìùV MêeêIßû ceþMG, ùjû MG bìZþ ciûYþ ûû “iZý~ê M ùe Kaò ù \ð a (Kaúeþ i ûùja)u iZþ iê K é Z þ ^ûcùe _â K ûUý” ZZßmû^e @bûaeê gâ¡ûkê @ûguû aýq Ke«ò Kò aêYûKûe eì_ùe Kaúeþ Rú ùZû.aò.iõ 1455(i^1398) ùe KûgúKê @ûiòQ«ò û ùa\ MêWòKùe Kaòù\ða Gjò Kûgúaûfû aêYûKûe (\Rðú) Kò_eò _ì‰ð _ecûcôû ùjûA_ûeòùa? Gjò aòhdùe \ûi (i^Ú eûc_ûf \ûi)e _âû[ð^û @ùUKò Gjò _ì‰ð _ecûcôû Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) ùa\ MêWK ò ùe [ôaû mû^e _ìaðeê c]ý iZý ùfûKùe aò\ýcû^ [ôùf Z[û ^òRe aûÉaòK mû^ (ZZßmû^) ù\aû_ûAñ PûùeûUò ~êMùe c¤ _âKU ùjûAQ«ò û iZý~êMùe iZþiêKéZþ ^ûcùe, ùZâZdû ~êMùe cê^ò¦â ^ûcùe, \ßû_e ~êMùe KeêYûcd ^ûcùe Z[û Kkò~êMùe aûÉaòK Kaòù\ða (Kaúeþ _âbê) ^ûcùe _âKU ùjûAQ«ò û Gjû @Zòeòq @^ý eì_ ]ûeY Keò ùKùaaò _âKU ùjûA ^òRe fúkû Keòiûeò @«¤ðû^ ùjûA~û’«ò û ùijò icdùe fúkû KeòaûKê @ûiò[ôaû _eùcgßeuê _âbêu _âZò @ûgqò bûa eLô[ôaû gâ¡ûkê aýqòcûù^ PòjÜò _eòùf ^ûjó, KûjóKò^û icÉ cjhðò I i^Ú Kêjû~ûC[ôaû aýqòcûù^ _âbêuê ^òeûKûe ùaûfò KjòQ«ò û aûÉaùe Kò«ê _ecûcôû ‘@ûKûe’ùe @Q«ò û c^êhý i\ég geúe ~êq @U«ò û _e«ê _eùcgßeu geúe ^ûWò, gòeû_âgòeû MêWòK iûjû~ýùe Zò@ûeò ùjûA[ôaû _ûÆZZßùe ^êùjûñ û Zûu geúe GK ^ìeþZZß (ùZR_ê¬)ùe MVòZ ùjûAQò û _ì‰ð _ecûcôû ù~ùa Azû Ke«ò, GVûùe _âKU ùjûA~û@û«ò, ùi ùKùaaò cûu Mbðeê R^à ^ò@«ò ^ûjó, KûjóKò^û ùi icÉue C_ô¼K ò ¼ðû @U«ò û _ì‰ð _âbê Kaúeþ Rú (Kaòù\ða) iZý~êMùe iZýiêKéZþ ^ûcùe Êdõ _âKU ùjûA[ôùf û ùijò icdùe MeêW Rú, gâú aâjàûRú, gâú aò¾ê Rú Z[û gâú gòa Rú @û\òuê iZýmû^ aêùSA[ôùf û gâú c^ê cjhðò Rú uê c¤ ZZßmû^ aêùSAaû_ûAñ ùPÁû Keò[ôùf û _e«ê gâú c^ê Rú _eùcgßeu mû^Kê iZý ùaûfò ^RûYò gâú aâjàû Rú uVûeê gêYò[ôaû ùa\mû^ C_ùe @û]ûeòZ ùjûA Z[û ^òR \ßûeû aûjûe Keò[ôaû ùa\ MêWòKeê ^òÃhð C_ùe jó @ûeêX ùjûAejòùf û Gjûe aò_eúZ _eùcgße iZýiêKZ é þ Rú u _âZò C_jûi KeòaûKê fûMòùf Kò, @û_YZ iað aò_eúZ mû^ Kjê@Q«ò û ùi[ô_ûAñ _eùcgße iZýiêKZ é u ^ûc aûcù\a eLôùf (aûce @[ð IfUû ùjûA[ûG, aò_eúZ ù~_eò aûc jûZKê aûcû @[ðûZþ IfUû jûZ c¤ Kjò[û’«ò û ù~_eò WûjûY jûZKê iò]û jûZ c¤ Kêj«ò) û Gjò _âKûe iZý ~êMùe _eùcgße Kaòù\ða Rú, ~òG iZýiêKéZ ^ûcùe

mû^ Mwû

109

@ûiò[ôùf ùi icde Ehò I iû]K cû^uê aûÉaòK mû^ aêSûC[ôùf û _e«ê ùijò @mû^ú Ehò I iû]K cûù^ _eùcgßeu Gjò aûÉaòK mû^Kê ÊúKûe Kùf^ûjó û iZý iêKéZþ ^ûc a\kùe _eùcgßeuê “aûcù\a” ùaûfò KjòaûKê fûMòùf û G[ô_ûAñ ~\êùað\ @¤ûd 12 cª 4ùe aòaeYú @Qò ù~ ~\êùað\e aûÉaòK mû^Kê aûcù\a Ehò iVòKþ bûaùe RûYò[ôùf Z[û @^ýcû^uê aêùSA[ôùf û _aòZâ ùa\MêWòKùe [ôaû mû^Kê aêSòaû_ûAñ Ké_ûKeò aòPûe Ke«ê - ù~_eò ~\êùað\ @ùU, Gjû GK _aòZâ _êÉK @ùU û Gjû aòhdùe Kêjû~ûA[ôaû iõÄéZ bûhûùe aòaeYú \ò@û~ûAQò Kò ù~CñVò ~Rêü @[aû ~Rêcþ @û\ò g± ùfLû~ûA[ôa, ùZùa c¤ _aòZâ _êÉK ~Rêùað\e jó ùaû] ùjûA[ûG û Gjò _âKûe _ì‰ð _ecûcôûu aûÉaòK ^ûc Kaòù\ða @ùU û GjûKê bò^Ü bò^Ü bûhûùe Kaúeþ iûùja, Kaúeþ _eùcgße KjòaûKê fûMòùf û ùKjò gâ¡ûkê aýqò guû aýq KeêQ«ò ù~ Kaòeþ Kê Kaúeþ Kò_eò iò¡ Keòù\ùf û aýûKeY \éÁòùKûYeê Kaòü e @[ð iaðm ùjûA[ûG û \ûie _âû[ð^û @ùU Kò _âùZýK g±e KòQò^û KòQò @[ð Z ùjûA[ûG û Gùa aýûKeY K[û ejòfû û bûhû _â[ùc Zò@ûeò ùjûAQò KûjóK^ ò û ùa\aûYú _âbu ê \ßûeû Kêjû~ûAQò, Z[û aýûKeY Ehòcû^u \ßûeû _ùe Zò@ûeò ùjfû û Gjû ZîUò~êq ùjûA_ûùe û ùa\e @^êaû\ (bûhû-bûhý)ùe aýûKeY @iõMZ Z[û aòùeû] bûa @ùU û KûjóKò^û ùa\ aûYú cª MêWòK \ßûeû _\ MêWòKùe @Qò û ù~_eò _fþ afþ gjee @ûL_ûLe aýqò _fþafþ Kê _eþaeþ Kj«ò û ~\ò ùKjò Kjòùa ù~ _fþafþ Kê Kò_eò _eþaeþ ùaûfò iò¡ Keòù\ùf û VòKþ ùijò_eò KaòeKê Kaúeþ Kò_eò iò¡ Keòù\ùf Kjòaû cûZâ @ùU û ù~_eò ùlZâúd bûhûùe _fþafþ ijeKê _eaeþ Kêj«ò û Gjò _âKûe KaòeþKê Kaúeþ Kêj«ò, _âbê ùiA jó @U«ò û cjhðò \dû^¦ Rú “iZýû[ð _âKûg” icìfäûi 4 _éÂû 100ùe (\dû^¦ cV \ú^û^Me _¬ûaeê _âKûgòZ) ùe “ù\aéKûcû”e @[ð \ò@e e Kûc^û Keòaû KeòQ«ò, ù\aéKê _ìeû “e” ùfLôKeò “\ò@e” KeòQ«ò û KaòeKê _êYò bûhû bò^Ü Kaúeþ ùfLôaû I Kjòaûùe ùKøYiò @û_¼ò @[aû aýKeY R^òZ ZâêUò ^ûjó û _ì‰ð _ecûcôû Kaòù\ða @U«ò û Gjò _âcûY ~Rêùað\ @¤ûd 29 cª 25 Z[û iûcùa\ iõLýû 1400ùe c¤ @Qò ~ûjûKò ^òcÜùe \ò@ûMfû :~Rêùað\e @¤ûd ^õ-29 e ùgæûK ^õ-25(i^Ú eûcþ_ûfþ \ûi Rúu \ßûeû bûhûbûhý):icòù¡û$@\ý c^êùhû \êùeûùY ù\ùaû ù\aû^ýRiò RûZùa\ü û @û P aj còZâcj½òKòZßû«ß \ìZü Kaòeiò _âùPZû ûû25ûû icò¡ü:- @\ý-c^êhü-\êùeûùY- ù\aü-ù\aû^þ - dRþ -@iò-RûZùa\ü-@û-Paj-còZâcjü - PòKòZßû^þ-Zìcþ -\ìZü - Kaòeþ - @iò-_âùPZûü û @^êaû\:-(@\ý) @ûRò @[ðûZþ a¼ðcû^ùe (\êùeûùY) geúe eì_ú cjfùe \ìeûPûe _ìaðK (c^êhü) cò[ýû _ìRûùe fú^/ c^^gúk aýqò cû^uê (icò¢ü) fùMA[ôaû @MÜò @[ðûZþ gûÈaò]ô ejòZ a¼ðcû^e _ìRû, ~ûjûKò jû^òKûeK ùjûA[ûG, ùijò iÚû^ùe (ù\aû^þ) ù\aZû cû^u (ù\aü) ù\aZû (RûZùa\ü) _ì‰ð _ecûcôû iZý_êeêhu aûÉaòK (dRþ)

110

Kaúeþ iûùjaþ PûùeûUò ~êMùe @ûi«ò

_ìRû (@iò) @ùU û (@û) \dûkê (còZâcjü) Rúae aûÉaòK iû[ú _ì‰ð _ecûcôû jó ^òRe (PòKòZßû^þ) iêiÚ mû^ @[ðûZþ ~[ûZð bqòKê (\ìZü) iù¦g aûjK eì_ùe (aj) ù^A @ûiòaû aûfû (P) Z[û (_âùPZûü)ùaû] KùeAaû aûfû (Zßcþ) @û_Y (Kaòeiò) Kaòù\ða @[ðûZþ Kaúeþ _eùcgße @U«ò û bûaû[ð:-ù~Cñ icdùe _ì‰ð _ecûcôû _âKU jê@«ò ùijò icdùe icÉ Ehò I i^ÚR^ gûÈ aò]ô ZýûM Keò c^cêLú @ûPeY @[ðûZþ _ìRû\ßûeû iað bq icûRKê cûMð \gð^ KeûC[û@û«ò , ùiùZùaùk ^òRe ZZßmû^ @[ðûZþ iêiÚ mû^e iõù\g aûjK ùjûA Êdõ jò Kaòù\ðaþ @[ðûZþ Kaúeþ _âbê jòñ @ûiò[û’«ò û iõLýû ^õ1400 iûcùa\ CZûPðZò @¤ûd ^õ-12 LŠ ^õ-3, ùgæûK ^õ-5, (i^Ú gâú eûc_ûf \ûi Rú cjûeûRu \ßûeû bûhû bûhý) :b\âû aÈû ic^ýûaiûù^û cjû^þ Kaòð^ðaP^û^ò gõi^þ û @û aPýÊ Pù´ûü _ìdcûù^û aòPlùYû RûMéaòù\ðaaúùZø ûû5ûû b\âû-aÈû-ic^ýû-aiû^ü- cjû^þ-Kaòeþ-^òaP^û^ò-gõi^þ-@ûaPýÊ-Pù´ûü_ìdcû^ü-aòPlYü-RûMéaò-ù\a-aúùZø û @^êaû\:- (aòPlYü) PZêe aýqòcûù^ (@ûaPýÊ) ^òRe aP^ \ßûeû Kjò[û@û«ò Kò ~ûjû @ûù¸ _âaP^ Keê@Qêñ ZûjûKê @^êieY Ke û ùijò PZêe aýqòcûù^ _ì‰ð aâjàu _ìRûKê ^aùZA @^ý C_ûi^ûe cûMð \gð^ KùeA @céZe iÚû^ùe (_ìdcû^ü) @^ý C_ûi^û eê_ú _ìR, ^iò@ûYò {ù~_eò bêZcû^ue _ìRû, ù_âZ cû^ue _ìRû, _òZe_ìRû (gâûþ ¡), Zòù^ûUò MêY (eRMêY-aâjàû, iZMêY-aò¾,ê ZcMêY-gòague} Z[û aâjà-Kûk _~ýð« _ìRû} @û\òKê (Pù´ûü) @û\ee ijòZ @ûPc^ KeòPûfò[û’«ò @[ðûZþ gûÈ aòeê¡ bìf mû^Kê icû¯ Keòaû_ûAñ (b\âû) _eciêL \ûdK (cjû^ Kaúeþ) @[ðûZþ _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ (aÈû) igeúe iû]ûeY ùag bìhûùe “@[ðûZþ aÈe @[ð ùagbìhû @ùU, i^Ú bûhûùe GjûKê ùPûfû c¤ Kj«ò, ùPûfû e @[ð geúe @ùU û ~\ò ùKøYiò i^Úu ù\jû« ùjûA~ûG Z Kêj«ò ù~, i^Ú ùPûfû QûWòMùf û” (ic^ýû) ^òRe iZýùfûK aûfû geúe i\ég @^ý jûfêKû ùZR_ê¬e geúe ]ûeYKeò (aiû^ü) iû]ûeY aýqòu bkò Rúa^ aòùZA KòQò\ò^ iõiûeùe @Zò[ô bkò @aiÚû^ Keò (^òaP^û^ò) ^òR g±ûakú ‘Kaúeþ aûYú’ @û\ò cû¤cùe iZýmû^ (iõg^þ) a‰ð^û Keò (ù\a) _ì‰ð _ecûcôûu (aúùZø) Qê_ò[ôaû iMðêY-^òMðêY mû^ eì_ú ]^Kê (RûMéZòü) RûMâZ Keò[û’«ò û bûaû[ð:- ù~_eò ~Rêùað\ @¤ûd 5 cª 1ùe Kêjû~ûAQò Kò “@ùMÜü Z^ü @iò”= _eùcgße igeúùe @Q«ò û aò¾ùa Zßû ùiûciý Z^êü @iò = ùijò @ce _âbê u _ûk^ ù_ûhY Keòaû _ûAñ @^ý geúe @Qò, ~ûjû @Zò[ô eì_ùe KòQò\ò^ iõiûeKê @ûiò[ûG û ZZßmû^ Vûeê \ìùeA ejò @mû^ ^ò\âûùe ùgûA[ôaû _âbê ù_âcúcû^uê RûMâZ Keò[û’«ò û ùijò _âcûY Gjò cªùe @Qò Kò, KòQò icd _ûAñ _ì‰ð _ecûcôû Kaòù\ða @[ðûZþ Kaúeþ _âbê ^òRe eì_ a\ùkA iûcû^ý aýqòu bkò eì_ ]ûeY Keò _é[ôaú cŠk C_ùe _âKU ùjûA[û’«ò û Z[û Kaò^òðaP^û^ò iõi^þ @[ðûZþ KaòaðûYú ùaûfò[û’«ò û ~ûjû cû¤cùe ZZßmû^Kê RûMâZ Keò[û’«ò û Z[û ùijò icdùe

mû^ Mwû

111

cjhðò Kjê[ôaû PZêe _âûYúcûù^ cò[ýû mû^e @û]ûeùe bqûcôûcû^uê gûÈaò]ô ejòZ _ìRû, iû]^û KùeA[û’«’ò û ùijò gûÈ aò]ô ejòZ _ìRûeì_ú _ìR, ^iò@ûYòKê gâ¡ûe ijòZ @ûPc^ @[ðûZþ _ìRû KùeA[û’«ò , ùicûù^ iZý iû]^û eì_ú @céZ mû^Kê R^icûRVûeê \ìùeA eLô[û’«ò û VòKþ ùijò icdùe _ì‰ð _ecûcôû Êdõ _âKU ùjûA ZZßmû^ cû¤cùe gûÈaò]ô @^êiûùe iû]^ûKê R^icûR c¤ùe _âPûe _âiûe Keò[û’«ò û _aòZâ EMþùa\ e ^òcÜ cªùe c¤ _eòPd aùZAQ«ò Kò ù~ùZùaùk ùijò _ì‰ð _ecûcôû KòQ\ ò ^ ò iõiûeKê fúkû Keòaû_ûAñ @ûi«ò Z ‘gòg’ê eì_ ]ûeY Keò[û’«ò û ùijò _ì‰ð _ecûcôûu _ûk^ ù_ûhY (@]Üýù]^aü) Kê@ñûeú MûB\ßûeû ùjûA[ûG û _êYò fúkûaZþ aW ùjûA[û’«ò Gaõ ^òRKê _ûAaû I iZýùfûK ~òaû @[ðûZþ _ì‰ð ùcûl cûMðe ZZßmû^ (KaòMb òð üò ) Kaúeþ aûYú \ßûeû KaòZû MêWK ò cû¤cùe ùaûfò[û’«ò û ù~Cñ[_ ô ûAñ Zûuê _âi¡ ò Kaò Kêjû~ûA[ûG û _e«ê ùi Êdõ Kaòù\ða _ì‰ð _ecûcôû Kêke cûfòK jó @U«ò û ~òGKò ZéZúd cêq] ò ûc iZýùfûKùe ejò[û’«ò û EMþùa\ cŠk 9 iêq 1 cª-9 Z[û iêq 96 cª -17-18:EMþùa\ cŠk 9 iêq -1 cª-9 @bú Acõ @]Üýû CZ gâúY«ò ù]^aü gògêþcþ û ùiûccò¦âûd _ûZùa ûû9ûû @bú Accþ -@]Üýû CZ gâúY«ò ù]^aü gògêcþ ùiûccþ A¦âûd _ûZùa û @^êaû\:- (CZ) aòùgh Keò (Acþc)þ Gjò (gògcê )þ aûkK eì_ùe _âKU (ùiûccþ)_ì‰ð _ecûcôû @ce _âbêu (A¦âûd) iêL iêaò]û MêWòK \ßûeû @[ðûZþ LûAaû-_òAaû \ßûeû geúe ù~Cñ aé¡òKê _âû¯ò ùjûA[ûG ZûjûKê (_ûZùa) aé¡ò_ûAñ (@bú) _ì‰ð bûaùe (@]Üýûù]^aü) ù~Cñ MûBKê h‹ \ßûeû ùKùaaò iõMc Keû~ûA ^[ôa @[ðûZþ Kê@ûñûeú MûB \ßûeû (gâúY«ò) _ûk^ ù_ûhY Keû~ûA[ûG û bûaû[ð:- _ì‰ð _ecûcôû @ce _êeêh ù~ùa ùQûU gògê eì_ùe _âKU ùjûA[û’«ò Zû’_ùe ùi Kê@ñûeú MûBe lúe _òA[û’«ò Gaõ fúkû Keò aWjê@«ò û Kê@ñûeú MûBUò _eùcgßeu @ûgúaðû\eê @ûù_ @ûù_ lúe _â\û^ Keò[ûG û Gjòbkò _eùcgßeu _ûk^ ù_ûhY Keû~ûA[ûG û EMþùa\ cŠk-9 iêq 96 cª-17gògêcþ Rmû^cþ j~ðý Zcþ céR«ò g긫ò ajò^þceêZü MùY^ û KaòòMúbðò Kûùaý^û Kaòeþ i« ùiûcü _aòZâcþ @ùZýZò ùeb^þ ûû17ûû @^êaû\:- _ì‰ð _ecûcôû (j~ýð gògêcþ) c^êhýe aûkK eì_ùe (Rmû^cþ) RûYògêYò _âKU jê@«ò Z[û ^òR ZZßmû^Kê (Zcþ) ùijò icdùe (céR«ò) ^òcðkZûe ijòZ (g긫ò) CyûeY Keò[û’«ò û (ajò^þ) _âbê_âû¯ò _ûAñ fûMò[ôaû aòej @MÜò aûfû (ceêZü) aûdê bkò gúZk bq (MùY^) icêju _ûAñ (Kûùaý^û) KaòZû MêWòK\ßûeû KaòZß iûjû~ýùe (_aòZâcþ @ùZýZò) @Zý]ôK ^òcðkZûe ijòZ (KaòeþMúbðò) Kaúeþ aûYú \ßûeû (ùeb^þ) Cy Êeùe iù´û]^ Keò[û’«ò, (Kaòeþ i« ùiûcü) ùijò @ce _êehê @[ðûZþ iZý_êehê jó i^Ú @[ðûZþ Ehò eì_ùe Êdõ Kaòù\ða jó ùjûA[û’«ò û _e«ê ùijò _ecûcôûuê ^ PòjÜò_ûeò Kaò KjòaûKê fûMò~û@û’«ò û

112

Kaúeþ iûùjaþ PûùeûUò ~êMùe @ûi«ò

bûaû[ð:- ùa\ ùaûfòaû aûfû aâjà KjêQ«ò Kò, aòflY c^êhýe aûkK eì_ùe _âKU ùjûA _ì‰ð _ecûcôû Kaòù\ða ^òRe aûÉaòK mû^Kê ^òRe KaòMðòbòü @[ðûZþ Kaúeþ aûYú\ßûeû ^òcðk mû^ ,^òRe jõiûcôû cû^uê @[ðûZþ _ê^ýûcôû @^êPûeú cû^uê Kaò eì_ùe KaòZû MêWK ò \ßûeû, ùfûùKûqò MêWK ò \ßûeû iù´û]^ Keò @[ðûZþ CyûeYKeò a‰ð^û Keò[û’«ò û ùi Êdõ iZý_êeêh Kaúeþ jó ùjûA[û’«ò û EMþùa\ cŠk-9 iêq-96 cª-18:Ehòc^û ~ EhòKéZþ Êhðûü ijiâûYú[ü _\aúü Kaú^ûcþ û ZéZúdcþ ]ûc cjòhü iòhû i« ùiûcü aòeûRcû^ê eûRZò iÖë_þ ûû18ûû @^êaû\:- ùa\ ùaûfê[ôaû aâjà Kjê@Q«ò Kò (~) ù~Cñ _ì‰ð _ecûcôû aòflY aûkKe eì_ùe @ûiò (Kaú^ûcþ) _âiò¡ Kaòcû^u (_\aú) C_û]ô _âû¯ Keò @[ðûZþ RùY i^Ú @[aû Ehòe bìcòKû Keò[û’«ò û ùijò (EhòKéZ) i^Ú eì_ùe _âKU ùjûA[ôaû _âbê\ßûeû ePò[aô û (ijiâûYú[ü) jRûe jRûe aûYú (Ehòc^û) i^Ú Êbûae aýqò @[ðûZþ bq cû^u_ûAñ (Êhðûü) ÊMð Zêfý @û^¦ \ûdK ùjûA[ûG û (i« ùiûcü) Ehò/i^Ú eì_ùe _âKU ùjûA[ôaû ùijò @ce _êeêh @[ðûZþ iZý_êeêh jó ùjûA[û’«ò, ùijò _ì‰ð _âbê (ZéZúdû) ZéZúdiÚ (]ûc) cêqòùfûK @[ðûZþ iZýùfûKe (cjòhü) iê\éX _é[ôaúKê (iòhû) iÚû_òZ Keò (@^ê) _½ûZþ cû^a i\ég i^Ú eì_ùe (iÖë_þ) Mê´R (c¦òe)ùe [ôaû (CyXò_iÚû^)eì_ú iòõjûi^ C_ùe (aòeûRc^ê eûRZò) C{ßk iÚìk @ûKûeùe @[ðûZþ cû^a i\ég geúeùe aòeûRcû^ @U«ò û bûaû[ð:- cª 17ùe KjòQ«òKò Kaòù\ða gògêeì_ ]ûeY Keò^ò@«ò û fúkû Keò aW jê@«ò û KaòZû MêWK ò cû¤cùe ZZßmû^ a‰ð^û Keòaû KûeYeê Kaò _\aú _âû¯ Keò[û’«ò @[ûðZþ Zûuê Kaò KjòaûKê fûMò~û@û«ò û aûÉaùe ùijò _ì‰ð _ecûcôû Kaòeþ (Kaúeþ _âb)ê jó @U«ò û Zûu\ßûeû ePò[a ô û @céZaûYú Kaúeþ aûYú (KaòMe òð ü @[ðûZþ Kaòaûð Yú ) Kêjû~ûA[ûG û ~òG bq cû^u _ûAñ ÊMðZf ê ý iêL\ûdú ùjûA[û«ò, ùijò _ecûcôû ZéZúd cêq] ò ûc @[ðûZþ iZýùfûKe iÚû_^û Keò GK Mê´R (c¦òe) c¤ùe iòõjûi^ C_ùe ùZùRûcd cû^a i\ég geúeùe @ûKûeùe aòeûRcû^ @U«ò û Gjò cªùe ZéZúd ]ûc iZýùfûKKê KjòQ«ò û ù~_eò GK aâjàu ùfûK ~ûjû GùKûAgò aâjàûŠe ùlZâ @ùU û \ßòZúdùe _eaâjàu ùfûK ~ûjûKò iûZiv aâjàûŠe ùlZâ @ùU û ZéZúdùe _ec @le aâjà @[ðûZþ _ì‰ð aâjàu EZ]ûc @[ðûZþ iZýùfûK @ùU û

“ùZâZû~êMùe Kaòù\ða (Kaúeþ iûùja) u cê^ò¦â ^ûcùe _â K ûUý” “^k Z[û ^úkuê geYùe ù^aû” ùZâZû ~êMùe Êdõbê (Êdõ _âKU ùjaûaûfû) Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) eê_û«e Keò cê^ò¦â Ehò ^ûcùe @ûiò[ôùf û @^k @[ðûZþ ^k Z[û @^úk @[ðûZþ ^úk û\êARY ^òR cûCiúu _êZâ[ôùf û cûZû _òZûu ù\jû« ùjûAiûeò[ôfû û ^k Z[û ^úk

mû^ Mwû

113

\êARY gûeúeòK I cû^iòK ùeûMùe @Zý]ôK _úWòZ [ôùf û icÉ Ehò I i^Ú cû^u Vûeê KÁ ^òaûeY _ûAñ _âû[ð^û Keòiûeò[ôùf û icÉ i^Úcûù^ Kjò[ôùf Kò @û_Yu _âûe²e _û_ Kcðe \Š@ùU û Gjû @û_Yuê ùbûMKeòaûKê _Wòa û Gjûe ùKøYiò icû]û^ ^ûjó û \êARY iûw Rúa^ Vûeê ^òeûg ùjûAiûeò céZýêe @ù_lûùe [ôùf û \òù^ \êARYuê cê^¦ ò â ^ûcùe _âKU ùjûA[ôaû _ì‰ð _ecûcôûu iZþiw iêYa ò ûe @aie _âû¯ ùjfû û iZþiw C_eûù« ù~còZò jó \êA RY~ûK _eùcgße Kaòù\ða (Kaúeþ iûùja) C`ð cê^ò¦â Ehò cjûgdue PeY QêAñùf Z[û _eùcgße cê^ò¦â Rú ùicû^u cêŠ C_ùe jûZ eLôaû cûùZâ jó \êARYu @iû¤ ùeûM Kê@ûùW CùbAMfû @[ðûZþ \êARY ^k Z[û ^úk iêiÚ ùjûAMùf û Gjò @nêZ PcKôûeKê ù\Lô Cbùd _âbêu PeYùe _Wòejò ajêZ icd _~ýð« Kû¦òaûKê fûMòùf Z[û Kjòùf ù~, @ûRò @û¸cû^uê _âbê còkòMùf, ~ûjûuê @ûùc ùLûRê[ôfê Z[û ùi[ôeê _âbûaòZ ùjûA ZûuVûeê ^ûc (\úlû) ù^Aù^ùf Z[û cê^ò¦â iûùja Rúu ijòZ ùiaû Keòaû_ûAñ ejòaûKê fûMòùf û _â[ùc i^Úcû^ue icûMc, _ûYòe aýaiÚûKê ù\Lô ^\ú _ûLùe iZþiw ùjC[ôfû û ^k Gaõ ^úk \êARY ajêZ _âbêù_âcú Z[û iek Êbûae @ûcôûcûù^ [ôùf û _ecûcôûuVûùe gâ¡û ajêZ [ôfû û Zûue ùiaû ajêZ Keê[ôùf û icûMc Kê ùeûMú I aé¡ I aòKkûw @ûiê[ùô f Z ùicû^u fêMû_Uû ù]ûA ù\C[ôùf Z[û aûi^ Kêi^ i`û Keê[ùô f û ùicû^ue ùfûUû Gaõ _û^úd _ûZâ cûRò ù\C[ôùf û _e«ê ùicûù^ iek (ùbûkû) cÉòà ~êq [ôùf û fêMû_Uû ù]ûAaû ùaùk iZiwùe _âbu ê \ßûeû @û¤ûcôK ò K[û Kê gêYò ^òR ^òR bòZùe @ûùfûP^û Z[û Pyðû KeòaûKê fûMò~ûC[ôùf û ùi \êùjñ _âbêu Pyðûùe GùZ cûZâûùe cMÜ ejê[ôùf ù~ ùijò icdùe KòQò aÉê Rkùe aêWò~ûC[ôfû û ùicû^uê RYû_Wê^[ôfû û Kûjûe PûùeûUò aÉê ù^A ~ûC[ôùf Z \êAUò aÉê ù`eûC[ôùf û bqR^ Kjê[ôùf Kò bûB! @û_YZ ùiaû bfbûaùe KeêQ«ò û Kò«ê @ûce Rò^h ò ^Á Keòù\CQ«ò û ùijò jRò~a ò û aÉê MêWK ò ê @ûùc ùKCñVûeê _ûAaê? @û_Y @ûce ùiaû Keòaû QûWò\@ò «ê û @ûùc ^òRùiaû ^òùR Keòù^aêñ û Gjû gêYò ^k I ^úk Kû¦òaûKê fûMò~ûC[ôùf Gaõ Kjê[ôùf Kò \dûKeò @ûcVêñ ùiaû QWû«ê^ûjó , @ûC ùKùaaò jùRAaê ^ûjó û _e«ê _êYò ùijò bìf Keê[ôùf û _êYò _âbê Pyðûùe cMÜ ejê[ôùf Gaõ aÉê MêWòK Rkùe aêWò~ûC[ôfû û bqR^cûù^ Ehò cê^ò¦â cjûgduVûùe _âû[ð^û Keê[ôùf Kò \dûKeò ^k I ^úkuê aêSû«ê û Gcû^uê ùiaû Keòaû_ûAñ c^ûKeû~ûCQò Z cû^ê ^ûjñ«ò Z[û ^òùR c¤ c^û Keê^ûjûñ«ò Gaõ Kû¦òaûKê fûMò~ûCQ«ò û @ûceZ @ù] aÉê ù`eûC^ûjûñ«ò û Gcûù^ ^\ú ZêVùe iZþiweê gêY[ò a ô û bMaû^u Pyðûùe aýÉ ejêQ«ò Gaõ aÉê MêWK ò Rkùe aêW~ ò ûCQò û cê^¦ ò â iûùja [ùe \êA[e ùicû^uê aêùSAùf û ùicûù^ Kû¦òaûKê fûMò~ûC[ôùf Gaõ Kjê[ùô f Kò iûùjaþ! @ûcVûeê Gjò ùiaû QWû«ê ^ûjó û iZýMêeê cê^¦ ò â iûùja Kjòùf _êZâ ^k Gaõ ^úk ajêZ ùiaûKf, @ûRòVûeê Zêc \êju ó jûZeê ùKøYiò aÉê G_eòKò _[e I fêjû ùjA[ûC^û KûjóKò Rkùe ùKùaaò aêWa ò ^ûjó û cê^¦ ò â iûùjaþ

114

Kaúeþ iûùjaþ PûùeûUò ~êMùe @ûi«ò

ùicû^uê Gjò @ûgòaûð \ ù\Aù\ùf û @û_Y eûcûdY gêYò[ôùa ^ò½òZ û ùMûUòG icde K[û @ùU, iúZûù\aúuê eûaY _ê¿K aòcû^ùe CùVA ù^A~ûA[ôfû û bMaû^ eûcuê RYû^ûjó ù~ iúZûuê KòG CùVA ù^AMfû? gâú eûcP¦â iúZûuê a^ùe aòbò^Ü iÚû^ùe ùLûRò[ôùf û j^êcû^ iúZûuê fuûùe Vûa Keò[ôùf Gaõ eûaY (eûli) iúZûuê ù^A~ûA a¦ú Keò eLô[ôaûe Lae eûcP¦âuê ù\A[ôùf û Gjò aòhdùe Lae _ûAiûeòaû_ùe bMaû^ eûcP¦â eûaY ^òKUKê gû«ò\ìZ _ùVAùf Z[û _âû[ð^û Kùf ù~ iúZûuê ù`eûAù\aû_ûAñ û Kò«ê eûaY cû^òfû ^ûjó û Gjò KûeYeê Cbdu c¤ùe ~ê¡ _ûAñ _âÉêZò Pûfòfû û VòKþ GZòKòùaùk eûcP¦âu ùi^û Kò_eò icê\â _ûeòùjùa Gjò iciýû C_êRòfû û bMaû^ gâú eûcP¦â Zò^\ ò ^ ò _~ýð« @ûŒêG _ûYòùe QòWûùjûA jûZ ù~ûWò icê\â Kê _âû[ð^û Kùf ù~ @ûcKê @ûe _ûeòKê ~òaû_ûAñ eûÉû \ò@«ê û _e«ê icê\â Zòùk cûZâ eûcP¦âu _âû[ð^û gêYùò f ^ûjó û ùijòKûeYeê gâúeûcP¦â icê\K â ê @MÜa ò ûY cûeò RùkAaûKê Pûjóùf û bdbúZ ùjûA icê\â GK aâûjàYe eì_ ]ûeY Keò gâúeûcP¦âu i¹êLKê @ûiòùf Gaõ Kjòùf ù~ bMa^þ! icÉue ^òR^òRe ùMûUòG c~ýðû\û @Qò û \dûKeò ùcûùZ Rkû«ê ^ûjó û ùcû bòZùe ajêZ RúaR«ê aûi KeêQ«ò û @û_Y ùcûùZ RùkA ù\ùf c¤ ùcûùZ _ûeò Keò_ûeòùa ^ûjó û KûjóK^ ò û GjòVûùe ajêZ Mbúe Lûf ùjûA~òa, ~ûjûKê Kò @û_Y ùKùaaò _ûe ùjûA_ûeòùa ^ûjó û icê\â Kjòùf ù~ bMa^þ !G_eò Kûc Ke«ê ù~_eò iû_ aò ceò~ûC Gaõ fûVò c¤ ^bûwê û ùcûe c~ýðû\û ejò~ûC Gaõ @û_Yu ù_ûf c¤ ^òcûð Y ùjûA~ûC û GjûgêYò bMaû^þ gâúeûcP¦â icê\âKê _âgÜ Kùf ù~ ,Zûjû K'Y aò]ô @ùU? aâûjàY eì_ùe QòWûùjûA[ôaû icê\â Kjòùf ù~ @û_Yu ùi^ûùe ^k Gaõ ^úk ^ûcK \êARY ùi÷^òK @Q«ò û ùicû^u _ûLùe Zûu Mêeêù\auVûeê _âû¯ GK Gbkò gqò @Qò ù~, ùicû^u jûZeê _[e c¤ Rkùe bûiò~ûG û _âùZýK aÉê Zûjû ùføj c¤ ùjûA[ûC^û KûjóKò Rkùe bûiò[ûG û gâúeûcP¦â ^k Z[û ^úkuê WùKAùf Gaõ ùicû^uê _Pûeòùf K'Y Zêccû^u _ûLùe Gbkò ùKøYiò gqò@Qò? ^k Z[û ^úk Kjòùf, jñ @ûmû, @ûcjûZeê _[e c¤ Rkùe aêùW^ûjó û gâú eûcP¦â Kjòùf ù~ _eúlû Keò^ò@ û ùijò @ùaû] \êùjñ (^k-^úk) bûaòùf ù~ @ûRò icÉu i¹êLùe @û¸cû^ue cjòcû Mû^ ùja û ùi\ò^ ùicûù^ ^òR Mêeêù\a bMaû^ cê^ò¦â (Kaúeþ iûùja)uê GjòK[û bûaò iàeY Kùf^ûjó ù~, ~\ò @ûù¸ Zûuê iàeY Keòaê ùZùa Kûùk gâúeûcP¦â Gjû ^bûa«ê Kò G \êjóu _ûLùe gqò ^ûjó, Gcûù^ Z @^ý ùKCñVûeê cûMêQ«ò û ùicûù^ _[e CùVA _ûYòùe _ùKAùf Z _[e _ûYòùe aêWòMfû û ^k Z[û ^úk ajêZ ùPÁûKùf _e«ê ùicû^u \ßûeû _[e bûiòfû ^ûjó û Gjû ù\Lô bMaû^ eûcP¦â icê\â @ûWKê Pûjóùf, cû^«ê Kjòaû _ûAñ Pûjêñ@Q«òKò @û_YZ còQ Kjê@Q«ò û Gcû^uVûùe ùKøYiò gqò ^ûjó û icê\â Kjòùf ù~ ^k-^úk @ûRò Zêùc

mû^ Mwû

115

^òRe Mêeùê \auê iàeY Kf^ûjó û @ûùe @ùaû]! ^òR Mêeêù\auê cù^ _Kû@ û ùicûù^ aêS_ ò ûeòùf Kò @ûRò Z @ûùc \êùjñ bìfþ Keòù\ùf û ùicûù^ iZþMe ê ê cê^¦ ò â iûùjauê cù^ _ùKAùf û iZýMêeê cê^¦ ò â (Kaúeþ iûùja) ùijòVûùe _jñÆM ô ùf û bMaû^ eûcP¦â Kjòùf ù~ ùj Ehòae ! ùcûe \êbûð Mý @ùUKò @û_Yu ùiaK cû^u jûZeê _[e bûiê^ûjó û cê^¦ ò â iûùja Kjòùf Kò Gùa @ûC Gcû^u jûZeê c¤ bûiòa^ûjó û KûjóKò ^û Gcû^uê @bòcû^ ùjûA~ûAQò û iZýMêeêu aûYú _âcûY KeêQòKò Meúaþ, ùR÷ùi cûZû Mbþð ùKû, eûùL RZ^þ a^ûd û ùViþ fùM ùZû lúYþ ùjûùa, ùZeú Hùi bqò Rûd ûû ùijò \ò^ _ûLeê ^k Z[û ^úkue ùijò gqò icû¯ ùjûAMfû, gâú eûcP¦â _eùcgße cê^ò¦â iûùjauê Kjòùf Kò ùj Ehòae ! ùcû C_eKê ajêZ aW aò_\ @ûiò~ûAQò û \dû Ke«ê ùKøYiò _âKûe ùi^û @ûe_UKê _ûeòùjA ~û@û«ê û ù~ùZùaùk @û_Y ^òRe ùiaKuê gqò ù\A_ûeêQ«ò Z, _âbê KòQò \dû Ke«ê û cê^ò¦â iûùja Kjòùf Kò Gjò ù~Cñ i¹êL aûfû _ûjûW @Qò, cêñ Zûjûe Pûeò_ûLùe GK ùeLû UûYò ù\AQò û Gjûe cSò cSò @õgeê _[e CùVA @ûY, ùiMêWòK aêWòa ^ûjó û gâúeûc _eúlY _ûAñ _[e cùMAùf û ZûjûKê _ûYò C_ùe eLôfûeê ùiMêWòK bûiòaûùe fûMòfû û ^k Z[û ^úk KûeúMe (gòÌú) c¤[ôùf û j^êcû^ _âZ\ ò ^ ò bMaû^uê cù^ _KûC[ôùf û ùi ^òRe ù\÷^òK Kâòdû c¤ iû[ôùe eLôùf, eûc-eûc c¤ ùfLôPûfòùf Gaõ aW aW _ûjûWKê CùVA ù^A @ûiê[ùô f û ^k-^úk ùiMêWòKê ù~ûWòù\A ù_ûfùe fùMAù\C[ôùf û Gjò _âKûe ù_ûf ^òcðòZ ùjûA[ôfû û ]cð\ûi Rú Kêj«ò Kò.eùj ^fþ - ^úfþ RZ^þ Keþ jûeþ, Zaþ iZþMêeê ùi Keú _êKûeþ û Rû iZþ ùeLû fòLú @_ûeþ, iò§ê _eþ gòfû Zòeûù^ aûùf û ]^þ ]^þ iZþMeê ê iZý Kaúeþ, bq Kú _úeþ còUûù^ aûùf û ùKjò Kêj«ò ù~ j^êcû^ Rú _[e C_ùe eûc ^ûc ùfLô ù\A[ôùf ùi[ô_ûAñ _[e bûiòfû û ùKjò Kjê[ôùf ù~ ^k-^úk ù_ûf aù^A[ôùf û ùKjò Kjê[ôùf Kò gâúeûc ù_ûf aù^A[ôùf û _e«ê Gjò iZýK[û Gjò_eò @ùU, ù~_eò @û_Yuê C_ùeûq iZýaòhdùe RùYA \ò@û~ûAQò û (iZþ Kaúeþ Kú iûlú-_éÂû 179 eê 182 _~ýð«) -: _úa _òQû^þ ùKû @õM : Kaúeþ- Zú^þ ù\aþ ùKû iaþ ùKûA ]ýûùa÷, ùPøù[ ù\aþ Kû cecþ ^ _ûùa÷ û ùPø[û QûWþ _Æcþ ùKû ]ýûùa÷, Kùj÷ Kaúeþ ùiû jcþ _eþ @ûùa÷ ûû3ûû Kaúeþ- IñKûeþ ^ò½d bdû, dj KZðûcZþ Rû^þ û iûPû g±þ Kaúeþ Kû, _eþù\ cûõjú _jPû^þ ûû5ûû Kaúeþ- eûcþKé¾ @aZûeþ ùj÷õ, A^þKû ^ûõ jú iõiûeþ û Rò^þ iûùjaþ iõiûeþ Kòdû, ùiû KújÜì R^àÜýû ^ûeþ ûû17ûû

Kaúeþ iûùjaþ PûùeûUò ~êMùe @ûi«ò

116

KaúeþKaúeþKaúeþKaúeþKaúeþKaúeþ-

Pûeþ bêRûùK bR^þ ùcõ, bìfò _ùe iaþ i^Úþ û Kaòeû iêcòùeû ZûiêùKû, RûùK bêRû @^«þ ûû23ûû icê\â _ûUþ fuû Mùd, iúZû ùKû CeþZûeþ û Zûjò @MÉ cê^ò _úd Mùdû, A^þùcñ ùKû beþZûeþ ûû26ûû ùMûa¡ð^ Mòeò ]ûeùdû Ké¾Rú, ù\âûYûMòeò j^êc« û ùghþ^ûMþ iaþ iéÁò ijûeú, A^þùcñ ùKû bMa«þ ûû27ûû KûùU a§^þ aò_Zò ùcñ, KVò^þ Kòdû iõMâûcþ û PòùjÜûõùe ^eþ _âûYúdûõ, MeêWþ aùWû Kú eûcþ ûû28ûû Kj Kaúeþ PòZþ ùPZjìõ, g±þ Kùeø ^òeìaûeþ û gâúeûcþ jò KZðû KjZþ ùj÷õ, bìfò _eùdû iõiûeþ ûû29ûû Rò^þ eûcþ Ké¾ I ^òe¬^þ Kòùdû, ùiû ùZû KeþZû ^ýûeþ û @§û mû^þ ^ aêSûA, Kùj÷ Kaúeþ aòPûeþ ûû30ûû

“\ß û _e ~ê M ùe Kaò ù \ð a þ (Kaúeþ iûùjaþ ) u Keê Y ûcd ^ûcùe _â K ûUý” _eùcgße Kaúeþ (Kaòù\ða) \ßû_e ~êMùe KeêYûcd ^ûcùe _âKU ùjûA[ôùf û ùijò icdùe GK aûfàúKþ RûZòùe C_ô^Ü bq iê\gð^ iê_P (@^êiêPòZ RûZòe) Zûu gòhý ùjûA[ôfû û Gjò iê\gð^ cjûgd _ûŠa cû^ue ~m i`k Keò[ôùf û ~ûjûKò ^û Z gâúKé¾ Rú u ùbûR^ Keòaûùe i`k ùjûA[ôfû, ^û ùZZâòg ùKûUò ù\aZûcû^ue, @Vû@gú jRûe Ehò, aû’e ùKûUò aâûjàY, ^@RY ^û[, ùPøeû@gú RY iò¡ _êeêh @û\òu ùbûR^ LûAaû\ßûeû i`k ùjûA^[ôfû û bq ‘iê\gð^ aûfàúKú’ _ì‰ð MêeêRúuVûeê aûÉaòK Zò^ò cª _âû¯ Keò iZý iû]^û Mêeê c~ýðû\ûùe ejò Keê[ôùf û

“\ßû_e ~êMùe A¦âcZò Kê geYùe ù^aû” \ßû_e ~êMùe P¦âaòRd ^ûcK RùY eûRû[ôùf û Zûu _^ôú A¦âcZò ajêZ ]ûcðòK _âaé¼òe ^ûeú [ôùf û i^Ú-cjûcôû cû^ue ajêZ @û\e iKôûe Keê[ôùf û Zûue RùY Mêeêù\a c¤ [ôùf û Zûue Mêeêù\a Zûuê Kjò[ôùf Kò, Sò@! iû]ê-i^Ú cû^ue ùiaû Keòaû CPòZ û i^Ú cû^uê ùbûR^ Lê@ûAaû \ßûeû ajêZ fûb ùjûA[ûG û GKû\gúe aâZ, cªe R_ @û\ò ~ûjûiaê Mêeêù\a Kjò[ôùf, ùijò @^êiûùe ùi bMaZþ bqòùe ajêZ \éXZûe ijòZ fûMò ejò[ôùf û Mêeêù\a Kjò[ôùf ù~ i^Úcû^uê ~\ò ùbûR^ Lê@ûAaê,Zê @ûM R^àùe c¤ eûYú ùjaê Gaõ ùZûùZ ÊMð _âû¯ò ùja û eûYú bûaòùf ù~ _âZò\ò^ RùY i^Úuê @agý ùbûR^ Lê@ûAaò û ùi c^ c¤ùe Gjò _âZòmû Kùf ù~ cêñ Lû\ý _ùe LûAaò, _â[ùc i^Úuê Lê@ûAaò û Gjû\ßûeû ùcûe cù^ ejòa, Kûùk cêñ bìfò ^~òaò û eûYú _â[ùc RùY i^Úuê ùbûR^ ù\C[ôùf, Zû’_ùe ^òùR LûC[ôùf û KòQò ahð _~ýð« Gjò _âKâòdû Pûfê ejòfû û

mû^ Mwû

117

GK icdùe jòe\ßûeùe Kê¸ ùckûe iõù~ûM ùjfû û ù~ùZiaê ZâòMêYú cûdûe C_ûiK i^Ú [ôùf, icùÉ Mwûùe iÜû^ Keòaû_ûAñ (_ì^ý @Rð^_ûAñ) _âiÚû^ Keò[ôùf û Gjò KûeYeê KòQò \ò^ _~ýð« eûYúuê ùbûR^ KùeAaû _ûAñ ùKøYiò i^Ú còkòùf ^ûjó û eûYú A¦âcZò c¤ _âZòmû agZ Êdõ ùbûR^ Kùf ^ûjó û PZê[ð \ò^ eûYú A¦âcZò ^òRe PûKeûYúKê Kjòùf ù~ (aûõ\ú) UòùK ù\L ùKjò i^Ú ~\ò còkò~òùaZ ^ùjùf @ûRò ùZûe eûYú RúaòZ ejòa ^ûjó û @ûRò ùcûe _âûY Pûfò~òa _e«ê cêñ Lû\ý LûAaò ^ûjó û ùijò \ú^ \dûkê Kaúeþ _eùcgße ^òRe _ìaðe bqKê geYùe ù^aû_ûAñ RYû^ûjó ùKCñ KûeY aù^A \ò@«ò ? PûKeûYú QûZ C_ùe PXò ù\LôfûKò iûc^û_Ueê RùY i^Ú @ûiê[ôùf û aû¦ú ZkKê @ûiòfû Gaõ eûYúKê Kjòfû ù~ RùY aýqò @ûiêQ«ò ~òGKò iû]ê cjûcôû bkò RYû_WêQ«ò û eûYú Kjòùf ù~ gúNâ ~ûA Zûuê WûKò@ûY,aû¦ú cjfeê aûjûeKê Mfû Z[û _âû[ð^û Kfû, ùj cûjûcôû Rú ! @û_Yuê @ûce eûYú cù^ _ùKAQ«ò û KeêYûcd iûùjaþ Kjòùf Kò eûYú ùcûùZ KûjóKò cù^ _ùKAùf, ùcûe Gaõ eûYúe K'Y iµKð ? PûKeûYú icÉ K[û Kjòfû û KeêYûcd (Kaúeþ iûùja) Kjòùf ù~ eûYúuê @ûagýKZû @QòZ GjòVûKê @ûiò~û@û«ê, cêñ GjòVûùe QòWû ùjûAQò û Zê PûKeûYú Gaõ ùi eûYú û cêñ ùiVûKê ~òaò Gaõ ~\ò ùi Kjòùa Kò ùZûùZ KòG WûKò[ôfû, @[aû Zûe eûRû ~\ò KòQò Kjòù\a Gaõ Sò@ i^Úu @^û\e ajêZ _û_\ûdK ùjûA[ûG û aû¦ú _êYò ù`eò@ûiòfû Gaõ eûYúKê icÉ aû¼ðû Kjò gêYûAfû û Gjû gêYò eûYú Kjòùf ù~; aû¦ú, ùcûe jûZ]e Gaõ Pûf û i^Úu ^òKUKê ~ûA eûYú \ŠaZþ _âYûc Keò _âû[ð^û Kùf Kò ,ùj bMaû^þ (_eþaeþ \òMûeþ) ! AzûZ ùjCQò Kò @û_Yuê Kû§ C_ùe aùiAù^aò û KeêYûcd iûùjaþ Kjòùf Kò, Sò@ ! cêñ Gjû ù\LôaûKê Pûjêñ[ôfò Kò ,ùZû ^òKUùe gâ¡û UòKK @Qò ,^û GcòZò ùbûKùe _WòQê û eûYú ^òR jûZùe Lû\ý _âÉZ ê Kùf û KeêYûcd eì_ùe @ûiò[a ô û Kaòù\ða Kjòùf Kò ,cêñ Lû\ý LûG^ûjó û ùcûe Gjò geúe Lû\ý LûAaû geúe ^êùjñ û GjûgêYú eûYú Kjòùf Kò ,cêñ c¤ Lû\ý LûAaò^ûjó û KeêYûcd iûùja Rú Kjòùf Kò VòKþ @Qò Sò@!@ûY cêñ Lû\ý LûAaò û KûjóKò^û iûc[ðýaû^ Zûuê jó Kêj«ò, ~òGKò; ~ûjû Pûjóùa Zûjû Keòùa û KeêYûcd iûùjaþ Lû\ý LûAù\ùf, KeêYûcd eì_ùe _âKU KaòeMÜò (Kaúeþ _eùcgße) eûYúuê _Pûeòùf Kò, Zê ù~Cñ Gjò iû]^û Keê@Qê Gjû ùZûùZ KòG aùZAQò? eûYú Kjòùf ù~, ùcûe Mêeêù\a @ûù\g ù\AQ«ò û Kaúeþ iûùjaþ _Pûeòùf ù~, K'Y @ûù\g ù\AQ«ò ùZûe Mêeêù\a? A¦âcZú Kjòùf Kò,aâjàû-aò¾ê-cùjgßeu _ìRû, GKû\gúe aâZ, Zú[ð bâcY, ù\aú _ìRû, gâû¡ ù\aû, c¦òeKê ~òaû, i^Ú cû^ue ùiaû Keòaû AZýû\ò û KeêYûcd (Kaúeþ) iûùjaþ Kjòùf ù~, ù~Cñ iû]^û ùZûe Mêeêù\a KjòQ«ò ,ùZûùZ R^à Gaõ céZýê Z[û ÊMð-^Kðe PKâùe ejòaûKê _Wòa Z[û ùPøeû@gú fl ù~û^ò MêWòKe KÁeê cêq ùjaûKê ù\a^ûjó û eûYú Kjòùf Kò cjûeûR Rú! ù~ùZ aò i^Ú @Q«ò ^òR ^òRe _âbêZû aòhdùe ^òùRjó Kjò[û’«ò û ùcûe Mêeêù\au aòhdùe KòQòaò Kjòùa^ûjó , cêñ cêqò _ûG @[aû ^_ûG û

118

Kaúeþ iûùjaþ PûùeûUò ~êMùe @ûi«ò

Gbkò _eòiÚòZòùe KeêYûcd (Kaúeþ iûùja) bûaêQ«ò Kò Gjò iek, ^òÃ_U RúaKê Kò_eò aêùSAaò? AG ù~Cñ fû¬ ]eò ù^AQò ZûKê QûWò _ûeòa ^ûjó, @[P ceò_ûeòa û KeêYûcd iûùjaþ Kjòùf Kò Sò@ ~ûjû ùZûe Azû, cêñ Kûjûeò ^ò¦ûKeê ^ûjó û cêñ K'Y Zêc Mêeêù\auê Mûkò ù\AQò @[aû ùKøYiò Leû_ ùaûfò KjòQò? cêñ Z bqòcûMð aZûCQò Gaõ Zêce bqòcûMð gûÈ aòeê¡ @ùU û ùZûùZ _ûeòùjaûKê ù\a^ûjó Gaõ ^û ùZûe @ûMKê @ûiòaûaûfû ùKøYiò Kcð\Š KûUòa Gaõ gêYò eLô[û, @ûRòVê ZéZúd \ò^ ùZûe céZýê ùjûA~òa û ùZûe Mêeê aùÆA_ûeòa ^û ùZûe Gjò ^Kfò iû]^û aÆûA _ûeòa û (ù~ùa ceòaû aûeò @ûiò~ûG ùiùZùaùk RúaKê We fûùM, ^ùjùf GcòZò cû^«ò ^ûjó) eûYú Pò«ûKùf ù~ i^Ú ùKùaaò còQ Kêj«ò ^ûjó û Gjû ^ùjC Kûùk cêñ _iðê\ò^ ~\ò ceò~òaò û Gjò Weùe KeêYûcd iûùjaþuê _Pûeòùf Kò, K'Y ùcûe Rúa^ aÆô~ûA _ûeòa? KeêYûcd Rú Kjòùf ù~, ^ò½d aÆô _ûeòa û ~\ò Zê ùcû ^òKUeê C_ù\g ù^aê, ùcûe gòhýû ùjaê, _ìaðeê Keê[ôaû _ìRû iû]^û ZýûM Keòaê ùZùa ùZûe Rúa^ aÆô~òa û A¦âcZú Kjòùf ù~, cêñ gêYòQò Kò Mêeêù\a a\ùkAaû CPòZ ^êùjñ, _û_ fûMò[ûG û KeêYûcd Rú Kjòùf, ^û _êZâú Gjû c¤ ùZûe bâc @ùU û RùY ùa÷\ýuVûeê ù^A[ôaû Jh]ùe ùeûM bf ^ùjùf K'Y @^ý ùa÷\ýuVûeê Jh] ^ò@û~ûG^ûjó ? RùY _ÆcùgâYú _ûAñ gòlK [û’«ò _êYò RùY Cy ùgâYú_ûAñ gòlK [û’«ò û Sò@! ùZûùZ C_e ùgâYúKê ~òaû_ûAñ _Wòa û K'Y Rúa^ iûeû ùijò ùMûUòG ùgâYúùe [ôaê û GjûKê QûWòaû _ûAñ _Wòa û Zê Gùa @ûMKê [ôaû _ûV_X, cêñ _ùXAaû _ûAñ @ûiòQò û GcòZò Z cû^ò^[û’«û û _e«ê céZýê ù\LûMfûeê Gaõ i^Ú Rú Kjê@Q«ò Z Kûùk K[û aòMòWò ^~ûC, Gjû aòPûe Keò A¦âcZú Kjòùf Kò ù~Cñbkò @û_Y Kjòùa cêñ ùijòbkò jó Keòaò û KeêYûcd iûùjaþ A¦âcZúKê C_ù\g ù\ùf û Kjòùf ù~ ZéZúd \ò^ ùcû eì_ùe Kûk @ûiòa, Zê Zû’ ijòZ ùKøYiò K[û aû¼ðû Keòaê^ûjó û cêñ ù~Cñ ^ûc ù\AQò ZûKê \êA cò^òUþ _~ýð« R_ Keòaê û \êA cò^òUþ _ùe ZûKê ù\Lôaê, Zû_ùe iKôûe Keòaê û Gjû_ùe iKôûe Keòaûe @Qò û ~\ò Mêeêù\a @ûiòùa ùZùa @Zò gúNâ PeYùe _Wò~òaû CPòZ û Gjû ùcûe ùKak GA[eK_ûAñ @ûù\g @ùU û eûYú Kjòùf ù~ VòKþ @Qò cjûgd ! Gùa eûYú ajêZ Pò«òZ ejê[ôùf Z[û_ò gâ¡ûe ijòZ R_ c¤ Keê[ôùf û KeêYûcd iûùjau eì_ ]eò Mêeêù\a eì_ùe Kûk @ûiòfû, A¦âcZú -A¦âcZú ^ûc]eò WûKù\fû û Gùa eûYúu Z _â[ceê bd[ôfû, ^ûc iàeY Kùf, Kûk @ûWKê Pûjóùf ^ûjó û \êA cò^òUþ _ùe ù~ùZùaùk Pûjóùf ùiùZùaùk Kûke Êeì_ a\kòMfû û ù~ùZùaùk ^òRe @if ùPùjeû a\kò~a ò ûe Kûk ù\Lôfû ùiùZùaùk ùi RûYòMfû Kò eûYú _ûLùe ùKøYiò GK _âak gqò~êq cª @Qò û ZùZ cêñ @ûC[ùe ù\Lôù^aò ùaûfò Kjò PûfòMfû û að¼cû^ Rúa^ a ÆöMfû RûYò eûYú ajêZ Lêiò ùjùf, Zûue Lêiòe iúcû ejòfû ^ûjó û GùZ Lêiòùe ùi ^òR PûKeûYúuê Kjê[ôùf ù~ ùcûe céZýê ùjûA~òaûe [ôfû, ùcûe Mêeêù\a ùcûùZ aùÆAù\ùf û ùi eûRûu _ûLKê c¤ Mùf Z[û Kjòùf ù~ @ûRò ùcûe céZýê ùjaûe [ôfû, ùcûe Mêeêù\a

mû^ Mwû

119

ùcûùZ elû Keòù\ùf û Kûk ùcûùZ ù^aû_ûAñ @ûiò[ôfû û eûRû Kjòùf ù~ Zê Gjòbkò ^ûUK iaêùaùk Keò[ûC û Kûk @ûiò[ôfûZ ZùZ K'Y QûWòù\A[û@û«û ? Gjò i^Úcûù^ Gjòbkò bêùfA \ò@«ò û eûRûu K[ûKê eûYú ùKcòZòaû cû^òùa, Lêiò Lêiòùe eûYú ^òR KlKê ~ûA ùgûAMùf û KòQò icd_ùe Kûk _êYò i_ðeì_ ]eò @ûiòfû Gaõ eûYúuê \õg^ Kfû û ù~còZò jó i_ð \õg^ Kfû eûYú RûYò_ûeòùf û eûYú ùRûeþùe _ûUòKùf û ùcûùZ iû_ KûcêWùò \fû, PûKecûù^ ù\øWòaûKê fûMòùf û ù\Lê ù\Lê GK _ûYò aûjûeò~òaû_ûAñ [ôaû ùQûU Qò\âù\A i_ð aûjûeòMfû û ^òR Mêeêù\auê WûKù\A eûYú ùaùjûiþ ùjûAMùf û KeêYûcd (Kaúeþ) iûùjaþ ùiVûùe _âKU ùjûAMùf û ùfûK cû^uê ù\LûAaû_ûAñ cª ùaûfòùf û (ùi Z aò^û cªùe c]ý RúaòZ Keò_ûeòùa, ùKøYiò cª ~ªe @ûagýKZû ^ûjó) û A¦âcZúKê RúaòZ Keòù\ùf û eûYú ajêZ Lêiòùjùf Gaõ Kjùf ù~, ùj a¦úùQûWþ! ~\ò @ûRò cêñ @û_Yu geYùe ^[û’«ò ùZùa ùcûe céZýê ùjûA~ûA[û’«û û Kaúeþ _eùcgße Kjòùf Kò A¦âcZú Gjò KûkKê cêñ ùZûe Ne bòZeKê c]ý _gòaû_ûAñ ù\A^[û’«ò û ùZû C_ùe AG @ûKâcY c¤ Keò^[û’«û û _e«ê ZùZ aògûß i ùjûA^[û’«û û Zê Gjû bûaò[û’«ê ù~ ùcû C_eKê ùKøYiò aò_\ @ûiòaûe ^[ôfû û MêeR ê ú ùcûùZ bêùfA ^ûc ù\Aù\ùf û G[ô_ûAñ ZùZ @Ì cûZâ SUKû ù\ùLAfò û ^ùjùf ZùZ aògûß i ùjûA^[û’«û û ]cð\ûiþ djûñ N^û @ù§eû, aò^þ _ePd Rúaþ Rcþ Kû ùPeû ûû Kaúeþ iûùjaþ (KeêYûcd) Kjòùf, Gùa cêñ ù~ùa Pûjóaò ùiùZùaùk ùZûe céZýê ùja û Meúaþ \ûiþ Rú KjêQ«ò Kò .Meúaþ, Kûkþ Wùe÷÷õ KeþZûeþ ùi, Rd Rd Rd RM\úgþ û ùRøeû ùRøeú SûWþZú, _Mþ eRþ Wûùe gúgþ ûû Gjò ‘Kûk’, Kaúeþ bMaû^uê bdKùe Gaõ Gjò ‘céZýê’ Kaúeþ iûùjau ùRûZû SûWò\òG @[ðûZþ PûKeZêfý @ùU û _êYò ùijò ]ìkòKê ^òR cêŠùe fùMA Kjò[ûG Kò @û_Yu bqu _ûLKê cêñ ~òaò^ûjó û Meúaþ, Kûkþ ùRû _úùi÷ _úiþ^û, ùRøeû ùj÷ _^òjûeþ û ùd ù\û @ifþ cRìeþ ùj÷ñ, ùcùe iûùjaþ ùK \eþaûeþ ûû Gjò ‘Kûk’ ~òGKò GVûKûe GùKûAgþ aâjàûŠe bMaû^ (aâjà) @ùU Z[û ù~Cñ aâjàû, a¾ê, cùjgu _òZû @ùU û Gcûù^ Z ùcûe Kaúeþ iûùjau _ûLùe @Uû ù_iò[û’«ò @[ðûZþ _KÑû PûKe @U«ò Gaõ céZýê ùcûe Kaúeþ _eùcgßeu _ûLùe _ûYò beò[ûG @[ðûZþ GK aòùgh PûKeûYú @ùU û Gjò \êARY ùcûe Kaúeþ _eùcgßeu \eaûee _âKéZ \ò^ cRêeò@û @U«ò û KòQò\ò^ Mfû_ùe iûùjaþ _êYò @ûiòùf Gaõ eûYú A¦âcZúKê iZý^ûc _â\û^ Kùf û _êYò KòQò \ò^ C_eû« KeêYûcd iûùjaþ eûYú A¦âcZúe @Zò gâ¡û ù\Lô iûe^ûc ù\ùf û g±e C_faþ]ô KeûAùf û Kaúe _eùcgße eûYú A¦âcZòKê icd-icdùe \gð^ ù\aû _ûAñ ~ûC[ôùf Z, A¦âcZú _âû[ð^û Keê[ôùf ù~, ùcûe _Zò eûRûuê aêSû«ê cûfòKþ! ùi c¤ cû^ò~û@û«ê û @û_Yu PeYùe @ûiò~òùaZ ùcûe

120

Kaúeþ iûùjaþ PûùeûUò ~êMùe @ûi«ò

Rúa^ i`k ùjûA~òa û P¦â aòRduê Kaúeþ iûùja _âû[ð^û Kùf ù~, P¦â aòRd! @û_Y c¤ ^ûc ù^A^ò@«ê û Gjû \êA\ò^e eûRKúd iêL Gaõ @ûYÖ @ùU û Gjû_ùe ùPøeûgú fl ù~û^òùe _âûYú Pûfò~òa û P¦â aòRd Kjòùf Kò bMaû^! cêñ Z ^ûc ù^C^ûjó Gaõ @û_Yu gòhýûKê c^û c¤ Keê^ûjó û cêñ Zûuê KjòQò ù~ ,Zêùc Zêc Azû @^ê~ûdú ]^e^ô @kuûe \û^ Keò_ûe, Azû @^ê~ûdú ùKøYiò _âKûe iZþiw KeûA_ûe, cêñ c^û Keòaò^ûjó û Kaúeþ iûùja (KeêYûcd) _Pûeòùf @û_Y ^ûc(\úlú) K'Y _ûAñ ù^ùa ^ûjó? eûRû Kjòùf Kò, ùcûùZ aW aW eûRû cû^ue ùbûRòKê ^òcªòZ ùjûA ~òaûKê _Wò[ûG û KeêYûcd iûùja Kjòùf ù~ ùbûRòKê ^òcªòZ ùjûA ~òaûùe ^ûc K'Y aû]û ù\a? ibûKê ~û@, ùiVûùe KûRê Lû@, \êMÛ _û^ Ke, `kei _û^ Ke Kò«ê c\òeû _âùdûM Ke^ûjó û c\ý_û^ Keòaû cjû_û_ @ùU û _e«ê eûRû cû^òfû ^ûjó û eûYú _âû[ð^ûùe KeêYûcd iûùjaþ eûRûKê _êYò aêSûAùf ù~, ^ûc aò^û Gjò Rúa^ GcòZò jó aò^û KûeYùe ^Á ùjûA~òa û @û_Y ^ûc ù^A^ò@«ê û eûRû _êYò Kjòfû ù~ MêeêRú ùcûùZ ^ûc ù^aû_ûAñ @ûù\ø Kêj«ê ^ûjó û @û_Y u gòhýûKê cêñ c^û Keòaò ^ûjó ùi Zûu Azû @^ê~ûdú ù~ùZ \û^ Ke«ê ù~ùZ iZþiw Ke«ê, cêñ aû]û ù\aò^ûjó û bMaû^ Kjòùf Kò Sò@ Gjò \êA\ò^e iêLKê ù\Lô Gjûe aê¡ò bâÁ ùjûA~ûAQò û Zê _âbêu PeYùe fûMòej û ^òRe @côKfýûY Ke û Gjò céZýê ùfûKùe ùKjò Kûjûeò _Zò ^êjñ«ò, ùKjò Kûjûe _^ôú ^êjñ«ò û _ìað R^àe iõÄûe @^ê~ûdú \êA\ò^e ùKak iµKð @ùU û ^òRe Kcð a^û@ Sò@ û Gùa A¦âcZú @gú (80) ahðe aêXú ùjûA~ûAQò, Kûjó Pûkòg (40) ahð adiùe ceò~òaûe [ôfû û ù~ùZùaùk geúe c]ý [eòaûKê fûMòfû ùiùZùaùk KeêYûcd iûùja Kjòùf Kj A¦âcZú GùaZê K'Y PûjêñQêñ? ~òaû_ûAñ PûjêñQê Kò iZýùfûK? A¦âcZú Kjòfû Kò _eùcgße cêñ _âÉêZ @Qò û \ûZû! cêñ aòfKêfþ _âÉêZ @Qò û KeêYûcd iûùja Kjòùf ù~ ,ùZûe ^ûZò ^ûZêYúu _ûLùe @ûù\ø ccZû ^ûjó Z? eûYú Kjòfû aòfþKêfþ ^ûjó _eùcgße û @û_Y Gjòbkò ^òcðk mû^ jó ùcûùZ ù\A ù\AQ«ò û Gjò @_eòÃûe cZðýùfûKùe K'Y Azû Keòaò? Kaúeþ _eùcgße Rú Kjòùf Kò ùcû ijòZ Pûf Sò@ iZýùfûKKê û eûYú _âûYZýûM Keòù\ùf û _eùcgße KeêYûcd (a¦úùQûWþ) eûYú A¦âcZúe @ûcôûKê C_eKê ù^AMùf û Gjò aâjûà Šùe GK cû^iùeûae @Qò û GVûeê iZýùfûKKê ~òaû_ûAñ ù~ûMý @ûcôûcû^uê ùijò cû^iùeûaeùe ~ûA iÜû^ KeòaûKê _Wò[ûG û ùijò _âûYúKê Kaúeþ _eùcgße _ì‰M ð e ê u ê Êeì_ùe _âKU ùjûA KòQò icd _~ýð« cû^iùeûaeùe eL«ò û _eùcgße Kaúeþ a¦úùQûWþ cjûgd A¦âcZúKê _êYò _Pûeòùf ,Gjò iõiûeùe ùZûe KòQò Azû ~\ò [ôa ùZùa \ßZ ò údaûe R^à ù^aû_ûAñ _Wòa û ~\ò c^ c¤ùe Azû ejò~ûAQò, ùZùa iZýùfûK ~ûA_ûeòaê ^ûjó û A¦âcZú Kjòùf bMaû^! @û_Y Z @«~ýðûcú @U«ò û ùKøYiò Azû ^ûjó û ùcûùZ ùKak @û_Yu PeYùe ejòaû_ûAñ Azû @Qò û Kò«ê c^ùe GK guû @Qò Kò ~òG ùcûe _Zò [ôfû, ùi ùcûùZ ùKøYiò ]ûcðK ò Kcð _ûAñ ùKùaùjùf c^û c¤ Keò^ûjûñ«ò û

mû^ Mwû

121

^ùjùf @ûRòKûfòe _Zò ^òR _^ôúcû^uê aû]û ù\A]ò@«ò û ~\ò ùi ùcûùZ c^û Keòù\A[û’ù« ùZùa cêñ @ûû_Yu PeY Zùk fûMò_ûeò ^[û’«ò Z[û ùcûe KfýûY ùjûA_ûeò^[û«û û Zûjûe Gjò gêb Kcðùe ijù~ûMe KòQò fûb còkQê ò ~\ò Zû C_ùe c¤ \dûKeòùa \ûZû ! _eùcgße Kaúeþ Rú ù\Lôùf Kò Gjò iek @ûcôû Gjû _Qùe _Wò~ûAQò û iûùjaþ Kjòùf VòKþ @Qò Sò@! Gùa Zê \êA Pûeò ahð GjòVûùe ej û \êAahð _ùe eûRûe c¤ céZýê ùjfû, KûjóK^ ò û ùi _âbu ê _ûLeê ^ûc C_ù\g ù^A ^[ôfû û céZýê icdùe ~cu \ìZ @ûiòùf, eûRûe cêŠ aêùfAaûeê ùi Zùk _WòMfû û ~cu \ìZcûù^ Zûjûe MkûKê Pû_òù\ùf û eûRûe ckcìZâ aûjûeòMfû û KeêYûcd (Kaúeþ iûùjaþ) eûYúKê Kjòùf Kò ù\Lþ ùZûe eûRûe Kòbkò @aiÚû ùjCQò û ùijò cû^iùeûaeeê Kaúeþ Rú eûYúKê Gjò \égý ù\LûAùf û Gjò iað ùKøZêKKê ù\Lô eûYú Kjòùf Kò ù\L«ê \ûZû ~\ò Zûjûe bqòùe ijù~ûMe ùKøYiò `k còkò[ôaZ ùZùa \dûKe«ê û eûYúKê Z[û_ò eûRû _âZò iûcû^ý ccZû [ôfû û iûùja Kaúeþ (KeêYûcd) Pò«ûKùf ù~, Gjò eûYú Kûke Rûfùe _êYò `iòa û Gjû Pò«ûKeò cû^iùeûaeeê ùijòVûKê Mùf ù~CñVûùe eûRû P¦â aòRd ^òR cjfùe @ùPZ @aiÚûùe _Wò[ôfû û ~c\ìZ Zûjûe _âûYKê aûjûe Keê[ôùf û Kaúeþ iûùja ùijò iÚû^Kê @ûiòaûcûùZâ ~c\ìZcûù^ @ûKûgKê Gbkò bûaùe CWòMùf, ù~_eò cê\ðûeKê QûWò gûMêYû cûù^ CWò~û@û«ò û P¦âaòRdKê ùjûiþ @ûiòMfû û @ûMùe KeêYûcd iûùja QWû ùjûA[ôùf û ùKak P¦â aòRd Zûuê ù\Lô_ûeê[ôfû, @^ý KûjûeòKê \égýcû^ ùjC^[ôùf û P¦âaòRd PeY Zùk _Wò ~ûP^û KeòaûKê fûMòfû ù~, ùcûùZ lcû Keò\ò@«ê \ûZû! ùcûe Rúa^ aÆû«ê û KûjóKò ^û Gùa iòG ù\Lôfû Kò Rúa^ ~òaû C_ùe @Qò û (ù~ùZùaùk Gjò Rúae @ûLô ùLûfò~ûG Kò Gùa Z ajêZ @iêaò]û ùjA~ûAQò) ùcûùZ lcû Keò\ò@«ê \ûZû! ùcûe Rúa^ aÆûA \ò@«ê cûfòKþ! Kaúeþ iûùja þKjòùf eûRû! @ûRò c¤ ùijò K[û @ùU , ùi\ò^ c¤ ùijò K[û [ôfû û C_ù\g ù^aûKê _Wòa û eûRû Kjòfû, cêñ ^ûc ù^Aù^aò cjûgd! a¼ðcû^ ù^Aù^aò û Kaúeþ iûùjaþ ^ûc C_ù\g ù\ùf Z[û Kjòùf ù~, Gùa cêñ ùZûùZ \êAahð _ecûdê ù\aò, ~\ò G[ôùe ùMûUòG aò Êñûi Lûfò Pûfò~òa ùZùa _êYò Kcð\Š ejò~òa û Kaúeþ, Rúa^þ ùZû ù[ûWû bfû, ùR÷ iZþ iêceYþ ùjû û fûLþ ahð Kû Rúa^û, ùfùL ]ùe ^û ùKû ûû gêb Kcðùe ijù~ûM ù\A[ôaû _òQòfû Kcð Gaõ Zû ijòZ gâ¡ûe ijòZ \êAahðe iàeY\ßûeû Z[û Zòù^ûUò ^ûc _â\û^ Keò Kaúeþ iûùjaþ P¦â aòRdKê c¤ _ûeò Keòù^AMùf û ùaûùfû (Kaúeþ _eùcgße) Kaòù\ðau Rd û “Rd a¦úùQûWþ, Rd a¦úcêqò \ûZû” û _eùcgße Kaúeþ cjûgd iùyûU gâ¡ûkê cû^u _ecûdê aXûA \ò@«ò Z[û ùicû^u _eòaûee c¤ elû Ke«ò, C_ùeûq aòaeYúeê iò¡ ùjfû û Gjò _âcûY ajêZ @ûMeê @ùU û a¼ðcû^ùe iû]ûeY aýqò aògßûi Keê^ûjûñ«ò û a¼ðcû^ icdùe

122

Kaúeþ iûùjaþ PûùeûUò ~êMùe @ûi«ò

_ìRý Kaúeþ _eùcgßeu gqò iûjû~ýùe iZþMêeê eûc_ûf Rúu \ßûeû ùjûA[ôaû KÁ ^òaûeY Z[û @ûdêaé¡òe @ù^K _âcûY _X«ê Gjò _êÉKùe “_[bâÁuê cûMð\gð^ aòhd” ^ûcK ùfLûùe û

“Kaúeþ iûùjaþ (Kaò ð ù \aþ ) u Kkò ~ ê M ùe _â K ûUý” aòKc â ú i´Zþ 1455 (i^þ 1398) ùRýû cûie _ì‰úð cû iKûkê-iKûkê aâjà cêjì¼ðùe ùijò _ì‰ð _eùcgße Kaúeþ (Kaúù\ða) cjûgd Êdõ ^òR cìkiÚû^ iZýùfûKeê @ûiòùf û Kûgúùe fje Zûeû ^ûcK ù_ûLeúùe `êU[ò a ô û Kck `êf C_ùe GK ùQûU gògê eì_ ]ûeY Kùf û _â[ùc cêñ @û_Yuê ^òe-ê ^úcûu aòhdùe UòùK Kjòaû_ûAñ Pûjóaò ù~, Gcûù^ KòG [ôùf? \ßû_e ~êMùe iê_P iê\gð^u cûZû_òZû [ôùf û Gcûù^ Kaúeþ iûùjau C_ù\gKê ùijò icdùe ÊúKûe Keê^[ôùf û ùghùe iê\gð^ ~òGKò KeêYûcd eì_ùe @ûiò[a ô û Kaúeþ iûùjauê _âû[ð^û Keò[ùô f Kò, _âbê ! @û_Y ùcûùZ C_ù\g ù\Aù\ùf Z iaêKQò ò ù\Aù\ùf û @û_Yuê @ûRò _~ýð« KòQò cûMòaû_ûAñ ùKøYiò @ûagýKZû jó _Wò^ûjó û KûjóKò ^û @û_Y icÉ c^Äûc^û _ì‰ð Keòù\A[ôùf Z[û ù~Cñ aûÉaòK bqò ]^ @ùU ZûjûKê c¤ _eò_‰ ì ð Keòù\ùf û ùMûUòG _âû[ð^û @Qò \ûie ~\ò CPòZ cYòùa ùZùa ÊúKûe Keòù^ùa û ùcûe cûZû _òZû ~\ò ùKøYiò R^àùe ùKùa c^êhý geúe _âû¯ Keòùa ùZùa Gcû^uê i¸ûkòùa _âbê û Gcûù^ ajêZ _ìYýûcôû @U«ò, Kò«ê @ûRò Gcû^u aê¡ò aò_eúZ ùjûA~ûAQò û Gcûù^ _ecûcôûu aûYúKê cû^ê^ûjûñ«ò û Kaúeþ iûùja Kjòùf Pò«û Ke^ûjó, Gùa Zê ^òR cûZû _òZûu Pò«ûùe GjòVûùe ^òRe i¼ûþ bêf~ ò a ò ê û icdKê @ûiòaû_ûAñ ù\’ Gcû^uê c¤ i¸ûkòaò û Kûke Rûfeê _ûeòKeòù\aò , Zê ^ò½« ò ùjûA iZýùfûKKê ~û’ û iê\gð^ Rú iZýùfûKKê PûfòMùf û iê\gð^u cûZû _òZûu Kkò~êMùe ^òeê-^úcû eì_ùe R^àe _ìaðeê c¤ aâûjàY Nùe Gcû^ue \êA[e R^à ùjûA[ôfû, ùi icdùe c¤ ùicûù^ ^òüi«û^ jó ejò[ôùf û _êYò ZéZúd c^êhý R^à Kûgúùe ùjfû û ùijò icdùe c¤ ùicûù^ aâûjàY/aâûjàYú (ùMøeúgue Gaõ ieÊZú ^ûcùe aâûjàY RûZòùe [ôùf û Gcûù^ bMaû^ gòau C_ûiK [ôùf û bMaû^ gòau cjòcû gòa _êeûYeê ^òÊû[ð bûaùe bq @ûcôûcû^uê gêYûC[ôùf û KûjûeòVûeê _ûCYû (@[ð) ù^C^[ôùf û ùicûù^ GùZ iùyûU @ûcôû[ôùf ù~ ~\ò ùKjò ùicû^uê ^òR Ze`eê \lòYû ù\A~ûC[ôfû, ùiA[ôeê ^òR ùbûR^_ûAñ @ûagýK @[ð eLôù^C[ôùf Gaõ ~ûjû akKû ùjC[ôfû ZûKê LyðKeò @^Ü\û^ Keò ù\C[ôùf û @^ý Êû[ðú aâûjàYcûù^ ùMøeúgue Z[û ieÊZúu _âZò Ahðûbûa eLê[ùô f KûjóKò ^ûñ ùMøeúgue ^òüÊû[ðbûaùe ùfûKuê ]cðK[û gêYûC[ôùf û @[ðe ùfûbùe bqcû^uê _[bâÁ KeûC^[ôùf, ù~Cñ KûeYeê Kò ùicûù^ icÉue _âgõiûe _ûZâ ùjûA~ûA[ôùf û @^ý Ze`eê cêifþcû^þ cûù^ RûYò _ûeòùf ù~ Gcû^u ijòZ ùKøYiò jò¦,ê aâûjàY ^ûjûñ«ò û ùicûù^ Gjò _eòiZ òÚ e ò fûb CVûAùf Gaõ ak_ìaK ð ùicû^uê cêifþcû^þ aù^A

mû^ Mwû

123

ù\ùf û cêifþcû^þ cûù^ ùicû^ue @AñVû _ûYò Zûu Neiûeû QòÆùô \ùf Z[û ùijò _Zò _^ôúu cêjùñ e c¤ Xûkòù\ùf icÉ aÈ C_ùe c¤ QòÆùô \ùf û ùijò KûeYeê jò¦ê aâûjàYcûù^ Kjòùf Kò ,Gùa Gjò \êARY cêifþcû^þ ùjûA~ûAQ«ò û @ûRòVûeê @ûcijòZ Gcû^ue ùKøYiò bûBPûeû ejòa ^ûjó û

“^òeê-^ ^úúcûuê aêYûKûe C_û] C_û]ô Z[û _eùcgße _âû¯ò” aòPeû ùMøeúgue Z[û ieÊZú aòag ùjûAMùf û cêifþcû^þ cûù^ _êeh ê e ^ûc ^òeê Z[û Èúe ^ûc ^úcû eLôùf û _â[ùc ùicû^u _ûLKê ù~Cñ _ìRû @ûiê[f ô û ùi[ôùe ùicû^ue MêRe ê ûY ùcYÖ~ ò ûC[ôfû Gaõ ù~Cñ @Ì ùKùZK Uuû _Aiû akKû ùjûA~ûC[ôfû, ùicûù^ Zûjûe \êe_ ì ù~ûM Keê^[ôùf û ùijò aÆ[ô a ô û ]^ùe @^Ü\û^ ]cðû\ò Keê[ùô f û _ìRû @ûiòaû c¤ a¦ ùjûAMfû û ùicûù^ Pò«ûKùf Gùa ùKCñ Kûc Keòaû? ùicûù^ GK K_Wû aêYa ò û_ûAñ @eU fùMAùf Gaõ aêYûKûee Kû~ýð Keòaû _âûe¸ Keòù\ùf û K_Wû aêYò Rúa^ ^òaûð j KeòaûKê fûMòùf û K_Wû aêYûeê Nee Lyð _ùe ù~Cñ @[ð akò~ûC[ôfû ZûjûKê @^Ü \û^ùe fùMA ù\C[ôùf û jò¦ê aâûjàYcûù^ ^òeê-^úcûuê Mwû ^\úùe [ôaû Mwû NûUùe iÜû^ Keòaû a¦ Keòù\A[ôùf û Kjê[ùô f Kò Gùa Zêùc cêifcû^ ùjûA~ûAQ û Mwû^\úe jó _ûYò fjeú \ßûeû CQêkò Kûgúùe GK fjeZûeû ^ûcK ajêZ aW iùeûaeKê beò eLô[ôfû û ajêZ ^òcðk Rk beò ejê[ôfû û _\à`êf MêWòK `êUê[ôfû û i^þ 1398 (aòKâcú i´Zþ 1455) ùRýû cûi gê¡ _ì‰ðòcûùe aâjà cìjì¼ð (iìù~ýð\deê _ûLû_ûLô ù\XNYÖû @ûMeê) ùe ^òRe iZýùfûK (EZ]ûc) eê igeúe @ûiò _eùcgße Kaúeþ (Kaòù\ða) aûkK eì_ ]ûeY Keò fje Zûeû _êÃeòYúùe _\à`êf C_ùe aòeûRcû^ ùjùf û ùijò fjeZûeû ù_ûLeúùe ^òe-ê ^úcû iKûkiKûk aâjà cêj¼ ì ùð e _âZ\ ò ^ ò iÜû^ Keòaû_ûAñ ~û@û«ò û (iìù~ýðû\d ùjaûe ù\XNYÖû _ìað icdKê aâjà cêjì¼ð Kj«ò) GK ajêZ ùZR_ê¬e @ûùfûKòZ ùMûkû (aûkK eì_ùe _eùcgße Kaúeþ iûùjaþ Rú ùZùRûcd geúe ~êq @ûiò[ôùf, \ìeùe [ôaû KûeYeê _âKûg _ê¬bkò ^Re @ûùi) C_eê (iZýùfûKeê) @ûiòfû Gaõ _\à`êf C_ùe fòbòMfû û ~ûjû\ßûeû iûeû fjeZûeû _êÃeòYú @ûùfûKcd ùjûA~ûA[ôfû Gaõ GK ùKûYùe ~ûA Zûjû @\égý ùjûAMfû û Gjò \égýKê Êûcú eûcû^¦ Rúu GK gòhý ‘Ehò @Áû^¦’ Rú ^òR @ûLôùe ù\Lô[ôùf û @Áû^¦ Rú c¤ iÜû^ Keòaû_ûAñ GKû« iÚû^ùe ùijò fjeZûeû ù_ûLeúKê _âZò\ò^ ~ûC[ôùf û ùiVûùe aiò ^òRe iû]^û, Mêeêù\a ù~Cñ cª ù\C[ôùf Zûjû R_ Keê[ôùf Gaõ _âKéZòe @û^¦ ù^C[ôùf û Êûcú @Áû^¦ Rú ù~ùZùaùk ù\Lôùf ù~ GùZ ùZR _âKûg ~ûjûKê ù\Lô Zûu @ûLô c¤ SfiòMfû û Ehò bûaòùf Kò Gjû ùjCQò ùcûe bqòe ùKøYiò GK C_f²ò @[aû Gjû ùcûe bâc @ùU û Gjû Pò«ûKeò KûeY RûYòaû_ûAñ ^òR Mêeùê \au _ûLKê _PûeòaûKê Mùf û @û\eYúd eûcû^¦ Rúuê @Áû^¦ Rú _Pûeòùf ù~, ùj Mêeêù\a! cêñ @ûRò

124

Kaúeþ iûùjaþ PûùeûUò ~êMùe @ûi«ò

Gbkò ùZR~êq @ûùfûK ù\Lôfò ~ûjûKò Rúa^ùe ùKùaaò ù\Lô^[ôfò û icÉ aé¼û« _âKûg Kùf ù~ @ûKûgeê GK _âKûg icìj @ûiê[ôfû û cêñ ù~ùa ZûKê ù\Lôfò ùcûe @ûLô ùijò ùZRcd KòeYKê i~ý Keò_ûeòfû ^ûjó û ùi[ô_ûAñ @ûLô_Zû a¦ ùjûAMfû, a¦[ôaû @ûLôùe ùcûùZ GK gògêeì_ ù\LûMfû û (ù~_eò iì~ýð @ûWKê ù\Lôaû_ùe iì~ýð GK ùMûkû _eò ù\Lû~ûG, Gjòbkò aûkKUò ù\Lû~òaûKê fûMòfû) û K'Y Gjû ùcûe bqòe ùKøYiò C_f²ò @ùU û @û[aû ùcûe \éÁùò \ûh [ôfû ? Êûcú eûcû^¦ Rú Kjòùf Kò _êZ!â Gbkò flY ùiùZùaùk jêG ù~ùZùaùk C_ùe [ôaû ùfûKMêWK ò eê ùKjò @aZûe MY @ûiò[û@û«ò û ùicûù^ Kûjû ^òKUùe _âKU ùjùa, ùKøYiò cû’u _ûLùe R^à ù^ùa Gaõ _êYò fúkû Keòùa û (KûjóKò ^û Gjò Ehòcû^uê GZòKò RYû @Qò ù~ cû’u ^òKUeê jó @aZûe MY R^à ^ò@«ò ùaûfò) ù~ZòKò Ehòuê mû^ [ôfû ^òR gòhýu guû icû]û^ Keòù\ùf û ^òeê I ^úcû _âZò\ò^ bkò ùi\ò^ c¤ iÜû^ Keòaû_ûAñ ~ûC[ôùf û eûÉûùe ~ûC~ûC ^òcû _âbu ê ê _âû[ð^û Kfû ù~,ùj bMaû^ gòa!(KûjóKò ^û ùicûù^ cêifcû^ a^ò~ûA[ôùf iê¡ûaò ^òRe ùijò iû]^û jé\deê bêfò_ûeê ^[ôùf û ~ûjûKê Kò ajêZ ahð ]eò ùicûù^ Keò @ûiê[ôùf)K'Y @û_Yu Nùe @ûc_ûAñ GK i«û^e Kcþ _WòMfû? @ûcKê c¤ GK i«û^ ù\A\ò@, @ûce Rúa^ c¤ i`k ùjûA~òa û Gjòbkò Kjòiûeò @Zò \êüLùe Kû¦òaûKê fûMòfû û Zûe _Zò ^òeì KjòfûKò ^úcû !_âbêu Azûùe _âi^Ü ejòaû jó jòZ ùjûA[ûG û ~\ò Gjòbkò Kû¦òaûKê fûMòaê ùZùa ùZûe geúe \êaðk ùjûA~òa û @ûLôùe ù\Lôaû a¦ ùjûA~òa û @ûc bûMýùe i«û^ ^ûjó û Gjòbkò Kjò Kjò fjeZûeû ù_ûLeú _ûLùe _jÆM ô ùf û ùiùZùaùk UòùK UòùK @§ûe [ôfû û ^úcû iÜû^ Keòiûeò C_eKê @ûiòfû ^òRe aÈ a\kûAfû û ^òeê iÜû^ Keòaû_ûAñ ù_ûLeúKê _âùag Keò cêŠ aêWûA-aêWûA Mûù]ûAaûKê fûMòfû û ^úcû ù~ùZùaùk aÈ ù]ûAaû_ûAñ \ßòZúd[e ù_ûLeú KìkKê Mfû ùiùZùakKê @§ûe jUò ~ûA[ôfû û iì~ýð C\d ùjaûe [ôfû û ^úcû ù_ûLeú c¤ùe ù\Lôfû ù~ i¹êLùe _\à`êf C_ùe ùKøYiò GK aÉê jfþPfþ ùjCQò û Kaúeþ iûùjaþ aûkK eì_ùe ùMûUòG ùMûWe @ûwêVò _ûUòùe eLô[ôùf Gaõ ùMûUòG ùMûWKê jfûC[ôùf û _â[ùc Z ^úcû bûaòfû ù~ _âûd ùKøYiò iû_ ùjûA ^[ôa Z Gaõ ùcûe _Zòu @ûWKê @ûiê[ôa û _êYò bfbûaùe ]ýû^e ijòZ ù\Lôfû Z aêSòaû_ûAñ ùWeò fûMòfû ^ûjó Kò Gjû Z GK gògê @ùU û gògê, ùi _êYò _\à`êf C_ùe û Gjû ù\Lô _êeû Ciôûje ijòZ ^òR _Zòuê aW _ûUòùe Kjòfû Kò ù\LZ cjûgd! gògêUò aêWò~òa, gògU ê ò aêW~ ò a ò û ^òeê Kjòfû Kò! Zê GùZ ùbûkû ù~ i«û^ Pò«ûùe _ûMkú ùjûA~ûAQê û _ûYòùe aò ùZûùZ _òfû ^Re @ûiêQò û ^úcû Kjòfû jñ ùijò @ûMùe ù\L _\à`êf C_ùe GK _òfû û ^úcûe ùRûeþ\ûeþ _ûUògêYò _âbûaòZ ùjûA ù~Cñ @ûWKê jûZ ù\LûA iùuZ Keê[ôfû ^òeê ùijò @ûWKê ù\Lôfû û GK _\à`êf C_ùe ^aRûZ gògê gd^ @aiÚûùe ùMûW \êAUòKê jfûC[ôfû û ^òeê ùijò gògêUòKê `êf ijòZ CVûA @ûYòfû Gaõ ^úcûKê ù\Aù\fû û Zû’_ùe Êdõ iÜû^ KeòaûKê fûMòfûû ^òeê iÜû^

mû^ Mwû

125

Keò C_eKê @ûiòfû, ^úcû gògê eì_ùe @ûiò[ôaû _eùcgßeuê ajêZ ù_âc Keê[ôfû Z[û gòa _âbêu _âgõiû Gaõ ÉêZò Keê[ôfû Kò, ùj _âbê ! @û_Y ùcûe ahð ahðe c^Äûc^û _ì‰ð Keòù\f û (KûjóKò ^û ùi gòau _ìRûeòYú [ôfû û Kjê[ôfû ù~ ùj gòa _âbê !@ûRò jó cêñ jé\de ijòZ WûKò[ôfò @ûC @ûRò jó Zêùc ùcû Mêjûeú gêYòf û ùijò Kaúeþ _eùcgßeu; ~ûjûu ^ûc ù^aû\ßûeû @û¸cû^ue jé\dùe GK aòùgh gòjeY ùLkò~ûG û Zûu ù_âcùe ùfûc MêWK ò Uûuêeú DùV, @ûcôû @û^¦ùe _êeò CùV Gaõ ù~Cñ cû’-bCYú QûZòùe fMûA _êZâ bkò ù_âc Kfû, ù~Cñ @û^¦ ùijò cûZûKê ùjûA[ôa Zûjû @a‰ð^úd @ùU û ù~_eò aýqòRùY MêW LûA @^ýKê Zûjûe @û^¦ aòhdùe Kjò_ûùe^ûjó, ùKak LûAaûaûfû jò ñ RûYò_ûùe û ù~_eò cû’ ù_âc Keò[ûG, ùijò_eò gògê eì_]ûeú _eùcgßeu ùKùZùaùk cêLùe Pêcû ù\aû, ùKùZùaùk QûZòùe fMûC[ôfû Gaõ _êYò aûe´ûe Zûjûe cêLKê ù\Lê[f ô û û AZò c¤ùe ^òeê iÜû^ Keò aûjûeKê @ûiòfû û (KûjóKò ^ûñ c^êhý icûR @ûWKê ùagú ù\Lô[ûG) ùi aòPûeKfû Kò, ^ûñ Z a¼c ð û^ cêifþcû^þ cû^uVûùe @û¸e ùKøYiò aòùgh ù_âc iéÁò ùjûAQò Gaõ jò¦ê aâûjàY @ûc_âZò Ahðû Z[û ù\ßhbûa eLôQ«ò û _â[ùc Gjò @aiee fûb cêifþcû^þ cûù^ CùVA @ûcKê cêifþcû^þ aù^Aù\ùf û Gùa @û¸e ùKjò iû[ô ^ûjûñ«ò û ~\ò @ûùc \êùjñ Gjò aûkKKê iû[ôùe ù^A~òaû ùZùa ùfûKcûù^ _âgÜ Keòùa ù~ Gjò aûkKe _òZûcûZû KòG Kêj ? Zêùccûù^ @ûC Kûjûe aûkKKê CùVA ù^A @ûiòQ û Gjûe cû Kû¦ê[a ô û ùiùZùaùk @ûùc K'Y C¼e ù\aê, Kòbkò bûaùe Kjòa? ê Kcke `êf C_ùe Kjòaê Z ùKjò cû^òùa ^ûjó û Gjòiaê aòPûe Keò ^òeê Kjòfû Kò, ^úcû !Gjò aûkKKê GjòVûùe QûWòù\ û ^òcû Kjòfû Kò cjûgd !cêñ Gjò aûkKKê QûWò_ûeòaò ^ûjó û ùcûe _âûY jêGZ ~ûA_ûùe, cêñ QU_U ùjûA ceò~a ò ò û cêñ RûYò_ûeê ^ûjó ùcû C_ùe Gjò aûkK K'Y ~û\ê Keòù\AQò ? cêñ GjûKê QûWò _ûeòaò ^ûjó û ^òeê ^úcûKê icÉ K[û aêSûAfû Kò Gbkò NUYû c¤ ùjûA_ûùe û ^òcû Kjòfû Kò Gjò aûkK_ûAñ cêñ ù\gKê c¤ QûWò_ûeòaò , _e«ê GjûKê QûWò_ûeòaò ^ûjó û^òeê ^úcûe Gjò _òfûkò@ûcò Êbûa ù\Lô bûaòfû ù~ AGZ _ûMkú ùjûA~ûAQò û icûRKê c¤ ù\Lê^ûjó û ^òeê ^úcûKê Kjòfû Kò cêñ @ûRò _~ýð« ùZûe ùKøYiò K[ûKê @cû^ý Keò^[ôf,ò KûjóKò ^û @ûce i«û^ ^[ôùf û ~ûjû Zê Kjê[f ô ê cêñ Zûjû ÊúKûe Keê[f ô ò û _e«ê @ûRò cê ùZû K[û cû^òaò ^ûjó û Gjò aûkKKê GjòVûùe eLôù\, ^ùjùf cêñ ZùZ \êA Pû_êWû fùMAaò û ùijò cjû_êehê (^òe)ê Rúa^ùe _â[c[e _ûAñ ^òR _^ôú _âZò jûZ CùVA[ôfû û ùijò icdùe gògê eì_]ûeú Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ða) Kjòùf Kò, ^òeê ùcûùZ NeKê ù^APûf û Zêc cû^u C_ùe ùKøYiò aò_\ @ûiòa ^ûjó û gòge ê _ ì ]ûeú _eùcgßeu aP^ gêYò ^òeê bdùe @ûP´òZ ùjûAMfû Gaõ bûaòfû Gjò aûkK ùKøYiò ]cðûcôû ùjûA[ôùa @[aû ùKøYiò iò¡ _êehê ùjûA[ôùa û Kûùk ^òR C_eKê ùKøYiò aò_\ ^@ûiê Gjû bûaò Pê_P þ û_þ PûfòaûKê fûMòùf û ù~ùZùaùk aûkKUòKê ù^A ^òe-ê ^úcû NeKê @ûiòùf ùiùZùaùk icùÉ Gjû _Pûeòaû_ûAñ bêfM ò ùf ù~ ùKCñVûeê @ûYòQ? Kûgúe ÈúùfûK Z[û _êeh ê ùfûK _òfûUòKê ù\Lôaû_ûAñ @ûiòùf Z[û KjòaûKê fûMòùf Kò, Gjò aûkK Z ù\aZûu bkò

126

Kaúeþ iûùjaþ PûùeûUò ~êMùe @ûi«ò

ù\Lû~ûCQò û Gbkò iê¦e geúe~êq ,Gbkò ùZùRûcd aûkK @ûMeê ùKùa @ûù¸ ù\Lô^ûjêñ û ùicû^u c¤eê ùKjò Kjê[ùô f AGZ aâjûà , aò¾,ê cùjgu c¤eê ùKjò RùY _âbê @U«ò û aâjûà , aò¾,ê cùjg Kjê[ùô f Kò AGZ ùKøYiò C_e ùfûKeê @ûiò[a ô û gqò @U«ò û Gjòbkò icùÉ ^òR ^òRe c«aý ù\C[ôùf û Meúaþ, ùPøeûiú a§^þ KûU^þ, Kú^ú Kf_þ Kaúeþ û ba^þ PZêeþ\gþ ùfûKþ iaþ, UìùU÷ñ Rcþ RõRúeþ ûû376ûû Meúaþ, @^« ùKûUò aâjàûŠ ùc÷õ, a¦úùQûWþ Kjûd û ùiû ùZø GKþ Kaúeþ ùj÷õ, R^^ú K^ýû ^ cûd û377ûû Meúaþ, g± Êeìaèûjòaþ ]^ú, g± iòõNþ iaþ cûñjò û aûjeþ bòZeþ ecò ejýû, Rjûñ Zjûñ iaþ Vûõjò ûû 378ûû Meúaþ, Rkþ iÚkþ _é[ßú MM^þ ùcñ, aûjeþ bòZeþ GKþ û _ìeYaâjà Kaúeþ ùj÷õ, @aòMZþ _êeêhþ @ùfLþ ûû379ûû Meúaþ, ùiaKþ ùjûd Keò CZþùe, Aiþ _é[ßú ùK cûjó û Rúaþ C]ûe^þ RMZþMêeê, aûeþ aûeþ afò Rûjó ûû380ûû Meúaþ, Kûgú_êeú KÉ Kòdû, CZþùe @]eþ @]ûeþ û ùgûc^þ uê cêRþeû jêaû, RõMfþ ùcñ \ú\ûeþ ûû381 ûû Meúaþ, ùKûUò KòeYþ ggò bû^þ iê]ô, @ûi^þ @]eþ aòcû^þ û _eþiZþ _ìeYþaâjà Kìõ, gúZfþ aŠeê _âûYþ ûû382ûû Meúaþ, ùMûj fúdû cêL Pê´òKeò, ùjcþ eì_þ SfKõZþ û RMeþ cMeþ Kûdû Kùe÷, \cþùK÷õ _\cþ @^«þ ûû383ûû Meúaþ, Kûgú CcþUú Mêfþ bdû, ùcûc^þ Kû Neþ ùNeþ û ùKûA Kùj÷ aâjàû aò¾ê ùj÷õ, ùKûA Kùj÷ A¦â Kêùaeþ ûû384ûû Meúaþ, ùKûA Kùj÷ Qfþ Bgßeþ ^jó, ùKûA Kúõ^eþ Kjfûd û ùKûA Kùj MYþ BgþKû, Rýêõ Rýêõ cûZþ eòiûd ûû388ûû Meúaþ, ùKûB Kùj aeêYþ ]cðeûd ùj÷, ùKûA ùKûA KjùZ Bgþ û ùiûfj Kkû iêbûõ^þ MZò, ùKûA Kùj RMŸúg ûû385ûû Meúaþ, bqò cêqò ùf CZþùe, ùcU^þ Zú^êõ Zû_þ û ùcûc^þ ùK ùWeû fòdû, Kùj Kaúeþ aû_þ ûû386 ûû Meúaþ, \ê]þ ^ _úùa÷ ^ @^Ü bùL÷, ^jó _fþù^ SêfõZû û @]eþ @cû^þ ]ôdû^þ ùcñ, Kcfþ Kfû `êfõZþ ûû387ûû Meúaþ, Kûgúùcõ @PþeRþ bdû, MB RMZþ Kú ^úõ\þ û Hùi \êfþùj CZþùe, Rýêõ K^ýû aeþ aúõ\þ ûû389ûû Meúaþ, LfKþ cêfKþ ù\L^þ Mdû, eûRû _âRû eúZþ û Rõaì\ú_þ Ròjñû^þ ùcñ, CZþùe g± @ZúZþ ûû 390ûû Meúaþ, aê^ú Kùj÷ ùdûj ù\aþ ùj÷, ù\aþ KjZþ ùj÷õ Bgþ û Bgþ Kùj÷ _eaâjà ùj÷, _ìeYþ aúiþùa aúiþ ûû391ûû

mû^ Mwû

127

_eùcgße Kaúeþ cjûgd jó @^û\ò _ecMêeê @U«ò û ùi jó eì_û«e Keò i^Ú I Ehò ùagùe icd -icdùe (Êd¸ê) Êdõ _âKU jê@«ò û Kûke \ìZ cû^u \ßûeû aòMûWò[ôaû ZZßmû^Kê iRûWò[û’«ò û Kaúeþ iûùja jó aâjàû, aò¾ê, gòa @û\ò ù\aZûcû^uê, cê^ò Ehò I i^Úcû^uê icd -icdùe ^òR iZýùfûKeê @ûiò ^ûc C_ù\g ù\AQ«ò û @û\eYúd Meúaþ \ûi Rú cjûeûR ^òR aûYúùe ùfLô @Q«ò Kò ~ûjûKê Kaúeþ Rú Êdõ KjòQ«ò :@û\ò @«þ jcþeû ^jó, c]ý còfûaû cìfþ û aâjàû mû^þ iê^ûBdû, ]eþ `òŠû @iÚìfþ ûû ùgßZþ bìcòKû jcþMG, Rjûñ aòg߸e^û[þ û jeòdcþ júeû ^ûcþ ù\, @Á Kcfþ \fþ ÊûõZò ûû jcþ ùa÷eûMú aâjà _\þ, i^ýûiú cjûù\aú û ùiûjþõ cª \òdû gueþKìõ, KeZþ jcûeú ùiaþ ûû jcþ iêfZû^ú ^û^KþZûùe, \û\ê Kìõ C_ù\gþ \òdû û RûZþ Rêfûjû ùb\þ ^ _ûdû, Kûgú cûùj Kaúeþ jê@û ûû iZþ~êMþ ùc iZþiêKéZþ Kjþ ùUeû, ùZâZû ^ûcþ cê^ò¦â ùceû û \ßû_eþ ùcñ KeêYûcdþ Kjþfûdû, Kkò~êMþ ùcñ ^ûcþ Kaúeþ ]eûdû ûû Pûùeûñ ~êùMûñ ùcñ jcþ _êKûùe÷ñ, KìKþ Kùj÷ñ jcþ ùjfþ ùe û júùe cûYòKþ ùcûZú aeþùiñ, ù~ RMþ PêMþZû ùXfþ ùe ûû C_ùeûq aûYúeê iò¡ @ùU ù~ Kaúeþ _eùcgße jó @aò^ûgú _ecûcôû @U«ò û ùi jó @Re-@ce @U«ò û ùijò _ecûcôû PûùeûUò ~êMùe Êdõ @Zò[ô eì_ùe KòQò\^ _ûAñ iõiûeKê @ûiò ^òRe iZýbqò cûMð \ò@«ò û qqqq

128

_ì‰ð i^Úu _eòPd

_ì‰ð i^Úu _eòPd

(_aòZâ i\þMâ^Ú MêWòKeê _ì‰ð i^Úu _eòPd) PûùeûUò ùa\, MúZû @û\ò _aòZâ i\þMâ^Ú MêWòKùe _âcûY còkò[ûG Kò ù~ùa ù~ùa ]cðe ld ùjûA[ûG Gaõ @]cðe aé¡ò ùjûA[ûG Z[û a¼ðcû^e ^Kfò, bŠ i^Ú, cj«, @ûPû~ýð, Mêeê Gaõ ÊûcòRú cû^u \ßûeû bqò cûMðe Êeì_Kê aòMûWò \ò@û~ûA[ûG û Zû’_ùe _eùcgße Êdõ @ûiò @[aû ^òRe _ecmû^ú i^Úuê ù_âeY Keò iZý mû^\ßûeû ]cðe _ê^ü iÚû_^ Keò[û’«ò û ùi bqò cûMðKê gûÈ MêWòK @^êiûùe aêùSA[û’«ò û Zûue _eòPd Gjû ùjûA[ûG ù~ a¼ðcû^e ]cðMêeê Zûu aòeê¡ùe QòWû ùjûA eûRû Gaõ _âRûuê _[bâÁ KeûA Zûu C_ùe @ZýûPûe KeûA[û’«ò û Kaúeþ iûùjaþ Rú ^òR aûYúùe Kêj«ò Kò:ùRû cc iõZþ iZþ C_ù\gþ \éXûùa÷ (aZûùa÷) aûùK iwþ ibò eûWþ aXûùa÷ û dû iaþ iõZþ cj«^þ Kú KeYú, ]cð\ûiþ ùc÷õ ùZû ùi aYðú û Kaúeþ iûùjaþ ^òRe _âòd gòhý ]cð\ûiuê Gjò aûYúùe Gjû aêSûC@Q«ò Kò ~òG ùcûe i^Ú, iZý bqò cûMðKê aZûAa Zûu ijòZ @^ý iaê i^Ú I cj« SMWû Keòùa û Gjû Zûue _eòPd ùja û \ßòZúd _eòPdùe, ùijò i^Ú icÉ ]cðMâ^Úe _ì‰ð mû^ú ùjûA[û’«ò û _âcûY iZþMêeê Meúaþ \ûiþ Rúu aûYúùe :“iZþ Mêeê ùK flYþ Kjì,ñ c]ìùe ùa÷^þ aòù^û\þ û Pûeùa\þ hUþ gûÈ, Kùj÷ @Vûeû ùaû]þ ûû” iZþMêeê Meúaþ \ûiþ Rú cjûeûR ^òR aûYúùe _ì‰ð i^Úu _eòPd aZûCQ«ò Kò ,ùi PûùeûUò ùa\, Q@Uò gûÈ, @VeUò _êeûY @û\ò icÉ Mâ^Ú MêWòKe _ì‰ð aòùghm ùjùa @[ðûZþ ùiMêWòKe iûeccð aûjûe Keò R^iû]ûeYuê Kjòùa û ~Rêùað\ @¤ûd 19 cª 25, 26 ùe ùfLû @Qò Kò ùa\ MêWòKùe [ôaû @]êeû aûKý MêWòKê @[ðûZþ iûõùKZòK g± MêWòKê I GK PZê[ðûõg ùgæûK MêWòKê _êeûKeò aòÉûee ijòZ Kjòùa Gaõ Zòù^ûUò icdùe _ìRû Keòaû_ûAñ Kjòùa û _âûZùe _ì‰ð _ecûcôûu _ìRû \ßò_âje ùe aògße ù\aZû cû^ue iKôûe I i§ýû @ûeZú @fMû aZûAùa, ùi RMZe C_Kûeú i^Ú ùjûA[û’«ò û ~Rêùað\ @¤ûd 19 cª 25 i§òùQ\ - @¡ð EùP÷ü CKþ[û^ûcþ eì_cþ _ù\÷ü @ûù_ÜûZò ^òaò\ü û _âYùa÷ü gÈûYûcþ eì_cþ _diû ùiûcü @û_ýùZ ûû25ûû @^êaû\:-ù~Cñ i^Ú (@¡ðEùP÷ü) ùa\ MêWKò ùe [ôaû @¡ð aûKýMêWKò ê @[ðûZþ iûùuZòK g± MêWòKê _ì‰ð Keò (^òaò\ü) @û_ì¼ðò Keò[û’«ò (_ù\÷ü) ùgæûKe PZê[ð bûMKê @[ðûZþ @ûõgòK aûKýMêWòKê (CKþ[û^cþ) ùÉûZâ MêWòKe (eì_cþ) eì_ùe (@ûù_ÜûZò) _âû¯ Ke«ò @[ðûZþ @ûõgòK aòaeYúKê _ì‰ð eì_ùe aêS«ò Gaõ aêSûA[û’«ò (gÈûYûcþ) ù~_eò gÈ MêWòKe Pûk^û RûYòaû aûfû ùiMêWòKê (eì_cþ) _ì‰ðeì_ùe _âùdûM Ke«ò Gjòbkò _ì‰ð i^Ú (_âYùa÷ü) IñKûe @û\ò @[ðûZþ Icþ-ZZþ-iZþ cª MêWòKê _ì‰ð eì_ùe aêSò I aêSûA (_diû) \þêMÛ - _ûYò QûYò[ûG @[ðûZþ _ûYòejòZ \êt bkò ZZßmû^ _â\û^Ke«ò ~\ßûeû (ùiûcü) @ce

mû^ Mwû

129

_êeêh @[ðûZþ @aò^ûgú _ecûcôûuê (@û_ýùZ) _âû¯ KeûA[û@û«ò û ùijò _ì‰ði^Úuê ùa\Kê RûYòaû aûfû Kêjû~ûA[ûG û bûaû[ð:- ZZß\gðú i^Ú iòG ùjûA[û’«ò ~òGKò ùa\ MêWòKùe [ôaû iûùuZòK g± MêWòKê _ì‰ð aòÉûe bûaùe a‰ð^û Keò[û’«ò, ~ûjû\ßûeû _ì‰ð _ecûcôûue _âû¯ò ùjûA[ûG û Zûuê, ùa\Kê RûYòaûaûfû Kêjû~ûA[ûG û ~Rêùað\ @¤ûd 19 cª 26 i§òùQ\ :- @gßòbýûcþ _âûZü iaþ^cþ Aù¦âY H¦âcþ cû]ý¦ò^cþ ùa÷gßù\÷acþ ieÊZýû ZéZúdcþ @û¯cþ iaþ^cþ ûû26ûû @^êaû\ :- ùijò _ì‰ð i^Ú Zòù^ûUò icde iû]^û aZû«ò û (@gßòbýûcþ) iì~ýðu C\d-@Éeê ùjC[ôaû GK \ò^e @û]ûeùe (Aù¦âY) _â[c ùgâÂZûùe iað ù\aZûu cûfòK _ì‰ð _ecûcôûu (_âûZü iaþ^cþ) _ìRû Z _âûZü Kûkùe Keòaû_ûAñ Kêj«ò ~ûjû (H¦âcþ) _ì‰ð _ecûcôûu _ûAñ ùjûA[ûG û \ßòZúdùe (cû]ý¦ò^cþ) \ò^e c]ý icdùe Keòaû _ûAñ Kjò[û’«ò û ~ûjûKò (ùa÷gßù\÷acþ) iað ù\aZûue iKôûe i´§òZ (ieÊZýû) @céZaûYú \ßûeû iû]^û Keòaû_ûAñ Kêj«ò Z[û (ZéZúdcþ) ZéZúdùe (ia^cþ) _ìRû i§ýûùe (@û¯cþ) _âû¯ Ke«ò @[ðûZþ ù~Cñ Zòù^ûUò icde iû]^û bò^Ü-bò^Ü Keòaû_ûAñ Kjò[û’«ò ùi RMZe C_Kûeú i^Ú @U«ò û bûaû[ð:- ù~Cñ _ì‰ð i^Úu aòhdùe cª 25ùe Kêjû~ûAQò û ùi \ò^ùe Zò^[ò e (_âûZü, \ò^e c¤ Z[û i§ýûùe) iû]^û Keòaû_ûAñ Kêj«ò û iKûùk Z _ì‰ð _ecûcôûu _ìRû, c¤ûjÜùe iað ù\aZûu iKôûe _ûAñ Z[û i§ýûùe i§ýû @ûeZú @û\òKê @céZaûYú \ßûeû Keòaû_ûAñ Kjò[û’«ò, ùi iað iõiûee C_Kûe Keòaûaûfû ùjûA[û’«ò û ~Rêùað\ @¤ûd 19 cª 30 i§òùQ\ :- aâùZ^ \úlûcþ @ûù_ÜûZò \úldû @ûù_ÜûZò \lòYûcþ û \lòYû gâ¡ûcþ @ûù_ÜûZò gâ¡dû iZýcþ @û_ýùZ ûû30ûû @^êaû\:-\êaðýi^ MêWòKe aâZ eLôaûù~ûMêñ, @[ðûZþ-bûw, c\òeû, cûõi Z[û Z´ûLê @û\òe ùia^eê iõ~c eLôaû aûfû iû]K (]úlûcþ) - _ì‰ð i^ÚuVûeê \úlûKê (@ûù_ÜûZò) _âû¯ ùjûA[ûG @[ðûZþ ùi _ì‰ð i^Úu gòhý ùjûA[ûG (\úldû) _ì‰ð i^Ú \úlòZ gòhýVûeê (]lòYûcþ) \û^Kê (@ûù_ÜûZò) _âû¯ ùjûA[ûG @[ðûZþ i^Ú ZûjûeòVûeê \lòYû ù^A[û’«ò ~òG ZûuVûeê ^ûc ù^A^ò@«ò û Gjò _âKûe aò]ôaZþ (\lòYû) Mêeêù\au \ßûeû aZûAaû @^êiûùe ~òG \û^-\lòYû cû¤cùe ]cð Keò[ûG ùi[ôeê (gâ¡ûcþ) gâ¡ûKê (@ûù_ÜûZò) _âû¯ ùjûA[ûG (gâ¡dû) gâ¡ûe ijòZ bqò Keòaû `kùe (iZýcþ) i\û ejò[ôaû iêL I _ecûcôû @[ðûZþ @aò^ûgú _ecûcôûuê (@ûù_ýùZ) _âû¯ jêG û bûaû[ð:- _ì‰ð i^Ú ùijò aýqòuê gòhý a^û«ò ~òG i\ûPûeú eùj û @bl _û\û[ð MêWK ò e ùia^ I ^ògû~êq aÉê MêWK ò e ùia^ ^Keòaû_ûAñ @ûgßûi^û \òG û _ì‰ð i^Ú ùijò aýqòuVûeê \û^ MâjY Ke«ò, ~òG Zûue gòhýZß MâjY Ke«ò Zû_ùe Mêeùê \auVûeê \úlû_âû¯ Keòaû_ùe \û^ \lòYû @û\ò Keò[û’«ò, `kùe gâ¡û aXò[ûG û gâ¡ûe ijòZ iZý bqò Keòaû\ßûeû @aò^ûgú _ecûcôûu _âû¯ò ùjûA[ûG, @[ðûZþ _ì‰ð

130

_ì‰ð i^Úu _eòPd

ùcûl ùjûA[ûG û _ì‰ð i^Ú bòlû I Pû¦û aêfò aêfò cûMòùa ^ûjó û Kaúeþ, Mêeê aò^þ cûfû ù`eþùZ Mêeê aò^þ ù\ùZ \û^þ û Mêeê aò^þ ù\ûù^ûñ ^òÀkþ ùj÷ _ìùQû ùa\þ _êeûYþ ûû ZéZúd _eòPd- Zò^ò _âKûee cª (^ûcþ) MêWòKê Zò^ò[eùe C_ù\g Keòùa, ~ûjûe a‰ð^û Kaúeþ iûMe Mâ^Ú ,_éÂû ^õ-265,ùaû] iûMeùe còkò[ûG, Zûjû MúZûe @¤ûd ^õ-17 ùgæûK 23 I iûcùa\ iõLýû ^õ-822ùe còkò[ûG û Kaúeþ iûMeùe [ôaû @ce cìk ùaû] iûMe _éÂû -265 Zaþ Kaúeþ @iþ Kùjùa fújÜû, mû^ùb\ iKkþ Kj \újÜû ûû ]cð\ûi ùc÷ñ Kùjû aòPûeú, RòjòùZ ^òaùj÷ iaþ iõiûeú ûû _â[cjò gòhý ùjûd ùRû @ûB, Zû Kùj÷ñ _û^þ ù\jê Zêcþ bûB ûû1ûû Raþ ù\Ljê Zêcþ \éXZû mû^û, Zû Kùj÷ñ Kjê g± _âaû^û ûû2ûû g± cûñjò Raþ ^ò½d @ûùa÷, Zû Kùj÷ñ mû^þ @Mû]þ iê^ûùIß÷ ûû3ûû \ßòZúd[e _êYò aêSûAùf :aûkKþ icþ RûKeþ ùj÷ mû^û û Zùiûñ Kjjê aP^þ _âaû^þû ûû1ûû Rû ùKû iìlà mû^þ ùj÷ bûB û Zû ùKû iàe^þ ù\jê fLûB ûû2ûû mû^þ Mcý Rû ùKû _ê^ò ùjûB û iûeþ g±þ Rû ùKû Kj ùiûB ûû3ûû Rû ùKû ùjûG \òaý mû^þ _eþùagû, ZûùKû Kùj ZZß mû^þ C_ù\gû ûû4ûû C_ùeûq aûYúeê ÆÁ jêG ù~ _ì‰ð Mêeê (_ì‰ð i^Ú) Zòù^ûUò iÚòZòùe iûe^ûc _~ýð« _â\û^ Ke«ò Z[û PZê[ð iÚòZòùe iûeg± _â\û^ Keû~ûA[ûG û KûjóKò ^û Kaúeþ iûMeùe Z _âcûY [ôaûe _ùe ù\Lô[ôfò û _e«ê C_ù\g aò]ô _ìaðeêjó _ìRý \û\û Mêeê ù\a Z[û _eùcgße Kaúeþ iûùja Rú ùcûe _ìRý Mêeêù\auê _â\û^ Keòù\A[ôùf, ~ûjûKò @û¸cû^uê @ûe¸eê jó Zò^[ò eùe ^ûc\û^e \úlû ù\A@ûiê@Qêñ û @û¸e Mêeêù\a eûc_ûfþ Rú cjûeûR _â[c [eùe gâú MùYg Rú, gâú aâjàû iûaòZâú Rú, gâú flàú aò¾ê Rú, gâú gue _ûaðZú Rú I cûZû iòõjaûjò^úu ^ûc R_ \ò@«ò û ~ûjûue aûiiÚû^ @ûc cû^a geúeùe Zò@ûeò ùjûA[ôaû PKâ MêWK ò ùe [ûG û cìkû]ûe PKâùe gâú MùYg Rúu aûi, Êû\ PKâùe aâjàû iûaòZâúu aûi, ^ûbò PKâùe flàú aò¾êu aûi, jé\d PKâùe gue _ûaðZúu aûi, KY× PKâùe iòõjaûjò^ú cûZûu aûi @ùU Gaõ Gjò icÉ ù\aú ù\aZûcû^u @û\ò @^û\ò ^ûc cª ùjûA[ûG û ~ûjûe a¼ðcû^ icdùe [ôaû Mêeêcû^uê RYû^ûjó û Gjò cª MêWòKe ò Lêfò ~òaû_ùe cû^a bqò R_\ßûeû Gjò _ûùÆÏÏUò PKâ ùLûfò~ûA[ûG û Gjò PKâ MêWK Keòaû_ûAñ ù~ûMý ùjûA[ûG û iZýMêeê Meúaþ \ûiþ Rú ^òR aûYúùe _âcûY \ò@«ò Kò:_ûÆ ^ûcþ MêSþ MûdZâú @ûcô ZZß RMûù@û û Iñ Kòkòdõ jeòdcþ gâúdcþ ùiûjõ ]ýûI ûû bûaû[ð:- _ûÆ ^ûc ù~Cñ MêSþ MûdZâú @ùU û Gcû^u R_ Keò @ûcôûKê RûMâZ Ke û \ßZ ò úd aûeùe \êA @lee R_ \ò@«ò ù~Cñ[ùô e ùMûUòG Icþ Gaõ \ßZ ò údUò ZZþ (~ûjû Kò Mê¯ @ùU, C_ù\gúKê Kêjû~ûA[ûG) ~ûjûKê Êûõie ijòZ R_ Keû~ûA[ûG û ZéZúd [eùe iûe^ûc \ò@«ò ù~CñUûKò _ì‰ð bûaùe Mê¯ @ùU û

mû^ Mwû

131

“Zò^ò [eùe ^ûc R_ ù\aûe _âcûY” MúZû @¤ûd 17e ùgæûK 23 Iñ , ZZþ, iZþ, AZò, ^òùŸðgü, aâjàYü, Zâòaò]ü iáZü, aâûjàYûü, ùZ^, ùa\ûü, P, ~mûü, P, aòjòZûü, _êeû ûû23ûû @^êaû\:-(Iñ) aâjàue (ZZþ) Gjò iûùuZòK cª _eaâjàue (iZþ) _ì‰ð aâjàue (AZò) Gjòbkò Gjû (Zâòaò]ü) Zò^ò _âKûee (aâjàYü) _ì‰ð _ecûcôûu ^ûc iàeYe (^òùŸðgü) iùuZ (iáZü) KjòQ«ò (P) Gaõ (_êeû) iéÁòe @û\ò Kûkùe (aâûjàYûü) aò\ßû^þ cûù^ KjòQ«ò Kò (ùZ^) ùijò _ì‰ð _ecûcôû (ùa\ûü) ùa\ (P) Z[û (~mûü) ~mû\ò (aòjòZûü) eP^û KeòQ«ò û iõLýû ^õ-822 iûcùa\ CZûPðòK @¤ûd 3 LŠ-5 ùgæûK ^õ-8 (i^Ú eûc_ûk \ûi Rú cjûeûRu \ßûeû bûhûbûhý) :c^úhòbòü _aùZ _ìaðýü Kaò^éðbò~ðZü _eò ùKûgûõ @iòhý\Zþ û ZâòZiý ^ûc R^d^à]ê le^Üò¦âiý aûdêõ iLýûd a]ðd^þ ûû 1 ûû c^úhòbòü - _aùZ- _ìaðýü - Kaòeþ - ^ébòü-~Zü- _eò-ùKûgû^þ-@iòhý\Zþ -Zâ-ò Ziý - ^ûc - R^d^þ - c]ê- le^ü - ^ - A¦âiý - aûdêcþ - iLýûd - a]ðd^þ û g±û[ð:-(_ìaýð ü) i^ûZ^ @[ðûZþ @aò^ûgú (Kaúeþ ^ébüò ) Kaúeþ _eùcgße cû^aeì_ ]ûeY Keò @[ðûZþ Mêeê eì_ùe _âKU ùjûA (c^úhòbòü) jé\de ijòZ Pûjóaû aûfû gâ¡ûùe bqò Keòaûaûfû bKôûcôûuê (Zâò) Zò^ò (^ûc) cª @[ðûZþ ^ûc C_ù\g ù\A (_aùZ) _aòZâ Keò (R^d^þ) R^à I (le^ü) céZýêeê (^) ejòZ Keò[û’«ò Z[û (Ziý) Zûue (aûdêcþ) _âûY @[ðûZþ Rúa^-Êûñi MêWòKê ù~Cñ aýqò iõÄûe ag MYò MYò MâjY Ke«ò Zûuê (ùKûgû^þ) ^òR bŠûeeê (iLýûd) còZâZûe @û]ûeùe (_eò) _ì‰ðeì_ùe (a]ðd^þ) aXûA[û’«ò û (~Zü) ù~Cñ KûeYeê (A¦âiý) _eùcgßeue (c]ê) aûÉaòK @û^¦Kê (@iòhý\Zþ) ^òRe @ûgúaðû\ _âiû\ cû¤cùe _âû¯ KeûA[û’«ò û bûaû[ð:- Gjò cªùe ÆÁ KeòQ«ò Kò, _ì‰ð _ecûcôû Kaòe @[ðûZþ Kaúeþ cû^a geúeùe Mêeê eì_ùe _âKU ùjûA _âbê ù_âcú cû^uê Zòù^ûUò ‘^ûc’e R_ ù\AKeò iZý bqò KeûA[û’«ò Z[û ùijò còZâ, bq Kê _aòZâ Keò ^òR @ûgúaðû\ \ßûeû _ì‰ð _ecûcôûuê _âû¯ò KeûA _ì‰ð iêL _âû¯ KeûA[û’«ò û iû]Ke @ûdê aXûA \ò@«ò û Gjûe _âcûY MúZû @¤ûd 17, ùgæûK 23ùe @Qò Kò, Icþ -ZZþ - iZþ AZò ^òùŸðgü aâjàYü Zâòaò]ü iáZü û bûaû[ð @ùUKò, _ì‰ð _ecûcôûKê _âû¯ò Keòaûe Iñ (1) ZZþ (2) iZþ (3) Gjò ‘cª’ (R_ iàeY) Keòaû_ûAñ ^òùŸðg @Qò û Gjò ^ûcKê ZZß\gðú i^ÚuVûeê _âû¯ Ke«ê û ZZß\gúð i^Úu aòhdùe MúZû @¤ûd 4 ùgæûK ^õ 34ùe KjòQ«ò Z[û MúZû @¤ûd 15 ùgæûK ^õ 1 I 4ùe ZZß\gðú i^Úu _eòPd ù\AQ«ò Z[û KjòQ«ò Kò ZZß\gðò i^ÚuVûeê ZZßmû^ RûYò iûeòaû _ùe ùijò _ec_\ _eùcgßeuê ùLûRòaû CPòZ û ù~CñVûKê ~ûA iûeòaû_ùe iû]K _êYò iõiûeKê ù`eò @ûi«ò ^ûjó, @[ðûZþ _ì‰ð bûaùe cêq ùjûA ~û@û«ò û ùijò _ì‰ð _ecûcôûu \ßûeû

132

_ì‰ð i^Úu _eòPd

iõiûee eP^û ùjûA@Qò û aòùgh:- C_ùeûq aòaeYúeê ÆÁ ùjfû ù~ _aòZâ PûùeûUò ùa\ c¤ iûlú @ùU ù~, _ì‰ð _ecûcôû jó _ìRû Keòaûe ù~ûMý @U«ò û Zûue aûÉaòK ^ûc Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) @ùU Z[û Zòù^ûUò cªe ^ûce R_ Keòaû\ßûeû jó _ì‰ð ùcûl ùjûA[ûG û ]cð\ûi Rúuê Z _eùcgße Kaúeþ iûùjaþ Rú cYòh icûRKê iûeg± ù\aû_ûAñ c^û Keòù\A[ôùf Z[û Kjò[ôùf Kò ~\ò iûeg± Kûke ùKøYiò \ìZe jûZùe _Wò~a ò ùZùa c¤c_òXò aûfû jõi _ûeò ùjûA_ûeòùa^ûjó û ù~_eò Kkò~M ê e _âûe¸ùe _â[c _òXúaûfû bq @gòlòZ [ôùf Z[û Kkò~êMe ùghùe @«òc _òXòaûfû bq KéZNÜú ùjûA~òùa Z[û Gùa a¼ðcû^ùe i^ 1947eê bûeZ ÊZª ùjûAiûeòaû _ùe c¤c _òXò _âûe¸ ùjûA@Qò û i^þ 1951ùe iZþMe ê ê eûc_ûk Rú cjûeûRuê _VûAQ«ò û Gùa icÉ bq R^ gòlZ ò @U«ò û gûÈ c¤ ^òR _ûLùe aò\ýcû^ @ùU û Gùa Gjò iZýcûMð iZýiû]^û _ìeû iõiûeùe aýû_òa Z[û ^Kfò, K_Uò bŠMêeê Z[û i^Ú cj« fêPò fêPò ejòaûKê ùPÁû Keòùa û G[ô_ûAñ Kaúeþ iûMe, Rúa ]cðùaû], ùaû] iûMe, _éÂû 1937ùe:]cð\ûiþ ùZûjò fûLþ \êjûB, iûeþ g± Kjúñ aûjeþ ^júñ RûB û iûeþ g± aûjeþ ùRû _eò ùj÷, aòPþfú _úXú jõiþ ^júñ Zeò ùj÷ ûû _êÉK “]^ú ]cð\ûi Rúa^ \gð^ Gaõ aõg _eòPd” ùe _éÂû 46ùe ùfLû@Qò Kò GKû\g Zc _òXòKê M\þ\ú còkòfû ^ûjó û ù~Cñ cj« Rúu ^ûc “]úeR ^ûc iûùja” Ka]ûðùe ejê[ôfû û Zûu _ùe \ßû\gZc cj« CMâ^ûc iûùja \ûcûùLWûùe M\þ\úe iÚû_^û Kùf Z[û Êdõ jó cj« ùjûA aiòùf û Gjû _ìaðeê \ûcûùLWûùe M\þ\ú ^[ôfû û G[ôeê ÆÁ @ùUKò _ìeû aògßùe iZþMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu @Zòeòq aûÉaòK bqòcûMð ^ûjó û i^Ú eûc_ûk Rú cjûeûR ^òR _âaP^ MêWòKùe aûe´ûe Kêj«ò Kò icÉ _âbê ù_âcú gâ¡ûkê cû^uê _âû[ð^û @ùUKò ùcûùZ _âbêu \ßûeû _ùVA[ôaû \ûi RûYòKeò ^òRe KfýûY Keû«ê û dj iõiûeþ icþS\û ^ûjúñ, Kj¦û gýûcþ ù\û_jùe ^ìñ û Meúaþ \ûiþ dj aq RûZþ ùj÷, ùeûùIßûùM Aiþ _jùe ^ìñ ûû \ßû\g _^Ú (Meúaþ\ûi _^Ú \ßû\gZc _^Ú ùfLôQ«ò Kaúeþ iûMe, Kaúeþ PeòZâùaû] _éÂû 1870ùe) u aòhdùe Kaúeþ iûMe Kaúeþ aûYú _éÂû ^õ136-137ùe aûYú ùfLôQ«ò Kò :i´Zþ iZâûùi÷ _Pþj¼eþ ùjûB, Zû\ò^þ ù_âcþ _âKùUñ RMþ ùiûB ûû iûLú jcûeú ùf Rúaþ icþSûùIß, @iõLý R^à ùVøeþ ^júñ _ûùIß ûû aûeþùIßñ _^Ú _âMUþ ùjßñ aû^ú, g± jcûùe Kú ^ò‰ðd Vû^ú ûû @iÚòeþ Neþ Kû cecþ ^ _ûùIßñ, ùd aûeû _^Úþ jcþjú ùKû ]ýûùIßñ ûû aûeþùIßñ _^Ú jcþ jú Pfò @ûùIßñ, iaþ _^Ú ùcUò GKþ jú _^Ú PfûùIßñ ûû ]cð\ûi ùcûeú fûLþ ù\ûjûB, iûeþ g± aûjeþ ^júñ RûB û

mû^ Mwû

133

iûeþ g± aûjeþ ùRû _eþjú, aòPþfú _úXú jõiþ ^júñ Zeþjúñ ûû ùZZòiþ @aðþ mû^þ jcþ bûLû, iûeþ g± Mê¯ jcþ eûLû ûû cìfþ mû^þ Zaþ ZKþ Qê_ûB, Raþ fMþ \ßû\gþ _^Úþ còUþ RûB ûû GVûùe iûùjaþ Kaúeþ Rú ^òR gòhý ]cð \ûi Rúuê aêSûCQ«ò Kò, iaõZþ 1775ùe ùcûe mû^e _âPûe ùja ~ûjûKò aû’eZc _^Ú ùja û \ßû\gZc _^Úùe ùcûe aûYú _âKU ùja _e«ê iVòKþ bqò cûMð ^[ôa û \ßû\gZc _^Úùe cêñ jó Pûfò @ûiòaò Gaõ icÉ _^Ú icû¯Keò ùKak ùMûUòG _^Ú PùkAaò û Kò«ê ]cð\ûi ùZûùZ fùl g_[ @ùU Kò, Gjò iûeg± ùKøYiò Kê _ûZâKê @ûù\ø ù\aê^ûjó, ^ùjùf c¤c _òXòe jõiþ _ûeò ùjûA _ûeòùa ^ûjó û G[ô_ûAñ ù~ùZ _~ýð« \ßû\g _^Ú aû\þù\A ùMûUòG _^Ú Pûfò ^[ôa ùiùZ _~ýð« cêñ Gjò cìk mû^ Qêù_AKeò eLôaò û i^Ú Meúaþ\ûi Rú cjûeûRu aûYúùe ^ûce cj¼ÚÚ^ûcþ @ùb÷_\þ CñPû iõùZûñ, ^ûcþ @ùb÷_\þ CñPû û eûcþ \êjûB iûPþ KjZþ jìñ, iZþMêeê ùi _ìQû ûû Kùj÷ Kaúeþ _êeêhþ aeòdûcñ, Meúaþ\ûi GKþ ù^øKû ^ûcþ ûû ^ûcþ ^òe¬^þ ^úKû iõùZû, ^ûcþ ^òe¬^þ ^úKû û Zú[ðaâZþ ù[û[þùe fûùM, R_þ Z_þ iõRcþ `òKû ûû MRþ ZêeKþ _ûfþKú @[ðû, ^ûcþ aò^û iaþ \û^õ aý[ðû û Kaúeþ, ^ûcþ Mùj ùiû iõZþ iêRû^û, ^ûcþ aò^û RMþ CeþSû^û û Zûjò ^û Rûù^ ù~ iõiûeþ, ^ûcþ aò^û iaþ Rcþ ùK Pûeû ûû i^Ú ^û^K iûùja Rúue aûYúùe ^ûce cj¼ß:^û^Kþ ^ûcþ PXþ\ú Kfû, ùZùe bûùY iaþ\û bfû û ^û^Kþ \êüLôdû iaþ iõiûeþ, iêLôdû ùiûdþ ^ûcþ @û]ûeþ ûû Rû_þ Zû_þ mû^þ iaþ ]ýû^þ, hUþ gûÈ iòcþeZþ aýûLû^þ û ùRûMþ @býû Kcþð]cðþ iaþ Kâòdû, iMfþ ZýûMþaYþ c]ý `òeòdû û @ù^Kþ _âKûe KòG ajêZþ ~^ôû, \û^þ _êYý ùjûùc÷ ajê eZÜû û gúgþ KUûùd ùjùc÷ Keþ eûZò, aâZþ ù^cþ Kùe ajêbûñZò ûû ^júñ Zêfý eûcþ ^ûcþ aòPûeþ, ^û^Kþ MêeêcêL ^ûcþ R_òùd GKþ aûeþ ûû (_ec _ìRý Kaúeþ iûùjaþ (Kaúeþ ù\a)u @céZ aûYú) iõùZû g±B g±þ aLû^û ûû ùUKþ ûû g± `ûõiþ `ñiû iaþ ùKûB g± ^júñ _jPû^û ûû _â[cjó aâjà Êõ Azû ùZ _ûñùPø g±þ CPûeû ûû ùiûjõ, ^òe¬^, eeõKûe, gqò ùJeþ IñKûe ûû _ûñùPø ZZß _âKéZò Zúù^ûõ MêYþ C_þRûdû ûû ùfûKþ \ßú_þ Pûùeûõ Lû^þ ùPøeûiú fl a^ûdû û g±A Kûfþ Kf¦eþ Kjòùd g±A bcð bêfûdû ûû _ûÆ g±Kú @ûgû ùcõ iaðiþ cìfþ Mõaûdû ûû g±A aâjà _âKûgþ ùcõU ùK ùa÷ùV cìõù\ \ßûeû û g±A ^òeþMêYþ g±A ieþMêYþ g±A ùa\þ _êKûeû ûû gê¡þ aâjà KûdûùK búZeþ ùa÷Vþ Kùe iÚû^û û mû^ú ù~ûMú _ŠòZþ ùJ iò¡þ g±þ ùcñ CeþSû^û ûû _ûñPA g± _ûñPþ ùj÷õ cê\âû Kûdû aúPþ VòKû^û û ùRû RòjiõKþ @ûeû]^þ KeþZû ùiû Zòjò KeZþ aLû^û ûû g± ^òeõR^þ PûõPeú cê\âû ù^÷^^þ ùK cûñjú û ZûùKû Rûù^ ùMûeLþ ù~ûMú cjû

134

_ì‰ð i^Úu _eòPd

ùZRþ Z_þ cûñjú ûû g± IñKûeþ bìPþeú cê\âû ZâòKêUú ùj÷ iÚû^û û aýûiù\a Zûjò _jòPû^û Pû¦ iì~ýð Zòjò Rû^û ûû ùiûjõ g± @ùMûPeú cê\âû bõIßeþMê`û iÚû^û ûû gêKù\aþ cê^ú Zûjò _jòPû^û iê^þ @^j\þ ùKû Kû^û ûû g± eõeKûeþ ùLPeú cê\âû \iþùIßõ \ßûeþ VòKû^û û aâjàû aò¾ê cùjgþ @û\ò ùfû eõeKûeþ _jòPû^û ûû gqò g± ]ýû^þ C^þcê^ú cê\âû aùi @ûKûgþ iù^jú û Sòfþ còfþ Sòfþ còfþ ùRûZþ \òLûùa Rûù^ R^Kþ aòù\jú ûû _ûÆ g± _ûÆ ùj÷õ cê\âû ùiû ^ò½d Keþ Rû^û û @ûùM _êeêhþ _êeû^û ^òü@leþ Zò^þKú Laeþ ^ Rû^û ûû ù^ø ^û[þ ùPøeûiú iò¡ò ùfû _ûÆ g± ùcõ @UþùK û cê\âû iû]þ eùj NUþ bòZeþ `òeþ Iõù] cLê fUþùK ûû _ûÆ g± _ûÆ ùj÷ cê\âû ùfûKþ \ßú_þ ~cþRûfû û Kùj÷÷ñ Kaúeþ @leþ ùK @ûùM ^òü@leþ Kû CRòdûfû ûû ù~_eòKò Gjò g± “iõùZû g±B g± aLû^û”ùe ùfLû @Qò Kò icÉ i^Ú R^ g± (^ûcþ) e cjòcû gêYûA[û’«ò û _ì‰ðaâjà Kaúeþ iûùjaþ Rú KjòQ«ò Kò g± iZý_êeêhþ ue c¤ @Qò û ~ûjûKò iZý_êeêhu _âZúK @ùU I ùRýûZò ^òe¬^ (Kûk) e _âZúK c¤ g± jó @ùU û ù~_eò g± ùRýûZò ^òe¬^, Gjò PûñPeú cê\âûKê _âû¯ KeûA[ûGû GjûKê ùMûeLþ ù~ûMú @Zý]ôK Z_ Keò _âû¯ Kùf, ù~CñUûKò iû]ûeY aýqòe iûc[ðý aûjûe @ùU Gaõ _êYò ùMûeL ^û[ Kûk _~ýð« jó iû]^û Keò iò¡ _êeêh ùjûAMùf , Kò«ê cêqò ùjûA _ûeòùf ^ûjó û ù~ùZùaùk Kaúeþ iûùjaþ iZý^ûc Z[û iûe^ûc ù\ùf ùiùZùaùk Kûk Vûeê cêqò (ùcûl) ùMûeLþ ^û[ Rúue ùjfû û G[ô_ûAñ ùRýûZò^òe¬^ ^ûcùe Rû_ Keòaû aûfû aýqò Kûke Rûf c¤eê aÆô_ûeòùa ^ûjó , @[ðûZþ iZýùfûK ~ûA _ûeòùa ^ûjó û g± IñKûe (Icþ) e Rû_ Keòaû\ßûeû bìõPþeú cê\âûe iÚòZòKê iû]K @ûiò~ûA[ûG û ~ûjûKê Kò ùa\aýûi iû]^û Kùf Gaõ Kûke Rûf c¤ùe jó ejòùf û ùiûjõ ^ûce Rû_ùe @ûùMûPeú cê\âûe iÚòZò ùjûA~ûG Gaõ Kûke ùfûK c¤ùe MVòZ bâce Mê¶ûùe _jÆö~û@û«ò û ~ûjûe iû]^û iêLù\a Ehò Keò[ôùf Gaõ ùi ùKak gâú aò¾ê Rúu ùfûKùe ^òcðòZ ÊMð _~ýð« _jÆôùf û g± eõeKûe ùL÷õPeú cê\âû \ßûeû \gc \ßûe (iêhà^û) _~ýð« _jÆô ~û@û«ò û aâjàû aò¾ê cùjg Zò^òRY ~ûK eõeKûe Kêjó iZý ùaûfò cû^òù^A Kûke Rûf bòZùe bâcòZ ùjûA ejòùf û gqò (gâúdcþ) g±, Gjû C^þc^ú cê\âûKê _âû¯ KeûAù\A[ûG û ~ûjûKê eûRû R^K _âû¯ Kùf _e«ê cêqò ùjfû^ûjó û ùKjò ùKjò i^Úcûù^ _ûùÆûUò ^ûc c¤eê gqòe iÚû^ùe iZý^ûcKê ù~ûWòù\ùf ~ûjûKò iZý^ûc ùKøYiò R_ ^êùjñ û GjûZ _âKéZ ^ûc @ûWKê iõùKZ @ùU û ù~_eò iZýùfûKKê iyLŠ c¤ Kêj«ò û Gjò_eò jó iZý^ûc I iyû^ûc @ùU û ùKak iZý^ûc -iZý^ûc R_ Keòaû ^òe[ðK @ùU û Gjò _ûÆ g±MêWòKe iû]^û Keòaû aûfû ^@ RY ^û[ Z[û ùPøeûhú iò¡ c¤ GZòKò _~ýð« iúcòZ ejòùf Z[û geúeùe (NU c¤ùe) jó ]ß^ú gêYò @û^¦ ù^APûfòùf û aûÉaòK iZýùfûK iÚû^Z geúe (_òŠ) eê (@Š) aâjàûŠeê _ûe @ùU , G[ô_ûAñ _êYò cûZûu Mbð c¤Kê @ûiòùf (IfUû iÚòZòùe ejòùf) @[ðûZþ R^à céZýêe KÁ icû¯ ùjfû^ûjó û ~ûjû aò C_f²ôò (NU) geúeùe ùja , ZûjûZ Kûk (aâjà) _~ýð« jòñ iòcúZ @ùU, KûjóKò ^û _ì‰ð _ecûcôûu ^òRiÚû^ (iZýùfûK) Z[û Zûjûu geúe e _âKûg Z _eaâjà @û\òuVûeê

mû^ Mwû

135

c¤ @]ôK Z[û ajêZ @ûMùe (\ìe) @ùU û ùi[ô_ûAñ Z _ì‰ð i^Ú jó iµì‰ð iû]^û aùZAùa ~ûjûKò _ûÆ ^ûc (g±) MêWK ò eê bò^Ü @ùU û iõùZûõ iZþMêeê ùcûùj bûùa÷, ùRû ù^÷^^þ @fLþ fLûùa÷ û ùXûfZþ XòùM÷ ^û ùaûfZþ aòiþùe÷, iZþ C_þù\gþ \éXûùa÷ ûû @ûñLþ ^û cõìù\÷ Kû^þ ^û eìù\÷õ ^û @^þj\þ CeþSûùa÷, _âûYþ _ê¬þ KâòdûùIûñ ùi ^ýûeû, ijRþ icû]ô aZûùa÷ ûû NU eûcûdYe ePdòZû @û\eYúd Zêkiú \ûiþ iûùjaþ Rú jû[þ eiþ aûfû Êdõ Kj«ò Kò - (NU eûcûdY _â[c bûM _éÂû ^õ-27) û _ûùÆû ^ûcþ KûfþùK Rûù^û Zaþ \û^ú c^þ iõKû @ûù^ø û iêeZò ^òeZþ ùf÷ ùfûKþ iò]ûDñ û @û\ò^ûcþ ùf Kûfþ MòeûCñ û iZþ^ûcþ ùf Rúaþ Caûeú, @iþ Pfþ RûCñ _êeêh \eþaûeú ûû Kaúeþ, ùKûUò ^ûcþ iõiûeþ ùcñ, A^þùi cêqò ^ ùjû û iûeþ ^ûcþ cêqò Kû \ûZû, aûùKû Rûù^ ^ ùKûGûû _ìeû iZþMêeê ùiûG Kjûùa÷, ù\ûd @Leþ Kû ùb\þ aZûùa÷ û GKþ QêWûùa÷ GKþ fLûùa÷, ùZû _âûYú ^òRþ Neþ Rûùa÷ ûû Mêeê ^û^K Rúu aûYúùe Zòù^ûUò ^ûce _âcûY:ùR÷ _ŠòZþ Zê _Xòdû, aò^û \êC @Leþ \êC ^ûcû û _eYþaZþ ^û^Kþ GKþ fõNûG, ùR Keþ iPþ icûaû û ùa\þ KùZaþ iòceòZþ iaþ iûõiZþ, A^þ _Xò cêqò ^ ùjûB ûû GKþ @leþ ùRû MêeêcêLþ Rûù_÷, Zòiþ Kú ^òeþcfþ ùjûB ûû bûaû[ð:- Mêeê ^û^K Rú cjûeûRþ ^òR aûYú cû¤cùe aêSûAaûKê PûjêñQ«ò Kò _ì‰ð iZþMêeê ùijò @U«ò , ~òGKò \êA @lee R_ aòhdùe RûYòQ«ò û ù~Cñ[ôeê ùMûUòG Kûk I cûdûe Rûfeê (a§^eê) cêqò ù\A[ûG Gaõ \ßòZúdUò _ecûcôûuê ù\ùLA[ûG Gaõ ZéZúdUò ~ûjû GK @le @ùU, Zûjû _ecûcôûuê _âû¯ KùeA[ûG û i^Ú Meúaþ \ûi Rú cjûeûRu @céZ aûYúùe Êûõie ^ûce _âcûY:Meúaþ, Êûõiû _ûeiþ ùb\þ jcûeû, ùRû ùLûùR ùiû CZþùe _ûeû û Êûõiû _ûeû @û\ò ^ògû^ú, ùRû ùLûùR ùiû ùjûG \eþaû^ú ûû Êûõiû jú ùcõ iûeþ _\þ, _\þ ùcõ Êûõiû iûeþ û \cþ ù\jú Kû ùLûRþ Kùeû, @ûaûMc^þ ^òaûeþ ûû Meúaþ, Êûõiþ iêeZò ùK c]ý ùj÷, ^ýûeû Kù\ ^júñ ùjûd û iZþMêeê iûlú bêZþ Kìõ, eûùLû iêeZò iùcûd ûû Meúaþ, Pûe _\û[ð Ceþùcñ ùRûùa÷, iêeZò ^òeZò c^ _a^þ iùcûùa÷ û iêeZò ^òeZò c^þ _a^þ _\û[ð (^ûc), Kùeû Aqeþ dûeþ ûû \ßû\gþ @¦eþ iùcûd ùf, \òfþ @¦eþ \ú\ûeþ û Kaúeþ, KjZû jìõ Kjò RûZþ jìõ, Kjìõ aRû Keþ ùXûfþ û Êûõiþ ùRû Lûfú RûZþ ùj÷, Zú^þ ùfûKþ Kû ùcûfþ ûû Kaúeþ, cûfû Êûõiþ CÊûõiþ Kú, `ùeõùM ^òRþ \ûiþ û ùPøeûiú bâùc ^júñ, KùU÷õ Kcðþ Kú `ûñiþ ûû

136

_ì‰ð i^Úu _eòPd

Mêeê ^û^K ù\aþ Rúu aûYúùe _âcûY:PjCõ Kû iõMþ, PjCõ Kû cúZþ, Rûùc÷ Pûeò jUûùa÷ ^òZþ û c^þ _a^þ ùKû eûùL÷ a¦þ, fùj ZâòKêUú Zâòùa÷Yú iõNþ ûû @LŠþ cŠkþ ùc÷õ iê^Ü icû^û, c^þ _a^þ iyþLŠþ UòKû^û ûû _ì‰ð iZýMêeê ùijò @U«ò ~òGKò Zò^ò [eùe ^ûcþ \ò@«ò Gaõ ÊûõiKâòdû ijòZ iàeYe C_ûd aùZA[û’«ò û Zû’ùjùf ~ûA Rúae ùcûl i¸a @ùU û ù~_eò _ecûcôû iZý @U«ò û VòKþ ùijò _âKûe _ecûcôûu iûlûZKûe I ùcûl _âû¯ Keòaûe C_ûd c¤ @û\ò @^û\ò I iZý @ùU û ~ûjû ùKùaaò a\kò ^[ûG û Meúaþ \ûiþ Rú cjûeûRþ ^òR aûYúùe Kêj«ò Kò :bqò aúRþ _fþùU÷ ^júñ, ~êMþ Rûõjú @iõLþ û iûõB iòeþ _eþ eûLôùdû, ùPøeûiú ^júñ gõKþ ûû Núiû @ûG GùKû ù\gþ ùi, CZþùe GùKû NûUþ û icùSûõ Kû cûMþð GKþ ùj÷, cìLðþ aûej aûUþ ûû Kaúeþ bqò aúRþ _fþùU÷ ^júñ, @û^þ _ùW÷ ajê ùSûfþ û ùR÷ KõP^þ aòÁû _ùe÷, NùU÷ ^ ZûKû ùcûfþ ûû @]ôKûõg RY cjû_êeêh iyû ^ûcþ (_âKéZ ^ûc)MêWòK aòhdùe RûYò ^ûjûñ«ò û ùicûù^ c^cêLú ^ûc ù\A[û’«ò ~ûjû\ßûeû ^û iêL ùjûA[ûG, ^û cêqò ùjûA[ûG û ùKjò Kêj«ò Z_, ja^ (ùjûc), ~m @û\ò KeòaûKê I KòQò cjû_êeêh @ûñLô, Kû^ Gaõ cêL a¦ Keò bòZùe ]ýû^ fùMAaûe K[û Kêj«ò û ù~CñUûKò ùicû^u c^cêLú iû]^ûe _âZúK @ùU û ù~CñVò Kò«ê Kaúeþ iûùjaþ, i^Ú Meúaþ \ûiþ Rú cjûeûRþ, Mêeê ^û^K ù\a Rú @û\ò _ec i^Úcûù^ icÉ Kâòdû MêWòKê c^û Keò ùKak ùMûUòG ^ûc R_ Keòaû_ûAñ KjòQ«ò û RùY ^ûùÈ \ciþ ^ûcK baòhý aqû[ôùf ,~ûjûu icÉ baòhý aûYúcû^ iZý ùjC@Qò, ù~Cñ MêWòK _ûLû_ûLô Pûeògj ahð _ìùað ùfLô[ôùf I Kjò[ôùf û ùi KjòQ«òKò , i^þ 2006ùe GK jò¦ê i^Ú _âKU ùjùa @[ðûZþ iûeû iõiûeùe Zûue Pyðû ùja û ùijò i^Ú ^û Z cêifcû^þ ùjùa, ^û ùi AiûB ùjùa, ùi ùKak jò¦ê jó ùjùa û Zûu \ßûeû ^òùŸðgòZ bqòcûMð icÉuVûeê bò^Ü Z[û Z[ý MêWòK C_ùe @û]ûeòZ ùja û Zûuê mû^ùe ùKjòaò _eûRòZ Keò_ûeòa ^ûjó û i^ 2006ùe ùijò i^Úu @ûdê 50 @[aû 60 ahð c¤ùe ùja û (i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu R^à 8 ùiù_Ö´e i^ 1951ùe ùjfû û RêfûA i^þ 2006ùe i^Ú Rúu @ûdê VòKþ 55ahð ùjûA~ûCQò, ~ûjûKò baòhýaûYú @^êiûùe iVòKþ @ùU ) ùijò jò¦ê i^Úu \ßûeû aZûA[ôaû mû^Kê iûeû iõiûe ÊúKûe Keòùa û ùijò jò¦ê i^Úu @¤lZûùe iûeû aògùß e bûeZ ahðe gûi^ ùja Z[û ùijò i^Úu @ûmûùe iaðKû~ýð ùja û Zûue cjòcû @ûKûgVûeê C_ùe ùja û ^ûùÈâ \cþiþ \ßûeû aùZA[ôaû iùuZ, i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûR @U«ò, ~òGKò i^ 2006ùe aòLýûZ ùjûA@Q«ò û KòQò @RYû, @mû^ú aýqò Kê›ûeU^û, Kê Kû~ýð Keò _âPûe _âi¡ ò ò KeòQ«ò, _e«ê i^Úu Vûùe ùKøYiò ù\ûh ^ûjó û C_ùeûq ù~Cñ iaê flY aZûAQ«ò ùi icÉ ZZß\gðú i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRuVûùe aò\ýcû^ û qqqq

mû^ Mwû

i^Úuê KhÖù\aû ù~ûMêñ \ŠòZ

137

@û\eYúd Meúaþ \ûiþ iûùja Rúu R^à _aòZâ Mâûc QêWûYú, Ròfäû-S{eþùe gâú akeûc Rú ]^þLWþ (RûUþ) u Nùe ùjfû û @û_Yuê _ì‰ð aâjà Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ða) iZþùfûK (EZ]ûc)eê i^þ 1727ùe igeúe @ûiò \gð^ ù\A[ôùf Z[û @û_Yu ‘Rúa’Kê iZýùfûK ù^A~ûA[ôùf û _Qùe _eòaûe R^cûù^ Meúaþ \ûiþ Rúuê céZ ùaûfò bûaò PòZû C_ùe eLôù\A[ôùf û VòKþ ùijò icdùe Kaòù\ða @û_Yu ‘Rúa’Kê _êYò geúe c¤Kê _âùag KùeAù\ùf û Zûjû_ùe @û\eYúd Meúa \ûi Rú c¤ _ec _ìRý Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) u @ûLô ù\Lû cjòcû R^iû]ûeYuê iêùYAaûKê fûMòùf û ~òGaò \êüLú _âûYú @û_YuVûeê C_ù\g _âû¯ Keê[ôfû, ùi iêLú ùjûA~ûC[ôfû û @û_Yu aé¡ò ùjC[ôaû cjòcû Z[û ZZßmû^e i¹êLùe @^ý Mêe,ê @ûPû~ýðcû^ue aý[ð, cìfýjú^ mû^e _\ðû`ûiþ ù~ûMêñ @ûL_ûLe icÉ bŠmû^~êq Mêeê Gaõ @ûPû~ýð R^ @û_Yu _âZò @Zý]ôK Bhðû KeòaûKê fûMòùf û ùicûù^ @ûL _ûLe cêLý cêLý ùPø]êeú (cêLô@û) cû^uê IfUû _ûV _ùXAù\ùf û ~ûjû `kùe Kò @ûL_ûLe Mâûc MêWòKùe [ôaû iû]ûeY aýqò ‘_âbê Kaúe’u _âd ò i«û^ @û\eYúd Meúaþ \ûiþ Rúuê NéYû KeòaûKê fûMòùf û \òfäúe aûRú\þ_êe Mâûcùe @û_Yu GK gòhý [ôfû, ZûjûKê c¤ iµì‰ð Mâûcaûiú Ahðû Keê[ôùf û ùi _âû[ð^û Keòaûeê @û_Y cjûgd KòQò \ò^ aûRú\þ_êeùe ejòùf û ùijò icdùe `if ^Á Keê[ôaû ùQûU ùQûU _lú\k @ûL_ûLùe [ôaû ùlZ MêWòKeê aûReû `if ^Á Keòù\ùf û _e«ê @û_Yu ùiaKe `ifKê ^Á Kùf ^ûjó û icÉ Mâûcaûiú i^Ú Meúaþ \ûiþ Rúu cjòcûùe _âbûaòZ ùjùf Z[û mû^Kê ÊúKûe Keò ^òRe @ûcô KfýûY KùeAùf û @û_Yu @ûù\gùe @û_Yu bq ùijò aûRþeûKê iûeû Mâûcùe aûYÖòù\fû Z[û Meúaþ \ûi Rúu aûe´ûe c^û Keòaû iù¼ß c¤ @Ì KòQò aûRþeû ak\ MûWòùe eLôù\fû Z[û Kjòfû _âùZýK _ì‰ðòcûùe @û_Y @^Ü \û^ Ke«ò, KòQò \û^ @û_Yu \ûie c¤ ùjûA~òa û bqe gâ¡ûKê MâjY Keò @û_Y cjûgd ÊúKéZò _â\û^ Keòù\ùf (@û\eYúd Meúaþ \ûi cjûgdu PûeòRY _êZâ Z[û \êARY K^ýû i«û^ eìù_ [ôùf Z[û 1300 GKe ùlZe cûfòK [ôùf) ùijò ak\MûWòùe aiò @û_Y Mâûc QêWûYú Kê ~òaûKê fûMòùf û eûÉûùe Mâûc KûùYøõ\û _ûLùe ak\MûWò _jÆôaû lYò jó _ìaðeê Keû~ûA[ôaû iê ^òùdûRòZ hW~ª @^ê~ûdú Êû[ðú Mêeê (@ûPû~ýð) cûù^ i^Ú Meúa \ûi Rúuê ùNeòù^ùf û icÉ aûRþeû fêUòù^ùf Z[û ùijò Mâûce cêLô@û QûRêeûc QòKÑûeû Kê iìP^û ù\A ù\ùf Kò ùijò jò¦ê ]cðe ù\âûjúKê ]eòù^AQêñ û ùPø]êeú QûKêeûc Rú u @ûù\gùe jWòKûVùe aû§ò\ò@ûMfû û ùPø]êeú (cêLô@û) QûRêeûcuê ieKûeu Ze`eê @ûA^þ @^êiûùe KòQò @]ôKûe _âû¯ ùjûA[ôfû û Q@ cûie \Š, _ûÆgj Uuû ùRûeòcû^û Z[û cjûù\ûhúKê jWòKûV ùe a¦ Keòaû @û\ò i¹òkòZ [ôfû û

138

i^Úuê KhÖù\aû ù~ûMêñ \ŠòZ

ùijò ]cðe @mû^ú VòKû\ûe (Mêeê-@ûPû~ýð) cû^u \ßûeû _ìaðeê IfUû _ûV _Xòiûeò[ôaû ùPø]êeú QûRêeûcþ QòKÑûe Rú ùijò _ec @û\eYúd Meúaþ \ûi Rú cjûeûRuê jWòKûVùe a¦ Keòù\ùf û (jWòKûVùe a¦ Keòaû GK _âKûee KVò^ KûeûMûee \Š [ôfû, \êAUò ùMûWe @ûŒê C_eKê KûVe ùcûUû \Šû aû§ò \êAUò jûZKê _QKê eLô aû§ò \ò@û~ûA[ûG û ù~Cñ[ô_ûAñ aýqò aiò_ûeê^[ôfû Z[û KÁ ajêZ ùjC[ôfû Gaõ ùMûW `êfò~ûA aý[û ùjC[ôfû û) ak\MûWòe PûkK Lûfò MûWòUòKê ù^A Mâûc aûRò\þ_êe _êYò ù`eòMfû ~ûjûKò Mûñ KûùYøõ\û Vûeê _ûLû_ûLô 10 Kò.cò. \ìeùe @Qò û iìP^û _âû¯ ùjaû cûùZâ jó aûRò\þ_êe Mâûce ùKùZK cêLý aýqò Zêe« KûùYøõ\û _jÆôMùf Z[û ùPø]êeú QûRêeûcþ Rúuê _âû[ð^û Kùf Gaõ ajêZ aêùSAùf Kò AG ùKøYiò iû]ûeY aýqò ^êjñ«ò Gaõ _ecgqò iµ^Ü aýqò @U«ò û @û_Y lcû~ûP^û Keò^ò@«ê û cêLô@û QûRêeûc Rú ajêZ jó iùyûU @ûcôû Z[û ajêZ \dûkê I ^câ jé\de aýqò [ôfû û _e«ê ùijò Êû[ðú I _âbêZûe lê]û¼ç Mêeê Gaõ @ûPû~ýð (ÊûcòRú)cûù^ ùijò _êYýûcôû gâú QûRêeûc QòKÑûeû Rúuê cò[ýû KûjûYú iêùYA _âbêu ù_âce i«û^ @û\eYúd Meúaþ \ûi Rúu _âZò @Zý]ôK Mæû^òbûa^û iéÁò Keòù\A[ôùf û ù~Cñ KûeYeê ùPø]êeú QûRêeûc Rú aò^û KûeY ^RûYò jó \Š ù\aû @ûe¸ Keòù\A[ôùf û aûRò\þ_êe e bq cû^ue _âû[ð^û MâjY Keò @û\eYúd Meúa \ûiþ Rúuê QûWòù\ùf û @û\eYúd Meúa \ûiþ Rú cêLô@û cjûgduê KòQò ^Kjò ^òR Mâûc QêWûYúKê @ûiòMùf û KòQò\ò^ C_eûù«, cêLô@û QûRêeûc cjûgd _âûZ icdùe ^òZýKcð iµû\^ _ûAñ ù_ûLeúKê MùfZ Zûue \êA jûZKê \êARY ùNûWûiaûeú KûUòù\ùf Gaõ ùijò icdùe jó Zûu i¹êLeê @\égý ùjûAMùf û Gjò\égýKê ù_ûLeúùe C_iÚZ ò KòQò aýqòcûù^ c¤ ù\Lôùf û ajêZ C_Pûe KùeAùf _e«ê KÁ Z[û eq ùaûjòaû a¦ ùjfû ^ûjó û KòQò\ò^ _~ýð« ajêZ KÁ I ùa\^û ùe Pò}ûe KeòaûKê fûMòùf û Zû_ùe RùY aýqò Kjòfû, ùijò i^Ú Meúaþ\ûiþ cjûgdu ^òKUKê ~ûA lcû _âû[ð^û Keò^ò@ ùi aW \dûkê @U«ò û _eòaûe ùfûùK ùijò cêLô@ûuê ùNûWû _òVòùe aùiA QêWûYú MâûcKê ù^AMùf û gâú QûRêeûc Rú ~òaûcûùZâjó @û\eYúd Meúaþ \ûi cjûgdu \êA PeY Zùk _WòMùf , lcû_âû[ð^û Kùf û i^Ú Meúaþ \ûi cjûgd Zûuê @ûgúaðû\ ù\ùf Z[û ^ûc C_ù\g ù\ùf Z[û @ûRúa^ bqò Keòaû_ûAñ Kjòùf û cêLô@û QûRêeûc Rú Kjòùf \ûZû! ùcûùZ @û_Yu aòhdùe @Zý]ôK bâcòZ Keò eLû~ûA[ôfû û ùcûùZ RYû ^[ôfû Kò @û_Y _ì‰ð _ecûcôû @ûiòQ«ò û @û\eYúd Meúa \ûi cjûgd Kjòùf cêñ _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ iûùjaþ (Kaòù\ðaþ) aêYûKûeu ù_âeòZ \ûi @ùU û Zûueò gqòeê @û_Y VòKþ ùjûAQ«ò û cêñ @û_Yuê ùKøYiò @bògû_ ù\A^[ôfò û @û_Yue Kcð `k jó @û_Yuê còkòQò û ~\ò GjòVûKê @ûiò ^[ûù« ùZùa @û_Yu _eòaûe C_ùe c¤ @ûjêeò _û_e _âbûa [ôfû û Gùa ejòa^ûjó, KûjóKò ^û @û_Y C_ù\g _âû¯ Keòù^ùf û cêLô@û QûRêeûc Rú ^òRe _eòaûe icêjKê C_ù\g \ò@ûKùeAùf û @ûRòò c¤ ùijò _ìYýûcôû QûRêeûcu aõgR @û\eYúd Meúaþ \ûi

mû^ Mwû

139

Rúu _eµeûMZ _ìRû Keê@Q«ò û _ûLû_ûLô gZû]ôK _eòaûe @Q«ò ù~Cñ cû^uê ‘QûRêaûWû’ Kêj«ò û KûjóKò^û : Zêcþù^ Ciþ \eþMûj Kû cjfþ ^û ù\Lýû û ]cðeûd ùK Zòfþ -Zòfþ Kû ùfLþ ûû eûcþ Kùj÷ ùcùe iû]þ ùKû, \êüLþ ^û \òùRû ùKûG û iû]þ \êLûd ùc÷õ \êüLú, ùceû @û_û bú \êüLú ùjûd ûû jòeYýK gò_ê C\e (ù_U) aò\ûeòdû, ùc÷õ jú cûeþdû Kõg û ùRû ùcùe iû]ê ùKû iZûùa÷, aûKû ùLû-\ìõ aõgþ ûû iû]þ iZûa^þ ùKûUò _û_þ ùj÷, @^þMò^þ jZýû @_eû]õ û \êaðûiû Kú KÌ Kûkþ ùi, _âkd ùjû MG ~û\aþ ûû C_ùeûq aûYúùe iZþMêeê Meúaþ \ûi Rú iûùjaþ _âcûY ù\C@Q«ò Kò _eùcgße Kêj«ò Kò, ùcûe i^ÚKê \êüLú @ûù\ø Keòa^ûjó û ~òG ùcûe i^ÚKê \êüLú Keò[ûG, aêSò^ò@ ùcûùZ \êüLú Keò[ûG û ù~ùZùaùk ùcûe bq _âjfäû\ Kê \êüLú Kfû ùiùZùaùk cêñ jòeYýKgò_êe ù_U `ûWòù\fò Gaõ cêñ jó KõgKê cûeòQò Gaõ ~òG ùcûe iû]êKê \êüLú Keòa cêñ Zûe aõg ^Á Keòù\aò û G[ô_ûAñ i^Ú uê KhÖù\ùf ùKûUò ùKûUò _û_ fûMò~ûG û ù~_eò @MYZò (@iõLý) jZýûcû^ Keòù\AQò û Gjò @mû^ú aýqò _ecûcôûu iõaò]û^ ijòZ _eòPòZ ^êjñ«ò û G[ô_ûAñ ùicûù^ bdue bêfcû^ Keò[û@û«ò Gaõ _êYò \Še bûMú jê@«ò û iû]ê uê KÁ ù\ùf ^òcÜ \Š còkò[ûG û ~\ò RùY c^êhý @^ý RùY c^êhýe céZýê Keò\òG ùZùa ZûjûKê _e R^àùe jZýûKeòù\ùf _ìeû ùjûA~ûG û Kò«ê i^Úuê iùZAùf ajêZ aW \Š còùk ~ûjûKò @^« R^àùe c¤ _ì‰ð jêG ^ûjó û iZþMêeê ^òR aûYúùe Kêj«ò ù~ :@]ðcêLú Mbðaûiþ ùcñ jeþ\cþ aûe´ûeþ, Rì^ú bìZþ _ògûPþ Kú, RaþfMþ iéÁò iõjûeþ û Gbkò bêfþ KeòaûaûfûKê _eùcgße bò^Ü-bò^Ü _âûYúcû^ue ù~û^ò MêWòKùe aûe´ûe cûZé Mbðùe _Kû«ò @[ðûZþ ùi R^à ù^aûcûùZâ jó céZýêKê _âû¯ ùjûA~ûG Gaõ ù~ùZ _~ýð« iéÁòe _âkd ùjûA^[ûG ùiùZ _~ýð« bìZ _ògûPe ù~û^ò I cû’e Mbðùe cjûKÁ eLô[ûG, ~ûjûKò ajêZ jó \êüL\ûdK ùjûA[ûG Gaõ ùiùZ _~ýð« lcû còùk^ûjó, ù~ùZ_~ýð« ùijò KÁ\ò@û~ûA[ôaû i^Ú ^òùR lcû Keò^[ôùa û [ùe \êaðûiû Ehò @bòcû^agZ @´âúh Ehò uê cûeòaû_ûAñ ^òR gqò iûjû~ýùe GK iê\gð^PKâ QûWòù\ùf û iê\gð^PKâ @´âòh Ehòu PeY Kê QêAñiûeò _êYò \êaðûiû Ehòuê cûeòaû_ûAñ Zûu @ûWKê @ûiòaûKê fûMòfû û \êaðûiû Ehò Pò«ûKeòù^ùf ù~ cêñ ajêZ aW bêfþ Keòù\fò û Kò«ê @]ôK icd ^[ôaûe ù\Lô \êaðûiû iê\gð^PKâe @ûùM @ûùM ù\øWòaûKê fûMòùf û ù\øWò ù\øWò gâú aâjàû Rúu _ûLKê Mùf Gaõ Kjòùf ù~ ùj bMþaû^ ! Ké_û Keò @û_Y ùcûùZ Gjò iê\gð^ PKâVûeê aÆû«ê û Gjû gêYò gâú aâjàûRú Kjòùf Ehò cjûgd Gjû ùcûe ilce K[û ^êùjñ û ^òR cêŠ C_ùe [ôaû aò_\Kê jùUA aûKê ~ûA Kjòùf Kò @û_Y bMaû^þ gueu _ûLKê ~û@û«ê û ùi jó @û_Yuê aùÆA _ûeòùa û Gjû gêYòaû cûùZâ jó \êaðûiû Ehò, bMaû^ gueu _ûLKê Mùf Gaõ Kjòùf Kò, ùj bMaû^þ ! Ké_ûKeò ùcûùZ Gjò iê\gð^ PKâVûeê aÆû«ê û Gjû gêYò bMaû^ gòa aâjàûu bkò aò_\Kê Uûkòù\A Kjòùf Kò @û_Y gâú aò¾ê bMaû^u _ûLKê ~û@û«ê, ùi @û_Yuê aùÆA _ûeòùa û Gjû gêYòaûcûùZâ jó bMaû^

140

i^Úuê KhÖù\aû ù~ûMêñ \ŠòZ

aò¾êRúu _ûLKê ~ûA \êaðûiû Ehò Kjòùf Kò ùj bMaû^! @û_Y jó ùcûùZ Gjò iê\gð^PKâVûeê aùÆA _ûeòùa, ^ùjùf AG ùcûùZ KûUò cûeòù\a û GjûgêYò bMaû^ aò¾êRú Kjòùf ù~ ùj Ehòae! Gjò iê\gð^ PKâ @û_Yuê KûjóKò cûeòaû_ûAñ PûjêñQò? C¼eùe \êaðûiû Ehò C_ùeûq icÉ NUYû aòhdùe iêYûAùf û Gjû gêYò aò¾ê cjûgd Kjòùf ù~, ùj \êaðûiû Ehò ! ~\ò @û_Y ùijò @´âòh Ehòu PeY ]eò lcû _âû[ð^û Keòùa Z Gjò iê\gð^ PKâ @û_Yuê ^cûeò lcû ù\A _ûùe, @^ý[û cêñ Z K'Y @^ý ùKøYiò ù\aZû @û_Yuê aùÆA _ûeòùa ^ûjó û Gjûe @^ý ùKøYiò aòKÌ ^ûjó û @ûi^Ü céZýê ù\Lô aýqò K'Y aû ^Keò_ûùe? ùiùZùaùk ~ûA \êaðûiû Ehò ù`eò~ûA @´âòh Ehòu PeY ]eò Kû¦òaûKê fûMòùf Gaõ jé\de ijòZ lcû cûMòùf û ùiùZùaùk ~ûA @´âúh Ehò ùijò iê\gð^ PKâ ^òR jûZùe ]eò \êaðûiû Ehòuê ù\ùf Gaõ Kjòùf Kò i^Ú Gaõ Ehòcû^u ijòZ K\û_ò \êüaðýajûe Keòaû @^êPòZ û Zûjûe _eòYûc ajêZ bdue ùjûA[ûG û “gâú Ké¾ Mêeê Kiþ^ú jêB ùJeþ aùPMû ùKø^þ” ù~ùZùaùk gâú Ké¾ Rúu Mêeê gâú \êaðûiû bkò Ehòcû^ue Gbkò @aiÚû ùjfû, ùZùa _êYò iû]ûeY aýqò Kò_eò aÆô_ûeòa ? qqqq

mû^ Mwû

141

_[bâÁuê cûMð \gð^ “bq icûR _âbêu aûÉaòK bqòVûeê ajêZ ùKûg \ìeùe” iZýùfûK @ûgâc Kùeøõ[û, Ròfäû-ùeûjZK, jeòdûYûùe Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) u _âKU \òai C_fùl Pûfê[ôaû _ûÆ \òaiúd (18 eê 22 Rê^ 2005 _~ýð«) iZþiw icûùeûjùe bq ai« iòõj ùi÷^ú ^òRe KûjûYú iêùYAQ«ò ~ûjûKò Ké_dû ^òcÜùe _X«ê:-

“_âbêù_âcú bq aiõZ iòõj ùi÷^úuê cûMð còkòaû” cêñ ai« iòõj ùi÷^ú, Mâûc Mû§ûeû Ròfäû-ùeûjZKþ jeòdûYûùe ejòaû aûfû @ùU Z[û _êeêYû iÚû^ c.^õ. Giþ 161 _ûŠa ^Meþ, c\eþ WûBeú _ûLùe, ~cê^û _ûeþ, \òfäú-92ùe ejê[ôfò û @ûc _eòaûe C_ùe cû^ò^ò@«ê \êüL MêWòKe _ûjûW QòŠò _Wò[ôfû û Z[û_ò c¤ _ecûcôûuê _ûAaûe Azû I \êüL MêWòKe ^òaûeY _ûAñ i^Ú I cj« cû^u _ûLKê ~òaû @ûiòaû Pûfê eLô[ôfê ,_e«ê ùKøYiò Vûùe c¤ \êüL MêWòKe ^òaûeY ùjfû^ûjó û _eòùghùe RùY RYûgêYû i^Ú gâú @ûiûeûcþ aû_êuê iûlûZ Kfê û ùiùZùaùk aû_ê Rúue \òfäúùe _ûLû_ûLô GK jRûe iõMZþ [ôùf û ù~Cñ KûeYeê ajêZ ^òKUeê ù\Lû Keòaû_ûAñ iêù~ûM còkòfû û @ûù¸ ^òRe \êüL I _ecûcôûuê _ûAaûe Ròmûiû Zû’u i¹êLùe eLôfê û ùi @ûcKê 7Uò cª (Iñ Mêeê, jeò Iñ, Iñ Gõ ^cü, Iñ ^cü gòaûd, Iñ ^ùcû bMaùZ aûiêù\aûd, jæúõ eûcûd ^cü I MûdZâú cª AZýû\ò) aùZAùf û ù~Cñ[ôeê ùMûUòG QûUòaû _ûAñ KêjûMfû Gaõ @ûC ùMûUòG (ùiûjõ) cª ~ûjûKê Êûõi cû¤cùe ‘ùiû’ bòZeKê I ‘jõ’ aûjûeKê aûjûe Keò R_ KeòaûKê KêjûMfû û GKû\gú I _ì‰ðòcûe aâZ, ùiûcaûe e aâZ I @Ácúe aâZ KeòaûKê Kjòùf û @]ôKeê @]ôK Zâòaõ] _âûYûdc I iò¡ûi^ùe aiò ]ýû^ fùMAaû I @^êÂû^ KeòaûKê Kjòùf û @ûù¸ cª ù^fê Z[û \êüL MêWòKê Kâ¦^ Keò _âKûg Kfêñ Z[û Kjòfê Kò ùcûe ùRùR ~òGKò Pûkòg ahð _ìaðeê ceò~ûA[ôùf ùi ajêZ aW ù_âZ ùjûA~ûAQ«ò û ùi @ûce \êARY bûBuê cûeòù\AQ«ò û @ûV-\gUò cAñhòKê cûeòQ«ò, _ûÆ-Q@Uò MûBKê cûeò ù\AQ«ò, _gêcû^ue ùKøYiò _òfû RúaòZ ejê^ûjûñ«ò û Nee icÉ i\iý ùeûMùe _úWòZ ejêQ«ò û \êüLe KûeYeê ùajûfþ @Uêñ Z[û ùKøYiò Kûc]¦û c¤ KeòaûKê ù\C^ûjûñ«ò û Gùa Kjê@Q«ò ù~ Zê¸e _òZû cjûgduê ù^A ~òaò û @ûù¸ aû_ê cjûgduê _âû[ð^û Kfêñ Kò @û¸uê aÆû«ê û _e«ê Q’ cûi _ùe ùijò ù_âZ @û¸e _òZûuê c¤ ù^AMfû û aû_ê cjûgd Kjòùf Kò ~ûjû ùjfû ùiMêWòK NUòaûe [ôfû, _gê @û\ò I ]^e jû^ò Z[û gûeúeòK ùeûMMêWòK _û_e ùbûM @ùU û ù~Cñ MêWòK Rúae _âûe²ùe ùfLûùjûA[ûG, ùiMêWòKZ ùbûMòaûKê _Wòa û @û_Y bqò Ke«ê û @ûù¸ _ecûcôû _âû¯ò _ûAñ i\û fûMòejòfê û aû_ê cjûgdu aêùSAaû _ùe @ûùc _ecûcôû _âû¯ò_ûAñ _ìeûgâ¡ûe ijòZ fûMòejòfê Z[û cêñ (ai« \ûi) iað _â[ùc gâú @ûiûeûcþ aû_ê @ûgâc \òfäúùe Pûkòg \ò^e @^êÂû^, cj« ^ùe¦â aâjàPûeúu _eûcgðùe Kfò û Gjû_ùe Pûkòg \ò^e Q@ @^êÂû^

142

_[bâÁuê cûMð \gð^

@ûiûeûcþ aû_ê @ûgâc _ùÆW eZfûcþ, c¤_âù\gùe cj« KûKû Rúu ZZßûa]û^ùe Kfò û Gjû_ùe \êAUò @^êÂû^ @ûgûeûc @ûgâc iûaecZú @jc\ûaû\þ MêRêeûUe ùcø^ c¦òeùe Kfò û ù~CñVûùe gâú @ûgûeûc aû_ê Rúu ijòZ bf bûaùe K[ûaû¼ðû Keòaû_ûAñ iêù~ûM còkòfû û ùiùZùaùk cêñ aû_êRúuê _Pûeòfò Kò aû_êRú ù~Cñ _ecûcôûuê _ûAaû_ûAñ cêñ Z[û iûeû bq icûR fûMò ejòQ«ò ùijò _ecûcôû KòG @U«ò? Kò_eò @U«ò? Z[û ùKCñVò ej«ò? Ké_ûKeò RYû«ê û Gjû gêYòiûeò aû_ê Kjòùf ù~ @û_Y fûMòeêj«ê iaê RYû_Wò~òa Gaõ ^òùŸðg ù\ùf ù~ MúZûRúe ùMûUòG @¤ûde _ûV _âZò\ò^ Keòaûe @Qò Gaõ ùKùaaò ~\ò ùcûe \gð^ _ûAñ Azû jêG, ùZùa ùMûUòG Kâòdû aZûCQò Kò Zò^ò\ò^ _~ýð« ùMûUòG ùKûVeú c¤ùe a¦ ùjA~û@ û ùKûVeú c¤ùe a¦ ùjaû _ìaðeê \ò^ùe LûAaû _òAaû QûWò\ò@, `kùe i§ýû _~ýð« _ûALû^û I aû[eêcþeê ^òa¼ðò ùjûA~û@ û ùijò Zò^\ ò ^ ò _~ýð« KòQa ò ò LûAaû _òAaû a¦Ke, aûjûeKê c¤ aûjûeòaû @ûagýK ^ûjó û _âùKû c¤ùe eêj, ZâûKU Ke û NeKê ~ûAiûeò cêñ GjûKê Zò^ò[e Kfò, _e«ê aû_êu \gð^ ùjfû^ûjó û @^êÂû^ Keòaû icdùe Rúa^ céZýê ijòZ iõNhð Keò ùeûMe iûcþ^û KeòaûKê _Wòfû û _e«ê Gjû_ùe aò _ecûcôû _ûAaû_ûAñ fûMòejòfò û ùiù_Ö´e 2000ùe i^Ú eûc_ûf \ûi cjûgd cjûeûRþu iZþiw KûVcŠú ùeûjZKþùe iêYòfò, ~òGKò ZZßmû^e @û]ûeùe MúZûRúuê aêùSAùf, Gjû_ùe MúZûe _ûV Keòaûeê c^ c¤ùe @ûiòaûKê fûMòfû Kò MúZûRúùe bMaû^ K'Y Kjê@Q«ò Gaõ aû_êRú K'Y aZûCQ«ò û iZùe K'Y @ûù¸cûù^ bMaû^u aòeê¡ùe iû]^û Keê^ûjêñZ ?i^Ú eûc_ûf Rúu \ßûeû Kjò[ôaû MúZûRúe @^êaû\Kê aêSòfò Z @«eûcôû Kû¦òaûKê fûMòfû Z[û aû_êRúuê ù\LûKeò Gjòiaê guû MêWòKê _PûeòaûKê Pûjófò û cêñ aû_êRúu _ûLKê MúZû ù^A Keò Mfò Z[û MúZûRúKê ù\LûA icÉ guû MêWòKê _Pûeòfò û _e«ê aû_êRú ùKøYiò ùMûUòGe aò guû icû]û^ Kùf^ûjó û cêñ aû_êRúuê Kjòfò ù~ @û_Yuê _ecûcôûu aòhdùe RYû^ûjóZ @û_Y bq icûRKê ^òR_ûLùe KûjóKò bâcòZ Keò eLôQ û G[ôùe aû_êRú ùcû @ûWKê @ûLô ù\ùLA Kjòùf Kò Zê bqò aòhdùe K'Y RûYòQê? û cêñ ùijòVûeê Kû¦ò Kû¦ò CVòfò Gaõ ^òR NeKê Pûfò@ûiòfò û _ecûcôûu _âû¯ò ^ùjaûeê Z[û i¦òjû^ Rúa^Kê ù\Lôiûeò Z[û jV eì_ú @^êÂû^ I aâZ MêWòKê Keòaû KûeYeê geúe ajêZ \êaðk ùjûAMfû Gaõ céZýê ^òKUùe ù\Lûù\aûKê fûMòfû û _êYò @^ý i^Úcûù^ (eû]ûÊûcú _^Ú, ]^þ-]^þ iZþMêeê, gâú iZþ_ûfþRú cjûeûR, gâú aûfù~ûùMgße Rú cjûeûR, \òaý ùRýûZò, aâjàûKêcûeú, ^òeõKûeú còg^þ, RdMêeêù\a c[êeû aûfû @û\ò)u _ûLùe VKòfò, _e«ê ù~Cñ ^ò‰ðûdK mû^ i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûR Kjòùf, Zûjû C_ùeûq ùKøYiò aò i^Ú I _^Úu _ûLùe ^ûjó û cêñ _½ûZû_ KeòaûKê fûMòfò ù~ Gjò icdùe _âûd _é[ôaú C_ùe Gbkò ùKøYiò i^Ú ^ûjûñ«ò, ~ûjûuê _ecûcôûu _âû¯ò ùjûAQò Gaõ ~òG Gjû Kjò_ûeòùa Kò; ùijò _ecûcôû KòG @U«ò ? Kò_eò @U«ò ? Gaõ ùKCñVûùe

mû^ Mwû

143

eêj«ò ? Gjû aòPûe Keò cêñ ]ñKò ]ñKò eûZòeûZò Kû¦òaûKê fûMòfò, i^Ú cû^u C_eê aògßûi CVòMfû û c^ùe @ûiòaûKê fûMòfû Kò ù~ùZùaùk gâú @ûiûeûc Rúu bkò iê_âiò¡ i^Ú jó gûÈ aò]ô ZýûM Keò c^cêLú @ûPeY KeêQ«ò Z[û KeûC@Q«ò ùZùa ùKCñ i^Úu C_ùe aògßûi Keû~òa ? i^Ú eûc_ûfþ Rú! mû^ Z ùgâ aZûCQ«ò, _e«ê Gjûu _ûLùe R^ icìj KòQò aò ^ûjó û ùd _ì‰ð i^Ú Kò_eò ùjûA _ûeòùa ? Gjò guû c^ùe @ûiòfû û KòQò\ò^ _ùe i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûRu GK gòhý ~òGKò @ûc Mâûce aûiò¦û [ôfû Zûu ijòZ ù\Lûùjfû Z[û ùcûe KûjûYú gêYò ùi ùcûùZ _êYò _ecûcôûu Êeì_ _ì‰ð i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûRu iZþiwKê \ßòZúdaûe ù^A @ûYò aùiA ù\ùf û cêñ ùMûUòG NYÖûe iZþiw gêYòfò Gaõ iZþiw ieòaû_ùe Kû¦ò Kû¦ò cjûeûRþ Rúuê ù\LûKfò û cjûeûR Rú ùcûùZ QûZòùe fùMA Kjòùf Kò ù~Cñ i^Úu _ûLKê @û_Y ~ûCQ«ò ùicûù^ gûÈaò]ô ZýûM Keò c^cêLú @ûPeY KeêQ«ò Z[û KeûC@Q«ò û ù~_eò Gjòiaê NUYû ùi _â[ceê jó RûYò[ôùf Kò ùcûùZ K'Y @ûagýK Gaõ ùcûe guû MêWK ò e icû]û^ i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûRþ ^òR PeYùe aiûA Gjò _âKûe Kùf û ZZß\gðú i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûR Kjòùf Kò _aòZâ MúZûRú @¤ûd 9 cª 25ùe _òZe_ìRû @[ðûZþ gâû¡ ù\aû c^û KeòQ«ò û @^ý ù\aú-ù\aZûcû^ue _ìRû Keê[ôaû aýqò cû^uê c¦aê¡ò~êq ùfLôQ«ò (MúZû @¤ûd 7 cª 12 eê 15 Z[û 20 eê 23 _~ýð«) û _e«ê gâú @ûiûeûc Rú “gâû¡ cjòcû” ^ûcK _êÉKùe gâû¡ ù\aû_ûAñ ùgâ aò]ô aùZAQ«ò û i^Ú gâú @ûiûeûc Rúu iûaecZò @jc\ûaû\þ @ûgâceê _âKûgòZ _ZâòKû Ehò _âiû\ @u-135 cûyð 2004ùe ùfLû @Qò Kò bìZ _ìRa ò û aûfû Z[û _òZe cû^uê _ìRa ò û aûfû Z[û @^ý ù\aú ù\aZûcû^uê _ìRa ò ûaûfû K'Y ùjùa, _X«ê _ZâòKûe @ûMûcú @uùe .....û @ûMûcú @ue _ZâòKû Ehò _âiû\ @u 136 @ù_âfþ 2004 _éÂû19ùe ùfLû[ôfûKò bìZ _ìRòaû aýqò bìZ ùfûKMêWòKê _âû¯ ùjùa, Z[û _òZe _ìRòaû aûkû _òZe ùfûKKê _âû¯ ùjùa Z[û gâúKé¾ u _ìRûeú bMaû^ gâú Ké¾ Rúu ùa÷KêY× ùfûKKê _âû¯ ùjùa û aòPûe Ke«ê gâú @ûgûeûc Rú \ßûeû _âKûgòZ gâû¡ cjòcû ^ûcK _êÉKùe _òZe _ìRòaûe C¼c aò]ô c¤ ùfLôQ«ò û Ké_dû bûa«ê - ùKjò aýqò Gjû c¤ Kjê[ôa ù~ Kì@ùe _Wò~òaû aýqò céZýêKê _âû¯ ùjûA[û@û«ò û _êYò ^òùR jó Kì@ùe _Wò~òaûe _eûcgð c¤ ù\C@Qò Z[û Kjê@QòKò Kì@ùe _Wòaû_ûAñ bf aò]ô aZûCQò Kò, \êAùMûW CùVA GKþ\cþ Wò@ûñ cûeò\ò@ û Gjû Kì@ùe _Wò ceòaûe ùgâ aò]ô @ùU û ~òG Gbkò Kùe^ûjó ùi ù\ûhú @ùU û K'Y ùijò aýqò iû]ê @ùU? Gjò bìcòKû gâú @ûiûeûc Rú i^Ú Keê@Q«ò, ùMûUòG _ùU Kjê@Q«ò Kò _ò¼e I bêZ _ìRòaûaûfû bìZ I _ò¼e ùjûA bìZùfûK I _ò¼e ùfûKKê ~òùa, ù~CñVûùe ùicûù^ ùbûKòfû Gaõ Zéhû¼ð ejò[û’«ò û _êYò ùicû^uê gâû¡ \ßûeû Zé¯ Keû~ûA[ûG û @ûC ùMûUòG aòPûe ù~ûMý aòhd @ùUKò

144

_[bâÁuê cûMð \gð^

ù~ùZùaùk ^òRe cûZû-_òZû RúaòZ [ôùf ùiùZùaùk ùicûù^ _âZ\ ò ^ ò @ZòKcþùe \êA[e ùbûR^ Keê[ôùf û Gùa céZýê _ùe ùijòcûù^ gâú MúZû Rú aòeê¡ iû]^û Keò \êüL\ûdú bìZ I _ò¼e Rì^úKê _âû¯ KeòiûeòQ«ò û Gùa ùMûUòG \ò^e gâû¡ùe ùicûù^ Kò_eò Zé_ô ùjûA_ûeòùa û 364 \ò^ K'Y LûAùa ? ù~Cñ[ô_ûAñ i^Ú I MêeêR^ ù\ûhú @U«ò û ù~Cñcûù^ iek ^òÃ_U @ûcôûcû^uê bâcòZ Keê@Q«ò û gûÈ mû^ ijòZ @_eòPòZ i^Ú jó Gjò RúaKê gûÈ aò]ô ejòZ iû]^û KùeA \êüL\ûdú ù~û^ò MêWòKùe _KûA[û’ «ò û gâú @ûgûeûc Rú gâú gòa Rúu C_ûi^ûe cª (Iñ ^ùcû gòaûd) I gâú aò¾ê Rúu cª (Iñ ^ùcû bMaùZ aûiêù\aûd) aZûA[û’«ò û Gjûe @Zòeq ò jeòI,ñ Iñ Mêeê @û\ò ^ûcMêWK ò c]ýeê ùKøYiò ùMûUòG cª ^òR Azû^êiûùe aûQò ù^aûKê Kjò[û’«ò Z[û ùiûjõ Kê \êA bûMKeò Êûõi\ßûeû Keòaû @û\ò cª \ò@«ò ~ûjûKò gûÈ c¤ùe _âcûY ^ûjó û aòPûe Ke«ê - ùKjò ùeûMú ~ûjûe ù_Uùe KÁ ùjC[ôa ùKøYiò ùa÷\ýu _ûLKê PòKò›û _ûAñ _âû[ð^û Keòa û ùa÷\ý, Zû @ûMùe Q@_âKûe aUòKû eLôù\A Kjòa ù~ ù~CñUû ùZûùZ bf fûMêQò, G[ô c¤eê ùMûUòG CùVA ^ò@ û ùi K'Y PòKò›K ùjûA_ûeòa? _aòZâ MúZûRú @¤ûd 8 cª 13ùe KjòQ«ò Kò :Icþ AZò GKûlecþ aâjà, aýûje^þ cûcþ @^êiàe^þ, ~ü _âdûZò ZýR^þ ù\jcþ iü ~ûZò _ecûcþ MZòcþ ûû13ûû Gjûe g±û[ð @ùUKò MúZû ùaûfòaû aûfû aâjà Kjê@Q«ò Kò (cûcþ aâjà) ùcûe aâjàe Z (AZò) Gjò GK (Icþ GKûlecþ) Icþ GK @le @ùU û (aýûje^þ) CyûeY Keò (@^êiàe^þ) iàeY Keò (~ü) ù~Cñ iû]K (ZýR^þ ù\jcþ) geúe ZýûM _~ýð« @[ðûZþ @«òc Êûõi _~ýð« (_âdûZò) iàeY iû]^û Keò[ûG (iü) ùijò iû]Kjó ùcû aûfû (_ecûcþ MZòcþ) _ec MZòKê (~ûZò) _âû¯ ùjûA[ûG û bûaû[ð @ùUKò, gâúKé¾ Rúu geúeùe ù_âZaZþ _âùag Keò aâjà @[ðûZþ jRûùeUò jûZ aògòÁ ùRýûZò^òe¬^ Kûk Kjê@QòKò ùcûe aâjàe iû]^û ùKak GK Icþ (Iñ) ^ûc \ßûeû céZýê _~ýð« Keòaûaûfû iû]KKê ùcûVûeê còkòaû aûfû fûb _âû¯ ùjûA[ûG û @^ý ùKøYiò cª ùcûe bqò_ûAñ ^ûjó Z[û ^òR MZòKê c¤ MúZû @¤ûd 7 cª 18ùe @^ê¼cûcþ @[ðûZþ @Zò NéYý ùaûfò KjòQò û Gjûe _âcûY MúZû @¤ûd 9 cª 20 eê 25 ùe KjòQòKò ~òG Zòù^ûUò ùa\MêWòK (EMþùa\, ~Rêùað\ Z[û iûcùa\)ùe a‰ðúZ aò]ô \ßûeû ùcûe iû]^û Keò[û’«ò Z[û @^ý ù\aZûcû^ue _ìRû Ke«ò ùicû^ue R^à céZýê Z[û ÊMð ^Kð _âû¯ò Pûfê ejò[ûG Z[û _ò¼euê _ìRû Keòaû aýqò (gâû¡ ù\C[ôaû aûfû) _ò¼e ùjûA _ò¼e cû^uê _âû¯ ùjûA[û’«ò û bìZ _ìRû Keê[ôaû (ùZeZc, iZeZc, ahðKò, @iÚòKê CVûA Mwû @û\òùe Kâòdû KùeA Rk _âaûj Keòaû I KùeAaû, _òŠ ù\aû @û\ò bìZ_ìRû @ùU û) bìZ Rì^ú _âû¯ò Keò bìZùfûKKê Pûfò~òùa,Zû’_ùe _é[ôaú C_ùe _[bâÁ ùjûA Nìeò aêfòùa û Gjò icÉ _ìRû @aò]ô _ìaðK @mû^ _ìaðK c^cêLú @ûPeY @ùU û G[ô_ûAñ Gjû aý[ð @ùU û

mû^ Mwû

145

_âcûY MúZû @¤ûd 16 cª 23-24 û aòùgh -GVûùe PZê[ðZc @[aðùa\ e aòaeYú G[ô_ûAñ ^ûjóKò, G[ôùe _ìRûaò]ô Kcþ Z[û iéÁò eP^û @]ôK @Qò û G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 18 cª 62ùe KjòQ«ò Kò, ùijò _ecûcôûu geYùe ~û, ~ûjû`kùe ùZûe _ì‰ð cêqò ùja Z[û _ecgû«ò Z[û gûgßZ iÚû^ @[ðûZþ iZýùfûKKê _âû¯ ùjaê Z[û MúZû @¤ûd 15 cª 4ùe KjòQ«ò Kò ZZß\gðú i^Ú còkòMùf Zûueò ^òùŸðg @^êiûùe gûÈ aò]ô @^êiûùe iû]^û Keòaû CPòZ û Gjû_ùe _êYò ùijò _ec_\ _eùcgßeuê ùLûRòaû CPòZ ù~CñVûKê ~òaû_ùe iû]Ke K\û_ò R^à-céZýê ùjûA^[ûG @[ðûZþ @^û\ò ùcûl _âû¯ ùjûA~ûA[ûG û (MúZû Kjòaû aûfû Kûk @[ðûZþ le _êeêhaâjà Kjê@Q«ò Kò) cêñ c¤ ùijò @û\ò_êeêh _eùcgßeu geYùe @Qò û i^Ú eûc_ûf, Rú Kjòùf Kò, @^ý iaê i^Ú Kêj«ò ù~,_û_e ùbûM Z _âûe²ùe ùfLû ùjûA[ôaû KûeYeê RúaKê ùbûMòaûKê _Wò[ûG û bqò KeòPûfòaû CPòZ, @ûMKê @ûiê[ôaû \ßòZúd Rúa^ iêLcd ùjûA~òa û Ké_dû aòPûe Ke«ê:- Kûjûe ùMûWùe KYÖû _gò[ôa Gaõ ZûKê ajêZ _úWû ùjC[ôa û ùijò KYÖûeê KÁ ^òaûeY _ûAñ @^ý KûjûeòKê _âû[ð^û Keòa, ùZùa C¼e còùk ù~ KYÖûKê _gòejòaûKê ù\, ùRûZû _ò§ò ù^, bbòhýZùe KYÖû fûMòa ^ûjó û ùijò aýqò K'Y iVòKþ C_ù\g ù\C@Qò? KûjóKò^û KYÖû _gò[ôaû ùMûWùe ùRûZû _ò§û~ûA _ûeòa ^ûjó û _â[ùc KYÖû aûjûeò~ûC, Zû’_ùe Gjò bdùe ùRûZû _ò§òa Kò, _êYò Kûùk \ßòZúd[e KYÖû _gò^~ûC û VòKþ Gjò _âKûe ‘_ì‰ð _ecûcôûu’ (_ì‰ð i^Ú) u geYùe @ûiòaû `kùe _û_ eì_ú KYÖûe KÁ icû¯ ùjûA[ûG û _êYò iû]K _ì‰ð _âbêu gûÈ aò]ô @^êiûùe iû]^û eì_ú ùRûZû Gjò bdùe _ò§a ò Kò, _êYò Kûùk @ûC[ùe ùKøYiò _û_ eì_ú KYÖû KÁ\ûdK ùjûA^~ûC û icÉ i^Úcûù^ _aòZâ MúZû Rúe @^êaû\ùe @[ð MêWòKe @^[ð KeòQ«ò û MúZû @¤ûd 7 cª 18 I 24ùe “@^ê¼cûcþe @[ð @Zò C¼c KeòQ«ò Z[û @¤ûd 18 cª 66ùe “aâR” g±e @[ð ‘@ûiòaû’ KeòQ«ò û _âKéZùe Kò«ê @^ê¼ce @[ð @ZòNéYý ùjûA[ûG Z[û aâRe @[ð ~òaû ùjûA[ûG û ZZßmû^e @bûaeê Z[û mû^jú^ Mêeêcû^u KûeYeê jó iað bq icûR gûÈ aò]ô ejòZ iû]^û Keò ajê cìfý c^êhý R^à aý[ð Keê@Q«ò û (_aòZâ MúZû @¤ûd 16 cª 23-24) û icÉ _aòZâ ]cð MêWòKe _aòZâ @ûcôûcûù^ ZZßmû^ ijòZ @_eòPòZ @U«ò û ù~Cñ KûeYeê bŠ Gaõ ^Kfú Mêeê, i^Ú, cj« Z[û Ehò cû^ue \aþ\aû/bûC fûMòejòQò û ù~Cñ icdùe _aòZâ bq icûR @û¤ûcôK ò ZZßmû^ ijòZ IZüù_âûZü bûaùe _eòPZ ò ùjûA~òùa,ùijò icdùe Gjò ^Kfú Mêe,ê i^Ú, ÊûcúRú I @ûPû~ýð cû^uê fêPa ò û_ûAñ iÚû^ còka ò ^ûjó û C_ùeûq iZýZûKê @ûLôùe ù\Lôiûeò cêñ Z[û _eòaûee @^ý i\iý i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu PeYùe fûMò~ûAQê û _ìeû _eòaûe c¤ùe ùKøYiò ùeûM ^ûjó Gaõ ù~Cñ bìZ _eòaûee ùKøYiò i\iýuê cûeòù\C[ôfû, ùKøYiò _gêKê cûeòù\C[ôfû, Kûc ]¦û Pûfê ejòaûKê ù\C^[ôfû, Zûjû Gùa ùKak Neê ^êùjñ _êeû Mâûc QûWò _ùkA~ûAQò Z[û @^ý iµKðúd cû^u NeKê Pûfò~ûAQò û ù~Cñcûù^

146

_[bâÁuê cûMð \gð^

Gùaaò gâú @ûiûeûc Rúu _ìRûeú @U«ò -ùiVûKê ~ûA bìZ Kêj«òKò ùijò ai« @û\òu Méjùe Z _ecûcôûu ^òaûi ùjûA~ûAQò û Zûuê _ecûcôûu Êeì_ _ì‰ð i^Ú còkò~ûAQ«ò û @ûùc ùicû^u _ûLKê ~ûA _ûeòaê ^ûjó û i^Ú eûc_ûfþ RúuVûeê C_ù\g _âû¯ò_ùe @ûù¸cûù^ iµê‰ð iêiÚ I iêLú Rúa^ @ZòaûjòZ Keê@Qêñ û @ûc _eòaûe I iµKðúdue _ûLû_ûLô \êAgj i\iýcûù^ i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu C_ù\g _âû¯ Keòù^AQêñ û ù~Cñcûù^ Kò @ûMeê @ûiûeûc Rúu gòhý [ôfê û i^Ú eûc_ûfþ Rúu \ßûeû Kjò[ôaû ZZßmû^Kê aêSòiûeò _ûLû_ûLô \gjRûe gâú @ûiûeûc Rúu gòhý c¤ iZýMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu geYùe @ûiò~ûAQ«ò û ùicûù^ c¤ ùcû bkò _½ûZû_ Keê@Q«ò û ùcûe bq icûRuê _âû[ð^û @ùUKò ~ûjûuê aò _ecûcôû _ûAaû_ûAñ CiôêKZû @Qò, ùLûRòaû Pûfê@Qò Ké_dû _ecûcôû Êeì_ _ì‰ð i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu PeYùe @ûiò ^òR Rúa^Kê iêLú a^û«ê Z[û _ecûcôû _âû¯ Ke«ê û bq ai« \ûi ùcûaûAf ^õ-9812151088

“@nê Z Keò g à û ” _ìR^úd Mêeêù\a Rú! \ŠaZ _âYûc, cêñ ^òR _eòaûee Lêiú @û\e _ìaðK iìPòZ KeòaûKê PûjêñQò Kò, Rû^ê@ûeú 2000e @ûe¸ùe @û_Yu _âaP^ / iZþiw ZûR_êe Mâûc ù\jfúùe gâú cêeûeú bq u ^òaûiùe Pûfê[ôfû Z @^ý GK bqe Sò@, ùcûe _^ôú gâúcZú aòckû ù\aú (QûIfû)uê KjòfûKò, PûPú cjûgdû !_ùWûgú Mâûcùe ù~Cñ iZþiw Pfê@Qò ~\ò @û_Y ùijò cjûeûRuVûeê ^ûc ù^Aù^ùa ùZùa @û_Yu @iû¤ ùeûM (ùceê\Še jûWùe GK AñPþe aýa]û^) VòKþ ùjûA_ûeòa û ùcûe _^ôú ùijò Sò@Kê Kjòfû Kò @fþ AŠò@û ùcWòKûf A^òÁòPýêU @`þ eòiPð ùiYÖe @`þ iûA^þiþ, \òfäúùe ~ûjûe @ùXAahð PòKò›û ùjûAiûeò @i`k ùjûAiûeò[ôa Z ùijò ùMûUòG ^ûc @[aû g±ùe ùKCñ gqò @Qò, ~ûjû Kò ùcûe @iû¤ ùeûM VòKþ ùjûA~òa ? KòQò icd _~ýð« \êARYu c¤ùe ~êqZ ò Kð Pûfêejòfû, ùghùe ]ôùe ]ôùe Pûfò ùijò iZiwKê ~òaû_ûAñ ^ò‰ðd ^ò@ûMfû û _ec _ìRý i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu _âaP^ / @céZaûYú gêYò @]û QòŠò~ûA[ôaû bqòe Zûe _ê^ü a¦úùQûWþ u \ßûeû ù~ûWòMfû Gaõ @ùXA ahðe PòKò›ûùe C_ic ^_ûA ùKak ^ûce iàeYùe _ûÆ\ò^ bòZùe jó @iû¤ ùeûM VòKþ ùjûAMfû û Gjû_ìaðeê Wûqecûù^ Zûuê @ûù\ø aiòaû_ûAñ I QòWû ùjaû_ûAñ iµì‰ð bûaùe c^û Keò[ùô f û ~ûjûKò @ûRòc¤ UâòUþùcYÖþ iäò_þùe ùfLû@Qò Z[û ùijò GK AÆ e aýa]û^e GKþè-ùe c¤ cjRê\þ @Qò û iaêVûeê aW iciýûùcûe _^ôúKê Gjû [ôfûKò ,Zûu\ßûeû aiòaû @aiÚûùe _ûALû^û ùjûA _ûeê^[ôfû Gaõ jûZ ù]ûAaû icdùe Z \g _¦e cò^òUþ _~ýð« Kû¦òaûKê _Wê[ôfû, KûjóKò^û @]ôK ^Añ _Wòùf @]ôK ~ªYû ùjC[ôfû û Gùa ùi _ec_ìRý iZýMêeê eûc_ûf Rú cjûeûR Rúu @ûgúaðû\eê 50 Kòùfû Mâûce aÉê/ IR^ ^òùR ^òùR ùUKò

mû^ Mwû

147

ù^A_ûeêQò Gaõ iµê‰ð iêiÚ @ùU û ùcûe iað _ûVK cû^uê _âû[ð^û @ùUKò _eùcgßeu Zêfý i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûR ~òGKò Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) cjûgdu _ì‰ð Ké_û _ûZâ @U«ò, ZûuVûeê gúNâûZògúNâ cêq (^òügêË) ^ûc _âû¯Keò i_eòaûe KfýûY Keû«ê Z[û _ì‰ð ùcûl Z[û iZýùfûK (gûgßZcþ iÚû^cþ) _âû¯ Ke«ê û @û_Yu ùiaK bq ^[êeûc Mâûc Qûafû, \òfäú, \ìebûh - 20913936 û

“@i¸aKê i¸a Kùf _eùcgß e ” cêñ bq iêùe¦â \ûi, Mâûc Mû§ûeû, Z. iûõ_fû, Ròfäû.-ùeûjZKe aûiò¦û @ùU û ùcûe @ûdê 31ahð @ùU , Z[û _òfûùakeê jó _ecûcôûu _âû¯ò_ûAñ fûMò ejò[ôfò Z[û c^cêLú _ìRû (c¦òe MêWòKê ~òaû, aâZ @û\ò Keòaû, gâû¡ ù\aû) c¤ Keê[ôfò û _e«ê gûeòeúK I cû^iòK KÁ fMûZûe fûMò ejò[ôfû û Z[û_ò c¤ _ecûcôûu _âZò aògßûi Z[û _ecûcôû _âû¯òe CÊêKZû c^ùe [ôfû û Gjò C›ôêKZû ùcûùZ i^þ 1995ùe i^Ú @ûiûeûc aû_êu ^òKUKê ù^AMfû û cêñ ZûuVûeê ^ûc C_ù\g ù^fò I ù~_eò bqòcûMð aû_êRú aùZAùf ZûjûKê @ûMâje ijòZ iû]^û Kfò û _e«ê ^û ùKøYiò gûeúeòK KÁ \ìe ùjfû ^ûñ jó ùKøYiò @û¤ûcôK ò C_f²ò ùjfû, @]ôK«ê KÁ aXòPûfòfû û cêñ @ûiûeûc aû_êu aùZAaû @^êiûùe iû]^û Keê[ôfò û ù~_eò 250 còfòfòUe \êMþ] iKûùk Gaõ 250 cò.fò. i§ýûùe _òC[ôfò Gaõ ùcûe cªùe ù~ùZùMûUò @le [ôfû ùiZòKò fl cª R_Keòaû Gaõ icû]ô fùMAaû û Gjû Pûkòg \ò^e Kâòdû [ôfû, ~ûjûKò Gjû GK @^êÂû^ ùjC[ôfû û Gjòbkò cêñ fMûZûe PC\Uò @^êÂû^ Kfò û [ùe cêñ aû_êRúu iZþiwùe gêYòfò Kò iûZ\ò^ _~ýð« ^òeûjûe ejò cª R_ Keòaû, icû]ôùe aiòaû Z[û _âûYûdûc Keòaû\ßûeû Bgße _âû¯ò ùja û _êYò cêñ Gjò aP^ MêWòKê iZý ùaûfò cû^ò ù^A ùijòbkò Kfò û _e«ê _ecûcôû _âû¯ò a\kùe C_aûi ejòaû KûeYeê céZýê ^òKUùe _jÆôMfû û Z[û _âûYûdc Keòaû\ßûeû cÉòà i«êk^ aòMòWòMfû Gaõ _ûMk bkò ùjûAMfò û AZò c¤ùe ùcû C_ùe iZþMêeê _ì‰ði^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu Ké_û\éÁò _Wòfû Z[û ùcûùZ ùiù_Ö´e 2000ùe _ìRý Mêeêù\a i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRuVûeê ^ûc C_ù\g _âû¯ ùjfû û C_ù\g còkòaû cûùZâ jó ùcûùZ Gbkò fûMòfû ù~_eò ùKjò \ú_ùe Nò@ Xûkòù\fû Z[û ùcûe Rúa^ gû« aýaiÚòZ ejòaûKê fûMòfû û _ì‰ð i^Ú _û_Kcð MêWòKê icû¯ Keò_ûe«ò, Gjûe _âcûY ùcûe Rúa^ùe ÆÁ eì_ùe ùiùZùaùk NUòfû ù~ùZùaùk cêñ cB 2004 ùe ùJewûaû\þ cjûeûÁâùe i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûRu iZþiw _ûAñ K_Wû ùUYÖþe ùiaû Keê Keê 25 `êU C_eê ZkKê _[êe@ò û PUûYùe _WòMfò û GVûùe KûkKê @^ý KòQò jó c¬êe [ôfû Z[û ùcûe ùceê\Še jûW bûwòMfû Gaõ ùcûe geúee Zk @w @Kûcú ùjûAMfû û ùijò

148

_[bâÁuê cûMð \gð^

icdùe cêñ ^òRe iZýMêeê ù\aRú i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRuê iàeY Kfò û ùcûe Mêeùê \au \dûeê ùijò icdùe jó \êAùMûW VòKþ bûaùe Kûc KeòaûKê fûMòfû û Meúaþ, Kûf Wùe÷ KeþZûeþ ùi, ùR÷ ùR÷ RM\úgþ û ùRøeû ùRøeú SûWþZú, _Mþ eRþ Wûùe÷ gúgþ ûû Gjû_ùe ùcûùZ ùJewûaû\e NùeûA jiþ_ûZûf (_Ua]ð^ ji_òUûf) Kê ù^A ^ò@ûMfû û ùiVûùe Wû.-Wú.Rú _Ua]ð^ ùcûe geúeKê ~ûÆ Kùf Z[û ùcûe ùceê\Š jûWe GKè-ùe Kùf û eòù_ûUðeê RYû_Wòfû Kò ùceê\Še jûW bûwò ~ûAQò û eòù_ûUðKê ù\Lô Wû. ajêZ @ûP´òZ ùjûA Kjòùf ù~ @û_Yu ùceê\Še jûW bûwò~ûAQò Gaõ Zûjûe GK UêKêeû bûwò @fMû ùjûA~ûAQò û Wû. aûe´ûe ùcûe ùMûW \êAUòùe jûZ fùMA ù\LôaûKê fûMòùf Kò @û_Yu ùMûW C_ùe _ecûcôûu aòùgh Ké_û @ùU ù~, @û_Yu _û\ VòKþ Kûc KeêQò , KûjóKò^û Gjò eòù_ûUð @^êiûùe @û_Yuê ^ò½òZ _ûeûfòiòiþ ùjaûe [ôfû û ùijò jûiþ_ûZûkþùe cêñ Zò^ò\ò^ _~ýð« ejòfò û Gjû_ùe cêñ QêUò ù^A ^òRNe jeòdûYûKê @ûiòMfò û GVûùe ùeûjZKþùe cêñ ^òR PòKò›û _âiò¡ @iÚògfý aòùghm Wûqe PWþXûu \ßûeû KùeAfò û Wû.PWþXû c¤ ùcûe eòù_ûUð ù\Lôiûeò @û½~ýð ùjûAMùf Z[û Kjòùf ù~ @û_Y Pfûaêfû ùKcòZò KeêQ«ò ? @û_Yuê Z eòù_ûUð @^êiûùe _ûeûfòiòiþ ùjaûe [ôfû û Wû. PWXû _êYò eõMú^þ GKè-ùe KùeAùf Z[û Kjòùf ù~ Gjûe PòKò›û i¸a ^êùjñ û GjûKê @ùÈû_âPûe \ßûeû ù~CñiZ òÚ ùò e @Qò ùijòVò eLû~ûA_ûeòa û ~ûjû `kùe jûW @ûC bûwò _ûeòa^ûjó û ùi jûZ MêWòKê ak ù\aû_ûAñ Aù¬Kþi^þ ù\aû @ûe¸ Kùf Gaõ Zò^ò cûiùe _êeû Aù¬Ki^ fûMòMfû û ùi _êYò Kjòùf Kò ^ò½d @ùÈû_âPûe KeòaûKê _Wòa, ^ùjùf aûKò[a ô û jûWMêWK ò c¤ bûwò~ûA_ûùe û @È_âPûe aûa\Kê \êAfl Uuû Lyð ùjaùaûfò Kjòùf û _êYò ùijò icdùe Wû. Kjòùf Kò eòù_ûUð @^êiûùe @û_Yuê Zò^òcûi bòZùe céZýê ùjûA~ûA [û@û«û û @ûRò @û_Y _ecûcôûu Ké_ûùe RúaòZ @Q«ò û cêñ @ùÈû_âPûe _ûAñ \êA fl Lyð KeòaûKê @ic[ð [ôf,ò G[ô_ûAñ cêñ @ûCRùY Wûqeu ^òKUKê PòKò›û _ûAñ Mfò û ùi c¤ ùcûe eòù_ûUð ù\Lô @û½~ýðùe _WòMùf Gaõ Kjòùf Kò ~\ò @ùÈû_âPûeùe aòk´ ùja ùZùa @^ý jûWc¤ bûwò_ûùe û ùi c¤ Kjòùf ù~ eòù_ûUð @^êiûùe @û_Yuê _ûeûfòiòiþ ùjaûe [ôfû, @û_Y Pûfû-aêfû Kò_eò Keò_ûeêQ«ò ? ùghùe cêñ jûeò~ûA ^òR Mêeêù\a i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu PeYZùk _âû[ð^û Kfò û ùiùZùaùk ùcûe _ìRý Mêeêù\a ùcû C_ùe \dûKùf Gaõ cÉKùe jûZeLô Kjòùf “_êZâ! @û_Y aòfþKêfþ VòKþ ùjûA~òùa, @ûRò ~\ò _eùcgße Kaúeþ iûùja Rúu geYùe ejò^[û« ùZùa @û_Yuê KÁ ùbûM Keò ceòaûe [ôfû û @û_Yu @ûdê @]ôK @ûMKê ^[ôfû û @û_Y _êYò[ùe Wûqeuê ù\LûA^ò@” û cêñ MêeêRúu @ûù\gû^êiûùe Zjó _e\ò^ jó Wûqeuê ù\ùLAfò, ~òGKò ùcûe GKè-ùe KeòQ«ò , ùi GKè-ùe ù\Lô @û½~ýð PKòZ ejòMùf Gaõ Kjòùf ù~Cñ jûW bûwò~ûA @fMû ùjûA~ûA[ôfû, Zûjû @ûù_ @ûù_ C_eKê CVò Kò_eò ù~ûWòMfû û Wûqe cjûgd Kjòùf ù~ Gjò jûWUòe Gbkò iÚòZò [ôfû ù~ ù~_eò ùKøYiò MûWò (~û^) ajêZ @]ôK Cy iÚû^Kê

mû^ Mwû

149

CVê[ôa û Zûjûe A¬ò^þùe @iêaò]û ùjûA~ûA[ôa, Zûjû ù`eò jó @ûiò_ûeòa @[aû _â[c Mòdeùe _[e @û\òKê PKe Zùk fMûA ùijòVûùe ùKak eLû~ûA _ûeòa, @ûMKê PXò_ûeòa ^ûjó û @û_Yu jûWUò G_eò bûaùe C_eKê PXò~ûA ù~ûWò ~ûAQò ~ûjûKò Wûqeú AZòjûie aûjûee K[û @ùU û G[ôeê ùcûùZ c¤ @^êbêZò ùjCQò ù~ ùKøYiò gqò @Qò ~ûjûKò @i¸aKê i¸a Keò_ûeò[ûG û GjûZ @ùÈû_âPûeùe c¤ VòKþ ùjûA_ûeò^[û’«û û @ùÈû_âPûe Keò G[ôùe ùKøYiò _\û[ð beò ùijò `ûuûKê _ì‰ð Keû~ûA _ûeò[û’«û û Zû_ùe aò @û_Y ~\ò ùKøYiò IR^ CùVAaû Kû~ýð Keò[û’ù« ùZùa _êYò ùijò jûW Liò~ûA @û_Y LUò@û C_ùe ~ªYû ùbûM Keò ceò[û’ù« û Wûqeu aêSò_ûeòaû bòZùe c¤ @ûiê^[ôfû û cêñ Kjòfò Kò _ì‰ðaâjà Kaúeþ iûùjau Êeì_ ùcûe _ìRý Mêeêù\a i^Ú eûc_ûfþRú cjûeûR ùcûe _û_KcðKê KûUòù\A Z[û ùcûe céZýêKê Uûkòù\A ^òR ùKûUûeê ùcûùZ ^ìZ^ Rúa^ _â\û^ KeòQ«ò û _eùcgße Kaúeþ iûùjau aûYú @ùU :“ùRû ùceú bqò _úùQûWú ùjûB, ùZû jcþeû ^ûcþ ^ ùfùa ùKûB” Gùa cêñ iµì‰ð iêiÚ @ùU Z[û iZýMêeêu PeYùe @ûcô KfýûY ùjZê ^òüÊû[ð ùiaû Keê@Qò û 50 Kò.Mâû. IR^ @ûù_@ûù_ jó CùVA ù^A Pûfò_ûeêQò û @û¸e Mêeêù\au aûÉaòK CùŸgý Z bqò KùeA RúaKê aòKûe ejòZ KùeA ^òR _ec (ùgâÂ) ]ûc iZýùfûKKê ù^A~òaû @ùU û GVûKûe ùQûU-ùcûU iêLZ @ûce Mêeêù\a ^òR bŠûeeê ù\A ù\CQ«ò û ~ûjû`kùe Rúa bqò cûMðùe fûMòejê û @Zü iað icûRKê _âû[ð^û @ùUKò, @û¸ Mêeêù\au PeYùe @ûiò iZýbqò Ke«ê Z[û iûõiûeòK iêL MêWòK ijòZ @ûcô KfýûYe cûMð c¤ _âû¯ Ke«ê û iZþ iûùja !! aòùgh:- EMþùa\ cŠk 10 iêq 161 cª 2 ùe _ê‰ð _ecûcôû KjòQ«ò Kò ,ùj gûÈû^êKìk iû]^û Keòaûaûfû iû]K! Zê iµì‰ð bûaùe ùcûe geY MâjY Ke, @[ðûZþ iõid ejòZ ùjûA ùcûe bqò Ke, cêñ ùZûe @iû¤ ùeûMKê c¤ icû¯ Keòù\aò, ~\ò ùZûe @ûdê c¤ aûKò ^[ôa ùZùa ùZûe @ûdêe Êûõi aùXA gùjahð Keòù\aò û C_ùeûq K[û _âbêu iûc[ðýZûKê _âcûYòZ KeêQò û bq iêùe¦â \ûi ùcûaûAf ^õ-9992600826 û

“_âbê Meúacû^ue Mêjûeú gêYòùf” cêñ Kcðaúe _êZâ gâú Nûiúeûc _êZâ gâú ùQûUêeûc, Mâûc-beûY, Ròfäû.-ùeûjZK e iÚûdú aûiò¦û @ùU û iað _â[ùc cêñ I _ìeû _eòaûe i^þ 1986ùe ^òeõKûeú aûaû jeù\aþ iòõjRú cjûeûRuVûeê ^ûcù^fò û ùiùZùaùk cêñ bCYú cû^uê PêWò _ù§Aaû Kû~ýð Keê[ôfò û @û[ðôK iÚòZò bf[ôfû û ]ôùe ]ôùe iÚòZò Leû_ ùjaûKê fûMòfû û _êYò KòQò \ò^_ùe ùcûe _^ôúe geúeùe bkòKò bkò ùeûM iéÁò ùjaûKê fûMòfû û ZûjûKê bM¦e e ùeûM I _òZùKûhùe _[e ùeûM ùjûA[ôfû û Wûqecûù^ @ùÈû_âPûeùe ùKûWòG jRûe Uuû fûMòa ùaûfò Kjòùf û ùiùZùaùk ùcû Nùe

150

_[bâÁuê cûMð \gð^

ùKûWòG jRûe \û^û c¤ ^[ôfû Gaõ ùcûùZ c¤ \cû (]Añù_fû)e ùeûM [ôfû û ùcûe _^ôú Z[û cêñ ^òRe KÁKê cù^ _KûA \êüL c^ùe @ûùfûP^û KeòKeò GK @ùUûeòKèûùe aiò aiþÁûŠ Kê ~ûC[ôùf Kò, @[ð Z ^ûjó Gùa @ùÈû_âPûe Kò_eò ùja ? @ûù¸ Z ceòjó ~òaê û ùijò @ùUûùe RùY bCYú aiò[ôùf û ùi @ûcKê icÉ K[û _Pûeòùf Gaõ Kjòùf Kò, @û_Y Kùeû÷õ[û Pûfò ~û@û«ê ùiVûùe RùY cjûeûR Rú @Q«ò Gaõ ùeûMêWòK_ûAñ ùJh] aò^ûcìfýùe \ò@«ò û ùcûe _^ôú bqcZú ùcaû ù\aú 27.07.2003ùe iZýùfûK @ûgâc Kùeøõ[û Kê Mùf Z[û a¦úùQûWþ iZýMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRuê ^òRe icÉ ùeûM I Méje @aiÚû aòhdùe Kjòùf û iZýMêeê ù\a ajêZ @û\e ù_âc ijòZ icÉ aòhd gêYòùf Z[û Kjòùf Kò Sò@ GVûùe ùKøYiò ùJh] @û\ò \ò@û~ûG ^ûjó, ùKak @ûcôKfýûYe cûMð aêùSA\ò@û ~ûA[ûG Z[û bqò Keòaûe aò]ô _aòZâ ùa\MêWòK I _aòZâ MúZûRúe @û]ûeùe gûÈû^êKìk aùZA \ò@û~ûG û _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ iûùja Rúu Ké_û \ßûeû ùKak cª R_ Keòaû cûùZâjó iaðKÁ \ìe ùjûA~ûA[ûG Z[û cìk fûbZ R^à céZýêeê _ì‰ð eì_ùe Rúae ùQûùUA (cêqò) KùeAaû @ùU û icûR iê]ûe I @^ý iêLZ ^ògêË @ûù_ @ûù_ ùjûA~ûG û eûc^ûce ùJh] ù\A ùcûe iûeû _eòaûeKê KéZû[ð Kùf û Gùa @ûù¸ ù_âc _ìaðK Rúa^ @ZòaûjòZ Keê@Qêñ û icÉ ùeûMMêWK ò ùKak ^ûc iàeY \ßûeû I Mêeùê \au @ûgúaðû\ cûùZâ jó icû¯ ùjûAMfû û @ûù¸ a¦úùQûWþuVûùe Mêjûeú KeêQêñ Kò, \ûZû @û¸cû^uê ù~Cñbkò iêLú Rúa^ ù\AQ«ò ùijòbkò jó icÉue Ké_ûKe«ê û bq Kcðaúe \ûiþ, _êZâ- gâú Nûiúeûc, Mâûc beûY, Z. cjc, Ròfäû.-ùeûjZKþ

“bMaû^ ùjùa Z Gjòbkò” cêñ bq cjûaúe iòõj _êZâ gâú ùKje iòõj, Mâûc-XeûYû, Ròfäû-S{eþ, (jeòdûYû)e aûiò¦û @ùU û _â[ùc cêñ gòauê KùVûe bqò Keê[ôfò û ùcûe _ûKiÚkú Gaõ aéKKþùe Nû ùjûA~ûA[ôfû Gaõ ùcûùZ ùcûe bûA bq cùj¦â iòõj PòKò›û KùeAaû _ûAñ ùcWòKûfKê ù^AMùf û Zûjû _ìae ð ê c¤ ajêZ @[ð aýd ùjûA~ûA[ôfû û _e«ê ùKøYiò @ûeûc còkòfû ^ûjó û ùcWòKûfùe @fUâûiûCŠ Keòiûeòaû_ùe Zò^ò[e @ùÈû_âPûe ùja ùaûfò Kjòù\ùf û Gjû gêYò cêñ ajêZ bdbúZ ùjûAMfò û cêñ @ùÈû_âPûe KùeAaûKê c^û Keòù\fò û Lû\ý c¤ LûA ùjC^[ôfû û @aiÚû iµì‰ð Leû_ ùjûA~ûA[ôfû û ùcûe aWbûA cùj¦â Kjê[ôfû Kò Zêùc i^Ú eûc_ûf RúuVûeê C_ù\g ù^A^ò@, ùi Êõd _ì‰ð _ecûcôûu @aZûe @ûiòQ«ò û Kaúeþ _eùcgße _ì‰ðaâjà @U«ò û cêñ Kjê[ôfò ù~ gòa bMaû^u @ûMùe ùZûe Kaúeþ Rêfûùj (\eRú/ aêYûKûe) e K'Y iûc[ðý @Qò û Kaúeþ Z RùY Kaò [ôfû, ùi bMaû^ ùjûA_ûeòa ^ûjó û ùcûe aWbûA cùj¦â iòõj _êZâ gâú ùKje iòõje _eòaûe c¤ aòfþKêfþ CRêWò ~ûA[ôfû û i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûRu geYùe ~òaû `kùe ùicûù^ _ì‰ð iêLú

mû^ Mwû

151

@Q«ò û ùicûù^ _ìaðeê Keê[ôaû icÉ _ìRû ZýûM Keòù\A[ôùf û Z[û_ò ùicûù^ ajêZ iêLú[ôùf û cêñ c¤ cû^ê[ôfò, Z[û_ò c¤ cêñ ^òR bMaû^ gòa Rúu Vûeê @]ôK KûjûeòKê cû^ê^[ôfò û ùcûe aWbûA cùj¦â ùcûùZ Kjê[ôfû cjûaúe Gjò bêf mû^ icÉu _ûLùe @Qò û _ì‰ð aâjà Kaúeþ ù\aþ (Kaúeþ _eùcgße) jó @U«ò û Gjûu gqò @ûMùe aâjàû, aò¾ê, gòa, aâjà Z[û _eaâjà Z ajêZ ^ýê^ gqò~êq @U«ò û ù~_eò ù\ge _â]û^ cªú I eûÁâ_Zòu @ûMùe iÚû^úd cªú cû^ue gqò ùjûA[ûG û ùiZòKò aýa]û^ _eùcgße Kaúeþ Rú (eûÁâ_Zò aû _â]û^ cªú RûY«ê) Z[û gòa Rú (ùMûUòG aòbûMe cªú RûY«ê) u gqòùe @Qò û Gùa @û_Y Êdõ jó aòPûe Ke«ê Kò “ùKCñVò Vûñ Vûñ (Kaòù\ða/Kaúeþ _eùcgße) ùKCñVò cýûõ cýûõ (bMaû^ gòaRú) @[ðûZþ h‹ ijòZ ùQkòe Zêk^û @ùU û” i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûR icÉ i\þMâ^Ú MêWòKe Mj^ @¤d^ KeòQ«ò Z[û bqò gqòe Ê @^êbaùe c¤ iZýKê _ûAQ«ò û ùiùZùaùk ~ûA ^òRe ùR.B.e. PûKòeú ZýûMKeò bqò ùc÷\û^ùe f¶ _â\û^ KeòQ«ò û @ûRòe icÉ i^Ú, cj«, @ûPû~ýð, _ŠòZ, ÊûcòRú cû^uê _Qùe _KûA ù\AQ«ò û iað _^Ú I cjhðò \dû^¦ bkò @ûPû~ýðuê c¤ ùijò cû^u ùfLûùe ù`fþ Keòù\AQ«ò û icûPûe _Zâ MêWòKùe c¤ ùLûfû ùLûfò bûaùe icÉuê @ûjßû^ ù\AQ«ò û Gjûe C¼eùe ùKjò KòQò Kjê^ûjûñ«ò û @û~ýð icûRùe [ôaû KòQò cìX @mû^ú aòùeû] Keò[ùô f, ùicû^u _ûUò L^û cûeòMfû û KjóKò ^û cjûeûR eûc_ûfþRú _âcûY MêWK ò ijòZ K[û Kêj«ò û iZýe @ûMùe @iZý K\û_ò ZòÁò _ûeòa ^ûjó û aWbûA cùj¦âu C_ùeûq K[û gêYò c^ùe SMWû Keòaû_ûAñ Azû ùjC[ôfû û _e«ê ùi ùcûVê aW ùjûA[ôaû KûeYeê KòQò Kjê^[ôfò û @^ý ùKjò ~\ò Kjò[û’«û Kò “ùKCñVò Vûñ Vûñ (Kaúeþ _eùcgße) ùKCñVò cýûõ cýûõ (bMaû^þ gòaRú) Z cêñ cjûaúe @agý fùXA Keò[û’«ò û” _e«ê Gùa RYû _Wòfû Kò _âKéZùe Kaúeþ Rú _ì‰ð _eùcgße @U«ò û @ûi^Ü céZýê @ù_lûùe [ôaû ùfûK K'Y ^Keò_ûùe ? ùi\ò^ cêñ ^òR bûA cùj¦âKê Kjòfò ù~ ùcûe Rúa^ aùÆA ù\ û ùcûe bûA cùj¦â Kjòfû Kò ùcû ijòZ Kùeû÷õ[û @ûgâc Pûf, ùZûe Rúa^ ùijòVûùe jó aÆôa û ùcûùZ @_ùei^þ [ôGUeKê ù^A~òaû_ûAñ Uâfùò e gêGA \ò@û~ûA[ôfû Z[û @_ùei^þ aûfû K_Wû _ò§ûA \ò@û~ûA[ôfû û cêñ CVò_Wò @_ùei^þ aûfû K_Wû aûjûeKeò ^òRe aÈ _ò§ò bûA cùj¦âKê Kjòfò Kò cêñ ^ûc ù^Aù^aò û @ûùc \êùjñ ùeûjZKþ ùe [ôaû ùcWòKûfeê ùMûUòG MûWò iûjû~ýùe iò]û a¦úùQûW iZþMe ê ê eûc_ûfþ Rú cjûeûRþu geYKê Pûfò @ûiòùf û ^ûc C_ù\g ù^fò, ùijò icdùe @ûgâcùe cêñ c¤ ùbûR^ MâjY Kfò û cêñ Zû_ùe ùcWòKûfþ Kê Mfò Gaõ ~ûÆ KeûAfò û Wûqe @û½~ýðùe _WòMùf û ùicûù^ ùcû _ûLùe ùKøYiò ùeûMe flY ù\Lôaû _ûAñ _ûAùf ^ûjó û cêñ iµì‰ð iêiÚ ùjûAMfò û @ûgâc c¤ùe ùcûe ùKøYiò Lyð ùjfû^ûjó û ^ûc Z[û cª R_e _êÉòKû cûMYû _âû¯ ùjfû û ùcûe iûeû _eòaûe @^ý ù\aú ù\aZû cû^ue _ìRû_ûV Keê[ôùf, _e«ê C_ù\g ù^aû_ùe iaêKòQò ZýûM Keòù\ùf û @ûMVûeê @]ôK iêLú I iêiÚ ùjûAMùf û a¦úùQûWþ _ì‰ð _ecûcôû iZþMêeê eûc_ûfþ Rú

152

_[bâÁuê cûMð \gð^

cjûeûRue \ò^eûZò MêYMû^ Keê@Qêñ û i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu cêLý CùŸgý Z ^ûc C_ù\g ù\AKeò, bqò KùeA Kûke Rûfeê cêq KùeAaû @ùU û icûR iê]ûe I @^ýiêL Z @ûù_ @ûù_ còkò~ûG û “iZþ iûùjaþ” bq cjûaúe

“RùY iað j eû aýqò u ê iûjûeû” cêñ bq Rúdûeûc (eûRê) _êZâ gú MùYgú eûc, Mâûc-XeûYûe ^òaûiú @ùU û ùcûùZ Gaõ ùcûe _^ôúKê @iû¤ ùeûM [ôfû, ùKjò ùKjò aýqò @PòjûÜ ùeûM Kjê[ùô f û Wûqecûù^ Uú.aò. aùZAùf û @ûùc Wûqecû^u \ßûeû c¤ ajêZ PòKò›û KùeAùf Gaõ ù\aú ù\aZûcû^ue ajêZ _ìRû Kfê û @ûù¸ dê_ò. jeòdûYû, eûRiÚû^ùe aûfûRú @û\òKê c¤ PòKò›û_ûAñ Mfê, _~ýðû¯ @[ð aýd ùjûAMfû û \g aûe ahð _~ýð« Gjòbkò bûaùe @ûùc Pûeò@ûùW Nêeòaêfòfê û @ûù¸ @ZòKcþùe _âûd \êAfl Uuû Lyð Keòù\AQê, Kò«ê ùKøYiò @ûeûc còkòfû ^ûjó û @ûùc ajêZ aòeq ùjûAMfê û cêñ ajêZ ^ò]^ ð ùjûAMfò, _Pûi Uuû C_ûRð^ Kùe Gaõ gùj Uuû Lyð ùjûA~ûG û ùKùZ[e @ûcôjZýû Keòaû_ûAñ Pò«û KeòQòû ùjûc c¤ KùeAQò û ùjûc Keòaû icdùe _ŠòZ WeòMfû Gaõ Kjfû Kò Gjû bòZùe ajêZ aW @ûcôû @Qò û _ŠòZ KjòfûKò cêñ _êYò ùjûc Keòaò Gaõ Zû_ùe aùZAaò û bq cùj¦â, _êZ-âgú ùKje iòõj (~òGKò ùcûe Mâûcaûiú @U«ò) i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu Vûeê ^ûc C_ù\g ù^Aiûeò[ôfû û ùcûùZ ùKùZ[e Kjê[ôfûKò Rúdûeûc; Pûeò@ûùW aêfòiûe Gaõ VKu \ßûeû _âZûeòZ ùjûAiûeþ, i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu aò^û KÁ ^òaûeY ùjûA_ûeòa ^ûjó û bq cùj¦â Kjê[ôfû Kò cêñ c¤ iaê@ûùW Nêeòaêfò Z[û ^òRKê VK cû^u \ßûeû _âZûeòZ ùjûAiûeòfû _ùe i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu @ûgúaðû\eê I Zûu \ßûeû \ò@û~ûA[ôaû ^ûc iûjû~ýùe CRêWò ~ûA[ôaû Rúa^Kê iê¦e bûaùe iRûWò _ûeòQò û cêñ bq cj¦âKê Kjê[ôfòKò, Kùeûñ÷[ûùe [ôaû @ûgâc Z Gùa Zò@ûeò ùjûAQò û cêñ Z ajêZ aW aW c¦òeKê ~ûAiûeòQò û _e«ê ùcûùZ aòeqò @ûiòMfû _ùe bq cùj¦âu ijòZ ù\LûKfò û @ûù¸ bq cùj¦â ijòZ Zjó _e\ò^ @ûgâcKê ~ûA iZþMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu Vûeê ^òügêË ^ûc C_ù\g ù^fê Gaõ C_ù\g ù^A iûeòaû_ùe iµìð‰ bûaùe iêiÚ ùjûAMfê û @û¸cû^uê ^ûc C_ù\g ù^aû (i^þ 2005)ùe _ûLû_ûLô \êAahð ùjûA~ûAQò û Gùa @ûce _êeû _eòaûe iêiÚ @ùU û @ûù¸cûù^ \ò^eûZò iaêùaùk _ì‰ð _ecûcôû a¦úùQûWþ iZþMe ê ê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu MêYMû^ Keê@Qêñ û i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu cêLý CùŸgý Z ^ûc C_ù\g ù\AKeò bqò KùeA Kûke Rûfeê icÉuê cêqò KùeAaû @ùU û icûR iê]ûe I @^ý iêLZ Êdõ jó ùjûA~ûG û “iZþ iûùjaþ” bq Rúdûeûc

mû^ Mwû

153

“i^Ú ùjùa Z Gjòbkò” cêñ ggú_âbû _â]û^ûPû~ýð, (_âò^þiò_ûfþ) eûRKúd aeò cû¤còK aò\ýûkd, WòMû^û, Ròfäû- Rò¦þ ùe Kû~ýðeZ @ùU û cêñ @ûc Nee fùXA SMWû, cû^iòK @gû«ò KûeYeê _ûLû_ûLô 35ahð ùjfû \êüLôZ [ôfò û ùcûe _Zò c¤ ùcûùZ _òUûcûeû Keê[ôùf û icÉ ùaZ^ QùWA ù^A~ûC[ôùf Z[û ùi ùcûùZ iaêùaùk @gû«ò cìkK _eòùagùe eLê[ôùf û 32 cûY Rcòe cûfòK ùjûA[ôùf c]ý @ûcKê iaêùaùk KêKe ê cû^u bkò ùeûUò ù\C[ôùf û cêñ Zûue Z[û ^òRe icÉ iµKðúd a§êcû^uVûeê iûjû~ý cûMòfò û cêñ icûRùe ejê[ôaû _ÆûdZò aýqòcû^uVûeê c¤ iûjû~ý cûMòfò û cûZâ ùKjò ùcûùZ iûjû~ý Kùf ^ûjó û c^ c]ýùe Gjû aòPûe Kfò ù~ i^Ú aòMòWò ~ûA[ôaû Kû~ýðKê iRûWò \ò@«ò, cêñ @û^¦_êe (aú^û) c¤_âù\g aûfûuê Mêeê aù^Afò û Kò«ê Ne c¤ùe ùijò _ìaðbkò ùKæg Rûeò ejòfû û Sò@cûù^ _ecûcôûu \dûeê ^òR \cþùe gòlû_âû¯ Keò[ôùf û Kò«ê a¼ðcû^ ùicû^ue aòbûNe ùjûA_ûeê ^[ôfû û ùicû^ue aû_û i´§ ùLûRòaû a¦ Keòù\ùf û Gùa Gjò iciýû KûeYeê cêñ aûfûRúu _ûLKê Mfò û aMW (eûRiÚû^), ù]økú ]ûe, jòcûPk _âù\g Mfò û _úe `Kúe, Mêe\ ê ûß eûe iûjû~ý ù^fò û Nùe ù~ùZùaùk GKû ùjûA~ûC[ôfò ùiùZùaùk Kû¦ê[ôfò Kò ]eòZâú C_ùe _ecûcôû jó ^ûjûñ«ò û @^ýûd Gaõ @ZýûPûe g~ý Keò Keò ùcûe @aiÚû _ûMku bkò ùjûA~ûA[ôfû û _êYò ùMûUòG \ò^ Gjò \êüLô @ûcôû ùijò _ecûcôûu \eaûe _~ýð« _jÆf ô ûû ~òGKò \êüL ^òaûeY Ke«ò û ùcûe _Wgúùe _ûV ùjfû û ùcûe _ùWûgú^ò ùcûùZ _âiû\ ù\aû_ûAñ ùcûe NeKê WûKòaû_ûAñ @ûiòùf û Zûu NeKê ~òaû_ùe Zûu ijòZ aû¼ðûkû_ ùjfû û _ûV aòhdùe Kjòùf Kò Gjò _ûV _ecûcôûu iZýaûYú @ùU, ~ûjû\ßûeû \êüL KUò[ûG û _e«ê Gjò _ûV ùKak i^Ú eûc_ûfþ Rúu @ûmû @^êiûùe KùeAùf ~ûA fûb ùjûA[ûG û @^ý Kûjûeò \ßûeû _ûV KùeAùf ùKøYiò fûb ùjûA^[ûG û ù~_eò eûRû _eòlúZuê bûMaZ K[û gêùYAaû icdùe ùKøYiò Ehò c¤ bûMaZ _ûV Keòaû_ûAñ iûji Kùf^ûjó û KûjóKò ^û ùicûù^ @^]ôKûeú [ôùf Z[û i¯c \ò^ùe _eòYûc còkòaûe [ôfû û G[ô _ûAñ ÊMðeê Ehò gêKù\a @ûiòùf, ùi eûRû _eòlúZuê ^ûcù\A (gòhý aù^A) iûZ\ò^ _~ýð« K[û (_ûV) Kùf û ùiùZùaùk ~ûA eûRû _eòlúZuê KòQò cûZâûùe gû«ò còkòfû û a¼ðcû^ icdùe ùKjò aò aûÉaòK mû^ I iZý iû]^û ijòZ _eòPòZ ^êjñ«ò û G[ô_ûAñ ù~ ùKjò aò _ûV Keò ù\CQ«ò û `kùe iû]KKê ùKøYiò fûb jêG^ûjó û ùijò bCYú ~ûjûu ijòZ ùcûe Pyðû ùjfû, i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu ^òdcòZ aòPûe gêYê[ôùf û ùi @gòlòZ ùjûA[ôùf c¤ gûÈ bòZùe [ôaû MêX ejiý MêWòKê i^Ú RúuVûeê gêYò [ôaû KûeYeê ùcûùZ gêYûAùf û cêñ _â]û^ @ûPû~ðýû (_âò^þiò_ûfþ) ùjûA[ôùf c¤ @û½~ýð [ôfò û Gbkò fûMòfû _ecûcôû ùcûe jûZ ]eòaûKê ~ûCQ«ò û bCYú Kjòòùf @ûce MêeêRú \êüL MêWòKê ^òaûeY Ke«ò û cêñ ^òRKê aýq Kfò Kò @û_Y ùcûùZ @û_Yu MêeêRúu

154

_[bâÁuê cûMð \gð^

ijòZ \gð^ KùeA_ûeòùa û cûfòKu \dûeê Zjó @ûM\ò^ cêñ Mêeê eûc_ûf Rú cjûeûRuê @Zò iû]ûeY ùPdûeùe aiò[ôaûe ù\Lôfò, cêñ RûYò ^[ôfò ù~ i^Ú ùKcòZò ùjûA[û’«ò, Zûu cjòcû ùKcòZò ùjûA[ûG û ~òG ù~ùZ Cy ùjûA[û’«ò ùi ùiùZ jó iû]ûeY ù\Lû~û’«ò û @û¸cû^ue iÚû^Z ]eòZâúVûeê c¤ Zùk @ùU û @ûùc _ecûcôûu cjòcûKê K'Y aêSò_ûeòaû û ùcûe MêeêRú ùcûe aý[û gêYòùf Gaõ Kjòùf Kò @û_Y ^ûc C_ù\g ù^A ^ò@«ê, iaê VòKþ ùjûA~òa û Zjó _e\ò^ ùcûùZ ^ûc C_ù\g ù\ùf û GK cûi bòZùe Sò@e aòbûNe _âÉûa @ûiòfû Gaõ aûjûNe c¤ ùjfû û ùcûùZ Gbkò fûMòfû ù~ KòQò @nêZ Keògàû bkò ùjC@Qò û ùijò _Zò ~òGKò _âÉûa c¤ @ûYê^[ôùf @ûRò aòbûNe iµ^Ü Keê@Q«ò û _êYò KòQò icd _ùe ùcûe aWSò@e ù_Uùe Uýêce ùjûAMfû û _òfû Gùa ^[ôfû _êYò Pò«û ùjfû û cêñ ^òR _êZâKê Kjòfò Kò Zêùc ù\LôQ ù~ ù~ùa @ûùc `òfà ù\Lê[ûCñ Z G_ùU _eûcûcûôuê _âû[ð^û Keû~ûC[ûG Gaõ @^ý _ùU ùKøYiò aýqòe @_ùei^þ Pûfê[ûG Z Zûjû VòKþ ùjûA~ûG û ùi ùcûe K[ûùe ijcZ ùjûAMfû Gaõ cêñ ZûR_êe (\òfäú) iZýMêeêu iZþiwe ùiaûùe PûfòMfò û ùiVûeê cêñ jiþ_òUûfùe [ôaû Sò@ _ûLKê Mfò û @_ùei^þ VòKþ ùjfû û ù~Cñ guû Kýû^þieþ aûa\ùe [ôfû Zûjû c¤ VòKþ ùjûAMfû û Zû_ùe _êYò Sò@ MbðaZú ùjfû û AZò c¤ùe RßûAñu ijòZ GK UâûKUe Gaõ cUe iûAùKfþ c¤ùe \êNðUYûe Lae còkòfû û ùcûùZ Z ùcûe _ìRý Mêeêù\a Rúu aýZúZ KòQò aêSû_Wê^[ôfû û cûfòKu ù~ùZ cjòcû MûAùf aò c¤ ÊÌ @ùU û Gjò Ròbùe ù~ùZ cêñ ^òR Mêeê Rúu cjòcû ùfûKcû^uê gêùYAaò Zûjû ÊÌ @ùU û ù\Xcûi c¤ùe VòKþ ùjûA~ûA RßûAñ NeKê @ûiòMùf û iûeû \ê^ò@ûñ K'Y aêSòa, ù~ ùcûe _âû[ð^û _ecûcôû gêY«ò û ù~Cñ\ò^Vûeê cêñ Gjò C_ù\g ù^fò cêñ ùijò ^Kfò i^Ú cû^ue `ùUû ^òR @MYûeê KûXò ù\A Êûjû Keòù\fò û ùijò\ò^Vûeê ùcûe Gjò Rúa^e MûWò ZKþZû C_ùe PXòfû û 23 ùiù_Ö´e 2003 ùe cêñ ^òR RûMâZ @ûLôùe 4Uû 5Uû icdùe GK bdû^K @ûKéZò ù\Lôfò û GùZ bdue @ûKéZe ò aýqò [ôfû Kò ~\ò ^ûc ù^A^[û’«ò ùZùa ùcûe QûZò `ûUò ~ûA[û’«û û _e«ê ùcûùZ ùijò icdùe Z bd fûMòfû^ûjó Kò«ê Gjû @^êba ùjûA~ûA[ôfû Kò, AG ~c\ìZ @ùU û Zjó _e\ò^ cêñ ^òR MêeêRúuê Kjòfò, ~òGKò Gjû ÆÁ KùfKò ùcûe Cq \ò^ùe @ûdê_ì‰ð ùjûA ~ûA[ôfû û Gùa cêñ ùcûe _ecûcôû Êeì_ MêeêRúu \dûùe jó aÆôejòQò û Zûueò Ké_ûeê iû^ Sò@e aòaûj GK A¬ò^òde _ê@ ijòZ MZahð ùjûA~ûAQò û \êA Zò^ò[e ùcûe PûKòeú Pûfò~òaûe @ûguû ùjûAQò û Kò«ê @ûC [ùe ùcûe _ecûcôû ùcûùZ i¸ûkòùf, ùcûùZ \êAUò _ù\û^ÜZò ù\ùf û i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûR Kêj«ò ù~ eûRû c¤ _âbêue jó i«û^ @ùU û Zû’ bòZùe c¤ _âbêu gqò Kûc Keò[ûG û _eùcgße jó ^òR iû]K _ûAñ eûRû bòZùe ù_âeYû iéÁò Keò[ûG û _eùcgße jòñ ^òR iû]K _ûAñ eûRû bòZùe ù_âeYû iéÁò Keò icÉ ù`e a\k Keò \ò@«ò û eûRû Keòaû bkò ù\Lû~ûG Kò«ê _ecûcôû jó Keò[û’«ò û ùKjò ùcûe Mêeê eûc_ûf Rú cjûeûRu @ûgâòZ ùjûA ù\L«ê,

mû^ Mwû

155

ùijò aýqòe Gbkò bûaùe KÁ ^òaûeY ùja ù~_eò ùcûe ùjûAQò û _ecûcôû _âKéZùe @ijûd cû^uê ijûd jê@«ò û @ûcôûe WûK gêYò[û’«ò û ùcû ijòZ Gjò KòQòahð MêWòK c¤ùe ~ûjû ùjûAQò ZûKê ùKak _ecûcôûjó Keò_ûeòùa û ùcûe MêeêRúu cjòcû a‰ð^û Keòaû_ûAñ ùcû _ûLùe _~ýðû¯ g± jó ^ûjó û ùd Êdõ jó Kaúeþ iûùjaþu @aZûe @U«ò û ~òG _ecûcôûu iû^ò]ý PûjêñQò ùi Kùeøñ[û @ûiòaûKê bêf«ê ^ûjó û ùcû bkò ùQûU RúaKê @û_Y Kò_eò C¡ûe Kùf ? @û_YuVûùe cêñ KéZm @ùU û ùKCñ g±ùe cêñ @û_Yu cjòcû Mû^ Keòaò ? Gjò g± MêWòKê _ûVKcûù^ ^òR jé\dùe MâjY Keò^ò@«ê Gaõ fûb CVû«ê ûû ajêZ Zêz _âûYú bqcZú ggú

“^òR bqKê ]cðeûRu \eaûeeê cêq Keòaû” cêñ bq Icþ _âKûg, iê_êZâ gâú cûZû\ú^, ^R`þMW, \òfäúe ^òaûiú @ùU û ùcûùZ _ec_ìRý i^Ú eûc_ûfþ RúuVûeê ^ûc ù^aûe ù\Xahð ùjûA~ûAQò û ùcûe ^R`MWùe jûfê@û ù\ûKû^ @Qò û 19 cA 2005ùe eûZò 9Uû 30cò^òU icdùe ùcûùZ ù\ûKû^ùe [ôaûùaùk ù_Uùe ajêZ ~ªYû ùjfû û ~ªYûe KûeYeê ùcûe @aiÚû aòfþKêfþ Leû_ ùjûA~ûA[ôfû û cêñ MêeêRúu ^ûc R_ò R_ò Ne _jÆf ô ò û Nùe _gê _gê iûcÜûùe MêeR ê úu `ùUû @ûMùe \ŠaZ _âYûc Kfò û cêñ \ŠaZ _âYûc Keò QòWû ùjaû_ùe ù_Ue ~ªYû @^êba ùjfû^ûjó û Zû_ùe cêñ LUò@ûùe ùgûA_Wòf,ò LUò@ûùe ùgûA _Wòfû cûùZâ jó cêñ ùaùjûiþ ùjûAMfò û ùcû Pûeò _ûLùe ~c\ìZ NêeòaûKê fûMòùf Gaõ ùcûùZ WùeAaûKê fûMòùf, bdùe cêñ @ùPZ ùjûAMfò û Zû’_ùe ~cu \ìZcûù^ ùcû C_ùe ]kû Pû\e _ùKAùf Gaõ ùcûùZ CùVA ~c\ìZu \eaûeKê ù^AMùf û ~ceûRu \eaûeùe cêñ ù\Lôfò Kò ùiVûùe fûA^þ (]ûWò) fûMòQò û ù~ùZùaùk ùcûe ^´e @ûiòfû Z ~ceûR Kjòùf Kò GjûKê ù_ûLeúKê `òwò\ò@ û cêñ ù_ûLeú @ûWKê ù\Lôfò Z ùcûùZ ù_ûLeúùe ùKak Kê¸úe jó Kê¸úe ù\LûMùf û cêñ Kê¸úe MêWòKê ù\Lô WeòMfò û ùiùZùaùk cêñ ùcûe _ec _ìRý Mêeùê \a i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRuê iàeY Kfò, ùijò icdùe ]cðeûRu \ìZ ùcûùZ ù_ûLeúKê `òwòaû _ûAñ _âÉêZ ùjûAMùf û cêñ MêeêRúuê WûKòfò Kò - “ùj MêeêRú! aÆû@” û ùiùZùaùk cêñ ù\Lôfò Kò ùcûe MêeêRú Kaúeþ iûùjau eì_ùe @ûiòùf Gaõ ùcûùZ ù_ûLeúeê _Wòaû _ìaðeê jó aûjûeKê KûXòù^ùf û ~ceûR Kaúeþ iûùjaþu PeYùe _Wò~ûA \ŠaZ _âYûc Kùf û _êYò MêeêRú ^òR eì_ùe @ûiòMùf Gaõ ùcûùZ KjòaûKê fûMòùf Kò GùaZê K'Y _ûAñ Weê@Qêñ û Gùa cêñ Z iû[ôùe @Qò, ùiùZùaùk ~ûA ùcûe bd \ìe ùjfû û ]cðeûR MêeêRúu ijòZ ~êqòZKð Kfûù~, @û_Y GjûKê aûe´ûe KûjóKò aÆûCQ«ò û AGZ ùcûe ùbûR^ @ùU û @û_Y GjûKê @ûMeê c¤ \êA[e ceê ceê aÆûAQ«ò û “_â[c [e Z ÄêUe Gaõ Rò_þe iûcÜû iûcÜòe ]KÑû ùjaûeê c¤ cùZ iûcû^ýZc @ûÆ @ûiò^[ôfû Gaõ

156

_[bâÁuê cûMð \gð^

\ßòZúdaûe cUe iûAùKfþ iäò_þ ùjaû_ùe cêñ Pk«û UâKþ Zùk _WòMfò û Mêeêù\a Rú ùcûùZ ùijò UâK Zkê aùÆAùf û ” ùiùZùaùk Mêeêù\a ]cðeûRKê Kjòùf- “Gjò @ûcôû _ìað R^àùe ùcûe bqò Keò[ôfû, G[ô_ûAñ cêñ GjûKê aùÆAfò û _êYò ]cðeûR Kjòùf G[e @û_Y KûjóKò aÆûAùf, ù~ùZùaùk Kò cêñ Gjûe ^ûc KûUòù\A[ôfò û _êYò MêeêRú Kjòùf ù~ Gjûe ^ûc @û_Y QùWA [ôùf, AG ^òR Azûùe bûwò ^[ôfû û G[ô_ûAñ cêñ aùÆAfò û AG ùcûe bqò Keê@Qò û” Gjû_ùe Kûk Kjòfû Kò cêñ ù\LêQò ù~ @û_Y GjûKê ùKùZ _~ýð« aÆûCQ«ò û _êYò MêeêRú Kjòùf Kò cêñ lY lYùe Gjû ijòZ @Qò, Zêùc Gjûe KòQò @^òÁ Keò_ûeòa ^ûjó û _êYò iZþMe ê ùê \a ]cðeûRuê Kjòùf Kò Gjû_ùe GjûKê ùKøYiò _âKûee KÁ ~\ò ù\A[ôa ù~_eò Zê ùfûKcû^uê KÁ ù\C@Qê, ZûVê Leû_ @aiÚû ùZûe Keòaò û Zû_ùe iZýMêeê ù\a Rú ùcûùZ ]cðeûRe \eaûeeê ZkKê ù^A@ûiòùf Gaõ ùcûùZ Kjòùf Kò Zê @ZògúNâ ^òR Nee i\iýuê RùYA ù\ Kò cêñ iµì‰ð VòKþ @Qò Gaõ ùcûùZ NeKê ù^APûf û \êARY Wûqe Z c^û Keò iûeò[ôùf Kò @ûce lcZû bòZee K[û ^êùjñ û ùcûe Ne ùfûùK ùcûùZ jiþ _òUûfKê ù^A ~ûC[ôùf û cêñ ùicû^uê Kjòòfò ù~ ùcûùZ Rfþ\ò Rfþ\ò NeKê ù^APûf cêñ iµì‰ð VòKþ @Qò û ù~Cñcûù^ ùcû ijòZ [ôùf, ùicûù^ GKþ\cþ @û½~ýðùe _WòMùf Kò ùd Z ceò~ûA[ôfû, GjûKê ùjûiþ ùKcòZò @ûiòfû? AG Gjòbkò K[ûaû¼ûð ùKcòZò KeêQò ? _êYò ùcûe Ne ùfûùK @]û eûÉûeê jó NeKê ù`eòaûKê fûMòùf ùZû ùcûùZ iZýMêeê ù\a Kcke `êf C_ùe aiò[ôaûe ù\LûMùf û ùKùZùaùk Z MêeêRúu eì_ùe Gaõ @ûC ùKùZùaùk Kaúeþ iûùjau eì_ùe ù\Lû~ûC[ôùf Gaõ ùcû @ûWKê jûZ jùfA jùfA Pûfò~òaûe ù\LûMùf û cêñ _êYò ùRûe ùRûeþ ùe Kû¦òaûKê fûMòfò Kò ùcû MêeêRú Mùf, ùcû MêeêRú Mùf û @ûce NeùfûùK _êYò WeòMùf Kò AG G_eò ùKcòZò Kjê@Qò û _êYò ùicûù^ ùcWòKûf @ûWKê ~òaûKê fûMòùf û ùijò icdùe MêeêRú Kjòùf Kò bq! Zê Gjû K'Y Keê@Qê, cêñ Z ZùZ KjòQò ù~ gâúNâ gúNâ NeKê Pûfò~òaûKê û _êYò cêñ ùcûe NeùfûKuê Kjòfò Kò iµì‰ð VòKþ @Qò û ùcûùZ ùcûe MêeêRú ù\Lû ù\A[ôùf û Zûjû _ùe ~ûA @ûc NeùfûùK ùcûùZ NeKê ù^AMùf Gaõ GKþ\cþ @û½~ýðùe _WòMùf Kò ùd Z ceò~ûA[ôfû, _êYò aÆôfû ùKcòZò ? cêñ ^òRNe ùfûKuê ^òR ijòZ aòZò[ôaû icÉ NUYû Kjòfò ù~ ùcû ijòZ Gjòbkò Gjòbkò ùjfû Gaõ ùcûe iZý Mêeêù\a Rú ùcûùZ Nùe QûWòiûeò PûfòMùf û bq Icþ _âKûg \ûi @ûe.ùRWþ.-15, aò. aäKþ, Mkò ^õ-2, cKiê\û aû\þ Kùfû^ú, ^R`þMW, ^ì@û\òfäú ùcûaûAf ^õ-09812166044 û

mû^ Mwû

157

“_ì‰ð _ecûc _ecûcôû iû]KKê bdue ùeûMeê cêq Keò _ecûdê aXûA \ò @ «ò ” bq Wû. Icþ _âKûg jêWþWû (iò.Gcþ.I.)u _âcûY _âcûY EMùa\ cŠk 10 iêq 161 cª -1,2 Z[û 5, ù~Cñ[ùô e _eùcgße KjêQ«ò Kò ~\ò KûjûeòKê _âùZýl @[aû Mê¯ ld ùeûM Uò.aò. ùjûA[ôa ZûKê c¤ VòKþ Keò[ûG Z[û ùKøYiò ùeûMú aýqòe _âûYgqò @Zý« lúY ùjûA iûeò[ôa, ~ûjûe @ûdê akKû ^[ôa Zûe _âûYKê elûKeòaò Z[û ZûjûKê gùjahð @ûdê _â\û^ Keòù\aò, iað iêL _â\û^ Keòù\aò û cª 5ùe KjòQ«òKò ùj _ê^Rðúa^ _âû¯ _âûYú ! Zê iað bûaùe ùcûe geY MâjY Ke û ~\ò _û_Kcð \Še KûeYeê ùZûe @ûLô MêWK ò c¤ icû¯ ùjûA[ôa Z cêñ ùZûùZ _êYò @ûRúa^þ @ûLô \û^Keòù\aò û ùZûùZ ùeûMcêq Keò iað @w _â\û^ Keòù\aò Z[û ùZûùZ _âû¯ ùjaò @[ðûZþ còka ò òû Rcþ ùRøeû Rûùi Wùeõ, còùUõ KcþðùK ùfLþ û @\þfú @\fþ Kaúeþ ùj÷õ, Kêfþ ùK iZþMêeê GKþ ûû C_ùeûq _õqò MêWòK ùcû Rúa^ùe iZý NUòZ ùjfû û cêñ bq Wû. Icþ _âKûg jêWþWû (iò.Gcþ.I., Gcþ.aò.aò.Giþ., Gcþ.Giþ. (@ûLô ùÆiûfòÁ), 18 G., ieþKêfûeþ ùeûWþ ùeûjZKþ ùe ejê@Qò û ùcûe ùcûaûAfþ ^õ9813045050 @ùU û ùcûe R^à 12 G_âòf 1953 ùe Mâûc KòùfûB, Ròfäû.ùeûjZKþ ùe ùjfû û ùcûe _â[ceê \ßû\g ùgâYú _~ýð« _ûV_Xû Wò.G.bò. Äêf I Wò.G.bò. KùfR, @céZieùe ùjfû û @céZieùe ùcûe aWbûB fûAùaâeò@û^ _\aúùe Wò.G.bò. Äêfùe Kû~ýðeZ [ôùf û ùiVûùe Zûuê RûYò[ôaû ùfûKcûù^ Zûuê cûÁe Rú Z[û ùcûùZ ù_âcùe ùQûU cûÁe Rú Kjê[ôùf û cêñ ù~ùZùaùk h ùgâYúùe _Xê[ôfò Z ùcûùZ RùY cjûcôû ~òGKò \êeMýû^û c¦òe, @céZieùe ùiaK [ôùf, ùi ùcûe jÉùeLû ù\Lô KjòùfKò ùQûU cûÁe Rú @û_Y Wûqe ùjùa Z[û Zêce @ûdê ùKak _Pûi ahð @ùU û Gjû Kjê[ôaû icdùe Gjò bd RûZùjfûù~ _òfûUòKê Gjò iZý RùYA bìfKeòù\fò, cêñ Kò«ê ùijò cjûcôûu K[ûKê GK aûkK bkò gêYò c¤ MêeêZß ù\fò^ûjó Gaõ ùi K[ûKê bêfòMfò û cêñ aWùjûA Wûqe ùjfò Z[û cê ñ Gcþ . aò . aò . Giþ . Z[û Gcþ . Giþ . (@ûLô ùÆiûfò Á ) c¤ _ò.Rò.@ûA.Gcþ.Giþ. ùeûjZKþ eê KeòQò û VòKþ _PûgZc ahð ù~ùZùaùk _êeû ùjaûe [ôfû @[ðûZþ 10/11 G_âòf 2003e eûZò aûeUû aûRòaû _ûLû_ûLô, ùi\ò^ cêñ i_eòaûe ùeûjZKþùe jó [ôfò Z ùcûùZ \êAUò jûZùe ~ªYû Z[û QûZòùe IR^ò@û fûMòaû @ûe¸ ùjfû Gaõ @ûù¸cûù^ C_Pûe _ûAñ _ò.Rò.@ûA.Gcþ.Giþ. PûfòMfê û Gjû _ìaðeê ùcûùZ ^û Cy eqPû_ [ôfû ^û eq iKðeû ùeûM[ôfû û @agý cêñ ^ûcù^aû _ìaðeê fMûZûe _Pòg ahð _~ýð« ]ìcâ_û^ Keê[ôfò û ùiVûùe Wýê U ò ù e C_iÚ ò Z [ô a û Wûqe cû^uê cê ñ _eò P d ù\fò Kò

158

_[bâÁuê cûMð \gð^

GPþ.iò.Gcþ.Giþ.@ûA. (Mî_þ -G) ùgâYúùe cêñ Giþ.Gcþ.I.e _\aúùe @Qò û (ùi icde Giþ.Gcþ.I. a¼ðcû^e iò.Gcþ.I.) _eòPd ù\aû_ùe Wûqecûù^ Zêe« CPòZ ^òeúlY Keòiûeò ùcûe PòKò›û @ûe¸ Keòù\ùf Gaõ AùYÖ^þiòbþ ùKdûeþ dê^òUKê iò_Ö Keòaû_~ýð« ùcûùZ icÉ MZòaò]ô MêWòK aòhdùe RYû ejòfû, _e«ê @ûA.iò.dê. c¤Kê iò_þÖ Keòaûe KòQò icd _eVûeê ùcûùZ KòQò RYû ^ûjóKò @ûMKê K'Y ùjfû ? _ûLû_ûLô ù\XNYÖû \êANYÖû _ùe ùcûùZ Gbkò fûMòfû ù~ ùcûùZ Kûke \ìZ Pûeò_Uùe ùNeò QòWû ùjûAQ«ò Gaõ ùcûùZ Kjê@Q«ò ù~ Pûf Zêce icd _ì‰ð ùjûAiûeòQò û @ûùc ZêcKê ù^aûKê @ûiòQêñ û cêñ ùicû^uê KòQò Kjò _ûeò^[ôfò Kò AZò c¤ùe _ì‰ð _eùcgße Kaúeþ iûùja ùcûe iZýMêeê ZZß\gðú i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu eì_ùe ùcûe ùaWþ _ûLùe _âKU ùjùf Z ùijò Kûk e \ìZ ù~Cñcû^u ùPùjeû bdue Z[û geúe Xòfû Xûfû [ôfû, cjûeûR Rúuê ù\LôaûcûùZâ jó @\égý ùjûAMùf û ùcû iZýMêeùê \a ùcûùZ @ûgúaðû\ ù\ùf Z[û Kjòùf Kò ,Kaúeþ _eùcgße @û_Yu @ûdê ^òR (ùKûUûeê) (^òR gqò)ùe aùXA ù\AQ«ò, ~ûjû`kùe @û_Y ^òR bqò _ì‰ð Keò_ûeòùa Gaõ iZýùfûK ~ûA_ûeòùa û cêñ Kû¦ò Kû¦ò Kjòfò Kò, cûfòKþ ! @û_Y jó Êdõ _eùcgße @U«ò, @û_Y Gjò QûÆ (ùLûk) bòZùe ^òRKê ^òùR fêùPA eLôQ«ò, _eùcgße! bqò c¤ @û_Y jó KùeAaû aûfû @U«ò û cêñ KòG ù~ bqò Keò_ûeòaû bkò gqò ùcû _ûLùe @Qò? GZòKò Kjòiûeò ùcûe @ûLô ùLûfòMfû Gaõ ùcûe @ûLôùe fêj aýZúZ @^ý KòQò ^[ôfû û Zò^ò\ò^ _ùe @ûA.iò.dê.eê ùcûùZ IßûWðKê @Yû~ûA[ôfû Z cêñ CVò_Wò _û\ùe PûfòaûKê fûMòfò Z RùY Wûqe ù\øWò@ûiò ùcûùZ ]eòù^ùf Z[û Kjòùf K,ò K'Y Keê@Q«ò ? @û_Yuê _û\ùe @ûù\ø PûfòaûK[û ^êùjñ, @û_Yuê jé\þNûZ ùjûA@Qò û ùÆgûfþ IßûWðKê iò_þÖ Keòaû_ùe Wûqe cûù^ ùcûùZ Kjòùf Kò @ûùc @û½~ýð @Uêñ ù~ 10/11 ZûeòL eûZòùe @û_Yu A.iò.Rò./aò._ò. AZýû\ò eòù_ûUð aZûC[ôfû ù~ @û_Y aÆôaûaûfû ^êjñ«ò, _e«ê iKûùk @û_Yu A.iò.Rò. @û\ò _êYò iûcû^ý bûaùe @ûe¸ ùjûAMfû û cêñ 25.12.1999ùe ZZß\gðú i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûRuVûeê ^ûc C_ù\g ù^A[ôfò û Gjû _ìaðeê cêñ aâjàû Kêcûeú, ùR÷^ú, eû]ûÊûcúu gòhý ejò[ôfò Z[û Wò.G.bò. Äêf/KùfRùe QûZâ ùjûA[ôaû KûeYeê @û~ýð icûRe @fòbû Qû_ ùcû C_ùe [ôfû û MûdZâú cªe R_ ùKùZ flaûe KòeòQò ù~ Zûe iVòKþ jòiûa ^ûjó û Ne bòZùe _ûLû_ûLô gùjeê @]ôK iaê ù\aú ù\aZû cû^ue `ùUû @Qò û ^ûc\û^ _ùe iaê ù\aú ù\aZû cû^ue `ùUû Rk_âaûj Keòù\A[ôfò Z[û icÉ _âKûe @^ý C_ûi^û a¦Keò ù\A[ôfò Z[û iZýMêeê eûc_ûf Rú cjûeûRu @ûù\gû^êiûùe _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ða)u bqò @ûe¸ Keòù\fò û KûjóKò^û iZþMêeê KjòQ«ò Kò :“GùK÷ iûù]÷ iaþ iù]÷, iaþ iûù]÷ iaþ RûG û cûfú iúùP÷õ cìfþùKû, `ùf `ìùf @NûG ûû”

mû^ Mwû

159

GK Kaúeþ _eùcgßeu bqòùe @ûeìX ùjaû\ßûeû Zûjû c¤ ùKak ZZß\gðú i^ÚuVûeê ^ûc C_ù\g (cª) ù^aû_ùe jó Gjò fûb ùjfûKò i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûR Zûu ^òR ùKûUûeê ùcûe adi aùXA ù\ùf û Cq aòhdùe cêñ Z[û ùcûe _eòaûee i\iýcûù^ _ò.Rò.@ûA.Gcþ.Giþ.ùe Kû~ýðeZ Wûqe Z[û @^ý hÖû`þ (i\iýcû^uê) RùYAùf, _e«ê UòùKaò cûZâ ùicû^u aêSòaûùe @ûiòfû ^ûjó û KjóKò^û Gjò K[û ùijòcûù^ aêSò_ûeòùa ù~Cñcû^ue ùP^ûfþ _eùcgße @^þ Keòùa,@^ý[û i¸a ^êùjñ ù~,ùKjò Gjò mû^Kê aêSò_ûeòùa û cêñ 25.12.1999ùe ZZß\gðú i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRuVûeê ^ûc C_ù\g ù^fò Z ùcûùZ RYû ^[ôfû Kò ùd jó _ì‰ð aâjà Kaúeþ iûùjaþ _âKéZùe @aZûe @ûiòQ«ò û _e«ê ù~ùZùaùk ùcû ijòZ C_ùeûq NUYû NUòfû ùiùZùaùk ùcûùZ Gjû aògßûi ùjûAMfû ù~cûñiû NùU ^ Zòfþ aùX, aò]^þ û fòùL ùRû ùfLþ û iûPû iZþMeê ê ùcUþ Keþ C_eþ cûùeõ ùcLþ ûû Kaúeþ _eùcgße igeúe i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûRu eì_ùe @ûiòQ«ò ~òGKò _âKéZ iZþMêeê @U«ò Gaõ aò]þ^û (bûMý) ùe [ôaû _û_ Kcðeì_ú ùfLûKê fòùbAù\A ^òR gqòeê ^ìZ^ ùfLû ùfLô\ò@«ò û

“bqcZò iêgúkû e @ûL @ûLô (Plê) VòKþ Keòaû” Gjò _âKûe ùcûe ]cð_^ôú gâúcZú iêgúkû jêWþWûuê Zû6.12.2004eòLùe WûjûY @ûLôùe icÉ aÉê \êAUò ùfLûGñ ^Re @ûiòaû @ûe¸ ùjûA~ûA[ôfû û _ò.Rò.@ûA.Gcþ.Giþ. ùeûjZKùe icÉ ùUÁ Gcþ.@ûe.@ûA. Z[û Gcþ.@ûe. @ûA. @û¬òIMâû`ú AZýû\ò KùeAaû Z[û icÉ aeò Wûqe cû^uê ù\LûAfò Z[û PòKò›û c¤ Kfò _e«ê ùKøYiò fûb ùjfû^ûjó û _âûAùbUþ WKÖe Bgße iòõjuê c¤ ù\ùLAfò, cûZâ ùKøYiò fûb ùjfû^ûjó û Giaê @ûù¸ iZþMêeêuVûeê @ûmû ù^aû_ùe Keò[ôfê û _e«ê ù~ùZùaùk ùJh]ùe ùKøYiò fûbùjfû^ûjó Z @ûù¸cûù^ iZþMêeêuê _âû[ð^û Kfê Kò _eùcgße! @û_Y @ûdê aùXA ù\CQ«ò Z @û_Yu _ûAñ Gjû K'Y KVò^ @ùU ? Ké_dû @û_Y ^òRe i«û^ C_ùe Gjò Ké_û c¤ Keò\ò@«ê û iZýMêeêù\a Ké_û Kùf Gaõ cêŠ C_ùe jûZ eLôaû cûùZâ jó WûjûY @ûLôUò iµì‰ð iò]û ùjûAMfû Gaõ \êA-\êAUò aÉê ^Re @ûiòaû a¦ ùjûAMfû û ù~còZò _â[ceê [ôfû _ìað @aiÚûKê ù`eò @ûiòfû û Gùa Gjûuê ‘_ì‰ð _ecûcôû _û_Kcð MêWòKê Rûkòù\A ^Á Keòaû aûfû bMaû^’ ùaûfò Kjòaê^ûjó Z @ûC K’Y Kjòaê û ^êjñ«ò Z @ûC K'Y @U«ò ? Ké_dû _ûVùK! Êdõ _Xò aòPûe Keò ^ò‰ðd ^ò@«ê Gaõ @ZògúNâ @û_Y c¤ ^òRe cû^ aùXA I gûÈaò]ô ejòZ iû]^ûKê ZýûMKeò iZýùfûK @ûgâc Kùeøõ[ûKê @ûiò _ec_ìRý iZþMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRuVûeê C_ù\g ù^A ^òRe Z[û ^òR _eòaûee KfýûY Keû«ê û “iZþ iûùjaþ” û _âû[ðú bq Wû. Icþ _âKûg jêWþWû

160

_[bâÁuê cûMð \gð^

“_âûe² Kê _ì‰ð _ecûc _ecûcôû jó icû¯ Keò_ûeòùa” bq eûcKêcûe XûKû (GKè-ùjWcûÁe Gcþ.G.aò.A.Wò.), Mâûc-iêõWû^û,

Rò - ùeûjZKþ , a ¼ ð c û^ Vò K Yû - @ûRû\þ ^Me, ùeûjZK (ùcûaûAf^õ9813844747) ùe ejêQò û i^ 1996eê ùcûe _^ôú Gaõ \êARY _êZâuê GK bdue ùeûM [ôfû û Gjò ùeûM KûeYeê GùZ cûZâûùe aòeq ùjûAMfêù~ \êA_êZâ KjòaûKêfûMòùf Kò PûKòeú i¸ûkòaû KÁ û KjóKò^û Gjò ùeûM ù~ûMêñ Mkû @UKê [ôfû Gaõ Êûõi @ûiòaû a¦ ùjûA~ûC[ôfû û G_eò @aiÚûùe Wûqe @ûiò ^ògûe Aù¬Kþi^ ù\C[ôùf û _e«ê eûZòùe WýêUò icdùe ùKCñVûKê ù^A~òùa, ajêZ Pò«ûR^K @aiÚû iéÁò ùjC[ôfû û C_eiÚ @`òie WûKò _Pûeòùf cêñ Zûuê iaê @iêaò]û RùYAùf ùi PòKò›û Keòaû_ûAñ Kêj«ò û @ûùc ù~ùZùaùk Nùe ejê[ôfê ùiùZùaùk eûZòùe Wûqeuê \êA-\êA [e @ûiòaûKê _Wê[ôfû û KûjóKò^û ùKùZùaùk Nee RùY i\iý Z @ûC ùKùZùaùk @^ý RùY i\iýuê û ~\ò KûjûeòKê iù¦j ùjCQòZ Waf `ûUK Vûùe Wû. iPþù\aû u ù\ûKû^ @Qò, iPþù\aû iûeþuê _Pûeò ^ò@«ê Kò cûÁe Rú u Nùe K'Y _eòiZ òÚ ò iéÁò ùjC[ôfû ? ~òGaò ù~CñVûKê Kjòfû cêñ ùijòVûKê Mfò -C¼e _âù\ge Keû^û gûcfú ^òKUKê, C¼e _âù\ge ùLLWþ, eûRiÚû^e aûfûRú ^òKUKê ajêZ[e, LûUêgýûc Rú I ajêZ ~ª-cª aûfû _ûLKê, jeòdû^ûùe Z cêñ ùKøYiò RûMû aû\þ ù\A^ûjó, _e«ê ùKøYiò fûb còkòfû ^ûjó û Kùefû e ^òKUiÚ ùLWû KÆ^ú, ùaûjZûaûfû, ùMûjû«û ^òKUiÚ ^Me, icPû^û, iòK¦e_êe, LôWþaûfú @û\ò @ù^K iÚû^ Mfò Gaõ _ûLû_ûLô Zò^òfl Uuû Lyð ùjûAMfû cûZâ ùKøYiò `k còkòfû ^ûjó û cêñ Kjòfò ceò Z iûeòQò, ^ûc [ùe ù^A ù\ùL, ^òR c^ ~ûjûKjêQò û @ûC[ùe Keò ù\ùL û Gùa cêñ ùZûùZ @UKûAaò ^ûjó, VòKþ @Qò ^ûc ù^A ^ò@ û KûjóKò^û i^Ú eûc_ûf RúuVûeê ^ûc ù^aû _ûAñ KjòaûKê cûiùe \êA Zò^ò[e @û¸e bYRû iêbûh @ûiê[ôfû, ùi Kjê[ôfû cûAñ ^ûc ù^A ^ò@ ^ùjùf ceòa û cêñ Kjê[ôfò Kò ùKjò Wûqe aû\ ù\A^ò, @ûùc aûfûRú @û\ò iaê ZûªòK cû^u _ûLeê cêŠcûeò @ûiòfêYò Z @û_Yu i^Ú K'Y Keò_ûeòùa ? _e«ê Pò«Z ùjûA, ùKCñVûùe c¤ C_Kûe _ûAfê ^ûjó û Gjûù\Lô ^ûc ù^aû_ûAñ _ùVAù\fò û KûjóKò^û cêñ c¤ ^òR _eòaûeKêùijò @ûgâcKê ~û@û«ê ùaûfò Pûjêñ^[ôfò û 16 Rû^ê@ûeú 2003 ùe ^ûc ù^fò Gaõ (Mjeú ^Re MúZûùcñ) ^ûcK _êÉK iû[ôùe ù^A @ûiòfò û ùMûUòG cûiùe ù~_eò \ú_ùe ùZf Xûkòù\ùf ùijò_âKûe @ûùfûKòZ ùjûAMfû, _âùZýK cûiùe Zò^ò Kò.Mâû. IR^ aXòaûKê fûMòfû û @ûjêeò c¤ aW _ê@Kê aò^û ^ûc ^ù^A jó Gjò cûñe ^ûc ù^aû\ßûeû bf ^ò\âû @ûiòaûKê fûMòfû, ùiùZùaùk ~ûA ùi ^òR _^ôúKê c¤ ^ûc C_ù\g \ò@ûKùeAfû û _êYò cêñ ‘Mjeú ^Reþ’ MúZûùcñ _êÉK _Xòfò, ùiùZùaùk cêñ Mbúe

mû^ Mwû

161

c¤Kê MfòZ _ûAfòKò Gbkò mû^ ùKùaaò _Xò^[ôfò I gêYò^[ôfò Gaõ cêñ c¤ G_âòf 2003 ùe ^ûc ù^fò û @ûRò ùcû Nùe icÉ ùQûUeê aW _~ýð« _òfû ^ûc ù^A iûeòQ«ò û ù~ùZùaùk ùijò ùeûM ùjC[ôfû ùiùZùaùk Neiûeû Kµò CVê[f ô û, fùXA, SMWû, PûKòeúùe aòaû\, Wûqeu ~òaû @ûiòaû @[aû ùcWòKûfKê GceþùR^þiúùe ù^A _jñÆ[êô ùô f û @ûRò @ûc Ne ÊMðe icû^ @ùU Gaõ iZýùfûK ~òaûKê AQû @Qò û GKcûi _ìaðeê Ê_Üùe _eùcgße Kaúeþ iûùjaþ Rú MêWþMûñI ùiKÖe 57ùe _äUþ aêKþ Keò PûfòMùf, ù~ùZùaùk Wâ aûjûeòfû Z ùijò _äUþ ^´e còkòfû ù~CñUûKò Ê_Üùe Kaúeþ _eùcgße aùZA[ôùf, iKûùk icûPûe _Zâ _Xòfò Z ùijò _äUþ ^õ GfUþ [ôfû û @ûcVûùe Gbkò ùeûM[ôfûKò ùKjò c¤ GùZ \êüLú ùjûA^[ôa ù~còZò @ûùc [ôfê û Gùa i^Ú eûc_ûf \ûi Rú cjûeûRuVûeê C_ù\g _âû¯ Keòaû_ùe Lêaþ @Ì \ò^bòZùe @ûùc ajêZ iêLú @Uêñ û ùcû Ne bòZùe Rò¦ (bìZ) _âKU ùjfû, ùi Kjòfû cêñ @û_Yu @ûgâþcKê ~ûG, iaêKòQò ù\LôKeò @ûùi, _e«ê cêñ KûP Ne bòZeKê ~ûG ^ûjó û ù~CñVò i^Ú Rú aiò iZþiw Ke«ò, KûjóKò^û ùcûùZ iaê aòhd RYû @Qò, ~\ò Zû bòZeKê ~òaò Z ùcûùZ cûW còkòa ùi[ô_ûAñ cêñ _êYò aûjûeKê ù`eò @ûùi Gaõ Zêù¸ ùKCñ ZûªòKu _ûLKê K'Y, @ûjêeò c¤ aûfûRú ~ûAQ, cêñ bòZeKê ~ûG^ûjó, aûjûùe ejò~ûG, ùcûùZ ùKjò aû§òaûaûfû ^ûjûñ«ò û ùcûe iû[ô bdûkê [ôùf ùicûù^ _kûd^ Kùf û cêñ ~òaò^ûjó, ùcûùZ gòlûù\A QWû~ûAQò, ùcûùZ ùZûe NeKê I ùZûe Sò@e NeKê iµì‰ð aeþaû\þ Keòaûe @Qò û ùcûùZ Gbkò _ùXA QWû~ûAQò Kò ùMûUòG _ùe ùMûUòG icÉue aò^ûge ^´e @ûiòa, ù~CñVûKê _kûd^ Kùf c¤ û KòQò\ò^ _ùe ùijò ù_âZ NebòZùe _êYò _âKU ùjfû Gaõ ùRûeþ ùRûeþùe _ûUòKeò KjòaûKê fûMòfû, ùKCñVò @Qò ùZûe Mêeê eûc_ûfþ? ùKCñVò @Qò ùZûe cûfòK Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße)? ù~ùZùaùk aò ùi _âKU ùjC[ôfû c^êhý bkò K[û aû¼ðû Keê[ôfû û ùZYê ùijò icdùe ùcûe _^ôú @û¸e Méj c¤ùe MVòZ _ìRûiÚkKê Mùf Gaõ \ŠaZ _âYûc Kùf, ùijò icdùe ù_âZKê cûW ù\aû @ûe¸ ùjûAMfû Gaõ KjòaûKê fûMòfû cûW K'Y ù\CQ, Gjò Kû^Ú MêWòKê Gùa MùWA ù\aò û ZûKê bfbûaùe cûW \ò@ûMfû, ùi Kjòfû jûd GjûZ Kû^Ú ^êùjñ fêjûe Rûf @ùU û ùd cûfòKþ eûc_ûfþ Rú ùKCñVûeê @ûiòMùf, ùd Z aeþIßûfû iZþiw KeòaûKê ~ûA[ôùf (ùijò \ò^ i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûR aeþIßûfû, Rò. jòiûeþ ùe iZþiw KeòaûKê ~ûA[ôùf) cêñ Z GA[ô_ûAñ @ûiò[ôfò Kò cûfòKþ GjòVûùe ^ûjûñ«ò û ù_âZ KjòfûKò ,cêñ @ûiò[ôfò Zêce @aiÚû \òMŠû \òKWû KeòaûKê _e«ê ùcûe @aiÚû \òMŠû \òKWû ùjûAMfû û ùcûùZ ^Kðùe _ùKAùa, cêñ Pûfò~òaò, ùcûùZ cêq Keò\ò@ ûKùeøõ[û @ûgâcùe i^Ú eûc_ûfþ Rú aiòQ«ò GjûKê cYòh bûaòa^ûjó _ì‰ð _ecûcôû @ûiòQ«ò û Gjûuê K\û_ò QûWòa^ûjó, ^ùjùf LZ LûA~òa û GcòZòZ ùLWû

162

_[bâÁuê cûMð \gð^

KPþ^ò aûfû _ŠòZ c¤ PòKò›û Keê[ôfû û ù~ùa cêñ ùLWû KP^ú Mfò ùijò _ŠòZ Kjòfû Kò @û_Yu _eòaûe ùMûUòG _ùe ùMûUòG Keò ùgh ùjûA~òa û cêñ cû^òfò ^ûjó, _e«ê iûj_êeùe jó bûBe Sò@cû^uê aûjû \ò@û~ûAQò Z[û ùijò _ŠòZ c¤ gûj_êe Mâûce @ùU û _êYò _ŠòZ Rú @ûc ùPø]êeú Kê Kjòfû Kò ùeûjZKþ aûfû ùPø]êeú eûcKêcûe u Nùe ajêZ bdû^K ùeûM ùjûAQò Gaõ iûeû _eòaûe ^Á ùjûA~òa û ùicû^uê WûKò @ûY û ùiùZùaùk @ûce ùPø]êeú iûùja _ê@Kê ùcû _ûLKê _ùVAùf û @ûce _ê@ Ròùf iòõj Kjòfû Gaõ ùi iû[ôùe ù^AMfû û WûKòaûZ ijR [ôfû _e«ê _êYò PòKò›û ajêZ KVò^ ùjûAMfû û Zûjûe Kûaêùe @ûiòfû^ûjó û cwkaûe I g^òaûe ùe eûZâò icdùe _ûÆ _ûÆUò aûY (^ò@ûñ Rkê[ôaû jûŠò) @ûiê[ôfû û ùiiaêKê bûwò ^Á Keê[ôfû Gaõ ù_ûLeúùe _ùKA ù\C[ôfû û Gjò Kû~ýðKâc Pûeòahð _~ýð« Pûfê ejòfû û _e«ê ùghùe Giaê Keòaû a¦ Keòù\fû û cêñ ùaûjZûaûfû (Rò¦)ùe [ôaû ZûªòK _ûLùe _jÆôfò û ùi Kjòfû Kò ùZûe ùeûM cêñ bf Keòù\aò û @û_Yu ùeûM aòhdùe ùcûùZ RYû@Qò û ùi @ûcKê KòQò[e aûfûRú c¤ ù^AMfû, ^û ùijò ZûªòKe Kûaêùe ^û Zûjûe c¦òe Kûaêùe @ûiòfû û KûjóKò^û cwk I g^òaûeùe aûY MêWòK @ûiòaû ù~ûMêñ ZûKê GùZ aòeq cù^ûbûa ùjûA~ûA[ôfû ù~ ùi c¤ jûe cû^òù^fû û KûjóòKò^û aûY MêWòK ù~ùZùaùk @ûiê[ôfû ùiùZùaùk ùcû _ûLKê c¤ Lae @ûiò~ûC[ôfû ù~ eûZò 9Uûeê 2Uû _~ýð« ^ò@ûñ RùkA _ûYò b¼ðò ùfûUû (_ûZâ) Gaõ fûVò iû[ôùe eLô RûMâZ ejòaûe @Qò û Gjò Kû~ýðKâc i^ 1996 eê 2002 _~ýð« Pûfêejòfû û ùaûZûaûfû _ûLKê ù~ùZùaùk aûY @ûiòfû ùiùZùaùk Zû bòZeê GK jûZ ùfLû KûMR còkò[ôfû, ùi[ôùe ùaûjZûaûfû ZûªòK Kê ^òùŸðg Keò ùfLû[ôfû ù~ cSòeê jUò~û@ ùZûùZ _Pûh jRûe Uuû ù\Aù\aê, ^ùjùf ùZûe c¤ aò_\ ùja û ùi bdùe ùcûùZ c^ûKeòù\fû û cêñ \ò^ùe \òfäú PûKòeú KeòaûKê ~ûG Gaõ eûZòùe _jeû \òG û ùKùa ùKùa eûZòùe Wûqeuê iû[ôùe WûKò @ûùY, ùcûe ajêZ \ê\ðgû [ôfû û cêñ C_ùeûq Kcð Z[û iûeû _eòaûe e ùeûM KûeYeê ajêZ @gû«òùe [ôfò û ~ûjûKê Kjê[ôfê […û Keê[ôùf, ùKjòaò c¤ iûjû~ý Kùf ^ûjó û ajêZ @[ð (_ûLû_ûLô 3 fl) Lyð ùjûAMfû û ùcûe _^ôú Pû¦þùKøe Kê [ûGeGWþ ùjûA~ûA[ôfû û Rû^êdûeú 2003 ùe Wû.I._ú.Mê¯û [ûGeGWþ _ûAñ Zòcûe_êe, \òfäú jiþ_òUûfþ ùe b¼ðòKeòaû_ûAñ ^òùŸðg ù\ùf û _e«ê ùiVûKê ^~ûA cêñ ùcWòKûf ùe Wû. PêM Gjûe aòùghm [ôùf Zûu\ßûeû PòKò›û Kfò û ùi Kjòùf Rúa^iûeû ùJh] LûAaû_ûAñ _Wòa û _e«ê Gùa 2003 ùe ^ûc ù^aû_ùe ùJh] LûAaû @ûagýK _Wòfû ^ûjó û cêñ Wû. PêMþu \ßûeû ùPKþ KùeAfò Z ùi @û½~ýð ùjûAMùf,Gjû Kò_eò ùjfû, Zûuê icÉ K[û Kjòfò û Gùa ùcûe _êZâ Gaõ ùcûe _^ôúe icÉ ùeûMMêWòKê a¦ú cêqò \ûZû VòKþ

mû^ Mwû

163

Keòù\AQ«ò û aW _ê@e ^ûc iêùe¦â Kêcûe Z[ ûiû^ _ê@e ^ûc cù^ûR Kêcûe @ùU û \êARY ~ûK jeòdûYû _êfòi aòbûMùe PûKòeú KeêQ«ò û ù~ùZùaùk ùijò \êARY ~ûK Rò¦þ bêZ\ßûeû MâÉ [ôùf I ùicû^u C_ùe aûY c¤ ùKùZ[e @ûKâcY Keò[ôùf û _e«ê ^ûc C_ù\g ù^Aiûeò[ôùf û ùijò KûeYeê ùicû^uê _ecûcôû Kaúeþ iûùjaþ aùÆA ù\ùf û ZZß\gðú RMZþMêeê i^Ú eûcþ_ûfþ Rú cjûeûR @û¸ icÉu ^òcù« @aZeòZ ùjûAQ«ò û KûjóKò ^û ù~Cñ _eòaûeùe \êARY _êZâ PûKòeú@û Gaõ \êARYu Vûùe ù_âZûcôû [ôa Z ùijò Nùe K'Y ùja û ù~Cñ cjòkûu \êARY~ûK _êZâu ijòZ Gbkò NéYý ùLk ùLkû~ûC[ôa Gaõ ^òR bòZùe c¤ ù_âZûcôû [ôa Z ùKcòZòKû Rúa^ @ùU? ù~Cñ ùfûKcûù^ Kùeøñ[û @ûgâc aòhdùe mû^ @Rð^ Keê^ûjûñ«ò ùicûù^ @§ûeùe @Q«ò û KûjóKò^û _Xòaû_ûAñ cÉòà ù\AQ«ò, _X«ê Gaõ bûa«ê Kò aûÉaòKZû K'Y @ùU ? @ûc _eòaûe aeaû\þ ùjûA~ûA[ôfû û ùcûe _òfûcûù^ Gaõ ùcûe _^ôú ù~ùZùaùk VòKþ ùjûAMùf ùiùZùaùk cêñ ^òùR ^òRKê iZþMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRu PeY Zùk ic_ðY Keòù\fò û KòQòaò ùcûe ^êùjñ û ùd Z^- c^-]^iaêKòQò MêeêRúu PeYùe ic_ðòðZ KeêQò ûû ùcûe Sò@ I RßûAñ c¤ ^ûc ù^AQ«ò û @ûRò ùcûe Sò@e Ne c¤ ÊMð ùjûA~ûAQò û ùcûe RßûAñ c\ý_û^ Keê[ôfû û ùi c\ý ZýûM Keò ù\AQò û ùcûe Sò@e _âùcûi^þ, `äûU, Wòj @û\ò @Ì\ò^ùe _âû¯ ùjûAMfû Z[û icùÉ cCRùe @Q«ò û i^ 2003 ùe a¦úcêq \ûZû Mêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûR @ûc _û_Kcð eì_ú iêLôfû Nûi M\ûKê i^ûZ^ eì_ú @MÜúùe RùkA ^Á Keòù\ùf û ^û ùKøYiò MŠû (_AZû), ùWûeú, bià, _ûCñg, ZòkK, MâjùÁû^þ, ZûaòR @û\ò KòQò ^ûjó, ùKak a¦úùQûWþu cª (^ûc C_ù\g) cûZâùK icÉ ùeûM ^Á ùjûAMfû û cª Z ùcûl_âû¯ò _ûAñ icÉ a§^ MêWòKeê ùQûùUA _ûAiûeò iZýùfûK ù^A~òaûe @ùU û Gjò icÉ ùeûM MêWòK Z cêq bûaùe Kaòù\ðau Ké_û \ßûeû jó icû¯ ùjûA~ûA[ûG û ~\ò Gbkò ^ùjaZ bqò C_eê aògßûi CVò~ûA[ûG û Gùa @ûùc ajêZ iêLú @Uêñ û Gùa @ûc NeC_ùe ~\ò ùKjò KòQò Kùe ùZùa KòQa ò ò ùja^ûjó û KûjóKò^û @ûù¸ a¦úùQûWþ Kaúeþ iûùjau jõi @Uê û Zûue PeYùe @Qêñ û cêñ aò cû^ê^[ôf,ò GA iaê K[ûKê bŠûcò Kjê[ôfò, _e«ê ù~ùZùaùk RùY _ùe RYKê Wûqeu _ûLKê ù^A~ûC[ôfò Z[û ùeûM _ûAñ @[ð c¤ Lyð ùjfû û aòeq c]ý ùjfò ùiùZùaùk @ûLô ùLûfòfû ù~ aûÉaùe @ûcKê Rûf bòZùe aû§ò eLû~ûAQò û G[ô_ûAñ ^òRe Gjò bâcKê _ûùgûeò ù\aûe @Qò Kò bìZ-ù_âZ KòQ^ ò ûjó û cêñ KjêQò Kò aKþaûRú ^êùjñ û Gjò K[û aûÉaùe iZý@ùU û KûjóKò^û @juûe Keò cêñ ^òR NeKê aeaû\þ Keòù\A[û’«ò û G[ô _ûAñ cêñ icÉ _ûVK cû^uê _âû[ð^û KeêQòKò, @û_Y c¤ ^òRe icÉ \êüL MêWòKeê cêqò _ûAaû_ûAñ I iZýbqò Keò ùcûl_âû¯ò _ûAñ iZýùfûK @ûgâc Kùeøñ[ûùe

164

_[bâÁuê cûMð \gð^

_ec_ìRý i^Ú eûc_ûfþRúu Vûeê ^üògêË C_ù\g _âû¯Keò ^òRe c^êhý Rúa^Kê i`k Keû«ê û _âû[ðô ùjWþcûÁeþ eûcþKêcûeþ- (Gcþ.G.aò.GWþ) C_ùeûq ùKùZK bqûcôûcû^ue @ûcôK[û @û_Y _Xòùf û Gjò_eò bq jRûe jRûe fl-fl iõLýûùe ^òRe @ûcôK[û _êÉKùe ùfLûAaû_ûAñ PûjêQñ «ò û _e«ê GVûùe iÚû^e @bûa KûeYeê @ûù¸ @Ì ùKùZRY bqu @ûcôK[û _âKûg KeòQê û ~\ò iaê bque @ûcôK[û @ûùc ùfLôaû_ûAñ aiò~a ò ê ùZùa gj gj _êÉKcû^ Qû_ò~a ò û G[ô_ûAñ aê¡c ò û^ aýqò_ûAñ ùKak Agûeû (AwòZ) jó _~ýðû¯ @ùU û bqòùe @«e :- bqò bqò c¤ùe ajêZ @«e [ûG û @û_Yu Azû^ê~ûdú ù~ ùKøYiò ù\aú/ù\aZûu bqò Kùf Zûjûe `k @agý còkòa ~ûjûKò ^ûgaû^ ùja cûZâ cêqò ùjûA_ûeòùa^ûjó Gaõ _û_Kcð c¤ icû¯ ùja^ûjó ù~Cñ MêWòKê ùbûM Keòaû_ûAñ aûe´ûe R^à ù^aûKê _Wòa, cêqòZ ùKak _ì‰ð i^Úu geYùe ~ûA @[ðûZþ ZûuVûeê ^ûc C_ù\g ù^A _ì‰ð _ecûcôû u bqò Keòaû\ßûeû jó ùjûA_ûeòa @^ý[û ^êùjñ û ùd iõiûeþ icSþ\û ^ûñjú, Kjõ\û gýûcþ \ê_jùe ^õì ûû Meúaþ \ûiþ ùd aq RûZþ ùj, ùeûIùM Aiþ _jùe ^ìõ ûû qqqq

mû^ Mwû

Kaúeþiûùjaþu KûkKê aû¼ðû

165

ù~ùZùaùk _eùcgße iað aâjàûŠ MêWòKe eP^ûKùf Gaõ ^òR ùfûKùe aògâûc KeòaûKê fûMòùf , Zû’_ùe @ûù¸ cûù^ icùÉ Kûku aâjàûŠùe ejò ^òùR Keò[ôaû Kcðe \Š ùbûMúaûKê fûMòfê Gaõ ajêZ \êüLùe ejòaûKê fûMòfê û iêL gû«òKê ùLûRò ùLûRò _[bâÁ ùjfê Gaõ @ûcKê ^òR Ne iZýùfûKe iáZò KhÖù\fû Z[û ùiVûKê ~òaû_ûAñ bqò _âûe¸ Kfê û ùKjò PûùeûUò~ûK ùa\MêWòKê KY×iÚ Kfû Z ùKjò CMâ Z_ KeòaûKê fûMòfû Gaõ ùjûc, ~m, ]ýû^, icû]ô @\ò KâòdûMêWòKê _âûe¸ Kùf û _e«ê GMêWòK \ßûeû ^òRe ÊMéj iZýùfûKKê ~ûA_ûeòfê ^ûjó KûjóKò^û C_ùeûq Kâd ò û MêWK ò ê Keòaû\ßûeû _eR^àùe C¼c icé¡ Rúa^Kê _âû¯ ùjûA (ù~_eò eûRû-cjûeûRû, aWùa_ûeú, @]ôKûeú, ù\a-cjûù\a, ÊMð-cjûÊMð @û\ò)_êYò ù`eò @ûiò ùPøeûiú fl Rì^ò ùbûMòaûKê fûMòfê û ajêZ Pò«ûMâÉ bûaùe ejòaûKê fûMòfê Gaõ _ec_òZû _eùcgßeuê _âû[ð^û KeòaûKê fûMòfê Kò, ùj \dûkê! @û¸cû^uê ^òRMéje eûÉû ù\Lû«ê û @ûù¸ jé\de ijòZ @û_Yu bqò Keê@Qê û @û_Y @û¸uê \gð^ K'Y _ûAñ ù\C^ûjûñ«ò ? Cq aé¼û« Kaúeþ iûùjaþ ]cð\ûiþ cjûgduê Kjê Kjê Kjòùf Kò ]cð\ûi! Gjò Rúa cû^ue @ûKêk WûK gêYò cêñ ^òR iZýùfûKeê ùRûMRúZ e eì_]ûeY Keò Kûk ùfûKKê @ûiòfò û ùiùZùaùk GùKûAgþZc aâjàûŠùe ù~CñVûùe Kûke ÊMéj @Qò ùiVûùe [ôaû Z¯gòkû C_ùe Rúacû^uê bûRò iêlàgeúeeê M§ aûjûe Keû~ûC[ôfû û ùcûe _jÆôaû _ùe ùijò Rúacû^ue Rßk^ icû¯ ùjûAMfû û ùicûù^ ùcûùZ ù\Lô Kjòùf ùj _êeêh ! @û_Y KòG @U«ò? @û_Yu \gð^ cûùZâjó @ûcKê ajêZ iêL I gû«òe @ûbûi ùjC@Qò û Gjû gêYò cêñ _ì‰ð aâjà Kaúeþ _eùcgße @ùU ùaûfò Kjòfò û @û_Y iaê Rúacûù^ ùcûe ùfûKeê @ûiò Kûk (aâjà)e ùfûKùe `iò ~ûA@Q û Gjò Kûk _âZò\ò^ GK fl cû^a cû^ue iêlà geúeeê M§ aûjûe Keò LûG Gaõ Gjû_ùe ^û^û _âKûee Rì^ò MêWòKùe Kcð\Š ùbûMaû_ûAñ QûWò ù\A[ûG û ùiùZùaùk Gjò Rúaûcôûcûù^ Kjòùf Kò, ùj \dûkê _eùcgße! @û¸ cû^uê Gjò Kûke ùfûKeê cêqò Keû«ê û cêñ Kjòfò ù~, Gjò aâjàûŠKê Kûk Zò^ò[e bqò Keò ùcû Vûeê _âû¯ Keò@Qò û @û_Ycûù^ GVûùe ù~Cñiaê aÉê MêWòKê _âùdûM Keê@Q«ò Gjûiaê Kûke @ùU Gaõ @û_Y icùÉ ^òR Azûùe aêfa ò û_ûAñ Pûfò@ûiòQ«ò û G[ô_ûAñ Gùa @û_Yu C_ùe Kûk aâjàe @Zý]ôK EY ùjûA~ûAQò Gaõ Gjò EY ùcûe iVòKþ ^ûce R_ aò^û IùjäAa^ûjó û ù~ùZ _~ýð« @û_Y EYcêq ùjûA_ûeò^[ôùa ùiùZ _~ýð« @û_Y aâjàe ùRfþ (a§^)eê aûjûeKê ~ûA _ûeòùa ^ûjó û ùi[ô_ûAñ @û_Yuê ùcû Vûeê ^ûc C_ù\g ù^A bqò KeòaûKê _Wòa û ùiùZùaùk ~ûA cêñ @û_Yuê cêq Keò ù^A~òaò û @ûùc Gjò aòhdùe K[ûaû¼ðû Keê[ôaû icdùe ùijò iÚû^ùe Kûk aâjà _âKU ùjûAMfû Gaõ ùi ajêZ ùKâû]ôZ ùjûA ùcû C_ùe @ûKâcY Kfû û cêñ ^òRe g±gqò

166

¼ ðû Kaúeþiûùjaþu KûkKê aû¼

iûjû~ýùe ZûKê cìzðòZ Keòù\fò û _êYò KòQò icd_ùe ùi ùjûiþùe @ûiòfû û ùcûe PeY Zùk _Wò~ûA lcû ~ûP^û KeòaûKê fûMòfû Gaõ Kjòfû Kò @û_Y ùcû Vûeê aW @U«ò, ùcû C_ùe UòùK \dû Ke«ê, ùcûùZ _â[ùc Kêj«ê Kò, @û_Y ùcû ùfûKKê K’Y_ûAñ @ûiòQ«ò?GjûgêYò cêñ Kûk _êeêhKê Kjòfò Kò ùKùZK Rúaûcôûcûù^ bqò Keò ^òRe ÊMéj iZýùfûKKê ù`eò~òaûKê PûjêñQ«ò û ùicû^uê iZý bqòcûMð còkê^ûjó û ùi[ô_ûAñ ùicûù^ bqò Keòaû _ùe c¤ Gjò céZ ùfûKùe ejò~ûCQ«ò û cêñ ùicû^uê iZýbqò cûMð aùZAaû_ûAñ Gaõ ùZûe ùb\ (_âKZ é _eòPd) ù\aû_ûAñ @ûiò@QòKò, Zê Kûk @Uê, GK fl c^êhý]ûeú Rúacû^ue @ûjûe Keê Gaõ GKfl _Pòg jRûe C_ô^Ü Keê Z[û bMaû^ ùjûA aiòQê û cêñ Gcû^uê Kjòù\aò ù~ Zêùccûù^ ~ûjûe bqò KeêQ, ùi bMaû^ ^êùjñ, Kûk @ùU û GZòKò gêYòaûcûùZâ Kûk Kjòfûù~, ~\ò iaê Rúa ù`eò~òùa ùZùa ùcûe ùbûR^e K'Y ùja? cêñ ùbûKòfû ceò~òaò û @û_Yuê ùcûe _âû[ð^û @ùUKò, Zòù^ûUò ~êMùe Rúauê Kcþ iõLýûùe ù^A~òùa Gaõ icÉuê ùcûe ùb\ @ûù\ø ù\ùa^ûjó Kò, cêñ Kûk @ùU , icÉuê LûCQò û ù~ùa Kkò~M ê @ûiòa ùZùa c^AQû ù~ùZ Rúa cû^uê ù^A~òùa û Gjò aP^; Kûk ùcûVûeê _âû¯ Keòù^fû û Kaúeþ iûùjaþ ]cð\ûiuê @ûjêeò Kjòùf ù~; iZý~êM, ùZâZû~êM, \ßû_e~êMùe c¤ cêñ @ûiò[ôfò Gaõ ajêZ Rúacû^uê iZýùfûK ù^A ~ûAQò _e«ê Gjûe _âKéZ _eòPd Kjò^ûjó û Gùa cêñ Kkò~êMùe @ûiòQò Gaõ Kûk ijòZ ùcûe aû¼ðû ùjûAQò û Kûkaâjà ùcûùZ Kjòfû Kò ,Gùa @û_Yu Azû^êiûùe ù~ùZ ùPÁû Keò^ò@«ê, @û_Yu K[û ùKjò gêYòùa ^ûjó û _â[ùc Z cêñ Rúacû^uê bqò Keòaû @aiÚûùe eLô^ûjó û ùicû^u c¤ùe aòWò, iòMûùeUþ, c\ý, cûõi @û\ò \êaðýi^ e @býûi beòù\A ùicû^u aé¼òKê ^Á bâÁ Keòù\AQò û ^û^û _âKûe aý[ð _ìRûùe Rúaûcôûcû^uê fMûA eLôQò û \ßòZúdK[û Gjû ùjaù~, ù~ùa @û_Y @û_Yu mû^ ù\A ^òR ùfûKKê ù`eò~òùa û ùiùZùaùk cêñ (Kûk) ^òRe \ìZ ù_âeY Keò @û_Yu _^Ú bkò cògê[ôaû (iûc¬iýZû [ôaû) aûe _âKûe (^û^û _âKûe) _^Ú PùfA Rúacû^uê bâcòZ Keòù\aò û iZýùfûKe cjòcû MûAùa, @û_Yu mû^ @ûùfûP^û Keòùa _e«ê ^ûc-R_ ùcûe Keòùa, ~ûjûe _eòYûc Êeì_ ùcûe jó ùbûR^ ùjùa û Gjò K[û gêYò Kaúeþ iûùjaþ Kjòùf Kò, Zê ùZûe ^òR ùPÁûKe, cêñ iZýcûMð aòZûA jó ù`eòaò Gaõ ù~Cñcûù^ ùcûe mû^ gêYòù^ùa ùicûù^ ùZûe cò[ýû mû^ùe bâcòZ ùjùa^ûjó û iZýMêeê Kaúeþ iûùjaþ Kjòùf Kò, ùj ^òe¬^ ! ~\ò cêñ Pûjóaò ùZùa ùZûe icÉ ùLkKê ùMûUòG lY c¤ùe icû¯ Keò_ûeòaò _e«ê G_eò Keòaû\ßûeû ùcûe aP^ bw ùjCQò û Gjû bûaò cêñ ^òRe ùiÜje jõicû^uê ~[û[ð mû^ ù\A ‘g±’e ak _â\û^ Keò iZý ùfûKKê ù^A~òaò Gaõ Kjòùf Kò iêù^û ]cðeûdû, jcþ iõùLûõ jõiû _\þ _eþiûdû û Rò^þ fújÜû jcþeû _âaû^û, ùiû jõiû jcþ KòG @cû^û ûû (_aòZâ Kaúeþ iûMe ùe Rúacû^uê bâc]ûeYû(KêùjkòKû)ùe aêùWAeLôaû

mû^ Mwû

167

_ûAñ Z[û ^òRe ùbûK ùcYÖûAaû/icû¯ Keòaû_ûAñ bò^Ü bò^Ü _âKûee C_ûd MêWòKe a‰ð^û) û \ßû\iþ _õ^Ú Keìõ ùc÷õ iûRû, ^ûcþ Zêjàûeû ùf Keìõ @ûaûRû ûû \ßû\iþ ~cþ iõiûeþ _Vùjû, ^ûcþ Zêjàûùe _^Ú Pùf÷ùjû ûû _â[cþ \ìZþ cc _âMùU RûB, _úùQ @õg Zêjàûeû @ûB û djú aò]ô Rúa^þùKû bâcûCõ, _êeêhþ ^ûcþ Rúa^þ icþSûCõ ûû \ßû\iþ _^Úþ ^ûcþ ùRû ùf÷ùj, ùiû jcþùe cêLþ @û^þ iùc÷ ùj÷ ûû Kjû Zêjàûeû Rúaþ ^júõ cûù^, jcûeú ùJeþ ùjûd aû\þ aLûù^÷ ûû ùc÷õ \éXþ `¦û ePú a^ûB, Rûùcõ Rúaþ eùj CeþSûB û ù\afþ ù\aþ _ûhû^þ _ìRûB, Zú[ð aâZþ R_þ-Z_þ c^þ fûB ûû ~m ùjûcþ @eì ù^cþ @Pûeû, ùJeþ @ù^Kþ `¦þ ùc÷õ Wûeû û ùRû mû^ú Rû@ iõiûeû, Rúaþ ^ cûù^÷ Kjû Zêjàûeû ûû (iZýMêeêu aP^) mû^ú Kùj iêù^û @^ýûB, KûùUû `¦þ Rúaþ ùf RûB û ùRZòKþ `¦þ Zêcþ eùP aòPûeú, iZý ga\þ ùZ÷ iùa÷ aòõWûeú û ùRø^þ Rúaþ jcþ g± \éXûùa÷, `¦þ Zêjàûeû iKfþ cêKûùa÷ û ùPøKû Keþ _âaû^û _ûB, _êeêhþ ^ûcþ Zòjò ù\Cõ PòjÜûB ûû ZûùK ^òKUþ Kûfþ ^júñ @ûùa÷, iõ]ô ù\Lú ZûKjõ iòeþ ^ûùa÷ ûû C_ùeûq aòaeYúeê Gjû iò¡ ùjCQò Kò ù~Cñ @^ýû^ý _^Ú Pûfê@Qò, ù~Cñcû^u _ûLùe Kaúeþþ iûùjau \ßûeû ^òùŸðgòZ iZý bqòcûMð ^ûjó, ùijòcûù^ icùÉ Kûk\ßûeû ù_âeòZ @U«ò û @Zü aê¡òcû^þ aýqòKê @ûagýK Kò aêSòaòPûeò bqò cûMð @û_Yû«ê KûjóKò^û c^êhý R^à @cìfý @ùU û Gjû aûe´ûe còùk^ûjó û Kaúeþ iûùjaþ Kêj«ò Kò Kaúeþ cû^êhþ R^à \êkðbþ ùj÷, còùf ^û aûe´ûeþ û Zeìaeþ ùi _¼û UìUþ Mòùe, ajêeþ ^ fMþZû Wûeò ûû

qqqq

168

aògß aòùRZû i^Ú

aògß aòùRZû i^Ú (i^Ú eûc_ûfþ þ Rú cjûeûRu @]ýlZû ùe jò ¦ ê É û^ aògß ]cðMêeê eì_ùe _âZòÂòZ ùja) “i^Ú eûc_ûfþ Rú u aòhdùe ‘^ûùÈ\ciþ’ u baòhýaûYú” ù` Æ â þ (`â û ^þ i þ ) ù\ge ^ûùÈ\ciþ ^ûcK _â i ò ¡ baò h ýaqû i^þ (A.i.)1555ùe GK jRûe ùgæûKùe baòhýZe iûõùKZòK iZý baòhýaûYú MêWòKê ùfLôQ«ò û gùj-gùj ùgæûK MêWòKùe \g gZK aù^AQ«ò û ù~Cñ MêWòK c¤eê a¼ðcû^ iê¡û iaê iò¡ (_âcûYòZ) ùjûAiûeòQò û jò¦êiÚû^ùe iZý _âcûYòZ ùjûAiûeò[ôaû baòhýaûYú MêWòK c¤eê :1. bûeZe _â[c cjòkû _â]û^cªú ajêZ _âbûagûkò^ú I Kêgkò^ú ùjùa (Gjû iõùKZ Ê. gâúcZú A¦òeû Mû§úu _âZò @ùU ) Z[û Zûue céZýê ^òKUZc elK \ßûeû ùjaû aòhd ùfLû[ôfû, ~ûjûKò iZý ùjfû û 2. Zûjû_ùe Zûu _êZâ Zûue C¼eû]ôKûeú ùja Gaõ ùi ajêZ Kcþ icd _~ýð« eûRêZò Keòùa Z[û @ûKiàòK céZýêKê _âû¯ò ùjùa, ~ûjûKò iZý iò¡ ùjfû (_ìaðZ^ _â]û^cªú Ê, gâú~êq eûRúa Mû§ú cjûgdu aòhdùe) û 3. i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu aòhdùe baòhýaûYú ^ûùÈ\ciþu \ßûeû ~ûjû aòÉûe _ìaðK ùfLôQ«ò û (K) ^òRe baòhýaûYúe gZK _ûÆe ùghùe Z[û gZK Q@e _âûe¸ùe ^ûùÈ\ciþ Rú ùfLôQ«ò @ûRò @[ðûZþ A.i. (i^þ 1555)eê VòKþ 450 ahð _ùe @[ðûZþ 2006ùe GK jò¦êi^Ú (gûde^þ) _âKU ùja @[ðûZþ icÉ RMZùe Zûjûe Pyðû ùja û ùiicdùe ùijò jò¦ê ]ûcðòK i^Ú (gûde^þ)e @ûdê 50 eê 60 ahð c¤ùe ùja û _eùcgße ^ûùÈ\ciþ Kê i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu @¡ð adÄ ~êq geúee iûlûZKûe KùeAù\A PkPòZâ bkò icÉ NUYû MêWòKê ù\LûAùf Gaõ aêùSA ù\ùf û gâú ^ûùÈ\ciþ Rú ùiûWh gZû±úKê _â[c gZK KjòQ«ò, Gjò _âKûe _Æc gZK 20Zc gZû±ú ùjfû û ^ûùÈ\ciþ Rú KjòQ«òKò ùijò ]ûcðòK jò¦êù^Zû @[ðûZþ i^Ú (gûde^þ) _Æc gZKe ùgh ahðùe @[ðûZþ i^þ (B.iõ.) 1999ùe Nùe Nùe iZþiw Keòaû ZýûMKeò @[ðûZþ ùPøLUþKê fõN^Keò aûjûeKê @ûiòa Z[û ^òRe @^êPûeú cû^uê gûÈaò]ô @^êiûùe bqòcûMð aùZAa û ùijò cjû^þ iõ^Úu aùZA[ôaû cûMð\ßûeû @^êPûeú cû^uê @\ßòZúd @û]ýûcôòK Gaõ ùbøZòK fûb ùja û ùijò ZZß\éÁû jò¦ê i^Ú \ßûeû aZûA[ôaû gûÈ _âcûYòZ Z¼ßmû^Kê aêSò_ûeò _ecûcôû Pûjêñ [ôaû gâ¡ûkê G_eòbûùa @ûP´òZ ùjùa ù~_eò ùKjò Mbúe ^ò\âûeê CVò@Qò û ùijò ZZß\éÁû jò¦êi^Ú \ßûeû i^þ 1999ùe PûfêKeò[ôaû @û¤ûcôòK Kâû«ò A.i. 2006 _~ýð« Pûfòa û ùiùZùakKê ajê iõLýûùe _ecûcôûuê Pûjóaû aûfû bq ZZßmû^

mû^ Mwû

169

aêSò_ûeò @^êPûeú ùjûA iêLú ùjûAiûeò[ôùa û Gjû_ùe ùijò iÚû^e ùPøLUþ bòZeê c¤ aûjûeKê fõN^ Keòa û Gjû_ùe 2006 Vûeê ʉð ~êMe _âûe¸ ùja û ù^ûUþ:- _âòd _ûVKMY! `âû^iþ ù\ge aûiò¦û ^ûùÈ\ciþ ù~Cñ baòhý aûYú Keò[ôùf Ké_dû ^òcÜùe _X«ê û ù~Cñ aòhdùe c\âûiþ (ùP^ÜûA)e RùY ùRýûZògûÈú ùK.Giþ. Ké¾cì¼ðú KjòQ«ò Kò gâú ^ûùÈ\ciþ \ßûeû i^þ 1555 ùe ùfLô[ôaû baòhýaûYú MêWòKe ~[û[ð @^êaû\ “i^þ 1998 ùe GK ùRýûZòh gûÈú Keòa û ùijò ùRýûZòh gûÈú ^ûùÈ\ciþu baòhýaûYú MêWK ò e iûõùKZòK bûhûe ÆÁúKeY Keò ùi[ôùe fòLZ ô baòhýZe NUYû MêWK ò e @[ð CùfäL Keò ^òRe baòhý Mâ^Ú _âKûgòZ Keòa” ùijò ùRýûZòhgûÈú \ßûeû ~[û[ð @^êaû\òZ Keò[a ô û _êÉKeê @^êaû\ K¼ûð e g±ùe _X«ê û 1. (_éÂû 32, 33ùe):- @ù_lû Ke; ʉð~êM (eûceûRý) @ûiê@Qò û GK @¡ð adÄ adie ùJ\û~ýð (C\ûe) @bò^Ü cjûi¼û @]ôKûeú ùKak bûeZ ^êùjñ icMâ _é[ôaú C_ùe ʉð~êM @ûYòa Gaõ ^òR i^ûZ^ ]cðe _ê^eì»ìû^ Keò ~[û[ð bqò c ûMð aùZA iað ù gâ  jò ¦ ê e ûÁâ MV^ Keò a û ZZþ _ ½ûZþ aâ j à ù \g, _ûKòÉû^,awkû,gâúfuû,ù^_ûk,ZòaçZ(þ ZòùaZ), @û`þMû^òÉû^þ, cûkd(cfûdû) @û\ò ù\g MêWòKùe ùi jó iûaðùbøc ]ûcðòK ù^Zû ùjùa û i¼û]ûeú PŠûk (@mû^ú, cìLð) aýqò cû^ue iwV^ C_ùe Zûue @û]ô_Zý ùja, ùijò ù^Zû(gûde^þ) _êeû \ê^ò@ûKê @ûP´òZ Keòù\ùa, aûiþ ù\Lê[û@ û 2. (_éÂû 40ùe _êYò ùfLû@Qò):- @ù_lû Ke ;eûceûRý (ʉð~êM) @ûiê@Qò û Rê^þ A.i. 1999eê A.i. 2006 _~ýð« Pûfê ùjaûKê [ôaû CZþKâû«òùe ʉð~êMe C»û^ ùja û jò¦êÉû^ ùe C\d ùjaûaûfû ZâûYK¼ðû gûde^þ \ê^ò@ûùe iêL icé¡ò I gû«ò _â\û^ Keòùa û ^ûùÈþ\ciþ Rú ^òüiù¦j KjòQ«ò Kò _âKU ùjaûaûfû gûde^þ (Chyren) a¼ðcû^ mûZ ^êùjñ û _e«ê ùi LâúÁòdû^(Kâ½ ò ^þ) @[aû cêifþcû^ K\û_ò ^êùjñ û ùi jò¦ê jó ùja Gaõ cêñ ^ûùÈ\ciþ Zû _âZò a¼ðcû^ QûZò aûùWA Mað KeêQò KûjóKò^û ùijò \òaý ÊZª iì~ýð gûde^þe C\d ùjaûcûùZâ icÉ _â[ceê aò\ßû^þ Kêjû~ûC[ôaû cjû^þ ù^Zûcû^uê ^ò¿âb ùjûA Zûu i¹êLùe ^câ ùjaûKê _Wòa û ùijò jò¦êÉû^ú cjû^þ ZZß\éÁû i^Ú icÉuê @nêZ_ìað eûRý _â\û^ Keòùa û ùi icû^ ^úZò ^òdc MXòùa Èú-_êeêh, ]^ú-Meòa, RûZò Gaõ ]cð c¤ùe ùKøYiò ùb\bûa eLôaò ^ûjó û Kûjûeò C_ùe @^ýûd ùjaûKê ù\ùa^ûjó û ùijò ZZß\gðú i^ÚKê icÉ R^Zû aòùgh bûaùe i¹û^ Keòùa û cûZû-_òZû Z @û\eYúd @U«ò û _e«ê @û¤ûcôòKZû I _aòZâZûe @û]ûeùe ùijò gûde^þ (ZZß\gðú i^Ú)e cûZû _òZûVûeê c¤ @fMû iÚû^ ùja û ^ûùÈ\ciþ Êdõ Rýê aõge [ôfû Z[û `âû^iþ ù\ge ^ûMeòK [ôfû û ùi LâúÁòdû^(Kâð½^þ) ]cð ÊúKûe Keòiûeò[ôùf, Z[û_ò c¤ ^ûùÈ\ciþ ^òüiù¦j KjòQK ò ò _âKU ùjaûaûfû gûde^þ ùKak jò¦ê jó ùjùa û 3. (_éÂû 41ùe):- icÉuê icû^ ^úZò, ^òdc, @^êgûi^ _ûk^ KùeA iZý_[Kê @ûYòùa û cêñ ^ûùÈ\ciþ ùMûUòG K[û ^òaðòaû\ iò¡ Keê@Qò, ùijò gûde^

170

aògß aòùRZû i^Ú

(]ûcðòK ù^Zû) ^ìZ^ mû^ @ûaòÃûe Keòùa û ùi iZýcûMð \gð^ KùeAaû aûfû ZâûYK¼ðû Giò@û LŠùe ù~Cñ ù\ge ^ûc cjû iûMe (jò¦þ cjûiûMe) @ùU û ùijò^ûc [ôaû (jò¦êÉû^þ) ù\gùe R^à ù^ùa û ùi ^û LâúÁòdû^, ^û cêifcû^þ, ^û Rýê ùjùa ^òüiù¦j jò¦ê ùjùa û @^ý bìZ_ìað ]ûcðòK ù^Zû cû^uVûeê iaðùgâ aê¡òcû^ Gaõ @_eûùRd ùjùa û (^ûùÈ\ciþ baòhýaûYúe gZK G ùgæûK 70ùe cjZß _ì‰ð iõùKZ iõù\g aZûC@Qò) Zûuê icùÉ ù_âc Keòùa û Zûue @û]ô_Zý ejòa û Zûu_âZò bd c¤ ejòa û ùKjòaò @_Kcð KeòaûKê bûaòùa ^ûjó û Zûue ^ûc I Kò¼ðú ZâòLŠùe Mê¬eòZ @[ðûZþ MM^ aûjûùe Zûue cjòcû e @û]ô_Zý ejòa û a¼ðcû^ _~ýð« Mbúe @mû^ ^ò\âûùe ùgûA[ôaû cû^a icûR Kê ZZßmû^e KòeY iûjû~ýùe RûMâZ Keòùa û icÉ cû^a icûR @_âZýûgòZ bûaùe jWaùWA ~òùa û Zûjûe ZZßmû^ @û]ûeùe bqò iû]^û Keòa û iaðicûRKê iZý iû]^û KùeAùa û ù~Cñ KûeYeê iað iû]Kuê ^òR @û\ò @^û\ò iÚû^ (iZýùfûK)ùe ^òRe _ìaR ð cû^u _ûLKê ù^A~ûA ùiVûùe iÚûdú iÚû^ _âû¯ KùeAùa (C¼eû]ôKûeú aù^Aa) û Gjò Kîe bìcò (KûkùfûK)eê cêq KùeAa, Gjò g± Kjò CVòa û 4. (_éÂû 42-43):- Gjò jòõiêK KîeP¦â (cjûKûk) KòG @ùU, ùKCñVò @Qò, Gjòaòhdùe Z[ý gûde^ (ZZß\gðú i^Ú) jó aùZAa û ùijò KîeP¦â Vûeê ùijò ( CHYREN ) gûde^þ jó cêq KùeAùa û gûde^þ (ZZß\gðú i^Ú) e i`k _âùPÁûùe Gjò bìZke _aòZâ bìcò C_ùe (jò¦êiÚû^ùe) ʉð~êMe @aZûeY ùja, _êYò Zûjû iµì‰ð aògßùe _âiûeòZ ùja û ùijò aògßù^Zû Gaõ Zûue i\þMêY MêWòKe, Zûu @ù« c¤ Mû^ Keû~òa û Zûue c^e gûkú^Zû, aò^câZû, C\ûeZûe GùZ cûZâûùe CyÉeúd @û]ô_Zý ùja Kò Gjû _ìaðeê C^àëq Keû~ûA[ôaû gZK 6 ùgæûK 70e ùgh _õqòùe Keû~ûA[ôaû CùfäLe ^òRÊ g± @ûù_ KjòCVêQò Gaõ gûde^e aqaý KjòCVêQò Kò “gûde^þ ^òR aòhdùe ùKak Zòù^ûUò g±jó Kjò[ûG” GK aòRdú mûZû” û Gjû ijòZ @^ý aòùghY ^ ù~ûW«ê ùcûùZ c¬êe ùja^ûjó û (Gjû _éÂû -42aûfû 4 CùfäL aûYú gZK 6 ùgæûK 71 @ùU) jò¦ê gûde^ ^òR mû^ \ßûeû ù\\ò_ýcû^ Cy CZêw Êeì_ aò]û^e (ZZßmû^) _êYò[ùe aò^û i¼ð CRûMe KùeAùa û (Chyren will be chief of the world, loved feared and unchallanged) Gaõ cû^aúd iõÄéZòKê ^òaòðùeû] iê]ûeòa, G[ôùe ZòùkcûZâ iù¦j ^ûjó û Gùa KûjûeòKê RYû^ûjó, _e«ê ^òR icdùe ù~_eò ^eiòõj @Pû^K _âKU ùjûA[ôfû ùijòbkò jó ùijò aògße cjû^þ ù^Zû (Great Chyren) ^òRe ZKðgê¡, flùb\ú @¤ûcôK ò mû^ Gaõ bqò ùZR iûjû~ýùe aòLýûZ ùja û cêñ (^a ùÈ\ciþ) @ûP´òZ @ùU û ^û cêñ Zûe ù\g (ù~CñVûeê @aZûeòZ ùja @[ðûZþ iZýùfûK ù\g)Kê Z[û ^û ZûjûKê RûYò@Qò, cêñ ZûKê ùcû i¹êLùe c¤ ù\Lê@Qò, Zûjûe cjòcûKê g±ùe c¤ ùKjò _âgõiû Keò_ûeòa ^ûjó û ùibkò PeòZâe Zêk^ûcôK \éÁû« ù\aû @i¸a û ùKak ZûjûKê Great Chyren (cjû^þ ]ûcðòK ù^Zû) ùaûfò @bòjòZ KeêQò, ^òRe ]ûcðòK a§êcû^u ZZþKûkú^ iciýû ù~ûMêñ \d^úd @aiÚûùe câd ò cûY ùjûA ÊZª mû^iì~ýðe

mû^ Mwû

171

C\d Keò ^òRe bqò ùZRùe RMZe ZâûYK¼ðû _Æc gZK (20Zc gZû±úe @«òc ahðùe) e ùghùe B.i. 1999 @¡ð adÄe cjû^þ ù^Zû ù~_eò ùZRÊú iòõj cû^a (Great Chyren) C\þaòNÜ @aiÚûùe PûeòKû^Ú fNõ^ KeêKeê ùcûe (^ûùÈ\ciâ) c^Kê ùb\Keê@Qò Gaõ cêñ Zûjûe ÊûMZ Keòaû ijòZ @û½~ýð PKòZ ùjC@Qò, C\ûi c¤ ùjC@Qò, KûjóKò^û \ê^ò@û Zûjû_âZò @m ùjC[ôaûeê ùcûe gûde^þ (ZZß\gðú i^Ú) Cù_lûe _ûZâ ùjC@Qò û ùcûe (^ûùÈ\ciþe) Pò¼ùb\ú baòhýZaûYúe Gaõ ùijò ùa÷gßòK iòõj cû^ae Cù_lû Ke«ê ^ûjó û Zûjûe _âKU ùjaû cûùZâ Z[û Zûjûe ùZRÊú ZZßmû^ eì_ú iì~ýð C\d ùjaû \ßûeû @û\gðaû\ú ùgâ aýqòcû^ue _ê^eì»û^ Z[û ʉð ~êMe _âbûZ gZK 6ùe @ûRò B.i. 1555 Vûeê 450 ahð _ùe @[ðûZþ 2006ùe (1555+450=2005 _ùe @[ðûZþ 2006ùe) @ûe¸ ùja û Gjò KéZû[ð gêbûe¸e cêñ (^ûùÈ\ciþ) \éÁû ùjC@Qò û 5. (_éÂû-44, 45, 46):- (^ûùÈ\ciþ gZK 1 ùgæûK 50ùe _êYò _âcûYòZ Keê@Qò) Zò^_ ò Ueê iûMe \ßûeû ùNeò ùjûA[ôaû \ßú_ (jò¦iê ûÚ ^ ù\g)ùe ùijò cjû^ i^Úe R^à ùja û ùijò icdùe ZZßmû^e @bûaeê @mû^Zûe @§Kûe PZêŸM òð ùe [ôa û ù^÷ZK ò Zûe _Z^ ùjûA Pûeò@ûùW jûjûKûe cûZò[a ô û ùijò gûde^ (]ûcðK ò ù^Zû) Mêea ê e @[ðûZþ MêeR ê úuê ùgâ cû^ò ^òRe iû]^û Keòùa Z[û KeûAùa û ùijò ]ûcðK ò ù^Zû (ZZß\gðú i^Ú) ^òRe ]cðak @[ðûZþ bqòe gqòùe Z[û ZZßmû^ \ßûeû icÉ eûÁâMW ê K ò ê ^ZcÉK KùeAùa û Giò@û cjûù\gùe Zûuê ùeûKòaû @[ðûZþ Zûue _âPûeùe aû]û C_êRûAaû _ûMkûcò ùja û (gZK 1 ùgæûK-50) û ù^ûUþ:-(^ûùÈ\ciþe baòhýaûYú `âû^iþ ù\ge bûhûùe ùfLû~ûA[ôfû û Gjû_ùe GK _ûfþaâYÖ^þ ^ûcK AõùeR Gjò ^ûùÈ\ciþe baòhýaûYú “ùiÆêeú Mâ^”Ú Kê `âû^iþùe KòQa ò hð @aiÚû^ Keò aêSiò ûeòaû _ùe AõeûRú bûhûùe ùfLô[ùô f û ùi Mêea ê e g±Kê (aéjÆZò) Mêea ê ûe @[ðûZþ [ûiðùþ W bûaò ùfLôù\ùf Kò ùi ^òRe _ìRûe @û]ûe aéjÆZò aûeKê aù^Aa û aûÉaùe Mêea ê e g±e @[ð @ùU iaðMe ê c ê û^u c¤ùe ~òG ZZßmûZû ùgâ @ùU Z[û Mêeu ê ê cêLý cû^ò iû]^û Keòaû ùjûA[ûG û ùa\ bûhûùe aéjÆZòe bûaû[ð iùaûðy Êûcú @[ðûZþ _eùcgße, aéjÆZòe \ßZ ò úd @[ð RMZþ Mêeê c¤ ùjûA[ûG û RMZþMe ê ê Z[û _eùcgße c¤ aéjÆZòe ùaû] @ùU û) ùi @¡ð adiùe ZZßmû^e mûZû Z[û aòm ùjûA ZâL ò Šùe Kú¼c òð û^ ùja û ùcûùZ (^ûùÈ\ciþKê) Zû’e cûdû, ^ìZ^ C_ûd, iû]^û cª G_eò cûeûcôK @^êba ùjCQò ù~_eò i_ðKê ag Keòaû aûfû MûeêWò cª \ßûeû cjûaòhûq i_ðKê ag Keû~ûG û ùijò ^ì@û C_ûd ^ìZ^ aê¡ò, ^ìZ^ ^úZò^òdc MV^ Keòaû aûfû ZZßùa¼û \ê^ò@û @ûMùe CRûMe ùja û ZûjûKê cêñ (^ùÈ\ciþ) @ûP´òZ ùjûA ùMâUþ gûde^þ ùaûfò Kjê@Qò û Zû’e mû^e \òaýùZRe _âbûaeê ùijò \ßú_KÌ (bûeZahð)ùe @ûKâcK Zê`û^þ, jfPfþ cûZòa @[ðûZþ @mû^ú i^Úcû^u \ßûeû aòù\âûj iéÁòKeû~òa û ZûjûKê gû« Keòaûe C_ûd c¤ ZûKêjó RYû[ôa û ù~_eò cûeûcôK

172

aògß aòùRZû i^Ú

i_ðKê ag Keû~ûA[ûG û ùi iòõj Zêfý gqògûkú I ùZR_ì¬ aýqòZße ùja û Gjû cêñ (^ûùÈ\ciþ) ÆÁ g±ùe Kjê@Qò Kò, ùi KêŠkò^ú gqò ]ûeY Keò[a ô û i^Ú @ùU û @ûjêeò ÆÁ g±ùe Kêjû~òaù~, ù~Cñ icdùe ùijò gûde^þ ù~Cñ cjûiûMeùe \ßò_KÌ @Qò ùijò ù\ge ^ûcùe cjûiûMee c¤ ^ûc @ùU (jò¦þ cjûiûMe) û aòùghZû Gjû ùja ù~, ùijò ù\ge bìRõM i_òðYú gqò (KêŠkò^ú gqò)e _ì‰ð _eòPòZ True Master ùja û ùijò Chyren (cjû^þ ]ûcðòK ù^Zû) C\ûe cZ aûfû, Ké_ûkê, \dûkê, ù\\ò_ýcû^, i^ûZ^ iûcâûRý @]ôKûeú, @û\ò_êeêh (iZý_êeêh)u @^êPûeú ùja û Zûue i¼û iûaðùbøc ùja, Zûue cjòcû, Mêeê gâ¡û, C_ûd, Mêeê bqò @[ðûZþ Mêeêaò^û ùKøYiò iû]^û i`k jêG^ûjó, Gjò iò¡û« Kê \éX Keòa û ZZßmû^e iZiw Keò _â[ùc @mû^ ^ò\âûùe ùgûA[ôaû ]ûcðòK a§êcû^uê (jò¦êcû^uê) RûMâZ Keò @§ aògßûie @û]ûeùe iû]^û Keò Pûfò[ôaû gâ¡ûkê cû^ue gûÈaò]ôejòZ iû]^ûe _e\û QòùŠA MêX Mbúe mû^ (ZZßmû^) e _âKûg Keòa û ^òR i^ûZ^ ]cðe _ûk^ KeûA icé¡,ò gû«òe @]ôKûeú aù^Aa û ZZþ _½ûZþ Zûue ZZßmû^ iµì‰ð aògùß e aòÉûeòZ ùja, ùijò (cjû^ ZZß\gðú i^Ú)u mû^e ùKjò c¤ icZêfý Keò_ûeòùa ^ûjó @[ðûZþ Zûue ùKjò _âZ\ ò ¦ ß ú ùjùa^ûjó û Zû’e MêXmû^ (ZZßmû^) e @ûMùe iì~ýðe ùZR c¤ Kcþ ùjûA~òa û G[ô_ûAñ cêñ (^ûùÈ\ciþ) ùijò adÄ iòõj cjûcû^a GùZ cûZâûùe cjû^þ ùja ù~ cêñ Zûue cjòcûKê g± MêWK ò ùe aû§ò_ûeòa^ ò ûjó û cêñ (^ûùÈ\ciþ) ùijò ùMâUþ gûde^ Kê ù\Lê@Qò û C_ùeûq aòaeYúe bûaû[ð @ùUKò “ùijò aògßù^ZûKê 50ahðe @ûdêùe ZZßmû^ gûÈMêWòKùe _âcûYòZ ùjùa @[ðûZþ ùi 50 ahð @ûdêùe i^ 2001ùe iað ]cðe gûÈKê _Xò ùiMêWòKe mûZû (ZZßmû^ú) ùja Z[û Zû_ùe ùijò ZZßmû^e mûZû (_eùcgßeu aòhdùe RûYúaû ù~ûMý mû^ @^ýKê _â\û^ Keòaûaûfû) ùja Z[û Zûjûe @¤ûcôòK R^à @cûaûiýûùe ùja û ùi icdùe Zû’e adi ZeêY @[ðûZþ 10,20,25 ahðe ùja^ûjó û ùi ù_âøX ùja Z[û ù~ùa ùi _âi¡ ò ùja ùiùa Zû’e adi _Pûgeê hûVúG ahð c¤ùe ùja û” 6. (_éÂû -46, 47):- ^ûùÈ\cþiþ Kjê@QòKò ^òüiù¦j aògßùe ùgâ ZZßmûZû (ùMâUþ gûde^)uê aòhdùe ùcûe baòhýaûYúe ùMûUòG ùMûUòG g± g±Kê ùKøYiò ù^Zûcû^u C_ùe _âùdûMKeò ZKð-aòZKð Keò ù\LôùaZ ùKjòaò c¤ ùi[ôùe C¼ú‰ð ùjûA_ûeòùa ^ûjó û cêñ (^ûùÈ\ciþ) QûZò aûùWA ùMûUòG ùMûUòG Keò g± KjêQò ù~, ùcûe gûde^þe KZéðZß Gaõ Zû’e MìX -Mbúe mû^ (ZZßmû^) jó icÉue cêLû ùLûfòù\a, aûiþ 2006 ahð @ûiòaûKê \ò@ û Gjò aò]û^e ùMûUòG ùMûUòG g± VòKþ-VòKþ gûde^þ jó ù\a û 7. (_éÂû -52):- ^ûùÈ\ûciþ ^òRe baòhýaûYúùe KjòQò Kò 21 Zc gZû±úe _âûe¸ùe \ê^@ò ûe @ûKûgùe ùijò gûde^þu C\d ùja û ~ûjûaò a\kòa / _eòa¼^ ð ùja Zûjû ùcûe (^ûùÈ\ciþe) Azûùe ^êùjñ ùiiaê ùKak gûde^e @ûmûùe ^òdZòe Azûùe icÉ _eòa¼^ ð ùjajó ùja û Z^à]ýeê ^ìZ^ _eòa¼^ ð @[ðûZþ jò¦iê ûÚ ^

mû^ Mwû

173

iaðùgâ eûÁâ bûaùe _eòMYòZ ùja û ùKùZ gZû±ú ]eò jò¦c ê û^ue iêLe iûcâûRý \éÁò ùMûPe ùjaû ù\Lû~ûA^ûjó û ùijò ù\gùe R^à ùjûA[ôaû ]ûcðK ò i^Újó ZZß\ é û Z[û RMZe ZâûYK¼ûð , RMZRòZû ùja û Giò@û LŠùe eûcûdY, cjûbûeZ @û\òe mû^ ù~CñMW ê K ò Kò jò¦c ê û^u c¤ùe _âPkòZ @Qò, ZûjûVûeê c¤ bò^Ü mû^ ùijò ZZß\gðú i^Úe ùja û ùi iZý_êeh ê u @^êPûeú ùja û ùi RùY @\ßZ ò úd i^Ú ùja û 8. (_éÂû-74):- ajêZ iûeû i^Ú ù^Zû @ûiòùa Gaõ ~òùa, icùÉ _ecûcôûu ù\âûjú Z[û @bòcû^ú ùjùa û ùcûùZ (^ûùÈ\ciþKê) ùijò gûde^þe @û«eòK iûlûZKûe ùjûAQò û jò¦êÉû^e jò¦êi^Ú @ûMûcú @§Kûeú (bqòmû^e @bûaeê @§) _âkdõKûeú (Êû[ð agZü bûB-bûB Kê cûeê@Qò, _êZâ -_òZû _âZò aòcêL @ùU, jò¦ê-jò¦êe gZî, cêifcû^-cêifcû^e gZî ùjûAQò) ]êõ]êõKûeú (cûdû _Qùe ù]÷~ýðjú^ bûaùe ù\øWê[ôaû cû^a icûR) RMZKê ^ìZ^ _âKûg ù\aûaûfû iaðùgâ RMZRòZû ]ûcðòK aògßù^Zûu ^òRe C\ûeZû aýZúZ @^ý ùKøYiò @bòkûh ùja^ûjó @[ðûZþ cû^a icûRe C¡ûe _ûAñ Pò«û Keòaû aýZúZ @^ý ùKøYiò Êû[ð ejòa^ûjó û ^û @bòcû^ú ùja, Gjû ùcûe baòhýaûYúe ùMøeae aòhd ùjaKò aûÉaùe ùijò ZZß\gðú i^Ú iõiûeùe @aiý iê^½ ò Z ò _âi¡ ò ùja û Zûu\ßûeû aZûC[ôaû mû^ ajê iZû±ú ]eò QûA ejòa û ùijò i^Ú @û]ê^K ò ùa÷mû^òK cû^ue @ûLôKê PcKûAù\a, Gbkò @û¤ûcôK ò PcKôûe Keòa Kò ùK÷mû^òK cûù^ c¤ @û½~ýðùe _Wò~ùò a û Zûue icÉ mû^ gûÈ _âcûYòZ û cêñ (^ûùÈ\ciþ) Kjê@QòKò aê¡a ò û\ú aýqò Zûue Cù_lû Ke«ê ^ûjó û Zûjûuê ùQûU mû^\ú_ ^ bûa«ê, ùijò ZZßùa¼û cjûcû^a (gûde^þ)Kê iòõjûi^iÚ KùeA (@ûi^ùe aùiA) ZûjûKê @ûeû]ý ù\a ùaûfò cû^ò _ìRû Ke«ê û ùi @û\ò_e ê h ê (iZý _êeh ê )u @^êPûeú \ê^@ò ûe ZûeYK¼ûð ùja, G[ôùe ZòùkcûZâ iù¦j ^ûjó û

“i^Ú eûc_ûfþ þ R ú cjûeûRu ic[ð ^ ùe @^ý baò h ýaqû cû^u baò h ýaûYú Mê W ò K ” 1. AõfŠe ùRýûZòh ‘Kúùeû’ i^þ 1925 ùe ùfLô[ôaû _êÉKùe baòhýaûYú KeòQ«ò, aòõg gZû±ú @[ðûZþ 2000 B.e C¼eû¡ðùe (i^þ 1950 _ùe C_ô^Ü i^Ú) jó aògßùe GK ^ìZ^ ibýZû @ûYòùa ù~CñUûKò iµì‰ð aògßùe aòÉûeòZ ùjûA~òa û bûeZe ùijò RùY aýqò iûeû iõiûeùe mû^Kâû«ò @ûYòù\a û 2. baòhýaqû “gâú ùIßRúùfUò^þ”u @^êiûùe 20Zc gZû±úe C¼eû¡ðùe, aògßùe @û_i ù_âce @bûa, cû^aòKZûe jâûi, cûdû iõMâj Keòaû _ûAñ ù\øWòaû, fêY×^ I eûR ù^Zûcû^u @^ýûdú ùjûA~òaû @û\ò-2 ajêZ _âKûe C_ôûZ ù\Lôaû _ûAñ còkòa û _e«ê bûeZeê C_ô^Ü ùjûA[ôaû gû«ò bûZéZß bûa C_ùe @û]ûeòZ ^ìZ^ ibýZû, iõiûe c¤ùe ù\g, eûRý Gaõ RûZòe iúcû MêWòKê bûwòù\A iûeû aògßùe iêL I gû«ò C_ô^Ü Keòùa û 3. @ûùceòKûe cjòkû baòhý aqû “Rú^þ WòK^ è ”þ u @^êiûùe 20Zc iZû±úe

174

aògß aòùRZû i^Ú

ùgh ùjaû _ìae ð ê aògùß e GK ùNûe jûjûKûe Z[û cû^aZûe iõjûe ùja û ùa÷PûeòK ~ê¡ _ùe @û¤ûcôK ò Zû C_ùe @û]ûeòZ GK ^ìZ^ ibýZû i¸aZü bûeZe MâûcúY _eòaûee aýqòe ù^ZéZùß e Pûfòa Gaõ iõiûeeê ~ê¡Kê i\ûi\û _ûAñ aò\ûKeòù\a û 4. @ûùceòKûe “gâú GŠei^þ”u @^êiûùe 20Zc gZû±úe ùgh ùjaû _ìae ð ê @[aû 21 Zc gZû±úe _â[c \gKùe aògùß e @ibýZûe ^MÜ ZûŠa ùja û AZýaieùe bûeZùe R^àòZ GK ]ûcðòK aýqò, GKcû^a, GK bûhû Gaõ _ZûKûe eì_ùeLû^êiûùe i´ò]û^ MV^ Keò iõiûeKê i\ûPûe, C\ûeZû, cû^aúd ùiaû I ù_âce C_~êq gòlû ù\ùa û Gjò ciòjû i^þ 1999 _~ýð« aògßùe @ûMKê @ûiê[ôaû jRûe jRûe ahð _ûAñ ]cð I iêL gû«ò beòù\ùa û 5. jfûŠe baòhý\éÁû “gâú ùMeûWð KâûAùi”u @^êiûùe 20Zc gZû±úe ùgh ùjaû _ìaðeê @[aû 21Zc gZû±úe _â[c \gKùe bdue ~ê¡ KûeYeê ùKùZK ù\g MêWòKe @ÉòZß icû¯ ùjûA~òa û _e«ê bûeZe RùY cjû_êeêh iµì‰ð aògßKê cû^aZûe ùMûUòG iìZûùe aû§òù\ùa I jòõiû, ù\ßh, \ìeûPûe, K_UZû @û\ò iõiûe c¤eê i\ûiað\û _ûAñ icû¯ Keòù\ùa û 6. @ûùceòKûe baòhýaqû “gâú Pûfið KäûKð” u @^êiûùe 20Zc gZû±úe @« ùjaû _ìaðeê ùMûUòG ù\g aòmû^e C^ÜZòùe iaê ù\gMêWòKê _Qùe _KûAù\a _e«ê bûeZe _âZòÂû aòùgh Keò Gjûe ]cð Gaõ \gð^ @û\òeê ùja, ~ûjûKê iµì‰ð aògß @û_ùYA ù^a, Gjò ]ûcðòK Kâû«ò 21Zc gZû±úe _â[c \gKùe iµì‰ð aògßKê _âbûaòZ Keòa Gaõ cû^aKê ‘@û¤ûcôKZû’ Kê MâjY Keòaû_ûAñ aòag Keòù\a û 7. jõùMeúe cjòkû ùRýûZòhú “ùaûeòÄû”u @^êiûùe i^ 2000 B.e _â[ùc _â[ùc CMâ _eòiZ òÚ ,ò jZýû I fêY^ × e _eòiZ òÚ ò c¤ùe jó cû^aúd i\þMY ê MêWK ò e aòKûg GK bûeZúd ]cðûaZûe \ßûeû ùbøZòK aû\ ijòZ i`k iõNhðe `k Êeì_ ùja, ~ûjû PòeiÚûdú ejòa, Gjò @û¤ûcôòK aýqòe ajêZ aW iõLýûùe ùQûU-ùQûU ùfûKcûù^jó @^êPûeú ùjûA ùbøZòKaû\Kê @û¤ûcôKZûùe a\ùkA ù\ùa û 8. `âû^iþe Wû. Rìfa^ð u @^êiûùe i^ 1990 _ùe dêùeû_úd ù\g bûeZe ]ûcðòK ibýZû @ûWKê @ZògúNâ ^Añùa û i^ 2000 _~ýð« aògße R^iõLýû 640 ùKûUòe _ûLû_ûLô ùja û bûeZeê CVò[ôaû mû^e ]ûcðòK Kâû«ò ^ûÉòKZûe ^ûg Keò Nì‰ðaûZýû bkò iµì‰ð aògßKê Xûuòù^a û ùijò bûeZúd cjû^þ @û¤ûcôòK aýqòu @^êPûeú ù\Lê ù\Lê GK iõiÚû eì_ùe “@ûcôgqò” iûjû~ýùe iµì‰ð aògß C_ùe _âbûa RcûAù^ùa û 9. `âû^iþ e “^ûùÈ\ci”u @^êiûùe iûeû aògßùe ùi÷^òK Kâû«ò MêWòKùe @Ì KòQò jó bf ùfûK iõiûeKê bf aù^Aùa û ù~Cñcû^u cjû^þ ]cð^ ò aòga ß L ò ýûZ ù^Zû 20Zc gZû±úe ùgh Gaõ 21Zc gZû±úe @ûe¸ùe ùKøYiò GK _ìa\ ð M ò ùe [ôaû ù\geê R^à ù^A bâûZéaé¼ò I ùiøR^ýZû \ßûeû iûeû aògßKê GKZûe iìZâùe aû§òù\ùa û (^ûùÈ\ciþ gZK 1 ùgæûK 50ùe _âcûYòZ Keê@Qò) Zò^ò_Ueê iûMe \ßûeû ùNeòùjûA ejò[ôaû \ßú_ùe ùijò cjû^þ i^Úu R^à ùja û ùijò icdùe

mû^ Mwû

175

ZZßmû^e @bûaeê @mû^beû @§Kûe [ôa, ù^÷ZòKZûe _Z^ ùjûA Pûeò @ûùW jûjûKûe cûZò~ûA[ôa û ùijò gûde^þ (]ûcðòK ù^Zû) Mêeêae @[ðûZþ MêeêRúKê ae (ùgâÂ) cû^ò ^òR iû]^û Keòùa Z[û KeûAùa û ùijò ]ûcðòK ù^Zû (ZZß\gðú i^Ú) ^òRe ]cðak @[ðûZþ bqòe gqòùe Z[û ZZßmû^ \ßûeû iað eûÁâMêWòKê ^ZcÉK KeûAùa û Giò@ûùe Zûuê ùeûKòaû @[ðûZþ Zûu _âPûeùe aû]û ù\aû _ûMkûcú ùja û (gZK 1 ùgæûK 50) (ùiÆêeú-1, K^Üû 50) û 10. AiâûGfe ù_âû. jeûe u @^êiûùe bûeZ ù\ge GK \òaý cjû_êeêh cû^aaû\ú aòPûeMêWòK \ßûeû i^ 2000 B.e _ìaðeê @û¤ûcôK Kâû«òe RW (cìk) cRbìZ Keòù^ùa I iûeû aògßKê Zûu aòPûe gêYòaû_ûAñ aû¤ ùjaûKê _Wòa û bûeZe @]ôKZe eûRý MêWòKùe eûÁâ_Zò gûi^ ùja, Kò«ê _ùe ù^ZéZß ]cð^ò aúe ùfûKcû^u C_ùe ùja û ù~Cñcûù^ GK ]ûcðK ò iõMV^e @ûgâZ ò ùjùa û 11. ^eùIße gâú @û^¦ûPû~ýðu baòhýaûYú @^êiûùe, i^ 1998 _ùe GK gqògûkú ]ûcðòK iõiÚû bûeZùe _âKûg ùja û ~ûjûe Êûcú RùY MéjiÚ aýqò ùjùa Gaõ Zûue @ûPûe iõjòZûe _ûk^ iµì‰ð aògß Keòa û ]ôùe -]ôùe bûeZ ùJù\ýûMòK, ]ûcðòK Gaõ @û[ðôK \éÁòeê aògße ù^ZéZß Keòa Gaõ Zûue aòmû^ (@û¤ûcôòK ZZßmû^) jó _ìeû aògßKê cû^ý ùja û C_ùeûq baòhýaûYú MêWòK @^êiûùe jó @ûRò aògßùe NUYûcû^ NUê@Qò û ~êM _eòa¼ð^ _âKéZòe @Uk iò¡û« @ùU û ùa÷\òK \gð^ @^êiûùe PûùeûUò ~êMiZý~êM, ùZâZû~êM, \ßû_e ~êM Gaõ Kkò~êMe aýaiÚû @ùU û ù~ùZùaùk _é[ôaú C_ùe _û_úcû^ue GKQZâ iûcâûRý ùjûA~ûA[ûG ùiùZùaùk bMaû^ _é[ôaú C_ùe cû^a eì_ùe _âKU ùjûA[û’«ò û Gjò _âKûe ~êM _eòa¼ð^e baòhýaûYú BiûA cû^ue _aòZâ ]ûcðòK _êÉK aûBùafþ c]ý ÆÁ g±ùe Kjê@Qò û _aòZâûcôû ~úgê ùiYÖ ùRûjû^þ e 15:26 Gaõ 16:7eê 15ùe GK ijûdK ù_âeY Keòaû aòhd baòhýaûYú KeòQ«ò û aûBùafe baòhýaûYú @^êiûùe ~\ò ùijò ijûdK 20Zc gZû±úe ùgh ùjaû _ìaðeê C_ô^Ü ùjùa^ûjó, ùZùa aûBùafeþ baòhýaûYú MêWK ò Êdõ @iZý ùaûfò _âcûYòZ ùjûA~òa û _e«ê G_eò @i¸a @ùU û KûjóKò^û ùijò cjû^þ @ûcôû ~úgê ùijò ijûdKKê _ùVAaû_ûAñ jó ^òR _âûYe @ûjêZò ù\A[ôùf û Gjò Z[ý ùiYÖ ùRûjû^þe 16:7ùe ÆÁ _âcûYòZ ùjC@Qò û “Z[û_ò c¤ cêñ Zê¸cû^uê Kjê@QòKò ùcûe ~òaû Zê¸ cû^ue _ûAñ cwk @ùU û KûjóK^ ò û ~\ò cêñ ^~òaò ùZùa ijûdK Zêccû^u _ûLKê @ûiòa^ûjó û _e«ê ~\ò cêñ ~òaò ùZùa ZûKê Zêccû^u _ûLKê _ùVA ù\aò Gaõ ^òR Kjòaû^êiûùe ùijò _aòZâûcôû ^òR Rúa^Kê ùÊzûùe akò PùXA ù\ùf û” cû^aZûe Gjò _ì‰ð aòKûg e Kûc @^û\ò Kûkeê bûeZ jó Keò@ûiê@Qò û Gjò _ì^ýbìcò C_ùe @aZûe cû^ue @aZeY @^û\òKûkeê ùjûA @ûiê@Qò û _e«ê Kòbkò aòW´^û @ùU Kò, Ehò-cê^ú, cjû_êeêh I @aZûe cû^ue Rúa^Kûkùe ùijò icde gûi^ aýaiÚû I R^Zû MY ùicû^u \òaý mû^~êq K[û

176

aògß aòùRZû i^Ú

I @û\gð MêWK ò C_ùe ]ýû^ ù\ùf ^ûjó Gaõ ùicû^u @«ð]ýû^ ùjaû_ùe \êAMêYû C›ûje ijòZ ùicû^u _ìRû @ûe¸ Keò _ìRa ò ûKê fûMòùf û Gjû c¤ GK aòW´^û @ùU ù~, @ûù¸cûù^ Rúa« Gaõ icd [ûA iê¡û ùicû^uê Gaõ ùicû^u mû^Kê cû^ò^[ûC @]ôK«ê ùicû^uê aòùeû] I @_cû^ jó KeòPûfò[ûCñ û KòQò Êû[ðù^ßiú aýqò Gaõ iõiÚû R^Zûuê bâcZ ò Keò _ec i^Úuê a\þ^ûc Keò aû]K iûRò[û’«ò û Gjò bqò iaê ~êMùe PeòZû[ð ùjûA@ûiêQò Gaõ @ûRòe \ò^cû^uùe c¤ ùijòbkò i`k ùjCQ«òû ù~Cñ cjû_êeêh jRûùe KÁ MêWòK ij^ Keò ^òR Z_iýû I iZý C_ùe @Uk ejò[û’«ò, ùicû^u K[û K\û_ò @iZý ùjûA_ûeòa ^ûjó û iZý C_ùe @Uk ejòaû `kùe Biû ciúj (~úgê) ^òR geúeùe ùføjKYÖû û MêWòKe bdue _úWûKê i~ýKùf, iùKâUòiþ(iêKþeûZþ) aòhe _û^úd _òAùf, gâúeûc Z[û gâúKé¾ cjûgduê c¤ ~ûZ^û MêWòKe gòKûe ùjaûKê _Wòfû û Biûciòj Kjò[ôùfKò “_é[ôaú Gaõ @ûKûg Ukò ~ûA_ûeòùa, iì~ýðe @Uk iò¡û« C\d-@É @ùU, ùi c¤ @É ùjûA ^_ûùe, _e«ê ùcûe K[û K\û_ò cò[ýû ùjûA_ûeòa ^ûjó û” i{^cûù^! ~\ò @ûRòe ùKûUò ùKûUò cû^a ùijò _ec ZZße mûZû i^Úuê ùLûRò, ÊúKûe Keò, Zûjûu ^òùŸðgòZ cûMð^êiûùe, ^òR ^òR Rúa^ ùg÷kúKê iê]ûeò ù^ùaZ, _ìeû aògßùe i\þbûa^û, @û_i bûBPûeû, \dû Z[û i\þbqòe aûZûaeY ùjûA~òa û a¼ðcû^e cû^a aê¡òRúaú @ùU û G[ô_ûAñ ùijò i^Úu aòPûeMêWòKê @agý ÊúKûe Keòa Z[û ]^ý ùja û ùijò i^Ú RMZMêeê ZZß\gðú i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûR @U«ò û Ké_dû _X«ê i^Ú eûc_ûfRú cjûeûRu iõlò¯ Rúa^ú ~ûjûKò iaðbaòhýaûYú MêWòK C_ùe iµì‰ð bûaùe C¼ú‰ð ùjC@Qò û

“i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûRu iõlò ¯ _eò P d” i^Ú eûc_ûf Rúu R^à 8 ùiù_Ö´e 1951ùe Mâûc ]^û^û Ròfäû ùiû^ú_Zþ jeòdûYûùe GK KéhK _eòaûeùe ùjfû û _ûV_Xû iûeò jeòdûYû eûRýùe ùiP^ aòbûMùe Rê^òde A¬ò^òde _\ùe @Ve (18)ahð Kû~ýðeZ ejòùf û i^ 1988ùe _eci^Ú eûcù\aû^¦ Rúu Vûeê \úlû _âû¯ Kùf Z[û Z^-c^ùe iKâòd ùjûA Êûcú eûcù\aû^¦ Rúu \ßûeû ^òùŸðgòZ bqò cûMðùe iû]^û Kùf Z[û _ecûcôûu iûlûZKûe Kùf û i^Ú eûc_ûf Rúuê ^ûc \úlû 17 ù`aédûeú 1988 ciòjû `ûfþMê^ cûie @cûaûiýû eûZâòùe _âû¯ ùjfû û ùiùZùaùk i^Ú eûc_ûfþRú cjûeûRu adi 37ahð [ôfû û C_ù\g \òai (\úlû \òai)Kê i^Ú cZùe C_ù\gú bqe @û¤ûcôK ò R^à\ò^ ùaûfò cû^û~ûA[ûG û C_ùeûq aòaeYú gâú ^ûùÈ\ciþ Rú u ùijò baòhýaûYú ijòZ _ì‰ðbûaùe ùck LûC@Qò û ~ûjûKò _éÂû iõLýû 44-45ùe ùfLû @Qò û “ù~Cñ icdùe ùijò ZZß \éÁû gûde^þu @û¤ûcôòK R^à ùja ùijò\ò^ @§ûe @cûaûiýû ùja û ùijò

mû^ Mwû

177

icdKê ùijò aògß ù^Zûu @ûdê 16,20,25 ahð ùjùa^ûjó, ùi ~êaK ùjùa^ûjó, ùi ùKak ù_âøX ùjùa Gaõ ùi 50 Gaõ 60 ahð cSò adiùe iõiûeùe _âiò¡ ùjùa û Zûjû i^þ 2006 ùja û” i^þ 1993ùe Êûcú eûcù\aû^¦ Rú cjûeûR @û_Yuê iZþiw Keòaû_ûAñ @ûmû ù\ùf Z[û i^þ 1994ùe ^ûc \û^ Keòaû_ûAñ @ûmû _â\û^ Kùf û bqò cûMðùe fú^ ùjaû KûeYeê ùR.A. ù_ûÁeê ZýûM_Zâ ù\Aù\ùf, ~ûjûKò jeòdûYû ieKûeu \ßûeû Zû16.05.2000eòLùe _Zâ Kâcûu 3492-3500, Zò[ô Zû16.05.2000eòLùe ÊúKéZ @ùU û i^þ 1994 eê 1998 _~ýð« i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûR Ne-Ne, Mâûc-Mâûc, ^Me-^MeKê ~ûA iZþiw Kùf û ajêZ iõLýûùe @^êPe ùjûAMùf û ZZþ ijòZ mû^jú^ i^Ú cû^ue aòùeû] c¤ aXòMfû û i^þ 1999ùe Mâûc Kùeøñ[û Ròfûä ùeûjZKþ (jeòdûYû)ùe ‘iZýùfûK @ûgâc’ Kùeûñ[ûùe iÚû_^û Kùf Z[û Rê^þ 1-1999eê Rê^þ 7-1999 _~ýð« _eùcgße Kaúeþ Rúu _âKU \òai C_fùl i¯\òaiúd aògûk iZþiwe @ûùdûR^ Keò @ûgâce _âûe¸ Kùf Z[û _âùZýK cûie _ì‰c òð ûùe Zò^\ ò ^ ò e iZþiw _âûe¸ Kùf û \ìe\ìeû«eê gâ¡ûkêcûù^ iZþiw gêYa ò û_ûAñ @ûiòaûKê fûMòùf Z[û ZZßmû^Kê aêS_ ò ûeò ajêZ iõLýûùe @^êPûeú ùjaûKê fûMòùf û @Ì KòQ\ ò ^ò c¤ùe i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu @^êPûeú cû^ue iõLýû flû]ôK ùjûAMfû û ù~Cñ mû^jú^ i^Ú I Ehòcû^u @^êPûeú i^Ú eûc_ûf Rúu _ûLKê @ûiòaûKê fûMòùf Z[û @^êPûeú ùjaûKê fûMòùf û Zû_ùe ùijò @mû^ú @ûPû~ýð Z[û i^Úcû^uê _âgÜ KeòaûKê fûMòùf Kò @û_Y icÉ mû^ @û¸cû^ue i\þM^ â Ú MêWK ò e aò_eúZ Kjê@Q û ~Rêùað\ @¤ûd-8, cª-13ùe ùfLû@Qò Kò, _ì‰ð _ecûcôû ^òR bqe icÉ @_eû] (_û_) ^ûg (lcû) Keò\ò@«ò û @û_Yu ù~Cñ _êÉK @ûù¸ KòYòQê ùi[ôùe ùfLû@Qò Kò “_ecûcôû ^òR bqe _û_ lcû (^ûg) Ke«ò ^ûjó û @û_Yu _êÉK iZýû[ð _âKûg ccêfäûi 7ùe ùfLû@Qò Kò _é[ôaúùe c^êhý Z[û @^ý _âûYú aûi Keê[a ô û bkò iì~ýðùe c¤ aûi Ke«ò û _é[a ô úùe [ôaû icÉ _\û[ð bkò iì~ýðùe @Qò û C\ýû^, ^\ú, SeYû @û\ò Gjû K'Y i¸a @ùU ? _aòZâ ~Rêùað\ @¤ûd 5 cª 1ùe ùfLû@Qò ù~ _ecûcôû igeúe @Q«ò û @ùMÜ Z^êü @iò û aò¾ùa÷ Zßûõ ùiûciý Z^êeþ @iò ûû Gjò cªùe \êA[e _âcûY \ò@û~ûAQò Kò _eùcgße igeúe @Q«ò û ùijò @ce _êeêh _ecûcôûu icÉuê _ûk^ Keòaû _ûAñ geúe @Qò @[ðûZþ _ecûcôû ù~ùZùaùk ^òRe bq cû^uê ZZßmû^ aêùSAaû _ûAñ KòQò icd @Zò[ô eì_ùe Gjò iõiûeKê @ûi«ò ùiùZùaùk ^òR aûÉaòK ùZùRûcd geúe C_ùe jûfêKû ùZùRû_ê¬e geúe Xûuò Keò @ûi«ò û G[ô_ûAñ C_ùeûq cªùe \êA[e _âcûY \ò@û~ûAQò û Gjò _âKûee ZKðeê ^òeê¼e ùjûA ^òR @mû^e _\ðû`ûiþ ùjaû bdùe ùijò @mû^ú i^Ú, cj« Gaõ @ûPû~ýðcûù^ ‘iZýùfûK @ûgâc Kùeøñ[û’ @ûL_ûL Mâûcùe i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRuê a\þ^ûc Keòaû_ûAñ \ê¿âPûe Keòaû @ûe¸ Keòù\ùf Z[û Zû12.07.2006eòLùe i^Ú eûc_ûfþ Rú uê Rúa^eê cûeòù\aû _ûAñ Z[û @ûgâcKê ^Á Keòù\aû_ûAñ ùicûù^ ^òùR Gaõ ^òRe @^êPûeú cû^u

178

aògß aòùRZû i^Ú

\ßûeû iZýùfûK @ûgâc C_ùe @ûKâcY KeûAùf û ù_ûfòiþ ùeûKòaû_ûAñ ùPÁû Kùf ù~Cñ KûeYeê Kò KòQò C_\âaKûeú @ûjZ ùjûAMùf û ieKûe iZýùfûK @ûgâcKê ^òR @]ú^Kê ù^Aù^ùf Z[û i^Ú eûc_ûfþ cjûeûRuê Gaõ KòQò @^êPûeú cû^u C_ùe cò[ýû ùcûKŸcû aù^A ùRfþ ù\Aù\ùf û Gjò _âKûe 2006 ùe i^Ú eûc_ûfþRú cjûeûR aòLýûZ ùjùf û ~\òaû @mûZ aýqòcûù^ cò[ýû @ûùeû_ fùMA i^Úuê a\þ^ûc Keòaû_ûAñ ùPÁû Kùf _e«ê i^Ú ^òù\ûðh @U«ò û _âòd _ûVKcûù^ (^ûùÈ\cþi)u baòhýaûYúKê _Xò bûaòùa ù~ i^Ú eûc_ûf Rúuê GùZ cûZâûùe a\þ^ûcþ Keòù\AQ«ò ù~, aògßùe mû^ _âPûe Keòaû ùKcòZò i¸a ùja û ùicû^uê _âû[ð^û @ùU Kò _ecûcôû ùMûUòG lYùe _eòiZ òÚ K ò ê a\ùkA ù\A_ûe«ò û” Kaúeþ, iûùjaþ ùi iaþ ùjûZþ ùj÷, aù¦ ùi KQê ^ûjó û eûB ùi _aðZþ Kùe, _aðZþ ùi `òeþ eûB ûû _eùcgße Kaúeþ Rú ^òR i«û^cû^u C¡ûe _ûAñ @ZògúNâ icûRKê ZZßmû^\ßûeû aûÉaòKZû ijòZ _eòPòZ KeûAùa, Zû_ùe _êeû aògß i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûRu mû^e fûbKê MâjY Keòùa ûû i^Ú eûc_ûfþRú cjûeûR i^ 2003 eê Lae KûMR Gaõ Uò.bò. ùP^ûf cû¤cùe iZýmû^e _âPûe Keò @^ý ]cðMêeê cû^uê KjêQ«ò Kò @û_Yu mû^ gûÈ aòeê¡ @[ðûZþ @û_Y bq icûRKê gûÈ ejòZ _ìRû KeûC@Q«ò Gaõ ù\ûhú ùjCQ«ò û ~\ò cêñ bêfþ Kjê@Qò ùZùa Gjûe C¼e \ò@ û cûZâ @ûRò _~ýð« ùKjòaò i^Ú Raûaþ ù\aû_ûAñ iûji Keò^ûjûñ«ò û i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRuê B.iõ. (i^þ) 2001ùe @ùKÖûae cûie _â[c Mêeêaûeùe @Pû^K ù_âeYû ùjfû Kò “iað ]cðe i\þMâ^Ú MêWòKê MbúeZûe ijòZ @¤d^ Ke û” Gjò @û]ûeùe iað _â[c _aòZâ gâúc\þ bMaZþ MúZû Rúe @¤d^ Kùf Z[û _êÉK (Mbúe ^Re MúZûùe) e eP^û Kùf Z[û ùijò @û]ûeùe iað _â[ùc eûRiÚû^ eûRýe ùRû]_êe ijeùe cûyð 2002ùe iZþiw _âûe¸ Kùf û G[ô_ûAñ ^ûùÈ\ci Rú KjòQ«ò Kò aògß ]ûcðòK jò¦ê i^Ú (gûde^þ) 50ahðe @ûdêùe @[ðûZþ 2001 aòm mûZû ùjûA _âPûe Keòùa û i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu R^à _aòZâ jò¦ê ]cðùe i^ (B.iõ.) 1951ùe 8 ùiù_Ö´e ùe Mâûc ]^û^û Ròfäû.ùiû^ò_Z eûRý jeòdûYû (bûeZ)ùe GK KéhK _eòaûeùe ùjfû û Gjò _âKûe i^ 2005 ùe i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûRu @ûdê 50ahð ùjCQò û Zûjû ^ûùÈ\cþiu cZ @^êiûùe VòKþ ùjC@Qò û G[ô_ûAñ ùijò aògß ]ûcðòK ù^Zû i« eûc_ûf Rú cjûeûR jó @U«ò û ~ûjûu @¤lZûùe bûeZahð _êeû aògß C_ùe eûRêZò Keòa û _êeû aògßùe ùMûUòG jó mû^ (bqòcûMð) Pûfòa û ùMûUòG jó @ûA^þ ùja, ùKjò \êüLùe ejòùa ^ûjó, aògßùe _ì‰ðbûaùe gû«ò ùja û ù~Cñcûù^ aòùeû] Keòùa ùghùe ùicûù^ c¤ _½ûZû_ Keòùa Z[û ZZßmû^Kê ÊúKûe Keòaû_ûAñ aòag ùjA~òùa Gaõ iað cû^a icûR cû^a ]cðe _ûk^ Keòa Gaõ _ì‰ð ùcûl _âû¯ Keò iZýùfûKKê Pûfò~òùa û

mû^ Mwû

179

ù~Cñ ZZßmû^ aòhdùe ^ûùÈ\cþi Rú ^òR baòhý aûYúùe CùfäL KeòQ«ò ù~, ùijò aògß aòùRZû i^Úu \ßûeû aZû~ûA[ôaû gûÈ _âcûYòZ ZZßmû^e @ûMùe _ìaðeê [ôaû icÉ i^Ú ^ò¿âb (@i`k) ùjûA~òùa Z[û icÉuê ^câ ùjûA ^Z cÉK ùjaûKê _Wòa û Zûjûeò aòhdùe _eùcgße Kaúeþ a¦ú cêqò \ûZû Rú ^òR @céZaûYúùe _aòZâ ‘Kaúeþ iûe Mâ^Ú’ùe (~ûjûKò i^Ú ]cð\ûi Rú \ßûeû _ûLû_ûLô 550ahð _ìùað fò_òa¡ Keû~ûAQò) Kjò @Q«ò Kò ùMûUòG icd @ûiòa ù~ùZùaùk Kò _êeû aògßùe ùKak ùcûe jó mû^ Pûfòa û _êeû aògß gû«ò_ìaðK bqò Keòa û @û_iùe aòùgh ù_âcbûa ejòa, iZý~êM bkò icd (ʉð~êM) ùja û _eùcgße Kaúeþ a¦úcêqò \ûZûu \ßûeû aùZA[ôaû mû^Kê i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú cjûeûR aêSò_ûeòQ«ò û Gjò mû^ aòhdùe Kaúeþ iûùjaþ Rú ^òR aûYúùe KjòQ«ò Kò Kaúeþ, Jeþ mû^þ iaþ mû^þWú, Kaúeþ mû^þ ùiû mû^þ û ùR÷ùi ùMûfû ùZû_þ Kû, KeþZû Pùf ùc÷\û^þ ûû bûaû[ð @ùU Kò Gjò ZZßmû^ GùZ _âbûaò @ùU ù~, Gjûe i¹êLùe @^ý i^Ú I Ehò cû^ue mû^ Zò ò _ûeòa^ûjó û ù~_eò ùZû_eê ùMûkû ù~CñVò aò _ùW ùijòVûùe iaêKòQò Kê ^ÁKeò _eòÃûe Keòù\A[ûG û Gjò _âcûY i^Ú Meúaþ \ûi Rú (QêWûYò, Ròfûä S{eþ, jeòdûYû) ù\AQ«òK,ò iZýMêeê (ZZß\gðú i^Ú _eùcgße Kaúeþ ‘a¦ò cêq\ ò ûZû’u \ßûeû ù_âeZò ) \òfúä cŠkKê @ûiòùa û “Meúaþ, iZþMêeê \òfäú cŠkþ @ûdiú, iìZú ]eþYú iìcþ RMdiú” _ecûcôûu bqòaò^û Ké_Y ùjûA~ûA[ôaû aýqòcû^uê RûMâZ KùeAùa û Mâûc ]^û^û, Ròfäû ùiû^ò_Zþ _â[ùc \òfäú gûiòZ ùlZâùe _Wê[ôfû û G[ô_ûAñ i^Ú Meúa \ûi Rú cjûeûR KjòQ«ò Kò iZþMêeê (aûÉaòK mû^ RûYòaûaûfû i^Ú @[ðûZþ ZZß\âÁû i^Ú) \òfäú cŠkKê @ûiòùa, _êYò KjòQ«ò Kò“iûùjaþ Kaúeþ ZLZþ Laûiû, \òfäú cŠkþ fúùR÷ aûiû” bûaû[ð @ùU Kò, _eùcgße Kaúeþ a¦úùQûWþu \eaûee PûKe @[ðûZþ _eùcgßeu _âZò^ò]ô -\òfäú cŠkùe aûi Keòùa @[ðûZþ ùiVûùe C_ô^Ü ùjùa û _â[ùc ^òR jò¦ê a§êcû^uê ZZßmû^ ijòZ _eòPòZ KeûAùa û aê¡òcû^ jò¦ê G_eò RûMâZ ùjùa ù~ ù~_eò ùKjò jVûZþ ^ò\eê CVò _Wò[ûG @[ðûZþ ùijò i^Úu\ßûeû aZû~ûA[ôaû ZZßmû^Kê aêSò @aòkù´ Zûjûu geY MâjY Keòùa û Zû’_ùe _êeû aògß ùijò ZZß\gðú jò¦ê i^Úu mû^Kê ÊúKûe Keòa û Gjò baòhýaûYú gâú ^ûùÈ\cþi Rú c¤ KeòQ«ò û ^ûùÈ\cþi Rú Gjû c¤ ùfLôQ«ò Kò ùcûùZ Gjò K[û C_ùe \êüL ùjCQò ù~ Zûu ijòZ _eòPZ ò ^ùjaû KûeYeê ùcûe gûde^þ (ZZß \éÁû i^Ú) Cù_lûe _ûZâ ùjCQò û ùj aê¡c ò û^ cû^a! Zûue Cù_lû Ke^ûjó û iòGZ iòõjûi^iÚ Keò (@ûi^ùe aùiA) @ûeû¤ ù\a (AÁù\a) eì_ùe cû^òaû ù~ûMý @U«ò û ùijò jò¦ê ]ûcðK ò i^Ú gûde^þ @û\ò _êeh ê (_ì‰ð _ecûcôû)u @^êPûeú RMZe ZâûY K¼ûð @U«ò û baòhýaqû ^ûùÈ\cþi Rú Zûu _êÉKùe _éÂû 41-42ùe Zòù^ûUò g±e CùfäL KeòQ«ò û KjòQ«ò Kò ùijò aògßaòùRZû ZZß\éÁû i^Ú Kîe P¦â @[ðûZþ Kûke

180

aògß aòùRZû i^Ú

\êüL\ûdú bìce ò ê cêqKeò ^òRe @û\ò @^û\ò _ìaR ð cû^u ijòZ C¼eû]ôKûeú aù^Aùa Z[û cêqò ù\ùa û GVûùe C_ù\g cª @ûWKê iùuZ @ùU Kò ùijò gûAe^þ ùKak Zòù^ûUò g± (Iñ-ZZþ-iZþ) jó cª R_ ù\ùa û Gjò Zòù^ûUò g± ijòZ cêqòe @^ý ùKøYiò g± cògû~òa ^ûjó û Gjò _âcûY _aòZâ EMþùa\ cŠk 10 iêq 90cª 16 ùe, iûcùa\ ùgæûK iõLýû 822 Z[û gâúc\þ MúZû @¤ûd 17 ùgæûK 23ùe @Qò ù~, _ì‰ð i^Ú (ZZß\gðú i^Ú) Zòù^ûUò cª (Iñ-ZZþ-iZþ ù~Cñ [ôùe ZZþ Z[û iZþ iûùuZòK @ùU) ù\A _ì‰ð _ecûcôû (@û\ò _êeêh)u bqò KùeA RúaKê Kûk Rûfeê cêq KùeA[û’«ò û Zû_ùe ùijò iû]K bqòe C_ûRð^e akùe ùijòVûKê Pûfò~ûA[ûG ù~CñVûùe @û\ýiéÁe ò C¼c _âûYú ej«ò û ù~CñVûeê Gjò Rúa ^òR _ìaR ð cû^uê QûWò KïeP¦â (Kûk_âb)ì ijòZ Pûfò@ûiò Gjò \êüL\ûdú ùfûKùe `iò~ûA KÁ C_ùe KÁ CVûC@Qò û ^ûùÈ\ciþ Rú Gjû c¤ ÆÁ KeòQ«ò Kò, c¤ Kûk @[ðûZþ ‘c¤c _òX’ò jò¦ê ]cðe @û\gð Rúa^ RúAñùa û gûAe^þ (ZZß\Á é û i^Ú) ^òR mû^ \ßûeû ù\\ú_ýcû^ Cy CZêw iìe_ ì @[ðûZþ iaðùgâ gûÈû^êKk ì bqò aò]û^ _êYò [ùe aò^û i¼ùð e CRûMe KùeAùa Gaõ cû^aúd iõÄéZò @[ðûZþ cû^a ]cðe flY ^òÃ_U bûaùe iê]ûeòùa û (c]fýû KûkûZ jò¦ê ]cðûùP I jò¦P ê ýû @û\gðaZþ Sûùffþ-Gjû ceûVò bûhûùe _éÂû 42ùe ùfLû @QòKò C_ùeûq bûaû[ð Gjû ù~ c¤c _òXe ò C¡ûe gûde^þ Keòùa û Gjò CùfäL _éÂû 42e jò¦ò fòL^ ejò~ûA[ôfû G[ô_ûAñ GjòVûùe ùfLôù\ùf Z[û ÆÁòKeY c¤ ù\AQ«ò û Gjò _âcûY Êdõ _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ Rú KjòQ«ò Kò ]cð\ûi ùZûùj fûLþ \êjûB, iûemû^ I iûeg± Kjó aûjeþ ^û RûB û iûeþ^ûcþ aûjeþ ùRû _eþjú, aòPþfú _úXú jõi ^jóú Zeþjú ûû iûeþmû^þ ZaþZKþ Qê_ûB, RaþZKþ \ßû\iþ _^Ú ^ còUþ RûB û ù~_eò B.iõ. (i^þ) 1947ùe bûeZahð AõùeR cû^u ^òKUeê cêq ùjfû û Zû _ìaðeê jò¦êÉû^ ùe gòlû ^[ôfû û i^ 1951ùe i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûR uê _eùcgße Rú _é[ôaúKê ù_âeY Kùf û i^ 1947 _ìaðeê Kkò~êMe _â[c _úXú ùaûfò ~ûY«ê Z[û 1947 _ûLeê c¤c _úXú @ûe¸ ùjûAQò û Gjû GK jRûe ahð _~ýð« iZýbqò Keòa û Gjûeò c¤ùe ~òG _ì‰ð ^ò½de ijòZ (^òÂûe ijòZ) bqò Keòa ùi iZýùfûK Pûfò~òa û ù~Cñcûù^ iZýùfûK ~ûA_ûeòùa ^ûjó Z[û ù~ùa ùjC bqò Keò _êYò ùKùa QûWò ù\A[ôùa, _e«ê Mêeêù\âûjú ùjûA^[ôùa ùicûù^ _êYò jRûe jRûe c^êhý R^à Gjò Kkò~êMùe _âû¯ Keòùa û KûjóK^ ò û Gjû ùicû^ue gûÈaò]ô @^êiûùe iû]^ûe _eòYûc ùja û Gjò _âKûe KòQò jRûe ahð _~ýð« Kkò~M ê e icd a¼c ð û^ Vûeê c¤ bf Pûfòa û Zû_ùe ùgh _úXú bqò ejòZ C_ô^Ü ùjùa, KûjóKò^û gêb C_ûRð^ ~òG bqò ~êMùe Keò@Qò ùi aûe´ûe R^à _âû¯ Keò Lyð (icû¯) Keòù\A[ôa û Gjò _âKûe Kkò~êMe ùgh _úXú KéZNÜú ùjùa û ùicûù^ bqò Keò_ûeòùa ^ûjó û G[ô_ûAñ KjòQ«ò Kò a¼ðcû^ Kkò~êMe c¤c _úXú Pûfê@Qò (1947Vûeê) û i^þ 2006 Vûeê ùijò gûde^þ icÉu iclùe _âKU ùjûAiûeòQ«ò, ùi i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûR @U«ò û

mû^ Mwû

181

C_ùeûq ù~Cñ mû^, c¤c _úXú I _â[c Z[û @«òc _úXú aûfû i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûR ^òR _âaP^ MêWòKùe ahð ahð ]eò Kjò@ûiêQ«ò ~ûjûKò a¼ðcû^ ^ûùÈ\ciþ Rúu baòhýaûYú c¤ ÆÁ Keòù\ùf û G[ô_ûAñ i^Ú Meúaþ \ûi Rú cjûeûRþ KjòQ«ò Kò- Kaúeþ _eùcgßeu bqò _ì‰ð i^ÚuVûeê C_ù\g ù^A Ke«ê ^ùjùf Gjò iê@aie _êYò jûZKê @ûiòa ^ûjó û Meúaþ, icþSû ùj ùZû iòeþ ]eþ _ûñI, ajêeþ ^júñùe Hiû \ûI ûû bûaû[ð @ùUKò ~\ò @û_Y ZZßmû^Kê aêSòiûeòQ«ò, ùZùa cêŠ C_ùe ùMûW eL @[ðûZþ @ZògúNâZûe ijòZ ZZß\gðú i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûRuVûeê C_ù\g ù^A ^òRe KfýûY Keû@ û Gjò iê @aie _êYò _âû¯ ùja^ûjó û ù~_eò Gjò c¤c _úXú (c¤Kûk) icd Gaõ @û_Yu cû^a geúe Z[û ZZß\Á é û i^Úc¤ _âKU @Q«ò û ~\ò Gùaaò @û_Y bqò cûMðùe c^ù\ùa ^ûjó ùZùa ùijò aòhdùe KjòQ«ò Kò dj iõiûeþ icSþ\û ^ûõjú, Kjõ\û gýûcþ \ê_jùe ^ìõ û Meúaþ \ûiþ dj aq RûZþ ùj÷, ùeûùaûùM Aiþ _jùe ^ìõ ûû bûaû[ð @ùUKò i^Ú Meúaþ \ûi Rú cjûeûR Kjê@Q«ò Kò Gjò ùbûkû iõiûe gûÈaò]ô ejòZ iû]^û Keê@Qò, ~ûjûKò @Zò \êüL\ûdK @ùU, GjûKê iêL\ûdú Kjê@Qò û ù~_eò Rê^þ cûi \ßò_âjeùe Vò@û -Vò@û Rkê@Qò, Kò«ê ZûjûKê i§ýû ùaûfò KjêQò û ù~_eò ùKjò c\ý_ aýqò c\ý_û^Keò iWK C_ùe QòWû ùjûAQò Gaõ ZûjûKê ùKjò Kjòaù~ @û_Y \ßò_âje Leûùe KûjóKò Rkê@Q, QûAKê Pûf û ùi c\ ^ògûùe KjêQòKò ^û a¼ðcû^ i§ýû @ùU, KòG KjêQò ù~ \ßò_âje @ùU ? Gjò _âKûe ù~Cñ iû]K gûÈ aò]ô ZýûMKeò c^cêLú @ûPeY (_ìRû)Keê@Q«ò ùicûù^ ^òR Rúa^ ^Á Keê@Q«ò û ZûjûKê ZýûMKeòaû _ûAñ Pûjêñ^ûjûñ«ò @_òZê ZûKêjó iaðùgâ cû^òù^A Kûke ùfûKùe fûMò[ôaû ^ò@ûñûùe Rkê@Q«ò û i^Ú Meúa\ûi Rú cjûeûR Kjê@Q«ò Kò GùZ MêWòG _âcûY còkòiûeòaû _ùe c¤ iZýiû]^û _ì‰ð i^Úu aùZAaû @^êiûùe ~\ò Keòa^ûjó, ùZùa Gjò ajêcìfýaû^ cû^ageúe Z[û c¤c _úXúe bqò ~êM jûZeê Liò~òa, Zû_ùe Gjò icdKê cù^_ùKA Kû¦òa, ajêZ _½ûZû_ Keòa û Zû_ùe KòQò ùjûA_ûeòa ^ûjó û _eùcgße Kaúeþ Rú a¦úcêqò \ûZû KjòQ«ò Kò @ûùz\ò^þ _ûùQ÷ MG, iZþMêeêùi Kòdû ^û ùjZþ û @aþ _QþZûIßû Kýû Kùe, Raþ PòWòdû PêMþ MB ùLZþ ûû iað cû^a icûR Kê _âû[ð^û Keê @Qêñ Kò _ì‰ði^Ú eûc_ûf Rú cjûeûRuê PòjÜ«ê Z[û ^òRe I ^òR _eòaûee KfýûY Keû«ê û ^òR iµKðúd, a§ê Z[û còZâuê c¤ Kêj«ê Z[û _ì‰ðùcûl _û@û«ê û ʉð~êM _âûe¸ ùjûA~ûAQò û flû]ôK _ì^ý @ûcôûcûù^ i^Ú eûc_ûf Rú ZZß\gðú i^Úuê PòjÜò_ûeò iZý bqò Keê@Q«ò, ùicûù^ ajêZ iêLú ùjûA~ûAQ«ò û iað aòKûe _eòZýûMKeò ^òcðk Rúa^ aòZûCQ«ò û Ké_dû @ûMKê _X«ê cjûeûÁâe ùRýûZòhgûÈúu ceûVú bûhûùe ^ûùÈ\ciþu baòhýaûYú MêWòKe @^êaû\ û qqqq

182

_âcûY _ûAñ `ùUûK_ò ù\L«ê

mû^ Mwû

183

184

_âcûY _ûAñ `ùUûK_ò ù\L«ê

mû^ Mwû

185

186

_âcûY _ûAñ `ùUûK_ò ù\L«ê

mû^ Mwû

187

188

_âcûY _ûAñ `ùUûK_ò ù\L«ê

mû^ Mwû

189

190

_âcûY _ûAñ `ùUûK_ò ù\L«ê

mû^ Mwû

191

192

_âcûY _ûAñ `ùUûK_ò ù\L«ê

mû^ Mwû

193

194

_âcûY _ûAñ `ùUûK_ò ù\L«ê

mû^ Mwû

195

196

_âcûY _ûAñ `ùUûK_ò ù\L«ê

mû^ Mwû

197

198

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

“~[û[ð mû^ _âKûg ” “_eùcgß e u aò h dùe gûÈ K'Y Kjê Q «ò ? ” _âb-ê Êûcú-Bgþ-eûcþ -Lê\û-@fäûj-eaþ-cûfòK-þ iûùjaþ-ù\aþ-bMaû^þ-ùMûWþ û Gjûiaê gqò ùaû]K g± @ùU, ~ûjû bò^Ü bò^Ü bûhûMêWK ò ùe CyûeY I ùfLû~ûA[ûG û “_âbê” u cjòcûùe _âùZýK _âûYú _âbûaòZ @U«ò Kò,ùKjò gqò @Q«ò ~òGKò _ec iêL\ûdK I KÁ ^òaûeK @U«ò û ùi KòG @U«ò ? ù\LôaûKê Kò_eò @U«ò ? ùKCñVûùe @Q«ò? Kò_eò còkòùa? Gjò _âgÜ aûPK PòjÜ a¼ðcû^ _~ýð« _ì‰ð eì_ùe jUò~ûA _ûeòfû^ûjó û Gjò guû Gjò _êÉK iûjû~ýùe _ì‰ð bûaùe icû¯ ùjûA~òa û ù~Cñ gqò @§Kê @ûLô _â\û^ Kùe,cêKKê K[û KêjûA[ûG ,a]ôeKê Kû^ iûjû~ýùe gâaY KeûA\òG, a§ýûKê _êZâ \òG, ^ò¡ð^Kê ]^aû^ KeûA\òG, ùeûMúKê iêiÚ Keò\òG, ~ûjûe \gð^ còkò~òaû cûùZâ @Zò @û^¦ còkò[ûG, ~òG iað aâjàûŠe ePdòZû, _ì‰ð gû«ò \ûdK RMZMêeê Z[û iaðm @U«ò, ~ûjûu aò^û @ûmûùe MQe _Zâ c¤ jfò_ûùe ^ûjó, ùi aûÉaùe _âbê (Êûcú, Bgþ, eûc, bMaû^, Lê\û, @fäûj, ejúcþ, cûfòK, eaþ, ùMûW) ùaûfò Kêjû~ûA[ûG û GVûùe ùMûUòG K[û aòùgh aòPûe ù~ûMý @ùU, ù~ ùKøYiò gqò ùjC^û KûjóKò Zûjû aòhdùe mû^ ,gûÈ MêWòKeêjó còkò[ûG û ùijò gûÈe @û]ûeùe Mêeê R^ ^òRe @^êPûeú cû^uê cûMð\gð^ KeûA[û’«ò û ùijò gûÈ (]ûcðòK _êÉKMêWòK) ùjfû -PûùeûUò ùa\ (EMþùa\, iûcùa\, ~Rêùað\, @[að ùa\) gâúc\þ bûMaZþ MúZû, gâúc\þ bûMaZ iê]ûiûMeþ, @VeUò _êeûY, cjûbûeZ, aûAùafþ, Kêeû^þ @û\ò _âcûYòZ _aòZâ gûÈ @ùU û PûùeûUò ~ûK ùa\ Êdõ _ì‰ð _ecûcôûu @ûù\gùe ùRýûZò ^òe¬^ (Kûk) icê\â bòZùe ^òRe Êûõie iûjû~ýùe Mê¯ iÚû^ùe fêùPA ù\ùf Z[û _â[c[e iûMe c^Ú^ icdùe Gjò PûùeûUò ùa\ gâú aâjàû Rúuê _âû¯ ùjfû û aâjàûRú (le _êeêhe ùRýÂ_êZâ) ~ûjû _Xòùf Z[û ù~_eò aêSò_ûeòùf ùijò @û]ûeùe iõiûeùe mû^e _âPûe ^òRe aõgR (Ehò cû^u)\ßûeû KeûAùf û _ì‰ð _ecûcôû _Æc “Êic” (iìl)à ùa\ c¤ aâjà (Kûk) uê ù\A[ôùf ~ûjûKê Kò Gjò ùRýûZò ^òe¬^ ^òR _ûLùe Mê¯ eLôùf Z[û ZûjûKê icû¯ Keòù\ùf û KòQò icd C_eû« @[ðûZþ GKKÌ (GK jRûe PZê~êðM ) _ùe Zò^òùfûK (_é[a ô ú ùfûK, ÊMðùfûK, _ûZûk ùfûK)e icÉ _âûYú _âkd (aò^ûg) ùjûA~û@û«ò û Zû_ùe ùRýûZò ^òe¬^ (Kûk)u ^òùŸðgùe aâjàû ^òRe eûZâò icû¯ ùjfû_ùe (aâjàûu eûZâú GKjRûe PZê~êðM ùjûA[ûG Z[û ùiZòKò \ò^) ù~ùZùaùk \ò^ _âûe¸ ùjûA[ûG, eûùRûMêYùe _âbûaòZ Keò _âûYúcû^ue C_ô¼ò Zòù^ûUò ùfûK MêWòKùe @ûe¸ Keò[û’«ò û _êYò iZý~êMe _âûe¸ùe ùijò PûùeûUò ‘ùa\’ Kûk (aâjà) Êdõ aâjàûuê _êYò _â\û^ Keò[û’«ò Z[û _êYò _âûKéZòK C»û^-_¼^ KûeY agZü PûùeûUò _aòZâ ùa\

mû^ Mwû

199

MêWòKe mû^ icû¯ ùjûA ~ûA[ûG û Gjû_ùe _êYò icd @^êiûùe @^ý Ehòcû^u c¤ùe _âùag Keò @ûC[ùe fòùLA [û@û«ò û Z[û_ò c¤ icd @^êiûùe _âûKéZòK C»û^-_¼^ _ùe Êû[ðú ùfûKcû^u \ßûeû ùa\MêWòKùe _eòa¼ð^ Keò aûÉaòK mû^Kê iõiûeeê ùfû_ Keò\ò@û~ûA[ûG û ùijò Kûk (aâjà-ùRýûZò ^òe¬^) cjûbûeZ ~ê¡ icdùe gâúKé¾u bòZùe _âùag Keò PûùeûUò ùa\e iõlò¯ aòaeYúKê gâú c\þ bûMaZ MúZûe eì_ùe ù\ùf Z[û Kjòùf Kò @Rðê^! Gjò mû^ _â[ùc cêñ iì~ýðuê Kjò[ôfò û ùi ^òRe _êZâ ùa÷agßZ @[ðûZþ c^êuê Z[û ùa÷agßZ @[ðûZþ c^ê ^òR _êZâ Alßûuê Kjò[ùô f û _e«ê cSòùe Gjò C¼c mû^ _âûd icû¯ ùjûA~ûA[ôfû û Gjò Kûk (aâjà-ùRýûZò ^òe¬^) gâú ùa\aýûi Ehòu geúeùe _âùag Keò PûùeûUò ùa\, cjûbûeZ, @Ve _êeûY, gâúc\þ bûMaZ MúZû, gâú iê]ûiûMe Kê _ê^ü fò_a ò ¡ (iõÄéZ bûhûùe) KùeAùf ,ù~Cñ MêWK ò @ûRò icÉuê C_f² @ùU û Gjò iaðgûÈ ùgâ @ùU û Gùa Gjò gûÈMêWòKê Kkò~êMe Ehòcûù^ bûhû-bûhý @[ðûZþ jò¦úùe @^êaû\ Keò ùi[ôùe ^òRÊ aòPûe còùgAaûKê ùPÁû KeòQ«ò, ù~Cñ MêWòK Kò ÆÁ bûaùe bìfþ @ùU Gaõ aýûLýû ijòZ ùck LûC^ûjó û Gjòiaê gûÈ cjhðò aýûiRúu \ßûeû _ûLû_ûLô 5300 (_ûÆjRûe Zò^ògZ) ahð _ìùað @ûC[ùe ùfLû~ûA[ôfû û ùijò icdùe jò¦ê]cð, AiûA ]cð, cêifþcû^þ ]cð I gòLþ ]cð @û\ò ùKøYiò ]cð ^[ôfû û ùiùZùaùk bûeZ ahðùe ùa\ MêWòKê cû^ê[ôaû @û~ýðcûù^ [ôùf û Kcð @û]ûeùe RûZò ùjC[ôfû Z[û ùKak Pûeòa‰ð (lZâúd-ùa÷gý-aâûjàY Z[û gê\â) jó [ôùf û G[ôeê Gjò ùMûUòG aòhd _âcûYòZ ùjûA~ûCQò Kò Gjò iaê gûÈ ùKøYiò ]cð @[aû aýqò aòùghu _ûAñ ^êùjñ û Gjû ùKak cûZâ cû^a u KfýûY ùjZê @ùU û \ßòZúd aòhd Gjû _âcûYòZ ùjCQò ù~ @û¸cû^ue _ìaðR cûù^ GK [ôùf û ù~Cñcû^ue iõÄûe MêWòK @û_iùe cògê[ôfû û iað _â[ùc _aòZâ gûÈ MúZû Rú C_ùe aòPûe Keòaê û

“_aòZâ MúZû mû^ KòG KjòQ«ò?” _aòZâ MúZûRúùe [ôaû mû^Kê ùijò icdùe Kêjû~ûA[ôfû ù~ùZùaùk cjûbûeZe ~ê¡ ùjaûKê ~ûC[ôfû û @Rðê^ ~ê¡ Keòaû_ûAñ c^û Keòù\A[ôfû û ~ê¡ KûjóKò ùjC[ôfû? Gjò ~ê¡Kê ]cð~ê¡e iõmû c¤ \ò@û~ûA _ûeòa^ûjó KûjóKò^û \êAUò _eòaûe c¤ùe iµ¼ò aòZeY aòhd [ôfû û ùKøea Z[û _ûŠa cû^ue iµ¼ïï aYÖûaYÖò ùjûA_ûeê^[ôfû û ùKøeacûù^ _ûŠauê @ù¡ðK eûRý c¤ ù\aû_ûAñ c^û Keòù\A[ôùf û \êA _l c¤ùe c¤iÚZû Z[û _âûYelû Keòaû_ûAñ _âbê gâúKé¾ Rú Zò^[ò e gû«ò\Z ì bûaùe Mùf û _e«ê Cbd _l ^òR ^òRe Rò\ùþ e @Uk ejò[ùô f û gâúKé¾ Rú ~ê¡ùe ùjaûKê [ôaû _eòYZò (jû^ò) ijòZ c¤ _eòPòZ KùeAaû ijòZ Kjòùf Kò, RYû^ûjó ùKùZ bCYú ù~ aò]aû ùjûA~òùa? RYû^ûjó ùKùZ ùQûU ùQûU _òfû @^û[ ùjA~òùa? cjû_û_ @Zòeòq KòQò còkòa^ûjó û ~ê¡ùe KòG ceòa

200

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

KòG aÆöa RYû^ûjó? ZéZúd[e _ûAñ ù~ùZùaùk gâúKé¾ Rú @ûù_ûh aêSûcYû KeûAaû _ûAñ Mùf ùiùZùaùk Cbd _l Kjòùf ù~ ,GZòKò RY eûRû @ûc _lùe @Q«ò Z[û GZòKò RY @ûc_lùe @Q«ò û ù~ùa gâúKé¾ Rú ù\Lôùf ù~ Cbd _l c¤ùe ùKjò ZòùkcûZâ gû«ò cù^ûbûa eLô ^ûjûñ«,ò @]ôK«ê ~ê¡ Keòaû_ûAñ _âÉêZ ùjûAiûeòQ«ò ùiùZùaùk gâúKé¾ Rú Pò«ûKùf Kò @ûjêeò ùMûUòG C_ûd @Qò ZûKê c¤ @ûRò _âùdûM Keò ù\CQò û gâúKé¾ Rú Pò«ûKùf Kûùk _ûŠacûù^ ùcûe iµKðúd ùjûA[ôaû ù~ûMêñ ^òR Rò\þ G[ô_ûAñ QûWê^[ôùa Kò gâúKé¾ @ûc iû[ôùe @Q«ò, aòRd @ûce jó ùja (KûjóKò^û gâúKé¾ Rúu bCYú iêb\âûu aòaûj gâú @Rðê^u ijòZ ùjûA[ôfû) û gâúKé¾ Rú Kjòùf Kò ùMûUòG _lùe ùcûe ùi^û ùja Gaõ @^ý _lùe cêñ ùjaò Gaõ Gjû ijòZ cêñ aP^a¡ c¤ ùjC@Qò Kò ,cêñ @È CùVAaò ^ûjó (_âùdûM Keòa^ ò ûjó) û Gjò ùNûhYû iêYòaû_ùe _ûŠacû^ue ùMûWZke bìcò LiòMfû, ùicû^uê @^êba ùjfûù~ Gùa @û¸cû^ue _eûRd ^ò½òZ @ùU û Gjû aòPûe Keò _ûÆ_ûŠa GjûKjò aûjûeKê CVòMùf Kò @ûù¸cûù^ KòQò aòPûe aòchð Keòù^CQê û gâúKé¾ Rú aûjûeKê @ûiòaûeê _ûŠacûù^ Kjòùf Kò ùj bMaû^þ ! @ûcKê _ûùÆûUò Mâûc \ò@ûKùeA\ò@ û @û¸cû^ue A{Zþ c¤ ejò~òa Gaõ @û_Y PûjêñQ«ò ù~ ~ê¡ ^ùjC ùaûfò, Gjû c¤ Ukò~òa û _ûŠa cû^ue Gjò iò¡û«ùe gâúKé¾ Rú ajêZ _âi^Ü ùjùf Z[û Pò«ûKùf Kò Leû_ icd UkòMfû û ibûùe ùKak ùKøea Z[û ùicû^u ic[ðK aûKò[ùô f û gâúKé¾ Rú Kjòùf ù~ \êù~ýðû]^! ~ê¡ UkòMfû û ùcûe c¤ Gjû jûŸðK ò Azû [ôfû û @û_Y _ûŠauê _ûùÆûUò Mâûc ù\A\ò@«ê, ùicûù^ KjêQ«ò Kò @ûùc ~ê¡ Pûjê^ ñ ûjêñ û \êù~ýðû]^ Kjòùf Kò _ûŠau _ûAñ ‘iìPúe @Mâ Zêfý’ c¤ Rcò ^ûjó û ~\ò ùicû^uê @ûagýK Zûùjùf ~ê¡ _ûAñ KêeêùlZâe _Wò@ûKê @ûiò~û@û«ê û Gjò K[ûùe gâúKé¾Rú ^ûeûR ùjûA Kjòùf Kò \êù~ýðû]^ Zê cû^a ^êùjñ ùg÷Zû^þ @Uêñ û Kûjó @]ûeûRý, Kûjó _ûùÆûUò Mâûc? ùcû K[û cû^ò ù^; _ûùÆûUò Mâûc ù\Aù\ û gâúKé¾ _âZò ^ûeûR ùjûA \êù~ðýû]^ ibûùe C_iÚòZ ù~û¡ûcû^uê @ûmûù\fû ù~, gâúKé¾uê ]e Z[û KûeûMûeùe _ùKA \ò@ û @ûmû còkòaû cûùZâjó ù~û¡ûcûù^ gâúKé¾uê Pûeò_Ueê ùNeòù^ùf û gâúKé¾ Rú ^òRe aòeûU eì_ ù\LûAùf û ù~Cñ KûeYeê icÉ ù~û¡û Gaõ ùKøeacûù^ Weò~ûA ùPdûeþ MêWòK Zùk _iòMùf Z[û geúee ùZR_âKûg ù~ûMêñ ùicû^u @ûLô iaê a¦ ùjûAMfû û gâúKé¾ Rú ùiVûeê aûjûeòMùf û @ûi«ê aòPûe Keòaû :- C_ùeûq aòeûU eì_ ù\LûAaûe _âcûY iõlò¯ cjûbûeZ MúZû ù_âiþ ùMûeL_êeeê _âKûgòZùe _âZýl bûaùe fòLôZ @Qò û ù~ùZùaùk KêeêùlZâ _âûwYùe _aòZâ MúZû Rúe mû^ iêùYAaû icdùe @¤ûd 11 ùgæûK-32ùe _aòZâ MúZû mû^ Kjê[ôaû _âbê KjêQòKò “@Rðê^! cêñ aW ùjûA[ôaû Kûk @ùU û a¼ðcû^ iað ùfûKuê LûAaû_ûAñ _âKU ùjûAQò û” UòùK Pò«û Ke«ê, gâúKé¾ Z _â[ceê jó @Rðê^u ijòZ [ôùf û ~\ò _aòZâ MúZûmû^Kê gâúKé¾ KjòPûfê[ôùf ùZùa Gjû Kjò ^[û’ù« Kò, Gùa “_âa¼ð” ùjûA@Qò û gâúKé¾ Kûk ^[ôùf, Zûue

mû^ Mwû

201

\gð^ cûùZâ c^êhý, _gê (MûB @û\ò) _âi^Ü ùjûA gâúKé¾u _ûLKê @ûiò ùiÜj ù_âc _ûC[ôùf û ~ûjûu \gð^ aò^û ùMû_úcû^ue LûAaû_òAaû a¦ ùjûA~ûC[ôfû û GjòKûeYeê Kûk @^ý ùKøYiò gqò @ùU û ùi gâúKé¾u geúeùe ù_âZaZþ _âùag Keò _aòZâ gâúc\þ bMaZþ MúZû Rú mû^ eì_ùe PûùeûUò ùa\ MêWòKe iûeccð KjòMfû û Zû’e GK jRûe jûZ @Qò û gâúKé¾ gâú aò¾êu @aZûe [ôùf, ~ûjûue PûùeûUò jÉ@Qò û _êYò @¤ûd-11 ùgæûK-21 I 46 ùe @Rð^ ê Kjê@Qò Kò bMaû^þ ! @û_YZ Ehò, ù\aZû Z[û iò¡ò _âû¯ _âûYúcû^uê LûC@Q«ò, ù~Cñcûù^Kò @û_Yue jó MêYMû^ _aòZâ ùa\cª \ßûeû CyûeY Keê@Q«ò Z[û ^òR Rúa^e elû _ûAñ cwk Kûc^û Keê@Q«ò ûùKùZK @û_Yu \ûXòùe SêfQò «ò, KòQò @û_Yu _ûUò bòZùe còg~ ò ûCQ«ò û ùj ijÈaûjê @[ðûZþ jRûùe jûZ~êq bMaû^ ! @û_Y; @û_Yu ùijò PZêbR êð eì_ùe @ûi«ê û cêñ @û_Yu aòKUûk eì_Kê ù\Lô ù]÷~ýðùe ejò_ûeê ^ûjó û @¤ûd -11 ùgæûK -47ùe _aòZâ MúZû RúKê Kjòaû aûfû _âbê Kûk KjêQ«ò Kò ùj @Rðê^! Gjû ùcûe aûÉaòK Kûkeì_ @ùU, ~ûjûKê ùZû aýZúZ @ûMeê ùKjò ù\Lô^[ôfû û C_ùeûq aòaeYúeê ùMûUòG Z[ý Z Gjû iò¡ ùjfû Kò ,ùKøea cû^u ibûùe aòeûU eì_ gâúKé¾ Rú ù\LA[ôùf Z[û GVûùe ~ê¡bìcò ùe aòeûU eì_ Kûk (gâúKé¾u geúeùe ù_âZaZþ _âùag Keò ^òRe aòeûU eì_ Kûk) ù\LûA[ôùf û ^ùjùf Gjû Kjò^[ûù« Kò ,Gjò aòeûUeì_ ùZû aýZúZ @ûMeê ùKjòaò ù\Lô^[ôùf û KûjóK^ ò û gâúKé¾ Rú ^òRe aòeûU eì_ ùKøeau ibûùe _â[ùc ù\LûA iûeò[ùô f û \ßòZúdùe Gjò K[û iò¡ ùjfûKò ,_aòZâ MúZû RúKê Kjòaû aûfû- Kûk (aâjàùRýûZò ^òe¬^) @ùU , gâú Ké¾ ^êùjñ û KûjóK^ ò û gâúKé¾ @ûMeê ùKùa Kjò^ûjûñ«ò Kò, cêñ Kûk @ùU Z[û _ùe c¤ Kjò^ûjûñ«ò Kò cêñ Kûk @ùU û gâúKé¾ ùKùa Kûk ùjûA _ûeòùa ^ûjó û Zûuê ùKak \gð^ cûZâ _ûAñ \ìe-\ìe iÚû^eê Èú Z[û _êeêh @ûKêk jé\dùe Pûjó aiê[ôùf û ù^ûUþ- aòeûU eì_ K'Y @ùU ? aòeûU eì_:- @û_Y \ò^ùaùk @aû P¦âûùfûK [ôaû eûZâòùe ù~ùZùaùk @û_Yu geúee Qûdû ùQûU, _ûLû_ûLô geúe ù~ZòKò f´û ùjûA[ôa aû aW ùjûA[ûC, ùijò Qûdûe QûZò aûfû iÚû^Kê \êA cò^òUþ _~ýð« Pûjó eêj«ê, Pûjêñ Pûjêñ @ûLôeê _ûYò aò jêGZ aûjûeò @ûiò_ûùe û Zû’_ùe i¹êL @ûKûg @ûWKê ù\L«ê û @û_Yuê ^òRe jó aòeûU eì_ ù\Lû~òa, ~ûjûKò iù`\ ewe @ûKûe @ûKûgKê QêAñ[ôa û Gjò _âKûe _âùZýK cû^a ^òRe aòeûU eì_ eLô[û,«ò û _e«ê ~ûjûu bqò gqò @]ôK ùjûA[ûG, ùicû^ue ùiùZ @]ôK ùZR ùjûA~ûA[ûG û Gjò _âKûe gâúKé¾ c¤ _ìaðe bqò gqò \ßûeû iò¡ò~êq [ôùf, ùi c¤ ^òRe iò¡ògqò \ßûeû ^òRe aòeûU eì_ _âKU Keòù\ùf, ~ûjûKò Kûke ùZùRûcd geúe (aòeûU) Vûeê Kcþ ùZùRûcd [ôfû û ZéZúd K[û Gjû iò¡ ùjfû ù~ ,_aòZâ MúZû mû^ Kjê[ôaû _âbê ‘Kûk’ ijiâaûjê @[ðûZþ jRûùe jÉ~êq @U«ò Z[û gâú Ké¾ Rú Z

202

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

gâú aò¾ê Rú u@aZûe @U«ò ~òGKò PûeòbR ê û ~êq @U«ò û gâú aò¾ê Rú ùhûjk Kkû~êq @U«ò Z[û gâú ùRýûZò ^òe¬^-Kûk bMaû^ GK jRûe Kkû ~êq @U«ò û ù~_eò GK afþa 60 IßûUþe ùjûA[ûG, GK afþa 100 IßûUþe ùjûA[ûG, GK afþaþ 1000IßûUþe ùjûA[ûG û @ûùfûK icÉ af ù\A[û’«ò, _e«ê ajêZ @«e [ûG ùijò @ûùfûKùe û VòKþ Gjò _âKûe \êARY _âbc ê û^ue gqò Z[û aòeûU eì_e ùZR bò^Ü bò^Ü [ôfû û Gjò ZZßmû^ _âû¯òùjaû _ìaðeê ù~Cñcûù^ MúZûe mû^Kê aêSûC[ôaû cjûcôûcûù^ [ôùf, ùicû^uê Gjò \ûi (eûc_ûfþ \ûi) _âgÜ Keò@ûiê[f ô û Kò _â[ùc Z bMaû^ gâúKé¾ Zò^[ò e gû«ò\Z ì ùjûA ~ûA[ôùf Z[û Kjò[ùô f Kò ~ê¡ Keòaû cjû_û_ @ùU û ù~ùZùaùk gâú @Rðê^ Êdõ ~ê¡ KeòaûKê ^ûeûR ùjûA Kjò[ôùf Kò ,ùj ù\aKú ^¦^ ! cêñ ~ê¡ KeòaûKê Pûjêñ^ûjó û @ûMùe QòWû ùjûA[ôaû ÊR^ I ^ûZò Z[û ùi÷^òK cû^ue ùjaûKê [ôaû aò^ûgKê ù\Lô cêñ @Uk ^ò¿¼ïï Keòù^AQò Kò, ùcûùZ ~\ò Zòù^ûUò ùfûKe eûRý c¤ _âû¯ ùjûA~ûG ùZùaaò cêñ ~ê¡ Keòaò ^ûjó û cêñ Z PûjêñQò Kò ùcûùZ ^òeÈKê \êù~ýðû]^ @û\ò Zúe iûjû~ýùe cûeò \ò@«ê û `kùe ùcûe céZýê ù~ûMêñ ~ê¡ùe ùjaûKê [ôaû aò^ûg ^ùjC û ùj gâúKé¾ ! cêñ ~ê¡ ^ Keò bòlûe @^Ü LûA c¤ Rúa^ ^òaðûj KeòaûKê CPòZ ùaûfò bûaêQò û ùj Ké¾ ! ÊR^ cû^uê cûeò Z _û_Kê jó _âû¯ ùjaêñ û ùcûe aê¡ò KûcKeòaû a¦ Keòù\AQò û @û_Y @û¸cû^ue Mêeê @U«ò, cêñ @û_Yue gòhý @ùU û @û_Y ~ûjû @ûce jòZùe ùja Zûjû ^ò¿¼ò \ò@«ê û _e«ê cêñ cû^ê^ûjó ù~ @û_Yu ùKøYiò C_ù\g cùZ ~ê¡ Keòaû_ûAñ eûRò Keò_ûeòa @[ðûZþ cêñ ~ê¡ Keòa^ ò ûjó û (_âcûY _aòZâ MúZû @¤ûd 1 ùgæûK 31eê 39, 46 Z[û @¤ûd 2 ùgæûK 5 eê 8) û Zû’_ùe gâúKé¾u c¤ùe _âùag Keò[a ô û‘ Kûk’ aûe´ûe KjêQ«ò Kò @Rð^ ê ! búeê jê@^ûjó ~ê¡ Ke û ~\ò ~ê¡ùe ceò~a ò ùZùa ÊMðKê _âû¯ ùja, @[aû RòZM ò ùf _é[a ô úùe [ôaû eûRýKê ùbûM Keòa, AZýû\ò AZýû\ò Kjò Gbkò bdue aò^ûg KeûAù\ùf ~ûjûKò @ûRò_~ýð« i^Ú-cûjûcôû Z[û ibý ùfûK-cû^ue PeòZâ c¤ùe ùLûRòùf aò iê¡û còk^ ê ûjó û ùiùZùaùk ùijò @mû^ú cìX Mêeê (^òcþ -jKòcþ ) Kjê[ùô f Kò @Rð^ ê lZâúd ]cðKê ZýûM Keê[f ô û û Gjû\ßûeû lZâúdZßKê jû^ú Z[û ùiø~ýð aúeZße i\ûiað\û aò^ûg ùjûA~ûA[û’«û û @Rð^ ê Kê lZâúd ]cð _ûk^ KeûAaû _ûAñ Gjò cjûbûeZe ~ê¡ gâúKé¾ KeûA[ôùf û _â[ùc Z cêñ ùicû^u Gjò ùaûKûcò, cìLûð cú KûjûYúùe Pê_þ ùjûA~ûC[ôf,ò KûjóKò ^û ùcûùZ Êdõ mû^ ^[ôfû û _êYò aòPûe Ke«ê :- bMaû^ gâúKé¾ Êdõ lZâúd [ôùf û KõiKê a¡ Keòaû _ùe CMâùi^ c[êeûe \ûdòZß ^òR ^ûZò gâúKé¾uê i¸ûkòaû _ûAñ ù\A[ôùf û ùMûUòG \ò^ ^ûe\ cjûgd gâúKé¾uê Kjòùf Kò ^òKUùe [ôaû GK Mê¶ûùe RùY iò¡ò~êq eûli eûRû cêPK¦ ùgûA ùjûA ejòQò û ùi Q’ cûi ùgûA[ûG Z[û Q’ cûi RûMâZ ejò[ûG û RûMâZ ùjaû cûùZâ Q’ cûi ~ûK ~ê¡ Keò[ûG Z[û Q’ cûi ùgûA[ôaû icdùe ~\ò ùKjò Zûjûe ^ò\âû bw Keò\òG ùZùa cêPK¦e @ûLôeê @MÜòaûY aûjûeò[ûG Z[û iûcÜûùe [ôaû _âûYúe Zêe« céZýê ùjûA~ûA[ûG û @û_Y iûa]û^

mû^ Mwû

203

ejò[ôùa û Gjû Kjòiûeò gâú ^ûe\ cjûgd PûfòMùf û KòQò icd C_eûù« gâúKé¾uê @Ì adiùe c[êeûe iòõjûi^ C_ùe aiò[ôaû ù\Lô GK Kûfýa^ ^ûcK eûRû @Ve ùKûUò ùi^û ù^A c[êeû C_ùe @ûKâcY Keòù\fû û gâúKé¾ cjûgd ù\Lôùf Kò gZée ùi^û ajê iõLýûùe @Qò Z[û KòG RûùY ùKùZ ùi÷^òK céZýêKê _âû¯ ùjûA~òùa? Kûfýa^Kê ~ê¡ _ûAñ @ûjßû^ ù\ùf Z[û ~ê¡ bìcòQûWò (lZâúd ]cðKê bêfò aò^ûgKê Uûkòaû @ûagýK RûYò) \CWòaûKê fûMòùf Gaõ ùijò Mê¶û c¤ùe ~ûA fêPòMùf û _ùQ - _ùQ Kûfýa^ c¤ gâúKé¾uê @^êieY Keò Mê¶û bòZùe _âùag KeòMfû û cêPþK¦þKê gâúKé¾ ùaûfò bûaò cêPK¦e ùMûWKê ]eò ùcûWòù\fû Z[û Kjòfû Kò búeê! Zê @ûiò GVûùe fêPòQê, ùZûùZ cêñ QûWòaò^ûjó û ~ªYû ùjaû KûeYeê cêPK¦e ^ò\âûbw ùjfû, \êAUò @ûLôeê @MÜòaûY aûjûeòfû Z[û Kûfýa^e a¡ ùjfû û Kûfýa^e ùi÷^òK Z[û cªú ^òR eûRûu gaKê ù^A ù`eòMùf û KûjóKò^û ~ê¡ùe eûRûe céZýê ùjùf ùi^ûe jûeòaû cû^û~ûC[ôfû û ~òaûùaùk KjòMùf Kò @ûù¸ ^ìZ^ eûRû ^ò~êq Keò gúNâ jó @ûiòaê Z[û gâúKé¾ !ZùZ @ûù¸ QûWòaê ^ûjó û gâúKé¾ cjûgd ^òRe cêLý ~ªú (Pò`þ A¬ò^òde) gâú aògßKcðû cjûgduê WûKò Kjòùf Kò Gbkò GK iÚû^ ùLûR, ~ûjûe Zò^ò_ùU icê\â [ôa Z[û ùMûUòG jó eûÉû (\ßûe) [ôa û ùijòVûùe @ZògúNâ GK \ßûeòKû (GK \ßûe aûfû) ^Meú aù^A \ò@ û @ûù¸ @ZògúNâ GVûeê _âiÚû^ Keòaêñ û Gjò cêLð ùfûK GVûùe gû«òùe aÆôaû_ûAñ ù\ùa^ûjó û gâúKé¾ cjûgd GùZ \dûkê @ûcôû Z[û ~ê¡ aòùeû]ô [ôùf ù~ ,^òRe lZâúdZßKê c¤ aûRò fùMA ~ê¡Kê Uûkòù\ùf û _êYò K'Y ùijò gâúKé¾ cjûgd ^òRe @Zò ùiÜje ù_âce iû[ô I iµKðúduê ~ê¡ Keòaû bkò Leû_ ù_âeYû ù\A_ûeòùa Kò? Z[û Êdõ ~ê¡ ^Keòaûe aP^ Kjê[ôaû aûfû @^ýKê Kò_eò ~ê¡e ù_âeYû ù\A_ûeòùa? @[ðûZþ K\û_ò ^êùjñ û bMaû^ gâúKé¾ eì_ùe Êdõ gâú aò¾ê cjûgd jó @aZûe ]ûeY Keò @ûiò[ôùf û GK icdùe gâú béMê Ehò @ûeûcþùe aiò[ôaû bMaû^ gâú aò¾ê cjûgd (gâúKé¾ cjûgd)u QûZòùe ùMûAñVû cûeò @ûNûZ Kùf û gâúaò¾ê Rú gâú béMê Ehò Rúu _û\Kê @ûCñùiA ù\A Kjòùf Kò, ùj Ehòae! @û_Yu ùKûck _û\Kê Kûùk @ûNûZ fûMò^ûjó Z ? KûjóKò ^û ùcûe QûZòZ KVò^ _[e bkò @ùU û ~\ò gâúaò¾ê Rú (gâúKé¾Rú) ~ê¡ _âòd ùjûA[û’ù« ùZùa iê\gð^ PKâùe gâú béMêRúu GùZ UêKêWû Keòù\A _ûeò[û’ù« Kò MYò ùjûA^[û’«û û aûÉaòK Gjû @ùU Kò Kûk bMaû^, ~òG GùKûAg aâjàûŠe _âbê @U«ò, ùi _âZòmû KeòQ«ò Kò ,cêñ ùcûe geúeùe aýq (cû^a i\ég ^òRe aûÉaòK) eì_ùe icÉu i¹êLKê @ûiòaò ^ûjó û ùi jó iìlà geúe aù^A ù_âZ bkò gâúKé¾ Rúu geúe c¤ùe _âùag Keò _aòZâ MúZû Rúe mû^ Z iVòKþ (ùa\ MêWòKe iûe) Kjòùf, _e«ê ~ê¡ KùeAaû _ûAñ @UKk aûRò Keòaû_ûAñ c¤ _âùPÁû QûWòùf ^ûjó û Kûk (aâjà) KòG @U«ò ? Gjû RûYòaû_ûAñ _X«ê iéÁò eP^û Gjò _êÉK “mû^ Mwû”ùe

204

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

_éÂû 25 eê 78 _~ýð« û ù~ùZ _~ýð« cjûbûeZe ~ê¡ icû¯ ùjfû^ûjó ùiùZ _~ýð« ùRýûZò ^òe¬^ (Kûk-aâjà-le_êeêh) gâúKé¾ Rúu geúe c¤ùe _âaòÁ ejò Z[û ~ê]ôÂòe Rúu \ßûeû cò[ýû KêjûAùf K;ò Kjò\ò@ ù~ @gß»ûcû ceòMfû, búcu ^ûZò Z[û NùUûKôPu _êZâ aaeêbû^ (aaîaûj^)e cÉK ùQ\^ KeûAù^ùf Z[û Êdõ e[e PKKê jZò@ûe bûaùe CVûAùf û Gjò iaê Kûk \ßûeû jó Keû~ûA[ôaû C_\âa [ôfû, _âbê gâúKé¾ue ^êùjñ û cjûbûeZe ~ê¡ icû¯ ùjaû cûùZâ Kûk bMaû^ gâúKé¾ Rúu geúeeê aûjûeòMùf û gâúKé¾ Rú gâú ~ê]ôÂòe Rúuê A¦â_âiÚ (\òfäú)e eûRMû\ú C_ùe aùiA Êdõ \ßûeòKû ~òaûKê Azû Kùf û ùiùZùaùk @Rðê^ @û\ò _âû[ð^û Kùf Kò ,ùj gâúKé¾ Rú ! @û_Y @û¸e _ìRý Mêeêù\a @U«ò, @û¸uê GK iZþiw gêùYA iûeò ~òùa, ~ûjû `kùe Kò @ûù¸ @û_Yu i\þaP^ MêWòK C_ùe Pûfò ^òRe @ûcôKfýûY Keò_ûeòaê û Gjò _âû[ð^û ÊúKûe Keò gâúKé¾ Rú Zò[ô icd Z[û iÚû^ ^ò¡ðûeY Keòù\ùf û ^ò½òZ ùjûA[ôaû Zò[ôùe gâú @Rðê^ bMaû^ gâúKé¾uê Kjòùf Kò _âbê !@ûRò ùijò _aòZâ MúZû Rúe mû^ _ìaðbkò gêYûAùa, KûjóKò ^û cêñ aê¡òe ù\ûheê bêfò~ûAQò û ùiùZùaùk gâúKé¾ Rú Kjòùf ùj @Rðê^ Zê ^ò½d jó aW gâ¡ûjú^ @Uêñ û ùZûe aê¡ò C¼c ^êùjñ û Gbkò _aòZâ mû^Kê Zê KûjóKò bêfòMfê ? _êYò ^òùR Kjòùf Kò a¼ðcû^ ùijò _ì‰ð MúZû mû^Kê cêñ Kjò_ûeòaò ^ûjó, @[ðûZþ ùcûùZ mû^ ^ûjó û Kjòùf ù~ ùi icdùe Z cêñ ù~ûM~êq ùjûA Kjò[ôfò û aòPûeYúd aòhd @ùU Kò ~\ò bMaû^ gâúKé¾ ~ê¡ icdùe ù~ûM~êq ùjûA[û’ù« Z gû«ò icdùe ù~ûM~êq ùjaû KVò^ Kû~ýð ^êùjñ û ù~ùZùaùk Kò gâú aýûi Rú Kò«ê ùijò _aòZâ MúZû mû^Kê ajêahð C_eûù« _ìaðbkò fò_òa¡ Keòù\ùf û ùijò icdùe ùijò aâjà (Kûk-ùRýûZò ^òe¬^) gâú aýûi Rúu geúe c¤ùe _âùag KeòMùf Z[û _aòZâ gâúc\þ bMaZþ MúZû RúKê fò_òa¡ KùeAù\ùf, ~ûjûKò Gùa @û_Yu Ke Kckùe @Qò û _âcûY _ûAñ iõlò¯ cjûbûeZ _éÂû ^õ-667 Z[û _êeêYû cjûbûeZ _éÂû ^õ1531ùe :^ gKýõ Z^àdû bìdÉ[û aqêcùghZü ûû _eõ jò aâjà K[ôZõ ù~ûM~êùq^ Z^àdû û (cjûbûeZ, @ûgâa 1612-13) bMaû^þ Kjòùf -“Ißjþ iaþ -Kû -iaþ Ciú eì_þ ùcñ `òeþ ‘ù\ûjeû ù\^û @aþ ùcùe agþKú aûZþ ^júñ ùj÷ñ û Ciþ icdþ ùc÷ù^ ù~ûM~êq ùjûKeþ _ecûcô ZZßKû a‰ð^þ Kòdû[û û” @^êaû\:- ùijò iaêKê ùijò eì_ùe @ûC[ùe ù\ûjùeAaû Gùa ùcû’e iûc[ðýe aòhd ^êùjñ û ùi icdùe cêñ ù~ûM~êq ùjûA _ecûcôû ZZße a‰ð^û Keò[ôfò û iõlò¯ cjûbûeZe \ßòZúd bûM _éÂû ^õ-1531 eê ijûbûe: (‘gâúKé¾u @Rðê^Kê MúZûe aòhd _Pûeòaû-iò¡ cjhðò ùa÷gµûd^ Gaõ Kûgý_u i´û\’) -

mû^ Mwû

205

_ûŠê^¦^ @Rðê^ gâúKé¾u ijòZ ejò ajêZ _âi^Ü [ôùf û ùi [ùe ùijò ecYúd ibû @ûWKê \éÁòù\A bMaû^uê Gjò aP^ Kjòùf -“ù\aKú ^¦^ ! ù~ùZùaùk ~ê¡e _eòÉòZò C_iÚòZ [ôfû, ùi icdùe ùcûùZ @û_Yu cûjûcôýe mû^ Gaõ Bgßeúd Êeì_e \gð^ ùjûA[ôfû, Kò«ê ùKga ! @û_Y ùiÜj agZ _â[ùc ùcûùZ ù~Cñ mû^e C_ù\g Keò[ôùf, ùijò iaê Gùa aê¡òe ù\ûheê bêfò~ûAQò û ùijò aòhd MêWòKê gêYòaû_ûAñ ùcûe c^ c¤ùe CKôY×û ùjC@Qò û G_ùU @û_Y gúNâ jó \ßûeòKû ~òaû_ûAñ aûjûeòQ«ò û ùZYê _êYò ùijò iaê aòhd ùcûùZ gêùYA \ò@«ê û” ùa÷gµûd^ cjûgd KjêQ«ò ù~ - @Rðê^e Gjòbkò Kjòaû_ùe aqû cû^u c¤ùe ùgâ cjûùZRÊú bMaû^ gâúKé¾ Zûuê @ûfòw^ Keò Gjò_Kâ ûe C¼e ù\ùf û gâúKé¾ Kjòùf - @Rðê^! ùi icdùe cêñ ZêcKê @Zý« ùMû_^úd aòhde gâaY KeûA[ôfò, ^òRe Êeì_bìZ ]cð i^ûZ^ _êeêùhû¼cZZße _eòPd ù\A[ôfò Gaõ (gêKæKé¾ MZòe ^òeì_Y KeêKeê) ^òZý ùfûK MêWòKe c¤ a‰ð^û Keò[ôfò û Kò«ê Zêùc ù~Cñ ^òRe @aêSû KûeYeê ùijò C_ù\gKê cù^ eLôf^ûjó Gjû RûYò ùcûùZ aW \êüL ùjCQò û ùijò K[û MêWòKe Gùa iaê~ûK iàeY ùjaû i¸a ^êùjñ ùaûfò RYû _WêQò û _ûŠê ^¦^! Zêùc ^ò½d jó aW gâ¡ûjú^ @U û Zêce aê¡ò bf ^êùjñ ùaûfò RYû _WêQò û Gùa ùcû _ûAñ ùijò C_ù\gKê _ìaðbkò ù\ûjùeAaû KVò^ @ùU, KûjóKò ^û ùi icdùe ù~ûM~êq ùjûA cêñ _ecûcôZZße a‰ð^û Keò[ôfò û (@]ôK RûYòaû_ûAñ _X«ê - “iõlò¯ cjûbûeZ \ßZò údbûM”) “aòPûe Ke«ê :- C_ùeûq cjûbûeZe ùfLûMêWòK I gâúaò¾ê _êeûYe ùfLû I gâúc\þ bMa\þ MúZû Rúe ùfLûMêWK ò ùe [ôaû _âcûY MêWK ò eê Kûkeì_ú aâjà (ùRýûZò ^òe¬^) @[ðûZþ cjûaò¾ê Rú ù_âZaZþ gâúKé¾ Rúu geúe c¤ùe _âùag ùjûA Kjò[ôùf û” @^ý _âcûY :- 1. gâú aò¾ê _êeûY (MúZû ù_âi ùMûeL_êeeê _âKûgòZ) PZê[ð @õg @¤ûd \ßòZúd ùgæûK 26ùe _éÂû 233ùe aò¾ê Rú (cjûaò¾ê @[ðûZþ Kûkeì_ú aâjà) ù\aZû Z[û eûli cû^ue ~ê¡ icdùe ù\aZû cû^ue _âû[ð^û ÊúKûe Keò Kjòùf Kò cêñ eûRhðò ggû\u _êZâ _êe¬de geúeùe @õgcûZâ @[ðûZþ KòQò icd _ûAñ _âùag Keò eûli cû^ue ^ûg Keòù\aò û 2. gâú aò¾ê _êeûY (MúZûù_âiþ ùMûeL_êeeê _âKûgòZ) PZê[ð @õg, @¤ûd ZéZúd ùgæûK 6ùe _éÂû 242ùe gâú aò¾ê Rú M§að I ^ûM cû^u ~ê¡ùe ^ûMcû^u _l ù^A Kjòùf Kò “cêñ (cjûaò¾ê @[ðûZþ Kûkeì_ú aâjà) cû§ûZûu _êZâ _êeêKê›u c¤ùe _âaòÁ ùjûA ùijò iµì‰ð \êÁ M§aðcû^ue ^ûg Keòù\aò û @^ý _âcûY:- KòQò icd C_eû« gâú ~ê] ô e ò Rúuê bdue Ê_Ü @ûiòaûKê fûMòfû û gâúKé¾ Rúuê Gjûe KûeY Z[û icû]û^ _Pûeòaûeê gâúKé¾ Kjòùf ù~ Zêù¸ ~ê¡ùe ù~Cñ _û_ KeòQ ùijò ^eiõjûe e ù\ûh Zê¸Kê \êüL \ûdú ùjC@Qò û G[ô_ûAñ GK ~m Ke û gâúKé¾ Rúu cêL Kckeê Gjò aP^ gêYò gâú @Rð^ ê uê ajêZ \êüL fûMòfû Z[û cù^ cù^ jó aòPûe KeòaûKê fûMòùf Kò bMaû^ gâúKé¾ Rú _aòZâ MúZû Kjê[a ô û icdùe Z Kjê[ùô f ù~ @Rð^ ê !Zê¸Kê ùKøYiò _û_ fûMòa ^ûjó, Zêù¸ ~ê¡Ke (_aòZâ

206

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

MúZû @¤ûd 2 ùgæûK 37-38) û ~\ò ~ê¡ùe ceò~a ò ùZùa ÊMðe iêL ùbûM Keòa, @^ý[û ~ê¡ùe RòZò _é[a ô úùe eûRýe @û^¦ ù^a û @Rð^ ê aòPûe KùfKò gâúKé¾ Rú \êüL ^òaûeY _ûAñ ù~Cñ icû]û^ aùZAQ«ò, ùi[ô_ûAñ ùKûUò ùKûUò @[ð aýd ùjaûe @Qò û ù~Cñ[e ô ê aWbûA ~ê] ô e ò u KÁ ^òaûeY ùja û ~\ò cêñ gâúKé¾u ijòZ aû\ aòaû\ Keòaò Kò @û_Y _aòZâ MúZû Rúe mû^ ù\aû icdùe Z Kjê[ùô f Kò ZêcKê _û_ fûMòa ^ûjó û a¼c ð û^ Zûe aò_eúZ Kjê@Q û Gjû\ßûeû ùcûe aWbûA Gjû ^bûa«ê Kò ùKûUò ùKûUò @[ð LyðKê ù\Lô @Rð^ ê CZýq ùjûA~ûAQò Z[û ùcûe KÁ ^òaûeYùe _âi^Ü ^êùjñ û G[ô_ûAñ ùcø^ ejòaû CPòZ ùaûfò ~ûYò ijhð ÊúKéZò ù\Aù\ùf Kò ù~_eò @û_Y Kjòùa ùijòbkò ùja û gâúKé¾ Rú ùijò ~me Zò[ô ^ò¡ûð eòZ Keòù\ùf û ùijò ~m c¤ ‘iê\ið^ Ê_P’u ùbûR^ LûAaûù~ûMêñ jó i`k ùjfû û KòQò icd C_eû« Ehò \êaðûiû Rúu @bògû_ ù~ûMêñ iað ~û\a Kìk aò^ûg ùjûAMfû û gâúKé¾ bMaû^u _û\Zkò_ûùe GK gòKûeú (~òG ùZâZdû ~êMùe iêMâúa e bûB aûkúe jó @ûcôû [ôfû) aògûqZúe cûeòù\fû û ùiùZùaùk _ûÆ _ûŠau NU^û iÚkùe _jÆô~òaû C_eû« gâúKé¾ Rú Kjòùf Kò @û_Y ùcûe gòhý @U«ò, cêñ @û_Yue ]ûcðK ò Mêeê c¤ @ùU û G[ô_ûAñ ùcûe @«òc @ûmû gêY«ê û ùMûUòG Z Gjû @ùU Kò; @Rðê^! \ßûeòKûe icÉ cjòkûuê A¦â _âÉ (\òfäú) ù^A~û@, KûjóKò ^û GVûùe ùKjò _êeêh RúaòZ ^ûjûñ«ò Z[û \ßòZúdùe @û_Y iaê _ûŠa !eûRý ZýûM Keò jòcûkdùe iû]^ûKeò geúeKê ^Á Keòù\a û KûjóKò ^û Zêù¸cûù^ cjûbûeZe ~ê¡ùe ù~Cñ jZýûcû^ Keò[ôf, Zê¸cû^u cêŠ C_ùe ajêZ bdue _û_ @Qò û ùijò icdùe @Rðê^ ^òùR ^òRKê ùeûKò_ûeòfû ^ûjó Z[û KjòfûKò _âbê! GcòZòZ @û_Y Gbkò iÚòZòùe @Q«ò Kò ùcûùZ Gbkò K[û Kjòaû @^êPòZ û _e«ê _âbê ! ~\ò @ûRò ùcûe guûe icû]û^ ùja^ûjó ùZùa cêñ gû«òe ijòZ ceò_ûeòaò ^ûjó û Rúa^iûeû Kû¦òaûùe fûMòaò û gâúKé¾ Rú Kjòùf @Rð^ ê ; _Pûeò^@ò ~ûjû KòQò _Pûeòaûe @Qò, ùcûe ùgh cêjì¼ð @ùU û gâú @Rðê^ @ûLôùe @gî beò Kjòùf Kò _âbê! Leû_ bûaòùa^ûjó û ù~ùZùaùk @û_Y _aòZâ MúZûmû^ Kjê[ôùf ùi icdùe cêñ ~ê¡ Keòaû_ûAñ c^û Keê[ôfò û @û_Y Kjò[ôùf Kò @Rðê^! ùZûe \êA jÉùe fWê@Qò û ~\ò ~ê¡ùe ceòMfê ùZùa ÊMðKê _âû¯ò ùjaê Gaõ ~\ò aòRdú ùjfê ùZùa _é[ôaúe eûRý ùbûM Keòaê Z[û ZêcKê ùKøYiò _û_ fûMòa ^ûjó û @ûù¸cûù^ @û_Yue ù\LûùeLûùe jó I @û_Yu @ûmû^êiûùe ~ê¡ Kfê (_âcûY _aòZâ MúZû @¤ûd 2 ùgæûK 37-38) û ùj bMaû^þ ! @û¸cû^ueZ ùMûUòG jûZùe aò fWê ejòfû ^ûjó û ^ûñ Z ~ê¡ùe ceò ÊMð_ûâ ¯ò ùjfû Z[û Gùa eûRý ZýûM Keòaû_ûAñ @û_Y @ûù\g ù\C@Q«ò û ^û @ûùc _é[ôaúùe eûRýe @û^¦ ùbûM Keò_ûeòfê û Gbkò Qk^û~êq aýajûe Keòaûùe @û_Yue ùKCñ Êû[ð [ôfû ? @Rðê^u cêLeê Gjò aP^ gêYò ~ê]ôÂe ò Kjòùf Kò @Rðê^ ,Gbkò iÚòZòùe ù~ùZùaùk Kò bMaû^ @«òc Êûñi MYê@Q«ò, @û_Yue gòÁûPûe ejòZ aýajûe @ûù\ø ùgûbû ù\C^ûjó û gâúKé¾ Rú Kjòùf @Rðê^ @ûRò cêñ @«òc iÚòZòùe @Qò, Zêùc ùcûe @Zý« _âòd @U, @ûRò cêñ aûÉaòKZû Kjê@Qò Kò ùKøYiò

mû^ Mwû

207

GK Lk^ûdK bkò @^ý GK gqò @ùU, ~ûjûKò ùcûùZ ~ªbkò ^PûC[ôfû û ùcûùZ KòQò RYû ^ûjó MúZûùe K'Y Kjê[ôfò û _e«ê Gùa cêñ ~ûjû Kjê@Qò Zûjû Zê¸cû^ue jòZùe @ùU û gâúKé¾ Rú Gjò aP^ @gîkbeû ^d^ùe Kjiûeò _âûY ZýûM Kùf û C_ùeûq aòaeYúeê iò¡ ùjfû Kò _aòZâ MúZûmû^ gâúKé¾ Kjò^ûjûñ«ò û Gjò mû^ Z aâjà (ùRýûZò ^òe¬^ -Kûk) KjòQ«ò û ~òGKò GùKûAgþ aâjàûŠe Êûcú @U«ò û Kûk (aâjà) KòG @U«ò ? Gjû RûYòaû_ûAñ \dûKeò _X«ê Gjò _êÉKùe _éÂû 25 eê 78 _~ýð« û gâúKé¾ ijòZ iað ~û\a cû^ue @«òc iõÄûe Keò @Rð^ ê Kê QûWòù\A PûeòRY bûA A¦â_É â (\òfúä ) PûfòMùf û _Qùe @Rð^ ê \ßûeòKûe icÉ cjòkûuê ù^A @ûiê[ùô f û eûÉûùe Rwfú ùfûKcûù^ icÉ ùMû_úcû^uê fêUòùf Z[û ùKùZ RYuê CùVA ù^AMùf Z[û @Rðê^Kê ]eò _òUòùf û @Rðê^e jûZùe ùijò MûŠòa ]^êge [ôfû, ~ûjû iûjû~ýùe cjûbûeZe ~ê¡ùe @MYZò jZýûcû^ Keò_ûeò[ôùf û Zûjû aò c¤ Pûfòfû ^ûjó û ùiùZùaùk @Rðê^ Kjòùf Kò Gjò gâúKé¾ aûÉaùe cò[ýûaû\ú Z[û K_Uú [ôfû û ù~ùZùaùk ~ê¡ùe _û_ KùeAaûe [ôfû ùiùZùaùk ùcûùZ gqò _â\û^ Keò ù\A[ôfû û ùMûUòG Zúeùe gj gj ù~û¡ûcû^uê cûeò_KûC[ôfò Gaõ @ûRò ùijò gqò QùWAù^ùf, Vò@û Vò@ûùe cûW LûCQò û Gjò aòhdùe _ì‰ðaâjà Kaúeþ iûùjaþ (Kaòù\ðaþ) Rú Kjò@Q«ò Kò gâúKé¾ K_Uú I cò[ýûaû\ú ^[ôùf û Gjò icÉ a\þcûiú Kûk (ùRýûZò ^òe¬^) Keê@Qò û ù~ùZ _~ýð« Gjò @ûcôû Kaúeþ _eùcgße (iZý _êeêh)u geYùe _ì‰ði^Ú (ZZß\gðú)u cû¤cùe ^ @ûiòa, ùiùZ _~ýð« Kûk Gjò _âKûe KÁ C_ùe KÁ ù\A Pûfòa ûiõ_ì‰ð mû^ ZZßmû^eê _âû¯ò ùjûA[ûG û G[ô_ûAñ Kûk KòG @ùU ? Gjû RûYòaû _ûAñ \dûKeò _X«ê Gjò _êÉKùe _éÂû 25 eê 78 _~ýð« û aòùgh aòPûe:- C_ùeûq _âcûYeê iò¡ ùjfûKò gâúc\þ bMaZþ MúZûe mû^ gâúKé¾ Kjò^ûjûñ«ò, Gjò mû^Z gâúKé¾u geúeùe ù_âZaZþ _âùag ùjûA aâjà (Kûk @[ðûZþ ùRýûZò ^òe¬^) Kjò[ôùf û

“gâ ú c\þ bMaZþ MúZû iûe” _eùcgßeuê ùLûRòaûùe @ûcôû ajê~êMeê fûMòejòQò û ù~_eò Zéhû¼ðKê Rke @ûagýK ùjûA[ûG û Rúaûcôû _ecûcôûuVûeê @fMû ùjûA~òaû_ùe cjûKÁ CVûAQò û ù~Cñ iêL _ì‰ðaâjà (iZý _êeêh)u iZýùfûK (EZ]ûc)ùe [ôfû, ùijò iêL GVûùe Kûk (aâjà) _âbêu ùfûKùe ^ûjó û ù~ ùKjò ùKûUò_Zò jê@«ê ^û KûjóKò, ùKjò _é[ôaú _Zò (iað _é[ôaúe eûRû) @ùU, ùKjò iêe_Zò (ÊMðe eûR A¦â) @ùU, ùKjò gâú aâjàû, gâú aò¾ê Z[û gâú gòa ZâòùfûK _Zò @U«ò û KûjóKò ^û R^à Z[û céZýê Z[û Keû~ûA[ôaû Kcðe ùbûM @agý jó _âû¯ ùjûA[ûG û (_âcûY MúZû @¤ûd 2 ùgæûK 12, @¤ûd 4 ùgæûK 5) û G[ô_ûAñ _aòZâ gâúc\þ bMaZþ MúZû mû^\ûZû _âbê (Kûk bMaû^) @¤ûd 15 ùgæûK 1eê 4 Z[û @¤ûd 18 ùgæûK 62ùe KjòQ«ò Kò @Rðê^!

208

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

Zê iað bûaùe ùijò _eùcgßeu geYùe ~û@û û Zûue Ké_ûeê jó Zê _ec gû«òKê Z[û iZýùfûK (gûgßZcþ iÚû^cþ) Kê _âû¯ ùjaê û ùijò _eòùcgßeu ZZßmû^ I bqò cûMðKê cêñ (MúZû mû^\ûZû) RûùY ^ûjó û ùijò ZZßmû^Kê ZZß\gðú i^Úu _ûLKê ~ûA Zûuê \ŠaZ _âYûc Keò Z[û aò^câ bûaùe _âgÜ Ke, ùZùa~ûA ùijò ZZß\éÁû i^Ú ùZûùZ _eùcgßeu ZZßmû^ aòhdùe Kjòùa û Zû_ùe Zûu\ßûeû aùZA[ôaû bqò cûMðùe iùaûðZbûùa fûMò~û@û (_âcûY MúZû @¤ûd 4 ùgæûK-34)ZZß\gðú i^Úu _eòPd MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 1ùe KjòQ«ò Gaõ Gjû c¤ KjòQ«ò Kò Gjò iõiûe IfUû bûaùe [ôaû aél bkò @ùU û ~ûjûe C_eKê cìk Z[û Zk @ûWKê gûLûcû^ @ùU û ~òG Gjò iõiûeeì_ú aél aòhdùe RûYò[û@û«ò ùi ZZß\gðú i^Ú @U«ò û MúZû @¤ûd 15 ùgæûK-2eê 4 c¤ùe KjòQ«ò Kò ùijò iõiûe eì_ú aéle Zòù^ûUò MêY (eRMêY-aâjàû, iZMêY-aò¾ê, ZcMêY-gòa) eì_ú gûLû @ùU û ~ûjûKò (ÊMðùfûK, _ûZûk ùfûK Z[û _é[ôaúùfûK) Zòù^ûUòùfûK MêWòKùe C_eKê Z[û Zk @ûWKê aòÉûeòZ ùjûA@Qò û ùijò iõiûeeì_ú IfU aél aòhdùe @[ðûZþ iéÁòeP^û aòhdùe cêñ Gjò MúZû Rúe mû^\ûZû Kjò_ûeòaò ^ûjó û GVûùe aòPûe Kûkùe (MúZûmû^) ù~Cñmû^ @û_Yuê Kjê@Qò Gjû iµì‰ð mû^ ^êùjñ û ùi[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 4 ùgæûK 34ùe iùuZ KeòQ«ò Kò ù~Cñ[ôùe KjòQ«ò Kò iµì‰ð mû^ (ZZßmû^) _ûAaû_ûAñ ZZß\gðú i^Úu _ûLKê ~û@ ,ùi jó ZêcKê Kjòùa û ùcûùZ _ì‰ð bûaùe mû^ ^ûjó û MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 4ùe KjòQ«ò K,ò ZZß\gðú i^Úu _âû¯ò ùjaû_ùe ùijò _ec_\ _eùcgße (~ûjûu aòhdùe MúZû @¤ûd 18 ùgæûK 62ùe KjòQ«ò) uê ùLûRòaû CPòZ û ù~CñVûKê ~ûAiûeòaû _ùe iû]K _êYò [ùe ù`eò @ûùi^ûjó @[ðûZþ _ì‰ð ùcûl _âû¯ Keò[ûG û ZZß\gðú i^Ú ùijò @U«ò ~òGKò C_eKê cìk Z[û Zk @ûWKê Zòù^ûUò MêY (eRMêY-aâjàû, iZMêY-aò¾ê, ZcMêY-gòa) eì_ú gûLû MêWòKê Z[û KûŠ I ùcûUû Wûk aòhdùe _ì‰ð _eòPd _â\û^ Keò[û’«ò û (Ké_dû ù\L«ê IfUû bûaùe [ôaû iõiûe eì_ú aéle PòZâ ) û ^òR\ßûeû ePò[a ô û iéÁe ò _ì‰mð û^ (ZZßmû^) Êdõ jó _ì‰ð _ecûcôû Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) ZZß\gðú i^Úu bìcK ò û Keò (KaòMb òð üðò ) Kaúeþ aûYú \ßûeû KjòQ«ò (_âcûY- EMþ ùa\ cŠk 9 iêq 96 cª 16eê 20 _~ýð« Z[û EMþùa\ cŠk 10 iêq 90 cª 1eê 5 Z[û @[að ùa\ KûŠ 4 @^êaûK 1 cª 1 eê 7ùe )û Kaúeþ, @leþ _êeêhþ GKþ ù_Wþ ùj÷, ùRýûZò ^òe¬^þ aûKú Wûeþ û Zúù^ûñ ù\aû gûLû ùj÷ñ, _ûZþ eì_þ iõiûeþ ûû _aòZâ MúZûRúùe c¤ Zò^òRY _âbê (le_êeêh @[ðûZþ aâjà, @le_êeh @[ðûZþ _eaâjà Z[û _ec @le _êeêh @[ðûZþ _ì‰ð aâjà) u aòhdùe a‰ð^û @Qò û _âcûYMúZû @¤ûd 15 ùgæûK 16-17, @¤ûd 8 ùgæûK 1 e C¼e ùgæûK 3ùe @Qò ,ùi _ec @le aâjà @U«ò Z[û Zò^ò_âbêu aòhdùe @ûC ùMûUòG _âcûY MúZû @¤ûd, ùgæûK 25ùe MúZû mû^\ûZû Kûk (aâjà) ^òR aòhdùe KjòQ«ò Kò cêñ @aýq @ùU û

mû^ Mwû

209

210

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

AG _â[c @aýq _âbê ùjùf û _êYò MúZû @¤ûd 8 ùgæûK 18ùe KjòQ«ò Kò Gjò iõiûe \ò^ [ôaû icdùe @aýq (_eaâjà)u Vûeê C_ô^Ü ùjûA@Qò û _êYò eûZò icdùe ùi[ôùe fú^ ùjûA~ûG û AG \ßòZúd @aýq ùjùf û @¤ûd 8 ùgæûK 20ùe KjòQ«ò Kò ùijò @aýquVûeê c¤ @ûCRùY @aýq ~òGKò (_ì‰ðaâjà) @U«ò û ùi _ec \òaý _êeêh iað_âûYú cû^ue ^Á ùjûAMfû _ùe c¤ ^Á jê@«ò ^ûjó û Gjò _âcûY MúZû @¤ûd 2 ùgæûK 17ùe c¤ @Qò Kò, ^ûg ejòZ ùijò _ecûcôûuê RûY, ~ûjûu ^ûg Keòaû_ûAñ ùKjòaò ic[ð ^êjñ«ò û ^òR aòhdùe MúZû mû^\ûZû (aâjà) _âbê @¤ûd 4 cª 5 Z[û @¤ûd 2 ùgæûK 12ùe KjòQ«ò Kò cêñ Z R^à céZýêùe @Qò @[ðûZþ ^ûgaû^ @ùU û C_ùeûq iõiûe eì_ú aéle cìk (ùPe) Z _ec @le _êeêh @[ðûZþ _ì‰ðaâjà Kaòù\ða @U«ò û Gjûuê ZéZúd @aýq _âbê Kêjû~ûAQò û aéle cìkeê jó iµì‰ð MQKê @ûjûe _âû¯ ùjûA[ûG û G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 17ùe KjòQ«ò Kò aûÉaùe _ecûcôû Z le_êeêh @[ðûZþ aâjà Z[û @le _êeêh @[ðûZþ _eaâjàuVûeê c¤ @^ý jó @U«ò û ~òGKò Zòù^ûUò ùfûKMêWòKùe _âùag Keò icÉu ]ûeY ù_ûhY Keò[û’«ò, ùi jó aûÉaùe @aò^ûgú @U«ò û 1. ‘le’e @[ð ^ûgaû^ @ùU û KûjóKò ^û aâjà @[ðûZþ MúZû mû^\ûZû Z Êdõ KjòQ«ò Kò @Rðê^ Zê Z[û cêñ Z R^à céZýêùe @Qêñ (_âcûY MúZû @¤ûd 2 ùgæûK 12, @¤ûd 4 ùgæûK 5ùe) û 2. ‘@le’e @[ð @aò^ûgú @ùU û GVûùe _eaâjàuê c¤ iÚûdú @[ðûZþ @aò^ûgú KjòQ«ò û _e«ê aûÉaùe ùd c¤ @aò^ûgú ^êjñ«ò û Gjû PòeiÚûdú @ùU, ù~_eò GK cûUòe _û^úd _ûZâ @ùU û ù~CñUûKò iù`\ ewùe ùjûA[ûG, Pû _òAaû Kûcùe @ûiò[ûG û Zûjû _Wò~òaû cûùZâ jó bûwò~ûA[ûG û Gjò _eòiÚòZò (Kûk @[ðûZþ le_êeêh) aâjàue ùaûfò RûY«ê û \ßòZúd _û^úd _ûZâ AÆûZ (Áòfþ) e ùjûA[ûG û Gjû cûUòe _û^úd _ûZâ Zêk^ûùe @]ôK iÚûdú (@aò^ûgú) RYû_ùW û _e«ê GjûKê c¤ Kkuò fûMò~ûG Z[û ^Á ùjûA~ûA[ûG û icd @]ôK fûMòùf Zûjûaò ^Á ùjûA~ûG û G[ô_ûAñ Gjû c¤ aûÉaùe @aò^ûgú ^êjñ û ZéZúd _ò@ûfû (_û^úd_ûZâ) ʉðe @ùU û ʉð ]ûZê aûÉaùe @aò^ûgú @ùU, ~ûjûe ^ûg jêG^ûjó û ù~_eò _eaâjà (@le _êeêh)Kê @aò^ûgú c¤ Kêjû~ûAQò û Z[û aûÉaùe @aò^ûgú Z Gjò \êARYuVûeê @^ý @U«ò û G[ô_ûAñ @le _êehê uê @aò^ûgú Kjò^ûjûñ«ò û KûeY -iûZ eRMêY aâjàûu céZýê_ùe GK iZMêY aò¾êue céZýê ùjûA[ûG û iûZ iZMêY aò¾êu céZýê_ùe GK ZcMêY gòau céZýê ùjûA[ûG û ù~ùZùaùk ZcMêY gòaue 70 jRûe [e céZýê ùjûA~ûG ùiùZùaùk GK le_êeêh (aâjà)ue céZýê ùjûA[ûG û Gjû @le _êeêh (_eaâjà)u GK ~êM ùjûA[ûG û Gjò_eò GK jRûe ~êM _eaâjàu ùMûUòG \ò^ Z[û ùMûUòG eûZâú ùjûA[ûG û 30 Uò \ò^ I eûZòùe GK cûi, 12 cûiùe GKahð Z[û 100ahðe @ûdê Gjò (@le _êeh ê ) _eaâju à eû ùiùZùaùk Gjò _eaâjà Z[û iað aâjàûŠ ù~Cñ MêWòK iZýùfûKVûeê Zùk @Q«ò

mû^ Mwû

211

ùiMêWòK ^Á ùjûA~û’«ò û KòQò icd C_eûù« Zùk [ôaû icÉ aâjàûŠ MêWòK (aâjà Z[û _eaâjàu ùfûK MêWòK) e eP^û _ì‰ð aâjà @[ðûZþ _ec @le _êeêh Keò[û’«ò û Gjò _âKûe Gjò ZZßmû^ aêSòaû CPòZ û _e«ê _ec @le _êeêh @[ðûZþ _ì‰ð aâjà (iZý _êeêh) Z[û Zûu iZýùfûK (EZ]ûc) ijòZ C_ee @fL ùfûK, @Mc ùfûK Z[û @^ûcú ùfûK ùKùaaò ^Á jêG^ûjó û ZûjûKê jó i^ûZ^ _ec]ûc Kêjû~ûG û G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 17ùe KjòQ«ò Kò aûÉaùe C¼c _âbê @[ðûZþ _êeêùhû¼c Z aâjà (le _êeêh) Z[û _eaâjà (@le _êeêh)uVûeê @^ý jó @U«ò, ~òG _ì‰ðaâjà (_ec @le _êeêh) @U«ò û ùi jó aûÉaùe @aò^ûgú @U«ò û ùi jó icÉu ]ûeY ù_ûhY Keê[ôaû iõiûe eì_ú aéle cìkeì_ú _ì‰ð _ecûcôû @U«ò û aéle ù~Cñ @õg cûUòe Zêe« aûjûeKê ^Re @ûùi ZûjûKê KûŠ Kêjû~ûG û ZûjûKê @le _êeêh (_eaâjà) ùaûfò RûY«ê û KûŠKê c¤ @ûjûe cìk (ùPe) \ßûeû _âû¯ ùjûA[ûG û _êYò KûŠ _ùe aéle KòQò Wûk [ûG û ùi[ô c¤eê ùMûUòG Wûk aâjà (le _êeêh) @ùU û GjûKê c¤ @ûjûe cìk (ùPe) @[ðûZþ _ec @le _êeêhuVûeê _âû¯ ùjûA[ûG û ùijò Wûk (le_êeêh / aâjà)e cû^ò^ò@«ê Zòù^ûUò MêY (eRMêYaâjàû, iZMêY-aò¾ê, ZcMêY -gòa) eì_ú gûLûMêWòK @ùU û Gcû^uê c¤ @ûjûe cìk (_ec @le _êeêh @[ðûZþ _ì‰ðaâjà)uVûeê jó _âû¯ ùjûA[ûG û Gjò Zòù^ûUò gûLûcû^u ijòZ _Zâeì_ùe @^ý _âûYú @ûgâòZ @U«ò û Zûuê c¤ aûÉaùe @ûjûe cìk (_ec @le _êeêh @[ðûZþ _ì‰ðaâjàu) Vûeê _âû¯ ùjûA[ûG û G[ô_ûAñ icÉue _ìRý ùaûfò _ì‰ð _ecûcôû jó iò¡ ùjùf û Gjû c¤ Kêjû~ûA_ûeòa ^ûjó Kò _Zâ MêWòK _~ýð« @ûjûe _jùÆAaû _ûAñ KûŠ, Wûk Z[û gûLûMêWK ò e ùKøYiò ù~ûM\û^ ^ûjó ùaûfò û G[ô_ûAñ icùÉ @û\eYúd @U«ò û _e«ê _ìR^údZ ùKak cìk ùPe jó ùjûA[ûG û @û\e Z[û _ìRûùe @«e [ûG û ù~_eò _ZòaâZû Èú iKôûe Z icÉue Keò[ûG, ù~_eò ù\Xiêeuê aWbûA icû^, \ò@eKê ùQûU bûA icû^ _e«ê _ìRû ^òR _Zò e jó Keò[ûG @[ðûZþ ù~Cñ bûa^û ^òR _Zò _âZò [ûG Gbkò (@û\e iKôûe) @^ý _êeêh ^òKUùe _ZòaâZû Èú Keò _ûeòa ^ûjó û \ßòZúd C\ûjeY:- GK icdùe jeòdûYû eûRýùe a^ýû @ûiò[ôfû û ùi icdùe 600 ùKûUò ^Á ùjûA[ôfû û Zûjûe beYû jeòdûYû ieKûe Keò_ûeò ^[û«û, KûjóKò ^û jeòdûYû ieKûeu _êeû ahðe aùRUþ 900 ùKûUò Uuû [ôfû û ù\ge _â]û^ cªú Rú ùijò lZò _ìeY Keò[ôùf û ùijò Q’gj ùKûUò @[ðe aòZeY jeòdûYû ieKûeu @]ôKûeúcûù^ Z[û KcðPûeúcûù^ Keò[ôùf û ù~Cñcûù^ iûjû~ý _ûA[ôùf ùicûù^ aòZeY K¼ûð cû^uê PòjòÜ ^_ûeò cêLý aòZeY K¼ûð ùaûfò bûaò[ùô f û ùijò ijû~ýK¼ðû cû^uVûeê baòhýZùe c¤ iûjû~ý _ûAaûKê @ûgû eLê[ôùf û Zûueò _ìRû (fûÆ @û\ò ù\aû) KeòPûfê[ôùf û _e«ê ~òG gòlòZ @ùU, ùicûù^ RûY«òù~ Gjò KcðPûeúu ùKùZ ù~ûM\û^ @Qò û ùicûù^ @û\eZ Ke«ò _e«ê _ìRû (fûÆ @û\ò ù\aû) Ke«ò ^ûjó , ^û @^ý ùKøYiò Kû~ýðiò¡òe @ûgû Keò[û’«ò û

212

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

a^ýû eòfò`þ @[ð aòZeY _ùe ùijò iÚû^Kê eûRýe cªú @ûiòùf û ùi Kjòùf Kò cêñ @û_Yu Gjò a^ýû lZòMâÉ iÚû^ _ûAñ \gfl @[ð ù\AQò û ùijò Mâûce iìPú_Zâùe ^ûc _Xò gêYûAùf 1. eûc @aZûeKê \ijRûe Uuû ... @û\ò ù\AQò û _êYò eûRýe cêLýcªú Rú ùijò MâûcKê @ûiòùf û ùi c¤ ùijò iìPú_Zâ _Xòùf Z[û Kjòùf Kò cêñ @û_Yu Mâûcùe \gfl Uuû ù\AQò 1. eûc @aZûeKê \i jRûe Uuû... @û\ò ù\AQò û Zû_ùe ùijò MâûcKê ù\ge _â]û^ cªú cjûgd @ûiòùf û ùi c¤ Kjòùf cêñ @û_Yu MâûcKê \g fl Uuû ù\AQò Z[û ùijò iìPú _Xò gêYûAùf ù~Cñ [ôùe ùfLû[ôfû 1. eûc @aZûeKê \ijRûe Uuû ù\AQò û eûc @aZûe Kjê@Qò Kò Gcûù^ icùÉ còQ KjêQ«ò û ùcûùZ Z Uuû ‘_Uþaûeò’ ù\AQ«ò û ùijò @mû^ú eûc @aZûe @mû^Zû agZ Mâûce ‘_Uþaûeò’ Rúue jó _ìRûKeò ^òRe @^ý icÉ Kû~ýð MêWòKe iò¡ò Pûùjñ û ù~Cñcûù^ gòlòZ @U«ò ùicûù^ RûYò^ò@«ò ù~ _â]û^ cªú Rú eòfò`þ ~\ò ù\A^[û’ù« ùZùa cêLýcªú, cªú Z[û _Uþaûeú Rú KòQò ù\A_ûeò^[û’ù« û ~\ò cêLýcªú cjûgd ^òR _ûY×òeê @[ðeûgò aòZeY Keò[û’ù« Z gùj gùj Uuû KVò^Zûe ijòZ a^ýû _úWòZ cû^uê ù\A_ûeò[û’ù«, ~ûjûKò ^ûccûZâ ùjûA[û’«û û Gjò _âKûe mû^ú aýqò RûYò ^ò@«ò K,ò Kûjûe ùKùZ lcZû @ùU û ùijò @û]ûeùe ùicû^uVûùe @ûiÚû ejò[ûG û ùKjò @^û\eYúd ùjûA^[û’«ò, _e«ê _ìRû Keòaû_ûAñ aêSò aòPûeò Pd^ Keò[û’«ò û VòKþ Gjò _âKûe MúZû @¤ûd 2 ùgæûK 46ùe KjòQ«ò Kò, @Rðê^! ajêZ aW Rkûgde (~ûjûe Rk \gahð c¤ ahðû ^ ùjùf aò icû¯ jêG ^ûjó) _âû¯ò _ùe ùQûU Rkûgd(~ûjûe Rk ùMûUòG ahð ahðû ^ùjùf icû¯ ùjûA ~ûA[ûG)ùe ù~_eò @ûiÚû ejò~ûA[ûG, Gjò _âKûe _ì‰ð _ecûcôûuVûeê còkòaû aûfû fûbe mû^ ijòZ _eòPòZ ùjaû _ùe ùZûe @ûiÚû @^ý _âbê cû^uVûùe ùijòbkò jó ejò~òa û ùijò ùQûU Rkûgd Leû_ fûùM^ûjó û _e«ê Zûjûe lcZû aòhdùe RYû @Qò Kò ,ZûjûZ ùKak Kûc Pkòaû _ûAñ @ùU û MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 12 eê 15ùe KjòQ«ò Kò, Zòù^ûUò MêY ù~ûMêñ ~ûjû KòQò c¤ ùjC@Qò, ù~_eò eRMêY-aâjàû \ßûeû Rúacû^u C_ô¼ò, iZMêY-aò¾ê \ßûeû iÚòZò Z[û ZcMêY-gòa\ßûeû iõjûe) Gjûe cêLý KûeY cêñ (aâjàû/Kûk) jó @ùU û ù~Cñ iû]K Zòù^ûUò MêY (eRMêY-aâjûà , iZMêY-aò¾,ê ZcMêY-gòa)u _ìRû Ke«ò ùicûù^ eûli ÊbûaKê ]ûeY Keòaû ijòZ c^êhý cû^u c¤ùe ^úP \êÃcð Keê[ôaû cìLð aýqò ùcûùZ (aâjàe) bqò c¤ Ke«ò ^ûjó û _êYò ^òRe bqòKê c¤ @Zò ùaKûe (@^ê¼cûcþ) KjòQ«ò û MúZû- @¤ûd 7 ùgæûK 18ùe, G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 4 Z[û @¤ûd 18 ùgæûK 62ùe KjòQ«òKò ,_ì‰ð _ecûcôûu bqò Keòaû `kùe jó _ì‰ð fûb‘_ì‰ð ùcûl’ _âû¯ ùjûA[ûG û ù~Cñ gûÈaò]ô @^êiûùe bqò @ùU Z[û @^ý _âbê cû^ue AÁ eì_ùe iû]^û Zûjû gûÈ aò]ôe aòeê¡ ùjûA[ôaû KûeYeê aý[ð @ùU (_âcûY MúZû @¤ûd 16 ùgæûK 23 - 24ùe) û ù~_eò @û´e Pûeû ^iðeúeê @ûYò Zûjûe cìkKê cûUòùe MûZ ùLûkò fùMAaû û Zû_ùe cìkùe _ûYò ù\aû (_ìRû Keòaû) ùZùa Pûeû aW ùja Z[û MQ aW

mû^ Mwû

213

ùjûA~òa û Zû_ùe gûLû MêWòKùe `k ùja û ~\ò gûLûûMêWòKê cûUòùe ù_ûZò cìk C_ùe _ûYò Xûkòaê ùZùa PûeûUò gêLô~òa û (Ké_ûKeò ù\L«ê iò]û fMû~ûA[ôaû I IfUû fMû~ûA[ôaû bqòeì_ú Pûeûe PòZâ Gjò _êÉKùe [ôaû _éÂû 221-222ùe @Qò) û bûaû[ð @ùUKò iû]KKê _ì‰ð _ecûcôû (cìke)u iû]^û (_ìRû) AÁ eì_ùe Keòaû ù~ûMêñ Zûjûe `k Zò^òRY aâjàû, aò¾ê, gòa (gûLûMêWòK) jó _â\û^ Keòùa û KûjóKò ^û Gjò bMaû^ KéZ Kcðe `k _ìaðbkò ù\A[û’«ò û ~\ò @û_Yuê ùKøYiò Kµû^úùe PûKòeú _âû¯ Keòaûe @Qò ùZùa _ìRû Kµû^ú (`ýûKÖâú)e cûfòKuê Keòaû CPòZ û Zûuê _âû[ð^û _Zâ\ßûeû ~ûP^û Keò PûKòeú _âû¯ KeòaûKê ùjûA[ûG û Z[û_ò c¤ PûKòeú (_ìRû) cûfòKue jó Keò[ûG û ù~_eò, ù~Cñ Kû~ýð ùijò PûKeKê Kêjû~ûA[ûG ùi ^òRe ùiaûKûk c¤ùe Keò[ûG û Gjò _ìRû (PûKòeú) cûfòK _âZò ùjfû û PûKòeú (_ìRû)ùe Keò[ôaû _ûeògâcòK ùijò cûfòKu @^ý RùY PûKe (KcðPûeú @aû @]ôKûeú) ù\A[û’«ò û ù~_eò iò`þÖ @`òieþ C_iÚòZòe @û]ûeùe _ûeògâcòKe jòiûa aù^A Kýûiòdeþu _ûLKê _ùVA \ò@«ò û ùiVûeê ùijò PûKe (ùiaK)Kê ùiaû (_ìRû)e `k _âû¯ ùjûA[ûG û iò`Ö @`òieþ Z[û Kýûiòdeþ ùKak Keû~ûA[ôaû Kcðe `k (\ecû) ù\A[û’«ò û ùi[ôùe ùKøYiò _eòa¼ð^ Keò_ûe«ò ^ûjó û ùicûù^ ^û GK Uuû @]ôK ù\A_ûeòùa ^û GK Uuû Kcþ Keò_ûeòùa û ~\ò ùijò Kµû^úe cûfòKe PûKe (ùiaK/_ìRK) iû]êZû ^òZòùe PûKòeú (_ìRû) cûfòKe Kùe ùZùa cûfòK jó ùijò ùiaûe ]^ eûgòùe aé¡ò Keò \ò@«ò Z[û @fMû bûaùe _êeÃûe eì_ùe c¤ @]ôK ]^eûgò ù\A\ò@«ò û ~\ò Gjò cûfòKe PûKòeú (_ìRû) ZýûM Keò @^ý @]ôKûeú cû^uVûùe PûKòeú (_ìRû) KeòaûKê fûùM ùZùa ZûKê cûfòKuVûeê còkòaû aûfû ]^fûb a¦ ùjûA~ûA[ûG û ù~Cñ KûeYeê ùijò ^òùaûð] ^ò]ð^ ùjûA~ûA[ûG / @]ôKûeúMY ZûKê ùijò _eòcûYùe _ûeògâcòK ù\A_ûeòùa ^ûjó û `ýûKÖâú cûfòKu Zêk^ûùe ajêZ Kcþ iêaò]û còkòaû KûeYeê ùijò @^ý @]ôKûeú cû^ue ùiaK @[ðûZþ ùMûUòG cûfòKKê ZýûMKeò @^ýKê C_ûi^û Keòaû aûfû aýqò cjû \êüLô ùjûA~ûA[ûG û Ké_dû Gjò _âKûe ZZßmû^e @û]ûeùe _aòZâ gâúc\þ bûMaZ MúZû Rúe mû^Kê aêS«ê û _ì‰ðaâjà Kìke cûfòKu _ìRû ZýûM Keò @^ý ù\aZûcû^ue _ìRû Keòaû `fùe iû]KKê _ì‰ð fûb _âû¯ jêG^ûjó Z[û iû]K RYK iû]^û KeêKeê c¤ cjûKÁ CùVA Pûfò[ûG û G[ô_ûAñ _aòZâ MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 12eê 15 Z[û 20eê 23 _~ýð« Zòù^ûUòMêY @[ðûZþ Zò^òRY ù\aZû (eRMêY-aâjàû, iZMêY-aò¾ê, ZcMêY-gòa)u _ìRû Keê[ôaû c^êhýcûù^ eûli ÊbûaKê ]ûeY Keòaû ijòZ, c^êhýcû^u c¤ùe ^úP, \êÃcð Keòaûaûfû cìLð ùaûfò KjòQ«ò Kò ùicûù^ ùcûe (aâjà le_êeêh @[ðûZþ `ýûKÖâú cûfòKe @]ô^iÚ iò`Öþ @`òieu) _ìRû (PûKòeú) Ke«ò ^ûjó bûaû[ð @ùU Kò ù~Cñcûù^ Zò^R ò Y ù\aZûcû^ue Z[û @^ý ù\aZûue _ìRû Ke«ò (Kýûiò@eþ _ûLùe ùLûiûcZò

214

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

Ke«ò) ùicû^uê cìLð Z[û eûli Êbûa [ôaû c^êhý ùaûfò KjòQ«ò û ù~_eò, ù~Cñ aýqòe @ûd C_ûRð^e cûMð Kcþ [ûG ùi KòQò ùjeûù`eò @agý Keò[ûG û ùKùZùaùk ùPûeú @aû @_cògâY @û\ò Qk K_Ue cûMð @û_ùYA ù^A[ûG û ù~Cñ KûeYeê icûRùe ùijò aýqò NéYûe _ûZâ ùjûA[ûG Z[û \eò\â c¤ ùjûA~ûA[ûG û Gjò _âKûe Zò^òRY ù\aZû (gâú aâjàû Rú, gâú aò¾êRú Z[û gòaRú) I @^ý ù\aZû cû^u _ìRû Keòaû `kùe _ì‰ð fûb ùjûA^[ûG û ù~Cñ KûeYeê iû]K cò[ýû K_U Z[û @^ý aòKûe ~êq Kcð c¤ KeòPûfò[ûG û _êYò _û_ Kcðe \Š c¤ ùbûMòaûKê _Wò[ûG û G[ô_ûAñ aâjà @[ðûZþ le_êeêh (iò`Ö @`òieþ) KjêQ«ò Kò Gjò cìLð iû]K ùcûe _ìRû (PûKòeú) c¤ Ke«ò ^ûjó û cêñ Gjò aâjàû, aò¾ê Z[û gòauVûeê @]ôK _ûeògâcòK (Keò[ôaû Kcðe ]^) ù\A_ûeòaò ~ûjûKò C_ùeûq _âbê cû^uVûeê @]ôK ùjûA[ûG û _êYò MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 18ùe KjòQ«ò Kò, ùcûe _ìRû (PûKòeú) c¤ _ì‰ð fûb \ûdK ^êùjñ û G[ô_ûAñ ^òR _ìRû Kê c¤ MúZû mû^ \ûZû (aâj£ /le_êeêh) _âbê (@^ê¼cûcþ) ùaKûeþ @[ðûZþ @Zò ^òcÜ Éee KjòQ«ò û G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 4 Z[û @¤ûd 18 ùgæûK 62ùe KjòQ«òKò ùijò _eùcgße u geYùe ~û@, ~ûjûu Ké_ûùe Zêùc _ec gû«ò Kê Z[û iZýùfûK (gûgßZþ iÚû^) Kê _âû¯ ùja û ùiVûKê ~òaû_ùe iû]K e _ê^Rð^à jêG^ûjó @[ðûZþ @^û\ò ùcûl (_ì‰ð ùcûl) _âû¯ ùjûA~ûG Z[û MúZû mû^\ûZû _âbê (le _êeêh/aâjà) KjêQ«ò Kò ,cêñ c¤ ùijò @û\ò _êeêh _eùcgßeu geYùe @Qò û MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 12eê 15, 18 I 20 eê 23 Kê aêSòaû_ûAñ Ké_dû ^òcÜ aòaeYú ¤û^_ìaðK _X«ê û

“Zòù^ûUò MêY K'Y @ùU? _âcûY ijòZ” “Zòù^ûUò MêY -eRMêY-aâjûà Rú, iZMêY-aò¾ê Rú, ZcMêY-gòa Rú @U«ò û aâjà (Kûk) Z[û _âKZ é ò (\êMûð )uVûeê C_ô^Ü ùjûAQ«ò Z[û Zò^R ò Y~ûK ^ûgaû^ @U«ò û” _âcûY:- MúZû ù_âiþ ùMûeL_êeeê _âKûgòZ gâú gòa cjû_êeûY ~ûjûe iµû\K @U«ò gâú j^êcû^ _âiû\þ ù_ûŸûeþ _éÂû ^õ110 @¤ûd 9 eì\â iõjòZû “Gjò_âKûe aâjàû, aò¾ê Z[û gòa Zò^ò ù\aZûu c¤ùe MêY@Qò û _e«ê gòa (aâjà-Kûk) MêYûZúZ ùaûfò Kêjû~ûAQò û” \ßZ ò úd _âcûY:- MúZû ù_âiþ ùMûeLþ_e ê eê _âKûgòZ gâúc\þ ù\aú bûMaZ _êeûY ,~ûjûe iµû\K @U«ò gâú j^êcû^ _âiû\ ù_ûŸûeþ Gaõ Pòc^þ fûfþ ùMûÊûcú, ZéZúd ħ- @¤ûd 5 _éÂû 123 :-bMaû^ aò¾ê ;\êMðûu iáZò Kùf : Kjòùf Kò cêñ (aò¾ê), aâjàû Z[û gue Zêceò Ké_ûeê aò\ýcû^ @Uêñ û @û¸cû^ue Z @ûaòbðûa (R^à) Z[û Zòùeûbûa (céZýê) ùjûA[ûG û @ûùc ^òZý (@aò^ûgú) ù^ûjêñ û Zêùc jó ^òZý @U, RMZ R^^ú @U, _âKZ é ò Gaõ i^ûZ^ú ù\aú @U û bMaû^ gue Kjòùf :- ~\ò bMaû^ aâjûà Z[û bMaû^ aò¾ê ZêcVûeê C_ô^Ü ùjûAQ«ò ùZùa ùicû^u _ùe C_ô^Ü ùjaû aûfû cêñ ZùcûMêYú fúkû Keòaû aûfû gue K'Y Zêce i«û^ ùjfò^ûjó @[ðûZþ ùcûùZ c¤ C_ô^Ü Keò[ôaû cûZû Zêùc jó @U û Gjò iõiûee iéÁò -iÚZ ò -ò

mû^ Mwû

215

iõjûeùe Zêce MêY i\û iað\û aò\ýcû^ û Gjò Zòù^ûUò MêYMêWK ò eê C_ô^Ü @ûù¸, aâjûà , aò¾ê Z[û gue ^òdcû^êiûùe Kû~ýðùe Z_ôe ejò[ûCñ û C_ùeûq Gjò aòaeYú ùKak jò¦úùe @^êaû\òZ gâú ù\aú cjû_êeûYeê \ò@û~ûAQò, ù~Cññ[ôùe KòQò Z[ýKê Qê_ûA \ò@û~ûAQò û G[ô_ûAñ Gjò _âcûY ù\L«ê gâúc\þ ù\aú bûMaZ cjû_êeûY ibûhUòKcþ icjûZýcþ, ùLceûR gâúKé¾ \ûi _âKûg^ cê´ûB û G[ôùe iõÄéZ ijòZ jò¦ú @^êaû\ Keû~ûAQò û ZéZúd ħ @¤ûd 4 _éÂû 10 ùgæûK 42 :aâjàû - @jcþ cùjgßeü `òfþ ùZ _âbûaûiôùað adõ R^ò dêZû ^ ~\ûZê ^òZýûü, ùK @ù^ý iêeûü gZcL _âcLê ûü P ^òZýû ^òZýû Zßùca R^^ú _âKZé üò _êeûYû (42) ûû @^êaû\:- (aò¾ê Rú Kjòùf) ùj cûZ ! aâjàû, cêñ Z[û gòa Zêceò _âbûaeê jó R^àaû^ @Uêñ, ^òZý ù^ûjêñ @[ðûZþ @ûù¸ @aò^ûgú ù^ûjêñ, ùZùa A¦âû\ò @^ý ù\aZû ùKCñ _âKûe ^òZý ùjûA_ûeòùa û Zêùc jó @aò^ûgú @U, @ûc icÉu R^^ú @[ðûZþ C_ô^Ü Keò[ôaû cûZû @U, _âKéZò Z[û i^ûZ^ú ù\aú @U û (42) û _éÂû 11-12, @¤ûd 5 ùgæûK 8:- ~\ò \dû\âðc^û ^ iû\ûõ$aòùK K[cjõ aòjòZü P ZùcûMêYü KckR½ eùRûMêYiõbaü iêaòjòZü Kòcê iZßMêùYûñ jeòü û (8) @^êaû\:- bMaû^ gue Kjòùf - ùj cûZ ! ~\ò @ûc C_ùe @û_Y \dû~êq ùjûAQ«ò, ùZùa ùcûùZ ZcMêY KûjóKò aù^Aùf, Kckeê C_ô^Ü aâjàûuê eRMêY KûjóKò aù^Aùf Z[û aò¾êuê iZMêY KûjóKò aù^Aùf ? @[ðûZþ Rúacû^ue R^à céZýêeì_ú \êÃcðùe KûjóKò fùMAùf ? ùgæûK -12:- ecdùi Ê_Zòõ _êeêhõ i\û Za MZòõ ^ jò aòj aò\þc gòùa û (12) jò¦:ò - ^òR _Zò _êeh ê @[ðûZþ Kûk bMaû^u ijòZ i\û ùbûM aòkûi Keê[û@ û @û_Yu MZò ùKjò RûùY^ûjó û ZéZúd ħ _éÂû 14, @¤ûd 5 ùgæûK 43 :- GKùcaû \ßòZúdõ ~Zþ aâjà ùa\û a\õZò ùa÷ û iû Kòõ Zßcþ aû$_ýùiø aû Kòõ iõù\jõ aò^òaZðd (43) ûû @^êaû\:- ~ûjûKò ùa\ùe @\ßòZúd ùKak GK _ì‰ð aâjà Kêjû~ûAQò ùi K'Y @û_Y jó @U«ò @[aû @^ý ùKjò @U«ò? ùcûe Gjò guûe ^òaûeY Ke«ê û aâjàû Rú u _âû[ð^ûùe ù\aú Kjòùf ù\aýêaûP iù\÷KZßõ ^ ùbù\û$Éò iaðù\÷a ccûiý P ûû ù~û$ùiø iû$jcjõ ù~û$ùiø ùbù\û$Éò cZòab ò câ ûZþ ûû2ûû @ûaùdûeõZeõ iìlõà ù~û ùa\ cZòcûjÜò iü ûû aòcêqü i Zì iõiûeû^àêPýùZ ^ûZâ iõgdü ûû 3 ûû @^êaû\:- ù\aú Kjòùf - ùi ~òG cêñ iòG ,~òG cêñ @ùU iòG ùijò @U«ò û cZò aòbâc ùjaû KûeYeê ùb\ _âKûg ùjCQò ûû2ûû @ûc \êARYue ù~Cñ iìlà @«e @Qò GjûKê ~òG RûYòQò ùi cZòcû^þ @[ðûZþ ZZß\gðú @ùU, ùi iõiûeVûeê _é[Kþ ùjûA cêq ùjûA[ûG, G[ôùe iõù\j ^ûjó ûû3ûû iêceYûŸgð^õ Zêbýõ \ûùiý$jõ aòhùc iÚòùZ ûû ÊZðaýû$jõ i\û ù\aûü _ecûcôû

216

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

i^ûZ^ü ûû80ûû Cbùdûü iêceYûù\a Kû~ýði¡ ò eò iõgdcþ ûû aâùjàûaûP ûû AZýêqûß aòiiRðûiàû¦ ¼ßû gqúü iêiõÄéZû^þ ûû81ûû aò¾ùa$[ cjûflàú cjûKûkúõ gòaûd P ûû cjûieÊZúõ cjýõ iÚû^û¼iàû\ßiò RðZò ûü ûû82ûû @^êaû\:- guU C_iÚòZ icdùe iàeY\ßûeû jó cêñ ZêcKê \gð^ ù\aò, ù\aZûcûù^! _ecûcôû i^ûZ^ ù\au gqòeì_ùe ùcûe i\û iàeY Keòa ûû80ûû \êARYu iàeYùe @agý Kû~ýðiò¡ò ùja, aâjàû Rú Kjòùf Gjò _âKûe iõÄûe aògòÁ gqò ù\A @û¸cû^uê aò\ûd Kùf ûû81ûû aò¾êu ^òcù« cjûflàú, gòau ^òcù« cjûKûkú Gaõ ùcûùZ cjûieÊZú ù\Aiûeò aò\û Kùf ûû82ûû cc ùP÷a geúeõ ùa÷ iìZâcòZýûbò]údùZ ûû iÚìkõ geúeõ alýûcò aâjàYü _ecûcô^ü ûû83ûû @^êaû\:- ùcûe geúe iìZâeì_ú Kêjû~ûA[ûG, _ecûcôû aâjàu iÚìk geúe KjòQ«ò ûû83ûû

“C_ùeûq _ê e ûY aûKý Mê W ò K e iûeûõg” ÆÁ ùjfû ù~ gâú aâjàû Rú eRMêY @U«ò, gâú aò¾ê Rú iZMêY @U«ò Z[û gâú gòa Rú ZcMêY @U«ò û Zò^òRY _âbê ^ûgaû^ @U«ò @[ðûZþ Gcû^ue R^à céZýê ùjûA[ûG û \êMðûKê _âKéZò c¤ Kêjû~ûG û \êMðûu _Zò aâjà (le_êeêh/Kûk) @U«ò û ùi Zûu ijòZ _Zò _^ôú aýajûe (ecY/aòkûi) Ke«ò û \êMðû Z[û aâjà \êARY iÚìk geúeùe @ûKûeùe @Q«ò û Gjò _âcûY MúZû @¤ûd 14 ùgæûK 3eê 5 c¤ùe @Qò û MúZû mû^ \ûZû aâjà (Kûk/le_êeêh) KjêQ«ò Kò _âKéZò (\êMðû) Z ùcûe _^ôú @U«ò û cêñ Gjûu ù~û^ú (Mbð]û^ iÚû^) ùe aúR iÚû_^ Kùe, ~ûjû\ßûeû iað _âûYú cû^ue C_ô¼ò ùjûA[ûG û cêñ icÉu (GùKûAgò aâjàûŠùe [ôaû _âûYúcû^ue) e _òZû @ùU û Z[û _âKéZò (\êMðû/ @Áûwú) icÉu cûZû @U«ò û Gjò \êMðû (_âKéZò/@Áûwú) ^òKUeê C_ô^Ü Zòù^ûUò MêY (eRMêY-aâjàû, iZMêY-aò¾ê, ZcMêY-gòa) @^ý _âûYúcû^uê KcðMêWòKe a§^ùe aû§ò[û’«ò û

ûû ZâòMêYú cûdû (eRMêY aâjàû Rú, iZMêY aò¾ê Rú Z[û ZcMêY gòa Rú) RúaKê cêqò ùjaû_ûAñ \ò@«ò ^ûjó ûû _aòZâ MúZû Rúe @¤ûd 7 ùgæûK 1 I 2ùe aâjà KjòQ«ò Kò ,@Rðê^ ! Gùa ZùZ ùijò mû^ gêùYAaò ~ûjûKê RûYòaû_ùe @ûC KòQò RûYòaûKê aûKò ejòa^ûjó û MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 12 : MúZû mû^\ûZû aâjà (le _êeêh/Kûk) KjêQ«ò Kò ,Zòù^ûUò MêY \ßûeû ~ûjû KòQò ùjCQò ùi iaê ùcû \ßûeû jó ùjC@Qò ùaûfò RûY û ù~_eò eRMêY (aâjàû)\ßûeû C_ô¼ò, iZMêY (aò¾ê) \ßûeû _ûk^-ù_ûhY iÚòZò Z[û ZcMêY (gòa) \ßûeû _âkd (iõjûe)e KûeY Kûk bMaû^ jó @U«ò û _êYò KjòQ«ò Kò cêñ Gcû^u c¤ùe ^ûjó û KûjóKò ^û Kûk ajêZ \ìeùe (GùKûAgþ Zc aâjàûŠùe ^òR

mû^ Mwû

217

ùfûKùe eêj«ò) @Q«ò _e«ê c^eì_ùe ùcøR Kûk jó cù^A[û’«ò Z[û eòcUþ iûjû~ýùe icÉ _âûYúcû^uê Z[û aâjàû, aò¾ê, gòauê ~ªbkò PùkA [û’«ò û MúZû Kjê[ôaû aâjà KjêQ«ò Kò ùcûe GùKûAg aâjàûŠ MêWòKùe [ôaû _âûYúcû^u _ûAñ ùcû’e _ìRû Keòaûjó gûÈ @^êKìk iû]^û _âûe¸ ùjûA[ûG ~ûjûKò ùa\ MêWòKùe a‰ðòZ @Qò û ùcû @«MðZ ù~ùZ _âûYú @Q«ò ùicû^u aê¡ò ùcû jûZùe @Qò û cêñ ùKak GùKûAgò aâjàûŠ MêWòKe cûfòK @ùU û G[ô_ûAñ (MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 12 eê 15) ~ûjû KòQò aò Zòù^ûUò MêY\ßûeû (eRMêY aâjàûu \ßûeû Rúa cû^ue C_ô¼,ò iZMêY aò¾êRúu \ßûeû iÚòZò Z[û ZcMêY gòa Rúu \ßûeû iõjûe) ùjC@Qò ùiiaêe cêLý KûeY cêñ (aâjà /Kûk) jó @ùU û (KûjóKò ^û KûkKê GK fl cû^a geúe]ûeú _âûYúcû^u geúeKê cûeòù\A cAkûKê LûAaû_ûAñ @bògû_ còkòQò) ù~Cñ iû]K ùcûe (aâjà)e iû]^û ^Keò ZâòMêYcdú cûdû (eRMêY aâjàû, iZMêY aò¾ê, ZcMêY gòa)u iû]^û Keò lYòK fûb _âû¯ Ke«ò, ~ûjû`kùe @]ôK KÁ CVûA[û’«ò, Zû ijòZ iùuZ KeòQ«ò Kò Gcû^uVûeê @]ôK fûb cêñ (aâjà /Kûk) ù\A_ûeòaò, _e«ê Gjò cìLð iû]Kcûù^ ZZßmû^e @bûaeê Gjò Zòù^ûUò MêY- eRMêY aâjûà , iZMêY aò¾ê I ZcMêY gòa _~ýð« iû]^û KeòPûfò[û’«ò û Gcû^u aê¡ò Gjò Zò^òRY _âbêcû^u _~ýð« iúcòZ @ùU û G[ô_ûAñ Gcûù^ eûli ÊbûaKê ]ûeY Keòaû ijòZ c^êhýcû^u c¤ùe ^úP, gûÈ aòeê¡ iû]^û eì_ú \êÃcð Keê[ôaû cìLð ,ùcûùZ (aâjàKê)bR«ò ^ûjó û Gjò _âcûY MúZû @¤ûd 16 ùgæûK 4 eê 20 I 23,24 _~ýð«, @¤ûd 17 ùgæûK 2 eê 14 Z[û 19 I 20ùe c¤ a‰ðòZ @Qò û aòPûe Ke«ê:-eûaY bMaû^ gòauê céZýê¬d @Re-@ce, iùaðgße cû^ò bqò Kfû, \g[e cêŠKê KûUò ic_ðY Keòù\fû, ~ûjû a\kùe ~ê¡ icdùe eûaYKê \gUò cêŠ _âû¯ ùjfû, _e«ê cêqò ùjA_ûeòfû ^ûjó, eûli KêjûMfû û Gjò ù\ûh eûaYe Mêeêù\ae @ùU û ù~Cñ @mû^ú (^òcþ-jKòcþ) ùa\ MêWòKê VòKþ bûaùe aêSò^_ûeò ^òR Pò«û]ûeûùe ZcMêY ~êq bMaû^ gòauê jó _ì‰ð _ecûcôû Kjòfû Z[û @mû^ú @ûcôû eûaY cò[ýûaû\ú Mêeêù\a C_ùe aògßûi Keò ^òR Rúa^Kê Gaõ ^òRe Kìke ^ûg Kfû û 1. biàûMòeú ^ûcK GK iû]K [ôfû, ~òGKò gòa (ZcMêY) uê jó AÁ ùaûfò cû^ò gòhðûi^ (MêW C_eKê cêŠ ZkKê) Keò 12ahð _~ýð« iû]^û Kfû, bMaû^ gòauê aP^ a¡ KeûA Zûu jûZùe [ôaû ‘biàKŠû’Kê ù^Aù^fû û bMaû^ gòauê cûeòaû _ûAñ ùMûùWAaûKê fûMòfû û CùŸgý Gjû [ôfû ù~ ‘biàKŠû’ _âû¯Keò bMaû^ gòauê cûeòù\A _ûaðZúuê _^ôú aù^Aaò û bMaû^ gòa Rú bdùe \CWòaûKê fûMòùf, Zû’_ùe gâú aò¾ê Rú ùijò ‘biàûiêe’Kê MŠj[ ^ûP ^ùPA ùijò ‘biàKŠû’ iûjû~ýùe bià Keòù\ùf û ùijò gòau iû]KKê eûli KêjûMfû û jòeYýKgò_ê bMaû^ aâjàû (eRMêY)u iû]^û Kfû Z[û eûli ùaûfò KêjûMfû û 2. ùMûUòG icdùe, @ûRò (i^þ 2006) Vûeê _ûLû_ûLô 335 ahð _ìùað jeò\ßûeùe (gûÈaò]ô ejòZ iû]^û Keòaû aûfûu) Kê¸ùckûe @ûùdûR^ ùjfû û

218

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

ùiVûùe icÉ (ZâòMêY C_ûiK) cjûcôûR^ iÜû^ûù[ð _jÆôùf û Mòeú, _êeú, ^û[, ^ûMû @û\ò bMaû^ gòau ZcMêY C_ûiK Z[û ùa÷ù¾û bMaû^ gâú aò¾ê Rúu iZMêYú C_ûiK [ôùf û _â[ùc iÜû^ Keòaû_ûAñ ^ûMû Z[û ùa÷ù¾û iû]êcû^u c¤ùe ùNûe ~ê¡ @ûe¸ ùjûAMfû û _ûLû_ûLô 25 jRûe ZâòMêY C_ûiKcûù^ céZýêKê _âû¯ ùjûAMùf û ù~Cñ aýqò @Ì UòùK UòùK K[ûùe ùKâû]ôZ ùjûA ^eiõjûe Keò\òG û ùi iû]ê @ùU ^û eûli @û_Ycûù^ Êdõ aòPûe Ke«ê û iû]ûeY aýqò c¤ ~\ò iÜû^ ùKCñVò Keê[ôùa Gaõ ~\ò @^ý ùKjò aýqò @ûiò Kjòùa Kò ùcûùZ c¤ iÜû^ Keòaû_ûAñ KòQò iÚû^ ù\aûe Ké_û Ke«ê ,gòÁûPûe \éÁòeê Kêjû~ûG ù~ @ûi«ê @û_Y c¤ iÜû^ Ke«ê û G[ô_ûAñ _aòZâ MúZû Rú @¤ûd-3 ùgæûK 12 eê 15ùe KjòQ«ò Kò ù~Cñ cû^ue, ùcûe ZâúMêYúcdú cûdû (eRMêY-aâjûà , iZMêY-aò¾,ê ZcMêY-gòa)ue _ìRû Keòaû\ßûeû mû^ jeò~ûAQò ùicûù^ ùKak @bòcû^ú ùbûKòfû eûli ÊbûaKê ]ûeY Keòaû ijòZ c^êhý cû^u c¤ùe ^úP @[ðûZþ iû]ûeY aýqòVûeê c¤ _ZòZ Êbûa aûfû \êÃcð Keê[ôaû cêLðcûù^ ùcûe bqò c¤ Ke«ò ^ûjó û MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 16 eê 18 _~ýð« _aòZâ MúZû Kjê[ôaû (aâjà) _âbê KjêQ«ò Kò ùcûe bqò (aâjà iû]^û) c¤ Pûeò_K â ûee iû]K Ke«ò ùicû^u c¤eê _â[ùc ùjùf @[ðû[ðú (]^fûb Pûjêñ[ôaû aýqò) ù~Cñcûù^ ùa\ cªeê jó ~ªcª, ùjûc @û\ò KeòPûfò[û’«ò û \ßòZúdùe @û¼ç(iuU ^òaûeY _ûAñ ùa\e cª MêWòKe ~ªcª ùjûc @û\ò KeòPûfò[û’«ò) û ZéZúdùe Ròmûiê ,ù~Cñcûù^ _ecûcôûu mû^Kê RûYòaû_ûAñ Azû eLô ùKak mû^ iõMâjKeò aqû ùjûA~û@û«ò Z[û @^ýcû^u c¤ùe mû^ ùgâÂZûe @û]ûeùe C¼c ùjûA mû^aû^þ ùjûA @bòcû^ agZü bqòjú^ ùjûA~ûA[û’«ò û PZê[ðùe mû^ú aýqò ùijò iû]K, ù~Cñcû^uê Gjò mû^ ùjûA~ûG Kò cû^a geúe aûe´ûe còk^ ò [ûG, G[ôeê _âbê iû]^û ùjûA_ûeòfû ^ûjó ,Z Rúa^ aý[ð ùjûA~òa û _êYò ùa\ MêWòKê _Xò, ù~Cñ[ôeê mû^ ùjfûKò (aâjàû, aò¾ê, gòa) Zòù^ûUò MêY MêWòKe I aâjà (le_êeêh) Z[û _eaâjà (@le_êeêh) Vûeê C_ùe _ì‰ð aâjàu jó bqò Keòaû CPòZ @^ý ù\aZûue ^êùjñ , ùijò mû^ú C\ûe @ûcôûcû^uê cêñ bf fûMò[ûG Z[û ùcûùZ ùicû^uê GA[ô_ûAñ bf fûM«ò Kò ,ùicûù^ Zòù^ûUò MêY (eRMêY-aâjàû, iZMêY-aò¾ê, ZcMêY-gòa)ue C_eKê CVò ùcûe ‘aâj’àe iû]^û Z KeòaûKê fûM«ò ,~ûjûKò @^ý ù\aZûuVûeê C¼c @ùU û _e«ê ùa\MêWòKùe ‘Iñ’ ^ûc ~ûjûKò ùKak aâjàu iû]^ûe cª @ùU û ZûjûKê ùa\ _Xòfûaûfû aò\ßû^þ cûù^ ^òùR ^òùR jó aòPûe aòchð Keò ‘_ì‰ðaâjà’u cª ùaûfò bûaò ahð ahð _~ýð« iû]^û KeòPûfò[û’«ò û _e«ê _âbê _âû¯ò ùjûA ^[ûG @^ý iò¡òMêWòK _âû¯ ùjûA[ûG û KûjóKò ^û _aòZâ MúZû @¤ûd 4 ùgæûK 34 Z[û _aòZâ ~Rêùað\ @¤ûd 40 cª 10ùe a‰ðZ ò ZZß\gðú i^Ú còkùò f ^ûjó , ~òGKò _ì‰a ð jâ u à iû]^û Zòù^ûUò cªùe aZûA[û@û«ò, G[ô_ûAñ mû^ú c¤ aâjà (Kûk) iû]^û Keò R^à céZýêe PKâùe ejòMùf û RùY mû^ú C\ûe @ûcôû cjhðò PêYK cjûgd ùa\ MêWòKê _Xòùf Z[û ‘GK’ _ì‰ð _âbêu bqòe cª Iñ ùaûfò RûYò Gjò ^ûcùe R_Keò ahð ahð _~ýð« iû]^û

mû^ Mwû

219

Kùf û RùY cû§ûZû PKâa¼ðú eûRû[ôùf û (PKâa¼ðú eûRû ZûjûKê Kêj«ò ~ûjûu iµì‰ð _é[ôaú C_ùe gûi^ [ôa) ùi ^òR @«MðZ eûRû cû^uê ~ê¡ _ûAñ @ûjßû^ ù\ùf û ùMûUòG ùNûWûe Mkûùe fòLZ ô _Zâ aû§òù\A iûeûeûRýùe aêfûAùf û i¼[ð f ô û Kò ,~ûjûKê eûRû cû§ûZûu @]ú^Zû ÊúKûe ^ùja ZûKê ~ê¡ KeòaûKê _Wòa û ùi Gjò ùNûWûKê ]eò aû§ò \ò@«ê û ùKjò ùNûWûKê aû§òùf ^ûjó û cjhðò PêYK Rúuê Gjò aòhdùe RYû_Wòfû Kò eûRû ajêZ @mû^ú ùjûA~ûAQò û ùi Kjòùf ,cêñ Gjò eûRûu ij ~ê¡ Keòaû_ûAñ ÊúKûe KeêQò û Zû’_ùe ~ê¡ @ûe¸ ùjfû û cû§ûZû eûRûu _ûLùe 72ùKûUò ùi÷^òK [ôùf û Zûjûe PûeòbûM Keò ùMûUòG bûM (@Ve ùKûUò) ùi÷^òK iûjû~ýùe cjhðò PêYKu C_ùe @ûKâcY Keòù\ùf û @^ý_ùU cjhðò PêYK ^òR iû]^ûe C_ûRð^ iûjû~ýùe PûùeûUò _ê¼kòKû (acþ) aù^Aùf Z[û eûRûu PûùeûUò bûMùe aòbq [ôaû icÉ ùi÷^òKKê aò^ûg Keòù\ùf û aòùgh:- gâú aâjàû, gâú aò¾ê, gâú gòa Z[û aâjà I _eaâjàu bqòùe _û_ Z[û _ì^ý \êAUò~ûK ùbûMúaûKê _Wò[ûG, _ì^ý ÊMðùe Z[û _û_ ^òKðùe I ùPøeûiú fl _âûYúcû^u geúeùe ^û^û _âKûe ~ûZ^ûcû^ ùbûMúaûKê _Wò[ûG û ù~_eò mû^ú @ûcôû gâú PêYK Rú ù~Cñ Icþ ^ûce R_ùe C_ûRð^ Keò[ôùf ùi[ôeê KòQò Z iò¡ò gqò (PûùeûUò _ê¼kòKû aù^Aaû)ùe icû¯ Keòù\ùf ~ûjû\ßûeû cjhðò bûùa _eòPòZ ùjùf û KòQò iû]^û `kKê cjûÊMðùe ùbûM Keòiûeòaû_ùe _êYò ^Kðùe iÚû^còkòa Z[û _êYò ùPøeûiú fl _âûYúcû^u geúe ]ûeY Keò KÁ C_ùe KÁ i~ý Keòùa û ù~Cñ 72ùKûUò _âûYúcû^uê (ùi÷^òKuê) iõjûe aP^ gqò iûjû~ýùe Keò[ôùf, Zûjûe ùbûM c¤ ùbûMòaû_ûAñ _Wòa û ùKjò @Èùe jZýû Keê @[aû aP^eì_ú LŠûùe jZýû Keê \êAUòe icû^ \Š _âbê \ò@«ò û ù~ùZùaùk ùijò cjhðò PêYKu Rúaûcôû KêKêee geúeùe [ôa Zûjûe cêŠùe lZ [ôa, ùi[ôùe ù_ûK ùjûA ùijò ùi÷^K ò cû^u @ûcôû ^òRe _âZùò gû] ù^ùa û ùKùZùaùk ùMûW bûwòa, ùKùa _Q ùMûW @Kûcú ùjûA ùKak @ûM ùMûW iûjû~ýùe ùNûiûeú ùNûiûeú Pûfòa Z[û [Šû Mece KÁ @ij^úd _úWû ^û^û _âKûee ùbûMúaûKê _Wòa û G[ô_ûAñ _aòZâ MúZû Kjê[ôaû aâjà(Kûk) MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 18ùe Êdõ KjòQ«ò Kò Gjò icÉ mû^ú @ûcôûcûù^ C\ûe Êbûae Z @U«ò , _e«ê _ì‰ð _ecûcôûu Zòù^ûUò cªe aûÉaòK iû]^û aùZAaû aûfû ZZß\gðú i^Ú ^ còkòaû KûeYeê Gcûù^ icùÉ ùcû’e jó (@^ê¼cûcþ) @Zò @ùgâ cêqò (MZò)e @ûgûùe jó @ûgâòZ ejòùf @[ðûZþ ùcûe iû]^û c¤ @ùgâ @ùU û G[ô_ûAñ _aòZâ MúZû @¤ûd 18 ùgæûK 62ùe KjòQ«ò Kò ,ùj @Rðê^! Zê iaðbûaùe ùijò _ì‰ð _ecûcôûu geYùe Pûfò~û, ~ûjûu Ké_û\ßûeû Zê _ec gû«ò Z[û i^ûZ^ _ec]ûc (iZýùfûK)Kê _âû¯ ùjaê û _aòZâ MúZû mû^Kê gâú Ké¾u geúe c¤ùe ù_âZaZþ _âùagKeò aâj/à (Kûk) KjòQ«ò û Zû’_ùe KòQòahð C_eûù« _aòZâ MúZû Z[û _aòZâ PûùeûUò ùa\MêWòKê cjhðò aýûi Rúu geúe c¤ùe ù_âZaZþ _âùag Keò Êdõ aâjà (le_êeêh) fò_òa¡ KeòQ«ò û G[ôùe _ecûcôû Kò_eò @U«ò, Kò_eò Zûue bqò Keòaû CPòZ Z[û Kòbkò C_fa]ô

220

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

ùja, mû^MêWòK Z _ì‰ðûbûaùe a‰ð^û @Qò û _e«ê _ìRûe aò]ô ùKak aâjà @[ðûZþ ùRýûZò ^òe¬^ / Kûk _~ýð« jó iúcòZ @Qò û _ì‰ðaâjàu bqò_ûAñ _aòZâ MúZû @¤ûd 4 ùgæûK 34ùe _aòZâ MúZû Kjê[ôaû (aâjà) _âbê Êdõ KjêQ«ò Kò _ì‰ð _ecûcôûu bqò I _âû¯ò _ûAñ ùKjò ZZßmû^ú i^Úuê ùLûR Zû_ùe ùi ù~_eò aò]ô aùZAùa ùijò_eò Ke û _aòZâ MúZû Kjê[ôaû _âbê KjêQ«ò Kò _ì‰ð _ecûcôûu _ì‰ð mû^ I bqò aò]ô cêñ RûùY^ûjó û ^òR iû]^û aòhdùe MúZû @¤ûd 8e ùgæûK 13ùe KjòQ«ò Kò ùcû bqòe Z ùKak GK ‘Iñ’ @le @ùU ~ûjûe CyûeY Keò @«òc Êûñi (ZýR^þ ù\jcþ) _~ýð« R_ Keòaû\ßûeû ùcû aûfû _ec MZòKê _âû¯ ùja û _êYò MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 18ùe KjòQ«ò Kò, ù~Cñ _âbê Pûjêñ[ôaû @ûcôûcû^uê ZZß\gðú i^Ú còkòùf ^ûjó, ~òGKò _ì‰ðaâjàu iû]^û RûYò[ôùa, G[ô_ûAñ ùijò C\ûe @ûcôûcûù^ ùcû aûfû (@^ê¼cûcþ) @Zò @^ê¼c _ec MZòùe jó @ûgâòZ @Q«ò û (_aòZâ MúZû Kjê[ôaû _âbê Êdõ KjêQ«ò Kò ùcûe iû]^ûùe ùjaû aûfû MZò @[ðûZþ cêqò c¤ @Zò @ùgâ @ùU û)

“@^ý ù\aZû(eRMê Y aâ j à û Rú,iZMê Y aò ¾ Rú, ZcMê Y gò a Rú) cû^uê _ì R û @mû^ú aýqò jó Keò [ û’«ò ” @¤ûd 7e ùgæûK 20ùe KjòQ«ò Kò ~ûjûe i´§ @¤ûd 7e ùgæûK

15eê fMûZûe @Qò -ùgæûK 15ùe KjòQ«ò Kò ZâòMêYcdú cûdû (eRMêY-aâjàû, iZMêY-aò¾ê, ZcMêY-gòau _ìRû _~ýð« iúcòZ @ùU Z[û GjûuVûeê _âû¯ lYòK iêL) \ßûeû ù~Cñcû^ue mû^ ^Á ùjûA~ûAQò Gbkò @iêe ÊbûaKê ]ûeY Keò[ôaû ^úP aýqò \êÃcð Keê[ôaû cìLð ùcûùZ bR«ò ^ûjó û @¤ûd 7e ùgæûK 20ùe ùijò ùbûMMêWòKe Kûc^ûe KûeYeê ù~Cñcû^ue mû^ jeò~ûAQò ùicûù^ ^òR Êbûa agZü ù_âeòZ ùjûA @mû^ @§Kûe aûfû ^òdcùe @ûgâòZ ùjûA @^ý ù\aZûcû^uê _ìRû Ke«ò û @¤ûd 7e ùgæûK 21ùe KjòQ«ò Kò ù~Cñ ù~Cñ bq ù~Cñ ù~Cñ ù\aZûu Êeì_Kê gâ¡ûe ijòZ _ìRû Keòaû_ûAñ Azû Keò[ûG, ùijò ùijò bqu gâ¡ûKê cêñ ùijò ù\aZûu _âZò iÚòe Keò[ûG û @¤ûd 7e ùgæûK 22ùe KjòQ«ò ,ùijò aýqò ù~Cñ gâ¡ûe ijòZ ~êq ùjûA ù~Cñ ù\aZûu _ìR^ Keò[ûG KûjóKò ^û ùijò ù\aZû Vûeê ùcû\ßûeû jó aò]û^ Keû~ûA[ôaû KòQò AQòZ ùbûMMêWòKê _âû¯ Keò[û’«ò û ù~_eò cêLýcªú Kjò[û’«ò Zùk [ôaû @]ôKûeú ùcûe jó PûKe @U«ò û cêñ Zûuê KòQò @]ôKûe ù\AQò, ù~Cñcûù^ ùicû^ue jó @ûgâòZ @U«ò ùijòfûb c¤ ùcû\ßûeû jó \ò@û~ûA[ûG û _e«ê iµì‰ð fûb ^êùjñ û @¤ûd 7e ùgæûK 23ùe a‰ð^û @Qò Kò, _e«ê ùijò c¦aê¡ò aýqò cû^ue `k ^ûgaû^ ùjûA[ûG û ù\aZûcû^uê _ìRòaû aûfû ù\aZûuê _âû¯ ùjûA[û’«ò û (c\þbq) cZûaf´ú ù~Cñcûù^ ùa\MêWòKùe a‰ðòZ bqò aò]ô @^êiûùe bqò Keòaû aûfû bq c¤ ùcûùZ _âû¯

mû^ Mwû

221

222

mû^ Mwû

223

ùjûA[û’«ò @[ðûZþ Kûke Rûfeê ùKjò aûjûùe ^ûjûñ«ò û aòùgh:- @¤ûd 7e ùgæûK 20eê 23ùe KjòQ«ò Kò, ùicûù^ ù~ ùKøYiò iû]^û ù~_eò _òZe, bìZ, ù\aú-ù\aZû @û\òu _ìRû Êbûa ag Keò[û’«ò û cêñ (aâjàû/Kûk) jó ùijò c¦aê¡ò ùfûK (bq cû^)uê ùijò ù\aZûu _âZò @ûgq KeûA[ûG û ùijò @ùaû] iû]K, ù\aZû cû^u _ûLeê ù~Cñ fûb _û@û«,ò cêñ (Kûk) jó ùijò ù\aZûcû^uê KòQò gqò ù\A eLôQò û Cq @û]ûe ùe ùijò ù\aZû cû^u _ìRûeú ù\aZûcû^uê _âû¯ ùjûA~òùa û _e«ê ùijò aê¡òjú^ iû]Kcû^ue ùijò _ìRû 84fl ù~û^òMêWòK c¤Kê gúNâ ù^A~òaû aûfû @ùU Z[û ù~Cñcûù^ ùcûùZ (KûkKê) bRò[û’«ò ùicûù^ Z_ôgúkû C_ùe _êYò ùcûe cjûÊMð (aâjàùfûK)Kê Pûfò~û’«ò Gaõ Zû_ùe R^à ceYùe jó ejòùa, ùcûl_âû¯ Keò_ûeòùa ^ûjó û bûaû[ð @ùUKò @^ý ù\aú-ù\aZû I aâjàû, aò¾ê gòa Z[û cûZû Vûeê bMaû^ aâjàu iû]^û @]ôK fûb\ûdK @ùU û ~\ò aû cjûÊMðKê ~ûA[ôaû iû]Ke ÊMðùe ejYú icd GK cjûKÌ _~ýð« c¤ ùjûA_ûùe û _e«ê cjûÊMðùe gêbKcðMêWòK R^òZ iêL ùbûM Keòiûeò _êYò ^Kð Gaõ Zû_ùe @^ý _âûYú cû^ue geúeùe c¤ KÁ ùbûM KeòaûKê _Wòa, _ì‰ð ùcûl ^êùjñ @[ðûZþ Kûke Rûfeê cêqò ^êùjñ û “@^ý _âcûY” _aòZâ MúZû I _aòZâ ùa\ MêWòKùe @^ý ù\aZûu _ìRû Z[û _òZe _ìRû (gâû¡) ù\aû Z[û bìZ _ìRû (@iÚò CùVAaû, _òŠù\aû, icû]ô MêWòKe _ìRû) Keòaû c^û KeòQ«ò û

“_aò Z â PûùeûUò ùa\ @^ê i ûùe iû]^ûe _eò Y ûc ùKak ÊMð - cjûÊMð _â û ¯ò , cê q ò ^ê ù jñ ” _aòZâ MúZû @¤ûd 9e ùgæûK 20,21ùe KjòQ«ò Kò ù~Cñcûù^ c^Äûc^û iò¡ò _ûAñ ùcûe _ìRû Zòù^ûUò ùa\ùe a‰ðúZ iû]^û ,gûÈ @^êKìk Keò[û’«ò ùicûù^ ^òR Kcð MêWòKe @û]ûeùe cjûÊMðùe @û^¦ùe ejò _êYò R^à-ceYKê @ûiò~û@û«ò @[ðûZþ ~m ù~ùZ gûÈû^êKìk ùjùf c¤ ùiMêWòKe ùMûUòG cûZâ fûb iûõiûeòK ùbûM, ÊMð Gaõ _êYò ^Kð I ùPøeûiú fl ù~û^ò MêWòK jó còkòa û ù~ùZ _~ýð« Zòù^ûUò cª (Icþ Z[û ZZþ I iZþ iûõùKZòK) _ì‰ð i^ÚuVûeê _âû¯ ùjûA^[ôa û @¤ûd 2e ùgæûK 22ùe KjòQ«òKò ~òG ^òÃûc bûaùe ùcûe gûÈû^êKìk _ìRû Keò[û’«ò, ùicû^ue _ìRûe iû]^ûe elû cêñ Êdõ Keò[ûG, cêqò ^êùjñ û

“gûÈaò ] ô aò e ê ¡ ùe iû]^û _Z^e KûeY @ùU” _aòZâ MúZû @¤ûd 9e ùgæûK 23, 24ùe KjòQ«ò Kò ù~Cñ aýqò @^ý

224

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

ù\aZû cû^uê _ìRû Ke«ò ùicûù^ c¤ ùcûe (Kûk Rûfùe ejòaû aûfû) _ìRû jó Keê@Q«ò û _e«ê Zûue Gjò _ìRû @aò]ô_ìaðK @ùU (@[ðûZþ gûÈaòeê¡ @ùU û bûaû[ð @ùUKò @^ý ù\aZûuê _ìRòaû CPòZ ^êùjñ) û KûjóKò^û iµì‰ð ~m MêWòKe ùbûqû I Êûcú cêñ jó @ùU û ùijò bq ùcûùZ iVòKþ bûaùe RûYò^ûjûñ«ò û G[ô_ûAñ _Z^Kê _âû¯ ùjûA[û’«ò , ^Kð I ùPøeûiúfl Rì^ú MêWòKe KÁ û ù~_eò MúZû @¤ûd 3 ùgæûK 14-15ùe KjòQ«òKò iað ~m MêWòKùe _âZòÂòZ @[ðûZþ i¹û^òZ, ~ûjûuê ~m ic_ðY Keû~ûG ùijò _ecûcôû (iað MZcþ aâjà) _ì‰ð aâjà @U«ò û ùi jó Kcðû]ûe aù^A iað _âûYúcû^uê _â\û^ Keò[û’«ò û _e«ê _ì‰ð i^Ú ^còkòaû _~ýð« icÉ ~m MêWòKe ùbûM (@û^¦) Kûk (c^eì_ùe) jó ùbûM Keò[ûG, G[ô_ûAñ Kjê@Q«ò Kò cêñ icÉ ~m MêWòKe ùbûqû I Êûcú @ùU û

“gâû¡ ù\aû (_òZe _ìRòaû) aýqò _òZe ùjùa, cêqò ^êùjñ” MúZû @¤ûd 9e ùgæûK 25ùe KjòQ«ò Kò, ù\aZû cû^uê _ìRòaû aûfû ù\aZûuê _âû¯ ùjûA[û’«ò, _òZe cû^uê _ìRòaû aûfû _òZeuê _âû¯ ùjûA[û’«ò, bêZuê _ìRòaû (_òŠ\û^ Keòaû) aýqò bêZ cû^uê _âû¯ ùjûA[û’«ò @[ðûZþ bìZ ùjûA~û@û«ò, gûÈû^êKìk (_aòZâ ùa\ MêWòK I MúZû @^êiûùe) _ìRû Keòaû aýqò ùcûùZ jó _âû¯ jê@«ò @[ðûZþ Kûk \ßûeû ^òcðòZ ÊMð I cjûÊMð @û\òùe KòQò @]ôK icd ùcøR Keò^ò@«ò û aòùgh:- ù~_eò ùKjò Zjiòf\ûe PûKòeú (ùiaû-_ìRû) Keò[ûG Z ùi Zjiòf\ûe ùjûA_ûeòa ^ûjó û jñ ; ùi[ôeê _âû¯ ]^ùe MêRêeûY Pkò[ûG @[ðûZþ Zûjûe @]ú^ùe jó ejòa û VòKþ Gjò _âKûe ~òG ù~Cñ ù\a (gâú aâjàûù\a, gâú aò¾êù\a Z[û gâú gòaù\a @[ðûZþ Zâòù\a) u _ìRû (PûKòeú) Keò[ûG ùZùa ZûuVûeê còkòaû aûfû fûbjó _âû¯ Keò[ûG û ZâòMêYcdú cûdû @[ðûZþ Zòù^ûUòMêY (eRMêY-aâjàû, iZMêY-aò¾ê, ZcMêY-gòa)u _ìRûe ^òùh] _aòZâ MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 12eê 15 Z[û 20 eê 23 _~ýð« ùe c¤ @Qò û Gjò _âKûe ùKjò _òZe cû^u _ìRû (PûKòeú -ùiaû) Keò[ûG Z, ùi _òZe cû^u _ûLùe ùQûU _òZe ùjûA ùijòcû^u _ûLùe KÁ _ûAa û Gjò _âKûe ùKjò bìZcû^uê (ù_âZcû^uê) _ìRû (ùiaû) Keò[ûG Z bìZ ùja û KûjóKò^û Rúa^iûeû ù~Cñ[ôùe @ûgqò [ûG ùghùe ùi[ôùe c^ `iò (fûMò) ejò[ûG û ù~Cñ KûeYeê ùijò cû^u _ûLKê Pûfò ~ ûA[ûG û ùKùZKu Kjò a û @ùUKò _ò Z e -bì Z -ù\a _ì R ûMê W ò K c¤ KeòPûfò[ôaê û @û_YuVê C_ù\g ù^A iû]^û c¤ Keê[ôaê û Gbkò Pûfòa ^ûjó û ù~Cñ iû]^û _aòZâ MúZûRú ùe I _aòZâ PûùeûUò ùa\ MêWòKùe c^û @ùU , Zûjû Keòaû gûÈ aòeê¡ ùja û ~ûjûKêKò _aòZâ MúZû @¤ûd 16 ùgæûK 2324ùe c^û KeòQ«ò Kò ù~Cñ cûù^ gûÈ aò]ô ZýûMKeò c^Azû @ûPeY (_ìRû) Ke«ò ùicûù^ ^û iêLKê _âû¯ Keò[û@û«ò ^û _ec MZòKê Z[û ^û ùKøYiò Kû~ýð iò¡ Keòaû aûfû iò¡òKê _âû¯ Keò_ûe«ò @[ðûZþ Rúa^ aý[ð Keò~û’«ò û G[ô_ûAñ

mû^ Mwû

225

@Rðê^! ùZû _ûAñ K¼ðaý (ù~Cñ iû]^ûùe Kcð Keòaûù~ûMý @ùU ) Z[û @K¼ðaý (ù~Cñ iû]^ûùe Kcð ^Keòaû ù~ûMý @ùU )e aýaiÚû (^òdcùe) ùe gûÈ jó _âcûY @ùU û @^ý iû]^û aRðòZ @ùU û Gjûe _âcûY cûKðùŠd _êeûY (MúZû ù_âi ùMûeL_êeeê _âKûiòZ _éÂû 237ùe @Qò û ù~Cñ[ôùe cûKðŠý _êeûY Z[û aâjà _êeûYe iû[ôùe aýûLýû Keû~ûAQò)ùe c¤ @Qò Kò, RùY eìPú ^ûcK iû]K aâjP à ûeú ejò ùa\ MêWK ò @^êiûùe iû]^û Keê[ùô f û ù~ùa iòG 40ahð adie ùjùf ùiùZùaùk Zûuê ^òRe PûeòRY _ìaR ð ù~Cñcûù^ gûÈ aòe¡ ê iû]^û Keò _òZe ùjûA~ûA[ôùf Z[û KÁ ùbûM Keê[ùô f, ù\Lûù\ùf û “_òZecûù^ Kjòùf Kò _êZâ eêPú! aòaûj Keò @û¸uê gâû¡ \ò@, @ûùcZ \êüL_ûCQê û Ehòò- eêPú Kjòùf _òZâcùjû! ùa\ùe KcðKûŠ cûMð (gâû¡, _òŠù\aû @û\ò)Kê cêLð cû^ue iû]^û Kêjû~ûAQò û Z[û_ò @û_Y ùcûùZ KûjóKò ùijò bêfþ (gûÈaò]ô ejòZ) iû]^ûùe fùMAaû_ûAñ ùPÁû KeêQ«ò û _òZe Kjòùf _êZâ !ùZûe Gjò K[ûZ iZý @ùU Kò ùa\ùe _òZe _ìRû, bìZ _ìRû, ù\aú -ù\aZûu _ìRû (KcðKûŠ)Kê @aò\ýû jó Kêjû~ûAQò û G[ôùe ZòùkcûZâ cò[ýû ^ûjó û” C_ùeûq Gjò cûKðùŠd _êeûYùe Gjò ùfLûùe _òZecûù^ Kjòùf Kò ,Z[û_ò _òZe KòQò Z fûb ù\A[û’«ò û aòùgh:- ^òRe Gjò fûb R^òZ @UKkcû^ _òZecûù^ fùMAQ«ò, ùiMêWòKê @ûcKê _ûk^ Keòaû @ûagýK ^êùjñ, KûjóKò ^û _êeûY MêWòKùe @ûù\g ùKjò Ehò aòùghu @ùU, ~òGKò _òZe _ìRòaû_ûAñ, bìZ aû @^ýù\a _ìRòaûKê KjòQ«ò _e«ê ùa\MêWòKùe _âcûY ^[ôaû KûeYeê _âbêu @ûù\g ^ûjó û G[ô_ûAñ ùKjò i^Ú @aû Ehòu Kjòaû ù~ûMêñ _âbêu @ûmûe CfõN^ Keòaû\ßûeû \Še bûMú ùjaê û GK icdùe RùY aýqòu còZZ â û RùY ù_ûfòiþ [û^ûaûaêu ij ùjûAMfû û ùijò aýqò ^òR còZâ [û^ûaûaêuê KjòùfKò ùcûe _ùWûgú cùZ ajêZ jAeûY KeêQò û [û^ûaûaê (Giþ.GþP.I.) Kjòfû Kò fûVòùe aiû@ cûW, @û_Yu K[û cêñ aêSùò \aò û [û^ûaûaê còZâu @ûmûe _ûk^ Keò ùijò aýqò ^òR _ùWûgúKê fûVòùe _òUòfû, cêŠùe @ûNûZ fûMòaû KûeYeê _ùWûgúe céZýê ùjûAMfû û ùijò ùlZâe @]ôKûeú ùjaû KûeYeê ùijò bûe_âû¯ [û^û@]ôKûeú ^òR còZâKê ]eò @ûYòfû, KûeûMûe ùe eLôfû Z[û ùijò aýqòKê céZýê\Š còkòfû û Zûjûe còZâ [û^ûaûaê ùKøYiò iûjû~ý Keò_ûeòfû ^ûjó û KjóKò ^û eûRûu i´ò]û^ @ùUKò, ~\ò ùKjò Kûjûe jZýû Kùe ùZùa ZûKê céZýê\Š còkòa û ùijò @ùaû] aýqò ^òR còZâ \ûùeûMû e @ûmû cû^ò eûRûu i´ò]û^e CfõN^ Keòù\fû û ~ûjû `kùe Rúa^ jùeA aiòfû û VòKþ Gjò _âKûe _aòZâ MúZû I _aòZâ ùa\, Gjû _âbêu i´ò]û^ @ùU û ù~Cñ[ôùe ùKak ‘GK’ _ì‰ð _ecûcôûue _ìRûe jó aò]û^ @Qò, @^ý ù\aZûcû^u-_òZecû^ubêZcû^u _ìRûKeòaû c^û @ùU û _êeûY MêWòKùe Ehòcû^u ([û^ûaûaê cû^u) @ûù\g @Qò û ~ûjûu @ûmû _ûk^ Keòaû `kùe _âbêu i´ò]û^ bw ùjaû KûeYeê KÁ_ùe KÁ ùbûMòaûKê _Wòa û G[ô_ûAñ @^ý C_ûi^û _ì‰ð ùcûl _ûAñ aû]K @ùU û

226

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

“iZýK[û” ùcûe _ìRý Mêeêù\a Êûcú eûcù\aû^¦ Rú _ûLû_ûLô ùgûjk ahð @ûdêùe _ì‰ð _ecûcôûu _âû¯ò _ûAñ NeZýûM Keò aûjûeòMùf û _âZò\ò^ _ò§ê[ôaû aÈKê ^òR ùlZMêWòK ^òKUùe [ôaû N^ Rwfùe ùKøYiò GK céZ _gêe @iÚòMêWòK _ûLùe _KûAù\AMùf û i§ýûùe NeKê ^_jÆôaû KûeYeê NeùfûùK Rwfùe ùLûRûùLûRò Kùf û eûZòe icd [ôfû û aÈ PòjÜò_ûeò \êüLô c^ùe _gêe @Éò MêWòKê ^òR _òfûe @iÚò ùaûfò bûaò CVûA @ûYòùf Z[û Gjû bûaòùf Kò _òfûUò RwfKê PûfòMfû, ùKøYiò jòõiâK _gê LûAù\fû û @«òc iõÄûe Keòù\ùf û icÉ Kâòdû MêWòK Kùf, 13 \ò^, ahðKò AZýû\ò Kùf Z[û gâû¡ c¤ ù\aûKê fûMòùf û _ûLû_ûLô 104ahðe @ûdê _âû¯ ùjaû C_eûù« Êûcú Rú @Pû^K ^òR Mâûc “aWû ù_÷÷«ûaûi” Ròfäû bòaû^ú, Z. PLðú\û\âú, jeòdûYûùe _jÆôMùf û Êûcú Rú u _òfû \ò^e ^ûc gâú jeò\ßûeú Rú [ôfû Z[û _aòZâ aâûjàY Kìkùe R^à [ôfû û ùcûùZ \ûiKê RYû_Wòfû Z cêñ c¤ \gð^ûù[ð _jÆM ô fò û Êûcú Rú u bûCR cjûgdû _ûLû_ûLô 92ahð @ûdêe [ôùf û cêñ ùijò aé¡ûuê _PûeòfòKò @ûce MêeêRúu Ne ZýûM Keò PûfòMfû _ùe K'Y @^êba Kùf ? ùijò aé¡û Kjùf Kò ,ùcûe aòaûj ùjfû _ùe ùcûùZ KêjûMfû Kò Gjûu GK jeò\ßûeú ^ûcK bûA[ôfû û ~ûjûKê ùKøYiò jòõiâK _gê Rwfùe LûAù\A[ôfû û aé§û Kjòùf Kò 70[e gâû¡ Z cêñ ^òR jûZùe ù\AiûeòQò û ùKùa ~\ò `if bf ùjC^[ôfû @[aû ùKjò Nee i\iý ùeûMùe _Wê[ôfû ùZùa ^òR _êùeûjòZ (MêeêRú)uê KûeY _Pûeòùf ùi Kjê[ôùf Kò jeò\ßûeú _òZe ùjûA~ûAQò, ùi Zê¸ cû^uê \êüL ù\C@Qò û gâû¡ ù\aû icdùe ùKøYiò @iê¡ò ejò~ûAQò û G[e icÉ Kâòdû cêñ Êdõ ^òR jûZùe Keòaòû _â[ùc ùcûùZ icd còkê^[ôfû, KûjóKò ^û ùMûUòG jó \ò^ùe ùKùZ RûMûùe gâû¡ Kâòdû MêWòK Keòaû_ûAñ ~òaûKê _Wòfû û ùi[ô_ûAñ _òfûKê _ùVA[ôfò û ùiùZ _~ýð« KòQò ùbUò PXû@ `kùe ZûKê gû« Keû~ûC û ùiùZùaùk ZûKê 21Uuû @[aû 51Uuû ~ûjûaò Kjê[ôfû Weùe ùbUò ù\C[ôfêñ, _êYò gâû¡ ù\aû icdùe MêeêRú Êdõ gâû¡ Keê[ôùf û Giaê gêYòiûeò cêñ Kjòfò cûZû cjûgdû !Gùa Z QûWò\ò@«ê Gjò MúZû aòeê¡ iû]^ûKê, ^ùjùf @û_Y c¤ ù_âZ ùjûA~òùa û MúZû @¤ûd 9 ùgæûK 25 gêùYAfò û ùiùZùaùk ùijò aé¡û KjòaûKê fûMòùf MúZû cêñ c¤ _XêQò û \ûi KjòfûKò @û_Y _XòQ«ò cûZâ aêSò_ûeò ^ûjûñ«ò û @ûMKê @ûC Gjò ^òe[ðK, cìfýjú^ iû]^û a¦ Keò\ò@ û aé¡û C¼e ù\ùf ^û bûB Kò_eò QûWòù\aê gâû¡ ù\aû, GjûZ ajê \ò^eê Pkò@ûiê[ôaû _êeêYû _eµeû @ùU û Gjò ù\ûh @mû^ú @ûcôûcû^ue ^êùjñ û Gjò ù\ûh cìLð bŠMêeê cû^ue @ùU, ù~Cñ cûù^ Kò _aòZâ gûÈMêWòKê ^aêSò_ûeò c^Azû @ûPeY (_ìRû Keòaû cûMð) aùZA ù\ùf û ù~Cñ KûeYeê ^û ùKøYiò Kû~ýð iò¡ ùjC@Qò, ^û _ecMZò Z[û ^û ùKøYiò iêL _âû¯ ùjC@Qò û _âcûY -_aòZâ MúZû @¤ûd 16 ùgæûK 23-24 û Gùa \ûie _âû[ð^û @ùUKò ,gòlòZ aMð @agý ¤û^ \ò@«ê Z[û gûÈaò]ô

mû^ Mwû

227

@^êiûùe iû]^û Keò _ì‰ð _ecûcôûu i^ûZ^ _ec]ûc (gûgßZcþ iÚû^cþ) @[ðûZþ iZýùfûKKê _âû¯ Ke«ê û ~ûjû\ßûeû _ì‰ð ùcûl Z[û _ecûgû«ò _âû¯ ùjûA[ûG û (MúZû @¤ûd 18 ùgæûK 62) G[ô_ûAñ ZZß\gðú i^Úuê ùLûR«ê û MúZû @¤ûd 4 ùgæûK 34 û RùY gâ¡ûkê Kjòùf ù~, cêñ @û_YuVûeê C_ù\g ù^A @û_Yu \ßûeû aùZA[ôaû iû]^û c¤ Keò Pûfòaò Z[û gâû¡ c¤ ù\A Pûfòaò Z[û ^òR Nùe [ôaû ù\aú -ù\aZûcû^uê C_e c^ùe _ìRû Keòaò û G[ôùe K'Y ù\ûh @Qò û ùcûe, \ûie _âû[ð^û:- i´ò]û^e ù~ ùKøYiò ]ûeûKê CfõN^ Keòaû cûùZâ \Š ^ò½òZ còkòa û G[ô_ûAñ _aòZâ MúZû Rú I _aòZâ PûùeûUò ùa\ùe a‰ðúZ I aRðòZ aò]ôe aò_eúZùe iû]^û Keòaû aý[ð @ùU û (_âcûY -_aòZâ MúZû Rúùe @¤ûd 16 ùgæûK 23-24 û ~\ò ùKjò Kjòa ù~, cêñ Kûeþe PKùe _µPeþKê C_e c^ùe VòKþ Keòù\aò û ^ûñ, eûc^ûce MûWòùe _µPeþ Keòaû c^û @ùU û VòKþ Gjò _âKûe gûÈaòeê¡ iû]^ jû^ò KûeK @ùU û RùY gâ¡ûkê Kjòùf Kò cêñ @^ý ùKøYiò aòKûe (c\òeû, cûõi @û\ò ùia^) Kùe ^ûjó û ùKak Z´ûLê (aòWò, iòMûùeU, jêKÑû) ùia^ Keò[ûG û @û_Yu \ßûeû aùZA[ôaû _ìRû I mû^ @Zò C¼c @ùU û cêñ Mêeê c¤ aù^AQò, _e«ê G mû^ @ûRò _~ýð« ùKøYiò i^Úu _ûLùe ^ûjó û cêñ _Pòg ahð ùjfû Nêeò aêfêQò Z[û Zò^òRY Mêeê a\kûA iûeòQò û \dûKeò ùcûùZ Z´ûLê ùia^ Keòaû_ûAñ @^êcZò \ò@«ê, @ûC iaê i¼ç c¬êe @Qò û Z´ûLê\ßûeû bqòùe K'Y aû]û @ûiòa? \ûie _âû[ð^û:- \ûi _âû[ð^û KeêQò Kò ^òR geúeKê @KèòùR^þe @ûagýKZû @Qò û Z´ûLê ]ì@ûñ Kûað^þ WûA@KiûAWþ @ùU, ~ûjûKò `êiþ `êiþ MêWòKê \êaðk I eqKê \ìhZ ò Keò\G ò û cû^a geúe _âb_ ê ûâ ¯ò I @ûcô KfýûY _ûAñ jó _âû¯ ùjûA[ûG û Gjò geúe bòZùe _ecûcôû _ûAaû_ûAñ iêhcÜû ^ûWúeê _âûe¸ ùjûA[ûG û ^ûKùe ù~Cñ \êAUò Qò\â @Qò ùi[ôeê WûjûY _ùU [ôaû Qò\âKê BWû Z[û aûc_ùU [ôaû Qò\âKê _òwêkû Kêjû~ûG û Gjò \êAUò Qò\â c¤ùe iêhcÜû ^ûWú @Qò, ù~Cñ[ôùe ùMûUòG ùQûU QêÆô (^òWòfþ) ùe iìZû beòaû bkò Qò\âic \ßûe [ûG, ù~CñUûKò Z´ûLêñe ]ì@ûñ \ßûeû a¦ ùjûA~ûG û ~ûjû`kùe Kò _âbê_âû¯òe cûMð @aùeû] ùjûA~ûA[ûG û G[ô_ûAñ _âbê bqò Keê[ôaû iû]K cû^uê _âùZýK ^ògû~êq \âaý I @Lû\ý (cûQ, cûõiû\ò) _\û[ð MêWòKe iað\û ^òùh] @ùU û RùY gâ¡ûkê KjòùfKò cêñ Z´ûLê _âùdûM Kùe^ûjó û cûõi I c\ ùia^ ^ò½d KeêQò û Gjû\ßûeû bqòùe K'Y aû]û @ùU ? G iaêZ LûAaû _òAaû _ûAñ Zò@ûeò Keû~ûAQò Z[û aélfZû, MQ_Zâ c¤ Rúa @U«ò û Zûjû LûAaû c¤ @ûcòg blY ijòZ icû^ @ùU û \ûie _âû[ð^û @ùUKò -~\ò ùKjò @ûc cûZû _òZû, bûB bCYú I _òfûcû^uê cûeòù\A LûAa ùZùa ùKcòZò fûMòa ? “ ùR÷iû \\ð @û_þù^ ùjûùa÷, ùa÷iû Rû^þ aòeûù^, Kùj÷÷ Kaúeþ ùIß RûGñ ^eKþ ùcñ, ùRû KûùUõ gògþ Lêeûõù^õ” ù~Cñ aýqò _gêcû^uê cûeòaû icdùe LêeûMêWòKê Z[û cêŠKê ^égõi bûaùe KûUò

228

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

cûõi LûA[ûG ùicûù^ ^Kðe bûMú ùjùa û ù~Cñbkò \êüL ^òR _òfû I @ûcôúd cû^ue jZýûùe ùjûA[ûG VòKþ ùijòbkò jó \êüL @^ýcû^uVûùe ùjûA[ûG ùaûfò RûYòaû CPòZ, Gùa aélfZû LûAaû aòhdùe RûYòaû, GMêWòKê LûAaû _ûAñ _âbêu @ûù\g @Qò Z[û Giaê RW ùRû^úe @ùU û @^ý ùPZ^ _âûYúcû^ue a¡ Keòaû _âbêu @ûù\g aòeê¡ @ùU, G[ô_ûAñ @_eû] Keòaû _û_ @ùU û c\òeû ùia^ Keòaû c¤ _âbêu @ûù\g ^êùjñ, @]ôK«ê ÆÁ bûùa c^û@ùU Z[û cû^a Rúa^Kê cìfýjú^ Keòaû @^êPòZ û c\ _òA[ôaû aýqò ù~ ùKøYiò bêfþ c¤ Keò_ûùe û c\ý_û^ \ßûeû ]^jû^ú, cû^jû^ú Gaõ geúe_úWû iûwKê _ûeòaûeòK gû«ò Z[û c\ý_ aýqò ibý icûRe aW gZî @ùU û ^òR _òfûcû^u baòhýZ C_ùe Kê _âbûa _ùKA[ûG û c\ý_û^ Keê[ôaû aýqò ù~ùZ b\â Z[û iû]ê ùjûA[û@û«ê^û KûjóKò ^û ùicû^ue ùKøYiò A{Z [ûG ^û aògßûi [ûG û [ùe Gjò \ûi GK MâûcKê iZþiw Keòaû_ûAñ ~ûA[ôfû û ùi\ò^ ^ògû ^òùh] aòhd C_ùe iZþiw Kfò û iZþiw C_eû« RùY GMûe ahðe K^ýû ]ñKò ]ñKò Kû¦òaûKê fûMòfû û _Pûeòaûeê ùijò Sò@ KjòfûKò cjûeûRRú! ùcûe _òZû _ûfcþ aòcû^ a¦eùe bf PûKòeú Keò[ôùf û _e«ê icÉ Uuûùe c\ _òAù\CQ«ò û ùcû cû@ûu c^û Keòaû ù~ûMêñ GùZ _òUêQ«ò ù~ geúeùe ^úk \ûM ùjûA~ûCQò û ùMûUòG \ò^ ùcûe _û_û ccòuê _òUòaûKê fûMòùf û c’êñ cû@ûu C_ùe _Wò~ûA elûKeòaûKê ùPÁû Kfò Z ùcûùZ c¤ _òUòùf û ùcûe IV iòSòMfû û \g \ò^ùe VòKþ ùjfû û ùcû ccò @ûcKê QûWò ùcû cûcêñu NeKê PûfòMùf û Q@cûi _ùe ùcûe ùRùRcû Zûuê ~ûA ù^A @ûiòùf û ùiùZ _~ýð« @ûùc ùRùRcûu _ûLùe ejòfê û _û_û Rú ùJh] c¤ ù\ùf^ûjó û iKûùk gúNâ CVò_Wò PûKòeúKê PûfòMùf û i§ýûùe c\_òA @ûi«ò û @ûùc Zò^òRY bCYú, \êARY ùcûVûeê ùQûU @U«ò û Gùa ù~ùa _û_ûRú i§ýûùe @ûi«ò Z @ûùc Zò^òRY bCYú _fu Zùk fêPò~ûCQê û aòPûeKe«ê _ê^ýûcôûcûù^, ù~Cñ _òfûcû^uê _òZûu jé\dùe fùMA ùiÜj Keòaû CPòZ [ôfû Z[û _òfûcûù^ _òZûu NeKê ù`eòaû icdKê CÊêKZûe ijòZ Pûjó aiò [û@û«ò Kò _û_ûRú @ûiòùa, `k @ûYòùa û @ûRò Gjò cû^a icûRe gZî c\ ùKùZù~ iêLe iõiûe CRûWò ù\AQò Zûjû jòiûae aûjûùe û c\ý_ aýqò ^òRe Z jû^òKeò[ûG Zû ijòZ ajêZ aýqòu @ûcôûKê \êüLôZ Keòaûe _û_ c¤ ^òR cêŠ C_eKê ù^A[ûG û ù~_eò _^ôúe \êüLùe Zûu _òZû, cûZû, bûB-bCYú, _êYò ^òRe cûZû-_òZû, bûA -bCYú, \û\û-\û\ú icùÉ \êüLôZ Gaõ @i«êÁ ùjûA[û’«ò û RùY c\ý_ aýqò @ûL _ûLùe [ôaû b\âaýqòu @gû«òe KûeY ùjûA[û’«ò û KûjóK^ ò û, ùi Nùe SMWû Keò[ûG û _^ôú Gaõ _òfûcû^u Pò}ûe gêYò _ùWûgú elûKeòaûKê @ûiòùf c\ý_ aýqò Zûu _Qùe _Wò~ûG, elûKeòaûKê ^@ûiòùf Kkò SMWûùe ùicû^uê ^ò\ @ûùi^ûjó û Gjò \ûi Vûeê C_ù\g ù^aû_ùe _âZò\ò^ c\ _òC[ôaû aýqò _ûLû_ûLô GK fl, icùÉ ^ògû~êq _\û[ð I cûõi blY iµì‰ð bûaùe ZýûM Keòù\AQ«ò Z[û ù~Cñ i§ýû icdùe c\ ù_âZYúe ^éZý ùjC[ôfû,Gùa ùijò

mû^ Mwû

229

_ê^ýûcôûcûù^ ^òR _òfûcû^u iû[ôùe aiò i§ýû @ûeZú KeêQ«ò û jeòdûYû _âù\g I ^òKUa¼ðò _âùZýK eûRý MêWK ò ùe _ûLû_ûLô \gjRûe Mâûc I ije MêWK ò ùe @ûRò c¤ Pûeò_ûÆ RY Pµò@û^ (GK^´ee c\ý_) C\ûjeY @U«ò û ù~Cñcûù^ iað aòKûeeê ejòZ ùjûA ^òRe cû^a Rúa^Kê i`k Keê@Q«ò û ùKùZK KjêQ«ò Kò @ûùc GùZ _òC^ûjê-ñ LûC^ûjê,ñ aûiþ ùaùkùaùk _òCQê û aòhZ @Ì jó bdue @ùU û ùi[ôùe @Ì ùagúe cûZâû Kjòaûjó @_eû] @ùU û ~ûjûKò bqò I cêqùò e aû]K @ùU û cû^ò ^ò@«ê \êAKòùfûMâûcþ jûfê@û aù^Aùf (iZý bqò Kùf) û Zû_ùe 250 Mâûcþ aûfò -]êkò (Z´ûLê-cûõi-c\òeû ùia^ I @^ý C_ûi^û Keòù^ùf) c¤ ùi[ôùe _KûA ù\ùf û iaê Zò@ûeò Keû~ûA[ôaû \âaý ^Á ùjfû û G[ô_ûAñ _ì‰ð _ecûcôû (_ec @le aâjà)u _ìRû _ì‰ð i^ÚuVûeê _âû¯ Keò @ûRúa^ c~ýðû\ûùe ejò Keòaû\ßûeû jó _ì‰ð ùcûl fûb ùjûA[ûG û

“ZZßmû^ _âû¯ò ùjaû _ùejó bqò _âûe¸ ùjûA[ûG” @¤ûd 9e ùgæûK 26,27, 28e bûa @ùUKò ,~òGaò @û¤ûcôòK @[aû iûõiûeòK Kcð Keòùa iaêKòQò ùcûe cZû^êiûùe ùa\ MêWòKùe a‰ðòZ _ìRûaò]ô @^êiûùe jó Kcð Keòùa, ùijò C_ûiK ùcû \ßûeû (Kûk\ßûeû) jó fûbû^ßZ ò ùjûA[ûG û Gjûe a‰ð^û Gjò @¤ûde ùgæûK 20, 21ùe KeòQ«ò û @¤ûd 9e ùgæûK 29ùe bMaû^ Kjê@Q«ò Kò, ùcûùZ KûjûeòVûùe ù\ßh @[aû ù_âc ^ûjó û _e«ê Zêe« jó Kjê@Q«ò Kò ù~Cñ cûù^ ùcûùZ ù_âce ijòZ bRò[û’«ò û ùcûùZ ùicû^uê bffûùM Z[û cêñ ùicû^ue _âòd @ùU @[ðûZþ cêñ ùicû^u c¤ùe Gaõ ùicûù^ ùcû c¤ùe @Q«ò û eûM I ù\ßhe _âùZýl _âcûY @Qò - ù~_eò _âjäû\ aò¾êRúu @ûgâòZ [ôùf Z[û jòeYýKgò_ê ù\ßh Keê[ôfû û ùi[ô_ûAñ ^eiòõj eì_ ]ûeY Keò bMaû^ ^òR ùiÜje bqe elû Kùf Z[û eûli jòeYýKgò_e ê @«aêRk ê û aûjûe Keò icû¯ Keòù\ùf û _âjfäû\Kê ù_âc Z[û jòeYýKgò_ê _âZò ù\ßh bûa _âZýl iò¡ @ùU û G[ô_ûAñ _aòZâ gâúc\þ bûMaZ MúZû @¤ûd 2 ùgæûK 53ùe KjòQ«ò Kò ZZß mû^ ùjûA~òaû _ùe ^û^û _âKûee bâcòZ Keê[ôaû aP^ MêWòK \ßûeû aòPkòZ ùjûA[ôaû ùZûe aê¡ò “GK _ì‰ð _ecûcôû”u Vûùe \éXZûe ijòZ iÚòe ùjûA~òa û ùiùZùaùk ~ûA Zê ù~ûMú ùjaê @[ðûZþ ùZûe @^^ý c^ùe ^òügõiý ùjûA iûeò “GK _ì‰ð _âbêu bqò _âûe¸ ùja û” _aòZâ MúZû @¤ûd 2 ùgæûK 46ùe KjòQ«òKò ,ù~_eò ajêZ aW Rkûgd (~ûjûe Rk 10ahð _~ýð« ahûð ^ùja ùZùaaò icû¯ ùja^ûjó) e _âû¯ò ùjûA~òaû _ùe ùQûU Rkûgd (Rûjûe Rk GKahð _~ýð« ahðû ^ùjaZ icû¯ ùjûA~ûG)ùe ù~ZòKò _âùdûR^ ejò~ûA[ûG û Gjò _âKûe _ì‰ð _ecûcôû (_ec @le _êeêh)u MêYMêWòKe mû^ ZZßmû^ \ßûeû ùjûA~òaû_ùe @û_Yu @ûiÚû @^ý mû^ MêWòK Vûùe Z[û @^ý bMaû^ cû^u (@^ý ù\aZû cûù^ ù~_eò aâjàû, aò¾ê Z[û gòauVûùe Z[û le _êeêh @[ðûZ aâjàu Vûùe Z[û @le _êeêh @[ðûZ _eaâjà) Vûùe ùiZòKòjó

230

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

ejò~ûA[ûG û ù~_eò ùQûU Rkûgd Leû_ fûùM^ûjó, _e«ê Zûjûe lcZû (iûc[ðý) RYû _Wò~ûG Kò Gjû ùKak KûcPkû iûjûeû @ùU, ~ûjûKò Rúa^ ^òaðûj_ûAñ _~ýðû¯ ^êùjñ Z[û ajêZ aW Rkûgd _âû¯ ùjaû_ùe RYû _Wò~ûA[ûG Kò ~\ò @Kûk _Wòa ùZùac¤ iciýû @ûiòa^ûjó Z[û Zêe« ùQûU RkûgdKê ZýûMKeò aW Rkûgd C_ùe @ûgâòZ ùjûA~òùa û Gjò _âKûe ZZß\gðú i^ÚuVûeê _âû¯ _ì‰ð _ecûcôûu ZZßmû^ \ßûeû _ì‰ðaâjàu cjòcû ijòZ _eòPòZ ùjûA~òaû _ùe iû]K _ì‰ðeì_ùe (@^^ý c^ùe) ùijò _ì‰ð _ecûcôû (_eùcgße)uVûùe iað bûaùe @ûgâòZ ùjûA~ûG û MúZû @¤ûd 18 ùgæûK62 ùe KjòQ«òKò ùj @Rðê^! Zê iaðbûaùe ùijò _eùcgßeu geYùe ~û, ùijò _ecûcôûu Ké_û \ßûeû jó _ec gû«òKê _âû¯ ùjaê Z[û gûgßZ iÚû^ @[ðûZþ i^ûZ^ _ec]ûc @[ðûZþ ùKùaaò ^Á ^ùjaû aûfû iZýùfûKKê _âû¯ ùjaê û MúZû @¤ûd 18 ùgæûK 63ùe KjòQ«ò Kò ,cêñ ùZû Vûùe Gjò ejiýcd Gaõ @Zò ùMû_^úd (MúZûe) mû^ Kjòù\fò û Gùa ùZûe c^ ù~_eò Pûjêñ@Qò ùijò_eò Ke û (KûjóKò^û Gjû MúZûe Gjò @«òc @¤ûd @Ve (18) e @«òc ùgæûK Pûfê@Qò ùi[ô_ûAñ KjòQ«ò) û

“MúZû mû^ \ûZû aâjàu AÁ (_ìRý ù\a ù\a)) _ì‰ðaâjà @U«ò” MúZû @¤ûd 18 ùgæûK 64ùe KjòQ«ò Kò ,ùMûUòG iaêVûeê Mê¯ mû^ _êYò [ùe iêY Kò Gjò _ì‰ð _ecûcôû (~ûjûu aòhdùe @¤ûd 18 ùgæûK 62ùe KjòQ«ò) ùcûe _KÑû _ìRý ù\a @U«ò, @[ðûZþ cêñ (aâjà/le_êeêh) c¤ Zûueò jó _ìRû Kùe û Gjû ùZûe jòZùe ùaûfò cêñ Kjòaò û (KûjóKò^û Gjò mûZaý aòhd MúZû mû^ \ûZû _âbê MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 4ùe c¤ ù\AQ«ò û ù~Cñ [ôùe KjòQ«ò Kò ,cêñ ùijò @\ò_êeêh _eùcgßeu geYùe @Qò û G[ô_ûAñ GVûùe KjòQ«ò Kò Gjò Mê¯ mû^Vûeê c¤ @ZòMê¯ mû^ _êYò gêY û) aòùgh:- MúZûe @^ý @^êaû\ K¼ðûcûù^ bêfþ @^êaû\ KeòQ«ò û “AÁü @iò ùc \éXcþ AZò”e @[ð KeòQ«ò Kò ,Zê ùcûe _âòd @Uê û ù~ùZùaùk Kò @[ð Gjû ùjCQò ù~- @¤ûd 18e ùgæûK 64 û iað MêjýZccþ, bìdü, géYê, ùc, _ecþcþ, aPü, AÁü, @iò, ùc, \éXcþ, AZò, ZZü, alûcò, ùZ, jòZcþ ûû @^êaû\:- (iaðMêjýZccþ) iµì‰ð ùMû_^úd MêWòKeê @Zò ùMû_^úd (ùc) ùcûe (_eccþ) _ec ejiý~êq (jòZcþ) jòZKûeK (aPü) aP^ (ùZ) ùZûùZ (bìdü) _êYò (alûcò) Kjòaò (ZZü) GjûKê (géYê) gêY (AZò) Gjò _ì‰ðaâjà (ùc) ùcûe (\éXcþ) _KÑû, ^ò½òZ (AÁü)_ìRý ù\a (@iò) @U«ò û MúZû @¤ûd 18 ùgæûK 65ùe MúZû mû^\ûZû _âbê (Kûk bMaû^ le_êeêh) Kjê @Q«òK,ò ~\ò ùcûe geYùe ejòaûe @Qò ùZùa ùcûe _ìRû @^^ý c^ùe Ke û

mû^ Mwû

231

@^ý ù\aZû (aâjàû, aò¾ê, gòa) Z[û _òZe @û\òu _ìRû ZýûM Keòù\, Zû’_ùe ùcûùZ jó _âû¯ ùjaê @[ðûZþ aâjà ùfûKùe ^òcðòZ cjûÊMðKê Pûfò~òaê û cêñ ùZûùZ iZý _âZòmû Keê@Qò , Zê ùcûe _âòd @Uê û MúZû @¤ûd 18, ùgæûK 66ùe KjòQ«ò Kò ~\ò (GKcþ) ùijò @\ßZ ò úd @[ðûZþ ~ûjûu Zêk^ûùe @^ý ùKjò ^ûjûñ«ò ,ùijò GK iað gqòcû^, iað aâjûà Š MêWK ò e ePdòZû, icÉ u ]ûeY ù_ûhY Keê[a ô û _eùcgßeu geYùe ~òaûe @Qò Z ùcû Éee ù~Cñ iû]^û Iñ ^ûcùe R_e C_ûRð^ Z[û @^ý ]ûcðK ò gûÈ @^êKk ì ~m iû]^ûMêWK ò ê ùcû Vûùe QûWòù\ (~ûjû\ßûeû Zê ùcûe EYeê cêq ùjûA~òa)ê û ùijò (GKcþ) @\ßZ ò úd @[ðûZþ ~ûjûu ic ùKjò ^êùjñ, u geYùe (aâR) ~û@û û cêñ ùZûùZ icÉ _û_ MêWK ò eê (Kûke EY MêWK ò eê) cêq Keòù\aò, Zê Pò«û @ûù\ø Ke^û û aòùgh:- MúZûe @^ý @^êaû\ K¼ûð cûù^ ùgæûK 66e @^êaû\ bìfþ KeòQ«ò û aâRe @[ð @ûiòaû KeòQ«ò û _âKéZùe Kò«ê aâRe @[ð ~òaû ùjûA[ûG û Ké_dû aûÉaòK @^êaû\ ^òcÜùe _X«ê @¤ûd18e ùgæûK 66 iað]cðû^þ, _eòZýRý, cûcþ, GKcþ, geYcþ, aâR, @jcþ, Zßû, iað_ûù_býü, ùcûldòhýûcò, cû gêPü ûû @^êaû\:- (cûcþ) ùcûe (iað]cðû^þ) iµì‰ð _ìRû MêWòKê (_eòZýRý) ZýûMKeò Zê ùKak (GKcþ) GK ùijò _ì‰ð _eccûcôûu (geYcþ) geYùe (aâR) ~û@û û (@jcþ) cêñ (Zßû) ùZûùZ (iað_ûù_býü) iµì‰ð _û_MêWòKeê (ùcûldòhýûcò) cêq Keòù\aò Zê (cû, gêPü) @ûù\ø \êüL Ke^û û

“aâjàu iû]K aâjàuê Z[û _ì‰ðaâjàu iû]K _ì‰ðaâjàuê jó _âû¯ jê@«ò” MúZû @¤ûd 8 ùgæûK 5 eê 10 I 13 Z[û MúZû @¤ûd 17 ùgæûK 23ùe ^ò‰ðûdK mû^ @Qò û MúZû @¤ûd 8 ùgæûK 13ùe KjòQ«ò Kò, ùcûe aâjàe iû]^û Z ùKak GK Iñ @le @ùU ~ûjûKê CyûeY Keò R_ Keòaûe @Qò û ù~Cñ iû]K @«òc Êûõi _~ýð« R_ Keò[ûG ùi ùcûe _ec MZòKê _âû¯ Keò[ûG û (^òR _ec MZòKê MúZû mû^ \ûZû _âbê @¤ûd 7 ùgæûK 18ùe @Zò @^ê¼cþ @[ðûZþ @Zò ùaKûe (@ùgâÂ) ùaûfò KjòQ«ò û) MúZû @¤ûd 17 ùgæûK 23ùe KjòQ«ò Kò _ì‰ð _âcûcôûu _âû¯ò _ûAñ ùKak Zòù^ûUò cª Iñ ZZþ iZþ R_ KeòaûKê ^òùŸðg @Qò û (ù~Cñ[ôùe Iñ R_ aâjàue @ùU, ZZþ Gjû iûùuZòK @ùU û ù~CñUò _eaâju à R_ @ùU û Z[û iZþ ,Gjû c¤ iõùuZòK @ùU û ~ûjûKò _ì‰ð aâju à R_ @ùU) ùijò _ì‰ð _ecûcôûu ZZßmû^Kê ZZß\gðú i^Újó RûYòQ«ò, ZûuVûeê _âû¯ Ke û cêñ (MúZû mû^ \ûZû le_êeh ê ) RûùY ^ûjó û MúZû @¤ûd 8 ùgæûK 5 eê 7ùe KjòQ«ò Kò ~òG ùgh icdùe ùcûe iàeY KeêKeê geúe ZýûM Keò[ûG ùi ùcûe (aâjàu) bûa^ûùe bûaòZ ejò[ûG û _êYò

232

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

ùKùa c^êhý R^à ùjaZ ùijò iû]K ^òR iû]^û aâjàuVûeê jó _âûe¸ Keò[ûG û Zûjûe Êbûa ùijòbkò jó ùjûA~ûA[ûG û Gjûe _âcûY MúZû @¤ûd 16-17ùe c¤ @Qò Kò ù~Cñ iû]K _ìaðR^àùe ù~_eò aò iû]^û Keò @ûiòQò @ûMûcú R^àùe c¤ ÊbûaagZ ùijòbkò jó iû]^û Keò[ûG û) MúZû @¤ûd8 ùgæûK 7ùe KjòQ«ò Kò ,iaê icdùe ùcûe iàeY Ke Z[û ~ê¡ aò Ke, ^òüiù¦j ùcûùZ jó _âû¯ ùjaê û MúZû @¤ûd 8 ùgæûK 8eê 10 _~ýð«ùe ÆÁ KeòQ«ò Kò ù~Cñ iû]K @^^ý c^ùe _eùcgßeu ^ûce R_ Keò[ûG ùi i\û ZûjûKê iàeY Keòaûaûfû (_ec \òaýcþ _êeêh RûZò) ùijò _ec (ùgâÂ) \òaý _êeêh @[ðûZþ _eùcgße (_ì‰ðaâjà)uê _âû¯ ùjûA[ûG û (@¤ûd 8 ùgæûK 8) û ù~Cñ iû]K @^û\ò ,icÉu ^òd«û, iìlà eê @Zò iìlà- icÉu ]ûeY ù_ûhY Keòaûaûfû iì~ýðu bkò Ê _âKûgòZ @[ðûZþ ùZùRûcd geúe~êq, @mû^ eì_ú @§Kûe Vûeê ajêZ C_ùe (Kaòcþ) Kaòù\ða iyò\û^¦N^ _eùcgßeu iàeY Keò[ûG û (@¤ûd 8 ùgæûK -9) û ùijò bqò~êq iû]K Zòù^ûUò cªe R_e iû]^ûe gqò (^ûc R_e C_ûRð^) iûjû~ýùe ùgh icdùe geúe ZýûM Keò ~òaû icdùe ZâòKêUò C_ùe _jÆô @býûiagZ iûe^ûce iàeY Keò Keò ùijò \òaý eì_ @[ðûZþ ùZùRûcd @[ðûZþ iûKûe (_ec _êeêh) _eùcgßeuê jó _âû¯ ùjûA[ûG û (@¤ûd 8 ùgæû-10) û

“aâjà (le_êeh ê ) e iû]^û @^ê¼c (@ùgâÂ/ùaKûe) @ùU” MúZû @¤ûd 2 ùgæûK 12 Z[û @¤ûd 4 ùgæûK 5 Z[û @¤ûd 7 ùgæûK 18ùe KjòQ«ò Kò ,cêñ (MúZû mû^ \ûZû) ^ûgaû^ @ùU û ùcûe Z[û ùZûe R^à céZýê i\û ùjûAPûfò[a ô û ùKak Keû~ûA[ôaû Kcð jó _âû¯ ùja, ùcûl jêG ^ûjó û ùcûe iû]^û Keòaûaûfû ~\òaû C¡ûe iû]K @U«ò _e«ê ùicûù^ c¤ ùcûe @Zò ùaKûe (@^ê¼cûcþ) iû]^ûùe jó aýÉ @U«ò û G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 18 ùgæûK 62, 64,66ùe KjòQ«ò Kò ùijò _eùcgßeu geYùe ~û@û Z[û ùcûe _ìRý ù\a c¤ ùi jó @U«ò û _âû[ð^û:-C_ùeûq Zòù^ûUò cªe iû]^û ‘cêñ ’\ûie \ûi (eûc_ûf \ûi) ^òKUùe C_f² @Qò ù~CñMêWòKê Êdõ _ì‰ð _ecûcôû Kaòù\ða ^òRe @ûcôûcû^u C_ùe \dû Keò _â\û^ KeòQ«ò û KûjóKò^û aZðcû^ c¤c _úXú Pûfê@Qò û KûjóKò^û Kkò~M ê e _âûe¸ùe @û¸cû^ue _ìaR ð cûù^ @gòlZ ò [ôùf û ùi icdùe _eùcgßeu ZZßmû^Kê ^Kfú/bŠ i^Ú, Mêeê, cj« Z[û @ûPû~ýð cûù^ iaðcû^a icûRe \éÁò i¹êLKê @ûiòaûKê ù\ùf^ûjó, Z[û Kkò~êMe ùghùe iaê aýqò bqòjú^ Z[û cjûaòKûe ~êq ùjûA~òùa û Gùa aZðcû^e Gjò icd 20 Zc gZû±ú Vûeê gòlòZ icûR _âûe¸ ùjûAQò û Gjò c¤c _úXú @[ðûZþ c^êhý aõg Pûfê@Qò û aûÉaòK mû^ @ûc i\þMâ^Ú MêWòKùe aò\ýcû^ @ùU û ù~Cñ MêWòKê ^Kfú i^Ú, Mêeê, @ûPû~ýð Z[û

mû^ Mwû

233

cj« @mû^Zû agZü aêSò _ûeòùf ^ûjó û ù~Cñ KûeYeê iað bqicûR gûÈ aòeê¡ mû^e @û]ûeùe ùaKûe K[û (ùfûKùa\) C_ùe @ûgâòZ ùjûA gûÈaò]ô ZýûMKeò c^Kê iêùjAaû bkò @ûPeY (_ìRû) Keò @cìfý cû^a Rúa^Kê aý[ð Keê@Qò û gûÈ aò]ô @^êiûùe iû]^û:1. _â[c PeYùe aâjà MûdZâú cª \ò@û~ûG, ~ûjû\ßûeû Kck MêWK ò ê ùLûfòaûe @Qò û C_ù\g _âû¯ Keòaûaûfû bqûcôû Gjû bûaòa Kò MêeêRú Kjê[ôùf Kò Zòù^ûUò MêY (eRMêY-aâjàû, iZMêY-aò¾ê, ZcMêY-gòa)e _ìRû Keû~òa ^ûjó û Kò«ê cª R_ ùijò cû^ue ù\AQ«ò û ùicû^u _ûAñ ^òùa\^ @ùUKò ,Gjû _ìRû ^êùjñ û Kûke ùfûKùe @ûù¸cûù^ ejê@Qêñ û GVûùe @û¸cû^uê ù~Cñ iêaò]ûe @ûagýKZû ùja, ùiiaê aâjàû-aò¾ê-gòa @û\ò jó _â\û^ Keòùa û ù~_eò @ûù¸cûù^ aòRêkòe Kù^Ki^þ (fûb) ù^AQê û Zûjûe aòfþ (Lyð) ù\aûe @Qò û @ûù¸ aòRêkò aûfû cªú @[aû aòbûMe _ìRû Keê^ûjêñ û @ûù¸ ùicû^ue aòfþ ù\aê ùZùa aòRêkòe fûb còkò Pûfòa û Gjòbkò ùUfòù`û^þ (\ìebûh) e aòfþ I _ûYòe aòfþ @û\ò ù_÷V KeòPûfòaê Z @û¸cû^uê iêaò]û cû^ còkòPûfòa û @û_Y gûÈaòeê¡ iû]^û Keò bqòjú^ ùjûA~ûAQ«ò @[ðûZþ @û_Y _ìRýjú^ ùjûA~ûAQ«ò û ù~Cñ KûeYeê @û_Yuê ]^fûb @û\ò ùjC^ûjó û Gjò \ûi (eûc_ûfþ \ûi) @û_Yu MýûùeYÖe (C¼e\ûdú) ùjûA GjòKûk ùfûKe ùMûUòG aâjàûŠe gqòMêWòK (aâjàûaò¾ê-gòa-MùYg-cûZû @û\ò) iûjû~ýùe @û_Yuê iað iêaò]û _ê^ü _âûe¸ KeûAa Z[û @û_Yuê Gjò cªe R_ iûjû~ýùe Gcû^u aòfþ ù\A Pûfòaûe @Qò û ù~Cñ _â[c cª (iZþ iêKéZþ @aòMZþ Kaúeþ ) @ùU, Gjû @û_Yu _ìRû @ùU, ùd _ì‰ð _ecûcôû @U«ò Z[û ‘iZýcþ’fûb (`k) _âû¯ ùja û iZýcþe @[ð @aò^ûgú @[ðûZþ @ûcKê @aò^ûgú _\ _âû¯ Keòaûe @Qò û Gjò cªe Pûeòcûi _ùe @û_Yuê iZþ^ûc (iyû^ûcþ) c¤ còkòa, ~ûjûKò \êAUò cªe ùja û ùi[ôeê ùMûUòG cª\ßûeû Kûku GùKûAg aâjûà Še EY iêSa ò ûe @Qò û Zûjûe C_ûRð^ Keò @ûùc aâjà (le_êeêh) @[ðûZþ Kûku EY iêSòaûe @Qò û Zû’_ùe Gjò ‘Kûk’ @ûcKê icÉ _û_MêWòKeê cêq Keòù\a û MúZû @¤ûd ^õ-18e ùgæûK ^õ-62 Zcþ, Ga, ieYcþ, Mz, iaðbûùa^, bûeZ, Z_âûôiû\ûZþ, _ecþ, gû«òcþ, iÚû^cþ, _âû°ýiò, gûgßZcþ ûû @^êaû\:-(bûeZ) ùj bûeZ! Zê (iaðbûùa^) icÉ _âKûee (Zcþ) ùijò @mû^ @§Kûeùe Qê_[ò aô û _eùcgßeu (Ga) jó (geYcþ) geYùe (Mz) ~û@û û (ZZþ _âiû\ûZþ) ùijò _ecûcôûu Ké_û\ßûeûjó Zê (_eûcþ) _ec (gû«òc)þ gû«òKê Z[û (gûgßZcþ) i\û ejòaûaûfû iZý (iÚû^cþ) iÚû^/]ûc/ùfûKKê (_âû°ýiò) _âû¯ ùjaê û @^êaû\:-ùj bûeZ! Zê iaê _âKûee ùijò @mû^ @§Kûe ùe Qê_ò[ôaû _eùcgßeu geYùejó ~û@û û ùijò _ecûcôûu Ké_û \ßûeûjó Zê _ec gû«òKê Z[û

234

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

i\û ejòaûaûfû iZýiÚû^/]ûc/ùfûKKê _âû¯ ùjaê û @¤ûd ^õ-18e ùgæûK ^õ-66 iað]cðû^þ, _eòZýRý, cûcþ, GKcþ, geYcþ, aâR, @jcþ, Zßû, iað_ûù_býü, ùcûldòhýûcò, cû, gêPü ûû @^êaû\:-(cûcþ) ùcûe (iað]cðû^þ) iµì‰ _ìRû MêWòKê (_eòZýRý) ZýûMKeò Zê ùKak (GKcþ) ùijò GK _ì‰ð _ecûcôûu (geYcþ) geYùe (aâRþ) ~û@û û (@jcþ) cñê (Zßû) ùZûùZ (iað_ûù_býü) iµì‰ð _û_MêWòKeê (ùcûldòhýûcò) cêq Keòù\aò, Zê (cû, gêPü)@ûù\ø \êüL Ke^û û @^êaû\:-ùcûe iµì‰ð _ìRû MêWK ò ê ZýûMKeò Zê ùKak ùijò GK _ì‰ð _ecûcôûu geYùe ~û@û û cêñ ùZûùZ iµê‰ð _û_MêWK ò eê cêq Keòù\aò ,Zê @ûù\ø ùgûK Ke^û û C_ùeûq ùgæûK MêWòKe bûaû[ð @ùUKò ,Kûk(aâjà @[ðûZþ le_êeêh) Kjê@Qò Kò, @Rðê^ !Zê ùcûe geYùe ~\ò ejòaûKê PûjêñQ êZ R^à Z[û céZýê fûMòejòa û ~\ò _ecgû«ò Z[û iZýùfûK ~òaû_ûAñ PûjêQñ ê Z ùijò _ì‰ð _ecûcôûu geYùe Pûfò~û@û û ùi[ô_ûAñ ùcûe icÉ ]ûcðòK _ìRûMêWòKê @[ðûZþ iZý^ûc e _â[c cªe R_e C_ûRð^ ùcû’Vûùe QûWòù\A, Zû_ùe iaðbûaùe ùijò GK (iaðgqòcû^ @[ðûZþ ~ûjûu icKl @^ý ùKjò ^ûjûñ«ò, ùijò @\ßòZúd _eùcgße)u geYùe Pûfò~û ,Zû’_ùe cêñ ùZûùZ icÉ _û_ MêWòKeê (EY MêWòKeê) cêq Keòù\aò, Zê Pò«û @ûù\ø Ke^û, Z[û iZý^ûce \ßòZúd cªe C_ûRð^ @ûùc _eaâjà @[ðûZþ @le_êeêh Kê ù\Aù\aê, KûjóKò^û @ûùc @le_êeêhe ùfûK c¤ ù\A iZýùfûKKê ~òaûe @Qò, Zûue aòfþ (_ûCYû) ù\aûe @Qò û Zû’_ùe ZéZúd cª ‘iZýg±’ @[ðûZþ ‘iûe^ûc’ còkòa ~ûjûKò iZýùfûKùe iÚûdòZß _âû¯ KùeAa û ~\ò ùKjò aýqò aòù\g ~ûA[ôa, ùiVûùe Zû C_ùe ieKûeu EY [ôa _êYò Êù\g ù`eòaûKê Pûjóa Z ZûKê _â[ùc ùijò ù\ge EYeê cêqò ù^aûKê _Wòa û Zû_ùe ( No due certificate ) EYcêq _âcûY_Zâ _âû¯ Keòaûe @Qò, ùiùZùaùk ~ûA Zûe ù`eò@ûiòaû _ûAñ _ûiþù_ûUþð Zò@ûeò ùja, ^ùjùf ZûKê ù`eò @ûiòaû_ûAñ \ò@û~òa^ûjó û Gjò _âKûe @û_Y Gjò Kûke ùfûKùe gûÈ aòeê¡ iû]^û Keò bqòjú^ ùjûA EYú ùjûA~ûA@Q û _â[ùc @û_Yuê iûjêKûe Keû~òa û ùi[ô_ûAñ Kaòù\ða (Kaòe iûùjaþ @[aû Kaúeþ iûùjaþ) ùcûùZ \ûi (i^Ú eûc_ûfþ \ûi)Kê ^òRe _âZò^ò]ô ( Representative ) aù^A _ùVAQ«ò û ùijò _eùcgßeu Ze`eê Gjò \ûi @û_Yu ( Guaranter ) C¼e \ûdú ùja Z[û aâjàû-aò¾ê-gòa @û\ò gqòcû^u ijòZ _êYò[ùe Kù^Kþi^þ (iµKðe fûb) Kê _âûe¸ KùeAa û ~ûjûKò @û_Y Gjûu cªe C_ûRð^ Keò KòÉò MêWòK cû¤cùe aòfþ ù\aûe @Qò û ù~ùZ _~ýð« @û_Y Gjò céZ ùfûKeê cêqò ùjûA^[ôùa ùiùZ _~ýð« @û_Yuê icÉ ùbøZòK iêaò]û MêWòKê @]ôKeê @]ôK cûZâûùe còkò Pûfòa Z[û @û_Y \û^_ì^ý @û\ò Keò @]ôK bqò]^ú ùjûA~òùa û @^ý g±ùe ù~_eò @û¸cû^ue geúeùe Kck Zò@ûeò ùjûAQò û ù~ùa @ûùc

mû^ Mwû

235

geúe ZýûM Keò _ecûcôûu _ûLKê ~òaê ùiùZùaùk @û¸uê Gjò Kck MêWòK ù\A ~òaûe @Qò û ù~_eò 1. cìk Kckùe MùYg Rú, 2. Êû\ Kckùe iûaòZâú aâjàûRú, 3. ^ûbò Kckùe flàú Z[û aò¾ê Rú, 4. jé\d Kckùe _ûaðZú Gaõ gòaRú, 5. KY× Kckùe \êMðû (@Áwú) @Q«ò û Gjò Kck MêWòK c¤Kê @ûùc ùiùZùaùk ~ûA_ûeòaê ù~ùa @ûù¸ Gcû^ue EY Pêqò Keò ù\aê û _â[c C_ù\gùe @û_Yu icÉ Kck Lêfò~òa @[ðûZþ @û_Y EYcêq ùjûA~òùa û ù~ùa @û_Y ùgh icdùe geúe ZýûMKeò ~òaû @ûe¸Keòùa ùiùZùaùk @û_Yu eûÉû _eòÃûe còkòa @[ðûZþ @û_Yu iað EYcêq _âcûY_Zâ _âÉêZ ùjûA còkò~òa û _e«ê @ûcKê @ûce cìk cûfòK Kaòù\ða (Kaúeþ iûùjaþ)u _ìRû Keòaû CPòZ, ù~_eò _ZòaâZû _^ôú ^òR _Zòe _ìRûZ Keò[ûG, _e«ê ~ù[ûPòZ @û\e i¹û^ _eòaûee icÉue Keò[ûG û ù~_eò \ò@eKê _êZâ bkò Z[û ù\Xgêeuê aWbûBu bkò Z[û gûgê I gßgêeuê cûZû-_òZûu bkò û _e«ê ù~Cñ bûa^û ^òR _ZòVûùe [ûG Zûjû @^ýcû^uVûùe K\û_ò ùjûA_ûeòa^ûjó û VòKþ Gjò _âKûe Kaúeþ _eùcgßeu bqKê ^òRe bqò i`k Keòaûe @Qò û G[ô_ûAñ ùKøYiò @mû^ú aýqòu C_ù\g @[aû _âaù¼A ð aûKê MâjY Keòùa^ûjó û _ì‰ð aògûß ie ijòZ Gjò \ûi \ßûeû ^òùŸðgZ ò bqò cûMðùe fûMò eêj«ê û Gjò bqò icÉ gûÈ MêWK ò e @û]ûeùe @ùU û 2. \ßòZúd PeYùe iZý^ûc _â\û^ Keû~ûA[ûG û ~ûjûKò \êAUò cª aògòÁ @ùU û ùMûUòG Iñ (Icþ + \ßòZúdUò ZZþ ~ûjûKò iõùKZòK @ùU, ùKak iû]KKê jòñ Kêjû~ûA[ûG û 3. ZéZúd PeYùe iûe^ûc \ò@û~ûG, ~ûjûKò Zòù^ûUò cª aògòÁ @ùU û Icþ -ZZþ-iZþ (ZZþ -iZþ iûùuZòK @ùU ~ûjûKò iû]KKê jó Kêjû~òa) û Gjò _âKûe iûe^ûc (~ûjûKò Zòù^ûUò cª aògòÁ ùjûA~òa)e iàeY @býûi \ßûeû iû]K _ec \òaý _êeh ê @[ðûZþ _eùcgße Kaòù\ðauê _âû¯ ùja Z[û iZýùfûK ùe _ec gû«ò @[ðûZþ _ì‰ð ùcûlKê _âû¯ ùjûA~òa û aòùgh-aZðcû^ icdùe Gjò aûÉaòK iû]^û Gjò \ûie @Zòeq ò (ùcû aýZúZ) Kûjûeò _ûLùe ^ûjó û ~\ò ùKjò aýqò ùcûVûeê (Gjò \ûiVûeê) ùPûùeA ù^A ^òùR Mêeê ùjûA ^Kfú gòhý a^ûCQò ùZùa ùijòaýqò ajêcìfýaû^ aògòÁ c^êhý Rúa^e gZî @ùU; Zû’Vûeê iûa]û^ eêj«ê û ùi @^]ôKûeú ùjûA[ôaû KûeYeê ^òRe Rúa^ c¤ ^Á Keê@Qò Z[û ùbûkû, @mû^ú @^êPûeú cû^uê c¤ ^Kðe bûMú a^ûCQò, ZûjûKê Kûk\ßûeû ù_âeòZ \ìZ ùaûfò RûY«ê (PòjÜ«ê) û

gõKû icû]û^ 1. _âgÜ - C_ùeûq MúZû iûeeê Z iò¡ ùjCQò Kò aâjàû-aò¾ê Z[û gòaRúu _ìRû aý[ð @ùU û _e«ê cêñ Z Zòeòg ahð ]eò gòau _ìRû Keò@ûiêQò Z[û bMaû^ gâúKé¾ ùcûe ajêZ _âòd @U«ò û cêñ Gjò _âbêcû^uê QûWò_ûeòaò ^ûjó, Gcû^u _âZò ùcûe aòùgh ùcûj, @ûgqò bûa @ûiò~ûAQò û gâú MúZûRú e ^òZý _ûV KeêQò û

236

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

jùeeûc jùeKé¾, eûù]gýûc iúZûeûc, Icþ ^cü gòaûd, Iñ ^cü bMaùZ aûiêù\aûd @û\ò ^ûc R_ Keê@Qò û ùiûcaûeùe C_aûi aâZ c¤ KeêQò û c^Äûc^û eLô ]ûc Z[û c¦òe MêWòKùe (KûaW) _ûYò Xûkòaû _ûAñ ~ûG û c¦òe MêWòKùe cì¼ðú _ìRû Keòaû _ûAñ ~ûCQò û ÊMð _âû¯òe Azû KeêQò Z[û _eµeûMZ _ìRû KûeYeê RùY cj«uVûeê C_ù\g (\úlû) c¤ ù^A iûeòQò û C¼e - Ké_dû @û_Y _êYò[ùe C_ùeûq MúZûiûe Kê _X«ê, ù~ùZ _~ýð« @û_Y ZZßmû^ ijòZ iµì‰ð _eòPòZ ^ùjùa, ùiùZ _~ýð« Gjò iõKû eì_ú KYÖû @û_Yuê `êWòPûfò[ôa û ù~_eò C_ùe C\ûjeY @Qò Kò ,IfUû bûaùe [ôaû iõiûe eì_ú aéle C_ùe [ôaû cìk (ùPe) Z _ì‰ð _ecûcôû _eùcgße @U«ò û Zòù^ûUò MêY eì_ú (eRMêY-aâjàû, iZMêY-aò¾ê, ZcMêY-gòa) gûLûMêWòK @Qò û @û_Y GK @û´e Pûeû fùMA[ôùa, ~\ò Pûeûe cìkùe _ûYò ù\ùa (_ìRû Keòùa), ~ûjû`kùe Zûjû aW aél ùjûA_ûeòa, Zû’_ùe Zjûe gûLûMêWòKùe `k ùja û @û_Yuê K'Y gûLû MêWòKê bûwòù\aû_ûAñ Kêjû~ûCQò ? Gjò _êÉKùe [ôaû 222 _éÂûùe [ôaû ‘iò]û bûaùe fMû~ûA[ôaû bqò eì_ú Pûeûe PòZâ, ù\L«ê @[ðûZþ gûÈaò]ô @^êiûùe iû]^û û’ Gjò _âKûe _ìRû Z _ì‰ð _ecûcôû @[ðûZþ cìk (ùPe)e Keòaû CPòZ û Zû’_ùe Kcð`k Zòù^ûUò MêY (aâjàû-aò¾ê-gòa) eì_ú gûLûMêWòKùe ]eòa (ùja) û G[ô_ûAñ KòQò aò QûWòaû @^êPòZ û ùKak ^òRe bqò eì_ú PûeûKê iò]û bûaùe fùMAaûe @Qò û @[ðûZþ gûÈaò]ô @^êiûùe iû]^û _âûe¸ Keòaû CPòZ û aZðcû^ icdùe icÉ _aòZâ bq icûR gûÈ aò]ô ZýûMKeò c^cêLú @ûPeY Keê@Qò @[ðûZþ bqò eì_ú PûeûKê IfUû bûùa fùMA eLôQò û ~\ò ùKjò aýqò Gjòbkò bûaùe Pûeû fùMA eLôQò ùZùa ZûjûKê cìLð jó Kêjû~ûG û (\dûKeò ù\L«ê IfUû bûùa fùMA[ôaû bqòeì_ú Pûeûe PòZâ 221 _éÂûùe û G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 12 eê 18 _~ýð«ùe Zòù^ûUò MêY (eRMêYaâjûà ,iZMêY-aò¾,ê ZcMêY-gòa)u _ìRû _~ýð« jó iúcòZ aê¡ò eLôaû aûfû, ù~Cñcûù^ Gcû^u aýZúZ @^ý KûjûeòKê _ìR«ò ^ûjó ùicû^uê eûli ÊbûaKê ]ûeY Keò[ôaû ijòZ, c^êhý cû^u c¤ùe ^úP, \êÃcð Keòaû aûfû cêLð ùaûfò KjòQ«ò Z[û KjòQ«ò Kò Gcûù^ ùcûùZ c¤ _ìR«ò ^ûjó û Zû’_ùe ^òR iû]^ûKê c¤ MúZû mû^\ûZû _âbê (aâjàû/le_êeêh) @Zò @ùgâ (@^ê¼cûcþ) @[ðûZþ aý[ð ùaûfò KjòQ«ò û G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 18 ùgæûK 62,64, 66 Z[û @¤ûd 15 ùgæûK 1eê 4 ùe KjòQ«ò Kò ùijò _ì‰ð _ecûcôû (IfUû bûùa [ôaû iõiûe eì_ú aéle cìkùe _ìRûKe)u geYùe ~û@û, Zûueò _ìRû ZZß\gðú i^Úu aùZAaû cûMð \ßûeû Ke (MúZû @¤ûd 4 ùgæûK 34 ùe ZZß\gðú i^Úu _âZò iõùKZ KeòQ«ò) û ùijò _ì‰ð _ecûcôû u gûÈaò]ô @^êiûùe iû]^û Keòaû `kùe jó iû]K _ec gû«ò Z[û iZýùfûKKê _âû¯ ùjûA[ûG, @[ðûZþ _ì‰ðùcûl Kê _âû¯ Keò[ûG û MúZû mû^\ûZû _âbê (le_êeêh/Kûk) Kjê@Q«ò Kò cêñ c¤ Zûueò _ìRû Keò[ûG, @^ýicùÉ c¤ Zûueò _ìRû Keòaû CPòZ û

mû^ Mwû

237

@û_Y MúZûRú e ^òZý _ûV c¤ KeêQ«ò ,cûZâ iû]^û MúZûRúùe a‰ðòZ aò]ô aòeê¡ùe Keê@Q«ò û ù~Cñ cª MêWòKe (jùeKé¾ jùeeûc, eûù]gýûc iúZûeûc, Icþ ^ùcûgòaûd, Icþ ^ùcû bMaùZ aûiêù\aûd,eûù]eûù] gýûcþ còfûù\ @û\ò cªMêWK ò ) @û_Y R_ KeêQ«ò Z[û @^ý iû]^ûcû^ -aâZ Keòaû, C_aûi Keò c¦òeùe _ûYò Xûkòaû, Zú[ð I ]ûc MêWòKùe \û^ Z[û _ìRû Keòaû_ûAñ ~òaû, Mwû iÜû^ Z[û Zú[ð MêWòKùe ùjaûKê [ôaû Kê¸ ùckûùe iÜû^ _aòZâ MúZû Rúùe a‰ðòZ ùjûA^[ôaû KûeYeê gûÈaò]ô ZýûM Keò c^cêLú @ûPeY (_ìRû) ùjfû û ù~Cñ iaêKê _aòZâ MúZû Rú @¤ûd 16 ùgæûK 23,24ùe aý[ð (ùaKûe) ùaûfò KjòQ«ò û

“MŸú Z[û cj« _eµeû aò h dùe RûYò a û aò h d” cj« I MŸú _eµeû aòhdùe RûYòaû aòhd - ùKøYiò GKû« iÚû^ùe @[aû ije aû ùKøYiò Mâûcùe ùKjò cjû^ @ûcôû, i^Ú @[aû iû]K ejê[ôfû û ùijò i^Úe geúe ZýûM Keòaû_ùe ZûKê cù^ eLôaû _ûAñ Zûjûe geúee @«òc iõÄûe iÚkùe GK _[e aû AUûùe Zò@ûeò iàéZò (icû]ô) Zò@ûeò Keò\ò@û~ûA[ûG û Zû’_ùe ùijò _aòZâ @ûcôûe @^êPûeú aû aõgR Zûjûe _[eùe Zò@ûeò GK cì¼ðú eLô\ò@«ò û KòQò\ò^ _ùe gâ¡ûkêcûù^ ~û@û«ò Gaõ KòQò ]^ \û^ KeòaûKê fûMò~û@û«ò û ùijò icû]ôKê c¦òee eì_ ù\A\ò@«ò Z[û ùijò i^Ú/ Ehòe aõgRcû^uê ]^ C_ûRð^e ùfûb iéÁò ùjûA~ûA[ûG û ùicûù^ bqcû^uê bùŠAaû _âûe¸ Keò\ò@«ò Kò, ù~Cñ aýqò GVûKê \gð^ KeòaûKê @ûiò[ûG ZûjûKê _ì‰ð ùcûl _âû¯ ùjûA[ûG û icÉ fûb còkò[ûG, ~ûjû Gjò cjû_êeêhu Rúa^ Kûkùe gòhý cû^uê còkê[ôfû û Gjò cì¼úðò iûlûZþ ùijò i^Úuê jó RûY«ê û ~òG GVûKê @ûiòa^ûjó Zûjûe ùcûl i¸a ^êùjñ @û\ò -@û\ò _âPûe Keòaûùe fûMò~û@û«ò û ùijò @mû^ú cû^uê ùKjò _Pûeòùa Kò, ù~_eò ùKjò RùY ùa÷\ý[ôfû, ùi ^ûWú ù\LôKeò Jh] ù\C[ôfû, ùeûMú iêiÚ ùjûA~ûC[ôfû û ùijò ùa÷\ýe céZýê ùjûA~òaû_ùe Zûjûe cì¼ðú aù^A iÚû_òZ Keò ùKjò fûÆê@û Kjòa ù~ Gjò cì¼ðú ùijò ùa÷\ý bkò Kû~ýð Keê@Qò, ~òG Gjûe \gð^ KeòaûKê @ûiòa ùi _ì‰ð iêiÚ ùjûA~òa @[aû Êdõ ^Kfú ùa÷\ý ùjûA~ûA ùKjò aiò~òa Kò cêñ c¤ Jh] ù\CQò û _e«ê icÉ C_Pûe Jh]Mâ^Úe aò_eúZ ù\C@Qò û ùi icÉuê VKêQò KûjóKò^û ùKak ]^ C_ûRð^ Zûjûe CùŸgý @ùU û ù~ ùKøYiò aò i^Ú aû _âbêu cì¼ðú @û\eYúd iáZò Z @ùU û _e«ê _ìR^úd K\û_ò ^êùjñ û Gjòbkò jó ùKjò i^Ú aû _âbêu cì¼ðú aù^A Zûjûeò @ûkùe ùKjò _êRûeú / cj« KjòaKò cêñ c¤ ^ûc (\úlû) ù\CQò û ùijò cjû^êbûa icÉ iû]^û ùijò _aòZâ gûÈe aò_eúZ ù\C@Qò û ~ûjûKò ùijò cjû^ i^Ú ^òR @^êbaeê ùfLô[ùô a û ùZùa ùijò ^Kfú i^Ú / cj« Êdõ ù\ûhú @U«ò Z[û @^êPûeú cû^ue c¤ Rúa^ aý[ð Keòaûe bûe ^òR cêŠùe ù^C@Q«ò û i^Ú Z ùMûUòG icdùe ùKak RùYjó cûZâ @ûiò[ûG û Zûueò cûMðùe ùKûUò ùKûUò ^Kfú i^Ú, cj« Z[û @ûPû~ýð aû]K ùjûA[û’«ò û

238

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

ùKøYiò RùY i^Ú Rú u geúe ZýûM_ùe i^Ú @[aû cj« _eµeû _âûe¸ ùjûA[ûG û _ìaðeê [ôaû i^Úu iÚû^ùe MŸúe elYû ùalY _ûAñ RùY _âa§K ^òaûð PòZ Keû~ûA[ûG, ~ûjûKê cj« Kêjû~ûA[ûG û Zûuê ùKak ùijò _aòZâ iáZ_ ò úVe ù\LûgêYû Keòaû_ûAñ jó ^ò~êq Keû~ûA[ûG û Zû_ùe ùfûbagZ ùi Êdõ jó Mêeê ùjûA MŸúùe aiò[ûG Z[û bqò Pûjêñ[ôaû ùiÜje @ûcôûcûù^ ùijò Mêeêe mû^ C_ùe @ûgâòZ ùjûA ^òR ^òRe Rúa^Kê aý[ð Keò~û@û«ò û cj« _eµeûùe ^òdc Keû~ûAQò Kò _ìaðZ^ cj«e _â[c _êZâ cj« _\e @]ôKûeú ùja û ~\òaû ùijò _êZâ @mû^ú Gaõ c\ý_ ùjûA[ûC^û KûjóKò û Gjû bqòcûMð @ùU, G[ôùe ùKak _ì‰ð i^Újó Rúa C¡ûe Keò_ûeòùa û \êA-Zòù^ûUò cj« _eµeûe _êÉK Gjò \ûi _XòQò û ùi[ôùe ù\LôQò Kò GK ahð @[aû \êAahð adie _òfûKê MŸú C_ùe aùiA \ò@û~ûAQò û Zû’_ùe ùijò ùQûU_òfû aWùjûA ^ûc (\úlû) \û^ KeòaûKê fûMòMfû û \ßòZúd _êÉKùe _XòQò ù~ ,GK _ûÆ ahðe _òfûe _òZû, ~òGKò cj« [ôfû ùi jVûZþ céZýêKê _âû¯ ùjûAMfû û Zû’_ùe Zûe cûZû Gaõ MŸúe iõMV^ ùijò _ûÆahðe _òfûKê cj« _\ùe ^ò~q ê Keò ù\ùf û KòQòahð _~ýð« ùi MêeêRú ùjûA ejòfû û 2. ùMûUòG cj« _eµeûe AZòjûiKê _Xòfò ù~, cj«e ùKøYiò i«û^ ùjfû^ûjó û Zûe céZýê ùjûAMfû û bûBe céZýê _â[ùc ùjûAiûeò[ôfû û ùKøYiò i«û^ ^[ôfû û MŸúe elYûùalY _ûAñ ùijò Kìkùe i«û^ ùjaû_~ýð« GK ùiaKKê @iÚûdú bûùa cj« ^ò~êq Keòù\ùf û KòQò \ò^ _ùe cj« Kìkùe Kûjûeò GK i«û^ ùjfû, @iÚûdú cj« MŸú ù^A _kûAMfû û @^ý ùKøYiò GK ijeùe Êdõ jò MŸú iÚû_^ Keò cj« ùjûA aiòMfû, ùiVûùe ^ìZ^ ù\ûKû^ ùLûfòù\fû Z[û _ìaðeê [ôaû iÚû^ùe GK @ùXA ahðe _òfûKê cj« Keòù\ùf û 3. GK cj« _eµeûe AZòjûi ù\Lôfòù~, aW_ê@ NeZýûM Keòù\fû û Zû’Vûeê ùQûU _ê@Kê cj« _\ùe ^ò~êq Keò\ò@ûMfû û ùiVûùe GK c¦òe Zò@ûeò ùjûAMfû Gaõ KòQò\ò^ _~ýð« ùiVûKê @]ôK cûZâûùe ‘_ìRû ùbUòe ]^’ @ûiòaûKê fûMòfû û ùijò aW _ê@e i«û^ KjòfûKò Gjò c¦òe C_ùe @ûce @]ôKûe @Qò û Gjò KûeYeê SMWû @ûe¸ ùjûAMfû û MŸú C_ùe aòeûRcû^ cj« Rú e jZýû Keò\ò@ûMfû û _êYò Zû’e aW _ê@Kê cj« @[ðûZþ MŸúe @]ôKûeú bûùa ^ò~êq Keòù\ùf û ZûjûKêc¤ jZýû Keò\ò@ûMfû û Zû’_ùe Zûe @^ý bûBKê MŸú C_ùe aùiA \ò@ûMfû û @^ý RYK, ~òGKò ^òRKê @]ôKûeú ùaûfò Kjê[ôfû ùi ^ìZ^ iÚû^ ^òcðûY Keò ^ì@û ù\ûKû^ ùLûfòù\fû û RùY @^ý RYK C_ùe ùcûKŸcû Keò iêLcd Rúa^Kê ùfûbagZ ^Kðùe _eòYZ Keòù\fû û Zûjû @ûC ]ûc K'Y ejòfû? ZûjûZ KêeêùlZâ e cjûbûeZ ~ê¡e _âûwY ùjûAMfû û KòQò cj« cûù^ i^Ú aù^Aaû_ûAñ GùR^þiú ù^AQ«ò û fûfþ ewe aÈ ]ûeY KùeA[û’«ò û _ìaðe ^ûcKê a\ùkA @^ý ^ûc eLô\ò@«ò û Zû_ùe ùijò ‘^òùR ^òùR’ ùjûA[ôaû cj«e ‘Zò@ûeò Keò[ôaû’ gòhý ^Kfú i^Ú ùjûA iek @ûcôûcû^ue Rúa^ ijòZ ùLk ùLkò[û’«ò Z[û ajêcf ì ý c^êhý Rúa^Kê aý[ð Keê@Q«ò Z[û iek, ^òÃ_U @ûcôûcû^u

mû^ Mwû

239

Rúa^Kê c¤ ^ûg Keê@Q«ò, Z[û cjû_û_e bûMú ùjC@Q«ò û ù~Cñ icdùe eûRû _eòlòZ cjûgduê i_ð \õg^ Keòaûe [ôfû û ùi icdùe _ì‰ð Mêeêe @ûagýKZû _Wòfû, KûjóKò^û _ì‰ð i^Ú aò^û Rúae KfýûY @i¸a @ùU û ùiùZùaùk _é[ôaúe icÉ Ehòcûù^ eûRû _eòlòZuê \úlû ù\aû_ûAñ Z[û iûZ\ò^ gâúc\þ bûMaZ iê]ûiûMee K[û gêùYAaû _ûAñ c^û Keòù\ùf û KûjóKò^û i¯c \ò^ùe icÉue mû^e _âKéZ gqò ùfûK ùfûP^Kê @ûiòaûe [ôfû, ùijò KûeYeê ùKjò c¤ @ûMKê @ûiòaûKê iûji Kùf^ûjó û Êdõ gâúc\þ bûMaZ iê]ûiûMee ùfLK cjhðò ùa\aýûi cjûgd c¤ @ic[ðZû aýq Kùf û KûjóKò^û ùijò EhòR^ _âbêu _âZò bd bûa eLê[ôùf û ùi[ô_ûAñ ùicûù^ c¤ eûRû _eòlZ ò u Rúa^ ijòZ ùLk ùLkòaûKê CPòZ cù^Kùf ^ûjó û eûRû _eòlòZu KfýûY (^òaðûY) _ûAñ cjhðò iêKù\auê ÊMðeê WKûMfû û ~òGKò eûRûuê \òlû ù\ùf Z[û iûZ\ò^ _~ýð« bûMaZ K[û gêùYA eûRû _eòlZ ò ue ù~ZòKò C¡ûe iêKù\a Ehò Keò_ûeò[û’ù«, Kùf û cûZâ aZðcû^e Mêeê, i^Ú, cj« Z[û @ûPû~ýð cûù^ _âbu ê iõaò]û^ ijòZ @_eòPZ ò @U«ò Gaõ bd c¤ Keê^ûjûñ«ò û ùi[ô_ûAñ bdue ù\ûhe _ûZâ ùjûA ù\ûhú ùjC@Q«ò û Jùeûõ _õ[þ aZûajúõ, Êdõ ^Rûù^ eûjþ û @^@]ôKûeú K[û-_ûVKùe I \úlû ù\ùaõ, ajêZþ KeZþ Mê^ûjþ û aZðcû^ icdùe _âaP^ I Mâ^Ú MêWòKe _ûV Keòaû I ^ûc /\úlû \û^ Keòaû bkò Kû~ýð bŠ, cêLð Mêeêcû^ue ^BaXò bkò cûWò@ûiòQò û ùKùZK Mêeêcûù^Z ùKøYiò i\þMâ^Úe iûjû~ý ^ù^A ^òR c^eê aûjûeê[ôaû ~ûaZúd aûùR K[û _âaP^ ^ûcùe ùfûKuê gêYûCQ«ò ûKûjóKò^û iað _aòZâ ]cðe _aòZâ @ûcôûcûù^ ZZßmû^ ijòZ @_eòPòZ @U«ò û ù~Cñ[ô_ûAñ ^Kfú Mêeê I i^Ú Z[û cj« cû^ue fûbR^K ù\ûKû^ Lêaþ bfPûfòQò û cûZâ ù~Cñ icdùe _aòZâ bq icûR @û¤ûcôòK ZZßmû^ ijòZ _eòPòZ ùjûA~òùa û ùiùZùaùk Gjò ^Kfú Mêeê, i^Ú, @ûPû~ýð cû^uê fêPòaû_ûAñ iÚû^ còkòa^ûjó, ùghùe ùicû^uê Mê¯ bûaùe _kûd^ Keò _òQû QWûAaûKê _Wòa û

“_aòZâ Zú[ð Z[û ]ûc MêWòK aòhdùe RûYòaû aòhd” ùKjò iû]K Ehò cjûgd ùKøYiò GK iÚû^ @[aû Rkûgd C_ùe aiò iû]^û Kùf @[aû iû]^û \ßûeû C_ûRðòZ @û¤ûcôòK gqòe _â\gð^ Kùf û ùi ^òRe bqòe C_ûRð^ Keò iû[ôùe ù^AMùf Z[û ^òRe AÁ ùfûKKê _âû¯ ùjùf û _ùe ùijò iû]^û iÚk Zú[ð aû ]ûce ^ûcùe ^ûcòZ ùjfû, Gùa ùKjò ~\ò ùijò iÚû^Kê ù\LôaûKê ~òùa Kò GVûùe ùKøYiò iû]K ejê[ôùf û ùi ajê ùfûKu KfýûY KeòQ«ò û _e«ê Gùa ùiVûùe ^û Z i^Ú cjûgd @Q«ò, ~òGKò C_ù\g ù\ùa û ùi Z ^òRe bqò C_ûRð^Keò PûfòMùf û aòPûeKe«ê:- Ké_dû Zú[ð I ]ûcKê GK ùjcû\Éû RûY«ê û RùY aýqò ^òR

240

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

_ùWûgúe ùjcû\Éû cûMò @ûYòùf û ùi ja^ (ùjûc)e iûcMâú ùi[ôùe KìUòùf Z[û cûRò ù]ûA ù`eûAù\ùf û ù~Cñ Klùe ùjcû\Éû eLô[ôùf ùijò Kleê iêM§ @ûiòaûKê fûMòfû û Nee i\iýcûù^ ù\Lôùf Kò Gjò iêM§ ùKCñVûeê @ûiê@Qò Z RYû_Wòfû Kò ùjcû\Éûeê ùijò iêM§ @ûiêQò û ùicûù^ aêSòMùf Kò ù_ûWgú ù^A~ûA[ôùf, ùaûù] ùi ùKøYiò iêM§~êq \âaý KìUòQ«ò û KòQò\ò^_ùe ùijò iêM§ @ûiòaû a¦ ùjûAMfû û Gjò _âKûe Zú[ð I ]ûcKê GK ùjcû\Éû RûY«ê û ù~_eò iûcMâú KìUú [ôaû aýqò ^òRe icÉ \âaý ù_ûQò eLôù^ùf û Lûfò ùjcû\Éû ù`eûAù\ùf û Gùa ùKjòRùY ùijò ùjcû\ÉûKê ùKak iêNõòiûeò jó KéZû[ð ùjfò ùaûfò cù^Keòùa Z Gjû Zûue ùaûKûcú @ùU û Zûuê c¤ iûcMâú @ûYòaûKê _Wòa, ùZùa ~ûA _ì‰ð fûb ùja û VòKþ Gjò _âKûe ]ûc I Zú[ð iÚû^ùe ejòaû aûfû _aòZâ @ûcôûZ eûc^ûce iûcMâú KìUúKeò ù_ûQò i`ûKeò ^òRe icÉ C_ûRð^Kê iû[ôùe ù^AMfû û _ùe @mû^ú gâ¡ûkê, ùijò iÚû^Kê ~òaû cûZâKê KfýûY _âû¯ò bûaòùa Z ùicû^u cûMð \gðK (Mêeê cû^)u gûÈ aò]e ô jòZ aZûA[ôaû iû]^ûe jó _eòYûc @ùU û ùijò cjû^ @ûcôû i^Úu bkò _âbiê û]^û Keòaû `kùe KfýûY i¸a ùja û ùi[ô_ûAñ ZZß\gðú i^Úuê ùLûRò ZûuVûeê C_ù\g ù^A @ûRúa^ bqòKeò ùcûl _âû¯ Keòaû CPòZ û gûÈaò]ô @^êKk ì iZýiû]^û ùcû’Vûùe (\ûi Vûùe) C_f² @ùU û Ké_dû ^ògË ê _âû¯ Ke«ê û

“gâ ú @ce^û[ ]ûce iÚ û _^û Kò _ eò ùjfû?” bMaû^ gue cjûgd _ûaðZúuê GKû« iÚû^ùe C_ù\g ù\A[ôùf ,ù~Cñ KûeYeê cûZû _ûaðZú GùZ cêq ùjûAMùf ù~ ù~ùZ_~ýð« _âbê gòa(ZcMêYú) ue céZýê ùja^ûjó, ùiùZ _~ýð« Ccû cûZûue c¤ céZýê ùja ^ûjó û iûZ[e eRMêYú -aâjàûu céZýê C_eûù« bMaû^ aò¾ê (iZßMêYú)u céZýê ùja û iûZ aò¾êu céZýê C_eû« gòau céZýê ùja û ùiùZùaùk ~ûA cûZû _ûaðZú céZýêKê _âû¯ ùjùa, _e«ê _ì‰ð ùcûl ùjfû^ûjó û Z[û_ò c¤ ù~ùZ cûZâûùe fûb _ûaðZúuê ùjfû Zûjû c¤ ùKak iVòKþ @]ôKûeúuVêñ C_ù\g cª ù^aû_ùe ùjfû û Zû’_ùe gâ¡ûkê cûù^ ùijò iÚû^Kê cù^eLôaû_ûAñ ZûKê iêelòZ eLôùf Z[û \gðK ùiVûKê ~òaûKê fûMòùf û ù~_eò Gjò \ûi (i^Ú eûc_ûfþ)iÚûù^ iÚûù^ ~ûA iZþiw Keò[ûG û ùiVûùe Lôeò I jûfê@û c¤ Zò@ûeò Keû~ûG û ù~Cñ bqûcôû C_ù\g _âû¯ Keò^òG, Zûjûe KfýûY ùjûA~ûG û iZþiw icû¯ ùjfû_ùe icÉ ùUYÖþ @û\ò ùLûfòù\A @^ýiÚû^Kê iZþiw Keòaû_ûAñ PûfòMùf, _ìaðe iÚû^ùe ùKak cûUò @[aû AUûùe Zò@ûeò bûUú /Pìfú ejò~ûA[ûG û Zû’_ùe ùKjò RùY ùijò ijee aýqòKê KjòaKò @ûi«ê @û_Yuê ùijò iÚû^ ù\ùLA @ûYòaò ù~CñVûùe i^Ú eûc_ûfþ \ûi Rú u iZþiw ùjûA[ôfû, Lôeò aù^A[ôùf û _ùe ùijò bûUú /Pìfú MêWòKê ù\Lôaû_ûAñ ~ûA[ôaû aýqòKê ^û Z Lôeò còkf ò û, ^û iZþiwe @céZ aP^ gêYa ò ûKê còkf ò û, ^û C_ù\g _âû¯

mû^ Mwû

241

ùjûA_ûeòa ~ûjû`kùe KfýûY ùjûA_ûeòa û ùi[ô _ûAñZ i^Úuê jó ùLûRòaûKê _Wòa, ù~CñVò iZþiw Pûfê[a ô , ùiVûùe iaðKû~ýð iò¡ ùjûA_ûeòa û VòKþ Gjò _âKûe Zú[ð I ]ûc MêWK ò ê ~òaûZ ùijò iàeYúd iÚû^ eì_ú bûUú / Pìfú)Kê ù\Lôaû cûZâ bkò û Gjû _aòZâ MúZûùe a‰ðZ ò ùjûA^[ôaû ù~ûMêñ gûÈ aòe¡ ê @ùU û ù~Cñ[_ ô ûAñ ùKøYiò fûb ^ûjó û (_âcûY -_aòZâ MúZû @¤ûd 16 cª 23-24) û ZZßmû^ jú^ i^Ú I cj« Z[û @ûPû~ýð cû^u \ßûeû bâcZ ò gâ¡ûkê cûù^ Zú[ð I ]ûc MêWK ò ê @ûcôKfýûYûù[ð ~û@û«ò û gâú @ce^û[ Rúu ~ûZâûùe ~ûA[ôaû gâ¡ûkê Zò^ò Pûeò [e ae` SWùe \aò~ûA céZýêKê _âû¯ ùjùf û _âùZýK [e ceòaû bqu iõLýû jRûùeeê @]ôK ùjC[ôfû û aòPûeYúd aòhd @ùUKò ,~\ò gâú @ce^û[ Rúu \gð^ I _ìRû fûb\ûdK ùjûA[û@û«û ùZùa K'Y bMaû^ gòa ùijò gâ¡ûkê cû^u elû Keò^[û’ù« ? @[ðûZþ _âbê gòa Rú c¤ gûÈ aòe¡ ê iû]^ûùe @_âi^Ü @Q«ò û

“ùa÷ ÷ ù ¾û ù\aúu c¦ò e e iÚ û _^û Kò _ eò ùjfû?” ù~ùZùaùk cûZû iZú (Ccûù\aú) ^òR _òZû eûRû \lu ùjûc KêŠùe f¶_â\û^ Keòaû `kùe Rkò~ûA céZýêKê _âû¯ ùjùf, bMaû^ gòaRú Zûue @iÚò KuûkKê ùcûj cûdûùe agùjûA iZú (_ûaðZú) ùaûfò bûaò \gjRûe ahð _~ýð« Kû§ùe ùaûjò _ûMku bkò Nêea ò ûKê fûMòùf û bMaû^ aò¾ê Rú iê\gð^ PKâ iûjû~ýùe “iZú” u KuûkKê Qò^Ü bò^Ü Keòù\ùf û ù~Cñ iÚû^ùe geúee cSò@õg _Wòfû ùiVûùe ZûKê cûUò bòZùe ù_ûZò ù\ùf û Gjò ]ûcðòK NUYûKê iàeY eLôaû_ûAñ Zû C_ùe GK c¦òe bkò iàeYúd _úV ^òcûð Y Keòù\ùf Kò Kûùk @ûMKê @ûiê[a ô û icdùe ùKjò Gjû Kjò^ù\C ù~ _êeûYùe bêfþ ùfLû~ûAQò û ùijò c¦òeùe GK cjòkûe PòZâ eLô ù\ùf Gaõ ZûKê ùa÷ù¾ûù\aú KjòaûKê fûMòùf û ùijò c¦òee ù\LûgêYû Keòaû_ûAñ I gâ¡ûkê \gðKcû^uê ùijò iÚû^e KûjûYú Kjòaû_ûAñ RùY b\âaýqòuê ^ò~q ê KeûMfû û ZûjûKê @^ý ]ûcðòK aýqò cûù^ KòQò ùaZ^ ù\C[ôùf û Zû’_ùe Zûjûe aõgR cûù^ \gðK cû^uVûeê ùbUú (\û^) ù^aû _âûe¸ Keòù\ùf Gaõ KjòaûKê fûMòùf Kò RùY aýqòe ùa_ûe aûYòRý a¦ ùjûA~ûA[ôfû, cûZûuê gùj Uuû iõKÌ Kùf, ùMûUòG ^Wò@û bûwòùf û ùi ajêZ ]^aû^þ ùjûAMùf û GK ^òüi«û^ \µZò [ôùf û ùi \êùjñ cûZûuê \êAgj Uuû, ùMûUòG gûXú, GK ʉð ^òcðòZ jûe PùXAaûe iõKÌ Kùf Zûuê _êZâ _âû¯ò ùjfû û Gjò _âKûe iek ^òüÃ_U @ûcôûcûù^ Gjò ùaKûe K[û MêWòK C_ùe aògßûi Keò ^òRe _aòZâ MúZû Z[û ùa\Kê bêfòMùf û ù~Cñ[ôùe ùijòiaê _ìRû MêWòKê gûÈaò]ô ejòZ ùfLû~ûAQò û ù~Cñ[ô_ûAñ ùKøYiò _âKûe iêL ùjûA^[ûG, ^û ùKøYiò Kû~ýð iò¡ ùjûA[ûG, ^û _ec (ùgâÂ) MZò @[ðûZþ cêqò ùjûA[ûG û (_âcûY-MúZû @¤ûd 16 cª 23,24) û Gjò _âKûe ù~CñVò ù\aúu @ûLô _Wòfû ùiVûùe ù^÷^û ù\aúu c¦òe I ù~CñVò Rßòjû _Wòfû ùiVûùe gâú Rßûkû Rúu c¦òe Z[û ù~CñVò c¤bûM _Wòfû ùiVûùe ùa÷ù¾û ù\aúu c¦òee iÚû_^û ùjfû û

242

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

“_êeúùe gâú RM^Üû[ Rú u c¦òe @[ðûZþ ]ûc Kò_eò Zò @ ûeò ùjfû” IWògû eûRýùe A¦â\ýêcÜ(A¦â\c^) ^ûcùe RùY eûRû[ôùf û ùi bMaû^ gâúKé¾ Rúu @^^ý bq [ôùf û ùMûUòG eûZâòùe gâúKé¾ eûRûuê Ê_Üùe \gð^ ù\A Kjòùf Kò RM^Üû[ ^ûcùe ùcûe GK c¦òe aù^A\ò@ û gâúKé¾ Gjû c¤ Kjò[ôùf Kò Gjò c¦òeùe cì¼ðú _ìRû Keû~òa ^ûjó û ùKak RùY i^Úuê QûWòaûe @Qò ~òGKò \gðK cû^uê _aòZâ MúZû @^êiûùe mû^ _âPûe Keòùa û icê\â Kìkùe ùijòiÚû^ c¤ ù\LûAùf ù~CñVò c¦òe ùjaûe [ôfû, iKûkê CVò eûRû A¦â\c^ ^òR _^ôúuê Kjòùf Kò @ûRò eûZòùe bMaû^ gâúKé¾ ù\LûMùf û c¦òe ^òcûð Y Keòaû_ûAñ Kjòùf û eûYú Kjòùf gêbKû~ýðùe aòk´ KûjóKò ? iað iµ¼ò Zûueò \dûeê còkòQò û ùiiaê Zûuê ic_ðòZ Keòaû_ûAñ Pò«ûKeòaûe K'Y @Qò ? eûRû ùijò iÚû^ùe c¦òe aù^A ù\ùf ~ûjûKò gâúKé¾ Rú Ê_Üùe icê\â Kìkùe ù\LûA[ôùf û c¦òe Zò@ûeò ùjaû_ùe iûcê\K òâ SW CVòfû c¦òeKê bûwòù\fû û PòjÜ c¤ ejòfû ^ûjóKò GVûùe c¦òe [ôfû û Gjòbkò eûRû _ûÆ[e c¦òe aù^Aùf û _ûÆ[e ~ûK icê\â c¦òeKê bûwòù\fû û eûRû ^òeûg ùjûA c¦òe ^òcðûY ^Keòaû_ûAñ ^ò‰ðd ù^Aù^ùf û Gjû c¤ Pò«û Kùf ù~, RYû^ûjó icê\â ùcû Vûeê ùKCñ R^àe _âZòùgû] ù^C@Qò û eûRùKûh gì^ý ùjûAMfû, cûZâ c¦òe ùjûA_ûeòfû ^ûjó û KòQò \ò^ C_eûù« _eùcgße (Kaòù\ðaþ) ùRýûZò ^òe¬^ (Kûk)Kê ù\A[ôaû aP^ @^êiûùe eûRû A¦â\c^ u _ûLKê @ûiòùf Z[û eûRûKê Kjòùf Kò @û_Y c¦òe a^û«ê û G[e icê\â c¦òe bûwòa ^ûjó û eûRû KjòùfKò i^Ú cjûgd! ùcûùZ aògßûi ùjC^ûjó û cêñ bMaû^ gâúKé¾ (aò¾ê) Rúu @ûù\gùe c¦òe a^ûC@Qò û gâúKé¾ Rú icê\âKê ùeûKò _ûeê^ûjûñ«ò û _ûÆ[e c¦òe aù^AiûeòQò, Gjû bûaòKò Kûùk bMaû^ ùcûe _eúlû ù^C[ôùa û _e«ê GùaZ cêñ _eúlû ù\aû_ûAñ ù~ûMý c¤ ^êùjñ, KûjóKò^û eûRùKûh c¤ gì^ý ùjûAiûeòQò û Gùa c¦òe aù^Aaû ùcûe iûc[ðý bòZùe ^ûjó û _eùcgße Kjòùf, A¦â\c^!ù~Cñ _eùcgße iað aâjàûŠe eP^û KeòQ«ò ùi jó iað Kû~ýð Keòaûùe ilc @U«ò û @^ý _âbê ^êùjñ û cêñ ùijò _eùcgßeu aP^ gqò _âû¯ @ùU û cêñ icê\âKê ùeûKò _ûeòaò (^òRKê ^òùR Qêù_Aaû ijòZ iZý Kjê[ôùf ) û eûRû Kjòùf Kò i^ÚRú! cêñ cû^ò_ûeòaò ^ûjó Kò gâúKé¾ Rú u Vûeê c¤ @^ý ùKjò _âak gqò~êq _âbê @Q«ò û ù~ùZùaùk ùi icê\âKê ùeûKò _ûeòùf ^ûjó Z @û_Y ùKCñVûeê GùZ iûc[ðaû^ _êeêh @ûiòQ«ò û ùcûùZ Z aògßûi ùjC^ûjó Z[û ^û jó ùcûe c¦òe aù^Aaû_ûAñ a¼òdiÚòZò @Qò û i^Úeì_ùe @ûiò[ôaû Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße) Kjòùf eûR^þ!~\ò c¦òe aù^Aaû_ûAñ c^ ùja ùZùa ùcû ^òKUKê @ûiòa cêñ @cêK iÚû^ùe ejêQò û G[e @ûC icê\â c¦òeKê bûwò_ûeòa ^ûjó û Gjû Kjò iûeò _âbê ùiVûeê Pûfò @iòùf û ùijò eûZâòùe _âbê gâúKé¾ Rú _êYò eûRû A¦â\c^ uê \gð^ ù\ùf Z[û Kjòùf

mû^ Mwû

243

A¦â\ýêcÜ @ûC[ùe _êYò c¦òe ^òcðûY Ke û ù~Cñ i^Ú Zêc ^òKUKê @ûiò[ôùf Zûuê iµKð Keò ijûdZû _ûAñ ~ûP^û Keò^ò@ û ùi ù~còZò ùicòZò i^Ú ^êjñ«ò û Zûue gqò iûc[ðýe ùKøYiò iúcû ^ûjó û eûRû A¦â\c^ ^ò\eê CVòùf, Ê_Üe icÉ aéZû« eûYúuê gêYûAùf û eûYú Kjòùf _âbê Kjê@Q«ò Z @û_Y jûe ^cû^ò _âbêu cjf _êYò ^òcðûY Ke«ê û eûYúu i\þbûa^û~êq aûYú gêYò eûRû Kjòùf GùaZ eûRùKûh c¤ Lûfò ùjûA~ûAQò û ~\ò c¦òe ^Keòaò ùZùa _âbê @_âi^Ü ùjûA~òùa û cêñ Z ]cðiõKUùe _Wò~ûAQò û eûYú Kjòùf ùcû _ûLùe ù~ùZ @kuûe @Qò ùi[ôùe c¦òe iêeL ê e ê ùê e ^òcûð Y ùjûA~òa û @û_Y Gjò MjYûZK ^ò@«ê Gaõ _âbêu @ù\ge _ûk^ Ke«ê û Gjû Kjê Kjê eûYú _ò§ò[ôaû Gaõ Nùe eLô[ôaû icÉ MjYû aûjûe Keò _âbêu ^òcù« ^òR _Zòu PeYZùk ic_ðòZ Keòù\ùf û eûRû A¦â\ýêcÜ ùijò iÚû^Kê ùLûRò ùLûRò Mùf ù~CñVûùe _eùcgße Kaúeþ_âbê RùY @_eòPòZ i^Ú eì_ùe [ôùf û i^Úuê _ûAiûeò eûRû icê\âKê ùeûKòaû_ûAñ _âû[ð^û Kùf û _âbê Kaúeþ Rú (Kaòù\ðaþ) Kjòùf ù~Cñ_Ueê icê\â cûWò @ûiêQò ùijò _ùU icê\â Kìkùe ùMûUòG PCeû aù^A\ò@ û ~ûjû C_ùe aiò cêñ _âbêu bqò Keòaò Z[û icê\âKê ùeûKòaò û eûRû ùMûUòG aW _[eKê KûeúMecû^u \ßûeû ùPøeû bkò aù^Aù\ùf, _eùcgße Kaúeþ ùijò PCeû C_ùe aiòMùf û hÂ[e c¦òe ^òcðûY @ûe¸ ùjfû û ùijò icdùe ^û[ _eµeûe GK iò¡ cjûcôû @ûiòMùf û ^û[ Rú Kjòùf eûRû A¦â\c^ !@û_Y ajêZ iê¦e c¦òe ^òcðûY Keê@Q«ò, G[ôùe cì¼ðú aò iÚû_òZ Keòaû CPòZ û cì¼ðúaò^û c¦òe Kò_eò ù\Lû~òa ? c¦òe bòZùe cì¼ðúe aýaiÚû Ke«ê, Gjû ùcûe @ûù\g @ùU û eûRû A¦â\c^ jûZù~ûWò Kjòùf ^û[ Rú !_âbê gâúKé¾ ùcûùZ Ê_Üùe \gð^ ù\A c¦òe ^òcðûY Keòaû_ûAñ @ûù\g ù\A[ôùf Z[û Kjò[ôùf Kò Gjò cjf (c¦òe)ùe ^û cì¼ðú_ìRû ùja ^û bŠ /_ûLŠ _ìRû ùja û eûRûu K[û gêYò ^û[ Rú Kjòùf Ê_Ü K'Y iZý jêG ? ùcû @ûù\ge _ûk^ Ke«ê Z[û P¦^ KûVùe ^òcðòZ cì¼ðú ^ò½d iÚû_òZ KeûAùa û Gjû Kjòiûeò ^û[Rú Rk_û^ MâjY ^Keò CVò PûfòMùf û eûRû G[ôùe bdbúZ ùjûA P¦^ KûV cùMAùf Gaõ KûeòMeKê cì¼ðú a^ûAaû_ûAñ @ûù\g ù\Aù\ùf û ùMûUòG cì¼ðú gâúKé¾ue iÚû_òZ Keòaû_ûAñ gâú ^û[ Rúu @ûù\g [ôfû û _êYò @^ý Mêeê-i^Úcûù^ eûRûuê eûdù\ùf Kò _âbê GKû ùKcòZò ejòùa ? ùi Z akeûcuê i\û iû[ôùe eLê[ôùf û @^ý RùY Kjòùf bCYú iêb\âûZ bMaû^ gâúKé¾ Rúu GKcûZâ ùMjäû bCYú [ôùf û ùi ùKcòZò ^òR bûB aò^û ejò_ûeòùa? Zòù^ûUò cì¼ðú aù^Aaûe ^ò¿¼ò ^ò@ûMfû, Zò^òRY KûeòMe ^ò~êq Kùf û cì¼ðú MêWòK Zò@ûeò ùjaûcûùZâ LŠ aòLŠ ùjûAMfû, Gjòbkò Zò^ò[e c¼ìðò MêWòK bûwòMfû û eûRû ajêZ Pò«òZ ùjùf û bûaòùf ùcûe bûMýùe Gjò ~g I _ìYýKcð ^ûjó û c¦òe ^òcðûY ùjaû_ùe bûwò~ûC[ôfû, Gùa cì¼ðúMêWòK bûwò~ûCQò û ^û[Rú ^ò½òZ ùjûA ~ûAQ«ò ù~, eûRû ^ò½d ùcû @ûù\g _ûk^ Keòùa û ~\ò cì¼ðú MêWòK bûwò~òaû aòhd RùYAaò ùZùa ùi bûaòùa ù~ eûRû cò[ýû aûjû^û KeêQ«ò

244

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

Kûùk eûMò~ûA ùcûùZ @bògû_ ù\Aù\ùa û Pò«ûMâÉ eûRûuê ^ò\ ùjC[ôfû ^û ùi @ûjûe Keê[ôùf û iKûùk Pò«òZ @aiÚûùe eûRû \eaûeKê Mùf û ùijò icdùe _ì‰ð _ecûcôû (Kaòù\ða) Kaúeþ _âbê GK @gú ahðúd aé¡ KûeúMee eì_ ]ûeY Keò eûR \eaûeùe C_iÚòZ ùjùf û Kceùe GK [kò Uûwò[ôùf û ù~Cñ[ôeê KûeúMeò @È aûjûeKê ù\Lû~ûC[ôfû û cû^ò^@ò KòQò ^Kjò KûeòMee _eòPd ù\C[ôùf Z[û KûV Rò^òh ^òcðûY R^òZ icÉ ie¬ûc [kò bòZùe eLô[ôùf û KûeúMe ùagùe _eùcgße eûRûuê Kjòùf ù~ cêñ gêYòQò ù~ _âbêu c¦òe _ûAñ cì¼ðú MêWòK _ì‰ð ùjûA_ûeê^ûjó û cêñ 80ahðe aé¡ ùjûAiûeòQò Z[û ùcûùZ 60ahðe @bòmZû @Qò û P¦^ KûVùe cì¼ðú _âùZýK KûeúMe aù^A _ûeòùa^ûjó û ~\ò @û_Yu @ûmû ùjaZ ùiaK C_iÚòZ @Qò û eûRû Kjòùf KûeòMe !@û_Y ùcû _ûAñ bMaû^þ KûeúMe ùjûA @ûiòQ«ò bkò fûMêQ«ò û cêñ ajêZ Pò«òZ [ôfò û cù^ cù^ bûaê[ôfò Kò ùKjò @^êbaò KûeúMe còkò~òùaZ ùcû iciýûe icû]û^ ùjûA_ûeòa û @û_Y gúNâ cì¼ðúMêWòK aù^A\ò@«ê û aé¡ KûeúMe eì_ùe @ûiò[ôaû Kaòù\ðaþ (Kaúeþ _âbê) Kjòùf eûR^þ !ùcûùZ ùMûUòG Kl ù\A\ò@«ê, ù~Cñ[ôùe aiò cêñ _âbêu cì¼ðú MXòaò û cêñ bòZeê SeKû KaûU a¦ Keò ÊzZûe ijòZ cì¼ðú aù^Aaò û Gjò cì¼ðú MêWòK ù~ùa _âÉêZ ùjûA~òa ùiùa ~ûA \ßûee KaûU ùLûfòa û ~\ò Zû _ìaðeê ùKjò \ßûe ùLûfòù\ùa Z ù~ZòKò cì¼ðú Zò@ûeú ùjûA[ôa ùiZòKò ejò~òa û eûRû Kjòùf @û_Y ù~còZò CPòZ cYòùa ùicòZò Ke«ê û cì¼ðú aù^Aaûùe aûe\ò^ ùjûAMfûZ ^û[Rú @ûiòMùf û ^û[ Rú eûRûuê _Pûeòùf, A¦â\c^! cì¼ðúMêWòK aù^AQKò ? eûRû Kea¡ ùjûA Kjòùf Kò @û_Yu @ûmûe _ì‰ð _ûk^ Keû~ûAQò cjûcôûRú! _e«ê ùcûe \êbðûMý @ùU Kò cì¼úð MêWK ò a^û~ûA _ûeê^ûjó û @]û ùjûA~òaû cûùZâ jó UêKe ê û UêKe ê û ùjûA~ûCQò û PûKe cû^u \ßûeû UêKêeû MêWòK cùMA ^û[Rúue aògßûi ^òcù« ù\LûAùf û ^û[ Rú Kjòùf Kò cì¼ðú ^ò½d aù^Aaûe @Qò û Gùa cì¼ðú a^û«ê cêñ ù\LêQò ùKcòZò cì¼ðú bûwêQò û eûRû Kjòùf ùi[ô_ûAñ _â~^ô Keû~ûCQò û _âbêu ù_âeòZ GK @^êbaú 80 ahðúd KûeúMe a¦ [ôaû Klùe cì¼ðú a^ûCQ«ò û ùi Kjòùf Kò cì¼ðú MêWòK Zò@ûeò ùjûA~òaû_ùe cêñ ^òùR ^òùR \ßûe ùLûfòù\aò û ~\ò ùKjò Zû _ìaðeê \ßûe ùLûfòù\a Z ù~ZòKò cì¼ðúMêWòK Zò@ûeò ùjûA[ôa ùiZòKò ejò~òa û cì¼ðú aù^Aaûùe @ûRò Zûuê aûe \ò^ ùjûAMfû û ^û ùi aûjûeKê aûjûeòQ«ò, ^û Rk_û^ Z[û ^û @ûjûe KeòQ«ò û ^û[ Rú Kjòùf Kò cì¼ðúMêWòKê ù\Lôaû CPòZ, ùKcòZò a^ûCQò ? Zò@ûeò ùjûA~òaû_ùe Kòbkò ù\Lû~òa û ~\ò VòKþ ùjûA^[ôa Z VòKþ a^ûAùa û Gjû Kjòiûeò ^û[Rú eûRû A¦â\c^ Kê iû[ôùe ù^A ùijò Kl ^òKUKê Mùf ù~Cñ Kl bòZùe cì¼úð MXû~ûC[ôfû Z[û ùRûeþùe WûKù\A Kjòùf ù~, \ßûe ùLûf KûeúMe ! ajêZ[e WûKù\ùf _e«ê \ßûee KaûU ùLûfòfû ^ûjó Z[û ù~Cñ LUþ LUþ g± ùjC[ôfû, Zûjû c¤ a¦ ùjûAMfû û ^û[ Rú Kjòùf Kò 80 ahðúd aé¡ ùaûfò KjêQ, aû’e\ò^ _~ýð« Lû\ýù_d c¤ LûA^ûjó û g± c¤ aZðcû^ gêbê^ûjó, Kûùk ceò~ûA

mû^ Mwû

245

246

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

^[ôaZ û ]KþKû ù\A ak _ìaðK KaûUKê bûwòù\ùf, ù\Lôaûeê Zòù^ûUò cì¼ðú eLû~ûAQò, Zòù^ûUò ~ûK cì¼ðúe jûZ Gaõ ùMûW @iµì‰ð ejòQò û jûZ I ùMûWe @ûwêkò _ƒûcû^ Zò@ûeò ùjûA^ûjó û KûeúMe @«¤ðû^ [ôùf û c¦òe iµì‰ð bûaùe ^òcðûY ùjûAMfû, @^ý C_ûd ^_ûA ^òR @jõ Êbûaùe @Uk ^û[ Rú Kjòùf Gjò bkòjó cì¼ðúMêWòK iÚû_òZ Keò\ò@, ~\ò Kûùk _âbêuê Gjûjó ÊúKûe [ôa û cù^ ùjCQò gâúKé¾ jó cì¼ðúMêWòKê aù^A ù\A~ûAQ«ò û cìLý _Šû gêb cêj¼ ðê aûjûe Keò Zjó _e\ò^jó cì¼úð MêWK ò e iÚû_^û Keòù\ùf û icÉ _Šû Z[û cêLý _Šû Gaõ eûRû Z[û ùi÷^òK I gâ¡ûKê cûù^ cì¼ðú MêWòKùe _âûY iÚû_^û Keòaû_ûAñ eûRcjfeê _âiÚû^ Kùf û _ì‰ð _eùcgße (Kaòù\ðaþ) GK gê\âe eì_ ]ûeY Keò c¦òee cêLý \ßûe cSòùe c¦òe @ûWKê cêL Keò QòWû ùjûAMùf û Gbkò fúkû Keê[ôùf Kò cû^«ê Zûuê ù~còZò RYû ^[ôfû Kò _Q@ûWê _âbêu _âûY _âZòÂûe ùi^û @ûiê@Qò û icÉu @ûMùe cêLý _Šû Pûfê[ôfû û Z[û_ò c¤ _eùcgße cêLý \ßûee cSòùe QòWû ùjûAejòùf û ^òKUKê @ûiò cêLý _Šû gê\â eì_ùe QòWû[ôaû _eùcgßeuê G_eò ]KþKû cûeòfû ù~ \ìeKê ~ûA _WòMùf Z[û GKû« iÚû^ùe gê\â fúkû Keò aiòMùf û eûRûu ijòZ iað gâ¡ûkê cûù^ c¦òee bòZeKê ~ûA ù\Lôùf Kò icÉ cì¼ðú MêWòK ùijò \ßûe cSòùe QòWû ùjûA[ôaû gê\â eì_ú _eùcgßeu eì_ ]ûeY KeòQ«ò û Gjò ùKøZêKKê ù\Lô C_iÚòZ aýqò @ûP´òZ ùjûAMùf û cêLý _Šû Kjòùf _âbê Lê² ùjûA~ûAQ«ò,ò KûjóK^ ò û cêLý\ßûeKê ùijò gê\â RYK @gê¡ Keòù\AQò û G[ô_ûAñ icÉ cì¼ðú MêWòK gê\â eì_ ]ûeY Keòù^AQ«ò û aW @^òÁ ùjûA~ûAQò û KòQò icd C_eûù« cì¼ðúMêWòKe aûÉaòK eì_ ùjûAMfû û MwûRkùe ùKùZ[e Êz Keòiûeò _âûY iÚû_^û KeûMfû û (Kaòù\ðaþ Kjòùf @mû^Zû I bŠûcòe Pec iúcû ù\L û cê¼ðú e KûeúMe ùjùf bMaû^ û _êYò _êRûeú @[aû @^ýi^Ú ùijò cì¼ðú eì_ú _âbêùe _âûY ù\CQ«ò, @[ðûZþ _âbêuê Rúa^ \û^ ù\CQ«òò û ùiùZùaùk ~ûA ùijò cûUòe @aû KûVe _âbê Kû~ýðiò¡ò Keò[ûG û aûjû-aûjûùe bŠcûù^! _âbê ù_âcú @ûcôûcû^uê Lêaþ cêLð a^ûAf û) cì¼ðú iÚû_^ûe KòQò\ò^ _ùe _ûLû_ûLô 40 `êUþ Cyùe icê\â Rk CVòfû ~ûjûKê iûcê\âòK SW Kêjû~ûG Z[û ajêZ ùaMùe c¦òe @ûWKê cûWòPûfòfû û Kò«ê Kìkùe ^òcðòZ _âÉe PCeû C_ùe Kaúeþ _eùcgße aiò[ôùf û ^òRe ùMûUòG jûZ CVûAùf ù~_eò @ûgúaðû\ \ò@«ò, icê\â CVò[ôaû @aiÚûùe ejòMfû Z[û _aðZ _eò QòWû ejòfû, @ûMKê aXò_ûeòfû ^ûjó û aò_â eì_ ]ûeYKeò icê\â @ûiòfû Z[û PCeû C_ùe aiò[ôaû _âbêuê KjòfûKò bMaû^þ! @û_Y ùcûùZ eûÉû ù\A\ò@«ê, cêñ c¦òe bûwòaûKê ~òaò û _âbê Kjòùf Kò Gjû c¦òe ^êùjñ û GjûZ cjf (@ûgâc) @ùU û G[ôùe aò\ûß ^ _êeh ê ejòùa Gaõ MúZûRú e mû^ ù\APûfòùa û GjûKê aò]õß g Keòaû @û_Yuê ùgûbû ù\C^ûjó û icê\â Kjòfû cêñ GjûKê ^ò½d bûwòaò û _âbê Kjòùf Kò ~û@ KòG ùeûKêQ? ò icê\â Kjòfû ù~ cêñ aòag ùjûA~ûAQò û @û_Yu gqò @_ûe @ùU û ùcûùZ eûÉû ù\A\ò@«ê _âbê ! _eùcgße Kaúeþ iûùjaþ Rú _Pûeòùf Kò @û_Y Gbkò

mû^ Mwû

247

KûjóKò KeêQ«ò? aò_â eì_ùe C_iÚZ ò icê\â Kjòùf ù~ ù~ùa Gjò gâúKé¾ Rú ùZâZû~êMùe gâú eûcP¦â eì_ùe @ûiò[ùô f ùiùZùaùk AG ùcûùZ @MÜa ò ûY ù\LûA bfLeû_ K[û Kjò @_cû^òZ Keò eûÉû cûMò[ùô f û cêñ ùijò _âZùò gû] ù^aûKê ~ûC@Qò û _eùcgße Kaúeþ Rú Kjòùf Kò _âZùò gû]Z @û_Y _â[ceêjó ù^AiûeòQ«ò û @û_Y \ßûeòKûKê aêùWA eLôQ«ò û icê\â Kjòùf iµì‰ð WêùaA _ûeò^ûjóò @]û aûKò ejêQò û ùiùZùaùk ùKjò _âak gqò~êq i^Ú ùcû i¹êLKê @ûiò~ûA[ôùf, ù~Cñ[ô_ûAñ cêñ \ßûeòKûKê iµì‰ð bûaùe aêùWA _ûeòfò^ûjó û Gùa c¤ ùPÁû KeêQò Z ùiVûKê ~ûA_ûeê ^ûjó û ùi_Ueê ùcûùZ @UKûA eLû~ûAQò û ùiùZùaùk Gjû gêYò _eùcgße Kaúeþ (Kaòù\ða) Kjòùf, ùiVûùe aò cêñ _jÆö[f ô ò û cêñ jó ùijò @aùgh elûKeò[f ô ò û Gùa ~û@ aûKò[a ô û \ßûeòKûKê Mòk_ ò Kû@ û _e«ê ùijò iáZK ò ê QûWòù\a, ù~CñVò gâúKé¾u geúee @«òc iõÄûe Keû~ûA[ôfû û (gâúKé¾u @«òc iõÄûe iÚkùe ajêZ aW c¦òe ^òcûð Y Keò\@ò ûMfû û Gjò iáZò _âcûY ùjûA ejòa ù~ aûÉaùe gâúKé¾u céZýê ùjûA[ôfû Z[û _ÆùbøZòK geúe QûWò~ûA[ôùf û ^ùjùf @ûMKê @ûiê[ôaû icdùe Kjòùa ù~ gâúKé¾ue Z céZýê jó ùjûA^[ôfû ) û @ûmû _âû¯ Keò aûKò[ôaû \ßûeòKûKê c¤ icê\â aêùWA ù^fû û _eùcgße Kaúeþ Rú (Kaòù\ða) Kjòùf Gùa @û_Y baòhýZùe ùKùaaò Gjò RM^Üû[ c¦òeKê bûwòaû_ûAñ _â~^ô Keòa^ûjó Z[û Gjò cjfVûeê \ìeKê Pûfò~û@ û _âbêu Gjò @ûmûKê cû^òù^A _âYûc Keò c¦òe Vûeê _ûLû_ûLô ù\X KòùfûcòUe \ìeKê jUòMfû û Gjòbkò bûaùe gâú RM^Üû[ Rúu c¦òe @[ðûZþ ]ûc iÚû_òZ ùjfû û

“gâú RM^Üû[u c¦òeùe Qê@ûñ QêAñ _âûe¸eê jó ^ûjó” KòQò\ò^ _ùe ù~Cñ _Šû _âbê Kaúeþ Rú uê gê\âeì_ùe ]KÑû cûeò[ôfû ZûKê KêÂùeûM ùjûAMfû û icÉ _âKûee PòKò›û Z[û ùJh] ùia^, ùf_^ _ùe c¤ bf ùjfû^ûjó û Kê ùeûMe KÁ @]ôKeê @]ôK aXòPûfòfû û icÉ C_ûi^ûcû^ Kfû, gâú RM^Üû[ Rúuê Kû¦ò Kû¦ò iõKU ^òaûeY _ûAñ _âû[ð^û Kfû, Kò«ê ùiiaê ^òÀk ejòfû û Ê_Üùe gâúKé¾ Rú \gð^ ù\ùf Z[û Kjòùf ùijò i^Úu PeY ù]ûA PeYûcéZ _û^Ke, ~ûjûKê Zê c¦òee cêLý \ßûe _ûLùe ]KÑûcûeò[ôfê û ùZùa ~ûA Zûue @ûgúaðû\ùe ùZûe KêÂùeûM VòKþ ùjûA_ûeòa û ~\ò ùi ùZûùZ jé\dùe lcû Kùf Z, @^ý[û ^êùjñ û céZýê cêLùe _Wò[ôaû ùfûK K'Y aû ^Keò_ûùe û ùijò cêLý _Šû iKûùk CVòfû, ùKjò ijù~ûMú _Šûuê iû[ôùe ù^A ùijò iÚû^Kê Mfû ù~CñVûùe _âbê Kaúe gê\â eì_ùe aòeûRcû^ [ôùf û ù~còZò jó _Šû _âbêu ^òKUKê @iòfû Z _eùcgße CVò Pûfò~òaûKê aûjûeòùf Z[û Kjòùf ùj _Šû! cêñ Z @Qê@ûñ @ùU ùcû’Vûeê \ìeùe eêj, Kûùk @û_Y @_aòZâ ùjûA^~òùa û _Šû ^òKUùe _jÆôfû, _eùcgße @ûjêeò @ûMKê Pûfòùf û ùiùZùaùk ~ûA _Šû KAñ KAñ ùjûA Kû¦òaûKê fûMòfû Z[û Kjòfû _eþaeþ\úMûeþ ! ùcûe ù\ûh lcûKeò\@ò «ê û Gjû gêYò \dûkê _âbê @UKò Mùf û _Šû @û\ee ijòZ GK Êz aÈ bìcò C_ùe

248

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

aòùQAù\A _âbêuê aiòaû_ûAñ _âû[ð^û Kfû û _âbê ùijò aÈ C_ùe aiòMùf û Zû’_ùe ùijò _Šû Êdõ PeY ù]ûAfû Z[û PeYûcéZKê _ûZâeê iõMâj Keòù^fû û _âbê Kaúeþ Rú Kjòùf _Šû! Pûkòg \ò^ _~ýð« GjûKê _òAa Z[û iÜû^ Keê[a ô û Rkùe KòQò _ùKA iÜû^ KeòPûfòa û PûkògZc \ò^ùe ùZûe KêÂùeûM icû¯ ùja Z[û Kjòùf Kò baòhýZùe c¤ Gjò RM^Üû[ Rúu c¦òeùe ùKjòaò Qê@ûñQA ê ñ aýaiÚû Keòa Z ZûKê c¤ \Š còka ò û icÉ C_iÚZ ò aýqòcûù^ g_[ Kùf Kò @ûRòVûeê Gjò _aòZâ iÚû^ùe ùKøYiò Qê@ûñQA ê ñ aýaiÚû ejòa^ûjó û aòPûe Ke«ê - jò¦êiÚû^e ùMûUòG jó c¦òe G_eò @ùU ù~Cñ[ôùe _âûe¸eê jó Qê@ûñQêAñ ùb\bûa ejò^ûjó û ùcûùZ \ûiKê c¤ ùijò iÚû^Kê ù\Lôaûe @aie _âû¯ ùjfû, ùKùZK ùiaKu ijòZ ùijò iÚkKê ù\Lôaû_ûAñ ~ûA[ôfòKò KòQò _âcûY _âû¯ Keòaò û ùiVûùe icÉ _âcûY @ûRò c¤ iûlú còkòfû, ù~Cñ _[e PCeû C_ùe aiò Kaúeþ _eùcgße Rú c¦òeKê elû Keòaû_ûAñ icê\âKê @UKûA[ôùf Zûjû @ûRò c¤ aò\ýcû^ @ùU û Zû C_ùe GK iáZò eì_ùe M´êR Keû~ûAQò û ùiVûùe ajêZ _êeûZ^ cj« (elYû ùalY _ûAñ) _eµeûùe GK @ûgâc c¤ aò\ýcû^ @ùU û ùiVûùe [ôaû _ûLû_ûLô 70ahðúd aé¡ cj« Rú Vûeê C_ùeûq c¦òeKê icê\âVûeê elû aòhd RûYòaûKê PûjófòZ ùi c¤ Gjòbkò Kjòùf Z[û Kjòùf ù~ ajê _úXú ]eò ùcûe _ìaðR cûù^ GVûùe cj« (elK) ejò@ûiòQ«ò û GjòVûùe jó gâú ]cð\ûi iûùjaþ I Zûu _^ôú bqcZú @ûc^ú ù\aú geúe ZýûMKeò[ôùf û \êARYu icû]ô c¤ _ûLKê _ûL fùMA Zò@ûeò ùjûA[ôaûe ù\Lôfò û Zû’_ùe @ûù¸ gâú RM^Üû[ Rúu c¦òeKê Mùf û ùiVûùe cì¼çô _ìRû @ûRòc¤ ^ûjó, _e«ê _â\gð^ú @agý fùMA eLû~ûAQò û ù~Cñ Zòù^ûUò cì¼çô bMaû^ gâúKé¾ Rú Z[û gâú akeûc Rú I bCYú iêb\âû Rúu c¦òe bòZùe iÚû_òZ @Qò ùicû^ue \êAUò~ûK jûZe _‚û ^ûjó, \êAUò~ûK jûZ LŠò@û @ùU û ùijò cì¼úð MêWK ò e _ìRû jêG^ûjó, ùKak \gð^ûù[ð eLû~ûAQò û ùiVûùe [ôaû GK MûAWþ _Šûuê _Pûeòfò Kò, gêYQò ò Kò Gjò c¦òe _ûÆ[e icê\â bûwò[f ô û û _êY[ò ùe a^û~ûAQò û icê\â KûjóKò bûwòfû? _êYò KòG icê\K â ê ùeûKòfû ? _Šû Kjòùf GùZ Z ùcûùZ RYû^ûjó û Gjò icÉ Ké_û RM^Üû[Rúue [ôfû, ùi jòñ icê\âKê ùeûKò[ôùf û cêñ Z gêYòQò Kò icê\â Zò^ò[e c¦òeKê bûwò[ôfû û cêñ _êYò _âgÜ KfòKò _â[c [ejó KûjóKò _âbê icê\âKê ùeûKòùf ^ûjó û _Šû C¼e ù\ùf ù~, RM^Üû[u fúkû @ùU û cêñ _êYò _Pûeòfò Kò Gjò c¦òeùe Qê@ûñQêAñ @Qò @aû ^ûjó? ùi Kjòùf ù~ùaVûeê c¦òe ùjûAQò GVûùe ùKøYiò Qê@ûñQêAñ ^ûjó û c¦òeùe gê\â Z[û _Šû ùMûUòG [ûkòùe @aû _Zâùe Lû\ý LûA _ûeòùa, ùKjò c^ûKùe ^ûjó û cêñ _âgÜ Kfò _ŠûRú! @^ý jò¦ê c¦òe MêWòKùe Z _â[ùc ajêZ Qê@ûñQêAñ [ôfû, G[ôùe ^ûjó KûjóKò ? GVûùe ù~Cñ _âbê @^ý ]ûcùe c¤ ùijò _âbê @Q«ò û _Šûu C¼¼e [ôfû RM^Üû[u fúkû @ùU û

mû^ Mwû

249

Gùa _ì^ýûcûôcûù^ aòPûe Ke«ê Kò iZýKê ùKùZ \ùaA \ò@û~ûAQò, ùijò ùMûUòG K[û - RM^Üû[u fúkû KjòKjò û _aòZâ iáZò MêWòK @û\eYúd @ùU, _e«ê @ûcô KfýûY Z ùKak _aòZâ MúZû Rú I _aòZâ ùa\MêWòKùe a‰ðúZ Z[û _eùcgße Kaúeþ Rú \ßûeû ù\A[ôaû ZZßmû^ @^êiûùe bqò iû]^û Keòaû cûùZâjó i¸a @ùU, @^ý[û gûÈ aòe¡ ê ùjaû ù~ûMêñ cû^a Rúa^ aý[ð ùjûA~òa û _âcûY MúZû @¤ûd 16 cª -23,24 û gâú RM^Üû[u c¦òeùe _âbêu @ûù\gû^êiûùe _aòZâ MúZû Rúe mû^e cjòcûe MêYMû^ ùjaû jó ùgâdÄe @ùU Z[û ù~_eò gâúc\þ bûMaZ MúZûRúùe bqò aò]ô @Qò, ùijò _âKûe iû]^û Keòaû cûùZâjó @ûcôKfýûY i¸a @ùU, @^ý[û RM^Üû[ Rúu \gð^ cûZâ @[aû ùLPêWò _âiû\ LûAù\ùf ùKøYiò fûb^ûjó, KûjóKò^û Gjò Kâòdû gâú MúZûRúùe a‰ðòZ ùjûA^[ôaûeê gûÈ aòe¡ ê @ùU, ~ûjûKò @¤ûd 16, cª-23-24ùe a‰ðZ ò @Qò û

“ÊMð e _eò b ûhû K'Y @ùU?” C\ûjeYûù[ð ÊMðKê GK ùjûùUf (ùeùÁûùeYÖ) RûY«ê û ù~_eò ùKjò ]^ú aýqò Mâúhà EZêùe gòcf þ û @[aû Kêfê c^ûfú bkò ijeMêWK ò ê [Šû iÚû^ MêWK ò ê ~ûA[ûG û ùiVûùe ù~ ùKøYiò ùjûùUfùe ejò[ûG û ù~Cñ[ôùe eêcþ (Kl) bWû Z[û LûAaû Lyð ù_÷VKeòaûKê _Wò[ûG û \êA Zò^ò \ò^ùe ùKûWòG Zòeòg jRûe Uuû Lyð Keòiûeò _êYò ^òR KcðùlZâKê ù`eò @ûiòaûKê _Wò[ûG û _êYò \gcûi cRêeú _eògâc Ke Zû_ùe ùijòbkò \êAcûi ^òR C_ûRð^Kê jó Lyð Keòiûeò ù`eò@ûi û ~\ò ùKøYiò GK ahðùe bf C_ûRð^ ùjfû^ûjóZ \êA cûie iêLKê c¤ jùeA aiòa Gaõ ^òRiÚû^ùe \êLüjó ùbûMòaûKê aû]ý ùja û VòKþ Gjò _âKûe ÊMðKê jó RûY - Gjò _é[ôaú ùfûKùe iû]^û Keò KòQò icd ÊMðeì_ú ùjûùUfùe ejòaû_ûAñ Rúaûcôû Pûfò~ûG û Zû’_ùe ùiVûùe ^òRe _ìYý Kcðeê C_ûRðòZ iò¡ò/gqò eì_K C_ûRð^ Lyð Keòiûeò _êYò ^Kð Z[û ùPøeûiú fl _âûYúcû^ue geúeùe ^û^û _âKûe @ij^úd \êüL KÁKê _û_ Kcðe @û]ûeùe ùbûMòaûKê _Wò[ûG û ù~ùZ _~ýð« ZZß\gðú i^Ú còkòùa^ûjó ùi _~ýð« R^à-céZýê Z[û ÊMð-^Kð I ùPøeûiú fl ù~û^ú MêWòKe KÁ còkòPûfòa û KûjóKò^û ùKak _ì‰ð _ecûcôûu iZý ^ûc Z[û iûe^ûc jó _û_ MêWòKê ^ûg Keò[ûG û @^ý _âbê cû^uê c^cêLú _ìRû Keòaû \ßûeû Zòùk cûZâ _û_ ^Á jêG^ûjó , icÉ Kcð MêWòKe ~[ûaZþ `k jó còkò[ûG û G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 8 ùgæûK 16ùe KjòQ«òKò aâjàùfûK (cjûÊMð) _~ýð« icÉ ùfûK ^ûgaû^ @ùU û ~\ò ÊMð-cjûÊMð jó ejòa^ûjó ùZùa iû]Ke iÚû^ ùKCñVò ùja? \dûKeò aòPûe Ke«ê û _âgÜ - K'Y MúZûRúe ^òZý_ûV Keòaû\ßûeû ùKøYiò fûb^ûjó ? ù~Cñ \û^ KeêQê -ù~_eò KêKêeKê eêUò, KûC, _ûeû @û\òuê giý\û^û, ùbûKòfûKê ùbûR^,

250

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

~¦û, _òµêWò @û\òuê Lû\ý ù\aû, Zú[ð MêWòKùe @^Ü\û^ @û\ò KeêQê, Giaê K'Y aý[ð (^òÀk) @ùU? C¼e.-]ûcðòK i\þMâ^Ú MêWòKe _V^ `kùe mû^ ~me `k còkò~ûA[ûG û _e«ê ùcûl _âû¯ò jêG ^ûjó û ^òZý_ûV Keòaûe cêLý KûeY Gjû ùjûA[ûG Kò i\þ Mâ^Ú MêWòKùe ù~Cñ aò]ô @^êiûùe iû]^û Keòaû_ûAñ ^òùŸðg [ûG Z[û ~ûjû ^Keòaû_ûAñ ^òùŸðg [ûG ùi icÉ aòhd c^ùe ZûRû ùjûA ejò[ûG û ùKùaaò ùKøYiò bìfþ ùjûA^~ûC û ~\ò MúZûùe [ôaû _âKéZ aò]ôaZþ iû]^ûKê @ûù¸ ZýûMKeòaê ^ûjó @[aû @Yù\Lû Keòaê ^ûjó Gaõ c^cêLú @ûPeY (_ìRû) Keòaê ^ûjó Z[û c^êhý Rúa^ còkòaûe cêLý CùŸgýKê i\ûiað\û iàeY eLô[ôaê Kò Gjò ajê cìfý c^êhý Rúa^e ùKak ùMûUòG cêLý CùŸgý ùjCQò @ûcô KfýûY (ùcûl_âû¯ò) Keòaû, ~ûjûKò gûÈû^êKìk iû]^û `kùe i¸a @ùU û ù~_eò RùY Rcò\ûe Kê aé¡ûaiÚûùe _êZâ _âû¯ò ùjfû û ùijò KéhK Rcò\ûe bûaòfû ù~ùa ùcûe _êZâ ~êaK ùja, ^òR ùlZ-aûWòe Kû~ýðKê i¸ûkòaû ù~ûMý ùja, ùiùZùakKê Kûùk ùcûe céZýê ùjûA~ûA[ôa û G[ô_ûAñ KéhK RYK ^òRe icÉ @^êbaKê ùfLô eLôù\fû Z[û ^òR _êZâKê Kjòfû _êZ!â Zê ù~ùa ~êaK ùjûA~òaê, ùiùZùaùk ^òR ùlZ aûWòe Kû~ýðKê iêPûeêeìù_ iµû\^ Keòaû_ûAñ ùcûe @^êbaeê ùfLô[ôaû Gjò ùfLûKê (mû^Kê) _âZ\ ò ^ ò _Xòù^aê Z[û ^òRe KéhK þò û~ýð Keòaê û _òZûu céZýê C_eûù« KéhKe _êZâ _âZò\ò^ _òZûu \ßûeû ùfLû[ôaû @^êbae ùfLûKê _Xê[f ô û û _e«ê ùi[ôùe ù~_eò C_ûd Z[û aò]ô MêWK ò ùfLû[ôfû ùi iaêKê @Yù\Lû Keò _ûk^ Keê^[ôfû û ùijò KéhKe Gbkò _êZâ K'Y ]^ú ùjûA_ûeòa? ùKùaaò ^êùjñ û _êZK â ê ùijòbkò Keòaû CPòZ ùja ù~ Zûe _òZû ^òRe ù~Cñ @^êbae ùfLûKê ùfLô~ûAQ«ò ZûKê ^ò\¦ ðß ùe _ûk^ Keòaû û VòKþ Gjò _âKûe _aòZâ MúZûRú Kê Z gâ¡ûkêcûù^ ^òZý _ûV Keê@Q«ò û _e«ê iû]^û i\þMâ^Úe aò_eúZ Keê@Q«ò û G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 16 ùgæûK 23-24 @^êiûùe aý[ð iû]^û @ùU û ù~_eò Zòù^ûUò MêY (eRMêY-aâjûà Rú, iZMêY-aò¾R ê ú, ZcMêY-gòaRú)MêWK ò e _ìRû MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 12eê 15 Z[û 20eê 23ùe c^û KeòQ«ò Z[û gâû¡ ù\aû @[ðûZþ _òZe _ìRû, _òŠ ù\aû, @iÚò CùVA Mwûùe aòiRð^ Keòaû, ùZe \ò^ _~ýð« Kâd ò ûKcð Keòaû, cûiòK, Zâc ò ûiòK, QcûiòK, ahðKò @û\ò Keòaû MúZû @¤ûd 9 ùgæûK 25ùe c^û KeòQ«ò û aâZ KeòaûKê MúZû @¤ûd 6 ùgæûK 16ùe c^û KeòQ«ò û ùfLôQ«ò Kò ùj @Rðê^! ù~ûM (bqò) ^û Z aòfþKêfþ ^LûAaû aûfû (aâZ C_aûi Keê[ôaû ùfûK)e iò¡ò ùjûA[ûG, .....@[ðûZþ aâZ Keòaû c^û @ùU û lê]û¼ðKê ùbûR^ ù\aû, KêKêe @û\ò Rúa R«ê cû^uê I _gêcû^uê @ûjûe ù\aû @û\ò Leû_ Kû~ýð ^êùjñ û _e«ê _ì‰ði^Ú u cû¤cùe Zûueò @ûmû^êiûùe \û^ Z[û ~m @û\ò Keòaû\ßûeû jó _ì‰ð fûb \ûdK ùjûA[ûG û ù~_eò GK KêKêe Kûeþ bòZùe cûfòK aiê[ôaû iòUþùe aiò ~ûZâû Keò[ûG!

mû^ Mwû

251

KêKêee WâûAbe c^êhý ùjûA[ûG û ùijò _gêKê iû]ûeY c^êhý Vûeê c¤ @]ôK iêaò]û MêWòK _âû¯ ùjûA[ûG û ejòaû _ûAñ ÊZª Kl, _vû Z[û Kêfeþ fMûA \ò@û~ûA[ûG AZýû\ò AZýû\ò û Kò«ê ù~ùZùaùk ùijò @mû^ú _âûYú c^êhý geúe _âû¯ Keò[f ô û, \û^ c¤ Keò[f ô û _e«ê c^cêLú @ûPeY (_ìRû) cû¤cùe Keò[f ô û ~ûjûKò gûÈ aò]ô aò_eúZ ùjûA[ôaû KûeYeê fûb\ûdK ùjfû^ûjó û _âbu ê aò]û^ @ùUKò ù~bkò aò Kcð _âûYú Keòa Zûjûe `k ^ò½d còka ò û Gjò aò]û^ ùiùZ _~ýð« fûMê ùjC[ôa ù~ùZ _~ýð« _ì‰ð _ecûcôûu ù_âeZ ò ZZß\gðú i^Ú cûMð\gðK bûùa còk^ ò [ôùa û _âûYú ù~_eò Kcð Keò[ûG ùijò_eò jó `k _âû¯ Keò[ûG û Cq ^òdcû^êiûùe ùijò_âûYú Zú[ð Z[û ]ûcùe @[aû @^ýiÚû^ùe @^Ü\û^ \ßûeû Z[û KêKêe @û\òKê ùeûUò ù\aû @û\ò KcðMêWòK @û]ûeùe KêKêe ù~û^úKê _âû¯ Kfû û ùijò R^àùe c¤ Keò[ôaû Kcðe `k còkòfû û KêKêe geúe _âû¯ Keò ^òRe _ìað R^àùe Keò[ôaû gêbKcðe C_ûRð^Kê icû¯ Keòiûeò M] ù~û^úùe R^à ù^a û ùijò M] Rúa^ùe icÉ iêL iêaò]û MêWòK QùWA ^ò@û~òa û \ò^iûeû cûUò ùaûjòaû Gaõ KõPûAUû ù_ûWûAUû ùaûjòPûfòa û ZZþ _½ûZþ @^ý _âûYúcû^u geúe _âû¯ Keò ^û^û _âKûe @ij^úd KÁ CùVAa Z[û ^Kð c¤ ùbûMúaûKê _Wòa û ùPøeûiú fl ù~û^ú MêWòKe KÁ ùbûMòiûeò Zû’_ùe _êYò c^êhý geúe _âû¯ Keò[ûG û RYû^ûjó Zû_ùe _êYò bqò Keò_ûùe @[aû ^Keò_ûùe û ù~_eò ]ûc Z[û Zú[ðùe ~ûC[ôaû aýqòu _û\Zùk @[aû ù~Cñ ùcûUe ~û^ùe ~ûA[ûG Zûjûe PKZùk ù~ùZaò Rúa~«ê ceò[û’«ò ùiiaêe _û_ c¤ Zú[ð I ]ûc ~ûC[ôaû ~ûZâúKê ùbûMúaûKê _Wò[ûG û ù~ùZ _~ýð« _ì‰ð _ecûcôûu ù_âeZ ò _ì‰ið ^Ú còk^ ò [ôùa Gaõ Zûu \ßûeû aùZA[ôaû iZýiû]^û Keò^[ôùa ùiùZ _~ýð« _û_ ^ûg (lcû) ùjûA_ûeòa^ûjó, KûjóK^ ò û aâjûà , aò¾,ê cùjg, aâjà (le_êeh ê /Kûk) Z[û _eaâjà (@le _êeh ê )u iû]^û \ßûeû _û_ ^ûg (lcû) jêG^ûjó û _û_ Z[û _ì^ý Cbd ~ûKe `k ùbûMòaûKê _Wò[ûG û ~\ò ùijò _âûYú MúZû mû^ @^êiûùe _ì‰ð i^Úu geY _âû¯ò Keò _ì‰ð _ecûcôûu iû]^û Keò[û@û«û ùZùa iZýùfûK Pûfò~ûA [û@û«û û @[aû @ûC[ùe c^êhý geúe _âû¯ Keò[û@û«û û _ìae ð ê Keò[a ô û _ì^ý MêWK ò e @û]ûeùe _êYò ùKjò i^Úu geY _âû¯Keò _ì‰ð _ecûcôûu iû]^û Keò[û@û«û û _ìae ð ê Keò[a ô û _ì^ý MêWK ò e @û]ûeùe _êYò ùKjò i^Ú còk~ ò û@û«ò û ~ûjû `kùe ùijò _âûYú _êYò gêbKcð Keò Gjò ba iõiûeeê _ûe ùjûA~ûA[ûG û Gjò KûeYeê C_ùeûq c^cêLú @ûPeY fûb \ûdK ^êùjñ û _âgÜ.- MúZû @¤ûd 3 ùgæûK 35 Z[û @¤ûd 18 ùgæûK 47ùe KjòQ«òKò C¼c @ûPeY ijòZ _ûkòZ ùjC[ôaû @^ýe ]cðVûeê MêY ejòZ ùjùf c¤ Ê]cð @]ôK cwkKe û ^òR ]cðùe ceòaû aeõ KfýûY KûeK, Kò«ê @^ýe ]cð bdûaj @ùU û C¼e.-~\ò MúZû @¤ûd 3 ùgæûK 35 Z[û @¤ûd 18 ùgæûK 47e @[ð Gjû @ùU ù~, ~òG ù~_eò _ìRû Keê@Qò KeòPûfê, Zû’Kê @ûù\ø ZýûM Ke^ûjó, ùZùa

252

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

GVûùe _aòZâ gâúc\þ bMaZþ MúZû mû^e @ûagýKZû K'Y [ôfû ? ùMûUòG ùgæûK jòñ fûb ù\A ù\A[û’«û û MúZûRúe Gjò ùgæûKe bûaû[ð iVòKþ @ùU , _e«ê @^êaû\ K¼ðûcûù^ aò_eúZ @[ð ùfLôQ«ò û Ké_ûKeò ^òcÜùe _X«ê C_ùeûq \êAUò ùgæûKe aûÉaòK @[ð @¤ûd 3e ùgæûK 35 ùgâdû^þ, Ê]cðü, aòMêYü, _e]cðûZþ, Ê^êÂòZûZþ, Ê]ùcð, ^ò]^cþ, ùgâdü, _e]cðü, bdûajü ûû @^êaû\:- (aòMêYü) MêY ejòZ @[ðûZþ gûÈaò]ô ZýûMKeò (Ê^êÂòZûZþ) Êdõ c^cêLú bûaùe C¼c _âKûe @ûPeY ijòZ _ûk^ Keê[ôaû (_e]cðûZþ) @^ýcû^u ]ûcðòK _ìRû Vûeê (Ê]cðü) ^òùR gûÈaò]ô @^êiûùe Keê[ôaû _ìRû (ùgâdû^) @Zò C¼c @ùU û gûÈû^êKìk (Ê]ùcð) ^òùR Keê[ôaû _ìRûùe Z (^ò]^cþ) ceòaû c¤ (ùgâdü) KfýûY KûeK @ùU Gaõ (_e]cðü) @^ýe ]cð /]ûcðòK _ìRû (bdûajü) bdûaj @ùU û @¤ûd 18 e ùgæûK 47 ùgâdû^þ, Ê]cðü, aòMêYü, _e]cðûZþ, Ê^êÂòZûZþ, Êbûa^òdZcþ, Kcð, Kêað^þ, ^, @ûù_ÜûZò, Kòkþaòhcþ ûû @^êaû\:-(aòMêYü) MêY ejòZ (Ê^êÂòZûZþ) Êdõ c^cêLú bûùa @[ðûZþ gûÈaò]ô ejòZ C¼c _âKûe @ûPeY _ìaðK (_e]cðûZþ) @^ýe ]cð @[ðûZþ ]ûcðòK _ìRûVûeê (Ê]cðü) ^òRe ]cð @[ðûZþ gûÈaò]ô @^êiûùe Keê[aô û ]ûcðKò _ìRû (ùgâdû^þ) ùgâÂ@ùU, (Êaûa^òdZcþ) Êdõ jó ^òR Êbûa @^êiûùe Keê[ôaû c^cêLú @ûPeYùe (Kcð) bqò Kcð (Kêað^þ) Ke (^) ^ûjó (Kòkþaòhcþ) ~ûjû`kùe _û_ (@ûù_ÜûZò) _âû¯ ùjûA[ûG û aòùgh : Gjûe _âcûY MúZû @¤ûd 17e ùgæûK 1eê 6ùe ÆÁ bûùa ùfLû@Qò û C_ùeûq ùgæûKeê Gjû ÆÁ ùjfû ù~ ^òRe gûÈaò]ô @^êiûùe iû]^û ùgâ @ùU û cûZâ @^ýcûù^ Keê[ôaû ew-Xw aûfû iû]^û (_ìRû) ù~ùZaò iê^òùdûRòZ (c^ùfûbû) ùjC^û KûjóKò, ùiiaê lZòKûeK @ùU û ù~_eò cûZûu RûMeY Keê[ôaû aýqò ajê iêc]êe Êeùe MúZ MûB cûZûu iáZò ^òRe c^MXû KaòZû MêWòK \ßûeû _ìeû iRaûR ijòZ Keò[ûG û ùijò (Ê^êÂòZûZþ) Êdõ ^òcðòZ gûÈaò]ô ejòZ iû]^û _âZò @ûKhðòZ ùjûA ^òRe gûÈ @^êKìk iû]^û ZýûM Keòaû @^êPòZ û ù~_eò ùKjò iû]K iZý iû]^ûùe cù^û^òùag Keò _ìaðe gûÈ aòeê¡ _ìRû MêWòKê ZýûM Keòù\A[ûG, ù~_eò _òZe _ìRû, c¦òe @û\òKê ~òaû @û\ò û Gjû ù\Lô @^ý gûÈ aò]ô aòeê¡ùe iû]^û Keê[ôaû aýqò Kêj«òKò @û_Y icÉ _ìRûMêWòKê ZýûM Keòù\ùf û @û_Yu _âZò iað ù\aûù\aú eêÁ ùjûA~òùa û RùY aýqò Gjòbkò Keò[ôùf, Zûue GKcûZâ _êZâ ceòMfû û Gjòbkò @^ýcû^u gûÈaòeê¡ iû]^û bd Rù^àA[ûG, _e«ê ^òRe gûÈû^êKk ì iû]^û Kê @«òc gßûi _~ýð« KeòPûfòaû jó KfýûYKûeK @ùU û _âgÜ:- cêñ MúZû @¤ûd 6 ùgæûK 10eê 15 ùe a‰ðòZ aò]ô @^êiûùe ùMûUòG @ûi^ùe aiò cÉK iò]û eLô ]ýû^ KeêQò û GKû\gúe aâZ c¤ KeêQò, Gjò _âKûe

mû^ Mwû

253

iû]^ûKeò gû«òKê _âû¯ Keò~òaò û C¼e.-Ké_dû @û_Y MúZû @¤ûd 6 ùgæûK 16Kê c¤ _X«ê, ù~Cñ[ôùe ùfLû@Qò Kò ùj @Rðê^! Gjò ù~ûM (iû]^û) ^û @]ôK LûC[ôaû aýqòe, ^ûñ @ûù\ø ^LûC[ôaû aýqò (aâZ Keòaû aýqò)e iò¡ò _âû¯ ùjûA[ûG û ^û @]ôK RûMâZ ejê[ôaû aýqòe, ^û @]ôK ùgûC[ôaû aýqòe iò¡ò_âû¯ ùjûA[ûG ^û jó ùMûUòG iÚû^ C_ùe aiò iû]^û Keê[ôaû aýqòe iò¡ò ùjûA[ûG û MúZû @¤ûd 6 ùgæûK 10 eê 15 _~ýð« a‰ðòZ aò]ôe LŠ^ MúZû @¤ûd 3e ùgæûK 5eê 9ùe KeòQ«ò Kò, ù~Cñ cìLð aýqò icÉ Kcð A¦âòd MêWòKê jV _ìaðK ùeûKòù\A (@UùKA) @[ðûZþ ùMûUòG iÚû^ C_ùe aiò Pò«^ Keò[ûG ZûjûKê bŠ ùaûfò Kêjû~ûA[ûG û G[ô_ûAñ Kcðù~ûMú (Kû~ýð KeêKeê iû]^û Keê[ôaû aýqò) jó ùgâ @ùU û aûÉaòK bqòaò]ô _ûAñ MúZû mû^\ûZû _âbê (aâjà) ùKjò ZZß\gðú i^Úuê ùLûRòaû _ûAñ KjòQ«ò (MúZû @¤ûd 4 ùgæûK 34) G[ôeê iò¡ @ùU ù~ MúZû mû^ \ûZû (aâjà)u \ßûeû aZûA[ôaû bqòaò]ô iµì‰ð ^êùjñ û G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 6 ùgæûK 10 eê 15 _~ýð« aâjà (le_êeêh Kûk) u \ßûeû ^òR iû]^ûe a‰ð^û Keû~ûAQò Z[û ^òR iû]^û \ßûeû _âû¯ ùjC[ôaû gû«òKê @Zò @ùgâ ùaûfò (@^ê¼cûcþ) MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 18ùe KjòQ«ò û C_ùeûq @¤ûd 6 ùgæûK 10 eê 15ùe KjòQ«ò Kò c^ Gaõ A¦âòdKê agKeò (@ûd¼Keò) eLô_ûeê[ôaû iû]K GK aòùgh _âKûe @ûi^ _âÉêZ Ke«ê ù~CñUûKò ^û @]ôK Cy ^û @]ôK ^úyû ùjûA[ôa û ùijò @ûi^ùe aiò Pò¼ Z[û A¦âòdMêWòKê agKeò (@ûd¼eLô) c^Kê GKûMâKeò @býûi Ke«ê û iò]ûbûùa aiò aâjàP~ýð _ûk^Keò c^Kê ùeûKò _âûYûdûc ùja û Gjò _âKûe iû]^ûùe fûMò[ôaû iû]K ùcû’Vûùe [ôaû (^òaðûY _ecûcþ) @Zò ^òRðúa @[ðûZþ céZ_âûd (^ûccûZâ) gû«òKê _âû¯ Keò[ûG û G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 18ùe ^òRe (aâje à ) iû]^û \ßûeû ùjaûKê [ôaû MZò (fûb) Kê @Zò @ùgâ (@^ê¼cûcþ) KjòQ«ò û MúZûe Gjò @¤ûd 18 ùgæûK 62 Z[û @¤ûd 15 ùgæûK 4ùe KjòQ«òKò ùj @Rðê^ ! Zê _ec (ùgâÂ) gû«ò Z[û iZýùfûK Kê _âû¯ ùjaê, `kùe _êYò _ê^Rð^à jêG^ûjó, _ì‰ð bûaùe ùcûl _âû¯ ùjûA[ûG û cêñ (MúZû mû^\ûZû _âbê) c¤ ùijò @û\ò ^ûeûdY _êeêh _eùcgßeu geYû_^Ü @ùU, G[ô_ûAñ \éXZûe ijòZ iµì‰ð ^ò½òZ ùjûA Zûueò iû]^û I _ìRû Keòaû CPòZ û ^òR iû]^ûùe @UKk (@^êcû^) ~êq mû^e @û]ûeùe aùZA[ôaû cûMðKê @¤ûd 6 ùgæûK 47ùe c¤ Êdõ (~êqZcü cZü) @[ðûZþ @mû^ @§Kûe ~êq aòPûe ùaûfò KjòQ«ò û @^ý @^êaû\ K¼ûð cûù^ ‘ùc ~êqZcü cZü’ e @[ð “_ec ùgâ cû^ý @ùU” ùaûfò ùfLôQ«ò, ù~ùZùaùk Kò Gjû @[ð ùfLôaûe [ôfû Kò ùcûe Gjû @UKk (@^êcû^) fMûA @mû^ @§Kûe @û]ûeùe ù\A[ôaû cZ @ùU û KûjóK^ ò û ~[û[ð mû^ aòhdùe ùKøYiò ZZß\gðú i^ÚuVûeê RûYòaû_ûAñ KjòQ«ò (MúZû @¤ûd 4 ùgæûK 34ùe) aûÉaòK @^êaû\ MúZû @¤ûd 6 ùgæûK 47ùe -

254

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

@¤ûd 6e ùgæûK 47ùe ù~ûMò^ûcþ, @_ò, iùaðhûcþ, c\þMùZ^, @«eûcô^û, gâ¡ûaû^þ, bRùZ, ~ü, cûcþ, iü, ùc, ~êqZcü, cZü ûû @^êaû\:- ùcû \ßûeû ù\A[ôaû bqò aòPûe ~ûjûKò @û^êcû^òK @ùU û C_ùeûq ùgæûK 10eê 15ùe a‰ðòZ _ìRû aò]ô ~ûjûKê cêñ @^êcû^ Keò KjòQò, iµì‰ð RYû ^ûjó, KûjóKò^û (iùaðhûcþ) icÉ (ù~ûMò^ûcþ) iû]Kcû^u c¤ùe (~ü) ~òG (gâ¡ûaû^þ) _ì‰ð @ûiÚû ijòZ (@«eûcô^û) jé\dùe iùyûU cù^ûbûa eLô (c\þMùZ^) ùcû\ßûeû ù\A[ôaû bqò cZ @^êiûùe (cûcþ) ùcûùZ (bRùZ) bRò[ûG (iü) ùi (@_ò) c¤ (~êq Zcü) @mû^ @§Kûeùe R^à-ceY, ÊMð-^Kð aûfû iû]^ûùe jó fú^ @ùU û Gjû (ùc)ùcûe (cZü) aòPûe @ùU û Gjûe _âcûY MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 18ùe Z[û MúZû @¤ûd 5 ùgæûK 29 Z[û MúZû @¤ûd 6 ùgæûK 15ùe ÆÁ bûaùe ùfLû@Qò û G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 18 ùgæûK 62ùe KjòQ«ò Kò ùj bûeZ! Zê iaðbûaùe ùijò _ecûcôûu geYùe ~û’ Zûueò Ké_ûùe jó Zê _ecgû«ò Kê Z[û i^ûZ^ _ec]ûc @[ðûZþ iZýùfûKKê _âû¯ ùjaê û MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 4ùe KjòQ«ò Kò ù~ùa ùZûùZ MúZû @¤ûd 4 ùgæûK 34ùe a‰ðZ ò ZZß\gðú i^Ú còk~ ò ùò a ZZþ _½ûZ ùijò _ec_\ _eùcgßeuê bfbûùa ùLûRòaû CPòZ, ù~CñVûKê ~ûA[ôaû iû]K _êYò ùfCUò (ù`eò) Gjò iõiûeKê @ûi«ò ^ûjó û @[ðûZþ R^à-céZýê eê i\û iað\û ^òcù« cêq ùjûA~û@û«ò û ù~Cñ _eùcgße Gjò iõiûe eì_ú aéle eP^û KeòQ«ò, cêñ c¤ ùijò @û\ò _êeêh _eùcgßeu geYùe @Qò û Zûueò bqò Keòaû CPòZ û MúZû @¤ûd 3 ùgæûK 5eê 9ùe c¤ MúZû @¤ûd 6 ùgæûK 10 eê 15 c¤ùe [ôaû mû^Kê bìfþ iò¡ KeòQ«ò û @Rðê^ _Pûeòùf, _âbê ! c^Kê ùeûKòaû ajêZ KVò^ Kû~ýð @ùU û bMaû^ C¼e ù\ùf @Rðê^! c^Kê ùeûKòaû Z aûdêKê ùeûKòaû ijòZ icû^ @ùU û _êYò Gjû c¤ KjòQ«ò Kò Gjû ^òüiù¦j @ùU, ù~ ùKjò aýqò jê@«ê^û KûjóKò ùKøYiò ^û ùKøYiò icdùe lY cûZâ c¤ Kcðaò^û eùj^ûjó û CùfäL ù~ûMý @ùU Kò Gjò cjûcìLð c^êhý icÉ KcðA¦âòd MêWòKê jV_ìaðK (aûjûeKê ù\ùLA ùjaû bkò) ùeûKòaûKê ùPÁûKùe _e«ê c^c¤ùe KòQò ^û KòQò aòhdùe bûaò Pûfò[ûG û G[ô_ûAñ ùMûUòG iÚû^ùe jVù~ûM Keò ^aiò iûõiûeòKKû~ýð KeêKeê (Kcðù~ûM) iû]^û Keòaûjó ùgâ @ùU û Kcð ^Keò @[ðûZþ jVù~ûM _ìaðK ùMûUòG iÚû^ C_ùe aiò iû]^û Keòaû @ù_lû Kcð KeêKeê iû]^û Keòaû ùgâ @ùU û ùMûUòG iÚû^ C_ùe aiò iû]^û (@KcðYû) Keòaû \ßûeû ùZûe Rúa^ ^òaðûj Kò_eò ùja ? gûÈ aò]ô ZýûM Keò iû]^û (ùMûUòG iÚû^ C_ùe aiò jVù~ûM) Keòaû Kcða§^e KûeY @ùU, ùZYê gûÈû^êKìk Kcð KeêKeê iû]^û Keòaûjó ùgâ @ùU û G[ô_ûAñ iûõiûeòK Kû~ýð Keê[ôaû ijòZ iû]^û Ke û MúZû @¤ûd 8 ùgæûK 7ùe KjòQ«ò Kò ~ê¡ c¤ Ke, ùcûe iàeY c¤ Ke, Gjò C_ûdùe ùcûùZjó _âû¯ ùjaê û MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 18ùe Z[û @¤ûd 18 ùgæûK 62ùe KjòQ«ò Kò _e«ê ùcûe

mû^ Mwû

255

iû]^ûùe ùjaûKê [ôaû (MZò) fûb @Zò @ùgâ (@^ê¼cûcþ) @ùU û G[ô_ûAñ ùijò _eùcgßeu ieYùe ~û@û, ~ûjûu Ké_û\ßûeû Zê _ecgû«ò Z[û (gûÊZcþ iÚû^cþ) iZýùfûK Kê _âû¯ ùjaê û ùijò _eùcgßeu bqò aò]ô Z[û _ì‰ðmû^ (ZZßmû^) ùKjò ZZß\gðú i^Úuê ùLûRòiûeò Zûuê _Pûe, cêñ (MúZû mû^\ûZû aâjà / le_êeêh) c¤ RûùY^ûjó û _âg.Ü -MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 18ùe KjòQ«òKò cêñ ùfûKùe, ùa\ùe _êeùê hû¼c ^ûcùe _âiò¡ @ùU û G[ôeê Gjû iò¡ ùjfûKò MúZûmû^\ûZû _âbêjó iaðgqòcû^ @U«ò Z[û MúZû @¤ûd 12 _ì‰ð bûaùe MúZû mû^\ûZû _âbêue jó cjòcû Kjê@Qò û C¼e:-MúZûùe MúZûmû^\ûZû _âbê ^òRiû]^û Z[û iûc[ðýZû aòhdùe c¤ Kjê@Qò Z[û Zû ijòZ ùijò _ì‰ð _ecûcôûu cjòcû aòhdùe c¤ Kjê@Qò Z[û ùijò _eùcgßeu iû]^û Keòaû_ûAñ ZZß\gðú i^Úu _âZò AwòZ c¤ Keê@Qò û MúZû @¤ûd 12 iµì‰ðbûùa aâjà (le_êeêh /Kûk)e cjòcûùe _eò_ì‰ð @ùU Z[û MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 1eê 4 Z[û 16eê 17ùe _ì‰ð _ecûcôû Z[û _eaâjà, aâjà @û\òu aòhdùe ^ò‰ðûdK mû^ @Qò û ùgæûK 16ùe KjòQ«òKò _é[ôaú ZZßùe ^òcðòZ ùfûK (aâjàu GùKûAgþ aâjàûŠ Z[û _eaâjàu iûZiv aâjàûŠ _é[ôaú ZZßùe Zò@ûeò ùjûA[ôaû ù~ûMêñ ùMûUòG ùfûK c¤ Kêjû~ûG)ùe \êARY _âbê @Q«ò û RùY ùjùf le_êeêh @[ðûZþ aâjà, @^ý RùY ùjùf @le_êeêh @[ðûZþ _eaâjà û Gjò \êARY _âbêu @«MðZ ù~ùZaò _âûYú @Q«ò ùicûù^ ^ûgaû^ @U«ò Gaõ Gjò \êA _âbêu iÚìk geúe Z ^ûgaû^ @ùU Z[û RúaûcôûKê @aò^ûgú ùaûfò Kêjû~ûAQò û ùgæûK 17ùe KjòQ«òKò aûÉaùe _êeùhû¼c @[ðûZþ iaðgqòcû^ _eùcgße Z C_ùeûq \êA RY _âbêuVûeê @^ýjó @U«ò, ~ûjûuê _ecûcôû Kêjû~ûA[ûG û ~òGKò Zòù^ûUò ùfûKùe _âùag Keò icÉu ]ûeY-ù_ûhY Keò[û’«ò û Zûuê jó aûÉaùe ‘@aò^ûgú _eùcgße’ Kêjû~ûA[ûG û @¤ûd 15e ùgæûK 18ùe jó MúZû mû^\ûZû (le_êeêh -aâjà) ^òRe iÚòZò aòhdùe Kjòaû ijòZ @ûjêeò KjêQ«ò ù~ ùcûùZZ ùfûKùa\ (ùaKûe K[û)e @û]ûeùe _êeêùhû¼c ùaûfò Kêj«ò, KûjóKò^û cêñ ùcû @]ú^ùe [ôaû GùKûAgþUò aâjàûŠùe ù~ùZaò _âûYú @Q«ò, ùicûù^ ~\òP iÚìk geúeùe ^ûgaû^ @U«ò Gaõ @ûcôû eì_ùe ù~ùZ @Q«ò ùicûù^ @aò^ûgú @U«ò, cêñ ùicû^uVûeê C¼c (ùgâÂ) @ùU û G[ô_ûAñ ùfûKùa\ @û]ûeùe _êeêùhû¼c bûùa _âiò¡ @ùU û aûÉaùe _êeêùhû¼c Z @^ý ùKjò RùY _eùcgße @U«ò ~ûjûu aòhdùe MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 17ùe KjòQ«ò û _âgÜ:-MúZû @¤ûd 10 ùgæûK 2ùe Z[û 3ùe KjòQ«òKò ùcûe C_ô¼ò aòhdùe ùKjò RûùY ^ûjó û ~òG ùcûùZ @^û\ò @R^àû ZZßùe RûYò[ûG ùi iað _û_MêWòKeê cêq ùjûA[ûG û G[ôeê ÆÁ @ùU Kò aâjàu R^à jêG^ûjó Z[û icÉ _û_ MêWòKeê cêq Keò\ò@«ò û

256

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

C¼e:-MúZû @¤ûd 10 ùgæûK 2Kê _êYò[ùe _X«ê ù~Cñ[ôùe KjòQ«ò Kò ùcûe C_ô¼òKê ^û ù\aZû cûù^ (aâjàû, aò¾ê Z[û gòa @û\ò) Z[û ^û cjhðò cûù^ RûYòQ«ò KûjóKò^û ùicûù^ icùÉ ùcû _ûLeê R^à (C_ô^Ü) ùjûAQ«ò û Gjò ùgæûKeê ÊZüiò¡ ùjfû ù~ MúZû mû^\ûZû _âbêu C_ô¼ôò @[ðûZþ R^à Z ùjûAQò _e«ê Kûk (aâjà)uVûeê C_ô^Ü ù\aZû Z[û EhòR^ RûY«ò ^ûjó, KûjóKò^û ùicûù^ icùÉ Kûku Vûeê C_ô^Ü ùjûAQ«ò û ù~_eò _òZûu R^à aòhdùe i«û^cûù^ RûYò^[û’«ò, _e«ê _òZûu _òZû @[ðûZþ ùRùR aû_û jó RûYò[û’«ò (Kjò[û’«ò) û _ì‰ð _ecûcôû Êdõ Kûke ùfûKùe _âKU ùjûA aâju à C_ô¼ï aòhdùe KjòQ«ò û Ké_ûKeò _X«ê iéÁò eP^û Gjò _êÉK mû^Mwûùe [ôaû _éÂû 25-78 _~ýð« û MúZû @¤ûd 10 ùgæûK 3e @^êaû\ bêfþ Keû~ûAQò û ù~_eò MúZû @¤ûd 2 ùgæûK 12 Z[û @¤ûd 4 ùgæûK 5ùe ^òùR ^òRKê ^ûgaû^ Z[û R^à-céZýêKê aûe´ûe _âû¯ ùjaûaûfû KjòQ«ò, Z[û @¤ûd 2 ùgæûK 17 Z[û @¤ûd 8 ùgæûK 3, 8eê 10 Z[û 20 I @¤ûd 15 ùgæûK 4, 16,17ùe ùKjò @^ý @aò^ûgú @^û\ò _ecûcôûu aòhdùe KjòQ«ò û G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 10 ùgæûK 3ùe KjòQ«ò Kò ~òG c^êhýcû^u c¤ùe aò\ßû^þ @[ðûZþ ZZß\gðú i^Ú ùcûùZ Gaõ ùijò @^û\ò, aûÉaùe R^à ejòZ, iað ùfûKMêWòKe cùjgße @[ðûZþ _eùcgßeuê ZZßZü RûYò[û’«ò ùijò ZZß\gðú i^Ú iZýmû^Kê CyûeY Keò[û’«ò û ~ûjû\ßûeû iZý iû]^û Keò _û_eê cêq ùjûA~ûG û Gjûe _âcûY MúZû @¤ûd 4 ùgæûK 34ùe c¤ a‰ðòZ @Qò û Ké_ûKeò _X«ê MúZû @¤ûd 10 ùgæûK 7e ~[û[ð @^êaû\ @¤ûd 10e ùgæûK 2ùe ^, ùc, aò\êü, iêeMYûü, _âbacþ, ^, cjhðdü, @jcþ, @û\òü, jò, ù\aû^ûcþ, cjhðúYûcþ, P, iaðgü ûû @^êaû\:- (ùc) ùcûe (_âbacþ) C_ô¼K ò ê (^) ^û (iêeMYûü) ù\aZûcûù^ RûYòQ«ò Gaõ (^) ^û (cjhðdü) cjhðò R^ RûYòQ«ò, (jò) KûjóKò^û (@jcþ) cêñ (iaðgü) iaê _âKûe (ù\aû^ûc) ù\aZûcû^u (P) Gaõ (cjhðúYûcþ) cjhðòcû^ue c¤ (@û\òü) @û\ò @[ðûZþ C_ô¼òe KûeY @ùU û @¤ûd 10e ùgæûK 3 ~ü, cûcþ, @Rcþ, @^û\òcþ, P, ùa¼ò, ùfûK cùjgßecþ, @i¹ìXü, iü, cùZðýhê, iað _ûù_÷ü, _âcêPýùZ ûû @^êaû\:-(~ü) ù~Cñ aò\ßû^ aýqò (cûcþ) ùcûùZ (P) Z[û (@^û\òcþ) i\û ejò[ôaû @[ðûZþ _êeûZ^ (@Rcþ) R^à ù^C^[ôaû (ùfûK cùjgßecþ) icÉ ùfûK MêWòKe cjû^þ Bgße @[ðûZþ iùaûðy _eùcgßeuê (ùa¼ò) RûYò[û’«ò (iü) ùi (cùZðýhê) gûÈ MêWòKê iVòKþ bûùa RûYò[ôaû @[ðûZþ ùa\ @^êiûùe mû^ eLô[ôaû (@i¹ìX) @[ðûZþ ZZß\gðú aò\ßû^þ (iað_ûù_÷ü) iµì‰ð _û_MêWòKê (_âcêLùZ) aòÉéZbûùa a‰ð^û Keò[û’«ò ùi iéÁòmû^ I KcðMêWòKe iVòKþ a‰ð^û Keò[û’«ò @[ðûZþ @mû^eê _ì‰ð eì_ùe cêq Keò\ò@«ò û ù~Cñ

mû^ Mwû

257

KûeYeê ZZß\gðú i^Úu\ßûeû ^òùŸðgòZ aûÉaòK iû]^ûe @û]ûeùe bqò Keê[ôaû aýqòe icÉ _û_ ^Á ùjûA~ûA[ûG û

“MúZûmû^\ûZû aâ j à ( Kûk)e C_ C_ô ¼ò e iõùKZ” @¤ûd 10e ùgæûK 2ùe KjòQ«ò Kò @Rðê^! ùcûe C_ô¼ï (R^à)Kê ^û ù\aZûcûù^ RûYòQ«ò, ^û cjhðòcûù^ RûYòQ«ò, KûjóKò^û Gcûù^ icùÉ ùcû’Vûeê R^à ùjûAQ«ò û G[ôeê Êiò¡ @ùUKò aâjà (Kûk)u C_ô¼ò Z ùjûAQò _e«ê Zûjû ù\aZû I Ehò RûY«ò ^ûjó û ù~_eò _òZûu C_ô¼ò aòhdùe i«û^cûù^ Kjò _ûe«ò ^ûjó, _e«ê ùRùR aû_û RûYò[û’«ò û Gjò _âKûe GùKûAg aâjàûŠùe [ôaû icÉ ù\aZû Ehò @û\ò ùRýûZò ^òe¬^ /aâjà @[ðûZþ Kûk Z[û _âKéZò (\êMðû)u iõù~ûMeê C_ô^Ü ùjûAQ«ò û G[ô_ûAñ Kjê@Q«ò Kò ùcûe C_¼ôòKê GùKûAg aâjàûŠùe ùKjòaò RûùY^ûjó, KûjóKò^û icÉue C_ô¼ò ùcû’Vûeê ùjûAQò û ùKak _ì‰ð aâjà jó Kûk (aâjà)e C_ô¼ò aòhdùe Kjò_ûeòùa û KûjóKò^û aâjà (Kûk)e C_ô¼ôò _ec @le aâjà (_ì‰ðaâjà) u Vûeê ùjûAQò û ~ûjûe _âZýl _âcûY MúZû @¤ûd 3e ùgæûK 14,15ùe aâjàe C_ô¼ò aòhdùe @Qò û @¤ûd 10e ùgæûK 3ùe ù~Cñ ZZß\gðú @[ðûZþ aò\ßû^aýqò ùcûùZ Gaõ ùKùaaò R^à ù^C^[ôaû iað ùfûKMêWòKe cùjgße @[ðûZþ @aò^ûgú _ecûcôûuê RûYò[û’«ò ùi Zòù^ûUò ùa\ (EMùa\, iûcùa\ Z[û ~Rêùað\)Kê RûYò[û’«ò ùi jó ZZß\gðú i^Ú @U«ò û Zûu \ßûeû aùZA[ôaû bqò cûMðùe iû]^û Keòaû\ßûeû icÉ _û_ ^Á ùjûA~ûA[ûG û MúZû @¤ûd 15e ùgæûK 16,17,18ùe a‰ð^û @QòKò _ì‰ð _ecûcôû @aò^ûgú Z @^ý jó @U«ò ~òGKò Zòù^ûUò ùfûK MêWòKùe _âùag Keò icÉu ]ûeY-ù_ûhY Keò[û’«ò ùcûùZ (KûkKê) Z ùKak GA[ô_ûAñ _êeêùhû¼c Kjò[û’«ò, KûjóKò^û cêñ GùKûAgþ aâjàûŠùe ùKak ùcû @]ú^ùe [ôaû iÚìkgeúe aògòÁ ^ûgaû^ _âûYúcûù^ Z[û @aò^ûgú RúaûcôûuVûeê C¼c @ùU û G[ô_ûAñ ùcûùZ ùfûKùa\ @[ðûZþ ùaKûe K[û MêWòKe @û]ûeùe _êeêùhû¼c ùaûfò KjòQ«ò, _e«ê aûÉaùe cêñ @aò^ûgú ^êùjñ Z[û _ûk^K¼ðû c¤ ^êùjñ û MúZû @¤ûd 3e ùgæûK 14,15ùe KjòQ«ò Kò icÉ Rúa @^Üeê C_ô^Ü jê@«ò, @^Üe C_ô^Ü ahðûeê ùjûA[ûG, ahðû ~meê C_ô^Ü jêG, ~m gêbKcðeê C_ô^Ü jêG, Kcð aâjà Vêñ C_ô^Ü jêG , aâjà @aò^ûgú _ecûcôûuVûeê C_ô^Ü ùjfû û ùijò @aò^ûgú iaðaýû_K _ecûcôûjó ~m MêWòKùe _âZòÂòZ @U«ò, ~m MêWòKe _ìRý @U«ò, ùi jó ~m MêWòKe `k c¤ \ò@«ò @[ðûZþ aûÉaùe @Zò~m c¤ ùi jó @U«ò û _êYò MúZû @¤ûd 10e ùgæûK ^õ-2ùe KjòQ«ò Kò ùcûe C_ô¼ò (_âbacþ)Kê ùKjò ~ûYò^ûjûñ«ò û G[ôeê iò¡ ùjfû ù~ Kûk (aâjà) c¤ C_ô^Ü ùjûA@Qò û G[ô_ûAñ ùi ùKøYiò GK iÚû^ùe @ûKûeùe c¤ @Qò û ^ùjùf gâúKé¾ Z @Rðê^u @ûMùe QòWû ùjûA[ôùf, ùi Z Gjû Kjò jó _ûeò^[û’ù« Kò cêñ @^û\ò @Rcþ (@R^àû) @ùU û G iaê Kûk (@\ég aâjà) jó gâúKé¾u geúeùe RúaiÚ eì_ (ù_âZaZþ _âùag Keò) ùe Kjò iûeò ^òR _âZòÂû (iÚòZò)e iVòKþ RûYòaû aòhd MúZû eì_ùe ù\AMfû û

258

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

MúZûùe [ôaû C_ùeûq aòaeYúeê iò¡ ùjfû ù~ aâjàu C_ô¼ò _ì‰ð aâjàuVûeê ùjûAQò û Gjûe _âcûY @[aðùa\ KûŠ 4 @^êaûK 1 cª 3ùe c¤ @Qò, Ké_dû ^òcÜùe _X«ê KûŠ ^õ-4, @^êaûK ^õ-1 cª ^õ-3 :_â ù~û Rùm aò\ßû^iý a§êaðògßû ù\aû^õû R^òcû aòaqòò û aâjà aâjàY C{bûe c¤û^ÜúùP÷eìùP÷ü Ê]û @bò _â ZùiÚø ûû3ûû _â-~ü-Rùm-aò\ßû^iý-a§êü-aògßû-ù\aû^ûcþ - R^òcû - aòaqò - aâjàü - aâjàYü C{bûe - c¤ûZþ-^òùP÷ü-Cùy÷ü-Ê]û-@bòü-_âZùiÚø ûû @^êaû\:-(_â) iað _â[ùc (ù\aû^ûcþ) ù\aZûcû^u I aâjàûŠ MêWòKe (Rùm) C_ô¼òe mû^Kê (aò\ßû^iý) Ròmûiê bqe (~ü) ~òG (a§ê) aûÉaòK iû[ú @[ðûZþ _ì‰ð _ecûcôûjó ^òRÊ ùiaKKê (R^òcû) icÉu C_ô¼K ò ¼ðû ^òR \ßûeû iéR^Keò[ôaûKê (aòaqò) Êdõ jò VòKþ VòKþ aòÉûe _ìaðK Kjò[û’«ò Kò (aâjàYü) _ì‰ð _ecûcôû (c¤ûZþ) ^òR c¤eê @[ðûZþ g±gqò \ßûeû (aâjàü) aâjà-le_êeêh @[ðûZþ KûkKê (C{bûe) C_ô^Ü Keò (aògßû) iûeû iõieKê @[ðûZþ icÉ ùfûK MêWòKê (Cùy÷ü) C_ùe [ôaû iZýùfûK @û\ò (^òùP÷ü) Zùk _eaâjà I aâjàu iað aâjàûŠ (Ê]û) ^òRe ]ûeY Keò[ôaû (@bòü) @ûKhðY gqòùe (_âZùiÚø) CbdKê bf bûaùe iÚZò Kùf û bûaû[ð:-_ì‰ð _ecûcôû ^òR\ßûeû ePò[ôaû iéÁòe mû^ Z[û icÉ @ûcôûcû^ue C_ô¼òe mû^ Zûu ^òRÊ ùiaKKê Êdõjò iVòKþ bûùa KjòQ«ò Kò, _ì‰ð _ecûcôû ^òR c¤eê @[ðûZþ ^òR geúeeê ^òRe g±gqò \ßûeû aâjà (le_êeêh-Kûk)Kê C_ô¼ò Kùf Z[û iað aâjàûŠ MêWòKê, C_ùe [ôaû iZýùfûK, @fLùfûK, @Mc ùfûK, @^ûcú ùfûK @û\ò Z[û Zùk [ôaû _eaâjàu iûZiv aâjàûŠ Z[û aâjàu 21 aâjàûŠ MêWòKê ^òRe ]ûeY Keò_ûeê[ôaû @ûKhðY gqòùe @aiÚû_òZ Keò@Q«ò û ù~_eò _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ða) ^òRÊ ùiaK @[ðûZþ iLû gâú ]cð\ûi Rú, @û\eYúd Meúa\ûi Rú @û\òuê ^òR\ßûeû ePò[ôaû iéÁòe mû^Kê Êdõ jò Kjòùf û C_ùeûq ùa\cª c¤ Gjûjó ic[ð^ Keê@Qò û KûŠ ^õ-4 @^êaûK ^õ-1 cª ^õ-7:ù~û$[aðûYõ _òZeõ ù\aa§êõ aéj¿Zòõ ^ciûa P MzûZþ û Zßõ aòùgßhûõ R^òZû ~[ûiü Kaòù\ðùaû ^ \bûdZþ Ê]ûaû^þ ûû7ûû ~ü-@[aðûYcþ- _òZecþ -ù\aa§êc-þ aéj¿Zòc-þ ^ciû-@a-P-MzûZþ-Zßcþ - aòùgßhûcþ - R^òZû-~[û-iü - Kaòù\ðaü-^ -\bûdZþ-Ê]ûaû^þ û @^êaû\:- (~ü) ~òG (@[aðûYcþ) @Pk @[ðûZþ @aò^ûgú (_òZecþ) RMZ _òZû (ù\aa§êcþ) bqcû^u aûÉaòK iû[ú @[ðûZþ @ûcôûe @û]ûe (aéjÆZòcþ) RMZMêeê (P) Z[û (^ciû) aò^câ _ìRûeú @[ðûZþ aò]ôaZþ iû]KKê (@a) iêelûe ijòZ (MzûZþ) iZýùfûKKê ~ûA[ôaû @ûcôûuê iZýùfûK ù^A~òaû aûfû (aòùgßhûcþ) icÉ aâjàûŠ MêWòKe (R^òZû) eP^û Keò[ôaû RM\´û @[ðûZþ cûZû bkò MêY MêWòK ijòZ c¤ ~êq (^ \bûdZþ) Kûku bkò K_U, Qk^û _ìaðK _âaÆ^û Keê^[ôaû /VKê^[ôaû(Êû]ûaû^þ) Êbûa @[ðûZþ MêYMêWòK

mû^ Mwû

259

[ôaûaûfû (~[û) ~[ûaZþ @[ðûZþ ùijò_eò (iü) ùi (Zßcþ) @û_Y (Kaòù\ðaü, Kaúeþ ù\aþ) Kaòù\ða @U«ò @[ðûZþ bûhûbò^ÜZûeê Gjûuê Kaúeþ _eùcgße c¤ Kj«ò û bûaû[ð:- Gjò cªùe Gjû c¤ ÆÁ Keòù\ùf Kò ùijò _eùcgßeu ^ûc Kaòù\ða @[ðûZþ Kaúeþ _eùcgße @ùU, ~òGKòò iaêKòQò eP^û Keò@Q«ò û ù~Cñ _eùcgße @Pk @[ðûZþ aûÉaùe @aò^ûgú (MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 16,17ùe c¤ _âcûY @Qò) RMZþMêeê, @ûcôûe @û]ûe, ù~Cñcûù^ iµì‰ð bûùa cêq ùjûA iZýùfûK ~ûAQ«ò ùicû^uê iZýùfûK ù^A~ûC[ôaû, iað aâjàûŠ MêWòKe ePdòZû, Kûk (aâjà) u bkò ^ VùKAaû aûfû _âKéZùe ùi Êdõ Kaòù\ða @[ðûZþ Kaúeþ _âbê @U«ò û ùijò _eùcgße icÉ aâjàûŠ MêWòKe Gaõ icÉ _âûYúcû^uê ^òR g± gqòùe C_ô^Ü Keò[ôaû ù~ûMêñ (R^òZû) cûZû c¤ Kêjû~ûA[ûG Z[û (_òZecþ) _òZû Z[û (a§ê) bûB c¤ aûÉaùe ùi jó @U«ò Z[û (ù\a) _eùcgße c¤ ùi jó @U«ò û G[ô_ûAñ Gjò Kaòù\ða (Kaúeþ _eùcgße)u ÉêZò Keò[ûCñ û Zßùca cûZû P _òZû Zßùca Zßùca a§ê P iLû Zßùca, Zßùca iaðõ ccþ ù\a ù\a û Gjò _eùcgßeu cjòcû _aòZâ EMþ ùa\ cŠk ^õ-1 Êq ^õ24ùe aòÉéZ bûùa aòaeYú @Qò û _âgÜ:-ùa\MêWòK c¤Kê Kaòeþ @[ðûZþ Kaúeþ ^ûce aòaeYú ùKcòZò @ûiòfû? ùa\ Z iéÁòe _âûe¸ùe _âû¯ ùjûA[ôfû û Kaòù\ða @[ðûZþ (Kaúeþ _eùcgße) Z i^ 1398 ùe C_ô^Ü ùjûAQ«ò ? C¼e:- _ì‰ð _ecûcôûu aûÉaòK ^ûc Kaòù\ða @ùU û Z[û C_cûcôK ^ûc iZý_êeh ê , _ec@le aâj,à _ì‰ð aâjà @û\ò @ùU û ù~_eò ù\ge _â]û^cªú cjûgdu geúee ^ûc @^ý KòQò ùjûA[ûG Z[û _â]û^cªú, _âûAcþ cò^òÁe @û\ò _\e ^ûc @Qò û Gjò _ì‰ð _ecûcôû Kaòù\ða ^ûcû«eY Keò PûùeûUò ~êMùe @ûiòQ«ò Z[û iéÁò I ùa\MêWòKe eP^ûe _ìaðeê c¤ @^ûcú (@^ûcd) ùfûKùe cû^a i\ég geúeùe Kaòù\ða ^ûcùe aò\ýcû^ [ôùf û ùijò Kaòù\ða Zû’_ùe iZýùfûKe eP^û Keò iZýùfûKùe aòeûRcû^ ùjûAMùf û Zû’_ùe _eaâjà Z[û aâjàu icÉ ùfûKMêWòKê I ùa\ MêWòKê eP^ûKùf, G[ô_ûAñ ùa\ MêWòKùe Kaòù\ðau aòaeYú @Qò û

“Kaúeþ iûùjaþ u \ß û eû aò b úhY Z[û cù¦û\eúuê geYùe ù^aû” _eùcgße cê^ò¦â @^k @[ðûZþ ^k Gaõ @^úk @[ðûZþ ^úkKê geYùe ù^aû C_eûù« fuû Kê Mùf û ùiVûùe [ôaû RùY _ec bq P¦âaòRd Rú ue ùiûjk i\iý aògÁ ò _eòaûe ejê[f ô û û ùijò _ìYýKcðú _âûYú ‘bûU’ RûZòùe R^à ù^A[ôùf û _eùcgße cê^ò¦â (Kaòù\ða) Rú u C_ù\g gêYòiûeò iµì‰ _eòaûe ^ûc \úlû _âû¯ Kfû û _ecbq P¦âaòRd Rú u _^ôú bqcZú KcðaZú fuûe eûRû eûaYe eûYú cù¦û\eú _ûLùe PûKòeú (ùiaû) Keê[ôùf û eûYú cù¦û\eúKê ji-Lêiò, bf-c¦

260

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

[…ûK[û Kjò Zûue cù^ûe¬^ Keê[ôùf û bq P¦âaòRd eûRû eûaYu _ûLùe \eaûeùe PûKòeú (ùiaû) Keê[f ô û û eûRûu aWòcû Mû^ Keò Zûuê _âi^Ü Keê[f ô ûû bq P¦â aòRde _^ôú bqcZò ‘KcðaZú’ _eùcgßeuVûeê C_ù\g _âû¯ Keòaû C_eû« eûYú cù¦û\eúuê _âbêPyðû, ù~Cñ iéÁòeP^û ^òR Mêeêù\a cê^ò¦â Rúu ^òKUeê gêYò[ôùf Zûjû _âZò\ò^ gêùYAaûKê fûMòùf û bqcZò cù¦û\eú eûYúuê ajêZ @û^¦ fûMòfû, NYÖû NYÖû ]eò _âbu ê iZýK[ûKê bqcZú KcðaZú gêùYA Pûfê[ôfû Z[û cù¦û\eúu @ûLôeê @gî ùaûjê[ôfû û ùMûUòG \ò^ eûYú cù¦û\eú KcðaZúKê _Pûeòùf ù~ @û_Y Gjò mû^ KûjûuVûeê gêYòQ«ò ? @û_Y Z ajêZ @^ûagýK K[û Kjê[ôùf û GùZ cûZâûùe _eòa¼ð^, _ecûcôûZêfý i^Ú aò^û @i¸a @ùU û Gjû gêYò KcðaZú Kjòùf ù~ @ûù¸cûù^ RùY _ec i^ÚuVûeê @ÌKòQò \ò^ ùja C_ù\g (\úlû) ù^AQê û eûYú cù¦û\eú i^Úu \gð^e @bòkûhû aýq KeêKeê Kjòùf, ~\ò @û_Yu Mêeê @ûC[ùe @ûiòùa ùZùa Zûuê @ûcNeKê aêùfA ù^A@ûiòa û ^òR cûfòKûYúe @ûù\g _âû¯ Keò cêŠ ZkKê Keò iKôûe _ìaðK Kjòfû ù~, ~ûjû @û_Yu @ûmû Zûjû @û_Yu PûKeûYú _ûk^ Keòa û ùcûe GK aò^Zò @ùU, Kêj«ò ù~ i^Úuê @ûù\g _ìaðK WûKòaû @^êPòZ û Êdõ ~ûA \gð^Keòaû ùgâdÄe ùjûA[ûG Gaõ ù~bkò @û_Yu @ûmû ùijòbkò ùja û cjûeûYú cù¦û\eú Kjòùf ù~ @û_Yu Mêeêù\a @ûC[ùe @ûiòùf ùcûùZ RùYAa, cêñ Êdõ \gð^ Keòaò û _eùcgße _êYò[ùe fuûùe Ké_û_ìaðK _\û_ðY Kùf û eûYú cù¦û\eú C_ù\g _âû¯ Kùf û KòQò\ò^ _ùe ^òR _âòd \ò@e gâú bq aòbúhY Rú uê C_ù\g \ò@ûKeûAùf û bqcZò cù¦û\eú C_ù\g _âû¯ Keò @j^ðògò _âbêu iàeYùe fú^ ejòaûKê fûMòùf û ^òR _Zò eûaYKê c¤ iZýMêeê cê^ò¦â RúuVûeê C_ù\g _âû¯ Keòaû_ûAñ ajêaûe _âû[ð^û Kùf _e«ê eûaY cû^òfû ^ûjó Z[û Kjê[ôfû ù~ cêñ _ecgqò cùjgße céZýê¬d gòaRúuê bqò KeòQò û Gjû Zêfý ùKøYiò gqò ^ûjó û @û_Yuê ùKjò RùY bêùfA ù\AQò û KòQò\ò^ C_eû« a^aûi _âû¯ gâú iúZû Rúu @_jeY Keò eûaY ^òRe ^@ fl C\ýû^ c¤ùe a¦ú^ò Keò eLôfû û bqcZò cù¦û\eúu aûe´ûe _âû[ð^û Keòaû _ùe c¤ eûaY cûZû iúZûuê _êYò QûWò @ûiòaûKê c^ûKeòù\fû û Gjû_ùe bqcZò cù¦û\eú ^òR Mêeêù\a cê^ò¦â Rúuê Kjòùf ù~, cjûeûR Rú! ùcûe _Zò @^ý Kûjûe Èúuê @_jeY Keò @ûYòQ«ò û ùcûùZ i~ý ùjC^ûjó û ùi Zûuê _êYò QûWò@ûiòaû_ûAñ ùKøYiò _âKûe eûRò ùjC^ûjûñ«ò û @û_Y \dûKe«ê ùcûe _âbê ! @ûRò _~ýð« Rúa^ùe cêñ Gbkò \êüL ù\Lô^[ôfò û _eùcgße cê^ò¦â Rú Kjòùf Kò Sò@ cù¦û\eú ! Gjò ÈúùfûK RYK ùKøYiò iû]ûeY ÈúùfûK ^êjñ«ò û gâú aò¾êRúuê @bògû_ agZ _é[ôaúKê @ûiòaûKê _WòQò, ùi @ù~û¤ûaûiú eûRû gâú \ge[u _êZâ eûcP¦â @U«ò û Zûuê 14ahð a^aûi _âû¯ ùjûAQò Z[û cûZû flàú Êdõ iúZû eì_]ûeY Keò Zûu _^ôú eìù_ a^aûiùe [ôùf û eûaY GK iû]êeì_ ]eò Zûuê Qk^û Keò CùVA @ûYòQò û Gjò iúZû cûZû Êdõ flàú

mû^ Mwû

261

jó @U«ò û GjûKê gúNâ ù`eûAù\A lcû _âû[ð^û Keò ^òR Rúa^e bòlû ~ûP^û Kùf ~ûA eûaYe Rúa^ _âZò cwk Z[û gêb @ùU û bqcZò cù¦û\eúu @ù^K[e _âû[ð^û Keòaû _ùe c¤ eûaY cû^òfû ^ûjó Z[û KjòfûKò Rwfùe Nêeò aêf[ê a ô û ùijò \êARY ùRûKe (RUûRêU ]ûeY Keò @bò^d Keê[a ô û cû^a) ùcûe K'Y lZò Keò_ûeòùa û ùcû _ûLùe @MYZò ùi÷^ý @Q«ò û ùcûe GK fl _êZâ Gaõ GKfl _Pòg jRûe ^ûZò @Q«ò û ùcûe _êZâ ùcN^û\ ÊMðe eûRû A¦âuê _eûRòZ Keò Zûu K^ýûKê aòaûj Keò eLôQò û ùZZâúg ùKûUò ù\aZûuê @ûùc a¦ú Keò eLôQê û Zê ùcûùZ ùijò \êA @ijûd ùjûA Nêea ò f ê [ê a ô û a^Pûeúuê bMaû^ ùaûfò Kjò WùeAaûKê ùPÁû KeêQê û K\û_ò cêñ iúZûKê ù`eûAaò ^ûjó û cù¦û\eú ^òR Mêeêù\au _ûLeê ù~Cñ bqò cûMðe mû^ iêYò[ôùf, ùijò aòhdùe eûaYKê ajêZ aêùSAùf û bòbúhY c¤ ^òR aWbûBuê aêùSAùf û eûaY ^òR bûB aòbúhYKê cûW ù\fû Z[û KjòfûKò Zê @]ôK cûZâûùe gâú eûcP¦âe _lù^CQê, Zûjûeò_ûLKê Pûfò~û@û û ùMûUòG \ò^ bqcZò cù¦û\eú ^òRe _ìRý Mêeùê \auê _âû[ð^û Kùf Kò ùj Mêeùê \a! ùcûe iêjûM CRêWQê ò û @û_Y c¤ [ùe ùcûe _Zòuê aêùSA\ò@«ê û ~\ò ùi @û_Yu K[ûKê ^cû^òùa ùZùa ùcûùZ aò]aû ùjaûe \êüL ùja^ûjó û ^òRe _êZâú cù¦û\eúe _âû[ð^û ÊúKûe Keò eûRû eûaYe \eaûe i¹êLùe QòWû ùjûA \ßûe_ûku \ßûeû eûRû eûaY ijòZ Êdõ ù\LûKeòaûKê _âû[ð^û Kùf û \ßûe_ûkcûù^ Kjòùf Ehò cjûgd! a¼ðcû^ icdùe @ûc eûRû ^òR \eaûe aùiAQ«ò û Gjò icdùe bòZee aû¼ðû aûjûeKê @ûiò_ûeòa, Kò«ê aûjûee aû¼ðû bòZeKê ~ûA_ûeòa ^ûjó û @ûù¸ aòag @Uêñ û GjûgêYò _ì‰ð _âbê @«¤ûð^ ùjùf Z[û eûaYe \eaûeùe _âKU ùjûAMùf û Ehòu C_ùe eûaYe \éÁò _eòaûcûùZâ MRð^ Keò _Pûeòfû ù~ Gjò EhòKê ùcûe aò^û @ûmûùe KòG bòZeKê @ûiòaûKê ù\fû? ZûKê @ûYò ùcû @ûMùe jZýû Keò\ò@ û Gjû gêYò _eùcgße Kjòùf eûR^þ! @û_Yu \ßûe_ûkcûù^ ÆÁbûùa c^û Keò[ôùf û ùicû^uê RYû^ûjó Kò cêñ Kò_eò bòZeKê @ûiòfò û eûaY _Pûeòfû Zê bòZeKê Kò_eò @ûiòfê? GjûgêYò cê^ò¦â ùagùe [ôaû _ì‰ð_âbê @\égý ùjûA _êYò _âKU ùjûAMùf Z[û Kjòùf Kò cêñ Gjò_eò @ûiòMfò û eûaY _Pûeòfû Kò @ûiòaûe KûeY Kêj û ùiùZùaùk ~ûA _ì‰ð _âbê Kjòùf Kò @û_Y RùY ù~û¤û ùjûA GK @akû ^ûeúKê @_jeY Keò@ûYòQ û Gjû @û_Yu _âZòÂû I ùiø~ýð aòeZße aò_eúZ @ùU û iúZû ùKøYiò iû]ûeY ^ûeú ^êjñ«ò û ùi Êdõ flàú cûZûu @aZûe @U«ò û Gjûu _Zò eûcP¦â Êdõ aò¾ê @U«ò û iúZûuê ù`eûAù\A ^òR _âûYe bòlû cûM«ê û Gjûjó @û_Yu _ûAñ cwk @ùU û GZòKò gêYòiûeò ZùcûMêY (bMaû^ gòau) e C_ûiK eûaY ùKâû]ôZ ùjûA C^àëq LŠû ù^A iòõjûi^ C_eê Pò}ûe Keò f¶ ù\fû Z[û ùijò @mû^ú _âûYú Ehòuê cûeòaû_ûAñ iZêeú[e KŠûKê @ûLôaêRû Pûk^û Kfû û _eùcgße cê^¦ ò â Rú ùMûUòG SûWêe ùKeûKê jûZùe ]eò[ôùf, ZûjûKê Xûf bkò ^òR @ûMùe eLôù\ùf û eûaYe @È iZêeú[e ùijò \êaðk

262

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

ùKeûùe aûRòfû û Gbkò g± ùjfû, ù~_eò fêjûe L´ (_òfûeþ)ùe LŠû ùRûeùe aûRêQò û SûWêe ùKeûùe ZòùkcûZâ lZò ùjfû^ûjó û GZòKòùe eûaYKê Sûk ùaûjòaûKê fûMòfû û Z[û_ò c¤ @juûe agZ cû^òfû ^ûjó û GjûZ RûYòù^fûKò AG ùKøYiò iû]ûeY Ehò ^êj« ñ ò û Kjòfû ù~ cêñ @û_Yu ùKøYiò K[û gêYa ò ò ^ûjó, @û_Y ~ûA_ûe«ò û _eùcgße @«¤ûð^ ùjûAMùf Z[û cù¦û\eú Kê icÉ aé¼û« gêùYA iûeò _âiÚû^ Kùf, eûYú cù¦û\eú Kjòùf Mêeêù\a! Gùa ùcûùZ aò]aû ùjaûùe ùKøYiò KÁ ùja^ûjó û gâú eûcP¦â I eûaY c¤ùe ~ê¡ ùjfû, eûaYe a¡ ùjfû û ù~Cñ fuûe eûRýKê eûaY ùZûùcûMêYú bMaû^ gòauê KVò^ iû]^û Keò \g[e cÉK ic_ðY Keò _âû¯ Keò[ôfû ùijò lYòK iêL c¤ eûaYe PûfòMfû Z[û ^Kðe bûMú ùjfû û Gjûe aò_eúZ _ì‰ð _ecûcôûu iZý^ûc iû]K aòbúhYKê KVò^ iû]^û aò^û _ì‰ð _âbêu Ké_ûeê fuû ù\ge eûRý c¤ _âû¯ ùjfû û jRûe jRûe ahð _~ýð« aòbúhY fuûùe eûRêZò Keòaûe iêL ùbûMKùf Z[û _âbêu Ké_û`kùe eûRýùe iµì‰ð gû«ò ejòfû û icÉ eûli _âaé¼òe aýqò aò^ûgKê _âû¯ ùjûA ~ûA[ôùf û bqcZò cù¦û\eú Z[û bq aòbúhY Z[û _ec bq P¦âaòRd Rúu _eòaûee _êeû ùhûjk i\iý Z[û @^ý bq, ù~Cñcûù^ _ì‰ð _eùcgßeu C_ù\g _âû¯ Keò @ûRúa^ c~ýðû\û bòZùe ejò iZýbqò Kùf ùijò icÉ iû]K Gjò _é[ôaúùe c¤ iêLú ejòùf Z[û ùgh icdùe _eùcgßeu aòcû^ùe aiòKeò iZýùfûK (gûgßZcþ iÚû^cþ) Kê PûfòMùf û G[ô_ûAñ _aòZâ MúZû @¤ûd 7 cª 12 eê 15ùe KjòQ«ò Kò Zòù^ûUò MêY MêWòK (eRMêYú-aâjàû, iZMêYú-aò¾ê, ZùcûMêYú-gòa)e iû]^ûeê còkê[ôaû lYòK iêL iêaò]û MêWòK \ßûeû ù~Cñcû^u mû^ jeY ùjûA~ûAQò, ùijò eûli Êbûa [ôaû, c^êhýcû^u c¤ùe ^úP, \êÃcð Keê[a ô û cêLð ùcûùZ (Kûk-aâj)à uê c¤ bR«ò ^ûjó û _êYò MúZû @¤ûd 7 cª 18ùe MúZû Kjê[ôaû (Kûk-aâjà) _âbê Kjê@Q«ò Kò ~\ò ùKøYiò GK C\ûe @ûcôû ùcûe (aâjàu) jó iû]^û Keò[ûG, KûjóKò^û Zûuê ZZß\gðú i^Ú còkòfû^ûjó û ùijò iû]ê @ûcôû c¤ ùcûe (@^ê¼cûcþ) @Zò @ùgâ (MZòcþ) cêqòe iÚòZòùe @ûgâòZ ejòMùf û ùi c¤ _ì‰ð bûùa cêq ^êjñ«ò û G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 18 cª 62ùe KjòQ«ò Kò, ùj @Rðê^! Zê iað bûaùe ùijò _eùcgße (_ì‰ð _ecûcôû - ZZþaâjà)u geYùe ~û@û û Zûueò Ké_û `kùe Zê _ecgû«ò Z[û iZýùfûK @[ðûZþ i^ûZ^ _ec]ûcKê _âû¯ ùjaê û G[ô_ûAñ _ì^ýûcôûcû^uê ^òùa\^ @ùUKò @ûRò Gjò \ûie \ûi _ûùL _ì‰ð _ecûcôû _âû¯òe aûÉaòK aò]ô _âû¯ @ùU û ^òügêË C_ù\g ù^A fûb CVû«ê û

“\ß û _e ~ê M ùe A¦â c Zò K ê geYùe ù^aû” \ßû_e ~êMùe P¦â aòRd ^ûcK GK eûRû[ôùf û Zûue _^ôú ajêZ ]ûcðòK _âaé¼òe cjòkû [ôùf û ùi i^Ú-cjûcôûcû^ue ajêZ @û\e iKôûe Keê[ôùf û ùi GK Mêeêù\a c¤ aù^A[ôùf û Zûu Mêeêù\a Kjò[ôùf Kò Sò@ iû]ê-i^Úu ùiaû

mû^ Mwû

263

Keòaû CPòZ û i^Úuê ùbûR^ Lê@ûAùf ajêZ fûb ùjûA[ûG û GKû\gúe aâZ, cªe R_ @û\ò iû]^û cû^, ~ûjûKò Mêeêù\a Kjò[ôùf û ùi bMaZ bqòùe ajêZ \éXZûe ijòZ fûMòejò[ôùf û Mêeêù\a Kjò[ôùf ù~ i^Ú cû^uê ùbûR^ Lê@ûAPûfòaê Z ! Zê @ûMKê c¤ eûYú ùjaê Gaõ ùZûùZ ÊMð _âû¯ò ùja û eûYú bûaòùf Kò _âZò\ò^ RùY i^Úuê ^ò½d ùbûR^ Lê@ûAaò û ùi Gjò _âZòmû c^ùe iÚòe Kùf Kò cêñ _ùe Lû\ý LûAaò, Zû_ìaðeê _â[ùc i^Úuê Lê@ûAaò û Gjû\ßûeû ùcûùZ iàeY ejòa û Kûùk cêñ bêfò^~òaò, eûYú _âZò\ò^ _â[ùc RùY i^Úuê ùbûR^ Lê@û«ò Zû_ùe Êdõ Lû@û«ò KòQò ahð _~ýð« Gjò Kû~ýðKc â Pûfêejòfû û GK icdùe jeò\ßûeùe Kê¸ ùckûe iõù~ûM ùjfû û ù~ùZaò ZâòMêYú cûdû iµ^Ü C_ûiK i^Ú [ôùf icùÉ Mwûùe iÜû^ Keòaû_ûAñ (aêWù\aû)_ûAñ _âiÚû^ KeòMùf û Gjò KûeYeê KòQò \ò^ ùbûR^ KeûAaû_ûAñ eûYúuê ùKøYiò i^Ú còkòùf ^ûjó û eûYú A¦âcZò c¤ Êdõ ùbûR^ Kùf^ûjó û PZê[ð\ò^ ^òR \ûiú (ùiaòKû)Kê Kjòùf Kò, \ûiú ! ù\Lô^ò@ ùKjò i^Ú còkò~òùaZ, ^ùjùf @ûRò ùZûe eûYú RúaòZ ejòa^ûjó û @ûRò ùcûe _âûY aûjûeò~òa û _e«ê cêñ Lû\ý LûAaò ^ûjó û ùijò \ú^\dûkê Kaúeþ _eùcgße ^òR _ìaðe bq Kê geYùe ù^aû_ûAñ RYû^ûjó ùKCñ KûeY aù^A \ò@«ò ? \ûiú aûfþùKû^ú C_eKê ~ûA ù\LôfûKò @ûMeê RùY i^Ú @ûiê[ùô f û \ûiú ZkKê @ûiòfû Gaõ eûYúuê Kjòfû Kò RùY aýqò @ûiêQ«ò, ~òGKò iû]êbkò RYû _WêQ«ò û eûYú Kjòùf Kò @ZògúNâ WûKò @ûY û \ûiú RYK cjf c¤eê aûjûeKê Mfû Z[û _âû[ð^û KfûKò iûùjaþ! @û_Yuê @û¸e eûYú cù^ _ùKAQ«ò û KeêYûcd iûùjaþ Kjòùf Kò eûYú ùcûùZ KûjóKò cù^ _ùKAùf? ùcûe Gaõ eûYúu ùKCñ i´§ ? PûKeûYú icÉ aòhd _âKûg Kfû û KeêYûcd (Kaúeþ ) iûùja KjòùfKò eûYúKê @ûagýKZû _WòQò Z GjòVûKê @ûiò~û@û«ê, cêñ GVûùe QòWû ùjûAQò û Zê ùjfê \ûiú Gaõ ùi eûYú û cêñ ùiVûKê ~òaò Gaõ ùi ~\ò Kjòù\aù~ ùZûùZ KòG WûKò[ôfû @[aû Zûe eûRûjó ~\ò KòQò Kjò ù\a, @]ôK«ê i^Úcû^uê @^û\e Keòaû ajêZ _û_\ûdK ùjûA[ûG û \ûiú _êYò ù`eò@ûiòfû Gaõ eûYúuê iaê aû¼ðû Kjò iêYûAfû û GjûgêYò eûYú Kjòùf Kò \ûiú ùcûe jûZ]e Gaõ Pûf ùiVûKê û i^Úu ^òKUùe _jÆôaû cûùZâ jó eûYú \ŠaZþ _âYûc Keò _âû[ð^û Kùf Kò; ùj _eþaeþ\úMûeþ! Azû ùjCQòZ @û_Yuê Kû§ C_ùe aùiAù^aò û KeêYûcd iûùja Kjòùf Sò@! cêñ Gjû ù\Lôaû _ûAñ Pûjêñ[ôfò Kò ùZû bòZùe _âKéZùe gâ¡û @Qò ,^û Zê GcòZò C_e c^ùe ùbûKòfû ceê@Qê û eûYú ^òR jûZùe Lû\ý _âÉêZ Kùf û KeêYûcd eì_ùe @ûiò[ôaû Kaòù\ðaþ Kjòùf Kò cêñ Lû\ý LûG ^ûjó û ùcû geúe Lû\ý LûAaû geúe ^êùjñ û Gjû gêYò eûYú KjòùfKò cêñ c¤ Lû\ý LûAaò^ûjó û KeêYûcd iûùjaþ Rú Kjòùf Kò VòKþ @Qò Sò@! Lû\ý @ûY cêñ LûAaò, KûjóKò^û iûc[ðýaû^þ Zûuê jó Kêjû~ûG ù~, ~ûjû Pûjóùa, Zûjû Keòùa û KeêYûcd iûùjaþ Lû\ý LûAù^ùf, Zû_ùe eûYúuê _Pûeòùf Kò Zê ù~Cñ Gjò iû]^û Keê@Qê Gjû ùZûùZ KòG KjòQò ? eûYú C¼e ù\ùf ù~, Gjò @ûù\g ùcûe Mêeêù\a ù\AQ«ò û Kaúeþ ù\a

264

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

_Pûeòùf, ùZûe Mêeêù\a K'Y @ûù\g ù\AQ«ò ? A¦âcZú Kjòùf Kò aâjàû-aò¾êcùjgu _ìRû, GKû\gúe aâZ, Zú[ð bâcY, ù\aú_ìRû, gâû¡ ù\aû, c¦òeKê ~òaû, i^Úu ùiaû Keòaû AZýû\ò û KeêYûcd (Kaúeþ) iûùjaþ Kjòùf Kò ùZûe Mêeêù\a ZùZ ù~Cñ iû]^û KeòaûKê @ûù\g ù\AQ«ò, ùi[ôùe Zê R^à Gaõ céZýê Z[û ÊMð^Kð I ùPøeûiú fl ù~û^ò MêWK ò e KÁeê cêq ùjûA_ûeòaê ^ûjó û eûYú KjòùfKò cjûeûR Rú! ù~ùZaò i^Ú @Q«ò, ^òR ^òR _âbZ ê û aòhdùe ^òùRjó Kjò[û’«ò û ùcûe Mêeùê \au aòhdùe KòQò Kjòùa^ûjó, ùcûe cêqò ùjC @[aû ^ùjC û G_âKûe K[ûgêYò KeêYûcd (Kaúeþ ) iûùjaþ Pò«ûKùfKò Gjò iek, ^òüÃ_U RúaKê ùKcòZò aêùSAùa ? AG ù~Cñ fûwêWe _êz ]eòQ«ò ZûKê QûWò_ûeòùa ^ûjó, ceò_ûeòùa û KeêYûcd iûùja Kjòùf ù~, Sò@! ùZûe Azû ù~còZòKû Zê Ke, cêñ ^ò¦û Keê^ûjó û cêñ K'Y Zêc Mêeêù\auê Mûkò ù\fò @[aû ùKøYiò Leû_þ ùaûfò Kjòfò? cêñ Z ùKak KjêQò ù~ Gjò bqòcûMð gûÈ aòeê¡ @ùU û ùZûùZ _ûeòùjaûKê ù\a^ûjó Gaõ ^û jó ùZûe ùKøYiò @ûi^Ü Kcð\Š G[ôùe KUòa Gaõ gêYò ù^; @ûRòVûeê ZéZúd \ò^ ùZûe céZýê ùjûA~òa û ^û ùZûe Mêeê aùÆA_ûeòa ^û ùZûe Gjò ^Kfú iû]^û aùÆA _ûeòa û (GcòZò Z ùKjò cû^«ò ^ûjó _e«ê ù~ùZùaùk ceòaûe ùak RûYò_ûe«ò ùiùZùaùk RúaKê búhY We fûMò[ûG) eûYú Pò«û Kùfù~ i^Úcûù^ còQ Kêj«ò ^ûjó û Kûùk GcòZò ^ùjC Kò cêñ _@e \ò^ jó ceò^~òaò û Gjò bdùe KeêYûcd iûùjaþuê _Pûeòùf Kò iûùjaþ! ùcûe Rúa^ K'Y aÆô_ûeòa? Kaúeþ iûùjaþ (KeêYûcd) KjòùfKò aÆô_ûeòa, ~\ò Zê ùcû Vûeê C_ù\g ù^aê, ùcûe gòhýû ùjaê, _ìaðeê Keê[ôaû _ìRû MêWòKê ZýûMKeòaê ùZùa ~ûA ùZûe Rúa^ aÆôa û A¦âcZò Kjòùf cêñ gêYòQò ù~ Mêeêù\a a\ùkAaû CPòZ ^êùjñ, Zûjû Kùf _û_ fûMò[ûG û Kaúeþ iûùja (KeêYûcd) Kjòùf Kò ^û Sò@ Gjû c¤ ùZûe bâc @ùU û RùY ùa÷\ýu ùJh] Kûc ^Kùf @^ý RYuVûeê K'Y ùJh] ^ò@û~ûG ^ûjó ? RùY _Æc ùgâYú _ûAñ gòlK [û@û«ò û Zû’_ùe Cy ùgâYúùe gòlK c¤ [û@û«ò û Cy KlKê ~òaû_ûAñ _Wòa Sò@ û K'Y Rúa^iûeû ùijò ùMûUòG ùgâYúùe fûMò ejò[ôaê û C_e KlKê ~òaû_ûAñ _Wòa Sò@ û Zk KlKê QûWòaûKê _Wòa û Gùa Zê @ûMKê _X, cêñ _ùXAaûKê @ûiòQò û GcòZò Z cû^ò ^[û’«û _e«ê céZýê ù\LûMfûeê iZþaê¡ò @ûiòfû Gaõ Pò«ûKfûKò i^Ú KjêQ«ò ù~ùZùaùk Zûu K[û ^ò½d cû^òù^aû CPòZ û Kûùk K[û aòMòWò ^~ûC û Gjû aòPûe Keò A¦âcZò KjòfûKò @û_Y ù~_eò Kjòùa cêñ ùijò_eò Keòaò û KeêYûcd (Kaúeþ) iûùja A¦âcZòKê C_ù\g _â\û^ Kùf Gaõ Kjòùf ù~ ZéZúd \ò^ ùcû eì_ùe ‘Kûk’ @ûiòa û Zê Zû ijòZ K[û Kjòaê^ûjó û cêñ ù~Cñ ^ûc (cª) ù\AQò ZûKê \êAcò^òUþ _~ýð« R_ Keòaê û \êA cò^U ò þ _ùe ZûKê ù\Lôaûe @Qò û Zû _ùe iKôûe Keòaê û ~\ò Mêeùê \a @ûi«ò ùZùa @ZògúNâ Zûu PeY Zùk _Wò~a ò û CPòZ û ùcûe Gjò @ûù\g ùKak Gjò[eK _ûAñ û eûYú Kjòùf ù~ VòKþ @Qò cjûgd! Gùa eûYúZ Pò«òZ [ôùf û gâ¡ûe ijòZ R_ KeòPûfò[ôùf û (Kaúeþ iûùja)

mû^ Mwû

265

KeêYûcd iûùjaþu eì_ ]ûeYKeò Mêeêù\a eì_ùe ‘Kûk’ @ûiòfû, WûK ù\fû A¦âcZò, A¦âcZò û Gùa eûYúKê _â[ceê bd[ôfû, iàeY KeòPûfò[ôfû û Kûk @ûWKê ù\Lôfû^ûjó û \êAcò^òU _ùe ù~ùZùaùk ù\LôfûZ Kûke Êeì_ a\kò Mfû û Kûke ~[ûaZþ ùPùjeû \égýcû^ ùjfû û KeêYûcd iûùjau Êeì_ ejòfû ^ûjó û ‘Kûk’ ù~ùa ù\LôfûKò ùZûe Z Êeì_ a\kòMfû û Gjû RûYòMfûKò Gjû_ûLùe ùKøYiò _âak gqò~êq cª @Qò û GjûKjò PûfòMfû Kò ùZûùZ @ûC[ùe ù\Lôù^aò û Gùa Z aÆôMfê û eûYú ajêZ Lêiòùjfû, @û^¦e iúcû ejòfû^ûjó û ^òR \ûiúKê KjòaûKê fûMòfûKò ùcûe céZýê ùjaûe [ôfû, ùcûe Mêeêù\a ùcûùZ aÆûAù\ùf û eûRûu _ûLKê Mfû Z[û KjòfûKò @ûRò ùcûe céZýê ùjaûe [ôfû, ùcûe Mêeêù\a elû Keòù\ùf û ùcûùZ ù^aû_ûAñ Kûk @ûiò[ôfû û eûRû Kjòùf Kò Zê GcòZò jó (^ûUKaûRò)Wâûcû Keò[ûC û Kûk @ûiòfûZ ùZûùZ K'Y QûWò ~û@û«û ? ùd i^Ú GcòZò bêùfA \ò@«ò û Gùa Gjò NUYûKê eûYú ùKcòZò aû cû^òa ? Lêiú-Lêiúùe aòQYûùe ùgûA _Wòfû û KòQò icd_ùe i_ð ùjûA ‘Kûk’_êYò @ûiòfû Gaõ eûYúKê \õg^ Keòù\fû û ù~còZò jó i_ð \õgòfû, eûYúKê RYû _WòMfû û eûYú ùRûeþùe PòKôûe Kfû û ùcûùZ iû_ KûcêWòù\fû û PûKe cûù^ ù\øWòùf û ù\Lê ù\Lê GK _ûYò aûjûeòaû _ûAñ [ôaû ùQûU Qò\â ù\A ùijò iû_ aûjûeòMfû û ^òRMêeêù\auê WûK ù\A eûYú ùaùjûgþ ùjûAMfû û KeêYûcd (Kaúeþ ) iûùja ùiVûùe _âKU ùjûAMùf û ùfûKcû^uê ù\ùLA ùjaû bkò cª Kjòùf û (ùi Z aò^û cªùe c¤ RúaòZ Keò_ûeòùa, ùKøYiò cª-~ªe @ûagýKZû ^ûjó) A¦âcZò Kê RúaòZ Keòù\ùf û eûYú ajêZ @û^¦ _âKU KùfKò ùj a¦ú cêq \ûZû! ~\ò @ûRò @û_Yu geYùe ^[û«ò ùZùa ùcûe céZýê ùjûA~ûA[û@û«û û iûùja Kjòùf Kò, A¦âcZò! Gjò KûkKê cêñ ùZûe Ne bòZeKê c¤ _âùag KeòaûKê ù\A^[û«ò û ùZû C_ùe ùi @ûKâcY c¤ Keò_ûeò^[û’«û û _e«ê ùZûùZ aògûß i ùjûA^[û’«û û Zê Gjû bûaò [û@û«ê ù~ ùcû C_ùe ùKøYiò @û_¼ò @ûiòaûe ^[ôfû û MêeR ê ú ùcûùZ bêùfAù\A ^ûc (cª) ù\Aù\ùf û G[ô_ûAñ ùZûùZ @ÌcûZâ SUKû ù\LûAfò û ^ùjùf ùZûùZ aògûß i ùjûA^[û@û«û Sò@ ! ]cð\ûi djûñ N^û @ù§eû, aò^þ _eòPd Rúaþ ~cþKû ùPeû ûû Kaúeþ iûùjaþ (KeêYûcd) KjòùfKò ù~ùa cêñ Pûjóa,ò ùiùa ùZûe céZýê ùja û Meúa \ûi Rú Kêj«ò KòMeúaþ, Kûk Wùe÷ KeZûeþ ùi, Rd Rd Rd RM\úg û ùRøeû ùRøeû SûWþZú, _Mþ eRþ Wûùe gúgþ ûû Gjò Kûk, Kaúeþ bMaû^ (Kaúeþ _eùcgße)uê bdKùe Gaõ Gjò céZýê Kaúeþ iûùjau ùRûZû SûWò\òG @[ðûZþ PûKe Zêfý @ùU û _êYò ùijò ]ìkòKê ^òR cÉKùe fùMA Kjò[ûG Kò @û_Y ~ûjûKê cûeòaûe @ûù\g ù\ùa Zû _ûLKê ~òaò, ^ùjùf cêñ ~òaò^ûjó û Meúaþ, Kûkþ ùRû _úùi÷ _úiþ^û, ùRøeûùj÷ _^òjûeþ û ùd ù\û @ifþ cRìeþ ùj÷ñ, ùcùe iûùjaþ ùK \eaûeþ ûû

266

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

Gjò Kûk ù~Cñ GVûKûe 21 aâjàûŠe bMaû^ (aâjà) @U«ò ~òGKò aâjàû, aò¾ê, cùjgu _òZû @U«ò û ùd Z ùcûe Kaúeþ iûùjau @Uû ù_i«ò @[ðûZþ _KþKû PûKe @U«ò Gaõ ùRøeû (céZýê) ùcûe Kaúeþ iûùjau _ûAñ _ûYò bùe @[ðûZþ GK aòùgh PûKeûYú @U«ò û Gjò \êA @if cRìeú ùcûe iûùjau \eaûeùe @Q«ò û KòQò \ò^ _ùe iûùja _êYò @ûiòùf Gaõ eûYú A¦âcZòKê iZý^ûc _â\û^ Kùf û _êYò KòQò\ò^ C_eûù« KeêYûcd iûùjaþ eûYú A¦âcZòKê @Zò gâ¡û ù\Lô iûe^ûc ù\ùf û g±e C_f²ô KùeAùf û iûùja ù~Cñ icdùe ù`eò ~û@û«ò Z A¦âcZò _âû[ð^û Keò Kjê[f ô û Kò ùcûe _Zò eûRûuê aSû«ê cûfòK!þ ùd c¤ cû^ò~û@û«ê û @û_Yu PeY ZkKê @ûiò~òùaZ ùcûe Rúa^ i`k ùjûA~òa û P¦â aòRdKê Kaúeþ iûùjaþ _âû[ð^û KùfKò, P¦âaòRd @û_Y c¤ ^ûc ù^A^ò@«ê, Gjû \êA\ò^e eûRêZò Gaõ @ûeûc @ùU û Zû_ùe ùPøeûiú fl ù~û^úùe _âûYú Nêeòaêfòa û P¦âaòRd Kjòùf Kò bMaû^! cêñ Z ^ûc ù^C^ûjó Gaõ @û_Yu gòhýûKê c¤ c^û Keê^ûjó, icÉ eûRùKûhKê \û^ Keò\ò@ _ùQ, ù~ ùKøYiò _âKûee iZþiw Keû@ _ùQ, cêñ c^û Keòaò ^ûjó û Kaúeþ iûùja (KeêYûcd) _Pûeòùf @û_Y KY_ûAñ ^ûc ù^ùa^ûjó ? eûRû P¦âaòRd KjòùfKò ùcûùZ Z aW aW eûRûcû^u _ûUðò (C›a) MêWòKê ~òaûKê _Wò[ûG û KeêYûcd (Kaúeþ iûùja) Kjòùf Kò _ûUðò MêWòKê ~òaûùe ^ûc (\úlû) K'Y aû]û Keòa ? ibû MêWòKê ~û@, ùiVûùe KûRê Lû@, lúe _ò@, ieaZ (Rêi) _ò@, cûZâ c\ý_û^ @ûù\ø Ke^ûjó û c\ý_û^ cjû_û_ @ùU û _e«ê eûRû cû^òùf ^ûjó û eûYúu _âû[ð^ûùe KeêYûcd (Kaúeþ ) iûùjaþ eûRû uê _êYò aêùSAùf Kò ^ûc (\úlû) aò^û Gjò Rúa^ GcòZòjó aý[ð ùjûA~òa û @û_Y ^ûc ù^A^ò@«ê û eûRû _êYò Kjòùf Kò MêeêRú ùcûùZ ^ûc ù^aûK[û @ûù\ø Kjòùa^ûjó û @û_Yu gòhýûKê cêñ c^û Keòaò ^ûjó û ù~ùZ Azû \û^Keê, ù~ùZ iZþiw KeûC _ùQ cêñ c^ûKeòaò ^ûjó û iûùjaþ Kjòùf Kò Sò@ ! Gjò \êA\ò^e iêLKê ù\Lô Gjûe aê¡ò bâÁ ùjûAiûeòQò û Zê _âbêu PeYùe fûMòej û ^òRe @ûcô KfýûY Keò^ò@ û Gjò céZýê ùfûKùe ùKjò Kûjûeò _Zò ^êùjñ, ùKjò Kûjûeò _^ôú ^êùjñ û ùKak \êA\ò^e i´§ @ùU û ^òRe Kcð Zò@ûeòKe Sò@ ! ù~ùZùaùk A¦âcZò 80ahðe aêXú ùjûA~ûA[ûG, Kûjó ùKùa ZûKê 40ahðe adiùe ceò~òaûe [ôfû û ù~ùa geúe c¤ [eòaûKê fûMòfû ùiùZùaùk KeêYûcd iûùjaþ Kjòùf, Gùa Kj A¦âcZò ! K'Y PûjêQ ñ ê ? iZýùfûK ~òaûKê PûjêñQê ? A¦âcZò C¼e ù\fû, iûùjaþ cêñ _âÉêZ @Qò û _êeû_ìeò _âÉêZ @Qò! \ûZû, KeêYûcd iûùja KjòùfKò ùZûe ^ûZò ^ûZêYúuVûùe ùKøYiò ccZû ejò~ûA^òZ ? eûYú C¼e ù\fû aòfKêf ^êùjñ iûùjaþ û @û_Y Gbkò ^òcðk mû^ ù\AQ«ò ù~ Gjò iõiûe _âZò ùcûe ZòùkcûZâ @ûiqò ^ûjó û Gjò @i^û Gaõ @^òZý ùfûKùe K'Y Azû eLôaò? Kaúeþ iûùja (KeêYûcd) Rú Kjòùf Kò Pûf Sò@ û eûYú _âûYZýûM Kùf û iûùjþa Kaúeþ (KeêYûcd) eûYú A¦âcZòu @ûcôûKê C_eKê

mû^ Mwû

267

ù^AMùf û Gjò aâjàûŠùe GK cû^iùeûae @Qò û Gjò @ûcôûKê ùijò cû^iùeûaeùe iÜû^ KùeAaûKê _Wò[ûG û Gjò _âûYúKê iûùjaþ ùiVûùe KòQò icd _~ýð« eL«ò û Gùa _PûeêQ«ò Kò, Gùa @ûC[ùe Kjò ù\ Kò ~\ò KòQò Azû @Qò Z _êYò R^à ù^aû_ûAñ _Wòa û ~\ò c^ùe Azû ejò ~ûAQò ùZùa iZýùfûK ~ûA _ûeòa^ ê ûjó û A¦âcZò Kjòùf iûùjaþ ! @û_YZ @«~ýðûcú @U«ò, ùKøYiò Azû ^ûjó û @û_Yu PeY Zùk ejòaûKê Azû û Kò«ê c^ùe GK guû C_êRòQò Kò ~òG ùcûe _Zò[ôùf, ùi ùcûùZ ù~ ùKøYiò ]ûcðòK Kcðùe ùKùaaò c^û Keò^ûjûñ«ò û ù~còZò @ûRòKûfòe _Zòcûù^ ^òR _^ôúuê aû]û ù\CQ«ò û ~\ò ùi ùcûùZ c^û Keò ù\A[û@ûù« ùZùa cêñ @û_Yu PeYùe fûMò _ûeò^[û«ò û ùcûe KfýûY (ùcûl_âû¯ò) ùjûA_ûeò^[û«û Zûue Gjò gêbKcðùe ijù~ûMe KòQò fûb còkò[ôaZ ùKùaaò Zûu C_ùe c¤ \dû Keòùa \ûZû! Gùa iûùjaþ ù\Lôùf ù~ Gjò @mû^ú Gjû_Qùe @UKò Mfû û iûùja Kjòùf VòKþ @Qò Sò@, Gùa Zê \êA Pûeòahð GVûùe ej û Gùa \êAahð_ùe eûRûe c¤ ceòaû icd @ûiòMfû û KûjóKò^û ^ûc (\úlû) ù^A ^[ôfû û ~cu \ìZ @ûiòùf û eûRû @MYûùe PKþKe LûA _WòMfû û ~cu \ìZcûù^ Zûjûe ùaKKê (ZYÖK ò )ê Pû_òù\ùf û eûRûe SûWû Gaõ _eògûâ aûjûeòMfû û KeêYûcd (Kaúeþ) iûùjaþ eûYúKê Kjòùf Kò ù\Lþ; ùZûe eûRûe Kòbkò ùgûP^úd @aiÚû ùjCQò û ùiVûùe ejò iûùjaþ ù\LûCQ«ò û Gjûù\Lô eûYú Kjòùf Kò ù\L«ê \ûZû ! ~\ò Zûe bqòùe iùjûù~ûMe ~\ò ùKøYiò `k còk[ò a ô ùZùa \dû Ke«ê û Z[û_ò c¤ eûRû_âZò eûYúu c^ùe ÊÌ cûZâ ccZû[ôfû û Kaúeþ iûùjaþ (KeêYûcd) bûaòùfKò ùd _êYò Kûke Rûfùe `iòa û Gjû bûaò cû^iùeûaeeê ùijòVûKê Mùf ù~CñVò eûRû P¦âaòRd ^òR cjf c¤ùe @ùPZþ ùjûA _Wò[ôfû û ~c\êZ Zûe _âûY aûjûe Keê[ôùf û Kaúeþ iûùjaþu @ûiòaû cûùZâjó ~c\ìZ cûù^ G_eò @ûKûgùe CWòMùf ù~còZò cê\ðûe C_eê gûMêYû CWò~û@û«ò û P¦âaR ò d ùjûgþùe @ûiòfû û @ûMùe KeêYûcd iûùjaþ QòWû ùjûA[ôùf û ùKak P¦âaòRdKê \égýcû^ ùjC[ôùf û @^ý KûjûeòKê ù\Lû~ûC^[ôùf û P¦âaòRd PeY Zùk _Wò~ûA ~ûP^û KeòaûKê fûMòfû, ùcûùZ lcû Keò\ò@«ê \ûZû! ùcûe Rúa^ aÆû«ê û KûjóKò^û Gùa ùi ù\Lôfû ù~ Rúa^ ~òaûe @Qò û (ù~ùZùaùk Gjò Rúae @ûLô ùLûfò[ûG Kò céZýê i^ÜòKU) ùcûùZ lcû Keò\ò@«ê \ûZû! ùcûe Rúa^ aùÆA \ò@«ê cûfòKþ ! Kaúeþ iûùjaþ Kjòùf, eûRû ! @ûRòaò c¤ ùijò K[û, ùi\ò^ aò c¤ ùijòK[û [ôfû, ^ûc (cª/ \úlû) ù^aûKê _Wòa û eûRû Kjòfû cêñ ^ûc ù^Aù^aò cjûgd! aZðcû^ ^ûc ù^Aù^aòû Kaúeþ iûùjaþ ^ûc C_ù\g ù\ùf Z[û Kjòùf Kò Gùa cêñ ùZûùZ \êA ahðe @ûdê ù\aò, ~\ò G[ôùe ùMûUòG aò Êûõi Lûfò Pûfò~òa, ùZùa _êYò Kcð\Š ejò~òa û Kaúeþ, Rúa^þ ùZû ù[ûWû bfû, ùR÷ iZþ iêceYþ ùjû û fûLþ ahþðKû Rúaþ^û, ùfùL ]ùe ^û ùKû ûû gêb Kcðùe ijù~ûM ù\A[ôaû _òQþfû Kcð Gaõ iû[ôùe gâ¡ûe ijòZ \êA

268

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

ahðe iàeY `kùe Z[û Zòù^ûUò ^ûc _â\û^ Keò Kaúeþ iûùjaþ P¦âaòRdKê c¤ _ûeòKeò ù^AMùf û ùaûùfû iZþMêeê ù\aþ Kú Rd, “Rd a¦ú ùQûWþ !” _eùcgße Kaúeþ iûùjaþ Rú iùyûUþ gâ¡ûkê e @ûdê aùXA \ò@«ò Z[û Zûe _eòaûee c¤ elû Keò[û’«ò, C_ùeûq aòaeYúeê Gjû iò¡ ùjfû û Gjò _âcûY ajêZ _ìae ð ê @ùU û aZðcû^ icdùe iû]ûeY aýqò aògûß i Keê^ûjñû«ò û aZðcû^ icdùe _ìRý Kaúeþ _eùcgßeu gqò iûjû~ýùe ùcû (\ûi) \ßûeû KÁ ^òaûeY Z[û @ûdêa¡ é e ò ùXe iûeû _âcûY _X«ê _êÉK “_eùcgßeu iûe iõù\g” û

“_aòZâ _êeûY MêWòKe ejiý” _êeûY MêWòKê aêSò_ûeòaû _ûAñ Ké_dû ¤û^ ejêKò gâú aâjàû _êeûY, gâú aò¾ê _êeûY Z[û gâú gòa _êeûY MêWK ò aâju à fúkûeê _âûe¸ ùjûAQò û ~ûjûKê Kò _â[c @aýq MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 25ùe KjòQ«ò û ~òGKò MúZû @¤ûd ûû ùgæûK 32ùe KjêQ«ò Kò “cêñ Kûk @ùU” û Gjûuê le _êeêh @aû ùRýûZò ^òe¬^ c¤ Kêjû~ûA[ûG û dûuê jó i\ûgòa, Kûkeì_ú aâjà c¤ Kêjû~ûA[ûG û ùd aâjàûŠùe ùMûUòG aâjàùfûKe eP^û Keò Zûe C_e @õgùe ej«ò û dûuê jó cjûaò¾ê, cjûaâjàû Z[û cjûgòa Kêjû~ûA[ûG Z[û ùijò ùlZâKê Kûgú c¤ Kêjû~ûA[ûG û Zûjûeò c¤ùe eRMêY _â]û^, iZßMêY _â]û^, ZùcûMêY _â]û^ ^ûcùe Zòù^ûUò iÚû^ MV^ Keò ^òR _^ôú \êMðû (cjûflàú)uê iû[ôùe eLô Zò^R ò Y _êZâ-eRMêYú gâú aâjàûRú, iZßMêYú gâú aò¾ê Rú, ZùcûMêYú gâú gòaRúue C_ô¼ò Keò Kòùgûe @aiÚûùe ùicû^uê @ùPZ Keò\ò@«ò û @ùPZ @aiÚûùe jó ùijò _êZâ cû^ue fûk^ _ûk^, elYû ùalY Keò[û«ò û ~êaK ùjaû_ùe gâú aâjàûRúuê Kck `êf C_ùe, gâú aò¾êRúuê ùgh ^ûM C_ùe Z[û gâú gòauê ùK÷kûi _aðZùe @aiÚû_òZ Keò iùPZ Keò\ò@«ò û Gjò Zò^òRY _âbêuê Êdõ mû^ ^ûjó ù~ @ûce C_ô¼K ò ¼ðû KòG @U«ò ? Gjò Kûkeì_ú aâjà jó aò¾êeì_ ]ûeY Keò ^òR ^ûbòeê Kck C_ô^Ü Keò Zû C_ùe gâú aâjàûRúuê eLôù\A iùPZ Keò\ò@«ò û ùi ù~ùZùaùk Azû Ke«ò ùiùZùaùk gâú aâjàû, gâú aò¾ê, gâú gòa eì_ ]ûeY Keò \éÁòùMûPe ùjûA[û@û«ò û Gjò Kûk ^òRe aûÉaòK eì_ùe K\û_ò _âKU jê@«ò ^ûjó, gâúc\þ bMaZþ MúZû Rú e mû^ ù\aûicdùe ù~Cñ eì_ ù\LûA[ôùf û MúZû @¤ûd 10 Z[û 11ùe _âcûY @Qò û gâúc\þ bûMaZ MúZû @¤ûd 11 ùgæûK 47-48ùe KjòQ«ò Kò, ùj @Rðê^! ùcûe Gjò aûÉaòK Kûk eì_ ùZû @Zòeòq ^û Z _â[ùc (@ûMeê) ùKjò ù\Lô[ôfû ^û @ûMKê (_ùe) ùKjò ù\Lô _ûeòa û Gjò eì_Z cêñ ùZû C_ùe @^êMâj Keò ù\LûAQò û ùcûe aâjàe Gjò jRûùe jÉ I ù^Zâ aògòÁ Kûk eì_ ùa\MêWòKùe a‰ðòZ aò]ôùe, ù~_eò ~m, Icþ ^ûce R_ \ßûeû ùKùaaò ù\Lû~ûA _ûeòa^ûjó û bûaû[ð @ùUKò ùa\ MêWòKùe a‰ðòZ aò]ôùe _âbê _âû¯ò ùja^ûjó û G[ô_ûAñ EhòMY -cjhðò MY ùa\ MêWòKùe [ôaû “Icþ” ^ûcKê _âbê_âû¯òe cûMð ùaûfò RûYò (bûaò) _âbê_âû¯ò _ûAñ ~m Z[û Icþ ^ûce ùNûe (^òÂûe ijòZ) R_ iû]^û Kùf, _e«ê “aâj”à u \gð^

mû^ Mwû

269

ùjfû^ûjó û ùKjò Kck (PKâ) MêWK ò e _âKûg ù\Lôù^fû û ùKjò geúe c¤ùe ùRýûZò ù\LôaûKê _ûAfû Z[û ]ß^ú gêYf ò û, ~ûjûKò Kûk (aâj)à e Qk^û @ùU û ùKjò ùKjò iû]K ijiâ Kcke GK jRûe ùRýûZòMW ê K ò eê aûjûeê[a ô û _âKûg Kê ù\Lô _âbu ê _âû¯ò ùjfûùaûfò cû^òù^fû û ù~_eò ùKøYiò iÚû^ùe ùMûUòG ewe jRûùeUò afþaþKê _ûLû_ûLô iaêMW ê K ò ê iû[ôùe ùMûfûKûe bûùa eLô RùkA eLû~ûA[ôa û \ìeeê ù\Lô[a ô û aýqòKê ùMûUòG _âKûg icìj (icÁò) ù\Lû~ûA[ûG û @Zò ^òKUKê ~òaû_ùe RYû_Wò[ûG Kò ZûjûZ afþaþ MêWK ò e _âKûg (@ûùfûK) @ùU û Gjò _âKûe KòQò iû]K jVù~ûM Keò geúe bòZùe @«cðêLú ùjûA KòQò @ûZgaûRúKê ù\Lôù^A _âbêu _âû¯ò ùjfûùaûfò cû^ò^ò@«ò û ùijò Kûke (K_U) RûfKê @û^¦ ùaûfò cû^òù^A ^òRe ajêcìfý / \êüfðb Rúa^Kê ^Á Keò~û@û«ò û ùa\ MêWòKùe ÆÁ bûùa ùfLû@Qò Kò _eùcgße igeúe @Q«ò û ~Rêùað\ @¤ûd 1 cª 15 Z[û @¤ûd 5 cª 1ùe _âcûY @Qò @ùMÜ Z^ìeþ @iò û aò¾ùa Zßû ùiûciý Z^ìeþ @iò û ~ûjûe bûaû[ð @ùUKò - _eùcgße igeúe @Q«ò û ùijò iað_ûk^ K¼ðû @ce _êeêh (iZý _êeêh)ue geúe @Qò û @[ðûZþ _eùcgße @ûKûeùe @Q«ò û G[ô_ûAñ Ehòcûù^ _âbêu \gð^ _ûAñ ùNûe iû]^û cû^ Kùf û _e«ê ùa\ MêWòKùe a‰ðòZ ùjûA[ôaû aò]ô @^êiûùe _âbêu _âû¯ò ùjûA_ûeòa^ûjó û G[ô _ûAñ @ûRò _~ýð« icÉ iû]Kcûù^, Ehòcûù^ ^òR ^òR @^êbaeê _êÉK MêWòKe eP^û KeòMùf, ù~Cñ MêWòK Kò ùa\ mû^e aòeê¡ @ùU û Gùa Kò«ê icÉ bq icûR _aòZâ ùa\ MêWòKùe [ôaû aûÉa mû^ iÚû^ùe @^ý cjhðòMY @aû i^Ú cû^u @^êbaeê MVòZ _êÉK MêWK ò ùe [ôaû mû^ aòhdùe @û]ûeòZ (_eòPZ ò )ùjûAiûeòQ«ò (RûYò iûeòQ«ò) û _aòZâ ùa\MêWòKùe Z[û gâúc\þ bMaZ MúZû Rúe mû^\ûZû aâjà KjêQ«òKò Zòù^ûUò MêY (eRMêYú-aâjàû, iZMêYú -aò¾ê I ZcþMêYú -gòa) BÁ eì_ùe _ìRûe ù~ûMý ^êjñ«ò, KûjóKò^û Gcûù^ c¤ ^ûgaû^þ @U«ò Z[û Kcð MêWòKe `k ~[ûaZþ ù\A[û@û«ò û ùi[ôùe ùKøYiò _eòa¼ð^ Z[û _û_ lcû (^ûg) Keò_ûe«ò ^ûjó û Gcû^u _ìRûeú/bq cû^uê _âûe² (_ìaðR^à)ùe ùfLû[ôaû \êüL KÁKê ùbûMúaûKê jó _Wò[ûG û Gjò Zò^R ò Y _âbu ê iû]^û \ßûeû lYòK iûõiûeòK iêLZ _âû¯ ùjûA~ûA[ûG, _e«ê _ì‰ð ùcûl (R^à-ceYeê cêqò) jêG^ûjó Z[û Gjò Zò^òRY _âbê (gâú aâjàûRú, gâú aò¾êRú, gâú gòaRú)uVûeê còkê[ôaû lYòKfûb C_ùe ù~Cñcû^ue @ûiÚû ejò~ûAQò, ùicûù^ eûli ÊbûaKê ]ûeY Keòaû ijòZ, c^êhý cû^u c¤ùe ^úP, \êüÃcð Keê[ôaû cìLð aýqòcûù^ ùcûùZ (Kûk-aâjàuê) c¤ bR«ò ^ûjó (_âcûY gâúc\þ bMaZþ MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 12eê 15 _~ýð«) û KûjóKò^û aâjàu iû]K @]ôK icd _~ýð« aâjàùfûKùe ^òcðòZ cjûÊMðùe ^òR ^ûc (cª) I _ìYý MêWòKe C_ûRð^e (fûb/ `k) @û]ûeùe ejò[ûG û G[ô_ûAñ Kûk Kjê@Q«òKò Zò^R ò Y _âbê cû^uVûeê KòQò @]ôK gû«ò cêñ ù\A _ûeòaò û _e«ê Gjò aâjàùfûK Z[û Kûk-aâjà c¤ ^ûgaû^ @ùU û MúZû @¤ûd 8 ùgæûK 16ùe KjòQ«ò Kò aâjàùfûK _~ýð« icÉ ùfûK ^ûgaû^ @ùU Z[û

270

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

MúZû @¤ûd 2 ùgæûK 12 Z[û @¤ûd 4 ùgæûK 5ùe Êdõ MúZû mû^\ûZû aâjà KjêQ«ò Kò ùcûe c¤ R^à-céZýê ùjûA[ûG @[ðûZþ cêñ c¤ ^ûgaû^ @ùU û G[ô_ûAñ _aòZâ MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 18ùe KjòQ«òKò ù~Cñ PZê[ð _âKûee ùcûe (aâjàe) iû]K ù~Cñ ‘mû^ú’ @ùU, ùi ùa\ MêWòKùe [ôaû mû^e @û]ûeùe RûYò^ò@«ò Kò ùKak-GK _ì‰ð _ecûcôû jó AÁ eì_ùe _ìRý @U«ò û ùi jó _û_ ^ûgK @U«ò, _ì‰ð ùcûl _â\ûdK @U«ò û cû^ae geúe ùKak _âbê_âû¯ò _ûAñ jó còkòQò û ùijò @mû^ú iû]K Z[û EhòMY Êdõ Gjò ^òÃhð aûjûe Keòù^ùf Kò “ Icþ (Iñ)” Gjûjó ùMûUòG cª @ùU, ù~CñUòKò _âbê _âû¯ò ^òcù« @ùU û Gjò‘ Iñ ’cªe R_ùe jRûe jRûe ahð iû]^û Keò ^òR geúeKê c¤ ic_ðY Keòù\ùf û _e«ê _âbê \gð^ ùjfû^ûjó, cûZâ @^ý C_faþ]ôcû^ _âû¯ ùjûAMfû û KòQò iò¡ò MêWòK _âû¯ ùjûAMfû Z[û ÊMðcjûÊMð @û\òùe Cy_\ _âû¯ ùjûAMfû û Zû’_ùe bR^eê ùjûA[ôaû C_ûRð^ Z[û _ìYýeê ùjûA[ôaû C_ûRð^ icû¯ ùjaû_ùe _êYò R^à-céZýê Z[û ùPøeûiú fl _âûYúcû^u geúeùe @ijý @aýq ùa\^û I ùNûe KÁ Gaõ ^Kðùe _û_Kcðe `kùbûM c¤ fûMòejòfû û _aòZâ ~Rêùað\ @¤ûd 40 cª 10 Z[û _aòZâ MúZû @¤ûd 4 cª 34ùe C_ùeûq \êAUò gûÈe mû^\ûZû aâjà Kjê@Q«ò Kò ùijò _ì‰ð _ecûcôûu aòhdùe cêñ (Kûkeì_ú aâjà) RûùY^ûjó û ùijò _eùcgßeu aòhdùe _ì‰ð mûZaý aòhd @[ðûZþ ZZßmû^ Z[û ùijò _eùcgßeuê _âû¯òe aò]ô @[ðûZþ _ì‰ð ùcûlcûMð aòhdùe RûYòaû_ûAñ ZZß\gðú i^Úuê ùLûR û Zû_ùe ùi ù~_eò iû]^û aùZAùa ùijò_eò Ke û ZZþ _½ûZþ ùijò _ec_\ _eùcgßeuê ùLûRòaû CPòZ ù~CñVòKê ~ûA[ôaû iû]K _êYò ùfCUò (ù`eò) iõiûeKê @ûi«ò^ûjó û @[ðûZþ _ì‰ð ùcûl _âû¯ Keò i\ûiað\û ^òcù« R^à-céZýê Z[û ùPøeûiúfl ù~û^ò MêWòKe KÁ Z[û ^Kðe _úWûe KÁeê cêq ùjûA~û@û«ò Z[û _ì‰ð gû«ò _âû¯Keò (gûgßZcþ iÚû^cþ) @aò^ûgú ùfûK @[ðûZþ iZýùfûKKê _âû¯ ùjûA~û@û«ò û (_âcûY MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 1eê 4 Z[û MúZû @¤ûd 18 ùgæûK 62 Z[û EMþùa\ cŠk 1-iêq 24, cª 1 -2 ) û ZZß\gðú i^Úu ^còkòaû KûeYeê icÉ EhòR^ ùa\û^êiûùe iû]^û Keòc¤ cjûKÁ c¤ùe jó ejò~û@û«ò û G[ô_ûAñ MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 18ùe KjòQ«òKò ~òG mû^ú @ûcôû @U«ò, ùi C\ûe Z @U«ò KûjóKò^û _âbê _âû¯ò_ûAñ Z^-c^-]^ùe ùa\ @^êiûùe iû]^û Keò[û’«ò, _e«ê ùi c¤ ùcûe (Kûk/aâjàe) (@^ê¼cûcþ) @Zò @ùgâ /ùaKûe MZò @[ðûZþ iû]^ûeê còkòaûKê [ôaû fûbùe jó @ûgâòZ @U«ò, ~ûjû `kùe Gjûu _ì‰ð ùcûl ùjûA_ûùe ^ûjó û R^à-céZýê Z[û ^û^û _âûYúcû^u geúeùe Z[û ^Kðùe Kcðû]ûeùe KÁ ùKùaaò icû¯ ùjûA_ûùe ^ûjó û ùRýûZò ^òe¬^ (Kûkeì_ú aâjà) g_[ KeòQ«òKò cêñ ùKùaaò KûjûeòKê ùKøYiò aò iû]^ûùe ^òR aûÉaòK Kûkeì_ùe \gð^ ù\aò^ûjó û G[ô_ûAñ GjòKûk eì_ú aâjà jó ^òR _êZâ (aâjàû, aò¾ê, gòa) cû^u eì_ùe ù\Lû ù\A ^û^û PeòZâ Keò[û’«ò û ù~Cñ KûeYeê @^ý R^cûù^ bûa«òKò Gjò fúkû bMaû^ aò¾ê Kùf, ùKùa Kj«òKò

mû^ Mwû

271

Gjò fúkû gâú aâjàû Kùf, ùKùa Kj«ò ù~ Gjò fúkû gâú gòa Kùf ùaûfò û ù~_eò iû]ûeY aýqò Kjò[ûG Kò gâú aâjàû Rúu C_ô¼ò gâú aò¾ê Rúu ^ûbòeê aûjûeò[ôaû Kck `êf C_ùe ùjûAQò û ùi icdùe gâú aò¾êRúu eì_ùe “Kûk” ^òR ^ûbòeê Kck _âKU Keò[ôùf û aâjàû _êeûY (iéÁòe a‰ð^û ^ûcK @¤ûd)ùe gâú ùfûcjhðY Ehò (~ûjûuê iìZ Rú c¤ Kêjû~ûG) ^òR Mêeêù\a gâú aýûi EhòuVûeê gêYò[ôaû mû^ KjòQ«ò û gâú aýûi Rú gâú ^ûe\ RúuVûeê gêYò[ôùf Z[û gâú ^ûe\ Rú ^òR _òZû gâú aâjàûRúuVûeê mû^ _âû¯ Keò[ôùf û gâú aâjàû Rúuê Êdõ mû^^ûjó, cêñ ùKCñVûeê C_ô^Ü ùjfò (gâú ù\aú cjû_êeûY ZéZúd ħ) û Gjûe bûaû[ð Gjû ^êùjñ ù~ _êeûY MêWòKùe [ôaû mû^ bêfþ @ùU û ù~Cñ mû^ gâú aâjàû Rú ùjûiþùe (ùPZû ù`eòaû _ùe) @ûiòaû _ùe KjòQ«ò, Zûjû ùijò Ée _~ýð« Z VòKþ @Qò û _e«ê iùPZ ùjaû _ìaðeê Kjò[ôaû mû^ ùaKûe K[û (ùfûKùa\) @ùU û iað_â[ùc _ì‰ð _eùcgße iZý~êMùe “iZþ iêKéZþ” ^ûcùe _âKU ùjûA ZZß\gðú i^Ú eì_ùe ù~Cñ ZZßmû^ Z[û aûÉaòK iéÁò eP^ûe mû^ gâú aâjàûRú Z[û gâú c^ê cjûgd @û\òuê ù\A[ôùf, ùicûù^ Zûjû gêYò c¤ MâjY Keò^[ôùf û ZZþ _½ûZþ ù~ùa gâú aâjàûRúuê Zûu aõgR _PûeòaûKê fûMòùf Z ùijò gêYû-gêYò Keò[ôaû mû^e @û]ûeùe Gaõ KòQò @_cògâòZ Keò _ìaðe mû^ KjòQ«ò û ù~Cñ KûeYeê ùKøYiò GK _êeûY ^ò‰ðûdK mû^~êq ^êùjñ û ùKøYiò GK _êeûY @û]ûeùe iò¡ jêG ù~ gâú aò¾êRúu C_ô¼ò gâú aâjàû RúuVûeê ùjûAQò, ùKøYiò _êeûYeê iò¡ ùjCQò ù~ gâú aâjàûRúu C_ô¼ò gâú aò¾êRúuVûeê ùjûAQò AZýû\òAZýû\ò û Gjò KûeYeê icÉ EhòR^ Z[û gâú aâjûà , aò¾ê Z[û gòaRú c¤ iõgd c¤ùe jó @Q«ò û

“gâú aâjàûRú Z[û gâú aò¾ê Rúu c¤ùe ~ê¡” gâú gòa _êeûY (aòùŸgße iõjòZû @¤ûd 6, @^êaû\K-\ú^ \dûf gcðû, _âKûgK-eûcûdY ù_âiþ cê´ûA, _éÂû 67 Z[û iµû\K _ŠòZ eûcfMÜ _ûùŠd “aògûe\” _âKûgK iûaòZâ VûKêe, _âKûg^ e[~ûZâû aûeûYiú, aâûÆþ-^ûUú Acþfú aûeûYiúe aòùŸgße iõjòZû @¤ûd 6, _éÂû 54 Z[û UúKûKûe Wû. aâjàû^¦ Zâò_ûVúiûjòZý @ûdêùað\, ùRýûZòh @ûPû~ýð, Gcþ.G., _ú.GPþ.Wú, Wú.Giþ., iú.G. û _âKûgK ùPøL´û iõÄéZ _âZòÂû^, 38 dê.G., Raûje ^Meþ, awùfû ùeûW, \òfúä , iõÄéZ ijòZ gòa _êeûYe aòùŸgße iõjòZû, @¤ûd 6 _éÂû 45ùe) û gâú aâjàûRú, gâú aò¾ê Rúu _ûLKê @ûiòùf û ùijò icdùe gâú aò¾ê Rú flàú ijòZ ùgh^ûM g~ýû C_ùe ùgûA[ôùf û @^Zò\e ì ùe @^êPecûù^ c¤ aiò[ùô f û gâú aâjàûRú gâú aò¾êRúuê Kjòùf, _êZâ! CV ù\L, ùZûe _òZû @ûiòQò û cêñ ùZûe _âbê @ùU û G_eò K[û gêYò aò¾êRú Kjòùf @ûi aiô! cêñ Zêce _òZû @ùU û ùZûe cêL ùZXû KûjóKò ùjûAMfû û aâjàû Rú Kjòùf- ùj _êZâ ! Gùa ùZûùZ @bòcû^ ùjûA~ûAQò, cêñ ùZûe iõelK jó ^êùjñ @]ôK«ê icÉ RMZe _òZû @ùU û gâú aò¾ê Rú

272

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

Kjòùf @ûùe ùPûe ! Zê ^òRe aW_Y K'Y ù\LûCQê ? icÉ RMZ Z ùcû bòZùe ^òaûi Keê@Qò û Zê ùcûe ^ûbò Kckeê C_ô^Ü ùjfê @ûC ùcû ijòZ Gbkò K[ûaû¼ðû Keê@Qêñ û GZòKò Kjòiûeò \êARY _âbê @û_h c]ýùe @È iûjû~ýùe fXòaûKê fûMòùf û Cbùd Cbdu aliÚkùe @ûNûZ Kùf û Gjû ù\Lô i\ûgòa (Kûkeì_ú aâjà) GK ùZùRûcd fòw ùijò \êARYu cSòùe QòWû Keòù\ùf, ùZùa~ûA ùicû^u ~ê¡ icû¯ ùjfû û (C_ùeûq Gjò aòaeYú MúZûù_âiþ ùMûeL_êe ùe [ôaû gòa_êeûYeê aûjûe Keû~ûAQò û _e«ê cìk iõÄéZ ijòZ ~ûjûKò C_ùe ùfLû~ûAQò Z[û @^ý \êARY iµû\K Z[û _âKûgK \ßûeû iµû\òZ I _âKûiòZ ùjûA[ôaû gòa_êeûYùe ùijòbkò iVòKþ bûùa ùfLû~ûAQò ) û aòPûe Ke«ê - gâú gòa_êeûY, gâú aò¾ê_êeûY Z[û gâú aâjàû_êeûY Z[û gâú ù\aúcjû_êeûY ùe Zò^òRY _âbê Z[û i\ûgòa (Kûkeì_ú aâjà) Z[û ù\aú (gòaû_âKéZò)u Rúa^ fúkûcû^ @Qò û Cq _êeûY MêWòK @û]ûeùe icÉ EhòR^ I Mêeêcûù^ mû^ gêùYA[û’«ò û ùKjò ~\ò _aòZâ _êeûY MêWòKùe [ôaû mû^Kê aû\ ù\A bò^Ü ]eYe mû^ Kjê[ûG Zûjû _ûVý Kâce aòeê¡ mû^ ùjaûù~ûMêñ aý[ð @ùU û C_ùeûq ~ê¡e aòaeYú _aòZâ gòa_êeûYùe @Qò û ù~Cñ[ôùe \êA_âbê _ûÆ ahðe aûkKu _eò SMWû Keê@Q«ò û RùY KjêQò Kò Zê ùcûe _êZâ, \ßòZúd RYK Kjê@Qò ù~ Zê ùcûe _êZâ, cêñ ùZûe _òZû @ùU û _êYò ~òG ~ûjûe Kfeþ (iûUðe ùaK_ûLùe [ôaû Kfeþ)Kê UûYò]eò cê[û I ùMûAñVû cûeò SMWû KeêQ«ò û Gjò_eò PeòZâ ZâòùfûK^û[ue @ùU û C_ùeûq Zòù^ûUò _êeûY (gâú aâjàû_êeûY, gâú aò¾ê_êeûY Z[û gâú gòa _êeûY)e _âûe¸ Z Kûkeì_ú aâjà @[ðûZþ ùRýûZò^òe¬^ Vûeê jó ùjCQò û ~òG aâjàùfûKùe cjûaâjàû, cjûaò¾ê Z[û cjûgòa eì_ ]ûeY Keò ejò[ûG Z[û _ea¼ðú aòaeYú eRMêYú aâjàû, iZMêYú-aò¾ê Z[û ZcMêYú gòau fúkû MêWòKe @ùU û C_ùeûq mû^e @û]ûeùe _aòZâ _êeûY MêWòKê aêSòaû ijR ùjûA~òa û

“gâú aò¾ê _êeûY” (@^êaû\K gâú cê^òfûf Mê¯, _âKûgK-ùMûaò¦ ba^ Kû~ýðûkd, MúZû ù_âiþ ùMûeL_êe) gâú aò¾ê_êeûYe mû^ gâú _eûie Ehò Zûu ^òR gòhý gâú ùc÷ùZâd Ehò Rúuê KjòQ«ò û gâú _eûie Ehò Rú aòaûj ùjaû cûùZâjó MéjZýûM Keò aYùe iû]^û Keòaû_ûAñ \éX iõKÌ Kùf û Zûu ]cð_^ôú Kjòùf GùaZ aûjûNe ùjûAQò Gùa @û_Y Ne ZýûMKeò ~ûC@Q«ò û i«û^ C_ô¼ò Keòiûeòaû _ùe @û_Y iû]^û KeòaûKê ~òùa û ùiùa _eûie Ehò Rú Kjòùf Kò iû]^û Keòaû_ùe i«û^ C_ô^Ü Kùf C¼c iõÄûe ~êq i«û^ C_ô^Ü ùja û cêñ KòQò \ò^ C_eûù« @û_Yu _ûAñ ^òR gqò (aú~ýð) ùKøYiò _lú\ßûeû ù_âeY Keòù\aò @û_Y ZûKê MâjY Keòù^ùa û Gjû Kjòiûeò Ne ZýûMKeò aû^_âiÚ ùjûAMùf û GKahð iû]^ûe C_eûù« ^òRe aú~ýð

mû^ Mwû

273

aûjûeKeò GK aéle _Zâùe a¦Keò ^òR cªgqòùe gêKâûYê elû Keò ùMûUòG KûCKê Kjòùf Kò ,Gjò _Zâ ùcûe _^ôúKê ù\AKeò @ûi û KûC ùijò _ZâKê ù^A ^\ú C_e ù\A CWò~ûC[ôfû û Zûjûe [YÖeê ùijò aú~ýð[ôaû _Zâ ^\úùe Liò_Wòfû û ZûKê ùMûUòG cûQ LûAù\fû û KòQòcûi C_eûù« ùijò cûQKê GK ^ûCeò@û ]eòù^A KûUòfû û Zû’c¤eê GK gògK ê ^ýû aûjûeòfû û ^ûCeò@û ùijò K^ýûe ^ûc iZýaZú eLôfû, ùijò K^ýû (cûQe C\eeê C_ô^Ü ùjûA[ôaû KûeYeê) cùQû\eú ^ûcùe c¤ _eòPòZ [ôfû û ^ûCeò@û iZýaZúKê ^òR _êZâú eìù_ _ûk^Kfû û KûC ù`eò~ûA gâú _eûie Rú uê icÉ aé¼û« Kjòfû û ùhûjk ahð C_eûù« ù~ùa Ehò _eûie iû]^û icû¯Keò ù`eò @ûiê[ôùf, ^\ú _ûeòùjaû _ûAñ ^ûCeò@ûKê WûKù\A Kjòùf Kò ùcûùZ gúNâ ^\ú _ûeòKeû@ û ùcûe _^ôú ùcûe _âZúlû Keò@Q«ò û ùijò icdùe ^ûCeò@û Lû\ý LûC[ôfû Z[û gâú _eûie Ehòu aúReê (cûQ ù_Ueê) C_ô^Ü ùjûA[ôaû PC\ ahðúdû ~êaZú K^ýû ^òR _òZûe Lû\ý ù^A @ûiò ùijòVûùe C_iÚòZ [ôfû û ^ûCeò@ûKê mûZ [ôfûKò iû]^û Z_iýû Keòiûeò @ûiò[ôaû Ehò iò¡ò~êq ùjûA[û@«ò û gúNâ @ûmûe _ûk^ ^Keòaû KûeYeê @bògû_ ù\A\ò@«ò û ^ûCeò@û Kjòfû Ehòae! cêñ Lû\ý LûC@Qò, @]ìeû Lû\ý QûWòaû @^Üù\au @_cû^ ùjûA[ûG, ùcûùZ _û_ fûMòa û _e«ê _eûie Ehò ^ûCeò@ûe @^êùeû]Kê ZòùkcûZâ K‰ð_ûZ Kùf^ûjó û Ehòuê @Zý« @ù]÷~ýð ùjûA~ûA[ôaû RûYò_ûeò ^ûCeò@û ^òRe ~êaZú K^ýûKê Ehò cjûgduê @ûe_ûeòùe QûWòù\aûKê Kjòfû û _òZûu @ûù\g _ûk^ Keòaû_ûAñ _êZâú ù^øKûùe Ehò _eûieuê ù^A ù^øKû aûjòaû @ûe¸ Kùf û ^\úe cSòùe _jÆôaû_ùe Ehò _eûie Rú ^òRe jó aúR gqòeê (cûQ C\eeê) C_ô^Ü ùjûA[ôaû Sò@ @[ðûZþ ^òRe jó _êZâú ijòZ \êüÃcð KeòaûKê Azû aýq Kùf û Sò@Uò c¤ ^òR _ûkK _òZû ^ûCeò@ûVûeê Ehò cû^u ùKâû]eê ù\A[ôaû @bògû_ `kùe \êüLú ùjûA[ôaû aýqòcû^u KûjûYú gêYò[ôfû û @bògû_ bdùe [eê[ôaû K^ýû Kjòfû Kò Ehò cjûgd! @û_Y aâûjàY @U«ò, cêñ GK gê\âe _êZâú @ùU û Ehò _eûie Kjòùf ùKøYiò Pò«û^ûjó û Sò@Uò ^òRe A{Zþ elû _ûAñ _êYò aûjû^û KfûKò ùj Ehòae ! ùcûe geúeeê cûQe \êMð§ aûjûeê@Qò û _eûie Ehò ^òR iò¡ògqò akùe \êMð§ icû¯ Keòù\fû, _êYò Sò@Uò Kjòfû \êA Kìkùe [ôaû aýqò cûù^ ù\Lê@Q«ò û Ehò _eûie Rú Mwû^\úe Rk jûZùe CùVA ù^A @ûKûgùe `òwùò \fû Z[û ^òR iò¡g ò qò iûjû~ýùe ]ì@ûñ (KêjW ê )ò C_ô^Ü Keòù\ùf û Zû’_ùe ^òRe cù^ûe[ _ì‰K ð fû û Sò@Uò ^òR _ûkK _òZûuê ^òR _ûkK cûZûu cû¤cùe icÉ NUYû aòhdùe @aMZ KùeA ù\fû Z[û Kjòfû Kò Ehò RYK ^òR ^ûc _eûie ùaûfò Kjòùf Z[û Ehò agò Rúu ù_øZâ (^ûZò) ùaûfò _eòPd ù\A[ôùf û CPòZ icd @ûiòaûeê Kê@ûñeúe Mbðeê gâú aýûi Ehò C_ô^Ü ùjùf û ùijò _eûie Ehòu\ßûeû gâú aò¾ê_êeûYe eP^û ùjûAQò û gâú _eûie Rú Kjòùf Kò ùj ùc÷ùZâd !ù~Cñ mû^ cêñ ùZûùZ gêùYAaûKê ~ûCQò, Gjò _âiw \lû\ò cê^òMY ^cð\ûe ZUùe eûRû _êeêKê›Kê gêYûA[ôùf û _êeêKê› iûeÊZuê Gaõ iûeÊZ

274

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

ùcûùZ Kjò[ôùf û gâú _eûie Rú gâú aò¾ê _êeûYe _â[c @¤ûd ùgæûK iõLýû 31, _éÂû iõLýû 3ùe KjòQ«òKò Gjò RMZ aò¾êuVûeê C_ô^Ü ùjûAQò ZûueòVûùe iÚòZ @ùU û ùi jó Gjûe iÚòZò Gaõ aòfde K¼ðû @U«ò û @¤ûd 2 ùgæûK 15-16 _éÂû 4ùe KjòQ«òKò ùj \ßòR! _eaâjàu _â[c eì_ _êeêh @[ðûZþ bMaû^þ bkò fûMê@Qò, _e«ê aýq (cjûaò¾ê eì_ùe _âKU ùjaû) Z[û @aýq (@\égý eì_ùe aûÉaòK Kûk eì_ùe GùKûAgòZc aâjàûŠùe ejòaû) Zûue @^ý eì_ @ùU û Z[û “Kûk” Zûjûu _eceì_ @ùU û bMaû^ aò¾ê ù~Cñ Kûk eì_ùe Z[û aýq Gaõ @aýq eì_ùe iÚòZ jê@«ò, Gjû Zûu aûkêZ (aûfý) fúkû @ùU û @¤ûd 2 ùgæûK 27 _éÂû 5ùe KjòQ«ò - ùj ùc÷ùZâd ! _âkd Kûkùe _â]û^ @[ðûZþ _âKéZòe iûcý @aûiÚûùe iÚòZ ùjûA~òaû_ùe @[ðûZþ _êeêhe _âKéZòVûeê _é[Kþ iÚòZ ùjaû_ùe aò¾ê bMaû^u Kûkeì_ _âaé¼ ùjûA[ûG û @¤ûd 2 ùgæûK 28 eê 30 _éÂû 5 - Z\«e (ÊMðKûk C_iÚòZ ùjaû_ùe) ùijò _eaâjà _ecûcôû aògßeì_ iaðaýû_ú iaðbêùZgße iaðûcôû _eùcgße ^òR Azûùe aòKûe _â]û^ Gaõ @aòKûeú _êeêhùe _âaòÁ ùjûA Zûuê ùlûbòZ Kùf ûû 28-29 ûû ù~Cñ _âKûe Kâòdûgúk ^ùjaûeê c¤ M§ ^òRe iû^ò¤ cûùZâ jó _â]û^ I _êeêhKê ù_âeòZ Keò[û’«ò û aòùgh- ùgæûK iõLýû 28 eê 30ùe ÆÁ KeòQ«ò Kò _âKéZò (\êMðû) Z[û _êeêh (Kûk-_âbê)Vûeê bò^Ü ùKjò @ûCRùY _eùcgße @Q«ò, ~òG Gjò \êA RYuê _êYò[ùe iéÁò eP^û Keòaû_ûAñ ù_âeòZ Keò[û’«ò û @¤ûd 2 _éÂû 8ùe [ôaû ùgæûK 66ùe ùfLû @Qò ùijò _âbê aò¾ê iéÁû (aâjàû) ùjûA ^òRe jó iéÁò Keò[û’«ò û ùgæûK iõLýû 70ùe ùfLû@Qò û bMaû^þ aò¾ê jó aâjàûu @û\ò @aiÚû MêWòK\ßûeû eP^û Keò@Q«ò û ùi jó eP^û ùjûA[û’«ò Gaõ Êdõ c¤ iõjéZ @[ðûZþ ceò[û@û«ò û @¤ûd 4 ùgæûK 4 _éÂû 11 ùe ùfLû @QòKò ùKjò @^ý _eùcgße @Q«ò ~òG aâjûà , gòa @û\ò Agßeue c¤ Bgße @U«ò û @¤ûd 4 ùgæûK 14-15, 17,22 _éÂû11-12ùe ùfLû@Qò û _é[ôaú Kjòùf - ùj Kûk Êeì_ ! @û_Yuê ^cÄûe KeêQò û ùj _âùbû ! @û_Y jó RMZe iéÁò @û\ò _ûAñ aâjàû, aò¾ê Gaõ eì\â eì_]ûeY Keò[û’«ò û @û_Yu ù~Cñe_ ì @aZûe eì_ùe _âKU ùjûA[ûG Zûjûuê jó ù\aMYcûù^ _ìRû Keò[û@û«ò û @û_Y jó IñKûe @U«ò û @¤ûd 4 ùgæûK 50 _éÂû 14ùe ùfLû @Qò - Zû_ùe bMaû^ jeò eùRûMêY ~êq ùjûA PZêcðêL ]ûeú aâjàû eì_ ]ûeY Keò iéÁòe eP^û Kùf û C_ùeûq aòaeYúeê iò¡ ùjfûKò Ehò _eûie cjûgd gêYûgêYò Keò[ôaû mû^ @[ðûZþ ùfûKùa\e @û]ûeùe gâú aò¾ê _êeûYe eP^û KeòQ«ò û KûjóKò^û aûÉaòK mû^Kê _ì‰ð _ecûcôû _â[ùc iZý~êMùe Êdõ _âKU ùjûA gâú aâjàûRú uê ù\A[ôùf û gâú aâjàûRú KòQò mû^ Z[û KòQò Ê^òcðòZ KûÌ^òK mû^ ^òR aõgR cû^uê Kjùf û GcòZò RùY RYu _ûLeê gêYû gêYòùe jó ùfûKùa\ gâú _eûie Rú uê _âû¯ ùjfû û gâú _eûie Rú aò¾êuê ‘Kûk’ ùaûfò c¤ KjòQ«ò Z[û ‘_eaâj’à c¤ KjòQ«ò û

mû^ Mwû

275

C_ùeûq aòaeYúeê Gjû c¤ iò¡ ùjfû Kò aò¾ê @[ðûZþ aâjà Êeì_ú Kûk ^òRe C_ô¼ò ‘aâjûà ’, ‘aò¾’ê Z[û gòa eì_ùe Keò ,iéÁò C_ô^Ü Keò[û’«ò û aâjà (Kûk) jó aâjùà fûKùe Zòù^ûUò eì_ùe _âKU ùjûA fúkû Keò Qk^û Keò[û’«ò û ùiVûùe c¤ Êdõ ceò[ûþ«ò (aòùgh bûùa RûYòaû_ûAñ Ké_dû _X«ê “_âkd Kú Rû^þKûeú” _êÉK “Mjeú ^Reþ MúZû ùcñ” @¤ûd 8 ùgæûK 17e aýûLýûùe) ùijò aâjàùfûKùe Zòù^ûUò iÚû^ a^ûAQ«ò ùMûUòG eRMêY _â]û^ ùlZâ, ùi[ôùe Gjò Kûkeì_ú aâjà ^òR aâjàûeì_ ]ûeY Keò ejò[û’«ò Z[û ^òR _^ôú \êMðûKê iû[ôùe eLôKeò ùMûUòG eùRûMêY _â]û^ _êZâ C_ô^Ü KeûA[û’«ò û Zûjûe ^ûc aâjûà eLô[û’«ò û Zûjûeò \ßûeû ùMûUòG aâjàûŠùe ‘C_ô¼ò’ Kû~ýð KeûA[û’«ò û Gjò _âKûe ùijò aâjàùfûKùe GK iZMêY _â]û^ iÚû^ MV^Keò Êdõ ^òRe aò¾êeì_ ]ûeYKeò ejò[û’«ò Z[û ^òR _^ôú \êMðû (_âKéZò) Kê _^ôú eì_ùe eLô GK iZMêY ~êq _êZâ C_ô^Ü KeûA[û’«ò û Zûjûe ^ûc aò¾ê eLô[ûG û ùijò _êZâ \ßûeû ùMûUòG aâjàûŠùe Zòù^ûUò ùfûK (_é[a ô ú, _ûZûk I ÊMð)ùe ‘iÚZ ò ’ò i¸ûkòeLôaû Kû~ýð KeûA[û’«ò û (_âcûY- gòa _êeûY MúZû ù_âiþ ùMûeL_êeeê _âKûgòZ, @^êaû\, j^êcû^ _âiû\þ ù_ûŸûe Pòc^þfûf ùMûÊûcú, eì\â iõjòZû @¤ûd 6,7 _éÂû 102-103) û aâjà ùfûKùe jó GK ZéZúd iÚû^ ZùcûMêY _â]û^ eP^û Keò ùi[ôùe Êdõ gòaeì_ ]ûeYKeò ejò[ûG Z[û ^òR _^ôú \êMðû (_âKéZò)uê iû[ôùe eLôKeò _Zò_^ôúe aýajûe \ßûeû ùijò _âKûe ZéZúd _êZâ ZùcûMêY ~êq C_ô^Ü Keò[û@û«ò û Zûjûe ^ûc gue (gòa) eLô[û’«ò û Gjò _êZâ \ßûeû Zò^ò ùfûKùe [ôaû _âûYú cû^ue iõjûe KeûA[û’«ò û aò¾ê_êeûYùe @¤ûd 4 _~ýð« ù~Cñ mû^ @Qò Zûjû Kûk eì_ú aâjà @[ðûZþ ùRýûZò^òe¬^ aòhdùe @ùU û @¤ûd 5eê @ûMKê [ôaû còkû-cògû mû^ Kûku _êZâ iZMêYú aò¾êu fúkû aòhdùe @ùU Z[û Zûueò @aZûe gâúeûc, gâúKé¾ @û\òu mû^ aòhdùe ùfLû @Qò û aòùgh aòPûe ù~ûMý aòhd @ùUKò -gâú aò¾ê_êeûYe aqû gâú _eûie Ehò @U«ò û Gjò mû^ \lû\ò Ehòcû^uVûeê eûRû _êeêKê› gêYòùf û _êeêKê›uVûeê iûeÊZ gêYòùf Z[û iûeÊZu ^òKUeê gâú _eûie Ehò gêYòùf û ùijò mû^ gâú aò¾ê _êeûYùe fò_òa¡ Keû~ûAQò û ~ûjûKò @ûRò @û¸cû^u KeKckùe @Qò û G[ôùe [ôaû ùKak ùMûUòG aâjàûŠe mû^ c¤ @iµì‰ð @ùU û gâú ù\aú_êeûY, gâú gòa _êeûY @û\ò _êeûY MêWòKe mû^ c¤ aâjàû Rú u \ßûeû \ò@û~ûAQò û gâú _eûie Ehò ù\A[ôaû mû^ ijòZ gâú aâjûà Rú ù\A[ôaû mû^ ijòZ icû^ ùjûA_ûeòa ^ûjó û G[ô_ûAñ gâú aò¾ê _êeûYKê aêS_ ò ûeòaû _ûAñ ù\aú _êeûY Z[û gòa _êeûYe iûjû~ý ^ò@û~òa û KûjóK^ ò û Gjò mû^ \lû\ò Ehò cû^u _òZû gâú aâjûà Rúu \ßûeû \ò@û~ûAQò û gâú ù\aú_êeûYKê aêSò_ûeòa û_ûAñ gâúc\þ bMaZþ MúZû Z[û PûùeûUò ùa\ MêWòKe iûjû~ý ^ò@û~òa û KûjóKò^û Gjò mû^ Êdõ bMaû^ Kûkeì_ú aâjàu \ßûeû \ò@û~ûA@Qò, ~òGKò aâjàû, aò¾ê Z[û gòaRúu C_ô^Ü K¼ðû @[ðûZþ _òZû @U«ò û _aòZâ ùa\ MêWòK Z[û _aòZâ gâúc\þ bMaZþ

276

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

MúZû Rúe mû^Kê aêSò_ûeòaû_ûAñ Êic ùa\ @[ðûZþ iìlà ùa\e iûjû~ý ù^aûKê _Wòa, ~ûjûKê Kò Kûkeì_ú aâju à C_ô¼ò K¼ûð @[ðûZþ _òZû-_ec@le aâjà (Kaòù\ðaþ)u \ßûeû \ò@û~ûA@Qò û ~ûjûKê Kò (KaòMðúbòü) KaòaðûYú \ßûeû Êdõ iZý_êeêh _âKU ùjûA Kjò[ôùf (EMþùa\ cŠk 9 iêq 96 cª 16 eê 20 _~ýð« _âcûY @Qò ) û

“gâú aâjàû _êeûY” Gjò _êeûYe aqû gâú ùfûcjhðY Ehò Rú @U«ò û ~òGKò gâú aýûi Ehòu gòhý @U«ò, ~ûjûuê iìZ Rú c¤ Kêjû~ûA[ûG û gâú ùfûcjhðY Rú (iìZRú) Kjòùf Kò Gjò mû^ _â[ùc gâú aâjàûRú \lû\ò ùgâ cê^òcû^uê gêYûA[ôùf û Zûjû cêñ gêYûC@Qò û Gjò _êeûYùe iéÁòe a‰ð^û ^ûcK @¤ûdùe (_éÂû 277 eê 279 _~ýð«) KjòQ«ò Kò gâú aò¾êRú iað aògße @û]ûe @U«ò û ~òGKò aâjàû, aò¾ê Z[û gòa eì_ùe RMZe C_ô¼ò Z[û _ûk^ Z[û iõjûe Keò[û’«ò û ùijò bMaû^ aò¾êuê ùcûe ^cÄûe @ùU û ~òG ^òZý i\þ iZþ Êeì_ Z[û KûeYbìZ @aýq _âKéZò @U«ò ZûKêjòñ _â]û^ Kêjû~ûG û Zûueò iûjû~ýùe _êeêh Gjò aògße ^òcðûY KeòQ«ò û @còZ ùZRÊú aâjàûRúuê jó _êeêh ùaûfò aêSò[û@ û ùi icÉ _âûYúcû^u iéÁò Keò[ôaû Z[û bMaû^ ^ûeûdYu @ûgâòZ @U«ò û Êd¸ê bMaû^ ^ûeûdY Rke iéÁò Kùf û ^ûeûdYuVûeê C_ô^Ü ùjûA[ôaû KûeYeê RkKê ^ûe ùaûfò KjòaûKê fûMòùf û bMaû^ iað _â[ùc Rk C_ùe aògâûc Kùf û G[ô_ûAñ bMaû^uê ^ûeûdY Kêjû~ûA[ûG û bMaû^ Rkùe ^òR gqòKê QûWòùf, ùi[ôeê GK iêa‰ðcd @Šû _âKU ùjfû û ùi[ôeê Êd¸ê aâjàû Rú u C_ô¼ï ùjfû Gjò _eò gêYû~ûA[ûG û GKahð _~ýð« @Šùe ^òaûi Keò gâú aâjàûRú ZûKê \êA`ûk Keòù\ùf û ùMûUòG `ûkeê ]ýêùfûK Zò@ûeò ùjfû Gaõ @^ýUòeê bìùfûK û ZZþ _½ûZþ aâjûà Rú ^òR ùeûh (ùKâû])eê eì\â uê _âKU Kùf û C_ùeûq mû^ Ehò ùfûcjhðY (iìZ Rú)u \ßûeû Kêjû~ûAQò, ~ûjûKò gêYû-gêYò (ùfûKùa\) @ùU û ~ûjûKò iµì‰ð ^êùjñ û KûjóKò^û aqû Kjê@Qò ù~ cêñ Gjò_eò gêYòQò û G[ô_ûAñ _ì‰ðbûùa RûYòaû_ûAñ gâú ù\aú cjû_êeûY, gâú gòa cjû_êeûY, gâúc\þ bMaZþ MúZû Z[û PûùeûUò ùa\ Gaõ _ì‰ð _ecûcôûu \ßûeû ù\A[ôaû ZZßmû^ ~ûjûKê Kò iìlà ùa\ @[ðûZþ KaòaðûYú (Kaúeþ aûYú) Kêjû~ûG û ùi[ô_ûAñ Ké_dû _X«ê “Mjeú ^Reþ MúZû ùcñ”, _eùcgßeu iûe iõù\g, _eòbûhû _âbêKú Z[û _êÉK “~[û[ð mû^ _âKûg”ùe û (aûÉaòK mû^Kê Kkò~êMùe Êdõ _âKU ùjûA Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ða) ^òRe aògòÁ ùiaK gâú ]cð\ûi iûùjaþ Rú (aû§aMW)uê _êYò[ùe VòKþ VòKþ bûaùe Kjòùf û ~ûjûKò Gjò _êÉKùe iéÁò eP^ûùe a‰ðòZ ùjûAQò, Ké_ûKeò ùijò _éÂûùe _X«ê )û gâú _eûie Rú Kûk aâjàuê _eaâjà c¤ KjòQ«ò Z[û aâjà c¤ Z[û aò¾ê c¤

mû^ Mwû

277

KjòQ«ò Z[û GjûKê @^û\ò @[ðûZþ @ce c¤ KjòQ«ò û Gjò aâjà @[ðûZþ Kûke R^àcéZýê jêG ^ûjó û G[ôeê Ehòu aûkK aê¡ò iò¡ ùjC@Qò û aòPûe Ke«ê:- aò¾ê_êeûYe mû^ RùY Ehò \ßûeû Kêjû~ûAQò û ~òGKò ùfûKùa\ (gêYûgêYò Keò[ôaû mû^ @[ðûZþ ùaKûe K[û)e @û]ûeùe KjòQ«ò Z[û aâjàû _êeûYe mû^ gâú ùfûcjhðY Ehò \lû\ò Ehò cû^uVûeê gêYò[ôùf Zûjû ùfLôQ«ò û G[ô_ûAñ C_ùeûq \êAUò (aò¾ê _êeûY I aâjàû _êeûY)Kê aêSò_ûeòaû ^òcù« gâú ù\aú _êeûY Z[û gâú gòa _êeûYe ijù~ûM ^ò@û~òa, ~ûjûKò Êdõ gâú aâjàûRú ^òR_êZâ ^ûe\ cjûgduê gêYûAQ«ò û ~ûjûKê Kò gâú aýûi Ehòu \ßûeû MéjòZ ùjfû Z[û ùfLûMfû û @^ý _êeûY MêWK ò e mû^ gâú aâjûà Rúu mû^e icû^ ùjûA_ûeòa ^ûjó û G[ô_ûAñ @^ý _êeûY MêWòK aêSò_ûeòaû _ûAñ ù\aú _êeûY Z[û gâú gòa _êeûYe ijù~ûM ^ò@û~òa û KûjóKò^û Gjò mû^ \lû\ò Ehò cû^u _òZû gâú aâjàû Rúu \ßûeû \ò@û~ûAQò û gâú ù\aú _êeûY Z[û PûùeûUò ùa\e ijù~ûM ^ò@û~òa û KûjóKò^û Gjò mû^ Êdõ bMaû^ Kûk eì_ú aâjàu \ßûeû \ò@û~ûA@Qò û ~òGKò aâjàû, aò¾ê Z[û gòa Rúu C_ô¼ò K¼ðû Z[û _òZû @U«ò û _aòZâ Pûeòùa\ Z[û gâúc\þ bMaZþ MúZûRúùe [ôaû mû^Kê aêS_ ò ûeòaû_ûAñ Êicùa\ @[ðûZþ iìlùà a\e ijù~ûM ù^aûKê _Wòa û ù~CñUò Kûkeì_ú aâjàu C_ô¼ò K¼ðû @[ðûZþ _òZû, _ec @le aâjà (Kaòù\ða)u \ßûeû \ò@û~ûAQò û ~ûjûKê Kò iZý _êeêh Êdõ _âKU ùjûA (KaòMðúbòü) KaòaðûYú \ßûeû Kjò[ôùf û (EMþùa\ cŠk 9 iêq 96 cª 16 eê 20 _~ýð« _âcûY @Qò ) û Z[û gâúc\þ bMaZþ MúZûùe Kûk bMaû^ @[ðûZþ aâjà ^òRe iÚòZò aòhd Êdõ Kjò@Q«ò, ~ûjû iZý @ùU û MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 18ùe KjòQ«ò Kò cêñ (Kûkeì_ú aâjà) ^òR GùKûAgþUò aâjàûŠùe ù~ùZaò _âûYú @Q«ò ùicû^u c¤eê ùgâ @ùU û ùicû^u c¤ùe ù~ùZ iÚìk geúeùe ^ûgaû^ @U«ò Gaõ @ûcôû eì_ùe @aò^ûgú @U«ò icÉuVê cêñ ùgâ @ùU û G[ô_ûAñ ùfûKùa\ (gêYûgêYò mû^)e @û]ûeùe ùcûùZ _êeêùhû¼c ùaûfò cû^ò[û’«ò û aûÉaùe _êeêùhû¼c Z ùcû (le_êeêh @[ðûZþ Kûk)Vûeê Z[û @le _êeêh (_eaâjà)Vûeê c¤ @^ý @U«ò û ùi jó aûÉaùe _ecûcôû @[ðûZþ bMaû^ ùaûfò Kêjû~ûA[ûG û ùi jó Zòù^ûUò ùfûKùe _âùag Keò icÉu ]ûeY ù_ûhY Keò[û’«ò, ùi jó aûÉaùe @aò^ûgú _eùcgße @U«ò (MúZû @¤ûd 15 ùgæûK 1617) û MúZû mû^\ûZû aâjà Êdõ KjêQ«ò Kò, ùj @Rðê^ ! ùZûe Z[û ùcûe ajêZ R^à ùjûAiûeòQò û Zê RûYò^ûjêñ cêñ RûYòQò û gâúc\þ bMaZþ MúZû @¤ûd 4 ùgæûK 5, @¤ûd 2 ùgæûK 12ùe _âcûY @Qò Z[û @¤ûd 7 ùgæûK 18ùe ^òRe iû]^ûKê c¤ (@^ê¼cûcþ) @Zò @ùgâ ùaûfò KjòQ«ò û G[ô_ûAñ @¤ûd 16 ùgæûK 62ùe KjòQ«ò Kò, ùj @Rðê^ ! Zê iað bûaùe ùijò _eùcgßeu geYùe ~û, ~ûjûu Ké_ûùe jó Zê _ecgqòKê _âû¯ ùjaê Z[û ùKùaaò ^Á ùjC^[ôaû ùfûK @[ðûZþ iZýùfûKKê _âû¯ ùjaê û @¤ûd 15 ùgæûK 4ùe KjòQ«ò Kò ù~ùa ùZûùZ ZZß\gðú i^Ú _âû¯ ùjûA~òùa (~ûjûKò MúZû @¤ûd 4 ùgæûK 34ùe Z[û @¤ûd 15 ùgæûK 1ùe a‰ðòZ

278

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

@Qò) û Zû’_ùe ùijò _ec_\ _eùcgßeuê ùLûRòPûfòaû CPòZ, ù~CñVûKê ~ûA[ôaû iû]K _êYò ùfCUò Keò iõiûeKê @ûi«ò^ûjó û @[ðûZþ _ì‰ð bûaùe ùcûl_âû¯ ùjûA~û@û«ò û ù~Cñ _eùcgßeuVûeê Gjò iûeû iõiûe C_ô^Ü ùjûA@Qò Z[û ùi jòñ icÉu ]ûeY ù_ûhY Keò[û’«ò û cêñ (MúZû mû^\ûZû aâje à _ ì ú Kûk) c¤ ùijò @û\ò _êeh ê _eùcgßeu geYùe @Qò û _ì‰ð aògßûie ijòZ Zûueò bqò iû]^û @[ðûZþ _ìRû KeòPûfòaû CPòZ û

“gâú ù\aú cjû_êeûYeê mû^ MâjY Ke«ê”

“gú ù\aú cjû_êeûYeê @ûõgòK ùfLû Z[û iûe aòPûe” (iõlò¯ gâúc\þ ù\aú bûMaZþ, iPòZâ, ùcûUû UûA_þ, ùKak jò¦ò, iµû\K-j^êcû^ _âiû\ ù_ûŸûeþ, Pò¹^þ fûfþ ùMûÊûcú, _âKûgK - ùMûaò¦ ba^ -Kû~ýðûkd, MúZû ù_âiþ ùMûeLþ_êeþ) û ûû gâú RM\´òKûùd÷ ^cü ûû gâú ù\aú c\þ bûMaZ ZéZúd Ħ eûRû _eúlòZ gâú aýûi RúuVûeê aâjàûŠe eP^û aòhdùe _Pûeòùf û gâú aýûi Rú Kjòùf Kò eûR^þ! cêñ Gjò _âgÜ Ehòae ^ûe\ Rúuê _Pûeò[ôfò, ùijò a‰ð^û @û_Yuê Kjê@Qò, gêY«ê û cêñ (gâú aýûi Rú) gâú ^ûe\ Rúuê _Pûeòfò ùMûUòG aâjàûŠe ePdòZû KòG @U«ò ? ùKjò Z Gjûe ePdòZû gâú gue bMaû^ ùaûfò cû^ò[û’«ò û ùKùZK gâú aò¾êRúuê Z[û ùKjò gâú aâjàû Rúuê Z[û ajêZ @ûPû~ýð cûù^ baû^ú cûZûuê iað cù^ûe[ _ì‰ð Keòaûaûfû Kjò[û’«ò û ùijò @û\òcûdû cjûgqò @U«ò Z[û _ec _êeêhu ijòZ ejò Kû~ýð iµû\^ Keê[ôaû _âKéZò @U«ò û aâjàu ijòZ Zûue @ùa÷\ iµKð @Qò û (_éÂû -114) û ^ûe\ cjûgd Kjòùf- aýûi Rú ! _âûPú^ icde K[û @ùU - Gjò iù¦j ùcû jé\dùe c¤ C_ô^Ü ùjûA~ûA[ôfû û ùiùZùaùk cêñ ^òR _òZû @còZ ùZRÊú aâjàû Rúu iÚû^Kê Mfò Gaõ ZûuVê Gjò icdùe ù~Cñ aòhdùe Zêùc ùcûùZ _Pûeê@Q, ùijò aòhdùe cêñ _Pûeòfò û cêñ Kjòfò - _òZû Rú ! Gjò iµì‰ð aâjàûŠ ùKCñVûeê C_ô^Ü ùjfû ? Gjûe eP^û @û_Y KeòQ«ò ^û gâú aò¾ê Rú @[aû gâú gue Rú; Ké_dû iZý - iZý Kêj«ê û aâjàû Rú Kjòùf - (_éÂû 115eê 120 Z[û 123, 125, 128, 129) _êZâ ! cêñ Gjò _âgÜe K'Y C¼e ù\aò ? Gjò _âgÜ jó aW RUòk @ùU û _ìaðKûkùe iaðZâ Rk-jó-Rk [ôfû û ùiùZùaùk _\àeê ùcûe C_ô¼ò ùjfû û cêñ _\à `êfe GK ùKûYùe aiò aòPûe KeòaûKê fûMòfò - Gjò @Mû] Rkùe cêñ Kò_eò C_ô^Ü ùjûAMfò ? KòG ùcûe elK @U«ò ? _\àe ^ûWKê ]eò Rk bòZeKê IùjäAfò û ùiVûùe ùcûùZ bMaû^ aò¾u ê g~ýûgûdú @aiÚû ù\LôaûKê còkf ò û û ùi ù~ûM^ò\âûùe agúbìZ ùjûA MûX ^ò\âûùe ùgûAejò[ôùf û AZò c¤ùe bMaZú ù~ûM^ò\âû cù^ _WòMfû û cêñ Zûue Éa Kfò û ùZùa ùijò KfýûYcdú bMaZú gâú aò¾êu aòMâjeê aûjûeò

mû^ Mwû

279

@Pò«ýeì_ ]ûeYKeò @ûKûgùe aòeûRcû^ ùjûAMùf û \òaý @ûbìhY Zûue ùiø¦~ýðKê aé¡ò Keê[ôfû û ù~ùZùaùk ù~ûM^ò\ûâ bMaû^ aò¾u ê geúeeê @fMû ùjûA @ûKûgùe aòeûRcû^ ùjùf , ùiùZùaùk jó Zêe« gâújeò CVò aiòùf û Gùa ùiVûùe cêñ Gaõ bMaû^ aò¾ê \êARY [ôùf , ùiVûùe eê\â c¤ _âKU ùjûAMùf û @û¸ Zò^òRYuê ù\aú Kjòùf - aâjàû, aò¾ê Gaõ cùjg ! Zêù¸cûù^ bfbûaùe iûa]û^ ùjûA ^òR-^òR Kû~ýðùe iõfMÜ ùjûA~û@ û iéÁò, iÚòZò Gaõ iõjûe - GMêWòK Zê¸cû^ue Kû~ýð @ùU û AZò c¤ùe GK iê¦e aòcû^ @ûKûgeê IùjäA @ûiòfû û ùiùZùaùk ùijò ù\aú @û¸uê @ûmûù\ùf - ù\aZûcûù^ ! ^òbðúK ùjûA Azû _ìaðK Gjò aòcû^ùe _âùag Ke û aâjàû, aò¾ê Gaõ eê\â ! @ûRò cêñ Zê¸cû^uê GK @nêZ \égý ù\LûCQò û @û¸ Zò^ò ù\aZûuê ùijò aòcû^ùe aiòaû ù\Lôiûeò ù\aú ^òR iûc[ðý @^êiûùe aòcû^Kê @ûKûgùe CWûA ù\ùf û AZò c¤ùe @û¸e aòcû^ lú_â MZòùe CWòPûfòfû Gaõ Zûjû \òaý]ûc-aâjà ùfûKùe ~ûA _jÆôfû û ùiVûùe @^ý RùY aâjàû aòeûRcû^ [ôùf û Zûuê ù\Lô bMaû^ gue Gaõ aò¾ê ajêZ @û½~ýð ùjùf û bMaû^ gue Gaõ aò¾ê ùcûùZ _Pûeòùf - PZêeû^^! ùd @aò^ûgú aâjàû KòG @U«ò ? cêñ C¼e ù\fò-ùcûùZ KòQò RYû^ûjó, iéÁòe @]ôÂûZû ùd KòG @U«ò , bMaû^þ ! cêñ KòG @ùU Gaõ @û¸e CùŸgý K'Y @ùU? - Gjò \ߦûcôK aòhd ùcû c^ùe NêeòaûKê fûMòfû û AZò c¤ùe c^e icû^ ùijò ZúaââMûcú aòcû^ Zêe« ùijòVûeê PkòaûKê fûMòfû Gaõ ùK÷kûie iêecý gòLe C_ùe ~ûA _jÆôfû û ùiVûùe aòcû^ _jÆôaû cûùZâ jó ùMûUòG baý ba^eê Zâòù^Zâ]ûeú bMaû^ gue aûjûeòùf û ùi ^¦ú aéhb C_ùe aiò[ôùf û KòQòlY _ùe jó ùijò aòcû^ ùijò gòLe C_eê c¤ _a^ ic lú_âMZòùe CWòfû Gaõ ùa÷KêY× ùfûKùe ~ûA _jÆôMfû ù~CñVò bMaZú flàúu aòkûi-ba^ [ôfû û _êZâ ^ûe\! ùiVûùe cêñ ù~Cñ iµ¼ò ù\Lôfò, Zûjû a‰ð^û Keòaû ùcû _ûAñ @i¸a @ùU û ùijò C¼c_êeúKê ù\Lô aò¾êu c^ @û½~ýðe icê\â bòZùe aêW ù\aûKê fûMòfû û ùiVûùe Kck ùfûP^ gâújeú aòeûRcû^ [ôùf û PûùeûUò bìRû (jûZ) [ôfû û AZò c¤ùe _a^ ijòZ K[û Kjê[ôaû ùijò aòcû^ Zêe« jó CWòMfû û @ûMùe @céZ icû^ còVûRk [ôaû icê\â còkòfû û ùiVûùe GK cù^ûje \ßú_ [ôfû û ùijò \ßú_ùe GK cwkcd cù^ûje _fu aòQû~ûA[ôfû û ùijò C¼c _fu C_ùe RùY \òaý ecYú aiò[ôùf û @ûù¸cûù^ ^òR -^òR bòZùe @ûùfûP^û Kfêñ - “ Gjò iê¦eú KòG @U«ò Gaõ Gjûu ^ûc K'Y @ùU, @ûù¸cûù^ Gjûu aòhdùe aòfþKêfþ @^bòm @Uêñ û” ^ûe\! Gjò_eò iù¦j MâÉ ùjûA @ûù¸cûù^ ùijòVûùe @UKò ejòfê û ùiùZùaùk bMaû^ aò¾ê ùijò Pûeêjûiò^ú bMaZúuê ù\Lô aòùaK _ìaðK ^ò½d

280

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

ùjûAMùf Kò, ùi bMaZú RM\´òKû @U«ò û ùi @ûjêeò c¤ Kjòùf ù~, ùd bMaZú @û¸ icÉu @û\òKûeY @U«ò û cjûaò\ýû Gaõ cjûcûdû Gjûu ^ûc @ùU û ùd _ì‰ð _âKZ é ò @U«ò û ùd “aòùgßge ß ú” “ùa\Mbðû” Gaõ “gòaû” bûùa K[ôZ jê@«ò û ùd ùijò \òaýûw^û jó @U«ò, _âkdû‰ðaùe ùcûùZ ~ûjûu \gð^ ùjûA[ôfû û ùiùZùaùk cêñ aûkK eì_ùe [ôfò û ùd ùcûùZ SêfYûùe SêfûC[ôùf û aUaéle _Zâ C_ùe GK iê\éX g~ýû aòQû ~ûA[ôfû û Zûjû C_ùe ùgûA cêñ _û\e @ûwêVòKê ^òRe _\à _eò cêLùe ù^A Pìiê[ôfò Z[û ùLkê[ôfò û ùd ù\aú ùcûùZ MúZ MûB MûB SêfûC[ôùf û ùi jó Gjò ù\aú @U«ò û G[ôùe ZòùkcûZâ iù¦je @aKûg ^ûjó û dûuê ù\Lô ùcûùZ _òfû\ò^e K[û cù^ _WòMfû û ùd @û¸ icÉu R^^ú @U«ò û gâú aò¾ê icdû^êiûùe ùijò bMaZú bêaù^gßeúu ÉêZò @ûe¸ Keòù\ùf û bMaû^þ aò¾ê Kjòùf - _âKéZò ù\aúuê ùcûe ^cÄûe û bMaZú aò]ûZâúuê ^òe«e ^cÄûe @ùU û Zêù¸ gê¡ Êeì_û @U, Gjò iûeû iõiûe ZêceòVûeê CnûiòZ ùjC@Qò û cêñ, aâjàû Gaõ gue - @ûù¸ icùÉ Zêceò Ké_ûeê jó aò\ýcû^ @Uêñ û @û¸cû^ue @ûaòbðûa Gaõ Zòùeûbûa ùjûAPûfò[ûG û ùKak Zêùc jó ^òZý @U, RMZ R^^ú @U, _âKéZò Gaõ i^ûZ^ú ù\aú @U û bMaû^þ gue Kjòùf - ù\aú! ~\ò cjûbûM aò¾ê Zê¸Vûeê C_ô^Ü ùjûAQ«ò ùZùa Zûu_ùe C_ô^Ü ùjûA[ôaû aâjàû c¤ Zê¸e aûkK ùjùf û _êYò cêñ ZùcûMêYú fúkû Keê[ôaû gue K'Y Zê¸ i«û^ ùjfò ^ûjó - @[ðûZþ ùcûùZ c¤ C_ô^Ü Keò[ôaû cûZû Zêù¸ jó @U û Gjò iõiûee iéÁò iÚòZò Gaõ iõjûeùe Zêce MêY i\û iûc[ðý @ùU û ùijò Zòù^ûUò MêYeê C_ô^Ü @ûù¸ aâjàû, aò¾ê Gaõ gue ^òdcû^êiûùe Kû~ýðùe Z_ôe ejò[ûCñ û cêñ, aâjàû Gaõ gòa aòcû^ùe PXò ~ûC[ôfê û @û¸cû^uê eûÉûùe ^ì@û-^ì@û RMZ ù\LôaûKê còkê[ôfû û baû^ú! \dûKeò UòùK Kêj«ê Z Gcû^uê KòG ^òcðûY KeòQ«ò ? G[ô_ûAñ Gjò _âcûY ù\L«ê gâúc\þ ù\aú bûMaZ cjû_êeûY ibûhUòKcþ icûjûZýcþ, ùlceûR gâúKé¾ \ûi _âKûg- cê´ûA, G[ôùe iõÄéZ ijòZ jò¦ò @^êaû\ Keû~ûAQò û ZéZúd Ħ @¤ûd 4 _éÂû 10, ùgæûK 42 aâjàû - @jõ Agßeü `òfþ ùZ _âbûaû›ùað adõ R^ò ~êZû ^ ~\û Zê ^òZýûü, ùK @ù^ý iêeûü gZcL _âcL ê ûü P ^òZýû ^òZýû Zßùca R^^ú _âKZ é üò _êeûYû û (42) û @^êaû\- ùj cûZû ! aâjàû , cêñ Z[û gòa Zêceò _âbûaeê jóR^àaû^ @Uêñ , ^òZý ^jêñ, @[ðûZþ @ûù¸ @aò^ûgú ^jêñ, _êYò A¦âû\ò @^ý ù\aZûcûù^ Kòbkò bûùa ^òZý ùjûA_ûeòùa û Zêùc jó @aò^ûgú @U, _âKéZò Z[û i^ûZ^ú ù\aú @U û 42 û _éÂû 11-12, @¤ûd 5, ùgæûK 8 :- ~\ò \dû\âðc^û ^ i\ûõ$aòùK K[cjõ aòjZ ò ü P ZùcûMêYü KckR½ eùRûMêY iõbaü iêajò Z ò ü Kòcê iZßMùê Yûõ jeòü û (8) û @^êaû\:- bMaû^ gue Kjòùf - ùj cûZ ! ~\ò @û¸cû^u C_ùe @û_Y \dû~êq ùjûAQ«ò Z ùcûùZ ZùcûMêY~êq KûjóKò aù^Aùf û _\àeê C_ô^Ü aâjàûuê eRMêY K'Y _ûAñ aù^Aùf Z[û aò¾êuê iZMêY KûjóKò aù^Aùf ? @[ðûZþ

mû^ Mwû

281

Rúacû^ue R^à -céZýêeì_ú \êÃcðùe KûjóKò fùMAùf? ùgæûK 12 - ecdùi Ê_Zòõ _êeh ê õ i\û Za MZòõ ^ jò aòj aò\c þ gòùa û (12) û @^êaû\:- ^òR _Zò _êeêh @[ðûZþ Kûk bMaû^u ijòZ i\û ùbûMaòkûi Keê[û@ û @û_Yu MZò ùKjò RûùY^ûjó û aâjàû Rú KjêQ«ò - cêñ c¤ cjûcûdû RM\´òKûu PeY Zùk _WòMfò Gaõ cêñ Zûuê Kjòfò cûZû ! ùa\ KjêQ«ò ù~ “GKùcaû \ßòZúdõ aâjà” @U«ò û ùZùa K'Y ùijò @ûcô Êeì_û Zêù¸ jó @U @[aû ùi @^ý ùKjò _êeêh @U«ò ? ù\aú Kjòùf - cêñ Gaõ aâjà GK jó @Uêñ û ùcû’Vûùe Gaõ Gjò aâjàuVûùe ùKùaaò KòÆôZ cûZâ ùb\ c¤ ^ûjó û ùMøeú, aâûjàú, ùeø\âú, aûeûjú, ùa÷¾aú, gòaû, aûeêYú, ùKøùaeú, ^ûeiòõjú Gaõ aûiaú- G icÉ ùcûe eì_ @ùU û aâjàû Rú ! Gjò gqòKê Zêùc ^òR Èú a^û@ û “cjû ieÊZú” ^ûcùe aòLýûZ Gjò iê¦eú Gùa i\û Zê¸e Èú ùjûA ejòùa û bMaZú RM\´û bMaû^ aò¾êuê Kjòùf “aòù¾û ! c^Kê cêMÛ Keê[ôaû Gjò cjûflàúuê ù^A Gùa Zêùc c¤ _âiÚû^ Ke û” ùd i\û Zê¸e aliÚkùe aòeûRcû^ ejòùa û ù\aú Kjòùf - gue ! c^Kê cêMÛ Keê[ôaû Gjò cjûKûkú ùMøeú ^ûcùe aòLýûZ @U«ò û Zêù¸ Zûjûuê _^ôú eì_ùe ÊúKûe Ke û Gùa ùcûe Kû~ýð iò¡ Keòaû_ûAñ aòcû^ùe aiò Zêù¸cûù^ gúNâ _âiûÚ ^ Ke û ùKøYiò KVò^ Kû~ýð C_iÚZ ò ùjaûcûùZâ Zêùc ù~ùa ùcûùZ iàeY Keòa, ùiùZùaùk cêñ i¹êLKê @ûiò~òaò û ù\aZûcûù^! ùcûe Z[û i^ûZ^ _ecûcôûu ¤û^ Zê¸cû^uê i\û iað\û KeòPûfòaû CPòZ û @û¸ \êARYuê iàeY KeòPûfòa Z Zê¸cû^ue Kû~ýð iò¡ ùjaû _ûAñ KòÆôZ cûZâ iù¦j aò ejòa ^ûjó û aâjàûRú KjêQ«ò - Gjò _âKûe Kjòiûeò bMaZú RM\´òKû @û¸cû^uê aò\û Keòù\ùf û ùi gê¡ @ûPûe ~êq gqòcû^u c¤eê bMaû^ aò¾êu ^òcù« cjûflàúuê, gueu _ûAñ cjûKûkúuê Gaõ ùcû _ûAñ cjûieÊZúuê _^ôú ùjaû_ûAñ @ûmû ù\Aù\ùf û Gùa ùijòiÚû^eê @ûù¸cûù^ _âiÚû^ Kfê û iûeûõg aòPûe - ùMûUòG aâjàûŠe aûÉaòK iÚòZò aòhdùe cjhðò aýûi ,cjhðò ^ûe\ Z[û gâú aâjàû, aò¾ê, gue c¤ @^bòm @U«ò û Gjû c¤ ÆÁ @ùUKò gâú \êMðûuê _âKéZò c¤ Kêj«ò Z[û \êMðû Z[û aâjà (Kûk)u c¤ùe _Zò _^ôúe i´§ c¤ @Qò û G[ô_ûAñ ùfLû @QòKò aâjàu ijòZ _âKéZòu @ùa÷] i´§ @Qò, ù~_eò _^ôúuê @¡ðûwò^ú c¤ Kjò[û’«ò û gâú aâjàûRúuê Êdõ RYû^ûjó ù~, cêñ ùKCñVûeê C_ô^Ü ùjfò û jRûùe ahð _~ýð« Rkùe _é[ôaúKê ùLûRòfò, _e«ê còkòfû ^ûjó û ùiùZùaùk cêñ @ûKûgaûYú @û]ûeùe jRûùe ahð _~ýð« Z_ Kfò û _\àe ^ûW ]eò ZkKê IùjäAfò Z ùiVûùe ùgh ^ûMu g~ýû C_ùe bMaû^ aò¾ê ùaùjûiþ bûùa _Wò ejò[ôùf û gâú aò¾êu geúe c¤eê GK ù\aú aûjûeòùf (ù_âZYú bkò) ~òGKò iê¦e @ûbêhY _ò§ò[ôùf Gaõ @ûKûgùe aòeûRcû^ ùjûAMùf û ùiùZùaùk ~ûA gâú aò¾ê Rú

282

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

ùjûiþùe @ûiòùf û AZýageùe gue Rú c¤ ùiVûKê @ûiòMùf û C_ùeûq aòaeYúeê iò¡ ùjfûKò Zò^òRY bMaû^uê ùaùjûiþ Keò eLô[ôùf Zû’_ùe iùPZ Kùf û @ûKûgeê aòcû^ @ûiòfû û ù\aú Zò^òRY _âbêuê aòcû^ùe aiòaû_ûAñ @ûù\g ù\ùf û aòcû^Kê @ûKûgùe CWûAùf û C_ùe @ûC RùY aâjàû, @ûCRùY aò¾ê Z[û @ûCRùY gòauê ù\Lôfê ~òGKò aâjà ùfûKùe [ôùf û aòPûe Ke«ê :- aâjàùfûKùe @ûC RùY - RùY aâjàû, aò¾ê Z[û gòa ù\LôaûKê còkò[ôfû û Gjû ùRýûZò^òe¬^ (aâjà)e jñò (KkûaûRú/ Kûeþ^ûcû) @ùU û ùi jó @^ý Zòù^ûUò eì_ ]ûeY Keò aâjàùfûKùe Zòù^ûUò Mê¯iÚû^ (ùMûUòG eùRûMêY _â]û^ ùlZâ, ùMûUòG iùZûMêY _â]û^ ùlZâ, ùMûUòG ZùcûMêY _â]û^ ùlZâ) ^òcðûY Keò ejò[û’«ò Z[û _âKéZò (\êMðû-@Áûwú)uê ^òR _^ôú eì_ùe eLô[û’«ò û ù~ùZùaùk Gcûù^ \êùjñ eùRûMêY _â]û^ ùlZâùe ej«ò ùiùZùaùk Gcûù^ cjûaâjàû Z[û cjû iûaòZâú ^ûcùe K[ôZ jê@«ò û Gjò \êARYu iõù~ûMeê ù~Cñ _êZâ Gjò eRMêY _â]û^ ùlZâùe C_ô^Ü ùjûA[ûG ùi eRMêY iµ^Ü ùjûA[ûG, Zûjûe ^ûc aâjàû eLô\ò@«ò Z[û ~êaK ùjaû _~ýð« @ùPZ Keò _ûk^ ù_ûhY KeòPûfò[û’«ò û Zû’_ùe _\àe `êf C_ùe eLôù\A iùPZ Keò\ò@«ò û ù~ùa Gjò \êARY cjûaò¾ê Gaõ cjûflàú eì_ùe (Kûk Z[û \êMðû) iùZûMêY _â]û^ ùlZâùe ej«ò ùiùZùaùk \êARYu _Zò _^ôú aýajûeeê ù~Cñ _êZâ C_ô^Ü ùjûA[ûG ùi iùZûMêY iµ^Ü ùjûA[ûG, Zûjûe ^ûc aò¾ê eLò\ò@«ò û KòQò\ò^ @ù« @ùPZ Keò ~êaK ùjaû _~ýð« fûk^-_ûk^ Keò[û’«ò û Zû’_ùe ùgh^ûMu g~ýû C_ùe gê@ûA\ò@«ò û Zû’_ùe iùPZ Keò\@ò «ò û Gjò _âKûe ù~ùa Gjò \êARY ZùcûMêY _â]û^ ùlZâùe ejò[û’«ò ùiùa gòaû @[ðûZþ \êMðû Z[û cjûgòa @[ðûZþ i\ûgòau _Zò-_^ôú aýajûeeê ù~Cñ _êZâ Gjò ùlZâeê C_ô^Ü ùjûA[û’«ò, ùi ZùcûMêY iµ^Ü ùjûA[ûG û Gjûe ^ûc gòa eLô\ò@«ò, GjûKê c¤ ~êaK ùjaû _~ýð« @ùPZ @aiÚûùe eL«ò, Zû’_ùe ~êaK ùjaû_ùe iùPZ Keò[û’«ò û Zû’_ùe Zò^òRYuê GKRêUþ Keò aòcû^ùe aùiA C_ùe [ôaû ùfûKMêWK ò e \égý ù\LûA[û’«ò û Kûùk Gcûù^ ^òùR ^òRKê iùaðiaðû cû^ò^ai«ê û MêY aògòÁ ùlZâ MêWòKê aêSò_ûeòaû _ûAñ ùMûUòG C\ûjeY \ò@ûMfû ùKøYiò GK Méjùe Zòù^ûUò Kl @Qò û ùMûUòG Klùe ù\gbq ijò\þ cû^u PòZâ fûMò[ôa, aýqò ù~ùa ùijò KlKê ~ûA[û’«ò ùZùa Zûu aòPûe c¤ ù\gbq cû^u bkò ùjûA~ûG û \ßòZúd Klùe iû]êi^Ú cê^ò Ehò @û\òu PòZâ fûMò[ôa û ùijò KlKê _âùag Keòaû cûùZâ jó c^ùe gû«ò Z[û _âbêbqò @ûWKê Pûfò~ûA[ûG û ZéZúd Klùe @gæúk @¡ð^MÜ Èú _êeêhu PòZâ fûMò[ôa Z c^ùe ÊZü aûùRK[û aiû aû§òaûKê fûMò~ûA[ûG û Gjò _âKûe C_ùe [ôaû aâjà ùfûKùe Kûkeì_ú aâjà Zòù^ûUò iÚû^ ùMûUòG -ùMûUòG MêY aògÁ ò aù^AQ«ò û Zò^R ò Y _âbê (eùRûMêY-aâjûà , iùZûMêYaò¾ê, ZùcûMêY-gòa) ùicû^u ^òKUeê aûjûeê[ôaû MêY MêWòKe _âbûa Kò_eò _ùKA[û’«ò ? C\ûjeY - ù~_eò ùeûùhA Nùe fuûe Qêu ZeKûeúùe \ò@û~ûG û fuûe MêYeê iaê Klùe [ôaû aýqòcû^uê Qòu ùjûA[ûG û ù~_eò iûKûe aÉê fuû

mû^ Mwû

283

Z ùeûùhANùe [ôfû, _e«ê Zûjûe ^òeûKûe gqò @[ðûZþ MêY \ìeùe aiò[ôaû aýqòcû^uê c¤ _âbûaòZ Keòù\fû û VòKþ Gjò _âKûe Zò^ò _âbê (eùRûMêY-aâjàû, iùZûMêY-aò¾,ê ZùcûMêY -gòa) ^òR ^òR ùfûKùe [ûA Zòù^ûUò ùfûK (_é[ôaúùfûK, _ûZûkùfûK, ÊMðùfûK)ùe [ôaû _âûYúcû^uê _âbûaòZ Keò eLô[û’«ò û ù~_eò ùcûaûAfþ UûIßûeþe ùe¬þ _âbûaùe ùcûaûAfþ ù`û^þ MêWòK Kû~ýðgúk ùjûA[ûG VòKþ Gjò _âKûe ^òR _òZû Kûku \ßûeû iéÁò Keò[ôaû @\égý gqòeì_ú MêYMêWòK iûjû~ýùe Zò^òù\aZû Zûu _òZûu @ûjûe _ûAñ ^òdcû^êiûùe Kû~ýð PkûCQ«ò û \êMðûu ^òRe @fMû ùfûK c¤ @Qò, ù~Cñ[ôùe ùi ^òR aûÉaòK eì_ùe \gð^ \ò@«ò û Zû’_ùe Gcû^u aòcû^ \êMûð u \ßú_ùe _jÆôfû û ùijò cêj¼ ì ùð e ùRýûZò^e ò ¬^ @[ðûZþ Kûkeì_ú aâjà aò¾u ê ê _òfû\ò^e iáZò _â\û^ Keòù\ùf û ùiùZùaùk ~ûA aò¾ê Rú Kjòùf Kò Gjò \êMðû @û¸ Zò^òRYue cûZû @U«ò û cêñ aûkK eì_ùe SêfYûùe ùgûA[ôfò ùd ùcûùZ MúZ gêùYA SêfûC[ôùf û ùiùZùaùk ~ûA aò¾ê Rú Kjòùf Kò, ùj \êMðû! @û_Y @û¸cû^ue cûZû @U û cêñ (aò¾ê) aâjàû Z[û gue Z R^àaû^þ @Uêñ û @û¸cû^ue Z @ûaòbðûa @[ðûZþ R^à Z[û Zòùeûbûa @[ðûZþ céZýê ùjûA[ûG û @ûù¸ @aò^ûgú ù^ûjêñ û @û_Y _âKéZò ù\aú @U«ò û Gjò K[û gâú gue Rú c¤ ÊúKûe Kùf Z[û Kjòùf Kò ,cêñ ZùcûMêYú fúkû Keê[ôaû gue c¤ @û_Yue jó _êZâ @ùU û gâú aò¾ê Rú Z[û gâú aâjàû Rú c¤ @û_YuVûeê C_ô^Ü ùjûA@Q«ò û Zû’_ùe \êMðû Gjò Zò^ò ù\aZûu aòaûj KùeAùf û _âKéZòù\aú (\êMðû) ^òR g±gqò iûjû~ýùe ^òRe jó @^ý Zòù^ûUò eì_ ]ûeY Kùf û gâú aâjàû Rúu aòaûj iûaòZâú ijòZ, gâú aò¾ê Rúu aòaûj flàúu ijòZ Z[û gâú gòaRúu aòaûj Ccû @[ðûZþ Kûkúu ijòZ KùeA aòcû^ùe aùiA Gcû^u @fMû - @fMû \ßú_ (ùfûK) MêWòKê _ùVA ù\ùf û ùRýûZò ^òe¬^ (Kûk/aâj)à ^òR ÊûõiMêWK ò iûjû~ýùe icê\ùâ e PûùeûUò ùa\ fêùPA ù\ùf û Zû’_ùe _â[c iûMe c^Ú^ icdùe C_eKê _âKU Keòù\ùf û ùRýûZò ^òe¬^ (Kûk)u @ûù\gùe \êMðû PûùeûUò ùa\Kê gâú aâjàûRúuê ù\ùf û aâjàû ^òR cûZû \êMðûuê _Pûeòùf Kò ùa\MêWòKùe ~ûjûuê aâjà (_âbê) Kêjû~ûAQò ùi @û_Y jó @U«ò @[aû @^ý ùKjò _êeêh @U«ò ? \êMûð Kûku bdùe aûÉaòKZûKê Qêù_Aaû _ûAñ ùPÁû Keòaû ijòZ Kjòùf Kò cêñ Z[û aâjà GK jó @Uêñ û ùKøYiò aòùb\ ^ûjó û Z[û_ò c¤ aûÉaòKZû Qê_f ò û^ûjó û \êMðû _êYò Kjòùf Kò Zêùc Zò^òRY ùcûe Z[û aâjàu i\û iàeY KeòPûfòa û @û¸ \êARYu iàeY KeòPûfòùf ~\ò ùKøYiò KVò^ Kû~ýð C_iÚòZ ùja ùZùa Zêe« i¹êLKê @ûiò~òaò û aòùgh:- KûjóKò ^û Kûk \êMðûuê Kjò eLôQ«ò Kò ùcûe ùb\ iµKðùe KûjûKê Kjòa ^ûjó û Gjò bdùe \êMðû icÉ RMZKê aûÉaòKZû Vûeê @_eòPòZ eLôQ«ò û ùd ^òR _êZâcû^uê c¤ Qk^û bòZùe eLô[û’«ò û Gjûe KûeY GjòKò ù~ Kûkuê @bògû_ còkòQò Kò GKfl cû^a geúe]ûeú _âûYúcû^uê ^òZý @ûjûe Keòaû û

284

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

G[ô_ûAñ ^òR Zò^ò _êZâu iûjû~ýùe ^òR_ûAñ @ûjûe _âÉêZ KeûA[û«ò û gâú aâjàûRúu eùRûMêY \ßûeû _âbûaòZ KùeA icÉ _âûYúcû^u \ßûeû i«û^ C_ô¼ò KùeA[û’«ò û gâú aò¾ê Rú u iùZûMêY iûjû~ýùe ^òR ^òR c¤ùe ùcûj ccZû C_ô^Ü KùeA iÚòZò @[ðûZþ Kûke Rûfùe Qk^û _ìaðK @UKûA eLô[û’«ò Z[û gâú gue Rú u ZùcûMêY iûjû~ýùe iõjûe KeûAù\A @ûjûe _âÉêZ KeûA[û’«ò û _êYò Zò^R ò Y _âbê cû^uê c¤ cûeò LûA[û’«ò Z[û ^ìZ^ _êYý Kcðú _âûYúcû^u ê c¤eê Zòù^ûUò _êZâ C_ô^Ü Keò ^òRe Kû~ýð Rûeò eLô[û’«ò Z[û _ìaðeê [ôaû Zò^òRY (aâjûà , aò¾ê Z[û gòa)uê ùPøeûgú fl ù~û^ò MêWK ò ùe Z[û ÊMð-^Kðùe Kcð @û]ûeùe \Š ùbûMòaû_ûAñ _ùVA\ò@«ò û Gjò _âcûY gòa_êeûY, eê\â iõjòZû, _â[c (iéÁò) LŠ, @¤ûd 6, 7 Z[û 8,9ùe c¤ @Qò û

“gâ ú gò a cjû_ê e ûYeê iûeûõg aò P ûe” “gò a cjû_ê e ûY” “gòa cjû_êeûY (@^êaû\K: gâú j^êcû^ _âiû\ ù_ûŸûe û _âKûgK:-ùMûaò¦ ba^ Kû~ýðûkd, MúZû ù_âiþ ùMûeL_êe) ùcûUûUûA_þ, @¤ûd 6, eê\â iõjòZû, _â[c LŠ (iéÁò) eê ^òÃhð” û ^òR _êZâ gâú ^ûe\ Rúuê gâú gòa Z[û gâú gòaûu aòhdùe _Pûeòaûeê gâú aâjàû Rú Kjòùf (_éÂû 100 eê 102) ù~Cñ _eaâjàu aòhdùe mû^ Gaõ @mû^ùe _ì‰ð ~êqòMêWòK\ßûeû Gjò _âKûe aòKÌ Keû~ûA[ûG û ~òG ^òeûKûe _eaâjà @U«ò, ùi iûKûe eì_ùe i\ûgòa eì_ ]ûeY Keò c^êhý eì_ùe _âKU ùjùf û i\ûgòa ^òR geúeeê GK Èú’uê C_ô^Ü Kùf ~ûjûKê _â]û^, _âKéZò, @´òKû, Zâòù\a R^^ú (aâjàû, aò¾ê, gòau cûZû) Kêjû~ûG û ~ûjûue @ûVUò bìRû @Qò û “gâú aò¾êu C_ô¼ò” ~òG ùijò i\ûgòa @U«ò, Zûuê _ec_êeêh, Bgße, gòa, g¸ê Gaõ cùjgße Kêj«ò û ùi ^òRe icÉ @wùe bià fMûA ejò[û’«ò û ùijò Kûkeì_ú aâjà ùMûUòG gòaùfûK ^ûcK (aâjàùfûKùe ZùcûMêY _â]û^ ùlZâ) ]ûc ^òcðûY Kùf û ZûjûKê Kûgú Kj«ò û gòa Z[û gòaû _Zò-_^ôú eì_ùe ejò ùMûUòG _êZâ C_ô^Ü Kùf, ~ûjûe ^ûc aò¾ê eLôùf û @¤ûd 7, eê\â iõjòZû, gòa cjû_êeûY (_éÂû 103-104) û “gâú aâjàû Z[û gòau C_ô¼ò” @¤ûd 7, 8, 9 (_éÂû 105 - 110) gâú aâjàû Rú Kjòùf Kò gâú gòa Z[û gòaû (Kûkeì_ú aâjà Gaõ _âKéZò -\êMðû -@Áûwú) _Zò- _^ôú aýajûeeê ùcûe c¤ C_ô¼ò Kùf Gaõ Zû’_ùe @ùPZ Keò _\à C_ùe eLôù\ùf û Gjò Kûk cjûaò¾ê eì_ ]ûeY Keò ^òR ^ûbòeê GK _\à C_ô^Ü Keò\ò@«ò û aâjàû @ûjêeò Kjòùf Zû’_ùe cêñ ùjûiþùe @ûiòfò û _\àe cìkKê ùLûRòaûKê Pûjófò, _e«ê @i`k ùjfò û Zû’_ùe ùcûùZ Z_ Keòaû ^òcù« @ûKûgaûYú ùjfû û Z_Kfò û Zû’_ùe ùcûe Gaõ aò¾êu c¤ùe ùKøYiò aòhdKê ù^A fùXA ùjfû û (aòaeYú Gjò _êÉKùe [ôaû _éÂû

mû^ Mwû

285

549ùe) ùiùZùaùk @û¸ \êARYu c¤ùe GK ùZùRûcd fòw _âKU ùjûAMfû Z[û Icþ -Icþ e ^û\ _âKU ùjfû Z[û ùijò fòwC_ùe @-C-c Zòù^ûUò @le c¤ ùfLû[ôfû û Zû’_ùe eê\âeì_ ]ûeY Keò i\ûiòa _ûÆUò cêL[ôaû cû^a eì_ùe _âKU ùjùf, Zû’u ijòZ gòaû (\êMðû) c¤ [ôùf û Zû’_ùe gueuê @Pû^K _âKU Kùf (KûjóKò ^û ùd _â[ùc @ùPZ [ôùf, Zû’_ùe iùPZ Keò Zò^òRYuê GKRêU Keòù\ùf) Z[û Kjòùf Kò Zêùc Zò^òRY iéÁò-iÚòZò Gaõ iõjûee Kû~ýð i¸ûk û eùRûMêY iµ^Ü aâjàûRú, iùZûMêY _â]û^ aò¾ê Rú, ZùcûMêY aògòÁ gòa Rú @U«ò û Zò^òRY ù\aZûu _ûLùe Gjò _âKûee MêY MêWòK @Qò û _e«ê gòa (Kûkeì_ú aâjà) MêYûZúZ ùaûfò cû^û~ûAQò (_éÂû -110ùe) û iûe aòPûe:- C_ùeûq aòaeYúeê ÆÁ @ùUKò Kûkeì_ú aâjà @[ðûZþ i\ûgòa Z[û _âKéZò (\êMðû) gâú aâjàû, gâú aò¾ê Gaõ gâú gòau cûZû -_òZû @U«ò û \êMðû -Gjûuê _âKéZò Z[û _â]û^ c¤ Kêj«ò, Gjûu @ûVUò bìRû @Qò û ùd i\ûgòa @[ðûZþ ùRýûZò ^òe¬^ / Kûku geúe @[ðûZþ ù_Ueê aûjûeòQ«ò û aâjà @[ðûZþ Kûk Gaõ _âKéZò (\êMðû) iaê _âûYúcû^uê bâcòZ Keò eL«ò û ^òR _êZâcû^uê c¤ aûÉaòKZû RYû«ò ^ûjó ûKûeY Gjû ù~, Kûùk Kûku GùKûAgòUò aâjàûŠùe [ôaû _âûYúcû^uê RûYòaûKê còkò~òa ù~ @û¸cû^uê Z_ôgúkû C_ùe bûRò Kûk (aâjà/ ùRýûZò^òe¬^) L@û«ò û G[ô_ûAñ R^à-céZýê Z[û @^ý \êüL\ûdú ù~û^ú MêWòKùe _òWû ù\A[û’«ò Z[û ^òR Zò^ò_êZâ eùRûMêY -aâjàû, iùZûMêY -aò¾ê I ZùcûMêY- gòau cû¤cùe C_ô¼ò, iÚòZò, _ûk^ Z[û iõjûe KeûA ^òRe @ûjûe _âÉêZ KeûA[û’«ò û KûjóKò ^û Kûkuê GKfl cû^a geúe]ûeú _âûYúcû^uê _âZò\ò^ @ûjûe Keòaû _ûAñ @bògû_ còkòQò, Ké_dû gâúc\þ bMaZþ MúZû Rúùe c¤ ù\L«ê “Kûk -(aâjà) Gaõ _âKéZò -(\êMðû) u _Zò-_^ôú Kcðeê eùRûMêY- aâjàû, iùZûMêY-aò¾ê Z[û ZùcûMêY gòau C_ô¼ò û ”

“Zòù^ûUò MêY K’Y @ùU ? _âcûY ijòZ” “Zòù^ûUò MêY, eRMêY-aâjàû, iZMêY-aò¾ê I ZcMêY - gòa @U«ò û aâjà (Kûk) Z[û _âKZ é ò (\êMûð )uVûeê C_ô^Ü ùjûAQ«ò Z[û Zò^R ò Y~ûK ^ûgaû^ @U«ò” û _âcûY:- MúZûù_âiþ ùMûeL_êeeê _âKûgòZ gâú gòa cjû_êeûY ~ûjûe iµû\K gâú j^êcû^ _âiû\ ù_ûŸûe @U«ò û _éÂû iõLýû 110 @¤ûd 9 eê\â iõjòZû “Gjò _âKûe aâjàû, aò¾ê Gaõ gòa Zò^òù\aZûu ^òKUùe MêY @Qò û _e«ê i\ûgòa (aâjà / Kûk) MêYûZúZ ùaûfò Kêjû~ûAQò” û \ßZ ò úd _âcûY:- MúZû ù_âiþ ùMûeL_êeeê _âKûgòZ gâúc\þ ù\aú bûMaZ _êeûY ~ûjûe iµû\K @U«ò gâú j^êcû^ _âiû\ ù_ûŸûe, Pòc^þfûfþ ùMûÊûcú, ZéZúd Ħ, @¤ûd 5 _éÂû 123 :- bMaû^ aò¾ê \êMðûu ÉêZò Kùf - Kjòùf Kò cêñ (aò¾ê), aâjàû Gaõ gue Zêceò Ké_ûeê aò\ýcû^ @Uêñ û @û¸cû^ue Z @ûaòbðûa (R^à) Z[û Zòùeûbûa (céZýê) ùjûA[ûG û @ûù¸ ^òZý (@aò^ûgú) ù^ûjêñ û Zêùc jó ^òZý @U,

286

~[û[ð mû^ _âKûg aòhd

RMZþ R^^ú @U, _âKéZò Gaõ i^ûZ^ú ù\aú @U û bMaû^ gue Kjòùf - ~\ò bMaû^ aâjàû Z[û bMaû^ aò¾ê ZêcVûeê C_ô^Ü ùjûAQ«ò ùZùa Zûu_ùe C_ô^Ü ùjûA[ôaû cêñ ZùcûMêYú fúkû Keê[ôaû gue K'Y Zêce i«û^ ùjfò ^ûjó ? @[ðûZþ ùcûùZ c¤ C_ô^Ü Keò[ôaû cûZû Zêùc jó @U û Gjò iõiûee iéÁò -iÚòZò-iõjûeùe Zêce MêY i\ûiað\û aò\ýcû^ @ùU û Gjò Zòù^ûUò MêYeê C_ô^Ü @ûù¸ aâjàû, aò¾ê Gaõ gue ^òdcû^êiûùe Kû~ýðùe Z_ôe ejò[ûCñ û C_ùeûq Gjò aòaeYú ùKak jò¦úùe @^êaû\òZ ù\aú cjû_êeûYeê ^ò@û~ûAQò, ù~Cñ[ôùe KòQò Z[ý MêWòKê Qê_ûA \ò@û~ûAQò û G[ô_ûAñ Gjò _âcûY ù\L«ê gâúc\þ ù\aú bûMaZ cjû_êeûY ibûhUòKcþ icjûZýcþ, ùlceûR gâúKé¾ \ûi _âKûg^ cê´ûA, G[ôùe iõÄéZ ijòZ jò¦úùe @^êaû\ Keû~ûAQò û ZéZúd Ħ @¤ûd 4 _éÂû 10, ùgæûK -42 :aâjàû - @jõcþ Bgßeü `òfþ ùZ _âbûaûiôùað adõ R^ò ~êZû ^ ~\û Zê ^òZýûü, ùK @ù^ýû iêeûü gZcL _âcL ê ûü P ^òZýû ^òZýû Zßùca R^^ú _âKZ é üò _êeûYû (42) û @^êaû\:- ùj cûZû ! aâjàû, cêñ Z[û gòa Zêceò _âbûaeê jó R^àaû^þ @Uêñ, ^òZý ù^ûjêñ @[ðûZþ @ûùc @aò^ûgú ù^ûjêñ, ùZùa @^ý A¦âû\ò ù\aZûcûù^ Kò _âKûe ^òZý ùjûA_ûeòùa û Zêùc jó @aò^ûgú @U û _âKéZò Z[û i^ûZ^ú ù\aú @U (42) û _éÂû.- 11-12 @¤ûd 5, ùgæûK-8 :- ~\ò \dû\âc ð ^û ^ i\ûõ$aòùK K[cjõ aòjZ ò ü P ZùcûMêYü KckR½ eùRûMêY iõbaü iêajò Z ò ü Kòcê iZßMùê Yûõ jeòü û (8) û @^êaû\:- bMaû^ gue Kjòùf - ùj cûZ ! ~\ò @ûc C_ùe @û_Y \dû~êq @U«ò ùZùa ùcûùZ ZùcûMêY KûjóKò aù^Aùf, _\àeê C_ô^Ü aâjàûuê eùRûMêY KY_ûAñ aù^Aùf Z[û aò¾êuê iùZûMêY KûjóKò aù^Aùf? @[ðûZþ Rúacû^ue R^à-céZýêeì_ú \êÃcðùe KûjóKò fùMAùf? ùgæûK-12-ecdùi Ê_Zòõ _êeêhõ i\û Za MZòõ ^ jò aòj aò\þc gòùa û (12) û @^êaû\:- ^òR _Zò _êeêh @[ðûZþ Kûk bMaû^u ijòZ i\û ùbûM-aòkûi KeòPûfò[û@ û @û_Yu MZò aòhdùe ùKjò RûùY ^ûjó û “^ò à hð ” gâúc\þ bMaZþ MúZûe mû^ c¤ Gjò ‘Kûkeì_ú aâjà ’gâúKé¾u geúeùe ù_âZaZþ _âùag ùjûA KjòQ«ò û C_ùeûq _aòZâ _êeûY MêWòK _âcûYòZ Keòù\ùf ù~ _âKéZò, \êMðûuê Kj«ò Z[û i\ûgòa @[ðûZþ Kûkeì_ú aâjà Gaõ _âKéZòu Vûeê eRMêY iµ^Ü aâjàû, iZMêY iµ^Ü aò¾ê Z[û ZcMêY aògòÁ gòau C_ô¼ò _Zò-_^ôú aýajûeeê ùjûA@Qò û Gjûe iûlú gâúc\þ bMaZþ MúZû c¤ @ùU û MúZû icÉ gûÈ MêWòKe iûe @ùU, G[ô_ûAñ G[ôùe iõlò¯ aòaeYú iûùuZòK g±MêWòK (ùKûWþ IßûWðiþ)ùe @Qò û ~ûjûKê ùKak ZZß\gðú i^Ú jó aêSò_ûeòùa û Gùa Ké_ûKeò _âùag Ke«ê “_aòZâ gâúc\þ bMaZþ MúZû Rú” ùe û @¤ûd -14 ùgæûK 3 eê 5ùe _aòZâ gâúc\þ bMaZþ MúZû Kjê[ôaû Kûk/aâjà

mû^ Mwû

287

gâúKé¾u geúeùe ù_âZaZþ _âùag Keò KjòQ«ò Kò _âKéZò (\êMðû) Z ùcûe _^ôú @U«ò, cêñ aâjà Gjûu ù~û^úùe aúR iÚû_^ Kùe, ~ûjû `kùe icÉ _âûYúcû^ue C_ô¼ï ùjûA[ûG û cêñ icÉu _òZû Z[û _âKéZò (\êMðû) icÉu cûZû bûùa K[ôZ @U«ò û _âKéZò (\êMðû)u Vûeê C_ô^Ü Zòù^ûUò MêY (eRMêY-aâjàû, iZMêY-aò¾ê, ZcMêY -gòa) RúaûcôûKê Kcðû]ûeùe geúe MêWòKùe aû§ò[û’«ò, @[ðûZþ Gjò Zò^òRY jó icÉ _âûYúcû^uê iõÄûee @û]ûeùe C_ô¼,ò iÚZ ò ò Gaõ iõjûe Keò bâcZ ò Keò eL«ò û @¤ûd -11 ùgæûK 32ùe KjòQ«ò Kò ,cêñ Kûk @ùU, icÉuê LûAaû ^òcò¼ _âKU ùjûAQò û @¤ûd -11 ùgæûK 21ùe @Rðê^ KjêQ«ò Kò @û_Y Z Ehò cû^uê c¤ LûCQ«ò, ù\aZûcûù^ Z[û iò¡ò~êq aýqò c¤ @û_YuVêñ cwk @[ðûZþ elûe ~ûP^û Keê@Q«ò û ùa\ MêWòKùe [ôaû ùÉûZâ MêWòK\ßûeû @û_Yu ÉêZò Keê@Q«ò ,_e«ê @û_Y icÉuê LûC@Q«ò û KòQò @û_Yu \ûXòùe Sêfòejò [ôaûe ù\Lû~ûCQ«ò , KòQò @û_Yu bòZeKê _âùag Keê@Q«ò û

“eRMêY gâú aâjàû Rú, iZMêY gâú aò¾ê Rú Z[û ZcMêY gâú gòa Rú (Zâòù\a) u _ìRû aý[ð ùaûfò KjòQ«ò” Gjò MúZû mû^\ûZû _âbê (gâúc\þ bûMaZ MúZû @¤ûd 7 ùgæûK 12eê 15 _~ýð«) Kjê@Q«ò Kò Zòù^ûUò MêY (eRMêY-aâjàû, iZMêY-aò¾ê, ZcMêY-gòa) u _ìRû Keê[ôaû aýqò cû^ue mû^ jeò~ûAQò, Gjò aýqòcûù^ Z Zâòù\au C_ùe [ôaû ùcûe bqò _ìRû c¤ Ke«ò ^ûjó û Zò^òRY _âbê (aâjàû, aò¾ê, gòa) _~ýð« iû]^û Keê[ôaû eûli ÊbûaKê ]ûeY Keò[ôaû, c^êhýcû^u c¤ùe ^úP, \êÃcð Keê[ôaû cìLð Gjò Zò^òRYu C_ùe [ôaû ùcûe (aâjàe) _ìRû c¤ Ke«ò ^ûjó û gâúc\þ bMaZþ MúZûe mû^\ûZû _âbê, @¤ûd 7 ùgæûK 18ùe ^òRe bqòKê c¤ @^ê¼c (ùaKûe/@ùgâÂ) ùaûfò KjòQ«ò û G[ô_ûAñ @¤ûd 15 ùgæûK 4 Gaõ @¤ûd 18 ùgæûK 62 Gaõ 66ùe ùKjò @^ý _eùcgßeu geYKê ~òaû_ûAñ KjòQ«ò û ù~Cñ icdùe MúZû Rú e mû^ Kêjû~ûC[ôfû, Zû’ _ìaðeê ^û @Ve _êeûY [ôfû ^û ùKøYiò GMûe C_^òh\ ^ûñ “Q” gûÈ jó [ôfû û ù~Cñ MêWòK Kò Ehòcûù^ ajê icd _ùe ^òR ^òR @^êbaeê _êÉK cû^ eP^û KeòQ«ò û ùi icdùe ùKak _aòZâ PûùeûUò ùa\ jó gûÈ eìù_ _âcûYòZ [ôùf Gaõ ùijò _aòZâ Pûeòùa\e iûeûõg _aòZâ MúZû Rú ùe a‰ðòZ ùjûAQò û qqqq

288

gûÈû[ð aòhd

“gûÈû[ð aòhd” “_eùcgß e u ZZß m û^Kê gûÈû[ð \ß ¦ ûc ûcôK Kfû” gûÈû[ð Kò_eò ùjûA[ûG ? :\êA aò\ßû^ ^òR ^òR c¤ùe _âgÜ C¼e Keê[û’«ò Gaõ ùgâûZûMY c¤ ajê iõLýûùe gûÈû[ð (_âùgÜû¼e) gêYòaû _ûAñ C_iÚòZ ùjC[ôùf û jûeû RòZûe `Aifû ùgâûZûcû^u \ßûeû ùjûA[ûG, ù~Cñ cû^uê Êdõ mû^ ^[ûG Kò Gcûù^ K'Y Kjê@Q«ò? ~òG @]ôK iõÄéZ fMûA CyûeY Kùe, ùgâûZû MY Zûkò aùRA ZûKê jó aòRdú ùjaûe _âcûY ù\A\ò@«ò û Gjò _âKûe aò\ßû^þ cû^ue jûeû RòZûe ^ò‰ðd @aò\ßû^ cû^u jûZùe ùi icdùe [ôfû û _âcûY:- _êÉK “gâúc\þ \dû^¦ _âKûg” ùfLK gâú iZýû^¦ Rú cjûeûR, _âKûgK iûaðù\gòK @û~ýð _âZ^ò ]ò ô ibû 3/5 cjhðò \dû^¦ ba^, eûcfúkû ùc÷\û^ ^ì@û\òfúä -2 MwûKûŠ @Ác iMð _é 89ùe ~[ûaZþ ùfLû - Zò^\ò ^ò _~ýð«, _âZ\ò ^ò i§ýûùe Ké¾û^¦ Rú Gaõ ÊûcúRúu c¤ùe gûÈû[ð ùjC[ôfû û ùMûUòG \ò^ gûÈû[ð icdùe ùKjò RùY Ké¾û^¦uê iûKûeaû\e @af´^ Kùf Gaõ Gjò aòhd C_ùe gûÈû[ð PûfêKùf û Gjò aòhd Z ÊûcúRúue c^ _i¦e [ôfû û ùi ]ûeû _âaûj bûùa iõÄéZ Kjòaû ijòZ ^òeûKûe iò¡û« C_ùe ùa\ Gaõ C_^òh\ùe [ôaû _âcûY MêWKò ê GK iê¦e bûaùe ~êqò \gðûA C_iÚû_^ Kùf, Gaõ Ké¾û^¦ Rú uê Zûue @[ð cû^òaû_ûAñ aû]ý Keòù\ùf û Ké¾û^¦ ùKøYiò _âcûY ù\A_ûeòùf ^ûjó û ùKak MúZûe Gjò ùgæûK “~\û ~\û jò ]cðiý Mæû^òbað Zò bûeZ” ùfûKcû^u @ûWKê cêjKñ eò _XòaûKê fûMòùf û Êûcú Rú MRð^Keò Kjòùf Kò “@û_Y ùcû ijòZ aû\ KeêQ«ò, G[ô_ûAñ ùcû @ûWKê cêjñ Keò Kêj«ê û” _e«ê Zûue aòPûe jó ^[ôfû, ùi _\/ ùgæûK jó bêfò iûeò[ùô f û cêjùñ e Sûk aêWMò fû, cêLùe _Uòaû§òù\aû bkò KòQò bûhû aûjûeòfû ^ûjó û ùPùjeû `òKû _WòMfû û ùKøYiò _âKûe i¹û^ ejò~ûC, ùi[ô_ûAñ ùi ZKðgûÈe geY ù^A Êûcú Rúuê Kjòùf Kò “@ûzû, flYe flY Kêj«ê ?” Êûcú Rú C¼e ù\ùf ù~ “ù~_eò KûeYe KûeY ^ûjó ùijò_eò jó flYe flY c¤ ^ûjó û” ùfûKcûù^ jiòù\A Ké¾û^¦u jûeò~aò û aòhd _âKûg Keòù\ùf Gaõ ùi Weò~ûA ùiVûeê _kûd^ Kùf û C_ùeûq ùfLûeê ÆÁ @ùU Kò aò\ûß ^ cû^ue jûeû RòZûe ^ò‰d ð @aò\ûß ^þcûù^ Keê[ôùf û Êûcú \dû^¦ fMûZeþ iõÄéZ Kjòù\ùf Z ùgâûZûcûù^ jiòù\A cjhðò \dû^¦uê aòùRZû ùNûhòZ Keòù\ùf Z[û _ecûcôû ^òeûKûe ùaûfò cû^òù^ùf û _e«ê ~Rêùað\ @¤ûd 1 cª 15 Z[û ~Rêùað\ @¤ûd 5 cª 1ùe ÆÁ bûùa ùfLû @Qò Kò _ecûcôû igeúe @Q«ò Z[û iûKûe @U«ò û Êûcú \dû^¦ Rú iõÄéZ bûhûùe _âaP^ ù\C[ô ùf, Zûjûe _âcûY:“iZýû[ð _âKûg”e bìcòKû _éÂû 8ùe Êûcú \dû^¦ Rú Kjòùf Kò _â[c[e iZýû[ð _âKûg Q_û~ûA[ôfû û ùiùZùaùk ùcûùZ jò¦ú bfbûaùe @ûiê^[ôfû û KûjóKò ^û _òfû\ò^eê i^ 1882 (i´Zþ 1939) _~ýð« iõÄéZùe bûhY

mû^ Mwû

289

KeòPûfòfò û G[ô eê iò¡ ùjfû Kò Êûcú \dû^¦ Rú iõÄéZ bûhûùe gûÈû[ð Keê[ôùf û i´Zþ 1939 (i^þ 1882) ùe iZýû[ð _âKûgKê _êYò [ùe Qû_òaûe GKahð _ùe i^þ 1883ùe Êûcú Rúu ^ò]^ ùjûAMfû û ÆÁ @ùUKò ^ò]^e GKahð _ìaðeê jó Êûcú \dû^¦ Rú jò¦ú bûhûKê RûYòùf û Gjû _ìaðeê iõÄéZùe _âaP^ (aýûLýû^) Keê[ô ùf û ùgâûZûMY iõÄéZ ijòZ @_eòPòZ [ô ùf Gaõ ùicûù^ jó aò\ßû^ cû^ue jûeû RòZûe ^ò‰d Keê[ô ùf û Gùa Gjò \ûiue c¤ \ûi (eûc_ûf \ûi) Pûjê@ñ Qò Kò iað _aòZâ ]cðMW ê K ò ùe _âbêuê Pûjêñ [ôaû _êYýûcôûcûù^ ZZßmû^ ijòZ _eòPòZ ùjûA~û@û«ê, ùZùa ~ûA Êdõ ʉð Gaõ _ò¼ke _û[ðKý aòhdùe RûYò_ûeòùa û K[û :- RùY ]^ú aýqòue \êARY _êZâ [ôùf û RùY ùhûjk ahðe Gaõ @ûCRùY @Ve ahðe û _òZûu ù\jû« ùjûAMfû û _òfûcû^u cûZû ùMûUòG K_Wûùe ʉð @kuûeKê eLô ZûKê bfbûùa MêùWAù\A _òfûu jûZùe ù\A Kjòùf _ê@ GjûKê ù^A~û@ Gaõ Zêce aWaû_û (\ù\A)uê Kjòa ù~ @ûc _ûLùe Uuû ^ûjó û Gjò ʉðKê ^òR _ûLùe eLô ^ò@«ê Z[û @û_Yu ùa_ûeùe @ûcKê iûcòf Ke«ê û @ûùc \êAbûB aûkK ùjûA[ôaû ù~ûMêñ ÊZª aûYòRý Keòaû @ûc_ûAñ KÁKe ùja û @ûùc _ûeòaê ^ûjó û \êA_êZâ cûZûu ù\A[ôaû ʉðKê ù^A ^òR \ù\A (aWaû_û)u _ûLeê Mùf Z[û Zûu cûZû ~ûjûKjò[ôùf ùijòK[û Kjò _âû[ð^û Kùf ù~ Zûuê iûjû~ý KeòaûKê û ùijò (ùiV) ]^úaýqò ʉðKê ù\Lôùf Gaõ _òfûcû^u _âû[ð^û ÊúKûe Keò Kjòùf, _êZ!â Gjò ʉðûkuûeKê Zêc cûZûuê ù\A@ûi, ~^ôKeò eLôù^ùa û Zêùc \êùjñ ùcû ijòZ @^ý ijeKê Pûf, ùcûùZ aûKòùe ajêZ cûfþ (iûcMâú) còk~ ò ûG, ù`eò@ûiò Gjò ʉðKê aýajûe Keòù^aû û \êA aûkK Zûu aWaû_û (\ù\A)u ijòZ @^ý ijeKê Mùf û ùMûUòG \ò^ aWaû_û GK ‘ʉð’ _òfûcû^uê ù\ùf Z[û Kjòùf _êZâ Gjû ʉð @ùU, GjûKê ùijò ùiVþuê ù\A@ûi, ~ûjûuVûeê MZKûfò _Pûg jRûe Uuûe cûfþ ù^A[ôùf Z[û Kjòa ù~ Gjò ʉð eLô^ò@«ê û @ûù¸ @ûC[ùe @ûiò @û_Yu EY gêSòù\aê Z[û @ûc ʉð ù`eûA ù^aê û \êARY aûkK ùiVþu _ûLKê ~ûA C_ùeûq aòaeYú Kjòfûeê ùiVþ RùY ʉðKûe (iê^ûeú)uê WKûAùf û ʉðKûe RYK ʉðKê _eúlû Keò aùZAùf Kò Gjû ʉð ^êùjñ û GjûZ _ò¼k @ùU û ù~CñUûKò gùj Uuûe c¤ ùja^ûjó, ʉðe cìfýZ ^@fl Uuû ùjûA[ûG û @]ôK«ê ùijò ùiVþ _òfûcû^uê MûkòMêfR Keò _ò¼kKê aûjûeKê `òwòù\ùf û _òfû \êARY ùijò _ò¼kKê CùVA @ûYò ^òR @ufu _ûLKê @ûiòùf û @gîbeû ^d^ùe @ûufuê iaêK[û gêùYAùf Kò RùY aýqò Kjòùf ù~ Gjû ʉð ^êùjñ GjûZ _ò¼k @ùU û @ufþ Kjòùf _êZâ !ùijò aýqò RYK iê^ûeú [ôfû û ùi iZý Kjê[ôfû, GjûZ aûÉaùe _ò¼k @ùU û Gjûe cìfýZ gùjUuû c¤ ^êùjñ û _êZâcûù^! ùcû\ßûeû bêfþ ùjûA~ûAQò û _âKéZ ʉð Gjû @ùU û bêfþùe cêñ jó Zêc cû^uê _ò¼k ù\Aù\fò û

290

gûÈû[ð aòhd

Gùa ~û@ Z[û ùiVuê Kjòa @ûc @ufþ ù]ûKûaûRþ ^êjñ«ò û bêfþùe ʉð iÚû^ùe _¼òk ù\Aù\AQ«ò û \êA bûB _êYò ùijò ùa_ûeú _ûLKê Mùf Z[û Kjòùf @ûc aWaû_û Gbkò ù]ûKûaûRþ aýqò ^êjñ«ò, ùiVþ cjûgd! bêfùe ʉð iÚû^ùe _ò¼kKê ù\Aù\A[ôùf, Gjò ʉð ^ò@«ê û ʉðKûe RYK Kjòùf Kò aûÉaùe Gjû ʉð @ùU Zûjû _ò¼k [ôfû û \âaý ù^A ^òR ijeKê ù`eò @ûiòùf û ù`eò @ûiòfû _ùe @ufþ Kjòùf _êZcâ ûù^! ^òR cûZûuVûeê ʉð ù^A@ûi, @]ôK C]ûe/aûKò ùjûA~ûAQò û \êA aûkK cûZûu _ûLeê ʉð ù^A K_Wûeê aûjûeKeò ù\Lôùf Z ùi iaê _ò¼k [ôfû ùMûUòG aò ʉð ^[ôfû û aWaû_û _òfûcû^uê ʉð Z[û _ò¼ke _eòPd KùeA ù\A[ôùf û \êAbûB ^òR cûZûuê Kjòùf Kò GjûZ _ò¼k @ùU cûZû! ʉð ^êùjñ û aûkK \êARY _êYò @ûufþu _ûLKê @ûiòùf Z[û Kjòùf @ûc cû ajêZ iek @U«ò û Zûuê ʉð I _ò¼ke mû^ ^ûjó û ùiMêWK ò ʉð ^êùjñ _ò¼k @ùU û ùiVþ Kjòùf _êZâ !ùiMêWK ò ùijò \ò^ c¤ _ò¼k jó [ôfû ù~Cñ\^ò Zêùccûù^ ùcû _ûLKê ù^A @ûiò[f ô û ~\ò cêñ ùi\ò^ _ò¼k ùaûfò Kjòù\A[û’«ò ùZùa Zê¸cû^u cûZû Kjò[û’ù« ù~ ùcûe _Zò ejòùf ^ûjó, ùi[ô_ûAñ Gùa ùcûe ʉðKê c¤ _ò¼k KjêQ«ò û _êZcâ ûù^! @ûRò cêñ Zê¸cû^uê ʉð I _ò¼ke _eòPd _ûAaû ù~ûMý aù^A ù\AQò û Zêù¸cûù^ ^òùR ^ò‰d ð Keò_ûeòf û aòùgh:- Gjò _âKûe @ûRò Gjò \ûi Gjû Pûjêñ@Qò Kò ZZßmû^Kê RYRY Keò icÉu _~ýð« _jÆûAaò Z[û gûÈ MêWòKe _âcûYKê ù\Lôiûeò @û_Ycûù^ Êdõ _eLôaû (RûYò_ûeòaû) ù~ûMý ùjûA i^Ú-@i^Úuê PòjÜò_ûeòùa û gûÈû[ð aò\ßû^cûù^ Keê[ôùf Z[û jûeû RòZûe ^ò‰d @aò\ßû^cû^u jûZùe [ôfû û Gjò \ûi Pûjêñ@Qò Kò _âbêù_âcú _ìYýûcôûcûù^ _â[ùc gûÈMêWòKê bfbûùa aêS«ê Zû’_ùe Êdõ RûYò_ûeòùa Kò i^Ú I cjhðò cjûgd Kòbkò _ûV @ûc c^êhý icûRKê _XûC[ôùf û

“_eùcgß e Kaúeþ (Kaò ù \ð a ) Z[û cjhð ò iað û ^¦u c¤ùe gûÈû[ð ”

iaðû^¦ ^ûcùe RùY Ehò[ùô f û Zûu _ìRýû cûZû gâúcZú gûe\û ù\aú _û_Kcð ù~ûMêñ _úWòZ [ôùf û ùi KÁ ^òaûeY _ûAñ ahðahð]eò ajêZ _ìRû_ûV Gaõ ~ª-cª Kùf û gûeòeúK _úWû ^òaûeY _ûAñ ùa÷\ý cû^uVûeê ùJh] c¤ LûAùf, _e«ê ùKøYiò gû«ò Kò´û C_gc còkf ò û ^ûjó û ùi icde cjhðc ò û^u _ûLeê C_ù\g (\úlû) c¤ _âû¯ Kùf, _e«ê icÉ cjhðc ò ûù^ Kjòùf Kò, Sò@ gûe\û! @û_Yue Gjò _û_ Kcðe \Š _âûe² Kcðe @ùU, Gjû lcû (^ûg) ùjûA_ûeòa ^ûjó, Gjû ùbûMúaûKê _Wò[ûG û bMaû^ gâúeûc aûkúe a¡ Keò[ùô f, ùijò _û_ Kcðe \Š gâúeûc (aò¾)ê u @ûcôû gâúKé¾ ùjûA ùbûMúùf û aûkúe @ûcôû gòKûeú ùjfû û ~òGKò gâúKé¾u _û\ùe aòhûq Zúe cûeò a¡ Kfû û Gjò _âKûe MêeR ê ú I i^Ú I cj« Gaõ Ehò cû^u aòPûe gêYiò ûeò \êüLú c^ùe bqcZò gûe\û ^òRe _âûe² _û_Kcðe KÁ

mû^ Mwû

291

Kê Kû¦ò Kû¦ò ùbûM Keê[ùô f û ùMûUòG \ò^ ^òRe ùKjò iµKðúdu Kjòaûeê Kûgúùe (Êdõbì) Êdõ igeúùe _âKU ùjûA[ôaû (Kaòù\ðaú) Kaòeþ _eùcgße @[ðûZþ Kaúeþ _âbu ê Vûeê C_ù\g (\úlû) _âû¯ Kùf Z[û ùijò\^ ò KÁeê cêq ùjûAMùf û KûjóK^ ò û _aòZâ ~Rêùað\ @¤ûd 5 cª 32ùe ùfLû@Qò Kò “KaòeõNûeòeiò” @[ðûZþ (Kaòe)þ Kaúeþ (@õNûeò) _û_e gZî (@iò) @U«ò û _êYò Gjò _aòZâ ~Rêùað\ @¤ûd 8 cª 13ùe ùfLû@Qò Kò _ecûcôû (G^iü G^iü) @]cðe @]cð @[ðûZþ _û_ KêWK ò e c¤ _û_, ùNûe _û_Kê c¤ icû¯ Keò\@ò «ò û _âbê Kaòù\ðaþ (Kaúeþ _eùcgße) Kjòùf Sò@ gûe\û !Gjò iêL @û_Yu bûMýùe ^[ôfû, cêñ ^òR ùKûheê _â\û^ KeòQò Z[û _û_aò^ûgK ùjaûe _âcûY ù\AQò û @û_Yu _êZâ cjhðò iaðû^¦ Kjê[ûGKò ‘_âb’ê _û_Kê lcû (aò^ûg) Keò_ûùe ^ûjó Gaõ @û_Y ùcû’Vûeê C_ù\g (\úlû) _âû¯Keò @ûcôKfýûY Ke«ê û Êdõ @ûiò[a ô û _eùcgße Kaúeþ _âbê (Kaòù\ða) uVûeê bqcZò gûe\û ù\aú C_ù\g (\úlû) ù^A ^òRe KfýûY KùeAùf û bqcZú gûe\û ù\aúu _êZâ cjhðò iaðû^¦ Kê gûÈû[ðe ajêZ @jõKûe [ôfû û ùi ^òR icKûkú^ icÉ aò\ûß ^cû^uê gûÈû[ð Keò _eûRòZ Keòù\fû û Zû’_ùe bûaòfû ù~ RY RY Keò icÉuê KjòaûKê _WêQò ù~ cêñ iaê aò\ûß ^cû^u C_ùe aòRd _âû¯ Keòù^AQò û ùcû cû@ûu \ßûeû ^òRe ^ûc iaðûRúZ ùaûfò KûjóKò ^ eLôaò û Gjû bûaò ^òR cûZû gâúcZú gûe\û cjûgdûu _ûLKê ~ûA _âû[ð^û Kfû û Kjòfû Kò cûZû! ùcûe ^ûc a\kûA iaðûRòZ eLô\@ò û cûZû Kjòùf _ê@! iaðû^¦ KY Leû_ ^ûc @ùU? cjhðò iaðû^¦ Kjòfû, cûZû !cêñ iaê aò\ûß ^ cû^uê gûÈû[ðùe _eûRòZ Keòù\AQò û G[ô_ûAñ ùcûe ^ûc iaðûRòZ eLô\@ò û cûZû gûe\û Kjòùf _êZ!â RùY ùKjò aò\ûß ^ ~\ò ùcûe Mêeê cjûeûR Kaòù\ða (Kaúeþ_b â )ê uê _eûRòZ Keòù\ùa Gaõ ùicû^u c¤eê ^òR _êZe â ^ûc @ûiòaû cûùZâ jó iaðûRòZ eLôù\aò û cûZûu Gjò aP^ gêYò iaðû^¦ _â[ùc Z jiòfû, Zû’_ùe Kjòfû cûZû @û_Y ajêZ iekc^û @U«ò û ùijò aêYûKûe Kaúeþ Z @gòlZ ò @ùU û ZûKê _eûRòZ Keòaûe K’Y @Qò ? Gùa Mfò Gùa @ûiòfò û cjhðò iaðû^¦ icÉ gûÈ MêWK ò ê GK ak\ C_ùe ù^A Kaòù\ðaþ (Kaúeþ _eùcgße)u SûUòcûUò KêUúe i¹êLKê Mfû û _eùcgße Kaúeþ cjûgdu ]ecSò@ KcûfúKê _â[ùc Kì@ _ûLùe ù\LûKfû, Zû’_ùe \ßûe _ûLKê @ûiò Kcûfú Kjòfû Kò @ûi«ê cjhðò cjûgd !Gjò KêUúeUò ùjCQò _ec_òZû Kaúeþu Ne û gâú iaðû^¦ ùijò Sò@ Kcûfú \ßûeû ^òRe ùfûUû (NUò) Kê _ûYòùe GùZ b¼òð KeûAfû ù~ UòùK ~\ò jfò~a ò ùZùa Rk aûjûeKê _Wò~a ò Gaõ Kjòfû Kò Sò@ !Gjò ùfûUû (NUò) Kê ]úùe ]úùe ù^A~ûA KaúeþKê ù\ Gaõ ùi ù~Cñ C¼e ù\ùa Zûjû ùcûùZ Kjòaê û Sò@ Kcûfú \ßûeû @ûYò[a ô û ùfûUûùe _eùcgße Kaúeþ (Kaòù\ðaþ) Rú ùMûUòG K_Wû iòfûA aûfû aW QêÆú _KûAù\ùf, KòQò Rk ùfûUûeê aûjûeò ~ûA _é[a ô ú C_ùe _WòMfû Z[û Kjòùf _êZúâ ! Gjò ùfûUûKê gâú iaðû^¦ cjûgduê ù`eûA \ò@ û ùfûUû ù`eûAaûKê @ûiò[a ô û Sò@ KcûfúKê iaðû^¦ _Pûeòfû Kò, K’Y C¼e ù\fû Kaúeþ? Kcûfú , _âbu ê \ßûeû QêÆô _KûAaû aé¼û« gêYûAfû û Gjû gêYò cjhðò iaðû^¦ Rú _ec_ìRý Kaúeþ

292

gûÈû[ð aòhd

_eùcgße (Kaòù\ða)uê _Pûeòùf Kò @û_Y ùcûe _âge Ü K’Y C¼e ù\ùf? _âbê Kaúeþ Rú _Pûeòùf Kò K’Y _âgÜ [ôfû @û_Yue ? cjhðò iaðû^¦ Kjòùf “cêñ iaê aò\ßû^ uê gûÈû[ðùe _eûRòZ Keòù\AQò û cêñ ^òR cûZûuê _âû[ð^û Keò[ôfòKò ùcûe ^ûc iaðûRòZ eLô ù\aû_ûAñ û cêñ @û_Yuê _eûRòZ Keòiûeòaû _ùe ùcûe ^ûc _eòa¼ð^ Keòù\ùa ùaûfò ùcûe cûZû KjòQ«ò û ùfûUûKê (NUòKê) _ì‰ð bûùa Rkùe beò @û_Yu _ûLKê _VûAaûe Zû_ô~ýð @ùU Kò, cêñ mû^ùe G_eò _eò_‰ ì ð @Qò Kò, ù~_eò ùfûUû Rkùe _eò_‰ ì ð û G[ôùe @ûC @]ôK Rk ejò _ûeòa ^ûjó û @û_Yu mû^ ùcû bòZùe ejòa^ûjó, aé[ûùe cêŠaý[û Keòùa û G[ô_ûAñ _eûRd ùfLô\@ò «ê, G[ôùe @û_Yue jòZ @ùU û” _ìRý Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ðaþ) Kjòùf Kò @û_Yu Rkùe _eò_ì‰ð ùfûUûùe fêjûe QêÆú _KûAaûe @bò_âûd @ùUKò ùcûe mû^ (ZZßmû^) GùZ bûeú (iZý) ù~, ù~_eò QêÆúUò ùfûUûe RkKê aûjûeKê KûXòù\A Zùk ~ûA ejòQò, Gjò _âKûe ùcûe ZZßmû^ @û_Yu @iZý mû^ (ùfûKùa\)Kê ajòÃûe Keò @û_Yu jé\dùe cògò~òa û cjhðò iaðû^¦ Kjòùf _âgÜ Ke«ê û RùY ajê PyðòZ aò\ßû^Kê ;aêYûKûe cû^u Kùfû^ú (iûjò)Kê @ûiò[ôaû ù\Lô @ûL_ûLùe [ôaû iû]û-iò]û @gòlòZ aêYûKûecûù^ gûÈû[ð gêYòaû_ûAñ GKZâòZ ùjûAMùf û _ìRý Kaòù\ða _âgÜKùf ù~ :ùKø^þ aâjàû Kû _òZû ùj÷, ùKø^þ aò¾ê Kú cûñ û gue Kû \û\û ùKø^þ ùj÷, iaðû^¦ ù\ aZûG ûû C¼e cjhðò iaðû^¦ Rúue:- gâú aâjàûRú eùRûMêY @U«ò Z[û gâú aò¾ê Rú, iZMêY ~êq @U«ò Gaõ gâú gòa ZùcûMêY~êq @U«ò û Gjò Zò^òRY @Re-@ce @[ðûZþ @aò^ûgú @U«ò, iùaðge ß -cùjgße-céZýê¬d @U«ò û Gjûu cûZû-_òZû ùKjò ^ûjûñ«ò û @û_Y @mû^ú @U«ò û @û_YuVûùe gûÈMêWòKe mû^ ^ûjó û GcòZò jò IfUû -_ûfUû _âgÜ KeòQ«ò û ùiVûùe C_iÚòZ icÉ ùgâûZûcûù^ KeZûkò aRûAùf Gaõ cjhðò iaðû^¦uê ic[ð^ Kùf û _ìRý Kaúeþ _âbê (Kaòù\ðaþ) Rú Kjòùf Kò cjhðò Rú, @û_Y gâúc\þ ù\aú bûMaZ _êeûYe ZéZúd Ħ Z[û gâú gòa _êeûYe h Z[û i¯c, eê\â iõjòZû @¤ûd _âbêuê iûlú eLô MúZû C_ùe jûZ eLô _X«ê Z[û @^êaû\ gêYû«ê û cjhðò iaðû^¦ Rú _aòZâ MúZû Rú C_ùe jûZ eLô g_[ Kùf Kò iVòKþ - iVòKþ gêYûAaò û _aòZâ _êeûY MêWòKê _âbê Kaúeþ (Kaòù\ða) Rúu Kjòaû _ùe ¤û^ _ìaðK _Xòùf û gâú gòa _êeûY (MúZû ù_âiþ ùMûeL_êeeê _âKûgòZ, ~ûjûe @^êaû\K @U«ò gâú @^êcû^ _âiû\ ù_ûŸûe) ùe _éÂû ^õ100eê 103ùe ùfLû @QòKò, i\ûgòa @[ðûZþ Kûkeì_ú aâjà Z[û _âKéZò (\êMðû)u iõù~ûM (_Zò-_^ôú aýajûe)ùe iZMêY gâú aò¾êRú, eRMêY gâú aâjàûRú Z[û ZcMêY gâú gòa Rúue R^à ùjfû û Gjò _âKéZò (\êMðû) ~òG @Áwú ^ûcùe K[ôZ jê@«ò, Zâòù\a R^^ú (aâjàû), aò¾ê, gòa)u cûZû

mû^ Mwû

293

ùaûfò K[ôZ jê@«ò û _aòZâ gâúc\þ ù\aú _êeûY (MúZû ù_âiþ ùMûeL_êeeê _âKûgòZ, @^êaû\K gâú j^êcû^ _âiû\ ù_ûŸûe Z[û Pòc^fûfþ ùMûÊûcú) ZéZúd Ħùe _éÂû ^õ “114 eê 123 _~ýð«”ùe ÆÁeìù_ a‰ð^û @ùUKò ,bMaû^ aò¾ê Rú Kjê@Q«ò Kò Gjò _âKZ é ò (\êMûð ) @û¸ Zò^ò RYu R^^ú @U«ò û cêñ Gjûuê ùi icdùe ù\Lô[f ô ò ù~ùZùaùk cêñ ùQûU aûkK [ôfò û cûZûu ÉêZò Keòaû ijòZ gâú aò¾R ê ú Kjòùf Kò, ùj cûZû! cêñ (aò¾)ê , aâjûà Z[û gòa Z ^ûgaû^ @Uêñ û @û¸cû^ue Z @ûaòbûð a (R^à) Z[û Zòùeûbûa (céZýê) ùjûA[ûG û @û_Y _âKZ é ò ù\aú @U«ò û bMaû^ gue Kjòùf, ùj cûZû ! ~\ò aâjûà I aò¾ê @û_YuVûeê C_ô^Ü ùjûAQ«ò ùZùa cêñ gue c¤ @û_YuVûeê jó C_ô^Ü ùjûAQò @[ðûZþ @û_Y ùcûe c¤ cûZû @U«ò û cjhðò iaðû^¦ _â[ùc gêYû gêYò Keò[a ô û @iµì‰ð gûÈ aòe¡ ê mû^ (ùfûKùa\) e @û]ûeùe Zò^R ò Y (aâjûà , aò¾ê Gaõ gòa)uê @aò^ûgú I @R^àû ùaûfò Kjò @ûiê[f ô ûû _êeûY MêWòKê aò _Xê[ôfû, Zû _ùeaò @mû^ú jó [ôfû û KûjóKò^û aâjà (Kûk) _aòZâ MúZû Rúùe KjQ«ò Kò cêñ icÉ _âûYú (ù~Cñcûù^ ùcûe GùKûAg aâjàûŠ MêWòKùe ùcû @û]ú^iÚ @U«ò) cû^ue aê¡ò @ùU û ù~ùa Pûjóaò mû^ _â\û^ Keòù\aò Z[û ù~ùa Pûjóaò @mû^ beòù\aò û ùi icdùe _ì‰ð _ecûcôûu Kjòaû_ùe Kûk (aâjà)u \aûa jUòMfû Z[û iaðû^¦uê ÆÁ bûùa mû^ ùjfû û aûÉaùe Gjûjó ùfLû[ôfû û _e«ê cû^jû^úe bdùe Kjòfû cêñ iaê _Xòù^fò û Gbkò ùKCñVò ùfLû~ûA ^ûjó û Kaòù\ðaþ (Kaúeþ _eùcgße) uê Kjòfû Zê còQ@ê û @Uê û Zê KY RûYòQê gûÈ MêWK ò aòhdùe ? cêñ _âZ\ ò ^ ò _Xò[ûG û Zû’_ùe KY ùjfû ^û, iaðû^¦ Rú ]ûeû _âaûjòK iõÄéZ Kjòaû _âûe¸ Keòù\fû û ùKûWòG cò^U ò þ _~ýð« KY×iÚ Keò[a ô û @^ý ùKøYiò ùa\aûYú jó KjòPûfòfû, _êeûY gêYûAfû ^ûjó û ùiVûùe C_iÚZ ò [ôaû icÉ iû]û-iò]û ùgâûZûMY ù~Cñcûù^Kò iõÄéZKê @ûù\ø aêSò c¤ _ûeê^[ôùf, _âbûaòZ ùjûA cjhðò iaðû^¦u ic[ð^ùe aûjû -aûjû cjûmû^ú! KjòaûKê fûMòùf û bûaû[ð @ùUKò _ùecgße Kaúeþ (Kaòù\ða) Rúuê _eûRòZ Keòù\ùf Gaõ cjhðò iaðû^¦ Rúuê aòRdú ùNûhòZ Keòù\ùf û _ec _ìRý Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ða) Rú Kjòùf Kò iaðû^¦ Rú, @û_Y _aòZâ MúZûRúe g_[ ù^A[ôùf, Zûjû c¤ bêfM ò ùf û i¹êLùe ù~ùZùaùk @û_Y gûÈ MêWK ò ùe ùfLû~ûA[ôaû iZýZûKê c¤ cû^ê^ûjûñ«,ò ùZùa cêñ jûeòfò @û_Y RòZùò f û RùY Rcò\ûeu _êZâ i¯c ùgâYúùe _Xê[ôfû û ùi KòQò AõeûRú bûhûKê gòLô[ôfû û ùMûUòG \ò^ _òZû-_êZâ \êARY aòfKê ak\MûWò ù^A ~ûC[ôùf û i¹êL _Ueê GK AõùeR @ûiòfû û ùi gMW PûkKVûeê AõeûRú bûhûùe eûÉû aòhdùe RûYòaûKê Pûjófû û _òZû _êZâKê KjòfûKò, _ê@ ! Gjò AõùeR RYK ^òRKê @]ôK gòlòZ bûùa iò¡ KeòaûKê PûjêñQò û ZêùcZ AõeûRú bûhû c¤ RûYòQ û bûwò\ò@ Gjûe Mað û Zêùcaò AõeûRú Kjò gêYûA\ò@ û KéhKe _ê@ AõeûRú bûhûùe “@iêiÚZû KûeYeê QêUò _ûAñ _âû[ð^û-_Zâ” iµì‰ð gêYûA ù\fû û AõùeR RYK ùijò @mû^ú _òfûe

294

gûÈû[ð aòhd

@mû^Zû ù\Lô KjòfûKò, _PûeêQò eûÉû ùKCñ@ûùW, gêYûCQò @iêiZ Ú ûùe QêU_ ò ûAñ _âû[ð^û _Zâ û ^òR KûeþKê ù^A cÉKùe jûZ aûùWA PûfòMfû û KéhK RYK ^òR aòRdú _êZâe Kce [û_êWò ù\fû Gaõ Kjòfû, aûjûùe _êZâ ! ùcûe Z Rúa^ i`k Keòù\fê û @ûRò Zêùc AõùeRKê AõeûRú bûhûùe _eûRòZ Keòù\f û GjûgêYò _êZâ Kjòfû _òZû cjûgd! cûAñ ùaÁþ ù`⊔þ (C¼c iûw ^ûcK _âÉûa) c¤ cù^ @Qò û Zûjû ~\ò gêYûA[û’«ò ùZùa AõùeR RYK KûeþKê QûWòù\A _kûA[û@û«û û Gjò _âKûe, Kaòù\ðaþ cjûgd _PûeêQ«ò KòQò Gaõ iaðû^¦ Rú @^ý KòQ ò C¼e ù\C@Q«ò û Gjò gûÈû[ð iaêKòQò iað^ûg KeòiûeòQò û _ec _ìRý Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ðaþ) Kjòùf Kò iaðû^¦ Rú, @û_Y RòZòùf cêñ jûeòfò û cjhðò iaðû^¦ Rú Kjòùf ùfLôKò ù\A\ò@; cêñ @i`k Kû~ýð Kùe^ûjó û _ecûcôû Kaúeþ (Kaòù\ða) Rú Kjòùf Kò Gjò Ké_û c¤ @û_Y Keò\@ò «ê û ùfLô ^ò@«ê, ~ûjû ùfLôaûe @Qò, cêñ Uò_PòjÜ fùMA ù\aò û cjhðò iaðû^¦ ùfLôù^ùf Kò gûÈû[ðùe iaðû^¦ aòRdú ùjfû Gaõ Kaúeþ iûùjaþ _eûRòZ ùjfû Z[û Kaúeþ _eùcgßeuVûeê @ûwêkò PòjÜ fMûA ù^fû û ^òR cûZûu _ûLKê ~ûA iaðû^¦ cjhðò KjòfûKò cûZû cjûgdû ! ^ò@«ê @û_Yu Mêeêù\auê _eûRòZ Keòaûe _âcûY @ûYòQò û bqòcZò gûe\û ù\aú Kjòùf Kò _ê@! _XòKeò gêYû@ û ù~ùZùaùk iaðû^¦ Rú _Xòùf ùi[ôùe ùfLû[ôfûKò gûÈû[ðùe iaðû^¦ _eûRòZ ùjfû Z[û Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ðaþ) aòRdú ùjùf û iaðû^¦ Rúu cûZû Kjòùf _êZâ ! @û_Y Z Kjê[ùô f Kò cêñ aòRdú ùjûAQò, ZêùcZ jûeòKò @ûiòQ û cjhðò iaðû^¦ Rú Kjòùf cûZû cjûgdû! cêñ KòQ\ ò ^ ò ùjfû fMûZûe gûÈû[ðùe aýÉ [ôf,ò G[ô_ûAñ ^ò\âû agZ ùcû\ßûeû ùfLôaûùe bêf ùjûA~ûAQò û _êYò ~ûCQò Z[û iVòKþ bûùa ùfLôKeò @ûYòaò û cûZû cjûgdû i¼ð eLô[ôùf Kò aòRdú ùjaûe ùKøYiò fòLôZ _âcûY ~\ò ù\ùaZ cû^òaò, ùcøLôK bûaùe ^êùjñ û cjhðò iaðû^¦ \ßòZúd[e Mùf Gaõ Kjòùf Kò Kaúeþ iûùjaþ! ùcûe ùfLôaûùe KòQò ZîUò ejò~ûAQò û \ßòZúd[e ùfLôaûKê _Wòa û iaðû^¦ _êYò ùfLôKeò Uò_PòjÜ fMûA cûZûu _ûLKê @ûiòùf Z _êYò aò_eúZ jó ù\LôaûKê _ûAùf û Kjòùf, cûZû! cêñ _êYò ~ûCQò VòKþ ùfLô @ûYòaò û ZéZúd[e ùfLôKeò @ûYòùf Z[û MéjKê _âùag Keòaû _ìaðeê _Xòùf, VòKþ ùfLû[ôfû û iaðû^¦ Rú ùijò ùfLûeê \éÁò jUûAùf ^ûjó Z[û Pûfê[ôaû icdùe ^òR MéjKê _âùag Keê Keê KjòaûKê fûMòùf Kò, gêYûAaò Kò cûZû? Gjû Kjò iûeò _XòaûKê fûMòùf Z Zûu @ûLô iûcÜûùe @le a\kòMfû û ZéZúd[e Gjò _âcûY ùfLû[ôfû Kò gûÈû[ðùe iaðû^¦ _eûRòZ ùjfû Gaõ Kaúeþ iûùja aòRdúùjùf û iaðû^¦ _ûUòeê bûhû aûjûeòfû ^ûjó û Gjû ù\Lô cûZû Kjòùf _êZâ! KòQò Kjê^ûjêñ KûjóKò ? _Xò gêYû@ KY ùfLû@Qò û cûZû RûYò[ôùf ù~ @mû^ú _êZâ _ûjûWKê ]KþKû ù\aûKê ~ûCQò û gûe\û ù\aú Kjòùf, _êZâ iaðû^¦! Êdõ _eùcgße @ûiòQ«ò, Zûu _ûLKê ~ûA PeYZùk _Wò ^òRe bêfþe lcû ~ûP^û Keò^ò@ Z[û C_ù\g (\úlû) ù^A ^òR Rúa^Kê i`k Keò^ò@ û iaðû^¦, ^òR cûZûu PeY Zùk _Wò~ûA Kû¦òaûKê fûMòfû Z[û Kjòfû cûZû ùd ùZû Êdõ _âbê

mû^ Mwû

295

@ûiò@Q«ò û @û_Y ùcû iû[ôùe Pûf«ê ùcûùZ fRýû fûMêQò û iaðû^¦u cûZû ^òR _êZâKê iû[ôùe ù^A _âbê Kaúeþu _ûLKê @ûiòùf Z[û iaðû^¦uê c¤ Kaúeþ _eùcgßeuVûeê C_ù\g (\úlû) _âû¯ KeûAùf û ùiùZùaùk ~ûA ùijò cjhðò Kêjû~ûC[ôaû @mû^ú _âûYúe _ì‰ð _ecûcôûu PeYùe @ûgâòZ ùjaû_ùe jó C¡ûe ùjfû û _ì‰ðaâjà Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ðaþ) Kjòùf iaðû^¦, @û_Y @le mû^e @û]ûeùe c¤ gûÈ MêWòKê aêSò_ûeò ^ûjûñ«ò û KûjóKò^û ùcû geYùe ^ @ûiòùf aâjà (Kûk) Kûjûeò aê¡òKê iµì‰ð eìù_ aòKgòZ ùjaûKê \òG^ûjó û Gùa _êYò _X Gjò _aòZâ ùa\ I MúZû Z[û _aòZâ _êeûY MêWòKê û Gùa @û_Y aâûjàY ùjûA~ûAQ«ò û “aâûjàY ùijò @ùU, ~òG aâjàuê RûYò_ûùe” aò\ßû^ ùijò @ùU ~òG _ì‰ð _ecûcôûuê PòjÜò_ûùe û Zû’_ùe ^òRe KfýûY KeûA[ûG û aòùgh:- @ûRKê 550ahð _ìùað Gjò _aòZâ ùa\, _aòZâ MúZû I _aòZâ _êeûY MêWK ò ùe ùfLû[ôaû mû^ Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ða) cjûgd ^òRe iû]ûeY aûYúùe c¤ ù\A[ôùf û ~ûjûKò ùijò icdeê Z[û @ûRò _~ýð« icÉ cjhðc ò ûù^ aýûKeY ZîU~ ò q ê bûhû Kjòaû ijòZ _Xòaû c¤ @ûagýK cù^Kùf ^ûjó Z[û Kjòùf Kò Kaúeþ Z @mû^ú @ùU, Gjû _ûLùe Z @le mû^jó ^ûjó û ùd KY RûYòQò iõÄéZ bûhûùe ùfLû[ôaû gûÈ MêWK ò ùe Qê_[ò a ô û MêX ejiýKê û @ûù¸ aò\ûß ^ @Uê,ñ ~ûjû @ûù¸ KjêQê Zûjû iaê gûÈMêWK ò ùe ùfLû@Qò Z[û gâú aâjûà Rú, gâú aò¾ê Rú I gâú gòa Rúue ùKjò cûZû-_òZû ^ûjûñ«ò û ùd Z @ûR^àû-@Re-@ce-@aò^ûgú Z[û iùaðge ß Gaõ céZýê¬d @U«ò û iað iéÁe ò ePdòZû @U«ò, Zòù^ûUò MêY~êq @U«ò, AZýû\ò-AZýû\ò aýûLýû _â\û^ Keò a¼c ð û^ _~ýð« Kjò PûfòQ«ò û @ûRò ùijò _aòZâ gûÈ jó ^òR _ûLùe @Qò û ù~Cñ[ùô e Zò^ò _âbê (gâú aâjûà Rú-eRMêY, gâú aò¾ê Rú -iZMêY I gâú gòa Rú -ZcMêY)u cûZû -_òZûu aòhdùe ÆÁ bûùa aòaeYú @Qò û ùi icdùe @û¸cû^ue _ìaR ð cûù^ @gòlZ ò [ôùf Z[û gòlZ ò aMðuê gûÈMêWK ò e _ì‰ð mû^ RYû^[ôfû û Z[û_ò RûYògY ê ò ùjdmû^ Kùf ù~ Kaúeþ cò[ýû Kjê@Qò û ùKøYiò gûÈùe ùfLû^ûjó Kò gâú aâjûà Rú, gâú aò¾R ê ú I gâú gòaRúue ùKjò cûZû-_òZû @Q«ò û ù~ùZùaùk Kò _aòZâ _êeûY iûlú @ùUKò gâú aâjûà Rú, gâú aò¾ê Rú Z[û gâú gòaRúu R^à-céZýê ùjûA[ûG û Gcûù^ @aò^ûgú ^êj« ñ ò Gaõ Gjò Zò^ò ù\aZûu cûZû-_âKZ é ò (\êMûð ) @U«ò Z[û _òZû ùRýûZò ^òe¬^ Kûkeì_ú aâjà @U«ò û @ûRò icÉ cû^a icûR bûB-bCYú, aûkK-aûkòKû , ~êaK Z[û adùRýÂ, _ê@-Sò@ gòlòZ @U«ò û @ûRò ùKjò Gjû bêùfA _ûeòa^ûjó Kò gûÈ MêWòKùe G_eò ùfLû^ûjó û ù~_eò Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ða) iûùja Rúu @céZ aûYúùe ùfLû @Qò û _ìRý Kaúeþ _eùcgße (Kaòù\ða)u @céZaûYú:]cð\ûiþ dj RMþ ùaøeû^û û ùKûA ^û Rûù^ _\þ ^òeþaû^û ûû @aþ ùcñ Zêcþùi Kùjûõ PòZûB û Zâòdù\a^þ Kú C_ô¼ò bûB ûû mû^ú iêù^ ùiû jòeþù\÷ fMûB û cìLðþ iêù^ ùiû Mcý ^û _ûB ûû cûñ @ÁõMú _òZû ^òeõR^þ û ùIß Rcþ \ûeêYþ aõg^þ @õR^þ ûû

296

gûÈû[ð aòhd

_jòùf KújÜ ^òeõR^þ eûB û _úùQùi cûdû C_þRûB ûû ]cðeûd KòjÜûñ ùbûMþ aòfûiû û cûdûùKû ejú Zaþ @ûiû ûû Zú^þ _êZâ @ÁûõMú Rûùd û aâjàû aò¾ê gòaþ ^ûcþ ]eûùd ûû Zò^þ ù\aþ aòÉûeþ Pfûùd û A^þùc dj RMþ ù]ûLû Lûùd ûû Zú^þ ùfûKþ @_þù^ iêZþ \újÜû û iê^Ü ^òeõR^þ aûiû fújÜû ûû @fLþ ^òeõR^þ iê^Ü VòKû^û û aâjàû aò¾ê gòaþ ùb\þ ^ Rû^û ûû @fLþ ^òeõR^þ aWû aUþ_ûeû û Zú^þ ùfûKþ Ròaþ KújÜ @ûjûeû û aâjàû aò¾ê gòaþ ^jòõ aPûùd û iKfþ Lûd _ê^ ]eþ CWûùd ûû Zò^þùK iêZþ ùj÷õ Zúù^ûõ ù\aû û @û§eþ Rúaþ KeZþ ùj÷÷ñ ùiaû ûû Zúù^ûõ ù\aþ ùJeþ ùJZûeû û ZûùKû bùR iKfþ iõiûeû ûû Zúù^ûõ MêYþKû dj aòÉûeû û ]cð\ûiþ ùc÷õ Kùjûõ _êKûeû ûû MêY Zúù^ûõ Kú bqò ùcõ, bêfþ _ùeû iõiûe û Kùj÷ Kaúeþ ^òRþ ^ûcþ aò^þ, ùK÷ùi CZþùeõ _ûeþ ûû C_ùeûq @céZaûYúùe _eùcgße Kaúeþ iûùjaþ Rú Zûu ^òRÊ ùiaK gâú ]cð\ûiþ iûùjaþ Rúuê KjêQ«ò Kò ]cð\ûiþ, Gjò icÉ iõiûe ZZßmû^e @bûaeê aòPkòZ @ùU û KûjûeòKê _ì‰ð ùcûl cûMð Z[û _ì‰ð iéÁò eP^ûe mû^ ^ûjó û G[ô_ûAñ cêñ @û_Yuê ùcû \ßûeû ePò[a ô û iéÁe ò K[û gêYûCQò û aê¡c ò û^ aýqò Z Zêe« aêS~ ò ùò a û _e«ê ù~Cñcûù^ icÉ _âcûY MêWK ò ê ù\Lôiûeò c¤ ^cû^òùa Z ùijò @mû^ú _âûYú Kûke _âbûaùe _âbûaòZ @ùU, ùicûù^ bqò ù~ûMý ^êj« ñ ò û Gùa cêñ Kjê@Qò Zò^ò bMaû^ (aâjûà , aò¾,ê gòa)ue C_ô¼ò Kò_eò ùjfû? Gjûu cûZû ùjCQ«ò @ÁõMú (\êMûð ) Z[û _òZû ùRýûZò^e ò õR^ (Kûk/aâj)à û _â[ùc aâje à C_ô¼ò @Šûeê ùjfû û Zû’_ùe \êMûð e C_ô¼ò ùjfû û \êMûð e eì_ _âZò @ûgq ùjûA Kûk (aâj)à bêfþ (UYû IUeû) Kfû, ùiùZùaùk \êMûð (_âKZ é )ò Gjûe ù_Uùe geY ù^fû û cêñ ùiVûKê Mfò, ù~CñVò ùRýûZò^e ò õR^ Kûk [ôfû û Zû’_ùe baû^úKê aâje à C\eeê aûjûeKeò GùKûAgþ aâjûà Š iùcZ 16iõL ùKûi e \ìeKê _VûAù\fò û ùRýûZò^e ò õR^ _âKZ é ò ù\aú (\êMûð ) ijòZ ùbûMaòkûi Kfû û Gjò \êju ó iõù~ûMeê Zòù^ûUò MêY (eRMêYaâjûà Rú,iZMêY-aò¾R ê ú, ZcMêY-gòaRú)u C_ô¼ò ùjfû û Gjò Zòù^ûUò MêY (aâjûà , aò¾ê I gòa) MêWK ò e jó iû]^û Keò icÉ _âûYú Kûke Rûfùe `iòQ«ò û ù~ùZ _~ýð« aûÉaòK cª còka ò ^ûjó, _ì‰ð ùcûl Kò_eò ùja? qqqq

mû^ Mwû

297

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð “ bCYú Bgß « ò u ~ªYûbeû @ûc @ûcôK[ K[û” K[û” cêñ bqcZò Bgß«ò ù\aú, _^ôú-gâú bq iêùeg \ûi @jfûaZ, _êZâ gâú _âZû_ iòõj @jfûaZ, _û^û MõRû, Mâûc-WúNfþ, Ròfäû-S{eþùe ejêQò û ùj a¦úùQûWþ iZþMêeê eûc_ûfþ Rú ! cêñ Gaõ ùcûe _eòaûe @û_Yu PeY Zke ]ìkò @Uêñ û @û_Y @û¸cû^uê ùijò iêL ù\AQ«ò ù~Cñ iêLKê @ûù¸cûù^ Gjò Rúa^ùe ùKùaaò KÌ^û c¤ Keò_ûeò^[ôfê û @ûRò cêñ ùcû ^òR C_ùe aòZò[ôaû iZýNUYû GVûùe ùfLê@Qò ~ûjûKò @û_Y @ûc C_ùe Ké_ûaéÁò KeòQ«ò, `kZü @û¸cû^ue Gjò \êüL beû KûjûYúKê _Xò @ûcbkò @^ý \êüLú_eòaûe c¤ @û_Yu @ûgúaðû\ \ßûeû ùicû^ue KfýûY KeûA_ûeòùa û @ûccû^ue Rúa^ iµì‰ð @§Kûecd [ôfû, ~\ò @û_Yu PeYZùk @ûgâd ù^A^[û’ù« ùZùa @ûRò @ûù¸cûù^ RúaòZ ^[û’«ê û cêñ @iû¤ ùeûMùe _úWòZ [ôfò û ùcûe bûB bûù_øW\û ^òaûiú Icþ _âKûg, _êZâ, gâú \dû^¦ eûVú ~òGKò jeòdûYû _êfòiþùe PûKòeú Keê[ôfû, ùi c¤ Gjò ùeûMùe céZýêKê _âû¯ ùjûA~ûA[ôfû û cêñ c¤ Cq @aiÚû _~ýð« _jÆôiûeò[ôfò û cêñ Gbkò @aiÚûùe _jÆô iûeò[ôfòKò ùcûe jûZ ùMûW iµì‰ð jfþPfþ ùjaû a¦ ùjûA~ûA[ôfû û K[ûKjòaû a¦ ùjûA~ûA[ôfû û aòbò^Ü iÚû^ùe Wûqe Gaõ ZûªòK cû^uê ù\LûAfò _e«ê iaê RûMûeê ^òeûgû jÉMZ ùjfû û ùcûe _Zò GùZ c\ _òC[ôùf ù~, ùi ù~ùZùaùk NeKê @ûi«ò Z _òfûcûù^ LUZùk fêPò~û@û«ò û c\ _ûAñ Nee aûi^Kêi^ c¤ aòKòù\ùf Gaõ cêŠ C_eKê KeR PùXAù^ùf û _ùWûgúcûù^ c¤ @i«êÁ [ôùf û \òù^ ^ògûiq @aiÚûùe ùd ùcûùZ CVûA ù^A ‘WûfûY _ûù^Ü’e Kì@ùe _KûA ù\aû_ûAñ ù^A~ûA[ôùf û cjû_û_ú ù_âZûcôû KjòfûKò Kûjûe ùKCñ gqò Kûc Keòa, cêñ Gjò NeKê aeþaû\þ Keò QûWòaò û ùcûe bûBcûù^ ùcû C_ùe ajêZ @[ð ZûªòK I Wûqeu _Qùe ù\øWò ù\øWò aò^aðd Keòù\ùf _e«ê ùcûùZ ùKøYiò `ûA\û còkòfû ^ûjó û ùcûe _Zò c\ _òC[ôfû Z[û _òfûcûù^ ùQûU ùQûU [ôùf û gßgêeNùe ùKjò iûjûeû ^[ôfû û ùcûe bûB iêLþaúeþ ~òGKò Wú.Uú.iú ùe WâûAbe @Qò, ùi _ec _ìRý iZþMe ê ê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu Vûeê C_ù\g (\òlû) ù^AiûeòQò û ùi Kjòfû bCYúKê i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu _ûLeê ^ûc C_ù\g \ò@ûKùeAaò û dûKê Z ceòaûe @Qò Z[û_ò ùgh C_ûd Keòù^aû, GjûgêYò ùcûe _òZûRú gâú \dû^¦ eûVú Kjòùf Kò ùKjò K’Y ^ûc C_ù\gùe VòKþ ùjûA~ûG ? GjòK[û gêYò ùcûe bûB icÉuê ^ûc C_ù\ge cjòcû aòhdùe aêùSAfû û Gjû_ùe icùÉ Kjòùf ù\Lôaû-ù\Lô K’Y ùjCQò û Gjû Keòiûeò ùcûùZ i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu PeY ^òKUKê ù^AMùf û ùiùZùaùk iZýMêeêù\a Mâûc-_¬ûa ùeûWþ \òfäúùe iZþiw Keê[ôùf û _êeû _eòaûe ùcûùZ

298

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð

ù^A eûZò 10Uû icdùe cjûeûR Rúu PeY ^òKUKê Mùf û Gjò K[û 25 Wòùi´e 1996e @ùU û ùcûe bûB _ìRý eûc_ûfþ Rú cjûeûRuê ùcûe \êüL\ûdú K[û Kjòùf û MêeêRú eûZò 10Uû icdùe iZþiwùe jó ^ûc C_ù\g ù\aûe Ké_û Keò[ôùf û Zû _ìaðeê ùcûe K[û Kjòaû c¤ a¦ ùjûAiûeò[ôfû, Rúb jfê^[ôfû û 26 Wòùi´e iKûùk CVòfòZ ^òùR ^òRKê iêiÚZû @^êba Kfò Gaõ K[û Kjò_ûeòfò û cêñ bûBKê Kjòfò ù~ GùZ ahð_ùe ùcûùZ fûMêQò Kò cêñ ^òR geúeùe @Qò Z[û ùcûe geúeeê ù~_eò ùKøYiò IR^ (bûeò) IùjäA ~ûAQò û ùcûùZ K[û Kjòaû ù\Lô ùcûe bûB iêLaúe @û½~ýð ùjûAMfû Z[û KjòfûKò cjûeûR eûc_ûfþ Rú Z iûlûZ Kaúeþ _eùcgße @ûiòQ«ò û cêñ aòWò _òC[ôfò, ùijò \ò^ QûWòù\fò û NeKê ù`eò @ûiòùf Z ùcûe _Zò bq iêùeg Kjòùf Kò Zêùc K’Y ^ûc (\úlû) ù^A @ûiòQ, cêñ ù\Lôaò Zêce ^ûcùe KY GùZ gqò @Qò ? ^òR cûZûKê Kjòùf Kò ùd bf ^ûcþ ù^A @ûiòùf, _òfûcûù^ iKûùk MêWþ c‰ðòwþ iÚû^ùe ‘iZþ iûùjaþ’ KjòaûKê fûMòQ«ò û bq iêùeg GKahð _~ýð« Gjòbkò c\ _òAPûfòfû Z[û Nùe SMWû KeòPûfòfû û \òù^ iêùeg a¦úùQûWþ Kaúeþ iûùjaþ, Meúaþ \ûiþ Rú iûùjaþ I iZþMêeê ù\a i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu `ùUû iaêKê bûwòù\aûKê C\ýZ ùjfû û ùiùZùaùk cêñ jûZ ù~ûWò a¦úùQûWþuê _âû[ð^û KfòKò @û_Y jó Gjûu aê¡òKê KùYÖâûfþ Keò_ûeòùa û ùiùZùaùk a¦úùQûWþ! @û_Y jó GjûKê G_eò PcKôûe ù\LûAùf Kò ùcûe _Zò iêùeg _ìRûiÚk C_ùe _êYò `ùUûiaê eLôù\ùf Z[û _ùQA@ûiò \ŠaZþ _âYûcKùf û ùijò\ò^Vûeê @ûRò_~ýð« ùi c\ý, aòWò AZýû\ò icÉ Kê@býûiKê ZýûM Keòù\ùf û G iaêe iûlú _û^ûM¬û I WúNfþ Mûñ @ùU û ùcûùZ _ê^Rð^à còkòaû ù\Lô ùcûe \êüLùe \êüLú ùcûe bûB eûùR¦â iòõ eûVú Wò.Giþ._ò. (jeòdûYû) Gaõ bûB ù_âc _âKûg eûVú-GWþùbûùKUþ (\òfäú) ijòZ _ìeû _eòaûe c¤ ^ûc\û^ (\úlû) ù^Aù^ùf û ^ûcC_ù\g ù^aû_ùe Kaúeþ _eùcgße GcòZ-ò GcòZò iêL ù\AQ«ò, ~ûjûe KÌ^û c¤ Keû~ûA_ûeòa^ûjó û @ûc cAñhò ùMûUòG i_ð LûAù\A[ôfû û cAñhòe @aiÚû _êeû Leû_ ùjûA~ûA[ôfû û Wûqeuê ù\LûAaûeê ùi Kjòùf Kò ùd ùKøYiò aòh]e \âaý LûAù\AQò Z[û 10Uò Aù¬Kþi^þ ù\Aù\ùf û Zjó _e\ò^ cAñhòe @ûLôeê ^úk _ûYò ajòaû @ûe¸ ùjûAMfû Gaõ cAñhò @§ ùjûAMfû û Wûqe c¤ jûeþcû^òù^ùf û Zû’_ùe eûZòùe Ê_Üùe iZþMêeêù\a eûc_ûfþRú cjûeûR ù\Lûù\ùf û ùi cAñhòe geúe C_ùe jûZ aêfûAùf û iKûkê CVòùf Z @ûùc icùÉ Z[û _ùWûgú cûù^ ^òR @ûLôùe cAñhòe _ûUòùe iû_Kê ù\Lôùf Z[û ZûKê aûjûe Keòù\fê û cAñhò iêiÚ ùjûAMfû Gaõ iµì‰ð lúe ù\aûKê fûMòMfû û Gjò_eò -Gjò_eò jòiûa ^ûjó ùKùZ iêL @û_Y @ûcKê ù\AQ«ò û Kûfò _~ýð« @û¸cû^u _ûLùe 10 Uuû c¤ ^[ôfû û _e«ê @ûRò ùijò ùlZùe ]^ C_êRêQò Z[û Kûjûeò @ûMùe jûZ _ZûAaûe @ûagýKZû ^ûjó û _ùWûgú KjêQ«ò ù~ Zêc MêeR ê ú jó Zê¸cû^u

mû^ Mwû

299

_ûAñ ‘eûc’ @U«ò û @mû^ú cû^u \ßûeû bâcòZ ùjûA[ôaû iò]ûiû]û ùbûkû icûR KY RûYòùa @û_Yu cjòcûKê ? i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu aòùeû]úZ ùKak @__âPûe Keòaû gòLôQ«ò û ~òG @ùw fòùbAQò iòG Kjò _ûeòa ZûKê @û_YuVûeê KY còkòQò? @ûù¸cûù^ @û_YuVûùe GZòKò _âû[ð^û KeêQê Kò @ûccû^uê @û_Yu PeY Zùkjó eLôùa Z[û @û_Y jRûe jRûe ahð _~ýð« Gjòbkò \êüLúcû^u iûjûeû ùjûAejò[û’«ê û iZþMêeê eûc_ûfþRú cjûeûR _ì‰ð _ecûcôûu @aZûe @ûiòQ«ò û @û_Yu ^ûc (\úlû) ù^aû_ùe @ûc cû^u Nùe GùZiêL còkf ò û _eùcgße! ~ûjûKê Kò @ûù¸ a‰ð^û Keò_ûeê ^ûjêñ û Z[û_ò a‰ð^û Keòaû_ûAñ ùPÁû KeêQê û cêñ @û_YuVê i^ 19996ùe ^ûc C_ù\g ù^fò û Zûjûe _ûLû_ûLô ù\Xahð _ùe ùMûUòG NUYû NUòfû ~ûjûKò Gjò _âKûe @ùU :ùMûUòG eûZòùe ùcûùZ Gjûiaê ù\LôaûKê còkòfûKò cêñ Mûñ@ûùe gàgû^ùe (cgûYú)ùe _PûeêQò Kò ùKCñVò @Q ? ùcûùZ Kjòùf I ù\LûAùf Kò @û_Yuê Kûfò GjòVûKê @ûiòaûe @Qò û Zûjû cêŠûY_ûù^ e cgûYò [ôfû û ù~ùZùaùk iKûk ùjfû Z ùcûùZ jARû ùjûAMfû, ùcûe cêŠ GùZ @]ôK aò§òaû KûeYeê ùcûùZ fûMòfû ù~còZò cêŠ `ùUA ceò~òaò û céZýêe iaê KûeY _ì‰ð ùjûAMfû û Wûqeuê WKûMfûeê ùi Aù¬Kþi^þ ù\ùf û Zû’_ùe WKÖe Kjòùf ùdZ ceòiûeòQò, Zû’_ùe PûeòRY \ìZ ù\Lûù\ùf û Zû’_ùe ùicûù^ ùcûùZ \êA _Ueê ]eòù^ùf Gaõ KjòùfKò @ûcKê bMaû^ _ùVAQ«ò @û_Yuê ù^A~òaê, @û_Yu icd _ìeû ùjûA~ûAQò û cêñ Kjòfò ù~ ùcûe MêeêRú ùcûùZ ù^A~òaûKê ù\ùa^ûjó û Zû’_ùe ùicûù^ Kjòùf @û_Yu MêeêRú K’Y Keòùa ? @û_Yu icd _ìeû ùjûAMfû û @ûùc G_eò Keòaê Kò @û_Yu jûZùe jó @û_Yu céZýê KeûAù\aê û Gjû_ùe ùcûe \êA jûZ ùcûe MkûKê Lêaþ ùRûeùe \ùaA ù\ùf ~ûjû `kùe ùcûe _âûY @ûLô _ûLKê @ûiòMfû û cêñ KûjûeòKê KòQò Kjò_ûeòfò ^ûjó û a¦ú cêqò\ûZû Kêj«òKò “@û Rcþ ùZùe NUþ ù^ ùNùe÷õ, Zê eûcþ Kj^þ ^júõ _ûùIßMû” ùijò iÚòZò ùcû ijòZ ùjûAMfû û Gjû_ùe Kaúeþ iûùjaþ _\à`êf C_ùe aiò ùcû _ûLùe _âKU ùjùf û Gjû_ùe ùcû bòZeê _ìRý iZþMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu Êe @ûiòfû Kò Gjò Sò@Kê @û_Y ùKcòZò ù^AKeò ~òùa ? GjûKê @ûùc ~òaûKê ù\aê^ûjó, GjûKê Z @ûù¸ AzûKeòaê ùZùa ù^AKeò ~òaê û Gjûe ~\ò ùMûWKê aò KûUò ù\a ùZùaaò @ûù¸ ZûKêc¤ ù~ûWòù\aê, Zû’QWû MêeêRú ajêZ K[û Kjòùf ù~Cñiaê a‰ð^û ùjûA_ûeê^ûjó û Gjû_ùe ~ce \ìZ _kûd^ Kùf û Gjû_ùe MêeêRú ùcûùZ KjòùfKò Sò@ ! @ûù\ø We^û, ùZûe céZýêKê @ûù¸ Uûkòù\AQê, Gùa @ûù¸ Pûjóaê ùZùa ù^AKeò ~òaê ! @ûce ùMûUòG cAñhòe _âia icd ^òKU [ôfû, ùi \òù^ aòfþKêfþ (ùÁPýê) cì¼ðúbkò ùjûAMfû û Wûqeuê WûKò @ûYòfûeê ùi UûAcþ _ìaðeê jó jûZ iûjû~ýùe _òfûUòKê aûjûeKùf û Zû_ùe cAñhò Uò `êf (Reûdê) _ùKAfû^ûjó, Kûjûeò Kjòaûeê @ûùc ù~Cñ @ÌUòùK Reûdê aûjûeKê [ûG ùi[ôùe AUûKê aû¦òù\fê, Z ùijò

300

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð

Reûdê QòŠòMfû û Reûdê QòŠòMfû _ùe cAñhòe @aiÚû MêeêZe ùjûAMfû û icùÉ Kjòùf Gjò cAñhò Uò Gùa @ûC aÆôa^ûjó û @ûù¸ bdbúZ ùjûA eûZòùe jó _ûÆRY Wûqeu _ûLKê Mfê û cûZâ RùY ùjùfaò Wûqe @ûiòùf ^ûjó, Kjê[û«òKò Gjò bkò NUYû icû]û^ Keòaû @ûc lcZû bòZùe ^ûjó û Gùa _ecûcôû jó aÆûA_ûeòùa û Zû’_ùe ajêZ \êüLú ùjûA cêñ @ûgû QûWòù\fòKò @ûRò cAñhòKê ùKjò aÆûA_ûeòùa ^ûjó û Zû’_ùe cêñ KjòfòKò bq Rú! @ûgû @ûù\ø QûW^ûjó, @û¸cû^ue a¦úcêqò \ûZû iaêKòQò VòKþ Keòù\ùa û Zû’_ùe a¦úùQûWþu @ûMùe \ŠaZþ _âYûc Kfò Gaõ _âû[ð^û Kfò û Zûjû_ùe iKûùk RùY Wûqeu _ûLKê MùfZ ùi @ûiò ù\Lôfûeê Kjòùf ùd aÆôa ^ûjó û Gjòbkò @ûc cAñhòe @aiÚû ùjûA[ôfû Gaõ aW Wûqeue icÉ ùPÁû iù¼ß aÆô_ûeòfû ^ûjó û Zû’_ùe Kjòùf Kò _eùcgßeu \dûeê ~\ò aÆô~òa ùZùa \êMþ] ù\a^ûjó û Zû’e iûZ\ò^_ùe MêeR ê ú \égýcû^ ùjùf Kò cAñhe ò @«c¤eê Reûdê aûjûe KeêQ«ò û iKûùk cAñhò Reûdê _KûAfû Gaõ ùi iêiÚ ùjûAMfû Z[û _¦e Kòùfû \êMþ] ù\aûKê fûMòfû û Gjûiaê @û¸ a¦úcêqò\ûZûu Ké_û @ùU û ù~ùZùaùkKò Pûeò_ûÆ _ùWûgúu cAñhò Gjò ùeûMùe ceòiûeò[ôùf û ùcûe iû^_ê@ ~ûjûe adi 14 ahð @ùU û ^ûc ^a^úZ @ùU - ZûKê _òfû\ò^eê (ù~ùa Q@ cûie [ôfû ùiùaVêñ) jó ^òùcû^ò@û ùjûA~ûA[ôfû Gaõ 5ahð _~ýð« Zûe ùeûM bfùjfû ^ûjó û ùcûe ù~ùZ i¸a _âdûi Keòaû_ùe Gaõ Wûqeu c^û Keòaû _ùe c¤ cêñ jûe cû^òfò^ûjó û \òù^ cêñ ZûjûKê iZýMêeêù\a eûc_ûf Rú cjûeûRuVûeê ^ûc \û^ \ò@ûKùeAfò û ùijò\ò^Vûeê cû^ò^ò@«ê ùcûe _òfûKê ùKøYiò ùeûM ^[ôfû û Gùa ùijò _òfû @ûRò ^òR adie iaê _òfûuVûeê ÊûiÚýaû^ @ùU û Gjòiaê PcKôûe @û¸ iZýMêeêù\a eûc_ûfþ Rú cjûeûRu @iúc Ké_û \ßûeû ùjûAQò û ùMûUòG \ò^ _ì‰ðòcûe iZþiwe ahð 2004ùe ahðû ^ùjaû KûeYeê @ûce ]û^e `if gêLôaûKê ~ûC[ôfû Gaõ ùK^ûfþ _ûYò c¤ @ûiò Pûfò~ûA[ôfû û GKcûi _ùe \ßòZúd [e ùK^ûfþ _ûYò @ûiòaûe [ôfû û ùiVûùe UýêaþùIßfþeê _ûYò ù\aûe ùKøYiò aýaiÚû ^[ôfû, @ûù¸ ùKak ùK^ûfþ _ûYòùe jó @ûgâòZ [ôfê û _e«ê _ì‰c òð û \ò^ùe @ûù¸ @ûgâceê iZþiw icû_^ _ùe ù~ùZùaùk ùlZKê ù\LôaûKê Mùf Z @ûce @ùXA GKe ùlZ @ûŒêG -@ûŒêG _ûYòùe b¼òð ùjûA~ûA[ôfû û Gjû ùKùaaò Ê_Üùe iê¡û ^ùjaû Kû~ýð @û¸e iZýMêeùê \au Ké_ûùe jó ùjûA_ûeòfû Gaõ icÉ _ùWûgúùlZe Pûhúcûù^ @aùgûh Kùf Kò Gjò ùK^ûfþ_ûYò Z Zê¸e iZýMêeêù\a Zê¸_ûAñ ùKak Zê¸_ûAñ jòñ WKûAQ«ò û iaêùfûKu `ifeê @]ôKeê @]ôK 10 cjY (cY) ]û^ jó ùjfû, ù~ùZùaùkKò iZýMêeê ù\aRú u Ké_ûeê @ûce 40 cY _âZò GKe ùjfû û @ù^K @ù^K iêL @û¸cû^ue a¦úcêqò \ûZû iZýMêeê ù\a eûc_ûfþ Rú @û¸cû^uê ù\AQ«ò û ùcûe \êA_êZâ (bq @còZ Gaõ ^a^úZ) cA 2010ùe

mû^ Mwû

301

\òfúä _êfiò ùþ e PûKòeú _ûAMùf û ùcûe Z[û ùcûe _eòaûe Ze`eê icÉ _ûVKcû^uê _âû[ð^û @ùUKò @û_Y @ZògúNâ iZýùfûK @ûgâc Kùeøõ[û Kê @ûiò i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRuVûeê cêq (^òügêË) ^ûc\úlû _âû¯ Ke«ê û ajêcìfý c^êhý Rúa^Kê aý[ð ^Ke«ê û Kaúeþ _eùcgße Kjò[û’«ò Kfþ Kùe ùiû @ûRþ Keþ, @ûRþ Kùe ùiû @aþ û _fþ ùcñ _âkd ùjûGMú, ajêeþ KùeûùM Kaþ ûû iZþ iûùjaþ! Rd a¦úùQûWþ (a¦úcêq\ ò ûZû)! iZýMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu Rd!

“CRê W ò ~ûA[ ~ûA[ôaû a û _eò a ûe elû _ûAfû” cêñ bq eùcg, _êZâ gâú Cùc\ iòõj, Mâûc-ù_UþIßûWþ, Z. jûõiú, Ròfäûjòiûeþe aûiò¦û @ùU û Gùa GùµäûGRþ Kùfû^ú, ùRfþe i¹êL, Rò¦þùe i_eòaûe ejêQò û ^ûc (\úlû) ù^aû _ìaðeê @ûù¸ bìZcû^ue _ìRû Keê[ôfê û @û¸e Mâûcùe aûaû “ieòdû”e cû^ýZû [ôfû ~ûjû ^òKUKê @ûù¸ _âùZýK cûie _ì‰ðòcûùe ùRýûZò RùkAaûKê ~ûC[ôfê û @ûù¸ gêKâaûe, R^àûÁcú, gòaeûZâúe aâZ c¤ Keê[ôfê û _òZé_êeêhcû^uê _òŠ\û^ Gaõ gâû¡ c¤ ù\C[ôfê û Zû’_ùe c¤ @û¸e Ne aòfþKêfþ CRêWò~ûA[ôfû û ù~ùa cêñ aûeahðe [ôfò ùiùa ùcûe _òZûu céZýê ùjûA~ûA[ôfû û Nùe Zò^òRY i\iý [ôùf, Zò^ò RYu c¤ùe ^òùR ^òùR fùXA SMWû Keê[ôùf û Zò^òRYuê bìZ-ù_âZ ajêZ \êüLú Keò Pûfò[ôùf Gaõ Zò^òRY~ûK ajêZ ùeûMúYû ejê[ôùf û _â[ùc Wûqeuê ù\LûAfê _e«ê ùKøYiò @ûeûc ùjfû^ûjó û Zû’_ùe ZûªòK _ûLKê Mfê û KòG Kjòfû Zêùc 5000Uuû ù\A\ò@ cêñ Zê¸uê iµì‰ð VòKþ Keòù\aò, KòG Kjê[ôfû Zêùc 10000 Uuû ù\A\ò@ û @ûù¸cûù^ iµì‰ð Kûwûk ùjûA~ûA[ôfê û _e«ê ùKøYiò C_Kûe ùjfû^ûjó û ùcûe iµKðúd a§ê bq eNêaúe iòõj Mâûc ùKøõ[þ Kkûñ u aûe´ûe Kjòaûeê ùcûe cûZû cjûgdû i^ 1996 ciòjûùe i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRuVûeê ^ûc (\úlû) ù^Aù^ùf û _ûÆahð _ùe c¤ ùcûe _^ôúuê ùKøYiò i«û^ _âû¯ ùjûA^[ôfû û ùcûe cû@ûu Kjòaûeê ùcûe _^ôú c¤ i^Ú eûc_ûf Rú cjûeûRuVûeê ^ûc (\úlû) ù^Aù^ùf û ^ûc (\úlû) ù^aû cûùZâjó aùhð bòZùe ùcûe _^ôú GK _êZâKê R^à ù\ùf û bMaû^u C_eê ùcûe aògûß i CVòiûeò[f ô û û Gjò KûeYeê cêñ ^ûc ù^fò^ûjó û @]ôK«ê ^òR cûZû I _^ôúuê c¤ i^ÚRúu ^òKUKê ~òaû_ûAñ c^ûKeê[f ô ò û ùcûe _êZâ ~òGKò _¦e \ò^e ùjûA[ôfû @Zý]ôK ùeûMúYû ùjûAMfû û Wûqe cûù^ Kjòù\ùfKò Gjò _òfû iKûkû iê¡û ceò~òa, GjûKê ù^A~û@ û i§ýû icdùe RùY bq a¦úùQûWþ iZýMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu aòhdùe Kjòùf Kò, Rú¦þùe [ôaû @ûgâcKê ~òG @ûiòQ«ò ùi ùjCQ«ò _ì‰ð _eùcgßeu @aZûe Gaõ ùi jó Gjò _òfûKê iêiÚ Keò_ûeòùa û @ûù¸cûù^ Wûqe Gaõ ZûªòKu _ûLKê ù\øWò-ù\øWò [Kò iûeò[ôfê û ùcûe bMaû^u

302

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð

C_eê aògßûi jUò~ûA[ôfû û cêñ ùijò bqKê c^û Keòù\fò û Kò«ê ùi \ßòZúd[e _êYò _âû[ð^û Kùf, ùd Êdõ a¦úùQûWþ bMaû^ jó ]eòZâú C_ùe @ûiò @aZûe eìù_ _âKU ùjûAQ«ò û ~\ò ùd \dû Keòù\ùa Z Gjò _òfûUò iêiÚ ùjûA_ûeòa û ùijò bqu GùZ aògßûie ijòZ Kjòaû_ùe cêñ ^òR cûZûuê @^êcZò ù\Aù\fò û ùcûe cûZû _òfûUòKê ù^A~ûA iZýMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu PeYZùk eLôù\ùf Gaõ Kû¦ò Kû¦ò _âû[ð^û Kùf Kò Gjò _òfûUò ceò iûeòQò û Gùa @û_Yjó GjûKê VòKþ Keò_ûeòùa û ùiùZùaùk ~ûA a¦úùQûWþ iZþMe ê ê eûc_ûfþ Rú cjûeûR Kjòùf Kò Kaúeþ _eùcgßeu Ké_ûeê ùd VòKþ ùjûA~òa û _e\ò^ùe ù~ùZùaùk _òfûUòKê ceòaûe [ôfû ùi VòKþ ùjûAMfû û ùaûùfû a¦úùQûWþ iZþMe ê ê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu Rd ûû @ûc CRêWò~ûA[ôaû Ne a¦úcêqò \ûZû iZýMêeê eûc_ûfþRú cjûeûRu Ké_ûeê \ßòZúdaûe iê]ûeòMfû û GùZ PcKôûe ù\Lô c¤ _û_ KcðMêWòK KûeYeê cêñ ^ûc (\úlû) ù^fò^ûjó Gaõ _ìaðeê Keê[ôaû _ìRû Gaõ bìZ cû^ue _ìRû jó Keòaûùe fûMòfò û @ûc Nùe a¦úùQûWþ Meúaþ\ûi Rú cjûeûRu aûYúe _ûV i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûR Keê[ôùf Gaõ cêñ aûjûùe ~ûA c\ _òC[ôfò û Zû’_ùe ùMûUòG ahð_ùe \òù^ @ûc Nùe _ûV ùjC[ôfû, Zû’_ùe i§ýû ùakKê iZþMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûR iZþiw Kùf û ùiùZùaùk ~ûA cêñ iZþiw gêYòfò Gaõ ^ûc c¤ ù^Aù^fò û Zû’_ùe @ûc Nùe \êüL ^ûcùe ùKøYiò Rò^h ò ejòfû ^ûjó û ùcûe cûZû Kûjûeò _âùeûP^ûùe @ûiò ^ûc LŠ^ Keòù\ùf û KòQò\ò^ _ùe i^ 2000ùe ùcûe cû@ûuê @KiàûZþ ùMûWùe Rßk^ ùjaûKê fûMòfû , Wûqe cû^uê ù\LûAfò û ùicûù^ Kjòùf Kò Gjûuê aäWþ Kýû^þieþ ùjûAQò û ùd \g-_¦e \ò^ùe ceò~òùa û ~\ò _ú.Rú.@ûB. PŠòMWKê ù^A~òa Gaõ ùiVûùe ù\Xfl LyðKùf ~ûA ùd @]ôKeê @]ôK GKahð _~ýð« RúaòZ ejò_ûeòùa û _e«ê ~ªYû Kcòa ^ûjó û a¦úùQûWþ eûc_ûfþ Rú Kjòùf Kò @û_Yu cûZû ^ûc (\úlû) LŠòZ Keòù\AQ«ò û ù~_eò aòRêkòe aòfþ ù_÷V ^Kùf Kù^Kþi^þ KUò~ûA aò\ýêZþeê còkê[ôaû fûb a¦ ùjûA~ûA[ûG û ZûKê _êYò iêPûeê KeòaûKê _Wò[ûG û ùcûe cûZû cjûgdû ^òRe bêfþe lcû ~ûP^û Kùf û cjûeûR Rú \ßòZúdaûe ^ûc ù\ùf Z[û cÉKùe jûZ eLôùf û cÉKùe jûZ eLôaûcûùZâ jó ùMûWe Rßk^ I ~ªYû a¦ ùjûAMfû, _êYò _ûLû_ûLô \êA ahð_ùe \û« Liò _Wòaû ù~ûMêñ eòXûeê eq ùaûjòaûKê fûMòfû, Wûqe ùJh]ù\ùf Gaõ _Uò fMûAùf, _e«ê eq ùaûjòaû a¦ ùjfû^ûjó û Zû’_ùe Wûqe Gjûu ùeûM ùPKþ Kùf Gaõ Kjòùf Kò dûuê aäW Kýû^ieþ ùjûAQò Gaõ Gjû Gùa geúe bòZùe _âiûeòZ ùjûAiûeòQò û ùd Gùa VòKþ ùjûA_ûeòùa^ûjó û Gjûuê NeKê ù^A~û@ û ùd eq ùaûjòaûù~ûMêñ \êA\ò^ùe ceò~òùa û _êYò Zjó _e\ò^ Zûu _eògâû I ùfUâò^þùe c¤ eq @ûiòaû @ûe¸ ùjûAMfû, ùiùZùaùk cêñ iZþMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþuê ù`û^þùe RYûAfò Kò Wûqe KjòQ«ò ù~, ùcûe cû@û \êA\ò^ùe ceò~òùa û Gjû gêYò eûc_ûfþ Rú cjûeûR KjòùfKò, a¦úùQûWþ! ~ûjû

mû^ Mwû

303

Keòùa VòKþ Keòùa û Zû’_ùe @ûMûcú eûZò \êAUû icdùe ~c\ìZ Zûuê ù^aûKê @ûiòMùf û ùcûe cû@û KjòùfKò ùZûe _òZû (ùi \gahð _ìaðeê ù\jZýûM Keò iûeò[ôùf) ùcûùZ ù^aû_ûAñ @ûiò@Q«ò û GZK Kjê Kjê ùijò ~c\ìZ ùcûe cû@ûu bòZeKê _âùag KeòMfû Gaõ KjòaûKê fûMòfû Kò cêñ GjûKê ù^Aiûeò ~òaò, dûe icd _ìeû ùjûAiûeòQò û ùcûùZ Pû’ _ò@û@ û GjûgêYò @ûùc Zû’ _ûAñ Pû’ aù^AaûKê ùPÁû Keê[ôfê AZòc¤ùe ùijò ~c\ìZ KjòaûKê fûMòfû Kò RYû^ûjó Zêc Nùe ùKùZ aWgqò ù~ @Qò, ùi ùcûùZ cûW ù\CQò cêñ @ûC GVûùe ejò_ûeòaò ^ûjó, ùcûùZ gúNâ Pû _ò@û@ cêñ ~ûCQò Gaõ Mec-Mec Pû’ jó _òAMfû û ~ûC ~ûC KjòaûKê fûMòfû Kò Zêc Nùe _ì‰ð _ecûcôû QòWû ùjûAQ«ò û cêñ dûuê ù^A_ûeòaò ^ûjó û Gjû Kjê Kjê ùi PûfòMfû û GKcò^òUþ _ùe jó eq iµì‰ð a¦ ùjûAMfû, Rúb I \û« ù~Cñ Kkû ùjûA iûeò[ôfû _êeû_êeò i`û ùjûAMfû Gaõ a¦úùQûWþ iZþMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþu Ké_ûeê ùi iµì‰ð bûùa @ûMVûeê c¤ iêiÚ ùjûAMùf û _ecûcôû Kaúeþ iûùjaþ Rú ùcûe cûZûu _ûÆahð @ûdê aXûAù\ùf û 24 RêfûA 2005 ciòjûùe iZýbqò Keòiûeò iZýùfûK _âiÚû^ Kùf û ùaûùfû a¦úùQûWþ iZýMêeê eûcþ_ûfþRú cjûeûRu Rd û iZþ iûùjaþ û

“aéKKþ VòKþ Keòaû I ùg÷Zû^þ Kê cû^a aù^Aaû” cêñ bq RM\úg - _êZâ gâú _âbe ê ûc, Mâûc -_¬ûa ùLûW, \òfúä - 81 û Wò.Uò.iò. (\òfúä Uâû^iþù_ûUð Kù_ûðùei^þ) ùe ùcKû^òKþ @ùU û ùcûùZ c\ eûli _âa¼ é e ò cû^a aù^A ù\A[ôfû û c\ _òAaû, KêKW ê û LûAaû, iòMûùeUþ UûYòaû, jêKK þ û _òAaûû cêñ PûKòeúeê i§ýûùe _ûLû_ûLô 7 aû 8 icdùe @ûiò[ûG û ùKùZK [e @]ôK c\ý _û^ Keòaû ù~ûMêñ NeKê @ûiòaûùe 9 aû 10Uû c¤ aûRò~ûG û ùKùZùaùk ùMûUòG aûeþ @ûC ùKùZùaùk @^ý aûeþùe _ûMku _eò aêfò aêfò c\_òA ùMûW\êAUò VòKþ iÚû^ùe _Wê^[ôaû @aiÚûùe Xkò Xkò NeKê _âùag Keê[f ô òû @ûiòaû cûùZâ _^ôú I _òfûcû^uê _òUòaû @ûe¸ Keò\òG, _âùZýK \ò^ Nùe SWùZû`û^þ iéÁò ùjC[ôfû û ù~Cñ _òfûcû^uê ù_âce ijòZ QûZòùe fMûAaû CPòZ ùijò ùKûckcZò _òfûcûù^ ùcûùZ ù\Lô LUZùk fêPò~û@û«ò û _òfûcûù^ aû_ûu ù`eòaû eûÉûKê Pûjó aiò[û@û«ò Kò aû_û @ûiòùa @ûc_ûAñ LûAaû Rò^òh @ûYòùa û _e«ê cêñ LûAaû Rò^òh _eòaù¼ð c\ùe _ûMk ùjûA fûf @ûLôùe ùicû^uê cûWù\aûKê fûMò[ûG û @^ý_ùU ùcûe ]cð_^ôú iêcòZâû ù\aú c¤ ^òR \êüLú Rúa^ ijòZ bdue ùeûM ijòZ iõNhð Keò aÆôaûKê aû¤ ùjC[ôfû û Zûjûe \êAUò aéKKþ Leû_þ ùjûA~ûA[ôfû û Wûqecûù^ Kjòù\A[ôùf ù~ ùJh] LûAPûf _e«ê Q@cûieê @]ôK RúaòZ ejòaû @i¸a @ùU û @fþ AŠò@û ùcWòKûfþ Gaõ Wü. eûc cù^ûje ùfûjòdû jÆòUûfþ, \òfäúeê c¤ Gjò eòù_ûUð còkòfûKò, aéKKþ Leû_þ ùjûAiûeòQò Gaõ

304

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð

Q@ cûieê @]ôK icd aÆôaû @i¸a Gaõ Zû ijòZ ùJh] c¤ ùgh icd _~ýð« LûAaûKê ùja û ùijò ùKûckcZò _òfûcû^ue KY _eòiÚòZò ùja ù~Cñ cû^u _òZû c\ _òC[ôa, cû@û céZýê g~ýûùe _Wò[ôùa û ùKøYiò IR^ò@û Kû~ýð Keò _ûùe ^ûjó û ùZùa ùijò _òfûcû^uê ù~ùZùaùk RYû_Wòfû Kò Zê¸cû^ue cû@û Q@cûieê @]ôK RúaòZ ejòa^ûjó Z ùijò _òfûu @ûLôeê fêj ùaûjò Pûfê[f ô û û G_ùU aû_û RùY c\ý_ @^ý_ùU @û¸cû^ue cû@û Rúa^ ^ÁKûeú ùeûMùe _úWòZ, @û¸e KY ùja ? Zò^ò_ê@ Z[û RùY Sò@ ^òR cû@ûe ùKûkùe Kû¦òaûKê fûMòùf Gaõ KjòùfKò ùj bMaû^! @ûc icÉuê c¤ @û¸cû^ue cû@ûu ijòZ jó ^òR _ûLKê WûKò ù^ùa û GVûùe Kûjû iûjûeûùe aÆôaê? _ecûcôû ùijò _òfûcû^ue c¤ WûK gêYòùf Gaõ @ûce gêb Kcðe icd C\d ùjfû ù~ @ûc _ùWûgúùe jó bqcZò ^òjûfú ù\aú ^òRe Mêeêù\a i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRue @ûmû^êiûùe 30, 31, 1 Rû^êdûeú 1997 ciòjûùe iZýMêeê Meúaþ \ûi Rú cjûeûRu @céZcdú aûYú Zò^ò\ò^e @LŠ _ûV ^òR Nùe KeûAùf û ùijò\^ ò c¤ùe i^Ú eûc_ûfþRú cjûeûR 31 Wòùi´e 1996 ciòjûùe eûZò 9Uûeê 11Uû _~ýð« iZþiw Kùf û ùcûe ]cð_^ôú iêcZ ò ûâ ù\aú c¤ _ùWûgúu NeKê iZþiw gêYòaû_ûAñ PûfòMùf û KòQò icd_ùe cêñ (RM\úg) c¤ ^òR PûKòeúeê NeKê ù`eò @ûiòfò û NeKê @ûiòfû _ùe _òfûcû^uVûeê RûYòaûKê _ûAfòKò ùcûe ]cð_^ôú ^òjûfú ù\aúu NeKê iZþiw gêYòaû_ûAñ ~ûAQ«ò û Gjû gêYò cêñ ajêZ ùKâû]ôZ ùjfò Gaõ cêñ KjòfòKò, ùKCñVûKê _ûLŠò (bŠ) cû^u _ûLKê PûfòMfû ? cêñ a¼ðcû^ ZûKê _òUò_òUò NeKê @ûYêQò û Gjû aòPûe Keò cêñ bq cZò ^òjûfú ù\aúu NeKê Mfò û cêñ c\ _òA[ôfò û ù~ùZùaùk cêñ ^òjûfú ù\aúu NeKê MfòZ i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRþ iZþiwþ Keê[ôùf û ajê iõLýûùe bqR^ iZþiwþ gêYê[ôùf û ùi icÉuê ù\Lô cêñ KòQò Kjòfò ^ûjó Gaõ Pê_þPû_þ iaêVê _Qùe aiòMfò û cêñ iZþiw gêYòfò û iZþiwùe cjûeûRþ Rú Kjòùf Kò :geûaþ _úùa÷ KWIßû _û^ú, i¼eþ R^à gßû^þ ùK Rû^ú û Meúaþ, ùiû ^ûeú Rûeú Kùe÷õ, iêeû_û^þ ùiû aûeþ û GKþ Pòfcþ jêKKû aùe÷õ, Wêùa÷õ Kûfú ]ûeþ ûû Kaúeþ , cû^êh R^à _ûdKeþ, ^jó bùR jeò^ûcþ û ùR÷ùi Kê@û Rfþ aò^û, Lê\þaûdû Kòiþ Kûcþ ûû cjûeûR Rú iZþiwùe Kjòùf Kò ù~Cñ _òfûcû^uê _òZû Zûu QûZòùe fMûAaû CPòZ, ùijò c\ý_ aýqòKê ù\Lô _òfûGñ LUZùk fêPò~ûCQ«ò û c\ý_ aýqò ^òùRaò \êüLú, ]^jû^ú, icûRùe A{Zþ icû¯ Z[û _eòaûe Gaõ _ùWûgú I a§ê @û\ò icÉuê \êüLôZ KeûA @bògû_ _âû¯ Keò[ûG û ù~_eò c\ý_e _^ôú I _òfûcûù^ Z \êüL SWS¬ûe gòKûe ùjûA[û’«ò û _e«ê _^ôúe cûZû-_òZû, bûB-bCYú @û\ò c¤ \ò^eûZò Pò«Z ò ejò[û’«ò û iaê _û_e bûe ùijò @mû^ú c\ý_e cêŠ C_eKê @ûiò[ûG û

mû^ Mwû

305

c^êhý R^à bqò Keò @ûcôKfýûY Keòaû_ûAñ _âbê ù\AQ«ò û GjûKê c\ý_û^ @û\òùe ^Á Keòaû @^êPòZ û ù~_eò i«û^ Äêfùe gòlû MâjY ^Keò aûjûùe aêfò aêfò \êÁûcò Keò[ûG, ùi gòlûeê aÆôZ ejò~ûA[ûG û Zû_ùe Rúa^iûeû cìffûMò ù_Uù_ûhò[ûG û Zû’_ùe ZûKê cù^ _Wò[ûG Kò ~\ò cêñ \êÁûcú Keò aêfûaêfò Keò^[û’«ò Z @ûRò @^ý ij_ûVú cû^u bkò aW@]ôKûeú ùjûA[û@û«ò û _e«ê Gùa KY ùja, GjûZ ùiùZùaùk Pò«û Keòaûe [ôfû û Kaúeþ iûùjaþ Kêj«ò Kò - @ùz\ò^þ _úùQ Mùd, Mêeêùi Kòdû ^û ùjZþ û @aþ _QþZûIßû Kýû Kùe, Raþ PòWòdûõ PêM þMB ùLZþ ûû Gjò _âKûe ~\ò c^êhý R^àùe ù~Cñ _âûYú _âbê bqò Keò^[ûG ùi _gê _lúcû^ue ù~û^úKê _âû¯ Keò[ûG û ù~Cñ aýqò c\ _òA[ûG, ùi c\ ^ògûùe Lû\ý_ì‰ð [ûkòKê ùMûAñVû cûeò[ûG û bqò ^Keòaû KûeYeê ùi bò^Ü bò^Ü _âûYúcû^ue ù~û^ú MêWòKùe ^û^û _âKûe KÁ ùbûMò[ûG û ùKùZùaùk ùi KêKêe ù~û^ú _âû¯ Keò[ûG Z KêKêe eûZòiûeû Leû, ahððû, gúZùe MkòK¦òùe _Wòejò[ûG û Leû-ahðû, gúZe KÁKê ùbûMKeòaûKê aû]ý ùjûA[ûG û Kûjûe ùeûùhA Nùe _iòaûKê ùPÁû Keò[ûG û Ne ùfûùK fûVò aû _[eùe cûeò[û’«ò û KêKêe ajêZ icd _~ýð« PòKôûe Keò[ûG û _êYò @^ý Nùe _iò[ûG, ùiVûùe RYû^ûjó eêUú còkòa @aû fûVòcûW ^ùjùf ùUKû_[e cûW û ~\ò ùiVûùe c¤ fûVòcûW bûMýùe còkòfû ùZùa ùijò c\ý_ ~òG a¼ðcû^ KêKêe ùjûAQò, Mâûce aûjûeKê ~ûA[ûG û ùbûKùe aýûKêk ùjûA c^êhýe ck LûA[ûG û ~\ò ùijò @mû^ú _âûYú ù~ùa c^êhý geúeùe [ôfû, iZþiwKê @ûiò[û@û«û, C¼c aòPûe aòhdùe gêYò[û’«û, KêKcð ZýûMKeò ^òRe KfýûY KeûA[û«û Z[û _òfûuê C¼c gòlû Gaõ _âbêu \úlû _â\û^ KeûA[û’«û, i\û iêLú ùjûA[û@û«û û c\e ^ògû @Ì icd _ûAñ ejò[ûG û _e«ê _ecûcôûu ^ûc bR^ eê còkê[ôaû iêLe @û^¦ i\û iû[ôùe ejò[ûG û @û\eYúd i^Ú eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþu C_ùeûq iZþiw gêYò ùcûe c\ ^ògû Qê cª ùjûAMfû û @ûLôeê @gî ùaûjòPûfòfû û NeKê PûfòMfò, ^ú\ @ûiòfû ^ûjó û 1997 ciòjû Rû^êdûeú cûi 1ùe \ßò_âje N1.30UòKû icdùe ^òR _^ôúKê iû[ôùe ù^A i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu _ûLKê Mfò, ZûuVûeê @ûcô KfýûY _ûAñ C_ù\g _âû¯ Kfò û Zû’ _eVûeê @ûRò (2005) _~ýð« aò c\, ZcûLê Z[û cûõi QêAñ^ûjó û ùcûe _^ôú c¤ iZþMêeê eûcþ_ûfþ RúuVûeê C_ù\g ù^ùf û ùijò\ò^ Vûeê @ûRò _~ýð« iµì‰ð iêiÚ @Qò û Wûqe cû^u \ßûeû PòKò›òZ Gaõ ùeûMe GKþèùe @û\òe eòù_ûUð @ûRòaò @ûcNùe eLôQê û RY-RY Keò ù\LûC@Qêñ û ùcûe icÉuê _âû[ð^û @ùUKò @û_Ycûù^ c¤ _âbu ê PeY Zùk @ûgâd ^ò@«ê û i^Ú eì_ùe @ûiò[ôaû _eùcgßeu iù¦g aûjK i^Ú eûcþ_ûfþ uê RûY«ê, PòjÜ«ê û ^ògêË C_ù\g (\úlû) _âû¯ Keò Ké_dû ^òRe KfýûY (ùcûl/^òaðûY) _âû¯ Ke«ê û iZþ iûùjaþ û

306

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð

“bìZ I ùeûM \ßûeû j«i« ùjC[ ùjC[ôaû aû _eòaûeKê gû«ò - cê q ò _â \ û^” bqcZò @_ùfgþ ù\aú-_^ôú gâú eûùcje, _êZâ gâú cûñùMeûc, Mâûc -còeP, Zjiòfþ-PeþLú \û\þeú, Ròfäû-bòaû^ú (jeòdûYû) û cêñ @_ùfgþ ù\aú ^òR \êüLú Rúa^e GK SfK @û_Yuê Kjê@Qò û cêñ Gaõ ùcûe _òfû\êùjñ eûjêf Gaõ ùRýûZò @Q«ò û ù~Cñ aòZò[ôaû icde Leû_þ _eòiÚòZòKê cù^ _KûA gòjeò CVêñ û ~ûjûe a‰ð^û Keòaû icdùe KfòRû [eòCVêQò û 6 Wòùi´e 1995 ciòjûe eûZòùe a\þcûiþ cûù^ ùcûe _Zòuê WýêUò icdùe Rúa^eê cûeòù\A[ôùf û _e«ê Gjò _ì‰ð _ecûcûô (Kaúeþ iûùjaþ) @û¸cû^u ¤û^ (\ûdòZß) eLôùf Gaõ ùcûe _Zòuê Rúa^ \û^ ù\ùf ~ûjûKò @ûRò @ûcKê _eòaûe ijòZ a¦úùQûWþ iZþMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþu \dûeê _ì‰ð _ecûcôûu PeYùe iÚû^ còkò~ûAQò û @ûc _eòaûeùe ùcûe _Zòuê i`ûaÈ _ò§òiûeòaûe KòQò icd_ùe @Še Ißòdûe C_e @õgùe ù~CñVûùe ^ûbò (ù_Ue cSòiÚû^) [ûG Zûe Pûeò_ûLùe eqùe aÈ fûfþ ùjûA~ûG Z[û _òfûcû^ue c¤ K` ijòZ eq @ûiê[ôfû Gaõ cêñ c¤ GKahð ]eò jûUð (jé\d) ùeûMùe ajêZ \êüLòZ Z[û Pò«Z ò ùjC[ôfò û ù~Cñ[ô_ûAñ aùhð]eò ùJh]cû^ LûC[ôfò û ùcûe _Zòù\a \òfäú _êfòiþùe PûKòeú KeòQ«ò û ùcûe geúe iûeû KûQêKêŠò@û ùjûA~ûC[ôfû û Nùe @gû«ò KûeYeê ùcûe _Zò eûùcjeu cÉòà bûeiûcý c¤ aòMòWò ~ûA[ôfû û @ûù¸cûù^ Gjò @gû«ò MêWòK KûeYeê i^ 1995 ciòjûeê RêfûA 2000 ciòjû _~ýð« GK WRð^eê c¤ @]ôK ùQûUû, ùfûbú I fûÆðð@û Mêeêcû^u @ûgâd ù^fê Z[û bûeZ ahðùe Zú[ðiÚû^ MêWòK ù~_eò ~cê^û, Mwû, jeò\ßûe, RßûkûRú, PûcêŠû, Pò«_êeYú, ^Me ùKûUþ, aûfûRú, ùcj¦ú_êe I MêWþMûñIßûùe [ôaû cûZû Z[û eûRiÚû^e ùMûeL Uúfû Gjòbkò _âùZýK iÚû^Kê _òfûcû^u ijòZ aûe´ûe PKþKþe fùMA Pûfòfê _e«ê @ûcKê ùKøYiò C_Kûe còkòfû ^ûjó û Gjò _âKûe @ûc _eòaûee @aiÚû ùi _~ýð« _jÆôiûeò[ôfû Kò, @ûù¸ ùjûfú I \ò_ûakú c¤ ùKøYiò ciþRò\þùe aiò aòZûAaûKê fûMò~ûA[ôfê û @ûùc aW ùiøbûMýaû^þ @Uêñ, ~ûjûKò @ûcKê eûc_ûfþRú cjûeûRu \ßûeû _ec _ìRý Kaúeþ _eùcgßeu geY còkòMfû û Gùa Kê@ûùW Mùf ùijò Kûke \ìZ Z[û ùijò ùeûMMêWòK ~ûjûe PòKò›û @fAŠò@û jÆòUûfþùe Pûfê[ôfû, ù~Cñ MêWòK iZýMêeêù\au PeY Zke ]ìkò @ûMùe ZòÂò _ûeòfû ^ûjòñ û ù`aédûeú 25, 2001ùe RùY Kûke _ìRû Keê[ôaû ZûªúK ù`û^þKeò _Pûeòfû Kò @_ùfgþ Zêce ^ûc @ùU ? cêñ KjòfK ò ò jñ, @û_Y ^òRe ^ûc Kêj«ê û Gjû_ùe ùijò ZûªòK Kjòfû Gjò afþaû^þ KòG @ùU? iµKðùe iòG @û_Yue KòG @U«ò ? cêñ KjòfòKò Zêùc KòG @U, @û_Yu ^ûc KY @ùU Gaõ Giaê KûjóKò

mû^ Mwû

307

_Pûeê@Q ? ùiùZùaùk ùijò ZûªòK KjòfûKò Sò@! Zêùc ùcûe ^ûc @ûù\ø _Pûe^ò û cêñ KjòaûKê Pûjêñ^ûjó Gaõ cêñ jûõiúeê Kjê@Qò û Gjò afþaû^þ Gaõ Zû ijòZ RùY ùfûK @ûiòùf Gaõ ùi \êùjñ ùcûùZ 3700 Uuû Zêce iað^ûg Keòaû_ûAñ ù\A~ûA[ôùf û cêñ Zêce ù`û^þ ^´e c¤ afaû^þ Vûeê ù^A[ôfò Kò cêñ _Pûeòaò ù~ Zûue @^òÁ ùjfûKò ^ûjó û ùcû _ûLùe @û_Yu ù`û^þ ^´e ^[ôfû, ùcûùZ afaû^ ù\A[ôfû û cêñ ù~Cñ Gjò Leû_ Kû~ýð eûZòùe Kfò û cûZâ ù~ùZùaùk cêñ ùgûAfò Z ùcûùZ iù`\ aÈùe ù~Cñ MêeêRúuê Zêùc _ìRû Keê@Q ùi ù\LûMùf, ~òGKò ùcûùZ aZûA ù\A[ôùfKò, Gjûe _eòYûc Zêùc ^òùR ùbûMòa û Gjò _eòaûe iaðgqòcû^ iaðKÁjûeú _ec _ìRý Kaúeþ _eùcgßeu geYùe @Qò û @û_Yue ùKùZ aû lcZû @Qò? GVûKûe ]cðeûR c¤ Gùa Gjò _eòaûee KòQò aòMûWò _ûeòa ^ûjó û Meúaþ, Rcþ ùRøeû Rûùi÷ Wùe÷, còùUõ Kcðþ ùK ùfLþ û @\þfú @\fþ Kaúeþ ùj÷õ, KêfþùK i\þMêeê GKþ ûû _ec _ìRý Kaúeþ _eùcgße Rú uê ~c (Kûk Z[û Kûke \ìZ) Gaõ céZýê c¤ bd Kùe û ùijò _ì‰ð _âbê _û_Kcðe \Še ùfLûKê c¤ icû¯ Keò\@ò «ò û Gjû_ùe ùijò ZûªòK KjòfûKò Sò@! ZêcKê Gjû RYûCQòKò Zêùc ù~Cñ ù\a _êeêùhû¼cu _ìRû Keê@Q, ùi ajêZ _âak gqò @U«ò û cêñ 25 ahð ]eò Gjò aò^ûg Keòaû ]¦û KeêQò û RYû^ûjó ùKùZù~ _eòaûeKê CRûWò iûeòQò û _e«ê @ûRò _â[c [e jûeþ cû^òQò û Sò@ ! Gjò gqòKê @ûù\ø QûWòa^ò, ^ùjùf iað^ûg ùjûA~òa û @û_Yu aò^ûg _ûAñ afaû^þ @û\ò Nêea ò f ê Qê «ò û Gjû_ùe cêñ Kjòfò Kò @ûùc _ì‰ð _ecûcôûu _ìRû Keê@Qêñ û afþaû^þ ùcûe _Zòu aW bûB @ùU û ùi @û¸e _ec gZî iûRòQò û @ûRò @ûùc GùZ ùiøbûMýaû^þ @Uêñ Kò @ûc jé\dùe ùKøYiò aÉê @[aû Kû~ýð @ûagýKZû ùjûA[ûG Z ùiiaê iZýMêeùê \a, iZþ Kaúeþ iûùjaþ _ì‰ð Keòù\CQ«ò û @ûRþ Mêeê ùMûaò¦þ ù\ûù^ûñ LùW, jcþ KòiþùK fûùM _ûd û jcþ afòjûeú iZþMe ê ùê \aþ eûcþ_ûfþ Rú ùK PeùYûõùcñ RòùjÜõ _eùcgßeþ \ò@û còfûd û ùj bûBcûù^ Gaõ bCYúcûù^! @ûùc iûeû _eòaûe cògò @û_Yuê Gjò aû¼ðû ù\CQêñKò ~\ò @û_Yuê iZýùfûKe cûMð, _ì‰ð ùcûl I iaðiêL _âû¯ Keòaûe @Qò Gaõ iûõiûeòK \êüLMêWòKeê cêqò _ûAaûe @Qò ùZùa a¦úùQûWþ i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRuVûeê iZý^ûc _âû¯ Keò^ò@«ê Gaõ ^òRe ajêcìfý c^êhý R^àKê i`k Keò^ò@«ê û ûû iZþ iûùjaþ ûû bqcZò @_ùfgþ ù\aú

“bq iZúgu @ûc @ûcô K[û” K [û” cêñ bq iZúgþ \ûi, 193 ùiKÖe 7, @ûe.ùK._êecþ, ^ì@û\òfäúe aûiò¦û @ùU û ^òùcÜûq _õqòMêWòK @ûccû^u Rúa^ùe PeòZû[ð ùjûAQò û KûjóKò^û iZþMêeê a¦úùQûWþ eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþu iZþiw Wòùi´e i^ 1997 ciòjûùe _úZcþ_êeû

308

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð

\òfäúùe ùjC[ôfû û ùcûe RùY còZâu Kjòaûeê cêñ iZþiw gêYòaûKê Mfò û _e«ê _ûeµeòK _ìRûMêWòK QûWòaûK[û gêYòaû_ùe iZþiwùe ùcûe c^ fûMòfû^ûjó û iZþMêeê Rú gûÈ MêWòKeê _Xò-_Xò @ûcKê aêSûC[ôùf Z ùcûe c^ùe @ûiòfûKò _êÉK MêWòKê ù^A Nùejó _Xòù^aò û Gjò _âKûe ùRýûZò ^òe¬^ (Kûk) ùcûe aê¡K ò ê iÚe ò Keòù\fû Gaõ ùcûe bqò aûfû Pýûù^fþ a¦ Keòù\fû û iZþMêeê @ûcKê aêSûA[û’«ò Kò :Mêeêaò^þ KòùjÜõ ^ _ûdû mû^û, ùRýûõ ù[û[û bìiþ QùW Kòiû^û û Mêeêaò^þ becþ ^û QìùUõ bûB, ùKûUò C_ûd Kùeû PZêeûB ûû Gjò _âKûe ùcûe aê¡ò iÚòe ùjaû KûeYeê cêñ @^ý K[ûaûZðû KeêKeê NeKê ù`eò @ûiòfò û i^ 1999 ciòjûùe ùcûe _^ôú gâúcZú c¬êuê ùaâ^þ Uýêceþ ùjûAMfû, ~ûjûKò @ûcKê i`þ\eþRwþ jiþ_òUûfþùe ^òeúlY I PòKò›û icdùe RYû_Wòfû û Gjû_ùe cêñ Zûuê _^þÚ jÆòUûfþ Gaõ Gcþiþ ^ì@û\òfäú, Gjû_ùe @ûù_ûùfû jÆòUûfþ ^ì@û\òfäú ùe c¤ Wûqecû^uê ù\LûAfò û iaê Wûqe cûù^ Zêe« @_ùei^þ KeòaûKê _âÉûa ù\A Kjòùf Kò @_ùei^þ icdùe Gjûe ùMûUòG jûZùe _ûeûfûAiòiþ ùjûA_ûùe û @ûù_ûùfû jÆòUûfeþ Wûqecûù^Z eòù_ûUþð ù\Lôaû_ùe Gjû Kjòùf ù~ Gjûe @ûLô \êAUò a¼ðcû^ _~ýð« VòKþ Kò_eò @Qò ? Gaõ ùijò icdùe @ûB ùÆiûfòÁþ \ßûeû ùUÁþ KeûAaûKê Kjòùf û Zû’_ùe cêñ ùPKþ KeûAfò û ùUÁþ _ùe @ûB jÆòUûfþ Gaõ ^ýêùeû iRð^þ _âÉûa ù\ùf Kò _âùZýK _¦e \ò^ùe [ùe Gjûu @ûLô ~ûÆþ KeûA Pûfòa, ùKùaaò ^Á ùjûA_ûùe, KûjóKò^û ùaâ^þ Uýêceþ Gjòbkò RûMû C_ùe ùjûAQò û ùcûe _^ôú I cêñ \êAUò ùMûWùe jó aòKkûw @Uêñ Gaõ @ûLô ^Á ùjaûK[û gêYòaû cûùZâ C_e gßûõi C_eKê Gaõ Zk gßûõi ZkKê ejòMfû, _e«ê ùKøYiò C_ûd ^_ûA ùghùe _^Ú þjÆòUûfþ ^ì@û\òfäúùe @ù_ùei^þ KeûAaû_ûAñ Pò«û Kùf Gaõ Wûqeu Kjòaûeê @ûA.G^þ.Gcþ.G.Giþ. jÆòUûfþ Zòcûeþ_êeþ \òfäúùe Gcþ.@ûe.@ûA. KeûAfò Gaõ @^ý icÉ ùUÁþ c¤ KeûAù\fò û ùKak @ù_ùei^þe ZûeòL ù\aûe [ôfû û @ûcKê _ì‰ð _ecûcôû ZZß\gðú i^Úþ eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþu iZþiwùe _â[ceê gêYò[ôaû Gjò _õqò MêWòK cù^ @ûiòfû Rò^þ còfþùZ iêLþ C_ùR, còùUõ ùKûUò C_ûd û bêa^þ PZê\ðgþ XêõXòùdûõ, _ecþ ùiÜjú iû]þ ûû Gaõ ùcûe bqò Pýûù^fþ _eùcgße @^þ Keòù\ùf Gaõ c^ùe bûa^û C_ô^Ü ùjfû Kò @ù_ùei^þ _ìaðeê ^ûc ù^A ù\Lôaû ù\Lô û Zû’_ùe ^òR iûw ijòZ _âúZc_êeû \òfäúKê ~ûA 4 ù`aédûeú 2001 ciòjûùe _ì‰ð _ecûcôû ZZß\gðú i^Ú eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRuVûeê ^ûc\û^ (\úlû) ù^fê û _ìaðeê Keê[ôaû icÉ _ìRû QûWòù\fò û iZþMêeê Rú @LŠ _ûV KeûAaûKê C_ù\g ù\A Kjòùf Kò _ecûcôû ~\ò Pûjóùf Z @ù_ùei^þ Ukò~òa Gaõ iaêKòQò VòKþ ùjûA~òa û cêñ iZþMêeêu @ûmû^êiûùe

mû^ Mwû

309

Nùe Zò^ò\ò^e @LŠ _ûV KeûAfò Gaõ Gjû_ùe Wûqeu _ûLeê @ù_ùei^þe ZûeòL ù^aûKê _^Ú jÆòUûfþ ^ì@û\òfäú Mfò û ù~Cñ Wûqe _â[ùc @ù_ùei^þ KeòaûKê _âÉûa ù\C[ôùf, ùijò Wûqe \ßòZúd aûe Keû~ûA[ôaû Gcþ.@ûe.@ûB.Kê ù\Lôiûeò KjòaûKê fûMòùf Kò Gùa @ù_ùei^þ Keòaû ùKøYiò @ûagýKZû ^ûjó û ùiùZùaùk iZýMêeêu aûYú cù^ _Wòfû Kò iZþMêeê \ûZû ùj÷õ Kfò cûjòõ, _âûYþ C]ûeYþ CZþùe iûõB û iZþMêeê \ûZû \ú^þ \dûfõ, Rcþ KòõKeþ ùK ùZûùWõ Rûfõ ûû Gjò eòù_ûUð ù\Lôiûeò @ûùc \êùjñ iZýMêeêuê cù^ _KûA ]ñKò ]ñKò Kû¦òaûKê fûMòfK ê ò ùj _eùcgße ! @ûùc @û_Yu cjòcûKê ùKCñ g± MêWK ò ùe aýûLýû Keòaê û Gjò _âKûe _ì‰ð _eùcgße Kaúeþ iûùjaþu @aZûe ZZß\gðú i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu Ké_ûùe @ûce @ù_ùei^þ UkòMfû Gaõ Zûjû_ùe ùiùaVêñ @ûù¸ GK Uuûùe aò ùJh] LûA^ûjêñ Gaõ iêLcd Rúa^ aòZûCQê û 2 ^ùb´e 2004 ciòjûe eûZòùe Kûke Sûµù\aû KûeYeê ùcûe _^ôú céZýêic ùjûA~ûA[ôfû û _eùcgßeu @céZRk _ò@ûAaû _ùe ùPZû ù`eòfû û Zû’_ùe cêñ ZûKê iZýMêeêu _ûLKê ù^A@ûiòfòZ iZþMêeêRú KjòùfKò @ûRò dûue céZýê ùjaûe [ôfû û Kaúeþ _eùcgße Gjûu @ûdê aXûA ù\AQ«ò Gaõ ZûKê Gùa bqò Keòaûe CPòZþ û _êYò 22 Wòùi´e 2004Kê ùcûe _^ôúuê ùiû^ú_Zþ iZþiwùe jó _eûfûAiòie þ @ûUûKþ (@ûKâcY) _Wòfû Gaõ ùijò KûeYeê Zûe jûZe gqò icû¯ ùjaûKê fûMòfû Gaõ ùijòlYùe iZýMêeê ù\a Rú u jûZ ^òRjûZùe ù\LôaûKê còkòfû Gaõ _ûLû_ûLô _ûÆ cò^òUþ _~ýð« \égýcû^ ùjfû û ù~ùZùaùk _ûeûfûAiòiþe @ûKâcY icû¯ ùjûAMfû ùiùZùaùk iZþMêeê Rúu jûZ @\égý ùjûAMfû Gaõ @ûRò_~ýð« ùi iµì‰ð VòKþ @Qò û iZþMêeê ZZß\gðú i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûR ~òGKò Kaúeþ _eùcgßeu ~[ûaZþ @aZûe @ûiòQ«ò ùi @ûcVûùe iò¡ Keòù\ùf Kò Meúaþ Rcþ ùRøeû Rûùi Wùeõ, còùUõ Kcþð ùK @õKþ û KûMRþ Kúùeõ \eþMj \B, ùPø\j ùKûUò ^ Põ_þ ûû bq iZúgþ ùcjeû (RLF-907 / 73), eûR^Me-ûû _ûfcþ Kùfû^ú ^ì@û\òfäú û ùcûaûAfþ ^õ-09718184704

“bq eûcÊeì _ \ûiu @ûc @ûcô K[û” a¦úùQûWþ Kaúe iûùjau Rd cêñ bq eûcÊeì_ \ûi, _êZâ cwZeûc, Mâûc aùWøfú, Ròfäû-@û´ûfûe aûiò¦û @ùU û cêñ 13ahð ùjfû ]^þ-]^þ iZþMêeê Vûeê ^ûc (\úlû) ù^A iûeò[ôfò û 6ahð

310

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð

@ûMeê ùcûe jûZ ùMûW Kûc Keòaû a¦ ùjûA~ûA[ôfû û Kce ZkKê ù~_eò ùcûe iûeû geúe céZ_âûd ùjûA ~ûA[ôfû û ùcûe _ê@ \êARY ùcûùZ @´ûfû ieKûeú jÆòUûfþKê ù^AMùf, Zû’_ùe _âûAùbUþ WKÖeuê c¤ ù\LûAùf û Gjû_ùe ùcûùZ 2ahð _~ýð« PòKò›û _ûAñ GVò-ùiVò ù^aû_ùe ùcûùZ _ò.Rò.@ûA. PŠòMWKê c¤ ù^AMùf, ùiVûùe ùMûUòG ahð bòZùe \êA[e ùUÁþ KeûMfû û KûjóKò^û ù~Cñ ùciò^ùþ e ùcûe ùUÁþ ùjC[ôfû ùi[ôùe ùcûe iòeG ò fþ ^´e GKcûi _ùe @ûiê[f ô ûû ùi[ôùe ùUÁþ `ò 6 jRûe Uuû [ôfû û ùi[ôùe ùcûe \êA[e ùUÁþùe ùeûMe KûeY RYû_Wòfû^ûjó Z \êA[e ~ûK ùcûe cêŠe @ù_ùei^þ KeòaûKê KêjûMfû ù~Cñ[ôùe Kò ùcûe Rúa^ _âZò aò_\ @Qò ùaûfò KêjûMfû Gaõ iµì‰ð VòKþ ùjaûùe ùKøYiò MýûùeYÖò ^ûjó ùaûfò Kjòùf û Zû’_ùe NeùfûùK ùcûùZ aûaû eûcù\au ù~ûM @ûgâcKê c¤ ù^AMùf û ùiVûùe ùcûe KòQ\ ò ^ ò PòK›ò û Pûfòfû _e«ê ùKøYiò @ûeûcþ ùjfû^ûjó û cêñ Pò«ûKeòù^fòKò Gùa Rúa^ @Ì\ò^e jó @ùU û ù~ùa cêñ iaê@ûWê ^òeûg ùjûAMfò Z ùcûùZ ùcûe Sò@ ~ûjûe aûjûNe gûj_êe (@´ûfû)ùe ùjûA[ôfû û ùi ùcûùZ ùiVûKê WKûAfû û ùcûe RûcûZû iõRê, KêKê-bMZ aòhdùe Kjòùf û ~òGKò 15 @MÁ 2008 ciòjûe ùcûùZ ù^A aeIßûfû @ûgâcùe iZþMêeê a¦úùQûWþ eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþu _ûLKê ù^A@ûiòùf û 16 @MÁ 2008 ciòjûùe cêñ ^ûc\û^ (\úlû) ù^fò û Zû’_ùe ùcûùZ @ûeûc còkòfû û MêeêRúu Ké_ûeê cêñ Gùa ^òR ùlZùe ^òùR UâûKÖe PkûAfò Gaõ ^òRe icÉ ùlZùe KéhòKû~ýð Kfò û cjûeûRu @ûgúaðû\eê ùcûùZ \ßòZúd [e Rúa^ \û^ còkòfû û cjûeûR a¦úùQûWþ ùcû _âZò ù~bkò Ké_û aéÁòKùf ZûjûKê cêñ cêLùe adû^ Keò_ûeòaò ^ûjó û MêeêRú ! @û_Y iZýùfûKeê ùcûe Rúa^ \û^ ù\aû_ûAñ @ûiò@Q«ò û @û_Yuê ùcûe ùKûUòùKûUò \ŠaZþ _âYûc @ùU û Rd a¦ú cêqò\ûZûue û @û_Yu \ûi bq eûcÊeì_ \ûi Mâûc.-aùWøfú, Ròfäû.-@û´ûfû

“bq ajú\þ Lûñ u @ûc @ûcôK[û” K [û” a¦úùQûW Kaúeþ iûùjaþue Rd û a¦úùQûWþ iZþMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþu PeYùe ùKûUò ùKûUò \ŠaZ _âYûc, cêñ ajò\þ Lûñ _êZâ cê^þiú Lûñ, Mâûc I Z`iòfþ- ùcjMûñI, Ròfäû - bòŠþ (c¤_âù\g)e aûiò¦û @ùU û cêñ 3ahð ùjfû @iû¤ ùeûMùe _úWòZ[ôfò û ùcûe \êAUò~ûK aéKKþ Leû_ [ôfû û cêñ 2ahð]eò Mßûfòdeþùe aW-aW Gcþ.aò.aò.Giþ. Wûqecû^u \ßûeû PòKò›û KeûAfò _e«ê ùKøYiò C_gc còkòfû ^ûjó û Zûjû_ùe Mßûfòdeþe Wûqecûù^ icÉ ~ûÆ MêWK ò _ùe KjòùfKò 3 ùaûZf eq @ûagýK û _â[ùc @û_Yu eq `òfÖe ùja, Zû_ùe @û_Yu _eòaûee ùKøYiò i\iýu

mû^ Mwû

311

aéKKþ (KòW^ú) aûjûeKeò @û_Yuê @_ùei^ \ßûeû fMûA\ò@û~òa û @_ùei^þe Lyð 4 fl fûMòa û cêñ Uuû ù\aûKê @ic[ð [ôfò û G[ô_ûAñ \òfäúeê ^òR NeKê ù`eò @ûiòfò Z[û @ijûd ùjûA céZýêe @ù_lûùe ejòfò û KûjóKò^û cêñ LûAaû-_òAaû, Pfûaêfû Keòaû I CVûaiû Keòaûùe @ic[ð ùjûA iûeò[ôfò û Zû’_ùe ùKøYiò aýqò \ßûeû RYû _Wòfû Kò jeòdûYûe aeIßûfû, Rò.-jòiûeþKê _ecûcôû @ûiò@Q«ò û ~òGKò @iû¤ ùeûMMêWòKê _ecûcôûu bqò cû¤cùe (iûjû~ýùe) VòKþ KeêQ«ò û Gjò g± gêYòiûeò Zû24.07.2009eòLùe @û_Yue PeYùe _jÆô ^ûc \úlû ù^Aù^fò û ^ûc\û^ ù^aû_ùe ùcûùZ @ûeûcþ ùjaû @ûe¸ ùjûAMfû Gaõ ]úùe ]ôùe ùMûUòG cûi aò fûMòfû ^ûjó û cêñ @û_Yu Ké_ûeê iµì‰ð VòKþ ùjûAMfò, ùcûe iZMêeê ! _âcûY _ûAñ ùcû ùeûMe icÉ ùUÁþ I KûMR_Zâ ùcû _ûLùe cjRê\þ @Qò û ùj _ec_òZû _eùcgße! @û_Y ùcûùZ ù~Cñ Rúa^ \û^ ù\AQ«ò ùijò C_Kûe Kê ùKùaaò iêSò _ûeòaò^ûjó û ùcûe iZþMêeê “@û_Yu Gjò \ûi C_ùe Ké_ûKeò Gjòbkò ^òRe PeY Zùk eLô[û@û«ê û” @û_Yu \ûi bq ajú\þ Lûñ _êZâ cê^þiú Lûñ Mâûc WûKLû^û I Z`iòf-ùcjMûñI Ròfäû-bòŠ (c¤_âù\g) ûû

“bqòcZò Zûeû KUþUû C_ùe @iúc Ké_û ùjfû” a¦úùQûWþ iZþMêeê eûcþ_ûfþRú cjûeûRþu PeYùe ùKûUò-ùKûUò _âYûc, cêñ Zûeû KUþUû Rd_êee ^òaûiú, iõÄéZùe Gcþ.G.@ùU û eûRiÚû^ dê^òbeþiòUòeê aò.G.I iõÄéZùe ʉð _\K _âû¯ @ùU û cêñ Q@RY ùfLKu MúZû, C_^òh\, _êeûY I icÉ \gð^ gûÈ I iaê Mêec ê û^u _âaP^ gêYQò ò _e«ê i«êÁò ùjfû^ûjó û [ùe Rd_êeùe bûÄe bqò Pýûù^fþ ùe iZþMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþu ù_âûMâûcþ ù\Lôfò Z[û 30 ^ùb´e 2003 ciòjûùe ^ûc C_ù\g ù^fò û ùi icdùe cêñ ajêZ ùeûMMêWòK KûeYeê @gû«òùe [ôfò û cA 2001 ciòjûùe ùcûùZ aûA_ûiþ ùUÁþ cû¤cùe RYû_Wòfû Kò ùcûùZ @fþiûùeUòaþ ùKûfûAUòiþ (Ulcerative Colitis) ^ûcK ùeûM ùjûAQò û Gjû ù~ûMêñ aW @«ùe Nû@û ùjûA~ûA[ûG Z[û ùfUþeò^þ (_ûALû^û) ùe eq _ùW Gaõ Gjû aòhdùe Wûqe cûù^ KjòùfKò Gjò ùeûMe ùKøYiò Vûùe PòKò›û ^ûjó û ùcûùZ Zû03.06.2002eòLùe @«ùe @fþieþ 75 ùiYÖòcòUe _~ýð« aXò~ûA[ôfû û Zû10.04.2008eòLùe MêeêRú u Kjòaû _ùe cêñ ùJh] LûAaû a¦Keò ù\fò û G[ô c¤ùe 4 _âKûe ùUaþùfUþiþ Z G_eò[ôfû ~ûjû aòhdùe WKÖe cûù^ Kjò[ôùf Kò ~\ò RúaòZ ejòaûe @Qò ùZùa Rúa^ iûeû LûAaûKê _Wòa û Zû23.04.2004ùe ùcûe Lungs (`êi`êiþ) ùe Infection (iõKâcY) ùjûAMfû û ù~ùZùaùk cêñ Wûqeu _ûLKê PòKò›û _ûAñ Mfò ùiùZùaùk

312

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð

Wûqe ùcûe GKèþùe Keò ù\Lôiûeò Kjòùf Kò @û_Y Gbkò ùeûMùe _òWúZ @U«ò, ù~Cñ[ôùe @û_Yuê Rße ùjaûK[û, IR^ Kcþ ùjûA~ûG Gaõ eqe cûZâû jâûi ùjûA[ûG û _e«ê @û_Yue ùi icÉ @iêaò]û _eòaù¼ð aòfKêfþ iêiÚ @U«ò û cêñ Kjòfò Gjû ùcûe iZþMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu Ké_û @ùU, Kcðe \Š Z ùcû C_eKê @ûiòaû _ûAñ PûjêñQò û _e«ê ùcûe Mêeêù\a Kcðe ùijò \ŠKê ùcû C_ùe _âbûaòZ ùjaûKê ù\C^ûjûñ«ò û _ecûcôû Gjò _âKûe ^òR bqu elû Keò[û’«ò û G[ôùe Wûqe ajêZ _âbûaòZ ùjùf û [ùe Rû^êdûeú 2009 ciòjûùe _âPûe _ûAñ ~òaûe [ôfû û eûZòiûeû eqe _òPþKûeú Pûfòfû iKûùk bûaòfò ceòaûeZ @Qò _âPûe KeòKeò ceò~ûG û ZéZúd \ò^ùe cêñ ùJh] aò^û VòKþ ùjûAMfò û W. [ùe cûZâ KjòùfKò ùKûeUòi^þ iUòeûAWþ (Cortisone Steroid) geúeKê PkûAaû_ûAñ _âZò\ò^ LûAaûKê _Wòa û _e«ê iZþMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu Kjòaû @^ê~ûdú cêñ icÉ ùJh] LûAaû a¦ Keòù\fò û cêñ ùMûUòGaò ùJh] LûAfò^ûjó Gaõ Gùa cêñ iZþMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRu \dûeê iµì‰ð iêiÚ@Qò û GùZ f´û icd ]eò fûMòejò[ôaû ùeûM Mêeêù\au geYùe @ûiòaû cûùZâjó aòfKêf VòKþ ùjûAMfû û ùcûe Kjòaûe @QòKò Gbkò iZýmû^ I iZý bqòcûMð _é[ôaú C_ùe @^ý ùKøYiò Vûùe ^ûjó û iZþMêeê eûc_ûfþRú cjûeûRþ iûlûZ _ì‰ð _ecûcôû @U«ò û iZþ iûùjaþ û iZýMêeêu PeYZùk \ŠaZþ _âYûc bqòcZò Zûeû KUþUû ù`û^þ ^õ-09772312335

“MêeêKé_û e cjòcû” cêñ Zâùò fûK \ûi ùa÷eûMú, Mâûc-XòceþùLWû, Ròfûä .- KU^ú, c¤_âù\ge ^òaûiú @ùU û cêñ \ò^ûu Zû27.06.2010eòLùe ^ûc\û^ ù^A[ôfò û ù~ùa cêñ ^ûc\û^ ù^A[ôfò ùiùa ùcûùZ RYû ^[ôfû Kò ^ûc \û^ (\úlû) ^êùjñ @]ôK«ê @céZKê ù^CQò û ùcûe K[û @û_Yuê @Zògùdûqò fûMòa û _e«ê ùcûùZ Mêeêù\au PeYe g_[ û G[ôùe cêñ ~ûjûaò @^êba KeòQò @[aû ùcû i¹êLùe ~ûjûaò _âcûYòZ ùjûAQò, cêñ KÌ^û c¤ Keò^[ôfòKò ùcû ijòZ Gbkò PcKôûe ùja û ^ûc, \û^ ù^aûe Q@ cûi _ùe ùcûe _êZâ ùeûMMâÉ ùjfû, ~ûjûe R^à _ûÆRY K^ýûcû^u _ùe ùjûA[ôfû û cêñ ^òR _êZâe PòKò›û fMûZe GKcûi _~ýð« Gcþ.aò.aò.Giþ. Wûqe cû^u _ûLùe KeòPûfòfò _e«ê GKcûi _~ýð« aûkK VòKþ ùjfû^ûjó û @Pû^K ùcûe aûkK \òù^ iKûùk N9.00UòKû ùaùk @ûLôa¦ Keòù^fû, @[ðûZþ @ùPZ ùjûAMfû û cêñ ZûKê ù^A Cceòdû_û^ ù\øWòfò û ùiVûKûe icÉ Wûqe cûù^ PòKò›û KeòaûKê c^ûKeòù\ùf û cêñ ZûKê ù^A iòùjûeû Mfò û iaê RûMûùe Gcþ.aò.aò.Giþ. Wûqe @Q«ò _e«ê _êZâe @aiÚû ù\Lô icùÉ PòKò›û KeòaûKê c^û Keòù\ùf, cû^«ê ùicûù^ KjòaûKê Pûjêñ[û«ò Kò Zêc _êZâe céZýê ùjûAiûeòQò û _êZâe adi ùKak

mû^ Mwû

313

GKahð [ôfû û iûji aû§ò RùY Wûqe Kjòùf Kò ~\ò ZûKê @KþiòùR^þ còkò~òa ùZùa _âûd KòQò ùjûA_ûùe û cêñ ZZþlYûZþ ùMûUòG PûeòPKò@û ~û^ bWûùe @ûYòfò Gaõ Rafþ_êe Mfò ~ûjûKò _òfûcû^u eòiyð ùiYÖeþ @ùU û ùiVûKûe Wûqecûù^ _òfûe @aiÚû ù\Lô Kjòùf Kò Gjû bòZùe ùKCñVò ùKøYiò jfþPfþ ùjC^ûjó û ù~CñVòaò QêÆú fMûCQò GjûKê KòQòaò RYû_Wê^ûjó, b¼ðò Keòaû ùcû _ûAñ eòÄþe K[û @ùU û cêñ Kjòfò b¼ðò Ke«ê Gaõ b¼ðò Keò PòKò›û @ûe¸ Ke«ê aûKòiaê _ecûcôûu C_ùe QûWò\ò@«ê û Wûqe Kjòùf ~\ò GjûKê Q@ NYÖûùe ùPZû @ûiò MfûZ _âûd aÆô~òa ^ùjùf KÁKe @ùU û iKûk ^@Uûeê eûZòe ^@ aûRò iûeò[f ô û _e«ê aûkK ùjûiþùe @ûiê^[ôfû û _òfûe cû Gaõ cêñ Kû¦òaû @ûe¸ Keòù\fê û ùcûe ^Re @Pû^K “mû^Mwû” Gaõ “bqò ùiø\ûMeþ ùKû iõù¦g” ùe ùfLû ùjûA[ôaû PcKôûe MêWòK @ûWKê Mfû ~ûjû bqcû^u ijòZ ùjûA[ôfû û cêñ ^òùR ^òRKê i¸ûkòfò Gaõ ^òRKê MêeêRúu PeYùe ic_ðòZ Keòù\fò û KjòfòKò MêeêRú ùcûe _êZâe elûKe«ê Gaõ ùcûùZ ù~Cñ aògßûi [ôfû Mêeêu cjòcû C_ùe Zûjûe i¹û^ eL«ê û _ûLû_ûLô 12Uû ùaùk Wûqe ù~ùZùaùk eûCŠ KeòaûKê @ûiòùf Z Kjòùf Kò _òfûe @aiÚûùe KY iê]ûe ùjûAQò ? cêñ Kjòfò ù~bkò iKûùk [ôfû Gùaaò c¤ ùijòbkò @ùU û Wûqe Aù¬Kþi^þ cMûAùf Gaõ aûkKe RõNùe fùMAùf û AõùRKþi^þ fûMòaû cûùZâ jó aûkK Kû¦òaûKê fûMòfû û ù~_eò ùijò AõùRKþi^þ Êdõ MêeêRú fùMAùf û _ìeû jfþùe Lêiúe fjeú ùLkòMfû û Wûqe cûù^ ùcûe cÉKùe jûZeLô Kjòùf Gùa Zêce aûkK ùjûiþùe @ûiò~ûAQò û Gbkò ùeûM [ôaû aûkK LêaþKcþ ùjûiþùe @ûi«ò û aòPûeù~ûMý aòhd Gjû @ùUKò Aù¬Kþi^þe _âbûa Z \g-_¦e cò^òUþ _ùe ùjûA[ûG û aûkK Aù¬Kþi^þ QêÆôe KÁùe jó CVòfû û G[ôeê ÆÁ @ùU Kò Gjò icÉ Kcûfþ (@û½~ýð) _eùcgße Kaúeþ Rúue @ùU û “iZþMêeê geYþ ùcñ @ûù^ ùi @ûB Uùf÷ afû, ùR÷ bûMý ùcñ céZýê ùjû KûõùU ùcñ Ufþ Rû” MêeêRú Kj«ò Kò gâ¡ûe ijòZ cªR_ Keòaû CPòZ û ù~Cñ PcKôûe ùjfû, cêñ ɸúbìZ ùjûA ejòMfò û cêñ jiþ_òUûfùe MêeêRúu PeY Kcke a¦^û Kfò Gaõ ]^ýaû\ ù\aûijòZ Kû¦ò _ùKAfò û Wûqe Kjòùf Kò dûKê fMûZe @ûV\ò^ _ûAñ PòKò›ûe @ûagýKZû @Qò, Paòg NYÖû_ûAñ _ûÆ jRûe Uuû ù\aûKê jêG û cêñ Wûqeuê Kjòfò ùcûùZ iKûk ùjùf WýêUò ~òaûKê _Wòa û Wûqe Kjòùf GjûKê ~\ò @û_Y NeKê ù^A~òùaZ Gjò aûkK ceò ~ûA_ûùe, KûjóKò^û Gùa ùjûiþùe @ûiòQò û cêñ Kjòfò ~ûjû ùja ù\Lû~òa, aûiþ ùcûùZ WýêUò @ûagýK û @ûRò aûkKKê Q@cûieê @]ôK ùjûA~ûAQò û ZûKê Rße c¤ @ûiê^ûjó û G_eò cjòcû ù\Lô cêñ ]^ý ùjûAMfò û ùcûe iûAùKfþ KòYòaû_ûAñ iûji ^[ôfû, KûjóKò^û ùcûe _ûeòaûeòK iÚòZò VòKþ ^[ôfû û @Pû^K ùÁUþ aýûuþe cýûù^Re Kjòùf, @û_Y KY aýûueê EY ù^aûKê _i¦

314

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð

Keòùa ? cêñ Kjòfò ~\ò còkò~òa Z dûVê aW KY @Qò, ùcûe _ûeòaûeòK iÚòZò iê]ûeò~òa û aýûuþ cýûù^Re ùcûùZ ù\Xfl Uuû EY ù\Aù\ùf û iûAùKfþ KòYò ^_ûeòaû aýqò @Pû^K 55000 Uuûùe júùeûùjûŠû MûWò ù^A @ûiòfû û @ûRò cêñ iCKùe MûWòùe aêfò_ûeêQò û cêñ gûiKúd Äêfùe P_eûiú _\ùe Kû~ýðeZ [ôfò û PûKòeúùe ùcûùZ 16ahð ùjûA~ûA[ôfû û _e«ê ùcûe _ûeòaûeòK @aiÚû VòKþ ^[ôfû û Raf_êe Ròfûä eê _âùcûg^þ ùjfò û ùKak ùcûe iòwfþ _âùcûi^þ ùjfû û cêñ P_eûiúeê aûaê ùjûAMfò û icÉuê ùPdûeþ ù\aûùfûK @ûRò ^òùR iûùjaþ ùjûA ùPdûeþùe aiòMfû, ùcûe ùaZ^ GùZ ùjûAMfû ù~ cêñ bûaò^[ôfò û ùcûe bûB aò.GWþ.e @ûgâû QûWò ù\A \êüLôZ ùjûA~ûA[ôfû û \òù^ Zû ^òKUKê KûC^ùifòõ ùfUeþ @ûiòfû, ZûKê aògßûijó ùjfû^ûjó KûjóKò^û ZûKê 29 @u còkò[ôfû Gaõ aò.GWþ. Keòaû _ûAñ 33 @ueê C_eKê @ûagýK û _e«ê G[e 28 @u [ôaû aýqòKê ù^A ^ò@ûMfû û ù~Cñ KûeYeê 29 @u ùjûA[ôaû ù~ûMêñ ZûKê iêù~ûM còkòMfû Gaõ @ûRò ùi aò.GWþ. Keê@Qò û Gjò PûùeûUò PcKôûe GcòZò ùjfûù~ ~ûjû aòhdùe cêñ ùKùaaò bûaò _ûeò^[ôfò û cûZâ eûcûdYùe ùijò ùfLû[ôaû K[û cù^_WêQò Kò “cûZû-_òZû MêeêRúu aûYú, aò^û aòPûe Keò gêb RûYò” G icÉ PcKôûe ùMûUòG ahð bòZùe ùjûAQò û _âcûY _ûAñ 1. bûeZ jiþ_òUûf ùiYÖeþe iaê WKýêùcYÖþ û 2. MûWòe icÉ KûMR_Zâ û 3. _âùcûi^þe @ûù\g û 4. aò.GWþ.e KûC^ùifòõ ùfUeþ û G icÉ PcKôûe ^ûc\û^ ù^aûe Q@cûi _ùe ùjûAQò û _e«ê ùKak ^ûc \û^ ù^Aù^aûe `ûA\û jêG^ûjó û _âKéZùe MêeêRúu ^òùŸðgòZ cûMðùe PûfòaûKê _Wò[ûG û “jeò eìùV÷ Mêeê ùVøeþ ùj÷, Mêeê eìùV÷ñ ^júñ ùVøeþ” Mêeêù\a Rúu PeYùe gòhýe @^êba iû\e ic_ðòZ @ùU û bq ZâòùfûK \ûi ùa÷eûMú ijû, ùMâWþ - 3 gûi, Cy. cû¤còK aò\ýûkd, cêeaûeú Zj.-XúceùLWû, Ròfäû.-KU^ú (c¤_âù\g)

“11000 ùbûfþùURþ e Zûeeê cêKêùkAaû” cêñ bq iêùeg \ûi _êZâ gâú Pû¦ eûc ,^òaûiú Mâûc.-]^û^û, Ròfûä .-ùiû^ú_Zþ, Gùa Kò«ê gûÈú ^Me ùeûjZK (jeòdûYû)e ^òaûiú @ùU û iZþMe ê u ê Vûeê ^ûc C_ù\g ù^aû _ìae ð ê ùcû Nee @û[ðK ô iÚZ ò ò ajêZ \êak ð [ôfû û _eòaûee ùKøYiò

mû^ Mwû

315

Gbkò i\iý ^[ôfû ~òGKò ùKùaaò ùeûMMâÉ ejò^[ôa û ùcû _^ôúuê bìZ-ù_âZ @Zý]ôK bûùa jAeûY Keê[ôùf û GùZ KÁ iù¼ß @ûù¸ ù\aú ù\aZûuê ajêZ _ìRû Keê[ôfê Z[û ùcûe j^êcû^ Rúu C_ùe @Zý]ôK @ûiÚû [ôfû û _e«ê Nùe iõKU C_ùe iõKU @ûiê[ôfû ~ûC[ôfû û ùKøYiò Kûcùe i`kZû Z[û @ûcô i«êÁò còkê^[ôfû û _ì‰ð _ecûcôû iZþMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþ Rú ùcû _eòaûee i\iý ùjûA[ôaû ù~ûMêñ @ûù¸cûù^ Zûuê _ì‰ð _ecûcôû cû^ò _ûeòfê^ûjó, ~ûjûe _eòYûc @û¸cû^uê KòQò ahð _~ýð« ùbûMúaûKê _Wòfû û ùZùa Mâûc iòõj_êeû ^òaûiú bqaòKûg ùcûùZ KjòfûKò @û_Yu Nùe _ì‰ð _ecûcôû RMZþ Mêeê eûc_ûf Rú cjûeûR @ûiò@Q«ò Gaõ @û_Y ùKCñVûùe ùgûA ejòQ«ò û Gjû gêYò cêñ KjòfòKò Kûk @ûcKê KÁ jó GùZ ù\AeLôQò Kò @ûcKê ùijò iÚû^ aòhdùe RûYòaû_ûAñ UûAcþ jó còkòfû ^ûjó û iaê icd ZK Wûqeu _Qùe ù\øWò ù\øWò Pûfò~ûC[ôfû û Zû ijòZ @û[ðôK KÁ c¤ ejê[ôfû û ùijò bq RYK ùcûùZ ajêZ aêùSAfû, _ì‰ð _ecûcôûu G_eò \dû ùjfûKò, cêñ i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRuVûeê ^ûc C_ù\g ù^aû_ûAñ @ùKÖûae 2010ùe iZýùfûK @ûgâc aeIßûfûùe _jÆôfò û ^ûc C_ù\g ù^Aiûeòaû _ùe iZþMêeê Rú ^òRe \dûe ù_Wú ùLûfòù\ùf Gaõ ùcûùZ ùijò iêL @^êba ùjaûKê fûMòfû, ~ûjûe a‰ð^û Gjò cêLùe Keò_ûeòaû ajêZ cêiþKòfþ @ùU û ùcûe _^ôúKê bìZù_âZ KÁ ù\C[ôùf û iZþMêeê ù\a Rúu \dûeê Gùa ùi _ì‰ð eìù_ VòKþ @Qò û 7 ùiù_Ö´e 2011 ciòjûùe ùcûe _ê@ -ùcûjòZ adi-12 ahð ~òGKò ùcûe Kjòaûeê còÈúKê WûKòaû_ûAñ ~ûA[ôfû û ùcûe _ê@ còÈòe Nee QûZ C_eKê PXòMfû Z[û aûfþùKû^ú C_eKê PûfòMfû û aûfþùKû^úijòZ C_ùe 11000 (GMûe jRûeþ)ùbûfþùURþe Zûe [ôfû û _ê@ Z[û Zûe cSòùe ùKak GK`êUþe \ìeZû [ôfû û ù~ùZùaùk ùi ùiMêWòK _ûLKêMfû Z ZûeMêWòK _ê@Kê UûYòù^fû Gaõ _òfûe cêŠùe RWòMfû Z[û GKAñPþ bòZeKê _iòMfû I cêjñRkòMfû Z[û aòRêkò geúeiûeû _âùai Keò ùMûWe @ûwêVe ò jûWKê ^hÖKeòaûKê fûMòfûû ZZþlYûZþ iZþMe ê ê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþ @ûKûg cûMðeê @ûiòùf Z[û ùcûe _ê@Kê ajêZ ùZùRûcd geúe ijòZ \égýcû^ ùjùf, ù~_eò jRûe jRûe Uýêaþ fûAUeê _âKûg aûjûeêQò û ùi aûkKe jûZKê ]eò aòRêkò Zûeeê LiûA ù\A aûfþùKû^ú C_ùe gê@ûAù\ùf û Zû’_ùe iZþMêeêu ijòZ aûkKe ajêZ K[ûaû¼ðû ùjfû Gaõ ù~ùZùaùk iZýMêeê Rú ~òaûKê aûjûeòùf Z aûkK _Pûeòfû Kò MêeêRú! ùKCñVûKê ~ûC@Q«ò Z MêeêRú Kjòùf Kò _êZâ ! cêñ ùZû ijòZ @Qò Zê @ûù\ø bd Ke^û û ùijò icdùe ùcûe _ê@e cû@û c¤ ùiVûùe [ôùf û ùi Gjò \égý ^òR @ûLôùe ù\Lôùf Z[û bdbúZ ùjûAMùf û KûjóKò^û aûkKe geúeeê aòRêkòe ]ûi aûjûeê[ôfû û Zû’_ùe @ûù¸ aûkKKê _ú.Rò.@ûB. ùeûjZKþ jÆòUûfþ Kê ù^AMfê û ùiVûùe c¤ _òfûKê MêeêRú \égýcû^ ùjùf I ùcûe _ê@ KjòfûKò MêeêRú ùcû iû[ôùe @Q«ò û

316

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð

@û_Y @ûù\ø bdbúZ jê@«ê ^ûjó û ~\ò @ûRò @ûùc MêeêRúu geYùe ^[û«ê Z @ûc _ê@ @ûRò RúaòZ ^[û’«û Z[û ùcûe _^ôúKê c¤ ù_âZ cûeòù\A[û@ûù«, @ûùc aò^ûg ùjaûeê aÆôMfê û Gjû iZþMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþuejó \dû @ùU û icÉ _ûVKcû^uê _âû[ð^û @ùUKò ùcûe iZýK[ûKê _Xòiûeò @û_Ycûù^ c¤ iZþMêeê eûc_ûfþRú cjûeûRu geYùe @ûiò ^òRe ùgh icd _ìaðeê KfýûY Keû«ê Gaõ _âûe²ùe fòLôZ KêKcð R^òZ \Š KûeYeê ù~Cñ \êüNðUYû cû^ NUòaûKê [ôa ùi[ôeê iµì‰ð bûùa aÆö_ûeòùa û iZþMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu iZþiw aP^eê cêñ gêYò[ôfò Kò _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ Rú a¦úùQûWþ @û¸cû^ue icÉ _û_ MêWòKê ^ûg Keò\ò@«ò û Gjûe _âcûY EKþ ùa\ cŠk 10 iêq 161 cª2ùe Z[û cŠk-9, iêq 80 cª 2ùe c¤ ùfLû@Qò Kò ~\ò ùKøYiò ùeûMúe _âûYgqò lúY ùjûAiûeò[ôa Z[û Zûe @ûdê c¤ ieò~ûA[ôa Z Zûjûe _âûYe elû Keòaò Gaõ ZûKê iùjahð @ûdê _â\û^ Keò @[ðûZþ Zûjûe @ûdê aXûA ù\A iû]KKê iaðiêL _â\û^ Keò[ûG û i{^cûù^! iZþMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþ ^òRe @céZaûYúùe Gjûc¤ KjòQ«òKò _âùZýK _âûYú ^òR KéZKcðû^êiûùe jó iêL @aû \êüL _âû¯ Keò[ûG û \êüLZ _û_ Kcð MêWòKe `k @ùU Z[û iêL _ì^ý KcðMêWòKe `k @ùU û a¼ðcû^ _~ýð« icÉ i^Ú, @ûPû~ýð, Mêeê Gjûjó Kjò PûfòQ«òKò _âûe² Kcð ùbûM KeòaûKê ùKjò aÆôZ Keò_ûeòùa^ûjó, @aû Uûkò_ûeòùa ^ûjó û ~\ò _û_ Kcð MêWòKe ^ûg ùjûA~òa, Zûùjùf \êüLe ÊZü @« NUò[ûG û ~\ò bqò Keê-Keê c¤ _û_Kcðe `k (\êüL) ùbûMúaûKê jó _Wòa ùZùa bqòe @ûagýKZû jó icû¯ ùjûA~ûA[ûG û 7 Wòùi´e 2011 ciòjûùe ùcûe _âûe² Kcðe KûeYeê ùcûe _êZâ ùcûjòZe céZýê ùjaûe [ôfû û @ûce iZýMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRþu Ké_ûeê _ec_ìRý Kaúeþ _eùcgße Rú @ûce _û_e ^ûg Keòù\ùf Gaõ ùcûe _êZe â Rúa^ elû Keò @ûdê aXûAù\ùf û ~\ò 7 ùiù_Ö´e 2011ùe _âûe² Kcðe `kÊeì_ ùcûe _ê@ ceò~ûA[û«û ùZùa @ûù¸ _eòaûee icÉ i\iý bqò ZýûM Keò[û’«ê Z[û ^ûÉòK ùjûA ~ûA[û@û«ê û KûjóKò^û @ûcKê @ûMeê _ecûcôûu aòhdùe _ì‰ð mû^ ^[ôfû û Gùa bMaû^u C_ùe @Zý]ôK aògßûi ùjûA~ûAQò û Gjû c¤ aògßûi ùjûA~ûAQò Kò _ec_ìRý Kaúeþ Rú jó _eùcgße @U«ò û ùd _û_^ûgK iað iêL\ûdK I _ì‰ð ùcûl \ûdK @U«ò Z[û iZýMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRþ Zûueò \ßûeû ù_âeòZ Zûueò @aZûe jó @ûiò@Q«ò û @Zü @û_Ycû^uê _ê^ü _âû[ð^û @ùUKò @aòkù´ iZýùfûK @ûgâc aeþIßûfûùe _jÆ«ê Gaõ C_ù\g ù^A KfýûY Keû«ê û @û_Y cû^uê _âû[ð^û Keòaûe ùcûe CùŸgý GjûKò ùcû bkò \êüLúZ aýqò ajêZ @Q«ò û ùcûe C_ùeûq @ûcôK[û Kê _Xòiûeò aòPûe Keò ùicûù^ aò ùcû bkò iõKU MêWK ò e ^òaûeY KeûA_ûeòùa Z[û iêLú ùjûA_ûeòùa û djþ iõiûeþ icþSþ\û ^ûjúñ, Kjõ\û gûcþ ù\û_jùe ^ìõ û

mû^ Mwû

317

Meúaþ \ûi dj Ißq RûZþ ùj÷, ùeûIßùM Aiþ _jùe (icd) ^ìõ ûû _âû[ðô bq iêùeg \ûi _û[ðú _êZâ gâú Pûñ\ eûcþ, gûÈú ^Me, jòiûe aûB_ûiþ, ùeûjZKþ ùcûaûAf ^õ-09829588628 û

“bq \ú_K \ûiu _eò a ûee @ûc @ûcôK[û” K [û” ûû a¦úùQûWþ iZþMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRþ Rú u \dû ûû ùcûe (\ûie) ^ûc \ú_K \ûi _êZâ gâú afRúZþ iòõj, Mâûc-cjfû^û, Ròfäû.-ùiû^ú_Zþ @ùU û @ûù¸ cûù^ Zò^ò _úXòeê eû]ûÊûcú _^Ú ùWeûaûaû ùR÷cfþ iòõj u Vûeê ^ûc C_ù\gú [ôfêñ û iað_â[ùc ùcûe ùRùRcû’u cûZûRú @[ðûZþ ùcûe _òZûu @ûB; eû]ûÊûcú _^Úeê ^ûc C_ù\g ù^Aiûeò[ôùf û Zûjû_ùe ùcûe ùRùR-ùRRú Gaõ _ùe ùcûe cûZû-_òZû c¤ eû]ûÊûcú _^Úe i^Ú Mêeêaò¦â iòõj Rú u Vûeê ^ûc ù^A[ôùf û @ûù¸ c¤ Mêea ê ¦ ò R â ú cjûeûRþ uê _ì‰_ ð e ê h ê ùaûfò cû^ê[f ô ê Gaõ Gjò _^Úùe _ì‰ð gâ¡û Gjû bûaò eLô[f ô ê Kò Gjò iõiûeùe _âbê _âû¯òe ùgâ _^Ú @ùU Gaõ Zûue aògûk ùWeû Gaõ aògûk iZþiw icìjKê ù\Lô aòùgh bûùa @ûKhðZ ò [ôfñê Z[û ùiaû Keòaû _ûAñ ùWeûaûaû ùR÷cfþ iòõj aýûi (_¬ûa) ùe Z[û Q¼e_êe _ìiûùeûW \òfúä Kê c¤ ~ûC[ôfê û _e«ê Gjò _^Úùe adi aòùghùe ^ûc \ò@û~ûA[ûG, G[ô_ûAñ Gùa cêñ Gjò _ûZâZû _ûAñ @ù~ûMý [ôfò û ùcûe cûZû-_òZû ù~Cñ\ò^ Q¼e_êe Kê ^ûc ù\aû_ûAñ ~ûA[ôùf ùijò\^ ò ùcûe iû^ bûB (adi 5) jûZùe _ùWûgúe GK _òfûe @ûLôùe ùKøYiò aÉê @RûYZùe aûRòMfû û i§ýûùe ù~ùZùaùk ^ûc C_ù\g ù^Aiûeò ùcûe cûZû_òZû ù`eò @ûiòùf ùijò\ò^Vûeê @û¸e Gaõ @û¸ _ùWûgúu ijòZ gZîZû ùjûAMfû Kò @û_Yu _ê@ @ûc _ê@e @ûLôùe RûYògêYò _âjûe KeòQò Gaõ ùijò\ò^eê @ûc C_ùe \êüLe _ûjûW Liò_Wòfû û AZýaieùe ùcûe ùRùRue ùeûM ù~ûMêñ ù\jû« ùjûAMfû û ù~ùZùaùk ùcûe ùRùRu _û[ðôa geúe @^ý Klùe eLû~ûA[ôfû Z ùijò icdùe ùcûe ùRRò, ~ûjûu ù\jû« ùjaû 12ahð ùjûAiûeò[ôfû, ùcûe _òCiú ù_âcaZúu geúeùe ù_âZaZþ _âùagKeò KjòaûKê fûMòùf û (ùcûe ùRRú c¤ eû]ûÊûcú _^Úeê _âû¯ _ûùÆûUò ^ûc MêWK ò e @Zý]ôK iû]^û Keê[ùô f û ùi ^òdcòZ bûaùe Zò^òUû icdùe jó I \ò^ùe c¤ bR^ I iàeY Keòaû_ûAñ aiò~û@û«ò Gaõ NYûÖ-NYÖû ]eò eû]ûÊûcú _^Úu aZûA[ôaû ^ûc MêWòKe R_ I @býûi KeòPûfò[ôùf) Kò @ûRò Zêce ùRùRu Rúa^ iõÄûe icû¯ ùjûAMfû G[ô_ûAñ cêñ Zêccû^uê i¸ûkòaû_ûAñ @ûiòQò û ùcûe \û\ú (ùRRú)uê RúaòZûaiÚûùe Êûõi ùeûM ù~ûMêñ Kûiê[ùô f, ùi aûe ahð_ùe

318

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð

c¤ _ìab ð kò Kûiê[ùô f û Gjû ù\Lô @ûùc _Pûeòfê Kò “ùRRò !@û_YZ ajêZ \êüLú ù\Lû~ûCQ«ò, @û_Y K’Y iZýùfûK ~ûA^ûjûñ«”ò û Gjû gêYò ùcûe ùRRò KjòùfKò “_ê@ !cêñ bêf iû]^û ù~ûMêñ ^òRe ajêcf ì ý c^êhý Rúa^ aý[ð Keòù\fò Gaõ Gùa céZýê _ùe bìZ ù~û^úùe ajê KÁ ~ûZ^û ùbûMKeêQò û cêñ ùKûCñVûKê iZýùfûKKê ~ûA^ûjó” ùcûe cû@û @Zý« @û½~ýðe ijòZ _Pûeòùf Kò “cûñ ! @û_Yuê KY @û_Yu Mêe;ê PeY iòõj Rú cjûeûR i¸ûkòùf ^ûjó ?” GjûgêYò ùcûe ùRRò @Zý« \êüLe ijòZ KjòùfKò “ùi ùcûe ùKøYiò aýaiÚû Kùf^ûjó Gaõ @ûRò aò Gjò_eò \êüLú ùjC@Qò û” ùijò NUYûe \êAahð_ùe \òù^ ùcûe \ßòZúd _òCiú Kckûù\aúu bòZùe ùcûe ùRùR ù_âZaZþ _âùag Keò Kjòùf Kò “cêñ Z ajêZ \êüLùe @Qò Z[û ùcûe ùKøYiò MZò (ùcûl_âû¯ò) ùjûA^ûjó, cêñ Mûù]ûAaû _ûAñ PûjêñQò” û Gjû gêYòiûeò ùcûe cûZû \êüL I @û½~ýð _âKU Keò Kjòùf Kò “@û_YZ iZýùfûKKê ~ûA[ôùf, ùiVûùe K’Y Mûù]ûAaû_ûAñ _ûYò c¤ ^ûjó ?” _e«ê ùRùR ùKøYiò C¼e ù\ùf^ûjó û Zû’_ùe ùcûe cû@û ùcûe \û\ûRú (@[ðûZþ ~òGKò ùcûe _òCiú Kckû ù\aúu geúeùe ù_âZaZþ _âùag Keò[ôùf)uê Mûù]ûAù\aûKê fûMòùf Z ùi KjòaûKê fûMòùf Kò “Sò@! cêñ ^òùR ^òùR Mûù]ûAù^aò” Z ùcûe cû@û ùRùRuê ~\òP ùi ùcûe _òCiúu geúeùe _âùag Keò[ùô f, ùi[ô_ûAñ _òCiú _ò§[ê a ô û fêMû _òù§Aù\ùf û Gjû ù\Lô ùcûe ùRùR Kjòùf “aûiþ Sò@ ! ùcûe ù]ûZò ù^A@ûi, cêñ ^òùR _ò§ùò ^aò û” ùcûe cûZû GcòZò GK Pû\e ]ùeAù\ùf, ~ûjûKêKò ùi _ò§[ò a ô û aÈ C_ùe MêùWA ù^ùf û Zû’_ùe KjòùfKò “ùcû _ûAñ Pûjû a^û@ Gaõ gúNâ gúNâ Pûjû _òAù\ùf û” cêñ _PûeòfK ò ò ùRùR ! @û_Y iZýùfûK ~ûA^ûjûñ«ò Z ùi KjòùfKò “_ê@ !cêñ Z ajêZ KÁùe @Qò” û ùcûe cûZû _êYò _PûeòùfKò @û_Y Z eû]ûÊûcú jRêe PeYiòõj Rú cjûeûRuVûeê ^ûc C_ù\gú [ôùf, bqò c¤ Keê[ùô f, ùi KY @û_Yu _ûAñ ùKøYiò aýaiÚû Kùf^ûjó ? ùiùZùaùk ùcûe ùRùR (~òGKò ùcûe _Ciú Kckû ù\aúu geúeùe ù_âZaZþ _âùagKeò[ùô f) KjòùfKò “ùi; ùcû _ûAñ ùKøYiò aýaiÚû Kùf^ûjó, cêñ Z GcòZò jó ]KþKû LûA Nêea ò f ê Qê ò û” AZýaieùe ùcûe @ûLô c¤ GùZ \êaðk ùjûA~ûA[ôfûKò ùcûùZ Kcþ ù\Lû~òaûKê fûMòfû Gaõ Phcû aûe´ûe a\kûAaûKê _Wê[ôfû û cêñ RùY iûw _ûLKê Zû ijòZ _Xòaû_ûAñ ~ûC[ôfò û ùiVûùe bq i«eûc Rú ùcûùZ _ì‰ð aâjàu @aZûe iZþMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu cjòcû aòhdùe gêYûAùf Z[û Kjòùf Kò @û_Y iZýMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRuVûeê ^ûc C_ù\g ^ò@«ê, @û_Yu @ûLô bf ùjûA~òa Gaõ Kjòùf Kò Gjòiaê KÁ Gaõ \êüL MêWòKeê @ûc Rúacû^uê C¡ûe Keòaû_ûAñ _eùcgße Kaúeþ iûùjaþ i^Úe eì_ ]ûeYKeò @ûiQ«ò û cêñ KjòfòKò, “ùcûe cûZû_òZû eû]ûÊûcú _^Úeê ^ûc C_ù\g ù^AiûeòQ«ò û” bq i«eûcRú

mû^ Mwû

319

KjòùfKò “ùi _^Ú _ì‰ð ^êùjñ, Zûu bqò iû]^ûùe ^û iZýùfûK _âû¯òùja ^û Rúa^ùe ùKùaaò Kcðe \Š Uûkò _ûeòa, ZûKêZ ùKak Kaúeþ iûùjau @^êPûeú _ì‰ði^Ú jó Uûkò _ûeòùa û” ùcûe _òZûuê ÊûiùeûM [ôfû, \g_û\ Pûfòfû cûùZâjó ùi jûfò@û ùjûA~û@û«ò Gaõ gßûiùeûM KûeYeê Zûue QûZò `êfC ò Vê[f ô û, jûd Gaõ ùfû aäW ù_âieþ ùeûM c¤ [ôfû û ùcûe _òZûuê AùfKþi^þ WýêUò icdùe jûUð @ûUûKþ ùjfû, cûZâ Kcð iõÄûe agZ ùi aÆM ô ùf, _e«ê @ûùc icùÉ Gjû bûaòfê ù~ eû]ûÊûcú _^Úe i^Ú -Mêea ê ¦ ò â iòõj Rú cjûeûR jûUð @ûUûKþeê aÆûAù^ùf, aW Ké_ûKùf û _e«ê Zûjû_ùe Z @ûù¸cûù^ gúZ\ò^e ùMûUòG ùMûUòG eûZòùe _òZûu ùMûUòG ùMûUòG gßûi @UKò ~òaûe \égý ù\LôQê, aòfþKêfþ céZ _âûd ùjûA~ûC[ôfê Gaõ ùKak aiòejò Kû¦òaû QWû @^ý ùKøYiò C_ûd còkê^[ôfû, KûjóKò^û ùJh]e _âbûa c¤ ùgh ùjC[ôfû, Wûqe ù~ùZ @]ôKeê @]ôK ùWûRþe ùJh] aXûA _ûeò[û’ù«, aXûA iûeò[ùô f û G[ôeê @]ôK _ûIßûe ~êq ùJh] aXûA _ûeò^[û’ù« û ùcûe cûZû ùWeûaûaû ùR÷cfþ iòõjuVûeê @ûYò[ôaû _âiû\ Lê@ûAùf Gaõ eû]ûÊûcú _^Úú Mêeêaò¦â iòõjRú cjûeûRu cì¼úð iûcÜûùe aiò _âû[ð^û Kùf Gaõ Kû¦òùf û Gjò icdùe ùcûe ùQûUbûBKê ù_âZ ù_âûK_ e @bòù~ûM gêYòaûKê còkòfû û ùi eûZòùe PcKò CVò_ùW Gaõ Kjê[ûG Kò “ùKjò ùcûe ùMûWKê ]eò UûYêQò Gaõ ùcûùZ ùgûAaûKê ù\C^ûjó” ùi c¤ ajêZ ùeûMûMâÉ @aiÚûùe ejòaûKê fûMòfû û _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ _eùcgße Rú u \dûeê ùcûùZ “\ûiKê” 8 @ùKÖûae 1998 ciòjûùe iZýMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRuVûeê ^ûc C_ù\g _âû¯ ùjfû û iZþMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûR Rú u @iúc Ké_ûeê 20\ò^ bòZùe jó ùcûe Phcû IùjäA Mfû Gaõ cêñ ùJh] LûAaû c¤ QûWòù\fò û ùcûùZ iZþMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu C_ùe iµì‰ð aògûß i ùjûA~ûA[ôfû û bq i«eûc Rú NeKê @ûiò ùcûe cûZû _òZûuê c¤ aêSûAùfKò, @û_Y _ì‰ð _ecûcôû Kaúeþ iûùjaþu @^êPûeú ;_ì‰ði^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRuVûeê ^ûc C_ù\g ^ò@«ê, @û_Yu icÉ KÁ MêWòKe ^òaûeY ùjûA~òa û Zûjû_ùe cêñ c¤ ^òR cûZûuê aêSûAfòZ ùi Kjòùf “@ûùc _â[ùcZ eû]ûÊûcú [ôùf, Gùa i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRuVûeê ^ûc C_ù\g ù^aê, \ê^ò@û KY Kjòa?” Gjû gêYò cêñ KjòfòKò “_òZû cjûgd! ~\ò RùY Wûqeu _ûLùe PòKò›û ùjûA ùeûM bf ùjC^ûjó Z K’Y @^ý Wûqe a\kû~ûG ^ûjó?” _e«ê \êüLú ajêZ [ôùf ,KòQò\ò^ _ùe Kaúeþ _eùcgße Rú u ieYKê @ûiòMùf Gaõ eû]ûÊûcú _^Úe ùijò _ûÆ ^ûc MêWòKê ZýûM Keò, _ê‰ði^Ú iZþMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþuVûeê ^ûc C_ù\g ù^Aù^ùf û iZýMêeê Kaúeþ iûùjaþ Rú Kêj«ò “geYþ _ùW ùKû Mêeê iõbûùf Rû^þ ùK aûkKþ ùbûfû ùe” iûeû _eòaûe ^ûc (\úlû) ù^aû ijòZ jó @û¸cû^u bf \ò^

320

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð

@ûe¸ ùjûAMfû û ùcû bûBe ù_âZaû]û \ìe ùjûAMfû, _òZûu ÊûiÚý iµì‰ð VòKþ ùjûAMfû, _ìaðeê ùi \g_û\ c¤ Pûfò_ûeê ^[ôùf, Gùa RùY ùfûK ijòZ fûMò Pò^a ò êeû CVûAù\CQ«ò û @ûRò @ûc _eòaûe _ì‰ð _ecûcôûu @aZûe iZþMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþ Rú u geYùe Zûu \dûùe _ì‰ðbûùa iêLú @ùU û _e«ê @ûc ùRùR -ùRRú I _òZûu @ûBu c^êhý Rúa^e ù~Cñ lZò ùjfû Zû’e beYû ùKøYiò _âKûùe ùjûA_ûeòa^ûjó û ~\ò ùKjò aýqòe Rúa^ aÆûAaû _ûAñ fl-fl, ùKûUò-ùKûUò @[ð Lyð Keò\ò@û~òa Gaõ Zûjûe Rúa^ aÆô~òa ùZùa ZûKê ùijò Lyð Keû~ûA[ôaû @[ðe ùKøYiò @aùgûh jêG^ûjó, Gaõ Pò«ûKùe Kò ~ûjû ùjC _QùK Rúa^Z aÆôMfû û _e«ê @ûRò ù~ùZ Azû cìfý _â\û^ Kùf c¤ ùcûe ùRùR-ùRRúu Rúa^ ~ûjûKò gûÈaòeê¡ iû]^û (eû]ûÊûcú _^Ú \ßûeû aZûA[ôaû ^ûc MêWòKe iû]^û) Keòaû\ßûeû iµì‰ð aý[ð PûfòMfû (ùicûù^ bìZ Gaõ _òZe ù~û^ú MêWK ò ùe KÁ ùbûM Keê@Q«ò), _êYò ù`eò @ûiò_ûeòùa ^ûjó û Gjò ^Kfú i^Ú I _^Úcûù^ ù~Cñ NéYý Zûcþiû, cRû icÉ iek icûR ijòZ KeòPûfòQ«ò, KûjóKò^û ùPøeûiú fl ù~û^ú iaê ùbûMò iûeòaû_ùe còkò[ôaû ajê cìfýaû^ Gjò c^êhý Rúa^Kê, _ì‰ð _ecûcôûuê _âû¯ Keòaûe ù~Cñ GKcûZâ iû]^û (cûMð) @ùU, ZûjûKê aeaû\þ (^Á) Keòù\CQ«ò û Gjò cjû lZò/iað^ûge @û_ì¼ðò ùKøYiò _âKûùe Keû~ûA _ûeòa^ûjó û ùj a¦ú cêqò\ûZû iZý_êeêh eì_ú iZýMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþ ! @û_Y aW \dû KeòQ«ò @ûcbkò Zêz Rúacû^u C_ùe; ~ûjûKò @ûùc ,^òRe iZýmû^ iû]^ûùe ^òR c^êhý R^àKê icû¯ Keò bìZ Gaõ _òZe ù~û^ú _âû¯ Keò ùKCñ@ûùW Pûfò~ûA [û’ù« Gaõ Gjò gûÈaò]ô~êq iZýbqòVûeê aÆôZ ejò~ûA [û@û«ê û iað aê¡òRúaú icûRKê _âû[ð^û @ùUKò Gùaaò icd @Qò û Gjò iZýmû^Kê aêS«ê Gaõ ^òeù_lbûaùe ^ò‰ðd Ke«ê û a¦úcêqò \ûZû iZýMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRu PeY ^òKUKê @ûiò iZýbqò _âû¯ Keò ^òRe c^êhý Rúa^e KfýûY Keû«ê û ûû iZþ iûùjaþ ûû iZþMêeêu PeY Zke \ûi bq \ú_K \ûi ùcûaûAf ^õ-09992600853

“iZþ Kaúeþþ iûùjaþ Rú u \dû” a¦úùQûWþ iZþMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRue Rd ~Rêùað\ @¤ûd 8- cª 13ùe _âcûY @Qò Kò ,_ì‰ð _ecûcôû _û_úVûeê aò _û_ú (cjû_û_ú) aýqòcû^ue c¤ iµì‰ð bûùa _û_MêWòKe ^ûg Keòù\A bdue ùeûM, \êüL, KÁ, aò_\eê cêq Keò\ò@«ò û ~ûjûe cêñ Rúa« C\ûjeY @ùU û

mû^ Mwû

321

cêñ ùKga ùc÷^ûfú _êZâ gâú A¦â _âiû\ ùc÷^ûfú Mâûc aòKûg icòZò jeòI^þ, Ròfäû-ifðûjú, ù^_ûke aûiò¦û @ùU Gaõ a¼ðcû^ cêñ KûVcûŠê C_ZýKû iÚòZ Uòcú bq_êeùe Ne ^òcðûYKeò ejê@Qò û cêñ Pêùe bûae (ù^_ûk) ^ûcK eûRù^÷ZòK _ûUðòe @¤l Gaõ _ìaðZ^ ibûi\ @ùU û ùcûe ùcûaûAf ^õ-009779841892583 @ùU û ùcû C_ùe iZþMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûR!þ Pc}ûeú Ké_û Keò ùcûùZ Gaõ ùcûe _eòaûee iµì‰ð \êüL iaêKê ^ûg Keò iêLú Keòù\ùf û iõiûe ^Reùe cêñ iêLú Gaõ i¹û^òZ Rúa^ aÆ[ê ôfò _e«ê cêñ ^òRe ùeûMMêWK ò KûeYeê ajêZ \êüLú [ôfò û cêñ 20ahð ùjfû aò_\R^K bM§e ùeûMùe _úWòZ [ôfò Gaõ ùiøP Keòaû icdùe @Zý]ôK _úWû ijòaûKê _Wò[ûG Zû ijòZ 8ahð ùjfû ùKâû^òKþ ùaâûuûAUòiþùe _úWòZ [ôfò û eûRù^÷ZòK Kcðú ùjûA[ôaû ù~ûMêñ ajêZ ùfûKu ijòZ còkûcògû KeòaûKê _Wê[ôfû û cêñ ^òRe ùeûMMêWòKe PòKò›û _ûAñ iaêVûeê bf Wûqeuê ù\LûAfò û _e«ê ùKøYiò `ûA\û ùjfû^ûjó û ù~ùZùaùkKò ]cðe ^ûcùe @mû^ú i^Ú cû^u iVZûùe _Wò ^òR Rúa^e 62ahð aeþaû\þ Keòiûeò[f ô òû ùcûùZ Gjò K[û iZþMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûRuVûeê ^ûc C_ù\g ù^A iûeòaû_ùe RYû _Wòfû û ù^_ûk iõi\e ibûi\þ ùjûA[ôaû KûeYeê ieKûeú Lyðùe cêñ iõiûee ù~ ùKøYiò WûqeuVûùe ^òRùeûMe PòK›ò û KeûA _ûeò[û@û«ò û _e«ê ù^_ûk e ùcWòKûf ùaûWð G[ô_ûAñ iê_ûeògþ Kfû^ûjó, KûjóKò^û Zûu @^êiûùe ùcûe ùeûM @iû¤ [ôfû Gaõ ùKøYiò Wûqe aò ùcûùZ VòKþ Keò_ûeò ^[û’«û û GùaZ ùcûùZ fûMê[ôfûKò @ûRúa^ \êüL ùbûMúaûKê _Wòa Gaõ iaê\ò^_ûAñ ùJh] LûAaûKê _Wòa û \òù^ cêñ ùgûKcMÜ ùjûA aiò[ôfò ,ùcûùZ ùcûe còZâ -bq ùbûkû\ûi ~òGKò KòQòahð]eò iZþMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRu gòhý [ôfû, ùcûe \êüL iaê gêYòiûeò iZþMêeê Rú uVûeê C_ù\g ù^aû_ùe @û_Yu \êüLiaêe ^ûg @agý ùja, Gjû Kjò aògßûi ù\aûKê fûMòfû û cêñ K[ûK[ôZ aW-aW i^Ú cû^u iõMZ Keò iûeò [Kò iûeò[ôfò û ùijò còZâe aûYú ùcû’_ûAñ @§Kûeùe \ú_e _âKûg icû^ ùcûe c^Kê QêAñ ù^fû û cêñ ZéZúd \ò^ùe jó iZýùfûK @ûgâc ùUûjû^û ùeûW aeþIßûfû, Ròfäûjòiûeþ, jeòdûYû (bûeZ)Kê Pûfòfò Z[û ^òR _^ôúKê c¤ ù^fò û KûjóKò^û @ûŒêe jûW Liò~òaû ù~ûMêñ ùi c¤ ajêZ KÁùe [ôfû û Zû ijòZ Zû’e @ûLôùe Rkaò¦ê ^ûcK GK @iû¤ ùeûM [ôfû Z[û ^òR _êZâe _^ôúKê c¤ iû[úùe ù^fê û ùcûùZ eûÉûùe ù^_ûke ùKùZK bqR^ còkòMùf, ù~Cñcûù^Kò iZþùfûKþ @ûgâc ~ûC[ôùf û Gjò _âKûe cêñ aò^û ùKøYiò @iêaò]ûùe iZýùfûK @ûgâc @ûiòMfò û cêñ i^Ú I cj« cû^ue Êû[ð ijòZ _eòPòZ [ôfò Z[û iZþMêeê eûc_ûfþRú cjûeûRu ùKøYiò _êÉK I _âaP^ gêY^ ò [ôf,ò Kûjûeò Kjòaû cûùZâ @ûiò~ûA[ôfò û @Zü @ûiòaû cûùZâjó ^ûc C_ù\g ù^aû_ûAñ _âÉêZ ^[ôfò û ùcûe ùiøbûMý jó [ôfû Kò ùcû

322

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð

@ûiòaû jó iZþiw icûMce icd ùjfû Gaõ ùcûùZ iZþMêeê ù\au iZþiw gêYòaûKê còkòfû, ù~Cñ[ôùe ùcûùZ RûYòaûKê còkòfû Kò Gjò iõiûee icÉ ]cðMêeê, iaê _ŠòZ, iaê _êùeûjòZ ^òRÊ Êû[ð_ûAñ ]cð ^ûcùe ùfûKcû^uê Kûke Rûfùe `iûA @ûcbkò ùbûfû-bûfû iek @ûcôûcû^uê ^Kð _VûAaûe _â_Æ ePê@Q«ò û ùicûù^ ^û’ Z ùKùaaò _ùecgßeuê ù\LôQ«ò ^û ùicû^uê _eùcgßeu iZýbqòe mû^ @Qò Gaõ Gjò Kûc ùicûù^ KòQò @[ð Z[û icûRùe i¹û^ _ûAaû_ûAñ Keê@Q«ò û Z[û_ò c¤ cêñ ^ûc C_ù\g ù^aû_ûAñ _âÉêZ ^[ôfò û cûZâ ùcûe _^ôú ^ûc C_ù\g ù^aû_ûAñ _âÉêZ [ôfû û KûjóKò^û ^ûc\û^ (\úlû) ù^aû aò^û Mêeê\gð^ Gaõ Mêeêu @ûgúaðû\ _ûAaû i¸a ^[ôfû û Gjû _âûd ùcû C_ùe eûR^úZòe jó ew aûKò[ôfû ~ûjûKò cêñ Kûjûe aògßûi Keê^[ôfò û Z[û_ò ^òR^òR c¤ùe aòPûe aòchð Keò 2 cB2012 ciòjûùe ^ûc C_ù\g ù^fò Gaõ MêeêRúu \gð^ _ûAñ Mfò û ùiVûùe \dûe iûMe! @ûc C_ùe Ké_û\éÁò _KûAaû_ûAñ ù~còZò _âÉêZ ùjûA QòWû ùjûA[ôùf û ù~còZò jó cêñ ^òRe ùeûMMêWòK aòhdùe Kjòfò Z iZýMêeêù\a Kjòùf “iaê VòKþ ùjûA~òa”e @ûgúaðû\ ùcûe cêŠ C_ùe jûZ eLô ù\Aù\ùf Gaõ ùcû ijòZ ecKôûe ùjûAMfû û iKûùk ùgøP Keòaû icdùe _ûALû^ûùe eq _Wòfû Gaõ Zû ijòZ jó bM§e cû^«ê icû¯ jó ùjûAMfû û \êA\ò^ @ûgâcùe ejòaû_ùe ùKâû^òKþ ùaûâuûAUòiþ _ûLû_ûLô 80 _âZògZ VòKþ ùjûA ~ûA[ôfû û ~ûjûKò Gùa iõ_ì‰ð VòKþ ùjûA~ûAQò û cûZâ ,cûiùe \êAcûiùe ùKùa ùKùa @Ì Kûg ùjûA~ûG û _^ôúe @ûŒêùeûM c¤ VòKþ ùjûAMfû û KûVcûŠê @ûiòaû_ùe KûVcûŠêe ùijò jÆòUûfþKê ù^A Zûu @ûLôe _ê^ü _eúlY KeûAfò û Wûqe c¤ Gjû ù\Lôiûeò @û½~ýð PKòZ ùjûAMùf Kò Zûu @ûLôùe Rkaò¦ê ^ûcK ùeûMe ùKøYiò PòjÜa‰ð iê¡û ^ûjó Gaõ @ûLô iµì‰ðeìù_ VòKþ @Qò û ùcûe ùeûMcêqe ò PcKôûe, _eòaûe- a§êaû§a Z[û _ùWûgú iùcZ Pûeò@ûùW aýû_òMfû û ùcû _eòaûee @^ý i\iýcûù^ c¤ ùKøYiò ^û ùKøYiò ùeûMùe _úWòZ [ôùf û ù~_eò ùcûe aWbûB ^òùR RùY Wûqe @U«ò, Zûue iûeû geúe `êfò (Swelling) ~ûG û ùcûe Sò@Kê cûiòK ]cð (EZêgâûa) icdùe @iû¤ eìù_ ù_Uùe ~ªYû ùjC[ôfû û ùcûe \ßòZúd Sò@ ~òGKò ù_gûùe IKòf @ùU û ùi iûAUòKû Gaõ Mkûe jûW Liò~òaû ùeûM ù~ûMêñ Rúa^_âZò ^òeûg ùjûAiûeò[ôfû Z[û ùcûe bCYúe _Zò c¤ Rkaò¦ê ùeûMùe _úWòZ [ôfû û ùicûù^ icùÉ ùcû C_ùe iZþMêeê ù\au Ké_û \éÁò ù\Lô _âbûaòZ ùjùf û ùiùZ _~ýð« cêñ @ûgâce ^òdc MêWòK Gaõ bqòbûa ijòZ @Ì @Ì _eòPòZ ùjûA~ûA[ôfò û cêñ icÉuê “mû^Mwû” _êÉK bfbûùa _Xòaû_ûAñ ù_âeòZ Kfò û @ûC[eùe ù~ùa cêñ @ûgâcKê @ûiòfòZ icÉuê iû[ôùe ù^A @ûiòfò û ùicû^uê ^ûc C_ù\g ù^aûùe ùKøYiò \ßò]û ^[ôfû û icùÉ ^ûc C_ù\g ù^ùf Gaõ aògßûie ijòZ bqò Kùf û @ûRò icùÉ ùeûMcêq ùjûA iêLú

mû^ Mwû

323

Rúa^ aòZûCQ«ò û iZýMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûR _ì‰ð _ecûcôûu _âZòeì_ ^êjñ«ò “_ì‰ð _ecûcôû” jó @U«ò ,~òGKò ^òRKê Qê_ûA eLêQ«ò Gaõ ^òRKê “_ì‰ð _ecûcôûu \ûi” KjêQ«ò Gaõ ]eòZúâ ùe `iòùjûA ejò[ôaû Rúacû^uê a§^cêq Keò iZýùfûK ù^A~òaû_ûAñ @ûiò@Q«ò û @ûce i\þMâ^Ú MêWòKùe _âcûY @Qò Kò ,ù~ùa Kkò~êMe _ûÆ jRûe _ûÆ gj _ûÆ ahð aòZò~òa Z ZâûYK¼ðû i^Ú, RMZ ZûeY _ûAñ ]eòZâú C_eKê @ûiò _âKU ùjùa û “Kaúeþ, _ûÆþ jRûeþ @eì _ûÆþ ùiø _ûÆþ Raþ KfòdêMþ aúZþ ~ûG cjû_êeêhþ `eþcû^þ Zaþ RMþ ZûeYþùKû @ûG ûû” iað ù_âcú bqcûù^! icd @ûiò~ûAQò, _ì‰ð i^Ú c¤ @ûiò@Q«ò Gaõ mû^ @céZ ahðû Keê@Q«ò û a¼ðcû^e icÉ ^Kfú i^Ú cj« eì_ú VK, iV, bŠuVûeê aÆ«ê Gaõ Rfþ\ò Rfþ\ò iZþMêeêu PeYùe @ûiò ^ògêË ^ûc C_ù\g ù^A ^òRe KfýûY Keû«ê Gaõ _ì‰ðùcûl _âû¯Ke«ê û ûû iZþ iûùjaþ ûû ùKga _âiû\ ùc÷^ûfú (\ûi) KûVcûŠê (ù^_ûk) ù`û^ ^õ-00977-9841892583

“iZýMêeêù\a Rú u @céZcd \dûe ahðû” a¦úùQûWþ iZþMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþue Rd! cêñ bq gýûc \ûi (gýûc iû_ùKûUû) @ùU û cêñ c¤aûkòKû -8 ùKûUò jIßû, eì_ù¦jú ù^_ûke ^òaûiú @ùU Z[û ù_gûùe cêñ ù^_ûk ieKûeu C_iPòa (@Še ùiùKâUûeú) _\ùe bìcò Z[û Rkiµ\ iõelY aòbûM aaecjf, KûVcûŠê ù^_ûkùe Kû~ýðeZ @ùU û aòKc â i´Zþ 2060/8/92 _~ýð« Kû~ýðKûk @ùU û cêñ ùKùZK ùeûMùe _òWZ ò [ôfò Z[û ZZþ ijòZ “Icþ” cªe R_ Gaõ ]ýû^ c¤ Keê[f ô òû Icþ gû«ò (aâjà Kêcûeú eûRù~ûM) e iûZ \ò^e Zûfòcþ c¤ ù^Aiûeò[f ô ò û _e«ê jÆòUûfþ ~òaû @ûiòaû Pûfêejòfû û ]ýû^ùe aiòaû icdùe gâú MùYh Rú, aâjûà iûaòZúâ , aò¾ê flàú, gòa _ûaðZú, aòb^ ò Ü cû^a, RúaR«ê Gaõ Rwf, ^\ú -^ûk @û\òe \égý ùKùaùKùa ù\Lû ù\C[ôùf û Zû’_ùeaò ùcûe ùeûMMêWK ò e iõLýû aXòaûùe jó fûMòfû û ù~Cñiaê ùeûM ùcûùZ [ôfû ùiiaêe aòaeYú ^òcùÜ e @ùU :1. ùc^òdûñ:- cêñ iûAùKUòKþ ùjûA \êA[e jÆòUûfûARþ ùjûA[ôfò ,\êA[e ~ûK ajêZ ùUaùfUþ \ò@ûMfû, ~ûjûiaê \ò^ùe Zò^ò[e LûAaûKê _Wê[ôfû û 2. jûZ [eòaû:- ùcûe \êAUò~ûK jûZ ajêZ ù~ûeùe [eê[ôfû û ù~Cñ[ô_ûAñ cêñ \ÉLZ c¤ VòKþ bûùa Keò_ûeê^[ôfò û 3. @ûLôe \êaðkZû:- cêñ 2.5 (cûA^ûiþ 2.5)e _ûIßûe ùf^þiþ _ò§ê[ôfò û

324

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð

4. _ûBfþiþ (bM§e):- \êA Zò^ò ahð ùjfû Gjò ùeûMùe _úWòZ [ôfò û @ûdêùað\òK Gaõ ùjûcòd_ýû[ôK ùJh] LûC[ôfò _e«ê KòQò icd _ûAñ VòKþ ùjC[ôfû _êYò aäòWòwþ @ûe¸ ùjûA~ûC[ôfû û 5. dêeòKþ GiòWþ:- \êA @ûŒê Gaõ RGYÖiþ ùe Zúaâ _úWû ùjC[ôfû, ùeûM ^òaûeY ^òcù« cêñ Gùfû_ýû[ôKþ Gaõ @ûdêùað\òK ùJh] c¤ ù^fò û 6. MýûÁâòKþ:- ajê _ìaðeê QûZò Gaõ ù_Uùe Rßk^ ùjC[ôfû, WâûA`êWþ Gaõ ùZ÷kûq Lû\ý, Pûjû @aû [Šû Lû\ý LûAaû cûùZâ Zêe« Rßk^ @ûe¸ ùjûA~ûC[ôfû û cêñ \êüLôZ ùjûA Gùfû_ýû[ô ùJh] LûC[ôfò û 7. aW ù_U:- aW ù_U ùjûA[ôaû ù~ûMêñ _û\ùe Pûfòaû \ßûeû gúNâ [Kò~ûC[ôfò Gaõ Cy iÚû^Kê 5 cò^òUþ PXòaû c¤ ajêZ KûVòKe ùjC[ôfû û C_ùeûq ùeûM MêWòK aýZúZ @^ýû^ý NùeûA iciýû MêWòK ù~ûMêñ \êüLôZ Gaõ Pò«òZ [ôfò û [ùe cêñ gßgêe Neê (C\ûjeY-4 aûRMwû, K_òk aÉê) ^òR NeKê ù`eò @ûiê[ôfò Z (jûAùIß ^´e -4, 4 aûRMwû, K_òk aÉê) ù^_ûkùe “mû^Mwû” _êÉKe _âPûe_âiûe ùjC[ôfû, ùcûe _^ôú ùMûUòG _êÉK ù^Aù^ùf û cêñ _êÉKKê ]ýû^e ijòZ \êAZò^ò[e _Xòfò Gaõ iõÄéZ i´§òZ ùgæûK MêWòKê ùa\ Gaõ gâúc\þ bMaZþ MúZûùe ùckKeò ù\Lôaû_ûAñ AYÖeûù^Uþùe ùLûRò _eúlY Keòaû_ûAñ ùPÁû c¤ Kfò, ùcûùZ mû^ ajêZ bf fûMòfû û G[ô_ûAñ cêñ iZýùfûK @ûgâc aeIßûfû, Ròfäû-jòiûe, jeòdûYûùe _jÆô RMZþMêeê ZZß\gðú i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRuVûeê _â[c cª \úlû, \ò^ûu G_âòfþ 2012 ciòjûùe Z[û iZþ^ûcþ cª \úlû 2 ^ùb´e 2012 ciòjûùe _âû¯ Kfò û Gùa cêñ ùc^òdûñ ùeûMe ùMûUòG UýûaùfUþ ùJh] (Gùfû_ýû[ôK fò[ôdc 400 Gcþ.Rò.) _âùZýK i§ýûùe LûCQò û _eùcgßeu Ké_ûeê Gùa ùcûùZ iûAùKâûUòKþ iòÁcþ ^ûjó Gaõ ùcûe jûZ [eòaû a¦ ùjûA~ûAQò Gaõ Gùa cêñ bfbûùa @le ùfLô_ûeêQò û Gùa ùcû @ûLôeê Phcû c¤ jUò~ûAQò û Gùa ùcûùZ _ZâòKû _Xòaû_ûAñ Phcûe @ûagýKZû c¤ _Wê^ûjó û _ûAfþiþ (bM§e) c¤ 5-6 cûi ùjfû VòKþ ùjûA~ûAQò Z[û Gùa cêñ dêeòKþ GiòWþe ùJh] Gaõ _[ý LûAaû QûWò iûeòQò û [ùe ùcûe QûZò Gaõ ù_Uùe ajêZ Rßûkû ùjfû cêñ Rû^êdûeú 29 -2013 eûZòùe RMZþMe ê ê ZZß\gðú i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûR Rú uê iàeY Kfò, ùiùZùaùk iZýMêeu ê GK gâúPeY ùcûe QûZò I ù_Uùe Pûfê[ôaû ù\LûMfû û Zû’e KòQò lY_ùe ùcûe QûZò I ù_Ue Rßk^ icû¯ ùjûAMfû û cêñ ùi_ûAñ ùKøYiò ùJh] LûAfò ^ûjó û ùcûe iað bq@ûcôûcû^uê aò^câ ^òùa\^ @ùUKò ,@û_Y _aòZâ _êÉK “mû^Mwû” Gaõ “]eòZúâ C_ùe @aZûe” Kê _ì‰ð gâ¡ûe ijòZ _X«ê Z[û _ecûcôûu ZZßmû^Kê aêSòiûeò iZýùfûK @ûgâc ùUûjû^û ùeûW, aeIßûfû, Ròfäû-jòiûe jeòdûYû (bûeZ)Kê @ûiò ^ûc \úlû ù^A ^òRe @ûcôKfýûY Keû«ê Z[û ùeûM, ùgûK, Pò«û,

mû^ Mwû

325

\êüL, @û\òe ^ûg KeûA Gjò R^àùe iêÊûiÚý Gaõ iêL icé¡ò _âû¯ Keò ^òRe iZýbqò _ì‰ð Keò ^òRÊ]ûc iZýùfûK (ù~CñVûeê @ûùc icùÉ @ûiò[ôfê)Kê _ê^ü _âû¯ Ke«ê û ûû iZþ iûùja ûû bq gýûc \ûi

“iZþ Kaúeþ u \dû” a¦úùQûWþ iZþMêeê eûcþ_ûf Rú cjûeûRþue Rd! cêñ gýûc Kêcûe ,_êZ-â ùfûU^þ ~û\a, IßûWð ^õ-5 KPêWú ]^êhûe ^òaûiú @ùU û cêñ ù_hûùe AùfpòKûfþ A¬ò^òde ù^_ûkùe aùZøe aò\ýêZþ _âû]ôKeY aòbûM, KûVcûŠêùe C__âa§K _\ùe Kû~ýðeZ @ùU û cêñ gýûc Kêcûe ^òRe _ìaðe \êüLú Rúa^e SfK @û_Yuê KjòaûKê PûjêñQò û @ûRò c¤ cêñ ^òRe aòZò~ûA[ôaû Leû_þ icdKê cù^ _KûA [eò CVêQò Gaõ a‰ð^û Keê@Qò Z KfòRû _ûUòKê @ûiò~ûCQò û cêñ aòmû^e aò\ýû[ðú ùjûA[ôaû ù~ûMêñ _â[ùc ^ûÉòK _âaéZòe [ôfò û ùcûe A¬ò^òde ùjûAiûeòaû _ùe c¤ ùijò _âaéZò Rûeú ejòfû û cCR cÉò Keòaû jó Rúa^ @ùU ùaûfò bûaê[ôfò û cûZâ 34ahðe adiùe jó ùcûùZ iêMûeþ (WûdùaUòRþ) ùeûM ùjûA~ûA[ôfû û ~ûjû `kùe ùcûe cÉòà Kcþ Kûc KeòaûKê fûMòfû Gaõ cêñ Pò«ûcd Rúa^ RòAñaûKê fûMòfò û cûZâ GcòZò ùMûUòG NUYû NUòfû ~ûjû`kùe

ùcûe cÉK @û¤ûcôK ò Zû _âZò ^Añ @ûiòfû û cêñ \ûW Ròfûä ùe ùiaûeZ [ôf,ò ùiùZùaùk GK @Ra NUYû NUòfû, GK aiþùe fXê@û cûIaû\ú I giÈ ù^_ûkú

_âjeú c¤ùe Mêkò aò^cò d ùjfû, ùi[ôùe ùcûe GK iûwe cêŠùe Mêkò aûRò _Q_ûLù\A aûjûeòMfû Gaõ ajêZ ùfûKue Mêkò aûRòaû ù~ûMêñ céZýê ùjûAMfû û cûZâ ùcûe ù~Cñ còZe â cêŠùe Mêkò aûRò[f ô û Zûjûe PòK›ò û fùlÜøùe Keòaûeê ùi aÆM ô fû û fùlÜøeê ù`eòaû_ùe @ûcKê RYû _Wòfû Kò ùi icdùe RùY @^ý aýqò ~ûjûe jûZ I ùMûWùe Mêkò aûRò[f ô û Zûe céZýê ùjûA~ûA[ôfû, ùijò\^ ò Vûeê ùcûùZ aògûß i ùjûAMfûKò Gjò \ê^@ò ûKê PkûC[ôaû ùKøYiò @\égý gqò @Qò Gaõ ùcûùZ bMaû^u @^êba ùjfû _e«ê ùijò gqòKê Kò_eò _ûA_ûeòaû Gjû ùcûùZ RYû ^[ôfûû AZýaieùe cêñ Icþ gû«òVûeê bqò iû]^û @ûe¸ Kfò _êYò ù~ûMú aòKûg^¦ Rú, ÊûZú Rú, eûcù\a Rú cjûeûRuVûeê mû^ ù^Aiûeò 2ahð _~ýð« ù~ûM iû]^û Kfò Gaõ \òfäúe Kêcûe Êûcú Rú cjûeûRu _ûLKê ^òdcû^êiûùe @[ð _jÆûA aòùgh Ké_û c¤ _âû¯ KeòaûKê ùPÁû Kfò _e«ê ùcûe iêMeþ (WûdùaUòRþ)ùe ùKøYiò `ûA\û ùjfû^ûjó û ùcûùZ ùKøYiò _âKûùe _ecûcôû _ûAaûe ùKøYiò aò C_ûd jÉMZ ùjfû^ûjó û AZò c¤ùe ùcûùZ “bqòùK ùiø\ûMe ùKû iõù\g” _êÉK _âû¯ ùjfû Gaõ cêñ Zûjû _XòaûKê @ûe¸ Kfò, ~ûjûKê _Xòiûeò ùcûùZ RYû _Wòfû Kò gâú aâjàû Rúu _òZû, gâú aò¾ê Rúu cûZû Gaõ gâú gue Rúue \û\û KòG @U«ò, Gjò _âgÜe C¼e

326

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð

còkòfû Z ùcûe cêŠ aêùfAù\fû û cêñ “bqò ùK ùiø\ûMe ùKû iõù\g” _êÉKKê 9\ò^ùe ùKùZ ùKùZ [e _Xòfò Gaõ _Xê _Xê ùcûùZ GcòZò C›êKZû C_ô^Ü ùjfûKò cêñ ùIßaþiûAUþ Kê PûfòMfò Z ùcûùZ mû^e ùbûK fûMòfû, cêñ ùKùZK _êÉKKê _Xòfò ùi[ôeê ùcûùZ “Mjeú ^Reþ MúZû”, “@û¤ûcôK ò mû^Mwû”, “Kùeøõ[û KûŠe ejiý” eê ù^A iµì‰ð jò¦ú _êÉK 2ahð _~ýð« _Xò Pûfòfò û _âcûY Êeì_ gâú ù\aú _êeûY, cjûbûeZ, eûcûdY, MeêW _êeûY, gâúc\þ bMaZ MúZûKê _Xò ù\Lôfò ~[ûaZþ (ù~còZò jó ùicòZ)ò _âcûY còkf ò û, Zû’_ùe ùcûùZ iZþùfûK @ûgâc ùUûjû^û ùeûWþ aeIßûfû, Ròfäû.-jòiûe jeòdûYû (bûeZ) @ûiòaû _ûAñ Æéjû RûMâZ ùjfû, ùcûùZ icÉ ]cðMêeê ù~Cñcûù^Kò gûÈaòeê¡ iû]^û KeûC[ôùf, bŠ RYû _Wòfû û Gjò KûeYeê cêñ @^ý icÉ C_ûi^û QûWòù\fò û ùcûùZ Kaòù\ða (Kaúeþ iûùjaþ) u Ké_ûeê ù^_ûk ieKûeu \¯e Kûcùe bûeZe _¬ûa eûRýe bûUòŠû ijeKê @ûiòaûKê _Wòfû û cêñ Rò¦þeê jòiûeKê @ûiòaû_ûAñ Pûjófò û _e«ê ùiùZùaùk KéhK @ûù¦ûk^ Pûfò[ôaûeê Rò¦þeê bûUòŠû PûfòMfò Gaõ _êYò @céZieþeê ù`eòaû icdùe ù`û^þ Kfò ù~ cêñ @ûgâcKê Kò_eò @ûiò _ûeòaò ? Z C¼e còkòfûKò @û_Y @´ûfûeê aiþ \ßûeû aeIßûfû (iZþùfûK @ûgâc) @ûiò ~û@û«ê, Gjò eûÉû QûW@Qò û _e«ê ùiùZ _~ýð« @ûù¸cûù^ @ûùMA @ûiò[ôfê, _êYò KêeêùlZâKê ù`eò Zò^òiû[ôuê ùiVûùe QûWòù\A bWûùe iêaò]û Keò ùcûùZ _ecûcôû Êeì_ \ìZ i§ýû iê¡û aeIßûfû @ûgâc ù^A @ûiòùf, @ûgâcKê @ûiò cêñ ù\LôfòKò GjòVûùe ^ûc\û^ (\úlû) c¤ ^ògêË (`âò) \ò@ûMfû Gaõ LûAaû _òAaû I ejòaûe aýaiÚû c¤ cêq [ôfû, Zû’_ùe cêñ i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûR Rú u Vûeê ^ûc C_ù\g I @ûgúaðû\ ù^Aiûeò _êYò ^òRKû~ýð ^òcò¼ \òfäú ùjûA KûVcûŠê, ù^_ûk PûfòMfò, Zûjû_ùe cêñ _ecûcôû (_ì‰ð aâjà)u PcKôûe ù\LôfòKò ùPKþ@_þ Keòaûeê ùcûe iêMûeþ (WûdùaUòRþ) GKþ\cþ ^eþcûfþ _ûAfò û ùijò \ò^Vûeê ùcûùZ \éX aògßûi ùjûAMfû Kò _ì‰ð _ecûcôû Êdõ Kaúeþ iûùjaþ Rú jó i^Ú eûc_ûfþ Rú cjûeûRu eì_ùe iZýùfûK @ûgâc ùUûjû^û ùeûW aeIßûfû, Ròfûä .-jòiûe jeòdûYû (bûeZ)ùe aòeûRcû^ @U«ò û ùijò \ò^Vûeê cêñ _ì‰ð gâ¡ûe ijòZ iZýMêeê eûc_ûfþ Rú cjûeûR Rúu Ké_û ù~ûMêñ c^ fMûA bqò KeòaûKê fûMòfò û Zû’_ùe cêñ ùcûe _^ôú Gaõ _êZâKê c¤ iZþùfûK @ûgâc aeþIßûfû Kê @ûYò ^ûc \úlû \ò@û KeûAfò û Zû’_ùe ùcû ijòZ GK @nêZ PcKôûe ùjfû Kò ùcûe Uâû^iþ`ûeþ KûVcûŠê ijeKê ùjûAMfû Gaõ _ecûcôûu ùiaû ~ûjûKò ù^_ûkùe “mû^Mwû” _êÉKe _âPûe eìù_ Pûfê[ôfû ùi[ôùe ijù~ûM KeòaûKê fûMòfò û ]ôùe - ]ôùe bq icûR C_ùe i\þMêeê Rúu @céZ \dû ahðòaûKê fûMòfû Gaõ ù^_ûkùe iZþMêeê ù\au mû^e _âiûe ù~ûeþ ùiûeþùe ùjaûKê fûMòfû Z[û @ù^K bqR^ iZýùfûK @ûgâc _jÆô ^ûc C_ù\g _âû¯ KeòaûKê fûMòùf û

mû^ Mwû

327

cêñ icÉ bûB-bCYú bq icûRuê jûZ ù~ûWò ^òùa\^ KeòaûKê PûjêñQò Kò ^Kfò bŠ Mêeê Gaõ cjû cŠùkgße, ÊûcúRú, aûaû AZýû\òu PKþKþeþùe ^_Wò mû^Kê aêSòiûeò aòùaK _ì‰ð ^ò‰ðd ù^aû ijòZ _ì‰ð _ecûcôûu bqò _ûAñ iZýùfûK @ûgâc PŠòMW ùeûW, aeIßûfû, Ròfäû.-jòiûe jeòdûYû (bûeZ)Kê @ûi«ê Gaõ ^òRe ajêcìfý icd ^Á ^Keò gúNâûZògúNâ/Rfþ\ò Rfþ\ò ^ûc \úlû (C_ù\g) _âû¯ Ke«ê Gaõ @ûcôKfýûY Keû«ê û ùcûe iað bq icûRKê @^êùeû] @ùUKò @û_Y (]eòZâú C_ùe @aZûe) “]eZú _eþ @aZûe” ^ûcK _êÉK Gaõ iò.Wò./Wò.bò.Wò. ù\L«ê Gaõ iû]^û Pýû^ûfþùe _âZò\ò^ i§ýû N7.55cò^òUþ ùe iZþiw gêY«ê Gaõ ^òeù_l bûùa c^iÚ Ke«ê, gûÈùe _âcûY ù\L«ê Kò ~òG i\þMâ^Úe @û]ûeùe iZýmû^ aZûA[û’«ò ùi jó ZZß\gðú i^Ú ùjûA_ûeòùa Gaõ ùi jòñ ZZß\gðú i^Ú iZþMêeê eûcþ_ûfþ Rú cjûeûRþ iZýùfûK @ûgâc ùUûjû^û ùeûWþ, aeIßûfû, Ròfäû.jòiûeþ, jeòdûYû (bûeZ)ùe aiòQ«ò û ZûuVûeê ^ûc \û^ ù^A ^òRe Gaõ ^òR _eòaûee @ûcôC¡ûe Keû«ê û “Kaúeþ, icSû ùj ùZû iòeþ ]eþ _ûõI, ajêeþ ^júõ ùeõ Hiû \ûI” a¼ðcû^ icdùe 21 aâjàûŠùe GKcûZâ RMZþMêeê ZZß\gðú i^Ú eûc_ûfþRú cjûeûR Rú jó ùcûl cª _â\û^ Keòaûe @]ôKûeú @U«ò, ~òGKò gûÈ aò]ô @^êiûùe iû]^û aZûA[û’«ò ûû ûû iZþ iûùjaþ ûû bq gýûc \ûi KûVcûŠê, ù^_ûk iµKð iìZâ-00977-9851009099

328

_[bâÁ cû^uê iZýcûMð

Gjò ù`ûùUû K_ò iZýû[ð _âKûge bìcòKû i´§òZ aòaeYúe @ùU û guû icû]û^:- (1) KòQò aòùeû]ô aýqò ù~Cñcûù^Kò cjhðò \dû^¦u ^òe[ðK cjòcû gêYûA Z[û Zûu \ßûeû ePòZ _êÉK “iZýû[ð _âKûg”Kê aòKâòKeò RúaòKû ^òaðûj KeòPûfò[ôùf û ùicûù^ KjêQ«ò Kò _êÉK “mû^Mwû” ùe “gûÈû[ð aòhd” ^ûcK @¤ûd ùe ùfLû@QòKò cjhðò \dû^¦ (i^ 1882 = i´Zþ 1939) _~ýð« iõÄéZùe bûhY ù\C[ôùf û Gjû CPòZ ^êùjñ, KûjóKò^û cjhðò \dû^¦ “iZýû[ð

mû^ Mwû

329

_âKûg”e bìcK ò ûùe ÆÁ Keòù\AQ«òKò (i^ 1874 = i´Zþ 1931) ùe ù~Cñ icdùe “iZýû[ð _âKûg”Kê _â[c[e ùfLô[ùô f û Zû _ìae ð ê iõÄéZùe bûhY ù\C[ôùf û Zû’_ùe jò¦úKê RûYòù^A[ôùf û guû icû]û^:- C_eiÚ ù`ûùUû K_ò iZýû[ð _âKûg i´§òZ aòaeYúe @ùU û ù~Cñ[ôùe cjhðò \dû^¦ ÆÁ KeòQ«ò Kò ù~Cñ icdùe iZýû[ð _âKûg a^ûA[ôfò ùiùZùaùk ùcûùZ jò¦ú bûhûe aòùgh mû^ ^[ôfû û Gùa @[ðûZþ (i^ 1882 = i´Zþ 1939)ùe C\d_êeùe iÚû^ cjûeûYûRúu C\d_êe bû\â_\ (i^ 1882 = i´Zþ 1939)ùe \ßòZúd [e Q_ûAùf ùiùZ _~ýð« cjhðú Rúuê jò¦ú bûhûe aòùgh mû^ ^[ôfû û i^ 1882 ùe aòùgh mû^ ùjfû_ùe iZýû[ð _âKûgKê gê¡ Keòiûeò Q_ûAùf û G[ôeê aò iò¡ @ùUKò cjhðò \dû^¦ Rú (i^ 1882 = i´Zþ 1939) _~ýð« c¤ iõÄéZùe gûÈû[ð Keê[ôùf û \ßòZúd KûeY Gjû @ùUKò \êARY aò\ßû^þ @ûù_ûh ùe Pyðû Keê[ôùf Z iõÄéZùe Keê[ôùf û KûjóKò^û icÉ gûÈ iõÄéZ bûhûùe ùfLû[ôfû û ùiiaêe jò¦ú @^êaû\ cjhðò \dû^¦ Keò jó _ûeò^[û’ù« û KûjóKò^û ùi Êdõ ÊúKûe Keê@Q«ò Kò (i^ 1882 = i´Zþ 1939) _~ýð« ùcûùZ jò¦ú bûhûe aòùgh mû^ ^[ôfû û i^ (i^ 1883 = i´Zþ 1940) ùe cjhðò Rúu céZýê ùjûAMfû û G[ôeê iò¡ ùjfûKò cjhðò \dû^¦ (i^ 1882 = i´Zþ 1939) _~ýð« iõÄéZ bûhûùe jó gûÈû[ð Keò Pûfò[ôùf Z[û Zûue jûeû RòZûe ^ò‰ðd iõÄéZ bûhû ijòZ @_eòPòZ ùgâûZûcûù^ Keò Pûfò[ôùf û ù~Cñ[ô_ûAñ \dû^¦ bkò aýqò cjhðú ùaûfò K[ôZ ùjûAPûfòùf û ù~ùZùaùk Kò cjhðò \dû^¦ Gaõ Ké¾û^¦u gûÈû[ðùe Ké¾û^¦ Rúu _l \éX [ôfû ù~Cñ[ôùe Ké¾û^¦ gâúc\þ bMaZþ MúZû @¤ûd 4 ùgæûK 7e _âcûY ù\A iûKûe _ecûcôû iò¡ Keò[ôùf û ~\û, ~\û, jò, ]cðiý, Mæû^òü, baZò, bûeZ,--- Gjûe @[ð MúZû ù_âiþ ùMûeL_êeeê _âKûgòZ gâúc\þ bMaZþ MúZûùe Gjò _âKûe ùfLû @Qò :- ùj bûeZ! ù~ùa ù~ùa ]cðe jû^ò Gaõ @]cðe aé¡ò ùjûA[ûG ùiùa-ùiùa jó cêñ ^òRe eì_Kê eP^û Keò[ûG @[ðûZþ iûKûe eì_ùe ùfûKcû^u i¹êLùe _âKU ùjûA[ûG û ¤û^ ejê -cjhðò \dû^¦ \ßûeû aòhd a\k Keò iõÄéZ Kjòaû ù~ûMêñ iõÄéZ bûhû ijòZ @_eòPòZ ùgâûZûcûù^ ^òRe jûiý KeZûkò ijòZ ùa\mû^jú^ \dû^¦uê aòRdú ùNûhòZ Keòù\ùf û cjhðò \dû^¦ Z aòùRZû Gbkò ùjfû, ù~bkò GK Rcò\ûee _êZâ i¯c ùgâYúùe _Xê[ôfû ---aûKò a‰ð^û Ké_ûKeò _X«ê Gjò _êÉKùe _éÂû ^õ-293-294 ùe û Note: For circulation amongst like minded person only.

qqq

330