Geography 09 [9]

Citation preview

‫جغرافﻴـه‬ ‫صﻨف ‪9‬‬ ‫جغرافﻴـه صـنف ‪9‬‬ ‫‪1399‬‬ ‫ﻫـ ‪ .‬ش‬

‫وزارت معارف‬

‫سرود ملی‬ ‫دا وطن افغانســـتـــان دى‬

‫دا عــــزت د هـــر افـغـان دى‬

‫کور د سول‪ ３‬کور د تورې‬

‫هر بچی ي‪ ３‬قهرمـــــان دى‬

‫دا وطن د ټولـــو کـور دى‬

‫د بـــــلـوڅـــــــو د ازبـکــــــــو‬

‫د پښـــتــون او هـــــزاره وو‬

‫د تـــرکـمنـــــــو د تـــاجـکــــــو‬

‫ورســـره عرب‪ ،‬گوجــر دي‬

‫پــاميــريـــان‪ ،‬نـورســـتانيــــان‬

‫براهوي دي‪ ،‬قزلباش دي‬

‫هـــم ايمـــاق‪ ،‬هم پشـه يان‬

‫دا ه‪５‬ــــــواد به تل ځلي‪８‬ي‬

‫لـکـه لـمــر پـر شـــنـه آســـمـان‬

‫په ســـينــه ک‪ ３‬د آســـيـــا به‬

‫لـکــــه زړه وي جـــاويــــــدان‬

‫نوم د حق مـــو دى رهبـــر‬

‫وايـــو اهلل اکبر وايو اهلل اکبر‬

‫وزارت معارف‬

‫جغرافﻴه‬ ‫صﻨف ﻧﻬم‬

‫أ‬

‫اﻟﻒ‬

‫ﻣشخصات‌کتاب‬ ‫‪-----------------------------------------------------‬‬‫ﻣضﻤﻮن‪‌:‬جغرافﻴﻪ‬ ‫ﻣؤﻟفان‪‌:‬گروه مؤلفان کتابﻫاى درسﻰ دﻳپارتمنت جغرافﻴﺔ نصاب تعلﻴمﻰ‬ ‫وﻳراستاران‪‌:‬اعضاى دﻳپارتمنت وﻳراستارى و اﻳدﻳت زبان درى‬ ‫صﻨف‪‌:‬نﻬم‌‬ ‫زبان‌ﻣتﻦ‪‌:‬درى‬ ‫اﻧکشاف‌دﻫﻨده‪‌:‬رﻳاست عمﻮمﻰ انکشاف نصاب تعلﻴمﻰ و تألﻴف کتب درسﻰ‬ ‫ﻧاشر‪‌:‬رﻳاست ارتباط و آگاﻫﻰ عامﺔ وزارت معارف‬ ‫سال‌چاپ‪ 1399‌:‬ﻫجرى شمسﻰ‬ ‫اﻳﻤﻴﻞ‌آدرس‪‌[email protected]‌‌:‬‬ ‫‪-----------------------------------------------------‬‬‫حق طبع‪ ،‬تﻮزﻳع و فروش کتابﻫاى درسﻰ براى وزارت معارف جمﻬﻮرى اسﻼمﻰ‬ ‫افغانستان محفﻮظ است‪ .‬خرﻳد و فروش آن در بازار ممنﻮع بﻮده و با متخلفان برخﻮرد‬ ‫قانﻮنﻰ صﻮرت مﻰگﻴرد‪.‬‬ ‫ب‬

‫پﻴام وزﻳر معارف‬

‫اﻗرأ باسﻢ ربﻚ‬ ‫سپاس و حﻤد بﻴﻜران آﻓرﻳدﮔار ﻳﻜتاﻳﻰ را ﻛﻪ بر ﻣا ﻫستﻰ بخﺸﻴد و ﻣا را از ﻧﻌﻤت بزرگ خﻮاﻧدن و‬ ‫ﻧﻮﺷتﻦ برخﻮردار ساخت‪ ،‬و درود بﻰپاﻳان بر رسﻮل خاتﻢ‪ -‬حﻀرت ﻣحﻤد ﻣﺼﻄﻔﻰ ﻛﻪ ﻧخستﻴﻦ‬ ‫پﻴام اﻟﻬﻰ بر اﻳﺸان «خﻮاﻧدن» است‪.‬‬ ‫چﻨاﻧچﻪ بر ﻫﻤﻪﮔان ﻫﻮﻳداست‪ ،‬سال ‪ 1397‬خﻮرﺷﻴدى‪ ،‬بﻪ ﻧام سال ﻣﻌارف ﻣسﻤﻰ ﮔردﻳد‪ .‬بدﻳﻦ ﻣﻠحﻮظ‬ ‫ﻧﻈام تﻌﻠﻴﻢ و تربﻴت در ﻛﺸﻮر ﻋزﻳز ﻣا ﺷاﻫد تحﻮﻻت و تﻐﻴﻴرات بﻨﻴادﻳﻨﻰ در ﻋرﺻﻪﻫاى ﻣختﻠﻒ‬ ‫خﻮاﻫد بﻮد؛ ﻣﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻣتﻌﻠﻢ‪ ،‬ﻛتاب‪ ،‬ﻣﻜتب‪ ،‬اداره و ﺷﻮراﻫاى واﻟدﻳﻦ‪ ،‬از ﻋﻨاﺻر ﺷشﮔاﻧﻪ و اساسﻰ ﻧﻈام‬ ‫ﻣﻌارف اﻓﻐاﻧستان بﻪ ﺷﻤار ﻣﻰروﻧد ﻛﻪ در تﻮسﻌﻪ و اﻧﻜﺸاف آﻣﻮزش و پرورش ﻛﺸﻮر ﻧﻘش ﻣﻬﻤﻰ‬ ‫را اﻳﻔا ﻣﻰﻧﻤاﻳﻨد‪ .‬در چﻨﻴﻦ برﻫﺔ سرﻧﻮﺷتساز‪ ،‬رﻫبرى و خاﻧﻮادة بزرگ ﻣﻌارف اﻓﻐاﻧستان‪ ،‬ﻣتﻌﻬد بﻪ‬ ‫اﻳجاد تحﻮل بﻨﻴادى در روﻧد رﺷد و تﻮسﻌﻪ ﻧﻈام ﻣﻌاﺻر تﻌﻠﻴﻢ و تربﻴت ﻛﺸﻮر ﻣﻰباﺷد‪.‬‬ ‫از ﻫﻤﻴﻦرو‪ ،‬اﺻﻼح و اﻧﻜﺸاف ﻧﺼاب تﻌﻠﻴﻤﻰ از اوﻟﻮﻳتﻫاى ﻣﻬﻢ وزارت ﻣﻌارف پﻨداﺷتﻪ ﻣﻰﺷﻮد‪.‬‬ ‫در ﻫﻤﻴﻦ راستا‪ ،‬تﻮجﻪ بﻪ ﻛﻴﻔﻴت‪ ،‬ﻣحتﻮا و ﻓراﻳﻨد تﻮزﻳﻊ ﻛتابﻫاى درسﻰ در ﻣﻜاتب‪ ،‬ﻣدارس و ساﻳر‬ ‫ﻧﻬادﻫاى تﻌﻠﻴﻤﻰ دوﻟتﻰ و خﺼﻮﺻﻰ در ﺻدر برﻧاﻣﻪﻫاى وزارت ﻣﻌارف ﻗرار دارد‪ .‬ﻣا باور دارﻳﻢ‪،‬‬ ‫بدون داﺷتﻦ ﻛتاب درسﻰ باﻛﻴﻔﻴت‪ ،‬بﻪ اﻫداف پاﻳدار تﻌﻠﻴﻤﻰ در ﻛﺸﻮر دست ﻧخﻮاﻫﻴﻢ ﻳاﻓت‪.‬‬ ‫براى دستﻴابﻰ بﻪ اﻫداف ذﻛرﺷده و ﻧﻴﻞ بﻪ ﻳﻚ ﻧﻈام آﻣﻮزﺷﻰ ﻛارآﻣد‪ ،‬از آﻣﻮزﮔاران و ﻣدرسان‬ ‫دﻟسﻮز و ﻣدﻳران ﻓرﻫﻴختﻪ بﻪﻋﻨﻮان تربﻴت ﻛﻨﻨدهﮔان ﻧسﻞ آﻳﻨده‪ ،‬در سراسر ﻛﺸﻮر احتراﻣاﻧﻪ تﻘاﺿا‬ ‫ﻣﻰﮔردد تا در روﻧد آﻣﻮزش اﻳﻦ ﻛتاب درسﻰ و اﻧتﻘال ﻣحتﻮاى آن بﻪ ﻓرزﻧدان ﻋزﻳز ﻣا‪ ،‬از ﻫﻴچ‬ ‫ﻧﻮع تﻼﺷﻰ درﻳﻎ ﻧﻮرزﻳده و در تربﻴت و پرورش ﻧسﻞ ﻓﻌال و آﮔاه با ارزشﻫاى دﻳﻨﻰ‪ ،‬ﻣﻠﻰ و تﻔﻜر‬ ‫اﻧتﻘادى بﻜﻮﺷﻨد‪ .‬ﻫر روز ﻋﻼوه بر تجدﻳد تﻌﻬد و حس ﻣسؤوﻟﻴت پذﻳرى‪ ،‬با اﻳﻦ ﻧﻴت تدرﻳس راآﻏاز‬ ‫ﻛﻨﻨد‪ ،‬ﻛﻪ در آﻳﻨدة ﻧزدﻳﻚ ﺷاﮔردان ﻋزﻳز‪ ،‬ﺷﻬروﻧدان ﻣؤثر‪ ،‬ﻣتﻤدن و ﻣﻌﻤاران اﻓﻐاﻧستان تﻮسﻌﻪﻳاﻓتﻪ‬ ‫و ﺷﻜﻮﻓا خﻮاﻫﻨد ﺷد‪.‬‬ ‫ﻫﻤچﻨﻴﻦ از داﻧش آﻣﻮزان خﻮب و دوست داﺷتﻨﻰ بﻪ ﻣثابﻪ ارزﺷﻤﻨدترﻳﻦ سرﻣاﻳﻪﻫاى ﻓرداى ﻛﺸﻮر‬ ‫ﻣﻰخﻮاﻫﻢ تا از ﻓرﺻتﻫا ﻏاﻓﻞ ﻧبﻮده و در ﻛﻤال ادب‪ ،‬احترام و اﻟبتﻪ ﻛﻨجﻜاوى ﻋﻠﻤﻰ از درس ﻣﻌﻠﻤان‬ ‫ﮔراﻣﻰ استﻔادة بﻬتر ﻛﻨﻨد و خﻮﺷﻪ چﻴﻦ داﻧش و ﻋﻠﻢ استادان ﮔراﻣﻰ خﻮد باﺷﻨد‪.‬‬ ‫در پاﻳان‪ ،‬از تﻤام ﻛارﺷﻨاسان آﻣﻮزﺷﻰ‪ ،‬داﻧﺸﻤﻨدان تﻌﻠﻴﻢ و تربﻴت و ﻫﻤﻜاران ﻓﻨﻰ بخش ﻧﺼاب‬ ‫تﻌﻠﻴﻤﻰ ﻛﺸﻮر ﻛﻪ در تﻬﻴﻪ و تدوﻳﻦ اﻳﻦ ﻛتاب درسﻰ ﻣجداﻧﻪ ﺷباﻧﻪ روز تﻼش ﻧﻤﻮدﻧد‪ ،‬ابراز ﻗدرداﻧﻰ‬ ‫ﻛرده و از بارﮔاه اﻟﻬﻰ براى آنﻫا در اﻳﻦ راه ﻣﻘدس و اﻧسانساز ﻣﻮﻓﻘﻴت استدﻋا دارم‪.‬‬ ‫با آرزوى دستﻴابﻰ بﻪ ﻳﻚ ﻧﻈام ﻣﻌارف ﻣﻌﻴارى و تﻮسﻌﻪﻳاﻓتﻪ‪ ،‬و ﻧﻴﻞ بﻪ ﻳﻚ اﻓﻐاﻧستان آباد و ﻣترﻗﻰ‬ ‫داراى ﺷﻬروﻧدان آزاد‪ ،‬آﮔاه و ﻣرﻓﻪ‪.‬‬ ‫دﻛتﻮر ﻣحﻤد ﻣﻴروﻳس بﻠخﻰ‬ ‫وزﻳر ﻣﻌارف‬

‫ج‬

‫جغرافﻴﺔ صنف نهم‬ ‫صفحات‬ ‫عنوان‬ ‫فصل اول‬ ‫درس اول‪.........................‬ﻣﻮﻗﻌﻴت و حدود اربﻌﻪ ﻗاره اﻓرﻳﻘا‪3.................................‬ـ‪4‬‬ ‫درس دوم‪........................................‬جﻐراﻓﻴاى ﻃبﻴﻌﻰ ـ ﻛﻮﻫا‪5...............................‬ـ‪6‬‬ ‫‪7.............................................‬ـ‪10‬‬ ‫درس سﻮم‪..........................................‬درﻳاﻫا‬ ‫درس چﻬارم‪.......................................‬حﻮزة ﻛاﻧﮕﻮ‪11.........................................‬ـ‪14‬‬ ‫درس پﻨجﻢ‪.......................................‬جﻬﻴﻞﻫا ‪15.................................................‬ـ‪16‬‬ ‫درس ﺷﺸﻢ‪......................................‬بحﻴرهﻫا‪17....................................................‬ـ‪20‬‬ ‫درس ﻫﻔتﻢ‪.......................................‬ﻫـ خﻠﻴجﻫا‪21..............................................‬ـ‪22‬‬ ‫درس ﻫﺸتﻢ‪ .....................................‬اﻗﻠﻴﻢ‪23.......................................................‬ـ‪24‬‬ ‫درس ﻧﻬﻢ‪.........................................‬ساحات ﻣختﻠﻒ اﻗﻠﻴﻤﻰ‪25...........................‬ـ‪28‬‬ ‫درس دﻫﻢ‪.......................................‬جﻐراﻓﻴاى سﻴاسﻰ‪29......................................‬ـ‪32‬‬ ‫درس ﻳازدﻫﻢ ‪..................................‬جﻐراﻓﻴاى بﺸرى‪33.......................................‬ـ‪36‬‬ ‫درس دوازدﻫﻢ‪..................................‬دﻳﻦ و زبان‪37.............................................‬ـ‪38‬‬ ‫درس سﻴزدﻫﻢ ‪................................‬جﻐراﻓﻴاى اﻗتﺼادى‪ ،‬اﻟﻒ ـ زراﻋت و ﻣاﻟدارى‪39.‬ـ‪40‬‬ ‫درس چﻬاردﻫﻢ‪..................................‬ب ) ﻣﻌادن و ﺻﻨاﻳﻊ‪41...............................‬ـ‪42‬‬ ‫درس پاﻧزدﻫﻢ ‪.....................................‬جﻐراﻓﻴاى ﻣﻮاﺻﻼتﻰ‪43.............................‬ـ‪44‬‬ ‫درس ﺷاﻧزدﻫﻢ‪..................................‬حﻤﻞ و ﻧﻘﻞ از ﻃرﻳﻖ آبﻫا‪45.....................‬ـ‪46‬‬ ‫خﻼﺻﺔ ﻓﺼﻞ اول‪47.................................................................................................‬‬ ‫جدول بﻌﻀﻰ ﻣﺸخﺼات جﻐراﻓﻴاﻳﻰ ﻛﺸﻮرﻫاى ﻣستﻘﻞ ﻗارة اﻓرﻳﻘا‪49-48 ......................................‬‬

‫د‬

‫فصل دوم‬ ‫آستراﻟﻴا ‪50.............................................................................................................‬‬ ‫درس ﻫﻔدﻫﻢ ‪.................................‬ﻣﻮﻗﻌﻴت‪ ،‬اﻟﻒ‪ ،‬حدود اربﻌﻪ‪51...........................‬‬ ‫ب ـ ﻛﺸﻒ آستراﻟﻴا‪54-51....................................‬‬ ‫درس ﻫژدﻫﻢ‪.......................................‬جﻐراﻓﻴاى ﻃبﻴﻌﻰ‪ ،‬اﻟﻒ) ﻛﻮهﻫا‪58-55.............‬‬ ‫درس ﻧزدﻫﻢ‪.........................................‬ب) درﻳاﻫا‪60-59 .......................................‬‬ ‫درس بﻴستﻢ‪..........................................‬ج) جﻬﻴﻞﻫا‪62-61.......................................‬‬ ‫درس بﻴست وﻳﻜﻢ‪.................................‬د) اﻗﻠﻴﻢ‪64-63............................................‬‬ ‫درس بﻴست و دوم ‪............................‬جﻐراﻓﻴاى سﻴاسﻰ آستراﻟﻴا‪66-65......................‬‬ ‫درس بﻴست و سﻮم‪..............................‬جﻐراﻓﻴاى بﺸرى‪68-67..................................‬‬ ‫درس بﻴست و چﻬارم‪.............................‬دﻳﻦ و زبان‪70-69........................................‬‬ ‫درس بﻴست و پﻨجﻢ‪..............................‬جﻐراﻓﻴاى اﻗتﺼادى‪74-71............................‬‬ ‫درس بﻴست و ﺷﺸﻢ‪..............................‬ﻣﻌادن و ﺻﻨاﻳﻊ ‪76-75.............................‬‬ ‫درس بﻴست و ﻫﻔتﻢ‪ ..............................‬جﻐراﻓﻴاى ﻣﻮاﺻﻼتﻰ‪78-77..........................‬‬ ‫درس بﻴست وﻫﺸتﻢ‪..............................‬اﻗﻴاﻧﻮسﻴﻪ‪80-79.............................................‬‬ ‫درس بﻴست و ﻧﻬﻢ‪................................‬وﺿﻊ اﻗتﺼادى‪82-81....................................‬‬ ‫درس سﻰ ام‪.........................................‬ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‪86-83............................................‬‬ ‫درس سﻰ و ﻳﻜﻢ‪..................................‬اﻧتارﻛتﻴﻜا (ﻗﻄب جﻨﻮب) ‪88-87...................‬‬ ‫خﻼﺻﺔ ﻓﺼﻞ دوم ‪89...............................................................................................‬‬ ‫اﺻﻄﻼحات‪91-90..................................................................................................‬‬

‫ه‬

‫اﻓرﻳﻘا‬ ‫اﻓرﻳﻘا‬

‫‌‌‌‌‌‌اقﻴاﻧ‬ ‫ﻮس‌‌‌‬ ‫‌ﻣﻨجﻤد شﻤالﻰ‬ ‫‌‌‌‌‌‌شﻤ‬ ‫ا‌لﻲ‌‌‌‬ ‫‌‌کﻨقل سﻤﻨد‌‌ر‬

‫آسﻴـــــــا‬ ‫آسﻴـــــــا‬

‫ا‌‌ر‌‌و‌‌پــا‬ ‫اروپا‬

‫دﻳترانﻪ‬

‫حﻴره م‬

‫ﻴ‬ ‫ب مديترانه‬

‫اقﻴاﻧﻮس‬ ‫آرام‌‌‬ ‫‌‬ ‫سﻤﻨدرآرام‬

‫راليا‬

‫اسات‬ ‫رالي‬

‫أ ست‬

‫اقيانوس هند‬

‫افريقاافر يقا‬

‫د هند سمندر‬

‫ﻣﻮقعﻴت‌قارة‌افرﻳقا‌در‌ﻧقشﺔ‌جﻬان‬

‫در‌ﻧقشﺔ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌ﻣشاﻫده‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬ ‫در اﻳﻦ ﻓصﻞ ﻣﻰخﻮاﻧﻴﻢ‪:‬‬

‫ﻣﻮقعﻴت‌و‌حدود‌اربعﺔ‌قارة‌افرﻳقا‬ ‫جغرافﻴاى‌طبﻴعﻰ‬ ‫کﻮه‌ﻫا‬ ‫‌درﻳاﻫا‬ ‫‌جﻬﻴل‌ﻫا‬ ‫‌بحﻴره‌ﻫا‬ ‫‌خلﻴج‌ﻫا‬ ‫‌اقلﻴﻢ‌‬ ‫‌‌‌‌جغرافﻴاى‌سﻴاسﻰ‬ ‫‌جغرافﻴاى‌بشرى‬ ‫‌جغرافﻴاى‌اقتصادى‬ ‫جغرافﻴاى‌ﻣﻮاصﻼتﻰ‬ ‫‪1‬‬

‫ﻓصﻞ اول‬

‫اقيانوس‬ ‫اطلس‬ ‫‌‬ ‫اطلس‬ ‫‌‬ ‫سﻤﻨدر‬

‫امريکا‌‬ ‫شمالي‬ ‫شﻤالﻰ‬ ‫‌‬ ‫اﻣرﻳکا‬

‫امريکا‬ ‫جنوبي‬ ‫جنوبی‬ ‫امريکا‬

‫آرام‌‌‬ ‫اقﻴاﻧﻮس‌‌‬ ‫‌ ‌‬ ‫سﻤﻨدر‬ ‫آرام‬

‫اﻫداف ﻋﻤﻮﻣﻰ ﻓصﻞ‬ ‫تﻮﻗﻊ ﻣﻰرود تا شاﮔردان ﻋزﻳز بﻪ اﻫداف ﻋﻠﻤﻰ ذﻳﻞ در اﻳﻦ ﻓصﻞ ﻧاﻳﻞ آﻳﻨد‪:‬‬

‫آشﻨاﻳﻲ‌با‌ﻣﻮقعﻴت‌جغرافﻴاﻳﻰ‌قارة‌افرﻳقا‬ ‫آشﻨاﻳﻲ‌با‌ﻣﻬﻤترﻳﻨکﻮه‌ﻫا‌در‌قارة‌افرﻳقا‬ ‫آشﻨاﻳﻲ‌با‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌درﻳاﻫا‪‌،‬جﻬﻴل‌ﻫا‌و‌بحﻴره‌ﻫاى‌افرﻳقا‬ ‫آشﻨاﻳﻲ‌با‌جغرافﻴاى‌سﻴاسﻰ‌قارة‌افرﻳقا‬ ‫آشﻨاﻳﻲ‌با‌جغرافﻴاى‌بشرى‌قارة‌افرﻳقا‬ ‫آشﻨاﻳﻲ‌با‌جغرافﻴاى‌اقتصادى‌(زراعت‌و‌ﻣالدارى‪‌،‬ﻣعادن‪‌،‬صﻨعت‌و‌تجارت)‌قارة‌افرﻳقا‬ ‫آشﻨاﻳﻲ‌با‌جغرافﻴاى‌ﻣﻮاصﻼتﻲ‌قارة‌افرﻳقا‬ ‫شاﮔردان ﻋزﻳز ﻣﻰتﻮاﻧﻨد‬

‫ﻣﻬارت ﻫاى ذﻳﻞ را در اﻳﻦ ﻓصﻞ ﻛسب ﻧﻤﻮده و بﻴاﻣﻮزﻧد‪:‬‬ ‫ﻣﻮقعﻴت‌جغرافﻴاﻳﻰ‌قارة‌افرﻳقا‌را‌روي‌ﻧقشﻪ‌تعﻴﻴﻦ‌ﻧﻤاﻳﻨد‬ ‫ﻣﻮقعﻴت‌جغرافﻴاﻳﻰ‌ﻣﻤالک‌افرﻳقاﻳﻰ‌را‌روى‌ﻧقشﻪ‌ﻧشان‌دﻫﻨد‬ ‫ترکﻴب‌قﻮﻣﻰ‌و‌اجتﻤاعﻰ‌ﻧفﻮس‌قارة‌افرﻳقا‌را‌بﻴان‌کﻨﻨد‬ ‫وضعﻴت‌اقتصادى‌قارة‌افرﻳقا‌را‌بﻴان‌کﻨﻨد‪.‬‬

‫‪2‬‬

‫‌‌‌‬

‫‌‌‬ ‫‌‌‌درس‌اول‌‌‬

‫ﻣﻮﻗﻌﻴت و حدود اربﻌﺔ ﻗارة اﻓرﻳﻘا‬

‫آسﻴا‬

‫بحر‌ﻫﻨد‬

‫اﻣرﻳکا‌جﻨﻮبﻰ‬

‫بحر‌آرام‬

‫کاﻧال‌سﻮﻳز‬ ‫آبﻨاى‌جبل‌الطارق‬ ‫بحﻴره‌سرخ‬ ‫‌آبﻨاى‌باب‌الﻤﻨدب‬ ‫افرﻳقا‬

‫بحر‌اتﻼﻧتﻴک‬

‫اروپا‬ ‫بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‬

‫اﻣرﻳکا‌شﻤالﻰ‬

‫آسترالﻴا‬

‫اﻧتارکتﻴکا‬

‫ﻣﻮقعﻴت‌قارة‌افرﻳقا‬

‫‌‌‌‌‌آﻳا‌ﻣﻰ‌تﻮاﻧﻴد‌کﻪ‌ﻧژاد‌سﻴاه‌وست‌بﻴشتر‌در‌کدام‌قارة‌جﻬان‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد؟‬ ‫بﻪ‌شکل‌باﻻ‌ﻧگاه‌کﻨﻴد‪‌.‬قارة‌افرﻳقا‌در‌جﻨﻮب‌براعظﻢ‌اروپا‌و‌غرب‌براعظﻢ‌آسﻴا‌بﻴﻦ‌بحر‌‌ﻫﻨد‪‌،‬‬ ‫اقﻴاﻧﻮس‌ اطلس‌ (اتﻼﻧتﻴک)‌ و‌ بحﻴرة‌ ﻣدﻳتراﻧﻪ‪ ‌،‬ﻣﻴان‌ ‪ ‌36‬درجﺔ‌ عرض‌البلد‌ شﻤالﻰ‪ ‌34 ‌،‬درجﺔ‌‬ ‫عرض‌البلد‌جﻨﻮبﻰ‌‪‌18‬درجﻪ‌طﻮل‌البلد‌غربﻰ‌و‌‪‌53‬درجﻪ‌طﻮل‌البلد‌شرقﻰ‌واقع‌شده‌است‌کﻪ‌در‌‬ ‫‌حدود‌ بﻴش‌از‌ﻳک‌ پﻨجﻢ‌کل‌ ﻣساحت‌جﻬان‌را‌در‌ بر‌ ﻣﻰ‌گﻴرد‪‌،‬حال‌ آن‌کﻪ‌تﻤام‌ﻣساحت‌زﻣﻴﻦ‬ ‫(خشکﻪ‌و‌آب‌ﻫاى‌روى‌زﻣﻴﻦ)‌‪‌510.100.000‬کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌تخﻤﻴﻦ‌ﻧﻤﻮده‌‌اﻧد‪‌.‬از‌اﻳﻦ‌ساحﻪ‪‌،‬حدود‌‬ ‫ﻳک‌سﻮم‌آن‪‌،‬ﻳعﻨﻰ‌‪‌148.6‬ﻣﻴلﻴﻮن‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌را‌خشکﻪ‌و‌حدود‌‪‌361.5‬ﻣﻴلﻴﻮن‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌را‌آب‌‌‬ ‫تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫﻨد‪.‬‬ ‫قارة‌افرﻳقا‌از‌لحاظ‌ﻣساحت‌بعد‌از‌آسﻴا‌و‌اﻣرﻳکا‌بﻪ‌درجﺔ‌سﻮم‌قرار‌دارد‌کﻪ‌ﻣساحت‌آن‌‪‌30‬‬ ‫ﻣﻴلﻴﻮن‌ کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌ است‪ ‌.‬ﻧفﻮس‌ براعظﻢ‌ افرﻳقا‌ در‌ سال‌ ‪ ‌2017‬ﻣﻴﻼدى‌ بﻴش‌ از‌ ‪ ‌1.25‬ﻣﻴلﻴارد‌ ﻧفر‌‬ ‫ﻣﻰ‌رسﻴد‪.‬‬ ‫‌ﻣﻮقعﻴت‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌در‌روى‌ﻧقشﻪ‌ﻧشان‌داده‌و‌حدود‌اربعﺔ‌آن‌‌را‌بﻴان‌کﻨﻴد‪.‬‬ ‫‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌از‌شﻤال‌بﻪ‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‪‌،‬از‌شرق‌بﻪ‌اقﻴاﻧﻮس‌ﻫﻨد‌و‌بحﻴرة‌سرخ‌واز‌جﻨﻮب‌بﻪ‌‬

‫‪3‬‬

‫آب‌ﻫاى‌ﻣشترک‌اقﻴاﻧﻮس‌اطلس‌(اتﻼﻧتﻴک)‌و‌بحر‌ﻫﻨد‌ﻣحدود‌است‪‌.‬بﻪ‌طرف‌غرب‌آن‌اقﻴاﻧﻮس‌‬ ‫اطلس‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌.‬حفر‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌ارتباط‌آبﻰ‌ﻣﻴان‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌و‌بحﻴرة‌سرخ‌را‌بﻪ‌وجﻮد‌‬ ‫آورده‌است‪‌.‬براعظﻢ‌افرﻳقا‌از‌چﻬار‌طرف‌‬ ‫تﻮسط‌اقﻴاﻧﻮس‌ﻫا‌و‌بحﻴره‌ﻫا‌ﻣحصﻮر‌شده‌‬ ‫و‌بﻪ‌صﻮرت‌ﻳک‌جزﻳره‌در‌آﻣده‌است‪‌.‬‬ ‫‌ اﻳﻦ‌ قاره‌ از‌ ﻧاحﻴﺔ‌ شﻤال‌غربﻰ‌ تﻮسط‌‬ ‫آبﻨاى‌ بارﻳک‌ جبل‌الطارق‌ از‌ قارة‌ اروپا‌‬ ‫جدا‌ شده‌ است‌ و‌ آبﻨاى‌ باب‌الﻤﻨدب‌ و‌‬ ‫بحﻴرة‌سرخ‌در‌شﻤال‌شرق‌آن‌را‌از‌آسﻴا‌‬ ‫جدا‌ﻣﻰ‌سازد‪.‬‬ ‫‌ﻧقشﺔ‌سفﻴد‌قارة‌افرﻳقا‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌در‌صﻨف‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌از‌روى‌ﻧقشﻪ‌حدود‌اربعﻪ‌و‌ﻣﻮقعﻴت‌‬ ‫جغرافﻴاﻳﻰ‌افرﻳقا‌را‌طﻰ‌سﻮال‌و‌جﻮاب‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮال ﻫا‬

‫‪‌-1‬حفر‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌ارتباط‌آبﻰ‌را‌ﻣﻴان‌کدام‌بحﻴره‌ﻫا‌بﻪ‌وجﻮد‌آورده‌است؟‬ ‫‪-2‬کاﻧال‌سﻮﻳز‌در‌کدام‌قسﻤت‌افرﻳقا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد؟‬ ‫‪-3‬قارة‌آسﻴا‌از‌افرﻳقا‌تﻮسط‌کدام‌آبﻨا‌جدا‌شده‌است؟‌جﻮاب‌درست‌آن‌را‌‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاى‌تان‌‬ ‫حلقﻪ‌کﻨﻴد‪.‬‬ ‫الف)‌آبﻨاى‌جبل‌الطارق‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ب)آبﻨاى‌باب‌الﻤﻨدب‬ ‫ج)‌آبﻨاى‌بﻴرﻳﻨگ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌د)‌آبﻨاى‌درداﻧﻴل‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌ﻧقشﺔ‌افرﻳقا‌را‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاى‌خﻮد‌ترسﻴﻢ‌ﻧﻤﻮده‌و‌در‌ضﻤﻦ‌بگﻮﻳﻨد‌کﻪ‌کدام‌آبﻨاﻫا‌‬ ‫افرﻳقا‌را‌از‌اروپا‌و‌آسﻴا‌جدا‌ﻣﻰ‌سازد‪.‬‬ ‫‪4‬‬

‫‌‌‬ ‫‌‌‌درس‌دوم‌‬

‫جﻐراﻓﻴاى ﻃبﻴﻌﻰ‬

‫ﻴر‬ ‫ة‌س‬ ‫رخ‬

‫کﻮه‌ﻫاى‌اطلس‬

‫بح‬

‫سطﻮح‌ﻣرتفع‌حبشﻪ‬ ‫ﻳا‌ارتباط‬ ‫((راﻳﻨﻮى)‌‬ ‫خ‬ ‫لﻴج‬

‫کﻮه‌ﻫاى‌تبستﻰ‬

‫کﻮه‌ﻫاى‌فﻮتاجالﻮن‬ ‫کﻮه‌ﻫاى‌گﻴﻨﻪ‬

‫‌ارتفاعات‬ ‫افرﻳقا‌شرقﻰ‬

‫ﻧقشﺔ‌طبﻴعﻰ‌قارة‌افرﻳقا‬

‫ﻧﻤاﻳﻰ‌از‌صحراى‌اعظﻢ‌افرﻳقا‬

‫کدام‌کﻮه‌ﻫاى‌ﻣشﻬﻮر‌در‌افرﻳقا‌وجﻮد‌دارﻧد؟‬

‫بﻪ‌شکل‌باﻻى‌صفحﻪ‌ﻧگاه‌کﻨﻴد‪‌.‬قارة‌افرﻳقا‌از‌لحاظ‌ساختار‌جغرافﻴاﻳﻰ‌داراى‌کﻨاره‌ﻫاى‌صاف‌و‌‬ ‫بدون‌برﻳده‌گﻰ‌ﻫاى‌زﻳاد‌است‌و‌از‌اﻳﻦ‌سبب‌است‌کﻪ‌در‌اﻳﻦ‌شبﻪ‌جزﻳره‌ﻫا‌و‌خلﻴج‌ﻫاى‌بزرگ‌آن‌طﻮرى‌‬ ‫کﻪ‌در‌آسﻴا‌و‌اﻣرﻳکاى‌شﻤالﻰ‌وجﻮد‌دارد‌دﻳده‌ﻧﻤﻰ‌شﻮد؛‌اﻣا‌داخل‌اﻳﻦ‌قاره‌از‌فﻼت‌ﻫاى‌وسﻴعﻰ‌تشکﻴل‌‬ ‫گردﻳده‌کﻪ‌اطراف‌آن‌‌را‌کﻮه‌ﻫاى‌بلﻨد‌بﻪ‌خصﻮص‌از‌طرف‌شرق‌ﻣحاصره‌کرده‌است؛‌ولﻰ‌روى‌ﻫﻢ‌رفتﻪ‌‬ ‫کﻮه‌ﻫا‌و‌چﻴﻦ‌‌خﻮرده‌گﻰ‌ﻫا‌در‌اﻳﻦ‌قاره‌کﻢ‌است‪.‬‬ ‫ﻛﻮه ﻫا‬

‫کﻮه‌ﻫاى‌ﻣﻬﻢ‌قارة‌افرﻳقا‌عبارت‌اﻧد‌از‪:‬کﻮه‌ﻫاى‌اطلس‌در‌شﻤال‌غرب‌افرﻳقا‌با‌ارتفاع‌بﻴش‌از‌‪‌4000‬‬ ‫ﻣتر‌با‌سلسلﻪ‌ﻫاى‌ﻣتﻮازى‌ساحلﻰ‌کﻪ‌دﻧبالﺔ‌کﻮه‌ﻫاى‌آپﻴﻨﻴﻦ‌در‌اﻳتالﻴا‌ﻣحسﻮب‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد‌و‌در‌ﻣﻴان‌بحﻴرة‌‬ ‫ﻣدﻳتراﻧﻪ‌و‌صحراى‌بزرگ‌واقع‌شده‌اﻧد‪‌.‬اﻳﻦ‌سلسلﻪ‌از‌تﻮﻧس‌شروع‌شده‌بﻪ‌استقاﻣت‌غرب‌اﻣتداد‌دارد‌و‌‬ ‫بﻪ‌ﻧام‌کﻮه‌ﻫاى‌اطلس‌ﻣرکزى‪‌،‬اطلس‌ساحلﻰ‌و‌اطلس‌کﻮچک‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮد‪.‬کﻮه‌ﻫاى‌گﻴﻨﻪ‌در‌شﻤال‌غرب‌‬

‫‪5‬‬

‫خلﻴج‌گﻴﻨﻪ‌ﻣﻮازى‌بﻪ‌ساحل‌قرار‌گرفتﻪ‌‌اﻧد‪‌.‬بلﻨدترﻳﻦ‌ارتفاعات‌اﻳﻦ‌سلسلﻪ‌کﻮى‌ﻫا‌(فﻮتاجالﻮن)‌در‌غرب‌‬ ‫است‌کﻪ‌بﻴش‌از‌‪1500‬ﻣتر‌ارتفاع‌دارد‪‌.‬ﻫﻤچﻨﻴﻦ‌در‌شرق‌افرﻳقا‪‌،‬اراضﻰ‌ﻣرتفع‌وجﻮد‌دارد‌کﻪ‌بﻪ‌ﻧام‌‬ ‫سطﻮح‌ﻣرتفع‌حبشﻪ‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌گردد؛‌ﻫﻤچﻨﻴﻦ‌در‌شرق‌جﻬﻴل‌وﻳکتﻮرﻳا‌ارتفاعات‌افرﻳقاى‌شرقﻰ‌قرار‌‬ ‫داشتﻪ‌کﻪ‌ارتفاع‌کﻴﻨﻴا‌بﻪ‌‪‌5199‬ﻣتر‌و‌کلﻴﻤاﻧجارو‌بﻪ‌‪‌5895‬ﻣتر‌ﻣﻰ‌رسد‪.‬‬ ‫‌‌‌کﻮه‌ﻫاى‌تبستﻰ‌ازکﻮه‌ﻫاى‌دﻳگر‌افرﻳقا‌است‌کﻪ‌در‌ﻧﻮاحﻰ‌صحراﻳﻰ‌واقع‌شده‪‌،‬بلﻨدترﻳﻦ‌قلﺔ‌‬ ‫آن‌ﻫاى‌بﻪ‌ﻧام‌اﻣﻰ‌قﻮسﻰ‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮد‌و‌از‌سطح‌بحر‌در‌حدود‌‪‌3500‬ﻣتر‌ارتفاع‌دارد‪‌.‬‬ ‫‌صحراي‌بزرگ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌در‌کدام‌قسﻤت‌اﻳﻦ‌قاره‌قرار‌دارد؟‬‫‌ﻧقاط‌صحراﻳﻰ‌کﻪ‌در‌شﻤال‌افرﻳقا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‌بﻪ‌ﻧام‌صحراى‌اعظﻢ‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬رﻳگستان‌ﻫاى‌‬ ‫بزرگ‌جﻬان‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‌کﻪ‌اکثر‌ﻧقاط‌آن‌قابل‌زراعت‌ﻧﻤﻰ‌باشد‪‌.‬ﻧقاط‌ساحلﻰ‌افرﻳقا‌بﻪ‌دلﻴل‌‬ ‫ﻧزدﻳکﻰ‌بﻪ‌بحر‌ساحات‌زراعتﻰ‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد؛‌ﻣث ً‬ ‫ﻼ‪‌:‬شﻤال‌ﻣصر‪‌،‬شﻤال‌لﻴبﻴا‪‌،‬شﻤال‌الجزاﻳر‌و‌‬ ‫ﻫﻤچﻨان‌سﻮاحل‌جﻨﻮب‌شرق‌آن‌ﻧقاط‌حاصلخﻴز‌زراعتﻰ‌را‌بﻪ‌وجﻮد‌آورده‌است‪‌.‬سﻮاحل‌شرقﻰ‌آن‌‬ ‫در‌اﻣتداد‌کشﻮر‌سﻮﻣالﻰ‌و‌ﻣﻮزﻣبﻴق‌ساحات‌زراعتﻰ‌ﻣﻬﻤﻰ‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌روى‌ﻣطالب‌عﻤدة‌درس‌با‌ﻫﻢ‌بحث‌و‌گفتگﻮ‌‬ ‫کﻨﻨد‌و‌ﻧتﻴجﻪ‌را‌پﻴش‌روى‌صﻨف‌ارائﻪ‌دارﻧد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮال ﻫا‬

‫‪‌-1‬بلﻨدترﻳﻦ‌ارتفاعات‌خلﻴج‌گﻴﻨﻪ‌در‌غرب‌چﻪ‌ﻧام‌دارد؟‬ ‫‪‌-2‬کﻮﻫستان‌اطلس‌در‌کجا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد؟‬ ‫‪‌-3‬در‌شرق‌قارة‌افرﻳقا‌کدام‌سطح‌ﻣرتفع‌قرار‌دارد؟‬ ‫‪-4‬کﻮه‌ﻫاي‌تبستﻲ‌در‌کجاي‌افرﻳقا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد؟‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫ﻧقشﺔ‌سفﻴد‌قارة‌افرﻳقا‌در‌درس‌اول‌را‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاي‌تان‌تکﻤﻴل‌کﻨﻴد‌و‌بﻪ‌سؤاﻻت‌زﻳر‌‬ ‫جﻮاب‌دﻫﻴد‪.‬‬ ‫‪‌-1‬سلسلﻪ‌کﻮﻫﻲ‌کﻪ‌در‌شﻤال‌غرب‌افرﻳقا‌قرار‌گرفتﻪ‌است‌چﻪ‌ﻧام‌دارد؟‬ ‫‪‌-2‬ﻧام‌قلﻪ‌ﻫاي‌بلﻨد‌افرﻳقا‌را‌بﻨﻮﻳسﻴد‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌.‬‬ ‫‪6‬‬

‫‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫‌‌ ‌‌درس‌سﻮم‌‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ درﻳاﻫا‬

‫ارتقاعات‬ ‫فﻮتاجالﻮن‬

‫ﻣد‬

‫درﻳاﻫاى‌ﻣشﻬﻮرافرﻳقا‬

‫درﻳا‌ﻫاى‌افرﻳقا‌‌در‌کدام‌حﻮزه‌ﻫا‌ﻣﻮقعﻴت‌داشتﻪ‌و‌در‌حﻴات‌اقتصادى‌و‌زراعتﻰ‌آن ‌براعظﻢ‌چﻪ‌اﻫﻤﻴت‌دارد؟‬

‫ﻧقشﺔ‌ درﻳاﻫاى‌ افرﻳقا‌ را‌ ﻧگاه‌ کﻨﻴد؛‌ چﻮن‌ خط‌ استﻮا‌ از‌ وسط‌ براعظﻢ‌ افرﻳقا‌ ﻣﻰ‌گذرد‌ بﻨابراﻳﻦ‌‬ ‫بارﻧده‌گﻰ‌‌در‌ساحﺔ‌استﻮاﻳﻰ‌آن‌خﻴلﻰ‌زﻳاد‌است‪‌.‬از‌اﻳﻦ‌جﻬت‌درﻳاﻫاى‌زﻳادى‌در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌‬ ‫جرﻳان‌دارد‌کﻪ‌ﻫﻤﻪ‌پر‌از‌آب‌و‌طﻮﻻﻧﻰ‌استﻨد‌اﻣا‌بﻨابر‌جرﻳان‌تﻨد‌و‌عﻤق‌کﻢ‌آب‪‌،‬درﻳاﻫاى‌آن‌قابل‌‬ ‫کشتﻰ‌راﻧﻰ‌ﻧﻴستﻨد‪‌‌.‬‬ ‫‌‌‌‌‌‬ ‫‌حﻮزه‌ﻫاي‌آبگﻴر‌افرﻳقا‌کدام‌ﻫا‌اﻧد؟‬ ‫حﻮزه‌ﻫاى‌آبگﻴر‌افرﻳقا‌را‌ﻣﻰ‌تﻮان‌بﻪ‌طﻮر‌ذﻳل‌دستﻪ‌بﻨدى‌کرد‪:‬‬ ‫‪‌-1‬درﻳاﻫاى‌حﻮزة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ؛‌ﻣاﻧﻨد‪‌:‬درﻳاى‌ﻧﻴل‪.‬‬ ‫‪‌-2‬درﻳاﻫاى‌حﻮزة‌اقﻴاﻧﻮس‌اطلس‌ﻣاﻧﻨد‪‌:‬درﻳاى‌کاﻧگﻮ‪‌،‬ﻧاﻳجﻴر‪‌،‬سﻨﻴگال‌و‌اُراﻧژ‪.‬‬ ‫‪‌-3‬درﻳاﻫاى‌اقﻴاﻧﻮس‌ﻫﻨد؛‌ﻣاﻧﻨد‪‌:‬زاﻣبﻴزى‪.‬‬ ‫‪‌-4‬درﻳا‌ﻫاى‌‌حﻮزة‌‌بستﻪ‌کﻪ‌در‌رﻳگستان‌ﻫاى‌صحراى‌بزرگ‌جذب‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد؛‌ﻣاﻧﻨد‪‌:‬شارى‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫‌درﻳاى ﻧﻴﻞ‬

‫از‌ﻣعروف‌ترﻳﻦ‌درﻳاﻫاى‌افرﻳقا‌است‌کﻪ‌کشﻮر‌ﻣصر‌را‌در‌قطار‌کﻬﻦ‌ترﻳﻦ‌کشﻮرﻫاى‌جﻬان‌قرار‌داده‌‬ ‫است‪‌.‬ﻫﻴرودوت‌ﻣؤرخ‌ﻳﻮﻧاﻧﻰ‌ﻣﻰ‌ﻧﻮﻳسد‪‌:‬کﻪ‌«ﻣصر‌تحفﺔ‌ﻧﻴل‌است‪‌».‬وادى‌درﻳاى‌ﻧﻴل‌ساحﺔ‌وسﻴعﻰ‌‬ ‫است‌کﻪ‌از‌جاﻧب‌شرق‌و‌غرب‌بﻪ‌واسطﺔ‌دشت‌ﻫا‌ﻣحدود‌شده‌است‪‌.‬قسﻤت‌اعظﻢ‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌در‌‬ ‫وادى‌درﻳاى‌ﻧﻴل‌و‌دلتاى‌آن‌تﻤرکز‌ﻳافتﻪ‌است‪‌.‬درﻳاى‌ﻧﻴل‌کﻪ‌‪‌6695‬کﻴلﻮﻣتر‌طﻮل‌دارد‌از‌جﻬﻴل‌‬ ‫وﻳکتﻮرﻳا‌والبرت‌سرچشﻤﻪ‌گرفتﻪ‌بﻪ‌استقاﻣت‌شﻤال‌جرﻳان‌دارد‌و‌تﻨﻬا‌در‌ساحﺔ‌قاﻫره‌و‌ساحﺔ‌اسﻮان‪‌،‬‬ ‫سرزﻣﻴﻦ‌ﻫاى‌زراعتﻰ‌را‌آبﻴارى‌ﻣﻰ‌کﻨد‪.‬‬ ‫ﻧقشﺔ‌درﻳاى‌ﻧﻴل‬

‫‪.‬‬ ‫‪8‬‬

‫ﻧﻴل‌در‌ﻣصب‌خﻮد‌در‌حصﺔ‌اسکﻨدرﻳﻪ‌در‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌دلتاﻫاى(‪‌)Deltas‬بزرگﻰ‌را‌‌ﻧﻴز‌ﻣﻰ‌سازد‪‌.‬‬ ‫خاک‌ رسﻮبﻰ‌ وادى‌ ﻧﻴل‌ در‌ زراعت‌ و‌ پاﻳﻪ‌گذارى‌ تﻤدن‌ بشرى‪ ‌،‬ﻣردم‌ آن‌ حﻮزه‌ را‌ ﻳارى‌ ﻧﻤﻮده‌‬ ‫است‪‌.‬در‌ﻣصر‌تقرﻳباً‌باران‌ﻫﻴچ‌ﻧﻤﻰ‌بارد؛‌اﻣا‌بﻪ‌خاطر‌اﻳﻦ‌کﻪ‌ﻣﻮاد‌غذاﻳﻰ‌کافﻰ‌از‌طرﻳق‌زراعت‌‬ ‫‌بﻪ‌ دست‌ آﻳد‌ بﻪ‌ آب‌ زﻳاد‌ ضرورت‌ است؛‌ پس‌ براي‌ ﻧاﻳل‌ شدن‌ بﻪ‌ اﻳﻦ‌ ﻫدف‪ ‌،‬باﻻى‌ درﻳاى‌ ﻧﻴل‌‬ ‫بﻨدﻫاﻳﻲ‌اعﻤارگردﻳده‌است؛‌چﻨان‌کﻪ‌در‌ساحﺔ‌اسﻮان‪‌،‬بﻨد‌اسﻮان‌در‌سال‌‪1971‬م‪‌.‬ساختﻪ‌شده‌کﻪ‌‬ ‫بزرگ‌ترﻳﻦ‌جﻬﻴل‌ﻣصﻨﻮعﻰ‌جﻬان‌را‌تشکﻴل‌داده‌است‪‌.‬‬ ‫ﻧقشﺔ‌سفﻴد‌درﻳاﻫاى‌افرﻳقا‌‬

‫ساحﺔ‌سﻴﻨا‬

‫اسکﻨدرﻳﻪ‬

‫بﻨداسﻮان‬

‫ﻣ‬ ‫دغا‬ ‫سکر‬

‫‪9‬‬

‫از‌آب‌بﻨد‌ﻣتذکره‌در‌آبﻴارى‌زﻣﻴﻦ‌ﻫاى‌زراعتﻰ‌استفادة‌خﻮب‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‪‌.‬عﻼوه‌بر‌آن‌جلﻮ‌‬ ‫آب‌خﻴزى‌ﻫاي‌خطرﻧاک‌گرفتﻪ‌شده‌و‌سبب‌تﻮلﻴد‌برق‌ﻧﻴز‌گردﻳده‌است؛‌ﻫﻤچﻨان‌فاﻳدة‌اقتصادى‌‬ ‫درﻳاى‌ﻧﻴل‌اﻳﻦ‌است‌کﻪ‌ﻫﻢ‌بﻨد‌باﻻى‌آن‌ساختﻪ‌شده‌و‌ﻫﻢ‌کشﻮر‌ﻣصر‌و‌سﻮدان‌ﻫر‌دو‌از‌آب‌آن‌‬ ‫براى‌آبﻴارى‌استفاده‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬ ‫ﻣعاوﻧﻴﻦ‌درﻳاى‌ﻧﻴل‌بﻪ‌ﻧام‌ﻫاي‌ﻧﻴل‌سفﻴد‌و‌ﻧﻴل‌آبﻰ‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد‪‌.‬اﻳﻦ‌درﻳا‌تا‌ﻣرکز‌کشﻮر‌سﻮدان‌بﻪ‌‬ ‫ﻧام‌ﻧﻴل‌سفﻴد‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬در‌اﻳﻨجا‌با‌ﻣعاون‌دوﻣﻰ‌خﻮد‌بﻪ‌ﻧام‌ﻧﻴل‌آبﻰ‌کﻪ‌از‌کﻮه‌ﻫاى‌حبشﻪ‌سرچشﻤﻪ‌‬ ‫‌گرفتﻪ‌است‪‌،‬ﻳکجا‌ﻣﻰ‌شﻮد‪.‬آب‌ﻧﻴل‌سفﻴد‌در‌طﻮل‌جرﻳان‌خﻮد‌بﻪ‌بخارات‌تبدﻳل‌شده‌و‌آب‌آن‌کﻢ‌‬ ‫ﻣﻰ‌شﻮد‌بﻨابرآن‌آب‌ﻧﻴل‌آبﻰ‌در‌حجﻢ‌آب‌درﻳاى‌ﻧﻴل‌رول‌عﻤده‌ﻳﻲ‌دارد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌باﻻى‌ﻣﻮضﻮعات‌زﻳر‌با‌ﻫﻢ‌بحث‌ﻧﻤﻮده‌بعداً‌‬ ‫ﻧﻤاﻳﻨدة‌ﻫر‌گروه‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌تشرﻳح‌ﻧﻤاﻳد‪.‬‬ ‫«حﻮزه‌ﻫاي‌آبگﻴر‌براعظﻢ‌افرﻳقا‪‌،‬درﻳاى‌ﻧﻴل‌و‌ﻣعاوﻧﻴﻦ‌آن‌و‌اﻫﻤﻴت‌اقتصادى‌درﻳاى‌ﻧﻴل‪‌».‬‬

‫؟‬

‫سﻮال ﻫا‬

‫‪-1‬تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌در‌کدام‌قسﻤت‌درﻳاى‌ﻧﻴل‌زﻳاد‌است؟‬ ‫‪‌-2‬کدام‌بﻨد‌بر‌روي‌درﻳاى‌ﻧﻴل‌اعﻤار‌شده‌است؟‌آن‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬ ‫‪‌-3‬درﻳاى‌ﻧﻴل‌چﻪ‌ﻣفاد‌اقتصادى‌دارد؟‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫از‌روي‌ﻧقشﺔ‌سفﻴد‌درﻳاﻫاى‌افرﻳقا‪‌،‬در‌کتابچﻪ‌ﻫاي‌خﻮد‌ﻧقشﻪ‌را‌رسﻢ‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧام‌درﻳاﻫاي‌ﻣﻬﻢ‌‬ ‫افرﻳقا‌و‌ﻣﻮقعﻴت‌آن‌ﻫا‌را‌بﻨﻮﻳسﻴد‪.‬‬ ‫‪10‬‬

‫‌‌ ‌‌‬ ‫‌‌ ‌‌‬ ‫‌‌ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌درس‌چﻬارم‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌حﻮزة ﻛاﻧﮕﻮ‬

‫چرا‌ ساحﺔ‌ حﻮزة‌ کاﻧگﻮ‌ را‌ افرﻳقاي‌ سبز‌ ﻧﻴز‌ ﻣﻰ‌گﻮﻳﻨد؟‬

‫ﻣﻨظرة‌جﻨگل‌ﻫاى‌استﻮاﻳﻰ‬

‫حﻮزة‌ بزرگ‌ دﻳگر‌ افرﻳقا‌ عبارت‌ از‌ حﻮزة‌ کاﻧگﻮ‌ است‌ کﻪ‌ جﻨگﻼت‌ بزرگ‌ استﻮاﻳﻰ‌ در‌‬ ‫آﻧجا‌بﻪ‌طﻮر‌طبﻴعﻰ‌وجﻮد‌دارد‪‌.‬گرﻣاى‌شدﻳد‌و‌باران‌ﻫاى‌فراوان‪‌،‬جﻨگل‌ﻫاى‌اﻧبﻮﻫﻰ‌را‌در‌آن‌‬ ‫‌بﻪ‌وجﻮد‌آورده‌است‌و‌ساحﺔ‌رشد‌گﻴاﻫان‌آن‌ﻫرگز‌ﻣتﻮقف‌ﻧﻤﻰ‌شﻮد‪‌.‬بﻪ‌اﻳﻦ‌قسﻤت‌افرﻳقا‪‌،‬سبز‌‬ ‫ﻣﻰ‌گﻮﻳﻨد‌و‌رشد‌درختان‌در‌آﻧجا‌در‌حدى‌است‌کﻪ‌گاﻫﻰ‌ارتفاع‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌‪‌50‬ﻣتر‌ﻣﻰ‌رسد‪.‬‬ ‫درﻳاى‌کاﻧگﻮ‌کﻪ‌از‌شرق‌بﻪ‌استقاﻣت‌غرب‌جرﻳان‌دارد‌ساحﺔ‌افرﻳقاى‌استﻮاﻳﻰ‌را‌در‌برﻣﻰ‌گﻴرد‌‬ ‫و‌از‌طرﻳق‌بستر‌بارﻳکﻰ‌بﻪ‌اقﻴاﻧﻮس‌اطلس‌ﻣﻰ‌رﻳزد‪‌.‬‬ ‫ﻧﻮاحﻰ‌ﻣرکزى‌و‌شﻤالﻰ‌آن‌از‌جﻨگل‌ﻫاى‌باراﻧﻰ‌پﻮشﻴده‌شده‌و‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌در‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌طﻮر‌‬ ‫پراگﻨده‌و‌دور‌از‌ﻫﻢ‌قرار‌دارد‌و‌ﻣردم‌ﻣحل‌بﻪ‌کشاورزى‌ﻣحدود‌و‌کﻮچک‌ﻣصروف‌اﻧد‪.‬‬ ‫درﻳاى‌کاﻧگﻮ‌از‌جﻨﻮب‌شرق‌کشﻮر‌زاﻳر‌سرچشﻤﻪ‌گرفتﻪ‌و‌بﻪ‌طﻮل‪‌4370‬کﻴلﻮﻣتر‌ابتدا‌بﻪ‌طرف‌‬ ‫شﻤال‌و‌بعد‌بﻪ‌سﻤت‌غرب‌جرﻳان‌داشتﻪ‪‌،‬با‌آب‌زﻳاد‌بﻪ‌اقﻴاﻧﻮس‌اطلس‌ﻣﻰ‌رﻳزد‪‌.‬اﻳﻦ‌درﻳا‌در‌ابتداي‌‬ ‫جرﻳان‌خﻮد‌بﻪ‌ﻧام‌لﻮاﻻبا‌(‪‌)Lualaba‬ﻳاد‌شده‌و‌با‌ﻣعاوﻧﻴﻦ‌خﻮد‌‪‌1.8‬حصﺔ‌خاک‌افرﻳقا‌را‌در‌بر‌‬ ‫گرفتﻪ‌است‪.‬‬ ‫طﻮل‌درﻳاى‌کاﻧگﻮ‌از‌درﻳاى‌ﻧﻴل‌کﻤتر‪‌،‬اﻣا‌حجﻢ‌آب‌آن‌زﻳادتر‌است‪‌.‬از‌اﻳﻦ‌کﻪ‌حﻮزة‌آبگﻴر‌آن‌‬ ‫‪11‬‬

‫در‌ﻣﻨاطق‌استﻮاﻳﻰ‌قرار‌دارد‪‌،‬در‌تﻤام‌سال‌باران‌ﻣﻰ‌بارد‌و‌از‌آب‌پر‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬در‌قسﻤت‌فﻮقاﻧﻰ‌جرﻳان‌‬ ‫خﻮد‌آبشارﻫا‌را‌ﻧﻴز‌بﻪ‌وجﻮد‌آورده‌است‪.‬‬ ‫درﻳاي‌کاﻧگﻮ‌از‌لحاظ‌طﻮل‌و‌حجﻢ‌آب‌با‌درﻳاي‌ﻧﻴل‌چﻪ‌تفاوت‌دارد؟‬‫درﻳاى ﻧاﻳجﻴر‬

‫ﻳکﻰ‌از‌پرآب‌ترﻳﻦ‌درﻳاﻫاى‌افرﻳقا‌ﻣحسﻮب‌ﻣﻰ‌گردد‪‌.‬درﻳاى‌ﻧاﻳجﻴر‌در‌جﻨﻮب‌غرب‪‌،‬باعث‌سرسبزى‌‬ ‫کشﻮرﻫاى‌گﻴﻨﻪ‌و‌ساحل‌عاج‌گردﻳده‌است‪.‬‬ ‫دلتاى‌عظﻴﻢ‌رود‌ﻧاﻳجﻴر‌بخش‌عﻤدة‌ﻧفت‌خﻴز‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‌کﻪ‌در‌ساحﺔ‌«‪»Port Harcourt‬پﻮرت‌‬ ‫ﻫارکﻮرت)‌ﻣتﻤرکز‌شده‌است‪‌.‬‬ ‫بخش‌غربﻰ‌درﻳاى‌ﻧاﻳجﻴر‌کﻪ‌بﻪ‌طﻮل‌‪‌4000‬کﻴلﻮﻣتر‌از‌ارتفاعات‌سﻴرالﻴﻮن‌سرچشﻤﻪ‌گرفتﺔ‌بعد‌از‌عبﻮر‌از‌‬ ‫کشﻮر‌ﻣالﻰ‌وارد‌کشﻮر‌ﻧاﻳجﻴرﻳا‌شده‌و‌در‌خلﻴج‌گﻴﻨﻪ‌بﻪ‌اقﻴاﻧﻮس‌اطلس‌ﻣﻰ‌رﻳزد‪.‬‬ ‫درﻳاى زاﻣبزى‬

‫درﻳاى‌زاﻣبزى‌کﻪ‌بﻴش‌از‌‪‌2500‬کﻴلﻮﻣتر‌طﻮل‌دارد‌از‌شﻤال‌غرب‌زاﻣبﻴا‌سرچشﻤﻪ‌گرفتﻪ‪‌،‬بﻪ‌طرف‌‬ ‫جﻨﻮب‌جرﻳان‌ﻣﻲ‌ﻳابد‪.‬‬ ‫قسﻤت‌اعظﻢ‌اﻳﻦ‌حﻮزه‌را‌فﻼت‌ﻣرتفعﻰ‌کﻪ‌‌بﻴشتر‌پﻮشﻴده‌از‌علفزار‌است‌فرا‌گرفتﻪ‌است‪‌.‬اﻳﻦ‌درﻳا‌‬ ‫از‌شﻤال‌بﻪ‌جﻨﻮب‌جرﻳان‌دارد‌و‌باﻵخره‌بﻪ‌اقﻴاﻧﻮس‌ﻫﻨد‌ﻣﻰ‌رﻳزد‪‌.‬‬ ‫درﻳاى‌زاﻣبزى‌در‌خط‌السﻴر‌خﻮد‌آبشارﻫاﻳﻰ‌را‌بﻪ‌وجﻮد‌آورده‌است‌کﻪ‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌آن‌ﻫا‌را‌آبشار‌‬ ‫وﻳکتﻮرﻳا‌گﻮﻳﻨد‪‌.‬‬ ‫درﻳاى سﻨﻴﮕال‬

‫اﻳﻦ‌درﻳا‌در‌کشﻮر‌سﻨﻴگال‌در‌افرﻳقاى‌غربﻰ‌و‌در‌شرق‌اقﻴاﻧﻮس‌اطلس‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‌و‌بﻪ‌اقﻴاﻧﻮس‌‬ ‫اطلس‌ﻣﻰ‌رﻳزد‪.‬‬ ‫‌درﻳاى‌سﻨﻴگال‌‪1200‬کﻴلﻮﻣتر‌طﻮل‌دارد‪‌.‬‬ ‫درة‌سﻨﻴگال‌ﻧﻴز‌از‌ﻣراکز‌عﻤدة‌‌ﻣسکﻮﻧﻰ‌ﻣﻲ‌باشد‪‌.‬‬ ‫ﻣﻮجﻮدﻳت‌درﻳا‌ﻫا‌در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌سبب‌رطﻮبت‪‌،‬سرسبزى‪‌،‬شادابﻰ‌و‌حاصل‌خﻴزى‌زﻣﻴﻦ‌ﻫاى‌‬ ‫زراعتﻰ‌گردﻳده‌است‪‌.‬‬ ‫ﻫﻤچﻨان‌وجﻮد‌اﻳﻦ‌درﻳاﻫا‌باعث‌جذب‌و‌جا‌دادن‌تعداد‌زﻳادي‌از‌ﻧفﻮس‌در‌اطراف‌خﻮد‌گردﻳده‌‬ ‫کﻪ‌اﻳﻦ‌ﻧﻴز‌سبب‌پﻴداﻳش‌تﻤدن‌ﻫاي‌باشکﻮه‌و‌کﻬﻦ‌در‌طﻮل‌تارﻳخ‌شده‌است‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫‌‌‬ ‫‌‌درس‌چﻬارم‬

‫‌ درﻳاﻫاى‌ افرﻳقا‌ در‌ فصل‌ بﻬار‌ طغﻴاﻧﻰ‌ ﻣﻲ‌شﻮﻧد؛‌ اﻣا‌ خﻮشبختاﻧﻪ‌ اکﻨﻮن‌ ﻣسﻴر‌ سﻴﻼبﻰ‌ آن‌ﻫا‌ تا‌‬ ‫حدودى‌تحت‌کﻨترول‌در‌آﻣده‌است‪.‬‬

‫درﻳاى‌سﻨﻴگال‌‬

‫‪13‬‬

‫پل‌باﻻى‌درﻳاى‌زاﻣبزى‌ﻣﻴان‌کشﻮرﻫاى‌زاﻣبﻴا‌و‌زﻣبابﻮى‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫‌شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد؛‌سپس‌ﻫر‌گروه‌راجع‌بﻪ‌اﻳﻦ‌کﻪ‌چرا‌درﻳا‌ﻫاى‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌‬ ‫در‌طﻮل‌سال‌پر‌از‌آب‌و‌سﻴﻼبﻰ‌ﻣﻰ‌باشﻨد‌بحث‌ﻧﻤﻮده‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌‬ ‫ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮال ﻫا‬

‫‪‌-1‬تاثﻴرات‌درﻳاﻫاي‌افرﻳقا‌را‌بر‌آب‌و‌ﻫﻮا‌و‌اقتصاد‌اﻳﻦ‌قاره‌تﻮضﻴح‌دﻫﻴد‪‌.‬‬ ‫‪‌-2‬اﻫﻤﻴت‌درﻳاى‌کاﻧگﻮ‌را‌در‌چﻪ‌ﻣﻰ‌بﻴﻨﻴد؟‬ ‫‪‌-3‬درﻳاى‌سﻨﻴگال‌از‌چﻪ‌اﻫﻤﻴت‌عﻤده‌ﻳﻰ‌برخﻮردار‌است؟‬ ‫‪‌-5‬درﻳاي‌ﻧاﻳجﻴر‌چﻪ‌اﻫﻤﻴت‌اقتصادى‌دارد؟‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫ﻣعلﻮﻣات‌تان‌را‌در‌بارة‌درﻳاﻫاي‌افرﻳقا‌بﻪ‌طﻮر‌ﻣختصر‌ﻧﻮشتﻪ‌و‌در‌صﻨف‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬ ‫‪14‬‬

‫‌‌‬ ‫‌‌‌درس‌پﻨجﻢ‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫جﻬﻴﻞﻫا‬ ‫ﻮمخلﻴج‌بﻤبﻪ‬

‫سل‬ ‫ج‌‬

‫خلﻴ‬

‫ب‬ ‫حﻴره‬

‫خلﻴج عدن‬

‫خلﻴج فابس‬

‫خلﻴج سدرا‬

‫س‬ ‫رخ‬

‫خط سرطان‬

‫مدﻳترانﻪ‬

‫خلﻴج‌فﻮل‬

‫خط استﻮا‬

‫خلﻴج ‪－‬ﻴنﻪ‬ ‫بحر اتﻼنتﻴک‬

‫خط جدي‬

‫خلﻴج‌والﻮﻳس‬

‫خلﻴج‌ل‬

‫خلﻴج انتﻮن ژبل‬

‫ﻮدرﻳتس‬

‫خلﻴج‌‬ ‫سﻨت‌اگﻮ‬

‫ستﻴﻦ‬

‫‌راجع‌بﻪ‌جﻬﻴل‌چﻪ‌ﻣﻰ‌داﻧﻴد‌و‌از‌جﻬﻴل‌چﻪ‌استفاده‌ﻣﻰ‌شﻮد؟‬

‫خلﻴج سنت ﻫلنا‬

‫ﻣﻨظرﻳﻰ‌‌از‌‌ﻳک‌جﻬﻴل‌افرﻳقاﻳﻰ‬

‫در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌جﻬﻴل‌ﻫاى‌خُ رد‌و‌بزرگ‌زﻳادي‌وجﻮد‌دارد‪‌،‬کﻪ‌بزرگ‌ترﻳﻦ‌آن‌ﻫا‌عبارت‌از‌جﻬﻴل‌‬ ‫وﻳکتﻮرﻳا‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌حد‌فاصل‌را‌ﻣﻴان‌کشﻮرﻫاى‌تاﻧزاﻧﻴا‌و‌ﻳﻮگﻨدا‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‌و‌کﻮچک‌ترﻳﻦ‌‬ ‫آن‌ﻫا‌جﻬﻴل‌ﻧگاﻣﻰ‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌در‌کشﻮر‌بﻮتسﻮاﻧا‌قرار‌دارد‪.‬‬ ‫‌از‌آب‌جﻬﻴل‌ﻫا‌براى‌ﻧﻮشﻴدن‌و‌غذاى‌حﻴﻮاﻧات‌استفاده‌ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬بعضﻰ‌از‌جﻬﻴل‌ﻫا‌ﻧﻤک‌ساز‌است‌و‌‬ ‫وقتﻰ‌کﻪ‌آب‌جﻬﻴل‌تبخﻴر‌شد‌ﻧﻤک‌آن‌تﻪ‌ﻧشﻴﻦ‌ﻣﻰ‌شﻮد؛‌ﻫﻤچﻨان‌زﻣاﻧﻰ‌کﻪ‌پرﻧده‌گان‌از‌ﻳک‌ﻣﻨطقﻪ‌‬ ‫بﻪ‌ﻣﻨطقﺔ‌دﻳگر‌ﻣﻬاجرت‌ﻣﻰ‌کﻨد‪‌،‬در‌ﻣسﻴر‌راه‌‌از‌ﻫﻤﻴﻦ‌جﻬﻴل‌ﻫا‌و‌آب‌آن‌استفاده‌ﻣﻰ‌کﻨد‪‌‌.‬تﻮسط‌‬ ‫واترپﻤپ‌ﻫاى‌بزرگ‌از‌آب‌جﻬﻴل‌ﻫا‌در‌سرسبزى‌ﻣﻨاطق‌ساحل‌آن‌ﻫا‌استفاده‌بﻪ‌عﻤل‌ﻣﻰ‌آﻳد‪‌.‬اﻳﻦ‌‬ ‫جﻬﻴل‌ﻫا‌در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌باعث‌بﻪ‌وجﻮد‌آﻣدن‌رطﻮبت‌ﻣحلﻰ‌ﻣﻨطقﻪ‌ﻧﻴز‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد‌کﻪ‌آن‌ﻣﻨطقﻪ‌را‌‬ ‫تاحدى‌از‌حالت‌خشکﻰ‪‌،‬ﻧجات‌ﻣﻰ‌دﻫﻨد‪‌.‬اﻳﻦ‌جﻬﻴل‌ﻫا‌اکثراً‌در‌جﻨﻮب‌شرق‌افرﻳقا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد‌کﻪ‌‬ ‫ساحﺔ‌تکتﻮﻧﻴکﻰ‌اﻳﻦ‌براعظﻢ‌را‌واﻧﻤﻮد‌ﻣﻰ‌سازﻧد‪.‬‬ ‫ﻫﻤان‌طﻮرى‌کﻪ‌گفتﻪ‌شد‌ﻣﻬﻤرﻳﻦ‌جﻬﻴل‌ﻫاى‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌عبارت‌از‌جﻬﻴل‌وﻳکتﻮرﻳا‌(‪‌)Victoria‬‬ ‫ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌اﻳﻦ‌جﻬﻴل‌حد‌فاصل‌بﻴﻦ‌کشﻮر‌تاﻧزاﻧﻴا‌و‌ﻳﻮ‌گﻨدا‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‌و‌شﻬرﻫاى‌بزرگ‌ﻧﻴز‌‬ ‫‪15‬‬

‫در‌طراف‌ﻫﻤﻴﻦ‌جﻬﻴل‌ساختﻪ‌شده‌اﻧد‪‌.‬‬ ‫در‌ﻧقشﺔ‌طبﻴعﻰ‌‌ﻣﻲ‌بﻴﻨﻴد‌کﻪ‌جﻬﻴل‌ﻧﻴاسا‌‪‌‌Nayasa‬و‌ﻣاﻻوى‌در‌شﻤال‌کشﻮر‌ﻣﻮزﻣبﻴق‌و‌در‌شرق‌‬ ‫کشﻮر‌ﻣاﻻوي‪‌،‬جﻬﻴل‌تاﻧگاﻧﻴکا‪‌،‬در‌غرب‌کشﻮر‌تاﻧزاﻧﻴا‪‌،‬جﻬﻴل‌البرت‌(‪ ‌)Albert‬در‌غرب‌کشﻮر‌‬ ‫ﻳﻮگﻨدا‪‌،‬جﻬﻴل‌رودولف(‪‌)Rudolf‬در‌شﻤال‌غرب‌کﻴﻨﻴا‪‌،‬جﻬﻴل‌چاد‌(‪ ‌)Chad‬در‌کشﻮر‌چاد‪‌،‬جﻬﻴل‌‬ ‫تاﻧا(‪‌)Tana‬در‌اﻳتﻮپﻴا‌و‌جﻬﻴل‌ﻧگاﻣﻰ(‪‌)Ngami‬در‌کشﻮر‌بﻮتسﻮاﻧا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌راجع‌بﻪ‌اﻫﻤﻴت‌اقتصادى‌جﻬﻴل‌ﻫا‌بحث‌ﻧﻤﻮده‪‌،‬‬ ‫ﻧتﻴجﺔ‌ﻣباحثﺔ‌خﻮد‌را‌بﻪ‌ساﻳر‌ﻫﻢ‌صﻨفان‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮال ﻫا‬

‫‪‌-1‬بزرگترﻳﻦ‌و‌کﻮچکترﻳﻦ‌جﻬﻴل‌ﻫاى‌افرﻳقا‌را‌ﻧام‌بگﻴرﻳد‪.‬‬ ‫‪‌-2‬ﻣﻮجﻮدﻳت‌جﻬﻴل‌ﻫا‌در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌چﻪ‌فاﻳده‌دارد؟‬ ‫‪‌-3‬جﻬﻴل‌ﻧگاﻣﻰ‌در‌کدام‌کشﻮر‌‌ﻣﻮقعﻴت‌‌دارد؟‌جﻮاب‌درست‌آن‌را‌‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاى‌‌تان‌‬ ‫وصل‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬ ‫اﻳتﻮپﻴا‬

‫‌‬

‫‌‬

‫‌‬

‫‌‬

‫‌‬

‫‌‬

‫‌‬ ‫‌‬

‫‌‬ ‫‌‬

‫‌‬ ‫‌‬

‫‌‬ ‫‌‬

‫‌‬ ‫‌‬

‫‌‬ ‫‌‬

‫‌‬ ‫جﻬﻴﻞ ﻧﮕاﻣﻰ‬

‫‌‬ ‫‌‬

‫‌‬

‫‌ سﻮﻣاﻟﻰ‬

‫‌‬

‫‌‬

‫بﻮتسﻮاﻧا‬ ‫ساحﻞ ﻋاج‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌ﻧقشﺔ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌رسﻢ‌ﻧﻤاﻳﻨد‌و‌تﻤام‌جﻬﻴل‌ﻫا‌را‌روى‌آن‌ﻧشان‌داده‌‪‌‌ ،‬رﻧگ‌آﻣﻴزى‌‬ ‫ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬ ‫‪16‬‬

‫‌‬

‫‌‌‌‌‌‌‌‌درس‌ششﻢ‬

‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫بحﻴرهﻫا‬

‫تصﻮﻳرى‌از‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌‬

‫راجع‌بﻪ‌بحﻴره‌ﻫاى‌افرﻳقا‌چﻪ‌ﻣﻰ‌داﻧﻴد‌و‌ﻣردم‌افرﻳقا‌‌از‌بحﻴره‌چﻪ‌استفاده‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد؟‬ ‫براعظﻢ‌افرﻳقا‌ﻧظر‌بﻪ‌ساختﻤان‌اراضﻰ‌و‌سﻮاحلﻲ‌کﻪ‌دارد‪‌،‬داراى‌بحﻴره‌ﻫاى‌زﻳاد‌ﻧﻤﻰ‌باشد‪‌.‬اﻳﻦ‌‬ ‫براعظﻢ‌داراى‌دو‌بحﻴرة‌ﻣﻬﻢ‌است‌کﻪ‌از‌آن‌ﻫا‌براى‌عبﻮر‌و‌ﻣرور‌کشتﻰ‌ﻫاى‌تجارتﻰ‌استفاده‌بﻪ‌عﻤل‌‬ ‫ﻣﻰ‌آﻳد‪‌،‬ﻫﻤچﻨان‌ازﻣﻮقعﻴت‌بحﻴره‌ﻫا‌پرﻧده‌گان‌ﻣﻬاجرى‌کﻪ‌در‌فصل‌ﻫاى‌ﻣختلف‌سال‌از‌ﻳک‌جا‌‬ ‫بﻪ‌جاى‌دﻳگر‌ﻣﻬاجرت‌ﻣﻰ‌کﻨد‌بﻪ‌حﻴث‌ﻣﻨطقﺔ‌ﻣشخص‌استفاده‌بﻪ‌عﻤل‌ﻣﻰ‌آورﻧد‌و‌عﻼوه‌بر‌آن‌‬ ‫ازحﻴﻮاﻧاتﻰ‌کﻪ‌بر‌روى‌آب‌قرار‌دارﻧد‌تغذﻳﻪ‌ﻣﻰ‌کﻨد‪‌.‬ﻣردﻣاﻧﻲ‌کﻪ‌در‌سﻮاحل‌بحﻴره‌ﻫا‌زﻧده‌گﻰ‌دارﻧد‌‬ ‫باﻣاﻫﻰ‌گﻴرى‌ﻣعﻴشت‌خﻮد‌را‌تأﻣﻴﻦ‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬ ‫‪ -1‬بحﻴرة ﻣدﻳتراﻧﻪ‬ ‫در‌ شﻤال‌ براعظﻢ‌ افرﻳقا‌ بحﻴرة‌ ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ ﻣﻮقعﻴت‌ دارد‌ کﻪ‌ بزرگ‌ترﻳﻦ‌ بحﻴرة‌ جﻬان‌ ﻣﻰ‌باشد‪ ‌.‬ﻣساحت‌ آن‌‬ ‫‪‌2.966.000‬کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌و‌عﻤﻴق‌ترﻳﻦ‌ﻧقطﺔ‌آن‌‪‌4330‬ﻣتر‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬‬

‫اﻳﻦ‌بحﻴره‌از‌طرف‌جﻨﻮب‌شرق‌تﻮسط‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌بﻪ‌بحﻴرة‌احﻤر‌(سرخ)‌وصل‌گردﻳده‌است‌و‌‬ ‫از‌طرف‌غرب‌تﻮسط‌آبﻨاى‌جبل‌الطارق‌بﻪ‌بحر‌اطلس‌(اتﻼﻧتﻴک)‌پﻴﻮست‌بﻮده‌و‌راه‌بزرگ‌تجارتﻰ‌‬ ‫را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‪‌.‬کشﻮرﻫاﻳﻰ‌کﻪ‌در‌اطراف‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد‪‌،‬داراى‌اقلﻴﻢ‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻰ‌‬ ‫و‌ﻫﻮاى‌گﻮارا‌ﻣﻰ‌باشﻨد‪.‬‬ ‫‪17‬‬

‫‪ -2‬بحﻴرة احﻤر(سرخ)‬ ‫بحﻴرة‌ احﻤر‌ (سرخ)‌ در‌ شﻤال‌شرق‌ افرﻳقا‌ ﻣﻮقعﻴت‌ دارد‌ کﻪ‌ از‌ قسﻤت‌ شﻤال‌ تﻮسط‌ کاﻧال‌ سﻮﻳز‌ بﻪ‌ بحﻴرة‌‬ ‫ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻣتصل‌است‌و‌از‌قسﻤت‌جﻨﻮب‌شرق‌تﻮسط‌آبﻨاى‌باب‌الﻤﻨدب‌بﻪ‌خلﻴج‌عدن‌پﻴﻮست‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬ﻣساحت‌‬ ‫اﻳﻦ‌بحﻴره‌‪‌438.000‬کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌است‪‌.‬اﻳﻦ‌بحﻴره‌آب‌بسﻴار‌شﻮر‌‌دارد‌کﻪ‌قابل‌ﻧﻮشﻴدن‌ﻧﻤﻰ‌باشد؛‌ﻫﻤچﻨان‌شدت‌‬ ‫تبخﻴر‌در‌آﻧجا‌بﻪ‌حد‌اعظﻤﻰ‌ﻣﻰ‌باشد؛‌زﻳرا‌در‌دو‌سﻤت‌تﻮسط‌صحراﻫاى‌بزرگ‌ﻣحاط‌است‪.‬‬

‫تصﻮﻳرى‌از‌بحﻴرة‌احﻤر(سرخ)‬

‫‪18‬‬

‫‌‌‌‌‌‌‌‌درس‌ششﻢ‬

‫ﻣﻌﻠﻮﻣات اضاﻓﻲ‬ ‫ﻛاﻧال سﻮﻳز‪ :‬فردﻳﻨاﻧد‌دولﻴسپس‌ﻣﻬﻨدس‌فراﻧسﻮى‌کﻨدن‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌را‌طرح‌ﻧﻤﻮد‪‌.‬کار‌احداث‌اﻳﻦ‌کاﻧال‌در‌‬ ‫سال‌‪1856‬م‪‌.‬شروع‌و‌در‌سال‌‪1869‬م‪‌.‬پاﻳان‌ﻳافت‌و‌در‌ﻣاه‌ﻧﻮاﻣبر‌‪1869‬م‌افتتاح‌گردﻳد‪‌.‬اﻣتﻴاز‌‪‌99‬سالﺔ‌آن‌بﻪ‌ﻳک‌‬ ‫شرکت‌بﻴﻦ‌الﻤللﻰ‌کﻪ‌در‌آن‌فراﻧسﻪ‪‌،‬اﻧگلستان‌و‌بعضﻰ‌از‌ﻣﻤالک‌دﻳگر‌اروپاﻳﻰ‌سﻬﻴﻢ‌بﻮدﻧد‌داده‌شد‌کﻪ‌ﻣرکز‌‬ ‫آن‌در‌پارﻳس‌بﻮد‪‌.‬طﻮل‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌از‌پﻮرت‌سعﻴد‌در‌کﻨار‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌تا‌سﻮﻳز‪‌،‬ﻳعﻨﻰ‌کﻨار‌بحﻴرة‌سرخ‌‪‌161‬‬ ‫کﻴلﻮﻣتر‪‌،‬عرض‌قابل‌استفادة‌آن‌‪‌60‬ﻣتر‌و‌عﻤق‌آن‌‪‌12‬ﻣتر‌است‪.‬‬

‫از‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌کشتﻰ‌ﻫاﻳﻲ‌تا‌بﻪ‌ظرفﻴت‌‪‌60‬ﻫزار‌تﻦ‌شب‌و‌روز‌عبﻮر‌کرده‌ﻣﻰ‌تﻮاﻧد‪‌80‌.‬فﻴصد‌‬ ‫‌تبادلﺔ‌اﻣﻮال‌و‌کاﻻ‌ﻫاى‌تجارتﻰ‌بﻴﻦ‌آسﻴا‌و‌اروپا‌ازکاﻧال‌سﻮﻳز‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‌کﻪ‌‪15‬فﻴصد‌تجارت‬ ‫‌بﻴﻦ‌الﻤللﻰ‌جﻬان‌را‌احتﻮا‌ﻣﻰ‌کﻨد‪‌.‬کاﻧال‌سﻮﻳز‌در‌کشﻮر‌ﻣصر‌حفر‌گردﻳده‌است‪‌.‬و‌در‌سال‌‪1956‬م‪‌.‬‬ ‫از‌طرف‌دولت‌ﻣصر‌ﻣلﻰ‌اعﻼن‌شد‪.‬‬

‫ﻧﻤاﻳﻰ‌از‌کاﻧال‌سﻮﻳز‬

‫‪19‬‬

‫ﻧﻤاﻳﻰ‌دﻳگر‌‌از‌کاﻧال‌سﻮﻳز‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌راجع‌بﻪ‌اﻫﻤﻴت‌اقتصادى‌بحﻴره‌ﻫا‌ﻣباحثﻪ‌ﻧﻤﻮده‌‬ ‫و‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮال ﻫا‬

‫‪‌-1‬بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌در‌کدام‌قسﻤت‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد؟‬ ‫‪‌-2‬بحﻴرة‌سرخ‌(احﻤر)‌در‌شﻤال‌تﻮسط‌کدام‌کاﻧال‌بﻪ‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌وصل‌شده‌است؟‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌ﻧقشﺔ‌افرﻳقا‌را‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاى‌خﻮد‌رسﻢ‌ﻧﻤﻮده‌و‌بحﻴره‌ﻫا‌را‌روى‌آن‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪.‬‬ ‫‪20‬‬

‫‌‌‌‌‌‬

‫‌‌‌درس‌ﻫفتﻢ‬

‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫خﻠﻴجﻫا‬ ‫خلﻴ‬

‫ج‌تﻮﻧس‬

‫ﻮمخلﻴج‌بﻤبﻪ‬

‫سل‬ ‫ج‌‬

‫خلﻴ‬

‫راﻧﻪ‬

‫ﻣدﻳت‬ ‫ﻴرة‌‬

‫بح‬

‫ﻴر‬ ‫ة‌س‬

‫رخ‬

‫بح‬

‫خلﻴج‌فﻮل‬

‫خلﻴج‌والﻮﻳس‬

‫خلﻴج‌ل‬

‫ﻮدرﻳتس‬

‫خ‬

‫لﻴج‌سﻨت‬

‫‌اگﻮستﻴﻦ‬

‫‌کدام‌خلﻴج‌ﻫا‌در‌اطراف‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌وجﻮد‌دارد؟‬

‫ﻧقشﺔ‌خلﻴج‌ﻫاى‌افرﻳقا‬

‫‌در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌بﻪ‌سبب‌عدم‌وجﻮد‌برﻳده‌گﻰ‌ﻫاى‌زﻳاد‪‌،‬تعداد‌خلﻴج‌ﻫا‌زﻳاد‌ﻧﻴست‪‌.‬ﻣﻬﻤرﻳﻦ‌‬ ‫خلﻴج‌ﻫاى‌افرﻳقا‌عبارت‌اﻧد‌از‪:‬‬ ‫‌خلﻴج‌عدن‌(‪‌)‌Aden‬در‌شﻤال‌شرق‌افرﻳقا‌کﻪ‌جزء‌خلﻴج‌ﻫاى‌آسﻴا‌ﻧﻴز‌ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬ ‫‌خلﻴج‌فﻮل‌‌(‪‌)‌Foul‬در‌شﻤال‌شرق‌افرﻳقا‌کﻪ‌در‌بحﻴرة‌سرخ‌(احﻤر)‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬ ‫‌خلﻴج‌سﻮﻳز(‌‪‌)‌Suez‬کﻪ‌در‌جﻨﻮب‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌.‬‬ ‫‌‌‌‌چرا‌در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌خلﻴج‌ﻫاي‌زﻳاد‌وجﻮد‌ﻧدارد؟‬ ‫خلﻴج‌ﻫاى‌شﻤال‌افرﻳقا‌عبارت‌اﻧد‌از‪:‬‬ ‫خلﻴج‌سلﻮم‌(‪‌،)Salum‬خلﻴج‌بﻤبﻪ‌(‪‌،)Bamba‬خلﻴج‌سدرا‌‌(‪‌،) ‌Sidra‬خلﻴج‌قابس(‪‌)Qabis‬و‌خلﻴج‌‬ ‫تﻮﻧس‌(‪)Tunis‬کﻪ‌در‌شﻤال‌افرﻳقا‌در‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد‪.‬‬ ‫خلﻴج‌ﻫاﻳﻲ‌کﻪ‌در‌جﻨﻮب‌غرب‌افرﻳقا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد‌عبارت‌اﻧد‌از‪:‬‬ ‫خلﻴج‌گﻴﻨﻪ‌(‌‪‌،)‌Guinea‬خلﻴج‌والﻮﻳس‌(‌‪‌،)‌Walvis‬خلﻴج‌لﻮدرﻳتس‌(‌‪‌)‌Luderits‬و‌خﻴلج‌سﻨت‌ﻫلﻨا‌‬ ‫‌‬ ‫(‪‌)‌Saint Helena‬کﻪ‌از‌جﻤلﻪ‪‌،‬خلﻴج‌گﻴﻨﻪ‌بزرگ‌ترﻳﻦ‌خلﻴج‌قارة‌افرﻳقا‌است‌و‌کﻮچک‌ترﻳﻦ‌خلﻴج‌‬ ‫براعظﻢ‌افرﻳقا‌عبارت‌از‌خلﻴج‌سﻮﻳز‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌در‌جﻨﻮب‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌.‬‬ ‫خلﻴج‌ﻫاﻳﻲ‌کﻪ‌در‌اطراف‌جزﻳرة‌ﻣدغاسکر‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد‌عبارت‌اﻧد‌از‪‌‌‌‌‌‌:‬‬ ‫‪21‬‬

‫خلﻴج‌سﻨت‌اگﻮستﻴﻦ‌در‌جﻨﻮب‌غرب‌جزﻳرة‌ﻣدغاسکر‌و‌خلﻴج‌آﻧتﻮن‌ژﻳل‌(‪‌)Anton gil‬در‌‬ ‫‌‬ ‫شﻤال‌شرق‌جزﻳرة‌ﻣدغاسکر‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫؟‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌از‌روى‌ﻧقشﻪ‪‌،‬خلﻴج‌ﻫا‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪.‬‬ ‫سﻮال ﻫا‬

‫‪‌-1‬خلﻴج‌ﻫاى‌شﻤال‌شرقﻰ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌در‌روى‌ﻧقشﻪ‌ﻧشان‌دﻫﻴد‪.‬‬ ‫‪‌-2‬خلﻴج‌سﻮﻳز‌در‌کدام‌قسﻤت‌قارة‌افرﻳقا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد؟‬ ‫‪‌-3‬خلﻴج‌ﻫاى‌جﻨﻮب‌غرب‌افرﻳقا‌را‌ﻧام‌گرفتﻪ‌و‌در‌روى‌ﻧقشﻪ‌ﻧشان‌دﻫﻴد‪.‬‬ ‫‪‌-4‬بزرگ‌ترﻳﻦ‌و‌کﻮچک‌ترﻳﻦ‌خلﻴج‌ﻫاى‌قارة‌افرﻳقا‌را‌ﻧام‌بگﻴرﻳد‪.‬‬ ‫‪‌-5‬خلﻴج‌سﻨت‌اگﻮستﻴﻦ‌و‌خلﻴج‌آﻧتﻮن‌ژﻳل‌را‌در‌روى‌ﻧقشﻪ‌ﻧشان‌دﻫﻴد‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاى‌خﻮد‌ﻧقشﺔ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌رسﻢ‌کرده‌و‌ﻧام‌خلﻴج‌ﻫا‌را‌روى‌ﻧقشﻪ‌‬ ‫بﻨﻮﻳسﻨد‪‌.‬‬ ‫‪22‬‬

‫‌‌‌‌‌‬ ‫‌‌‌‌‌‌درس‌ﻫشتﻢ‬

‫اﻗﻠﻴﻢ‬

‫ارتقاعات‌اﻳتﻮپﻰ‬ ‫ﻳا‌سطﻮح‌ﻣرتفع‌‬ ‫حبشﻪ‌‬

‫کﻮه‌ﻫاى‌دراکﻨزبرگ‬

‫کﻤتر‌از‌‪‌25‬ساﻧتﻰ‌ﻣتر‬

‫ﻧقشﺔ‌بارﻧده‌گﻰ‌قارة‌افرﻳقا‬

‫چرا‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌داراى‌اقلﻴﻢ‌ﻣتفاوت‌ﻣﻰ‌باشد؟‬ ‫براعظﻢ‌افرﻳقا‌ﻧظر‌بﻪ‌ﻣﻮقعﻴتﻰ‌کﻪ‌در‌کرة‌زﻣﻴﻦ‌اتخاذ‌کرده‌است‌گرم‌ترﻳﻦ‌قارة‌جﻬان‌بﻪ‌شﻤار‌‬ ‫ﻣﻰ‌رود‪‌.‬اگر‌بﻪ‌ﻧقشﻪ‌دقت‌ﻧﻤاﻳﻴﻢ‪‌،‬دﻳده‌ﻣﻰ‌شﻮد‌کﻪ‌ﻳک‌حصﺔ‌آن‌در‌ﻣحﻴط‌استﻮاﻳﻰ‌قرار‌داشتﻪ‌و‌‬ ‫اقلﻴﻢ‌اﻳﻦ‌ﻣﻨاطق‌گرم‪‌،‬سﻮزان‌و‌ﻧسبتاً‌ﻣرطﻮب‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬شﻤال‌و‌جﻨﻮب‌خشکﺔ‌افرﻳقا‌در‌ﻣﻨطقﺔ‌تحت‌‬ ‫استﻮاﻳﻰ‌گسترش‌ﻳافتﻪ‪‌،‬اقلﻴﻢ‌آن‌بﻪ‌طﻮر‌ﻧسبﻰ‌ﻣعتدل‌و‌رطﻮبت‌آن‌بسﻴار‌ﻧاچﻴز‌است؛‌زﻳرا‌کﻮه‌ﻫاى‌‬ ‫اطلس‌در‌شﻤال‌غرب‌و‌سطﻮح‌ﻣرتفع‌حبشﻪ‌در‌شرق‌و‌ﻫﻢ‌کﻮه‌ﻫاى‌دراکﻨزبرگ‌در‌جﻨﻮب‌ﻣاﻧع‌‬ ‫ورود‌ﻫﻮاى‌ﻣرطﻮب‌بحرى‌بﻪ‌داخل‌خشکﻪ‌ﻣﻰ‌گردﻧد‪.‬‬ ‫‪23‬‬

‫قسﻤت‌ شرقﻰ‌ افرﻳقا‌ در‌ ﻣﻨطقﺔ‌ بادﻫاى‌ غﻴر‌ ﻣﻨظﻢ‌ ﻣﻮﻧسﻮﻧﻰ‌ اقﻴاﻧﻮس‌ ﻫﻨد‌ ﻣﻮقعﻴت‌ دارد؛‌ در‌‬ ‫‌حالﻰ‌ کﻪ‌ باقﻰ‌ حصص‌ آن‌ از‌ وزش‌ ﻣﻨظﻢ‌ بادﻫاى‌ تجارتﻰ‌ بر‌ خﻮردار‌ ﻣﻰ‌باشﻨد‪ ‌.‬در‌ صحراﻫا‌ و‌‬ ‫دشت‌ﻫاى‌سﻮزان‌افرﻳقا‌طﻮفان‌ﻫاى‌گرم‌و‌خشکﻰ‌ﻣﻰ‌وزﻧد‌کﻪ‌بﻪ‌ﻧام‌خﻤسﻴﻦ‌ﻣعروف‌اﻧد‪‌.‬اقلﻴﻢ‌‬ ‫ﻣﻨاطق‌استﻮاﻳﻰ‌گرم‌و‌ﻣرطﻮب‌بﻮده‪‌،‬اوسط‌حرارت‌ساﻻﻧﺔ‌آن‌ﻫا‌در‌حدود‌‪‌30‬درجﺔ‌ساﻧتﻰ‌گراد‌‬ ‫اﻧدازه‌ﻣﻰ‌شﻮد‪.‬گرم‌ترﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌در‌افرﻳقا‪‌،‬کﻪ‌در‌حقﻴقت‌رﻳکارد‌جﻬاﻧﻰ‌دارد‌بﻪ‌ﻧام‌عزﻳزﻳﻪ‌(‪‌)Azizia‬‬ ‫در‌شﻤال‌غرب‌لﻴبﻴا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‌کﻪ‌حرارت‌اعظﻤﻰ‌آن‌تا‌‪‌58‬درجﺔ‌ساﻧتﻰ‌گراد‌ثبت‌گردﻳده‌است‪.‬‬ ‫ﻣﻮجﻮدﻳت‌کﻮه‌ﻫاى‌اطلس‪‌،‬سطﻮح‌ﻣرتفع‌حبشﻪ‌و‌کﻮه‌ﻫاى‌دراکﻨزبرگ‌در‌اقلﻴﻢ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌چﻪ‌‬ ‫تأثﻴر‌دارﻧد؟‬ ‫افرﻳقا‌داراى‌بارﻧده‌گﻰ‌کﻤترى‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬تﻨﻬا‌در‌حﻮالﻰ‌خط‌استﻮا‪‌،‬بارﻧده‌گﻰ‌ﻫاﻳﻰ‌در‌طﻮل‌سال‌‬ ‫صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‪‌.‬از‌خط‌استﻮا‌بﻪ‌طرف‌شﻤال‌و‌جﻨﻮب‌بﻪ‌تدرﻳج‌رطﻮبت‌ﻫﻮا‌کﻢ‌شده‌و‌بارﻧده‌گﻰ‌‬ ‫کﻤترى‌وجﻮد‌دارد‪‌.‬‬ ‫برف‌فقط‌ﻣﻨحصر‌بﻪ‌ﻣﻨاطق‌بسﻴار‌ﻣرتفع‌کﻮﻫستاﻧﻰ‌آن‌بﻮده‌و‌برف‌ﻫاى‌داﻳﻤﻰ‌در‌قلل‌بلﻨدتر‌بﻪ‌‬ ‫ﻣشاﻫده‌ﻣﻰ‌رسﻨد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫرگروه‌با‌استفاده‌از‌ﻧقشﻪ‌ﻫاي‌اقلﻴﻤﻲ‌و‌ﻣتﻦ‌درس‌راجع‌‬ ‫بﻪ‌رطﻮبت‪‌،‬حرارت‌و‌بادﻫا‌در‌افرﻳقا‌ﻣعلﻮﻣات‌جﻤع‌آوري‌ﻧﻤﻮده‌و‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮال ﻫا‬

‫‪‌-1‬در‌کدام‌ﻣﻨاطق‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌برف‌ﻣﻰ‌بارد؟‬ ‫‪‌-2‬گرم‌ترﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌در‌افرﻳقا‌کﻪ‌رﻳکارد‌جﻬاﻧﻰ‌دارد‌در‌کدام‌کشﻮر‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‌و‌بﻪ‌ﻧام‌‬ ‫چﻪ‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮد؟‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫اگر‌از‌خط‌استﻮا‌بﻪ‌طرف‌شﻤال‌و‌جﻨﻮب‌قارة‌افرﻳقا‌حرکت‌کﻨﻴﻢ‌در‌ﻣسﻴر‌خﻮد‌بﻪ‌ترتﻴب‌با‌‬ ‫چﻪ‌ﻧﻮع‌آب‌و‌ﻫﻮاﻳﻲ‌رو‌بﻪ‌رو‌ﻣﻲ‌شﻮﻳﻢ‪.‬‬ ‫‪24‬‬

‫‌‌‌‌‌‌‌‬

‫درس‌ﻧﻬﻢ‬

‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫ساحات ﻣختﻠﻒ اﻗﻠﻴﻤﻲ‬

‫أﻳا‌ﻣﻰ‌داﻧﻴد‌چﻪ‌ﻧﻮع‌ﻧباتاتﻰ‌در‌ﻣﻨاطق‌ﻣختلف‌اقلﻴﻤﻲ‌افرﻳقا‌دﻳده‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد؟‬

‫ساحﻪ‌ﻳﻰ‌از‌اقلﻴﻢ‌صحراﻳﻰ‬

‫براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌ﻧظر‌بﻪ‌اقلﻴﻢ‌ﻣتفاوت‌بﻪ‌ﻣﻨاطق‌اقلﻴﻤﻰ‌ذﻳل‌تقسﻴﻢ‌ﻧﻤﻮده‌اﻧد‪:‬‬ ‫‪ -1‬اﻗﻠﻴﻢ ساحﺔ جﻨﮕﻼت استﻮاﻳﻰ‬

‫اﻳﻦ‌ﻣﻨاطق‌داراى‌آب‌و‌ﻫﻮاى‌بسﻴار‌گرم‌استﻮاﻳﻰ‌تﻮأم‌با‌بارﻧده‌گﻰ‌ﻫاى‌ﻣداوم‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌حﻮزة‌کاﻧگﻮ‌‬ ‫و‌سﻮاحل‌جﻨﻮب‌غرب‌افرﻳقا‌در‌آن‌شاﻣل‌است‪‌.‬در‌اﻳﻦ‌ساحﻪ‌جﻨگﻼت‌بلﻨدقاﻣت‌چترﻧﻤاى‌استﻮاﻳﻰ‌زﻳادى‌‬ ‫ﻣﻰ‌روﻳد؛‌ﻫﻤچﻨان‌درخت‌را‌بر‌وکاک‌در‌اﻳﻦ‌جا‌بﻪ‌وفرت‌ﻣﻰ‌روﻳد‪‌.‬بﻪ‌طﻮر‌ﻣشخص‌حﻮزة‌کﻨشاسا‌ﻣرکز‌‬ ‫کاﻧگﻮ‌و‌قسﻤتﻰ‌از‌گابﻮن‪‌،‬ﻻﻳبرﻳا‪‌،‬سﻴرالﻴﻮن‌و‌کاﻧگﻮ‌برازاوﻳل‌شاﻣل‌حﻮزة‌جﻨگﻼت‌استﻮاﻳﻰ‌ﻣﻰ‌باشﻨد‪.‬‬ ‫‌ﻣشخصات‌اقلﻴﻢ‌استﻮاﻳﻲ‌را‌بﻴان‌کﻨﻴد‪.‬‬‫‪ -2‬اﻗﻠﻴﻢ ساحﺔ تحت استﻮاﻳﻰ (‪)Savana‬‬

‫اﻳﻦ‌ساحﻪ‌در‌شﻤال‌و‌جﻨﻮب‌جﻨگﻼت‌استﻮاﻳﻰ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌.‬در‌جﻨﻮب‌تا‌زاﻣبﻴا‌و‌در‌شﻤال‪‌،‬‬ ‫افرﻳقاى‌ﻣر‌کزى‪‌،‬ﻧاﻳجﻴرﻳا‌و‌جﻨﻮب‌ﻣالﻰ‌را‌در‌بر‌ﻣﻰ‌گﻴرد‪.‬‬

‫‪25‬‬

‫ﻣﻨظرﻳﻰ‌از‌پﻮشش‌ﻧباتﻰ‌ساواﻧا‌‬

‫‪ -3‬اﻗﻠﻴﻢ ساحﺔ ستپ‬ ‫اقلﻴﻢ‌ﻣﻨطقﺔ‌ستپ‌کﻪ‌ﻣربﻮط‌ﻳک‌ﻧﻮار‌در‌شﻤال‌افرﻳقا‌از‌شرق‌بﻪ‌غرب‌اﻣتداد‌ﻳافتﻪ‌چراگاه‌ﻫاى‌‬ ‫خﻮبﻰ‌را‌براى‌ﻣالداران‌اﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‪‌،‬کﻪ‌بﻴﻦ‌ﻣﻨطقﺔ‌تحت‌استﻮاﻳﻰ‌و‌صحراى‌اعظﻢ‌‬ ‫واقع‌شده‌است‌آب‌و‌ﻫﻮاى‌اﻳﻦ‌ﻣﻨاطق‌بﻪ‌طﻮر‌ﻧسبﻰ‌گرم‪‌،‬ﻣعتدل‌و‌باراﻧﻰ‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬در‌جﻨﻮب‌افرﻳقا‌‬ ‫‌اﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌شاﻣل‌بﻮتسﻮاﻧا‪‌،‬قسﻤتﻰ‌از‌ﻧاﻣﻴبﻴا‌و‌شﻤال‌شرق‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌آن‌ﻫﻢ‌براى‌‬ ‫چراگاه‌ﻫاى‌ﻣالداران‌و‌زرع‌حبﻮبات‌ﻣساعد‌ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬

‫‪26‬‬

‫درس‌ﻧﻬﻢ‬

‫اقلﻴﻢ‌ستپ‬

‫‪ -4‬اﻗﻠﻴﻢ ساحﺔ صحراﻳﻰ‬

‫ﻣﻨطقﻪ‌صحراﻳﻰ‌در‌شﻤال‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌خﻴلﻰ‌وسﻴع‌بﻮده‪‌،‬تﻤام‌صحراى‌اعظﻢ‌را‌در‌بر‌ﻣﻰ‌گﻴرد‌‬ ‫کﻪ‌اﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌از‌سﻮدان‌و‌ﻣصر‌شروع‌شده‌تا‌اﻧتﻬاى‌ﻣﻮرﻳتاﻧﻴا‌اﻣتداد‌دارد‌و‌از‌بزرگ‌ترﻳﻦ‌صحراﻫاى‌‬ ‫جﻬان‌ﻣحسﻮب‌ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬آب‌و‌ﻫﻮاى‌اﻳﻦ‌ﻣﻨطقﺔ‌خشک‌و‌صحراﻳﻰ‌بﻮده‌و‌داراى‌‌بارﻧده‌گﻰ‌ﻫاى‌‬ ‫کﻢ‌دوام‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬بﻪ‌سبب‌ﻣﻮجﻮدﻳت‌رﻳگستان‌ﻫاى‌وسﻴع‌و‌ﻻﻣزروع‪‌،‬در‌آن‌زﻣﻴﻨﺔ‌زراعت‌ﻣساعد‌‬ ‫ﻧﻴست‪‌.‬‬ ‫در‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌اﻧتﻬاى‌ساحﺔ‌جﻨﻮب‌غربﻰ‌را‌در‌بر‌ﻣﻰ‌گﻴرد‌و‌در‌ساحل‌جﻨﻮب‌غربﻰ‌افرﻳقا‌بﻪ‌‬ ‫شکل‌ﻳک‌ﻧﻮار‌کﻮچک‌الﻰ‌عرض‌البلد‌‪‌10‬درجﻪ‌اﻣتداد‌ﻳافتﻪ‌است‪‌.‬در‌اﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌صحراى‌ﻧاﻣﻴبﻴا‌‬ ‫وکاﻻﻫارى‌ﻧﻴز‌شاﻣل‌ﻣﻰ‌باشﻨد‪.‬‬ ‫‪ -5‬اﻗﻠﻴﻢ ساحﺔ ﻣدﻳتراﻧﻪﻳﻰ‬ ‫در‌شﻤال‌افرﻳقا‌اقلﻴﻢ‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻰ‌را‌کﻨاره‌ﻫاى‌ساحلﻰ‌تشکﻴل‌داده‌کﻪ‌از‌اسکﻨدرﻳﻪ‌الﻰ‌سﻮاحل‌‬ ‫ﻣراکش‌اﻣتداد‌ﻳافتﻪ‌است‪‌.‬پﻴداوار‌ﻣﻬﻢ‌اﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌را‌اﻧگﻮر‪‌،‬ﻣﻴﻮه‌ﻫاى‌خاﻧدان‌ستروس‌ﻣاﻧﻨد‪‌:‬کﻴﻨﻮ‪‌،‬‬ ‫ﻧارﻧج‪‌،‬ﻣالتﻪ‪‌،‬لﻴﻤﻮ‌و‌سﻨتره‪‌،‬خرﻣا‌و‌ﻧﻴشکر‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‪.‬‬ ‫اﻣا‌در‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌اقلﻴﻢ‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻰ‌را‌قسﻤت‌جﻨﻮب‌شرق‌آن‌در‌برﻣﻰ‌گﻴرد‌کﻪ‌کشﻮر‌کﻮچک‌‬ ‫‪27‬‬

‫لسﻮتﻮ‌و‌ساحات‌جﻨﻮب‌شرقﻰ‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌در‌آن‌شاﻣل‌ﻣﻰ‌باشد؛‌عﻼوه‌بر‌آن‌ﻣﻨطقﺔ‌کﻴپ‌تاون‌‬ ‫کﻪ‌از‌جﻤلﺔ‌بﻨدرگاه‌ﻫاى‌ﻣﻬﻢ‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌ﻣﻰ‌باشد‌داراى‌اقلﻴﻢ‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻰ‌است‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌باﻻى‌ﻣﻨاطق‌اقلﻴﻤﻰ‌افرﻳقا‌بحث‌ﻧﻤاﻳﻨد؛‌بعد‌‬ ‫ﻧﻤاﻳﻨدة‌ﻫرگروه‌در‌پﻴش‌روى‌صﻨف‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌گروه‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌بﻴان‌کﻨد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا‬

‫شاگردان‌جدول‌زﻳر‌را‌با‌استفاده‌از‌ﻣثال‌داده‌شده‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاي‌‌شان‌تکﻤﻴل‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬ ‫خصﻮصﻴات اﻗﻠﻴﻢ‬

‫ﻧﻮع اﻗﻠﻴﻢ‬

‫‪‌-1‬اقلﻴﻢ‌ساحﺔ‌جﻨگﻼت‌استﻮاﻳﻲ‌‌ ‪‌-1‬اﻳﻦ‌ﻣﻨاطق‌داراي‌آب‌وﻫﻮاي‌‌بسﻴارگرم‌استﻮاﻳﻲ‌و‌تﻮأم‌با‌‬ ‫بارﻧده‌گﻲ‌ﻫاي‌ﻣداوم‌ﻣﻲ‌باشﻨد‪‌.‬کﻪ‌در‌آن‌جﻨگﻼت‌بلﻨدقا‌ﻣت‌‬ ‫چترﻧﻤاي‌استﻮاﻳﻲ‌بﻪ‌کثرت‌دﻳده‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد‪‌.‬‬ ‫‌‌‪-2‬اقلﻴﻢ‌ساحﺔ‌ستپ‬

‫‪-2‬‬

‫‪-3‬اقلﻴﻢ‌ساحﺔ‌صحراﻳﻲ‬

‫‪-3‬‬

‫‪-4‬اقلﻴﻢ‌ساحﺔ‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻰ‬

‫‪-4‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌ﻧقشﺔ‌افرﻳقا‌را‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاى‌خﻮد‌رسﻢ‌ﻧﻤاﻳﻨد‌و‌ﻣﻨاطق‌اقلﻴﻤﻰ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌روى‌‬ ‫آن‌با‌رﻧگ‌ﻫاى‌ﻣرغﻮب‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪.‬‬ ‫‪28‬‬

‫‌‌‌‌‬

‫‌‌درس‌دﻫﻢ‬

‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫جﻐراﻓﻴاى سﻴاسﻰ‬

‫ﻣ‬ ‫دغا‬ ‫سکر‬ ‫راجع‌بﻪ‌جغرافﻴاى‌سﻴاسﻰ‌قارة‌افرﻳقا‌چﻪ‌ﻣﻰ‌داﻧﻴد؟‬

‫افرﻳقا‌قاره‌ﻳﻲ‌است‌کﻪ‌در‌آن‌تغﻴﻴرات‌زﻳاد‌دﻳده‌ﻣﻲ‌شﻮد‪‌.‬بﻪ‌اﻳﻦ‌حقﻴقت‌وقتﻰ‌آشﻨا‌ﻣﻰ‌شﻮﻳد‌‬ ‫کﻪ‌بﻪ‌سﻴل‌ﻣﻬاجرﻳﻦ‌افرﻳقاﻳﻰ‌کﻪ‌در‌جﻬان‌جاى‌گرفتﻪ‌تﻮجﻪ‌کﻨﻴد‪‌.‬بسﻴارى‌ﻣردم‌آن‌بﻪ‌علت‌شراﻳط‌‬ ‫ﻧاگﻮار‌سﻴاسﻰ‌و‌اقتصادى‌در‌حالت‌فرار‌استﻨد؛‌اﻣا‌افرﻳقا‌بﻪ‌طﻮر‌ﻣثبت‌ﻫﻢ‌در‌حالت‌تغﻴﻴر‌است‪‌،‬بﻪ‌‬ ‫اﻳﻦ‌ﻣعﻨﻰ‌کﻪ‌براى‌رفع‌ﻣشکﻼت‌راه‌حل‌ﻫاى‌ﻣﻨاسب‌را‌ﻧﻴز‌در‌ﻳافتﻪ‌اﻧد؛‌بﻪ‌طﻮر‌ﻣثال‪‌:‬بﻪ‌خاطر‌جلﻮگﻴرى‌‬ ‫و‌ﻣبارزه‌با‌صحراﻳﻰ‌شدن‌بعضﻰ‌ﻣﻨاطق‌کار‌ﻫاى‌خﻮب‌را‌اﻧجام‌داده‌اﻧد‌و‌در‌سرسبز‌ﻧگاه‌داشتﻦ‌آن‌‬ ‫کﻮشش‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬ ‫اﻣا‌ﻣردﻣان‌اﻳﻦ‌قاره‌در‌ساحﺔ‌اﻧکشاف‌سﻴاسﻰ‪‌‌،‬اقتصادى‌و‌اجتﻤاعﻰ‌‌خﻮﻳش‌ﻧظر‌بﻪ‌قاره‌ﻫاى‌‬ ‫دﻳگر‌جﻬان‌بعدتر‌قدم‌گذارده‌اﻧد؛‌لذا‌ﻧسبتاً‌عقب‌ﻣاﻧده‌‌اﻧد‪‌.‬اکثر‌ﻣردﻣان‌اﻳﻦ‌قاره‌در‌قسﻤتﻰ‌از‌ﻣﻨاطق‌‬ ‫سﻮاﻧا‌بﻪ‌صﻮرت‌پراگﻨده‌بﻪ‌سر‌برده‌‌و‌ﻳا‌در‌عﻤق‌جﻨگﻼت‌زﻳست‌دارﻧد‌و‌ﻳا‌اﻳﻦ‌کﻪ‌ﻫﻨﻮز‌ﻫﻢ‌بﻪ‌‬ ‫قسﻢ‌کﻮچﻰ‌ﻫا‌حﻴات‌خاﻧﻪ‌بﻪ‌دوشﻰ‌را‌سپرى‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪‌.‬اﻳﻦ‌ﻫا‌ﻣعﻴشت‌و‌زﻧده‌گﻰ‌خﻮﻳش‌را‌از‌طرﻳق‌‬ ‫زراعت‌ابتداﻳﻰ‌چاره‌سازى‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‪‌‌.‬‬ ‫بعضﻰ‌ از‌ ﻣحققﻴﻦ‌ و‌ ﻧﻮﻳسﻨده‌گان‌ در‌ قسﻤت‌ اﻧکشاف‌ و‌ پﻴشرفت‌ بطﻰ‌ افرﻳقاﻳﻴان‌ عقﻴده‌ دارﻧد‌‬ ‫کﻪ‌ اصل‌ حقﻴقت‌ عقب‌ﻣاﻧده‌گﻰ‌آن‌ﻫا‌ در‌ پﻬلﻮى‌ عﻮاﻣل‌ دﻳگر‌ ﻳکﻰ‌ ﻫﻢ‌ استثﻤار‌ آن‌ﻫا‌ تﻮسط‌‬ ‫‪29‬‬

‫اروپاى‌‌غربﻰ‌بﻮده‌است‪‌،‬ور‌ﻧﻪ‌قبل‌از‌استعﻤار‌در‌قرن‌‪‌12‬الﻰ‌‪15‬ﻣﻴﻼدى‌بعضﻰ‌از‌ﻣردم‌سﻴاه‌پﻮست‌‬ ‫افرﻳقاﻳﻰ‌ در‌ غرب‌ ﻣﻨطقﺔ‌ سﻮدان‌ از‌ خﻮد‌ کلتﻮرﻫاﻳﻰ‌ داشتﻪ‌ و‌ ﻣﻤالک‌ ﻣتﻤدﻧﻰ‌ را‌ تشکﻴل‌ داده‌‬ ‫‌بﻮدﻧد‌ کﻪ‌ ﻧام‌ﻫاى‌ ﻣﻤالک‌ گاﻧا‌ و‌ ﻣالﻰ‌ ﻧﻴز‌ از‌ ﻫﻤان‌ اقﻮام‌ گذشتﻪ‌ ﻧﻤاﻳﻨده‌گﻰ‌ ﻣﻰ‌کﻨد‪ ‌.‬حتﻰ‌ اﻣروز‌‬ ‫ﻣﻰ‌بﻴﻨﻴﻢ‌ بعضﻰ‌ از‌ ﻣﻤالکﻰ‌ کﻪ‌ تازه‌ بﻪ‌ استقﻼل‌ ﻣﻰ‌رسﻨد‌ ﻧام‌ کشﻮرﻫاى‌ شان‌ و‌ ﻳا‌ ﻧام‌ شﻬرﻫا‌‬ ‫‌و‌ دﻳگر‌ ﻣﻮاضع‌ سرزﻣﻴﻦ‌شان‌ را‌ کﻪ‌ در‌ دوران‌ اسارت‌ تغﻴﻴر‌ تحﻮل‌ ﻳافتﻪ‌ است‌ دوباره‌ بﻪ‌ ﻫﻤان‬ ‫‌ﻧام‌ﻫاى‌اصلﻰ‌سابقﻪ‌برگشتاﻧده‌و‌ﻳا‌بﻪ‌ﻧام‌رادﻣردان‌و‌جﻨگ‌جﻮﻳان‌سابقﺔ‌شان‌ﻣسﻤا‌ﻣﻰ‌سازﻧد‪.‬‬ ‫ﻫﻨگاﻣﻰ‌کﻪ ‌‌سرﻣاﻳﻪ‌داران‌کشﻮرﻫاى‌اروپاﻳﻰ‌بﻪ‌اساس‌ﻣﻮقعﻴت‌سﻮق‌الجﻴشﻰ‌ﻣﻨاسب‌و‌بﻪ‌خاطر‌ﻣﻨابع‌‬ ‫طبﻴعﻰ‌فراوان‌و‌قﻮاى‌بشرى‌ارزان‪‌،‬افرﻳقا‌را‌ﻫدف‌قرار‌داده‌و‌در‌آﻧجا‌بازار‌گرﻣﻰ‌را‌براى‌عرضﺔ‌‬ ‫ﻣﻮاد‌و‌تﻮلﻴدات‌صﻨعتﻰ‌خﻮﻳش‌جستجﻮ‌کرده‌بﻮدﻧد‪‌،‬بر‌استثﻤار‌آن‌ﻫا‌ﻫر‌چﻪ‌بﻴشتر‌کﻮشﻴدﻧد‪.‬‬

‫‪30‬‬

‫‌‌درس‌دﻫﻢ‬

‫در‌ﻧتﻴجﺔ‌جﻨگ‌ﻫاﻳﻲ‌کﻪ‌ﻣردم‌افرﻳقا‌بر‌دشﻤﻦ‌غلبﻪ‌حاصل‌ﻧﻤﻮدﻧد‪‌،‬جبﻬات‌آزادى‌خﻮاﻫﻰ‌ﻣﻨاطق‌‬ ‫ﻣختلف‌ افرﻳقا‌ را‌ بﻴشتر‌ تشﻮﻳق‌ ﻧﻤﻮده‌ و‌ آن‌ﻫا‌ را‌ بﻪ‌ حصﻮل‌ آزادى‌ شان‌ از‌ استعﻤارگران‪ ‌،‬اﻣﻴدوار‌‬ ‫ساخت‪.‬‬ ‫افرﻳقا‌تا‌سال‌‪1951‬م‪‌.‬داراى‌چﻬار‌ﻣﻤلکت‌ﻣستقل‌(حبشﻪ‪‌،‬ﻻﻳبﻴرﻳا‪‌،‬ﻣصر‌و‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ)‌بﻮد‌‬ ‫و‌در‌سال‌ﻫاى‌‪‌1952‬تا‌‪1996‬م‪‌.‬تعداد‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌‪‌37‬ﻣﻤلکت‌رسﻴد‌و‌باﻵخره‌اﻣروز‌در‌ﻧقشﺔ‌سﻴاسﻰ‌‬ ‫براعظﻢ‌افرﻳقا‌‪‌55‬کشﻮر‌ﻣستقل‌را‌ﻣشاﻫده‌کرده‌ﻣﻰ‌تﻮاﻧﻴﻢ‪.‬‬

‫تصﻮﻳرى‌از‌برده‌ﻫاى‌افرﻳقاﻳﻰ‌در‌دوران‌استعﻤار‬

‫‪31‬‬

‫‌در‌جﻨﻮب‌افرﻳقا‌براى‌ﻣدت‌طﻮﻻﻧﻰ‌اقلﻴت‌سفﻴدپﻮست‌کشﻮرﻫاى‌غربﻰ‌در‌قدرت‌بﻮدﻧد‌و‌باﻻى‌‬ ‫اکثرﻳت‌ﻣردم‌سﻴاه‌پﻮست‌آن‌ﻣﻨطقﻪ‌حکﻮﻣت‌ﻣﻰ‌کردﻧد‪.‬‬ ‫‌اﻳﻦ‌تبعﻴض‌ﻧژادى‌(اپارتاﻳد)‌سبب‌ﻣﻬاجرت‌ﻣردم‌سﻴاه‌پﻮست‌از‌آﻧجا‌شد‌کﻪ‌بعد‌از‌پاﻳان‌اپارتاﻳد‌‬ ‫وقتﻰ‌کﻪ‌در‌سال‌‪1994‬م‪‌.‬اﻧتخابات‌آزاد‌در‌افرﻳقاي‌جﻨﻮبﻰ‌صﻮرت‌گرفت‌ﻣردم‌آن‌کشﻮر‌دوباره‌بﻪ‌‬ ‫ﻣﻨاطق‌اصلﻰ‌شان‌برگشتﻨد‪‌.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌وروى‌تبعﻴض‌ﻧژادى‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌بحث‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌‬ ‫بحث‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬ ‫‌‬

‫؟‬

‫سﻮال ﻫا‬

‫‪‌-1‬تبعﻴض‌ﻧژادى‌در‌کدام‌سال‌در‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌بﻪ‌پاﻳان‌رسﻴد؟‬ ‫‪‌-2‬در‌روى‌ﻧقشﺔ‌جﻬان‪‌،‬افرﻳقا‌فع ً‬ ‫ﻼ‌داراى‌چﻨد‌کشﻮر‌ﻣستقل‌است؟‌روي‌ﻧقشﻪ‌ﻧشان‌دﻫﻴد‪.‬‬ ‫‪‌-3‬ﻣحققﻴﻦ‌در‌بارة‌پﻴشرفت‌بطﻰ‌افرﻳقاﻳﻰ‌ﻫا‌چﻪ‌ﻧظرﻳﻪ‌داشتﻨد؟‬ ‫‪‌-4‬در‌سال‌‪1951‬م‪‌.‬افرﻳقا‌چﻨد‌ﻣﻤلکت‌ﻣستقل‌داشت؟‌آن‌ﻫا‌را‌ﻧام‌بگﻴرﻳد‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫راجع‌بﻪ‌علت‌پسﻤاﻧﻰ‌قارة‌افرﻳقا‌ﻳک‌ﻣطلب‌ﻳک‌صفحﻪ‌ﻳﻰ‌خارج‌از‌درس‌تحقﻴق‌و‌ﻧﻮشتﻪ‌ﻧﻤﻮده‌‬ ‫در‌ساعت‌آﻳﻨده‌‌بﻪ‌ﻫﻢ‌صﻨفان‌خﻮد‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬ ‫‪32‬‬

‫‌‌‌‬ ‫‌‌‌درس‌ﻳازدﻫﻢ‬ ‫جﻐراﻓﻴاى بشرى‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫ﻧقشﺔ‌تﻮزﻳع‌جغرافﻴاﻳﻰ‌ﻧفﻮس‌در‌قارة‌افرﻳقا‬

‫‪‌-1‬در‌کدام‌ﻣﻨاطق‌براعظﻢ‌افرﻳقا‪‌،‬تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌زﻳاد‌است‌و‌چرا؟‬

‫‌جغرافﻴاى‌‌بشرى‌‌براعظﻢ‌‌افرﻳقا‌را‌بﻪ‌طﻮر‌ﻣفصل‌‌در‌سﻪ‌‌بخش‌کﻪ‌‌عبارت‌‌از‌ﻧفﻮس‪‌‌،‬ﻧژاد‌و‌‌زبان‌و‌دﻳﻦ‌‬ ‫ﻣﻰ‌باشد‌‌ﻣطالعﻪ‌‌‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻴﻢ‪:‬‬ ‫ﻧﻔﻮس‬

‫قدﻳﻤﻰ‌ترﻳﻦ‌آثار‌بشر‌در‌جﻬان‪‌‌،‬در‌قارة‌‌افرﻳقا‌‌در‌کشﻮر‌تاﻧزاﻧﻴا‌دﻳده‌شده‌کﻪ‌تقرﻳباً‌‪‌4/5‬ﻣﻴلﻴﻮن‌‬ ‫سال‌ قداﻣت‌ دارد‪ ‌.‬در‌ سال‌ ‪1998‬ﻣﻴﻼدى‌ در‌ براعظﻢ‌ افرﻳقا‌ در‌ حدود‌ ‪ ‌615‬ﻣﻴلﻴﻮن‌ ﻧفر‌ زﻧده‌گﻰ‌‬ ‫ﻣﻰ‌کردﻧد‌کﻪ‌‪ %12.2‬ﻧفﻮس‌کل‌جﻬان‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‪‌.‬علت‌کﻢ‌ﻧفﻮس‌اﻳﻦ‌قاره‌شراﻳط‌ﻧاﻣﻨاسب‌‬ ‫‌زﻧده‌گﻰ‌ در‌ صحراﻫا‌ و‌ جﻨگﻼت‌ اﻧبﻮه‪ ‌،‬اﻣراض‌ سارى‪ ‌،‬جﻨگ‌ﻫاي‌ داخلﻲ‌ و‌ کﻤبﻮد‌ ﻣﻮاد‌ غذاﻳﻲ‌‬ ‫ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌در‌ﻣﻨاطق‌ﻣختلف‌افرﻳقا‌از‌ﻫﻢ‌فرق‌دارد‪‌.‬در‌صحراى‌افرﻳقا‌تقرﻳباً‌کسﻰ‌زﻧده‌گﻰ‌‬ ‫ﻧﻤﻰ‌کﻨد‌و‌در‌ﻣﻨاطق‌سﻮاﻧا‌و‌سب‌تروپﻴک‌کﻪ‌داراى‌زﻣﻴﻦ‌ﻫاى‌حاصل‌خﻴز‌است‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌زﻳاد‌‬ ‫ﻣﻰ‌باشد؛‌طﻮرﻣثال‪‌:‬در‌قسﻤت‌پاﻳﻴﻨﻲ‌وادى‌ﻧﻴل‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌بﻪ‌‪‌100‬ﻧفر‌در‌ﻫر‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌ﻣﻰ‌رسد‪‌.‬‬ ‫تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌در‌سﻮاحل‌درﻳا‌و‌ابحار‌ﻧﻴز‌بﻪ‌ﻣشاﻫده‌ﻣﻰ‌رسد‪.‬‬ ‫علت‌کﻢ‌ﻧفﻮس‌بﻮدن ‌بر‌اعظﻢ ‌افرﻳقا‌‌چﻴست؟‬ ‫‪33‬‬

‫ﻧژاد‬

‫‌بﻪ‌ﻧقشﻪ‌ﻫاي‌ترکﻴب‌قﻮﻣﻲ‌و‌تﻮزﻳع‌ﻧفﻮس‌افرﻳقا‌ﻧگاه‌کﻨﻴد‪‌.‬در‌شﻤال‌افرﻳقا‌ﻣردم‌عرب‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‌‬ ‫کﻪ‌بﻪ‌زبان‌عربﻰ‌صحبت‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪‌.‬تعداد‌زﻳاد‌آﻧان‌در‌شﻬرﻫا‌اﻣرار‌حﻴات‌دارﻧد‌و‌ﻣردم‌دﻫات‌آن‌‌‬ ‫‌بﻪ‌زراعت‌ﻣصروف‌‌اﻧد‪‌.‬ﻣردم‌عرب‌اﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌ﻣتشکل‌از‌دو‌قبﻴلﻪ‌بﻪ‌ﻧام‌ﻫاى‌حاﻣﻲ‌(‪‌)Hami‬و‌‬ ‫ساﻣﻲ‌(‪‌)Sami‬ﻣﻲ‌باشﻨد‪‌.‬چﻬرة‌اﻳﻦ‌ﻣردم‌گﻨدﻣﻰ‌رﻧگ‌بﻮده‌و‌ﻣﻮي‌سﻴاه‌دارﻧد‪‌‌‌‌‌‌‌‌.‬‬ ‫در‌شﻤال‌غرب‌افرﻳقا‌قباﻳل‌بربر‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨدکﻪ‌داراى‌رﻧگ‌سفﻴد‌اﻧد‌و‌در‌ﻧسل‌با‌ﻣردم‌اسپاﻧﻴا‌‌‌و‌‬ ‫اﻳتالﻴا‌شباﻫت‌دارﻧد‪‌.‬بﻪ‌ﻫﻤﻴﻦ‌سبب‌کشﻮرﻫاى‌ﻣراکش‪‌،‬الجزاﻳر‌و‌تﻮﻧس‌را‌بﻪ‌ﻧام‌کشﻮرﻫاى‌بربر‌ﻳاد‌‬ ‫ﻣﻰ‌کﻨﻨد‪‌.‬در‌صحراى‌اعظﻢ‌در‌قسﻤت‌ﻫاى‌ﻣرکزى‌و‌جﻨﻮبﻰ‌افرﻳقا‌ﻣردم‌سﻴاه‌پﻮست‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‪‌.‬‬ ‫کﻪ‌بﻪ‌ﻧام‌سﻴاه‌ﻫاى‌افرﻳقاﻳﻰ‌ﻳاد‌شده‌و‌ ‪‌ 2‬ﻧفﻮس‌تﻤام‌افرﻳقا‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫﻨد‪‌،‬اﻣا‌از‌ﻧظر‌ﻧژادى‌از‌ﻫﻢ‌‬ ‫‪3‬‬ ‫‌ﻧقشﺔ‌‌ﻣﻬاجرﻳﻦ‬ ‫فرق‌دارﻧد‪‌.‬از‌اﻳﻦ‌لحاظ‌بﻪ‌گروپ‌ﻫاى‌جد‌گاﻧﻪ‌تقسﻴﻢ‌شده‌‌اﻧد‪.‬‬

‫‪34‬‬

‫‌‌‌درس‌ﻳازدﻫﻢ‬

‫در‌افرﻳقاى‌ﻣر‌کزى‪‌،‬جﻨﻮبﻰ‌و‌صحراى‌اعظﻢ‌ﻣردم‌سﻴاه‌پﻮست‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‌کﻪ‌از‌لحاظ‌قد‪‌،‬‬ ‫چﻬره‌و‌رﻧگ‌پﻮست‌از‌ﻫﻢ‌فرق‌دارﻧد‌و‌بﻪ‌دو‌بخش‌سﻮداﻧﻲ‌و‌ﻧگروﻫاي‌بﻨتﻮ‌تقسﻴﻢ‌شده‌اﻧد‪.‬‬ ‫در‌جﻨگل‌ﻫاي‌استﻮاﻳﻰ‌افرﻳقاى‌ﻣرکزى‌ﻣردﻣان‌قباﻳل‌پﻴگﻤﻰ‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد‌کﻪ‌داراى‌قد‌ﻫا‌ى‌‬ ‫کﻮتاه‌اﻧد‪‌.‬قد‌ﻣتﻮسط‌ﻣردان‌شان‌بﻪ‌‪‌145‬ساﻧتﻰ‌ﻣتر‌و‌از‌زﻧان‌شان‌بﻪ‌‪‌135‬ساﻧتﻰ‌ﻣتر‌ﻣﻰ‌رسد‪‌.‬‬ ‫رﻧگ‌ پﻮست‌ ﻣردﻣان‌ پﻴگﻤﻰ‌ چﻨدان‌ سﻴاه‌ ﻧﻴست‪ ‌.‬خاﻧﻪ‌ﻫا‌ و‌ ضرورﻳات‌ ﻣردم‌ پﻴگﻤﻰ‌ از‌‬ ‫جﻨگﻼت‌ تﻬﻴﻪ‌ ﻣﻰ‌شﻮد‌ و‌ خاﻧﻪ‌ﻫاى‌ اﻳﻦ‌ ﻣردم‌ بﻪ‌ ﻣشکل‌ قابل‌ دﻳد‌ است؛‌ زﻳرا‌ خاﻧﻪ‌ﻫاى‌ آن‌ﻫا‌ در‌‬ ‫‌ﻣﻴان‌ شاخﻪ‌ﻫا‌ و‌ برگ‌ﻫاى‌ درختان‌ پﻮشﻴده‌ شده‌ است‪ ‌.‬لباس‌ پﻴگﻤﻰ‌ﻫاى‌ پﻴر‌ عبارت‌ از‌ ﻳک‌‬ ‫کﻤربﻨد‌است‌کﻪ‌در‌کﻤر‌بستﻪ‌و‌گاﻫﻰ‌ﻫﻢ‌برگ‌ﻫاى‌درختان‌را‌بﻪ‌آن‌بستﻪ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‪.‬‬ ‫ﻣردﻣان‌ ﻣﻬاجر‌ سفﻴد‌پﻮست‌ اروپاﻳﻰ‌ کﻪ‌ بعد‌ از‌ سال‌ ‪1800‬ﻣﻴﻼدى‌ بﻪ‌ افرﻳقا‌ آﻣدﻧد‌ بﻪ‌ ﻣﻨظﻮر‌ عﻤلﻰ‌‬ ‫‌ﻧﻤﻮدن‌ برﻧاﻣﻪ‌ﻫاى‌ استعﻤارى‌ خﻮد‌ قسﻤت‌ﻫاى‌ زﻳاد‌ افرﻳقا‌ را‌ تحت‌ تسلط‌ در‌ آوردﻧد‪،‬آن‌ﻫا‌ در‬ ‫‌افرﻳقاى‌‌جﻨﻮبﻰ‌و‌زﻣبابﻮى‌زﻧده‌گﻰ‌‌ﻣﻰ‌کردﻧد‌و‌بعداً‌در‌کﻴﻨﻴا‌‌و‌ﻳﻮگﻨد‌ا‌و‌دﻳگر‌کشﻮرﻫاى‌افرﻳقا‌پراگﻨده‌شدﻧد‪.‬‬

‫چﻬرة‌عرب‌ﻫاى‌افرﻳقاى‌شﻤالﻰ‬

‫‪35‬‬

‫چﻬرة‌ﻧگروﻫاى‌افرﻳقا‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫؟‬

‫‌‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌روي‌علل‌و‌عﻮاﻣل‌ﻣﻬاجرت‌افرﻳقاﻳﻴان‌بحث‌‬ ‫ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌ﻣباحثﺔ‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬ ‫سﻮالﻫا‬

‫‪‌-1‬در‌شﻤال‌افرﻳقا‌کدام‌ﻣردﻣان‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‌و‌بﻪ‌کدام‌زبان‌صحبت‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد؟‬ ‫‪‌-2‬در‌شﻤال‌غرب‌افرﻳقا‌کدام‌قباﻳل‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‌و‌بﻪ‌کدام‌ﻧسل‌شباﻫت‌دارﻧد؟‬ ‫‪‌-3‬در‌صحراى‌اعظﻢ‌و‌قسﻤت‌ﻫاى‌جﻨﻮبﻰ‌و‌ﻣرکزى‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌کدام‌ﻣردﻣان‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‌‬ ‫و‌بﻪ‌ﻧام‌چﻪ‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد؟‬ ‫‪‌-4‬چرا‌ﻣردﻣان‌اروپاﻳﻰ‌بﻪ‌افرﻳقا‌ﻣﻬاجرت‌کردﻧد؟‌ﻫدف‌شان‌چﻪ‌بﻮد‌و‌در‌کدام‌ﻣﻤالک‌افرﻳقاﻳﻲ‌‬ ‫اﻣرار‌حﻴات‌ﻣﻰ‌کردﻧد؟‬ ‫‌‌‌‌ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬ ‫‌‬ ‫ﻧقشﺔ‌ترکﻴب‌قﻮﻣﻰ‌ﻣردم‌افرﻳقا‌را‌ﻣطالعﻪ‌ﻧﻤﻮده‪‌،‬سﻮال‌ﻫاى‌زﻳر‌را‌جﻮاب‌تحرﻳرى‌دﻫﻴد‪:‬‬ ‫‪‌-1‬در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌ﻣردم‌ﻧژاد‌سﻴاه‌بﻪ‌صﻮرت‌عﻤﻮﻣﻰ‌در‌کدام‌بخش‌سکﻮﻧت‌دارﻧد؟‬ ‫‪‌-2‬بﻪ‌اساس‌ﻫﻤﻴﻦ‌ﻧقشﻪ‌ﻣﻤالک‌ﻣصر‪‌،‬لﻴبﻴا‌و‌ﻣراکش‌در‌سال‌‪‌2005‬م‌چﻨد‌ﻣﻴلﻴﻮن‌ﻧفﻮس‌‬

‫‪36‬‬

‫‌‌‌‌‌‬

‫درس‌دوازدﻫﻢ‬

‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫از دﻳﻦ و زبان اﻓرﻳﻘا چﻪ ﻣﻲ داﻧﻴد؟‬

‫داشتﻨد؟‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌کدام‌ادﻳان‌پﻴروان‌زﻳاد‌دارﻧد؟‬

‫‌ﻧقشﺔ‌ﻣﻤالک‌اسﻼﻣﻰ‌قارة‌افرﻳقا‌‬

‫دﻳﻦ‪‌:‬بﻪ‌ﻧقشﺔ‌باﻻى‌صفحﻪ‌ﻧگاه‌کﻨﻴد‪‌.‬در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌ادﻳان‌ﻣختلف‌ﻣاﻧﻨد‌اسﻼم‪‌،‬عﻴسﻮى‌و‌بﻮداﻳﻰ‌‬ ‫پﻴروان‌زﻳادي‌دارﻧد‌کﻪ‌در‌ﻫﻤﻪ‌کشﻮرﻫاى‌آن‌بﻪ‌صﻮرت‌پراگﻨده‌زﻳست‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪‌.‬بﻪ‌صﻮرت‌عﻤﻮم‌‬ ‫در‌اﻳﻦ‌براعظﻢ‌‪‌23‬کشﻮر‌پﻴرو‌دﻳﻦ‌ﻣقدس‌اسﻼم‌ﻣﻰ‌باشﻨد‪‌.‬و‌در‌دﻳگرکشﻮر‌ﻫاى‌آن‌ﻧﻴز‌ﻣسلﻤاﻧان‌با‌‬ ‫فﻴصدى‌ﻫاى‌ﻣختلف‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‪.‬‬ ‫زبان‪‌:‬ﻧفﻮس‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌از‌ﻣلﻴت‌ﻫاى‌جداگاﻧﻪ‌ترکﻴب‌شده‌کﻪ‌با‌زبان‌ﻫا‌و‌لﻬجﻪ‌ﻫاى‌جداگاﻧﻪ‌‬ ‫تکلﻢ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‌و‌تعداد‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌‪‌700‬لسان‌و‌‪‌300‬لﻬجﻪ‌ﻳا‌زبان‌ﻣحلﻰ‌ﻣﻰ‌رسد؛‌چﻮن‌اکثرﻳت‌ﻣﻤالک‌‬ ‫افرﻳقا‌تحت‌استعﻤاراروپاﻳﻰ‌ﻫا‌قرار‌داشتﻨد؛‌بﻨابرآن‌ﻫﻤان‌زبان‌استعﻤارى‌خارجﻰ‌را‌زبان‌رسﻤﻰ‌خﻮد‌‬ ‫قرار‌ داده‌ بﻮدﻧد‪ ‌.‬اکﻨﻮن‌ کﻪ‌ اﻳﻦ‌ کشﻮر‌ﻫا‌ ﻣستقل‌ ﻫﻢ‌ شده‌ اﻧد‌ باز‌ ﻫﻢ‌ ﻫﻤان‌ زبان‌ خارجﻰ‌ بﻪ‌ حﻴث‌‬ ‫زبان‌رسﻤﻲ‌‌شان‌باقﻲ‌‌ﻣاﻧده‌است‌کﻪ‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌آن‌ﻫا‌زبان‌اﻧگلﻴسﻰ‪‌،‬اسپاﻧﻮى‪‌،‬فراﻧسﻮى‌و‌پرتگالﻰ‌‬ ‫ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬ ‫در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌با‌زبان‌ﻫاى‌گﻮﻧا‌گﻮن‌تکلﻢ‌ﻣﻰ‌شﻮد؛‌ولﻰ‌بﻪ‌صﻮرت‌عﻤﻮم‌چﻬار‌گروه‌زبان‌در‌‬ ‫اﻳﻦ‌قاره‌عﻤﻮﻣﻴت‌دارد‪:‬‬ ‫‪‌-1‬زبان‌ﻫاى‌ساﻣﻰ‌کﻪ‌شاﻣل‌زبان‌ﻫاى‌ساﻣﻰ‪‌،‬عربﻰ‪‌،‬قبطﻰ‌و‌اﻣﻬرى‌است‪.‬‬ ‫‪37‬‬

‫‪‌-2‬زبان‌ﻫاى‌ساحلﻰ‌ﻳا‌سﻮاحلﻰ‌کﻪ‌‌شاﻣل‌زبان‌ﻫاى‌باﻧتﻮ‌و‌ﻧﻮعﻰ‌زبان‌دﻳگر‌کﻪ‌ﻣحصﻮل‌اختﻼط‌‬ ‫زبان‌ﻫاي‌ﻣحلﻰ‌ﻣﻲ‌باشد‌و‌تعداد‌آن‌ﻫا‌بسﻴار‌زﻳاد‌است‪.‬‬ ‫‪‌-3‬زبان‌ﻫاى‌ﻣحلﻰ‌کﻪ‌تعداد‌آن‌ﻫا‌زﻳاد‌است‪.‬‬ ‫‪‌-4‬زبان‌ﻫاى‌اروپاﻳﻰ‌کﻪ‌در‌رأس‌آن‌ﻫا‌زبان‌ﻫاى‌فراﻧسﻮى‌و‌اﻧگلﻴسﻰ‌قرار‌دارد‪‌.‬‬ ‫لسان‌ﻫاي‌رسﻤﻲ‌ﻣﻤالک‌افرﻳقاﻳﻲ‌را‌ﻣﻲ‌تﻮان‌در‌جدول‌زﻳر‌ﻣطالعﻪ‌کرد‪.‬‬ ‫جدول‌لسان‌ﻫاى‌ﻣردم‌افرﻳقا‬ ‫ﻟسان رسﻤﻲ‬

‫ﻧام ﻣﻤاﻟﻚ‬

‫ﻋربﻲ‬

‫اﻧﮕﻠﻴسﻲ‬

‫ﻓراﻧسﻮي‬

‫پرتﮕاﻟﻲ‬

‫سﻮاحﻠﻲ‬

‫اﻓرﻳﻘاﻳﻲ‬

‫ﻣصر‬ ‫سﻮدان‬ ‫ﻣراکش‬ ‫تﻮﻧس‬ ‫الجزاﻳر‬ ‫لﻴبﻴا‬ ‫ﻣﻮرﻳتاﻧﻴا‬ ‫(صحراي‌غربﻲ)‬ ‫اﻳرتﻴرﻳا‬

‫ﻧاﻳجﻴرﻳا‬ ‫‌گاﻧا‌گاﻣبﻴا‬ ‫سﻴرالﻴﻮن‬ ‫ﻻﻳبرﻳا‬ ‫اوگﻨدا‬ ‫زاﻣبﻴا‬ ‫ﻣاﻻوي‬ ‫زﻣباﻣبﻮي‬ ‫بﻮتسﻮاﻧا‬ ‫کﻴﻨﻴا‬ ‫ﻧاﻣبﻴا‬ ‫افرﻳقاي‌جﻨﻮبﻲ‬

‫سﻨﻴگال‬ ‫گﻴﻨﻪ‬ ‫ﻣالﻲ‬ ‫ساحل‌عاج‬ ‫بﻮرکﻴﻨا‌فاسﻮ‬ ‫تﻮگﻮ‬ ‫بﻨﻴﻦ‬ ‫ﻧاﻳجﻴر‬ ‫چاد‬ ‫(جﻤﻬﻮرﻳت‌افرﻳقاي‌‬ ‫ﻣرکزي)‬ ‫(کاﻧگﻮ‪-‬‬ ‫کﻴﻨشاسا)‬ ‫(کاﻧگﻮ‪‌-‬برازاوﻳل)‬ ‫روﻧدا‬ ‫گابﻮن‬ ‫ﻣدغاسکر‬

‫اﻧگﻮﻻ‬ ‫(گﻴﻨﺔ‪‌-‬بﻴساو)‬ ‫کپ‌وردي‬ ‫(ساوتام‌و‬ ‫پرﻧسپﻲ)‬ ‫ﻣﻮزﻣبﻴق‬

‫تاﻧزاﻧﻴا‬ ‫کﻴﻨﻴا‬ ‫(و‌در‌ﻳک‌بخش‌‬ ‫اوگﻨدا)‬

‫افرﻳقاي‌جﻨﻮبﻲ‬

‫‌‬

‫ﻫﻤچﻨان‌کشﻮرﻫاى‌دﻳگرى‌وجﻮد‌دارﻧد‌کﻪ‌لسان‌ﻫاي‌رسﻤﻲ‌دﻳگرى‌دارﻧد‪‌.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌در‌ﻣﻮرد‌ﻳکﻲ‌از‌گروه‌ﻫاي‌زباﻧﻲ‌ﻣعلﻮﻣات‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮال ﻫا‬

‫‪‌-1‬ﻣسلﻤاﻧان‌در‌کدام‌قسﻤت‌افرﻳقا‌بﻴشتر‌سکﻮﻧت‌دارﻧد؟‬ ‫‪‌-2‬در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌چﻨد‌کشﻮر‌پﻴرو‌دﻳﻦ‌ﻣقدس‌اسﻼم‌ﻣﻰ‌باشد؟‌‬ ‫‪‌-3‬چرا‌افرﻳقاﻳﻰ‌ﻫا‌زبان‌خارجﻲ‌را‌بﻪ‌حﻴث‌زبان‌رسﻤﻲ‌خﻮد‌قرار‌داده‌اﻧد؟‬ ‫‪‌-4‬زبان‌ﻫاى‌ﻣحلﻰ‌و‌زبان‌ﻫاى‌اروپاﻳﻰ‌ﻣروج‌در‌افرﻳقا‌را‌ﻣعرفﻰ‌کﻨﻴد‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌ﻧقشﺔ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاى‌خﻮد‌رسﻢ‌ﻧﻤاﻳﻨد‌و‌ساحات‌ادﻳان‌ﻣروج‌ﻣردم‌‬ ‫افرﻳقا‌را‌در‌آن‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪.‬‬ ‫‪38‬‬

‫‌‌‌‌‌‬

‫درس‌سﻴزدﻫﻢ‬

‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫جﻐراﻓﻴاى اﻗتصادى‬

‫چﻴدن‌برگ‌ﻫاى‌چاى‌در‌کﻴﻨﻴا‬

‫راجع‌بﻪ‌جغرافﻴاى‌اقتصادى‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌چﻪ‌ﻣﻰ‌داﻧﻴد؟‬ ‫ترقﻰ‌و‌اﻧکشاف‌در‌اقتصاد‌قارة‌افرﻳقا‌ﻧظر‌بﻪ‌براعظﻢ‌ﻫاى‌دﻳگر‌بعدتر‪‌،‬ﻳعﻨﻰ‌در‌اواﻳل‌قرن‌ﻧزده‌آغاز‌‬ ‫گردﻳد‌و‌قبل‌از‌آن‌بسﻴار‌ﻣحدود‌بﻮده‌است‪.‬‬ ‫اوضاع‌اقتصادى‌اﻳﻦ‌قاره‌ﻧﻴز‌رﻧگ‌ﻫا‌و‌اشکال‌ﻣختلفﻰ‌دارد؛‌چﻨاﻧچﻪ‌از‌ساده‌ترﻳﻦ‌پﻴشﻪ‌ﻫا‌و‌صﻨاﻳع‌‬ ‫دستﻰ‌ابتداﻳﻰ‌تا‌ﻣدرن‌ترﻳﻦ‌فابرﻳکﻪ‌ﻫاي‌صﻨعتﻰ‌را‌در‌آن‌ﻣﻰ‌تﻮان‌ﻣﻼحظﻪ‌کرد‌ﻳا‌در‌بخش‌تراﻧسپﻮرت‌از‌‬ ‫طرﻳق‌خﻴلﻰ‌ساده‌و‌بسﻴط‌کﻪ‌بﻪ‌طﻮر‌ﻣستقﻴﻢ‌اﻧتقال‌آن‌تﻮسط‌اﻧسان‌ﻫا‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‌تا‌ﻣدرن‌ترﻳﻦ‌‬ ‫بﻨدر‌ﻫاي‌بحرى‪‌،‬خطﻮط‌آﻫﻦ‪‌،‬شبکﻪ‌ﻫاى‌ﻫﻮاﻳﻰ‌و‌ﻣﻴدان‌ﻫاى‌ﻣجلل‌را‌ﻣﻰ‌تﻮان‌در‌آن‌سراغ‌کرد‪.‬‬ ‫براعظﻢ‌افرﻳقا‌از‌ﻧظر‌ﻣﻨابع‌طبﻴعﻰ‌قارة‌ثروتﻤﻨد‌است‪‌.‬در‌اﻳﻦ‌قاره‌ﻣعادن‌ﻧفت‪‌،‬طﻼ‪‌،‬الﻤاس‪‌،‬ﻣس‌و‌‬ ‫جﻨگل‌ﻫاى‌عظﻴﻢ‌و‌فراواﻧﻰ‌وجﻮد‌دارد‪‌.‬اقتصاد‌و‌عاﻳدات‌افرﻳقا‌بﻴشتر‌بر‌پاﻳﻪ‌ﻫاى‌زراعت‌و‌ﻣالدارى‌‬ ‫استﻮار‌است‪‌.‬بﻨابرآن‌بخش‌ﻫاى‌ﻣختلف‌اقتصاد‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌را‌بﻪ‌طﻮر‌ذﻳل‌ﻣطالعﻪ‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻴﻢ‪:‬‬ ‫زراﻋت و ﻣاﻟدارى‬

‫حاصﻼت‌زراعتﻰ‌اﻳﻦ‌قارة‌جﻬان‌را‌بﻴشتر‌ﻧباتات‌استﻮاﻳﻰ‌و‌تحت‌استﻮاﻳﻰ‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫﻨد؛‌چﻨاﻧچﻪ‌‬ ‫کﻨجد‌و‌بتﻪ‌ﻫاى‌چاى‌در‌شرق‌افرﻳقا‪‌،‬ﻧباتات‌تﻴلﻰ‌زﻳادتر‌در‌غرب‌ﻣﻨطقﺔ‌سﻮدان‌و‌قسﻤت‌علﻴاى‌گﻴﻨﻪ‪‌،‬‬ ‫‪39‬‬

‫ﻧارﻳال‌در‌جزاﻳر‌شرقﻰ‌افرﻳقا‪‌،‬ککاو‌در‌سﻮاحل‌گﻴﻨﻪ‌و‌جزاﻳر‌ﻧزدﻳک‌آن‪‌،‬ﻣﻤپلﻰ‌در‌افرﻳقاى‌غربﻰ‪‌،‬‬ ‫پﻨبﻪ‌در‌ﻣصر‪‌،‬سﻮدان‌و‌تاﻧزاﻧﻴا‪‌،‬کﻴلﻪ‌و‌اﻧاﻧاس‌در‌افرﻳقاى‌غربﻰ‌و‌تقرﻳباً‌در‌ﻫﻤﺔ‌جزاﻳر‌اﻳﻦ‌ساحﻪ‪‌،‬‬ ‫‌قﻬﻮه‌زﻳادتر‌در‌حبشﻪ‌و‌کﻴﻨﻴا‪‌،‬اﻧجﻴر‪‌،‬اﻧگﻮر‌و‌غﻴره‌ﻣﻴﻮه‌ﻫا‌و‌سبز‌ﻫا‌در‌سﻮاحل‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳافت‌‬ ‫ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬در‌شﻤال‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌در‌ساحل‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌کﻪ‌داراى‌اقلﻴﻢ‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻰ‌است‪‌،‬زﻣستان‌‬ ‫آن‌ﻣعتدل‌و‌باراﻧﻰ‌و‌تابستان‌آن‌گرم‌و‌خشک‌است‌جﻨگﻼت‌در‌آن‌کﻤتر‌و‌درختان‌ﻫﻤﻴشﻪ‌بﻬار‪‌،‬‬ ‫زﻳتﻮن‪‌،‬لﻴﻤﻮ‪‌،‬گﻨدم‪‌،‬جﻮ‪‌،‬جﻮارى‌و‌اﻧگﻮر‌حاصل‌خﻮب‌ﻣﻰ‌دﻫد‪‌.‬در‌افرﻳقاي‌جﻨﻮبﻰ‌دشت‌ﻫاى‌علفزار‌‬ ‫بﻪ‌صﻮرت‌للﻤﻰ‌حاصل‌ﻣﻰ‌دﻫد‌و‌از‌آن‌جﻤلﻪ‌حاصﻼت‌تﻨباکﻮ‌و‌پﻨبﻪ‌قابل‌ﻳاد‌آورى‌است‪‌.‬در‌بسﻴارى‌‬ ‫ﻣﻨاطق‌آن‌لﻮبﻴا‌حاصﻼت‌عﻤدة‌زراعتﻰ‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‪.‬‬ ‫گرچﻪ‌اقلﻴﻢ‌افرﻳقا‌بﻪ‌طﻮر‌عﻤﻮم‌براى‌تربﻴﺔ‌حﻴﻮاﻧات‌ﻣساعد‌ﻧﻴست‌و‌ﻣالدارى‌و‌پرورش‌حﻴﻮاﻧات‌ﻧﻴز‌‬ ‫در‌آن‌کﻤتر‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‌ولﻰ‌با‌آن‌ﻫﻢ‌تربﻴﺔ‌گﻮسفﻨد‌و‌بز‌تا‌حدى‌قابل‌تذکر‌است‪‌.‬صﻴد‌ﻣاﻫﻰ‌‬ ‫بﻪ‌خصﻮص‌در‌سﻮاحل‌ﻣﻤالک‌اطلس‌زﻳادتر‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‪‌.‬اﻧﻮاع‌ﻣاﻫﻴان‌قابل‌شکار‌در‌آن‌جا‌‬ ‫عبارت‌از‪‌:‬ساردﻳﻦ‪‌،‬تﻮﻧﻴاک‌و‌ﻣکرﻳل‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬ﻣﻨاطق‌استﻮاﻳﻰ‌‪‌5‬الﻰ‪‌10‬درجﺔ‌عرض‌البلد‌شﻤالﻰ‌‬ ‫و‌جﻨﻮبﻰ‌خط‌استﻮا‌داراى‌اقلﻴﻢ‌گرم‌و‌ﻣرطﻮب‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌بﻪ‌ﻫﻤﻴﻦ‌دلﻴل‌در‌اﻳﻦ‌ﻣﻨاطق‌جﻨگﻼت‌‬ ‫اﻧبﻮﻫﻰ‌وجﻮد‌دارد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‌‬

‫؟‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌راجع‌بﻪ‌علت‌عقب‌ﻣاﻧده‌گﻰ‌قارة‌افرﻳقا‪‌،‬وضع‌‬ ‫اقتصادى‌قاره‌افرﻳقا‌و‌زراعت‌و‌ﻣالدارى‌افرﻳقا‌بحث‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌‬ ‫ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬ ‫سﻮالﻫا‬

‫‪‌‌-1‬راجع‌بﻪ‌اوضاع‌اقتصادى‌قارة‌افرﻳقا‌ﻣعلﻮﻣات‌دﻫﻴد‪.‬‬ ‫‪‌-2‬اﻧکشاف‌ﻣالدارى‌در‌افرﻳقا‌چگﻮﻧﻪ‌است؟‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫‪‌-3‬اﻧﻮاع‌حﻴﻮاﻧات‌و‌ﻣاﻫﻴان‌قابل‌شکار‌افرﻳقا‌را‌ﻧام‌بگﻴرﻳد‪‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫راجع‌بﻪ‌ﻣحصﻮﻻت‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻲ‌قارة‌افرﻳقا‌ﻣعلﻮﻣات‌خﻮد‌را‌بﻨﻮﻳسﻴد؛‌ﻫﻤچﻨان‌بگﻮﻳﻴد‌کﻪ‌آﻳا‌‬ ‫در‌افغاﻧستان‌ﻧﻮع‌اقلﻴﻢ‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻲ‌وجﻮد‌دارد؟‌اگر‌دارد‌در‌کدام‌ﻣﻨطقﻪ؟‬ ‫‪40‬‬

‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫‌‌درس‌چﻬاردﻫﻢ‬

‫ﻣﻌادن و صﻨاﻳﻊ‬ ‫اسکﻨدرﻳﻪ‬

‫‪1 : 80 000 000‬‬

‫ﻣﻤالک‌ﻣﻬﻢ‌تﻮرﻳستﻰ‬

‫ﻧقشﺔ‌ﻣعادن‪‌،‬صﻨاﻳع‌و‌تﻮرﻳزم‌افرﻳقا‬

‫با‌تﻮجﻪ‌بﻪ‌‌ﻧقشﺔ‌باﻻ‪‌،‬کدام‌ﻣﻮاد‌ﻣعدﻧﻲ‌و‌ﻣحصﻮﻻت‌صﻨعتﻲ‌در‌کدام‌ﻣﻨاطق‌افرﻳقا‌وجﻮد‌دارد؟‌‬ ‫براعظﻢ‌افرﻳقا‌از‌ﻧظر‌ﻣﻨابع‌طبﻴعﻰ‌قاره‌ﻳﻰ‌ثروتﻤﻨد‌است؛‌اﻣا‌استفادة‌کﻤتر‌از‌آن‌ﻫا‌صﻮرت‌گرفتﻪ‌‬ ‫است‪‌.‬افرﻳقاى‌شﻤالﻰ‌داراى‌ذخاﻳر‌زﻳاد‌ﻧفت‌و‌گاز‌ﻣﻰ‌باشد‌و‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌با‌داشتﻦ‌ذخاﻳر‌الﻤاس‌‬ ‫ﻣقام‌اول‌را‌در‌جﻬان‌داراست‌و‌ﻣﻨبع‌بزرگ‌عاﻳداتﻰ‌افرﻳقا‌را‌تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‪‌.‬الﻤاس‌سخت‌ترﻳﻦ‌‬ ‫و‌قﻴﻤتﻰ‌ترﻳﻦ‌ﻣﻨرال‌طبﻴعﻰ‌است‌کﻪ‌بﻪ‌صﻮرت‌عﻤﻮم‌بﻪ‌رﻧگ‌زرد‌و‌سﻴاه‌دﻳده‌ﻣﻰ‌شﻮد‌و‌بعضاً‌بﻪ‌‬ ‫رﻧگ‌ﻫاى‌‌سفﻴد‪‌‌،‬آبﻰ‌و‌سبز‌ﻧﻴز‌‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬ﻣﻨرال‌ﻣذکﻮر‌بعد‌‌از‌‌صﻴقل‌شدن‌بﻪ‌ﻧام‌‌‌برﻳلﻴاﻧت‌(الﻤاس‌‬ ‫تراشﻴده)‌ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬طﻼ‌از‌ﻣعادن‌ﻣﻬﻢ‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌است؛‌ﻫﻤچﻨان‌ذخاﻳر‌زغال‌سﻨگ‪‌،‬کروم‪‌،‬‬ ‫ﻣﻨگﻨﻴز‌و‌ﻳﻮراﻧﻴﻢ‌ﻧﻴز‌در‌آن‌ساحﻪ‌ﻣﻮجﻮد‌است‪‌.‬کشﻮر‌ﻫاى‌زاﻳر‌و‌زﻣبابﻮى‌داراى‌بﻬترﻳﻦ‌ذخاﻳر‌ﻣس‌‬ ‫استﻨد‌و‌ﻣعادن‌آﻫﻦ‌در‌ﻻﻳبرﻳا‌و‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌ﻣﻮجﻮد‌است‪‌.‬بﻪ‌صﻮرت‌عﻤﻮم‌گفتﻪ‌ﻣﻰ‌تﻮاﻧﻴﻢ‌کﻪ‌‬ ‫براعظﻢ‌افرﻳقا‌‪‌80‬فﻴصد‌الﻤاس‪‌40‌،‬فﻴصد‌طﻼ‪‌20‌،‬فﻴصد‌ﻧقره‪‌20‌،‬فﻴصد‌ﻣس‌و‌‪14‬فﻴصد‌قلعﻰ‌جﻬان‌‬ ‫را‌تﻮلﻴد‌ﻣﻰ‌کﻨد‪‌.‬ﻫﻤچﻨان‌از‌ﻣﻨطقﺔ‌ﻣﻬﻢ‌تراﻧسﻮال‌ﻣﻰ‌تﻮان‌ﻧام‌برد‌کﻪ‌در‌آن‌کارخاﻧﻪ‌ﻫاى‌صﻨعتﻰ‌و‌‬ ‫‪41‬‬

‫شﻬر‌ﻫاى‌عظﻴﻢ‌ﻣتﻤرکز‌بﻮده‌و‌بﻴشترﻳﻦ‌جﻤعﻴت‌را‌در‌خﻮد‌جاى‌داده‌است‪‌.‬ﻧﻮاحﻰ‌ﻣرکزى‌افرﻳقا‌‬ ‫داراى‌جﻨگﻼت‌اﻧبﻮه‌و‌ﻣﻨاطق‌صحراﻳﻲ‌داراى‌ﻣعادن‌فراوان‌است‌کﻪ‌تا‌حال‌ﻣﻮرد‌استفاده‌قرار‌‬ ‫ﻧگرفتﻪ‌است‪‌.‬کشﻮر‌ﻫاى‌افرﻳقا‌کﻮشش‌دارﻧد‌تا‌حجﻢ‌تﻮلﻴدات‌صﻨعتﻰ‌را‌باﻻ‌ببرﻧد‪‌.‬بعضﻰ‌کشﻮر‌ﻫاى‌‬ ‫افرﻳقا‌بﻪ‌ساختﻦ‌بﻨد‌ﻫاى‌برق‌و‌بﻨد‌ﻫاى‌زراعتﻰ‌ﻣشغﻮل‌اﻧد‌بﻪ‌طﻮر‌ﻣثال‪‌:‬باﻻى‌درﻳاى‌ﻧﻴل‪‌،‬بﻨد‌اسﻮان‌‬ ‫در‌ﻣصر‌و‌بﻨد‌کرﻳبا‌باﻻى‌درﻳاى‌زاﻣبزى‌در‌بﻴﻦ‌کشﻮر‌ﻫاى‌زاﻣبﻴا‌و‌زﻣبابﻮى‌و‌بﻨد‌ولتا‌باﻻى‌درﻳاى‌‬ ‫ولتا‌در‌کشﻮر‌گاﻧا‌قابل‌ﻳاد‌آورى‌است‪‌.‬ﻣحصﻮﻻت‌زراعتﻰ‌و‌ﻣعدﻧﻰ‌قارة‌افرﻳقا‌بﻴشتر‌بﻪ‌خارج‌صادر‌‬ ‫ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬ﻣﻮاد‌اولﻴﺔ‌خام‌براى‌کارخاﻧﻪ‌ﻫا‌و‌ﻣراکز‌صﻨعتﻰ‌دﻳگر‌کشﻮر‌ﻫاى‌جﻬان‌ﻧﻴز‌در‌افرﻳقا‌تﻮلﻴد‌‬ ‫ﻣﻰ‌شﻮد؛‌زﻳرا‌در‌خﻮد‌افرﻳقا‌صﻨعت‌پﻴشرفت‌چﻨداﻧﻰ‌ﻧکرده‌است‪.‬ﻫﻤچﻨان‌در‌افرﻳقا‌عﻮاﻳد‌از‌ﻣﻨابع‌‬ ‫تﻮرﻳزم‌ﻧﻴز‌بﻪ‌دست‌ﻣﻲ‌آﻳد‪‌.‬اﻫرام‌ﻣصر‌و‌آثار‌باستاﻧﻰ‌ساﻳر‌کشﻮرﻫاي‌قدﻳﻤﻲ‪‌،‬سﻮاحل‌زﻳباي‌شﻤال‌‬ ‫افرﻳقا‌در‌کﻨار‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‪‌،‬آداب‌و‌رسﻮم‌ﻣردم‌و‌ﻧﻴز‌پارک‌ﻫاي‌ﻣلﻲ‌ﻣعروف‌کﻪ‌در‌افرﻳقا‌وجﻮد‌‬ ‫دارد‌ارزش‌تﻮرﻳزم‌و‌جﻬان‌گردي‌دارد‌کﻪ‌سبب‌ﻣﻲ‌شﻮد‌ﻣردم‌از‌آﻧجا‌دﻳدن‌کﻨﻨد‌کﻪ‌بدون‌شک‌در‌‬ ‫اقتصاد‌ﻣﻨاطق‌و‌ﻣﻤالک‌ﻣربﻮطﻪ‌ﻧقش‌دارد‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌ﻫر‌گروه‌راجع‌بﻪ‌ﻣﻨابع‌و‌ذخاﻳر‌طبﻴعﻰ‌قارة‌افرﻳقا‌بحث‌‬ ‫ﻧﻤﻮده‪‌،‬ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا‬

‫‪‌-1‬بﻨد‌ﻫاى‌برق‌افرﻳقا‌روى‌کدام‌درﻳا‌ﻫا‌ساختﻪ‌شده‌اﻧد؟‬ ‫‪‌-2‬افرﻳقاى‌شﻤالﻰ‌و‌جﻨﻮبﻰ‌را‌از‌ﻧظر‌ﻣﻨابع‌طبﻴعﻰ‌با‌ﻫﻢ‌ﻣقاﻳسﻪ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬ ‫‪-3‬کشﻮرﻫاﻳﻰ‌را‌در‌افرﻳقا‌ﻧام‌ببرﻳد‌کﻪ‌در‌آن‌ﻫا‌ﻣس‌بﻴشتر‌ﻳافت‌ﻣﻰ‌شﻮد‪.‬‬ ‫‪‌-4‬ﻣعادن‌آﻫﻦ‌در‌کدام‌ﻣﻨاطق‌افرﻳقا‌بﻴشتر‌بﻪ‌ﻣﻼحظﻪ‌ﻣﻰ‌رسﻨد؟‬ ‫‪‌-5‬ﻣعادﻧﻲ‌را‌کﻪ‌در‌قارة‌افرﻳقا‌ﻳافت‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد‌ﻧام‌بگﻴرﻳد‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫ﻧقشﺔ‌ﻣعادن‪‌،‬صﻨاﻳع‌و‌تﻮرﻳزم‌افرﻳقا‌را‌ﻣطالعﻪ‌ﻧﻤﻮده‪‌،‬سﻮال‌ﻫاى‌ذﻳل‌را‌جﻮاب‌دﻫﻴد‪:‬‬ ‫‪‌-1‬ﻳﻮراﻧﻴﻢ‌در‌کدام‌ﻣﻤالک‌افرﻳقا‌وجﻮد‌دارد؟‌از‌آن‌ﻫا‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬ ‫‪‌-2‬ﻧفت‌بﻪ‌طﻮر‌عﻤﻮم‌در‌کدام‌بخش‌ﻫاى‌افرﻳقا‌وجﻮد‌دارد؟‬ ‫‪‌-3‬ﻣﻨاطق‌صﻨعتﻰ‌افرﻳقا‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬ ‫‪‌-4‬ﻣﻤالک‌ﻣﻬﻢ‌سﻴاحتﻰ‌افرﻳقا‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬ ‫‪42‬‬

‫‌‌‌‌‌‬ ‫‌‌درس‌پاﻧزدﻫﻢ‬ ‫جﻐراﻓﻴاى ﻣﻮاصﻼتﻰ‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫راجع‌بﻪ‌ﻣﻮاصﻼت‌قارة‌افرﻳقا‌و‌اﻧکشاف‌بعدى‌آن‌چﻪ‌ﻣﻰ‌داﻧﻴد؟‬

‫‌تراﻧسپﻮرت‌در‌ﻻگﻮس‬

‫ﻣﻮاصﻼت‌در‌افرﻳقا‌سابقﺔ‌دﻳرﻳﻨﻪ‌داشتﻪ‌و‌بﻪ‌اشکال‌ﻣختلف‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گرفت؛‌اکﻨﻮن‌تا‌حدودى‌بﻪ‌‬ ‫شکل‌بﻬتر‌و‌ﻣعاصرتر‌اﻧکشاف‌ﻳافتﻪ‌است‪‌.‬ﻣﻮجﻮدﻳت‌جﻨگل‌ﻫاى‌اﻧبﻮه‌استﻮاﻳﻰ‪‌،‬باد‌ﻫاى‌تﻨد‌صحراﻳﻰ‪‌،‬‬ ‫با‌تﻼق‌ﻫا‌و‌صحراﻫا‌ﻣﻮاﻧعﻲ‌را‌در‌اﻳﻦ‌قاره‌بﻪ‌وجﻮد‌آورده‌است‪‌.‬حﻤل‌و‌ﻧقل‌ﻣﻮاد‌از‌طرﻳق‌خشکﻪ‌‬ ‫و‌در‌سﻮاحل‌تﻮسط‌کشتﻰ‌ﻫا‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‪‌‌.‬اولﻴﻦ‌رفت‌و‌آﻣد‌از‌غرب‌بﻪ‌شرق‌افرﻳقا‌در‌سال‌‬ ‫‪1877‬م‪‌.‬تﻮسط‌ﻫرى‌ﻣﻮتﻦ‌ستﻨلﻰ‌(‪‌)Harry‌Mouton‌Stanly‬صﻮرت‌گرفت‌کﻪ‌در‌سﻪ‌سال‌‬ ‫تکﻤﻴل‌گردﻳد‪.‬‬ ‫در‌اکثر‌اﻳﻦ‌قسﻤت‌ﻫا‌ﻣﻮاصﻼت‌و‌حﻤل‌ﻧقل‌بﻪ‌شکل‌ابتداﻳﻰ‌تﻮسط‌شتر‪‌،‬ﻣر‌کب‌و‌ﻳا‌در‌ﻣﻮاضع‌‬ ‫صعب‌العبﻮر‌با‌استفاده‌از‌اﻧسان‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‪.‬‬ ‫احداث‌شبکﻪ‌ﻫاى‌خطﻮط‌آﻫﻦ‌از‌اواﻳل‌قرن‌بﻴست‌بﻪ‌خصﻮص‌از‌جﻨگ‌اول‌جﻬاﻧﻰ‌بﻪ‌بعد‌بﻪ‌طﻮر‌‬ ‫بطﻰ‌پﻴش‌رفتﻪ‌است؛‌بﻨا‌برآن‌بﻴشتر‌از‌سرک‌ﻫا‌در‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌کار‌گرفتﻪ‌ﻣﻰ‌شﻮد‪.‬‬ ‫طﻮل‌ﻣجﻤﻮعﻰ‌شبکﻪ‌ﻫاى‌خطﻮط‌آﻫﻦ‌در‌افرﻳقا‌بﻪ‌ﻫفتاد‌ﻫزار‌کﻴلﻮﻣتر‌رسﻴده‌و‌طﻮﻳل‌ترﻳﻦ‌آن‌خطﻰ‌‬ ‫است‌کﻪ‌بﻪ‌طﻮل‌ﻫشت‌ﻫزار‌کﻴلﻮﻣتر‌قاﻫره‌را‌بﻪ‌کپتاون‌در‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌وصل‌ﻣﻰ‌کﻨد‪.‬‬ ‫خطﻮط‌آﻫﻦ‌درکشﻮرﻫاى‌دﻳگر‌افرﻳقاﻳﻰ‌ﻣاﻧﻨد‪:‬ﻣراکش‪‌،‬الجزاﻳر‪،‬تﻮﻧس‌وﻣصراﻧکشاف‌ﻧﻤﻮده‌است‪‌.‬‬ ‫‪43‬‬

‫‌برعﻼوه‌ پاﻳتخت‌ﻫا‌ و‌ ﻣراکز‌ اکثر‌ ﻣﻤالک‌ اﻳﻦ‌ براعظﻢ‌ و‌ شﻬرﻫاى‌ ﻣشﻬﻮر‌ و‌ ﻣعروف‌ آن‌ با‌‬ ‫ﻣﻴدان‌ﻫاى‌ﻫﻮاﻳﻰ‌عصرى‌ﻣجﻬز‌ﻣﻰ‌باشﻨد‌کﻪ‌از‌اﻳﻦ‌طرﻳق‌بﻪ‌کشﻮرﻫاى‌پﻴش‌رفتﺔ‌صﻨعتﻰ‌و‌دﻳگر‌‬ ‫کشﻮرﻫاى‌جﻬان‌ارتباط‌برقرار‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬ ‫‌تراﻧسپﻮرت‌در‌شﻬر‌قاﻫره‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌دو‌گروه‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‪‌.‬گروه‌اول‌راجع‌بﻪ‌اشکال‌ابتداﻳﻰ‌ﻣﻮاصﻼت‌افرﻳقا‌و‌گروه‌‬ ‫دوم‌راجع‌بﻪ‌اشکال‌پﻴش‌رفتﺔ‌ﻣﻮاصﻼت‌در‌افرﻳقا‌بحث‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌‬ ‫ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا‬

‫‪‌-1‬خطﻮط‌آﻫﻦ‌در‌کدام‌کشﻮرﻫاي‌افرﻳقاي‌شﻤالﻲ‌اﻧکشاف‌ﻧﻤﻮده‌است؟‬ ‫‪‌-2‬راجع‌بﻪ‌شکل‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌ابتداﻳﻲ‌ﻣعلﻮﻣات‌دﻫﻴد‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫در‌ﻣﻮرد‌ﻣﻮاﻧع‌و‌ﻣشکﻼت‌راه‌ﻫاي‌ﻣﻮاصﻼتﻲ‌در‌افرﻳقا‌ﻣعلﻮﻣات‌دﻫﻴد‪.‬‬ ‫‪44‬‬

‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫درس‌شاﻧزدﻫﻢ‬

‫حﻤﻞ و ﻧﻘﻞ از ﻃرﻳﻖ آبﻬا‬

‫‌دوربان‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌بﻨدر‌بحرى‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‬

‫بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌افرﻳقا‌از‌طرﻳق‌کدام‌آبﻨاﻫا‌و‌کاﻧال‌ﻫا‌بﻪ‌بحر‌وصل‌ﻣﻲ‌شﻮد؟‬

‫حﻤل‌و‌ﻧقل‌بحري‌و‌درﻳاﻳﻲ‌افرﻳقا‌حاﻳز‌اﻫﻤﻴت‌خﻮبﻰ‌بﻮده‌و‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌راه‌ﻫاى‌آبﻰ‌(طبﻴعﻰ‌و‌‬ ‫ﻣصﻨﻮعﻰ)‌کﻪ‌در‌افرﻳقا‌ارتباط‌ﻣﻴان‌دو‌بحﻴره‌ﻳا‌دو‌اقﻴاﻧﻮس‌را‌برقرار‌ﻣﻰ‌سازﻧد‌از‌اﻳﻦ‌قرار‌اﻧد‪‌:‬کاﻧال‌‬ ‫سﻮﻳز‌(بﻴﻦ‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌و‌بحﻴرة‌سرخ‌کﻪ‌کار‌ساختﻤاﻧﻲ‌آن‌در‌سال‌‪1856‬م‪‌.‬شروع‌و‌در‌سال‌‬ ‫‪1869‬م‪‌.‬خاتﻤﻪ‌ﻳافت)‪‌،‬باب‌الﻤﻨدب‌(بﻴﻦ‌بحﻴرة‌سرخ‌و‌خلﻴج‌عدن)‪‌،‬کاﻧال‌ﻣﻮزﻣبﻴق(‌بﻴﻦ‌دو‌قسﻤت‌‬ ‫از‌بحر‌ﻫﻨد‌در‌غرب‌ﻣدغاسکر)‌و‌آبﻨاى‌جبل‌الطارق‌(بﻴﻦ‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌و‌اقﻴاﻧﻮس‌اطلس)‪‌.‬از‌اﻳﻦ‌‬ ‫راه‌ﻫاى‌آبﻰ‪‌،‬تﻨﻬا‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌ﻣصﻨﻮعﻰ‌است‌و‌بقﻴﺔ‌آن‌ﻫا‌طبﻴعﻰ‌ﻣﻰ‌باشﻨد‪.‬‬ ‫با‌وجﻮد‌ﻣشکﻼت‌و‌ﻣﻮاﻧع‌در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌و‌بﻨابر‌عدم‌ﻣساعدت‌ساختﻤان‌اراضﻰ‪‌،‬ﻣﻮجﻮدﻳت‌‬ ‫جﻨگﻼت‌در‌ساحﺔ‌کاﻧگﻮ‌و‌استﻮا‪‌،‬اقلﻴﻢ‌بسﻴار‌گرم‌و‌سﻮزان‌صحراﻳﻰ‌و‌استﻮاﻳﻰ‌کﻪ‌اکثر‌جا‌ﻫاى‌افرﻳقا‌‬ ‫بدون‌استفاده‌قرار‌گرفتﻪ‌است‌با‌آن‌ﻫﻢ‌سﻬﻮلت‌ﻫاﻳﻰ‌در‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌اﻣﻮال‌بﻪ‌وجﻮد‌آﻣده‌است‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌راه‌بحرى‌در‌حﻮزة‌کاﻧگﻮ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‌کﻪ‌تقرﻳباً‌بﻪ‌طﻮل‌ﻳک‌ﻫزار‌و‌پﻨج‌صد‌کﻴلﻮﻣتر‌قابل‌‬ ‫استفاده‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬حﻮزة‌آبگﻴرآن‌در‌ﻣﻨاطق‌استﻮاﻳﻰ‌قرار‌دارد‌کﻪ‌در‌تﻤام‌سال‌آب‌فراوان‌و‌باران‌‬ ‫زﻳاد‌دارد‪‌.‬درﻳاى‌ﻧﻴل‌الﻰ‌بﻨد‌اسﻮان‌قابل‌استفادة‌کشتﻰ‌ﻫاى‌بحرى‌بﻮده‪‌،‬از‌اﻳﻦ‌درﻳا‌کشﻮرﻫاى‌‬

‫‪45‬‬

‫ﻣصر‌و‌سﻮدان‌ﻫر‌دو‌جﻬت‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌استفاده‌‬ ‫ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻨد؛‌ ﻫکذا‌ در‌ درﻳا‌ﻫاى‌ ﻧاﻳجر‪ ‌،‬سﻨﻴگال‌ و‌‬ ‫زاﻣبزى‌ﻧﻴز‌در‌بعضﻰ‌اوقات‌سال‌کﻪ‌آب‌فراوان‌‬ ‫باشد‌کشتﻰ‌راﻧﻰ‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‪.‬‬ ‫بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌کدام‌بحﻴره‌ﻫا‌را‌بﻪ‌ﻫﻢ‌‬ ‫وصل‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻴد؟‬ ‫اﻣروز‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌تﻮسط‌کشتﻰ‌ﻫاى‌بحرى‌زﻳادتر‌‬ ‫در‌بﻨادر‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌و‌بﻨادر‌افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌صﻮرت‌‬ ‫ﻣﻰ‌گﻴرد‌ کﻪ‌ از‌ آن‌ بﻪ‌ جاﻧب‌ بازار‌ﻫاى‌ اﻣرﻳکاى‌‬ ‫جﻨﻮبﻰ‌ و‌ آسترالﻴا‌ ﻣال‌التجارة‌ بﻴشتر‌ اﻧتقال‌ داده‌‬ ‫ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬ﻫﻤچﻨﻴﻦ‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌کﻪ‌ارتباط‌اروپا‌را‌‬ ‫با‌افرﻳقاى‌شرقﻰ‌و‌جﻨﻮب‌شرقﻲ‌تاﻣﻴﻦ‌ﻧﻤﻮده‪‌،‬از‌‬ ‫ارزش‌خاص‌اقتصادى‌برخﻮردار‌است‪.‬‬

‫‌ﻻگﻮس‌پاﻳتخت‌ﻧاﻳجرﻳا‌و‌بﻨدر‌بحرى‌‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫با‌تﻮجﻪ‌بﻪ‌ﻧقشﺔ‌افرﻳقا‌اگر‌قرار‌باشد‌کﻪ‌‌از‌خلﻴج‌عدن‌تﻮسط‌کشتﻲ‌بﻪ‌شﻬر‌ساحلﻲ‌کشﻮر‌‬ ‫ﻣراکشﻪ‌ﻳعﻨﻲ‌کازابﻼﻧکا‌ﻣسافرت‌کﻨﻴﻢ‌از‌کدام‌‌آبﻨاﻫا‌و‌کاﻧال‌ﻫا‌ﻣﻰ‌گذرﻳﻢ؟‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا‬

‫‪‌-1‬کدام‌کاﻧال‌شﻤال‌شرق‌افرﻳقا‌از‌اﻫﻤﻴت‌ﻣﻬﻤﻰ‌برخﻮردار‌ﻣﻰ‌باشد؟‬ ‫‪‌-2‬آبﻨاى‌جبل‌الطارق‌بﻴﻦ‌کدام‌اقﻴاﻧﻮس‌و‌بحﻴره‌قرار‌دارد؟‬ ‫‪‌-3‬ﻣﻮاصﻼت‌سابقﺔ‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌و‌اﻧکشاف‌بعدى‌آن‌‌را‌ﻣقاﻳسﻪ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫ﻳک‌کتاب‪‌،‬ﻣجلﻪ‌و‌ﻳا‌اخبار‌را‌کﻪ‌در‌ﻣﻮرد‌قارة‌افرﻳقا‌ﻣعلﻮﻣات‌داشتﻪ‌باشد‪‌،‬ﻣطالعﻪ‌ﻧﻤﻮده‌و‌‬ ‫ﻳادداشت‌ﻧام‌کتاب‪‌،‬سال‌طبع‌و‌غﻴره‌ﻣشخصات‌آن‌‌را‌بﻪ‌استاد‌ﻣضﻤﻮن‌بدﻫﻴد‪.‬‬ ‫‪46‬‬

‫خﻼصﺔ ﻓصﻞ اول‬ ‫اگر‌اﻣرﻳکاي‌شﻤالﻲ‌و‌جﻨﻮبﻲ‌را‌بﻪ‌صﻮرت‌دو‌براعظﻢ‌جداگاﻧﻪ‌در‌ﻧظر‌بگﻴرﻳﻢ‪‌،‬افرﻳقا‌پس‌از‌آسﻴا‌پﻬﻨاورترﻳﻦ‌‬ ‫خشکﺔ‌جﻬان‌است‪‌.‬اﻣا‌اگر‌تﻤام‌اﻣرﻳکا‌بﻪ‌طﻮر‌ﻳک‌خشکﺔ‌کﻼن‌در‌ﻧظر‌گرفتﻪ‌شﻮد‪‌،‬در‌آن‌صﻮرت‌افرﻳقا‌بعد‌‬ ‫از‌آسﻴا‌و‌اﻣرﻳکا‌سﻮﻣﻴﻦ‌براعظﻢ‌جﻬان‌بﻪ‌شﻤار‌ﻣﻰ‌رود‪.‬‬ ‫‌افرﻳقا‌با‌داشتﻦ‌بﻴش‌از‌‪‌30‬ﻣﻴلﻴﻮن‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌ﻣساحت‌(بﻪ‌شﻤﻮل‌جزاﻳر‌ﻣربﻮط‌آن)‌‪‌20.3‬فﻴصد‌ﻣساحت‌زﻣﻴﻦ‌‬ ‫را‌در‌بر‌ﻣﻰ‌گﻴرد‌کﻪ‌در‌آن‌بﻴش‌از‌‪‌1.25‬بلﻴﻮن‌ﻧفﻮس‌سکﻮﻧت‌دارد‪.‬‬ ‫‌شﻤالﻰ‌ترﻳﻦ‌ﻧقطﺔ‌اﻳﻦ‌قاره‌دﻣاغﺔ‌سفﻴد‌(‪‌)Cape‌Blanc‬و‌دﻣاغﺔ‌بﻦ‌(‪‌)Cape‌Bon‬در‌تﻮﻧس‌‌‌‌‌باﻻى‌عرض‌البلد‌‬ ‫شﻤالﻰ‌‪‌37‬درجﻪ‌و‌‪‌20‬دقﻴقﻪ‌ و‌جﻨﻮبﻰ‌ترﻳﻦ‌ﻧقطﺔ‌آن‌بﻪ‌ﻧام‌دﻣاغﺔ‌اگﻮلﻬاس‌(‪‌)Cape‌Agulhas‬در‌جﻤﻬﻮرﻳت‌‬ ‫افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‌باﻻى‌عرض‌البلد‌جﻨﻮبﻰ‌‪‌34‬درجﻪ‌و‌‪‌40‬دقﻴقﻪ‌واقع‌ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬ ‫‌ﻣشرقﻰ‌ترﻳﻦ‌ﻧقطﺔ‌آن‌دﻣاغﺔ‌گاردافﻮى(‪‌)‌Cape Guardafui‬در‌سﻮﻣالﻴا‌باﻻى‌طﻮل‌البلد‌شرقﻰ‌‪‌52‬درجﻪ‌و‌ﻣغربﻰ‌ترﻳﻦ‌‬ ‫ﻧقطﺔ‌آن‌دﻣاغﺔ‌سبز‌(‪‌)Cape Verde‬در‌ﻣجاورت‌سﻨﻴگال‌است‌کﻪ‌باﻻى‌طﻮل‌البلد‌غربﻰ‌‪17‬درجﻪ‌واقع‌گردﻳده‌است‪‌.‬‬ ‫‪1‬‬ ‫‌افرﻳقا‌بزرگ‌ترﻳﻦ‌ساحﻪ‌را‌در‌ﻣﻨطقﺔ‌استﻮاﻳﻰ‌احاطﻪ‌کرده‌است‌کﻪ‌ ‪‌ 2‬اراضﻰ‌آن‌در‌شﻤال‌خط‌استﻮا‌و‌ ‌آن‌‬ ‫‪3‬‬ ‫‪3‬‬ ‫در‌جﻨﻮب‌خط‌استﻮا‌قرار‌گرفتﻪ‌است‪.‬‬ ‫‌اﻳﻦ‌قاره‌طﻮري‌کﻪ‌از‌ﻧام‌آن‌ظاﻫر‌ ﻣﻰ‌شﻮد‌ﻳک‌براعظﻢ‌ حارى‌وى‌بﻮده‌و‌خط‌استﻮا‌از‌وسط‌آن‌بﻪ‌طﻮرى‌‬ ‫ﻣﻰ‌گذرد‌کﻪ‌تقرﻳباً‌شﻤالﻰ‌ترﻳﻦ‌و‌جﻨﻮبﻰ‌ترﻳﻦ‌ﻧقاط‌از‌آن‌بﻪ‌عﻴﻦ‌فاصلﻪ‌قرار‌ﻣﻰ‌گﻴرﻧد‪.‬‬ ‫‌در‌غرب‌افرﻳقا‌بحر‌اتﻼﻧتﻴک‌و‌در‌شرق‌آن‌بحر‌ﻫﻨد‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌.‬در‌شﻤال‌تﻮسط‌بحﻴرة‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌از‌براعظﻢ‌‬ ‫اروپا‌و‌در‌شﻤال‌شرق‌تﻮسط‌کاﻧال‌سﻮﻳز‌و‌بحﻴرة‌احﻤر‌از‌آسﻴا‌جدا‌شده‌است‪.‬‬ ‫‌خشکﺔ‌افرﻳقا‌را‌ﻣﻰ‌تﻮاﻧﻴﻢ‌بﻪ‌افرﻳقاى‌غربﻰ‪‌،‬شرقﻰ‪‌،‬ﻣرکزى‪‌،‬جﻨﻮبﻰ‌و‌شﻤالﻰ‌ﻧﻴز‌تقسﻴﻢ‌ﻧﻤاﻳﻴﻢ‪.‬‬ ‫‌افرﻳقا‌داراى‌کﻮه‌ﻫا‪‌،‬صحراﻫا‌و‌ﻣﻨاطق‌ﻫﻤﻮار‌است‌کﻪ‌ﻣشﻬﻮرترﻳﻦ‌آن‌ﻫاکﻮه‌ﻫاى‌اطلس‌در‌گﻮشﺔ‌شﻤال‌غربﻰ‪،‬کﻮه‌ﻫاى‌‬ ‫جﻮان‌کلﻴﻤاﻧجارو(‪)Kilimanjaro‬درتاﻧزاﻧﻴا‪‌،‬کﻮه‌ﻫاى‌کﻬﻦ‌ﻣاﻧﻨد‌اﻫاگر‌(‪)Ahaggar‬در‌جﻨﻮب‌شرق‌الجزاﻳر‪‌،‬‬ ‫کﻮه‌ﻫاى‌تبستﻰ(‪‌)Tibesti‬در‌شﻤال‌غرب‌چاد‌و‌ﻫﻤچﻨان‌سطﻮح‌ﻣرتفع‌حبشﻪ‌قابل‌ﻳاد‌آورى‌ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬ ‫‌ﻣﻨاطق‌پست‌و‌کﻢ‌ارتفاع‌در‌افرﻳقا‌کﻤتر‌وجﻮد‌دارﻧد‪‌.‬بعضﻰ‌از‌اﻳﻦ‌ﻣﻨاطق‌باتﻼقﻰ‌و‌داراى‌اقلﻴﻢ‌غﻴر‌ﻣﻨاسب‌براى‌‬ ‫صحت‌است‌کﻪ‌در‌ﻣﻨاطق‌استﻮاﻳﻰ‌قرار‌دارد‌و‌صحرا‌ﻫاى‌خشک‌و‌سﻮزان‌در‌دﻳگر‌ﻧقاط‌آن‌عرض‌وجﻮد‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‪.‬‬ ‫‌ صحراى‌ افرﻳقا‌ کﻪ‌ صحراى‌ بزرگ‌ در‌ جﻬان‌ است‌ تقرﻳباً‌ در‌ ‪ ‌ 31‬حصﺔ‌ براعظﻢ‌ افرﻳقا‌ تﻮسعﻪ‌ ﻳافتﻪ‌ است‪ ‌.‬در‌‬ ‫سال‌ﻫاى‌گذشتﻪ‌ساحﺔ‌اﻳﻦ‌صحرا‌بﻪ‌اساس‌خشک‌سالﻰ‌ﻧﻴز‌وسﻴع‌شده‌است‪.‬‬ ‫‌در‌براعظﻢ‌افرﻳقا‌درﻳا‌ﻫاى‌زﻳادى‌وجﻮد‌دارﻧد‌کﻪ‌ﻣشﻬﻮرترﻳﻦ‌آن‌ﻫا‌درﻳا‌ﻫاى‌ﻧﻴل‌و‌کاﻧگﻮ‌ﻣﻰ‌باشﻨد‪‌‌.‬درﻳاى‌ﻧﻴل‌‬ ‫باعث‌اﻳجاد‌ﻣدﻧﻴت‌کﻬﻦ‌ﻣصر‌گردﻳده‌و‌حال‌ﻧﻴز‌در‌آبﻴارى‌ﻣﻨاطق‌زراعتﻰ‌از‌ارزش‌خاص‌برخﻮردار‌ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬ ‫‌افرﻳقا‌ﻧظر‌بﻪ‌ﻣﻮقعﻴتﻰ‌کﻪ‌در‌کرة‌زﻣﻴﻦ‌اتخاذ‌کرده‌است‌بعد‌از‌أسترالﻴا‌گرﻣترﻳﻦ‌براعظﻢ‌جﻬان‌بﻪ‌شﻤار‌ﻣﻰ‌رود‪.‬‬ ‫‌افرﻳقا‌داراى‌بارﻧده‌گﻰ‌بﻴشتر‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌در‌شﻤال‌و‌جﻨﻮب‌قسﻤت‌استﻮاﻳﻰ‌آن‌بارﻧده‌گﻰ‌تﻨزﻳل‌ﻣﻰ‌ﻳابد‪.‬‬ ‫در‌افرﻳقا‌‪‌55‬ﻣﻤلکت‌ﻣستقل‌وجﻮد‌دارد‌کﻪ‌در‌آن‌اقﻮام‌ﻣختلف‌با‌کلتﻮر‌ﻫاى‌ﻣتفاوت‌دﻳده‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد‪.‬‬ ‫‌در‌افرﻳقاى‌شﻤالﻰ‌کلتﻮر‌اسﻼﻣﻰ‌ﻣسلط‌است‌در‌حالﻰ‌کﻪ‌در‌ﻣﻨاطق‌دﻳگر‌آن‌کلتﻮر‌ﻫاى‌دﻳگر‌دﻳده‌ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬‬ ‫اکثرﻳت‌ﻣردم‌افرﻳقا‌در‌دﻫات‌سکﻮﻧت‌دارﻧد‌کﻪ‌بﻪ‌زراعت‌و‌ﻣالدارى‌ﻣشغﻮل‌اﻧد‪.‬‬ ‫اگر‌چﻪ‌شراﻳط‌اقتصادى‌در‌افرﻳقا‌بعد‌از‌سقﻮط‌استعﻤار‌در‌آن‌رو‌بﻪ‌بﻬبﻮدى‌گذاشتﻪ؛‌ولﻰ‌ﻣتاسفاﻧﻪ‌ﻫﻨﻮز‌ﻫﻢ‌‬ ‫ﻧفﻮس‌و‌قﻮاى‌تﻮلﻴدى‌بشرى‌در‌ﻫﻤﻪ‌جا‌ﻳکسان‌و‌بﻪ‌طﻮر‌کافﻰ‌گسترش‌ﻧﻴافتﻪ‌است‪.‬‬ ‫‌در‌افرﻳقا‌جﻨگ‌ﻫاى‌داخلﻰ‌زﻳاد‌و‌خشک‌سالﻰ‌باعث‌ﻣﻬاجرت‌ﻫاى‌داخلﻰ‌و‌خارج‌از‌ﻣرزﻫا‌ﻣﻰ‌گردد‪‌.‬ﻫﻤچﻨان‌ﻳک‌‬ ‫تعداد‌زﻳاد‌از‌ﻣردم‌افرﻳقا‌از‌فقر‌و‌گرسﻨﻪ‌گﻰ‌رﻧج‌ﻣﻰ‌برﻧد‌و‌سطح‌زﻧده‌گﻰ‌ﻣردم‌آن‌پاﻳﻴﻦ‌است‪.‬‬ ‫‌ شﻬرﻫاى‌ بزرگ‌ افرﻳقا‌ ﻻگﻮس(‪ ‌)Lagos‬در‌ ﻧاﻳجﻴرﻳا‌ (با‌ داشتﻦ‌ ‪ ‌9‬ﻣﻴلﻴﻮن‌ ﻧفﻮس)‪ ‌،‬کﻴﻨشاسا‌ (‪ ‌)Kinshasa‬در‌‬ ‫جﻤﻬﻮرﻳت‌کاﻧگﻮ‌(با‌داشتﻦ‌‪‌8.4‬ﻣﻴلﻴﻮن‌ﻧفﻮس)‌و‌قاﻫره‌در‌ﻣصر‌(‌با‌داشتﻦ‌‪‌7.9‬ﻣﻴلﻴﻮن‌ﻧفﻮس)‌ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬ ‫لسان‌ﻫاى‌رسﻤﻰ‌در‌افرﻳقا‌عبارت‌اﻧد‌از‪‌:‬عربﻲ‪‌،‬اﻧگلﻴسﻲ‪‌،‬فراﻧسﻮي‪‌،‬پرتگالﻲ‪‌،‬سﻮاحلﻲ‌افرﻳقاﻳﻲ‌و‌غﻴره‪.‬‬

‫‪47‬‬

‫جدول بﻌضﻰ ﻣشخصات جﻐراﻓﻴاﻳﻰ ﻛشﻮرﻫاى ﻣستﻘﻞ ﻗارة اﻓرﻳﻘا‬ ‫‌فﻴصدى‌شغل‌ﻧفﻮس‌در‌سکتﻮرﻫاى‌ﻣختلف‌در‬ ‫‌سال‪2001‬‬

‫عﻤﻮﻣﻴات‬ ‫شﻤاره‬

‫‌ﻣﻤلکت‬

‫تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌‬ ‫در‌فﻰ‌‬ ‫کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‬

‫زراعت‬

‫صﻨعت‬

‫خدﻣات‬

‫‪1‬‬

‫اﻧگﻮﻻ‬

‫لﻮاﻧدا‬

‫‪1.246.700‬‬

‫‪12.127.071‬‬

‫‪10‬‬

‫‪74.7‬‬

‫‪8.4‬‬

‫‪16.9‬‬

‫‪2‬‬

‫اﻳتﻮپﻴا‬

‫آدﻳس‌بابا‬

‫‪1.104.300‬‬

‫‪74.777.981‬‬

‫‪68‬‬

‫‪86.0‬‬

‫‪2.0‬‬

‫‪12.0‬‬

‫‪3‬‬

‫ارﻳترﻳا‬

‫اسﻤره‬

‫‌‌‪117،600‬‬

‫‪5،028،427‬‬

‫‪42،8‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪4‬‬

‫افرﻳقاى‌جﻨﻮبﻰ‬

‫پرﻳتﻮرﻳا‬

‫‪1.221.037‬‬

‫‪44.187.637‬‬

‫‪36‬‬

‫‪13.7‬‬

‫‪31.8‬‬

‫‪54.5‬‬

‫‪5‬‬

‫افرﻳقاى‌ﻣرکزى‬

‫باﻧگﻰ‬

‫‪623.000‬‬

‫‪4.303.356‬‬

‫‪7‬‬

‫‪80.5‬‬

‫‪3.0‬‬

‫‪16.5‬‬

‫‪6‬‬

‫الجزاﻳر‬

‫الجزﻳره‬

‫‪2.381.741‬‬

‫‪32.930.091‬‬

‫‪14‬‬

‫‪28.3‬‬

‫‪29.8‬‬

‫‪41.9‬‬

‫‪7‬‬

‫ﻳﻮگاﻧدا‬

‫کاﻣپاﻻ‬

‫‪241.038‬‬

‫‪28.195.754‬‬

‫‪117‬‬

‫‪84.3‬‬

‫‪4.6‬‬

‫‪11.1‬‬

‫‪8‬‬

‫بﻨﻴﻦ‬

‫پرتﻮﻧﻮو‬

‫‪112.622‬‬

‫‪7.862.944‬‬

‫‪70‬‬

‫‪63.4‬‬

‫‪8.1‬‬

‫‪28.5‬‬

‫‪9‬‬

‫بﻮتسﻮاﻧا‬

‫گابرون‬

‫‪581.730‬‬

‫‪1.639.833‬‬

‫‪3‬‬

‫‪46.3‬‬

‫‪20.4‬‬

‫‪33.3‬‬

‫‪‌10‬‬

‫بﻮرکﻴﻨافاسﻮ‬

‫واگادوگﻮ‬

‫‪274.000‬‬

‫‪13.902.972‬‬

‫‪51‬‬

‫‪92.4‬‬

‫‪2.0‬‬

‫‪5.6‬‬

‫‪11‬‬

‫بﻮروﻧدى‬

‫بﻮجﻮﻣبﻮار‬

‫‪27.834‬‬

‫‪8.090.068‬‬

‫‪291‬‬

‫‪91.9‬‬

‫‪2.5‬‬

‫‪5.6‬‬

‫‪12‬‬

‫تاﻧزاﻧﻴا‬

‫دارالسﻼم‬

‫‪883.749‬‬

‫‪37.445.392‬‬

‫‪42‬‬

‫‪84.4‬‬

‫‪5‬‬

‫‪10.6‬‬

‫‪13‬‬

‫تﻮگﻮ‬

‫لﻮﻣﻪ‬

‫‪56.785‬‬

‫‪5.548.702‬‬

‫‪98‬‬

‫‪65.6‬‬

‫‪10.0‬‬

‫‪24.4‬‬

‫‪14‬‬

‫تﻮﻧس‬

‫تﻮﻧس‬

‫‪163.610‬‬

‫‪10.175.014‬‬

‫‪62‬‬

‫‪28.9‬‬

‫‪32.7‬‬

‫‪38.4‬‬

‫‪15‬‬

‫جﻴبﻮتﻰ‬

‫جﻴبﻮتﻰ‬

‫‪23،200‬‬

‫‪506،221‬‬

‫‪21،8‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪16‬‬

‫چاد‬

‫اﻧجاﻣﻨا‬

‫‪1.284.000‬‬

‫‪9.944.201‬‬

‫‪8‬‬

‫‪83.2‬‬

‫‪4.3‬‬

‫‪12.5‬‬

‫‪17‬‬

‫رواﻧدا‬

‫کﻴگالﻰ‬

‫‪26.338‬‬

‫‪8.648.248‬‬

‫‪328‬‬

‫‪91.9‬‬

‫‪3.6‬‬

‫‪4.5‬‬

‫‪18‬‬

‫زاﻣبﻴا‬

‫لﻮزاکا‬

‫‪752.618‬‬

‫‪11.502.010‬‬

‫‪15‬‬

‫‪74.8‬‬

‫‪8.5‬‬

‫‪16.8‬‬

‫‪19‬‬

‫زﻳﻤبابﻮى‬

‫ﻫرارى‬

‫‪390.757‬‬

‫‪12.236.805‬‬

‫‪31‬‬

‫‪68.2‬‬

‫‪8.1‬‬

‫‪23.7‬‬

‫‪20‬‬

‫ساﻳﻮتﻮﻣﻪ‌‬ ‫وپرﻧسﻴپ‬

‫ساﻳﻮتﻮﻣﻪ‬

‫‪964‬‬

‫‪206،178‬‬

‫‪213،9‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪‌21‬‬

‫ساحل‌عاج‬

‫ﻳاﻣﻮسﻮکرو‬

‫‪322.463‬‬

‫‪17.654.843‬‬

‫‪55‬‬

‫‪60.0‬‬

‫‪10.0‬‬

‫‪30.0‬‬

‫‪22‬‬

‫سﻨﻴگال‬

‫داکار‬

‫‪196.722‬‬

‫‪11.987.121‬‬

‫‪61‬‬

‫‪76.8‬‬

‫‪7.4‬‬

‫‪15.8‬‬

‫‪23‬‬

‫سﻮازﻳلﻨد‬

‫ﻣبابان‬

‫‪17،364‬‬

‫‪1،128،814‬‬

‫‪65‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪24‬‬

‫سﻮدان‌‬

‫(‪)1‬‬

‫خرطﻮم‬

‫‪2.505.813‬‬

‫‪41.236.378‬‬

‫‪16‬‬

‫‪69.8‬‬

‫‪8.6‬‬

‫‪21.6‬‬

‫‪25‬‬

‫سﻮﻣالﻴا‬

‫ﻣﻮگادﻳشﻮ‬

‫‪637.657‬‬

‫‪8.863.338‬‬

‫‪14‬‬

‫‪68.0‬‬

‫‪12.0‬‬

‫‪20.0‬‬

‫‪26‬‬

‫سﻴرالﻴﻮن‬

‫فرى‌تاون‬

‫‪71.740‬‬

‫‪6.005.250‬‬

‫‪84‬‬

‫‪67.7‬‬

‫‪15.4‬‬

‫‪16.9‬‬

‫‪27‬‬

‫سﻴشل‬

‫وﻳکتﻮرﻳا‬

‫‪455‬‬

‫‪82،247‬‬

‫‪180،8‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫ﻣرکز‬

‫تعداد‌ﻧفﻮس‌‬ ‫ﻣساحت‌‌بﻪ‌‬ ‫در‌سال‌‌‌‬ ‫کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‬ ‫‪‌2006‬‬

‫(‪‌)1‬اگر‌چﻪ‌سﻮدان‌بﻪ‌دو‌حصﻪ‌تقسﻴﻢ‌شده‌است‌اﻣا‌از‌طرف‌ﻣلل‌ﻣتحد‌ﻧقشﺔ‪‌،‬ﻣستﻨد‌داده‌ﻧشده‌است‪.‬‬

‫‪48‬‬

‫‌فﻴصدى‌شغل‌ﻧفﻮس‌در‌سکتﻮرﻫاى‌ﻣختلف‌در‬ ‫‌سال‪2001‬‬

‫عﻤﻮﻣﻴات‬ ‫شﻤاره‬

‫ﻣﻤلکت‬

‫تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌‬ ‫در‌فﻰ‌‬ ‫کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‬

‫زراعت‬

‫صﻨعت‬

‫خدﻣات‬

‫‪28‬‬

‫صحراى‌غربﻰ‬

‫العﻴﻮن‬

‫‪266،000‬‬

‫‪393،831‬‬

‫‪1،5‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪29‬‬

‫گاﻧا‌‬

‫اکرا‬

‫‪238.533‬‬

‫‪22.409.517‬‬

‫‪94‬‬

‫‪59.4‬‬

‫‪13.0‬‬

‫‪27.6‬‬

‫‪30‬‬

‫کاﻣرون‬

‫پاﻳﻮﻧده‬

‫‪475.442‬‬

‫‪17.340.702‬‬

‫‪36‬‬

‫‪69.9‬‬

‫‪8.6‬‬

‫‪12.5‬‬

‫‪31‬‬

‫کاﻧگﻮ‌برزاوﻳل‬

‫برازوﻳل‬

‫‪342.000‬‬

‫‪3.702.314‬‬

‫‪11‬‬

‫‪48.6‬‬

‫‪14.8‬‬

‫‪36.6‬‬

‫‪32‬‬

‫کاﻧگﻮکﻴﻨشاسا‬

‫کﻴﻨشاسا‬

‫‪2.344.858‬‬

‫‪62.660.551‬‬

‫‪27‬‬

‫‪68.0‬‬

‫‪13.5‬‬

‫‪18.5‬‬

‫‪33‬‬

‫کﻴﻨﻴا‬

‫ﻧاﻳروبﻰ‬

‫‪580.367‬‬

‫‪34.707.817‬‬

‫‪60‬‬

‫‪79.6‬‬

‫‪7.0‬‬

‫‪13.4‬‬

‫‪34‬‬

‫کﻮﻣﻮرن‬

‫ﻣﻮروﻧﻰ‬

‫‪2،235‬‬

‫‪731،755‬‬

‫‪327،4‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪35‬‬

‫کﻴپ‌ورد‬

‫پراﻳا‬

‫‪4،033‬‬

‫‪426،998‬‬

‫‪105،9‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪36‬‬

‫گابﻮن‬

‫لﻴبروﻳل‬

‫‪267.668‬‬

‫‪1.424.960‬‬

‫‪5‬‬

‫‪51.8‬‬

‫‪15.1‬‬

‫‪42.1‬‬

‫‪37‬‬

‫گاﻣبﻴا‬

‫باﻧجﻮل‬

‫‪11.295‬‬

‫‪1.641.564‬‬

‫‪145‬‬

‫‪82.1‬‬

‫‪8.0‬‬

‫‪9.9‬‬

‫‪‌38‬‬

‫گﻴﻨﻪ‬

‫کﻮﻧاکرى‬

‫‪245.857‬‬

‫‪9.690.222‬‬

‫‪39‬‬

‫‪87.2‬‬

‫‪2.1‬‬

‫‪10.8‬‬

‫‪39‬‬

‫گﻴﻨﻪ‌استﻮاﻳﻰ‬

‫ﻣاﻻبﻮ‬

‫‪28،051‬‬

‫‪616،459‬‬

‫‪22‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪40‬‬

‫گﻴﻨﻪ‌بﻴساو‬

‫بﻴساو‬

‫‪36،125‬‬

‫‪1،503،182‬‬

‫‪41،6‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪41‬‬

‫لسﻮتﻮ‬

‫ﻣاسرو‬

‫‪30،355‬‬

‫‪2،128،180‬‬

‫‪70،1‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪42‬‬

‫لﻴبرﻳا‬

‫ﻣﻮﻧروﻳا‬

‫‪111،369‬‬

‫‪3،334،587‬‬

‫‪29،9‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪43‬‬

‫لﻴبﻴا‬

‫ترﻳپﻮلﻰ‬

‫‪1.759.540‬‬

‫‪5.900.754‬‬

‫‪3‬‬

‫‪11.6‬‬

‫‪22.1‬‬

‫‪66.3‬‬

‫‪44‬‬

‫ﻣادغاسکر‬

‫آﻧتاﻧاﻧارﻳﻮو‬

‫‪587.041‬‬

‫‪18.595.469‬‬

‫‪32‬‬

‫‪78.0‬‬

‫‪6.9‬‬

‫‪15.1‬‬

‫‪45‬‬

‫ﻣاﻻوى‬

‫لﻴلﻮﻧگﻮه‬

‫‪118،484‬‬

‫‪13،013،926‬‬

‫‪110‬‬

‫‪86،8‬‬

‫‪5،1‬‬

‫‪8،1‬‬

‫‪46‬‬

‫ﻣالﻰ‬

‫باﻣاکﻮ‬

‫‪1.240.192‬‬

‫‪11.716.829‬‬

‫‪9‬‬

‫‪85.8‬‬

‫‪2.0‬‬

‫‪12.2‬‬

‫‪47‬‬

‫ﻣصر‌‬

‫قاﻫره‬

‫‪1.001.449‬‬

‫‪78.887.007‬‬

‫‪79‬‬

‫‪30.8‬‬

‫‪40‬‬

‫‪30‬‬

‫‪48‬‬

‫الﻤغرب‌(ﻣراکش)‬

‫رباط‬

‫‪446.550‬‬

‫‪33.241.259‬‬

‫‪74‬‬

‫‪6.0‬‬

‫‪34.8‬‬

‫‪59.2‬‬

‫‪49‬‬

‫ﻣﻮرﻳتاﻧﻴا‬

‫ﻧﻮاکشﻮت‬

‫‪1.025.520‬‬

‫‪3.177.378‬‬

‫‪3‬‬

‫‪55.1‬‬

‫‪10.7‬‬

‫‪34.2‬‬

‫‪50‬‬

‫ﻣﻮرﻳس‬

‫پﻮرت‌لﻮﻳس‬

‫‪2،040‬‬

‫‪1،274،189‬‬

‫‪624،6‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪--‬‬

‫‪51‬‬

‫ﻣﻮزﻣبﻴق‬

‫ﻣابﻮتﻮ‬

‫‪801.590‬‬

‫‪19.686.505‬‬

‫‪25‬‬

‫‪82.6‬‬

‫‪8.2‬‬

‫‪9.2‬‬

‫‪52‬‬

‫ﻧاﻣﻴبﻴا‬

‫وﻳﻨدﻫﻮک‬

‫‪824.292‬‬

‫‪2.044.147‬‬

‫‪2‬‬

‫‪49.3‬‬

‫‪15.7‬‬

‫‪35.0‬‬

‫‪53‬‬

‫ﻧاﻳجر‬

‫ﻧﻴاﻣﻰ‬

‫‪1.267.000‬‬

‫‪12.525.094‬‬

‫‪10‬‬

‫‪89.8‬‬

‫‪3.8‬‬

‫‪6.4‬‬

‫‪54‬‬

‫ﻧاﻳجرﻳا‬

‫آبﻮجا‬

‫‪923.768‬‬

‫‪131.859.731‬‬

‫‪143‬‬

‫‪43.4‬‬

‫‪6.8‬‬

‫‪49.8‬‬

‫‪55‬‬

‫سﻮدان‌‌جﻨﻮبﻰ‬

‫ﻣرکز‬

‫تعداد‌ﻧفﻮس‌‬ ‫ﻣساحت‌‌بﻪ‌‬ ‫در‌سال‌‬ ‫کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‬ ‫‪‌2006‬‬

‫ﻣﻨبﻊ‪:‬‬ ‫‪Wolters- Noordhoff, WN Atlas Productions, Groningen, the 2007 Netherlands‬‬

‫‪49‬‬

‫ﻓصﻞ دوم‬

‫آسترالﻴا‬ ‫آستراﻟﻴا‬ ‫ا‬

‫قﻴانﻮس‬

‫آسﻴـــــــا‬

‫ﻣﻨجﻤد‌شﻤالﻰ‬

‫ا‌‌روپــا‬ ‫ﻣدﻳتراﻧﻪ‬

‫اقﻴاﻧﻮس‌‌‬ ‫‌‬ ‫آرام‬

‫اقيانوس‬ ‫‌‬ ‫‌‌‌‌‌‌اطلس‬

‫امريکا‬ ‫‌‬ ‫شﻤالﻰ‬ ‫اقﻴاﻧﻮس‌‌‬ ‫‌‬ ‫آرام‬

‫افريقا‬ ‫اقيانوس هند‬

‫راليا‬

‫أست‬

‫امريکا‬ ‫جنوبی‬

‫ﻧقشﺔ‌ﻣﻮقعﻴت‌آسترالﻴا‬

‫اﻫداف ﻛﻠﻰ ﻓصﻞ‬

‫از‌شاگردان‌اﻧتظار‌ﻣﻲ‌رود‌کﻪ‌با‌خﻮاﻧدن‌اﻳﻦ‌فصل‌بﻪ‌اﻫداف‌علﻤﻲ‌زﻳر‌دست‌ﻳابﻨد‪:‬‬ ‫‌آشﻨاﻳﻲ‌با‌ﻣﻮقعﻴت‌جغرافﻴاﻳﻲ‌قاره‌ﻫاي‌آسترالﻴا‪‌،‬اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌و‌قارة‌ﻣﻨجﻤد‌جﻨﻮبﻲ‌(اﻧتارکتﻴکا)‬ ‫‌آشﻨاﻳﻲ‌با‌ﻣﻬﻤرﻳﻦ‌پستﻲ‌و‌بلﻨدي‌ﻫاي‌قارة‌آسترالﻴا‌و‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‪.‬‬ ‫‌آشﻨاﻳﻲ‌با‌وضعﻴت‌جغرافﻴاي‌سﻴاسﻲ‌قارة‌آسترالﻴا‌و‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‪.‬‬ ‫‌آشﻨاﻳﻲ‌با‌جغرافﻴاي‌بشري‌قارة‌آسترالﻴا‌و‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‪.‬‬ ‫‌آشﻨاﻳﻲ‌با‌جغرافﻴاي‌اقتصادي‌قارة‌آسترالﻴا‌و‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‪.‬‬ ‫‌آشﻨاﻳﻲ‌با‌اکتشافات‌قارة‌ﻣﻨجﻤد‌جﻨﻮبﻲ‪.‬‬ ‫از‌شاگردان‌اﻧتظار‌ﻣﻲ‌رود‌کﻪ‌با‌خﻮاﻧدن‌اﻳﻦ‌فصل‌بﻪ‌اﻫداف‌ﻣﻬارتﻲ‌ذﻳل‌دست‌ﻳابﻨد‪:‬‬ ‫‌تشخﻴص‌ﻣﻮقعﻴت‌جغرافﻴاﻳﻲ‌قارة‌آسترالﻴا‪‌،‬اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌و‌قارة‌ﻣﻨجﻤد‌جﻨﻮبﻲ‌(اﻧتارکتﻴکا)‬ ‫‌تعﻴﻴﻦ‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌کﻮه‌ﻫا‪‌،‬درﻳاﻫا‌و‌بحﻴره‌ﻫا‌برروي‌ﻧقشﺔ‌آسترالﻴا‬ ‫‌تعﻴﻴﻦ‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌کﻮه‌ﻫا‌درﻳاﻫا‌و‌بحﻴره‌ﻫا‌بر‌روي‌ﻧقشﺔ‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‬ ‫‌تفسﻴر‌تﻮزﻳع‌جغرافﻴاﻳﻲ‌ﻧفﻮس‌در‌قارة‌آسترالﻴا‬ ‫‌ﻧشان‌دادن‌تﻮزﻳع‌جغرافﻴاﻳﻲ‌ﻧفﻮس‌بر‌روي‌ﻧقشﺔ‌آسترالﻴا‬ ‫‌ﻧشان‌دادن‌تﻮزﻳع‌جغرافﻴاﻳﻲ‌ﻧفﻮس‌بر‌روي‌ﻧقشﺔ‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‬ ‫‌تعﻴﻴﻦ‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌ثروت‌ﻫاي‌ﻣعدﻧﻲ‌برروي‌ﻧقشﺔ‌آسترالﻴا‌و‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‬ ‫‪50‬‬

‫درس‌ﻫفدﻫﻢ‬

‫ﻣﻮﻗﻌﻴت آستراﻟﻴا‬ ‫بحﻴره‌تﻮرس‬

‫بحﻴره‌آرافﻮرا‬ ‫بحﻴره‌تﻴﻤﻮر‬

‫بحﻴره‌کﻮرل‬

‫بحﻴره‌سﻤاﻧﻴا‬ ‫بحر‌ﻫﻨد‬

‫ء‬ ‫آبﻨاى‌باس‬

‫ﻧقشﺔ‌ﻣﻮقعﻴت‌جغرافﻴاﻳﻰ‌آسترالﻴا‌و‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‬

‫آسترالﻴا‌در‌کدام‌بخش‌کرة‌زﻣﻴﻦ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد؟‬

‫حدود اربﻌﻪ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫‪3‬‬ ‫براعظﻢ‌کﻮچک‌آسترالﻴا‌کﻪ‌از‌ﻧظر‌بعضﻰ‌ﻳک‌جزﻳرة‌کﻼن‌است‪‌،‬قسﻤت‌زﻳاد‌(تقرﻳباً‌ ‪‌) 4‬حصﺔآن‌‬

‫صحرا‌ است‪ ‌.‬آسترالﻴا‌ بﻴﻦ‌ خطﻮط‌ ‪ ‌12‬درجﻪ‌ و‌ ‪ ‌43‬درجﺔ‌ عرض‌البلدﻫاى‌ جﻨﻮبﻰ‌ و‪ ‌115‬و‌ ‪ ‌154‬درجﺔ‌‬ ‫طﻮل‌البلدﻫاى‌شرقﻰ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬ ‫درشﻤال‌آسترالﻴا‌بحﻴرة‌تﻴﻤﻮر(‪‌،)Timorsea‬بحﻴرة‌ارافﻮرا(‪‌،)Arafurasea‬خلﻴج‌کارپﻴﻨتارﻳا‌(‪‌Gulf of‬‬ ‫‪‌)Carpentaria‬و‌آبﻨاى‌تﻮرس‌(‪‌)Str.‌Torres‬ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌‌.‬در‌شرق‌آن‌بحﻴرة‌کﻮرل‌(‪‌)Coral Sea‬و‌‬ ‫بحﻴرة‌تسﻤاﻧﻴا‌(‪‌)TasmaniaSea‬و‌در‌جﻨﻮب‌آن‌آبﻨاى‌باس‌(‪‌)Str.‌Bass‬و‌خلﻴج‌آسترالﻴا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌.‬بحر‌‬ ‫ﻫﻨد‌در‌جﻨﻮب‌و‌غرب‌آسترالﻴا‌قرار‌گرفتﻪ‌است‪‌.‬خط‌ساحلﻰ‌ﻣجﻤﻮعﻰ‌آسترالﻴا‌بﻪ‌‪‌25.760‬کﻴلﻮﻣتر‌ﻣﻰ‌رسد‪.‬‬ ‫‌آسترالﻴا‌چگﻮﻧﻪ‌و‌تﻮسط‌کﻰ‌کشف‌گردﻳد؟‬ ‫ﻛشﻒ آستراﻟﻴا‬

‫تقرﻳباً‌‪‌50.000‬سال‌قبل‌ﻣردﻣان‌اولﻰ‌بﻪ‌آسترالﻴا‌رفتﻨد‪.‬‬ ‫اﻧگلﻴسﻰ‌ﻫا‌از‌سال‌‪‌1789‬آن‌ﻫا‌را‌بﻪ‌ﻧام‌«ابﻮرجﻴﻨالس»‌(‪‌)Aboriginals‬ﻳاد‌کردﻧد‌کﻪ‌ﻳک‌اصطﻼح‌‬ ‫ﻻتﻴﻨﻰ‌است‌و‌براى‌باشﻨده‌گان‌اصلﻰ‌ﻳا‌بﻮﻣﻰ‌استعﻤال‌ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬اﻳﻦ‌ﻣردم‌از‌آسﻴاى‌جﻨﻮب‌شرقﻰ‌آﻣده‌‬ ‫‪51‬‬

‫بﻮدﻧد‪‌50.000‌.‬سال‌پﻴش‌تﻮسط‌ﻳخبﻨدان‌پل‌ﻫاى‌خاکﻰ‌کﻪ‌بﻴﻦ‌آسﻴا‌و‌آسترالﻴا‌وجﻮد‌داشت‪‌،‬از‌راه‌‬ ‫ﻫﻤﻴﻦ‌پل‌ﻫا‌و‌راه‌ﻫا‌ﻣردﻣان‌و‌حﻴﻮاﻧات‌ﻣﻰ‌تﻮاﻧستﻨد‌از‌آسﻴا‌بﻪ‌آسترالﻴا‌بروﻧد‪‌.‬اﻳﻦ‌ﻳک‌پروسﺔ‌چﻬل‌‬ ‫ﻫزار‌سالﻪ‌بﻮد؛‌بعد‌ﻫا‌کﻪ‌کرة‌‌زﻣﻴﻦ‌گرم‌شد‌و‌ﻳخبﻨدان‌بﻪ‌ذوب‌شدن‌شروع‌کرد‪‌،‬سطح‌آب‌بحر‌باﻻ‌‬ ‫رفت‌و‌بﻪ‌اﻳﻦ‌ترتﻴب‌آسترالﻴا‌بﻪ‌شکل‌ﻳک‌جزﻳره‌در‌آﻣد‪‌.‬در‌سال‌‪‌150‬ﻣﻴﻼدى‌براى‌بار‌اول‌ﻳﻮﻧاﻧﻰ‌ﻫا‌‬ ‫در‌ﻣﻮرد‌آسترالﻴا‌ﻧﻮشتﻨد‪‌.‬آن‌ﻫا‌اﻳﻦ‌خشکﻪ‌را‌بﻪ‌ﻧام‌تﻴرا‌استرالﻴس(‪‌)‌Terra Australis‬و‌ﻳا‌کﻨارة‌‬ ‫جﻨﻮبﻰ‌ﻣسﻤا‌ﻧﻤﻮدﻧد‪‌.‬ﻣردم‌زﻳادى‌عﻼقﻪ‌ﻣﻨد‌آن‌شدﻧد‌و‌در‌جستجﻮى‌اﻳﻦ‌سرزﻣﻴﻦ‌ﻧاآشﻨا‌برآﻣدﻧد‪.‬‬ ‫در‌قرن‌شاﻧزده‌و‌ﻫفده‌پرتگالﻰﻫا‪‌،‬اسپاﻧﻮىﻫا‌و‌ﻫالﻨدىﻫا‌عﻼقﻪ‌ﻣﻨد‌تجارت‌بﻪ‌آسﻴا‌بﻮدﻧد‪‌.‬بﻪ‌اثر‌‬ ‫ﻣسافرت‌ﻫا‌و‌کشفﻴات‌زﻳاد‌بحرى‌ﻫﻤان‌وقت‌بﻮد‌کﻪ‌آسترالﻴا‌ﻫﻢ‌تﻮسط‌اروپاﻳﻰ‌ﻫا‌کشف‌گردﻳد‪.‬‬ ‫در‌سال‌‪1606‬م‪‌.‬اولﻴﻦ‌کشتﻰ‌ﻫالﻨدى‌ﻫا‌در‌ساحل‌خلﻴج‌کارپﻨتارﻳا‌(‪‌)Gulf of Carpentaria‬‬ ‫در‌شﻤال‌آسترالﻴا‌ﻣقابل‌ﻧﻴﻮ‌گﻴﻨﺔ(‪‌)New Guinea‬لﻨگر‌اﻧداخت‪‌.‬کپتان‌اﻳﻦ‌کشتﻰ‌وﻳلﻴﻢ‌جاﻧسﻦ‌‬ ‫(‪‌)Willem Janszoon‬دوباره‌بﻪ‌(‪‌)Java‬برگشت‪.‬‬ ‫در‌سال‌‪1616‬م‪‌.‬ﻳک‌کشتﻰ‌دﻳگر‌ﻫالﻨدى‌بﻪ‌خلﻴج‌شارک‌(‪)‌Shark‬در‌غرب‌آسترالﻴا‌رسﻴد‪‌.‬در‌‬ ‫ﻳک‌و‌ﻧﻴﻢ‌قرن‌بعدى‌ﻣردﻣان‌ﻣختلف‌ﻫالﻨدى‪‌،‬فراﻧسﻮى‌و‌اﻧگلﻴسﻰ‌بﻪ‌آسترالﻴا‌کﻪ‌در‌آن‌زﻣان‌بﻪ‌ﻧام‌‬ ‫ﻧﻴﻮ‌ﻫالﻨد‌‪‌New Holland‬ﻣسﻤا‌بﻮد‪‌،‬ﻣسافرت‌ﻧﻤﻮدﻧد‪‌.‬اﻣا‌در‌آن‌وقت‌آن‌قدر‌حس‌شﻨاساﻳﻰ‌بﻴشتر‌‬ ‫و‌ﻳا‌ﻣستعﻤره‌ساختﻦ‌آسترالﻴا‌وجﻮد‌ﻧداشت‪.‬‬ ‫ا‬ ‫اولﻴﻦ‌برﻳتاﻧﻴﻮى‌کﻪ‌بﻪ‌آسترالﻴا‌رسﻴد‌ﻳک‌کپتان‌کشتﻰ‌بﻮد‌بﻪ‌ﻧام‌وﻳلﻴﻢ‌داﻣپﻴر‌(‪‌)William Dampier‬‬ ‫کﻪ‌در‌سال‌‪1688‬م‪‌.‬بﻪ‌آسترالﻴا‌رسﻴد‪.‬‬ ‫‌‬

‫‌‬

‫‌‬

‫‌‬ ‫اِبل‌تاسﻤان‌(‪1642‬ﻣﻴﻼدى)‌بحرپﻴﻤاى‌ﻫالﻨدى‌و‌ﻳکﻰ‌از‌کاشفﻴﻦ‌قارة‌آسترالﻴا‬

‫‪52‬‬

‫درس‌ﻫفدﻫﻢ‬

‫در‌سال‌‪1770‬م‌جﻴﻤز‌کﻮک‌اﻧگلﻴسﻰ‌اولﻴﻦ‌اروپاﻳﻰ‌بﻮد‌کﻪ‌بﻪ‌سﻮاحل‌شرقﻰ‌آسترالﻴا‌رسﻴد‌و‌از‌طرﻳق‌‬ ‫خلﻴج‌بﻮتاﻧﻰ(‪‌‌)Botany‬سدﻧﻰ‌(‪)‌Sydney‬کﻨﻮﻧﻰ‌سﻮاحل‌شرقﻰ‌را‌پﻴﻤﻮد‌و‌آن‌‌را‌بﻪ‌ﻧام‌ولز‌ﻧﻴﻮ‌سﻮت‌‬ ‫وﻳلز‌(‪‌)New South Wales‬ﻣسﻤا‌ساخت‪.‬‬ ‫ا‬ ‫در‌آغاز‌سال‌‪1800‬م‪‌.‬سدﻧﻰ‌بﻪ‌ﻣرکز‌تجارتﻰ‌در‌حالت‌ﻣبدل‌شدن‌بﻮد؛‌ﻫﻤچﻨان‌بﻪ‌خاطر‌کشف‌ساﻳر‌‬

‫ﻧقاط‌آسترالﻴا‪‌،‬تﻼش‌ﻫاﻳﻰ‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گرفت‪.‬‬ ‫در‌حدود‌‪1890‬م‪‌.‬اﻳﻦ‌طرز‌تفکر‌کﻪ‌ﻣستعﻤرات‌ﻣختلف‌بﻪ‌ﻳک‌ﻣﻤلکت‌وسﻴع‌فدرالﻰ‌ﻣبدل‌شﻮد‪‌،‬‬ ‫شکل‌ﻣﻰ‌گرفت‌کﻪ‌باﻵخره‌در‌اول‌جﻨﻮرى‌سال‌‪1901‬م‪‌.‬سﻴستﻢ‌اﻳالتﻰ‌در‌آسترالﻴا‌بﻪ‌وجﻮد‌آﻣد‌و‌در‌‬ ‫حقﻴقت‌اﻳﻦ‌روز‌روز‌استقﻼل‌آسترالﻴا‌از‌اﻧگلستان‌ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬ ‫تصﻮﻳر‌از‌ﻳک‌کشتﻰ‌بادبان‌دار‬

‫‪53‬‬

‫اﻣا‌تا‌ﻣدت‌طﻮﻻﻧﻰ‌آسترالﻴا‌بﻪ‌گﻮﻧﺔ‌ﻣستعﻤرة‌اﻧگلستان‌باقﻰ‌ﻣاﻧد‌کﻪ‌آﻫستﻪ‌آﻫستﻪ‌بﻪ‌شکل‌ﻳک‌‬ ‫ﻣﻤلکت‌ﻣستقل‌عرض‌وجﻮد‌کرد‪.‬‬ ‫‌جﻴﻤز‌کﻮک‌(‪1770‬ﻣﻴﻼدى)‬ ‫کپتان‌اﻧگلﻴسﻰ‌و‌ﻳکﻰ‌از‌کاشفﻴﻦ‌قارة‌آسترالﻴا‌‬ ‫‌‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫‌شاگردان‌بﻪ‌دو‌گروه‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‪‌.‬گروه‌اول‌ﻣﻮقعﻴت‌جغرافﻴاﻳﻰ‌آسترالﻴا‌را‌بﻪ‌روى‌ﻧقشﻪ‌‬ ‫تثبﻴت‌ﻧﻤﻮده‪‌،‬ﻧشان‌دﻫﻨد‌و‌گروه‌دوم‌لست‌ﻣﻤالک‌و‌اشخاصﻰ‌را‌کﻪ‌در‌کشف‌آسترالﻴا‌ﻧقش‌‬ ‫داشتﻨد‪‌،‬ترتﻴب‌و‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا‬

‫جﻤلﻪ‌ﻫاى‌صحﻴح‌و‌غلط‌را‌از‌ﻫﻢ‌تشخﻴص‌دﻫﻴد‪.‬‬ ‫‪‌‌-1‬آسترالﻴا‌ﻳک‌جزﻳرة‌کﻼن‌است‪.‬‬ ‫‪‌‌-2‬آسترالﻴا‌در‌شرق‌بحر‌ﻫﻨد‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬ ‫‪‌-3‬کشف‌آسترالﻴا‌ﻧتﻴجﺔ‌ﻣسافرت‌ﻫا‌و‌کشفﻴات‌زﻳاد‌بحرى‌بﻮد‌کﻪ‌تﻮسط‌اروپاﻳﻰ‌ﻫا‌صﻮرت‌‬ ‫گرفت‪.‬‬ ‫‪‌-4‬آسترالﻴا‌استقﻼل‌خﻮد‌را‌در‌سال‌‪1901‬م‪‌.‬از‌اﻧگلستان‌بﻪ‌دست‌آورد‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫با‌استفاده‌از‌اﻧترﻧت‌و‌ﻳا‌کتابخاﻧﻪ‌راجع‌بﻪ‌کشفﻴات‌بحرى‌و‌کشف‌آسترالﻴا‌ﻳک‌ﻣقالﺔ‌ﻳک‌‬ ‫صفحﻪ‌ﻳﻰ‌ﻧﻮشتﻪ‌کﻨﻴد‪.‬‬ ‫‪54‬‬

‫درس‌ﻫژدﻫﻢ‬

‫شبﻪ جزﻳرى ﻛﻴب ﻳﻮرك‬

‫جﻐراﻓﻴاى ﻃبﻴﻌﻰ‬

‫درﻳاى داﻟﻰ‬ ‫وﻳﻜتﻮرﻳا‬

‫درﻳا ى ﻓﻠﻴﻨدرز‬

‫درﻳاى ﻣﻴشﻞ‬

‫ا‬

‫‌‬

‫ء‬ ‫وضع‌طبﻴعﻰ‌آسترالﻴا‌چگﻮﻧﻪ‌است؟‬

‫آسترالﻴا‌کﻪ‌کﻮچک‌ترﻳﻦ‌قارة‌جﻬان‌است‪‌،‬ﻫﻤراه‌با‌جزاﻳر‌آن‌بﻪ‌‌صﻮرت‌کل‌در‌ﻧﻴﻢ‌کرة‌جﻨﻮبﻰ‌‬ ‫ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬ ‫ﻣﻤلکت‌آسترالﻴا‌را‌از‌ﻧظر‌جغرافﻴاﻳﻰ‌ﻣﻰ‌تﻮان‌بﻪ‌چﻬار‌ﻣﻨطقﺔ‌جداگاﻧﻪ‌تقسﻴﻢ‌کرد‪:‬‬ ‫‪‌-1‬دشت‌ﻫاى‌ﻣرکزى‌کﻪ‌از‌آب‌زﻳرزﻣﻴﻨﻰ‌ﻧسبتاً‌فراواﻧﻰ‌برخﻮردار‌اﻧد‪.‬‬ ‫‪‌-2‬فﻼت‌غربﻰ‌کﻪ‌بﻴشتر‌بﻴابان‌است‪.‬‬ ‫‪‌-3‬جلگﺔ‌ساحلﻰ‌شرقﻰ‌کﻪ‌در‌حقﻴقت‌داﻣﻨﻪ‌ﻫاى‌شرقﻰ‌کﻮه‌ﻫاى‌گرﻳت‌دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌(‌ﻣﻨبع‌بزرگ‌‬ ‫آب)‌است‪.‬‬ ‫‪‌‌-4‬ارتفاعات‌ﻳا‌کﻮه‌ﻫاى‌شرقﻰ‌کﻪ‌بﻪ‌«گرﻳت‌دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ»‌ﻣعروف‌است‪.‬‬ ‫جغرافﻴاى‌طبﻴعﻰ‌آسترالﻴا‌را‌در‌چﻨد‌بخش‌جداگاﻧﻪ‌بﻪ‌طﻮر‌ذﻳل‌ﻣطالعﻪ‌ﻣﻰ‌ﻧﻤاﻳﻴﻢ‪:‬‬ ‫اﻟﻒ) ﻛﻮهﻫا‬

‫کﻮه‌ﻫاي‌آسترالﻴا‌بﻴشتر‌در‌کدام‌قسﻤت‌ﻫا‌واقع‌شده‌است؟‬ ‫در‌شرق‌أسترالﻴا‌کﻮه‌ﻫاى‌ﻣشﻬﻮرى‌وجﻮد‌دارد‌بﻪ‌ﻧام‌گرﻳت‌دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌(‪‌)Great Dividing‬‬ ‫کﻪ‌بﻴش‌از‌‪‌3000‬کﻴلﻮﻣتر‌طﻮل‌دارد‪‌.‬اﻳﻦ‌سلسلﻪ‌جبال‌از‌جزﻳرة‌تسﻤاﻧﻴا‌(‪‌)Tasmania‬در‌جﻨﻮب‌‬ ‫‪55‬‬

‫شروع‌شده‌و‌تا‌بﻪ‌شبﻪ‌جزﻳرة‌کپ‌ﻳﻮرک‌(‪‌)Cape York‬در‌شﻤال‌اﻣتداد‌ﻳافتﻪ‌است‪‌.‬اﻳﻦ‌سلسلﻪ‌‬ ‫کﻮه‌کﻪ‌کﻮه‌ﻫاﻳﻲ‌با‌ارتفاع‌ﻣتﻮسط‌و‌سطﻮح‌ﻣرتفع‌دارد‪‌،‬تﻮسط‌درﻳاﻫا‌قطع‌گردﻳده‌است‪‌.‬کﻮه‌ﻫاى‌‬ ‫ﻣتذکره‌داﻣﻨﻪ‌ﻫاى‌خﻮد‌را‌بﻪ‌طرف‌سﻮاحل‌شرقﻰ‌و‌بﻪ‌طرف‌غرب‌تا‌ﻣﻨاطق‌ﻫﻤﻮار‌گسترش‌داده‌‌اﻧد‪.‬‬ ‫از‌کﻮه‌ﻫاى‌گرﻳت‌دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌درﻳا‌ﻫاى‌زﻳاد‌خُ رد‌و‌بزرگ‌سرچشﻤﻪ‌گرفتﻪ‌و‌بﻪ‌اقﻴاﻧﻮس‌آرام‌‬ ‫ﻣﻰ‌رﻳزﻧد‪.‬‬ ‫سلسلﻪ‌کﻮه‌ﻫاى‌دﻳگر‌آسترالﻴا‌بﻪ‌ﻧام‌آلپ‌آسترالﻴاﻳﻰ‌(‪‌)Australian Alps‬ﻣشﻬﻮر‌است‌کﻪ‌در‌‬ ‫حقﻴقت‌جزء‌کﻮه‌ﻫاى‌(دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ)‌ﻣحسﻮب‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد‪‌.‬اﻳﻦ‌کﻮه‌ﻫا‌کﻪ‌در‌جﻨﻮب‌شرق‌آسترالﻴا‌ﻣﻮقعﻴت‌‬ ‫دارﻧد‪‌،‬سطﻮح‌ﻣرتفع‌را‌در‌ﻣﻨاطق‌ﻧﻴﻮ‌سﻮت‌وﻳلز(‪‌)‌New South Wales‬و‌شرق‌ﻣﻨطقﺔ‌وﻳکتﻮرﻳا‌‬ ‫(‪)Victoria‬تشکﻴل‌ﻧﻤﻮده‌اﻧد‪‌.‬بلﻨدترﻳﻦ‌قلﺔ‌اﻳﻦ‌کﻮه‌ﻫا‌کﻮسﻴسکﻮ‌(‪‌‌)Kosciusko‬است‌کﻪ‌‪‌2231‬ﻣتر‌‬ ‫ارتفاع‌دارد‪.‬‬ ‫کﻮه‌ﻫاﻳﻰ‌کﻪ‌ﻣﻨبع‌آبﻰ‌ﻣﻨاطق‌شرقﻰ‌آسترالﻴا‌بﻮده‌و‌پﻮشﻴده‌از‌جﻨگل‌ﻫاى‌ﻣتراکﻢ‌است‪‌.‬‬

‫‪56‬‬

‫درس‌ﻫژدﻫﻢ‬ ‫درس‌ﻫژدﻫﻢ‬

‫کﻮه‌ﻫاى‌ألپ‌آسترالﻴاﻳﻰ‪‌،‬ﻣﻨاطق‌خﻮبﻰ‌براى‌تفرﻳح‌و‌استراحت‌دارﻧد‌و‌ﻫﻤچﻨان‌ﻣﻨابع‌خﻮب‌آبﻰ‌را‌‬ ‫تشکﻴل‌ﻧﻤﻮده‌اﻧد‪‌.‬در‌اﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌باغ‌ﻫاى‌ﻣلﻰ‌زﻳاد‌وجﻮد‌دارﻧد‌و‌براى‌سپﻮرت‌ﻫاى‌زﻣستاﻧﻰ‌(بازى‌ﻫاى‌‬ ‫اسکﻰ)‌ﻳگاﻧﻪ‌ﻣﻨطقﺔ‌در‌آسترالﻴا‌ﻣحسﻮب‌ﻣﻰ‌شﻮد؛‌ﻫﻤچﻨان‌کﻮه‌ﻫاى‌فلﻴﻨدرز‌(‪‌)Flinders‬ﻧﻴز‌ﻳک‌‬ ‫شاخﻪ‌ﻳﻰ‌از‌کﻮه‌ﻫاى‌دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌بزرگ‌است‌کﻪ‌در‌آسترالﻴاى‌جﻨﻮبﻰ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬ ‫ﻧقشﺔ‌سفﻴد‌آسترالﻴا‌و‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‬

‫برﻳسبان‬

‫سلسلﻪ‌کﻮه‌ﻫا‬

‫ﻧقشﺔ‌سفﻴد‌آسترالﻴا‌و‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌براى‌جﻮاب‌دادن‌شاگردان‬

‫‪57‬‬

‫در‌ساحات‌ﻣرکزى‌آسترالﻴا‌کﻮه‌ﻫاى‌ﻣک‌دوﻧل‌(‪‌)Macdonnell‬وکﻮه‌ﻫاى‌ﻣﻮسگراو‌(‪‌)Musgrave‬‬ ‫قابل‌ ﻳاد‌آورى‌ ﻣﻰ‌باشﻨد‪ ‌.‬در‌ غرب‌ آسترالﻴا‌ ﻧﻴز‌ کﻮه‌ﻫاى‌ ﻣشﻬﻮرى‌ وجﻮد‌ دارﻧد‌ کﻪ‌ بﻪ‌ ﻧام‌ ﻫاﻣرسلﻰ‌‬ ‫(‪‌)Hamersley‬ﻳاد‌ﻣﻰ‌شﻮﻧد‌و‌بلﻨدترﻳﻦ‌قلﻪ‌آن‌ﻫا‌بروس‌(‪‌)Bruce‬است‌کﻪ‌بﻴش‌از‌‪1200‬ﻣﻰ‌باشد‪.‬‬ ‫در‌شﻤال‌آسترالﻴا‌سطﻮح‌ﻣرتفع‌ﻣشﻬﻮر‌قرار‌داشتﻪ‌کﻪ‌بﻪ‌ﻧام‌ﻫاى‌کﻴﻤبرلﻰ‌(‪‌)Kimberley Plateau‬‬ ‫و‌ارﻧﻴﻢ‌(‪‌)Arnhem Land‬ﻣشﻬﻮر‌‌اﻧد‪‌.‬ارتفاع‌آن‌ﻫا‌از‌‪‌800‬ﻣتر‌تجاوز‌ﻧﻤﻰ‌کﻨد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌ﻳکﻰ‌از‌فعالﻴت‌ﻫاى‌ذﻳل‌را‌اﻧجام‌داده‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌‬ ‫فعالﻴت‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪:‬‬ ‫‪‌-1‬چﻬار‌ﻣﻨطقﺔ‌جداگاﻧﺔ‌آسترالﻴا‌را‌از‌ﻧظر‌جغرافﻴاﻳﻲ‌بر‌روى‌ﻧقشﻪ‌ﻫا‌تثبﻴت‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪.‬‬ ‫‪‌-2‬شاخﻪ‌ﻫاى‌کﻮه‌ﻫاى‌گرﻳت‌دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌را‌ﻧام‌برده‌و‌بر‌روى‌ﻧقشﻪ‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪.‬‬ ‫‪‌-3‬اﻫﻤﻴت‌اقتصادى‌کﻮه‌ﻫاى‌ألپ‌آسترالﻴاﻳﻰ‌را‌تﻮضﻴح‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬ ‫‪-4‬کﻮه‌ﻫاﻳﻲ‌‌را‌کﻪ‌در‌غرب‌و‌شﻤال‌آسترالﻴا‌‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد‪‌،‬ﻧام‌برده‌‌و‌‌بر‌روى‌‌ﻧقشﻪ‌‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪.‬‬ ‫‌‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا‬

‫‪‌-1‬آسترالﻴا‌را‌بﻪ‌چﻨد‌و‌کدام‌ﻣﻨاطق‌جغرافﻴاﻳﻰ‌ﻣﻰ‌تﻮان‌تقسﻴﻢ‌کرد؟‬ ‫‪‌‌-2‬ﻣقصد‌ﻣا‌از‌باغ‌ﻫاى‌ﻣلﻰ‌چﻪ‌است؟‬ ‫‪‌-3‬کﻮه‌ﻫاى‌آسترالﻴا‌در‌حﻴات‌اقتصادى‌و‌اجتﻤاعﻰ‌ﻣردم‌چﻪ‌ﻧقشﻰ‌ﻣﻰ‌تﻮاﻧد‌داشتﻪ‌باشد؟‬ ‫‪‌-4‬بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌کﻮه‌ﻫا‌در‌آسترالﻴا‌چﻪ‌ﻣشکﻼت‌و‌چﻪ‌سﻬﻮلت‌ﻫاﻳﻰ‌را‌بﻪ‌ﻣردم‌آن‌ﻣﻤلکت‌فراﻫﻢ‌‬ ‫ﻧﻤﻮده‌است؟‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫ﻧقشﺔ‌سفﻴد‌آسترالﻴا‌و‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌را‌کاپﻰ‌و‌ﻳا‌در‌کتابچﻪ‌ﻫاى‌‌تان‌رسﻢ‌ﻧﻤاﻳﻴد‌و‌جاﻫاى‌خالﻰ‌آن‌‬ ‫‌را‌پر‌کﻨﻴد‪‌.‬‬ ‫‪58‬‬

‫درس‌ﻧزدﻫﻢ‬

‫درﻳاﻫاى آستراﻟﻴا‬ ‫ساوت‬

‫ء‬

‫بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌چرا‌در‌آسترالﻴا‌درﻳاﻫاي‌ﻣتعددي‌وجﻮد‌دارﻧد؟‬ ‫بﻪ‌سبب‌وجﻮد‌ارتفاعات‌ﻣتعدد‌در‌اﻳﻦ‌جزﻳرة‌بزرگ‌و‌ﻣﻮقعﻴت‌خاص‌جغرافﻴاﻳﻰ‌کﻪ‌از‌ﻫر‌طرف‌تﻮسط‌‬ ‫اقﻴاﻧﻮس‌ﻫا‌ﻣحصﻮر‌است‪‌،‬بارﻧده‌گﻰ‌در‌اﻳﻦ‌جزﻳره‌فراوان‌است؛‌بﻪ‌ﻫﻤﻴﻦ‌جﻬت‌درﻳاﻫاى‌ﻣتعددي‌در‌آن‌‬ ‫جرﻳان‌دارد‌کﻪ‌اکثر‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌اقﻴاﻧﻮس‌آرام‌و‌ﻳا‌اقﻴاﻧﻮس‌ﻫﻨد‌ﻣﻰ‌رﻳزﻧد‪‌.‬‬ ‫درﻳاﻫاى‌ﻣشﻬﻮر‌آسترالﻴا‌عبارتﻨد‌از‪:‬‬ ‫درﻳاﻫاى‌دارلﻴﻨگ(‪‌،)Darling‬ﻣﻮرى(‪‌)Murray‬و‌لچ‌لﻦ‌(‪.)Lachlan‬کﻪ‌از‌ﻧﻮاحﻰ‌شرقﻰ‌کﻮه‌ﻫاى‌‬ ‫دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌ بزرگ‌ سرچشﻤﻪ‌ گرفتﻪ‪ ‌،‬باﻻخره‌ بﻪ‌ خلﻴج‌ بزرگ‌ آسترالﻴا‌ ﻣﻰ‌رﻳزﻧد‪ ‌.‬بزرگ‌ترﻳﻦ‌ سﻴستﻢ‌‬ ‫درﻳاﻫاى‌آسترالﻴا‌سﻴستﻢ‌ﻣﻮرى‪‌-‬دارلﻴﻨگ‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬درﻳاى‌ﻣﻮرى‌با‌وجﻮد‌آن‌کﻪ‪‌،‬کﻮتاه‌تر‌از‌دارلﻴﻨگ‌است‌‬ ‫از‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌درﻳاﻫاى‌اﻳﻦ‌سﻴستﻢ‌بﻪ‌شﻤار‌ﻣﻰ‌رود؛‌زﻳرا‌ﻧسبت‌بﻪ‌دارلﻴﻨگ‌بﻪ‌ﻣراتب‌سﻴراب‌تر‌است‪.‬‬ ‫طﻮل‌درﻳاى‌ﻣﻮرى‌بﻪ‌‪‌2570‬کﻴلﻮﻣتر‌و‌طﻮل‌درﻳاى‌دارلﻴﻨگ‌بﻪ‌‪‌2730‬کﻴلﻮﻣتر‌ﻣﻰ‌رسد‪‌.‬ﻣساحت‌‬ ‫حﻮزة‌آبگﻴر‌اﻳﻦ‌درﻳاﻫا‌بﻪ‌‪‌1872‬ﻫزار‌کﻴلﻮﻣترﻣربع‌ﻣﻰ‌رسد‪‌.‬‬ ‫دوﻣﻴﻦ‌ شاخﺔ‌ بزرگ‌ را‌ ﻣﻮراﻣبﻴدجﻰ(‪ ‌)Murrumbidgee‬کﻪ‌ طﻮل‌ آن‌ بﻪ‌ ‪ ‌1690‬کﻴلﻮﻣتر‌ ﻣﻰ‌رسد‌‬ ‫تشکﻴل‌ﻣﻰ‌دﻫد‪.‬‬ ‫تﻤام‌ درﻳاﻫاﻳﻰ‌کﻪ‌ شاﻣل‌ سﻴستﻢ‌ ﻣﻮرى‪ ‌-‬دارلﻴﻨگ‌ بﻮده‌ غﻴر‌ ﻣﻨظﻢ‌ است‪ ‌.‬آب‌ اﻳﻦ‌ درﻳاﻫا‌ بﻴشتر‌ در‌ اثر‌‬ ‫باران‌ﻫا‌ و‌ تا‌ حدودى‌ در‌ اثر‌ ذوب‌ برف‌ﻫاى‌ آلپ‌ آسترالﻴا‌ بﻪ‌ وجﻮد‌ ﻣﻰ‌آﻳد‪ ‌.‬بﻪ‌ ﻫﻤﻴﻦ‌ علت‌ دبت‌ آبﻰ‌‬ ‫اعظﻤﻰ‌ در‌ تابستان‌ ﻣﻰ‌باشد؛‌ ﻳعﻨﻰ‌ زﻣاﻧﻰ‌کﻪ‌ سطح‌ آب‌ در‌ درﻳاﻫاى‌ ﻣﻮرى‌ و‌ دارلﻴﻨگ‌ باﻻ‌ ﻣﻰ‌رود‪ ‌،‬بﻪ‌‬ ‫دشت‌ ﻫﻤﻮار‌ سرازﻳر‌ شده‌ و‌ گاﻫﻰ‌ باعث‌ تخرﻳبات‌ ﻧﻴز‌ ﻣﻰ‌گردد‪ ‌.‬در‌ اﻳﻦ‌ ﻫﻨگام‌ درﻳاﻫا‌ با‌ خﻮد‌ ﻣقدار‌‬ ‫‌زﻳادى‌ ﻣﻮاد‌ ﻣخروباتﻰ‌ و‌ پارچﻪ‌ﻫاى‌ سﻨگ‌ را‌ اﻧتقال‌ ﻣﻰ‌دﻫد‌ کﻪ‌ اﻣﻮر‌ کشتﻰ‌راﻧﻰ‌ را‌ با‌ ﻣشکل‌ ﻣﻮاجﻪ‌‬ ‫‪59‬‬

‫ﻣﻰ‌سازد‪‌.‬درﻳاﻫاى‌سﻴستﻢ‌ﻣﻮرى‪‌-‬دارلﻴﻨگ‌داراى‌اﻫﻤﻴت‌اقتصادى‌ﻧﻴز‌‬ ‫ﻣﻰ‌باشد؛‌زﻳرا‌از‌آب‌آن‌ﻫا‌در‌آبﻴارى‌زﻣﻴﻦ‌ﻫا‌استفاده‌بﻪ‌عﻤل‌ﻣﻰ‌آﻳد‪.‬‬ ‫درﻳاﻫاى‌ﻣﻬﻢ‌در‌سﻤت‌شﻤال‌و‌شﻤال‌شرق‌عبارت‌از‌ﻣﻴشل‌(‪‌)Mitchell‬‬ ‫و‌فلﻴﻨدرز‌(‪)‌Flinders‬است‌کﻪ‌از‌شﻤال‌شرق‌کﻮه‌گرﻳت‌دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌‬ ‫سرچشﻤﻪ‌ﻣﻰ‌گﻴرد‌و‌بﻪ‌خلﻴج‌کارپﻨتارﻳا‌ﻣﻰ‌رﻳزد‪‌.‬‬ ‫ﻫﻤچﻨﻴﻦ‌قابل‌ﻳادآورى‌است‌کﻪ‌درﻳاﻫاى‌وﻳکتﻮرﻳا‌(‪‌)Victoria‬‬ ‫و‌دلﻰ‌(‪‌)Daly‬کﻪ‌در‌شﻤال‌آسترالﻴا‌جرﻳان‌دارﻧد‌و‌بﻪ‌بحﻴرة‌تﻴﻤﻮر‌‬ ‫ﻣﻰ‌رﻳزﻧد‪.‬‬ ‫تﻤام‌حصص‌آسترالﻴاي‌غربﻰ‌از‌ﻧگاه‌داشتﻦ‌آب‪‌،‬فقﻴر‌بﻮده‪‌،‬تﻨﻬا‌ﻧقاط‌دور‌افتادة‌آن‌و‌بﻪ‌خصﻮص‌داﻣﻨﻪ‌ﻫاى‌‬ ‫ﻣرطﻮب‌با‌برجستﻪ‌گﻰ‌ﻫا‪‌،‬داراى‌شبکﺔ‌ﻣتراکﻢ‌رودﻫا‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌در‌فصل‌ﻫاى‌باراﻧﻰ‌ﻣﻤلﻮ‌از‌آب‌ﻣﻰ‌گردﻧد‪‌.‬‬ ‫بﻴشتر‌اوقات‌سال‌اﻳﻦ‌رودﻫا‌خشک‌ﻣﻰ‌باشد؛‌زﻳرا‌حتﻰ‌در‌ﻧقاط‌دور‌‬ ‫افتادة‌اﻳﻦ‌ساحﺔ‌خشک‌سالﻰ‌تا‌‪‌300‬روز‌در‌سال‌اداﻣﻪ‌ﻣﻰ‌ﻳابد‪.‬‬ ‫ﻣﻨابع‌ آب‌ﻫاى‌ سطحﻰ‌ آسترالﻴا‌ گذشتﻪ‌ از‌ آنکﻪ‌ قسﻤت‌ زﻳاد‌‬ ‫آن‌ شﻮر‌ ﻣﻰ‌باشد‌ احتﻴاج‌ ﻣردم‌ را‌ ﻣرفﻮع‌ ﻧﻤﻰ‌سازد؛‌ اﻣا‌ آسترالﻴا‌‬ ‫داراى‌ﻣﻨابع‌آب‌ﻫاى‌زﻳر‌زﻣﻴﻨﻰ‌زﻳاد‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬‬ ‫در‌‌اﻳﻦ‌قاره‌حﻮزه‌ﻫاى‌ﻣتعدد‌‌براى‌‌بﻬره‌بردارى‌آب‌ﻫاى‌زﻳر‌زﻣﻴﻨﻰ‌‬ ‫ﻣﻮرد‌ﻣطالعﻪ‌‌قرار‌گرفتﻪ‌اﻧد‌کﻪ‌ آب‌ﻫاى‌ ﻣﻮرد‌ ضرورت‌ صﻨاﻳع‌ و‌‬ ‫چراگاه‌ﻫا‌را‌تﻬﻴﻪ‌ﻣﻰ‌دارﻧد‪‌.‬اﻳﻦ‌آب‌ﻫا‌بﻪ‌علت‌ﻣﻨرالﻴزه‌شدن‌شدﻳد‌‬ ‫براى‌ﻧﻮشﻴدن‌و‌آبﻴارى‌کشت‌زارﻫا‌کﻤتر‌ﻣساعد‌ﻣﻰ‌باشد‪‌.‬بزرگ‌ترﻳﻦ‌‬ ‫حﻮزة‌آب‌ﻫاى‌زﻳر‌زﻣﻴﻨﻰ‌در‌جﻬان‌حﻮزة‌بزرگﻲ‌است‌کﻪ‌از‌خلﻴج‌کارپﻨتارﻳا‌تا‌حﻮزة‌دارلﻴﻨگ‌گسترش‌‬ ‫ﻳافتﻪ‌است‪‌.‬در‌ﻣجﻤﻮع‌در‌آسترالﻴا‌در‌حدود‌‪‌6500‬چاه‌آب‌ﻫاى‌زﻳر‌زﻣﻴﻨﻰ‌ﻣﻮجﻮد‌است‪.‬‬ ‫‌‬ ‫‌‬

‫‌ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫؟‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌راجع‌بﻪ‌اﻳﻦ‌کﻪ‌چرا‌درﻳاﻫاى‌آسترالﻴا‌رژﻳﻢ‌غﻴر‌ثابت‌دارﻧد‌‬ ‫بحث‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬ ‫سﻮالﻫا‬

‫‪‌-1‬آﻳا‌آب‌ﻫاى‌زﻳرزﻣﻴﻨﻰ‌در‌آسترالﻴا‌ﻣشکﻼت‌ﻣردم‌را‌ﻣرفﻮع‌ﻣﻰ‌سازﻧد؟‬ ‫‪‌-2‬درﻳا‌ﻫاﻳﻲ‌را‌کﻪ‌در‌شﻤال‌و‌شﻤال‌شرق‌آسترالﻴا‌وجﻮد‌دارﻧد‌ﻧام‌بگﻴرﻳد‪.‬‬ ‫‪‌-3‬جرﻳان‌اعظﻤﻰ‌آب‌درﻳاﻫاى‌آسترالﻴا‌درکدام‌فصل‌سال‌زﻳادتر‌است؟‬ ‫‪‌-4‬چرا‌سﻴستﻢ‌درﻳاﻫاى‌ﻣﻮرى‌‪‌-‬دارلﻴﻨگ‌غﻴر‌ﻣﻨظﻢ‌ﻣﻰ‌باشد؟‬ ‫‪‌-5‬درﻳاﻫاى‌ﻣﻮرى‌‪‌-‬دارلﻴﻨگ‌چﻪ‌ﻣفاد‌اقتصادى‌دارﻧد؟‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج صﻨﻒ‬

‫ﻧقشﺔ‌قارة‌آسترالﻴا‌را‌ترسﻴﻢ‌ﻧﻤﻮده‌و‌در‌آن‌درﻳا‌ﻫاى‌آن‌را‌بﻪ‌رﻧگ‌ﻣخصﻮص‌ﻧشاﻧﻰ‌ﻧﻤﻮده‪‌،‬بﻪ‌‬ ‫دﻳگران‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬ ‫‪60‬‬

‫درس‌بﻴستﻢ‬

‫جﻬﻴﻞﻫا‬

‫‌‬

‫بزرگ‌ترﻳﻦ‌جﻬﻴل‌ﻧﻤک‌دار‌آسترالﻴا‌کدام‌است؟‬ ‫بﻪ‌جز‌از‌آسترالﻴا‌در‌ساﻳر‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‪‌،‬جﻬﻴل‌ﻫاي‌ﻣﻬﻢ‌وجﻮد‌ﻧدارد؛‌زﻳرا‌شراﻳط‌ساختﻤان‌طبﻴعﻲ‌‬ ‫اﻳﻦ‌جزاﻳر‌طﻮري‌است‌کﻪ‌زﻣﻴﻨﻪ‌را‌براي‌اﻳجاد‌جﻬﻴل‌ﻫا‌فراﻫﻢ‌ﻧکرده‌است‪‌.‬ﻳکﻲ‌از‌جﻬﻴل‌ﻫاي‌ﻣﻬﻢ‌‬ ‫آسترالﻴا‌جﻬﻴل‌اﻳر(‪‌‌)Eyre‬است‌کﻪ‌بزرگ‌ترﻳﻦ‌جﻬﻴل‌ﻧﻤک‌دار‌در‌آسترالﻴا‌ﻣﻲ‌باشد‪‌.‬اﻳﻦ‌جﻬﻴل‌در‌‬ ‫شﻤال‌غرب‌اﻳالت‌جﻨﻮب‌آسترالﻴا‌در‌جﻨﻮب‌صحراي‌سﻴﻤپسﻮن(‪‌‌)Simpson‬ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬ ‫جﻬﻴل‌اﻳر‌از‌دو‌بخش‌تشکﻴل‌شده‌کﻪ‌ﻳکﻲ‌جﻬﻴل‌بزرگ‌اﻳر‌شﻤالﻲ‌و‌دﻳگرى‌جﻬﻴل‌کﻮچک‌اﻳر‌‌جﻨﻮبﻲ‌‬ ‫ﻣﻲ‌باشد‌و‌تﻮسط‌ﻳک‌کاﻧال‌طبﻴعﻲ‌با‌ﻫﻢ‌وصل‌گردﻳده‌اﻧد‪‌.‬بخش‌زﻳاد‌جﻬﻴل‌اﻳر‌در‌ساحﺔ‌پارک‌‬ ‫ﻣلﻲ‌جﻬﻴل‌اﻳر‌قرار‌گرفتﻪ‌است‪‌.‬‬ ‫عﻤﻴق‌ترﻳﻦ‌ﻧقطﺔ‌آسترالﻴا‌(‌تقرﻳباً‌‪‌15‬ﻣتر‌پاﻳﻴﻦ‌از‌سطح‌بحر)‌ﻧﻴز‌در‌ﻫﻤﻴﻦ‌جﻬﻴل‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬ ‫در‌جﻨﻮب‌جﻬﻴل‌اﻳر‌جﻬﻴل‌ﻫاي‌دﻳگري‌بﻪ‌ﻧام‌ﻫاي‌تﻮرﻧس‌(‪‌)Torrense‬و‌گاﻳردﻧر(‪‌)Gairdner‬‬ ‫وجﻮد‌دارد‌کﻪ‌سطح‌زﻣﻴﻦ‪‌،‬ﻳعﻨﻲ‌بستر‌آن‌ﻫا‌ﻧﻴز‌تﻮسط‌ﻧﻤک‌پﻮشﻴده‌شده‌است‪‌.‬گاﻫﻰ‌اوقات‌بﻪ‌علت‌‬ ‫گرﻣاي‌شدﻳد‌آب‌اﻳﻦ‌جﻬﻴل‌ﻫا‌تبخﻴر‌شده‌و‌خشک‌ﻣﻰ‌گردﻧد‌‪‌.‬‬ ‫جﻬﻴل‌ﻫاي‌دﻳگر‌آسترالﻴا‌کﻪ‌در‌جﻨﻮب‌غرب‌و‌غرب‌آسترالﻴا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد‌عبارت‌اﻧد‌از‪‌:‬کارﻧگﻲ‌‬ ‫‪61‬‬

‫(‪‌،)Carnegie‬بارلﻲ‌(‪‌،)Barlee‬ﻣﻮر‌(‪‌)Moore‬و‌غﻴره‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫بﻪ‌ﻧقشﻪ‌صفحﻪ‌‪‌55‬ﻧگاه‌کﻨﻴد‌و‌ﻣﻮقعﻴت‌جﻬﻴل‌ﻫاﻳﻲ‌را‌کﻪ‌از‌آن‌ﻫا‌ﻧام‌‌بردﻳﻢ‌بر‌روي‌ﻧقشﻪ‌‬ ‫تثبﻴت‌و‌ﻧشان‌دﻫﻴد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا‬

‫‪‌-1‬پاﻳﻴﻦ‌ترﻳﻦ‌ﻧقطﺔ‌آسترالﻴا‌در‌کدام‌جﻬﻴل‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد؟‬ ‫‪‌-2‬جﻬﻴل‌ﻫاي‌ﻣﻬﻢ‌آسترالﻴا‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬ ‫‪‌-3‬چگﻮﻧﻪ‌سطح‌زﻣﻴﻦ‌ﻳا‌بستر‌بعضﻲ‌از‌جﻬﻴل‌ﻫاي‌آسترالﻴا‌تﻮسط‌ﻧﻤک‌پﻮشﻴده‌شده‌است؟‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫جﻬﻴل‌ﻫاي‌آسترالﻴا‌را‌با‌جﻬﻴل‌ﻫاي‌افرﻳقا‌ﻣقاﻳسﻪ‌ﻧﻤﻮده‪‌،‬اختﻼفات‌و‌ﻣشابﻬت‌ﻫاي‌آن‌ﻫا‌‌را‌در‌‬ ‫چﻨد‌سطر‌بﻨﻮﻳسﻴد‪‌.‬‬ ‫‪62‬‬

‫درس‌بﻴست‌و‌ﻳکﻢ‬

‫اﻗﻠﻴﻢ‬

‫ﻣﻨاطق‌عﻤدة‌آب‌و‌ﻫﻮاى‌أسترالﻴا‬

‫بﻪ‌ﻧقشﺔ‌باﻻ‌ﻧگاه‌کﻨﻴد‪‌.‬اقلﻴﻢ‌أسترالﻴا‌چگﻮﻧﻪ‌است‪.‬‬

‫تغﻴﻴر‌فصل‌در‌آسترالﻴا‌بﻪ‌خاطرى‌صﻮرت‌ﻣﻰ‌گﻴرد‌کﻪ‌در‌اول‌جدى‌شعاع‌آفتاب‌باﻻى‌داﻳرة‌جدى‌‬ ‫‪1‬‬ ‫(عرض‌البلد‌‌‌‪‌23‬درجﺔ‌جﻨﻮبﻰ)‌عﻤﻮد‌ﻣﻰ‌تابد؛‌بﻨابرآن‌تابستان‌ﻧﻴﻢ‌ ُکرة‌جﻨﻮبﻰ‌آغاز‌ﻣﻰ‌شﻮد‪‌.‬چﻮن‌‬ ‫‪2‬‬ ‫آسترالﻴا‌در‌ﻧﻴﻢ‌ ُکرة‌جﻨﻮبﻰ‌قرار‌دارد‌روز‌ﻫاى‌تابستاﻧﻰ‌در‌آﻧجابﻪ‌ﻣﻼحظﻪ‌ﻣﻰ‌رسد‌و‌برعکس‌در‌‬ ‫ﻧﻴﻢ‌ ُکرة‌شﻤالﻰ‌روز‌ﻫاى‌زﻣستاﻧﻰ‌ﻣﻰ‌باشد‌کﻪ‌اﻳﻦ‌ﻣﻮضﻮع‌تابع‌ﻣﻴﻼن‌ﻣحﻮر‌زﻣﻴﻦ‌ﻣﻰ‌باشد؛‌اگر‌در‌‬ ‫ﻧﻴﻢ‌کرة‌شﻤالﻰ‌تابستان‌باشد‌در‌ﻧﻴﻢ‌کرة‌جﻨﻮبﻰ‌زﻣستان‌است‪‌.‬‬ ‫ﻳکﻲ‌از‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌اوصاف‌اقلﻴﻢ‌آسترالﻴا‌فراواﻧﻲ‌روزﻫاي‌آفتابﻲ‌در‌آﻧجا‌است‪‌.‬روي‌ﻫﻢ‌‌رفتﻪ‌آسترالﻴا‌‬ ‫ﻳک‌کشﻮر‌گرم‌ﻣحسﻮب‌ﻣﻰ‌گردد‪‌.‬خط‌جدي‌از‌ﻣﻴان‌آن‌ﻣﻲ‌گذرد‌و‌داراي‌تابستان‌ﻫاي‌گرم‌و‌‬ ‫زﻣستان‌ﻫاي‌ﻣعتدل‌ﻣﻲ‌باشد‪‌.‬بخش‌زﻳادي‌از‌آسترالﻴا‌داراي‌اقلﻴﻢ‌تحت‌استﻮاﻳﻲ(سب‌تروپﻴک)‌‌و‌‬ ‫ﻳک‌بخش‌شﻤالﻲ‌آن‌داراي‌اقلﻴﻢ‌استﻮاﻳﻲ‌است‪‌.‬تقرﻳباً‌دو‌سﻮم‌ﻣساحت‌آسترالﻴا‌آنچﻨان‌خشک‌‬ ‫است‌کﻪ‌قابل‌کشت‌و‌زراعت‌ﻧﻤﻲ‌باشد‪‌.‬شﻤال‌آسترالﻴا‌در‌تابستان‌داراى‌باران‌ﻫاي‌ﻣﻮسﻤﻲ‌ﻣﻰ‌باشد‌‬ ‫اﻣا‌در‌جﻨﻮب‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌بادﻫاي‌باران‌آور‪‌،‬بادﻫاي‌غربﻲ‌استﻨد‌کﻪ‌در‌طﻮل‌زﻣستان‌ﻣﻲ‌وزﻧد‪.‬‬ ‫در‌برخﻲ‌ﻧﻮاحﻲ‌آسترالﻴا‌‌بارﻧده‌گﻲ‌بسﻴار‌کﻢ‌است‌و‌ﻣﻤکﻦ‌است‌باعث‌بﻪ‌وجﻮد‌آﻣدن‌خشکسالﻲ‌‬ ‫ججج‬

‫‌‬

‫‌‬

‫‪63‬‬

‫شﻮد‪‌.‬حدود‌‌ ‪‌‌ 3‬حصﺔ‌آسترالﻴا‌ساﻻﻧﻪ‌باران‌کﻤتر‌از‌‪‌250‬ﻣلﻰ‌ﻣتر‌دارﻧد‌کﻪ‌در‌اﻳﻦ‌ﻣﻨاطق‌زراعت‌‬ ‫‪4‬‬ ‫‪1‬‬ ‫بسﻴار‌کﻢ‌است‪‌.‬کﻤتر‌از‌‌‌‌‌‌‌حصﻪ‌آسترالﻴا‌کﻪ‌بﻴشتر‌قسﻤت‌ﻫاي‌کﻮﻫستاﻧﻲ‌استﻨد‌ساﻻﻧﻪ‌در‌حدود‌‬ ‫‪3‬‬ ‫‪‌500‬ﻣلﻰ‌ﻣتر‌باران‌دارﻧد‪.‬‬ ‫آسترالﻴا‌را‌از‌لحاظ‌آب‌و‌ﻫﻮا‌ﻣﻲ‌تﻮان‌بﻪ‌چﻨدﻳﻦ‌ﻣﻨطقﻪ‌تقسﻴﻢ‌بﻨدي‌کرد‪:‬‬ ‫‪‌-1‬آب‌و‌ﻫﻮاي‌حاره‌ﻳﻰ‌با‌تابستان‌‬ ‫ﻣرطﻮب‌در‌شﻤال‪.‬‬ ‫‪‌-2‬آب‌و‌ﻫﻮاي‌ﻣعتدل‌گرم‌با‌ﻳک‌‬ ‫فصل‌خشک‌در‌ﻣﻨطقﺔ‌کﻮﻳﻨزلﻨد‪.‬‬ ‫‪‌-3‬آب‌و‌ﻫﻮاي‌ﻣرطﻮب‌و‌ﻣعتدل‌‬ ‫گرم‌ در‌ حاشﻴﺔ‌ ولز‌ جﻨﻮبﻲ‌ و‌‬ ‫وﻳکتﻮرﻳا‪.‬‬ ‫باﻳد‌ ﻳاد‌ آور‌ شد‌ کﻪ‌ ساحات‌‬ ‫زﻳادي‌از‌ﻣﻨاطق‌ﻣرکزي‌و‌غربﻲ‌‬ ‫آسترالﻴا‌اقلﻴﻢ‌صحراﻳﻲ‌دارﻧد‪.‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫بﻪ‌ﻧقشﺔ‌آب‌و‌ﻫﻮاى‌آسترالﻴا‌‌ﻧگاه‌کﻨﻴد‌و‌ﻣﻨاطق‌ﻣختلف‌اقلﻴﻤﻲ‌را‌در‌‌آن‌تثبﻴت‪‌،‬ﻧﻤﻮده‌ﻧشان‌‬ ‫دﻫﻴد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا‬

‫‪‌-1‬کدام‌ﻣﻨاطق‌آسترالﻴا‌داراي‌اقلﻴﻢ‌صحراﻳﻲ‌ﻣﻲ‌باشﻨد؟‬ ‫‪‌-2‬کدام‌ﻣﻨاطق‌آسترالﻴا‌بﻪ‌طﻮر‌اوسط‌ساﻻﻧﻪ‌بارﻧده‌گﻲ‌زﻳاد‌دارﻧد؟‬ ‫‪‌-3‬چرا‌آب‌و‌ﻫﻮاي‌آسترالﻴا‌گرم‌است؟‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫‌در‌ﻣﻮرد‌اﻳﻦکﻪ‌چرا‌فصل‌ﻫاي‌سال‌در‌آسترالﻴا‌ﻣعکﻮس‌فصل‌ﻫاى‌سال‌در‌ﻧﻴﻢ‌ ُکرة‌شﻤالﻲ‌است‪‌،‬ﻣعلﻮﻣات‌‬ ‫جﻤع‌آوري‌ﻧﻤﻮده‌و‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬ ‫‌‬

‫‪64‬‬

‫درس‌بﻴست‌و‌دوم‬

‫جﻐراﻓﻴاي سﻴاسﻲ آستراﻟﻴا‬

‫پرﻳسبان‬ ‫سدﻧﻰ‬

‫ﻧﻴﻮ ساوت وﻟز‬

‫پرت‬ ‫ادﻻﻳد‬ ‫ﻣﻠبﻮرن‬

‫ﻫﻮبارت‬

‫آسترالﻴا‌چگﻮﻧﻪ‌اداره‌ﻣﻲ‌شﻮد؟‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫آسترالﻴا‌دولت‌فدرالﻲ‌شاﻫﻲ‌ﻣشروطﻪ‌ﻳا‌شاﻫﻲ‌پارلﻤاﻧﻲ‌است‌کﻪ‌ﻣلکﺔ‌اﻧگلستان‌بﻪ‌گﻮﻧﺔ‌تشرﻳفاتﻲ‌‬ ‫در‌راس‌دولت‌آن‌قرار‌دارد؛‌اﻣا‌در‌حقﻴقت‌آسترالﻴا‌ﻳک‌دولت‌فدرالﻲ‌است‌کﻪ‌ﻫفت‌پارلﻤان‌‬ ‫اﻳالتﻲ‌دارد‌و‌ﻫر‌پارلﻤان‌اﻣﻮر‌ﻣربﻮط‌بﻪ‌آن‌اﻳالت‌را‌اﻧجام‌ﻣﻲ‌دﻫد‌و‌ﻳک‌پارلﻤان‌ﻣلﻰ‌و‌ﻣشترک‌در‌‬ ‫ﻣرکز‌آسترالﻴا‪‌،‬ﻳعﻨﻲ‌شﻬر‌کاﻧبرا‌است‌کﻪ‌اﻣﻮرکل‌ﻣﻤلکت‌را‌اﻧجام‌ﻣﻲ‌دﻫد‪‌.‬اﻳﻦ‌ﻧﻮع‌حکﻮﻣت‌شبﻴﻪ‌‬ ‫حکﻮﻣت‌فدرالﻲ‌اﻳاﻻت‌ﻣتحدة‌اﻣرﻳکا‌و‌کاﻧادا‌ﻣﻲ‌باشد‪‌.‬‬ ‫لسان‌رسﻤﻲ‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌اﻧگلﻴسﻲ‌و‌پاﻳتخت‌آن‌شﻬرکاﻧبرا‌است‪‌.‬اکثرﻳت‌ﻣردم‌اﻳﻦ‌ﻣﻤلکت‌پﻴرو‌دﻳﻦ‌‬ ‫عﻴسﻮي‌استﻨد‪‌.‬‬ ‫اگر‌ بﻪ‌ ﻧقشﺔ‌ سﻴاسﻲ‌ آسترالﻴا‌ ﻧگاه‌ کﻨﻴد‪ ‌،‬ﻣﻲ‌بﻴﻨﻴد‌ کﻪ‌ آسترالﻴا‌ بﻪ‌ شش‌ اﻳالت‌ و‌ دو‌ ﻣﻨطقﻪ‌ تقسﻴﻢ‌‬ ‫گردﻳداست‌کﻪ‌عبارت‌اﻧد‌از‪‌:‬‬ ‫‪‌-1‬ﻧﻴﻮساوت‌ولز‌(‪(‌‌)New South Wales‬ولز‌جدﻳد‌جﻨﻮبﻲ)‌کﻪ‌در‌آن‌دو‌شﻬر‌بزرگ‌آسترالﻴا‌‬ ‫ﻳعﻨﻲ‌سدﻧﻲ‌(‪‌)‌Sydney‬کﻪ‌ﻣرکز‌ﻫﻤﻴﻦ‌اﻳالت‌است‌و‌کاﻧبرا‌(‪‌)‌Canberra‬کﻪ‌پاﻳتخت‌آسترالﻴا‌‬ ‫است‌‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌.‬شﻬر‌سدﻧﻲ‌بزرگ‌ترﻳﻦ‌شﻬر‌آسترالﻴا‌و‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌بﻨدر‌و‌ﻣرکز‌ﻣالﻲ‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪65‬‬

‫‪‌-2‬اﻳالت‌وﻳکتﻮرﻳا‌(‪‌)Victoria‬کﻪ‌ﻣرکز‌آن‌ﻣلبﻮرن‌(‪‌)‌Melborne‬است‪‌.‬‬ ‫‪‌-3‬کﻮﻳﻨزلﻨد‌کﻪ‌ﻣرکز‌آن‌برﻳسبان‌(‪‌‌‌)Brisban‬است‪.‬‬ ‫‪‌-4‬آسترالﻴاي‌جﻨﻮبﻲ‌کﻪ‌ﻣرکز‌آن‌شﻬر‌ادﻻﻳد‌(‪‌‌)Adelaid‬ﻣﻲ‌باشد‪.‬‬ ‫‪‌-5‬آسترالﻴاي‌غربﻲ‌کﻪ‌ﻣرکز‌آن‌شﻬر‌پرت‌(‪‌)‌Perth‬است‪.‬‬ ‫‪‌-6‬تسﻤاﻧﻴا‌کﻪ‌ﻣرکز‌آن‌‌ﻫﻮبارت‌است‌‌و‌ﻳک‌جزﻳﻪ‌ﻳﻰ‌است‌کﻪ‌در‌جﻨﻮب‌ولز‌جدﻳد‌جﻨﻮبﻲ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬ ‫دو‌ﻣﻨطقﺔ‌ﻣستقل‌عبارت‌‌اﻧد‌از‌ﻣﻨطقﺔ‌پاﻳتخت‌(کاﻧبرا)‌و‌ﻣﻨطقﺔ‌شﻤالﻲ‪.‬‬ ‫حکﻮﻣت‌آسترالﻴا‌در‌سال‌‪‌1901‬ﻣﻴﻼدي‌استقﻼل‌خﻮد‌را‌‌کسب‌ﻧﻤﻮده‌است‪‌.‬پارلﻤان‌فدرالﻲ‌آسترالﻴا‌‬ ‫شاﻣل‌ولسﻲ‌جرگﻪ‌با‌داشتﻦ‌‪‌148‬عضﻮ‌و‌ﻣجلس‌سﻨا‌(‪‌)Senate‬با‌داشتﻦ‌‪‌76‬عضﻮ‌است‪.‬‬ ‫‌‌‌‌تصﻮﻳري‌از‌شﻬرﻫاي‌ﻣلبﻮرن‌و‌سدﻧﻲ‬

‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌گردﻧد‌و‌راجع‌بﻪ‌طرز‌حکﻮﻣت‌آسترالﻴا‌بحث‌ﻧﻤﻮده؛‌سپس‌ﻧﻤاﻳﻨدة‌‬ ‫ﻫرگروه‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌گروه‌خﻮد‌را‌براي‌ﻫﻢ‌صﻨفان‌خﻮد‌بﻴان‌ﻧﻤاﻳد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا‬

‫‪‌-1‬آسترالﻴا‌بﻪ‌چﻨد‌اﻳالت‌تقسﻴﻢ‌گردﻳده‌است؟‌آن‌ﻫا‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬ ‫‪‌-2‬آسترالﻴا‌در‌کدام‌سال‌و‌از‌کدام‌ﻣﻤلکت‌استقﻼل‌سﻴاسﻰ‌خﻮد‌را‌بﻪ‌دست‌آورد؟‬ ‫‪‌-3‬طرز‌حکﻮﻣت‌آسترالﻴا‌چگﻮﻧﻪ‌است؟‬ ‫‪‌-4‬پاﻳتخت‌آسترالﻴا‌در‌کدام‌بخش‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد؟‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫در‌کتابچﻪ‌ﻫاي‌تان‌‌‌ﻧقشﺔ‌سﻴاسﻲ‌‌آسترالﻴا‌‌را‌‌رسﻢ‌ﻧﻤﻮده‌‌و‌ﻧام‌اﻳالت‌ﻫاى‌آن‌‌را‌‌در‌ساحﺔ‌‌ﻣربﻮطﺔ‌آن‌‬ ‫بﻨﻮﻳسﻴد‪.‬‬ ‫‪66‬‬

‫درس‌بﻴست‌و‌سﻮم‬

‫جﻐراﻓﻴاي بشري‬ ‫آ‬

‫‌‬ ‫شﻬرﻫاى داراى ﻧﻔﻮس‪:‬‬

‫خﻠﻴج شارك‬ ‫(ابﻮر جﻴﻨاﻟس)‬

‫در‌ﻣﻮرد‌ﻧژاد‌و‌ﻧفﻮس‌آسترالﻴا‌چﻪ‌ﻣﻲ‌داﻧﻴد؟‬ ‫در‌اﻳﻦ‌بخش‪‌،‬ﻧخست‌بﻪ‌ﻧفﻮس‌و‌ﻧژاد‌و‌بعد‌با‌دﻳﻦ‌و‌زبان‌ﻣردم‌آسترالﻴا‌آشﻨا‌ﻣﻲ‌شﻮﻳد‪‌.‬ﻧخستﻴﻦ‌‬ ‫ساکﻨان‌‌آسترالﻴا‌را‌بﻮﻣﻴاﻧﻲ‌تشکﻴل‌ﻣﻲ‌دادﻧد‌کﻪ‌از‌جﻨﻮب‌شرق‌آسﻴا‌بﻪ‌آﻧجا‌ﻣﻬاجرت‌کرده‌بﻮدﻧد‪‌.‬‬ ‫ﻫﻨگاﻣﻲ‌کﻪ‌اروپاﻳﻰ‌ﻫا‌بعد‌از‌سال‌‪‌1830‬وارد‌آسترالﻴا‌شدﻧد‪‌،‬کﻤتر‌از‌ﻧﻴﻢ‌ﻣﻴلﻴﻮن‌افراد‌بﻮﻣﻲ‌در‌اﻳﻦ‌‬ ‫قاره‌زﻧده‌گﻲ‌ﻣﻲ‌کردﻧد‪‌.‬افراد‌بﻮﻣﻲ‌آسترالﻴا‌داراي‌پﻮست‌تﻴره‌بﻮده‌کﻪ‌بﻪ‌‪‌550‬قبﻴلﻪ‌تقسﻴﻢ‌شده‌‬ ‫بﻮدﻧد‌و‌ﻫر‌قبﻴلﻪ‌از‌چﻨدﻳﻦ‌طاﻳفﻪ‌تشکﻴل‌گردﻳده‌بﻮد‪.‬‬ ‫با‌شروع‌اکتشافات‌سفﻴد‌پﻮستان‌اروپاﻳﻲ‌کﻪ‌دوصد‌سال‌قبل‌صﻮرت‌گرفت‌و‌وقﻮع‌جﻨگ‌بﻴﻦ‌آﻧان‌و‌‬ ‫بﻮﻣﻴان‌آسترالﻴا‌تعداد‌ﻧفﻮس‌بﻮﻣﻴان‌کﻢ‌شد‪‌.‬در‌اﻳﻦ‌اواخر‌ﻧفﻮس‌بﻮﻣﻴان‌آسترالﻴا‌تقرﻳباً‌بﻪ‌‪‌60000‬ﻧفر‌‬ ‫ﻣﻲ‌رسﻴد؛‌اﻣا‌اکﻨﻮن‌رشد‌ﻧفﻮس‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌اساس‌شراﻳط‌بﻬتر‌زﻧده‌گﻲ‌بار‌دﻳگر‌افزاﻳش‌ﻳافتﻪ‌و‌تعداد‌‬ ‫آن‌ﻫا‌زﻳاد‌شده‌است‪‌.‬‬ ‫تا‌سال‌‪‌1920‬ﻧفﻮس‌آسترالﻴا‌بﻪ‌‪‌5‬ﻣﻴلﻴﻮن‌ﻧفر‌ﻣﻲ‌رسﻴد‪‌.‬ﻣﻬاجران‌غﻴر‌اﻧگلﻴسﻲ‌ﻧﻴز‌بر‌ﻧفﻮس‌آسترالﻴا‌افزودﻧد‌‬ ‫و‌در‌سال‌‪‌1945‬جﻤعﻴت‌آن‌بﻪ‌‪‌7.5‬ﻣﻴلﻴﻮن‌ﻧفر‌رسﻴد‪‌،‬در‌حالﻲ‌کﻪ‌فقط‌ﻧﻴﻤﻲ‌از‌آن‌ﻫا‌اﻧگلﻴسﻲ‌بﻮدﻧد‪‌.‬‬ ‫ﻣﻬاجران‌جدﻳد‌آسترالﻴا‌از‌کشﻮرﻫاي‌آلﻤان‪‌،‬ﻫالﻨد‪‌،‬اﻳتالﻴا‪‌،‬پﻮلﻨد‌و‌غﻴره‌کشﻮر‌ﻫا‌وارد‌شده‌‌اﻧد‪.‬‬ ‫در‌آسترالﻴا‌در‌سال‌‪‌2008‬ﻣﻴﻼدي‌بﻴش‌از‌‪‌20‬ﻣﻴلﻴﻮن‌ﻧفر‌زﻧده‌گﻲ‌ﻣﻲ‌کردﻧدکﻪ‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌آن‌بﻪ‌‬ ‫طﻮر‌اوسط‌در‌فﻲ‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌بﻪ‌‪‌‌3‬ﻧفر‌ﻣﻲ‌رسﻴد‪‌.‬‬

‫‪67‬‬

‫آسترالﻴا‌ﻳکﻲ‌از‌کشﻮرﻫاﻳﻲ‌است‌کﻪ‌اکثرﻳت‌ﻧفﻮس‌آن‌در‌شﻬرﻫا‌زﻧده‌گﻲ‌ﻣﻲ‌کﻨﻨد‪‌.‬حدود‪‌%85‬‬ ‫ﻧفﻮس‌آسترالﻴا‌در‌چﻨد‌ﻣرکز‌ﻣﻬﻢ‌ﻣتراکﻢ‌بﻮده‪‌،‬در‌حالﻲ‌کﻪ‌ﻣﻨاطق‌وسﻴعﻲ‌از‌دﻫات‌و‌قرﻳﻪ‌جات‌آن‪‌،‬‬ ‫خالﻲ‌از‌ﻣردم‌استﻨد‪‌.‬تقرﻳباً‌بﻴش‌از‌شش‌ﻣﻴلﻴﻮن‌ﻧفﻮس‌آسترالﻴا‌در‌دو‌شﻬر‌بزرگ‌سدﻧﻲ‌و‌ﻣلبﻮرن‌‬ ‫زﻧده‌گﻲ‌ﻣﻲ‌کﻨﻨد‪‌.‬قسﻤﻲ‌کﻪ‌پﻴشتر‌ﻳادآور‌شدﻳﻢ‌عﻼوه‌بر‌ﻣردم‌بﻮﻣﻲ‌در‌حدود‌بﻴش‌از‪‌%90‬ﻣردم‌‬ ‫آسترالﻴا‌را‌سفﻴد‌پﻮستان‌اروپاﻳﻲ‌بﻪ‌خصﻮص‌اﻧگلﻴسﻲ‌ﻫا‪‌،‬تقرﻳباً‌‪‌%7‬را‌آسﻴاﻳﻴان‌و‌در‌حدود‌‪‌%1‬را‌‬ ‫بﻮﻣﻴان‌و‌غﻴره‌تشکﻴل‌ﻣﻲ‌دﻫﻨد‪‌.‬عﻼوه‌بر‌آن‌در‌اﻳﻦجا‌ﻧژاد‌«دورگﻪ»‌ﻳا‌ﻣختلط‌کﻪ‌از‌سفﻴد‌پﻮستان‌و‌‬ ‫افراد‌بﻮﻣﻲ‌تشکﻴل‌شده‌است‌قابل‌ﻳادآوري‌ﻣﻲ‌باشد‪.‬‬ ‫‌‬

‫تصﻮﻳرى‌‌از‌اطفال‌بﻮﻣﻰ‌آسترالﻴاﻳﻰ‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫بﻪ‌ﻧقشﺔ‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌آسترالﻴا‌ﻧگاه‌کﻨﻴد‌و‌سﻮاﻻت‌زﻳر‌را‌جﻮاب‌دﻫﻴد‪:‬‬ ‫‪‌-1‬بﻪ‌صﻮرت‌کل‌در‌کدام‌قسﻤت‌آسترالﻴا‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌زﻳاد‌است؟‬ ‫‪‌-2‬بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌چرا‌در‌آﻧجا‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌بﻴشتر‌است؟‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا‬

‫‪‌-1‬بﻮﻣﻴان‌آسترالﻴا‌از‌کجا‌وارد‌آسترالﻴا‌شدﻧد‌و‌فع ً‬ ‫ﻼ‌تعداد‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌چﻨد‌ﻧفر‌ﻣﻲ‌رسد؟‬ ‫‪‌-2‬اکثرﻳت‌ﻧفﻮس‌فعلﻲ‌آسترالﻴا‌را‌کدام‌ﻣردم‌تشکﻴل‌ﻣﻲ‌دﻫﻨد؟‬ ‫‪‌-3‬ﻣساحت‌و‌ﻧفﻮس‌آسترالﻴا‌را‌با‌افغاﻧستان‌ﻣقاﻳسﻪ‌کﻨﻴد‌و‌ﻧظر‌خﻮد‌را‌در‌ﻣﻮرد‌آن‌بگﻮﻳﻴد‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫راجع‌بﻪ‌ﻣشخصات‌ﻧفﻮس‌بﻮﻣﻴان‌آسترالﻴاﻳﻲ‌و‌ﻣﻬاجرﻳﻦ‌سفﻴد‌پﻮست‌اروپاﻳﻲ‌ﻣعلﻮﻣات‌تﻬﻴﻪ‌‬ ‫کﻨﻴد‌و‌بﻪ‌ﻫﻢ‌صﻨفان‌تان‌تﻮضﻴح‌دﻫﻴد‪.‬‬

‫‪68‬‬

‫درس‌بﻴست‌وچﻬارم‌‬

‫دﻳﻦ و زبان‬

‫‌‬

‫آ‬ ‫کدام‌دﻳﻦ‌در‌آسترالﻴا‌پﻴروان‌بﻴشترى‌دارد؟‬

‫‌‌‌‌در‌آسترالﻴا‌اکثرﻳت‌ﻣردم‌عﻴسﻮي‌اﻧد‪‌.‬غﻴر‌از‌دﻳﻦ‌عﻴسﻮي‌پﻴروان‌کش‌ﻫاى‌ابتداﻳﻲ‪‌،‬بت‌پرستﻲ‌و‌‬ ‫غﻴره‌ﻧﻴز‌در‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌و‌آسترالﻴا‌دﻳده‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد‪‌.‬پﻴروان‌دﻳﻦ‌اسﻼم‌ﻫﻢ‌در‌آﻧجا‌وجﻮد‌دارﻧد‌کﻪ‌در‌‬ ‫اقلﻴت‌اﻧد‪‌.‬وتعدادي‌از‌ﻳﻬﻮدﻳان‌ﻧﻴز‌در‌اﻳﻦ‌قاره‌سکﻮﻧت‌دارﻧد‪.‬‬ ‫زبان‌رسﻤﻲ‌آسترالﻴا‌زبان‌اﻧگلﻴسﻲ‌است‪‌.‬در‌آسترالﻴا‌و‌جزاﻳر‌دﻳگر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌زبان‌ﻫاي‌ﻣختلفﻲ‌‬ ‫وجﻮد‌دارﻧد‌کﻪ‌گاه‌اﻳﻦ‌زبان‌ﻫا‌از‌ﻳک‌رﻳشﻪ‌استﻨد‌و‌گاه‌بﻪ‌کلﻲ‌از‌ﻫﻢ‌ﻣتﻤاﻳز‪‌.‬باﻳد‌ﻳادآور‌شد‌کﻪ‌‬ ‫اقاﻣت‌طﻮﻻﻧﻲ‌اﻧگلﻴس‌ﻫا‌در‌جزاﻳر‌عﻤدة‌اﻳﻦ‌قاره؛‌بﻪ‌خصﻮص‌در‌آسترالﻴا‌و‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌سبب‌شده‌کﻪ‌‬ ‫لسان‌اﻧگلﻴسﻲ‌در‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ؛‌‌بﻪ‌وﻳژه‌در‌آسترالﻴا‌و‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌عﻤﻮﻣﻴت‌پﻴدا‌کﻨد‌در‌ﻣﻴان‌ﻫﻤﻪ‌زبان‌ﻫاي‌‬ ‫بﻮﻣﻲ‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌«پﻮلﻴﻨزي»‌صحبت‌کﻨﻨده‌گان‌بﻴشتري‌دارد‪.‬‬

‫‪69‬‬

‫جدول‌ﻣعلﻮﻣات‌اضافﻲ‌در‌ﻣﻮرد‌ادﻳان‌و‌پﻴروان‌آن‌ﻫا‌در‌آسترالﻴا‬

‫دﻳﻦ‬

‫پﻴروان بﻪ ﻓﻴصدي‬

‫ﻋﻴسﻮﻳت‬

‫‪68‬‬

‫بﻮدﻳزم‬

‫‪2,1‬‬

‫اسﻼم‬

‫‪1,7‬‬

‫ﻫﻨدوﻳﻴزم‬

‫‪0,4‬‬

‫ﻏﻴره ﻛﻴش ﻫا‬

‫‪27,8‬‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌دو‌گروه‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‪‌،‬گروه‌اول‌راجع‌بﻪ‌ادﻳان‌و‌گروه‌دوم‌راجع‌بﻪ‌زبان‌ﻫا‌در‌آسترالﻴا‌‬ ‫بحث‌کﻨﻨد‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮد‌را‌بﻪ‌ساﻳر‌ﻫﻢ‌صﻨفان‌بﻴان‌کﻨﻨد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫‪‌-1‬لسان‌رسﻤﻲ‌آسترالﻴا‌کدام‌است‌و‌بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌چرا‌اﻳﻦ‌لسان‌بﻪ‌صفت‌لسان‌رسﻤﻲ‌تعﻴﻴﻦ‌شده‌است؟‬ ‫‪‌-2‬با‌استفاده‌از‌ﻧقشﺔ‌ادﻳان‌در‌آسترالﻴا‪‌،‬بگﻮﻳﻴد‌کﻪ‌کدام‌دﻳﻦ‌در‌آسترالﻴا‌پﻴروان‌بﻴشترى‌دارد‌و‌چرا؟‬ ‫‪‌-3‬بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌پﻴروان‌دﻳﻦ‌اسﻼم‌در‌آسترالﻴا‌در‌اصل‌از‌کدام‌ﻣﻤالک‌اسﻼﻣﻲ‌بﻪ‌آﻧجا‌ﻣﻬاجر‌شده‌اﻧد؟‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج صﻨﻒ‬

‫بﻪ‌کﻤک‌اقارب‌و‌دوستان‌تان‌در‌ﻣﻮرد‌افغان‌ﻫاي‌ﻣﻬاجر‌در‌آسترالﻴا‌ﻣعلﻮﻣات‌حاصل‌ﻧﻤاﻳﻴد‌کﻪ‌‬ ‫افغان‌ﻫا‌و‌دﻳگر‌ﻣسلﻤاﻧان‌چﻪ‌اﻣکاﻧاتﻲ‌براي‌اداي‌فراﻳض‌دﻳﻨﻲ‌خﻮد‌در‌آﻧجا‌دارد؟‬ ‫‪70‬‬

‫درس‌بﻴست‌و‌پﻨجﻢ‬

‫جﻐراﻓﻴاي اﻗتصادي‬

‫عﻼﻳﻢ‌پﻴشرفت‌اقتصادي‌آسترالﻴا‌را‌در‌چﻪ‌ﻣﻲ‌بﻴﻨﻴد؟‬ ‫أسترالﻴا‌با‌داشتﻦ‌کلتﻮر‌غربﻲ‌ﻣﻤلکتﻰ‌است‌کﻪ‌داراي‌‌سﻴستﻢ‌اقتصاد‌بازار‌آزاد‌بﻮده‌و‌کشﻮري‌‬ ‫پﻴشرفتﻪ‌است‪‌.‬عﻮاﻳد‌ساﻻﻧﺔ‌فﻲ‌ﻧفر‌آن‌بﻪ‌طﻮر‌اوسط‌بﻴش‌از‌‪‌23‬ﻫزار‌دالر‌اﻣرﻳکاﻳﻲ‌ﻣﻲ‌باشد‪‌.‬عﻼﻳﻢ‌‬ ‫سرﻳع‌پﻴشرفت‌اقتصادي‌اﻳﻦ‌ﻣﻤلکت‌در‌اﻳﻦ‌است‌کﻪ‌از‌ﻳک‌حالت‌زراعتﻲ‌بﻪ‌سرعت‌در‌حال‌صﻨعتﻲ‌‬ ‫شدن‌است‪‌.‬بﻪ‌اﻳﻦ‌ﻣعﻨا‌کﻪ‌در‌سال‌‪‌1975‬تقرﻳباً‌‌‪‌%15‬ﻧفﻮس‌آن‌در‌بخش‌زراعت‌ﻣصروف‌بﻮدﻧد‌کﻪ‌‬ ‫در‌حال‌حاضر‌اﻳﻦ‌رقﻢ‌بﻪ‌‪‌%3‬ﻣﻲ‌رسد‪‌.‬از‌باقﻲ‌ﻣاﻧدة‌ﻧفﻮس‌فعال‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌‪‌26‬فﻴصد‌در‌صﻨعت‌و‌‪‌71‬‬ ‫فﻴصد‌در‌بخش‌خدﻣات‌ﻣصروف‌استﻨد‪‌.‬‬ ‫با‌وجﻮد‌ﻣحدودﻳت‌زﻣﻴﻦ‌ﻫاي‌زراعتﻲ‌و‌آب‪‌،‬آسترالﻴا‌از‌لحاظ‌ﻣﻮاد‌غذاﻳﻲ‌زراعتﻲ‪‌،‬ﻣﻤلکت‌خﻮد‌کفا‌‬ ‫است؛‌چﻨان‌کﻪ‌ﻧفﻮس‌کﻢ‌و‌ﻣﻨاطق‌با‌آب‌و‌ﻫﻮاي‌ﻣختلف‌بﻪ‌خﻮدکفاﻳﻲ‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌کﻤک‌کرده‌است‪.‬‬ ‫زرع‌گﻨدم‌‪‌%60‬ﻣزارع‌آسترالﻴا‌را‌بﻪ‌خﻮد‌اختصاص‌داده‌است‌و‌ﻣﻨطقﺔ‌کشت‌آن‌جلگﻪ‌ﻫاي‌غرب‌‬ ‫سلسلﻪ‌کﻮه‌ﻫاى‌ﻣرتفع‌شرقﻲ‌در‌وﻳکتﻮرﻳا‌و‌ﻧﻴﻮساوت‌وﻳلز‌است‪‌.‬ﻫﻤچﻨان‌زﻳتﻮن‌و‌اﻧگﻮر‌در‌قلﻤرو‌‬ ‫آب‌‌و‌ﻫﻮاي‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻲ‌در‌جﻨﻮب‌غرب‌و‌در‌بعضﻰ‌حصص‌جﻨﻮب‌شرقﻰ‌و‌ﻣحصﻮﻻت‌زراعتﻲ‌‬ ‫ﻧﻮاحﻲ‌ﻣعتدل‌ﻣاﻧﻨد‌جﻮاري‪‌،‬شفتالﻮ‪‌،‬سﻴب‌و‌ﻧاک‌از‌سﻮاحل‌جﻨﻮب‌شرقﻲ‌جزﻳرة‌تسﻤاﻧﻴا‌بﻪ‌دست‌‬ ‫ﻣﻲ‌آﻳد‪.‬‬ ‫‪71‬‬

‫ﻣالدارى‌ در‌ آسترالﻴا‌ ﻧسبت‌ بﻪ‌ زارعت‌ بﻴشتر‌ رشد‌ کرده‌ است؛‌ چﻨاﻧچﻪ‌ سال‌ﻫاي‌ ﻣتﻤادي‌ بﻨﻴاد‌‬ ‫اقتصادي‌آسترالﻴا‌بﻪ‌ﻣال‌داري‌استﻮار‌بﻮد‪‌.‬وجﻮد‌علفچرﻫا‌و‌چﻤﻨزارﻫاي‌‌وسﻴع‌طبﻴعﻲ‌کﻪ‌در‌حدود‌‬ ‫‪‌%‌34‬از‌ﻣجﻤﻮع‌ﻣساحت‌آسترالﻴا‌را‌پﻮشاﻧده‌اﻧد‪‌،‬سبب‌تﻮسعﻪ‌و‌رواج‌کاﻣل‌ﻣالدارى‌در‌اﻳﻦ‌جزﻳرة‌‬ ‫بزرگ‌شده‌است‪.‬‬ ‫ﻣﻨاطق‌ حﻮالﻲ‌ درﻳاﻫاي‌ ﻣﻮري‌ و‌ دارلﻴﻨگ‌ در‌ جﻨﻮب‌شرق‪ ‌،‬ساحﺔ‌ علفچرﻫاي‌ ﻣﻨاسب‌ براي‌‬ ‫ﻧگﻬداري‌حﻴﻮاﻧات‌ﻣﻲ‌باشد‪‌.‬اﻳﻦ‌ﻣﻨاطق‌‌‌بعد‌بﻪ‌ﻣرکز‌پرورش‌گﻮسفﻨد‌تﻮسعﻪ‌ﻳافت‌و‌ﻫﻨﻮز‌در‌حدود‌‬ ‫‪‌175‬ﻣﻴلﻴﻮن‌گﻮسفﻨد‌در‌ﻧﻴﻮ‌ساوت‌وﻳلز‌ﻳافت‌ﻣﻲ‌شﻮد؛‌سپس‌ﻣراکز‌ﻧگﻬداري‌حﻴﻮاﻧات‪‌،‬بﻪ‌ﻧﻮاحﻲ‌‬ ‫کﻮﻳﻨزلﻨد‌اﻧتقال‌ﻳافتﻪ‌است‪‌.‬بﻪ‌اثر‌کﻤبﻮد‌آب‪‌،‬پرورش‌گﻮسفﻨد‌بﻪ‌طرف‌غرب‌کاﻫش‌ﻳافتﻪ‌و‌در‌‬ ‫ﻣقابل‌ﻧگﻬداري‌گاو‌افزاﻳش‌ﻣﻲ‌ﻳابد‪‌.‬‬

‫ﻣالدارى‌از‌فعالﻴت‌ﻫاى‌ﻣﻬﻢ‌اقتصادى‌آسترالﻴا‌است‬

‫‪72‬‬

‫درس‌بﻴست‌وپﻨجﻢ‬

‫آسترالﻴا‌ﻳکﻲ‌از‌بزرگ‌ترﻳﻦ‌تﻮلﻴد‌کﻨﻨده‌گان‌و‌صادرکﻨﻨده‌گان‌پشﻢ‌در‌جﻬان‌است‌کﻪ‌ﻣحصﻮﻻت‌‬ ‫آن‌بﻪ‌کشﻮرﻫاي‌جاپان‪‌،‬آلﻤان‌و‌فراﻧسﻪ‌صادر‌ﻣﻲ‌گردد؛‌ﻫﻤچﻨﻴﻦ‌آسترالﻴا‌ﻳکﻲ‌از‌صادر‌کﻨﻨده‌گان‌‬ ‫ﻣﻬﻢ‌گﻮشت‌است‌چﻨاﻧچﻪ‌صادرات‌گﻮشت‌آن‌بﻪ‌اﻳاﻻت‌ﻣتحدة‌اﻣرﻳکا‪‌،‬اﻧگلستان‪‌،‬جاپان‌و‌کاﻧادا‌‬ ‫صﻮرت‌ﻣﻲ‌گردد‪.‬‬ ‫تصﻮﻳر‌ﻳک‌ﻣزرعﻪ‌در‌آسترالﻴا‬

‫‪73‬‬

‫‌ قﻨد‌ ﻧﻴز‌ از‌ اقﻼم‌ عﻤدة‌ صادراتﻲ‌ اﻳﻦ‌ کشﻮر‌ بﻪ‌ حساب‌ ﻣﻲ‌آﻳد‪ ‌.‬ﻫﻤچﻨﻴﻦ‌ اﻳﻦ‌ کشﻮر‌ از‌ جﻤلﺔ‌‬ ‫بزرگ‌ترﻳﻦ‌صادرکﻨﻨده‌گان‌گﻨدم‌ﻧﻴز‌در‌جﻬان‌شﻨاختﻪ‌ﻣﻲ‌شﻮد‌کﻪ‌ﻣحصﻮﻻت‌گﻨدم‌آن‌بﻪ‌ﻣﻤالکﻰ‌‬ ‫چﻮن‌روسﻴﻪ‪‌،‬چﻴﻦ‌و‌شرق‌ﻣﻴاﻧﻪ‌صادر‌ﻣﻲ‌گردد‪.‬‬

‫تصﻮﻳر‌ﻣحصﻮﻻت‌اﻧگﻮر‌در‌آسترالﻴا‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌گروه‌ﻫا‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌ﻫر‌گروه‌با‌استفاده‌از‌ﻧقشﺔ‌آسترالﻴا‌ساحات‌علفچر‌و‌ﻣﻨاطق‌‬ ‫زراعتﻲ‌آن‌‌را‌ﻧام‌برده‌و‌بر‌روي‌ﻧقشﻪ‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا‬

‫‪‌-1‬چرا‌ﻣالدارى‌در‌آسترالﻴا‌بﻴشتر‌رشد‌کرده‌است؟‬ ‫‪‌-2‬کدام‌ﻧﻮع‌ﻣحصﻮﻻت‌زراعتﻲ‌در‌ﻧﻮاحﻲ‌ﻣعتدل‌ﻳافت‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد؟‌ﻧﻮاحﻲ‌ﻣتذکره‌را‌برروي‌‬ ‫ﻧقشﻪ‌ﻧﻴز‌ﻧشان‌دﻫﻴد‪.‬‬ ‫‪‌-3‬ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌ﻣحصﻮﻻت‌زراعتﻲ‌و‌ﻣالدارى‌آسترالﻴا‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫در‌ﻣﻮرد‌عﻮاﻣل‌پﻴشرفت‌اقتصادي‌آسترالﻴا‌ﻣعلﻮﻣات‌جﻤع‌آوري‌و‌ارائﻪ‌دﻫﻴد‪‌.‬‬ ‫‪74‬‬

‫درس‌بﻴست‌وششﻢ‬

‫ﻣﻌادن و صﻨاﻳﻊ‬

‫آﻫﻦ‌ابﻨاى‌باس‬

‫ﻳﻮراﻧﻴﻢ‬

‫ﻧقشﻪ‌ﻣعادن‌و‌صﻨاﻳع‌استرالﻴا‬

‫ﻣعادن‌و‌راه‌ﻫاى‌ﻣﻮاصﻼتﻰ‌آسترالﻴا‬

‫وضع‌ﻣعادن‌و‌صﻨاﻳع‌در‌آسترالﻴا‌چگﻮﻧﻪ‌است؟‌‬ ‫آسترالﻴا‌ ﻳکﻲ‌ از‌ کشﻮر‌ﻫاي‌ تﻮلﻴد‌کﻨﻨده‌ و‌‬ ‫صادر‌ کﻨﻨدة‌ عﻤدة‌ ﻣﻮاد‌ ﻣعدﻧﻲ‌ ﻣحسﻮب‌‬ ‫ﻣﻲ‌گردد‪‌.‬‬ ‫در‌سال‌‪‌1851‬ﻣﻮجﻮدﻳت‌طﻼ‌در‌آسترالﻴا‌‬ ‫تﻮجﻪ‌اﻧگلﻴس‌ﻫا‌و‌غﻴره‌ﻣﻤالک‌اروپاﻳﻲ‌را‌بﻪ‌‬ ‫خﻮد‌ﻣعطﻮف‌ساخت‌و‌تعداد‌زﻳادي‌از‌آن‌ﻫا‌‬ ‫بﻪ‌آسترالﻴا‌ﻣﻬاجرت‌کردﻧد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‌کشﻮر‌دوﻣﻴﻦ‌کشﻮر‌تﻮلﻴد‌کﻨﻨدة‌آﻫﻦ‌و‌‬ ‫ﻫﻤچﻨﻴﻦ‌ بزرگ‌ترﻳﻦ‌ تﻮلﻴد‌کﻨﻨدة‌ بﻮکسﻴت‌‬ ‫در‌جﻬان‌است‌کﻪ‌براي‌تﻮلﻴد‌الﻤﻮﻧﻴﻢ‌ﻣﻮرد‌‬ ‫استفاده‌ قرار‌ ﻣﻲ‌گﻴرد‪ ‌.‬ساﻳر‌ ﻣﻮاد‌ ﻣعدﻧﻰ‌ﻳﻰ‌‬ ‫کﻪ‌در‌آسترالﻴا‌استخراج‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد‌عبارت‌اﻧد‌‬ ‫از‪‌:‬طﻼ‪‌،‬ﻧکل‪‌،‬ﻣس‪‌،‬سرب‌و‌ﻳﻮراﻧﻴﻢ‪‌.‬آسترالﻴا‌‬ ‫بعد‌ از‌ اﻳاﻻت‌ ﻣتحدة‌ اﻣرﻳکا‌ دوﻣﻴﻦ‌ ذخاﻳر‌‬ ‫بزرگ‌ﻳﻮراﻧﻴﻢ‌جﻬان‌را‌در‌اختﻴار‌دارد‪.‬‬ ‫‪75‬‬

‫‌‌‌‌‌تصﻮﻳر‌ى‌از‌صﻨاﻳع‌آسترالﻴا‬

‫ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌ﻣﻨطقﺔ‌ﻧفتﻲ‌آسترالﻴا‌در‌آبﻨاي‌باس‌(‪‌)Bass Strait‬قرار‌دارد‌کﻪ‌بﻴﻦ‌جزاﻳر‌تسﻤاﻧﻲ‌و‌وﻳکتﻮرﻳا‌واقع‌‬ ‫است‪‌.‬اﻳﻦ‌کشﻮر‌ﻣﻰ‌تﻮاﻧد‌ﻳک‌بخش‌احتﻴاجات‌ﻧفتﻲ‌خﻮد‌را‌از‌داخل‌تأﻣﻴﻦ‌کﻨد‪‌.‬در‌ﻫﻤﻴﻦ‌ساحﻪ‌تﻮلﻴدات‌گاز‌‬ ‫طبﻴعﻲ‌ﻧﻴز‌صﻮرت‌ﻣﻲ‌گﻴرد‪‌.‬آسترالﻴا‌ﻳکﻲ‌از‌کشﻮرﻫاي‌صادرکﻨﻨدة‌زغال‌سﻨگ‌ﻧﻴز‌است‪‌.‬‬ ‫از‌جﻨگ‌جﻬاﻧﻲ‌دوم‌بﻪ‌بعد‌بعد‌از‌سال‌‪‌1950‬صﻨاﻳع‌آسترالﻴا‌بﻪ‌پﻴشرفت‌ﻫاي‌بزرگﻲ‌ﻧاﻳل‌شده‌است‪‌.‬‬ ‫در‌سال‌(‪1999‬م‪‌).‬سﻬﻢ‌صﻨاﻳع‌در‌تﻮلﻴدات‌داخلﻲ‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌بﻪ‌‪‌26‬فﻴصد‌رسﻴده‌است‪.‬‬ ‫صﻨاﻳع‌قدﻳﻤﻲ‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌بر‌پاﻳﺔ‌ﻣحصﻮﻻت‌حﻴﻮاﻧﻲ‌بﻨا‌شده‌بﻮد؛‌اﻣا‌در‌حال‌حاضر‌افزاﻳش‌سرﻳع‌در‌‬ ‫صﻨعت‌کاﻻﻫاي‌استﻬﻼکﻲ‌و‌صﻨاﻳع‌ثقﻴل‌آسترالﻴا‌دﻳده‌ﻣﻲ‌شﻮد؛‌بﻪ‌طﻮر‌ﻣثال‌ظرف‌‪‌30‬سال‌اخﻴر‌‬ ‫تﻮلﻴد‌فﻮﻻد‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌بﻪ‌‪‌6‬برابر‌افزاﻳش‌ﻳافتﻪ‌است‪‌‌.‬صﻨاﻳع‌آﻫﻦ‌و‌فﻮﻻد‌ﻧﻴز‌بﻪ‌طﻮر‌عﻤده‌در‌ﻧﻴﻮ‌‬ ‫ساوت‌وﻳلز‌ﻣستقر‌شده‌است؛‌عﻼوه‌بر‌فﻮﻻد‪‌،‬صﻨاﻳع‌ساختﻤاﻧﻲ‌کاغذ‌سازي‪‌،‬صﻨاﻳع‌عﻤدة‌دﻳگر‌آن‌‬ ‫شاﻣل‌ﻣﻮاد‌غذاﻳﻲ‪‌،‬کﻴﻤﻴاوي‌و‌ﻣﻨسﻮجات‌است‪‌.‬صﻨاﻳع‌آسترالﻴا‌بﻴشتر‌در‌ﻧﻮاحﻲ‌ﻳﻰ‌ﻣتﻤرکز‌استﻨد‌کﻪ‌‬ ‫اﻣکاﻧات‌اولﻴﻪ‌براي‌اﻳجاد‌صﻨعت‌ﻣﻮجﻮد‌بﻮده‌است‌و‌بﻪ‌خصﻮص‌در‌ﻧﻮاحﻰ‌ﻳﻰ‌کﻪ‌بازارﻫاي‌وسﻴع‌‬ ‫خرﻳد‌و‌ﻣصرف‌در‌آﻧجاﻫا‌وجﻮد‌دارد‪‌.‬صادرات‌آسترالﻴا‌عﻼوه‌برگﻨدم‪‌،‬گﻮشت‌و‌پشﻢ‌کﻪ‌پﻴشتر‌‬ ‫ﻳادآور‌شدﻳﻢ‪‌،‬زغال‌سﻨگ‪‌،‬طﻼ‌و‌ﻣاشﻴﻦ‌آﻻت‌را‌ﻧﻴزشاﻣل‌ﻣﻲ‌شﻮد‌کﻪ‌بﻪ‌ارزش‌ﻣجﻤﻮعﻲ‌‪‌69‬ﻣﻴلﻴارد‌‬ ‫دالر‌بﻪ‌کشﻮرﻫاي‌جاپان‪‌،‬اتحادﻳﺔ‌اروپا‪‌،‬اﻳاﻻت‌ﻣتحدة‌اﻣرﻳکا‪‌،‬چﻴﻦ‌و‌غﻴره‌ﻣﻤالک‌آسﻴاﻳﻲ‌صادر‌‬ ‫گردﻳده‌بﻮد‪.‬‬ ‫واردات‌آسترالﻴا‌زﻳادتر‌ﻣاشﻴﻦ‌آﻻت‪‌،‬وساﻳل‌تراﻧسپﻮرتﻲ‪‌،‬کﻤپﻴﻮتر‪‌،‬وساﻳل‌ﻣخابراتﻲ‪‌،‬ساﻣان‌آﻻت‌‬ ‫دفاتر‪‌،‬تﻴل‌خاک‌‌و‌ﻣحصﻮﻻت‌پترولﻲ‌است‌کﻪ‌بﻪ‌ارزش‌‪‌77‬ﻣلﻴارد‌دالر‌در‌سال‌‪‌2000‬ﻣﻴﻼدي‌از‌‬ ‫اتحادﻳﻪ‌اروپا‪‌،‬اﻳاﻻت‌ﻣتحدة‌اﻣرﻳکا‪‌،‬جاپان‌و‌غﻴره‌ﻣﻤالک‌آسﻴاﻳﻲ‌وارد‌گردﻳده‌بﻮد‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌دو‌گروه‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‪‌.‬گروه‌اول‌با‌استفاده‌از‌ﻣتﻦ‌و‌ﻧقشﺔ‌درس‌راجع‌بﻪ‌ﻣعادن‌و‌گروه‌دوم‌‬ ‫پﻴراﻣﻮن‌صﻨاﻳع‌آسترالﻴا‌بحث‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌ﻣباحثات‌شان‌را‌بﻪ‌ﻫﻤدﻳگر‌خﻮد‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا‬

‫بﻪ‌ﻧقشﺔ‌ﻣعادن‌و‌صﻨاﻳع‌آسترالﻴا‌ﻧگاه‌کﻨﻴد‌و‌سﻮال‌ﻫاي‌زﻳر‌را‌جﻮاب‌دﻫﻴد‪:‬‬ ‫‪‌-1‬ﻳﻮراﻧﻴﻢ‌در‌کدام‌اﻳاﻻت‌آسترالﻴا‌وجﻮد‌دارﻧد؟‬ ‫‪‌-2‬ﻣعادن‌آﻫﻦ‌زﻳادتر‌در‌کدام‌بخش‌آسترالﻴا‌قرار‌دارد؟‬ ‫‪‌-3‬ﻧﻮاحﻲ‌صﻨعتﻲ‌آسترالﻴا‌بﻪ‌طﻮر‌عﻤده‌در‌کجا‌واقع‌ﻫستﻨد؟‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫در‌ﻣﻮرد‌واردات‌و‌صادرات‌آسترالﻴا‌ﻣعلﻮﻣات‌جﻤع‌آوري‌و‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪.‬‬ ‫‪76‬‬

‫درس‌بﻴست‌وﻫفتﻢ‬

‫جﻐراﻓﻴاي ﻣﻮاصﻼتﻲ‬

‫‌‬

‫‌‌ﻳک‌اﻳستگاه‌راه‌‌آﻫﻦ‌در‌جلگﻪ‌ﻫاى‌ﻣرکزى‌آسترالﻴا‬

‫تراﻧسپﻮرت‌زﻣﻴﻨﻲ‪‌،‬آبﻲ‌و‌ﻫﻮاﻳﻲ‌آسترالﻴا‌درکدام‌سطح‌است؟‬ ‫حﻤل‌و‌ﻧقل‌در‌آسترالﻴا‌با‌ﻣشکل‌فاصلﻪ‌و‌تراکﻢ‌ﻧاﻣساوي‌ﻧفﻮس‌رو‌بﻪ‌‌رو‌است؛‌از‌سﻮي‌دﻳگر‌وجﻮد‌‬ ‫بﻴابان‌ﻫاي‌وسﻴع‌و‌وسعت‌زﻳاد‌کشﻮر‌ﻧتﻮاﻧستﻪ‌است‌تا‌ﻣاﻧع‌احداث‌شبکﻪ‌ﻫاي‌وسﻴع‌در‌اﻳﻦ‌سرزﻣﻴﻦ‌‬ ‫گردد‪.‬‬ ‫اولﻴﻦ‌خط‌رﻳل‌در‌سال(‪1854‬م‪‌).‬ﻣﻴان‌ﻣلبﻮرن‌و‌پﻮرت‪‌-‬ﻣلبﻮرن‌کشﻴده‌شده‌است‪‌.‬در‌آسترالﻴا‌در‌‬ ‫حدود‌‪‌40‬ﻫزار‌کﻴلﻮﻣتر‌راه‌آﻫﻦ‌(خط‌رﻳل)‌و‌بﻴش‌از‌‪‌900‬ﻫزار‌کﻴلﻮﻣتر‌شاﻫراه‌ﻫا‌و‌راه‌ﻫاي‌ﻣﻮتررو‌‬ ‫وجﻮد‌دارد‪‌.‬بﻴشتر‌اﻳﻦ‌راه‌‌ﻫا‌در‌ﻧﻮاحﻲ‌شرقﻲ‪‌،‬جﻨﻮب‌شرقﻲ‪‌،‬جﻨﻮبﻰ‌و‌جﻨﻮب‌غربﻰ‌آسترالﻴا‌احداث‌‬ ‫شده‌‌اﻧد‪.‬‬ ‫شاخﺔ‌شرقﻲ‌راه‌آﻫﻦ‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌کﻪ‌از‌شﻤال‌بﻪ‌جﻨﻮب‌اﻣتداد‌ﻳافتﻪ‌شﻬر‌ﻫاي‌برﻳسبان‪‌،‬سدﻧﻲ‌و‌ﻣلبﻮرن‌را‌‬ ‫بﻪ‌ﻳکدﻳگر‌وصلﻣﻲ‌کﻨد‪‌.‬اﻳﻦ‌راه‌آﻫﻦ‌در‌جﻨﻮب‌بﻪ‌سﻤت‌غرب‌اﻣتداد‌ﻳافتﻪ‌و‌پس‌از‌گذشتﻦ‌از‌ادﻻﻳد‌‬ ‫بﻪ‌بﻨدر‌پرت‌در‌جﻨﻮب‌غرب‌آسترالﻴا‌ﻣﻨتﻬﻲ‌ﻣﻲ‌شﻮد‪‌.‬‬ ‫قسﻤت‌عﻤدة‌درﻳاﻫاي‌آسترالﻴا‌بﻪ‌سبب‌جرﻳان‌تﻨد‌آن‌ﻫا‌براي‌راه‌آبﻲ‌داخلﻲ‌استفاده‌ﻧﻤﻲ‌شﻮد؛‌اﻣا‌‬ ‫از‌جﻬﻴل‌ﻫاي‌واقع‌در‌جﻨﻮب‌آسترالﻴا‌و‌تا‌حدودى‌از‌درﻳاﻫا‌بﻪ‌ﻣﻨظﻮر‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌استفاده‌صﻮرت‌‬ ‫‪77‬‬

‫ﻣﻲ‌گﻴرد‪‌.‬آسترالﻴا‌داراي‌‪‌52‬بﻨدر‌کشتﻲ‌راﻧﻲ‌است‌کﻪ‌از‌آن‌جﻤلﻪ‌سدﻧﻲ‪‌،‬ﻣلبﻮرن‪‌،‬ﻧﻴﻮکاسل‪‌،‬ادﻻﻳد‪‌،‬‬ ‫برﻳسبان‪‌،‬ﻫﻮبارت‌و‌غﻴره‌قابل‌ﻳادآوري‌ﻣﻲ‌باشﻨد‪.‬‬ ‫بﻨادر‌آسترالﻴا‌ﻧﻪ‌تﻨﻬا‌براي‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌ﻣﻮاد‌از‌طرﻳق‌راه‌ﻫاي‌آبﻲ‌بﻪ‌جﻬان‌خارج‌اﻫﻤﻴت‌دارﻧد؛‌بلکﻪ‌‬ ‫در‌داخل‌آسترالﻴا‌ﻧﻴز‌براي‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌بﻴﻦ‌اﻳاﻻت‌ﻣختلف‌آن‌قابل‌استفاده‌ﻣﻲ‌باشﻨد‪.‬‬ ‫راه‌ﻫاي‌ ﻫﻮاﻳﻲ‌ آسترالﻴا‌ بعد‌ از‌ جﻨگ‌ دوم‌ جﻬاﻧﻲ‌ تﻮسعﺔ‌ بﻴشتر‌ ﻳافتﻪ‌ است‪ ‌.‬تراﻧسپﻮرت‌ ﻫﻮاﻳﻲ‌ در‌‬ ‫آسترالﻴا‌ﻣﻴان‌شﻬرﻫاي‌از‌ﻫﻢ‌دورافتاده‌قابل‌اﻫﻤﻴت‌زﻳاد‌بﻮده‌و‌پﻴشرفت‌خﻮبﻰ‌کرده‌است‪‌.‬‬ ‫تﻤام‌شﻬرﻫاي‌بزرگ‌داراي‌ﻣﻴدان‌ﻫاي‌ﻫﻮاﻳﻲ‌ﻣﻲ‌باشﻨد‪‌.‬در‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌‪‌441‬ﻣﻴدان‌ﻫﻮاﻳﻰ‌خُ رد‌و‌‬ ‫بزرگ‌وجﻮد‌دارد‌کﻪ‌از‌خدﻣات‌ﻻزم‌برخﻮردار‌استﻨد‪‌.‬‬ ‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬

‫‌‌‌‌‌‌‌‌‌‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌سﻪ‌گروه‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‌و‌در‌ﻣﻮرد‌راه‌ﻫاي‌ﻣﻮاصﻼتﻲ‌زﻣﻴﻨﻲ‪‌،‬آبﻲ‌و‌ﻫﻮاﻳﻲ‌آسترالﻴا‌‬ ‫بحث‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮﻳش‌را‌بﻪ‌ساﻳر‌ﻫﻢ‌صﻨفان‌‌شان‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻨد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا‬

‫‪‌-1‬آسترالﻴا‌داراي‌چﻨد‌ﻧﻮع‌راه‌ﻫاي‌ﻣﻮاصﻼتﻲ‌ﻣﻲ‌باشد؟‌آن‌ﻫا‌را‌ﻧام‌‌ببرﻳد‪.‬‬ ‫‪‌-2‬بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌کدام‌ﻧﻮع‌تراﻧسپﻮرت‌در‌آسترالﻴا‌پﻴشرفت‌خﻮبﻰ‌کرده‌است؟‬ ‫‪‌-3‬بﻪ‌ﻧظر‌شﻤا‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌ﻣﻮاد‌تﻮسط‌کدام‌ﻧﻮع‌تراﻧسپﻮرت‌ارزان‌تﻤام‌ﻣﻲ‌شﻮد‌و‌چرا؟‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫در‌بارة‌ﻣﻮاصﻼت‌آسترالﻴا‌با‌استفاده‌از‌اﻧترﻧت‌و‌ﻳا‌کتابخاﻧﻪ‌ﻳک‌ﻣقالﺔ‌ﻳک‌صفحﻪ‌ﻳﻲ‌بﻨﻮسﻴد‪.‬‬ ‫‪78‬‬

‫درس‌بﻴست‌و‌ﻫشتﻢ‬

‫اﻗﻴاﻧﻮسﻴﻪ‬

‫‌‬

‫جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌در‌کدام‌بحر‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد؟‌‬

‫ﻧقشﺔ‌براعظﻢ‌آسترالﻴا‌و‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‬

‫اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌ﻧام‌جزاﻳر‌ﻣتعدد‌است‌کﻪ‌در‌اقﻴاﻧﻮس‌آرام‌ﻣﻮقعﻴت‌دارﻧد‪‌.‬اگر‌چﻪ‌بحر‌آرام‌بﻪ‌تﻨﻬاﻳﻲ‌‬ ‫ﻳک‌سﻮم‌ﻣساحت‌کرة‌زﻣﻴﻦ‌را‌بﻪ‌خﻮد‌اختصاص‌داده‌؛‌ولﻲ‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌کﻤتر‌از‌‪‌1300000‬‬ ‫کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌ﻣساحت‌دارﻧد‪.‬‬ ‫‌جزﻳرة‌ گﻴﻨﺔ‌ جدﻳد‌ (‪ ‌)Papua New Guinea‬حدود‌ ‪ ‌60‬فﻴصد‌ و‌ ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌ ‪‌New Zealand‬‬ ‫‪‌20‬فﻴصد‌ﻣساحت‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌را‌بﻪ‌خﻮد‌اختصاص‌داده‌اﻧد‌و‌‪‌20‬فﻴصد‌باقﻲ‌ﻣاﻧده‌ﻣربﻮط‌بﻪ‌ساﻳر‌جزاﻳر‌‬ ‫است‪.‬‬ ‫جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌را‌از‌لحاظ‌جغرافﻴاﻳﻲ‌بﻪ‌سﻪ‌گروه‌زﻳر‌تقسﻴﻢ‌کرده‌‌اﻧد‪‌:‬‬ ‫‌ﻣﻼﻧزﻳا(‪‌)Melanesia‬کﻪ‌در‌شﻤال‌و‌شرق‌آسترالﻴا‌و‌در‌جﻨﻮب‌خط‌استﻮا‌قرار‌گرفتﻪ‌اﻧد‌و‌بﻪ‌‬ ‫ﻣعﻨاى‌جزاﻳر‌سﻴاﻫان‌ﻣﻲ‌باشدکﻪ‌گﻴﻨﺔ‌جدﻳد‌ﻧﻴز‌از‌جﻤلﺔ‌اﻳﻦ‌جزاﻳر‌است‪.‬‬ ‫‌در‌شﻤال‌خط‌استﻮا‪‌،‬شرق‌فﻴلﻴپﻴﻦ‌و‌جﻨﻮب‌جاپان‌جزاﻳر‌دﻳگري‌قرار‌دارﻧد‌کﻪ‌بﻪ‌آن‌ﻫا‌ﻣﻴکروﻧزﻳا‌‬ ‫(‪‌)Micronesia‬ﻳا‌جزاﻳر‌کﻮچک‌ﻣﻲ‌گﻮﻳﻨد‪.‬‬ ‫‌درﻧﻮاحﻲ‌ﻣرکزي‌اقﻴاﻧﻮس‌آرام‌جزاﻳر‌ﻣتعدد‌دﻳگري‌قرار‌گرفتﻪ‌اﻧد‌کﻪ‌بﻪ‌ﻧام‌پلﻲ‌ﻧزﻳا‌(‪‌)Polynesia‬‬ ‫ﻳا‌«جزاﻳر‌بسﻴار»‌ﻣسﻤا‌اﻧد‪‌.‬از‌جﻤلﺔ‌اﻳﻦ‌جزاﻳر‪‌،‬ﻫاواﻳﻲ‌در‌شﻤال‌و‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌در‌جﻨﻮب‌‌قابل‌ﻳادآوري‌‬ ‫ﻣﻲ‌باشﻨد‪.‬‬ ‫اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌تحت‌تاثﻴر‌عرض‌جغرافﻴاﻳﻲ‌و‌بحر‪‌،‬آب‌و‌ﻫﻮاي‌گرم‌و‌بحري‌دارد‪‌.‬ﻣﻴزان‌رطﻮبت‌و‌حرارت‌‬ ‫‪79‬‬

‫در‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌بﻴشتر‌بﻮده‌و‌در‌تﻤام‌طﻮل‌سال‌ﻳک‌سان‌است‪.‬گﻤان‌ﻣﻲ‌رود‌کﻪ‌ساکﻨان‌اولﻴﺔ‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌‬ ‫ﻫزاران‌سال‌قبل‌از‌آسﻴا‌بﻪ‌آﻧجا‌ﻣﻬاجرت‌کرده‌‌اﻧد‪‌.‬براي‌رسﻴدن‌بﻪ‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‪‌،‬ﻣﻬاجرﻳﻦ‌اولﻴﻪ‌از‌‬ ‫کشتﻲ‌ﻫاي‌کﻮچک‌استفاده‌کرده‌و‌در‌جاﻫاﻳﻲ‌کﻪ‌ساختﻦ‌پل‌اﻣکان‌پذﻳر‌بﻮده‌پل‌احداث‌کرده‌‌اﻧد‪‌.‬‬ ‫در‌طﻮل‌چﻨدﻳﻦ‌قرن‌کﻢ‌کﻢ‌ﻣردم‌در‌جزاﻳر‌ﻣختلف‌ساکﻦ‌شدﻧد‪‌.‬در‌سال‌ﻫاي‌‪‌1700‬و‌‪‌1800‬ﻣﻴﻼدي‌‬ ‫کاشفﻴﻦ‌اروپاﻳﻲ‌از‌تعداد‌بسﻴاري‌از‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌بازدﻳدکردﻧد‌و‌تفاوت‌ظاﻫري‌ﻣردم‌ﻣﻼﻧزﻳا‪‌،‬‬ ‫پلﻲ‌ﻧزﻳا‌و‌ﻣﻴکروﻧزﻳا‌تﻮجﻪ‌آﻧان‌را‌بﻪ‌خﻮد‌جلب‌کرد‪.‬‬ ‫ساکﻨان‌اﻳﻦ‌جزاﻳر‌ﻣعﻤﻮﻻً‌زبان‌ﻫا‪‌،‬ادﻳان‪‌،‬آداب‌و‌رسﻮم‌‬ ‫ﻣتفاوت‌ دارﻧد‪ ‌.‬ﻣردم‌کﻪ‌ در‌ ﻫر‌ ﻳک‌ از‌ سﻪ‌ ﻣﻨطقﺔ‌ فﻮق‌‬ ‫زﻧده‌گﻲ‌ ﻣﻲ‌کﻨﻨد‌ ﻣتعلق‌ بﻪ‌ ﻧژادﻫاي‌ ﻣختلف‌‌ اﻧد‌ و‌ حتا‌‬ ‫گفتﻪ‌ﻣﻲ‌شﻮد‌کﻪ‌برخﻲ‌ساکﻨان‌ﻣﻼﻧزﻳا‌از‌سﻴاﻫان‌ﻣﻬاجر‌‬ ‫افرﻳقاﻳﻲ‌و‌ﻫﻨدي‌ﻣﻲ‌باشﻨد‪.‬‬ ‫عﻼوه‌بر‌اﻳﻦ‌ﻣﻬاجرت‌ﻫاﻳﻲ‌بﻴﻦ‌جزاﻳر‌صﻮرت‌گرفتﻪ‌کﻪ‌‬ ‫اروپاﻳﻰ‌ﻫا‌ و‌ آسﻴاﻳﻲ‌ﻫا‌ ﻧﻴز‌ در‌ ﻣﻬاجرت‌ خﻮد‌ با‌ بﻮﻣﻴان‌‬ ‫ﻣختلط‌شده‌اﻧد‪‌.‬‬ ‫‌ﻣﻼ‌ﻧزي‌ﻫا‌کﻮتاه‌قدترﻳﻦ‌ﻣردم‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌بﻮده‌و‌پﻮست‌‬ ‫تﻴره‌دارﻧد‪.‬‬ ‫‌ﻣﻴکروﻧزي‌ﻫا‌قد‌بلﻨدتر‌و‌پﻮست‌روشﻦ‌تر‌از‌ﻣﻼﻧزي‌ﻫا‌‬ ‫ﻳک‌بﻮﻣﻰ‌از‌باشﻨده‌گان‌ساﻣﻮآ‌در‌حال‌ﻳاد‌دادن‌صﻴد‌ﻣاﻫﻰ‌بﻪ‌فرزﻧدش‬ ‫دارﻧد‪.‬‬ ‫پلﻰ‌ﻧزي‌ﻫا‌ﻧسبت‌بﻪ‌ دﻳگران‌بلﻨدترﻳﻦ‌قد‌را‌دارﻧد‌و‌در‌ﻣﻴان‌سﻪ‌ﻧژاد‌ﻳاد‌شده‌داراي‌روشﻦ‌ترﻳﻦ‌‬ ‫پﻮست‌اﻧد‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌سﻪ‌گروه‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد‪‌.‬گروه‌اول‌جزاﻳر‌ﻣﻼﻧزﻳا‪‌،‬گروه‌دوم‌جزاﻳر‌پلﻲ‌ﻧزﻳا‌و‌گروه‌‬ ‫سﻮم‌جزاﻳر‌ﻣﻴکروﻧزﻳا‌را‌بر‌روي‌ﻧقشﻪ‌تثبﻴت‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧشان‌دﻫﻨد‪‌.‬‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا‬

‫‪‌-1‬سﻪ‌جزﻳرة‌بزرگ‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬ ‫‪‌-2‬ﻣردم‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌از‌لحاظ‌ﻧژادي‌بﻪ‌چﻨد‌گروه‌تقسﻴﻢ‌شده‌‌اﻧد؟‌ﻧام‌ﻫاي‌آن‌ﻫا‌‌را‌بگﻮﻳﻴد‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫از‌روي‌ﻧقشﺔ‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌جزاﻳر‌عﻤدة‌آن‌را‌لست‌کﻨﻴد‪‌.‬‬ ‫‪80‬‬

‫درس‌بﻴست‌و‌ﻧﻬﻢ‬

‫وضﻊ اﻗتصادي‬

‫‌‬

‫وضع‌زراعتﻲ‌در‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌چگﻮﻧﻪ‌است؟‬

‫ﻧارﻳال‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌ﻣحصﻮل‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌است‬

‫ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌ﻣحصﻮﻻت‌زراعتﻲ‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌ﻧارﻳال‌است‪‌.‬کﻴلﻪ‌و‌ﻣﻴﻮة‌درخت‌ﻧان‪‌،‬ﻧﻴز‌از‌جﻤلﺔ‌‬ ‫ﻣحصﻮﻻت‌ درختﻲ‌ اﻳﻦ‌ جزاﻳر‌ اﻧد‪ ‌.‬کاکاو‪ ‌،‬ﻣرچ‌ و‌ قﻬﻮه‌ ﻧﻴز‌ از‌ تﻮلﻴدات‌ عﻤدة‌ زراعتﻲ‌ آن‌ بﻪ‌‬ ‫شﻤار‌ﻣﻲ‌روﻧد‌و‌زﻧده‌گﻲ‌ﻣردم‌از‌طرﻳق‌زراعت‌پﻴش‌برده‌ﻣﻲ‌شﻮد‪‌.‬در‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌زراعت‌عﻨعﻨﻮي‌‬ ‫رواج‌دارد‌و‌زﻣﻴﻦ‌ﻫا‌تﻮسط‌خاﻧﻮاده‌ﻫا‌زرع‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد‪‌.‬در‌بسﻴاري‌جزاﻳر‌حق‌کشت‌و‌ﻣاﻫﻲ‌گﻴري‌‬ ‫درخت‌ﻧان‬ ‫خاﻧﻮاده‌ﻫا‌ حفظ‌ شده‌ است‪ ‌.‬در‌ حال‌ حاضر‌‬ ‫قسﻤت‌اعظﻢ‌ﻣزارع‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌در‌اختﻴار‌‬ ‫اروپاﻳﻰ‌ﻫا‌قرار‌دارد؛‌ولﻲ‌برخﻲ‌دﻫقاﻧان‌ﻣالک‌‬ ‫زﻣﻴﻦ‌ﻫاي‌ خﻮد‌ ﻣﻲ‌باشﻨد‪ ‌.‬در‌ برخﻲ‌ قرﻳﻪ‌ﻫا‌‬ ‫زﻣﻴﻦ‌ﻫاي‌ زراعتﻲ‌ ﻣتعلق‌ بﻪ‌ تﻤام‌ ساکﻨان‌ ﻳک‌‬ ‫قرﻳﻪ‌است‌و‌ﻫﻤﻪ‌در‌آن‌شرﻳک‌‌اﻧد‪‌.‬پﻴشرفتﻪ‌ترﻳﻦ‌‬ ‫ﻣﻤلکت‌ زراعتﻲ‌ اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌ ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌ است‪‌.‬‬ ‫ﻳگاﻧﻪ‌ ﻣحصﻮل‌ صادراتﻲ‌ ﻫﻤﻪ‌ جزاﻳر‌ کﻮپرا‌‬ ‫(‪‌)Copra‬ﻣغز‌ﻧارﻳال‌است‪‌.‬از‌روغﻦ‌ﻧارﻳال‌ﻧﻴز‌‬ ‫براي‌تﻬﻴﺔ‌روغﻦ‌ﻧباتﻲ‌و‌صابﻮن‌استفاده‌‌ﻣﻲ‌شﻮد‌‬ ‫‪81‬‬

‫‌تصﻮﻳرى‌از‌صﻨاﻳع‌ابتداﻳﻰ‌کشتﻰ‌سازى‬

‫و‌ﻣازاد‌آن‌بﻪ‌کشﻮرﻫاي‌ﻣختلف‌جﻬان‌صادر‌ﻣﻲ‌شﻮد‪‌.‬صادرات‌کﻴلﻪ‌ﻧﻴز‌در‌‬ ‫اﻳﻦ‌جزاﻳر‌از‌اﻫﻤﻴت‌خاص‌برخﻮردار‌است‪‌.‬‬ ‫ذخاﻳر‌فاسفﻴت‌جزاﻳر‌ﻣﻴکروﻧزﻳا‌و‌ﻣﻼﻧزﻳا‌رو‌بﻪ‌اتﻤام‌است‪‌.‬از‌اﻳﻦ‌‬ ‫ﻣعادن‌ساﻻﻧﻪ‌‪‌2.6‬ﻣﻴلﻴﻮن‌تﻦ‌‌فاسفﻴت‌بﻬره‌برداري‌شده‌است‪.‬‬ ‫‌ثروتﻤﻨدترﻳﻦ‌جزﻳره‌از‌لحاظ‌ﻣﻮاد‌ﻣعدﻧﻲ‌کالدوﻧﻴاي‌جدﻳد‌است‌‬ ‫کﻪ‌ﻣﻮاد‌ﻣعدﻧﻲ‌و‌فلزاتﻰ‌چﻮن‌ﻧکل‪‌،‬کروم‪‌،‬آﻫﻦ‪‌،‬کﻮبالت‪‌،‬ﻣﻨگﻨﻴز‪‌،‬طﻼ‌‬ ‫و‌ﻣس‌کﻪ‌از‌جﻤلﺔ‌تﻮلﻴدات‌فلزي‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌‌اﻧد‌‪‌90‬فﻴصدصادرات‌آن‌‬ ‫را‌‌تشکﻴل‌ﻣﻲ‌دﻫﻨد‪.‬‬ ‫ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌صﻨاﻳع‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌بﻨﻴاد‌ﻣحصﻮﻻت‌زراعتﻲ‌دارد‪‌.‬صﻨاﻳع‌تﻬﻴﺔ‌‬ ‫روغﻦ‌ﻧارﻳال‪‌،‬صابﻮن‪‌،‬شکر‌و‌کﻨسروسازي‌از‌اﻳﻦ‌جﻤلﻪ‌‌اﻧد‪‌.‬در‌جزاﻳر‌‬ ‫سلﻴﻤان‪‌،‬گﻴﻨﺔ‌جدﻳد‌و‌ساﻣﻮاي‌غربﻲ‌کارخاﻧﻪ‌ﻫاي‌اره‌کشﻲ‌براي‌استفادة‌چﻮب‌ﻫاي‌ﻧجاري‌احداث‌شده‌‬ ‫است‪‌.‬در‌جزاﻳر‌ﻣﻴکروﻧزﻳا‌و‌پلﻲ‌ﻧزﻳا‌رشد‌صﻨعت‌بسﻴار‌ﻧاچﻴز‌است‌و‌ﻣردم‌آن‌اغلب‌بﻪ‌کارﻫاي‌دستﻲ‌‬ ‫ﻣشغﻮل‌‌اﻧد‪.‬‬ ‫تصﻮﻳرى‌از‌تراﻧسپﻮرت‌بحرى‬ ‫کشتﻲ‌ﻫاي‌کﻮچک‌پاروﻳﻲ‌وسﻴلﺔ‌عﻨعﻨﻮي‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌‬ ‫ﻣﻨطقﺔ‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌است‌و‌ﻣردم‌دﻫات‌از‌آن‌براي‌ﻣسافرت‌ﻫاي‌‬ ‫کﻮتاه‌و‌حﻤل‌ﻧقل‌کاﻻﻫا‌استفاده‌ﻣﻲ‌کﻨﻨد‪‌‌.‬براي‌ﻣسافرت‌ﻫاي‌‬ ‫دور‌از‌کشتﻲ‌ﻫاي‌بادباﻧﻲ‌و‌ﻳا‌ﻣﻮتﻮردار‌استفاده‌ﻣﻲ‌گردد‪‌.‬‬ ‫در‌حال‌حاضر‌ﻣردم‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌براي‌ارتباط‌خﻮد‌با‌ﻳکدﻳگر‌‬ ‫و‌ﻳا‌ارتباط‌با‌ساﻳر‌ﻣﻤالک‌جﻬان‌وابستﻪ‌گﻲ‌زﻳاد‌بﻪ‌کشتﻲ‌و‌‬ ‫پروازﻫاي‌ﻫﻮاﻳﻲ‌دارﻧد‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫در‌ بارة‌ تﻮلﻴدات‌ زراعتﻲ‌ جزاﻳر‌ اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌ درگرو ه‌ﻫاى‌ دو‌ ﻧفرى‌ ﻣباحثﻪ‌ کﻨﻴد‌ و‌ ﻧتﻴجﺔ‌ بحث‌‬ ‫‌‌تان‌ را‌ بﻪ‌ ﻫﻢ‌صﻨفان‌ بﻴان‌ کﻨﻴد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا‬

‫‪‌-1‬تﻮلﻴدات‌عﻤدة‌زراعتﻲ‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌کدام‌‌ﻫا‌اﻧد؟‌‬ ‫‪‌-2‬ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌ﻣﻮاد‌ﻣعدﻧﻲ‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪‌.‬‬ ‫‪‌-3‬اساس‌صﻨاﻳع‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌را‌کدام‌ﻣﻮاد‌تشکﻴل‌ﻣﻲ‌دﻫﻨد؟‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫در‌بارة‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌در‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‪‌،‬اﻣکاﻧات‌و‌ﻣﻮاﻧع‌ﻣﻮاصﻼتﻲ‌ﻣعلﻮﻣات‌تﻬﻴﻪ‌و‌ارائﻪ‌ﻧﻤاﻳﻴد‪‌.‬‬ ‫‌‬ ‫‪82‬‬

‫درس‌سﻰ‌ام‬

‫ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد( ‪) New Zealand‬‬

‫ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‪‌،‬کشﻮر‌ﻣشﻬﻮر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌چگﻮﻧﻪ‌ﻣشخصات‌جغرافﻴاﻳﻰ‌دارد؟‬

‫ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧدکشﻮري‌ﻣربﻮط‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌است‌کﻪ‌در‌جﻨﻮب‌غرب‌بحرالکاﻫل‌بﻪ‌فاصلﺔ‌‪‌1600‬کﻴلﻮﻣتر‌در‌شرق‌‬ ‫أسترالﻴا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‌کشﻮر‌دو‌جزﻳرة‌اصلﻲ‌بﻪ‌ﻧام‌ﻫاي‌جزﻳرة‌شﻤالﻲ‌و‌جزﻳرة‌جﻨﻮبﻲ‌و‌جزاﻳر‌ﻣتعدد‌کﻮچک‌دﻳگري‌‬ ‫دارد‪‌.‬بحﻴرة‌تسﻤاﻧﻴا‌اﻳﻦ‌سرزﻣﻴﻦ‌را‌از‌أسترالﻴا‌جدا‌ﻧﻤﻮده‌است‪‌.‬جزﻳرة‌جﻨﻮبﻲ‌وسعت‌بﻴشتري‌دارد‌و‌‬ ‫آبﻨاي‌کﻮک(‪‌)‌Cook Strait‬اﻳﻦ‌دو‌جزﻳره‌را‌از‌ﻳکدﻳگر‌جدا‌کرده‌است‪‌.‬‬ ‫تقرﻳباً‌ سﻪ‌ بر‌ چﻬار‌ حصﺔ‌ ﻣساحت‌ ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌ را‌ کﻮه‌ﻫا‌ و‌ تپﻪ‌ﻫا‌ پﻮشاﻧﻴده‌‌ است‪ ‌.‬کﻪ‌ ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌ آن‌ﻫا‌‬ ‫آلپ‌ﻫاي‌جﻨﻮبﻲ‌(‪‌)South Alps‬ﻧام‌دارﻧد‌و‌در‌جﻬت‌شﻤال‌شرقﻲ‌– جﻨﻮب‌غربﻲ‌در‌اﻣتداد‌بحﻴره‌‬ ‫کشﻴده‌شده‌‌اﻧد‪‌.‬بلﻨدترﻳﻦ‌قلﺔ‌آلپ‌ﻫاي‌جﻨﻮبﻲ‌قلﺔ‌کﻮک‌است‌کﻪ‌بﻴش‌از‌‪‌3700‬ﻣتر‌ارتفاع‌دارد‪.‬‬ ‫چﻮن‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌وسعت‌زﻳاد‌ﻧدارد‪‌،‬درﻳاﻫاي‌طﻮﻻﻧﻲ‌ﻫﻢ‌در‌آن‌دﻳده‌ﻧﻤﻲ‌شﻮﻧد‪‌.‬درﻳاﻫاي‌واﻳکاتﻮ‌‬ ‫(‪‌)Waikato‬و‌کلﻮتا‌(‪‌)Clutha‬از‌درﻳاﻫاي‌ﻣشﻬﻮر‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌اﻧد‪‌.‬اکثر‌درﻳاﻫاي‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌کﻮتاه‌بﻮده‌‬ ‫و‌داراي‌سرعت‌زﻳاد‌ﻣﻲ‌باشﻨد؛‌بﻪ‌ﻫﻤﻴﻦ‌سبب‌براي‌تﻮلﻴد‌و‌تأﻣﻴﻦ‌برق‌بسﻴار‌ﻣﻨاسب‌ﻣﻲ‌باشﻨد‪‌.‬از‌درﻳاﻫاي‌‬ ‫اﻳﻦ‌کشﻮر‌در‌آبﻴاري‌ﻧﻴز‌استفاده‌ﻣﻰ‌شﻮد‪.‬‬ ‫برخﻼف‌آسترالﻴا‪‌،‬ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌ﻣﻤلکت‌پرباران‌است‌و‌بﻪ‌طﻮر‌عﻤﻮم‌آب‌و‌ﻫﻮاي‌ﻣعتدل‌و‌ﻣرطﻮب‌‬ ‫‪83‬‬

‫بحري‌دارد‪‌.‬‬ ‫وضع‌بشري‌و‌اقتصادي‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌چگﻮﻧﻪ‌است؟‬ ‫ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌بﻴش‌از‌‪‌270‬ﻫزار‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌ﻣساحت‌دارد‪‌.‬اﻳﻦ‌کشﻮر‌در‌سال‌‪‌2006‬م‪‌.‬بﻴش‌از‌چﻬار‌ﻣﻴلﻴﻮن‌‬ ‫ﻧفر‌ﻧفﻮس‌داشت‪‌.‬تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌آن‌در‌ﻫر‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌بﻪ‌‪‌15‬ﻧفر‌ﻣﻲ‌رسد‪‌70‌.‬فﻴصد‌ﻣردم‌اﻳﻦ‌ﻣﻤلکت‌‬ ‫اروپاﻳﻲ‌اصلﻰ‌استﻨد‌کﻪ‌زﻳادتر‌آﻧان‌از‌ﻣﻤلکت‌اﻧگلستان‌بﻪ‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌ﻣﻬاجر‌شده‌‌اﻧد‪‌.‬ﻣردم‌در‌سر‌تا‌سر‌‬ ‫اﻳﻦ‌کشﻮر‌زﻧده‌گﻲ‌ﻣﻰ‌کﻨﻨد‌و‌در‌حدود‌سﻪ‌ﻣﻴلﻴﻮن‌آن‌در‌جزﻳرة‌شﻤالﻲ‌و‌ﻳک‌ﻣﻴلﻴﻮن‌آن‌در‌جزﻳرة‌‬ ‫جﻨﻮبﻲ‌ﻣستقر‌ﻫستﻨد‪‌.‬شﻬر‌ﻣﻬﻢ‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌اوکلﻨد‌(‪‌)‌Auckland‬است‌کﻪ‌در‌آن‌تراکﻢ‌ﻧفﻮس‌زﻳاد‌بﻮده‌‬ ‫و‌در‌حدود‌ﻳک‌ﻣﻴلﻴﻮن‌ﻧفﻮس‌دارد‪.‬‬

‫شﻬر‌ولﻴﻨگتﻦ‌پاﻳتخت‌‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌‬

‫‪84‬‬

‫درس‌سﻰ‌ام‬

‫‌ولﻴﻨگتﻦ‌کﻪ‌ﻣرکز‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌است‌بﻴش‌از‌‪‌300‬ﻫزار‌ﻧفر‌ﻧفﻮس‌دارد‪‌.‬ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌ﻳک‌ﻣﻤلکت‌عصري‌و‌‬ ‫پﻴش‌رفتﺔ‌صﻨعتﻲ‌است‪‌.‬‬ ‫اکثرﻳت‌زﻣﻴﻦ‌ﻫاى‌اﻳﻦ‌ﻣﻤلکت‌کﻮﻫستاﻧﻲ‌است‌و‌بخش‌زﻳاد‌خاک‌آن‌درجلگﻪ‌ﻫاي‌ساحلﻲ‌قابل‌زرع‌‬ ‫ﻣﻲ‌باشد‌کﻪ‌درآن‌بﻪ‌طﻮر‌عﻤﻮم‌گﻨدم‪‌،‬جﻮ‪‌،‬جﻮدر‌و‌علﻮفﻪ‌براي‌حﻴﻮاﻧات‌کشت‌ﻣﻲ‌شﻮد‪‌.‬‬ ‫آب‌و‌ﻫﻮاي‌ﻣﻨاسب‪‌،‬چﻤﻦ‌زارﻫاي‌وسﻴع‌و‌استفاده‌از‌فﻨﻮن‌جدﻳد‌در‌پﻴشرفت‌زراعت‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌کﻤک‌‬ ‫‌کرده‌و‌زراعت‌بعد‌از‌ﻣالداري‌در‌درجﺔ‌دوم‌قرار‌دارد‪‌.‬پرورش‌حﻴﻮاﻧات؛‌بﻪ‌خصﻮص‌گﻮسفﻨد‌در‌‬ ‫اقتصاد‌اﻳﻦ‌ﻣﻤلکت‌اﻫﻤﻴت‌خاص‌دارد‪‌.‬‬

‫ﻣحﻴط‌ﻣساعد‌طبﻴعﻰ‪‌،‬ﻣالدارى‌را‌در‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌گسترش‌داده‌است‪.‬‬

‫‪85‬‬

‫ﻣﻮاد‌عﻤدة‌ﻣعدﻧﻲ‌اﻳﻦ‌ﻣﻤلکت‌فلزات‌است‌کﻪ‌از‌آن‌جﻤلﻪ‌طﻼ‌از‌صادرات‌ﻣﻬﻢ‌اﻳﻦ‌کشﻮر‌در‌‬ ‫سال‌ﻫاي‌اول‌ﻣﻬاجرت‌سفﻴد‌پﻮستان‌بﻮده‌و‌زغال‌سﻨگ‌ﻧﻴز‌در‌اﻳﻦ‌ﻣﻤلکت‌ﻳافت‌ﻣﻲ‌شﻮد‪‌.‬‬ ‫صﻨعت‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌بر‌پاﻳﺔ‌تﻮلﻴد‌ﻣﻮاد‌غذاﻳﻲ‪‌،‬صﻨعت‌کاغذ‪‌،‬چﻮب‌و‌ﻣصارف‌ﻣحلﻲ‌استﻮار‌است‪‌،‬کﻪ‌‬ ‫در‌آن‌از‌ﻣﻨابع‌آبﻲ‌فراوان‌درﻳاﻫا‌و‌برق‌استفاده‌ﻣﻲ‌شﻮد‌و‌در‌حدود‌‪‌18‬فﻴصد‌عاﻳد‌ﻣلﻲ‌را‌تشکﻴل‌‬ ‫ﻣﻲ‌دﻫد‪‌.‬‬ ‫‌استفاده‌از‌ﻧﻴروى‌برق‌آبﻲ‬

‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌با‌استفاده‌از‌ﻧقشﺔ‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‪‌،‬تصﻮﻳرﻫا‌و‌ﻣتﻦ‌درس‪‌،‬ﻧکات‌عﻤدة‌درس‌را‌جﻤع‌آوري‌‬ ‫ﻧﻤﻮده‌و‌در‌صﻨف‌بﻴان‌ﻧﻤاﻳﻨد‪‌.‬‬

‫؟‬

‫سﻮالﻫا‬

‫‪‌-1‬ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌از‌چﻨد‌جزﻳرة‌بزرگ‌تشکﻴل‌شده‌و‌چﻪ‌ﻧام‌دارﻧد؟‬ ‫‪‌-2‬تعداد‌زﻳاد‌ﻧفﻮس‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌در‌کدام‌جزﻳره‌سکﻮﻧت‌دارﻧد؟‌‬ ‫‪‌-3‬پﻴداوار‌عﻤدة‌‌زراعتﻲ‪‌،‬ﻣعدﻧﻲ‌و‌صﻨعتﻲ‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج صﻨﻒ‬

‫با‌استفاده‌از‌ﻧقشﻪ‌ﻣﻮقعﻴت‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌را‌بﻪ‌اساس‌خطﻮط‌طﻮل‌‌البلد‌و‌عرض‌البلد‌تثبﻴت‌ﻧﻤﻮده‪‌،‬و‌بﻨﻮﻳسﻴد‪‌.‬‬ ‫‪86‬‬

‫درس‌سﻲ‌و‌ﻳکﻢ‬

‫اﻧتارﻛتﻴﻜا (ﻗﻄب جﻨﻮب)‬

‫ﻣﻮﻗﻌﻴت ﻗارة آستراﻟﻴا‪ ،‬جزاﻳر اﻗﻴاﻧﻮسﻴﻪ و اﻧتارﻛتﻴﻜا در ﻧﻴﻢ ُﻛرة جﻨﻮبﻰ‬ ‫ﻧقشﺔ‌اﻧتارکتﻴکا‬

‫‌اﻧتارکتﻴکا‌چگﻮﻧﻪ‌کشف‌شد؟‬ ‫اﻧتارکتﻴکا‌قاره‌ﻳﻰ‌است‌کﻪ‌بخش‌زﻳادي‌از‌آن‌در‌جﻨﻮب‌داﻳرة‌قطب‌جﻨﻮبﻲ‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‌و‌تﻮسط‌سﻪ‌‬ ‫بحر‌ﻳعﻨﻲ‌بحر‌آرام‪‌،‬بحر‌اتﻼﻧتﻴک‌و‌بحر‌ﻫﻨد‌احاطﻪ‌شده‌است‪‌.‬بﻪ‌خاطر‌آبﻰ‌کﻪ‌در‌دورادور‌اﻧتارکتﻴکا‌‬ ‫وجﻮد‌دارد‌بعضاً‌آن‌‌‌را‌بﻪ‌ﻧام‌بحر‌ﻣﻨجﻤد‌جﻨﻮبﻲ‌ﻧﻴز‌ﻳاد‌کرده‌اﻧد‪.‬‬ ‫اﻧتارکتﻴکا‌بعد‌از‌آسﻴا‪‌،‬افرﻳقا‪‌،‬اﻣرﻳکاي‌شﻤالﻲ‌و‌اﻣرﻳکاي‌جﻨﻮبﻲ‌چﻬارﻣﻴﻦ‌براعظﻢ‌بزرگ‌جﻬان‌است‌‬ ‫کﻪ‌در‌حدود‌‪‌14‬ﻣﻴلﻴﻮن‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‌ﻣساحت‌دارد‪.‬‬ ‫اﻳﻦ‌قاره‌ﻳکﻲ‌از‌دورافتاده‌ترﻳﻦ‌و‌ﻣﻨزوى‌ترﻳﻦ‌خشکﻪ‌ﻫاي‌جﻬان‌است‌کﻪ‌قطعات‌بزرگ‌ﻳخ‌آن‌را‌بﻪ‌‬ ‫ﻣحاصرة‌خﻮد‌در‌آورده‌است‪.‬‬ ‫بﻴش‌از‌‪‌200‬سال‌قبل‌تصﻮر‌ﻣﻲ‌شد‌کﻪ‌قارة‌اﻧتارکتﻴکا‌سرزﻣﻴﻦ‌ﻣسکﻮﻧﻲ‌و‌خﻮش‌آب‌و‌ﻫﻮاﻳﻲ‌است‪‌،‬اﻣا‌‬ ‫در‌سال(‪1768‬م‪‌).‬ﻳک‌افسر‌ﻧﻴروي‌بحري‌اﻧگلﻴس‌بﻪ‌ﻧام‌جﻴﻤزکﻮک‌(‪‌)James Cook‬بعد‌از‌آن‌کﻪ‌‬ ‫تﻮاﻧست‌بﻪ‌زحﻤت‌خﻮد‌را‌بﻪ‌حﻮالﻲ‌اﻳﻦ‌قاره‌برساﻧد‪‌،‬گزارش‌داد‌کﻪ‌حتا‌ﻫﻴچ‌حﻴﻮاﻧﻲ‌ﻧﻴز‌در‌اﻳﻦ‌ﻳخبﻨدان‌‬ ‫قادر‌بﻪ‌اداﻣﺔ‌زﻧده‌گﻲ‌ﻧﻴست‪‌50.‬سال‌بعد‌در‌سال(‪1818‬م‪‌).‬ﻳک‌بحر‌پﻴﻤاي‌اﻣرﻳکاﻳﻲ‌بﻪ‌ﻧام‌ﻧاتاﻧﻴل‌پالﻤر‌‬ ‫(‪‌)Nathaniel Palmer‬از‌اﻣرﻳکاي‌جﻨﻮبﻲ(ارجﻨتاﻳﻦ)‌ﻣﻮفق‌شد‌خﻮد‌را‌بﻪ‌ﻧزدﻳک‌ترﻳﻦ‌ﻧقطﺔ‌قطب‌‬ ‫جﻨﻮب‌(اﻧتارکتﻴکا)‌برساﻧد‪.‬‬ ‫در‌سال‌(‪‌1911‬م‪‌).‬ﻳک‌ﻣسابقﻪ‌بﻪ‌خاطر‌کشف‌اﻧتارکتﻴکا‌بﻴﻦ‌دو‌گروه‌اکتشافﻲ‌صﻮرت‌گرفت‌‬ ‫‌کﻪ‌ ﻳک‌ ﻫﻴأت‌ اﻧگلﻴسﻲ‌ بﻪ‌ رﻳاست‌ ﻳک‌ افسر‌ ﻧﻴروي‌ بحري‌ اﻧگلستان‌ بﻪ‌ ﻧام‌ روبرت‌ فالکﻦ‌ سکات‌‬ ‫‪87‬‬

‫(‪‌)Robert Falcon Scott‬و‌ﻳک‌ﻫﻴأت‌ﻧاروﻳژي‌بﻪ‌رﻳاست‌ﻳک‌درﻳاﻧﻮرد‌ﻧاروﻳژي‌بﻪ‌ﻧام‌روالدآﻣﻮﻧدسﻦ‌‬ ‫(‪‌)Roald Amundsen‬در‌اﻳﻦ‌رقابت‌شرکت‌کردﻧد‪.‬‬ ‫‌تصﻮﻳرى‌از‌حﻴﻮاﻧات‌قطبﻰ‬ ‫برﻧدة‌اﻳﻦ‌ﻣسابقﻪ‌ﻫﻴأت‌ﻧاروﻳژي‌بﻮد‌کﻪ‌بعد‌از‌گذشتاﻧدن‌‪‌99‬روز‌ﻣسافرت‌در‌‬ ‫روز‌‪‌14‬دسﻤبر‌سال‌‪1911‬ﻣﻴﻼدي‌با‌طﻲ‌ﻧﻤﻮدن‌‪‌2993‬کﻴلﻮﻣتر‌بﻪ‌ﻧقطﺔ‌قطب‌‬ ‫جﻨﻮب‌رسﻴد‌و‌بﻴرق‌برافراشتﺔ‌ﻧاروﻳژي‌را‌در‌آﻧجا‌بﻪ‌ﻳادگار‌گذاشت؛‌بعداً‌‌‬ ‫کاپﻴتان‌سکات‌در‌‪‌17‬جﻨﻮري‌‪(‌1912‬ﻳک‌ﻣاه‌بعد)‌بﻪ‌آ‌ﻧجا‌رسﻴد‪‌.‬‬ ‫اعضاى‌ﻫﻴأت‌ﻧاروﻳژي‌بﻪ‌سﻼﻣت‌بازگشتﻨد‌اﻣا‌اعضاى‌ﻫﻴأت‌اﻧگلﻴسﻲ‌در‌باز‌‬ ‫گشت‌دچار‌برف‌و‌ﻳخبﻨدان‌شدﻧد‌و‌ﻫﻤﺔ‌آﻧان‌جان‌سپردﻧد‪‌.‬در‌ﻣحلﻲ‌کﻪ‌اجساد‌‬ ‫آﻧان‌کشف‌شده‌است‌بﻪ‌ﻳادبﻮد‌ﻣکتشف‌اﻧتارکتﻴکا‌ﻳک‌ﻣرکز‌تحقﻴقاتﻲ‌اﻳجاد‌‬ ‫شده‌کﻪ‌بﻪ‌ﻧام‌آن‌دو«‌آﻣﻮﻧدسﻦ‪‌-‬سکات»‌ﻧاﻣگذاري‌شده‌است‪.‬‬ ‫وضع‌طبﻴعﻲ‌اﻧتارکتﻴکا‌چگﻮﻧﻪ‌است؟‬ ‫اﻧتارکتﻴکا‌قارة‌غﻴر‌ﻣسکﻮﻧﻲ‪‌،‬دست‌ﻧخﻮرده‌و‌پﻮشﻴده‌از‌ﻳخ‌است‪.‬‬ ‫‌اﻳﻦ‌بر‌اعظﻢ‌دشت‌پﻬﻨاور‌و‌ﻣسطح‌ﻧﻴست‌بلکﻪ‌سطﻮح‌ﻣرتفعﻰ‌است‌کﻪ‌از‌ﻳخ‌و‌برف‌پﻮشﻴده‌شده‌‬ ‫است‪‌.‬در‌اﻳﻦ‌قاره‌سلسلﻪ‌کﻮه‌ﻫاي‌ﻣتعددي‌چﻪ‌در‌حﻮاشﻲ‌و‌چﻪ‌در‌ﻣرکز‌قطب‌وجﻮد‌دارد‪‌.‬اﻧتارکتﻴکا‌‬ ‫ﻣرتفع‌ترﻳﻦ‌قارة‌زﻣﻴﻦ‌است‌کﻪ‌ارتفاع‌ﻣتﻮسط‌آن‌از‌سطح‌بحر‌‪‌1830‬ﻣتر‌ﻣﻲ‌باشد‪‌.‬‬ ‫قطب‌جﻨﻮب‪‌،‬ﻫﻮاي‌بسﻴار‌سرد‌دارد‌کﻪ‌در‌زﻣستان‌تا‌ﻣﻨفﻲ‌‪‌89‬درجﺔ‌ساﻧتﻲ‌گراد‌ﻣﻲ‌رسد‪‌.‬ﻫﻴچ‌گﻴاﻫﻲ‌‬ ‫در‌اﻳﻦ‌قاره‌قادر‌بﻪ‌رشد‌و‌ﻧﻤﻮ‌ﻧﻴست‌فقط‌در‌بعضﻲ‌بخش‌ﻫاي‌اﻳﻦ‌قاره‌ﻧباتات‌از‌ﻳک‌ﻧﻮع‌گل‌سﻨگ‌‬ ‫ﻣﻲ‌روﻳد‌و‌در‌آب‌ﻫاي‌حاشﻴﺔ‌قطب‌جﻨﻮب‌اﻧﻮاعﻰ‌از‌حﻴﻮاﻧات‌بحري‌ﻧﻴز‌زﻧده‌گﻲ‌ﻣﻲ‌کﻨﻨد‪.‬‬ ‫در‌بخش‌کﻮچکﻰ‌کﻪ‌تحقﻴقات‌براى‌کشف‌ﻣعادن‌صﻮرت‌گرفتﻪ‌ﻧشان‌ﻣﻲ‌دﻫﻨد‌کﻪ‌در‌اﻧتارکتﻴکا‌ذخاﻳر‌‬ ‫قابل‌ﻣﻼحظﺔ‌آﻫﻦ‪‌،‬زغال‌سﻨگ‪‌،‬ﻧفت‪‌،‬گاز‌و‌ساﻳر‌ﻣﻮاد‌ﻣعدﻧﻰ‌وجﻮد‌دارد‌کﻪ‌براى‌استخراج‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌‬ ‫سبب‌ﻣصارف‌گزاف‌و‌سﻨگﻴﻦ‌فع ً‬ ‫ﻼ‌دلچسپﻰ‌وجﻮد‌ﻧدارد‪‌.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت داخﻞ صﻨﻒ‬

‫شاگردان‌بﻪ‌دو‌گروه‌تقسﻴﻢ‌شﻮﻧد؛‌گروه‌اول‌راجع‌بﻪ‌کشف‌قارة‌اﻧتارکتﻴکا‌و‌گروه‌دوم‌راجع‌بﻪ‌اﻳﻦ‌‬ ‫کﻪ‌چرا‌اﻳﻦ‌قاره‌تاکﻨﻮن‌غﻴر‌ﻣسکﻮﻧﻲ‌است‌بحث‌و‌ﻣشاجره‌ﻧﻤاﻳﻨد‌و‌ﻧتﻴجﺔ‌بحث‌خﻮﻳش‌را‌بﻪ‌ساﻳر‌‬ ‫ﻫﻢ‌صﻨفان‌شان‌ارائﻪ‌کﻨﻨد‪.‬‬

‫؟‬

‫سﻮال ﻫا‬

‫‪‌-1‬اﻧتارکتﻴکا‌در‌کجا‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‌و‌تﻮسط‌کدام‌بحرﻫا‌احاطﻪ‌شده‌است؟‬ ‫‪‌-2‬کاشفﻴﻦ‌اﻧتارکتﻴکا‌را‌ﻧام‌ببرﻳد‪.‬‬ ‫‪‌-3‬آب‌و‌ﻫﻮاي‌قطب‌جﻨﻮب‌چگﻮﻧﻪ‌است؟‬ ‫‪‌-4‬در‌ﻣﻮرد‌ﻣعادن‌پﻴش‌بﻴﻨﻲ‌شده‌در‌قارة‌اﻧتارکتﻴکا‌ﻣعلﻮﻣات‌دﻫﻴد‪.‬‬ ‫ﻓﻌاﻟﻴت خارج از صﻨﻒ‬

‫‌اشکال‌داده‌شده‌در‌درس‌سﻲ‌و‌ﻳکﻢ‌را‌تﻮضﻴح‌ﻧﻤﻮده‌و‌ﻧظرتان‌را‌دربارة‌آن‌ﻫا‌در‌چﻨد‌سطر‌بﻨﻮﻳسﻴد‪.‬‬ ‫‪88‬‬

‫خﻼصﺔ ﻓصﻞ دوم‬ ‫‌قارة‌آسترالﻴا‌در‌حقﻴقت‌ﻳک‌جزﻳرة‌بزرگ‌است‌کﻪ‌در‌ﻧﻴﻢ‌ ُکرة‌جﻨﻮبﻲ‌در‌آب‌ﻫاي‌بحر‌آرام‌و‌بحر‌ﻫﻨد‌‬ ‫قرار‌گرفتﻪ‌است‪‌.‬‬ ‫‌تقرﻳباً‌‪‌50000‬ﻫزار‌سال‌پﻴش‌ﻣردﻣان‌اولﻲ‌بﻪ‌آسترالﻴا‌رفتﻨد‪‌.‬ﻣردﻣان‌بﻮﻣﻲ‌اﻳﻦ‌سرزﻣﻴﻦ‌بﻪ‌ﻧام‌ابﻮرجﻴﻨالس‌‬ ‫(‪‌)Aboriginals‬ﻳاد‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد‪.‬‬ ‫‌اﻳﻦ‌قاره‌در‌قرن‌شاﻧزده‌و‌ﻫفده‌بﻪ‌اثر‌ﻣسافرت‌ﻫا‌و‌کشفﻴات‌زﻳاد‌بحري‌اروپاﻳﻲ‌ﻫا‌کشف‌گردﻳد‪.‬‬ ‫کﻮه‌ﻫاي‌ﻣشﻬﻮر‌اﻳﻦ‌قاره‌گرﻳت‌دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌(‪‌)Great Dividing‬است‌کﻪ‌در‌شرق‌آن‌از‌شﻤال‌تا‌بﻪ‌‬ ‫جﻨﻮب‌اﻣتداد‌ﻳافتﻪ‌است‌و‌ﻣﻨابع‌ﻣﻬﻢ‌آبﻲ‌را‌ﻧﻴز‌تشکﻴل‌ﻣﻲ‌دﻫد‪.‬‬ ‫‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌درﻳاي‌آسترالﻴا‌ﻣﻮري‌(‪‌)Murray‬است‌کﻪ‌سﻪ‌شاخﻪ‌دارد؛‌از‌ﻧﻮاحﻲ‌کﻮه‌ﻫاي‌ دﻳﻮاى‌دﻳﻨگ‌‬ ‫سرچشﻤﻪ‌ﻣﻲ‌گﻴرد‌و‌بﻪ‌خلﻴج‌بزرگ‌آسترالﻴا‌ﻣﻲ‌رﻳزد‪.‬‬ ‫‌اﻳر(‪‌)Eyre‬از‌بزرگ‌ترﻳﻦ‌جﻬﻴل‌ﻫاي‌ﻧﻤک‌دار‌در‌آسترالﻴا‌است‪‌،‬کﻪ‌عﻤﻴق‌ترﻳﻦ‌ﻧقطﺔ‌آسترالﻴا‌ﻧﻴز‌در‌ﻫﻤﻴﻦ‌‬ ‫جﻬﻴل‌ﻣﻮقعﻴت‌دارد‪‌.‬‬ ‫‌بخش‌زﻳاد‌آسترالﻴا‌اقلﻴﻢ‌تحت‌استﻮاﻳﻲ‌و‌ﻳک‌بخش‌شﻤال‌آن‌اقلﻴﻢ‌استﻮاﻳﻲ‌دارد‪‌.‬تقرﻳباً‌دو‌سﻮم‌آسترالﻴا‌‬ ‫خشک‌است‌کﻪ‌قابل‌کشت‌و‌زراعت‌ﻧﻤﻲ‌باشد‪‌.‬‬ ‫‌آسترالﻴا‌دولت‌فدرالﻲ‌است‌کﻪ‌بﻪ‌شش‌اﻳالت‌و‌دو‌ﻣﻨطقﻪ‌تقسﻴﻢ‌گردﻳده‌و‌ﻣرکز‌آن‌شﻬر‌کاﻧبرا‌است‪.‬‬ ‫‌اکثرﻳت‌ﻣردم‌آسترالﻴا‌سفﻴد‌پﻮستان‌اروپاﻳﻲ‌و‌عﻴسﻮي‌‌اﻧد‌کﻪ‌بﻪ‌لسان‌اﻧگلﻴسﻲ‌تکلﻢ‌ﻣﻲ‌کﻨﻨد‪‌.‬‬ ‫‌آسترالﻴا‌ﻳک‌کشﻮر‌پﻴشرفتﻪ‌است‌کﻪ‌اکثرﻳت‌ﻣردم‌آن‌در‌بخش‌خدﻣات‌ﻣشغﻮل‌‌اﻧد‪.‬‬ ‫صادرات‌عﻤدة‌اﻳﻦ‌ﻣﻤلکت‌پشﻢ‪‌،‬گﻮشت‪‌،‬گﻨدم‪‌،‬زغال‌سﻨگ‪‌،‬طﻼ‌و‌ﻣاشﻴﻦ‌آﻻت‌و‌واردات‌آن‌وساﻳل‌‬ ‫تراﻧسپﻮرتﻲ‪‌،‬ﻣاشﻴﻦ‌آﻻت‪‌،‬وساﻳل‌ﻣخابراتﻰ‌و‌ﻣحصﻮﻻت‌پترولﻲ‌است‪‌.‬‬ ‫‌آسترالﻴا‌داراي‌تﻤام‌اﻧﻮاع‌حﻤل‌و‌ﻧقل‌و‌ﻣﻮاصﻼت‌پﻴشرفتﻪ‌ﻣﻲ‌باشد‪.‬‬ ‫‌ اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌ داراي‌ جزاﻳر‌ ﻣتعدد‌ است‌ کﻪ‌‬ ‫جدول‌بعضﻲ‌ﻣشخصات‌جغرافﻴاﻳﻲ‌کشﻮرﻫاي‌ﻣستقل‌اقﻴاﻧﻮسﻲ‬ ‫‌کﻼن‌ترﻳﻦ‌جزﻳرة‌آن‌جزﻳرة‌پاپﻮا‌گﻴﻨﺔ‌جدﻳد‌‬ ‫تﻌداد ﻧﻔﻮس تراﻛﻢ ﻧﻔﻮس‬ ‫ﻣساحت بﻪ‬ ‫‪ ‌Papua New Guine‬است‪ ‌.‬ﻣردم‌ اﻳﻦ‌‬ ‫در ﻓﻰ‬ ‫در سال‬ ‫ﻣرﻛز‬ ‫ﻣﻤﻠﻜت‬ ‫شﻤاره‬ ‫ﻛﻴﻠﻮﻣترﻣربﻊ‬ ‫ﻛﻴﻠﻮﻣترﻣربﻊ‬ ‫‪2008‬‬ ‫جزاﻳر‌ ﻣعﻤﻮﻻً‌ زبان‌ﻫا‪ ‌،‬ادﻳان‌ و‌ آداب‌ و‌‬ ‫‪5931764‬‬ ‫‪462840‬‬ ‫ﻣﻮرسبﻲ‬ ‫پﻮرت‬ ‫ﻧﻴﻮﮔﻴﻨﻪ‬ ‫پاپﻮآ‬ ‫‪1‬‬ ‫‪12/8‬‬ ‫رسﻮم‌ ﻣتفاوت‌ دارﻧد‪.‬‬ ‫‪21093‬‬ ‫‪459‬‬ ‫ﻛﻮرور‬ ‫پاﻻئﻮ‬ ‫‪2‬‬ ‫‪46‬‬ ‫‌ﻣﻬﻤترﻳﻦ‌ﻣحصﻮل‌زراعتﻲ‌جزاﻳر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌ﻧارﻳال‌‬ ‫‪119009‬‬ ‫‪747‬‬ ‫ﻧﻮﻛﻮ آﻟﻮﻓا‬ ‫تﻮﻧﮕا‬ ‫‪3‬‬ ‫‪159/3‬‬ ‫است‪‌.‬‬ ‫‪10400‬‬ ‫‪24‬‬ ‫واﻳاﻛﻮ‬ ‫تﻮواﻟﻮ‬ ‫‪4‬‬ ‫‪407/7‬‬ ‫‌ﻧﻴﻮزﻳﻼﻧد‌از‌کشﻮرﻫاي‌ﻣشﻬﻮر‌اقﻴاﻧﻮسﻴﻪ‌است‌‬ ‫‪1108777‬‬ ‫‪14874‬‬ ‫دﻳﻠﻲ‬ ‫تﻴﻤﻮر شرﻗﻲ‬ ‫‪5‬‬ ‫‪74/5‬‬ ‫کﻪ‌ ﻳک‌ ﻣﻤلکت‌ عصري‌ و‌ پﻴشرفتﺔ‌ صﻨعتﻲ‌‬ ‫‪4173460‬‬ ‫‪270534‬‬ ‫وﻟﻴﻨﮕتﻦ‬ ‫زﻳﻼﻧد ﻧﻮ‬ ‫‪6‬‬ ‫‪15/4‬‬ ‫است‪.‬‬ ‫‪217083‬‬ ‫‪2831‬‬ ‫آپﻴا‬ ‫ساﻣﻮآ‬ ‫‪7‬‬ ‫‪76/7‬‬ ‫‌اﻧتارکتﻴکا‌(قطب‌جﻨﻮب)‌قاره‌ﻳﻰ‌غﻴر‌ﻣسکﻮﻧﻲ‪‌،‬‬ ‫‪20/1‬‬ ‫‪581318‬‬ ‫‪28896‬‬ ‫ﻫﻮﻧﻴارا‬ ‫جزاﻳر سﻠﻴﻤان‬ ‫‪8‬‬ ‫دست‌ﻧخﻮرده‌ و‌ پﻮشﻴده‌ از‌ ﻳخ‌ است‪ ‌.‬ﻧقطﺔ‌‬ ‫‪46/79‬‬ ‫‪855000‬‬ ‫‪18274‬‬ ‫سﻮوا‬ ‫ﻓﻴجﻲ‬ ‫‪9‬‬ ‫ﻣرکزي‌اﻳﻦ‌قاره‌تﻮسط‌ﻳک‌ﻫﻴأت‌ﻧاروﻳژي‌و‌‬ ‫‪152‬‬ ‫‪110356‬‬ ‫‪726‬‬ ‫تاراواي ‪-‬جﻨﻮبﻲ‬ ‫ﻛﻴرﻳباتﻲ‬ ‫‪10‬‬ ‫اﻧگلﻴسﻲ‌در‌سال‌‌‪‌1911‬ﻣﻴﻼدي‌کشف‌گردﻳد‪‌.‬‬ ‫‪349‬‬ ‫‪63174‬‬ ‫‪181‬‬ ‫ﻣاجﻮرو‬ ‫‪ 11‬جزاﻳر ﻣارشال‬ ‫اﻧتارکتﻴکا‌بﻪ‌دلﻴل‌سردي‌ﻫﻮا‌و‌شراﻳط‌ﻧاﻣﻨاسب‌‬ ‫‪153‬‬ ‫‪107665‬‬ ‫‪702‬‬ ‫پاﻟﻴﻜﻴر‬ ‫ﻣﻴﻜروﻧزﻳا‬ ‫‪12‬‬ ‫طبﻴعﻲ‌فع ً‬ ‫ﻼ‌قابل‌سکﻮﻧت‌ﻧبﻮده‌و‌از‌ﻣﻨابع‌طبﻴعﻲ‌‬ ‫‪655/7‬‬ ‫‪13770‬‬ ‫‪21‬‬ ‫ﻳارن‬ ‫ﻧائﻮرو‬ ‫‪13‬‬ ‫آن‌ﻧﻴز‌استفاده‌صﻮرت‌ﻧﻤﻲ‌گﻴرد‪‌.‬‬ ‫‪17/7‬‬ ‫‪215446‬‬ ‫‪12189‬‬ ‫بﻨدر وﻳﻼ‬ ‫واﻧﻮ آتﻮ‬ ‫‪14‬‬

‫‪89‬‬

‫اصﻄﻼحات‬ ‫‌اپارتاﻳد‪‌:‬برخﻮرد‌جداگاﻧﻪ‌و‌فرق‌بﻴﻦ‌ﻣردم‌سﻴاه‌و‌سفﻴد‌کﻪ‌از‌سال‌‪‌1948‬ﻣﻴﻼدي‌در‌کشﻮر‌افرﻳقاي‌‬ ‫جﻨﻮبﻲ‌شکل‌قاﻧﻮﻧﻲ‌داشت‪‌.‬‬ ‫‌اقلﻴﻢ‌استﻮاﻳﻲ‪‌:‬ساحﺔ‌اقلﻴﻤﻲ‌کﻪ‌در‌اطراف‌خط‌استﻮا‌قرار‌دارد‌و‌شاﻣل‌ساحﺔ‌اقلﻴﻢ‌جﻨگل‌ﻫاي‌باراﻧﻲ‌‬ ‫استﻮاﻳﻲ‌و‌سﻮاﻧا‌ﻣﻲ‌شﻮد‪‌.‬‬ ‫‌اقلﻴﻢ‌ساحﺔ‌جﻨگل‌ﻫاي‌باراﻧﻲ‪‌:‬اقلﻴﻤﻲ‌کﻪ‌در‌تﻤام‌سال‌ﻫﻤراه‌با‌باران‌ﻣﻲ‌باشد‪.‬‬ ‫‌اقلﻴﻢ‌خشک‪‌:‬ساحﺔ‌اقلﻴﻤﻲ‌کﻪ‌شاﻣل‌اقلﻴﻢ‌ستپ‌و‌اقلﻴﻢ‌صحراﻳﻲ‌ﻣﻲ‌باشد‪.‬‬ ‫‌اقلﻴﻢ‌سرد‪‌:‬ساحﺔ‌اقلﻴﻤﻲ‌کﻪ‌داراي‌اقلﻴﻢ‌تﻮﻧدرا‪‌،‬اقلﻴﻢ‌برفﻲ‌و‌اقلﻴﻢ‌کﻮه‌ﻫاي‌بلﻨد‌ﻣﻲ‌باشد‪.‬‬ ‫‌اقلﻴﻢ‌ستپ‪‌:‬اقلﻴﻢ‌خشک‌کﻪ‌در‌تابستان‌زﻣان‌کﻮتاه‌باران‌دارد‪.‬‬ ‫‌اقلﻴﻢ‌ﻣدﻳتراﻧﻪ‌ﻳﻲ‪‌:‬اقلﻴﻤﻰ‌است‌کﻪ‌تابستان‌آن‌گرم‌و‌خشک‌و‌زﻣستان‌آن‌ﻣﻼﻳﻢ‌و‌باراﻧﻲ‌ﻣﻲ‌باشد‪.‬‬ ‫‌بادﻫاى‌تجارتﻰ(‪‌:)Trade Winds‬بادﻫاى‌تجارتﻰ‌بﻴﻦ‌ عرض‌البلدﻫاى‌‪‌30.5‬درجﻪ‌ﻧصف‌ ُکرةشﻤال‌‬ ‫و‌جﻨﻮبﻰ‌بﻪ‌وجﻮد‌آﻣده‌از‌شﻤال‌شرق‌بﻪ‌استقاﻣت‌جﻨﻮب‌غرب‌بﻪ‌حرکت‌ﻣﻰ‌افتد‌اﻣا‌در‌ﻧصف‌کرة‌‬ ‫جﻨﻮبﻰ‌سﻤت‌حرکت‌آﻧﻬا‌از‌جﻨﻮب‌شرق‌بﻪ‌استقاﻣت‌شﻤال‌غرب‌صﻮرت‌ﻣﻲ‌گﻴرد‪‌.‬باد‌ﻫاى‌تجارتﻰ‌در‌‬ ‫قرن‌‪‌15‬و‌‪‌16‬اﻫﻤﻴت‌زﻳادى‌داشت‌و‌بﻪ‌کﻤک‌ﻫﻤﻴﻦ‌بادﻫاى‌تجارتﻰ‌بﻮد‌کﻪ‌ﻣال‌التجارة‌ﻣﻤالک‌شﻤال‌و‌‬ ‫جﻨﻮب‌با‌ﻳکدﻳگر‌تبادلﻪ‌ﻣﻰ‌گردﻳد‪.‬‬ ‫‌بارﻧده‌گﻲ‪‌:‬باران‪‌،‬برف‌و‌ژالﻪ‌کﻪ‌از‌اثر‌ابر‌ﻣﻲ‌بارد‪‌،‬بارﻧد‌ه‌گﻲ‌است‪.‬‬ ‫‌بازي‌ﻫاي‌سکﻲ‪‌:‬ﻳک‌ﻧﻮع‌از‌سپﻮرت‌زﻣستاﻧﻲ‌است‌کﻪ‌در‌کﻮه‌ﻫاي‌پر‌از‌برف‌صﻮرت‌ﻣﻲ‌گﻴرد‪‌.‬‬ ‫‌بﻮﻣﻴان‪‌:‬ﻣردﻣاﻧﻲ‌کﻪ‌بﻪ‌عﻨﻮان‌ﻧخستﻴﻦ‌باشﻨده‌گان‌ﻳک‌سرزﻣﻴﻦ‌شﻨاختﻪ‌شده‌باشﻨد‪.‬‬ ‫پارک‌ﻣلﻲ‌(‪‌:)National Park‬ساحﺔ‌ارزشﻤﻨد‌طبﻴعﻲ‌بستﻪ‌کﻪ‌حداقل‌ده‌ﻫزار‌ﻫکتار‌باشد‌و‌تﻮسط‌‬ ‫دولت‌ﻣحافظت‌و‌ﻧگﻬداري‌‌گردد‪‌.‬‬ ‫‌تبخﻴر‪‌:‬تغﻴﻴر‌حالت‌فزﻳکﻲ‌ﻣاﻳع‌بﻪ‌بخار‪.‬‬ ‫‌تراکﻢ‪‌:‬اوسط‌افراد‌ساکﻦ‌در‌ﻫر‌کﻴلﻮﻣتر‌ﻣربع‪.‬‬ ‫‌تجارت‪‌:‬خرﻳد‌و‌فروش‌ﻣﻮاد‌و‌ﻣحصﻮﻻت‪.‬‬ ‫‌تﻮپﻮگرافﻲ‪‌:‬تﻮپﻮگرافﻲ‌از‌دو‌کلﻤﺔ‌ﻳﻮﻧاﻧﻲ‌ﻳعﻨﻲ‌«تﻮپﻮ»‌بﻪ‌ﻣعﻨاى‌ﻣکان‌و‌«گرافﻲ»‌بﻪ‌ﻣفﻬﻮم‌ترسﻴﻢ‌ﻳا‌‬ ‫تشرﻳح‌اقتباس‌شده‪‌،‬کﻪ‌ترسﻴﻢ‌ﻳا‌ﻧﻤاﻳش‌ساختارﻫاى‌ﻣﻮجﻮد‌ﻫر‌ﻣﻨطقﻪ‌اعﻢ‌از‌طبﻴعﻲ‌ﻳا‌ﻣصﻨﻮعﻲ‌را‌‬ ‫تﻮپﻮگرافﻲ‌ﻣﻲ‌ﻧاﻣﻨد‪‌.‬‬ ‫‌تﻮرﻳزم‪‌:‬ﻣردﻣﻲ‌کﻪ‌اﻣکاﻧات‌سفر‌دارﻧد‌و‌وقت‌فراغت‌خﻮد‌را‌در‌ﻳک‌ساحﺔ‌دﻳگر‌ ﻣﻲ‌گذراﻧﻨد‌بﻪ‌ﻧام‌‬ ‫تﻮرﻳستان‌ﻳا‌جﻬاﻧگردان‌ﻳاد‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد‪‌.‬ﻣﻤالکﻲ‌کﻪ‌ساحات‌خﻮب‌تﻮرﻳستﻲ‌دارﻧد‌و‌سبب‌جذب‌تﻮرﻳستان‌‬ ‫ﻣﻲ‌شﻮﻧد‌عاﻳد‌زﻳاد‌بﻪ‌دست‌ﻣﻲ‌آورﻧد‪.‬‬ ‫‌جغرافﻴاي‌اقتصادي‪‌:‬جغرافﻴاﻳﻲ‌کﻪ‌در‌بارة‌تﻮلﻴد‪‌،‬تﻮزﻳع‌و‌ﻣصرف‌ﻣﻮاد‌گﻮﻧاگﻮن‌بحث‌ﻣﻲ‌کﻨد‪‌.‬‬ ‫‌جغرافﻴاي‌بشري‪‌:‬فعالﻴت‌ﻫاي‌بشري‪‌،‬تﻮزﻳع‌جغرافﻴاﻳﻲ‌ﻧفﻮس‌و‌جﻮاﻣع‌بشري‌را‌در‌ارتباط‌با‌ﻣحﻴط‌‬ ‫زﻳست‌ﻣطالعﻪ‌ﻣﻲ‌ﻧﻤاﻳد‪‌.‬‬ ‫‪90‬‬

‫‌جغرافﻴاي‌طبﻴعﻲ‪‌:‬عﻮارض‌و‌پدﻳده‌ﻫاي‌زﻣﻴﻦ‌را‌ﻣﻮرد‌بررسﻲ‌قرار‌ﻣﻲ‌دﻫد‪‌.‬‬ ‫‌جغرافﻴاي‌سﻴاسﻲ‪‌:‬بخش‌از‌جغرافﻴا‌است‌کﻪ‌در‌بارة‌حدود‌و‌سرحدات‌کشﻮرﻫا‪‌،‬روابط‌داخلﻲ‌و‌‬ ‫بﻴﻦ‌الﻤللﻲ‪‌،‬تشکﻴﻼت‌اداري‌و‌اجتﻤاعﻲ‌و‌اﻣثال‌آن‌ﻫا‌بحث‌ﻣﻲ‌کﻨد‪‌.‬‬ ‫‌جغرافﻴاي‌ﻣﻮاصﻼتﻲ‪‌:‬شاخﻪ‌ﻳﻰ‌از‌جغرافﻴﻪ‌است‌کﻪ‌دربارة‌راه‌ﻫاي‌خشکﻪ‪‌،‬آبﻲ‌و‌ﻫﻮاﻳﻲ‌بحث‌ﻣﻲ‌کﻨد‪‌.‬‬ ‫‌جﻨگل‌ﻫاي‌استﻮاﻳﻲ‪‌:‬جﻨگل‌ﻣﻨاطق‌استﻮاﻳﻲ‌کﻪ‌ﻣﻴان‌‪‌7‬درجﺔ‌عرض‌البلد‌شﻤالﻲ‌و‌‪‌7‬درجﺔ‌عرض‌البلد‌‬ ‫جﻨﻮبﻲ‌واقع‌شده‌و‌داراي‌ﻫﻮاي‌گرم‌و‌ﻣرطﻮب‪‌،‬بﻮده‌و‌فاقد‌فصل‌خشک‌و‌بﻲ‌باران‌است‪‌.‬‬ ‫‌دبت‌(‪‌:‌)Debit‬ﻣقدار‌آب‌کﻪ‌درﻳک‌زﻣان‌ﻣعﻴﻦ‌از‌ﻧقطﺔ‌ﻣعﻴﻨﻲ‌از‌درﻳا‌عبﻮر‌ﻣﻲ‌کﻨد‌و‌در‌اﻧدازه‌گﻴري‌‬ ‫حجﻢ‌آب‌درﻳا‌از‌آن‌استفاده‌ﻣﻲ‌کﻨﻨد‪‌.‬‬ ‫‌دلتا‌(‪‌:)Delta‬دﻫاﻧﺔ‌درﻳا‌ﻳا‌ﻣﻨطقﻪ‌ﻳﻰ‌از‌ﻣﻮاد‌رسﻮبﻲ‌واقع‌در‌دﻫاﻧﺔ‌ﻳک‌درﻳا‌کﻪ‌ﻣﻮجب‌ﻫﻤﻮار‌شدن‌‬ ‫زﻣﻴﻦ‌و‌شاخﻪ‌‌شاخﻪ‌شدن‌درﻳا‌ﻣﻲ‌گردد‪‌.‬‬ ‫‌دﻫﻦ‌ﻳا‌ﻣصب‌درﻳا‪‌:‬جاﻳﻲ‌است‌کﻪ‌درﻳا‌بﻪ‌بحﻴره‌ﻳا‌بحر‌ﻣﻲ‌رﻳزد‌و‌بﻪ‌ﻫﻢ‌وصل‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد‪‌.‬‬ ‫‌زبان‪‌:‬وسﻴلﺔ‌صﻮتﻲ‌ﻣﻨظﻤﻲ‌است‌کﻪ‌اﻧسان‌براي‌اﻳجاد‌ارتباط‌با‌ﻫﻢ‌ﻧﻮع‌خﻮد‌بﻪ‌کار‌ﻣﻲ‌برد‪.‬‬ ‫‌ساحﺔ‌تکتﻮﻧﻴکﻲ‪‌:‬ساحﻪ‌ﻳﻰ‌است‌در‌قشر‌زﻣﻴﻦ‌کﻪ‌در‌آن‌جا‌اشکال‌گﻮﻧاگﻮن‌ساختﻤاﻧﻲ‌ﻣاﻧﻨد‌بلﻨدي‌ﻫا‪‌،‬‬ ‫پستﻲ‌ﻫا‪‌،‬چﻴﻦ‌‌ﻫا‪‌،‬درز‌و‌ترک‌ﻫا‌و‌غﻴره‌تشکﻴل‌شده‌باشد‪‌.‬‬ ‫‌ستپ‪‌:‬ساحات‌داراي‌اقلﻴﻢ‌ﻧﻴﻤﻪ‌خشک‌کﻪ‌ﻧباتات‌گﻴاﻫﻰ‌و‌اشجار‌بﻪ‌صﻮرت‌پراگﻨده‌و‌ﻳا‌قطعﻪ‌قطعﻪ‌در‌‬ ‫آن‌سراغ‌ﻣﻲ‌شﻮد‪‌.‬‬ ‫‌صادرات‪‌:‬ارسال‌ﻣحصﻮﻻت‌غرض‌فروش‌بﻪ‌ﻣﻤالک‌خارجﻲ‪.‬‬ ‫‌صﻨعت‪‌:‬تغﻴﻴر‌شکل‌و‌ساختﻦ‌ﻣﻮاد‌ﻳا‌ﻣحصﻮﻻت؛‌بﻪ‌خصﻮص‌تﻮسط‌ﻣاشﻴﻦ‪.‬‬ ‫‌عﻮاﻳد‌ﻧاخالص‌ﻣلﻲ‪‌:‬ارزش‌تﻤام‌ﻣحصﻮﻻتﻰ‌ﻣﻲ‌باشد‌کﻪ‌در‌ﻳک‌ﻣﻤلکت‌در‌بخش‌ﻫاي‌ﻣختلف‌در‌ﻳک‌‬ ‫سال‌تﻮلﻴد‌ﻣﻲ‌گردد‪‌.‬‬ ‫‌کاﻧال‪‌:‬حفر‌خشکﻪ‌بﻪ‌ﻣﻨظﻮر‌ارتباط‌دو‌بحﻴره‌ﻳا‌بحر‌تﻮسط‌اﻧسان‌براي‌تسﻬﻴﻼت‌حﻤل‌و‌ﻧقل؛‌ﻣﻤکﻦ‌‬ ‫است‌بﻴﻦ‌دو‌درﻳا‌ﻧﻴز‌کاﻧال‌حفر‌شﻮد‌و‌دو‌ﻣﻨطقﻪ‌را‌با‌ﻫﻢ‌وصل‌کﻨد‪.‬‬ ‫‌کشفﻴات‌بحري‪‌:‬سفرﻫاي‌بحري‌تﻮسط‌کشتﻲ‌بﻪ‌خاطر‌کشف‌ﻣﻨاطق‌ﻧاشﻨاختﻪ‪.‬‬ ‫کلتﻮر‪‌:‬تﻤام‌رسﻮم‌و‌عﻨعﻨات‌آﻣﻮختﻪ‌شده‌تﻮسط‌ﻳک‌گروه‌ﻣردم‌کﻪ‌بﻪ‌سﻤبﻮل‌ﻫا‪‌،‬قﻬرﻣان‌ﻫا‪‌،‬رواج‌ﻫا‪‌،‬‬ ‫و‌ارزش‌ﻫا‌شﻨاختﻪ‌ﻣﻲ‌شﻮﻧد‪‌.‬‬ ‫‌ﻣﻬاجرت‪‌:‬حرکت‌و‌جابﻪ‌جاﻳﻲ‌ﻣردم‌در‌داخل‌کشﻮر‌و‌ﻳا‌خارج‌از‌ﻣرزﻫا‪‌.‬ﻣﻬاجرت‌ﻫاي‌داخلﻲ‌و‌‬ ‫خارجﻲ‌بﻪ‌سبب‌عﻮاﻣل‌گﻮﻧاگﻮن‌اقتصادي‪‌،‬سﻴاسﻲ‌و‌طبﻴعﻲ‪‌.‬‬ ‫‌ﻧژاد‪‌:‬گروﻫﻲ‌از‌ﻣردم‌کﻪ‌از‌ﻧظر‌اصالت‌و‌وراثت‌طبﻴعﻲ‌داراي‌خصﻮصﻴات‌ﻳکسان‌باشﻨد‪‌،‬ﻳعﻨﻲ‌از‌حﻴث‌‬ ‫ﻣشخصات‌قﻴافﻪ‪‌،‬کﻮتاﻫﻲ‌و‌بلﻨدي‌قد‪‌،‬رﻧگ‌چشﻢ‪‌،‬ﻣﻮ‌و‌پﻮست‌با‌ﻫﻢ‌شباﻫت‌داشتﻪ‌باشﻨد‪.‬‬ ‫واردات‪‌:‬خرﻳد‌ﻣﻮاد‌و‌ﻣحصﻮﻻت‌از‌ﻣﻤالک‌خارجﻲ‌و‌آوردن‌آن‌ﻫا‌بﻪ‌داخل‌کشﻮر‪.‬‬ ‫‪91‬‬