Dutch-Syriac Dictionary 9781463230845

Citation preview

Dutch-Syriac Dictionary

A.

f rl i •

ro -»!>••-

Bar Ebroyo Kloster Publications

40

Dutch-Syriac Dictionary

Edited by Aziz Bulut

1

giitgm press 2011

Gorgias Press LLC, 954 River Road, Piscataway, NJ, 08854, USA www.gorgiaspres s .com Copyright© 2011 by Gorgias Press LLC Originally published in 1993 All rights reserved under International and Pan-American Copyright Conventions. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, scanning or otherwise without the prior written permission of Gorgias Press LLC.

2011

1

ISBN 978-1-61143-234-3 Reprinted from the 1993 Glane/Losser edition.

Printed in the United States of America

Voorwoord Het is ons gebleken dat er binnen de gemeenschap en by de Nederlandse belangstellenden behoefte bestond voor een Syrisch-Nederlands en NederlandsSyrisch woordenboek. De schryver van dit boek, de leraar in de eigen taal Aziz Bulut-Gallo Garibo, is ruim twaalf jaar bezig geweest met het schryven van dit woordenboek. Na een uitgebreid en kritisch onderzoek door onafhankelyke deskundigen in deze taal heeft men vastgesteld dat dit woordenboek een böge wetenschappelyke waarde heeft. Hiernaast voorziet dit woordenboek in de behoefte van vele Nederlandse belangstellenden zoals academici, onderwyzers, welzynswerkers, ambtenaren en de semitische faculteiten op de Nederlandse-Vlaamse Universiteiten. Tenslotte gaat onze speciale dank naar het Koningin Juliana Welzyn Fonds en de Steunfonds Vluchtelingen Organisaties voor hun financiele ondersteuning die het uitgave van dit woordenboek mogelyk hebben gemaakt.

Federatie Turabdin Nederland Enschede, 2 april 1993

Inleiding: De (Aramese) Syrische taal is een van de oudste talen ter wereld. Zij behoort tot de Semitische taalgroep. Het echte zuivere Syrisch is een klassieke taal. De meeste Syrische (Syrisch-orthodoxe) mensen die in Nederland wonen, komen oorspronkelijk uit het Zuidoosten van Turkije, Syrie en Libanon. Zij spreken een dialect van het Syrisch, dat Turoyo heet. Het klassieke Syrisch is ook de schrijftaal op school, in kerken en kloosters. Turoyo wordt alleen gesproken, niet geschreven. In het begin van onze jaartelling werd in Palestina, Syrie en Mesopotamie Aramees gesproken. Daarom zijn gedeelten van de bijbel in het Aramees geschreven, zoals gedeelten van de boeken Daniel en Ezra. Jezus en zijn moeder Maria en de apostelen Spraken de Aramese (Syrische) taal. Het is een bekende taal binnen de kerk van Jezus Christus en 6en van de talen die door kerkelijke leraren wordt meegeteld, samen met Grieks en Latijn. De bekendheid van de taal is zo groot, dat op verschillende Europese universiteiten het Syrisch wordt onderwezen. In Nederland is dat in Leiden, Nijmegen, Amsterdam en Groningen. In de vijfde en zesde eeuw kende de taal haar hoogtepunt, met name op de universiteiten van Edessa (nu Urfa) en Nusaybin. De heilige Efrem schreef hier verschillende boeken in het klassiek Syrisch. Hij heeft een paar delen van de bijbel uitgelegd. Verder zijn er veel andere beroemde boeken in het Syrisch geschreven o.a. over geschiedenis, filosofie, astrologie en biologie. Na Gregorius bar Hebraeus Abu Alfarag (13e eeuw), bekende leraar, schrijver en kenner van de Syrische taal, verzwakte de taal door de vele vervolgingen en onderdrukkingen, in de loop van de opeenvolgende eeuwen. In de 20e eeuw komt. er een kentering. In Turabdin (Turkije), in Irak, in Syrie, in Libanon en in Europa proberen de Syrische mensen deze taal nieuw leven in te blazen. Begin zeventiger jaren zijn Syrische mensen uit hun vaderland naar Europa beginnen vluchten. Het behoud van eigen taal in een vreemd land is veel moeilijker, daarom is het noodzakelijk, om in die landen waar Syrische mensen zieh bevinden een woordenboek in het Syrisch en in de taal van dat land te maken, anders gaat de belangstelling voor de Syrische taal verloren en op den duur zal de taal dan helemaal verdwijnen. Voor het behoud van een taal is een woordenboek een uitstekend hulpmiddel. Gerangschikt op alfabetische volgorde kan iedereen vrij gemakkelijk de betekenis van de woorden achterhalen. Vooral als de Syrische uitspraak in Europese letters geschreven is (fonetisch), dan is dat gemakkelijk voor mensen die het Syrische schrift niet kennen. ledere Syrische persoon is eigenlijk verplicht zijn taal te leren en te laten leren.. Zij die de taal kennen komt veel lof toe. Daarom lezer....lees, studeer en... gebruik de taal!

In het Zuidoosten van Turkije, Turabdin, ligt het dorpje Keferbe, waar ik in 1955 geboren werd. Op mijn zevende jaar stuurden mijn ouders mij naar het klooster ST. Gabriel om de Syrische taal te leren. Nadat ik mijn Studie heb afgemaakt gaf ik twee jaar les aan kinderen in de dorpen Arbo, Bäte en Kafro. Daarna vertrok ik naar Istanbul om te werken, zoals vele mensen uit Turabdin. Na een zevenjarig verblijf alhier arriveerde ik in 1975 in Nederland. Ik werd geregistreerd als eerste Syrische asielzoeker van wie zijn verzoek om een verblijfsvergunning werd ingewilligd. Gedurende de eerste vijf jaar dat ik in Nederland woonde kwamen er steeds meer Syrische vluchtelingen uit ZuidoostTurkije en Syrie naar Nederland. Toen heb ik bij het ministerie van Onderwijs een aanvraag ingediend voor het les geven aan Syrische kinderen in hun eigen taal. In 1980 werd ik als eerste benoemd tot leraar in eigen taal en cultuur op verschillende Scholen met Syrische kinderen. Hier ontdekte ik de behoefte aan een naslagwerk waarin de betekenis van het zowel het Syrische als het Nederlandse woord wordt omschreven. In eerste instantie overwoog ik alleen die woorden te vermelden die in de schoolboeken voorkomen, maar uiteindelijk besloot ik toch een woordenboek te maken in de hoop daarmee een bijdrage te leveren aan het voortbestaan van de Syrische taal in Nederland. Ruim twaalf jaar heb ik aan dit boek gewerkt, üiteraard buiten mijn normale werk om. De liefde voor de taal gaf mij de kracht mijn opdracht af te maken. Ik hoop dat dit woordenboek nuttig zal zijn voor iedereen die van zijn eigen Syrische taal houdt, een taal die gezegend is met de heilige mond van Jezus, en dat het bij zal dragen aan de instandhouding ervan. Ik zal mij gelukkig prijzen als blijkt dat dit woordenboek een helpende hand biedt. Hengelo- April 1993 Aziz Bulut

Bibliografie Dictionary: Syriac-Bischop Thomas Audo 1896. Dictionary: Syriac-Englisch- R. Payne Smith J. Payne Smith (mrs Margoliouth) Oxford 1902. Dictionary: Turkish-Engilsh en English-Turkish A.D. Alderson and Fahri Iz Oxford 1975. Nederlands-Turks: Mehmet Kiri§ Laie yayinevi 1988. Prisma: Engels-Nederlands: drs. F.J.J, van Baars drs. J.G.J.A. van der Schoot 1982. Van Goors: Turks-Nederlands en Nederland-Turks dr.O.Tekin Ayba§ en Ayla Ayba§Van Stokhem 1978. Nederlands-Suryoyo: Simon Atto 1986. Prisma: Handwoordenboek: Nederlands. Prof. dr. C.B.van Haringen van Goor Zonen 1973. Yakup Eugin Manna: Syrisch-Arabisch 1900. Woordenlyst: Abrohom Nuro. Groot woordenboek: Nederlands-Turks en Turks-Nederlands E. Giine§. G-ten Herkel-Schoonen 1992.

Mijn dank gaat uit naar Jan Veenstra die mij geholpen heeft met het sorteren van de Nederlandse woorden.

Uitspraak van de Syrische letters die niet voorkomen in de Nederlandse uitspraak.

c -

uitspreken ais korte Nederlandse a maar diep in de keel, bv. (cayno) betekent oog.

d -

uitspreken ais de engelse th (stemhebbend) bv. in the, bv. (ido) betekent hand.

g -

uitspreken ais engelse g (to give), bv. (gabro) betekent man.

g -

uitspreken ais de Nederlandse g van gaan, bv. (reglo, dagyo) betekent voet, schoon.

h -

uitspreken ais de Nederlandse h maar dieper in de keel, bv. (hamro) betekent wijn.

s -

uitspreken ais de Nederlandse s maar scherper bv. (sawmo) betekent vasten,

s -

uitspreken ais de Nederlandse ch van chef bv. (safiro) betekent mooi.

q -

uitspreken ais de Nederlandse k maar dieper in de keel, bv. (quro) betekent koud.

t -

uitspreken ais de Nederlandse t maar dieper in de keel, bv. (turo) betekent berg.

1-

uitspreken ais de Engelse (stemloze) th bv. in thing bv. (ktobo) betekent boek.

y-

uitspreken ais de Nederlandse j van jaar bv. (yamo) betekent zee.

aangaan

1

P

aai, de (§yofo) aaien ($ayef, a?if)

. » '

va—•

+ k

t t t

r

-V

•

t

f

1' r

«su»/ *

f

'

aal.de .unAaj« . I k - » ^

4

>

.

4

t

) 3 H«9

4

r

•»

4 t

4,

(bosure, nosurulo, §idrugo, thuro) aan (cal, b, l, lwot)

t

l«^

aanbakken (qlo, aqli) aanbeeld, het (sadono) aanbellen (qalqe?)

^

•) i ' < •t * r 00 i-»*• r

&

-y # r k_|_aou_injo

aanbenen (haleg msarhboil)

t l

aanbetaling, de (furcono qadmoyo)

r

i

aandeel, het

>i

t

t r

r

> J

4

3 r 0&- 9 r "t^ ® ' 4 *

aanbeveling, de (melko) aanbevelingsbrief, de (egario m e l k o y t o ) | l st — t | ír aanbiddelijk (mestagdono) aanbidden (sged) aanbidder, de (sogueo) 'j0*®3-? aanbidding, de (segedlo) r r * r * rloriar" r aanbieden ^ mk-coí ¡ \ \ -inm

t

4

r

/

4

r t f

. ILaa« . Uoo^a < )L t

*

t t

r

lido^oo

4

t i

,) « (subolo, zedqo, helqo, sawtofuto) aandenken,het dugrono) M«-90f «m»«®^ aandoen (albe?,(cuhdono, CÍJO, ga$) 't >' 4* > 4 r r Í 4> Y i t 4 aandoening.de < ILaia— «jo < I L o j ^ j e • aandoenmg, de l-a—oj 1^jb «jLoj

r *

3 ¿W

, - -- i ^ '

r r

i

iAÜ t

J o í i

aangeboren

(ezal L, f'i, chan, ?ari, cbad, cal)

FFT

aangeboren (men mawlcxlo, mkono, mkonoyo) aangedaan (macbdo) aangeleerd (yalifo) aangelegen (bar thumo) aangelegenheid.de (sbulo.fulhono) aangekleed (lbi?o, kbino) FT R »

FF

FF

R *

Uax> < {»Xnw l;-»v> T )«>.S. I R UecwL ¿a ) i . . \ o a fco¡> de (meimasronuto, mosuruto, qbulyo, qrubyo) aanklacht, de l¿oJf < ) ' - - 1 , |l ^ .'¡. .v/> (qutrogo, qtigronulo, RR * re?yono, R R zi(ima) « r r » r r

aangenaam ) i .i^^ao « ) i m mi boo . IUjo< aanklagen y^) «^i^jb < t — "^ai < f>n> (haniyo, metbasmono, mestabyono) (qbal, cçaq, egal qarse, msar, qatreg, zafem) aangetekend (hiimo) U^fc— aanklager.de Cí^*^0 aangetekendebrief (egarto htimto) Iboe-k— IL^»,? (mqatrgono, qtigrono) aangeven juo . A À J aangorden (hlas, zraz, hzaq) , \\\ (ôlaq, dbeq, dno, nqef, srag) aangrenzend (bar thumo) jl aankleving, de UL» «IÍ&LL» ,IL. ' aangrijpen Ji^ , jusLo « a ^ j . a a j < (dabiqulo, sbiguto, srogo) (ehad, nsab, nate?, qfo, ero) aankloppen (nqa?, traf) aangrijpend (macbdonoyo) Ujwaaoo aanknopen (kfat, qfar, zor) « Í^JO , aangroeien (rbo, awsef) ^ aanknoping, de (huyoso, qetro) ) « aangroei, de (ruboyo, tawsefto) )¿_ai>oL « ú á o j aankomen -ylt ,joXa « )í? , aanhaken (esar, hos) « (emad, eto, blaq, drak, manac, mto) aanhalen (nsab, gra?) i ^ h j aankomst, de |_L¿ao , < ú^o» « . ^ aanhaling, de (nsobo, masbo) hmm . )->m i (mnoco, metyo, munoco, mutoyo, mtoyo) aanhang, de (melnaqfono) aankondigen ^ , ,¡a? aanhangen (nqef, sbag) ^aj» ,SULJ (awdac, ateb, akrez, sabar) aanhanger, de Uáa_.¡s^> «) nwmio ,UaX , ú ^ aankondiging, ,|Loíotó « ä J » « ^ , )UOJÍ> (bar gabo, lewyo.^msamgono, melnaqfono)^ ^ ^ de (suboro, gnusis, koruzuio, meironuio) aankondiging.de . )í ^ .[1 aanhangsel, |íoa- J» , l í o a - ^ , |í 0£c¿Lí> . ^ J s a l ^ , het (gnusis, malututo, dabiquto, sariguto) ^ (magrzonuto, mawdconuto, matebonuto) aanhef, de (?uroyo) ^^ ^^ \l\el aankoop, de (zbinto) )v aanheffen (aqim, ?ari, cali) -Xl aankopen (zban) aanhitsen (gareg) ^ ^ aankoppelen (esar bahdode) ¿J aanhitsing, de (gurogo) U»!^, aankunnen (mso, etmsi) -JoL? r f aanhoren (?mac, sot)r aankweken (zrac, nsab) i r r » ' 1 *l\ O '' aanhouden , jb , , Jp, j (rayah, ero, ehad, klo, Ibag, takes, zgar)^ ^ ^ aanhouding.de (LloaX « « ) í o U l l (ahiduto, mettahdonuio, ?uhoro)

aanlachen (gheg) * aanlanden (mto, manac) , ^ aanlassen (qaynen. lahem) aanleg, de ÚL, ,|í >< < , , | ^ , ÚL,

aanraking

(bnoyo, cbodo, nqoyo, dliluto)

t

(lubobo, rofufulo, hufofo, gurogo)

lift m

aanlegplaats, de (sqolo) aanleggen (cbad, dames, som) r

aanleiding, de

*

«L0 < jmo 9


aanleidinggeven tot (cbad cello)

| í c i i \ ) i»v>

aanlenen (ma$elonulo) aanleren (ilef)

.- Vi ^

aanleunen (smag, estmeg)

'

r

4

i.g v> tm 7 r

aanliggend (bar thumo) aanlijmen (dabeq)

T jjj?

*t Oli—» t

t

4

í

aanlokkelijk

4 t

f t

r

r'f

*

aanlokken (ntaf, çadel, halhel)

r

+ r

aanmaak, de (cbodo, tuyobo)

t- r

aanmaken (cbad, tayeb)

>

aanmaning, de (kuwono, cudolo) f

aanmatigend t

!

4

>>

4

t t

4

4 t

I

aanmelding, de (mawdconuto) )

aanmerken (zcam, zhar, idac)

r*

r

r

r

. »OI)

aanmeten (akil, m$ah) f r

aanmoedigen

r

*

r

*

*r

r

K

»*

4 r

p

„

aanpakken (ehad, qfo, qmat)

*

OO.
^ aansjorren (esar, hos) i_a>? 9 « r *> t aanslaan (mho, rae, tro) f

4t

T

K

aanslag, de (mettaryonuto) JLoi*¿Jfcoo «i > ' ' * i *' i« * * . ' ' aanslag, de jo

+

^ ^ ^ »

0

•»

r

'

t

T

t í

'

4

y t

+

(çuroyo, riçito, mçaryonulo, arko) aanvangen (çari) aanvangsonderwiis, het (yulfono qadmayo) aanvangspunt, het (nuqzo d'çuroyo) aanvangssalaris, het (agro d'çuroyo) aanvankelijk « « »• (b'riçit, çuroyo, riçoyo, luqdam) aanvaren (gçaf, ay ti, eidarag, eçtawçay aanvatten (ehad) aanvechten (aqreb, dalqeb) aanvegen (knaç, lbo, ham) aanverwant, de (byono) aanverwante, de (hyonto) aanverwantschap, de (byonuto) aanvetten (fatem, çamen, dahen) aanvliegen (qreb toyusoil) aanvoegen (aqef) aanvoelen (rgaç, argeç) aanvoer, de (nqolo)

p

p

r

P P

4

UâX«u

UX>«JO

U

Ij^aj

I*

« fe—— .Ju^ » r i »

^LUAX. r

'

^

«AJJBÎ

f'

r

\ a »

t

9

r

r

HS^IJO-I )lS.Nr> fcoo

aanvullingsbegroting, de (matqalto noqfoyto)

v

aanvuren (hafef, gareg, acir)

F>

aanwakkeren (harek, azic, awqed)

K

*

r

r

M

IMJM 9

/

*

r

ILot-k-

aanwas, de (yatiruio)

r

aanwassen (ireb, itar)

*

(Ut r

' f i

4

ixJO&J

aanwerven (aflah, itar) )

aanwezig

9

*

I

l ' ' '

.

"

'

f

< )vì.O
, ) aardapjpelziekte, de (kurhon balbuse)

^«¡LaX» ^oijo» - •«» |Loi

aardbeiplant, de ($uhmo) . 9 9

aardbeving, de

4

9

r

9

.r

9 9

9

R

Lj

r

(mtahmonuio, mhawyonuto, m$awdconuto)

* T

aanwijzmgengeven (hadi, hawi) 9 9

aanwijzingsbord, het (luh $udoco) 4 9

r

)La*jueuo
o

aartsdom, de (saglo, daywono)

abonnementsprijs, de

f

absent (lo mtaybo)

r

. Lann

(argidyaqon, rab m$am$one, ri? m$am?one)

aarzelen

*

&

| .m..

4 t

(efesqufo, mitrofulito, ri? kohne) aartsbisschoppelijk (mitrufolitulo) aartsdiaken, de | t» inaio

4

' '

» +

aars, de (tizo)

« *

abortus, de (yahto, myabtonulo)

4

Lai-»«.«. ' r 'v 4 Ijax « A a a r ' ir i F

aardwerk, het (fulhon cafro)

•»„»

t

U V » Uo)

aardverschuiving, de (§ricui cafro)

»

9

U s ^ o U *^ r r r * i ' ' *J « m^m» '

*

Ut ILaiaLoi S-ÄJOy jpDQJ r

abonnement, het (m?awtfuto) (karto d'me?tawtfonuto)

' t *

p V Laj^U^e . U a ^ o U j ,

(gewografiya, maktbonut arco) aardrijkskundige, de (gewografoyo) r r m r » » r aards « >.»•>< < »-a .

I»

» r mo«,

*

(numro d'me?tawtfonuto)

r

I^äj

aardoppervlak, t

t r '

abdomen, het (thet gawo)

abonnementskaart, de

(afay arco, fato d'arco)

r

(lbar men cyootoo

uUL

accepteren

• r

*

8

r

achtereen (boiar htfode) I»«— .*, > r p achtereenvolgend (botar h f * 4 f ' r * )loi\if>too achtereenvolgens (bido bi t aceton, het (asefon) f f 4 ff . » > 4 t t 4 L b < >fc> m-> achterstallig (mcawko) v achter (bestroit, boiar) Ul*»/ |oo« achterstaan (e$tawhar, etcawak) . T JloL.».? achteraankomen (hwo hroyo) t 9 r | i » t w i) . rm achterstand, de (hawbo m$awhro) j ^ c u u o achterbaks (kesyo, mat$yo) I "A f i J4 P achterste, het .^aa f t achterban, de (nuqofo) (bestroy b'kul, e§to d'barno§o) achterband, de (giglo bestroyo) > ^ yCLV.L? i^.^-.j' achterstellen (ahmi) achterblijven (fo$ hroyo, etcawak) t' * t{ }t> rnifi" |L euk. achterbuurt, de ($awto meskito) achtersteven, de l^Lo* < i" * i' f achterdeur, de (tarco bestroyo) r t * r t m-) jisjuo (mnoto bestroyto d'elfo, mawtbo) achterdeel, het (mnoto bestroyto) achteruit (bestroit, hafkoit) K^Ua« • ^ —-• achterdocht, de (ke$lo) ff r » lAnitoo achteruitduwen (zcaf l'bestro) achteruitboeren (etbastar) ^ ? achterdochtig (metka$lono) accepteren (qabel, etraci) acceptgirokaart, de (karto d'sudoro) acceptie, de (metqablonuto) acceptkrediet, het (izefto d'qubolo) accijns, de (madaio d'hu?oho) acclamatie, de (nqo$ kafo)

( i'^ifl l" 4 t' '

• . . . '

'

r

*

*

•

r

'

»

administratie

achteruitgaan

^a-»L?

ils-a^sL? il

*

»

r

l

)

4 •

r

(hfigulo, hafkoyuio, mafqo bestroyo)

&

achteruitrijden (r^o bestroit) achteruitzetten

l

4

*

, i l n . i ^ o i . )taa*3oi »

i

i

^ I j k ^ a I»)

»»k m - A a t b j . - j 3 î

(ahfeg, afni, nsab l'bestre) achtervoegen (aqef, dabeq, alwei) i

i

4

r

4

4

» K *r LaX( i-as,

r

i

4

+ r

'

**

(aqefto, dabiquio, maluluio, nuqofo) achtervolger, de (caqubtono) t 4 t r » achtervolging, )lrn->N>KOO

i

r

l

4

r

4 t

4

r

in>

i

4 I

i

r

.

«|LN\

achterwegehouden (kasi, taçi) achterwegelaten (ahmi)

9

achterwerk, het (gabo bestroyo)

r

acuut (b'surhobo) Adam (otfom)

*>,


(l « j J u ^ - » Ö

afwezige, de (fariqo)

i b i .IlLoL» < l ú á j . | l » o a ? - a f w e z i g h e i d , de

(sloyto, afusiya, nfoto, sroqto, zeblo)

(lo çkihuto, fariquîo)

afvallen (ntar, bas, nheb, nfal)

< Mr j w j «m .

afvallig (mastyono, tayobo)

U^i-

afvalzak, de (kisto d'zeblo)