De Dictyis codice aesino

Citation preview

DISSERTATIO TNAUCURALIS QUAM AD SUMMOS IN PHILOSOPHIA HONORES AB AMPLISSIMO PHILOSOPHORUM ORDINE REGIMONTANO RITE IMPETRANDOS SCRIPSIT

RICARDUS FRIEBE WORNDITTENSLS

REGIMONTI EX OFFICINA HARTUNGIANA MCMIX

Gedruckt mit Genehmigung der philosophischen Fakultät der Albertus-Universitüt zu Kónigsberg Referent;

Prof.

Dr.

i. Pr. R.

Wuensch.

Ricardo Wuensch

sacrum

Continentur hoe Praefatio Tractatio Conclusio

Indices

*

opusculo

Postquam Homeri carmina per spatium mille fere annorum principium et fons tofius artis poeticae atque omnino omnium litterarum fuerunt, ineunte circiter aevo

imperatorum Romanorum homines quidam gloriae Homeri obtrectaturi fabulis, quae ad bellum Troianum perlinebant, ex optimis fontibus, imprimis ex operibus poetarum íragicorum collectis atque recentioribus maxime

conformationibus

fabularum

congestis')

opera

minora

composuerunt, quae non minus clara quam opera Homeri fore eo sperabant, quod aut se ıpsos rebus Troianis interfuisse aut sibi a ducibus Graecorum ea, quae apud Troiam gesta essent, narrata esse fingebunt. Quorum operum praeter cetera notissima sunt Dietyis Cretensis Ephemeris Belli Troiani et Daretis Phrygii Liber De Excidio Troiae, quae lingua latina conseripta nobis tradita sunt. Et

profecto

per

plus

quam

decem

saecula

vel

doc*

lissimi viri Dietyn et Daretem ante Homerum vixisse crediderunt. Sed ut primum mendacia illa cognita sunt, nova quaestio orta est, utrum haec opera vere a latinis scriptoribus composita sint an a graecis et ex graeco sermone in latinum demum conversa. Ultimus de hac quaestione, quae diu viros doctos exercuit, R. Lackner?) egit, qui priores quoque libros, in quibus ea pertractata est, enumerat. Sed iam plerique in eo consenserant, quod qui1} G. Koerting

Diciys und Dares.

Ein Beitrag zur Ge-

schichte der Troja-Sage in ihrem Übergange aus der antiken in die romantische Form. Halis Sax, 1814 p. 3. 2) R. Lackner De casuum temporum modorum

usu in

ephemeride Dictyis-Septimii (Commentationes Aenipontanae II). Ad Aeni Pontem 1908, |

—6— dem ad Dictyn attineat, Graecum Dictyn fuisse, cuius opus a Septimio qui dicitur in linguam latinam conversum sit,

cum duobus ante annis

G

ren fellet Hunt)

fragmen-

tum quoddam graecum in Aegypto repertum ediderunt, quod secundum ea, quae continebat, iure inscripserunt „Dietys Cretensis Bellum "Troianum". lam vero diutius negari non potest Graecum Dictyn fuisse, qui secundo vel primo saeculo p. Chr. vixerit." Latinam ver-

Sionem exeunte demum saeculo III vel ineunte TV ortam esse iam pridem apud omnes fere constabat. Ad hanc rem diiudicandam

viri docti imprimis

bus Andree

Dederich?)

editionibus recentiori-

et Ferdinandi Meister‘)

nixi sunt. Horum uterque in contextu emendando praeter reliquos codices ut praestantioris notae codice Sangallensi

saec. IX/X°) maxime usus est.

Sed hoc recensionis fun-

damentum labefieri coepit, cum paucis ante annis ad viros doctos antiquitatis studiosos fama perlata est in Italiae urbe lesi in bibliotheca comitis Guglielmi-Balleani codicem repertum esse praeter opera minora Cornelii Taciti

eliam Dietyis Cretensis ephemerida belli "Troiani continentem,

qui non

ut ceteri

Dictyis

codices

praeter

San-

gallensem saeculo quinto vel tertio decimo?) sed iam sae1) The Tebtunis papyri II. Londinii 1907 p. 12 sqq. n. 268. 2) CL etiam Patzig Das griechische Dictysfragment. Byz. Zeitschr. XVII (1908) p. 382 sqq.; Nath. E. Griffin The Greek Dictys. Amer. Journ. of Philol. XXIX (1908) p. 329 sqq. 3) Bonnae

1833.

4) Lipsiae in aedibus Teubneri 1872. 5) V. edit. Meister.

praef. p. XII,

6) Meister in praef, p. XII &q. haec

tuendo

sibi praesidia

in resti-

textu praesto fuisse dicit:

G Cod. Sangallensem D n. 197 (hune numerum codici G esse et non, quem Meister scripsit, 205 dicit Paulus de Winterfeld, qui nuper hunc codicem inspexit; cf. infra i. 27) bibliothecae Monasterii saec. IX vel X, quem in recensendo libro ducem assumpsit.

—1— culo decimo ut videretur scriptus esset. Nonnullis annis post (1907) Caesar A nnibaldi, qui in hune codicem, quem

ipse reppererat, summa

diligentis atque industria

inquisiverat, omnes locos, quibus hic codex Aesinus (E) . a textu editionis Meisterianae differt, collectos edidit.") Quinquaginta unius foliorum codicis Aesini, quibus bellum

Troianum

continetur,

folia 1—4,

9, 10, 51 scripta

sunt a manu recentiore saeculi XV, reliqua autem a compluribus manibus exarata saeculi X ut videtur. Recentiores partes Annibaldi nescio qua de causa neglexit, quod haud iure fecit. Praeterea, dum partes vetustiores tantummodo ‘cum editione Teubneriana contulit (pp. 926—862), ne hoc quidem satis accurate fecit. Immo eum in

describendo textu Teubneriano saepius errasse Meister. multis exemplis prolatis reprehendit in ephemeride, quae inscribitur Berliner Philologische Wochenschrift 1908 p. 684/5, ubi lectorem ad egregium Einari Loefstedt?) opus nuper editum relegat. Sed singula Annibaldii menda enumerare taedet, immo ad res diiudicandas genuB Cod. Bernensem

n. 367 saec. XIII minoris quidem pretii

sed omnino non spernendum, inprimis eis locis, quibus Sangallensem errare manifestum est. V Cod, Vratislaviensem IV Q 47 bibliothecae universitatis litterarum saec. XIII mutilum. Multa in hoc quoque sunt inutata, alia liberius, alia minus libere.

P notae. verant,

Cod. Berolinensem

Msc.

In utroque libro nonnulli bene correcti sunt, plures

lat.

octav. 71

fere

eiusdem

loci, qui aliquo vitio laboraingeniose mutati, qui per se

boni correctione non egebant. Haud pauca, quae in editionibus inveniuntur, ex hoc fonte fluxerunt, quae tamen auctori abiudicanda

esse Meister

persuasum

habet.

A Cod. Argentoratensem. £ Cod, Sangallensem oppidanum que

libri

1) Città di 2) vol. VII

lectiones

ut minimi

saec. XV. Horum utrius-

pretii Meister

rarissime

adiecit.

L'Agricola e la Germania di Cornelio Tacito eqs. Castello 1907 p. 11 sqq. Einar Loefstedt Die neue Dictyshandschrift. Ex Erani seorsum expr. Upsaliae 1907,

—8— inum semper textum Meisterianum tacite substituamus. sua collatione docQuantum ad summam, A nnibaldi tus contendit codicem Aesinum, qui ab aliis codicibus

maxime differat, meliorem his omnibus contextum praebere!) atque Dederichum et Meisterum, qui bellum Troianum ad fidem codicis G ediderint, esse corrigendos.

Annibaldio ex parte contradicens ipsius collatione usus Ricardus W u en s c h?) exemplis prolatis demonstravit codicem E nonnullis locis eisdem mendis ac reliquos codices affectum, interdum etiam, ubi reliqui recte scripserint, corruptum esse, sed saepius eum solum veram lec-

tionem praebere. Propterea ei, qui Dictyn iterum editurus sit, in textu emendando hune codicem semper respi. ciendum esse putat. Loefstedt, qui Sed longius etiam procedit Einar mediae et infimae latinitatis peritissimus summa cura atque diligentia in locos, quibus codexE a reliquis codicibus Qui codicem, cum is eiusdem fere differt, inquisivit.

aetatis ac vetustissimus codex Sangallensis (G) sit (p. 45), complures singulares lectiones afferre, quas fortasse in textum recipere necesse sit, multo autem saepius

— quinquaginta fere locos pertractat — falsis commutationibus aut additamentis tantopere corruptum esse dicit, quantopere neque reliquos codices meliores neque ipsum codicem G. Censet igitur Loefstedt codicem E, etsi neque omnino abiciendus neque omnino praeferendus sit, tamen, si in universum de lectionibus eius, quantum valeant, iudicium ferre necesse sit, nullo modo laudari posse.

Neque aliter Meister. Ultimus Victor

l. p. 685/86 iudicat.

Ussani?)

materiam

nostram

satis

I) p. 63: I! nostro codice pertanto esibisce il testo migliore dell autore

2) B. Ph. 3) La

Ditti cretese.

W.

critica

di Iesi. Rivista 1908 vol, XXXVI

1901 p. 1026. e la questione

di filologia, p. 1 sqq.

di Dilli alla luce del codice

classica,

Augustse

Taurinorum ]

I copiose tractavit. Qui ipse quoque iudicium illud Annibaldii, qui textum codicis E optimum esse ad hunc diem, quem novimus, dicat, supra modum excedere exemplis allatis demonstrat atque omnino Annibaldium inconsulte iudicavisse dicit, quantum lectiones et a priore et a poste-

rioribus manibus allatae valeant. Altera ex parte Ussani textum codicis G non tanti aestimat quanti Meister, immo eum saepius, imprimis quod ad nomina propria attineat, & viris doctis mutatum esse putat. Fere enim eandem materiam quam Dictys complures scriptores Byzantini, Malalas Cedrenus alii, tractant atque interdum horum contextus verborum adeo cum opere nostro consentit, ut

scriptores Byzantinos cum Dietye nescio quo modo cohaerere liqueat (cf. Meist. praef. p. X). Unde Ussani p. 29 sqq. saepius, cum nomen aliquod proprium in E corruptum est, dum G et scriptores Byzantini verum nomen servaverunt, concludit in G nomen proprium ad fidem Byzantinorum correctum esse.

Sic 8, 4”), ubi habet

tros G; tres E; Toöog Malal. p. 96 Bonn. et quae dicitur p. 199; Toda Georgius Cedrenus éxAoyn iovoguDv") Ubi Byzantini ad emendandas formas I p. 218 B. nihil efficiant, in G a docto quodam interprete interpolatum esse putat. Sic 13, 25 congregatis G; cocraphates E. Idem, quod Ussani de nominibus propriis invenisse sibi videtur, vel de ceteris lectionibus diversis iudicari posse existimat

velut

6,34

venit

G;

revertitur

E;

52e»

Malal. 120, ita ut contendat p. 29: à piu che un sospetto - . . questo: che l'opera sia andata soggetta a un lavoro di revisione. . . . G infatti & in genere assai piu vicino ai Bizantini e dove se ne stacca ha l'aria di corregere la le-

zione di questi e di E con mutamenti che sono vere corre1) versum 2) p. 165

Numeri prolati editionis Meisterianse paginam indicant. Anecdota Graeca ed. J. A. Cramer Oxonii 1839 sqq.

et II

—

10—

zioni dotte. Sed nimium profecto argutiarum quin sit, quod Ussani ex solis nominum variis lectionibus reliquum quoque verborum contextum codicis G ex operibus Byzantinorum aut ex Homero recognitum esse concludit, vix

quisquam dubitabit, qui meminerit librarios vel optimorum codicum medii aevi in legendis nominibus graecis erravisse, id quod ex codicibus Dictyis et Daretis Phrygii facillime in unaquaque pagina cognosces. Itaque etiam, Quod

ad nostros codices

attinet, veri multo

similius est

nomina in G melius servata esse quam in E neque emendationi deberi. Contra pauca nomina propria vel in E incolumia

18,17

remanserunt,

dum

G

prothous E recte; protheus

h. e. olizonae E recte; obzone

1)

in

corrupta

sunt:

G, et 85,21

G (cf. Ussani

ut

olizone

p. 34 adn.

Hac in re igitur Ussanii sententia prorsus laudanda

non est.

Quaestionem nostram solvi non posse nisi ab eo, qui in

omnes

vel

minimas

dissensiones

inquisiverit,

recte

Loefstedt p. 46 dicit: quod negotium in me suscipere Statui. Atque auctor noster dignus est, qui diligentius perquiratur cum

propter materiam

ab eo tractatam tum

propter dicendi rationem satis idoneam, e qua posterioris aevi latinitas cognoscatur. Priusquam accedam ad ipsum negotium meum quaerendi, utrum codex G an E meliorem textum nobis servaverit, breviter exponam, quomodo in universum codices Dictyis inter se cohaereant. lam supra cognovimus codicem G textum a codice E longe diversum praebere; codici G adiungatur, quia saepe eandem lectionem aut genuinam aut corruptam ac Sangallensis exhibet, codex B saeculi XIII. Praeterea in codicem Vra-

tislaviensem (V) et Berolinensem (P) utrumque saeculi XIII inquiratur. Hic uterque codex VP multis locis, quos Ánnibaldi 1) Annibaldi

p. 63 enumeravit, (p. 63 adn.)

cum

contendit

codice E') in sinrecentiorum

foliorum

——11— gulari quadam admodum

lectione consentit.

hi codices

cum

codice

Si quaerimus, quemE

cohaereant,

acquie-

scendum nobis est in eis collationibus, quae in apparatu critico editionis Meisterianae inveniuntur, quoniam ampliores praesto non sunt.

Codex Vratislaviensis (V) omnibus fere locis, quibus diversa eius & Sangallensi lectio in Meisteri editione allata est, eum codice E consentit. Sed dubitari non pot-

est, quin huius codicis librarius paucis locis, quibus E genuinam lectionem servavit, suo Marte verba mutaverit, quo planior oratio fieret (29,3.

15,20.

83,11.

Neque

31, 11.

35,77.')

53,10.

87,16).

aliter de codice Berolinensi

(P) iudicandum

est, qui eo ceteris paululum antecedit, quod nomina procontextum eundem esse atque codicum VP eademque ratione differre a codicibus GB, neque diversum ab hoc est, quod ex eis, quae Annibaldi de minorum operum Taciteorum condicione, quae eadem e vetustioribus et recentioribus foliis constant, dicit, conici oportet recentiorum foliorum contextum ex deletis foliis vetustioribus descriptum esse. Codices VP enim cum veteribus partibus codicis E mana ex parte consentiunt (vide, quae supra in ipso textu dieuntur) P. 13 autem in fine Annibaldi dicit eundem virum fuisse, qui folia recentiora suppleverit quique plurimis locis pro vetere textu codicis Aesini novas lectiones plerumque cum lectionibus codicis G consentientes scripserit, quem Annibaldi nota m. rec. significat cuiusque lectiones litteris. paulum inclinstis scripsit (cf. Annib. p. 26 &dn). Quse cum ita sint, Ussani (l. I. p. 3) suo iure dubitat, num Annibaldi satis accurate lectiones recentiorum foliorum inspexerit. Nam ai vers essent, quae Annibaldi contendit, concludere opus esse virum illum doctum, postquam

folia recentiora ex vetustioribus deletis descripsisset, codicem quendam non alienum a codice G adeptum esse, ex quo lectiones veteribus partibus codicis Tum autem in partibus recentioribus

textu

codicis

G

plerumque

E ascriptas sumpsisset. easdem correcturas cum

consentientes

inveniri

oportere,

quas in partibus vetustioribus, qua de re Annibaldi nihil dixit. 1) Hoc loco E quoque non genuinam lectionem sed temere

ut videtur

mutatam

praebet

(cf.

Loefstedt

p. 57).

—12— pria non aeque corrupta tradit ac reliqui (11,29.

13,17.

71,32. 12, 14. 81, 20. 103, 13. 105, 30 al.). Persaepe cum

codice Aesino consentit plerumque eandem lectionem ae Vratislaviensis exhibens,

raro diversam.

lectio corrupta invenitur (13, 25.

Nonnullis locis

57,33.

66,26.

88,8.

109, 2), compluribus, ubi ab Aesino reliquisque codicibus differt, textum

a librario suo Marte mutatum

esse veri-

simile est, interdum recte (11, 11. 31, 12), plerumque perperam. Sed haec, quae librarii codicum V et P suo Marte mutaverunt, minime demonstrant codices EVP ex eodem fonte non descendisse; contra enim stat consensus horum

codicum, qui plurimis locis probatur. Eos locos, quibus EVP in genuina lectione consentiunt, cum GB corruptam lectioneni praebeant, ad definiendam originem codicis E non multum

(g)

valere liquet.

Neque codex Sangallensis oppidanus saeculi XV et Argentoratensis (A), quibus Meister hie illic

usus est, alieni esse a codice G videntur. Praeter

hos

codices,

quibus

Meister

nisus

est,

Ussani, propter quod magnopere laudandus est, ponnulJos

recentiores,

qui

sine ulla dubitatione

eidem

generi

atque Aesinus ascribendi sunt, diligenter accurateque cum illo contulit, ut eis locis, quibus in Aesino lectio manus

prioris a posteriore manu (cf. infra p. 21) deleta est, prior textus restitueretur. Hune ad finem Ussani tres codices saeculi XV, duos Taurinenses (A 155 — t; A 266 —

T) per totum opus et unum

Vaticanum

(Vatic.

Urbin.

893 = u) per paucas paginas contulit. Praeterea Ussani p. 8 testatus est similem Aesino textum etiam Vatic. Ottobonian. 1586 (anni 1428) et Vatic. Latinum 295 exhibere.

At

Vaticanum

1860,

Ottobonianum

Ambrosianum

1956,

C

saeculi XV, propius ad Sangallensem n

Reginensem

72

Inf.

2,

834,

omnes

accedere.)

1) Quaerens, quot praeterea codices in bibliothecis laterent,

— Itaque

cum

Dietyis

13 .— duo

codicum

genera

inter

se

valde diversa habeamus et utriusque testes unum vetustissimum codicem saeculi IX vel X et multos recentiores, in

eatalogis

codicum

Regimontana

mss.

quos

quidem

in

bibliotheca

regia

consequi potui, hos inveni:

G.Hänel Catalogi librorum mss. qui in bibliothecis Galliae, Helvetiae, Belgii, Britanniae maioris, Hispaniae, Lusitaniae asservantur (Lipsiae 1830): in bibl. urbis Lugduni-Segusianorum n. 159 s. XV membr. in 8°; in bibl. urbis Middlehill n. 2292 anni 1499 membr, in bibl. cathedrali Toletana n.

49, 11 s. XV. Montfaucon Bibliotheca bibliothecarum mss. nova: vol. I p. 187e codicem Ottobonianum; p. 189c alterum Ottobonianum

fortasse

non

nisi

excerpta

continentem

(v. Ussanii

Ottobonianos); p. 372c Laurent. Med. plut. 67, 8 (vide Bandini Catal codd. latin. bibl. Laurent. II p. 815: cod. Laur. plut. 67, 2 s. XV); p. 485b codicem bibl. Patevinae S. Josnnis in Viridario;

p. 519 e codicem bibl,

Ambros. Mediol. (v. Ussanium);

p: 598a codicem bibl. Lipsiensis; p. 679d bibl. Anglicanae n.2476 codicem Vossianum. vol. II p. 754d cod. Perisinum T. 4932; p. 7506c alterum Paris, n. 5258, Laurentianus Theupolos Latins et Italica D. Marci cod. 370 Bessarionis in 49 membr. a. XVI. Valentinelli Biblioth. manusc. ad 8. Marci Ven. 1873: n. 1 a. 1426 membr.; n. 34 a. 1453 membr. Jacob Geel Catal.libr. mss, qui inde ab anno 1741 bibl. bibl.:

Lugduno-Batavorum accesserunt: n. 401 s.X V membr. fol.22-27. Catal. Paris, (a. 1764): n. 2690 s. XIV. 5789 s. XIV. 6072 s. XV. 5691 Gnosii Cretensis Historia continentem (v. Montefalconium). ]

Belli Troiani

libros

VI

Tabulae codd. mss. in bibl. Palat, Vindobon. asservatorum: n. 3155 s. XV. Bibliothàque de l'Université de Liöges (1875): n. 661 (a. 1601). Catal codd. Bernens. (1875): n. 576,26 excerpta ex Darete Phrygio (Dictye Cretensi) sine titulo continentem. Catalogue of the Additions to the Mss. in the British

Museum (1850): n. 15429 s. XV in 80. Catal. codd. mss. bibl. Bodleian. Oxonii 1854: vol. III n. 267 bibl. Canonician. s. XV membr.; vol. V, 1 n. 214 RawlinsSonianum

chartac.

—]14-— nemo mirabitur, quod editiones quoque veteres!) aliae aliud genus codicum sequuntur. Editio.princeps Colon. 1470/75?) et omissis aliis editiones Merceri Dederichi Meisteri,

quod

ad

summam

pertinet,

codicis Sangallensis G confectae sunt.

diolanensis

(a. 1477)

e recensione

ad

auctoritatem

Contra editio Me-

E pendet.

Quam-

quam hanc editionem Mediolanensem consequi non potui, Manuscrits

de

la

bibl.

de

Lyon:

n. 222 (153) s. XV

membr. (v. Haenelium). . Catal. codd. mss. bibl. univers. Jagellonicae Cracoviensis (1871—81): n. 2193 (a. 1439). Hss. d. künigl. Bibl. zu Stuttgart n. 15& s. XV in 49. Manoscritti della Bibl. di Pavia Mediolani 1894: n.

228

s.

XIV.

.

G. Becker

(Catalogi bibliothecarum

antiqui) hos codices

commemorat: ecclesiae Centulensis sive S. Richarli coenobii S. Galli n. 25; Tulli Leucorum n. 257. Num

n. 192; ex his

unus vel alter ad hunc diem servatus sit, eruere.nondum potui. Cum

codices

verisimile

Dictyis

non sit nullos praeter hos, quos enumeravi,

exstare,

cumque

fieri

possit,

ut

in his,

licet

posteriore demum aetate scripti sint, verae lectiones inveniantur,

vereor, ut Meisteri spicere

opus

delectus sufficiat.

Immo

omnes libros in-

erit.

1) Meister in praefatione p. XIII/XIV has editiones prae ceteris respfeciendas enumerat: editionem principem Coloniae 1470 vel 1475 (eodem fere tempore 1477 editio a Colonensi diversa prodiit Mediolani); editionem Venetam a. 1499 excusam ex editione Veneta ea, quae a. 1486 a Francisco Faragonio curata est; editionem, quae Basileae a. 1529 in 8° Cratandri typis excus& Cratandrina appellatur; editionem Parisiis tionem rati 1691

omnium praestantissimam, quam Josias Mercerus 1618 in 12? in officina Roberti Stephani edidit; ediObrechti, quam curavit Samuel Artopaeus Argentoin 89; editionem Amstelaedamensem a. 1702 in 49,

quam quam

fecit Lud. Smids cum interpretatione Annae Daceriae, illa vulgaverat in usum Delphini 1680; editionem Dede-

richi

Bonnae 1833 in 8° iam

2) Vide allatam.

eius

collationem

supra p. 6 Jaudatam.

in

apparatu

critico Dederichi

—

15 —

tamen de ea iudicare audeo, quia editio Veneta (a. 1499) et Cratandrina (a. 1529) in manibus meis fuerunt, hae-

que editiones, simillimum editioni Mediolanensi textum habent, quantum quidem ex collatione Obrechti in editione

Argentoratensi

(a. 1691)

allata intellegere

potui.

Codex igitur noster, quamquam ipse ab Annibaldio nostris demum

temporibus repertus est, tamen,

quod

lectiones eius proprias attinet, ex parte nobis iam ex editionibus veteribus notus erat")

ad

diu

Postquam sic de diversis codicum et editionum typis mandatarum generibus disserui, enarrabo statum textus

codicis E, qualis nobis servatus sit. saeculo X scriptorum a compluribus uno eodemque

exemplo

"Textus foliorum librariis") sed ex

ut videtur exceptus

non integer

neque incolumis servatus est, sed plurimis locis librarii eum

misere

corruperunt,

cum

aut

in

verbis

legendis

errarent aut similitudine litterarum adducti litteris vel vocibus omissis peccarent. Omiserunt librari

] aliquid

. his

locis:

14,8

multo") maiore (maior*) E; maiore E'***)) vulgo.*) 19, 31. 1) Ct. Meister B. Ph. W. p. 685. 2) Cf. Annibaldi p. 24/5 et tabulas I II III in fine eius libri additas. 3) Quid E omiserit, tum tantum verbis afferam, cum, quid E habuerit, certe cognosci non potest aut cum amplius de eo disserendum erit.

4) Maior Tulio. Quod haplographiae

quod

est

in

E

coniungendum

est

cum voce

iustum sensum non praebet. Lectio codicis E vitio e maiore equitatus corrupta est. .

5) Reliquis locis

in

hoc indice allatis correcturas libra-

riorum posteriorum- omnino primitus in E fuerit, propter

omittam. Ubi Annibaldi, quid correcturas legere non potuit, id

ex collatione codicum T tu (v. supra p. 12) et ed. Ven. (v. supra p.14 et 15) restituere

conabor, et ubi deletam lectionem codicis

E cum his consensisse conicio, sigla A. e. (hoc est) E ascribere Tnihi liceaf, 6) Primo

loco

semper

eam

lectionem

ponam,

quam

—

16 —

42,13 (ef. insimili iunctura 44, 12. 33,11. 90,16. 55,12; 16; 50,4. 48,9. 45,5. 44,25. 89,17). 71,14. 70, 22. 69,16. 68,9. 25. 61,23. 65,10; 1l. 79,10. 7827. 77,1. 15,4. 74,9. 73,1. 19,19. pro verbo decertantes exhibent TtVen 81,2;15;17 h. e. E decurrere.') 82,24; 28. 83, 24. 85,5; 23. 87,16; 93,27 91,24. 90,33. 89,14. 88,2; 10; 33. 29. equum (quum T h.e. E). 94,4. 95,29. 96, 23 incensis omnium (tabernaculis ad Sigeum?) om. E). 96,31; 34. 1095,31. 103,17. 101,22. 100,31. 99,18. 98,27. 111,19. 109,8. 107,22.

Corruperunt

librarii

in

scribendo

codice

E

textum his locis?): 8, 2 ex Hesiona Danai filia et Atlante

Electram natam Meister post Obrechtum;

Hesiona

exhibent

exsona

G;

ez iona

pro verbis ex

B;

ex [|esione

Meister ex codicibus suis in textum recipiendam esse existimavit, quamque in reliquo opere voce vulgo significabo. Sin autem ut hoc loco in indicem plurimae lectiones congestae sunt, liceat mihi brevitatis gratia vocem vulgo neglegere. 1) Hoc mendum satis mirum quomodo ortum sit, editione Veneta explanatur. In hac enim verba 81,17 decertantes — 82,14 eos omissa sunt, cum librarius a voce deceríantes ad vocem decurrere aberravisset. Hoc iam in archetypo codicis E et ed. Ven. evenisse videtur. Postea in archetypo codicum ET (in T Ussani legit decurrere caduntque plurimi) librarius omissa verba alio codice adhibito, ut conici potest, restituit, ita tamen ut decurrere mendo pro decertantes scriptum neglegeret. t 2) Hoc mendo librarius quidam adductus est, ut scriberet

omnibus

pro

codicis E omnium in 3) In quin veras

omnium.

Quam

correcturam

librarius

ipsius

in textum recepit et propriam lectionem archetypi margine posuit. his corruptelis ea nomina propria corrupta, quorum formas Meister exhibeat dubitari non potest, nisi

alia

de causa praeter formam

tatis

gratia

neglegam.

. Cf.

de

etiam

eis disserendum: erit, brevisupra

p. 9

sq.

—)— (abrasum esse f dicit Annibaldi) E; ex esione u; ex plesione vel plexione recentiores codices recensioni Aesinae .

addicti;

er

Pleione

Ven').

8,4

Tros

et

deinceps

1) Editores recentiores, quia 83,20 omnes codices consentiunt in lectione Hesionam ... Danai filiam Electram genuisse,

Danai (Schol. Il

IT

nostro

filiam Apoll 511),

quoque

loco

fuisse apud Arg. I 135;

non

gutem

inter

omnes

alios 230.

matrem

pater Orchomeni Iuppiter tis fuisse

Hesiona

scripserunt.

quoque scriptores traditur Eustath. et Schol. ad Hom. Electrae,

fuerit,

£onstat,

Hesionam

sed

Orchomeni,

cum

Contra Electram filiam Atlannon

autem

de

matre

Hesiona,

sed de Pleiona vel Hesperide vel Aethra (Apollod. III 10,1. Schol. Arat. 254. Schol. Hom. Il. XVIII 486). Solus locus, qui cum nostro consentit, Schol. Eurip. Phoen. 1129 habet "II2£xtoav tip Ar^avtog xai Tloióvi;. Sed Dictyis loco 85, 20 et in hoc scholio Euripideo textus fortasse corruptus est. Nam in omnibus Dictyis codicibus nomina propria tantopere corrupta sunt, ut item 85,20 iam pridem fortasse depravatum et postea ex 85,13 Hesionae nomen correctum sit. Et in scholio Euripideo simile quid eccidere potuit. Nam formam seiora etiam in sequenti versu 1130 corruptam ex nomine 'Hetíova legimus, Textus vulgatus habet "Hetíova, óv xai Taoíova óvóuacav. Codices autem

exhibent

Cf,

Schol.

pro

nomine

Apoll.

pro

Ylerfova:

Arg.

Jaoíova

Qo(ova

I 916, ubi

formam

A;

4oevàr

codex

joícva

optimus

habet

C;

qoíora

T.

Laurentianus

(Merkel).

Fortasse

gitur in scholio Euripideo quoque nomen Hlorsryg non genuinum est. Itaque quamquam 85, 20 lectionem codicum retinere et 8,2

in E

ad

auctoritatem

manus

posterior

illius

fecit,

restituit, malim, tamen haud

loci

quae ita

Hesiona

littera

certum

corrigere, quod

prima

est,

num

erasa profecto

iam

esione auc-

tores posterioris aetatis non Pleionam sed Hexionam matrem Electrae fuisse putaverint. Sed utrum Hesiona an Pleiona scribendum cst, hoc iam apertum erit lectionem propriam codicis E fesione vel plesione corruptam esse. — Ussani praeter ceteros hoc quoque loco exemplo utitur, ut demonstret codicem G interpolationes passum esse dicens Hesiona in G a viro docto pro Plesiona scriptum esse (cf. supra p. 9). Ipse tamen p.9 rectius dicit Hesiona emendationem tantum Obreehti esse,

cum priore

codices

GB

corrupti sint,

loco erravisse,

Nemo

non

videt

Ussanium

—

18—

insecuti reges Ili (tres deinceps . . . ilii E; .. . reges alii

Q5 reges Ilii) P). 10,23 Ascalaphus") (ascaluphus E). Littera a cum w et o facillime a librariis inter se (cf.

confunduntur

111,3)). 18,25 ex insulis

110,4.

98,11.

85,13;

59,5.

51,27.

43,3.

24.

congregatis

(pro eongregatis habet E cocraphates; entraphates E/'** ! h. e. fortasse eutraphates; eutaphrates ed. Med. 1477;

ex

nisyro,

insulis

1) Malalas

Caprate,

p. 96 Bonn.

Ven).

Eutraphrates*)

coo

et éx4oyi

lorogıö» Crameri

p. 199

habent Tpáog xai' ol roO "IÀíov Baoıksig, Georgius Cedrenus .p. 218 Bonn. Teóa xei vobg ét adrod BaotAsig. Itaque legendum est Tros et... Ilii. Ilii scribere malim quam Ili, quod Meister habet. Nam ubi codices consentiunt, Dietys semel -i scripsit, 3, 20 Naupli (Venetam, ex qua concluderem. quid in E, ubi vetus textus deletus est, fuerit, ad hunc locum non inspexi) ter autem codices -ii tradunt, 22,6 et 24,1 Aesculapii, 41,8 Axii. Itaque nostro quoque loco codices

sequendos

et Ilii scribendum

datur eo, quod

auctor fortasse

non rex Ilus intellegeretur. ex Tros;

nam

esse

propono,

quod

commen-

efficere voluit, ut urbs

Ilium et

Tres in E corruptum esse videtur

hoc ne altero quidem

loco

in E incolume

reman-

sit: 85, 22 Tros om. E; pro eo Eree superscripsit£eucros (? Ànnib.).

2) Sic Hom.

Il. II 512.

3) G eodem vitio corruptus est 33, 35. 88,3. 110,10. 4) Omnino nullus dubito, quin lectiones eutraphates cocraphates sim. ex voce congregatis corruptae sint, cum librarii ‚hoc quoque nomen graecum esse existimaverint. Sed neque Cocraphates neque Eutaphrates neque Eutraphates graecum

nomen

est.

Ed. Ven. nomina insularum

ex catalogo Homerico

LH. II 676/71 sumpsit. Ussani, qui congregatis, quod G habet, coniectura ortum esse existimat (cf. supra p.9), p. 33 lectione codicis E coeraphates probari contendit editores veteres (cf. Ven) iure Homerum in nominibus exhibendis secutos esse. Proptereaex lectione codicis E legendum esse proponit er insulis co crapathoque (scripsit crapatho, quia in Homero

1.1. eum codicibus Kodrado»

pro Kdozadov legit).

Sed dicere

obliviscitur, cur Dictys ex insulis, quas Homerus appellat, Quas tantum elegerit et insulas Nisyrum, Casum, Calydnas, quae eaedem ab Homero appellantur, neglexerit. Qua de causa

lectionem

codicis

(

congregatis,

qua voce omnia

insularum

— 21, 23; 25.

22, 18; 28; 31.

19— 25, 2. 26,11; 13. Pythii

cis (regis) TtVen h.e. E). ventus (conventus T h.e. E). licet re cognoscere Meister cum V;

26,20. 28,17.

27,12 30,16.

Grae-

circum31,1;3

licere cognoscere GB;

licet recognoscere?) E. 31,9; 25. 32,4. 33,23. 34,13. 35, 7. 31, 20. 38, 1; 18; 19 capiunt (accipiunt t h. e. E).

38, 21. 39, 19 quemquam pro quoquam) t h. e. E. 40, 12; 16; 19. h.e. E.

41,5. 42,27 pedibus pro praeparatur "TAVen 43,25 inventurum (invento TtVen h.e. E).

46,2; 11. 47,13; 20; 27. 49,14. 52,2. 53,6; 36 omnis miles . . . esset (idem habent TtVen; omnes milites [ites

ab E'*] essent*) E). 56,20. 57,3. 58,29. tandem (tamen T; tum t). 60,1; 10; 17... 63, 14... 64,9. protinus in os (prolinus te‘) in hostes E) ruit. 65,4 fortunae (formae") E). 65,5; 7; 14. 66,23 se capto Ilio (se capi nomina comprehenduntur, coniecturae Ussanii praeferendam esse existimo. 1) Pythius non rex est sed deus Apollo. Idem mendum librarii in libro Daretis Phrygii inveni: cap. XI (13, 18 ed. Meist.) Graecos vulgo; reges fvrt codices. XVII (22, 3) Graecis vulgo; regi G. 2) Re dictum est pro ex eis, quae nunc sunt et contrarium est voci praeterita. Facile fieri potuit, ut verbis non recte immo omnino non divisis recognoscere per errorem scriberetur, 3) Ussani p. 14 adn. 1 voce quoquam non opus esse contendit, cum ablativus recusante etiam cum nomine voluntate coniungi possit, lectionem autem codicis G quoquam ad glossam explicantem

quamquam

recedere

adscriptam

propter

vim con-

cessivam verborum neque .. . recusante. Haec explicatio tam artificiosa est, ut vix putem quemquam eam veram ducturum, esse. Immo quia TVen quoque cum lectione vulgata consentiunt, E corruptum fuisse existimo. 4) Ex lectione codicum TtVen et correctura manus recentis verisimile fit in E quoque fuisse miles atque Erec propterea tantum pluralem scripsisse, quia in E omnis in omnes corruptum erat. 5) Loefstedt p. 63 iure dicit verisimile esse te in E ex se corruptum

esse.

6) Ex verbis, quae sequuntur quippe...concidere apparet Priamum non de forma sed de fortuna sua locutum esse. LecE

—

90—

ac tolli Tt h.e. E). 67,1; 4; 14; 14 refer (refers) E). 68, 13. 69, 13; 17 rez in gratiamne (exin [exinde TVen] gratia ne TtVen h.e. E). 69,24. 70, 7 laniatibus neque in tanta populi multitudine quisquam in se virtutis aut (laniantes in tanta populi multitudine quisquam in servi-

lute

(iam TtVen h.e. E; tuncque Ven).

h.e. E).

E).

h.e.

Tt

sui aut

73,13

26.

72,16;17;

iaci

E). 76,25 ob quae (quique Tt h.e. 77,1; 15. 78,1 ferit (fecerant TtVen

(reperta vei

78,2 reperti Cariae imperitantes

[re Ven] peritiaque TtVen h.e. E). 78,12; 13. 80,22 85,13;28. 83,13. 80,21; 31. plurima (prima?) E). 87,7 numquam (en umquam P; numquam enim T et E Ussanii sententia). 87, 8 usquamne (umquam ne P; numquam ne?) E). 89,1. 90,29;30 oriretur (operetur T

h. e. E). 98, 11.

99,17.

95, 21. 96, 9; 19. 97, 16; 22; 27.

92, 23.

91,15.

104,11;

101,16.

100,26.

13 superduxe-

vit. (superduxerat E; cf. 109, 24 navigaverit: navigaverat*) E). 107, 35. 108, 15. 109, 27 triplex (triperpetita”) E). tio

111, 11; 12; 16.

110,2; 17; 17; 90.

109,31.

codicis E genuina

igitur

non

est

neque

explicari

potest

nisi errore librarii, 1) De s littera saepe in fine vocabulorum a librariis falso addita cf. A. Zingerle Zum 42. Buche des Livius (Sitzungsber. d.

kais.

(CXLV)

Akad.

in

Wien

CXLIII)

p.

3;

zum

43.

Buche

p. 1.

2) Cf. 73, 18. 74, 22. 78,1, ubi G eadem corruptela laborat. 3) His duobus locis verisimile fit etiam 46,3 wsquam (unquam TtVen h.e. E) E mutatam lectionem exhibere,

4) Cum

his duobus

locis E perperam mutavisse appareat,

etiam duobus aliis locis, quibus E simili ratione a G differt, fortasse lectio codicis E, etsi difficilior est (ef. infra p. 102 ad 34, 10), reicienda est: 55, 9 adoleverit (adoleverat E) et 91, 10 " fuerint (fuerant E). 5) Librarius in archetypo videtur legisse fripetita, cum super litteras pe superseriptum esset per, ut legeretur £ripertita, sed librarius noster syllabam superscriptam additamentum esse ratus scripsit friperpetita.

—91— His

enumeratis

de

eis

locis,

quibus

dubitari

non

potest, quin codex E peccatis librariorum laboret, actum . esse puto. Prueterea codici nostro id evenit, quod plerisque codicum accidit, ut correcturas pateretur. Nam primum sive in ipso scribendo sive perfecto opere correctus est ab ipsis librariis, qui totum codicem exaraverunt (E!).

Unde librarii lectiones suas sumpserint, infra

in conclusione exponam. "Tum etiam alias correcturas passus est a manu secunda (E?) et tertia (E?) et, quae maximam partem correcturarum perfecit, a manu recenti (E"**), de qua iam supra p. 10 adn. 1 pauca exposui.‘) His lectionibus non raro in rasura seriptis textus vetus interdum adeo deletus est, ut antiquiores litterae recognosci non possint.) Ussani tolleret, lectionem deletam ex

autem, ut hoc malum recentioribus codicibus

recensionis Aesinae plerumque restituit, id quod supra p. 12 et p. 15 adn. 5 commemoravi?) et ego quoque

editione vetustissima, quam

consequi potui, Venefa non

. aliena a codice E ad hune ipsum finem usus sum. Postquam de ipso codice Aesino, quae scire necesse est, exposita sunt, quaestio

offertur nobis, utrum

codices

GE inter se cohaereant necne: utrum differat inter se utrumque genus codieum adeo, ut belli Troiani in sermo1) Conferas

quaeso

disseruit, 2) Prae impedit. 3) Qua

ea, quae

Annibaldi

p. 13 et p. 26 adn.

t ceteris in

re

E?

hac

maxime

ratione,

quominus inquiramus, J dolendum esse existimo, quod

Ussani codices Taurinenses Tt, non tamen,id quod malim,Vatica-

num Urbinatem u per totum opus contulit. Ussani enim haud recte iudicasse videtur, si p. 5 dicit codices Taurinenses artius cum Aesino cohaerere quam Vaticanum Urbinatem. Immo, quantum video, codex u propius ad Aesinum accedit quam codices Tt. Nam cum T et t vel alter eorum saepius a codice E differant vel in gravioribus rebus, u persaepe solus contra reliquos cum E consentit, et ubi E et u differunt, aut u aut E corruptus est.

99 — nem latinum conversi antiquitus duas editiones peculiares factas esse concludere opus sit, an tot communes lectiones singulares habeat, ut ad eundem

fontem

recedere utrum- ,

que verisimile sit. Si textum utriusque codicis diligenter conferimus, maximum numerüm invenimus locorum, quibus GE communem lectionem singularem atque interdum vel corruptam praebent aut quibus in utroque eadem.

lacuna apparet. Quorum locorum, etsi Ussani p. 26 sqq. magnum numerum attulit, tamen eos in indice meo repetam, ut, quod demonstrare in animo habeo, clarius fiat.

Ne autem longior fiam, non ubique dicam, uter nostrum prior locum attulerit.

Maior pars lectionum singularum,

quibus codices GE consentiunt, ad nomina attinet: 10, 20 clytio. 10,21 prothenor, h om. E. 10,25 orchomenius') (cf. 18,23 orchomenius GB; orchomenes Tt h.e. E). 11, 5 siphicli. 11, 15 eurypylus. ib. mnesthei GB; nestei E.

11,29

nestoris.

13,10

lettus.

13,17

magnus.

18,20 ymo GB; Imo t h.e. E. 22,93 sestis G; seculis TtVen h.e. E. 25,27 mentorensium. 26,6 mentorenses. 26, 11 meandriorum GB; meandrinorum E.

27,26 phyrram rum

GB;

cillamque. GB;

G; phyram

B; phyran E. 28, 15 legeo-

lelegorem E.

85,33

36,2

GB;

gentum

pilei E. 40,28 azanorum

botiram

genitem G;

(bothyram

E.

40,24

aganorum

talemeneo E. 41,4 ippolichy GB;

lici E. 41,

prominus

fronimus

pylei

E. 41,3

limeneo GB;

GB;

E) ta-

hippo-

E. 41, 8 mydones

G; mydonis E. ib: pureclimus G; pyregamus E. 41,9 meropo. ib. adrestina GB; ac restina E. 41, 10 dymantho GB;

dimanto

E.

46,9

ammon

GB;

ac

mon

E.

54,9

pyrhechum G; pyrhemum E. ib. peanium GB; paeonium E. 54,14 agamanta. 60,6 pesus G; pisus) E. 60,7 1) Simili ex

ormeno

modo codices Daretis differunt c. XIV (18, 14 M.)

(orcomeno

2) Loefstedt fortasse

ab

p.

auctore

L)

49 ipso

vulgo.

suo

iure

factam

disseruit hanc esse,

qui

in

corruptelam legendo

versu

— 933— cyneus

GB;

ceneus

E.

63,3

72,12 camiram et calysum

merionis.

68,27

(galysum E).

oenoni.

72,14 palam.

74,34 atreius E; areius rell. 74,35 Dryaspisbia G; dryaspis bias E. 15,2 thyestes et add. post itemque. 15, 3 antiplus E; antipus rell. 81,20 (cf. 81,34) nerea. 82,1 chrysin GB; chrysim E. 91,1 lampus.

Paucis locis in utroque codice GE eadem lacuna est: 44, 28 insistere,

frumenta aliaque, quae

tempus anni pa-

tiebatur, parare (insistere dein serere frumenta aliaque E,

quae. . . parare om.; parare") om. G, habet g). — 68, 12 ad om. — 75,5 (ad om.) postremum (postremo?) E). — 80,25 accensusque industria se omni opere conari respondit (conari?) om. GE, habent Bg; enisurum se pro industria, E; industria enixurum [enissurum VP; opere G; ope BEVg). — 80,81 duorum 108, 25 indicat et om. — 111, 29 auguriis om. Homerieo

(Il.

&£evagí£ov)

XI

101

aörde

6 Bü

erravisset et ex graeca

1) Lectio

codicis

E

Q''Ioóv. non

se —

ve xai Avtugov

littera P latinam P

genuina

V] om.

videtur;

nam

fecisset. aliaque

e verbo serere pendens aptum sensum non praebet. Immo sensu verborum parare aut simile quoddam verbum vel postulatur. Itaque verisimile est vocem parare in GE per errorem omissam

et

in

E

verba

dein

serere

addita

esse,

ut structura

restitueretur. Simili ratione Erec 78, 30 suo Marte addidit dilígebat, quia in E verbum per errorem omissum erat (v. supra p. 16). Enuntiatum relativum 44, 28 incuria librarii omissum est, 2) Librarius

codicis

E

suo

Marte

posíremo

scripsit,

ut

structura verborum restitueretur. 3) Non enisurum sed conari lectionem genuinam esse propterea existimo, quia infinitivus praesentis pro infinitivo futuri positus lectio difficilior est, Verisimile igitur est in archetypo codicum GE conari per errorem omissum esse et librarium recensionis Aesinae pro industria suo Marte scripsisse enisurum, quia omissa voce conari verbo opus erat. In codicibus VP lectiones utriusque recensionis codicum coniunctae sunt industria enicurum. — opere solus codex G habet, sed fortasse in G syllaba re per vitium bis scripta est, postquam

— 94 4 Praeter nomina propria librarii codicum GE his locis verba in eundem modum corruperunt: 8,6 qua (cf. 8, 10 filiam. 36, 20 propriam. 104, 22 capientes).') 8,32 postre-

mo. 11, 10 Philocteta . . . post discessum (Herculis) .. . ad deos (adis GB;

ab dis E) sagittas divinas consecutus

est.?) 14, 13 inlectus qui virtulis GB; inlici potuit ut virlutis) EP. 23,28 (patiens) GBEV).

mare mavigio (navigii EV) patens 23,32 dolorem. 26,34 deinhabitare.

30, 24 ea... lamentatione immodica?) 31, 12 impetrare. 9) 31, 26 quem.

33, 29 pronuntiante se.

35, 8 domi quippe

auzilio iuventus GB;

deorum

quippe ope atque auzilio

verbum

est, cum

praesertim Bg uterque codex

conari

omissum

recensionis Sangallensis ope omni op e bellum finire. 1) Cf. supra

ad

exhibeat.

Cf. etiam Dict. 82, 25

10, 23 p. 18.

2) Herculem non mortuum sed ante mortem in numerum deorum receptum esse Ovidius (Met. IX 134 sqq.) narrat. Sagittas Hercules ipse Philoctetae tradidit. Cf. Soph. Phil.

670. 801. 1432.

Lycophr.

916.

3) Dubitari non potest, quin librarius recensionis Aesinae suo Marte textum mutaverit, quia archetypum corruptum erat. Atque verisimile est in archetypo eandem lectionem fuisse atque in G B. 4) Lectio minus usitata ideoque difficilior est navigio patens, sed habet, quo se tueatur: contraria enim est, jd quod Dederich optime dixit, iuneturae mare clausum (ct. Cic. imp.

Pomp.

32. 53).

In archetypo codicum

sulto

scriptum

erat

patiens.

GE

Propterea

Aesinae temere scripserunt navigii lectio est navigio patens. '

sive errore sive conlibrarii

putiens.

recensionis

Genuina

autem

5) Lectioni codicum GE repugnant verba 32, 22 sqq. Nam si senes iam post Menelai verba conclanıant et lacrimant, non

verisimile est postea auditis alienam

sententiam

Ulixis

verbis

cunctos

tacere

et

exspectare.

6) Bruennert (Sprachgebrauch des Dictys Cretensis, I Syntax. Progr. Gymn. Erfurt 1894) p. 6 demonstravit passivum nequitum est nisi cum infinitivo passivi coniungi non posse.

iuventus!) E. 47,27 coeperat. 48,6 neque quicquam.?) 50, 31 manu. 52, 10 exemplum?) 61,11 per campum ..-

pervolat (praevolat*) GE)

hostem

. . . circumtrahens.

61,22 (portis) add. GBE) er omni parte (clamantibus add. E) urbs clauditur. 64,4 vesles.?) 88,29 abnuere. 92,12 tam. 98,25 retinentibus GT h.e. E. 102,20 scopuli. ! Ei quoque loci hic enumerandi sunt, quibus G texfum omnino corruptum et E lacunam exhibet neque dubiteri potest, quin E verba corrupta archetypi repetere nolens ea omnino omiserit: 40,25 anieri pleri G; l) Auzilio quod Verisimile est eandem et textum

a librario

est in GB aptum sensum non praebet. lectionem in archetypo codicis E fuisse temere

mutatum

esse, ut sensus verborum

restitueretur. 2) Hac corruptela E adductus est, ut post vocem sociis adderet ausi. 3) Si lectionem codicum GE sequeremur, nullo modo intellegi posset, qua ex causa omnia suspecta essent. Immo verisimile est facinore demum Alexandri hoc factum esse. B igitur recte scripsisse videtur. 4) Si codices GE sequeremur, praevolat cum voce hostem coniunctum esset, neque iunctura per campum verbum haberet, quocum coniungeretur. Quare praevolat, etsi per se iustum sensum praebet, genuina lectio non est. Librarius fortasse consulto mutavit, ut verba pervolat hostem artius coniungerentur. Fortasse etiam mutatio casu facta est, nam praepositiones pro prae per facile inter se confunduntur (cf. infra p. 52 adn. 2). 5) Cum hoe loco conferas 84,13 Alerandri funus per portam. aliam ... perferunt Meister cum Dederichio; ... per partem aliam portae (portae del. Obrechtus) GEB. Utroque loco

vocem

habeo. additam nem

poríae

ex

Itaque veram neglexerimus,

praeferendam

esse

glossa

in

textum

venisse

persuasum

lectionem habebimus, si hane vocem Propterea 84, 13 Obrechti emendati Dederichianae

existimo,

mantibus in E iam a librario recte deletum est. 6) Vestis forma singularis 69, 15 eadem ratione loco adhibetur.

61,22

cla-

ac nostro

— 26 — om. E. — om.

E.

41,2 de cara GB;

—

65,11

om. E. — G;

intentumque

om.

11,8 anxii GB; E.

—

85,22

ei

(om. E) dederit GB. — 103, 13,sei GB; om. E. Etsi concedere opus est harum corruptelarum partem

ipsi Dietyi deberi, partem ei, qui graecum textum in linguam latinam convertit, tamen apparet maximam partem earum errore librariorum factam esse, unde sequitur nostros

codices

vetustissimos

ad

unum

idemque

arche-

typum recedere. Cum autem altera ex parte etiam plurimis lectionibus inter se differant, apparet aut alterius recensionis textum a librariis interpolando depravatum esse aut in utroque codice textum communis illius archetypi paulatim in peius mutatum esse, Utrum acciderit, quaestio principalis est, quam solvere constitui. Quae res alio modo discerni non poterit, nisi in om-

nes deinceps varias lectiones accuratissime et diligentissime quantum fieri poterit inquisiverimus ratione habita dicendi generis et auctoris nostri ipsius et eorum, qui eadem fere aetate scripserunt: id quod sequenti parte ita sum facturus, ut a codicis Aesini singulis lectionibus Quae de profectus quaeram, genuinae sint necne. his lectionibus iam a Loefstedtio et Ussanio exposita

De ratione autem in sunt, suo loco commemorabuntur. scribendis nominibus propriis adhibita, nisi haec alia ex eausa

cum

digna

sunt,

quae

non

disseram,

Aesini

nusquam

fere tantum

quae Mercerus,

Dederich,

Meister

in his lectio codicis

valeat, ut eorum,

commemorentur,

reli-

quique editores bene meriti emendaverunt, quicquam mutetur, quamquam paucis locis codex E nomina, quae in reliquis codicibus corrupta, sed diu iam emendata sunt, incolumia servavit (cf. supra p. 10).

Omnes autem

'eos locos, quibus G et E, quod ad orthographiam attinet, inter se differunt, pertractare operae pretium non est, cum uterque codex nunc hane nunc illam scribendi rationem sequatur, ita ut lex aliqua statui non possit. Sola ea ra-

-——

tione

aliquid

profici

9

—

potest,

ut

quaeratur,

utra

lectio

unoquoque loco antiquioribus eodicibus tradatur. Ad id ipsum autem perficiendum haud scio an praeter collationem codicum et nuper repertorum et adhue ignotorum etiam nova diligentioreque eorum, quibus Meister nisus est, opus sit.

Fuit enim in manibus

neriani exemplar

G Sangall quondam

Wuenschianum

D n. 197 Paulus

meis Dietyis

cum

Teub-

collatione codicis

(cf. supra p. 6 adn. 6),

de Winterfeld in prologo

quam

et in libri

primi capp. 1—12 fecit: quae collatio saepe a lectionibus Meisterianis differt. Ut qui legant ipsi de hac re iudicare possint, liceat mihi eos locos, quibus id, quod Winterfeld legit, cum lectione Meisteriana aut

in textu aut in apparatu critico allata dissentit, praeter ea, quae propter exiguitatem omnino spernenda sunt, breviter enumerare. Primo loco ponam lectionem Meisteri, altero Winterfeldii: 8, 4 fuerant G? Meist.; fuerant vel fuerint G? Wint. — 8,7 Eupraxidem; eupraxiden. —

3, 20 excretacida; excretaeida. — 8,21 plistone; plistene. — 8,22 Nestori denupta;

nestoridi nupta. —

5, 14 legan-

lur; lagantur. — 5, 16 Helenam; halenam. — 5, 19 usui; usi. — 6,7 concilio; consilio. — 7,2 exsecrarentur; e.xsecrarentur

(s eras.). —

7,6

quid;

quid

(d in ras.). —

8, 7 clam; clum. — 8, 10 Phoenicem; phoenicen. —

8, 22

iam; iam |’ (fortasse eras. ad). — 9,7 contione; concione. Hoe indice apparere mihi videtur ad conficiendam novam editionem Dictyis eam collationem codieis G, qua Meister nisus est, non plane sufficere; nam Winterfeldium erravisse verisimile non est. Ut, qui ea, quae iam expositurus sum, accuratius inspicere velint, in requirendis locis adiuventur, in fine

opusculi indicem omnium Dictyis locorum, quos pertractavi, et indicem eorum locorum, e quibus usus loquendi Dietyi proprius cognoscatur, tionem transibo.

addam. . Nune

ad

tracta-

— 38 — Cum textus codicis E tot tantisque locis a posteriorum librariorum manibus mutatus sit, optimum esse existimo proprias lectiones, quas quidem aut ex codice ipso aut,

ubi vetus textus a manu posteriore abrasus est,

ex re-

centioribus codicibus recensioni Aesinae addictis cognoscere possumus, seiungere a lectionibus, quas manus cor-

rectrices addiderunt. lectionibus

bus,

quae

certe

Atque primum

codicis

E

genuinae

diiudicare

Lectionum

quidem

propriis,

essent

agam in

de

qui-

quae

non,

potui.

propriarum

codieis

E primo

loco mihi

liceat pertractare eas, quas non genuinas sed a librariis temere mutatas esse verisimile est. Quos locos ilis,

quibus

Aesini

lectio

genuina

est, numero

multum

anteire ex Loefstedtii opere intellexeris. "Omittuntur hic eae corruptelae, quae iam in communi archetypo erant

(v. supra p. 22 sqq.) eaeque, quas errore librario-

rum ortas esse apertum

est (v. supra p. 15 sqq).

Hoe

loco eae solae lectiones a codice G diversae pertractabuntur, quae, si per se respiciuntur,

num

genuinae

non sint,

non satis constat, sin autem diligentius perquiruntur, quin correeturae in peius mutatae sint, dubitari non pot-

est. Eos locos, quibus Loefstedt (p. 51 sqq.) textum codicis E perperam mutatum esse recte disseruisse mihi videtur, praecerpam: 7,5 quis (quibus E). Eadem mutatio in codice E invenitur 12,7. 13,1. 15,3. 28, 27 57, 7. — 9, 16 post eos add. E consilium. —

pro relativo pronomine lig?) — 12, 98 communis que mecessariorum cibi

quae exhibet E qui inbutus

26,8. 10, 21

bel-

E pro munia. — 14,2 aliorum(aliisque [que ab E^] ne-

cessariis cibi gratia E). — 90,1 plerumque (plurimum EX — 98,30 ad eoneiliandum (conciliaudos TE) 1) Wuensch

iudicaverat.

1. |. non

recte

E hie meliorem

textum habere

— animos.

Simili

ratione

39 .— textus

codicis

43, 16 invadendi inimicissimum

inferendo. bellum (bello (conservandam E) . . . hostes (hostis E). — 33, banda sit, fore G sim. richio delevit; quam sit fore TtVen h.e. E). E se (abras.) filiam. — senserant

48, 23

E).

(qui

mutatus

(inimicissimi

eius

(remitteret

praesentes

87,21

E)

erant.

. . . repetere

E).

—

(repeteret

Cf. 96,18 peragere (peragerent E) et 16,29 deter-

rerent in (ne pro.in E!) colloquio . . . agere —

E).

est

€). 97,31 ad coacervandum materiam. 108, 10 aggrediendi 2 quin, si tam atroz iniuria prorecte (quin Meister cum Dedeatrox iniuria probanda ius esse 36,23 pro verbis per se habet 42,3 qui eruptionem eius prae-

eruptioni

remittere

E

51,20

(multam.

erposcebat

E). —

53,7

(poscebat

E).

—

alias (alioquin

(ageret E).

51,27

E). —

multum

56, 27

in-

crepalis (increpitis E). Eiusdem verbi formas commutavit E 108,32 increpatisque B recte (inerepitasque G; inerepitum E). — 62,19 victorum. (victoribus E). — 64, 9 protinus in os (protinus te in hostes E) ruit. Cum hoc loco Loefstedt recte confert 77,9: post proruunt add.

E sese. — desolatis

69,6

domi

belloque

(solutis

EV).

—

EVP). —

EB).

—

tradidi EP;

adulterum EVP). —

102,5.

memoria

memoriae

E pro adulterio. 109,26 nusquam

E). —

habebant

84,3 quo (quibus EVP). —

(despectique moriae

79,19

(bellique

prodidi

76,2

(habitabant

91,4 disiectique edidi

GB;

Meister. —

me108,4

— 105,3 restitit (destitit repente (om. E)') compa-

ruerit.

Praeter hos locos a Loefstedtio pertractatos etiam multis aliis locis codex E lectiones temere mutatas exhibet, de quibus nune agatur. 1) Hae formula scribendi tum, cum aliqua vox, quae omissa sit, non

glectum

repetitur, solum proximum

esse

a me

significabitur.

verbum,

quod

antecedit,

ne-

— 30 — consilium

6,99

consentiunt)

haec

86, 19 dimisso

conventu.

mit.

58,15

inveni:

proelium

Sed

E)

vulgo.

eis locis, ubi codices

perquirens

dicendi Dietyis

Usum

(dirimitur

dimittitur

9,13

consilium dimittit. 38,34 noz proelium dire-

dirimitur.

His exemplis

verisi-

mile fieri existimo 6, 29 scribendum esse dimittitur. Qui textum codieis E mutavit, fortasse propterea dirimitur

scripsit, quod nomen 6,34

venit

vulgo;

vis (6,29)

non recte intellexit."

revertitur E.

Lectio difficilior

est venit, cum eandem notionem ac verba reverti, redire habeat.

Cum

praeterea codex

E solus contra lectionem

reliquorum codicum stet, iure conici potest eum lectio nem mutatam praebere. Ratio mutandi ea videtur fuisse, quod librarius sententiam redeundi propria voce expriniere in animo habebat.

nam

Sed nihil mutandum

erat,

venire pro reverti etiam 86, 13, ubi codices consen-

tiunt, legimus: Antenor . . . Troiam venit. 7,12 lingua moribusque barbari, nihil pensi consuli patientes (pensi atque consulte facientes

aut E),

1) Cum exempla ex Dictye afferam, e quibus cognoscere possimus, qualem usum dicendi auctor adhibuerit, consentaneum est eos tantum locos conferri posse, quibus omnes codices consentiunt. Propteres non semper expresse dicam codices consentire. 2) Inter omnes constat scriptores veteres, qui praeceptis artis rhetoricae studuerunt, diligenter respexisse, quid ultimae syliabae enuntiati vel partis enuntiati, quantum ad metrum attinet,

valerent.

Quarum

quae

dicebantur

clausularum,

quas

adhibere liceret quas non liceret, leges rhetoricae certissime distinctissimeque praecipiebant. Disertius de hac re egerunt Norden Antike Kunstprosa II p. 909 sqq., J. Wolff De clausulis Ciceronianis, Fleckeisen. Annal. Suppl XXVI 592' al. Sed in perlustrando nostro libro nusquam cognovi Dictyn clausulas, quas veteres ut ineptas usurpari vetabant, vitavisse. Itaque ad diiudicandas varias lectiones hae ratione tum tantummodo utendum est, cum dubitari non potest, quin is, qui textum mutavit, propterea tantum mutaverit, ut clausula evaderet.

Quod

nostro

loco

non

accidit.

—31— Cum praeda atque libidine transversi agebantur vulgo. hoc loco cf. 30,99") nihil temere Graecos, nihil inconsultum (neque inconsulte E) incipere solere vulgo. Utro-

que loco in E adverbium est, ubi in G sim. adiectivum leAesinum autem textum mutatum habere utroEitur que loco facile cognoscitur. Nam 7,12 lectio codicis E nihil pensi atque

consulle tam

inconcinna

est, ut nulla

alia ratione explicari possit, nisi quod librarius quidam, qui pro genetivo consulti adverbium consulte scripserit, vocem pensi eundem in modum mutare oblitus sit. 30,29

autem

verisimile

est textum 'codicis

esse, uf concinnitas sententiarum perficeretur.

E mutatum

Sed du-

rior compositio adiectivi et adverbii alio quoque loco 91,3 enim codices consentiunt in lectione invenitur. Textus igitur codicis gesta essent temere et inconsulta.

E utroque loco mutatus est. —

His rebus expositis vix

iam dubitari potest, quin 7,12 is, qui cetera mutavit, etiam pro singulari voce patientes simpliciorem facientes scripserit.

Praeterea his duobus locis verba

non

eodem

modo

in utroque

codice

coniunguntur:

7,12 atque E pro aut, 30, 29 nihil G; neque E. Atque plurimis aliis locis codices GE, quod ad iuneturam verborum et sententiarum attinet, differunt, de quibus, ubieumque codicem E lectionem temere mutatam illis Cum exhibere verisimile est, statim agatur. duobus locis conferri potest 57,25 barbari . . . mec quicquam compositum, nihil (aut E) aliud . . . cupien-

tes vulgo?)

Omnibus tribus locis in E artior iunctura

1) In universum eos locos, quibus codices GE differunt, omnes deinceps pertractare constitui. Sin autem lectioni, de qua agitur, alias simillimas, in quas, si per ordinem procederem, postea demum inquirendum mihi esset, inveni, has ordine neglecto anticipavi.

2) Cf. Loefatedt p. 55 ad 29,3.

32 —

et propterea verisimile

est textum

codicis

mutatum

E

esse, ut verba artiore et simplieiore modo inter se conAeque res se habet his locis: 29, 22 itaque iungerentur.

(atque E). — 63,1 ita (ac E). — 51, 4 dein (et TtVen h.e. E). In codice Aesino his locis semper enuntiata artius

coniuncta

scripsisse. locis, ubi lias

sunt,

In universum codices

coniungit,

non

verum

enim Dietys, quantum

ex eis

consentiunt,

interdum

E

coniciam

unde

autem

eoncludere dissolute

licet, eas

senten-

componit.

Optimum exemplum enuntiatorum dissolute compositorum Loefstedt!) attulit: 101, 13 qui (sc. Aeneas) ... cunctos. . . adit, orat, uti . . . exagerent. Cf. eliam 111,1 Orestes ... rem .. . cognoscit, horta-

tur Menelaum . . . In hac dura aique abrupta dicendi ratione Dares Phrygius omnibus ceteris antecedit. Itaque cum codices GE sententias non eadem ratione coniungunt, eum semper codicem non genuinam lectionem habere verisimile est, cuius in contextu iunctura ver-

borum artior aut simplicior redditur. coniunctionem

adversativam

Sie Dictys saepe

at pro copula ac vel et ad-

hibet (cf. 17, 17. 19, 11. 21, 21. 23, 28. 45, 6. 53, 13 al). Red si E compluribus locis pro a£ scripsit ac aut et, iam apparet librarium quendam in codice E his loeis simpliciorem iuneturam verborum reddere eoque modo ser-

monem Dietyis polire in animo habuisse. .35,6 at (ac E). 61,4 at (et E). 65,8 at (ac EP). 75,27 at (atque E) Iam vix quisquam dubitabit, quin E hoc quoque loco pro genuina lectione aliam consulto mutatam exhibeat: 34,20 Cassandram sive (vel E) Polyxenam. Postremo adiungantur duo alii loci, quibus librarius recensionis Áesinae copulas commutasse videtur: 20,28 alque (ob quae E) decere eum cum propter consanguinifatem tum praecipue ob scelus vulgo. Ob quae genuina 1) Cf. Loefstedtii

locum

modo

Jaudatum.

— 383— lectio

esse non

enuntiato

potest.

afferre

in

Nam

animo

causa,

habebat,

quam

Dictys

hoc

insequentibus

iam

verbis, quae ex particulis propter et ob pendent, continetur. Librarius, qui textum mutavit, verba propter eqs. nondum legisse et Dictyn causam, qua opus est, afferre oblitum esse videtur existimavisse. — 98, 10

Aethram

et Clymenam

Demophoon

atque

(et E) Aca-

mas habuere volgo. Nisi error tantum librarii est, conicere licet librarium propterea mutavisse, ut nomina virorum eadem copula coniungerentur ac feminarum et hoc modo oratio sibi constantior fieret. Haec de eis locis, quibus in codice Aesino pro copula, quam Dictys scripsit, alia posita est. Nune sequantur ei loci, quibus in alterocodicum

iunctura

deest,

ac

primum

ei,

quibus in altero tota enuntiata dissolute componuntur, in altero coniunguntur. Duobus locis E voculam et praebet, ubi eam cum codice G sim. omittendam esse

verisimile

est:

11,2

Tlepolemus

dein

(et

add.

E)

Herculis: eum (om. E) insecuti sunt Phidippus et Antiphus . . . avo Hercule vulgo. In E bis dicitur Phidip-

pum

et Antiphum

e genere Herculis

ortos

esse verbis

Herculis et avo Hercule. In Sangallensi codice autem recte legitur Tlepolemus Herculis (sc. filius) et Phidippus et Antiphus avo Hercule?) — 31,26 quis Meister; quem libri; e£ quem E. Cum his locis comparare licet 86, 19 cum (tum E) inter epulas (cum add.

E)...interesset vulgo. Cum

his locis verba in codice E copula addita ar-

iius inter se coniuncta

sint, aliis locis ad eundem

finem

structura mutata est. In G enim tribus locis bina enuntiata dissolute composita sunt, in E autem alterum ab altero pendet. Sed mirum in modum aliis locis E enunE

1) Lectio

vulgata

probatur

Hom.

Il. II 653. 6789.

VO».

oue

'

—

84—

tiata dissolvit, cum in G alterum ab altero pendeat. Tamen semper habemus, ex quo concludi possit codicis E textum temere mutatum esse. E habet artiorem iuncturam his locis: 12, 33 reges ... classes praemittunt: ... Agamemnon ex Mycenis naves C, aliasque (aliisque E) LX,

quas ... contraxerat,

(quibus et add. P; quis add. Mei-

ster) Agapenorem praefecit GB. Verisimile est textum codicis E mutatum esse a librario, qui item ac Meister in

abrupta

Dictyis

dicendi

ratione

offenderit.)

molitur

(molitus

E): ad postremum

—

105,1

. . . cohibitus . . .

negotio restitit vulgo. Lectio codicis E a librario videiur scripta esse, qui formam participio cohibitus nequabilem scribere et hac ratione orationem levigare in animo

habebat. — 108,30 cunctis . . . enumeratis increpatisque (inerepitum E) . . . liberat vulgo. Is, qui textum codieis E mutavisse videtur,

tum -postulari existimavit

fortasse verbo liberat obiec-

(cf. infra p. 38). —

Contra

dissolvit librarius codieis E enuntiata non recte his locis: 22,9 -Sed ubi tritis (sed detritis [de certis t]

T Ven h. e. E) aliquot diebus . . . mare . . . saevire occepit,

. . . adeunt

vulgo.

Deterere

quod

significaret

diem agere a Romanis non dicebatur, sed tempus terere notissima

iunctura

est

(cf.

42, 26

diebus

aliquot

tritis;

13,3 triti aliquot dies). — 82,11 qui (sc. Aeneas) . ... apud. Antenorem agere senemque parentem, de cuius oraculo imminentia Troianis mala cum (cum om. E) cognovisset,

ultro

1) Altero

supplicem quoque

ad

eos decurrere

loco textum

rell. libri?) —

ab omnibus

codicibus

tra-

ditum non recte a Meistero mutatum esse puto: 63, 26 Priamus ... ad Achillen venit, quocum Andromacha. non minor quam in Priamo miseratio libri; !.. venit cum Andromacha, in qua non ... Meister cum Peipero. 2) Apertum est non patrem Aeneae, sed Helenum (cf. 82,1) eum esse, qui decurrit. Fortasse librarius propter similitudinem litterarum. (cum et cognovisset) aberravit. Fortasse etiam accusativo cum infinitivo (supplicem ... decurrere) subiectum

95,33

movent

praenuntiato

(movent.

erat

nuntiatum

T

t h.e. E) Troianis, uti .. . vulgo. Apparet textum eodieis E mutatum esse, quia librarius non intellegebat, quid hie ablativus absolutus, qui solo participio generis neutrius

continetur,

significaret.

Eadem

ratione

co-

dex E mutatus est 102,27 praedicto vulgo; praedicit TtVen h.e. E. — Praeterea enuntiata in codice E his locis

non

märe

recte

dissoluta

hadriaticum

(praeventus

sunt:

multas

GB;

. . . genles

penevicit

quae aptum sensum

101,19

E)

vulgo.

devenit

. . . ad

. . . praevectus Lectio

codicis

E,

non praebet, genuina esse non potest.

Fortasse librarius propterea suo Marte mutavit, quia lectio arehetypi corrupta erat. — 107, 33 redeunt et (pro et habet E ei, s in fine abras.) . narrant vulgo. Hoc quoque loco librarius recensionis Aesinae verbo narrare obiectum adiungendum esse existimavit (cf. supra p. 34 ad 108, 30). — 108, 5 Pelea avum repperit occultatum spelunca

abdita

(abdit

E)

et tenebrosa

vulgo.

Dicere

vix

opus est lectionem codicis E genuinam non esse. Librarius fortasse formae repperit aequabilem formam scribere in animo habuit. — Cum ex his locis eognoverimus in codice E iuneturam enuntiatorum modo artiorem modo minus artam

consulio

factam

esse, ita ut correeturae,

quod

ad

ralionem mutandi attinet, repugnent sibi, conicere opus est aut eum, qui textum his locis mutavit, non semper eandem interpolandi rationem secutum esse aut duos

diversos librarios sua quemque ratione interpolavisse. Postremo adiungere

auctor

voluit.

non

pronomen

agatur

de eis locis, quibus

Structura

scripsit

e£

ex enuntiato

cum

enuntiati

eo

1) Exempla ab

eo

Archiv

f. lat.

ex

Dietye

Obscura

praecerpsit

collegit

laudatos,

in

Lex.

p. 216.

XIII

iuneturam est,

quod

de eius oraculo cognovisset, sed

secundario

relativum mutavit, ut ex priore enuntiato libros

E

quibus

penderet.

Lackner de

hoe

et in pronomen p.

28.

ablativo

Praeter agitur,

3*

cf.

_

—

86—

et sinHie quo-

ambitu minorum sententiarum temere mutavit. verborum gulorum que

perquiratur,

primum

addita

aut

omissa

sit,

ubi

deinde

in

quaedam

copula

E

in

ubi ‚structura

per-

E

peram mutata sit. Singulari quadam parte comprehendantur ei loci, quibus Dictys complures res enumerat, codices autem singulas res non eundem in modum coniunVocula que in E non suo addita est loco 19,15 gunt. post vocem principes. Lectio codicis E genuina esse mon potest. Nam narratur Achillem et Aiacem virtute omnibus ceteris antecessisse, hoc est principes certaminis fuisse, minime autem id agitur, ut vox duces explicetur. — Con-

tra copula que in E non recte omissa est 52, 19 post vocem Si lectio codicis E genuina esset, Hecubam filiorum. solae coniuges filiorum maiorum natu comitarentur, quae Itaque apertum est textum plurimae esse non possunt. recensionis Aesinae a librario mutatum esse, qui adiectivum principalis pro nomine scribi a bona latinitate abhorrere existimabat. — Alio loco atque in E non recte additum est: 85, 9 Laomedontis . . . periuria inseculamEius que eius (atque add. E) regni eversionem vulgo. se. Laomedontis eversionem a lingua latina abhorret. Quare

atque

genuinum

non

est.

Hoc

loco

et 19, 15

(v.

supra) librarius, qui artiorem iuneturam verborum facere cupiebat, ultra modum processit. Denique accedimus ad eos locos, quibus codices differunt, cum complures res enumerentur. Si plures quam duae sententiae conseruntur, Dictys, quantum ex eis locis, quibus codices consentiunt, conici potest, primam cum altera sententia dissolute componit (cf. 7, 15

conducit

. . . aperit dein . . . consulit.

Aiacem

et Phoenicem

10,32.

74,99;

35.

et

75,3.

similes

86,2.

locos

12,19

Achillem,

55,31.

94,12).

Si

56,1.

igitur

paucis locis in G verba eadem ratione conseruntur, in Y) autem etiam prima cum altera sententia coniungitur

—g31— conicere

licet librarium

Aesinae

recensionis

interdum

in

hac Dictyis dicendi ratione offendisse atque sermoni po44,33 liendo studuisse: 20,2 requie (ac add. E) iugi. vastat (et add. E) capit. 51,2 precibus (etiam add. E) 82,33 reclamanti per (reclamantique per familiarium, V;

reclamansque

Ven;

reclamantisque

T;

Tt;

om.

per

quid exhibuerit E, legi nequit, id tantum verisimile est que in eo fuisse). 83,33 sumit, (et add. E) una. 88, 28 tendentes (que add. E). 94,15 adeunt salutant. gratu-

lantes (salutantes gratulantesque E). His omnibus locis pertractatis luce clarius iam apparere videtur textum codicis E saepe mutatum esse a

librariis, qui Dictyis animo habebant.

sermonem

politiorem

reddere

in

Si recedimus ad priorem ordinem, quem loco 7,12 deseruimus, statim alterum genus mutationum plurimos

locos eontinens offertur nobis.

Saepissime

enim

codex

E lectionem praebet, qua ea, quae narrantur, magis per-

spicua fiunt quam in codice G. Cum tot tantique loci sint, vix dubitari potest, quin in codice E librarius &ut addendo aut commutando, ut verba Dietyis facilius intellegerentur,

facere studuerit. Cum ea, quae explicantur, non unoquoque loco eadem sint, diversa genera mutandi discerni possunt. Compluribus locis codex E pro subiecto nomen exhibet, quod in G aut deest aut non pro subiecto positum est: 8,12 quae add. E ante postquam. — 58,34 achilles add. E ante monet. — 83,11 festinantibus inter se (hostibus add. E). — 95,4 post transeunt add. E nostri. — 108, 8 post si add. E qui. —

108,31

Achillis

(responsum 1) Non dum

est.

E).

—

(achilles)

E).

Quibus

omnibus

de Achille,

sed

de Acasto

—

110,9 locis

responso

conici

potest

(cf. 108, 24) cogitan-

— 88— Adiungantur hie

textum codicis E temere mutatum esse.

duo loci, ubi E in structura accusativi qui dicitur cum infinitivo subiectum praebet, eum in G desit. Subiectum in accusativo cum infinitivo omittendi consuetudo scriptorum

Ex

mediae

et infimae

Dictye hoc

ijdem habent:

latinitatis

exemplum

Itaque

duobus

locis textum

codicis

est.

codices

. . . ultro (sc. se) susci-

existimandum

iure

nota

sufficiat, ubi omnes

53, 30 amicitiam

pere.)

maxime

E

esse

puto

consulto

nostris

mutatum

esse,

ut compositio verborum levigaretur: 8, 13 se add. E post ne.

21,4

cognito

eorum

(eorum

eum add. E). Alıud

genus

eum)

Y)

adventu

(el

|

attinet. Cum saepe obiectum (scil.

om.

harum

mutationum

ad

obiectum

dubitari non possit, quin omiserit (cf. 15,12 obstinate

vident;

similiaque:

26,30,

Dietys renuere

37,5.

43.8.

57, 12), iure conici potest eis locis, quibus in recensione Sangallensi verbum absolute usurpatum, in Aesına autem obiectum

tum

verbo adiunctum

temere mutatum

est, in Aesina

esse.

E

obiectum

recensione tex-

accusativi

non

recte scripsit his locis: 37, 27 euiquam (quicquam E). — 53, 9 eum add. E post se. — 58, 6 advolans (cum add. E)

opprimit, —

17,6

transfigit.

82,28

cum

—

quoad

supra modum

(quem

lacessit

TtVen

(eum

gravarelur

add.

h.e. E) E).

—

(quae add. E)

... 83, 18

egregius

duz, ... deculiens .. . imminerc.^) — 98, 19 expostulante in (id E)

munus.?) —

Obiectum dativi

in E

non recte

1) Alias exempla congesserunt Lackner 1l. 1. p. 34. Liesenberg

Die Sprache

Blankenburg

Caralitanus,

1890

des p. 6.

qui dieitur,

Ammianus Kalb

Marcellinus, Progr. Gymn.

Roms Juristen

ed. Hartel

in indice

p. 96

sq.

Lucifer

p. 360.

2) Lectio codicis E genuina esse non potest, cum enunliatum eum ... gravaretur non habeat, quocum coniungatur.

3) De hoe loco Loefstedt

p. 69 ezit,

—

89—

scriptum

est his locis: 66, 23

cari.

66,32

—

Achille

helenae

(achilli

add. E ante inpre-

E).

Hue

praecerpam

similem locum 82,3 missis Diomede et Ulixe (diomedi et ulizi E). — 18, 14 quis add. E ante animo. — 79,18 extruendum ab (ab om. E) his... locat. Mutationes codicis E, quibus librarius textum expli-

care vult, ad omnes enuntiati partes pertinent. Paucis lois librarius recensionis Aesinae explicandi causa verbum suo Marteaddidit: 79,25 doctusque add. EVP ante. Myrmidonas. — 101,23 fama (perlata add. E) est. Huc accedunt plurimi loci, qui ad ellipsin, quae vocatur, verbi attinent. Ellipsis verbi, imprimis verbi esse tam nota est, ut duo exempla

alterum ex Dictye alterum ex alio scriptore afferre satis sit: Diet.

50, 19 solum

omnium

se electum . . . solum

ita

contemptum (sc. esse). "Tac. hist. 4, 23 neque id malorum (sc. fore).) Codices GE multis locis eo inter se differunt, quod in G verbum per ellipsin omissum est,

cum in E aut verbum, quod in G subintellegendum est, additum aut alia verborum structura atque in G sit. Etsi utraque simile

lectio

per

est textum

se genuina recensionis

sermo simplicior redderetur.

esse Aesinae

potest,

tamen

mutatum

veri-

esse, ut

Additur in codice E es t?)

57,4. 107,12. 109,27; sunt 38,12. 46,15. 60,2; 26; erat 25,14. Alium in modum textus in E mutatus est, quia subintellegendum erat est 60, 27 (nuntiatur

E pro nuntiatum).

81,20 (mox E pro moxque).

97,4

(gestiunt E pro gestum); esse 101,24 (potiri tum E pro potitum); essent 66,19 (ius E pro eius); f uisset 73,92 (ingruens E [ingruentes BE?] pro in1) Alia exempla invenies in indice Meisteri p. 122 s. v. ellipses. Cf. etiam Bruennert p. 26 et Arch. f. lat. Lexik. III p. 56/1. 2) Complures

horum

locorum

Loefstedt

p. 64 pertractavit.

—

40—

gruentesque); ad ess e') 56,18 (interitum E pro interitu): affore 9,11 (breviter E pro brevi); exsti-

lisse 81,3 (hostes EB pro hostesque). Interdum in E vocula adest, qua locus significatur, cum in ( desit. Ex eis, quae supra exposui, verisimile est E non recte scripsisse: 90, 18 post casu add. E desuper. — 102, 18 post alio add. E ex naufragio. — 105, 19 inde E pro sibi. — 109, 19 post et add. E inde.— 111,4 post matrimonium add. E inde, deletum est a manu posteriore.

Etiam maior numerus est locorum, quibus librarius recensionis Áesinae temporale adverbium suo

Marte

sed perperam

inseruisse

videtur:

19,24

telo

eius (mor pro eius) E). — 19,24 Telephus . . . ruit. id ubi (utrumque om., pro eo ef Tt h.e. E) Achilles procul

animadverlit,

telum

(tum

Tt

h.e.

E)

iaculatus

.. transfigi®). — 23,15 ium TtVen h.e. E pro diu. — 26, 28 Philocteta haud procul ab ara lempli eius adstans: philocteta tum procul . . . TtVen;.quid Anni1) Adesse per ellipsin omissum est his quoque locis, ubi codices consentiunt: 90, 1 existimantes finem belli, 94, 14

finem ... aerumnarum

credentes.

2) Lectio difficilior hoc loco ea est, quae pronomen habet, quia pronomine is certe expresso tum non opus est, cum per-

sona, quae significatur, ex ceteris verbis facile intellegi potest. Quam legem etiam E exsequi studuisse videtur. Nam praeter nostrum locum etiam his pronomen, quod in G est, in E con-

sulto

omissum

eius om, E. —

esse

conici

potest: 19, 28 ei om, E. — 20, 13

22, 23 eius om.

3) Enuntiatum

temporale,

E.

quod

antecedit,

cum

... in-

sequeretur, quamquam cum sententia Telephus ... ruit coniungi potest, t&men fieri non potest, ut coniungatur cum verbis Achilles ... animadvertit, cum ea, quae in his duobus enuntiatis narrantur, inter se non cohaereant. Itaque lectio codicis

E

genuina

esse

non

potest.

Librarius

propterea e£ achiles

scripsisse videtur, quia in archetypo iam consulto sive per errorem mutatum erat.

felum

in lum

sive

—41-— baldi in E se legisse dicat, ipsius verbis afferam: „filocteta (haud E? su abras.) tum E“,!) — 45,32 iam TtVen h.e. E pro fam.) — 67,9 demisse Meister cum

Dederichio;

dedisse

Deinde E. — 69, 9 fletum add. E moz. E"* in ras.; quid 74,3 post initum

E

1) Ex quoque

Annibaldi necessarium

est,

om.

P cum

signo lacunae;

tantum se (tum sese E). — 10, 6 post — 52, 22 pro an habet dein Ven; et fuerit in E, legi non potest.) — add. E tum. — 77,32 Dein E pro

lectione scriptum

dicere

GB;

codicum TtVen concludere possumus in fuisse Philoctefa tum procul. Woluitne

haud nam

su

abras.

si Philocteta

di

tum?

ad

aram

—

Haud

adstabat,

perdici

non

potest proculeab ara.

hos

2) Fortasse in E mendum tantum librarii est, ut 52, 1 inter tamen (iam BG, in quo antea videtur fuisse hoc tamen;

iam

E? in ras, fortasse ex amen) praecelleret Philocteta Meister,

3) Ne aliis quidem locis, ubi in G interrogatio disiunctiva est, E, quod ad coniunctiones attinet, cum G consentit: 14, 29 irane caelesti an (pro his ira dianae E). Multis diebus post demum (15, 4) mulier quaedam deo plena Dianae iram fatur.. Nostro autem loco Dictys dicere vult causam morbi

&d id temporis discerni non potuisse nedum attribui potest.

certo cuidam deo

potuisse, Itaque lectio codicis E genuina esse non Aliter res se habet 37, 13, qui locus nostro simillimus

est: alione casu àn distincte significatur.

... ira Apollinis, ubi Praeterea E in simili

auctor Apollo iunctura a G

differt: 38, 12 pertinacia animi an ob amorem (pertinaci animo ab amore E) Lectio codicis E iustum sensum non

praebet. — 40, 12 tempore multo frustra trito taedione Meister cum Mercero; vulgata varie turbata; quid exhibuerit E, legi nequit; frustra trito tedione E3 in ras.; frustrato (frustrati T) tedio ne odio Tt. In E eandem lectionem quam in codicibus

T velt

visse apparet.

fuisse

—

verisimile

est.

Mercerum

66, 17 barbarine (ne om.

E)

recte

emenda-

graecine.

Is,

qui textum codicis E mutavit, fortasse alias leges in interrogatione disiunctiva adhibendas ac Dictys (exempla ex Dictye collegit Lackner p. 45; cf. etiam libros ibi laudatos) in scholis didicerat.

-- 42 — 100, 10 pro post ex-

eius (cf. supra p. 40 ad 19, 24). —

hibet E moz.') iunc-

aut

aut adverbium

Omnino E saepius

turam pro adverbio scriptam exhibet, ' qua textus explicatur, G autem talia non habet: 24, 11 post nacti add. E ex. sententia?) — 31,2 bene pro a me‘) E. — 32,29 bene add. E ante consulendi. — 89,21 ab

— 49, 90 post pergunt

achille add. E ante abstraheretur.

add. E contra. — 54, 8 post invectus add. E rhessi equis.

— 79,6 post inter quae add. E tam laeta.*) — Adiungantur statim pauci loci, quibus verba, quae E praeter lectionem augent:

rhetorica

sermonem

explicant quam

add.

prorsus

47,29

ea, quae narrantur,

habet, non tam

vulgatam

E

ratione 79,14

—

ut.)

ante

summa laetitia (summa fama laetittaque9) E). — ' 82,21 post congruentiaque

post in

88,14

inter se. —

add. E

add. E ipsa. — 91, 30 quoquo modo add. E ante ulcisci. — 99, 11 tot add. EP ante egregiis. Denique

huc comprehendantur

eae lectiones variae,

pertinent. Semel in E pro attriquaeadattributum buto nomen postea additum esse videtur: 44, 7 post per1) Librarius archetypi, qui vocem ox

suo Marte addidit,

eam supra praepositionem post scripsisse videtur.

ut librarius codicis E non additamentum ratus

8) Fortasse

codicis

correctum

E

sumptum

est fortasse ex 5, 7.

est ex 31, 19 priora male

consulta.

4) Iunctura inter quae tam laeta, honorifica sim. Dictyn invenitur (cf. Lackner p. 21).

5) Prorsus 45, 31. 96, 35.

ssepius

6) Correctum

venit,

sed correcturam esse

omissa praepositione post scriberet moz. 2) Additamentum

apud

Unde evenit,

magna

in

Dictye invenitur, cf. 15, 1. 20, 12.

esse videtur

fama.

Ex

saepius

his

ex 71, 32 Memnon

.... super-

locis supra enumeratis

24, 11.

19, 6. 41, 29. 79, 14 fortasse licet nobis conicere eum, qui textum codicis E tantopere mutavit, Dictyis usum loquendi diligenter perquisivisse. Quod nobis memoria retinendum est.

—43— miiztione add. E animorum; semel pronomen: 29, 16 post laborum add. E suorum. — Aliquem filium alicuius fuisse Dictys saepe solo genetivo exprimit ut 8,5 Agenoris. . .

Taygetam. 85, 21 Olizonae Phinei. Si igitur E interdum vocem

filius vel filia ultro

codicum

fidem

exhibet,

additam

verisimile

contra esse

esse Loefstedt p. 53 ad 21,8 iure dicit. iam a Loefstedtio enumeratis accidit: 24,14;

18,26

100,34.

quem

Quibus

Polynicis

Loefstedtii

(polynicen

reliquorum

eum

mutatum

Quod his locis 11,10; 21,8°);

locis addendum

est

memoravimus.

—

E)

Hue pertinent etiam complures loci, quibus codices GE eo inter se differunt, quod in G participium aut neutrum adiectivi pro nomine usurpatum, in E autem nomen aut

pronomen additum est. sentiunt, ficere,

tradatur

48,6

Cum autem a codicibus, ubi con-

47,29

dispersos

reduclam ' tradit,

palantesque

55,90

fundere

inter-

obvios

ac

prostratos, similiaque 77,8 et 99, 28, verisimile est lectionem codicis E his loeis genuinam non esse: 45,29

post dispersosque add. E / hostes. — ante

duo.

que

dubitari

.pro nomine

—

52,12

non

post simul

possit,

quin

49,13

add.

E

Dietys

eam add. E

quia.

neutro

-—

Cum-

adiectivi

usus sit (cf. 75, 24 confluentibus . . . tot ad-

versis), apparet ne his quidem locis lectionem codicis E genuinam esse:?) 78, 17 pro conplurimum exhibet E spei quam plurimum. — 85,5 multa praeclara (vitam praeclaram E). — 103, 24 multis (multimodis) E).

in

1) Propter vocem alium locum motum

füiam additam est.

participium

iunclam

2) De loco 21, 30 Loefstedt p. 70 ad 103, 24 egit. 3) Agatur

hie

etiam

de

duobus

aliis

locis:

34, 8 mihil

exploratum (utrumque om. GB) neque fidum, contra insidiosa cuncia atque adversa in obsidione fore Meister cum VP, quibuscum nunc E quoque consentit. Editores iam diu intellexerunt verba nih exploratum interpolatori tribuenda esse. Tamen

rationibus valde diversis inter se textum

genuinum

restituere

44

Postquam sic cognovimus librarium recensionis Aesınae persaepe vel addendo vel mutando textum genuinum dilueidiorem facere studuisse, statim, si ordinem statutum sequimur, ad novam partem lectionum variarum

Nam centum fere locis utraque recensio eo venimus. differt, quod altera praepositionem aut addıdit

aut

omisit

aut

Quorum

mutavit.

locorum

in eos, quibus satis certe demonstrari posse existimo coE eum

dicem

esse, qui non genuinam

lectionem habeat,

nune inquiram. Eorum locorum, ubi alter codicum praeconiunctam nomine cum positionem omisit, codex E his perperam mutatus esse videtur: 8, 15 ea secum (e add. E) domo Menelai adportata vulgo. Lectio vulgata difficilior est, sed probatur loco 4, 21, ubi codices vulgatae traditionis et ed. Ven., quacum veterem textum codicis E hac parte deletum consensisse verisinille est, exhibent domo eius aufert. — 14,6 currus bellici ob (om. E) locorum conditionem (conditione E) multi

vulgo.

Lectio vulgata inusitatam

quandam

iuncturam

conati sunt: Mercerus coniecit neque fidelius, Obrechtus neque fidei ius, Meister neque quicquam fidum, quod tamen in textum

non

recepit.

Fortasse

autem

textus

&

codicibus

GB

traditus mutandus non est, quamquam durius est dicere neque fidum omisso pronomine quicquam. Sed cur talem iuncturam vituperemus in auctore, qui omni elegantia abhorrentem

hoc quoque praebet: 96,

loco lectionem ab 33 priusquam ...

aliud (quid add. E) pro salute capere quirent vulgo. Vulgata lectio difficilior est, sed aiiud absolute pro nomine posuit etiam Ammianus Marcellinus 25, 10, 16 impetrato uno non potuit impetrari aliud. Quod hoc loco dictum est ut graecum tó dAlo (cf. Schickinger Die Graecismen bei Ammianus Marcellinus. Progr. Gymn. Nicolsburg 1897 p. 18. CÍ. etiam Cic, top. 96 non id... dicere, sed aliud) Itaque additamentum codicis E superfluum videtur.

etiam

96, 33

—

4$-—

verborum praebet, sed, quod in E legitur, omnino a lingua latina abhorret. Librarius, qui iuncturam magis usitatam scribere in animo habebat, in peius processit. Etiam 42,4 (ante magna add. E cum postea deletum)

verisimile est librarium codicis E in errorem incidisse. —

59,21

textus

autem

(paratos proelio;

codicis E consulto

dativus

proelio

pro

. . . ad proelium

mutatus

accusativo

esse videtur.

cum

praepositione

E)

Nam con-

iuncto usurpatus diffieilior est, licet Dictys eum saepius adhibuerit.'

mutavit,

Conici

potest

in hac struetura

eum,

minus

qui textum

codicis

E

usitata offendisse. —

Etiam 73,10 ruinae in modum (in om. modo E) inrumpunt librarius recensionis Aesinae temere mutavit, quia Dictyis sermonem politiorem reddere studuit, ne quis verba in modum inrumpunt coniungenda esse putaret. — Hic dicendum mihi est etiam de compluribus locis, quibus textus codicis E singulari quadam ratione

a lectione vulgata differt.

Saepius enim, cum lectio vul-

gata duas diversas praepositiones in una eademque iunctura ac plerumque deinceps scriptas habet, altera in E deest. - Cum autem semper fere lectio codicis E aptum sensum non praebeat, verisimile est librarium recensionis Aesinae Dictyn in coniungendis diversis praepositionibus erravisse ratum consulto mutavisse, ut sermo poliretur. 26,23 ad templum ad propinquaret (propinquaretE). — 29,91 in decernendo (de om. TtVen h. e. E). — 66,9

ad

inludendum

(in

om.

E). —

71,21

ad

(om. E)

persentiendum. — 74,1 pro (om. E) negotio e grediuntur (progrediuntur E). — 76,32 i n cinctus (cinctus

E) ad (om. E) Achillen i n greditur (adgreditur E). —

78,21

dein

im posito

(posito E). —

78,25 coad-

unarentur (counarentur E). — 80,15 imperfectum (infectum KY. — 80,27 dein ad (ad om. E). — 88, 14 1) V. indicem

Meisteri

p. 120.

—

46 —

(luenda E). — in amissione subeunda honorem ducum a d scitaeque (ad om. E). —

94,20 97,31

in in-

quirendi E pro in requirendo. — 108,28 in (om. E) ipso ad itu, — 109,17 ad in vestigandum (in om. E).

Huc pertinet fortasse etiam 36, 6 a d miranda (miranda celeritate d e populatur. His locis modo enumeratis ad alterum genus traducimur, quod, cum antea de praepositionibus cum nomine coniunctis dixerim, de praepositionibus eum E)

compositis

verbo

secernendum

proposui.

mihi

Horum autem locorum eos primum respiciam, quibus in altero codicum simplex verbum, in altero compositum est. Ac primum, ubi in E simplex, in G composilegitur, his locis codicem E non recte tum verbum esse verisimile

mutatum

(coeperat

occeperat

est: 23,27

E). Cf. 28, 15 occepit (cepit hoc est coepit E; coepit Ven). Formam temporis perfecti, quae est coepi, nusquam in Dictyis libro inveni, semper occepi (49, 33) vel inceptus

24,8 al) dicitur. Unde conici potest Dietyn

(23,7; 25.

cepi

et

coepi

confunderent.

qui

legerent,

autem

formam

ne,

scripsisse,

non

consulto

coepi

formam

Aesinus

ante Dietyn usitatam seripsit. — 27,30 neque quicquam ... "on eversum (versum E) aut vastatum relinqui vulgo. Cum hoc loco comparari potest 18, 19 fortuna belli eversa

(versa EV) usurpatur,

ut

52,13.

46,20.

autem semper 18,18. 46,1; oportet.

ideo

Verbum

vulgo.

signifieet

67,31.

ruere

delere,

72,14.

83,23.

a Dictye

semper

(4,28.

35,19.

85,11), vertere

adhibetur pro fugare (74,21 versa acie. Itaque utroque loco evertere legi 12). E

Codex

fortasse,

evertere

ut

ab

interpolatore

cum altero

verbo

mutatus

simplici

est,

27,30

eastatum

cousentiret, 73, 19, ut forma magis 'usitata scriberetur. — Compluribus autem locis dubitari non potest, quin praepositio in E errore librarii omissa sit, cum verbum simplex ineptum sit neque alia ratio mutandi intellegi

—41— possit!): 56,31 instantes (stantes) E). — 60,10 standi (standi E). — 62,16 instructi (structi E).

im —

81, 32. deponendi (ponendi E). — Contra ubi G simplex, E autem compositum verbum habet, his locis lectionem codicis E non genuinam esse verisimile est: 25,15 terrifos vulgo; perterritos ' E. . Praepositio addita esse videtur, ut sententia augere-

tur

(similia

unum 56,17

supra

ducunt arma

p.

42

pertractavi)

(conducunt. E) vulgo. in Patroclum | vertunt.

—

80,17

iw

CI. etiam locos (convertunt | E).

58,7 vulneribus ... fodit (confodit E). cursus (concursus E) . . . in eundem locum. recensionis Sangallensis omnibus locis minus

61,25 — Lectio usitata

est, nullo tamen a lingua latina abhorret (cf. Tac. hist. 4, 24 pugionibus fodere; Cic. ep. fam. 12,6 omnis omnium cursus est ad vos). E igitur codicis textus

mutatus

esse videtur, ut verba

tar”). —

80, 23 facinora numerare

ravere P) vulgo.

verbum

magis

usitata scriberen-

(enumerare E; enume-

Vox enumerare magis usitata est quam

simplex.

Unde

verisimile

est E poliendo stu-

duisse*). — 83, 17 terram desuper volvere (evolvere E) vulgo. Evolvere pro effundere perraro a Romanis dicitur (cf. Lucret. VI

481.

VI

170).

140.

Sed

Ov. Met. XII 518.

quod

his lócis

evolvere

Lucan.

III

significat,

1) Etiam codices recensioni Sangallensi addicti interdum eodem vitio laborant: 5, 5 inpositis Meister cum Perizonio, positis libri. — 82,25 statur GB; instatur Meister et EVP. 2) Fortasse librarius propter id mutavit, quod antea per errorem non inde cedentibus, sed in decedentibus legerat. 3) Idem in codicibus Daretis accidit, quorum peior codex G duobus locis (c. XXI 27, 2 Meist. et c. XXX 306, 13 Meist), ubi

vulgata

voca£

exhibet,

scripsit

convocat.

4) Ubicumque in reliquo opere lectionem codicis E magis usitatam quam lectionem vulgatam esse statuo, opus non fore existimo expresse dicere. E textum politiorem reddere

studuisse.

—

48—

minime idem est atque id, quod Dictyis loco sensu, quem auctor exprimere vult, postulatur. In E praepositio ex

sententia adverbii desuper scripta esse videtur.

Fortasse

etiam addita est, ut utrumque verbum deiecere et evolvere

compositum essef, quo oratio sibi constantior fieret. Simili ratione librarius praepositionem addidisse videtur 104, 6 ad oraculum adit responsumque fert (refert E), ut

utrumque verbum praepositionem haberet. — 84,32 ad Graecos cum mandatis belli deponendi ire (fransire t Ven h. e. E) vulgo. Nemo non videt praepositione nequaquam opus esse. Fortasse librarius codicum tVen h. e. E concursum duarum longarum vocalium tollere in animo habebat. Nam aliis quoque loeis intellegi non potest, cur co. dices GE differant, nisi librarium recensionis ÁAesinae concursum longarum vocalium evitasse sumimus. 21,17

apparatum belli laeti omittunt (mittunt E) vulgo. Simihbus locis Dictys omittere semper dicit (cf. 69, 8. 86, 12. 92, 12. 100, 21). —

100,7

(clam mar?!) profugit E). — (ans (vitans E). —

clam

Ismarum

75, 26. aufugit

108,7 insidias Acasti evi-

111, 28 fetu evitans (partu verita E).

— Sane 88, 23 idem codex E hiatum praebet, dum in G

non est: quae cum Ielena rapta (erepta E) sunt. Postquam sie in eos locos inquisivi, quibus in E praepositio sive cum nomine sive cum verbo coniuncta aut addita aut omissa est, postremo eos comprehendam, quibus in E progenuinapraepositionealia posita

est.

Quorum

primum

eos

enumerem,

quibus

lectio codicis E iustum sensum non praebet: 22,7 qui inspecta (quid exhibuerit E, legi nequit; despecta Tt; conspecta Ven) cura . . . medicamina inponunt vulgo. Ne

ipsa quidem

Dederich

in

lectio

vulgata

glossario

ad

usitata

h.

l.

est,

sed

explicat:

optime

„curam

1) Mari in E scriptum est a librario pro marum, quod in archetypo erat (of. infra p. 86%. Hiatum, qui hae correctura evenit,

alter

librarius

sublaturus

falso

praepositionem

mutavit.

—

49—

inspicere est cognoscere de curatione, perpendere curationis rationes." Cf. Petron. 15, 2 flagitabant, ut... iudex querellam inspiceret. Is, qui textum mutavit, non intellexit, quid inspecta significaret. — 24, 16 animadvertit procul magnam vim classium admotam (remotam TtVen h. e. E) litori vulgo. Mutatum est propter adverbium

dem

procul,

enuntiati

sed haud

Graecos

descendere narratur.

iam

feliciter;

nam

in fine eius-

in litore esse atque

navibus

Librarius recensionis Áesinae non

recte coniunxit procul remotam, cum coniungendum esset procul animadvertit, quod invenitur etiam 43,8; 15. 47,93. — 41,94 in aliquantum (aciem add. E, postea deletum) progressi (praegressi E) primos Thracum invadunt vulgo. Librarius, qui mutavit, in iunetura in aliquantum progressi offendisse videtur. In pugna enarranda progredi dici solet (43,11. 47,9. 54,22), aciem praegredi nusquam invenitur. In aliquantum pro ali-

quantum, non paulum Dictys aliis quoque locis scripsit (20,4.

38,30.

65,24.

est E his locis: aggressus Praeter

77,29

(egressus E). hos

locos,

quibus

74,18).

—

arreptis

(abreptis

84,33

Omnino

ex (per E)

librarius

corruptus

E).

81,20

muris.)

recensionis

—

Aesinae

out in legendo aut in interpretando textu erravit, his quoque locis eum non recte mutasse verisimile est: 21, 34

ex (pro E) numero navium frumentum . . . portabantur vulgo.

Lectio diffieilior est in G sim.

ex usurpata in modum

est pro secundum etiam

Tacitus

vel pro.

dicit ann.

Nam praepositio Eundem

autem

2, 63 scripsit Tiberio

ez memoria prioris fortunae; Germ. 7 reges ex nobilitate, duces ex virtute sumunt. — 24,34 resisti . . . apud (adversus E) eos poterat vulgo. Hic quoque lectio difficilior est in codicibus vulgatae traditionis. Apud eos dictum 1) Nisi forte erravit Annibaldi, si in codice E legisse sibi videtur per miris. Kd. Ven. et Obrechti habent pro mauris.

4

—

50—

est ut Sall. Iug. 100, 2 Sulla cum mos, in sinistra parte A. Manlius.) finitimos (a finitimis E) indomita omnino singularis est. Lackner p.

equitatu apud dextu— 60, 30 gens .. . ad vulgo. Lectio vulgata 20 explicat: usque ad

finitimos, Bruennert p. 16: apud finitimos. Quorum

alter-

uter num recte explicaverit, dubito. Loefstedt p. 62 exemplis prolatis ad finitimos dictum esse contendit pro a finilimis. Fortasse etiam cogitari potest quantum (sc. ad fini-

timos) per ellipsin omissum esse. — 85, 32 darent de (ex E) suo numero vulgo.

Lectio vulgata difficilior est, sed

habet, quo se tueatur. de his aliquos. XXIV

Dares enim dicit c. XX (26, 4) (29,18) multos duces de Troia-

morum numero?) — 108,17 im (ad E) quorum inquisilionem . . . profectus vulgo. Etsi Dictys 111, 10. 112, 17 ad inquisitionem profectus, 111, 18 ad investigationem profectus dicit, tamen Dederich recte adnotavisse mihi

videtur Dictyn his quoque locis fortasse in seripturum fuisse, sed deterritum esse eo, quod sequens verbum in praepositione inciperet. Quod si verum est, Aesinus mutatus est. — Cum adhue de praepositionibus,e quibus casus nominis pendet, actum sit,

nune sequanfur praepositiones,

quaecumno-

mine aut cum verbo compositae sunt: 98, 16 Brises .. . desperatione effugii (suffugii E) salutisque... laqueo interiit vulgo. Suffugium aut locus aut res est, ad quam confugimus, sed non facultas fugiendi, pro qua vox effugium usurpatur (cf. Tac. ann. 14, 58 sontium

suffugium assequi).

Halm.

Cie.

Verr.

Sensus autem, quem

5,166

effugium.

mortis

Dictys exprimere vult, est:

desperabat facultatem fugiendi sibi relictum iri. Itaque lectio codicis E genuina esse non potest. — 50,13 acta. gestaque sua. exponere (componere TtVen h.e. E) vulgo. Cum hoc loco comparare opus ext locum 29, 17 1) Cf.

Thes,

2) CF. etiam.

1.1.

Arch.

IL 338.

f. Tat.

Ler.

VIE

IT.

IN

03.

—

industriae documenta vium

in conspectu.

exposuere vulgo.

Aesini

genuinam

51—

esse

Quod

non

(conspectum

E)

om-

si feceris, 50, 13 lectionem

posse

videbis.

Sed

29,17

neutra lectio per se praeferenda est. Ex 50,13 autem intellegitur Dictyn verbum erponere singulari loquendi usu pro enumerare adhibuisse (cf. etiam 11,21 nomina singillatim. exponere). lunctura autem 29,17 in con-

spectu omnium

valet ante omnes, omnibus praesentibus.

Itaque verisimile est utroque loco E mutatum esse, quia librarius vocem erponere non recte interpretabatur. — 50, 18 asportatas (adportatas E) ... praedas in commune . .. redigere vulgo. Loefstedt p. 60 Homeri") voce 2&eAdHv

allata

gendum

probare

esse.

contendit

Tamen

nostro

dubitem, num

loco

asportatas

le-

Homeri verba ad

nostrum locum emendandum satis multum valeant. Immo proderit ipsius Dictyis usum dicendi explorare. 46, 20, ubi

itidem

fortia

facta

Achillis

enarrantur,

in

omnibus

codicibus legimus eversas . . . civitates abductasque prae-

das.

Itaque verisimile est 50, 18 textum codicis E mu-

tatum esse, ut verbum sententia in commune

consentire.

Eadem

quantum redigere

ad significationem eum h.e. afferre, adportare

ratione textus codicis Aesini

aliis

locis mutatus est: 60, 15 decretum . . . animo gerebat, secum in patrium solum uti adveheret (sc. urnam) vulgo;

. uti abiret uTt h. e, E.*) iustum

sensum

non

praebet.

Lectio recensionis Aesinae Is,

qui

mutavit,

in

voce

1) IL IX 3230/1: vdov £x zao£ov xeuojia. x0ÀÀd xai £o04à £feAóg qv, xal závta qéoov. Ayanenvovi óóaxov. 2) Annibaldium hie non reete legisse aderet Ussani (p. 1) vidit, sed Ussani quoque, qui legit caderet, non diligenter tabulam tertiam Annibaldii inspexit, Ex consensu librorum recensioni Aesinae addictorum uTt Ven atque ex ipsa tabula tertia diligentius inspecta apertum est abiret lectionem veterem fuisse. Littera c in margine interiore scripta ad recentiorem librarium recedere videtur, qui propter iuneturam in se casum (60, 17) scribebat caderet. 4*

adveheret

Achilles in patriam

offendit, quia, cum

ficisceretur, non adveheret,

pro-

sed aveheret sim. dici opor-

tuisse putabat; 68, 98 abductam (adductam E) Helenam 22. Cipium animis ... lactitiae fuisse vulgo. E seripsit adductam (sc. Troiam), quia. Priamus, qui hic loquitur, Troiae est; ) 77,96 Achillen . . . auferre (inferre E)

intra moenia vulgo. Verisimile est librarium recensionis Aesinae sic interpretatum esse: si corpus Achillis intra 67,15

moenia fertur, non aufertur, sed infertur. —

cur

. . . Helenam . . . (non) propuleritis (perpuleritis’) G; reppuleritis E)? vulgo. que

genuina

videtur.

Propuleritis vox lectior est 1deo—

68,19

ad perniciem

publicam

expectare (inspectare E; despectare Ven) vulgo. Neque inspectare neque despectare iustum sensum praebet. Erspectare pro speclare legitur etiam in codicibus bell. Alex. I 1.) Eadem varia lectio verborum exspectare et speclare invenitur 86,26 ezpeclantibus (spectantibus TtE).

95,4

erpectaret

(f/spectaret

E;

spectaret

Tt).

79, 8 expectantes (spectantes E). Omnibus locis codicem E corruptum esse apertum est. — 76,20 Achilles in

l«co ea, quae inlata (perlata E) erant cum

(ab postea

eras. add. E) Idaeo . . . recognoscit vulgo (. . . erant ium ab Ideo ed. Ven. Med. Obrecht. Crat.). Cum Idaeo legendum esse apparet ex verbis 76, 29 colloquio clam cum

hostibus agere. E rell., quid verba eum /daeo recognoscit signafiearent, non reete comprehenderunt ideoque mu1) Commemorentur

E textum 29,10 vulgo

in eundem

etiam

modum

abducens vulgo et recte; adferens E.

E

hi loci, quorurn altero G, altero

mutantes recte;

omnino

adducens

corruperunt:

G. 65,1

auferes

2) Praepositiones per pro prae praeter facile per errorem

propter similitudinem notarum inter se confunduntur. praetervolet vulgo recte; pervolet recte; praesenserunt E. 3) CE. Lackner

Cf. 93, 12

G. 67, 20 persenserunt vulgo

p. 55 (Addenda),.

—

83 —

taverunt. Neque etiam dubitabit quisquam, quin lectio perlata scripta sit, ut vox magis usitata adhiberetur, eadem ratione ac 104, 29 (perfert vulgo; refert E), ubi perfert singulari usu loquendi pro refert dictum et in recensione Áesina vox magis usitata scripta est. — 97, 24

per vim avulsi (evulsi t et E fortasse; avulsi T) necarentur vulgo. Sententia docet non intellegendum esse per vim extincti h. e. evulsi, sed avulsi ab aris deorum

(cf. 97,22).

Verisimile est librarium

propterea evulsi

scripsisse, ut vox aequalis verbo necarentur evaderet.

Tta ad finem huius partis, in qua de praepositionibus agebatur, pervenimus. Praeter hos locos etiam multis aliis codices in exhibendis praepositionibus differunt, quibus tamen utra lectio genuina sit, diiudicari iam non

potest.

Hic

autem

statuam

librarium

recensionis

Aesinae saepe praepositione aut addita aut omissa aut commutata textum mutasse, sive in legendo vel scribendo errabat,

sive

suo

Marte

lectionem

magis

simpliciorem seribebat, ut textum poliret. mus ad ordinem statutum. rum

8, 16 utrum

inmodico

melu,

. . . a coniuge

quas

amore

usitatam

Nune receda-

Alexandri, metuebat,

aut

an poena-

ita sibi

con-

sulere maluerit, parum constabat vulgo et E; metu deest

in G, pro qua voce m. 2 ante genetivum poenarum superseripsit

timore

iimore),

rum.

(sic legit Paulus

Meister

G?

secutus

seripsit

an

timore

Meister

poena-

Cum hoc loco comparare opus est locum 9, 8 Ulizes

contestandi magis gralia abesse vult Hildebrandus)

(gratia om. G, superscr. G?, quam aliquid . . . profecturus

cuncta . . . retexuit vulgo et E. iextu

de Winterfeld,

codicis

G

vox

quaedam

inter se comparabuntur,

Utroque loco in ipso

deest, et si loci accurate

cognoscemus

vocem

causa

vel

gratia deese. Qui usus dicendi Romanis non ignotus est, cf. Plaut. Rud. 5,3.18 (1374) Iusiurandum rei servandae, non perdendae (sc. gratia) conditum est. Sall.

— hist.

or.

Phil.

causa) habet.

54—

8 exercitum.

opprimendae

libertatis

(sc.

Itaque Dictyis duobus locis cum codice G

legam. Librarium recensionis Áesinae et correctorem codicis G in lectione tam singulari offendisse non mirum est, imprimis loco 8, 16, ubi, si timore et metu omittitur,

genetivum poenarum e voce amore pendere opus esse videtur. *Sed in hac re offendere supervacuum est, cum Dietys in opere componendo non adeo diligens accuratusque fuerit, ut tale aliquid respiceret. Neque Meister meo

quidem

iudicio recte scripsit.

Sed si re vera codex

G

utroque loco genuinam lectionem servavit, concludendum

est hune codicem magni 8,27

cum

pretii esse.

. . . Hecuba

nunc

Priamum,

modo

[ilios

deprecaretur, modo conplexu eius nulla ratione divelli possel, omnes, qui aderant), . . . transduzit vulgo; .. deprecaretur, ne a conplexu eius ulla ratione . . . E. Lectio

codicis Aesini cum Hecuba deprecaretur, ne ulla ratione divelli posset sensum iustum non praebet. Librarius, qui mutavit, in eo offendisse videtur, quod vox munc singulari dicendi ratione voci modo bis scriptae opposita est. Cum

hoc loco conferas 56, 30 confligunt acies, nunc hivc

inde (nunc inde EB) cedentibus inslantes et . . . praesidiis accurrentibus vulgo. lunctura hinc inde in usu vulgaris est. Praeter ceteros cf. Ammian. Marc. 16, 10, 8. 17,3,5.

19,1,8.

20,6,5;6.

20,7,6

al

Sed

offendit

librarium, quod contra legem opponuntur nunc atque et. Nune accedimus ad paucos locos, quibus codices GE, si duo nomina propria praepositione cum. coniuncta 1) In editione Meisteriana typographus per errorem scripsit

oderant.

Alii eiusmodi errores sunt: 8, 4 gennisse pro genuisse.

39, 8 incolomitatem pro incolumitatem. 53, 33 earum pro parum (cf. E. Rohde, Philol'XXXII p. 750). 60, 6 captus pro capli. 64,24 defeligatam pro defatigatam. 102,9 quaesiverunt pro quaesiverant. 108,14 eiusque pro eisque (cf. Rohde, 1. 1

p. 751).

pro

subiecto

dicta

sunt,

in numero

verbi

differunt.

Si

quaerimus, qua ratione dicendi Dictys locis similibus usus sit, intellegimus verbum semper formam pluralem habere (21,18. 24,5. 30,8. 38,25. 47,4. 62,32. 92,14). Itaque si' 12, 20 (praeponuntür .... exercitui Palamedes cum

Diomede

et

Ulize

vulgo)

E

singularem

formam

. praeponitur exhibet, verisimile est eum non recte scripsisse. Neque dubitari potest, quin librarius recensionis Aesinae 98, 11, ubi codices vulgatae traditionis exhibent

Neoptolemo

Andromache

adiunctis

. . . filiis eius . .

Ulixi Hecuba obvenere, cum in E sit obvenit, enuntiatum levigare

voluerit,

si conferimus

latium

Romulus,

Remus

templa

capiunt.

Tac. ann.

hos

locos:

Aventinum

12,41

Liv. 1, 6 Pa-

ad inaugurandum

Britannicus in prae-

texta, Nero triumphalium veste travecti sunt.") Aliter autem res se habet his locis: 10, 18 Nestor cum Antilocho et Thrasymede . . . supervenit (supervenere E) vulgo, et 103,12 Menestheus cum Aethra Thesei et Clymena . . recipitur (recipiuntur E, sed litterae un postea abrasae sunt) vulgo. 10,18 enim filii Nestoris nondum: aequales patri duces sunt, sed eum comites tantum

sequuntur, stheus in proprie

et Aethram et itinere tuetur.

Nestor

vel

que loco numerum verisimile

sit

Clymenam 103,12 MeneSoli igitur qui veniunt

Menestheus

singularem

omnibus

sunt.

Propterea

utro-

Itaque

cum

retineam.

quattuor

locis

textum

codi-

cis E a librerio mutatum esse, apparet hune non semper eandem interpolandi rationem secutum esse sed eam, quae ei unoquoque loco praeferenda videbatur. 1) Cf. Bruennert p. 18. 2) Codices Daretis Phrygii

ssepe

eundem

in

modum

differunt. Cf. cap. XXI(26, 11 Meist.) ille . . . cum Aiace . . . cessant vulgo recte; ... cessat G. XVI (21, 2) Teuthras cum exercitu superveniunt (supervenit G) vulgo. XXXIV (41, 7)

Achilles

cum

Antilocho veniunt (venit G) vulgo.

—

56 —

12,7 pure lauti (pure atque laute E) Martem . . Lectio difficilior est in G sibi adhospitavere vulgo. sim. Librarius recensionis Aesinae rationem dicendi aetatis

quae

dieitur

classicae

(cf. Cie. Cat. mai.

5,18

quiete et pure actae aetatis. Cic. de nat. deor. 1, 2, 3 omnia pure atque caste tribuenda deorum numini) restituere studuisse videtur. Sed pure lautus Livius quoque , dicit (39, 9, 4). Accedimus ad magnum numerum locorum, quibus in codicibus recensionis Sangallensis tempora verborum in narratione variantur, cum in codice E eiusque propinquis aequales continuo formae temporum usurpatae sint. Quaestio est, utra lectio genuina sit. Lectionem minus aequabilem genuinam esse per se verisimilius est

quam lectionem politam. Illam autem inconcinnam componendi rationem in usu Dictyis fuisse inde intellegitur, quod multa exempla ab universis codicibus consenlientibus traduntur et propterea genuina existimanda sunt. Cf. placuit.

11,25 Agamemnon . . . facit . tum . . . Calchas. . . iubet. 25,11 discedit

... Graecos invadit eosque ... fugere coegit. Alia multa exempla congesta sunt in Lackneri libro pp. 30 et 46 et in aliis libris ibi laudatis. dicendi, quod attinet ad tempora

inaequabile

est

21,14 Meist].

quam XIX

Dictyis [24,6.

Daretis quoque genus verborum, non minus

(cf.

25,4].

cap.

XVI[21,3.

Quae

cum ita sint,

dubitari vix potest, quin librarius codicis E aut is, qui archetypum Aesini scripsit) interpolaverit. Pro in‚dicativo perfecti in E alius temporis indicativus positus est, ut tempora aequalia fie1) Cum in his lectionibus codicis E nullum usquam vestigium corrigendi apertum sit, conicere fortasse licet librarium ipsius codicis E in textu scribendo

archetypum

non

interpolavisse,

sed eum,

qui

codicis E scripsit, postremum esse, cui correcturae

tribui possint.

rent: 12,10 placuit (placet E) . . . designant. — 12, 34 E). — 21, 18 omitpraemitiunt . . . praefecit (praeficit tunt . . . pervenere (perveniunt. E). — 22,11 occepit (occipit E) . . . adeunt. — 25, 18 eunt . . . interfecit (interficit E). —

32,29

patiemur

(patimur

E)

. . . abest.

Hoc loco patiemur legendum est, nam ad id tempus Troiani nihil fere mali passi sunt. Sed Panthus haec se passuros esse dicit, quae Ulixes 32, 14 sqq. minatus est. — 34, 31, Sed hs

26 concedentur 19 discessit . . . fluxerunt lectio perfecti Dictys

enim

(conceduntur E) . . . consulimus. — fluxerant (fluxerunt EP)... . invadit. genuina esse non potest. Nam plurasemper forma -ere utitur; nusquam

codices consentiunt in forma -erunt.') —

veniens deicit.

. . . apparuit —

55,12

videt

(apparel

E)

45, 17 ad-

. . . detrudit

. . . subterfugit

. . .

. . . interfecit

interficit E). — 56, 21 resistit . . . ferit . . . coegit (cogit

E). — 62,9 redüt (redit E)

. . . est. -— 69, 16 donat

(om. EA.

. . tradidit (tradit E)*). — 81,7 pavere (mo-

ventur E) om. GB.’)

... capiunt Meister — 90,27 respondit

cum V; pavere ... miles (respondet E) . . . prae-

dicit.

Idem,

quod

his locis in

indicativo

factum

est,

1) Cf. Bruennert p. 7 cum libris ibilaudatis. Itaque ubicumque librarii suo Marte formam -erunt posuere, haec forma reicienda est. Cf. 52, 30 fluxcere vulgo recte; fluxerunt E. — 73, 8 praebuerani libri recte; praebuerunt Meister. — 77,9 venerant Meister et E; venerunt GB. — 83,14 evaserant vulgo recte;

evaserunt Gi. — 107,29 cognominaverant vulgo recte; cognominaverunt G. . 2) Hoc

loco

apparet

correcturam

cis E fuisse (cf. supra p. 56 sdn. 1) donat per errorem habuit, cur mutaret.

omissum

sit,

3) Librarius archetypi codicum

iam

Nam huius

GB

in

cum codicis

archetypo

in

codi-

E verbum

librarius

non

ab initio vocis pavere

ad vocem 81, 14 pararetur aberrsvit, quod fieri tum non potuit, cum loco verbi parere scriptum erat moventur. Praeterea pavere lectio magis singularis est quam moventur.

-— 58 — alis coniunetivo accidit. Nam scriptores posterioris aetatis, quod ad consecutionem temporum attinet, leges saeculi quod vocatur classici neglexerunt. Cf. Apul. met. 2,13 ut assidat, effecit. Is, qui in recensione Aesina

tempora aequavit, non recte fecisse videtur: 100, 21 omitterent . . . consulant (consulerent E). — 100,35 uti... leniretur, orant, uti . . . concedant (concederent!) E).

Nune sequantur pauci loci, quibus in G infinitivus

historicus

et

alia

forma

historica

copulantur, in E autem formae aequales sunt.

His quo-

que locis verisimile est textum codicis E mutatum esse, ut poliretur: 46, 18 remittunt . . . memorare (memorant

E). — 61,29 credidere 83, 106 deiecere (deicere E)

(credere E) . . . habere. — ... volvere . . . imminere. —

86,91 monere . . . ammiratur (admirari E). — Quibus locis adiungatur 25,29 invasere atque ignem subicere (subiecere

E)

coepere,

ubi

E

corruptam

lectionem

hibere apparet.

ex-

.

Nonnullis locis G tempus liberiore ratione positum habet, cum in E tempus cum ratione dicendi classici aevi consentiat. Tamen Dictyn interdum tempora liberius usurpavisse inde apparet, quod ab omnibus

codicibus traditur 6, 5 Palamedes,

cuius . . . consilium valuit (pro valebat). 11, 10 Philocteta, qui comes Herculis . . . sagittas . . . consecutus est

(pro

erat).

(pro supererat), quibus

minime

19,10

crematum,

. . . sepelüit. decuerat

27,12

(pro decebat)

quod

superfuerat

circumventus interiit?)

a

Quare,

'quod E compluribus locis lectionem cum lege consentientem

exhibet,

verisimile

est librarium

suo

Marte

muta-

1) Of. ea, quae Lackner p. 31 de hoc aliisque locis disseruit.

2) De hoc loco recte iudicaverunt Loefstedt p.58 ad 46,19 et Meister B. Ph. W. 1908 p. 686. 3) Similia

p. 25/6.

exempla collegerunt.

Lackner p. 47, Schickinger

—

89—

visse, ut levigaret: 27, 12 fuit (fuerat E). —

58,*9-àu-

gnaverat (pugnabat E).— 92, 30 imperabatur (imperatum

est

E). —

103,25

107,6

Laerta

finem

vitae

reppererat

.. ., postquam fecit

E

fortasse

(repperit E). — Etiam ... mutatus

redit

(redüt

E),

Nam

con-

est.

lunctionem postquam cum indicativo praesentis coniungi posse Lackner p. 41 exemplis probavit. Sed redit codicis G fortasse compressa seribendi ratione pro rediit scriptum est, quamquam nullo alio loco libri nostri simile quicquam inveni. — Semel ın E pro infinitivo praesentis infinitivus futuri scriptus est 47,15

moz

rati

barbaros . . . adire (adfore E; affore V) vulgo. Sed Jectio eodicis E non genuina est, cum lectio vulgata probetur locis 42, 12 duces nostri rati . . . moveri Ilienses. 89,16 suspicans tradi se (pro fore ut traderetur) similibusque, quos Lackner p. 46/7 congessit. — Alio loco librarius recensionis Aesinae consecutionem temporum aequiorem reddere conatus est. Sed dubitari non potest, quin Dictys post tempus praeteritum vel perfectum conlunctivi scripserit. Legimus enim 8,16, ubi codices

consentiunt, uirum . . . an. . . maluerit, parum constabat. Quare conici potest codicem E, qui 96, 11, ubi vulgata habet a Graecis intercessum confirmantibus non se passuros . . . priusquam

. . . argenti pondus suscepe-

rint, habet susciperent, consulto mutatum esse. Plurima exempla ex Dictye, ubi in enuntiato relativo accusativus cum infinitivo exstat, saepe vel eis locis, quibus potius exspectemus coniunctivum, Lackner p. 43 collegit. Cf. 8,2 ez Hesiona . . . Eleciram natam, quam ex love gravidam Dardanwm genuisse. Itaque cum E 20,30 (im quorum gratiam . . . existere vulgo) exhibeat existerent, verisimile est librarium suo Marte textum mutavisse, ut lectio

magis usitata redderetur.

Eadem

cogitatione librarius

pulsus esse videtur, ut alio quoque loco textum

mutaret,

— sed

perperam

eum

60—

fecisse

apertum

optasse

89,2

est:

(optasset TtVen h. e. E) haec non nuuc demum, . . agt coepta vulgo. His

locis,

ubi

librarii

in

recensione

verum.

Aesina

pro

structura a ratione classiei aevi aliena meliorem posuerunt, statim adiungantur quattuor loci, quibus simile quid accidisse videtur: 85,20 Hesionam . . . Electram genuisse, ex qua ortum Dardanum (ortus dardanus E; ortum dardanum E?). Olizonae . . . iunctus Erichthonium ei dederit (ediderit emend. Obrechtus; ei om., dederit

E), eius Tros ... llum dein Tithonum ... genuisse GB. Ante nomen Olizowae addidit Meister e coniectura qui. Emendatio Obrechti omni laude digna est, quia eti

dederit iustum sensum non praebet. Quod attinet, codiees recensionis Sangallensis quendam

textum

ad reliqua mirabilem

tradunt: in initio (85, 20 Hesionam

...

genuisse) et in fine (85, 24 Ilum dein ... genuisse) orationis obliquae accusativus cum infinitivo ut in optima latinitate adhibetur, sed in parte media (85,21 iunctus . ediderit, eius Tros) in enuntiato primario nominativus cum coniunctivo. Inde librarii et omnium saeculorum

editores certatim studuerunt textum praeceptis aetatis Ciceronianae convenientem reddere, cum in media parte vel enuntiatum

secundarum

statuerent.

In codice E scriptum est ez qua ortus Dar-

danus

. . . ediderit,

ex

vel accusativum editione

cum infinitivo

Cratandrina

Dederich

sumpsit Dardanum . . . iunctum qui Erichthonium ediderit, Meister scripsit Dardanum qui . . . iunctus... ediderit. Attamen in leetione codicum GB fortasse nihil mutandum esse concludere possumus ex his locis: 34, 10 quae st omnes . . . animo reputarent, neque ulterius differendos legatos paterentur et Helena ... remissa matus . . . amicitiae pignus inter duo regna coalesce-

ret. Sic in omnibus codicibus legitur. Meister iterum mutavit: Helena ... remissa f ore ut maius ... pignus

,

—

61—

. . . €oalesceret, quamquam

hoc loco fore ut haud iure

additur, nam tum iam antea (fore ut neque ullerius . . .)

principale

enuntiatum

est, cum

addendum

a voce

iam

Itaque cum codices in lectione tam

neque incipiat.

sin-

gulari consentiant, dubitari vix potest, quin Dictys in enuntiato primario orationis obliquae nominativum cum coniunctivo scripserit. Eundem usum dicendi habemus 78, 14 animo inhaeserat Achillen saepe consilia prodendi exercitus inisse . . . ceterum interfecto eo summam

mili

tiae orbatam (summa . . . orbata EV, quod recepit Meister)

et ademptum

egregio

cui EV)

et viro

conplurimum:

bellandi ne honestam

(et viro omis.,

quidem

mortem

aut aliter quam in obscuro oppetere licuerit (licuerat e coniectura scripsit Meister) vulgo. Ad structuram horum

verborum explicandam Dederich in glossario ad hunc locum optime dixit animo supplendum esse milites cum dolore sentiebant, ex quo oratio indirecta ceterum ... licuerit penderet.

o

Quod

si verum

est, in enuntiato et viro

licuerit Dietys coniunctivum seripsit, cum seeundum

legem aut accusativus cum infinitivo aut indicativus poni

In hac singulari structura cum librarii iterum

deberet.

in recensione

offenderent, ponebatur;

Aesina

enuntiatum

relativum

Meister indicativum scribebat et . . . licuerat.

Ceterum cum narretur, quid milites cogitaverint, apparet summam. orbatam, quod codex G habet, genuinam lectionem esse. — Cum tres loci sint, quibus omnibus idem

accidit, iure fortasse concludemus hanc structuram Dictyi propriam esse, qui séructuram

marii

orationis

structura mutaverit

obliquae

enuntiati et in illo

enuntiati

pri-

interdum

cum

comsecundarii pro coniunetivum

infinitivo scripserit. cum accusativo Unica similis verborum structura, quam in alio scriptore Romano inveni, in Kuehneri libro qui dicitur Lateinische Grammatik II 1879 8 238 adn. 1 allata est. Caes. B. C. IIT

— 62— 18, 6 in oratione indirecta legimus: Quod si esset factum, detrimentum in bonum verteret. . . atque ei. . . se

proelio of ferrent. Cum hoc loco imprimis noster locus Dict. 34,10 comparari potest. Etiam quarto loco Dictys simili ratione ab usitato genere dicendi differt: 82,9 deorum . . . delubra violari . . . neque se neque Aeneam quisse pati: qui. . . apud Antenorem agere (age-

ret Meister cum P) GBE. Cum codices vetustissimi in lectione agere consentiant, verisimile est eam genuinam esse. Et cum Dictys praecepta veterum grammaticorum adeo neglexisse videatur, ut, quod supra exposui, in enun-

tiato primario strueturam enuntiati secundarii orationis obliquae posuerit et praeterea in enuntiato principali ora-

tionis obliquae pro accusativo cum infinitivo vel indicativum scripserit (85,11 qua tempestate Priamus . . . regno

impositus

est. eum . . . solitum), mirandum

non sit eum in oratione obliqua etiam nominativum cuminfinitiv o adhibuisse, cuius exempla ex Ammiani Marcellini libro Schickinger p. 27 collegit: cf. Ammian. 19, 11, 6 principem exorabant . . ., ut ad eum venire permitterentur, docluri quae sustinerent incommoda: paratique . .. lerras suscipere longe diseretas. 18,6,5 scripta suscepimus reverti Mesopota-

miam sam.

. . . nullam expeditionem curaturi periculoLibrarium codicis P structuram tam singularem

suo Marte mutavisse consentaneum est, atque Meister non

iure codicem P secutus est. — Nunc ad ordinem propositum

revertar.

In catalogo navium (lib. I cap. XVII) codices GE sexies ea re inter se differunt, quod

in G duo nomina

numeralia collidunt, in E autem ordo verhorum talis est,

ut illud accidere non possit: 13, 17 ex Ithaca Ulizes XII, XL (om. E) Prothows Magnes (quadraginta add. E) vulgo. Atque simili modo codices differunt 13, 11; 18; 19; 21; 25. Verisimile est leetionem minus elegantem,

—

63 —

quae duo deinceps numeralia habeat, genuinam esse. Propterea conici potest vulgatam lectionem ab ipso auctore scriptam esse, quippe quae 13, 6 in omnibus codicibus incolumis

servata

sit: L, XL

Meister

cum

Mercero;

LXL GB; quinquaginta quadraginta E. Itaque reliquis locis textus codicis E consulto mutatus esse videtur, ut ordo verborum elegantior fieret. Qua in re ei, qui mütavit, id evenit, ut 13, 11 et 13, 19 alterum numerale posteriore

loco addere oblivisceretur. — utraque recensione non idem

Omnino

plurimis locis in

órdo verborum

traditur, sed

plerisque neque metricis neque aliis rationibus respectis enucleari potuit, utra recensio incolumis remanserit. Paucos tamen, ubi aliquid contra lectionem codicis E dici potest, praecerpam: 49, 22 ira ... eo usque processisse. his cddit cupere se praeterea . . . vulgo; ... his addit (utraque

vox postea deleta est) eosq. processisse cupere

. . . E.

Ordo verborum,

omnino

turbat.

qui in E est, sensum

verborum

Corruptela casu orta esse videtur. —

tenor veluti iracundiam

Graecorum

meluens

93,7 Anveniam

eo-

rum orare (orare eorum E), quae . . . disseruisset vulgo. Nulla alia causa mutandi intellegi potest, nisi quod in E librarius transposuit verba, ut artius coniungerentur eo-

rum et quae, ne quis vocem eorum ad nomen Graecorum recedere existimaret.

—

106,32

multo

vino

(vino

multo

E atque epulis repletos vulgo. Cur librarius recensionis Sangallensis mutaverit, cognosci non potest, sed in recensione Áesina propterea verba transponi potuerunt, ne quis adiectivum multo ad utramque vocem vino et epulis attrahat neve offendat in eo, quod numerus singularis

adiectivi etiam eum plurali epulis coniungatur. Sed ordinem mutare non opus erat, nam Vergilius dicit Aen. 1. 553 sociis et rege recepto, Livius 30, 19, 22 misso Sy-

phace et captivis. 18, 18 Rhodo aliisque circa eam (quae circa eam erant E) insulis vulgo. Lectio vulgata in usu vulgari est, sed

—

64 —

alis quoque Dictyis locis invenitur, v. 52, 13 multarum in ea regione civitatum. 70,22 reliquisque ex finitimo populis. Cum in E haec iunctura in enuntiatum dilatata sit, verisimile est hoc consulto factum tentia elegantior et politior fieret.

esse, ut sen-

13, 20 Podarces et Protesilaus ex Phylaca aliisque, quibus praeerat (praeerant E) locis vulgo. Ex Homero scimus non utrumque ducem militum fuisse, sed Protesilaum solum, cuius comes Podarces fuerit.

V. Hom.

Il.

U 698 vàv ab Ilowreoikaog donog hyeuövevev et Hom. Il. I 704 diAid ogeag xóoumoe Iloódoxng ócog "Aomoc. Cum Homero consentit lectio vulgata, genuina igitur videtur. Librarius recensionis Aesinae mutavit, quia verbum ex utroque nomine pendere existimabat.

14,"

pedestres

milites

(pedestris militis E)

pars

marima vulgo. Lectio vulgata difficilior est, cum nomen loco genetivi partitivi pro appositione positum sit, sed hie usus dicendi ex aliis scriptoribus probatur: cf. Liv. 6,24 Volsci maxima pars caesi. Bell. Hisp. 15 nostri ceciderunt. tres.‘) 14,31

(om.

E)

(Tues)

pecora

multa

atque

milia

fatigare

exercitum

et promisce

grassari

(gravari

per

E)

vulgo. Cum pro subiecto lues subintellegendum. et constructio activa sit, passivum gravari genuinum esse non potest. Scribendum erat aut exercitus gravari aut erercitum gravare. Librarius recensionis Aesinae fortasse per ex litteris peefora) per errorem repetitum' esse putabat. 19, 7 eius. . . corpus Diomedes, quod (qui E) ei... . « parentibus coeptum cum. eo societatis ius perseverabat, . extulit vulgo. Persevero alicui. aliquid, quod E habet, non latine dictum est. Lectio vulgata autem exem-

plis sumptis ex aliis Romanorum 1) Cf.

de hac

re Kuehner

Lat.

scriptoribus probatur. Gramm.

II $ 67, 8.

— 68 — Nam

mihi perseverat aliquid dicit Apul. de dogm. Plat.

2, 19 extr.: talibus viris nec amicitiarum fides perseverat.

Itaque

librarius,

qui in E pro

quod

enuntiatum relativum artius cum iungeretur, non recte fecit.

scribebat

nomine

qui, ut

Diomedis

con-

19,24 Telephus . . . ruit. id ubi Achilles animadvertit,

..... femur . . . regi (ei E) transfigit vulgo.

Si-

milem in modum codices differunt 40, 3 duces aditu prohibere neque cuiquam amicorum. (eorum E) ignoscere

vulgo

et godices

Meist.)

postquam

Daretis anni

Phrygii

dies

venit,

eap.

XXVII

quo

Hector

(32,22 sepultus

est, Priamus et . . . ad Hectoris sepulchrum (ad sepulchrum eius G) profecti sunt vulgo. Ubique in codicibus vulgatae traditionis nomen est, quod ex verbis, quae antecedunt, facile subintellegi potest. Itaque cum unus codex pro hoc nomine pronomen exhibeat, verisimile est non lectionem vulgatam sed textum huius codicis mutatum esse, ne vocula praeter necessitatem repeteretur.

20,1 lamque diei plerumque processerat, cum. utraque acie intenta proelium (acies intenta proelio E) . . . strenue (strenuis E) adversum se ducibus fatigaretur vulgo. "Textus codieis G sim. difficilior est. Nam et proelium fatigatur difficilior iunctura est.quam acies intenta proelio fatigatur et strenue adversum se ducibus difficilior structura est quam strenuis eqs. Proelium fa-

tigatur dictum esse videtur ex illo Vergilii Aen. VIII 94 diem noctemque remigio fatigare. Sed, qui mutavit, adiectivo intenta obiectum

(ef. supra p. 38).

adiungere

in animo

habebat

Ut autem proelium pro obiecto statui

posset, acies pro subiecto poni oportuit. Variae lectioni strenue et strenuis comparari potest locus 42,31 conflixere acies composite (compositae K) Graecis ae singulis . . . imperia . . . exsequentibus vulgo. Strenue

ducibus

scriptum

est pro strenue. dimicantibus

ducibus 2»

—

66 — usus dicendi

Idem

participio per ellipsin omisso.)

in lectione

consentiunt

44,95,

ubi codiees

hoste.

Itaque utroque loco lectionem codicis

Aesini omnino non singuli ipsi quoque que vox partieula pendeat. Nonnullis locis in G sim. copula et

E genuinam

iustum sensum praebet. Nam cum Graeci sint, fieri non potest, ut utraac coniuncta e verbo ersequentibus codex E a vulgata ea re differt, quod pro quoque utgraecum xaladhibetur,

aut deest

in E autem

palam

nullo

accedit, quod 42, 31 lectio

Huc

non esse verisimile est.

est

aut alia ratione usurp&tur.

Hic

quoque lectio codicis G cum graeco usu dicendi consentiens minus usitata est quam lectio Aesini et propterea praeferenda videtur, praesertim cum defendi possit: Dict.

11,6 enim omnes codices habent adfuit et (xaf) Eumelus. — Sed et. (däAd xai) usurpatum est a Cypriano, Firmico Materno,?) Lucif. Caralit. 25, 6 al. Dietyis loci sunt hi: 20, 12 ac E pro sed et. 35,13 et om. E. 81,23 et ipse " (ipse om. E).

21,92 respiratio

(reges

requies TtVen)

doloris

[req

ab

E'“

intercesserat

in ras.]

vulgo.

Quid

E; in

E fuerit, legi nequit. Sed genuina lectio nulla nisi requies

est; sola enim est, quae ex Dictyis usu dicendi probari potest. Cf, 75,19 requies funerum; 96, 35 requies stragis similiaque 16, 17. 20, 9. 38, 34. 70, 17. 76, 16. — Aliis quoque locis textus codicis E a manu posteriore adeo

deletus est, ut ne ex recentioribus quidem codicibus recensionis

Áesinae

. civitatum

possit:

restitui

in animis

52,13

haeserat

eversio

(in animis

GB; in animis heserat et E"* in ras., TtVenP) 1) De

hac singulari

structura verborum

multarum est ira

et

Meister.

egit Krueger Lat.

Gr. II $ 139, 9. 2) V. Situ

Die lokalen

Verschiedenheiten der lateinischen

Sprache p. 117. 3) Archiv f. lat. Lex. IN p. 608.

—

67 —

Dubitari non potest, quin Meister recte iudicaverit est ira et corruptum esse ex heserat et non ex heserat et. —52,921 reliquae . . . pro se quaeque rogaturae supplica-

bant vulgo.

Vocis supplicabant litterae an in E scriptae

sunt ab E"* in rasura.

TtVen habent supplicaturaeque.

Lectio librorum TtVen in E fuisse non potest, quia spatium non sufficit. Librarius quidam supplicaturaeque scripsit, quia indicativus supplicabant non aequalis erat participiis fribuentes et rogaturae. — 104, 26 multi undique virili ac muliebri sexu (sexus E; virilis . . . muliebris E** in ras. et T; virile ac feminile sexus t). Lectionum codicis @ sim. et codicis T (E"*) illa, quae ablati-

vum qualitatis habet, difficilior est quam haec, quae genetivum partitivum exhibet. . Nam post adiectivum multi nullam sententiam nisi partitivam exspectamus. Ex lectione codicis t autem conici potest in E fortasse scriptum

fuisse virile ac muliebre sexus: quae lectio eam structuram praeberet, de qua supra p. 64 ad 14, 7 locutus sum.

21,32 miles reliquus (relictus E), qui apud naves erat. vulgo. Cum hoc loco comparare licet 65,3 neque - .. quicquam. iam superioris fortunae reliquum (relic-

tum E) est vulgo. Sententia, quae 21, 32 legitur, reliquus miles singularis quaedam est, cum scriptores dicere soleant aut reliqui milites aut reliqua pars militum. Sed praesidio est 93, 18 reliquus miles rem cognoscit. 65,3 adiec-

tivum

reliquus pro participio usurpatur.

Idem

autem

usus exstat 71, 21 reliquo . . . ad persentiendum spiritu,

ubi iterum patur.?)

adiectivum

reliquus

pro

participio

usur-

24, 20 cum . . . Graeci. . .neque degredi . . .neque arma capere turbatis (orbatis E) omnibus et ob id cuncta impedientibus possent vulgo. Vocem orbatis coniunc-

tam eum verbis et ob id cuncta impedientibus iustum sen1) Etiam

codex G semel 75, 24 eadem ratione depravatusest . 5*

—

68 —

sum non praebere apparet. Librarius, qui textum recensionis Aesinae mutabat, fortasse existimabat opus esse explicare, eur Graeci arma caperent.

25, 19 Achilles.

. . magnam vim hostium interfecit,

conversis in fuga hoc modo liberatis GB

reliquis, qui iam in fugam Meister

gam

cum

editt.

(hoc est: Graecis

conversi erant, liberatis);

vett.;

. . . conversis

in

fu-

fugam

reliquis atque hoc modo liberatis E. Lectio codicis Aesini aptum

sensum

non exhibet.

Librarius

fortasse mutavit,

quia in participio conversis, quod hic pro nomine usurpatum est, offendit. Similia iam supra p. 43 invenimus. In fuga, quod in codicibus GB legitur, recte, ut equidem opinor, scriptum est. Nam verba movendi saepe a Romanis non cum praepositione i» et accusativo nominis sed cum praepositione in et ablativo coniuncta sunt. Cf.

Caes. B. G. 5, 10 naves in litore eiectas esse. Ulpian. dig. Verisimile 48, 12, 1, 1 re quid in flumine ... immittas. igitur est textum codicis E, cum structuram usitatam

habeat, a librario quodam consulto mutatum esse. Cf. 53, 81 exercitum in campis (per campos E) ordinant. 55.3 progressusque in medio (medios E). 60, 10 cadavera ... in flumine (flumen E) praecipitant. 81, 14 facinus commissum in Apollinem. (apolline GB recte) Meister et

EVP.) 27, 29 qua pergebat, agri . . . vexati neque. quicquam. . . won eversum . . , relinqui (reliquit E) vulgo Relinqui lectio difficilior est. Nam infinitivus historicus praesentis passivi perraro tantum invenitur. In Dictyis Jibro centum fere locorum, quibus infinitivus historicus exstat, quinquies tantum genus passivum ab omnibus codieibus traditum inveni. 33,7 permoveri. 45,7—9 1) Sane 92,27 in omnibus

codicibus legitar commissum

...

scelus in Apollinem. 2) Simili ratione codices differunt 78. 14 (commoveri vulgo; commovere E), uhi lectio codicis E structuram turbat.

—

69 — Alio-

11,5 divelli.

turbari .. . impediri, 65, 16 dissolvi.

rum scriptorum ef. Caes. B. G. III 4 superari, Liv. I 54 adimi. III 4 haberi. IX 40 repleri. 29,5 in pacis fidem (pacem fidemque E) receptus est vulgo. Dictys pacis fidem, quae est lectio difficilior, aliis quoque locis dicit: 28, 4. 94, 29.

30, 8 Teuthranti (teutrhantis E) filiam vulgo. Idem nomen habemus 19,21 (Teuthrante Meister; theuthranto GB; teutranto E) et 29, 7, ubi Meisteri lectio Teuthrantem

a codice E probatur, cum codices GB corruptam lectionem theutandrum exhibeant. Si formas, quae a codieibus

traduntur,

accurate

respicimus,

dubitare vix

possu-

mus, quin Dietys graeci nominis Teddoag genetivum et ablativum latinum finxerit, quasi nominativus Teuthrantus esset (cf. Enn. ann. 28 Vahl. magnus Titanu[s]. 30,3

in recensione Áesina librarius quidam formam a nominativo Teuthras fingendam esse ratus lectionem genuinam mutavit.

32, 7 culpae eius vacui nati (tanti E) paucorum libidini

. . . alieni sceleris

poenas

subire

cogemini

vulgo.

: Leetio codicis Aesini sensum iustum non praebet.

Natus

autem, quod in G est, cum dativo libidini voluptatibus abdomini sim. coniunctum vel ex Cicerone plurimis exem-

plis notum est (v. in Pis. 41; pro P. Sestio 138). textum

codicis

E

mutavit,

aut non

intellexit,

Is, qui

quid

haec

iunctura significaret, aut, quod verisimilius est, sermonem

. simplieiorem reddere in animo habuit. 32,23 minus

cunctis

idoneum.

. . . expectantibus,

auctorem

crederet.

(crederent

Crederent genuina lectio esse non potest. gularis forma possessivo

quisque, cum

suus,

vim

cum

ut

verbi

E)

vulgo.

Etsi enim sin-

coniungitur cum

amittit,

se quisque

pronomine

numerus

eliam.

pluralis esse possit. (cf. 38, 99 cohortati suos quisque acie conflixere), tamen hoc loco non pronomen possessivum sed personale se est. Itaque singularis quisque nostro

—10— loco verbi numerum singularem postulat. Cum hoc loco conferri potest. 37, 17 vis magna mortalium . . . interibat

E)

interibant

ex

correctum

(interibat

Ubi

vulgo.

codices consentiunt, post nomen vis ter singularis positus est (14, 4. 15, 15. 46, 7), semel pluralis (78, 9). Dictys igitur singularem praetulisse videtur. Nostro loco fortasse etiam in archetypo codicis E interibat erat et librarius, postquam per errorem interibant scripsit, statim lectionem genuinam restituit. 33, 290 multis in contumeliam Graecorum praeiactis

(praelatis E) probris vulgo. sim.

Nam

manis

Lectio difficilior est in G

verbum compositum praeiacio perraro a Ro-

dictum

est.

Cf. Col. 8, 17, 10. Serv. Verg.

Aen

2, 60 Thilo. 34, 81 an solis qui ex Graecia sunt raptus huiusmodi concederetur (concedetur B; concedentur E; concederentur E?) vulgo.

Forma

singularis difficilior est, cum

in

enuntiatis, quae sequuntur, complures raptus enumerentur ideoque facile pluralis pro singulari seribi potuerit. Quod

ad variam

lectionem

concedetur

sive concederetur

attinet, per se utrumque ab auctore scriptum esse potest. Sed praeteritum tempus coniunctivi qui dicitur dubitativi hoe loco minus exspectatur quam futurum, Quare verisimile est lectionem codicis E mutatam esse ex forma. quae paulo antea 34, 26 scripta erat, concedentur. 35, 6 nisi mox . . . aufugeritis, iamque (iam iamque Meister cum V; iam iam omisso que E) Troianam vir-

tutem experiemini GB. Loefstedt p. 57 exemplo Sidonii. j Apollinaris prolato lectionem codicum GB retinendam esse et codicis E lectionem interpolatori deberi contendit. Quod si verum est, verisimile est etiam simili loco 43, 17

textum codieis E mutatum ralus om.

et

iam

t) ratus

iamque confidens

esse: hoc loco vulgata habet

confidens; 'TtVen;

et

iam

in codice

iamque Aesino

(que

legitur:

rafus ab E? in ras, iratus superseripsit FE’, sed quasi

.

—1— abrasum, iam iaque (que ab E'** in rasura). codicis E, quaenam

Vetus lectio

fuerit, incerta est, sed videtur fuisse

iam iam. Lectio codicum G sim. magis singularis est, quia copulam bis scriptam habet, quod fieri opus non erat.

36, 6 montem

(montes E) ingressus vulgo.

Dietys

iam 36,5 de eodem monte loquitur, ubi legitur in ldaeo monte. Propterea verisimile est montes a librario scriptum esse, qui, cum non intellegeret, quem verticem montis Idae Dictys dicere in animo habuisset, infinitum numerum pluralem scribebat. 36,33 exitium sacerdoti comminatus, ni recederet, perterritum (perditum E) senem atque extrema metuen-

dem...

dimittit vulgo.

terretur, ut extrema

Minis nemo perditur, sed per-

metuat.

quod utrumque participium fere idem significat. 38,18 nius)

cuncta

extrema

E videtur offendisse in eo,

perterritum ratus

experiri nihil remittendum

rat vulgo.

et

(paratus

meluentem EV

Perizo-

de sententia destinave-

Loefstedt p. 57 probavit verba sentiendi et

dicendi ut verba cupere velle cum solo infinitivo coniungi posse idque proprium latinitatis posterioris esse. Praeter exempla a Loefstedtio allata cf. etiam Ammian. Marc. 14, 11, 34 quae omnia si scire quisquam velit, quam varia sint et adsidua, harenarum numerum idem iam desipiens

et montium poudera apud Lucif. Caral!) volebat. p. 313.

scrutari putabit. Praeterea 13,19 cogitabat usurpatum est ut

"Vide etiam Arnob. ed. Reifferscheid in indice "Vietor. Vit. ed. Petschenig in indice p. 149.

38,15

Ea

postquam

Troiani

cognovere,

simul

ex

muris conflagrationem . . . animadvertere doctique etiam

reliquos . . . debiles agere, . . . arma capiunt vulgo; Ea . muris E? in ras.; et (at Ven) postquam troiani cogno1) ed. Hartel

Lex. III p. 46.

in ephemeride

quae

vocatur

Archie

f. laf.

— 11 — vere (simul ex muris omiserunt) conflagrationem TtVen h. e. E; animadvertere E* in marg. Codices valde

inter se differunt.

Si quaerimus,

unde varietas

num orta sit, coniciendum est textum codicis

esse.

lectio-

E mutatum

Mutatio enim aperta fit eo, quod verbum animad-

vertere in textu mutato nune supervacuum erat et propterea omittebatur, ita ut E? id verbum, quod in codice

quodam nondum interpolato invenerat, in margine adderet. Librarius mutavisse videtur propter singularem iuneturam simul ... que. Sed praesidio sunt 48, 28 daret operam simul voluntatemque . . . adhiberet et 55, 1 simul subvenire . : . cupiens et memor. Simili ratione textus codicis Aesini

"coniungitur

mutatus

eum

esse videtur alio loco, ubi simul

coniunctione

quod

et usurpatur

copula: 48, 14: ob quae tam honorifica simul

quod

. . . cognoverat vulgo.

(et add.

pro E)

Sed lectio vulgata habet,

quo defendatur, cum 38, 4 codices consentiant in lectione:

commotus rei indignatione simul pernicie defessi exercitus anzius. 48,14 igitur G sim. genuinam lectionem videntur servavisse.

Duobus locis in codicibus GB singularis quaedam structura verborum exstat, cum subiectum desit. Codices recensionis

Áesinae autem

subiectum

habent.

Etsi

nus-

quam alibi simile exemplum inveni, tamen hanc structuram in auctore, qui tam saepe tantisque rebus ab usu dicendi classici aevi aberravit, excusari posse existimo. Quodsi verum est, non opus sit mirari librarium codicis E subiectum, quod desiderabat, suo Marte addidisse:

38,31 plurimi utriusque partis cadunt Meister et VP et E; plurimi recte fortasse abest a codicibus GB. 44,16 utriusque (uterque E) exercitus . . . manus conserunt vulgo. 39, 3 Graeci statuunt . . . Achillem . . . rem (regem EVP) omniwm confirmare vulgo. Lectio recensionis Aesinae genuina esse non potest. Nam confirmare cum

—

t8

—

duplici accusativo nusquam a Romanis coniunctum est, sed confirmare aliquid dicit etiam Dictys ipse 89, 27 confirmant . . . proditionis pactionem

firmat. cam

Cf. etiam Cie. Phil. V 50 ita enim ad rem publi-

accessit,

Achilles

39,6

et 95, 5 placitum con-

hic

ut eam.

confirmarel

iam

creatus

rex

Agamemnonem

non

esset,

anxium

ut dici

fuisse,

everteret. non

Si

potuisset

ne decus

regium

amitteret.

39,29

mittitur Philoctetae

portio praedae

vulgo.

ad

(om. E) Lemnum

Lectio difficilior, cum

ab optimo genere dicendi, est in G sim. nsum

Nam secundum

dieendi classicae aetatis nomina

rum

usurpantur

ut nomina

3, 56,213 Lycurgus positio omittatur.

Cretam

aliena sit

insularum

oppidorum

mino-

(cf. Cic. de or.

profectus

est), ita ut prae-

40,22 primus (primum E) . . . erumpit Pandarus vulgo.

Simili ratione codices differunt 45, 7 fugientibus,

quos primus (primum E; primos Meister cum Perizonio) hostis incesserat rell. lib., et 63, 17 Achilles primum (primo E) omnium Agamemnoni donum . . . offert, secundo Nestori, Idomeneo tertio vulgo. Ubi codices consentiunt, adiectivum primus semper fere dicitur (cf. 10,9 primus omnium ... Áiar .. . advenit. 18,1 ex quis primus Agamemnon;

similiaque

11,16.

18,20.

25, 26. 54, 8. 82, 31. 98, 5. 101,3). tum

tantum

inveni,

cum

19,18.

Adverbium

coniunctum

est

aut

24,27.

primum cum

con-

iunctione ut (cf. 25,24) aut cum genetivo omnium et verbo transitivo (cf. 50, 13. primum omnium . . . ezponere ac dein ammonere. 57,11 primum omnium ...

revisunt)

aut cum

adverbio

temporali

tum

(cf.

51,4.

54, 5). Quae cum ita sint, locis supra enumeratis, quibus lectio codicis E ab hoc usu dicendi differt, textus

autem

recensionis

Sangallensis

cum

reliquis

locis con-

sentit, verisimile est librarium recensionis Aesinae interpolavisse.

— 44,34 ad exercitum

4-— . . . revenit (redit E) vulgo.

Loefstedt p. 58 iure lectionem codicis Aesini: reiecit. 16, 1 quoque, ubi vulgata habet ad exercitum revenit et vetus textus Aesinus deletus est, editio Veneta,

quacum

propriam lectionem codicis E consensisse concludere possumus (cf. supra p. 15), revertitur exhibet. Si eadem Jectio in E fuit, librarius mutaverat eadem

ratione duc-

tus qua 44, 34, nempe quia tempus verbi distincte significare volebat. 45,23 consternatum deicit (reiciit E errore librarii pro reiicit scriptum esse videtur) vulgo. Si unum tantum locum haberemus, discernere non possemus, utra lectio genuina esset. Cf. autem 54,15 regem (curru

add. E) deicit vulgo. Ex utriusque loci simili varietate apparet librarium recensionis Aesinae offendisse in eo, quod deicere pro sternere dicitur. Sed hic usus dicendi ron raro in libris Romanorum invenitur. Cf. Caes. B. G. 146. IIL 51al. Verg. Aen. X 753. XI 642 al.

48,17 Philocteta . . . Lemno (lenum hoc est Iemnum E) regreditur vulgo. Philocteta morsu serpentis aegrotus in insulam Lemnum profectus erat (cf. 26, 32 sqq.

39,29

Lemno

sqq.),

igitur —

ut

ibi

vulnus

nune demum

curaretur.

Unde

—

ad exercitum revertitur.

48, 18 invalidus (invalido E) . . . neque satis firmo gressu vulgo. Lectio difficilior ea est, quae formas non

aequales habet. Sallustii

Dietys autem varietatem sententiarum

exemplum

(cf.

Sall.

Cat.

42,9

inconsulte

ac

veluti per dementiam; Bell. Tug. 30, 1 apud plebem gravis invidia, patres hibet. Cf. 46, 29 tum atque integro 48, 29 namque

solliciti erant) imitatus libenter adquieti ac sine terrore. 69,26 inviolacomitatu. tali tempore in commune ab omnibus

consulendum, praesertim . . . locis . . . hostilibus: neque se (se om., enim E) aliter . . . quam concordia tutos fore vulgo. Voce enim opus non est; nam coniunctio causalis

jam in initio enuntiati prioris scripta est namque. Verba neque . . . tutos fore non causam verborum mamque . . . hostilibus continent, sed ea explicant et confirmant.

Non

eadem fiducia de alio loco, ubi codices eundem in modum differunt, iudicari potest, cum utraque lectio sensum aeque iustum praebeat: 53, 25 quoniam iam summa rerum Troianarum prope occasum erat omnesque (omnes nam-

que E) Asiae civitates . . . nobis auxilium . . . offerebant vulgo. Tamen si hunc locum cum altero 48, 29 conferamus, iure fortasse lectionem vulgatam defendere nobis liceat. 51, 24 iaculis

aut

[et

GB.

P]

. . . ponderis

mensura

aut mensurae

P et Meister

et E)

(pondere

inferioribus

Quaestio est, utrum genetivus an ablativus quali-

tatis praeferendus sit. A scriptoribus classicae aetatis genetivus minus saepe usurpatus est quam ablativus. Sed

aetate imperatorum Romanorum genetivum saepius adhibitum esse exemplis prolatis probavit Woelfflin.‘) Itaque verisimile est Meisterum non recte codicem P secutum

esse et E,

quocum

Meister

cendi classicae aetati propriam

consentit,

rationem

restituere in animo lia-

buisse. 52,23

di-

! Hecubae

filiae . . . Polyxena

et Cassandra

Minervae atque Apollinis antistites . . . redimitae . . . precabantur valgo; . . . cassandra quarum cassandra mimervae . . . antistes . . . redimita . . . praecabalur E. Cum Cassandra a veteribus nullius dei nisi Apollinis

sacerdos vocetur, apertum est lectionem codicis E genuinam

esse non

posse.

Causa

mutandi

fortasse

fuit, quod

librarius Cassandram solam neque etiam Polyxenam sacerdotem fuisse persuasum habebat. 55, 4 Pylaemenem . . . fundit non alienum sanguinis

Priamidarum: (ut add. E) perhibebatur quippe hic etiam 1) V. Archiv

f. lat.

Lex.

XI

p. 480.

—

16—

ex his, qui . . . repetebant valgo. In E vox quippe verbum non habet, quocum coniungatur, textus igitur mutatus est. Librarius in verbo perhibere transitive posito videtur.

offendisse

"Tamen

verbum

hoc

Cicero

eadem

ratione dixit Tusc. I 28 qui nuntii fuisse perhibentur. Ep. ad fam. V 12,7 nec minus est Spartiates Agesilaus ille perhibendus. 57,7

quis non

alii casus acerbissimi

de interitu

(de

omis., ne interitus quidem EP) Priamidarum . . . cordi insederant vulgo. Lectio vulgata difficilior est, cum praepositio de dicta sit pro iunctura quod attinet. 'Similia

autem

inveniuntur

Plaut.

Merc.

520

de

lanificio

neminem metuo. Brut. ap. Cic. fam. XI 3,2 quin nobis de morte Caesaris obiceres.?) 58,3 Patroclus fortunam belli vincere (adire E). aggressus vulgo. Lectionem codicis E genuinam esse verisimile non est. Nemo enim duo verba eiusdem notio-

nis in hune modum Patroclus

sed

non

etiam

hostibus

modo

eam

coniungere potest: adire aggressus. fortunam

vincere,

promptiore

adire

propterea

quam

bellandi

in animo

dicitur mos

habebat

58,4: est.

E

instat autem

ipsa voce aggressus fortasse motus est, ut scriberet adire (cf. supra p. 53 ad 97,24; p. 67 ad 24, 20). 58,12 Euphorbus . . . (summo add. et P et Meister et E) studio circumventus GB.

Cum

vocem summo omittendam esse puto. tus dietum

est

ut

industria

codicibus

GB

Studio cireumven-

circumventus.

Cf.

99,17

studio in partes discedunt similiaque Cic. pro Rosc. Am. 32 extr., Dig. XL 5, 13. 58,34 monet, uli custodes vigilias (agerent curarentque E), ne . . . vulgo.

agere curarent Verisimile est

Dictyn, si scripsisset, quod E habet, verba ita positurum fuisse: monet custodes, uti vigilias . . . Sed librarius 1) Cf.

Sprache

Draeger

Y? p. 631.

Historische

Syntax

der

lateinischen

—

141—

recensionis Aesinae in eo offendisse videtur, quod curare cum infinitivo coniungitur. Codices tamen (et ed. Ven.. quacum E hac parte deletum consensisse verisimile est) exhibent

16, 27 curarent

id . . . immolare")

58, 34 vigilias agere . . ., e qua (om. E) hostes . . . inruerent vulgo. Lectio magis singularis est in G sim.

Vox ne qua autem, quam librarius recensionis Aesinae non intellexit et propterea omisit, duobus aliis quoque locis

libri

nostri,

ubi

codices

89, 30 et 94, 1.

consentiunt,

invenitur:

:

59, 23 Troiani rati eliam nunc (tunc E) incompositos Graecos, . .. portis evolant vulgo. T'unc lectio facilior est.

Nam

munc

adhiberi

non

solet,

scriptor opus eomposuit, significatur.

nisi

tempus,

quo

Sed 71,17 quoque

(Penthesileam visere seminecem | etiam nunc), legem sequeremur, tunc exspectaremus, codices habent nunc. Itaque 59, 23 quoque munc lectionem nam esse atque textum codicis E secundum legem

ubi, si omnes genuimuta-

tum esse verisimile est.

59, 28 barbari . . . fessi iam neque ita vehementes animadvertunt

(animadvertuntur

E

et

Anna

Daceria:

animos verlunt Wopkensius) vulgo. Animadvertunt lectio difficilior est. Nam iuxta activam formam proprie adverbium vehementer scribi oportuit. "Tamen simili ratione vel activum cum adiectivo coniunctum est a Ro-

manis. Liv.

Cf. Enn.

ann. 85 Vahl?

omnes avidi spectant.

36,23, 4 hoc et frequentes et inpigre fecerunt. 59,32

ex alio (latere add. E)

adnuentibus

iam

bar-

baris ac . . . versis vulgo. Cum hoc loco cf. 90, 10 insidias temptatas solito a regulis vulgo; insidias solito ab

regulis more fieri E. Utroque loco lectio vulgata difficilior est, cum nomine per ellipsin omisso adiectivum pro nomine usurpatum 1) De

hae

sit.

structura

Qui usus dicendi non raro apud egit

Draeger

Il p. 333.

—

18—

Cf. alio (sc. latere) Greg.

seriptores Romanos invenitur.

M. epist. 6,33; in alia (sc. parte) Plin. nat. hist. 2, 119; solito (sc. more) Diet. 80, 19; Isidor. orig. 12, 4. 60, 26 Sed (omis. E) nec multi transacti dies vulgo. Vulgata

lectio

patum est. sic legitur.

difficilior

est;

nam

mec

pro

mon

usur-

In scriptoribus autem prioris aetatis saepius V. Cat. r. r. cap. 141 sí quid tibi .. . neque

manifestum sit.

Plaut. Bacch. 119 tw dis nec recte dicis,

non aequom facis. Librarius autem non intellexit, qua ratione nec hoc loco adhiberetur, proptereaque textum codicis E mutavit. 60,28 quae regina Amazonibus (amazonum E) vulgo. Loefstedt p. 62 in codice E librarium mutavisse et iuncturam magis usitatam scripsisse demonstravit.!) Cum hoe loco comparentur duo similes, ubi in G- sim. verbum condere cum dativo coniunctum, in E autem alia

structura posita est: 75, 11 reliquias urnae conditas (urna condita E) (urna

E)

. . . remisere vulgo. condita

81,39 ossa . . . urnae

patri remittunt.

100,1

autem

omnes

codices exhibent reliquiasque urnae aureae conditas. Cf. praeter Dietyn etiam Moret. 124 terrae condit aratrum. Cels. 5, 21 lana naturalibus conditur.

est vulgatam

lectionem genuinam

Quae

aperta fit eo, quod

mutatio

Quare

verisimile

esse et E mutavisse. his duobus

locis in E

ablativus absolutus est, qui 79, 16 quoque (Graeci ossa Achillis urna recondita . . . sepelivere vulgo) in E voce ossa omissa legitur.

Omnibus

autem his locis ablativus

absolutus iustum sensum non praebet. est librarium,

qui textum

Itaque verisimile

codicis E mutabat,

propterea

tantum aliam iuncturam posuisse, quia iuncturam urnae vel urna condere animo non comprehendebat. 1) C£. 83, 4 (sagittae) haud sine exitio corpori (corporis G) figebantur

servavit.

Meister

et E,

ubi

E

contra

G

genuinam

lectionem

—

19 —

62, 3 (Hector) solus omnium in ea civitate adversum tot milia imperatoresque hostium varia semper victoria certaverat (fortior quam felicior cunclis ducibus nostris add.

E)

vulgo.

Haec

verba

interpretis

additamentum

esse demonstratur eo, quod enuntiatum, quod utrique codici commune est, de sententia Troianorum dictum esse

ex voce hostium apparet, cum voce nostris apertum sit additamentum

codicis E de sententia Graecorum

scriptum

esse. Sed in uno eodemque enuntiato nunc de sententia Troianorum nunc Graecorum auctor loqui non potest. Qui

mutavit,

rhetoricae

ad lumen

comparativo

batur.

vir doctus

fuisse videtur,

illud —

continetur —

qui amore

contrarium

orationi

enim

artis

duplici

imponendum

trahe-

Aldditemento verba varía semper victoria certa-

verat explicantur.

62, 36 (Philocteta) fidem promissi non (om. E) felicius

E

quam

genuina

feriundi

solerlius

confirmavit

esse non potest.

arle mirabilis

vulgo.

Nam

Lectio

codicis

Philocteta destinata

(52, 3) erat, neque

ei, quod

pro-

miserat, perficere opus magnae difficultatis esse potuit. Quod tamen ad iuncturam inusitatam codicis G non felicius quam solertius pro solertius quam felicius attinet, inter omnes constat in scholis veterum certamen fuisse, utrum heroum egregia facta fortunae an virtuti deberen-

tur (cf. Plut. wegi tijg AAstavögov vórgc i) doevijs et neoi vijc Poualov vórgcij doevijc). Propterea Dictys non usitatam structuram scripsit sed expresse significat non felicius eqs. Librarius recensionis Aesinae Dictyn erravisse ratus vocem non omisit. 83,20 quoque librarius recensionis Aesinae invitus fortasse gloriae Philoctetae obtrectavit: Philocteta

eos, qui in muris

locati erant, eminus

(cominus E) sagittis proturbat vulgo. Is, qui cominus scripsit, fortasse, quia Aiax usque ad ipsam portam progressus

murum

est

(83,10

sqq),

esse existimabat.

Philoctetam

— '

quoque

prope

— leclus vulgo.

F^

Accusativus qui dicitur adverbialis') non Romanis

saepe a scriptoribus

adhibitus

Aen. I 111. IX 415. XII 338.) difficilior est. 64,20 Achilli

vulgo;

est.

(Cf. Verg.

Itaque lectio vulgata

achillis

(elterum

E, cf. 99, 16 Uliri vulgo; ulixis E.

uliris E.

(miserabiliter

. . . miserabile

Priamus

63,26

80 —

i ab

E"*)

100, 10 Ulizi vulgo;

Lectio codicis E interpolata esse videtur, nam

genetivus in - eorum nominum propriorum, quae nominativum, in -es habent, forma magis singularis est quam in -is. Sed nomina propria graeca, quae in lingua graeca in -evg exeunt, saepe in lingua latina, quasi nominativum eundem in -eus habeant, genetivum in 2 (ortum ex -ei) habent. Cf. Cie. Tusc. I 41, 98 Achilli. Atque hie usus dicendi vel in ea nomina transferebatur, quae in graeca lingua nominativum in -ng habent.)

Cf.

Verg.

Aen.

Cie. de or. IT 74, 300

I 120

Achati.

Themistocli.

sustulere E) atque

Oronti.

Dict. 28, 13. 29, 24

Chrysi. 29,26 Brisi. 112,27 Ulixi. 65,22 Phoenix Priamum sustollere

nestore priamum

I 220

(phoeniz

cum

. . . hortari vulgo.

Cum 67,3 cura Priami Phoenici soli mandetur (ef. etiam 79, 27 sq.), verisimile est Sangallensem nostro loco

genuinam lectionem habere. Causa mutandi erat fortasse, quod praesentis temporis forma sustollere raro invenitur et:librarius eam pluralem' perfecti esse putabat.

Tum autem duobus subiectis opus erat. Sed forma rarior ob id ipsum praeferenda est. Exstat etiam Ov. Met. XIII 512 al. Sed non modo in praesenti forma sustollerc. immo omüino in verbo follere librarius offendisse videtur. Cf. 90, 20 tolleretur vulgo; auferretur E, et 96, 29 1) Lackner p. 17 libros ibi laudatos. 2) V.

Dederichii

de

hae

glossarium

3) Cf. Neue-Wagener

structura ‚ad

I3 501—13.

hunc

disseruit. locum.

Cf,

ctiam

— sustulerat vulgo;

81 —

tulerat E.

Utroque loco tollere vox ut

commode dicta ita hac notione non usitata est. Itaque conici potest librarium recensionis Aesinae eam recusantem

alia verba scripsisse.

66, 11 Graeci . . . memores ultionis eius moremque humanae vulgo.

conditionis tuerentur (timerent TtVen Morem

humanae

conditionis

timere,

h. e. E)

quod

in E

est, iustum sensum non praebet, cum non mos, sed poenae

ac supplicia timenda sint.

Librarius recensionis Aesinae

enuntiatum non recfe intellexit et propter verba poenis, suppliciis, ultionis scripsit timerent. 68, 26 quem coniugio deinde Oenonae iunctum cupi-

dinem cepisse (cepisse om., desiderium E) visendi regiomes atque regna procul posita. eo itinere

contingere

TtVen

h.e.

E)

abductam

(eo itinere om.,

Helenam

vulgo.

Apertum est cupidinem visendi regiones atque regna . . . contingere dici non posse. nenda videtur. Sin autem

Itaque lectio codicis G reticomtingere reicitur, in recen-

sione Aesina verbum prioris enuntiati deest. bum

cepisse neglegi

non

potest.

voce cepisse scriptum est,

Itaque ver-

Desiderium,

in archetypo

quod

fortasse

pro

super

vocem cupidinem interpretandi causa superscriptum erat,

quo

librarius

cepisse

verbum

poneret. 71,32

codicis

E

corrigi

Memnon

adducebatur, ratus

.

.

.

ut

per

errorem

utramque

vocem

in textu

in

multis

milibus

unum

armatis vario genere insignium (om. EV atque Dederich et Meister, qui adnotat: „quae vox fortasse hue e sequentibus irrepsit?) spes ... Priami superaverat G sim. Sensus, quem Dictys exprimere vult, est: Memnon tot milia copiarum, quae quamquam e variis gentibus compositae tamen omnes in vnum armatae erant, adduxit. Etsi, autem arma omnibus militibus eadem erant, tamen, quia variis e gentibus contracti erant, insignia scutorum varia erant. E autem 6

—

82.—

non coniunxit vario genere insignium, quod pro ablativo absoluto dietum est, sed iuneturam vario genere pendere ex verbis multis milibus ratus vocem insignium superfluum additamentum esse existimabat et propterea omisit. 12,18 multa praeterea, quae accensura vulgum et pro se facturi (factura EPV) essent, disserere vulgo. Lectio vulgata minus aequalis est. Quae sie explicanda est: multa disseruerunt, quae pro se facturi essent quaeque vulgum accensura esse sciebant.

13,15 Memnon

. . . medios Graecorum invadit pri-

mium quemque obvium fundens ... Ita iam plurimis nostrorum interfectis duces (ducibus E) . . . concessere

vulgo.

Ex priore enuntiato apparet non duces, quorum

singula nomina

enarranda

fuissent, sed plurimos

milites

cecidisse. Causa mutandi fortasse ea erat, quod librarius textus codicis E sive consulto sive per errorem formam proximo

verbo

interfectis

aequabilem

scribere

volebat.

Neque raro codici E simile aliquid evenit. Cf. 10,7 locus ad conveniend u m .. . Argi (arg wu m?) E) .. . deligitur

vulgo.

—

13,18

Pelasgico?). (pelasgieis animorum

(anim o s E)

Eumelus

E)

Pheris,

vulgo.

nostros

—

Achilles

45,15

atque

er

mutatio

hostes incesserat

vulgo. — 54, 9 Pyraechmen . . . hasta fronte (frontem E) icu m. interficit vulgo. — 79,22 Pyrrhus, quem

Neoptolem u m. memorabant,

genitus

Achille . . . offendit vulgo. —

(qua

E) maxime

(genitum

E)

101, 81 oratione e a, quam

. . . consequi ac comprehendere potwi.

Lectio codicis E structuram

enuntiati turbat. —

104, 29

1) Forma huius norninis proprii latina aut Argos (gen. Argi) neutrius generis aut forma pluralis Argi (gen. Argorum) generis masculini est. Argum autem nusquam in libris Romanorum invenitur (cf. Neue-Wagener, Formenlehre d. lat. Spr.5 I 941.

584.

714.

715.

Dictys

non

misi

forma

numeri

pluralis

usus est (v. 11, 14. 11, 23. 23, 12. 24, 1. 35,5). ubi

2) Lectio vulgata confirmatur legitur và ITeAaoyizóv Aoyog.

Hom.

Il. II 681. XVI

233,

—

83 —

Teucrum expulsum patria civitatem (civitate E) apud Cyprum. Salamina nomine condidisse vulgo. Civitate genuina lectio esse non potest, quia tum vox nomine non

habet, unde pendeat. — Cum complures loci sint, quibus codices

eadem

ratione

differant,

et

nonnullis

dilucide

demonstrari potuerit lectionem codieis Áesini genuinam esse non posse, verisimile est reliquis quoque locis textum codicis E mutatum esse ea de causa, quam supra

exposui. 15, 27 post paucos dies (om. G) Graeci . . . processere vulgo et E. Lectio codicis G quamquam omnino singularis tamen fortasse genuina est. Nam vox dies iuxta praepositionem

post cum

omittitur etiam Amm.

adiectivo numerali

Marc.

coniunctam

14, 11, 11 advenit post mul-

tos Scudilo. 77,13

animadvertunt

Achillen

stratum

humi

ex-

sanguem atque etiam tum (om. E) seminecem vulgo. Vulgata lectionem diffieiliorem habet, quia vox fum careri potest.

Probatur

autem

loco

71,17

Penthesileam

visere

seminecem etiam nunc, unde verisimile fit 77, 13 quoque adverbium

temporale genuinum

esse.

.

78,23 qui (Aiax) per triduum continuatis vigiliis labore non destitit (vigiliis haud prius abire destitit E) quam reliquiae coadunarentur vulgo. Sensus in codice E traditae contrarius est ei, quam

poscit.

E igitur genuinum

mutandi fortasse erat, antecedente comparativo classici aevi non erat. a scriptoribus posterioris 79, 4 scilicet

cum

textum

lectionis res ipsa

non praebet.

Causa

quod coniunctio quam omisso prius usurpata est, quod in usu Tamen magis ante vocem quam latinitatis non raro omittitur.‘)

insidiis

tantum

perfecerit,

quan-

tum ne in certamine (quantum. in certamine nemo E) auderet quidem vulgo. Certe Dictys scribere in animo 1) Cf. Bruennert p. 8 cum

Juristen p. 127.

libris ibi laudatis.

Schickinger p. 17.

Kalb Roms

Liesenberg 1890 p. 5. 6*

— 84 -habuit quantum ne in cerlamine quidem ne auderet quidem. Nam certamen nomini insidiis, auderet verbo perfecit e contrario positum est. Quod E animo non percepit et structuram non bene mutavit, cum verba tantum et non etiam nomina contrarie poneret. 19,95 dein percontaius exitum — paternae mortis

(exitum. patris dociusque E, ef. supra p. 39)

Myrmi-

Ezitum paternae mortis, donas . . . confirmat vulgo. quod in G sim. est, singularis quaedam iunctura verborum est. Sed Loefstedt p. 67 iure dixit hunc genetivum cum nomine, quo simile aliquid significatur, coniunctum magis notum esse quam ut exempla affere necesse sit. Ex Dictye Laekner') collegit: 30,2 ob egregia laborum eius facinora.

80,30

37,4 tanti numinis deum.

quid

causae

foret

percontatur

vulgo;

quid

exhibuerit E, legi nequit; quid causae ad se veniendi foret Percontatur in rogat Ven; quid causae foret rogat Tt.

codice B et in editione principe deest (v. Dederichi app. erit.).

Codices recensioni Aesinae addicti verbum

magis

usitatum habent quam codex G ideoque non incolumes videntur mansisse. Percontatur, quod codice G probatur, tamen exstat etiam 21,24.

71,24.

79,25. Fortasse

in codicibus recensionis Áesinae eadem lacuna erat atque in B, quam postea librarius voce usitata rogat supplevit. Simili ratione 64, 11 verbis orat, uti . . . ad se veniant in E in fine additum est rogat, sed ut supervacuum postea deletum.?) 81,13 Aeneas parato (aspernato EVP) certamine intra muros

manet

vulgo.

Lectio codicum,

quos

recen-

sioni Aesinae addixi, magis commoda est quam vulgata. quia in EVP ablativus absolutus aspernato certamine de 1) Lackner p.7cum libris ibi laudatis, Cf. etiam Archiv f. I. Lex. VII 477. IX 553. X 427. Sittl p. 92 sqq. 2) Verba

apparet, cum

editionis

Venetae

ab

in codicibus Tt desint.

interprete

addita

esse

—

8)

—

sententia Aeneae, quod nomen est pro subiecto, dictus est, cum verba parato certamine ad ea pertineant, quae €xtra

muros

fiunt.

81, 30 postquam . . . revertere Graeci, cremata

. . Eurypyli

ossa atque urnae condita patri remittunt scilicet

(remissa sunt

E,

scilicel

om.)

memores

beneficiorum

vulgo. Cum verbum memores ex voce Graeci pendeat, fieri non potest, quin Graeci etiam in enuntiato

principali

codicis

E

verbi

igitur

remittunt

genuina

subiectum

non

est.

sit.

Causa

Lectio

mutandi

fortasse ea erat, quod librarius iuxta participium cremata verbum sunt desiderabat. Nam cum E pro iunetura wrnae condita ablativum absolutum — urna

condita

habeat

(cf. supra

p.

78

ad

60,28),

librarius

verba coniunxit: cremata (sc. sunt) ossa atque . . . patri vemittunt atque in structura inconeinna offendit. 83, 17 facili (facile E) scuto decutiens (sc. terram) . imminere vulgo. Lectio difficilior est in G sim. Simili autem ratione adiectivum pro adverbio usurpatur & Iuv. IV 63 facilis cardo et Val. Flacc. I 109 faciles

arcus.

.

84,21 Troiani (apud troiam EJ, ubi hostis . . . . saevit, .. . cuncti proceres seditionem .. . extollunt vulgo.

Lectio vulgata difficilior est, tum

videtur

esse.

Dederich

quia subiectum autem

recte dicit:

bis posi„expli-

cationi serviunt verba eunecti proceres." Similem usum dicendi invenimus 62,27 duos erexere malos, quis religatum linum... utriusquecapiti

adnecteba-

tur. Cf. etiam Daretis cap. X (12, 25 Meist.) quod cum Helenam abreptam oppidani vidissent. E autem

in lectione

vulgata

offendit

et suo

Marte

textum

mutavit. 85,13 eum

(Priamum)

.. . cunctos sanguine et (san-

guinis sui E, et om.) iniuriis insectari solitum vulgo. Ex verbis, quae sequuntur, appetentem alieni et filios . . . ab-

—

86—

stinuisse apparet Priamum non propinquos sed omnes reliquos Troianos insectatum esse. Lectio codicis E igitur Is, qui mutavit, iunciuram genuina esse non potest. sanguine inseclari, quae pro mortem inferre dicta est, enimo non recte percepit. 86, 2 qui secreto (secreti E) ab aliis . . . componunt vulgo. Adverbium secreto absolute dici solet. Itaque si hoc loco in codicibus vulgatae traditionis cum praepositione ab coniungitur,

tionem genuinam B. G. I 18.

verisimile

esse.

est hanc

Eundem

86, 24 finito convivio

tum

usum

insolitam

habemus

(quietum E)

lec-

Caes.

disceditur

vulgo. Supinum cum impersonali forma passivi non coniungitur (cf. Draeger, Histor. Synt. II? p. 859 sqq.). Itaque verisimile est textum codicis E mutatum

esse ex

loco 80, 27 quietum abeunt. Librarius fortasse in eo offendit, quod tempus bis significatur verbis finito convivio et tum. 89,33 duces Graeci Graeciae dici non potest,

32, 15 similiaque 4,9. Ulixes et Diomedes

(Graeciae E) vulgo. Duces nisi omnes duces adsunt (cf.

12,17.

veniat,

85,8).

Graeci

verum

Sed cum solus est (cf. 6,98.

34, 2). 91,25

Non

(consideratum

civitatem

vestram

consideratum

Argis

tantum maris E) venimus vulgo.

Tan-

tum maris iustum sensum non praebet. Librarius recensionis Áesinae, qui textum mutavit, fortasse vocem Argis non intellexit et corruptelam esse ratus genuinam lectionem restituere studuit. In emendando ei vocem mare in mentem venisse in materia nostra mirandum non est. Si-

mili ratione textus codicis E in vocem mare, quam ipsa materia offerebat, corruptus est: 99, 36 Neoptolemus advecta ligni materia (advecta mari ligna E, materia om.) Aiacem cremat et 100,7 Ulixes . . . clam Ismarum

(clam

—

8T —

mari E; imarum marg. E!) aufugit. rere

Utroque loco appa-

mihi videtur lectionem vulgatam genuinam esse. 92, 28 tauris . . . ad rogum Hectoris (om. E) ...

adportatis vulgo. prete

orta

esse

Lectio vulgata primo obtutu ab intervidetur.

Nam

cum

Hectoris

corpus

iam diu crematum atque sepultum esset, rogus quoque tum cum corpore combustus erat. Sed vox rogus a Romanis

etiam

pro

bustum,

tumulus

scrbebatur

(ef.

Prop. 4, 11, 8) atque hic quoque sic dicta est. Quem singularem usum dicendi cum E videatur non novisse, nomen

Hectoris omisit. 92, 34 Theano E), ut...

. . . persuasit. (impulit TtVen

traderet vulgo.

h. e.

Cur librarius recensionis San-

gallensis in lectione impulit offenderit, intellegi non potest. Textus autem librorum ETtVen fortasse propterea mutatus est, quia librarius offendit in eo, quod forma

T'heano cum verbo persuasit coniuncta pro dativo intellegenda est, neque scivit nomina propria quaedam graeca in lingua latina flecti non posse. 93, 10 indignari . . . quod (quo GB; cum Tt; quum videtur

fuisse

in E)

finis

. . . non

adhiberetur

Meister

cum VP. Eadem fere varietas lectionum exstat 91,18 quod (quod videtur esse in B; quo G; cum EVP) im-

possibilia postularent, palam fieri . . . bellum eos instruere Meister cum B. 93,10 cum sensum aptum non exhibet. Immo cum verbo indignari non nisi quod coniungi potest. In archetypo codicum GE fortasse per errorem quo pro quod scriptum erat, quod in G traditur, cum E ex verbis quae sequuntur mazime cum . . . tempus ... praetervolet suo Marte lectionem cum scripsisse videatur. Simili ratione variam lectionem loci 91, 18 ortam esse conici potest. 94,24 missos . . . decem legatos (lectos E) viros vulgo. Nomen legatos cum nomine viros ut adiectivum

coniunctum

est,

cuius

usus

dicendi

alterum

Dictyis

—

88—

exemplum est 92,9 avis aquila") E in hac singulari iunctura offendit et textum mutavit. 96, 4 per portas (portam E) ingressum vulgo. Eadem ratione differunt codices Daretis: XXIV (30,12) usque ad portas vulgo recte. XXV (31,1); XXXVI (43, 14)

ante portas, cum codex G, qui minoris pretii aestimandus est, semper habeat portam. His exemplis prolatis apparere existimo iunctura per porlas singularem usum dicendi nobis offerri, quem E non intellegebat, cum

licet una tantum

porta significanda

expresse

pluralis

dicatur,

forma

vocis porfa,

sit, dumne

adhiberi

nomen

possit.

Cf.

Flor. 1, 1, 12 Sabinis proditae portae per virginem Tarpeiam

nomine. 97,92 qui

Tt h. Mater tur, ne 97, 22

ab

deorum

aris

(qui

deorum

matris

e. E) auxilium . . . imploraverant vulgo. deorum nusquam alibi in libro nostro commemora97, 6 quidem, ubi ea narrantur, ad quae verba loci pertinent: Priamus . . . ad aram Iovis . . . confugit

multique . . . ad reliqua deorum templa: in quis Cassan-

dra in templum Minervae, recensionis

Aesinae

Unde verisimile est lectionem

genuinam

non esse.

Librarius,

qui

mutavit, aut in archetypo legendo erravit aut fortasse in iunctura

ab

deorum

aris

auxilium

implorare

offendit,

cum certe non arae sed dei ipsi implorentur. 100, 1 reliquias . . . urnae . . . conditas . . . sepeliendas procurat vulgo; reliquiis . . . sepeliendis ... E. Textum codicis E mutatum esse apertum fit eo, quod conditas incolume remansit, cum reliquias et sepeliendas mutaren-

tur. Praeterea id quoque respiciendum est, quod reliquis locis, ubi similis iunctura legitur, procurare et curare semper eum accusativo coniunguntur. Cf. 59,9 ... proeurantes et similia 16, 18. 38,25. 41,30. 1) Cf. Bruennert p. 7 re agunt.

cum

officia Dares

libris ibi laudatis, qui de hae

—

quoque

saepe

dieit

89—

milites

sepeliendos

curare,

cf.

XX

(25,9). XXIX (35,16). XXXI (37,20) al. Is, qui mutavit, fortasse aliam legem in scholis didicerat. Plautus

enim

Stich.

94, Ulpian.

43, 8, 2 aliique procu-

dig.

rare cum dativo coniungunt. 100,14 sepulchrum . . . appellatum linguae proterviam

Cynossema ob

(protervam E) impudentemque

petu-

lantiam vulgo. Protervia vox inusitata est ideoque librario cuidam suspecta videri potuit, tamen invenitur apud Ammian. Marc. 26,8, 10 et Ambrosium et Ausonium.!) Fortasse etiam E ob id mutavit, quia alterum nomen petulantia cum

adiectivo coniunctum

est, quod iuxta al-

terum deest, et quia structuram magis concinnam reddere in animo habebat. 101, 14 ( Aeneas) cunctos ex Dardano (dardania E)?)

atque ex prorima paeneinsula adit vulgo.

Lectio diffi-

cilior, quam semper sequimur, est Dardano. Hoc enim nomine non, quod hie sensu verborum postulatur, regio sed vir significari solet. Dardanum autem urbem quo-

que fuisse, quae septuaginta stadiis Abydo distabat, tradunt Strab. XIII p. 409; Steph. Byz. s. v.; Scylax 19 Towäg. Aeneas erat Dardano oriundus Troianorumque apud Homerum

dux.)

Verisimile est idem

nomen

regioni, quam Dictys hoc loco significare vult, vindicari posse. Librarius recensionis Aesinae in hoc nomine offendit et formam magis usitatam scripsit, quam etiam Ovidius (trist. 1, 10, 95) et Varro (r. r. 2, 1, 5) habent. 101,26

ingens

1) Cf. Liesenberg

coalita 1888

(coacta

E)

multitudo

vulgo.

p. 22.

2) In epitoma, quam librarius quidam ex Dictyis l. V c. XVII sumpsit et sub finem codicis G Daretis Phrygii scripsit,

traditur ex archadia. 3) V. ea, quae loeum disseruit.

Cf. Daret. ed. Meist. praef. p. VII. Dederich

in

Observationibus

ad

hunc

— Forma

rarior coalita

90 —

invenitur

saepius

in libro

Amm.

Mare. 21,5,2; 19,22. 23,6,38. 31,2,20. 101,33 litteris Punicis (phoenicis E) vulgo. Lectio codicis E genuina esse non potest, cum neque adiectivi forma phoenicus exstet neque genetivus Phoenicis (nom. Phoenix) iustum sensum praebeat. Cum. autem tribus aliis locis epist. p. 1, 2 et prol. p. 3, 1 (his duobus locis vetus textus codicis E deletus est)et 12, 12 tradatur nobis

punicis litteris et semel tantum textus

codicis

Phoeniceis, lectionem

E

deletus

conici genuinam

potest

prol. p. 3,8, ubi vetus

est, a codice

loco

G^sim.

101,33

quoque

esse et E mutavisse,

tradatur

Punicis

quia Cadmus,

qui proxime appellatur, ex Phoenicia oriundus erat. 102,17 Aiax postquam ... evadere naufragium

enisus est aliique (reliqui E) per noctem

(per noctem

om. Meister priores editores secutus) tabulis aut alio levamine fluitantes postquam

(ubi E) ad Euboeam devenere,

2.

Meister iure verba per noctem

pereunt libri.

ab omnibus

Num

codicibus tradita omiserit, dubito, cum

sen-

sum nequaquam turbent et Dictys aliis quoque locis brevi spatio verba repetat (cf. supra p. 65 ad 19,24). Structura enuntiati in G sim. haee est: Aiax ... postquam ... enisus est aliique . . . postquam . . . devenere . . . pereunt. In E autem duo enuntiata sunt: Aiaz... postquam ... enisus est. reliqui... ubi . . devenere . .'. pereunt. Sed Aiaz postquam . . . enisus est cum non enuntiatum prin-

cipale, sed secundarium tantum sit, absolute poni non potest. Itaque copula que opus est. Et quia verisimile est syllabam qui vocis reliqui, quam E habet, ortam esse ex copula que, cum que in E desit, etiam verisimile est totam vocem reliqui mutatam esse ex voce aliique.) 1)

Librarius igitur in mutando pepereisse spatio videtur. Simile aliquid fortasse aliis quoque locis accidit, ubi vetustissimus librarius recensionis Aesinae, qui interpolavit, pro voce aliqua consulto addita aliam voculam omisit aut pro voce

-—91-— Denique attinet,

ad variam

quod

intellego,

non

cur

lectionem mutare

G

E

debuerit.

ubi

vel

postquam

autem

fortasse propterea mutavit, quod postquam ad Euboeam devenere

tantum

tum

dici pesse

existimabat,

cum

Locri

in ipsam insulam pervenissent neque, ut noster locus in-

tellegendus est, cum iam perissent, ubi primum ad oram insulae appulsi essent. 102,94 Oear . . . armat . . . praeterea addidere (addere E) ea vulgo. Meister numerum pluralem a codicibus suis traditum intactum reliquit, etsi ex verbis, quae praecedunt,

singulare subiectum

intellegendum

que pluralis satis mirabilis videtur.

est ideo-

Hic enim unus ex

illis locos esse!) videtur, „ubi interpres latinus nimio bre-

vitatis studio in contrahendis Dietyis narrationibus adstrictus, quae ad intelligentiam sunt necessaria, omiserit.'?) Pro subiecto enim intellegendi sunt Oeax plius)

quorum

Nauplius

non

diserte

et Nau-

commemoratur.

Quod si verum est, E sagacius quam verius mutavit. 103,1

mobili

suasu

natura

EP) muliebre ingenium vulgo.

(mobile

suapte

natura

Iuncturam vulgatam om-

nino singularem esse nemo non videt. "Tamen explicari potest: muliebre ingenium, cui natura est, quae suadendo facile movetur. omissa aliam addidit, ut conici possit eum interdum tum demum mutavisse, cum iam totam hanc partem textus scripsisset, atque ita spatium respicere coactum esse. Aut eundem finem versuum atque archetypum retinere studuit, ut facilius animadverteret, num aliquid omisisset. Cf. supra p. 38 locum 21,4 cognito eorum (om. E) adventu (et eum add, E) vulgo recte. 79,25 (v. supra p. 84) eritum paternae mortis (patris doctusque E) vulgo recte. 81,30 (v. supra p. 85) remittunt (remissa sunt E) Scilice! (om. E) vulgo. 95,4 (v. supra p. 37) transeunt. dein (dein om., nostri add. E) vulgo. .

1) V. Koerting Dictys und Dares p. 91 sqq. 2) Verba sunt Dederichi ad II 14 dicte. 3) V. Dederichi

adnotat.

ad h. 1.

— 92— 104, 14. (Strophius)

auxilium

adver-

E)

optulerat

vulgo.

(inimicissimum

inimicissimos

sum

ei (sc. Oresti)

Nam inimicissimi sine

Qui locus priori 102, 24 similis est.

dubio intellegendi sunt Aegisthus et Clytemestra. Oresten Clytemestram non minus odisse quam Aegisthum et propterea utrumque

necavisse

constat.

Sed cum

104,6

Orestes auxilium contra Aegisthum solum oret, E lectionem genuinam mutandam esse putavit. 105, 27 liberatus industria sui (sua E) vulgo. Lectio. vulgata multo difficilior est, cum pronomen reflexivum pro nomine usurpatum sit. Sed hic obiectivus genetivus, qui dicitur a grammaticis, pronominis reflexivi etiam ab

optimis scriptoribus nonnunquam adhibetur.) Dietyis v. locum 66,32 servitium sui multaque quae Lackner l. l. congessit. 107,13 Lectio

ultum

vulgata

iri

(ire

EVP)

similia

exempla,

. . . cupiens

difficilior est, sed habet,

vulgo.

quo se tueatur.

Cf. enim locum Hegesipp. I 27 cum ultum iri destinavisset. I 29,4 ultum iri cupientes. 107,18

Assandrus

iniquitatem — tyranni

evitans

Peleo consenserat (evitans ad agrum pelei concesserat EP) vulgo. Cum 108, 5 sq. narretur Peleum in spelunca abdita

Pelei EP

et

tenebrosa

fuerit, igitur

Librarids

occultatum

ad quem

codicum

Assandrus

lectio

recensionis

esse,

iustum

Aesinae

nescio,

concedere sensum

fortasse

ubi

ager

potuerit.

non

praebet.

eo

offendit,

in

quod verbum consentire cum dativo coniungitur. Cf. autem Vulg. act. apost. 5,36 dicens se esse aliquem, cui consensit numerus virorum. Porph. Hor. epod. 16,6

paene legati Allobrogum 108,2

mare

(mari

loco cf. 109, 14 mare

illis consenserant. E)

fatigatus

volgo.

Cum

hoc

(mari correctum ex maria E) ad

1) V. Lackner p. 6 cum

libris

ibi

1890 p. 7. Schickinger p. 18. Archiv f. IX 557. Praeter exempla ab his prolata

laudatis.

Liesenberg

L Lex. V 496. VI 7. cf. Flor. 3,13. 4,2, 1.

93 — Troiam profectus vulgo.

Vulgata ablativum vocis mare

non ut in usu vulgari in -i sed in -e exhibet.

Quae forma

Romanis nulla aetate ignota erat. Cf. Varr. ant. hum. XII apud Charis. I p. 61,8 Keil. ab Erythro mare. Plaut. Mil. 1309. Lucr. I161. Ov.a. a. IIT 94. Hegesipp. III 20, 2.

108, 33 persuadens nepoti, ut ne sanguine (uti ignosceret potius neque sanguine E) ulterius: ulcisci cuperet vulgo. Lectio codicis E genuina esse non potest, cum Dictyi non meque sed neve scribendum fuisset. Causa mutandi videtur fuisse iunctura wt ne, quae tamen

pro-

batur loco 98,22 uti ne laederetur, ubi codices consentiunt.!) 109, 28 ex conspectu hominis (hominum E) excesse-

rit vulgo. In codicibus & sim., qui lectionem difficiliorem habent, numerus singularis vocis homo pro omnibus hominibus positus est, cui usui similia exempla cf. Amm. Marc.

27, 12, 11 ultra hominem

efferatus.

Cic. leg.

122

animal hoc providum . . . quem vocamus hominem, 110,8 precibus suppliciisque | (supplicationibusque E) vulgo. Supplieium, quae hoc loeo lectio difficilior

est, raro tantum pro voce prex (cf. Sall. Iug. 66, 2), plerumque pro poena adhibetur (cf. Caes. B. G. VII 4). 111,22

ea res per populum

(populos E)

haud

cre-

dita vulgo. Sed e versu 111, 15 per populum disseminatur apparet hoc loco de uno tantum populo cogitari. Codicis E igitur textum mutatum esse concludi potest, quem librarius fortasse ad vocem 111,94 cunctorum mutandum

esse putabat.

Iam ad finem huius partis venimus, in qua exposui codicem Aesinum praeter eos locos, quibus textum omnino corruptum habet aut eadem corruptela aique codex G laborat, quadringentis trigin1) Cf. etiam locum esset C.

Hegesippi

II 18 «fi (omis.

vulgo)

ne

—

94—

ta ferelocis, quibus codex E et recensio Sangallensis inter se differunt, lectionem ab uno vel compluribus librariis mutatam atque depravatam habere. Si respicimus, quaenam causae fuerint, quibus E ad mutandum impellebatur, vidimus plerisque locis librarium usum Dietyis dicendi polire studuisse, sive pro singulari lectione, quam non intellexit, aliam scripsit, sive pro iunctura minus usitata magis notam posuit, sive usum sequioris aetatis tollere et usum classici aevi restituere studuit, quia in scholis alias leges dicendi atque interpres Dictyis latinus didice-

rat. Non autem intellexit exemplar suum aut quia archetypum

corruptum

erat aut quia ea, quae

narrantur,

ani-

mo non recte percipiebat. Interdum etiam vocem mutavit,

quia aliam vocem finitimam non recte interpretabatur aut quia genuinam lectionem non satis certam esse existimabat. Perraro etiam materiam a Dictye tractatam ad auctoritatem

Homeri

aliorumque

corrigendam

esse putabat.

Iam vero liceat mihi turbam locorum, quibus, quin E textum eisdem interpolandi rationibus consulto mutatum praebeat, nunc iam non potest dubitari, argumentis con-

firmandi omnino omissis per ordinem enumerare: una (uno E). 24,20 add. E.) tali tempore.

14, 21

infensis (infestis E). 25,12 (in 28,8 nostrorum (nostro E). 29,1

dehinc (dein E). 34,17 rebatur (dicebat E). 37,3 qui (quod E). 38,24 forma (fronte E). 47,21 raptim (rapiunt G; rapiunt arma E). 52,5 exercitium (exercitum

E).

52,17

adinveniens

Meister cum

Peipero;

ad-

veniens G sim.; volens E; avens Mercerus. Cf. 104, 27 adinvenientes Meister cum Peipero; aventes vulgo; am-

bientes

E.

promptiore

85,19

57,15 (promptior

discerni

inspectatis E).

(dissensisse

— (inspectis

82,15

E).

nutu

92,17

E). (manu

monitis

58,5 E).

(motis

EX 95,23 quo adtractu motus facilius foret: quem afferri . . . omnium ore agitabatur (quo'[ahrasum esse

— 95— fortasse

d dicit

Annibaldi]

offerri . . . omnium

mofus

sermone

facilior

foret;

agitabatur

E).

unde

97,27

praedictae noctis (/[/[abras. prae] edicti nostri E). 101, 16 exagerent (exigerent E). 105,17 multimodis (multis-

mödis E). 106,10 ex (et E). 108,24 obvius (obviam E) 111,7 huiuscemodi (huiusmodi E). Si hi loci, quos nntea iam inquisivi,

postremos adduntur,

enumeravi, illis, in quos cum hi viginti tres sint,

iam plus quadringentis quinquaginta locis textum recensionis Aesinae interpolatum esse demonstravi. Sed in codice E quoque, ut qui grandis vetustatis sit et ex eodem

fonte

quo

Sangallensis

solus

lectionem

in

G

G

prodierit,

depravatam

locos esse, quibus

incolumem

retinuerit,

consentaneum est. Quarum eas lectiones, quas Meister iam ex aliis codicibus vel veteribus editionibus resti-

fuit)

praetermittere

mihi

liceat.

Eorum

autem

lo-

corum, quibus praeterea lectio diversa eodicis E genuina videtur esse, numerus parvus est.

Quorum Loefstedt p. 46 sqq. iam in partem inquisiverat, atque eos, quantum ego quidem Loefstedtium recte iudicasse existimo, breviter enumerabo.

25, 32 nizi (nixis E).

Cf. 65, 24 nizis libri recte; nixus editt. — 27, 3 imbellum (imbeeillum E). — 43, 14 lacessentibus (lacessentis E). -— 18,4 interficiunt Meister cum B (fundunt EVP). Praeter has lectiones genuinas codicis E, de quibus LoefStedt disseruit, perpaucis aliis quoque locis recensio Aesina prae Sangallensi laudanda est. Ac primum ubi-

cumque lectionem codicum est,

meliorem

rationem

GB

corruptam

adhibemus,

esse apertum

si lectionem

recen-

1) Nullo horum locorum animadverti textum. codicis G consulto a librario quodam interpolatum esse. Immo verba per errorem a librariis videntur corrupta esse. Cum hi loci codicis G centum quinquaginta fere sint, codex E, quas supra p. 15 sqq. enumeravi, ducentas fere lectiones corruptas habet.

—

96 —

Aesinae, quae fortasse genuina est, recipimus, si ex corruptela illa genuinam lectionem aliter

sionis quam

restituere conamur. conieiendo

quodam

E habet, etsi a librario

Id, quod

prima-

etiam

inveniri potuit, tamen

rium esse potest, ideoque, quoquomodo res se habet, retinendum est. Quae ratio habenda est his locis: 8,6 ex love . . . Lacedaemonem (lacedaemonam GB; lacedemona E) Meister. Ceterum hoc etiam verisimilius est corruptelam lacedaemonam ex forma codicis E lacedemona quam

ex

forma

lacedaemonem,

ut Meister

putat,

ortam

esse. Ex usu dicendi Dictyis de hac varia lectione iudicari non

potest, cum

exstet, —

27,8

alio loco nomen

nihil insidiosi

cod. Heinsii; insidiosum EV)

Lacedaemonis

(insidiose GB;

metuentem

ris similibus locis Dietys pronomen

non

insidiosi

Meister.

Cete-

nihil aut cum

ad-

verbio aut cum neutro nominativi vel accusativi coniungit (v. 30, 29. 25, 12. 45, 1. 46, 29), semel tantum cum

genetivo (7, 13).!) — 30, 27 Post quem (quam GB;

E) Meister. E. —

quae

Cf. 37,28 post quae (quam GB) Meister et

55, 20 fundere obvios ac prostratos cum

alios in-

vaderet, alios (ac pro alios G; om. E) desuper proculcans optereret (opteret G; oppeteret B; obtereret Sangallensis oppidanus 57,30

et Argentoratensis;

semermos

Meister

obterere

e coniectura

E)

Meister.

—

Merceri. (se emer-

sos GB; semermis E). — 64,2 (Priamus) Polyxenae umeris innitebatur. sequebantur (om. GB; deinde seque-

bantur P; dein sequebatur E; dein sequebantur E?) vehicula Meister. Cum dubitari non possit, quin in textu codicum GB aliquid desit, conicere fortasse licet latinum Dietyis interpretem sequebatur scripsisse. Nam minus verisimile est librarium iuxta singularem innitebatur omisisse pluralem sequebantur, quod Meister coniecit,

quam codice

singularem

sequebatur.

In

singulari

iuxta

1) Fortasse autem id, quod codex Heinsii exhibet, quodam integro prodiit et EV interpolaverunt.

ex

--

neutrum

pluralis

vehicula

cum

singularis fortasse

dam

sed

consulto

91 —

ab

offendere

non

auctore

non

temere

a

scriptus

sit,

opus

est,

librario

quo-

qui Graecos

imitabatur. Similia enim in eo libro, qui dicitur Descriptio orbis terrae!) quique eodem fere tempore compositus est, quo Dictys latinus, inveniuntur: 219 misteria perficitur. 277 omnia fit. 200 necesse est omnia?) — 68,21

Hecubam

. . . clam alendum

(sc. Paridem) pasto-

ribus inidan tradidisse E; . . . pastoribus in id dextra dedisse G; idem sed dextram (marg. idae tradidisse, quod editores

receperunt)

B.

Quaestio

est, utrum

iunctura

in margine codicis B scripta an lectio codicis E ad Dictyn recedat.

Sed non diu dubitabimus,

utri codici prin-

cipatus tribuendus sit. Apparet enim id, quod in GB legitur, non ex verbis in margine codicis B scriptis sed non

nisi ex eo, quod

E habet,

oriri potuisse.

—

72,30

neque eadem in (in om. GB; in eadem EV) arte Meister cum Hildebrando. Non necessarium videtur propter similitudinem praepositionis in et litterae m conicere praepositionem extitisse post pronomen eadem. Immo cum

codicibus EV legamus. — 89, 5 praesentium haben-

dam curam (om. GBE)

rationemque (rationem spemque

E) futuris adhibendam Meister; viri docti varie locum temptaverunt. Librarii codicum GB facile aberrare

potuerunt (ration e m sp e m). —

90,22 prope summum

fastigii (summo fastigio GB; summum fastigium E) Meister et E'***), — 100, 12 imprecarique infesta omina 1) ed. Sinko

(Arch.

f. I. Lex.

XIII

531

sqq.) p. 574.

2) Quae cum ita sint, etiam loco 12, 30, ubi ab omnibus codicibus traditur ne multa milia exercituum . .. tardaretur, editores

fortasse

non

Marte posuerunt. 3) Tamen etiam eodem

modo

iure numerum

fieri

potuit,

stque GB corruptum

laret, dum Er fortasse ex codice lectionem servavit.

pluralem fardarentur

ut

archetypum

suo

codicis E

esset et E suo Marte interpo-

quodam

integro

genuinam 7

.

—

98—

(infestaque omnia omina G; infausta omina Dederich; infausta omnia E) in exercitum Meister. Similem nostri locum habemus 66,22 multa infuusia . . . inprecari, unde Dederich coniecit 100, 12 infausta omina legendum

Sed omina imprecari nequaquam commode dictum

esse. est.

si cum E omnia legamus, id, quod 66, 22 le-

Immo

auctum

gitur, mulia optime

sueviter

in patruum

habeamus. —

(saevire

ingesta Meister cam Peipero. — Zacyntho

Echinadibus

severe

GB;

Leucata

105, 15 multa

per eum

EP)

106,26 hique erant ab G;

(Leucada

leucadia

E) Ithaca Meister. Dederich et Meister scripserunt Leucata a nominativo Leucatas, quod promunturium insulae Leucadiae erat.) Sed cum reliqua nomina insularum sint, verisimile est hoc quoque nomine non promunturium sed insulam ipsam Leucadiam significari, cuius nomen a codice E recte videtur servatum esse. — 110, 30 instans periculum. (instans. periculi vim G sim.; instantis periculi vim EP) subterfugit Meister. Sed ne ei quidem loci desunt, quibus textus, quem G exhibet, quamquam non corruptus est, tamen sensum non adeo aptum praebet quam E et propterea reiciendus videtur. 24,20 cum . . . Graeci . . . neque degredi sine pernicie (sine om., perniciter TtVen h. e. E) neque arma capere

turbatis

omnibus

et ob id cuncta. impedientibus

Vox perniciter ad sensum verborum possent vulgo. 24, 18 degredi incipientes et 24,92 turbatis omnibus et . impedientibus multo magis apta est quam iunctura sine pernicie. Neque mirum est, quod vox inusitata perniciter a librariis corrumpebatur. Dictys fortasse locum Liv. XXVI 4 equo desilire perniciter repetivit. — 81, 17 neque

vos pigebit

consensisse

nobis Meister

cum

Dede-

richio; neque vos PB; neque nos G et E, ut ex Annibaldii silentio concludi 26,1

potest;

consensisse

vobis G;

1) Cf. Enn. ann. 328

V?,

Cic. Tusc. IV

et XLIV

Aen.

III 274.

1,4.

Verg.

41.

concessisse Liv. XXVI

—

99—

vobis E. Inde, quod codex G cum E lectione nos . . . vobis contra reliquos consentit, quae pronomina cum verbo consensisse coniuncta sensum non adeo aptum quam cum

verbo concessisse codicis E coniuncta habent, verisimile est nos

. . . vobis concessisse

lectionem

genuinam

esse.

Quotiens Graeci Troianis concessissent, Ulixes in prioribus

verbis

39,26

corpora

. eorum, qui antea fatigabantur, lamquam (spirato E) divinitus levamine relaxari vulgo.

sperato Si spe-

rato

cum

disseruerat

vulgata

(v. 81,4; 14).

legimus,

vox

—

íamquam

sensum

non

praebet. Denique duobus locis operibus scriptorum Byzantinorum (cf. supra p. 9) non id, quod in G legitur, sed ea

forma

textus,

quam

E exhibet, confirmatur.

70,29

(Penthesilea) cornu dextro sagittariis, altero peditibus instructo, medios equites collocat (hic vulgo additur in quis ipsa, quae om. GB; in quis ipsis V et E, in quo in postea erasum est). contra ab nostris ita occursum, ut

... GB. Malal p. 159 et éxAoy? iovopuov Crameri p. 218 exhibent 7 ó£ IIevönollsıa uécov và inzéaw ÖnSoys oóv v olyvo.‘) Byzantini igitur favent lectioni recensionis Aesinae, quae quidem corrupta est et fortasse propter id, quod iam in archetypo recensionum E et G corrupta erat, in recensione Sangallensi omittebatur.

Itaque ex lectione codicum

EV

Stimo in quis ipsa. — 11,2

cadunt sagittis reginae

rimi

neque

ab

bellatum vulgo.

Teucris

(teucro

restituendum TtVen

esse exi-

h. e. E)

plu-

secus

Malal. p. 159 et 2x4oyr) Crameri p. 218,

quibuscum verba Dictyis in hoc capite vel maxime consentiunt, habent xci xreíve yo Teöxpos nord nAndog. Nomen Teucri ob id quoque aptissimum est, quod Teucer artis sagittis feriundi peritissimus erat (cf. 51, 29). Horum N

viginti

Cf. etiam

Tzetz.

duo Posth.

56.

locorum,

quibus

— 100 — codicem

E

solum

veram

lectionem

didisse verisimile est, duobus tantum consulto interpolando videtur mutatus esse:

dita voce utraque

sine et 55,90 mutatio

ad

addita

errorem

copula

librarii

tra-

codex G 24,20 ad-

ac.

Sed

recedit,

haec

cum

24, 20

in G perniciter in pernicie et 55, 20 opterere in opteret corruptum esset. Reliquisautemlocis modo pertractatis apertum est ea, quae G habet, omnia erroribus librariorum ex

genuing lectione orta esse. Cum his iam conferantur ea, quae supra p. 95 adn. 1 de ceteris locis, quibus E veram

lectionem in G corruptam incolumem servavit, in editionibus autem iam pridem genuina lectio aut ex aliis codicibus aut emendando restituta erat, exposita sunt.

Si vera sunt,

quae de eis disserui, constat textum codicum recensionis Sangallensis imprimis vetustissimi codicis G centum septuaginta fere locorum, quibus falsam lectionem exhibent,

nusquam mere

paene consulto

librarium

in

mutatum

errorem

esse, sed semper te-

incidisse,

codices

autem

re-

censionis Aesinae manum

correctoris perpessos esse, qui

plus quam

quinquaginta locis suo Marte

quadringentis

ea, quae tradita erant, mutavit.

Priusquam hane partem ad finem perducam, inquiram

in nonnullas

exhibent, esse

cum

lectiones,

editores,

existimabant,

non

ubi E

et G

qui hune

eundem

textum

recte iudieavisse

textum

interpolatum videantur.

De

compluribus earum lectionum iam supra egi: 8,5 Ilii EP

recte (v. supra p. 18 adn. 1). —

12,31 tardaretur EGB

recte (v. supra p. 96 ad 64, 2). — 34,12 fore ut recte abest ab omnibus codicibus (v. supra p. 60). — 78,19

licuerit libri recte (v. supra p. 61). tur hi loci:

Quibus nunc addan-

6,28 in.sermone . . . regis inesset. quaedam permixta miserationi (miserationis omnes libri; in E littera s in fine abrasa

est)

librorum

sensum

aptum

vis Meister

praebet.

cum

Obrechto.

Lectio

Miserationis e nomine

—

101 —

vis pendet, quam structuram grammatici genetivum subiectivum appellare consueverunt. Et cum codices in genetivo consentiant, Obrechtum, quem Meister sequitur, Causa mutandi erat forpermixta obiectum adiun-

non reete emendavisse puto. tasse ea, quod editores verbo

Similia a librario recengentes poliendo studebant. sionis Aesinae facta supra p. 38 reprehendi. Junctura in sermone inesset permixta vis fortasse eo orta est, quod scriptor iuncturas in sermone inesset vis et sermoni per-

mixta vis (cf. Verg. Aen. I 492 se . . . principibus permixtum agnovit) animo confundebat. 9, 8 Ulixes . . . aliquid ex oratione profuturus (proE;

moturus

profecturus

et

Heinsius

coni.

Perizonius,

quos Meister secutus est) cuncta . . . retezuit GB. cundum

Se-

ea, quae adhuc de diversis lectionibus codicis E

statui, dubitari vix potest, quin vox promoturus ab interpolatore e coniectura pro singulari lectione archetypi codicum EGB profuturus scripta sit. Quamquam exemplum nostro loco simile non inveni, tamen lectionem éodicum GB retinendam esse censeo, quia vel classica aetate proficere non raro pro verbo prodesse usurpabatur

Brut. tum

ibid.

scriptio, atque

proficit. quan-

ad dicendum

24 nulla res tantum 37

plurimum.

(cf. Cic.

proficere

et va-

lere): ex eo fortasse conicere licet etiam contrarium factum et hoc loco profuturus dictum esse pro profecturus. 11,14 ante vocem Argis Meister ad similitudinem reliquorum huius addidit, quae ab

capitis locorum praepositionem ex omnibus codicibus abest. Si usum

Dictyis per omnes similes locos, quibus codices consentiunt, respicimus, videmus eum, si de patria agitur,

modo

ablativo

modo

praepositione

ex

usum

esse;')

ut exemplum afferam, 11,2 dicitur ex Athenis, 13,6 autem Athenis. Auctor igitur non semper eandem ra1) Lackner

p.26,7

omnes

locos

ex Dictyis libro congessit.

—

102— Quae cum ita sint, iure dubi-

tionem loquendi adhibuit.

tari potest, num Meister recte fecerit. 34, 10 quae si omnes, ita uti res est (uti par esset Meister), animo reputarent, . . . Helena . . . coalesceret

libri. Cf. 89, 4 quoniam praeterita revocare nulli concessum est (esset E et Meister e coniectura; est libri Meisteri et E"* in ras.), praesentium habendam curam. Recte Bruennert p. 23 nihil mutandum fuisse demonsecundario

enuntiato

in

indicativus

cum

stravit,')

ora-

tionis obliquae in libro, qui aetate posteriore conscriptus sit, offendere

54,96

non possit")

aliosque secutus),

thium

Leetio

EGB.

confluunt

codicum

. . .

pugnaverat,

quisque

wbi

Bar-

Meister

(confirmatis

confirmati

duces

mira

valde

EGB

est,

cum, si genuina sit, confirmati dictum sit pro postquam In latina Sed habet, quo defendatur. confirmaverunt.

enim versione duarum fabularum Babrii nuper in Aegypto reperta," quae saeculo III p. C. confecta est, participium

perfecti

ut

usurpatur

passivi

in

lingua

graeca participium aoristi qui dicitur activi: auditus h. e. Confirmati igitur fordxojcag, tulitus h. e. dgag.‘) tasse idem significat quod zagaxeAsvadpevo:. 104,31 mulla . . . miranda refert et . . . gubernatoris sui, qui (cui, Meister cum Peipero) ubi .. . interierat,

extructum

vera tradidisse

...

Lackner

monimentum

ratione non

ueque temere hoc iudicium tulit.

libri.

prolata

Nam

Codices

contendit,

ex aliis quoque

scriptoribus vel optimis exempla afferri, possunt, ubi pro1) Cf. p. 1197.

etiam

ad

2) Of. Schickinger

locis

indicativum

90,22 pervenerat,

34,10 p.

iam 19.

Dictys

scripsit 15,6 plerumque

Litterar.

autem

laetabatur.

coniunctivum

3) ed. Grenfell et Hunt AmAerstpap. 4) V. Arch. f. I. Lex. XIII 129.

Zentralblatt paucis

33,36

1872

tantum

habuerat.

posuit.

Il Londinii 1901 n. 26.

— nomen

relativum,

si

103—

non

modo

enuntiati

relativi

sed

etiam alius enuntiati secundarii pars est, formam huius enuntiati secundarii sequitur. Cf. Cic. de fin. II 64 aberat omnis dolor, qui si adesset, nemo

molliter ferret.

Itaque nostro quoque loco qui genuinum videtur. Nune iam inquirendum mihi esset in eos locos, quibus certe distincteque discerni non potest,

utrius

ferendus

sit,

recensionis

et

textus

in lectiones

prae-

scriptas

&

correctoribus (cf. supra p. 21). Ne spatium, quantum dissertationi concessurus eram, transgrediar, fu-

sius de his rebus alio loco agere mihi proposui atque hie ad eonclusionem transiens ea tantum, quae, dum haec disquiro, inveni, breviter enumerabo. Ac primum, siin

reliquis quoque variis lectionibus, quas modo significavi, usitatas diiudieandi rationes adhibemus, concedere opus est codicem E fortasse etiam pluribus locis genuinam lectionem retinuisse, sive librarius codicis sive

72,18.

G

in

seribendo

consulto

fortasse

79,99.

87,32.

erravit

(10,23.

mutavit

97,5.

61,17.

(19,96.

99,92).

At

75,20)

39,9.

64,3.

multo

maior

in his quoque numerus earum lectionum est, quibus, etsi rationes, quae nullo modo redargui possunt, non habebam, tamen ex indiciis quibusdam concludere licere existimabam

E

fortasseeum

esse,

quiinter-

polaverit. Sunt autem loci, quibus id, quod Eexhibet genuinumnonmn videatur, quamquam intellegi

quod

49,22. cum

traditum

50,27. ratio

non

erat,

67,7.

potest,

cur

mutaverit:

79,3.

intellegi

80,2. potest,

librarius

19,38.

id,

49,21.

91,19.

Sed tum,

qua

motus

librarius recensionis Aesinae mutare potuerit, in recensione autem Sangallensi haec ratio non invenitur, illum librarium suo Marte novasse iure fortasse conici potest (6,22. 13,27:28. 19,17. 20,5. .

—

104—

21,22. 25,4; 18. 34,26. 45,22. 46,15. 47,19. 51,11. 80,25, 88,19,33. 93,3. 109,27. 110,29). Difficile est iudicium ferre de iis locis, quibus G lectionem politiorem genuina non videtur.

habet, facile mere litteras

exhibet, quae Tamen ubicumque

propterea G aliquid

quod in E deest quodque incuria librariorum omitti potuit, conicere malim E non G temutavisse; nam E multo saepius quam G vel voces neglexisse supra p. 15 sq. vidimus.

Huc pertinent loci 71, 19. 17, 11. 78, 16. 98, 21. 100, 13;

18.

102, 27.

Deinde

non

raro ea lectio

quam

G

sim. habent, fortasse sed non certe difficilior putanda est, quam E fortasse polireconatus est. Plurimis earum id, quod G exhibet, exemplis

probari ideoque iudicium, quod certum sit, de eis ferri non potest (30, 31. 31, 23. 32, 4. 52, 32. 53, 5. 59, 32. 63, 27. 64,1. 65,94; 26. 79,21. 84,23. 86,18. 90,8. 99,19. 108,17. tiones

109,30. varias,

textum

110,10). in

Habemus

quibus,

utra

servaverit,

non

etiam

multas

recensio

nisi

ex

lec-

verum

usuDic-

tyis loquendi concludi potest. Haec autem ratio diiudicandi nobis facultatem iudicii certi distinetique ferendi non omnibus locis") dat. Nullo enim modo Dictys unam eandemque strueturam verborum per totum opus persequi cogebatur. Itaque tum, cum alter codex ab usu Dietyis loquendi differt, alter cum eo consentit, neque illius lectionem reieiendam neque hunc a librario, qui usum Dictyis per totum opus aequabilem reddere temptaverit, mutatum esse iure contendi potest. Hue accedit, quod in neutro nostrorum codicum cognosci

potest librarium in interpolando semper unam eandemque rationem secutum esse, immo verisimile esse in 1) In eis, quae

antecedunt,

hac norma

ubi tuto eam adhiberi posse putabam; nimis saepe pravum fuisse spero.

tantum

quod

usus

sum,

iudieium

non

—

105 —

E diversis locis vel contrarias rationes interpolandi valuisse supra p. 35 exposui. Id, quod E habet, ab usu Dictyis alis locis, ubi codices consentiunt, obvio differt, dum G eum eo consentit, his locis: 6,7. 7,8;10;31. 9,12. 10,24. 12,29. 19,21.

20, 32. 22, 27; 30; 31. 23,6. 24,18. 34,2. 36,35. 37,2. 39, 27. 40, 21. 54, 3. 56, 25. 58, 27. 62, 34. 64, 22. 70, 20. 74,99. 85,27. 88,16. 91,3. 96,17. 111,23; 28. Sed totidem fere locis G differt et E consentit cum vulgari usu: 6,7; 33. 7, 30; 30. 8, 26. 10, 19. 15, 6.

20, 14. 22,4. 31,6; 16. 32,4; 31. 33,34. 31,1. 39,15. 43, 13; 34. 47,32. 54,1; 17. 70,9. 75,21. 78,5. 84, 15; 35. 86,18. 88,24. 93, 22. 103,10. 104,6. 108,3. Non multum ab his differunt eae lectiones variae, quae diversis locis, etsi inter se similes sunt, tamen

repugnant

sibi,

cum codices contrarium in modum

differant, ut ratio statui non possit, qua motus alter libra-

riorum Hoe

genuinum modo

textum

dissentiunt

mutandum

30,8.

45,7

esse et

putaverit.

91,16.

109,5.

— 19,32 et 24,4. 101,2. — 39,17 et 78,14. — 26,22. 28,5. 29,3. 43,9. 71,2. 83,9. 93,31. 95,7. 101,21 et 44,27. 56,17. 60,18. 74,21. 75,14. 83,21. 88,24. 89,21. 104,15. — 107,29 et 10,16. 35,11. 76,16. 84, 19. 107, 26. — 84, 5. 88, 30. 100, 14. — 10,31. 35,19. 37,6. 58,2. 63,19. 94,15 et 45,1. 47,3. 67,20. 75,2. — 12,16. 44,4. 59,34. 80,1 et 25,18. 43,29. 53,24. 76,24. 84,32. 87,31. — 32,16. 41,13. 83, 11. 109, 25 et 28, 25. 100, 25. — 10,1. 13,5 et 104, 30. — 12, 1 et 20, 15. 98, 11. — 20, 30 et 30, 11. 94, 21. — 47, 22. 98, 15 et 48, 2. 60, 13. 78,1. — 67,13. 15,5. 87, 16 et 97, 32. 98, 1. — 69,20 et 90, 28. 98, 18. — 94,27 et 111,28. Postremo enumerentur ei loci, quibus omnis ratio discernendi, utrius

recensionis lectio pluris aestimanda sit, nos deficit, qui neque ex usu dicendi neque

—

106

—

ex ratione lectionis difficilioris diiudicari possunt: 8, 28. 13,28. 14,11. 23,14. 25,28;33. 31,3. 45,14. 56,10. 58,23. 65,1. 68,18;21. 74,32,33. 76,24. 77,9; 24. 81,4. 82,28. 84,5. 87, 13. 98,30. 99,7. 102,7. 104, 6. 108, 17. Deinde

si

ad

lectiones

codicis

E,

quae

codice

ipso exscripto postes demum a correctoribus scriptae sunt, transimus, hie quoque interpolatae a genuinis discernendae sunt. Unusquisque enim correctorum persaepe solus lectiones exhibet, quas genuinas esse nom verisimile est, sive textum codicis E, qui his locis corruptus erat, restituere conatus est, sive eum corruptum esse existi-

mavit,

sive

genuinum

textum

que raro in interpolando easdem

polire

studuit.

Ne-

rationes quas corrector

ille Aesinus, de cuius opera supra p. 30 sqq. disserui, adhibuerunt.

Fortasse etiam partem

eodice

quodam

serunt.

His

Compluribus tionem

nobis

praemonitis

harum

adhuc

singula

lectionum

ignoto

breviter

sump-

percurram.

locis, ubi E'!) in margine genuinam

scripsit, dum

textus

interpolatus

ex

lec-

est, verisimile

est librarium non recte archetypum codicis E exscripsisse. Nam. fieri potuit, ut E! id, quod in archetypo emendandi vel explicandi gratia in margine scriptum erat, in textum reciperet et pro eo genuinam lectionem in margine poneret (9,9; 19. 30,30. 33, 21. 36, 34. 96, 23. 98, 14. 100, 7). Ceterum correctores non semper mutaverunt ipsum textum, sed interdum im-

primis E’ et E** lineas

aut

novam suam lectionem in

1) Neglegendum ipso librario mutatos

margine

possumus.

inter

adscripserunt

non est eos tantum locos ab E! h.e. ab esse nobis videri, quibus mutstio nunc

quoque oculis aperta est. ubi mutatio aperta non non

aut

Num etiam in textu continuo scripto, est, correxerit librarius, cognoscere

— 10;— tantum, partim ut ea, quae tarentur, partim ut notarent,

tradita essent, interprequomodo ea emendanda

Sed E? et E'* etiam multas lectiones esse putarent. interpolatas praebent, quae non modo ab his, sed etiam ab aliis codicibus, imprimis a Tt, quos recensioni Aesinae addixi (cf. supra p. 12), traduntur, atque plurimae

earum tales sunt, ut dubitari vix possit, quin correctores E! E** et codices Tt inter se cohaeCum maior pars harum lectionum consulto reant. mutata sit, concludere opus E'* nixi sunt, interpolatum

est aut codicem, quo E* et fuisse aut correctores ipsos

interpolavisse, id quod multis aliis locis eos fecisse modo dixi.

Undesequitur has lectiones codicum Tt manavisse aut

ex alio quodam codice interpolato aut ex codice E correcto iam a manibus E? et E'*. — Cumque iure contendi possit codices Tt non ex codice E emendationes manus tertiae et recentissimae perpesso exscriptos esse, cum et multis locis a vetere textu codicis E differant et saepe, ubi E? et E'* textum mutaverunt, veterem lectionem codicis E retinuerint, restat tantum alterum lectiohabent, communes nes, quas Tt et FE“

recedere ignotum nobis codicem ad Fortasse hic codex unus ex eis est, qui usque ad hunc diem

servati necdum,

quatenus

a vulgata differant, col-

lati sunt. Itaque cum fieri possit, ut in eis lectionibus, quae a vulgata differant, etiam genuinae sint (cf. infra p. 109), iam hac de causa ad curandam novam Dictyis editionem hos quoque codices comparare opus est.

alia ex parte animus noster ad codicem adhuc ignotum intenditur.

Nam

quendam

Etiam

nobis

omnes quattuor correc-

tores et prae ceteris E" multas genuinas lectiones cum codicibus, quos recensioni Sangallensi addixi, comEx hac quidem re concludendum non munes habent. est eos in corrigendo nixos esse codice quodam recensionis Sangallensis vel ipso Sangallensi G, immo id tan-

—

108—

tum iure contendere licet E! E* E* E'* eas lectiones, quas coniciendo invenire

non potuerunt,

ex codice, qui inter-

polatione paene vacabat, sumpsisse. Sed praeterea unusquisque corrector cum codice G sim. etiam in lectionibus corruptis

aut

G sim. quodam

et

singularibus

tam

certe

consentit,

ut

artiore cortecítrices coniunctos se inter

manus vinculo

essenegare non possimus. Itaque correctores fortasse co-

dicem similem Sangallensi G habuerunt — utrum omnes quattuor uno eodemque

an alius alio usi sint, cognoscere

non possumus —, quem inter mutandum inspiciebant. Hune autem codicem non ipsum Sangallensem saec. IX vel X aut alium huic similem eorum, quot novimus, fuisse

manifestum

est eo, quod

correctores

quoque codicibus, velut E? E"* codicem contra dixi, modo

saepius

cum Ti, sim. G

cum

aliis

de quo nexu consentiunt.

Immo hie codex aut vetustior codice G fuisse aut ex vetustiore ortus esse viE'et E'* genuinum detur; naminterdum textum

servaverunt,

ubi G corruptus

est.

Ma-

iorem partem horum locorum iam pridem editores emenSie ab E? emendationes editorum confirdaverunt. mantur locis 18,6 Elephenor. 18,20 Phylaca. 13,24 Ab E" Guneus.) 40,19 frustra trito taedione an. probantur loci 31,27 non. 41,9 Merope. 56,1 Melium. Huc accedunt nonnullae lec90,22 summum fastigü.

tiones, quas E" trio suo emendare

etiam potuit:

codice non adhibito arbi31,26 quem. 8,32 postero.

1) Sane quidem fieri potuit, ad Homerum restitueret. Nam E? tissimam, quae saeculo XV circiter p- 18), scripsisse verisimile non est, carmina Homerica in Italia quoque coepta

sunt,

ut vir doctus haec nomina multo ante manum receninterpolabat (cf. Annibaldi atque eodem fere tempore a viris doctis denuo legi

—

109—

Inter omnes 102,19 scopulis. 65,11 in te tuamque. autem, qui a correctoribus codicis E scripti sunt, locos videgenuini qui duo tantum inveniuntur, antur nequead hunc diem in textum re18,14 Meges ex Dulichio et ex insulis cepti sint. Echinadibus Meister cum P; meges et dulichius (duli-

Hus T) ex... GBTt h. e. E; meges dulichius ex... . E^. Homerus Il. II 625 habet oi 6’ &x AovAmgí(ow . vv ad" $ysuóveve Méygg. — Etsi igitur lectio tam codicis P quam manus E? per se genuina esse potest, tamen forma nominum apertum fit corruptelam codicum GBTt

non ex eo, quod P'exhibet, sed ex lectione manus

tertiae ortam esse. Vox et in archetypo codicum GBTt videtur addita esse a librario, qui dulichius quoque nomen ducis cuiusdam esse putabat. — 13,18 Eumelus Pheris (feronius GB; om. E; phereus h. e. pheraeus E) Meister cum editt. vett. Cum dubitari non possit, quin lectio codicum

GB

feronius

corrupta sit —

librario

fortasse

Vergilii versus Áen. VII 800 in mentem venerat —, legendum est aut Pheris aut Pheraeus. Verisimilius autem est feronius ex pheraeus quam ex pheris corruptum

esse.

Quare Pheraeus, quod E* exhibet, praeferen-

dum videtur. — Reliqui denique sunt, qui commemorentur, nonnulli loci, ubi correctores codicis Aesini radendo mutaverunt. Nam licet omnia fere,

quaecumque manu seripta sunt, singulis librariis attrıbui possint, tamen non semper cognosci potest, a quonam librario verba erasa sint. His autem locis correctores easdem rationes interpolandi quas reliquis, quos iam supra pertractavi, persecutos

esse consentaneum

est.

Tiaque ut summam subducam, manus correctrices E!E E? E'*, praeterquam quod multa suo Marte mutaverunt, hic illie fortasse etiam archetypo codicis E usae sunt, multo saepius autem codice quodam, qui ab E

diversus

sed non

alienus ut videtur

a recensione

San-

—

110—

E? et E" cohaerent etiam gallensi erat, nixae sunt. eum codicibus Tt, etsi cognosei non potest, quomodo is nexus ortus sit. Perraro tantum atque non nisi E* et Er** genuinum textum, quem reliqui omnes corruperant, nobis servaverunt. Si nunc iam respicimus ad propositum nostrum et videmus, quidnam placuerit ex Annibaldii opinatione de codice Aesino, quem optimum seilicet existimabat, nihil eius remansit. Tam codicem ipsum quam manus correctrices, quae saepissime veterem textum

etiam magis

de-

Neque vero Victorio pravaverint, minoris aestimavi. Ussani, etsi una cum eo negari non posse statui codices E et G uni eidemque archetypo tribuendos esse (v. supra

p. 22 sqq.), in eo assentiri potui, quod ex solis nominum propriorum variis lectionibus reliquum quoque verborum contextum

codicis

G

ex operibus

Byzantinorum

aut ex

Homero recognitum esse concludit (v. supra p. 9). comea disquisitione eis, quae Immo gnovisse mihi videor, prae ceteris Ei(v. supra p. 8) iudicium Loefstedt nari confirmatur.

Etiamsi

enim in singulis erraverim,

in universum tamen nunc constare existimo codice E contextum archetypi, e quo deductus est codex, correcturis coniecturis interpolationibus virorum doctorum pessime depravatum contineri. Quare Aesinus ad constituendum textum non magnae utilitatis est. Hoc tantum vidimus:

solo

codice E genuinam lectionem ex archetypo servatam nobis tradi viginti duobus locis pro certo putandum

(v. supra

p. 95 sqq), aliis undecim verisimile est (v. supra p. 103). Manus correctrices plurimis locis partim ex quodam codice partim suo arbitrio interpolaverunt, sed raro tantum veram lectionem sive tradiderunt sive emendaverunt (v. supra p. 108 sq.). De nexu denique reliquorum quoque codicum aliquid certius distinctiusque enucleare perquam difficile est. Nam complures codices, licet minoris pretii

—

111—

esse videantur, omnino nondum collati sunt!) eique, quos viri docti iam inspexerunt, non ita excussi sunt, ut, quid quisque habeat, satis constet?) Tamen, quid sentiam, exprimere conabor. Incipiamus igitur a codice B. Si

codexB, quem cum codice G artiore quodam vinculo coniunctum esse supra p. 6 dixi, tamen paucis locis in singulari quadam lectione cum codice Aesino contra lectionem Sangallensis consentit (12, 1 atque ita EB; ita

om. G. — 56,31 nunc (om. G) inde EB. — 75, 21 insecuta EB; secuta G. — 79, 19 animadverteret EB; animadverterat G. — 81,3 hostes EB; hostesque G. — 104, 30 Salaminam EB; Salamina G. — 109, 14 mari EB; mare

G), fortasse coniciat quispiam codices EB inter se cphaerere. Sed cum B etiam pluribus locis cum codice G faciat, recensioni Sangallensi attribuendus est, non autem

ex codice G sed ex ipso archetypo

Sangallensi prodiit.

Num inter codices VP et Taurinenses Tt artior nexus intercedat, praeterquam quod utrosque recensioni Aesinae

addicere opus est, diiudicari non potest; nam tribus locis etiam differunt inter se neque parvis rebus: 11, 11 ad deos

P; ab (a T) diis Tt. — 75,1 Corython ab Idomeneo P; corinta ab hydomeneo (Idomeneo T) Tt. — 817,7 en unquam civitas P; civitas enim 1; enim civitas 'T. — Codices VP interdum etiam contra lectionem codicis E cum codicibus recensionis Sangallensis consentiunt, sed unde hic consensus ortus sit, nullo modo perspici potest: 9,5. 40,12. 61, 17. 80,95. 1) Hi sunt supra p. 12.

codices,

quos Ussani

p. 8

enumeravit:

cf.

2) Conferantur es, quae Meister de collatione codicis Sangallensis oppidani g in praef. p. XIII dicit: ,rarissime (adieci) lectiones cod. Sangallensis oppidani s. XV, non satis accurate ut videtur a Jos. Casp. Orellio collati, ne fundamentum textus fideliter positum his additis destruerem potius quam firmarem.*

—

12 —

Denique ex eis, quae ad hunc diem de nexu codicum Dictyis enucleata sunt, stemma codicum statuere conor, quod tamen fortasse mutabitur, si plures collati

erunt:

hà Quod verunt

unum

ut paucis duas

verbis

codicum

explicem,

recensiones

alii iam esse, quae

demonstrautraque

ad

idemque archetypum recederet (v. supra p. 30);

recensionem

Sangallensem

complecti codicem vetustissi-

mum Sangallensem G saec. IX vel X et, qui similem Sangallensi textum praeberent, Bernensem B saec. XIII,

Sangallensem oppidanum

g saec. XV,

Argentoratensem

A saec. XV. Recensioni Aesinae autem addico codicem vetustissimum Aesinum E saec. X, tum Vratislaviensem V saec. XIII et Berolinensem P saec. XIII, quem

utrumque artiore vinculo inter se coniunctum ex uno eodemque fonte, quem nota Z significavi, ortum esse existimo, deinde Taurinenses T et t saec. XV artius inter se cohaerentes, quorum archetypum siglo Z' notavi,

denique

Vaticanum

u

saec.

XV,

quo

textum

omnium similimum Aesino contineri supra p. 21 adn. 3 dixi. Recentiores codices utriusque recensionis non ex ipso G et E sed ex vetustioribus quibus-

ai

—

13 —

dam libris, quos non novimus quosque litteris X et Y signifieavi, exscriptos esse inde conieio, quod, licet plerumque cum G et E consentiant, tamen saepius, ubi hi corrupti sunt, veram lectionem retinuerunt, quod fieri

tum

non

poterat,

cum

ex

ipso

codice

G

aut

E orti erant. In posteriore parte operis mei quaerens, ad qualem fontem manus correetrices .codieis E recederent,

cognoscere

mihi

visus

sum

omnes

manus

E'E?’E?’Ere in corrigendo codicibus quibusdam usas esse, qui interpolationibus, quas recensio Aesina passa est, vacabant,

immo

vel singularibus lectionibus

cum

G

sim. consentiebant. Quare fortasse non iniuria hos recensioni Sangallensi addixi. E? et E"* autem complures

lectiones ex codice quodam, quem etiam T' et t secuti sunt, hausisse videri supra p. 107 commemoravi.

Locorum Dictyis in hoc opusculo tractatorum index 5, 5!) p. 472) adn. 1. 6,28 p. 100; 29 et 28; 12 p. 30. 8,2 p..16; 4 p. 17; 6 p. 96; 12 15 p. 44; 16 p. 53; 27 p. 54. 9,8 p. 53 et p. p. 28. 10,7 p. 82; 18 p. 55; 27 p. 28. 11,2 et p. 43; 14 p. 101. 12, 7 p. 28 et p. 56; 10 28 p. 28;

30 p. 97 adn, 2;

33 p. 34;

34 p. 30. p. 37; 13 101; 11 p. p. 33; 10 p. 57; 20

34 p. 57.

13,1

9,5 p. 40; p. p.

p. 38; 16 24 55;

p. 28; 11

p. 62; 14 p. 109; 17 p. 62; 18 p. 62,63, 82, 109; 19 p. 62; 20 p. 64; 21 p. 62; 25 p. 18 et p. 62; 26 p. 43. 14, 2 p. 28; 6 p. 44; 7 p. 64; 8 p. 15; 13 p. 24; 21 p. 94; 29 p. 41 adn. 3; 31 p. 64.

15,3 p.28.

16, 1 p. 74. 19, 7 p. 64; 15 p. 36; 21 p. 69; 24 p. 40,

40, 65; 28 p. 40 adn. 2. 20, 1 p. 28 et p. 65; 2 p. 37; 12 p. 66; 13 p. 40 adn. 2; 28 p. 32; 30 p. 59. 21, 4 p. 38; 8 p. 43; 17 p. 48;

18 p. 57; 22 p. 66; 32 p. 67; 34 p. 49. 22, 1 p. 48; 9 p. 34; 11 p. 57; 23 p. 40 adn. 2. 33,15 p. 40; 27 p. 46; 28 p. 24. 24,11 23,12

p. 42; 14 p. 43; 16 p. 49; 20 p. 61, 94, 98; p. 94; 14 p. 39; 15 p. 47; 1B p. 57; 19 p. 68;

34 p. 49. 29 p. 58;

32 p. 95. 26, 8 p. 28; 13 p. 19; 23 p. 45; 28 p. 40. 27, 3 p. 95; 8 p. 96; 12 p. 59; 29 p. 68; 30 p. 46. 28,2 p. 28; 8 p. 94; 15 p. 46;

16 p. 50; 30 p. 28. 29, 1 p. 94;

17 p. 50; 27 p. 96;

21 p. 45; 29 p. 31.

5 et 7 p. 69;

26 p. 33. 20 p. 10, 20 p. 32;

32,7 et 23 p. 69; 29 p. 42 et p. 57. 33,2 p. 29; 84,8 p. 43 adn. 3; 10 p. 60 et p. 102; 17 p. 94; 26 p. 57; 31 p. 70. 35,6 p. 32 «t p. 70; 8 p. 24;

13 p. 66.

36,6 p. 46

22 p. 32. 30,3 p. 69; 81,2 p. 42; 3 p. 19;

17 p. 47; 12 p. 24;

et p. 71; 23 p. 29, 33 p. 71.

16 p. 43;

24 p. 24; 11 p. 98;

32, 3 p. 94;

12 p. 57; 17 p. 70; 27 p. 38; 28 p. 90. 38,12 p. 39 et p. 41 adn. 3; 13 et 15 p. 71; 24 p. 94; 31 p. 72. 39,3 1) Pagina 2) Pagina

et versus editionis opusculi nostri.

p. 12;

Meisterianae.

19 p. 19;

— 21

p.

42;

26 p. 98;

29

115—

p. 73.

40,3

p. 65;

12

p. 41

adn.

3;

22 p. 13; 25 p. 25. 41, 2 et 8 p. 26. 42, 3 p. 29; 4 p. 45; 81 p. 65. 43, 14 p. 95; 16 p. 29; 17 p. 70; 30 p. 42. 44,7 p. 42; 16 p. 72; 28 p. 23; 33 p. 37; 34 p. 74. 49,1 p. 13; 15 p. 82; 17 p. 51;

28 p. 74; 29 p. 43; 32 p. 4l. 46,3 p. 20 adn. 3; 15 18 p. 58. 47,15 p. 59; 21 p. 94; 24 p. 49; 29 p. 42. 48,6 14 p. 72; 17 et 18 p. 74; 23 p. 29; 29 p. 74. 49,13 22 p. 63. 59, 13 p. 50; 18 p. 51. 51, 2 p. 37; 4 p. 32; 20 24 p. 70; 21 p. 29. 82,1 p. 41 adn. 2; 5 p. 94; 10 12 p. 43; 13 p. 66; 17 p. 94; 19 p. 36; 21 p. 67; 23

p. p. p. p. p. p.

39; 25; 43; 29; 25; 75;

30 p. 57 adn. 1. 58,7 p.29; 9 p. 38; 25 p. 75; 36 p. 19; 37 p. 68. 54,8 p. 42; 8 p. 82; 15 p. 74; 26 p. 102. 53, 3 p. 68;

4 p. 15; 9 p.20 adn. 4; 12 p. 97; 20 p. 98. 86,17 p.47;

18 p. 40; 21 p. 57; 27 p. 29; 30 p. 54; 31 p. 47. 81, 4 p. 39; 7 p. 28 et 76; 15 p. 94; 25 p. 31; 30 p. 96. 58, 3 p. 76; 5 p. 94;

G p. 38; 7 p. 47; 10 p. 59; 12 p. 76; 34 p. 37, 76, 77. 59,21 p. 25; p. 68;

23 et 28 et 32 p. 77. 60,2 p. 39; 6 p. 22; 10 p. 47 et 15 p. 51; 26 p. 39 et p. 78; 27 p. 39; 28 p. 78; 30 p. 50.

61,4 p. 32, 11 et 22 p. 25; 25 p. 47; 29 p. 58. 62,3 p. 79; 9 p. 57, 16 p. 47; 19 p. 29; 36 p. 79. 63,1 p. 32; 17 p. 73; 26 p. 34 adn. 1 et p. 80. 64, 2 p. 96; 4 p. 25; 9 p. 19 et p. 29; 11

p. 84;

20 p. 80.

65,3

p. 67;

4 p. 19;

8 p. 32;

11

p. 26;

22 p. 80; 24 p. 95. 66,9 p. 45; 11 p. 81; 12 p. 39; 17 p. 41 adn. 3; 23 et 32 p. 39. 67,9 p. 41; 15 p. 52; 29 p. 52 adn. 2. 68, 19 p. 52; 21 p. 97; 26 p. 81; 28 p. 52. 69, 6 p. 29; 9 p. 41;

16 p. 57. 70,6 p. 41; 29 p. 99. 71, 2 p. 99; 21 p. 45; 32 p. BL.

12, 18 p. 82; 22 p. 41; 30 p. 97. 78,3 p. 57 adn. 1; 10 p. 45; 15 p. 82; 19 p. 46; 22 p. 39. 74, 1 p. 45; 3 p. 41. 75,5 p. 23; 11 p. 78;

27 p. 32 et p. 83.

16,2

p. 29;

20 p. 52;

29 p. 29;

32 p. 45. 77,5 p. 38; 9 p. 29 et p. 57 adn. 1; 13 p. 83; 26 p. 52; 29 p. 49; 32 p. 41. 78,4

p. 95; 14 p. 39, 61, 68 adn. 2; 17 p. 43;

21 p. 45; 23 p. 83; 25 p. 45. 29, 4 p. 83; 6 et 14 p. 42; 16.p. 78; 18 p. 39;

19 p. 29;

22 p. 82;

25 p. 39 et p. 84.

80, 15 p. 45;

23 p. 47; 25 p. 23; 27 p. 45; 30 p. 84. 81, 7 p. 57; 13 p. 84; 14 p. 68; 17 p. 16; 20 p. 39 et p. 49; 23 p. 66; 30 p. 85; 32 p. 78; 82,3

p. 39;

9 p. 62;

11

p. 34;

15

p. 94;

21

p. 42;

25

p. 47

adn. 1; 28 p, 38; 33 p. 37. 83, 4 p. 78 adn. 1; 11 p. 37; 14 p. 57 adn. 1; 16 p. 58;

17 p. 47 et p. 85;

18 p. 38;

20 p. 79;

33 p. 37.

84,3 p.29; 13 p.25 adn. 5; 21 p. 85; 32 p. 47 et p. 48;

38 p.49. 85,5 p. 43; 9 p. 36; 18 p. 85; 19 p. 94; 20 p. 60; 22 p. 26; 32 p. 50. 86,2 p. 86; 19 p. 33; 21 p. 58; 24 p. 86;

—

116 —

26 p. 52. 87, 8 p. 40; 21 p. 29. 88, 14 p. 42 et p. 45; 23 p. 48; 28 p. 37. 89, 2 p. 60; 4 p. 102; 5 p. 97; 33 p. 86. 99,10 p. 17;

13 p. 40; adn. 4;

20 p. 80; 18 p. 87;

22 p. 97; 25 p. 86;

27 p. 57. 91, 4 p. 29; 30 p. 42.

92, 17 p. 94;

10 p. 20 28 p. 87;

30 p. 59; 34 p. 87. 99,7 p. 63; 10 p. 87; 12 p. 52 adn. 2. 94, 15 p. 37; 20 p. 46; 24 p. 87. 95, 4 p. 31 et p. 52; 23 p. 94; 33 33 3l 1l 10

p. p. p. p. p.

35. 96, 4 p. 88; 11 p. 59; 18 p. 29; 23 p. 16; 29 43 adn. 3. 97,4 p. 39; 22 p. 88; 24 p. 53; 27 29 et p. 46. 98, 10 p. 33; 11 p. 55; 19 p. 38. 99,8 42; 16 p. 80; 36 p. 86. 100,1 p. 88; 7 p. 48 et 42 et p. 80; 12 p. 97; 14 p. 80; 21 p. 58; 34 p. 43; 35

p. p. p. p. p.

80; 95; 52; 86: 58.

101, 14 p. 89; 16 p. 95; 19 p. 35; 23 et 24 p. 39; 26 p, 89; Jl p. 82; 33 p. 90. 102,5 p. 29; 17 p. 90; 18 p. 40; 24 p. 91;

27 p. 35. 25 p. 99.

103,1 p. 91; 4 p. 29; 12 p. 55; 13 p. 26; 104, 6 p. 48; 13 p. 20; 14 p. 92; 26 p. 67;

29 p. 53 et p. 82;

31 p. 102.

105,1

p. 34;

3 p. 29;

24 p. 43 27 p. 94 15 p. 98;

lí p. 95; 19 p. 40; 27 p. 92. 106, 10 p. 95; 26 p. 98; 32 p. 63; 107, 6 p. 59;

108,2 p. 92;

12 p. 39, 13 et 18 p. 92; 29 p. 57 adn.

5

p. 35;

T p. 48;

8 p. 37;

10 p. 29;

1; 33 p. 35.

17 p. 50;

24 p. 95; 28 p. 46; 30 p. 34; 3l p. 37; 32 p. 29; 33 p. 93, 109, 17 p. 46; 19 p. 49; 24 p. 20; 26 p. 29; 27 p. 20 et p. 39;

28 p. 93. 110, 8 p. 093; 9 p. 37; 30 p. 98. 111, 4 p. 40; 7 p. 95; 22 p. 93; 28 p. 48.

Index latinitatis !) Ab

deorum

aris

alias (alio pacto)

aurilium

implorare 91, 22 p. 88 ablativus absolutus: continetur solo participio generis neutrius: praenuntiato 93, 33

sim.

p.

35.

omisso

in aliquantum progredi p. 49 4$

parti-

39, 29

postremum

adhibere

spem

p.

75,5

73,

ad

consentire

c. dat. 107, 18 p. 92

cursus (concursus)

70,7

61,25 p. 47

animad.

adinveniens 92, Tí sim. p. 94 adulterio cognoscere 103, 4 p. 29 adverbium loco adiectivi: ji ofwus

fücilius foret 95, 23 p. t4 p. 94

35,6

00, 13 p. 40

eredere in se fiduciam p. 20

859,5

vertunt 59, 28 p. Tí; facili scuto decutiens 83,17 p. 85

agitabatur omnium

et

e conspectu) 109, 26 p. 29 consecutio temporum neglegitur 100, 21; 35 p. 58

adiectivum pro adverbio posivehementes

ac,

p. 45 coalita multitudo 101, 26 p. 51 comparuit nusquam (evolavit

p. 97 tum:

camerae

ut

coadunare (coniungere) '(8, 25

p. 23

futuris

usurpatur al. p. 32

Custts

finilimos indomita gens 60, 30 p. 90; ad Lemmtun mittlere

41,24

aqud eos resistere 24, 34 p. 49

cipio: strenue adversum se ducibus 20,1 sim. p 55 «cies simplici forma 38, 24 p. 94 accusativus adverbialis: niserabile teclus 63,26 p. 50

ad

53, 1 p. 29

ore

95, 23

Dativus pro genetivo: reginam Amazonibus 60, 28 sim. p. 78 . de (quod attinet ad) 57,17 p. 16, de Suo numero 85, 33 p. 90 deicere (sternere) 45, 23; 54, 15 ! p. 74 | F f I

desolati ordines 76,2

1) Cf ed. Meist. p. 114 sqq.

p. 2

— discerni animo

ab aliquo

118— 89,

19 p. 84

disiectus

et contemptus

91, 4

fatigatur proelium 20,1 p. 65 12,

nilitiae

| festinare munia 28p. 28

p. 29

discessus ad deos 11,10 p. 24 | Genetivus: cum nomine epexedissolute

componuntur

sen.

tentiae 5T, 25 sim. p. 31—37 domi belloque 069, 6 p. 29; domo Menelai adportare 8,15 p. 44 ducere in unum (conducere)

30, 17 p. 47 Effugium

ellpses:

getice

coniunctus:

paternae mortis 719, 25 sim. p. 84. in -i eorum nominum propriorum, quae nominativum in -es habent:

Achill

28, 16 p. 50

sim.

intellegendum

industria

est

p. 43.

9,8

p.

53;

dies:

post

paucos 79,27 p. 83; latere: er lio 99, 32 p. 11; more: solito 90, 10 et 80, 19 p. 77;

ante

sim.

p. 80.

quam

"i8, 23

p. 83. subiectum: utriusque

partis cadunt 38, 31, utriusque erercitus conserunt 44, 16. p. 72. subiectum acc. c, inf. B2, ll p. 34;

9d, JO et 8, 13 p. 38.

ver-

bum: est, sunt, erat, essent,

pro

ablativo:

sui 105, 27

sim.

p. 92. pro dativo: victorum praemia

prius

64,20

omissa voce filius vel filia: Agenoris Tuygetam 8, o

nomen causam aut gratia: poenarum 8,16, contestandi

p.

emifus

29.

statuere

62, 19

qualitatis:

iacula

ponderis

aut

mensurae

inferiora 91, 24 p. 15 gerundium pro gerundivo: conciliandum

animas

ad 28,

30 sim. p. 28 grassari lues 14, 21 p. 64

per

pecora

Habere (habitare) 9, 19 p. 29. quod non frusira eos habuit

9, 16 p. 28

fuisset, esse, adesse, affore, exstitisse p. 30 sq. et (etiam) 11, 6 al. p. 66 eversa fortuna belli 13,19 p. 46 er numero (pro) 21,34 p. 49 erponere (enumerare) o0, 13 al. p. 90

cerspectare | (spectare) sim, p. 52

postquam.

101,23 p. 39

p.

70;

in fuga convertere 25,10 sim. p. 68 inconcinna verborum structura

erposcebat militia 51,20 p. 29

Fama:

Jam iamque 43, li iamque 359,6 p. TO inperitare 78,2 p. 20

GB, 19

fama.

est;

30, 20 p. 3l; 48,18 p. 14; 12, 18 p. 82 increpatum 56,27 et 108, 32 p. 29 infuusta omnia in exercitum

imprecari 100, 12 p. 91

.

— infensus 24,20 p. 94 inferre (perferre) 76,20 p. 52 infinitivus: historicus et alia forma historica copulantur: remittunt . numerare 46, 18 sim. p. 58. historicus praes. pass.: relinqui 27,29 p. 68, post quin 33,2 p. 29. post verba: curare 58, 34 p. 76, deterrere 76, 29 p. 29, iubere 96, 18 p. 29, petere 48, 23 p. 29, sentiendi 38, 13 p. "l. accusat. c. inf. praes.

loco

barbaros p. 99;

inf. futur.:

rati

adire 41, 15 sim.

respondit

se conari

80, 25 p. 23. accusat. c. inf. pro coniunctivo in enuntiato relativo 8, 2 sim, p. 59 ingenium mobili suasu natura

103, 1 p. 91

inspicere

curam

22, 1 p. 48

Mare ablat. 108, 2 al. p. 92 memoria, edere 102, 5 p. 297 in modum ruinae 73, 10 p. 45

morem, humanae conditionis tueri 66, 11 p. 81 Nancisci ventos 24, 11 p. 42 natus libidini 32,7 p. 69 me ... an 12, 22 al. p. 41 ne qua 58,34 p. TT nec (non): sed nec multi transacti dies 60, 26 p. 78 [ necessaria cibi 14,2 p. 28 nequitum est impetrari 31, 12 p.24

neutrum adieetivi pluralis aut. participium pro nomine usurpatur: 75, 24 sim. p. 43. 25, 19 p. 68. neutrum adiectivi singularis pro nomine

119— usurpatur:

meque

34,8,

capere

aliud

fidum 96, 33

p. 43 adn. 3

niris genibus 25,32 et 65, 94 p. 95 nomen

cum

nomine

coniungi-

tur ut adiectivum cum no-

'

mine: legatos viros 94, 24 sim. p. 81; pedestres milites pars maxima 14,7 p. 64; Troiani cuncti proceres 84,21 p. 85 numerare facinora 80, 23 p. 4T nunc... modo ... modo 8,21; nunc ... et 56,30 p. 54 nutu signiflcare 82,15 p. 94 Ob locorum

conditionem

14,6

p. 44 obiectum desideratur 108, 30 p. 34; 107,33 p. 35; 37,27 al.

p. 38; 60,15 p. 51 omittereapparatum belli 21,11

p. 48 oratio

obliqua:

in

enuntiato

primario coniunctivus loco aceusativi e, inf. 85,20 et

34, 10 p. 60; 78, 14 p. 61. in enuntiato secundario: indieativus 34, 10 et 89, 4 p. 102; nominativus c. inf, 82,9 p.62

Pacis fldes 29,5 p. 69 parare

frumenta 44,28

p

paratus proelio 50,21

; p. 45

ex omni parte urbs clauditur 61,22 p. 25; per parten

aliam 84,13 p. 25 adn. 5 participium: omissum: circa eam insulae p. 63. perfecti passivi patur ut participium eonfirmati ( postquam firmaverunt)

54,26

alice 13,18 usuract.: conp.

102

— patens mare navigio 23, 28 p. 24

patientes nihil pensi aut consulti 7,12

p. 30

perferre (referre) 104,29 p. 53 perhibere

transitive

usurpatur

59,4 p. 75 permixtio (perturbatio)

44,7

p. 42

permixtus absolute positum 6, 28 p. 100 perniciter degredi 24,20 p. 98 persevernbat ei a parentibus coeptum cum eo societatis ius 19, 7 p. 61 pervolare per campum 61, 11 p. 39 plerumque — diei (plurimum)

20,1 p. 28 pluralis: ind. perf. act. pers. 3 in -ere, nusquam in -erunt

p. 57 adn. 1. pro singulari: portae 96,4 p. 88 praeiacere probra 33,20 p. (0 princeps certaminis 19,15 p. 36

principales (principes) 52,19 p. 36 procul animadvertere 24,16p.49 procurare cum accusativo coniunctum 100, 1 p. 88

prodesse (proficere) 9,8 p. 101 proruere Ti, 9 p. 29 protervia 100,14 p. 89

pure lautus 12, 1 p. 56 Qui insolenter usurpatum: qui ubi iuterierat, evtrucium monimentuin 104,31. p. 102 quivit inlici 14, 13 p. 24 Religuns (relictus) 65,3 et 11, 21 p. 67 requies doloris 21, 33 p. 66 resistere (eesistere) 105, 3 p. 20

120— revenire 44,34 p. 'íá rogus (bustum) 02,28

p. 8:

ruere in os 64,9 p. 29 Sanguine

et iniuriis insectari

85, 13 p. 85 secreto ab aliis 86, 2 p. 86 simul ... que 38, 15 al. p. 71 singularis:

pro

plurali:

ex

conspectu hominis excedere 109, 28 p. 93,

omnis

miles

53, 36 p. 19, reliquus miles 21,32 p. 67, vestis 64,4 p. 25. verbi post duo nomina propria praepositione cun coniuncta 12,20 et 98,11

p. 55.

post

neutrum

plu-

ralis: vehicula sequebatur 64,2 al. p. 96 sive (vel) 34, 20 p. 32 spiratum | divinitus levamen

39, 26 p. 99 studio circumventus 58,12 p. 16 subiectum desideratur 8, 12 al,

' p. 37 supplicium (supplicatio) 110,8

p. 93 sustollere

(erigere) 69,22 p. 80

Tempora: indicativi variantur 12, 10 al. p. 57; in enuntiato secundario liberius ponuntur 27,12 al p. 59 triplex opinio 100,21 p. 20 Ultum iri 107,13 p. 92 ui ne 108,33 p. 93 uterque conciliatus sibi 105,19 p. 40

Venit (revertitur) 6, 34 p. 30 | nincere. fortunam p. Tb

belli

58,5