Codex Syriaco-Hexaplaris: The Syro-Hexapla: 2 Kings, Isaiah, the Minor Prophets, Proverbs, Job, Song of Songs, Lamentations, and Ecclesiastes 9781463228231

Citation preview

Codex Syriaco-Hexaplaris

Syriac Studies Library

155

Sériés Editors Monica Blanchard Cari Griffin Kristian Heal George Anton Kiraz David G.K. Taylor

The Syriac Studies Library brings back to active circulation major reference works in the field of Syriac studies, including dictionaries, grammars, text editions, manuscript catalogues, and monographs. The books were reproduced from originals at The Catholic University of America, one of the largest collections of Eastern Christianity in North America. The project is a collaboration between CUA, Beth Mardutho: The Syriac Institute, and Brigham Young University.

Codex Syriaco-Hexaplaris

The Syro-Hexapla: 2 Kings, Isaiah, the Minor Prophets, Proverbs, Job, Song of Songs, Lamentations, and Ecclesiastes

Edited with an Introduction by

Heinrich Middeldorpf

1 2012

gorgias press

Gorgias Press LLC, 954 River Road, Piscataway, NJ, 08854, USA www.gorgiaspress.com Copyright © 2012 by Gorgias Press LLC Originally published in 1835 All rights reserved under International and Pan-American Copyright Conventions. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system or transmitted in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, scanning or otherwise without the prior written permission of Gorgias Press LLC.

2012

1 ISBN 978-1-61719-503-7

Reprinted from the 1835 Berlin edition.

Digitized by Brigham Young University. Printed in the United States of America.

Series Foreword

This series provides reference works in Syriac studies from original books digitized at the ICOR library of The Catholic University of America under the supervision of Monica Blanchard, ICOR's librarian. The project was carried out by Beth Mardutho: The Syriac Institute and Brigham Young University. About 675 books were digitized, most of which will appear in this series. Our aim is to present the volumes as they have been digitized, preserving images of the covers, front matter, and back matter (if any). Marks by patrons, which may shed some light on the history of the library and its users, have been retained. In some cases, even inserts have been digitized and appear here in the location where they were found. The books digitized by Brigham Young University are in color, even when the original text is not. These have been produced here in grayscale for economic reasons. The grayscale images retain original colors in the form of gray shades. The books digitized by Beth Mardutho and black on white. We are grateful to the head librarian at CUA, Adele R. Chwalek, who was kind enough to permit this project. "We are custodians, not owners of this collection," she generously said at a small gathering that celebrated the completion of the project. We are also grateful to Sidney Griffith who supported the project.

P R A E F A T I O "Versionis sjriaco-hexaplaris notitiam Andreas M a s i u s , 1 ' qui e syriaco textu librorum historicorum Yeteris Testamenti Josuam latine ver tit, omnium primus nobis tradidit. Sed aeque funesto ac misero fato Codex ille ita penitus ex liominum conspectu evanuit, ut illitis ne vestigia quidem deinceps reperiri polueriiit. 2) Post M a s i u m Johannes Baptista B r a n c a , Ambrosiani Collegii, quod Mediolani floret, Doctor, duumviris Benjamino K e n n i c o t t o et Paulo Jacobo B r u n s io circa annum MDCCLXVII, alium quendam syriaco - liexaplarcm Codicem Mediolani delitescere ibique Q 3X3 i n fol. notari, significavit. Sexennio post Jacobus Jonas Bjorni) Josuae imperatoris historia illustrata atque esplicata ab Andrea M as i o. A n t verp. 1574- f. Commémorât inter alia subsidia critica in epist. dedicai, p. 6: » interpreterà Syrum — qui ea Graeca ad verbum expressit ante annos xiongentos, quae in Adamantii Hexaplis ab Eusebio in nobili illa Caesoriensi bibliotli. fuere collocata.« Deinde in Praefatione in graecam editionem Josuae p. 123 baec habet: »ITabeo aliquot sacrae histoi iae libros, qui et conversi in linguain Syrien ni et scripti suntAlexandriae anno ab Alexandro magno novies centesimo vicésimo séptimo, hoc est ante líos nongentos et quinquaginta annos. S u n t , inquam, conversi ad verbum de graeco esemplari, quod manu Eusebii ad

Origenis libros, qui in Caesariensis e c clesiae bibliotbeca asservabantur, fuerat emendatum, cum huic ad earn rem adjutor fuisset suus Pampbilus. In quibus libris meis Syricis, cum omnes ubique notae, quas dixi, summa cura atque incredibili diligentia sint appositae, neque magno labore, neque ullo errore depreliendi a me judicarique —• potuerunt sqq." a) Praeter Josuam in M a s i i Cod. erant libri Judicum, Rcgum, Chronicorum, Esrae, Judith, Tobiae et pars Deuteronomii. Famam de Codice Masiano in J o hannis aLento, LL. 0 0 . apud Herbornenses Professoris, bibliotbeca initio saeculi decimi octavi repei'to, cf. in E i c h h o r n i i Repert. T . I I I p. 199 sqq. T . V p . 133-

P R A E F A T I O .

II

s t a l l i , natione Suecus, itineribus literarum causa susceptis et ampia eruditione clarus, hunc librum Mediolani pertractayit, ejus locos insigniores annotavit eosque cum W h i t i o , 3 ) apud Oxonienses Professore, e t G i o r w e l l i o , Regiae Bibliothecae Ilolmiensis praefecto, communicavit. Praeterea in diario Suecico 4) Codicis indolem accuratius descripsit.5) Accessit Johannes Bernhardus d e R o s s i , in AcademiaParmensilinguarum orientaliumProfessor, qui a K c l i n i co tto rogatus Apographum Psalmi X L impetra vit et Oxoniam transmisit. Tum a. M D C C L X X V I I Mediolanum ipse Codicis perlustragli causa adiit et hac data copia Psalmum primum descripsit, quem praemissa diatriba de indole, auctoritate et pretio Codicis anno sequenti in lucem edidit 6) . Eodem anno M D C C L X X V I I I Matthias N o r b e r g i u s Suecus clarissimus, qui postea per octo lustra in Academia Londinensi Gothorum Professoris linguarum orientalium et graecae munere fungebatur, Mediolanum venit et a Johan. Bapt. B r a n c a Codicis exscribendi facilitateli! nactus est. In patriam redux 011111 em operam posuit in Jeremiae et Ezechielis editione 7 ', quam demum publici juris factam Theologi et Philologi praeclara laude extulerunt. Nam B r a n c a spoponderat quidem, se in opere suo

De Codicibus

bibliothecae

Ambrosianae

3) Eplstola illa B j ö r n s t a h l i i ad YVhit i u m exstat in E i c h h o r n i i Repertorio Vol. III p. 168 sqq. 4) Samlaren V o l . VIII No. 126 p. 234. ') Vid. P. J. B r u n s von einem syrisch hexaplarischen Manuscripte der Ambrosianischen Bibliothek za Mailand, in R e pertoi'io Eichhorniano Vol. III p. 166 sqq. e) Specimen ineditae et hexaplaris B i bliorum vei-sionis Syro Estranghelae cum simplici atque utriusque fontibus graeco

praestantìoribus

et hebraeo collatae, cum duplici latina versione ac notis. Edidit ac diatribam de rarissimo Codice Ambrosiano, unde illud liaustum est, praemisit Joannes Bernardus d e R o s s i . Parma e 1778- 4. Hunc libellum itera m typis exscribi jussit Joh. Godofr. E i c h h o r n i u s in Repertorii T . III p. 197 sqq. additis animadversionibus correctionibusque. Codex syriaco - hexaplaris A m b r o siano-Mediolanensis, editus et latine versus a Matth. N o r b c r g . Londini G o t h o rum 1787. 4.

Ill

P R A E F A T I O .

Codicem esse editurum 8) , sed promissis non stetit. Jam vero cum N o r b e r g i i opus summo plausu ab omnibus viris doctis comprobari meritaque laude ornari videret, Cajetanum B u g a t u m excitavit, ut Codicis edendi laborem in se susciperet, qui etiam hac provincia optime functus Danielis vaticinia speciminis instar jam anno insequenti typis exscribenda curavit 9) . Statim Psalmorum quoque editionem idem paravit et prelo commisit; sed praefationis concinnandae cura, deinde Holmesianae textus Alexandrini editionis, tam lente procedentis, saepe frustrata exspectatio, alia, quae interim elucubranda in se susceperat opera, denique, quae omnium rerum extrema est, mors viri alarissimi effecerunt, ut opus perfectum et absolutum per X X X I I annos lateret et anno demum vicesimo saeculi nostri in publicum prodiret10). Praeter ilium Ambrosianum versionis sjriaco - hexaplaris Codicem Paulus Jacobus B r u n s i u s a. MDCCLXX Parisiis librum IY Regum, aeque ex lingua graeca in sjriacam conversum, qui prior pars erat Msc. No. 5 (posterior Danielem continebat), in Regia Bi6) Y i d . J o h . Bapt. B r a n c a e epistolam ad Paul. Jac. B r u u s i u m datam d. 6 Nov. M D C C L X X VII in E i e h h o r n i i Repert. T . I l l p . 172. s) Daniel secundum editionem L X X interpretum ex T e t r a p l i s desumptam e Codice s y r o - e s t r a n g h e l o Bibliothecae A m brosianae syriace edidil, latine vertit n o lis que eriticis illustravitCajetanus B u g a t u s , S . T h . J. U . et C o l l e g i i Ambi'osiani Doctor. Mediolani 1788- 4i o) Ita habet Petrus C i g h e r a , A m b r o sianae bibliothecae ac Collegii Praefectus, qui ad editionem Psalmorum praefationem

scripsit una cum brevi narratione de vita et scriptis Cajetani Bugati. Editio illa P s a l m o r u m , per X X X I I annos a b s c o n d i t a , tandem in lucem prodiit, hac i n s c r i p l i o n e : Psalmi secundum editionem L X X interpretum, quos e Codice s y r o estranghelo Bibliothecae Ambrosianae s y riace imprimendos curavit Cajetanus B u g a t u s . Mediolani 1820. 4. Obiit mortem b. B u g a t u s X I I Cal. Maj. a. M D C C C X V I . Pertinet ad liane Psalmorum editionem o p u s c u l u m : J o . T h . P l i i s c h k e de P s a l terii Mediolanensis syriaci a Cajetano B u gato editi particulari indole, ejusdem usu critico in emendando textuPsalteriigraeci L X X interpretum. Bonnae 1835. 8.

P R A E P A T I O.

IV

bliotheca reperii et descripsit n) . Particulam Cod. Parisiensis edidit Johannes Godofredus H a s s i n s , postea Professor Piegiomontanus12'. His de historia literaria fatisqne versionis sjriaco - hexaplaris praemissis, jam mihi de mea hujus operis editione nonnulla diceiida sunt. Contigit enim mihi esse tarn felici, ut insigni liberalitati duumvirorum, de literis propagandis, augendis et excolendis meritissimorum, lohannis Godofredi E i e h h o r n i i et Mattiliae N o r b e r g i i , Apographa et Parisiensis et Mediolanensis Codicis possideam. Ille mihi libri IV Regum duo exemplaria tradidit, alteram a viro doctissimoParisiensi eleganter conscriptum idque integrum, alteram, a B r u r i s i i manu depictum, mancum et mutilum, ncque ultra cap. XXI, 12 procedens, jam vero, postquam quae deerant libri capita ex auctione literariae supellectilis Brunsianae emptionis lege mihi comparavi, plenum et absolutum. 13) Beatus N o r b e r g i u s autem, 11) Vid. P . J . B r u n s i i Curae hexaplares in librum 4 Regum, in Repertorio E i e h horniano T . V i l i p. 85 sqq. T . I X p. 157 sqq. T o m . X p . 58 sqq. Antequam vero B r u n si us has commentationes ederet, Job.Godofr. E i c h h o r n i u s Apographum Cod. Parisiensis auspiciis doetissimi amici Parisiis degentis sibi comparaverat, quo usus inCommentatione, T . VII p. 225 sqq. Repertorii sui inserta, doeuit et probavit, interpretationem illam syriacam e graeco textu baustam ad Paulum Telae (Mauzalat) episcopum auctorem referendam et initio saeculi septimi aei'ae christianae esse confectam. Cf. Joh. God. Eiehhornii Einleitung in das alte Testament. T . II p. 181 sqq. 12) Libri IV Regum syro - hexaplaris specimen, e Manuscripto Parisiensi s y -

riace edidit, textum versionis alexandrinae hexaplarem restituit notisque illu— stravit Joan. Godofr. H a s s e . Jenae 17828. Continet cap. I X libri IV Regum. E i c t i h o r n i u s cum H a s s i o utrumque Apographum Cod. Parisiensis, et illud a Phiiologo Parisiensi et illud a B r u n s i o confectum, communicaverat. 13) I n hoc B r u n s i i libro exstat a p pendicis loco fragmentum e Tomis Origenianis, ab Joh. Godofr. H a s s i o in Magazin f ü r die biblisch - orientalische Litteratur und gesammte Philologie. K ö n i g s berg 1798. Vol. I p. 221 editum, g e r m a nice versum et notis illustratum. Praetex"ea Brunsii Apographum continet argumentum libri IV R e g u m , X X capitibus distineti, a me omissum, quod sine Iite— rarum detrimento fieri posse putavi.

V

P R A E F A T I O .

suadente Olao Gcrhardo T y c h s e n i o , Professore turn Rostochiensi, jam ad altiora evecto, benevole milii dono dedit exemplum sua manu Mediolani exaratum Jesaiae, XII Prophetarum minorimi, PsaImorum, Proverbiorum, lobi 14>, Cantici, Threnorum, Ecclesiastae et Danielis, cui Proplietae et yersionem latin am addiderat. Utrum b. N o r b e r g i u s Sapientiam Salomonis, Siracidem et Baruchum, quos Codice contineri ipse refert 1S) , plane non descripserit, an apud se servaverit, ignoro ; ad me saltern non p e n enerunt. De multifario inagnoque versionis syriaco - hcxaplaris usu in bìbliorum sacro rum text us, etsi non liebraici, certe graeci, h istori a constilo elida, accurati us et fusius disputare non attinet. Tot enim tantique viri laudibus suis opus hoc praeclamm extiilerunt, ut noni en ejus per totum literarum orb em longe lateque percrebuerit. Hinc factum est, ut a pud eos, qui criticam artern exercent, ardentissimum excitaretur desiderium adipiscendi thesaurum ilium integrum et perfectum, cu jus vel specimina tan tain exspectationem commoverant. Scd illud desiderium spe tantummodo potuit leniri, fore inter Italos, quibiis fontem adire licet et quibuscum certamen inire ii non possunt, qui deductos modo rivulos sequuntur, fore aliquein dico, qui totius codicis vulgandi consilium palam profiterctur, Sed haec spes hucusque irrita cecidit. Nemo enim Italoruin his ilagrantissiinis votis satisfeci!:. Quod cum viderem, praelereaque animadverterem, Petr. Cigli or a m in praefatione, quarn anno MDCCCXX Psalmorurii edit ioni Bugatianae praeiìxerat, de reliquis Codicis libris edendis alte tacere, neque aliunde aliquid per quindecim annos liac de re innotesceret: non diutius cunctandum, sed poti us ea, quae 14) lobi Apographo usns sum in libro : Curae hexapJai'es in Iobum, e Codice syriaco - hexaplari Ambrosiano - Mediolanensi, scripsit Henr. Middeldorpf. W r a tislav. 1817. 4. Textum syriacum quo m i -

nus simul ederem, turn temporis, praeter alias causas, typorum syriacorum penuria impedivit. 15) Praefat. ad Jerexniam etEzechielem pag. 9.

P R A E F A T I O .

VI

fortunae benignitas duumvirorumque munificentia mihi concesserat, in communern utilitatem pro viribus convertenda esse, ratus sum. Itaque paucis mihi exponendum est, quidnam in hac Editione praestare voluerim, etsi, quod bene scio, non praestiterim; severurn enim sui ipsius judicem fugere non potuit, non ab omni parte me satis paratum esse ad tale opus feliciter perficiendum, quod sine diuturno et fere quotidiano usu Codicum originalium omnino vix ita periìci poterit, ut peritorum juslam laudem mereatur. Magnum arduumque opus sine dubio aggreditur, qui piane destitutus subsidio aliorum Codicum, in quibus comparandis et aestimandis ampia via patet ad verum inveniendum, ex Apographo unius tantum, qui simul unicus est, Codicis editionem auctoris alicujus molitur. Accedit diffìcultas, quam hisce in rebus versati satis superque cognitam habent et in se ipsis sunt experti, ea, quod animus vel attentissimus in literis, syllabis signisque criticis ponderandis continuo occupatus tandem debilitetur et obtundatur ita, ut interdum vel quae luce clariora sunt haud perspiciat, vel obscura et ambigua inconsiderate atque incaute transeat. Ili ne factum est, ut in retract an dis singulis locis saepius quae sum mis difficultatibus obstructa putaveram, facillima explieatu cognoscerem, ea contra, quae primo obtutu nullius negotii esse visa erant, ingenii mei acumen longe superantia reperirem. Circumspicienti mihi virum sjriace doctum et ab hoc studiorum genere non alienum, qui prompto, alacri et ab omni praeconcepta opinione libero animo controversarum rerum judex, ancipitum et perplexarum arbiter esset, Caesaris a L e n g e r k e , Professoris Regiomontani, humanitas benevole se obtulit. Non uno loco sententiam meam fluctuantem et vacillantem suo judicio fìrmavit, obscura illustravit et quae ad crisin et interpretationem pertinentia apposueram, e thesauris eruditionis suae auxit. Ne meritae igitur Viri dottissimi laudi aliquid detrahere viderer, singulis locis quae

VII

P R A E F A T I O .

illi debcam religiose commemoravi. Nihilominus multi, quod doleo, supersunt loci ita comparati, ut eorum vel emendatio, vel interpretatio aliis mihi relinqueuda videatur, qui aut meo acutiori ingenio praediti, aut casu aliove subsidio adjuti medelam aliquam reperiant. Textum libri I V Regum hausi e duobus Apographis, quorum alterum B r u n s i i litera A , alteram a doctissimo Francogallo confectum litera B significavi; saepius enim in singulis lectionibus unum ab altero recedit. Utrumque non sjriacis, sed hebraicis litori s ex aratimi est, ita ut sjriace transscribendum mihi esset. B r u lisi us in notandis punctis, vocalium defectum supplentibus rebusque orthographicis panilo negligentior fuit, ita ut bisce in rebus fere semper Apographum B duccm liabuerim. Codicis Parisiensis, forma, (piani dicunt, octona, estranghelo cliaracterc exarati, margo misere cultro truncatus est et amputatus, quo factum, ut notae marginales paginae rectae in fine, paginae versae vero sub initio verborum saepius mancae essent. Singulae literae bibliopegi culpa perditae in Apographo B plerumque ingeniose supplentur. Ex Apographo N o r b e r g i i eos tantum libros desumsi, qui nondum typis erant exscripti. Psalmos igitur et Danielem praetermisi. Sigila distinctionis rarissime tantum attulit N o r b e r g i u s . Ceterum in describendo codice scrip tura syriaca vulgari usus est, pro estranghelo. Ilaec igitur Apographa in adornanda hac Editione accurate secutus sum. Ordinem singulorum librorum talem servavi, qualis in textus hebraici vulgatis editionibus esse solet, etsi N o r b e r g i u s 1 6 1 in Codice Mediolanensi aliam seriem obtinere refert, nempe liane: PsaImi, lobus, Proverbia, Ecclesiastes, Canticum (Sapientia Salomonis, Siracides) X I I Prophetae minores, Jeremias (Baruclius), 16) Praefat. ad Jeremiani et Ezechielem pag. 9.

P R A E F A T I O .

YIII

Threni (Epistola Jeremiae), Daniel, (historia Susannae, Belis et Draconis) Ezechiel et Jesaias. Prophetas X I I minores eodem ordine edidi, quo a N o r b e r g i o in uno eodemque fasciculo erant descripti. Si qua in Apographis errata erant, eadem nihilominus retinere religioni duxi, sed addita emendatione, eàque uncis semicircularibus inclusa. Nolui enim, chartae parcens, inter textum et notas spatiura admittere, liis meis explendum, qualescunque demum sint, conjecturis. Iisdem uncis signavi partim verba, quae librarli culpa excidisse ideoque ex conjectura supplenda esse videbaiitur, parti in Asteriscos, Obelos et Cuneolos ad eos pertinentes, libi perperam vel in Codicibus originalibus, vel in Apographis meis omissi ideoque textui probabiliter adjiciendi erant. Uncis contra ad quadratami formam accedei!tibus usus sinri, ubi vel vocabula a textu aliena in eum irrepsisse, vel sigila critica aut omnino falsa aut a juslo suo loco remota esse apparerent. Puncta diacritica, quot in Apographis reperi, diligenter in Editionem transtuli 17) , etsi N o r b e r g i u s solus aliquam cornili in archetypo describendo rationem. habuerit ; nani in libri IV Regimi altero exemplari A piane omittuntur, in altero vero B rarius apponuntur. Ceterum hacc signa in Editione eidem semper literae appingelida curavi, cui in Apographis erant adscripta, quamquam saepissime non justo suo loco posila appareant. Interpunelione Apographum Norbergianum piane caret, nisi quod in versuum line quatuor puncta exarata reperiantur. J. A. D a t h i u s in Praefat. ad P s a l mos p . 33 et Carol. A u r i v i l l i u s in d i s sertationibus p. 107 immerito liaec p u n cta in contemtu h a b u e r u n t . Mie eo usque se in errorem abripi passus est, ut ea vel p r o arbitrio scribentium posita esse o p i n a r e t u r . P o s t Joh. Laurent. I s e n b i e h l ( B e o b a c h t u n g e n von dem Gebrauche des

syrischen puneti diacritici bei den Verbis. Goett. 1773.) optime eornm vim et usuili exposuerunt H. H u p f e l d in T h e o l o g . Studien und Kritiken a. 1830. Fase. 4 P787 sqq. et G . I I . Ä. E w a l d : A b b a n d l u n gen zur orientalischen und biblischen L i t e r a t u r . Gotting. 1832. P. 1 p. 53 sqq.

IX

P R A E F A T I O .

Yersionem latinam, quam N o r b e r g i u s et B u g a t u s textuisyriaco addidere, ego praetermittendam esse duxi, ne modum excederet operis ambitus, cujus fines longe arctiores mihi ab initio praescripseram. Praeterea ingenue confiteor, me non satis perspicere, quisnam fructus e tali interpretatione capi possit. Qui enim linguae sjriacae adeo est imperitus, ut textum ad verbum de graeco expressum sine latinae versionis auxilio intelligere nequeat, a critico negotio ideoque a Codicis hexaplaris usu abstinere debet. Illis tamen locis versionem adscripsi, in quibus Sjrus more suo, verbum e verbo exprimendi, relieto, graecum textum verborum quodam circuitu explicavit. Praeterea librorum singulorum subscriptiones et scholia liic illic apposita in latinum sermonem transtuli. Literae, quas textui inter uncos, lunularum formam prae se ferentes, inserui, spectant ad notas, in quibus cum fragmenta reliquorum interpretum Graecorum, Aquilae, Symmachi et Theodotionis, in nonnullis libris etiam Editionis quintae et sextae, turn lectiones Codicis hebraici, turn denique scholia quaedam afferuntur. I n Commentariis versionem syriaco - liexaplarem critico usui accommodare mihi proposui. Comparavi earn et contuli cum Alexandrinae versionis editione a Lamberto B o s i o Franequerae a. MDCCIX parata, non neglecto tamen opere Hoi mesi ano18). Omnia, in quibus Syrus a Bosiano textu graeco recessit, quam accuratissime ut enotarem operam dedi, quo clarius apparerei, quibusnam in locis Graeca, quae Syrus ob oculos habuit, differ rent ab iis, quae jam in vulgato textu Alexandrinorum circumferri solent. Quas hoc modo apud Syrum deprehenderam variantes textus graeci lei8) Vetus T e s t a m e n t u m graecum cum variis l e c l i o n i b u s , edidit Robertus H o i -

b

m e s (continuavi!; Jac. P a r s o n s ) . Oxon. 1 7 9 8 - 1 8 2 7 . 5 voli. foJ.

P R A E F A T I O .

X

ctiones, contuli cum thesauris Holmesianis. Sed testes singularum lectionum numerare tantum, non ponderare licuit ob spatii mihi concessi angustiam. Aegre ferent Critici, ex ingenti numero conjecturarum, quas doctorum virorum sagacitas accumulavit, paucas tantum Syri auctoritate comprobari. Brevitati studens lectorem, quoties de istis conjecturis sermo erat, ad Johan. Frid. S eh le us n e r i novum Thesaurum 19) ablegavi, qui sedulo easdem e variis scriptoribus eongessit, quorum nomina vero saepius quam par erat silentio pressit. Verba idiomate graeco in Codicum originalium margine literis uncialibus scripta in Editione jam leguntur scriptum vulgari exarata. Non mediocrem diligentiam adhibui in graeca versione fragmentorum, quae Syrus ex Aquila, Symmacho, Theodotione, editione quinta et sexta syriace attulit 20) . B r u n s i u m e t H a s s i u m hac in re duces habui, eorumque premens vestigia maini asperam et incultam semitam calcare, quam cum N o r b e r g i o et B u g a t o , qui addita versione latina Criticorum desideriis satisfecisse putabant, via certa et aperta incedere. Non ine latet, opus me suscepisse laboriosum et spinosum; sed aeque mihi persuasum habui, non nisi hoc modo commodis illorum recte consuli posse, qui Codicem ad crisin adhibere voluerint. Graecorum enim interpretum reliquiae ut graece sibi ob oculos ponantur, non latine, in votis habent Critici. Accuratius etiam quae e Graecis deprompta sunt, e syriaca graecae dictioni restituì possunt, quam latino sermoni oblrudi ; in rebus autem ad crisin pertinentibus omnia, vel minutissima, pretium suum singulare et »») Johan. Frid. S c l i l e u s n e r i novus Thesaurus philologico - criticus, sive L e xicon in L X X et reliquos interpretes gi'aecos ac scriptores apocryphos veteris Testamenti. Lips. MDCCCXX. 5 voli. 82 °) Ad ea fragmenta, quae in Bernhard!

d o M o n t e f a l c o n i o Hexaplorum Origenis, quae supersunt. Paris. MDCCXIV. 2 voi. fol. aliala erant, M o n t e f a l c o n i um laudavi. lis, quae in Commentario meo illius nomen non habent adscriplum, aligeri potest opus illud egregium.

XI

P I ì A E F A T I O .

vim habere, omnes, qui ejusmodi res tractaverunt, agnoscunt et fatentur. Ita vero textus sjriaci graece restituendi opus absolvi et perfici posse, ut nullum dubium de genuino vocabulo graeco, a graeco interprete vere adhibito, resideat, judex aequus et justus neque exspectabit neque postulabit. Quo minus enim hoc fieri possit, impedit inprimis id, quod Sjrus, quam vis verba graeca summopere premens, eorumque vel etymologiam persequens, tarnen ob vocabulorum penuriam, qua lingua syriaca laborat, saepissime coactus fuit, uno eodemque uti vocabulo syriaco ad exprimendam magnani vocum copiam, quas graeca lingua et sensus et etymologiae vinculo cognatas praebebat. Inprimis hac in re verba et nomina composita magnusque particularum graecarum numerus in censum veniunt. Praeterea tantum abest, ut Syrus in eligenda syriaca voce, graeco vocabulo respondente, sibi ipsi semper constiterit, ut haud raro pro uno eodemque vocabulo diversis locis diversa Synonyma syriaca posuerit. In investigatione vocabuli graeci genuini adjuvit me index syriacus, quem ad Concordantiarum modum conscripseram, deinde analogia, quam singuli graeci interpretes in interpretandis hebraicis vocabulis sequi solent. Si quid in singulis graece exprimendis erraverim, facile tamen quisque largietur, graecam meara versionem sensum saltern aeque accurate exponere, ac latinam, ita ut hujus defectum vix aliquem conquesturum esse sperem. Ceterum non omnem hac in re operam me perdidisse, inde colligere liceat, quod graecarum interpretationum, quas, antequam H o l m e s i i opus ad me perveniret, tentaveram, multas in Holmesianis appendicibus e libris graecis comprobatas non sine gaudio animadverterim. Verbis latinis contra ilia fragmenta expressi, in quibus omni analogia destitutus eram, sicuti in ärtaS Aeyo/xévois, deinde ea, in quibus multifarius verbi alicujus syriaci usus optionem graeci vocabuli plane incertam reddidit. Denique quas in evolvendo textu syriaco deprehendi voces et

P R A E F A T I 0.

XII

formas, in Castelliano Lexico omissas, solerter enotavi. Quisnam fructus e parva hac messe percipi possit, ejus, qui Lexicon aliquando editurus est, erit judicare. Praestantissimum meritum de hac Editione sibi comparare poterunt, quibus aditus patet ad Codices originales, Parisiis et Mediolani asservatos. Cam unice literarum bonarum incrementa spectem, non aegre feram, si aliis contigerit meliora et correctiora meis afferre. Interea Critici his candide mecum utantur. Dab. Wratislaviae d.II m. Julii MDCCCXXXV.

V SUMME

I R I S

VENERABILIBUS

DOCTISSIMIS

CLARISSIMIS

IOHANNI CHRISTIANO GUILIELMO AUGUSTI PIIIL. ET THEOL. DOCTORI HUIUSQ1JE I1V REGIA ACADEMIA BONNENSI P. P. 0 . C0NSIST0R1I RHESAjVI DIRECTORI AQUILAE RUBRAE EQU1TI REL.

B. MAGNO BOLMEER PHIL. DOCTORI LINGUARUM ORIENTALIttt IN ACADEMIA REGIA CAROLINA LONDINENSI GOTHORUM P. P.O. 0RD1NIS DE STELLA POLARI EQU1TI REL.

CAROLO AUGUSTO CREDNER PIIIL. ET THEOL. DOCTORI HUIUSqUE IN ACADEMIA GISENSI P. P. O.

GUILIELMO GESEMIO

PHIL. ET THEOL. DOCTORI HU1USQUE IN ACADEMIA FRIDERICIANA HALIS SAXONUM CONSOCIATA P . P . O . POTENTISSIMO BORUSSORUM REGI A CONSILIIS ECCLESIASTICIS SOCIETATIS LITERARIAS BEROLINENSIS LONDINENSIS ET PARISIENSIS SODALI REL.

CAESARI A LENGERKE

PHIL. DOCTORI THEOLOGIAE LICENTIATO HUIUSqUE P. P. 0. IN ACADEMIA REGIOMOXTANA

A. J. SILVESTRO DE SACY LIBERO

BARONI

E PARIBÜS

REGNI

FRANCIAE

LEGIONIS

HONORARIAE

EQUITI REL.

D.

HENRICUS

D.

D.

MIDDELDORPF.

ALIORÜMQUE

ORDINUM

CAP. I.

^o iSplo

•^aciî ? Lo .^»îifflâis ^ î o i s > a ^ o 5,AO .öljS^jo ._á¿ÍQAS5 -Gl Cllà? jZuNS^? ^O'^SOOSOS

ÎJi U . vó¿c¿»? IfliSs, j N S n n o^Uo « o ¿ .\oa¿a¿> IsUiOO • V WoLÎAÎûL OO jjfll Jj ^c|o cisoia V wA«; OSI ^^^fio wßJütfo Glials * Zqm . ¿¿o} 12 ^sj^o 1 ^¿o |joJ ¿OààZ jjj .V jiojo ciA^sjo a. « v jou^sp -Z- l?aJ i^uüo .^»p ^aVmNO V ciiCL^ rS^ j i j V ' nNw ¡so. eil*p ÌA^p ^.àVi««p ^•sijo yOfO OL^tp 1&9QS fi^O ^up UâJ ¡£>]j¿ .joL^sp UJ| j - s V r¡cjo ci^a^ "^-ico .01^ ^-lû \bo2 Zò^ù ìcip •t'^ip jTiSn ^«a^«« UâJo 14 îcriA) ^¡D ^LD Ají s^a^o (A_j|) ^ ;g) 1 oí (o licúen^ (k) (i) Ujiü ^io] (oO) ,-.-101» C) :^Oj 0 S(?)

LIBER IV. REGUM.

3

15 i s f l l o ^ ¿ O O

^All^a

.^oci^é? i s o ^ s 16 V ¿¿o|o

CAP. I. II.

jjLSJ f£>te [•CIO . ^OflCì*? p .cvla^

cifoli ^

o

¿¿QÌÌ ^ r ® '

v

• l a ^ i o . ¿ o ^ c i ^ a L A-^Jo V

ifllX iac? j ì S n ^ Q ^ A ^

^jyAJ

. e U I o ^ a » * ^ fi

. j ^ x ^ ¿ d ? ,»c» Ui^o? i A

* ¿QlCsZ ¡^¿a-jìC)

U M a O . jjfl?S S Ì Z i l l A ^ i ^ Q A S ^ é l ^ l

iV^iS?

jen^UàS

Ujic Ij-^ojS A l a r l o

.j?OCU5 j ^ N V i

CAP.

Y^À?

Ia^J

^ ^

V

«nA^D

a? CljJD

^

* V

ijs

ì a ^ D J l A i o c u j Pie'? I s A s

^

II.

.} . V a S ì ^ o - p « i A P i ^ k ) » nr^Vi & ^ s c i ¿ZZ

¿ic|o

jccio

•flJ^^lD

O0I yui •

3

^

lAuXàj^ vfc

stcn^Vi? l o j A o « M ^ l ?

2 Uè^? ' ^ ¿ c

y*] |j >0^2

. v p o t l k ) (u2**?j)>aià?i p

q^oo

1 ^»Au^o U k

j-nSVl

.«JJj ¡ o J o

c ù ì à ) i*è| )c?a* y.\V>jo

) j ^ c ]

f S n a ; i»»jo| os¿s^|o .^copíj . ^ j a L í j^^Vi

j S n l o .Ur0?

jißjo * y^*? g 9

i?ocuj j n \ V o .^IjSOàf? j^V-r

•«so