Bütün Eserleri: Eleştirel Basım [1 ed.] 9789750851759

Citation preview

TEVFiK FİKRET Bütün

•

Eserleri

Eleştirel

Basım

o mo

YAPI KREDi YAYlNLARI

BÜTÜN ESERLERİ -Eleştirel BasımTt'vfik Fikret (İstanbul, 24 Aralık 1867-İstanbul, 19 Ağustos 1915) istanbul'a, Çankın'nın Çerkeş kazasından göç etmiş bir ailedendir.

Rabası, Hariciye Mektübi Kalemi memurlujiu ile devlet hizmetine gi­ rip ikamete mecbur edildiiii Ayıntap'ta (Gaziantep) ölen (5 Tm 1904) Hüseyin Erendi'dir. Annesi Hatice Refia 1884'te hac dönüşü Medine civarında, kız kardeşi Sıdıka Hanım ise İstanbul'da (30 Ek. 1902) öl­ muştur. Istanbul Aksaray'da Mahmudiye Valide Ruştiyesinde başlayan

tahsilini, l879'da girdiiii Galatasaray Sultanisi birineilikle bilirerek

noktaladı

(1888). Hariciye İstişare Kaleminde muavin memurlujiu

yanında Gedikpaşa Ticaret Mekteb-i Alisinde Hüsnihat ve Fransızca dersleri verdi. Aji. 1890'da dayısının kızı N�zıma Hanım'la (ö. l Mı. 1951) evlendi. Galatasaray Sultanisi ilk kısmında (1894-1897), Roben

Knlejde Türkçe öjiretmenlijii (1897 -1915) ve Galatasaray Sultanisinde

müdürlük (27 Ar. 1908-Ns. 1910)

yapu.

Darülfünun Edebiyat hocalı­

Ama atandıysa da kısa süre sonra istifa etti. Son yıllannı, yeni bir ejii­ liın anlayışıyla "Yeni Mektep" adlı bir okul kurmak gayretiyle geçirdi.

·ıck çocujiu Hüseyin Halük'tu (14 Hz. 1893-9 Hz. 1965).

Imzası ilk defa Tercümdn-ı Hakikal'te (16 Mı 1883) görülse de ta­

nınması Mirsdd (1891) ve Malaındi (1894) iledir. Edebiyilı-ı Cedtde ınpluluğunun yayın organı Servet-i FünQn'u yönetti (6 Şt. 1896- 3 Oc. 1901). Tarih gazetesindeki "Hafta-i Edebi" yazılanyla (21 Kas. 1898-6 Şt 1899) edebiyat ortamını dejierlendirdi. Meşrutiyet ruhuna uygun bir gazete olması niyetiyle Tanln'i çıkardı (1 Ağ. 1908). Türk şiirinin Batılılaşmasını sağlayan kesin hamle Fikret'indir. Hem en fer­ diyetçi hem de en toplumcu şiire onun eserlerinden örnekler gösteri­ lebilir. Bazı şiirleri dil bakımından pek yapay olsa da şiir cümlesinin nesre yaklaşmasını sağlayan şairdir. Aruzun Türkçeye tam uyumunu o sağladı. Hece vezninin güzelleşip sevilmesinde önemli yeri bulu­ nan Sennin'i, çocuk şiirinin ilk başanlı kitabıdır. Yayınıladığı kitap­ lan: Rübdbı- Sikeste (1900), Haluk'un Defteri (l9U), Rülxlbın Cevdbı (19ll), Sennin (1914).

N�ım Hikmet Polat 1955 Bahçecik-Ol tu doğumlu. Ataturk Üni.'nden

mezun olup (1979) Yüzüncü Yıl, Cumhuriyet, Niğde, Doğu Akdeniz (KKTC) ve Gazi üniversitelerinde çalıştı. Halen Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesinde profesördür; Türldült Bilimi Araştırmalan adlı

uluslararası hakemli bir dergi çıkarmaktadır. Yayımianmış kitaptan:

Sahabellin Süleyman (1987), Müdafaa-i Milliye Cemiyeri (1991), Külliytltına Girmemiş Yavlanyla Omer Seyfetıin (1988), Türk Çi,ek ve Ziraat Kültürü üı.erine -Cevaı Rüşıü\im Bir Güldesıe (2001), Dr. Sera­ fetlin Magmumi'nin Hayatı vt Eserleri (2002), Rübdb Mecmuası (2005),

Mütevellizade Ömer ihya (2005), Bir Osmanlı Doktorunun Seyahat Anı­ lan -Avrupa Seyahat Hdııralan- Dr. Şerafetıin Mağmumı, (H. Fedai ile 2008), Taşrada Bir Meş'ale Şeref Gürbuz (2009), Şerafetlin Mağmuml -Anadolu ve Suriye'de Seyahat Hdlıralan (2010), ömer Seyfetıin - Bü­ tun Hihılyeleri (201 1), Tarsusizade Münif ve Şiirleri -I (R. Karabuluı ile 201 1), Il. Meşrutiyet Dönemi Türk Edebiyatı (H. Argunşah ile 2012), Yenileşme Devri Türk Edebiyatından Çizgiler (2012), Tanzimat Sonrası Turk KullUr Hayatından Yansımalar (2012), Üç Güzeller Masalı (2013), Kitapname (2013), Osmanlı Dönemi Edebiyat Tarihleri, (Apaydın, Hay­ kır vd ile 2013), 19. Birlik Sivas Türk Ocağı Mecmuası, (Bozdoğan, Ayaıa, Haykır ile (2014), Şair Omer Seyfeıtin -Bütün Şiirleriyle (2014), Türk Çiçek Külıurü Üzerine -Cevaı Rüştüilen Bir Güldesıe , (2015), Udmı Efendi ve Şüküfename�i (2015), Türklerde Ziraat Kültürü -Cevaı Ruşıu (2016), Ömer Seyfeııin - Buıün Nesideri (2016) , ömer Seyfettin Hikdye Kulliyatı: 1- Tarih Ezeli Bir Teherrürdür, 2- Turan Masallan, 3- Hamn, 4- Ashab-ı Kehfimiz, 5- E{ruz Bey, 6- Yalnız Efe - Eshi Kahramanlar. 7Uçurumunun Kenannda, 8- Aşh ve Ayak Parmaklan (2016-2020), idris Sabih Gezmen "Hddimü'l-harameyn" (2021).

Tevfik Fikret'in YKY'deki kitapları Şermin (20 1 1 ) Bütün Eserleri - Eleştirel Basım (20 2 1 )

.

.

TEVFIK FIKRET

Bütün Eserleri Eleştirel Basım

Hazırlayan:

Nazım Hikmet Polat

OlD O

YAPI KREDi YAYlNLARI

Yapı Kredi Yayınlan - 5895 Delıa - 27

Bütün Eserleri - Eleştirel Basım Tevfik Fikret Hazırlayan: Nazım H. Polat

Kiıap editörii: M. Sabri Koz Kapak ıasanmı: Nahide Dikel Grafik uygulama: Arzu Yaraş Baskı: Acar Basım ve Cilt San. Tic. A.Ş. Beysan Sanayi Sitesi, Birlik Caddesi, No: 26, Acar Binası 34524, Haramidere - Beylikdüzü 1 isıanbul Teleron: (O 212) 422 18 34 Faks: (O 212) 422 18 04 www.acarbasim.com Senifika No: 44977 1. baskı: İstanbul, Aralık 2021 ISBN 978-975-08-5175-9 ©Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş., 20I 7 Sertifika No: 44 719 Bütün yayın haklan saklıdır. Kaynak gösterilerek ıanıum için yapılacak kısa alıntılar dışında yayıncının yazılı izni olmaksızın hiçbir yolla ço{\alulamaz. Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık Ticaret ve Sanayi A.Ş. İstiklal Caddesi No: 161 Beyoglu 34433 İsıanbul Telefon: (O 212) 252 47 00 Faks: (O 212) 293 07 23 http://www.ykykultur.com.tr e-posıa: [email protected].ır facebook.comlyapikrediyayinlari twitter.comiYKYHaber insıagram.cornlyapikrediyayinlari Yapı Kredi Kültür Sanat Yayıncılık PEN International Publishers Circle üyesidir.

Üniversite öğrenciliğimdeki Tevfik Fikret'le ilgili derslerini özlemle hatırladığım azizler azizi hocam Prof. Dr. M. Orhan Okay'a bu çalışmayı bir sürpriz olarak sunacaktım. Ne yazık ki o göremedi ve eksiklerimi gideremedi, yanlışlanını düzeltemedi. Yine de bu kitabı, kalbi tazim duygulanyla, onun hep yanımda lıisseLLiğim ruhaniyetine lthaf ediyorum.

İçindekiler

ÖN SÖZ

•

23

TEVFiK FİKRET VE ESERLERİ ÜZERİNE KISA NOTLAR EDEBi ŞAHSiYETİNİN GELİŞİM S AFHALARI

•

•

32

81

FİKRET'İN TÜRKÇEYE YADiGARLARI • 91 Bütün Metinler - Tarih Sırasına Göre 92 Bütün Metinler - Metin Adına Göre 133 Bütün Metinler -İlk Yayım Yerlerine (Yayın Organına) Göre Bütün Şiirler Zaman Dizimi 216 Aniatma Esasına Bağlı Metinler Zaman Dizimi 252 Musllhabe ve Makaleler Zaman Dizimi 255 Mektuplar ve Resmi Yazılar Zaman Dizimi 260 •

•

•

•

•

•

TEVFiK FİKRET ŞİİRİNİN TANITICI V ASlFLARI 290

KAYNAKLAR

•

METiNLER

297

•

1 . KiTAPLAR

•

299

RÜBAB-1 ŞİKESTE

301 Tevfik Fikret 303 1 FiKRi HÜR şAiR] 310 •

•

•

RÜBAB-1 ŞİKESTE

314 KARiLERiME 315 SÜHA VE PERYİN "Hayal-Hakikat" ZEKA 325 BALlKÇlLAR 327 NESRİN 330 SEZA 334 IIASTA ÇOCUK 337 II:'CDİD-i iZDiVAC 341 •

•

•

•

•

•

•

•

•

317

•

269

•

174

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

8

KÜÇÜK AiLE 343 KENi\N 345 HASAN'IN GAzASI 347 KAMİS-İ YÜSUF 355 VALİDE 357 VERiN ZAVALLILARA! 359 RAMAZAN SADAKASI 361 SAHAiF-İ HAYATIMDAN 363 TEFELSÜF 365 RESiM YAPARKEN 366 TEFEKKÜR 367 BELKi, HAYlR!.. • 369 AşiYAN-1 Dil • 37l KENDİ KENDiME 373 RÜH-1 EŞi\RIM 374 DERD-İ NİHAN 376 VAGONDA J77 BİR AYYAŞIN KARŞlSlNDA • 379 BERF-İ ZERRİN • 380 BAHAR-I MAGMÜM 381 EN FERAHLI GÜNÜM 383 BEYAZ YELKEN 384 HAB-1 GİRİZAN 386 HAYAL-i HODBİN 388 ENİN-İ GAM 389 ÖKSÜZLÜGÜM 391 MEHD-i AMALİM 393 UKDE-İ HAYAT 394 YAŞADlKÇA 395 GAYYA-YI VÜCÜD 396 AKŞAM 398 UFUK VE HilAL 399 PERİ-i HAZAN 400 YAGMUR 401 KARLAR 403 MİHR-İ ZEMHERİR 405 HEYKEL-İ GiRYAN 406 FENER 407 NİNNİ 408 ZAVALLI HASTA 409 SARHOŞ 410 •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

• •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

İÇİNDEKİLER BALlKÇlLAR 411 AŞK ve FiRAK 412 ZERRİŞTE 414 416 İLE-L-EBED!. BARARDA 418 SENiNLE 420 SEN OLMASAN 421 BİRLİKTE 423 ÖMR-İ MUHAYYEL 424 KRİZANTEM 426 LEYL-İ VEDk 427 BİR HİCRAN-I MUVAKKATTAN SONRA ŞEKVA-YI FİRAK 431 RESMİNİ YAPARKEN 433 SÜKÜN İÇİNDE 434 FİRAK ve TELAKi 436 DiNLE, RÜHUM 438 PERİ-İ ŞİİRİME: 440 LA DANS SERPANTİN 441 BiSiKLET 443 SÜS 444 FlRSAT YOLUNDA 447 TESADÜF 449 İKİNCİ TESADÜF 450 SON TESADÜF 451 BÜTÜN BİR SER-GÜZEŞT 452 ÇİRKİN 454 PERDE-İ TESELLi 455 BU DA BİR EMEL 456 EY HAB! 457 NADiM-İ HAYAT 458 TOPRAK 459 NE İSTERiM? 460 BİR AN-I HUZUR 462 YEŞİL YURT 463 BİR MERSİYE 464 BERiD-İ ÜMİD 467 MAi DENİZ 469 HALUK İÇİN 471 HALUK'UN SESi 472 HALUK'UN BAYRAMI 474

9

•

•

•

..

•

•

...

•

...

•

•

•

•

•

•

•

•

•

. . .

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

429

lO

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

HALÜKA 475 YiNE HALÜK 477 YARIN 478 YAŞAMAK AŞKI 480 İNANMAK İHTİYACI 481 SABAH EZAN1NDA 482 RAMAzAN 484 SABAH-I İD 486 ŞEHİDLİK'TE 487 ASKER GEÇERKEN 490 KILIÇ... 491 KÖYÜN MEZARLIGINDA 493 TEŞRiK-İ MELAL 495 KAHKAHA-i YE'S 496 BUDA 498 KUTBA DOGRU 499 ZAVALLI "EVET"! 501 RAKIBE 502 ŞAiRİN ÇUBUGU 504 BÜYÜK İKMMİYE 506 PARA VE HAYAT 510 BiRAZ ÜMİD 511 HANDE-İ BÜM 512 TİMSAL-i CEHALET 515 HEYKEL-İ S.N.Y 517 SON NAGME 519 •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

HALUK'UN DEFTERiNDEN HAYAT 522 KOCAMAN SAATE: 524 iZLER 525 DÜN GECE 526 SABAH OLURSA .. 528 MAzi... ATİ 530 CEVAB 532 •

•

•

•

.

•

•

•

HEMŞİREM İÇİN HEMŞİREM İÇİN SİS-RÜCÜ' • 541 sis 542 RÜCÜ' 548 •

•

• •

534

535

•

521

IÇINDEKILER

BİR LAHZA-İ TEEHHÜR BİR LAHZA-İ TEEHHÜR

• •

550

551

MiLLET ŞARKISI • 553 MiLLET ŞARKISI 554 VATAN ŞARKISI 558 BİR GÜFTE 560 DARÜLMUALLİMİN MARŞ! KiTABE [2) 563 •

•

•

•

562

•

AVENG-i TESAVlR • 564 FUZÜLİ 565 CENAB 568 NEDiM 569 ÜSTAD EKREM 573 NEF'İ 575 HAMiU. 57Y •

•

•

•

•

AVENG-i ŞÜHÜR AVENG-İ ŞÜHÜR

• •

581 582

ESKİ ŞEYLER • 595 ESKi ŞEYLER 596 AşiYAN-1 PEDER 597 GEÇMiŞTE 599 Şİ'R-İ PERiŞAN 601 İKTİRAB 602 SUBH-1 BAHARAN 604 TULÜJ\ KARŞI: 608 DOKUNDUN HiSSİME 610 ÇİÇEKLER İÇİNDE 612 EŞ'AR-1 MUHABBETTEN 613 TERENNÜM 615 ŞÜKÜFE-İ YAR 617 SEVDA-YI ŞİİR 619 HÜCRE-İ şAiR 621 MUSSET İÇİN 623 NiJAD/\ 625 EY KIZ! 627 BİR LEVHA İÇİN 629 BİR YAZ LEVHASI 631 HAYAL-i zAiR 634 •

•

. . .

•

•

•

•

•

. . .

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

II

ll

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

NAKŞ-1 NAZENİN 636 AŞİYANE-i LAL 638 BİR TABLO 639 BİR SABAH iDi 641 AYRILMAM! 643 SENiN YERiNDE 644 NEŞ'ESİZ 646 GiRYE-i HÜSRAN 648 ANLAŞILMASIN 649 BAHAR-I TERANEDAR 651 EY YAR-İ NAGAMKAR! 654 •

•

•

•

•

.. .

•

•

•

•

•

•

HALOK'UN DEFTERİ

657

•

HAL0K'UN DEFTERİ • 660 HALÜK'UN DEFTERi 661 ÜMİD ÖLMEZ! 663 BİR TASViR ÖNÜNDE 664 ZELZELE 665 HAYAYATA 667 ŞEHRAYiN 669 DEVENİN BAŞI 672 HALÜK'UN AMENTÜSÜ 673 PROMETE 675 HALÜK'UN VEDkl 676 •

•

•

•

• •

•

•

•

•

HAYATA KARŞI BEŞER • 683 HAYATA KARŞI BEŞER 684 RESMiNİN KARŞlSlNDA 685 DOGAN GÜNEŞE 688 HAKiKATİN YILDIZI 690 CEZA- YI MENSİ Y YET 692 SULTANİ'YE 693 •

•

•

•

•

•

HİTABELER • 695 FERDA 696 BİR KIZ MEKTEBİ İÇİN HiLAL-İ AHMER 702 GÖKTEN YERE 706 •

•

•

•

ROBABIN CEVABI RÜBABIN CEVABI

• •

711 713

699

İÇİNDEKİLER

13

ŞERMIN • 720 iTHAF 721 ŞERMiN'İN E LİFBASI 722 HEDiYE 723 MUHALLEBİM VE MEKTEBİM 726 KEMAN 728 SiYAH BACI 729 Rü'YA 731 ÖKSÜZ 733 MELEK'İN KUZUSU 735 PAPATYA 736 KUŞLARLA 737 RENGiN 738 BAHAR KALFA 740 YAZ NİNE 741 HAZAN TE YZE 742 KIŞ BABA 743 HASBIHAL 745 İŞ SALONUNDA 747 MARANGOZ 748 KlRlK AT 749 ARSLAN 751 YAZlN 752 KIŞIN 753 ARI SOKAR! 754 EZAN 755 AGUSTOS BÖCEGİ İLE KARlNCA 757 KÖR İLE KÖTÜRÜM 759 İKİ YOLCU 761 OLDU, BİTTİ! 763 •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

VELİ BABA VELi BABA

• •

764 765

TARIH-İ KADIM ve TARIH-İ KADIM'E ZEYL TARiH-İ KADiM 771 TARİH-İ KADİM'E ZEYL 780 -BİR CEVAB- 780 •

•

•

•

769

TEVFIK FİKRET - BÜTÜN ESERLERI - Eleştirel Basım

14

II. KiTAPLARINA ALINMAYAN METiNLER

•

A. ŞİİRLER • 787 BİR FEYLESOFUN DÜNYAYA SON NAZARI 7 89 YALNlZ İDİM ! 791 [ŞİİR NEDİR] 793 GAZEL 794 GAZEL 796 ŞEYH VASFİ EFENDi'YE BİR NAZİRE 798 BİR GAZEL 799 NAZiRE 800 MISRA 802 GAZEL 803 [BEYİT] 807 MUALLİM NACi'YE NAZİRE 808 SELİM-İ EVVEL USANINDAN 809 TEVHİD 811 TAHMiS 815 EY ŞiVEKAR!.. GÜL! 817 GAZEL 819 TAHMiS 820 ŞEYH VASFİ EFENDi'NİN BİR GAZELiNi TAHMiS [BEYİT -Recep Vahyi'ye] 824 MES'ÜDİYET-İ AŞK! 825 CANAN-I GİRİZANA 829 BAHARiYE 833 GAZEL 835 GAZEL 836 GAZEL 838 GAZEL 839 SEVDiCaMI 840 MEZARiSTAN 842 TAHMiS 845 Nın· 847 BİR KlTA 850 SABAH OLMUYOR 851 [S. BEY'İN HAFIZASINDAKİ BİR ŞİİRİ] 851 [FARSÇA BİR BEYİT] 854 İLK SANiHA 855 BAHAR 856 AH, BiLSEN NE A FET OLMUŞSUNI 859

785

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

• • •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

822

İÇİNDEKİLER

15

HÜSNÜN• 861 BİR SUBH-1 SAFA iDi• 864 BÜSE-ÇİN• 866 Km\· 869 TEVHiD• 870 ŞARKI• 874 ŞARKI• 875 [NEŞİDE] • 876 ŞİİR PARÇALARI [I] • 880 ŞİİR PARÇALARI [2[ • 891 NAZiRE• 892 YiNE ESKi BİR MANZÜMEDEN: • 894 BAŞKA• 895 UZLET-GEH-İ MADERİ ZiYARET • 896 Ş İİR PARÇALARI [ 3] • 901 YiNE O NEŞİDEDEN• 903 BİR ŞİİRE DE ŞÖYLE BAŞLAMIŞTIM • 904 GiRYE-İ MATEM• 905 GAZELİYAT • 909 SiTAYİŞ-İ HAZRET-İ PADiŞAHi • 910 [ÇOCUKLAR] • 913 TEBRiK-NAME-İ NA-ÇiZANE • 916 KlTA • 922 TEBRİK-İ YELADET-İ PÜR-MEYMENET-İ HAZRET-İ HiLAFETPENAHi VE ARZ-I ŞÜKRAN • 923 GAZEL• 925 KIT:ı\ • 926 şAiRE DAiR • 927 TAHASSÜR• 930 NEDİR BiLMEM• 932 BİR KIT:ı\ • 933 BİR MANZÜME• 934

TESDİS • 937 BİR GAZEL• 939 CHARLES FOSTER'DAN • 940 HAYAL• 942 GÜZELSiN• 944 DEDiM Kİ: • 946 BİR MANZÜM HiKAYENİN MUKADDİMESİ• 948 YAPMA ÇİÇEK YAPAN KlZA• 951 SEVDA MISIN, ÜMMİD MİSİN, NEŞ'E MİSİN SEN? • 952

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

16

KlT� 954 BİR ÇOCUK MEzARI İÇİN : 955 1 - N İNESiNE 956 2 - YAVRUCU(;A 958 NAZİRE 960 İLK SEVGi 962 TARiH 963 BİR HAFİZE-i KUAAN 'A 965 GAZEL 966 Di(;ER [GAZEL) 967 KlT� 968 B İR MATU 969 HÜSNÜN 970 TEBRİK-İ YELADET-İ HÜMAYÜN 971 MELAL 974 BİR SÖZ 975 NE GÜZEL ÇOCUK! 97 7 NAZİRE 979 İKİ KALBİN BİR H İSSİ 981 KAMER HANIM'A HİTAB 982 [İSMAİL SAFA -ll 984 [İSMAİL SAFA -2) 985 [SULTAN Il. ABDÜLHAMİD'E) 986 PEJMÜRDE! 987 ŞİİR PARÇALARlNDAN [3) 989 KlT � 991 Di(;ER [KIT'A) 992 Di(;ER [KlT�) 993 [HACEYİM MEKTEB-i SULTANİ'DE) 994 [EDEBiYAT NEDİR ? ) 995 TESEHHÜR 997 [BEYİT) 999 KlT� 1000 EY ŞEVK ! . . 1001 AH! ACLASAM 1003 B İR LEVHA 1006 Ş AiR FEYLESOF 1007 MOSAHABE-İ EDEBİYYE -lO 1010 B İR HATIRACIK 1012 B İR TEN EZZÜHTEN AVDETTE 1014 [BAHARA BİR NAZİRE) 1017 •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

.

•

...

•

•

•

•

•

•

•

l7

İÇİNDEKİLER NAME-İ SEVDA 1018 LERZİŞ-İ HAZAN 1020 BİR TİMSAL 1021 SEVDA-YI BEDİ' 1022 HEDiYE 1023 KlTA 1024 LÜ'LÜ- İ REHA-KAR 1025 Şİ'R-i BARiD 1026 ŞİİR 1027 TEŞYİ'DEN AVDETTE 1028 YENİŞEHİR GAZiLERiNE 1032 İKİ BAYRAM 1034 AH O GEÇEN DEVRE-İ HAYAT! 1035 METRÜKE 1036 MUSAHABE-İ EDEBİYE - 30 1037 ALPHONSE DAUDET'NİN BİR ŞiiRi 1041 AŞK ve ŞEBAB 1042 İNCiMAD-1 RÜH 1043 BİR MUHAVERE- İ EDEBİYE 1044 MÜKEDDER 1046 GÜL-EFŞAN 1047 HULYA-YI SAADET 1048 HAYAT 1050 SALlNCAKTA 1051 HALÜKCUCA 1052 BİR FEYLESOFA 1053 [ALİ EKREM B OLAYlR/\ -1) 1054 N EVHA-İ Bİ-SÜD 1056 EFSANE-İ TAKLİD 1058 TOPU BİR GÜL 1062 MATEM-ZEDE 1063 KURULARKEN 1064 DERE KEN ARlNDA 1065 SELALE 1066 OKU DİLBER ÇOCUK. 1067 BİR iÇiM SU 1068 HiÇTEN TESELLi 1069 ÇEŞME BAŞlNDA 1070 [RESMiNiN ARKASINA FARSÇA KlT/\) 1071 [EDEBiYAT-I CEDİDE'NİN DACILIŞI) 1072 [ALÇAK İSTANBUL) 1073 •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

..

•

•

•

•

•

•

•

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

18

SEVGiLi HEMŞİREME 1074 SUBHİYYECİK İÇİN 1077 [BABASlNA) 1078 [BAK ŞU MÜLKÜN HALiNE! ı 1079 HEY TERES! 1080 [TARİH-İ KADiM MÜSVEDDESİNDEN) 1082 [KİRALIK YALI) 1083 HÜSN Ü AN NEDİR? 1084 ["HÜSN Ü AN NEDİR?" SORUSUNA DiGER BİR) CEVAB EY KOCA MiLLET! ) 1088 KASiDE-İ TERCİ'İYYE 1089 MİDHAT PAŞA İÇİN 1090 LATİFE-i CAHİD'E 1091 KiTABE lll 1093 [ BİR ALAY ÇULPAl 1 094 [BUKALEMUNLAR) 1095 KİTABE [3) 1096 MERSİYE 1097 AYDIN FELAKET-ZEDEGANI İÇİN 1099 HEP KARDEŞiZ llOl KÜÇÜK ASKER 1102 [ŞAiR YERİNE ALİM) 1104 PERTEVZADE H. EKREM'E 1105 DOKSAN BEŞE DOGRU 1107 REVZEN-İ MAHLÜ' 1111 YEGANE FEYLESOFUMUZ 1112 HAKiKAT HER ZAMAN HAKiKATTİR 1113 HAN-I YAGMA 1115 TAC-DAR BASLARA 1117 SANCAK-I ŞERiF HUZÜRUNDA 1118 KIT'A 1121 KIT'A 1122 MISRA [ADAM OLMAZSlN! [ 1123 HARB-İ MUKADDES 1124 KIT'A 1130 MISRA' [Ben söndüıni 1131 •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

1087

İÇİNDEKİLER

Il. NESİRLER

•

19

1133

1. EDEBi METiNLER (DENEMELER, HiKAYELER)

NADiM 1137 HEPiMiZ TABİATlN BİRER ACEMi ŞAKİRDİYİZ MANZÜME-İ GARRA 1144 HEMŞiREMiN HASTALIGINDA 1148 BABA 1150 VALiDELiK 1152 JEAN! ll80 VEDİXDAN BİR PARÇA 1186 VEDİXDAN BİR PARÇA DAHA ll88 VALiDELERi VEFAT ETMiŞTi ll91 ZAVALLI NÜRİ ll98 AV ALEMi 1204 MEZARLlKTA 1210 TARLADA 1212 MEFTÜR-1 GAYRET 1217 SENiN İÇİN 1223 GÜZELLİGİN 1225 ZAVALLI NİJAD! 1227

•

1135

•

•

1141

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

2. MUSARABELER

ve MAKALELER • 1231 VARAKA [MUHARRİR EFENDi! -1-l 1233 VUKÜF-1 TAMME: FARİSİCE 1237 MUAHARRİR EFENDi -2- 1243 MAARiF 1245 MUKADDİME 1249 GÜZELLİK 1256 MAKALE-İ MAHSÜSA 1262 ŞAFAK SADALARI 1268 MUSAHABE-İ EDEBİYE MUKADDİME 1274 EKREM BEY 1281 MUSAHABE-İ EDEBİYE -1- 1288 Musahabe-i Edebiye - 2 - NAZİRE-PERDAZLIK 1296 Musahalıe-i Edebiye [31- "HASTA ÇOCUK" MANZÜMESİ NASIL TELAKKİ EDİLDİ? 1304 Musahalıe-i Edebiye -4- - LİSAN-1 ŞİİR 1310 MUSAHABE-İ EDEBİYE -5- 1316 MUSAHABE-İ EDEBİYE -6- 1325 •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

• •

20

TEVFiK FiKRET - BÜTÜN ESERLERi - Eleştirel Basım

MUSAHABE-İ EDEBİYE -13- 1329 MUSAHABE-İ EDEBİYE 14 1336 MUSAHABE-İ EDEBİYE -15- 1342 MUSAHABE-İ E DEBİYE -16- EVzAN-1 ARÜZ 1348 MUSAHABE-İ EDEBİYE -20- NAZlM MI G ÜÇTÜR N ESİR M İ? 1353 MUSAHABE-İ EDEBİYE -21- MÜSTEzADLARIMIZ 1361 MUSAHABE-İ EDEBİYE -22- ŞURADAN B URADAN 1370 CENAB SAHABEDDiN BEY 1380 MUSAHABE-İ EDEBİYE 24 - Bir M uhavere 1384 KAPLUMBACA M üDASI 1392 M USAHABE-İ EDEBİYE -35- İKİ SÖZ 1395 Meşahir-i Muasırin SAMiPAŞAZADE SEZAi B EY 1402 MUSAHABE-İ EDEBİYE -42- BİR ARKADAŞIMLA 1405 MUSAHABE-İ EDEBİYE -46- HARABArTAN B İR SAHiFE 1412 MUSAHABE-İ EDEBİYE -47- TE'SiR-İ EVZ AN 1427 NEVHA-İ Bİ-SÜD 1435 Lisan Bahsinde Bir N okta-i İstifham MÜN AK AŞ ATIMIZDA NE EKSİK ? 1439 MUSAHABE-İ EDEBİYE -48- ECNEBİLER VE TÜRKÇEMiZ 1445 HAFTA-İ EDEBi -1- 1452 MUSAHABE-İ EDEBİYE -49- AZİYADE 1457 HAFTA-İ EDEBi -2- 1467 HAFTA-İ EDEBI -3- 1477 HAFTA-İ EDEBi - 4- 1486 HAFTA-İ EDEBi -5- 1495 HAFTA-İ EDEBi -6- 1504 HAFTA-İ EDEBi -7- 1511 HAFTA-İ EDEBi -8- 1518 MUSAHABE-İ EDEBİYE -51- HAFTA-İ EDEBi 1527 HAFTA-İ EDEBi -9- 1533 HAFTA-İ EDEBi -ll- 1541 HAFTA-İ EDEBi -12- 1546 MUSAHABE-İ EDEBİYE -53- BİRKAÇ NEŞiDE 1552 M USAHABE-İ EDEBİYE -55- TASFiYE-İ LiSAN 1562 MUSAHABE-İ EDEBİYE -56- COPPEE'NİN B İR ŞiiRi 1571 MUSAHABE-İ EDEBİYE 57 - BİR M ÜLAHAZA 1580 MUSAHABE-İ EDEBİYE -60- ROMANLARlN T E'SiRİ 1586 MUSAHABE-İ EDEBİYE -62- 1592 YENİ MEKTEB T�RiF-NAMESİ 1598 •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

• •

•

•

•

• •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

İÇİNDEKİLER

21

3. MEKTUPLAR, RESMI YAZilAR

• 1605 Receb Vahyi'ye (1) 1607 Receb Vahyi'ye (2) 1609 TEBRiK-i IYD-1 S�iD-i FITR 1611 Ali Ekrem Bolayır'a (1) 1613 [Süleyman Nazif'e] Bir Mektübu (1314) (1) 1616 Neva-yı Sarir Müellif-i Muhterimine [Hüseyin Daniş Pedram'a] 1618 Süleyman Nazif'e (2) 1621 Recaizade Mahmüd Ekrem Bey'e 1623 Ali Ekrem Bolayır'a (2) 1624 "Zavallılar" Şair-i Muhteremine [Mehmed Emin Yurdakul'a) 1627 Kimyager Neyyir'e (1) 1632 Kimyager Neyyir'e (2) 1634 Kimyager Neyyir'e (3) 1636 Kimyager N cyyir'c (4) • 1638 Kimyager Neyyir'e (S) 1640 [BİR D iLEKÇEl 1642 Ali Canip Yöntem'e 1644 MAKAM-I SADARET-UZMAYA 164S Salih Keramet Nigar'a (l) 1646 Salih Keramet Nigar'a (2) 1647 Salih Kerameı Nigar'a (3) 1648 Salih Keramet Nigar'a (4) 1649 IMAARiF-İ UMÜMİYE NEZAR ET-İ CELiLESiNE- 1) 16SO IMAARiF-İ UMÜM İYE NEZAR ET-İ CELiLESiNE - 2] 16S1 IMAARiF-İ UMÜM iYE NEZARET- İ CELiLESiNE - 3) 16S3 IMAARiF-İ UMÜM iYE NEZARET-İ CELiLES iNE - 4] 16SS IMAARiF-İ UMÜM iYE NEzARET-i CELiLESiNE - S) 16S6 MA ARiF-İ UMÜMİYE NEZARET- 1 ALİYYESİNE 16S8 BENi ÇAGIRANLARA 16S9 İsmail Hikmet Ertaylan'a 1661 Satı' El-Husri'ye 1662 Feridün Nigar Bey'e (1) 1663 Darü'l-fünün Müdürlüğüne 1664 IMAARiF-İ UM ÜMİYE NEzARET-İ CELiLESiNE - 6] 166S M AARiF-İ U MÜMİYE NE zARET-İ CELiLESiNE- 6 1666 MAARiF-İ UMÜMİYE NEZ ARET- İ CELiLESiNE - 7 1668 Hüseyin Cahid Yalçın'a (1) 1672 Hüseyin Cahid Yalçın'a (2) 1674 •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

22

[Mekteb-i Sultani 1 Galatasaray Lisesi Müdürlüğüne! 1676 [Sultani Kız Mektebi Cemiyetinel 1677 Şehzade Ömer Faruk Efendi'ye 1679 Salih Keramet Nigar'a (5) 1680 Prens Faruk'a (l) 1681 Salih Keramet Nigar'a (6) ı682 Hüseyin Cahid Yalçın'a (3) ı684 Salih Kenimet Nigar'a (7) 1691 Salih Keramet Nigar'a (8) 1693 Salih Keramet Nigar'a (9) ı694 Salih Keramet Nigar'a (lO) ı696 Salih Keramet Nigar'a (ll) 1697 Feridun Bey'e (2) 1699 Feridun Bey'e (3) ı 701 Asaf Bey'e 1703 [SERVET-İ FÜNÜN DERGiSiNE TELGRAFI 1704 Prens Faruk'a (2) 1705 [DARÜ'L-MUALLİMİN MÜDÜR MUAViNLiGiNE TELGRAFI 1706 Rıza Tevfik Bölükbaşı'na (1) 1707 Rıza Tevfik Bölükbaşı'na (2) ı708 Rıza Tevfik Bölükbaşı'na (3) 1709 Salih Keramet Nigar'a (12) 1712 [Cemiyet-i Tedrisiye-i İslamiye Kitabetinel 1714 Salih Keramet Nigar'a (13) Bir Mektup Parçası 1715 Salih Keramet Nigar'a (14) Bir Mektup Parçası 1716 •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

DiZiN

•

1717

ÖN SÖZ

1 9 . yüzyılın ikinci yarısından itibaren kültürel iletişim vasıtala­ rının esaslı biçimde farklılaşması, birbirini hazırlayan bir yığın değişimi de beraberinde getirmiştir. Bütün aydınlarda bulunan yenileşme fikri, kendini en çok edebiyat alanında göstermiştir. Gazetenin hayatımıza girmesi, toplumsal meseleleri edebiyatın asli konuları arasına sokmuş, edebiyat-siyaset ilişkisini kişi­ sellikten çıkararak bütün sanatçıların gündemine taşımıştır. Bu sayede, toplumsal değişme -büyük ölçüde- edipler eliyle yürümüştür. Tanzimat yıllarının en etkili aydınları ediplerdi. İlk anayasamızı kaleme alan komisyonda Mithat Paşa'nın ya­

nında Namık Kemal ve Ziya Paşa vardı. II. Meşrutiyet'in ilanını sağlayan kadro askerdi ama fikir dünyalarını Tanzimat edipleri hazırlamıştı. ll. Meşrutiyet meclislerinde (hem Mebusan hem Ayan Meclisinde) Ebüzziya Tevfik, Recaizade Mahmut Ekrem, Ali Kemal, Hüseyin Cahit Yalçın, Hüseyin Kazım Kadri, Ispartalı Hakkı, Ömer Naci, Ziya Gökalp ve daha başka edipler oldukça etkin konumda idiler. Türkiye'nin değişim sürecinde önemli yeri bulunan bu gibi belli başlı isimleri yanında, siyasetle fiili bir ilgisi olmayan Tev­ fik Fikret'in de çok özel bir yeri vardır. Bundan dolayı Tevfik Fikret, hakkında çok yayın yapılmış ediplerimiz arasındadır. Doğrudan Fikret hakkındaki eserler yanında fikir tarihinden sanat doktrinlerine veya edebiyatın çeşitli konularına kadar nice farklı alandaki çalışmada, Fikret'ten bahsetmek bir gereklilik olmuştur. Ancak ondan bahsedenlerin çoğu, onun eserlerinin tamamına ulaşmadan, kendi düşünce ve tercihlerini Fikret'e izafe yoluyla verme gayretine düşmüştür. Herhangi bir konuda bilgi çokluğu, bilgi yokluğuyla benzer bir sonucu doğurur, tekrara düşürür. Fikret için de durum ay­ nıdır. Bunca yayın arasırıda dokuzunun öne çıktığı söylenebilir: Fikret'i şairliği ve özellikle şiir dili bakımından değerlendiren Mehmet Kaplan'ın Tevjik Fikret -Devir, Şahsiyet, Eser- (l946)'i, her yönüyle anlatmak isteyen Kenan Akyüz'ün Tevjik Fikret

24

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

( 1 94 7)'i, Akyüz'ün verdiği şiirler bibliyografyasını kullanan Murat Uraz'ın Tevfik Fikret'in Kitaplannda Çıkmayan Şiirleri ( 1 959), İsmail Hikmet Ertaylan'ın önce "Tevfik Fikret ve Ha­ yan" başlığıyla Düşünce [ Nüsha-i Mahsusa] ( 1 334) , dergisinde yayımlandıktan sonra geliştirilerek Tevfik Fikret - Hayatı, Şah­ siyeti ve Eserleri ( 1 963) adlı kitaba dönüşen çalışması, M. Kaya Bilgegil'in M. Kaya, Tevfik Fikret'in İlk Şiirleri ( 1 970) , ve bütün şiirlerini bir araya getiren Asım Bezirci'nin Tevfik Fikret - Bütün Şiirleri (3 c . , 1 984) adlı eserleri. . . Bunlara Nuri Sağlam'ın bir makalesini ("Servet-i Fünün'a Kadar Tevfik Fikret ve Bilinme­ yen Şiirleri", İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Sayı: XXX, 2003 , s.403-444) de eklemeliyiz. Onun şairliği, nesir yazarlığını uzun müddet gölgede bırakmıştır. Ahmet Harndi Tanpınar, Tevfik Fikreı - Hayatı - Şahsiyeti - Şiir ve Eserlerinden Parçalar ( 1 944) kitabında, bazı şiirlerin yanı sıra dört nesir parçasına yer vermiştir. Fakat onun nesiderini ilk derleyen Tevfik Fikret'in Nesirleri (İstanbul Üni. Edebiyat Fak. yayımlanmamış mezuniyet tezi, danışman: Mehmet Kaplan, Türkiyat Ens. , nu . 378, İstanbul 195l-l9 52) adlı lisans teziyle Hayriye Yılgör'dür. Hasan Akay'a göre (Yeni Türk Şiirinin Kuru­ culanndan Tevfik Fikret, 2007, s. l06) bu tez , açıklamalı notlarla İsmail Parlatır tarafından kitaplaşnnlmışnr ( Tevfik Fikret'in Dil ve Edebiyat Yazılan, TDK Yay. , Ankara 1 98 7 ) . Ancak adı geçen kitap, daha sonraki baskılarında yeni metinlerle geliştirilmiş ve şairin edebi görüşlerini anlamada önemli bir eksiği gidermiştir. M. Fatih Andı, Yılmaz Taşçıoğlu ve Hüseyin Yorulmaz tarafın­ dan l999'da yayımlanan Mektuplarla Tevfik Fikret ve Çevresi ile Kartpostallarla Tevfik Fikret ve Çevresi adlı yayınlar da Fikret ve özellikle dostlukları hakkında orijinal bilgi veren eserlerdir. Fikret'in kitap halindeki eserleri içinde en çok yayımlanan -hiç şüphesiz- hem onun şaheseri hem de Yenileşme Dönemi Türk şiirinin kendi vadisinde aşılamayan eseri Rübiib-ı Şikeste'dir. Fikret'e karşı ilgiyi diri tutmak için Ahmet Muhip Dıranas'ın Kınk Saz ( 1 975) ile seslenınesi faydalı olmuştur. Fahri Uzun ve Asım Bezirci'nin onu günümüz Türkçesine kazandırma gayretleri ve nesre çevirmek yerine lügatçe yardımını tercih eden Abdullah Uçman ve Sabahattin Çağın'ın -erbabınca iyi bilinen- gayretleri

ÖN SÖZ

25

hakkında da aynı şeyler söylenebilir. Fakat bu arada, Uzun ve Bezirci neşirlerinde gözden kaçan okuma ve vezin hatalarını tekrarlayan -sıralamaya gerek görmediğimiz- çok sayıda yayın yapılmıştır. Şairin sağlığındaki baskılarda bile bir yığın dizgi yaniışı bulunduğu dikkate alınırsa söz konusu yayınlardaki yanlışlan mazur gösterecek bir yol bulunmuş olabilir. Rübdb-ı Şikeste, hakikaten zor bir metindir. Nitekim Pikret'in son eseri Şennin'in neşirlerinde okuma yahut vezin hatalarından değil sadece dizgi yanlışlarından söz edilebilir. Cevdet Kudret ( 1983) ve Sabri Koz'un (20 1 1 ) hazırladığı neşirler, eserin aslını görme ihtiyacını ortadan kaldırmıştır. * * *

Çalışmamız tamamlandıktan sonra basılan Beşir Ayvazoğlu'nun

Fikret (20 1 9 ) biyografisi, şairle ilgili bilgi birikimini imbikten geçirmesi yanında Türkçe zevkiyle de dikkat çekmektedir. Geniş bir okuyucu kitlesine hitap ederek şairin gündemde kalmasına yardımcı olacak bu eserden sonra, Furkan Öztürk tarafından Rübdb-ı Şikeste'nin Latin harfli en güzel ve en doğru eleştirel bas­ kısı yayımiandı (2020) . Erol Gökşen, Pikret'in hikayelerini hem orijinal hali hem de günümüz Türkçesiyle kitaplaştırdı (Tevfik Fikret, Toplu Hikayeleri - Senin İçin, 2020 ) . Bütün bu yayınlar, Tevfik Pikret'in yeniden keşfedilmektc olduğunun işaretleridir. Aslında Fikret bibliyografyasının hem kendi eserleri hem hakkındakiler kısmı, birer kitap tutacak kadar çoktur. Ne var ki bunları kısaltılmış isim olarak anmak dahi elinizdeki çalışmayı farklı bir forma sokabilir. Bütün bu yayınlar; Tevfik Pikret'in sanat hayatına başladığından beri etrafında hep bir ilgi halesi bulunduğunun ve yakın zamandakilerle adeta yeniden keşfedil­ mektc olduğunun işaretleridir. * * *

Elinizdeki kitap, öncekilerden farklı olarak Pikret'in kaleminden çıkma bütün metinleri toplu halde veren ilk çalışmadır. Burada, Pikret'in şu veya bu konudaki görüşlerinin tahlili yerine o dü­ şünceyi yansıtan metinler aranmalıdır. Uyguladığımız yöntem ve metin neşri konusundaki ilkeler şöyle sıralanabilir:

26

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

l. Bu çalışmada Fikret'in kaleminden çıkma tek mısradan en

hacimli eserine kadar bütün metinler alınmıştır. 2. Bölümlemede, Tevfik Fikrel'in sağlığında yayımlanan kitap­ ları ve bunlara alınmayan metinlecin tamamı gösterilmeye çalışılmış ve ortaya 1. Kitapları A. ( . . ) B. ( . . . ) . . . ll. Kitaplara alınmamış metinler A. Manzum olanlar B. Nesir halindekiler şeklinde bir düzenleme çıkmıştır. 3. a. Kitaplardaki düzenleme -tamamen şaire ait olduğu için­ aynen muhafaza edilmiştir. b. Sis ve Rücu, şiirleri müstakil bir kitapçık olarak basılsa da Rübdb-ı Şikeste'nin 1 326 ( 1 9 10) ve 1327 ( 1 9 1 1 ) haskılanna alındıklan için aynca verilmelerine gerek duyulmamıştır. İmzasız, basım yere ve tarihi belirtilmeksizin de olsa Ta rih- i Kadim ise kitapçık halinde basılmıştır. "Tarih-i Kadim'e Zeyl" şiirini bu eserden ayrı düşenemediğimiz için ikisi birlikte alındı ama yeri, Zcyl'in tarihine göre tespit edildi. Krono­ lojik listelerde yerleri tabii ki birbirinden farklıdır. Rübıibın Cevabı (ı 9 ı 2) ise Latin harfli bazı Rübdb-ı Şikeste haskılanna alınmış olsa da Fikret, ayrı bir kitapçık olarak yayımlarlığına göre, bu çalışmada da şairin tercihine uymak gerekiyordu. 4. Kitaplara alınmamış metinler ise önce manzum ve mensur oluşlarına göre, daha sonra mensur olanlar kendi aralarında türlere göre sınıflandırılın ış, aynı alt başlığa girenler krono­ lojiye uyularak sıralanmıştır. 5. Fransızcadan tercüme bir metin (Baba ) , hem mensur şiir hem hikaye sayılabileceği için her iki kısma da alınmıştır. 6. Metin tespitinde ilke olarak şairin Mekteb-i Sultaniye gi­ rişinden ölümüne kadarki dönemin bütün süreli yayınları taranınaya çalışılmıştır. 7. Kitaplara giren girmeyen bütün metinler -Fikrel'in sağlığın­ da yapılmış farklı bir neşri varsa- eleştirel basım la (edisyon kritik) verilmiştir. .

ÖN SÖZ

27

8. Kronolojik sıralamada, metnin ilk neşredildiği tarih esas alınmıştır. Edebi metnin fikir, duygu ve düşünce olarak doğ­ duğu zaman dilimini göstermek için bu şarttır. Ancak edebi metin, yenileştirmelerle geliştirilcbilen, güzelleştirilebilen bir eserdir. Bu itibarta eleştirel metnin hazırlanmasında, en olgun şeklini yansıtabilmek maksadıyla son yayım esas alınmış, diğerierindeki farklılıklar dipnotlada gösterilmiştir. Yani sıralamada ilk, metni verınede son yayımı gözetilmiştir. 9. Yukanda belirtildiği gibi kitaplara girmeyen şiir, hikaye, dene­ me, musahabe ve makaleler yayım tarihine göre sıralanmıştır. Çünkü bunların etkisi ve şair/yazar tarafından yayımlanacak kıvamda bulunması ve eş-dost dışındaki okuyucu kitlelerine etkisi ancak yayımından sonradır. Halbuki bugün ortaya çıkan

bir mektup veya dilekçe bile, gönderildiği muhatap ve tarihle ilgilidir. Onun için mektuplar, dilekçeler ve benzeri metin parçalanndaki kronoloji, yazılış tarihine göredir. Diğer yandan, "Sis" gibi elden ele dolaştığı bilindiği halde devrin siyasi zemini uygun olmadığı için til II. Meşrutiyet sonrasında yayımlanabil­ miş metinler de -biliniyorsa yazılış tarihine göre, kesin şekilde bilinmiyorsa tahmine dayalı olarak- yazılış dönemine göre sıralanmıştır. Tarihsiz bütün metinler için yapılabilecek tek şey, muhtevaya göre tarihleyip sıralamaya sokmak olmuştur. 10. Şairin yayımlamadığı veya yayımiadıysa da yayın organını bi­ lemediğimiz, ölümünden sonra başkaları tarafından aktarılan metinler -bazı açıklamalar yapılarak- en uygun olduğu dü­ şünülen kronolojik sıraya yerleştirilmiştir (Düşünce-Nüsha-i Mahsusa'daki metinlerio çoğu gibi). l l . Yazıldığı tarihi bildiğimiz, yıl olarak bildiğimiz halde yayım­ lanışı daha geç olan metinler, kronolojik sıralamada yine ilk yayım tarihine göre yerini almıştır ( l902'de yazıldığını bildi­ ğimiz "Hemşirem İçin" gibi) . Çünkü ilk şekli yayımlanmak için uygun bulunmayıp daha sonra birtakım yenilemelerle olgunlaştırılmış olabilir. 1 2 . Yazarın ölümünden sonra tespit edilerek yayımlanan metinler de vardır. Bunların kronolojik sıralamadaki yeri -varsa- ya­ zılış tarihiyle ilgili no ta bakılmış yoksa muhtevaya göre tayin edilmeye çalışılmıştır ("Hey Teres" gibi).

28

TEVFiK FiKRET - BÜTÜN ESERLERi - Eleştirel Basım

13. Rübab-ı Şikeste'nin Para ve Hayat, Eski Şeyler, Aşiyane-i Ul, izler, Bir Uhza-i Teehhür, Bir Güfte, Aynlmam ! , Kitabe (Abide-i Hürriyet) başlıklı sekiz şiirinin kitaba girmeden önce yayımlanıp yayımlanmadığı, yayımiandıysa hangi süreli yayında çıktığı tespit edilememiştir. ı 4. Dipnotlarda gösterilen değişiklik sıralaması da kronolojiktir. ıs. Dipnotlarda tek kelimelik süreli yayın adlannda kısaltına yapılmamış (İrtika) diğerleri baş harfleriyle (Servet-i Fünıln, SF) gösterilmiştir. Tablolardaki ay adlan ve diğer bazı kı­ sımlarda karşılaşılan kısaltmalann anlaşılabilecek nitelikte olduğu, bu kadar hacimli bir çalışmada sıkça kısaltına kul­ lanmanın okuyucuyu yaracağı düşünülmektedir. ı6. Süreli yayınlardaki tarih yanlışlıklan bazen çok yanıltıcı olabilmektedir. Bu itibarla tarihiemelere özel bir dikkatle ha­

kılmış, hem yayın üzerindeki tarihler hem de() içinde, ilgili yayında bulunmayanlar verilmiştir. Bunun, sıkça karşılaşılan sayı ve tarih vermedeki yanlışlan gidermede faydalı olacağı düşünülmektedir. Söz konusu yanlışlar, aynca dipnotlarla düzeltilmeye çalışılmıştır. Bazı metin tamirlerini ve ilaveleri belirtirken de aynı yol izlenmiştir. ı 7. Süreli yayın sayılan müteselsil ise kaçıncı yıl ve cilt olduğunu göstermek gereksiz sayılmıştır. Mesela Servet-i Fünun, Yıl: 6, C. 12, Sayı : 293 yerine Servet-i Fünıln, Sayı: 293. Sayılar yeni cilt veya yılda tekrar baştan başlıyorsa kaçıncı yıl veya cilt olduğu bilgisi verilmiştir (Madrif, C. 2, sayı: 27, 13 Şubat 1307 (2S Şubat ı89ı); Madrif, Yıl: S, sayı: 27, 27 Muharrem 13ı 4 1 27 Haziran 1312 [9 Temmuz ı896) gibi . . . ) . 18. Müstakil olarak değil bir metin içinde yayımianmış şiirler için imza ve basım tarihi, ilgili metindeki imza ve tarihtir. Bu durum, " . . . başlıklı yazı içinde" nitelemesiyle belirtilmiştir. ı 9. Özellikle şiir başlıklannda gereksiz Farsça tamlamalara yer verilmemiştir: "Ufk u Hihil" değil "Ufuk ve Hilal'' gibi. 20. Özellikle Yenileşme Devri Türk Edebiyatı metinlerind mümkün olduğu kadar az işaret kullanmanın daha geniş okuyucu kitlesine ulaşınada faydalı olacağı kanaatindeyiz. Ancak aruzla kaleme alınmış metinlerde imiayı tayin eden de vezindir. Bu gibi metinlerde gerekli olduğu yerlerde uzun

ÖN SÖZ

29

ünlüleri göstermekten vaz geçilemez. Bu itibarla metinterin imlasında -editöryal tavsiye ve itirazları da dikkate alarak­ en çok kullanılan sözlük saydığımız Ferit Devellioğlu'nun Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lügat'i esas alınmış, bütün uzun ünlüler, ayınlar (') , hamzeler (') gösterilmiş ve ilave olarak kaf ve gayın harflerinden sonraki elif, vav, ye için (a, ü, i) işaretleri kullanılmıştır. 2 1 . Metin altındaki günümüz Türkçesinden çekilmiş veya az kullanılan kelime veya tamlamalar verilirken, madde başla­ nnda da aynı kurala uyulmuş ama anlamlandırmada -özel bir durum olmadıkça- günümüz imlası tercih edilmiştir. 22. Kitaplardaki metinlerde tabii ki imza yoktur. Yazılış yeri ve tarihi ise -şiir kitaba alınınca- çoğunlukla kaldırılmıştır. Şairin değişim ve gelişim çizgisi için önemli olan bu tür bilgi kırıntıları dipnottarla verilmiştir. 23. Bir yayın, kaynaklarda zikredildiği halde kütüphanelerde bulunamıyorsa metnin önceki külliyatlarda veya diğer kay­ naklardaki şeklini aktarmak gerekecektir. Fikret'in Panorama (l3 16 / l900)'daki resim altı şiirlerini veren varsa da Asım Bezirci'den başkasının gördüğüne dair bir işaret yoktur. Biz, bütün aramalanınıza rağmen göremediğimiz Panorama'daki şiirleri Asım Bezirci'den ( Tevfik Fikret, Bütün Şiirleri, C. l, s.352-360) aldık. 24. Latin alfabesini kullanan dillerdeki özel isimler, özel imlasıy­ la yazılmış gerekli görüldüğünde ayrıca okunuşu verilmiştir (Shakespeare - Sekspir gibi). Fakat özel imlasını tespit ede­ mediğimiz isimler de vardır. 25. Kitaplardaki metinterin kronoloj ik sırada olmamasının fikir değişimi ve sanat gelişimini anlamak bakımından doğuracağı bilgi gediği, "Bütün Metinler Zaman Dizimi" ile aşılmaya çalışılmıştır. 26. " İ çindekiler"de gösteriise de elinizdeki kitapta mevcut bu kadar fazla metnin okuyucu tarafından bulunabilmesi ko­ lay değildir. Bu itibarla her bir bölümdeki metinler kendi içlerinde yine kronolojik olarak ayrı ayrı listelenmiştir. 27. Metin adına göre şiirler ve nesirler için ayrı ayrı diğer bir liste daha oluşturulmuştur.

30

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

28. Metin altındaki imza, yazılış yeri ve tarihi, yayımianma künyeleri yanında veznin de verilmesi, metni daha yakın­ dan tanımaya yardımcı olacaktır. Ama okuyucunun belki daha gerekli ihtiyacı sözlük kısmıdır. Ne var ki buradaki ölçümüzün çok net olduğu iddia edilemez. Yerini günü­ müz Türkçesinde başka kelime veya ifadelere bırakmış olan dil malzemesinin verildiği bu kısımlarda mutlak bir ölçü tutturulamayacağı açıktır. Ölçü , "günümüz Türkçesinden çekilmiş olan . . . " Ama kime, hangi seviyedeki okuyucu­ ya göre? Günümüz şartlannda lisans seviyesinden önceki okuyucunun Tevfik Fikret'e yöneleceği -istisnai durumlar dışında- maalesef beklenemez. Bu itibarla sözlük kısımla­ rındaki maddeleri oluşturmada yüksek lisans eğitimine yeni b aşl ayan üç öğrencimizden (Cana n Ebru Ka raoğlan Emine Özlem Yaygın ve Kübra Kuruhalilo) yardım alınmış, bazı ekleme ve çıkarmalada oluşturulan listeler ayrıca doktora öğrencimiz Merve Akbaş, Dr. Öğr. Üyesi Seda Özbek ve Dr. Öğr. Üyesi Tayfun Haykır'ın kontrolünden geçirilmiştir Dizin ögelerinin tespiti konusunda ise Sena Baykal yardım etmiştir. Bu zahmetli işlere yüksünmeden katılan mesai ar­ kadaşlarıma teşekkür ederim. ,

Fikret hakkında yapılacak yeni çalışmalar için faydalı olacağını umduğum uyarılarından dolayı kitap editörü Sayın Sabri Koz'a ve arttıkça artan düzeltmeleri sabırla yapan Sayın Arzu Yaraş'a da teşekkür borçluyum. Çalışınarnızla Tevfik Fikret külliyatının epeyce geliştirildiği yani dağınıklıktan kurtarılabildiği söylenebilir. Şairin sanat ha­ yatı bir buçuk yıl geriye götürülebilmiş, bibliyografyasına çok sayıda metin eklenmiştir. Mesela resmi yazı ve mektuplarının sayısı daha önceki derlemelerde en çok ı ı iken burada 63'e çıkanlabilmiştir. Yine de ilke olarak; bulamadığımız, tarayama­ dığımız gazete ve dergi sayılarında, sayfalarında kalmış metinler olabileceğini kabul etmeliyiz. Kütüphanelerinden, arşivlerinden istifade ettiğimiz kültür deryası ama adsız kahramanlarımızdan olan M. Seyfettin Özege, Hakkı Tarık Us ve kestiği bütün gazete kupürlerini dosyalayan

ÖNSÖZ

31

Taha Toros'u rahmetle, minnet v e şükran duygularımla yad edi­ yorum. Bu çalışmarnın sonucunu , ne yazık ki azizler azizi hocam Prof. Dr. M. Orhan Okay göremedi. Görebilselerdi eminim ha­ talarım epeyce azalacaktı. Bu vesile ile kendilerini rahmetle anıyorum. Yeni çalışmalar için engelleri ortadan kaldırıcı ve yol açıcı olması dileği ile . . . Ankara, 20 1 9 , 202 1 Nazım Hikmet POLAT

TEVFiK FİKRET VE ESERLERİ ÜZERİNE KISA NOTLAR

Tevfik Fikret, Türk şiirinin yenileşmesinde ilk hatırlananlardan biri olduğu için hakkında en çok yayın yapılan isimlerdendir. Aynı özellik daha başkalan -mesela Cenap Şahabettin- için de söylenebilir. Fakat Fikret'in şairliği kadar -bir sistem ifade etmese bile- fikir adamlığı da vardır. Nitekim ona dair yazılaniann birço­ ğu bu açıdan bakılarak övgü veya yergi dozu ağır basan yayınlardır. Kendi kanaatlerini Fikret'te de varmış gibi gösterenlerle Fikret'i lıt::J ı:: r alarak kendine mevzi edinmek isteyenleri ayıkladıktan

sonra ipuçlan birbiriyle ilgilendirilebilirse onun hayatı ve edebi şahsiyeti hakkında geniş bilgiye sahip olunduğu görülür.

Hayatı

Fikret'in hayatı hakkında birinci elden bilgi aktaran epey kay­ nağa sahibiz. Bunlar arasında onun öğrencisi ve dostu İsmail Hikmet Ertaylan'ın çıkarınakla olduğu Düşünce ( 1 9 18) dergi­ sinin özel sayısındaki yazısı (ki l963'te müstakil kitap haline de getirilecektir) , diğer bir öğrencisi Salih Keramet Nigar'ın İnkılcip Şciiri Tevfik Fikret'in izleri (1 942-1 943) ve sınıf arkadaşı Rıza Tevfik Bölükbaşı'nın Tevfik Fikret -Hayatı-San'atı- Şahsiyeti ( 1 945) adlı eseri, hep batıralara dayanan ilk elden bilgi vermek­ tedirler. Bu kaynaklardaki bilgiler uç uca eklenince fazla boşluğu bulunmayan bir biyografi elde edilebilir. Kaynaklar Fikret'in ecdadını ancak dedesi Kangın (Çankın) sancağı Çerkeş kazası eşrafından Ahmet Ağa'ya kadar götürebili­ yorlar. Ahmet Ağa, oğlu Hüseyin'i okutmak için İstanbul'a göç et­ miş, tahsilin fazilet ve meziyetler kazandıracağına inanan biridir. O dönemin en iyi okulu irfani Rüştiyesine kaydettirilen Hüseyin, mezuniyetini takiben Hariciye Mektubi Kaleminde memur ve daha sonra çalışkanlığına, doğruluğuna mükafat olarak Fatma Sultan katipliğine nakledildL Buradaki amiri ve adaşı Hüseyin Bey; ihtisap ağası sıfatıyla Sultan Abdülaziz'in annesi Pertevniyal Valide Sultan kahyalığına geçtiği zaman Hüseyin Efendi'yi de

TF.VFIK FIKRET VE ESERLERI UZERINE KISA NOTLAR

33

oranın katipliğine aldı. Hüseyin Efendi güvenilirliği sayesinde daha sonra asaleten vakıf kaymakamı olacak, Belediye Meclis azalığına tayin edilecek ve aynı zamanda şahsına Defterhane tevkiilik memuriyeti' de verilecektir ( 1 868) . İhtisap ağası Hüseyin Bey İzmir'deyken Sakız muhadrlerinden biri kız biri erkek iki kimsesiz çocuğu evlatlık olarak evine alıp birine Saliha diğerine Ahmet Hüsrev adını vermiş, zamanı gelin­ ce de onlan evlendirmiş ve bu evlilikten doğan kızianna Hatice Refia adını vermişti. Pertevniyal Valide Sultan kahyası Hüseyin Bey; katibi ve adaşı Hüseyin Efendi'yi Hatice Refia ile evlendirdi. Tevfik Fikret, bu evliliğin üç çocuğunun2 ikincisi olarak babasının İstanbul Belediyesi Meclis Üyesi ve Tapu Kadastro Genel Müdür­ lüğünde memurluğa atandığı yılın sonlarında, son salı gecesi

(28

Şa'ban 1 284 - 24 Aralık 1867) Kadırga Limanı'nda Bostan-ı Ali Mahallesinde doğdu. Akrabalanndan Refet Bey isminde bir şair, yazdığı kasidenin son beylinde "Mehmed Tevfik" adı verilen bu çocuğun doğumuna ebcet hesabıyla, şöyle bir tarih düşürdü: Yazdı mevlüduna tebrik ile "Re'fet" tarih Geldi dünyaya behiyyet ile "Mehmed Tevfik"

1284

"Mehmet Tevfik"in babası Hüseyin Efendi, yukanda sıralanan görevleri sayesinde ailesine sıkıntısız bir hayat yaşatabilmektedir. Fikret'in doğumundan sonra da ailesini Aksaray'da Ağa Yokuş u altında inşa ettirdiği konağa nakletmişti. Fikret'in küçüklüğü Aksaray'daki işte bu konakta geçmiştir. Okuma çağına geldiği zaman, ağabeyi Şevki ile beraber Sıbyan Mektebinden sonra Aksaray'da Pertevniyal Valide Sultan tarafından yaptırılan Mahmüdiye Viiiide Rüşdiyesine kaydedildi. 93 Osmanlı-Rus Savaşında daha başka pek çok resmi bina gibi bu okul da göçmenlere ayrıldı, okul kapatıldı. Bu yeni durum, Fikret'in hayatında yeni bir islikarnet çizdi: Saray çocuklarının tahsili için açılan ve bundan dolayı devrin en iyi okulu olan Mekteb-i Sultani'ye (Galatasaray Lisesi) verildi ( 1 882) . 1

2

Tevki'i: Berat ve fermaniara padişahlık nişanesi çeken memur. Diger iki çocuk: Agabeyi Şevki (Şura-yı Devlet azalıgına kadar yükselmiş bir bürokraltır) ve kız ve kardeşi Sabiha.

34

TEVFiK FiKRET

-

BÜTÜN ESERLERi - Eleştirel Basım

Hacı Zihni Efendi, Muallim Feyzi Efendi, Muallim Naci, Şeyh Vasfi ve Recaizade Mahmut Ekrem Bey gibi devrin saygın edipleri onun hocalanydı. Okuldaki bütün idareciler, öğretmenleri ve arkadaşlan onu olgun bir "müstakbel Babıali efendisi" olarak kabul ediyorlardı. Hem dört yıl boyunca hem de okulu bitirirken devresinin birincisiydi. İyi derecede Fransızca öğreten bu tahsil, resmi hal tercümesine göre aynca "Arapça ve Farsçaya aşina" olmuştu. Okul başarısı yanında şiirdeki tanımdığı da yüksek seviyede idi. Nitekim ilk şiirlerinden biri devrin en önemli edebi muhiti sayılan Tercüman-ı Hak ika t'te yayımlanırken şu notu koy­ ma gereği duyulmuştu:

Su �azel Tevfik Beyefendi'nin medar-ı fahr-i nev-sühancin [genç şairlerin övünç kaynağı [ olacak bir istidiida malik lyeteneğe sahip! olduğunu tebşir ediyor [müjdeliyor] . Mehteb-i Sultani [Galatasaray Lisesi ] -hi birçok nev-residegiin-ı erbab-ı zekayı hdvi feyzd-feyz bir diirü'l-edebdir !genç zeka sahipleriyle dop­ dolu bir sanat evidir]- muallimlerinden l öğretmenlerinden ] şair-i ncidi r [seçkin şair] Feyzi Efendi Hazretleri'nin tesir-i tertib-i edibiinesiyle [ edebiyat yoluyla etkisinde ] bir üdebd ledebiyatçı] daha yetiştirip de "Mehteb-i Sultanide lisein-ı Osmcini tedris olunmuyor" [Galatasaray Lisesinde Türkçe ok u­ tulmuyor] diyenleri sühilt-ı milteşehkiriineye r teşekkür ederce­ sine susmaya ] mecbur ederse istiğrab mı olunur [şaşılır mı ] ?l

Buradaki öğrenciliği sırasında Tercüman-ı Ha k i kat 'ten başka bir de Saadet gazetesinde yazdıklarıyla ( 1885 ) , hafızalarda şairliğini perçinlemiş, bir tartışmada, hocası Recaizade Mahmut Ekrem'i savunarak bir safa girmiş, Berk ve onun yerine çıkan Nihai der­ gilerinin şairleri arasına katılmıştı ( 1 885 ) . N e var k i b u okuldayken Fikret ve ailesi iki büyük felaketi birden yaşadı. Daha Galatasaray İdadisi ikinci sınıfta ( 1 2 yaşın­ da) iken annesi Hatice Refia Hanım, büyük kardeşi (yani Hüsrev Beyle Saliha Hanım'ın büyük oğlu) Hasan Nuri Bey'le birlikte hacca giui. Dönerken ikisi birden veba ( kolera) salgınından dolayı vefat etti (1884) . Yanlarında bulunup kimsesiz kalan küçük Sıdıka'yı Sürre Alayı'nın başkanı Feyzi Bey himayesine 3

sayı: 1677, 8 Rebi'-ül-evvel 1 3 0 1 1 26 Kanün-ı evvel 1 1 299) 1 7 Kanün-ı sanı 1 884, s. 3.

Tercüman-ı Hakikat,

TEVFIK FI KRET VE ESERLERI UZERI N E KISA NOTLAR

35

alarak İstanbul'a getirdi. Küçük Sıdıka ve Fikret'in büyük yen­ gesi Naime Hanım (Hasan Nuri Bey'in eşi) onlardan şefkatini esirgemedi. Yine de babası onu Galatasaray'ın yatılı kısmına verdi. Eşini kaybeden Hüseyin Efendi, çocuklarının yetişmesine daha çok ihtimam gösterebilmek için artık evlenmek istemedi. Fikret Galatasaray'dan birineilikle mezun olduğunda ( 1 888) 20 yaşındaydı. 22 Muharrem 1306/28 Eylül 1 888'de Hariciye N ezareti Umfır-ı Şehbenderi Kalemi'ne mülazemetle (ücretsiz, stajyer olarak) girdi. ll Safer 1 306/17 Ekim 1888'de yine mülazemetle Hariciye İstişare Odası'na nakledildi, fakat bir müddet sonra " hizmet takdir olunmuyor .. dtye is tifa eni. Burada görev titizliği dola­ yısıyla 29 Receb 1 306 [ 19 Mart 1 305 1 3 1 Mart 1889 ) 'da ikinci rütbeden bir nişan aldı. 16 Zi-1-hicce 1 306 /1 Ağustos 1 305 1 13 Ağustos ı 889'da ise İstişare Odası Muavini unvanına kavuştu4 Cevat Paşa'nın Sarlareti zamanında Sadaret Mektubi Kale­ minde Mühimme Şubesi tesis edilmişti. Fikret, akrabasından Sadaret Müsteşarı Bülbül Tevfik Paşa'nın5 tavassutuyla bu şu­ beye nakledildL 16 Şa'ban 1 308 [ 2 7 Mart 1 89 1 ) 'de Encümen-i Hariciye Ki tabeti ek bir memuriyet şeklinde verildi. Bu görevinde de aynı titizlikle çalışmasından dolayı kendisine 1 2 Zi-1-ka'de 1 309 [27 Mayıs 1 308 1 8 Haziran 1892 ) 'da dör-+ ">

Adnan Akgün, "Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Edebiyatçılarımızın Resmi Hal Tercümeleri, XIV, Mehmet Tevfik Fikret", Yedi İklim, Sayı: s ı , Ağustos ı 993, s. 4 1 . Mehmet Tevfik Paşa (1840, İstanbul - 1 9 1 7, İstanbul). Nazırlıkıa, Ayan Azalığında bulunmuş son Osmanlı Vezirlerindendir. Evkaf Kaliplerinden Arif Efendi'nin oğludur. Bayezid Rüşıiyesi ile "Darü'l-maarif"ıe okudu, Babtali kalemlerinden yetişti. l 887'de Ali Paşa'nın maiyeıinde Giriı'e gitti. Sulıan Abdülaziz zamanında bir müddet Mabeyn Katipliğinde bulunduktan sonra Sadaret Mektupçusu, A medci ve Ekim l 890'da Sadarcı M üsteşarı [olarak atandı ve Ekim ı 890'da aldığı bu görevi ı Şubat ı 906'ya kadar sürdürdü] . ı 893'te Vez ir oldu. ı 908 ihtilalinden sonra rıitbe ve memuriyetini muhafaza eden, saygınlıkla karştianan vezirlerden biri de odur. O yıl içinde Orman ve Maadin Nazın, daha sonra Şura-yı Devlet Reisi, istifasından sonra Ayan Azası oldu. ı 9 ı 7 yılında İstanbul'da öldü. Karacaahmet'te gömülüdür (İbrahim Alaaltin Gövsa, Türk Meşhurlan Ansihlopedisi, ı 946, s.38 l ) .

TEVFIK FIKRET - BÜTÜN ESERLERI - Eleştirel Basım

36

düncü rütbeden Mecidi nişanı verildi. Fakat bir müddet sonra tekrar Hariciye İstişare Odası'na dönmek istedi, isteği kabul edilmeyince Babılili'yi terk etti6• Bu görevi yanı sıra Gedikpaşa'da bulunan Ticaret Mekteb-i Alisinde Fransızca ve Türkçe hüsnühat dersleri veriyordu.7 Sü­ rekli bir gelire kavuştuğuna göre artık evlenebilirdi. . . Sonralan Trabzon Valiliğine kadar yükselen dayısı Mustafa Paşa'nın kızı Nazıma Hanım'la Fikret aynı evde beraber büyü­ müşlerdi. Fikret evlenme çağındaydı. Nıizıma'nın Koska'daki Darülmuallimat'ı (Kız Öğretmen Okulu) bitirmesine bir yıl var­ dı. Ama "boylandı" diye artık okula gönderilmeyen Nazımayla evlenmek isteyenler oldu. Bülbül Tevfik Paşa'nın hatırlatması ve Fikret'in ağabeyi Şevki Bey'in elçiliği sonucu iki genç 1890 Ağustos'unda evlendiler. Fikret 22, Nazıma8 ise 14 yaşında . . . Yaklaşık beş yıl sonra 1 Haziran 13 1 1 ( 1 3 Haziran 1895) de tek çocuklan Haluk9 doğdu. 6

Rıza Tevfik bu istifayı başka türliı açıklamaktadır: Fikret "ailesinin maişe­ tini Um ine k ifayet etmeyen beş lira maaştan maada hariçten de -kaleminin

emeğiyle- birkaç kuruş daha kazanabilmek üm idiyle tekrar kendisinin

istişare Kalemine iade olunmasını rica etmiş ve bunun sebebini de açıkça söylemiş: �ldığım beş lira maaş, ailemin hayatını temine kifayet etmiyor. Geçinebilmek için hariçte de çalışmağa mecbu rum. Mıihimme Kalem inin işleri, masa başından beş dakika ayn/mağa müsait değil. istişare Kalem in­ de, pek öyle deği ldi. Beni, bu beş yüz kuruş maaşım/a yine o kaleme iade ederseniz, evrakı gece evimde hazır/arım. Gündüzün de hariçte bazı işlerle meşgul olarak bi rkaç para daha kazan ınm.' dem iş. Pelı garip görünen bu teklifi, idare kabul edememiş. Ricası reddo/unduğu için de Fikret, hiddet/e istifası nı verip Babılili'yi terk etmiş ve bir daha yüzünü çevirip de ardına

(Rıza Tevfik Bölükbaşı, Tevfi k Fikret Hayatı-Sanatı-Şah­ Kenan Mat., İnkılap Kitabevi, İstanbul 1945, s. 27-28) . Bu bilgiler, Fikret'i çok yakından tanıyan yengesi (ağabeyi Şura-yı Devlet azası Şevki Bey'in eşi) Hatice Aliye Hanım'ın verdiği bilgilerle de uyum­ ludur (Mehmet Selim, "Tevfik Fikreı ve Hususiyederi - Yengesi Hatice Aliye Hf. Anlatıyor", Taha Toros Arşivi, Dosya No: 98/A-Tevfik Fikret). N az ıma Fikret Hanım, 1876 doğumlu. I 925'te oğlu Haliık'u ziyaret için Amerika'ya gitti. Bu seyahatinin notları elimizdedir ve Merve Akbaş tarafından yayıma hazırlanmışıır. Gazete haberlerinden anlaşıldığına göre N azıma Hanım "Gizer" soyadını almış ve 1953 yılı Mart alının ilk haftasında İstanbul'da vefat etmiştir (Cumhuriyet, 8 Mart 1953, s. 4). Ciıneyt Okay, Hiıseyin Haliık hakkındaki bilgileri toplu hale getiren geniş bir makale yayımlamışıır. Buradaki bilgilere göre, Royal Tecnical balımam ıştı r."

siyeti,

7

8

9

TEVFIK FIKRET VE ESERLERI UZERINE KISA NOTLAR

37

işler yoluna girdi sanılırken babası Hüseyin Efendi, aynı yılın ( 1 890) son günlerinde ( 1 7 Ekim 1 890) , Defterhane'de tevkiilik memuriyeline devam ederken, bir jurnalden ötürü ıo Ha ma Muta­ samflığına tayin edildi. Memuriyet bakımından bu durum tabii bir yükseltme, bir taltif idi. Fakat çocuklannın kendisine en çok ihtiyaç duyduklan bir dönemde, onlardan ayniması gerekiyor�u. Üzerindeki Pertevniyal Valide Sultan Vakfı tevliyet vazifesine Dahiliye Vekaleti Mektubi Kalemi Müdür Muavini ve damadı Müftüzade Refik Bey'i vekil olarak bıraktı, ertesi günkü bir va­ purla İstanbul'dan uzaklaşmak zorunda kaldı. Bu aynlışın tarihini (şimdilik) günü gününe bilmiyor isek de Refik Bey'in göreve baş­ larken Sadaret Makamına verdiği dilekçenin (Osmanlı Arşivi. l .Y. . PRK.EY. ._l -88-) tarihine ( 1 2 Rebiü'l-evvel l 308 1 14 Teşrin-i sani 1 306 [27 Kasım 1890) ) pek yakın olduğunu söyleyebiliriz. Bir müddet sonra Hama'dan Nablus'a, Nablus'tan Akkaya, Akka'dan College'de mühendislik ıahsili için 15 Eylül 1909'da iskoçya'nın Glasgow şehrine gönderildi. Üç yıllık ıahsilden sonra isıanbul'a döndü. Roberı Koleji'in elektrik tesisatını yapan mühendis Jhon R. Allen'e işlerinde yardım etti. Onun ıavsiyesiyle Amerika'nın Florida eyaJetinin Orlando şehrine gitti (İsıanbuldan aynlışı Temmuz 1913). 1916 yılında Michigan Üniversitesinden Makine Mühendisi sıfatıyla mezun oldu. Ohio Devlet, Illinnois ve Cineinnali Üniversitelerinde çalıştı. 1943'te Orlando'ya taşın­ dı ve 1956'da Presbiıeriyen kilisesine rahip olarak atandı Protestanlıgın Calvinist yorumu bu kilisenin bilhassa İskoçya ve Kuzey Amerika'da yaygın olması, Haluk'un Hıristiyanlıgı İskoçya'nın Glasgow şehrinde seçtil:i kanaatini kuvveılendirmektedir. Din degiştinne ıarihi 1 9 1 3 'ten önce, daha ihtiyatlı bir ifade ile 1 9 1 1 - 19 1 3 yıllan arasında olmalıdır. Hüseyin Haluk, 1920'de eşi Ethel Gill ile birlikte İsıanbul'a geldi. Ba­ basının da öıtretmenlik yaptıgı Roberı Kolej'de hoca olmak istediyse de din deıtiştirmesinden dolayı isteıti kabul görmedi. 1943'ten itibaren Amerika'da çeşitle şehirlerde papazlık ve vaizlik yaptı. ABD'de Park Lake Presbyterian Kilisesinde rahipken 9 Haziran 1965'te öldü, Orlando Wo­ odlawn Memorial Park mezarlıgına gömüldü (Cüneyt Okay, Haluk'un Defteri'nin Son Sayfaları, Toplumsal Tarih, Haziran 1996, s. 15-2 1 . 1 O Rıza Tevfik bu meseleni n aslını Fikreı'e sorduıtunu ve aldıltı cevabı yıllar sonra ( 1945) açıklamıştır. Buna göre Pertevniyal Valide Sulıan Vakfının mütevellisi İhtisap Agası Hüseyin Bey, İstanbul Belediyesi işleriyle pek meşgul oldugundan, vakıf işlerine babası Hüseyin Efendi bakıyormuş. Ama karar verirken bazı meseleleri şeyholislama sormak için onu ziya­ ret etmiş. Bu ziyaret Sultan l l . Abdülhamit'e kendisini tahttan indirme gayreti olarak yansıtılmış (Rıza Tevfik Bölükbaşı, age, s. 10).

. ' ERLERI TEV f i K F I KRET - BUTUN E�

38

.1..:.... .... . .:.

_

E l eş t i re l Bas ı nı

,

· ... ..

.... ....; ..ı;;, ,e.. ,..;. � ...:; -_. :1!,_, � ;� -....;.(' . . .. . . . . . . .'..-:' 'ıh .:-..1� � .;; �·":"� "'� ��- .ıi:ı.-, j_,;. ... ıo.- ...:, �- �' (:;...:-:'� �-:ı: �..J, •.;..;, _..._ _?'.tJ:. . .:..-' -=;-; � , .:.. �..;. ;".,. .. ..oı;. ""' '= .. � .f��:ty �dı-t, i.ı;;>Q, .:......;. . .t. �-·J!i,; ..:.ı; ; cı:.: .Jl ol>' . : � ..:..e. ' ; , a.ı.: ...;. .:.fP� .;:. d � . � � · . . . :� � ..CJ_,_, •.

.,;_,. .;., \1', ...:.:ı; ..o-...:.....-

..............,.o� . .,.� �_,__

_

.

.

.

.

.

L:

.:. ;.;. .

.

•

.. ' .:-'� --�- "" .1- '..:,.ı_., �' A o • -· • • • . .. - . -..,., ., ,..., ,., ı.-

·.

.,.& !,. :.. 4t,_,_.. , aı-

. ..

.

�.:�� �... (!.,,, ....c...., :;, ......

4

•

�.....�.

....

'tJ.- ı.... _

..,

• "� �., r K r

.

f

�/_,'d'

' - · d " l · k •·c ı c '

• s• ı ra larda Sadarcı'c verd ıgı Refi k Bey' ı n ıcv k ıı 1 ı k göre v i n i dcvradıgı

(Osmanlı A rş i v i . l .Y. . P RK.EV . _ 1 - 88-)

TEVFiK FİKRET VE ESERLERİ ÜZERİ N E KISA NOTLAR

39

Urla'ya gönderildi (1898) . Buralarda (özellikle Akka'da) görev yaparken bir yandan yerli halktan birilerinin Nablus'tan çektiği telgrafla, a'şar vergisi ihalesinde suistimalle suçlayıcı dilekçeler­ den dolayı soruşturmalara (BE0_000832_062336_00 1_001 ve

Akka Muıasarrıfı Hüseyin Efendi'den Şikayet 1 (BE0_000832_062336_00 1 _00 1 )

40

TEVFIK FIKRET - BUTUN ESERLERI - Eleştirel Basım

Akka Mutasamfı Hüseyin Efendi'den Şikayet 2 (BE0_000832_062336_002_001)

BE0_000832_062336_002_00 1 ) maruz kalmış diğer yandan Alman i mpara toru II. Wilhelm'in Hayfa ve Kudüs seyahatlerindeki karşılama törenlerinde "Sabık Akka Mutasam fı sıfauyla bulun­ duğu için Almanya Devleti tarafından 3. dereceden bir nişanla ödüllendirilmiştir (I.TAL._l67 65 0) Dönemin Halep valisi Köse "

-

-

.

41

TEVFI K F I K R H VE ESERLERI U Z E R I N E K I SA NOTLAR

-��-!� �....

..._;-» _..; �fr,w.. .-t;.U.:�;.,������r.:.. - ...���;...,...;� .� (A,;""" "'�.;1'.· �v� �.J�JN.�.-...., ,..; .......:;!,.,Jf-.p., .. ,:,.J;�.... ���.:....e;J�"..i,..-_� _.. _;.,!_,!,J; ..i,;J... ,,. ' � �.. ...""�'ını .

.

.

.

.

.

�

�

.

.

. .. .

. ..

·,

.

. ..

.:.,P..ı'j,'L.-� �.;.W?P� �_,.J..ı,�..,.;��;tr&J.I�!.o.,M�ı�-: '.. \o� �� w .�: �ro:.r"���

�� ..

�

�......� �% \,-..t.>'C, ..fp,.;._,,., -�.J;,;;..a,� .:.�ı....,.;_:

ı 6r- !G5 1 1 1 ,\ L

N ı ,aıı

1 67-65-0 - A ) madal ya için Sadaret Makamının onay ı

ve

.. .. .

.. .

42

TEVFiK Fİ KRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

Bıib-ı ıili Devdir-i Hariciye Melıtubi Kalemi Aded 3261 Huzur-ı Mürtefi Hazret-i Sadciretpenıihiye Ma'Tfız-ı çalıer-i kemineleridir ki Haşmeılu Almanya imparatoru Hazretlerinin Hayfa ile Kudüs-i şerife seyahatlerinde mercisim-i istikbıiliyesinde bulunmuş olan Alıkıi Mutasarnfı sabık sacidetlü Hüseyin Efendi Hazrederine i'tıi edildiği vilayet-i müşıirün-ileyhıidan bıi-tahrlrıit izbıir edil­ mekle işbu nişcinc

ve

madalyalann mümciileyhim tarafından

kabtil ve lede'l-iccib ta'lihı husüsunun hak-i pa-yı meali ahtuva-ı hazret-i şehinşıihiden istizıinı meniit müsaade-i aliyye-i daver-i efhamileridir emr ü fermıin hazret-i men lehül emrindir. Fi 28 Şa'bdn 1 2 1 6 fi 20 Kıinün-ı evvel 3 1 4 {1 Ocak 1 899} Hariciye Ndzın Turhan

�*!> �A. ...

(I.TAL._l67-65-0 - B) Nişan ve madalya için Sadareı Makamının onayı

TEVFiK FİKRET VE ESERLERİ ÜZERİNE KISA NOTLAR

43

Raif Paşa'nın gerçeğe aykırı bir iması üzerine Halep'te ikamete memur edildi. Oradan ayrılıp başka bir yere gidemiyordu. Dilek­ çesi üzerine Ayıntap'ta (Gaziantep) ikametine izin verildi (Orada çocuklarına -çocuklan da ona- ı 4 yıllık hasretle Temmuz ı 904'te vefat edecektir) . Ailesi ve akrabaları hakkında buraya kadar yazılanlar ve Taha Toros Arşivi (belge nu. 63590 ı ) yardımıyla şöyle küçük bir şecere çıkarmaya imkan vermektedir: Ayşe Hanım 1 Ahmet Ağa

Hüseyin Efendi

J/

J,

Hüsrev Bey

J/

Raşit Behye Hasan Nuri

(Tab;p Kolagas>)

J

(Şura-)'1 Otvlel Azası)

J

( �;iç:

1918

1 28

1334

24. 1 2. 1884?

ş

1918

1 29

1334

25.12. 1884?

ş

1965 C.3

3 3 13-3 14

20 KE 1 300 1 300

01.01. 1885 1885

ş

1970 C.3

3 321-322

26 KE 1 300 1300

07.0 1 . 1885 1885

ş

1980 C.3

3 364

07 KS 1300 1 302

19.01. 1885 1885

ş

ffi

�-

..; C:•

�

m -< m

� o

C'i'

>•

�

-

�

Sıra 18

İmza Mehmed Tevfik

19

Mehmed Tevfik

20

Mehmed Tevfik

21

Mehmed Tevfik N azmi

22

Mehmed Tevfik N azmi

Beyit) (Receb Vahyi'ye, . . . eylesin)

23

Mehmed Tevfik

Mes'Odiyet-i Aşk

24

Mehmed Tevfik

Canan-ı Glriz3na

25

Mehmed Tevfik

Muallim Feyzl'ye Nazire (Bahariye)

26

Mehmed Tevfik

Gazel (Muallim Feyzi'ye nazire/ . . . çekelim)

27 28 29 30 31

Mehmed Tevfik Mehmed Tevfik Mehmed Tevfik Mehmed Tevfik Mehmed Tevfik

Gazel (hiisniinüze) Gazel (Bi-ser ü pa) Gazel (içindedir) Sevdiğim Mezliristan

Metin adı Gaz el (gösterir) Muallim'in Bir Gazelini Tahmis (Alidir) Şeyh Vasfi'nin Bir Gazelini Tahmis (Siki-i ra'naya.. ) Receb Vahyt'ye m. ı ( 1 7.02. 1885 tarihli me.a cevap)

Saadet

' Sayı 13

sayfa 3

Rüml-Mili 09 KS 1300

MilAdi 2l.Ol. l885

Tür ş

Tercüman-ı Hakikat

1993

3

22 KS 1 300

03.02.1885

ş

Tercüman-ı Hakikat

2003

3

OJ St 1 300

15.02. 1885

ş

Düşunce-NM 1334

1918

130

06 St 1 300

18.02. 1885?

me

1918

130

06 St 1 300

18.02. 1885?

ş

1918

131-132

18.02.1885?

ş

1918

133- 1 34

20.02.1885

ş

1918

135-136

20.02.1885?

ş

1918

136- 137

20.02. 1885?

ş

2 2

50-51 63-64 1 54 266-267 3 1 5-3 1 7

24.04. 1885? 24.04. 1885? 09.06.1885? 31 .07. 1885? 14.08. 1885?

ş ş ş ş ş

Yayın organı

Duşunce-NM 1334 (R.V. Ölmez'in 17.02. 1885 tarihli me. una cevapta) Duşunce-NM 1334 Aşk (R.V. Ölmez'in 1 7.02. 1885 tarihli me. una cevap) Düşünce-NM 1334 Aşk (R.V. Ölmez'in 17.02. 1885 tarihli me. una cevaptan sonra) DUşunce-NM 1334 (R.V. Ölmez'in 17.02. 1885 tarihli me. una cevaptan sonra) Düşunce-NM 1334 (R.V. Ölmez'in 1 7.02. 1885 tarihli me. una cev�_man sonra) Berk Berk Berk B erk B erk

s

9 10

12 Ns 1301 1 2 Ns 1301 28 My 1 301 19 Tm 1301 02 Ağ 1301

"'

..,.

�.., :;:: ..,

� �

z

� �

gı [ � 3

Sıra

imza

32

Mehmed Tevfik

33 34

Mehmed Tevfik Mehmed Tevfik

35

M. Tevfik

36

M. Tevfik

Metin adı Tahmis -Nacl Efendi hazretlerinin bir gazel-i meşhürlannı Tahmistir Na't (Arş-ı rahman) Bir Kıı'a (Rü'yama . . . ) Varaka IMuharrir Efendi! - l -l

Yayın organı

Sayı·

sayfa

Rümi-Mali

Millidi

Tür

Berh

ll

328-330

16 Ağ 1301

28.08.1885?

ş

Ni hdl Nihai

ı

3

2-4 69

Ek 1301 Şt 1301

10. 1885 02. 1886

ş ş

398

3

17 Ns 1302

29.04.1886

m

405

3

26 Ns 1302

08.05 . 1 886

m

Servet-i Fünün

384

308

9 Tm 1314

01 .03. 1886? 1 ş 2 1 .07.1898

Saadet Servet-i Fünan

409

3

30 Ns 1302

12.05.1886

03 TE 1 3 1 2

01 .06. 1888 / ş 15. 10. 1896

Yayın organı

B. Rıza, Müntahabdı-ı Beddyi'-i Edebiye - 1 Mirsdd Maarif Mirsdd Maarif

1909 23

V. S/

10

Son Saat 42 M.C. Kuntay, "Tarih Köşelerinde: Fikret'in Basılmamış Bir Kasidesi" Muallim -NM, 14, 1 Ey. 1 333) 1 Ey.

2 S-6 19J7

460

29.04. 192S -4 Ey 1309yt

31 KE 1 308

16.09. 1893

ş ş ş m

05.06. 1934

ş

1 2.01 . 1 894

ş

Tarihlernede dikkate alınan not: "Tevfik Fikret merhüm, bu manzümeyi 6 Rebi'-ül-evvel l 3 1 1 ve 4 Eylül 1 309 [ 16 Eylül 1893] tarihinde, o zamanlarda Sadaret Müsteşan iken rütbe-i vazarete terfi' edilen Tevfik Paşa'ya hitliben yazmıştır." (Midhat Cem:l.l Kuntay, "Tevfik Fikret Merhümun Gayr-ı Münteşir Bir Kasidesi: Tebr!k-name-i Na-çizane", Son Saat, Sayı: 42, 29 Nisan 1925, s. 2.). Tahmini tarih verildi. Ali Ekrem [Bolayırl . "Bir Hatıra" (Muallim -Nüsha-i Mahsüsa, Yıl: 2, C.2, sayı: 14, 1 Ey. 1 333/1917, s. 459) başlıklı yazısında Mirsdd'da "Tevhid" yayımlandıktan (25.06. 189 1 ) sonraki bir tarihte, Ma'lümdı'ın çıkanlmasına karar verilen toplantı gecesinde yazıldığını söylüyor. Ma'lümaı, 22 Şubat 1894'te yayın hayatına girdi. Sözü edilen toplantı, bu yılın ilk günlerinde yapılmış olmalıdır.

"T1

;::·

�

z

--ı C•

�

(')

�

� o

Ci

>·

ç�

-o _,

Sıra

İmza

70

imzasız

71 72 73 74 75

82 83 84 85

irnzasız M. T. N azmi N azmi Mehmed Tevfik Mehmed Tevfik Tevfik Fikreı T. Fikreı Tevfik Fikreı Mehmed Fikreı Mehmed Fikreı Mehmed Fikreı Mehmed Fikret Mehmed Fikret Mehmed Fikreı Mehmed Fikret Mehmed Fikreı Mehmed Fikreı

86

Mehmed Fikret

76 77 78 79 80 Bl

8

8

Metin adı Tebrtk-i Yeladeı-i Pürmeymenet·i Hazret-i Hillfet1 pen4hl ve Arz-ı Şükran Mukaddime Güzellik Gazel (Beni rediOi) Kıı'a (. . . benim) ŞAire Dair valide*

Yayın oıganı

, Sayı

sayfa

Rumi-Mali

Ma'IOmdt

ı

ı

10

Ma'lümaı Ma'lümaı Hazine·i FUnün Hazıne-i Fünan Mehıeb Hazine-i FUnün Maarif Servet-i Fünün Selale (Bakü) Ma'lılmdt Ma'lılmdt Ma'lamaı Ma'lılmıiı Ma'lümaı Ma'lamaı Ma'lamaı Ma'lümaı Ma'lümdt

ı

Y.Y 37 Y.]J 37 Y.3/ 7 Y.1J 4 Y.5/ 20 279 Y.1J 1 24 24 24 24 25 25 25 25 26

3-4 5-6 293 293 295 25-26 320 292 6 1 85 185 185 186-187 193 193- 194 194 194- 195 202-203

26

203-204

Tahassur Nedir Bilmem Bir Kıı'a (Yazanm şi 'r . . ) Makale-i Mahsüsa Bir Manzüme Tesdts Bir Gazel (Aşıkının . . . ) Nadim -Fıkra-i Edebiye Charles Foster'dan Bir. . . Hepimiz Tablatın Bir Acemi Ma'lılmdt Sakirdiyiz

ı

Milidi

Tür

22.02 . 1 894

ş

10 St 1309 ıo St 1 309 02 Mı 1310 02 Mı 1310 24 Mt 1310 2 1 Tm 1310 02 My 1 3 1 2 04 Tm 1 3 1 2 22KEI 329 28 Tm 1310 28 Tm 1310 28 Tm 1310 28 Tm 1 3 1 0 04 A� 1 3 1 0 04 A� 1310 04 A� 1 3 1 0 04 Ağ 1 3 1 0 l l A� 1310

22.02. 1894 22.02. 1894 14.03. 1894 14.03.1894 05.04.1894 02.08.1894 14.05.1896 16.07.1896 04.0 l . J9 1 4 09.08.1 894 09.08. 1894 09.08. 1894 09.08.1894 1 6.08. 1894 16.08.1894 16.08. 1894 16.08. 1894 23.08. 1894

m m ş

l l A� 1 3 1 0

23.08. 1894

dh

Şı

1 309

ş

� ""

� ...,

� ...,

ş

�-

ş

2

ş

ş

ş m ş ş

ş dh ş

Bu şiirin Fikret'e ait olduğunu Ali Ekrem söylemektedir: "Ma'lümdı'ın ilk nüshası lO Şubat 1309 tarihinde intiş3r ediyordu. Bu birinci nüshanın birinci sahifesindeki Tebrik-i Yeladet şiiri Fikret'in, pildişaha yazılan kaside ile onu takib eden mensüre de benimdir." (Ali Ekrem [Bolayır[ , "Bir Hiltıra", Muallim -Nüsha-i Mahsusa, Yıl: 2, C.2, sayı: 14, s. 459.

ı:ı:ı C:• z m

m :>:ı r­ m

C!.

[!! .V =·

a.

f3

Sıra

87 88

imza Mehıned Fikret T. Fikret Bey_ Mehmed Fikret

89

Mehmed Fikret Tevfik Fikret

90 91

imzasız Mehmed Fikreı

92

Mehmed Fikret

Metin adı Ey Yilr-ı Nagam-kar• Hayal Güzelsin ( 1 ) Naziresi

94 95

Mehmed Fikret Tevfik Fikret Mehmed Fikreı Mehmed Fikret

96

Mehmed Fikret

97

Mehmed Fikret

98

Mehmed Fikret

99 100

Mehmed Fikret Mehmed Fikret

Safak Sadiiiarı Dedim ki (Ah bilsem . . ) Bir Manzüm Hikayenin Mukaddimesi Subh-ı Babaran yahod Şam-ı Gartban• Yapma Çiçek Yapan ManzOme-i Garra Sevdil mısın? Ümid misin? Neş'e misin Sen? Kıt'a (Görüp o sev b-i. . . ) Muhabbet-i Şairane (RŞ: Eş'ar-ı Muhabbetten) * Bir Çocuk Meziln İçin Tulü'a Karşı•

101

İmzasız Tevfik Fikreı

Ninesine Ninesine

102

İmzasız Tevfik Fikret

Yavrucağa Yavrucağa

103

Mehmed Fikret

Nazire

93

, Sayı

sayfa

Ma'lumdı Hazine-i FünUn Ma'lümdt Ma'lümdt B. Rıza, Müntahabdt-ı Bedıi}'i'-i Edebiye- l Ma'lumdı Ma'lümdt

27 45-46 27

2ll 463-464 212

28 1909

Yayın organı

Rümi-Milli 18 Ag 1310 28 Mt 1 3 1 2 ı s Ait 13to

Miliidi

Tür

30.08. 1894 09.04.1896 30.08. 1894

ş

217 84-85

25 Ag 1310

06.09.1894 1912

ş

28 28

2 1 7-219 218

25 Al! 1310 25 M. 1310

06.09.1894 06.09.1894

m ş

Ma'lumdt

29

225-226

Ol Ey 1310

13.09. 1894

ş

Ma'lamdı Madri( Ma'lamaı Ma'lümdt

30 28 30 30

233-234 433-434 233 233-234

08 Ey 1310 04 Tm 1 3 1 2 08 Ey 1310 08 Ey 1 3 1 0

20.09.1894 16.07. 1896 20.09.1894 20.09.1894

Ma'lumdt

31

241-242

15 Ey 1310

27.09.1894

ş

Ma'lumaı

32

250

22 Ey 1310

04. 10. 1894

ş

� ;;:

Ma'lamdt

32

258

22 Ey 1310

04. 10.1894

ş

>•

Ma'lumdt Ma'lumdt Ma'lumdt B. Rıza, Müntahabdt-ı Bedd_1'i'-i Edebiye-l Ma'lümdt B. Rıza, Müntahabdt-ı Beddyi'-i Edebiye- l Ma'lamaı

33 33

258 258

29 Ey 1310 29 Ey 1310

1 1 . 10.1894 1 1 . 10. 1894

ş ş

34 1909

265 34-35

06 TE 1310 1327

18. 10. 1894

ş

34 1909

265 36-37

06 TE 1310 1327

18.10. 1894 19l l

ş

34

265

06 TE 1310

18.10.1894

ş

ş

-n

;;;;· ,.

�

z

ş

--i C:·

ş dh

: "'

�

z

-i C·

"' :>:

o

Ci

>·

�c:!

ş ş ş dh

o "'

Sıra

imza T.

1 74 1 75

Fikret Bey T. Fikret T. Fikret T. Fikret

1 76

T. Fikret

177

T. Fikret

1 78

T. Fikret

1 79

T. Fikreı

1 80

T. Fikret

181 182 1 83 184 185

T. Fikret T. Fikreı

186

T.

187 188

T. Fikret

1 89

T. Fikret

1 73

T.

Fikret T. Fikret Fikret

T. Fikret

Metin adı Beyaz Yelken• Raktbe* Bir Tenezzühten Avdette Bahara Bir Nazfre -Musahabe-i Edebive - 1 3'te Name-i Sevda -Musahabe-i Edebiye - 13'te Lerziş-i Hazlin Musahabe-i Edebiye - 1 3 Musahabe-i Edebiye Eski Bir Nağme (RŞ: Bir Sabah idi)* ilelebed* Bu da Bir Emel* Aşiytıne-i Ul*u Musahabe-i Edebiye- 14 Bir Timsal Berf-i Zerrin -Hazôn Yadi�arlan • Musahabe-i Edebiye- 1 5 Av A lemi Musahabe-i Edebiye- 16 Evzan-ı Ariiz

' Sayı Y.4, 5. 1 6 281 45 282

sayfa 247 329 705 341 -342

ROmi-Mali 25 Tm 1 3 1 2 ! B Tm 1 3 1 2 25 Tm 1 3 1 2 25 Tm 1 3 1 2

Miladı 06.08. 1896 30.08. 1 896 06.08.1 896 06.08.1896

Tiir

Hazıne-i Fünun Senıcı-i Fiintln Mekıeb Servet-i Fanan Servet-i Fünün

283

356

Ol Ağ 1 3 1 2

1 3.08. 1896

ş

Server-i fünün

283

357

Ol Ağ 1 3 1 2

1 3.08. 1 896

ş

Mekteb Servet-i fünun Musavver Ma'lUmdt

Y.4, 5.46 283 48

724 Ol Ağ 1 3 1 2 355-358 Ol Ağ 1 3 1 2 1 058- 1060 08. Ağ 1 3 1 2

1 3.08. 1896 13.08 . 1 896 2 1 .08. 1 896

ş

Mekıeb

Y.4. 5.47

738

08 Ağ 1 3 1 2

20.08. 1896

ş

Servet-i Füntln Server-i Fünan RS 1 3 1 5- 1 3 1 6- 1 326- 1 327 Servet-i Fünün Servet-i Füntln

2&1 285

08 Ağ 1 3 1 1 1 5 M, I 3 1 2

287 286

374 388 407-408 2-3 21

29 Ağ 1 3 1 2 05 Ey 1 3 1 2

20.08 . 1 896 27.08.1896 3 1 .08. 1 896 10.09. 1896 17.09 . 1 896

ş ş ş m ş

Servet-i Füntln

28Ç

39

12 Ey 1 3 1 1

24.09 . 1 896

ş

Servet-i Füntln Servet-i Fünun

29C 291

5 1 -53 66-67

19 Ey 1 3 1 2 26 Ey 1 3 1 2

O l . l0. 1896 08. 1 0 . 1 896

m dh

Servet-i Füntln

292

84-86

03 TE 1 3 1 2

1 5. 10. 1 896

m

Yayın organı

ş ş

ş

m

12 İlk neşri tespit edilemedi. Mekteb'in 20.08. 1896 tarihli 47. sayısında yayımlanan "Eski Bir Nağme" (RŞ'nin 1888-1896 şiirlerini içeren "Eski Şeyler"de Bir Sabah idi) ile eşleşıirilebilir.

Si -i

� 'Tl

;;:· 'Tl

;;:

�

o:ı c -i c z

� "'

F;;

c=. m

[ [ � 3

Sıra 190 191 192 193 1 94 195 196 197 198 1 99

İmza

T. Fikreı T. Fikreı Tevfik Fikreı T. Fikreı T. Fikreı T. Fikreı T. Fikreı T. Fikreı Tevfik Fikreı T. Fikreı T. Fikreı T. Fikreı T. Fikreı T . Fikreı

200 201

T. Fikreı T. Fikreı

202

T. Fikreı

203

T. Fikreı

204

T. Fikreı

205

T.

206

T. Fikreı

--

13

Fikreı -

Metin adı Tefekkı:ır• Sevda-yı Bedayr Sevda-yı Bedl' Aşıyan-ı on• Hediye

Yayın organı

Servel-i FünUn Servet-i Fünan Rübab Servtt-i Fılnıln Servet-i Fünün Servd-i Fünün Nakş-ı N azenin * Mütalaa Kıı'a -Hazan Yadigarlanndan Servet-i FünUn (Yaprakların suküıu . . . ) Rtlbab Şüküfe-i Yar• Servet-i FUnUn Servet-i FU:nli:n Lü'lü-i Rehakiir Rüh-ı Eş'anm • Servet-i Fünıln Haliık'un Sesi Geçen Kış* Servet-i Fünün Haliık'un Sesi Mütalaa

Şi'r-i Biirid Seza* Krizantem -Hazan Yiidi�irlan • Musihabe-i Edebiye-20 Nazım mı Güçtür Nesir mi? Bir Ç;!hre ki ! .. (RS: Anlaşılmasın .. ) Şiir (Üryiln . . . ) Musahabe-i Edebiye-21 Müstezadlarımız

' Sayı 293 294 6 295 29c 29c 16 297 8 297 29E 29Ç 30C 21 64

sayfa 103 1 19 45 135 150 1 50 8 16 63 1 64- 165 182 199 214 ı

ROmi-MAli 10 TE 1 3 1 2 17 TE 1 3 1 2 O l Mı 1 328 24TE 1312 31 TE 1 3 1 2 31 TE 1 3 1 2 05 TS 1 3 1 2 07 TS 1 3 1 2 15 Mı 1 328 07 TS 1 3 1 2 14 TS 1 3 1 2 2 1 TS 1 3 1 2 28 TS 1312 10 KE 1 3 1 2 " 05 KE 1 3 1 2 05 KE 1 3 1 2

Miladı 22. 10.1896 29. 10. 1896 14.03 . 1 9 1 2 05. 1 1 . 1 896 1 2. 1 1 . 1896 1 2. 1 1 . 1896 1 7. 1 l . l 896 19. 1 1 . 1896 28.03 . 1 9 1 2 1 9. 1 1 . 1 896 26. 1 1 . 1896 03. 1 2. 1 896 10.12. 1 896 22. 1 2 . 1 896 1 7 . 1 2. 1896 1 7 . 1 2 . 1 896

Tür ş ş ş ş ş ş ş ş ş ş

Servet-i FUnUn

301

1009-1010 230

Servet-i FUnün

302

246

12 KE 1 3 1 2

24. 1 2. 1896

ş

Servt:l-i Fünün

303

259-262

19 KE 1 3 1 2

3 1 . 1 2 . 1 896

m

Mehıeb

6B

1065

02 KS 1 3 1 2

14.01 . 1 897

ş

Servet-i Fü.niln

305

297

02 KS 1 3 1 2

14.0 1 . 1 897

ş

Savtt-i Fünün

307

324-326

1 6 KS 1 3 1 2

28.01 . 1 897

m

Mekıeb

Öncesi ve sonrasındaki birkac savının ic kaoaklannda Rumi-Mali vıl vanlıshkla 1 3 1 3 olarak vazılmıstır.

ş ş

-ıı

:;;;: · ::0

m

-:! z

� C:• ::0 ;o:: -1

�

�­

::-: 'l1

:;::·

� oı

C:• >-1 C:• z

� �2!:!. rrı

.[ [ � §

Sıra

361 362 363

İmza

Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret

364

Tevfik Fikret

365

Tevfik Fikreı Tevfik Fikret

366

Tevfik Fikreı

367

Es'ad Necib

368

Tevfik Fikreı

369

Tevfik Fikret

370

Tevfik Fikret

371

Tevfik Fikret

372

Tevfik Fikret

Metin adı

Balıkçılar* Dinle Rühum* Perde-i Teselli* Mosahabe-i Edebiye-57 Bir Mülahaza

Yayın orıı.anı

Sayı

sayfa

Rüml-Mali

Miladi

Servet-i FUnUn lrıihd Servet-i FUnün Servet-i Fünün

428 ll 428 429

183-184 41 184 197

13 My 14 Mv 13 My 20 My

1315 1315 1315 1315

25.05. 1899 26.05.1899 25.05. 1899 0 1 .06. 1899

Servet-i Fünii.n

Servet-i Fünün Tefelsüf* lrtikii Servet-i Fünün Mecmüa-i Edebiye Bütün Bir Sergiizeş t* irtihii Servet-i Fünün Tarlada Servet-i FUnün irıika Abdulhak Hamid -Aveng-i Aşiyan Tesavir'den (RŞ 1 326, 1327: B. Rıza, Munıahabdı-ı Hamid) * Beddyi'-i Edebiye ı R.S. Gursev. Edebiyd!-ı Cedtde Servet-i Fünün Seninle* lrtikd Servet-i Fünün Leyl-i Veda* lrtikii R.S. Gürsey, Edebiyii!-ı Cedide Meftür-i Gayret Servet-i Fünan SerVet-i Fünan Bir Mersiye* irtikd

429

195- 197

20 My 1 3 1 5

0 1 .06. ı899

430 13 433 3 16 433

215 50 262. 3 63 262-264

27 My 1315 27 Mv 1 3 1 5 17 Hz 1 3 1 5 18 Hz 1 3 1 5 18 Hz 1 3 1 5 17 Hz 1 3 1 5

08.06. 1 899 09.06. 1 899 29.06.1899 30.06. 1899 30.06. 1 899 29.06. ı 899

434 ı7 ıs

1909 1910

277 67 40 S2-S3 206-207

24 Hz 1 3 1 5 2S Hz 131S 27 Şb 1326 132S 1326

06.07.ı899 07.07. ı 899 24.09.1908 1909 1910

43S ı8 436 19 1910 436 437 20

29S 71 310 76 165 3 10-3 1 3 330 79

O!Tm 1 3 1 S 02Tm 1 3 1 S 0 8 Tm 1 3 1 S 09 Tm 1 3 1 5 1326 0 8 Tm 1 3 1 5 ı s Tm 1 3 ı 5 16 Tm 1 3 ı s

1 3.07. ı899 14.07. 1 899 20.07 . 1 899 2 1 .07 . 1 899 1910 20.07 . 1 899 27.07. 1899 28.07 . 1 899

Tür

ş ş ş m

'Tl

ş

;;::

ş

z

dh

ş

El �

:» :>: •

ş

05.04. 1900 06.04. 1900 1910

ş

10.02. 1 90025.04. 1900

me

o

Ci

�

C!

:0

Sıra

İmza

Metin adı

397

Tevfik Fikret

Musahabe-i Edebiye 60 Romanlann Te'siri 24 Firik ve Teliki"

398

Tevfik Fikret

SükUn içinde*

399

Tevfik Fikreı

400

Tevfik Fikreı Tevfik Fikreı

Recaizade Mahmüd Ekrem Bey'e ( 1 3 My 1 3 1 6/26.05.1900)

396

40 1

Tev fik Fikret

Tevfik Fikret

402

[Tevfik Fikreı]

403

Tevfik Fikret Tevfik Fikret

404

[Tevfik Fikretl

25

Son Nağme• Ali E. Bolayır'a -2 (91 3 . 1 2. 1900) Resminin Arkasına Farsça Kıt'a

Yayın O[J!anı

Savı

Servd·i fünün

476

J

sayfa

Rtimi-MAii

l l S- l lS

13 Ns

1 56- 157

Rubdb-ı Şikeste 1326 1327 Rıibdb-ı Şikeste 1326 1327

1 58- 1 59 1 53-ISS 1 54- 1 56

T. Toros Arşivi, Dosya nu. 98A- T.Fikret

Servet-i Fünun l rti kii Me.larla TF ve Çevresi (Andı vd)

23

Millidi

Tür

26.04.1900

m

1 7 Mt 1 3 1 6?

30.04. 1900?

ş

1 7 Mt 1316?

30.04. 1900?

ş

13 My 1 3 1 6

26.05 . 1 900

me

495 76

3 1 1 1- 1 1 2

2 5 Ağ_l3 1 6

24 Ağ 1 3 1 6

06.09.1900 07.09. 1900

ş

1999

9-1 2

1999

09. 1 2. 1900

me

3 1 . 1 2. 1 900?

ş

21 KE 1 3 1 6 22 KE 1 3 1 6

03.0 1 . 1901 04.0 1 . 1901

m

3 l . l 2. 1901 ?

ş

K. Akyüz, Tevfik Fikret

1947

46

Musiihabe-i Edebiye -62

Servet-i FUniln irtihd

512 45-93

275-277 1 78- 1 79

Edebiydt-ı Cedıde'nin

i. H. Ertaylan, Tevfik Fikret

1963

82

Dağılı�ıl

1316

·-

1

!

23 Gazetenin Rumi tarihi 1 3 1 5 olarak hatalı basılmıştır. . 2 4 ilk yayımı tespit edilemedi. RŞ'nin 1900- 1901 yıllan şiirlerindeki duygu dünyasını -özellikle "Şekva-yı Firak"taki ruh halini yansıttığı kanaaliyle ve Rüb•

��

-

"' "'

Sıra

imza

Metin adı

Sl6

Tevfik Fikret

Revzen-i Mahlü' Prens FArtlk'a -ı Tebrik ( 4 Şt 13ı7 tl 7.0ı.oı. l 9 1 2) Ditii'l-rnuallimtn MO�ür

Sl7

Tevfik Fikret

SI8

Tevfik Fikret

Muavinligine Telgra r

Sl9

Tevfik Fikreı

sıo

Tevfik Fikreı

Rıza Tevfik Bölükbaşı'na -2

sı ı

Tevfik Fikreı

Rıza Tevfik Bölükbaşı'na -3

sı2

Tevfik Fikreı

Rıza Tevfik Bölükbaşı'na -4

523

Tevfik Fikret

Yegane Feylesofumuz

S24

Tevfik Fikret

S. Keramet Nigar'a -1 ı

S2S

Tevfik Fikret

sı6

Tevfik Fikret

sı7

Tevfik Fikret

sı8

[Tevfik Fikret[

Rıza Tevfik Bölükbaşı'na - 1

,

.... ....,

Yayın organı

Sayı

sayfa

ROmi-MAlt

MilAdi

Tür

Rubıib

ı

ı

ıs KS 1327

07.oı. I912

ş

194ı

98

4 Şt 1327

17.0ı. I 9 1 2

me

05.09. 1921

1 49

I S.03. !912?

me

34/2006

216

1 2 Mı 1 328

me

�

3412006

216

1 2 Mı 1 328

me

;;::

34/2006

217

15

Mı 1 328

me

� ..;

34/2006

2 1 7-2 1 8

20

Mı 1 328

me

..;

ıs

ı

ıs Mı 1328

28.03 . ı 9 1 2

ş

194ı

1 04- ıos

I Ns Dı8

14.04. 1 9 1 2

me

m

ı9

ı

12 Ns 1 3ı9

ıs.04. ı 9 1 2

ş

::: .

ı so

14 Hz 1 3ı8

ı7.06. ı 9 ı 2

me

ı13-214

Hz 13ı8yt

30.06. ı9ııı

şa

ı9 Ey ı946

3 1 . 1 2. ı9 1 2?

ş

S. K. Nigar, inkıldp Şdiri

TF'in izleri San, TF'in İstif:ilan, Derxdh, !O

A. Uçman, "Tevfik Fikret-Rıza

Tevfik". TDE Dergisi A. Uçman, .. Tevfik Fikret-Rıza Tevfik", IDE Dergisi A. Uçman, "Tevfik FikretRıza Tevfik", IDE Demisi A. Uçman, "Tevfik FikretRıza Tevfik", IDE Der�isi Vazife S. K. Nigar, inkıldp Şdiri

TF'in Izleri

Hakikat Her Zaman Hakikattir Cemiyet-i Tedrisiye-i isiilmiye Kitıibetine ( 1 4 Hz 13ı8) Hiln-ı Yağma

Duşünce-NM 1334

I9ıB

Uc-dar Başiara

M .C. Kuntay, "Fikret ve Osmanlı Şehziideleri", Son

19 Ey 1 946 S

Vazife

Satı, TF'in istıfillan, Dergah, S.9.ı9ı1 ıo

Posta

36 Satı' Bey'in istifası, 9 Rebi'-ül-ahir 1330/ 15 Mart 1328/ 28 Mart 1 9 1 2 tarih ve 15 numaralı Vazife (haftalık) gazetesinde basın yoluyla da ilan edilmiştir.

o

..;

;;::· 'T1

"' C:• C:• z

�

� [ fs

S ıra 529 530 531 532 533 534 535 536 537 538 539

İmza

Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikreı Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret 540 Tevfik Fikret 541 Tevfik Fikreı 542 Tevfik Fikret 543 Tevfik Fikret 544 Tevfik Fikret 545 Tevfik Fikreı 546 Tevfik Fikret 547 Tevfik Fikret 548 Tevfik Fikret 549 Tevfik Fikret 550 Tevfik Fikret �J"evflk Fikret

Metin adı itMf Şermin'in Elifbiisı Hediye U macı Muhallebim ve Mektebim Keman Siyah Bacı Rü'yii Öksüz Me1egin Kuzusu Kuştarla Papatya Rengin Bahar Kalfa Yaz Nine Hazin Teyze Kış Baba Hasbıhal İ ş Salonunda Marangoz Kınk At Arslan Yazın

Yayın orıtanı

Şermin Şermin Şermin Şermin Şennin Şennin Şermin Şennın Şermin Şermin Şennin Şennın Şermin Şermin Şermin Şermin Şennin Şermin Şennin Şennın Şennin Şennin Ş�in

Sayı·

-

sayfa 3-4 5-6 7-8 9- 1 1 1 2- 1 5 1 6- 1 7 18-20 2 1-23 24-26 27-28 3 1 -32 29-30 33-37 38-39 40-41 42-43 44-47 48-5 1 5 1 -54 55-56 57-60 6 1-62 63

Rümi-Mali

Miladi

1 330 1330 1 330 1330 1 330 1 330 1 330 1 330 1 330 1 330 1 330 1330

1914 1914 1914 1914 1914 1914 1914 1914 1914 1914 1914 1914

1 330 1 330 1 330 1 330 1 330 1 330 1330 1330 1 330 1330 1330

1914 1914 1914 1914 1914 1914 1914 1914 1914 1914 1914

Tür ş ş ş ş ş ş ş ş ş ş ş ş ş ş ş ş ş ş ş ş ş ş ş

"1'1

�-j z ..;

C:•

�

·

��

....

!

Sıraa

1 14 1 15 1 16 117 1 18 1 19 1 20 121 122 123

Metin adı

Darülmuallimln Şarkısı (güfte, beste. Hisar 21 Tm. 1326; RŞ: Darülmuallimin Marşı)• Dedim ki (Ah bilsem . . . ) Derd-i Nihan (Evrak-ı SiyAhtan)• Derd-i Nihan Dere Kenannda Devenin Başı Diğer (Gazel, Bakamam . . ) Di�er Kıt'a (Kendime) Diğer Kıt'a (Safa Bey'e) Dinle Rühum• Doğan Güneşe

Yayın OfRSRı

Sayı

sayla

Rümi·Mili

Tevfik Fikret

Resimli Kitclb

26

124- 125

TS-KE 1326 1 l . l2.1910 25 TS 1326

ş

28

21E

25 Ağ 1 3 1 0 06.09.1894

ş

211 306

2 6 T S 1 3 14 08. 1 2 . 1 898 1326 3 l . l 2. 1 910

�

ş

'l1

355 22-24 290 83 83 1 8• 53-55

13.04. 1899 03.06. 191 1 08. l l . l894 l6.0l. l896 16.01 . 1 896 25.05.1899 03.06. 19 1 1 19.0l . l902 1 46 22.0 l . l 9 1 2 22.0 l . l 9 1 2 08.02.1912 13 02 1 9 1 2 28.04.1909 1910

ş ş ş ş ş ş ş

65 1 27-1 29

Ol . Ns . 1 3 1 5 21 Mv 1 327 27 TE 1310 04 KS 1 3 1 1 04 KS 1 3 1 1 13 My 1 3 1 5 21 My 1327 9 KS 1 327 / 6 KS 1 3 1 7yı l l .KS 1327 26 KS 1327 3 1 KS 1327 ıs Ns 1325 1326 25 KS 1 3 1 1

06.02. 1 896

ş

3 l . l2. 1901?

ş

Mehmed Fikret Ma'lumat Tevfik Fikret

404 Servet-i Funün R.S. Gürsey. Edebiyat-ı Cedide 1910

T. F. Tevfik Fikreı N azmi Mehmed Fikreı Mehmed Fikreı Tevfik Fikreı Tevfik Fikreı

Panorama (13 16) Halah'un Defteri Ma'lumdt Maarif Maarif Servet-i Funun Haluk'un Defteri Vaz!{e Teşildt Servet-i Fünün E lhan

1 24

Doksan Beşe Doğru

Tevfik Fikreı

125

Dün Gece*

Tevfik Fikret

1 26

EdebiyAt Nedir? ! Musababe-i Edebiye-Mukad- M. T. Fikret dime içinde

127

Edebiyat-ı Cedide'nin

Dağılışı!

46 Dergide yanlışlıkla 19 1 l .

.... _.. N

İmza

!Tevfik Fikretl

1 899 37 6 6 428 7 189 1078 2

4 R.S. Gürsey, Edebiyat-ı Cedıde 1910

Şehbdl

ı 3-4 290 5-6

ServeL-i FünUn

256

340

i. H. Ertaylan, Tevfik Fihret

1963

82

Milidi

Tür

ş

ş

:;;:· :;;:·

�

"" C:• .-ı C:· z

� ��t!!

�.

ii

�3

Sıraa

Metin adı

İmza

1 28

Ekrem Bey Ekrem Beyefendi'ye Bir Nazlre (mehtiibda) Gazel (mehtiibda) Nazire (mehtiibda) En Ferahlı Gunum* Enin-i Gam* Eski Bir Nağme (RŞ: Bir Sabah idi)*

M. T. Fikret

Servet-i Füntln Düşünce-NM 1 334 (R. Tevfik Nazmi Vahyl'ye m., 22. 1 2. 1 884) Mehmed Tevfik Saadet B erk Servet-i FU.nün Tevfik Fikreı Tevfik Fikret Servet-i Füntln T. Fikret

Mekteb

Eski Şeyler*

Tevfik Fikreı

RŞ 1 3 1 5 1316 1326 1 327

T. Fikret

Servet-i Fünan

Tevfik Fikret

Mütdlaa Musavver Ma'lümdt Servet-i Fünün

1 29 1 30 131 132 133 1 34

1 Çiçekler İçinde)*

Eş'iir-ı Muhabbetten (RŞ.

Yayın orxanı

Sayı

sayfa

Rümi-Mili

Milidi

Tür

258

371-374

08 St 1 3 1 1

20.02.1896

m

1918 ll lO

127 3 3Jl-302

lO KE 1300 22. 12. 1884 07 KS 1300 19.0 1 . 1885 02 Ağ 1301 14.08. 1885?

ş

369 403

71 2J2-203

26 Mt 1314 07.04.1898 19 TS 1314 0 1 . 12. 1898

ş ş

'T1

Y.4, S.47

738

08 Ağ 1 3 1 2

20.08.1896

ş

3Jl 3Jl 3H 355

§

12 TE 1 3 1 5 24. 10. 1899

ş

273

ın

23 My 1 3 1 2 04.06. 1 896

ş

49 91 413

ı

847 355

Ol Tm 1 3 1 3 13.07.1897 10 Tm 1 3 1 3 22.07 . 1 897 28 KS 1314 09.02 . 1 899

ş

Y. l/ 2 Y.S/ 20

14 319-320

135

Ey Hiib* Ey Hiib Ey Hiib (Musiihabe-i Edebie-53 Birkaç Neşide)

1 36

Ey Kız*

Mehmed Tevfik Hazıne-i Fünün Madri( Tevfik Fikreı

1 37

Ey Koca Millet

Tevfik Fikret

Düşünce-NM 1 334

1918

7

M. T. Fikret M. T. Fikret Mehmed Fikret T. Fikret Bey Tevfik Fikret

Servet-i Fünun Pul Mecmüası Ma'lumdt Hazine-i FU.nün Şermin

264

SJ 63 21 1 453-464 63-72

138

Ey Şevk

1 39

Ey Yar-ı Nagam-kar*

140

Ezan

s

27 45-46

08 Tm 1 309 20.07.1893 02 Mv 1 3 1 2 14.05 . 1 896 24.07.l908'den sonra 21 Mı 1 3 1 2 02.04. 1 896 06 Şb 1 3 1 5 3 l . l 2. 1 897 18 Ağ 1 3 1 0 30.08.1894 28 Mt 1 3 1 2 09.04.1896 1914 1330

ş

:;::· z --ı C:·

�

(') m

;;i � o

Ci

>·

��

ş ş ş ş

�

Sıraa Metin adı

im:a

141

Farsça Bir Seyit, Hz. 1888?1 T. Tevfik

142

Fener*

T. Fikret

ı43

Ferda

Tevfik Fikret

144

Fertdün Bey'e -2

Tevfik Fikret

145

Feridun Bey'e -3

Tevfik Fikret

146

Fertdon Ntgar Bey'e -1 ( 12 TS l325 /25. l l . l909)

Tevfik Fikret

147

Fırsat (RŞ: Fırsat Yolunda)•

148

Fikri Hür Bir Şair]•

T. Fikret T. Fikret Tevfik Fikret

149

Firak ve Telaki* 47

Tevfik Fikret

"

Rllmi-MAII

Milldl

Tür

03 TE 1 3 1 2

01 .06. 1888 / 15. 10. 1896

ş

ı

1 35 ı96 ısı 2 3 68-72 3-4

23 TE 1313 ıs Tm 1326 1 5 K S 1326 12 Mı 1327 21 My 1327 21 My 1327 15 KS 1327

04. 1 1 . 1897 28.07.ı9ıo 28.0 l . l9 1 1 25.03. 191 1 03.06 . ı 9 1 1 03.06. ı91 1 28.0l. l9ı2

2000

406

1 5 Tm 1 327 28.07. l9l l

me

2000

Sayı Yayın organı Servet-i fılnıln ("Musahabe-i Edebiye-16 Evzan-ı ArOz" içinde)

Servel-i Fatnan Tedr1sdt-ı lbtidıliye Mec. Genç Kalemler Tirdje (Kastamonu) Yeni ihdam Halak'un Defteri Elluin Tf -Dil ve Edebiyat Yazıları (İ. Parlatır) TFt -Dil ve Edebiyat Yazılan (İ. Parlatır) TFt -Dil ve Edebiyat Yazılan (İ. Parlaur) Servee-i Fünün Mütalaa Şehbdl Rübdb-ı Şikesıe 1 326 1 327

sayöa

292

347 c.ı. ı 13(5) 5 44

ş

ş

-1

� .,

�.,

�:·

��

:; U1

Sıraa

Metin adı

1 63

Geçmiş te* Geçmişte (Musahabe-i Edebiye-53'te) Girye-i Hiisriln*

164

Girye-i Matem

1 65

Gökten Yere

162

166

Gül-efşiln

167

Güzelliğin

168

Güzellik

1 69 1 70 171 172 173 1 74 175 1 76 177

Güzelsin ( l ) Naziresi Haceyim Mekteb-i Sultanidel Hafta-i Edebi-! Hafta-i Edebi- lO Efsane-i Taklid Hafta-i Edebi-I ı Hafta-i Edebi- 1 2 Hafta-i Edebi-2 Hafta-i Edebi-3 Hafta-i Edebi-4

....

�

İmza

Yayın o�anı

Sayı"

sayfa

Riimi-Milli

T. Fikret T. Fikret

Mütalaa Servet-i FUnün

27 413

356

ı

21 KS 1 3 1 2 02.02.1897 28 KS 1314 09.02 . 1 899

ş

Es'ild Necib

Servet-i FUnUn Mirsdd

399

134

22 TE 1 3 1 4 03. 1 1 . 1898

ş

..,

20 ı909

1 53-ı55 6+-67

25 Tm 1 307 06.08.189 1 -

ş

:;;: ·

87-

21 My 1 327 03.06 . 19 l l

ş

372 1909 7

llS 7l 97

16 N s 1314 1325 16 KS 1327

ş

448 29 ı

83-84 116 5-6

30 Ey 1 3 1 5 1 2. ı O . ı899 Ol T E 1 3 1 5 1 3 . 1 0. 1 899 lO Şt 1 309 22.02. 1 894

28 1909

21 7 84-85

25 Ağ 1 3 1 0

1918

1 78- 1 79

Mehmed Tevfik B. Rıza, Müntahabat-ı Tevfik Fikret Beddyi'-i Edebiye - 1 Tevfik Fikret Halilk'un Defteri

Servet-i Fünün Tevfik Fikret B. Rıza, Müntahabdt-ı Tevfik Fikret Beddyi'-i Edebiye I Eryanlln Es'ad Necib Servet-i Fılnıln Es'ad Necib lr!ihd M. T. Ma'lümdt Ma'lllmdt Mehmed Fikret B. Rıza, Müntahabat-ı Tevfik Fikret Beddyi'-i Edebiye- l [Tevfik Fikret]

Dılşılnce-NM 1 334

Milidi

28.04.ı898 1909 29.0 1 . 1 9 1 2

Tı.ir

dh m

06.09.1894 1912

ş

0 1 .02.1896

ş

Tevfik Fikret

Tarih

1 4-4627

3

09 TS 1 3 1 4

2 1 . 1 1 . 1898

m

Tevfik Fikret

Tarih

77-4690

3

1 1 KS 13ı4

23.01 . 1899

ş

Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret

Tarih Tank Tank Tank Tank

84-4697 91 -4704 2 1 -4634 28-4641 35-4648

3 2-3 3 3 3

18 KS 1 3 1 4 25 KS 1 3 1 4 16 TS 1 3 1 4 23 TS 1314 30 TS 1 3 1 4

30.0 1 . 1 899 06.02.1899 28. 1 1 . 1898 05. 1 2 . 1 898 l 2 . 1 2 . ı898

m

m m m m

t;2 ..., ...,

:;;:

�

ı:ıı C· .., c z

m

��m

[

�

� 9

Sıraa Metin adı 1 78 1 79 180 181 182 183

Hafta-i Edebi-S Hafta-i Edebi-6 Hafta-i Edebi-7 Hafta-i Edebi-B Hafta-i Edebi-9 Hakikat Her Zaman Hakikattir

184

Hakikatin Yıldızı

185 186 187

Halük İçin* HaiOk'a* HaiOk'un Amentüsü

188

Ha!Ok'un Bayramı*

189

Haluk'un Defteri

191

Ha!Ok'un Sesi Geçen Kış* HaiOk'un Sesi Ha!Ok'un Veda'ı

192

Halükcuğa (12 Tm 1 3 14?)

190

193

J!l't

Hande-i BOm* Han-ı Yal\ma

İmza

Sayı,,

Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret

Yayın organı Tarık Tarih Tarih Tarıh Tarih

42-4655 49-4662 56-4669 63-4676 70-4683

Tevfik Fikret

Vazife

19

Haluk'un Defteri Tevfik Fikret İctihdd Vazife M. T. Fikret Servet-i Fünün T. Fikret Servet-i Fünun Haluk'un Defteri Tevfik Fikret Servet-i Fıinun Tevfik Fikret R.S. Gürsev, Edebivdt-ı Cedide Tevfik Fikret Haluk'un Defteri T. Fikret Servet-i Fanun T. Fikret Mütdlaa Haluk'un Defteri Tevfik Fikret K. Akyüz, Tevfik Fihret, [Tevfik Fikretl i. H. Ertaylan, Tevfik Fihret Tevfik Fikret Servet-i FU.nün Tevfik Fikret Mıitdlaa Tevfik Fikret _ Düşıince-NM 1334

27 IS 262 325 363 1910 300 21 1947 1963 400 25 1918

i sayfa 3 3 3-4 3 3

RQınl-Mili

Milidi=

Tür

07 KE 1 3 1 4 14 KE 1314 21 KE 1 3 1 4 28 KE 1314 04 KS 1314

1 9 . 1 2 . 1898 26. 1 2 . 1 898 02.0 1 . 1 899 09.0 1 . 1899 16.01. 1899

m m m m m ş

ı

12 Ns 1329

25,04. 1 9 1 2

56-59 781-782 ı 19 1 94 25-27 3a9 223 3-6 214 ı 30-43 52 77 ISI 3-4 213-2 1 4

21 My 1 327 15 Tm 1 327 15 Mı 1 328 07 Mı 1312 22 My 1 3 1 3 2 1 My 1 327 12 Sı 1 3 1 3 1326 21 My 1327 28 TS 1 3 1 2 10 KE 1 3 1 2 21 My 1327

03.06. 1 9 1 1 28.07. 1 9 1 1 28.03 . 1 9 1 2 19.03 . 1 896 03.06. 1897 03.06. 1 9 1 1 24.02 . 1 898 3 l . l 2. 1910 03.06. 1 9 1 1 10. 12. 1896 22. 1 2 . 1 896 03.06. 1 9 1 1 24.07.1898?

-

ş ş ş ş ş ş ş ş ş

2 9 T E 1 3 1 4 1 0. 1 1 . 1898 ş 05 TS 1 3 14 1 7. 1 1 . 1898 H z 1328yt 30.06. 1912? - - �-

49 Kitabın basıldığına dair ilk ilan: Yeni ikdam, Sayı: 444, 5 Cemaziyelevvel l329, 21 Mayıs 1327, 03 Haziran 1 9 1 1 , s 3.

"r1

::;;:·

rg "i z

..; C:•

�

{")

� :; c

c;·

>•

�

:;:

....

Sıraa Metin adı 195

Harb-i Mukaddes

İmza Tevfik Fikret

196

Hasan'ın Gazası *

T. Fikret

197

Hasbthal

Tevfik Fikret M. T. Fikret Tevfik Fikret M. T. Fikret Mehmed Fikret

198

Hasta Çocuk*

199 200

Haşa! (RŞ: Musset İçin)* Hayal Hayal-Hakikat (RŞ: Sühl ve Perv1n)*

101

T. Fikret

Hayll-i Hod-bin •

203 204

Hayil-i Zlir* Haylt (9 KS 1313) Hayat -Halak'un Defterinden- 7 Hz 1317* Hayata Karşı Beşer Hayavata Hayran, Saniyi'-i Nefise'den: tablo altı şiir (RŞ: Bir levha M. T. Fikret İçin)* Hazln Teyze _ _ T evfik Fikret _

106 207 108

�

Sayı,,

S. Serıel, Tevfik Fikret 1969 M. Bayrak, Tevfik Fikrel973 A. Bezirci, Tevfik Fikret I I I

1984 Servet-i Füns%n -Nüsha-i

sayfa

Rümi-MIIi

1 70- 1 74 48-53 284-287 1 897

Mı.imta.zesi 1910 R.S. Gürsey, Edebiyat-ı Cedıde

Mllldi,0

Tür

01 .02. 1915?

ş

149- 158 1 77-

09 TE 1313 2 1 . 10. 1897 1 326 1910

ş

Şennin Servet-i Fünün i selale (Bakü) Servet-i Fünün Ma'lümdt

257 24 257 27

48-51 354 2 361 212

1330 Ol Şt 1 3 1 1 4 Tm 1329 O l Şt 1 3 1 1 !B Ağ 1310

1914 13.02. 1898 20.07.1913 1 3.02. 1896 30.08.1894

ş

Servet-i FünUn

341

38-39

l l Ey 1313

13.09.1897

ş

31 413

ı 357 l-l lll 3-4 46-47 46-47 14-16

18 Şt 1312 18 KS 1314 30 TS 1 3 1 1 2 8 M y 1314 28 Ağ 1324 1326 ll My 1327 2 1 My 1327

01.03.1897 09.01 . 1 899 11.12. 1895 09.06.1898 10.09.1908 3 1 . 12.1910 03.06. 1 9 l l 03.06. 19l l

3 1 2-3 1 3

l l KS 131 1

23.0 1 . 1 896

ş

42-43

1 330

1914

ş

Mııtalaa Servet-i Füntin Mehmed Fikret Maa rif_ Tevfik Fikret Servet-i Fılnün Aşiydn Tevfik Fikret R.S. Gürsey, Edebiyat-ı Cedide Tevfik Fikret Halflk'un Defteri Tevfik Fikret Haltık'un Defteri

202

205

Yayın organı

T. Fikret

Servet-i Fünün Şennın

Y.S, S. l

378 ı 1910

254

ş ş ş

ş ş ş

ş ş ş

50 Servet-i Fünün -Nüsha-i Mümtazesi ( 1 3 1 3/1897) çıkış ilanı: Servet-i Fünün, 345, 24 CE 1 3 1 5 1 09 TE 1 3 1 3 1 21 . 10. 1897, s. 98.

�

�;;;; "T1

;;;; � >-i

�

>-i c: z

Bl m

�::2. m

3" =· ii

�:ı

Sıraa

210 2ll 212 213 214 215 216

Metin adı Hazret-i Muallim'in Bir Gazelini Tahmis (benim) Hediye Hediye Hemşirem İçin (Nineme) * Hemşiremin Hasıalıgında

Hep Kardeş iz Hepimiz Tabiatın Bir Acemi ŞAkirdiviz

217

Hey Teres

218

Heykel-i Giryan*

219

Heykel-i Sa'y*

220

Hiçten Teselli

221

HilAl-i Ahmer

222

Hücre-i ŞAir*

223

Hülya-yı Sacidet -İbrahim CehdiYe (27 Ns. 1 3 1 4)

imza

Ya)'ltl organı

Tercüman-ı Hakihat Mehmed Tevfik Müntahabdt-ı Tercüman-ı Hakikat T. Fikret Servet-i Füntln Tevfik Fikret Şermin Tevfik Fikret Aşiyan Mehmed Fikret Ma'lamat Tevfik Fikret Tedrlsaı-ı lbtiddiye Mecmüası Mehmed Fikret Ma'lümat [Tevfik Fikret)

M. C. Kuntay, "Tevfik Fikret'in Hicivci Tarafı",

Ayilabir Servet-i Fünün T. Fikret Servet-i FünUn Tevfik Fikret irıika Servet-i Fünün Es'ad Necib irtika Tevfik Fikret Halük'un Defteri Mehmed Fikret Maarif T. Fikret Pul Mecmüası

"'

sayfa

Rtlmi-MAli

3 321-322

26 KE 1300 07.0 1 . 1885 1300 1885

296

ı so

2 37

7-8 35-38 289-290 8

3 1 TE 1 3 1 2 1 2. 1 1 . 1 896 1 330 1914 04 Ey 1 324 1 7.09. 1908 27 TE 1 3 10 08. 1 1 . 1894 28.02 . 1 9 l l 15 Şt1 326

26

203-204

l l Ag 1310

Sayı

1970 C.3

ı

Ar. 1953

14

343 447 28 446 27 181 3

75 74 lll 58 107 80-86 193 39 157

Milidi

23.08. 1894

Tür ş ş ş

ş dh ş dh

3 1 . 1 2. 1902?

ş

25 Ey 1 3 1 3 23 Ey 1 3 1 5 24 Ev 1 3 1 5 16 Ey1 3 1 5 1 7 Ey13 1 5 21 My 1327 27 Ns 13ll 19 TE 1 3 1 3

07. 10. 1897 05. 10.1899 06. 1 0 . 1 899 28.09. 1899 28.09.1899 03.06. 1 9 l l 09.05 . 1 895 3 1 . 10. 1897

ş

30 Ns 1 3 1 4

1 2.05. 1 898

ş

ş ş ş ş

T. Fikret

Servet-i FünUn

374

05.09. 1921 1 49

7 Ns 1326?

20.04. 19 10?

me

579

3 1 Mı 1326

1 3.04. 1910

me

224

Hüseyin Cılhid'e (2)

Tevfik Fikret

San, TF'in İstlfiilan, Dergilh, lO

225

Hüseyin Cılhid Yalçm'a 1Açık Sütunlar

Tevfik Fikret

Tanin

2

'l1

�· z

..; C:•

�

.()

� m

� tı Ci

>·

��

:;;:

"'

Sıraa Metin adı

İmza

226

Hüseyin Ciihid Yalçın'a M. 3 Tevfik Fikret

227

Hüsn ü An Nedir?" SorusuTevfik Fikret na Diğer Bir 1 Ceviib

Sayı " Yayın organı Celal Bayar Müzesi A'\ivi 85 -Tevfik Fikret Dosyası 1

Hüsün ve Şiir Mirsdd

228

Hüsnün

Mehmed Tevfik B. Rıza, Muntahabdt-ı Tevfik Fikret Beddyi'-i Edebiye - 1

229

İki Bayram

Tevfik Fikret

230

İki Kalbin Bir Hissi

231

İki ŞeyhOlislama

Mutdlaa Musavver Ma'lumdt Mad rif İsmiiii SafiMehmed Tevfik i. Safi!, Mensiyydt

232

İki Yolcu

233 234 235 2 36

İkinci Tesadüf* İktiriib* ilelebed* İlk Siiniha İlk Sevgi (François E l satl Necib Coppee'nin bir manzümesi) inanmak (RŞ: inanmak Tevfik Fikret ihtiyacı)*

237 238

Rümi-Mlili

Miladi�

10 KE 1 326 23. 12 . 1 9 1 0 ı

ı

2

Nisan 1326/ Mt 324yt

ll 1909 '. 418 83

8 1-82 1 34- 135

23 My 1 307 04.06. 1891 1912

2 716 426 63 -64

06 My 1 3 1 3 ı s My 1 3 1 3 05 TE 1 3 1 1 1 328

Y.4, S.201

M. C. Kuntay. "Tevfik Fikret'in Hicivci Tarafı",

Ar. ı953 Aydabir Tedrisdt-ı ibtiddiye Mecmuası ı Tevfik Fikret Şermin Servet-i Funan 367 Tevfik Fikret Y.4, s. ı96 Mehmed Fikret Maarif 284 Servet-i Funan T. Fikret ı9ı8 Duşunce-NM 1 334 [M. Tevfik! Tevfik Fikret

sayfa

14

3 1 .03. 1908?/ 14.04. 1910

18.05 . 1 897 27.05. ı897 ı 7 . 10. ı895 1910

3 1 . 1 2. ı 9 ı l '

ı S-16 76-78 38 365-366 374 3

ı s Şt 1 326 1330 ı2 Mı 1 3 1 4 24 M. 1 3 1 1 08 Ağ 1 3 1 2

28.02. ı 9 1 1 1914 24.03 . ı 898 05.09.ı895 20.08.ı896 12. 1 2. 1 888?

Tür me

ş ş ş ş ş

ş ş ş ş ş

Ma'lümdt

36

281

20 TE 1 3 1 0 0 1 . 1 1 . 1894

ş

Mutdlaa

69

1-2

19 TS 1313

ş

51 Metin, Beşir Ayvazoğlu'nun Fikret (s. 409-413) kitabından alındı. 52 Yanhşhkla "42".

0 1 . 1 2. 1 897

Sıraa Metin adı

Imza

239 240 241

ineimad-ı ROh İsmail Hikmet Ertaylan'a İsmail Safa - l l "

Tevfik Fikret Tevfik Fikret [Tevfik Fikret]

Yayın organı Mütalaa i. H. Erıaylan, T""jıh Fihret i. H. Ertaylan, T""(ih Fihret

242

İsmail Safa-2]

[Tevfik Fikret]

Ali Ekrem Bolayır, Hatıralar

243 244 245 246

İ ş Salonunda ithaf İzler* jean

Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikreı Fikret

247

Kahkaha-i Ye's•

Tevfik Fikret

Şennin Şennin RŞ 1326-1327 Maarif Servet-i fünün irtihd R.S. Gürsey, Edebiyat-ı Cedide

248

Kamer Hanım'a Hitab

54

Tevfik Fikreıİsmail Safii

Sayı' '

sayfa

Rümi-Mili

d3 1963 1963

ı 101 57

04 Mı 1 3 1 4

2007

383

200 448 29 1910

5 1-54 3-4 273-274 4 1 2-416 84 llS 2 1 7-218

Düşünce-NM 1 334

1918

1 75-176

Servet-i Fünün Mecmaa-i Edebiye Servet-i fünün Servet-i Fünün Musavver Ma'lümdt Mütalaa

386 ll 358 355 115 75

343 86 3 1 0-3 1 1 258 1 284 2

1918

8

249

Karnıs-i Yusuf•

Tevfik Fikreı

250

Kaplumbağa Modası

T. F.

25 1

Karlar•

T. Fikreı T. Fikret

252

Kaside-i Terci'iyye

Tevfik Fikret

Düşünce-NM 1 334

253

Keman

Tevfik Fikret

Şennin

16-17

Miladı'"

16.03 . 1 898 30.04 . 1909 3 1 . 10. 1 895 3 1 . 12. 1 895? 1935 1914 1 330 1330 1914 2 1 Şt l 3 1 7 06.03. 1902 28 Ey 1 3 1 1 10. 10. 1 895 30 Ey 1 3 1 5 12. 10. 1899 O l T E 1 3 1 5 13. 10. 1899 1326 3 1 . 1 2. 19 1 0 3 1 . 10. 1 895 23 Tm 1314 21 KE 1 3 1 6 08 K S 1 3 1 3 1 8 KE 1 3 1 3 25 KE 1 3 1 3 28 KE 1 3 1 3 1330

04.08 . 1 898 30.01 . 1901 20.0 1 . 1 898 30. 1 2 . 1897 06.01 . 1898 09.01 . 1 898 24.07. 1908'den sonra 1914

Tür

ş me ş ş ş ş ş dh ş ş ş m ş ş

'T1

:;::·

�

z

>-i C• :ı:ı :ı

çC!

ş

U1 "'

Sıraa

283 284 285 286

Metin adı Krizantem -Haza.n Yadiıı.arlan• Kurularken Kuşlarla Kutba Do*ru *

İmza

Yayın organı

Sayı

302

246

12 KE 1 3 1 2 24. 1 2 . 1 896

ş

Panorama ( 1 3 16) Şermin Servet-i Fünun

1 899 320

354 31-32 119

ş ş ş

Servtt·i Fii.nün Mütalaa Musavver Ma'hlmat

313 33 76

7 ı 558

288

Küçük Asker

Tevfik Fikret

289

La

Tevfik Fikret

290

Utıfe-i Cahid'e

Tevfik Fikret

29 1

Lerziş -i Haziln

T. Fikret

292

Leyl-i Veda*

Tevfik Fikret

294 295 296 297

Tur

Milidi

Servet-i Fünun

Kuçuk Aile•

Lisiin Bahsinde Bir Nokta-i İstilham Münakaşatımtzda Ne Eksik? Lü'lü-i Rehilkiir Mdrif Mdrif-i UmO.miye Neziiret-i Aliyyesine Mailrif-i UmOmiye Nezilret-i eelllesine -1

Rfimi-Miili

T. Fikret

287

293

sayfa

T. F. Tevfik Fikret T. Fikret T . Fikret T. Fikret

Dans Serpantin *

"

Tevfik Fikret

Tedrtsat-ı lbtiddiye Mecmuası ı Servet-i FünO.n 362 1 23 Musavver Ma'lümat Düşün (Fahri Uzun, Fikret'i Ağustos

ll 375-376 45

Mehteb Servet·i Fii.nün lrtihd R.S. Gürsey, Edebiyat-ı Cedlde

1964 Y.4, S.46 436 19 1910

724 310 76 165

Ol .Ns. l 3 1 5 13.04 . 1 899 1330 1914 1 7 N s 1 3 1 3 29.04. 1 897 27 St 1 3 1 2 ı 1 .03. 1 897 l l Mt 23.03 . 1 897 57 1312 0 1 .04. 1897 20 Mt 1 3 1 3 1 5 St1326 28.02. 191 1 05 St 1 3 1 3 1 7 .02. 1898 19 St 1 3 1 3 03.03 . 1 898 3 1 .08.1908'den sonra O l A� 1 3 1 2 1 3.08. 1896 0 8 Tm 1 3 1 5 20.07 . 1899 09 Tm 1 3 1 5 2 1 .07.1899 1326 1910

Tarih

4618

1-2

3 1 TE 1314

1 2. 1 1 . 1898

m

298 14

182 2 1 1-212

14 TS 1 3 1 2 14 TS 1 307

26. 1 1 . 1896 26. 1 1 . 1891

ş m

Verenler)

T. Fikret Servet·i Fii.nUn Mehmed Tevfik Maarif

ş

ş ş ş

ş ş

Tevfik Fikret

Osmanlı Arşivi

MF.MKT

1 1 2.31

3 Ns 1 325

1 6.04. 1909

me

Tevfik Fikret

Satı, TF'in istifalan, Dergah, 9

20.8. 1921

130

5 KS 324

18.0 1 . 1909

me

57 Gazetenin Rumi tarihi l l Mt. 1 3 1 3 olarak hatalı basılmıştır.

--

.... V1 ...

�

:;;:· "11

:;;:

�

"' C• >-1 C· z

rn

��. tT1

.a-

a �3

Sıraa 298 299 300 30ı 302 303

304

Metin

adı

MaArif-i Umümiye Neziret-i Celilesine -2 MaArif-i Umümiye N ezaret-i Celilesine -3 MaArif-i Umümiye Neziret-i Celilesine -4 Maarif-i Umılmiye Nezaret-i Celilesine -S Maarif-i Umümiye Nezaret-i Aliyyesine

Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret

MaArif-i Umümiye Neziret-i Celilesine -6 (24 Mart 1326/ Tevfik Fikret 6 Nisan 19 10) MaArif-i Umümiye Neziiret-i Tevfik Fikret Celilesine -7

306

[ Maarif Nazın Emrullah Efendi'ye] Makam-ı Sadiret-UzmAya

307

Ma.i Deniz*

308 309 3ıO 311 312

Makiiie-i Mahsusa ManzO.me�i Garra Maranıtoz Matem-zede Mazı Aıi*

30S

İmza

Tevfik Fikret Tevfik Fikret

Yayın organı Satı, TF'in İstifilan, Dergtih, 9 Satı, TF'in İstifilan, Dergtih, 9 Satı, TF'in İstifiilan, Dergdh, 9 Satı, TF'in İstifilan, Dergdh, 9 Osmanlı Arş ivi

Sayı0 '

sayfa

Rümi-Mili

Milldl00

Tür

20.8. ı92ı

ı3ı

30 KS 324

ı2.02 . ı 909

me

20.8. ı92ı

13ı

S Mt 132S

ı8.03 . ı 909

me

20.8. ı92ı

130

ll Mı 132S

24.03 . ı 909

me

20.8. 192ı

13ı

ı6.04. ı909 28.03 . ı909 - ıs Mt 32s

me

ı6.04. ı909

me

M F. MKT

3 Ns 132S

San. TF'in İstifiları, Dergtih, 20.8. ı92ı 9 S.K. Nigir, lnkıldp Şdiri TF'i n ı942

132 9ı

H Mt 1326 06.04. ı9ıO

Satı, TF'in İstifiları, Dergah, 9 S. K. Nigar. inkılap Şairi

20.8. ı92ı 1942

132-ı33 92-94

2S Mı 1326 07.04. 1 9 ı o

H. Yücebaş : Tevfik Fikret

19S9

102

ı Ns 1326?

ı4.04. ı9ıO?

ş

DH. MKT 423 ı9ıo H 30

1 273.28 ıo2 232-233. ı86-ı87 233-234 SS-S6 3S3 ı

ı3 Tm 1 324 08 Ns 1 3 ı s 1326 28 Tm 1 3 ı o 08 Ey 13ıO 1 330 O l .Ns. 1 3 1 S Şubat 132S

26.07. ı908 20.04.ı899 3 1 . 12.ı910 09.08.ı894 20.09 . ı 894 1914 13.04. ı899 28.02 . ı 9 1 0

me

izleri

TF'in Izleri

Osm anlı Arşivi Servtt�i Fünan Tevfik Fikret R.S. Gürsey, Edebiyat-ı Cedide Mehmed Fikret Ma'lam at Mehmed Fikreı Ma'IQmdt Tevfik Fikret Şermin T. F. Panorama ( 1 3 16) Tevfik Fikret Tirdie

ı899 ı

me

"T1

�z

..; c

�

(")

me

ş m dh ş ş ş -

� m

:;:: ı::ı

Ci

>•

�

.... U1 U1

Sıraa

Metin adı

İmza

Yayın Oiganı

Sayı

313 314

Meftılr·i Gayret Mehd-i Amalim* Mekeb-i Sultani Müdür· lurone Melal Meleğin Kuzusu Mersiye (10.01 . 19 1 1 )

Tevfik Fikret Tevfik Fikret

Servet-i Funan Servet-i FUniln

436 410

315 316 317 318 319

Mes'Qdiyet·i Aşk

3ıO 3ıl

MeırQke Mezaristan Mezarlıkta-Evrak-ı Siyah· Yine Orada

322

Tevfik Fikret

Saıı, TF'in İstifalan , Dergah, lO

"

MUid!>O

sayfa

Rdml·Mill!

3 10·3 13 307

08 Tm 1 3 15 20.07.1899 07 KS 1314 19.0 1 . 1 899

05.09.1921 149

10.05. 1910?

Mehmed Fikret Ma4rl( Tevftk Fikret Şennın Tevfik Fikret Şahika

Y.4, 5. 182 ı

202 27-ıs 5-6

Mehmed Tevfik Olmez'in 17.02. 1 885 tarihli me. una cevap) Tevfik Fikret Mütalaa Mehmed Tevfik Berk

1918

131-132

45 10

ı 3 1 5-3 1 7

03 Hz 1 3 1 3 o ı Ağ 1301

Tevfik Fikret

400

ı so

ı9 TE 1 3 1 4 10. 1 1 . 1898

1918·

123-124

30 Ts 1 300

ı1 (Ey 1954)

Dılşılnce-NM 1334 Aşk (RV.

323

Mısra

Tevfik Nazmi

324

Mısra [Adam Olmazsın)

Tevfik Fikret

325

Mısril [Ben söndıim 1

Tevfik Fikret

3ı6

Midhat Paşa İçin

Tevfik Fikret

3ı7

Mihr-i Zemhertr•

I. Fikret

328

Millet Şarkısı•

Tevfik Fikret

Servet-i Fünün Dılşünce-NM 1 334 (Receb

Vahyt'ye me. l 'de 30 TS. 1300) Midhat Cemal Kuntay, "IF -Hayatta ve Sanatta Bazı

04 My 1 3 1 1 1 6.05. 1895 1330 1914 ı8 KE 13ı6 10.0 1 . 1 9 1 1

Tür dh ş me ş ş ş

l8.oı. ıBBS?

ş

15.06. 1897 14.08. 1885?

ş

ş dh

1 2 . 1 2. 1884

ş

19

0 1 .02. 1915?

ş

Ar. 1953

14

02.08. 1915

ş

Dılşılnct·NM 1334

1918

ll

Servet-i Fünün Yeni Asır Tanin

357 1 304 680

ı9o 2 ı

Taraflan", ·

""

!;: 2!!

ş

66 Bu şiirin Fikret'e ait olduğunu Ali Ekrem söylemektedir: "Ma'liimdt'ın ilk nüshası 10 Şubat 1309 tarihinde intiş4r ediyordu. Bu birinci nüshanın birinci sahifesindeki Tebrik-i Vetadet şiiri Fikret'in, padişaha yazılan kaside ile onu takib eden mensüre de benimdir." (Ali Ekrem [Bolayır) . "Bir Haura", Muallim -Nüsha-i Mahsusa, Yıl: 2. C.2, sayı: 14, s. 459.

�

Sıraa Metin adı 511

Tebrlk-name-i Nilçizane

512 513

Tecdtd-i İzdivac• Tefekkür*

514

Tefelsüf*

515 516 517 518

Terennüm* Tesadüf* Tesdts Tesehhur

519

Teşrik-i Me1il1*

520 521 522

Teşyf'den Sonra

-- --

Teşyl'den Avdeııe Tevhid

Tevhid

imza 67

[Mehmed Tevfik) T. Fikret T. Fikreı Tevfik Fikreı Tevfik Fikreı M. T. Fikret Tevfik Fikreı Mehmed Fikreı M. T. Fikreı

Yayın organı Son Saat M.C. Kuntay, "Tarih Kôşde rinde: Fikreı'in Basılmamış Bir l• ,.

> �

..., ""

Bütün Metinler -ilk Yayım Yerlerine (Yayın Organına) Göre

Kısaltmalar: dh: deneme-hikaye ı m: makale, musahabe ı me: mektup-resmt yazışma ı ş: şiir ı Sıraa

ı 2 3 4 s

Yayın organı A.C. Yöntem, TFin Hiç Bilinmeyen Bir Şiiri, Yakın Tdrihimiz, 22.03. ı962 A. Uçman, "Tevfik FikreıRıza Tevfik", TDE Der2isi A. Uçman, "Tevfik fikreıRıza Tevfik", TDE Dergisi A. Uçman, "Tevfik FikreıRıza Tevfik", TDE Der2isi A. Uçman, "Tevfik FikreıRıza Tevfik", TDE Derıüsi

Metin adı

Sayı

sayfa

Rümi-Mili

Milidi

Tür

Tevfik Fikreı

Ali Ciinib Yöntem'e (1 ı Şt 13231 24.02. ı 908)

4

97-98

l l Şı 1323

24.02. ı908

me

Tevfik Fikreı

Rıza Tevfik Bolukbaş ı'na - ı

34/2006

2ıf

1 2 ML 1 328

me

Tevfik Fikreı

Rıza Tevfik Bölukbaşı'na -2

34/2006

2ıE

1 2 Mı 1 328

me

Tevfik Fikreı

Rıza Tevfik Böliıkbaşı'na -3

34/2006

ıı7

ı s Mı 1328

me

Tevfik fikret

Rıza Tevfik Böliıkbaşı'na -4

34/2006

ı ı 7-2ı8

20 Mı 1328

me

2007

383

93

4

3 1 . 1 2. ı89S? ı93S 13 Tm ı 3 1 2 2S.07 . ı 896

Tevfik fikret

Hayat -Halüh'un Defteri nden- 7 Hz 1 3 ı 7*

ı ı9ıo

3-4 46-47

28 Ağ 1324 10.09 . ı 908 3 1 . 1 2. ı9ıo 1326

ş

Tevfik fikret

Hemşirem İçin (Nineme)*

ı

3S-38

04 Ey 1 324

ş

Ali Ekrem Bolayır. Hatıralar

[Tevfik Fikreı]

7

Asır

Mehmed Tevfik Zavallı Nuri

8 9

R.S. Giırsey, Edebiyat-ı Cedide

Aşiydn

Tevftk Fikret

İmza

6

Aşiydn

T F:

İsmiiii Safii-2[

71 Kitap, yıllık vb. yayınların basım yılı kaydedilmiştir. 72 Ait olduğu tam olarak bilinmeyenler, ilgili yılın sonuna alınıp "?" ile gösterilmiştir.

ı 7.09. ı908

ş dh

İmza

Me tin adı

Sayı

sayfa

Rumi-MAli

Miladı "

Tür

Tevfik Fikret

CevAb -Cenab'm Bir MektUbuna•

8 1910

235-236 33-34

[Mehmed Tevfik[

20.01 . 1906/ 05. 1 1 . 1908 20.01 . 1906

ş

Aşiyan- Çocuklar (B. Ayvazo�)u, Fihreı)

07 KS 132 1yt /23 TE 1324

Çocuklari

2019

3 1 3-320

ş

12

Bahçe Rumeli Düşünce -NM 1 334

Tevfik Fikret

13 14 15 16 17

Berk Berk Berk Berk Berk

Mehmed Tevfik Mehmed Tevfik Mehmed Tevfik Mehmed Tevfik Mehmed Tevfik

18

B erk

Sıraa Yayın organ• 10

ll

19

Aşiy• ::o

>

-

_, vı

Sıraa Yaytn organı

imza

Metin adı

a

Sayı

s yfa

Rümi-Mili

Miladı '·

Tür

19 18-

123- 1 24

30 Ts 1300

12. 12. 1884

me

1918

130

06 Şt l 300

18.02. 1 885?

me

1918

3

12. 1 2. 1888?

ş

1918

1 75-1 76

3 1 . 10. 1895

ş

1918

1 78- 1 79

0 1 .02 . 1 896

ş

1918 1918

4-6 lO

3 l . l2. 1902? 3 1 . 12. 1902? 24.07 . 1908'den sonra 24.07. 1908'den sonra 24.07. 1908'den sonra 06.03 . 1 909 sonrası 24. 12. 1910? 30.06. 1912?

ş ş

27

Düşünce-NM 1 334

28 29

Düşünce-NM 1334 Düşünce-NM 1334

Receb Vahyl'ye me. ! 30 Tevfik Nazmi TS. 1 300 Receb Vahyl'ye m. 2 Mehmed Tevfik ( 1 7.02. 1885 ıarihli me.a N azmi cevap) [M. Tevfik[ ilk Saniha Tevfik FikreıKamt:r Hamm'a Hitıib 74 İsmail Safıi Haceyim Mekıeb-i [Tevfik Fikretl Sultanidel [Tevfik Fikreıl Sevıüli Hemşireme [Tevfik Fikreıl Subhiyyecik İçin

30

Düşünct-NM 1334

Tevfik Fikreı

Ey Koca Millet

1918

7

31

Düşünce-NM 1334

Tevfik Fikret

Kaslde-i Tercl'tyye

1918

B

32

Düşünce-NM 1334

Tevfik Fikret

Midhaı Paşa İçin

1918

ll

33

Düşünce-NM 1334

Tevfik Fikret

Kitabe 1 ( Manyasızade Refik "

için)

1918

9

34 35

Düşünce-NM 1334 Düşünce-NM 1334

Tevfik Fikreı Tevfik Fikret

Bir Alay Çulpal Han-ı Yağma

1918

215 213-214

23

Düşünce-NM 1334

24

Düşünce-NM 1334

25

Düşünce-NM 1334

26

Düşünce-NM

1334

1918

Şt 1334 Hz 1 328yt

.... .....

"'

-ı

':2

:!l.

:>:: "tt

;

ş

"' C:• -ı c z

ş

m

ş ş

ş şa

74 İsmail Safa ile diğer bir ortak şiir "İki Kalbin Bir Hissi" (Maarif, Sayı: 201 , 17 Ekim 1895, s. 426) da yayımlanmışu. Bu şiir de ona yakın bir tarihte yazılmış olmalıdır. 75 Manyasızade Refik Bey, 4 Mart 1909'da vefat etti. 76 Tanin'le irıibatını keslikten ve Hüseyin Cahid'e gönderdiği 23. 12.1910 tarihli m.tan sonra olmalıdır.

IJ1

F! m

�.

ın � ::.

ii

� 3

Sıraa

36 37 38 39

40

41 42 43 44 45 46

Yayın o�Jtam Düşünce-NM 1334 i. H. Ert�ylan, Tevfih fihreı Dılşılnce-NM 1334 Düşılnce-NM 1334 Düşünce-NM 1334 (R.

Vahyt'ye m. 12.12. 1884) Düşılnce-NM 1334 (R. Vahyt'ye m., 22. 12. 1884)

Saadet Berh Dılşılnce-NM 1334 (R.

Vahyt'ye m., 22. 12.1884'ten sonra) Dılşılnce-NM 1334 (R. Vahyl'ye m., 22. 1 2 . 1 BB4'ten sonra) Düşünce-NM 1334 (R. Vahyl'ye, 12.12. 1884 tarihli m.) Dılşılnce-NM 1334 (R. Vahyt'ye. 22. l 2 . 1 884'ten sonraki m.) Dılşılnce-NM 1 334 (R:V. Ölmez'in 1 7 .02. 1 885 tarihli me. una cevapta) Dılşünce-NM 1 334 (R:V. Ölmez'in 1 7.02. 1885 tarihli me. una cevaptan sonra)

İmza

Metin adı

Tevfik F

Kıt'a ("İnsan" deyince . . )

Tevfik Fikret Tevfik Fikret

Kıt'a (İçimde) Kıt'a (Artık hayat) Nazire (R. Vahyi'nin Tevfik Nazmi gazeline) Ekrem Beyefendi'ye Bir Nazire (mehtılbda) Tevfik Nazmi Mehmed Tevfik Gazel (mehtılbda) Nazire (mehtabda) Tevfik Nazmi

Beyit (Gördüğün şeyleri . . 1

Sayı '

sayfa

1918 1963 1918 1918

219 103 220 221

1918

1 25- 1 26

1918 ll 10

127 3 301-302

1 0 KE 1300 22. 12. 1884 07 KS 1 300 19.0 1 . 1885 02 Ağ 1301 14.08. 1885?

ş

1918

128

10 KE 1 300 23. 1 2 . 1864?

ş

'"i C•

1 29

1334

25. 1 2 . 1864?

ş

�

1 2 . 1 2 . 1884

ş

!

Rümi-Mili

MilAdi

Tür

3 1 . 1 2. 1914?

ş

3 1 . 1 2. 1914 0 1 .08. 1 9 1 5

ş ş

1 2 . 1 2 . 1884

ş

Selim-i Evvel Usanından

1918

Tevfik Nazmi

Bir Gazel (. . . sinede)

1918

Tevfik Nazml

Muallim Naci'ye Nazlre

1918

1 28

1334

24. 1 2 . 1 884?

ş

1918

130

06 Şt 1300

1 8.02. 1 885?

ş

1918

135-136

20.02. 1885?

ş

Mehmed Tevfik Beyit] (Receb Vahyi'ye, . N azmi eylesin) Mehmed Tevfik

Muallim Feyzi'ye Nazire (Bahariye)

:;;:; · "'

�

z

Tevfik N azmi

1 24-125

-n

"' ::-:

:;= o

c;·

>•

ç�

.... ....

Sıraa

47 48 49 50 51

Yayın O'Ranı Düşünce-NM 1 334 (R:V.

Ölmez'in 17.02. 1885 tarihli me.una cevaptan sonra) Düşünce-NM 1334 (Receb Vahyt)·e me.l'de 30 TS. 1 300) Düşünce-NM 1 334 Aşk (R:V. Ölmez'in ı 7.02. ı885 tarihli me.una cevap) Düşünce-NM 1334 Aşk (R:V. Ölmez'in ı 7.02. 1 885 tarihli me. una cevaptan sonra) Galaıasaray, 1 9 3 2 R . A. �vengil, "Eserlerine Göre TF" 7

Milidi

Tür

20.02.1885?

ş

ı 2 . ı 2 . 1 884

ş

1 3 1 -132

18.02. ı885?

ş

1 33- 134

20.02. ı885

ş

25. ı 2 . 1 9 10?

ş

İmza

Metin adı

Sayı

sayfa

Mehmed Tevfik

Gazel (Muallim Feyzl'ye nazire! . . .çekelim)

1918

136- 1 37

Tevfik Nazmi

Mısra

1918-

ı 23-ı24

Mehmed Tevfik Mes'iidiyeı-i A şk

ı9ı8

Mehmed Tevfik Canan-ı Girtzana

1918

RQmi·Milı

30 Ts 1 300

-

al

..;

!;g "T1

;;:· "T1

;;:

Tevfik Fikret

Bu kalemunlari

3 1 . 1 2. 1 895' ı935 3 1 .03.ı900 21 My 1327 03.06. 1 9 1 1

52

H. C. Yalçın, Edebi Hatıralar

[Tevfik Fikret]

Sultan ll. Abdulhamid'e ]

53

Hallik'un Defteri

Tevfik Fikret

Resminin Karşısında

48-52

54 55 56 57 58 59 60 61

Hallik'un Defteri Halük 'un Defteri Hallik 'un Defteri Hallik'un Defteri Hala h 'un Defteri Hallik'un Defteri Halilk'un Defteri Halilk'un Defteri

Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikret

Hallik'un Defteri

3-6

2 1 My 1 327

03.06. 1 9 1 1

Ümid Ölmez! Bir Tasvir Önunde Zelzele Hayava ta Şehrayin Devenin Başı Halak'un Amentusu

7-8 9- 1 0 1 1-13 14-16 1 7-21 22-24 25-27

21 My 1 327 21 My 1327 2 1 M y 1 327 2 1 M y 1327 2 1 M y 1327 2 1 M y 1 327 2ı My 1327

03.06. 1 9 1 1 03.06 . 19 1 1 03.06. 1 9 J l 03.06. 1 9 1 1 03.06 . 1 9 1 1 03.06. 1 9 1 1 03.06 . 19 1 1

1935

1 47

7 7 Metin, Hilmi Yücebaş'ın Biitiin Cepheleriyle Tevfik Fikreı -Hayatı -Haııralan, -Şiirleri, (s. 18) kitabından alındı. 78 Kitabın basıldığına dair ilk ilan: Yeni İkdam, Sayı: 444, 5 Cemaziyelevvel l329, 21 Mayıs 1327, 03 Haziran 1 9 1 1 , s 3.

ş

ş

ş ş ş ş ş ş ş ş

: o

Ci > ıo:ı

> �

ş ş

.... .o

Sıraa

Yayın organı

İmza

Bl

Hıisıin ve Şiir Rübdb-ı Şikeste Şdkirddn Rumeli Rılbdb-ı Şikeste İ. H. Ertaylan, Ttvfih Fihrı:t

82

i. H. Erıaylan, Tevfik Fikret

!Tevfik Fikret)

83 84

i. H. Ertaylan, Tevfik Fikret i. H. Erıaylan, Tevfik Fikreı

Tevfik Fikreı Tevfik Fikret

85

lctihdd

Tevfik Fikreı

86

ikdam

Tevfik Fikreı

BO

Tevfik Fikreı

(Tevfik Fikret(

Metin adı

Tür

Milidi

ı Ns 1326 ı910 22 Ns 1326 19 My 1327 191 1

57

14.04.ı9ıo 3 1 . 0 1 . 19 1 0 05.02. 1 9 1 0 0 1 .06 . 1 9 1 1 191 1 3 l . IO. ıB95

ı963

82

3 1 . 12. 190 1 ?

ş

1963 ı963

!Ol 1 04-105

me

ı 70

3434

l TS 1 330 1 340

30.04 . 1909 3 1 . 12. 1910? 1 4. 1 1 . 1914 0 1 . 1 2. 1 924

1 877

3

l3 Ey 1 3 ı 5

25.09.1899

me

ı947

46

3 1 . 1 2. ı900?

ş

ı947 ı947 1963

g4 52 77

3 1 . 12. 1902? 24.07. 1898?

ş

ı 1326 Bir Gufıe (Dariilfunun Marşı 2 için)* 452 1327 İsmail Safa -1 1 1963

Edebiyat-ı Ced!de'nin

·�·

Rümi-Mili

Sayı

8 307-308 6 ı 3ı6-3ı7

ş

ş

87

K. Akyüz, Tevfik Fikreı

!Tevfik Fikreı)

88

K. Akyiiz, Tev(lh Fikreı K. Akyüz, Tevfik Fikreı, i. H. Erıaylan, Tevfik Fihret M. C. Kuntay, "TF'in Hiciv Tarafı", Aydabir M. C. Kuntay, "TF'in Hiciv Tarafı", Avdabir M. C. Kunıay, "TF'in Hicivci T�fı", AydaJıjr

!Tevfik Fikret)

Dağılışı) İsmail Hikmet Erıaylan'a Kitabe 3 (kendi mezarı için) Tiirih-i Kadim'e Zeyl (Zanıı,oç) ( 1 4. 1 1 . 1914) Nevd-yı Sarir Muellif-i Muhteremine !Hüseyin DAniş Pedram'a) Resminin Arkasına Farsça Ktt'a Babasına)

!Tevfik Fikret)

HalOkcuğa ( 1 2 Tm 1 3 14?)

!Tevfik Fikret)

Alçak İstanbul)

Ar. 1953

13

01 .03.ı902?

Tevfik Fikreı

Bak Şu Mülklin Haline)

Ar. 1953

14

3 1 . 1 2. ı902?

ş

!Tevfik Fikret)

Hey Teres

Ar. 1953

14

3 1 . 12. 1902?

ş

89 90 9ı 92

80

79 İsmail Safa ile ortak şiirler yazdığı (ör. "İki Kalbin Bir Hissi", Maarif, Sayı: 201 , 17 Ekim 1895, s. 426) sıralara ait olabilir. 80 "Sis"e hazırlık izlenimi uyandırmaktadır.

ş ş

ş ş

� -ı

� ..,

;.:· ..,

;·

Tilc-dar Başiara

Tebrtk-i Velildeı-i Pürmeymenet-i Hazret-i Hilafet1penilht ve Arz-ı Şükran

1309

81 Bu şiirin Fikret'e ait olduğunu Ali Ekrem söylemektedir: "Ma'lılmdt'ın ilk nüshası 10 Şubat 1 309 tarthinde intişar ediyordu. Bu birinci nüshanın birinci sahifesindeki Tebrtk-i Yeladet şiiri Fikret'in, padişaha yazılan kaside ile onu takib eden mensüre de benimdir." (Ali Ekrem [Bolayır] . "Bir Hatıra", Muallim -Nüsha-i Mahsusa, Yıl : 2, C.2, sayı: 14, s. 459.

��

.....

�

100 10ı ıo2 103 ıo4 ıo5 106 107 108 109 l lO

Yayın organı Ma'lamaı Ma'lamdt Ma'lamaı Ma'lamdt Ma'lamaı Ma'lamaı Ma'lamdt Ma'lümdt Ma'lamaı Ma1ümdt Ma'lümat

lll

Ma'lamdt

Sıraa

ll5 ll6

Ma'lümdt Hazine-i fünıi.n Ma'lümdt Ma'lamaı B. Rıza, Mantahahat-ı Bedavi'-i Edebiye-l Şa{ah Sadalan Ma'lümdt Ma'lümdt

ll7

Ma'lümdt

112 113

ll4

l l8 ll9 1 20

Ma'lamdt Maarif Ma'lümaı Ma'lamdt

Sayı' ı ı 24 24 24 24 25 25 25 25 26

sayfa

Romı-Malı

Miladı '•

Tur

3-4 5-6 1 85 ı85 185 ı86-ı87 ı93 193- 194 194 194- 195 202-203

ı o Şt 1 309 ı o Şt 1309 28 Tm 1 3 1 0 28 Tm 1 3 1 0 28 Tm 1 3 1 0 28 Tm 1 3 1 0 04 Ajt 1 3 1 0 04 Ait 1 3 1 0 04 Ajt 1 3 1 0 04 Ağ 1 3 1 0 ll Ai! 1310

22.02.ı894 22.02. 1 894 09.08 . ı 894 09.08.ı894 09.08. 1 894 09.08. 1894 1 6.08. 1894 16.08. 1894 16.08. ı894 1 6.08. 1 894 23.08. 1894

m m ş ş ş m ş ş

26

203-204

ll Ajt 1310 23.08.1894

dh

27 45-46 27

211 463-464 212

1 8 A jt 1310 30.08. 1894 28 Mt 1 3 ı 2 09.04. 1896 ı8 Ağ 13ıO 30.08. 1894

ş

Mehmed Fikret Güzelsin ( 1 ) Naziresi Tevfik Fikret

28 1909

217 84-85

25 Ağ 1 3 10 06.09.1894 1912

ş

İmzasız Mehmed Fikret Dedim ki (Ah bilsem . . . ) Bir Manz\im Hikayenin Mehmed Fikret Mukaddimesi Mehmed Fikret Subh-ı Balıaran yahOd Şam-ı Tevfik Fikret Gar!bAn* Mehmed Fikret Yapma Çiçek Yapan Mehmed Fikret ManzOrne-i Garra

28 28

2 1 7-219 218

25 Aii, 1310 06.09 . 1 894 25 Aj!,l 310 06.09 . 1 894

ş

29

225-226

Ol Ey 1 3 1 0

13.09. ı894

ş

30 28 30 30

233-234 433-434 233 233-234

08 Ey 1 3 1 0 04 Tm 1 3 1 2 08 Ey 1 3 1 0 08 Ey 1 3 1 0

20.09. 1894 16.07. 1896 20.09 . ı 894 20.09 . 1 894

imza imzasız M. T. Mehmed Fikreı Mehmed Fikret Mehmed Fikret Mehmed Fikret Mehmed Fikret Mehmed Fikret Mehmed Fikret Mehmed Fikret Mehmed Fikret

Melin adı

Mukaddime Güzellik Tahassür Nedir Bilmem Bir Kıt'a (Yazanm şi'r. . ) Makale-i MahsOsa Bir Manzume Tesdis Bir Gazel (Aşıkının . . . ) Nadim -Fıkra-i Edebiye Charles Foster'dan Bir. . . Hepimiz Tabiatın Bir Acemi Mehmed Fikret Şakirdiyiz Mehmed Fikret Ey Yar-ı Nagam-kar* T. Fikret Bey Mehmed Fikret Hayal

ş

dh

ş

ş

m

ş ş dh

1 !

00

N

�

;;;: · 'T1

�..;

"' c:. .-ı

C:• z

� �ez. m

%

ii

�:ı

Milidı ' •

Tür

24 1-242

IS Ey 1 3 1 0

27.09 . 1 894

ş

250

22 Ey 1 3 1 0 04. 10.1894

ş

258

22 Ey 1 3 1 0

04. 10.1894

ş

33 33

258 258

29 Ey 1 3 1 0 29 Ey 1310

1 1 . 1 0. 1894 1 1 .10. 1894

ş ş

"T1

Ninesine Ninesine

34 1909

265 34-35

06 TE 1310 18.10. 1894 1327

ş

�

Yavrucağa Yavrucağa

34 1909

265 36-37

06 TE 1 3 1 0 18.10.1894 1 327 1911

ş

34

265

0 6 T E 1 3 1 0 18.10.1894

ş

36

281

20 TE 1 3 1 0 0 1 . 1 1 . 1894

ş

37

289

27 TE 1 3 1 0 08. 1 1 . 1894

ş

37 37 37 37

290 290 290 290

27 TE 27 TE 27 TE 27 TE

08. 1 1 . 1894 08. 1 1 . 1894 08. 1 1 . 1894 08. 1 1 . 1 894

ş ş ş ş

37

291

27 TE 1 3 1 0 08. 1 1 . 1 894

ş

37

289-290

27 TE 1 3 1 0 08. 1 1 . 1894

dh

297

10 TS 1310

İmza

121

Ma'lümaı

Mehmed Fikret

1 22

Ma'lümaı

Mehmed Fikret

1 23

Ma'lümaı

Mehmed Fikret

1 24 125

Mehmed Fikret Mehmed Fikret İmzasız Tevfik Fikret İmzasız Tevfik Fikret

128

Ma'lamaı Ma'lümaı Ma'lümdt B. Rıza, Mantahahat-ı Beddyi'-i Edebiye- 1 Ma'lümdt B. Rıza, Mantahahat-ı Beddyi'-i Edebiye- 1 Ma'lümdt

Sevda mısın? Ümid misin? N��e misin Sen? Kıt'a (Görüp o sevb-i. . . ) Muhabbet-i Şilirilne (RŞ: Es'ilr-ı Muhabbetten)* Bir Çocuk Meziln İçin Tulü'a Karşı*

129

Ma'lamaı

130

Ma'lamaı

131 132 133 134

Ma'lamaı Ma'lamaı Ma'lümdt Ma'lamdt

135

Ma'lümdt

136

Ma'lümdt

137

Ma'lümaı

1 26 1 27

Sayı '

RUmi-Mili

Sıraa Yayın organı

Metin adı

Mehmed Fikret Nazire ilk Sevgi (François E[saı] Necib Coppee'nin bir manzümesi) M [ ehmed] Tarih T [ evfik] N azmi Bir Hilfize-i Kur'iln'a N azmi Gazel ( . . . bana) N azmi Diğer (Gazel, Bakamam . . ) N azmi Kıt'a -Resim Arkasına Bir Matlil (Gôzüm bakınN azmi ca . . . ) Mehmed Fikret Hemşiremin Hastalığında Nazire (33. sayıdaki Hüsnün Mehmed Fikret (A. Nadir) manzümesine nazireden

31 32 32

38

sayfa

-

1310 1310 1310 1310

22. 1 1 . 1894

ş

;;::· z

;:!. �

.(")

�

� o

c;·

>•

�C!

§

" Sayı Baba (François Coppee'nin 41 bir manzUmesi) Çeviri Tebrtk-i Veliidet-l Hümiiy(in 44 47 Tebrtk-i !yd-ı 5a1d-i Fıır 14 Madrlf IBI Hücre-i Şiiir* 3 Y.4, S. l82 Meliil Y.4, S. 183 Aşıyan-ı Peder* Y.4, 5. 184 Nijad'a* 186 187 188 Validelik 1 89 190 191 Y.4, S. 189 Şi'r-i Perişan• Y.4, S. 190 Bir Söz Y.4, 5. 190 Ne Güzel Çocuk Nazire Y.4, 5. 192 Y.4, S. 196 ikti rab* 200 jean

Sıraa

Yayın organı

İmza

138

Ma'lumaı

E lsaıl Necib

139 140 141

143 144 145

Ma'lamaı Ma'lamdı Maarif Maarif Pul Mecmaası Maarif Maarif Mailrif

imzasız imzasız Mehmed Tevfik Mehmed Fikreı T. Fikreı Mehmed Fikreı Mehmed Fikreı Mehmed Fikret

146

Maarif

Mehmed Fikreı

147 148 149 1 50 151 152

Maarif Maarif Maarif Maarif Maarif Maarif Madrif i. 5afii, Mensiyyat Maar[_ _

Fikreı Fikret Fikret Fikreı Mehmed Fikreı Fikreı ismiiii Safiiİki Kalbin Bir Hissi Mehmed Tevfik Mehmed Fikreı Hayiil-i Ziiir*

142

153 1 54

Metin adı

Y.4, 5.20 1 -

}',5, s. 1

Miliidi '•

sayfa

Rtimi-M:iili

324

08 KE 1 3 1 0 20. 1 2 . 1 894

345 369 21 1 -21 2 193 39 202 2 10-2 1 1 221 251-252 260-261 269-271 284-286 296-298 307-3 1 1 28 1 293-294 294-295 3 1 7-318 365-366 412-41 6 426 63-64 1-2 -

30 KS 1 3 1 0 15 Mı 1 3 1 1 14 TS 1 307 27 Ns 1 3 1 1 19 TE 1 3 1 3 04 My 1 3 1 1 l l M y 1311 18 My 1 3 1 1 08 Hz 1 3 1 1 15 Hz 1 3 1 1 22 Hz 1 3 1 1 29 Hz 1 3 1 1 06 Tm 1 3 1 1 1 3 Tm 1 3 1 1 29 Hz 131 1 06 Tm 1 3 1 1 06 Tm 13 1 1 20 Tm 1 3 1 1 24 Ağ 1 3 1 1 2 8 Ey 1 3 1 1 05 TE 1 3 l l 1 328 30 TS 1 3 l l

1 1 .02. 1 895 27.03 . 1 895 26. 1 1 . 1 89 1 09.05. 1 895 3 1 . 10.1897 16.05 . 1 895 23.05 . 1 895 30.05 . 1 895 20.06.1895 27.06 . 1 895 04.07. 1 895 1 1 .07 . 1 895 1 3.07. 1895 25.07 . 1 895 1 1 .07. 1895 18.07. 1895 18.07. 1895 0 1 .08. 1 895 05.09 . 1 895 10.10. 1 895 1 7 . 10. 1 895 1910 1 2 . 1 2 . 1 895

1

Tür dh

ş

....

�

me

-ı

ş

;.: ..,

�-

m

:;;:·

ş

�

ş ş

dl

ş ş ş ş

ş

dh

ş ş

i.

"' C:: • -ı c z

�

C!. rr1

5 =· s. "'

�

§

Sayı "

sayfa

Rumi-Miili

Mehmed Fikret Şiir Parçalanndan[ 3 [ Tevfik Fikret

Y.4, S.2 ı909

20 242-243

07 KE 131 1 1 9 . 1 2 . 1895 1909

Mehmed Fikret Mehmed Fikret Mehmed Fikret M. T. Fikret

Kıt'a (Bir Arkadaşımal Diğer Kıt'a (Safa Bey'e) Diğer Kıt'a (Kendime) Tesehhor

Y.5, S.6 6 6 Y.5, S.9

83 83 83 ı 29-130

04 KS ı 3 1 1

Tevfik Fikret

Süleyınan Nazif'el -2

ı 999

7

Tevfik Fikret

Ali E. Bolayır'a -2 (913. 1 2. 1900)

ı 999

9-ı 2

Tevfik Fikret

Kimyager Neyyir'e ı

1999

13-14

Tevfik Fikret

Kimyager Neyyir'e 2

1999

ı5-17

Tevfik Fikret

Kimyager Neyyir'e 3

ı999

19-2 ı

Tevfik Fikret

Kimyager N eyyir'e 4

1999

23-24

Tevfik Fikret

Kimyager Neyyir'e 5

1999

25-26

1999

27

1999

3 1 -32

KS 1 326

Y.3/ 7 Y.4, S.33 Y.4, S.3-4

295 5 1 3-514 35

24 Mt 1310 05.04. 1894 02 My 1312 14.05 . 1 896 ll My 1 3 1 2 23.05 . 1 896

Sıraa Yayın organı Maarif 155 B. Rıza, Müntahabiit-ı

İmza

ı 56 ı57 ı58 ı 59

Bedavi'-i Edebiye ı

ı 6o ı6ı 162 1 63 164 165 166 167 1 68 169 ı 70

Maiirif Maiirif Maiirif Maiirif Mdarla TF ve Çevresi (Andı vd)

Me.larla TF ve Çevresi (Andı

vd)

Me.larla TF ve Çevresi (Andı

vd)

Me.larla TF ve Çevresi (Andı

vd)

Me.larla TF ve Çevresi (Andı

vd)

Mdarla TF ve Çevresi (Andı

vd)

Me.larla TF ve Çevresi (Andı vd)

Me.larla TF ve Çevresi (Andı

vd)

Me.larla TF ve Çevresi (Andı

vd)

Mekıeb Mekıeb Hazine-i Fünün

Metin adı

S. Kerameı Nigar'a 3 Tezkire Tevfik Fikreı (Urlhsiz) S. Keriimet Nigar'a -8 (Şt Tevfik Fikret 191 1 ) Mehmed Tevfik Şaire Dair T. Fikret Ah! Ağlasam -Tazmin I. Fikret Ah! Ağlasam

Miliidi ' •

ı6.0l . l896 04 KS ı 3 1 1 ı6.0 l . l896 04 KS ı 3 1 1 ı6.0l. l896 25 KS 1 3 1 1 06.02.ı896 l0.02 . ı 90025.04. ı9oo ı999

09. ı 2 . 1 900 26.09 . 1 904 sonrası 26.09 . 1904'ten sonra 26.09 . 1904 sonrası 26.09 . ı 904 sonrasında 08.04 . ı905'ten sonra

Tur

ş ş ş ş ş me me me me me me me

3 1 . 1 2. 1908

me

28.02. 1 9 1 1

me

j

ı

1

ı ı

-r1

�·

"'

�

z

--ı C:•

"' ;o:

� �

ı::ı

Ci

��

ş ş

o; \J1

İmza

Metin adı

171 1 72

Yayın organı Mekteb Mekıeb

T. Fikreı T. Fikret

1 73

Mekteb

T. Fikret

Rakibe* Lerziş-i Haz:in Eski Bir Nağme (RŞ: Bir Sabah idi)*

1 74

Mehıeb

T. Fikret

Şi'r-i Barid

T. Fikret

Bir Çehre ki! .. (RŞ: Anlaşılmasın*)

Sıraa

175 1 76 1 77 1 78

179

Mehteb

Midhaı Cemiii Kuntay, Mısra [Adam Olmazsın] "Tevfik Fikret -Hayatta ve Sa- Tevfik Fikret naııa Bazı Taraflan", Aydabir Mehmed Tevfik Bahar Mirsiid

Mirscld

B. Rıza, MüntahabciH Beddyi'-i Edebiye - 1

Mirsdd Maarif

B. Rıza, Muntahabdt-ı Beddyi'-i Edebiye - 1

Mirsdd

180

B. Rıza, Müntahabdt-ı Beddyi'-i Edebiye - 1

181

Mirsdd Mirsdd

182

B. Rıza, Müntahabdı-ı Beddyi'-i Edebiye - 1

Mehmed Tevfik

Ulviyaııan (RŞ: Dokundun Hissime)"'

Miladı ..

.... Cl:> "'

" Sayı 45 Y.4, 5.46

sayfa

Rümi·Mili

705 724

25 Tm 1 3 1 2 06.08. 1896 Ol Ağ 1 3 1 2 1 3.08. 1896

ş ş

Y.4, 5.47

733

08 Ağ 1 3 1 2 20.08.1896

ş

64

1009- 1010

68

1065

27 (Ey 1954)

19

7

sı

25 Ns 1 307 07.05. 1 891

ş

lO 1909

74 1 22- 1 23

1 6 My 1 307 28.05 . 1 89 1 191 1 1327

ş

81 236-237 1 54

04.06. 189 1 23 My 1 307 26.03 . 1 896 14 Mı 1 3 1 2 1912

ş

� ��5

Mehrned Tevfik ll M.T. Fikreı Ah Bilsen Ne Afet Olmuşsun Y.S/ 1 5 Tevfik Fikreı 1909

05 KE

Tür

82

1 7 . 1 2 . 1 896

ş

02 KS 1 3 1 2

14.0 1 . 1897

ş

0 1 .02. 1915?

ş

!312

Mehmed Tevfik Hüsnün Tevfik Fikreı

ll 1909

8 1-82 134-135

23 My 1 307 04.06. 1891 1912

ş

Mehmed Tevfik Bir Subh-ı Safa idi

12

90

30 My 1 307 1 1 .06. 1891

ş

Mehmed Tevfik Büse-çin Tevfik Fikreı

l3 1909

97-98 1 69- 1 7 1

06 Hz 1307 1 8.06. 1891 1912

ş

82 Öncesi ve sonrasındaki birkaç sayının iç kapaklannda Rümi-Mali yıl yanlışlıkla 1 3 1 3 olarak yazılmıştır.

� '"I1

:;:· :!l. :ı• ;ı:ı

> C!

ş ş m

!5

""

Sıraa Yayın organı

424

Servet-i Fünün

İmza Tevfik Fikret

425

Servet-i fünan

Es'ad Necib

426

Servet-i Fanun

Tevfik Fikret

427

Servet-i Funün Tevfik Fikret R.S. Gü rsey. Edebiyat-ı Cedide

428

Servet-i Fünün

Tevfik Fikret

429

Servet-i Fünün

Tevfik Fikreı

430

Servet-i Fünün Tevfik Fikreı R.S. Gürsey, Edebiyat-ı Cedrde

431

Servet-i Fü.nUn

Tevfik Fikreı

432

Servet-i Fünün

Tevfik Fikreı

433

Servet-i Funün

Tevfik Fikreı

434

Servet-i Fünün

Tevfik Fikret

435

Servet-i FUnün

Tevfik Fikreı

436

Servet-i Fü.niJ.n

Tevfik Fikreı

437

Servet-i Fünün

Tevfik Fikret

438

Server-i FUnün

Tevfik Fikret

Metin adı

Mezarlıkta-Evdk-ı SiyahYine Orada Ömr-i Muhayycl* Musababe-i Edebiye 48 Ecnebıler ve Türkçemiz Öksüzlüğüm (Evrak-ı Siyah)* Öksüzlü�üm Musababe-i Edebiye- 49 Aziyade Enin-i Gam• Derd-i Nihan (Evrak-ı Siyah tan)• Derd-i Nihan Bir Ayyaşın Karşısında • Aveng-i Şühür 8 •Teşrin-i evvel* Üstid Ekrem -Aveng-i Tesavir* Aveng-i Şuhür 9 •Teşrin-i sani* Şiirin Çubuğu (Kahkaha·i 1 Şi'riye'den)• Musababe-i Edebiye-S I Hafta-i Edebi Mehd-i AmAiim• Aveng-i Şühür lO - KAnün-ı evvel*

"

Sayı

sayfa

ROmi·Mili

400

1 50

29 TE 1 3 1 4 1 0. 1 1 . 1898

40 1

1 64

05 TS 1 3 1 4

1 7. 1 1 . 1898

ş

401

165-167

05 TS 1 3 1 4

1 7. 1 1 . 1898

m

402 1910

185-1 86 204-205

12 TS 1 3 1 4 1326

24. 1 1 . 1898 1910

ş

402

180- 184

12 TS 1 3 1 4 24. 1 1 . 1 898

m

Milidi

Tür dh

403

202-203

19 TS 1 3 1 4 0 1 . 12. 1898

ş

404 1910

211 306

2 6 T S 1 3 1 4 08. 12.1898 1326 3 1 . 1 2 . 1 9 10

ş

405

230

03 KE 1 3 1 4 1 5 . 1 2. 1 898

ş

406

241

lO KE 1 3 1 4 22. 1 2 . 1 898

ş

406

248-249

10 KE 1 3 1 4 22. 1 2.1 898

ş

408

273

24 KE 1 3 1 4 05.0 1 . 1 899

ş

408

280-28 1

24 KE 1 3 1 4 05.0 1 . 1 899

ş

409

295-298

31 KE 1 3 1 4 1 2.01 . 1 899

m

410

307

07 KS 1 3 14

l9.0l. l899

ş

411

321

14 KS 1 3 1 4 26.0 1 . 1 899

ş

1

ı

� ...

--i

�

;::· 'T1

;::

� --i

"" C:• --i C:· z ..., "' ...,

��­ ...,

� ::-.

il.

r 3

Sıraa Yayın Ol]!anı Servet-i Fü.nün Musavver Ma'lümdt 439 B. Rıza, Mılntahabat-ı Beddyi'-i Edebiye ı

İmza

440

Servet-i FUnün

Tevfik Fikret

44 1

Servet-i Fünitn

Tevfik Fikret

442

Servel-i Fılnün

Tevfik Fikret

443 444

Servel-i Fılnün Servet-i Fünün

Tevfik Fikret Tevfik Fikret

445

Servet-i Fılnün

Tevfik Fikret

446

Servet-i Fılnıln lrtikd

Tevfik Fikret Tevfik Fikret

Gayyii-yı Vücüd*

447

Servet-i Fılnün

Tevfik Fikret

MusAbabe-i Edebiye 55 Tasfiye-i Lisiin

448 449 450

Tevfik Fikreı

Servet-i Fılnün Tevfik Fikret R.S. Gürsev, Edebiyat-ı Cedide Tevfik Fikret Servet-i Fılnıln lrtikd Tevfik Fikreı Servet-i Fünün

Tevfik Fikret

452 453

Serv:: 'Tl

� ....ı

"' C· ....ı C• z

m

��-

t:!! .&ı =·

ii

fEl

Sıraa Yayın organı

İmza

488

Servet-i Fünün, 26

489

M.C. Kuntay, "Taıih Köşelerinde: Fikret'in Basılmamış Bir

KS

1327

Tevfik Fikret

Metin adı

/

Server-i Fünün Dergis /M Telgraf (02.02. 1 9 1 2)

Son Saat

[Mehmed Tevfik] Tebıik-name-i Naçtzane

ıoı

Sayı

sayfa

Rümi-Mili

Milildt "

Tür

1078

290

20 KS 1327

02.02. 1 9 1 2

me

42


·

�

"' "' ""

Sıraa İmza 90 91

Mehmed Fikreı E [ saı! Nectb

92 93 94 95

M [ ehmed] T [evfık] N azmi N azmi N azmi

96 97

Nazmi N azmi

9B

Mehmed Fikreı

99 100 101 102 103 104 105 106 107

imzasız Mehmed Fikreı T. Fikret Mehmed Fikret Mehmed Fikret Mehmed Fikret Fikret Fikret Fikret Fikret

Metin adı

Yayın organı

Sayı

Rnmt-Mtlt

MiLidi

Ma'lumdt Ma'lumaı

34 36

sayfa 265 2B1

Hicri-Kameı1

Nazire İlk Sevgi (François Coppee'nin bir manzUmesi) Tarth

17 RA 1 3 1 2 Ol CE 1 3 1 2

06 TE 1 3 1 0 20 TE 1 3 1 0

18.10. 1B94 O l . l l . IB94

Ma'lumdt

37

2B9

CB CE 1 3 1 2

27 TE 1 3 10

08. 1 l . IB94

Bir Hafize-i Kur'an'a Gazel ( . . . bana) Di�er (Gazel, Bakamam . . . ) Kıt'a -Resim Arkasına Bir Matla (Gözüm bakınca . . . ) Nazire (33. sayıdaki Hüsnün (A. Nadir) manzQmesine nazlreden Tebı1k-i Yeladeı-I Hümivftn Hücre-i Şair*

Ma'lumdt Ma'lamaı Ma'lumaı

37 37 37

290 290 290

CB CE 1 3 1 2 C•B CE 1 3 1 2 GB CE 1 3 1 2

27 TE 1 3 1 0 27 TE 1 3 1 0 27 TE 1 3 1 0

OB. 1 1 . 1894 08. 1 1 . 1894 08. 1 1 . 1B94

Ma'lümdt Ma'lumaı

37 37

290 291

OB CE 1 3 1 2 OB CE 1 3 1 2

27 T E 1 31 0 27 TE 1 3 1 0

OB. I l . I B94 08. l l . IB94

Ma'lümdt

3B

297

l3 CE 1 3 1 2

1 0 T S 1 3 10

22. 1 l . I B94

Metal Aşiyan-ı Peder• Nijad'a* Şi'r-i PerişAn* Bir Söz Ne Güzel Çocuk Naztre

.....

�

..;

�

:!l. :o;

:!l

� ..; :o;

"' C:•

2

z

�

:ı:ı r­ m

Ma'lümdı Maarif Pul Mecmuası Maarif Maarif Maarif Maarif_ Maarif Mad rif Maarif

44

181 3 Y.4, 5. 1B2 Y.4, S. I B3 Y.4, 5. 184 Y.4, 5. 1B9 Y.4, S. 190 Y.4, 5. 190 Y.4, 5. 192

345 193 39 202 210-2 1 1 221 2Bl 293-294 294-295 3 1 7-3 1 8

:6 Sb 1 3 1 2 :4 ZK 1 3 1 2 CA 1 3 1 5 2 1 ZK 1 3 1 2 2BZK 1312 05 ZH 1 3 1 2 lB Mh1313 25 Mh 1 3 1 3 25 Mh 1 3 1 3 09 5f 1 3 1 3 04

30 KS 1 3 1 0 27 N s 1 3 1 1 19 TE 1 3 1 3 04 M y 1 3 1 1 l l My 1 3 1 1 l B My 1 3 1 1 29 Hz 1 3 1 1 06 Tm 1 3 1 1 0 6 Tm 1 3 1 1 2 0 Tm 1 3 1 1

ı 1 .02.1B95 09.05.1B95 3 1 . 10. 1B97 16.05. 1B95 23.05 . 1 B95 30.05 . 1 B95 1 1 .07 . 1 895 18.07 . 1 895 18.07. 1B95 01 .08.1895

�-

m

�

[ � 3

Sıraa imza 108 Mehmed Fikret 109 İsmiil Safi- Mehmed Tevfik 1 10 Tevfik Fikretismlil Safa !Tevfik Fikreıl lll 112

M. Tevfik Fikreı

113 114

Mehmed Fikreı Mehmed Fikret Tevfik Fikreı

115

!Tevfik Fikreı]

1 16

!Tevfik Fikreı]

117 1 18 1 19 1 20

IMehmed Fikretl Mehmed Fikret Mehmed Fikreı Mehmed Fikret

Metin adı iktirib* İki Kalbin Bir Hissi Kamer Hanım·a Hitıib lsmiil Safa - l l Pejmurde ( 1 9 TS. 1311) Hayil-i Zilir* Şiir Parçalanndan l 3 l İsmail Safa-2] Sultln ll. Abdulhamid'e] Aynlmam! * Kıt'a (Bir Arkadaş ımal Di�er Kıı'a (SafA Bey'e) Di�ıt'a (Keııdime)

sayfa

Hicri-Kamert

RUmi-Mili

Milidi

16 RE 1 3 1 3 28 RA 1 3 1 3

2 4 A l\ 1 3 1 1 05 T E 1 3 1 1 1 328

1918

365-366 426 63-64 1 75-176

05.09.1895 1 7 . 10. 1895 1910 3 1 . 10. 1895

i. H. Erıaylan. Tevfik Fikreı Pejmürde (Recaizade)

1963

57

Mailrif Mailrif

Yayın organı Mailrl[ Maarif 1. Safi, Mensi}')lıit Dılşünce-NM 1 334

Sayı Y.4, S. l96 Y.4, S.20 1

B. Rıza, Münıahabdı-ı Bedayi'-i Edebiye 1 Ali Ekrem Bolayır,

3 1 . 10. 1895 1313

19 TS 1 3 1 1

0 1 . 12. 1895

;; m

� m

�-

m

[ [ � 3

Sıraa İmza 265 266

Es'ad Necib Tevfik Fikret

267 268

Tevfik Fikret Tevfik Fikret

269

Tevfik Fikret

270

Tevfik Fikret

271

Tevfik Fikret

272

Tevfik Fikret

273

Tevfik Fikret

274 275

Tevfik Fikret Tevfik Fikret

276

Tevfik Fikret

277

Tevfik Fikreı

M�tin adı Örnr-i Muhayyel* Oksüzlüğüm (Evrak-ı Siyllh)* ÖksüzlılRılm Enin-i Gam• Derd-i Nihan (Evrak-ı Siyılhtan)* Derd-i Nihan Bir Ayyllşın Karşısında* Aveng-i Suhılr 8 -Teşrin-i evvel* Üst!d Ekrem -Aveng-i Tesavir* Aveng-i SühOr 9 -Teşrin-i sanı• 5airin Çubuğu (Kahkaha-i i'riye'den)* Mehd-i Amalim* Hafta-i Edebi- lO Efsane-i Taklld Aveng-i SühOr 1 0 -KılnUn-ı evvel* Nerı Aveng-i Tesavir 5 Nef1*

Ya)'ln organı Servet-i fünün Servet-i FUnün

Sayı

sayfa

Hicri-Kamtrl

40 1 402 1910

1 64 1 85- 186 204-205

03 Re 1 3 1 6 10 Re 1 3 1 6 1328

Rüml-Mılll 05 TS 1 3 1 4 12 TS 1314 1 326

Milidi 1 7. 1 1 . 1 898 H. 1 1 . 1 898 1910

403 404 1910

202-203 211 306

17 Re 1 3 1 6 H Re 1316 1 328

19 TS 1 3 1 4 26 TS 1314 1 326

0 1 . 1 2. 1 898 08. 1 2 . 1 898 3 1 . 1 2. 19 1 0

405

230

Ol Sb 1 3 1 6

03 KE 1 3 1 4

1 5. 1 2. 1 898

Servet-i FUnUn

406

24 1

08 Sb 1 3 1 6

10 KE 1 3 1 4

22. 1 2 . 1 898

Servet-i Funün

406

H8-H9

08 Sb 1 3 1 6

10 KE 1314

22. 1 2 . 1898

Servee-i Fünün

408

273

22 Sb 1 3 1 6

H KE 1314

05.0 l . l899

Servet-i Funün

408

280-281

22 Sb 1 3 1 6

H KE 1 3 1 4

05.0 1 . 1 899

;;=

Servet-i Funün Tank

410 77-4690

307 3

07 Rm 1 3 1 6 l l Rm 1 3 1 6

07 KS 1314 ll KS 1314

l9.0 l . l899 23.0 l . l899

ç!!:!

Servet-i Fünü.n

'l l l

321

14 Rm 1316

14 KS 1314

26.01 . 1 899

Servet-i Füntln Musavver Ma'lümdt B. Rıza, Müntahabdt-ı Beddyi'· i Edebiye ı

4ll 1 70 1909

327 994 1 9 1 - 192

14 Rm 1 3 1 6 21 Rm 1 3 1 6 1331

1 4 KS 1 3 1 4 21 KS 1314 1329

26.0l. l899 02.02 . 1 899 191l

R.S. Gürsty, Edebiyelı-ı

Cedıde Servet-i FU.nün Servet-i FUnün R.S. Gürsey, Edebiyat-ı Cedıde Servet-i Fünün

"T1

;::·

�

z

--i C:• "' :>: (")

� tTI

o

Ci

)»

..., .....

"'

Sıraa Imza 278 Tevfik Fikreı 279

Tevfik Fikreı

280

Tevfik Fikreı

281 282

Tevfik Fikret Tevfik Fikret

283

Tevfik Fikret Tevfik Fikret T. E T. F. T. F. T. F. T. F. T. F. Tevfik Fikreı

284 285 286 287 288 289 290 291

Tevfik Fikret

Yayın organı Servet-i FU.nün

Sayı

sayfa

Hicri-Kamcri

Rümi-Mili

Milidi

412

343

21

21 K S 1314

02.02. 1 899

Aveng-i Şiihür l l -Ka.nQn-ı sini* Aveng-i Şühür 12 -Şubat• Toprak* Yeşil Yurt -Kardeşim Cihid'e* Gayyi-yı Viicüd*

Servet-i Fünün

414

369

OS Şv 1 3 1 6

04Sı 1314

1 6.02. 1899

Servet-i FUnün

416

401

19 Şv 1 3 1 6

18 Şı 1314

02.03 . 1 899

Servfl-i Fılnıln Servel-i fılnıln

417 418

7 20

26 Şv 1 3 1 6 04 ZK 1 3 1 6

2 5 Şt l 3 1 4 04 Mt 1 3 1 5

09.03 . 1 899 1 6.03 . 1 899

Servet-i fünün irtihd

Topu Bir Gül Maıem-zede Kurularken Dere Kenannda

Panorama

421 4 1 899 1 899 1899 1 899 1 899 1 899 1 899 26 423 1910

20 70 352 353 354 355 356 358 360 289 102 232-233.

25 ZK 1 3 1 6 26 ZK 1 3 1 6 1316 1316 1316 1316 1316 1316 1316 03 Şb 1 330 09 ZH 1 3 1 6 1328

2 5 Mt l 3 1 5 26 Mı 1315 Ol.Ns. l 3 1 5 O l .Ns. 1 3 1 5 O l .Ns. l 3 1 5 O l .Ns. 1 3 1 5 O l .Ns. 1 3 1 5 O l .Ns. 1 3 1 5 O l Nsl 3 1 5 05 Tm 1 328 08 Ns 1315 1326

06.04 . 1 899 07.04.1899 1 3.04. 1899 13.04 . 1 899 1 3 .04. 1 899 1 3 .04. 1 899 13.04. 1 899 1 3.04. 1899 1 3.04. 1 899 1 8.07. 1 9 1 2 20.04.1899 3 1 . 1 2. 1 9 1 0

Metin adı Bir An-ı Huzur Kardeşim !Hüseyin]

KAzım'a*

Şefdie (Baku) Oku Dilher Çocuk Bir İçim Su Mii Deniz*

( 1 3 1 6) Panorama ( 1 3 1 6) Panorama ( 1 3 1 6) Panorama ( 1 3 16) Panorama ( 1 3 1 6) Panorama ( 1 3 16) Panorama ( 1 3 16)

Rılbdb Servel-i fılniln R.S. Gürsey, Edebiyar-ı Cedrde

Rm

1316

ı 23 Panorama ( 1 3 ı6/ı989) görülemedi, metinler A. Bezirci, Tevfik Fikret -Bütün Şiirleri (C. ı . ı984, s.352-360) adlı kitabından alındı. 1 24 Panorama'nın basım ilanı: "İ'lan-ı müfıd", Servet-i Fünun, Sayı: 422, ı Nisan 1 3 ı s [ 1 3 Nisan ı899] , s. 92.

"' "" 00

--i

!:g ., ;::: .,

m �

--i c:' z

Bl m "'

F;;

2: t!!

�­

a.

f3

Sıraa İmza

Metin adı

292

Çirkin*

297

Tevfik Fikreı Tevfik Fikreı Tevfik Fikreı Tevfik Fikreı Tevfik Fikret Tevfik Fikret Tevfik Fikreı Tevfik Fikret Tevfik Fikreı

298

Tevfik Fikret

293 294 295 296

Balıkçılar• Dinle Rnhum• Perde-i Teselli • Tefelsüf* Bütün Bir Sergüzeşt* Abdülhak Hiimid -Aveng-i Tesiivir'den (RŞ 1 326, 1 327: Hamid)*

299

Tevfik Fikreı

Seninle*

300

Tevfik Fikret

leyl-i Veda*

301

Tevfik Fikret

Bir Mersiye*

302

Tevfik Fikret

Köyün Mezarlığında*

Yayın organı Server-i Fünlln lrtihcl Server-i FUnrln lrtihcl Servet-i FUnün Server-i Fllnün Server-i Fünıln lrtikcl Servet-i Fünün Mecmüa-i Edebiye lrrikd Servet-i Fii.nU.n lrrikcl

Aşiyan B. Rıza, Mllntahcıb') (-ün ilgi hal eki) Minkılr-ı ateşinini duy, daima düşün: (.:ı_,.!-J>) (emir, fiil gövdesi) (. . .) Gökten deha-yı nan çalan kahramilnını . . . (_,;; Lo_,..;) 3. t.ş iyelik eki

Varsın bulunmasın bilecek nam ü şanını. (�t;) 2. t.ş iyelik eki

Ma'ltimdt, Sayı: 34, 17 Rebi'-ül-ahir 1 3 1 2 / 6 Teşrin-i evvel 1 3 1 0 [ 1 8 Ekim 1894 ) , s . 265. 10 Panorama 1 3 1 6 [ 1899) , Asım Bezirci, Tevfılı Filıret Butun Şilrleri, 1. C., Geçmişten Gelen, s. 353.

9

286

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

ı 4. Yeni nazım şekillerini deneme: Tevfik Pikret'in yayımladığı ilk manzume "Bir Feylesofun Dünyaya Son N azarı", halk şiirinde de Divan şiirinde de bulunan dörtlükler şeklindedir ama kafiye düzeni bakımından -bir arayış olarak- onlarda görülmeyen sar­ ma kafiye (abba!cççc . . . ) iledir. Şair, gençlik döneminde Divan şiirinin kaside, gazel, mesnevi ve kıt'a nazım biçimlerini çokça kullanmış olmakla birlikte Mirsat'ta yazmaya başladıktan sonra (23 Mayıs 1307 [4 Haziran 1 89 1 1 tarihli l l . sayıdaki sarma kafiyeli dörtlüğe, bağımsız bir mısra ilavesiyle elde edilen "Ah Bilsen Ne Afet Olmuşsun ! " şiirinden itibaren) alışılmış nazım biçimlerinin dışına çıkmaya gayret eder. Daha sonraki dönem­ lerde de beşli (Doksan Beşe Doğru), altılı (Mazi . . . Ati) veya mısra sayısı muhtevaya göre değişen (Resim Yaparken) bentlerle yazarak şekil sınırlandırmasını aşmaya, şiirselliği bunun dışın­ da aramaya devam eder. Bu yenilemeler yanında Batı şiirinden özellikle sone nazım şeklinin benimsenip sevilmesinde Pikret'in önemli rolü vardır ("Nijad'a". 18 Mayıs 1 3 1 1 1 30 Mayıs 1895 tarihli ve 1 84 numaralı Maarif'ten itibaren) . Batı şiirinde yaygın olarak kullanılan terza-rimayı ("Şehrayin" ) da denemiştir. ı S. Hitabet edası: Her manzum metinde bir söyleyici bulundu­ ğuna göre hitap ettiği bir muhatap da vardır. Fakat "hitabet eda­ sı" ibaresiyle hitabet türüne has heyecanlı üslubu kast ediyoruz. Bu üslup daha ziyade, toplumsal faydacı edebiyata mahsustur. Bu itibarla Tevfik Fikret'in gençlik dönemi ve Edebiyat-ı Cedide topluluğu içinde bulunduğu yıllardaki şiirlerinde sıfat bolluğun­ dan bahsedilmişti. Halbuki hitabet, fiile daha çok ihtiyaç du­ yar. Fikret, l900'den itibaren kalabalıklara hitap edercesine Sis, Rücu', Talih-i Kadim, Tarih-i Kadime Zeyl, Doksan Beşe Doğru, Vatan Şarkısı, Millet Şarkısı, Revzen-i Mahlii', Promete gibi şiirler yazdı ve aydınların hafızasına özellikle bu çeşit şiirleriyle yerleşti. Halılk'un Defteri'nde Ferda, Bir Kız Mektebi İçin, Hilal-i Ahmer, Gökten Yere şiirlerinin yer aldığı "Hitabeler" başlıklı bir bölüm bulunmaktadır. Pikret'ten önce bu ses yalnızca Namık Kemal'de vardı. Pikret'teki hitabet tonu, onun daha stajyer memurken başlayan istifalarıyla birlikte düşünülebilir: Her ikisi de kendine aşırı güvenin beslediği üstün egoya çıkar. İnzivaya çekilmesi de

TEVFiK FİKRET ŞİİRİNİN TAN ITICI VASIFLARI

287

inibat kurmaya tenezzül etmemektir. Böyle bir ruh hali sanatta kalabalığa karışmayı değil onlara üstten bakarak hitap etmeyi beraberinde getirir.

16. Muhtevada ulvi değerler: Toplumsal faydacı sanat ve edebi­ yatın varlık sebebi, kitleleri insani ve milli değerler konusunda hassasiyet göstermeye çağırmaktır. Fikret; toplumsal fayda gibi bir ilkesi bulunmayan Edebiyat-ı Cedide içinde iken de Has­ ta Çocuk, Balıkçılar (uzun) , Balıkçılar (kısa) , Para ve Hayat, Halilk'un Bayramı gibi maddi güç karşısında zayıflığı görmenin verdiği kederi, merhamet ve yardımseverlik duygularını en sa­ mimi tonda veren şiiriere imza atmıştı. Aynı duygu , pek başa­ rılı olmasa bile, hikayelerinde de vardır. Edebiyat-ı Cedide'nin 190 l 'de dağılışından sonra bu insani duygulara, siyasi-ideolojik diye yorumlanıp eleştirilen şiirler eklenir. Özellikle "Tarih-i Kadim" ve "Halük'un Amentüsü" şiirleri gerçekten çok ineitici ifadelerle doludur. Onu bu tür şeyler yazmaya iten, kendi nefsine olan aşırı güveni ve çevre ile uyumsuzluğudur. Yüksek egosu, kendi dışında hiç kimseyi hatta hiçbir nesneyi beğenmemeğe sürüklemiştir. 11 Denebilir ki Tarih-i Kadim yazılmasaydı, ona yönelen eleştiri okiarı da olmazdı. Şair, söz konusu şiirde tarihi sadece kan dökmeden ibaret görür. "Halük'un Amentüsü" baş­ lığı ise islam inancında imanın şartları olarak bilinen altı inanç noktasına karşı yeni bir inanç sistemi geliştirmek arzusunu ima etmektedir. Ona yapılan hücumların bir kısmı bu metindeki din duygusuyla ilgili şeylerdir. Diğer bir kısmı ise Toprak va tanım, nev'-i beşer milletim . . . İ nsan İ nsan olur ancak bunu iz'anla, inandım.

şeklindeki ikinci beytin düşündürdükleridir. Aynı fikir yıllar önce Victor Hugo'dan çeviri yoluyla "Milletim nev'-i beşerdir, vatanım rüy-ı zemin" mısraıyla Şinasi tarafından söylendiği

ll

Haliılı'un Defteri'nde yalnızca Recıilzade'ye karşı hürmetinin devam ettiği anlaşılmaktadır. Fakat Recl!izade'ye karşı acıma hissiyle dolu "Resminin Karşısında" şiiri, Nijat'ın ôlümü dolayısıyla yani 1900'de yazılmış olma­ lıdır.

288

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Bası m

halde pek dikkat çekmemiştir. u Pikret'in beyti tekbaşına alımnca "vatan" ve "millet" kavramlannın sıradanlaştınldığı söylenebilir. fakat bütün şiirin özü, akıl ve bilimi üstün tutmak, insanlığın bu ilkelerle huzur bulacağına inanmaktır. Din ve milliyet ko­ nusundaki hassasiyetleri dikkate almayan bu görüş, soyut fikir olarak ne kadar cazip olursa olsun, yaşanan hayatın gerçeklerine uyan bir tarafı yoktur. Yaratılıştan bugüne insanlık hiç mi hiç bu mısralara uygun düşecek bir dönem yaşamamıştır. Nitekim eleştirenter de (mesela Ömer Seyfettin'in Ashab-ı Kehfimiz ro­ manında olduğu gibi) daima bu fikrin safça bir fantezi olduğunu vurgulamışlardır. Fikret'in uluslararası bir mesel e hakkında -en küçüğünden de olsa- bir tek cümlesi yoktur. O bir fikir adamı değil sadece bir şairdir ve hayal aleminde yaşama hakkı vardır. Pikret'in insanlık için kötü saydığı her şey sadece bizim va­ tanımızda değil bütün insanlık aleminde cereyan etmektedir. Öyle ise kötülükle mücadele, bütün insanlar için gereklidir. Fikret'in bildiği sadece kendi vatanı, kendi cemiyeti olduğu için hoşnutsuzluk duyduğu da kendi toplumudur. Bu yüzden Roben Kolej'de tekrar görev teklifini kabul ederken "Bugün sa'y ve irfanım tebdil-i tabiiyet ediyor." (çalışmam/gayretim ve kültü­ rum başka bir cemiyete doğru değişiyor) demektedir. 13 Halbuki 12 Şinasi, Munıahabaı-ı Eş'dr -Külliydl I, (hazırlayan: Süheyl Beken), Dün­ Bugün Yayınevi, Ankara 1960, s. 71 (Önsöz'deki açıklamaya göre, Dfvdn-ı Şinasi adıyla Ebuzziya Tevfik tarafından "düzeltilmiş nüsha olarak" ya­ yımlanan Muharrem 1303/Ekim 1885 tarihli 4. baskıya dayanmaktadır.). 1 3 Hüseyin Cahit Yalçın'ın Fikret'i cevabi bir açık mektuba zorlayan kısım­ lan şöyledir: Mekteb-i Sullaninin Tevfik Filıret Bey'den mahrum kaldığını görmekten mütevellit teessüj. ıeessürümüzu teşdit edecek diğer bir vaka daha haber alıyoruz ki bu da adeta nefs-i millımize dolıunuyor. Tevfik Fikreı Bey'in isti­ fasını haber alan Robert Kolej idaresi derhal kendisine bir haber göndererek Robert Kolej'de va:ı:ife-i talim teklif ile kabulünü rica etmiştir. Tevfik Fikret, lstibdat'ın hain ve mütecaviz günlerinde muhafaza-i iffet ve vicdan içinde bir köşeye çekilerek meşrutiyet ve lıürriyetin lıululüne intizaren dünya ile adeta ihtilatını kestiği zamanlarda Robert Kolejde muallimlik ederdi. Sonra lıerıdi vatanının mektebinde hizmet elımelı için Robert Koleji terk etmişti. Vatanın melıtebinde işte bugün, o kadar tahassürle, aşiıia beklediği hürriyet ve Meşrutiyet devrinde Ifd-yı hizmet edemiyor. Fakat öte tarafta bunu haber alan tenebiler hemen kendisinin hizmetine ar:ı:-ı iftihar ediyorlar.

TEVFiK FİKRET ŞİİRİNİN TANITICI VASlFLARI

289

Robert Kolej'deki üst seviyede eğitimli 've misyoner çevreyi ve onların Fikret'e karşı hoşgörüsünü Batı ve Amerika'nın aynası gibi sanması yanlıştır. Fikret'in alkışladığı ve gençlikte görmek istediği diğer değer­ ler doğruluk-dürüstlük, vakar, başkalarını ezmemek, haksızlık yapmamak, fazilet, merhamet, insan iradesine inanmak, çok çalışmak, hürriyete düşkünlük ve idealizm ve nihayet bunların eksikliğini gördüğünde "hak beliediği bir yola" yalnız başına gidebilmek gibi erdemlerdir. Bütün bu toplumsal faydacı sanat anlayışına uygun düşünceleri, ı 902'den itibaren yazdığı ve bir kısmını Rübdb-ı Şikes te'nin ı 9 lO ve 19 ı 1 baskılanna, bir kısmını ise Haluk'un Defteri ve Şermin'e aldığı şiirlerinde işlemiştir. Yukanda yazılaniann tek cümle ile özeti istenirse, diyebiliriz ki: Divan şiirini taklitle yola çıkan Fikret, kendine has bir şiir iklimi kurarak bir zümre edebiyatının yolunu açmış, ama Türk­ çenin gelişme çizgisine bigane kalmayarak çocuk edebiyatma kadar uzanmış ve üstün şairlik kudretiyle geniş bir çevreyi hatta nesilleri etkileyebilmiş bir şairdir ve mesleki eğitimi önemseyen bir eğitimcidir.

Çünkü insan hadrini onlar biliyor, çünkü meziyeti onlar takdir ediyor. Biz ise elimize nadiren böyle bir sahib-i meziyet geçecek olursa onu rencide etmekten, nihayet çekilmeye mecbur etmekten başka yapacak bir şey bil­ miyoruz; fazla olarak "şair yerine dlim geldi." diye yaptığımızla iftihar ediyoruz. (Hüseyin Cahit [Yalçın] , Şairin Yerine Alim, Tanin, Sayı: 577, [l Rebl'-ül-ihir 1328] ] 29 Man 1 326 / 1 1 Nisan 1910, s. l). Görülüyor ki Hüseyin Cahit, sebebi Mekteb-i Sultani idaresine ve diğer idarecilerin kadir kıyınet bilmez davranış tarzlan olarak gösterse de Fikret'in Amerikan Kolejinde görev almasını milli onuru ineitici bul­ duğunu üstü kapalı biçimde söylemiştir. Hüseyin Cahit, bu kadar yakın arkadaşının, sonralan kendisine kalan Tanin'in imtiyaz sahibi Fikret'in Roben Kolejden hiç aynlmadığını bilmiyor olamaz. Fikret'in açık mek­ tubunda Amerikan Kolejindeki havayı övdükten sonra artık onlar için çalışacağım." anlamına gelen ve bu yüzden çok eleştirilen "Bugün say ve iıfanım ıebd!l-i tdbiiyet ediyor demektir." cümlesini söylemektedir. Buna rağmen sitemli ifadeler (özellikle "Oğulu anadan ayıran eller kahrolsun! " şeklindeki son cümlesi) kullanması; kararını, çok isteyerek vermediği şeklinde bir yorum çıkanlması içindir.

KAYNAKLAR

A. Tevfik Fikret'in Sağlığında Yayımianmış Eserleri: 1 . Rübdb-ı Şikeste: Birinci Baskı: İstanbul, Ahmet İhsan ve Sürekası - Alem Matbaası, 363 s. 1 3 1 5 (24 Aralık 1899'da basım izni alın­ dı ve Ocak 1900'de basıldı) . Şiir sayısı: 1 53 . Bölümleri: Rübab-ı Şikeste, Aveng-i Tesavir, Aveng-i Şühur, Eski Şeyler. İkinci Baskı: 1900 ( 1 5 Mart 13 16) İstanbul, Ahmet İhsan ve Şürekası-Alem Matbaası, 363 s. (İlk baskıdan iki ay sonra) Metin sayısı aynı fakat bazı şiirlerin sırası değiştirilmiş, dizgi yanlışlan düzeltilmiştir. Üçüncü Baskı: 1326 ( 1 9 1 0 ) , İstanbul Tanin Matbaası, Naşiri: Hasan Tahsin, 4 1 1 s. Bölümleri: Rübab-ı Şikes­ te, Haluk'un Defterinden, Hemşirem İçin, Sis-Rücu, Bir Lahza-i Teehhür, Millet Şarkısı, Aveng-i Tesavir -Aveng-i Şühür -Eski Şeyler. Şiir sayısı: 1 78 , 1 900 sonrasına ait 25 şiir eklenmiştir. Bu baskı daha sonra tekrarlanmıştır. Tespit edilebilen en sonuncusunda "on birinci bin" kaydı vardır.) Dördüncü Baskı: 1 9 1 1 ( 1 327) , istanbul, Tanin Matbaası, Naşiri: Hasan Tahsin, 427 s. Bölümler 3. baskı ile aynı. " Millet Şarkısı" bölümüne iki, "Eski Şeyler" bölümüne bir şiir ilave edilmiştir. Aveng-i Şühılr şiirleri tek başlıkta toplandığı için metin sayısı 1 7 1 gibi görünse de toplamda 182 şiir vardır. 2. Tarih-i Kadim, [şair, basım yeri ve matbaa adı yok, istanbul] , 1 3 2 1 [ 1 905 ] , 16 s.

3. Sis ve Rücu', (bastıranlar: Topçu ve Hendese-i Mülkiye öğren­ cileri), Mühendishane-i Berri Hümayun Matbaası, Halıcıoğlu - [İstanbul], 1 Eylül 1 324 [ 14 Eylül 1 908] , 6 s . 4. Rübdbın Cevabı, (Naşiri: Hasan Tahsin) , Tanin Matbaası, is­ tanbul 1327 ( 1 9 1 2) , 9 s. 5. Haluk'un Defteri, (Naşiri: Hasan Tahsin) , Tanin Matbaası, İstanbul 1327 ( 1 9 1 1 ) , 94 s. Bölümler: Haluk'un Defteri, Ha-

KAYNAKlAR

291

yata Karşı Beşer, Hitabelerfl, toplam 20 şiir. Şairin el yazısı ve süslemeleriyle, taşbaskı. Başında Halük'un -Glasgow'dan annesine gönderdiği- bir fotoğrafıyla. 6. Şennin, (Naşiri: Hasan Tahsin) , Kanaat Matbaa ve Kütüphanesi, İstanbul 1 330 ( 1 9 1 4) , 94 s., 3 1 şiir.

B. Diğer Kaynaklar: Abdulkadiroğlu , Abdulkerim: Kültürümüzden Esintiler, Ankara, 1997, s. 42- 1 08, 3 1 9-322, 336-4 1 S . Akay, Hasan: Yeni Türk Şiirinin Kuruculanndan Tevfik Fikret, 3 F Yayınevi, İstanbul 2007. Akgün, Adnan: "Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Edebiyatçıla­ rımızın Resmi Hal Tercümeleri -XIV, Mehmet Tevfik Fikret", Yedi İklim, Sayı: s ı , Ağustos ı 993, s. 4 1 . Akyüz, Kenan: Tevfik Fikret, Ankara Üniversitesi DTCF Yayın­ ları, ı947. Ayvazoğlu, Beşir: Fikret, Everest Yay. , İstanbul 20 ı9. Bezirci, Asım: Tevfik Fikret Bütün Şiirleri, 3 cilt ( 1 . C . , Geçmişten Gelen, İlk Şiirler ve Rübiib-ı Şikeste'nin "Eski Şeyler" bölümü; 2. C . , Rübiib-ı Şikeste -Kın k Saz; 3. C . , Haluk'un Defteri, Şer­ min, Son Şiirler), Can Yayınları, İstanbul l 984. Bilgegil, M. Kaya: Tevfik Fikret'in İlk Şiirleri, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum, 1970. Bilgegil, M. Kaya: Yakınçağ Türk Kültür ve Edebiyatı Üzerine Araş­ tırmalar -II, Atatürk Üniversitesi Yayınları, Erzurum, ı 980. [Bolayır) , Ali Ekrem (A. Nadir imzasıyla) : "Şiirimiz", Servet-i Fünün, Sayı: SOS, 2 Teşrin-i sani 1 3 1 6 [ l S Kasım 1 900) , s. 1 63- 1 70; Sayı: S06, 9 Teşrin-i sani 1 3 1 6 [22 Kasım 1900 ) , s. 1 78- 183, ı8S- 186; Sayı: S07 , 1 6 Teşrinisani 1316 [ 29 Kasım 1900) , s. 19S-199; Sayı: S08, 26 Teşrinisani 1 3 1 6 [9 Aralık 1 900 ) , s. 2 1 1 - 2 1 S . Bolayır) , Ali Ekrem: "Bir Hatıra", Muallim -Nüsha-i Mahsusa, Yıl: 2, C. 2, Sayı: 14, 1 Eylül 1 333 [ 19 1 7 ) , 459. Bolayır) , Ali Ekrem: Hatıralar (Haz. M. Kayahan Özgül) , Hece Yay. , Ankara 2007.

292

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

Bölükbaşı, Rıza Tevftk: Tevfik Fikret Hayatı-San'atı-Şahsiyeti, Kenan Mat. , İnkılap Kitabevi, İstanbul 1945. Bölükbaşı, Rıza Tevftk: Tevfik Fikret -Hayatı -San'atı -Şahsiyeti (haz. Abdullah Uçman) , Kitabevi Yay. , İstarı.bul 2005. Bulgurluzölde Rıza: Alem-i Edebiydta Bir Yddigdr-ı Kıymetddr Müntahabdt-ı Beddyi'-i Edebiyye, C. l , [ Manzilm Kısmı ] , Mürettibin-i Osmaniye Mat. , Dersaadet 1325 [ 1 909] . Bulgurluz;lde Rıza: Alem-i Edebiydta Yadigdr ve Kıymetddr Beddyi'-i Edebiyye Zeyli (Sancakcıyan Mat., Dersaadet 1 326 [ 1910] . Çankaya, Mücellidoğlu Ali: Yeni Mülkiye Tarihi ve Mülkiyeliler, III. C . , Mars Mat. , Ankara 1 968- 1 969.

Düşünce -Nüsha-i Mahsusa, 1334/19 1 8. Ertaylan, İsmail Hikmet: Tevfik Fikret - Hayatı, Şahsiyeti ve Eserleri, Türkiye Emekli Öğretmenler Cemiyeti Yayım, İstanbul 1963. Ertaylan, İsmail Hikmet: Türk Edebiyatı Tarihi, C. I-IV, haz. Ab­ dullah Uçman, Mehmet Çelenk, Seda Işık, İpek Şahbende­ roğlu, Özge Şahin, Bengü Vahapoğlu, Sibel Işık, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yay. , Ankara, 20 1 1 . [ Ertaylan ] , İsmail Hikmet: "Tevfik Fikret ve Hayatı", Düşünce [ Nüsha-i Mahsusa] , İstanbul , 1 334. Gövsa, İbrahim Alaattin, Türk Meşhurlan Ansiklopedisi, Yedigün Neşriyatı, İstanbul 1946. Huyugüzel, Ömer Faruk: İzmir'in Fikir ve Sanat Adamları (1 8501 950), Kültür Bakanlığı Yay. , Ankara 2000, İnal, İbnülemin Mahmut Kemal: Son Asır Türk Şairleri, MEB Yay. , İstanbul 1 969, s. 1893. [ İnal] , Mehmet Selim: "Tevfik Fikret ve Hususiyederi - Yengesi Hatice Aliye Hf. Anlatıyor", Taha Toros Arşivi, Dosya No: 981A-Tevfik Fikret. Kaplan, Mehmet: Tevfik Fikret (Haz. Zeynep Kerman) , Kültür ve Turizm Bakanlığı Yay. , Ankara 1 986. Kaplan, Mehmet: Tevfik Fikret -Devir, Şahsiyet, Eser- Dergah Yay. , İstanbul 1 97 1 .

KAYNAKlAR

293

Kartpostallarla Tevfik Fikret ve Çevresi (Haz. M. Fatih Andı, Yılmaz Taşçıoğlu, Hüseyin Yorulmaz) , İstanbul Büyükşehir Belediyesi Yay. , 1999. Kuntay, Midhat Cemal: "Fikret ve Osmanlı Şehzadeleri", Son Posta, 19 Eylül 1 946, s.S. Kuntay, Midhat Cemal: "Tevfik Fikret'in Hicivci Tarafı", Aydabir, Aralık 1953, s. 1 3 . Kuntay, Midhat Cemal: "Tevfik Fikret -Hayatta ve Sanatta Bazı Tarafları", Aydabir, 27, Eylül l954, s . 1 9 . [ Kuntayi , Midhat Cemal: "Tevfik Fikret Merhumu n Gayr-ı Mün­ teşir Bir Kasidesi: Tebrikname-i Naçizane", Son Saat, Sayı: 42, 29 Nisan 1925, s. 2.

Mektuplarla Tevfik Fikret ve Çevresi (Haz. M . Fatih Andı, Yılmaz Taşçıoğlu, Hüseyin Yorulmaz), İstanbul Büyükşehir Beledi­ yesi Yay. , 1 999. [Mustafa ) Satı [ el-Husri ) : "Fikret'in İstifaları", Dergdh, Sayı: 10, 5 Eylül 1337 [ ı 92ı ) ; Sayı: 9, 20 Ağustos 1337 [ ı 92ı ) . Nigar, Salih Keramet: Fikret'in Hayat ve Eseri, İlhamt-Fevzi Mat., İstanbul, ı 926. Nigar, Salih Keramet: İnkılap Şairi Tevfik Fikret'in izleri, Kenan Mat. , İstanbul ı 943. [Olgun) , Tlihirü'l-Mevlevi, Divan Edebiyatı Yazılan, Edebi Bahis­ ler, Nesre Tahviller, Şerhler İkinci Kitap (Haz: Hasan Çelik) , Büyüyenay Yayınları, İstanbul, 202 1 . -

Ömer Seyfettin: "Yeni Lisan", Genç Kalemler, C. I I , Sayı: ı , 2 ı Nisan ı 9 1 1 , s. ı -7. [Özgünay) , Florinalı Nazım: Fikret'e Ait Bir Hatıra", Hayat, sayı: ı , ı5 Şubat ı 943 , s. 7-8. Öztuna, Yılmaz: Türk Musikisi Ansiklopedisi, c . II, MEB Yay. , İstanbul ı976. Parlatır, İsmail: Tevfik Fikret -Dil ve Edebiyat Yazılan, Türk Dil Kurumu Yay. , Ankara ı987. [ Pedram ) , Hüseyin Daniş, "Tevfik Fikret", Muallim -Nüsha-i Mahsusa, Y. 2, C. 2, Sayı: 1 4 , ı Eylül 1 333 [ ı 9 ı 7 1 , s. 444. Polat, Nazım H . : "Tevfik Fikret Külliyatına Yeni ilaveler: ilk

294

TEVFiK FiKRET - BÜTÜN ESERLERi - Eleştirel Basım

İki Şiiri", Yeni Türk Edebiyatı, Sayı: 18, Ekim 20 18, s. 85-94. " Robert Kolej", Türk Ansiklopedisi, C . 27, MEB Yay. , Ankara 1 978, s. 335-336. Redhouse, james W: Müntahabat-ı Lügat-ı Osmaniyye (Haz. Yaşar Yılmaz , Betül Eyövge, Recep Toparlı) , Türk Dil Kurumu Yay. , Ankara 2000. Sağlam, Nuri: "Servet-i Fünün'a Kadar Tevfik Fikret ve Bilinme­ yen Şiirleri", İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Sayı: XXX, 2003 , s. 403-444. Salahi Ragıb ( ? ) : "Tevfik Fikret -Hayatı", Galatasaray , Sayı: l l , 24 Kanunuevvel 193 1 , s. 5-9. Tanpınar, Ahmet Hamdi: Tevfik Fikret -Hayatı- Şahsiyeti -Şiir ve Eserlerinden Parçalar ( 1944) Tansel, Fevziye Abdullah: Mehmet Emin Yurdakul'un Eserleri -1 Şiirler, 2. baskı, Türk Tarih Kurumu Yay. , Ankara 1 989.

Tevfik Fikret: Dil ve Edebiyat Yazılan (Haz. İsmail Parlatır) , TDK Yay. , Ankara 2000. [Tokgoz) , Ahmet İhsan: Matbuat Hatıralan. C. I. 1930-3 1 . Uraz, Murat: Tevfik Fikret'in Kitaplarında Çıkmayan Şiirleri, 1959 Uçman, Abdullah: "Tevfik Fikret-Rıza Tevfik", İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, C. XXXIV, İstanbul 2006, s. 2 1 7-218. [Ünaydınl . Ruşen Eşref: Tevfik Fikret' Hayatına Dair Hatıralar, Kitabhane-i Südi, Hilal Matbaası, İstanbul 1 9 19. Yalçın, Hüseyin Cahit: Edebi Hatıralar, Akşam Kütüphanesi Neşriyatı, İstanbul, 1935, s. 147 Yöntem, Ali Canip: "Tevfik Fikret'in Hiç Bilinmeyen Bir Şiiri", Yakın Tarihimiz, Sayı: 4, 22 Mart 1962, s. 97-98. Yücebaş, Hilmi: Bütün Cepheleriyle Tevfik Fikret Hayatı, Hatıralan, Şiirleri, İstanbul 1959. https://www.dunyabulteni. net/tarihten-olaylar/boer-savasini­ osmanli-da-takip-etmisti-h295424.html erişim: 26.05 .20 1 9 . Başbakanlık Cumhuriyet Arşivi. MF.MKT./149- 1 6-0. DH. MKT./2706- 109-0.

KAYNAKLAR

Süreli Yayınlar: Asır Asker Aydabir Bahçe Berk Dergah Düşün Düşünce (1 9 1 8) E lhan Erganün Feyz (Trabzon) Galatasaray Genç Kalemler Hazine-i Fünun Hüsün ve Şiir İctihcld İkdclm! iktihami Yeni İkdam İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi Ma'lumat Maarif Mecmua-i Edebiye Mekteb Mirsad Muallim Musavver Ma'lümat Müntahabclt-ı Tercüman-ı Hakikat Nihai

295

Panorama (1 3 1 6) Pul Mecmuası Resimli Kitclb Rumeli Rübclb Saadet Servet Servet-i Fünun Silah Son Posta Şah i ka Şakirdan Şehbcll Şelale (Bakü) Tanin Tank Tedrisat-ı İbtidaiye Mecmuası Tercüman-ı Hakikat Teşkilat Tiraje (Kastamonu) Vazife Yakın Tarihimiz Yeni Asır Yeni Türk Edebiyatı Zaman

METiNLER

I. KiTAPLAR

RÜBAB-I ŞİKESTE

Tevfik Fikret RÜBAB-1 ŞİKESTE

Tanin Matbaası İ stanbul 1327

Rübab-ı Şikeste Alfabetik Fihrist ŞİİRLER Akşam Anlaşılmasın Asker Geçerken Aşiyane-i Ul Aşiyan-ı Dil Aşiyan-ı Peder Aşk ve Fin1k Aveng-i ŞühOr Ayrılmam! Babarda Bahar-ı MaıtmOm Bahar-ı Teranedar Balıkçılar Balıkçılar (Küçük) Belki, Hayır!.. B.rf-i Zw1n Berid-i Ümmid Beyilz Yelken Bir An-ı HuzOr Bir Ayyaşın Karşısında Bir Güfte Bir Hicran-ı Muvakkatden Bir Lahza-i Teehhür Bir levha İçin Bir Mersiye Bir Sabah idi Bir Tablo Bir Yaz Helvası Biraz Ümid Birlikte Bisiklet Bu da Bir Emel Buda Bütün Bir Sergüzeşt• Büyılk İkrAmiye Cenab Cevab Çiçekler İçinde Çirkin DarO'I-muallimin Marşı

YKY baskısı (202 1 )

398 649 490 638 371 597 412 582-594 643 418 381 651 327 411 369 380 467 384 462 379 560

! .Baskı

2.Baskı

1 1 2- 1 1 3 357-358 229-230 353-354 73-H 303-305 137-139 287-298

1 1 2- 1 1 3 357-358 229-230 353-354 75-76 303-305 137-139 287-298

145- 146 88-90 359-360 20-23 135- 1 36 71-72 86-87 201-202 93-95 193-194 82-83

145-146 88-90 359-360 20-23 135-136 73-H 86-87 201-202 93-95 193- 194 84-85

J.Baskı

101- 102 405-406 229-230 393-394 66-67 343-345 1 25- 127 329-337 399-400 133- 134 79-80 407-408 18-21 1 23-124 64-65 77-78 201-202 83-84 194- 195 75-76 307-308

4.Baskı 101- 102 421-422 230-231 407-408 66-67 357-359 126- 128 343-351 413-41'1 134- 135 79-80 423-424 18-21 124-125 64-65 77-78 202-203 83-84 195-196 75-76 316-31 7

429

147- 148

148-149

551 629 464 64 1 639 631 Sil 423 443 456 498 452 506 568 532 612 454

298-300 383-384 198-200 397-398 395-396 385-388 255-256 139- 140 1 65- 166 184-185 239-240 1 78- 179 249-252 3 1 3-314 281-282 363-364 180- 181

305-307 397-398 199-20 1 41 1-412 409-410 399-402 256-257 140-141 166-167 185-186 240-241 179- 180 250-253 328-329 282-283 377-378 181- 182

562

343-344 197-200 355-356 345-348 256-257 151- 152 164- 165 183-184 239-240 177-178 249-253 270-27 1

343-344 197-200 355-356

323-324 179-180

323-324 1 79-180

-

345-348 256-257 151- 152 164- 165 183- 184 239-240 1 77- 178 249-253 270-27 1

318-3 19

RÜBAB-1 ŞİKESTE

ŞİİRLER

305

YKY baskısı (202 1 )

Derd-i Nihin Dinle, Rohum . . Dokundun Hissime Dün Ge:ce En Ferahlı Gunum Enln-i Gam Eski Sevler Eş'ir-ı Muhabeııen Ev Hab! Ey Kız! Ey Yar-ı Nagamkar Fener Fırsat Yolunda Firak ve Telakl Fuzuli Gayya-vı Vucüd Geçmiş te Girve-i Hüsrin Hab-ı Girizan Haluk İçin Haluk'a HalQk'un Bayramı Haluk'un Sesi

376 438 610 526 383 389 596 613 457 627 654 407 447 436 565 396 599 648 386 47 1 475 474 472

Him id

579

Hande-i BO.m Hasan'ın Gazası Hasta Çocuk Haval-i Hod-bin Hayal-i ZA'ir Hayat Hemşirem İçin Heykel-i Giryan Heykel-i Sa'y Hucre-i Şair İkinci Tesaduf iktirab Helebed İnanmak ihtiyacı izler Kahkaha-i Ye's Karnis-i YOsuf Kart'lerime Karlar

512 347 337 388 634 522 535 406 517 621 450 602 416 48 1 525 496 355 315 403

! .Baskı

2.Baskı

79 1 57-156 321-322 9 1 -92 100-101 30 1 325-326 185-186 340-342 361-363 1 27-1 26 1 69- 1 70

Bl

267-269 1 10-1 1 1 306-307

267-269 l l O-l l l 306-307

96-97 205-206 211-212 209-210 207-206 (Abdulhak Him id) 282-283 258-260 41 -50 34-38 98-99 349-350 -

96-97 205-206 21 1-212 209-210 207-208 (Abdulhak Hamid) 282-263 258-260 46-55 34-38 96-99 349-350

1 57-156 321-322 9 1 -92 100- 101 301 325-326 185- 1 66 340-342 361-363 127-128 169- 1 70

1 25-126 263-264 333-334 173- 1 74 310-3 1 2 143- 144 218-21 9

125-126 263-264 333-334 1 73-174 310-3 1 2 143-144 218-219

237-236 54-56 1-2 1 2 1 - 1 22

237-238 56-58 1-2 121-122

3.Baskı

'!.Baskı

72 1 56- 1 59 361-362 274-276 81-82 89-90 341 365-366 186-187 380-382 409-41 1 1 1 5- 1 1 6 170- 1 7 1 1 56-157 3 10-3 1 2 99- 100 346-347 403-404 85-66 205-206 2 1 1 -2 1 2 209-210 207-208

72 1 59-160 375-376 275-277 61-82 89-90 355 379-360 167- 166 394-396 425-427 1 16- 1 1 7 1 7 1 - 1 72 1 57-158 325-327 99- 100 360-361 419-420 65-66 206-207 212-213 210-2 1 1 206-209

324-325

339-340

257-258 40-48 30-33 67-BB 389-390 268-269 284-286 1 1 3- 1 1 4 262-263 373-374 1 74- 175 350-352 1 3 1-132 218-219 272-273 237-238 49-50 1-2 109- 1 1 0

258-260 40-48 30-33 87-BB 403-404 269-270 267-291 l l4-l l 5 263-264 387-388 1 75-176 364-366 1 32- 133 2 1 9-220 273-274 238-239 49-50 1-2 1 10-l l l

306

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

ŞiiRLER Ken'an Kendi Kendime Kılıç Kitabe Kocaman Saate Köyün Mezarlığında Krizantem Kutba Doıtru Küçük Aile la Danse Serpanline Leyl-i Veda Mai Deniz M3zi . . . 3ti Mehd-i Arnalim Mihr-i Zemherir Millet Şarkısı Musseı İçin Nadirn-i Hayat Nakş-ı Nlizenln Ne isterim? Nedim Nef'i Nesrin Neş'esiz Nijad'a Ninni Öksüzlüıtüm Örnr-i Muhayyel Para ve Hayat Perde-i Teselli Peri-i Hazan Peri-i Şiirime Rakibe RamazAn Ramazın Sadakası Resim Yaparken Resmini Yaparken ROh-ı Eş'irım RücO' Sabah Ezlnında Sabah Olursa Sabah-ı id SahAif-i Haylitımdan Sarhoş Sen Olmasan . . .

YKY baskısa (202 1 )

345 373 491 563 524 493 426 499 343 441 427 469 530 393 405 554 623 458 636 460 569 575 330 646 625 408 391 424 510 455 400

440

502 484 361 366 433 374 548 482 528 486 363 410 421

! . Baskı

39-40 75-76 231-232 233-234 1 53- 1 54 241 -242 84-85 161-163 155-156 203-204 104-105 1 23- 124 335-337 187-188 351-352 191-192 272-276 279-281 24-29 338-339 129- 130 102-103 254-255 181-182 1 16- 1 1 7 1 59- 160 245-246 222-223 61-62 67-68 77-78 220-221 224-225 63-65 133- 134 149- 150

2.Baskı

3.Baskı

44-45 77-78 231-232

38-39 68-69 231 -232

233-234 153- 1 54 241 -242 42-43 1 6 1 - 1 63 1 55- 1 56 203-204

270-27 1 233-234 143- 144 241-242 36-37 162- 1 64 145-146 203-204 279-280 93-94 l l l -i 12 302-304 375-377 188- 189 391 -392 192-193 3 1 5-318 321 -323 22-26

104- 105 123- 1 24 335-337 187-188 351-352 191-192 272-276 279-281 24-29 338-339 1 29- 130 102-103 254-255 181-182 1 16- 1 1 7 1 59- 160 245-246 222-223 63-64 69-70 79-80 220-221 224-225 65-67 133- 1 34 149- 1 50

378-379 l l 7- l 18 9 1 -92 141- 142 253-254 182- 183 105-106 160- 161 245-246 222-223 55-56 60-61 1 5 1 - 1 52 70-71 293-295 220-221 277-278 224-225 57-58 1 2 1 - 1 22 1 37-1 38

4.Baskı

38-39 68-69 232-233 320-321 271-272 234-235 144- 145 242-243 36-37 163- 165 146-147 204-205 280-281 93-94 1 1 2- 1 13 3 1 1-3 1 3 389-391 189-190 405-40(> 193-194 330-333 336-338 22-26 417-418 392-393 1 18- l 19 9 1-92 142- 143 254-255 183- 184 105-106 161-162 246-247 223-224 55-56 60-61 152- 1 53 70-71 300-301 221 -222 278-279 225-226 57-58 1 22- 1 23 138- 1 39

RÜBAB-1 ŞİKESTE

ŞİİRLER Senin Yerinde Seninle . . . Sevdi-yı Şi'r Sezi Sis Son Nagme Son TesAdüf Subh-ı Saharan Suha ve Pervfn SiikQn İçinde Sas Şilirio Çubuj!u Şehidlik'te ŞekvA-yı Firilk Şi'r-i Pertşiln Şakafe-i nr Tecdıd-i İzdivilc Tefekkur Tefelsiif Terennüm Tesiduf Teşrik-i Melill Timsil-i Cehalet Toprak Tulü'a Karşı Ufuk ve Hi!M Ukde-i Hayat üsıad Ekrem Vaııonda VIIide Vatan Şarkısı Verin Zavallılara Yagmur Yann Yaşadıkça Yaşamak Aş kı Yeşil Yıın Yine Halük Zavallı "Evet" Zavallı Hasta Zeki Zerrişte

307

YKY

baslusı (202 1 )

644 420 619 334 542 519 45 1 604 317 434 444

504 487 43 1 601 617 341 367 365 615 449 495 515 459 608 399 394 573 377 357 558 359 401 478 395 480 463 477 501 409 325 414

! . Baskı

2.Baslu

147- 148 331-332 30-33 -

147-148 331-332 30-33

1 75-176 3 13-3 17 5-16

175-176 313-3 1 7 5-16

166- 168 247-248 226-228

166-1 68 247-248 226-228 308-309 329-330 39-41 7 1-72 68 327-328 171-172 235-236 261-262 189-190 3 1 8-320 1 14-1 15 106-107 277-278 82-83 59-60 61 -62 l l8-1 20 2 14-2 1 5 108-109 216-21 7 195-196 213 243-244 131-132 1 7-19 140-142

308-309 329-330 51-53 69-70 66 327-328 171-172 235-236 261-262 189- 190 3 18-320 1 14- l l 5 106- 107 277-278 80-81 57-58 59-60 ı ıs- 1 20 214-21 5 108-109 216-2 1 7 195-196 213 243-244 131-132 17-19 140-142

3.Baslu

40 1-402 135-136 371-372 27-29 289-293 264-265 1 76-177 353-357 5-14 1 53-155 1 67-169 247-248 226-228 149- 1 50 348-349 369-370 34-35 62-63 59 367-368 1 72-173 235-236 260-261 1 90-191 358-360 103- 104 95-96 3 1 9-320 73-74 5 1-52 305-306 53-54 107-108 214-21 5 97-98 2 1 6-217 196-197 213 243-244 l l9-120 15-17 1 28-130

.f.Baslu

4 1 5-416 136-137 385-386 27-29 295-299 265-266 1 77-178 367-371 5-14 1 54-156 1 68- 170 248-249 227-229 1 50-151 362-363 383-384 34-35 62-63 59 381-382 1 73-174 236-237 261-262 191-192 372-374 103-104 95-96 334-335 73-74 5 1-52 3 14-3 15 53-54 107-109 2 1 5-216 97-98 217-218 197-198 214 244-245 1 20-121 15-17 1 29- 1 3 1

R ÜBAB-1 ŞiKESTE ( 1 3 27/1 9 1 1 ) iç ka p aktan sonra numarasız say falar

310

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

[ FiKRi HÜR ŞAiR) ı [... ı Kimseden ümmid-i feyz etmem, dilenmem perr ü bal Kendi cevvim, kendi eflakimde kendim tairim, İnhina tavk-ı esaretten girandır boynuma; Fikri hür, irfanı hür, vicdanı hür bir şairim fa i la tün 1 fa i la tün 1 fa i la tün 1 fa i lün Şehbal, Sayı: 9, [ 27 Receb 1327) I A�usıos 1325 I 14 A�usıos 1909) . s. 175. R.Ş 1326: İç kapaktan sonra numarasız sayfa, Fikret'in el yazısıyla. R.Ş 1327: İç kapaktan sonra numarasız sayfa, Fikret'in el yazısıyla. ümmid-i feyz et-: bolluk beklernek 1 perr ü bal: kanat, taraftar, ha­ tır/gönül ("Per ve bal bir rna'naya iseler de bazı lügatler bal=kanat; per=kanadın yeiel:i ya'nt uzun tüyleri diye ayırrnışlardır. Evvelkinin [per) Arapça mukalıili cenah, ikincinin riş'dir." Ziya Şükün, Farsça­ Türkçe LUgaı - Genelne-i Giiftar -Ferheng-i Ziya, MEB Yay. , İstanbul 1984 ) ) inhinil: eğilme, bükülrne 1 tavk-ı esilret: esaret halkası ) giriln: ağır

2

Şehbdl'de şiirin bir fotografıyla. Fotograf altındaki açıklama: "Türklerin genç ve büyük şiiiri Tevfik Fikret Bey (Bu resmi bi-l-hassa Şehbal içün aldırmıştır.) Tevfik Fikret Bey CEminent poete, Directuer du Lycee de Galata-Serai, qui a bien voulu poser le CHEHBAL. Şehbıil: Şairin imzası

- :ı.rt• t·�

� ı,l{iıJ»

;).ı;;J, �)J. - � .,\ı - �tı �... - � J;.$-1 - ��.�t - .JJI.J .a .f'�,J'...-...J" � ott ,.J-�... -- ı""" �' W".. ..., •)llh•·u. ....... .,..� .. �...· ·�.rJ ....;. ., �_,.., _,.,. .,k ......- �.l ,j.---� JJilı_ ,; .,:Jı

Vatan şarkısı (Subhi Zühdü Ezgi Bey'in bestesi)

.\

&

•

.;

...,.;

J

r r

q: ili

ı

.

-

ru .L

•

ı

'·

.s

....

�

..ı.

..,.,

.. .jr f

r

-· 1(' ., ı r r ı r

�

'�

,,


58

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

VATAN ŞARKISIH 9 Biz fedai milletiz, merd oğlu merd Osmanlıyız; Burc-ı istibdadı yıktık, kahrarnanız, şanlıyız; Bir vatan, bir hak tanır ahrarız; arslan canlıyız. Canla, şanla, ey vatan, te'yidine peymanlıyız . . . Can d a sen, şan da sen, hepsi sensin, yaşa; Ey vatan, ey mübarek vatan, bin yaşa! Toprağın cevher, suyun kevser, balıann bi-bazan; İşte dünya: Bir eşin, bir benzerin yoktur, inan. Müşfik evladın bulur koynunda her gün, her zaman Başka şefkat, başka ni'met, başka kuvvet, başka can . . . Can d a sen, şan d a sen, hepsi sensin, yaşa; Ey vatan, ey mübarek vatan, bin yaşa ! fa i la tün 1 fa i la tün 1 fa i la tün 1 fa i !ün fa i !ün! fa i !ün! fa i !ün! fa i !ün (nakarat beyitleri) Tevfik Fikret Zamdn, Sayı: 35 1 , 15 Şevval 1327 /17 Teşrin-i evvel 1325 / 30 Ekim 1909, s. 2. RŞ 1326: 305-306. Tedrisdt-ı tbtiddiye, Sayı: 2, [ 1 6 Rebi'-ül-evvel 1 328] 15 Mart 1327 [ 28 Mart 191 1 ] , s. 52-53. RŞ 1 327: 314-3 15. Şehbdl, Sayı: 64, [4 Zi-1-hicce 1330] 1 Teşrin-i sant 1 328 [ 14 Kasım 1912], s. 320n° . 419 Tedrtsdt-ı ibtiddiye: Vatan Marşı. 4 20 Şehbdl'de aynca bestenin notalan şu no ıla verilmiştir: Kiiri'lerimizin izhar-ı dikkatini bu kıymet-dar şarkıya s(lret-i mahsüsada eelb ederiz. Bir büyük şairimizin, bir vatan şarkısına yakışacak ceza!et ve celiideti hii'iz olarak inşiid ettiği bu şeh-nüviştin bir bestekiir-ı muktedir elinde ne kadar muvaffakiyeıle bestelenebileceğine şu eser numüne olabilir. Hele "Cin da sen, şan da sen . . . " mısriiı ne büyük bir muvaf­ fakiyeıle tegannt edilmiştir! Bir iki seneden beri bu şarkı, müteaddid müsiki-sinaslanmız tarafından bestelenmistir. Kari'lerimiz eskiil-i mü-

RÜBAB-1 ŞİKESTE

559

burc-ı istibdad: istibdat kalesi ı ahrar: hür kimseler ı te'bid: ebedileştir­ me ı peyman: yemin ı bi-hazan: sonbalıarsız ı müşfik: şefkatli ı cezalet: telaffuzu sert olan kelimelerin söylenişi ı esatize-i asır: devrin üstadları ı basso: en kalın erkek sesi

tenevviayı mukayese buyurabilirler. Eserin Mösyö Lavignac gibi esatize-i asırdan bir müsiki-şinas tarafından arınonize edilmesi güftesindeki ve bestesindeki kıymetiere bir de bassosundaki kıymeti ilave eylemiştir. Paris Konservatuan Şeyhü'l-muallimini ilim ve Ahenk Muallimi Mösyö Lavignac tarafından armonize edilmiştir. Beste: Doktor Subhi Zühdi Bey. (s. 307) Burada adı geçen Albert Lavignac, Paris'te 1846'da dogup 1916'da yine Paris'te ölmüş bir müzik ögretmeni ve teorisyenidir. Şehbal'deki notta da belirtildigi üzere Paris Konservatuvan'nda görev yapmıştır. La Musique et !es Musiciens (Müzik ve Müzisyenler) adlı eseriyle ünlüdür. Subhi Zühtü Ezgi ( 1 869- 1962) ise büyük bir Türk musikisi bilgini ve bestekandır. Asker! Tıbbıye'den mezun ( 1 892) ve hekim-albaylıktan emekli oldu ( 1923) . Nazari ve Arneli Türk Musikisi ( 1 . C., 1933; 2. C., 1935; 3. C., 1938; 4. C., 1940; S . C., 1953) adlı eseri, Hüseyin Sadettin Arel'in Nazariyat Dersleri'nden sonra müzikolojinin en büyük eseri sayılmaktadır (Yılmaz Öztuna, Türk Musikisi Ansiklopedisi, I. C., MEB Yayınlan, İstanbul 1969, s. 205-209).

;60

TEVFIK FIKRET - BUTUN ESERLERI - Eleştirel Basım

[ .m ı BİR GÜFTE422 . .

-Diirü'l-fünfın Marşı için-

Yükselmeli. . . Artık yetişir zillet ü zulmet; Pariatmalı her nasıye423 bir neyyir-i fikret; Cehl ölmeli, zulm ölmeli, hak bulmalı kuvvet;424 Hakkın yüzü güldükçe gülümser beşeriyyet . . !25 Gafletlere, zilletlere, zulmedere la'net; Sen doğ bize, sen doğ bize, ey fecr-i hakikat! Ey fecr-i hakikat, sana azdır bu tehassür; Atı kılar ancak426 lemeaunla tenevvür, Gülsün beşeriyyet, şu cehennemleri söndür; Herkes ebedi neş'eli, herkes ebedi hür. . . Şirretlere, zulmetlere42 7 , zilletlere la'net: Sen doğ bize, sen doğ bize, ey fecr-i uhuvvet!428 [ . mı . .

mef' ü lü 1 me fa i lü 1 me fa i lü 1 fe ü !ün Hüsün ve Şiir, Sayı: ı , ı Nisan 1326 ( ı 4 Nisan ı9ıO] . s. 8. RŞ 1 326: 307-308. Şakirdan, Sayı: 2, 25 Rebi-ül-:ihir 1328, 22 N isan 1 326 (5 Mayıs 1910 ] , s 6. Rumeli, Sayı: 452, 2 Cemazi-yel-ahir 1329 ı 9 Mayıs 1327 / 1 Haziran 19 l l . s. ı . RŞ 1327: 3 1 6-317. .

421 Hiisiin ve Şiir: Solmaz Çiçekler 422 Hüsün ve Şiir: TERAKKİ VE DARÜLFÜNÜN, Şahirdan, Rübab-ı Şikeste'den: BİR GÜFTE 423 "Parlatmalı her nasıye" Hiisiin ve Şiir: Her nasıye pariatmalı 424 Hüsiin ve Şiir: Zulm ölmeli, cehl ölmeli, hak bulmalı ri['at 4 25 Rumeli: Bu mısra yok. 426 "kılar ancak" Hiisiin ve Şiir: edecektir 427 "zulmeılere, zilleılere" Hiisiin ve Şiir: zilletlere, zulmedere 428 Hiisiin ve Şiir: hakikat 429 Hiisiin ve Siir. Rumeli: Tevfik Fikret

RÜBAB-1 ŞİKESTE

561

zillet ü zulmet: aşağılık ve karanlık ı nasiye: alın ı neyyir-i fikret: dü­ şüncenin ışığı ı beşeriyyet: insanlık ı fecr-i hakikat: hakikat sabahı ı tahassür: hasret çekme ı ati: gelecek ı lemeat: panltılar ı tenevvür: aydınlanma ı fecr-i uhuvvet: kardeşlik sabahı

562

TEVFIK FIKRET - BUTUN ESERLERI Eleştirel Basım -

DARÜLMUALLİMİN MARŞI Fikr ordusuyuz, meş'al-i irfanla mücehhez; Ayat-ı hakikat okunur rayetimizde. Ye'sin ebedi hasmıyız, ümmid-i mu'azzez Rehberlik eder meşyet-i zi-fikretimizde . . . Cehlin, gecenin hadimiyiz, hadim-i ilmiz; Fikr ordusu, feyz ordusu , nür ordusuyuz biz. Meşhün-ı seher gözlerimiz vakf-ı temaşa: ManzOrumuz afak-ı tekemmül ki pür-envar; Müşfik vatan, ey sine-i feyyaz u mutarra, Bir gün seni elbet görürüz maşrık-ı efkar. . . Fikr ordusu, cehd ordusu, azm ordusuyuz biz; Cehlin, gecenin hadimiyiz; hadim-i ilmiz . -Hisar: 21 Temmuz 1 326[3 Ağustos 1 9 1 0 )

mef' ü lü 1 me fa i lü 1 me fa i lü 1 fe il lün Resimli Ki�b, Sayı: 26, Teşrin-i sani - Kanün-ı evvel 1 326 [Kasım-Aralık 19101 , s. 1 24 . RS 1327: 3 1 8-319.

Darü'l-muallimin: Erkek Öğretmen Okulu ı meş'al-i irfan: irfan meşalesi ı mücehhez: donanmış ı ayat-ı hakikat: hakikat ayetleri ı rayet: sancak ı ye's: ümitsizlik ı ümmid-i muazzez: değerli ümit ı meşyet-i zi-fikret: fikir yüklü yürüyüş ı hadim: hizmet eden ı hadim-i ilm: ilmin hizmetçisi ı meşhün-ı seher: seherle dolu ı vakf-ı temaşa: seyre durma ı manzür: bakılan ı lifak-ı tekemmül: olgunluğun ufuklan ı pür-envar: aydınlık dolu ı müşfik: şefkatli ı sine-i feyyiiz u mutarra: bereketli ve taze sine ı maşnk-ı efkar: düşüncelerin doğduğu yer ı cehd: çalışma ı azın: karanlık 430 Metinden sonra Leyla Hanım tarafından rası makamında bestdenen marşın notalan verilmiştir (s. l 25).

RÜBAB-1 ŞİKESTE

563

KİTABE [ 2 ) -Abide-i Hürriyet için istenilmişti-

Eğil hürmetle za'ir, piş-i ta'zizinde heybetler, Celadetler kuşanmış yükselen tak-ı hamiyyettir. Eğil zair, bu yer milırab-ı hürriyyet, bu ali yer Mukaddes kıble-i ikbal-i istiklal-i millettir! Vatan bir lane-i idbara dönmüş, titrer ağlarken Koşanlar, kurtaranlar şübhesiz şiiyan-ı minnettir. Evet, şiiyan-ı minnettir, evet, şiiyan-ı hürmettir Bu gaziler ki en satı' birer sima-yı necdettir. Bugün hürriyyetin, milliyyetin, namüs ve ümmidin Masün kaldıysa bil, za'ir, rehakarın bu hey'ettir. Bu hey'et şanlı bir timsalidir hürriyyetin, takdis ! Yaşar her fert için, takdis-i hürriyyet ibadettir. -Beyoğlu: 15 Kanün-ı evvel, 1325( 28 Aralık 1909]

me fa i lün 1 me fa i lün 1 me fa i lün 1 me fa i lün RŞ 1327: 320-32 1 .

zii.'ir: ziyaretçi ı piş-i ta'zizinde : saygı duyulan önünde ı celii.det: yiğitlik ı mihrii.b-ı hürriyet: hürriyet mihrabı ı ali: yüce ı kıble-i ikbii.l-i istitlal-i millet : millet geleceğinin mutluluk kıblesi ı ııı.ne-i idbar: talihsizlik yu­ vası ı şii.yii.n-ı minnet: minnete layık ı san': yüce ı simil-yı necdet: yiğitlik örneği ı masiin: korunmuş ı rehii.-kii.r: kurtancı ı takdis: kutsama, kutsal sayına ı timsii.l: örnek ı ıakdis-i hürriyet : hürriyetin kutsal sayılması

AVENG-İ TESAVİR

FUZÜLİ Gözünde şu'le-nüma mihr-i ateşin-i 'Irak, Bakışlannda hüveyda hazin bir istiğrak, Dehaya nasiye-i safı merkez-i işrak, Soluk dudaktan pür-lerziş-i sürüd-ı firak. . . Eserlerinde b u sevdalı çehredir zahir, Bu çehre bence Fuzüli'ye pek münasiptir. Bu çehre çehre-i gam, çehre-i muhabbettir Muhabbetin ona te'siri pür-garabettir; Sever ve sevdiği hep dert, hep musibettir; Safası, neş'esi yoktur, bütün küdürettir. Feza-yı4 31 rühuna ehr-i girye taridir, Gülümsüyorsa emin ol432 ki ıztıraridir! Zaman zaman kapılır gamlı bir tesellaya, Dalıp gider nazar-ı kalbi leyl-i sevdaya, Dökerse hakine bir serv-i nazenin saye, Olur bu rühu433 için bir neşat-ı bi-gaye. Bütün emelleri gönlünden eylemiş ib'ad,

"Ne verseler ana şdkir, ne kılsalar ana şdd! "434

Usan-ı hasreti lakin şikayet-efşiindır; Düşünce firkate, alem gözünde zindandır; Cihana geldiğine an-be-an peşimandır; Refika-i seferi bir peri-i giryandır; Onun peyinde gezer daima harabeleri, Onun gözüyle hep ağlar görür sehabeleri.

4 31 432 433 434

SF: Sema-yı SF: eminim ki SF: ömrü "işim kara gice ıa-subh nale vü reryad: Ne verseler ana şakir ne kılsalar ana şad." Fuzüli

566

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

Yüzünde, şimdi bakarsın, ümitler görünür, Nedir ümidi? O bundan da bi-haber görünür, Hayata karşı nigahında bir keder görünür, Hayatı aşkını temdid için sever görünür. . . N e varsa aşkı içindir, onunladır bidar; Birer hitifesidir aşkının hazanla bahar. Esiri olduğu hüsn-i hayal-perverde Çeker mehasine pişinde bir donuk perde; Bütün bedayi'-i bilkat görünse bir yerde, Döner kalır yine çeşmi o hüsn-i esmerde . . . O hüsn-i esmere meftünluğu ezeldendir, Onun gamıyla Fuzüli hayata düşmendir. -25 Man 1 3 1 3 ]6 Nisan 1897] ­ [ . . m) .

me fa i lün 1 fe i la tün 1 me fa i lün 1 fe i la tün Servel-i Fiiniin, Sayı: 3 1 7, [6 Zi-1-ka'de 13 1+1 27 Mart 1 3 1 3 [8 Nisan 1897 1 , s. 71. Musavver Ma'lümdı, Sayı: 78, 1 3 Zi-1-ka'de 1 3 1 + 1 3 Nisan l 3 1 3630F•36 s . 59763 J F437 RŞ 1315: 267-269. • RŞ 13 16: 267-269. • RŞ 1326: 310-3 12. • RŞ 1327: 325-327.

şu'le-nüırui: alevii ı mihr-i ateşin-i ırak: ırak'ın ateşli güneşi ı hüveyda: apaçık, besbelli ı İ stiğrak: dalgınlık ı nasiye-i saf: saf alın ı merkez-i işrak: ışığın merkezi ı pür-lerziş-i süıii d-i fırak: ayrılık şarkısının tit­ reyişiyle dolu ı zahir: göıünen ı çehre-i gam: kederli yüz ı çehre-i mu­ habbet: aşkın yüzü ı pür-garabet: garibliklerle dolu ı küdüret: gönül bulanıklığı, tasa ı feza-yı rtih: ruhun seması (sonsuzluğu) ı ebr-i girye: gözyaşı bulutu ı tari: gölgeleyen, karartan, örten ı ıztırari: mecburi ı tesella: teselli ı nazar-ı kalb: kalbin bakışı, gönül gözü ı leyl-i sevda: sevda gecesi ı haktoprak ı serv-i nazenin: nazlı servi ı saye: gölge ı neşat-ı bi-gaye: gayesiz sevinç ı ib'ad eyle-: kovmak, uzaklaştırk ı şakir: şükreden ı şad: sevinçli ı şikayet-efşan: şikayet eden ı an-be-an: gitgide 435 SF, MM: T. Fikret +36 Basım yaniışı olarak "3 Nisan 1 3 1 2" +37 MM: "Server-i Fünün'dan aynen" notuyla.

RÜBAB-1 ŞİKESTE

567

ı peşiman: pişman ı peri-i giryan: ağlayan peri ı bi-haber: habersiz ı niglih: bakış ı temdid: uzatma ı bidar: uyanık ı lıitife: şaka ı büsn-i hayal-perverde: hayali besleyen güzellik ı mehasin: güzellik ı piş: ön ı bedayi'-i hilkat: yaradılış güzelliği ı çeşm: göz ı büsn-i esmer: esmer güzeli ı meftun: aşık, tutkun

568

TEVFiK FİKRET BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım -

CENAB

Halecanlarla geçen bir günün akşamında; Mai bir gölgeliğin sine-i aramında, Gecenin bir ebedi an-ı semen-famında, Pür-sükun, zerrızeme-i hilkati guş ettinse . . . Varsa şiiirliğe ruhunla nüfiizun,439 hünerin, Dolaşıp neş'e-i san'atla gülen didelerin Çehre-i girye-nikabında hayat-ı beşerin Bir müşerrih gibi teşrih-i nuküş ettinse . . . Bir şey anlarsın, evet, belki bu sirnildan sen, Bir şey anlarsın onun şive-i takririnden; Yazamam yoksa Cenab'ın sana mahiyyetini. Şöyle temsil edeyim: Bir yeni ufk-ı meşhUd, Bir sema-pare-i nev-dide ki her çeşm-i şühud Göremez , görse de idrak edemez füshatini. -10 Mayıs 1 3 1 3-

[ . 440 ] . .

fe i la tün (fa i la tün)/ fe i la tü n 1 fe i la tün 1 fe i lün (fa' lün) Servet-i Fünun, Sayı: 324, [25 Zi-1-hicce 1314} 1 5 Mayıs 1313 [ 27 Mayıs 1897 } , s . 183. RŞ 1315: 270-271 . . RŞ 13 16: 270-271 . • RŞ 1326: 313-314 . • RŞ 1327: 328-329.

halecan: heyecan, kalp çarpıntısı ı sine-i aram: huzur sinesi ı an-ı semen­ fam: yasemin kokulu an ı pür-sükün: sessizlikle dolu ı zemzeme-i hilkat: yaratılış nağmesi ı güş et-: işitmek ı nüfUz: içe işleme ı çehre-i girye­ nikab: gözyaşı ile örtülü yüz ı müşerrih: açıklayan ı teşrih-i nuküş: nakışlan açıklama ı sema-pare-i nev-dide: yeni görülen gök parçası ı çeşm-i şühüd: gören göz ı füshat: genişlik 438 SF: 2 439 SF: vuküfun 440 SF: T. Fikreı

RÜBAB-1 $İKESTE

569

Nedim'i her ne zaman eylesem tasavvur ben Geçer şu hey'et-i rindiine piş-i çeşmimden: Çiçekle nim bozulmuş rakik bir sima, Rakik u hande-be-leb bir debiin-ı istihzii'; Dehası, -şiveli, ahO bakışlı bir dilber-, Olur o çehreye büsişleriyle hüsn-iiver. Bütün safiha-i vechinde neş'e-perver, şüh, Hernan uçar gibi iiviire bir beşiişeı-i rüh. Ten-i semini, cebin-i bülend ü handam Safii-yı hilkatinin444 pek ferahh bürhiinı. Zeki nazarlannın hande-i kebılduyle Tenevvür eyleyen ecfiinı sanki pür-şu'le. Sever güzelleri hep aşk-ı liiübiilisi; Tarab yegane pesendide-i hayiilisi. Eder kıyiifeti aziide bir miziic ikriir:

"Kemer güsiste, perakende güşe-i destcir." Zavallı aleme pek şiiikiine aldanıyor, Hayatı bitmeyecek bir dem-i şegaf sanıyor.

441 Aveng-i Tesavir-3442 SF: Nedim Şair 443 SF: "Edib-i neclb Sezai Beydendi 'ye", RŞ 1 3 1 5 , RŞ 1316: "Samipaşazade Sezai Bey'e" ithafıyla. 444 SF: hilkatin [Dizgi yaniışı var. Bu haliyle vezin anzalıdır. ]

570

TEVFIK FIKRET - BUTUN ESERLERI - Eleştirel Basım

Bütün heves, heves ü ibtila, garam ü emel; Zamanının yed-i levhinde münkalib, muğfel. Nasıl kınp çıkacak? Meşrebince bir halka; Kapılmamak ne kadar güç o seyl-i ezvaka ! Bugün bu kasr-ı müferrih, yarın o bağ-ı safa; Mesireler, o kadar hoş bahaneler. . . Mesela Açın şu perdeyi: Biz bezm-gah-ı nüş-a-nüş, Münadimin-i tarab ser-be-ser şetaret-püş. Kenar-ı bahre kurulmuş cesim bir eyvan; Önünde rüh-feza bir hadika-i reyyan; Güler uküs-ı terennümle sakf-ı zer-karı; Kulüba neş'e döker selsebil-i devvarı; Gezer tuyür-ı emel saye-gah-ı tarında, Çerağlar dolaşır salın-ı lale-zarında. Sükünlu bir gecenin ufk-ı na'iminde kamer Bu neşve-zar-ı behiştiye arz-ı hasret eder; Ağaçların arasından nigah-ı reşk-eseri KoşupH5 öper mütebessim, küşade sineleri. Bu410 yanda hale-nüma telli pullu bir cevelan; O bir peri-i tarabdır ki raks içinde nihan; Öter şu441 yanda nagam-perveranın en güzeli, Dudaktannda Nedim'in o günkü bir gazeli.

445 SF: Gelip 446 SF: Şu 447 SF: bu

RÜBAB-1 ŞİKESTE

Güler, şakır, bağınr, ağlar, ah ü vah eyler Hurıiş-ı vecd++8 ile hep defler, üdlar, neyler. Rahikler sunulur cevherin kadehlerle, Ümitler verilir işve-i mükerrerle. Süzük nazariara mestane dicleler meftun, Bir ibtisamı hernan karşılar bir ah-ı derün. Döner bu alemin üstünde pür-şemim-i hayal, Havassa ra'şe veren bir nesim-i har-ı visal. Piyale, lale, sebü, nükte, hande hep karışık; Bulur önünde heves mahfil-i ümidi açık. Tesadüm eyleyerek mevce mevce hissiyyat, Bu cüşişin boğulur ortasında fikr-i hayat! Nedim, o bir yeni dem-saza hem-dem-i hurrem,

"Çekip viscideyi, kılmış külah-ı güşeyi ham," Kırık dökük dem urur mahremine sevdadan; Miyan-ı bezme de bir harf-i şüh atar aradanH9 • Zarif bir sözü, bir nev-şüküfte mazmünu Yerinden oynatır eyvan-ı hande-meşhünu . . . Nedim'in işte lika-yı hayat-ı fanisi; Nedim, o şi'rimizin çehre-i civanisi! -1 Temmuz 1 3 1 3 [ 13 Temmuz 1897)­

[

. • •

450 ]

me fa i lün 1 fe i la tü n 1 me fa i lün 1 fe i lün (fa' lün) 448 SF: Huruş ü vecd 449 SF: oradan 450 SF: T. Fikret

571

572

TEVFIK FIKRET - BUTUN ESERLERI - Eleştirel Basım

Servet-i Fılnün, Sayı: 33 1 , [ 14 Safer 1 3 1 5 ] 3 Temmuz 1 3 1 3 [ 15 Temmuz 1 897 ] . s . 294. RŞ 1 3 1 5: 272-276. • RŞ 13 16: 272-276. • RŞ 1326: 3 1 5-3 18. • RŞ 1327: 330-333.

tasavvur eyle-: düşünmek 1 hey'et-i rindane: rindane görünüş 1 piş-i çeşrn: göz önü 1 nirn: yanın 1 rakik: ince 1 hande-be-leb: dudakta tebessürnü olan 1 dehan ı istihza': alaylı ağız 1 büsiş: öpüş 1 hüsn-aver: güzellik anıran 1 safiha-i vech: güzel yüz 1 neş'e-perver: neş'eli 1 beşaşet-i rüh: ruhun güler yüzü 1 ten-i sernin: dolgun vücut 1 cebin-i bülend ü handan: yüce ve gülen alın 1 safa-yı hilkat: yaradılışın sevinci 1 bürhan: delil 1 nazar: bakış 1 hande-i kebüd: mavi gülüş 1 tenevvür eyle-: aydınlatma 1 ecfan: göz kapaklan 1 pür-şu'le: panltılı 1 aşk-ı laübali: kayıtsız aşk 1 tarab: sevinç ı pesendide-i hayali: hayalinde beğeniimiş ı azade: hür ı ikrar et-: saklamayıp göstermek 1 güsiste: çözülmüş 1 perakende: dağılmış 1 güşe-i destar: sanğın köşesi 1 şaikane: istekli, şevkli 1 dem-i şegaf: çılgınca sevme vakti 1 ibtila: tutku 1 gararn: büyük aşk 1 yed-i lehv: eğlence eli 1 mün­ kalib: değişmiş 1 muğfel: aldatılmış 1 meşreb: huy, tabiat 1 seyl-i ezvak: haziann seli 1 kasr-ı müferrih: ferahlık veren saray 1 bağ-ı safa: eğlence bahçesi 1 bezm-gah-ı nüş-a-nüş: içtikçe içilen meclis 1 rnünadirnin-i tarab: eğlence arkadaşlan 1 ser-be-ser: baştan başa 1 şetaret-püş: sevinç giyinmiş 1 kenar-ı bahr: deniz kenan, salıil i cesirn: büyük 1 eyvan: köşk 1 rüh-feza: ruhu ferahlatan 1 hadika-i reyyan: suya kanmış bahçe 1 uküs-i terennüm: nağmenin yankılan 1 sakf-ı zer-kiiri: altın işlemeli tavan 1 kulüb: kalpler 1 selsebil-i devvar: dönen fıskıye 1 tuyür-ı emel: emel kuşlan 1 saye-gah-ı tar: karanlığın gölgeliği 1 çerağ: çıra, fitil, kandil 1 salın-ı lale-zar: !ale bahçesinin meydanı 1 ufk-ı nii'im: uyuyan ufuk 1 kamer: ay 1 neşve-zar-ı behişti: cennetin neş'e bahçesi 1 arz-ı hasret: hasretini bildirme 1 nigah-ı reşk-eser: kıskanan bakış 1 mütebessim: gülümseyen 1 güşiide: açılmış, ferah 1 hale-nüma: hale gösteren 1 peri-i tarab: eğlence perisi 1 nihan: gizli 1 nagarn-perveran: nağıne söyleyenler 1 hurüş-ı vecd: coşku çığlığı 1 rahik: saf ve kokulu şarap 1 cevherin: mücevherle süslenmiş 1 işve-i mü­ kerrer: tekrar eden işve 1 mestane: sarhoşça 1 meftün: tutkun 1 ibtisam: gülümseme ı ah-ı derün: içten çekilen ah ı pür-şemim-i hayal: hayalin güzel kokusuyla dolu 1 havass: duygular 1 ra'şe: titreme 1 nesiın-i har-i visal: vuslatın sıcak rüzgıin 1 piyale: kadeh 1 sebü: şarap testisi 1 mahfil-i ümid: ümit toplandığı yer, meclis 1 tesıidüm eyle-: çarpışmak 1 mevce: dalga 1 cüşiş: coşkunluk 1 fikr-i hayat: hayat düşüncesi 1 dem-saz: dost 1 hem-dern-i hurrem: neş'eli arkadaş 1 visıide: yastık 1 külah-güşe: köşeli külalı 1 meyan-ı bezrn: meclisin onası 1 harf-i şüh: neş'eli söz 1 nev-şüküfte: yeni açılmış 1 mazrnün: kavram 1 eyvan-ı hande-meşhün: gülücük dolu köşk I likii-yı hayat-ı fıini: fani hayatın yüzü 1 çehre-i civani: genç yüzü

RÜBAB-1 ŞİKESTE

573

ÜSTAD EKREM Bülend-nasıye sima-yı zi-vekar-ı deha; Güzide heykel-i rühü'l-edeb ki sadrında Vurur şegaf-zede4 5 1 bir kalb-i sermedi-heyecan. Usan-ı kalbi okur bir neşide-i giryan Ki en ferahlı, en asüde mevc-i satrında Derin derin düşünür, bir melal-i müstesna. Bütün gumüm-ı beşer düş-ı ihtisasında; Hayatı bir mütefekkir bazan sabahı gibi Rakik sisierin altında pür-sükün, bi-hab. Hazan sabahı kadar mest-i girye bir mehtab Şeb-i hayalini okşar, peri cenahı gibi, Bir ihtizaz-ı münevverle her temasında . . . Sever tefekkürü , dem-saz-ı bi-hemali odur Leyal-i tar-ı melalinde, lal ü müstağrak; Onunla tayyerler aşüb-gah-ı nasütu, Onunla sair olur huld-zar-ı lahütu, Odur hayatını telziz eden biraz ancak; Nedim-i rühu odur, mahrem-i hayali odur. Bir ihtişam-ı4 52 nezahet leb-i hitabında Tekellümatına bir nükhet-i necibe verir; Bu nutk-ı pak ile eyler ukülü isticvab. Yaşar gıda-yı kemaliyle bir cihan-ı şebab; Kemal-i sıytını te'yld içinse kafidir Şebaba verdiği ders-i edeb kitabında. 7 Kanün-ı sani 1314 [ 19 Ocak 1 899]

[

• • .

4 53]

451 SF, RŞ 1 3 1 5 . RŞ 1 3 1 6, RŞ 1 326: şegaf-zede. RŞ 1327: şafak-zede (dizgi hatası oldu�u açık. Önceki basımiann "şegaf-zede"si tercih edildi). 452 RŞ 1327: "ihtişam" kelimesi düşmüştür. 453 SF: Tevfik Fikret.

574

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

me fa i !ün 1 fe i la tün 1 me fa i !ün 1 fe i !ün (fa' !ün) Servet-i Fünun, Sayı: 406, [8 Şa'ban 1 3 16) 10 Kanün-ı evvel 1314 [22 Aralık 1 898 ) , s. 248-249. RŞ 1315: 277-278 . • RŞ 1316: 277-278 . • RŞ 1326: 319-320 . • RŞ 1327: 334-335.

bülend-niisiye: yüksek alın 1 simii-yı zi-vakıir-ı dehii: dehiinın ağırbaşlı yüzü 1 güzide: seçkin 1 heykel-i ıiihu'l-deb: edep sahibi ruhun heykeli 1 sadr: göğüs 1 şegaf-zede: aşk vurgunu 1 şafak-zede: şafak vurgunu 1 kalb-i sermedi: ölümsüz kalp I lisan-ı kalb: kalbin dili 1 neşide-i giryiin: ağla­ yan manzüme 1 mevc-i satr: satır dalgası 1 meliil-i müstesnii: benzersiz hüzün 1 gumüm-ı beşer: insanlığın gamlan 1 düş-i ihtisas: duygu ornzu 1 müftekir: düşünen 1 ralôk: ince, şefkatli 1 pür-sükün: huzur dolu 1 bi­ bab: uykusuz 1 mest-i girye: gözyaşı sarhoşu 1 şeb-i hayal: hayal gecesi 1 ceniih: kanat 1 ihtiziiz-ı münevver: aydınlık titreme 1 tefekkür: fikir yürütme 1 dem-siiz-ı bi-hem-hal: eşsiz dost, sırdaş 1 leyiil-i tar-ı melal: hüznün karanlık geceleri 1 !al ü müstağrak: susmuş ve dalgın 1 tayy et-: üzerinden aşıp geçme 1 iişüb-gah-ı niisüt: dünyanın karışık yerleri 1 siiir ol-: gezip dolaşmak 1 huld-ziir-ı liihüt: uluhiyet aleminin cenneti 1 telziz et-: lezzet vermek 1 nedim-i ıiih : ruh arkadaşı 1 mahrem-i hayal: gizli hayal l ihtişiirn-ı neziihet: kibarlığın yüceliği 1 !eb-i hitiib: konuşan dudak 1 tekellümiit: konuşmalar 1 nükhet-i necibe: asil koku 1 nutk-ı pak: temiz söz 1 ukül: akıllar 1 isticviib eyle-: sorgulamak 1 gıda-yı kemal: olgunluk gıdası 1 cihan-ı şebiib: gençlik dünyası 1 kemal-i sıyt: şöhretin olgunluğu 1 te'yid: doğrularnak, kuvvetlendirrnek 1 şebiib: gençlik 1 ders-i edeb: terbiye dersi

RÜBAB-1 ŞİKESTE

[ . mı NEF'İ . .

[ mı Bir yağız çehre, çatılmış iki hançer kaşlar, Yine hançer gibi keskin iki ma'nalı nazar. . . . . .

Yad-ı ulvisi hayalimde b u simayı taşır, Bence Nef'i'ye bu sima-yı mehabet yaraşır. Tab'ı sahba gibi cOş-aver-i mina-yı makal, Fikri Anka' gibi bala-rev-i etbak-ı hayal. Açılır gonçe-i ilhamı leb-i harında, Berk urur şu'le-i endişesi enzarında. Ateşin cerbeze bir natıka-asa gözler Cezbe-i rOh-ı şegaf-dannı takrir eyler. Görünür -safha-i emvaca düşen lem'a gibi­ Alnının çin-i bülendinde o rOh-ı asabi. Başkadır feyz-i hüner kilk-i füsün-sazında, Canlanır, vecde gelir söz leb-i i'cazında. Duyulur ka'r-ı beyanında sada-yı ahen: Darb-ı şeşperle çıkan ka'kaa miğferlerden. Aks-i aviize-i heyca gibi eyler izhar Bir derin gulgule nazmında hurüş-ı efkar. Sanki bir ma'reke, bir ma'reke-i cüş-a-cüş: Sıyt-ı velval-i vega, velvele-i çeng-i cüyüş.

454 SF: Aveng-i Tesavir-5455 RŞ 1316, R$ 1316: İsmail Safa'ya

575

576

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

Ser-be-ser ra'd-ı heyaha-yı veleh-za-yı sufüf, Sü-be-sü herk-i çek-a-çak-ı şerer-nak-i süyüf. Hamle-i saf-şiken-i can-fiken-i pil-i deman, SavJet-i gürz-i giran, darbet-i şimşir ü sinan. Küs ü nakkare hem-aheng-i gıriv-i hacemat, Köpürür her köşeden demdeme-i div-i memat. Na'ralar müşte-zen-i tabl-ı sımah-ı gerdün; Sadmeler, zelzeleler hadşe-res-i kalb-i menün. Atılır her yana bin ralış-ı savaik pey-rev, Gerd-i haşyetle dolar künbed-i varüne-i cev. . . Ooh, e y mu'ciz-eda, şair-i şayeste-gurür, inliyor nay-ı beyanında neva-yı Mansür. Anlamazlar o tehevvür, o şikayat niçin Dahiedenler sana feryad-ı mübahatın için. Sığmamış sadr-ı pelenganene kalb-i şirin, Yetmemiş kudretine şöhret-i alem-girin. Öyle bir nehr-i muazzam gibi cüş etmişsin; Fakat, eyvah, çorak yerde akıp gitmişsin! Sana bir başka zemin, başka zaman lazımdı; Sana bir alem-i lahO.t-nişan lazımdı. -l l Kanun-ı sani 1 3 14-456 [ 23 Ocak 1899]

[

. . .

m]

fe i la tün (fa i la tün)/ fe i la tün 1 fe i la tü n 1 fe i !ün (fa' !ün) 456 RŞ 1 3 1 5: tarih yok 457 Sf, MBE: Tevfik Fikret

RÜBAB-1 ŞİKESTE

577

Servet-i Fünun, Sayı: 4 1 1 , [ 14 Ramazan 1316) 14 Kanün-ı sani 1 3 1 4 [26 Ocak 1899 ı . s. 327. Musavver Ma'lumdt, Sa�r 1 70, 2 1 Ramazan 1 3 1 6 1 2 1 Kanün-ı sanı 1 3 1 4 [ 2 Şubat 1899 ) , s. 9944 8 RŞ 1 3 1 5 : 279-28 1 . • RŞ 1 3 1 6: 279-28 1 . Bulgurluzade Rıza, Alem-i Edebiydta Bir Yddigdr-ı Kıymetddr Müntahabat-ı Beddyi'-i Edebiyye, C. 1 , [Manzüm Kısmı) , Mürettibin-i Osmaniye Mat., Dersaadet 1325 1 1909 ) , s. 191-192. RŞ 1326: 321-323 • RŞ 1327: 336-338. .

yıid-ı ulvi: yüce hatıra 1 sima-yı mehabet: heybetli sima 1 tab': karakter, yaratılış 1 sahbi: şarap 1 anki': zümrüd-i anka.' veya simurg adıyla da anılan efsanevi kuş. Burada, bilgi ağacının dallannda yaşaması ve akıllara gelebilecek her şeyi biliyor olması özelliğine imada bulunulmuştur. 1 cüş­ iver-i mina-yı makil: söz kadehini coşturan 1 bili-rev-i etbak-ı hayal : hayal katlannın en yükseği 1 gonce-i ilham: ilham goncası l leb-i hir: ateşten dudak 1 şu'le-i endişe: düşünce ışığı· 1 enzar: bakışlar 1 ateşin: ateş gibi, coşkun 1 cerbeze: heyecanlı ve inandırıcı konuşma 1 natıka-asa: güzel konuşma yeteneği gibi 1 cezbe-i rüh-i şegaf-dir: çılgınca seven ruhun kendinden geçmesi 1 takrir: aniatma 1 safha-i emvic: dalga anı 1 lem'a: panltı 1 çin-i bülend: derin kıvrım 1 rüh-ı asabi: sinirli ruh 1 kilk-i füsün-siz: büyüleyici kalem 1 vecde gel-: coşmak l leb-i i'caz: özlü söz söyleyen dudak 1 ka'r-ı beyan: sözün derinliği 1 sada-yı ahen: demir sesi 1 darb-ı şeş-per: (altı dilimli) topuz darbesi 1 ka'ka'a: kılıç şakırtısı 1 aks-i avaze-i heyca : savaş sesinin yankısı 1 izhar eyle-: göstermek 1 gulgule: gürültü 1 hurüş-ı elkar: Cikirierin coşması 1 ma'reke-i cüş-a-cüş: coşkulu savaş alanı 1 sıyt-ı velval-i vega: savaşın feryadı şöhreti 1 ve lve le-i çeng-i cüyüş: askerlerin cenk velvelesi 1 ser-be-ser: başbaşa, baştanbaşa 1 ra'd-i hey-i-hi-yi velehzi-yi sufiif: safların şaşırtıcı hayhuylarının gürültüsü 1 sü-be-sü: her yanda 1 he rk-i çek-i-çik-i şerer-nik-i süyüf: kılıçların kıvılcımlı sesinin şimşeği 1 hamle-i saf-şiken-i cin-fıken-i pil-i demin: azgın filin safları yıkan öldürücü hamlesi 1 savJet-i gürz-i girin: ağır gürzün saldırısı 1 darbet-i şemşir ü sinin: kılıç ve mızrağın çarpışması 1 kiis ü nakkire: kös ve davul 1 hem-iheng-i gıriv-i hece­ mat: saldırı çığlıklannın ahengi 1 demdeme -i div-i memit: ölüm devini 458 "Servet-i Fünun refik-i muhterememizden nakl edilmiştir." notuyla. Şiirin altında, "Bu manzılme-i garrdya [şatafatlı manzılmeye] astıid-ı ncidirü'n­ ncidıd [görülmeyecek kadar ender] yeni Nd'il!-i nev-cedld [yeninin yenisi Na'ili] tarafından keşide-i silkü'l-lal-i beraet [sessiz beraet olarak ihsan] buyrulan nazlre-i belagat-plradır [belagati süsleyen nazıredir]." notuyla Fikret'le dalga geçen mizahi bir şiir yayımlanmıştır.

578

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

öfkesi ı muşta-zen-i tabl-ı sımah-ı gerdün: feleğin kulağındaki davulu yumruklayan ı sadme: çarpma ı hadşe-res-i kalb-i menün: zamanın kalbine tedirginlik veren ı rahş-i savaik-peyrev: yıldırımlarla beraber (başabaş) giden at ı gerd-i haşyet: korku tozu ı künbed-i varune-i cev: göğün uğursuz kubbesi ı mu'ciz-eda: olağanüstü tavırlı (kimse) ı şair-i şayeste-gurür: gururlanmaya layık şair ı nay-ı beyan: aniatma (söz) neyi ı neva-yı Mansiir: Hallac-ı Mansur'un sesi ("enelhak" sözü) ı tehevviir: öfkelenme ı şikayat: şikayetler ı dahi et-: sataşmak ı feryad-ı mübahat: övünme feryadı ı sadr-ı pelengane: kaplanınki gibi göğüs ı kalb-i şirin: sevimli kalp ı şöhret-i alem-gir: dünyayı kaplayan şöhret ı nehr-i mu­ azzam: büyük nehir ı ciiş et-: coşma ı alem-i lahiit-nişan: kutsal alem

RÜBAB-1 ŞİKESTE

Açık bir cebhe, münis bir nazar, bir fıtrat-ı mahrem . . . Feza-yı bi-tenahisiyle, ebhar ü cibaliyle, Fünlğ-ı şüh-ı eshariyle, zulema-yı leyaliyle, Bütün volkanlarıyla, berk u ra'd-i pür-celaliyle, Şu'ün-ı reng-reng-i inşirah u infialiyle o fıtrat pür-garaib bir tecelligah, bir alem. Tabiattan büyük bir alem-i külliyeı-i ezdad: Uçar bal-i hayal açmış hakikatler semasında; Okur eş'ar-ı ulvi bir leb-i sakit havasında; Durur bir mübhemiyyet en celi tal'at-likasında; Gezer tayf-ı mekabir, ruhlar zıll-ı ridasında; Geçer hengameler, mes'üd u muzlim, şatır u na-şad. Mualla bir derinlik şi'r-i Hamid, şi'r-i vecd-aver. . . Deha, ey neyyir-i esrarı füshat-zar-ı ilhamın, Senin pişani-i Hamid midir evreng-i aramın? . . Güler, ey dahi-i a'zam, serin fevkınde ecramın; Olur meşhüd-ı fikrim yada geldikçe büyük namın: Derin bir cevv-i lahüti, geniş bir darbe-i şeh-per. -22 Haziran 1 3 1 5- [4 Temmuz 1 899] 461

ı . . . 462 1

me fa i lün 1 me fa i lün 1 me fa i lün 1 me fa i I ün

459 460 461 462

SF, EC: Aveng-i Tesıivir'den SF, İrtiha', EC, MBE: Abdülhak Hamid İrtilıil': ve MBE'de tarih yok. SF, lrtihıl', EC, MBE: Tevfik Fikret

579

580

TEVFiK FİKRET - BÜTÜN ESERLERİ - Eleştirel Basım

Servet-i Funun, Sayı: 434, [ 26 Safer 1 3 1 7 ) 24 Haziran 1 3 1 5 [6 Temmuz 1899 ) , s . 277. İrtihil', Yıl: 1, Sayı: 17, 27 Safer 131 7..3 / 25 Haziran 1 3 1 5 / 7 Temmuz 1899, s. 67. RŞ 1 3 1 5: 282-283. • RŞ 1 3 16: 282-283. Aşiydn, Sayı: 15, 27 Şa'bi!n 1 326 1 l l Eylül 1324 [24 Eylül 1908 ) , s. 40. Bulgurluzade Rıza, Alem-i Edebiydta Bir Yadigdr-ı Kıymrtddr Munıahabdt-ı Brddyi'-i Edrbiyye, C. 1 , ( Manz(lm Kısmı) , Mürettibin-i Osmaniye Mat., Dersaadet 1325 ( 1 909) , s. 52-53. RŞ 1 326: 324-325. Reştd Süreyya 1 Gürsey 1, Edebiyat-ı Cedıde, Sancakcıyan Mat., İstanbul 1328 ( 19 1 0 ) . s. 206-207. RŞ. 1327: 339-340.

cebhe: alın ı münis: cana yakın ı fıtrat-ı mahrem: gizli yaratılış ı fezil­ yı bi-tenahi: sonsuz boşluk ı ebhar ü cibill: denizler ve dağlar ı fürüg-ı şüh-ı eshilr: seher vakitlerinin şen panltısı ı zulema-yı leyiil : geede rin karanlığı ı berk u ra'd-i pür-celal: öfke dolu gök gürültüsü ve yıldınm ı şuün-i reng-reng-i inşirah u infial: öfke ve ferahlığın rengarenk olaylan ı fıtrat: yaratılış ı pür-garaib: tuhaflık dolu ı tecelli-gah: ortaya çıkma yeri, dünya ı illem-i külliyet-i ezdad: zıtlıklann çok olduğu alem, dünya ı bal-i hayal: hayiii kanadı ı eş'ar-ı ulvi: yüce şiirler ı leb-i silkit: susan dudak ı mübhemiyyet: belirsizlik ı celi: açık, belli ı tal'at-likii : güzel yüz ı tayf-ı mekıibir: mezarların hayaletleri ı zıll-i rida: örtü gölgesi ı hengame: gürültü ı mes'üd ve muzlim: mutlu ve karanlık ı şatır u na­ şad: neş'eli ve neş'esiz ı muallil: yüce ı şi'r-i Hamid: Hamid'in şiiri ı şi'r-i vecd-aver: coşku veren ı neyyir-i esrar: sırlan aydınlatan ı füshat-zar-ı ilham: ilhamın kapsadığı geniş yer ı pişani-i Hamid: Hamid'in alnı ı evreng-i aram: huzur veren taht· ı dahi-i a'zam: büyük dahi ı fevk: üst ı ecram: cisimler ı meşhüd-ı fikr ol-: fikrini ispatlama k ı cevv-i lahüti: ilahi boşluk ı darbe-i şehper: kanat darbesi

463 Yanlışlıkla: 29 Safer 1 3 1 7

AVENG-İ ŞÜHÜR464

464 Ruşen Eşref Ünaydın (Tevfik Fikret -Hayatına Dair Hatıralar, 1919, s. 106-107) bu serideki şiirler için şu bilgi ve yorumu kaydediyor: "Edebiyat-ı Cedrde günlerinde bir vakitler Avrupa mecmaalannda görülen resimlere baka baka manzameler yazmalı adeta moda idi. Bu, bana kanavi­ çesi boyanmış delikli bezler ılstüne renkli Ipekler işiemek gibi küçük hanım­ var! bir adet gartbliğiyle görünüyor. Fakat İsmail Safa, Ceniib Şahiibeddin, Süleyman Neslb, Celal Siihir, hatta -belki bunlardan sonra- Abdülhak Hamid ve daha evvel Recarziide Ekrem Bey hep bu zevke mağlüb oldular. Rübiib-ı Şikeste'nin içinde de böyle şiirler var. Mesela: Tecdrd-i İzçdivac, Küçük Aile, Valide, Dinle Ruhum, hep bu cins ilham mahslilleri !- Aveng-i Şühür'u yazmalı fikri de şaire, Kalemhar Dikran Efendi'nin Servet-i Fünün için küçür bir bahar pasteli hazırlamasından gelmiş. Fihret'in daha ziyade bir göz ve şekil şiiiri olmasına bu te�ir menbalan küçük fakat hıymet-ddr birer delildir sanıyorum.

AVENG-İ ŞÜHÜR -1-

[

•

. .