Caroli Lachmanni Di Mensura Tragoediarum: Liber singularis [Reprint 2022 ed.] 9783112661925, 9783112661918

Citation preview

CAROLI

LACHMANNI DE

M E N S V R A T R A G O EDI AR VM LIBER

SINO Vti ARIS

TYPIS EXPRES5VS BEROL1NÍ IN A E D115 V S G E. REtMERI EíVSfiEM S V M P TIH Y S MPCCCXXIî

Ì \ em tractaturus sum tam asp e e hi temetti, tarn coiitemptam opinione vulgi, tam denique, ut plerisque videbitur, iniìnitam, Ut nihil dignum auribus, tìihil iHustre aut perfectum promittere audeam .* quid enim absurdius, quam velie esplicare, quot versi* bus una quaeqiie tragoedia Graeca c'onstet? nuiic ego studium meitm et opCram utrum bene collocaverim, an contra, quod exspectari potuerit in tali argumento, egerim, iiidiciis aliorum relinqtiere decrevi. quod siquis forte mirabituf, quailaiil ratioiie ad linnc rem deducttis sim, dicaTti, rur mirationettl istam putem et temerariam et peridulosàm. Ea enim furia quaedam et pestis èst saeculi nostri, tjuàe exitium litteris mitfàttlr, Ratio, quam ad titillala rem noti adhibemus: ftihil nisi quod cOgitatioile praeceptum est, anquirimus. ita fere vel novi profertur nihil (quando a priiicipiis plures viae plerumque patent, sed uos eas éequiirlui quae ad nota dhcunt)j vei quod tuipiiis est, neta ad causas non suas revocamus ac paene cliffi rationft insàtiimusi hot absit ut Ratioiiem* illam diifcem vitae et litte* rarutn atictorem j contemnam: • sed nàtufatì quoties arcanà scrutando, quoties sive tempot-ufn praeteritorum mores sivé Opèra explotabdà SUtìtj v e s t i l a et (Juasì umbras rèrixia vel Unuissimas, si quae e A

2 longinquo conspectae fuerint, sectari, et si quando causa» reperire concedetur, id in lucris ponere oportebit. Itaque primum hie divination! locus est et observandi sollert.iae, ut tandem cognoscatur quantum ignoremus. nam Veritas id est quod quaerimus, non siquid probabile \ideatur. postea vero quam pleraque observata erunt, illustrabit obscura ratio et latentes rerum causas recludet. Neque véro ei, qui nnimum ad Graecas litteras et artium Graecarum monimenta corivertet, verendum videbitur, ne, quae constanti usu probata reppererit, ab iis fallatur specie vana, neve, in quibus rebus casus dom i n e t u r , eas gubernari Consilio credat. nam fuit hoc proprium admirabilis illius Giaecorum indolis, quod artium usu et assiduitate paene dicam magis quam felicitate ingeniorum exoellueruiil: atque iis, quantum fieri potuit, omnia regulis certissimis subiicere visum est non ut impetum ardoremque reprimerent, sed ne vagarentur, et. artes legibus conformatas exercerent fidentius. Quam ob rem mihi, ut, quod minimum est, id unum p e r c u r r a m , valde improbandi videntur adolescente® quidam, qui Studium omne grammaticum ponunt in evertendis'flòctissimorum virorum praeceptis, quorum pleraque verissima s u n t , si recte intelligantur. sed ulterius hunc sermoitem protrahere mihi haud licet, ne institutum argumentum distulisse dicar. ergo erit no bis quaerendus transitus, quo ad mensuram tragoediarum pergi. possitii. Iulius Pollux libro quarto operis cum alia multa habet de ire scenica alibi aut non tradita aut minu» c u r i o s e , ut unus ipse plerorumque auctor sit, tum haec [109. n o ] , quae ita Fcripta subieci ut

3 in codice omnium longe optimo Palatino [cod.. ecclxxv] habentur : onore fiiv ùvrì TCTCIQTOV zov

ó'toi

Toiv

yoQsviwv

* « A e l t a t TO nQiy/ta,

oxrviov cyv/.ov. IOVTO

uva

ti ó'i xèiaQTOQ NAPAYOGQYQJIIA

e'mslv

iv

utdij,

Graej-. vnoxOtyraptt-

we àv 'dyctfièjLivovt

v7ioxqit^s

ÒVOFTÙ^ETUI

it ' XUÌ

Al-

na(>a(pdèy£uitOi NTNQUY&UI

cpa-

In his primum cavendum est, ne quae ad naQayoQrjyrjfia pertinent, nimis accurate contra menlem scriptoris interpretemur. quem enim Pollux quartum liistrionem dictv

amò

kv Mt/xvovi

c i t , i s e s t zoiv

yogtvzwv

stiayyi.ovi

rig avvi

TSzagtov

vnoxgvtov

t

quanquam ne haec quidem verba satis circumscripta sunt» nam nequis artem hanc sero inventam putet, in Prometheo fabula Aeschyli nagayogiqytji^ct factum est, atque in septem ducibus ixagao-n^viov, et quidem UVTI TQÌTOV VFIOKOITOVÌ cum in neutra pluribus quam binis histrionibus rem egerit; quod tarn certo doctissimis quibusque constat, quam quod maxime. Sed ilia verba, quibus utriusque artifici in tragoediis Aeschyli sedes indicatur, quod vix potuere ita scribi nisi a negligentissimo, forsitan quibusdam res ipsa testatior esse videatiir quam exempla. mihi vero uti res nullis rationum argumentis videtur aut sollicitari aut refelli posse, ita, Pollux cur ilia non potuerit scribere, demonstrare longum est, futurum brevius si non ultra coniecturam liceret. Ergo ne reconditiora promam, nihil improbabile dixero, si contendam Pollucem Jiagaom'vIov exemplum nullum excitare yoluisse, nagayogyyqjiHi vero utrum Memnoni äscripserit an Agamemnorii latere, impressi codices consentiunt: néque in Orestia ullum usquam nagaoxtjvwv exstàt (praeter unum, idquè diversi generis, in Eumeni* A a

4 dibus), sed in choephoris nuoayoQ/yifitu. Tynvhittumlioc, aculum in primis hominem, emu non praetèrisset (dixit autem ad artem poeticam Aristoteli» \]iag. i 3 2 ] ) , una quo minus rem expcdiret causa n'imis indigna morafn fecit, ad choephoros illic ubi Pylades loquitur [P. 700 $tanl.~\, antiquum sed vanissimum scholion ascriplum est, quod Tyrwhittus alistersa librariorutn barbarie ita verissime restit u i i : Me'Teoy.tvKGrai ò tìaj'ysios eìs Tlvìaiijv, Zv» fin] ó' léytaaiv. Opinatoris tanfi absurai nulla fuit halienda ratio. Is cum eiùs à r t i s , quae a Polluce commemoratur, nolifiam liaberèt nullam, nec cho feutarum lini vicaria s liistrìonis partes videret tribuendas esse j actorem tertiarum, momento ipso quo eiulatum desisset, exuisse iiuntium iinxft, et In Pyladi'S lina Cum Oreste aedibus cx-euntis formam traiìsiss'e praestigiis Vertttmno dignis. Nobis a u t e m , ne Aeschylus insiiìnto male sano pervertisse tragoediam crcJatur, ila \ ideilir, unam de ancillarum eh oro esse, cuius verbis plérique critici ter qnidem servi personarft praescribùnt f655. 876. 886], semel, sed pravo perinde iudicio, Electrae [689]; coiìtra ea non halle, qnippe paulo ante [7x0] in aedes redire iussam, cum nutrice colloqui [728], et ipsa res docere potest et ante nos alii vidertint: illa autem - credibilia esse et testimonio ambiguo confirmari fatendum erit. Postremo de Merlinone f a b u l a , si eius Pollucem in lìac causa mentionem fecisse statuimus , compertum habemus omnino ni hil, unde cognosci possi!:, ubinam in ea a ut quale tiagayoQi/jytipa iuerit. ìllud vero unum, de numero àctorum nobis fortasse melius constnret, de ipvyo-^ nettata si paulo plus fujsset tradì tum. rectissime

5 eu itti censeo ludicare, qui non {ani duo i,sta nomina fuisse iudicant, quam binas fabulas, sed eadem commissione acta«. nam indicein dramatum Aeschyli hic semel fallerò milii non facile persuadebitur. Iam «ti tpiiftocvciaias omnem ambitum cognoscere hand licet, sed captanda nobis obscura fama est, sic scenaruna, duarum argumenta a veteribus exposita tenemus; Iovem animas Achillis atque Memnonis ponderantem, utriusque matre astante Hlancibus : tum, raptum machina scenica, cui nomen ysQavw, cadaver fili ab Aurora., Ex liorum a l t e r o , corporis raptum dico, intelligi potest, ncque omnia ita ficta fuisse ut nullae essent nisi deoruin partes , ncque •vero cliorum çonstilissc ex immortalibus Thetidis Auroraeve comitibus. quod si ve rum est, pensura non praesente choro sed de orchestra semoto facta est; çum neque heroes ipsi adessent, quippe tum dimi,cantes. itaque negotium hoc orane perfici actoribus tribus sine incommodo potuìt , duobus non aliter nisi ut nuQuyoQ^yq/Att fieret. Plutarchus enim, nequid forte ab hac parte machinemur, testis est utramque deam (de love autem quis ambigat. ?) loquentes inductas esse a poeta, caeterum ques versus Stanleius, dubium professus, alii autem tanquam re explorata, huiç fabulae Aeschyli ascripser u n t , eos quin Pia'.« [de re p. ii. p. 333J in. a n n o r u m iudicio scriptos legerit rtubitari \ i x potest. Enarrator Aristophanis Acharnensium [885] persuad e t , qui ex eadem scena (aut fallor) hunc versum excitât: òèanoiva nii'irfiovra NtjQijfoov '/opóv \Jege XOQtav]. quem versum cavere. debemus ne ita accipiamus quasi in tragoedia ea JVereidum chorui fuerit, cum doceat contrarium.

6 iii, Itaque cum saepc magis expediat, quid flu lud sit quod ignores animadvertere, quam opinando et similia veri sectando pervadere ad eum locum, unde haud possit exiri, sed ludibrio sis nec opinan, t«m in angustiis inclusum spectantibus ; et in Meninone faciendum esse duximus ut quam nihil de ¡Ila arte constaret intelligeretur, nec magis iis io fabuli«, quas habemus integras, caecam probabilitatis «peciem venari, sed aut certam vestigandi le« gem scribere aut quo usque perveniri nequeat con•entaneum erit explicare. Manifestum sit autem, raro ubi plures ternis loquuntur, alibi vix uspiam, rationem illorum, unde exordium sermonis duxi, artificiorum in una quaque posse fabula percipi, nisi ante omnia cognitum sit, quae munera data singulis fuerint, quae personae, et quem histrionem poeta unas agere partes, quem rursus in quosnam transire iusserit habitus. Id vero nequis se mente et sagacitate sua investigaturum speret, hortandus est ut faciat periculum : nobis nisi certissima licebit uti regula, ab acumine vano et a difficili coniectandi tramite videbitur abstinendum, Quid quod nec ilia, quae de choephoris dixi, ausus essem, sed fere in Tyrvrhitti vestigiis haesissem, nisi validiora haberem sententiae meae praesidia. Sed nescio qua sive t'ortunae benivolentia insigni sive animi praeter solitum acri intentione, patuere mihi, quae et hanc rem illustrare possint et ducere ad maiora, tum alia confirmare et ad causas suas revocare, quorum partem nunc expositurus sum, alia tacebo in prae»enti atque ultra pergam latebras veritatis ea per»crutari qua coepi, donee mihi satis fecero 5 ne haec quidem vulgaturus , nisi iussus «criberem.

7 Ut inde repetam, libri quattuor mei exstant d« choricis systematis tragicorum, in quibus cum alia plura insunt observatione strenua investigata (quae vero secus cesserunt, nimis multa tum ignoranti, reprendam in tempore, nec mei castigator facilis neque aliorum, nisi opus sit): tum exploratissimum hoc, quo milii nunc licebit uti ut concesso et argumentis satis comprobato, quod carmina melica docui singula aut versibus septenìs c.ontineri aut bis septenis aut etiam ultra eos, sed eadem ubique ratione. In quo errorem si cavere potuissem, non excepissem eorum aliqua canticorum quae de scena audiuntur: illa autem dico, cum plures canunt; quae et ipsa post vidi ea arte composita esse, ut non modo universi veruni singuli cantores in versuum numero rationem sequerentur septenariam. Caeterum hoc dixisse nunc satis erit: do ceri, quod alienum ab iis quae agimus campum ingredi nolumus, nullo potest pacto. ita que credetur indicio meo, si a caeteris, quae dicturus sum, poterit praeiudicium veritatis nancisci: si minus, reprobabitur. Aio enim diverbia quoque, non tantum melicas unius cuiusque partes tragoediae, ad eam summam versuum ascendere, quae in septem aequales dividi possit partes. Quod nequis casu opinetur ita evenire (in arte ut nullo habendum sit loco), alia insuper consideranda sunt, quae nisi Consilio ne in una quidem fabula fieri potuisse appareat. Etenim summae versuum omnium, quos vel chorus vel histrionum uterque (seu tres sint, hi quoque) pronunciant, singulatim subductae, non infinito numero sed tali reperientur esse, qui in septenas parte» discedat divisione. Postremo, nequid vago remit»

8 tcretur iudicio, quod arte posset coerceri prudentius, et qupties u n u s quisque loqui deberet, et quot chorup carmina caneret per totain f a b u l a m , non alia lege definiturn esse observavimus, iv. Atque haec omnia quidem quam sint vera, per singulas eundo fabulas docere mihi consilium e s t , ubi ea quae obstabunt p r o v i d e r o : caeterum quid efficiant et quam multis nominibus vel utilia sint vel insignia esplicare absurdum duco. Mihi Semper p a r u m dignum homine ingenuo visum est, et eximiis inventa sua ipsaque laborum rudiment* eifere praeconiis, et dato speeimine parvo ingenti« p r o m i t t e r e , omnia domi recondita latere simuläritem. itaque nihil m o r a t u s , tot exemplis u t a r quot e x s t a n t , u t Veritas rei universae una intelligatur cum ai'tis vicissitudinibus et incrementis. sed h o r tandus animus est, u t fortiter agam, et sperem vepiam ubi offenderim, aliosque suseepturos operam, si quando mihi non satis bene processerà. N a m in proclivi e r r o r , A ix u t vitari possit, ubi et p e r omnia summas collidere, et nomina interlocutorum recte an praescripta sint, e x p l o r a r e , t u m , quinam versus \ e l male rcpetiti sint vel quam libet aliam suspicionem moveant, animadvertere oporteat. postremo codicibus mutilalis u t i m u r , atque augent temporis damna correctores, alii a u d e n d o , partim detestabili negligentia: quem ad modttin novissima esempla Eyripidis Herculem f u r e n t e m duobos versibus x58 Herrn.] detruncatum h a b e n t , culpa non librari sed grammatici. H o r u m liquid me iinpediverit, quoti mihi interdum accidere potuisse non negabo, acqui iudices excusabunt, IIoc tarnen me consecuturum spero, ut in postcrum nugari vi-:

y deatur, qui atit in numero rersunm a m in pér»9. nis aliquid audeat, nisi geometrica ratione probet, âiaaxevijv excipio, quae res nihil commune hab'et cum hac nostras nam correctores, quam vis négligentes interdum, certe curare oportuit ut fabulae agi possent etiam corrcctae. Exernplo utar fortasse minus noto. Rhesum bis commissam esse duo fabulae loca ostendunt [198. 682 Matth.']: numerorum autem ratio nullum a correctore dctrimentum cepit. Caeterum in Aeschyli tragoediis (ab his enim surnam dicendi initium) plerumque me vel severis satis facturum esse iudiciis confido. quae vero earum, si rationes temporum conseetamur, primo loco ponenda sit, et multi dubitant, nec certo videtur demonstrari posse. Nam Persas scholiastes Ariitophanis {ran. 1 0 2 1 . 1026] ante septem duces editoc esse tradii, ipso Aristophane haud scio an r e pugnante. ad liaec candem fabulam ex lege post obilum Aeschyli fuisse repetitam ante Olympiadis xciii annum tertium Bacchus Aristophaneus, qui se earn spectavisse dicit, testatur. et aliquid de alia commissione Sicula Hieronis rogatu facta percrebuit, nisi ca vana coniectura fuit, sed residet certe dubitatio, an talis exstet fabula, qualis Menone praetore primum acta esse fertur. Thebana commissa fabula est, Flutarcho si credimus [in Aristide JJ. 3ao C. Boeckh. de Lrag. Gr. p. 5 6 ] , ante annum Olympiadis duo de octogesimae secundum, qui et Hieroni et Aristidi fatalis fuit: sed prius certe quam supplices, in quas rettulit ex ilia repetita qu&edam et quidem brevioribus verbis compreliensa. Non commemorabo omnia, sed e t eo genere haec sunt j iiiii] : ¿où y.oviv avavdov ciyys).ov avQaxov, cvniyyts

10

pi) otywoiv ¿lovtjkavoi.

quae sunt e* illis sunipta

[81]: aì&£Qta xóvtg /.le neidet (pavüo' ävavdog vagins i'vvfios clyyeXos, et [ i 5 5 ] elaxov ù^óv quos versus dicamus licet, quomodo cognoscerentur, unus ad hunc diem Hephaestio ree te praecepit [}>ag. 128, 4 Gaisf.~\ : qui cum eos umal^ltt circumscribit. aut ^QayvnaraXtj$ia, paroemiacum dicit et brevem in fine syllabam vel hiantem, et mutationem personae praeterea, ut solet, intelligit.

Parodum Persarum quattuordecim

anapaestici includunt :

septem duces

terminantur

sex. sermonis incisionum ratio Imbetur nulla.

Po-

stremo, quod Piersonus et Valckenarius mente sagaci viderant, eodem versu saepius uli non licuisse in una tragoedia, id quanquam probare caeterorum nemini potuerunt, nunc nostra observatione ita confìrmatur ut certum sit. •vii. Restat ut artificium numerandi orationum doceam (11am orationum nomine liceat uti: Graeci appellant):

pyoeeg

qiiod negotium et a prior-ibus

diversum est et laboriosius.

diverbia

enim hie a

melici« separari non debent, sud summue utrorumque coniunctae demum iustum numerum^ hoc est, septies divisum praestant.

vèrum in ration e in-

eunda clioriciorum alia est conditio, alia eorum quae actores proloquuntur.

Priirram et chori Q^aeig et

partium tain primarum quam secundaruin, eae singultirti numerandae sunt*

si teniae erunt, secun-

dae ciim tertiis numero uno comprendi debent.

Sed

orationum discrimina non tantum in mutatione personae posita sunt, quando alter alterum voce excipit. sunt enim alia quoque quae librarli interductu noil semper distinguuntj iiiitia stropharum et antistropharum, epodi quoque nec minus mesodi: accedit. mutatio metri in diverbiis.

N e exeinplis

par-

cam, quattuordecim chori Q'yotie sunt in Persarum

14 prima p a r t e , quibus regina »Ila subiungit [169], vaiiva órf Amovo' ixctvta. sic duae in choephoris [655], ubi ancilla haec dicit: ehv. ttaì jn^v àxovw. 6ed Cassandra très continue Qtjoeis pronuntiat, vereibus illis [1322], ¿XX' el/ut. ivi Uvoi. ovzoi ó'vsoi^o): Electra item tres illic in choephoris [181], kà/uoì fiQOQtQTfj. tpev. t'id-' e lye (pwvtjv. neque nihil tale monodiis convenire censendum est, recentioribus certe, ex quo trimetri cani de scena coeperunt. itatjue trimetri canticis inserti, ii praegressa quidem discriminant, sed ut a melicis quae sequuntur non seiungendi sint, hoc e s t , ut nihil addant summae ¿ijaeo»v melicarum. stropham de Cassandrae monodia sumptam apposui, quo res illustrior fieret [Agam. 1123]. Prima (jijotg: e I nunuì nanut ti ioSs (puivtiut; rt Sixrvóv vi y'^AiSov; secunda: dXX' uq*V$ ÌJ IvvtWos Iwatxia (povov, ovuoig

i*. li
ö — 9 6 0 } ,

Contra antistrophica

inler-

r u p t a , quarnvis p l u r i b u s syslemalis comprensa, cum carmina

tragoediae

numerantur,

colligenda

sunt,

m e m o r a b i l e e x s t a t carmen in Sophoclis E l e c t r a , in

29 quo sunt primum duo senarii dimidiitti, qui sibi respondent: nióg

; fi vvv nQatiaovai', av è' èy.tòs

'{¡lag srpoff Ti'j [x4oo =

x4o2] : lios vero

strophicae

paries tres cum antistrophis sequuntur [1407 — x42i — x428 — i44x].

Quid quod neque si utraque inter-

rupts sunt, ÙTIOXÌ/.Vuiva cum antistropliicis coeunt: neque brevitas prohibet quo minus carminis loco umis Orestae -versus censendus sit [1279], dfisl^vi xi-).tvdvv

ar.oirovca navxa [syst. char. JJ. 25O]. Cac-

lerum in aniistrophicis quando chorica respondent canlicis, carmen, si plures stfophae sunt, non absolvitur prius quam ullimus antistrophae versus vel soptimus vel decimus et quartus

flierit.

seplimus

est; sccundae antistrophae extreinus in Troadum carmino hoc [12x6—1228], c d a l a i ai, nixgóv y oàvQpcc: quartus docimus vero idemque postremus secundae antistrophae, in Colonco, quo clauditur illud [5xo — 548], deivòv fi his to nulai in supplicibus,

«sl,uepov ijth].

At illud

¿a 1 co 1iti duHQva, sex versus (eius

modi enim systematis Euripidea! in ea fabula usuili esse olim demonslravimus) compleclitur [xx3i — xx56 =

x x ix — 1 x45] : cui poeta aliud subiccit item t | « -

uttyov [xx48 scq. xx52 = xx55 seq. : xx64 seq. = X167. 1170 i;cq.]i xiv.

Scd de parodìa

seorsum a caeteris car-

minibus dicendum videlur, in quibus maxime Iu\uri.iv it ars poctarum , novis ac mirabilibus primordiis spcctatorum oculos animosque captantium. priinum igitur quae nihil nisi choricft eaque antistropbica continent, eae, seu mesodis distinctae sive ultra secundam stropham et antistropham productae, binorum carminum censendae numero sunt.

Post

haec, antistiophica interrupta cum continuis

non

5o coeunt. in Ionis parodo nec systema prlus cum posteriore coniungi d e b e t , neque liuius stropha cum a n t i s t r o p h a i t a q u e haec tribus carminibus constat; sed parodos Philoetetae duobus , quorum

alterius

stropha p a r i t e r atque antistropha distincta est hiStrionis cantui

Ouod si antistrophicis cantus ù n o -

Xs^vfiivog admixtus e s t , u t r u m q u e genus separatim n u m e r a r i debet,

ex empia r e i sunt in Oedipo poste-

r i o r e et IleracHdls.

sed illae in Iphigenia T a u r i c a

et in, H e l e n a wàai ùvTÌtpctX/uùt ( s i c enim poeta ipse appellai [Iph.

T, 1 7 2 ] ) bina sunt c a r m i n a , q u o r u m

Htrique respondetur ttnò Gxyvtjg'

Unde iacile

in-

telligi potest^ quid de Orestis parodo statuendum sit: in qua

quidetn Euripides responsionis

legem

paulo minus certain sequitur» tea novém tenet carmina» C a r m i n u m c h o r i c o r u m rationein videmur nobis satis accurate, explicuisse:

certe si qua defue-

r i u t , ab aliis 11011 difficile aut emendatum aut supp l e t u m iri

fexistimämus.

sed de orationibus ante

omnia tenendum est, stroplias ubiqüe pares esse ftn-> tistrophis: ut satis sit poetam in alterutra expressa {tyceiav indicia fecisse: quod in v e r s i b ü s non -valere satis constati

V e r u m hoc quidem recentioribus cum

Aeschylo commune est.

Caeterum de exclainatione

duplici quae supra [cap. vii.'] diximus , e a , qui ab Aeschylo Cxceperunt artem, in trimetris quoque ob» servarunt,

non in Choricis carminibus.

{¡rjmls sunt in M e d e a aAAu- ßulve.

tres illae

[1008 — io44] : jpaaw TV.S\

tpev (f iv ti nyosòtQxeod'e',

ut ulti

ÓQccaa;

sed ut nequis fallatur, duplicent illa exclamationem continent, w fioi fiot et òtoTOtotor, viunaij

item

non Vero haec> ìa f.ioi tpev tpèv vel

nannanät

nànituitunuTtcìnna-

T r i m e t r o r u m melicorum in canticis ra-

5i tioiiem s u p r a exposuimu»: quam recentiores a J a n a paestos quoque accommodavere, et ad chorica quoque , nisi quod antistrophica nullo modo separata excwperunt. Illud in Medea [1269—»282], lâXvttv MS ùç' yo&cc, très pijoetg c o n t i n e t ; duas Philoctetae s t r o p h a [3gi — 4o2] , ¿Qeatéga naftfiwri J « ; duas illud Ionis [1229—1248], ovx sor OVX Ì'OTIV VÀ~ TOV. D e n i q u e ubi choreutae i n t e r se colloqui vid e n t u r , nihil m u t a t u m reppei'i a r a t i o n e Aeschylea. de novo artificio v e r s u u m paulo post dicami n u n c de Heraclidis Euripidis exponam, quae i n t e r omnes u n a fabula versibus divisis et connexis caret. In liac chori Q^oeig sunt xliii, militis xxvii iv naQayo(IRIYT>F.IATI : v e r s u s cliori ex 1 vii, niililis x x x v . primae partes c a d u c e a t o r i s , \ i r g i n i s et Eurysthei : "versus Ixxxi, lxxxii et ïiv: orationes xix, vii et ii. secundae partes Iolai, v e r s u s cccii, servi lxxxiv, n u n t i xx. t.ertiae p a r t e s Demophontis, v e r s u s cv, Alcmenae xci. Orationes Iolai lviii, servi v i , n u n t i v i i i , Demophontis x x , Alcmenae xxvii. C a e t e r u m nec ullùs usquam versiculus p e r i i t , et p e r s o n a r u m n o m i n a ubique recte posila sunt a recentioribus criticis. sed illa chori sunt [7S], ïSsrs xòv yiçovra: et Iolai [116], nçôç %óvS' (xyióv rig: Demophontis [566], toiai %ùò?, (J TaXaiva nuQd-ivow. ac duos versus male repetxtos [221 seq.~\ Piersonus tollendos esse vidit. xv. N u n c prius quatti ad caeteras tragoedias p r o g r e d i a m u r , quas omnes Heraclidis cedere v e t u state e x i s t i m a m u s , res longe difficillima, q u a e q ù e m i n u s fortem ab omni hoc negotio repellere potest, curiose t r à c t a n d a est. Itaque quos v e r s u s senarios (hinc enim e x o r d i a r ) participât chorus cum histrionibus, e o r u m partes singulas p r o versibus integris

32 habere oportet, in Oedipo tyranno [655] tres sunt versus, qui unus videttìr, — ota&' «uv ù xgffeuq; dòti» tl

—

Oedipi duo, unus ehori, Oedipi §1yoeig duae. Sed hemichoria cum inter se colloquuntur, versuum numerus media distinclione non augetur. itaque illi in lihesp £682] tres numero versus chorici sunt, unus Ulixis : ——

'io/f 7i«i xui

II

Ò>j

ffi. -— ov

[iiv ü'v. — u fjilhov apÖQa

w 1/

ÜUJUU;

to

•— ®oT/Jo?. — tfia&ov. J(T/£ rrtic Sogv:

Ubi vero duo liislriones senarios dimidiatos alterBis iaciunt, cónsiderandum est an horum uterque parem liemistichiorum numerum coniìeiat: quod ge. nus nihil diiucultatis habet, exemplum de fliilocteta sumam [689]. •— "Gnu TC nouXi, utili -— oxoniu x&yia TtuXcti, •— oè

äiTONTW.I

'ITOVÒ?

CUILOV.

—

NOLOU

AB~A

AB^rB

Ita qui duos versus dimìdiatos pronuntiaverit, in ratione ineunda versum unum dixisse censendus est. Nec mutat regula, si is, qui postremus loculus est, Iiemistichiis versum snbiungat integrum, tantum ut ultima postremi hemistichi syllaba longa sit. in Hecuba [i25g]: — '-àl'/tiq ur.oviDii; — i^y'-i'ti .

oìx ìy fitti

Ozó/lUj

ff'f yuQm -— ovx ooov tu^op

v>)arnv igyftojv o.izòv Ir.fiuXùté noi;

A B =

A

AB — B

Ouod si numerns hemistichiorum impar est, aliis legibus opus esse apparet: quas exponam (res enim impedita est) verbis quam potero clarissimis» Prin4 ci-

55 cipio, "versus divisus, qui utrimque segregatus erit a continuitate sermonis, eius liistrionis, qui poiterius hemistichium proferet, pulandus erit. ut in Philocteta [994] : otix, ctX)' ¿}.rtO-i~$. 1; ò' uònq xOQivvr'f.. — ou (f

OÌ'

i'ycityt. —• OfUKQOV l i x f t f . oc tfiwfj riiiÀyi, aliud Xidl

i i u ^

w ^ i W

—

in Electra

oXuiXu

dÌQxtfi uJi

f i f t u t , TCi

itvxiv

xvQÌl,

yviorJrqoB u — A

.oifiXo?,

xix.

In

arts

(A Sitvuxév

(uoi.|

(B

His ita expositis ultima pars nostri labó-

ri« resta t, ut e tragoediis singulis collectae versuum

il et orationum summae perscribantur : in quo ordinerai temporum, quantum fieri poterit, sequemur ; sic tamen, ut de multis acrius cum doctioribus contendere nolimus , modo in plerisque iusta demonstratione non videamur revinci posse.

Primum in

Medea chori partes versibus absolvuntur cxcvi, orationibus xlii.

Medea primas agit quingentis sex et

quadraginla versibus. et duae,

eius orationes sunt centum,

praeterea naqr^òqvnÀia orationibus com-

prensum tribus: ilio enim tempore Euripides non dum ausus esse videtur pueros loquentes in scenam producere.

Partes secundae nutricis sunt et Iaso-

nis, quorum illa versus lxxvi pronuntiat, hic cxc. Tertiae paedagogi, versus xxxiv, Creontis xlii, Aegei x l v , nunti ciii.

Secundarum ac tertiarum ora-

tiones cxii: nutricis x i v , Iasonis x x x i x , xv," Aegei x x v i i i , nunti iv.

paedagogi

Sed in hac fabula v i x

dici potest quanto opere criticorum de versibus repelilis iudicia inter se discrcpent: quas turbas rationes nostrae ex

maiore parie component,

nam

nihil dubitari potest, qnin decern versus'quos libri agnoscunt tollendi sirit [4o. 4 i . 3o4. 922. 948. 1006. 1007.

i24o. i 2 4 i . i324 Barn.~\.

Medeae sunt illi

v e r s u s , n o n n u t r i c i s : rj &iy/.xòv waw (¡agyuvov.

oiyij

Sófxovs [email protected]. item Medeae, non Iasonis: &eais re y.tiftoì navti paedagogi:

% ¿v&Qomoiv yivti.

xovx

àapsi'y

róvi'

sed Iasonis,

¿5 ¿juov Sr/y

non

kóyov.

Ille autem versus, qui nunti est, Ì.ev-Afjv 1' ùnÌGToety . ¿'¡un ed tv nagr/ida, bis male repetitus legitur in persona Iasonis et paedagogi: oTQtipaoa bevuti* è'/tiTia• /.IV nciQifio'a,

et ti

ai]v

¿'cnsìpag efinahv

nanrfòa ;

Medeae quaedam verba ibi servanda apparet, sic scribunlur:

FIYÓ''

yovyutuv,

«/Aiì

SCCTCQOV

ubi

TQÓ'JTOV.

4 Creusae cxcviii> Sed Trachiniae ver su uno abundant in Deianirae persona.- nee dubito quin Bentleius recte iudicaverit illuiri delendum esse [85], $ ninrojuev cov imtpog t|oAwAo'röff» Chori versus rxcvi, orationes hi., par* tes primae^ Hyllus et Lichas* versus clxvi, Cxiv: oràtiones liii > i x x i i secundae, Deianira , versus ccclxxi, senex vii, orationes lv et iv. T e r t i a e j äncilla, versus xii, nüntius lxxi^ iiutrix I x i v , H e r c u les (si demas cantica) cliv. oratio àncillaé una, btinti x x i , nutricis s i i i . Herculis itivi. Troadunt chorus versus tenet cxliii, orationes Jiii: tjuibus Mihervae persóna accluseti da èst tv na^aynnr^fXatU versus x i v ; orationes t i Partes primae 7 Hecubà, Orationes Ixxxii, versus, dempta quidem melicorum parte, cccxliii. Porro de Menelao et H e l e n a , q u i liabent versus xlix et lxiii, baud satis ¡constat, u t e r secundarum partium sit, uter t.ertiarum: cuius rtiodi àmbiguitatem poetae tragici declinare solent. praéterea, pro iit d(é his Statuerimusj àut tértiae partes a ut seeuiidac versu truncatae esse reperientur. quis igitìir dubitet bum excidisse aut ex Helenae partibus aut ex lMenelai ? quod si liceat fàcere couiectur a m , est in prima pyasi Menelai, qüod sbspicantem itluc vocare possit, illud, inquam, sane tnirum [Ö56J, uaì orpclnv/i' 'Àyai'xòv. Ita^üe si Menelaum uno •Versu ditiorem facimus} haec erit secundarum ac tertiaruiil partium ratio» Secundarum personae, N e p t u n ù s , versus Ixxii, Cassandra xci praeter melica , Àfcdromacha fcxxxij Helena lxiii. tertiariìm, T a l t h y b i ù s , versus cxviii, Menelaus 1. orationes Neptuni xi, Cassandrae vii, Andromachae xxx, H e Ü

5o In Pltoeuissis

Iena« t i , T a l t h y b i x x v i i i , M e n e] ai ix. c b o r i versus c l i v , orationes x x x v i i .

bue adele An-

tigonae versus praeter eantica Ivi, orationes lsxxii. Primae partes , Eteocles , versus c x x i i , xxx viii, nu.ntius ccXcv» six.

Menoet eus

eorundem orationes 1, viii,

Secundae partes, Io,casta, versus c c x x i x prae-

ter cantica,. Tiresias x c v i i i , Oedipus li praeter cantica.

sed orationes Iocastae liii, T i r e s i a e x x ,

Oe-

dipi xxxi»

T e r t i a e , paedagogus, versus Iii, Polyni-

ces c x x x ì ,

Creon c x l v i .

Polynicis 1 ,

orationes paedagogi s v i i ,

Creonlis l x x x i .

V e r s u s repetiti quin-

que [i43. 486. 63o. 1282. 1376] locis suis positi sunt, u b i prìmum f e r u n t u r scripti : [97] onovó'ùg óV t}k&ov> [478] ava f.u'poe Xaßwv. [627] ¿'¡t'/.uvvo/icti~/0uV O Q *

[976]

T J V À '

veìv S-' og teris spuriis

V A T E ^ I ^ O T J S ,

ftattjiò'a concedo

oiyn/isod-a.

[706]

nog&tfawv if t >,v-

anceps esse iudiciuni.

quidem sic procedendum esse v ì d e b a t u r ,

N I A -

L)e caeMihi

ut ante

omnia versus Euripide minime dignì e i i c e r e n t u r ; qui sunt, nisi fallor, hi : [I362] TI )M

Ó ' I A O U

xai

O T ^ A N J Y I À

¿SI-

GTQaTr^Mxa, [ i 4 3 o j avv nctQ&év«) te y.ai nyo-dv-

/tiicc nodos,

quo facto ratio constat primis partibus,

si insuper hos quoque

tollimus

[1262. 1263],

7 u&ta fìeiva, SiaaolV OTSQ^asn

In terliis

xal

primuni

Sophocleus Euripidi male tribui videtur [i634], iiìv S' äxXavatoP) aTa> 01 in voi s ßoodv. tum ìli! ¡376], Äßi àvs^vtovg h'yovaa t a g diaXkayas, scholium ascriptum e s t , o ctr/05 oVTog è'v itaiv ov (ptQEtut. his v e r o mecura qui f a c i e t , nullum amplius e tota fabula v e r s u m sttbtrahere poterit, ne illum quidem [1199], mi vvv j'«p

A V I ' I ' V

Smftòvwv

i'OWOI'cis*

minus in extrema tragoeelia

criticoruni

ferri possunt.

verba Eteocli

Caeterum ilia

multo

à&trtjoei s » dauda

Jn

5i sunt [623], a i n ò ot;fittasi : Polynìci, i n è t t a ?rpoit«£ ¿'¿fios : Antigonae versus ìlle lotus [ i 4 8 ] , Aojfofyo'ff» vìe oyXog vtv

votl^-o) noò'l.

sed hoc , u t a l i a eiu»

modi , non primus indico» xxiìi. Verum hie subsìstendum est, ut de nova arte Euripidi« dìcamus, quam ha rum r e r u m studiosi impune ignorarle non possunt. ea ad carmina elio» rica p e r l i n e t , quorum partem in aliquot fabulìs ex senariis confecìt, et quidem aut solìs aut anapaestì» admìxtìs. Eìus rei exempla in Electra exstant, item in Hecuba et Iphigenìa utraque. nihil vero magis mirum e s t , quam quod Heeubam parodo instruxit ex anapaesticis quinque et duobus senariis facta [tj5— i5o. 2iT). 2i4]. Caetérum haue cum parodon appello, non ignoro aliam longe Hermanni,, viri harum rerum peritissimi;, de parodìa esse senten» tiam [elem. dtìctr. mett. p. 7253 : quam sì capere pus» sem, fortasse hand resisterem, sed ilium Plutarchi locum advocarem [an seni sit ger. res p. pag. >7 85 «4» Herrn» ad Arisi, poet. p. i 4 o ] , quo m e m o r a t Ttjv èv OìSinx>èì tip idi KbXmvà ntxQoò'ov, tjg la%ìv ctQyjj Eviit-

m>v Nunc v e r o , cum et praesidium ex Ore» sta petìtum deiìeiat, neque ìntellìgam, cur in ea t r a g e d i a non potius illud carmen parodon dicat [3o6J, u t m i)'Qofu(deg (nam dochmìacos parodi« alìe» nos esse , ìd vero doceri posse nego [vici, system. ichor. p. 196}); de omni re indicium sustìnebo, prae» sertim cum idem Plalarchus in partes diversas trahì possit, qui in Lysandro [pag. 441 E] parodum Eie» ctrae appellai illud carmen, tyapÀjjuvov0$ to «opre» Itaque in tkirìpidis Elettra ehorì versus sunt cxlvii, minti xcì : urationes autem ehori xxxviii, nunti iv» Primae partes in persona Oresti», versus praeter D ö

5a cantica cciiì, orationes cxìx^ Secundae, colonus versus lxxxix, orationes x , senex versus l x x x i v , orationes x l i , Clytaemnestra versus l x x i i i , orationes x v i , Castortim alteruter versus lxii, orationes ix. tertiae, E l e c t t a , versus praeter eant.icorum partem c c c l x x v i i i , orationes cxlviiii In hac fabula et versuum et orationum ratio emcndatione certa, sed non v'eri simili, restituenda est. versus legitur non loiige ab initio hie [234]: é'yst ¡MV, àaS-evìjg ¡iè ór] tpevywv ùvtjQ, qui recurrit paulo post [35o] ita scriptus ; £t> ì'/.niaiv -ravv, ùa&EV^s xpevywv avrjQ. Hic posterior versus delendus e s t , sed Eiectrae quae enm praecedunt verba duabus litteris mutatis, ita ad veram sent.entiam revocanda : è'attV Xòyw yovv, favi S' T>VFT untar ¿¡noi, ti «ai TI TZUTQOS f.jiiwv te ¡lipuvvjvftii xmcwP. Ad H-ccubam accedimus, in qua chori versus sunt ccxxxvi, Polydori lix, Polyxenae lxxviii: orationes chori xl, Polydori iii, Polyxenae XX. primae, Hecuba, versus (nisi quod canticorum p-ars in collidendo numero praetereunda fuit) cdxiii, orationes exii. Secundae parte«, Ulixes, versus lvii, Talthybius l x x t v , ancilla x v i , Polymestor praeter cantica cxv. tertiae partes, Agamemno xcviii. oraliones Ulixis x i i i ) Talthybi v i , ancillae viii, Poly» nxestoris Ivi-, Agamemnonis xxxvi. De personarum distinctioné in posterum non dubitabitur. Hecubae versus sunt [688] tv rpu/uuS-to Xevgü > et [i23o] ov* ovv faxa io) s » «« Trep eìgyctow xaxwj chori [696] vis yuQ viv tKtav's oìaS\ òvetQvrpgov >