ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM 9788324680177, 8324616071, 9788324616077, 8324680179

Citation preview

Wszelkie prawa zastrzeżone. Nieautoryzowane rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii metodą kserograficzną, fotograficzną, a także kopiowanie książki na nośniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji. Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. Redaktor prowadzący: Michał Mrowiec Wydawnictwo HELION ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63 e-mail: [email protected] WWW: http://helion.pl (księgarnia internetowa, katalog książek) Kody źródłowe wybranych przykładów dostępne są pod adresem: ftp://ftp.helion.pl/przyklady/arch11_ebook.zip Drogi Czytelniku! Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres http://helion.pl/user/opinie?arch11_ebook Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję. ISBN: 978-83-246-8017-7 Copyright © Helion 2013 Printed in Poland.

• • •

Poleć książkę na Facebook.com Kup w wersji papierowej Oceń książkę

• •

Księgarnia internetowa Lubię to! » Nasza społeczność

Spis treści Rozdział 1. Wstęp ..................................................................................................... 7 Fabuła książki .......................................................................................................................... 7 Główny bohater ........................................................................................................................ 8 Modelowanie architektoniczne — model BIM ...................................................................... 10 Wirtualny Budynek = BIM (Building Information Modeling) ........................................ 11 Czy warto ulec BIM-manii? ............................................................................................. 11 Nie każdy CAD to ArchiCAD ......................................................................................... 12

Rozdział 2. Czy nasz komputer to wytrzyma, czyli wymagania sprzętowe i instalacja programu .................................. 15 Komputer pod ArchiCAD-a ................................................................................................... 15 Wymagania producenta ................................................................................................... 16 Stacjonarny czy przenośny? ............................................................................................. 16 Pecet czy mac? ................................................................................................................. 17 System operacyjny — Microsoft Windows XP, Vista, 7, 8, Mac OS Snow Leopard, Lion czy Mountain Lion? ....................................................... 17 Komputer — części pierwsze .......................................................................................... 17 Peryferia komputera ......................................................................................................... 19 Konfiguracja dla programów dodatkowych ..................................................................... 20 Typy licencji .......................................................................................................................... 21 Myarchicad.com .............................................................................................................. 21 Licencje z kluczem zabezpieczającym — zastosowania komercyjne .............................. 22 Licencje z numerem seryjnym ......................................................................................... 22 Instalacja programu ................................................................................................................ 23 Uaktualnienia ................................................................................................................... 24 Komplikacje ..................................................................................................................... 24

Rozdział 3. Podstawy — środowisko graficzne ........................................................ 25 Wygląd programu — do czego to wszystko służy? ............................................................... 25 Z której strony zacząć? .................................................................................................... 25 Minirozmówki archiCAD-owe, czyli jak się dogadywać z programem .......................... 27 ArchiCAD-a „części pierwsze” — podstawowe informacje o interfejsie ........................ 36 ArchiCAD-a „części drugie” — informacje dla dociekliwych ........................................ 38

4

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rozdział 4. Szkolenie BHP ...................................................................................... 51 Organizacja folderów roboczych ........................................................................................... 51 Struktura folderów ........................................................................................................... 51 Bezpieczeństwo ...................................................................................................................... 54 Zabezpieczenia w ArchiCAD-zie .................................................................................... 55 Co dwie kopie, to nie jedna .............................................................................................. 55 Odzyskiwanie danych autozapisu .................................................................................... 56 Archiwizacja — kopie dla bezpieczeństwa ...................................................................... 56 Wspomaganie ......................................................................................................................... 58

Rozdział 5. ArchiCAD od podstaw (a raczej od fundamentów), czyli pierwsze minuty z programem ....................................................... 61 Początki — pierwsze 15 minut z programem ......................................................................... 62 Start! ................................................................................................................................ 62 Paleta Narzędzia — pierwsze trzy kliknięcia ................................................................... 63 Podręczne współrzędne — precyzyjne dane zawsze pod ręką ......................................... 63 Budowa modelu — stawiamy pierwsze ściany ................................................................ 64 Nożyczki .......................................................................................................................... 68 Montaż okien i drzwi ....................................................................................................... 69 Widok trójwymiarowy ..................................................................................................... 71 Przybliżenia (Zoom) ........................................................................................................ 75 Zaznaczanie elementów ................................................................................................... 76 Edycja istniejących elementów ........................................................................................ 78 Struktura projektu ............................................................................................................ 81 Sto zastosowań kursora myszki ....................................................................................... 83 Magiczna różdżka ............................................................................................................ 87 Dachy ............................................................................................................................... 87 Płyta stropowa ................................................................................................................. 96 Kolejne 5 minut .................................................................................................................... 100 Fundament — Profil złożony — Podrys ........................................................................ 100 Przekrój trójwymiarowy ................................................................................................ 104 Okna po raz drugi .......................................................................................................... 105 Elewacja ......................................................................................................................... 107 Kilka wymiarów na zakończenie ................................................................................... 111 Podsumowanie ..................................................................................................................... 118

Rozdział 6. Filozofia programu, podstawowe koncepcje ......................................... 121 Wirtualna makieta realnego obiektu ..................................................................................... 121 Elementy konstrukcyjne a opisowe, czyli 3D kontra 2D ............................................... 121 3D or not 3D? ................................................................................................................ 124 Maszyneria programu — instrukcja w pigułce ..................................................................... 125 Organizacja .................................................................................................................... 127 Sortowanie elementów ................................................................................................... 128 Symbolika 2D ................................................................................................................ 130 Maszyneria — instrukcja rozszerzona ................................................................................. 130 Organizacja pracy .......................................................................................................... 131 Sortowanie elementów ................................................................................................... 142 Modelowanie — dokumentacja ..................................................................................... 161 Prezentacja 2D ............................................................................................................... 171

Spis treści

5

Rozdział 7. Przegląd niektórych technik pracy w programie ................................... 181 Wielofunkcyjny kursor myszki ............................................................................................ 181 Linie pomocnicze ........................................................................................................... 182 Podręczne współrzędne (baaaaaaaardzo ważne!!!) ........................................................ 193 Narzędzie Miarka ........................................................................................................... 200 Przyklejanie elementów ................................................................................................. 203 Specjalne punkty przyklejania ....................................................................................... 205 Rzutowanie kursora ....................................................................................................... 211 Linijka ............................................................................................................................ 211 Zmiany, zmiany, zmiany, czyli transformacje, modyfikacje i powielanie elementów ......... 213 Odwołaj/Przywołaj ........................................................................................................ 215 Zmiany położenia elementów ........................................................................................ 216 Ustaw/Rozłóż ................................................................................................................. 222 Zmiana geometrii elementów ......................................................................................... 224 Operacje na elementach ....................................................................................................... 236 Grupowanie elementów ................................................................................................. 236 Kolejność wyświetlania ................................................................................................. 242 Blokowanie .................................................................................................................... 243

Rozdział 8. Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie ............................................... 247 Narzędzia — kilka podstawowych informacji ..................................................................... 249 Paleta Narzędzia ............................................................................................................ 249 Paleta Info ...................................................................................................................... 254 Elementy ArchiCAD-a kontra elementy biblioteczne .................................................... 256 Parametryzacja ............................................................................................................... 259 Okna dialogowe Ustawień ............................................................................................. 261 Przenoszenie parametrów pomiędzy elementami .......................................................... 269 Konstruowanie elementów z paletą Narzędzia — powtórka .......................................... 277 Zaznaczanie elementów w projekcie .................................................................................... 281 Metody zaznaczania i pomocne techniki ....................................................................... 281 Esc — odwoływanie zaznaczenia .................................................................................. 282 Wyróżnianie elementów (Podświetlanie, Informacja o elemencie, punkty aktywne) .... 282 Metody zaznaczania poszczególnych elementów .......................................................... 286

Rozdział 9. Modelowanie — paleta Narzędzia ........................................................ 305 Modelowanie = dokumentacja ............................................................................................. 305 ABC modelowania ......................................................................................................... 305 Modelowanie — narzędzie Ściana ....................................................................................... 308 Konstruowanie Ścian ..................................................................................................... 309 Czyszczenie połączeń .................................................................................................... 314 Parametry Ścian ............................................................................................................. 335 Edycja Ścian .................................................................................................................. 344 Zakończenie Ścian ......................................................................................................... 350 Modelowanie — narzędzie Strop ......................................................................................... 351 Co należy wiedzieć o Stropach? .................................................................................... 352 Rysowanie i geometria Stropów .................................................................................... 354 Edycja Stropu ................................................................................................................. 357 Stropy a inne elementy w modelu .................................................................................. 362 Symbol płyty na Rzutach i Przekrojach ......................................................................... 364

6

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM Modelowanie — narzędzie Dach ......................................................................................... 367 Dachowe ABC, czyli cechy charakterystyczne połaci ................................................... 367 Okno Ustawień .............................................................................................................. 369 Konstruowanie Dachów ................................................................................................. 375 Edycja Dachów .............................................................................................................. 390 Docinanie innych elementów do Dachów ...................................................................... 399 Symbol Dachów w oknach Rzutu oraz Przekrojów/Elewacji ........................................ 406 Dachy a inne elementy modelu ...................................................................................... 409 Modelowanie — narzędzie Kształt ...................................................................................... 412

Dodatek A. Adresy, które warto (należy) znać ....................................................... 415 Strony producentów ............................................................................................................. 415 www.graphisoft.com ...................................................................................................... 415 www.archicad.pl ............................................................................................................ 415 www.artlantis.com ......................................................................................................... 415 Facebook ........................................................................................................................ 416 Fora dyskusyjne ................................................................................................................... 416 Polskojęzyczne forum użytkowników ArchiCAD-a — www.archiclub.pl .................... 417 Międzynarodowe forum użytkowników ArchiCAD-a — http://archicad-talk.graphisoft.com ......................................................................... 418 Międzynarodowe forum użytkowników Artlantisa — www.artlantis.com .................... 418 Szkolenia .............................................................................................................................. 419 Obiekty do programu ........................................................................................................... 419 BIMcomponents.com ..................................................................................................... 420 archibloq.com ................................................................................................................ 422 Videotutoriale ...................................................................................................................... 422 Serwer edukacyjny ............................................................................................................... 423

Dodatek B. Udział wzięli… ..................................................................................... 429 Studio Projektowe PROFIL — Pracownia Autorska H&W Sucharscy, Gdańsk ................. 429 Biuro Usług Architektonicznych „PROFIL” Sp. z o.o., Chorzów ....................................... 437 GWSK Arkitekter ................................................................................................................ 441 Biuro Architektoniczne Robert Gzyl .................................................................................... 449 Piotr Dobrowolski ................................................................................................................ 449 Paweł Ociepka — OS Architekci ......................................................................................... 456

Dodatek C. Zawartość płyty DVD ........................................................................... 459 ArchiCAD 15 — wersja demo, wersja edukacyjna .............................................................. 459 Wersja demonstracyjna .................................................................................................. 460 Wersja edukacyjna ......................................................................................................... 460 Biblioteki programu ............................................................................................................. 468 Biblioteka firmy BN Office System ............................................................................... 468 Biblioteka okien połaciowych firmy Velux ................................................................... 469 Biblioteka grzejników firmy Vasco ............................................................................... 473 Biblioteka foteli firmy Sitag .......................................................................................... 475 Biblioteka stolarki okiennej i drzwiowej firmy Roto ..................................................... 475 Biblioteka Akcesoriów do Ścian oraz Dachów firmy Lindab ........................................ 478

Skorowidz .......................................................................................... 481

Rozdział 1.

Wstęp

Jeżeli zastanawiasz się nad zastosowaniem ArchiCAD-a do projektowania, to musisz wiedzieć, że jest to od wielu lat najlepsza przeznaczona do tego celu aplikacja wśród dostępnych na rynku. Ogromne możliwości projektowe programu osiągalne są przy minimalnym nakładzie nauki i pracy. Oczywiście, jak w przypadku każdej aplikacji, początki są zawsze najtrudniejsze. Warto jednak poświęcić kilka godzin na zapoznanie się z ArchiCAD-em, aby móc korzystać z potężnego wsparcia, jakie oferuje on przy pracy. Ponieważ projektowanie w ArchiCAD-zie to również niezła zabawa, dobrze jest poznać choćby podstawy tego programu (rysunek 1.1). Plik ArchiCAD-a z przykładowym modelem z ilustracji można znaleźć na płycie DVD dołączonej do książki w folderze Przykłady/Rozdział 01 pod nazwą Model_przykładowy_ Rozdział_1.pln. W folderze tym umieściłem również plik PDF o nazwie Projekt bardzo przykładowy, wykonany w oparciu o widoki tego budynku.

Fabuła książki Niniejsza pozycja książkowa pomyślana jest jako uzupełnienie dostępnej literatury dotyczącej najnowszej wersji ArchiCAD-a — z pewnością nie objaśnia ona wszystkich zakamarków i tajników programu, nie jest też zestawem ćwiczeń (choć można tu znaleźć kilka rozbudowanych zadań). Jest raczej zbiorem przydatnych informacji, które pisane są z pozycji architekta-wieloletniego użytkownika ArchiCAD-a. Szczegółowy opis poszczególnych funkcji można bez problemu znaleźć w oficjalnej (bezpłatnej) dokumentacji do programu oraz w Pomocy instalowanej wraz z programem (rysunek 1.2). Należy pamiętać, że to praktyka czyni mistrza — nie ma skuteczniejszej metody nauki niż codzienne rozwiązywanie zagadnień projektowych!

8

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 1.1. Projektowanie z ArchiCAD-em może być nie tylko znacznym ułatwieniem w codziennej pracy, lecz także niezłą zabawą — przykładowy model pokazany na rysunku powstał z kilku standardowych elementów programu

Główny bohater Niniejsza książka jest opisem polskiej wersji programu ArchiCAD 15, działającego pod systemem operacyjnym Windows XP/Vista/7. Większość zrzutów wykonana została w wersji programu działającej na 64-bitowej wersji Windows 7. W tekście umieściłem również kilka ważnych informacji o platformie Mac OS. Niezależnie od używanego systemu operacyjnego (Mac OS lub Windows) czy rodzaju licencji (komercyjna, edukacyjna, demonstracyjna, testowa) program posiada praktycznie identyczne możliwości oraz ten sam zestaw narzędzi i poleceń. Okno startowe omawianej wersji przedstawia rysunek 1.3.

Rozdział 1.

Wstęp

9

Rysunek 1.2. Do programu ArchiCAD dołączone są obszerna instrukcja i przygotowany przez producenta zestaw bezpłatnych materiałów pomocniczych, wśród nich m.in. specjalny kanał YouTube

Rysunek 1.3. Okno startowe opisywanej wersji programu — ArchiCAD 15. W tym miejscu można również sprawdzić numer łatki (uaktualnienia). Okno da się wywołać w dowolnym momencie z menu Pomoc/O programie ArchiCAD®...

Więcej szczegółów na temat rodzajów licencji ArchiCAD-a znaleźć można w podręczniku Zaczynamy pracę z ArchiCADem 15.

10

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Większość opisywanych w książce funkcji i możliwości dotyczy również ArchiCAD-a STAR(T) Edition 2012 i starszych wersji; najnowsza wersja programu jest naturalnym rozwinięciem poprzednich.

Modelowanie architektoniczne — model BIM ArchiCAD jako elektroniczna deska kreślarska spisuje się całkiem nieźle, ale uwaga — wykorzystujemy wtedy tylko ułamek możliwości tego programu! Mamy bowiem do czynienia z programem do trójwymiarowego modelowania architektury. Czasy, kiedy projektowanie oznaczało przygotowanie jedynie płaskich rysunków, właściwie już przeminęły. Modelowanie w wirtualnej przestrzeni 3D jest nie tylko zdecydowanie wydajniejsze, lecz także pozwala myśleć o wszystkich aspektach projektu, a nie wyłącznie o wykreśleniu dokumentacji. Przykład modelu architektonicznego pokazuje rysunek 1.4.

Rysunek 1.4. Idea budynku w ArchiCAD-zie automatycznie przyjmuje postać trójwymiarowej makiety

Rozdział 1.

Wstęp

11

Wirtualny Budynek = BIM (Building Information Modeling) W przypadku pracy z ArchiCAD-em cyfrowy model projektu tworzony jest od samego początku projektu do jego końca. Sformułowanie „Wirtualny Budynek”, czy bardziej popularny obecnie termin „BIM” (od ang. Building Information Modeling), w ArchiCAD-zie nie jest jedynie chwytem marketingowym — informacje o trójwymiarowej makiecie dostępne są na każdym etapie tworzenia projektu (rysunek 1.5).

Rysunek 1.5. Idea pracy z Wirtualnym Budynkiem — trójwymiarowy model przechowuje wszystkie informacje o projektowanym obiekcie (ilustracja firmy Graphisoft)

Czy warto ulec BIM-manii? Oczywiście, że warto ☺. Liczba uzależnionych od projektowania w 3D stale rośnie. Poza emocjami towarzyszącymi oglądaniu wirtualnego modelu w trakcie pracy nad projektem istnieje mnóstwo innych korzyści wynikających z projektowania według tej zasady: przede wszystkim na bieżąco można wprowadzać twórcze zmiany, równocześnie kontrolując widoki 3D i powstającą dokumentację, minimalizowane są czasochłonne etapy tworzenia dokumentacji, np. wymiarowanie czy opisywanie rysunków do wydruku, model jest tworzony w skali 1:1 i stanowi jednocześnie zbiór informacji o projekcie, dzięki czemu wykonanie zestawienia stolarki okiennej czy powierzchni pomieszczeń nie jest wielką sztuką, model jest podstawą koordynacji każdego projektu wielobranżowego, a dowolna liczba plików z różnych aplikacji może być częścią projektu ArchiCAD-a,

12

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

wizualizacja nigdy nie była łatwiejsza — mając trójwymiarowy model zawsze pod ręką, można go udostępniać na wiele sposobów, olbrzymie zasoby parametrycznych obiektów powodują, że projektowanie jest łatwiejsze, wydajniejsze i mniej narażone na błędy (rysunek 1.6).

Rysunek 1.6. Tworząc makietę budynku, automatyzujemy wykonanie wielu czasochłonnych części dokumentacji — na rysunku pokazano zestawienie stolarki okiennej wygenerowane z modelu

Nie każdy CAD to ArchiCAD Program ArchiCAD powstał jako pierwszy system CAD pracujący w trzech wymiarach i przeznaczony wyłącznie do projektowania architektonicznego. W czasach królowania maszyn do pisania idea Wirtualnego Budynku potrafiła przekonać do siebie pierwszych kilkunastu klientów, zapewniając przyszłość firmie Graphisoft i jej produktowi. Na rysunku 1.7 muzealne wersje programu ArchiCAD, m.in. wersja 1.0.

Rozdział 1.

Wstęp

13

Rysunek 1.7. Kolejne wersje programu oparte są na idei Wirtualnego Budynku (BIM), która zrodziła się dwadzieścia pięć lat temu — na rysunku zrzuty pochodzące z ArchiCAD-a 1.0, 5.0 oraz 6.0

Od tej pory ciągle rosnące grono użytkowników ArchiCAD-a decyduje o kierunku rozwoju programu, który z każdą wersją ustanawia nowe standardy w projektowaniu CAD. Na rysunku 1.8 dobrze znana wielu użytkownikom w Polsce wersja programu sprzed kilkunastu lat — ArchiCAD 4.55.

14

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 1.8. Idea Wirtualnego Budynku jest konsekwentnie rozwijana przez producenta od chwili narodzin aplikacji. Na ilustracji przykładowy projekt studencki wykonany w ArchiCAD-zie w wersji 4.16 — pomimo skromniejszych możliwości programu sprzed dwudziestu lat projektowanie odbywało się w identyczny sposób jak obecnie, tzn. trójwymiarowe elementy stanowiły podstawę informacji o modelu

Rozdział 2.

Czy nasz komputer to wytrzyma, czyli wymagania sprzętowe i instalacja programu Komputer pod ArchiCAD-a Jedno z najczęściej zadawanych pytań na początku pracy z ArchiCAD-em dotyczy odpowiedniego doboru komputera. Ponieważ ArchiCAD uważany jest (częściowo słusznie) za aplikację wymagającą mocnych i wydajnych podzespołów, w niniejszym rozdziale zebrałem kilka pożytecznych informacji uzupełniających do podręcznika Zaczynamy pracę z ArchiCADem 15 (rysunek 2.1).

Rysunek 2.1. ArchiCAD jest programem pracującym zarówno na systemie Windows XP oraz 7 (PC), jak i Mac OS (Apple)

16

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Wymagania producenta Należy zwrócić uwagę, że wymagania podawane przez producenta są wymaganiami minimalnymi. Kupując dowolny nowy komputer, mamy raczej pewność, że ArchiCAD uruchomi się na nim bez problemów. Oczywiście jeśli chodzi o efektywną wielogodzinną pracę z kompleksowymi modelami, warto dobrać komponenty pod kątem ich wydajności (nigdy jeszcze nie zdarzyło mi się usłyszeć opinii typu: „Mój komputer jest wystarczająco szybki” ☺).

Stacjonarny czy przenośny? Od kilku lat komputery przenośne są prawie tak samo wydajne (szybkie) jak komputery stacjonarne, dzięki czemu możemy się skoncentrować np. na wygodzie, a nawet na estetyce miejsca pracy. Aby dokonać właściwego wyboru, należy wziąć pod uwagę kilka czynników: komputer stacjonarny (desktop) jest znacznie łatwiejszy do rozbudowy — dodanie kolejnego dysku czy rozbudowa pamięci RAM wymaga raczej nieskomplikowanej wiedzy (np. na temat użycia śrubokręta), desktop, z jednym znanym mi wyjątkiem (iMac), to komputer zajmujący sporo miejsca, bez monitora desktop nie ma sensu — z oczywistych powodów, przenośny komputer zapewnia mobilność, co oznacza nie tylko możliwość pojawienia się z komputerem u klienta, lecz także pracy na tarasie czy w sypialni, laptop, pomimo wysokich rozdzielczości w nowych wyświetlaczach (Full HD), w przypadku dłuższej pracy wymaga podłączenia dodatkowego monitora (rysunek 2.2). Rysunek 2.2. Komu w drogę, temu laptop — komputer przenośny można zawsze podpiąć do monitora i w ten sposób znacznie rozszerzyć obszar roboczy

Rozdział 2.

Czy nasz komputer to wytrzyma

17

Pecet czy mac? Ponieważ ArchiCAD od zawsze (a ściślej mówiąc, od 1993 roku, czyli od wersji 4.16) jest aplikacją dwusystemową, mamy pełen komfort wyboru pomiędzy komputerami firmy Apple a komputerami innych firm. Obecnie nie ma żadnych problemów z używaniem komercyjnej wersji ArchiCAD-a przemiennie na komputerach z systemem Windows i Mac OS. Zarówno płyta instalacyjna programu, jak i klucz zabezpieczający są wielosystemowe, a wszystkie pliki związane z projektami są bez kłopotu odczytywane i na Mac OS-ie, i na Windowsie.

System operacyjny — Microsoft Windows XP, Vista, 7, 8, Mac OS Snow Leopard, Lion czy Mountain Lion? Który spośród dostępnych systemów operacyjnych wybrać? Zdecydowanie powinien być to system 64-bitowy, a przede wszystkim działający ☺, czyli w przypadku systemów operacyjnych Microsoft wybór powinien paść raczej na Windows 7 lub 8 w wersji Professional oraz 64-bitowej. Jeśli ktoś używa komputerów z „nadgryzionym jabłkiem”, sprawa jest prosta, gdyż dostępna jest jedna wersja systemu, zawsze 64-bitowa, dostarczana razem z komputerem. Komputery Apple są de facto wielosystemowe — poza dostarczanym razem z komputerem aktualnym systemem Mac OS można zainstalować również dowolną wersję Windowsa (za pomocą programu Boot Camp lub Parallels Desktop), jak pokazano na rysunku 2.1.

System Vista pomijam w tym akapicie znaczącym i głębokim milczeniem.

Komputer — części pierwsze Informacje o wnętrzu komputera mogą być istotne w momencie jego zakupu bądź w chwili, kiedy decydujemy się na jego rozbudowę. Podczas pracy w programie również istnieje możliwość zmiany pewnych ustawień pod posiadany sprzęt, ale są to dość ograniczone funkcje (Zaawansowane funkcje przerysowywania z menu Opcje/Środowisko pracy oraz Opcje OpenGL z menu Widok/Tryby i Parametry Widoku 3D/Opcje).

Procesor, a właściwie procesory ArchiCAD 15 jest aplikacją w całości optymalizowaną na wykorzystanie procesorów wielordzeniowych. Im więcej rdzeni, tym szybciej przeliczane są pewne operacje (np. przeliczanie przekrojów, tworzenie zestawień, generowanie 3D i obliczanie cieni rzuconych). Od dłuższego czasu standardem na rynku stały się procesory dwurdzeniowe (np. Intel Core 2 Duo), a najnowsze procesory i7 występują jako dwu- lub czterordzeniowe. Zwiększona liczba rdzeni wpłynie również znacząco na skrócenie czasu renderingu w programie Artlantis, współpracującym z ArchiCAD-em.

18

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Pamięć operacyjna Zalecana ilość pamięci operacyjnej to obecnie ponad 6 GB przy 64-bitowych wersjach systemów operacyjnych. Górna granica obsługiwanej pamięci podobno nie istnieje, choć nie należy się spodziewać istotnego przyspieszenia pracy programu po dołożeniu kolejnych kości. A tak na marginesie — kto jeszcze pamięta proroctwo Gatesa z 1981 roku, że „640 kB pamięci powinno wystarczyć każdemu”?

Karty graficzne Karta grafiki to dla użytkowników ArchiCAD-a ważna część komputera, odpowiedzialna za szybkie wyświetlanie grafiki zarówno w oknach Widoków (2D), jak i w oknie 3D programu. Właściwie wszystkie dostępne karty grafiki ze średniej półki cenowej powinny bez problemu obsłużyć nawet kompleksowe projekty. Unikać należy jedynie kart zintegrowanych z płytą główną. Przed zakupem nowego komputera warto sprawdzić, czy wybrane urządzenie jest certyfikowane do ArchiCAD-a, korzystając z linku http:// archicadwiki.com/VideoCardsForArchiCAD15 lub ze strony www.archiclub.pl, na której polscy użytkownicy dzielą się swoimi doświadczeniami (rysunek 2.3).

Rysunek 2.3. Strona internetowa firmy Graphisoft z testami kart graficznych

Rozdzielczość wyświetlacza Wybierając nowy monitor lub wyświetlacz laptopa, warto pamiętać, że ze względu na liczbę okien roboczych ArchiCAD-a oraz jego palet i pasków narzędzi do komfortowej pracy będziemy potrzebować rozdzielczości 1600×1200 pikseli i wyższych. Minimalne wymagania producenta wydają się zbyt ograniczone (rysunek 2.4).

Rozdział 2.

Czy nasz komputer to wytrzyma

19

Rysunek 2.4. Przy mniejszych rozdzielczościach praca z programem jest możliwa, ale bardzo niewygodna. Rozdzielczość powyżej 1600×1000 pikseli lub dwa monitory gwarantują komfort pracy

Komputery Apple W przypadku sprzętu z logo jabłka dobieranie komponentów nie ma większego sensu — maszyny te sprzedawane są jako kompletne i gotowe do pracy zestawy, czyli komputery wraz z systemami operacyjnymi. Maki dobieramy do swoich potrzeb raczej według kryteriów mobilności (stacjonarny/przenośny), wielkości wyświetlacza (od 13 cali do 27 cali) czy ogólnej wydajności (nowszy/starszy model). Wybierając do pracy maca, warto się zastanowić nad dokupieniem dysku przenośnego na kopie zapasowe komputera (Time Machine) i ewentualnie nad rozszerzeniem ilości RAM-u w samym komputerze. Maki to komputery, które dają się lubić z mnóstwa powodów (poczynając od świecącego logo w kształcie jabłka ☺), a jednym z ważniejszych jest działający w tym środowisku ArchiCAD wraz z wszystkimi związanymi z nim programami. Przykładem wielosystemowości komputerów Apple jest m.in. niniejsza książka, która została napisana na komputerze MacBook Pro z systemem Mac OS Lion, natomiast zrzuty ekranowe z ArchiCAD-a przygotowane zostały na Windowsie 7, uruchomionym na tym samym laptopie w programie Parallels Desktop.

Peryferia komputera Jeżeli urządzenia zewnętrzne typu drukarki, myszki, plotery itp. zostały poprawnie zainstalowane w systemie operacyjnym, będą działać również w ArchiCAD-zie. Kilka poniższych informacji dotyczy bardziej złożonych kwestii.

Plotery Zdecydowanie zalecane jest korzystanie z drajwerów do obsługi plotera dostarczonych przez producenta. Polecenia Plotuj oraz Ustawienia plotera nie powinny być używane, chyba że w ostateczności.

20

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

3Dconnexion Ta nietypowa „myszka” do nawigacji w 3D (i nie tylko) działa również w ArchiCAD-zie. W menu Widok/Dodatki nawigacji 3D/3Dconnexion mamy do dyspozycji 2 tryby ruchu: Tryb kamery i Tryb obiektu (rysunek 2.5). Rysunek 2.5. Za pomocą manipulatora 3D zwiedzimy projekt, poruszając się jak podczas pilotowania śmigłowca

Magic Mouse Najnowsza wielofunkcyjna myszka Magic Mouse firmy Apple, która m.in. jest dostarczana standardowo z najnowszymi komputerami iMac, ma dla użytkowników ArchiCAD-a jedną przykrą niespodziankę — brak zdefiniowanego środkowego przycisku. Stosowany jest on m.in. do nawigacji w oknie 3D. Problem ten można jednak łatwo obejść, używając jednego z bezpłatnych programów rozszerzających możliwości myszki. Polecam szczególnie jeden z nich — BTT, czyli Better Touch Tool. Poza definiowaniem środkowego przycisku można skorzystać z imponującej liczby gestów i skrótów dla myszki, trackpada oraz klawiatury (rysunek 2.6).

Konfiguracja dla programów dodatkowych Wszelkie współdziałające z ArchiCAD-em programy dodatkowe, pracujące zarówno niezależnie, jak i wewnątrz programu (API), działają na podobnej konfiguracji sprzętowej co sam ArchiCAD.

Rozdział 2.

Czy nasz komputer to wytrzyma

21

Rysunek 2.6. Magic Mouse, czyli „magicznego gryzonia” firmy Apple, można skonfigurować dziesiątkami gestów, m.in. przy pomocy programu Better Touch Tool

Typy licencji ArchiCAD udostępniany jest w kilku odmianach licencji — jako wersja z kluczem zabezpieczającym lub numerem seryjnym. Dzięki różnym typom licencji łatwo można się zapoznać z programem, szkolić w jego obsłudze czy rozpocząć działalność projektową. Poza wersją komercyjną wszystkie inne licencje są bezpłatne i pozwalają na swobodne poznawanie programu.

Myarchicad.com Serwer edukacyjny producenta to miejsce, gdzie można zarówno pobrać bezpłatnie najnowsze wersje instalacyjne ArchiCAD-a, jak i zarejestrować się jako użytkownik wersji edukacyjnej lub testowej.

22

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Licencje z kluczem zabezpieczającym — zastosowania komercyjne Komercyjna wersja programu zabezpieczana jest kluczem sprzętowym, który musi być podłączony do komputera podczas pracy. Od kilku wersji powszechnym standardem jest klucz typu USB (rysunek 2.7). Rysunek 2.7. Dwa typy kluczy zabezpieczających komercyjną wersję programu (w standardzie USB)

Bez prawidłowo zainstalowanego i umieszczonego w komputerze klucza ArchiCAD uruchomi się w trybie demonstracyjnym, który pozwala również na drukowanie projektów.

Wersja demonstracyjna — bezpłatna przeglądarka plików ArchiCAD-a ArchiCAD w wersji demonstracyjnej (bez klucza) pozbawiony jest niektórych poleceń (m.in. Zapisz/Zapisz jako, poleceń Schowka, menu Pracy zespołowej). Wersję taką z powodzeniem można wykorzystywać jako bezpłatną przeglądarkę plików ArchiCAD-a (w tym również bibliotek) z możliwością ich wydruku.

Licencje z numerem seryjnym Wersja edukacyjna Wersja edukacyjna (do nauki i poznawania programu) dostępna jest bezpłatnie dla wszystkich zainteresowanych. Do uruchomienia wymagany jest numer seryjny, który otrzymuje się po rejestracji na serwerze Graphisoftu www.myarchicad.com. Licencja edukacyjna nie jest przeznaczona do zastosowań komercyjnych — projekty wykonane w tej wersji oznaczane są odpowiednią informacją producenta, jak na rysunku 2.8.

Wersja testowa Wersja testowa, podobnie jak wersja edukacyjna, zabezpieczana jest numerem seryjnym. Działa ona identycznie jak pełna wersja programu, ale jedynie przez 30 dni. Po upływie ważności numeru seryjnego pracę można kontynuować po włożeniu do komputera klucza zabezpieczającego z wersji pełnej (komercyjnej). Numer do wersji testowej dostępny jest

Rozdział 2.

Czy nasz komputer to wytrzyma

23

Rysunek 2.8. Wersja edukacyjna oznacza swoje pliki odpowiednią informacją

po rejestracji na stronach producenta pod adresem www.myarchicad.com, po wyborze opcji Professional. Pliki projektów wykonane w wersji testowej są szyfrowane i nie otwierają się na innych komputerach ani w innych wersjach programu. Jeżeli chcemy kontynuować pracę nad rozpoczętymi projektami, nie wolno odinstalowywać z komputera ArchiCAD-a testowego.

Instalacja programu Instalacja ArchiCAD-a odbywa się właściwie automatycznie — instalator programu przeprowadzi nas przez poszczególne etapy, pytając po drodze o typ używanej licencji (rysunek 2.9).

Rysunek 2.9. Niektóre z okien instalatora polskiej wersji programu ArchiCAD 15

Niezależnie od rodzaju wybranej licencji (komercyjnej, demonstracyjnej, edukacyjnej, testowej) pakiet instalacyjny jest ten sam, dostępny z płyty DVD lub z internetu.

24

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Uaktualnienia W ramach jednej wersji ArchiCAD-a dostarczanych jest wiele bezpłatnych uaktualnień, tzw. hotfixów. O pojawieniu się nowej wersji łatki program może poinformować nas automatycznie. Potrzebne są dostęp do internetu oraz zaznaczone odpowiednie opcje w menu Opcje/Środowisko pracy/Sieć i aktualizacja. W każdej chwili można sprawdzić dostępność uaktualnień, wybierając polecenie z menu Pomoc/Sprawdź uaktualnienia, jak na rysunku 2.10. Rysunek 2.10. Bezpłatne aktualizacje do programu można pobrać ze strony firmy Graphisoft

Przygotowywane przez producenta hotfixy zawierają zwykle zestawy ważnych poprawek funkcjonalności programu, dlatego koniecznie należy je instalować.

Komplikacje Podczas instalacji programu w szczególnych przypadkach mogą się pojawić nieoczekiwane problemy, zwykle dotyczące 64-bitowej wersji programu Windows 7 lub Vista. Najczęstsze przyczyny to: działający w trakcie instalacji program antywirusowy — należy go chwilowo deaktywować, logowanie się w systemie bez uprawnień administratora, ustawienia Kontroli użytkownika w systemie — należy ją wyłączyć (dla Win 7 suwak kontroli należy przesunąć w dół), niezgodność Javy systemowej i instalatora programu — należy odinstalować Javę obecną w systemie operacyjnym i pozwolić instalatorowi ArchiCAD-a zainstalować jego wersję.

Rozdział 3.

Podstawy — środowisko graficzne W ArchiCAD-zie oswajanie się z interfejsem trwa na szczęście tylko chwilę. Mimo że jest to potężna aplikacja CAD, nie przypomina zbytnio zagmatwanych programów inżynierskich. Z pewnością bardziej kojarzy się z programami graficznymi typu CorelDRAW czy Photoshop.

Wygląd programu — do czego to wszystko służy? Niestety bez krótkiego opisu interfejsu się nie obejdzie, gdyż nawet pobieżna znajomość struktury programu znacznie ułatwia poruszanie się wśród jego funkcji i narzędzi. ArchiCAD w systemie Windows 7 oraz Mac OS Snow Leopard prezentuje się jak na rysunku 3.1. Wygląd programu w systemie Mac OS różni się nieznacznie grafiką od wersji Windows, natomiast układ palet i menu programu pozostają bez zmian. Poszczególne elementy składające się na interfejs programu omówione zostały poniżej — dla ułatwienia ich lokalizacji na rysunku 3.2 odpowiednio je ponumerowano.

Z której strony zacząć? ArchiCAD jest co prawda rozbudowaną aplikacją, ale na szczęście o przejrzystej i intuicyjnej strukturze. Przy pierwszym kontakcie z programem w zupełności wystarczy podstawowa wiedza o palecie Narzędzi oraz strukturze Menu. Przykładowo większość niezbędnych pomocy przy edycji i konstruowaniu elementów pojawia się automatycznie przy kursorze myszki, co zaoszczędza szukania odpowiednich opcji w menu programu (rysunek 3.3).

26

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 3.1. Interfejs ArchiCAD-a 15 POL w systemie Windows 7 64+ oraz Mac OS Snow Leopard

Rozdział 3.

Podstawy — środowisko graficzne

27

Rysunek 3.2. Położenie i kształt wybranych elementów interfejsu programu (1 — menu programu, 2 — okna robocze, 3 — palety, 4 — paski narzędzi) Aby sprawnie posługiwać się programem, nie jest wymagana pełna wiedza na jego temat (a nawet przeczytanie tej książki od deski do deski ☺) — do wykonania pierwszego projektu w ArchiCAD-zie wystarczą podstawowe informacje oraz odrobina wytrwałości, warto też przeczytać rozdział 5. tej książki.

Minirozmówki archiCAD-owe, czyli jak się dogadywać z programem Poniższy akapit jest przeznaczony dla osób początkujących i służy wyjaśnieniu i uporządkowaniu podstawowych zagadnień związanych z komunikacją z ArchiCAD-em. Ponieważ zasada pracy z ArchiCAD-em jest prosta — trójwymiarową makietę projektu budujemy w odpowiednich oknach, wydając programowi polecenia — już wstępna umiejętność przekazywania dyspozycji pozwala na wydajną pracę.

28

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 3.3. Minimalna wiedza o strukturze programu wystarczy, aby rozpocząć efektywną pracę

Interfejs graficzny Interfejs ArchiCAD-a służy do komunikacji pomiędzy użytkownikiem a programem i ma właściwie dwa zadania: przekazywanie odpowiednich życzeń użytkownika w formie poleceń oraz wyświetlanie aktualnego stanu projektu (rysunek 3.4).

Polecenia ArchiCAD jest zabójczo wydajną aplikacją, pod warunkiem że potrafimy wydawać mu polecenia odpowiednie do danej sytuacji (rysunek 3.5). Jeśli ktoś ma ochotę własnoręcznie przećwiczyć otwieranie tych drzwi, plik pln dostępny jest na płycie w folderze ArchiCAD 15 pliki/Przykłady/Rozdział 3/Sezamie otwórz się.pln. Istnieje kilka sposobów na przekazywanie ich programowi, m.in.: poprzez wybranie kursorem myszki odpowiedniego miejsca interfejsu, poprzez wprowadzenie danych lub wybranie właściwego polecenia za pomocą klawiatury, poprzez korzystanie z zestawu skrótów klawiaturowych, za pomocą gestów bądź czynności w niektórych urządzeniach, np. w touchpadach (inaczej — gładzikach), tabletach, manipulatorach 3D itp. Wykonując pewne zadania w programie (przykładowo budując zestaw ścian), musimy wydać czasem całą sekwencję poleceń, najczęściej za pomocą kilku metod naprzemiennie (rysunek 3.6).

Rozdział 3.

Podstawy — środowisko graficzne

29

Rysunek 3.4. Standardowa komunikacja użytkownika z programem przebiega według prostego schematu: wyświetlanie – zaznaczanie elementu – polecenie – dane do polecenia – wyświetlanie

Większość problemów z opanowaniem programu bierze się właśnie z braku wiedzy o tym, jakie wydać polecenia lub jak ułożyć ich sekwencję, aby program wykonał odpowiednie zadanie. Ponieważ w przypadku ArchiCAD-a mamy do czynienia z profesjonalną aplikacją, sytuacja, kiedy nie ma możliwości wykonania właściwego zadania, praktycznie się nie zdarza. Aby uzyskać zamierzony efekt, zwykle musimy poszukać innych poleceń. Fani pozostałych aplikacji CAD powinni wiedzieć, że ArchiCAD nie posiada tzw. wiersza poleceń, znanego również jako command line; inne możliwości komunikacji z programem są w zupełności wystarczające.

30

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 3.5. „Sezamie, otwórz się” w wydaniu programu ArchiCAD — aby otworzyć drzwi w oknie 3D, musimy zastosować odpowiednie hasło: wskazujemy punkt aktywny wyróżniony kolorem (1), a następnie ruszamy kursorem przy wybranym poleceniu Przesuń węzeł (2)

Skróty klawiaturowe Za pomocą klawiatury możemy zarówno wprowadzać do projektu numeryczne dane (np. wpisując odległości), jak i wybierać odpowiednie polecenia. Wygodną formą użycia klawiatury są tzw. skróty klawiaturowe, czyli przypisane do odpowiednich klawiszy lub ich zestawów odpowiednich poleceń programu. Skróty pozwalają znacznie zminimalizować czas pracy, dlatego zapamiętanie nawet kilku skrótów do często wykonywanych czynności będzie miało ogromne znaczenie.

Rozdział 3.

Podstawy — środowisko graficzne

Rysunek 3.6. Wiele czynności wykonujemy, używając na zmianę klawiatury i myszki

Skróty klawiaturowe działają w programie na dwa sposoby: poprzez równoczesne wciśnięcie klawiszy (od jednego do pięciu) — wszelkie znajdujące się w tej książce opisy typu Ctrl+Shift+A oznaczają, że należy równocześnie wcisnąć wymienione klawisze, a przypisane do takiego skrótu polecenie zostanie natychmiast wysłane do programu, poprzez kolejne naciskanie klawiszy — rozpoczynając od Alt (tylko Windows), wybieramy pozycje z menu rozwijanego ArchiCAD-a według podkreśleń pod literami (tylko Windows), jak pokazano na rysunku 3.7. Rysunek 3.7. Polecenie Zachowaj wybrane za pomocą skrótu klawiaturowego Ctrl+S (Polecenie+S) w systemie Windows oraz Mac OS

31

32

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

ArchiCAD posiada również bardzo ciekawą, ale mało znaną możliwość wyboru atrybutów poprzez wpisywanie pierwszych liter (Windows) lub fragmentów nazwy (Mac OS). Tę możliwość w zasadzie można zaliczyć do skrótów klawiaturowych; jest ona niezwykle wygodna przy przeszukiwaniu długich list z atrybutami (rysunek 3.8).

Rysunek 3.8. Wpisanie części nazwy na liście atrybutów (np. nazw materiałów, warstw, wypełnień) gasi nazwy niespełniające kryterium. Rysunek przedstawia sytuację, w której wystukano na klawiaturze „alu”, zamiast wskazywać nazwę materiału myszką; działa jedynie w wersji Mac OS

Skąd się biorą skróty? Skróty w programie już są (przygotowane przez producenta), ale ArchiCAD pozwala również na definiowanie własnych, co jest szczególnie ważne dla zaawansowanych użytkowników. Korzystającym z programu na przeciętnym poziomie powinien w zupełności wystarczyć zestaw standardowy (rysunek 3.9).

Klawisze, które wypada znać Część klawiszy posiada przypisane na stałe skróty do pewnych poleceń ArchiCAD-a. Pracując z programem, szybko poznamy moc klawiszy Spacja, Escape, Ctrl, Shift, F2, F3 i kilku innych. Jeśli pewne czynności wykonujemy regularnie, warto sprawdzić, czy nie istnieje szybsza metoda na wybranie powtarzanego polecenia (rysunek 3.10).

Rozdział 3.

Podstawy — środowisko graficzne

Rysunek 3.9. ArchiCAD pozwala na ustawienie własnych skrótów klawiaturowych, w większości przypadków wystarczą jednak ustawienia dostępne po standardowej instalacji programu, z którymi można się zapoznać w Środowisku pracy Rysunek 3.10. Niezależnie od typu i kształtu klawiatury występuje ten sam zestaw podstawowych klawiszy funkcyjnych. Ilustracja pokazuje dwie zupełne różne klawiatury: rozbudowaną, multimedialną firmy Microsoft oraz ascetyczną, bezprzewodową firmy Apple (proporcje oryginalne — sprawdzone dwa razy ☺)

33

34

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Nazewnictwo Dla sprawnego posługiwania się tą książką oraz dokumentacją programu i komputerem warto uściślić nazewnictwo kluczowych klawiszy. Część klawiatur posiada jedynie opis klawiszy za pomocą ikon, do tego występują subtelne różnice pomiędzy klawiaturą macową a pecetową: Spacja — zdecydowanie najdłuższy klawisz na klawiaturze, w ArchiCAD-zie na stałe przyporządkowany jest do funkcji Magicznej różdżki, Control, oznaczany najczęściej skrótem Ctrl, w ArchiCAD-zie działa i jako samodzielny klawisz skrótu, i jako składnik większości najczęściej używanych skrótów, Polecenie to przycisk na klawiaturze Apple, który jest w działaniu odpowiednikiem klawisza Ctrl; co ciekawe, klawisz ten ma co najmniej kilka popularnych ikon i nazw (Apple, Command, Cmd, Jabłko, , ), klawisz Enter nie wymaga chyba przedstawiania; jego podstawowym zastosowaniem jest, podobnie jak w innych programach, zatwierdzanie, Escape, oznaczony najczęściej jako Esc, przerywa wykonywaną czynność; wielokrotne kliknięcie powoduje powrót do narzędzia Strzałka zaznaczania, Backspace to przycisk najczęściej oznaczony symbolem strzałki; głównie cofa on ostatnio wykonywaną czynność (niektórzy życzyliby sobie, żeby działał również w „realu”), klawisze funkcyjne, oznaczone symbolami od F1 do F12, Tabulator, najczęściej oznaczony na klawiaturze opisem Tab lub parą strzałek.

Konwencja zapisu skrótów Dla usystematyzowania zawartych w tej książce informacji dotyczących obu platform systemowych, Windowsa oraz Mac OS-a, przyjąłem podwójny zapis skrótów klawiaturowych. W tekście pierwszy skrót dotyczy systemu Windows, zaś skrót w nawiasie — platformy Mac OS. W sytuacji, kiedy skróty są identyczne, zapis skrótu pojawia się tylko raz. Przykładowo: skrót do polecenia Zachowaj jako pojawi się w tekście w formie Ctrl+Shift+S (Polecenie+Alt+S), przy czym pierwszy skrót odnosi się do wersji Windows, a drugi, ten w nawiasie, do wersji na system operacyjny Mac OS, skrót F3 oznaczać będzie klawisz funkcyjny, czyli skrót jednoklawiszowy, a nie skrót F+3, którego zresztą nie można wybrać (rysunek 3.11).

Stołokulotoczny przesuwnik strzałkowego wskaźnika ekranowego, czyli mysz komputerowa i inne Korzystając z kursora myszki, można sprawnie obsłużyć praktycznie wszystkie polecenia programu (poza wprowadzaniem danych numerycznych i tekstów). Współczesne myszy komputerowe często posiadają dodatkowe konfigurowalne przyciski, najważniejsze są jednak trzy standardowe funkcje, obecne chyba w każdym modelu:

Rozdział 3.

Podstawy — środowisko graficzne

Rysunek 3.11. Przykładowe skróty klawiaturowe dla polecenia Zachowaj jako oraz do wywołania okna 3D

lewy przycisk myszki służy do klikania w elementy interfejsu; niektóre polecenia wymagać będą podwójnego kliknięcia (np. otwieranie okna Ustawień narzędzia z palety Narzędzia czy pozycji z palety Nawigator), prawy przycisk myszki pozwala na szybki dostęp do tzw. menu kontekstowego, czyli zestawu poleceń dobranego do odpowiedniej sytuacji, kółko (scroll) pozwala na przewijanie przynajmniej w jednym kierunku, może być również wciśnięte. ArchiCAD posiada standardowo przypisane skróty do niektórych poleceń, np. wciśnięte kółko w oknach konstrukcyjnych powoduje uruchomienie polecenia Przemieść (rysunek 3.12). Rysunek 3.12. Cztery najważniejsze funkcje standardowego „gryzonia” w ArchiCAD-zie (poza kursorem oczywiście)

35

36

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

A tak na marginesie, użyte w tytule rozdziału określenie „stołokulotoczny” (dla myszy optycznych —„światłoodbiciołapny”) pochodzi oczywiście z „dowcipu z brodą” ☺, stanowiącego, według komputerowych legend, pierwsze tłumaczenie na język polski terminu Computer Mouse.

iPad — iPhone — ArchiCAD Urządzenia wykorzystujące mobilny system iOS nie służą bezpośrednio do pracy z ArchiCAD-em (chyba że zamienimy je w myszkę lub tablet za pomocą jednego z wielu dostępnych programików), stanowią natomiast świetną platformę do prezentacji trójwymiarowych modeli. Co najważniejsze, modele te mogą być oglądane przez osoby zupełnie niezwiązane z tworzeniem dokumentacji — klientów, inwestorów czy osoby współpracujące (rysunek 3.13).

Rysunek 3.13. Platformy mobilne stają się powoli naturalnym uzupełnieniem możliwości ArchiCAD-a — na ilustracji bezpłatny program BIMx dostępny na iOS (iPhone, iPad, iPod Touch), pozwalający przeglądać trójwymiarową makietę projektu

ArchiCAD-a „części pierwsze” — podstawowe informacje o interfejsie Jak większość aplikacji graficznych, ArchiCAD składa się z kilku typów elementów, które warto prawidłowo rozróżniać:

Rozdział 3.

Podstawy — środowisko graficzne

37

1. okna robocze — miejsca, gdzie wprowadzamy i opracowujemy elementy

projektu (np. okno Rzutu, okno 3D), 2. palety programu (w odróżnieniu od okien dialogowych) — stale widoczny

element programu; najprostsze zawierają kilka poleceń (np. paleta Opcje podręczne), a najbardziej rozbudowane (np. paleta Nawigator czy paleta Narzędzia) to kompleksowe narzędzia programu, 3. kursor myszki— to nie tylko wskaźnik, gdyż w zależności od wykonywanej

czynności m.in. zmienia kształt, wyświetla palety Pomocnicze czy pozwala wstawiać Linie pomocnicze, 4. okno dialogowe — po wprowadzeniu odpowiednich danych jest zamykane, 5. menu programu (menu rozwijalne) — zawiera pogrupowane zestawy poleceń

w formie tekstowej, 6. paski narzędziowe — przechowują w formie ikonek zestawy poleceń wybranych

z menu programu.

Menu programu Podobnie jak w każdej aplikacji jest to miejsce, gdzie w logiczne grupy zebrane zostały ważne polecenia programu. Funkcje menu poznajemy kolejno w trakcie pracy z programem — nie ma potrzeby uczenia się wszystkich poleceń na pamięć, wystarczy ogólna orientacja co do ich położenia (rysunek 3.14).

Okna robocze ArchiCAD-a ArchiCAD posiada kilka typów okien roboczych, w których budujemy, edytujemy lub oglądamy trójwymiarową makietę projektu i jej dokumentację. Nazwy okien odzwierciedlają fragmenty tradycyjnej dokumentacji budowlanej (np. okno Rzutu, okno Przekroju, okno Detalu) bądź sugerują zastosowanie (okno Obszar 2D, okno Dokument 3D). Większość okien jest powiązana z wirtualną makietą, co powoduje, że zmiany w jednym z okien pociągają za sobą aktualizacje w pozostałych (rysunek 3.15).

Palety Dają szybki dostęp do informacji, narzędzi albo funkcji programu. W ArchiCAD-zie jest ich wiele, mają różne zastosowania i nie ma konieczności korzystania ze wszystkich naraz (rysunek 3.16). Dwie z palet programu, paleta Narzędzia oraz paleta Nawigator, używane są właściwie ciągle. Działanie palety Info jest ściśle powiązane z działaniem palety Narzędzia (rysunek 3.17).

Paski narzędzi Wygodnym miejscem wyboru poleceń w programie są paski Narzędzi. Forma ikon dla poleceń programu przyspiesza ich wybór w odpowiedniej sytuacji (rysunek 3.18).

38

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 3.14. Standardowy układ menu ArchiCAD-a 15 w wersji polskojęzycznej

ArchiCAD-a „części drugie” — informacje dla dociekliwych ArchiCAD nie należy do aplikacji, w których najpierw musimy poznać sposób działania większości funkcji, by móc je zastosować (czyli, jak to mówią, nie trzeba najpierw nauczyć się pływać, żeby wejść do basenu). Większość zakamarków programu poznaje się szybko podczas zwykłej, codziennej pracy. Poniższe informacje zebrałem więc raczej dla osób poszukujących ogólnej wiedzy na początku przygody z ArchiCAD-em.

Menu programu Menu ArchiCAD-a to tradycyjne rozwijane menu tekstowe. Polecenia zebrane zostały w logiczne grupy, dzięki czemu nie zawsze musimy znać ich dokładną lokalizację (czy jest ktoś, kto pamięta je wszystkie? ☺). Poniższy przegląd poleceń menu obejmuje również wskazanie najważniejszych, z punktu widzenia stałego użytkownika, miejsc programu:

Rozdział 3.

Podstawy — środowisko graficzne

Rysunek 3.15. Dwa z kilku okien roboczych programu — okno 3D oraz okno Rzutu

menu Plik zawiera zestaw opcji odczytu i zapisu plików w różnych formatach, znajdziemy tu także polecenie do otwierania okna Menedżera bibliotek, menu Edycja to miejsce, gdzie zgromadzone zostały głównie polecenia związane ze zmianą elementów wprowadzonych już do projektu, są tu też często wykorzystywane polecenia edycyjne w podmenu Zmiana geometrii, Widok to menu z zebranym zestawem poleceń dotyczącym wyświetlania elementów w oknach roboczych programu. Znajdziemy tutaj bardzo ważne Opcje wyświetlania, czyli polecenia odpowiedzialne za wyświetlanie grafiki elementów na ekranie, czy zestaw opcji odpowiedzialnych za wyświetlanie okna 3D, menu Projekt wśród zestawu narzędzi zawiera bardzo często wykorzystywane polecenia Menedżer profili oraz Działania na elementach bryłowych, u dołu menu znajduje się również zestaw palet narzędzi dodatkowych, Dokument gromadzi polecenia przydatne podczas opracowywania części rysunkowej projektu, jest tu też niezwykle ważne polecenie Opcje reprezentacji modelu, Opcje to miejsce, gdzie należy się kierować, aby skonfigurować ustawienia ArchiCAD-a i projektu,

39

40

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 3.16. Miejsce, w którym zebrano polecenia wywołujące wszystkie palety programu

Rysunek 3.17. Trzy najważniejsze palety ArchiCAD-a — Narzędzia, Info, Nawigator — na potrzeby ilustracji w kształtach trochę zmienionych względem standardowego układu programu

Rozdział 3.

Podstawy — środowisko graficzne

41

Rysunek 3.18. Paski Narzędzi wyświetlają w formie ikon wybrane zestawy poleceń; na ilustracji kilka pasków wybranych z menu Okna

z poleceń menu Teamwork skorzystamy podczas wspólnej pracy z innymi użytkownikami ArchiCAD-a nad jednym projektem, pozycje z menu Okna dają dostęp do palet oraz pasków Narzędzi programu, Pomoc poza dostępem do dokumentacji programu zawiera m.in. ważne polecenie ArchiCAD 15 Do pobrania, pozwalające na doinstalowanie kilku ważnych programów dodatkowych (rysunek 3.19). Układ menu programu może się znacznie różnić od opisanego powyżej, jeśli używamy innych Profili środowiska pracy bądź dokonaliśmy własnych zmian w aktualnym układzie grafiki programu.

Okna ArchiCAD-a Poza oknami roboczymi do edycji projektu w ArchiCAD-zie możemy wykorzystać jeszcze kilka innych, które przekazują dodatkowe informacje o projekcie (np. okno Notatki o projekcie) lub służą do edycji elementów z biblioteki (okna Elementu bibliotecznego).

Liczba okien roboczych ArchiCAD-a Liczba okien Widoków w programie jest zmienna i zależy od stopnia skomplikowania projektu. Zawsze dostępne jest okno 3D oraz przynajmniej jedno okno Rzutu (standardowy — wzorcowy projekt posiada 3 rzuty kondygnacji, 4 elewacje i 2 przekroje). Kolejne

42

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 3.19. Jedno z ważniejszych poleceń dostępnych z menu programu wywołuje okno Menedżera bibliotek

okna, m.in. Detali, Renderingów czy Zestawień elementów, powstają w trakcie pracy nad projektem zgodnie z potrzebami projektanta. Okna można wywołać na kilka sposobów, a najwygodniejszy to skorzystanie z palety Nawigator. Mapa projektu — pierwsza zakładka palety — jest interaktywnym spisem treści projektu (rysunek 3.20).

Krótki przegląd typów okien Prześledźmy niektóre okna robocze ArchiCAD-a: 3a — okno Rzutu jest z pewnością najważniejszym i najczęściej wykorzystywanym oknem konstrukcyjnym. Większość elementów projektu umieszczamy właśnie na rzucie, tak jak się to dzieje podczas tworzenia tradycyjnej dokumentacji budowlanej. Okno Rzutu nie ma ograniczeń co do rozmiaru — w ArchiCAD-zie możemy zaprojektować zarówno urbanistyczną makietę miasta, jak i detal wnętrza (rysunek 3.21). 3b — okno 3D to kolejne co do ważności miejsce w programie. To tutaj poruszamy się po naszej wirtualnej makiecie w perspektywie lub aksonometrii. Elementy w tym oknie są w pełni aktywne — można edytować te już istniejące albo tworzyć nowe. Ponieważ w ArchiCAD-zie od początku tworzymy

Rozdział 3.

Podstawy — środowisko graficzne

43

Rysunek 3.20. Paleta Nawigator to interaktywny spis treści projektu i serce programu — stąd w prosty sposób zarządzamy powstającą dokumentacją i mamy kontrolę nad dostępnymi oknami roboczymi

dokumentację elementami trójwymiarowymi, okno to umożliwia ciągłą kontrolę naszego projektu i jest jednym z najważniejszych w programie. Pracujemy tylko na jednym oknie 3D, choć oczywiście możemy posiadać dowolną liczbę zachowanych ujęć, ścieżek animacji czy widoków panoramicznych (rysunek 3.22). Okno 3D to również miejsce eksportu trójwymiarowego modelu do innych aplikacji. Jedynie po wywołaniu tego okna możemy zapisać projekt w formie pliku 3ds, skp (SketchUp) czy atl (Artlantis Render).

3c — okna Przekrojów i Elewacji to aktywne widoki, w których można nanosić zmiany w makiecie projektu (konstruowanej w innych oknach, np. Rzutu lub 3D). Widoki pokazują przekrój przez model w dowolnym miejscu, a ich liczba jest nieograniczona. To jedno z najtrudniejszych zadań przy tworzeniu dokumentacji może się stać po prostu łatwe, pod warunkiem że użyjemy ArchiCAD-a (rysunek 3.23).

44

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 3.21. Rzut to, podobnie jak w tradycyjnym projektowaniu, jeden z najważniejszych elementów dokumentacji budowlanej; elementy wstawiane i edytowane w tym oknie mogą być zarówno trójwymiarowe, jak i typowo rysunkowe

Rysunek 3.22. Przykładowe okno 3D programu — służy ono do edycji elementów, wstawiania nowych i wyświetlania aktualnego stanu wirtualnej makiety, a poza tym tylko z tego okna można zapisać model 3D do dalszej edycji w zewnętrznych programach renderujących lub modelujących

Rozdział 3.

Podstawy — środowisko graficzne

45

Rysunek 3.23. Okno Przekroju, Elewacji lub Rozwinięć ścian wyświetla widok w przekroju pionowym w dowolnym miejscu modelu. Większość pracy zostaje wykonana automatycznie — pozostaje dołożenie części opisowej oraz doszlifowanie detali Rozwinięcia ścian, czyli zestawy wewnętrznych elewacji (niezbędne np. w projektach wnętrz), są tworzone osobnym narzędziem dostępnym w palecie Narzędzia.

3d — okna Detali i Obszarów 2D to miejsca, w których można wykonać lub przechowywać rysunki 2D dokumentacji, np. detali wykonawczych. Widoki mogą powstawać na podstawie wybranego fragmentu rzutu bądź przekroju. Do okna Detali (Obszarów 2D) wygodnie jest również importować płaskie rysunki, np. dostarczane przez producentów w formacie dwg czy pdf. Przykład na rysunku 3.24 przedstawia plik w formacie dwg przekazany przez producenta okien połaciowych, umieszczony w oknie Detali. 3e — okno Renderingu to miejsce, gdzie tworzą się fotorealistyczne „zdjęcia” modelu na podstawie okna 3D. Rendering w przeciwieństwie do okna 3D jest nieedytowalny; po jego obliczeniu można go zapisać jako bitmapę, np. jako JPG, BMP, TIF. 3f — okno Dokument 3D generowane jest na podstawie wybranego widoku z okna 3D i pozwala na przygotowanie rysunku wykonawczego z opisami i wymiarami na podstawie perspektywy lub aksonometrii. 3g — okna Zestawień i List to miejsca, w których dokonujemy kalkulacji ilościowych projektowanego obiektu. Podczas tworzenia typowej dokumentacji zwykle przygotowujemy zestawienie stolarki okiennej/drzwiowej oraz powierzchni pomieszczeń i kubatur, jak na rysunku 3.25. Możliwości programu pozwalają na generowanie znacznie bardziej skomplikowanych zestawień — przykładowo można zliczyć komponenty ścian profilowych czy powłok.

46

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 3.24. Okno Detali i okno Obszarów 2D to w programie świetne miejsca do wpięcia w wykonywany projekt zewnętrznych rysunków dostarczanych przez współpracujących projektantów branżowych lub producentów materiałów budowlanych

Rysunek 3.25. Standardowe zestawienie stolarki okiennej

Rozdział 3.

Podstawy — środowisko graficzne

47

Pozostałe okna w ArchiCAD-zie nie są już tak często wykorzystywane. Ich szczegółowy opis można znaleźć w odpowiednim miejscu w dokumentacji programu. Jedno z ważniejszych — okno Edycji elementów bibliotecznych — to już osobne zagadnienie, wymagające wiedzy na temat funkcjonowania obiektów w ArchiCAD-zie oraz języka programowania GDL.

Palety Poza paletami standardowo dostępnymi w programie kolejne mogą się pojawić po zainstalowaniu programów dodatkowych producenta (MEP Modeler, RAL itd.) lub firm trzecich (np. ArchiSuite firmy Cigraph). Na rysunku 3.26 zaznaczono pozycję niektórych standardowych palet ArchiCAD-a.

Rysunek 3.26. Na zrzucie zaznaczono palety najczęściej używane w programie

Poniżej kilka informacji na temat tych palet: 4a — Paletę Narzędzia należy opanować w pierwszej kolejności. Znajomość jej funkcji pozwala na tworzenie większości najważniejszych elementów wirtualnej makiety i jej dokumentacji w ArchiCAD-zie. Znajdziemy tu takie narzędzia, jak Ściana, Okno, Drzwi, Wymiary itd.

48

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

4b — Paleta Info wyświetla informacje o tworzonym lub istniejącym elemencie. Dzięki niej możemy bezpośrednio zmieniać elementy w projekcie bądź kontrolować ich parametry. Metody geometrii dostępne są jedynie w palecie Info oraz za pomocą skrótów klawiaturowych (rysunek 3.27).

Rysunek 3.27. Metody geometrii, wykorzystywane podczas konstruowania elementów, dostępne są jedynie w palecie Info

4c — Paleta Nawigator pozwala na pełne zarządzanie opracowywaną dokumentacją. W Nawigatorze wyświetlany jest bieżący widok struktury projektu, zachowanych widoków, arkuszy przygotowanych do wydruku itp. W celu sprawnego tworzenia dokumentacji projektowej opanowanie palety (przynajmniej na podstawowym poziomie) jest niezbędne. 4d — Paleta Podręczne współrzędne wyświetlana jest przy kursorze myszki i pozwala na szybkie wprowadzanie danych z klawiatury. 4e — Palety Pomocnicze pojawiają się przy kursorze podczas tworzenia lub edycji elementów. Do wyboru otrzymujemy zestaw poleceń w postaci ikonek do wykorzystania podczas wykonywanej czynności (rysunek 3.28). Rysunek 3.28. Przykład paletki podręcznej, która pojawia się w trakcie edycji płyty stropowej

4f — Paleta Podrys i porównanie umożliwia wyświetlenie dwóch widoków równocześnie, co przypomina znane z deski kreślarskiej podkładanie rysunków pod kalkę. 4g — Paleta Menedżer profili pozwala na definiowanie i edycję geometrii przekroju różnych elementów, takich jak ściana, belka lub słupy.

Rozdział 3.

Podstawy — środowisko graficzne

49

4h — Paleta Opcje podręczne znakomicie ułatwia zapanowanie nad widokami powstającej dokumentacji budowlanej. 4i — Paleta Znajdź i zaznacz umożliwia wyszukanie danego elementu w gąszczu innych za pomocą licznych kryteriów. Użytkownicy starszych wersji programu nie znajdą w standardowym układzie palety Współrzędnych i palety Kontrolnej. Większość funkcji z tych palet wyświetlana jest bezpośrednio na kursorze myszki (np. w Podręcznych współrzędnych) lub na paskach Narzędzi. Palety te w razie potrzeby można włączyć również w wersji 15. (rysunek 3.29).

Rysunek 3.29. Paleta Współrzędnych oraz paleta Kontrolna jeszcze kilka wersji temu były absolutnie niezbędne do pracy z ArchiCAD-em

50

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rozdział 4.

Szkolenie BHP Przed rozpoczęciem na dobre pracy w ArchiCAD-zie warto poświęcić chwilę uwagi ważnym, choć bardziej ogólnym zagadnieniom, m.in.: 1. bezpieczeństwu danych, 2. organizacji folderów roboczych, 3. systemom pomocy, przydatnym szczególnie początkującym.

Organizacja folderów roboczych Kilka prostych zasad warto poznać na samym początku przygody z programem. Czasem już po kilku miesiącach duża liczba zgromadzonych projektów (inwentaryzacji, ofert, koncepcji), a co za tym idzie, również plików związanych z bieżącą pracą, powoduje, że utworzenie właściwej struktury folderów staje się bardzo istotnym zadaniem. Dodatkowo każda nowa wersja ArchiCAD-a to nowa biblioteka obiektów i nowe ustawienia programu (skróty, szablony, ulubione itp.). Zaprowadzanie porządków w folderach programu w trakcie tworzenia ważnych projektów może być i pracochłonne, i niebezpieczne.

Struktura folderów Planując strukturę folderów, warto wziąć pod uwagę kilka spostrzeżeń, które nasuwają się po wieloletnim użytkowaniu oprogramowania. Przy założeniu, że ArchiCAD jest jednym z głównych stosowanych przez nas programów, pracę w nim usprawni niewątpliwie: utworzenie specjalnego folderu Projekty na wszelkie pliki związane z wykonywanymi projektami, utworzenie folderu Biblioteki programu ArchiCAD, gdzie przechowywane będą dodatkowe biblioteki, poza tymi standardowo dostarczanymi z programem, przechowywanie niektórych plików konfigurujących ArchiCAD-a w folderze Ustawienia domyślne. Zarówno foldery, jak i pliki z projektami nie powinny być przechowywane w katalogu programu ArchiCAD! Grozi to ich przypadkowym usunięciem podczas ewentualnego przeinstalowywania programu.

52

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Foldery bibliotek Biblioteki to bardzo ważny element programu, gdyż obiekty biblioteczne są częścią składową każdego projektu tworzonego w ArchiCAD-zie. Foldery bibliotek to miejsce, do którego program odwołuje się przy korzystaniu z gotowych elementów, takich jak drzwi, okna, lampy itp.

Biblioteki standardowe ArchiCAD-a Biblioteki te otrzymujemy wraz z instalacją programu. Domyślnie umieszczane są one w głównym folderze ArchiCAD-a i nie ma potrzeby przenoszenia ich w inną lokalizację (rysunek 4.1).

Rysunek 4.1. Standardowe biblioteki ArchiCAD-a w systemie Windows i Mac OS znajdują się w tym samym miejscu — w głównym folderze programu

Biblioteki związane z projektem Wiele obiektów, najczęściej tworzonych przy pomocy narzędzi ArchiCAD-a (np. schody wykonane z użyciem StairMakera), jest charakterystycznych dla danego projektu. Elementy takie automatycznie zapisywane są w Bibliotece wewnętrznej, czyli de facto w standardowym pliku projektu ArchiCAD-a (rozszerzenie .pln). Innym rozwiązaniem (obecnie wychodzącym z użycia i stosowanym coraz rzadziej) jest przygotowanie specjalnego podkatalogu, w którym będą przechowywane takie pliki, najlepiej w katalogu z plikami projektu i o zbliżonej nazwie (np. projekt_dom_biblioteka). Obie metody zapewnią otwarcie kompletnego pliku projektu nawet po wielu latach (rysunek 4.2).

Biblioteki dodatkowe Poza standardową biblioteką programu dostępne są setki (a właściwie tysiące) obiektów przygotowanych przez producentów lub innych użytkowników programu. Aby w przyszłości uniknąć zamieszania przy poszukiwaniu użytych przy projektach bibliotek, warto je gromadzić w odpowiednio nazwanym katalogu (rysunek 4.3).

Rozdział 4.

Szkolenie BHP

Rysunek 4.2. Biblioteki obiektów tworzonych na potrzeby konkretnego projektu najlepiej przechowywać w Bibliotece wewnętrznej. Na zrzutach nowe schody zostają zapisane do Biblioteki wewnętrznej i od tej chwili są związane z plikiem projektu ArchiCAD-a o rozszerzeniu .pln Rysunek 4.3. Przykładowy widok folderu z gromadzonymi bibliotekami dodatkowymi do programu

53

54

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Foldery projektów Dla usprawnienia pracy z programem warto przygotować osobny folder na wykonywane w nim projekty. Ponieważ ArchiCAD jest aplikacją, która może koordynować kompleksową dokumentację, wewnątrz takiego folderu oprócz plików z rozszerzeniem .pln znajdzie się z pewnością wiele innych typów plików (np. PDF, JPG, DWG, XLS, 3DS, SKP). Przykładowy widok folderu z projektem ArchiCAD-a znajduje się na rysunku 4.4.

Rysunek 4.4. Przykładowa struktura folderu z projektem ArchiCAD-a

Foldery ustawień dla programu Decyzja, gdzie przechowywać pliki konfigurujące program zgodnie z własnymi potrzebami, dotyczy tych użytkowników (nielicznych), którzy zmieniają standardowe ustawienia programu. Najczęściej zmiany takie dotyczą skrótów klawiaturowych, zestawów Ulubionych (zapisanych ustawień narzędzi) czy translatorów DWG-DXF. Można skorzystać z folderu Ustawienia domyślne lub przygotować swój własny.

Bezpieczeństwo Utrata nawet części danych w przypadku projektów architektoniczno-budowlanych (często będących efektem wielomiesięcznej pracy zespołu ludzi) jest sporym problemem dla każdego biura projektowego. Prawie każdemu z nas przynajmniej raz przydarzyło się przykre „zniknięcie danych” — szczęśliwy ten, kto nie doświadczył awarii dysku i utraty cennych informacji!

Rozdział 4.

Szkolenie BHP

55

Jak zabezpieczyć projekty wykonywane w programie? Służy do tego kilka prostych zasad bezpieczeństwa, które mogą nas skutecznie ochronić przed przykrymi niespodziankami.

Zabezpieczenia w ArchiCAD-zie ArchiCAD oferuje skuteczne metody zabezpieczania pliku projektu przed utratą danych, takie jak: tworzenie kopii zapasowych — przy zapisie pliku ArchiCAD-a tworzona jest również automatycznie kopia ostatniej wersji pliku (format .bpn dla projektu indywidualnego lub archiwalnego), autozapis — automatycznie tworzy kopię tymczasową projektu, przechowywaną na wypadek awarii programu bądź komputera (rysunek 4.5).

Rysunek 4.5. Widok folderów z plikami z kopią zapasową (po lewej) oraz z plikami tymczasowymi tworzonymi funkcją autozapisu

Tworzenie kopii zapasowych i autozapisu można wyłączyć, ale robią tak tylko miłośnicy sportów ekstremalnych.

Co dwie kopie, to nie jedna Poza wbudowanymi opcjami programu warte uwagi jest ręczne zapisywanie wykonywanych projektów. Regularne stosowanie skrótu Ctrl+S (Polecenie+S), czyli polecenia Zachowaj, powinno się stać nawykiem (rysunek 4.6). Najlepiej, jeśli: projekt zapisujemy regularnie, np. raz na godzinę (dzień), lub w jego kluczowych fazach, zapisujemy naszą pracę przed każdą przerwą (np. na kawę),

56

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 4.6. Polecenie Zachowaj warto stosować w ArchiCAD-zie równie często jak podczas ciężkich walk o plac Czerwony w Stalingradzie — przyzwyczajenia z gier mogą się okazać bardzo pomocne ☺

zapisujemy projekt pod inną nazwą w momencie wprowadzania w nim istotnych zmian bądź po dłuższym czasie (np. po miesiącu). Zachowanie projektu powoduje usunięcie kolejki zapamiętanych kroków, wykorzystywanych przy poleceniu Odwołaj — Ctrl+Z (Polecenie+Z).

Odzyskiwanie danych autozapisu Co się dzieje w przypadku, kiedy system lub ArchiCAD zawieszą pracę? Przy kolejnym otwarciu ArchiCAD-a program zasygnalizuje w wyświetlanym oknie, że posiada awaryjną kopię projektu, którą można odtworzyć tak, jak pokazano na rysunku 4.7.

Archiwizacja — kopie dla bezpieczeństwa Dla bezpieczeństwa przechowywanych w komputerze danych warto rozważyć wykonywanie kopii całego dysku twardego lub ważnych folderów. Sposobów archiwizacji jest wiele — kopie można wykonywać za pomocą darmowych i płatnych aplikacji albo korzystając z narzędzi systemowych, jak pokazano na rysunku 4.8. Rozwiązanie typu Time Machine pozwala zabezpieczyć się przed najgorszą możliwą sytuacją przy zapisie pliku projektu, czyli jego nadpisaniem (np. za pomocą polecenia Zachowaj jako). Tworzone kopie godzinowe umożliwiają odzyskanie pracy pomimo trwałego usunięcia pliku.

Rozdział 4.

Szkolenie BHP

57

Rysunek 4.7. Kopie zapasowe po awarii odzyskujemy w prosty sposób z poziomu okna programu

Rysunek 4.8. Automatyczne tworzenie kopii zapasowych w wydaniu systemu Mac OS Snow Leopard — pliki archiwizowane są regularnie i automatycznie (bez zawracania głowy użytkownikowi), co pozwala na przechowywanie całej historii pracy w komputerze oraz na szybkie odzyskanie kopii systemu w razie awarii

58

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Wspomaganie Pracując w ArchiCAD-zie, mamy do dyspozycji kilka systemów pomocy. Najważniejsze z nich to: Pomoc ArchiCADa — uruchamiana jest z menu Pomoc/Pomoc ArchiCADa w oknie przeglądarki internetowej, można ją również otworzyć bezpośrednio na szukanym opisie polecenia programu za pomocą polecenia Co to jest? (Mac OS: Pomoc), wywoływanego w określonym miejscu prawym przyciskiem myszki (rysunek 4.9).

Rysunek 4.9. Prawym przyciskiem myszki wywołujemy polecenie Co to jest? (Pomoc), które przerzuci nas wprost do przeglądarki z opisem Pomocy otwartym w odpowiednim miejscu

Wskazówki o narzędziach — uruchamiane są automatycznie po zatrzymaniu myszki nad odpowiednim miejscem w programie (uruchamianie w menu Pomoc, Pokaż/Ukryj wskazówki o narzędziach) — rysunek 4.10.

Rysunek 4.10. Wskazówki o narzędziach — wyświetlają dodatkowe informacje po wstrzymaniu myszki nad danym miejscem interfejsu

Rozdział 4.

Szkolenie BHP

Dokumentacja w formie pliku PDF, czyli ponad 3000 stron tekstu w kilku podręcznikach ☺ — pliki można otworzyć, np. korzystając z bezpośrednich linków z menu Pomoc; świetna lektura na długie zimowe wieczory. Kanał YouTube — wyświetla filmy objaśniające sekrety ArchiCAD-a bezpośrednio w programie; filmy można uruchomić, stosując polecenie Pomoc/ArchiCAD YouTube Channel, jak pokazano na rysunku 4.11.

Rysunek 4.11. Kanał YouTube jest dostępny bezpośrednio z programu z menu Pomoc

„Telefon do przyjaciela” — jeden ze skuteczniejszych sposobów na znalezienie pomocy poza programem, np. na forum internetowym; polecenie znajdziemy w menu Pomoc/Polskie forum użytkowników ArchiCADa.

59

60

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw (a raczej od fundamentów), czyli pierwsze minuty z programem Początki są zawsze trudne, dlatego w tym rozdziale zajmiemy się tylko praktycznym zastosowaniem ArchiCAD-a do projektowania, na chwilę odkładając teorię na bok. Mój zamiar to wstępne zaznajomienie użytkowników programu z interfejsem i technikami pracy, szczególnie przydatne tym, którzy stawiają pierwsze kroki w ArchiCAD-zie w wersji 15. Wprawka powinna pozwolić na samodzielne kontynuowanie rozpoczętej pracy oraz na łatwiejsze przyswojenie informacji z kolejnych rozdziałów tej książki (rysunek 5.1).

Rysunek 5.1. Narzędziami i poleceniami programu od początku budujemy trójwymiarowy model projektu; narzędzia dwuwymiarowe przydają się głównie do uzupełniania rysunków dokumentacji

62

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Początki — pierwsze 15 minut z programem W tym rozdziale zajmiemy się wymodelowaniem budynku w ArchiCAD-zie, jak to pokazano na rysunku 5.2.

Rysunek 5.2. Małe ćwiczenie, w którym przygotujemy wstępny projekt budynku, zachęci, mam nadzieję, niezdecydowanych do bliższego zapoznania się z ArchiCAD-em

ArchiCAD umożliwia wykonanie większości czynności na kilka różnych sposobów — z oczywistych powodów koncentruję się w poniższym rozdziale na tych najbardziej edukacyjnych. Zarówno plik projektu (w 3 różnych fazach), jak i videotutorial z tym ćwiczeniem znaleźć można na płycie DVD dostarczonej z książką w folderze ArchiCAD 15 pliki/ Przykłady/Rozdział 5. Proponuję przenieść cały folder ArchiCAD 15 z płyty na twardy dysk, jak to pokazano na rysunku 5.3.

Start! Projekt rozpoczniemy, otwierając z płyty DVD czysty plik o nazwie 00 Trening czyni mistrza - start.pln z folderu Książka ArchiCAD 15 POL/Przykłady/Rozdział 5. Plik ten powstał na bazie standardowego czystego pliku ArchiCAD-a i został przeze mnie bardzo nieznacznie zmodyfikowany dla ułatwienia niektórych czynności.

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

63

Rysunek 5.3. Folder ArchiCAD 15 — pliki z płyty DVD kopiujemy na dysk

Paleta Narzędzia — pierwsze trzy kliknięcia Paleta Narzędzia służy do wstawiania nowych elementów do projektu lub zmiany ustawień dla już istniejących. Korzystanie z niej jest bardzo proste: 1. pojedyncze kliknięcie aktywuje wybrane narzędzie — od tej chwili możemy

swobodnie rysować w projekcie (warto zacząć na rzucie), 2. podwójne kliknięcie na ikonie powoduje otwarcie okna Ustawień (rysunek 5.4).

Podręczne współrzędne — precyzyjne dane zawsze pod ręką Program umożliwia precyzyjne wprowadzanie danych na kilka sposobów, a najwygodniejszy z nich to tzw. Podręczne współrzędne. Jest to paletka podążająca za kursorem myszki i wskazująca współrzędne kursora (bieżące lub te, do których chcemy go przesunąć). Podręczne współrzędne można najprościej włączyć/wyłączyć za pomocą ikonki w pasku Narzędzi (rysunek 5.5). Podręczne współrzędne są aktywne w większości okien programu (3D, Detali, Przekrojów itd). Pokażą się automatycznie podczas rysowania i edycji, a klawiszem skrótu N można wyświetlić je w dowolnym momencie.

64

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.4. Klikologia — pojedyncze kliknięcie aktywuje narzędzie, którym zamierzamy rysować, podwójne natomiast otwiera jego okno Ustawień

Rysunek 5.5. Podręczne współrzędne to ogromne ułatwienie podczas wprowadzania danych do projektu — wartości współrzędnych wyświetlane są na bieżąco, użytkownik ma również możliwość wprowadzania odpowiednich danych w każdej chwili

Budowa modelu — stawiamy pierwsze ściany Wiedząc już wystarczająco dużo o Podręcznych współrzędnych i palecie Narzędzia, możemy się zabrać do pracy, by nie tracić czasu (a czas to pieniądz) ☺. Zaczynamy od narzędzia Ściana. Narysujemy najpierw pierwsze pomieszczenie budynku: 1. Wybieramy narzędzie Ściana z palety Narzędzia, klikając jeden raz w jej ikonę. 2. Pierwsze kliknięcie myszką wykonujemy w pogrubiony czarny krzyżyk

(punkt 0,0 projektu) na rzucie. 3. Przesuwamy myszkę — za kursorem podąża paletka Podręcznych współrzędnych

oraz szkic budowanego elementu (czyli ściany). 4. Z palety Info wybieramy metodę geometrii — rysowanie prostokąta ścian.

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

5. Sprawdzamy jeszcze, czy mamy wybrane polecenie Lewa dla metody konstrukcji. 6. Naciskamy klawisz x — paletka Podręcznych współrzędnych uaktywni pole

dla pierwszej współrzędnej. 7. Wpisujemy 1200, co oznacza przesunięcie kursora (i zbudowanie ściany)

o 1200 cm w prawo (wzdłuż osi X). 8. Naciskamy klawisz y i wpisujemy w Podręcznych współrzędnych 600

(co oznacza 6 metrów w górę), jak na rysunku 5.6.

Rysunek 5.6. Sekwencja poleceń potrzebna do zbudowania obrysu pomieszczenia 12x6 m 9. Wciśnięcie klawisza Enter zakończy operację.

65

66

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM 10. Wykonany prostokąt pomieszczenia możemy podejrzeć w oknie 3D, klikając

przycisk F3; powrót do rzutu to F2. 11. Za pomocą ikon u dołu okna lub kółka myszki możemy wybrać odpowiednie

powiększenie widoku (rysunek 5.7).

Rysunek 5.7. Narysowany zestaw ścian w każdym momencie możemy oglądać w oknie 3D

Narysujmy kolejne pomieszczenie w naszym projekcie, również w oknie Rzutu (F2). Moglibyśmy narysować je równocześnie z pierwszym (np. korzystając z metody geometrii Łańcuch), ale utrudnimy sobie (nieznacznie) życie, żeby przećwiczyć dodawanie wewnątrz palety Podręczne współrzędne: 1. Pozostawiamy aktywne narzędzie Ściana w palecie Narzędzia, w palecie Info

zamieniamy metodę geometrii na Łańcuch ścian. 2. Zmienimy jeszcze metodę konstrukcji z Lewa na Prawa, aby materiał, Cegła-

-czerwona, znalazł się na zewnętrznej stronie ściany naszej dobudowy. Metodę konstrukcji, czyli położenie ściany względem Linii odniesienia, można zmieniać w dowolnym momencie wygodnym skrótem C.

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

67

3. Kursor myszki naprowadzamy na lewy górny wierzchołek narysowanego przed

chwilą pomieszczenia. 4. Nowe pomieszczenie będzie miało wymiar 600×700 cm i dostawimy je prostopadle

i osiowo do poprzednio narysowanego. Kolejna rysowana ściana musi zacząć budować ścianę przesuniętą o 300 cm od wierzchołka. Klikamy x i wpisujemy 300+. Wciskamy Enter (nie może to być kliknięcie myszką). Kursor został przesunięty we właściwą pozycję i zaczynamy rysować łańcuch trzech ścian. 5. Przeciągamy ścianę do góry; z pomocą przyjdzie nam linia pomocnicza, która

wyznaczy kierunek prostopadły, jak na rysunku 5.8.

Rysunek 5.8. Ustawiamy kursor we właściwym miejscu, aby utworzyć kolejny zestaw ścian 6. Wystukujemy 700 (automatycznie wpisze się w pozycję Odległość) i klikamy

klawisz Enter. 7. Wciskamy klawisz x, wpisujemy 600 i wciskamy Enter. 8. Wciskamy klawisz y, wprowadzamy –700 i wciskamy Enter. 9. Jeszcze jeden Enter i… 10. …gotowe (rysunek 5.9)!

W projekt wstawiliśmy kolejne 3 ściany. Jeśli to ćwiczenie wykonaliście ze mną i efekt jest identyczny, to gratuluję! ☺

68

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.9. Kolejne trzy ściany w projekcie

Nożyczki Szybkie docinanie elementów ukrywa się pod klawiszem Ctrl (Polecenie). Aby usunąć część elementu do najbliższych przecięć: 1. należy wcisnąć klawisz Ctrl (Polecenie), a kursor przyjmie kształt nożyczek, 2. po naprowadzeniu na wybrany element (wytnijmy ścianę pomiędzy

pomieszczeniami) nożyczki zamienią się na model w kolorze czarnym, co oznacza, że można ciąć, 3. wystarczy kliknąć (rysunek 5.10).

Rysunek 5.10. Usuwanie elementów do najbliższych przecięć po zastosowaniu klawisza Ctrl (Polecenie) — kliknięcie w element z tym klawiszem spowoduje usunięcie fragmentu do najbliższych przecięć

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

69

Montaż okien i drzwi Okna i drzwi w ArchiCAD-zie to chyba najbardziej zaawansowane elementy biblioteczne programu. Wstawmy w nasz projekt okno i drzwi najpierw stylem dowolnym, czyli bez szukania odpowiednich punktów wstawienia czy obiektów w bibliotece: 1. Z palety Narzędzia wybieramy ikonę Okno (jedno kliknięcie). Przećwiczymy

wstawianie okien w projekt — ustawieniami dla tych obiektów zajmiemy się za chwilę, na razie skorzystamy ze standardowych parametrów. 2. Klikamy gdziekolwiek w wybrane miejsce bocznej ściany — kursor zamienia

kształt na ikonkę Oka, a my musimy wskazać, która strona ściany jest zewnętrzna. 3. Podobnie wstawiamy w projekt drzwi — po zaznaczeniu ikonki w palecie

Narzędzia klikamy w wybrane miejsce ściany. Kolejne kliknięcie decyduje, w którą stronę drzwi będą się otwierać (do wewnątrz/na zewnątrz, lewe/prawe), jak na rysunku 5.11. Zaaranżujmy okna na elewacji frontowej, korzystając z precyzyjnych opcji wstawiania według wymiarów na rysunku 5.12; szkic ten dostępny jest również wewnątrz pliku 00 Trening czyni mistrza - start.pln jako 01 szkic okna w zakładce Mapa projektu palety Nawigator. Moja propozycja na wykonanie zadania (choć oczywiście innych metod jest co najmniej kilka) wygląda tak: 1. Zaznaczamy Okno w palecie Narzędzia i kierujemy się do palety Info. 2. Zmieniamy wymiary na 250 cm szerokości i 160 cm wysokości z pól

oznaczonych a i b w palecie. Kolejne pole odpowiada za wysokość parapetu okna, sprawdzamy więc, czy jest ustawione na 90. 3. Przełączamy metodę geometrii na wstawianie względem punktu krańcowego okna. 4. Wyznaczamy punkty wstawienia okien, korzystając ze Specjalnych punktów

przyklejania — kierujemy się do standardowego paska Narzędzi i wybieramy polecenie Odległość na określenie odstępów pomiędzy punktami. Wykorzystujemy jeszcze polecenie Określ wartości dla specjalnych punktów przyklejania, gdzie w pole Odległość wpisujemy interesujące nas 175 (cm), jak na rysunku 5.13. 5. Naprowadzając kursor na zewnętrzną krawędź ściany, możemy zaobserwować

rozrzucanie czasowych punktów aktywnych. Punkty te pojawiają się według naszego życzenia co 175 cm, licząc od tej strony ściany, której bliżej jest nasz kursor. 6. Klikamy w taki punkt z lewej strony (powinno zadziałać przyciąganie) — kursor

zmienia swój kształt w ikonkę pary oczu, pytając w ten sposób o orientację okna. Przesuwamy kursor myszki w stronę środka ściany i klikamy. Kolejne oko, w które zamieni się kursor, zapyta o kierunek wstawienia okna — klikamy na zewnątrz budynku. Okno zostaje wstawione. 7. Operację powtarzamy z drugiej strony ściany (rysunek 5.14).

70

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.11. Pierwsze okna i drzwi w projekcie 8. Zaznaczamy Drzwi w palecie Narzędzia. Ponieważ chcemy wstawić je osiowo

w ścianie, przełączymy metodę dla Specjalnych punktów przyklejania na Połowa. Wskazanie krawędzi ściany spowoduje wstawienie jednego punktu aktywnego — klikamy na niego i jeśli geometria dla drzwi jest ustawiona na Środek, pozostaje wybrać orientację drzwi. Sekwencję wykonywanych czynności można zobaczyć na rysunku 5.15. Okna i drzwi nierozerwalnie związane są ze ścianą — nie można ich wstawić w inne miejsce projektu.

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

71

Rysunek 5.12. Taki sobie szybki szkic, według którego zaprojektujemy elewację

Widok trójwymiarowy Jedna z najważniejszych cech ArchiCAD-a to tworzenie dokumentacji budowlano-projektowej równocześnie z tworzeniem trójwymiarowej makiety. Każda decyzja projektowa może zostać sprawdzona na makiecie obiektu, którą buduje się w skali 1:1. Ponieważ w naszym projekcie mamy już kilka trójwymiarowych obiektów, najwyższy czas skorzystać z okna 3D.

Wywołanie okna 3D programu Okno 3D możemy wyświetlić na kilka sposobów, ale najszybszy z nich to wciśnięcie klawisza F3 lub ikonki na pasku Narzędzi (rysunek 5.16).

72

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.13. Wyznaczenie specjalnych punktów, które pozwolą nam z łatwością wstawić okna we właściwe miejsce ściany

Rysunek 5.14. Kilka kliknięć i precyzyjnie wstawiamy okna w odległości 175 cm od narożnika ścian

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

73

Rysunek 5.15. Wstawianie drzwi w wybrane miejsce ściany, czyli w tym przypadku w jej środek, z użyciem Specjalnych punktów przyklejania

Aksonometria czy perspektywa? W zależności od potrzeb okno 3D możemy wyświetlać w widoku perspektywicznym lub aksonometrycznym. W naszym przykładzie przetestujemy nawigację w perspektywie. Aby przełączyć się pomiędzy aksonometrią a perspektywą najlepiej zastosować skróty klawiaturowe Ctrl+F3 (Polecenie+F3) oraz Shift+F3 (Alt+F3) bądź skorzystać z polecenia Parametry widoku 3D, jak na rysunku 5.17. Widoki aksonometryczne posiadają również zapisane ustawienia zniekształceń osi x-y-z — można z nich skorzystać, wybierając polecenie Parametry widoku 3D z menu Widok/ Opcje widoku 3D. W oknie Ustawienia aksonometrii zdefiniujemy również swoją własną aksonometrię, ciągnąc za wybrane osie w okienku podglądu po lewej, jak na rysunku 5.18.

74

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.16. Okno 3D można wywołać na kilka sposobów, ale najwygodniejszy z nich to użycie skrótu F3. W oknie tym możemy nie tylko podglądać aktualny stan projektu, lecz także wprowadzać nowe elementy lub edytować już istniejące

Nawigacja 3D — zaglądamy z każdej strony Po wywołaniu okna 3D przełączymy się w tryb widoku perspektywicznego Shift+F3 (Alt+F3), aby obejrzeć nasz model ze wszystkich stron.

Orbitowanie Do obracania modelu służy polecenie Orbituj — uaktywniamy je, wciskając klawisz O. Kursor zmieni kształt ze strzałeczki na ikonę kuli ze strzałkami, a poruszenie myszką z wciśniętym lewym przyciskiem spowoduje obrót modelu (rysunek 5.19). Aby wyjść z trybu obracania modelu do edycji, należy nacisnąć klawisz Esc.

Spacerkiem po modelu Drugim sposobem oglądania wirtualnej makiety naszego projektu jest spacer po modelu w trybie eksploracji. Polecenie uaktywniamy, klikając na ikonkę człowieka lub skrótem klawiaturowym Shift+O. Fani gier strzelanek poczują się jak w domu — od tego momentu po modelu ArchiCAD-a poruszamy się standardowymi skrótami znanymi z gier (WSAD). Nasze „bieganie” po makiecie projektu kończy klawisz Esc (rysunek 5.20).

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

75

Rysunek 5.17. Model wyświetlany na dwa sposoby — w widoku perspektywicznym oraz aksonometrycznym; jeden i drugi pozwala na swobodną edycję projektu Jeśli pobłądzimy podczas oglądania modelu 3D i zgubimy kierunki świata, to z pomocą przyjdą nam polecenia Poprzednie powiększenie oraz Dopasuj do okna (rysunek 5.21).

Przybliżenia (Zoom) W programie łatwo dostępny jest cały zestaw poleceń do wyboru odpowiedniego zbliżenia. Ikonki znajdziemy w lewym dolnym rogu (dolny pasek przewijania) każdego okna roboczego (rysunek 5.22).

76

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.18. Okno Parametry widoku 3D umożliwia wygodny wybór właściwych ustawień; na ilustracji kilka przykładów różnych widoków aksonometrycznych

Rysunek 5.19. W trybie orbitowania obracamy model, poruszając myszką z wciśniętym lewym przyciskiem w oknie 3D; polecenie dostępne jest po wybraniu odpowiedniej ikonki lub wciśnięciu klawisza O

Zaznaczanie elementów Aby wykonać jakieś polecenie programu lub wyedytować element projektu, musimy najpierw ten element zaznaczyć. Umiejętności te przydadzą nam się już za chwilę, przymierzamy się bowiem do wprowadzenia pierwszych zmian w projekcie.

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

77

Rysunek 5.20. ArchiCAD umożliwia wygodne przemieszczanie się po projekcie w trybie eksploracji, doskonale znanym wszystkim użytkownikom gier; zestaw skrótów do nawigacji jest identyczny jak w popularnych strzelankach

Rysunek 5.21. Polecenia Dopasuj do okna oraz Poprzednie powiększenie znajdziemy po lewej stronie u dołu okna 3D — już na początku warto sprawdzić, jak one działają

Strzałka Do wyboru i zaznaczania elementów wybierzemy narzędzie Strzałka, pierwsze w palecie Narzędzia. Upewnijmy się, że wciśnięta jest ikonka magnesu dla Szybkiego zaznaczania w palecie Info (elementy będą aktywne na całej swojej powierzchni, a nie jedynie w charakterystycznych punktach). Naprowadzenie kursora na element podświetli go na niebiesko i uaktywni tzw. Informacje o elemencie. Kliknięcie w element spowoduje jego zaznaczenie i wyróżnienie podświetleniem na zielono (rysunek 5.23).

78

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.22. Zestaw ikonek do zmiany powiększeń znajdziemy na dolnym pasku przewijania lub w menu programu; bardzo wygodne jest korzystanie z kółka myszki

Zaznaczanie działa bardzo podobnie w oknie 3D — w porównaniu z oknem Rzutu zobaczymy dodatkowo charakterystyczne punkty ściany i okien oraz wyróżnioną czerwonym kolorem linię osiową ściany, jak na rysunku 5.24.

Zaznaczenie wielu elementów Aby zaznaczyć wiele elementów naraz, należy wcisnąć klawisz Shift podczas wybierania elementów narzędziem Strzałka.

Edycja istniejących elementów Aby zmienić parametry elementu w projekcie, musimy najpierw zaznaczyć element, a następnie wybrać jedną z kilku możliwości jego edycji. W następnych krokach przećwiczymy trzy z tych sposobów.

Zmieniamy wysokość ścian Na początek zmienimy wysokość ścian (np. inwestor zmienia naszą koncepcję i dobudowujemy pięterko). Sprawdźmy dwa sposoby dla zmiany wysokości — wszelkie czynności wykonamy w oknie 3D: 1. Sposób pierwszy: Zaznaczamy jedną ścianę z projektu (przechodzimy do narzędzia

Strzałka, np. kilkukrotnym wciśnięciem klawisza Esc, i klikamy na wybraną ścianę). Wysokość ściany wprowadzamy w palecie Info, wpisując w polu Wzniesienie góra 750 zamiast 310. Ściana automatycznie przyjmuje nową wysokość (750 oznacza 7,5 metra), jak pokazano na rysunku 5.25. 2. Sposób drugi: Zaznaczmy resztę ścian, klikając kursorem przy aktywnym

narzędziu Strzałka i wciśniętym klawiszu Shift.

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

79

Rysunek 5.23. Zaznaczanie elementów Strzałką — wskazanie elementu kursorem powoduje wyświetlenie Informacji o elemencie, kliknięcie zaznaczy go i pogrubi jego kontury, pokaże linię osiową i zmieni kolor — od tego momentu możemy wprowadzać zmiany

Rysunek 5.24. Zaznaczenie ściany w oknie 3D — charakterystyczna linia osiowa ściany zostaje wyróżniona na czerwono

80

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.25. Zmiana wysokości ściany wykonana poprzez wprowadzenie nowej wartości w palecie Info 3. Klikamy w dowolny charakterystyczny czarny punkt na górnej powierzchni

dowolnej spośród zaznaczonych ścian. 4. Z palety Pomocniczej wybieramy polecenie Rozciągnij pionowo i wstukujemy z klawiatury 750. Dane te zostaną wprowadzone automatycznie do Podręcznych

współrzędnych, które pojawią się po wybraniu polecenia. Klawisz Enter zatwierdza zmiany — ściany zostają zmienione (rysunek 5.26). Ściany wykonaliśmy trochę za wysokie, aby w odpowiednim momencie przyciąć je zaprojektowanym dachem.

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

81

Zmieniamy materiał ściany Poprzednich zmian parametrów dokonaliśmy poprzez paletę Pomocniczą oraz paletę Info, teraz przyszedł czas na użycie okna Ustawień, gdzie zmienimy materiał dla jednej powierzchni: 1. Zaznaczamy ścianę i uruchamiamy skrót Ctrl+T (Polecenie+T). W oknie, które

nam się ukaże, przechodzimy do zakładki Model i klikamy na materiał opisany jako Cegła czerwona. 2. Po kliknięciu nazwy materiału rozwinięta zostanie lista wszystkich dostępnych

aktualnie w projekcie definicji materiałów, z której wybierzmy np. Drewno szalunkowe jasne (rysunek 5.27).

Struktura projektu W trakcie pracy nad modelem wszystkie widoki modelu aktualizowane są na bieżąco — dzięki temu zmiany wprowadzone w jednym miejscu pojawiają się na innych rysunkach. Na przykład po wstawieniu okien w ściany na rzucie automatycznie pojawiają się one w oknie 3D czy na elewacjach. Pełną kontrolę nad projektem zapewnia paleta Nawigator, dlatego warto poznać podstawy korzystania z niej.

Piętra Ponieważ po podniesieniu ścian nasz budynek się rozrósł, sprawdźmy kolejne widoki rzutów. W palecie Nawigator w pierwszej zakładce Mapa projektu klikamy na ikonce dla rzutu opisanej jako 1. Piętro. Klikając na inne pozycje, możemy zobaczyć automatycznie powstającą dokumentację (np. kondygnacja 2. Piętro pokaże ściany w liniach widokowych, ponieważ ściany są niższe niż poziom cięcia), jak na rysunku 5.28.

Elewacje Kliknijmy na kolejnych pozycjach w Nawigatorze opisanych jako Elewacje E-01, E-02 itd. Mimo że nie poświęciliśmy ani chwili na opracowywanie tych rysunków dla naszego projektu, są one gotowe (rysunek 5.29)! Do elewacji wkrótce wrócimy, wprowadzając na nich część informacji do naszego modelu. Aktualnie wyświetlany widok modelu wyróżniony jest pogrubieniem jego pozycji w Nawigatorze; odpowiedni opis znajdziemy również u góry okna.

82

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.26. Zmiana wysokości zestawu ścian wprowadzona z polecenia Rozciągnij pionowo

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

83

Rysunek 5.27. Zmiana materiału elementu w oknie Ustawień

Sto zastosowań kursora myszki Chwilę przerwy w budowaniu modelu poświęcę na przekazanie kilka ważnych informacji dotyczących użycia kursora w ArchiCAD-zie. Przysłowiowa intuicyjność ArchiCAD-a bierze się m.in. z jego wielofunkcyjnego charakteru. W zależności od czynności, którą właśnie wykonujemy, wyświetlone zostaną powiązane pomoce rysunkowe i edycyjne. Warto przyjrzeć się niektórym z możliwości programu.

Kształty kursora Kursor w ArchiCAD-zie zalicza się do rodziny (bardzo) „inteligentnych”, gdyż zmienia on swój wygląd w zależności od sytuacji. W jednoznaczny sposób zostaniemy poinformowani np. o znalezieniu stycznej, punktu przecięcia czy prostopadłości.

84

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.28. Paleta Nawigator to automatyczny, aktualizowany na bieżąco „spis treści” projektu

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

85

Rysunek 5.29. Elewacje wygenerowane są automatycznie na podstawie aktualnego modelu

Podręczne współrzędne Wprowadzanie danych do projektu odbywa się również przy kursorze myszki. Podręczne współrzędne wyświetlone zostają podczas edycji elementu lub po wciśnięciu klawisza N.

Informacje o elemencie Wskazanie elementu kursorem powoduje wyświetlenie najważniejszych informacji o danym elemencie bez jego zaznaczenia, co pozwala wyselekcjonować z projektu właściwe elementy. W przypadku istnienia wielu elementów w tym samym miejscu należy użyć klawisza Tabulator (na klawiaturze oznaczonego najczęściej jako Tab).

Linie pomocnicze (i okręgi) Świetna pomoc rysunkowa — podczas rysowania lub edytowania elementów rozrzucane są linie (o nieskończonej długości), które znakomicie ułatwiają odnalezienie charakterystycznych punktów i krawędzi modelu. Linie te odnajdywane są również w oknie 3D.

86

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Paletki pomocnicze Po zaznaczeniu elementu i przytrzymaniu go pojawia się bardzo przydatna paletka zawierająca ikony do poleceń edycyjnych, które można wykorzystać w danej sytuacji. Po zakończeniu edycji elementu paleta znika. Niektóre z poleceń edycyjnych dostępne są wyłącznie z tej palety (np. zamiana odcinka prostego w łukowy, dodawanie węzłów na obrysie elementów itp.), dlatego warto się przyglądać wyświetlanym w niej zestawom poleceń.

Menu kontekstowe Jak większość programów ArchiCAD posiada również tzw. menu kontekstowe, czyli zestaw najczęściej potrzebnych w danej sytuacji poleceń w formie tekstowej. Menu kontekstowe uruchamiamy standardowo kliknięciem w prawy przycisk myszki, a wyświetlane jest ono przy kursorze (rysunek 5.30).

Rysunek 5.30. Niektóre z pomocy programu związane z kursorem myszki

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

87

Magiczna różdżka Jedna z bardzo przydatnych technik, pozwalająca na automatyczne utworzenie elementu na istniejącym obrysie. W naszym projekcie zamiast rysować dach i stropy ręcznie, utworzymy je automatycznie na podstawie geometrii już narysowanych ścian.

Dachy Ponieważ narzędzie Magiczna różdżka działa w różnych oknach programu i dla wielu narzędzi, nie będziemy się przemęczać i skorzystamy z niego, aby wykonać zestaw dachów w oknie 3D według szkicu z rysunku 5.31.

Rysunek 5.31. Geometrię dachu wykonamy według szkicu

Dach wielopołaciowy Wciskamy F3 i zabieramy się do pracy: 1. W palecie Narzędzia klikamy na ikonie Dach. 2. Z palety Info wybieramy Dach wielopołaciowy; metoda geometrii nie będzie

miała znaczenia podczas tworzenia naszego elementu. 3. Ustawienia dla dachu — wzniesienie Linii odniesienia 550 (płaszczyzna edycji zmieni wysokość), kąt dachu 33 stopnie, wysunięcie okapu na 60 — możemy

ustawić w tym samym miejscu. 4. Z wciśniętym klawiszem Spacja (Magiczna różdżka) klikamy na dolny obrys

ścian lub jeden z górnych wierzchołków. Gotowe (rysunek 5.32)! ☺ Wykonstruowany w ten sposób dach powstał automatycznie — wstawiony został jeden element złożony z kilku połaci, który w dowolnym momencie można edytować. Za chwilę to wykorzystamy przy konstruowaniu lukarny na elewacji frontowej.

88

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.32. Dach wielopołaciowy wykonujemy, korzystając z istniejącego obrysu ścian

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

89

Powiązania Inteligentne powiązania elementów automatycznie wyczyszczą zbędne fragmenty ścian wystających ponad dach, musimy tylko wydać kilka poleceń: 1. Zaznaczamy wszystkie ściany, które chcemy powiązać z dachem (czyli 8 szt.),

klikamy na nie kolejno z wciśniętym klawiszem Shift albo ćwiczymy nowy skrót — przy wciśniętym narzędziu Ściana w palecie Narzędzia uruchamiamy skrót Ctrl+A (Polecenie+A). 2. Z menu kontekstowego (prawy przycisk myszki) wybieramy polecenie Utwórz

relację/Dotnij element do dachu/Powłoki. 3. Kursor zamienia swój kształt w ikonkę dachu ze wskaźnikiem, co oznacza,

że musimy wskazać dach, który połączymy ze ścianami. Podczas przesuwania kursora nad dach zauważmy, że ikona się zaczerni, sugerując, że można powiązać ten element z zaznaczonymi ścianami. Kliknięcie w dach zatwierdza wybór. 4. Grafika modelu zmieni się radykalnie, ale tylko chwilowo (do zakończenia

operacji): dach uzyskuje czerwone pogrubione kontury, kontury ścian zostają pogrubione na niebiesko, wyświetlona zostaje również cienkimi konturami półprzezroczysta czerwona bryła docinania. 5. Zwróćmy uwagę, że teraz przy poruszaniu kursorem nad ścianami pogrubiony

niebieski kontur pojawia się jedynie dla części elementu. Ta właśnie część zostanie zachowana po przycięciu. Wybieramy oczywiście dolny fragment ścian i klikamy na niego. 6. Gotowe. Możemy odznaczyć ściany, klikając gdziekolwiek poza modelem

(rysunek 5.33). Docięcie ścian za pomocą relacji z dachem jest dynamiczne, a wszelkie zmiany edycyjne odnoszą się do wszystkich powiązanych elementów, jak pokazano na rysunku 5.34.

Lukarna Pozostał nam do wykonania jeszcze dość trudny element w geometrii dachu — lukarna nad elewacją frontową. Są to właściwie dwie połacie dachowe, ale metoda ich wymodelowania przyda się z pewnością, kiedy będziemy walczyć z modelowaniem kształtów swoich lukarn w dachach wielopołaciowych. Dachy przemodelujemy w oknie 3D, gdzie efekt będzie widoczny natychmiast; polecenia i wykonywane czynności w oknie Rzutu wyglądają prawie identycznie. Charakterystyczne krawędzie dwóch nowych połaci odnajdziemy dzięki liniom pomocniczym 3D. Szerokość lukarny przyjmiemy na przedłużeniu dachów dobudowy. Do dzieła: 1. W oknie 3D (F3) za pomocą polecenia Orbituj (O) wyświetlamy model w taki

sposób, aby był widoczny cały edytowany dach. Zmianę punktu patrzenia na model kończymy klawiszem Esc.

90

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.33. W naszym przykładzie tworzenie relacji polega na usunięciu części ścian wystających ponad dach 2. Zaznaczamy nasz dach (narzędzie Strzałka), kursor naprowadzamy na pogrubioną

czerwoną linię odniesienia dachu dobudowy z lewej, pojawia się pomarańczowa kropka, którą klikamy. Pierwsza linia pomocnicza została właśnie umieszczona w projekcie. 3. Podobnie działamy z prawej strony — naprowadzamy kursor na linię odniesienia

dachu i po pojawieniu się pomarańczowej kropki klikamy w nią. Po tej operacji nasz model powinien wyglądać jak na rysunku 5.35. 4. Mając ciągle zaznaczony dach, klikamy w linię odniesienia (czerwona

pogrubiona) dla połaci nad elewacją frontową i z palety Pomocniczej wybieramy polecenie Dodaj do wieloboku.

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

91

Rysunek 5.34. Ściany w relacjach z dachami są przycinane na bieżąco, co można sprawdzić, przesuwając dach w pionie

92

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.35. Wyznaczenie linii pomocniczych w oknie 3D 5. Korzystając z przecięć linii pomocniczych oznaczonych zmianą kształtu kursora

w przecięcie linii z kropką, rysujemy prostokąt. Jego szerokość zostaje wyznaczona liniami pomocniczymi, natomiast dla głębokości wpisujemy wartość 180 (domyślnie: cm).

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

6. Nowe połacie dachów zostały wygenerowane automatycznie, jak pokazano

na rysunku 5.36.

Rysunek 5.36. Nowe połacie dachu wygenerowane poleceniem Dodaj do wieloboku 7. Zmieńmy w celach edukacyjnych kształt nowych dachów. Klikamy teraz nową

linię odniesienia i z palety Pomocniczej wybieramy polecenie Indywidualne ustawienie połaci. 8. W oknie dialogowym wybieramy polecenie Szczytowa — gotowe, więc klikamy

OK. Nasz dach wygląda teraz tak jak na rysunku 5.37.

Okna połaciowe Na zakończenie prac nad dachem wstawimy jeszcze dwa okna połaciowe: 1. Czynności wykonamy w oknie 3D, gdzie zmienimy trochę widok poleceniem

Orbituj, tak aby widoczna była połać, w którą wstawimy okna. 2. Poleceniem Esc odwołujemy nawigację w 3D. Dwukrotne kliknięcie w ikonę

Świetlik z palety Narzędzia otworzy okno Ustawień, w którym zmienimy część parametrów.

93

94

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.37. Ustawienie indywidualnych parametrów dla wybranej połaci 3. Z biblioteki wybieramy Okno połaciowe uchylne, klikając w jego Obrazek

podglądu po lewej stronie. 4. W parametrach ustawiamy wymiary na 60×120… 5. …a, co ważne dla naszych późniejszych działań, Blokowanie położenia w dachu

ustawiamy na Pionowo i Punkt wstawienia w pionie/Wybierz kondygnacje/ Kondygnacja 2. Klikamy OK (rysunek 5.38).

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

Rysunek 5.38. Ustawienie dla okien połaciowych, które wstawimy w nasz projektowany dach budynku 6. Klikamy w dach, np. gdzieś pośrodku wysokości. Okno zostaje wstawione

w dach z zachowaniem jego kąta i wybija odpowiedni otwór w połaci. 7. Dzięki ustawieniu Blokowania położenia w dachu na Pionowo możemy

korygować wzniesienie okna poprzez wprowadzanie danych. Zaznaczamy okno (Strzałka) i w palecie Info wpisujemy jako wartość wzniesienia dolnej krawędzi okna 50, aby przetestować działanie tego parametru. Okno natychmiast zmieni położenie i zostanie przesunięte na wysokość 50 cm od kondygnacji 2. piętra (rysunek 5.39). 8. Przećwiczmy powielanie okna połaciowego. Zaznaczamy okno (narzędzie

Strzałka). 9. Wybieramy polecenie Przesunięcie kopii z menu Edycja/Zmiana położenia. 10. Przesunięcie kopii zdefiniujemy wektorem przesunięcia, gdzie pierwszy punkt

wyznaczymy kliknięciem, a drugi poprzez wpisanie wartości numerycznej. Klikamy raz, najlepiej w jeden z punktów charakterystycznych obiektu, choć dozwolony jest każdy dowolny punkt, i lekko poruszamy kursorem w kierunku przesunięcia.

95

96

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.39. Wstawianie okna połaciowego w dach i przesunięcie w pionie na określoną wysokość 11. Ponieważ chcemy przesunąć okno, zachowując jego wzniesienie, skorzystajmy

podczas ruchu myszką z poziomej linii pomocniczej — zbliżenie się do niej spowoduje „przylepienie się kursora”. Następnie na klawiaturze wystukujemy liczbę 150, która automatycznie zostanie wpisana w palecie Podręczne współrzędne. 12. Kliknięcie Enter kończy operację. Okno zostało powielone, a efekt końcowy

powinien wyglądać jak na rysunku 5.40.

Płyta stropowa Pierwszą płytę stropową jako podłogę na piętrze narysujemy ręcznie, aby przetestować standardowy sposób wprowadzania tego elementu do projektu: 1. Przełączamy się do widoku Rzutu (np. poprzez kliknięcie w pozycję 1. Piętro

w palecie Nawigator). 2. Z palety Narzędzia wybieramy ikonkę Strop. 3. W palecie Info sprawdzamy, czy dla wzniesienia górnej i dolnej powierzchni nasz strop wyświetla wartości 310 i 280. Ponieważ wysokość kondygnacji

wynosi 310 cm (co możemy sprawdzić w menu Projekt/Ustawienia kondygnacji), powierzchnia podłogi będzie w takiej sytuacji na poziomie 0 piętra.

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

Rysunek 5.40. Powielanie okna połaciowego w oknie 3D 4. W palecie Info wybieramy metodę geometrii jako Wielobok. 5. Klikamy w dowolny wewnętrzny róg ściany, a następnie w kolejne.

97

98

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM 6. Aby konstruowanie płyty stropowej mogło zostać zakończone, ostatni jej

wierzchołek musi się pokryć z pierwszym. Zostanie to zasygnalizowane zmianą kursora w kształt młotka z plusikiem (rysunek 5.41).

Rysunek 5.41. Rysowanie płyty stropowej za pomocą wskazywania kolejnych węzłów obrysu

Płyta stropowa wyczarowana Magiczną różdżką Kolejny strop, tym razem dla parteru, wykonamy w oknie 2D z użyciem polecenia Magiczna różdżka:

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

1. Przechodzimy do okna Rzutu parteru, korzystając ze skrótu Ctrl+W dół

(Polecenie+W dół) lub klikając odpowiednią pozycję w palecie Nawigator. 2. Otwieramy okno Ustawień stropu, klikając dwukrotnie na ikonie w palecie

Narzędzia. 3. Sprawdzamy, czy wartość wzniesienia względnego (a w naszym przypadku również bezwzględnego) jest równa 0. 4. W zakładce Rzut i przekrój włączamy jeszcze wyświetlanie Wypełnienia

kryjącego, dzięki czemu nasz strop będzie widoczny na rzucie i pokaże wypełnienie na całej swojej powierzchni. Zamykamy okno klawiszem Enter. 5. Wciskamy klawisz Spacji (zaklęcie uruchamiające działanie Magicznej różdżki),

kursor myszki zmienia ikonkę i klikamy gdziekolwiek wewnątrz obrysu ścian. 6. Nowa płyta stropowa zostaje wstawiona automatycznie — gotowe (rysunek 5.42)!

Rysunek 5.42. Płyta stropowa wykonana za pomocą Magicznej różdżki

99

100

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Kolejne 5 minut Kolejne czynności nie są szczególnie skomplikowane, ale z pewnością należą już do arsenału tych bardziej zaawansowanych.

Fundament — Profil złożony — Podrys Projektując ławę fundamentową, przećwiczymy proste techniki przydatne przy budowaniu bardzo skomplikowanych geometrycznie modeli, czyli tworzenie własnych profili. Przy okazji skorzystamy z bardzo użytecznej funkcji wyświetlania — Podrysu. Profil fundamentu wykonamy na podstawie zwykłej ściany i od niej właśnie zaczniemy nasz kolejny etap. 1. Otwieramy okno Ustawień ściany, klikając dwukrotnie na ikonie w palecie Narzędzia. 2. Kondygnację macierzystą ustawiamy na Piwnica, wysokość ściany fundamentowej na 120, wzniesienie nad bieżącą kondygnację piwnicy na 0 oraz do zera projektu na –120. Warto też zamienić kolor ścian z cegły na inny (ja wybieram Faktura-

-Beton wylewany). Zamykamy okno klawiszem Enter. 3. Sprawdźmy jeszcze w palecie Info, czy metoda geometrii dla naszych przyszłych

ścian to Lewa. 4. Jeżeli nie jesteśmy w oknie Rzutu, przechodzimy do niego za pomocą skrótu F2.

Kierujemy się do kondygnacji Piwnica (informacja na górnej belce okna Rzutu) i poruszamy się po piętrach poleceniami Ctrl+Do góry/Ctrl+W dół (Polecenie+Do góry/Polecenie+W dół) lub klikając odpowiednią pozycję w palecie Nawigator. 5. Skorzystamy teraz z niezwykle przydatnej funkcji wyświetlania innych widoków

w aktualnym oknie roboczym, co przypomina tradycyjną pracę z kalkami rysunkowymi. Wyświetlimy sobie paletę Podrys i porównanie, korzystając z menu Okna/Palety lub ikonki paska Narzędzi (rysunek 5.43). 6. W palecie po prawej stronie wybieramy kondygnację do wyświetlenia jako

Podrys — może to być Nad bieżącą kondygnacją, wtedy pracując z rzutem piwnic, zobaczymy kondygnację parteru. 7. Korzystamy teraz z wyświetlanej jako Podrys kondygnacji parteru i wciskamy

klawisz Spacji (zaklęcie uruchamiające działanie Magicznej różdżki) — kursor myszki zmienia ikonkę, klikamy gdziekolwiek na zewnętrznej krawędzi lub wierzchołkach ścian Podrysu. Nowy zestaw ścian został wstawiony, a rzut piwnic powinien w tej chwili wyglądać tak jak na rysunku 5.44. 8. Wyedytujmy teraz kształt ściany, dodając w jej przekroju ławę fundamentową.

Zaznaczamy wszystkie elementy, klikając Ctrl+A (Polecenie+A) przy aktywnej ikonie Ściany w palecie Narzędzia. 9. Z menu kontekstowego (prawy przycisk myszki) wybieramy polecenie Utwórz

profil z zaznaczonego, naszym oczom ukaże się wtedy Menedżer profili z otwartym oknem Edytor profili (jeśli okno nie jest wyświetlane, należy uruchomić je z palety, klikając przycisk Edytuj wybrany profil…).

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

Rysunek 5.43. Wstępne ustawienia dla ściany, która posłuży za podstawę do budowy fundamentu

Rysunek 5.44. Ściana fundamentowa na rzucie piwnic i w oknie 3D

101

102

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM 10. Edytor profili to miejsce, gdzie za pomocą edycji wypełnień zmieniamy przekrój

elementu, na który może się składać dowolna liczba składowych, a materiały brzegów elementu mogą być zróżnicowane. Naszą ławę fundamentową narysujemy jednym wypełnieniem, ale ćwiczenie to ma na celu pokazanie prostych metod, dzięki którym wprowadzenie szczegółów (np. warstw izolacji i zróżnicowania materiałów) nie powinno być problemem. 11. Wyłączymy jeszcze warstwy Rozciągnięcie poziome/Rozciągnięcie pionowe,

aby linie, które się na nich znajdują, nie przeszkadzały nam w edycji profilu (rysunek 5.45).

Rysunek 5.45. Okno Edytora profili z kształtem pobranym z istniejącej ściany 12. Zaznaczamy wypełnienie będące przekrojem naszej ściany, korzystając z narzędzia

Strzałka, następnie klikamy w jego dowolną krawędź i z wyświetlonej palety Pomocniczej wybieramy polecenie Dodaj do wieloboku.

Rozdział 5.

‹

ArchiCAD od podstaw

103

13. Narysujemy ławę fundamentową o wymiarach 65×30cm — najszybszą metodą

będzie naprowadzenie kursora nad lewy dolny wierzchołek wypełnienia, a następnie wciśnięcie klawisza X i wprowadzenie wartości 20 oraz – i kliknięcie lewym przyciskiem myszki. 14. W ten sposób przesunęliśmy kursor do miejsca, z którego wystarczy narysować

prostokąt. 15. Klikamy lewym przyciskiem jeszcze raz (możemy następnie poruszyć myszką) i w Podręczne współrzędne wpisujemy wartość 65 dla Wymiar 1 oraz wartość 30 dla Wymiar 2. Wciskamy Enter. 16. Gotowe — przekrój naszej ściany opartej na profilu został narysowany i powinien

wyglądać jak na rysunku 5.46.

Rysunek 5.46. Zmiana obrysu profilu poprzez edycję wypełnienia w oknie Edytora profili

Zmienimy jeszcze kolor jednej z krawędzi, powodując, że element w 3D będzie wyświetlał inny materiał na wybranej powierzchni. Z palety Pomocniczej,

104

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

która wyświetli się po zaznaczeniu krawędzi wypełnienia (Strzałka), wybieramy ostatnie polecenie w rzędzie — Określ parametry krawędzi profilu. W wyświetlonym oknie zmieniamy materiał przy zaznaczonej opcji Zastosuj zmiany do:/wybranych krawędzi. 17. Użyjemy teraz polecenia Zachowaj profil z palety Menedżera profili,

aby w przyszłości wykorzystać naszą pracę również w innych projektach. Po nadaniu nazwy klikamy przycisk w palecie Zastosuj do zaznaczenia, a wtedy program natychmiast uwzględni w projekcie dokonane zmiany. 18. Zakończymy, wciskając klawisz F3, by zobaczyć model w oknie 3D.

Nasz Profil powinien wyglądać tak jak na rysunku 5.47.

Rysunek 5.47. Wymodelowane fundamenty budynku w oknie 3D

Przekrój trójwymiarowy Sprawmy sobie trochę przyjemności i zróbmy szybki przekrój przez trójwymiarową makietę, aby sprawdzić, czy elementy zostały poprawnie umieszczone w modelu: 1. Przechodzimy do okna Rzutu za pomocą skrótu F2 i kierujemy się do palety

Narzędzia, z której wybieramy Obszar zaznaczenia, metodę zaznaczenia ustawiamy na Wszystkie kondygnacje, a metodę geometrii na Wielobok. 2. Na rzucie rysujemy zamknięty zakres Obszaru zaznaczenia — wszystko,

co znajduje się wewnątrz wieloboku, zostanie wyświetlone, natomiast elementy zewnętrzne zostaną pominięte.

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

105

3. Uruchamiamy okno 3D, ale tym razem za pomocą polecenia Wyświetl

zaznaczenie/obszar w 3D z menu Widok/Elementy w widoku 3D (skrót F4), jak na rysunku 5.48.

Rysunek 5.48. Przekrój trójwymiarowy wykonany za pomocą Obszaru zaznaczenia 4. Aby odwołać wyświetlanie tak wykonanego przekroju w oknie 3D, z menu

kontekstowego (prawy przycisk myszy) należy wybrać polecenie Wyświetl wszystko w 3D.

Okna po raz drugi Tym razem wykonamy okna w ścianie frontowej dla kondygnacji piętra, korzystając z okien już istniejących na parterze: 1. Użyjemy okna 3D, które wywołamy klawiszem F3 i w którym zaznaczamy dwa

okna parteru narzędziem Strzałka z przytrzymaniem klawisza Shift.

106

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM 2. Ponownie klikamy w jeden z charakterystycznych punktów okna, a w wyświetlonej

palecie Pomocniczej wybieramy polecenie Podniesienie. Zaznaczonymi oknami możemy lekko poruszyć do góry, wówczas wyświetlony zostanie zarys powielonego okna. Wciskamy klawisz Ctrl (Alt) i przy kursorze pojawi się plusik, co oznacza, że zaznaczone elementy zostaną powielone po przesunięciu. 3. Wystukujemy na klawiszach 310, co zostanie automatycznie przeniesione do

Podręcznych współrzędnych jako wartość Odległość (Z). Wciskamy Enter. Powstały efekt przesunięcia powinien wyglądać jak na rysunku 5.49.

Rysunek 5.49. Powielanie okien w 3D 4. Ponieważ okna z parteru są za wysokie, by umieścić je na piętrze, szybko

zmienimy ich wysokość według uznania. Zaznaczamy okna na piętrze za pomocą narzędzia Strzałka z wciśniętym Shift. Kolejne kliknięcie wykonujemy w górny wierzchołek jednego z okien.

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

107

5. Z palety Pomocniczej, która ukaże się po kliknięciu w wierzchołek, wybieramy

polecenie Rozciągnij pionowo. 6. Wysokość okna możemy ustalić według własnego uznania, ruszając kursorem

myszki bądź wpisując odpowiednią wartość do palety Podręcznych współrzędnych. Wybieramy drugie rozwiązanie i wstukujemy 100, co zostanie automatycznie wpisane jako Wysokość. Wciskamy Enter. Okna zostają zmienione, jak pokazano na rysunku 5.50.

Rysunek 5.50. Zmiana wysokości okien w oknie 3D

Elewacja Wykonamy kilka kolejnych czynności w oknie Elewacji, co pozwoli nam się zapoznać ze sposobem pracy w tym oknie roboczym. 1. Okno to można otworzyć na kilka sposobów; my skorzystajmy z palety Nawigator,

aby podwójnym kliknięciem aktywować pozycję E-03 Elewacja Płd.

108

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM 2. Na początek zmienimy drzwi wejściowe z D1 Drzwi proste 15 na inne. Zaznaczamy

istniejące drzwi, klikając na nie z aktywnym narzędziem Strzałka. 3. Skorzystamy z palety Info, klikając w przycisk polecenia Element: poprzedni

element biblioteczny, oznaczony dwoma strzałeczkami. Doklikujemy (u mnie 2 kliknięcia do tyłu) przyciskiem do drzwi D1 Drzwi łuk.dośw.bocz 15. 4. Zmieniamy wysokość drzwi, wpisując w palecie Info 250 przy parametrze b. 5. Parametr Wysokość naświetla drzwi zmienimy, klikając w modyfikowalny punkt

aktywny, wyróżniony kształtem i kolorem, oraz wybierając z palety Pomocniczej polecenie Przesuń węzeł. Piszemy na klawiaturze 40 — wartość ta automatycznie zostaje wpisana jako parametr Wysokość naświetla w Podręcznych współrzędnych. Wciskamy Enter (rysunek 5.51). 6. Wyłączymy jeszcze detale obudowy dla drzwi, aby przed kolejną operacją

stopień szczegółowości okien i drzwi był ten sam. Przy zaznaczonych drzwiach wybieramy skrót klawiaturowy Ctrl+T (Polecenie+T), który otwiera okno Ustawień elementu. 7. W oknie przechodzimy do zakładki Parametry drzwi wewnętrznych i tam

w Ustawieniach ogólnych wyłączamy Obudowę zewnętrzną oraz Obudowę wewnętrzną. Gotowe! 8. Drzwi zostały zmienione, a efekt naszej pracy powinien wyglądać jak na

rysunku 5.52. Zmienimy teraz wymiary okna, korzystając z punktów aktywnych: 1. Zaznaczamy okno, używając narzędzia Strzałka; drugie kliknięcie wykonujemy

w wierzchołek, który będziemy rozciągać. 2. W palecie Pomocniczej, która pokaże się po ostatnim kliknięciu, wybieramy

polecenie Rozciągnij poziomo. 3. Przeciągając kursorem do brzegu drzwi, poczujemy przyciąganie, a kształt

kursora zamieni się w ikonę przecięcia z punktem w środku. Klikamy. 4. Chwytamy za dolny punkt charakterystyczny okna, z palety Pomocniczej

wybieramy polecenie Rozciągnij pionowo, kursorem ciągniemy okno do spodu ściany i klikamy. Po tej operacji nasze okno powinno wyglądać jak na rysunku 5.53. Na zakończenie pracy z oknami powielimy jedno z nich: 1. Wybieramy lewe górne okno (oczywiście używając narzędzia Strzałka). 2. Za pomocą skrótu Ctrl+D (Polecenie+D), a następnie wciśnięcia klawisza Ctrl

(Alt) wybieramy polecenie Przesunięcie kopii. Przy kursorze myszki powinien się pojawić plusik, co oznacza, że po przesunięciu elementu zostanie utworzona jego kopia. 3. Klikamy w środek okna w jego punkt charakterystyczny, zaczynamy przesuwać

mniej więcej poziomo i klikamy klawisz Shift. Powoduje to unieruchomienie kierunku poziomego.

Rozdział 5.

Rysunek 5.51. Zmiana drzwi w oknie Elewacji

ArchiCAD od podstaw

109

110

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.52. Zmiana parametrów w oknie Ustawień

Rysunek 5.53. Rozciąganie okna w elewacji z wykorzystaniem punktów aktywnych

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

111

4. Można teraz wskazać kursorem kalenicę dachu — okno zostanie przesunięte

dokładnie do środka dzięki linii rzutowania kursora, wyświetlanej jako linia kropkowana. Klikamy (rysunek 5.54).

Rysunek 5.54. Powielenie okna na elewacji 5. Zamienimy okno na inne z biblioteki. Przy zaznaczonym elemencie uruchamiamy

skrót Ctrl+T (Polecenie+T). 6. W lewej górnej części okna Ustawień wybieramy katalog Okna specjalne 15,

w dolnej części klikamy na podgląd Okno z lufcikiem 15 (obiekt znajduje się na końcu, należy więc przewinąć do dołu). 7. Szerokość i wysokość dla okna ustawiamy na 80 (cm), a parapet ponad kondygnację 1 na wysokości 190 cm. Ważne jest również przełączenie punktu

wstawienia na środek. Klikamy przycisk OK (rysunek 5.55).

Kilka wymiarów na zakończenie Na zakończenie ćwiczenia wstawimy w projekt jeszcze kilka linii wymiarowych, aby przećwiczyć podstawowe techniki przy opisywaniu projektu. Wymiarowanie jest dynamicznie powiązane z elementami i aktualizuje się wraz z ich zmianami. Pozwala to wykorzystywać wymiary również do ciągłej kontroli poprawności modelu, a nie jedynie jako statyczny element opisowy dokumentacji.

112

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.55. Zmiana parametrów w oknie Ustawień

Na początek linia Wstawimy do projektu, na widoku parteru, jedną linię wymiarową: 1. W palecie Narzędzia wybieramy ikonę narzędzia Wymiarowanie. 2. Następnie w palecie Info ustawiamy metodę konstrukcji Liniowa oraz metodę

geometrii na Tylko X-Y. 3. Kursor zmieni swój kształt, naprowadzenie go na ścianę (od strony linii

odniesienia) sprawi, że zostanie ona podświetlona na niebiesko, a kliknięcie w tym momencie wstawi punkty pomiaru. Klikamy na kolejnych ścianach — zostaną wstawione następne punkty.

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

4. Klikamy podwójnie, kursorem w kształcie młoteczka wskazujemy miejsce,

gdzie chcemy wstawić linię, i klikamy raz jeszcze. 5. Linia wymiarowa została wstawiona. Proste i przyjemne, prawda (rysunek 5.56)?

Rysunek 5.56. Wstawianie linii wymiarowej 6. W takim razie identycznym sposobem wstawmy jeszcze pionową linię

wymiarową. Przećwiczymy dodawanie i odejmowanie punktów linii wymiarowej. Przełączamy się do narzędzia Strzałka (np. skrótem 1) i zaznaczamy linię wymiarową. 7. Z paletki Pomocniczej wybieramy polecenie Wstaw/Dołącz punkt wymiarowania

i klikamy na wybrane punkty charakterystyczne — w naszym przykładzie będzie to wymiar ściany. Pojawią się kolejne segmenty linii wymiarowej, jak na rysunku 5.57.

113

114

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.57. Dodawanie nowego wymiaru do istniejącej linii wymiarowej 8. Skasujmy wymiar ściany na Linii wymiarowej. Strzałką zaznaczania wybieramy

Wskaźnik linii — powinien się pojawić pojedynczy czarny punkt. 9. Wciskamy klawisz Delete lub Backspace. Nasz rzut powinien wyglądać jak na

rysunku 5.58.

Rysunek 5.58. Wstawianie linii wymiarowej i jej modyfikacje

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

115

Automat Program posiada dwie automatyczne metody wstawiania linii wymiarowych, a jedną z nich przećwiczymy na naszym projekcie: 1. Zaznaczamy wszystkie ściany na rzucie, klikając ich ikonę w palecie Narzędzia

i uruchamiając skrót Ctrl+A (Polecenie+A). 2. Następnie udajemy się do menu Dokument/Dodatkowe narzędzia/Automatyczne

wymiarowanie/Wymiarowanie zewnętrzne. 3. Wyświetlone zostanie okno z możliwymi opcjami do wyboru. Zaznaczamy

polecenie Umieść wymiarowanie po czterech stronach i klikamy OK (rysunek 5.59).

Rysunek 5.59. Wybór polecenia umożliwiającego automatyczne wymiarowanie 4. Za pomocą dwóch kliknięć (mogą być na ścianie) rysujemy teraz linię równoległą

do którejkolwiek z naszych ścian. 5. Klikamy ikoną młotka na zewnątrz budynku. Miejsce ostatniego kliknięcia

wyznacza miejsce wstawienia pierwszej z zestawu linii wymiarowych. 6. Gotowe — efekt końcowy powinien się pokrywać z rysunkiem 5.60.

116

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 5.60. Wstawianie zestawu linii wymiarowych za pomocą metody automatycznej

Dynamika wymiarów Jak zostało przed chwilą wspomniane, wymiarowanie w programie ArchiCAD jest dynamiczne, co przetestujemy na krótkim przykładzie:

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

1. Przesuńmy dowolną ścianę, np. dobudowy, zaznaczając ją narzędziem Strzałka

i po kolejnym kliknięciu wybierając polecenie Przesuń z palety Pomocniczej (kolejne kliknięcie definiuje odległość i kierunek przesunięcia). 2. W palecie Info zmieńmy Grubość ściany na 100. 3. Zauważmy, że przy wszystkich tych operacjach Linie wymiarowe aktualizują

się na bieżąco. 4. Ostatnie operacje odwołujemy skrótem Ctrl+Z (Polecenie+Z) oraz klawiszem

Esc (rysunek 5.61).

Rysunek 5.61. Zmiana wymiarów po edycji powiązanych elementów następuje automatycznie

117

118

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Koty Na myśli mam oczywiście koty wysokościowe ☺: 1. Przejdźmy do okna Przekroju, klikając dwukrotnie na pozycji A-02 w palecie

Nawigator. 2. Zaznaczamy ikonę Wymiarowania w palecie Narzędzia, a następnie wybieramy

metodę geometrii z palety Info — będzie nią Wzniesienie. 3. Podobnie jak przy wstawianiu wymiarowania liniowego wybieramy kliknięciem

kursora miejsca, które chcemy zwymiarować. Aby zakończyć, klikamy dwukrotnie, a ostatnie, trzecie kliknięcie definiuje punkt wstawienia linii wymiarowej. W naszym ćwiczeniu wybierzmy punkty na płytach stropowych i kalenicy dachu (obecnie najwyższy punkt projektu). 4. Gotowe. Po zwymiarowaniu kotami nasz widok powinien wyglądać jak na

rysunku 5.62.

Podsumowanie Mam nadzieję, że przedstawione powyżej podstawowe informacje o ArchiCAD-zie przydadzą się szczególnie nowym jego użytkownikom, aby mogli się szybko oswoić ze sposobem pracy w tym programie. Na początku trudno uwierzyć, że tak elementarna wiedza w zupełności wystarczy do rozpoczęcia projektowania na poważnie. Oczywiście im więcej wiemy o poleceniach i możliwościach ArchiCAD-a, tym sprawniej będziemy tworzyć zaawansowane modele, zarządzać dokumentacją i przygotowywać atrakcyjne wizualnie prezentacje projektu. Wszystkie omawiane w tym rozdziale czynności wykonywane podczas tworzenia modelu można zobaczyć na filmie znajdującym się na płycie DVD w folderze Książka ArchiCAD 15/Przykłady/Rozdział 5 pod nazwą Trening czyni mistrza. W tym samym miejscu znajduje się również plik ArchiCAD-a o nazwie 01 Trening czyni mistrza - koniec.pln, który zawiera projekt wykonany według opisu z tego rozdziału.

Skrócona lista przebojów skrótów Na zakończenie rozdziału mała lista przebojów „Top Twenty Best BIM Shortcuts Ever Hit”, przygotowana bez udziału publiczności. Obejmuje ona najczęściej używane skróty znacznie przyspieszające pracę, dostępne standardowo z programem, do wykorzystania od zaraz na miejscu i „na wynos”: Ctrl+T (Polecenie+T) — otwiera okno Ustawień dla elementu, absolutny przebój numer jeden od wielu wersji programu, F2 — skrót do okna Rzutu ex aequo z klawiszem F3, który przełącza zawsze do okna 3D, Esc — odwołuje wykonywane operacje, a po odpowiedniej liczbie kliknięć odznacza wybrane elementy i przełącza do narzędzia Strzałka,

Rozdział 5.

ArchiCAD od podstaw

119

Rysunek 5.62. Wstawianie wymiarów wysokościowych na przekroju

Ctrl (Polecenie) — to właśnie ten klawisz razem z kliknięciem myszką w element powoduje jego automatyczne przycinanie do najbliższych punktów przecięć, Spacja — skrót do narzędzia Magiczna różdżka, którego nazwa dość obrazowo opisuje zastosowanie: jednym ruchem można utworzyć zestaw elementów, Ctrl+A (Polecenie+A) — zaznaczanie wszystkich elementów; po wybraniu ikony z palety Narzędzia skrót zaznacza wszystkie elementy danego typu, Ctrl+L (Polecenie+L) — szybki dostęp do ustawień Warstw, F4 — wyświetla w oknie 3D jedynie wybrany fragment modelu, Ctrl+D (Polecenie+D) — szybki wybór polecenia edycyjnego Przesunięcie, Ctrl+M (Polecenie+M) — szybki wybór polecenia edycyjnego Odbicie lustrzane,

120

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Ctrl+E (Polecenie+E) — szybki wybór polecenia edycyjnego Obrót, Ctrl+U (Polecenie+U) — wywołuje okno do polecenia Powielenie, C — zmiana metody konstrukcji dla ściany; naciśnięcie przy zaznaczonej ścianie spowoduje zmianę jej położenia względem linii odniesienia, Ctrl+Do góry (Polecenie+Do góry) — wyświetlanie piętra powyżej ex aequo z Ctrl+Do góry (Polecenie+W dół) — przeskok w drugą stronę, Ctrl+F (Polecenie+F) — standardowe Szukaj z innych programów w ArchiCAD-zie wywołuje uzbrojoną po zęby w kryteria paletę Znajdź i zaznacz, 7 — otwiera okno Ustawień kondygnacji; to tutaj wygodnie jest podejrzeć aktualną strukturę pięter, Shift+R — promień pozwalający wpisać odległość przy zablokowanym kierunku, Ctrl+G (Polecenie+G) oraz Alt+G ex aequo — Grupuj elementy oraz Zawieś grupowanie, M — narzędzie Miarka, czyli dalmierz laserowy, który w programie mierzy wszystko i wszędzie, Ctrl+= (Polecenie+=) — rozbija trójwymiarowe elementy na proste elementy rysunkowe. Pośród przydatnych skrótów znajdziemy również: jeden antyskrót (wydłużacz?) — Alt+S (S), czyli Przyklejanie do siatki. Przypadkowe, nieumyślne uruchomienie tego skrótu (np. niedokładnie wykonane Ctrl+S) może spowodować zamieszanie podczas pracy, tym większe, im mniej doświadczenia mamy w pracy z programem — kursor przestaje podążać za ruchem myszki. Wyjściem z sytuacji jest ponowne naciśnięcie klawisza S; niezbędnik w postaci kółka na myszce — dzięki niemu jednym ruchem palca obsłużymy polecenia Powiększ/Zmniejsz oraz Przemieść i Orbituj.

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje Praca w ArchiCAD-zie łączy tradycyjne podejście do projektowania ze specyfiką trójwymiarowych aplikacji CAD oraz programów do grafiki 3D. W tym rozdziale prześledzimy kilka ważnych, charakterystycznych dla ArchiCAD-a zagadnień związanych z organizacją wirtualnej makiety w technologii BIM. Zdaję sobie sprawę, że zagadnienia te mogą być trudne dla początkujących użytkowników programu, ale warto choć rzucić okiem na opis jego możliwości, by praca z nim stała się znacznie wydajniejsza, a projekty lepiej zorganizowane.

Wirtualna makieta realnego obiektu ArchiCAD i jego idea mają już dawno za sobą okres młodzieńczy, zostały wielokrotnie sprawdzone (w milionach projektów), a efektem końcowym tych sprawdzianów są realizacje obiektów (rysunek 6.1).

Elementy konstrukcyjne a opisowe, czyli 3D kontra 2D Wybierając ArchiCAD-a, otrzymujemy bogaty zestaw narzędzi zarówno do tworzenia modelu trójwymiarowego i wstawiania potrzebnych opisów dokumentacji, jak i do przygotowywania rysunków 2D. Zestawienie tych możliwości pozwala na opracowywanie projektów o dowolnej skali i dowolnym stopniu skomplikowania w całości w ArchiCAD-zie. Co więcej, program doskonale może służyć jako miejsce koordynowania wszystkich rysunków składających się na wielobranżową dokumentację projektową. Każdy element konstrukcyjny w ArchiCAD-zie: jest trójwymiarowy, jest odwzorowany w dokumentacji zgodnie z symboliką architektoniczno-budowlaną, stanowi źródło informacji (rysunek 6.2).

122

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 6.1. Na ilustracji przykład realizowanego budynku biurowego zaprojektowanego w ArchiCAD-zie (na podstawie materiałów firmy Biuro Usług Architektonicznych PROFIL Sp. z o.o.)

Dzięki tym możliwościom prace czysto rysunkowe wykonuje się bardzo rzadko i są one najczęściej uzupełnieniem widoków powstających z modelu. W przypadku elementów opisowych i rysunkowych (np. linii, wypełnień, tekstów) nie zobaczymy ich w trzech wymiarach — takie elementy mają zastosowanie jedynie do płaskiej dokumentacji, a widoczne są wyłącznie na widokach, na których zostały umieszczone (rysunek 6.3).

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

Rysunek 6.2. Jeden z najczęściej używanych elementów, Ściana, jako element dwu- i trójwymiarowej dokumentacji oraz źródło informacji do zestawień lub poszczególnych etapów projektu

Rysunek 6.3. ArchiCAD posiada wszelkie niezbędne narzędzia do rysowania narzędziami typowo 2D, używa się ich jednak sporadycznie, najczęściej do korekty w widokach generowanych z modelu

123

124

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

3D or not 3D? Jak szczegółowo należy budować model 3D? To pytanie zawsze na czasie, a odpowiedź interesuje zarówno początkujących, jak i doświadczonych użytkowników aplikacji typu BIM. Teoretycznie wymodelowanie nawet najdrobniejszych detali za pomocą trójwymiarowych elementów pozwoli nam na wygenerowanie dokumentacji bez żadnych kosmetycznych poprawek w 2D. W praktyce jednak koordynowanie tysięcy szczegółów może nam dołożyć sporo pracy, dlatego znalezienie złotego środka dla każdego projektu wydaje się konieczne. Podczas modelowania należy więc rozważyć stopień szczegółowości i ewentualnie skorzystać z poniższych porad: Konstrukcja. Struktura budynku może być z powodzeniem wykonana za pomocą standardowych elementów programu z odpowiednio dobranymi strukturami warstwowymi — dodatkowe narzędzia (trójwymiarowe pokrycia dachowe, ściany szkieletowe) mają zastosowanie przy projektach specjalistycznych. Rodzaje projektów. W przypadku projektów budowlanych szczegółowość jest zwykle mniejsza niż przy projektach wnętrz — w dokumentacji występuje sporo powtarzalnych detali, które mogą być przedstawione za pomocą rysunków 2D, np. dostarczanych przez producenta (rysunek 6.4).

Rysunek 6.4. Przykładowy fragment projektu wnętrza — za pomocą standardowych narzędzi programu oraz bibliotek mebli trójwymiarowy model może być wykonany z dowolną szczegółowością

Detale. Nietypowe detale architektoniczne przygotowywane w dokumentacji wykonawczej warto modelować (np. zadaszenie wejścia), inaczej niż w przypadku

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

125

rozwiązań standardowych pojawiających się w nielicznych rysunkach (np. obróbka blacharska czy izolacja przeciwwilgociowa mogą być przedstawione na rysunku przekroju jedną linią). Zestawienia. W zależności od szczegółowości końcowych zestawień materiałowych można podejmować decyzje o modelowaniu lub pominięciu pewnych elementów wykończeniowych. Na przykład do wyliczenia liczby listew przypodłogowych w pomieszczeniach wystarczy nam łatwo dostępna informacja o ich obwodzie — nie muszą być one modelowane w trzech wymiarach. Natomiast kiedy chcemy otrzymać właściwe dane o kubaturze i powierzchniach pomieszczeń na poddaszu, warto wymodelować trójwymiarowymi elementami sufity podwieszane. Elewacje. Detale elewacyjne najczęściej wykonuje się poprzez dobór właściwego materiału z odpowiednim kreskowaniem wektorowym (np. cegła, deskowanie). W przypadku specyficznych rozwiązań warto się zaangażować w wykonanie trójwymiarowych paneli elewacyjnych lub deskowania widocznego w wysokiej jakości renderingach. Wnętrza. Detale wnętrz, dla których przygotowujemy wizualizacje lub szczegółowe rysunki, będą wymagać bardziej dopracowanego modelu niż schematyczne aranżacje czy schematy funkcjonalne. W projektach wnętrz bądź projektach wykonawczych często modeluje się nawet drobne elementy (balustrad, mebli). Otoczenie. W przypadku projektu budowlanego elementy takie jak zieleń, postaci ludzkie, samochody najlepiej wykonywać za pomocą płaskich elementów z biblioteki. Używanie elementów trójwymiarowych można ograniczyć do wizualizacji, gdzie są one niezbędne — elewacje generowane z elementami 3D będą się przeliczały znacznie dłużej przy podobnym efekcie graficznym (rysunek 6.5). Podsumowując — modelowanie trójwymiarowe może wymagać od nas początkowo trochę większego nakładu pracy, ale wielokrotnie zwróci się to podczas koordynacji projektu, generowania kolejnych rysunków i wprowadzania zmian. Narzędzia ArchiCAD-a powinny pozwolić na swobodne wykonanie standardowej dokumentacji budowlanej na podstawie modelu, rzuty powinny wychodzić „czyste”, przekroje i elewacje mogą wymagać jedynie drobnych korekt (rysunek 6.6).

Maszyneria programu — instrukcja w pigułce Obserwując, jak wiele projektów wykonywanych jest z użyciem jedynie części możliwości ArchiCAD-a, jestem absolutnie przekonany, że poniższe akapity powinny być lekturą obowiązkową dla większości jego użytkowników. Kilka podstawowych informacji o zasadach działania programu pozwoli na koordynację dowolnej skali projektu w jednym pliku ArchiCAD-a.

126

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 6.5. Wszystko w 3D — projekt rewaloryzacji cytadeli w Algierze, pałac Deya

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

127

Rysunek 6.6. Przykład szczegółowego projektu budowlanego hali stalowej, wykonanego na podstawie trójwymiarowego modelu zbudowanego standardowymi narzędziami programu (materiały biura OS Architekci)

Praca w ArchiCAD-zie wymagać będzie od nas znajomości kilku pojęć dotyczących: organizacji projektu (okna konstrukcyjne, widoki, arkusze), sortowania elementów (Warstwy/Kombinacje warstw, kondygnacje, etapy przebudowy), modelowania i pracy nad dokumentacją (elementy a obiekty biblioteczne, Płaszczyzna edycji, Podrys i porównanie), prezentacji 2D (Opcje reprezentacji modelu, Płaszczyzny cięcia dla rzutu).

Organizacja Aby wykorzystać możliwości programu, musimy się nauczyć wykonywać odpowiednie części projektu w odpowiednich oknach programu, używając trójwymiarowego modelu, zachowywać je w formie widoków, a do wydruku układać je na arkuszach. Dlatego należy wziąć sobie do serca kilka rad, a właściwie przestróg: NIE rozdzielamy pliku projektu na kilka innych, typu „model”, „detale”, „plan sytuacyjny” itd., ponieważ plik .pln może przechowywać i koordynować całość potrzebnej dokumentacji; NIE, nie i jeszcze raz nie dla rozkładania wszystkich rysunków na jednej kondygnacji, podobnie jak robi się to w programach imitujących deskę kreślarską;

128

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Przekroje i Elewacje wykonujemy w odpowiednich oknach na podstawie modelu 3D, a jeśli istnieje potrzeba wprowadzenia do wygenerowanych rysunków wielu poprawek, można dopracować rysunki w powiązanym Obszarze 2D; NIE umieszczamy rysunków detali, fragmentów elewacji itp. w oknach Rzutów — do wykorzystania mamy Obszary 2D, okna Detali oraz Dokumentów 3D; zestawienia stolarki okiennej i drzwiowej sporządzamy we właściwym oknie Zestawień elementów. NIE próbujemy wykonywać tabeli w innych oknach programu (Rzutu, Detalu), ponieważ tracimy wtedy powiązanie z modelem; do przygotowania właściwych rysunków dokumentacji korzystamy z Widoków, razem z nimi możemy przechowywać ustawienia Skali, Kombinacji warstw itp.; NIE drukujemy bezpośrednio z okien konstrukcyjnych programu, lecz z Arkuszy zorganizowanych w Teczce w palecie Nawigator; elementów rysunkowych oraz arkuszy opisowych (tabelki, numeracja itd.) NIE umieszczamy w oknach konstrukcyjnych, ale w Szablonach arkuszy (rysunek 6.7).

Rysunek 6.7. Jeden z przykładów automatyzacji pracy z programem — tabelka przygotowanego do wydruku rysunku przy pomocy autotekstów sama uzupełni swoją zawartość w zależności od wstawionego rysunku. Aby dokumentacja opisywała się samoczynnie, musimy jednak przestrzegać podczas pracy kilku prostych zasad

Sortowanie elementów Podstawą kontroli nawet najbardziej rozbudowanych projektów są Warstwy. Ponieważ element może być przyporządkowany tylko do jednej Warstwy, sterując jej widocznością łatwo można wyświetlać/ukrywać wybrane elementy bądź wyszukiwać je w gąszczu innych. Innymi sposobami na klasyfikowanie elementów są informacje o Statusie przebudowy, ID elementu lub Funkcji konstrukcyjnej (rysunek 6.8).

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

129

Rysunek 6.8. Przykład zastosowania Warstw — ukrywając wybraną Warstwę, ukrywamy również wszystkie elementy, które są do niej przypisane

130

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Symbolika 2D Poza ustawieniami symbolu 2D dla każdego elementu z osobna istnieje kilka sposobów na wprowadzenie zmian dla całego widoku. Najważniejszym miejscem z ustawieniami sposobów wyświetlania jest okno Opcje reprezentacji modelu (rysunek 6.9).

Rysunek 6.9. Przykład zastosowania Opcji reprezentacji modelu — te same ściany zmieniają swoją grafikę w zależności od zastosowanych ustawień

Inne możliwości, dzięki którym wpłyniemy na ogólny wygląd symboli 2D, to m.in. definiowanie Płaszczyzny cięcia dla rzutu, Skali projektu czy zmiana Zestawów piór.

Maszyneria — instrukcja rozszerzona Poniższe informacje są bardziej szczegółowe, ale również należą do gatunku niezbędnych i powinny stanowić podstawę pracy niezależnie od stopnia zaawansowania użytkownika.

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

131

Organizacja pracy Specyfika widoków ArchiCAD-a Jedną z bardziej charakterystycznych cech ArchiCAD-a jest sposób wyświetlania modelu w postaci widoków projektu w symbolice architektonicznej. Dzięki takiej filozofii program łączy w sobie trójwymiarowy model z jego dokumentacją budowlaną i posiada wszystkie informacje o elementach budynku. Na rysunku 6.10 dobrze widać różnicę pomiędzy widokami projektu ArchiCAD-a a widokami modelu w jednym z popularnych modelerów.

Rysunek 6.10. Proste porównanie widoków ArchiCAD-a (rzut, okno 3D, przekrój) oraz modelera

Widoki projektu można zapisywać wraz z ich ustawieniami, co pozwala przedstawiać jeden widok na wiele sposobów w zależności od potrzeb (np. jako koncepcję, projekt budowlany, schemat funkcjonalny, konstrukcję itd.). Aby swobodnie tworzyć dokumentację projektu, niezbędne jest korzystanie z zakładki Mapa widoków palety Nawigator. Temat okien roboczych został już wstępnie poruszony w rozdziale 3., a poniższe informacje powinny rozszerzyć wymaganą wiedzę.

132

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Typy widoków ArchiCAD ma w swoim arsenale kilka typów okien konstrukcyjnych — w zależności od rodzaju i stopnia skomplikowania projektu będziemy je wykorzystywać w różnych zestawach. Rozpoczynając pracę z programem, warto wiedzieć, że: tylko w niektórych widokach można wstawiać nowe elementy (w oknie 3D oraz Rzutu), w większości okien można edytować istniejące już elementy (w oknie 3D, Rzutu, Przekroju, Elewacji, Rozwinięć ścian, Dokumentów 3D, Zestawień interaktywnych), ArchiCAD posiada miejsca na opracowywanie lub dołączanie rysunków 2D (okno Detalu, Obszaru 2D), niektóre widoki pomimo opracowywania w 2D mogą być aktualizowane na podstawie modelu (okno Detalu, Obszaru 2D, Dokumentu 3D), jak na rysunku 6.11.

Rysunek 6.11. Okno Przekroju/Elewacji to jedno z częściej używanych miejsc projektu ArchiCAD-a. W oknie tym możemy edytować wszystkie widoczne, istniejące już elementy lub dodawać nowe elementy rysunkowe, ewentualnie powielać istniejące okna i drzwi

Aktualizacja Praktycznie wszystkie widoki mogą być tworzone na podstawie modelu i aktualizowane po jego zmianach. Przykładowo zmiana wielkości drzwi w widoku 3D spowoduje uaktualnienie symbolu na Rzucie, Elewacji, Przekroju oraz liście zestawień, a po przebudowaniu z widoku źródłowego zmiany uaktualnią się również w oknie Detalu i Dokumentu 3D (rysunek 6.12).

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

Rysunek 6.12. Przykład automatycznej aktualizacji — powielenie okna w elewacji spowoduje zmianę również w innych widokach modelu, np. w oknie 3D

133

134

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Tworzenie widoków modelu W każdym projekcie ArchiCAD-a istnieje (zawsze) przynajmniej jeden widok Rzutu i jedno okno 3D, a pozostałe widoki powstają w zależności od stopnia skomplikowania projektu i naszych potrzeb (rysunek 6.13). Rysunek 6.13. Plik wzorcowy ArchiCAD-a, uruchamiający się domyślnie, zawiera kilka zdefiniowanych wcześniej widoków modelu

Poniżej kilka przydatnych, podstawowych zasad, jak tworzyć widoki modelu: Okno 3D — każdy projekt posiada okno, w którym można oglądać projekt w trzech wymiarach i które jest nieusuwalne (czy jest ktoś, kto chciałby się pozbyć okna 3D? ☺). Okno 3D w każdym projekcie występuje jeden raz, natomiast jego zawartość może się zmieniać w zależności od trybu wyświetlania (OpenGL, Wewnętrzny silnik 3D), rodzaju projekcji (Perspektywa, Aksonometria) czy zakresu wyświetlania (wszystkie elementy, selekcja/obszar), jak pokazano na rysunku 6.14. Rzut — zdecydowanie najczęściej używany widok projektu. Widoki Rzutu w projekcie tworzone są dla każdej Kondygnacji automatycznie i powiązane są ściśle z Płaszczyzną cięcia dla rzutu, jak na rysunku 6.15. Przekroje oraz Elewacje są osobnymi widokami modelu, ale ich generowanie przebiega w podobny sposób — w oknie Rzutu rysujemy linię, na podstawie której generowany jest pionowy przekrój przez trójwymiarową makietę projektu. Istnieje możliwość wstawienia niezależnego od modelu Przekroju/Elewacji, lecz osobiście nie widzę sensu stosowania takiego rozwiązania.

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

135

Rysunek 6.14. Kilka przykładów różnych trybów wyświetlania okna 3D

Rysunek 6.15. Zasada działania Płaszczyzny cięcia dla rzutu — symbol uzależnionych od niej elementów będzie się zmieniał stosownie do jej wzniesienia

136

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Detale i Obszary 2D tworzy się praktycznie identycznie — wstawiając znacznik na widoku, który zamierzamy szczegółowo opracować (Rzut, Przekrój, Elewacja, Rozwinięcie ścian, Obszar 2D lub Detal), bądź tworząc nowe, niezależne okno. Dokumenty 3D można utworzyć wyłącznie na podstawie widoku okna 3D — w tym celu wybieramy z menu kontekstowego polecenie Przechwyć widok okna jako Dokument 3D. Rozwinięcia ścian to specyficzny sposób przygotowania przekroju modelu na potrzeby projektów wnętrz —zawierają sekwencję elewacji wybranych pomieszczeń. Tworzymy je, wstawiając polilinię, linię lub prostokąt na krawędzi zasięgu takiej elewacji, a następnie przesuwamy do miejsca, z którego chcemy ją oglądać. W zależności od wybranej metody geometrii Rozwinięcia ścian mogą się składać z dowolnej liczby widoków — w palecie Nawigator są one przedstawiane w formie zestawu kolejnych elewacji (rysunek 6.16).

Rysunek 6.16. Przykład Rozwinięć ścian wykonanych automatycznie na podstawie modelu

Okna zestawień to bardzo specyficzne widoki modelu — wszystkie trójwymiarowe elementy modelu (oraz wypełnienia) mogą się pojawić w formie tabeli z wyszczególnionymi informacjami na ich temat. Nowe okna Zestawień tworzymy za pomocą polecenia Utwórz nowy z menu Dokument/Zestawienia i Listy/Zestawienia/Ustawienia schematu.

Magazyn z widokami ArchiCAD oferuje zmyślny sposób na przechowywanie widoków — służy do tego druga zakładka palety Nawigator, czyli Mapa widoków, jak pokazano na rysunku 6.17.

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

137

Rysunek 6.17. Mapa widoków służy do przechowywania widoków modelu z zapisanymi ustawieniami

Ponieważ widok przechowuje również kilka ważnych ustawień (m.in. Skalę, Opcje reprezentacji modelu, Kombinacje warstw, Powiększenie), pozwala to na zapisywanie różnych wariacji dla tego samego fragmentu projektu, jak pokazano na rysunku 6.18. Do Mapy widoków możemy dodawać dowolną liczbę własnych widoków, katalogować je w folderach i zapisywać pod własnymi nazwami. Kasowanie pozycji w Mapie widoków nie oznacza trwałego usuwania Widoku projektu, a jedynie usuwanie zapisanego widoku użytkownika.

Mapa widoków jest wygodnym miejscem zapisu ustawionych widoków okna 3D — może przechowywać nie tylko odpowiednie ustawienie kamery, lecz także m.in. Parametry okna widoku 3D oraz wybrany Obszar zaznaczenia, co widać na przykładzie na rysunku 6.19. Mapa widoków jest jednym z najważniejszych miejsc w programie i bez aktywnego wykorzystywania tej części palety Nawigator nie da się de facto wydajnie pracować nad dokumentacją projektową.

Nawigacja pomiędzy oknami Widoków Ponieważ okien Widoków przy średniej wielkości projekcie może być nawet kilkadziesiąt, a w dodatku mogą one zostać zapisane w różnych konfiguracjach w Mapie widoków (paleta Nawigator), ważne jest, aby sprawnie się pomiędzy nimi poruszać.

138

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 6.18. Ten sam Rzut zapisany na dwa sposoby jako widok w palecie Nawigator

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

139

Rysunek 6.19. Przykład zapisu okna 3D do Mapy widoków — ten sam model przechowywany jest z różnymi ustawieniami (pozycja kamery, Etap przebudowy, Obszar zaznaczania itp.)

140

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Dostępnych jest kilka metod poruszania się po widokach: poprzez dwukrotne kliknięcie na pozycji w Mapie projektu lub Mapie widoków palety Nawigator, poprzez wybranie odpowiedniej pozycji z menu Widok/Nawigacja, za pomocą skrótów klawiaturowych (szczególnie przydatne są skróty F3 i F4, służące do wywoływania widoku 3D, F2 do przełączania się do okna Rzutu, F6 do aktywowania ostatniego przekroju, F7 do przełączania się do ostatnio edytowanego arkusza), za pomocą polecenia Skocz do z menu kontekstowego (prawy przycisk myszki), przy użyciu Znaczników — kilka dodatkowych uwag o tej metodzie znajduje się w akapicie poniżej (rysunek 6.20).

Rysunek 6.20. Kilka sposobów na sprawne poruszanie się pomiędzy oknami Widoków modelu

Osobiście najczęściej używam skrótów F2, F3 do przełączania się pomiędzy oknem Rzutu oraz 3D, Ctrl+W górę i Ctrl+W dół (Polecenie+W górę, Polecenie+W dół) do poruszania się pomiędzy kondygnacjami oraz Mapy widoków z zapisanymi własnymi ustawieniami do nawigacji po pozostałych widokach projektu.

Znaczniki — ścieżki na skróty Symbole, które wstawiane są przez część narzędzi programu (Przekroje, Elewacje, Rozwinięcia ścian, Obszary 2D, Detale), to tak zwane Znaczniki. Mogą one być wykorzystane do przechodzenia pomiędzy poszczególnymi widokami — działają podobnie jak hyperlinki na stronach internetowych, z tą różnicą, że okna Widoków wywołujemy tu z menu kontekstowego zamiast podwójnym kliknięciem (rysunek 6.21).

Rozdział 6.

‹

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

141

Rysunek 6.21. Przykład zastosowania Znaczników w projekcie — po zaznaczeniu z menu kontekstowego wybieramy odpowiednie polecenie (Otwórz Elewację, Przekrój, Obszar 2D), co powoduje wyświetlenie powiązanego okna Widoku (Elewacji, Przekroju, Obszaru 2D). Znaczniki mogą się bardzo różnić grafiką — na ilustracji zostały wskazane za pomocą symbolu strzałki w kole

Znaczniki mogą być: 

Znacznikami źródłowymi, czyli takimi, które tworzą widok modelu, np. Przekrój z linii przekrojowej narysowanej na rzucie,



Znacznikami połączonymi, kierującymi do wybranego przez nas okna Widoku,



Znacznikami samodzielnymi, czyli zupełnie niezwiązanymi z jakimkolwiek widokiem modelu, wykorzystywanymi po prostu jako symbol 2D na określonym widoku (rysunek 6.22).

Rysunek 6.22. Kilka przykładowych symboli znaczników w widokach programu — ich funkcja może być różna, ale w zdecydowanej większości przypadków korzystamy ze Znaczników źródłowych, które kierują do odpowiedniego widoku modelu

142

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Sortowanie elementów Aby sprawnie zarządzać elementami, nie ma wyboru — trzeba się zapoznać z pojęciem Warstw, a co za tym idzie, również ich kombinacji, i dodatkowo stosować je podczas pracy (tworzyć, nazywać, przyporządkowywać do nich właściwe elementy, nie śmiecić). Innym sposobem logicznego grupowania elementów wirtualnej makiety jest ich przyporządkowanie do określonej kondygnacji (kondygnacja macierzysta) lub posługiwanie się ID elementu oraz Statusem przebudowy. Dwie ostatnie metody są stosowane rzadziej, podobnie jak zadania, do których są wykorzystywane (zestawienia materiałów, projekty modernizacji).

Warstwy Warstwy to jedno z fundamentalnych pojęć dla większości aplikacji typu CAD. Pozwalają sprawnie zarządzać każdą, nawet najbardziej skomplikowaną dokumentacją projektową (rysunek 6.23).

Rysunek 6.23. Warstwy pozwalają m.in. na umieszczanie różnych fragmentów dokumentacji w tym samym projekcie i na sterowanie ich widocznością

Czym jest Warstwa w ArchiCAD-zie? Jest to logiczny podział elementów występujących w projekcie. Każdy z elementów przyporządkowany jest do jednego zbioru, czyli Warstwy.

Rozdział 6.

‹

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

Cechy Warstw: 

są definiowane tekstem (dowolnej długości),



są globalne dla całego projektu, czyli takie same we wszystkich oknach i widokach projektu,



każdy element jest przyporządkowany tylko do jednej z Warstw (w każdej chwili możemy zmienić Warstwę dla elementu na inną),



mogą być widoczne i niewidoczne, co pozwala m.in. na ukrywanie elementów (np. wyposażenia wnętrz na rysunkach koncepcyjnych),



można je blokować (nie można wtedy przyporządkowywać do nich elementu ani zmieniać elementów, które już się na danej Warstwie znajdują),



można je dodawać i usuwać (poza Warstwą ArchiCADa), co powoduje ich zmienną liczbę w projekcie,



przenoszą się razem z projektem również po zapisie do innych formatów CAD, np. do formatu DWG (rysunek. 6.24).

Rysunek 6.24. Zasada działania Warstw — poszczególne elementy projektu przyporządkowane są do określonej tekstowo Warstwy, ilość wyświetlanych informacji zależy od ich widoczności

143

144

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Wybór Warstwy dla elementu Każdy wstawiany element przyporządkowany jest do jednej z Warstw. Zawsze. Jeśli nie kontrolujemy, do jakiej Warstwy przypisywany jest element, czego powinniśmy unikać, program wstawi go na Warstwę domyślnie wybraną lub ostatnio wybraną dla narzędzia (rysunek 6.25). Rysunek 6.25. Każdy element ArchiCAD-a przyporządkowany jest do jednej Warstwy; możemy ją sprawdzić w oknie Informacji o elemencie lub po zaznaczeniu w palecie Info

Czynność przyporządkowania elementu do wybranej Warstwy jest bardzo prosta, a najczęściej korzystamy z dwóch metod: 

wskazujemy nazwę Warstwy na liście rozwijanej w palecie Info,



właściwą dla elementu Warstwę wybieramy w oknie Ustawień elementu, jak na rysunku 6.26.

Rysunek 6.26. Wskazanie Warstwy dla elementu polega na wyborze jej nazwy z listy w palecie Info bądź w oknie Ustawień elementu

Rozdział 6.

‹

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

145

Wskazanie Warstwy można zastosować zarówno do elementu istniejącego w projekcie, jak i elementu, który dopiero zamierzamy w nim umieścić. Wybrana dla danego elementu Warstwa jest zaznaczona na liście haczykiem. Znane mi są jeszcze co najmniej dwa inne sposoby na wybór Warstwy dla elementu (w oknie Zestawień oraz z palety Warstwa aktywna), ale są one wykorzystywane bardzo rzadko. Jest kilka elementów, których nie przyporządkowuje się do Warstw — okna, drzwi (związane są ze ścianą), świetliki (związane z dachem lub powłoką) oraz umieszczone na rzucie kamery.

Liczba Warstw Jeśli chodzi o używanie Warstw, to cała sztuka polega na takim doborze ich liczby, by nie było ich ani zbyt dużo (edycja staje się wtedy czasochłonna), ani zbyt mało (nie pozwala to na wyodrębnienie pewnych fragmentów projektu). Warstwy to narzędzie do katalogowania informacji: 

im Warstw jest mniej, tym mniej szczegółowy jest podział projektu, ale szybsze jego sortowanie,



im jest ich więcej, tym precyzyjniejszy podział elementów projektu, ale bardziej czasochłonne panowanie nad strukturą Warstw (rysunek 6.27).

Rysunek 6.27. Przykładowe zestawy Warstw ze standardowych ustawień programu oraz modyfikowane przez użytkowników

146

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Liczba wykorzystanych Warstw będzie różna w zależności od stopnia skomplikowania projektu — przykładowo przy projektach wielobranżowych pewna ich liczba przechowywać będzie dokumentację instalacyjną lub konstrukcyjną, zaś przy projektach wnętrz wykorzystamy Warstwy z umeblowaniem itp. Często rezerwujemy Warstwy dla elementów, które mają się pokazać tylko w jednym z widoków, np. szczegóły konstrukcji sufitu podwieszonego pojawią się jedynie w oknie Przekroju, a zostaną ukryte w rysunkach Rzutów.

Okno Ustawień warstw Jest to podstawowe okno, w którym dokonujemy wszelkich zmian na liście Warstw oraz ich kombinacji. Okno wywołujemy z menu Dokument/Warstwy/Ustawienia warstw lub skrótem Ctrl+L (Polecenie+L), jak na rysunku 6.28.

Rysunek 6.28. Okno Ustawień warstw najłatwiej wywołać skrótem Ctrl+L (Polecenie+L)

Okno Ustawień warstw można otwierać i dokonywać w nim zmian podczas pracy nad dowolnym widokiem, np. w oknie Przekroju lub 3D. Zmiany w Warstwach zostaną natychmiast uwzględnione na odpowiednich widokach.

Rozdział 6.

‹

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

147

Co warto ustawiać w ustawieniach? Szczegółowy opis okna Ustawień warstw można znaleźć w dokumentacji lub pomocy programu, natomiast absolutnie niezbędna podczas pracy jest podstawowa wiedza o niektórych opcjach, takich jak: 

ukrywanie/pokazywanie Warstwy — z pewnością najważniejsza i najczęściej używana cecha Warstw; ukrycie Warstwy powoduje, że wszystkie przyporządkowane do niej elementy „znikają” chwilowo z widoków projektu,



dodawanie Warstw — za pomocą przycisku Nowa możemy uzupełnić listę dostępnych Warstw, dodając kolejną Warstwę,



zmiana nazwy — aby modyfikować opis Warstwy, wystarczy na nim kliknąć; ponieważ listy Warstw sortowane są alfabetycznie, nie bez znaczenia jest przyjęta terminologia, która ułatwi wyszukiwanie,



tryb szkieletu — rzadko używany, ale bardzo widowiskowy efekt ukrycia elementów z pozostawieniem ich krawędzi, mający zastosowanie wyłącznie dla okna 3D oraz P/E,



Kombinacje warstw — przechowują statusy Warstw w dowolnych kombinacjach; jest to prosty i skuteczny sposób na ukrycie niektórych Warstw, a pokazanie innych, dlatego należy stosować je praktycznie w każdym projekcie (rysunek 6.29).

Usunięcie Warstwy, w przeciwieństwie do usuwania Kombinacji warstw, spowoduje skasowanie wszystkich przyporządkowanych do niej elementów. Może to mieć ogromny wpływ na projekt, dlatego czynność ta powinna być przeprowadzona po upewnieniu się, że nie grozi nam utrata efektów pracy w programie.

Gdzie szukać list Kombinacji warstw? Ustawione Kombinacje warstw, umożliwiające szybki wybór zapisanych wcześniej ustawień, wyświetlane są w kilku miejscach w programie: 1. w oknie Ustawień warstw — kliknięcie na pozycji z listy po lewej stronie

zmieni wybraną kombinację, 2. w palecie Opcje podręczne, 3. na liście rozwijanej w menu Dokument/Warstwy (rysunek 6.30).

Kombinacje w widokach Ośmielam się twierdzić, że nie ma lepszego sposobu na przechowywanie odpowiednich Kombinacji warstw niż uczynienie tego w zapisanych widokach (Mapa widoków palety Nawigator), jak na rysunku 6.31. Należy zwrócić uwagę, aby podczas zapisu widoku na liście Kombinacji warstw nie pojawiła się pozycja Użytkownika. W takiej sytuacji zawsze należy wybrać jedną z występujących Kombinacji warstw bądź zmodyfikować odpowiednią w oknie Ustawień warstw. Pozostawienie kombinacji Użytkownika może spowodować brak kontroli nad wyświetlanymi Warstwami.

148

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 6.29. Przykład zastosowania trybu szkielet w oknie Ustawień warstw— zasłaniające elementy modelu nie wyświetlają wypełnień, a jedynie krawędzie

Rysunek 6.30. Kilka sposobów na wybór odpowiedniej Kombinacji warstw w programie

Rozdział 6.

‹

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

149

Rysunek 6.31. Zapisując widok do palety Nawigator/ Mapa widoków, definiujemy również przypisaną do widoku Kombinację warstw

Przełącznik warstw Paleta Przełącznik warstw oferuje kilka dodatkowych możliwości przy wyświetlaniu i blokowaniu Warstw. Przykładowo w szybki sposób możemy się przełączać pomiędzy Warstwami ukrytymi a widocznymi, błyskawicznie możemy ukrywać Warstwy zaznaczonych elementów. Paleta jest dostępna po jej wywołaniu z menu Okna/Palety/Przełącznik warstw (rysunek 6.32).

Rysunek 6.32. Podczas pracy nad rozbudowaną dokumentacją budowlaną z dużą pomocą przy zarządzaniu Warstwami przychodzi paleta Przełącznik warstw, dostępna z menu Okna/Palety

Pozbywamy się pustych Warstw Podczas pracy w ArchiCAD-zie zdarzają się sytuacje, kiedy lista Warstw w projekcie zbytnio się rozrasta (np. po importowaniu innych projektów czy plików DWG) i w dodatku mamy podejrzenie, że na części z nich nie znajdują się żadne elementy. Wszystkie puste Warstwy możemy usunąć jednym ruchem. W oknie Menedżer atrybutów dostępnym

150

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

w menu Opcje/Atrybuty elementów wybieramy pierwszą górną zakładkę z lewej i przycisk Usuń nieużywane. Zbędne Warstwy zostaną usunięte z projektu, kiedy naciśnięciem przycisku Zastosuj potwierdzimy dokonany wybór (rysunek 6.33).

Rysunek 6.33. Usuwanie zbędnych Warstw w projekcie za pomocą opcji Usuń nieużywane z Menedżera atrybutów. Przed wykasowaniem pustych Warstw listę do usunięcia można jeszcze zweryfikować

Kondygnacje Kondygnacje to jedna z kluczowych funkcji ArchiCAD-a, stanowiąca dla architektów zrozumiały i naturalny podział pionowy projektowanego obiektu (rysunek 6.34). Kondygnacje pozwalają na bardzo wygodny podział projektu i ograniczają do minimum liczbę Warstw niezbędnych w projekcie (np. nie musimy ich tworzyć według zasady Ściany zewnętrzne-Parter, Ściany zewnętrzne-Pierwsze piętro itd., wystarczy Warstwa Ściany zewnętrzne). Podziału budynku na piętra dokonujemy najczęściej tak jak w przypadku tradycyjnej dokumentacji. Elementy rysowane na danej kondygnacji traktują ją domyślnie jak „poziom zero”, co znacznie ułatwia wstawianie ich na odpowiedniej wysokości. Liczba Rzutów standardowo odpowiada układowi kondygnacji z okna Ustawień kondygnacji. Symbole elementów na Rzutach mogą być wyświetlane w oparciu o definicje z okna Ustawień płaszczyzny cięcia dla rzutu, co jest bardzo ważne w przypadku skomplikowanych, wielokondygnacyjnych elementów typu ściana pochyła budynku (rysunek 6.35).

Rozdział 6.

‹

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

151

Rysunek 6.34. Schemat wykorzystania kondygnacji w projekcie — wielokondygnacyjny budynek podzielony na odpowiednią liczbę rysunków (pięter) zawierających wszystkie informacje o projektowanym obiekcie

152

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 6.35. Okno Ustawień kondygnacji pozwala na ustalenie struktury projektu, która w trakcie pracy może ulec zmianie poprzez korekty wysokości i wzniesienia bądź wstawienie nowych pięter

Tworzenie i ustawienia kondygnacji Standardowy plik ArchiCAD-a (otwarty np. poleceniem Plik/Nowy/Użyj wzorca/Wzorzec ArchiCADa 15.tpl) zawiera cztery kondygnacje. Oczywiście możemy ten układ dowolnie zmieniać w zależności od potrzeb projektu, nad którym będziemy pracować. Aby utworzyć nowe kondygnacje lub zmienić już istniejące, należy skorzystać z polecenia Utwórz nową kondygnację (menu kontekstowe w palecie Nawigator) bądź z poleceń Wstaw wyżej/Wstaw niżej z okna Ustawień kondygnacji (menu Projekt albo skrót 7), jak na rysunku 6.36. Rysunek 6.36. Jeden ze sposobów na utworzenie nowej kondygnacji w projekcie

Kasując kondygnację, nieodwracalnie traci się również elementy, które się na niej znajdują!

Kondygnacja macierzysta W przypadku trójwymiarowych elementów ArchiCAD-a możemy określić tzw. kondygnację macierzystą, z którą element zostaje powiązany. Standardowo ustawiona jest kondygnacja, na której element został wstawiony, lub kondygnacja wybrana według wzniesienia dla elementu, jak na rysunku 6.37.

Rozdział 6.

‹

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

153

Rysunek 6.37. Prawie wszystkie trójwymiarowe elementy programu mają możliwość wyboru kondygnacji macierzystej — na ilustracji wybór kondygnacji w oknie Ustawień elementu oraz podczas edycji w oknie Przekroju

Dzięki temu (m.in.): 

element zmieni położenie w przestrzeni razem ze zmianą wzniesienia kondygnacji określonej jako kondygnacja macierzysta,



możemy sterować widocznością symbolu na kondygnacjach sąsiadujących w zależności od wybranej kondygnacji macierzystej (rysunek 6.38).

W szczególnych przypadkach za pomocą wyboru kondygnacji macierzystej w modelu 3D można wstawić element na odpowiednią wysokość, natomiast jego symbol na rzucie umieścić na dowolnej innej kondygnacji, niż wynika to z jego wzniesienia.

Wyświetlanie kondygnacji Aby się zorientować, na której kondygnacji w danej chwili się znajdujemy, musimy: 

spojrzeć na górny pasek okna Rzutu (lub, w systemie Windows, na pasek programu, kiedy okno jest zmaksymalizowane) bądź



w pierwszej zakładce palety Nawigator śledzić podkreśloną pozycję na liście kondygnacji, jak na rysunku 6.39.

154

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 6.38. Przykład zachowania elementów przyporządkowanych do różnych kondygnacji macierzystych po zmianie wzniesienia kondygnacji Dach

Rozdział 6.

‹

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

155

Rysunek 6.39. Program w kilku miejscach informuje, na którym widoku kondygnacji aktualnie się znajdujemy

Poruszanie się po kondygnacjach Aby poruszać się pomiędzy istniejącymi kondygnacjami, używamy poleceń Piętro wyżej, Piętro niżej, Uaktywnij kondygnację, dostępnych z menu Widok/Nawigacja/Kondygnacje. Najszybciej oczywiście korzysta się ze skrótów klawiaturowych: 

Piętro niżej — Ctrl+W dół (Polecenie+W dół) lub 5,



Piętro wyżej — Ctrl+W górę (Polecenie+W górę) lub 6,



Uaktywnij kondygnację — 4.

Tym, którym zapamiętanie skrótów klawiaturowych sprawia trudność, polecam dwie inne metody: 

wybór kondygnacji poprzez dwukrotne kliknięcie na pozycji w palecie Nawigator,



wybór ikonki na pasku narzędziowym Mini Nawigator.

Elementy wielokondygnacyjne a Płaszczyzna cięcia dla rzutu Struktura pięter pozwala na automatyczne generowanie rzutów według zasad ogólnie przyjętych dla dokumentacji architektonicznej. Dzięki ustawieniom Płaszczyzny cięcia dla rzutu (menu Dokument) nawet dla najbardziej skomplikowanych brył możemy wykonać właściwy przekrój na odpowiedniej wysokości (rysunek 6.40). Przykładowo w sytuacji, kiedy pochyła ściana z oknem przechodzi przez wiele kondygnacji, symbol na rzucie powstanie automatycznie po wybraniu odpowiednich opcji z zakładki Rzut i przekrój z okna Ustawień dla elementu, jak na rysunku 6.41. Dzięki płaszczyznom cięcia i automatycznie generowanym rzutom możemy swobodnie budować modele za pomocą elementów przechodzących przez wiele kondygnacji. Projekt z rysunku 6.41 dostępny jest również na płycie DVD dostarczonej wraz z książką.

Rzuty w widokach, czyli zarejestrowana Płaszczyzna cięcia Ponieważ o znaczeniu widoków w tworzeniu dokumentacji wspominałem już w poprzednich podrozdziałach, warto zanotować, że Płaszczyzny cięcia dla rzutu mogą zostać zapisane w Ustawieniach widoku. Jest to bardzo pomocne, ponieważ dzięki temu nie ma przeszkód, aby jedna kondygnacja posiadała więcej widoków Rzutu, np. w sytuacji, kiedy Płaszczyzna cięcia dla rzutu ustawiona jest na różnych wysokościach dla różnych części budynku, jak na rysunku 6.42.

156

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 6.40. Przykład zastosowania Płaszczyzny cięcia dla rzutu na różnych wysokościach dla elementów wymodelowanych narzędziem Powłoka

Rozdział 6.

‹

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

Rysunek 6.41. Sposób działania Płaszczyzny cięcia dla rzutu przy wyświetlaniu symboli 2D w prostym przykładzie złożonym z kilku wielokondygnacyjnych ścian, okien, drzwi oraz słupów

157

158

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 6.42. Płaszczyzna cięcia dla rzutu może zostać zapisana z widokiem, dzięki czemu dla jednej kondygnacji można wykonać wiele widoków Rzutu z różnymi wysokościami cięcia, co może się przydać przykładowo przy projektowaniu budynków z przesunięciem kondygnacji

Poziomy kondygnacji Aktualna struktura kondygnacji jest świetnie widoczna w Przekrojach i Elewacjach dzięki opcji Poziomy kondygnacji. Ta przydatna funkcja to nie tylko graficzna informacja, lecz także możliwość edycji wysokości i wzniesienia kondygnacji (polecenie Edytuj poziomy kondygnacji), jak pokazano na rysunku 6.43. Aby edytować układ pięter za pomocą polecenia Poziomy kondygnacji, należy: 1. wywołać Przekrój (lub Elewację), 2. wybrać polecenie Edytuj poziomy kondygnacji z menu kontekstowego (inna metoda

to skrót klawiaturowy 8), 3. w palecie Edycja poziomów kondygnacji za pomocą czytelnych ikonek wybrać

metodę przesuwania pięter (Tylko wybrany poziom/Wybrany poziom oraz wszystkie poziomy poniżej/Wybrany poziom oraz wszystkie powyżej/Wszystkie poziomy) — decyzja ta będzie miała wpływ na to, jak się będą zachowywały kondygnacje sąsiadujące, 4. kliknąć w wybrany poziom i przesuwać kursorem myszki (można wprowadzić

dane numerycznie w Podręcznych współrzędnych); po tych czynnościach poziomy zostaną odpowiednio przesunięte, wyznaczając nowe wzniesienia i wysokości kondygnacji, 5. kliknąć OK w palecie, co spowoduje zatwierdzenie wyboru i przebudowanie

modelu.

Rozdział 6.

‹

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

159

Rysunek 6.43. Edycja poziomów kondygnacji na przekrojach to, poza wizualnym wyświetleniem struktury projektu, bardzo wygodna forma zmiany wysokości pięter

160

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Przy standardowych ustawieniach w Przekrojach/Elewacjach poziomy są już aktywowane i wyświetlane, a odpowiednie opcje znajdziemy w panelu Poziomy kondygnacji w oknie Ustawień przekroju. W oknie Ustawień kondygnacji możemy zdecydować, które z pięter mają zostać ukryte w Poziomach kondygnacji (rysunek 6.44).

Rysunek 6.44. Opcje dla poziomów kondygnacji znajdziemy w oknie Ustawień dla Przekroju/Elewacji oraz w oknie Ustawień kondygnacji, gdzie mamy możliwość podjęcia decyzji, które poziomy mają zostać wyświetlone w widoku

Etapy przebudowy Jedną z ważnych nowości ArchiCAD-a 15 są funkcje związane z Etapami przebudowy — każdy element projektu może zostać oznaczony jako Istniejący, Do rozbiórki lub Projektowany, jak na rysunku 6.45.

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

161

Rysunek 6.45. Każdy element programu można oznaczyć etykietą przyporządkowującą go do odpowiedniego Etapu przebudowy; zarządzanie etapami projektu odbywa się poprzez paletę Przebudowa

Dzięki tak prostemu sklasyfikowaniu elementów oszczędzamy mnóstwo energii, którą musielibyśmy przeznaczyć na przygotowanie odpowiednich Warstw i Kombinacji warstw, a następnie widoków dla rysunków wyburzeń i zamurowań. Odpowiednie elementy pojawiają się automatycznie: w odpowiednich Etapach przebudowy, w określonej grafice, we wszystkich widokach projektu (rysunek 6.46).

Modelowanie — dokumentacja Obiekty biblioteczne (GDL) a elementy programu Pracując z programem, należy rozróżniać dwa typy narzędzi: część elementów tworzona jest od podstaw przez program, np. ściany, dachy, słupy, tekst, linia, pozostała część to tzw. obiekty biblioteczne — są to przygotowane wcześniej, zaprogramowane elementy do wielokrotnego wykorzystania, np. okna, drzwi, meble, detale architektoniczne (rysunek 6.47).

162

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 6.46. Klasyfikowanie elementów według statusu przebudowy zaoszczędzi mnóstwa pracy przy projektach remontów i modernizacji — na ilustracji projekt wielopoziomowego garażu wyświetlony w czterech fazach bez stosowania do tej operacji dodatkowych zestawów Warstw

Elementy te będą się zachowywały w projekcie w różny sposób, inaczej też wygląda ich edycja. Aby móc korzystać z obiektów bibliotecznych, należy je umieścić w aktywnych bibliotekach programu (najczęściej poprzez Menedżera bibliotek). Domyślnie ustawiona została standardowa Biblioteka ArchiCADa 15, ale dodawać można dowolne inne zbiory obiektów, np. dostarczone przez producenta (rysunek 6.48).

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

163

Rysunek 6.47. Kilka przykładowych obiektów z biblioteki standardowej ArchiCAD-a oraz elementów wykonanych narzędziami programu

Rysunek 6.48. Okno Menedżera bibliotek to często odwiedzane miejsce w programie, które pozwala zarządzać obiektami bibliotecznymi związanymi z aktualnym projektem Brak obiektów bibliotecznych w otwartym projekcie zostanie zasygnalizowany na rzucie symbolem dużych kropek; z listą „zgubionych” obiektów można się zapoznać w palecie Raport ładowania bibliotek, jak na rysunku 6.49.

164

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 6.49. Raport ładowania bibliotek poinformuje nas o obiektach brakujących w projekcie

Okno Ustawień obiektów bibliotecznych W przeciwieństwie do zwykłych elementów okno Ustawień obiektów bibliotecznych posiada dodatkową zakładkę z podglądem załadowanych bibliotek (po lewej stronie) oraz zakładkę Parametry (rysunek 6.50).

Płaszczyzna edycji Nowa funkcja programu wprowadzona została wraz z nowym narzędziem Powłoka, ale ma zastosowanie podczas edycji lub wstawiania dowolnych elementów w oknie 3D. Płaszczyzna edycji znacznie ułatwia orientację w trójwymiarowej przestrzeni i szybko się okazuje, że ciężko bez niej żyć, np. przy próbie wykonania podobnych czynności w poprzednich wersjach programu (rysunek 6.51). Z wielu powodów polecam odkliknąć opcję Wyświetlanie płaszczyzny edycji tylko podczas operacji z menu Opcje/Środowisko pracy/Środowisko pracy/Opcje ekranowe i mieć płaszczyznę zawsze widoczną, jak na rysunku 6.52. Płaszczyzna edycji przypomina mi kartkę w kratkę (a właściwie półprzezroczystą kalkę), która wyświetlana jest jako pomoc w newralgicznych miejscach podczas pracy w 3D. Możliwości płaszczyzny edycji różnią się w zależności od elementu, który tworzymy lub zmieniamy, dlatego dobrze jest poznawać jej możliwości wraz z narzędziami programu. Poniżej kilka ogólnych informacji o płaszczyźnie, z którymi warto się zapoznać:

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

165

Rysunek 6.50. Dwa typy elementów w programie łatwo rozpoznać po ich oknie Ustawień — okno dla obiektów zawsze będzie zawierać boczny panel z podglądami

w oknie 3D zobaczymy zawsze wyłącznie jedną płaszczyznę (choć w różnych miejscach i pod różnym kątem), wielkość płaszczyzny edycji zawsze dostosowuje się do rozmiaru modelu 3D lub edytowanego elementu, płaszczyzna wyświetlana jest z siatką, która działa analogicznie jak zwykła siatka modularna (możemy definiować rozmiar oczka i kolor siatki, przyciągać do niej kursor itp.),

166

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 6.51. Płaszczyzna edycji pozwala m.in. łatwiej orientować się w trójwymiarowej przestrzeni projektu; ustawienia dotyczące jej wyglądu znajdziemy w oknie Siatki i Tło z menu Widok/Opcje siatki (polecenie należy wybrać przy aktywnym oknie 3D)

Rysunek 6.52. Opcja, której opisu próżno szukać w dokumentacji — wybór, czy Płaszczyzna edycji ma być wyświetlana ciągle, czy jedynie podczas wykonywanych operacji

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

płaszczyzna edycji domyślnie wyświetlana jest na wysokości podstawy elementu, który będziemy tworzyć (lub w punkcie 0-0 dla zaznaczonego narzędzia Strzałka bądź Obszar zaznaczenia), podczas edycji elementu na płaszczyźnie pojawia się niebieski prostokąt — kliknięcie w niego wyświetli listę dostępnych poleceń, standardowo tworzenie pierwszego punktu-węzła elementu zlokalizowane jest na domyślnej płaszczyźnie edycji, natomiast kolejny punkt może się już opierać na dowolnej wybranej, jak na rysunku 6.53,

Rysunek 6.53. Przykładowe tworzenie ściany w oparciu o płaszczyznę już istniejącego elementu

dla niektórych elementów można wybrać dowolną własną płaszczyznę edycji już podczas tworzenia pierwszego punktu-węzła, np. dla powłok przy wybranej metodzie konstrukcji — szczegółowo, jak na rysunku 6.54.

167

168

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 6.54. Przykład wyboru płaszczyzny edycji podczas konstruowania powłoki

Początek, czyli zero Przestrzeń modelowania w ArchiCAD-zie jest nieograniczona — dzięki temu w programie powstają projekty dowolnej wielkości, również wirtualne makiety miast. Oznacza to oczywiście, że nasz obszar roboczy nie posiada końca, zaś początek, czyli punkt o współ-

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

169

rzędnych 0-0-0, przedstawiony jest w oknach roboczych jako mały, pogrubiony krzyżyk. W oknie 3D symbol Początku układu współrzędnych wyświetlany jest jako osie z oznaczeniem X-Y-Z, przy czym osie x-y wyznaczają aktywną płaszczyznę edycji (rysunek 6.55).

Rysunek 6.55. Punkt początku układu współrzędnych razem z widoczną Płaszczyzną edycji tworzy przejrzystą przestrzeń dla edycji w oknie 3D

A gdyby tak przesunąć? Początek układu można tymczasowo przesuwać w dowolne miejsce skrótem Alt+Shift bądź ikonką w pasku Narzędzi Standard (powrót do rzeczywistego 0-0-0 po podwójnym kliknięciu w ikonkę). O ile w oknach konstrukcyjnych, gdzie korzystamy głównie ze współrzędnych x-y, nie zdarzyło mi się stosować tej metody, to w oknie 3D oferuje ona zaskakujące uproszczenie pracy i działa podobnie jak narzędzie Grawitacja. Na rysunku 6.49 pokazano skromny przykład zastosowania przenoszenia Początku układu — słup z ustawionym wzniesieniem podstawy na wysokość 0 jednym ruchem, po uruchomieniu skrótu Alt+Shift, wrzucamy na górę ściany, co zostało przedstawione na rysunku 6.56. Z wielu względów projekty najlepiej rozpoczynać w okolicach początku układu współrzędnych.

Podrys i porównanie Podrysy w programie są naturalnym odzwierciedleniem najlepszych doświadczeń z tradycyjnej pracy na kalkach rysunkowych, które, podejrzewam, nie są obce części czytelników (pomijam tutaj drapanie kalki żyletką, rozlewający się tusz itp. ☺). Dzięki tym funkcjom możemy zobaczyć równocześnie dwa Widoki modelu, z czego jeden będzie aktywny do edycji, natomiast drugi podświetli się jako szkic. W ten sposób można nie tylko wyświetlić na rzucie dowolną inną kondygnację, lecz także np. widoki z podkładami istniejącej dokumentacji czy rysunki DWG z mapą geodezyjną.

170

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 6.56. Zastosowanie przenoszenia Początku układu w wybrane miejsce przestrzeni. Chcącym poćwiczyć w ciszy i spokoju umieszczanie słupa lub innych sprzętów na ścianach udostępniam filmik instruktażowy oraz plik ArchiCAD-a na płycie DVD w folderze ArchiCAD 15 pliki/Przykłady/Rozdział 6.

Paleta Podrys i porównanie zawiera cały zestaw poleceń, dzięki czemu można m.in.: wybrać dowolny Widok lub Arkusz jako Podrys, wybrać typy elementów ArchiCAD-a, które będą widoczne w Podrysie, szybko przeskoczyć z aktywnego Widoku do Podrysu i z powrotem, przesunąć Podrys w upatrzone miejsce, obrócić Podrys, przywrócić Podrysowi domyślne położenie, ustawić dla Podrysu jeden kolor i stopień jego intensywności, ustawić jeden kolor i stopień jego intensywności dla aktywnego Widoku, chwilowo przesunąć Podrys, wyświetlić Podrys nad aktywnym Widokiem (domyślnie jest ustawiony pod nim), za pomocą Odsłaniaczy na czterech krawędziach okna można na chwilę usunąć aktywny Widok, zgasić wyświetlanie wypełnień na Widokach (rysunek 6.57). Film obrazujący działanie Podrysów podczas pracy z ArchiCAD-em można znaleźć na płycie DVD w folderze ArchiCAD 15 pliki/Przykłady/Rozdział 6.

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

171

Rysunek 6.57. Niektóre z funkcji palety Podrys i porównanie

Elementy wyświetlane w Podrysach Widoki wyświetlane jako Podrysy mogą wyświetlać wszystkie typy elementów — zarówno wektorowe, jak i bitmapowe. Oznacza to, że jako Podrys wykorzystywać można również pliki PDF czy JPG, np. szkice lub zeskanowane mapy (rysunek 6.58).

Prezentacja 2D Poza indywidualnymi ustawieniami dla elementów w programie znajdziemy cały zestaw ustawień globalnych, mających wpływ na widoki projektu w ArchiCAD-zie. Poniżej przedstawiłem krótki opis najważniejszych z nich.

Opcje reprezentacji modelu Jednym z istotniejszych miejsc w programie podczas opracowywania dokumentacji projektowej jest okno Opcji reprezentacji modelu z menu Dokument/Reprezentacja modelu. Z ustawieniami tego okna spotkamy się wielokrotnie podczas pracy z programem, ale już na początku przygody z ArchiCAD-em warto rzucić okiem na dostępne tutaj opcje (rysunek 6.59). W przeciwieństwie do Opcji wyświetlania z menu Widok ustawienia z okna Opcje reprezentacji modelu nie są jedynie opcjami ekranowymi, lecz mają wpływ na model oraz widoki projektu, a co za tym idzie, również na wydruki i zapis widoków do innych formatów. Opcje reprezentacji modelu można zapisywać w kombinacje i przechowywać razem z zapisanymi widokami (Mapa widoków w palecie Nawigator), jak pokazano na rysunku 6.60.

172

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 6.58. Jako Podrysy można również umieszczać zeskanowane szkice w formatach bitmapowych

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

Rysunek 6.59. Opcje reprezentacji modelu są cały czas wykorzystywane podczas pracy z programem (niezależnie od tego, czy użytkownik ma o tym pojęcie, czy też nie ☺), dlatego koniecznie trzeba, choćby w podstawowym zakresie, zapoznać się z tą funkcją programu

173

174

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 6.60. Opcje ekranowe, które można ustawić w menu Widok/Opcje wyświetlania, dotyczą wyłącznie widoku projektu na ekranie komputera, a Opcje reprezentacji modelu przechowywane są razem z widokami i mają wpływ również na ostateczne wydruki (i zapis) dokumentacji To Opcje reprezentacji modelu są najczęstszą przyczyną „znikania” pewnych elementów nowym użytkownikom programu. Przykładowo — jeśli pomimo ustawienia wszystkich parametrów znaczników okien nie są one widoczne na rzucie, należy sprawdzić, czy ich wyświetlanie nie jest wyłączone w używanej kombinacji Opcji reprezentacji modelu.

Skala w ArchiCAD-zie Model Wirtualnego Budynku tworzymy w rzeczywistych rozmiarach, czyli w skali 1:1 — jednym słowem: skala w ArchiCAD-zie ma jedynie zastosowanie podczas wydruku dokumentacji i wraz z jej zmianą zmieniać się będzie grafika rysunków.

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

175

Ustawienia skali w projekcie Aby zmienić skalę dla danego widoku projektu, można: wywołać okno Skali poprzez kliknięcie ikonki w lewym dolnym rogu danego okna Widoku, ustawić ją w palecie Opcje podręczne, ewentualnie wybrać z menu Dokument/ Skala Rzutu (Skala przekroju, Skala detalu itp.), jak na rysunku 6.61.

Rysunek 6.61. Przykład zastosowania skali dla widoku — opisy projektu i grafika wyświetlanych elementów zmieniają się

Skalę możemy przechowywać także z zapisanymi widokami (zakładka Mapa widoków w palecie Nawigator). Dzięki temu wielokrotnie możemy przeskalowywać jeden widok — przykładowo rzut kondygnacji budynku wielorodzinnego możemy opracować w skali 1:100, a jego fragmenty, czyli rzuty poszczególnych mieszkań, w skali 1:20.

176

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Jednostki miar Polska wersja ArchiCAD-a domyślnie pracuje w centymetrach, dlatego przykładowo wpisanie liczby 100 w palecie Podręcznych współrzędnych oznacza 1 metr. Jednostki robocze oraz jednostki wymiarowania możemy zmienić w menu Opcje/Preferencje projektu, np. tak, aby wpisane 100 oznaczało 100 metrów (rysunek 6.62).

Rysunek 6.62. Definiowanie jednostek rysunkowych

Ponieważ wielokrotnie już wspomniane widoki przechowują również ustawienia wymiarowania, nie ma przeszkód, aby w jednym projekcie znalazły się części dokumentacji wymiarowane w metrach (np. plan sytuacyjny), centymetrach (np. projekt budowlany) oraz milimetrach (np. rysunki wykonawcze mebli).

Pióra i kolory Ponieważ ArchiCAD tworzy również tradycyjną dokumentację budowlaną, grubości piór na rysunkach niosą, poza znaczeniem czysto estetycznym, wiele dodatkowych informacji określonych normami. Program posiada w swoich standardowych zasobach kilkanaście Zestawów piór po 256 kolorów każdy. Kilka tysięcy definicji kolorów i grubości piór nie jest nam oczywiście potrzebne do tworzenia dokumentacji, lecz służy do sprawnego zarządzania projektami. Dzięki takiemu rozwiązaniu w każdej chwili możemy zamienić rysunek do druku z kolorowego na czarno-biały czy wyeksportować do pliku DWG podkład z użyciem kolorów stosowanych przez zaprzyjaźnionych inżynierów branżowych (rysunek 6.63).

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

177

Rysunek 6.63. Aby edytować dostępne listy Zestawów piór, musimy się udać do menu Opcje/Atrybuty elementów/Pióra i kolory — gotowe zestawy są do natychmiastowego wykorzystania w projekcie, można je zapisywać z widokiem lub wybierać w dowolnym momencie (np. z palety Opcje podręczne)

Płaszczyzna cięcia dla rzutu Kilkakrotnie już wspomniana, niezauważalna, lecz ciągle obecna Płaszczyzna cięcia dla rzutu ma olbrzymi wpływ na grafikę symboli elementów w widokach rzutów. Standardowo jej wysokość ustawiona jest na 110 cm nad poziomem kondygnacji, jednak cięcie płaszczyzną można wykonać na dowolnej innej wysokości, a symbole powiązanych elementów zostaną odpowiednio zaktualizowane (rysunek 6.64). Przy niestandardowych kształtach modelowanych za pomocą ArchiCAD-a byłoby niezmiernie trudno wykonać poprawny rysunek rzutu bez użycia tej funkcji. Poza zdefiniowaniem wzniesienia płaszczyzny cięcia warto zwrócić uwagę na kilka innych właściwości tej funkcji programu: wzniesienie płaszczyzny cięcia ustawiamy do bieżącej kondygnacji (czyli każda kondygnacja generuje własne symbole elementów), część elementów wyświetla w swoim symbolu działanie płaszczyzn cięcia (dachy, ściany, powłoki, belki, słupy, przegrody strukturalne), a część jedynie uwzględnia je w swoim symbolu, symbole elementów z wyświetlanym działaniem płaszczyzny cięcia podzielone są na trzy fragmenty: przekrój, elementy widokowe (poniżej płaszczyzny cięcia) i pozawidokowe (nad płaszczyzną), ustawienia Płaszczyzny cięcia dla rzutu mogą być zapisane razem z widokiem,

178

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 6.64. Okno dla ustawień Płaszczyzny cięcia dla rzutu można wywołać z menu Dokument; ustawienia te są globalne dla projektu, a poszczególne elementy odwołują się do nich ustawieniami z zakładki Rzut i przekrój

tylko niektóre obiekty biblioteczne pokazują przecięcie w symbolu (np. okna, drzwi, elementy więźby dachowej), domyślnie zakres widoczności ustawiony jest dla całego elementu, można go jednak ograniczyć, korzystając z ustawień w oknie Płaszczyzny cięcia dla rzutu (względnym i bezwzględnym zakresem widoczności), symbole będą wtedy uzależnione od wysokości i liczby wybranych kondygnacji lub wybranego punktu wysokościowego projektu (rysunek 6.65). Plik ArchiCAD-a z przykładowymi ustawieniami z rysunku 6.65 dostępny jest na płycie DVD w folderze ArchiCAD 15 pliki/Przykłady/Rozdział 6. Projekt ArchiCAD-a zawiera również zapisane różne ustawienia Płaszczyzny cięcia dla rzutu w formie zestawów widoków, z których należy skorzystać w palecie Nawigator/Mapa widoków.

Rozdział 6.

Filozofia programu, podstawowe koncepcje

Rysunek 6.65. Ustawienia Płaszczyzny cięcia dla rzutu wraz z ustawieniami dla danego elementu oraz definicją wysokości kondygnacji decydują o wyświetlanym symbolu elementu; na rysunku przykładowe symbole dla pochylonego słupa wyświetlane przy różnych kombinacjach opcji

179

180

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie W poniższym rozdziale postaram się przybliżyć kilka najpopularniejszych pomocy rysunkowych, niektóre techniki pracy, kopiowania oraz edycji elementów. Techniki związane z określonymi narzędziami (np. zamiana krawędzi prostych w łukowe czy ściany prostej w pochyłą) lub z bardziej zaawansowanymi metodami pracy (np. Operacje bryłowe, Magiczna różdżka, Profile złożone) zostały opisane w kolejnych rozdziałach.

Wielofunkcyjny kursor myszki W ArchiCAD-zie duża część możliwości edycyjnych zlokalizowana jest bezpośrednio na kursorze myszki — dzięki temu nawet niewprawny użytkownik wykona sporo zadań projektowych, korzystając z intuicyjności tego narzędzia. Na zestaw pomocy związanych z myszką składają się: zmiana kształtu kursora w zależności od sytuacji (podczas czynności lub znajdowania charakterystyczego miejsca w projekcie albo na elemencie), czyli tzw. inteligentny kursor ☺, wyświetlanie Linii i Okręgów pomocniczych, wyświetlanie palety Podręczne współrzędne, wyświetlanie palet Pomocniczych (podczas edycji lub konstruowania elementu), rozrzucanie na krawędziach elementów tzw. Specjalnych punktów przyklejania, rzutowanie kursora myszki, wyświetlanie Informacji o elemencie, podświetlanie wskazanych elementów (rysunek 7.1).

182

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.1. Niektóre z pomocy zlokalizowanych na kursorze myszki

Kursor myszki, poza wymienionymi wyżej możliwościami, standardowo (jak we wszystkich innych programach) służy oczywiście do wskazywania poleceń i elementów interfejsu programu oraz wprowadzania potrzebnych danych. W dalszej części książki zajmę się zaletami Linii pomocniczych, palety Podręczne współrzędne oraz Specjalnymi punktami przyklejania. Opis wyglądu palet Pomocniczych znajdziemy przy opisie narzędzi, do których się odnoszą, natomiast funkcjom związanym z zaznaczaniem (Informacje o elemencie, podświetlanie elementów) poświęcę uwagę podczas opisu narzędzia Strzałka zaznaczania.

Linie pomocnicze Linie pomocnicze to pomoc dostępna we wszystkich oknach konstrukcyjnych (2D i 3D) jako tymczasowe linie o nieskończonej długości. Ponieważ są one niezwykle przydatne, opcja ich wyświetlania jest domyślnie aktywna (menu Widok/Linie pomocnicze lub skrót Q). Linie pomocnicze oraz Okręgi pomocnicze wstawiane są automatycznie w widok po wskazaniu istniejącej krawędzi bądź istniejącego punktu. Aby Linie pomocnicze pojawiały się na aktywnych widokach, należy mieć uaktywnione dowolne narzędzie, za wyjątkiem narzędzia Strzałka i Obszar zaznaczania (z tymi narzędziami linie są aktywne przy edycji). Po zakończeniu czynności Linie i Okręgi pomocnicze znikną (rysunek 7.2).

Zastosowanie Linii/Okręgów pomocniczych Ponieważ Linie i Okręgi pomocnicze przyciągają kursor myszki, zdecydowanie ułatwiają konstruowanie elementów w oparciu o tak przygotowaną siatkę — pozwalają wyznaczyć właściwy kierunek i odległość. Dodatkowo Linie/Okręgi mogą przyklejać ruchy

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

183

Rysunek 7.2. Polecenia do uruchamiania Linii pomocniczych

kursora oraz znajdować charakterystyczne elementy geometrii (np. prostopadłość czy równoległość). Dzięki temu większość poleceń palety Kontrolnej, domyślnie ukrytej, można zastąpić zautomatyzowanymi funkcjami myszki.

Wszystko, co warto wiedzieć o Liniach pomocniczych w ArchiCAD-zie Ponieważ najnowsza wersja ArchiCAD-a przynosi wiele zmian w sposobie korzystania z Linii pomocniczych, warto wiedzieć, że: działają one we wszystkich oknach konstrukcyjnych, łącznie z oknem 3D (nawet w oknach Podglądu elementów w Zestawieniach), poza nieskończenie długimi Liniami pomocniczymi, w widokach można wstawiać również Segmenty linii pomocniczych, Linie pomocnicze wstawiane są wyłącznie na nasze życzenie według podpowiedzi programu, po wymuszeniu (skrótem) lub wstawieniu w określonym miejscu za pomocą jednej z kilku metod, Linie pomocnicze, w zależności od rodzaju (Główne, Tymczasowe, Aktywne), wyświetlane są w rożnych kolorach i grubościach, pomarańczowa kropka to Uchwyt linii pomocniczej — kliknięcie w nią aktywuje linię, Linię pomocniczą można łatwo aktywować, przesunąć oraz powielić lub usunąć, aktywna jest tylko jedna Linia pomocnicza, Linie pomocnicze zachowują swój kąt niezależnie od zmiany Orientacji widoku, grafika Linii pomocniczych zawiera wiele wizualnych ułatwień dla ich identyfikacji (np. litery dla odpowiednich kierunków x/y, wyświetlanie odpowiednich kątów, prostopadłość, równoległość, dwusieczną kąta, styczność, perspektywę powietrzną dla symbolu linii), w oknie 3D Linie pomocnicze rzutowane są na aktualną Płaszczyznę edycji, na Segmentach linii pomocniczych można umieszczać również Specjalne punkty przyklejania (rysunek 7.3).

184

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.3. Linie pomocnicze ArchiCAD-a działają zarówno w oknie 3D, jak i w pozostałych oknach programu, znacznie ułatwiając odnajdywanie właściwych kierunków i odległości

Kolory Linii pomocniczych Ponieważ typów Linii (i Okręgów) pomocniczych jest kilka, program rozróżnia je kolorami. Standardowe ustawienia programu to: w kolorze niebieskim zobaczymy linie podsuwane przez program jako propozycje (np. po naprowadzeniu kursora na krawędź elementu) oraz linie rzutowane w oknie 3D na Płaszczyznę edycji, w kolorze pomarańczowym zobaczymy Stałe oraz Tymczasowe linie pomocnicze, również linie główne (osie x/y) i linie z wyświetlanymi kątami, pogrubiona pomarańczowa linia zarezerwowana jest dla Aktywnej linii pomocniczej — linia taka może być wyłącznie jedna, żółte linie pojawiają się chwilowo w momencie odnalezienia charakterystycznych kierunków typu równoległość, dwusieczna kąta, pomarańczowa kropka to Uchwyt linii pomocniczej — naprowadzenie na nią wyświetla niebieską Tymczasową linię pomocniczą, a kliknięcie powoduje wstawienie linii lub zamianę wstawionej już linii na aktywną.

Podstawowa instrukcja obsługi Linii pomocniczych W zdecydowanej większości przypadków Linie pomocnicze będziemy wykorzystywać jako:

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

185

Tymczasowe linie pomocnicze — podczas konstruowania nowych elementów Linie pomocnicze wskażą główne kierunki (oś x oraz y) i kąty dla aktualnych ruchów myszki, Aktywne linie pomocnicze — po wskazaniu krawędzi istniejącego elementu pojawi się Uchwyt linii pomocniczej, którego kliknięcie spowoduje wstawienie Linii pomocniczej (rysunek 7.4).

Rysunek 7.4. Najczęstsze zastosowania Linii pomocniczych podczas projektowania

Tymczasowe linie pomocnicze Przy ruszaniu kursorem podczas konstruowania nowych elementów wyświetlane są automatycznie główne kierunki linii pomocniczych oraz linie pod zdefiniowanymi kątami, jak na rysunku 7.5. Standardowe ustawienie w programie (menu Opcje/Środowisko pracy/Linie pomocnicze) powoduje wyświetlanie kolejnych linii co 45 stopni, co od razu proponowałbym zmienić na mniejszą wartość (np. 15, 10 czy 5 stopni), jak na rysunku 7.6. Odpowiednie Linie pomocnicze podczas ruchów kursorem oznaczone zostają symbolem x lub y bądź ilością stopni. Zbliżenie kursora do wyświetlanej Linii pomocniczej spowoduje uchwycenie kierunku, a wciśnięty klawisz Shift unieruchomi kursor wzdłuż ostatnio wyświetlanej linii, jak na rysunku 7.7.

Aktywna linia pomocnicza Aktywna linia pomocnicza wyświetlana jest jako charakterystyczna pomarańczowa pogrubiona linia. Jest nią zawsze ostatnia wstawiona (np. kliknięciem w Uchwyt) lub ostatnia wskazana Linia pomocnicza (również po kliknięciu w Uchwyt). Do tej pogrubionej linii łapane będą kierunki: równoległe, prostopadłe oraz zdefiniowane odstępy kątowe dla Linii pomocniczych, w przypadku Okręgów pomocniczych — styczne lub przecinające środek.

186

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.5. Automatycznie wyświetlane Linie pomocnicze (tymczasowe) są znaczącą pomocą podczas edycji lub konstruowania elementów; na rysunku kilka przykładowych linii tymczasowych wyświetlanych w oknie Rzutu i 3D

Wszystkie czynności, które należy wykonać, to wywołanie Linii pomocniczej dla wybranej krawędzi poprzez kliknięcie w jej Uchwyt (staje się wtedy aktywna) i rozpoczęcie rysowania elementu; po poruszeniu kursorem w wybranym kierunku wyświetlane są odpowiednie linie, jak na rysunku 7.8.

Rozdział 7. Rysunek 7.6. Definiowanie odstępów kątowych dla wyświetlanych linii tymczasowych

Rysunek 7.7. Tymczasowe linie pomocnicze są znaczącym ułatwieniem podczas szukania odpowiedniego kierunku w trakcie konstruowania elementów; klawisz Shift unieruchomi kursor wzdłuż aktualnie wyświetlanej linii

Przegląd niektórych technik pracy w programie

187

188

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.8. Dzięki Aktywnym liniom pomocniczym podczas edycji bardzo łatwo znajdziemy kierunek równoległy lub prostopadły do istniejącego elementu

1001 dodatkowych możliwości Linii pomocniczych Poza dwoma najczęstszymi zastosowaniami Linii pomocniczych istnieje jeszcze wiele innych. Być może niektóre z nich okażą się niezbędne dla czytelników tej książki, dlatego warto poświęcić chwilę na przyjrzenie się sztuczkom, które owe linie czynią.

Skrótem, czyli natychmiast Wstawianie Linii lub Okręgów pomocniczych możemy wymusić skrótem klawiaturowym — wystarczy naprowadzić kursor nad wybraną krawędź elementu i kliknąć w klawisz’ (Mac OS: §). Kliknięcie w jeden z istniejących punktów (węzłów) z klawiszem skrótu spowoduje wstawienie pierwszego punktu Segmentu linii pomocniczej (rysunek 7.9). Zauważyłem, że w niektórych wersjach programu skrót klawiaturowy w wersji Windows nie działa poprawnie, dlatego ze względu na niezwykłą przydatność polecenia warto ustalić własny skrót klawiaturowy (lub poprawić ten istniejący), jak na rysunku 7.10.

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

189

Rysunek 7.9. Wykorzystanie wymuszania Linii pomocniczych skrótem klawiaturowym

Wstawianie z menu kontekstowego Podczas edycji lub rysowania elementów w każdej wybranej pozycji kursora możemy uruchomić menu kontekstowe (prawy przycisk myszki) i wybrać polecenie Wstaw linię pomocniczą, Wstaw okrąg pomocniczy lub Zamień na segment linii pomocniczej.

Podręczne współrzędne Miejsce wstawienia Linii pomocniczych stałych można również zdefiniować podczas korzystania z palety Podręczne współrzędne. Wstawianie Linii pomocniczych tą metodą pozwala na ich umieszczenie w całkowicie dowolnym punkcie i kierunku, niezwiązanymi z żadnym istniejącym punktem projektu. Wystarczy spróbować wywołania palety skrótem N, a następnie po wpisaniu wartości dla współrzędnej kliknąć niepozorną ikonkę będącą skrótem do polecenia Zaznacz położenie, jak na rysunku 7.11.

Linie z Linijki Jeśli mamy aktywną Linijkę (domyślnie jest ona wyłączona), możemy kliknięciem kursora z przeciągnięciem wstawić w widok poziomą lub pionową Linię pomocniczą (rysunek 7.12).

190

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.10. Ustawianie własnych skrótów odbywa się w menu Opcje/Środowisko pracy/Skróty klawiaturowe

Rysunek 7.11. Korzystając z polecenia Zaznacz położenie z palety Podręczne współrzędne, Linię pomocniczą można wstawić w dowolnym położeniu

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

191

Rysunek 7.12. Linie pomocnicze można wygodnie i precyzyjnie wstawiać w aktualny widok, korzystając z aktywnego narzędzia Linijka (opcja ta nie jest dostępna w oknie 3D)

Przesuwanie linii Uchwyty linii pomocniczych służą również do przesuwania istniejącej już linii w inną lokalizację. W tym celu należy kliknąć wewnątrz Uchwytu i nie puszczając przycisku myszki, przesuwać go w wybrane miejsce. Technika ta działa także w oknie 3D — Linię pomocniczą przesuwamy wtedy w dowolne miejsce przestrzeni.

Powielanie Technika przesuwania Linii pomocniczej lub Okręgu pomocniczego po dodaniu kliknięcia klawisza Ctrl (Alt) pozwala je też powielać.

Czyszczenie linii z widoku Linie pomocnicze można usuwać pojedynczo po naprowadzeniu kursora na Uchwyt linii pomocniczej i równoczesnym naciśnięciu klawisza Esc lub korzystając z poleceń w menu kontekstowym (rysunek 7.13).

Rzutowanie kursora na Płaszczyznę edycji Warto zwrócić uwagę, że Linie pomocnicze rzutowane są na aktualnie wyświetlaną Płaszczyznę edycji i pokazywane w kolorze niebieskim.

Specjalne punkty przyklejania na Segmentach linii pomocniczej Na Segmencie linii pomocniczej lub Okręgu pomocniczym, w przeciwieństwie do Linii pomocniczej, można rozrzucić Specjalne punkty przyklejania. Dzięki temu łatwo znajdziemy charakterystyczne punkty w przestrzeni, jak na rysunku 7.14.

192

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.13. Na ilustracji usuwanie Linii pomocniczej za pomocą kliknięcia w Uchwyt linii z klawiszem Esc oraz powielenie po przeciągnięciu Uchwytu z wciśniętym klawiszem Ctrl (Alt)

Przecięcia Linii pomocniczych Przecinające się Linie i Okręgi pomocnicze oraz Płaszczyzny edycji wyświetlają charakterystyczne punkty, jak na rysunku 7.15.

Linie pomocnicze na Płaszczyźnie edycji W przypadku Płaszczyzny edycji jedynie krawędzie będą aktywne i wyświetlą Uchwyty linii pomocniczych. Łącząc dwie proste techniki, można wstawić linię w dowolnym oczku siatki: poleceniem Przyklejanie do siatki blokujemy poruszanie się kursora po Płaszczyźnie siatki,

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

193

Rysunek 7.14. Przykład z rozrzuconymi Specjalnymi punktami przyklejania — na zrzucie widoczne punkty na Segmencie linii pomocniczej oraz dla Okręgu pomocniczego

klawiszem N uruchamiamy paletę Podręczne współrzędne, dla odpowiedniej współrzędnej klikamy w ikonkę Zaznacz położenie (rysunek 7.16).

Podręczne współrzędne (baaaaaaaardzo ważne!!!) Jedno z najważniejszych i najczęściej używanych miejsc programu, w którym wprowadzamy dane numeryczne edytowanych lub konstruowanych elementów, jest paleta Podręczne współrzędne. Jest ona bardzo wygodna w użyciu, wyświetla się podczas edycji zaraz przy kursorze myszki i sprawia, że nie ma większej potrzeby korzystania z palety Współrzędnych (domyślnie została ona wyłączona). Aby korzystać z palety we wszystkich oknach programu (poza Zestawieniami), należy użyć polecenia Pokaż/Ukryj podręczne współrzędne z paska narzędzi Standard. Wyświetlanie palety można w dowolnym momencie wymusić, korzystając ze skrótu klawiaturowego N lub naciskając klawisz przypisany do jednej ze współrzędnych (x, y, z, r, a), jak na rysunku 7.17.

194

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.15. Punkty przecięć pomiędzy Liniami pomocniczymi oraz Liniami pomocniczymi i Płaszczyzną edycji są oznaczane zmianą kursora i mogą być łatwo wykorzystane jako punkty charakterystyczne w projekcie

Rysunek 7.16. Metoda na wstawienie Linii pomocniczej na siatce wyświetlanej wraz z Płaszczyzną edycji: najpierw blokujemy kursor, a następnie w wywołanej palecie Podręczne współrzędne wybieramy polecenie Zaznacz położenie

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

195

Rysunek 7.17. Aby wywołać paletę Podręczne wspołrzędne, należy w dowolnym momencie uruchomić jeden z klawiszy przyporządkowanych do odpowiednich parametrów lub współrzędnych bądź wcisnąć klawisz N

Wartości wyświetlane w palecie Podczas pracy paleta podsuwa domyślnie zestaw wartości do wpisania. Przykładowo w trakcie rysowania prostokąta wypełnienia wyświetlą się pozycje Wymiar 1 i Wymiar 2, w czasie zamiany odcinka prostego w łukowy pojawi się paletka z pozycją Promień łuku, a podczas rysowania ściany prostej zobaczymy pozycje Odległość i Kąt. W każdej chwili możemy rozszerzyć paletę o wyświetlanie pozostałych parametrów — wystarczy nacisnąć klawisz Tab lub skrót do dowolnej współrzędnej, np. x (rysunek 7.18).

Rysunek 7.18. Paleta Podręczne współrzędne wyświetla wartości w zależności od aktualnie wykonywanej czynności

Paleta Podręczne współrzędne oferuje znacznie więcej możliwości niż paleta Współrzędnych, którą zastąpiła przy wersji 10. Ta druga paleta nie oferuje wprowadzania danych w kontekście wykonywanych czynności, a jedyne dane do wpisania to współrzędne x, y, z, r (odległość/promień) oraz a (kąt). Podręczne współrzędne podążają również za kursorem myszki w uproszczonej formie, co pozwala na łatwą kontrolę współrzędnych na bieżąco podczas pracy (rysunek 7.19). Cyfry w paletce pokazują aktualne wartości w jednostkach ustawionych w projekcie (domyślnie są to centymetry). Użyte jednostki oraz liczbę miejsc po przecinku można zmienić w menu Opcje/Preferencje projektu/Jednostki i poziomy. Należy pamiętać, że w ArchiCAD-zie tworzymy model w naturalnej wielkości, czyli w skali 1:1 — współrzędne będą właśnie tak wyświetlane i będą pokazywały takie wymiary wirtualnej makiety, jakie ma prawdziwy obiekt (rysunek 7.20).

196

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.19. Porównanie działania palety Podręczne współrzędne z działaniem palety Współrzędnych

Rysunek 7.20. Jednostki wyświetlane w palecie definiujemy w Preferencjach projektu w Jednostkach roboczych

Wprowadzanie danych Aby wpisać wartość do domyślnej pozycji w palecie, po prostu zaczynamy pisać na klawiaturze, a cyfry obok nazwy pozycji w palecie staną się aktywne. Jeśli zamierzamy wprowadzić inną wartość niż domyślnie wyświetlona (pogrubione litery), zaczynamy wybierać pozycję za pomocą klawisza Tab lub korzystając ze skrótu (x, y, z, r, a), można również kliknąć myszką na pole z cyframi. Zatwierdzamy klawiszem Enter bądź klikając w ikonkę z prawej strony, jak na rysunku 7.21. Rysunek 7.21. Po wpisaniu do palety odpowiedniej wartości klikamy klawisz Enter

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

197

W palecie na bieżąco wyświetlana jest również pozycja kursora, co pozwala łączyć wprowadzanie danych z klawiatury ze wskazywaniem myszką odpowiedniej pozycji i z blokowaniem kursora. Podczas wprowadzania wartości do palety można używać również poleceń schowka (jedynie skrótami klawiaturowymi, gdyż polecenia menu są nieaktywne), jak na rysunku 7.22.

Rysunek 7.22. Wartości do palety Podręczne współrzędne można wprowadzać również za pomocą funkcji schowka, dzięki czemu nie trzeba ich wpisywać ręcznie, jeśli istnieją w zewnętrznym pliku (np. w pliku Excela, gdzie gromadziliśmy dane z inwentaryzacji obiektu)

Operacje matematyczne Wartości do palety można wprowadzać zarówno ze znakami +, jak i -, w zależności od kierunku opisywanego wektora. Co bardzo przydatne, w palecie można sumować i odejmować wartości. Należy w tym celu wykonać proste czynności: do pola danej współrzędnej wpisujemy wartość, którą chcemy dodać (lub odjąć) do aktualnie wyświetlanej, po wpisaniu dodajemy + (lub -), w razie potrzeby można powtórzyć dowolną liczbę razy, jeżeli właściwa pozycja została już określona, zatwierdzamy klawiszem Enter.

198

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Przykładowo zamierzamy narysować ściankę działową w odległości 300 cm od narożnika pomieszczenia: 1. aktywujemy narzędzie Ściana w palecie Narzędzia, 2. kursor myszki przesuwamy w wybrany róg, 3. klikamy klawisz y, co powoduje uaktywnienie tej współrzędnej w palecie

Podręczne współrzędne, 4. wyświetlana wartość pokazuje obecną lokalizację, 5. wstukujemy na klawiaturze 300, 6. klikamy klawisz +, 7. wciskamy Enter i kursor zostaje przesunięty w odpowiedni punkt, który staje

się początkiem rysowanej ściany, 8. poruszając kursorem myszki, wskazujemy drugi punkt i klikamy. Gotowe

— ściana została postawiona w odległości 300 cm od narożnika pomieszczenia, co było naszym celem (rysunek 7.23). Warto zwrócić uwagę, że wartości dla współrzędnych można wprowadzać w dowolnej kolejności i dowolną liczbę razy — po wpisaniu nowych wartości kursor automatycznie dostosuje swoją pozycję.

Inne możliwości palety Podręczne współrzędne Paleta zawiera również możliwości, które na pierwszy rzut oka są mniej widoczne: dzięki niej można wstawiać Linie pomocnicze w określonej pozycji, ikonka znaczka po prawej stronie służy do zatwierdzania wpisanych danych, działa jak klawisz Enter, dzięki palecie można znajdować współrzędne punktów w przestrzeni (po naprowadzeniu kursora na punkt wciskamy klawisz N), podczas wstawiania elementu można poprzez paletę włączyć opcję Grawitacja, paleta może przechwytywać dane z narzędzia Miarka, podczas przesuwania w pionie (Wzniesienie) w oknie 3D możemy dokonać zmian w przyporządkowaniu do Kondygnacji macierzystej (rysunek 7.24).

Przydatne skróty klawiaturowe Kilka przydatnych skrótów klawiaturowych do częstego stosowania: wymuszenie wyświetlania palety Podręczne współrzędne — N, aktywacja pola współrzędnej x — klawisz X lub Shift+X, aktywacja pola współrzędnej y — klawisz Y lub Shift+Y, aktywacja pola współrzędnej z — klawisz Z lub Shift+Z,

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

Rysunek 7.23. Przykładowe wstawienie ściany w odpowiedniej odległości z zastosowaniem dodawania w palecie Podręczne współrzędne

aktywacja pola Promienia lub Odległości — R, Shift+R, Alt+D, D, aktywacja pola wartości Kąta — A, Shift+A, blokowanie współrzędnych — Alt + nazwa współrzędnej (np. Alt+X), przeskakiwanie po kolejnych polach palety — Tab, przeskakiwanie pomiędzy współrzędnymi kartezjańskimi (x, y) a biegunowymi (Odległość, Kąt) — / (rysunek 7.25).

199

200

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.24. Jedna z rzadziej używanych funkcji palety Podręczne współrzędne (współrzędna z) — opcja Grawitacja; nowe elementy ustawiane są na górze elementów istniejących (stropów, siatek, powłok, dachów)

Opcje ustawień palety Część zaawansowanych ustawień dla palety znajdziemy pod ikoną w pasku narzędzi Standard, można również przejrzeć dostępne opcje w menu Opcje/Środowisko pracy/ Podręczne współrzędne.

Narzędzie Miarka Narzędzie to jest doskonałym uzupełnieniem Podręcznych współrzędnych — po uruchomieniu (skrót domyślny M) możemy kolejnymi kliknięciami rozwinąć „wirtualną taśmę mierniczą” we wszystkich oknach konstrukcyjnych.

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

201

Rysunek 7.25. Niektóre z przydatnych skrótów związanych z używaniem palety Podręczne współrzędne

Narzędzie to ma kilka zastosowań: sprawdzimy nim w projekcie pozycję charakterystycznego punktu lub odległość pomiędzy dwoma punktami, zsumujemy wymiary narysowanego Miarką obwodu (wskazujemy kolejne punkty), również w oknie 3D, odczytamy powierzchnię dla wskazanego obwodu, punkty możemy wskazać za pomocą kliknięcia myszką w projekcie lub wprowadzić poprzez wpisanie odpowiednich wartości w palecie Miarka (podobnie jak w Podręcznych współrzędnych działa również dodawanie i odejmowanie wartości),

202

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

dane zmierzonej odległości automatycznie przeniesiemy do palety Podręczne współrzędne, odczytane wartości możemy kopiować do schowka systemowego, za pomocą Miarki umieścimy również w projekcie potrzebne Linie/Okręgi pomocnicze (rysunek 7.26).

Rysunek 7.26. Dwa przykłady zastosowania narzędzia Miarka — zmierzona długość kalenicy w oknie 3D oraz szybkie obliczanie powierzchni zestawu okiennego

Przenoszenie danych do Podręcznych współrzędnych Bardzo przydatna funkcja Miarki to możliwość przenoszenia zmierzonych wartości do palety Podręczne współrzędne podczas konstruowania lub edycji elementów. Aby korzystać z tego polecenia, należy: rozpocząć rysowanie elementu (np. ściany),

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

203

w trakcie rysowania wybrać klawiszem Tab pozycję w palecie Podręczne współrzędne (do niej przekopiowane zostaną automatycznie dane z Miarki), przed zatwierdzeniem drugiego punktu wybrać polecenie Miarka (M), zmierzyć wybrane w projekcie miejsce — dane automatycznie zostaną przerzucone do Podręcznych współrzędnych, zatwierdzić (np. klawiszem Enter), co zakończy rozpoczęte czynności (rysunek 7.27).

Rysunek 7.27. Przykład wykorzystania narzędzia Miarka — długość istniejącej ściany została użyta do skonstruowania nowego elementu i w efekcie dwie ściany mają tę samą długość

Przyklejanie elementów Poza standardowym przyciąganiem kursora do innych elementów oraz Siatek i Linii pomocniczych program oferuje również funkcję Przyklejania elementów. Ponieważ funkcja ta jest domyślnie wyłączona, warto ją uaktywnić, korzystając z ikony w pasku narzędzi Standard bądź klawiszem skrótu E. Zbliżając do siebie dwa elementy, zobaczymy dodatkowe Punkty aktywne w kształcie kwadratów (rysunek 7.28).

204

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.28. Uaktywnianie opcji Przyklejania elementów jest najwygodniejsze za pomocą klawisza E, można również skorzystać z ikony na pasku narzędziowym Standard, która wskazuje także, czy funkcja ta jest aktywna

Standardowe przyciąganie zlokalizowane jest na kursorze myszki — aby połączyć ze sobą elementy, musimy uchwycić jeden z nich w charakterystycznym punkcie i zbliżyć do drugiego elementu (punktu/krawędzi). Polecenie Przyklejanie elementów powoduje, że podczas przesuwania elementu jego Punkty zaznaczania (oraz Specjalne punkty przyklejania) zamieniają się w Punkty aktywne oznaczone czarnymi kwadracikami. Aktualnie aktywny punkt jest wyróżniony powiększeniem, a kliknięcie w tej pozycji spowoduje precyzyjne połączenie elementów (rysunek 7.29).

Rysunek 7.29. Przykład dwóch metod precyzyjnego łączenia dwóch elementów — korzystając z funkcji Przyklejania elementów, możemy zaznaczyć obiekt w dowolnym miejscu, a zbliżanie spowoduje aktywowanie punktów i przylepianie do nich; przy wykorzystaniu standardowego przyciągania kursora musimy zaznaczyć obiekt, klikając odpowiedni punkt, i przesunąć go we właściwe miejsce

W sytuacji, kiedy dany fragment elementu posiada więcej punktów, wyboru dokonujemy, klikając w klawisz Spacji odpowiednią liczbę razy, jak na rysunku 7.30.

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

205

Rysunek 7.30. Przykładowa sytuacja, kiedy znalezione zostały trzy punkty przyklejania — aktywny zostaje oznaczony powiększonym kwadratem, a pozostałe dwa pogrubieniem; klawisz Spacji powoduje zmianę Punktu aktywnego i korektę pozycji elementu

Punktami aktywnymi, poza zwykłymi punktami zaznaczenia elementów, mogą być również rozrzucone na krawędziach Specjalne punkty przyklejania.

Specjalne punkty przyklejania Podczas pracy nad projektem wielokrotnie pojawia się potrzeba precyzyjnego umieszczenia rysowanych (lub przemieszczanych) elementów. Specjalne punkty przyklejania są idealnym rozwiązaniem problemów typu: jak wstawić słup w połowie odległości pomiędzy dwiema ścianami, jak umieścić okno w określonej odległości od narożnika czy jak podzielić ścianę na 5 równych części. Pukty przyklejania są świetnym uzupełnieniem możliwości palety Podręczne współrzędne oraz funkcji Linii pomocniczych. Funkcję Specjalnych punktów przyklejania można stosować dwojako: jako rozrzucanie tymczasowych punktów na elementach, jako rysowanie wektora ze specjalnymi punktami, co jest wykorzystywane zdecydowanie rzadziej (rysunek 7.31).

206

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.31. Punkty przyklejania są domyślnie aktywne — po zaznaczeniu dowolnej krawędzi w oknach konstrukcyjnych (również 3D) wyświetlony zostaje środek odcinka; ustawienia te można zmienić, korzystając z poleceń paska narzędziowego Standard

Tymczasowe punkty aktywne Pierwsza możliwość pozwala na umieszczenie Tymczasowych punktów aktywnych na wskazanej krawędzi. Punkty te zachowują się podobnie jak Punkty aktywne dostępne w palecie Narzędzia, z tą różnicą, że znikają po kilku sekundach. Dzięki przyciąganiu kursora myszki stanowią wygodny sposób na znalezienie charakterystycznych punktów podczas rysowania elementów. Do wyboru mamy kilka metod umieszczania Tymczasowych punktów przyklejania: Połowa, Podziały, Procent, Odległość. Tymczasowe punkty aktywne mogą być rozmieszczane na dwa sposoby: wzdłuż całej krawędzi elementu, na fragmentach krawędzi pomiędzy przecięciami z innymi elementami (rysunek 7.32). Specjalne punkty przyklejania działają we wszystkich oknach konstrukcyjnych ArchiCAD-a, łącznie z oknem 3D, natomiast w Zestawieniach tylko w trakcie edycji Adnotacji. Mimo że Punkty aktywne nie są dostępne dla obiektów bibliotecznych, a jedynie dla elementów ArchiCAD-a, pojawiać się będą również podczas edycji Przegród strukturalnych, jak na rysunku 7.33.

W niektórych oknach, np. takich jak Dokument 3D, Przekrój czy Detal, punkty rozmieszczane są praktycznie na wszystkich krawędziach prawie każdego narysowanego elementu.

Wektor z Punktami aktywnymi Od czasu, kiedy paleta Kontrolna przestała grać w ArchiCAD-zie pierwszoplanową rolę i występuje jedynie w mało znaczących epizodach, Wektor tymczasowy ze Specjalnymi

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

Rysunek 7.32. Zasada działania Punktów aktywnych rozrzuconych na całej krawędzi lub pomiędzy punktami przecięcia

Rysunek 7.33. Obiekty biblioteczne ArchiCAD-a nie wyświetlają Specjalnych punktów przyklejania na swoich krawędziach z jednym wyjątkiem — Przegród strukturalnych

207

208

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

punktami przyklejania odnajdą jedynie wierni fani tej funkcji. Należy zacząć od wyświetlenia palety, poprzez skorzystanie z polecenia w menu Okna/Palety/Paleta kontrolna, a następnie uaktywnić ikonę funkcji metody konstrukcyjne względne; przedostatnia ikona z listy powoduje wybór polecenia Wiązanie do punktów specjalnych i umożliwia rysowanie wektora (rysunek 7.34).

Rysunek 7.34. Polecenie umożliwiające tworzenie wektora tymczasowego znajduje się w palecie Kontrolnej, która jest domyślnie ukryta

Dzięki poleceniu Wiązanie do punktów specjalnych można rozmieszczać Specjalne punkty przyklejania na swobodnie wyznaczonym odcinku, również poza istniejącymi elementami. Liczba Punktów aktywnych na narysowanym wektorze rozmieszczona jest według definicji dla specjalnych Punktów aktywnych (Połowa, Podziały, Procent, Odległość). Poniżej kilka porad praktycznych, jak używać wektora: aby skorzystać z funkcji wektora, musimy aktywować ikonę w palecie, a następnie kliknąć w dwóch punktach (rysowanie wektora tymczasowego) oraz wybrać punkt leżący na wektorze, po wykonaniu tych czynności wektor znika (stąd nazwa tymczasowy), dlatego za każdym razem, kiedy chcemy użyć tej funkcji, musimy aktywować ikonę, rysowanie wektora tymczasowego można aktywować w dowolnym momencie podczas edycji, konstruowania, wstawiania czy zmiany położenia elementów, odwrotnie funkcja nie działa — podczas rysowania wektora nie można wybrać narzędzia z palety czy zaznaczyć istniejących w projekcie elementów, podczas definiowania wektora działają wszystkie standardowe pomoce, jak np. paleta Podręczne współrzędne, Linie i Okręgi pomocnicze, wstawianie Segmentów linii pomocniczych (rysunek 7.35).

Co jeszcze warto wiedzieć o klejeniu Ponieważ Specjalne punkty przyklejania to wygodna pomoc w znajdowaniu charakterystycznych punktów projektu, z pewnością będziemy z niej często korzystać w programie. Dzięki niej m.in. łatwo wstawimy okno lub drzwi w określonej odległości od narożnika ścian, znajdziemy punkt środkowy na długości ściany, podzielimy krawędź elementu na kilka równych części itp. (rysunek 7.36). Z funkcji Wektora tymczasowego korzysta się coraz rzadziej, tym bardziej że od pojawienia się Segmentów linii pomocniczych również w 3D te dwie funkcje powielają większość swoich możliwości. Wektor tymczasowy jest bardzo wygodny w użyciu, jednak rozrzucanie Punktów przyklejania na Segmentach linii pomocniczych pozwala na pełną swobodę podczas pracy w oknie 3D — segment może być utworzony na dwóch dowolnych punktach w przestrzeni, jak pokazano na rysunku 7.37.

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

209

Rysunek 7.35. Przykład zastosowania funkcji Wektora tymczasowego ze Specjalnymi punktami przyklejania

Po zapoznaniu się z możliwościami Wektora tymczasowego warto się zastanowić nad uruchomieniem palety Kontrolnej na stałe w interfejsie programu, gdyż dodatkowo oferuje ona wygodne rysowanie Segmentów linii pomocniczych oraz inną niż standardowa z paska Narzędzi obsługę Specjalnych punktów przyklejania. Specjalne punkty przyklejania standardowo dostępne są jedynie przez kilka sekund, po tym czasie znikają i musimy ponownie wskazać kursorem wybraną krawędź elementu. Chowanie Punktów aktywnych można wyłączyć, korzystając z polecenia w menu Opcje/ Środowisko pracy/Opcje ekranowe, jak na rysunku 7.38.

210

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.36. Na ilustracji wstawianie okna w odległości 200 cm od narożnika budynku z zastosowaniem Specjalnych punktow przyklejania

Rysunek 7.37. Przykład zastosowania Specjalnych punktów przyklejania na segmencie Linii pomocniczej; po narysowaniu segmentu środkowy słup zostaje wyrównany do punktu w jego połowie i zarazem w połowie wysokości skrajnych słupów, co widać na dolnych widokach elewacji oraz okna 3D

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

211

Rysunek 7.38. Polecenie Automatyczne chowanie specjalnych punktów przyklejania znajdziemy w Opcjach ekranowych

Rzutowanie kursora Często używana i bardzo pomocna funkcja blokuje w szczególny sposób ruchy kursora myszki — prostopadle, pionowo lub poziomo w stosunku do wybranego kierunku. Po wybraniu polecenia pojawia się linia przerywana, która dynamicznie łączy aktualną pozycję kursora z wybranym punktem projektu. Dzięki temu wymiary edytowanego elementu można powiązać z już istniejącymi miejscami. Linia odniesienia pokazująca rzutowanie kursora pojawia się automatycznie po zablokowaniu którejkolwiek ze współrzędnych (np. za pomocą klawisza Shift czy Alt+A, Alt+X itp.). Aby skorzystać z tej pomocy rysunkowej, należy: w trakcie rysowania wektora (np. ściany, linii) uruchomić skrót klawiaturowy Shift+Q, trzymając wciśnięty Shift, zablokować kąt rysowania elementu, wciskając klawisz Q (przy ciągle wciśniętym Shift), przełączyć rzutowanie kursora w określonym kierunku (prostopadle, pionowo, poziomo), korzystając z rzutowania kursora, wskazać punkt projektu, do którego chcemy się odnieść podczas edycji, zakończyć operację klawiszem, klikając w wybrany punkt. Tryby rzutowania kursora możemy wybrać za pomocą skrótu klawiaturowego Shift+Q bądź korzystając z palety Kontrolnej (trzy ikonki przedstawiające sposoby rzutowania występują tylko w tej palecie), jak na rysunku 7.39.

Linijka Po uruchomieniu tej opcji otrzymamy linijkę z podziałką w aktualnych jednostkach roboczych, widoczną na górnej i lewej krawędzi okna. Funkcję najwygodniej włączyć z paska narzędzi Standard — po uruchomieniu Linijki będą widoczne równocześnie we wszystkich oknach poza oknem 3D (w Zestawieniach Linijki dostępne są w Adnotacjach).

212

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.39. Przykład zastosowania rzutowania kursora — kursor zrzutowany trzema sposobami do tego samego punktu daje różne efekty podczas rozciągania ściany

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

213

Linijki są dopełnieniem możliwości Linii pomocniczych — oferują pomoc rysunkową na co najmniej trzy sposoby: można tworzyć nowe, Poziome lub Pionowe linie pomocnicze (klikamy na Linijce i przeciągamy kursor w odpowiednie miejsce projektu, również z użyciem palety Podręczne współrzędne), można na nich obserwować położenie w projekcie — Linijki wyświetlają aktualną pozycję kursora w bieżącym powiększeniu (podziałka uwzględnia aktualny Początek układu współrzędnych), po wybraniu trybu Rzutowanie kursora aktualna pozycja myszki będzie wyświetlana za pomocą dwóch nieskończonych linii przerywanych, a kursor zmieni wygląd również w oknie 3D, mimo że jest to okno, w którym funkcja Linijki nie działa. Ustawienia Linijki w projekcie dokonujemy za pomocą menu kontekstowego (prawy przycisk myszki), wywołanego na Linijce w dowolnym oknie. Warto zwrócić uwagę, że Linijka dostosowuje swoje możliwości również do Orientacji widoku — zarówno podziałka, jak i wstawione Linie pomocnicze dopasują się do aktualnego (zapisanego) obróconego widoku (rysunek 7.40).

Zmiany, zmiany, zmiany, czyli transformacje, modyfikacje i powielanie elementów Tego, jak wielu zmian trzeba nieustannie dokonywać w projekcie, doświadczył z pewnością każdy z projektantów. Zestawy koncepcji, zmiany funkcjonalne, dostosowanie projektu do uwarunkowań (np. wprowadzanie uwag konstruktora) czy wreszcie takie modyfikacje, aby obiekt urzeczywistniał nasze wizje (projektowanie to przecież sztuka, nie rzemiosło) — to tylko kilka z wielu powodów ciągłych zmian w projekcie. W ArchiCAD-zie dokumentacja „żyje” właściwie do ostatniego dnia przed oddaniem projektu (lub dłużej). Ponieważ przeróbki projektu to często niezapłacone przez inwestora czynności, łatwość, z jaką edytujemy i zmieniamy elementy w ArchiCAD-zie, jest niezwykle ważna w praktyce. Program posiada wiele funkcji pozwalających na szybką edycję wstawionych w projekcie elementów. Modyfikacje elementów można podzielić na trzy grupy: zmiany dokonywane poprzez okna dialogowe z palety Narzędzia lub palety Info (np. materiał ścian, grubość płyt stropowych), zmiany geometrii specyficzne dla danego elementu, dostępne głównie z palet Pomocniczych (np. zmiana promienia dla elipsy, dodawanie poziomic w siatce, zamiana ściany z prostej na łukową),

214

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.40. Okno Rzutu z włączoną Linijką i zmienioną Orientacją widoku — po obrocie współrzędne wyświetlane na Linijce odpowiednio się zmienią, a Linie pomocnicze dostosują się do nowego kąta

zmiany ogólne, mające zastosowanie do wszystkich elementów, dostępne z menu Edycja (typu Grupowanie, Przesunięcie, Obrót, Powielenie, Rozciąganie) oraz z palety Kontrolnej (rysunek 7.41).

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

215

Rysunek 7.41. Okna Ustawień elementów, palety Pomocnicze oraz polecenia z menu Edycja to miejsca, gdzie najczęściej szukamy funkcji edycyjnych

Odwołaj/Przywołaj Polecenie Odwołaj działa jak koło ratunkowe w przypadku popełnienia błędów podczas edycji. Dzięki niemu możemy wrócić do poprzedniego stanu o tyle kroków, ile ustalone jest w menu Opcje/Środowisko pracy/Bezpieczeństwo i spójność danych (domyślnie jest to 20 kroków). Maksymalna liczba zapamiętanych kroków to 99, ale zwykle odwołujemy jedynie kilka ostatnich czynności (rysunek 7.42).

Rysunek 7.42. Liczbę operacji, które można odwołać, ustawiamy w zakładce Bezpieczeństwo i spójność danych w Środowisku pracy

Zapis projektu usuwa informacje o poprzednich operacjach. Polecenia działają identycznie jak w innych aplikacjach i warto zapamiętać ich uniwersalne skróty klawiaturowe: Odwołaj — Ctrl+Z (Polecenie+Z), Przywołaj — Crtl+Shift+Z (Polecenie+Shift+Z).

216

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Zmiany położenia elementów To chyba jedne z najczęściej wykonywanych poleceń edycyjnych podczas pracy z ArchiCAD-em. Polecenia Przesunięcie, Obrót, Odbicie lustrzane posiadają również wariację z tworzeniem kopii i tworzeniem wielu kopii. Wszystkie polecenia mają zastosowanie zarówno do pojedynczych, jak i do zgrupowanych elementów i działają praktycznie we wszystkich oknach konstrukcyjnych. Polecenia są łatwe do zastosowania; prześledźmy teraz sekwencję czynności: Przesunięcie — zaznaczamy element, wybieramy polecenie, np. skrótem Ctrl+D (Polecenie+D), klikamy raz, wyznaczając punkt startowy przesunięcia, i drugi raz, wskazując punkt końcowy wektora przesunięcia. Obrót — po zaznaczeniu i wybraniu polecenia, np. skrótem Ctrl+E (Polecenie+E), pierwszym kliknięciem wskazujemy środek obrotu i początek promienia okręgu, kolejnym drugi punkt promienia, ostatnim kliknięciem definiujemy wycinek okręgu będący kątem obrotu. Odbicie lustrzane — po zaznaczeniu elementu i wybraniu polecenia, np. skrótem Ctrl+M (Polecenie+M), dwoma kliknięciami rysujemy oś dla odbicia elementów (rysunek 7.43).

Rysunek 7.43. Trzy najpopularniejsze polecenia edycyjne w programie

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

217

Wszystkie polecenia zmiany położenia można wykonywać, korzystając z pomocy palety Podręczne współrzędne poprzez zastąpienie kliknięcia precyzyjnym wprowadzaniem współrzędnych.

Palety Pomocnicze Palety Pomocnicze wyświetlane przy kursorze myszki zawierają wszystkie ikonki do powyższych poleceń zmiany położenia. W zależności od aktywnego okna Widoku i wybranego elementu położenie poleceń i wygląd ikon mogą się zmieniać; zestaw poleceń Przesunięcie/Obrót/Odbicie lustrzane znajdziemy praktycznie w każdej z palet (rysunek 7.44). Rysunek 7.44. Paleta podręczna prawie zawsze zawiera ikonki do poleceń związanych ze zmianą położenia elementów

Kopia, Wiele kopii, czyli rozmnażanie elementów Powielanie elementów najwygodniej wykonywać za pomocą uniwersalnych skrótów klawiaturowych — po wybraniu polecenia Przesunięcie, Obrót, Odbicie lustrzane (działa również z Podniesieniem) należy kliknąć: klawisz Ctrl (Alt), co spowoduje wyświetlenie znaku plusa przy kursorze i tworzenie kopii elementu, klawisze Ctrl+Alt (Alt+Polecenie) — wyświetlone zostaną dwa plusy przy kursorze, a kopie elementu będą tworzone aż do naciśnięcia klawisza Esc lub dwukrotnego kliknięcia myszką, jak na rysunku 7.45. Polecenia dla zmiany położenia z kopią elementu występują w menu programu jako samodzielne pozycje, a po zaznaczeniu elementu znajdziemy je również w menu kontekstowym, jak na rysunku 7.46.

Podsuń Jeśli przesunięcie elementów nie musi być precyzyjnie wyliczone (np. podczas aranżowania mebli), można skorzystać z wygodnego polecenia, jakim jest Podsunięcie. Po wciśnięciu klawiszy Shift+Strzałka (W lewo/W prawo/W dół/W górę) element przeskoczy o odległość ustawioną w oknie Siatki i tło (menu Widok/Opcje Siatki). Shift+Alt+Strzałka aktywuje przeskok elementu o odległość ustawioną dla Siatki modularnej (rysunek 7.47). Polecenie to przypomina rozwiązanie znane z programów graficznych (takich jak CorelDRAW czy Photoshop) i jest doskonałym uzupełnieniem polecenia Przesuń.

218

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.45. Przykład zastosowania skrótu Ctrl+Alt podczas Przesuwania elementów; utworzone zostały kolejne kopie wybranego obiektu bibliotecznego

Rysunek 7.46. Polecenia do zmiany położenia z kopią znaleźć można zarówno w menu programu, jak i, po zaznaczeniu elementu, w menu kontekstowym

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

219

Rysunek 7.47. Polecenie Podsuń najlepiej wykorzystywać za pomocą skrótów klawiaturowych; na zrzucie efekt pięciokrotnego użycia polecenia Podsuń oraz jednokrotnego — Podsuń bardziej

Podniesienie To polecenie ma oczywiście zastosowanie jedynie dla elementów trójwymiarowych i zmienia ich Wzniesienie w przestrzeni 3D. Po zaznaczeniu elementu wybieramy polecenie, np. skrótem klawiaturowym Ctrl+9 (Polecenie+9), w wyświetlonym oknie wpisujemy wybraną wartość dla Podniesienia i ewentualnie decydujemy, w jaki sposób ma zostać określona Kondygnacja macierzysta po zmianach (rysunek 7.48). Warto zwrócić uwagę, że polecenie to ma jeszcze dwie wariacje — w oknie 3D po wybraniu polecenia z paletki Pomocniczej płynnie poruszamy elementem myszką (zamiast wpisywania określonej wartości), natomiast w oknach Przekrojów/Elewacji można skorzystać z polecenia Przesunięcie, które daje identyczny efekt.

Powielenie Polecenie to oferuje szeroki zakres możliwości przy tworzeniu kopii i wielokrotnych kopii elementów (za pomocą Przesunięcia, Obrotu lub Podniesienia). Po wpisaniu liczby powielanych elementów (element wyjściowy nie jest liczony) mamy do dyspozycji kilka różnych możliwości. Działanie większości opcji dość łatwo można sprawdzić samemu (np. Przesuń, Obrót, Podniesienie). W przypadku elementów 3D istnieje jeszcze możliwość definiowania wartości Przesunięcie w pionie, co pozwala na przemieszczanie kolejnych kopii wzdłuż osi z, przydatne np. przy wykonywaniu modeli stopni schodów (rysunek 7.49). Warto zwrócić uwagę na dwa rzadziej wykorzystywane polecenia z okna Powielenie — Macierz oraz Dokładaj.

Macierz Dzięki wykorzystaniu polecenia Macierz na wyznaczonym prostokącie szybko można rozłożyć zadaną liczbę elementów. Prostokąt wyznaczamy, definiując liczbę elementów

220

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.48. Podniesienie elementu wykonane na dwa sposoby — za pomocą skrótu klawiaturowego Ctrl+9 (Polecenie+9) oraz po wybraniu z paletki Pomocniczej polecenia Podniesienie

wzdłuż każdej z dwóch prostopadłych Linii odniesienia oraz, ewentualnie, wartości Podniesienia elementu, jeśli kolejne kopie również chcemy rozkładać w pionie (rysunek 7.50).

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

221

Rysunek 7.49. Okno ukazuje się po wybraniu polecenia Powielenie lub skrótu klawiaturowego Ctrl+U (Polecenie+U)

Rysunek 7.50. Powielenie z zastosowaniem Macierzy — pojedynczy obiekt biblioteczny dwoma kliknięciami myszki zostaje rozmnożony na rzucie do 15 sztuk

Dokładaj Polecenie Dokładaj jest bardzo wygodne w przypadku, kiedy nie znamy liczby potrzebnych kopii elementu, a jedynie długość odcinka, na którym mają zostać powielone. Wpisujemy odległość pomiędzy kolejnymi elementami, a następnie rysujemy odcinek, wzdłuż którego rozkładane są kopie. Otrzymujemy powielone elementy ze sztywno określoną odległością pomiędzy nimi (rysunek 7.51).

222

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.51. Polecenie Powielenie z opcją Dokładaj — elementy rozkładane są w określonej odległości (tutaj 100 cm) w ilości zależnej od długości rysowanego wektora

Ustaw/Rozłóż ArchiCAD posiada cały zestaw poleceń do rozkładania wielu elementów względem określonej linii, krawędzi lub łuku. Polecenia te znajdziemy w menu Edycja/Ustawienie oraz w menu Edycja/Rozłożenie. Funkcje te mają po kilka poleceń, wszystkie są łatwe w użyciu i dość dobrze opisane w dokumentacji, dlatego zajmę się tylko najbardziej rozbudowanym z nich (rysunek 7.52). Rysunek 7.52. Zestaw poleceń związanych z rozkładaniem elementów znajdziemy w menu Edycja

Rozdział 7.

Przegląd niektórych technik pracy w programie

223

Zasada stosowania poleceń jest bardzo prosta: zaznaczamy minimum 2 elementy (dla polecenia Rozłóż muszą to być co najmniej 3 elementy), wybieramy odpowiednie polecenie, elementy zmienią swoją pozycję automatycznie (po poleceniach Ustaw specjalnie lub Rozłóż specjalnie musimy jeszcze wskazać krawędź bądź narysować odcinek), jak na rysunku 7.53.

Rysunek 7.53. Przykład wykorzystania polecenia Rozłóż w opcji Wzdłuż XY — elementy po zaznaczeniu i wybraniu polecenia zmienią swoją pozycję i zostaną rozstawione w równych odległościach na łączącym je odcinku

Ustaw specjalnie kontra Rozłóż specjalnie Obie funkcje przesuwają obiekty, rzutując je w określonym kierunku, i wyświetlają właściwie identyczne okno dialogowe. Zasadnicza różnica polega na tym, że funkcja Rozłóż układa elementy w stałych odległościach na całym wskazanym odcinku, natomiast w poleceniu Ustaw elementy są rzutowane na wybrany odcinek. Przykład działania poleceń Ustaw specjalnie oraz Rozłóż specjalnie pokazano na rysunku 7.54. Poza wieloma zaletami funkcje te mają jednak również pewne ograniczenia — elementy można ustawić i rozłożyć jedynie na linii oraz okręgu, nie można wykorzystać elipsy lub krzywej, a po wskazaniu polilinii brany jest pod uwagę tylko jej odcinek. Oba polecenia działają praktycznie we wszystkich oknach programu i dla wszystkich elementów (rysunek 7.55).

224

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.54. Na zrzutach wyraźnie widać różnicę działania poleceń Rozłóż specjalnie i Ustaw specjalnie — w pierwszym przypadku elementy zostają rozłożone w równych odległościach na całej długości odcinka, natomiast w drugim są zrzutowane na wskazany odcinek

Zmiana geometrii elementów W tym miejscu zajmę się kilkoma poleceniami z menu Edycja/Zmiana geometrii. Sposobów na zmianę kształtu elementu w programie jest sporo (np. okno Ustawień, palety Pomocnicze) — większością z nich zajmiemy się przy opisie kolejnych pozycji z palety Narzędzia. Polecenia, które zostały opisane poniżej, wykorzystuje się podczas edycji różnych typów elementów.

Przytnij Polecenie to mogłoby brzmieć: „usuń zbędne fragmenty elementu pomiędzy punktami przecięcia”, ale nazwa byłaby wtedy troszkę przydługawa, a polecenie działa niezwykle szybko ☺. Najwygodniejszym sposobem uruchomienia polecenia jest klawisz Ctrl (Polecenie). Ewentualnie można skorzystać z menu Edycja/Zmiana geometrii/Przytnij, co jest jednak zdecydowanie mniej wygodne.

Rozdział 7.

‹

Przegląd niektórych technik pracy w programie

225

Rysunek 7.55. Przykład zastosowania polecenia Rozłóż specjalnie w oknie 3D — po zaznaczeniu obiektów i wybraniu polecenia z ustawieniem odpowiednich opcji kliknięcie w krawędź (płyta stropowa jest blatem stołu) spowoduje zmianę położenia obiektów, czyli foteli

Jak korzystać z polecenia? Wystarczy kliknąć w wybrane miejsce z kursorem myszki w kształcie nożyczek — zaczerniona ikonka oznacza, że dane miejsce pozwala na zastosowanie funkcji. Klikamy i fragment elementu zostaje usunięty (rysunek 7.56). Polecenie działa ze ścianami, belkami, liniami, okręgami/łukami, krzywymi oraz poliliniami. Dla elementów trójwymiarowych polecenie jest aktywne w oknie Rzutu i w oknie 3D, gdzie fragmenty elementu są usuwane również po kliknięciu w dowolną z jego powierzchni (rysunek 7.57). Ten bardzo pomocny i niezwykle praktyczny skrót oraz polecenie warto zapamiętać.

Podziel Charakterystyczna ikonka toporka sugestywnie pokazuje zastosowania polecenia Podziel. Dzielenie elementów może następować wzdłuż wyrysowanej myszką linii lub wzdłuż istniejących krawędzi różnych elementów. W tym drugim przypadku najpierw zaznaczamy element przeznaczony do podzielenia, następnie wybieramy polecenie i klikamy krawędź elementu, który chcemy wykorzystać jako linię cięcia (kiedy kursor zamienia się w oko, dokonujemy wyboru części, która pozostanie zaznaczona), jak na rysunku 7.58.

226

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.56. Jedno z bardzo praktycznych poleceń programu, czyli Przytnij — jego uruchomienie jest niezwykle łatwe, gdyż wystarczy wcisnąć klawisz Ctrl (Polecenie) i kliknąć w przeznaczony do usunięcia fragment elementu

Polecenie to działa dla prawie wszystkich elementów 3D i 2D z palety Narzędzia, zarówno w oknie Przekroju, jak i 3D. Standardowy skrót klawiaturowy to Ctrl+Alt+D (Polecenie+Shift+D), choć podejrzewam, że spora część użytkowników programu przyzwyczaiła się, podobnie jak ja, do ikonki siekierki z paska Narzędzi. Jako istniejącą krawędź podziału można również wybierać Linie i Okręgi pomocnicze oraz Segmenty linii pomocniczych. Przegroda strukturalna posiada dedykowane polecenie do wykonania podziału — omawiane powyżej polecenie nie będzie działało z tymi elementami.

Rozdział 7.

‹

Przegląd niektórych technik pracy w programie

227

Rysunek 7.57. Przykład zastosowania polecenia Przytnij, wywołanego kliknięciem w płaszczyznę elementu z klawiszem Ctrl (Polecenie)

Zaokrąglenie/Ścięcie To polecenie: 

łączy ze sobą elementy typu ściana,



łączy linie i okręgi,



łączy belki, ale jedynie poleceniem Ścięcie,



dodaje Zaokrąglenie lub Ścięcie do narożników elementów wielobocznych (Stropu, Wypełnienia, Siatki, Strefy, Rysunku),



działa dla profili Powłok,



powoduje zmianę wszystkich węzłów polilinii.

228

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.58. Polecenie Podziel — na przykładzie, po zaznaczeniu elementów i wybraniu polecenia z paska Narzędzi, dwoma kliknięciami narysowano linię i wybrano stronę (ikona Oka), z której elementy mają pozostać zaznaczone

Aby wykonać to polecenie, zaznaczamy elementy, które chcemy połączyć, wybieramy metodę (Zaokrąglenie albo Ścięcie), ustawiamy parametry w wyświetlonym oknie, a następnie naciskamy OK i — voilà (rysunek 7.59)! Polecenie działa we wszystkich oknach konstrukcyjnych, ale dla obiektów trójwymiarowych jedynie na rzucie i w oknie 3D (rysunek 7.60). Polecenie można wybrać na dwa sposoby: z menu programu (lub ikonki paska narzędziowego) oraz z paletki Pomocniczej po zaznaczeniu punktu węzłowego elementu wielobocznego. Druga metoda pozwala na zastosowanie polecenia z wyborem, czy ma dotyczyć wszystkich narożników, czy jedynie wybranego (rysunek 7.61).

Rozdział 7.

‹

Przegląd niektórych technik pracy w programie

229

Rysunek 7.59. Dwa przykłady zastosowania polecenia Zaokrąglenie/Ścięcie — ściany zostały połączone na dwa oferowane przez polecenie sposoby

Rysunek 7.60. Dwa przykłady zastosowania polecenia Zaokrąglenie — zestaw ścian oraz narożniki wieloboku płyty stropowej zostały równocześnie zmienione w oknie 3D

230

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.61. Przykład zastosowania polecenia Zaokrąglenie/Ścięcie z paletki Pomocniczej podczas edycji profilu powłoki obrotowej

Przecięcie Bardzo podobnie jak Zaokrąglenie/Ścięcie działa również polecenie Przecięcie — po jego zastosowaniu widoczne elementy, takie jak ściany, belki, linie, okręgi, wydłużą się do punktu przecięcia zaznaczonych elementów. Łączyć można elementy rożnych typów, wymienionych w różnych oknach konstrukcyjnych programu. W przypadku belek dopiero po połączeniu poleceniem Przecięcie można zastosować z paletki Pomocniczej opcję Ścięcie (rysunek 7.62).

Wyrównanie Polecenie to jest bardzo przydatne, kiedy chcemy za jednym razem dociągnąć kilka elementów do wyznaczonej krawędzi. Ma ono zastosowanie jedynie do niektórych elementów: ścian, belek, etykiet (tylko koniec Wskaźnika), linii, łuków/okręgów oraz polilinii. Aby użyć tej funkcji, wystarczy zaznaczyć elementy do wyrównania, a następnie wybrać polecenie i narysować odcinek bądź wskazać krawędź istniejącego elementu, do której

Rozdział 7.

‹

Przegląd niektórych technik pracy w programie

231

Rysunek 7.62. Zastosowanie polecenia Ścięcie — na przykładzie dwie ściany połączone tym sposobem w oknie Rzutu oraz 3D; w drugim przypadku czyste połączenie zostało wykonane dla ścian pochyłych

chcemy je dociągnąć. Należy pamiętać, by narysowana linia lub wybrana krawędź leżały na przecięciu z wyrównywanymi elementami; jako krawędź dla polecenia wybrana może zostać również Linia pomocnicza (rysunek 7.63). Rysunek 7.63. Przykład zastosowania polecenia Wyrównanie — kilka elementów zostaje dopasowanych swoją długością do wskazanej Linii pomocniczej

232

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Standardowo ustawiony w ArchiCAD-zie skrót do tego polecenia to Ctrl+- (Polecenie+-), ale można je wybrać również poprzez ikonkę z paska Narzędzi.

Szybkie wyrównanie Elementy możemy wyrównywać także za pomocą wygodnej i szybkiej metody opartej na kombinacji klawiszy. Zastosowanie tej metody, z której sam często korzystam, wygląda następująco: 

zaznaczamy elementy, które będziemy wyrównywać,



klikamy dowolny z nich z wciśniętym klawiszem Alt+C (Alt) — kursor zamienia się w pipetę, odpowiednie narzędzie w palecie Narzędzia zostaje uaktywnione,



wskazujemy krawędź, do której chcemy wyrównać elementy, klikamy z wciśniętym klawiszem Ctrl,



elementy zostają dociągnięte do wybranej krawędzi (rysunek 7.64).

Rysunek 7.64. Sekwencja czynności przy wykorzystaniu funkcji Szybkiego wyrównywania

Krawędziami dla szybkiego wyrównywania mogą być również Linia pomocnicza, Okrąg pomocniczy bądź Segment linii pomocniczej.

Rozdział 7.

‹

Przegląd niektórych technik pracy w programie

233

Rozciągnij Polecenie to pozwala na zmianę wielkości elementów. Do wyboru mamy dwie metody: 

rozciąganie elementów za punkty końcowe,



rozciąganie przy użyciu narzędzia Obszar zaznaczania za pomocą polecenia Rozciągnij.

Pierwszą metodą zmieniamy długość elementów po ich zaznaczeniu, wybraniu polecenia, np. skrótem Ctrl+H (wersja Mac OS nie posiada standardowego skrótu), i pociągnięciu za punkt końcowy. Zaleta tej metody polega na tym, że za jej pomocą możemy rozciągać wiele elementów naraz (pod warunkiem że ich punkty końcowe są nałożone na siebie). W ten sposób rozciągniemy elementy linearne typu: ściana, belka, znacznik przekroju/elewacji, linia oraz wymiary obiektów bibliotecznych (rysunek 7.65).

Rysunek 7.65. Zastosowanie polecenia Rozciągnij dla wielu elementów; na ilustracji pięć ścian oraz jedna linia, które zostają równocześnie zmienione poprzez wybór polecenia i przesunięcie wspólnego węzła

Podobny efekt końcowy można również uzyskać, wybierając polecenie z palety Pomocniczej, ale zadziała on wtedy dla dwóch elementów. Kolejna możliwość to rozciąganie z użyciem Obszaru zaznaczania. Za pomocą tej metody możemy rozciągać zarówno elementy linearne, jak i elementy na obrysie wieloboku. Aby zastosować to polecenie, należy narysować obrys za pomocą narzędzia Obszar zaznaczania z palety Narzędzia. Obszar musi obejmować punkty, które chcemy rozciągnąć, a omijać te, które zamierzamy pozostawić nietknięte. Po wybraniu polecenia Rozciągnij (nie zaznaczamy elementów) definiujemy dwa punkty wektora rozciągnięcia. Geometria elementów zostaje zmieniona (rysunek 7.66). W przypadku okręgów zostanie zmieniony promień, natomiast kiedy wszystkie węzły elementu znajdują się wewnątrz Obszaru zaznaczenia, zostanie on po prostu przesunięty o zdefiniowany wektor. Polecenie to pozwala na rozciąganie całych fragmentów projektu,

234

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.66. Rozciągnięcie fragmentu projektu za pomocą narzędzia Obszar zaznaczania; przykład pokazuje budynek, który na wszystkich kondygnacjach został wydłużony o 3 metry

a w przypadku obiektów wielokondygnacyjnych również na dokonanie zmian na wszystkich piętrach (metoda zaznaczenia ustawiona na Wszystkie kondygnacje). Podczas wybierania właściwych elementów projektu przydatne może być wybranie Wielokątnym obszarem zaznaczania. Jeśli w obszarze zaznaczania znajdują się elementy, których nie chcemy rozciągać, musimy je zablokować pojedynczo (menu Edycja/Blokada); inna metoda to ukrycie lub zablokowanie Warstwy, na której te elementy się znajdują.

Zmień wielkość Jeśli zdarza Ci się otwierać w złej skali dostarczony rysunek (np. w formacie DWG) lub podkład bitmapowy (np. zeskanowaną mapę zasadniczą), to polecenie Zmień wielkość znacznie ułatwi Ci życie. Za jego pomocą dość swobodnie możemy przeskalowywać element bądź grupę elementów.

Rozdział 7.

‹

Przegląd niektórych technik pracy w programie

235

Metody są dwie: 

przeskalowywanie za pomocą Współczynnika,



graficzne zdefiniowanie zmiany skali na widoku.

Zmiana wielkości dotyczy rozmiarów elementów na rzucie, pomija natomiast ich Wysokość oraz Zawieszenie w przestrzeni (w przypadku elementów trójwymiarowych) — te parametry pozostają nienaruszone. Polecenie to możemy stosować swobodnie w oknie Rzutu oraz 3D, natomiast w pozostałych oknach ma ono zastosowanie jedynie do elementów rysunkowych.

Współczynnik Pierwszy sposób jest przydatny, kiedy wiemy, o ile razy musimy zmienić wielkość narysowanych elementów, np. zaimportowaliśmy projekt w złej skali i chcemy zwiększyć całość 10 razy. W takim przypadku: 

zaznaczamy elementy,



wywołujemy polecenie, np. skrótem Ctrl+K (Polecenie+K),



odznaczamy opcję Definiuj graficznie — trzy górne pola powinny się stać aktywne,



pola te w różny sposób wyświetlają odpowiedni Współczynnik lub wartość procentową powiększenia/zmniejszenia — wpisujemy odpowiednią wartość w jednym z nich, co spowoduje uaktualnienie zawartości pozostałych,



po zatwierdzeniu klikamy na widoku — wyznaczony w ten sposób punkt będzie punktem 0,0 dla transformacji,



wielkość elementów zmieni się odpowiednio do wprowadzonych zmian (rysunek 7.67).

Graficznie Drugi sposób pozwala na proporcjonalną zmianę wielkości elementów za pomocą graficznego definiowania wektorów bezpośrednio na widoku. Po zaznaczeniu opcji Definiuj graficznie należy narysować odcinek bazowy, a następnie kolejnym ruchem trzeba zmienić jego wielkość. Zmiana wielkości wektora spowoduje identyczną zmianę procentową zaznaczonych elementów (rysunek 7.68). Nie można zmienić wielkości dla elementów zgrupowanych — musimy je rozgrupować lub zawiesić im grupowanie.

Inne polecenia edycyjne W ArchiCAD-zie do dyspozycji mamy jeszcze wiele innych poleceń służących do edycji elementów. Często są to polecenia ściśle związane z danym typem elementu. Przykładowo polecenia zamiany Ściany prostej w Ścianę łukową czy zmiany Promienia okręgu nie są dostępne dla innego rodzaju elementów i pojawiają się wyłącznie w paletach Pomocniczych w postaci ikonek. Większość z tych poleceń zostanie opisana przy okazji omawiania odpowiednich narzędzi w ArchiCAD-zie.

236

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.67. Dla zaznaczonych elementów z zawieszonym grupowaniem zostało wybrane polecenie Zmień wielkość i został wprowadzony współczynnik 500%, co powiększyło elementy 5 razy

Operacje na elementach Kilka spośród poleceń menu Edycja dotyczy wzajemnych relacji pomiędzy elementami. Warto zwrócić na nie uwagę, ponieważ grupowanie elementów oraz ich wzajemne położenie mają istotne znaczenie w każdym projekcie, podobnie jak blokowanie elementów, mimo że stosowane jest ono rzadko i tylko w szczególnych przypadkach.

Grupowanie elementów Grupowanie w ArchiCAD-zie przypomina operacje znane z wielu innych programów i pozwala na czasowe połączenie różnych elementów w zestaw. Dzięki temu łatwiej jest dokonać ich równoczesnego wyboru, zmiany parametrów oraz zmiany położenia (Przesunięcie, Obrót, Powielenie, Odbicie lustrzane itp.).

Rozdział 7.

‹

Przegląd niektórych technik pracy w programie

237

Rysunek 7.68. Przykład zastosowania polecenia Zmień wielkość w trybie graficznym

Tworzenie grupy Grupowanie wykonujemy poprzez zaznaczenie odpowiednich elementów i wybranie polecenia Grupuj, najlepiej skrótem Ctrl+G (Polecenie+G) lub z menu Edycja/Grupowanie. Grupy elementów (w odróżnieniu od pojedynczo wybranego elementu) wyróżniane są dużymi kolorowymi punktami, pustymi w środku. Ponieważ można grupować również grupy innych elementów (bez ograniczeń ilościowych) oraz wybierać wiele różnych grup do edycji, poszczególne zaznaczenia mogą się pojawiać w ośmiu różnych kolorach (rysunek 7.69).

238

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.69. Grupy obiektów, w przeciwieństwie do zwykłych Punktów zaznaczania, oznaczane są kolorowymi punktami (czarne kwadraty); na przykładzie widoczne są dwie grupy obiektów w widoku Rzutu oraz oknie 3D

Rozdział 7.

‹

Przegląd niektórych technik pracy w programie

239

W programie jest kilka elementów, których nie uda nam się zgrupować: różnego typu Wymiarowania, Strefy, Znaczniki (np. Przekrojów/Elewacji, Detali itp.), Kamery. Wbrew pewnym opiniom (m.in. znajdującym się w oficjalnej dokumentacji) można grupować Etykiety, jak na rysunku 7.70.

Rysunek 7.70. Pewnych elementów projektu nie można zgrupować — widoczny na przykładzie znacznik detalu mimo podjętych wysiłków nie został zgrupowany z etykietami

Grupowanie elementów z różnych kondygnacji Pracując na rzutach, nie można zgrupować elementów z różnych kondygnacji, ale ta sztuka nam się uda, jeśli: 

skorzystamy z okna 3D i tam wyselekcjonujemy obiekty do grupy,



elementy z innych kondygnacji wyświetlimy chwilowo na aktywnym rzucie, np. zmieniając ich Kondygnację macierzystą — po zgrupowaniu można przywrócić parametry dla elementu (przy zawieszonym grupowaniu).

240

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

W takiej sytuacji całą Grupę obiektów można edytować na rzucie, mimo że część obiektów jest na danej kondygnacji niewidoczna — w trakcie operacji wyświetli się zarys elementów z innych pięter (rysunek 7.71).

Rysunek 7.71. Jeśli grupa zawiera elementy z innych kondygnacji, to podczas zmiany położenia grupy będą brały udział w operacji i wyświetlą swój zarys; na przykładzie pokazano obrót wykonywany z elementami z kondygnacji powyżej

Elementy grupy na Ukrytych warstwach również biorą udział w poleceniach edycyjnych, jednak w przeciwieństwie do elementów z innych Kondygnacji nie wyświetlają swojego zarysu.

Auto-grupowanie Polecenie to powoduje, że automatycznie grupowane są wszystkie rysowane jednocześnie elementy (np. Ściany złożone, Łańcuch linii), rozbijane lub wstawiane za pomocą niektórych dodatków, takich jak np. RoofMaker do automatycznego tworzenia więźby

Rozdział 7.

‹

Przegląd niektórych technik pracy w programie

241

dachowej. Domyślnie funkcja Auto-grupowanie jest wyłączona, ale zawsze można się udać do menu Edycja/Grupowanie, aby ją włączyć (rysunek 7.72). Rysunek 7.72. Dzięki funkcji Auto-grupowania budowany zestaw elementów może zostać automatycznie zgrupowany po wykonstruowaniu

Zawieszanie grupowania/Rozgrupowywanie Ponieważ jedynie część poleceń edycyjnych dostępna jest dla grupy, aby swobodnie zmieniać elementy bez jej rozbijania, należy użyć polecenia Zawieś grupowanie. Pozwala to na chwilowe odłączenie elementu od grupy i zmianę geometrii, parametrów lub położenia. W każdej chwili można ponownie uaktywnić grupę. Skrót klawiaturowy do polecenia zawieszania to Alt+G (rysunek 7.73). W przeciwieństwie do polecenia Rozgrupuj polecenie Zawieś grupowanie zaoszczędza wszystkich czynności potrzebnych do wykonania grupy elementów od nowa.

Grupy a Warstwy Operacja grupowania elementów nie wpływa w żaden sposób na zmianę ich przyporządkowania do Warstw. Kiedy jednak Warstwę wykorzystywaną przez element z grupy ukryjemy lub zablokujemy, musimy wiedzieć, że znajdujące się na niej elementy będą się zachowywały w specyficzny sposób: 

element Grupy na Warstwie ukrytej będzie niewidoczny, choć ciągle będzie jej częścią,



w przypadku edycji Grupy elementów (np. poprzez przesunięcie) elementy na Ukrytych warstwach również zmienią swoje położenie, chociaż nie będzie to widoczne,



w przypadku edycji Atrybutów elementów (np. zmiany Koloru pióra) zmiany nie wpłyną na elementy grupy znajdujące się na Warstwie ukrytej,



jeśli choć jeden element Grupy znajduje się na Zablokowanej warstwie, cała Grupa będzie się zachowywała jak zablokowana (elementy zostaną oznaczone wyszarzonymi punktami),

242

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.73. Zawieszanie grupowania pozwala na edycję poszczególnych elementów bez rozbijania grupy; na przykładzie pokazano część grupy, która po jej zawieszeniu została obrócona i przemieszczona — ponowne użycie skrótu Alt+G przywraca grupę



edycja elementów Grupy z elementami na Zablokowanych warstwach jest możliwa jedynie po ich odblokowaniu bądź po zawieszeniu grupowania (rysunek 7.74).

Skróty dla operacji grupowania Grupowanie oraz rozgrupowywanie elementów to operacje wykonywane podczas pracy z ArchiCAD-em dość często, dlatego warto zapamiętać ich standardowe skróty klawiaturowe i z nich korzystać: 

Ctrl+G (Polecenie+G) dla Grupuj,



Ctrl+Shift+G (Polecenie+Alt+G) dla Rozgrupuj,



Alt+G dla polecenia Zawieś grupowanie (rysunek 7.75).

Kolejność wyświetlania Funkcje z menu rozwijanego Kolejność wyświetlania bardzo często wykorzystujemy podczas tworzenia dokumentacji budowlanej. W przypadku gdy kilka elementów znajduje się na sobie, często musimy zadecydować, który ma się znaleźć na wierzchu, a który pod spodem, tak aby grafika była wyświetlana we właściwy sposób. Wybrana kolejność wyświetlania wpływa również na wydruk — elementy projektu są drukowane tak, jak oglądamy je na ekranie (rysunek 7.76).

Rozdział 7.

‹

Przegląd niektórych technik pracy w programie

243

Rysunek 7.74. Elementy grupy na zablokowanych Warstwach wyróżnione są wyszarzonymi punktami

Rysunek 7.75. Skróty klawiaturowe dla poleceń związanych z grupowaniem

Operacje te nie mają żadnego wpływu na widok modelu w oknie 3D.

ArchiCAD posiada swój domyślny mechanizm kolejności wyświetlania elementów. Jeśli chcemy ingerować w tę kolejność, musimy uruchomić właściwe polecenie z menu Edycja/ Kolejność wyświetlania (rysunek 7.77).

Blokowanie Polecenia blokowania elementów służą do zabezpieczania elementów przed przypadkową edycją. Działają one bardzo podobnie jak polecenia do blokowania Warstw, dotyczą jednak poszczególnych, wybranych elementów projektu. Elementy po zablokowaniu oznaczone są szarymi punktami, a Informacja o elemencie wyświetla stosowną notkę.

244

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.76. Przykład wykorzystania polecenia Przenieś na wierzch — grafika widoku zmienia się w zależności od kolejności wyświetlania elementów

Aby odblokować pojedynczy element, musimy go zaznaczyć, a następnie wybrać polecenie Odblokuj. Jak zauważyłem, zdarzają się (bardzo rzadko) sytuacje, kiedy po zastosowaniu pewnych dodatków lub importowaniu pliku projektu część elementów zostaje zablokowana bez naszej ingerencji — z pomocą przyjdzie nam wtedy polecenie Odblokuj wszystkie (rysunek 7.78).

Rozdział 7.

‹

Przegląd niektórych technik pracy w programie

Rysunek 7.77. Typowa sytuacja, kiedy możliwość ingerencji w domyślną kolejność wyświetlania ratuje szczegóły grafiki projektu — do momentu pracy na wyświetlanych cienkich liniach kolejność nie ma znaczenia, po wyświetleniu prawdziwych grubości linii symbole urządzeń sanitarnych nachodzą na linie przekrojowe ściany

245

246

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 7.78. Element zablokowany poleceniem Zablokuj wyświetlany jest z charakterystyczną informacją i wyszarzonymi Punktami zaznaczenia, co pozwala na zabezpieczenie wybranych elementów przed przypadkową edycją

Rozdział 8.

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie ArchiCAD oferuje szeroki wachlarz narzędzi do wykonywania różnorodnych zadań projektowych, a zdecydowaną większość z nich znajdziemy w palecie Narzędzia (rysunek 8.1).

Rysunek 8.1. Paleta Narzędzia — miejsce, z którego podczas tworzenia projektu w ArchiCAD-zie korzystamy najczęściej

248

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Ponieważ filozofia programu skoncentrowana jest na tworzeniu dokumentacji na podstawie trójwymiarowej wirtualnej makiety, najczęściej wykorzystujemy narzędzia do tworzenia „inteligentnych” elementów budynku (Ścian, Stropów, Okien, Drzwi), a rzadko — narzędzia do rysowania 2D, charakterystyczne dla większości programów typu CAD (Linie, Okręgi, Polilinie, Krzywe). Paleta Narzędzia jest głównym, ale nie jedynym miejscem, gdzie znajdziemy narzędzia ArchiCAD-a. Inne takie miejsca to: 

standardowe menu programu, np. Automatyczne wymiarowanie, System Siatek, Schody — Utwórz schody korzystając z zaznaczenia, Więźba dachowa — RoofMaker, Konstruktor dźwigarów —TrussMaker (rysunek 8.2),

Rysunek 8.2. Dodatkowa paleta Narzędzia dodatku RoofMaker instalowana razem z programem umożliwia automatyczne utworzenie więźby dachowej na podstawie wymodelowanych połaci Dachów



dodatkowe pozycje w menu pojawią się po pobraniu bezpłatnych narzędzi (dodatków) firmowych ze strony producenta (np. Akcesoria dla Dachów lub Ścian, Profiler),



dodatkowe palety programu płatnych firmowych dodatków (MEP Modeler, ArchiGlazing),



palety dodatków do ArchiCAD-a produkowane przez inne firmy, np. Cigraph, Cadimage, Objective (rysunek 8.3).

Narzędzia znajdujące się poza główną paletą są wykorzystywane zdecydowanie rzadziej, podczas projektowania użyjemy ich tylko w szczególnych sytuacjach. Do zastosowań narzędzi ArchiCAD-a należy podchodzić „elastycznie”, ich nazwa sugeruje bowiem jedynie najczęstsze z tych zastosowań. Przykładowo płyta stropowa to najczęściej element konstrukcyjny budynku, ale przy odpowiednim doborze parametrów może być sufitem podwieszanym czy nietypowym kształtem blatu lady recepcyjnej (rysunek 8.4).

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

249

Rysunek 8.3. Paletę standardowych narzędzi programu można rozbudowywać za pomocą bezpłatnych i płatnych dodatków do programu; na rysunku niektóre z narzędzi oferowane przez firmę Cigraph

Rysunek 8.4. Narzędziami programu modelujemy różne części projektu — nazwa narzędzia sugeruje jedynie jego najlepsze i najczęstsze zastosowanie

Narzędzia — kilka podstawowych informacji Paleta Narzędzia Paleta Narzędzia ArchiCAD-a przypomina rozwiązanie dostępne w wielu innych programach projektowych i graficznych, takich jak CorelDRAW, Photoshop, Illustrator. Odpowiednie narzędzia znajdują się pod przyciskami z obrazującą je plastycznie ikonką. Paleta pod swoim niepozornym wyglądem ukrywa ogromną liczbę funkcji i parametrów dotyczących wstawianych w projekt elementów.

250

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Paleta może służyć do: 

tworzenia nowych elementów,



zmieniania ustawień w elementach już istniejących w projekcie (rysunek 8.5).

Rysunek 8.5. Paleta Narzędzia pozwala wstawiać w projekt nowe elementy (jedno kliknięcie), dzięki niej można również zmieniać ustawienia elementów poprzez otwarcie okna Ustawień dla elementu (dwukrotne kliknięcie)

Aby rozpocząć tworzenie nowego elementu, musimy wcisnąć jego ikonkę w palecie Narzędzia — od tego momentu kolejne czynności w oknie konstrukcyjnym związane są z rysowaniem elementu (rysunek 8.6). Rysunek 8.6. Sposób korzystania z palety Narzędzia podczas rysowania nowych elementów

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

251

Dwukrotne kliknięcie otwiera okno dialogowe Ustawień danego narzędzia. W przypadku gdy zaznaczyliśmy jakiś element w projekcie, wywołane okno Ustawień będzie z nim powiązane. Wszelkie dokonywane zmiany będą miały wpływ na jego wygląd i geometrię (rysunek 8.7). Rysunek 8.7. Okno Ustawień pozwala zmieniać parametry elementów projektu w dowolnym momencie

Wywoływanie odpowiednich narzędzi może się odbywać na co najmniej kilka sposobów. Najważniejsze z nich to: 

pojedyncze kliknięcie ikony (grafika pokazuje ikonę jako wciśniętą), oznaczające wybór odpowiedniego narzędzia,



dwukrotne kliknięcie ikony w palecie, otwierające okno Ustawień (z wyjątkiem Strzałki i Obszaru zaznaczania),



własny, również jednoklawiszowy skrót klawiaturowy (ustawione skróty wyświetlą się po wskazaniu kursorem myszki na odpowiednią ikonkę),



klawisze PageUp i PageDown, powodujące uaktywnianie się kolejnych narzędzi nad lub pod tym, którego aktualnie używamy (rysunek 8.8).

252

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 8.8. Narzędzia z palety wybieramy poprzez kliknięcie na ikonę, każde narzędzie może także posiadać swój skrót klawiaturowy (również jednoklawiszowy)

W przypadku zaznaczonego elementu wywołanie jego okna Ustawień również może się odbyć na kilka sposobów. Po zaznaczeniu elementu możemy wybrać spośród następujących metod: 

skrót Ctrl+T,



wybór z menu kontekstowego myszki (prawy przycisk myszki) polecenia Ustawienia wyboru…,



kliknięcie ikonki narzędzia na palecie Info,



menu Edycja/Ustawienia elementu/Ustawienia wyboru… (rysunek 8.9).

Rysunek 8.9. Kilka sposobów na wywołanie okna Ustawień dla zaznaczonego elementu: menu Edycja, menu kontekstowe oraz paleta Info

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

253

Dzięki łatwemu powiązaniu istniejących elementów z ustawieniami w palecie Narzędzia oraz opisywanym wcześniej funkcjom edycyjnym zmian w projekcie dokonujemy bardzo szybko. Ma to duże znaczenie dla wygody projektowania i szybkości pracy w programie — dodatkowo zmiany można wprowadzać do „ostatniej chwili”.

Kształt i zawartość palety Kształt palety Narzędzia można modyfikować w zależności od upodobań; swój opis graficzny zachowuje ona zawsze za pomocą ikonek. Można zmieniać ich kształty, położenie, zawartość czy przytwierdzać je na stałe (dokowanie). W przypadku pracy w różnych oknach konstrukcyjnych niektóre ikony palety mogą się stać szare, co oznacza, że są niedostępne w danym oknie. Dzieje się tak np. w oknie 3D z narzędziami rysunkowymi (Wymiarowanie, Tekst, Linie itp.) lub z ikoną Strefy i Kamery w oknie Przekroju (rysunek 8.10). Rysunek 8.10. W niektórych oknach konstrukcyjnych programu część ikon z palety Narzędzia może być niedostępna

Wszystkie własne ustawienia kształtu, pozycji i zawartości palety można przechowywać w środowisku pracy i przenosić pomiędzy komputerami z zainstalowanym ArchiCAD-em.

254

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Paleta Info Jest to miejsce, w którym na bieżąco wyświetlane są aktualne informacje o zaznaczonym elemencie lub ustawieniach zaznaczonego narzędzia (rysunek 8.11).

Rysunek 8.11. Paleta Info domyślnie znajduje się w górnej części okna programu

Paleta ta właściwie nierozerwalnie powiązana jest z konstruowaniem elementów. Każde zaznaczenie elementu w projekcie lub ikony w palecie Narzędzia powoduje wyświetlenie informacji o ustawionych parametrach. Parametry pokazywane są w postaci aktywnej — wszelkie dane można zmieniać bezpośrednio w tym miejscu bez potrzeby otwierania okna Ustawień narzędzia (rysunek 8.12).

Rysunek 8.12. Paleta Info zawsze wyświetla podręczny zestaw parametrów dla zaznaczonego narzędzia lub elementu; na rysunku zaznaczono kilka przykładowych parametrów przeniesionych z okna Ustawień do palety Info

Wyświetlane informacje można podzielić na trzy grupy: 

parametry, jak w oknie Ustawień narzędzi,



specyficzne i dostępne jedynie w palecie Info, np. metody geometrii dla konstruowanych elementów,



ikony dostępu (rysunek 8.13).

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

255

Rysunek 8.13. Paleta Info to miejsce, gdzie można wybrać odpowiednie metody geometrii dla konstruowanego elementu; na ilustracji kilka przykładów dla różnych elementów W przypadku zaznaczenia wielu różnych elementów paleta pokaże informacje o tym elemencie, który zaznaczono jako ostatni.

Paleta zawiera m.in. bezpośredni dostęp do: 

okna Ustawień narzędzia z palety Narzędzia (ikonka właściwego narzędzia),



okna Parametry warstw (ikonka Warstw),



Warstwy elementu (rysunek 8.14).

Rysunek 8.14. Paleta Info oferuje bezpośredni dostęp do niektórych ważnych miejsc programu

256

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Elementy ArchiCAD-a kontra elementy biblioteczne Dla wygodnej pracy z programem ważne jest prawidłowe rozróżnianie dwóch typów występujących w nim elementów: 

elementów powstających przy użyciu narzędzi ArchiCAD-a,



obiektów bibliotecznych.

Pierwsze z nich to elementy tworzone standardowymi narzędziami ArchiCAD-a, przechowywane razem z plikiem projektu i razem z nim przenoszone pomiędzy różnymi komputerami. Elementy te na bieżąco tworzymy i edytujemy za pomocą narzędzi programu. W przypadku obiektów bibliotecznych mamy do czynienia z przygotowanymi wcześniej fragmentami projektu. Są to najczęściej zewnętrzne pliki, do których ArchiCAD przechowuje jedynie odniesienia. Obiekty użyte w projekcie muszą się znajdować w aktywnych bibliotekach (Menedżer bibliotek) lub być zapisane wewnątrz projektu (załączone pliki obiektów są wbudowane w plik projektu), jak na rysunku 8.15.

Rysunek 8.15. Biblioteki obiektów mogą być katalogami producentów, fragmentami projektu lub częściami dokumentacji budowlanej

Pojedynczy obiekt biblioteczny może występować w projekcie wielokrotnie, w dowolnej liczbie kombinacji (np. Okno wstawiane w ścianę elewacyjną z różnym zestawem wymiarów i kolorów). Jeśli biblioteki nie zostaną właściwie wgrane, w projekcie zamiast odpowiednich elementów zobaczymy ostrzegawcze czarne kropki (rysunek 8.16).

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

257

Rysunek 8.16. Obiekty biblioteczne znacznie ułatwiają pracę z programem, gdyż fragmenty projektu można wykorzystywać wielokrotnie — wszystkie okna na rysunku to ten sam obiekt z różnym zestawem parametrów

Obiekty biblioteczne opisane są wewnętrznym językiem programowania GDL, dzięki czemu zaprogramowane mogą być tysiące parametrów-kombinacji części budynku, otoczenia czy wnętrza projektowanego obiektu. Producenci mogą zaprogramować w obiektach pełne katalogi swoich produktów, konfigurując parametry w ten sposób, by były dostępne jedynie realnie istniejące produkty (rysunek 8.17).

Jak odróżnić obiekty od elementów i w jakim celu? Obiekty biblioteczne odróżnia od elementów sposób edycji i przechowywania w projekcie. Już po krótkim czasie pracy z programem szybko się zorientujemy, które narzędzia programu posługują się obiektami bibliotecznymi. Na początku warto zwrócić uwagę na okno Ustawień wybranego narzędzia — obiekty posiadają po lewej stronie dodatkową zakładkę z Podglądami załadowanych bibliotek (rysunek 8.18). Obiekty biblioteczne znakomicie usprawniają pracę z programem i nawet jeśli nie tworzymy własnych obiektów, warto zbierać i przechowywać różne biblioteki w swoim komputerze. Prawidłowe rozróżnianie obiektów bibliotecznych od elementów pomoże nam uniknąć sytuacji, kiedy obiekty użyte w projekcie „gubią się” po jakimś czasie. Wiedza ta ułatwi nam też segregowanie i ładowanie odpowiednich bibliotek do danego projektu (rysunek 8.19).

258

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 8.17. Obiekt biblioteczny z różnymi parametrami umożliwia dobranie odpowiedniej kombinacji; na ilustracji kilka wariacji fotela Wave firmy Sitag

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

259

Rysunek 8.18. Przykładowe okno Ustawień dla niektórych narzędzi korzystających z obiektów ładowanych poprzez Menedżera bibliotek

Parametryzacja Wszystkie elementy i obiekty ArchiCAD-a są parametryczne, co oznacza, że można je kształtować i konfigurować zgodnie z własnymi potrzebami, korzystając z dziesiątków opcji. W programie praktycznie nie występują obiekty nieposiadające parametrów. Oprócz podstawowych parametrów wielkościowych (typu szerokość, wysokość) dla większości elementów ustawiamy szczegółowe parametry dla symbolu 2D oraz widoku trójwymiarowego (materiały, stopień szczegółowości). W zależności od stopnia skomplikowania elementu lub obiektu bibliotecznego zestaw parametrów do dyspozycji może się znacznie różnić (rysunek 8.20). Dzięki parametrom elementów zmiany w projekcie wprowadzane są na bieżąco i praktycznie do ostatniej chwili, dodatkowo pozwalają one na automatyzację wielu etapów modelowania wirtualnej makiety projektu.

260

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 8.19. Obiekty biblioteczne często pozwalają uniknąć zbędnego lub trudnego modelowania skomplikowanych siatek niemających związku z treścią projektu

Rysunek 8.20. Praktycznie wszystkie elementy projektu w ArchiCAD-zie są parametryczne — na ilustracji zmiana parametru nachylenia ściany

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

261

Okna dialogowe Ustawień Parametry elementów można wprowadzać na kilka sposobów: 

korzystając z okna Ustawień,



korzystając z palety Info,



za pomocą myszki w trakcie edycji elementów.

Parametry wyświetlane są w oknie Ustawień i grupowane w odpowiednich panelach. Okna Ustawień dla narzędzi korzystających z załadowanych bibliotek posiadają panel boczny ułatwiający poruszanie się po bibliotece (rysunek 8.21).

Rysunek 8.21. Panele z zestawami parametrów dla danego narzędzia grupują podobne opcje dla elementu

Panele okna Ustawień elementu Każde okno zawiera zestaw paneli, które mogą być ukryte pod zakładkami, oraz kilka przycisków stale widocznych (dostęp do minipalety Ulubione i Ustawień warstw, przycisk OK i Anuluj), jak na rysunku 8.22.

Panele Geometria i położenie oraz Podgląd i położenie Panele te zawierają parametry potrzebne do określenia charakterystycznych wymiarów elementów i ich zawieszenia w przestrzeni nad płaszczyzną zera projektu (lub bieżącej kondygnacji). Panele posiadają również ikonki dla właściwych metod konstrukcji danego elementu (definicje osi, punktów wstawienia itp.), jak pokazano na rysunku 8.23.

262

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 8.22. Jeden ze stałych paneli okna Ustawień — wybór Warstwy dla elementu

Rysunek 8.23. W panelach Geometria i położenie oraz Podgląd i położenie znajdziemy szereg podstawowych parametrów określających wielkość i położenie elementu w przestrzeni

Dla obiektów bibliotecznych (takich jak Drzwi, Okna, Obiekty, Lampy, Schody) panel wyświetlany jest w stałym układzie, m.in. z okienkiem Podglądu z zestawem powiązanych z nim opcji, przyciskami do przeglądania kolejnych obiektów i miejscem na wyświetlenie ich nazwy oraz ikonkami dla metod konstrukcji. Okno Podglądu pozwala zobaczyć wybierany obiekt na kilka sposobów jeszcze przed umieszczeniem go w projekcie. Po lewej stronie tego okienka umieszczone są ikonki dla różnych sposobów wyświetlania — od góry do dołu: Symbol 2D, Widok z ukrytymi liniami, Aksonometria, Widok 3D kolorowany, Obrazek elementu, Komentarz, dotyczące aktualnie wybranego elementu (rysunek 8.24).

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

263

Rysunek 8.24. Okno Podglądu obiektu bibliotecznego posiada kilka trybów wyświetlania

Okno Podglądu wyświetlane jako Komentarz może zawierać również linki do stron internetowych (rysunek 8.25).

Rysunek 8.25. Kliknięcie ikonki globusa w oknie Podglądu dla odpowiednio przygotowanych obiektów przełączy bezpośrednio do okna przeglądarki i odpowiedniej strony internetowej (np. producenta)

264

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Kursor myszki w oknie Podglądu jako Symbol 2D zmienia swój kształt w strzałkę i umożliwia obracanie obiektu (względem osi z), jak na rysunku 8.26. Rysunek 8.26. Klikając w oknie Podglądu, możemy zmieniać kąt obrotu obiektu

Panel Rzut i przekrój Panel ten zawiera ujednolicony zestaw parametrów do określenia wyglądu symbolu 2D elementu. Z menu rozwijanego dobieramy m.in. odpowiednie kolory piór, wypełnienia lub wypełnienia dla struktur warstwowych oraz typy linii (rysunek 8.27).

Rysunek 8.27. Panel Rzut i przekrój zawiera niezbędne opcje dla zdefiniowania symbolu 2D elementu, widoczny jest zarówno w oknie Ustawień elementu, jak i z palety Info

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

265

Należy pamiętać, że poza doborem parametrów dla elementu wpływ na jego wygląd mają również ustawiane globalnie Opcje wyświetlania Modelu (menu Dokument/Ustawienia widoków modelu). Przykładowo wybranie pióra dla Tła wypełnienia ściany zostanie pominięte, jeśli w opcjach wyświetlania mamy zaznaczoną opcję Zastąp Kolor Tła Wypełnienia (rysunek 8.28).

Rysunek 8.28. Opcje wyświetlania Modelu mają wpływ na wyświetlanie Symbolu 2D elementu zdefiniowanego w panelu Rzut i przekrój

Zakładka Rzut jest miejscem, w którym decydujemy, w jaki sposób wyświetlane są elementy na odpowiednich kondygnacjach z uwzględnieniem Płaszczyzny cięcia dla rzutu (rysunek 8.29).

Panel Model Panel ten dotyczy wyłącznie elementów trójwymiarowych. Główny parametr dostępny w tym miejscu to kolor materiału dla odpowiednich części elementu (rysunek 8.30). W tym miejscu można też odwołać pewne operacje wykonane na elementach (np. Odwołaj docięcie dachem, Resetowanie tekstury, Przywróć materiały krawędzi, Odłącz wszystkie Przegrody strukturalne, Odwołaj połączenie). Jeśli żadne operacje nie zostały wykonane, przyciski są widoczne, lecz wyszarzone, czyli nieaktywne (rysunek 8.31).

266

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 8.29. Sposób wyświetlania elementów na rzucie określają parametry w zakładce Rzut panelu Rzut i przekrój w powiązaniu z ustawieniami Płaszczyzny cięcia dla rzutu Rysunek 8.30. Panel Model w ustawieniach elementu pozwala na przyporządkowanie do niego odpowiednich materiałów

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

267

Rysunek 8.31. Panel Model w ustawieniach elementu pozwala na odwołanie niektórych operacji

Panele obiektów bibliotecznych Obiekty biblioteczne posiadają kilka charakterystycznych paneli, które nie występują dla innych elementów, takich jak: 

panel boczny,



tekstowa lista parametrów,



graficzny panel użytkownika.

268

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Panel boczny Dzięki tej części okna Ustawień możemy się poruszać po folderach załadowanych bibliotek, wybierać obiekty, klikając na ich Podgląd, doładowywać kolejne obiekty czy przeszukiwać załadowane biblioteki (rysunek 8.32).

Rysunek 8.32. Panel boczny dostępny jest wyłącznie dla obiektów i ułatwia poruszanie się po załadowanych bibliotekach oraz znajdowanie właściwych elementów bibliotecznych

Parametry Jest to miejsce, gdzie w formie listy tekstowej wyświetlane są parametry dla wybranego obiektu bibliotecznego (rysunek 8.33). Liczba opcji zależy bezpośrednio od stopnia parametryzacji obiektu i jego skomplikowania. Zestaw parametrów przygotowywany jest przez osobę programującą obiekt w języku GDL i może być zmieniany. Teksty pojawiające się na liście mogą wyglądać następująco: 

są pogrubione i mają ikonę strzałki, co wskazuje, że zawierają zgrupowaną listę parametrów — aby je zobaczyć, należy kliknąć strzałkę po lewej stronie,



właściwe parametry wypisywane są zwykłym tekstem — kliknięcie linijki tekstu pozwala na wprowadzanie zmian.

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

269

Rysunek 8.33. Parametry obiektu bibliotecznego w formie tekstowej Lista parametrów obiektu może być zmienna w zależności od stopnia skomplikowania obiektu. Niektóre ze standardowych parametrów mogą być niewidoczne (materiały, wymiary) lub zablokowane — najczęściej w przypadku bibliotek dostarczanych przez producentów (przykład na rysunku 8.34).

Graficzny panel użytkownika Nazwa oraz zawartość tego panelu mogą się dowolnie zmieniać w zależności od wybranego obiektu. W tym miejscu mogą się pojawiać parametry przedstawione w formie graficznej, informacje o obiekcie, producencie, linkach do stron internetowych itp., jak na rysunku 8.35. Dla elementów ze standardowej biblioteki ArchiCAD-a panel ten został najbardziej rozbudowany dla Okien i Drzwi (rysunek 8.36).

Przenoszenie parametrów pomiędzy elementami Jak wykorzystać raz ustawione parametry przy tworzeniu kolejnych elementów? Służą do tego co najmniej dwie metody:

270

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 8.34. Przykładowa lista parametrów tekstowych obiektu z katalogu firmy Velux

Rysunek 8.35. Przykładowe graficzne panele użytkownika — dla obiektu z biblioteki okien połaciowych Velux oraz siedzeń firmy Sitag 

wykorzystanie możliwości palety Ulubione,



przenoszenie parametrów z jednego elementu na drugi przy pomocy skrótów klawiaturowych.

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

271

Rysunek 8.36. Przykładowe panele graficzne użytkownika dla Okien ze standardowej biblioteki programu

Oba sposoby pozwalają zaoszczędzić mnóstwo czasu, dlatego podczas pracy warto stosować w odpowiednich sytuacjach zarówno pierwszy, jak i drugi.

Ulubione Dzięki funkcji Ulubione wszelkie ustawienia dokonane w parametrach można zapisać, a następnie stosować do tworzenia nowych i zmiany już istniejących elementów (tego samego typu). Ulubione można wykorzystywać na dwa sposoby: 

poprzez paletę Ulubione (Okna/Palety/Ulubione),



poprzez paletę Zastosuj ulubione, dostępną z okna Ustawień (rysunek 8.37).

272

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 8.37. Paletę Ulubione można wywołać na dwa sposoby

Zapisane zestawy parametrów w Ulubionych działają jak zestawy szablonów i można je przygotowywać dla określonych typów projektów (budownictwo mieszkaniowe, przemysłowe) lub korzystać z nich jak z katalogów producenta (rysunek 8.38). Ważną zaletą tej metody jest możliwość przechowywania Ulubionych w plikach zewnętrznych wczytywanych w zależności od potrzeb i typu projektu (rysunek 8.39). Więcej na temat Ulubionych i korzystania z palet można znaleźć w standardowej dokumentacji ArchiCAD-a.

Przenoszenie ustawień parametrów z elementu na element Metoda przenoszenia parametrów za pomocą skrótów jest bardzo prosta i szybka i można ją stosować we wszystkich oknach konstrukcyjnych. Sekwencja czynności jest łatwa do zapamiętania: 

przytrzymanie klawisza Alt i kliknięcie elementu pobiera ustawienia parametrów i zapisuje je do palety Narzędzia,



przytrzymanie klawiszy Alt+Ctrl (Mac OS: Alt+Ctrl) i kliknięcie elementu nadaje ustawienia parametrów według ustawień z palety Narzędzia, jak na rysunku 8.40.

Polecenia poza skrótami klawiaturowymi można również znaleźć w menu programu, ukryte pod odpowiednimi ikonami: Pobierz ustawienia, Nadaj ustawienia. Ikony do poleceń są identyczne z kształtami, w które zamienia się kursor w trakcie wybierania skrótów klawiaturowych (rysunek 8.41).

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

Rysunek 8.38. Podstawowe zastosowanie palety Ulubione — konstruowanie elementów przy pomocy wcześniej przygotowanych zestawów Rysunek 8.39. Pod ikonką strzałeczki w prawym górnym rogu znajdziemy zestaw pomocnych narzędzi do zarządzania paletą Ulubione

273

274

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 8.40. Przenoszenie parametrów z jednego elementu na drugi Rysunek 8.41. Polecenia przydatne przy przenoszeniu parametrów dostępne są również w menu programu oraz standardowych paskach Narzędzi

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

275

Metoda ta pozwala na traktowanie wszystkich istniejących już elementów projektu jako swego rodzaju biblioteki ustawień. W każdym momencie można sczytać ustawienia z elementu do palety Narzędzia, a następnie przekazać je z niej do kolejnych elementów rysunku bądź rozpocząć rysowanie nowych.

Przenoszenie parametrów na wiele elementów równocześnie Każdemu może się przydarzyć sytuacja, kiedy parametry z jednego elementu będzie trzeba przenieść na całą grupę. W tej sytuacji mamy dwa rozwiązania: możemy korzystać ze skrótów i klikać odpowiednią liczbę razy w elementy lub zastosować Ulubione. Druga metoda została pokazana na rysunku 8.42.

Rysunek 8.42. Paletę Ulubione można wykorzystać do szybkiego nadania całej grupie elementów parametrów jednego wybranego elementu; na ilustracji zamieniono zestaw Ścian według parametrów jednej z nich

276

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Przenoszenie parametrów pomiędzy elementami bibliotecznymi W przypadku obiektów bibliotecznych mamy do dyspozycji dwie metody przenoszenia parametrów obiektu (nie licząc palety Ulubione): 

za pomocą poleceń Pobierz ustawienia i Nadaj ustawienia,



za pomocą skrótów klawiaturowych w oknie Ustawień obiektów bibliotecznych.

Metody te różnią się znacznie między sobą, gdyż w pierwszym przypadku zamieniane są wszystkie ustawienia, łącznie z podmianą wybranego obiektu, a w drugim pomiędzy różnymi obiektami (tego samego typu) przenoszone są wszystkie wspólne parametry, nie jest za to zmieniana wielkość obiektów. Aby skorzystać z metody przenoszenia wspólnych parametrów na nowy obiekt, należy postępować jak w poniższym przykładzie dla Okien: 1. zaznaczamy obiekty, dla których zamierzamy zamienić ustawienia, 2. otwieramy okno Ustawień, 3. wybieramy typ Okna, na który zamienimy istniejące obiekty z przeniesieniem

wszystkich parametrów, 4. klikamy w Podgląd nowego obiektu po wybraniu skrótu klawiaturowego

Ctrl+Alt (Mac OS: Alt+Polecenie), 5. zatwierdzamy przyciskiem OK (rysunek 8.43).

Tym sposobem zamieniliśmy wybraną balustradę na inną, zachowując istniejące ustawione parametry. Dzięki tej metodzie bardzo szybko można zamieniać wiele obiektów naraz na określone inne z biblioteki bez obawy, że zamienione zostaną wymiary zewnętrzne (rysunek 8.44).

Zamiana parametrów dla wielu elementów równocześnie Warto zauważyć, że ArchiCAD pozwala na zmianę określonego parameteru dla wielu obiektów równocześnie. Otwarcie okna Ustawień i zmiana jednego parametru nie spowodują zmiany innych. Zmiana zajdzie pod warunkiem, że parametr będzie taki sam dla wybranych elementów. Jeśli któryś z wybranych obiektów nie ma zmienianego parametru, nic złego się nie wydarzy — obiekt pozostanie nienaruszony (rysunek 8.45). Inną metodą zmiany wspólnych parametrów jest zaznaczenie elementów i wybranie okna Modyfikuj zaznaczone elementy. Okno można otworzyć, korzystając z menu Edycja/Ustawienia parametru/Modyfikuj zaznaczone elementy lub wygodnym skrótem klawiaturowym Ctrl+Shift+T (Polecenie+Alt+T). Metoda ta świetnie sprawdza się w sytuacji, kiedy zmieniamy wspólne parametry dla różnych typów elementów, np. Ścian oraz Stropów czy Polilinii, a najczęściej zmieniamy w ten sposób przyporządkowanie do Warstw (rysunek 8.46).

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

277

Rysunek 8.43. Przykładowe przenoszenie wspólnych parametrów na nowy obiekt za pomocą metody z użyciem skrótów klawiaturowych

Konstruowanie elementów z paletą Narzędzia — powtórka Dla podsumowania tej części rozdziału poniżej umieszczony został krótki opis sekwencji typowych czynności podczas rysowania z paletą Narzędzia: 

wybieramy odpowiednie narzędzie z palety i otwieramy jego okno Ustawień (np. klikając podwójnie ikonę w palecie),



ustawiamy parametry, atrybuty oraz metody konstrukcji dla elementu według potrzeb bądź klikamy przycisk Ulubione i wybieramy zapisane ustawienia z listy,



wszelkie ustawienia będą przechowywane w palecie również po zamknięciu programu aż do wprowadzenia następnych zmian lub transferu ustawień z elementu do palety (np. metodą Alt+kliknięcie),

278

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 8.44. Za pomocą metody przenoszenia wspólnych parametrów możemy szybko zamieniać wiele obiektów na inne bez obawy utraty wcześniej wykonanej pracy przy ustawieniu parametrów wielkości 

klikamy przycisk OK, aby zatwierdzić zmiany,



z palety Info wybieramy odpowiednią metodę geometrii dla danego elementu,

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

Rysunek 8.45. Zmiana jednego z parametrów dla wielu elementów równocześnie, w tym przypadku materiałów, nie spowoduje zmiany innych parametrow elementów (np. nachylenia ściany, grubości) 

rysujemy element w wybranym oknie konstrukcyjnym — w przypadku gdy w danym oknie nie można zastosować narzędzia, jego ikona w palecie jest nieaktywna i ma szary kolor (rysunek 8.47).

279

280

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 8.46. Zmiany wspólnych parametrów dla elementów różnych typów dokonamy łatwo w oknie Modyfikuj zaznaczone elementy

Rysunek 8.47. Standardowa sekwencja czynności podczas konstruowania nowych elementów z paletą Narzędzia

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

281

Zaznaczanie elementów w projekcie Zaznaczanie elementów lub fragmentu projektu to jedna z podstawowych czynności wykonywanych podczas pracy z programem dziesiątki razy. Zaznaczenie jest niezbędnym etapem wielu poleceń i funkcji w programie, np. opisywane wcześniej funkcje z menu Edycja stają się aktywne dopiero w momencie wskazania elementów, których będą dotyczyły. Najprościej rzecz ujmując, poprzez zaznaczenie elementów informujemy program, że będziemy je zmieniać lub edytować. Poza najczęściej używanym narzędziem Strzałka warto znać przynajmniej część dostępnych technik zaznaczania.

Metody zaznaczania i pomocne techniki Najczęściej do wybrania i zaznaczenia odpowiednich elementów używamy narzędzia Strzałka. ArchiCAD posiada jeszcze kilka innych możliwości zaznaczania elementów, które mogą być przydatne w szczególnych sytuacjach. Metody wyboru i zaznaczania elementów: 

za pomocą narzędzia Strzałka,



za pomocą Obszaru zaznaczenia,



poprzez paletę Znajdź i zaznacz,



z wykorzystaniem palety Zaznaczenia,



z użyciem skrótów klawiaturowych (rysunek 8.48).

Rysunek 8.48. Niektóre z możliwości programu przeznaczonych do wybierania i zaznaczania elementów

282

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Kilka z technik zaznaczania omówię pokrótce w poniższych podrozdziałach, natomiast w celu zapoznania się ze wszystkimi szczegółami tego zagadnienia należy przeczytać dokumentację programu.

Esc — odwoływanie zaznaczenia Najprostszą metodą do odwołania zaznaczenia jest użycie klawisza Esc — odwołuje on wszystkie zaznaczenia elementów niezależnie od metody zaznaczenia. Jeżeli chcemy odwoływać zaznaczenia poszczególnych elementów, możemy klikać przy aktywnym narzędziu Strzałka z wciśniętym klawiszem Shift (rysunek 8.49).

Rysunek 8.49. Odwoływanie zaznaczenia za pomocą klawisza Esc

Wyróżnianie elementów (Podświetlanie, Informacja o elemencie, punkty aktywne) Podczas wskazywania i zaznaczania elementów (aktywne narzędzie Strzałka) program oferuje automatycznie kilka istotnych technik pomocy. Wyróżnienie przed zaznaczeniem elementu: 

podświetlenie krawędzi wskazanego elementu,



wyświetlenie Informacji o elemencie.

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

Wyróżnienie po zaznaczeniu elementów: 

podświetlenie krawędzi i wypełnień elementu,



wyświetlenie Informacji o elemencie,



wyświetlenie punktów aktywnych elementu,



w przypadku niektórych obiektów wyświetlenie dodatkowo modyfikowalnych punktów aktywnych (rysunek 8.50).

Rysunek 8.50. Niektóre z technik pomocy przy zaznaczaniu elementów — aktywne punkty, krawędzie lub obszar elementu, podświetlenie elementu oraz wyświetlenie Informacji o elemencie

283

284

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Podświetlanie elementu To przydatne udogodnienie pozwala na wyselekcjonowanie właściwego elementu spośród innych jeszcze przed jego zaznaczeniem. Przy wskazaniu elementu narzędziem Strzałka lub dowolnym innym z wciśniętym na chwilę klawiszem Shift krawędzie elementu pogrubią się i zostanie wyświetlona Informacja o elemencie.

Wybór spośród kilku elementów nakładających się na siebie Jeśli w jednym miejscu znajduje się równocześnie więcej elementów, klikamy z wciśniętym klawiszem Tab. Kolejne kliknięcia będą zaznaczać następne nakładające się na siebie elementy (rysunek 8.51).

Rysunek 8.51. Kliknięcie na klawiszu Tab przełącza pomiędzy nakładającymi się na siebie elementami

Punkty zaznaczenia Oprócz podświetlenia krawędzi i wypełnień zaznaczone elementy odróżniają tzw. punkty aktywne. Punkty te wskazują charakterystyczne miejsca elementów, często bardzo przydatnych do ich edycji. Ponieważ w projekcie możemy się natknąć na kilka typów punktów zaznaczenia, poniżej podaję ich zestawienie: 

czarne kropki pokazywane są standardowo dla elementów do edycji,



czerwone romby wskazują tzw. Modyfikowalne punkty aktywne (obiektów bibliotecznych), które pozwalają na ręczną zmianę niektórych parametrów obiektu,



duże szare kropki wskazują na elementy zablokowane lub leżące na Warstwach zablokowanych,



puste w środku duże kolorowe kropki oznaczają elementy zgrupowane,

Rozdział 8. 

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

285

puste w środku kolorowe kwadraty wskazują na elementy umieszczone w projekcie jako moduły (rysunek 8.52).

Rysunek 8.52. Punkty zaznaczenia oprócz charakterystycznych miejsc elementu oznaczają również jego stan (aktywny do edycji, zablokowany, zgrupowany itp.)

Zdecydowanie najczęściej spotkamy się ze standardowymi punktami zaznaczenia, które informują, że dany element może być edytowany i zmieniany natychmiast. Pozostałe rodzaje punktów wskazują, że element można edytować dopiero po wykonaniu pewnych czynności (np. po rozgrupowaniu, odblokowaniu bądź otwarciu pliku modułu). Liczba punktów aktywnych dla obiektów bibliotecznych może być zmienna w zależności od wybranych opcji w parametrach. Przykładowo dla Okien pojawienie się Modyfikowalnych punktów aktywnych na rzucie będzie zależało od wybranej opcji Reprezentacja na rzucie, jak na rysunku 8.53. Rysunek 8.53. Wyświetlanych na rzucie Modyfikowalnych punktów aktywnych dla Okna będzie uzależnione od wybranej opcji Reprezentacji na rzucie

Kształty kursora Kształt kursora myszki zmienia się w zależności od jego położenia względem elementów bądź od wykonywanej czynności. Dzięki inteligentnemu zachowaniu kursora łatwo znajdziemy np. punkt przecięcia elementów czy styczną do okręgu. Kursor wskazuje również charakterystyczne miejsca elementu: węzły, krawędzie, osie. Szczegółowy opis wszystkich postaci kursora można znaleźć w dokumentacji programu — na rysunku 8.54 pokazano kilka kształtów.

286

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 8.54. Niektóre z wielu kształtów, jakie przyjmuje standardowy kursor myszki w zależności od wskazanego w projekcie miejsca

Metody zaznaczania poszczególnych elementów Elementy można zaznaczać, wskazując je kursorem myszki (czyli bezpośrednio) lub korzystając z palet bądź skrótów klawiaturowych programu (czyli pośrednio). Zaznaczanie może się odbywać w prawie wszystkich oknach projektu.

Narzędzie Strzałka Narzędzie najczęściej wykorzystywane do zaznaczania elementów ukrywa się pod ikonką Strzałki u samej góry palety Narzędzia. Klikanie w wybrane elementy (w dowolnym oknie konstrukcyjnym) powoduje ich zaznaczenie. Wciśnięcie klawisza Shift umożliwia dodawanie do zaznaczenia kolejnych elementów (rysunek 8.55).

Klawisz 1 Aby aktywować narzędzie Strzałka, można je wybrać z palety Narzędzia kursorem, można też skorzystać ze skrótu jednoklawiszowego — 1.

Klawisz Escape Klawiszem Esc odwołamy zaznaczenie elementów i przejdziemy do narzędzia Strzałka w palecie Narzędzia (kilkukrotne kliknięcie).

Magnes Dzięki funkcji Szybkie zaznaczanie ukrytej pod ikonką Magnesu możliwe jest zaznaczenie elementu poprzez kliknięcie gdziekolwiek wewnątrz jego obrysu (rysunek 8.56).

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

287

Rysunek 8.55. Zaznaczanie elementów przy użyciu narzędzia Strzałka

Rysunek 8.56. Działanie opcji Szybkie zaznaczanie

Szybkie zaznaczanie to bardzo wygodna metoda, którą należy stosować standardowo — jeśli musimy czasowo ją wyłączyć, należy wcisnąć klawisz Spacja.

Strzałka i wskazanie obszaru Za pomocą narzędzia Strzałka można zaznaczać elementy zarówno poprzez kliknięcie, jak i narysowanie obszaru obejmującego wybrane elementy. Metoda wskazania obszaru jest bardzo wygodna, kiedy chcemy jednym ruchem zaznaczyć wiele elementów naraz.

288

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Wskazanie obszaru może się odbywać za pomocą trzech metod: 

Fragment elementu — zaznaczony zostaje każdy element, którego przynajmniej jeden węzeł, krawędź lub łuk znajduje się na obszarze zaznaczenia,



Cały element — zaznaczone zostają tylko elementy, które w całości znalazły się wewnątrz narysowanego obszaru zaznaczenia,



Zależnie od kierunku — elementy zostaną zaznaczone według powyższych metod w zależności od kierunku rysowanego prostokąta zaznaczania: z lewej na prawo — Cały element, z prawej na lewo — Fragment elementu (rysunek 8.57).

Rysunek 8.57. Kilka sposobów zaznaczania przy pomocy wskazania obszaru narzędziem Strzałka

Ostatnia metoda, Zależnie od kierunku, jest świetnie znana użytkownikom programów SketchUp czy AutoCAD (rysunek 8.58).

Obszar zaznaczenia Narzędzie to w wielu miejscach doskonale uzupełnia opisaną wcześniej Strzałkę. Używając Obszaru zaznaczenia, wskazujemy fragment projektu, inaczej niż przy użyciu narzędzia Strzałka, kiedy to selekcjonujemy wybrane elementy. Przy zastosowaniu Obszaru zaznaczenia wszystkie operacje będą wykonywane na wyznaczonym obszarze lub na elementach znajdujących się w jego obrębie. Obszar ten wyznaczony jest przesuwającą się linią przerywaną, jego kształt jest zawsze zamknięty i może być tylko jeden w danym oknie projektu (rysunek 8.59).

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

Rysunek 8.58. Metoda zaznaczania narzędziem Strzałka w zależności od kierunku Użycie Obszaru zaznaczenia nie aktywuje punktów zaznaczenia na elementach.

Za pomocą tego narzędzia można wykonać m.in.: 

przekrój 3D przez makietę modelu,



równoczesne przemieszczenie wielu elementów różnego typu,

289

290

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 8.59. Narzędzie Obszar zaznaczenia — na ilustracji przykład jego zastosowania do wykonania trójwymiarowego przekroju przez model 

rozciągnięcie niektórych typów elementów (np. ścian, stropów) poleceniem Rozciągnij,



zaznaczenie w wyznaczonym obszarze wszystkich elementów danego typu,



wklejenie do widoku obrazka powstałego na podstawie okna 3D,



przeklejenie w różne okna projektu jego obrazków bitmapowych.

Rysowanie Obszaru zaznaczenia polega na narysowaniu wielokąta według określonej metody geometrii, którą może być: 

Wielobok,



Prostokąt,



Obrócony prostokąt.

Dla każdej z wybranych metod geometrii możemy wybrać granicę zaznaczenia: 

Jedna kondygnacja (cienka, przerywana, ruchoma linia),



Wszystkie kondygnacje (gruba, przerywana, ruchoma linia) — rysunek 8.60.

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

291

Rysunek 8.60. Przykład zastosowania dwóch metod granicy zaznaczenia

Aby usunąć obszar narysowany tym narzędziem, należy użyć klawisza Esc.

Kilka pożytecznych zastosowań Obszaru zaznaczenia Obszar zaznaczenia jest bardzo elastycznym narzędziem, które z pewnością przyda się wielokrotnie — znajdziemy dla niego naprawdę sporo zastosowań, a część z nich nie jest nawet opisana w dokumentacji programu. Poniżej kilka wybranych możliwości narzędzia.

Wyszukiwanie elementów określonego typu w wyznaczonym Obszarze zaznaczenia Aby znaleźć określony typ elementu na wyznaczonym obszarze, należy wyznaczyć Obszar zaznaczenia i zastosować skrót Ctrl+A (Polecenie+A) przy wciśniętej odpowiedniej ikonie w palecie Narzędzia — sekwencja czynności została pokazana na rysunku 8.61.

Wyznaczenie skomplikowanego wielokąta Obszaru zaznaczenia (magia w praktyce) Standardowe metody geometrii dostępne dla Obszaru zaznaczenia pozwalają na rysowanie wielokąta opartego jedynie na odcinkach prostych. Jeśli jednak zastosujemy polecenie Magicznej różdżki, obrys może być właściwie dowolny, jak pokazano na rysunku 8.62.

292

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 8.61. Zaznaczanie obiektów wybranego typu z zastosowaniem Obszaru zaznaczenia

Rozciągnięcie elementów na wszystkich kondygnacjach modelu Dzięki zastosowaniu narzędzia Obszar zaznaczenia możemy równocześnie rozciągnąć cały fragment projektu. Przy wyznaczonym Obszarze zaznaczenia należy zastosować polecenie Rozciągnij z menu Edycja/Zmiana geometrii — przykład na rysunku 8.63.

Wykonanie trójwymiarowego przekroju przez budynek Jedną z metod przygotowywania atrakcyjnych wizualnie przekrojów przez budynek w 3D jest zastosowanie Obszaru zaznaczenia. Okno 3D wywołane poleceniem Wyświetl zaznaczenie/obszar w 3D z menu Widok/Elementy w widoku 3D lub wygodnym skrótem klawiaturowym F5 (F4) przy narysowanym Obszarze zaznaczenia daje efekt pokazany na rysunku 8.64. Trójwymiarowy przekrój przez model można wykonać również w programie Artlantis, jednak różnica w porówaniu z programem ArchiCAD jest istotna. W pierwszym przypadku tniemy model siatkowy, np. ściany czy płyty stropowe nie będą posiadały płaszczyzn bocznych, a w przypadku przekroju w ArchiCAD-zie elementy traktowane są zawsze jako bryły, jak na rysunku 8.65.

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

293

Rysunek 8.62. Obszar zaznaczenia może przybierać całkowicie dowolny kształt

Przechowywanie selekcji w 3D z użyciem Obszaru zaznaczenia Wyznaczonych Obszarów zaznaczenia nie można przechowywać dedykowanym poleceniem, można natomiast zapisać widok z przygotowaną selekcją w 3D. W tym celu należy skorzystać z polecenia Zachowaj bieżący widok z zakładki Mapa widoków palety Nawigator. Zapisany w ten sposób widok będzie przechowywał również ustawienia Obszaru zaznaczenia, mimo że nie będzie widoczny na rzucie (rysunek 8.66).

294

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 8.63. Rozciągnięcie elementów za pomocą Obszaru zaznaczenia

Rysunek 8.64. Przekrój budynku przy wykorzystaniu Obszaru zaznaczenia — tak wyświetlone okno możemy zapisywać jako model do innych programów

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

295

Rysunek 8.65. Na rysunku porównanie przekroju trójwymiarowego w programach ArchiCAD i Artlantis — elementy w przekroju ArchiCAD-a traktowane są jako bryły i zawsze posiadają ściany boczne

Rysunek 8.66. Ustawienia Obszaru zaznaczenia można zapisać razem z widokiem w palecie Nawigator

296

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Podwójne kliknięcie na tak zachowanej pozycji uaktywni zapisany widok modelu.

Kopiowanie widoku okna 3D Za pomocą Obszaru zaznaczenia użytego w oknie 3D możemy skopiować część widoku do dowolnego okna konstrukcyjnego ArchiCAD-a. Warto pamiętać, że podobny efekt uzyskamy, korzystając z możliwości Dokumentu 3D.

Wykonanie podglądu projektu Narzędzie Obszar zaznaczenia można wykorzystać do wykonania przydatnego przy przeglądaniu plików projektu Okna podglądu. Do okna Podglądu projektu możemy skopiować dowolny fragment projektu, w tym również z okna 3D (rysunek 8.67).

Rysunek 8.67. Przykładowy sposób wykonania Podglądu projektu przy użyciu Obszaru zaznaczenia

Funkcje zaznaczania elementów za pomocą palet Dwie z palet programu są bardzo pomocne podczas zaznaczania elementów, gdyż oferują szereg funkcji uzupełniających. Warto choć pobieżnie zapoznać się z ich możliwościami, ponieważ z pewnością nieraz przyjdą nam z pomocą.

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

297

Wyszukiwanie za pomocą palety Znajdź i zaznacz Paleta Znajdź i zaznacz dostępna jest w menu Edycja; standardowy skrót klawiaturowy to Ctrl+F (Mac OS — Polecenie+F). Paleta oferuje rozbudowane możliwości wyszukiwania elementów w aktywnym oknie konstrukcyjnym. Elementy selekcjonujemy, ustalając listę kryteriów, które muszą one spełniać. Listę taką można wykorzystać do zaznaczenia wybranych elementów lub odjęcia od grupy już zaznaczonych elementów. Ustawienia dla przygotowanej listy kryteriów można pobrać z istniejących w projekcie elementów. Mała strzałka w prawym górnym rogu oferuje dostęp do szeregu funkcji, służących m.in. do zapamiętania zestawu kryteriów (rysunek 8.68).

Rysunek 8.68. Wyszukiwanie i zaznaczanie elementów przy pomocy palety Znajdź i zaznacz

Paleta Znajdź i zaznacz może być używana równocześnie z Obszarem zaznaczenia — na liście kryteriów pojawią się wtedy automatycznie odpowiednie opcje, jak na rysunku 8.69. Obszar zaznaczenia pomimo występowania na liście kryteriów nie jest przechowywany w zapisywanych zestawach.

Wyczerpujący opis palety można znaleźć w standardowej dokumentacji ArchiCAD-a.

298

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 8.69. Obszar zaznaczenia automatycznie zostanie uwzględniony na liście kryteriów palety Znajdź i zaznacz

Paleta Zaznaczenia Paleta ta jest miejscem, gdzie można przechowywać zapisane zaznaczenia elementów. Jest ona bardzo przydatna, i to nie tylko w przypadku, gdy często wykonuje się takie same zaznaczenia. Jeśli pracujemy nad skomplikowanym modelem z wieloma nakładającymi się na siebie elementami, możemy za jej pomocą zaznaczać te same elementy w różnych oknach konstrukcyjnych. W ten sposób np. ściana, którą chcemy edytować na rzucie, może zostać najpierw zaznaczona w oknie 3D (a nie na rzucie, gdzie jest trudna do wyselekcjonowania), później zapisana do palety, a następnie za jej pomocą wybrana już w innych oknach (rysunek 8.70). Paleta otwierana jest z menu Okna/Palety/Zaznaczenia. Może przechowywać dowolną liczbę zachowanych zaznaczeń w formie opisowej listy (górne pole palety) z wyszczególnioną liczbą i typem elementów dla danego zaznaczenia (dolne pole). Polecenia dla zapisywania, usuwania i przemianowywania zaznaczeń dostępne są pod ikonką strzałeczki w prawym górnym rogu palety. Dolne pole zawiera również informacje na temat dostępności zachowanych elementów. Jest to ważne, kiedy część elementów z zapisanego zaznaczenia znajduje się na ukrytej bądź zablokowanej Warstwie lub została po prostu usunięta z projektu (rysunek 8.71). Informacje z palety Zaznaczenia zapisywane są z danym plikiem projektu i nie można ich użyć w innym projekcie.

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

299

Rysunek 8.70. Przykładowe wykorzystanie palety Zaznaczenia do wyboru elementów na rzucie i elewacji wskazanych wcześniej (i zapisanych do palety) w oknie 3D Rysunek 8.71. Paleta Zaznaczenia — części pierwsze

Zaznaczanie za pomocą skrótów klawiaturowych ArchiCAD oferuje kilka prostych metod bardzo szybkiego zaznaczania elementów za pomocą skrótów klawiaturowych.

300

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Klawisz Shift Klawisz Shift zawiesza aktualnie wybrane narzędzie w palecie Narzędzia i pozwala zaznaczać poprzez kliknięcie w element. Zwolnienie klawisza Shift powoduje powrót do pracy z narzędziem ostatnio wybranym w palecie. Do czego wykorzystać możliwości zaznaczania klawiszem Shift? Przykładowo w trakcie konstruowania ścian możemy wprowadzić poprawki w już istniejących elementach projektu. Na moment zawieszamy narzędzie Ściana, wciskając Shift, zaznaczamy ściany, wykonujemy ich obrót, a po zwolnieniu klawisza Shift możemy dalej rysować nowe elementy — poprawki zostały wprowadzone w trakcie pracy (rysunek 8.72).

Rysunek 8.72. Zastosowanie klawisza Shift do zaznaczania elementów i ich edycji w trakcie konstruowania za pomocą palety Narzędzia

Prawy przycisk myszki — menu kontekstowe Kliknięcie elementu prawym przyciskiem myszki powoduje automatycznie jego zaznaczenie oraz wyświetlenie menu kontekstowego. W ten sposób można zaznaczyć tylko jeden element, ale za to bezpośrednio pod kursorem myszki otrzymujemy powiązane z tym elementem polecenia (rysunek 8.73).

Ctrl+A — zaznaczanie wszystkich elementów Jeśli chcemy zaznaczyć wszystkie elementy w danym oknie konstrukcyjnym, najprostszą metodą jest użycie skrótu klawiaturowego Ctrl+A (Mac OS — Polecenie+A) przy

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

301

Rysunek 8.73. Menu kontekstowe uruchamiane prawym przyciskiem myszki oferuje polecenia związane z zaznaczaniem elementów

aktywowanym narzędziu Strzałka lub Obszar zaznaczenia. Ponieważ skrót ten występuje i działa podobnie w wielu innych aplikacjach (Word, Corel), jest dość łatwy do zapamiętania (rysunek 8.74). Rysunek 8.74. Skrótem Ctrl+A zaznaczymy wszystkie elementy w danym oknie

302

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Ctrl+A — zaznaczanie elementów jednego typu Użycie skrótu Ctrl+A z wybranym narzędziem w palecie Narzędzia powoduje bezpośrednie zaznaczenie wszystkich elementów danego typu. W ten sposób przykładowo można wybrać wszystkie ściany bądź inny typ elementów w danym widoku (rysunek 8.75). Rysunek 8.75. Zaznaczanie elementów przy użyciu skrótu Ctrl+A i aktywnym narzędziu Ściana z palety Narzędzia

Ctrl+A — przy aktywnym Obszarze zaznaczenia Użycie skrótu przy aktywowanym narzędziu w palecie Narzędzia oraz aktywnym Obszarze zaznaczenia powoduje wyselekcjonowanie elementów danego typu wewnątrz tego obszaru (rysunek 8.76).

Zaznaczenie elementu z poziomu okna Zestawień Elementy projektu można również zaznaczyć, korzystając z dwóch poleceń okna Zestawień, jak na rysunku 8.77.

Rozdział 8.

‹

Narzędzia ArchiCAD-a — wprowadzenie

303

Rysunek 8.76. Zaznaczanie skrótem Ctrl+A wewnątrz Obszaru zaznaczenia

Rysunek 8.77. Okno Zestawień umożliwia wyświetlenie elementów zaznaczonych w tabeli zarówno w oknie Rzutu, jak i 3D

304

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia Modelowanie = dokumentacja ArchiCAD oferuje obecnie potężny zestaw narzędzi do projektowania, ze względu na rozległość zagadnienia informacje o nich warto podzielić na kilka grup tematycznych: modelowanie, technologia obiektów bibliotecznych, opracowania dokumentacji 2D, widoki modelu. W tym rozdziale zajmę się pierwszą grupą narzędzi, służącą budowaniu wirtualnej makiety projektu. Kolejne narzędzia zostaną opisane w przygotowywanej właśnie drugiej części książki, poświęconej tworzeniu dokumentacji i zarządzaniu nią. Mimo rozbudowanej struktury i sporej liczby poleceń oraz możliwości ArchiCAD pozostaje ciągle w czołówce programów najbardziej przyjaznych użytkownikowi. Należy pamiętać, że nie trzeba posiadać szerokiej wiedzy o wszystkich zakamarkach programu, aby sprawnie i szybko tworzyć skomplikowane projekty. Projektowanie złożonych projektów jest możliwe już przy umiejętności posługiwania się kilkoma narzędziami na poziomie podstawowym (rysunek 9.1). Ponieważ tworzenie trójwymiarowej makiety automatycznie pozwala na ominięcie wielu żmudnych etapów tworzenia projektu (m.in. dokumentacji 2D, zestawień, wizualizacji), najważniejsze pozycje palety Narzędzia znajdują się w zakładce projekt.

ABC modelowania W większości popularnych programów kojarzących się z modelowaniem możemy wykonać praktycznie dowolne formy (w tym architektoniczne). Należy wiedzieć, że są to

306

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.1. Nawet najbardziej skomplikowane projekty w programie powstają na bazie prostych elementów; na ilustracji koncepcja budynku biurowego umieszczona na makiecie urbanistycznej z pokazanymi składowymi płytami stropowymi

właściwie jedynie zewnętrzne powierzchnie projektowanych obiektów, tzw. Siatki, często z przygotowanymi definicjami materiałów do renderingu i animacji. ArchiCAD jako specjalizowany modeler architektoniczny buduje trójwymiarowe makiety w zupełnie inny sposób — każdy wstawiony element przekazuje pełne informacje o danym fragmencie modelu (rysunek 9.2). Do zalet i specyfiki tworzenia elementów w ArchiCAD-zie przekonamy się bardzo szybko. Makieta projektu tworzona jest wyspecjalizowanymi elementami — wzajemnie powiązanymi, przechowującymi wszystkie potrzebne informacje dla dokumentacji projektowej, wizualizacji oraz współpracy z zewnętrznymi aplikacjami (rysunek 9.3).

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

307

Rysunek 9.2. Większość popularnych modelerów wspiera projektowanie architektoniczne, podobnie jak tworzenie dowolnych innych form (na ilustracji luźna wariacja z pawilonem w Barcelonie w roli głównej), natomiast ArchiCAD każdy element traktuje jako informację o danym fragmencie rzeczywistego obiektu, a nie jedynie wizualną zabawę

Rysunek 9.3. Specyfika modelowania architektonicznego umożliwia dostęp do danych o budynku poprzez jego wirtualną makietę; na rysunku ten sam model pawilonu w Barcelonie, lecz wykonany za pomocą narzędzi ArchiCAD-a — poza wizualizacją projektu otrzymujemy zbiór danych o obiekcie

308

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Modelowanie — narzędzie Ściana Ze wszystkich trójwymiarowych elementów ArchiCAD-a Ściany są z pewnością najczęściej wykorzystywanym i najważniejszym składnikiem projektu, niezbędnym zarówno podczas tworzenia makiety 3D obiektu, jak i jego dokumentacji budowlanej (rysunek 9.4).

Rysunek 9.4. Ściany występują praktycznie w każdym modelu ArchiCAD-a i są jednym z najbardziej rozbudowanych narzędzi programu; na rysunku projekt wnętrz, z którego wyselekcjonowano Ściany stanowiące ponad jedną trzecią wszystkich elementów

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

309

Ponieważ Ściany w programie posiadają ogromną liczbę możliwości zarówno w modelu 3D, jak i w dokumentacji budowlanej, prześledzimy najczęstsze zastosowania i najważniejsze możliwości tego narzędzia. Poniżej wszystko, co każdy użytkownik ArchiCAD-a powinien wiedzieć o narzędziu Ściana (przygotowanie murarsko-tynkarskie nie będzie potrzebne): Ściany to najważniejszy element modelu ArchiCAD-a (ze względu na częstotliwość występowania i liczbę zastosowań), jedynie w Ścianach można umieszczać Okna i Drzwi z palety Narzędzia programu, Ściany w projekcie mogą być wielokondygnacyjne, co zdecydowanie przyspiesza budowę modelu — symbole na kolejnych rzutach utworzone zostaną automatycznie, Ściany mogą mieć strukturę wielowarstwową (symbol do dokumentacji budowlanej), która widoczna jest na Rzutach, Przekrojach oraz przekrojach wyświetlanych w Dokumentach 3D, objętości i powierzchnie Warstw Ścian (komponenty) mogą być zliczane w Zestawieniach projektu, Ściany pochyłe są standardowym elementem narzędzi programu, ich symbol tworzony jest automatycznie według prostych zasad, Ściany o złożonych profilach pozwalają na wykonanie bardzo skomplikowanych kształtów, z „architekturą organiczną” włącznie, Ściany są elementem biorącym udział w Działaniach na elementach bryłowych (rysunek 9.5).

Konstruowanie Ścian Wstawianie Ścian w projekt to czynność nieskomplikowana, warto jednak zwrócić uwagę na kilka ustawień i ważnych technik oraz ogromny zakres możliwości programu: wszystkie Ściany budowane są na tzw. Linii odniesienia, połączenia Ścian są automatycznie czyszczone, Ściany mogą się odpowiednio łączyć również z innymi elementami (np. Przegrodami strukturalnymi, Słupami), każdą Ścianę budujemy metodą geometrii wybraną z palety Info (np. prostą, łukową, trapezową, wieloboczną), do wyboru mamy kilka typów Ścian: proste, pochyłe, o złożonym profilu itd.

Sekwencja czynności podczas konstruowania Ścian Nowe Ściany można budować w oknach Rzutów oraz w oknie 3D, pozostałe okna konstrukcyjne są miejscem, gdzie można edytować istniejące elementy. Metody konstruowania Ścian są dwie:

310

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.5. Ściany programu są m.in. elementem bazowym dla Okien i Drzwi oraz wielu Akcesoriów opartych na ich geometrii; na rysunku przykład zastosowania Akcesoriów dla Ściany z wstawionymi Oknami i Drzwiami

poprzez wprowadzanie kolejnych punktów dla Linii odniesienia ściany, poprzez ich utworzenie na istniejących już obrysach elementów. Pierwsza metoda wymaga standardowej sekwencji działań: 1. zaczynamy od wyboru narzędzia Ściana w palecie Narzędzia i ewentualnych

ustawień parametrów (w oknie Ustawienia ściany), 2. wybieramy metodę konstrukcji (Linia odniesienia), 3. z palety Info wybieramy jedną z metod geometrii, 4. na końcu wskazujemy (myszką lub numerycznie) odpowiednie punkty dla Linii

odniesienia ściany w projekcie (rysunek 9.6).

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

311

Rysunek 9.6. Standardowa sekwencja tworzenia zestawu Ścian; na rysunku pokazano konstruowanie zestawu czterech Ścian na Rzucie i w oknie 3D metodą geometrii prostokąt

Dla niektórych metod geometrii pojawi się paleta Pomocnicza, która wyświetli się automatycznie, oferując określone sposoby konstruowania (rysunek 9.7). Rysunek 9.7. Paleta Pomocnicza oferuje dodatkowy zestaw poleceń podczas konstruowania niektórych typów Ścian

312

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Moc Magicznej różdżki przy budowaniu Ścian Metoda ta jest bardzo wygodna, kiedy w projekcie istnieje już obrys, na którym chcemy zbudować nowe elementy. Poza wybawieniem nas od wprowadzania kolejnych punktów Ściany metoda ta pozwala również na wykonanie naprawdę trudnych kształtów, na których opiera się podstawa Ściany (rysunek 9.8).

Rysunek 9.8. Przykład wykorzystania funkcji Magicznej różdżki — za jej pomocą Ściana pochyła została wykonana na podstawie istniejącej na rzucie krzywej

Działanie Magicznej różdżki Aby wykonać Ściany za pomocą Magicznej różdżki, należy: 1. zaznaczyć narzędzie Ściana w palecie Narzędzia i ewentualnie ustawić

odpowiednie parametry dla Ściany (w oknie Ustawień lub palecie Info), 2. z wciśniętym klawiszem Spacja bądź po wybraniu polecenia Obrysuj wielobok

za pomocą Magicznej różdżki z menu Projekt klikamy w wybrany istniejący obrys w projekcie (rysunek 9.9). Kilka dodatkowych informacji, które zamieściłem poniżej, przyda się z pewnością podczas częstszego stosowania tej metody: Magiczną różdżkę można stosować w oknie Rzutu oraz 3D, przy czym w tym drugim przypadku obrysami mogą być jedynie inne trójwymiarowe elementy, za pomocą Magicznej różdżki można również tworzyć Ściany pochyłe, dwustronnie pochyłe oraz oparte na profilu złożonym, metody geometrii, poza trapezową i wielokątną (dla niektórych obrysów), nie mają znaczenia — Ściany zawsze są tworzone jako zestaw odcinków lub łuków (rysunek 9.10).

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

313

Rysunek 9.9. Aby utworzyć Ścianę za pomocą Magicznej różdżki, przy aktywnym narzędziu Ściana klikamy w istniejący obrys z wciśniętym klawiszem Spacja W przypadku budowania tą metodą Ściany na odcinkach krzywych musimy pamiętać o wyborze odpowiedniej metody segmentacji w menu Opcje/Parametry Magicznej różdżki (rysunek 9.11).

314

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.10. Dwa mniej typowe przykłady zastosowania metody Magiczna różdżka — ciąg Ścian trapezowych (wprowadzając punkty, można tworzyć jedynie pojedyncze odcinki) oraz Ściana wielokątna na obrysie zamkniętym elipsy

Czyszczenie połączeń Jedną z ważniejszych cech Ścian jest automatyczne czyszczenie symboli na Rzutach dla przecinających się elementów. Standardowo opcja Czyść połączenia ścian i belek z menu Widok/Opcje wyświetlania jest włączona, a kolejna na liście Linie odniesienia ścian i belek wyłączona, co zapewnia czysty symbol 2D. Na odpowiednie pokazywanie połączeń Ścian mają wpływ: Linie odniesienia ścian, Priorytety struktur warstwowych, Wypełnienia użyte w symbolu 2D, Grupy przecięć warstw, na których leżą elementy (rysunek 9.12).

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

315

Rysunek 9.11. Zmiana metody segmentacji w oknie Parametry Magicznej różdżki może radykalnie zmienić ostateczny efekt

Każda Ściana posiada kilka charakterystycznych punktów geometrii, ułatwiających zaznaczanie i edycję elementu, a dla prawidłowego łączenia Ścian szczególnie ważne są Linie odniesienia.

Linia odniesienia Budowanie każdej Ściany w programie odbywa się poprzez narysowanie jej Linii odniesienia (osiowej). Dzięki temu nawet skomplikowane elementy buduje się za pomocą dwóch kliknięć myszką — Ściana tworzona jest według zadanych parametrów na wyznaczonej linii. Linia odniesienia ściany jest zawsze pozioma i zawsze znajduje się na wysokości podstawy, choć niekoniecznie musi leżeć w jej obrysie.

316

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.12. Symbole Ścian przy włączonej oraz wyłączonej opcji Czyść połączenia ścian i belek

Linia odniesienia ściany jest standardowo niewidoczna, można ją zobaczyć jedynie w oknie 3D oraz Rzutu, i to w określonych sytuacjach: podczas rysowania Ścian wyświetlana jest jako pogrubiona zarówno w oknie Rzutu, jak i 3D, na Rzucie po wskazaniu lub zaznaczeniu elementu Linia odniesienia wyróżniona jest pogrubieniem, po zaznaczeniu elementu w oknie 3D Linia odniesienia wyróżniona jest kolorem i pogrubieniem i trudno jej wtedy nie zauważyć ☺, na Rzutach linia pojawi się po wyłączeniu czyszczenia przecięć z Opcji wyświetlania bądź po włączeniu opcji Linie odniesienia ścian i belek; pogrubiona czarna linia pojawi się z symbolem strzałki kierunku, podczas edycji geometrii Ściany, zarówno w oknie Rzutu, jak i 3D, wyświetlana jest tylko jedna linia i jest to właśnie Linia odniesienia, jak na rysunku 9.13.

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

317

Rysunek 9.13. Linia odniesienia w oknie 3D w dwóch sytuacjach — po zaznaczeniu elementu oraz w trakcie edycji jego geometrii

Linia odniesienia jest bardzo przydatna, ponieważ: dzięki niej wykonamy czyste połączenia symboli Ścian, umożliwia ustalenie osi konstrukcyjnej Ściany wielowarstwowej, za jej pomocą można edytować geometrię Ściany, pomaga zdefiniować stronę Ściany, co jest istotne dla wyboru materiałów oraz zestawień materiałowych (rysunek 9.14). Ściana wielokątna jest jedynym przypadkiem, kiedy Linia odniesienia może być również Polilinią.

Metody konstrukcji Metody konstrukcji dla Ścian to wskazanie relacji podstawy Ściany do Linii odniesienia — zmiana metody powoduje zmianę położenia elementu. Poza trzema standardowymi ustawieniami (Lewa, Środek, Prawa) warto zwrócić uwagę na pole Odsunięcie linii osi w oknie Ustawienia ściany, gdzie można ustawić własną pozycję Linii odniesienia. Wygodnym skrótem do częstego użycia jest klawisz C, który przed wstawieniem elementu spowoduje przełączenie metody (widoczne np. w palecie Info) i zmieni pozycję zaznaczonej Ściany, jak na rysunku 9.15.

318

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.14. Linia odniesienia ułatwia m.in. wybór odpowiednich płaszczyzn podczas wyboru materiałów

Rysunek 9.15. Metoda konstrukcji ma wpływ na położenie Ściany względem Linii odniesienia; na ilustracji zestaw kilku Ścian z różnym ustawieniem metody konstrukcji

Zmiana odniesienia bez zmiany położenia Linię odniesienia dla istniejącej Ściany można zmienić również bez naruszania jej położenia. Należy wtedy skorzystać z ukrytego polecenia (☺) z menu Projekt — Modyfikuj Ścianę/Oś, jak na rysunku 9.16. Warto odnotować, że zmiana pozycji Linii odniesienia nie narusza wcześniej przyporządkowanych materiałów dla odpowiednich płaszczyzn Ścian.

Konstruowanie połączeń Ścian Połączenia Ścian na rzutach czyszczone są automatycznie; w niektórych sytuacjach (np. po edycji czy w przypadku skomplikowanych połączeń wielu elementów) zachodzi potrzeba poprawienia istniejących przecięć. Jak zwykle do wyboru jest kilka przydatnych technik: rysowanie nowych elementów do wnętrza obrysu istniejących Ścian, korzystanie ze skrótów klawiaturowych z użyciem Ctrl i Alt,

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

319

Rysunek 9.16. Zmiana Linii odniesienia dla istniejących elementów bez naruszania ich pozycji również jest możliwa, a służy do tego dedykowane polecenie Oś; na ilustracji zastosowanie opcji Strona osi/odwróć strony oraz Przesunięcie/ do środka rdzenia

użycie polecenia Wyrównanie, użycie polecenia Przecięcie oraz Zaokrąglenie/Ścięcie.

Raz Pierwsza metoda polega na rysowaniu Ściany aż do wnętrza obrysu kolejnego elementu lub do łączenia z linią osiową drugiego elementu (rysunek 9.17). Rysunek 9.17. Połączenia Ścian są automatycznie łączone wtedy, gdy rysowanie nowej Ściany kończymy wewnątrz obrysu istniejącego elementu

320

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Dwa Druga metoda to wykorzystanie skrótów klawiaturowych (Alt, Ctrl). Sekwencja czynności jest prosta: 1. zaznaczamy Ścianę, którą chcemy dociągnąć do drugiego elemenetu, 2. klikamy w nią z wciśniętym klawiszem Alt, 3. z wciśniętym klawiszem Ctrl (Polecenie) klikamy w Ścianę, z którą tworzymy

połączenie, jak pokazano na rysunku 9.18 (dodatkowo może zaistnieć konieczność odświeżenia Widoku, aby móc zobaczyć czyste połączenie). Rysunek 9.18. Sekwencja konstruowania połączeń z wykorzystaniem klawiszy Alt oraz Ctrl

Trzy Kolejna metoda wykorzystuje klawisz Ctrl (Polecenie) w sytuacji, kiedy przecięcie już istnieje, natomiast część elementu niepotrzebnie wystaje poza jego obrys (rysunek 9.19).

Cztery Następna metoda polega na użyciu polecenia Wyrównanie z menu Edycja/Zmiana geometrii (rysunek 9.20).

Rozdział 9. Rysunek 9.19. Usuwanie zbędnych fragmentów Ścian w przecięciu najwygodniej wykonać za pomocą klawisza Ctrl (Polecenie)

Rysunek 9.20. Wskazanie Linii odniesienia istniejącej Ściany po wybraniu dla zaznaczonej Ściany polecenia Wyrównaj spowoduje jej dociągnięcie i wyczyszczenie przecięcia

Modelowanie — paleta Narzędzia

321

322

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Pięć Ostatnia metoda jest przydatna, kiedy konstruujemy połączenia narożników — dwie Ściany można wówczas połączyć za pomocą polecenia Przecięcie lub Zaokrąglenie/Ścięcie. Zaznaczamy Ściany i wybieramy polecenie, a w przypadku wyboru polecenia Zaokrąglenie/Ścięcie należy jeszcze wpisać odpowiednią wartość (w aktualnych jednostkach rysunkowych), jak na rysunku 9.21.

Rysunek 9.21. Dwa sposoby na wygenerowanie czystych połączeń dla dwóch Ścian — polecenia Przecięcie i Zaokrąglenie/Ścięcie

Skomplikowana geometria połączeń W sytuacjach, kiedy łączone są dwie lub więcej Ścian bądź kiedy połączenia są budowane na skomplikowanej geometrii i nie czyszczą swoich symboli zgodnie z naszymi oczekiwaniami, mamy do pomocy kilka dodatkowych metod, takich jak: zmiana sposobu łączenia Linii odniesienia, użycie Ściany wielobocznej na łączeniach, użycie narzędzia Łatka, ingerencja w Priorytety struktur warstwowych (rysunek 9.22).

Rysunek 9.22. Aby uzyskać czyste połączenie Ścian, w większości sytuacji wystarczy zmienić przebieg Linii odniesienia; przykład na rysunku pokazuje problem z połączeniem trzech Ścian warstwowych (1a) — chwilowe wyłączenie czyszczenia połączeń (1b, 2b) ułatwia ich edycję i uzyskanie właściwego symbolu (2a)

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

323

W przypadku Ścian jednorodnych (jedno wypełnienie) warto pamiętać o możliwościach Ścian wielobocznych, które pozwolą łatwo wykonać nawet najbardziej kompleksowe połączenia (rysunek 9.23).

Rysunek 9.23. Przykład zastosowania Ściany wielobocznej do wykonania skomplikowanych połączeń — inwentaryzacja kamienicy w centrum Katowic (na drugim rysunku newralgiczne elementy zostały wyróżnione)

Łatka W szczególnie skomplikowanych, powtarzalnych połączeniach wygodnie jest skorzystać z możliwości Łaty:

324

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM 1. elementami typu Linia lub Wypełnienie wykonujemy korektę symbolu 2D, 2. za pomocą narzędzia Obszar zaznaczenia definiujemy fragment — nie musi

być prostokątny, dopuszczalne jest również wyznaczenie wielobokiem, 3. za pomocą polecenia Dokument/Dodatkowe narzędzia/Utwórz Łatę zachowujemy

poprawiony fragment, 4. utworzona Łata jest parametrycznym obiektem bibliotecznym, który możemy

wykorzystać w projekcie wielokrotnie, gdyż po zachowaniu pliku zostaje automatycznie wstawiony w zaznaczonym obszarze.

Priorytety Dzięki Priorytetom możemy zdefiniować, w jaki sposób, automatycznie, elementy będą przecinały nawzajem swoje połączenia. W programie Priorytety dla Ścian są liczbami parzystymi w zakresie od 0 do 16. Zasada działania jest prosta — Warstwa lub element o wyższym Priorytecie przy połączeniach będą przecinały Warstwy lub elementy o niższym Priorytecie. Należy rozróżnić dwa typy Priorytetów: dla elementów — ustawiane są indywidualnie dla każdej Ściany, dla Warstw w Strukturach warstwowych, co powoduje globalne ustawienia dla wszystkich elementów korzystających z danej struktury.

Priorytety warstwy Priorytety warstwy ustawiamy indywidualnie dla każdego elementu w jego oknie Ustawień w panelu Rzut i przekrój. Ustalają one nie tylko zasady przecięć pomiędzy Ścianami (jedno- i wielowarstwowymi), ale również przecięć Ścian i Belek. Priorytet warstwy dla elementu współgra przy czyszczeniu przecięć Ścian z Priorytetami struktury warstwowej — w tym celu musimy zaznaczyć opcję Zastosuj priorytety struktury (rysunek 9.24).

Rysunek 9.24. Przykład zastosowania Priorytetów dla ścian przyporządkowanych dla wybranych elementów

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

325

Priorytety warstw struktur warstwowych Przy skomplikowanych przecięciach Ścian wielowarstwowych można zdefiniować Priorytety dla poszczególnych Warstw struktury, podobnie w przypadku Ścian opartych na profilach złożonych. Takie ustawienie Priorytetów spowoduje automatyczne wyświetlanie symbolu, jak na przykładzie z rysunku 9.25.

Rysunek 9.25. Przykład przecięć Ścian warstwowych — przy włączonej opcji Zastosuj priorytety struktury elementy będą czyściły połączenia według Priorytetów ustawionych dla odpowiedniej Warstwy w oknie Struktury warstwowe (menu Opcje/Atrybuty elementów)

A jeśli nie życzymy sobie czyszczenia przecięć? ☺ Czasami (raczej rzadko) w projekcie zachodzi potrzeba, aby przecinające się elementy nie czyściły swoich przecięć. Prostą metodą na osiągnięcie tego celu jest umieszczenie takich elementów na Warstwie z inną Grupą przecięć. Wyższy numer takiej grupy dla Warstwy oznacza, że będzie ona wyświetlana z wyższym Priorytetem. Ustawienia dla różnych Grup przecięć przechowywane są razem z Kombinacją warstw (rysunek 9.26).

326

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.26. Przykład zastosowania grup przecięć dla Ścian — dwie z czterech Ścian umieszczone zostały na Warstwie z grupą przecięć 4. Elementy te pozostają nienaruszone przez Ściany z grupą przecięć 1 pomimo wyższych Priorytetów struktur warstwowych

Reprezentacja 2D Dzięki całej gamie dostępnych opcji symbol 2D Ścian może być elastycznie dostosowany do odpowiedniego etapu projektu czy wybranych zastosowań. Kontrolowanie automatycznie generowanego symbolu wymaga od nas minimalnego rozeznania w kilku dostępnych w programie opcjach. Na grafikę symbolu Ścian mają wpływ: opcje w panelu Rzut i przekrój z okna Ustawienia ściany, które umożliwiają dobór wypełnień, piór i typów linii dla fragmentów elementu, Opcje reprezentacji modelu (menu Dokument/Reprezentacja modelu), które wpływają na globalne wyświetlanie wypełnień symboli, Opcje wyświetlania odpowiedzialne za wygląd symbolu na ekranie, Płaszczyzna cięcia dla rzutu, ułatwiająca wyświetlanie symboli dla skomplikowanych kształtów, Kondygnacja macierzysta dla elementu, wpływająca na zakres wyświetlania symbolu, Skala widoku, wpływająca na wyświetlanie grubości linii oraz wzorów wypełnień. Sporo? Na szczęście panel Rzut i przekrój przechowuje zdecydowaną większość istotnych parametrów dla poszczególnych Ścian, zaś najczęściej zmieniane ustawienia globalne znajdziemy w Opcjach reprezentacji modelu. Resztę miejsc z opcjami odwiedza się dużo rzadziej.

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

327

Ustawienia symbolu w panelu Rzut i przekrój Jest to pierwsze miejsce, do którego się kierujemy, aby zdecydować o wyglądzie symbolu 2D. Panel zawiera wiele opcji podzielonych na kilka zakładek. Tworząc dokumentację, należy koniecznie prześledzić te możliwości, przynajmniej pobieżnie. Panel Rzut i przekrój jest również łatwo dostępny z palety Info — opcje wprowadzone w tym miejscu pozwalają od razu śledzić zmiany grafiki symbolu 2D (rysunek 9.27).

Rysunek 9.27. Wybór parametrów dla symboli z palety Info (zamiast z okna Ustawienia ściany) od razu zmienia grafikę zaznaczonych elementów

Rzut Opcje tej zakładki ściśle wiążą się z Płaszczyzną cięcia dla rzutu oraz Kondygnacją macierzystą. To tutaj właśnie możemy wybrać, w jaki sposób i w jakim zakresie wysokościowym zostanie wyświetlony symbol elementu (rysunek 9.28).

Struktura Jest to miejsce wyboru Wypełnienia przekrojowego lub Profilu ściany oraz Priorytetu warstwy. Widoczne będzie zarówno na Rzutach, Przekrojach, jak i w szczególnych sytuacjach w Dokumentach 3D (z użyciem przekroju). Lista dostępnych Wypełnień będzie się różnić w zależności od wybranej metody geometrii i przekroju poprzecznego dla Ściany (rysunek 9.29). Ustawienie Wypełnienia przekrojowego jako Struktury warstwowej spowoduje przyjęcie szerokości Ściany według jej definicji, parametr Grubości ściany zostanie wyszarzony i nie będzie aktywny.

Przekrój i Obrys Jest to miejsce doboru kilkunastu różnych atrybutów dla odpowiednich części symbolu Ściany. Ściana podzielona jest na 3 części, dla których dobieramy odpowiednie atrybuty:

328

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.28. Wybór Granicy widoczności dla elementu jest związany z ustawieniami w oknie Płaszczyzna cięcia dla rzutu, a ustawienia zakładki Rzut dotyczą zarówno rodzaju symbolu, jak i jego zakresu widoczności

Rysunek 9.29. Zakładka Struktura w dwóch przykładowych sytuacjach — wybór wypełnienia przekrojowego dla Ściany prostej oraz typu Profilu dla Ściany opartej na profilu złożonym

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

329

Przekrój — symbol wygenerowany na poziomie Płaszczyzny cięcia, Pozawidokowe — elementy symbolu znajdujące się ponad Płaszczyzną cięcia, Widokowe — części symbolu Ściany znajdujące się poniżej cięcia płaszczyzną (rysunek 9.30).

Rysunek 9.30. Na przykładzie widok 3D zestawu Ścian pochyłych z zaznaczoną Płaszczyzną cięcia, dla której generowany jest symbol rzutu — numery wskazują fragmenty symbolu i odpowiednie parametry w zakładkach Przekrój oraz Obrys

W przypadku Ściany prostej atrybuty z zakładki Obrys nie będą miały zastosowania (poza parametrem Linie zakończenia ściany). Wybór spośród piór zdefiniowanych w palecie kolorów jest równocześnie wyborem grubości (rysunek 9.31).

Płaszczyzna cięcia a symbole Ścian W zdecydowanej większości przypadków symbol tworzony jest bez konieczności kontroli ustawień w oknie Płaszczyzna cięcia dla rzutu; reprezentacja 2D Ścian to zwykle Wypełnienie z Liniami przekrojowymi, podążające za Linią odniesienia. W przypadku skomplikowanych struktur opartych na Ścianach pochyłych i Ścianach o profilu złożonym opcje Płaszczyzny cięcia dla rzutu mogą być niezbędne.

330

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.31. Wybór pióra dla fragmentu symbolu definiuje jego kolor oraz grubość

Przy korzystaniu z ustawień Płaszczyzny cięcia dla rzutu: symbol może być tworzony na określonej wysokości (standardowo 110 cm) jako powierzchnia elementu ścięta poziomą płaszczyzną, Ściany można tworzyć jako elementy wielokondygnacyjne — symbole będą tworzone automatycznie dla każdej kondygnacji, można ograniczyć zasięg wyświetlania elementu (rysunek 9.32).

Płaszczyzny cięcia na różnych poziomach dla tej samej kondygnacji Ustawienia Płaszczyzny cięcia dla rzutu można przechowywać dla zapisanego Widoku (paleta Nawigator/Mapa widoków). Możliwość ta może się przydać w szczególnych sytuacjach, np. kiedy pokazujemy szczególnie skomplikowaną Ścianę o profilu złożonym — wtedy oprócz standardowego widoku rzutu przekrojonego na wysokości 110 cm możemy przygotować cały ich zestaw dla lepszego zrozumienia projektu (rysunek 9.33).

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

331

Rysunek 9.32. Przykład pokazujący najważniejsze różnice w wyświetlaniu symbolu zależnie od ustawień Płaszczyzny cięcia dla rzutu — na rysunku ten sam zestaw trzech Ścian pochyłych w czterech różnych układach opcji widoczny na dwóch kolejnych kondygnacjach (parter, piętro)

332

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.33. Przykład zapisu ustawień Płaszczyzny cięcia dla rzutu razem z widokami projektu (Nawigator/Mapa widoków) — na rysunku nietypowy obiekt wykonany za pomocą Ścian o profilu złożonym

Opcje reprezentacji modelu, Opcje wyświetlania Niektóre ustawienia w oknie Opcje reprezentacji modelu (menu Dokument/Reprezentacja modelu) będą decydujące dla wyglądu symbolu Ściany. Zestawy dostępnych opcji można zapisywać i przyporządkowywać odpowiednim widokom modelu, jak na rysunku 9.34.

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

333

Rysunek 9.34. Okno Opcje reprezentacji modelu pozwala na globalne ustawienie sposobu wyświetlania niektórych cech symboli Ścian; na rysunku trzy z kilku sposobów wyświetlania tego samego zestawu Ścian — bez ingerencji w wyświetlanie Wypełnień oraz wyświetlanie Linii rozdzielających przy braku Wypełnienia i Wypełnienia przekrojowe zamienione na Wypełnienia pełne

Opcje dostępne z menu Widok/Opcje wyświetlania mają wpływ jedynie na wygląd symbolu na ekranie komputera. Opcje Czyść połączenia ścian i belek, Linie odniesienia ścian i belek, Prawdziwa grubość linii, Pogrubione linie przekroju czy Kreskowanie wektorowe mogą znacznie ułatwić pracę nad dokumentacją i modelem, natomiast nie mają wpływu na widok rysunków po wydruku czy ich zapisie do innych formatów (rysunek 9.35). Rysunek 9.35. Niektóre z Opcji wyświetlania (ekranowe) będą miały również wpływ na symbole Ścian, ale nie będą miały wpływu na udostępnianą i drukowaną dokumentację

334

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Wygląd Ścian w innych oknach programu (Elewacje, Przekroje, Dokumenty 3D) Niektóre ustawienia Ścian będą miały wpływ także na wyświetlanie elementów w innych oknach programu, np. oknie 3D, Dokumencie 3D czy w oknach Elewacji (rysunek 9.36).

Rysunek 9.36. Wybór materiału ze zdefiniowanym kreskowaniem dla płaszczyzny Ściany

Aby uzyskać widok Warstw w oknie Dokumentu 3D, należy przeciąć element za pomocą narzędzia Obszar zaznaczenia, jak na rysunku 9.37.

Rysunek 9.37. Struktury warstwowe Ścian mogą się wyświetlać również w oknie Dokumentu 3D, pod warunkiem że widok ten powstanie z użyciem Obszaru zaznaczenia i że w oknie Ustawienia dokumentu 3D zaznaczymy odpowiednią opcję dla wypełnień w przekroju

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

335

Parametry Ścian Zestaw parametrów dostępnych w oknie Ustawień (wyświetlany częściowo w palecie Info) pozwala na zdefiniowanie wyglądu w oknie 3D oraz symbolu elementów. Część parametrów Ścian można wprowadzać również za pomocą myszki, wybierając odpowiednie polecenie z paletki Pomocniczej (rysunek 9.38).

Rysunek 9.38. Okno Ustawień oraz paleta Info to największy zbiór parametrów dla Ściany; niektóre z możliwości Ściany znajdziemy w paletach podręcznych oraz w poleceniach menu programu Niektóre definicje zmieniające geometrię Ścian, np. zamiana odcinka prostego w łukowy, wstawianie dodatkowego węzła w Ścianę itp., dostępne są jedynie w paletkach Pomocniczych, jak na rysunku 9.39. Rysunek 9.39. Niektóre z parametrów Ścian można wprowadzać wyłącznie za pomocą kursora myszki z palet Pomocniczych wyświetlanych podczas edycji elementu

336

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Prosta, pochyła, a może profilowana? Program oferuje standardowo kilka typów Ścian, a kombinacja metod geometrii z przekrojem Ściany pozwala na łatwe budowanie obrysów o niezwykłych kształtach, jak na rysunku 9.40.

Rysunek 9.40. Połączenie metod geometrii z różnymi typami przekrojów Ścian pozwala wymodelować skomplikowane bryły bez używania zaawansowanych technik lub specjalizowanych narzędzi

Ściany mogą być dodatkowo modyfikowane za pomocą otworów (Drzwi/Okna/Nisze), Operacji na elementach bryłowych lub programów dodatkowych. Standardowe typy Ścian w programie: prosta, zakrzywiona, trapezowa, wieloboczna, pochyła, dwustronnie pochyła, o złożonym profilu (rysunek 9.41). Pierwsze dwa typy Ścian występują w różnych konfiguracjach, np. rysując Ściany w łańcuchu, możemy dowolnie wybierać kolejny rodzaj Ściany (rysunek 9.42).

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

337

Rysunek 9.41. Większość dostępnych typów Ścian można definiować już w oknie Ustawienia ściany

Rysunek 9.42. Budowanie łańcucha Ścian pozwala na wprowadzanie zestawu Ścian prostych i zakrzywionych

Poniżej kilka informacji o trzech spośród typów Ścian wymienionych powyżej.

Ściana wieloboczna Ten rodzaj Ściany, choć wykorzystywany jest dość rzadko, przychodzi czasem z pomocą w trudnych lub nietypowych sytuacjach. Ściana wieloboczna posiada kilka charakterystycznych cech, których nie znajdziemy w innych typach Ścian: Linia odniesienia Ściany może być Polilinią, a nie jedynie odcinkiem prostym, powierzchnie boczne Ściany są zawsze pionowe (graniastosłup prosty), Struktury warstwowe nie są dostępne, możemy używać jedynie wypełnień (jednolitych, wektorowych lub symbolami), w Ścianę wieloboczną można wstawiać Okna i Drzwi, Okna (Drzwi) można obracać w Ścianie wielobocznej względem osi z. Linia odniesienia w przypadku Ściany wielobocznej: jest rozpięta na części wierzchołków (nigdy nie zamyka całego obwodu), ułatwia czyszczenie połączeń z innymi Ścianami, ale nie jest niezbędna — pozostałe krawędzie Ściany również aktywnie czyszczą symbole przecięć,

338

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

definiuje strony, według których przyporządkowane zostaną materiały, wyznacza krawędzie, które można edytować, aby zmienić obrys Ściany, po włączeniu opcji Rogi ściany o rzucie wieloboku mogą się zmienić (za pomocą polecenia z palety Pomocniczej) może zostać przeniesiona na inne krawędzie (rysunek 9.43).

Rysunek 9.43. Budowanie Ściany wielobocznej polega na narysowaniu właściwego wielokąta (lub kliknięciu z narzędziem Magiczna różdżka w istniejący obrys); Linię odniesienia można następnie modyfikować pod warunkiem włączenia właściwej opcji i uchwyceniu końca Linii odniesienia na obrysie

Ściana wieloboczna z pewnością się przyda, kiedy do wykonstruowania mamy bardzo skomplikowane łączenie kilku Ścian lub Ścianę o nietypowym obrysie bądź kiedy musimy wstawić w Ścianę Okno skręcone w stosunku do płaszczyzny otworu (rysunek 9.44).

Ściana pochyła Ściana pochyła jest standardowym elementem w zestawie narzędzi programu. Można ją wstawiać w projekt od początku jako pochyłą, nadawać parametr kąta pochylenia Ścianom już istniejącym (prostym, zakrzywionym) lub ręcznie zmieniać kąt pochylenia w oknie 3D albo Przekrojów/Elewacji. Ściany pochyłe automatycznie czyszczą przecięcia z innymi Ścianami zarówno w 2D, jak i 3D (rysunek 9.45). Okna w Ścianach pochyłych mogą być wstawiane według dwóch metod — Pionowo (zawsze) lub Zgodnie ze ścianą (płaszczyzna Okna). Miejsca zmiany parametrów należy szukać w oknie Ustawień dla wybranego Okna, jak na rysunku 9.46. Osobnym zagadnieniem jest zachowanie się symbolu Ściany pochyłej na rzutach. Zależy on od kilku ustawień:

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

Rysunek 9.44. Ściana wielokątna umożliwia wstawianie Okien jak w innych typach Ścian, co więcej, wstawione obiekty można skręcać i przesuwać, czego nie wykonamy już w innych typach Ścian ☺ Rysunek 9.45. Ściana pochyła edytowana w oknie 3D

339

340

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.46. Dwa sposoby wstawiania Okien w Ścianę pochyłą (i profilową)

opcji Reprezentacja na rzucie, Granicy widoczności z panelu Rzut i przekrój okna Ustawienia ściany, wybranej Kondygnacji macierzystej elementu, definicji dla Płaszczyzny cięcia dla rzutu, atrybutów (typy linii, pióra i kolory, wypełnienia) dla odpowiednich części symbolu Ściany (rysunek 9.47). Ściany pochyłe mogą być definiowane z użyciem struktur warstwowych — połączenia takich Ścian czyszczą wtedy swoje symbole według ogólnych zasad. Skomplikowane kubatury pomieszczeń powstałych przy użyciu Ścian pochyłych oraz Ścian o złożonych profilach obliczane są standardowym narzędziem Strefa. Jest ono wstawione w pomieszczenie ograniczone skomplikowanym układem Ścian i automatycznie dopasowuje swój kształt, a w zestawieniu pokaże takie obliczone wartości, jak np. kubatura i powierzchnia Ścian (rysunek 9.48).

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

341

Rysunek 9.47. Większość ustawień i parametrów dla symbolu Ściany pochyłej znajdziemy w panelu Rzut i przekrój okna Ustawień

Rysunek 9.48. Ściany pochyłe współpracują z narzędziem Strefa, dzięki czemu ważne informacje, m.in. kubatury oraz powierzchnie, otrzymujemy automatycznie

Ściana o profilu złożonym Standardowe narzędzia ArchiCAD-a pozwalają w tej chwili na wykonanie niezwykle skomplikowanych kształtów przy zastosowaniu prostych środków. Ścianę o profilu złożonym

342

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

wstawiamy w projekt podobnie jak Ściany proste i zakrzywione — rysując Linię odniesienia na Rzucie lub w oknie 3D, jak na rysunku 9.49.

Rysunek 9.49. Trzy typy Ścian o profilu złożonym zastosowane przy budowie modelu stadionu

Jak wybrać Ścianę profilową? Odpowiednia ikona wyboru dostępna jest m.in. w oknie Ustawień. Po jej aktywowaniu właściwy Profil dobieramy z listy z Podglądem w panelu Rzut i przekrój w zakładce Struktura (rysunek 9.50). Edycja i tworzenie Profili złożonych dla Ścian (jak również dla Belek i Słupów) odbywa się w Menedżerze profili dostępnym z menu Projekt/Złożone profile (rysunek 9.51).

Rozdział 9. Rysunek 9.50. Aby wybrać Ścianę o profilu złożonym, należy uaktywnić jej ikonę, a następnie wybrać odpowiedni profil z listy, która pojawi się w zakładce Struktura

Rysunek 9.51. Menedżer profili, uruchamiany poleceniem z menu Projekt/Profile złożone, umożliwi nie tylko edycję i przygotowanie Profilu dla ściany, lecz także zarządzanie Profilami już istniejącymi w projekcie

Modelowanie — paleta Narzędzia

343

344

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Każdą Ścianę w projekcie można błyskawicznie zamienić na Ścianę o profilu złożonym i dalej edytować w Menedżerze profili. W tym celu należy zaznaczyć element i wybrać polecenie Utwórz profil z zaznaczonego, co uruchomi paletę Menedżera profili i przeniesie przekrój Ściany do okna edytora, gdzie możemy go zmieniać według potrzeb, jak na rysunku 9.52.

Rysunek 9.52. Każdy element znajdujący się w projekcie możemy traktować jako bazowy dla nowego profilu złożonego; polecenie Utwórz profil z zaznaczonego przeniesie przekrój Ściany do Edytora profili

Edycja Ścian Narysowanie Ściany w projekcie nie oznacza oczywiście końca jej edycji. Geometrię, wygląd i symbol Ściany można dowolnie zmieniać w każdej chwili. Wygodnych metod edycji mamy w programie kilka, a najważniejsze z nich to: polecenia dostępne w formie ikon w paletach Pomocniczych, skróty klawiaturowe (np. użycie klawisza Ctrl),

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

345

polecenia menu, okno Ustawienia ściany.

Edycja przy pomocy poleceń paletek Pomocniczych Jedna z wygodniejszych metod edycji Ścian — zestaw poleceń w formie przejrzystych ikonek — pojawia się automatycznie po kliknięciu w zaznaczone już elementy. Zawartość palety Pomocniczej będzie się różniła w zależności od tego, w jakim oknie programu pracujemy oraz który fragment Ściany zaznaczyliśmy (rysunek 9.53).

Rysunek 9.53. Ta sama Ściana oraz różne palety Pomocnicze dla różnych krawędzi elementu w oknie Rzutu, Przekroju oraz 3D

Większość poleceń wyświetlanych w paletkach Pomocniczych odpowiada poleceniom z menu programu (Przesunięcie, Obrót itp.) lub parametrom elementu (Wysokość, Kąt nachylenia). Niektóre z ikon dają dostęp do poleceń, których nie można znaleźć w innym miejscu programu. Warto zwrócić uwagę, że dodatkowo część z nich dotyczy wyłącznie wielu Ścian zaznaczonych równocześnie, jak na przykładzie z rysunku 9.54.

346

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.54. Mały kolaż — na jednym rysunku zostało pokazane zastosowanie trzech poleceń dla modyfikacji obrysu Ścian (Przesuń węzeł, Zmień krzywiznę krawędzi, Przesuń krawędź)

Dwa z poleceń stosowanych dla wielu Ścian równocześnie, Rozciągnij pionowo oraz Rozsuń wszystkie krawędzie, są wykorzystywane dość często — warto rzucić okiem na możliwości, które daje nam program w tym zakresie (przykłady na rysunku 9.55). Pozycję palet Pomocniczych na ekranie można zdefiniować w zakładce Okna dialogowe i palety z menu Opcje/Środowisko pracy, jak na rysunku 9.56. Wygodny skrót jednoklawiszowy F pozwala na wybór kolejnych poleceń z palety Pomocniczej bez użycia myszki.

Magiczny klawisz Ctrl Klawisz, dzięki któremu zaoszczędzimy sobie wielu kliknięć podczas konstruowania Ścian — Ctrl (Polecenie) — ustawiony jest w ArchiCAD-zie jako standardowy skrót. Za jego pomocą możemy:

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

Rysunek 9.55. Polecenia Rozciągnij pionowo oraz Rozsuń wszystkie krawędzie podczas pracy z zestawem Ścian Rysunek 9.56. Opcje ustawień dla położenia palet Pomocniczych

kliknięciem usunąć zbędny fragment Ściany do najbliższego przecięcia z innym elementem, podzielić Ścianę na przecięciu z innym elementem — klikamy wtedy w krawędź przecinającego elementu z wciśniętym klawiszem Ctrl (Polecenie) przy zaznaczonej Ścianie oraz aktywnej ikonie w palecie Narzędzia, dociągnąć Ścianę do innego elementu, klikając w krawędź z wciśniętym klawiszem Ctrl (Polecenie) przy zaznaczonej Ścianie oraz aktywnej ikonie w palecie Narzędzia (rysunek 9.57).

347

348

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.57. Uniwersalny klawisz Ctrl (Polecenie) pozwala m.in. na szybkie usuwanie zbędnych fragmentów Ściany; na przykładzie zademonstrowana została sekwencja użycia klawiszy do przycięcia, przecięcia i dociągnięcia Ściany

Dzielenie i łączenie Ścian Ściany w programie dość łatwo można podzielić na pojedyncze segmenty za pomocą polecenia Wstaw nowy węzeł czy polecenia Podziel. Mało kto wie (może dlatego, że nie jest to opisane w dokumentacji programu ☺), że takie Ściany można również połączyć w jeden element. Nie jest to dedykowane polecenie, a raczej mały trick, najważniejsze jednak, że działa skutecznie:

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

349

1. zaznaczamy Ściany (mogą być różnych wymiarów i typów) leżące na jednej linii, 2. wybieramy polecenie Połącz ściany z menu Projekt/Profile złożone — elementy

zostają zamienione na jedną Ścianę o profilu złożonym, 3. przechodzimy do okna Ustawienia ściany i zamieniamy nowy element na Ścianę

prostą (przykładowe zastosowanie metody na rysunku 9.58).

Rysunek 9.58. Ściany leżące na jednej osi można połączyć w jeden element, korzystając z polecenia dla Ścian o profilu złożonym

Rzeźbienie Ścian Poza dostępnymi kształtami wynikającymi z narzędzi programu istnieje jeszcze kilka dodatkowych technik, które można zastosować, aby wykonać skomplikowane kształty: użycie Działania na elementach bryłowych (Relacji),

350

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

docinanie Ścian Dachami, wstawianie struktur budowlanych (wnęk, lizen, pilastrów) dostępnych w narzędziu Okno, użycie firmowych Akcesoriów ścian (gzymsów, ścian szkieletowych), wykorzystanie dodatkowych narzędzi firm trzecich (rysunek 9.59).

Rysunek 9.59. Przykład modelowania górnej powierzchni Ścian za pomocą Działań na elementach bryłowych z udziałem Powłoki

Dostępnych jest również kilka specjalizowanych dodatków do programu ArchiCAD, rozszerzających standardowe możliwości narzędzia Ściana, takich jak: dodatki firmowe Graphisoftu (bezpłatne, dostępne poprzez menu Help), dodatki przygotowane przez producentów (np. Lindab, Ruuki), płatne dodatki firmy Cigraph (ArchiWall, ArchiTiles), płatny dodatek Coverings firmy Cadimage (rysunek 9.60).

Zakończenie Ścian Istnieją dwa sposoby na wykonanie zakończenia Ściany: obecne w symbolu 2D Linie zakończenia definiujemy w oknie Ustawienia ściany w panelu Rzut i przekrój w zakładce Obrys,

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

351

jako symbol 2D, pozwalający odpowiednio wywinąć komponenty Struktury warstwowej i element trójwymiarowy, wykorzystujemy narzędzie Zakończenie ściany (rysunek 9.61).

Rysunek 9.60. Efekt pracy z dodatkiem Coverings — deskowana elewacja z detalami oraz przykładowe kształty wykonane narzędziem ArchiWall

Modelowanie — narzędzie Strop Stropy to jeden z podstawowych elementów modelu. Głównie stosuje się go jako płaski, horyzontalny element, ale może być użyty również w wielu innych sytuacjach. Przy uproszczonych makietach urbanistycznych płyta stropowa znakomicie nadaje się do wykonywania kubatur budynków. W projektach wnętrz wiele elementów (z odpowiednimi parametrami wielkości i atrybutów dla przekroju) można tworzyć właśnie przy pomocy tego narzędzia — od półpięter, sufitów podwieszonych i podestów po fragmenty wyposażenia i mebli, takie jak blaty i półki (rysunek 9.62).

352

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Co należy wiedzieć o Stropach? Z pewnością warto o nich wiedzieć kilka rzeczy, choć bez wgłębiania się w szczegóły:

Rysunek 9.61. Na rysunku Linie zakończenia ściany oraz narzędzie Zakończenie ściany — w pierwszym przypadku definiujemy symbol Ściany, w drugim na końcu elementu zostaje dostawiony Obiekt biblioteczny, oferujący zarówno odpowiednią symbolikę w dokumentacji, jak i trójwymiarowy kształt

trójwymiarowy element definiowany jest przez Obrys oraz Grubość i Wysokość zawieszenia, Strop może posiadać otwory, które wykonujemy prostymi technikami (nie istnieją do tego specjalizowane polecenia),

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

353

dla każdego Stropu definiujemy trzy materiały powierzchni, Krawędzie obrysu Stropu mogą być definiowane indywidualnie (kąt, materiał), Stropy w przekroju mogą wykorzystywać Struktury warstwowe,

Rysunek 9.62. Makieta w skali urbanistycznej — płyty stropowe występują tu nie tylko jako elementy budynku, lecz także jako składowe modelu miasta i otoczenia

symbol na rzucie to zawsze zamknięty wielobok, ewentualnie można wyświetlić wypełnienie kryjące (również jako wypełnienie obrazkami), Stropy mogą być bazą dla niektórych akcesoriów (zamiana na warstwy podłogi pływającej, pokrywanie deskami itp.).

354

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysowanie i geometria Stropów Płyty stropowe można wykonstruować dwiema metodami: poprzez wyznaczenie kolejnych wierzchołków wieloboku (według trzech metod geometrii z palety Info), za pomocą narzędzia Magiczna różdżka na dowolnym istniejącym już obrysie.

Konstruowanie obrysu według metod geometrii Aby stworzyć płytę stropową, rysujemy jej obrys w oknie Rzutu lub 3D, wyznaczając kolejne wierzchołki wielokąta. Podczas rysowania płyty uruchomiona zostaje paleta Pomocnicza, która pozwala rysować krawędzie jako odcinki proste bądź fragmenty okręgu (jest kilka sposobów konstruowania), jak na rysunku 9.63. Rysunek 9.63. Rysowanie płyty stropowej to prosta czynność — kolejne wierzchołki wielokąta wyznaczamy kliknięciami, z pomocą przyjdą nam Podręczne współrzędne, paletka Pomocnicza oraz Linie pomocnicze

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

355

Podczas rysowania wieloboku dostępne są trzy metody geometrii: Wielobok, Prostokąt, Obrócony prostokąt (rysunek 9.64).

Rysunek 9.64. Trzy metody geometrii dostępne podczas konstruowania płyt stropowych Aby usunąć ostatni wprowadzony wierzchołek bez przerywania całej operacji, należy użyć klawisza Backspace.

Stropy z użyciem Magicznej różdżki Brzmi zachęcająco? ☺ Mając istniejący już w projekcie obrys, możemy błyskawicznie i prosto (a zarazem magicznie) wykonać na jego podstawie Strop bez potrzeby wyrysowywania odpowiedniego kształtu. Przy aktywnym narzędziu Strop klikamy z klawiszem Spacja w obrys lub w jego środek (przykład na rysunku 9.65).

Rysunek 9.65. Metoda tworzenia stropów z użyciem Magicznej różdżki jest nie tylko wygodna, lecz także pomocna przy tworzeniu trudnych kształtów, których wykonanie przy zastosowaniu dostępnych metod geometrii jest pracochłonne

Metoda z użyciem Magicznej różdzki może być niezbędna przy konstruowaniu skomplikowanych obrysów na podstawie Ścian profilowych lub Pochyłych. Aby skorzystać z tej metody, można na chwilę obniżyć do punktu 0 wysokość Płaszczyzny cięcia dla górnej powierzchni Stropu. Krawędzie elementu można dociąć do Ścian za pomocą Działań na elementach bryłowych bądź można skorzystać z możliwości zmiany kąta ich ścięcia (rysunek 9.66).

356

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.66. Przykład wykorzystania metody tworzenia płyty stropowej z narzędziem Magiczna różdżka — dla obrysu złożonego ze Ścian pochyłych Strop pomiędzy kondygnacją parteru a kondygnacją piętra wykonamy, klikając ze Spacją (zaznaczony Strop w palecie Narzędzia) w wewnętrzny obrys Ścian po ustawieniu Płaszczyzny cięcia dla rzutu na wysokość 0. Reprezentacja na Rzucie dla Ścian ustawiona została na tryb Tylko przekrój

Grubość i zawieszenie elementu Cechą charakterystyczną płyty stropowej jest identyczna Grubość w dowolnym miejscu poziomego elementu, dlatego dla całego elementu definiuje się ją tylko raz. Wysokość zawieszenia elementu w przestrzeni ustalamy w oknie Ustawienia płyty lub w palecie Info. W oknie Ustawienia płyty wpisujemy jej Grubość oraz podniesienie górnej powierzchni elementu nad aktualną kondygnację bądź inny wskazany poziom odniesienia. W palecie Info podniesienie definiuje się trochę inaczej — określamy wysokość dla górnej i dolnej płaszczyzny płyty (rysunek 9.67). Jeśli parametr grubości jest wyszarzony i nie można go zmienić, oznacza to, że płyta stropowa korzysta z definicji struktury warstwowej o ustalonej grubości, jak na rysunku 9.68.

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

357

Rysunek 9.67. Definicja wzniesienia i grubości płyty stropowej wygląda prawie identycznie zarówno w oknie Ustawienia elementu, jak i w palecie Info; warto zwrócić uwagę, że wzniesienie Stropu zawsze jest liczone do górnej powierzchni

Edycja Stropu Wstawione w projekt elementy edytujemy na dwa sposoby: zmieniając ich parametry (np. w oknie Ustawień lub palecie Info) bądź geometrię obrysu (np. za pomocą paletki Pomocniczej czy poleceń programu).

Edycja obrysu Do edycji istniejącego obrysu płyty stropowej najwygodniej użyć poleceń zawartych w palecie Pomocniczej. Warto zauważyć, że zestaw poleceń będzie różny w zależności od tego, czy drugie kliknięcie (po zaznaczeniu) będzie w krawędź stropu, czy w jego wierzchołek. Do edycji obrysu stropu możemy również wykorzystać niektóre polecenia spoza palety Pomocniczej, np. Podziel, Zmień wielkość, Odsunięcie oraz Zaokrąglenie/ Ścięcie (rysunek 9.69).

Otwory w Stropach Podczas rysowania płyty stropowej wielokrotnie zachodzi potrzeba wycięcia otworów, a najczęstsze z nich to otwory na schody, kominy czy atria, gdzie część stropu musi zostać usunięta.

358

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.68. Sytuacja, w której pole ustawienia grubości jest wyszarzone, może stanowić pewne zaskoczenie dla początkujących użytkowników. Jest ona spowodowana wyborem struktury warstwowej, która ma już zdefiniowane grubości

Rysunek 9.69. Polecenia edycyjne do zmiany geometrii obrysu znajdziemy w palecie Pomocniczej lub poleceniach programu; na rysunku wyświetlona paletka Pomocnicza

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

359

Standardowe wycinanie otworu Przy zaznaczonym elemencie, w którym chcemy wyciąć otwór, uaktywniamy ikonę narzędzia Strop z palety Narzędzia i rysujemy kontur w jego obrębie. Program zinterpretuje nowy kształt jako otwór w płycie. W ten sposób można narysować otwory o różnych kształtach, korzystając z metod geometrii i możliwości palety Pomocniczej (rysunek 9.70). Rysunek 9.70. Sekwencja czynności wymagana do utworzenia otworu w stropie — zaznaczenie elementu, wybór narzędzia Strop i rysowanie wielokąta wewnątrz obrysu

Użycie Magicznej różdżki Jeśli kształt otworu jest bardziej skomplikowany (elipsa lub krzywe), a przez to trudniejszy do narysowania typowymi metodami, bądź jeśli zarys otworu jest już narysowany, do dyspozycji mamy metodę z wykorzystaniem Magicznej różdżki. Sekwencja czynności, które należy wykonać, wygląda wtedy bardzo podobnie do standardowej sekwencji wykonywania otworu: 1. zaznaczamy właściwą płytę stropową, w której chcemy wykonać otwór, 2. uaktywniamy ikonkę płyty z palety Narzędzia — można to zrobić kliknięciem

ikonki na palecie lub kliknięciem elementu z przytrzymanym klawiszem Alt, 3. uaktywniamy narzędzie Magiczna różdżka, przytrzymując klawisz Spacja, 4. klikamy kursorem myszki narysowany wcześniej obrys otworu (rysunek 9.71).

Odejmij od wieloboku Połączeniem dwóch powyższych metod jest polecenie Odejmij od wieloboku, dostępne w palecie Pomocniczej. Po zaznaczeniu elementu wybieramy polecenie z palety i możemy zarówno definiować kolejne wierzchołki wieloboku otworu, jak i korzystać z istniejącego kształtu oraz używać Magicznej rożdżki (kliknięcie ze Spacją), jak na rysunku 9.72.

360

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.71. Przykład wykonania otworu z wykorzystaniem Magicznej rożdżki

Rysunek 9.72. Użycie polecenia Odejmij od wieloboku do wykonania otworu w płycie stropowej — na rysunku widoczne wycinanie otworu przy wykorzystaniu metody geometrii wielobok

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

361

Edycja otworów Według opisanych wyżej metod można wykonać w płycie dowolną liczbę otworów, a później je edytować, powielać, zmieniać ich pozycję lub kasować. W tym celu należy: 1. przy odznaczonym Stropie (np. klawiszem Esc) kliknąć z narzędziem strzałka

w krawędź otworu — nie powinien wtedy zostać zaznaczony obrys Stropu, a jedynie wielokąt otworu (widoczne czarne punkty zaznaczania); w palecie Info zobaczymy w pierwszej linijce informację Wewnętrzny wielobok, 2. ponownie kliknąć w obrys otworu (na krawędzi lub wierzchołku) — ukaże się

paleta Pomocnicza, za pomocą której możemy edytować kształt otworu bądź zmieniać jego położenie (rysunek 9.73).

Rysunek 9.73. Przykładowa edycja otworów w stropie — po zaznaczeniu kliknięciem w obrys otworu zostaje powielony poleceniem z palety Pomocniczej (polecenia działają zarówno w oknie Rzutu, jak i 3D)

Edycja krawędzi płyty Poszczególne krawędzie Stropu mogą być edytowane indywidualnie, dzięki czemu możemy zmieniać ich geometrię (m.in. poleceniami Wstaw nowy węzeł, Zmień krzywiznę krawędzi, Przesuń krawędź) oraz Materiał i Kąt krawędzi (rysunek 9.74).

362

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.74. Przykładowa zmiana koloru i kąta krawędzi stropu — po zaznaczeniu krawędzi wybieramy z paletki Pomocniczej polecenie Indywidualne ustawienia krawędzi i za pomocą dostępnych opcji dokonujemy modyfikacji

Aby odwołać indywidualne zmiany dla krawędzi, można ponownie skorzystać z polecenia Ustawienia krawędzi… z palety Pomocniczej lub skierować się do okna Ustawienia do panelu Model. Zmiany wprowadzone w oknie Ustawienia będą zastosowane do wszystkich krawędzi, zniknie wtedy ostrzeżenie przy Materiale dla krawędzi, jak na rysunku 9.75.

Stropy a inne elementy w modelu Grawitacja Domyślnie górna płaszczyzna Stropu wstawiana jest na wysokości zera danej kondygnacji. W sytuacji, kiedy Stropów o różnych wysokościach jest więcej (podesty, przesunięcia kondygnacji, spoczniki), przy wstawianiu nowych elementów z pomocą przyjdzie polecenie Grawitacja. Przy aktywnym poleceniu Grawitacja/Ustaw na stropie (pasek narzędzi Standard lub paleta Podręczne współrzędne) nowe elementy będą wstawiane na powierzchni płyty, niezależnie od ustawień własnych (rysunek 9.76).

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

363

Rysunek 9.75. Różne ustawienia dla krawędzi elementów sygnalizowane są w oknie Ustawienia stropu; ikonka wyświetlona przy materiale krawędzi i ustawieniach kąta ostrzega, że wprowadzane tu zmiany będą miały zastosowanie do wszystkich krawędzi elementu i odwołają indywidualne modyfikacje Rysunek 9.76. Przykład zastosowania polecenia Grawitacja do istniejących w projekcie stropów — przy włącznej funkcji Ustaw na stropie wysokość wstawienia Słupów będzie się zmieniać w zależności od ruchów kursora nad kolejnymi płytami stropowymi

364

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Priorytety cięć Płyty stropowe nie biorą udziału w automatycznym wycinaniu brył za pomocą Priorytetów przecięć (mimo zastosowania Struktur warstwowych z zapisanymi Priorytetami). Jedynym elementem, który tnie Stropy automatycznie, jest Belka, która w dodatku robi to zawsze. W innych przypadkach należy skorzystać z poleceń dla tworzenia Relacji pomiędzy elementami (rysunek 9.77).

Rysunek 9.77. Przykład automatycznego cięcia Stropów i Belek — niezależnie od Priorytetów (tutaj dla Struktury warstwowej stropu jest to 16, a dla belki 7) płyta stropowa jest wycinana przez Belkę

Symbol płyty na Rzutach i Przekrojach Symbol Stropu dla rzutu jest niezależny od Płaszczyzny cięcia dla rzutu — definiujemy dla niego linię obrysu (występuje zawsze) oraz, ewentualnie, Wypełnienie kryjące (rysunek 9.78). Wypełnienie kryjące może również być Wypełnieniem obrazkami, co m.in. pozwala w prosty sposób wykorzystywać tekstury na rysunkach Rzutów (rysunek 9.79). Wyświetlanie symbolu na rzucie zależy od definicji typów linii i piór dla obrysu, a także od: opcji Pokaż na kondygnacjach (okno Ustawień, panel Rzut i przekrój, zakładka Rzut),

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

365

Rysunek 9.78. Panel Rzut i przekrój elementu zawiera opcje potrzebne do zdefiniowania symbolu na rzucie

Rysunek 9.79. Stropy, podobnie jak niektóre inne elementy, mogą wyświetlać Wypełnienie kryjące na Rzucie jako Wypełnienie obrazkami; na rysunku widok Rzutu z zastosowaniem kilku tekstur dla płyt stropowych, wypełnienia i elementów bibliotecznych

366

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

wybranej z okna Ustawień elementu Kondygnacji macierzystej, opcji Typy linii elementów wyświetlanych na innych kondygnacjach z okna Opcje/Preferencje projektu/Elementy konstrukcyjne, wybranych opcji dla Wypełnień kryjących w menu Dokument/Reprezentacja modelu/Opcje reprezentacji modelu (rysunek 9.80).

Rysunek 9.80. Opcje dla wypełnień kryjących z okna Opcje reprezentacji modelu używane są globalnie dla zmiany symboli w widokach

Symbol Stropu może być wyświetlany również na innych Kondygnacjach, istotne wtedy będzie zdefiniowanie: Kondygnacji macierzystej — wyznaczona kondygnacja nie musi być tą, w której zakresie wysokości znajduje się element, opcji Pokaż na kondygnacjach — w przypadku wyboru Użytkownika do dyspozycji mamy szczegółowe definicje, opcji Typy linii elementów wyświetlanych na innych kondygnacjach z okna Opcje/Preferencje projektu/Elementy konstrukcyjne (rysunek 9.81).

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

367

Rysunek 9.81. Opcja Użytkownika po wyborze z opcji Pokaż na kondygnacjach pozwala na szczegółowe ustawienia wyświetlania Przyporządkowanie Stropu do innej kondygnacji niż wynikająca ze struktury budynku może być szybkim sposobem na ukrycie jej symbolu na danym piętrze, podczas gdy będzie on widoczny w modelu (np. w oknie 3D czy Przekroju).

Modelowanie — narzędzie Dach Dachy to jeden z częściej występujących w projekcie elementów, a przy okazji jedno z trudniejszych narzędzi programu. W wersji 15. ArchiCAD-a nastąpiły znaczące zmiany zarówno w samym narzędziu Dach, jak i w jego powiązaniach z innymi elementami, czyli Relacjach (rysunek 9.82). Dachy w projekcie służą również jako baza dla Okien połaciowych, Pokryć dachowych czy Więźby dachowej (RoofMaker), jak pokazano na rysunku 9.83.

Dachowe ABC, czyli cechy charakterystyczne połaci Dach jako element trójwymiarowy bardzo przypomina płytę stropową, obróconą w przestrzeni pod kątem, choć oczywiście sprawa nie jest aż tak prosta ☺. Element ten ma kilka cech charakterystycznych, m.in: geometrię elementu wyznaczają Obrys, Linia odniesienia oraz Kąt nachylenia dachu; Grubość Dachu na całej powierzchni jest taka sama,

368

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.82. Standardowe zastosowanie narzędzia Dach — zestaw połaci dachowych tworzy trójwymiarowy model, dzięki któremu mamy pełną kontrolę nad powstającą dokumentacją budowlaną

Rysunek 9.83. Przykład zastosowania trójwymiarowych Pokryć dachowych dostępnych wraz z programem

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

369

powierzchnia pojedynczej połaci Dachu jest zawsze wycinkiem płaszczyzny (jeśli chcemy stworzyć skomplikowany, pogięty kształt, musimy to zrobić zestawem połaci bądź musimy skorzystać z narzędzia Powłoka), połacie dachowe można do siebie dociągać, aby utworzyć dokładne połączenie ich krawędzi, w Dachu automatycznie można umieścić okna połaciowe, wykorzystując narzędzie Świetlik, Dachy stanowią bazę dla automatycznie tworzonej jako model więźby dachowej (Roofmaker), można im też przypisywać informacje o klasyfikacji wykorzystywanej do Zestawień. Dachy można konstruować na dwa sposoby: 1. poprzez wstawianie pojedynczych połaci, 2. jako jeden element wielopołaciowy.

W tym miejscu należy wspomnieć także o budowaniu kopuł, które jeszcze do niedawna tworzone były przy pomocy specjalnej metody geometrii dla Dachów, natomiast obecnie najlepsze efekty osiągniemy, stosując do tego narzędzie Powłoka (rysunek 9.84).

Rysunek 9.84. Przykładowe Dachy wykonane z zastosowaniem różnych metod geometrii oraz kopuła wykonana za pomocą Powłoki

Okno Ustawień Okno Ustawień dla Dachu zawiera sporo parametrów znanych z innych narzędzi, niektóre są jednak charakterystyczne tylko dla Dachu i występują wyłącznie w tym miejscu.

370

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Linia odniesienia Każda płaszczyzna, z której wycięta jest połać dachowa, definiowana jest za pomocą poziomej linii oraz kąta nachylenia. Linia ta to właśnie Linia odniesienia, która zachowuje się (w pewnym uproszczeniu) jak murłata w rzeczywistej konstrukcji dachu. Linia odniesienia widoczna jest jako symbol na Rzutach (kreseczka pokazuje kierunek wznoszenia) oraz jako pogrubiona czerwona linia w oknie 3D. W przypadku Dachów wielopołaciowych Linie odniesienia łączą się w wielobok (rysunek 9.85).

Rysunek 9.85. Linia odniesienia zaznaczona dla dachu jedno- i wielopołaciowego w oknie 3D oraz rzutu

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

371

Linia ta jest jedynie wizualną informacją dla użytkownika, nie pojawia się na wydrukach, a jej wyświetlaniem sterujemy w Opcjach wyświetlania z menu Widok (rysunek 9.86). Rysunek 9.86. O widoczności Linii odniesienia dachów na Rzutach możemy zdecydować w Opcjach wyświetlania z menu Widok

Wzniesienie Niezależnie od tego, w jaki sposób zostały wyznaczone płaszczyzny Dachów, czy za pomocą wskazania 3 punktów w oknie 3D, czy z użyciem którejś z metod geometrii, parametr Wzniesienia zawsze wskaże wysokość Linii odniesienia leżącej w dolnej płaszczyźnie (rysunek 9.87). Rysunek 9.87. Parametr Wzniesienia dla pojedynczej połaci Dachu zobrazowany na podstawie widoku Przekroju

372

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Kąt Kąt nachylenia połaci dachowej liczony jest od płaszczyzny poziomej. Linia odniesienia stanowi „zawiasy” dla obrotu płaszczyzny Dachu. Wartość Kąta nachylenia Dachu można wprowadzić jako parametr, można też skorzystać z odpowiedniego polecenia w palecie Pomocniczej. W tym drugim przypadku warto zwrócić uwagę na to, że w zależności od tego, czy wybierzemy górną, czy dolną płaszczyznę Dachu, oś obrotu będzie inna (!), a po wyborze górnej płaszczyzny wzniesienie Linii odniesienia będzie się zmieniać (rysunek 9.88).

Rysunek 9.88. Przykładowa zmiana kąta nachylenia Dachu w oknie 3D za pomocą polecenia z palety Pomocniczej; w zależności od miejsca kliknięcia i wyświetlenia palety oś obrotu będzie się różnić — dla górnej płaszczyzny wzniesienie Linii odniesienia zmieni się po obrocie

W przypadku Dachów wielopołaciowych nachylenie można zmienić, wprowadzając wartość parametru Kąta, można także skorzystać z jednej z metod zmiany jego geometrii

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

373

(np. Rozciągnij kalenicę, Zmień wzniesienie kalenicy, Odsuń krawędź) bądź edytować połać Dachu indywidualnie. Różne kąty poszczególnych połaci zostaną zasygnalizowane ikoną w oknie Ustawień (rysunek 9.89).

Rysunek 9.89. Trzy sposoby na zmianę kąta połaci będących częścią Dachu wielopołaciowego: za pomocą zmiany parametru Kąta w oknie Ustawienia dachu lub palecie Info, poprzez zmianę geometrii dachu w oknie 3D (Rzutu, Przekroju) z wykorzystaniem poleceń palety Pomocniczej oraz poprzez edycję indywidualnej połaci

Grubość Dachu Dla całej powierzchni Dachu Grubość jest stała i można ją zdefiniować na dwa sposoby: prostopadle lub pionowo. Można to zrobić również ręcznie w oknie 3D bądź w oknach Przekroju/Elewacji, ciągnąc za punkt obrysu po wybraniu polecenia Rozciągnij pionowo z palety Pomocniczej — metoda ta nie dotyczy Dachów wielopołaciowych, gdzie grubość jest stała dla wszystkich połaci, a ustala się ją, wpisując wartość parametru (rysunek 9.90).

374

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.90. W przypadku Dachów jednopołaciowych poza ustaleniem Grubości dachu poprzez wpisanie wartości można skorzystać z graficznego trybu w oknie 3D lub Przekroju/Elewacji Jeśli parametry Grubości są wyszarzone i nie można ich zmienić, oznacza to, że Dach korzysta z definicji Struktury warstwowej o ustalonej grubości (rysunek 9.91).

Rysunek 9.91. Wybór Struktury warstwowej dla przekroju ustala Grubość dachu — parametr ten staje się wyszarzony i niedostępny dla użytkownika

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

375

Ścięcie i kolor krawędzi bocznych obrysu Dla każdej Krawędzi połaci możemy ustalić trzy indywidualne parametry — kąt, materiał oraz funkcję w Zestawieniach. Parametry te można zmieniać dla całego Dachu bądź indywidualnie dla każdej krawędzi, korzystając z okna Ustawień (oprócz funkcji) lub polecenia palety Pomocniczej — Indywidualne ustawienia krawędzi (rysunek 9.92). Rysunek 9.92. Ustawienia dla Indywidualnych krawędzi obrysu Dachu wykonane za pomocą polecenia z palety Pomocniczej

Krawędzie (jeśli nie są pionowe) pojawią się standardowo również w symbolu na rzucie, odwzorowane jak w rzeczywistym widoku z góry. Dla pojedynczych połaci istnieje możliwość wyświetlania jedynie płaszczyzny górnej elementu; opcję trybu grafiki należy zmienić w menu Opcje/Preferencje projektu/Elementy konstrukcyjne.

Zestawienie krawędzi połaci dachowych Wybór rodzaju krawędzi pozwala zliczyć ich długość w Zestawieniach. Przykładowo — aby uzyskać szybką informację o długości okapów, a co za tym idzie, o długości rynien, wystarczy odpowiednio ustawić schemat Zestawienia, a właściwe dane otrzymujemy na bieżąco w trakcie tworzenia projektu (rysunek 9.93). Plik z przygotowanym zestawieniem i modelem Dachów z odpowiednimi rodzajami krawędzi znaleźć można na płycie DVD w folderze o nazwie 09_93.pln.

Konstruowanie Dachów Konstruowanie Dachów opiera się na wyborze jednej z dwóch metod geometrii: jednopołaciowej, wielopołaciowej (rysunek 9.94). Druga metoda na Wieloboku odniesienia tworzy wzajemnie powiązany zestaw połaci. Edytujemy go jako jeden element, co jest niezwykle wygodne i wydajne. W każdej chwili

376

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.93. Przykładowy zestaw Dachów wykonany metodą geometrii wielopołaciową i rozbity na pojedyncze połacie — po ustawieniu odpowiednich rodzajów Krawędzi zestawienie ich długości wykonywane jest automatycznie

Rysunek 9.94. Dwie metody geometrii dostępne podczas budowania Dachów

zestaw zbudowany jako Dach wielopołaciowy możemy rozbić na pojedyncze połacie, ale uwaga — w drugą stronę metoda ta nie działa, czyli nie można zamienić wielu Dachów jednopołaciowych na zestaw wielopołaciowy.

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

377

Dachy jednopołaciowe dają nam większą elastyczność, choć buduje się je trudniej, ale w większości zastosowań rozbudowane możliwości Dachu wielopołaciowego w zupełności wystarczą — zbudowanie na istniejącym Dachu lukarny nigdy nie było równie proste ☺ (rysunek 9.95).

Rysunek 9.95. Lukarna w Dachu wielopołaciowym wykonana jednym ruchem za pomocą polecenia Dodaj do wieloboku

Konstruowanie Dachów może się odbywać na Rzutach lub w oknie 3D. Inne widoki programu służą do korekty geometrii albo parametrów istniejących elementów. Ogólną wiedzę o dostępnych dla Dachów parametrach (takich jak Grubość, Kąt, Wzniesienie, opcji dla Krawędzi) na pewno wykorzystamy podczas ich konstruowania.

378

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Konstruowanie Dachów jednopołaciowych Znajomość metod edycji dla Dachu prostego w połączeniu z wiedzą o łączeniu z innymi połaciami pozwoli na swobodne konstruowanie nawet najbardziej skomplikowanych Dachów.

Połać na rzucie Aby narysować Dach prosty w oknie Rzutu, musimy wykonać następujące czynności: 1. wybrać narzędzie z palety Narzędzia (zaznaczając jego ikonę lub używając

skrótu klawiszowego H), 2. zdefiniować odpowiednie parametry w oknie Ustawienia dachu, 3. wybrać metodę geometrii dla Dachu, 4. dwoma kliknięciami wyznaczyć położenie Linii odniesienia dachu

— pamiętajmy, że wysokość Wzniesienia dachu odnosi się do położenia Linii odniesienia, 5. kursorem zamienionym w ikonkę Oka wskazać tę stronę Linii odniesienia,

w którą Dach będzie się wznosił (chyba że w definicji Kąta wpisaliśmy wartość ujemną), 6. narysować wielokąt obrysu Dachu poprzez zdefiniowanie po kolei wszystkich

jego wierzchołków (ukaże się paleta Pomocnicza, pozwalająca na rysowanie krawędzi prostych lub opartych na łukach) albo, w przypadku Dachów prostokątnych, poprzez wskazanie dwóch punktów przekątnej (rysunek 9.96).

Nowa połać w 3D Aby Dach jednopołaciowy narysować w oknie 3D, należy: 1. wybrać narzędzie z palety Narzędzia (zaznaczając jego ikonę lub używając

skrótu klawiszowego H), 2. zdefiniować parametry Dachu, np. w oknie Ustawień (niektóre z nich,

jak np. Wzniesienie czy Kąt, zostaną pominięte), 3. z palety Info wybrać metodę geometrii, 4. wskazać trzy punkty, które definiują płaszczyznę Dachu (Linia odniesienia

zostaje wytyczona automatycznie) — wyznaczają one zakreskowany trójkąt i można je oprzeć na istniejących charakterystycznych miejscach modelu (kursor zamienia się w czarny ołówek) bądź też można wpisać ich współrzędne x, y, z, 5. zdefiniować kolejne wierzchołki Dachu (dla Dachu prostokątnego — dwa

wierzchołki po przekątnej), ponieważ trójkąt wyznacza wyłącznie płaszczyznę, z której musimy w kolejnym kroku wyciąć fragment dla Dachu, 6. kliknąć dwa razy jeden punkt lub naprowadzić kursor na pierwszy wprowadzony

wierzchołek, by zakończyć rysowanie obrysu (kliknięcie z kursorem w kształcie młotka kończy czynności i ArchiCAD generuje Dach).

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

379

Rysunek 9.96. Konstruowanie Dachów prostych, jednopołaciowych w oknie Rzutu

Warto zwrócić uwagę, że nawet jeśli niektóre parametry dla Dachu zostały ustawione, to później zostaną one pominięte — wartość Wzniesienia oraz Kąta dla Dachu wyznaczanego tą metodą zostanie zdefiniowana według czynności wykonanych w oknie 3D (rysunek 9.97).

Połać z użyciem Magicznej rożdżki Do konstruowania Dachów jednopołaciowych możemy pomocniczo użyć Magicznej różdżki, która przyda się szczególnie w ostatniej fazie pracy, jaką jest rysowanie obrysu Dachu (po wyznaczeniu Linii odniesienia na Rzucie bądź płaszczyzny Dachu w oknie 3D). Kliknięcie ze Spacją w istniejący obrys spowoduje wstawienie połaci dachowej według odpowiednich definicji, jak na rysunku 9.98. Podczas rysowania Dachu można zmienić metodę geometrii na inną i nie spowoduje to odwołania dotychczas wykonanych czynności. Nie można natomiast przełączać się pomiędzy oknami konstrukcyjnymi, aby dokończyć rysowanie Dachu w innym Widoku — wówczas bowiem wszystkie ustalenia zostaną utracone, a czynność konstruowania przerwana.

380

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.97. Konstruowanie Dachów prostych w oknie 3D

Konstruowanie Dachów wielopołaciowych Budowanie Dachów wielopołaciowych jest czynnością równie prostą jak rysowanie Stropów. Narysowany obrys będzie Wielobokiem odniesienia, na którym wygenerowanych zostanie wiele połaci dachowych połączonych w jeden element. Geometria takiego Dachu może być dowolnie złożona, a edycja takiego elementu może się odbywać na trzy sposoby: pierwsza metoda pozwala zmieniać ustawienia dla całego elementu — musimy w niej skorzystać z parametrów z okna Ustawień lub palety Info, kolejna metoda umożliwia edycję pojedynczych połaci składowych, przy zachowaniu jednego elementu, poleceniem Indywidualne ustawienia połaci z palety Pomocniczej, ostatnia metoda polega na edycji pojedynczych połaci po rozbiciu Dachu wielopołaciowego do zestawu elementów (rozbicie Dachu jest nieodwracalne — pierwsze dwie metody nie będą już miały zastosowania), jak na rysunku 9.99.

Rozdział 9. Rysunek 9.98. Konstruowanie Dachu jednopołaciowego w oknie 3D przy udziale narzędzia Magiczna różdżka — po zdefiniowaniu trzech punktów w przestrzeni, które definiują płaszczyznę dla Dachu, klikamy ze Spacją w istniejący obrys; na ostatnim rysunku połączenia nowo utworzonego Dachu ze Ścianami zostały wyczyszczone poleceniem Utwórz relację

Modelowanie — paleta Narzędzia

381

382

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.99. Trzy metody edytowania Dachu budowanego metodą geometrii Dach wielopołaciowy

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

383

Niezależnie od wybranej metody geometrii zawsze utworzone zostaną minimum dwie połacie (choć po drobnej edycji Dach wielopołaciowy może być również złożony tylko z jednej ☺). Tworzenie Dachu wielospadowego przebiega właściwie tak samo zarówno na Rzucie, jak i w oknie 3D: 1. zaznaczamy narzędzie Dach w palecie Narzędzia, 2. z metod geometrii w palecie Info wybieramy Dach wielopołaciowy, 3. wybieramy także metodę konstrukcji, którą będziemy tworzyć Dach (na rysunku

pokazano Dach złożony), 4. w oknie Rzutu rysujemy wielobok obrysu i zamykamy go, klikając dwukrotnie

lub klikając na pierwszym zdefiniowanym punkcie (kursor zamieni się w ikonę Młotka), 5. możemy także skorzystać z narzędzia Magiczna różdżka, 6. tworzenie Dachu wielospadowego jest zakończone (rysunek 9.100).

Podczas tworzenia Dachu wielopołaciowego w dowolnym momencie możemy otworzyć okno Ustawień elementu i zmieniać parametry konstruowanego Dachu. Tworzenie Dachu wielopołaciowego w oknie 3D nie różni się właściwie od metody stosowanej w oknie Rzutu — nad nowym elementem możemy pracować zarówno w widoku perspektywicznym, jak i w aksonometrii (rysunek 9.101).

François Mansart Korzystając z opcji Poziomów dostępnych dla elementu z jego okna Ustawień, bardzo łatwo utworzymy nawet skomplikowane kształty popularnych od baroku Dachów mansardowych. Dach wielopołaciowy z poziomami można następnie edytować zarówno poprzez zmianę parametrów w oknie Ustawień, jak i wykorzystanie poleceń palety Pomocniczej w różnych widokach modelu (rysunek 9.102). Dachy mansardowe najłatwiej edytować poprzez zmianę parametrów, ale także korzystając z poleceń palety Pomocniczej — można wtedy zmieniać definicje zarówno dla pojedynczych połaci, jak i dla całego Dachu (rysunek 9.103).

Otwory w Dachach Połacie dachowe dziurawimy dość często i przy różnych okazjach, np. przy wyprowadzaniu kominów czy przewodów wentylacyjnych, wstawianiu okien dachowych lub wyłazów. Podczas modelowania trójwymiarowej Więźby dachowej za pomocą RoofMakera otwory interpretowane są automatycznie jako podstawy do umieszczenia wymianów. Otwory w Dachu wykonywane są na co najmniej trzy sposoby: 1. (własno)ręcznymi modyfikacjami za pomocą standardowych narzędzi, 2. za pomocą Relacji z innymi elementami, m.in. przy użyciu Operacji

bryłowych, 3. podczas umieszczania Okien połaciowych z palety Narzędzia

(narzędzie Świetlik).

384

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.100. Tworzenie Dachu wielopołaciowego na Rzucie poprzez narysowanie wieloboku obrysu z użyciem metody konstrukcji Dach złożony

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

Rysunek 9.101. Dach wielopołaciowy utworzony w oknie 3D w trybie perspektywy — po wyznaczeniu kolejnych punktów obrysu klikamy dwukrotnie lub klikamy w punkt, od którego zaczęliśmy; Dach zostaje utworzony automatycznie według ustawionych parametrów

385

386

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.102. Dach wielopołaciowy z ustawionymi poziomami jest na zadanym obrysie automatycznie generowany jako mansardowy

Standardowe wycinanie otworów Pierwsza metoda, z wykorzystaniem standardowych możliwości palety Narzędzia, stosowana jest chyba najczęściej i możemy się nią posługiwać na dwa sposoby: po zaznaczeniu Dachu uaktywniamy jego ikonę w palecie Narzędzia i rysujemy wewnątrz obrysu elementu,

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

387

Rysunek 9.103. Na rysunku przykład edycji Dachu mansardowego za pomocą polecenia Zmień wzniesienie poziomu dachu — po zaznaczeniu Dachu wielopołaciowego klikamy w krawędź załamania (drugi poziom Dachu), a następnie z wyświetlonej palety Pomocniczej wybieramy polecenie. Ruch myszką lub wprowadzenie numerycznych danych spowodują przebudowanie geometrii Dachu; w prostokącie wybrane zostały również inne polecenia palety Pomocniczej, mające wpływ na geometrię mansardy zarówno w widoku rzutu, jak i 3D

dla zaznaczonego Dachu wybieramy z palety Pomocniczej polecenie Odejmij od wieloboku i rysujemy wielobok wewnątrz obrysu elementu. Metodę tę stosuje się identycznie jak dla innych elementów opartych na wielokątnym obrysie zamkniętym (np. dla Wypełnień lub Siatek czy opisywanych wcześniej Stropów), ale w przypadku Dachów wielopołaciowych daje ona zupełnie inny efekt, który zależy od wybranego sposobu jej użycia (!). Przykład pokazano na rysunku 9.104.

388

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.104. Przykład wykonania otworu dwoma różnymi sposobami z użyciem standardowych możliwości narzędzia Dach — rysując w obrysie Dachu z narzędziem zaznaczonym w palecie, przycinamy istniejące połacie, jak wyrzynarką do drewna, jeśli zaś użyjemy polecenia Odejmij od wieloboku (po kliknięciu w Linie odniesienia), zestaw połaci składowych Dachu zostanie przebudowany i na nowym kształcie zostanie zbudowane atrium

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

389

Relacje Otwory w Dachach można tworzyć za pomocą Relacji, np. używając do tego Operacji na elementach bryłowych lub połączeń z innymi Dachami czy Powłokami. Relacje pełnią wiele ważnych funkcji, m.in. dynamicznie wiążą ze sobą poszczególne elementy (zmiana w geometrii jednego z nich ma natychmiastowy wpływ na powiązane z nim elementy) oraz na bieżąco uaktualniają symbole Dachów. Te właściwości przydają się przy projektowaniu powiązań Dachu z resztą modelu (rysunek 9.105).

Rysunek 9.105. Przykład zastosowania Relacji pomiędzy elementami — trzy Dachy wielopołaciowe (jeden główny i dwie lukarny) po zaznaczeniu zostały połączone poleceniem Dotnij elementy do dachu/ powłoki, co powoduje automatyczne wykonanie odpowiednich otworów; na rysunku Dachy na rzucie oraz w przekroju 3D przed zastosowaniem Relacji i po nim

390

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Otwory wycięte narzędziem Świetlik Każdy obiekt wstawiony za pomocą narzędzia Świetlik wybija w Dachu odpowiedni otwór, który znika po usunięciu obiektu (rysunek 9.106).

Rysunek 9.106. Okna połaciowe wstawione narzędziem Świetlik automatycznie wybijają otwór w Dachu

Edycja Dachów Jak każdy inny element programu Dachy po wstawieniu w projekt możemy dowolnie zmieniać — jedynie operacja rozbicia Dachu wielopołaciowego na pojedyncze elementy jest nieodwracalna. Dachy edytujemy poprzez: 1. zmianę parametrów, 2. modyfikację geometrii elementu za pomocą poleceń z menu programu

oraz palety Pomocniczej. Modyfikując geometrię Dachu, warto pamiętać, że niektóre polecenia dostępne będą jedynie w palecie Pomocniczej po kliknięciu w odpowiednie miejsce elementu (nie znajdziemy ich w menu programu).

Zmiana obrysu Jest to jedna z najczęstszych modyfikacji geometrii elementu. Polecenia niezbędne do zmiany obrysu znajdziemy w palecie Pomocniczej zarówno w oknie Rzutu, jak i w oknie 3D. Polecenia te będą miały takie samo zastosowanie do edycji kształtu otworów w Dachu wykonywanych metodą standardową (rysunek 9.107).

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

391

Rysunek 9.107. Na ilustracji pokazane zostały trzy przykładowe polecenia dla zmiany obrysu krawędzi Dachu

Ściany szczytowe W przypadku Dachów wielopołaciowych każdą wybraną połać można szybko zamienić na Szczyt dachu. Można to zrobić na dwa sposoby: za pomocą zmiany połaci na Szczytową z polecenia Indywidualne ustawienia połaci lub poprzez przeciąganie kalenicy do pionu (właściwe miejsce sygnalizowane jest przylepieniem kursora) z użyciem polecenia Rozciągnij kalenicę. Aby użyć pierwszej metody, musimy wywołać paletę Pomocniczą, klikając na Wieloboku odniesienia, natomiast w drugim przypadku klikamy na punkt brzegowy kalenicy (rysunek 9.108).

Wypustki w Dachu, czyli lukarny ☺ Jeśli chodzi o to zagadnienie, to nastąpiła gigantyczna zmiana w porównaniu z poprzednimi wersjami ArchiCAD-a — wymodelowanie lukarny nie wymaga już znajomości dodatkowych metod ani nie jest czasochłonne, zaś jej przemodelowanie nie wymaga większego nakładu pracy. Kilka przykładów lukarn wykonanych z użyciem Dachów wielopołaciowych pokazano na rysunku 9.109. Metod na wymodelowanie lukarn jest obecnie kilka, ale dwie z nich będą przydatne w zdecydowanej większości przypadków, nawet tych mniej typowych: 1. zmiana geometrii Dachu wielopołaciowego przez modyfikację jego Obrysu

oraz Indywidualnych połaci, jak na rysunku 9.110,

392

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.108. Dwa przykłady wykonania szczytu w Dachu — po kliknięciu w Linię odniesienia połaci wybieramy polecenie Indywidualne ustawienie połaci i opcję Szczytowa w wyświetlonym oknie lub po kliknięciu w wierzchołek kalenicy wybieramy z palety Pomocniczej polecenie Rozciągnij kalenicę i przesuwamy kursorem aż do uzyskania kąta prostego dla połaci 2. wymodelowanie lukarny oraz głównego Dachu za pomocą kilku Dachów

i połączenie ich Relacjami (Dotnij elementy do dachu/powłoki, Działania na elementach bryłowych) — przykład takiego rozwiązania można znaleźć w podrozdziale „Relacje”. Trzecia metoda polega na modelowaniu geometrii Dachu z lukarną za pomocą dociągania pojedynczych połaci. Sposób ten jest bardziej wymagający i pracochłonny, ale przyjdzie z pomocą jako „koło ratunkowe” w szczególnie trudnych sytuacjach lub pozwoli dopieścić model Dachu wykonany innymi technikami. Aby skorzystać z tej metody, wystarczy zapoznać się z kolejnym podrozdziałem.

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

393

Rysunek 9.109. Widoczne na ilustracji typy lukarn zostały wymodelowane za pomocą standardowych możliwości Dachu wielopołaciowego

Połączenia Dachów jednopołaciowych Wykonanie połączenia pojedynczych połaci wygląda inaczej niż w przypadku Dachów wielopołaciowych, które konstruowane są automatycznie i dostosowują się na bieżąco do zmian geometrii. Ponieważ nie znajdziemy w programie specjalnego polecenia typu „czyść połączenia dachów jednopołaciowych”, musimy zapoznać się z prostą techniką dociągania do siebie dwóch Dachów. Technika ta nie działa dla połączeń z Dachami wielopołaciowymi. Technika łączenia Dachów, którą można wykorzystywać zarówno na Rzutach, jak i w oknie 3D, wyjaśniona została poniżej na przykładach rozwiązujących najbardziej typowe problemy projektowe.

Wykonstruowanie połączenia dwóch Dachów Opisaną poniżej sekwencję czynności można wykonywać zarówno w oknie Rzutu, jak i 3D: 1. zaznaczamy połać, do której chcemy dociągnąć inny wybrany Dach, 2. przy wciśniętym klawiszu Ctrl (Polecenie) klikamy górną krawędź drugiego

Dachu, którą zamierzamy dociągnąć do kalenicy (kursor myszki zamienia się w ikonkę Nożyczek) — połać drugiego Dachu zostanie dociągnięta, jej krawędź (którą klikaliśmy) przesunie się do osi kalenicy,

394

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.110. Dwa przykłady lukarn wymodelowanych w Dachu wielopołaciowym po użyciu polecenia Dodaj do wieloboku, a następnie polecenia Indywidualne ustawienia krawędzi/Szczytowa; polecenia i techniki wykonania lukarny są identyczne w widoku rzutu 3. tę samą operację wykonujemy dla drugiego Dachu — zaznaczamy drugą

połać dachową, 4. z wciśniętym klawiszem Ctrl (Polecenie) klikamy linię krawędzi górnej

pierwszego Dachu — gotowe (rysunek 9.111).

Konstruowanie Dachu lukarny jednospadowej Wykonamy teraz zadanie — utworzymy prosty Dach nad lukarną przykrytą jedną połacią. W tym celu: 1. najpierw wykonujemy otwór w istniejącej połaci dachowej, zaznaczamy

element, uaktywniamy ikonę Dach w palecie Narzędzia i rysujemy prostokąt o szerokości 200 cm (jego wysokość może być całkowicie dowolna) — za pomocą kolejnych czynności połączymy jego górną krawędź z Dachem lukarny, 2. odznaczamy pierwszą połać Dachu (Esc), aby nie rysować kolejnego otworu,

tylko nową połać,

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

Rysunek 9.111. To samo zadanie rozwiązane w oknie Rzutu oraz 3D — za pomocą kliknięć w krawędź Dachu dociąganego przy zaznaczonej połaci konstruujemy czyste połączenia

395

396

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM 3. klikamy dwukrotnie w ikonę narzędzia w palecie, dla Dachu nad lukarną

ustawiamy zawieszenie 190 cm nad poziom piętra (500 cm od zera projektu) i zmniejszymy kąt Dachu do 15 stopni, 4. po zatwierdzeniu rysujemy połać Dachu na rzucie — ja umieściłem ją

w narysowanym wcześniej otworze, 5. z zaznaczonym Dachem lukarny przytrzymujemy klawisz Ctrl (Polecenie)

i klikamy w górną krawędź otworu w głównym Dachu, 6. zaznaczamy główny Dach, klikamy z Ctrl (Polecenie) w górną krawędź

Dachu lukarny i gotowe (rysunek 9.112).

Konstruowanie Dachu lukarny dwuspadowej Techniki dociągania Dachów można wykorzystać do zbudowania dowolnych kształtów, my prześledzimy modelowanie lukarny o Dachu dwuspadowym: 1. podobnie jak w poprzednim przykładzie lukarnę wymodelujemy na istniejącej

połaci zawieszonej 310 cm ponad poziomem zera projektu z kątem nachylenia wynoszącym 40 stopni; 2. rysujemy pierwszy Dach nakrywający lukarnę. Zawiesimy go na wysokości

140 cm (450 cm nad poziomem zero) i nadamy mu kąt nachylenia 35 stopni. Wielokąt obrysu Dachu można narysować dowolnie, krawędzie zostaną później dociągnięte automatycznie (w przykładzie narysowałem prostokąt o wymiarach 230×140 cm); 3. drugi Dach lukarny budujemy, korzystając z polecenia Odbicie lustrzane kopii,

a oś odbicia wyznaczamy na górnej krawędzi Dachu (kalenicy). W ten sposób mamy gotowe wszystkie trzy połacie potrzebne do wykonania modelu; 4. aby prawidłowo wykonać połączenia Dachów lukarny z Dachem głównym,

musimy zmodyfikować jego obrys. Za pomocą palety Pomocniczej dodajemy otwór, a na jego górnej krawędzi dodajemy węzeł dla wykonstruowania połączeń „koszowych” (rysunek 9.113); 5. pozostało już tylko klikanie — zaznaczamy pierwszą połać lukarny i z wciśniętym

klawiszem Ctrl (Polecenie) klikamy odpowiadającą jej krawędź Dachu głównego. Kursor zamienia się w kształt Nożyczek i po kliknięciu krawędź Dachu zostanie dociągnięta w miejsce przecięcia. To samo wykonujemy dla drugiej połaci lukarny; 6. zamiana — krawędzie Dachu głównego zostały już dociągnięte do kosza,

teraz zmodyfikujemy krawędzie Dachów lukarny. Zaznaczamy główny Dach i z wciśniętym klawiszem Ctrl (Polecenie) dwukrotnie klikamy: najpierw krawędź pierwszego Dachu, a następnie drugiego; 7. połączenia trzech Dachów zostały prawidłowo wykonane i wyczyszczone.

W zależności od potrzeb można zmodyfikować wymiary otworu poprzez przeciąganie jego krawędzi (rysunek 9.114). Plik z trzema przykładami połączeń Dachów, w tym lukarn, znaleźć można na płycie DVD w folderze Przykłady/Rozdział 9/Konstruowanie połączeń Dachów.

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

397

Rysunek 9.112. Krawędzie otworów w Dachach również mogą być dociągane techniką z użyciem klawisza Ctrl (Polecenie); na rysunku sekwencja czynności potrzebnych do wykonania lukarny o Dachu jednospadowym

398

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.113. Modelowanie lukarny dwuspadowej — na ilustracji kolejne etapy wykonania dwóch Dachów lukarny oraz otworu w Dachu, którego połączenie powstanie z wykorzystaniem techniki dociągania krawędzi

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

399

Rysunek 9.114. Konstruowanie połączeń Dachu lukarny z Dachem — odpowiednie krawędzie dociągamy, klikając w nie z wciśniętym klawiszem Ctrl (Polecenie) przy zaznaczonej przeciwnej połaci dachowej

Wole oko Nietypowe kształty lukarn typu „wole oko” można wykonać przy pomocy Dachów (np. zestawu odpowiednio dociągniętych Dachów jednopołaciowych lub Dachu wielopołaciowego z odpowiednią liczbą Poziomów), ale użycie narzędzia Powłoka daje chyba największą swobodę. Korzystając z wzajemnego czyszczenia połączeń za pomocą Relacji, można je dynamicznie powiązać z pozostałymi elementami w modelu (rysunek 9.115).

Docinanie innych elementów do Dachów Ważną cechą Dachów jest możliwość docinania nimi innych elementów (Ścian, Słupów, Belek, Stropów itd.). Oczywiście najczęściej do Dachów docinane są Ściany, a ponieważ metod jest co najmniej kilka, i to w dodatku z wariacjami opcji, a na dokładkę dostępnych z różnych miejsc w programie, warto zwrócić uwagę na ich różnorodne zastosowania i działanie (rysunek 9.116). Na prostym przykładzie zawierającym jedną Ścianę oraz Dach prześledźmy niektóre z poleceń i ich cechy charakterystyczne: 1. Docięcie za pomocą klawisza Ctrl (Polecenie) pozwala przyciąć Ścianę bez

potrzeby wywoływania poleceń programu. Przycięcie to jest trwałe — Dach

400

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.115. Przykład zastosowania Dachów i Powłok w jednym projekcie — trudne elementy typu „wole oko” wymodelowane zostały za pomocą narzędzia Powłoka i powiązane z głównymi Dachami za pomocą Relacji

można edytować lub usunąć i nie będzie to miało na nie wpływu. Aby wykonać docięcie tą metodą, należy zaznaczyć Ścianę i kliknąć z wciśniętym klawiszem Ctrl (Polecenie) w Dach. 2. Wariacja techniki z przycięciem klawiszem Ctrl (Polecenie) to użycie jej dla

Dachu, który nie ma żadnych punktów wspólnych ze Ścianą. Ściana w takim przypadku zostanie przycięta na całej swojej długości, a samo przycięcie będzie trwałe (rysunek 9.117). 3. Polecenie Przytnij do dachów jednopołaciowych działa podobnie jak przycięcie

z klawiszem Ctrl (Polecenie) i pozwala na dobór kilku dodatkowych opcji, jak na rysunku 9.118. 4. Dotnij elementy do dachu/powłoki to jedno z dwóch poleceń dostępnych jako

Relacje dla elementów. Dzięki niemu można powiązać Ścianę z Dachem w sposób dynamiczny — docięcie Ściany zmieni się wraz z edycją Dachu (jego skasowanie usunie operację). Polecenie najlepiej stosować w oknie 3D, gdyż można wtedy aktywnie wybrać tę część Ściany, która pozostanie nietknięta — krawędzie zostaną pogrubione i podświetlone niebieskim kolorem (rysunek 9.119).

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

Rysunek 9.116. Ściana przycinana Dachem (Dach na ilustracjach przygotowałem jako przezroczysty dla lepszej widoczności wzajemnych Relacji) w kilku różnych wariantach dostępnych poleceń i ich opcji

401

402

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.117. Dwa przykłady zastosowania metody docinania elementów do Dachów z użyciem skrótu Ctrl (Polecenie) — w pierwszym przypadku Dach wycina fragment Ściany, w drugim Ściana zostaje docięta na całej długości, jeśli Dach, w który klikamy, nie posiada z nią punktów wspólnych. Operacje docięcia tą metodą są trwałe. Dolne ilustracje przedstawiają Ściany po usunięciu Dachu

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

403

Rysunek 9.118. Działanie polecenia Przytnij do dachów jednopołaciowych działa bardzo podobnie jak przycięcie z użyciem klawisza Ctrl (Polecenie); dodatkowe opcje pozwalają m.in. zmienić kierunek przycięcia Ściany, a efekt na Ścianie jest trwały — na dolnych ilustracjach widać, że nie znika on pomimo usunięcia Dachu

404

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.119. Polecenie Dotnij elementy do dachu/powłoki dynamicznie wycina Ścianę według wybranej strony; na dolnych ilustracjach pokazano, jak zmiana Dachu wpływa na docięcie powiązanej z nim Ściany (geometria jest uaktualniana na bieżąco)

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

405

5. Wybór Bryły docinania spowoduje zmiany w geometrii połączonych elementów.

Dla Dachów jednopołaciowych może być ona zbudowana na Linii odniesienia bądź na Obrysie dachu, różnica widoczna jest na rysunku 9.120.

Rysunek 9.120. Przykład działania polecenia Dotnij elementy do dachu/powłoki w zależności od wybranej Bryły docinania dla dachu 6. Działania na elementach bryłowych to kolejna z możliwości docinania innych

elementów Dachami. Polecenie to uruchamia paletę z kilkoma opcjami wyboru, a efekt jego działania jest bardzo zbliżony do efektu działania polecenia Dotnij elementy do dachu/powłoki z wybraną Bryłą docinania w opcji Według obrysu, z tym że różni się od niego szczegółami dla krawędzi. Operacje docięcia są dynamiczne (rysunek 9.121).

406

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.121. Przykład działania dwóch poleceń z palety Działania na elementach bryłowych — docinanie Ścian wygląda bardzo podobnie jak docinanie za pomocą polecenia Dotnij elementy do dachu powłoki, ale różni się szczegółami dla krawędzi Dachu

Symbol Dachów w oknach Rzutu oraz Przekrojów/Elewacji Symbol dla Dachów zawiera kilka cech charakterystycznych: Obrys, Linie odniesienia lub Wieloboki odniesienia dla Dachów wielopołaciowych, Wypełnienie przekrojowe dla symbolu uzależnionego od Płaszczyzny cięcia dla rzutu, Wypełnienie kryjące (z opcją zniekształcenia w zależności od kąta nachylenia elementu), dodatkową linię dla krawędzi, których kąt powoduje, że widoczne są w widoku z góry (rysunek 9.122).

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

407

Rysunek 9.122. Na ilustracji niektóre z parametrów sterujących symbolem na rzucie dla indywidualnego elementu

Do Wypełnienia przekrojowego dachów można również używać Struktur warstwowych. Po wybraniu takiego wypełnienia aktywne staną się kolejne pola w panelu Rzut i przekrój, a Grubość dachu automatycznie zostanie ustawiona według grubości Struktury warstwowej, co spowoduje wyszarzenie parametru (rysunek 9.123).

Opcje wyświetlania Na wygląd Dachów na Rzutach i Przekrojach mają również wpływ ustawienia globalne dokonywane w Opcjach wyświetlania z menu Widok oraz w Opcjach reprezentacji modelu z menu Dokument/Reprezentacja modelu. Większość z nich będzie miała znaczenie wyłącznie w widokach Rzutu oraz Przekrojów i Elewacji, poza opcją wyświetlania Brył docinania, które widoczne są tylko w oknie 3D (rysunek 9.124).

Płaszczyzny cięcia Podobnie jak dla innych elementów wielokondygnacyjnych reprezentacja Dachu na Rzucie będzie kombinacją parametrów w zakładce Rzut w panelu Rzut i przekrój (Pokaż na kondygnacjach, Reprezentacja na Rzucie, Granica widoczności) z opcją Kondygnacja macierzysta i ustawieniami Płaszczyzny cięcia dla rzutu (rysunek 9.125).

408

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.123. Dla wypełnienia przekrojowego będącego Strukturą warstwową wyświetlane są dodatkowe opcje; opcje dla struktury mogą być zdefiniowane wyłącznie dla elementu lub globalnie według ustawień atrybutów programu po zaznaczeniu opcji Zastosuj parametry struktury

Rysunek 9.124. Niektóre z opcji odpowiedzialne za globalne wyświetlanie symbolu Dachu; wyświetlanie Brył docinania dotyczy widoku 3D

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

409

Rysunek 9.125. Opcje z zakładki Rzut okna Ustawień dachu są ściśle powiązane z ustawieniami Płaszczyzny cięcia dla rzutu oraz ustawieniami dla Kondygnacji macierzystej

Dachy a inne elementy modelu Dachy, jak wszystkie trójwymiarowe elementy programu, posiadają kilka cech istotnych przy wzajemnych powiązaniach z innymi elementami w modelu.

Relacje Wzajemne Relacje pozwalają związać ze sobą i czyścić połączenia wielu Dachów, ale również docinać inne elementy modelu. Najważniejsze korzyści ze stosowania tych powiązań to ich automatyczna aktualizacja w trakcie edycji oraz możliwość wyświetlenia podglądu zastosowanych Relacji — wskazane na liście Relacje podświetlają biorące w nich udział elementy (rysunek 9.126).

Priorytety Priorytety połączeń dla Dachu pozwalają decydować o czyszczeniu połączeń elementów powiązanych za pomocą Relacji. Element o wyższym Priorytecie połączenia przycina wszystkie elementy, dla których ustawiony został niższy Priorytet. Priorytety połączeń nie są tym samym co Priorytety warstw, choć działają dość podobnie i podobnie je ustawiamy (za pomocą suwaka), dotyczą jednak wyłącznie Dachów i Powłok (rysunek 9.127).

410

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.126. Wizualny podgląd Relacji zastosowanych z udziałem Dachów — wskazanie pozycji na liście powoduje podświetlenie powiązanego elementu

Rysunek 9.127. Priorytety dla Dachów pozwalają czyścić połączenia elementów powiązanych Relacjami; na ilustracji połączenia dwóch Dachów o różnych Priorytetach połączeń: 16/12 i 8/12

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

411

Grawitacja Podobnie jak dla Stropów, Siatek i Powłok elementy możemy ustawiać na Dachach, korzystając z opcji Grawitacja. Elementy są wtedy automatycznie ustawiane na odpowiedniej wysokości w odniesieniu do płaszczyzny Dachu.

Okna połaciowe Wstawianie w istniejące Dachy Świetlików i Okien połaciowych jest czynnością niezwykle prostą — kliknięciem w obszarze Dachu umieszczamy je pod odpowiednim kątem i na właściwej wysokości i wybijamy odpowiedni otwór. Edycja Dachu aktualizuje parametry wstawionego w ten sposób Okna. Należy uważać, aby wstawiać Okna za pomocą narzędzia Świetlik, gdyż wykorzystanie narzędzia Obiekt nie powoduje powstania wzajemnych połączeń (rysunek 9.128).

Rysunek 9.128. Okna połaciowe wstawione za pomocą narzędzia Świetlik zostają automatycznie dostosowane do parametrów Dachu i wraz z ich zmianą będą aktualizowane

Więźba dachowa Więźba dachowa w programie budowana jest z trójwymiarowych obiektów dostępnych w bibliotece programu za pomocą narzędzia RoofMaker (wbudowanego w każdą wersję ArchiCAD-a). Program posiada wiele zautomatyzowanych możliwości budowania trójwymiarowego modelu więźby, warunkiem jest poprawne wymodelowanie Dachów budynku, z których narzędzie czerpie potrzebne dane (rysunek 9.129).

412

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.129. Więźba dachowa budowana jest na podstawie trójwymiarowego modelu Dachu za pomocą narzędzia RoofMaker

Pokrycia dachowe ArchiCAD posiada standardową możliwość przyklejania do płaszczyzn Dachów tzw. Akcesoriów. Akcesoria te nie będą działały z Dachami wielopołaciowymi, dlatego jeśli Dach został wymodelowany tą metodą, musimy go rozbić do pojedynczych połaci (rysunek 9.130).

Modelowanie — narzędzie Kształt Po krótkiej przerwie wracamy do narzędzia Kształt — nowości w wersji 16. programu, która zmieni życie niejednego projektanta, oczywiście na lepsze ☺ (rysunek 9.131).

Rozdział 9.

Modelowanie — paleta Narzędzia

Rysunek 9.130. Przykład zastosowania Akcesoriów do dachów firmy Graphisoft

413

414

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek 9.131. Narzędzie Kształt

Dodatek A

Adresy, które warto (należy) znać Strony producentów Strony internetowe producentów to obecnie główne źródło informacji o programach. Ze względu na ogromną ilość nowych informacji o kolejnych wersjach i produktach, darmowe uaktualnienia (łatki) i inne przydatne pliki udostępniane właśnie tą drogą obecność na tych stronach jest obowiązkowa.

www.graphisoft.com To serwis internetowy producenta ArchiCAD-a. Serwis jest dostępny w języku angielskim, a lokalne kopie w językach: niemieckim, francuskim, węgierskim, hiszpańskim, japońskim. Stanowi on bogate źródło informacji o programie ArchiCAD, nowościach, programach dodatkowych, szczegółach technicznych itp. (rysunek A.1).

www.archicad.pl Strona polskiego partnera firmy Graphisoft. W serwisie znaleźć można najnowsze informacje o produktach i promocjach, galerię prac użytkowników i wiele nowinek o programach. Dla użytkowników ArchiCAD-a jest to strona obowiązkowa — właśnie pod tym adresem znajdziemy powiadomienia o ukazaniu się najnowszych bibliotek producentów (rysunek A.2).

www.artlantis.com Strona producenta programów Artlantis Studio i Artlantis Render. Serwis zawiera najnowsze informacje o produktach, bogatą galerię prac użytkowników, dział download z aktualizacjami i wersjami demonstracyjnymi (rysunek A.3).

416

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek A.1. Międzynarodowa strona producenta ArchiCAD-a

Facebook Portale społecznościowe szybko stały się miejscem, gdzie użytkownicy programów komunikują się zarówno ze sobą, jak i z producentami programów. Cechy takie jak połączenie forum dyskusyjnego z informacjami przekazywanymi od producenta czy możliwość zamieszczania prac i ich komentowania czynią te portale bardzo interesującymi dla sporej grupy użytkowników (rysunek A.4).

Fora dyskusyjne Z całą pewnością potęga internetu ujawnia się w dziedzinie przepływu informacji. Fora dyskusyjne są idealnym miejscem do wymiany doświadczeń, zaprezentowania swoich prac czy znalezienia odpowiedzi na każde pytanie związane z używanym programem, a w dodatku działają 24 godziny na dobę i przez 7 dni w tygodniu ☺.

Dodatek A

Adresy, które warto (należy) znać

417

Rysunek A.2. Polskojęzyczna strona o ArchiCAD-zie — lektura obowiązkowa dla poszukujących informacji o nowościach

Polskojęzyczne forum użytkowników ArchiCAD-a — www.archiclub.pl Bezdyskusyjnie na tym forum dyskusyjnym warto się zarejestrować. Forum polskojęzycznych użytkowników i sympatyków programu ArchiCAD działa na serwerze firmy WSC Witold Szymanik i S-ka, partnera firmy Graphisoft. Poszukiwanie informacji dotyczących konkretnych problemów powinno się zaczynać pod tym adresem, gdyż spora grupa wymieniających się doświadczeniami użytkowników potrafi pomóc w każdej sytuacji (rysunek A.5).

418

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek A.3. Strona producenta programu Artlantis Studio

Międzynarodowe forum użytkowników ArchiCAD-a — http://archicad-talk.graphisoft.com Gigantyczny zbiór wiedzy i doświadczeń użytkowników mieści się na międzynarodowym forum ArchiCAD-a. W dobie internetowych translatorów forum dostępne jest dla wszystkich, nie tylko dla posługujących się językiem angielskim (rysunek A.6).

Międzynarodowe forum użytkowników Artlantisa — www.artlantis.com Międzynarodowa strona www.artlantis.com w zakładce Community zawiera również link do forum użytkowników programu. Poza wymianą informacji oraz możliwością prezentacji i komentowania renderingów wykonanych w programie forum zawiera bardzo pomocne działy wymiany obiektów i shaderów (rysunek A.7).

Dodatek A

Adresy, które warto (należy) znać

419

Rysunek A.4. Spośród wszystkich portali społecznościowych zdecydowanie największym powodzeniem wśród użytkowników ArchiCAD-a cieszy się Facebook

Szkolenia Wiedzę o ArchiCAD-zie można zdobywać na kursach oferowanych przez kilkanaście działających w Polsce firm szkoleniowych. Jeśli ktoś rozważa udział w profesjonalnym szkoleniu, zdecydowanie polecam kursy posiadającej wieloletnie doświadczenie firmy Archicadownia (rysunek A.8).

Obiekty do programu W internecie jest wiele miejsc, gdzie można znaleźć obiekty i tekstury do ArchiCAD-a — proste użycie wyszukiwarki dostarczy wielu przydatnych adresów. Poniżej prezentuję dwa z nich jako lekturę „półobowiązkową” dla posiadaczy ArchiCAD-a w wersji 15. lub wcześniejszych.

420

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek A.5. Polskojęzyczne forum użytkowników ArchiCAD-a i Artlantisa

BIMcomponents.com Portal firmowy prowadzony przez firmę Graphisoft ma na celu integrację obiektów udostępnianych przez internet z ArchiCAD-em. Z pewnością wkrótce zapełni się on tysiącami (setkami tysięcy?) obiektów — w trakcie powstawania tej książki strona portalu była jeszcze niedostępna (rysunek A.9).

Dodatek A

Adresy, które warto (należy) znać

421

Rysunek A.6. Międzynarodowe forum użytkowników programu ArchiCAD — gigantyczny zbiór informacji i doświadczeń użytkowników programu

422

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek A.7. Międzynarodowe forum użytkowników programu Artlantis

archibloq.com Strona www.archibloq.com to oczywiście mała autoreklama ☺ — na stronie poza linkami do bibliotek umieściłem też spore archiwum linków do znanych mi bibliotek udostępnianych w internecie (rysunek A.10).

Videotutoriale Co prawda filmów objaśniających działanie ArchiCAD-a w języku polskim nie jest zbyt wiele, ale z powodzeniem można skorzystać z istniejących zasobów filmowych w języku angielskim. Najwięcej krótkich lekcji video znajdziemy w serwisie YouTube, a możemy z nich skorzystać na dwa sposoby: oglądając je bezpośrednio ze strony internetowej lub z poziomu ArchiCAD-a po wybraniu polecenia ArchiCAD YouTube Chanel z menu Pomoc (rysunek A.11).

Dodatek A

Adresy, które warto (należy) znać

423

Rysunek A.8. Strona internetowa i profil facebookowy firmy Archicadownia

Kilka filmów instruktażowych można znaleźć również na płycie dołączonej do książki — podczas ich kręcenia nie ucierpiało żadne zwierzę, zaś wszystkie odcinki zawierają lokowanie produktu ☺.

Serwer edukacyjny Serwer edukacyjny prowadzony przez producenta ArchiCAD-a to miejsce, gdzie po bezpłatnej rejestracji można pobrać wersje instalacyjne najnowszej wersji i aplikacji współpracujących. Numery seryjne generowane są do wybranego typu licencji (rysunek A.12).

424

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek A.9. Główny portal z obiektami do ArchiCAD-a przygotowywanymi niezależnie od producenta

Dodatek A

Adresy, które warto (należy) znać

425

Rysunek A.10. Na stronie www.archibloq.com znaleźć można m.in. spore archiwum linków do bibliotek udostępnianych w internecie

426

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek A.11. Kanał YouTube z filmami instruktażowymi o ArchiCAD-zie — można z niego korzystać za pomocą dowolnej przeglądarki internetowej lub też można wyselekcjonować filmy do kanału ArchiCAD-a za pomocą polecenia programu

Dodatek A

Adresy, które warto (należy) znać

427

Rysunek A.12. Serwer edukacyjny firmy Graphisoft, na którym zawsze można zarejestrować program i z którego można pobrać, w celach niekomercyjnych, jego najnowszą wersję wraz z zestawem programów współpracujących

428

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Dodatek B

Udział wzięli… Właściwie tytuł rozdziału powinien brzmieć „Za udział nie wzięli”, za co serdecznie dziękuję w imieniu swoim i czytelników. Poniżej przedstawiam kilka informacji o firmach, które udostępniły swoje projekty jako ilustracje do mojej książki. Wszystkie firmy są użytkownikami ArchiCAD-a i stosują technologię BIM zdecydowanie dłużej niż istnieje termin, który określa ten sposób projektowania ☺.

Studio Projektowe PROFIL — Pracownia Autorska H&W Sucharscy, Gdańsk Na rysunku 6.5 znajduje się przykład wstępnego projektu rewaloryzacji obiektu zabytkowego — pałacu Deya w zespole cytadeli Casbah w Algierze, kompleksie wpisanym na listę światowego dziedzictwa kultury UNESCO. Początki obiektu pochodzą z I połowy XVI wieku. Przed kolonizacją francuską był on głównym ośrodkiem państwowości Algierii i siedzibą deyów — władców tego kraju. Ze względu na znaczenie można go porównać z głównymi historycznymi ośrodkami władzy w innych krajach, np. z Wawelem w Krakowie. Projekt realizowany w ramach kontraktu obejmującego rewaloryzację zespołu cytadeli w Algierze, zawartego między algierskim rządem a polskim przedsiębiorstwem BHZ PKZ w Warszawie (początek realizacji w 2007 roku). Na rysunkach B.1 i B.2 dziedziniec pałacu Deya. Projekt rewaloryzacji cytadeli w Algierze — pałac Deya: 1. firma realizująca kontrakt: BHZ PKZ w Warszawie, pracownia w Algierze, 2. generalny projektant projektu rewaloryzacji zespołu cytadeli w Algierze:

arch. Andrzej Macur, 3. projekt wstępny rewaloryzacji pałacu Deya w zespole cytadeli: główny

projektant, kierownik zespołu projektowego — arch. Władysław Sucharski, 4. opracowanie wizualizacji i modelu 3D: arch. Anna Sucharska (rysunek B.3).

430

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek B.1. Dziedziniec pałacu Deya na rysunku pochodzącym z 1833 roku (Lessore i Wyld) oraz na fotografii przedstawiającej jego aktualny stan (fot. Władysław Sucharski)

Dodatek B

Udział wzięli…

Rysunek B.2. Fotografie dziedzińca pałacu Deya w Algierze dokumentują istniejący stan obiektu (fot. Władysław Sucharski)

431

432

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek B.3. Pałac Deya w zespole cytadeli w Algierze — widok modelu i dokumentacji w programie ArchiCAD

Studio Projektowe PROFIL jest autorem wielu innych ciekawych projektów i realizacji. Na rysunku B.4 koncepcja szklanego pawilonu dydaktycznego, będąca fragmentem projektu rozbudowy Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk w Sopocie.

Dodatek B

Udział wzięli…

433

Rysunek B.4. Od inspiracji, poprzez ideę, do projektu koncepcyjnego — szklany pawilon dydaktyczny zlokalizowany na terenie Instytutu Oceanologii Polskiej Akademii Nauk w Sopocie, zaprojektowany przez Władysława Sucharskiego w 2010 roku

Kolejna ilustracja przedstawia przykład wykorzystania programu ArchiCAD do projektowania koncepcyjnego. Projekt dotyczył rewaloryzacji pochodzącego z początku XVII wieku cennego zabytkowego zespołu młynów w Gdańsku Oliwie wraz z przekształceniem go na obiekt hotelowy. Trójwymiarowa makieta została wykorzystana do przygotowania koncepcji programowej, wirtualny model posłużył m.in. do wygenerowania elewacji obiektu w formie renderingów (rysunek B.5).

434

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek B.5. Fragmenty dokumentacji projektu koncepcyjnego rewaloryzacji zespołu młynów w Gdańsku Oliwie z przeznaczeniem na hotel — autorem projektu i wizualizacji jest architekt Władysław Sucharski, koncepcja powstała we współpracy z architektem Andrzejem Macurem

Na kolejnych dwóch ilustracjach przedstawione zostały widoki z projektu inwentaryzacji Zakładu Balneologii w Sopocie, obiektu pochodzącego z 1903 roku i wpisanego do rejestru zabytków. Ciekawostką związaną z projektem jest fakt, że ta niezwykle szczegółowa dokumentacja skomplikowanego obiektu z wieloma zdobieniami i dekoracjami

Dodatek B

Udział wzięli…

435

rzeźbiarskimi powstała w wersji ArchiCAD-a 4.55 w połowie lat 90. ubiegłego wieku, przy ówczesnych możliwościach programu (rysunek B.6).

Rysunek B.6. Inwentaryzacja Zakładu Balneologii w Sopocie przy ulicy Grunwaldzkiej 1/3, wykonana w Studiu Projektowym PROFIL — projekt powstał w wersji ArchiCAD-a 4.55, zrzuty z programu przygotowane zostały w wersji 15.

436

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunki składające się na dokumentację inwentaryzacji stworzone zostały głównie z użyciem narzędzi kreślarskich programu, ale mimo że nie przygotowywano szczegółowej makiety 3D, spora ich część powstała z użyciem elementów trójwymiarowych (Ściany, Okna, Drzwi, Obiekty biblioteczne, Schody), jak pokazano na rysunku B.7.

Rysunek B.7. Przykładowy przekrój i elewacja z projektu inwentaryzacji Zakładu Balneologicznego w Sopocie, wykonanego w programie ArchiCAD 4.55 przez Władysława Sucharskiego

Dodatek B

Udział wzięli…

437

Kolejny przykład również dotyczy cennego zabytku pod ochroną konserwatorską — wieży kościoła Mariackiego w Słupsku. Tematem opracowania przygotowanego w Studiu Projektowym PROFIL było odtworzenie hełmu kościoła zniszczonego podczas działań wojennych w 1945 roku. Model wykonany w ArchiCAD-zie przez architekta Władysława Sucharskiego posłużył jako makieta do opracowania koncepcji kształtu zwieńczenia wieży, dla której nie zachowała się dokumentacja budowlana. Makieta 3D posłużyła i jako fragment dokumentacji (wstawiona w rysunek elewacji), i jako materiał do wpasowania w zdjęcia archiwalne oraz jako znak graficzny na „cegiełkę” Społecznego Komitetu Odbudowy Wieży (rysunek B.8).

Biuro Usług Architektonicznych „PROFIL” Sp. z o.o., Chorzów Rysunki 6.1 oraz 6.8 i 7.40 powstały na podstawie materiałów Biura Usług Architektonicznych „PROFIL” z Chorzowa. Jest to z pewnością jedna z ciekawszych realizacji ostatnich lat w kategorii budynków biurowych. Model ArchiCAD-a posłużył jako podstawa wykonania projektu od etapu koncepcji, przez projekt budowlany, aż po projekt wnętrz. Idea budynku zarządu kopalni „Bogdanka” w kształcie bryły węgla została zrealizowana w 2010 roku (rysunek B.9). Kilka informacji na temat obiektu: Lokalizacja/adres

Bogdanka, 21-013 Puchaczów, woj. lubelskie

Pracownia projektowa

Biuro Usług Architektonicznych „PROFIL” Sp. z o.o. 41-506 Chorzów ul. Przyjemna 14 www.profil.com.pl

Architekt prowadzący

arch. Piotr BUŚKO arch. Walenty WRÓBEL

Architekci

Michał Pietrucha arch. Klaudia RUDZKA-BUŚKO arch. Tomasz SZULIK Tomasz ZAWITAJ arch. Jacek GAJER inż. Waldemar STANKO

Powierzchnia całkowita

1779,00 m2

Powierzchnia zabudowy

576,20 m2

Kubatura brutto

5874,80 m3

Data opracowania

kwiecień 2009 – grudzień 2009

Data realizacji

czerwiec 2010 – wrzesień 2011

Inwestor

Lubelski Węgiel BOGDANKA S.A.

Generalny wykonawca

Przedsiębiorstwo Robót Specjalistycznych „WSCHÓD” Sp. z o.o. z siedzibą w Lublinie

438

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek B.8. Fragmenty projektu rekonstrukcji hełmu wieży kościoła Mariackiego w Słupsku — model wirtualny wykonany w programie ArchiCAD 6.0 posłużył do wariantowego przygotowania projektu wieży o różnych proporcjach i wielkościach; projekt rekonstrukcji powstał w Studiu Projektowym PROFIL z Gdańska

Dodatek B

Udział wzięli…

439

Rysunek B.9. Budynek biurowy zarządu kopalni „Bogdanka” w wydaniu wirtualnym oraz rzeczywistym (fot. Piotr Buśko)

Biuro Usług Architektonicznych „PROFIL” jest pracownią od lat realizującą skomplikowane projekty wielobranżowe — na rysunku B.10 dwa zdjęcia z ostatnich realizacji.

440

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek B.10. Na zdjęciach budynek biurowo-warsztatowy Flytronic w Gliwicach oraz kompleks mieszkaniowy TBS w Chorzowie — obie realizacje miały miejsce w 2011 roku (fot. Piotr Buśko)

Strona internetowa biura „PROFIL”: www.profil.com.pl.

Dodatek B

Udział wzięli…

441

GWSK Arkitekter Spora liczba ilustracji (2.5, 3.22, 4.4, 6.10, 6.11, 6.12, 6.16, 6.19, 6.21, 6.24, 6.38, 6.46, 7.3, 7.66), która znalazła się w książce, pochodzi z projektów wykonanych przez Michala Prusakiewicza, Görana Westmana, Tima Karasalo oraz Svena Svenssona z pracowni GWSK w Sztokholmie. Biuro istnieje od 1986 roku i kontynuuje najlepsze idee architektury skandynawskiej, czyli nawiązywanie do lokalnej tradycji budowlanej, dbałość o detale oraz wkomponowywanie budynku w istniejące otoczenie i krajobraz. Dachy z trawy w nowo projektowanych budynkach, drewno czy naturalny kamień na elewacjach są naturalną konsekwencją stosowania tych zasad w praktyce (rysunek B.11). Często pojawiający się w książce projekt Villi Q to świetny przykład na to, jak supernowoczesna architektura może zostać udanie wkomponowana w krajobraz. Istniejąca na działce skała (czy jest w Sztokholmie miejsce, gdzie nie ma skał? ☺) stanowiła wyzwanie dla lokalizacji budynku — pokruszony materiał został ponownie wykorzystany w koszach gabionowych i stanowi świetny akcent, widoczny również z wnętrza budynku. Oprócz skał wykorzystano przy realizacji budynku surowy beton, nowoczesną stolarkę okienną w licu fasad oraz okładzinę ze stali typu Corten (zestaw marzeń każdego architekta?). Model wykonany w ArchiCAD-zie pozwalał na swobodne dokonywanie zmian przez cały okres tworzenia projektu (rysunek B.12). Rozbudowa budynku Renstiernas Gata w centrum Sztokholmu to przykład projektowania w fazie koncepcyjnej. Model wykonany w ArchiCAD-zie wyrenderowany został w programie Artlantis Studio 4.1 z użyciem zdjęcia istniejącego budynku po drobnej postprodukcji w Photoshopie. Idea rozbudowy obiektu w czytelnej formie stanowi materiał do dyskusji dla zainteresowanych stron. Na tym etapie tworzenia projektu wizualizacje są równie ważne jak przygotowywany schemat funkcjonalny i rysunki budowlane (rysunek B.13). Dzięki technologii BIM model budynku Renstiernas Gata służy nie tylko wykonaniu wizualizacji, lecz także wstępnej dokumentacji obiektu — elewacje, rzuty i przekroje powstają równocześnie z wprowadzanymi w projekcie zmianami (rysunek B.14). Biuro GWSK projektuje obiekty o dowolnej wielkości, za każdym razem dbając o odpowiedni stopień szczegółowości wykonywanych projektów, zarówno obiektów w dużej skali, jak i detali wnętrz. Przykładowe panoramy obiektów Accenture i Borgarfjord znaleźć można na płycie DVD (rysunki B.15 i B.16). Kolejną ilustrację przygotowałem specjalnie dla bezgranicznie zafascynowanych technikami komputerowymi. Przypomina ona, że technologia BIM jest jedynie narzędziem ułatwiającym projektowanie, a wizje architekta nie muszą (może raczej: nie powinny) materializować się od razu w formie rysunków CAD. Na rysunku B.17 początkowy i ostatni etap projektu — szkice Michala Prusakiewicza są podstawą modelu przygotowanego w ArchiCAD-zie, który ostatecznie służy jako baza dla wizualizacji wykonanej w technice akwareli z użyciem programu Piranesi.

442

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek B.11. Villa Bergholtz w Sztokholmie — jeden z etapów projektowanej przebudowy budynku zakładał wykonanie panoramicznego okna rozszerzającego widok na zatokę. Warto zwrócić uwagę na dwa popularne sposoby komunikacji w tej części miasta — drogą lądową oraz wodną ☺. Na rysunku model ArchiCAD-a wykonany za pomocą dodatku ArchiTerra (teren) i ArchiStair (widoczne na projekcie schody są najdłuższe, jakie widziałem wykonane tym dodatkiem) oraz zdjęcia z realizacji, która ze względu na rozmiary okna i jego ciężar była wyzwaniem dla projektantów i wykonawców. Projekt autorstwa Michala Prusakiewicza

Dodatek B

Udział wzięli…

Rysunek B.12. Villa Q w Sztokholmie zaprojektowana przez Michala Prusakiewicza we współpracy z Krystyną i Piotrem Pióreckimi — przykład perfekcyjnego wkomponowania nowoczesnej architektury w istniejące otoczenie

443

444

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek B.13. Wizualizacja w technice „dopasuj widok”, przygotowana przy użyciu modelu wykonanego w ArchiCAD-zie w programach Artlantis 4.1 i Photoshop — rozbudowa obiektu Renstiernas Gata przedstawiona w formie uzupełnionych zdjęć zrobionych w istniejącej lokalizacji w Sztokholmie

Dodatek B

Udział wzięli…

Rysunek B.14. Kilka widoków z modelu budynku Renstiernas Gata z ArchiCAD-a 15

445

446

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek B.15. Dwa projekty, przygotowywane w pracowni GWSK, o różnej skali detalu — zespół budynków mieszkalnych w sztokholmskiej dzielnicy Huddinge (projekt Svena Svenssona) oraz fragment projektu przebudowy patio dla firmy Accenture (projekt Görana Westmana)

Dodatek B

Udział wzięli…

Rysunek B.16. Projekt budynków biurowych w Stora Vall — Gävle (projekt Görana Westmana) — oraz rozbudowa biurowca Humlegården w sztokholmskiej dzielnicy Solna (projekt Tima Karasalo)

447

448

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek B.17. Odręczne szkice mogą być świetnym wstępem do projektowania — włożone do Obszaru 2D mogą służyć jako Podrys; na ilustracjach pierwsze szkice oraz ostateczna, „artystyczna” wizualizacja modelu wykonanego w ArchiCAD-zie przygotowana w programie Piranesi

Dodatek B

Udział wzięli…

449

Biuro Architektoniczne Robert Gzyl Dzięki Robertowi książka wzbogaciła się o ilustrację 9.82 w rozdziale poświęconym dachom, która została wykonana na podstawie projektu przebudowy kamienicy przy ul. Wyspiańskiego w centrum Poznania. Idea BIM w pracowni Roberta wykorzystywana jest na co dzień w modelowej postaci — dziesiątki rysunków budowlanych i wykonawczych powstają na podstawie makiety wykonanej w ArchiCAD-zie (rysunek B.18). Niezwykle szczegółowy projekt renowacji zawiera wymodelowane praktycznie wszystkie najważniejsze secesyjne detale wnętrz (np. witraże), neoromańskie detale elewacji oraz nowe rozwiązania techniczne (winda), co pokazują rysunki B.19 i B.20. Kamienica przy ul. Wyspiańskiego 12 w Poznaniu pochodzi z początku XX wieku, projekt przebudowy z rewitalizacją wykonany został w 2008 roku. Powierzchnia zabudowy obiektu to 880 m2, powierzchnia użytkowa wynosi ok. 3900 m2, a kubatura 20 835 m3.

Piotr Dobrowolski Piotr to archiCAD-owy multiinstrumentalista — tłumaczy na zapomniany język GDL, szkoli, wdraża, doradza na forum, betatestuje i projektuje ☺ (rysunek B.21). W książce umieściłem kilka ilustracji przygotowanych na podstawie projektu rozbudowy szkoły w Kleczy Dolnej (rysunki 7.69, 7.70 i 7.71). Projektowanie architektoniczne jest główną działalnością biura od wielu lat — na rysunku B.22 projekt wykonany w technologii BIM w ArchiCAD-zie 5.0. Basen w Wadowicach został zaprojektowany w technologii BIM w czasie, kiedy termin ten jeszcze nie istniał. Pomimo mniejszych możliwości programu (wersja sprzed 16 lat) oraz znacznie mniej wydajnych komputerów dokumentacja powstała w sposób standardowy dla ArchiCAD-a — na podstawie trójwymiarowego modelu. Obiekt został zrealizowany w 2000 roku przy ulicy Bałysa w Wadowicach, jego powierzchnia użytkowa to około 4200 m2, a kubatura — 22 000 m3 (rysunek B.23). Innym ciekawym projektem, który powstał przy udziale Piotra Dobrowolskiego, jest pomnik Ofiar Wypadków Drogowych oraz Przemocy w Zabawie autorstwa rzeźbiarza dr. Jacka Kucaby. Ze względu na swoją formę i ideę pomnik ten jest z pewnością jednym z bardziej intrygujących obiektów zaprojektowanych za pomocą ArchiCAD-a (rysunek B.24). Na rysunku B.25 przedstawiony został kolejny projekt, bardzo ciekawy ze względu na liczbę detali opracowanych w 3D. Na płycie DVD umieszczonej w folderze o nazwie Piotr Dobrowolski znajdują się plik PDF z informacjami o autorskich obiektach GDL ArchiCAD-a.

450

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek B.18. Projekt przebudowy kamienicy przy ulicy Wyspiańskiego w Poznaniu autorstwa Roberta Gzyla — szczegółowy model ArchiCAD-a służył jako podstawa do opracowania dokumentacji budowlanej i wykonawczej

Dodatek B

Udział wzięli…

451

Rysunek B.19. Na górnych zdjęciach z realizacji przebudowy kamienicy przy ul. Wyspiańskiego w Poznaniu detale elewacji, na dolnych — szyb wewnętrznej windy (fot. Robert Gzyl)

452

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek B.20. Zdjęcia z realizacji projektu przebudowy kamienicy przy ul. Wyspiańskiego w Poznaniu oraz fragment dokumentacji z konstrukcją szybu dźwigowego (fot. Robert Gzyl)

Dodatek B

Udział wzięli…

Rysunek B.21. Pisanie obiektów ArchiCAD-a za pomocą języka GDL to umiejętność raczej rzadko spotykana u użytkowników programu — na rysunku obiekt będący częścią biblioteki obiektów biurowych firmy BN Office Solution, jednej z wielu napisanych przez Piotra Dobrowolskiego

453

454

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek B.22. Basen w Wadowicach — projekt wykonany przez dr. inż. architekta Juliusza Zielińskiego, Pracownię Projektową „Sajz”, architekta Andrzeja Sanaka oraz architekta Piotra Dobrowolskego (fot. Piotr Dobrowolski)

Dodatek B

Udział wzięli…

Rysunek B.23. Projekt krytej pływalni wykonany w ArchiCAD-zie oraz zdjęcie zrealizowanego obiektu (fot. Piotr Dobrowolski)

455

456

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek B.24. Pomnik Ofiar Wypadków Drogowych oraz Przemocy w Zabawie autorstwa dr. Jacka Kucaby, opracowany przez Piotra Dobrowolskiego w programie ArchiCAD — zdjęcie realizacji oraz widoki trójwymiarowego modelu

Paweł Ociepka — OS Architekci Rysunek 6.6 powstał na podstawie materiałów z biura OS Architekci, od lat specjalizującego się w projektowaniu obiektów przemysłowych. Na rysunku B.26 przedstawione są dwa projekty Pawła Ociepki — projekt przedłużenia hali jako świetny przykład detalicznego projektu konstrukcji stalowej oraz model projektu Zakładu Produkcyjnego w Wałbrzychu Huty Szkła „Jaroszowiec”.

Dodatek B

Udział wzięli…

Rysunek B.25. Projekt przebudowy dawnego kasyna oficerskiego w Puławach (autorstwa Pawła Dobrowolskiego, Piotra Dobrowolskiego i Andrzeja Sanaka) jako widoki z programu ArchiCAD oraz rendering z programu Artlantis Studio

457

458

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek B.26. Dwa przykłady projektów autorstwa Pawła Ociepki z biura OS Architekci — projekt przedłużenia hali odlewniczej wydziału stalowni huty „Batory” (konstrukcja stalowa z detalami jako model w ArchiCAD-zie) oraz model 3D projektu Zakładu Produkcyjnego w Wałbrzychu Huty Szkła „Jaroszowiec”

Dodatek C

Zawartość płyty DVD Na dołączonej do książki płycie umieściłem trochę materiałów przydatnych zarówno do nauki programu, jak i do codziennej pracy. W „Dodatku” można znaleźć krótki opis zawartości płyty, na którą składają się: 

pliki instalatorów programu ArchiCAD 15 w trzech wersjach dla odpowiednich systemów operacyjnych,



przykładowe pliki ArchiCAD-a w formacie *.pln do odpowiednich rozdziałów książki,



kilka filmów instruktażowych,



przygotowane przez producentów dodatkowe biblioteki do programu.

ArchiCAD 15 — wersja demo, wersja edukacyjna Pliki z foldera ArchiCAD 15 — wersje instalacyjne, znajdujące się na dołączonej płycie DVD, pozwalają na zainstalowanie i używanie ArchiCAD-a w zależności od posiadanego systemu oraz typu licencji, którą wybierzemy. Jeśli w komputerze nie używamy zakupionej komercyjnej wersji programu z kluczem zabezpieczającym, proponowałbym wybór licencji demonstracyjnej lub edukacyjnej. Pliki instalacyjne programu zostały przygotowane w trzech wersjach, dostosowanych do systemu operacyjnego: 

dla 32-bitowych systemów Windows XP, Vista lub 7 klikamy dwukrotnie w plik AC15-POL32.exe,



dla 64-bitowych systemów Windows XP, Vista lub 7 uruchamiamy plik AC15-POL32.exe,



dla systemu Mac OS Mountain Lion, Lion lub Snow Leopard uruchamiamy plik AC15-POL.dmg.

460

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Wersja demonstracyjna Instalacja wersji demonstracyjnej nie wymaga od nas żadnych szczególnych zabiegów — klikamy dwukrotnie w odpowiedni dla danego systemu plik instalacyjny, aby uruchomić automatyczny proces. W jednym z kolejnych wyświetlanych przez instalatora okien wybieramy opcję ze sprzętowym kluczem licencyjnym (rysunek C.1). Rysunek C.1. Aby zainstalować wersję demo programu ArchiCAD, musimy wybrać opcję Posiadam sprzętowy klucz licencyjny

Program zostanie wgrany do komputera jak dla wersji komercyjnej. Po poprawnej instalacji uruchomienie programu spowoduje najpierw wyświetlenie komunikatu o błędzie podczas poszukiwania klucza sprzętowego. Wybieramy zaproponowany przez program tryb demo. Zaletą używania takiej wersji jest prosta instalacja bez konieczności rejestracji; wersja ta działa również nieograniczony czas jako przeglądarka plików z projektami ArchiCAD-a. Niestety w takiej wersji nie zapiszemy efektów swojej pracy, a niektóre z funkcji nie będą działały tak jak przy innych typach licencji (rysunek C.2).

Wersja edukacyjna Wersja edukacyjna ArchiCAD-a ma ograniczenia licencyjne, natomiast funkcjonalnie nie różni się od wersji komercyjnej programu. Wybór wersji edukacyjnej podczas instalacji wiąże się z koniecznością bezpłatnej rejestracji na serwerze edukacyjnym producenta. ArchiCAD edukacyjny oznacza pliki projektów znakiem wodnym podczas ich wydruku, a w trakcie uruchamiania programu informuje o rodzaju licencji (rysunek C.3). W przypadku pojawienia się w serwisie www.myarchicad.com wersji 16. ArchiCAD-a należy zrezygnować z plików instalacyjnych dostarczonych na płycie, zarejestrować się w serwisie edukacyjnym i pobrać stamtąd najnowszą wersję programu. Prawie cała treść książki ma zastosowanie również do kolejnej wersji programu i można bez przeszkód korzystać z opisów funkcji dla wersji 15.

Dodatek C

‹

Zawartość płyty DVD

461

Rysunek C.2. Wersja ArchiCAD-a uruchomiona w trybie demo nie ma ograniczenia czasowego, ale nie odnajdziemy w niej kilku funkcji programu, m.in. możliwości zapisywania efektów swojej pracy

Rysunek C.3. Wersja edukacyjna programu jest wygodnym sposobem na zapoznanie się z możliwościami programu; wydruki z tej wersji oznaczane są znakiem wodnym, a podczas uruchamiania i działania programu jesteśmy informowani o rodzaju wykorzystywanej licencji

Rejestracja Jedynie osobista rejestracja, która jest całkowicie bezpłatna, pozwala zdobyć numer seryjny do wersji edukacyjnej programu ArchiCAD, dlatego należy odwiedzić serwis producenta pod adresem www.myarchicad.com. Po prawidłowej rejestracji zostaje utworzony Profil użytkownika, który pozwala odnawiać ważność numerów seryjnych i daje dostęp do innych programów oraz materiałów edukacyjnych (rysunek C.4).

462

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek C.4. Serwis edukacyjny producenta znajdziemy pod adresem www.myarchicad.com; aby zarejestrować wersję edukacyjną i otrzymać numer seryjny, wybieramy przycisk Register w pozycji Student

Przy wpisywaniu danych do formularza na stronie należy zwrócić uwagę, aby wprowadzane informacje były poprawne i bezbłędne — gwarantuje to szybkie potwierdzenie rejestracji i wygenerowanie numeru seryjnego działającego przez 12 miesięcy. Wybór z listy krajów nazwy Poland umożliwia dostęp do polskiej i międzynarodowej (angielskojęzycznej) wersji programu. Przycisk Submit powoduje przesłanie formularza na serwer firmy Graphisoft, utworzenie Profilu użytkownika oraz wygenerowanie tymczasowego numeru seryjnego na 30 dni. Jeśli chcemy uprościć procedurę rejestracji, możemy skorzystać z jednej z posiadanych już rejestracji w portalach Facebook, Google lub BIMx (rysunek C.5). Po pierwszym etapie rejestracji w naszej skrzynce e-mail odnajdziemy wysłaną z serwisu edukacyjnego wiadomość, która będzie zawierać kod aktywacyjny, pozwalający na potwierdzenie poprawności adresu e-mail użytkownika. Po kliknięciu kodu zostaniemy ponownie skierowani do portalu, gdzie zatwierdzamy zgodność kliknięciem w przycisk Submit. Kolejna wyświetlona strona pozwala wybrać wersję językową programu, która zostanie ustawiona jako główna. Zatwierdzenie przyciskiem Continue kończy najważniejszą część rejestracji wersji edukacyjnej programu (rysunek C.6).

Dodatek C

‹

Zawartość płyty DVD

463

Rysunek C.5. Wypełnienie formularza na stronie serwisu polega na wprowadzeniu podstawowych danych o sobie oraz ustaleniu własnego hasła do logowania się w portalu

Rejestracja wykonana według opisanej procedury pozwala na automatyczne uzyskanie numeru seryjnego do programu ArchiCAD na 30 dni. Aby otrzymać numer seryjny Stały, ważny przez 12 miesięcy, musimy kliknąć przycisk Apply for 1-year licence. Po uzupełnieniu formularza wraz z numerem do programu ArchiCAD otrzymamy wtedy również dostęp do edukacyjnej wersji programu Artlantis Studio (rysunek C.7). Zatwierdzony numer seryjny Stały pozwala na uruchamianie programu ArchiCAD 15 przez 12 miesięcy. Jeżeli w tym czasie ukaże się kolejna wersja programu, możemy przeprowadzić uaktualnienie — wygenerowany zostanie nowy numer seryjny. Informację o potwierdzeniu formularza rejestracji otrzymamy e-mailem — należy się wtedy zalogować w serwisie www.myarchicad.com w swoim Profilu, aby odczytać przyznane numery (rysunek C.8).

464

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek C.6. Kod aktywacyjny zostaje przesłany na wpisany podczas rejestracji adres e-mail — kod należy potwierdzić, klikając w link; ostatnie z serii pytań formularza dotyczy wyboru wersji językowej

Dodatek C

‹

Zawartość płyty DVD

Rysunek C.7. Aby otrzymać numer seryjny na 12 miesięcy, musimy uzupełnić formularz rejestracyjny i poczekać na potwierdzenie rejestracji

465

466

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek C.8. Numery seryjne Stałe, ważne przez 12 miesięcy, odczytujemy po ponownym zalogowaniu się w swoim Profilu na www.myarchicad.com Procedura rejestracji w serwisie www.myarchicad.com może się nieznacznie zmieniać — serwis edukacyjny jest ciągle ulepszany przez producenta i niektóre etapy rejestracji mogą wyglądać inaczej.

Instalacja wersji edukacyjnej Instalacja ArchiCAD-a nie wymaga od nas specjalnego zaangażowania: po uruchomienia instalatora w jednym z pierwszych okien należy wybrać instalację programu z numerem seryjnym, a w kolejnym wpisać wygenerowany numer (można go odczytać jedynie w swoim Profilu w serwisie www.myarchicad.com). Po poprawnym wpisaniu numeru seryjnego i zainstalowaniu AchiCAD-a okno startowe po uruchomieniu będzie nas informować o typie licencji, jak pokazano na rysunku C.9.

Dodatek C

‹

Zawartość płyty DVD

Rysunek C.9. Aby zainstalować wersję edukacyjną programu, podczas instalacji należy wybrać opcję Posiadam numer seryjny do programu ArchiCAD, a w kolejnym oknie wpisać posiadany numer seryjny, wygenerowany uprzednio w serwisie www.myarchicad.com

467

468

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Biblioteki programu Na dołączonej do książki płycie umieściłem kilka bibliotek dodatkowych do programu ArchiCAD 15 i kilka przykładowych plików z zastosowanymi Obiektami. Wszystkie biblioteki są przygotowane jako kompletne katalogi produktów, pozwalające na swobodne poruszanie się po ofercie danego producenta. Przygotowane w ten sposób Obiekty pozwalają uniknąć błędów projektowych oraz zapewniają płynną i wygodną pracę na wszystkich etapach tworzenia projektu (od koncepcji, przez wizualizacje, po zestawienia).

Biblioteka firmy BN Office System Bogaty zestaw Obiektów mebli biurowych został przygotowany na podstawie katalogu producenta — znanej większości projektantów firmy BN Office Solutions, marki należącej do grupy Nowy Styl. Bardzo szczegółowo wykonane Obiekty z biblioteki pozwalają na kompleksowe zaprojektowanie wnętrz biurowych (rysunek C.10).

Rysunek C.10. Biblioteka mebli biurowych BN Office Solutions zawiera Obiekty o dużym stopniu szczegółowości, co znacznie ułatwia m.in. przygotowanie wizualizacji projektu

W przygotowanej bibliotece znajdziemy systemy eRange, Easy Space, SQart Managerial, SQart Workstation, Primo Space, Flib oraz zestawy krzeseł i sof. Oprócz biblioteki mebli na dysku można znaleźć również kilka przykładowych aranżacji w formie pliku projek-

Dodatek C

‹

Zawartość płyty DVD

469

tu ArchiCAD 15, które, mam nadzieję, ułatwią tworzenie projektów z wykorzystaniem biblioteki (rysunek C.11).

Rysunek C.11. Przykładowa aranżacja przygotowana z użyciem biblioteki BN Office Solution oraz standardowej biblioteki ArchiCAD-a 15; plik PLN dostępny na płycie DVD

Po załadowaniu do programu biblioteka jest dostępna przy użyciu narzędzia Obiekt. Ładowanie biblioteki odbywa się standardowo poprzez polecenie Dodaj z menu Plik/Biblioteki i Obiekty/Menedżer bibliotek; na liście bibliotek należy umieścić przygotowane pliki w formacie .lcf, jak na rysunku C.12. Ogromna liczba parametrów przygotowana została w łatwej do obsługi formie graficznej; warto również zwrócić uwagę na dostępne dla niektórych opcji Modyfikowalne punkty aktywne, które pozwolą na dokonywanie zmian także w oknie 3D (przykład na rysunku C.13). Biblioteka zawiera wszystkie parametry niezbędne do wykonania projektu: od koncepcji, poprzez projekt budowlany i zestawienia materiałowe, aż po wizualizację (rysunek C.14).

Biblioteka okien połaciowych firmy Velux Po załadowaniu poprzez okno Menedżera bibliotek Obiektów firmy Velux można używać w programie ArchiCAD na dwa sposoby: za pomocą narzędzia Świetlik i narzędzia Obiekt. Korzystając z pierwszej metody, Okna połaciowe z biblioteki wstawiamy bezpośrednio w Dach, dzięki czemu zostaje w nim wybity odpowiedni otwór, a Obiekt dostosowuje swój kąt nachylenia do kąta nachylenia Dachu (rysunek C.15).

470

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek C.12. Umieszczenie w aktywnych bibliotekach programu Obiektów z zestawu BN Office Solutions odbywa się poprzez standardowe polecenie Dodaj z okna Menedżera bibliotek ArchiCAD-a, a wstawianie elementów biblioteki w projekt — za pomocą narzędzia Obiekt

Dodatek C

‹

Zawartość płyty DVD

471

Rysunek C.13. Modyfikowalne punkty aktywne pozwalają na zmianę niektórych parametrów Obiektu w oknie 3D

Rysunek C.14. Biblioteka BN Office Solutions zawiera parametry niezbędne do wykonania z jej pomocą projektu w każdej fazie

472

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek C.15. Obiekty z biblioteki firmy Velux najwygodniej wstawiać w projekt, korzystając z narzędzia Świetlik

Jednym kliknięciem wstawimy wszystkie Obiekty z biblioteki poza Oknami kolankowymi — w tym przypadku należy skoordynować je z dodatkowymi Pustymi oknami lub Oknem VFE, wstawionymi w odpowiednią Ścianę, jak na rysunku C.16.

Dodatek C

‹

Zawartość płyty DVD

473

Rysunek C.16. Okno kolankowe z biblioteki firmy Velux — aby skoordynować je z odpowiednią Ścianą, najwygodniej wstawić Okno VFE lub Puste okno

Przykład wykorzystania Okien połaciowych z biblioteki firmy Velux można znaleźć w przygotowanym projekcie ArchiCAD-a dostępnym na płycie DVD (rysunek C.17). W związku z gruntownym przebudowywaniem oferty produktów biblioteka firmy Velux zostanie wkrótce zaktualizowana.

W folderze z bibliotekami firmy Velux umieszczone zostały inne przydatne pliki, m.in. rysunki detali budowlanych w formacie ArchiCAD-a, PDF i DWG, a także przykładowy Schematy zestawień Obiektów z biblioteki Velux.

Biblioteka grzejników firmy Vasco Zestaw grzejników firmy Vasco został przygotowany jako jeden plik w formacie .lcf (Zbiór obiektów) — po załadowaniu poprzez Menedżera bibliotek zestaw ten pojawi się po użyciu narzędzia Obiekt (rysunek C.18).

474

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek C.17. Przykładowy prosty Dach z wstawionymi Oknami połaciowymi

Rysunek C.18. Biblioteka grzejników firmy Vasco dostępna jest poprzez narzędzie Obiekt

Dodatek C

‹

Zawartość płyty DVD

475

Kilka parametrów w Obiektach z biblioteki zostało przygotowanych również w formie graficznych Modyfikowalnych punktów aktywnych — za ich pomocą ruchem myszki można zmienić wielkość grzejnika i położenie akcesoriów, jak na rysunku C.19.

Rysunek C.19. Za pomocą Modyfikowalnych punktów aktywnych można zmienić m.in. położenie akcesoriów grzejnika

Biblioteka foteli firmy Sitag Biblioteka foteli firmy Sitag również została przygotowana jako plik w formacie .lcf (Zbiór obiektów), który należy załadować poprzez Menedżera bibliotek — biblioteka będzie wtedy dostępna poprzez narzędzie Obiekt (rysunek C.20). Obiekty w bibliotece zostały przygotowane z parametrami pozwalającymi skonfigurować dowolny produkt z katalogu (przykład na rysunku C.21).

Biblioteka stolarki okiennej i drzwiowej firmy Roto W przypadku biblioteki firmy Roto poza załadowaniem pliku .lcf warto również zaimportować do Zestawień kilka przygotowanych przez producenta Schematów, znacznie ułatwiających kontaktowanie się z producentem czy przygotowywanie szczegółowej specyfikacji zastosowanych rozwiązań. W tym celu należy użyć polecenia Importuj z okna

476

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek C.20. Biblioteka foteli znanej firmy Sitag

Rysunek C.21. Fotel WOODI w kilkunastu podstawowych konfiguracjach nóg i tapicerki; duży wybór materiałów (tapicerki, nóg, drewna) pozwala ustawić setki możliwych kombinacji

Dodatek C

‹

Zawartość płyty DVD

477

Parametry schematów zestawień elementów (menu Dokument/Zestawienia i listy/Zestawienia) i wskazać cztery przygotowane wraz z biblioteką pliki w formacie .xml, jak na rysunku C.22.

Rysunek C.22. Wraz z biblioteką firmy Roto przygotowane zostały Schematy zestawień, które należy zaimportować w oknie Parametry schematów zestawień elementów — nowe Schematy zestawień pojawią się wtedy m.in. na liście widocznej w palecie Nawigator

Biblioteka okien i drzwi firmy Roto przygotowana została na bazie standardowej biblioteki ArchiCAD-a i zawiera olbrzymią liczbę nowych parametrów, dotyczących m.in.: konstrukcji okien, typów okuć, wybranych klamek dla okien, zabezpieczeń antywłamaniowych, typów pomieszczeń, w których Obiekty zostały zastosowane, wymiarów okien typowych itd. (rysunek C.23).

478

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek C.23. Niektóre z olbrzymiej liczby nowych parametrów i informacji, o które została wzbogacona standardowa biblioteka Okien i Drzwi ArchiCAD-a

Biblioteka Akcesoriów do Ścian oraz Dachów firmy Lindab W przeciwieństwie do pozostałych bibliotek z płyty DVD Obiekty przygotowane przez firmę Lindab dostępne są głównie poprzez menu Projekt/Dodatki/Wyposażenie/Akcesoria ścian oraz menu Projekt/Dodatki/Wyposażenie/Akcesoria dachu. Obiekty z palety Narzę-

Dodatek C

‹

Zawartość płyty DVD

479

dzia są jedynie pomocnicze — potężna „moc” biblioteki tkwi w Akcesoriach związanych z istniejącymi w projekcie Ścianami i Dachami. Dodatek Wyposażenie nie jest domyślnie zainstalowany w programie, musimy najpierw pobrać go bezpłatnie ze strony producenta, korzystając z linku z menu Pomoc/ArchiCAD 15 — Do pobrania. Po zainstalowaniu dodatku Wyposażenie menu programu powinno wyglądać jak na rysunku C.24.

Rysunek C.24. Wygląd menu programu po zainstalowaniu bezpłatnego dodatku Wyposażenie, który można pobrać ze strony producenta (menu Pomoc/ArchiCAD 15 — Do pobrania)

Obiekty obsługiwane dodatkami Wyposażenie dostosowują się dynamicznie do geometrii elementu bazowego — raz przyporządkowane Poszycie ściany będzie aktualizowane po dokonaniu zmian. Przykład zastosowanego Poszycia ścian z biblioteki Lindab pokazany jest na rysunku C.25. Aby zapoznać się z ogromną liczbą parametrów Obiektów firmy Lindab, warto przynajmniej przejrzeć krótką instrukcję obsługi, dostarczaną w formacie PDF.

480

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

Rysunek C.25. Przykład zastosowania Poszycia ścian z biblioteki Lindab

Skorowidz 3Dconnexion, 20

A Akcesoria do dachów, 413 aksonometria, 73, 75 aktualizacje, 24 ArchiCAD 15, 8 archiwizacja, 56 auto-grupowanie, 240 automatyczna aktualizacja, 133 automatyczne cięcie Stropów i Belek, 364 czyszczenie symboli, 314 funkcje myszki, 181 tworzenie Dachu, 385 wymiarowanie, 115 automatycznie generowany symbol, 326 autozapis, 55 awaryjna kopia projektu, 56

B bezpieczeństwo, 54 biblioteka Akcesoriów do Ścian oraz Dachów, 478 BN Office Solutions, 471 foteli, 475 grzejników, 473 Lindab, 479 okien, 469 Okien i Drzwi, 478 standardowa, 163 stolarki okiennej i drzwiowej, 475 wewnętrzna, 52

biblioteki dodatkowe, 52 obiektów, 256 programu, 468 BIM, Building Information Modeling, 11 blokowanie elementów, 243 kursora, 192 położenia w dachu, 95 współrzędnych, 199 bryła docinania, 89

C cięcie elementów, 68 command line, 29 czerwony kontur, 78 czyszczenie połączeń, 314 przecięć, 325

D Dach, 87, 367–412, 474 docinanie innych elementów, 399 edycja, 390 konstruowanie, 375 okno Ustawień, 369 opcje wyświetlania, 407 płaszczyzny cięcia, 407 priorytety, 409 relacje, 409 Dachy jednopołaciowe, 376 mansardowe, 383 wielopołaciowe, 87, 376, 380 definiowanie jednostek rysunkowych, 176

Detale, 136 architektoniczne, 124 elewacyjne, 125 wnętrz, 125 docinanie elementów do Dachów, 399 dodatek Wyposażenie, 479 dodatki, 248, 350 dodatkowe narzędzia, 249 palety, 248 pozycje w menu, 248 Dokument, 39 Dokument 3D, 136 dokumentacja programu, 59 projektu, 121, 127 dynamiczne wymiarowanie, 116 działanie Płaszczyzny cięcia, 157 Podrysów, 170 Punktów aktywnych, 207 dzielenie Ścian, 348

E edycja Dachów, 390 elementów, 78 krawędzi płyty, 361 otworów, 361 profilu, 102 Stropu, 357 Ścian, 344 układu pięter, 158 element, 162 Do rozbiórki, 160 Istniejący, 160 Projektowany, 160

482

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

elementy konstrukcyjne, 121 Elewacja, 81, 107 Etapy przebudowy, 160

F foldery bibliotek, 52 projektów, 54 ustawień dla programu, 54 fora dyskusyjne, 416 formularz rejestracyjny, 465 funkcja Ulubione, 271 funkcje zaznaczania elementów, 296

G geometria połączeń, 322 Stropów, 354 grafika symbolu Ścian, 326 Grawitacja, 363, 411 grubość Dachu, 373 grupowanie elementów, 236–241

H hotfixy, 24

I ikona magnesu, 77 Okno, 69 Strop, 96 Wymiarowanie, 118 Indywidualne ustawienia krawędzi, 375 Informacje o elemencie, 77 instalacja, 23 instalacja wersji edukacyjnej, 466 inteligentny kursor, 181 interaktywny spis treści, 42 interfejs graficzny, 25, 28 inwentaryzacja Zakładu Balneologii, 435

J jednostki miar, 176 język GDL, 453

K kanał YouTube, 59 kąt nachylenia połaci dachowej, 372 klasyfikowanie elementów, 162 klawiatura, 33 klawisze funkcyjne, 34 klucz sprzętowy, 22 kolejność wyświetlania, 242 kolory linii, 184 Kombinacje warstw, 147 komunikacja użytkownika z programem, 29 Kondygnacja macierzysta, 100, 152 kondygnacje, 150, 152 konstrukcja, 124 konstruowanie Dachów, 87, 375, 376 Dachu jednopołaciowego, 378–381 Dachu lukarny dwuspadowej, 89, 396 Dachu lukarny jednospadowej, 394 Dachu wielopołaciowego, 380, 384 elementów, 277, 280 płyty stropowej, 98 powłoki, 168 stropu, 354–356 Ścian, 309–313, 318, 320 kopie zapasowe, 57 krawędzie boczne obrysu, 375 Kształt, 412 kształty kursora, 181, 285 kursor, 83, 182

L licencje, 21 z kluczem zabezpieczającym, 22 z numerem seryjnym, 22 liczba odwoływanych operacji, 215 punktów aktywnych, 285 Warstw, 145 linia odniesienia, 66, 211, 315, 317 dla dachu, 370 dla ściany, 315 osiowa ściany, 79

rzutowania kursora, 111 wymiarowa, 112, 114 pomocnicza, 67, 85, 92, 182, 191 aktywna, 185, 188 kolory, 184 na Płaszczyźnie edycji, 192 przesuwanie, 191 punkty przecięć, 194 punkty przyklejania, 191 tymczasowa, 185, 187 usuwanie, 191 wstawianie, 188 zakończenia, 350 zakończenia ściany, 352 Linijka, 211 lista materiałów, 81 parametrów, 270 skrótów, 118 lukarny, 89, 391 lukarny wymodelowane, 394

Ł łańcuch Ścian, 337 Łata, 323 łączenie dwóch elementów, 204 Ścian, 348

M macierz, 219 Magiczna różdżka, 87, 312, 355 Magnes, 286 makieta projektu, 306 manipulator 3D, 20 Mapa projektu, 81 widoków, 136 materiały, 81, 266 Menedżer bibliotek, 162 profili, 343 menu Edycja, 39 kontekstowe, 86 Okna, 41 Plik, 39 programu, 27, 37, 38 Projekt, 39 Teamwork, 41

Skorowidz metody docinania elementów do Dachów, 402 edycji ścian, 344 edytowania Dachu, 382 geometrii, 64, 97 Lewa, 100 Obrócony prostokąt, 355 Prostokąt, 355 Tylko X-Y, 112 Wielobok, 104, 355 Wzniesienie, 118 konstrukcji, 65, 112, 317 konstrukcyjne względne, 208 łączenia ścian, 319 modelowania lukarn, 391 wstawiania linii wymiarowych, 115 wycinania otworów, 386 zaznaczania, 281, 286 Miarka, 201, 202 modeler, 131 modelowanie, 127, 305 lukarny dwuspadowej, 398 narzędzie Dach, 367 narzędzie Kształt, 412 narzędzie Strop, 351 narzędzie Ściana, 308 trójwymiarowe, 125 modyfikacje elementów, 213 modyfikowalne punkty aktywne, 475 modyfikowanie Ścian, 336, 346 myszka, 34 myszka Magic Mouse, 20

N narzędzia, 247 do rysowania, 123 dodatku RoofMaker, 248 narzędzie Dach, 367–412 Grawitacja, 169 Kształt, 412 Magiczna różdżka, 87 Miarka, 200 Obiekt, 470 Obszar zaznaczenia, 290, 334 Powłoka, 164 Strop, 351–367 Strzałka, 77, 286 Ściana, 64, 308–351

Świetlik, 390, 472 Wymiarowanie, 112 Zakończenie ściany, 351 nawigacja oknami Widoków, 137 w 3D, 74 niebieski kontur, 89 nożyczki, 68 numer seryjny, 22, 462, 465

O obiekty biblioteczne, 161, 256–260, 267, 276 do programu, 419 obracanie modelu, 74 obrót, 216 Obszar zaznaczenia, 288–298 Obszary 2D, 136 odbicie lustrzane, 216 odstępy kątowe, 187 odwoływanie zaznaczenia, 282 okna dialogowe, 37 Okna połaciowe, 411, 474 Okna połaciowe uchylne, 94 okno 3D, 42, 43, 44, 71, 134 Detali, 45, 46 Dokument 3D, 45 Edycji elementów bibliotecznych, 47 Edytora profili, 102 Elewacji, 43, 107 List, 45 Menedżera bibliotek, 163 Obszarów 2D, 45, 46 Opcje reprezentacji modelu, 130 Opcji reprezentacji modelu, 171 Parametry widoku 3D, 76 Płaszczyzna cięcia dla rzutu, 329 Podglądu, 262, 263 Przekrojów, 43 Przekroju/Elewacji, 132 Renderingu, 45 robocze, 27, 37, 41 Rzutu, 42, 100, 214 Skali, 175 Ustawienia aksonometrii, 73 Ustawienia stropu, 363 Ustawień, 252, 261

483

Ustawień dla Dachu, 369 Ustawień elementów, 215 Ustawień kondygnacji, 150, 152 Ustawień obiektów bibliotecznych, 164 Ustawień paszczyzny cięcia, 178 Ustawień stropu, 99 Ustawień ściany, 100 Ustawień warstw, 146 Zestawień, 45, 136, 303 Okręgi pomocnicze, 185 opcje, 39 ekranowe, 174 palety Podręczne współrzędne, 200 reprezentacji modelu, 171, 326, 332 wstawiania, 69 wyświetlania, 332 wyświetlania modelu, 265 operacje na elementach, 236 organizacja pracy, 131 projektu, 127 Orientacja widoku, 214 otwory w Dachach, 383, 386, 389 w Stropach, 357, 359

P paleta, 27, 37 Info, 40, 48, 69, 254, 327 Kontrolna, 49 Menedżer profili, 48 Narzędzia, 40, 47, 63, 247– 250 Nawigator, 40, 48, 81, 138 Opcje podręczne, 49 Podręczne współrzędne, 48, 193 Podrys i porównanie, 48, 100, 170 Pomocnicza, 48, 86, 217, 345 Przebudowa, 161 Raport ładowania bibliotek, 163 Ulubione, 271, 273, 275 Współrzędnych, 49, 196 Zaznaczenia, 298 Znajdź i zaznacz, 49, 297

484

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

panel Geometria i położenie, 262 Model, 265–267 Podgląd i położenie, 262 Poziomy kondygnacji, 160 Rzut i przekrój, 264, 266, 327, 365 panele graficzne użytkownika, 269–271 obiektów bibliotecznych, 268 okna Ustawień elementu, 261 parametr Wzniesienie, 371 parametry elementów, 259, 260 Ścian, 335 paski narzędziowe, 27, 37 perspektywa, 73, 75 piętra, 81 pióra i kolory, 176 plik wzorcowy, 134 pliki .lcf, 475 .pln, 52, 459 .xml, 477 szyfrowane, 23 ploter, 19 Płaszczyzna cięcia, 155 cięcia dla rzutu, 135, 155, 177, 329 edycji, 164, 166, 192 płyta stropowa, 96 początek układu współrzędnych, 169 podgląd projektu, 296 Relacji, 410 Podręczne współrzędne, 63, 85, 193 opcje, 200 operacje matematyczne, 197 wprowadzanie danych, 196 wyświetlane wartości, 195 wywoływanie palety, 195 podrysy, 100, 169 podświetlanie elementu, 284 Pokrycia dachowe, 412 polecenia, 27 blokowania, 243 edycyjne, 235 polecenie Auto-grupowanie, 240 Dodaj do wieloboku, 93

Dokładaj, 221 Dopasuj do okna, 75 Dotnij elementy do dachu/powłoki, 404 Edytuj poziomy kondygnacji, 158 Grawitacja, 362 Indywidualne ustawienie połaci, 93 Macierz, 219 Magiczna różdżka, 98 Obrót, 216 Odbicie lustrzane, 216 Odblokuj, 244 Odległość, 69 Odwołaj, 56, 215 Orbituj, 74 Parametry widoku 3D, 73 Podniesienie, 106, 219 Podsuń, 217 Podziel, 225, 228 Poprzednie powiększenie, 75 Powielenie, 219 Przecięcie, 230 Przesunięcie, 216, 219 Przesunięcie kopii, 95 Przesuń węzeł, 30 Przyklejanie do siatki, 192 Przyklejanie elementów, 204 Przytnij, 224 Przytnij do dachów, 403 Przywołaj, 215 Rozciągnij, 233 Rozciągnij pionowo, 80, 82, 107 Rozłóż, 222 Rozłóż specjalnie, 223 Szczytowa, 93 Szybkie wyrównanie, 232 Ustaw, 222 Ustaw specjalnie, 223 Wiązanie do punktów specjalnych, 208 Wyrównanie, 230 Wyświetl wszystko w 3D, 105 Zablokuj, 246 Zachowaj, 55 Zachowaj bieżący widok, 293 Zachowaj profil, 104 Zaokrąglenie/Ścięcie, 227 Zaznacz położenie, 190 Zmień wielkość, 234

połączenia, 314, 322 Dachów jednopołaciowych, 393 Ścian, 319 Pomoc, 41, 58 poruszanie się po kondygnacjach, 155 po widokach, 140 Poszycie ścian, 480 powiązania elementów, 89 powielanie elementów, 217 okien, 108, 111 okien w 3D, 106 okna połaciowego, 95, 97 powiększanie, 78 Poziomy kondygnacji, 158, 160 prezentacja 2D, 127, 130, 171 Priorytety dla Dachów, 410 połączeń, 409 połączeń dla Dachu, 409 przecięć, 364 warstw struktur warstwowych, 325 warstwy, 324 profil fundamentu, 100 profile złożone, 100 program BIMx, 36 BTT, 20 projekt budynek biurowy, 439 cytadela, 126 hala odlewnicza, 458 hala stalowa, 127 hełm wieży kościoła, 438 pałac Deya, 432 patio, 446 przebudowy kamienicy, 450 przebudowy kasyna, 457 szklany pawilon, 433 wnętrze biurowe, 124 Zakład Balneologii, 436 zespół budynków mieszkalnych, 446 zespół młynów, 434 projektowanie elewacji, 71 ławy fundamentowej, 100 przechowywanie selekcji, 293 przecięcia Ścian warstwowych, 325

Skorowidz Przegroda strukturalna, 226 Przekrój i Obrys, 327 przekrój pionowy, 45 ściany, 103 trójwymiarowy, 104, 295 przełącznik warstw, 149 przenoszenie parametrów, 269, 274–278 Początku układu, 170 ustawień parametrów, 272 przesunięcie, 216 przesuwanie dachu, 91 elementów, 217 Linii pomocniczej, 191 przyciąganie, 69 przyciski myszy, 34 punkty aktywne, 30, 70, 471 przecięć Linii pomocniczych, 192, 194 wstawienia, 69 zaznaczenia, 284

R raport ładowania bibliotek, 164 rejestracja, 461 Relacje, 389, 409 reprezentacja 2D, 326 rodzaje projekcji, 134 projektów, 124 rozciągnięcie elementów, 292, 294 rozgrupowywanie, 241 rozkładanie elementów, 222 rozszerzenie pliku, Patrz pliki Rozwinięcia ścian, 45, 136 rzeźbienie Ścian, 349 Rzut, 44, 327 rzutowanie kursora, 211

S Schematy zestawień, 477 serwer edukacyjny, 21, 423 siatka modularna, 165 skala, 174 skrót 7, 120 A, 199 Alt+A, 211

Alt+C, 232 Alt+G, 242 Alt+S, 120 Alt+Shift, 169 Alt+X, 199 C, 120 Crtl+Shift+Z, 215 Ctrl, 119 Ctrl+=, 120 Ctrl+9, 219 Ctrl+A, 119 Ctrl+Alt, 218 Ctrl+Alt+D, 226 Ctrl+D, 119 Ctrl+Do góry, 120 Ctrl+E, 120 Ctrl+F, 120 Ctrl+F3, 73 Ctrl+G, 120 Ctrl+K, 235 Ctrl+L, 119 Ctrl+M, 119 Ctrl+S, 55 Ctrl+Shift+G, 242 Ctrl+Shift+T, 276 Ctrl+T, 118 Ctrl+U, 120 Ctrl+W, 140 Ctrl+Z, 117 Esc, 118 F2, 104 F3, 140 F4, 119 M, 120 N, 198 Q, 211 R, 199 Shift+Alt+Strzałka, 217 Shift+F3, 73 Shift+O, 74 Shift+R, 120 Shift+Strzałka, 217 Spacja, 119 Tab, 199 X, 198 Y, 198 Z, 198 skróty klawiaturowe, 30, 118 sortowanie elementów, 127, 142 spacer wirtualny, 74 Specjalne punkty przyklejania, 69, 191, 205–210 spis treści projektu, 42 strony producentów, 415

485

Strop, 96, 351–367 edycja, 357 konstruowanie, 354 Struktura, 327 struktury warstwowe Ścian, 334 symbol 2D Ścian, 326 Dachów, 406 rzutu, 329 Stropu, 364, 366 system CAD, 12 system operacyjny, 17, 36 szkolenia, 419 Szybkie zaznaczanie, 77, 286

Ś Ściana, 308–351 edycja, 344 konstruowanie, 309 parametry, 335 zakończenie, 350 Ściany o profilu złożonym, 341, 343 fundamentowe, 101 pochyłe, 338, 340 przycinane Dachem, 401 szczytowe, 391 wieloboczne, 337 Świetlik, 390

T trójwymiarowy przekrój, 292 tryb eksploracji, 74, 77 rzutowania kursora, 211 szkieletu, 148 widoku perspektywicznego, 74 wyświetlania okna 3D, 135 tworzenie dokumentacji, 71 elementu, 250 grupy, 237 kondygnacji, 152 kopii, 55, 219 kopii elementu, 217 makiety, 71 modelu budynku, 64 otworu w stropie, 360 płyty stropowej, 356 ściany, 167 trójwymiarowej makiety, 305

486

ArchiCAD. Wprowadzenie do projektowania BIM

tworzenie wektora tymczasowego, 208 widoków modelu, 132, 134 Tymczasowe punkty aktywne, 206 typy okien, 42 przekrojów Ścian, 336 punktów zaznaczenia, 284 Ścian, 336 Ścian o profilu złożonym, 342 widoków, 132

U urządzenia mobilne, 36 ustawianie aksonometrii, 73 ustawienia dla krawędzi obrysu, 375 Linijki, 213 Obszaru zaznaczenia, 295 palety Narzędzia, 253 Płaszczyzny cięcia dla rzutu, 179 skali, 175 stropu, 363 symbolu 2D, 327 usuwanie fragmentów Ściany, 321, 348 Linii pomocniczej, 191 Warstw, 150

V videotutoriale, 422

W Warstwy, 129, 142–149 dodawanie, 147 kombinacje, 147 tryb szkieletu, 147 ukrywanie, 147 zmiana nazwy, 147 wektor tymczasowy, 206, 208 z Punktami aktywnymi, 206 wersje programu, 22, 460 węzły obrysu, 98 Wiązanie do punktów specjalnych, 208 Widok, 39 aksonometryczny, 75

Elewacje, 134 Okno 3D, 134 perspektywiczny, 75 Przekroje, 134 Rzut, 134 widoki modelu, 81 projektu, 131 wiersz poleceń, 29 Więźba dachowa, 411 wirtualna taśma miernicza, 200 Wirtualny Budynek, 11 wizualizacja modelu, 444, 448 własne skróty klawiaturowe, 33 wskazanie Warstwy, 144 Wskazówki o narzędziach, 58 wskaźnik, 37 współrzędne biegunowe, 199 kartezjańskie, 199 wstawianie drzwi, 73 elementów biblioteki, 470 Linii pomocniczych, 188, 194 linii wymiarowych, 113–115 Okien, 69, 72, 339 Okien połaciowych, 95, 411 Okien w Ścianę pochyłą, 340 Okręgów pomocniczych, 188 punktu aktywnego, 70 zestawu linii wymiarowych, 116 wybór atrybutów, 32 elementów, 284 Kombinacji warstw, 148 materiału dla Ściany, 334 parametrów dla symboli, 327 pióra, 330 płaszczyzny edycji, 168 Warstwy, 144 wycinanie otworu w Dachu, 386 otworu w Stropie, 359 wygląd Ścian, 334 wykonanie Podglądu projektu, 296 wymagania sprzętowe karta graficzna, 18 pamięć operacyjna, 18 procesor, 17 wyświetlacz, 18 wymodelowanie lukarny, 392 Wypełnienie kryjące, 99

wyróżnianie elementów, 282 wyszukiwanie elementów, 297 wyświetlanie elementów na rzucie, 266 kondygnacji, 153 okna 3D, 71 Płaszczyzny edycji, 166 Podrysu, 100 symbolu, 331 symbolu Dachu, 408 symbolu Stropu, 364 wywoływanie narzędzi, 251 wywoływanie okna Ustawień, 252

Z zakończenie Ścian, 350 zakres wyświetlania, 134 zamienianie parametrów, 276 zapis okna 3D, 139 skrótów, 34 zapisywanie ustawień Płaszczyzny cięcia, 332 zarządzanie etapami projektu, 161 zastosowanie Dachów i Powłok, 400 Linii/Okręgów pomocniczych, 182 Macierzy, 221 narzędzia Dach, 368 Obszaru zaznaczenia, 291 palety Ulubione, 273 polecenia Przytnij, 227 polecenia Rozciągnij, 233 polecenia Zaokrąglenie/Ścięcie, 230 Relacji, 389 rzutowania kursora, 212 skali, 175 Ściany wielobocznej, 323 Warstw, 129 Znaczników, 141 zawieszanie grupowania, 242 zaznaczanie elementów, 76, 281, 286, 296 menu kontekstowe, 301 skróty klawiaturowe, 299 Strzałka, 79, 286 Zestaw piór, 176 zestawienia materiałowe, 125 zestawienie stolarki okiennej, 46

Skorowidz zmienianie geometrii elementów, 224 geometrii obrysu, 358 kąta połaci, 373 Linii odniesienia, 319 materiału elementu, 83 materiału ściany, 81 obrysu krawędzi Dachu, 390

obrysu profilu, 103 parametrów, 112 położenia elementów, 216 Punktu aktywnego, 205 wielkości metoda graficzna, 235 współczynnik, 235 wspólnych parametrów, 279

wymiarów okna, 108 wysokości ściany, 78, 80 znaczniki, 140 połączone, 141 samodzielne, 141 źródłowe, 141 zoom, 75

487