Ziya Gökalp Külliyatı: Limni ve Malta Mektupları II [2, 2 ed.] 9751601118, 9751601126

Citation preview

ZİYA GÖ ALP KÜLLİY.iTI II

LİM

i

ATATÜRK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK KURUMU T Ü R K T ARİ H K U R U M U Y AYINL A RI il. Dizi - Sa. ısaı

-E

MALTA MEKT"CPL_-\.RI

•

• •

• •

•

A

ZIYA GOKALP KULLIYATI-11

LİMNİ VE MALTA MEl(TUPLARI

Hazırlayan FEVZİYE AB DULLAH TANSEL

TÜRK TARİH KURUMU B ASIMEVİ-ANKARA 1 9 8 9

Birinci baskı İkinci baskı

1965 1989

ATATÜ RK KÜLTÜR, DİL VE TARİH YÜKSEK K URUM U T Ü R K TA R İ H K U R U M U Y A YI N L A RI il. D İZİ - Sa. ısaı

ZİYA GÖKALP KÜLLİYATI-il LİMNİ

MALTA

VE

MEKTUPLARI

Hazırlayan

FEVZİYE

ABDULLAH

TANSEL

2 . Baskı

TÜR K

TAR t H

K U R U M U

B A S 1 M EV t -A N K A R A

1 9 8 9

ISBN 975-16-0111-8 Tk. 975-16-0112-6

Ziya Gökalp'in, iki yaşındaki kızı Türkan Hanım'a Malta'dan gönderdiği kart ve bunun arkasındaki yazısı (Yeni harflerimize çevrilmiş metni 250'nci sayfadadır: Nu.

cxcııı).

Gökalp, Malta'dan dönünce, ailesiyle beraber yaşamayı tasarladığı muhayyel

an dıran bu kartı. zevcesi Vecihe Hanım'a yollamıştır. Metni, SJyfadadır: Nu.

CCCL!V.

402'nci

Yeşilköy'ü

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • . • • . . . • . ZIYA GÖKALP'ıı AiT BAZI HATIRALAR ZIYA GÖKALP'IN LIMNI VE MALTA HAYATI

LİMNİ

• • . •

.

..••• PROF. DR.

• • • • • • • • • • • • • • •

ULUG IGDEMIR KÖPRÜLÜ

FUAD F.

A. TANSEL

-

1 8 EYLÜL, 1 9 1 9/1 335) Sayfa

Mektup Nu .

ıı.

3. 4. 111. ıv. v.

5. VI vıı.

27 29 ? 6 26 26 3 10 10 15 17 17

VIII.

22

ıx.

22 29 29 5

x.

xı. xıı.

6. xm. xıv.

xv.

xvı.

xvıı. 7. 8. 9. xvm.

xxıx

MEKTUPLARI

( 27 MAYIS, 1 9 1 9 1. 2. ı.

xxı

XJ(Uf

5 11 11 18 18 25 25 1 1 8

Mayıs, 1 9 1 9 Mayıs, 1 919 Haziran, 1 9 1 9 Haziran, 1 9 1 9 Haziran, 191 9 Haziran, 1 919 Temmuz, 1 9 1 9 Temmuz, 1 9 1 9 Temmuz, 1919 Temmuz, 191 9 Temmuz, 1 9 1 9 Temmuz, 1 9 1 9 Temmuz, 1 9 1 9 Temmuz, 1 9 1 9 Temmuz, 1 9 1 9 Temmuz, 19 1 9 Ağustos, 1919 Ağustos, 1 9 1 9 Ağustos, 19 1 9 Ağustos, 1 9 1 9 Ağustos, 19 1 9 Ağustos, 19 1 9 Ağustos, 1 9 1 9 Ağustos, 1919 Eylül, 1 9 1 9 Eylül, 1919 Eylül, 1 9 1 9

Seniha v e Hürriyet Hanımlar'a Seniha ve Hüıriyet Hanımlar'a Seniha v e Hürriyet Hanımlar'a Seniha v e Hürriyet Hanımlar'a Seniha Hanım'a Seniha ve Hürriyet Hanımlar'a Seniha v e Hürriyet Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha ve Hürriyet Hanımlar"a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha v e Hürriyet Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha ve Hürriyet Hanınılar'a Vecihe Hanım'a Seniha v e Hürriyet Hanınılar'a Vecihe Hanım"a Seniha v e Hürriyet Hanım!ar"a Vecihe Hanım'a Seniha ve Hürriyet Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha ve Hürriyet Hanımlar'a Vecihe Hanım'a

3 4 5 6 7 7 9 10 10 11 12 13 14 15 16 17 17 18 20 21 22

23

24 25 26

27 28

İÇiNDEKiLER

vııı

Sayfa

Mektup Nu.

xıx. 10. xx.

xxı.

XXD.

8 8 8 15 18

Eylfıl, EylCıl, EylCıl, EylCıl, EylCıl,

1919 1919 1919 1 9 19 1919

Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkl\n Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a

MALTA

29 30 31 32 35

MEKTUPLARI

(22 EYLÜL, 1919/1 335 - 30

NİSAN.

1921 /1 337)

POLVERISTA MEKTUPLARI ( 2 2 EY LU L, 1919 - 8 ARALIK, 1919 ) xxıır.

1 1.

xxıv.

xxv.

xxvı.

xxvır. xxvıır.

x xıx . xxx.

xxxı. 1 2. xxxıı.

13.

xxxııı .

xxxıv. xxxv.

xxxvı.

xxxvıı.

xxxvııı.

xxxıx.

XL. XLI. XLll. XLIII. XLIV. XLV. XLVJ. XLVD. XLVIII. XLIX.

22 Eylfıl, 1 9 1 9 EylCıl, 1 9 1 9 Eylfıl, 1 9 1 9 EylCıl, 1 9 1 9 Ey!Cıl, 1 9 1 9 Eylfıl, 1 9 1 9 Eylfıl, 1 9 1 9 Ekim, 1 9 1 9 Ekim, 1 9 1 9 Ekim, 1 9 1 9 Ekim, 1 9 1 9 Ekim, 1 9 1 9 Ekim, 1 9 1 9 Ekim, 1 9 1 9 Ekim, 1 9 1 9 Ekim, 19 19 Ekim, 1 9 1 9 Ekim, 1 9 1 9 Ekim, 1 9 1 9 Ekim , 1 9 1 9 Ekim, 1 9 1 9 Ekim, 1 9 1 9 Ekim, 1 9 1 9 Ekim, 1 9 1 9 Ekim, 1 9 1 9 Kasım, 1 9 1 9 Kasım, 1 9 1 9 Kasım, 1 919 Kasım, 1 9 1 9 IO Kasım, 1 9 1 9

22 22 25 25 29 29 2 2 6 6 9 9 13 13 16 16 20 20 23 23 27 27 30 30 3 3 6 6

Vecihe Hanım'a Nihad Gökalp'e Seniha ve Hürriyet Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha ve Hürriyet Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha ve H ürriyet Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha ve H ürriyet Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet ve Türkl\n Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet ve Türkl\n Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hüniyet, Türkan Hanımlar'a Vecihe Han ım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet ve Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a

39 40

41 42 43 44 45 46 47 48 50 51 53 54 56 57 59 60 62 63 65 67 68 70 72 74 15 77 78 80

İçlNDEKILER Mektup Nu . L.

LI.

LII.

ı:m. LIV. LV. LVı. LVll. LVllI. LIX. LX. LXı. LXIı.

LXlll.

Sayfa 10 13 13 17 17 20 20 24 24 27 4 4 8 8

Kasım, Kasım, Kasım, Kasım, Kasım, Kasım, Kasım, Kasım, Kasım, Kasım, Aralık, Aralık, Aralık, Aralık,

ESKIVERDALA 1 4. LXIV. LXV. LXVI. LXVll. LXVIII. LXIX. LXX. LXXı. LXXII. LXXlll. LXXIV. LXXV. LXXVI. LXXVII. LXXVIII. LXXıX. LXXX. LXXXI. LXXXII.

15. LXXXIII. LXXXIV. LXXXV. LXXXVI.

il il 15 15 18 18 22 22 25 25 25 25 25 29 29 29 29 1 1 1 2 2 3 3 3

1919 1919 1919 1919 1919 1919 19 1 9 1919 1919 1919 1919 1919 1919 1919

M EKTUPLARI

Aralık, 19 19 Aralık, 19 19 Aralık, 1 9 19 Aralık, 1 9 1 9 Aralık, 1 9 1 9 Aralık, 1 9 1 9 Aralık, 1 919 Aralık, 1 9 1 9 Aıalık, 1 9 1 9 Aralık, 1 9 1 9 Aralık, 1 9 19 Aral ık, 1 9 1 9 Aralık, 1 9 19 Aralık, 19 19 Aralık, 1 9 19 Aralık, 19 1 9 Aıalık, 1 9 19 Ocak, 1920 Ocak, 1920 Ocak, 1 920 Ocak, 1 920 Ocak, 1920 Ocak, 1 920 Ocak, 1 920 Ocak, 1 920

Seniha, Hürriyet, Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Vecihe Hanım·a Seni ha, Hürriyet,

Türkan Hanımlar'a Türkan Hanımlar'a Türkan Hanımlar·a Türkan Hanımlar·a Türkan Hanımlar'a

Türkan Hanımlar'a Türkan Hanımlar·a

81 83 84 86 87 89 90 92 93 95 96 98 99 101

( 1) Aralık , 19 19/ 1335 - 5 Ocak, 1920/ 1 336 ) Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar·a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlaı'a Vecihe Hanım·a Seniha, H ürriyet, Türkan Hanımlar·a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Sen iha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Seniha Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım·a Seni ha, Hürriyet, Türkan Hanımlar·a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seni ha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a

103 1 05 1 06 107 1 09 1 10 1 12 1 13 115 1 16 1 17 1 18 118 1 19 1 20 121 122 1 22 1 24 1 25 1 26 1 27 1 27 1 28 1 28

lçlNDEm.ı!R Mektup Nu.

LXXXVD. LXXXVDI. LXXXIX, xc.

xcı.

Sayfa

4 4 4 5 5

Ocak, 1920 Ocak, 1920 Ocak, 1920 Ocak, 1920 Ocak, 1920

Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkin Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a

129 130 130 131 132

ın.

YENIVERDALA MEKTUPLARI xcıı. xcm. xcıv. xcv. xcvı. xcvn. xevııı.

16.

1 7. xeıx.

5 8 8 8 12 12 12 12 12 15

e.

15

eı.

15

en.

19

cııı.

19

cıv.

19

ev.

19

cvı.

22

evıı.

22

evııı.

22

eıx.

25

cxm.

25 25 26 26

cxıv.

26

cx. cxı. cxıı.

exvı.

28 28

cxvıı.

29

cxv.

exvııı. cxıx. cxx. exxı. cxxıı. exxm.

29 29 2

2 2 2

Ocak, 1 920 Ocak, 1 920 Ocak, 1 920 Ocak, 1 920 Ocak, 1 920 Ocak, 1 920 Ocak, 1 920 Ocak, 1 920 Ocak, 1920 Ocak, 1920 Ocak, 1920 Ocak, 1920 Ocak, 1920 Ocak , 1920 Ocak, 1920 Ocak, 1920 Ocak, 1 920 Ocak, 1920 Ocak, 1920 Ocak, 1920 Ocak, 1920 Ocak, 1920 Ocak, 1920 Ocak, 1920 Ocak, 1 920 Ocak, 1 920 Ocak, 1920 Ocak, 1 9 20 Oca k, 1 920 Ocak, 1 920 Ş ubat, 1 920 Ş ubat, 1 92 0 Ş ubat, 1 920 Ş ubat, 1920

( 5 Ocak, 1920 - 12 Şubat, 1920/ 1 336) Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha, H ürriyet, Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Seniha, H ürri yet, Türkan Hanımlar'a Seniha Hanım'a

135 136 138 139 1 40 142 143 144 145 145 147 148

1 50 1 51 153 1 54 155 1 56 157

1 59 159 160

1 60 162 163

1 64 165 166 167

1 68 1 70 171

1 72 174

İÇINDEKlu!ıl Mektup Nu. cxxıv. cxxv.

cxxvı.

cxxvıı.

CXXVD. cxxıx. cxxx.

cxxxı.

cxxxıı.

cxxxıu.

cxxxıv. cxxxv

.

cxxxvı. cxxxvıı.

1 8. cxxxvm. cxxxıx.

CXL. CXLI. CXLII.

Sayfa 2 Şubat, 4 Şubat, 4 Şubat, 4 Şubat, 5 Şubat, 5 Şubat, 5 Şubat, 9 Şubat, 9 Şubat, 9 Şubat, 9 Şubat, 9 Şubat, 9 Şubat, 12 Ş uba t, J 2 Ş ubat , 1 2 Şubat, 12 Şubat, 12 Şubat, 12 Şubat, 12 Şubat,

POLVERİSTA CXLIII. CXLIV. CXLV. CXLVI. CXLVII. CXLVIII. CXLIX. CL. cu.

CLII. CLlll. CLIV. CLV. CLVI. CLVII. 1 9. CLVIII. CLIX. CLX.

16 16 16 16 16 16 19 19 19 19 19 19 21 23 23 23 23 23 23

1920 1920 1920 1920 1920 1920 1920 1920 1 920 1920 1 920 1920 1 920 1 920 1 920 1 920 1920 1920 1920 1920

MEKTUPLAR!

Şubat, Şubat, Şubat, Şubat, Şubat, Şubat, Şubat, Şubat, Şubat, Şubat, Şubat, Şubat, Şubat, Şubat, Şu bat, Şubat, Şubat, Şubat , Şubat,

1920 1920 1920 1920 1920 1920 1920 1920 1920 1 920 1920 1920 1920 1920 1 920 1920 1 920 1 920 1920

Hürriyet Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım·a Vecihe Hanım'a Nihad Bey'e Vecihe ve Seniha Hanıınlar'a Seniha, Hürriyet, Türkan Hanımlar'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanıın"a Türkün Hanını·a

174 175 175 176 176 178 179 180 182 183 184 185 185 186 187 189 190 192 192 193

( 16 Şubat, 1920/1336 - 30 Nisan, 1921/13 37) Vecihe Hanını'a Vecihe Hanını'a Seniha Hanım·a Vecihe Hanım'a Seniha Hanıın'a Hürriyet Hanım"a Vecihe Hanım·a Vecihe Hanım·a Seniha Han ım'a Vecihe Hanım"a Seniha Hanım'a Türkan Hanını'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanını'a Nihad Bey"e Seniha Hanım·a Seniha Hanım"a Hürriyet Hanını ·a

195 196 198 1 99 200 200 202 203 204 205 206 206 207 208 209 210 212 213 214

İç lNDEKI LER

Mektup Nu.

Sayfa

CLXJ.

23

CLXIJ.

26

CLXlll.

26

CLXIV.

26

CLXV.

26

CLXVJ.

26

CLXVIJ.

26

CLXVlll.

1

CLXIX. CLXX.

1

CLXXI.

4

CLXXIJ.

4

CLXXlll.

8

CLXXIV.

8

CLXXV.

8

CLXXVI. CLXXVll. CLXXVIH.

20. CLXXIX. CLXXX.

9

il il il il il

CLXXXJ.

15

CLXXXll.

15

CLXXXJIJ.

15

CLXXXIV.

15

CLXXXV.

18

CLXXXVJ.

18

CLXXXVIJ.

18

CLXXXVJll.

18

CLXXXIX.

22

cxc.

22

cxcr.

22

cxcıı.

22

cxcrır.

24

cxcıv.

25

cxcv.

25

21.

25

cxcvı.

25

cxcvıı. cxcvıır.

29

cxcıx.

29

cc.

29

ccı.

29

ccıı.

1

Şubat, 1920 Şubat, 1920 Şubat, 1920 Şubat, 1920 Şubat, 1920 Şubat, 1920 Şubat, 1920 Maı t, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Maı t, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Mart, 1920 Nisan, 1920

Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Seniha Hanı m'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanını"a Vecihe Hanı m'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Seniha Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Türkan Hanı m'a Türkan Hanım·a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Nihad Bey'c Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Nihad Bey'e Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a

214 215 216 217 219 219 220 220 222 223 224 226 226 228 229 229 230 231 233 234 236 236 237 239 240 240 242 243 244 245 247 248 249 250 250 252 253 254 255 255 257 258 258 259

JçlNDEKILER

x ııı

Mektup Nu . ccııı. ccıv. ccv. ccvı. ccvıı. ccvııı. ccıx. ccx. ccxı. ccxıı. ccxııı. ccxıv. ccxv. ccxvı. ccxvıı.

22. ccxvııı. ccxıx. ccxx. ccxxı. ccxxıı. ccxxııı. ccxxıv. ccxxv. ccxxvı. ccxxvıı. ccxxvııı. ccxxıx. ccxxx. ccxxxı.

23. ccxxxu. ccxxxııı. ccxxxıv. ccxxxv. ccxxxvı. ccxxxvıı. ccxxxvııı. ccxxxıx.

CCXL. CCXLI. CCXLU.

CCXLIU.

CCXLIV.

Sayfa Nisan, 1 920 Nisan, 1 920 Nisan, 1 920 Nisan, 1 920 2 Nisan, 1 920 5 Nisan, 1 920 5 Nisan, 1 920 5 Nisan, 1 920 5 Nisan, 1 920 5 Nisan, 1 920 5 Nisan, 1 920 8 Nisan, 1 920 8 Nisan, 1 920 8 Nisan, 1 920 8 Nisan, 1 920 1 2 Nisan, 1 920 12 Nisan, 1 920 12 Nisan, 1 920 1 2 Nisan, 1 920 1 2 Nisan, 1 920 1 2 Nisan, 1 920 1 5 Nisan, 1 920 1 5 Nisan, 1 920 15 Nisan, 1 920 1 5 Nisan, 1 920 15 Nisan, 1 920 19 Nisan, 1 920 19 Nisan, 1 920 19 Nisan, 1 920 22 Nisan, 1 920 22 Nisan, 1 920 22 Nisan, 1 920 22 Nisan, 1 920 22 Nisan, 1 920 22 Nisan, 1 920 26 Nisan, 1 920 26 Nisan, 1 920 26 Nisan, 1 920 26 Nisan, 1 920 26 Nisan, 1 920 26 Nisan, 1 920 29 Nisan, 1 920 29 Nisan, 1920 29 N"ısan, 1 920

Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkiln Hanım'a Türkiln Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Seniha Hanım'a H ürriyet Hanım'a Türkiln Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Seniha Hanım'a H ürriyet Hanım'a fürkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Seniha Hanım'a Türkiln Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a

260 261 262 263 263 264 265 267 268 268 269 269 271 271 272 272 274 275 276 277 277 277 279 280 281 282 282 284 284 285 286 287 289 289 290 290 291 293 293 294 294 294 296 297

İçiNDEKILER

Sayfa

Mektup Nu, CCXLV. CCXLVI CCXLVO. CCXLVDI. ccxux. CC L. ccu. 24. ccuı. CCLOı. ccuv. CCLV. CCLVJ. CCLVll. CCLVDI. CCLIX. CCLX. CCLXI. CCLXll. CCLXIJI. CCLXJV. CCLXV. CCLXVI. CCLXVD. CCLXVDI. CCLXIX. CCLXX. CCLXXI. CCLXXJI. 25. CCLXXJll. CCLXXIV. 26. CCLXXV. CCLXXVI. CCLXXVll. CCLXXVDI. CCLXXJX. CCLXXX. CCLXXXJ.

CCLXXXJJ .

CCLXXXJD. CCLXXXIV. CCLXXXV.

29 3 3 3 3 6 6 6 6 10 10 10 13 13 13 14 14 14 14 17 17 17 17 17 18 18 18 24 24 24 24 27 27 27 27 27 31 31 31 31 4 4 4 4

Nisan, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1 920 Mayıs, 1920 Mayıs, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920

Türkan Hanım·a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkin Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkin Hanım·a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Türkan Hanım'a Seniha Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Seniha Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Vecihe Hanım·a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Nihad Bey'e Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkin Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkin Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkin Hanım'a

298 298 299 301 301 302 303 304 305 305 307 308 308 310 31 1 312 312 313 313 314 315 316 317 317 318 319 320 321 322 323 324 324 325 326 327 328 328 330 331 332 332 333 335 335

İçtNDEKlı..ER

Sayfa

Mektup Nu. CCLXXXVI. CCLXXXVD.

27. CCLXXXVlll .

CCLXXXIX. ccxc. ccxcı. ccxcıı.

CCXClll. ccxcıv. ccxcv. ccxcvı. ccxcvıı. ccxcvm. ccxcıx. ece. cccı. ecen. ecem. cccıv. cccv. cccvı. cccvıı. cccvııı. cccıx.

28. cccx.

5 7 7 7 7 10 10 10 10 14 14 14 14 17 17 17 17 21 21 21 21 24 24 28 28 28 28

cccxı. cccxn. cccxın. cccxıv. cccxv. cccxvı. CCCXVll. cccxvnı. cccxıx. cccxx. cccxxı. cccxxn. cccxxın. cccxxıv. cccxxv. cccxxvı.

CCCXXVIJ.

5 5 5 8 8 8 8 12 12 12 12 14 14 15

Haziran, 1920 Haziran, 1920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Haziran, 1 920 Temmuz, 1 920 Temmuz, 1 920 Temmuz, 1 920 Temmuz, 1 920 Temmuz, 1 920 Temmuz, 1 920 Temmuz, 1 920 Temmuz, 1 920 Temmuz, 1920 Temmuz, 1 920 Temmuz, 1 920 Temmuz, 1 920 Temmuz, 1 920 Temmuz, 1920 Temmuz, 1 920 Temmuz, 1 920 Temmuz, 1 920

Hürriyet Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkin Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkin Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkin Hanım'a Vecihe Hanım·a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkin Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkin Hanım·a Vecihe Hanını"a Seniha Hanını'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım·a Hürriyet Hanım'a Türkin Hanım'a Vecihe Hanını'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Türkin Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkin Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a

336 336 338 339 340 340 342 343 344 345 346 348 348 349 350 351 352 352 354 355 356 356 358 359 360 362 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 376 376 377

İÇiNDEKiLER

xvı

Sayfa

Mektup Nu. cccxxvm. cccxxıx. cccxxx. cccxxxı. cccxxxıı. cccxxxm. cccxxxıv. cccxxxv. cccxxxvı. cccxxxvıı. cccxxxvııı. cccxxxıx.

CCCXL. CCCXLI. CCCXLll. CCCXLlll. CCCXLIV. CCCXLV. CCCXLVI. CCCXLVII. CCCXLVlll. CCCXLIX. CCCL. CCCLI. CCCLll. CCCLlll. CCCLIV. CCCLV. CCCLVI. CCCLVll. CCCLVlll. CCCLIX. CCCLX. CCCLXI. CCCLXU. CCCLXlll. CCCLXIV. CCCLXV. 29. CCCLXVI. CCCLXVll. CCCLXVlll. CCCLXIX. CCCLXX.

15 Temmuz, 15 Temmuz, 15 Temmuz, 19 Temmuz, 19 Temmuz, 19 Temmuz, 19 Temmuz, 22 Temmuz, 22 Temmuz, 22 Temmuz, 22 Temmuz, 26 Temmuz, 26 Temmuz, 26 Temmuz, 26 Temmuz, 29 Temmuz, 29 Temmuz, 29 Temmuz, 29 Temmuz, 29 Temmuz, 2 Ağustos, 2 Ağustos, 2 Ağustos, 2 Ağustos, 5 Ağustos, 5 Ağustos, 5 Ağustos, 5 Ağustos, 5 Ağustos, 9 Ağustos, 9 Ağustos, 9 Ağustos, 9 Ağustos, 9 Ağustos, 12 Ağustos, 12 Ağustos, 12 Ağustos, 17 Ağustos, 17 Ağustos, 17 Ağustos, 1 9 Ağustos, 19 Ağustos, 19 Ağustos, 23 Ağustos,

1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1 920 1920 1 920 1 920 1 920 1 920

Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkin Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanıın'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkin Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanıın'a Seniha Hanıın'a Hürriyet Hanıın·a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanıın'a Vecihe Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanıin'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanıın'a Seniha Hanım'a Hürriyet ve Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet ve Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet ve Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a

378 379 380 380 382 383 383 384 385 386 387 387 389 390 390 39 1 392 394 394 395 395 397 398 398 399 400 402 402 403 403 404 405 406 406 407 408 409 410 41 1 412 413 414 415 416

xvıı

İÇiNDEKiLER Mektup

Nu.

CCCLXXJ. CCCLXXII. CCCLXXIII. CCCLXXIV. CCCLXXV. CCCLXXVI. CCCLXXVJ I. CCCLXXVJll.

LXXIX.

CCC

CCCLXXX.

30. CCCLXXXI. CCCLXXXII. CCCLXXXlll. CCCLXXXIV. CCCLXXXV. CCCLXXXVI. CCCLXXXVll. CCCLXXXVlll. CCCLXXXIX.

cccxc. cccxcı. cccxcıı. cccxcıır. cccxcıv. cccxcv. cccxcvr. cccxcvıı. cccxcvıır. cccxcıx.

31 . cccc. ccccı. ccccıı. ccccııı. ccccrv. ccccv. ccccvı. ccccvıı. ccccvııı. ccccıx. ccccx. ccccxı.

32.

Sayfa 23 Ağustos, 1 920 23 Ağustos, 1 920 23 Ağustos, 1920 26 Ağustos, 1 920 26 Ağustos, 1 920 26 Ağustos, 1 920 30 Ağustos, 1920 30 Ağustos, 1920 30 Ağustos, 1 920 2 Eyliıl, 1 920 2 Eyliıl, 1 920 2 Eyliıl, 1 920 6 Eyliıl, 1920 6 Eyliıl, 1920 6 Eylül, 1 920 9 Eyliıl, 1 920 9 Eyliıl, 1 920 9 Eylü l, 1920 9 Eylül, 1 920 13 Eylül, 1 920 1 3 Eyl ül, 1 920 1 3 Eylül, 1 920 16 Eylül, 1 920 16 Eyliıl, 1920 1 6 Eyl ül, 1 920 1 6 Eylül, 1 920 20 Eyl ül, 1 920 20 Eylül, 1 920 20 Eylül, 1 920 23 Eyl ül, 1 920 23 Eylül, 1 920 23 Eylül, 1 920 27 Eylül, 1 920 27 Eyl ül, 1 920 30 Eylül, 1 920 30 Eyliıl, 1 920 4 Ekim, 1920 4 Ekim, 1 920 4 Ekim, 1 920 7 Ekim, 1 920 7 E kim, 1920 7 Ekim, 1920 il Ekim, 1 920 il Ekim, 1 920

Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Hiirriyet ve Tiirkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hiirriyet ve Tiirkan Hanımlar"a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım"a Hiirriyet ve Tiirkan Hanımlar'a Vecihe Hanım"a Seniha Hanım'a Hiirriyet ve Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a H ürriyet ve Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım"a Türkan Han ım"a Vecihe Hanım·a Seniha Hanım'a Hürriyet ve Türkan Hanımlar·a Vecihe Hanım"a Seniha Hanım"a Vecihe Hanım"a Hürriyet ve Türkan Hanımlar"a Vecihe Hanım"a Seniha Hanım"a Hürriyet ve Türkan Hanımlar·a Veci he Hanım"a Seniha Hanım"a Hürriyet ve Türkan Hanımlıır"a Vecihe Hanım"a Seniha Hanım'a Veci he Hanım"a Hürriyet ve Türk an Hanıınlar"a Vecihe Hanım"a Seniha Hanım"a Hürriyet ve Tür k an Hanımlar·a Vecihe Hanım"a Seniha Hanım"a Hürriyet ve Türk an Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a

417 418 419 419 420 422 422 423 42S 42S 427 428 428 430 43 1 43 1 433 434 434 435 437 437 438 439 440 440 441 442 44 3 444 445 446 447 448 449 45 1 45 1 452 454 4S4 455 :;57

457 458

İÇiNDEKiLER

xvııı

Mektup Nu. ccccxıı. ccccxııı. ccccxıv. ccccxv. ccccxvı. ccccxvıı. ccccxvııı . ccccxıx. ccccxx. ccccxxı. ccccxxıı. ccccxxııı . ccccxxıv. ccccxxv. ccccxxvı. ccccxxvıı. ccccxxvııı. ccccxxıx. ccccxxx. ccccxxxı. ccccxxxıı. CCCCXXXIII.

ccccxxxıv. ccccxxxv. ccccxxxvı. ccccxxxvıı. ccccxxxvııı. ccccxxxıx. CCCCXL. CCCCXLI. CCCCXLll. CCCCXLIII. CCCCXLIV. CCCCXLV. CCCCXLVI. CCCCXLVII. CCCCXLVIII. CCCCXLIX.

33. CCCCL.

34. CCCCLI. CCCCLII. CCCCLIII.

Sayfa 1 1 Ekim, 1 920 14 Ekim, 1 920 14 Ekim, 1 920 14 Ekim, 1920 1 8 Ekim, 1 920 1 8 Ekim, 1 920 1 8 Ekim, 1 920 2 1 Ekim, 1 920 21 Ekim, 1 920 21 Ekim, 1920 25 Ekim, 1 920 25 Ekim, 1 920 25 Ekim, 1 920 28 Ekim, 1 920 28 Ekim, 1 920 28 Ekim, 1 920 1 Kasım, 1 920 1 Kasım, 1 920 2 Kasım, 1 920 4 Kasım, 1 920 4 Kasım, 1 920 4 Kasım, 1 920 4 Kasım, 1 920 8 Kasım, 1 920 8 Kasım, 1 920 12 Kasım, 1920 1 2 Kasım, 1 920 12 Kasım, 1 920 1 5 Kasım, 1 920 1 5 Kasım, 1 920 22 Kasım, 1920 22 Kasım, 1 920 22 Kasın'ı, 1 920 22 Kasım, 1 920 25 Kasım, 1 920 25 Kasım, 1 920 29 Kasım, 1 920 29 Kasım, 1 920 30 Kasım, 1 920 2 Aralık, 1 920 2 Aralık, 1 920 6 Aralık, 1 920 6 Aralık, 1 920 9 Aralık, 1 920

Hürriyet ve Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet ve Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet ve Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet ve Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet ve Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet ve Türkan Hanımlar'a Seniha Hanım'a Hürriyet ve Tüı kan Hanımlar'a Hürriyet Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Türkan Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet ve Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanırri'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet ve Türkan Hanımlar'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a

460 460 461 463 463 464 466 466 467 469 469 470 472 472 473 475 475 476 477 478 479 481 482 482 484 485 486 488 488 489 490 492 493 494 495 497 498 499 501 501 502 504 505 506

İÇiNDEKiLER

xvc

Mektup Nu. ccccuv

CCCCLV. CCCCLVI. CCCCLVII. CCCCLVID. CCCCLIX. CCCCLX. CCCCLXI. CCCCLXll. CCCCLXlll. CCCCLXIV. CCCCLXV. 35. CCCCLXVI. CCCCLXVll. CCCCLXVlll. CCCCLXIX. CCCCLXX. CCCCLXXI. CCCCLXXll. CCCCLXXlll. CCCCLXXIV. CCCCLXXV. CCCCLXXVI. CCCCLXXVll. CCCCLXXVlll. 36. CCCCLXXIX. CCCCLXXX. CCCCLXXXI. CCCCLXXXll. CCCCLXXXlll. CCCCLXXXIV. CCCCLXXXV. CCCCLXXXVI. CCCCLXXXVII. CCCCLXXXVlll. CCCCLXXXIX. ccccxc. ccccxcı. ccccxcıı. ccccxcııı. ccccxcıv. ccccxcv.

Sayfa 9 13 13 16 16 20 20 23 23 28 28 30 30 3 3 7 7 10 10 13 13 17 17 20 20 24 24 27 27 31 31 3 3 7 7 10 11 14 14 17 17 21 21 24

Aralık, 1 920 Aralık, 1 920 Aralık, 1 920 Aralık, 1 920 Aralık, 1 920 Aralık, 1 920 Aralık, 1 920 Aralık, 1 920 Aralık, 1 920 Aralık, 1 920 Aralık, 1 920 Aralık, 1 920 Aralık, 1 920 Ocak, 1921 Ocak, 1 9 2 1 Ocak, 1 92 1 Ocak, 1 92 1 Ocak, 1 92 1 Ocak, 1921 Ocak, 1 92 1 Ocak, 1 92 1 Ocak, 1 92 1 Ocak, 1 92 1 Ocak, 1 92 1 Ocak, 1 92 1 Ocak, 1 92 1 Ocak, 1 92 1 Ocak, 1 9 2 1 Ocak, 1 9 2 1 Ocak, 1 92 1 Ocak, 1 92 1 Şubat, 1 92 1 Şubat, 1 92 1 Şubat, 1 92 1 Şubat, 1 9 2 1 Şubat, 1921 Şubat, 1 92 1 Şubat, 1 9 2 1 Şubat, 1921 Şubat, 1 9 2 1 Şubat, 1 92 1 Şubat, 1921 Şubat, 1 9 2 1 Şubat, 1921

Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a

507 S09 5 10 5ll 512 513 515 516 517 518 520 521 522 524 525 526 527 528 530 531 532 533 534 536 537 538 539 540 541 542 544 545 546 548 549 550 551 552 554 555 556 557 559 560

İÇiNDEKiLER.

Mektup N u . ccccxcvı ccccxcvıı. ccccxcvııı. ccccxcıx. ecece. cccccı. cccccıı. cccccııı. cccccıv. cccccv. cccccvı. cccccvıı. cccccvııı. cccccıx. cccccx. cccccxı. cccccxıı. cccccxııı.

37. cccccxıv.

Sayfa

24 28 28 28 3 3 7 7 10 10 14 14 17 17 21 21 24 24 28 28

cccccxv. cccccxvı. cccccxvıı. cccccxvııı. cccccxıx. cccccxx. cccccxxı. cccccxxıı. cccccxxııı. cccccxxıv. cccccxxv. cccccxxvı. cccccxxvıı. cccccxxvııı. cccccxxıx. cccccxxx. cccccxxxı. cccccxxxn. CCCCCXXXlll.

iNDEKSLER

4 7 7 il il 14 14 18 18 21 21 25 25 28 28 30 30

Şubat, 1 921 Şubat, 192 1 Şubat, 1921 Şubat, 1921 Mart, 1921 Mart, 1 92 1 Mart, 1 9 2 1 Mart, 1 9 2 1 Mart, 1921 Mar t , 1 92 1 Mart, 1 921 Mart, 1 9 2 1 Mart, 1 92 1 Marı, 1 92 1 Mart, 1 92 1 Mart, 1 921 Mart, 1 92 1 Mart, 1 92 1 Mart, 1 92 1 Mart, 1 92 1 N isan, 1 92 1 N isan, 1 92 1 Nisan, 1921 N isan, 1 92 1 N isa n, 1 92 1 N isan, 1 92 1 N isan, 1 9 2 1 N isan, 1 921 N isan , 1 921 N isan, 1 921 N isan, 1 92 1 N isan, 1 92 1 N isan, 1 92 1 N isan, 1 92 1 N isan, 1 92 1 N isan, 1 921 N isan , 1 9 2 1 N isan, 1 92 1 N isan, 1921

Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Hürriyet Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vec i he Han ı m'a Sen i ha Hanım'a Veci he Hanım'a Seniha H an ı m'a Vecihe Hanım'a Sen i ha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanını'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Veci he Ha nını 'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha, Hürriyet, Türk an Hanıınlar'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Veci he Hanım'a Seni ha H a nını ' a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Veci he Hanıın'a Sen i ha Hanım'a Vecihe Hanım'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanını'a Seniha Hanım'a Veci he Hanını'a Seniha Hanım'a Vecihe Hanım'a Sen i ha Hanım'a Veci he Hanım'a Seniha H anım'a

561 562 563 565 565 567 568 569 570 572 573 574 575 576 578 579 580 58 1 582 583 584 585 587 588 5 89 590 59 1 592 593 595 596 597 598 600 60 1 602 603 604 60 5 609

Ö N S Ö Z Türk Tarih Kurumu bu ciltle, büyük Türk düşünüri.i Ziya Gökalp'in 572 mektubunu, Ziya Gökalp Külliyii t ı' nın il. cildi olarak, yayınlamış bulunuyor. Bu mektuplar da, birinci cilt gibi, Sayın Fevziye Abdullah Tansel tarafı ndan büyük bir titiz­ likle yayına hazırlan mıştır. Mektupların 534' ü 1943'de Türk Tarih Kurumu tarafından rahmetlinin kızlarından satın alın­ mışt ı . Geri kalan 39 mektuptan çoğu, Fevziye Abdullah Tansel tarafından muhtelif eser, mecmua ve gazetelerden derlenmiş, birkısmı da Ziya Gökalp'in k ızı Sayın Seniha Göksel ile damadı rahmetli Ali Nüzhet Göksel tarafın d an kendisine yayınlanmak üzre verilmiştir. Bu mektuplar Ziya Gökalp'i bir eş ve bir baba olarak bize tanıtacağı gibi, onun d ünya görüşünii, hayat felsefesini ve insan tarafını da yansıtacaktır. Ziya Gökalp Külliyiitı'nın birinci cildini Şiirler ve Halk Masalları adı altında 1952'de yayınlamışt ı k . i kinci cildi on üç yıl sonra yayınlamak m ümkün old u . Bu gecikme, işin güçlüğünü göstermeğe yeter sanırız.

Külliyiit'ın üçüncü cildinde rahmetlinin dergi ve gazetelerde çıkan çeşitli i lmi araştırmaları yer alacaktır. Büyük bi rkısmı top­ lanmış olan bu cildi de kısa bir zamanda yayınlamayı umuyoruz. ÜLUG fuDEMİR Türk Tarih Kurumu Genel Müdürü

ZİYA GÖKALP'E AiT BAZI HATIRALAR Yıllar ne çabuk geçiyor! Ziya Gökalp'i kaybettiğimiz günden­ beri kırk yıldan çok olmuş . . Bu acı günü hatırladığım zaman, gözlerimin önünde bütün bir mazi canlanır ve sür 'atle çevrilen bir sinema şeridi gibi, 1912'den 1924'e kadar geçen yıllara ait bir yığın hatıralar tekrar safha safha ha y alimden geçer. Tiirk Yurdu'­ nun Cağaloğlu'ndaki küçük idare-hanesinden başlayarak, Türk­ oeağı'nda, Darü'l-Fünı1n'da, Yeni Mecmua'nın İttihad ve Terakki Merkez-i umumi binasındaki odasında, başta Ziya Gökalp olmak üzre bir avuç arkadaşla geçirdiğimiz uzun saatleri hatırlarım. Ağaoğlu Ahmed, Hüseyinzade Ali, Hamdullah Suphi, Celal Sahir, Şerefeddin Y altkaya, Halim Sabit, Yusuf Akçura, Ömer Seyfeddin , Kazım Nami, Ali Canib ve daha başka arkadaşların da iştirak ettikleri bu toplantılarda, Ziya Gökalp daima bir mihrak mahiyetini muhafaza ederdi . Sıkılgan bir çocuk kadar mahcup, sessiz ve mütevazi ' olan Ziya, sevdiği arkadaşlarının samimi çevresinde büsbütün başka bir hüviyyet alır, canlanır, neş 'elenir, uzun münakaşalara ve izahlara girişir, zaman zaman zarif şakalar­ dan, ta 'rizlerden de geri kalmazdı. Resmi ve kalabalık içtima '­ larda, mesela Edebiyat Fakültesi'nin profesörler meclisinde, yahut İlmi İstılahlar Encümeni'nde o kadar sessiz ve durgun olan Ziya'­ nın coşkun ve idealist rfıhu, samimi mizacı, geniş bilgisi, dimağının terkipçi ve te 'lifci kudreti bilhassa dostlar meclisinde kendini gösterirdi . Bu ml'clislerde bulunmayarak onunla yalnız umumi toplantılarda temas etmiş olanların Ziya'yı anlamalarına imkan yoktu ; çünki Ziya samimi dostlar meclisinin dışında bir köşeye çekilip boynunu büker, lakırdıya karışmaz, kendisine sorulan saçma-sapan şeylere hir-iki kelime cevap vermekle iktifa ederdi. Onun bu mütevazi ', gösterişsiz, mahcup halini gören ve yalnız zevahire göre hüküm vermekte tereddiit etmeyen birtakım zaval-

xxıv

ZİYA

GöKALP'E

AİT

lıların, Ziya'yı "silik ve manasız hiı- adam" telakki ettiklerine çok def'a şahit oldum; onların Ziya'yı yakından tanımalarına imkan olmadığı gibi, eserlerini okuyup anlamaları ve takdir edebilmeleri de kahil değildi. Eski Şark kültürüne, medrese an 'anelerine.körük.örü­ ne bağlı kalanlar, Ziya Gökalp'in yeni fikirlerini ve memleket görüş­ lerini anlamaktan nekadar uzak kaldılarsa, mana ve mahiyetini bilmedikleri Garp medeniyetine ayni taassupla ve ayni dar zihniy­ yetle hayran olanlar .....ı., ..,, . r

,. �

•

•

• ·

·� . ..,..L....,, ı-_,. .; y ....... . (--. . ,..,,..,_ ,... _;,, . -': .1---;J/t;,V> �..f--:.:.• .ı:.:· .._,_µ ·� ı..;.:, __,r_,,, , ,;y,.,/-:J. ��:.1� 1 ( ? .,,._..; � ...._J... ! U '� �.,/.t·,_ :.,.....-!:ı ı ._fo,p ) . •

... ;.)!

...

•

ı

,) .,._,.;

.(

.

..,ı�:.. �; Jf�:ı_.;.�;.J..,&i>'.,...... 1.. < ...... _,.,,, ... ı; , �..., Ziya ve

zevcesi Vecihe Hanım'a Malta'dan yolladığı esirlerine mahsus kiiğıda yazdığı b u mektubunun metn i 526'ncı sayfadadır : Nu. ccCCLXVııı.

Gö kalp' in, harb

513

POLVERlsTA MEKTUPLAR!

Sen de, Hürriyet de, annen de ayni haldesiniz. Gurbet elde, bensiz nasıl yaşayabiliyorsunuz ? Bir akşam yarını saat geciksem hep çıldırırdınız. Şimdi ayrılık iki seneyi buldu. Bunları düşün­ dükçe feleğe kızıyorum ; fakat, felek kim ? TabI