Teksty i testy ze słownictwa języka polskiego 9785907097803

Citation preview

Telegram : @polskigram

ш ш ою ш » ж А Г И ОАШЖА ао1л|иивэ eeadBLl

Парваз Салимов

Teksty i testy ze słownictwa języka polskiego Практикум по лексике польского языка: тексты и тесты

В1-С1 Учебное пособие

САНКТ-ПЕТЕРБУРГ

Telegram : @polskigram

УДК 811.162.1 ББК 81.2Пол С16

Салимов П. С16

Teksty i testy ze słownictwa języka polskiego : П рак­ тикум по лексике польского языка: тексты и тесты : Учебное пособие. —С П б .: Антология, 2020. —224 с. ISBN 978-5-907097-80-3 Практикум по лексике предназначен для изучающих поль­ ский язык на уровнях В1-С1. Издание прекрасно подойдет тем, кто хочет научиться говорить на общие темы, овладеть лексикой или вспомнить забытый материал. На основе пред­ ставленных в книге примеров учащийся может создавать свои тексты, а также приобрести большой словарный запас. Пособие, состоящее из 10 разделов, охватывает самые распространенные разговорные темы и построено следую­ щим образом: в каждый раздел входят от трех до восьми раз­ вернутых текстов, все они снабжены вопросами, обширным словарем, выделенной курсивом дополнительной лексикой, в которой слова либо дополняют определенный круг лексики из текста по смыслу, либо происходят из одного гнезда, и списком глаголов. В конце пособия даны 26 разнообразных текстовтестов, а также ключи к ним.

УДК 811.162.1 ББК 81.2Пол

ISBN 978-5-907097-80-3

© Салимов П., 2020 © ООО «Издательство «Антология»,2020

Дорогие друзья! Вашему вниманию предлагается практикум по лексике, который предназначен для изучающих польский язы к на уровнях B I—С1. Издание прекрасно подойдет тем, кто хо­ чет научиться говорить на общие темы, овладеть лексикой или вспомнить забытый материал. На основе представлен­ ных в книге примеров учащийся может создавать свои тек­ сты, а также приобрести большой словарный запас. Пособие, состоящее из 10 разделов, охватывает самые распространенные разговорные темы и построено следу­ ющим образом: в каждый раздел входят от трех до восьми развернутых текстов, все они снабжены вопросами, об­ ширным словарем, выделенной курсивом дополнительной лексикой, в которой слова либо дополняют определенный круг лексики из текста по смыслу, либо происходят из од­ ного гнезда, и списком глаголов. Обратите внимание на примеры употребления того или иного слова в квадратных скобках, которые чаще всего не сопровождены переводом, поскольку предполагается, что учащийся сам должен пере­ вести их при помощи словаря. Также надо иметь в виду, что в целях экономии места при переводе польских глаголов на русский приводится перевод только несовершенного вида глагола. Для углубления знаний и лучшего усвоения лекси­ ки учащимися, а также в целях придания большей живости материалу в последнем разделе автором приведено два рас­ сказа о нем и его семье. Далее следует раздел, включающий в себя 26 разнообразных текстов-тестов, ключи к которым 3

Telegram : @polskigram

даются в конце пособия. Там же приводится краткая таб­ лица с названиями стран и национальностей. Вне сомнения, пособие будет весьма полезно и тем, кто владеет польским языком на уровне А2. Автор от всей души благодарит своего большого друга, редактора данного пособия, кандидата филологических наук, преподавателя Ягеллонского университета Анну Вольны.

A

dom , rodzina. PRZYJACIELE

Al Dzień dobry! Nazywani się Piotr Bobrowski. Jestem moskwianinem. M am 34 lata. Jestem spod znaku Barana. Urodzi­ łem się 24 marca 1985 roku. Żyję w stolicy Rosji, w Moskwie. Mieszkam w centrum miasta na ulicy Arbat. Moskwa jest ducho­ wym, kulturalnym i oczywiście gospodarczym centrum kraju, wspaniałym i ciekawym miastem, które daje ludziom wielkie możliwości. M am dużą i zgodną rodzinę (jest nas siedmioro!), która mieszka w pobliżu Moskwy, około 15 km od miasta. Ponieważ wynajmuję własne mieszkanie cudzoziemcom (dwóm Izraelczy­ kom z ambasady), wynajmuję pokój w czteropokojowym miesz­ kaniu. Moimi współlokatorami są trzej mężczyźni: Gleb, Boris i Anton. Gleb jest aktorem, tancerzem i cyrkowcem, pracuje jako wolny strzelec, obecnie w Miejskim Teatrze Młodzieży. Boris jest dziennikarzem, poetą, wykładowcą na Moskiewskim Uniwersytecie Państwowym. Anton jest lekarzem z zawodu i na­ wet pracował w szpitalu, ale teraz pracuje w wydawnictwie jako redaktor magazynu ogrodniczego. Jestem muzykiem i uczę historii muzyki klasycznej w konser­ watorium. Wiem, że dobrze wybrałem zawód. Od dzieciństwa gram na skrzypcach i fortepianie. Wieczorem studiuję na Wy­ dziale Stosunków Międzynarodowych Akademii Dyplomatycz­ nej. Jeśli chodzi o naukę języków obcych, jestem samoukiem. 5

Telegram : @polskigram

Mówię w siedmiu językach: słowackim, chorwackim, ukraiń­ skim, portugalskim, hiszpańskim, włoskim i francuskim, ale mój język ojczysty to rosyjski! Niedawno wziąłem się ochoczo za polszczyznę. M am zamiar nauczyć się jeszcze kilku europej­ skich języków. Ponadto jestem również zapalonym podróżnikiem. Podró­ żowanie to moja pasja. Podróżuję za granicę co najmniej czte­ ry razy w roku. Zwiedziłem prawie cały świat, ponad 70 kra­ jów. Dopiero co, dwa tygodnie temu, byłem na wczasach na Łotwie i na Litwie. W zeszłym roku wędrowałem po Tatrach, byłem w Czechach, w Niemczech, na Węgrzech, w Ekwado­ rze, w Azerbejdżanie i w Indiach. Często jeżdżę do Petersburga, gdzie oglądam zabytki, odwiedzam muzea, pływam statkami po kanałach i rzekach, fotografuję pomniki, kupuję pamiątki i ba­ wię się z moimi przyjaciółmi. Co najmniej dwa razy w tygodniu, w poniedziałki i czwartki, uczęszczam na kurs samoobrony, chodzę raz na tydzień na si­ łownię. Staram się tego nie przegapić! Uwielbiam współczesne przedstawienia teatralne i wystawy malarstwa oraz rzeźby, cho­ dzę do kina i słucham jazzu, od czasu do czasu śpiewam i tańczę na dyskotekach, z przyjemnością czytam literaturę słowiańską, latynoamerykańską, norweską, szwedzką, fińską i dzieła pisarzy ukraińskich i rosyjskich, na przykład powieści Ludmiły Ulickiej i Oksany Zabużko. Czasopism i gazet w ogóle nie czytam, po­ nieważ nie mam na to czasu. Wolę ściągać amerykańskie i eu­ ropejskie, a szczególnie angielskie seriale z internetu. Ostatnio widziałem wiele nowych filmów: holenderskich, greckich, serb­ skich, austriackich, czeskich, słoweńskich, węgierskich i b u ł­ garskich. W domu mam zazwyczaj sporo pracy: sprzątam i wietrzę po­ kój, myję naczynia, piorę, zamiatam i czyszczę podłogę, wycie­ ram kurz z mebli, odkurzam, prasuję koszule i spodnie, pod­ lewam kwiaty i rośliny, wyrzucam śmieci i staram się wszystko doprowadzać do porządku. W weekend gotuję mięso lub ryby. Czasami piekę ciasta z jabłkam i, gruszkami, żurawiną lub twa­ rogiem i częstuję swoich współlokatorów. We wtorki i w soboty wcześnie rano daję przez Skype’a prywatne lekcje rosyjskiego dla jednego Duńczyka i dwóch Chińczyków. Są handlowcami,

chcą udoskonalić język rosyjski, dlatego potrzebują rozmowy z rodzimym użytkownikiem języka. W środę udzielam korepety­ cji z historii sztuki jednem u maturzyście. W niedzielę spaceruję po parku wokół stawu. Niestety rzadko mam okazję popływać na pływalni. Dzisiaj w róciłem do dom u późno, rozdrażniony i zm ę­ czony. Jestem strasznie głodny i spragniony. Chciałbym coś zjeść i wypić. Zaraz zaparzę zieloną herbatę lub m ocną kawę. Trzeba jeszcze w internecie znaleźć kilka informacji, bo muszę koniecznie napisać dwa artykuły, które należy opublikować tak szybko, jak to możliwe. M am przez to zły humor. Jestem osobą poukładaną. Za półtora roku pow inie­ nem obronić pracę doktorską. Sądzę, że zdążę przygotować wszystko! Jednak kiedy coś zaplanuję, zwykle osiągam za­ mierzony cel: po prostu warto zawsze dotrzymywać obietnic, które dajesz sobie. Moje zalety i wady to: pilność, odporność, odpowiedzial­ ność, poświęcenie, pewność siebie, pracowitość, wytrwałość, skromność oraz pycha i wściekłość. Potrafię być porywczy i przeczulony. Jestem więc osobą pełną wewnętrznych sprzecz­ ności. Łatwo się wściekam, jeśli ktoś mnie denerwuje. W tym czasie gryzę paznokcie lub krzyczę, ale nigdy się nie kłócę. Nie lubię zwierząt, ponieważ ich się brzydzę. Jestem chrześcijaninem, ochrzczonym w młodym wieku. Mimo to rzadko chodzę do kościoła, chociaż wierzę w Boga. Myślę, że dobrze sobie radzę w życiu i że mi się wiedzie. Jestem szczęściarzem! Pytania:

1. Gdzie mieszka rodzina Piotra? 2. Gdzie Piotr wynajmuje mieszkanie? 3. Co go interesuje? Jaki jest jego charakter? Jakie są jego mocne i słabe strony? 4. Gdzie pracuje i czego uczy? Co studiuje? 5. Co robi po pracy, po studiach i w weekendy? 6. Jakie kraje Piotr odwiedził w ubiegłym roku?

6

7

Telegram : @polskigram

SŁOWNICTWO ambasada —посольство [personel ~y]; ambasador —посол [nad­ zwyczajny i pełnomocny; odwołać ~a; wręczyć listy uwierzytelnia­ jące ~owi] artykuł —статья; товар, изделие [do gazetki szkolnej /czasopi­ sma naukowego; naukowy / wstępny / kodeksu karnego / biu­ rowy / codziennego użytku / przemysłowy / spożywczy / żyw­ nościowy / pierwszej potrzeby] Baran —Овен; zbaraniały — остолбенелый, обалделый cel (м. p.!) —цель [dostrzec / ustanowić / zniszczyć; trafiać / strze­ lać / docierać do ~u; stawiać sobie za c.; błąkać się bez ~u] ciekawy —интересный, любопытный; ciekawostka — интерес­ ный факт / подробность, курьёз со najmniej —по меньшей мере duchowy —духовный [pokarm / rozterka / pociecha / potrzeba / przywódca / kierownik / związek / zażyłość / bliźniak / ścieżka] dzieciństwo —детство; dziecięcy —детский [wózek/ uśmiech / marzenie/twarz]; dziecinny —ребяческий, инфантильный [za­ chowanie / facet] gospodarczy —экономический, хозяйственный [kryzys / sa­ morząd / wzrost / zlew g.; g. rozwój / rozkwit / wymiar]; go­ spodarka —экономика, хозяйство [rynkowa/rabunkowa; Re­ jestr ~i Narodowej; g. podupadła]; gospodarstwo —хозяйство (с/х единица) [prowadzić g.J; gospodarz/ gospodyni —хозя­ ин / хозяйка; gosposia — домработница handlowiec —торговый работник, торговец, коммерсант, ку­ пец; handel —торговля [antykami/ ludźmi/ rzeczami używa­ nymi / częściami samochodowymi/ niewolnikami/ bronią; pokątny h.; h. podupadł]; handlować —торговать [narkotykami] humor —настроение, юмор koniecznie —непременно, обязательно korepetycja —частный урок kościół —церковь [parafialny / gotycki / średniowieczny] kurz - пыль [meble pokryte kurzem / pochłaniać kurz]; zakurzo­ ny — пыльный malarstwo —живопись; malarz —художник

maturzysta —выпускник школы; matura —экзамен на аттес­ тат зрелости możliwość —возможность [przerastać / przegapić / zmarnować / udzielić ~ći]; umożliwiać (ić) — делать возможным [stworzenie nowych warunków] naczynie —сосуд [krwionośne n.]; naczynia —посуда [n. jedno­ razowe] syn. statki nadzieja —надежда [stracić / wiązać / pokładać / żywić ~ę; przy­ lądek Dobrej Nadziei] nauka —наука, учеба, учение [nauki ściśłe / przyrodnicze / humanistyczne / stosowane; chętny do ~i; celować w ~ce]; nauko­ wiec —научный работник; naukowy —научный [pomoce n.J obecnie —в настоящее время; obecność — присутствие [uświetnić swoją ~ą[; obecny — присутствующий Obietnica —обещание [złudne o.; spełnić / składać / złamać ~ę]; obiecywać (cać) — обещать [o. złote góry]; obiecujący —много­ обещающий; obiecanki i cacanki —пустые обещания obcy —иностранный; чужой, посторонний; чуждый [~m wstęp wzbroniony; osłuchać się z językiem ~m; obcy ludzie; obce poglądy]; obczyzna — чужбина odporność —устойчивость, иммунитет, сопротивляемость [na mróz / suszę]; odporny —устойчивый odpowiedzialność —ответственность [brać na siebie o.; ponosić o.; obarczać ~ią; uniknąć / podlegać ~ci; pociągnąć do ~ci; o. ciąży na; poczucie ~ci; o. zawodowa / zbiorowa; na własną o.; spółka z ograniczoną ~cią]; odpowiedzialny —ответственный ogrodniczy —садовый; ogród — сад [Ogród Saski/ Letni]; ogrod­ nik — садовник ojczysty —родной; ojczyzna —родина [wrócić do ~y] okazja —случай [przy ~i; z ~i; skorzystać z ~i; przeoczyć ~ę] państwowy - государственный [godło p.]; państwo — государ­ ство [głowa ~a; niepodległe p.; p. opiekuńcze] pasja —страсть [szewska pasja];pasjonować się czymś — сильно ув­ лекаться paznokieć —ноготь [obcinać / obgryzać ~cie; lakier / obcinacz do ~ci] pewność —уверенность; pewny —уверенный, надежный, верный [krok / odpowiedź / źródło / śmierć / hamulce/oko]

8

9

Telegram : @polskigram

pilność —старательность, прилежание; pilny — старательный, прилежный; срочный, неотложный [uczeń / wezwanie / spra­ wa / pożyczka]; pilnować — следить, стеречь, смотреть за кем-либо [mienia / świątyni / haremu /porządku /chorego] pływalnia —бассейн polszczyzna — польский язык [dawna / siedemnastowiecz­ na / poprawna / czysta / łamana] pomnik —памятник [postawić / wznieść / odsłonić / zbezcze­ ścić / zburzyć p.; P. Ofiar Obozu Zagłady / Żołnierzy Wyklę­ tych / Poległych Stoczniowców / Poległym i Pomordowanym na Wschodzie] ponad —свыше, больше; ponadto —кроме того porywczy —порывистый, вспыльчивый porządek —порядок [alfabetyczny / dzienny / publiczny / praw­ ny; zrobić /utrzymywać p.: być w p.; czuwać nad ~iem]; po­ rządny — порядочный, добротный, аккуратный [dziewczy­ na / golarka] poświęcenie —самоотверженность; poświęcony — самоотвер­ женный poukładany —организованный; syn. ogarnięty powieść —роман [p. wierszem / podróżnicza] praca —работа [żmudna / wytężona / źródłowa / umysłowa / ma­ gisterska / dorywcza / chałupnicza / niechlujna; nadrobić zale­ głości w ~y]; praca doktorska —докторская диссертация pracowitość —трудолюбие; pracowity —трудолюбивый [p. jak mrówka] przeczulony —чувствительный, впечатлительный przyjemność —удовольствие [sprawić p.];przyjemny —приятный pycha —высокомерие; pyszny — высокомерный, спесивый', очень вкусный; великолепный rodzimy użytkownik —носитель языка; użytkownik — пользова­ тель roślina —растение [wiecznie zielone / ozdobne / zimozielone / do­ niczkowe r.; r. lecznicza / wieloletnia / cieniolubna / światłolubna; (prze) sadzić ~y]; roślinność—растительность rozdrażniony —раздраженный; rozdrażnienie —раздражение [stan ~a]; drażliwy —раздражительный, щепетильный, ще­ котливый [sprawa / temat / pytanie]

rozmowa —разговор [nawiązywać / prowadzić ~ę; wątek ~y]; rozmowy —переговоры [przeciągać/ prowadzić/ wznawiać r. gazowe / pokojowe; r. upadły; r. o zawieszeniu broni]; rozmów­ ki —разговорник; rozmówca — собеседник rzeczywistość —действительность [wirtualna / dzisiejsza / sza­ ra]; rzeczywiście — действительно rzeźba —скульптура [z m arm uru/w drew nie/w kamieniu]; rzeźbiarz — скульптор; rzeźbiarstwo — скульптура (искусство) (samo) obrona —(самооборона) защита [własna / cywilna / ko­ nieczna / szcelna / skuteczna; zapewnić ~ę; grać w ~ie]; obroń­ ca — защитник [ojczyzny] samouk —самоучка skrzypce —скрипка [koncert na dwoje ~iec; grać pierwsze $.]; skrzypek — скрипач siłownia —спортивный зал spragniony —испытывающий жажду; pragnienie —жажда [ugasić p.]; pragnąć — желать, хотеться; upragniony —же­ ланный sprzeczność —противоречие [kłębek/węzeł ~ci]; sprzeczny — противоречивый statek —корабль, судно [kosmiczny / rybacki / piracki / żaglo­ wy / handlowy / rzeczny / pasażerski / parowy / wycieczko­ wy / powietrzny; s. widmo; kadłub / burta ~u; wodować s.] staw - пруд; сустав [rybny / kolanowy / łokciowy; zapale­ nie / uraz ~u] stosunek —отношение, связь [rodzinne / dyplomatyczne / przy­ jacielskie / płciowe / wzajemne / międzyludzkie / zażyłe; niefrasobliwy s. do ludzkiego życia; nawiązać / zerwać / wzno­ wić / utrzymywać stosunki; oziębły w stosunku do synowej] szczególnie —особенно; szczegół — подробность, деталь [wda­ wać się/w nikać /wchodzić w ~y; pominąć ~y; czepiać się ~ów] szczęściarz —счастливчик; szczęście — счастье [dążyć do sz.; sz. w nieszczęściu]; szczęśliwy — счастливый [~ej drogi / podróży; ~ych świąt / urodzin] sztuka - искусство [użytkowa / piękne / plastyczne]; sztuka te­ atralna —пьеса [nieudolna; sz. w czterech aktach]; sztuczny — искусственный [szczęka / barwnik / tworzywo / nerka / dodatki / zapłodnienie/włókna] 11

10

Telegram : @polskigram

śmieci —мусор [wynieść ś.; wyrzucić coś do ś.]; śmieciarz — мусорщик; śmietnik — мусорный ящик, контейнер; śmietni­ sko — свалка ubiegły —минувший, прошлый wada —недостаток, изъян, порок [w. serca / charakteru / wy­ mowy / słuchu; nabijać się z cudzych wad] wczasy —отдых wewnętrzny - внутренний [narządy / handel / cechy]; wewnątrz внутри [do / od w.] własny —собственный [na własną prośbę/rękę; na własne oczy / ryzyko / uszy / żądanie; na w. rachunek; o własnych siłach; we własnej osobie; we własnej woli; zaprzeć się ~ych słów; poznać na własnej skórze]', własność — собственность [prywatna / państwowa / osobista; prawo / tytuł -ci; przejść / d o ­ stać na w.]; właściciel — собственник; właściwy — свойствен­ ный, соответствующий; właśnie — именно w ogóle —вообще; ogólny — общий [Zgromadzenie O.; o. teoria względności / liczba / szkoła]; ogół — совокупность, обще­ ственность [o. zjawisk / mieszkańców / wyrazów]; ogólnie — в общих чертах [o. biorąc / mówiąc / uznany / przyjętny]; ogól­ niki — общие фразы, избитые выражения wolny strzelec —представитель свободной профессии współczesny —современный współlokator —сосед по квартире или комнате wściekłość —бешенство, ярость; wściekły — бешеный, взбешен­ ный, свирепый, яростный wydawnictwo —издательство; wydawca — издатель; wydanie — издание [wyczerpane]; wydawać — издавать [podręczniki / roz­ kaz / rozporządzenie] wydział —факультет, отделение, отдел [lekarski / polonistyki / pielęgniarstwa / dziennikarstwa / ekonomii stosowanej i han­ dlu / zarządzania i komunikacji społecznej] wykładowca —преподаватель; wykład —лекция [mieć/prowa­ dzić w.; być na -dzie; w. monograficzny]; wykładać —препода­ вать; выкладывать [na wydziale; w. kawę na ławę] wytrwałość —выносливость; wytrwały —выносливый zabytek —достопримечательность, памятник [wyburzyć z. ar­ chitektury / z. piśmiennictwa]

zaleta —достоинство zamiar —намерение, замысел, план [odwieść kogoś od ~u] zapalony —заядлый, страстный; zapał —пыл, порыв, воодушев­ ление [mieć z;pracować z ~em; marnować z ] zawód —профессия [pracować w jakimś -dzie]; zawodowy —про­ фессиональный [praca / związek / wypalenie z ; Z- oficer/łyżwiarz figurowy / zabójca / szkoła / wykształcenie/służba wojskowa] zazwyczaj —обычно; zwyczaj — обычай, привычка [powszech­ ny / dawny/ utarty; hołdować zwyczajom; naruszać z ; przyjąć ~e; stosować się do -ów; upowszechnił się z ; postępować zgodnie ze ~em; według -u; wbrew -owi];przyzwyczajać (ić) się —привы­ кать [do ciszy/ hałasu/ nowego otoczenia/ widoku krw i/w y­ skoków] zeszły —прошлый Zgodny —дружный zwierzę - животное [~ta drapieżne / domowe / oswojone / dzi­ kie/łow ne; hodować / zabijać z.; znęcać się nad -tam i; ochrona zwierząt] CZASOWNIKI bawić się —играть во что-либо, развлекаться, забавляться [lalkami; w kotka i myszkę / ciuciubabkę / berka / gry towa­ rzyskie]; zabawa — игра, гуляние, бал, веселье [huczna /n eza pomniana z; taneczna / ludowa; z- w chowanego / zgadywanki; przyjemnej zabawy!] brać się / wziąć się - браться за что-либо [do nauki] (o) bronić —защищать [oskarżonego / ojczyzny / kraju / miejsco­ wej ludności / interesów / bramki / fortecę / punkt widzenia / wieś przed powodzią]; broń-оруж ие [biała / jądrowa / pal­ na / myśliwska / masowej zagłady; złożyć b.; z ~ią w ręku; na ra­ mię b.; zawieszenie ~i; Pożegnanie z ~ią] brzydzić się —брезгать [pijaków / much]; brzydzący się —брез­ гливый Chodzić —ходить; встречаться с кем-либо [do szkoły / na spa­ cer / na wykłady / z chłopakiem / o kulach / na palcach; o co chodzi? —в чем дело?; o ile mnie chodzi —что касается меня]

12

13

Telegram : @polskigram

(o) chrzcić - крестить; chrzest — крещение [Ch. Rusi]; chrzci­ ny — крестины; chrzestny — крестный [ojciec ch.]; chrze­ śniak — крестник; chrześcijaństwo —христиантство [nawró­ cić na ch.] (po) częstować —угощать [cukierkami / papierosami / chlebem i solą]; poczęstunek —угощение (z) denerwować (się) - нервировать (нервничать); zdenerwowa­ ny — нервный doprowadzać (ić) —приводить, доводить [do rozpaczy / upad­ ku / skutku / łez / szaleństwa / przytomności / ostateczności] dotrzymywać (mać) - выполнять [słowa / umowy / kroku] (za) grać - играть [na altówce / bębnach / trąbce / flecie / puzo­ nie; przebój / walca; g. w otwarte karty} (po / u) gryźć - грызть; кусать [sztuczną kość / pestki / orzechy; u. kawałek jabłka / człoweka / problem] (po) kłócić się - ссориться [z braćmi]; kłótnia — ссора [przera­ dzać się w ~ę; wszczynać ~ę; wybuchła k.]; kłótliwy — сварли­ вый, склочный krzyczeć / krzyknąć - кричать [na dzieci / z bólu]; krzyk - крик [ostatni k. mody; wstrząsające krzyki; dławić w sobie k.J (u) myć - мыть [twarz / zęby / ręce / dywan / sedes]; myj­ nia —мойка для автомобилей należeć —принадлежать [do grona państw rozwiniętych]; nale­ ży —следует, нужно; należyty — надлежащий, соответству­ ющий odkurzać (yć) - пылесосить; odkurzacz — пылесос odwiedzać (ić) - навещать, посещать [znajomych / dziadków]; odwiedziny — посещение, визит [przyjechać/ pójść w o.] oglądać / obejrzeć —осматривать, смотреть [telewizję / zdję­ cia / ranę / mecz] osiągać (gnąć) —достигать, добиваться [powodzienie / suk­ cesy / dobre wyniki / metę / szczyt / szybkość / wymarzoną sylwetkę]; osiągnięcie — достижение [utrwalić ~a; szczycić się ~ami] (za) parzyć - заваривать [miętę / zioła / rumianek / dziurawiec / dziką różę] (u) piec - печь [kurczaka / ziemniaki / w ogniu / na rożnie]; piec — печка, печь [wstawić ciasto do ~a/palić w ~u]

(po) pływać —плавать [pod wodą / w wodzie / w jeziorze / w mo­ rzu / na krytej pływalni / stylem klasycznym]; płynąć — плыть [tratwą / kutrem / żaglówką]; pływanie — плавание; p ły ­ wak — пловец podlewać / podlać —поливать [konewką/ sosem] podróżować —путешествовать [po całym świecie]; podróż — пу­ тешествие [dokoła świata] potrafić —мочь, смочь, уметь, суметь potrzebować —нуждаться [pomocy / wolności / przestrzeni oso­ bistej]; potrzeba — нужда, необходимость [zaspokajać/ odczu­ wać ~ę] (wy) prać —стирать [rękoma brudną spódnicę]; pranie —стирка [proszek/ płyn do ~a; wieszaćp.;p. mózgów]; pralnia —прачеч­ ная [p. chemiczna] (wy) prasować —гладить [na desce / żelazkiem / pogniecioną suknię] przegapiać (ić) —пропускать, упускать [okazję / szansę / błąd] przygotowywać (tować) —готовить | d an ia/ udka /naleśni­ ki / lekcje / projekt] (po) radzić sobie —справляться [w życiu / w pracy] sądzić —полагать, считать, думать, судить [о tej sprawie / ludzi po ich wyglądzie / zbrodniarzy / zwyrodnialców / przestęp­ cę; Nie sądźcie abyście nie byli sądzeni]; sąd —суд [powszech­ ny / najwyższy / okręgowy / ludowy / doraźny / Ostateczny; za skarżyć do ~u; wyrok / orzeczenie / rozstrzygnięcie s.J; sędzia (sędziowie) — судья spacerować —гулять [brzegiem morza]; spacer —прогулка (po) sprzątać - убирать |na strychu / talerze ze stołu]; sprzątacz­ ka —уборщица; sprzątanie —уборка (po) starać się —стараться; staranny — старательный, тща­ тельный; starania —усилия [dołożyć wszelkich ~ń] Studiować —учиться (в вузе); studia —учеба, занятия, изучение [rozpocząć/ ogarnąć s.; magisterskie/ doktoranckie/ podyplo­ mowe; na ~ch dziennych] Ściągać (nąć) —скачивать из интернета uczęszczać —посещать, ходить [na zajęcia / wyższą uczelnię] udoskonalać (ić) —совершенствовать; doskonały — совершен­ ный, отменный, отличный; doskonałość — совершенство 15

14

Telegram : @polskigram

udzielać (ić) —давать, предоставлять [kredytu / pomocy / infor­ macji / głosu / wsparcia / rozgrzeszenia] uwielbiać —обожать; wielbiciel — поклонник wędrować —путешествовать, ходить, странствовать [po posiadłości / po górach / przez pustynię]; wędrówka — пу­ тешествие, поход, странствие, переселение [w. ludów / dusz] (u) wierzyć —верить [w postęp / wujkowi / własnym uszom / oczom]; wiara — вера [w cuda/ zabobony; stracić ~ę w człowie­ ka; Nie do ~yj; wiemy —верный [ideałom / złożonej przysiędze]; wierzący — верующий (po) wieść się —везти, удаваться [nie powiodło się] (z) wietrzyć —проветривать woleć —предпочитать [wełnę od jedwabiu]; wola —воля [do woli / mimo woli / wbrew woli / z dobrej woli] wracać / wrócić —возвращаться [po rzeczy / do korzeni / do te­ matu / z wyprawy]; powrót —возвращение [do domu/zjdrowia; tam i z ~em; P. syna marnotrawnego] wściekać się —беситься wybierać / wybrać —выбирать, набирать, вынимать, снимать [posłów do sejm u/ num er/ pieniądze z konta]; wybór —вы­ бор [~y samorządowe; klęska w ~ach]; wyborca — избиратель; wyborczy — избирательный [urna / obwód]; wybrany — избран­ ный [utwory ~e]; wybraniec — избранник wycierać / wytrzeć —вытирать [wysuszoną piankę budowla­ ną / lepką powierzchnię; miękką gąbką / wilgotną szmatą] wynajmować / wynająć —снимать / сдавать (жилье); wy­ najem — наем, прокат, аренда [długoterminowy]; najem­ ca — съемщик wyrzucać (ić) —выбрасывать [z pracy / za drzwi / papier do ko­ s z a /n a śm ietnik/ do zsypu/ niedopałki na trawnik]; rzucać (ić) — бросать [kamień / wyzwanie / palenie / uwagę / okiem na coś; rz. mięsem —материться; rz. kłody pod nogi] zdążać (yć) —успевать [do domu / przed terminem] zamiatać / zamieść —подметать zamierzać (yć) —намереваться, собираться znajdować / znaleźć —находить [zgubiony paszport / cudzy portfel / skradziony obraz / skarb / pokłady węgla / kopaliny

użytkowe / swój swego / zastosowanie]; znalezisko — находка I archeologiczne / tajemnicze / niecodzienne /c e n n e / niebez­ pieczne] zwiedzać (ić) —посещать, осматривать [muzea / kościoły]; zwiedzający — посетитель [rzesza ~ch] Znaki Zodiaku Baran, Byk, Bliźnięta, Rak, Lew, Panna, Waga, Skorpion, Strzelec, Koziorożec, Wodnik, Ryby

A2 Mój brat ma na imię Paweł. M a 40 lat. Teraz jest w pra-

ey. Jest kucharzem i pracuje w bardzo drogiej brazylijskiej reItauracji, gdzie klienci pozostawiają kelnerom dobre napiwki.

Uf weekend wraca z pracy późno. Nie umie grać w gry komputlrowe, ale bardzo dobrze gra w karty, warcaby i szachy. Latem fowi ryby, a jesienią i wiosną poluje. Każdego dnia pije wino lub piwo. Kiedy jest pijany, pali fajkę lub papierosa, zaczyna gwizżartować lub opowiadać dowcipy. Dzień później zwykle ma w » i boli go głowa. Jest hojnym, przyjaznym, miłym, dowcipaym, lekko roztargnionym, niezgrabnym i trochę niedbałym Ólowiekiem . Ma poczucie hum oru i lubi odwiedzać znajomych. Jest średniego wzrostu, gruby i łysy. Ma brodę, brązowe oczy, orli nos i ochrypły głos. Teraz przestrzega ściśłej diety, po­ nieważ chce schudnąć. Rano robi rozgrzewkę. Ponieważ nie ma t o c h o d u , jeździ do pracy na rowerze, hulajnodze lub pieszo, .dając witryny sklepowe. Ale w zimie jeździ tramwajem. Lubi łWierzęta, ale nie może ich sobie wziąć do domu, ponieważ ma UBergię na sierść. Natychmiast kaszle, pociera oczy, czerwieni się lub ciężko oddycha i swędzą go dłonie. Nie jest żonaty (rozwiódł się prawie dwadzieścia lat temu!), ma dziewczynę o imieniu Helena, którą poznał we W łoteech na wycieczce. Jest z nią od dwóch lat, ale niestety nie

16

17

Telegram : @polskigram

mieszkają razem. Helena ma 39 lat i jest też rozwiedziona. Pracuje jako tłum acz w Ministerstwie Spraw Zagranicznych i zarabia dobre pieniądze. Jest fachowcem najwyższej klasy. Zna biegle pięć języków: arabski, koreański, japoński, perski i rumuński. Zręcznie nim i się posługuje. Nic dziwnego, bo jej ojciec był dziekanem Wydziału Okrętownictwa i Inżynierii Mechanicznej Politechniki, matka tłum aczem przysięgłym, a dziadkowie byli doskonałymi językoznawcami, członkam i Akademii Nauk, autorami kilkunastu naukowych dzieł. Mimo to Helena nie ma naukowego stopnia. Jej przełożeni cenią ją, ponieważ ma duże doświadczenie w tłum aczeniu wielu roko­ wań, które zyskała podczas pobytu za granicą. Jest ruda, piękna, z zielonymi skośnymi oczami, falujący­ mi włosami, miłym uśmiechem i troskliwym wzrokiem. Kie­ dy wyjeżdża w podróż służbową, Paweł za nią tęskni. Helena nie maluje się zbyt dużo i prosto się ubiera, ale ma wyśmienity, wyszukany gust. Raz w tygodniu idzie do fryzjera lub do salonu piękności. Helena prowadzi zdrowy tryb życia. W poniedziałek, środę i piątek przed pracą uprawia sport i we wtorek ćwiczy jogę. Nie ma jeszcze prawa jazdy, ale z pewnością chce nauczyć się kie­ rować. W sobotę z Pawłem wychodzą na zakupy na targ. Nigdy nie ogląda telewizji i nie pali. Regularnie spotyka się z koleżan­ kami. Helena jest osobą niezależną, zrównoważoną, cierpliwą, uczciwą i trochę srogą. Chcą odpocząć w połowie sierpnia na Krymie, jeżeli im udzielać urlopu jednocześnie. M am nadzieję, że wkrótce się pobiorą i wyruszą na miesiąc miodowy gdzieś na Bajkał czy w podróż dookoła świata. Wczoraj w nocy byliśmy na lodowisku bez niej. W ostatniej chwili zadzwoniła i powiedziała, że nie będzie m ogła przyjść, ponieważ ma naprawdę pilne zebranie. Rzeczywiście, w pracy jest trudno ją zastąpić kimkolwiek. Umówiliśmy się, że pójdzie­ my na łyżwy za tydzień. Pytania:

1. Gdzie pracuje Paweł i co go cechuje? 2. Jak myślisz, dlaczego jest na diecie?

3. Kim jest Helena? Czym się zajmuje? 4. Jak długo są razem? 5. Co robi Helena przed pracą? A przez weekend?

S ŁO W N IC TW O brązowy - коричневый, карий, каштановый Cierpliwy —терпеливый; ciepliwość —терпение [mieć anielską c f członek - член [społeczeństwa / załogi / odłamu [ rządu / niżgzcj izby/partii ludow ej/sił pokojowych]; członków-

skl — членский [składka c z j dłoń - ладонь [szorstkie / wypielęgnowane; widaćjak ~z] doiwladczenie —опыт [gorzkie / przykre / upokarzające / fizycz­ ne / chemiczne d.; zdobyć / wykonywać d.; nabyć ~a; przepro­ wadzać ~a na zwierzętach; wymieniać się ~ami]; doświadczo­ ny —опытный dowcip - шутка, анекдот, острота [głupi / sprośny / nieprzy­ zwoity / słony]; dowcipny —остроумный dzieło — произведение, сочинение [wszystkie / zebrane / lite­ rackie] ; arcydzieło — шедевр (bohowiec — специалист; fachowy —профессиональный, квали­

фицированный, компетентный [porada / czasopismo] —трубка lllulący — волнистый',fala — волна [radiowa /dźwiękowa/świetl­ na; zakres fal; nadawać na ~ach krótkich] |U lt — вкус [wyrafinowany / wykwintny / nieskazitelny; przypaść do ~u] hcjny — щедрый [wynagrodzenie / gest]; hojność - щедрость ||Uląjnoga —самокат Językoznawca —лингвист [światowej sławy j.] tac - похмелье forta - карта, карточка, талон, хартия [pocztowa / pokła­ dowa / wizytowa / płatnicza / kredytowa / ONZ; talia kart; przekaz z ~y na ~ę; przelew na ~ę; wpłacić / przelać pienią1( dze na ~ę; wypłacić pieniądze z ~y]; kartka papieru - листок бумаги ч (^kanaście — более десяти

18

19

Telegram : @polskigram

lodowisko - каток; ló d - л е д [kruchy l.; kostka / b r y ł a lodu; p o ­ ślizgnąć się na lodzie; budować zam ki na lodzie]; lody — моро­ женое [gałka loda śmietankowego]; lodówka — холодильник [trzymać w ~ce; schować mleko do ~y]; lodownia — ледник; lodo­ waty — ледяной [przyjęcie / wzrok] łyżwy —коньки; łyżwiarz, (figurowy) — конькобежец (фигурист); ł y ­ żwiarstwo (figurowe) — конькобежный спорт (фигурное катание) napiw ek — чаевы е natychm iast — нем едлен но, сейчас же; natychmiastowy — немед­ ленный, безотлагательный [pomoc / płatność] niedbały — небреж ны й niezależny —н езави си м ы й [z pow odu okoliczności od nas ~ych]; zależność — зависимость; uzależnienie — зависимость [od he­ roiny / kokainy / alkoholu]; uzależniać (ić) się — становиться зависимым niezgrabny — неуклю ж ий; zgrabny — стройный, изящный och ry p ły —хрип лы й okrętow nictw o i inżynieria m echaniczna —судостроение и м а ­ ш ин о стр о ен и е; okręt — корабль, судно, лодка [rufa ~и; pod­ wodny / rakietowy / atomowy; słu żyć na ~cie; uciekać j a k szczur Z tonącego ~u] piękność —красо та (внеш ность); красавиц а; piękno — красота [p. c ia ła / um ysłu; ideał/ k u lt/ zm ysł ~a; przemijające p.; um i­ łować p.J; upiększać (yć) — украш ать pijany — пьян ы й ; pijak — пьяница; upijać (ić) się — напиваться; opilstwo — пьянство pobyt —преб ы ван и е [zezwolenie n a p. czasowy / stały] poczucie — чувство [winy / w stydu / obow iązku]; czuły — чув­ ствительный, ласковый, нежный [spojrzenie / serce / słowa; cz. na punkcie swojej męskości; cz. na świałto; kopnąć w czułe miejsce]; czujny — чуткий, бдительный; czujnik — датчик [dymu]; czułek — щупальце podróż służbow a — ком ан дировка Politechnika —политехни чески й институт prawo jazdy — водительские п р ава [odebrać p. j.]; praw­ nik — юрист', prawniczy — юридический; prawo — право; юрфак [rzymskie / wyborcze / podatkowe / cywilne / łowickie / prywatne / karne; m ieć p. do wypoczynku / strajku / użycia

s iły / przenoszenia d a n y ch /n o szen ia broni/ zasiłku chorobowe­ go / opinii/ zwrotu towaru/ tożsamości/ sam ostanow ienia/trzy­ nastki / odmowy zeznań; posiadać/ ła m a ć/ studiować p.; prze­ strzegać prawa; pozbawićpraw;p. powszechnego ciążenie / podaży I popytu; w ykładnia prawa; utrata praw; wszelkie prawa zastrze­ lone; wbrew ~u; w o b ec/w ed łu g ~a] przełożony - н ач альн и к przysięgły — п ри сяж н ы й [ława ~ych] rokowania — переговоры [r. utknęły]; syn. pertraktacje rozgrzewka — гим настика, р азм и н к а roztargniony - р ассеян н ы й rudy - рыжий lltrś ć — ш ерсть (ж ивотного) Ikoiny - раскосы й; косой iprzwa - дело [osobista / sądowa / honorow a / służbow a / m ętna; Wkroczyć w ~ ę; stawiać ~ę jasno; rozw ikłać / przedkładać ~ę] ItOpleń — ступень, степень, зван и е, градус [Celsjusza / pow o­ zu / utlenienia / niepełnospraw ności] H K h y — ш ахм аты [M istrzowstwo świata w szachach]; szachowni­ ca —шахм. доска; szachista — шахматист toiiły —точн ы й , четкий, строгий; тесн ы й, бли зки й [dane / z a ­ kaz / grono / stosunki / w spółpraca]; uściślać (ić) - уточнять [ttrm ln/przepisy/wym ogi] targ — рынок; targi — ярмарка tłumacz — переводчик; tłumaczyć — переводить [dosłownie/ ust­ nie / pisemnie / konsekutywnie / symultanicznie; z rosyjskiego na łotewski]; przekład — перевод [powieść w estońskim przekładzie] tfOlkliwy —заботливы й; troska — забота [w ~ce o matce; otoczyć ~ ' ipotkanie / dziewiątą/ wtorek]; umowa — договор, соглашение [jednostronna / dwustronna / cywilna; u. o dzieło / współpra­ cy / rozejmie/ przetwarzaniu danych osobowych /zabezpieczeniu społecznym / unikaniu podwójnego opodatkowania / wzajemnej uznawalności wykształcenia; klauzula ~y; zawrzeć/ rozwią­ t zać/ zerwać / sporządzić ~ę] Uprawiać sport —заниматься спортом; uprawiać - об, рабатывать, выращ ивать, возделывать; заниматься . [grządkę / roszponkę / rzeżychę / buraki cukrowe / pszeni; C? / glebę / rolę / bawełnę / jęczm ień / seks]; uprawa - об( работка, выращивание; культуры [roślin / warzyw / pieczaJ rek / lnu / boczniaków; ~y zbożowe] l^ n is z a ć (yć) —отправляться [w drogę] Ujmować / zająć się - заниматься [szczeniakami / hodowlą byr, dła / korektą pamiętników]

22

23

Telegram : @polskigram

zastępować / zastąpić —заменять [nabiał słodyczami / zmarłego kolegę]; zastępca —заместитель [mianować/ powołać z..; Zdowódcy; posada / stanowisko z j zyskiwać / zyskać —приобретать, завоевать [wiedzę / rozgłos / powodzenie / zaufanie; z. na czasie]; zysk —прибыль [szaco­ wać / ciągnąć/ czerpać zj', zyskowny — прибыльный, доходный (za) żartować —шутить [ze swojego rodzeństwa / zagłady Ży­ dów / ofiar zamachu]; żart — шутка [obrócić w ż-; ~y na bok!]; Żartem —в шутку; żartobliwy — шутливый; żartowniś — шут­ ник

АЗ M oim najlepszym i najbliższym przyjacielem jest Denis. Ma 37 lat. Jest utalentowany, wesoły, oczytany i marzycielski. Jego ojciec jest Tatarem z pochodzenia, jednak Denis nie utożsamia się z kulturą tatarską, aczkolwiek jego przodkowie byli m uzuł­ manami i od pokoleń mieszkali w Kazaniu. Ma smagłą twarz, wysoką sylwetkę, gęste brwi i wysokie czoło, nosi wąsy. Pracuje jako zastępca kierownika oddziału prawniczego w banku. Mówi że to nudna praca. Dlatego chce zmienić pracę i zostać doradcą podatkowym lub programistą. M a dziewięcioletnią córkę (bardzo bystrą i śliczną!) i tkli­ wego trzyletniego syna. Jego żona jest Ukrainką, m a na imię Larysa i pochodzi ze Lwowa. Jest ład n ą i wiotką blondynką. M a sm ukłe nogi, soczyste wargi, wyraziste oczy z długim i rzęsami, kręcone w łosy i lekko zadarty nos. Rano pracuje jako nauczycielka w przedszkolu, a wieczorem jako pielę­ gniarka lub opiekunka w dwóch różnych rodzinach. Zasadni­ czo zgodzi się na każdą pracę dla swoich dzieci. W istocie mi się podoba: jest łagodna, troskliwa, zadum ana i sumienna, ale m oim zdaniem jest nieco powściągliwa, niekiedy nawet zarozum iała. Wiem, że Larysa od pewnego czasu uczęszcza do psychologa, ponieważ nie jest zadowolona ze swojego ży­ cia zawodowego.

Mieszkają daleko od centrum w szarym bloku na trzecim

piętrze. Ponieważ jest im zbyt ciasno w ich jednopokojowym mieszkaniu, Denis chce kupić większe mieszkanie na kredyt, ale nie wie, jak je spłaci, jeśli go nagle zwolnią. Wcześnie rano, za piętnaście siódma budzą dzieci. N a śniadanie jedzą jajecznicę Z pomidorami, owsiankę lub kaszę gryczaną, kanapki z szyn­ ką i Chlebem żytnim lub bułki z masłem i dżemem. Dzieci piją mleko z płatkami zbożowymi lub herbatnikami, rodzice piją herbatę z miodem i cytryną bez cukru lub sok pomarańczowy. Zaraz po tym Larysa prowadzi syna do pobliskiego przedszkola. Później Denis odprowadza córkę, wiezie ją do szkoły, ale mimo ŹCsię spieszą i biegną ulicą, i tak zawsze się spóźniają. Następnie Denis dosłownie leci do biura. Kiedy Larysa kończy pracę, idzie ПВzakupy dla swojej rodziny i dla wujka, który jest już w podeizłym wieku. Zatrzymuje się na krótko u niego, zanim odbierze ■Woje dzieci ze szkoły i przedszkola. W domu dzieci bawią się: ■kaczą, biegają, pełzają. Czasami są bardzo nieposłuszne. Po kolacji, około wpół do dziewiątej, kładą swoje dzieci do łóżka, tle wcześniej zmuszają je do sprzątania rzeczy, które leżą do­ okoła, każąc im pozbierać porozrzucane zabawki, klocki i kredę Вpodłogi. Około północy rodzice też idą spać. Trzymają uroczego syberyjskiego kota, Barsa, bardzo żywego 1ruchliwego, którego wszyscy lubią głaskać, choć Bars nie tylko miauczy, ale i drapie! Mają też pięknego psa, Bima. Wieczorem Mt zmianę wyprowadzają go na spacer. Bim jest potulny, zawsze W dobrym nastroju, merda ogonem, nie szczeka zbyt często, Wizyscy go karmią i kochają. W weekend jedziemy do kręgielni —to świetny sposób na ■pędzenie wolnego czasu.

Pytania: 1, Kim są Denis i Larysa?

2, 3, 4, 3, 6.

Gdzie pracują i co robią rano i wieczorem? Co robią dzieci po południu? Gdzie jest Lwów? Gdzie od czasu do czasu chadza Larysa? Jacy są Bars i Bim?

24

25

Telegram : @polskigram

SŁOWNICTWO aczkolwiek —хотя brew —бровь [zarośnięte / krzaczaste / nastroszone / zarysowa­ ne brwi; marszczyć / skubać / podkreślić b.; podnieść b. ze zdziwienia] bystry —смышленый, смекалистый, сообразительный [wzrok / umysł] chleb żytni —ржаной хлеб; żyto —рожь ciasny —тесный, узкий [buty / przejście / pogląd] czoło —лоб; голова [cz. pochodu; stać na czele partii; stawić ~a trudnościom losu; w pocie ~a; mieć wypisane na czole; guz na ~le\; czołówka - передовая/ головная группа, передовица, титры [cz. badaczy /film u; trafić na ~i gazet] doradca podatkowy —налоговый консультант / совет­ ник по налогам; podatkowy - налоговый [zeznanie / ulgi / urząd / poborca]; Numer Identyfikacji ~wej]; poda­ tek — налог [p. dochodowy; p. od nieruchomości/ wartości do­ danej]; podatnik - налогоплательщик; opodatkowanie — на­ логообложение; opodatkowywać (kować) — облагать налогом gęsty —густой [zabudowa / zupa]; gęsto zaludniony — густона­ селенный herbatniki —печенье istota —существо, сущность, суть [w ~cie rzeczy; i. ludzka]; istotny — существенный, подлинный [odgrywać ~ą rolę] klocki —кубики kreda —мел [skruszyć ~ę]; kredki — цветные карандаши kręcony —вьющийся, винтовой [schody] kręgielnia —боулинг; kręgle — кегли ładny —красивый, миловидный, хорошенький łagodny —мягкий, ласковый, нежный [wyrok / mydło / fala]; łagodzić — смягчать [okoliczności łagodzące] marzycielski —мечтательный; marzenie —мечта [najśmiel­ sze / odwieczne / niedoścignione; m. ściętej głowy — несбыточ­ ная мечта]; marzyć —мечтать oczytany —начитанный oddział —отряд, отделение [policyjny / partyzancki / rozpoznaw­ czy / zakaźny / ratunkowy / intensywnej opieki medycznej]

Ogon —хвост [podkulić / skulić / podwinąć o.] opiekunka — няня, сиделка; opieka — уход, забота, опека [le­

karska / społeczna; o. nad obłożnie chorym]; opiekować się — заботиться, ухаживать [chorymi/ dziećmi] pielęgniarka —медсестра płatki —хлопья; подушечка [mydlane / kosmetyczne / owsia­ ne / kukurydziane / śniegu]; płatek —лепесток pobliski —близлежащий pochodzenie —происхождение podeszły —пожилой potulny —кроткий, безропотный powściągliwy - сдержанный prtodek —предок; ant. potomek ruchliwy - подвижный, оживленный, живой, юркий [uli­ ca / dziecko / twarz]; ruch — движение [jednostajny / l e ­ wostronny / narodowy / społeczny / dwukierunkowy / ulicz­ ny/ kolejowy / żwawy / niezdarne / sprawne; Ruch Oporu; Ruch ! Patistw NiezaangażowanychJ; nieruchomość — недвижимость [wspólna/ rolna; odziedziczyć n.; nabyć ~ci] П |М —ресница [podwinięte / sztuczne] «Nuty —смуглый imukły —стройный Mmtonny —совестливый, добросовестный; sumienie — совесть (czyste s.; wyrzuty ~a] MłWetka - фигура W n y —прелестный Wpitny —отличный, замечательный, великолепный ■uWy - трогательный, чувствительный, нежный И д е (*■ p o—лицо [podłużna / ogorzała / opalona / śniada / blada / pomarszczona / okrągła / rumiana / pociągła / pyza­ ta; rysy ~y; coś wypisane na ~y] MZy —очаровательный; urzekać/urzec — очаровывать, заво­ раживать; urok — чары, порча, сглаз [rzucić и.] f a —губа [górna / dolna / pełne / pękające / spierzchnięte / Zajęcza / wydatne; wydymać ~i] iy - усы [podcięte / sterczący / podgolony; podkręcać sobie ■a; targać / szarpać za w.]

26

Telegram : @polskigram

wiotki —стройный, гибкий, тонкий wyrazisty —выразительный; wyraz — слово, выражение [w. za­ pożyczony / rodzimy / oczu / szacunku / współczucia / uzna­ nia /podziwu; posępny w. twarzy]; wyrażać (ić) — выражать [niezadowolenie / zrozumienie / zgodę / wdzięczność / podzię­ kowanie]; wyraźny — отчетливый; четкий, явный [wymo­ wa / ślad / odpowiedź] zabawka —игрушка [edukacyjne / choinkowe; stoisko z -mi] zadarty —курносый zadowolony - довольный [z siebie] zadumany —задумчивый zarozumiały —самонадеянный, заносчивый zasadniczy - принципипиальный, основной; zasada — прин­ цип, основание, начало, правило [zwięzłe ~у; z- pisowni / dzie­ dziczenia / współżycia społecznego / przetaczania krwi / dzia łania sądów / żywienia niemowląt / Czerwonego Krzyża; podważać ~y; w ~dzie — в принципе, в основном; na -dzie — на основании, на начале]; uzasadniać (ić) — обосновывать zboże —злаки [Buszujący w zbożu] zmiana —перемена, изменение, смена [z. pogody / warun­ ków / terminu / bielizny dostrzec ~ę]; na zmianę —по очере­ ди, попеременно

kochać —любить [gorąco / żarliwe / mocno / skrycie / namiętnie / potajemnie / szczerze / bezgranicznie / całym sercem / platonlcznie/bez wzajemności; rosyjski nad innymi językami]; (za) kochać się —быть влюбленным; заниматься любовью [w kole­ dze / nauczycielce; z narzeczonym]; kochanek —любовник; zako­ chany —влюбленный; kochliwy —влюбчивый; ukochany —ми­ лый, дорогой, родной, возлюбленный lubić - нравиться, любить [czekoladę / matematykę / jazdę na gapę]; ulubiony —любимый; ulubienec —любимец merdać - вилять odbierać / odebrać —забирать; принимать, получать; лишать, отнимать; подходить к телефону [ze szpitala / sygnał / pra­ wo jazdy / pieniądze / głosu / sobie życie / telefon]; odbior­ nik —приемник Odprowadzać (ić) - провожать, отводить [do domu / na dwo­ rzec / na cmentarz / do drzwi / wzrokiem] pełzać —ползать; pełznąć —ползти pochodzić - происходить, быть родом; восходить [z Nowego Yorku / klasy robotniczej / siedemnastego wieku] pozbierać - собрать prowadzić —вести, отводить, лидировать [dziennik / pa­ miętnik / ciężarówkę / badania / wykopaliska / od samego

Itartu] rozrzucać (ić) - раскидывать, разбрасывать [nasiona / obornik];

CZASOWNIKI

rozrzutny —расточительный

biegać —бегать [po podrwórku / po boisku / na sto metrów; b. z wywieszonym językiem]; biec — бежать [truchtem]; bieg — бег, ход, течение [zprzeszkodami / na przełaj / przez płotki / wstecz­ ny / czasu / zdarzeń; jeść w ~u[; biegacz — бегун; biegły —экс­ перт [b. sądowy]; zbieg — беглец [obława na ~ów]; При этом: biegun — полюс [b. południowy/ północny; zdobyć b.J; biegun­ ka — понос (po) drapać —царапать(ся), першить [drapie mnie w gardle]; za­ drapanie — царапина (po) głaskać —гладить (po) karmić - кормить [piersią / jaskółki ziarnem]; karmnik —кор­ мушка; pokarm —корм, пища (для ума), материнское молоко [р. dla psów; р. duszy / bogów; ściągać p.]

dukać / skoczyć - прыгать [o tyczce / z dębu / przez skakankę / do przerębla]; skok —прыжок [w dal / wzwyż]; skoczek —прыгун Ipłacać (ić) —выплачивать [długi] ipóźniać (ić) się —опаздывать [20 minut / na samolot / na spo­ tkanie/ n a randkę/do pracy]; spóźnienie —опоздание; spóź­ niony —опоздавший, запоздалый, поздний [wiosna / życzenia]; spóźnialski —всегда опаздывающий человек IZCzekać —лаять (pieszyć się —спешить; pośpiech — спешка [robić w ~chu[; po< śpieszny — торопливый, поспешный, скорый [ruchy/kro­ ki /pociąg] trzymać —держать [w ręku / spiżarni / szatni / klatce / kieszen niach; psa na smyczy / pod kroplówką / kciuki za kogoś]

28

29

Telegram : @polskigram

utożsamiać (ić) się - идентифицировать себя, отождествлять себя [z wartościami europejskimi / ze swoim bratem]; tożsa­ mość — принадлежность; самосознание; личность; само­ определение; тождество [dokument ~ci; t. narodowa; stwier­ dzić t.; wyrzec się ~ci] wyprowadzać (ić) - выводить [konia ze stajni / prąd na zewnątrz] zatrzymywać (mać) się — задерживаться, останавливаться [na każdym przystanku / co chwilę w korku / na jedną dobę / u znajomych] zgadzać / zgodzić się —соглашаться [ze mną i z tobą / na ich ślub]; zgoda - согласие [żyć w ~zie; milczenie jest znakiem ~y]; zgodnie - согласно [z. z rozkazem / wskazówką / zalece­ niem / przewidywaniami / wytycznymi / przepisami / rozkładem jazdy] zmieniać (ić) (się) - менять(ся) [opony / szybę / przekona­ nia / czcionkę / płeć / hasło / wygląd / meldunek / jak ręka­ wiczki] zmuszać / zmusić —заставлять [do pracy / nauki / ucieczki / lą­ dowania / kłamstwa / żebractwa] zostawać / zostać —становиться кем-либо [niewolnikami / gór­ nikiem / ofiarą / projektantem mody / uczestnikiem / wyzwoli­ cielem / księdzem / włóczęgą / diplomatą / hurtownikiem / mnichem / budowniczym / hydraulikiem / zbawicielem / kwiaciarzem / rolnikiem / listonoszem / piosenkarzem / uchodźca­ mi / zakładnikami / zwolennikami] zwalniać / zwolnić (się) —увольнять(ся), освобождать(ся) [ze stanowiska / zajęć / więzienia / aresztu tymczasowego]

A4 Mój bratanek ma na imię Łukasz. M a 19 lat, jest miłym chłopcem , jedynakiem i ma wyprostowaną sylwetkę. Łukasz nie stał się jeszcze niezależny, a Paweł mu pomaga. Każdego ranka budzi się o siódmej, ale w łóżku pozostaje do 7:50. Po­ tem wstaje, rozciąga się, ziewając, patrzy na siebie w lustrze, goli się, myje twarz i szczotkuje zęby. Podczas gdy je śniada­ nie, słucha piosenek w radiu. Potem, kiedy bierze prysznic, 30

pogwizduje sobie. D ługo się mydli, myje się, potem się suszy, Ubiera szlafrok i suszy włosy suszarką. Chociaż próbuje się Uczesać, włosy i tak mu sterczą. W szkole nawet m iał przydo­ mek - Kudłaty. Aby dostać się na uniwersytet, jedzie autobusem o 9:15. W przypadku strajku, kiedy nie jeździ komunikacja publiczna, gablera swój motocykl, zakłada kask i jedzie. Paweł uważa to U niebezpieczne, złości się, zaczyna go szantażować i mówi, to nie da mu więcej kieszonkowego, jeśli nie przestanie jeździć BI motorze. Łukasz marszczy brwi, a jego nastrój pogarsza się, Choć zwykle nie jest ponury, a raczej bardzo przyjazny. Jest im trudno znaleźć wspólny język ze sobą, i dlatego często mają ciche dni. Zanim zaczną się wykłady, spotyka się z przyjaciółmi, wita ||g Znimi, ściska ręce i idzie z nimi do baru, żeby się napić kawy. JlOZmawiają tam o wszystkim. Czasami zapominają o czagjti a kiedy się opamiętują, pędzą do audytorium. Łukasz jest Hidentem pierwszego roku i studiuje filologię szwedzką. M iał z najlepszych wyników maturalnych w 2020 roku. Obectob pracuje nad jednym bardzo ważnym i złożonym projektem toMkowym, który chce zakończyć latem. Interesuje się również Sektowaniem graficznym, zastanawia się nad przyszłością jblemami środowiskowymi.

s

Najęcia i wykłady, w których regularnie uczestniczy Łu|jtoZi Są interesujące i dlatego rzadko się nudzi. Po wykładzie ukuje na tablicy nowych informacji odnośnie studiów. Ugiej spotyka przyjaciół w stołówce, ale jest zbyt głośno, idzie do biblioteki, aby przygotować się do zaliczeń i egjgmlnów. Wieczorem czuje się zmęczony i śpiący. Po powrocie b d o m u podgrzewa jedzenie, które przygotowała dla niego ena, ogląda wyścigi kolarskie lub samochodowe oraz odCi najlepszych amerykańskich seriali bez napisów, takich jak •Ora o Tron” , „Skazany na śmierć” , „M łody papież” i inne, jjbtod snem myje naczynia, pierze ubrania, przebiera się, kłaB ) się na dywanie, ponieważ chce się odprężyć. Po chwili rozbiera, zakłada piżamę, kładzie się do łóżka i natychzasypia. Śni o swojej byłej dziewczynie, z którą zerwał

IPCzerwcu. 4

Telegram : @polskigram

31

CZASOWNIKI dostawać (stać) się —попадать, проникать [dostać się na języki] (z) marszczyć (się) —морщить(ся) mieć ciche dni - не разговаривать, быть в ссоре nastawić sobie budzik —поставить будильник nudzić się —скучать; nudziarz —зануда odprężyć się —расслабиться opamiętywać (tać) się —опоминаться (po) pędzić —мчаться, нестись; pęd — стремительное движе­ ние, ход; побег, росток [р. powietrza; młode pędy; owczy pęd]; popęd — влечение, склонность [płciowy / wrodzony] podejmować / podjąć —снять [słuchawkę / pieniądze z konta]; p. decyzję —принимать решение pogarszać / pogorszyć (się) —ухудшать(ся) [z dnia na dzień] postanowiać (ić) —решать przejmować się —переживать, расстраиваться [życiem] przygotowywać (tować) się —готовиться [do porodu / matu­ ry / podróży / zabiegów / klęski / szczepienia] rozciągać / rozciągnąć się —потягиваться, растягиваться sterczeć —торчать ściskać / ścisnąć —пожимать, сжимать [zęby / w ręce] śnić —видеть во сне uczestniczyć —участвовать [w zjeździe rodzinnym]; uczest­ n ik —участник [u. programu wymiany]; uczestnictwo —уча­ стие [w uroczystości otwarcia/targach i wystawach/ zawodach społecznościowych] unikać (nąć) —избегать; уклоняться [kontakty / śmierci / lu­ dzi / kary / pułapek / zagrożeń / czkawki / prześladow a­ nia / wdychaniu dymu tytoniowego / podatku od sprzedaży nieruchomości / jak ognia]; nieunikniony — неизбежный uważać —считать, полагать; считать кем-либо / чем-либо [za zdrajcę / oszusta / jasnowidza / wskazane/konieczne] (przy) witać się —здороваться [podaniem ręki]; witać — привет­ ствовать [oklaskami] zakładać / założyć —надевать, класть, складывать [czap­ kę / okulary / marynarkę / kaganiec / słuchawki / kajdan­ ki / opatrunek / psu obrożę / nogę na nogę / ręce]; учреждать,

основывать, разбивать, заводить, проводить [fundusz / fir­ mę / towarzystwo / zespół / konto / chór / miasto / park / fer­ mę hodowlaną / rodzinę / domofon w bloku]; zakład —уч­ реждение, предприятие, заведение, бюро, комбинат; пари [fryzjerski / karny / wychowawczy / przemysłowy / popraw­ czy / leczniczy / szewski / hutniczy / naukowy / krawiecki / po­ grzebowy / usług komunalnych; wygrać z ; iść o z]; zakład­ ka - закладка; zakładnik —заложник [wziąć/ uwolnić/zabić -a]; założyciel —основатель [teatru / rodu / obozu / spół­ ki / harcerstwa / Stronnictwa Ludowego /Szarych Szeregów] IMptlĆ - проспать [do szkoły / pracy] M ltenawiać/zastanowić się - задумываться [nad wyjazdem do Radomia / losem / przyczynami / konsekwencjami] •łoicić się —злиться [na teściów]; złośliwy —злобный, язви­ тельный, ехидный; злокачественный [oszczerca / przydo­ mek / obrzęk / nowotwór/ docinki] ęywać / zerwać —срывать, сносить, порывать, разрывать, расставаться [obrady / kwiaty / stosunki / więzi / umowę / Miączyny; z przeszłością / przyjaciółmi] ■■hi

к

A5

Й /

Rodzina burm istrza naszego m iasta jest niezwykła. Nasz [Mistrz jest w średnim wieku i ciesze się wielką popularlą. Jest odważnym politykiem, szlachetnym człowiekiem gatym przedsiębiorcą, dlatego nie zatrzymuje pensji burfZa. Przekazuje ją domowi dziecka i domowi starców, e poświęca miastu i jego mieszkańcom. Nasz burm istrz uczciwy, nie kradnie, nie bierze łapów ek, nie kłam ie. Z a­ mówi prawdę. Nie tylko jego podw ładni, lecz także my jUWielbiamy, szanujemy, zawsze na niego głosujemy. Jest ZO zajęty, często mówi przez komórkę, daje wywiady, wyц|е w telewizji. Uważamy, że nie ma wrogów. ego żona Ewa jest zadbaną kobietą i szczerą osobą. Jest vną irlandzką aktorkąi m odelką, znanągłów nie z ról w am etńskich i australijskich film ach oraz serialach: „D om ek

34

35

Telegram : @polskigram

z kart” , „S trzała” , „Wyrzuty sum ienia” , „O dłam ki prze­ szłości” oraz „D um a i uprzedzenie” . Teraz gra czarow­ nicę w fantastycznym filmie, który kręcony jest w C zar­ nogórze i na Ukrainie. To prawdziwa gwiazda filmowa. Zawsze ma nową fryzurę. M a tatuaż na ram ieniu. Często farbuje włosy i pozuje do magazynów mody. Teraz m o­ żemy ją zobaczyć w reklamie nowych cieni i szminek Lux. Była prezenterką programów telewizyjnych. Obecnie jest am basadorem pokoju i zajmuje się działalnością charyta­ tywną, pom agając biednym ludziom, broniąc praw dzie­ ci i zwierząt i walcząc o równouprawnienie płci, a m iano­ wicie o lepsze warunki pracy dla kobiet na całym świecie! Wygląda na m łodszą o dziesięć lat, ponieważ troszczy się o siebie. Mówi, że nie boi się starości ani zmarszczek. Ich syn m a na imię Мах. M a bardzo silny charakter i jest wyjątkowym sportowcem , m uskularnym , barczystym , u p o ­ rczywym i am bitnym . Jest szerm ierzem , ale lubi również biegać, jeździć na nartach i pływać. Potrafi strzelać, je ź ­ dzić konno i nurkować. М ах ćwiczy codziennie na siłowni. Kibicuje Benfice. Jest wysoki, opalony i potężny. Obecnie bierze u d ział w m istrzostw ach w Atenach i praw dopodobnie weźmie u d ział w igrzyskach olim pijskich w roku 2024. Jest podobny do m atki. M a bliznę na lewym policzku. Tak jak jego ojciec jest człow iekiem leworęcznym. Lubi surfować po Internecie. Ta urocza, kędzierzawa, uśmiechnięta, czuła i ciekawa ośmioletnia dziewczynka to Laura. Chodzi do drugiej klasy. W domu Laura bawi się lalkami i rysuje w zeszytach. Kiedy jest na podwórku, huśta się, bawi się w chowanego. N a placu zabaw gra z innymi dziećmi w piłkę lub jeździ na wrotkach. Jest chuda, niska, nosi warkocze, ma jasną cerę i filuterny wzrok, piegi i pie­ przyk na nosie. Bardzo lubi czekoladę, ale rodzice jej nie pozwaląjąjeść jej za dużo. Wówczas Laura bez pozwolenia bierze jedną tabliczkę, chowa ją w swojej teczce, a kiedy pytają ją gdzie jest, udaje, że nic nie wie. Za każdym razem jej jest wstyd, przeprasza ich i obiecuje, że już tego nie zrobi więcej. Teraz zachorowała, jest przeziębiona i ma katar. Wydaje nam się, że jest trochę roz­ pieszczona i kapryśna.

Pytania: I. i, 3, 4, 5,

D laczego ta rodzina j est niezwykła? Co obywatele myślą o swoim burmistrzu? Co robi Anna? Gdzie ona teraz jest? Czym zajmuje się Мах oprócz narciarstwa? Jak Laura spędza wolny czas? Jaka jest? SŁOWNICTWO

imbltny —целеустремленный, амбициозный Ateny - Афины barczysty —широкоплечий; barki — плечи Miana —шрам [na ramieniu / brzuchu / czaszce] bogaty —богатый [w treść / błonnik / siarkę / tlen / тХогъ. ołoi Will]; wzbogacić się —разбогатеть burmistrz - мэр g№ —цвет лица [ziemista / blada / tłusta /jasna| (m. p.I) —тень [c. wątpliwości / do powiek; rzucać c.; być w ~niu; dać c.; bać się własnego ~nia] nica - колдунья |cz. rzuca czaryJ; czarować - колдовать; Czarodziejka — волшебница —гордость; dumny — гордый [z bohaterów/ czynów swych b 'frfców/ swojego pochodzenia / niepodległej Polski; d. jak paw] alność charytatywna —благотворительная деятельность p (wywrotowa / szkoleniowa / przestępcza / twórcza / państwowa / artystyczna / przemysłowa / lecznicza / zawodowa / szpie­ gowska; ж .popierać . . . / pobudzać d.J; działać - действовать, работать, функционировать[winda / lekarstwo / ustawa / urzą(fanie (nie) działa; na chorobę / nerwy / zwłokę; dz.jak płachta rta byka]; działanie —действие [arytmetyczne / bojowe/skuteczpodjąć/ wykonać d.; zakres ~aj; działacz —деятель [pań[S^jtwowy / związkowy / świecki / podziemia] Я ш е т у —шаловливый flfadazda —звезда [odznaczyć ~ą; g. pięcioramienna / zaranna; g. ^fc.lw ieca]; gw iazdor-кинозвезда, премьер; gwiazdozbiór - co■ b мездие MB&yska olimpijskie —Олимпийские игры [pierwsza wzmianka Ж O~ch] 37

36

Telegram : @polskigram

katar —насморк [nabawić się ~u] kędzierzawy —кудрявый; kędziory — кудри komórka —мобильный телефон; клетка (биол.) [szybki do ~i; macierzysta / jajowa / kostna / nerwowa] konno —верхом leworęczny —левша łapówka —взятка; łapówkarz — взяточник; łapa —лапа [żyć na kocią łapę; spadać na cztery ~yj; (z) łapać —хватать, ловить [motyle/ choroby/ piłkę/ złodzieja/za ramię/ za rękę/ na go­ rącym uczynku]; pułapka —ловушка, западня [językowa / na myszy; ustawić ~ę; wpaść w ~ę] mianowicie —именно; mianować — назначать / назначить [pre­ zesem / kustoszem]; mianownik — имен, падеж; знаменатель [sprowadzać do wspólnego ~a] mistrzostwo —чемпионат, первенство; мастерство [zdobyć m.]; mistrz —мастер, чемпион [m. Świata; m. w swoim fachu; tytuł -owski; ~owie malarstwa holenderskiego] narty —лыжи; narciarz —лыжник; narciarstwo —лыжный спорт obywatel —гражданин [honorowy o. Wrocławia]; obywatel­ stwo —гражданство [podwójne o.; nadać/ uzyskać/ utracić o.; nabyć ~a] odłamek —осколок, обломок [szkła / pocisku / samolotu] odważny —храбрый; odwaga —храбрость, мужество, смелость [nabrać/dodać ~i; odznaczony za ~ę] opalony —загорелый; opalać (ić) się —загорать; opaleni­ zna —загар pensja —зарплата [pobierać / wypłacać ~ę] piegi —веснушки; piegowaty — веснушчатый pieprzyk —родинка płeć (ж. p.l) —пол [żeńska / męska; małżeństwa jednopłciowe] podobny —похожий [~i do siebie jak dwie krople wody; Coś po­ dobnego!] syn. wykapany; podobno — кажется, как будто, якобы, будто бы; podobnie — так же, аналогично, пободным образом; podobieństwo — сходство [uderzające р.] podwórko —двор; podwórze — двор [okna wychodzą na р.; weśjcie od ~a] policzek —щека; пощечина [zapadnięty / pucołowaty; pryszcz na ~u; dołki w ~kach; wymierzyćp.]

potężny —очень сильный, мощный, могущественный [wra­ żenie / państw o / wir / głośnik / w ładza / wpływ / wy­ buch / cios / sprzymierzeniec]; potęga —мощь, сила, могу­ щество [obalić p.; tyć na ~ę; na ~ę —вовсю, напропалую]; potęgować —усиливать, нагнетать prezenter - телеведущий przedsiębiorca —предприниматель [wielki / drobny p f , przedsię­ biorstwo — предприятие [duże / prywatne / pogrzebowe / usłu­ gowe / komunalne; założyć własne p.; małe i średnie ~a; po­ dział / sprzedaż ~a] MITtię —плечо [wzruszać ramionami; poklepać po ramieniu; przyjąć z otwartymi ramionami; r. przy ramieniu] {Ola —роль [odgrywać / pełnić / spełniać pierwszoplanową r.; rozdzielać role w zespole; wczuć się w ~ę] {■pieszczony - избалованный; rozpieszczać (ić) - баловать równouprawnienie - равноправие Marzec —старик [niedołężny / zdziecinniały / czcigodny / do­ stojny / chciwy / rozpustny / zboczony]; starość - старость (umrzeć ze ~cij; (po/ze) starzeć się - стареть [przed czasem/o 20 lat]; staruszek —старик [dziarsky / żwawy / pazerŁ . ny]; przestarzały -устарелый, устаревший ła —стрела [wystrzeliwać ~ę z łukuj; (wy)strzał — выстрел [z armaty/ działa / moździerza; s. w dziesiątkę]; strzelanina — пе­ рестрелка [dojść do ~y]; strzelba —ружье [nabić ~ęj; strzelec­ two —стрелковый спорт żery —искренний; szczerość — искренность [ująć ~cią] SpMrmierz —фехтовальщик; szermierka — фехтование Szlachetny - благородный [Szlacheckie gniazdo] ęiem inka - губная помада, грим; szminkować —гримировать .«tobliczka - плитка, таблица [t. mnożenia] O d zia ł —участие, пай |zachęcać do ~u; u. w spółce] ^Bporczywy - настойчивый, упорный « przędzenie - предубеждение [rasowe / etniczne u.; zako­ s i rzenione u. do ludzi innych narodowości; u. wobec MurzyД р nów / Romów / Indusów / Indian; u. na tle wyznaniowym] ■Warkocz —коса [w. do pasa; zapleść w.; szarpać w.] ■Warunek —условие [sprzyjające / drogowe / cieplarniane / po® godowe / dogodne / zdrowotne / mieszkaniowe / zewnętrzne;

38

39

Telegram : @polskigram

uwzględnić / postawić / spełnić / stwarzać w.; pod ~kiem]; uwarunkowany —обусловленный wówczas —тогда, в то время wrotki —ролики wstyd —стыд [w. i hańba]; wstydliwy — стыдливый, застенчивый; wstydzić się — стыдиться [łez/otyłości/ szczupłości/jąka­ nia / zeza / tchórzostwa] wyjątkowy —исключительный [pamięć / wypadek]; wy­ jątek — исключение [w. od reguły; w. potwierdza regułę; Z -tkiem] wyrzut —упрек, укор [robić ~y] wywiad —интервью; разведка; анамнез [udzielić ~u dla prasy; przeprowadzać w.; w. lekarski]; wywiadówka —родительское собрание zadbany —ухоженный; dbać —ухаживать [o dom / siebie/ wła­ sną skórę] zmarszczka —морщина [krem przeciw -kom] CZASOWNIKI bać się —бояться [karłów / owadów / zastrzyków / łaskotania / za­ mkniętych przestrzeni / samotności / obelg / bezrobocia / sku­ pisk ludzi / robaków / gróźb / smoków / awantur / wróżek / ra­ busiów / skutków ubocznych / zboczeńców] (za) chorować —болеть [na raka / białaczkę / stwardnienie roz­ siane / żółtaczkę / różyczkę / żylaki / cukrzycę / padacz­ kę / błonicę] (s) chować (się) —прятать(ся) [przed mafią / przed wierzyciela­ mi / u krewnych / w dziupli / w skrytce / głowę w piasek] cieszyć się — пользоваться [popytem / zaufaniem / powodze­ niem / szacunkiem/ dobrym zdrowiem / dobrą opinią / złą sławą]; радоваться [z prezentu / pogody] farbować —красить; farba —краска [wodna / olejna; trzy warstwy ~y; rozrobić ~ ę; puścić ~ę —проболтаться] (prze) głosować —голосовать [na PiS; za / przeciw; w wyborach do parlamentu]; głosowanie —голосование [tajne/jaw ne/jed­ nomyślnie]; spółgłoska — согласный; samogłoska — гласный huśtać się —качаться на качелях; huśtawka — качели

kibicować —болеть (спорт) [drużynie]; kibic — болельщик [zago­ rzały]

(l) kłamać - лгать, врать [jak z nut]; kłamca - лжец, лгун; kłam­ czuch —врун, враль; kłamstwo — вранье; kłamliwy —ложный, лживый [zeznania] kraść —красть, воровать [u pracodawcy/ sąsiadów]; kra­ dzież —кража [dokonać ~y; zgłosić k.J; złodziej —вор kręcić (się) - вертеть(ся), вращать(ся), крутить(ся), кружить(ся), растирать, накручивать, снимать; разг, мухле’ Вать; разг, заводить [koło / ciasto / korbą / włosy na loków­ ce / nosem]; kręceniefilmu —съемка фильма ItWkować —нырять; nurek —водолаз ffOtwięcać (ić) —посвящать [sporo uwagi jazzowi] ; lOBOWać —позировать OMWalać / pozwolić - разрешать [wnuczce na wszystko / studenЖ г ’ tom na spóźnienie się / dzieciom na bieganie / sobie na wszystko] SMMkazywać (zać) - передавать, переводить [pozdrowie■ P nla / list / władzę / prawa autorskie]; przekaz - денежный nepe^Htezlębić —простудиться; przeziębienie —простуда fMHbwać —сидеть в Интернете, бродить по Интернету MBOlać —стрелять [w tarczę | H B now ać —уважать; szanowny —уважаемый; szacunek —уважеSh HUe [godny ~u; domagać się ~u] ^ ■ itw a ć /u d a ć - притворяться, прикидываться, изображать | к (wariata / gorączkę / pijanego / ciążę / błazna; udawać Greka] «И walczyć —бороться [o sprawiedliwość / niepodległość / Wolność / swego króla / odkupienie / byt; zażarcie / żarliWie / nieprzerwanie / niezłomnie / dzielnic / bezlitośnie!; *Шг'ию1ка — борьба /z nadciśnieniem / wiatrakami / kosmitam l/ nieprzyjacielem / nałogiem / kretami/ zaborcami / bluź■F 5nlercami; zacięta / zażarta / zaciekła / zawzięta/; waleczK . Пу — доблестный, храбрый [rycerz / książę] IWfclądać —выглядеть; wygląd —внешний вид [niechlujny w.] M^ttępować / wystąpić - выступать [w filharmonii / radiu / zeM ipole / Toruniu/ Zamościu]; występ — выступление[zapowiam f r d a ć w. artysty]

40

41

Telegram : @polskigram

А6 Nasza babcia ma na imię Beata. Jest wdową i emerytką. Ma 81 lat. Urodziła się w Kownie, w rodzinie mieszanej: jest p ó ł Żydówką, p ó ł Litwinką. Skończyła instytut na Białorusi, w Brześciu. Przez całe życie pracowała w różnych instytucjach. Początkowo pracowała jako sekretarka w Biurze Zdrowia P u ­ blicznego, następnie w Stowarzyszeniu Prawników i Sędziów, a po tym w Związku Więźniów Politycznych. Beata nadal pracuje w Muzeum Sztuk Pięknych. Nasz dziadek był słynnym rzeźbiarzem i zginął w wypadku samochodowym, gdy m iał zaledwie 58 lat. Prawie go nie pam ię­ tam. Jej drugi mąż zm arł dwa lata temu. Był zamożnym czło­ wiekiem i wybitnym naukowcem w dziedzinie rolnictwa, gdzie ma ogromny dorobek naukowy, w tym wiele wynalazków. Bab­ cia ze smutkiem wspomina przeszłość. Jej ulubionym hobby jest oglądanie zawodów w łyżwiar­ stwie figurowym, rozwiązywanie krzyżówek i łamigłówek, czy­ tanie powieści detektywistycznych, szycie, robienie na drutach i ogrodnictwo. Kiedy w modzie były latynoamerykańskie seria­ le, oglądała niektóre z nich: „Bogaci też płaczą” , „Niewolnica Izaura” , „Przysięga zdrajcy” , „Przebiegłe pokojówki” , „Dzika róża”, „Przeklęta wyspa” . Babcia ma siwe włosy, nosi kok i okulary, trochę kuleje i chodzi o lasce. Nie przeszkadza jej to jednak chodzić na grzyby lub zbierać jagody. Beata nie chrapie, nie plotkuje, zbyt dużo nie gada, nigdy nie osądza ludzi. Nie mówi głośno, nie zrzędzi, nie zawraca głowy pytaniam i, nie obwinia mnie, że leniuchuję i nie mówi Pawłowi, że musi rzucić palenie. Krótko mówiąc, milczy i cierpi. Tylko wzdycha czasami. Bie­ rze mnie takim, jakim jestem . Zawsze mogę na niej polegać. Beacie wszyscy ufają. Uwielbia dzieła literackie: „Martwe dusze”, „Wojna i pokój”, „Ciemna potęga” , „Zbrodnia i kara” , „Skrzywdzeni i poniże­ ni”, „Mewa” , „Mistrz i M ałgorzata” , „Zmowa świętoszków” , „Fatalne jaja” i „Psie serce”. Jest wielbicielką muzyki klasycz­ nej i baletu. Lubi „Zemstę nietoperza Straussa” , Vivaldiego

Cstery Pory roku i balety —„Łabędzie jezioro”, „Dziadek do Włochów” , „Śpiąca królewna” oraz „Kopciuszek” . Jak widać, IM nienaganny gust! Lubi piec swoje legendarne ciasta ze śliwkami lub truskaw­ kami. Jej kotlety, rybne klopsiki, kurczak pieczony, kapuściane lub ziemniaczane placki i zupa jarzynowa z selerem naciowym | koperkiem są pyszne. W dzieciństwie podobało mi się jak ona | | | krzątała przy obiedzie nakrywając do stołu. Teraz siedzi na btlkonie i robi dla mnie na drutach wełniane skarpety. Chociaż шы mieszkać sama, mieszkamy teraz razem, ponieważ remonmieszkanie. Kiedy gniewa się na mnie, daję jej bukiet kwiatów. Beata dba o swoje zdrowie, a za dwa miesiące wyjeżdżamy 'l | (przepychać —прочищать ■za) sadzić —сажать ■ U /z a) smażyć - жарить [kotlet/befsztyk/jajka / naleI śnik / pierogi / żeberka / udka z kurczaka / schabowego; na i oleju / smalcu / oliwie / maśle; w rondlu / na patelni / na tłuszczu] wprawiać (ić) —доставлять, причинять, делать [rozkosz / niespodziankę / frajdę] Mtać kogoś na coś —быть кому-либо по карману Mmierdzieć —вонять [pieniądze nie śmierdzą]

56

57

Telegram : @polskigram

usuwać (nąć) —удалять, устранять, убирать [historię wyszuki­ wania czy oglądania / zdjęcie w tle / odstępy / odsyłacze / po­ grubienie w tekście / zwalone drzewa / gruz / nerkę / śledzio­ nę / pęcherzyk żółciowy / usterki] utykać (nąć) —застревать [w błocie / korku / martwym punk­ cie / zaspach / potrzasku] wprowadzać (ić) się - поселяться |do kolegi / chatynki] wykonywać (nać) —выполнять, исполнять [rozkaz / projekt / wy­ rok / zamiar / taniec / utwór muzyczny / popisowy numer]; wy­ konawca — исполнитель [roli/ poleceń / testamentu]; wykonaw­ czy —исполнительный [władza w.] zapchać - засорить, закупорить, набить [walizkę / zamrażar­ kę / szafę] zawisać (nąć) - повисать

WYKSZTAŁCENIE. PRACA

BI Dawid jest piątoklasistą w szkole podstawowej. Jest grzecz­ nym, wrażliwym, starannym , spokojnym, cichym, trochę obraźliwym i bardzo chłonnym i uzdolnionym chłopcem . Krępuje się obcych ludzi. Uśmiecha się często, ale rzadko się śmieje. M arzy o zostaniu prawnikiem, podwodnym ba­ daczem lub szpiegiem jako jego dziadek. Lubi robić zdjęcia na wsi. Rozpoznaje wszystkie piosenki ze słuchu. W szkole zachowuje się dobrze i słucha dorosłych. Nie kłóci się, nie wrzeszczy, nie robi wybryków, ani nie mówi głupio jak inni chłopcy. Nie jest lizusem, skarżypytą ani nudziarzem. Wszy­ scy nauczyciele i woźni go lubią i nigdy go nie upominają. Kiedy wyjaśniają zasady, słucha uważnie i robi sobie notatki. Nie jest prym usem , ale jest jednym z najlepszych w klasie. Kiedy pisze dyktanda, klasówki i wypracowania, prawie nigdy nie popełnia błędów. D okładnie wie gdzie stawić przecinki, myślniki i cudzysłów. Gdy czasami popełni błąd, natych­ miast się poprawia. Nikt się z niego nie wyśmiewa, ponieważ przyjaźni się ze wszystkimi kolegami z klasy. Jest zawsze gotowy im pomóc. Kiedy chłopcy się biją, próbuje ich rozdzielić. Pozwala im na przykład odpisać zadania, kiedy go o to proszą. Jest zbyt nie­ śmiały by podpowiadać, gdy wywołują kogoś do tablicy. Oczy­ wiście, Dawid nigdy nie marnuje czasu: nie chodzi za szkołę. 59

Telegram : @polskigram

Odrabia lekcje, łatwo przyswaja naukę i uzyskuje dobre oceny. Potrafi szybko mnożyć, dzielić, rozwiązywać złożone równania z ułamkami, a także recytować na pamięć długie wiersze. D o­ skonale opowiada teksty po angielsku. Podczas egzaminów ust­ nych jest zmartwiony, a jego głos drży, ale potem się skupia i od­ powiada poprawnie na pytania. Nigdy nie korzysta ze ściągawek i ma dobre wyniki. Jego rodzice są z niego dumni i zachwycają się nim. Szanują jego przestrzeń osobistą i zawsze pukają do drzwi, zanim wejdą do pokoju. Jutro ma urodziny i będzie m iał trzynaście lat. Nie chce ich świętować, ponieważ wkrótce ma test z geografii, ale my i tak złożymy mu życzenia i przyniesiemy mu balony i ciasto, na któ­ rym postawimy świeczki, aby je zdmuchnął. Mamy nadzieję, że Dawid będzie zadowolony z naszych prezentów. Pytania:

1. 2. 3. 4.

Czy lubisz Dawida? Jeśli nie, dlaczego? Jesteś inny? Jak zachowują się Twoi przyjaciele? Czy masz dobrą pamięć? Jak pamiętasz słowa w wierszu? Jak myślisz, dlaczego nie chce świętować swoich urodzin?

SŁOWNICTWO badacz —исследователь [dociekliwy]; (z) badać - осматривать, обследовать, исследовать [chorego / sprawę / grunt / oskarżo­ nego /świadka]; badanie - осмотр, изучение, анализ, обсле­ дование, исследование [śliny / krwi / moczu / lekarskie / porów­ nawcze / terenowe / okresowe / pracochłonne / naukowe / dna morskiego / opinii publicznej; skierować na / przechodzić b.; prowadzić szereg ~ń; poddać się ~u[; badawczy — исследова­ тельский; испытующий; пытливый [spojrzenie / wzrok/ sta­ cja / wyprawa / ośrodek / przyrząd] balon - шарик b łą d -о ш и б к а [b. gruby; niewybaczalny b.; być w błędzie; b. w druku / obliczeniu; roić się od ~ów; przeoczyć / sprostować b.; czeski b.]; błędny — ошибочный, неверный, порочный [b. koło / odpowiedź / mniemanie / informacja / założenie/ obli­

czenie/przesłanka]; błądzić — блуждать, ошибаться [ludzka rzecz b.J chłonny - восприимчивый; впитывающий [być ~m na coś; pieluchy / majtki / podpaski]; (po) chłonąć - поглощать cudzysłów —кавычки [wziąć / ująć w c.; w ~ie] dorosły —взрослый; dorośleć — взрослеть głupi —глупый; głupstwo — глупость [robić/ gadać ~a]; głu­ piec — глупеть; wygłupiać (ić) się — дурачиться, паясничать grzeczny —вежливый; grzeczność —вежливость klasówka —контрольная lizus —подлиза, подхалим myślnik —тире notatka —заметка [n. na marginesie / prasowa] obraza - оби­ оскорбительный; obraźliwy - обидчивый; да, оскорбление [śmiertelna / boska / munduru]; obrażać (ić) (się) — оскорблять(ся), обижать(ся) [czynnie / słownie; god­ ność ludzką; głupią uwagą]; obrażony — обиженный; obrażalski —обидчивый человек prymus - отличник przecinek - запятая równanie - уравнение [z dwiema niewiadomymi]; równik- э к ­ ватор skarżypyta - ябеда; skarżyć (się) —подавать жалобу (жало­ ваться) [do sądu] (na sąsiadów); skarga — жалоба [złożyć ~ę] szpieg —шпион; szpiegować — шпионить [obcokrajowców] ściągawka - шпаргалка; ściągać (nąć) - списывать [od kogoś] ułamek —дробь uważny —внимательный; uwaga — внимание; замечание [zgryź­ liwe / zjadliwe ~i; godny ~i; skupić / przyciągnąć / odwró­ cić / zwrócić / przywiązywać / poświęcić / zrobić / rzucić ~ ę; brać pod ~ ę; umykać uwadze]; uważać —быть внимательным; бе­ речь; остерегаться; считать кого-либо кем-либо/ что-либо [uważaj na siebie / zdrowie; na złodziei; za swojego przyjacie­ la / wskazane / konieczne] u zd o ln io n y -способный, одаренный; uzdolnienie - одарен­ ность wiersz - стихотворение; строчка [zbiór ~y; od nowego ~a; czy­ tać między ~ami]

60

61

Telegram : @polskigram

woźny —школьный сторож wrażliwy - впечатлительный, чувствительный [skóra/węch; na piękno/zim no/ból/łaskotki]; wrażenie - впечатление [przy­ kre / piorunujące; wywrzeć/ zrobićw.; ochłonąć z ~a; oniemiały z ~a] wybryk - выходка, проделка wypracowanie —школьное сочинение życzenie —пожелание [spełniać ż.; pozostawiać wiele do ~a]; Życzyć —желать [powodzenia / pomyślności]; życzliwy — добро­ желательный, радушный [rada / przyjęcie / uśmiech]; życzli­ wość — доброжелательность, благожелательность [okazać komuś Ż-; potraktować z ~cią] CZASOWNIKI (po) bić się —драться [pięściami]; bójka —драка; boisko-сп о р ­ тивная площадка chodzić za szkołę - прогуливать уроки; syn. wagarować (za) drżeć —дрожать [z zim na/ze strachu]; dreszcz —дрожь, оз­ ноб; dreszczowiec — триллер (s) korzystać - пользоваться [z okazji/łazienki/pom ocy]; ko­ выгода [materialne/wymierne / oczekiwa­ rzyść-польза, ne / spodziewane / wzajemne ~i; czerpać/ odnieść k.; zmienić się na k.J; korzystny - выгодный, благоприятный, положительный [opinia/warunki/kredyt/wpływ;przedstawić w ~ym świetle] (s) krępować się —стесняться; skrępowany — смущенный, чув­ ствующий себя неловко (z) marnować- з р я , попусту тратить [pieniądze / wodę / sobie życie]; marny —плохой, скверный, жалкий, ничтожный [po­ ciecha / koniec / posada / namiastka] odrabiać / odrobić - отрабатывать, готовить [dwa dni pracy / za­ jęcia] podpowiadać —подсказывать popełniać (ić) - совершать, делать, допускать [gafę / nie­ takt / samobójstwo / przestępstwo] poprawiać (ić) —исправлять, поправлять [warunki / ucznia / na­ strój / dyktando / uczesanie / czerwonym piórem]; popra­ wa — исправление, улучшение [dostrzegalna] przyswajać / przyswoić —усваивать

(za) pukać —стучать recytować —декламировать rozdzielać (ić) - разделять, разнимать, отделять [na części / bijących się/w ładzę kościelną od świeckiej]; rozdział - глава, раз­ дел (в книге); этап, распределение składać / złożyć —собирать, складывать, подавать, составлять; сносить [podanie / wieniec / oświadczenie / model samolo­ tu / układ elektroniczny / podpis / sprawozdanie / zeznanie / wi­ zytę / okup / powinszowanie / hołd / skargę / jajka / podzię­ kowanie / kondolencje / przysięgę / papier / kartkę / zda­ nie / meble / datki / dokumenty na uczelnię/ grosz do grosza]; składnia —синтаксис; składnik —компонент, состав, составной элемент, слагаемое [mineralne/ odżywcze; leku / kwasu / trutki]; składka —взнос [miesięczna/ członkowska / emerytalna; płacić ~ki; urządzić ~ę]; składanka —альбом, сборник [piosenek/utworów] skupiać (ić) się —сосредотачиваться [na pracy] świętować —праздновать [zwycięstwo]; święto — праздник [rucho­ m e / narodowe/kościelne/ ludowe; ś. wypada w czwartek]; świą­ teczny —праздничный upominać / upomnieć - делать замечания; upomnienie - заме­ чание uzyskiwać / uzyskać —получать, добиваться [punkty / obywatel­ stwo] rodziców]; [na кричать wrzeszczeć / wrzasnąć - орать, wrzask —крики wyjaśniać (ić) —объяснять [zasady/stanowisko]; wyjaśnie­ nie —объяснение wyśmiewać się —насмехаться [z jego wyglądu] wywoływać (łać) —вызывать [skandal / ucznia do odpowiedzi] zachowywać / zachować się-в е с т и себя [okropnie]; zachowa­ nie —поведение [naganne / skandaliczne / gburowate / obceso­ we / bulwersujący; naśladować z- brata] zachwycać (ić) się —восхищаться; zachwyt — восхищение, вос­ торг [wpaść/ wprawić w z,; budzić z.; cielęcy z.]; zachwyco­ ny —восхищенный; zachwycający — восхитительный, плени­ тельный zdmuchnąć / zdmuchiwać —задувать

63

62

Telegram : @polskigram

В2 Igor i ja jesteśmy imiennikami, rówieśnikami i przyjaciółmi od dziewięciu lat. Jeśli się nie mylę, spotkaliśmy się we francu­ skim liceum i razem graliśmy w piłkę ręczną. Jest życzliwym i rzetelnym chłopakiem. Wstąpiliśmy na ten sam uniwersytet, ale wybraliśmy różne wydziały —ja chemiczny a on ekonomicz­ ny. Istnieje wiele możliwości zatrudnienia w tych dziedzinach. Ale bez wykształcenia droga do nich będzie zamknięta. Dzisiaj mam referat do wygłoszenia, bardzo się tego boję. Powinienem go jeszcze sprawdzić. Rozumiem, że jestem prze­ ciętnym studentem. Nie lubię się uczyć i jestem powierzchowny, ale i tak muszę iść na uniwersytet. Pozostało mi zdać 13 egzami­ nów. Oblałem dwukrotnie egzamin z języka obcego. Obawiam się, że nie zdam egzaminu z ekologii, dlatego mam dużo pracy do zrobienia. Mam nadzieję, że mi się uda. Okres egzaminów zbliża się stopniowo i niebłagalnie i stu­ dia skończą się za 8 miesięcy. Igor zdobędzie dyplom z ekono­ mii i finansów, a ja z chemii jądrowej. Pozostało mu napisać jeszcze 5 prac i zaliczyć 6 testów. M a rozległą wiedzę. Zaczął pisać swoją pracę magisterską. Dzielnie się spisuje. W odróżnie­ niu ode mnie mądrze dzieli swój czas i stara się być na bieżąco ze wszystkim, co dotyczy ekonomii. Przypuszczam, że nie po­ wie mi, co wybrał, jest trochę przesądny. Co do mnie, nie wiem jeszcze o czym będę pisał. M am nadzieję, że długo nie zostanę na uniwersytecie. Naszym profesorom nie jest obojętne uczenie. Sporo od nas wymagają i doradzają. Podczas naszych studiów zaprzyjaźniliśmy się z wieloma studentami. Dwa lata temu Igor od pierwszego spojrzenia za­ kochał się w Iwanie, dziewczynie z Serbii. Zam ierzają poślubić w 2020 roku w Szkocji, gdzie planuje uzyskać stypendium. Iwa­ na przenosi się do Edynburga za dwa miesiące, po Bożym N a­ rodzeniu. Obecnie ma praktyki w rafinerii ropy naftowej: trzy miesiące temu została inżynierem energii na Wydziale M echa­ nicznym, w Instytucie Zarządzania Produkcją. Iwana jest prze­ konana, że będzie m iała dobre wynagrodzenie w zakładzie, do którego zapraszają ją do pracy. Oboje obawiają się wynajmu

z powodu wysokej stopy życiowej w Wielkiej Brytanii. Mam na­ dzieję, że nic nie pokrzyżuje im planów. Chociaż Iwana nie jest brzydka, a wręcz jest atrakcyjną dziew­ czyną i posiada sporo wdzięku, rodzice Igora w ogóle jej nie lubią, ponieważ uważają, że wykorzystuje ludzi, jest arogancka, natarczy­ wa, bezczelna, dokuczliwa, oschła, uparta, pochlebna, egoistycz­ na, skąpa, obłudna, pogardliwa, okrutna, zawistna i zazdrosna. Nie znoszą jej, można powiedzieć nienawidzą jej. Ja również mam jej już dość. Chodzi ciągle z nadąsaną miną. Wyżywa się na Igorze ro­ biąc mu awantury. Przyzwyczaiła się lekceważyć swoje otoczenie. Byłem z nimi dzień wcześniej i byłem świadkiem, jak rzuciła się na jego matkę bez żadnego powodu. To było obrzydliwe i chamskie. Najwyraźniej zachowuje się tak celowo i chce, żebyśmy trzymali się z dala od Igora. Iwana ma wiele wad, ale tylko kilka zalet —jest schludna, mądra, obrotna i łatwo się przystosowuje. M iłość jest naprawdę ślepa. Pytania:

1. Jak myślisz, gdzie mogą odbywać się praktyki lub pracować fi­ zycy, chemicy, inżynierowie i ekonomiści? 2. Ile masz w tym roku egzaminów? Który z nich już zdałeś? 3. Jakie są tematy Twoich prac magisterskich? 4. Gdzie chcesz pracować po ukończeniu studiów? 5. Jak myślisz, czy ta dziewczyna ma naprawdę wszystkie te wady, czy może ludzi są stronniczy? 6. Jakie są Twoje zalety i wady? SŁOWNICTWO arogancki —наглый, дерзкий awantura —скандал bezczelny —нахальный, наглый Boże Narodzenie —Рождество dokuczliwy - надоедливый, назойливый; dokuczać - досаж­ дать; страдать [~ała mu samotność] dziedzina - область, отрасль, сфера, вид [sportu / fizyki / go­ spodarki] 65

64

Telegram : @polskigram

dzielny —отличный, удалой, активный; молодец imiennik —тезка mądry - умный, мудрый; mądrość —ум, мудрость;(z) mądrzeć — умнеть; mędrzec —мудрец nadąsany —надутый; dąsać się — дуться natarczywy —настойчивый niebłagalnie—неумолимо; błagać—умолять [оpomoc]; błagalny— умоляющий obłudny —лицемерный obojętny - равнодушный [wyraz twarzy / spojrzenie / stosunek; o. na wszystko; jest mi to ~e]; obojętność —равнодушие obrotny —предприимчивый obrzydliwy —противный, гадкий [smak / zapach / zachowa­ nie / postępek] od pierwszego spojrzenia —с первого взгляда odróżnienie - разница, отличие; odróżniać (ić) - отличать [do­ bro do zła]; różnić się — отличаться [poglądami / wiekiem] okres - период, срок, четверть [wakacji / obiegu / próbny / przedawnienia; układ okresowy pierwiastków] okrutny —жестокий; okrucieństwo —жестокость oschły - черствый, сухой, неприветливый pochlebny —льстивый; pochlebstwo —лесть pogardliwy - презрительный; pogarda — презрение; gardzić — презирать, пренебрегать [imigrantami / ubogimi / zdrajcą/ niebezpieczeństwem] powierzchowny - поверхностный; powierzchnia — поверхность [ziemi/wody; chropawap.[ przeciętny —средний, посредственный, заурядный [war­ tość / zarobek / ocena] przekonany—убежденный, уверенный [o słuszności swojego wyboru]; przekonywać (nać) —убеждать [o jej niewinności]; przekonanie —убеждение [zmenić / nabrać ~a]; przekonywają­ cy —убедительный [dowód] przesądny —суеверный; przesąd — суеверие [zakorzeniony] rafineria ropy naftowej - нефтеперерабатывающий завод; ropa naftowa - нефть [wydajne złoże ~y —ej] referat - доклад [rozwlekły / obszerny]

rozległy - обширный, широкий [stosunki / widok] rzetelny —добросовестный, глубокий [fachowiec / praca / zna­ jomość tematu] schludny - опрятный, чистый [ubiór] skąpy - скупой [w słowach] stopa życiowa —уровень жизни stronniczy —пристрастный Szkocja —Шотландия [Jehowy / obrony / naoczny / koronny]; świadek - свидетель świadectwo —свидетель­ świadczyć — свидетельствовать; ство [dojrzałości/ urodzenia / ślubu / zgonu; wystawić/ dawać ś.J; świadectwo szkolne — табель успеваемости uparty —упрямый; upór —упрямство, упорство, настойчи­ вость [przez и.]; upierać/uprzeć się —упрямиться, упорство­ вать [stanowczo/ bezustanne;przy swoich wymaganiach /ż ą d a ­ niach / poglądach] wdzięk —привлекательность, грация, изящество wręcz —прямо, просто, как раз wykształcenie - образование [podstawowe / średnie / wyższe / ścisłe / zawodowe / techniczne; zdobyć w.]; kształt - форма, склад, фигура [dobitny/ wklęsły / wypukły; na k. - наподо­ бие; w ~cie — в форме]; wykształcać (ić) — давать образо­ вание, формировать; wykształcony — образованный; ogólno­ kształcący — общеобразовательный wynagrodzenie —оплата, вознаграждение [za stratę / pracę] wyraźny —четкий, явный, бесспорный, заметный [popra­ wa / zwycięstwo / ślad]; najwyraźniej —скорее всего zarządzanie —управление, менеджмент [oświatą / ryzykiem]; zarządzać (ić) —управлять, распоряжаться [gospodar­ stwem / pieniędzmi] zatrudnienie —занятость, трудоустройство [urząd ~a]; zatrud­ niać (ić) —принимать на работу [w agencji/sklepie]; zatrud­ niony —занятый zawistny - завистливый; zawiść - зависть zazdrosny - ревнивый, завистливый [być ~ą o męża]; za­ zdrość-ревность, зависть [z. bierze/ ogarnia]; zazdro­ ścić-завидовать [przyjaciółce mieszkania / koledze powodze­ nia]

66

67

Telegram : @polskigram

CZASOWNIKI być na bieżąco - быть в курсе doradzać (ić) —советовать; rada — совет [dać/ udzielić ~ę; narzucać się swoimi ~mi; nie ma ~y; dawać sobie ~ę; R. Bez­ pieczeństwa ONZ]; (po)radzić - советовать; radny - депу­ тат совета [r. miejski/ gminy]; bezradny - беспомощный, бессильный; porada — совет; narada — совещание [zwo­ łać /o d b yć ~ę]; obrady - заседание, прения [sala ~d; o. sej­ mu]; poradnia — консультация (учреждение) dotyczyć —касаться [rozszerzenia UE / członków rodziny] (po) dzielić - делить, распределять [na pół / trzy czę­ ści / dwie połowy; dz- skórę na niedźwiedziu] istnieć —существовать; istnienie — существование lekceważyć - пренебрегать, недооценивать [swoją cór­ kę]; lekceważący — пренебрежительный mam już jej dość - она мне уже надоела / вот где она у меня уже сидит / с меня хватит (po) myleć się —ошибаться; pomyłka — ошибка; опечатка; недоразумение [przypadkowa / drobna / straszna р.; wyja­ śnić / sprostować / naprawić ~ę; przyznać się do -i; zrobić coś przez ~ę; P- w druku; zaszła p.J; (nie)omylny - (безошибоч­ ный [przepowiednia / przewidywanie / decyzja / wyrok]; pozo­ ry mylą — внешность обманчива (z) nienawidzić —ненавидеть; nienawiść — ненависть [zapie­ kła n.; żywić n. do kogoś] obawiać się - опасаться [ciemności / kolejnej klęski]; oba­ wa — опасение [w ~ie] oblać - провалиться на экзамене odbywać / odbyć się - иметь место, проходить, вестись, со­ стояться [rozmowy / zebranie / wybory / spotkanie] pokrzyżować plany —сорвать, разбить, разрушить планы posiadać —обладать; posiadłość — владение, поместье, име­ ние [ziemska]; posiadacz — обладатель, владелец poślubić - сочетаться браком; s/uó - брак [wziąć ś.]; ślubny — брачный, обручальный, свадебный [obrączka/suk­ nia / orszak ś.] pozostawać / pozostać - оставаться; pozostały - остальной [~i członkowie rodziny]

przenosić / przenieść się —переезжать, переселяться (za) przyjaźnić się - дружить; przyjaźń - дружба [zawrzećp.J przypuszczać / przypuścić —допускать, предполагать; przy­ puszczenie — предположение, догадка [słuszne / błędne; opierać swoje p. na czymś; snuć ~a] przystosowywać (sować) się —приспосабливаться [do nie­ oczekiwanej sytuacji / zmiany czasu / wymagań rynko­ wych / wielobiegunowego świata] rzucać (ić) się - бросаться, набрасываться [z pięściami / w oczy / najedzenie / z mostu / na łóżko]; rzut - бросок [dys­ k ie m / oszczepem / młotem]; rzutki — предприимчивый spisywać / spisać się - показывать / проявлять себя, зареко­ мендовать себя [marnie / kiepsko / doskonale] sprawdzać [pobieżnie] - проверять; sprawdzian — контроль­ ная работа trzymać się —держаться; прекрасно выглядеть [porę­ czy / dobrze jak na swój wiek] udawać / udać się - удаваться; udany - удачный wstępować / wstąpić - заходить, забегать, вступать, по­ ступать [do znajomych / biura / partii / klasztoru; na tron] wygłaszać / wygłosić —произносить, читать [przemówie­ nie / odczyt / toast] wykorzystywać (stać) —использовать, воспользоваться [wol­ ny czas / okazję / pracowników / bez żenady] wymagać —требовать [czasu/posłuszeństwa / leczenia / grun­ townego rem ontu/sprytu/w praw y]; wymaganie - требова­ ние [duże / skromne]; wymagający — требовательный wyżywać się —вымещать на ком-либо свою злобу или обиду [na żonie] zaliczać (yć) —сдавать зачет zapraszać / zaprosić - приглашать [do tańca / na obiad / na ślub]; zaproszenie - приглашение [z. w odwiedziny; przyjąć Z.; wstęp za ~ami] zbliżać / zbliżyć się - приближаться [do okna / drzwi / nurtu awangardowego] zdawać / zdać - сдавать, переходить [ustny polski / pisemny angielski / rachunkowość / do następnej klasy] 69

68

Telegram : @polskigram

zdobywać / zdobyć - получать, доставать, приобретать [mia­ zdo­ sto / władzę / twierdzę / nagrodę / szacunek / wiedzę]; bycz — добыча, трофей; достижения [wojenna / cenna] znosić / znieść - переносить, выносить [ból / chrapanie / trak­ towanie / rozstanie / mlaskanie / porażkę / krzywdę / upa­ ły]; nieznośny — невыносимый [N. lekkość bytu]

B3 Mam na imię Lelia. Jestem Rumunką, ale urodziłam się na Węgrzech, w Budapeszcie, studiowałam w Wiedniu i w M a­ drycie, gdzie pracowałam w jednej organizacji pozarządowej. Obecnie mieszkam w Meksyku, gdzie pracuję w międzynarodo­ wej firmie ubezpieczeniowej w jednym z drapaczy chmur w cen­ trum. Zarabiam wystarczająco, nie mogę narzekać. Otrzymuję 1550 euro miesięcznie. Miasto jest olbrzymie, z prawie 9 m i­ lionami mieszkańców i 12 liniami metra. Meksykańska stolica ciągle rośnie: wszędzie dźwigi i koparki. Co roku powstają tu eleganckie osiedla, nowe wieżowce i biurowce. Nie chodzę w nocy sama, ponieważ jest to bardzo niebez­ pieczne. Ponadto zawsze zwracam uwagę na kieszenie i złodziei w transporcie publicznym. Zapachy są nie do zniesienia. Oddy­ chanie jest trudne z powodu zanieczyszczonego powietrza i gę­ stej mgły. Władze lokalne zakazały ruchu pojazdom o parzy­ stych numerach rejestracyjnych w dni parzyste i odwrotnie, aby uniknąć dużego zatłoczenia w godzinach szczytu na autostra­ dach. W niektórych częściach miasta ulice i budynki są brudne i zaniedbane ze stosami śmieci wokół. Jeśli chodzi o korupcję, biurokrację i narkotyki, sytuacja jest poważna. Jest tutaj wielu żebraków i bezdomnych w łachm anach proszących o jałm użnę oraz bezpańskich psów. Niektórzy mieszczanie są bezczynnymi, sprytnymi oszustami. Ale większość jest uprzejma, wdzięczna, przyjemna, gościnna, prosta i bardzo pobożna. Moim zdaniem Meksykanie naprawdę mają za dużo świąt. Jednak tutaj mieszka wielu majętnych ludzi!

Ponieważ koszty utrzym ania są bardzo niskie, nie wydaję zbyt dużo pieniędzy. N a przykład jedzenie w dobrej restau­ racji wraz z napojem może kosztować około 20 euro. Jeden przejazd taksówką kosztuje 5 euro. W ynajem mieszkania kosztuje (w zależności od lokalizacji) od 400 do 600 euro. Ceny produktów spożywczych i odzieży wcale nie są wyso­ kie. Rachunki za gaz, prąd i wodę są umiarkowane. Prawie nigdy nie używam ogrzewania. Latem w łączam klim atyza­ cję. Średnia pensja nie jest tu wysoka. Mój najlepszy przy­ jaciel z M onachium , urzędnik bankowy, otrzymuje 750 euro miesięcznie. M imo to cudzoziemcy przenoszą się do M ek­ syku. Kilkadziesiąt lat tem u kraj był zacofany, kojarzył się przeważnie z ubóstwem, ale teraz przeżywa wzrost turystyki i rozwoju przem ysłu, rozwija się, wiele rzeczy się poprawia. Lokalni mieszkańcy biorą mnie za Hiszpankę, praw dopodob­ nie dlatego, że nie m am obcego akcentu i dobrze wymawiam słowa. W Meksyku stałam się bardziej zrelaksowana, niewy­ muszona i mniej zakompleksiona. Chciałabym adoptować dziecko z Chin. Moje życiowe hasło brzmi: trzeba iść dalej, dbać o siebie, mieć nadzieję na lepszą przyszłość i cieszyć się życiem. Pytania:

1. Gdzie i kiedy urodziła się Lelia? Gdzie znajduje się miasto Meksyk? 2. Jaka jest populacja Moskwy? Ile osób mieszka w Mińsku, Pe­ tersburgu, Erywaniu, Gdańsku, Bratysławie i Kijowie? Które z tych miast ma metro? 3. Jaka jest sytuacja ekologiczna w Twoim mieście? 4. Ile czasu potrzebujesz rano, aby dostać się do pracy lub na uczelnię, a wieczorem, aby wrócić do domu? 5. Czy koszty utrzymania na Białorusi, w Rosji lub na Ukrainie są wyższe? z czego składa się Twój miesięczny koszt utrzyma­ nia? Jakie są Twoje miesięczne wydatki? Ile płacisz czynszu za mieszkanie? 6. Jak myślisz, czy cudzoziemcy mieszkający w Twoim kraju zara­ biają dużo pieniędzy? 71

70

Telegram : @polskigram

SŁOWNICTWO bezczynny —праздны й, бездеятельный; czynny — деятельный, а к­ тивный; работающий, открытый; czynnik — фактор, элемент [przyrodnicze/ szkodliwe/ uciążliwe/ wywołujące stre s/ wpływają­ ce na ceny]; czynić — делать, творить [postępy / d o b r o /c u d a /h o ­ nory /wstręty; mieć do czynienia — иметь дело]; czyn — поступок, действие, подвиг [bohaterski; niepoczytalny w chwili ~u] bezpański pies — бездом ная собака biurowiec — ад м и н и страти вн о-оф и сн ое здание czynsz — квартплата [zaległe ~e] drapacz chm ur —н ебоскреб dźwig — подъем ны й кран ; dźwigać (nąć) (się) - подним ат ься) [z ruin]; dźwignia — рычаг [reklama ~ą handlu] gościnny —гостеприимный; gość— гость [stały/ nieproszony; po­ dejmować ~ci]; gościna — визит, посещение [iść do kogoś w ~ę; udzielić komuś ~ę]; gościć — принимать гостей; быть в гостях [g. и krewnych /znajom ych]; rozgościć się —расположиться в гостях h asło —лозунг, девиз, пароль, знак; статья в словаре [wytar­ te / um ów ione / jed norazow e / rozpoznaw cze / konspiracyj­ ne / wyborcze / reklam owe; głosić / propagow ać / podać / o d ­ gadnąć / podsłuchać h.; dać h. do odwrotu] ja łm u ż n a — м илосты ня koparka - экскаватор; kopalnia — шахта; kopać — копать [k. rów / d ó ł / studnię / grób; k. do łki pod kimś] koszt — цена, стоим ость; расходы, издерж ки [~у sądowe / ad ­ m inistracyjne; ~у utrzym ania / uzyskania / transportu / p o ­ dróży; ponosić / pokryw ać ~y; narazić kogoś na ~y; na w łasny k.; bawić się cudzym ~em ]; kosztorys - смета [zrobić/sporzą­ dzić k.J; kosztowności — драгоценности; kosztowny — драгоцен­ ный, дорогой [kolia / kolczyki] łach m an y —лохмотья m ajętny - состоятельны й, богаты й; majątek — имущество, до­ стояние, состояние [rodzinny т.; т. narodowy / osobisty; dys­ ponować ~ iem; zrobić/ zbijać m .j m g ła —тум ан; mglisty — туманный napój - н ап иток [leczniczy / gazowany / ziołow y / orzeźwiający; karafka / dzban ~oju]

niew ym uszony - непринуж денны й; w ym u sza ć/ wymusić - при­ нуждать; вымогать; wymuszony — вынужденный odw rotnie —наоборот ogrzewanie - отопление [centralne / podłogowe]; (o) grzać - греть olbrzym i - гигантский [napotykać na o. o p ó r]; olbrzym - гигант [o. na glinianych nogach]; wyolbrzymiać (ić) — преувеличивать osiedle - поселок, пригород, м и к р о р ай о н [mieszkać na ~u] oszust — м ош ен ник; oszukiwać (kać) — дурачить, мошенничать, обманывать [na miliony / handlu / wadze; przy liczeniu] parzysty — четны й pobożny — набож ны й [kosm iczny / m echanicz­ передвиж ения pojazd - средство ny / konny] prąd - ток; течение [zm ienny / przem ienny / stały / literacki / P ó łn o cnoatlantycki];prądnica - генератор [lekki / ciężki / m etalurgiczny / przem ysł - п ром ы ш лен н ость odzieżowy / spożywczy]; przemysłowy — промышленный przewaga - преимущество, przew ażnie - преим ущ ественно; [liczebna / przemysłowa / ilościo­ превосходство перевес, w a / względna/druzgocąca; wykorzystać/ stracić/ osiągnąć ~ę; nadużyć ~i]; przeważać (yć) — преобладать, брать верх (poza) rządowy - (не) п рави тельствен ны й; rząd - правит ель­ ство [tymczasowy / koalicyjny; utworzyć rz.; zasiadać w -dzie; obalić rz.]; (za) rządząc (ić) - управлять, править [finansa­ m i / miastem / narodem / twardą ręką] spożywczy - пи щ евой, бакалейны й; spożycie — потребление sprytny - ловки й , сообрази тельн ы й, см етливы й stos - куча, груда, ки па; костер [gazet / brudnych talerzy; spa­ lić / śmierć na ~ie] szczyt — верш и на, верх, п и к, предел, вы сш ий уровень [góry / sławy / m arzeń; konferencja na -c ie ] ubezpieczenie — страхование [u. na życie; u. zdrow otne / / tu ry ­ styczne / sam ochodow e; zakres / składka / sum a ~a; Z akład ~ ń Społecznych; wykupić u.]; bezpieczny - безопасный; bez­ pieczeństwo — безопасность [zawór / hamulec / pas /p o c zu c ie / Rada ~a; b. pracy; zapewnić b.; słu ży ć/ zagrażać ~u; Komitet ~a Państwowego] ubóstw o - бедность, нищ ета; ubogi — бедный, нищий 73

72

Telegram : @polskigram

u m ia rk o w a n y -средний, умеренный [w poglądach]; miara мера [wziąć ~ę na suknię; garnitur na ~ę; jednostki miar; w ~ę upływu czasu]; mierzyć —мерить [długość/ciśnienie/napięci e / buty / ubranie / cyrklem / linijką] uprzejmy —вежливый, учтивый wdzięczny —благодарный; wdzięczność — благодарность [czuć w. wobec kogoś; okazać komuś w.]; zawdzięczać — быть обязанным [matce wykształcenie / lekarzom życie] wieżowiec —многоэтажный дом; wieża — башня [w. kontrolowa / widokowa / telewizyjna] większość —большинство [przeważająca / przygniatająca w.; w ~ci wypadków; zdecydować ~cią głosów]; zwiększać (yć) (się) —увеличивать(ся), повышать [obrót w sklep ie /d o ­ chód / tempo / natężenie prądu / napięcie w gniazdku / wydajność pracy /zasięg wi-fi / tętno / siłę tarcia /ja k o ść nasienia / czer­ wone krwinki / prędkość internetu / porost włosów / płodność]; powiększać (yć) (się) - увеличивать(ся) [usta / zdjęcie]; ant. mniejszość; zmniejszać (yć) (się) władza - власть; власти, органы [ustawodawcza / wykonaw­ cza / sądownicza / państwowa; dojść do / nadużywać ~y; żą­ dza / żądny ~y]; władca — правитель; władać — владеть, по­ велевать [piórem / szpadą / żywiołami / ogniem] wraz —вместе wydatki - расходы zacofany-о т с т а л ы й , недоразвитый; cofać (nąć) s ię - н е раз­ виваться, отставать, отступать, пятиться [о kilka kro­ ków / w rozwoju] zaniedbany - неухоженный zatłoczenie —скопление машин, пробки; tłok — давка, тол­ чея; zatłoczony — запруженный, набитый, многолюдный żebrak - нищ ий; żebrać — просить милостыню

CZASOWNIKI (za) brzmieć - звучать |jak bujda]; dźwięk- з в у к [ściszyć / podg ło śn ić/ wydawać]; ponaddźwiękowy - сверхзвуковой; na­ brzmiewać (mieć) — зреть, набухать [problem]; nabrzmia­ ły — наболевший

kojarzyć się —ассоциироваться; сочетаться, соединяться narzekać —жаловаться [na swój los / niskie zarobki / niewygodny kołnierz] oddychać / odetchnąć —дышать; dech — дыхание [przeczytaćje d ­ nym tchem; nabrać tchu; wstrzymać d.; z zapartem tchem] przeżywać (żyć) - переживать [kolejny kryzys / żałobę / rozsta­ nie); przeżycie — переживание [ciężkie / niezapomniane] (u) rosnąć - расти rozwijać (nąć) się - развиваться [kraje rozwijające się]; roz­ wój —развитие [gospodarczy / cywilizacyjny / umysłowy; r. wy­ padków / wydarzeń/nowotworu]; rozwinięty —развитый [kraje ~e] utrzymywać (mać) - поддерживать, содержать [kontakt / po­ rządek / rodzinę / równowagę / dom w czystości / w tajemni­ cy] (z) używać —употреблять, использовать, наслаждаться [prze­ m ocy / papieru / m łotka / broni / życia]; używany - nodeржаный wydawać / wydać —тратить, расходовать wymawiać / wymówić —произносить [dźwięki]; wymowa - про­ изношение; wymowny — красноречивый; niewymowny — невы­ разимый, непередаваемый wystarczać (yć) - хватать zakazywać / zakazać - запрещать [handlu kością słoniową / sprze­ daży alkoholu]; zakaz — запрет [bezwzględny/ całkowity/suro­ wy z.; Z- palenia / wstępu / postoju / parkowania / skręcania / za­ w racania/; wydać/ wprowadzić/ znieść/ uchylić/ złamać z,; przestrzegać ~u]; zakazany — запретный [owoc] zanieczyszczać (ić) —загрязнять; zanieczyszczenie — загрязнение [z. środowiska] zarabiać / zarobić - зарабатывать [na życie] zw racać/ zwrócić - обращать; вернуть |w zrok/uw agę / d łu g / rzeczy]; zwracać/zwrócić się — обращаться; повернуться [do prezesa / ambasadę / siebie po imieniu; twarzą]; zwrot — пово­ рот; возврат; оборот, идиома; [potoczm y/skostniały/gwałto wny; z- pożyczki / kosztów]

75

74

Telegram : @polskigram

В4 Cześć, jestem Petra. Jestem z Lubiany, ale mieszkam w M e­ diolanie od 15 lat. Pracuję w dziale H R w sieci hoteli NH. Pra­ cuję od 9 do 18 od poniedziałku do piątku. Jak zapewne rozu­ miecie, mam do czynienia z zasobami ludzkimi. Dobrze znam się na ludziach. Przed chwilą w róciłam z pracy zm oknięta i zmarznięta. Dzisiaj jest bardzo wietrznie, a jeszcze dopadła mnie ulewa! Chcę opisać jeden dzień z mojego życia, dzisiejszy dzień. Dziś rano przed wyjściem zgasiłam światło, w łączyłam alarm i zam knęłam drzwi. Zeszłam ze schodów i opuściłam dom. Przeszłam na przystanek i wsiadłam do autobusu 515, który zabrał mnie do stacji m etra Jerozolima. W autobusie był nieprawdopodobny tłok. W siadłam do m etra, przejecha­ łam trzy przystanki, potem przesiadłam się i przejechałam kolejne 4 przystanki. Hotel znajduje się kilka kroków od alei Buenos Aires. Dzisiaj m iałam dużo pracy: konferencja prasowa, 3 wy­ wiady i 4 spotkania, z których jedno zostało odw ołane, a drugie przełożone. Zwolniliśmy jednego księgowego i przy­ jęliśmy dwóch portierów. M iałam 4 5 - minutową przerwę na obiad. Poszłyśmy z moją kierowniczką do hotelowej restaura­ cji. Jest osobą otwartą i wyrozum iałą. Podczas obiadu rozm a­ wiałyśmy o nowych propozycjach, omawiałyśmy różne tem a­ ty. Bierze pod uwagę moje zdanie i ja to doceniam. Bardzo mi na tym zależy. Potem wróciłam do biura, nakarm iłam ryby w akwarium, skopiowałam zaświadczenie jednego z naszych pracowników, napisałam dwa sprawozdania, posprzątałam i wydrukowałam dokum enty, trzy z nich przetłum aczyłam na niemiecki i w ysłałam 14 e - maili. Byłam przed komputerem przez 4 godziny. Nie zostałam dziś w biurze, wręcz przeciwnie, skończyłam wcześniej, chociaż często pozostaję tam do nocy. Jak tylko opu­ ściłam hotel, zauważyłam, że zostawiłam przepustkę, łańcu­ szek i portfel obok klawiatury, więc musiałam wrócić. Kiedy wróciłam do domu, zanim weszłam do domu, poślizgnęłam się

i prawie upadłam . Weszłam do bramy, weszłam po schodach, włożyłam klucz do zamka i... klucz utknął! Dobrze że moja ku­ zynka była w domu. W końcu udało nam się wyciągnąć klucz i otworzyć drzwi bez pomocy ślusarza. Teraz muszę trochę od­ począć, bo jutro mam sporo obowiązków. Pytania:

1. 2. 3. 4.

Gdzie pracuje Petra? Jak opisano jej pracę? Z kim Petra jadła obiad podczas przerwy? Jak j eździ do pracy? Gdzie pracujesz i jaki jest Twój czas pracy? Jakie są Twoje rela­ cje z szefem i współpracownikami w pracy? SŁOWNICTWO

alarm —сигнализация aleja —проспект brama —подъезд; ворота; bramka - калитка; выход на посад­ ку; ворота (спорт); bramkarz — вратарь dział - отдел, часть, раздел [gospodarczy / wodny / naucza­ nia / kadr] kolejny —очередной; kolejka - очередь [stać w ~ce; zajmować ~ę; wpychać się do ~i]; w pierwszej kolejności — в первую оче­ редь krok - шаг [k. po kroku; k. za -iem ; k. w k.; o parę kroków stąd; k. wstecz; podjąć stosowne / drastyczne / nieodzowne kroki; żwawym -iem ; zwolnić / przyspieszyć kroku] księgowy —бухгалтер; księgowość — бухгалтерский учет łańcuch —цепь, гирлянда [srebrny / górski / rowerowy / po­ karmowy / choinkowy; reakcja łańcuchowa; ogniwo ~a] Mediolan - Милан obowiązek —обязанность, долг [pełnić ~ki dyrektora; o. wobec ojczyzny; określić zakres ~ów; wywiązywać się z -ów; spro­ stać -kom] portfel —кошелек prasa —пресса [brukowa / codzienna / zagraniczna; na łamach ~y; rzecznik prasowy]

76

Telegram : @polskigram

propozycja - предложение [ostateczna / atrakcyjna / ponętna; złożyć / przyjąć / odrzucić ~ę] przerwa - перерыв, перемена [p. w dopływie / ruchu / życio­ rysie] przepustka —пропуск sieć - сеть [rybacka / gazowa / wywiadowcza / telefoniczna / han­ dlowa; s. na motyle; zarzucać / wciągać s.; przyłączyć do ~i; surfować / wpaść w -i] sprawozdanie —отчет ślusarz —слесарь temat —тема [zboczyć z ~u; odbiegać od ~u; ogarnąć / zgłę­ bić / zmienić t.] ulewa —ливень [schronić się przed ~ą] wyrozumiały —понимающий zasób —запас; ресурсы [finansowe z.; ubogi z. słownictwa; ~y mieszkaniowe / wodne] zaświadczenie —справка, удостоверение [lekarskie / matural­ ne / chrztu] zdanie —мнение; предложение [moim ~iem; różnica / roz­ bieżność ~ń; pojedyncze / złożone / podrzędne; obstawać przy swoim ~u] zmarznięty - замерший, мерзлый [ziemniaki / gleba]; (z) marz­ nąć — (за)мерзнуть [na kość]; zmarzlak —мерзляк zmoknięty - промокший; (z) moknąć — (про) мокнуть [na desz­ czu / d o suchej nitki] CZASOWNIKI doceniać (ić) - оценивать, ценить [gest/wartość]; nie doce­ niać —недооценивать [jej zdolności]; przeceniać (ić) — пере­ оценивать [swoje siły] dopadać / dopaść - настигать odpoczywać (cząć) —отдыхать; odpoczynek — отдых odwoływać (łać) —отменять, отзывать, увольнять [przedsta­ wienie / zeznanie / zakaz / ambasadora] omawiać / omówić - обсуждать [sprawę / zagadnienie / lekturę] opuszczać / opuścić - покидать, пропускать [rodzinę / kraj / lek­ cje / linijkę tekstu / wykład]

poślizgnąć się —поскользнуться [na lodzie]; ślizgać się — сколь­ зить [na łyżwach]; śliski — скользкий [posadzka / droga] przekładać / przełożyć —переносить, откладывать, отсрочить [zebranie na piątek] przyjmować / przyjąć - принимать [gości / warunki / dawkę / do pracy]; przyjęcie —прием [ciepłe/ chłodne/ życzliwe/serdecz­ ne p.; godziny / izba ~ć; urządzić / wydać p.] utknąć —застрять [w błocie / korku / martwym punkcie] zależeć —быть важным кому-либо [zależy mi na tej pracy / two­ im zdaniu / naszych dzieciach] zauważać (yć) —замечать znać się —разбираться [na muzyce / polityce / winach]

B5 Cześć, mam na imię Tomasz. Jestem bezrobotny, a moja żona jest w szóstym m iesiącu ciąży. M ieszkamy w Zagrzebiu. Jesteśmy smutni i przygnębieni. Nie wiem, jak damy radę, jeśli nie znajdę odpowiedniej pracy z przyzwoitym wynagro­ dzeniem. Szukam jej od 10 miesięcy i dokładam wszelkich starań, by ją znaleźć. Rozumiem, że jest to powszechne zja­ wisko. M am chęć do pracy: m ógłbym pracować jako przewod­ nik turystyczny, hydraulik lub ratownik. Praca w dom u lub w nocy, zatrudnienie jako dostawca, ładow acz, strażnik, ochroniarz, wykidajło, śmieciarz i roznoszenie ulotek są wy­ kluczone. Chciałbym pracować jako strażak, zmywacz okien, ale oprócz co najmniej rocznego doświadczenia potrzebne są specjalne szkolenia i um iejętności zawodowe. Jestem bardzo elastyczny i dobrze się dogaduję z ludźmi. Mam świetną zna­ jom ość języka niderlandzkiego, ale nie wiem, jak ją zastoso­ wać. Mam pecha: ile razy wysyłałem CV do firm, które publikują w intemecie interesujące mnie ogłoszenia, nikt mi nie odpowia­ dał. Jestem rozczarowany i wydaje mi się, że do niczego się nie nadaję. Dziwne, trzeba mieć wtyczkę i znajomości, aby wejść 79

78

Telegram : @polskigram

w solidny biznes. W czasie kryzysu pracodawcy oferują umowy tylko na czas określony, a następnie odmawiają przedłużenia. Jednocześnie warunki pracy pogarszają się z czasem, a pracow­ nicy mają coraz mniej przywilejów. Brałem przez 3 miesiące za­ siłek dla bezrobotnych. Możemy porwać nasze dyplomy i wyrzucić je. Do czego one służą? Państwo nas zdradziło i teraz z nas kpi. Postrzegam to jak obelgę. To po prostu jest odrażające. Inwestycja w moje studia, bezsenność przed egzaminami i stałe napięcie są teraz na nic. Mój tata długie lata harował jak wół, pracując na dwóch stano­ wiskach, aby opłacić moje czesne. Gdyby on żył, załatwiłby mi gdzieś robotę. Ze wszystkich zakątków możesz usłyszeć „N adszedł czas, aby zacisnąć pasa” . Co z tego? Obecnie wydajemy nasze oszczędności: pozostało nam 500 euro, nie przesadzam. To jest zmora, nie zasłużyłem na to. Prawie wszyscy moi przyja­ ciele mają kłopoty finansowe. Chciałem pożyczyć pieniądze od mojego szwagra, M ikołaja, ale dowiedziałem się, że on ma przykrości: też stracił pracę i zaczął zażywać narkotyki, ale nie potępiam go, ani mu nic nie wytykam, raczej mu współczuję, chociaż to jest ciężki nałóg. Ma długi i żyje od wypłaty do wypłaty. Ten kryzys nikogo nie oszczędza. Wszyscy jesteśmy ofiarami okoliczności. Rozpacz łapie mnie, gdy myślę o przyszłości. Na początku chciałem przeprowadzić się do Australii, ale potem zmieniłem zdanie. Branka mnie pociesza i mówi, że wyjdziemy z tego. Ale ona jest też przerażona. Wiem, że muszę coś zrobić, aby utrzy­ mać moją rodzinę. Może trzeba zaryzykować i założyć firmę, tak jak zrobił to Antony. W zeszłą niedzielę byłem w kościele. Po mszy podszedłem do księdza, żeby się go poradzić. Powiedział mi, że ja się za­ plątałem i że to wszystko jest boża wola. Prawdopodobnie m iał rację. Chyba trzeba liczyć tylko na siebie! Pytania:

1. Gdzie Tomasz chce pracować? Co byś zrobił na jego miejscu? Co byś mu polecił? Co stało się z jego szwagrem?

2. Czy można znaleźć pracę w Internecie? Co powinni zrobić, aby to osiągnąć? 3. Jakie są Twojeumiejętności? Którą z wymienionych prac wy­ brałbyś? 4. Argentyna, Czarnogóra, Kanada, Zjednoczone Emiraty Arab­ skie, Nowa Zelandia, Republika Południowej Afryki, Islandia, Wielka Brytania, Grenlandia, USA —do którego z tych krajów chciałbyś się przenieść i dlaczego? SŁOWNICTWO chęć —охота, желание, удовольствие; намерения [z ~cią; ch. na kawę / papierosa; stracić ch. do życia; nabrać ~ci]; chętny —го­ товый, склонный [do pomocy / współpracy/ rozmowy]; zachęcać (ić) —поощрять, побуждать[do nauki / dialogu / rozwoju];zachę­ cający —заманчивый, многообещающий; zniechęcać (ić) —расхо­ лаживать, отбивать охоту; обескураживать; отталкивать; zniechęcony —потерявший охоту, разочаровавшийся ciąża —беременность [być w ~у; zajść w ~ę; przerwać ~ę] czesne —плата за обучение dług —долг [spłacać d.; popadać w d.; brnąć w ~i; obarczony -arnij; dłużnik — должник [niewypłacalny] hydraulik —водопроводчик kłopoty —затруднения, хлопоты, проблемы [wpaść w k.; roz­ wiązać k.; wyjść z ~ów; przysporzyć ~ów; mieć k. ze zdrowiem; wybrnąć z ~ówj; kłopotliwy —затруднительный, неловкий [sytuacja / pytanie] ksiądz —священник [wyspowiadać się księdzu; k. proboszcz] ładowacz —грузчик; ładować — грузить, нагружать, заряжать [akumulatory / baterię / towar do furgonetki/ pistolet]; łado­ warka —зарядное устройство; ładunek — груз; заряд [elek­ tryczny /wybuchowy]; naładowany — заряженный; rozładowa­ ny —разряженный msza —месса nałóg —порок, дурная привычка [n. palenia papierosów; wpaść / wciągać / wpędzać w n.; wyzwolić się z ~ogu; wyzbyć się / pozbyć się ~ogu; pokonywać n.]; nałogowiec —болезненно зависимый человек 81

80

Telegram : @polskigram

napięcie —напряжение [nerwowe / wysokie / mocne / chwilo­ we; odczuwać n.]; napięty - напряженный [wyraz twarzy] obelga —оскорбление [obrzucić ~mi]; obelżywy —оскорбительный ochroniarz —охранник, телохранитель odrażający —отвратительный, омерзительный; odraza —от­ вращение ofiara —жертва [o. losu; złożyć w -rze; czatować ~ę]; ofiaro­ wywać / ofiarować —жертвовать Idar/podarunek]; ofiar­ ny — самоотверженный, жертвенный [kozioł o. —козел отпущения] ogłoszenie —объявление [matrymonialne / drobne; zamieścić o. w gazecie]; ogłaszać/ ogłosić — объявлять [przetarg/ upa­ dłość] okoliczność —обстоятельство [łagodząca / obciążająca; zbieg -ci; napomykać o -ciach] (ić) — определять określać określony —определенный; [typ cery/ poziom języka / kierunek wiatru / moc przyłą­ czeniową / grupę docelową / podmiot i orzeczenie]; okre­ ślenie — определение; kreska — тире; черта; kresków­ ka — мультфильм oszczędności —сбережения, накопления [zyskać duże -ci]; oszczędny — бережливый, экономный [gospodyni / tryb życia; o. w środkach] pas - пояс [skórzany / znoszony; klamra na pasy; zapiąć pasy bezpieczeństwa] pech —невезение, неудача [ustrzec się -a]; pechowy —невезу­ чий; pechowiec - неудачник powszechny —всеобщий, повсеместный [p. mobilizacja; spis / dzieje / literatura / sobór p.; P. Elektroniczny System Ewidencji Ludności] przerażony —охваченный ужасом, напуганный; przerażać (zić) (się) —ужасать(ся); przerażenie —ужас [zdrętwiały z ~a; wzdrygnąć się z ~a; ogarnęło mnie p.]; przerażający —ужасаю­ щий przewodnik —экскурсовод; путеводитель [p. po Bydgosz­ председа­ czy / Toruniu]; przewodnictwo —руководство, тельство; przewodniczący —председатель [P. Rady Europej­ skiej /Iz b y Lordów/ Dumy Państwowej]

przygnębiony - подавленный, удрученный przykrość —досада, огорчение, неприятность [zrobić / spra­ wić p.j; przykry — досадный, неприятный, обидный [rzecz / sprawa / wypadek / rozmowa / słowa] przywilej —привилегия przyzwoity —приличный, порядочный [zarobek / pora / pen­ sja / człowiek]; przyzwoitość — приличие ratownik —спасатель; (u) ratować — спасать [rannych / własną skórę]; ratunek — спасение [śpieszyć na r.; ostatnia deska ~u; Ratunku!] rozpacz —отчаяние [wpaść w r.; doprowadzać do ~y; pogrążyć się w ~y]; rozpaczliwy — отчаянный [położenie/ list] stanowisko —пост, должность, позиция, отношение, точка зрения [kierownicze / służbowe / odpowiedzialne / krytycz­ ne / nieprzejednane; obejmować / zajmować / obsadzać s.; bronić swego -a] strażak - пожарный; strażnik - вахтер; straż - охрана [miej­ ska] szkolenie —обучение, подготовка [kadr / zawodowe; odbywać sz.]; szkolić — обучать, подготавливать [personel]; szkole­ niowy —учебный, тренировочный, подготовительный [kur­ sy] szwagier —зять, свояк, шурин, деверь ulotka —листовка, вкладыш umiejętność —умение [zdobywać / poszerzać -ci]; umiejęt­ ny —умелый, искусный wtyczka —штепсель, плагин; стукач; блат wykidajło —вышибала в клубе / баре wypłata —получка zakątek —уголок; kąt —угол [rozpatrywać sprawę pod jakimś ~em; spojrzeć ~em oka; stać w ~cie; mieć swój k.j zasiłek - пособие [chorobowy / rodzinny / macierzyński / pie­ lęgnacyjny; ubiegać się o z.] zjawisko —явление [nadnaturalne / niewyjaśnione / niecodzienne / szokujące] zmora —кошмар

82

83

Telegram : @polskigram

CZASOWNIKI dokładać / dołożyć wszelkich starań - прикладывать всяческие усилия harować —вкалывать; harówka —тяжелая работа (za) kpić - насмехаться, издеваться [ze wszystkiego i wszyst­ kich] ; kpiarz — насмешник; kpiący —насмешливый; kpi­ ny —насмешки, издевательство liczyć —считать; рассчитывать [do stu / na kalkulatorze; na liczba —число [pojedyncza / mnoga / ułamko­ krewnych]; liczny —многочисленный; большой, многий; całkowita]; wa / liczebnik — числительное; licznik — счетчик; числитель [elek­ tryczny /spalonych kalorii /obrotów wałka]; wyliczanka —счи­ талка nadawać się —годиться, подходить nadchodzić / nadejść —наступать, приближаться odmawiać / odmówić —отказывать [pomocy / posłuszeństwa / łapówek / rozmowy / spotkania / wykonania rozkazu]; odmo­ wa — отказ [spotkać się z ~ą] oszczędzać (ić) - экономить, беречь [na rozrywkach/jedze­ wydatkach; domu / codziennych niu / weselu / budowie siły / prąd / baterię / sprzęgło / zasoby nieodnawialne] (za) plątać się —путаться [w wyjaśnieniach / opowiadaniu]; plą­ tanina — путаница pocieszać (yć) —утешать; pocieszenie —утешение postrzegać —воспринимать potępiać (ić) —осуждать, порицать; potępienie — осуждение, по­ рицание [czyn zasługujący na p.J pożyczać (yć) —одалживать, брать взаймы; pożyczka —ссуда, заем; wypożyczalnia — пункт проката przesadzać (ić) —преувеличивать; przesada — преувеличение, крайность [wpadać w ~ę] (za) stosować - применять [w praktyce; przemoc / leki / pra­ wo / metody / przypisy / szałwię / surowe środki]; zastosowa­ nie — применение [znaleźć z-]; stosowany — прикладной [sztu­ ka / geometria] współczuć —сочувствовать; współczucie — сочувствие [okazy­ wać /budzić w.; złożyć/ przyjąć wyrazy ~a]

wymieniać (ić) —перечислять wytykać - упрекать zaciskać (nąć) —затягивать, сжимать, стискивать [zęby / w pię­ ści; zaciśnięte usta] załatwiać (ić) —устраивать, улаживать [formalności / sprawę] zażywać / zażyć —употреблять, принимать [tabletki / kąpieli]

84

Telegram : @polskigram

MIASTO. PODRÓŻ

Cl Moi drodzy, teraz wyjaśnię wam, jak dotrzeć do mojego domu. Na lotnisku wsiądźcie do autobusu 955, 876, 769, 587 lub 698. Pam iętajcie, aby skasować bilety w autobusie. Wysiądźcie na czwartym przystanku —Rynek studnia. Następnie przejdźcie przez ulicę, idźcie prosto wzdłuż kanału wzdłuż kwiaciarni i krawca, skręćcie w lewo i na trzeciej ulicy skręćcie w pra­ wo. Wówczas natkniecie się na m ałą księgarnię o nazwie „Tę­ cza” , w której będziecie musieli przejąć klucze od sprzedaw­ cy. z bankom atu obok księgarni możecie wypłacić pieniądze. Mój czteropiętrowy dom jest na rogu. N a pierwszym piętrze znajduje się biuro notariusza. N ad wejściem powiewa flaga Unii Europejskiej. Mieszkanie znajduje się na parterze. Moja okolica jest bardzo zielona i spokojna. Przed budynkiem znajduje się sklep z tytoniem, gdzie Lu może kupić zapalniczkę, popielniczkę i karton papierosów, ponieważ nie mam więcej: niedawno przestałam palić. Może­ cie palić w kuchni, ale potem trzeba przewietrzyć mieszkanie i wyrzucić niedopałki do kosza. W sąsiednim domu po prawej stronie znajdziecie fryzjera, aptekę i pralnię chemiczną. Może­ cie robić pranie w pralni samoobsługowej znajdującej się przy kanale. Obok znajduje się sklep warzywny, sklep mięsny, świetny pub „Dwie kotwice i beczka” oraz niesamowita m ała restaura­

cja „Szalony ślimak”. Zawsze jem tam owoce morza: ostrygi, węgorze, mięczaki i małże. Jeśli pójdziecie dalej, zobaczycie m ały pub. Możecie tam spróbować piwa z beczki. Kufel piwa kosztuje 5 euro. Tam można płacić tylko gotówką. Ode mnie do centrum jest bardzo dogodny dojazd — 25 mi­ nut tramwajem. W pobliżu przystanku tramwajowego znajduje się piekarnia, zakład szewski, cukiernia, kantor i poczta. W piekarni obowiązkowo musicie spróbować pączków, faworków, bezy i ma­ zurka. Na poczcie można kupić znaczki i koperty. Stamtąd może­ cie wysłać paczki do Pekinu. Pamiętajcie, że metro nie jedzie przez naszą dzielnicę. Jeśli wynajmiecie sobie samochód, możecie zostawić go na strze­ żonym parkingu zarezerwowanym dla mieszkańców naszego domu. Kod do otwierania szlabanu zostawię na stole. Pam ię­ tajcie, że w okolicy nie ma żadnej stacji paliw. Jeśli w domu pęknie żarówka, w szufladzie szafki na korytarzu jest ich spo­ ro. Jeśli wypadną bezpieczniki, poproście portiera o pomoc. Gniazdko w łazience nie działa. N a wszelki wypadek zostawię num er do Mateusza. Informowałam go już o tym. Cieszcie się życiem! Całuję i przytulam. Do zobaczenia wkrótce! Kinga P.S. Jeśli Lu będzie potrzebowała soczewek lub nowej opra­ wy, optyka znajdziecie na rynku, na którym wysiadacie z au­ tobusu. Znajduje się gdzieś pomiędzy domem gier, biurem bukmacherskim i sklepem jubilerskim. Na stole zostawię kartę SIM i hasło do internetu. Możecie doładować swój kredyt przez Internet. Wreszcie: jeśli ktoś przyjdzie was odwiedzić, pamiętaj­ cie, że sąsiad z góry jest nieprzyjemną osobą i bez względu na przyczynę dzwoni na policję. Nie hałasujcie po dziesiątej! Pytania:

1. Jak przyjaciele Kingi mogą przyjechać z lotniska do miejsca za­ kwaterowania? Jak docieracie do swoich domów? Jak docierasz do swojego domu? 2. Jaka jest infrastruktura tej dzielnicy? Jaka jest infrastruktura Twojego miasta?

86

87

Telegram : @polskigram

3. Jakie są dostępne środki transportu publicznego w mieście? Ja­ kie są w Moskwie, Kijowie, Mińsku i Petersburgu? 4. Jak działa parking i ile kosztuje w ciągu godziny? 5. Jacy są Twoi sąsiedzi, jeśli porównamy ich do sąsiadów Kingi? SŁOWNICTWO beczka —бочка [zjeść z kimś ~ę soli;jak śledzie w ~ce; zacząć z innej ~z] bezpiecznik —пробка [b. się przepalił] dogodny —удобный; подходящий; выгодный dom / salon gier —игорное заведение dzielnica - квартал, район [robotnicza / willowa / portowa / mieszkaniowa] faworki —хворост (кулин.) gniazdo —гнездо; розетка [wić g.; wyfrunąć z ~a; Lot nad kukuł­ czym gniazdem] gotówka —наличные [płatność ~ą] kantor —обмен валют karton papierosów —блок сигарет koperta —конверт kotwica —якорь [rzucić / podnieść ~ę] krawiec —портной kufel —кружка пива małż —мидия mazurek —пирог из песочного теста mięczak —моллюск niesamowity - необыкновенный, необычайный; жуткий, убийственный [upał] okolica - окрестность, район [malownicze; w ~cach Białegosto­ ku] ostryga —устрица paczka —посылка; пакет [nadawać / odbierać ~ ę] paliwo —топливо, горючее parter —первый этаж popielniczka —пепельница [zgasić papierosa w ~ce] soczewka —линза stamtąd —оттуда

studnia —колодец [czerpać wodę ze ~i; 5. bez dna] szewc —сапожник szlaban —шлагбаум ślimak —улитка [czułki ~a; posuwać się ja k ś.] tęcza —радуга tytoń —табак [żuć t.] węgorz —угорь zakwaterowanie —размещение, расселение zapalniczka —зажигалка [przypalić ~ą]; zapałka — спичка [pu­ dełko ~ek] znaczek —почтовая марка żarówka - лампочка [przepalona; wymienić / wkręcić / wykręcić ~ę] CZASOWNIKI docierać / dotrzeć —добираться, достигать [piechotą / na miej­ sce] doładować —зд.: пополнить баланс hałasować —шуметь; hałas — шум [robić/ wszcząć h.; narobić ~u; Wiele ~u o nic] natykać / natknąć się —наталкиваться, натыкаться [na trudno­ ści / starą koleżankę] powiewać —развеваться przejmować / przejąć —принимать, перенимать, перехваты­ вать, заимствовать [władzę / dowództwo / piłkę / porzucony samochód; w spadku] przytulać (ić) —прижимать, приласкать skasować —компостировать Strzec —сторожить, стеречь, беречь, охранять, хранить wypadać / wypaść —вылетать, выскакивать wypłacić pieniądze —снять деньги из банкомата

89

88

Telegram : @polskigram

Pytania:

С2 Nasze małe miasteczko ma 36 579 mieszkańców, a dzięki swojemu położeniu geograficznemu i słynnym zabytkom jest popularnym miejscem turystycznym. Miasto położone jest nad brzegiem jeziora i ma sprzyjający klimat, który pozwala na wzrost roślin śródziemnomorskich. Rada miasta utrzymuje tu ­ taj centrum miasta, ponieważ UNESCO ogłosiło fortecę jako światowe dziedzictwo. Średniowieczny festiwal Festex odbywa się tutaj co roku. Wśród najważniejszych muzeów i zabytków w górnej części, w zamku, wyróżnia się Wielki Plac ze swoimi różnokolorowy­ mi kamienicami i dorożkami, klasztor Świętej Trójcy (miejsce pielgrzymek katolickich!), bajeczny Stary M łyn, olśniewająca Wieża Zegarowa, tzw. Kościół na Wzgórzu, z którego otwiera się zapierający dech w piersiach widok na dolinę, czarujący Most Zakonników, okazały Dom biskupów, stare więzienie, wystaw­ ny pałac hrabiego Sanguszka, kaplica Świętego Krzyża —praw­ dziwy klejnot naszego miasta, Dom Katów, Pchli targ, muzea dzwonów, tortur, zbroi i armat otwarte w zeszłym roku w ru­ inach murów. Kolejka linowa i liczne schody łączą obie części miasta. Rynki, ogrody, parki w dolnej nowoczesnej części miasta są czyste i uporządkowane. Ulice i chodniki są gładkie, bez dziur, a na przejściach dla pieszych są „inteligentne” światła. Fon­ tanny, stawy, parkingi, przejścia podziemne, postoje taksówek i przystanki są zawsze w porządku. Nigdzie nie ma więcej śmie­ ci. Autobusy przyjeżdżają i odjeżdżą na czas, bo nie ma korków. Nie ma już kolejek w banku ani na poczcie. Odnowiony dworzec kolejowy jest w pełnym blasku. W porcie można wybrać się na wycieczkę łodzią, łódką, wiosłować, a nawet łowić ryby. Jeste­ śmy dumni ze ścieżek rowerowych obejmujących całe miasto. Tutaj czujemy się bezpiecznie i możemy bez obawy spacerować, zarówno w dzień, jak i w nocy. Nawiasem mówiąc, mamy naj­ lepszą bezpłatną sieć bezprzewodową Wi—Fi w całym kraju z 30 punktami dostępu.

1. Jakie zabytki znasz w Warszawie, Krakowie, Wrocławiu, Po­ znaniu, Moskwie, Kijowie, Kazaniu, Tbilisi, Mińsku i Peters­ burgu? A w Bratysławie, Taszkencie, Wilnie, Zurychu, Sin­ gapurze, Belgradzie, Delhi, Kairze, Rio de Janeiro, Rzymie, Paryżu, Wiedniu, Pradze, Lwowie, Lublanie, Madrycie, Ate­ nach, Berlinie, Brukseli, Kopenhadze, Rydze, Londynie, Za­ grzebiu, Stambule i Lizbonie? 2. Gdzie znajduje się Twoje miasto i jaki jest w nim klimat? 3. Jakie tradycyjne festiwale odbywają się w Twoim mieście co roku? 4. A co powiesz na bezpłatny internet i trasy rowerowe? SŁOWNICTWO armata - пушка [lufa ~y] bajeczny —сказочный; bajka —сказка biskup —епископ dorożki —конный экипаж dworzec kolejowy —вокзал; kolej (ж. p.l) —железная дорога; очередь [pracować na ~i; z kolei —в свою o.; po kolei —no o.]; kolejarz — железнодорожник dziedzictwo —наследие; dziedziczyć — наследовать [po ojcu] dzwon —колокол [Komu bije d.; od wielkiego ~u — по праздни­ кам, редко] forteca —крепость hrabia —граф; hrabina —графиня; hrabstwo — графство kamienica —большой каменный дом kaplica —часовня kat —палач; (z a /s ) katować —мучить, истязать, жестоко бить klasztor —монастырь [ustronny / odosobniony] klejnot —драгоценность, жемчужина kolejka linowa —канатная дорога łódź —лодка, шлюпка; łódka —лодка nawiasem mówiąc —кстати говоря, между прочим; na­ wias —скобка [wziąć w n.; być poza ~em] 91

90

Telegram : @polskigram

odnowiony —восстановленный; odnowa —реставрация; odna­ wiać/odnowić — восстанавливать okazały —импозантный, внушительный, представительный, пышный [gmach / wystrój / rozmiar / pałac / przyjęcie] olśniewający —ослепительный, блистательный; lśnić — свер­ кать, блистать [czystością / blaskiem] pałac —дворец [porzucony / zdewastowany / splądrowany; p. Dożów] pchła —блоха pielgrzym —паломник; pielgrzymka —паломничество [iść na ~ęj; pielgrzymować — совершать паломничество postój —стоянка sprzyjający —благоприятный; sprzyjać — способствовать, бла­ гоприятствовать [odchudzaniu / tyciu / rozwojowi / wzrostowi gospodarczemu] ścieżka —тропинка, дорожка [leśna / dźwiękowa; chodzić utar­ tymi / własnymi -kami; wkroczyć na wojenną ~ę] tortura - пытка [narzędzie - r; przechodzić ~y; poddać -om ]; tor­ turować —пытать wzgórze —холм zakonnik —монах [cnotliwy]; syn. mnich zapierający dech w piersiach —от которого дух захватывает zbroja —доспехи, латы CZASOWNIKI (po) łączyć (się) - соединять(ся), связывать(ся) [przewo­ dy / wysiłki / pliki; przyjemne z pożytecznym; Proletariusze wszystkich krajów, łączcie się!]; łącznie — вместе, слитно, всего; połączenie — соединение, связь, сообщение [kolejo­ we / radiowe/ telefoniczne]; przełącznik - выключатель obejmować /objąć - обнимать; охватывать; принимать [spoj­ rzeniem / rozumem / stanowisko ministra]; objęcia - объятия wiosłować —грести; wiosło —весло; wioślarz — гребец; wioślar­ stwo —гребной спорт

сз Wreszcie spełniłam sobie marzenie, które m iałam od lat —spędzić wakacje nad morzem. Cztery miesiące temu spę­ dziłam trzy bajeczne tygodnie na wakacjach w Chorwacji. N a­ tura jest tam magiczna, imponująca i spektakularna. Klimat jest doskonały: w czerwcu nie pada i jest ciepło. Plaże są piękne i niesamowite, piasek jest biały i miękki, woda jest przezroczy­ sta. Największe wrażenie zrobiły na mnie skały, wraki statków, tajemnicze jaskinie i wodospady. N a wyspach mi się naprawdę podobało. Przeżyłam tam niezapomniane chwile, w tym żeglo­ wanie o świcie i zachód słońca na latami morskiej, co przypo­ m niało mi starożytnych greckich bogów i mity. Chorwacki jest moim zdaniem śpiewny, jędrny i „cierpki”! N a początku chciałam iść na kemping, ale potem pod­ dałam się —nigdy nie wiesz, gdzie rozbić nam iot. Z aplano­ w ałam m oją podróż dokładnie z dobrym przewodnikiem. M ieszkałam co tydzień w innej części kraju. Ponieważ był to szczyt sezonu, w ołałam wynająć pokoje jednoosobow e ze śniadaniem w schroniskach młodzieżowych. W ynajęłam sa­ m ochód, który zarezerwowałam wcześniej, więc nie m usiałam się martwić. Przem ierzyłam więc chorwackie wybrzeże wzdłuż i wszerz. Jeśli zdecydujesz się tam pojechać, radzę za­ brać ze sobą maskę do nurkowania i płetwy, składane krzesło i oczywiście krem do opalania. Pierwszego dnia spaliłam się, nawet gdy nasm arow ałam się kremem. Potem bolały mnie plecy, starałam się być w cieniu, żeby nie ryzykować. Teraz przykładam do ucha muszlę, którą w zięłam z plaży i słyszę szum fal, za którym tęsknię... Muszę przyznać, że Chorwacja pozostawiła we mnie wyjątkowe, powiedziałabym że wręcz niezatarte wrażenie. Pytania:

1. Jaka natura, klimat i plaże są na chorwackich wyspach? Które kraje graniczą z Chorwacją? 2. Jak opowiadająca przemierzyła chorwackie wybrzeże?

92

93

Telegram : @polskigram

3. Gdzie się zatrzymała? 4. Co nam doradziła zabrać ze sobą na wakacje? 5. Gdzie byłeś zeszłego lata i gdzie chciałbyś pojechać? SŁOWNICTWO imponujący —внушительный jaskinia —пещера jędrny - выразительный, сочный; упругий, твердый [cia­ ło / mięśnie / warzywo] latarnia —фонарь muszla - ракушка namiot —палатка niezatarty —неизгладимый płetwa —ласт; плавник [pływać w -ach] przezroczysty —прозрачный starożytny —древний [czasy ~e; ~e posągi; s. Rzym]; Starożyt­ ność —Античность świt —рассвет [od świtu do nocy; wstać bladym świtem] wodospad —водопад wraki —обломки корабля / машины wzdłuż i wszerz - вдоль и поперек CZASOWNIKI poddawać (dać) się - сдаваться, поддаваться, подвергаться [rozpaczy / naciskom / rozkoszy / operacji] przemierzać (yć) —объехать, изъездить (na) smarować się —мазаться żeglować - плавать под парусами; żeglarz - яхтсмен; żeglar­ stwo - парусный спорт; żagiel — парус; żaglowiec — парусник

С4 Ferie zimowe w Armenii? Nawet o tym nie myślałem, plano­ wałem pojechać w góry - w Tatry lub w Alpy na Słowenii na po­ czątku stycznia. Spędziliśmy już wakacje w górach w Hiszpanii, Polsce i Norwegii. Kiedy Swen mi to zaoferował, nie wiedzia­ łem , co odpowiedzieć. Długo o tym rozmawialiśmy. Oczywiście dla niego to tylko kolejny kraj. Jeśli chodzi o mnie, nie jestem obieżyświatem. „Gdzie to jest?” —pomyślałem. Choć znam dwóch Ormian, nie miałem o tym zielonego pojęcia. Zakłada­ łem , że jest to na południe od Rosji i miałem rację. Wkrótce się zgodziłem. W końcu Armenia była krajem egzotycznym, przy­ najmniej dla mnie, i nigdy nie byłem poza Europą Zachodnią, Skandynawią i Polską. Pierwszą przeszkodą był paszport, który już stracił ważność. W ciągu trzech tygodni wyrobiłem nowy. Drugą przeszkodą była wiza. Konieczne było udanie się pociągiem do Kopenhagi, aby złożyć wniosek w konsulacie armeńskim. Na wydanie wizy potrzeba było pięciu dni. Jeszcze tydzień i gotowe, otrzymali­ śmy wizę. Chcieliśmy lecieć bezpośrednio i tanią linią lotniczą, ale nie było takiej. Zatem zarezerwowaliśmy dwa loty powrot­ ne przez Kijów przez ukraińską spółkę państwową i mieliśmy półtorej godziny na transfer. Niestety, nie mogliśmy zdobyć mil z kartami lojalnościowymi SAS. Lecieliśmy w Sylwestra. N a stacji Odense było zamieszanie, w hali dworca był ogromny tłum . Ktoś upadł na tor i dlatego ruch pociągów został spowolniony i nie wiedzieliśmy, który jest nasz peron. Krótko mówiąc, spóźniliśmy się 25 minut. Przesiedliśmy się na dworcu głównym i dotarliśmy na lotnisko dwie go­ dziny przed odlotem. Wszystko poszło jak po maśle, bez proble­ mu: zarejestrowaliśmy się, odprawiliśmy bagaż, dostaliśmy karty pokładowe, przeszliśmy kontrolę bezpieczeństwa. Wylecieliśmy punktualnie, lądowanie było miękkie, prawie niezauważalne, m iła załoga, transfer był krótki, dotarliśmy na czas do Erywania, wydanie bagażów było szybkie, kontrola graniczna i celna przebiegła bezproblemowo. W końcu wyszliśmy i... nikt z biura podróży nie przyszedł do nas! 95

94

Telegram : @polskigram

Pytania:

1. Czy kiedykolwiek podróżowałeś podczas ferii zimowych? 2. Czy możesz wyjaśnić, gdzie znajdują się Dania, Gruzja, Japonia i Arktyka w stosunku do Rosji? Które kraje gra­ niczą ze Szwajcarią, Cyprem, Indiam i, Boliwią, Libią, Tajlandią, Izraelem, Uzbekistanem , Serbią, Turcją, Rosją i Ukrainą? 3. Czego potrzebujemy, aby uzyskać wizy? 4. Jakie bilety kupili chłopcy i jak było na dworcu kolejowym i na lotnisku? 5. Jaka niespodzianka czekała na nich, gdy przybyli na wyznaczo­ ne miejsce?

wniosek —заявление, ходатайство; вывод, заключение [wy­ ciągnąć pochopne ~ki; dojść do ~u; składać / odrzucić w.; wy­ stąpić z ~iem] zamieszanie - суматоха załoga —экипаж CZASOWNIKI odprawiać (ić) - регистрировать; odprawa - регистрация, оформление [o. lotu do Nicei] wyrabiać / wyrobić —хлопотать, получать

C5

SŁOWNICTWO bezpośrednio —напрямую; bezpośredni —непосредственный; прямой [b. w zachowaniu; w ~im sąsiedztwie; b. przyczyna wy­ padku / połączenie kolejowe] ferie —каникулы karta pokładowa —посадочный талон; pokład — палуба, борт [na ~dzie statku] kontrola celna —таможенный контроль; urząd celny — тамож­ ня; celnik — таможенник; cło —пошлина lądowanie - приземление, посадка [na Księżycu]; (wylądo­ wać — приземляться; ląd — суша, материк, континент lot —полет [z ~u ptaka; zakłócony 1.; chwytać w 1.]; odlot —вы­ лет; przylot — прилет; start — взлет niespodzianka - сюрприз [sprawiać ~ę] obieżyświat —путешественник spółka —общество, компания, фирма [s. córka / akcyjna / jaw­ na / z ograniczoną odpowiedzialnością] Sylwester —канун Нового года, новогодняя ночь tor —железнодорожный путь ważność —действительность, годность [okres ~ci; termin ~ci karty płatniczej]; ważny — действительный; unieważnić — ан­ нулировать, отменить

Kieruję od 19 lat. Siedzenie za kierownicą i jazda sam o­ chodem jest dla m nie czymś naturalnym. Latem podróżowa­ łem sam po całej Europie: z Petersburga przez Rygę, Drezno, Kolonię i Antwerpię do Paryża, a następnie z powrotem przez Gandawę, Lipsk, Norymbergę i Belgrad do Bukaresztu. Po m oim pobycie w Rum unii wróciłem przez Lwów do Gdańska, a następnie promem do Helsinek. Jestem więc doświadczo­ nym i odważnym kierowcą. Dwa tygodnie tem u m iałem swój pierwszy wypadek drogowy w ciągu 15 lat. Na dzień przed kraksą m usiałem pchać sam ochód do warsztatu, bo złapałem gumę. Tego dnia otworzyliśmy placówkę w nowej dzielnicy na drugim końcu m iasta, a następnego dnia m iałem pojechać na wakacje. Kiedy wyszedłem z dom u, było jasno. M iałem tam przyjść o ósmej rano, a żeby dotrzeć na czas, potrzebne było 55 m inut. Nigdy tam nie byłem , ale dzięki nawigacji za­ m ierzałem tam być na czas. N a próżno: silnik nie startował, a przez silny mróz nie m ogłem uruchom ić sam ochodu przez 15 m inut. Potem m usiałem zatankować na rogu Kowalskiej, ponieważ m iałem m ało benzyny. Dzięki Bogu w łączyłem ra­ dio, no i kto by się tego spodziewał - „Informujemy, że Szlak Powstania lutowego na odcinku od Cm entarza Bohaterów 97

96

Telegram : @polskigram

jest zamknięty z powodu uszkodzonego rurociągu, który wy­ buchł wczoraj i zniszczył asfalt. Zalecamy objazd...” Szlag by to trafił! Jeszcze tego mi brakowało! Ruszyłem prosto na Plac Broni, aby kontynuować autostradą. Przed zjazdem za­ dzwonili do mnie i odwrócili m oją uwagę, więc zapom niałem opuścić autostradę. Przeklinałem jak szewc, ponieważ już zm ierzałem do budki z opłatam i. Zatrzym ałem się na po­ boczu, włączyłem kierunkowskaz i zacząłem cofać. Mniej więcej kwadrans po ósmej skręcałem już w ulicę, gdzie znaj­ dował się oddział, ale nie było miejsca, więc zaparkowałem sam ochód w bocznej ulicy. Dopiero później, po drugiej, kiedy opuściłem biuro, zdałem sobie sprawę, że ulica była jednokierunkowa z zakazem zatrzy­ mywania. Dwa podobne wykroczenia skutkowałyby cofnięciem prawa jazdy lub dużą grzywną. Dobrze, że mi nie odholowali mojego samochodu! Bez wątpienia m iałem szczęście. Aby wrócić do domu, wybrałem drugą drogę, która wydawała się krótsza. Spieszyłem się, ponieważ spodziewałem się o trzeciej dostawy paczki i miałem jeszcze wpaść do fryzjera, bo dawno się nie strzygłem. Choć nie jestem facetem lubiącym się ścigać, przyznaję, że kilkakrotnie przyspieszyłem i osiągnąłem pręd­ kość 88 kilometrów na godzinę, ale mimo to nie przekroczyłem maksymalnej prędkości. Dwukrotnie odciąłem drogę pieszym, raz obok Alei Górników przejechałem na czerwonym (nie mia­ łem wystarczająco dużo czasu na hamowanie i nikogo tam nie było!) a jeden odcinek trasy pokonałem bus pasem. Jeszcze raz prawie zahaczyłem zaparkowany samochód. N a Krymskiej, która jest dość stromym zboczem, nie było zbyt wielu samochodów. C hciałem wyprzedzić Nissana i cię­ żarówkę, która była przed nami, i zacząłem skręcać w lewo. W tym m omencie uderzono we mnie od tyłu, zacząłem się ślizgać i uderzyłem w drzewo, aby uniknąć zderzenia czo­ łowego. Terenowy pojazd z tyłu zderzył się z Nissanem tak m ocno, że ten ostatni przew rócił się. Wszystko w sumie do­ brze się skończyło: dwóch kierowców bez obrażeń, jeden lek­ ko zraniony. Uszkodzenia mojej Kii są następujące: rozbite, zgniecione i złam ane zderzaki, błotniki, koło tylne, światła, podwozie, szyba przednia, wycieraczka i opony. Teraz sam o­

chód jest w rem oncie. M am nadzieję, że firma ubezpiecze­ niowa zrekompensuje mi poniesione szkody, ponieważ wciąż muszę kupować części zam ienne. Być może taniej byłoby ku­ pić nowy samochód... Pytania: 1. Posiadasz prawo jazdy? Gdzie podróżowałeś samochodem? Jak nazywają się stolice tych krajów: Rumunia, Słowacja, Węgry, Serbia, Grecja, Czechy, Irlandia, Litwa, Austria, H o­ landia, Iran, Jordania, Kenia, Azerbejdżan? Czy znasz nazwę stolicy Wietnamu, Indonezji, Etiopii, Maroka, Chile, Peru i Kuby? 2. Czy miałeś kiedyś wypadek drogowy? Czy masz nowy lub uży­ wany samochód? 3. Czy korzystasz z nawigacji? 4. Czy przestrzegasz przepisów ruchu drogowego? 5. Ile kosztuje w twoim mieście parking? Czy kary są wysokie? 6. Dlaczego on zapomniał zjechać na czas, kiedy jechał autostra­ dą? 7. Dlaczego on tak się spieszył i co mu się stało na Krymskiej? SŁOWNICTWO błotnik —крыло автомобиля bohater - герой [główny / drugoplanowy / narodowy; Bohater naszych czasów] dostawa - доставка [zamawiać z ~ą]; dostawca - поставщик [d. usług internetowych]; dostarczać (yć) - доставлять [zaopatrze­ nie / listy] Drezno —Дрезден Gandawa —Гент górnik — шахтёр; górnictwo — горнодобывающая промыш­ ленность grzywna —денежный штраф [nałożyć ~ę] guma - резина; шина; жвачка [syntetyczna / cytrynowa; buty na ~ie]; złapać ~ę —проколоть шину; gumiaki —резиновые сапоги koło - колесо [przednie k.; k. zapasowe]

98

99

Telegram : @polskigram

Kolonia - Кёльн kraksa - авария, катастрофа [mieć ~ę] kowal —кузнец Lipsk - Лейпциг obrażenia - травмы, ушибы [rozległe / lekkie / ciężkie; doznać licznych ~eń] opona - шина, покрышка [przebić / napompować ~ę; ~y i dętki rowerowe] placówka - филиал, представительство, отделение pobocze —обочина podwozie —шасси powstanie —восстание [p. styczniowe / listopadowe / chłop­ sk ie /w getcie warszawskim; wybuch / upadek / klęska ~a; dowodzić ~iem; przewodzić ~iu; wniecić / stłumić p.];powsta­ wać / powstać — восставать [przeciwko panom] prędkość —скорость [dopuszczalna / średnia / zawrotna; zwięk­ szać p.]; prędki — быстрый, скорый [ruch/decyzja/cząstki] prom - паром na próżno - напрасно; próżny — пустой; тщетный silnik - мотор [zatrzymać / uruchomić s.; niezawodny / spraw­ ny s.] stromy - крутой Szlag by to trafił! - Черт побери! szlak - дорога, путь, маршрут [przetarty sz.] szyba —оконное стекло [przednia / tylna / pancerna; wsta­ wić / stłuc ~ę] warsztat —мастерская [samochodowy / naprawczy / literacki] wątpienie - сомнение; (z) wątpić — сомневаться [w rzetel­ ność /niewinność]; wątpliwy — сомнительный [przyjemność] wykroczenie - правонарушение, проступок [popełnić w.] wycieraczka —стеклоочиститель, дворник zbocze —спуск,склон zderzak - бампер, буфер [zawadzić ~iem]

CZASOWNIKI cofać —подавать назад; cofnięcie prawa jazdy - лишение прав (z) gnieść - давить, раздавливать; мять, комкать; жать [apasz­ kę / chusteczkę / puszkę; buty gniotą] (za) hamować - тормозить [postęp/na zakręcie]; hamu­ lec — тормоз [dać po ~ach] (od) holować —буксировать; holownik — буксир (z) niszczyć —уничтожать, разрушать [sobie zdrowie / twoje li­ sty / doszczętnie]; zniszczenie —уничтожение [prowadzić do ~a; siać z,]; zniszczony —уничтоженный; niszczycielski —раз­ рушительный, опустошительный odcinać / odciąć - отрезать, подрезать [końce fasolki / gaz / ku­ pony] odwracać / odwrócić —отвлекать pchać / pchnąć - толкать, совать; пырнуть [nos w cudze spra­ wy; nożem] pokonywać (nać) - преодолевать, превозмогать; побеждать [strach / trudności / przeciwnika / odległość]; pokonany - по­ бежденный przekraczać / przekroczyć —превышать, переступать, нару­ шать [granicę / linię mety / próg / limit internetu] przewracać (wrócić) się - опрокинуться, перевернуться [na bok / na łóżku / w grobie]; przewrót — переворот [p. pałacowy; w nauce / technologii] przyśpieszać (yć) - ускорять [kroku / pracę] ścigać się —гонять, ехать наперегонки skutkować —влечь за собой; skutek — (по)следствие, результат [ujemne ~ki; bez ~ku]; skuteczny - действенный, эффектив­ ный [lek / reklama; ~e środki] spodziewać się - ожидать что-либо от кого-либо; надеяться, рассчитывать [listu / gości; po kimś] startować —заводиться (o) strzyc się —стричься [na łyso] (za) tankować - заправлять (горючим) [na stacji benzynowej] trafiać (ić) - попадать; встречать, наталкиваться, натыкать­ ся [do celu / szpitala / domu / aresztu; w okno / na opór; na

100

101

Telegram : @polskigram

chybił trafił — наугад]; trafiony — подходящий, лучший; traf­ ny —меткий [trafnie ująć problem] uderzać (yć) —ударять; поражать [kijem / w twarz / w stół / po kieszeni] uruchamiać / uruchomić —пускать в ход; заводить мотор; вводить в строй [pojazd / elektrownię / komputer / produk­ cję] wybuchać (nąć) - взрываться [z byle powodu]; wybuch - взрыв [pocisku/gazu /gniewu] wyprzedzać (ić) - обгонять, опережать [motocykl / w rozwo­ ju / swoją epokę]; wyprzedzanie — обгон zahaczyć —зацепить, задеть zderzać (yć) się —сталкиваться

D

JEDZENIE. ODZIEŻ. OBYCZAJE. ŚWIĘTA

Dl Jakie cytrusy wolę? Bez wątpienia najbardziej lubię grejpfruta. Jest gorzki i wolę go od pomarańczy i cytryn. Pierwsze są zbyt słodkie, a drugie kwaśne, z owoców leśnych moje ulubione to agrest, poziomki, borówki czarne, maliny i jeżyny. Są pożyteczne. Nienawidzę truskawek. Arbuzy i melony to nie dla mnie, chociaż chętnie zjem śliwki, brzoskwinie, morele, daktyle, persymony i figi. Myślę, że jabłka, gruszki, winogrona, wiśnie i czereśnie są nudne. Rośliny strączkowe i warzywa? Nie mogę żyć bez porów, selera i karczochów. Lubię dynię i cukinię! Bakłażany, ogórki, fasolkę, rzodkiewkę, paprykę, cebulę i kolendrę jem prawie co­ dziennie. Szparagi i kalafior są obrzydliwe. Czasami jem surową marchewkę lub buraka. Groch, kukurydza i sałata są bez smaku, przynajmniej dla mnie. Niestety jestem uczulona na pomidory, czosnek, orzeszki ziemne i orzechy włoskie. Mam dość szpinaku, brukselki, brokułów i kapusty. Ziemniaki i chleb na zakwasie nie mają wstępu do domu! Co do reszty, mięso tylko z kurczaka lub wołowe —wieprzowina jest tłusta, a indyk i inny drób źle działa­ ją na moje trawienie. Żadnych tortów, owoców morza, nabiału, wędlin: parówek czy kiełbas. Suszone owoce jem rzadko, tylko na Wielkanoc, Boże Narodzenie lub Nowy Rok. Co? Ryby? Tak, najbardziej sandacz, pstrąg, okoń, karp, morszczuk, dorsz, szczupak, makrela i śledź. Zapomnia­ łeś o przyprawach. Kiedy gotuję zupę, zawsze ją przyprawiam 103

Telegram : @polskigram

pieprzem. Lubię herbatę z imbirem, jaśminem, rumiankiem lub cynamonem. Piję ją z gorzką czekoladą. Napoje alkoholowe? Szampan lub wino wytrawne na Nowy Rok. Wszyscy drażnią mnie i mówią, że jestem wymagająca, skomplikowana, a nawet wybredna. A leja mam to gdzieś. Pytania:

1. Jaki jest Twój ulubiony owoc? A warzywa? Czego nie możesz strawić? 2. Co wolisz, mięso lub ryby? 3. Czego w jedzeniu unikasz? 4. Co zwykle pijesz? SŁOWNICTWO agrest —крыжовник borówka czarna —черника; borówka brusznica —брусника; borów­ ka bagienna — голубика brzoskwinia —персик burak - свекла być uczulonym na coś - иметь аллергию на что-либо [na droż­ dże / grzyby] cynamon —корица daktyla - финик dorsz —треска [ławica ~y] drób —домашняя птица figa - инжир gorzki - горький [żale/rozczarowanie; połknąć ~ą pigułkę]; zgorzkniały —прогорклый; преисполненный горечи indyk - индейка jeżyna —ежевика kalafior - цветная капуста karczoch —артишок kolendra - кориандр kwaśny — кислый [zbić kogoś na ~e jabłko]; kwas — кислота [siarkowy / mrówkowy / moczowy]

mam to gdzieś —мне плевать на это morela —абрикос morszczuk —хек nabiał —молочные продукты orzechy ziemne — арахис; о. włoskie — грецкий орех [skorupa ~а; tłuc ~у]; о. laskowe — фундук [twardy о. do zgryzienia] parówka - сосиска persymona - хурма por —лук-порей poziomki —земляника pożyteczny —полезный; pożytek — польза [odnieść/ przynieśćp.J pstrąg - форель rzodkiewka —редиска rumianek —ромашка sandacz —судак smak —вкус [stracić s.; jeść ze ~iem; słynąć z dobrego ~u; przy­ paść do ~u; obejść się ~iem]; smaczny — вкусный [Smacznego!]; smakować —отведывать; нравиться; иметь вкус чего-либо; smakowity —очень вкусный, аппетитный; smakołyk —ла­ комство; smakosz — гурман; posmak —привкус; rozsmakować się - наслаждаться вкусом [w uzbeckiej kuchni]; przysmak лакомство surowy — сырой; суровый, строгий [jajko / przepisy / wy­ rok / nauczyciel / zima]; surówka — салат из свежих овощей; surowiec —сырьё [~се wtórne] szczupak —щука szparag —спаржа trawienie - пищеварение [zaburzenie ~а]; (s) trawić - перева­ ривать; potrawa - кушанье, блюдо [wykwintna] wędliny —колбасные изделия Wielkanoc —Пасха wieprzowina —свинина wino wytrawne —сухое вино [popijać w. małymi łyczkami] winogrono —виноград wybredny - привередливый, разборчивый [wjedzeniu; gust]

104

105

Telegram : @polskigram

D2 Chcesz przygotować zupę z buraków, którą spróbowałeś w Kijowie? Przede wszystkim odłóż wszystko co niepotrzebne ze stołu i z kuchni! Boże, dlaczego wszystko w twoim mieszkaniu jest tak zatło­ czone i upchane?! W naszej rodzinie nigdy nie było to zwyczajem... Dobra, oto przepis. Pokrój p ół kilo wołowiny na średniej wielkości kawałki (z kośćmi!), wrzuć do garnka i zalej litrem wody, dodaj liść laurowy, pieprz i sól. Zagotuj mięso, aby po­ wstał bulion. Nie smaż cebuli, tylko ją opiecz, oczyść dwa bu­ raki, obierz dwie marchewki i jednego ziemniaka i poszatkuj kapustę. Pokrój resztę na kostki, posiekaj ząbki czosnku i dodaj wszystko do bulionu razem z trzema pomidorami, szczawiem, skrobią i octem. Wszystko wymieszaj, posyp mąką, miętą, szczy­ piorkiem, pietruszką lub koperkiem, przykryj pokrywką i gotuj przez 25 minut. Podawaj barszcz ze śmietaną i musztardą. Przeżuj wszystko dobrze, no i na miłość boską, nie zakrztuś się! Do rzeczy, widziałam w twojej spiżami przetwory z chrza­ nem. Mogę sobie wziąć jeden słoik? Pytania:

1. Czy przepis jest dokładny? 2. Które składniki zastąpiłbyś lub dodał do przepisu? 3. Jaką zupę potrafisz ugotować? Jak się ją gotuje?

ocet —уксус [jabłkowy / winny] przepis —рецепт przetwory —консервы , заготовки на зиму skrobia —крахмал szczaw - щавель [pęczek ~iu] szczypiorek - зеленый лук wołowina —говядина CZASOWNIKI

dodawać / dodać - добавлять, прибавлять [cukru / du­ cha / gazu / odwagi / otuchy]; dodatek - приложение; до­ бавка; выпуск [szkodliwy / tygodniowy / nadzwyczajny] dodatki —гарнир; аксессуары; dodatkowy — добавочный [wy­ danie/ praca / podatek / zarobki] (po) kroić - резать [w plasterki / kromki / kostkę; na połów­ ki / paski / talarki]; przekrój - разрез [plan w ~ju]; p. wyda­ rzeń — обзор событий obierać / obrać —чистить овощи; obieraczka —овощечистка odkładać / odłożyć - откладывать [słuchawkę / pieniądze / wyjazd] (po) siekać —крошить, рубить (po) szatkować —шинковать upchnąć —напихать wrzucać / wrzucić —вбрасывать zagotować - довести до кипения zakrztusić się - поперхнуться, подавиться, захлебнуться

SŁOWNICTWO

chrzan —хрен kawałek - кусок [drewna / ciasta; rozbić / rozerwać na -kij; ka­ wał — большой кусок, ломоть; анекдот [dławić się ~em mięsa; ukroić / powiedzieć k.J mąka - мука [żytnia / ryżowa / pszenna; z pełnego przemiału] mięta —мята musztarda —горчица [m. po obiedzie] na miłość boską - ради бога

D3 Szkoda, że nie mogłaś przyjść na przyjęcie Katarzyny. Wie­ działem, że Kasia nie obejdzie się bez obfitego jedzenia. Ugościła nas niesamowitymi zakąskami i przysmakami. To była prawdzi­ wa uczta z szerokim wyborem potraw. Siedzieliśmy przy ogrom­ nym stole. Katarzyna zawołała również kucharza i kelnera. Jako

106

107

Telegram : @polskigram

przystawkę jedliśmy ośmiornicę w sosie maślano— cytrynowym z kaparami, pieczoną wieprzowinę, kałamamicę z szałwią, grzan­ ki z sardelami, nadziewanymi pieczarkami, plasterki rozmarynu nadziewane oliwkami, sałatkę z awokado, jajkami, pieczonymi pomidorami i chrupiącym boczkiem, pierogi z tuńczykiem, ciecie­ rzycą, pietruszką, soczewicą, rakami, bazylią i oliwą z oliwek. Jako pierwsze danie mieliśmy spaghetti z sosem mięsnym oraz szafrano­ we risotto z homarami. Drugim daniem były roladki z indykiem, granatem i kasztanami, rolada z cielęciną i pistacjami oraz grillowany szaszłyk z jagnięciny. N a koniec deser: francuskie ciasto z ro­ dzynkami, kremem i migdałami, placek z porzeczką i rabarbarem posypany okruchami czekolady, ciasto orzechowe, strucla mako­ wa z rodzynkami i orzechami laskowymi, pigwowy likier, konfitura z derenia, waniliowe i bananowe lody. Jedzenie było palce lizać. Jedyną rzeczą, z którą nie m iałem szczęścia, byli moi sąsiedzi. Zatrzymali mnie na wystawie, więc przyszedłem za późno. M usiałem siedzieć między Robertem i Janą, teściową Kasi. Robert wciąż próbował mówić, patrzył na mnie, nudził mnie, coś gadał, ale przynajmniej nie dokuczał mi i nie plótł bzdur jak ostatnim razem. A Jana (pamiętasz, jaka jest natrętna!) po­ czątkowo jadła bez zatrzymywania się, nawet nie wznosiła toa­ stów, a potem zaczęła ze m ną szczegółowo rozmawiać o swoim związku z drugim mężem. G łupia kobieta... Pytania:

migdał —миндаль [myśleć o niebieskich -ach] natrętny - навязчивый, назойливый obfity —обильный [opady / obiad / zbiory / krwawienie] okruch —крошка ośmiornica —осьминог pieczarka —шампиньон pigwa - айва pistacja —фисташки porzeczka —смородина przystawka - холодная закуска rabarbar —ревень rodzynki —изюм soczewica —чечевица tuńczyk —тунец uczta —пир [wyprawiać / urządzić ~ę] CZASOWNIKI

nadziewać / nadziać —фаршировать; nadzienie —начинка, фарш [n. mięsne; cukierki /ka czka z~m ] pleść —плести [wianek / koszyk; p. trzy po trzy]; p. bzdury —мо­ лоть вздор wznosić / wznieść —поднимать; воздвигать [rękę / pomnik / maszt]; wzniosły — возвышенный

1. Czy podoba ci się lista posiłków weselnych? 2. Jakie były desery? Czy autor był zadowolony z j edzenia? 3. Co przeszkadzało mu przy stole? SŁOWNICTWO

bazylia —базилик boczek —грудинка chrupiący - хрустящий ciecierzyca —нут dereń - кизил kapar - каперс

D4 W noc poprzedzającą wyprzedaż poczuła się zdenerwowana, niespokojna, drżąca, wyobrażając sobie, że wchodzi do domu towarowego. Wyprzedaż, zniżki... te słowa mknęły jej przez głowę. W łóżku, już na w pół śpiąca, dotykała luksusowych fu­ ter z norek i aksamitnych szat, obmacywała materiały, tkaniny, widziała przed sobą obcisłe wieczorowe sukienki, marynarki w paski, swetry z drewnianymi guzikami, plisowane spódnice, bawełniane rękawiczki i lniane koszulki, które były zawieszone

108

109

Telegram : @polskigram

i czekały na jej miękkie i delikatne dłonie, przymierzała luźne kamizelki z dzianiny, spektakularne płaszcze z kapturem, odloto­ we spodnie z frędzlami, fantazyjne kurtki z zamkiem we wszyst­ kich rozmiarach, kolorach, krojach: jedna z jedwabną podszewką bez rękawów, druga z kieszeniami ale bez kołnierza. Można było zwariować. Postąpiła naprzód i spojrzała na wymagające stroje kąpielowe i koronkowe biustonosze bez ramiączek i z wypełnie­ niem, wełniane rajstopy i pończochy, czarne buty na obcasie —po prostu obłęd! —lakierowane i skórzane baleriny z sznurowadła­ mi oraz szalone mokasyny, zamszowe kapcie, turkusowe buty na wysokim obcasie i gumowe podeszwy, które nie tworzą pęcherzy i odcisków, wytworne kozaki na koturnie, sandały, klapki, japon­ ki... Kręciło jej się w głowie. Wreszcie biżuteria, jaka obfitość! Bransoletki, kolczyki, srebrne spinki, złote naszyjniki i pierścion­ ki, łańcuszki, wisiorki, krzyże przyciągały ją i kusiły swoim bla­ skiem. Bursztyn, perły, diamenty, szafiry, wszystko błyszczało. Pościel! Fioletowe, pomarańczowe i liliowe płótno, prześciera­ dła, koce, narzuty, kołdry, poszewki, poduszki wszystkich kształ­ tów: okrągłe, prostokątne, kwadratowe, trójkątne, i wszystko było pierwszej jakości. O Boże, nie mogła już... Powieki stawały się ciężkie i ona stopniowo wpadała do krainy snów. Pytania:

1. 2. 3. 4.

Jak kobieta poczuła się noc przed rozpoczęciem wyprzedaży? Co byś kupił, gdybyś był na jej miejscu? Czy robisz zakupy, gdy są zniżki? Jak jesteś teraz ubrany? SŁOWNICTWO

aksamit - бархат [Aksamitna rewolucja] bawełna —хлопок [nie owijać w ~ę —говорить без обиняков] biustonosz - лифчик bursztyn —янтарь [korale z ~u] buty —туфли, ботинки [wysokie / znoszone / zdarte / zabłoco­ ne; b. na szpilce /z a kostkę; but uwiera / obciera / ciśne; nie kiwnąć palcem w ~cie —палец о палец не ударить]

dzianina —трикотаж [wyrób z ~y] frędzle —бахрома futro —шуба; мех [f. z gronostaja / lisa / bobra; czapka z ~a; zniszczone f.] guzik - пуговица; кнопка; кукиш, шиш [urwać / naciskać g.; g. z pętelką — шиш с маслом] jakość —качество [podrzędnej ~ci; towar dobrej / najwyższej —ci; relacja ~ci do ceny; nie ilość, aj.] japonki —вьетнамки jedwab —шелк [motek ~iu] kamizelka - жилет [zapinać / odpiąć ~ę] kapcie - тапочки [chodzić w ~iach] kaptur —капюшон [założyć k.] klapki —шлёпки koc —одеяло [otulić / okryć / przykryć się ~em] kolczyk - серьга [założyć k.; k. w pępku / nosie / wardzie / sutku] kołdra —стеганое одеяло kołnierz - воротник [pożółkły; nie wylewać za k.] koronka —кружево [klockowa / siatkowa] koszulka - майка; файл-вкладыш [koszykarska / kolarska / wspinaczkowa/ z nadrukiem /z napisem / reprezentacji Pol­ ski; k. na dokumenty] koturny —платформы, танкетки kozaki —женские сапоги len —лён luźny - свободный; разрозненный, отдельный, не связан­ ный [bluzka / rozmowa / zasady / kontakty / uwagi / notat­ ki / kartki]; luz — свободное место / пространство; свободное время; раскованность [I. w walizce; nie mieć luzu; być na luzie]; wyluzować się —расслабиться [w towarzystwie / n a imprezie] marynarka - пиджак; флот [m. dwurzędowa; klapy ~i]; mary­ narz —матрос; моряк narzuta - покрывало; syn. kapa naszyjnik —ожерелье [n. z pereł] obcas - каблук [płaskie / wydeptane ~y; stukanie ~ami; flek ~u]; pantoflarz —подкаблучник obcisły —облегающий 111

Telegram : @polskigram

obłęd —безумие; с ума сойти odcisk —мозоль; отпечаток, оттиск [palca / stopy / kopy­ ta / pieczęci] odlotowy —сногсшибательный perła —жемчужина [poławiacz pereł] pęcherz —волдырь, пузырь [p. moczowy; biegaćjak kot z ~em\ pierścień —кольцо [otoczyć ~niem; Władca -cieni; P. Nibelunga] płótno —полотно, холст podszewka —подкладка poszewka —наволочка pończocha —чулок [podrzeć ~y] powieka —веко prostokąt —прямоугольник prześcieradło —простыня [rozpostrzeć p.] rajstopy —колготки [ze szwem / we wzory] rękaw —рукав [targać za r.; zwęzić / zakasać / podwinąć ~y]; rę­ kawica —перчатка [bokserskie / gumowe] sandały —босоножки spinka —заколка, запонка [do włosów / mankietów] szaty —наряд [odświętne ~y; rozdzierać ~y nad kimś\ sznurowadło —шнурок [zawiązać / rozwiązać ~a] trójkąt —треугольник [t. małżeński] turkusowy —бирюзовый wisiorek —подвеска, кулон wyprzedaż —распродажа [kupić na ~y] wytworny —изысканный, элегантный zniżka —скидка [otrzymać ~ę] CZASOWNIKI dotykać / dotknąć —трогать, касаться, дотрагиваться [tema­ tu / obrazów / ramienia / do żywego]; dotyk — осязание; при­ косновение [miękki w ~u[; dotknięty —уязвленный, обиженный kusić —искушать, соблазнять [los / pustelnika]; pokusa — иску­ шение, соблазн [ulec / oprzeć się ~ie] mknąć —мчаться, нестись

obmacywać —ощупывать; (po) macać — щупать, лапать; nama­ calny — осязаемый, ощутимый przyciągać (nąć) - притягивать, привлекать; przyciąga­ nie — притяжение [p. ziemskie]; pociągający — привлекатель­ ный, заманчивый przymierzać (yć) —примерять; przymierzalnia —примерочная wyobrażać (ić) sobie —представлять себе; wyobraźnia —вообра­ жение [pobudzać/rozwijać ~ę; bujna /przestrzenna /niesam o­ wita / nieokiełznana w.] (z) wariować - сходить с ума [na punkcie czego]; wariat — су­ масшедший, сумасброд [robić z siebie ~a]; zwariowany — сума­ сбродный, сумасшедший [pomysł/ dzień]

D5 Najpopularniejszym i najważniejszym ze wszystkich świąt rosyjskich jest Nowy Rok. Mówię ci to, bo jestem na Syberii od prawie 21 lat i wyszłam za mąż za Rosjanina. Dla Rosjan to święto ma takie samo znaczenie, jak Boże Narodzenie dla nas, Europejczyków. Ponieważ w Związku Radzieckim religia zosta­ ła zakazana, święto to stało się ważnym i zjednoczyło wszyst­ kie narody radzieckie. Jego uroczystości stały się obowiązkowe i popularne. Przez cały grudzień odbywają się uroczyste impre­ zy z okazji święta. Wszyscy oczekują na Nowy Rok i nie mogą się doczekać, a nasi synowie liczą przez całą jesień nawet dni do Nowego Roku. Postaram się wyjaśnić dokładnie, jak świętują go Rosja­ nie. Przede wszystkim świętują go z rodziną lub przyjaciółmi w domu. Tydzień przed Nowym Rokiem ubieramy choinkę roz­ maitymi dekoracjami: bombkami, dzwonkami, płatkami, lamp­ kami, wiankami, łańcucham i i girlandami. Głównymi bohate­ rami święta są Dziadek Mróz i Śnieżka. Pod choinkę dajemy prezenty, które rozpakowujemy po północy. Należy szczególnie wspomnieć o tym, co Rosjanie gotują. Oprócz mięsa i deserów 31 grudnia w każdym domu w Rosji jest włoska sałatka, galaretka,

112

113

Telegram : @polskigram

sałatka z buraków ze śledziem i sałatka z tuńczykiem i jajkami. Może większości Europejczyków wydaje się to niejadalne, ale moim zdaniem to pyszne! Nie mam wątpliwości, że jeśli spróbu­ jesz, nie pożałujesz. Po północy zaczynają się fajerwerki. Obchody Nowego Roku trwają dłużej niż tydzień, a kończą się 9 stycznia, kiedy życie w kraju powraca do zwykłego rytmu. Jest kilka innych świąt ob­ chodzonych w Rosji - Dzień Obrońców Ojczyzny, 23 lutego, Międzynarodowy Dzień Kobiet, 8 marca i oczywiście Dzień Zwycięstwa 9 maja, najświętsze święto dla każdego mieszkańca Rosji.

CZASOWNIKI (z) jednoczyć - объединять, соединять; zjednoczony - объеди­ ненный, соединенный [Z. Królestwo; Z. Emiraty Arabskie; Stany Z. Ameryki]; zjednoczenie - объединение [z. Niemiec / Włoch] (po) żałować —жалеть, сожалеть; żal — жалость, сожаление; печаль, скорбь; обида [płakać z ~и; mieć do kogoś ŻA pogrą­ żony w ~u]

D6

Pytania:

1. Które święto jest dla Rosjan najważniejsze? 2. Dlaczego Boże Narodzenie nie jest najważniejszym świętem w Rosji? 3. Jakie pokarmy są tradycyjnie spożywane w Twoim domu na Nowy Rok? 4. Gdzie mieszka autorka tekstu? SŁOWNICTWO bombka —ёлочная игрушка [zawiesić ~i] choinka —ёлка galaretka —желе, холодец impreza —вечеринка, сабантуй, мероприятие [i. okoliczno­ ściowa; zakrapiona i.] (nie) jadalny —(не) съедобный rozmaity - разнообразный; urozmacenie - разнообразие; uroz­ maicać (ić) — вносить разнообразие; urozmaicony —разно­ образный wianek —венок włoska sałatka —салат оливье zwycięstwo —победа [odnieść z.]; zwyciężać (yć) - побеждать [wroga / strach / w wyborach / w zawodach]; zwycięzca — по­ бедитель; zwycięski —победоносный, победный [m arsz/ar­ mia /walka]; niezwyciężony - непобедимый

W ostatni weekend były urodziny Jana. Wiesz, jak się odno­ szę do niego. Jan może wywrzeć dziwne wrażenie - jest rów­ nocześnie zaradny i chwiejny, zuchwały i roztropny, stanow­ czy i podejrzliwy. Za to nigdy nie nudzi mi się z nim! Chciał świętować swoje dwudzieste piąte urodziny w podmiejskim domu swoich dziadków, który jest oddalony o półtorej godziny samochodem od Mińska. Dotarliśmy tam dwoma samochoda­ mi i ktoś przyjechał pociągiem. Łącznie było nas 12 osób: kil­ ku przyjaciół z uniwersytetu, chłopcy z sąsiedztwa i niektórzy z drużyny koszykówki. Były zarówno dziewczyny, jak i chłopcy. To było wesołe towarzystwo i chcieliśmy świętować urodziny. Zrobiliśmy zakupy po drodze w jednym dużym supermarkecie. Kupiliśmy frytki, chipsy, orzechy, krakersy, ser, ciasta, owoce, piwo i szampana. Wszyscy przygotowali prezent dla Jana: kurt­ kę narciarską, sportową torbę, słuchawki zgodne z najnowszą modą, a nawet kupon na skok ze spadochronem, który dał mu jego kuzyn Włodzimierz. O godzinie szóstej wieczorem wszystko było gotowe na przy­ jęcie. Około siódmej zaczęliśmy wznosić toast, a potem Jan za­ czął rozpakowywać prezenty. Był naprawdę zadowolony i weso­ ły: byli tam wszyscy jego najlepsi przyjaciele, w tym Tania, która mu się podobała i zaczęli się spotykać kilka tygodni temu. Tania wyglądała na zmieszaną i obrażoną, jakby ją to wszystko obrzy­ dzało. Wszystkie prezenty bardzo mu się podobały. Podziękował

114

115

Telegram : @polskigram

nam za nie i kontynuowaliśmy imprezę. Im więcej czasu mija­ ło, tym bardziej było wesoło. Wiadomo, że napoje alkoholo­ we „pomagają” również w rozrywce podgrzewając atmosferę. Muzyka była także piękna —mieszanka rocka i jazzu. Tańczyli­ śmy i śpiewaliśmy piosenki pełnym głosem. Timur zaczął mnie podrywać aleja to ignorowałam, tym bardziej że nie przepadam za szczupłymi facetami i nie podoba mi się kiedy dziewczyny dają nadzieję chłopakom, a potem ich nabijają w butelkę. W pewnym momencie zaczęliśmy robić zakłady na żarty. Igor przegrał trzy razy z rzędu, zdenerwował się, wstał, pchnął pustą butelkę na bok i chciał wyjść z salonu. Maria, która była najmniej pijana z nas wszystkich, próbowała go powstrzymać, złapała go za rękę, ale Igor stracił równowagę i, aby nie spaść, złap ał się odruchowo za piękną zasłonę! Nie trzeba dodawać, że zerwał ją i złam ał kij, który ją trzymał, i upadł na szklany wazon. Ten rozpadł się na drobne kawałki. Ile brzydkich słów słyszałam w tamtej chwili! Ktoś rechotał, ktoś inny się darł. Anton nagrywał tę scenę telefonem komórkowym. Jan, który wypił co najmniej 5 piw, nie kontrolował sytuacji, poszedł do swojego pokoju, zatrzasnął drzwi i szybko zasnął. Była druga w nocy: Tania i Anton poszli na spacer, Marysia i Igor przytulali się i całowali w kącie, Kasia i Jerzy chichotali na korytarzu, ktoś się z kimś obścis... —nie wchodźmy w szczegóły. Oglądałam to „pole bitwy” i kręciłam głową. W końcu obudziliśmy się w południe i spotkaliśmy się w kuchni. Mieliśmy wszyscy ból głowy. Jakie było zamiesza­ nie w domu! Jan nie wierzył własnym oczom. Co powie ro­ dzicom i dziadkom?! Przysiągł, że nie będzie więcej tak imprezować. Był bardzo zdenerwowany i zły. Powiedziałam mu, że lepiej będzie zjeść śniadanie i później wziąć się do pracy. Przez godzinę czyściłam dywan i podłogę z plam z wina, nie wspominając o m ałych kawałkach szkła, które pokrywały całe miękkie meble. Myślę, że niemożliwe jest zabronić młodzieży zabawy. Jestem pewna, że jego dziadkowie są do tego przyzwy­ czajeni i nie mieszają mu się do życia, wiedząc czego po nim można oczekiwać. Moi, na przykład, nie wtrącają nigdy w nie swoje sprawy!

Pytania:

1. 2. 3. 4.

Gdzie chłopcy i dziewczęta obchodzili urodziny Jana? Które dania chciałbyś zobaczyć na swoim stole urodzinowym? Czego zwykle życzysz swoim przyjaciołom na urodziny? Jaki był najlepszy prezent, jaki kiedykolwiek otrzymałeś? SŁOWNICTWO

chwiejny —неуверенный, неустойчивый, шаткий; chwiać się — качаться, шататься drobny —мелкий [cukier / sylwetka / handel / rysy / przedsię­ biorca / wydatki / deszcz]; drobne —мелочь (деньги) [rozmie­ niać się na d.J; drobnostka —мелочь, пустяк; drobiazg — безде­ лушка; drobiazgowy —мелочный, пустяковый; скрупулёзный, подробный [analiza]; drobnoustrój —микроорганизм frytki —картошка фри kij —палка, клюшка, кий [bilardowy / hokejowy / narciarski; uderzyć ~em bilę] koszykówka - баскетбол; koszykarz — баскетболист mieszanka —смесь, ассорти odruchowy —непроизвольный [reakcja / niechęć]; od­ ruch —рефлекс [warunkowy] podejrzliwy - подозрительный [spojrzenie]; podejrzewać - по­ дозревать [o kradzież]; podejrzenie — подозрение [budzić ~a; cień ~eń; poza obrębem ~ eńj; podejrzany — подозреваемый; сомнительный [p. o sfałszowanie podpisu/ zabójstwo; ty p /to ­ warzystwo] rozrywka —развлечение [park ~i]; rozrywkowy —развлекатель­ ный [muzyka/program /dzielnica] roztropny —толковый, разумный słuchawki —наушники spadochron —парашют [wyskoczyć / skakać ze ~em; s. się nie otworzył]; spadochroniarz — парашютист stanowczy —решительный, категоричный zaradny —находчивый, предприимчивый zmieszany —смущенный zuchwały —дерзкий, лихой, смелый [atak / ton / odpowiedź]

116

117

Telegram : @polskigram

CZASOWNIKI chichotać - хихикать drzeć się —орать mijać / minąć —миновать nabijać (bić) w butelkę —разг, динамить nagrywać / nagrać —записывать; nagranie — звукозапись, видео­ запись; nagrywarka — пишущий привод obściskiwać się —обжиматься oczekiwać —ожидать от кого-либо [po dzieciach / kolegach] podrywać / poderwać —приставать, подцеплять, приударять powstrzymywać (mać) —удерживать, останавливать przepadać —очень любить, обожать [za psami / gotowaniem] rechotać —хохотать; rechot —хохот wtrącać (ić) się —влезать, вмешиваться zabraniać / zabronić —запрещать zatrzasnąć drzwi —хлопнуть дверью

D7 M am na imię L udm iła, jestem studentką i studiuję we W rocławiu. W tej chwili jadę pociągiem do Bratysławy, aby świętować z rodziną Święta Bożego N arodzenia na Słowacji. W naszym kraju Boże N arodzenie jest świętem roku i obchodzo­ ne jest prawie przez wszystkich —wierzących i niewierzących. W przeciwieństwie do Sylwestra, który zwykle jest głośno ob­ chodzony z przyjaciółm i w restauracjach lub barach, Boże N a ­ rodzenie to rodzinne święto. N ie wyobrażam sobie, że m o g ła­ bym spędzić ten czas gdzieś indziej. Gorączka świąteczna zaczyna się cztery tygodnie przed 24 grudnia. Jest to okres Adwentu, kiedy wszyscy Słowacy przygoto­ wują się na radosny dzień. Istotnym atrybutem jest wieniec adwen­ towy (wieniec z igliwia z czterema świecami). W pierwszą niedzielę zapala się jedna świeca, w drugą - dwie, potem - trzy, i wreszcie, gdy pozostaje tylko jeden tydzień do Bożego Narodzenia, zapalają

się wszystkie cztery świece. Dla dzieci jest kalendarz adwentowy, wykonany w formie pudełek lub kieszeni z datami, gdzie mogą znaleźć słodycze lub drobne prezenty każdego dnia oczekiwania na Boże Narodzenie. Oczywiście zakup prezentu to także okres przy­ gotowawczy. Słowacy na tym nie oszczędzają, prezenty świąteczne są zawsze najdroższe i takie, na które trudno sobie pozwolić w ży­ ciu codziennym (i dlatego po świętach mamy problemy finansowe). Elegancko je pakujemy i w kładam y pod już ozdobioną choinkę. A potem nadchodzi długo oczekiwany wieczór. 24 grudnia nazywa się W igilią Bożego N arodzenia. O koło szóstej po p o łu d n iu wszyscy siadają za stołem do tradycyjnej ko­ lacji. M ięso nie jest spożywane tego dnia, a głów nym daniem jest kapuśniak i pieczony karp. S ałatka ziem niaczana jest podaw ana do karpia. Po kolacji? Dzieciątko przynosi prezenty. Potem nie­ które rodziny idą odpocząć, wiele idzie do kościoła n a Pasterkę. Ale Boże N arodzenie n a tym się nie kończy! 25 grudnia nazywa się Bożym N arodzeniem , tego dnia zwyczajowo odwiedza się krewnych na Słowacji. N a stole jest zwykle kapuśniak —gęsta zupa z kiszonej kapusty, wieprzowiny, kiełbasy i suszonych grzy­ bów. 26 grudnia rozpoczynają się tradycyjne świąteczne rozryw­ ki i kolędy. To głów nie wieczory taneczne, dyskoteki, koncerty i przedstawienia teatralne. S łodki Jezu! To mój przystanek! Dziękuję za rozmowę i ży­ czę szczęśliwej podróży! Pytania: 1. 2. 3. 4.

Co odróżnia Boże Narodzenie od Sylwestra? Czego nie spożywa się w Wigilię? A co jest na stole? Które jedzenie jest tradycyjnie na Boże Narodzenie? Czym są świąteczne zabawy dla Słowaków? SŁOWNICTWO

Adwent —Рождественский пост gdzie indziej —в другом месте gorączka - лихорадка; жар, температура wa / świąteczna / zakupów]

118

[biała / połogo­

119

Telegram : @polskigram

W

igliwie —опавшая хвоя kapuśniak - щи kiszony —квашеный, соленый [ogórki] kolęda —колядка Pasterka —рождественская служба przeciwieństwo —противоположность, противоречие; przedwnie — напротив, наоборот [wprost/wręcz р.]; sprzeciwiać (ić) się — возражать, протестовать; не соглашаться [temu pro­ jektowi / wprowadzeniu stanu wojennego]; sprzeciw — протест, возражение [ostry s.; zgłosić / wnosić s.] słodycze —сладости; (po) słodzić —класть сахар, подслащивать; słodzik —подсластитель Wigilia —Сочельник

й I

Ł

raj —рай; rajski —райский Stary / Nowy Testament - Ветхий / Новый Завет Wniebowstąpienie Pańskie - Вознесение Господне Zaśnięcie Matki Bożej - Успение Богородицы Zbawiciel —Спаситель Zdjęcie z krzyża —Снятие с креста Zesłanie Ducha Świętego —Троицын день Zmartwychwstanie —Воскресение Zwiastowanie Pańskie —Благовещение

D8 NAJWAŻNIEJSZE POJĘCIA CHRZEŚCIJAŃSTWA anioł —ангел [a. stróż; upadły a.]; anielski —ангельский Chrzest - Крещение diabeł —дьявол, чёрт [do ~ła!; tam, gdzie d. mówi dobranoc, za­ wrzeć pakt z ~em] Ewangelia —Евангелие Golgota - Голгофа grzech —грех [wyznać / wybaczyć / odpuszczać / odpokutować g.; g. śmiertelny; ~chy młodości; Siedem ~ów głównych]; grzeszny —грешный [uczynki]; grzesznik — грешник [zatwar­ działy]; grzeszyć - грешить krucyfiks - распятие Niedziela Palmowa —Вербное воскресенье Niepokalane Poczęcie - Непорочное зачатие; począć — зачать Objawienie Pańskie —Богоявление odkupienie —искупление; odkupić — искупить piekło —ад [dobrymi chęciamip. jest wybrukowane] ;piekielny —ад­ ский post —пост; pościć —поститься prorok —пророк; proroctwo —пророчество Przemienienie Pańskie —Преображение przykazanie —заповедь

„Śmiech was pochowa”. N a Wesołym Cmentarzu jest 800 krzyży wyrzeźbionych z drewna a następnie pomalowanych jasnymi kolorami. Na grobach są zdjęcia pasterzy, fryzjerów, cieśli, rolników, tkaczy, garncarzy, zegarmistrzów, stolarzy, do­ jarzy, malarzy, kamieniarzy, mieniące się kolorami od żółtego do czerwonego, od niebieskiego do jasnozielonego. Są obrazy kobiet, które tańczą w ludowych strojach, przędą wełnę, doją krowy, tkają dywany, ugniatają ciasto, pieką chleb, modlą się za mężczyzn, którzy wydobywają kamień, rzeźbią w drewnie, orzą, sieją pszenicę, żną jęczmień, pasą konie grając na instrumen­ tach muzycznych, strzyżą owce, zabijają bydło i tym podobne. Na nagrobkach zapisane są ironiczne wiersze o życiu i śmierci nieboszczyka. To jedyne miejsce na świecie, w którym ludzie śmieją się ze śmierci. Cmentarz ten znajduje się na północy Rumunii w osadzie Sapanta. Tutaj nie żegnają się z nieboszczy­ kiem płaczem i tęsknotą. Smutek, niepokój i udręka, które zwy­ kle towarzyszą pogrzebowi i żałobie, zastępują uczucia sympatii i ciekawości, które panują tutaj i pozornie nie pasują do podob­ nego miejsca. Historia ta rozpoczęła się w latach trzydziestych XX wieku, kiedy projekt dekoracji grobów przyszedł do głowy mieszkań­ cowi Stanowi Patrasowi. Artysta ludowy stworzył setki grobów

120

121

Telegram : @polskigram

i trumien. Ta tradycja nie zniknęła, a dziś jego uczeń, artysta Dimitri Tincu, kontynuuje ją. Po upadku systemu komunistycz­ nego UNESCO ogłosiło cmentarz jako światowe dziedzictwo. Pytania:

1. 2. 3. 4.

Gdzie jest ten dziwny cmentarz? Kto rozpoczął tę tradycj ę? A kiedy? Co jest napisane na nagrobkach? Czy uważasz, że przyzwoicie jest się śmiać ze śmierci? SŁOWNICTWO

bydło - скот [hodowlane / rzeźne / zarodowe; b. na wypasie; traktować ludzi jak b.j cieśla - плотник garncarz —гончар grób —могила [g. masowy / rodzinny; kopać g.; złożyć wieniec na ~ie; G. Nieznanego Żołnierza] ludowy - национальный, народный [instrument / zwyczaj / ta­ niec / przysłowie / republika / wierzenia / gwara / łacina 1.] nagrobek - надгробный камень, плита nieboszczyk —покойник osada —поселок, селение pasterz —пастух; pastwisko — пастбище [wypędzić krowy na p.J pogrzeb —похороны [pójść na p.; wyprawić p.J pozornie - с виду, на вид; pozorny - мнимый strój - наряд, костюм [weselny / wieczorowy / galowy / sporto­ wy / kąpielowy; w ~u Adama] trumna —гроб udręka - страдание, мука upadek - падение, упадок [swobodny / kontrolowany / moral­ ny / nieuchronny; u. bomby / z konia; u. Bizancjum; wzloty i ~ki] żałoba —траур [nosić ~ę; ż. po mężu]

CZASOWNIKI (po) chować —хоронить (po) modlić się - молиться [o urodzaj; do Boga; za ojca]; modli­ twa —молитва orać —пахать; orka — пахота; oracz —пахарь (o) panować —владеть; царить; господствовать; укротить; захватывать [nad sobą/nerwam i /światem; p. twierdzę / j ę ­ zyk / zdenerwowanie / gniew / bunt / pożar; p. w powietrzu; -uje cisza/ bałagan / radosny nastrój / przekonanie]; opano­ wany —хладнокровный pasować - подходить [~ują do siebie] paść —пасти [owce / kozy] prząść - прясть; przędza - пряжа; kołowrotek - прялка rzeźbić —ваять, высекать siać —сеять [s. nasiona; kto sieje wiatr, zbiera burzę]; nasie­ nie — семя [nasiona kiełkują] ugniatać / ugnieść —месить тесто wydobywać (być) - добывать; wydobycie - добыча [wę­ gla / surowców / wapienia / cyny / krzemu / ołowiu / magne­ zu / litu / potasu / gazu łupkowego / paliw kopalnych / kamieni szlachetnych] (po) żegnać się - прощаться, провожать; креститься (руками); pożegnanie - прощание; przeżegnać się - перекреститься żąć —жать; żniwa —жатва

122

Telegram : @polskigram

Ę

Jałcie, Belfaście, Kuwejcie, Samarkandzie , Oslo, Baku, Algierze, Lubece, Dżakarcie, Osace, Marrakeszu i Bagda­ dzie?

PRZYRODA

SŁOWNICTWO

El Dobry wieczór! Mam na imię Małgorzata, jestem pogodynką. Witamy na prognozie pogody na niedzielę 29 października 2019 roku. Ateny —słonecznie i ciepło, 23 °C; Barcelo­ na —pochmurno, ulewny deszcz, z przejaśnieniem , 18 °C; Bel­ grad - zimno, 9 °C; Berlin - poranna rosa, pogodnie, później pochmurno, 14°C; Budapeszt —wichura, 16°C; Bukareszt —za­ grożenie powodziowe, 17 °C; Delhi —upał, 36 °C; Kair —dusz­ no, 29 °C; Kijów - grzmoty i błyskawice, 12 °C; Kolonia —zim­ no, częściowo mgła, 5 °C; Kopenhaga —zachmurzenie , gęsta mgła, 11 °C; Lizbona —burza, 19 °C; Londyn —deszcz z gra­ dem, 15 °C; Lubiana —ulewa i porywisty wiatr, 10 °C; M ona­ chium - zmienna pogoda, 13 °C; Ryga —mróz i lód, —3 °C; Sztokholm —śnieżyca, —2 °C; Warszawa —obfite opady, 3 °C; Wiedeń - szadź, — 1 °C; Zagrzeb - sucho, 8 °C. Pytania:

1. Który dziś mamy dzień i jaka będzie pogoda? Jaka była wczoraj pogoda? 2. Którą porę roku najbardziej lubisz i dlaczego? 3. Gdzie jest Twoim zdaniem najlepszy klimat? Byłeś tam? 4. Jaki jest obecnie pogoda na Malcie, w Limie, Damaszku, Larnace, Ankarze, Dosze, Koszycach, Dakarze, Bejrucie,

błyskawica - молния [lotem ~y]; błyska się - молнии сверкают (błyskać się) burza —гроза, буря [nadciąga / szaleje b.; zanosi się na ~ę; oklasków / protestów]; burzliwy — бурный deszcz —дождь [d. pada / stał; przelotny / gwałtowny / ciągły d.]; leje ja k z cebra —льёт как из ведра (lać); mży —моросит (mżyć) grzmot —гром; grzmi —гром гремит (grzmieć) mróz —мороз [tęgi/ siarczysty m.; chwycił m.; m. trzyma; Jest siedem stopni mrozu]; przymrozki —заморозки [P. ścięły ka­ łuże]; mrożonka - замороженные продукты; zamrażać/ za­ mrozić —замораживать [owoce/płace] ; rozmrażać/roz mro­ zić —размораживать [lodówkę] opady —осадки [przelotne / atmosferyczne] pogodynka - ведущая программы погоды; pogodny —ясный, безоблачный, безмятежный [starość] powódź (ж. р.) - наводнение [dotknięty ~ą; р. Nawiedza / za­ lewa obszar / teren] szadź —изморозь, иней; syn. szron śnieżyca —метель; śnieg topnieje — снег тает (topnieć); odśnie­ żarka - снегоуборочная машина upał —жара; słońce świeci — солнце светит (świecić) wiatr —ветер [um iarkow any/silny/słab y]; wieje wiatr —дует ветер (wiać); powietrze — воздух [rześkie/ zatrute/ wilgot­ ne / suche / orzeźwiające] wichura —сильный ветер, буря; w. wyje —ветер воет (wyć) zagrożenie powodziowe — угроза наводнения; zagrożenie — угроза, опасность [z. Życia / pożarowe; stan ~a; stanowić z.]; zagrażać / zagrozić — угрожать [sądem / rozwodem; życiu / zdrowiu / uprawom rzepaku / spójności państwa]

124

125

Telegram : @polskigram

Е2 Czy naprawdę m am „szczęście” ? Albo Bóg m nie wypróbowuje, abym był odporny lub karze m nie za grzechy p o p e ł­ nione w poprzednich życiach... Ile razy byłem w śmiertelnym niebezpieczeństwie! i zawsze przeżyłem! Od dzieciństwa los pokazywał mi swoją siłę i nadal nie m am innego wyboru, jak tylko podlegać okolicznościom . Podejm ow ałem tysiące środków, ale na próżno, gdyż nie m ogłem uniknąć wszyst­ kich pułapek, które przynosiło mi życie. Prawdziwe prze­ kleństwo! Postaram się więc wymienić wszystkie katastrofy, które na mnie czyhały. 26 kwietnia 1986 r. m iałem 16 lat, byłem w m ałym miastecz­ ku niedaleko Kijowa, wszyscy byliśmy narażeni na promienio­ wanie, potem ja i mój wuj zostaliśmy ewakuowani po wybuchu w elektrowni jądrowej w Czarnobylu. 17 lutego 1999 r. w górach południowej Polski 13 narciarzy, w tym ja, zostało zmiecionych i zasypanych lawiną: zostaliśmy pod śniegiem przez 50 minut i ocalałem tylko cudem. 14 lipca 2003 r. byliśmy na trzydniowej wycieczce w par­ ku przyrodniczym w Portugalii, zostaliśmy odcięci przez kil­ ka godzin z powodu wielkiego pożaru, ale dzięki strażakom, którzy gasili ogniska w okół nas, zostaliśmy ewakuowani przez dwa helikoptery. 1 maja 2007 roku spędzaliśmy miesiąc miodowy w Gruzji, osuwisko sprawiło, że przez 4 dni byliśmy zakładnikami, auto­ strada była zamknięta, błoto, fragmenty szkła i gruz wszędzie. 20 czerwca 2009 roku odwiedziłem mojego kolegę w bułgar­ skiej wiosce 60 kilometrów od Warny, po tym jak deszcz sztor­ mowy wylał rzekę, rzeka zalała wioskę, powodując zniszczenia domów i łąk. Była to najbardziej niszczycielska powódź w ostat­ nich latach. 15 października 2016 r. pojechałem w podróż służbową do Grecji i były 4 silne wstrząsy trzęsienia ziemi 5,5 stopnia w skali Richtera, ludzie na ulicach, płaczące dzieci i martwe szczury.

Jednym słowem: wszystko jest „norm alne”. Co mi pozo­ stało z klęsk żywiołowych? Susza, trąba powietrzna, tsunami, wybuch wulkanu, atak owadów! Nie, dziękuję, ale m am tego wszystkiego dość. Nie jestem tchórzem, ale więcej nie wytrzy­ mam. Pytania:

1. Czy uważasz, że główny bohater tej historii jest szczęśliwy lub nieszczęśliwy? 2. Dlaczego nasz bohater był w Bułgarii i Grecji? Czy byłeś kie­ dyś w Portugalii lub Gruzji? Co wiesz o tych krajach? 3. Kiedy w Czarnobylu miała miejsce katastrofa nuklearna? 4. Gdzie nasz główny bohater spędził miesiąc miodowy? A gdzie Ty byś chciał go spędzić? SŁOWNICTWO błoto —грязь, слякоть [b. pośniegowe; zmieszać z ~em; ochla­ pać / obrzucić ~em; wdeptać w b.; ugrzęznąć w ~cie; wyrzu­ cić pieniądze w b. ] elektrownia - электростанция [wodna / atomowa] gruz —щебень, обломки камня [obrócić w -у ; podnieść z ~ów] klęska - поражение; бедствие [ponieść ~ę]; k. żywiołowa стихийное бедствие; żywioł — стихия; элемент [obcy ż ; być w swoim ~le] los - судьба; лотерейный билет [marny / dramatycz­ n y / zmienny los; wybraniec / ulubieniec losu; ciągnąć los; rozstrzygnąć —у bitwy; zmagać się z ~em] ognisko —костер, очаг [rozpalić o.; siedzieć przy ~u; o. p ło ­ nie]; ogień — огонь [otworzyć o.; gotować na wolnym ~u; krzy­ żowy o.; miotacz ~a; na pierwszy o. — в первую очередь]; ogni­ sty — огненный, пламенный [Ziemia Ognista] osuwisko —оползень owad —насекомое poprzedni - предыдущий, прежний [w ~im roku; -ego dnia; ~m razem] 127

126

Telegram : @polskigram

promieniowanie —излучение [podczerwone/cieplne]; pro­ mień —луч; promienny —лучезарный, сияющий; promieniotwór­ czy —радиоактивный [odpady ~ej susza —засуха [okres ~y] tchórz —трус; хорёк; tchórzliwy —трусливый; (s) tchórzyć — тру­ сить trąba powietrzna —смерч; trąba —хобот слона trzęsienie ziemi —землетрясение; trząść (się) — трясти(сь) [gło­ wą] (ze strachu / z zimna / w autobusie;jeść aż się uszy trzęsą) wstrząs —толчок, сотрясение; потрясение [nerwowy / pod­ ziemne /polityczne/gospodarcze; w. na giełdzie; w. mózgu]; wstrząsać (nąć) —потрясать [to mną wstrząsnęło —это меня потрясло]; wstrząsający — потрясающий [widok / nagra­ nie / zeznanie]; wstrząśnięty — потрясенный CZASOWNIKI

czyhać —подстерегать, караулить [na rzekomego bandziora] narażać (zić) (się) —подвергать (себя риску), ввести, причи­ нить [na ryzyko / wydatki / koszty; п. sobie — восстановить против себя] ocaleć —спастись [z wypadku / zagłady / obozu] podlegać / podlec - подвергаться; подчиняться; подле­ жать [nastrojom / modzie / lękom / wpływom atmosfe­ rycznym / podwójnemu opodatkowaniu / dyskusji / kontro­ li / cłu / nadzorowi]; niepodległość —независимость [ogłosić/ utracić /odzyskać n.; walczyć / bić się o n.; wybić się na n.]; nie­ podległy — независимый (s) powodować —вызывать, быть причиной [kłopoty / wypad­ ki]; powód —повод, причина [z byle powodu] wylać —выйти из берегов [w. z pracy —выгнать с работы] wypróbować —испытать wytrzymywać (mać) - выдерживать zmiatać —сметать

E3 M oja koleżanka M artyna spędza dużo czasu przed tele­ wizorem z pilotem w ręku. Ogląda wszystkie programy te ­ lewizyjne poświęcone światu przyrody, zwłaszcza roślinom i zwierzętom. Bez nam ysłu ci powie, które zwierzęta to ssaki, gady, gryzonie, skorupiaki, przeżuwacze lub owady, zwierzęta domowe, dzikie, płazy lub ptaki drapieżne, które są ptakami wędrownymi, które są zagrożone wyginięciem. Planuje zostać zoologiem lub weterynarzem. Lisy, węże, nietoperze, małpy, biedronki, wilki, wieloryby, zające, foki, dzięcioły, rekiny, strusie, jeże, bociany, orły, kangury, żółw ie, krety, susły, s ło ­ nie, wiewiórki, sępy, wielbłądy, żaby, pszczoły, jaszczurki, mrówki, jelenie, wróble, pawie, żurawie i nawet robaki nie są dla niej istotami wirtualnymi, ale bliskimi przyjaciółm i. Dla­ tego jest delikatna i wrażliwa. Doskonale zna ich anatom ię i potrafi opisać ich nawyki żywieniowe i zachowanie. N ie­ nawidzi cyrków i ogrodów zoologicznych, ponieważ wierzy, że zwierzęta nie wolno trzymać zwierząt w klatkach, a już na pewno nie dla ludzkiej rozrywki. Rzeczywiście, to lasy, pu­ stynie, bagna, a nawet lodowce, a nie sztuczne systemy, mają być „przystanią” dla zwierząt. Każde zwierzę m a prawo do swojego naturalnego środowiska: gałęzi drzewa, gniazda, le­ gowiska, nory, dziuply, skały, jaskini, a zwłaszcza ma prawo być częścią stada lub chmary. Oczywiście, że ma rację i zga­ dzamy się z nią. Teraz czytaje ciekawą książkę o owadach: pasikonikach, motylach, ważkach i chrząszczach! Martyna ma tchórza o imieniu Roller i m ałą papugę Pupa. Nie sądzę, aby był to dobry wybór zwierząt domowych, ponie­ waż tchórz brzydko pachnie, a papuga wciąż krzyczy. Ale jej to nie przeszkadza —za bardzo kocha zwierzęta, żeby zwracać uwagę na takie drobnostki. Pytania:

1. Jakie są ulubione programy Martyny? 2. Wymień przynajmniej cztery ssaki i pięć gadów. 128

129

Telegram : @polskigram

3. Czy jesteś za czy przeciw cyrkowi i zoo? Dlaczego? 4. Jakie zwierzę masz w domu i jak się nazywa? SŁOWNICTWO bagno —болото [miasto na -ach]; bagnisty — болотистый biedronka —божья коровка bocian —аист [stado -ów] chmara - рой [ch. os] chrząszcz —жук drapieżny —хищный; drapieżnik —хищник dzięcioł - дятел [dziób / pisklę -a; d. stuka w drzewo] foka —тюлень gad —пресмыкающееся gałąź —ветка; rozgałęzienie —разветвление [przewodów / szla­ ków /torów kolejowych]; rozgałęziony —разветвленный [po­ wiązania / ujście] jeleń —олень [rogi -nia] legowisko —берлога lodowiec - ледник nawyki żywieniowe —привычки в питании pasikonik - кузнечик paw —павлин pilot —пульт от телевизора płaz —земноводное przeżuwacz - жвачное pszczoła —пчела [~у w ulu; żądło -у ];pszczelarz — пчеловод rekin —акула [skrzele -а] robak —червь [zalewać ~а] sęp - гриф [skrzydła / szpony -а] skorupiak —ракообразное [szczypce -ów] słoń - слон [trąba / kły —ia] ssak —млекопитающееся; ssać — сосать [piersi; nawyk ssania kciuka] struś —страус [pióra -sia] ważka —стрекоза

wąż —змея; шланг [łuska węża; w. syczy] wielbłąd —верблюд [garb -a] wieloryb —кит wiewiórka - белка [pazury -ki] żółw —черепаха [pancerz -ia; poruszać się ja k ż-\ CZASOWNIKI wyginąć - вымереть, вывестись; wyginięcie —вымирание

E4 Kilka lat temu odziedziczyłam po ojcu zaniedbaną działkę o powierzchni pół hektara. Nie korzystałam z niej, ponieważ nie wiedziałam jak. Jestem psychiatrą i nie znam się na tym. W styczniu się rozwiodłam i zaczęłam nowe życie. Kiedyś poszłam z moją koleżanką do ogrodu botanicznego, gdzie nigdy wcześniej nie byłam: uderzyło mnie jego piękno. Dawniej nie potrafiłam docenić natury —nie obchodziło mnie to, ale po tej wizycie po­ stanowiłam posprzątać ziemię i zwróciłam się do studia krajo­ brazowego. Jakub, doświadczony architekt, nakreślił plan ogrodu z przestrzenią i trzema żwirowymi ścieżkami. Ogród jest podzielo­ ny na trzy części. Pierwsza jest w pełni poświęcona kwiatom —są tam lilie, maki, krokusy, orchidee, bzy, słoneczniki, hiacynty, wiciokrzew i pokrzywy. Druga jest poświęcona drzewom —są tu­ taj jodły, świerki, buki, modrzewie, wiązy, jesiony, topole, klony i wierzby. Trzecia składa się ze sztucznego jeziorka otoczonego ja ­ łowcem, dwoma cyprysami i jarzębiną. Jakub doradził mi, żebym kupiła narzędzia ogrodnicze. Potrzebuję grabi, kosiarki, dwóch łopat i węża. Posiadanie pięknego ogrodu oznacza przede wszyst­ kim troskę o niego z pasją i oddaniem. Napełnia mnie radością, gdy widzę jak kwiaty i drzewa rosną, kwitną, a nawet więdną. To dzięki temu projektowi czuję się szczęśliwa i patrzę w przyszłość z nadzieją. Pojutrze idę na randkę z Jakubem.

130

131

Telegram : @polskigram

Pytania: 1. 2. 3. 4.

Co odziedziczyła nasza główna bohaterka? Po jakim wydarzeniu zaczęła doceniać naturę i drzewa? Jakie drzewa możemy znaleźć w parkach Twego miasta? Jakie kwiaty rosną w Twoim ogrodzie? Kto i jak dba o rośliny ogrodowe?

J7

ŚRODKI KOMUNIKACJI

SŁOWNICTWO bez - сирень [krzew bzu] cyprys - кипарис działka —участок [budowlana; d. w obrębie miasta; kupno ~ę rol­ nej] grabie —грабли [trzonek ~i] jałowiec - можжевельник [korzenie ~a] jarzębina - рябина jesion —ясень [pień ~u] jodła —пихта kosiarka —косилка; kosić — косить krajobraz —ландшафт [malowniczy / pustynny] modrzew —лиственница oddanie —преданность, рвение, самоотдача; oddany —преданный pokrzywa —крапива randka - свидание [umówić się na ~ę z kimś; zaprosić na ~ę; być na ~ce] świerk - ель [szyszki ~u] wiąz —вяз wiciokrzew —жимолость [łodyga ~u] żwir - гравий [droga wysypana ~em] CZASOWNIKI (roz) kwitnąć — (рас)цвести; kwitnący — цветущий, пышущий [zdrowiem]; rozkwit —расцвет [być w ~cie] (u) więdnąć —вянуть; zwiędły —увядший, вялый

FI Wspaniale! Z robiłeś mi wykład, jakbym była jedną z tw oich nieposłusznych studentek! M ów iłam ci setki razy: nie jestem w stanie zapam iętać wszystkich procedur kom ­ puterowych. N ie um iem tego powtórzyć teraz i nigdy nie potrafię pobrać i zaktualizować program ów i aplikacji ani skanować dokum entów lub utworzyć z nich plików i wysłać jako załączniki. Wczoraj chciałam słuchać muzyki z CD. W łożyłam płytę, ale utknęła. W tym czasie zaczęłam szu­ kać czegoś w Internecie. Strona nie d z ia łała i mój kom pu­ ter się zawiesił. Nie m ogłam go odblokować ani wyłączyć. M ówisz, że jestem niezręczna i mam sztywne palce, ale to nie ma z tym nic wspólnego. Jeśli nie podoba ci się sposób, w jaki klikam, m achnij swoją m agiczną różdżką, wróżko i, no dokładnie tak, odm łódź mnie! i tak m am 76 lat i jestem na wózku inwalidzkim. Weź to pod uwagę. I nie jestem g łu ­ pia. Skończyłam przecież W ydział Budownictwa i Inżynie­ rii Środowiska! Jeszcze mi podziękujesz, że się nauczyłam włączania, wy­ łączania i usypiania komputera, korzystania z poczty e-mail, dzwonienia na Skype, a nawet wysyłania linków. Czy pamiętasz, Że wysłałam ci swoje zdjęcia tydzień temu? Która z babć twoich przyjaciół potrafi to zrobić? 133

Telegram : @polskigram

Foldery, pasek narzędzi, ciasteczka, pasek aplikacji —do czego to służy? Instalować, kopiować, usuwać, zapisywać, kon­ figurować, przesyłać, wycinać, wklejać, edytować —nie potrze­ buję tego, jestem tym zmęczona i radzę sobie bez tego.

nia / zwalone drzewo / przypis dolny / nerkę / gruz / uster­ ki / ze szkoły / ze stanowiska] wklejać / wkleić —вставлять wycinać / wyciąć —вырезать; wycinek —газетная вырезка zawiesić się —зависнуть

Pytania:

1. Co sądzisz o babci głównego bohatera? 2. Jak radzisz sobie ze swoim komputerem? A Twoi rodzice i dziadkowie? 3. Co jest najgorsze w korzystaniu z komputera? 4. Co robisz po pobraniu pliku? SŁOWNICTWO

aplikacja - приложение ciasteczka —куки folder - папка niezręczny —неуклюжий plik —файл [wyodrębnić p.; przejrzeć pobrane ~i] różdżka —волшебная палочка setka —сотня sztywny —жесткий, неподвижный, несгибаемый [okład­ ka / okleina meblowa / przewijak / stawy / firanki] wózek —коляска, тележка wróżka —гадалка; фея; wróżba —гадание [z kart/fusów kawy]; wróżyć - гадать załącznik —приложение к письму CZASOWNIKI

(z) aktualizować —обновлять программы (po) machać / machnąć - махать odmładzać / odmłodzić —омолаживать pobierać / pobrać —загружать usuwać / usunąć - удалять, устранять, убирать; исклю­ чать, снимать [brudnopis / wągry / pryszcze / wosk z ubra­

F2 Czym jest Facebook? Jest to największa na świecie sieć społecznościowa, platform a komunikacyjna, która może ob­ sługiwać wiele funkcji. Z ałożona w 2004 roku przez M arka Zuckerberga, ma 1,23 m iliarda użytkowników i jest dostępna w ponad stu językach. Co drugi Polak ma profil na tej stronie. Dzisiaj Facebook jest narzędziem odzwierciedlającym spo­ łeczeństwo, a także zjawiskiem, które zm ieniło sposób rozu­ m ienia kontaktu, przyjaźni i relacji społecznych. Co m ożna zrobić na Facebooku? Znajdować starych znajomych według im ienia i nazwiska i dodawać ich, pisać z nimi Online, poznawać nowych ludzi, wytwarzać w ten spo­ sób nowe połączenia, zaprzyjaźniać się, wysyłać i odbierać zaproszenia, śledzić gwiazdy, udostępniać zdjęcia i filmy oraz oznaczać w nich tagami znajom ych, zobaczyć, co robią przy­ jaciele, komentować ich status i treść wiadomości i artyku­ łów, które zamieszczają, i oznaczać je „Lubię to ” . Możliwe jest również dołączenie do różnych grup, któ­ rych członkowie dzielą te same zainteresowania i pasje, o r­ ganizują spotkania i wydarzenia oraz zaprosić do nich swoich znajomych i krewnych, znaleźć pracę. Często um ieszczane są na Facebooku ogłoszenia w przypadku skradzionych doku­ mentów identyfikacyjnych, zagubionych zwierząt, zaginio­ nych dzieci i osób starszych, które utraciły pam ięć; zbieranie podpisów w celu wsparcia niektórych osób i wydarzeń, or­ ganizowane są zbiórki, aby pom óc potrzebującym i osobom w trudnej sytuacji...

134

135

Telegram : @polskigram

Jeśli niechciana osoba nęka Cię natrętnymi wiadomościa­ mi, możesz ją zablokować lub usunąć z listy znajomych. Istnie­ je wiele różnych opcji, w tym ustawienia, powiadomienia, po­ moc i wsparcie. Rejestracja jest prosta i bezpłatna —wystarczy mieć telefon komórkowy i adres e-mail. Facebook, dosłownie „księga twarzy” , pozwala zawsze być na bieżąco ze wszystkim, co dzieje się wokół ciebie. Pytania:

1. 2. 3. 4.

CZASOWNIKI nękać —преследовать, не давать покоя odzwierciedlać (ić) —отражать, отображать udostępniać (ić) —опубликовать, сделать доступным umieszczać / umieścić - размещать, помещать [w szkole / szpi­ talu / sieci; na orbicie] zaginąć —пропасть, потеряться zamieszczać (ić) —помещать, публиковать

Czym jest Facebook i co możesz zrobić na Facebooku? Czy masz profil w tej sieci społecznościowej? Jakie treści zwykle udostępniasz na Facebooku? Czy możesz żyć bez Facebooka? Dlaczego?

SŁOWNICTWO sieć społecznościowa —социальная сеть; społeczeństwo — об­ щество [warstwa / margines / mniejszość / większość ~a; s. pierwotne /średniowiecza / obywatelskie / nowoczesne / prze­ mysłowe / niewolnicze / konsympcyjne / zastojowe / staro­ żytnych Chin / odrodzonej Polski / zróżnicowane kulturowo]; społeczny — общественный [reformy / nauki / zagadnie­ nie / opinia / ustrój /za k ła d ] treść —содержание [t. lektury / umowy / nauczania / ustawy; spis ~ci; przytaczać t.]; treściwy — содержательный; stresz­ czać (ić) — кратко излагать; streszczenie — краткое изло­ жение, резюме wiadomość — новость, известие; сообщение, сведение [w. z ostatniej chwili; w. o pożarze; nagłówki -ci; nadać/odebrać / otrzymać / wysłać / przyjąć / zostawić w.; usunąć w. na komórce]; wiadomości — знания [uzupełniać ~ci] wsparcie —поддержка [samotnych matek / osób niepełno­ sprawnych]; wspierać / wesprzeć — поддерживать; опи­ рать, подпирать [w trudnych chwilach / czytelnictwo / umie­ rającego] zbiórka —сбор [pienężna / charytatywna; z. złomu / surowców wtórnych]; zbiornik — бак; хранилище [wodny / paliwa]

F3 Jaki był najdroższy, najlepiej sprzedający się i najbardziej poszukiwany telefon komórkowy na świecie w 2017 roku? Według badań to Iphone 7. Ten telefon komórkowy jest jed ­ nym z urządzeń dziesiątej generacji opracowanych przez fir­ mę Apple w Kalifornii. Telefon komórkowy jest dostępny w pięciu opcjach kolorystycznych - czarny, czarny matowy, złoty, różowy i srebrny. Jest to pierwszy model odporny na płyny, kurz lub spryskanie. Iphone 7 jest również wyposa­ żony w dwie kamery, nowy przycisk domowy, baterię, która pozwala pracować dwa razy szybciej niż Iphone 6, co ozna­ cza, że telefon będzie działał znacznie dłużej bez ładowania. Jego wymiary: długość 138 mm, szerokość 67 mm i głębokość 7 mm, waga 139 gramów. Jego pojemność pamięci wynosi 32, 128 i 256 GB. M ikrofon, głośniki, klawisz głośności i prze­ łącznik dzwonka są wbudowane. iOSlO to najpotężniejszy na świecie, zaawansowany mobilny system operacyjny, który za­ wiera odręczne wiadomości, niewidzialny, magiczny atrament, nowe naklejki i obrazy, które przyklejają się do bąbelków wia­ domości, nowe tła. Teraz masz nowe aplikacje Mapy i Dom: pierwsza przewiduje miejsce docelowe i sugeruje najkrótszą trasę, druga włącza światła, kontroluje temperaturę w domu, otwiera drzwi, okna i zasłony. Tak jak poprzednio, znajdują się tutaj Kalkulator, G iełda, Kompas, Kontakty, Przypomnienia,

136

137

Telegram : @polskigram

N otatki i Kalendarz. Dwie najbardziej przydatne aplikacje to Znajdź Iphone i Znajdź przyjaciół. Możesz wyśledzić zgubio­ ny lub skradziony telefon i dowiedzieć się, gdzie znajdują się znajomi. Osobno sprzedawane są futerały, ładowarki, kable i adaptery. Roczna gwarancja obejmuje tylko wady produkcyj­ ne i wystarczy skontaktować się z serwisem Apple. W przypad­ ku awarii firma naprawi telefon komórkowy lub wymieni go za darmo. Jeśli zaś chodzi o pęknięty telefon lub zadrapania, gwa­ rancja nie ma do nich zastosowania. Pytania:

przycisk - кнопка, клавиша [naciskać p.; p. do dzwonka; p. alar­ mowy] tło —фон; почва, основа [na czerwonym tle] wymiar —размер, измерение zaawansowany —продвинутый CZASOWNIKI sugerować —внушать, подсказывать zawierać / zawrzeć —содержать; заключать; завязывать [po­ kój / umowę / przymierze / sojusz / znajomość]

1. Jakie są podstawowe funkcje iPhone’a 7? 2. Jaka jest Twoja marka smartfona? Czy to Samsung, Apple czy Huawei? 3. Kiedy i gdzie go kupiłeś? Jakie wyposażenie telefonu komórko­ wego uważasz za ważne? SŁOWNICTWO atrament —чернила bąbel —пузырь docelowy —целевой [grupa ~a] futerał - футляр, чехол [na gitarę / okulary / płyty / czytnik / wędki / narzędzia; Człowiek w ~le] giełda - биржа [g. papierów wartościowych; grać na ~dzie; klęska na -dziej głębokość - глубина [studni/jaskini/zanurzenia]; głęboki глубокий [umysł / ukłon / zaduma / wiara / sen / talerz / de­ presja]; zagłębiać (i) się - углубляться [w las / szczegóły / czy­ taniu / lekturze] głośnik —громкоговоритель; głośność —громкость; rozgłos — известность, популярность [nabrać ~u.; zyskać r.J odręczny —от руки (нарисованный / написанный) płyn —жидкость [p. do prania / mycia / płukania / spryskiwacza]; płynny —жидкий; плавный [ruchy] pojemność —емкость, вместительность [p. silnika / zbiornika]; po­ jemnik —контейнер [plastikowy / kuchenny]; pojemny —емкий 138

Telegram : @polskigram

( j

KULTURA

G1 —Spójrzcie, dziewczyny, jaki piękny plakat cyrku Lido! Pro­ gram wygląda świetnie. No, chodźmy! Chciałabym zobaczyć wprawnych i zwinnych akrobatów, trafnych żonglerów, klaunów, którzy wszystkich rozśmieszają, zuchwałych pogromców lwów, tygrysów, słoni i niedźwiedzi z batami w rękach, nieustraszo­ nych linoskoczków, którzy chodzą po linie. Nie byłam w cyrku od dziecka. Gości tutaj cyrk z Chin. Proszę, ja... - Skończ z tym, Magdo! Osobiście wolę iść do kina i oglą­ dać coś wzruszającego, romantycznego i emocjonalnego w stylu „Przeminęło z wiatrem”. Najlepiej film zagraniczny bez dubbingu w oryginalnej wersji z napisami, z dobrym scenariuszem i reżyserią. Jestem zniesmaczona filmami animowanymi i akcji, jak również horrorami. Mam dość filmów o nawiedzonych domach, wróżkach, widmach, opętanych, obłąkanych, jasnowidzach, kosmitach, tro­ picielach, zabójcach, ćpunach i zboczeńcach. Ostatnio spodobały mi się „Zapnijcie pasy”, „Na krawędzi”, „Kobiety na skraju zała­ mania nerwowego”, „Przerwane objęcia”, „Przelotni kochanko­ wie”, „Tańcząc w ciemnościach”, „Krople wody na rozpalonych kamieniach ”, „Całkowite zaćmienie”, „Oburzeni” i „Lęk”. Nie­ dawno widziałem zwiastun filmu „Upiorne opowieści po zmroku”. Kolejny dreszczowiec... Co dzisiaj idzie w kinie? Ja bym... —Dobra, przestań na chwilę, Zosiu! Dla mnie nie ma nic prócz opery, przecież wiecie. Publiczność ubrana na galowo

na parterze, piękna kurtyna sceniczna, tradycyjna scenografia, świąteczna atmosfera, burzliwe, ogłuszające oklaski na końcu, kłaniający się śpiewacy, tłum y wielbicieli. Zobaczmy więc, co grają. O, świetnie! „Czarodziejski flet” , „Latający Holender” , „Wesele Figara” , „Fryzjer z Sewilli” , „Złoto Renu”, „Zmierzch Bogów” , „Bal maskowy” i „Sprzedana narzeczona”. Boże, „Dam a pików” ! Zgoda. Kupujemy bilety? M am pieniądze na mojej karcie płatniczej. A propos, potrzebuję... - Uspokój się, Aniu! Działasz mi na nerwy. Nie jestem dziś w nastroju do muzyki. Od dawna nie oglądałam przedstawie­ nia. Przed chwilą spojrzałam na repertuar Teatru Narodowego. A więc, w ciągu najbliższych kilku dni zobaczymy te spektakle: „Sługa dwóch mistrzów” , „Kotka na gorącym blaszanym da­ chu” , „Ryzykowna forsa” , „Poskromienie złośnicy” , „Zdrowy chory” i „Skąpiec”. Jaka doskonała obsada! Co? Kasiu, nie przerywaj mi! Widzę, że wciąż jest wiele miejsc na balkonie. Chyba... —Basiu, dlaczego wchodzisz mi w słowo? Moim zdaniem powinnyśmy udać się do Filharmonii na koncert symfoniczny. Lubię dźwięki instrumentów muzycznych: flet, trąbka, puzon, harfa, organy i perkusja. W końcu uczęszczałam do szkoły mu­ zycznej na Pradze. M am słuch a teraz mogę zagrać dla was jakiś urywek. Och, zapomniałam, że ten fortepian jest rozstrojony. Ale mogę spróbować... - Przestań, Kasiu! Słyszeliśmy ten twój fragment tysiąc razy, dziękujemy. Cóż, skoro nie możemy się nawet zgodzić, dokąd pójdziemy, niech każda z nas zrobi po swojemu! Pytania:

1. Gdzie chce iść Magda i kiedy była ostatnim razem na takim występie? 2. Jaki film chce oglądać Zosia? 3. Gdzie chcesz iść, kiedy masz wolny wieczór? 4. Jaki jest Twój ulubiony koncert lub występ teatralny? 5. Czy potrafisz coś zagrać? Kim są autorzy podanych dzieł ope­ rowych i dramaturgicznych i reżyserzy filmów?

140

141

Telegram : @polskigram

SŁOWNICTWO bat —кнут, бич [smagać ~em] blaszany —жестяной; blacha —жесть; противень [b. wyłożona pergaminem; na ~ę — назубок] Czarodziejski flet —Волшебная флейта; czarodziej — волшебник ćpun —наркоман dubbing —дубляж film animowany —мультфильм; film akcji —боевик flet - флейта forsa —разг, бабки |być przy ~ie; gruba f.] jasnowidz - ясновидящий; widz —зритель; widownia —зри­ тельный зал kosmita —инопланетянин krawędź —край,грань kurtyna —занавес [spuszczać ~ę; Żelazna k.J lęk —страх, боязнь, тревога [przejęty / zdjęty ~iem; 1. przestrze­ ni / wysokości; bez cienia ~u]; nieulękły — бесстрашный linoskoczek —канатоходец; lina —канат, трос nawiedzony dom —дом с привидениями obłąkany —помешанный, безумный [spojrzenie / wzrok] obsada —состав исполнителей; obsadzićją w roli — поручить ей роль oburzony —возмущенный [ich słowami]; oburzenie — воз­ мущение; oburzający — возмутительный; oburzać (yć) (sią) — возмущать(ся), негодовать oklaski —аплодисменты; klaskać —рукоплескать opętany —одержимый perkusja —ударные инструменты pogromca —укротитель Poskromienie złośnicy —Укрощение строптивой; poskra­ miać / poskromić —укрощать przelotny —мимолетный, кратковременный [opady ~e] Przeminęło z wiatrem —Унесенные ветром publiczność - публика puzon - тромбон Ren —Рейн

rozpalony —раскаленный skraj —край; окраина; опушка [s. lasu / miasta; na ~u nę­ dzy / rozpaczy]; skrajny — крайний [s. poglądy/ lewica/ prawi­ ca] tłum —толпа [rozjuszony / rozwścieczony / zbzikowany t.; t. na­ piera / ryczy / tratuje / rozpierzcha sie / rozstępuje się; przeci­ skać się / przepychać się przez t.; t. gapiów] trąbka —труба tropiciel —сыщик; tropić — выслеживать, вести поиски, идти по следу ubrany na galowo —разодетый upiorny —ужасающий; upiór —вампир urywek - отрывок widmo —привидение [w. klęski; bladyja k w.] wprawny —ловкий, искусный, умелый; wprawa — сноровка, умение [nabrać ~у] wzruszający —взволнованный; wzruszać(yć) — волновать, тро­ гать; wzruszenie — волнение zabójca —убийца; zabójstwo —убийство [na tle seksualnym /ze szczególnym okrucieństwem; sprawca ~a]; zabijać (ić) — убивать [szydełkiem / siekierą / mieczem / maczugą / jednym ciosem / ciosem włóczni; robić coś dla zabicia czasu]; samobój­ stwo — самоубийство [popełnić s.] zaćmienie —затмение [z. Słońca] załamany —отчаявшийся, сломленный; załamać sie — отча­ яться, сломиться zboczeniec —извращенец; zboczenie —извращение [płciowe] zmierzch —сумерки; закат [z. zapada; z. sławy; o ~chu] zmrok —сумерки [o ~u]; mrok —мрак, тьма [zapada / nastaje m.; tonąć w ~uj; mroczny —мрачный [zaułek/ korytarz] jestem zniesmaczony —мне опротивело; niesmak — неприятный вкус/ осадок; отвращение zwiastun —трейлер zwinny —ловкий

142

143

Telegram : @polskigram

Pytania:

G2 Przedwczoraj, w sobotę 9 marca, po siedmiu latach odbu­ dowy, władze miasta zainaugurowały budynek dawnej zajezdni tramwajowej, w której obecnie mieści się nowe Muzeum Sztuk Pięknych. Teraz jest więcej miejsca: zamiast 19 sal wystawowych jest ich 26, a w dodatku jest tutaj nowoczesne skrzydło, gdzie wystawiane są prywatne kolekcje. Znajdują się tutaj dzieła sztu­ ki wszystkich stylów, kierunków, tendencji i szkół: renesans, barok, manieryzm, klasycyzm, romantyzm, realizm, impresjo­ nizm, ekspresjonizm i sztuka naiwna. Gatunki są dość zróżnico­ wane: krajobraz, martwa natura, portret, rytownictwo i akware­ la. Zbiory muzealne obejmują również szkice znanych malarzy, z których niektóre niedawno nabyło państwo na aukcjach. Ku­ ratorzy wystaw i administratorzy muzeów przygotowali specjal­ ną wystawę poświęconą sztuce rosyjskiej, niektóre dzieła odnio­ sły sukces na aukcji. Dla uciechy koneserów rzeźby w muzeum otwarto nowe sale z rzeźbami z marmuru, brązu, gliny, ceramiki i porcelany. N a zadaszonym dziedzińcu znajduje się kilka sal dla dzieci, w których można malować i rysować —muzeum oferuje sztalugi, pędzle, palety, węgiel do rysowania i markery. Aby promować sztukę, kulturę i współpracę ze szkołami, muzeum organizuje warsztaty dla uczniów i dorosłych. Dla zwiedzających warsztaty wejście do muzeum będzie bezpłatne. Muzeum planuje cotygodniowe wykłady edukacyjne na temat sztuki, literatury, kina i muzyki. Oto kilka przydatnych informacji o muzeum: Godziny otwarcia —od wtorku do niedzieli, od 11 do 18:30. Zamknięte —co drugi wtorek miesiąca, Pierwszy maja, Wielkanoc, Boże Narodzenie. Wstęp: cały —9 €; ulgowy —5,50 € (ważne dla obywateli UE w wieku od 18 do 25 lat); bezpłatnie dla emerytów i rencistów powyżej 62 lat, młodzieży poniżej 26 lat, posiadaczy karty prze­ wodnika i osób niepełnosprawnych (obywateli UE). Grupy po­ nad 6—osobowe po wcześniejszej rezerwacji; przewodniki audio w dziewięciu językach. Usługi: księgarnia; automaty do sprzedaży.

1. Jakie jest Twoje ulubione muzeum w Twoim kraju? A za granicą? 2. Co wolisz - malarstwo czy rzeźbiarstwo? 3. Kiedy idziesz do muzeum, wolisz wycieczkę bez przewodni­ ka? 4. Kiedy zamknięte są muzea Kremla, Ermitaż i katedra św. Iza­ aka? SŁOWNICTWO gatunek —род; вид; тип; сорт; жанр [g. literacki; g. kawy / wierz­ by / gryki; chronione ~ki zwierząt] koneser —знаток, ценитель paleta —палитра pędzel —кисть [wyjść spod ~a Matejki] rytownictwo - гравюра sztalugi —мольберт ulga —льгота [u. podatkowa; przynieść / poczuć ~ę] zadaszony —крытый zajezdnia —депо zróżnicowany —разнообразный

G3 „Był sobie kiedyś...” Setki razy słyszeliśmy lub czytaliśmy w naszym dzieciństwie to zdanie, które natychmiast zanurzało nas w nierealnym i m a­ gicznym świecie baśni. Kiedy królowie, książęta i księżniczki rządzili, rycerze, wróżki, smoki, krasnoludy, olbrzymy, ludożer­ cy, czarownice i różne straszne istoty były częścią naszego życia. Wierzyliśmy w bajki i marzyliśmy, że jesteśmy ich bohaterami. Oczywiście jest to właściwy sposób na uspokojenie i zabawienie dziecka. Ale to także dzieło sztuki, a czasem nawet oryginalna historia wywodząca się z tradycji ludowej. Charakterystycznymi 145

144

Telegram : @polskigram

cechami bajki są fantastyczne postacie i wydarzenia, nieokreślo­ ny czas i miejsce, obecność dobrych i złych postaci, szczęśliwe zakończenie. Czerwony Kapturek, Sinobrody, m ały chłopiec Kciuk, Królewna Śnieżka, Calineczka, Rusałka, Królowa Śnie­ gu i Księżniczka na groszku należą do najsłynniejszych bajek. Niektóre z nich są transkrypcjami lub fikcyjnymi wymysłami pisarzy, takich jak bracia Grimm, Perrault czy Andersen. Alicja w Krainie czarów i Pinokio należą do najbardziej popularnych i porywających postaci, które zostały sfilmowane. Pytania:

1. Jaka jest Twoja ulubiona bajka? Czy możesz opowiedzieć jej początek? 2. Czy uważasz, że dzisiejsze dzieci znają tradycyjne bajki? 3. Jakie słowa rozpoczynają polskie i rosyjskie bajki? 4. Czym są bajki? SŁOWNICTWO Calineczka —Дюймовочка; cal — дюйм Czerwony Kapturek - Красная Шапочка mały chłopiec Kciuk —Мальчик-с-пальчик; kciuk —большой палец krasnolud —гном książę —принц, князь, герцог ludożerca —людоед; żreć —жрать [ż. ja k Świnia] ]; żarłok — обжора postać (ж. p.) —вид, форма; личность; образ, фигура; персо­ наж, действующее лицо [р. literacka; wcielać się w p.; przy­ bierać p.; lek w -ci tabletek] rycerz - рыцарь [R. Smętnego Oblicza / Okrągłego Stołu; Błęd­ ny r.; R. w lśniącej zbroi] smok —дракон zanurzać (yć) (się) —погружать(ся) [pod wodę / w przyszłość]

G4 Panie Wolny, je st Pan renomowanym polskim wydawcą. Jak Pan myśli, co je st najważniejsze w dziele literackim? Osobowość pisarza, poety, gatunek czy tytuł książki ? Być może scenariusz, lek­ syka lub może wydanie książki, je j oprawa i okładka?

To może dziwne, ale nic z tego nie ma dla mnie większego znaczenia. Chodzi o to, że lubię zapach papieru. Kiedy jestem w księgami, zawsze przeglądam książkę przed zakupem, a na­ wet ją obwąchuję. Jeśli wybiorę książkę, nigdy jej nie przeglądam przelotnie, ale czytam ją od deski do deski. Mogę zanotować sobie coś na marginesie. Co do tego, co pisze krytyk, staram się tego nie zauważać, z mojego punktu widzenia krytycy i ich recenzje nie zawsze odpowiadają poziomowi artysty i jego twór­ czości. Czasem chwalą coś, co nie zasługuje na lekturę lub roz­ szarpują doskonałą, mistrzowską powieść, która zdobyła m ię­ dzynarodową nagrodę. Najważniejszą i decydującą rzeczą —o której nie wspomniała pani —jest temat, główna idea pracy, a następnie wpływ społeczny, jaki ona będzie miała. Jakie prace wpłynęły na Pana życie?

„Blaski i cienie życia kurtyzany” Balzaca, „Grona gniewu” Steinbecka, „Dżum a” Camusa, „Wściekłość i wrzask” Faulkne­ ra, „Zlecenie” Durrenmatta, „Łysa śpiewaczka” Ionesco, „Sto lat samotności” i „Nie ma kto pisać do pułkownika” M arąueza, „Nieznośna lekkość bytu” Kundery. Ogólnie cenię prace, które przeplatają się z różnymi gatunkami. Jakie książki zaskoczyły Pana lub rozczarowały w ciągu ostat­ nich 20 czy 2 5 lat?

Kiedy mówimy o scenie krajowej, szczególnie wyróżniają się Szymborska, Wiśniewski, Tokarczuk, Myśliwski, Pilch, Krall. Ich prace są najlepsze! Patrząc na scenę europejską, wybieram Saramago „Miasto ślepców” i „Rozterkiśmierci”, Houellebecąa „Uległość”, „Szczeniaki” Vargasa Llosy, a także kilka utworów Pamuka, Jelinek, Muller i Modiano. Te książki są napisane z talentemi prawdopodobnie nie są czytelne dla wszystkich, bo to

146

147

Telegram : @polskigram

nie jakieś bestsellery, tak jak Harry Potter. Ponadto wymagają od czytelnika doświadczenia i specjalnej zdolności do czytania między wierszami. Jeśli chodzi o rozczarowanie, nie chcę o tym rozmawiać. To jest niepotrzebne. Mogę powiedzieć, że byłem zaskoczony nagrodą Nobla w dziedzinie literatury w 2016 roku. Za to jestem szczęśliwy, że Olga Tokarczuk została uhonorowa­ na Noblem za 2018 rok! Jaka przyszłość Pana zdaniem jest przed książką? Nie wiem, ale jestem pewien, że era cyfrowa to poważne wy­ zwanie dla czytania. Liczba opublikowanych książek jest nieco niższa, a liczba sprzedanych egzemplarzy również niska. Musimy przyznać, że znaczenie książek maleje. Poza tym, kiedy słyszę, co mówią młodzi ludzie, moje serce płacze. Jest to mie­ szanina gderania i pasożytniczych słów. Jest oczywiste, że czy­ tają bardzo mało. Jedyne, co możemy zrobić, to walczyć. To jest niezbędne. Życzę wszystkim odwagi i zdecydowania.

okładka —обложка oprawa - переплет [drewniana / miękka / twarda / grzbietowa / introligatorska] pasożyt —паразит renomowany —уважаемый rozterka —душевный разлад, сомнение, неуверенность, ди­ лемма [uczuciowe / egzystencjalne; być w ~ce] szczeniak —щенок uległość —покорность; uległy —податливый, покорный, подчи­ няющийся; ulegać/ulec — поддаваться, подчиняться, усту­ пать, подвергаться, покоряться [zmianom / prośbom / poku­ sie / przedawnieniu / wpływowi / pogorszeniu / polepszeniu] wpływ - влияние [podatny na ~y]; wpływać (nąć) - влиять [na otoczenie / nastolatków / zdolność kredytową]; wpływowy —вли­ ятельный wyzwanie - вызов [rzucić / podjąć w.; uporać się z ~ami] zlecenie —поручение; zlecać (ić) —поручать, доверять

Pytania:

CZASOWNIKI

1. W j aki sposób Pan Wolny wybiera książki? 2. Czy chcesz przeczytać książkę na papierze lub w formie elek­ tronicznej? Masz czytnik? 3. Jaki jest Twój ulubiony pisarz? Podaj przynajmniej dwa z jego dzieł. 4. Jak myślisz, co jest najważniejsze w pracy literackiej? SŁOWNICTWO czytnik —электронная книга; устройство для считывания [cz. zbliżeniowy; cz. dowodów osobistych / kodów kreskowych] od deski do deski —от корки до корки; syn. z góry na dół dżuma —чума [szczepionka na ~ę] gderanie —зд. мычание; gderać — ворчать, брюзжать grono — круг, общество; гроздь винограда, кисть [towaryskie / profesorskie / rodzinne; przyjąć do ~a; wykluczyć z ~a; g. porzeczek] margines —поля книги

maleć —уменьшаться, понижаться, сокращаться obwąchiwać (chać) —нюхать, обнюхивать; węch — нюх, обоня­ ние [ogara / owczarka; p si/ko ci w.]; wąchać — нюхать przeplatać / przepleść się —переплетаться rozszarpywać (рас) —терзать, растерзать [na kawałki]; szarpać (nąć) — терзать, рвать, разрывать; дёргать; трепать [za ramię / rękę; nerwy] zaskakiwać / zaskoczyć —поражать, изумлять, заставать вра­ сплох; zaskoczenie — неожиданность; zaskakujący — неожи­ данный, поразительный [pytanie / podobieństwo /wiadomość]

148

Telegram : @polskigram

н

ZDROWIE. SPORT

HI - Ciociu, byłaś u lekarza? Co ci powiedział? - Tak, oczywiście, że byłam. Zapisałam się do niego na trzecią. Czekałam chwilę w poczekalni. Spojrzał na kostkę i powiedział, że obrzęk się zredukował i że siniak też jest już znacznie mniejszy. Opatrunki nie są już potrzebne. Potem zmie­ rzył moje ciśnienie, temperaturę i przepisał mi leki. Powiedział mi, że neuropatolog musi mnie zobaczyć, zaraz wytłumaczę ci, dlaczego. Wiesz, że czasami cierpię na migrenę i bezsenność. Lekarz uważa, że powoduje to ból mięśni i ból pleców. Doktor Lisicki w dodatku nalega na wizytę u otolaryngologa. Według niego muszę unikać przeciągów, ponieważ przeziębienie może powodować przewlekły kaszel, kichanie, skurcze w jelitach i ból nerek, co z kolei prowadzi do słabego trawienia i, wyobraź sobie, wrzodów żołądka, problemów z trzustką, tarczycą, przełykiem, płucam i i wątrobą! Poza tym muszę iść na gastroskopię. Boże, boję się wymiotów i nudności. —Nigdy czegoś takiego nie słyszałem! Jaka głupota! Objawy te nie są w ogóle powiązane. Matko Boska! Nie wierzę swoim uszom... Co za nonsens! Być może źle go zrozumiałaś. —Daj spokój, jestem stara, ale nie jestem głucha ani głu­ pia. Jeśli chcę wyzdrowieć, powinnam leczyć się tak, jak należy. Będę postępować zgodnie z instrukcjami doktora Lisickiego. Do tej pory zalecał picie dużej ilości płynów.

—Ciociu, nie poznaję cię. Zwykle jesteś taka wnikliwa, ale teraz to tylko... —A ty jak się czujesz? Czy masz zapalenie gardła lub grypę? —Teraz już wszystko w porządku. Prawie doszedłem do sie­ bie. Ale wciąż jestem bardzo wyczerpany. Jutro idę do denty­ sty. Moje dziąsła krwawią z jakiegoś powodu. Ciociu, proszę, zadbaj o siebie. Proszę, nie słuchaj wszystkich. Zawsze starasz się, żebym nie zauważył, że jesteś chora. A tak przy okazji, jak tam twoja przyjaciółka Sandra? Czy wszystko jest tak samo jak wcześniej? —Tak, wiesz, że rak to podstępna choroba. Wczoraj za­ dzwoniłam do jej szwagra. Po chemioterapii jest bardzo słaba i blada, a jej włosy szybko wypadają. D ługo jej nie widzieliśmy. Co możemy zrobić... No cóź. Zadzwoń do mnie pojutrze, bo jutro dostanę nowy dowód osobisty, w zastępstwie tego zgu­ bionego. Pytania: 1. 2. 3. 4.

Co dolega cioci? Na co ona narzeka? Co robisz, gdy się przeziębisz? Jakie leki stosuje się w leczeniu kaszlu i nudności? Gdyby Twój przyjaciel skarżył się na ból plecy, łokci, kolan co byś mu polecił? SŁOWNICTWO

bezsenność —бессонница ciśnienie —давление [c. bezwzględne; obniżać / zbijać c.; wywie­ rać c. na podległych; obszar niskiego c.] dowód osobisty —паспорт; dowód tożsamości —удостоверение личности; dowód —доказательство [rzeczowy/ niepodważal­ ny / niezbity / niezaprzeczalny d.J dziąsło —десна gardło —горло [(prze)płukać ~o] jelito —кишечник [cienkie / grube / ślepe] kostka - лодыжка [zwichnięta k.; kopnąć w / zwichnąć ~ę; spód­ nica do ~i] 151

150

Telegram : @polskigram

mięsień - мышца [napinać / nadwerężyć m.]; umięśniony - му­ скулистый nerka —почка [kamienie / piasek w -ach] nudność —тошнота objaw —симптом [otyłości / wylewu krwi do mózgu / pokrzyw­ ki / gośćca / padaczki / zatrucia / trądu / posocznicy / zmę­ czenia / rzeżączki / wyczerpania / zadławienia / włókniaka / torbieli / odry / próchnicy / żółtaczki / krzywicy / grzybi­ cy / wścieklizny / zaćmy / skazy / tężca / wysypki alergicznej] obrzęk —отек [o. mózgu / krtani / błony śluzowej] opatrunek - повязка [założyć / zrobić o.] plecy —спина [odwrócić się do kogoś -am i; wbić nóż w p.; mieć p. — иметь протекцию] płuco —легкое [~a palacza; obrzęk ~c] poczekalnia —приемная podstępny —коварный, каверзный przełyk —пищевод; połykać/ przełknąć —глотать [pigułkę]; łyk — глоток [po łyczkach] przewlekły —хронический, затяжной rak - рак [rak rdzenia kręgowego / macicy / gruczołu piersiowego] skurcz —судорога [chwycił / złapał go s.] tarczyca —щитовидная железа [niedoczynność ~y; gruczoł ~y]; tarcza — щит; мишень trzustka —поджелудочная железа [powiększona t.] wątroba —печень [marskość / przeszczep ~y; mieć coś na ~ie] wnikliwy —вдумчивый, тщательный wrzód —язва [w. dwunastnicy] wyczerpany —истощенный, утомленный; wyczerpanie — ис­ тощение, утомление, изнеможение; wyczerpać — исчерпать, истощить [zasoby / temat/ cierpliwość/ możliwości; nakład wyczerpany]; wyczerpujący - исчерпывающий [opis/odpo­ wiedź / informacje] wymioty —рвота [zbiera mi się na w.] zapalenie - воспаление [przewlekłe z.; z. ścięg n a/jąd er/śle­ dziony / tchawicy / oskrzeli / spojówek / nadnercza / wyrostka robaczkowego / stawów / jajnika / gruczołu krokowego / opon mózgowych; powikłanie - a zatok przynosowych]

CZASOWNIKI dolegać —мучить, беспокоить, болеть; dolegliwość — недомога­ ние; трудности krwawić —кровоточить [rana krwawi]; krew — кровь [krzepliwość krwi]; krwawienie —кровотечение nalegać —настаивать (z) redukować —уменьшаться

H2

.

} > [ ]

j i i

Długa nocna zmiana na izbie przyjęć. Patrzę na moich ko­ legów, lekarzy ratowników medycznych, chirurgów i pielęgniarki, którzy mają dziś dyżur. Wszyscy są doskonali, wyszkoleni, kochają swój zawód i starają się pomagać chorym. Nie są tu przypadkowo, to był ich wybór. Oferują obywatelom najlepsze rozwiązania i zapewniają im skuteczną pomoc. Jest 23:45, a pierwszy przypadek to 25-letni młodzieniec. Czytam kartę pacjenta: niepokój, wyso­ kie ciśnienie, ataki paniki, zawroty głowy. Jest aż nazbyt oczywi­ ste, że jest wykończony nerwowo. 00:40,11—letni chłopiec skarży się na silny ból w prawym nadgarstku, na którym ma paczkę lodu. Uderzył się, gdy bawił się na schodach. Wysyłam go na prześwie­ tlenie z jego matką i stwierdzamy, że niestety jest to złamanie. O 3:15 przywożą 70—letniego mężczyznę na noszach z zawałem serca i chorobą Alzheimera, przez którą nie rozumie, gdzie jest. Przenosimy go na oddział intensywnej terapii. O 5:30, w poważnym stanie przychodzi mężczyzna, który został potrącony przez samochód. Ma wstrząs mózgu, złamanie kręgosłupa i ranę na twarzy. Widzimy z badania krwi, że ma AIDS. Mam nadzieję, że się od niego nie zakaziliśmy. O 6:50, przywożą kobietę z okropny­ mi oparzeniami. Oddycha przez respirator. Jest to wynik wypadku w domu: upuściła z kuchenki garnek z wrzącą wodą i oblała uda i kolana. O 8:20 przyszli przerażeni rodzice z pięcioletnią dziewczynką, została pogryziona przez owada, a następnie rozdrapała ręce do krwi. Kończę o 10. Dzięki Bogu, żadnego zgonu nie było. 153

152

Telegram : @polskigram

H3

Pytania: 1. 2. 3. 4.

Czy kiedykolwiek byłeś w swoim mieście na izbie przyjęć? Jakie badania należy wykonać, aby zdiagnozować złam anie? Co robisz, jeśli widzisz, że dziewczyna upadła i nie może wstać? Co stało się z kobietą, która została pilnie przyjęta o 6.50?

SŁOWNICTWO izba - палата [i. handlowa / poselska / Gmin] kręgosłup —позвоночник; krąg — позвонок [~i szyjne/ lędźwio­ we]; słup — столб [graniczny / telefoniczny / żelbetowy] nadgarstek —запястье [skręcenie -tka] nosze - носилки oparzenie —ожог [na tułowiu / karku]; oparzyć się —обжечься [w rękę] prześwietlenie - рентген stan —состояние, положение; штат [s. zdrowia / rzeczy; s. cy­ wilny / wojenny / nietrzeźwy / psychiczny; zamach / mąż / ra­ cja / sekretarz -u ; uczucie błogiego ~u odprężenia; żyć ponad s. — жить не по средствам] udo —бедро, ляжка wrzący —кипящ ий; wrzeć — кипеть; wrzątek — кипяток wyszkolenie —обучение, подготовка zawał —инфаркт zawrót głowy —головокружение zgon —смерть, кончина [przedwczesny z.] złam anie —перелом [z. podstawy czaszki / rzepki kolano­ wej / szczęki / szyjki kości udowej]

CZASOWNIKI przywozić / przywieźć —привозить upuszczać / upuścić —уронить potrącić —задеть; сбить, переехать [łokciem; potrącił ją samochód] zakażać (zić) —заражать; zakaźny — заразный, инфекционный zapewniać (ić) —уверять, заверять; гарантировать [nietykal­ ność / bezpieczeństwo]

Czy masz nadwagę, chcesz schudnąć, zwiększyć masę m ię­ śniową, stać się umięśniony i silniejszy, m ieć płaski brzuch i prze­ stawić się na zdrowszy tryb życia? Kup roczny abonam ent do n a­ szej niedawno otwartej siłowni. Jeśli zrobisz to w tym miesiącu, zaoszczędzisz nawet 70 euro. Zanim się zdecydujesz, wyjaśnię Ci podstawowe rzeczy dotyczące ćwiczeń. Musisz podążać za swo­ im osobistym programem. Przed każdym treningiem trzeba prze­ ćwiczyć mięśnie za pom ocą prostych ćwiczeń. Proponuję zacząć od roweru, skakanki, biegania lub chodzenia. Następnie możesz ćwiczyć swoje mięśnie. Wykonujemy ćwiczenia z hantlam i i w ła­ sną wagą. C iało jest podzielone na trzy części, które ćwiczymy co drugi dzień: ra m io n a - ręce, n o g i- łydki, p le c y - klatka. Jakie są najprostsze ćwiczenia? Podnoszenie ciężarów na ławce, wypa­ dy, brzuszki, przysiady i pom pki, ćwiczenia na brzuch na płaskiej ławce, zwis na drążku, martwy ciąg, podnoszenie hantli i sztangi, ćwiczenia na wioślarzach. Wtedy masz zarysowane piersi, bicepsy i tricepsy będą idealne, nie wspominając o pośladkach i biodrach! Pamiętaj, aby się odżywiać prawidłowo, zwłaszcza po wysił­ ku: pokarm y powinny być bogate w węglowodany i białko! Radzę ci regularnie chodzić na siłownię, jeśli nie chcesz nabierać tłu sz­ czu. Zaciskaj zęby i chodź! Pamiętaj, że nic nie osiągniesz bez wy­ siłku. Jak mówią, bez pracy nie m a kołaczy. Pytania: 1. Czy jesteś zadowolony ze swojego ciała? Czy chodzisz na si­ łownię? 2. Ile możesz zaoszczędzić, jeśli dołączysz teraz? 3. Jakich ćwiczeń najbardziej nienawidzisz? 4. Wolisz biegać na świeżym powietrzu lub ćwiczyć na siłowni?

SŁOWNICTWO bez pracy nie ma kołaczy — без труда не выловишь и рыбку из пруда białko - белок [b. roślinne / zwierzęce; ubić -a ; piana z ~ek; od­ dzielić b. od żółtka; pokarm o dużej zawartości ~a]; białacz­ ka —лейкемия

154

155

Telegram : @polskigram

brzuch —живот [wydęty; leżać do góry ~iem]; brzuszki —упраж­ нение на пресс ciężar —тяжесть, бремя; вес [с. odpowiedzialności; uginać się pod ~em; odczuwać c. lat] drążek —перекладина; прут, палка hantle - гантель łydka —игра ноги nadwaga - излишек веса, перевес [n. bagażu] pompka —отжимание pośladek - ягодица [jędrne / obwisłe; klepnąć w p.] przysiad —приседание tłuszcz - жир [roślinny / nasycone / rozpuszczalne] węglowodan —углевод; węgiel —уголь; углерод [dwutlenek ~la; kopalnia ~la] wysiłek —усилие [podjąć ~ki; płonny w.] zarysowany —накачанный zwis - подтягивание [z. na ugiętych ramionach] CZASOWNIKI odżywiać się —питаться; odżywianie — питание [sztuczne] podążać - направлять, следовать przestawiać (ić) się —переключаться [na nową produkcję]

H4 W przeddzień Międzynarodowego Dnia Sportu, który ob­ chodzony jest 6 kwietnia, zwróciliśmy się do ośmiu światowej sławy sportowców, aby krótko opowiedzieli nam o swoich dys­ cyplinach sportowych. Cristiano Ronaldo, Portugalia, piłkarz'. Piłka nożna to gra zespołowa, najpopularniejszy rodzaj sportu. Zespół składa się z jedenastu graczy, z których każdy pełni swoją rolę: kapi­

tan, obrońca, pomocnik, napastnik i bramkarz. Celem gry jest wstrzelenie jak największej liczby goli, czyli wysłanie piłki po­ między słupki bramki. Mecz trwa 90 minut plus rzuty karne. Rafael Nadal, Hiszpania, tenisista: Tenis to sport z dwoma graczami, którzy używają rakiety i piłki, którą pierwszy gracz musi wysłać przez siatkę do drugiej części pola, a jego przeciw­ nik musi ją odbić po pierwszym trafieniu w ziemię. Michael Phelps, USA, pływak: Pływanie jest sportem wod­ nym, który jest bardzo zdrowy i pomaga ciału i samopoczuciu. Istnieją cztery dyscypliny pływackie: motylek, styl wolny, delfin i styl grzbietowy. Skakanie do wody to sport, w którym sportow­ cy skaczą z mostku do wody, a także wykonują figury. Istnieje również pływanie synchroniczne, dyscyplina, która łączy pły­ wanie, gimnastykę i taniec, co czyni go jednym z najtrudniej­ szych i najbardziej skomplikowanych sportów. Usain Bolt, Jamajka, atleta: Jestem sprinterem i biegam na krótkich dystansach. Wyścig odbywa się na torze i obejmuje sztafetę, bieg przez przeszkody i terenowy. Inne rodzaje lek­ koatletyki to pchnięcie kulą, rzut dyskiem, młotem , włócznią; skok o tyczce, w dal i wzwyż. Nadia Comaneci, Rumunia, gimnastyczka: Najciekawsze dzie­ dziny gimnastyczne to nowoczesna i sportowa. Pierwsza to sport kobiecy, który może być zespołowy, w parach lub indywidualny. Ćwiczenie z muzyką trwa nawet 2 minuty i 30 sekund. Podczas ćwiczeń wykorzystywane są narzędzia - skakanka, obręcz, piłka, maczugi i wstążka. Drugi sektor jest podzielony na specjalizację kobiet i mężczyzn. Pierwsza obejmuje skoki, wolne, drążki rów­ noważne, a druga skoki, wolne, koła, trapez i konia z uchwytami. Michael Jordan, USA, koszykarz: Jest to sport zbiorowy, w którym dwie drużyny po pięciu graczy rzucają piłkę do ob­ ręczy i próbują zdobyć jak najwięcej punktów. Każdy mecz trwa 40 minut. Jest to skomplikowany rodzaj sportu i nie każdy po­ trafi go zrozumieć.

156

157

Telegram : @polskigram

Henrik Lundqvist, Szwecja, hokeista: Jest to sport zimowy, w którym gracze dwóch drużyn (każda z nich składa się z dwu­ dziestu dwóch graczy) za pomocą kija próbują wstrzelić krążek hokejowy do bramki przeciwnika. Łyżwy, kaski, ochraniacze na zęby i rękawice są częścią stroju hokejowego. EwgenijPluszczenko, Rosja, łyżtwiarzfigurowy: Łyżwiarstwo fi­ gurowe jest sportem zimowym na lodzie i jest podzielone na na­ stępujące dyscypliny: indywidualne, pary i taniec na lodzie. Zawodnicy wykonują kroki, skoki i piruety jako obowiązkową część programu. Sędziowie dają im punkty i oceniają jakość ich działań, jazdę, szybkość, dokładność, elastyczność i ekspresję muzyki.

rodzaj —род, тип, вид, разряд [nijaki / męski / żeński / męskoosobowy: r. zajęć / towaru / usług / działalności / wojsk / bro­ ni] ; rodak —земляк, соотечественник; poród —роды; rodo­ wity —коренной; rodowód —родословная tyczka —шест, жердь uchwyt —рукоятка, ручка w dal i wzwyż —в длину и в высоту włócznia —копьё wstążka —лента zespół —коллектив, группа, ансамбль; комплекс; синдром [estradowy / muzyczny / artystyczny / adwokacki / wspinacz­ kowy / desantowy / archiwalny / redakcyjny / m ieszkanio­ wy / architektoniczny / zagadnień / wsparcia / biegłych sądo­ wych / nabytego niedoboru odporności]

Pytania:

1. Czy za młodych lat uprawiałeś sport? Jaki był to sport? 2. Podaj imię sportowca, którego podziwiasz i wyjaśnij, dlacze­ go. 3. Jakie są najbardziej popularne sporty zespołowe na Białorusi, w Rosji i na Ukrainie? 4. Jakie rodzaje gimnastyki istnieją? Jakie są między nimi różni­ ce? SŁOWNICTWO

drużyna —команда; отряд [harcerska / piłkarska / wędrowni­ cze / specjalnościowa / reprezentacyjna / piechoty] grzbiet —спина, хребет; тыльная сторона, корешок [gór­ ski / koński / dłoni / książki; ciarki po ~cie] krążek —шайба [przesuwać k.] kula-я д р о ; пуля; шар; костыль [bilardowa/ kryształo­ wa / ziemska; miotać ~ą; dostać ~ę; ~le świszczą nad głową; chodzić o -ach; zabłąkana k.] maczuga —булава napastnik —нападающий; налетчик, бандит [rozpoznać -а] obręcz —обруч [kręcić o.; skoczyć przez płonącą o.] przeddzień —канун, накануне [w p. wybuchu wojny] 158

Telegram : @polskigram

J

j

WIADOMOŚCI

g,

mach stanu swojego przeciwnika, kaznodzieję Gulena, który od dawna żyje na wygnaniu w USA. Ten zaprzeczył jakiem u­ kolwiek zaangażowaniu w ostatnie wydarzenia. P rzy p o m n i­ my, że prem ier Davutoglu podał się do dymisji trzy tygodnie temu.

I

SŁOWNICTWO

I B. К ■

II

K;

Haga Holenderska królowa Beatrix ogłosiła dziś w telewizji na żywo, że 27 kwietnia ma zamiar zrezygnować z tronu na rzecz swojego starszego syna i następcy Willema—Aleksandra. Książę stanie się pierwszym mężczyzną, który będzie rządzić w Holan­ dii po ponad stuleciu, w którym władzę sprawowały królewny.

■ К H Я

H. Щ

dokonać —сделать, совершить [napadu / wynalazku / zmian / odkrycia / postępów / puczu / nieodwracalnego wyboru] dymisja - отставка kaznodzieja - проповедник [muzułmański / żydowski / prawosławny]; kazanie — проповедь [wygłaszać k.; siedziećja k na tureckim ~u] oskarżać (yć) - обвинять [o bluźnierstwo / molestowanie]; oskarżony —подсудимый [ławka ~ych] wygnanie - изгнание [skazać na w.; w. z raju]; wyganiać / wygonić — выгонять; wygnaniec —изгнанник zamach stanu —переворот; zamach —покушение [dokonać ~u] zaprzeczać (yć) - опровергать, отрицать; zaprzeczenie - onpoвержение; przeczący —отрицательный

SŁOWNICTWO

następca —наследник (z) rezygnować —отказываться na rzecz —в пользу na żywo —в прямом эфире

13 Rzym

12 Ankara

W nocy z 15 na 16 lipca dokonano zam achu stanu woj­ skowego w Turcji. Turecki prezydent zwrócił się do narodu za pom ocą telefonu komórkowego i oskarżył o nieudany za-

Minister spraw wewnętrznych zwołał spotkanie na wyso­ kim szczeblu w sprawie bezpieczeństwa po atakach w Brukseli. Komitet krajowy oceni inne środki zapobiegawcze przed zagro­ żeniem terrorystycznym. Ambasada Włoch jest w bliskim kon­ takcie z siłami policyjnymi i tajnymi służbami. Włoski premier Renzi wyraził żal w liście wysłanym do swojego belgijskiego ko­ legi.

160

161

Telegram : @polskigram

SŁOWNICTWO szczebel - уровень, ступень; перекладина [wybory na - u regio­ nalnym; wspinać się po ~ch kariery] zapobiegawczy - предупредительный, профилактический, предварительный [środki / leczenie / areszt]; zapobie­ gać / zapobiec — предупреждать, предотвращать [pożaro­ wi / chorobie / kłótni / wypadkowi]

78 przeciw, 17 wstrzymało się od głosu. Budżet przewiduje sil­ ne cięcia w kulturze i edukacji publicznej. Głosowanie, podczas którego rozgorzała ożywiona debata, spowodowało potępienie związków zawodowych. SŁOWNICTWO cięcie - разрез; сечение; урезывание [c. cesarskie / budżetowe]; ciąć —резать, сечь [koszty / d o krwi/ laserem / n a kawałki] rozgorzeć —разгореться wstrzymać się - воздержаться [od śmiechu]

14 Zagrzeb Pomimo wszystkich przewidywań w przedterminowych wy­ borach zwyciężają konserwatyści, którzy oczywiście zyskują proporcjonalną większość w chorwackim parlamencie. Media potwierdzają także zdecydowane zwycięstwo Plenkovicza, po­ sła do PE i dyplomaty zawodowego, którego strona zdobędzie 61 mandatów. Przyszły premier obiecał w kampanii wyborczej obniżyć podatki i zmniejszyć dług publiczny. SŁOWNICTWO poseł —депутат [p. na Sejm]; poselski — депутатский [p. niety­ kalność] przewidywanie —предвидение, предположение; nieprzewidy­ walny - непредвиденный

15 Sofia Bułgarski parlament zatwierdził projekt budżetu na 2017 r. przedstawiony przez rząd, z 211 posłów 116 zagłosowało na tak,

16 Hawana Unia Europejska i Kuba podpisały umowę o współpracy. Według szefowej dyplomacji europejskiej Federiki Mogherini jest to pierwsze porozumienie zawarte między UE a wyspą kara­ ibską. Kuba była jak dotąd jedynym krajem Ameryki Łacińskiej, który nie m iał podobnej umowy. Umowa zawiera trzy artyku­ ły: dialog polityczny, handel i polityka sektorowa. Wzmocniono stosunki dwustronne w nauce i kulturze, a także poprzez wizyty na najwyższym szczeblu. SŁOWNICTWO poprzez —посредством, через, сквозь porozumienie —соглашение; взаимопонимание [dojść do ~a]; porozumieć się — договориться, согласовать; понять друг дру­ га wzmacniać / wzmocnić - укреплять, усиливать [nadwątlone zdrowie]; wzmacniacz —усилитель

162

163

Telegram : @polskigram

17 Moskwa

Wczoraj, na zaproszenie prezydenta Rosji, przybył na trzy­ dniową oficjalną wizytę w Moskwie serbski prezydent w towa­ rzystwie wysokich rangą urzędników. N a lotnisku, które zostało ozdobione flagami obu państw, został powitany przez premiera Rosji. Podczas gdy orkiestra wojskowa grała hymny narodowe, politycy obejrzeli wartę honorową. Tego samego dnia serbska delegacja złożyła wieniec na grobie nieznanego żołnierza na murze Kremla i złożyła hołd pamięci poległych w czasie II woj­ ny światowej. Według rzecznika MSZ w ramach spotkań odbę­ dzie się wymiana poglądów na temat sytuacji międzynarodowej, zwłaszcza kryzysu uchodźczego.

li krwawy ślad na trawie. Policja szuka również Volvo, które zniknęło. Sam ochodu najwyraźniej użył w ucieczce zabójca pana A. Barbarzyńskie morderstwo 76-letniej Kingi S., wdowy po generale S., m iało miejsce nieco później niż pierwsze. Po tym, jak wspiął się na balkon, zabójca wszedł do mieszkania pani S. Zanim zabił ją dwoma strzałami z pistoletu, złodziej próbował ją zadusić, a następnie dźgnął ją dwa razy. Sprawca odwrócił mieszkanie do góry nogami, kiedy prawdopodobnie szukał kosztowności i pieniędzy, a potem uciekł. SŁOWNICTWO

hołd —честь, почести; hołdować —следовать, придерживаться [modzie / zwyczajom] rzecznik —пресс-секретарь; представитель; омбудсмен [rz. rządu / prasowy / praw obywatelskich] uchodźca - беженец [u. z Iraku / Afganistanu / Syrii; obóz dla ~ów; nadać / przyznać / ubiegać się o status ~y] warta —караул [zmiana ~y; stać na ~cie]

dźgnąć - пырнуть ножом kałuża —лужа morderstwo —убийство [sadystyczne / bezlitosne / bestialskie]; moderca —убийца; (za) mordować —убивать odwrócić do góry nogami - перевернуть вверх дном przewiercony - изрешеченный uciekać / uciec —убегать, сбегать, бежать [z domu / więzie­ nia / kochankiem]; ucieczka — бегство, побег; uciekinier —бе­ глец [złapać ~a] wspinać / wspiąć się - взбираться, подниматься, карабкаться; wspinacz —скалолаз; wspinaczka — восхождение zapora —дамба [z. na rzece]

18

19

SŁOWNICTWO

Madryt

Kraków

Wczoraj miastem wstrząsnęły dwa brutalne morderstwa. Pierwszą ofiarą jest Robert A., 68-letni znany przedsiębior­ ca. Trup, leżący w kałuży krwi i przewiercony kulam i, został znaleziony przez rybaków na zaporze na Wiśle w niedzielne popołudnie. Najwyraźniej ofiara została zamordowana da­ leko od miejsca, w którym ją znaleziono. Sprawcy zostawi-

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych opublikowało dziś ra­ port analizujący statystyki kryminalne i opracowało tzw. mapę przestępczości. Madryt i Barcelona pozostają w czołówce w dziedzinie włamań, natomiast kradzieże i rabunki przeważają w Walencji i Alicante. Liczba morderstw, gwałtów i wykorzysty­ wania seksualnego spadła o 7%, ale liczba przypadków lichwy 165

164

Telegram : @polskigram

i wymuszenia wzrosła o 6%, podobnie jak wiele przestępstw fi­ nansowych i wirtualnych: przemyt, oszustwa, pranie brudnych pieniędzy i uchylanie się od opodatkowania. Malaga i Sewilla są w czołówce przestępczości nieletnich i proliferacji narkotyków, które wzrosły o 11%. SŁOWNICTWO gwałt —изнасилование; насилие; шум [dokonać / narobić ~u; g. na nieletniej]; gwałtowny —резкий, внезапный, вспыльчи­ вый, несдержанный; gwałcić —насиловать; gwałciciel —на­ сильник lichwa —ростовщичество nieletni —несовершенолетний proliferacja —распространение przemyt —контрабанда; przemytnik —контрабандист rabunek —грабеж; rabuś — грабитель uchylać (ić) się - уклоняться [od obowiązków / odpowiedzialno­ ści] włamanie —взлом; włamywacz — взломщик

110 Brazylia Rząd Brazylii na posiedzeniu w dniu 27 grudnia ostatecznie zatwierdził budżet na 2017 r., w którym priorytetem są małe i średnie przedsiębiorstwa, inwestycje w usługi, rolnictwo, zbro­ jenie, górnictwo, ropę naftową, budownictwo, metalurgię i prze­ mysł lotniczy. W ten sposób ministrowie zamierzają stymulować wzrost gospodarczy, tworzyć miejsca pracy i stawić czoła kryzy­ sowi gospodarczemu i politycznemu, z którym kraj boryka się od 2015 roku. Według sondażu opinii publicznej 57% ludności nie popiera działań antykryzysowych rządu, nie wspominając o podatkach, które nadal rosną.

SŁOWNICTWO borykać się - бороться с трудностями górnictwo —горнодобывающая промышленность; górnik —шах­ тер opinia - мнение [przychylna / nieposzlakowana / utarta / publicz­ na / ustalona / ugruntowana; zasięgać ~i; urobić ~ę; nadszarp­ nąć / narażać ~ ę] popierać / poprzeć - поддерживать; подкреплять, обосновывать [prośbę / decyzję; czynami / dowodami];poparcie - поддержка posiedzenie —заседание zbrojenie - вооружение [wyścig / redukcja ~ń]; zbroić - воору­ жать; siły zbrojne —вооруженные силы; rozbrojenie —разору­ жение [przeprowadzić r.J; rozbrajający - обезоруживающий [uśmiech/szczerość]

111 Ateny Wczoraj Spartabank, jeden ze starych greckich banków, zban­ krutował. Od wczoraj gromadzi się przed jego wejściem tłum klientów, w tym przeważnie rodziny i emeryci. Ludzie czują się oszukani i zdruzgotani ale wciąż jeszcze mają nadzieję odzyskać swoje pieniądze. Posiadacze kont teoretycznie nie muszą niczego tracić. Zgodnie z prawem gwarantowane są depozyty na rachunku bieżącym do kwoty stu tysięcy. Ale jeśli bank nie jest mały, będzie trudno je pokryć. To niewątpliwie ciężki cios dla zaufania ludzi. SŁOWNICTWO bankructwo —банкротство cios-у д а р [zadać c.; uchylić się przed ~em; ~y losu; c. poniżej pasa; c. w plecy] gromadzić się - собираться, толпиться; копиться; groma­ da - толпа, куча, масса, множество [zbierać się / występować w ~dzie; należeć do ~y] zdruzgotany - убитый, сокрушенный; разбитый вдребезги

166

167

Telegram : @polskigram

112 Londyn

Dziś giełda otworzyła się z lekkim wzrostem po strasznym upad­ ku euro, akcji i papierów wartościowych z ostatniego piątku. Taki spadek spowodowały ostatnie wydarzenia na Bliskim Wschodzie. W tle pozostają wydarzenia z Grecji, która przeżywa kryzys finansowy. Zmartwienie przynosi również sytuacja w Stanach Zjednoczonych, gdzie bańka kredytowa ciągle rośnie. Cena ropy zalicza stratę 7,6%, podczas gdy euro jest notowane na poziomie 1,12 wobec dolara, 1,44 wobec funta, 1,40 wobec korony duńskiej i 1,36 wobec franka szwajcarskiego. SŁOWNICTWO

bańka —пузырь [~i mydlane] strata —урон, потеря [dotkliwa s.; ponieść / zadać ~y; narazić na ~y; pokrycie ~y] wartościowy —ценный; wartość — ценность; стоимость [skala ~ci; poczucie własnej ~ci; stracić na ~ci; w. rynkowa]

z poprzednim rokiem i wyniosła około 10,5 mld dolarów капяdyjskich, co plasuje W łochy na ósmym miejscu wśród najwięk­ szych partnerów Kanady. W 2016 r. eksport towarów do Włoch wzrósł o 14,5%, co stanowi 2 mld dolarów kanadyjskich. Import z W łoch również wzrósł o 24% i nadal rósł również w 2016 roku. Włochy są zainteresowane maszynami i urządzeniami, produk­ tami hodowlanymi i pszczelarskimi, farmaceutykami i zboża­ mi. Kanada importuje z W łoch produkty winiarskie, sery, ryby, odzież i towary luksusowe. SŁOWNICTWO

angażować się —принимать активное участие kwestia —вопрос, проблема [к. dobrej woli; poruszyć / rozstrzy­ gnąć ~ę; nie ulega ~i] plasować —зд. ставить tkwić —заключаться; сидеть, стоять

114 Kair

113 Ottawa

Kanada i Włochy podpisały umowę o współpracy han­ dlowej, której celem jest wzmocnienie ich stosunków gospo­ darczych. Kraje mają te same zasady w kwestiach globalnych i regionalnych i są partnerami wielu organizacji i grup między­ narodowych, takich jak ONZ, G7 i NATO. Duża i dynamiczna społeczność włosko-kanadyjska aktywnie angażuje się w różne aspekty wspólnych relacji. Największy potencjał tkwi w rozwoju dwustronnych inwestycji oraz w partnerstwach technologicz­ nych i innowacyjnych. W 2015 r. dwustronna wymiana handlo­ wa między Kanadą a W łochami wzrosła o 36% w porównaniu

Egipska opozycja po raz kolejny wezwała swoich zwolenni­ ków do protestu. W ostatnią piątkową noc po modlitwie ponow­ nie m iały miejsce liczne starcia z policją, która otoczyła całą dzielnicę wokół największego meczetu w Kairze i odpowiedzia­ ła protestującym gazem łzawiącym i pałkami. Demonstracje szybko przerodziły się w strzelaninę, w której zginęło co naj­ mniej 11 osób, a około 30 zostało rannych, w tym przechod­ niów. Specjalne jednostki wojskowe zostały już rozmieszczone w dużych miastach. W ostatnich dniach w Egipcie ma miejsce jeden atak na turystów po drugim, podobnie jest z atakami na członków koptyjskiej mniejszości religijnej. Egipt, podobnie jak cały region Bliskiego Wschodu, boryka się z terroryzmem od ośmiu lat.

168

169

Telegram : @polskigram

SŁOWNICTWO łzawiący —слезоточивый pałka - дубинка przechodzień —прохожий starcie —столкновение, схватка, стычка wzywać / wezwać — вызывать; призывать; wezwanie — вызов; призыв; повестка zwolennik —сторонник, последователь [gorący / żarliwy]

115 Pekin Poziom zanieczyszczeń, tj. niebezpiecznych cząstek obecnych w powietrzu, utrudnia mieszkańcom Pekinu obchody chińskie­ go nowego roku. Gmina w Pekinie wezwała mieszkańców stolicy do powstrzymania się od używania fajerwerków podczas uroczy­ stości. Niedawno stolica została pokryta smogiem, aż miasto do­ słownie zostało pochłonięte przez mgłę, z powodu chmur, które spowodowały poważne problemy z widocznością i zakłóciły ruch lotniczy, władze lokalne są zmuszone do zamknięcia głównych autostrad i niektórych fabryk. Według ekologów Chiny od dawna są jednym wielkim trującym i toksycznym wysypiskiem. Nierów­ nowaga środowiskowa, wyginięcie zagrożonych gatunków, spa­ liny, kwaśne deszcze, wysypiska przemysłowe, zanieczyszczenie powietrza i gleby, a także wylesianie należą do najpoważniejszych problemów i są wynikiem zaniedbania natury. Ważne jest również rozważenie powszechnych, ogólnych problemów ekologicznych, które negatywnie wpływająna sytuację ekologiczną kraju: zmiany klimatu, topnienie lodowca, efekt cieplarniany, wzrost poziomu morza. Ponadto pilnie potrzebne jest sortowanie odpadów, aby umożliwić ich powtórne przetwarzanie, a także zwiększyć świa­ domość społeczną odnośnie środowiska. Według danych alarmująca sytuacja w Chinach dotyczy nie tylko jakości powietrza, ale także stanu rzek i wód gruntowych,

które zawierają duże ilości substancji toksycznych i nieulegających degradacji zanieczyszczeń, substancji chemicznych, metali ciężkich, takich jak rtęć, miedź i ołów. Szczególnie niepokojący jest stan gleby o dużej zawartości wapna, różnych związków siarki, azotu i cyny, zwłaszcza w pobliżu rezerwatów przyrody i parków. SŁOWNICTWO cyna —олово gleba - почва [żyzna g.] gmina - зд. городские власти; община ołów —свиней rozważać (yć) —рассуждать, обдумать, взвешивать; rozważ­ ny —рассудительный, благоразумный siarka —сера spaliny - газы świadomość - сознание [polityczna / społeczna ś.; stra­ cić/odzyskać ś.]; świadomy — сознательный; сознающий [kłamstwo/decyzja; niebezpieczeństwa/ zagrożeń]; uświada­ m ia ć / uświadomić sobie — осознавать, отдавать себе отчёт trujący - ядовитый, отравляющий; (о/z a ) truć (się) - отрав­ лять]ся); trucizna —яд, отрава; zatrucie —отравление [po­ karmowe] wapno - известь; wapń — кальций widoczność —видимость wysypisko —свалка zakłócać (ić) —нарушать; zakłócenie — нарушение; перебои, по­ мехи [atmosferyczne / porządku publicznego; w odbiorze telewizo­ r a / komunikacji miejskiej / dostawach paliw/głośnikach]

116 Seul N a Dalekim Wschodzie sytuacja nadal się zaostrza. Chociaż informacje są nieco niespójne, wynika z nich, że Korea Północna

170

171

Telegram : @polskigram

najwyraźniej wystrzeliła pocisk balistyczny ze wschodniego wy­ brzeża, który osiągnął dystans 540 km i wpadł do wód Morza Japońskiego. To pierwszy raz od 1998 roku, kiedy rakieta dotar­ ła do wód japońskiego archipelagu. Yonhap, południowokoreańska agencja prasowa, powołuje się na wojskowe źródło infor­ macji i twierdzi, że chodzi o pocisk średniego zasięgu o zasięgu 1.300 km. Korea Północna grozi Korei Południowej i USA „za­ pobiegawczymi atakami nuklearnymi” . Jutro oba kraje rozpoczną wspólne manewry, najbardziej imponujące ze wszystkich, jakie kiedykolwiek m iały miejsce na półwyspie. W ćwiczeniach weźmie udział 17.000 żołnierzy amerykańskich i 290.000 żo ł­ nierzy Korei Południowej. Ćwiczenia wojskowe będą obejmo­ wały masowe rozmieszczenie flot i lotnictwa przy użyciu krą­ żowników, łodzi podwodnych, lotniskowców i myśliwców.

że W łosi spotkali się ze słowackimi urzędnikami wysokiego szczebla. 9 marca w centrum Bratysławy zebrało się ok. 60 000 osób — ponad 10% ludności miasta. Wydarzenie to stało się najwięk­ szym protestem na Słowacji od rewolucji 1989 roku, kiedy lud­ ność czesko—słowacka protestowała przeciwko reżimowi ko­ munistycznemu. Demonstranci domagali się rezygnacji Fico i przedterminowych wyborów. Robert Kalinak opuścił stano­ wisko ministra spraw wewnątrznych, a następnie odstąpił pre­ mier Robert Fico. Prezydent Andrej Kiska przyjął rezygnację Roberta Fico i mianował Petra Pellegriniego nowym premierem Republiki Słowackiej. Nowy rząd otrzymał 81 głosów w głoso­ waniu parlamentu o zaufaniu. SŁOWNICTWO

SŁOWNICTWO krążownik —крейсер lotniskowiec —авианосец myśliwiec —истребитель pocisk —снаряд zaostrzać (yć) się —обостряться zasięg —радиус действия, пределы; дальность [poza -iem]

domagać się —требовать odstąpić - отступить, уступить

117 Bratysława

W środę 21 lutego 2018 r. słowacki dziennikarz Jan Kuciak został znaleziony martwy w swoim domu w m ałym miastecz­ ku niedaleko Bratysławy. Jego narzeczona, M artina Kuśnirova, została zamordowana razem z Kuciakiem. Policja powiedzia­ ła , że morderstwo było prawdopodobnie związane z publika­ cją artykułu Kuciaka na tem at stosunków między premierem Republiki Słowackiej a włoską mafią. Kuciak dowiedział się, 172

Telegram : @polskigram

J

O AUTORZE

Л Parvaz to perskie imię, które oznacza „ten, który szybuje” a po gruzińsku „tarcza z winorośli”. Bardzo lubię samoloty i lot­ niska, ale wino jest dla mnie obojętne. Od dzieciństwa bawiłem się podręcznikami mojej babci, słownikami mojej ciotki i partyturami mojej matki, chociaż najbardziej podobało mi się oglądanie atlasów geograficznych i map miast. Myślę, że to determinowało moje powołanie: gram na skrzypcach, altówce i fortepianie od 5 roku życia, znam 8 języków i jestem autorem 8 podręczników i książek do chor­ wackiego, słowackiego, polskiego, włoskiego, portugalskiego, francuskiego i hiszpańskiego. Trzy lata z rzędu biorę udział w letnich szkołach językowych, aby poprawić swoje umiejętno­ ści językowe. W tym celu udałem się do Zagrzebia, Bratysławy i Poznania. W zeszłym roku w lipcu uczestniczyłem w kursie we Lwowie. Ukraiński jest moim zdaniem najbardziej śpiewny. W 2003 r. ukończyłem konserwatorium moskiewskie, a dwa lata później, w 2005 r., studia magisterskie. Przez 5 lat byłem członkiem międzynarodowej młodzieżowej orkiestry symfo­ nicznej, dzięki której okrążyłem cały świat. Wtedy zdałem sobie sprawę, że nie chcę pracować w orkiestrze, tym bardziej, że nie zarabiałem zbyt wiele. Stwierdziłem, że powinienem zmienić swoje życie, ponieważ zostałem przyjęty na Wydziale Stosunków Międzynarodowych Akademii Dyplomatycznej Ministerstwa

Spraw Zagranicznych Federacji Rosyjskiej, którą ukończyłem z wyróżnieniem w 2012 roku. Teraz jestem wolnym strzelcem: wygłaszam odczyty z historii muzyki klasycznej i czasami pro­ wadzę prywatne lekcje języków obcych. Moja babcia, Ormianka, profesor języka rosyjskiego jako języka obcego, była żoną Azerbejdżanina, dziadka po stro­ nie mamy. Dawno, dawno temu babcia uczyła rosyjskiego na uniwersytecie jako języka obcego. Matka była kompozytorką, a ciotka tłumaczką angielskiego. Mój dziadek już nie żyje. Pra­ cował jako fizyk na statku naukowo-badawczym. Matka babci zmarła wcześnie, więc jej ojciec i macocha wychowali moją babcię i jej młodszego brata. Mój pradziadek Petros urodził się w tureckiej prowincji Van i mieszkał tam do kwietnia 1915 roku. M iał złote ręce. Potrafił zrobić niemalże wszystko! Śpiewał i grał na harmonijce, naprawiał buty i szył ubrania. Dziesięć lat przed narodzinami babci Ziny, w 1914 roku wybuchła w Europie pierwsza wojna światowa, a rok później, wiosną 1915 roku, w Imperium Osmańskim rozpoczęło się lu­ dobójstwo Ormian, trwające ponad 5 lat, podczas którego Turcy zamordowali około półtora miliona Ormian. Do ludobójstwa przyczyniła się przegrana Imperium Osmańskiego w wojnach bałkańskich, utrata terytorium na Bałkanach i bunt młodych Turków. Petros, jego starsza matka i jego dwudziestoletnia żona, zostali zmuszeni do opuszczenia wioski i ucieczki przez góry w kierunku Imperium Rosyjskiego (Petros niósł swoją matkę na plecach!). Według zeznań Nieturków - mniszek, sióstr, żołnie­ rzy, nauczycieli, urzędników i konsulów - kampanię charakte­ ryzowały systematyczność, bezduszność i okrucieństwo. Moi przodkowie widzieli rzeczy nie do pomyślenia: rozdarte ciała niemowląt, kobiet i starców. Turcy bezkarnie poniżali, gwałcili, wieszali, strzelali, zabijali Ormian, palili domy i niszczyli świą­ tynie. To były prawdziwe krwawe rzeźnie. Wielu z nich zmarło z głodu i pragnienia z powodu upału, kiedy Turcy gonili ich po pustyni, (którą Ormianie próbowali dostać się) do Aleppo. Dzieciństwo babci Ziny było biedne. W Związku Radzieckim prawie wszyscy żyli w niedostatku i głodowali. Ojciec pracował w fabryce. Dzięki temu, że mieszkali na południu, w Armenii, mogli jeść to, co urodziła ziemia wokół, zbierali owoce z drzew

174

175

Telegram : @polskigram

i połykali je z pestkami. Nosili dziurawe buty, które „dziedziczyli” jeden po drugim. W dniu jej matury 21 czerwca 1941 r. rozpo­ częła się II wojna światowa. Zina była nieletnia, więc nie zabrali jej na front. Zgłosiła się zatem natychmiast do szkoły wojskowej, która znajdowała się w Gruzji niedaleko Tbilisi. Była na froncie przez trzy lata, broniąc i wyzwalając Kaukaz, Krym i Lwów. Jej brat stracił nogę w bitwie, ale i tak doszedł z kikutem do Ber­ lina. Zina była partyzantką, zwiadowcą i spadochroniarzem, a 12 razy na Krymie wskoczyła na plecy wroga. Ostatnim razem, gdy jej spadochron zauważyli faszyści, ścigali ją przez długi czas, zranili, ale i tak nie potrafili jej złapać. Ukrywała się przed nimi w spichlerzu, w sianie, w stajni i studni. Wspięła się nawet na lesz­ czynę i ukryła między gałęziami. Była taka spragniona, że była zmuszona wypić z kałuży zgniłą błotną wodę, co spowodowało malarię na długie lata. Wielu jej przyjaciół zginęło, pochówek w tak ciężkich warunkach nie zawsze okazywał się być możliwy. Wielu jej przyjaciół zginęło i zaledwie byli w stanie ich pocho­ wać. Kiedyś musiała przejść boso przez rzekę pokrytą lodem. In­ nym razem, gdy była na ukraińskiej wsi, bomba trafiła dom, w któ­ rym odpoczywała po porodzie żona gospodarza z noworodkiem. Zina jako kobieta zachwycała swym pięknem. Wielu prosiło ją o rękę. Wyszła za mojego dziadka w Dzień Zwycięstwa 9 maja 1945 roku. Wrócili do stolicy Azerbejdżanu, Baku, do miasta, w którym wydobywana jest ropa. Urodziło im się troje dzieci. Mój dziadek, aby nakarmić rodzinę (byli biedni jak myszy kościelne), pracował w prasie jako sprawozdawca, dziennikarz i redaktor, a następnie we flocie - długo pływał po Morzu Śródziemnym, Kaspijskim, Czarnym i Czerwonym. Babka ukończyła Wydział Filologiczny i była zagorzałą komunistką, w przeciwieństwie do mojego dziadka, któremu komunizm ani nie przeszkadzał, ani go nie denerwował. Upadek ZSRR oznaczał dla niej koniec jej ocze­ kiwań, nadziei i pragnień. To, czego ona i jej pokolenie starali się dokonać, nie zostało osiągnięte - nadszedł kres marzeń o przy­ szłości, o którą walczyła i dla której wszystko poświęciła. Ponadto ZSRR znajdował się w centrum otoczony konfliktów zbrojnych, w wyniku których kraj na początku lat 90. dostał się do ogniste­ go kręgu narodowych sprzeczności pełnych zła, nienawiści i nie­ tolerancji. Zapora o nazwie „Przyjaźń Narodów” nie przetrwa­

ła i upadła. Nasza rodzina, podobnie jak wiele innych, wpadła pod młocamię, która bezlitośnie nas skosiła. W Azerbejdżanie wybuchł konflikt ormiańsko - azerbejdżański, podczas którego obrabowano nas, straciliśmy mieszkanie, zwolniono moją ciotkę i matkę, porwano ciotkę i cud, że nie zabito. I znowu, podobnie jak 77 lat temu, staliśmy się zakładnikami i uchodźcami. Nie spo­ dziewaliśmy się, że pięć pokoleń naszej rodziny stanie się ofiarami właściwie tego samego konfliktu. Zina mieszka teraz z córkami na Cyprze i cieszy się życiem. SŁOWNICTWO bezlitosny —безжалостный, беспощадный; litość - сострада­ ние, жалость [wzbudzać l.; zrobić z ~ci; na l. boską] kikut —культя leszczyna - орешник ludobójstwo —геноцид młocarnia —молотилка niemowlę —младенец nieosiągalny —недостижимый odczyt —публичная лекция porywać (rwać) —похищать, угонять; porwanie —похищение; porywacz — похититель przegrana —проигрыш; przegrywać (grać) — проигрывать przetrwać —выдержать rozdarty - разорванный; rozdzierać/ rozedrzeć - раздирать rzeźnia —резня spichlerz —амбар stajnia —конюшня szybować - парить; szybowiec — планёр winorośl - виноградная лоза wyróżnienie —отличие wyzwalać / wyzwolić - освобождать; wyzwolenie - освобождение [w. z jarzma faszysmu]; wyzwoliciel —освободитель; wyzwoleń­ czy - освободительный [ruch/walka/arm ia w.] zeznanie —показание, свидетельство zwiadowca - разведчик; zwiad —разведка

176

Yll

Telegram : @polskigram

J2 Od 16 lat podróżuję po świecie. Przejechałem ponad 75 kra­ jów i byłem na wszystkich kontynentach naszej planety. „Podbi­ ły 11 mnie państwa, a „zdobyły 11 lub „oswoiły 11 miasta. Byłem na Islandii, na słynnej Błękitnej Lagunie, nad jezio­ rem termalnym z licznymi krzemionkowymi zdrojami, boga­ tym w glony i sole mineralne, widziałem także gejzery, gorące źródła, które wyrzucają wodę o podobnej temperaturze i parę w postaci wodospadu z ziemi. Byłem świadkiem topnienia śnie­ gu i wypływania kry do morza. Byłem z matką na niesamowitych wodospadach Iguaęu, z których największe wrażenie robi „Diabelska gardziel11 wysoka na 82 metry. Wodospady znajdują się na granicy Argentyny i Bra­ zylii w parku narodowym o tej samej nazwie, którego szczególną atrakcją jest spływ kajakiem do wodospadu, po której wszyscy są mokrzy. To naprawdę niezapomniane wspomnienie na cale życie. Oprócz tego, w parku można spotkać zagrożone i rzadkie rodzaje roślin i zwierząt: drzewa cedrowe, laurowe, orły, motyle, jaszczurki, niedźwiedzie, mrówkojady. W Marrakeszu niezatarte wrażenie pozostawia Plac Dżami al-Fna, „plac odrąbanych głów 11, charakterystyczne, odrębne okno wystawowe tradycyjnego Maroka, najżywsze miejsce w mie­ ście, gdzie można zobaczyć, jak w „Tysiącu i jednej nocy11, no­ szących wodę, opowiadaczy bajek, połykaczy noży i ognia, tan­ cerki brzucha, zaklinaczy węży, staruszki wróżące z filiżanki kawy i ozdabiające ciała henną, przedstawienia wędrownych cyrkow­ ców i walki skorpionów. Wszędzie panuje zgiełk, stoją przyciśnię­ te ciężarem kuchnie połowę z dymiącymi kadziami i skwierczący­ mi patelniami, stragany, wózki, dwukółki, z których sprzedawcy oferują leki, świeże soki, przyprawy, wschodnie łakocie. W mojej turystycznej „skarbonce 11 znajduje się wykuta w skale jordańska Petra; tajemnicze Zakazane Miasto w Pe­ kinie i zaskakujący Wielki M ur Chiński; zagadkowa świątynia buddyjska - Złoty Pawilon w japońskim Kioto, gdzie pagody o wielopiętrowych dachach opartych na słupach są zbudowane z drewna i papieru; sławna Opera w Sydney, w której gościłem

grając w orkiestrze; otoczony meczetami, mauzoleami i medresami, lśniący, turkusowy plac Registan w uzbeckiej Samarkandzie, która znajduje się na Jedwabnym Szlaku; niepraw­ dopodobna Głowa Cukru i zdumiewający pomnik Chrystusa Zbawiciela w Rio de Janeiro; Most Bosforski w Stambule i most Westchnień w Wenecji; szczątki Pompei i cudny Monastyr Rilski w Bułgarii; hanzeatycki Bryggen - stara dzielnica handlowa norweskiego Bergenu; czarująca flamandzka Brugia ze swoimi klasztorami, dzwonami, kanałam i i mostami; oczekiwanie na wschód i zachód słońca na greckiej wyspie Santorini; staro­ żytne Gruzja i Armenia ze swoimi odosobnionymi kościołami i monastyrami, wyjątkową tradycją i krwawą historią; zarośnięty dżunglą kambodżański Angkor, z murami okalającymi miasto, jego świątynie i bramy, posągi lwów i demonów zaklętych w cia­ ła węży i strzegących wejścia; podejście o świcie na górujący nad Atenami Akropol, kolebkę demokracji; schodkowa piramida Słońca o płaskich wierzchołkach w okolicy Meksyku; migotli­ wy i wabiący Tadź Mahal; świetna i do dziś zasiedlona cytadela z XII wieku w rumuńskiej Sighisoarze; Jezioro Zwróconego Miecza w Hanoi; Miasto Wewnętrzne ze swoimi krętymi ulica­ mi, Baszta Dziewicza i Ogniste Wieże w Baku; Baszta Rybac­ ka i Most łańcuchowy w Budapeszcie; Wielki Meczet i pałac Czterdziestu Kolumn w irańskim Isfahanie. Jedną z podróży, która na zawsze pozostała w mojej pamię­ ci, jest ta do Republiki Południowej Afryki w lutym 2010 roku. Kapsztad od dzieciństwa wabił mnie swoim położeniem geogra­ ficznym i złożoną historią, z powodu których właśnie to miasto może wywoływać podniecenie, współczucie, wzruszenie i głębo­ kie przeżycia. Sławne miejsca w mieście to: przylądek Dobrej N a­ dziei, którego nazwa przywołuje w pamięci niesamowite podróże i wielkie odkrycia; kolejka linowa na Górę Stołową, z której rozpo­ ściera się wstrząsający i zapierający widok na miasto i ocean; ogród botaniczny i zoologiczny, które zadziwiają swoimi ogromnymi zbiorami; muzeum kultury żydowskiej, które pieczołowicie chroni poruszające świadectwa członków gminy żydowskiej; dzikie plaże, po których włóczą się pingwiny, a w wodach których żyj ą białe reki­ ny; prywatne winnice, znane na całym świecie ze swoich winorośli i produktów; wybrzeże króla Alberta i królowej Wiktorii z centrum

178

179

Telegram : @polskigram

handlowym, restauracjami, akwarium i lądowiskiem, z którego wzlatują otwarte wojskowe helikoptery oferujące lot wycieczkowy nad miastem i półwyspem. Z portu morskiego wypływają statki na wyspę Robben, gdzie przez 27 lat Nelson Mandela odsiadywał wy­ rok dożywotniego pozbawienia wolności. Nie można zapomnieć o takim (typowym dla krajów trzeciego świata) zjawisku jak bie­ da na przedmieściach wielkich miast, dokąd jeździ się nawet na wycieczki. Tam warunki życia są naprawdę nie do wytrzymania: ludzie mieszkają zbici i ściśnięci w malutkich mieszkankach lub ręcznie wytworzonych domach z desek, żwiru, blachy i kartonów, często bez bieżącej wody, co jest źródłem wielu chorób wywo­ łanych przez pasożyty, bakterie, wirusy czy inne drobnoustro­ je, infekcji przybierających nie rzadko rozmiary epidemii. Jest to spowodowane szeregiem przyczyn, przede wszystkim polityką apartheidu, która prowadzona była przez południowoafrykański rząd przez prawie 47 lat, aż do 1994 roku. Ten system polityczny podziałów rasowych dzielił ludność na białych, czarnych, Hindu­ sów i „kolorowych", co brutalnie naruszało prawa niebiałej części ludności, która do dziś ponosi konsekwencje „pracy" białych ide­ ologów. Istnieje jeden kraj, który z całego serca chcę odwiedzić, a którego nigdy nie m iałem okazji poznać, m ogłem o nim tylko marzyć. To Tadżykistan. Przyciąga mnie swoją wielowiekową historią, kulturą i językiem. Tadżykistan jest górzystym krajem, który znajduje się w Pamirze w środkowej Azji i jest jednym z 15 krajów powstałych po rozpadzie Związku Radzieckiego. Teren dzisiejszego Tadżykistanu był częścią Imperium Per­ skiego, dlatego tadżycki należy do irańskiej grupy języków indoeuropejskich. Pierwotna przyroda Pamiru obfituje w górskie jeziora i doliny, lecznicze źródła mineralne, a także tysiącletnie rysunki wyrzeźbione w skale. Dlatego Tadżykistan jest świetną destynacją do górskiej i ekologicznej turystyki. SŁOWNICTWO dopływ —подача; приток [d. energii / gazu / klientów / krwi do mózgu; d. Sekwany / Dźwiny / Niemna / Dniepru / Padu / Du­ naju / Tamizy / Skaldy / Donu / Wełtawy / Tagu]

dożywocie —пожизненное заключение gardziel —пасть, горло glony —водоросли kadź —чан kolebka - колыбель [kołysać ~ę] kra —льдина [kry spłynęły / ruszyły] kręty —извилистый krzemionka —кремнезём łakocie —лакомства, сласти migotliwy —мерцающий; migotać —мерцать odosobniony —затерянный, уединённый, обособленный odrąbany —отрубленный; rąbać —рубить [drzewo/gałęzie] odrębny —своеобразный, особый; отдельный [zdanie / wejście] okalający —окаймляющий, окружающий oparty —зд. поддерживаемый; opierać/ oprzeć się — опираться, прислоняться; устаивать [na łokciu/faktach / poszlakach; o drzyvi / ścianę; pokusie] pieczołowity —бережный, заботливый pierwotny —первобытный, первоначальный [człowiek / kultu­ ra p.; p. plan] podbijać (bić) —покорять, завоёвывать [świat / polski rynek] podniecenie —возбуждение, волнение; podniecać (ić) — воз­ буждать, побуждать [zapał/ wyobraźnię] poruszający —волнующий; poruszać (yć) — шевелить, затраги­ вать [skrzydłami; tematy / sprawę / problemy] przylądek —мыс przywoływać (łać) —призывать, вызывать [do porządku] rozpościerać się —простираться skarbonka —копилка [wrzucić do ~i]; skarb —клад; сокровище; казначейство [s. państwa]; skarbnica — сокровищница; skarb­ nik — казначей, сборщик членских взносов skwierczący —шипящий stragan —ларёк, палатка, лоток szczątki —остатки, останки, обломки [doczesne sz.] szereg —ряд; шеренга; строй [sz. liczbowy / zjawisk; uwzględnić cały sz. czynników; służyć w -ach armii radzieckiej; ustawić się w -u]; szeregowy —рядовой; szeregowiec — таунхаус 181

180

Telegram : @polskigram

wabiący—манящий; wabić —манить; звать по имени домаш­ них животных; wabić się — иметь кличку [kot wabi się Puszek] wierzchołek —верхушка winnica —виноградник włóczyć się —бродить, шататься; скитаться [po nocy]; włóczę­ ga — бродяга zaklęty - заколдованный zbity —плотный, густой zdumiewający —поразительный, изумительный [podobień­ stwo / zdarzenie]; zdumiewać/ zdumieć (się) — поражать(ся), изумлятъ(ся) [nie przestawać z j; zdumienie — изумление [wy­ wołać z-]; zdumiony — изумлённый, удивлённый zgiełk —гомон, гам

TESTY

1. Proszę uzupełnić zdania poprawnymi formami wyrazów. Szanowny Panie a...................... (Profesor) Perić, jestem uczestnikiem b ........... (kurs) języka chorwackie­ go Croaticum. Bardzo mnie interesuje Pana przedmiot, pra­ wo konstytucyjne Republiki Chorwacji. Wiem także, że jest Pan najlepszym specjalistą w tej c ............. (dziedzina). Czy istnieje możliwość, abym m ógł uczestniczyć w Pana d........... (zajęcia) w e............ (semestr) zimowym, jeśli nie jestem stu­ dentem f ............. (Wydział) Humanistycznego Uniwersyte­ tu w g..................(Zagrzeb) ? Jeśli uzyskam zgodę od Pana i od Wydziału Prawa, byłbym bardzo wdzięczny za przesłanie mi h ............. (plan) zajęć, i..............(program) kursu oraz j ................ (pytania) na kolokwium w k................(październik). Dziękuję z góry. Z wyrazami 1................ (szacunku), Zbigniew Szykulski, stu­ dent Croaticum

2. Proszę uzupełnić zdania poprawnymi formami wyrazów. A. Cześć Włodzimierzu, już maj. Musimy coś przedsięwziąć, aby spędzić przyjemny urlop w lipcu na a.............. (Kreta). B. Cześć Andrzeju, lipiec jest w porządku, ale tylko koniec miesiąca. 20 lipca przypada trzydziesta rocznica b.............. (ślub) moich rodziców. 183

Telegram : @polskigram

A. No dobrze, możemy pojechać także 22 lipca, ponieważ 2 sierpnia muszę się zgłosić do pracy w c............... (urząd) cel­ nym —7 albo 8 będę m iał rozmowę o pracę w Ministerstwie. B. Swoją drogą, mój tata nie chce nam pożyczyć d ........................(swój samochód), więc będziemy musieli go wy­ nająć albo podróżować autobusem do e.............. (Ateny), cho­ ciaż zajmie f .................(my) to sporo czasu. A. Nie, mam inny pomysł. Zamierzam kupić nam bilety na samolot. Nie zniosę podróży autobusem. B. Rozumiem, jeśli chodzi o g.......................... (zakwaterowa­ nie), znalazłem willę „Polonia 41. Gospodarz jest warszawiakiem. Był miły i obiecał mi sporą zniżkę na wynajęcie h.................. (Żaglówka), jeśli wpłacimy awansem całą sumę za pobyt. A. Uważam, że byłoby najlepiej, gdybyśmy zatrzymali się w i.................(hostel), ale nie będę j .........(ty) namawiać. Niech będzie jak chcesz. B. Podczas к................(pobyt) możemy pojechać promem do 1...............(Egipt). Odwiedzimy Kair i Piramidy w Gizie. Czy wydaje ci się to interesujące? A. Tak, oczywiście. Ostatni raz byłem tam w dzieciństwie. Mogłoby to jednak być męczące, jeśli zrobimy to w m ................... (trakt) n ............. (2) dni. Co byś powiedził, gdybyśmy popłynęli do Czarnogóry zamiast Egiptu? B. Na o .............. (2) dni? A. Będziemy mogli przenocować na p............... (plaża), jak zrobiliśmy kiedyś na q...................... (Cypr). Pamiętasz? Myślę, że nie będzie niebezpiecznie. A. Pamiętam bardzo dobrze, ale w odróżnieniu od r............... (ty) uważam, że nie musimy oszczędzać na s.................. (wygo­ da). Wynajmijmy pokój na jedną noc. B. Dobrze. Poszukam na Airbnb. Może w t ................... (Czarnogóra) ceny nie są tak wysokie jak w Grecji. A. Daj mi znać jak najszybciej, żebym był na bieżąco. B. Dobrze, jesteśmy w u................ (kontakt).

3. Proszę wybrać słowo, które pasuje do luki. Tylko jedna opcja jest poprawna. M ananajest moją przyjaciółką najdłużej. Przyjaźnimy się od dzieciństwa. Już 35 lat. Ma mieszane pochodzenie: jej obydwaj dziadkowie są Gruzinami, jedna babcia Ukrainką, a druga Ormianką. Jej ojciec był 1...................... psychiatrą. Niestety, zmarł wcześnie z powodu udaru mózgu. Chodziliśmy do tej samej klasy, 2...................jesteśmy rówieśnikami. Jestem trzy miesią­ ce starszy od niej. Pierwszy raz zobaczyłem ją w kurorcie nad Morzem Kaspijskim w lipcu 1984 roku. Mieliśmy po pięć lat. W tych dniach rzadko się kąpaliśmy, bo morze było 3.................. , a po burzy w wodzie było mnóstwo glonów. Dobrze pamiętam jej złote włosy, okrągłą białą twarz, piegi na policzkach, wysta­ jące kości policzkowe, szaro-zielone oczy (bagnistego koloru), długie rzęsy, odrobinę 4...................... nos, soczyste, nabrzmiałe usta. W dzieciństwie M anana była nieco 5......................... dziec­ kiem. W okresie dojrzewania schudła i 6........................ , zamie­ niła się w prawdziwą piękność. Charakter i zachowanie m iała trochę chłopackie. Godzinami grała w piłkę nożną albo ba­ wiła się w chowanego z chłopcam i na dworze. Zawsze miała 7...................... włosy, 8...................i brudne ubranie, obdarcia na kolanach i łokciach. Nieustannie była zdyszana, spocona i czer­ wona na twarzy z powodu biegania. Podczas przerw w szkole my i kilku innych naszych kolegów 9................ z klasy spokojne dziewczynki, wsuwaliśmy krzesła pod ławki, rozmieszczaliśmy je tak, żeby było więcej miejsca, a potem biegaliśmy między ławkami jak szaleni. Nasze mamy i ciocie były koleżankami, uczyły się ra­ zem, tak jak i my, w szkole i w Konserwatorium. Ponieważ nasze rodziny m ieszkały blisko siebie, nasze mamy i babcie na przemian odprowadzały nas do szkoły, czekały na nas po szkole i zabierały do domu. W tym czasie 10................... zdążyliśmy zagrać w jakąś grę, pokłócić się, pobić i ostatecz­ nie pogodzić. Byliśmy prawdziwymi „fachowcami44 w tym, jak zdenerwować i rozsierdzić nasze matki. Ponieważ ciocia Natela była nauczycielką gry na fortepianie, sama uczyła swoją córkę. Przygotowując obiad w kuchni, ciocia Natela 185

184

Telegram : @polskigram

na słuch potrafiła odróżnić zły palec albo 11....................... nutę. Ale 12.................... M anana nie poddaw ała się i dalej robiła po swojemu. Wtedy zaczynały się pogróżki, szlochy, 13................... i krzyki. Ja także wiele razy doprowadziłem m oją matkę do furii. Raz w 14........................ gniewu złam ała smyczek 15..................... mojej głowie. Niestety, trzynaście lat temu jej matka zm arła nagle 16...................białaczkę. M anana wyszła za mąż i ma siedmio­ letniego syna Eldara. Ona, jak każdy z nas, ma swoje zalety i wady. Jest nieufna, niezdecydowana, niepewna 17.................... .. nazbyt wrażliwa, wstydliwa i leniwa, łatwo ją 18........................ z drugiej strony, jest także szczera, oddana, m iła, temperament­ na, subtelna, hojna i szlachetna. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

a. szacownym b. szanownym c. szacunkowy d. szanowanym a. toteż b. skoro c. ponieważ d. dlatego a. oburzone b. zburzony c. wzbudzone d. wzburzone a. zadarty b. zwarty c. podarty d. utarty a. kruchym b. pucołowatym c. wątłym d. opasłym a. zwiędnęła b. rozkwitła c. wydoroślała d. roztyła się a. rozczochrane b. wyprostowane c. kręcone d. przylizane a. rozwlekłe b. sterczące c. powłóczyste d. podarte a. wypuszczaliśmy b. wyjmowaliśmy c. wyganialiśmy d. wyda­ laliśmy 10. a. obydwaj b. obu c. obaj d. oboje 11. a. niedopuszczalną b. niewłaściwą c. nieprzyzwoitą d. nieprzy stępną 12. a. trafna b. wytworna c. uparta d. zjadliwa 13. a. jęki b. godła c. dreszcze d. bieguny 14. a. rozbioru b. okładzie c. napadzie d. hołdzie 15. a. w b. po c. o d. na 16. a. po b. na c. o d. u 17. a. siebie b. sobą c. sobie 18. a. wytępić b. rozpuścić c. rozproszyć d. urazić

4. Proszę uzupełnić luki wybranym słowem z banku słów. rozrzutnicy; posiadaczowi; zakładnikiem; dotykał; zachłanność; celem; lalkami; przekracza; środek; marzenia; zwodzą; odzwierciedla; tryb; wysiłek; źródłem; gromadzić

Pieniądz to naprawdę dziwna rzecz. Może być a........................ dużych radości i potwornego smutku. On ratuje i zabija ludzi. Pieniądze wypełniają ważną rolę w życiu - funkcjonowanie bez nich jest po prostu niemożliwe. Określają status społeczny człowieka, wpływają na kształtowanie się charakteru, na sto­ sunki i b......................życia. Mimo to, nie powinno się ciągle o nich myśleć, to c ...................... zwiększający możliwości. Aby je zarobić, człowiek musi poświęcić dużo czasu, włożyć w to d ..................... , pot, sporo myślenia i trudu. Jak pokazuje histo­ ria, zbyt duże sumy pieniędzy przynoszą śmierć, ból, destrukcję i zniszczenie, z powodu pieniędzy ludzie zabijają, e....................., oszukują. Ze względu na nie ludzie się kłócą, może rozpocząć się wojna. Krótko mówiąc, człowiek f ...................... granice swo­ ich wyobrażeń, gdy mowa o pieniądzach. Mówi się, że pienią­ dze przychodzą do tego, kto umie je liczyć, oszczędzać, kochać, g...................... i, co najważniejsze, zarabiać. Gdy je mamy, m o­ żemy spełniać najśmielsze h ...................... Czasem wydaje się, że cały świat kręci się wokół pieniędzy. Oczywiście, pieniądze pomagają nam żyć i rozwiązywać problemy. We współczesnym świecie zarabianie pieniędzy stało się i..................., a to bardzo niebezpieczne, ponieważ nie można zarobić wszystkich pienię­ dzy świata. Pieniądze mają swoją własną energię i nie podoba­ ją im się skąpcy ani j ........................... Warto przypomnieć sobie znaną historię o starogreckim królu Midasie, który otrzym ał od bogów niezwykły dar: wszystko, czego к , prze­ m ieniało się w złoto. Jednak Midas stał się 1..................... i ofiarą swojej „umiejętności". Pieniądze muszą służyć swojemu panu, swojemu m ........................... , być przydatne i zapewniać dobro­ byt. Jednak częściej to pieniądze władają i zarządzają nami jak n ......................... Ludzkie nienasycenie i o ............................pro­ wadzą do wojen, nieszczęść i chorób. Mit o Midasie wyjątkowo dobrze p ...................... koncept skąpstwa i chciwości.

186

187

Telegram : @polskigram

5. Proszą uzupełnić luki wybranym słowem z banku słów. żegnać; potrącić; zrywać; odmawiać; zwrócić; popilnować; zostać; prowadzić; godzić; czekać; zatrzymywać; wybuchać; przywozić; decydować

Streszczenie filmu „Dworzec dla dwojga11 Platon podróżuje pociągiem Moskwa-Taszkent. N a jednej ze stacji pociąg a ...................... się na p ół godziny, więc P la ­ ton b.....................się na obiad w dworcowej restauracji. Obiad jest tak ohydny, że podróżny c ....................zapłacenia za niego, ale kelnerka Wiera zatrzymuje go, oczekując zapłaty rachun­ ku, pomimo jego skarg. W efekcie, Platon spóźnia się na po­ ciąg i d...................na stacji. Następnym pociągiem przyjeżdża konduktor Andrzej, kochanek Wiery, i e...................jej dwie wa­ lizki melonów, aby m ogła, jak zazwyczaj, sprzedać je na targu. Andrzej chce zostać sam na sam z Wierą w swoim przedziale i prosi Płatona, aby ten f................... melonów, biorąc jego pasz­ port w zastaw. Nagle postój pociągu się skraca, w zamieszaniu Andrzej zapomina g................... Platonowi paszport i zabiera go ze sobą. Dlatego też Platon nie może kontynuować podró­ ży i jest zmuszony zostać jeszcze jeden dzień na stacji, dopóki Andrzej nie wróci. W trakcie dnia Platon i Wiera widzą się kil­ kukrotnie i h .................... pod koniec dnia. Platon pokazuje jej swoją żonę Larę, znaną prezenterkę pogody i mówi jej, że Lara i..................... śmiertelnie człowieka, a on wziął winę na siebie. Teraz j .................... na rozprawę i chce odwiedzić swojego śmier­ telnie chorego ojca, ponieważ boi się, że nie zobaczy go już po wyjściu z więzienia. Kiedy Andrzej wreszcie przyjeżdża i zwraca Platonowi paszport, Wiera к..................związek z Andrzejem. Między mężczyznami 1.................... bójka. Policjanci ich roz­ dzielają, ale sprytny Andrzej uspokaja awanturę i odchodzą. Wiera kupuje bilet Platonowi, a potem dzwoni do Lary. Lara mówi, że w ogóle nie umie m .................... samochodu. Wiera odprowadza Płatona na pociąg i tam się z nim n ...................... Po odbyciu kary więzienia, Platon spotyka swoją drugą żonę, Wierę...

6. Proszą uzupełnić wyrazem pokrewnym od wyrazu podanego w nawiasie. Henryk Wieniawski to jeden z najwybitniejszych polskich i europejskich skrzypków i kompozytorów drugiej połowy XIX stulecia. W szkole grałem jego Drugi koncert na skrzypce. Zawsze zachwycałem się a ...................... (mistrz) opanowaniem nad formą, wyrazistością jego muzyki, b ........................ (słowik) brzmieniem skrzypiec w jego dziełach oraz c.......................... (gę­ sty) orkiestrowej struktury i pomysłowością muzycznych „wize­ runków” . Sama postać Wieniawskiego także mnie przyciągała: wrodzoną uczciwością, i błyszczącym umysłem i, na pewno, tym, jak łączył w sobie tak harmonijnie d......................... (wyko­ nawczy) i twórcę. Pewnego razu przechadzając się po zajęciach po mieście niespodziewanie odkryłem , że zm arł Wieniawski opodal m o­ jego domu, w centrum Moskwy. Jeszcze więcej nim się zainte­ resowałem. Okazało się, że w ciągu swej kariery często stawał się bohaterem anegdot, które zostały opisane w literaturze m u­ zycznej. Otóż, jeden petersburski e......................(bogaty) zapraszając Wieniawskiego na herbatę rzucił mu niedbale, niby m im ocho­ dem, że na przyjęcie mógłby wziąć z sobą skrzypce. — Z góry dziękuję w imieniu moich skrzypiec - uprzejmie odparł Wieniawski —ale o ile wiem, one nie piją herbaty! Pewien pianista zaczął się f ...................... (chwała) przed Wieniawskim, twierdząc, że g...................... (słuchawki) na jego koncertach gromadzą się nawet na korytarzach. Na to „oświad­ czenie” wielki skrzypek odpowiedział: - No proszę pana! Na moich koncertach h...................... (pan) tak ścisk i tłok, że jestem zmuszony występować na sto­ jąco! Pewnego dnia do Wieniawskiego zwróciła się pewna zbyt za­ chwycona i...........................(uwielbiać): — Maestro, co powinnam zrobić, żeby pana j ..................... (Bóg) muzyka zawsze była ze mną? —Niech się pani stanie skrzypcami Stradivariusa!

188

189

Telegram : @polskigram

7. Proszę uzupełnić zdania poprawnymi formami wyrazów. Postęp naukowo-techniczny, a także zmiany w spo­ łeczeństwie i a................ (klimat) w ciągu najbliższych b.................... (20) lat dogłębnie zrewolucjonizują rynek pracy. Oczekiwane są bardzo poważne zmiany w c.................. (opieka) zdrowotnej, medycynie, edukacji, astronautyce i rolnictwie, a na ich rozwój będzie w coraz większym stop­ niu wpływało wykorzystanie technologii informatycznych i robotów. Rozwój astronautyki na przykład przyczyni się do zwiększenia popularności d..................... (zawód) pilota stat­ ków kosmicznych. Ponadto, rozwój turystyki kosmicznej do­ prowadzi do pojawienia się projektantów e.................... (prze­ strzeń) kosmicznej i architektów, którzy będą budować na trajektoriach wokół Ziemi, Księżyca i innych planet. Ryzyko śmiertelnych wirusów stworzy zapotrzebowanie na specjal­ nych f ...................... (zarządca) kwarantanny, analogicznie, zmiany klimatyczne będą wymagać klimatologów zdolnych do zarządzania czasem i korygowania niekorzystnych zmian klimatycznych. Dzięki g.................... (rozwój) w dziedzinie informatyki będzie możliwe, podobnie jak w komputerach, rozszerzanie pamięci ludzkiej, jak również produkcja po­ szczególnych części ciała, zwłaszcza na zamówienie spor­ towców i żołnierzy. Również zawód nanotechnologa me­ dycznego h................... (stać) się intratny, ze i................... (wzgląd) na wynalezione urządzenie, które będzie się prze­ mieszczać po j ................... (ciało) i samodzielnie niszczyć na przykład komórki nowotworowe oraz zarządzać procesem starzenia. Zawód tzw. pionowych farmerów będzie polegał na hodowli к................... (zwierzę) i roślin w wieżowcach w specjalnych gospodarstwach. Co więcej, produkcja żywno­ ści znacznie się uprości. Pytanie brzmi, które zawody osta­ tecznie 1...................(wymrzeć). Zapewne garncarze, szewcy, krawcy, murarze, malarze, sprzątacze, stolarze, cieśle, masa­ rze, piekarze, kowale, szklarzy, garbarze, sprzedawcy biletów, kasjerzy, ochroniarze, strażnicy i tym podobni, m................... (Zastąpić) ich, oprócz wymienionych powyżej, eksperci od n.................. (sieć) społecznościowych, wirtualnych walut,

zarządzania, przechowywania i usuwania elektronicznych informacji, energii odnawialnej, komórek macierzystych, o................ (druk) trójwymiarowego, kryptolodzy i ludzie zajmujący się p..................... (broń).

8. Proszę wybrać słowo, które pasuje do luki. Tylko jedna opcja jest poprawna.

Poziom kulturalny mieszkańców Rosji w drugiej połowie XX wieku był wysoki. Duży wpływ miał na to sowiecki system

szkolnictwa i edukacji. Pomimo ogólnego 1..................... wy­ kształcenia i obniżeniu kompetencji kulturowych, w ostatnim czasie w Rosji można zauważyć zwiększone zainteresowanie wydarzeniami kulturalnymi, a także sportami artystycznymi. Za 2................. może posłużyć dwukilometrowa kolejka na wystawę malarza Sierowa, bilety do Teatru Bolszoj w cenie biletów lotniczych do Japonii oraz 3................... szkoły ły­ żwiarstwa figurowego. Rosyjskie instytucje kulturalne rze­ czywiście 4.....................kroki, których celem jest zwiększenie roli sztuki, jej obecności w codziennym życiu i rozprzestrze­ nienie się kultury we wszystkich 5..................... społecznych. Do najważniejszych wydarzeń społecznych w życiu kultural­ nym Rosji mogę zaliczyć: Festiwal Białych Nocy —festiwal muzyki klasycznej (operowej, symfonicznej i kameralnej), który 6................. się co roku w Petersburgu i ma w pro­ gramie także gościnne występy zagranicznych wykonawców i orkiestr. Festiwal Wielkanocny odbywa się dwa tygodnie po prawosławnej Wielkanocy, a jego geograficzny rozmach 7................... prawie całą Rosję od zachodu aż po wschód, uczestniczą w nim: wojskowe orkiestry dęte, kościelne i świec­ kie chóry, odbywa się także konkurs dzwonników. Punk­ tem kulminacyjnym festiwalu jest uroczysty koncert orkiestr 9 maja, w Dzień Zwycięstwa, na Placu Czerwonym i Placu Pa­ łacowym w 8........................ stolicach. Niedawno Rosja przy­ łączyła się także do Nocy Muzeów. Tej nocy odwiedzający mają rzadką możliwość 9...................do zazwyczaj zamknię­ tych domów rodzinnych, pałaców, prywatnych 10................. 191

190

Telegram : @polskigram

obrazów. Przed dwoma 11........................... w Moskwie odbyła się pierwsza Biblionoc, którą 12................... dyrektor Biblio­ teki im. Turgieniewa. Celem Biblionocy jest rozbudzenie m i­ łości do czytania. W ram ach tego 13..................... czytelnicy mają możliwość spotkać się z pisarzami, poetam i, dziennika­ rzam i, reżyserami i wydawcami. Jednakże, w Rosji stale zmniejsza się ilość bibliotek i księ­ garń, drożeje druk, obniżane są pensje pracowników kultury, zwalniany personel instytucji kulturalnych. Najbardziej intere­ sujący jest fakt, że inicjatorka przedsięwzięcia została zwolnio­ na bez wyjaśnienia na tydzień przed Biblionocą. Należy wspo­ mnieć, że z powodów politycznych na 14...................... była Ukraińska Biblioteka w Moskwie. Jej dyrektor została areszto­ wana i 15....................... o kolportowanie ekstremistycznych m a­ teriałów, które, jak się podejrzewa, zostały jej podrzucone przez służbę bezpieczeństwa, aby oczernić i 16.................... Ukraiń­ ców. 1. a. gruntu b. zwrotu c. spadku d. obiegu 2. a. szczebel b. skutek c. wniosek d. dowód 3. a. zapchane b. przepełnione c. wpienione d. zatkane 4. a. pominęły b. podjęły c. wszczęły d. nadużyły 5. a. warstwach b. kłębkach c. stożkach d. tratwach 6. a. dogada b. osłucha c. przytrafi d. odbywa 7. a. obejmuje b. dostrzega c. obala d. przytula 8. a. obie b. oboje c. obu d. obojga 9. a. podejścia b. dostępu c. obiegu d. postępu 10. a. załóg b. obsad c. zestawów d. zbiorów 11. a. laty b. latów c. lat d. lata 12. a. zapoznała b. pobudzała c. wprowadziła d. zachęcała 13. a. popytu b. przedsięwzięcia c. oboza d. kółka 14. a. przynęcie b. pokusie c. haczyku d. celowniku 15. a. oskarżona b. określona c. skazana d. winna 16. a. namówić b. pomówić c. wmówić d. omówić

9. Proszę uzupełnić luki wybranym słowem z banku słów. uważał; zepsuty; bierna; odkupić; wytrąciło; wściekłości; ilość; uzasadnioną; przydarzyło; chętnie; paragon; hucznie; skargę obelgi; udowodnił; pudełka

I

I

Mój najlepszy przyjaciel Oleg zawsze wyróżniał się twar­ dym i zdecydowanym charakterem. Na każdy możliwy temat m iał swoją własną a ................... i dojrzałą opinię. Był uważany za nieufnego i pełnego wątpliwości człowieka i często mawiał: „Nie wszystko złoto, co się świeci". Będąc jeszcze m łodzień­ cem, Oleg nigdy nie wierzył w wyprzedaże, promocje i obniż­ ki oraz b................. , że nie jest na tyle bogaty, aby kupować tanie rzeczy. Kiedyś nawet swoim przykładem potwierdził i c ..........................prawdziwość tej tezy. Jak już powiedziałem, Oleg odznaczał się upartością i nagłością. Często wchodził w spór ze swoją matką. Tydzień przed 8 marca, Międzyna­ rodowym Dniem Kobiet, świętem, które uroczyście, a nawet d .............................obchodzi się każdego roku w Rosji, znów się pokłócili. Oczywiście, powód tej kłótni nie był wart funta k ła ­ ków. Aby „ f.............................grzech", Oleg zdecydował się dać jej ulubione czekoladki z daktylami i pistacjami. Ze względu na obchody święta, w sklepie w pobliżu Konserwatorium była promocja na czekoladki —dwa opakowania w cenie jednego. W tym czasie Oleg m ało zarabiał, dlatego, chociaż niezbyt e....................... , kupił te dwa opakowania. Wieczorem, kiedy się pogodzili, otworzyli wreszcie opakowanie —okazało się, że wszystkie czekoladki są nadgniłe. M ałymi cyferkami na od­ wrocie produktu było zaznaczone, że data ważności kończy się 9 marca. Oleg kipiał z g...................... Zmarnowane pieniądze, h ..................... prezent, smutna matka: wszystko to go irytowało, ale nade wszystko Oleg nie m ógł sobie wybaczyć, że po zaku­ pie wyrzucił i........................, bez którego trudno zwrócić towar. W Urzędzie Ochrony Praw Konsumenta poradzili mu, aby tak czy inaczej zwrócił się do sklepu zanim wniesie j ................... . Nazajutrz Oleg poszedł do sklepu, choć był pewien, że nie ma żadnych szans, aby zwrócono mu pieniądze. W sklepie został przyjęty niem iło, a nawet ze złością. Sprzedawczyni

192

193

Telegram : @polskigram

i kasjerka twierdziły, że w ogóle go nie pamiętają. Ochroniarz sklepu także zaczął się odgrażać, że wyrzuci go ze sklepu. Jednak wszystko to nie к..........................go wcale z równowa­ gi. Przypom niał sobie, że wrzucił paragon do m ałego, p e ł­ nego rachunków 1....................... obok kasy. Przewrócił je i od razu znalazł swój paragon. Pomimo tego, obie pracowniczki odmówiły zwrotu pieniędzy i przekazania mu księgi zażaleń. Oleg od razu zwrócił się do Towarzystwa, napisał skargę na sklep, w której szczegółowo opisał, co mu się m ........................ . Ku naszemu wielkiemu zdziwieniu, sklep miesiąc później zo­ stał zamknięty. Okazało się, że w Towarzystwie nagromadziła się ogromna n skarg na ten właśnie sklep. N ieste­ ty, rosyjska ludność jest dość o .......................Nikt nie wierzy w prawo, ponieważ ono często nie działa. Dlatego ludzie chęt­ niej „przełykają p ....................... “ i nie decydują się walczyć z tymi, którzy lekceważą ich prawa.

10. Proszę wybrać słowo, które pasuje do luki. Tylko jedna opcja jest poprawna. Dla większości ludzi nauka języka obcego nie jest przyjem­ nością ani potrzebą, ale niełatwą do wykonania pracą. Ludzie nie radzą sobie z takim 1.................... mentalnym i z tego powo­ du często rychło przerywają zajęcia i nigdy potem nie czynią już postępów w nauce języków. Należy być 2................... , że uczenie się jakiegokolwiek języka obcego jest jak łyżwiarstwo figurowe lub granie na fortepianie: codzienną pracą, w której nie trenujemy mięśni, ale mózg, z drugiej strony, niewątpliwie każda wykształcona osoba musi władać 3....................jednym językiem, szczególnie jeśli mamy na myśli wyższy specjali­ styczny poziom wykształcenia. Jeśli chodzi o szkołę, musimy przyznać, że poziom znajomości języków obcych jest tu niski. 4.................... są, być może, m ałe europejskie kraje takie jak Holandia, Słowenia, Węgry, Dania czy Słowacja, których lud­ ność jest, dosłownie, zmuszona, aby uczyć się języków obcych, ponieważ mieszkają w bliskim sąsiedztwie z innymi krajami. Znajomość języka ułatw ia im współżycie, 5..........................

się do rozwoju stosunków biznesowych, zwiększa możliwość międzykulturowego zbliżenia i zatrudnienia w innych krajach. Jest jednak wiele krajów, w których znajomość języków ob­ cych nie jest 6...................... ze względu na ogromne terytoria, na przykład w USA, Brazylii, Rosji czy Chinach. Mieszkańcy tych krajów z trudnością uczą się języków obcych, nie mają bo­ wiem doświadczenia codziennego kontaktu i nie wiedzą, gdzie mogliby wykorzystać swoją wiedzę. Uważam, że istnieją kraje, których mieszkańcy mają predyspozycje do 7.......................... umiejętności, na przykład dar do języków. Te narody to Żydzi, Turcy, Portugalczycy, Arabowie, Duńczycy, Czesi, Rumuni, Ormianie, Łotysze. Istotnym 8.................... są również pieniądze. W takich kra­ jach nauka języków obcych jest droga i trudno w ogóle znaleźć dobrego nauczyciela. Wiadomo, że prywatne lekcje są bardziej 9...................niż kursy grupowe, ale dzięki współczesnym środ­ kom komunikacji możemy mieć nauczyciela, dla którego język, którego się uczymy, jest ojczystym. Nawet w takiej sytuacji na­ uka 10................ jednak wiele czasu i wysiłku, chociaż postępy są szybsze niż te uzyskane na kursie. Człowiek, który potrafi mówić w obcych językach ma tyle wewnętrznych światów, ile języków zna, co 11.................... jego życie. 1. a. obciążeniem b. przyrządem c. drążkiem d. załadunkiem 2. a. doraźnym b. zwięzłym c. pomyślnym d. świadomym 3. a. bowiem b. chociaż c. przynajmniej d. aczkolwiek 4. a. Sprzętem b. Wyjątkiem c. Składką d. Orzeczeniem 5. a. dowiaduje b. powołuje c. zwraca d. przyczynia 6. a. konieczna b. stanowcza c. przychylna d. dorywcza 7. a. niesamowitych b. wzorowych c. określonych d. słusznych 8. a. powodem b. czynnikiem c. odsetkiem d. bodźcem 9. a. rozpowszechnione b. treściwe c. pojemne d. skuteczne 10. a. wymaga b. marnuje c. dobiera d. rozkazuje 11. a. urozmaica b. polepsza c. wzbogaca d. zdobi

194

195

Telegram : @polskigram

11. Proszę uzupełnić zdania poprawnymiformami wyrazów. Niestety, proces globalizacji, zjawiska, które objęło cały świat, oprócz pozytywnych rzeczy przynosi także wiele ne­ gatywnych. Do nich należy także dom inacja języka angiel­ skiego, który dziś zajmuje pierwsze miejsce w a ................... (wiele) dziedzinach: ekonom icznej, prawniczej, biznesowej, politycznej i, oczywiście, informatyczne j. Znajom ość tego języka jest naprawdę potrzebna wielu b .................. (czło ­ wiek), którym otwiera on okno na świat i pozwala należeć do społeczeństwa świata. Zgodnie z c ..................... (to), a n ­ gielski jest rzeczywiście językiem o d ..................................... (międzynarod owe znaczenie). Oprócz e .............. (to), an ­ gielski, jak mówią, jest nauczany praktycznie we wszystkich szkołach na uniwersytetac h świata jako pierwszy albo drugi język obcy. Według f ................. (opinia) wielu poważnych b a ­ daczy naukowych, takie rozpowszechn ienie osłabia jego isto­ tę, rozdrabniają, stwarzając całe mnóstwo norm i dialektów, z drugiej strony, jego ekspansja wpływa na inne języki, z któ­ rymi wchodzi w kontakt. Coraz częściej naukowcy-rom aniści mówią o negatywnym wpływie języka angielskiego na języki z grupy romańskiej. Królewskim i państwowym akademiom i instytutom językowym we g................. (W łochy), Fran­ cji, Rum unii, Portugalii i Hiszpanii potrzebna jest ogrom ­ na wola, aby zatrzymać „zanieczyszcz enie 1* anglicyzmami języków romańskich. Z upełnie inaczej instytuty te działają na h ................... (Węgry) i Islandii. Ponieważ węgierski i is­ landzki nie akceptują anglicyzmów, filolodzy, troszcząc się o i....................(ję zyk), wymyślają albo szukają j ........................ (oryginalne słow a), a później wprowadzają к ....................(on e) do użycia. W ten sposób unikają 1...........................(obce słowa i formy) oraz chronią swój ojczysty język.

12. Proszę uzupełnić luki wybranym słowem z banku słów. narzędzia; miejską; większości; nadmierne; wiertarki; popieram; Zupełnie; osiągnięcia; środowisku gałąź; uzależnienie; przeszkadzają; nawzajem; pociechy

Takie inicjatywy jak „Dzień bez samochodu** czy „Dzień wyłączenia się“ uważam za świetne a.................. do uświada­ miania ludzi, aby stawali się bliżsi, zarówno ziemi, która dała im życie, jak i sobie b.................... c..................... używanie urządzeń i maszyn prowadzi do samotności, wyobcowania. Bez wątpie­ nia, urządzenia w rodzaju miksera, windy, d..................czy in ­ nych narzędzi ułatwiają nam egzystencję, jednak istnieje wiele sytuacji, kiedy nam e....................... Nic dziwnego, że w ostatnim czasie wolimy leżeć na kanapie i klikać w telefon niż spotykać się z ludźmi. Ludzie muszą zrozumieć, że ciągłe używanie te­ lefonów prowadzi do promieniowan ia i chorób, f .................. od­ zwyczailiśmy się od patrzenia w oczy, normalnego prowadzenia rozmowy, wspólnych zabaw na dworze, pisania listów, czytania poezji i innych książek. To wszystko zastępują nam media społecznościowe, ciągłe wyszukiwanie informacji, gry na kompute­ rze. To g..................najtrafniej objaśnia następująca fraza: „Im ­ preza się udała, bo wifi szybko działało!“. Chętniej otaczamy się przedmiotami niż ludźmi i relacjami międzyludzkim i, dlatego coraz częściej nie myślimy o h ...................., ale kupujemy trzeci samochód, bo czujemy się w nim bardziej pewni siebie. Ja bym zabronił wjazdu samochodom w i....................ce ntrów europej­ skich miast. Niech mieszkańcy jeżdżą komunikacją j ................. Dlatego gdy widzę, że centrum jakiegoś miasta jest zamknięte dla samochodów, cieszę się. Całkowicie к.................... takie ini­ cjatywy i cieszę się z faktu, że burmistrz rozumie takie rzeczy, co znaczy, ze naprawdę kocha swoje miasto. Oczywiście, rozwój technologiczny i postęp czy różnorodne 1...................są bardzo ważne i bez nich trudno sobie wyobrazić życie, jednak należy postawić granice. Innymi słowy, ograniczyć ich wpływ na nas i naszą codzienność. Niestety, prognozy nie przynoszą m .....................Ludzie sami podcinają n ....................na której siedzą!

196

197

Telegram : @polskigram

13. Proszę uzupełnić luki wybranym słowem z banku słów. czesne; posiadacz; utwory; zawiera; zapewnia; powiadomić; dzięki; nagranie; rozpoczęła; ponadto; trwania; korzystania; mistrzowskich; pochodzącym; dotyczące; wypowiedzenia

Chorwacka fundacja dobroczynna „Wsparcie dla m łodych artystów” a .................... działalność pod koniec XX wieku. W ostatnich 16 latach fundacja pom ogła 57 utalentowanym studentom różnych specjalności ze wszystkich chorwackich żupani. b .................. szefom fundacji, wsparcie i pom oc or­ ganizacji wyrażają się różnorodnie. Utalentowani studenci regularnie otrzymują stypendia na najstarszych europejskich i chorwackich uniwersytetach —w Zadarze, Dubrowniku, Rijece, Zagrzebiu, Coimbrze, Salamance, Budapeszcie, Krako­ wie, Pradze, Wiedniu, Florencji, Genewie, Edynburgu, Rydze, Antwerpii, Atenach, Lwowie, Paryżu, Petersburgu i H am ­ burgu. c .................. , w ostatnim czasie fundacja d .................. najbardziej utalentowanym studentom (bez środków do życia i e ..................... z biednych lub niepełnych rodzin) fortepiany, smyczki, struny, przybory do tańca, sztalugi, pędzle, ramy, kamery filmowe, aparaty fotograficzne i komputery; publikuje utwory m łodych pisarzy, poetów i kompozytorów; produkuje wystawy m łodych malarzy i fotografów, a także koncerty, insta­ lacje i przedstawienia teatralne i baletowe, filmy, f .................. muzyczne; wynajmuje mieszkania i sale, płaci ubezpieczenia na życie; ponosi koszty uczestnictwa w konkursach artystycz­ nych lub kursach g...................... , opłaca wpisowe i h .................. oraz bilety lotnicze. Jakie są wymagania i.................... kandydatów i uzyskania naszych stypendiów: a) Prezentacja kandydata; b) pisemne uargumentowane po­ lecenie od rektora lub dziekana i jednego z profesorów wydzia­ łu , której....................... informacje na temat kondycji finansowej rodziny; c) życiorys kandydata z wyliczeniem wszystkich spek­ taklów, wystaw, publikacji, nagród, artykułów o kandydacie; d) półgodzinne к........................ , które przybliży twórczość kan­ dydata;

Istnieje również kilka zasad 1................... ze stypendium, mianowicie: 1. Wiek stypendystów od 19 do 25 lat. 2. Czas m .................... stypendium od jednego do trzech lat. 3. n .................... stypendium nie może być stypendystą innej instytucji, fundacji lub stowarzyszenia. 4. Stypendysta musi o .................... fundację o wszystkich działaniach publicznych, tj. występach, koncertach, wystawach itp. oraz obowiązkowo zaznaczać, że jest stypendystą naszej fundacji. 5. W przypadku rażącego zaangażowania rodziców w dzia­ łalność fundacji zachowuje ona prawo do p ...................... stypen­ dium przed terminem.

14. Proszę uzupełnić luki wybranym słowem z banku słów. szczegółowo; podpitych; krzykiem; przeważającym; ubrań; rozpieszczonych; maturalnych; rozwalonych; próżności; wymiętych; Jeździec; Zjazd; Bramą; przyjęcie; popisać; wzdłuż; uroczystego; obrzędu; Twierdza; wieloma

W Rosji, na Ukrainie i Białorusi istnieje zwyczaj świętowa­ nia zakończenia szkoły średniej po egzaminach a...................pod koniec czerwca. To wydarzenie nazywa się „Ostatni dzwonek“. Przygotowania do świętowania rozpoczynają się już w m ar­ cu, kiedy komitet rodzicielski decyduje, jak i gdzie odbędzie się impreza, b....................ustala się wszystkie detale: garnitury dla chłopaków oraz sukienki wieczorowe dla dziewczyn; cere­ monię c...................wręczania dyplomów, menu i program za­ bawy; obowiązkowy nocny spacer po mieście. Coraz częściej cenę d................ na imprezę maturalną porównuje się z tą na e.....................do wyższych sfer. Śmiesznie jest widzieć osten­ tacyjnie i niegustownie ubranych byłych uczniów z fryzurami będącymi ostatnim f .................. mody. M oim zdaniem, jest to targowisko g.................. , które jest bardzo szkodliwe dla tych h ...................dzieci. To świetna okazja, aby rodzice mogli się i...................jedni przed drugimi. Po oficjalnej ceremonii

198

199

Telegram : @polskigram

rozpoczyna się zabawne przedstawienie, w którym uczniowie wyśmiewają szkołę i przedrzeźniają nauczycieli. Menu jest ukła­ dane z j .................... naciskiem na napoje —piwo, wino i wódkę, chociaż są one zabronione na szkolnych imprezach. Ale zdarza się, jeśli mowa o Kijowie, Moskwie czy Petersburgu, że święto­ wanie odbywa się na statku rzecznym, a wtedy droga do picia jest otwarta. Obowiązkową ostatnią częścią tego „k..................“ jest nocny spacer po mieście. We wszystkich trzech miastach jest kilka miejsc, gdzie spacerują grupy 1.................. uczniów w m .....................sukienkach i garniturach i n ....................fryzu­ rach. W Moskwie miejsca spacerów to Plac Czerwony i Sobór Wasyla Błogosławionego, Wzgórza Worobiowe, Stary i Nowy Arbat, Park Zwycięstwa, spacer o .............. murów Kremla. W Petersburgu są to Plac Pałacowy, p ................. Pietropawłowska, q................ miedziany, krążownik „Aurora“ , Cerkiew Zbawiciela na Krwi, spacer r................... mostami, kanałami i wzdłuż Newskiego Prospektu. W Kijowie obowiązkowy jest spacer główną ulicą Chreszczatyk, liczne parki i wzgórza, a tak­ że spacer wokół Muzeum II Wojny Światowej i pomnika Matki Ojczyzny, spacer po Placu Niepodległości, s..................Andrze­ jewski i Z łotą t ....................

15. Proszę wybrać słowo, które pasuje do luki. Tylko jedna opcja jest poprawna. Kiedy ludzie podróżują po świecie, celowo lub 1.................... , świadomie lub nieświadomie, zauważają, analizują, zastanawia­ ją się nad obyczajami i nawykami krajów, porównując je z trady­ cjami swojej ojczyzny lub innych państw. Naturalnie, szczególnie przyciąga ich uwagę zupełnie 2..................... stosunek do najzwyklejszych zjawisk i rzeczy z na­ szego życia. To widać w sposób dość oczywisty na przykładzie dzieci, rodziny i śmierci. Jest u nas na przykład akceptowalne, aby mieć bardzo bliski fizyczny kontakt z dziećmi i wnukami, żyć z nimi pod jednym dachem, doradzać im, oczekiwać 3................... , stawiać wa­ runki, bez ograniczeń mieszać się w ich sprawy. Istnieje wiele

krajów, gdzie takie postępowanie jest wykluczone lub nawet niemożliwe. W USA, Szwecji, Irlandii czy Islandii rodzice sami często proponują dzieciom, aby 4..................... dom i zaczęły mieszkać 5..................... Uważają, że dzieci muszą same umieć rozwiązywać problemy i 6......................się z tarapatów. Nie jest w dobrym tonie mieszkać razem z rodzicami, a tym bardziej wy­ magać od nich pieniędzy. W Grecji, Turcji, Izraelu, Chorwacji mężczyźni są bardzo 7...................wobec swoich dzieci. Często można ich obserwować z wózkiem na spacerze. Nierzadko mężczyźni bawią się ze swo­ imi dziećmi, 8................. je, przytulają i całują. W wielu krajach, na przykład arabskich, w Rosji i Japonii, wychowanie dzieci to praca kobiet. Tam byłoby dziwne, gdyby mężczyzna zajmował się dziećmi lub spędzał z nimi dużo czasu. Moim zdaniem, do 9...................... wychowania potrzebni są ojciec i matka. Jeśli Europejka owdowieje, nikt i nic nie może jej zabronić, aby wyszła za mąż jeszcze raz, nawet jeśli ma dzieci. W G ru­ zji czy Armenii nie uważa się to za 10.......................postępowa­ nie, gdy kobieta, która ma syna, ponownie wyjdzie za mąż. Na Kaukazie Północnym szwagier ma prawo ożenić się z wdową po swoim bracie i wychowywać bratanków. Jak dziwnie by to nie brzmiało, istnieją różnorodne 11...................także do śmierci i zmarłego. Europejczycy szanu­ ją swoich zmarłych i 12..................wspomnienia o nich. Kilka razy w roku obowiązkowo idziemy na cmentarz i sprzątamy gro­ by. W Indiach, w 13.................z buddyzmem, ciała zmarłych się pali, a prochy rozsypuje. N a Dalekim Wschodzie, w niektórych kulturach, nie ma cmentarzy i grobów. Nikt nigdy nie wraca na miejsce, gdzie został 14.................... zmarły. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

a. klęcząc b. kucnąc c. niechcący d. zewsząd a. zdrętwiały b. odmienny c. powszechny d. ujemny a. rozterki b. rozbioru c. przesady d. pokory a. odsłoniły b. obaliły c. obrały d. opuściły a. potocznie b. samodzielnie c. licznie d. równocześnie a. wyplątywać b. wycofać c. wywiązać d. wyzbyć a. rozpieszczoni b. czuli c. rozpuszczoni d. sprawni

200

201

Telegram : @polskigram

8. a. głaszczą b. gardząc, gaszą d. gdaczą 9. a. przychylnego b. niezawodnego c. pełnowartościowego d. dobroczynnego 10. a. spięte b. pozorne c. zręczne d. słuszne 11. a. podejścia b. przesłanki c. niesnaski d. wytyczne 12. a. roztoczą b. ujmują c. strzegą d. przechowują 13. a. żądzy b. zwłoce c. zasadzie d. zgodzie 14. a. schorowany b. pochowany c. ochronny d. rozstrzygnięty

16. Proszę wybrać słowo, które pasuje do luki. Tylko jedna opcja je st poprawna.

System opieki zdrowotnej Federacji Rosyjskiej jest dość 1.................... D o tego systemu należą: Ministerstwo Zdrowia, Akademia Medyczna, Państwowa Komisja Inspekcji Sani­ tarno-Epidem iologicznej, które realizują państwową polity­ kę w dziedzinie medycyny, 2.................... programy medycz­ ne i rozwijają naukę. Do tego systemu należą również liczne zdrowotno-profilaktyczne sanatoria i kurorty do rehabilitacji, przedsiębiorstwa apteczne i farmaceutyczne, przedsiębiorstwa produkujące 3................... i urządzenia medyczne, zakłady medycyny sądowej. W Rosji istnieją dwa typy ubezpiecze­ nia medycznego: obowiązkowe i dobrowolne. Obowiązkowe ubezpieczenie jest nieodłącznym elementem państwowego ubezpieczenia społecznego i 4................... wszystkich obywa­ teli do jednakowego dostępu do pomocy medycznej, która jest udzielana na poczet 5..................z obowiązkowego państwo­ wego ubezpieczenia w 6.................... i zgodnie z warunkami odpowiadających programom ubezpieczenia. Tymczasem dobrowolne ubezpieczenie pozwala na otrzymywanie dodat­ kowych usług ponad to, co określone programem obowiąz­ kowego ubezpieczenia. Polisa ubezpieczeniowa obowiązuje 7.................... terytorium całej Rosji. Każdy obywatel Rosji jest 8.................. do określonej pań­ stwowej polikliniki. Lekarz wysyła chorego do szpitala, gdy jest to potrzebne. Chociaż istnieje system kwotowy, w pewnych skomplikowanych operacjach, kiedy rzecz dotyczy droższych

operacji (np. implantów zębów, 9.................... soczewek, stawów lub zastawek, zmiany płci, transplantacji szpiku kostnego) chory musi zapłacić sam. Ponieważ lekarz może 10.....................pięt­ naście minut na każdego pacjenta, w państwowych poliklini­ kach na chorego czekają długie kolejki, dlatego ludziom, którzy posiadają pieniądze, łatwiej iść do prywatnej 11...................czy kliniki. Jeśli chodzi o leki, większość jest dostępna w sprzedaży, ale niektóre, np. przeciwbólowe, nie. Koniec końców, większość potrzeb związanych ze zdrowiem nie jest 12.................... , system opieki zdrowotnej nie jest efektywny. Szczególnie nie w porząd­ ku jest pielęgnacja. Trudne jest leczenie chorych na raka, AIDS, inwalidów i dzieci. 1. a. przesadny b. przesądny c. rozgałęziony d. skrępowany 2. a. napomykają b. splądrują c. napotykają d. wypełniają 3. a. trzonek b. sprzęt c. żywioł d. wstręt 4. a. uprawnia b. czyni c. wyrządza d. sprawia 5. a. wyrzutów b. środków c. okresów d. konsekwencji 6. a. zakresie b. meldunku c. bryle d. gronie 7. a. o b. w c. po d. na 8. a. dostrzegalny b. złożony c. dotknięty d. przydzielony 9. a. zmiany b. wymiany c. przemiany d. zamiany 10. a. opatrzyć b. poruszyć c. przeznaczyć d. sprzyjać 11. a. obsady b. przychodni c. siedziby d. wspólnoty 12. a. zastrzeżona b. zatrudniona c. zaspokajana d. zapalona

17. Proszę wybrać słowo, które pasuje do luki. Tylko jedna opcja je s t poprawna.

Kodeks pracy Federacji Rosyjskiej jest jedynym regula­ m inem , w którym m ożna znaleźć odpowiedzi na pytania związane z pracą. Ten zmieniony kodeks 1................... w ży­ cie 1 stycznia 2016 roku. Wśród licznych 2.................. wy­ różniają się następujące tezy: zwykły czas pracy nie może 3..................... 40 godzin tygodniowo, a zatem 8 godzin dziennie. Dzień roboczy może rozpocząć się o 8, 9 lub 10. Przerwa na obiad może trwać od 30 m inut, ale nie więcej niż

202

203

Telegram : @polskigram

dwie godziny w przypadku nienormowanych dni roboczych. 4...................umowy jest obowiązkowe przed najm em. Zwykle płatny urlop trwa 28 dni. Zarobki nie m ogą być niższe niż p łaca m inimalna. Istnieją trzy poziomy kar dyscyplinarnych, a mianowicie uwaga, 5......................i zwolnienie. Jeśli pracow­ nik udaje się w podróż służbową, pracodawca jest zobowią­ zany do zwrotu kosztów. W przypadku zwolnienia, jeśli jest to „ru ch ” pracodawcy, pracownik otrzymuje 6........................P o­ nadto, pracodawca nie może zwolnić kobiet i ojców na urlo­ pie rodzicielskim. Swoją w łasną specyfikę ma praca na p ó ł­ nocy Rosji, ponieważ warunki pracy są tam bardzo trudne. W sposób szczególny opłacane są praca dydaktyczna i twórcza, praca w transporcie i roboty podziem ne. Każdy mieszkaniec Rosji ma prawo do em erytury składającej się z 7....................... kwoty oraz wkładów do funduszu, których wysokość w pły­ wa na emeryturę. Dlatego staż pracy nie odgrywa 8................ roli. Najważniejsze są wkłady. Niektórzy emeryci otrzym ują dodatek do emerytury, 9................. o żołnierzach, kosm onau­ tach, dyplomatach, odnoszących sukcesy sportowcach i arty­ stach. Takie dodatki otrzym ują również weterani i partyzanci Wojny Ojczyźnianej, żołnierze wojny w Afganistanie, ludzie, którzy przeżyli oblężenie Leningradu i 10....................podczas katastrofy w Czarnobylu. Kobiety przechodzą na emeryturę w wieku 55 lat, a mężczyźni 60 lat, ale jest wiele dyskusji na tem at 11................... granicy wieku. Z powodu Igrzysk Olimpijskich, wojny na wschodzie Ukra­ iny, interwencji 12..................... w Syrii, większość funduszy emerytalnych została ukradziona i wydana, więc ludność Rosji została, moim zdaniem, okradziona. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

a. wszedł b. urządził c. utrwalił d. wstąpił a. powołań b. wyzwań c. obrad d. ustaleń a. ulegać b. wypadać c. przekraczać d. zarzucać a. Zawarcie b. Roszczenie c. Przeoczenie d. Wprowadzenie a. składka b. nagana c. uprawa d. rozejm a. starcie b. odprawę c. wprawa d. zakład a. skutecznej b. uzasadnionej c. czynnej d. podstawowej

8. a. pojemnej b. sprzecznej c. istotnej d. walecznej 9. a. przemowa b. mowa c. przedmowa d. rzecz 10. a. schylili b. wybawili c. ucierpieli d. znieważyli 11. a. podniesienia b. uznania c. uzupełnienia d. skażenia 12. a. zbrodniczej b. złodziejskiej c. zbożowej d. zbrojnej

18. Proszę uzupełnić luki wybranym słowem z banku słów. polega; wyniki; przewodami; użyty; wymawiali; wydajność; przeszkód; wynalazł; zarządzania; zespół; zakłócenia; spalania; zalet; przemysłowych

W grudniu 2013 pewien m ało znany rosyjski inżynier-fizyk Iwanow a.................... i opatentował kocioł generujący gaz na paliwo stałe. Kocioł zawiera: a) korpus spalania, w którym pali się paliwo na stałe połączony z b ................... doprowa­ dzającymi powietrze pierwotne, b) cylindryczny grzejnik do c.................. gazu, 3) przewód wylotowy powietrza wtórnego. Rezultat technologiczny d .................... na zwiększeniu produkcji ciepła, tj. specyficznej wydajności (na jednostkę skali lub masę) kotła. Taki model należy do e.................. energią i może być f .................. do centralnego ogrzewania wodą budynków miesz­ kalnych i g.................. Podczas korzystania z tego kotła zwiększa się oszczędność i h ................... , a tym samym zmniejsza się emi­ sja spalin do atmosfery i ich wydalanie do środowiska. Pomimo wyżej wymienionych i.................., kocioł nie jest wytwarzany, ponieważ specjalistyczna fabryka na Syberii nie rozpoczęła m a­ sowej produkcji. Iwanow i j ...................... naukowców, którzy pomagali mu w opracowaniu projektu, nagle stanęli w obliczu к..................biurokratycznych ze strony kierownika instytutu, w którym znajduje się laboratorium badawcze, a także dyrek­ tora biura patentowego przy Ministerstwie Nauki i Edukacji. Obaj 1..................się różnorodnymi zmyślonymi powodami, ta­ kimi jak niedokładne m ......................prób, błędnie przygotowa­ na dokumentacja, brak funduszy —te wymówki spowodowały n ....................i wydłużyły cały proces.

204

205

Telegram : @polskigram

19. Proszę uzupełnić luki wybranym słowem z banku słów.

20. Proszę uzupełnić luki wybranym słowem z banku słów.

wartość; ogłoszeniami; zatrudnieniu; badania; opady; postaci; uprawy; doświadczenie; wpływ; gleby; urządzenia; sposób; warunki

przypuszczają; surowców; pojazdów; powszechne; nieuleczalnymi; dotknąć; wielkości; natychmiastowa; rozszerzanie; wytwarzania; kwestię; szkód; widoczne; zniesienie; nieunikniona; dowolnych

Nasza firma, która zajmuje się mlekiem, jajam i, serem i m asłem otwiera nowy a ...................... : soki owocowe i wa­ rzywne. b ................... rynku pokazały, że uda nam się zająć niszę rynkową w tej dziedzinie. Proponujemy rzadkie rodzaje soków z owoców i warzyw wyprodukowanych w c ..................... ekologiczny. Chodzi o dziką różę, borówkę, porzeczkę, seler i pigwę, których wysoka d................. lecznicza jest naukowo udowodniona na całym świecie. Nazwa przyszłej marki to „Sandra“ . Wszystkie nasze tereny (38 000 ha) leżą na p o łu ­ dniowo-wschodnim wybrzeżu regionu. Szacujemy wielkość zbiorów na około 255.000 ton rocznie, e.................. natural­ ne i klimatyczne, takie jak urodzajność f ................ , słońce (275 dni rocznie), obfite g zimą, zupełny brak wia­ tru i śniegu, będą mieć pozytywny h .................na uprawę roślin i poprawią jakość produkcji. Ze względu na to, że w regionie w ostatnim czasie jest sporo bezrobotnych, nasz projekt po­ może w i.................. do 1500 rolników, gdyż produkcja zakłada różne etapy j .................: przygotowanie gleby, sianie, sadze­ nie, nawadnianie, nawożenie, plewienie, przycinanie. Nasi specjaliści posiadają szerokie к .................... w zbieraniu żniw, składowaniu, transporcie i dystrybucji. Wyposażyliśmy się we wszystkie potrzebne 1................... do uprawy, zbiorów i trans­ portu owoców. Dzięki temu, że zatrudnim y siłę roboczą z re­ gionu, Ministerstwo Rolnictwa zapewni nam pom oc i wspar­ cie w m ..................określonych ulg. Oprócz tego, Ministerstwo pokrywa koszty związane z n .................... i reklamą.

Przyszłość jest dla nas nieznana, ale a ......................... Każ­ dy z nas ma swoje wyobrażenia, przewidywania przyszłości. Niektórzy uważają, że wystarczy będzie pomyśleć o czymś i proszę, ta rzecz stworzy się przed nami, będziemy mogli fi­ zycznie jej b .................... Inni wierzą, że pozaziemskie stwo­ rzenia podporządkują nas i zajmą cała planetę, jeszcze inni c................., że z powodu zupełnego zanieczyszczenia planety opuścimy Ziemię i przeniesiemy się na stacje kosmiczne. Jed­ nak dyskutując na poważnie d..................tego, jak rozwinie się nasz świat, musimy wziąć pod uwagę podstawowe tendencje e ..................w rzeczywistości. Transport publiczny, drogowy, handlowy: wszystkie rodzaje f .....................na energię słonecz­ ną, prywatne statki powietrzne, podróże w kosmos, zmniej­ szenie naziemnego transportu publicznego i g................... podziemnego, jak na przykład podziemnej kolei. Medycyna: h .................. diagnoza na podstawie oczu albo głosu, jeden lek na liczne choroby, ostateczne zwycięstwo nad rakiem, ze­ społem nabytego niedoboru odporności, łuszczycą, licznymi chronicznymi, zakaźnymi i i................... chorobami. Energe­ tyka i ekologia: przewidywanie na czas trzęsień ziemi, powo­ dzi i suszy, j .................... użycie energii słonecznej i wiatrowej, zupełna rezygnacja z wydobycia i użycia gazu i ropy, zmniej­ szenie к ................... związanych z efektem cieplarnianym, glo­ balnym ociepleniem, zmianam i klimatycznymi i dziurą ozo­ nową. Telekomunikacja: zupełne zniknięcie radia i telewizji, 1.................. opłaty za łączność telefoniczną i komórkową, nieskończone rozpowszechnianie się internetu i pokrycie pla­ nety jedną siecią bezprzewodową. Komputery: stworzenie su­ per cienkiego i potężnego komputera m ....................... dłoni, który umożliwi realizację najbardziej skomplikowanych za­ dań. Żywność: zmniejszenie cen żywności i wody, zakończenie 207

206

Telegram : @polskigram

n................ artykułów spożywczych GMO, zniknięcie sieci fast foodów, dobre plony w o.................. warunkach klimatycznych. Mieszkania: rozpowszechnienie lasów wertykalnych albo zielonych wieżowców, budowa inteligentnych domów, które nie szkodzą środowisku, wpierw budowa domów z mie­ szanych wysokoekologicznych p................. , nieszkodliwe przetwarzanie różnorodnych odpadów. 21. Proszę uzupełnić wyrazempokrewnym od wyrazu podanego w nawiasie. Specjalistyczny termin „globalizacja'1 został użyty w 1983 roku w artykule a....................(wydawca) w pewnym amerykańskim czasopiśmie prawno-ekonomicznym. Termin tez zaczął się b................ (powszechny) i stał się przedmiotem żywych politycznych i naukowych dyskusji. Dzisiaj specjaliści rozumieją globalizację jako: 1) siłę c................... (gospodar­ ka), politycznych, społecznych i kulturowych związków 2) hi­ storyczny okres po zimnej wojnie 3) konwersję światowej go­ spodarki pod wpływem anarchicznych rynków finansowych 4) d................... (zwyciężyć) amerykańskiego systemu warto­ ści 5) rewolucję technologiczną o licznych skutkach 6) nie­ umiejętność państw narodowych do e....................... (rada) sobie z ekologicznymi i demograficznymi problemami, z pro­ blemem praw człowieka, wyścigiem zbrojeń i rozprzestrze­ nianiem się broni atomowej. A zatem, mowa o wzajemnych zależnościach, połączeniu i f...................... (warunek) wszyst­ kich segmentów światowej gospodarki i polityki, co prowa­ dzi do g................... (wciągnąć) większości ludzkości do wspólnego, otwartego systemu finansowo-ekonomicznych, społeczno-politycznych i kulturalnych związków, dzięki najnowszym narzędziom informatycznym i telekomunikacyj­ nym. Co więcej, należy mieć na względzie trzy okoliczności historyczne, h.....................(miano) rozpad Związku Radziec­ kiego i i .................... (zburzyć) bipolarnego systemu w stosun­ kach międzynarodowych, j ...................(przejść) państw-liderów w światowym rozwoju do etapu post-przemysłowego oraz regionalizację światowej gospodarki. Globalizacja znajduje

к...................... (odzwierciedlać) głównie w skokowym wzro­ ście transferu kapitału, we wzroście handlu międzynarodo­ wego 1........................(przekroczyć) wzrost produktu krajowe­ go brutto we wszystkich krajach, w m...................... (utwór) sieci międzynarodowej produkcji towarów i jej rozmieszcze­ niu na całym świecie, w nieustannym wykonywaniu operacji finansowych, w pojawieniu się międzynarodowych korporacji i ich n...................... (wybić) się na pierwsze miejsce, w zani­ ku granic między polityką wewnętrzną i zagraniczną. Według współczesnych filozofów rosyjskich żyjemy coraz bardziej, nie w „przestrzeni miejsca”, ale w „przestrzeni elektryczno­ ści”, gdzie miejsce się o...................... (mniej), czas znika, świat się kurczy i zwija. Ogólnie rzecz biorąc, globalizacja stwarza niebezpieczeństwo p................... (więcej) przepaści w dobrobycie pomiędzy krajami, co warunkuje q.................... (bogaty) się tych, którzy dysponują technologią oraz tanią, ale zdolną i elastyczną siłą roboczą. A zatem to kontrower­ syjne zjawisko wykroczyło poza obszar gospodarki i zaczęło r..................... (przebudowa) świat.

22. Proszę uzupełnić wyrazem pokrewnym od wyrazu podanego

w nawiasie. W ostatnim czasie w prasie, telewizji i internecie coraz a................... (często) mówi się o prawach zwierząt. Przez długi czas zwierzę znajdowało się poza dziedziną prawa, to znaczy nie było żadnych „mechanizmów11, które by bez­ pośrednio regulowały kwestię naszych braci b.................... (mały). Należy faktycznie uregulować ich położenie, gdyż to c................. (łatwy) życie nie tylko im, ale także i ich d..................... (własny). W e........................ (postęp) spo­ łeczeństwach, takich jak Europa, Ameryka Północna, Japo­ nia, Nowa Zelandia i Australia, już w XX wieku pojawiły się specjalne f................... (ogrodzenie) przestrzenie do space­ rów, w tym wypadku dla psów, g....................... (wyposażenie) w kosze i rękawice do czyszczenia fekaliów. Zwiększała się również liczba klinik weterynaryjnych, sklepów zoologicz-

208

209

Telegram : @polskigram

nych, kawiarni i hoteli dla psów i kotów. W wielkich m iastach na świecie istnieje wielu ludzi, którzy, nie m ając czasu na spacer ze swoimi pupilam i, wynajmują ludzi do h ...................... (wyprowadzać) psów. N aturalnie, w związku z tym niezbędne stało się, aby ustalić i....................... (podstawa) zasady trzy­ m ania psów, reguły poruszania się po miejscach publicznych i środkami transportu publicznego. W wielu krajach psom, które poruszają się bez smyczy, zabrania się przebywać na targowiskach, cm entarzach, placach zabaw, j ....................... (kwiat) , nieogrodzonych terenach sportowych, к ..................... (kąpiel) i nieogrodzonych podwórkach szkół i przedszko­ li, co jest zaznaczone znakiem z 1...................... (przekreślić) sylwetką psa. W olno z nim i spacerować tylko na smyczy i z kagańcem. Przewiduje się również kary pieniężne dla w łaści­ cieli zwierząt, z drugiej strony, zwiększa się liczba przypad­ ków maltretowania zwierząt. Poszczególni m ....................... (użytek) wrzucają zdjęcia i nagrania swoich „wyczynów“ do internetu. M ają swoje zamknięte grupy, gdzie wymieniają się zabójstwami, n ..................... (przerażenie) zdjęcia i okrutnym i opowieściami, o ...................... (wymiana) między sobą do­ świadczeniami oraz określają dzień „polow ania 14 na zwierzęta lub ustalają miejsca wysypywania p .................... (truć) . Po­ nieważ zwierzęta są niechronione i bezbronne oraz nie mogą oskarżyć swoich q........................ (prześladować) , powstały towarzystwa ochrony zwierząt, które r........................ (walka) o ich prawa. Dzisiaj takie towarzystwa podejm ują działania i kroki na poziomie państwa, aby ograniczyć s......................... (działać) tych zwyrodnialców i aby wprowadzić prawo, które t ....................... (wsparcie) zwierzęta. N a szczęście, w wielu przypadkach doszło do skazania tych winowajców i u ......................... (zbrodnia).

23. Proszę uzupełnić luki wybranym słowem z banku słów. wskaźniki; tyle; równowaga; jednolite; odbiera; obalenia; składnikiem; otoczeniu; urządzony; skuteczność; dążenie; zdrowotna; pragną; stanu; niezbicie

Pomimo tego, że nie istnieje a .................... podejście do oceny rozwoju człowieka, każdego roku na świecie odbywają się dziesiątki badań indeksu szczęścia i jakości życia. Te ba­ dania są przeprowadzane zgodnie z określonymi param etram i i zasadami. Obserwowane są takie b ..................... , jak m ini­ m um życiowe i warunki mieszkaniowe, bezpieczeństwo i ry­ zyko, gospodarka i bezrobocie, zanieczyszczenie środowiska i klimat, dochody i c .......................zarządzania, dostęp do edu­ kacji i życie społeczno-kulturalne, satysfakcja z warunków życia, d..................... pomiędzy odpoczynkiem i czasem pracy, dobrobyt i długość życia, komfort i równouprawnienie płci, opieka e .................... i wolność słowa, z roku na rok pierwszych dwanaście miejsc zajmują Norwegia, Dania, Finlandia, Szwe­ cja, Holandia, Luksemburg, Nowa Zelandia, Australia, Irlan­ dia, Kanada, Szwajcaria i Islandia. Zwykle po nich pojawiają się Japonia, Malta, USA, Hongkong, Wielka Brytania, N iem ­ cy i Belgia. Rosja, a także Serbia, zawsze zostają w f .................. i znajdują się na dnie rankingu, wśród ostatnich pięćdziesięciu miejsc, wedle wszelkich twardych wskaźników. Socjolodzy tłu ­ maczą i wyjaśniają to nie tylko kryzysem gospodarczym i sy­ tuacją polityczną, ale także sposobem myślenia typowym dla Rosjan, którzy są skłonni do krytycznej oceny rzeczywistego g...................... swoich spraw. Oprócz tego, trudnym do h .................... czynnikiem jest fakt, że człowiek nie może być szczęśliwy w niekorzystnym i........................ Przykład współczesnej Rosji j ......................... to udowadnia. Niewątpliwie poczucie dobra jest podstawo­ wym к ........................ dobrobytu i szczęścia. Kiedy większość ludzi otaczający świat 1......................... jako wrogi, niebez­ pieczny lub agresywny, trudno się cieszyć życiem. Co więcej, z powodów religijnych i historycznych Rosjanie negatyw­ nie osądzają m ........................ do bogactwa, dlatego nie lubią

210

211

Telegram : @polskigram

ludzi majętnych. Inną specyficzną cechą jest to, że Rosjanie n...................... sprawiedliwości i uważają, że cały świat musi być o........................ sprawiedliwie, dlatego majątek i docho­ dy powinny być rozdzielane według powiedzenia „jaka praca, taka płaca”.

24. Proszę uzupełnić wyrazem pokrewnym od wyrazu podanego w nawiasie.

Pomimo tego, że na świecie są podejmowane liczne wy­ siłki —prezydenci dużych miast wkładają wiele trudu, aby sytuacja osób ze a................... (szczegół) potrzebami sta­ wała się lepsza i łatwiejsza —prawdziwe, faktyczne, główne i najistotniejsze zmiany muszą się wydarzyć w umysłach, a nawet mózgach ludzi. Naprawdę mogą, a nawet muszą być budowane centra b................... (społeczeństwo) dla niepeł­ nosprawnych, jeśli to możliwe powinno się ich umieszczać w c...................... (rozwój) częściach miast, przyznawać im mieszkania na parterze lub pierwszym piętrze, modyfikować krawędzie chodników, przejścia podziemne, przejścia dla pie­ szych, wyposażać semafory w specjalne nadajniki, ustawiać rampy dla wózków inwalidzkich i d....................... (dobu­ dówka) windy w starych domach. Trzeba również pracować na innym froncie, tym e....................... (wychowanie) , kul­ tury społecznej i miłosierdzia. Niestety, co najmniej więk­ szość rosyjskiej f...................... (ludny) nie jest gotowa, aby takie osoby zaakceptować jako równych sobie współobywate­ li. W efekcie ludzie ze specjalnymi potrzebami są praktycz­ nie g................... (wykluczyć) z życia społecznego. Prawie ich nie widujemy na ulicach, w telewizji, w miejscach pracy, a co dopiero w transporcie, co znaczy, że nie h........................ (uczestnictwo) w życiu społecznym. Ciągle są notowane przypadki otwartego, bezczelnego i grubiańskiego stosunku do inwalidów, którzy codziennie są i.................... (poddawać się) poniżeniom i wyśmiewaniu z powodu głuchoty, ślepoty, niemocy, jąkania, utykania i innych wrodzonych wad. A to nie są j ........................(wpuszczać) do samolotu z powody kul, a

to zostają к................... (zmuszać) do opuszczenia kawiarni czy baru, aby swoim wyglądem zewnętrznym nie urazili obec­ nych, a to znów lekarze czy publicznie kliniki 1...................... (odmowa) ich przyjęcia, ponieważ nie ma wind i nikt nie chce im pomóc w m.................... (podnieść) wózka. Oto jeden przypadek, który był szczególnie głośny w 2015 roku i silnie wybrzmiał w rosyjskim społeczeństwie —wielu n................... (wypowiedź) swoje zdanie na ten temat. Latem tego roku Oksana Kusakina, siostra znanej rosyjskiej modelki Natalji Wodianowej, spacerowała ze swoją o................. (opieka) po mieście. Oksana choruje na autyzm i p.................... (porazić) mózgowe, dlatego nie może zbyt długo chodzić. Dlatego wstą­ piły do pewnej kawiarni, aby Oksana mogła na chwilę odpo­ cząć. Kiedy tylko usiadły, menadżer i trzech (!) q..................... (ochrona) grubiańsko zażądali, aby stamtąd wyszły, ponie­ waż będąc „taka“ odstrasza pozostałych klientów. Menadżer r..................... (groźba) im, że zamknie je w piwnicy, zadzwo­ ni po pogotowie lub policję! Niedługo potem przybyły matka i siostra Oksany, ale personel odmówił rozmowy z nimi. Osta­ tecznie, prokuratura wystąpiła z s..................... (oskarżony) przeciwko kawiarni z paragrafu o „poniżeniu t..................... (godny)“. Nieco później kawiarnia została zamknięta z po­ wodu wielokrotnego naruszenia prawa!

25. Proszę uzupełnić wyrazem pokrewnym od wyrazu podanego w nawiasie. W grudniu 2002 roku dołączyłem do „Aeroflot Bo­

nus”, największego programu a.......................... (nagro­ da) osób często podróżujących rosyjskim narodowym b.......................... (przewóz) samolotowym Aeroflot. Co prawda zrobiłem to z powodu swojego najlepszego przyjacie­ la Olega, który zgłosił mnie do programu, ponieważ kiedy przyprowadzi się przyjaciela, samemu dostaje się 1000 punk­ tów. Na początku przyjąłem ten pomysł dość sceptycznie, myśląc, że nie będą latał c...........................(wystarczyć) czę­ sto, aby d..................... (zgromadzenie) dużo punktów, ale 213

212

Telegram : @polskigram

życie e ........................ (dowód) coś wprost przeciwnego. Z a­ cząłem podróżować bardzo często. To były zarówno podró­ że biznesowe, jak i te dla przyjemności. M arketing progra­ mu f . .......................(wiara) , podkreślany przy pom ocy reklam w czasopismach, bilbordach i na lotniskach, był efektywny, g.................... (wzór) i h ......................... (przekonać). Swo­ ją drogą, reklamy A eroflotu zawsze są piękne i interesująco i........................... (nakręcić), a ich jasno wyrażone hasła ł a ­ two zapadają w pam ięć. Istnieją dwa sposoby gromadzenia punktów. Pierwszy poprzez bezpośredni lot sam olotem A ero­ flotu, a drugi poprzez kartę płatniczą. W pierwszym przypad­ ku gromadzenie punktów odbywa się j ...................... (zgoda) z taryfą (jest 25 różnych taryf), celem podróży (sieć zawiera 146 destynacji i jest podzielona na 9 stref) i klasą к ...................... (służyć). W drugim, podczas zakupów kartą, za każde wyda­ ne euro otrzymuje się jeden punkt. W 2006 roku Aeroflot stał się członkiem 1........................ (towarzystwo) Skyteam, dzięki czemu podróżujący m ogą gromadzić punkty podczas lotów 19 innymi firmam i. Podróżujący m ają również możliwość m ........................ (zbierać) punktów dzięki zakwaterowaniu w określonych hotelach lub podczas wynajmowania w agencji najm u sam ochodów Europcar. Celem poprawy własnego wi­ zerunku społecznego firm a n .................... (tworzyć) program „M ile m iłosierdzia 14, w którym o .......................... (członko­ stwo) „Aeroflot Bonus" m ogą swoje punkty przenieść na ra ­ chunek rosyjskich organizacji p .................... (dobroczynność), dzięki czemu q......................(ratownik) życie chorych dzieci. Najważniejszym powodem uczestnictwa w program ie jest dla m nie możliwość otrzymywania biletów-nagród. Aby otrzy­ mać taki bilet, trzeba spełnić kilka warunków. M ianowicie, należy mieć wystarczającą r....................... (liczny) ważnych punktów na bilet (punkty m ają dwuletni okres ważności) i opłacić s....................... (dodatek) koszty —opłaty lotniskowe i na paliwo. M ożna zamówić bilet nie tylko na siebie, ale na dowolną osobę. M oże to jednak zrobić jedynie t .................... (posiadać) punktów. Później punkty z rachunku zostają wy­ m azane. Oprócz tego, podczas uczestnictwa w program ie, za każdym razem należy u ..................... (uwaga) sprawdzać

wpisywanie liczby uczestników do biletu i zapisywanie mil na rachunek. Podczas 17 lat uczestnictwa, dwanaście razy wyko­ rzystałem bilety-nagrody, które w połowie przypadków p o ­ darow ałem swoim przyjaciołom .

26. Proszę uzupełnić luki wybranym słowem z banku słów. obszarów; poświęcona; rocznicę; rodzaje; stałych; wśród; przetrwanie; ostrzegają; przypadkowa; ponad; wymierających; pływających; dotykającym

Każdego roku na całym świecie, pod auspicjami Organi­ zacji Narodów Zjednoczonych, obchodzi i celebruje się liczne dni ekologiczne, których celem jest uświadamianie ludziom poważnej sytuacji, w której znajduje się Ziemia. Chcę opo­ wiedzieć o trzech z nich. Międzynarodowy Dzień Ochrony M okradeł odbył się po raz pierwszy 2 lutego 1997 roku. Data ta nie jest a ........................ , ponieważ 26 lat wcześniej w Ira­ nie podpisano tzw. „Konwencję Ramsarską” , która wzięła pod ochronę wszystkie obszary wodno-błotne: oprócz jezior i rzek należą do nich bagna, stawy, kanały, wodopoje, stawy rybne, tereny b.................... przypływów i odpływów. Drugim celem jest ochrona ptaków c .......................... , takich jak rzadkie ga­ tunki żurawi, czapli, kaczek, bocianów, łabędzi, mew, których d...................... jest zagrożone. 150 państw stało się członkami tej konwencji. Światowy Dzień Walki z Pustynnieniem i Suszą obcho­ dzi już swoją 21. e.................Według Sekretarza Generalnego ON Z, pustynnienie jest najpoważniejszym problemem, z ja ­ kim mierzy się ludzkość, f .................... 1 / 5 populacji Ziemi w g..................... 100 krajach. Naukowcy h ...................... , że z powodu tego zjawiska, oprócz strat w rolnictwie, istnieje zagrożenie przesiedlenia się 60 milionów ludzi z niektórych i..................... afrykańskich do Europy i Ameryki Północnej. 4 października 1933 roku we Florencji odbyła się pierwsza m ię­ dzynarodowa konwencja j .......................ochronie zwierząt. Dziś każdego 4 października przypada Światowy Dzień Ochrony

214

215

Telegram : @polskigram

Zwierząt. W 1963 roku wydano Międzynarodowy Pakt O chro­ ny Przyrody, słynną Czerwoną Listę Gatunków Zagrożonych, która zawiera spis к............................. zwierząt i roślin. Są 1...................... nich: tygrys amurski, czerwony wilk, foka, bia­ ły delfin, pantera śnieżna, gepard azjatycki, mors arktyczny i inne. Jeśli chodzi o rośliny, lista nie jest m ała i znajdują się na niej różne m .......................... grzybów, mchów, porostów, fioł­ ków, przebiśniegów, szafranów, lilii, tulipanów, jaskrów, m a­ ków, jałowców, modrzewi.

KLUCZ

1. a. Profesorze b. kursu c. dziedzinie d. zajęciach e.semestrze f. Wydziału g. Zagrzebiu h. planu i. programuj, pytań k. paź­ dzierniku 1. szacunku 2. a. Krecie b. ślubu c. urzędzie d. swojego samochodu e. Aten f. nam g. zakwaterowanie h. żaglówki i. hostelu j. cię k. pobytu 1. Egiptu m. trakcie n. dwóch o. dwa p. plaży q. Cyprze r. ciebie s. wygodzie t. Czarnogórze u. kontakcie 3. 1. d 2. c 3. d 4. a 5. b 6. b 7. a 8. d 9. c 10. d 11. b 12. c 13. a 4. c 15. d 16. b 17. a 18. d 4. a. źródłem b. tryb c. środek d. wysiłek e. zwodzą f. przekra­ cza g. gromadzić h. marzenia i. celem j. rozrzutnicy k. dotykał 1. zakładnikiem m. posiadaczowi n. lalkami o. zachłanność p. odzwierciedla 5. a. zatrzymuje b. decyduje c. odmawia d. zostaje e. przywozi f. popilnował g. zwrócić h. godzą i. potrąciła j. czeka k. zrywa 1. wybucha m. prowadzić n. żegna 6. a. mistrzowskim b. słowiczym c. gęstością d. wykonawcę e. bo­ gacz f. przechwalać g. słuchacze h. panuje i. wielbicielka j. boska 7. a. klimacie b. dwudziestu c. opiece d. zawodu e. przestrzeni f. zarządcówg. rozwojowi h. stanie i. względuj. ciele k. zwierząt 1. wymrą m. Zastąpią n. sieci o. druku p. bronią 8. 1. c. 2. d. 3. b. 4. b. 5. a 6. d 7. a 8. c 9. b 10. d 11. a 12. c 13. b 14. d 15. a 16. b 9. a. uzasadnioną b. uważał c. udowodnił d. hucznie f. odkupić e. chętnie g. wściekłości h. zepsuty i. paragon j. skargę k. wytrąci­ ło 1. pudełka m. przydarzyło n. ilość o. bierna p. obelgi 217

Telegram : @polskigram

10.1. а 2. d 3. с 4. b 5. d 6. а 7. с 8. b 9. d 10. а 11. с 11. a. wielu b. ludziom c. tym d. międzynarodowym znaczeniu e. tego f. opinii g. W łoszech h. Węgrzech i. językj. oryginalnych słów k. je 1. obcych słów i form 12. a. narzędzia b. nawzajem c. Nadmierne d. wiertarki e. przeszka­ dzają f. Zupełnie g. uzależnienie h. środowisku i. większości j. miejską k. popieram 1. osiągnięcia m. pociechy n. gałąź 13. a. rozpoczęła b. Dzięki c. Ponadto d. zapewnia e. pochodzą­ cym f. utwory g. mistrzowskich h. czesne i. dotyczącej, zawiera k. nagranie 1. korzystania m. trwania n. Posiadacz o. powiado­ mić p. wypowiedzenia 14. a. maturalnych b. Szczegółowo c. uroczystego d. ubrań e. przy­ jęcie f. krzykiem g. próżności h. rozpieszczonych i. popisać j. przeważającym k. obrzędu 1. podpitych m. wymiętych n. roz­ walonych o. wzdłuż p. Twierdza q. Jeździec r. wieloma s. Zjazd t. Bramą 15. 1. c 2. b 3. d 4. d 5. b 6. a 7. b 8. a 9. c 10. d 11. a 12. d 13. d 14. b 16. 1. c 2. d 3.b 4. a 5. b 6. a 7. d 8. d 9. b 10. c 11. b 12. c 17. 1. a 2. d 3. c 4. a 5. b 6. b 7. d 8. c 9. b 10. c 11. a 12. d 18. a. wynalazł b. przewodami c. spalania d. polega e. zarządzania f. użyty g. przemysłowych h. wydajność i. zalet j. zespół k. prze­ szkód 1. wymawiali m. wyniki n. zakłócenia 19. a. dział b. Badania c. sposób d. wartość e. Warunki f. gleby g. opady h. wpływ i. zatrudnieniu j. uprawy k. doświadczenie l. urządzenia m. postaci n. ogłoszeniami 20. a. nieunikniona b. dotknąć c. przypuszczają d. kwestię e. wi­ doczne f. pojazdów g. rozszerzanie h. natychmiastowa i. nie­ uleczalnymi j. powszechne k. szkód 1. zniesienie m. wielkości n. wytwarzania o. dowolnych p. surowców 21. a. wydanym b. upowszechniać / rozpowszechniać c. gospo­ darczych d. zwycięstwo e. radzenia f. uwarunkowaniu g. wcią­ gnięcia h. mianowicie i. zburzenie j. przejście k. odzwierciedle­ nie 1. przekraczającym m. utworzeniu n. wybiciu o. zmniejsza p. zwiększenia q. bogacenie r. przebudowywać 22. a. częściej b. mniejszych c. ułatwia / ułatwi / ułatwiłoby d. właścicielom e. postępowych f. ogrodzone g. wyposażone h. wyprowadzania i. podstawowej, kwietnikach k. kąpieliskach 1. przekreśloną m. użytkownicy n. przerażającymi o. wymieniają

p. trucizny q. prześladowców r. walczą s. działalność t. wspiera и. zbrodniarzy 23. a. jednolite b. wskaźniki c. skuteczność d. równowaga e. zdro­ wotna f. tyle g. stanu h. obalenia i. otoczeniu j. niezbicie к. składnikiem 1. odbiera m. dążenie n. pragną o. urządzony 24. a. szczególnymi b. społeczne c. rozwiniętych d. dobudowywać e. wychowawczym f. ludności g. wykluczeni h. uczestniczą i. poddawani j. wpuszczani k. zmuszeni 1. odmawiają m. pod­ niesieniu n. wypowiadało o. opiekunką p. porażenie q. ochro­ niarzy r. groził s. oskarżeniem t. godności 25. a. nagradzania b. przewoźnikiem c. wystarczająco d. zgroma­ dzić e. udowodniło f. wierności g. wzorowy h. przekonujący i. nakręconej, zgodnie k. usługi 1. stowarzyszenia m. zbierania n. stworzyła o. członkowie p. dobroczynnych q. ratują r. liczbę s. dodatkowe t. posiadacz u. uważnie 26. a. przypadkowa b. stałych c. pływających d. przetrwanie e. rocznicę f. dotykającym g. ponad h. ostrzegają i. obszarów j. poświęcona k. wymierających 1. wśród m. rodzaje

218

Telegram : @polskigram

KRAJE I NARODOWOŚCI

Afganistan - afgański —Afgańczyk/Afganka Afryka Południowa (RPA) —południowoafrykański — Południowoafrykańczyk/Południowoafrykanka Albania —albański —Albańczyk/Albanka Algieria - algierski - Algierczyk/Algierka Anglia —angielski —Anglik/Angielka (Anglicy) Argentyna —argentyński - Argentyńczyk/Argentynka Armenia —ormiański —Ormianin/Ormianka (Ormianie) Australia - australijski —Australijczyk/Australijka Austria —austriacki —Austriak/Austriaczka (Austriacy) Azerbejdżan - azerski —Azerbejdżanin/Azerbejdżanka (Azerbejdżanie) Belgia —belgijski —Belg/Belgijka (Belgowie) Białoruś —białoruski —Białorusin/Białorusinka (Białorusini) Bośnia i Hercegowina —bośniacki/hercegowiński —Bośniak/Bośniaczka Brazylia —brazylijski —Brazylijczyk/Brazylijka Bułgaria —bułgarski —Bułgar/Bułgarka (Bułgarzy) Chiny —chiński —Chińczyk/Chinka (Chińczycy) Chorwacja —chorwacki —Chorwat/Chorwatka (Chorwaci) Cypr —cypryjski —Cypryjczyk/Cypryjka Czechy - czeski —Chech/Czeszka (Czesi) Dania —duński —Duńczyk/Dunka Egipt —egipski/arabski —Egipcjanin/Egipcjanka/Arab/ Arabka (Arabowie) Estonia —estoński —Estończyk/Estonka Etiopia —etiopski —Etiopczyk/Etiopka Filipiny —filipiński —Filipińczyk/Filipinka Finlandia —fiński —Fin/Finka (Finowie) Francja —francuski —Francuz/Francuzka (Francuzi) Grecja —grecki —Grek/Greczynka (Grecy) Gruzja —gruziński - Gruzin/Gruzinka (Gruzini)

Hiszpania —hiszpański —Hiszpan/Hiszpanka (Hiszpanie) Holandia —holenderski —Holender/Holenderka (Holendrzy) Indie —hinduski —Hindus/Hinduska (Hindusi) Indonezja - indonezyjski —Indonezyjczyk/Indonezyjka Irak —iracki —Irakijczyk/Irakijka Iran —irański/perski - Irańczyk/Iranka/Pers/Persyjka (Persowie) Irlandia —irlandzki —Irlandczyk/Irlandka Islandia —islandzki —Islandczyk/Islandka Izrael —izraelski/żydowski —Izraelczyk/Izraelka/Żyd/Żydówka (Żydzi) Japonia —japoński —Japończyk/Japonka Jordania —jordański —Jordańczyk/Jordanka Kambodża —kambodżański —Kambodżanin/Kambodżanka Kanada —kanadyjski —Kanadyjczyk/Kanadyjka Katalonia —kataloński —Katalończyk/Katalonka Kazachstan —kazachski —Kazach/Kazaszka (Kazachowie) Kenia - kenijski - Kenijczyk/Kenijka Kirgistan —kirgiski —Kirgiz/Kirgizka (Kirgizie) Kongo - kongijski —Kongijczyk/Kongijka Korea Południowa/Północna —koreański —Koreańczyk/Koreanka Kuba —kubański —Kubańczyk/Kubanka Laos —laotański —Laotańczyk/Laotanka Liban —libański —Libańczyk/Libanka Libia —libijski —Libijczyk/Libijka Litwa —litewski —Litwin/Litwinka (Litwini) Łotwa —łotewski —Łotysz/Łotyszka (Łotysze) Malezja —malezyjski —Malezyjczyk/Malezyjka Malta —maltański —Maltańczyk/Maltanka Maroko —marokański - Marokańczyk/Marokanka Meksyk —meksykański —Meksykanin/Meksykanka (Meksykanie) Mongolia —mongolski —Mongoł/Mongołka (Mongołowie) Niemcy —niemiecki —Niemiec/Niemka (Niemcy) Nigeria —nigeryjski —Nigeryjczyk/Nigeryjka Norwegia —norweski —Norweg/Norweżka (Norwegowie) Panama —panamski —Panamczyk/Panamka Peru —peruwiański —Peruwiańczyk/Peruwianka Polska —polski —Polak/Polka (Polacy) Portugalia —portugalski —Portugalczyk/Portugalka Rosja —rosyjski —Rosjanin/Rosjanka (Rosjanie) Rumunia —rumuński —Rumun/Rumunka (Rumuni) Serbia —serbski —Serb/Serbka (Serbowie) Singapur —singapurski —Singapurczyk/Singapurka Słowacja —słowacki —Słowak/Słowaczka (Słowaci) Słowenia —słoweński —Słoweniec/Słowenka (Słoweńcy)

220

221

Telegram : @polskigram

Stany Zjednoczone Ameryki —amerykański —Amerykanin/Amer ykanka Syria —syryjski —Syryjczyk/Syryjka Szkocja —szkocki —Szkot/Szkotka (Szkoci) Szwajcaria —szwajcarski —Szwajcar/Szwajcarka (Szwajcarzy) Szwecja —szwedzki —Szwed/Szwedka (Szwedzi) Tadżykistan - tadżycki —Tadżyk/Tadżyjka (Tadżycy) Tajlandia —tajlandzki —Tajlandczyk/Tajlan dka Tajwan —tajwański —Tajwańczyk/Tajwa nka Tanzania —tanzański —Tanzańczyk/Tanza nka Tunezja —tunezyjski —Tunezyjczyk/Tunezyjka Turcja —turecki —Turek/Turczynka (Turcy) Tybet - tybetański - Tybetańczyk/Tybetanka Ukraina —ukraiński —Ukrainiec/Ukraink a (Ukraińcy) Uzbekistan —uzbecki —Uzbek/Uzbeczka (Uzbecy) Wenezuela - wenezuelski —Wenezuelczyk/We nezuelka Węgry —węgierski —Węgier/Węgierka (Węgrzy) Wietnam —wietnamski - Wietnamczyk/Wie tnamka Włochy —włoski —W łoch/W łoszka (Włosi) Wybrzeże Kości Słoniowei —iworyjski —Iworyjczyk/Iworyjka Wyspy Zielonego Przylądka —kabowerdeński —Kabowedeńczyk/ Kabowerdenka

СОДЕРЖАНИЕ

A DOM. RODZINA. PRZYJACIELE ........................... 5 В WYKSZTAŁCE NIE. PRACA.................................... 59 C MIASTO. P O D R Ó Ż ................................................... 86 D JED ZEN IE. ODZIEŻ. OBYCZAJE. ŚWIĘTA. .. 103 E PRZYRODA................................................................124 F ŚRODKI KO M U N IK A CJI.......................................133 G KULTURA................................................................... 140 H ZDROWIE. SPO RT................................................... 150 I W IA D O M O ŚC I..........................................................160 J O A U TO R ZE...............................................................174 TESTY ..........................................................................183 KLUCZ.........................................................................217 K R A JE I N A R O D O W O Ś C I..............................220

Telegram : @polskigram

Пособие, состоящее из 10 разделов, охватыва­ ет самые распространенные разговорные темы и построено следующим образом: в каждый раз­ дел входят от трех до восьми развернутых тек­ стов, все они снабжены вопросами, обширным словарем, выделенной курсивом дополнитель­ ной лексикой, в которой слова либо дополняют определенный круг лексики из текста по смыс­ лу, либо происходят из одного гнезда, и списком глаголов. В конце пособия даны 26 разнообраз­ ных текстов-тестов, а также ключи к ним.

h

ISBN 978-5-907097-80-3

9 785907 097803

Telegram : @polskigram