Seerat ul-Nabi (Biography of the Prophet Mohammad) 07 [7]

Citation preview

‫د افغانستان اسﻼمﻲ جمهﻮرﻳت‬ ‫د پﻮهن‪ ３‬وزارت‬

‫سﻴرت النبﻲ‬

‫د تعلﻴمﻲ نصاب د پراختﻴا لﻮی رﻳاست‬

‫‪ -‬اووم ！ﻮل‪／‬ی (د دﻳنﻲ مدارسﻮ لپاره)‬

‫س‬ ‫ﻴ‬ ‫ر‬ ‫ت‬ ‫ا‬ ‫ل‬ ‫ن‬ ‫ب‬ ‫ﻲ‬ ‫اووم ！ﻮلگی‬

‫(د دﻳنﻲ مدارسﻮ لپاره)‬

‫درسﻲ کتابﻮنه د پﻮﻫن‪ ３‬په وزارت پﻮرې اړه لري‪ ،‬پﻴرودل‬ ‫او پلﻮرل ﻳ‪ ３‬منع دي‪.‬‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫د چاپ کال‪ 1398 :‬هـ ‪ .‬ش‪.‬‬

‫د افغانستان اسالمي جمهوريت‬ ‫د پوهنې وزارت‬

‫د تﻌﻠﻴﻤﻲ ﻧصاب د پراختﻴا ﻟﻮی رﻳاست‬

‫سيرت النبي‬ ‫اووم ټول‪／‬ی‬ ‫(د ديني مدارسو لپاره)‬

‫د چاپ کال‪ ١٣٩٨ :‬ﻫـ‪ .‬ش‪.‬‬

‫أ‬

‫مؤلف‬

‫دوکتﻮر خﻠﻴﻞ اﻟرحﻤﻦ حﻨاﻧﻲ‬ ‫علمي او مسلکي اي‪６‬يټ‬

‫ ﻗﻴام اﻟدﻳﻦ کشاف‬‫ ﻓضﻞ اهلل ﻧﻴازی‬‫ رﻗﻴب اهلل ابراﻫﻴﻤی‬‫د ژب‪ ３‬اي‪６‬يټ‬

‫ﻣحﻤد ﻗاسﻢ ﻫﻴﻠﻪ ﻣﻦ‬ ‫ديني‪ ،‬سياسي او کلتوري کم‪５‬ټه‬ ‫ دکتﻮر ﻓضﻞ اﻟﻬادي وزﻳﻦ‬‫‪－ -‬ﻞ آﻗا شاﻳﻖ‬

‫‪ -‬ﻣحﻤد ﻧسﻴﻢ ﻗاضﻲ زاده‬

‫إشراف‬ ‫‪ -‬دکتﻮر شﻴر ﻋﻠﻲ ظرﻳﻔﻲ د تﻌﻠﻴﻤﻲ ﻧصاب د پراختﻴا د پروژې رئﻴس‪.‬‬

‫ب‬

‫ملی سرود‬ ‫دا وطن افغانستـــان دى‬

‫دا عزت د هـــر افـــغان دى‬

‫کور د سول‪ ３‬کور د تورې‬

‫هر بچی ي‪ ３‬قهرمـــــان دى‬

‫دا وطن د ټولو کـور دى‬

‫د بـــــــلوڅــــو د ازبکـــــو‬

‫د پ‪＋‬تــــون او هزاره وو‬

‫د تــــــرکمنــــو د تاجکــــو‬

‫ورسره عرب‪－ ،‬وجــر دي‬

‫پـــاميــريان‪ ،‬نورستانيــــان‬

‫براهوي دي‪ ،‬قزلباش دي‬

‫هـــم ايمـــاق‪ ،‬هم پشـه ‪４‬ان‬

‫دا ه‪５‬ــواد به تل ځل‪８５‬ي‬

‫لـــکــه لمــر پر شنه آسمـان‬

‫په سينــه ک‪ ３‬د آسيـــا به‬

‫لـــکـــه زړه وي جــاو‪４‬دان‬

‫نوم د حق مو دى رهبـــر‬

‫وايو اهلل اکبر وايو اهلل اکبر‬

‫ج‬

‫بسﻢ اهلل اﻟرحﻤﻦ اﻟرحﻴﻢ‬ ‫د پوهن‪ ３‬د وزير پيغام‬

‫اﻟحﻤد هلل رب اﻟﻌاﻟﻤﻴﻦ واﻟصﻠﻮة واﻟسﻼم ﻋﻠی رسﻮﻟﻪ ﻣحﻤد و ﻋﻠی أﻟﻪ و اصحابﻪ اجﻤﻌﻴﻦ‪ ،‬اﻣا بﻌد‪:‬‬ ‫د پﻮﻫﻨ‪ ３‬تﻌﻠﻴﻤ‪ ３‬ﻧصاب د ＊ﻮوﻧ‪ ３‬او روزﻧ‪ ３‬د ﻧﻈام بﻨس＀ جﻮړوي او د ﻫﻴﻮاد د اوسﻨﻴﻮ او راتﻠﻮﻧکﻮ ﻧسﻠﻮﻧﻮ پﻪ ﻋﻠﻤﻲ‪ ،‬ﻓکري او‬ ‫سﻠﻮکﻲ ودې او پراختﻴا ک‪ ３‬بﻨس＂ﻴز او ارز＊تﻤﻦ رول ﻟري‪.‬‬ ‫تﻌﻠﻴﻤﻲ ﻧصاب باﻳد د وخت پﻪ ت‪５‬ر‪４‬دو او د ژوﻧداﻧﻪ پﻪ ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻠﻮ ډ‪－‬روﻧﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ بدﻟﻮن او پرﻣخت‪ ，‬او د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬ﻟﻪ اړتﻴاوو سره سﻢ‪،‬‬ ‫ﻫﻢ د ﻣضﻤﻮن او ﻣحتﻮا او ﻫﻢ د ﻣﻌﻠﻮﻣاتﻮ د ورک‪７‬ې د ﻻرو چارو ﻟﻪ ﻣخ‪ ،３‬بدﻟﻮن او پراختﻴا وﻣﻮﻣﻲ‪.‬‬ ‫د تﻌﻠﻴﻤﻲ ﻧصاب پﻪ ډ‪－‬ر ک‪ ３‬ﻳﻮ ﻫﻢ د اسﻼﻣﻲ زده ک‪７‬و ﻧصاب دی چ‪ ３‬بﻴا کتﻨ‪ ３‬او ودې تﻪ ‪ ３４‬جدي اړتﻴا ﻟﻴدل ک‪５‬ده؛ ‪＄‬کﻪ ﻟﻪ‬ ‫ﻳﻮې خﻮا باﻳد د دﻳﻨﻲ ﻣدرسﻮ ﻓارﻏان د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬د ﻣﻌﻨﻮي ﻣخک‪＋‬اﻧﻮ پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ د ﻣﻌارف د ﻫ（ﻮ د پﻮره پام وړ و‪－‬ر‪＄‬ﻲ او ﻟﻪ بﻠ‪ ３‬خﻮا‬ ‫د دﻳﻨﻲ ﻣدرسﻮ پﻪ ﻧصاب ک‪ ３‬د اسﻼم د سپ‪（５‬ﻠﻲ دﻳﻦ ﻋﻘاﻳد‪ ،‬احکام او ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬راﻏﻠ‪ ３‬دي چ‪ ３‬د اﻧساﻧﻲ ژوﻧد د ！ﻮﻟﻮ اړخﻮﻧﻮ‬ ‫بشپ‪ ７‬ﻧﻈام‪ ،‬ﻗاﻧﻮن او د ﻧ‪７‬ۍ د خاﻟﻖ او پرود‪－‬ار د وروستﻨﻲ پﻴﻐام پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ د ﻗﻴاﻣت تر ور‪ ３＄‬پﻮرې‪ ،‬د بشرﻳت د ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬دﻧده‬ ‫سرتﻪ رسﻮي‪.‬‬ ‫د اسﻼﻣﻲ اﻣت ﻋاﻟﻤاﻧﻮ د تارﻳخ پﻪ اوږدو ک‪ ３‬د اسﻼﻣﻲ ﻣﻌارف او د اسﻼﻣﻲ تﻌﻠﻴﻤاتﻮ د سﻴستﻢ پﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻮﻟﻮ‪ ،‬پراختﻴا او‬ ‫ب‪６‬اﻳﻨ‪ ،３‬پﻪ ت‪５‬ره بﻴا د اسﻼﻣﻲ ﻧ‪７‬ۍ د ﻋﻠﻤﻲ ﻣرکزوﻧﻮ او ﻣؤسسﻮ د تﻌﻠﻴﻤﻲ ﻧصاب پﻪ تدرﻳجﻲ وده ک‪ ،３‬خپﻠﻪ دﻧده سرتﻪ رسﻮﻟ‪ ３‬ده‪.‬‬ ‫د اسﻼﻣﻲ ﻋﻠﻮﻣﻮ تارﻳخ تﻪ کره کتﻨﻪ‪ ،‬دا ＇ر‪－‬ﻨدوي چ‪ ３‬د دﻳﻨﻲ ﻣدرسﻮ او ﻋﻠﻤﻲ ﻣرکزوﻧﻮ ﻧصاب تﻞ د اسﻼم د تﻠپات‪ ３‬او ثابتﻮ‬ ‫احکاﻣﻮ پر بﻨس＀‪ ،‬د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬ﻟﻪ اړتﻴاوو سره سﻢ‪ ،‬ﻫر وخت او ﻫر ‪＄‬ای پراختﻴا ﻣﻮﻧدﻟ‪ ３‬ده‪.‬‬ ‫زﻣﻮږ گران ﻫﻴﻮاد اﻓﻐاﻧستان د ﻋﻠﻤﻲ ‪＄‬ﻼﻧده تارﻳخ پﻪ درﻟﻮدﻟﻮ سره د ﻋﻠﻢ او پﻮﻫ‪ ３‬زاﻧ‪／‬ﻮ او د وخت ﻟﻮی ﻋﻠﻤﻲ ﻣرکز و چ‪３‬‬ ‫د اسﻼﻣﻲ ستر تﻤدن پﻪ جﻮړ＊ت ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻣﻬﻢ رول درﻟﻮد‪ .‬د ﻋﻠﻢ او ﻓرﻫﻨگ پﻪ ﻣختﻠﻔﻮ ډ‪－‬روﻧﻮ‪ ،‬پﻪ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ې تﻮگﻪ د ﻋﻘاﻳدو‪،‬‬ ‫تﻔسﻴر‪ ،‬حدﻳث‪ ،‬ﻓﻘﻬ‪ ３‬او د ﻓﻘﻬ‪ ３‬د اصﻮﻟﻮ پﻪ ＇‪５‬ر پﻪ شرﻋﻲ ﻋﻠﻮﻣﻮ ک‪ ３‬د زر‪－‬ﻮﻧﻮ پﻮﻫاﻧﻮ او ﻋاﻟﻤاﻧﻮ شتﻮن‪ ،‬زﻣﻮږ د دې وﻳﻨا پخﻠی کﻮي‪.‬‬ ‫پﻪ اوسﻨﻲ ﻋصر ک‪ ３‬د اسﻼﻣﻲ وﻳ‪＋‬تابﻪ ﻟﻪ پراختﻴا سره سﻢ زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬اسﻼﻣﻲ زده ک‪７‬و د ＇ﻮﻣره واﻟﻲ او ＇رﻧ‪／‬ﻮاﻟﻲ ﻟﻪ‬ ‫ﻣخ‪ ３‬زﻳات بدﻟﻮن ﻣﻮﻧدﻟی او د ﻫ‪５‬ﻮاد کﻮچﻨﻴان او ‪＄‬ﻮاﻧان پﻪ ډ‪４‬ره ﻣﻴﻨﻪ او ﻟﻴﻮاﻟتﻴا د اسﻼﻣﻲ زده ک‪７‬و ﻣرکزوﻧﻮ او ﻣدرسﻮ تﻪ ﻣخﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫د اﻓﻐاﻧستان د اسﻼﻣﻲ جﻤﻬﻮرﻳت د پﻮﻫﻨ‪ ３‬وزارت د خپﻞ ﻣسؤوﻟﻴت او دﻧدې ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬د ﻫ‪５‬ﻮاد ﻟﻪ اساسﻲ ﻗاﻧﻮن سره سﻢ د‬ ‫اسﻼﻣﻲ زده ک‪７‬و د کﻴﻔﻲ او کﻤﻲ پراختﻴا او پﻪ ﻫﻐ‪ ３‬ک‪ ３‬د اسﻼﻣﻲ زده ک‪７‬و د ﻧصاب پﻪ اړه د پام وړ ‪－‬اﻣﻮﻧﻪ پﻮرتﻪ ک‪７‬ي دي‪.‬‬ ‫پﻪ دې ﻟ‪ ７‬ک‪ ３‬د پﻮﻫﻨ‪ ３‬وزارت‪ ،‬د ﻫ‪５‬ﻮاد د ډاډ وړ تجربﻪ ﻟروﻧکﻮ ﻋاﻟﻤاﻧﻮ‪ ،‬استاذاﻧﻮ او ﻣتخصصاﻧﻮ＇خﻪ پﻪ بﻠﻨﻪ د دﻳﻨﻲ ﻣدرسﻮ د‬ ‫تﻌﻠﻴﻤﻲ ﻧصاب‪ ،‬د ﻻ ＊ﻪ کﻮﻟﻮ ﻟپاره‪ ،‬ﻣروج کتابﻮﻧﻪ‪ ،‬د ﻣتﻨﻮﻧﻮ د شرح‪ ３‬او تﻮضﻴح او د ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻮ‪ ،‬ارزوﻧﻮ او تﻤرﻳﻨﻮﻧﻮ پﻪ ورزﻳاتﻮﻟﻮ‬ ‫د درسﻲ کتابﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻧﻮﻳﻮ ﻣﻌﻴاروﻧﻮ سره سﻢ چﻤتﻮ ک‪７‬ل‪.‬‬ ‫ﻫﻴﻠﻪ ﻣﻦ ﻳﻢ‪ ،‬د پﻮﻫﻨ‪ ３‬وزارت د ﻋاﻟﻤاﻧﻮ او ﻣتخصصاﻧﻮ د ستاﻳﻨ‪ ３‬وړ دا ﻫ（‪ ،３‬پﻪ اﻓﻐاﻧستان ک‪ ３‬د اسﻼﻣﻲ زده ک‪７‬و د ﻻ پراختﻴا‬ ‫او ب‪６‬اﻳﻨ‪ ３‬او د ﻟﻮی خدای جﻞ جﻼﻟﻪ د رضا د ترﻻسﻪ کﻮﻟﻮ ﻻﻣﻞ شﻲ‪.‬‬ ‫وباهلل اﻟتﻮﻓﻴﻖ‬ ‫دکتﻮر ﻣحﻤد ﻣﻴروﻳس بﻠخﻲ‬ ‫د پﻮﻫﻨ‪ ３‬وزﻳر‬

‫د‬

‫مقدمه‬ ‫＊اغلو ＊وونکو او ‪－‬رانو زده کوونکو!‬

‫د سﻴرت ﻋﻠﻢ چ‪ ３‬د اهلل تﻌاﻟی د پﻴﻐﻤبر حضرت ﻣحﻤد‬

‫ﻟﻪ ژوﻧد او د ده د زﻣاﻧ‪ ３‬ﻟﻪ حاﻻتﻮ او پ‪＋５‬ﻮ‬

‫＇خﻪ بحث کﻮي‪ ،‬د ﻗرآن او سﻨتﻮ پﻪ پﻮﻫﻪ ک‪ ３‬ارز＊تﻤﻦ اﻏ‪５‬ز ﻟري‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬د آﻳتﻮﻧﻮ شان ﻧزول‬ ‫او د احادﻳثﻮ شان ورود د سﻴرت ﻟﻪ ﻋﻠﻢ ＇خﻪ زده کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدې کبﻠﻪ د سﻴرت زدک‪７‬ه د اسﻼم د‬ ‫دﻳﻦ د ﻻر＊ﻮوﻧﻮ د سﻤ‪ ３‬پﻮﻫ‪５‬دﻧ‪ ３‬ﻟپاره ﻣﻬﻤﻪ او بﻨس＂ﻴزه چاره ‪２－‬ﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ ﻣﻮږ د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ د دﻳﻦ د ﻋﻤﻠﻲ تطبﻴﻖ ﻟپاره پﻪ رسﻮل اهلل پس‪ ３‬اﻗتداء کﻮﻟﻮتﻪ اړتﻴا‬ ‫ﻟرو‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ ﻣبارک ژوﻧد‪ ،‬د اسﻼم د دﻳﻦ ژوﻧدۍ ب‪５‬ﻠ‪／‬ﻪ او ﻋﻤﻠﻲ تطبﻴﻖ دی‪.‬‬ ‫د ﻧبﻮي سﻴرت ارز＊ت تﻪ پﻪ کتﻠﻮ سره‪ ،‬د اﻓﻐاﻧستان د اسﻼﻣﻲ جﻤﻬﻮرﻳت د پﻮﻫﻨ‪ ３‬وزارت د ＊ﻮوﻧﻴز‬ ‫ﻧصاب د پراختﻴا رﻳاست د ﻧبﻮي سﻴرت تدرﻳس‪ ،‬د دﻳﻨﻲ ﻣدارسﻮ د ﻣﻨ‪％‬ﻨ‪ ９‬دورې پﻪ دوو ！ﻮﻟ‪／‬ﻴﻮ‬ ‫(‪) ٨ -٧‬ک‪ ３‬د ﻣستﻘﻞ ﻣضﻤﻮن پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ﻣﻘرر ک‪ ７‬او د دﻏﻪ ﻣضﻤﻮن د ﻣﻔرداتﻮ پﻪ برابروﻟﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د‬ ‫ﻣطﻠبﻮﻧﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳتﻮبﻮﻧﻪ‪ ،‬د ﻣﻮضﻮﻋاتﻮ تسﻠسﻞ او د زده کﻮوﻧکﻮ ﻋﻤروﻧﻪ پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮﻟﻲ دي‪.‬‬ ‫دﻏﻪ درسﻲ کتاب د ﻟﻴکﻨ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧﻮﻳﻮ اصﻮﻟﻮ سره سﻢ پﻪ ‪＂－‬ﻮره او اﻏ‪５‬زﻣﻨﻪ تﻮ‪－‬ﻪ تآﻟﻴﻒ شﻮی او د ﻣطاﻟبﻮ‬ ‫پﻪ را！ﻮﻟﻮﻟﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣﻮثﻮﻗﻮ او ﻣﻌتبرو رواﻳاتﻮ بسﻨﻪ شﻮې ده‪.‬‬ ‫ﻫﻴﻠﻪ ﻟرو د ﻋﻠﻤاوو او ﻣدرسﻴﻨﻮ د ﻣﻨﻠﻮ وړ و‪－‬ر‪＄‬ﻲ او زده کﻮوﻧکﻲ ‪ ３４‬ﻟﻪ ﻣطاﻟبﻮ ＇خﻪ د ﻋﻠﻢ او ﻋﻤﻞ‬ ‫پﻪ ډ‪－‬ر ک‪ ３‬پﻮره ‪＂－‬ﻪ واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫و اهلل اﻟﻤﻮﻓﻖ‬

‫ه‬

‫د موضوعاتو ل‪７‬ليک‬ ‫سرليک‬

‫شم‪５‬ره‬

‫مخ‬

‫‪١‬‬

‫ﻧبﻮي سﻴرت‬

‫‪1‬‬

‫‪2‬‬

‫جزﻳرة اﻟﻌرب‬

‫‪5‬‬

‫‪3‬‬

‫د ﻋربﻲ ！اپﻮ تﻤدﻧﻮﻧﻪ‬

‫‪9‬‬

‫‪4‬‬

‫تر بﻌثت وړاﻧدې د ﻋربﻮ حاﻻت‬

‫‪13‬‬

‫‪5‬‬

‫ﻟﻪ ز‪４８４‬دو ﻣخک‪ ３‬ﻣﻬﻤ‪ ３‬پ‪３＋５‬‬

‫‪17‬‬

‫‪6‬‬

‫د اصحاب اﻟﻔﻴﻞ پ‪＋５‬ﻪ‬

‫‪21‬‬

‫‪7‬‬

‫د رسﻮل اهلل ﻧسب‬

‫‪25‬‬

‫‪8‬‬

‫د رسﻮل اهلل ﻣﻴﻼد او ﻧﻮم ا‪＋４‬ﻮدﻧﻪ‬

‫‪29‬‬

‫‪9‬‬

‫د شﻴدو خﻮړﻟﻮ (رضاﻋت)ﻣﻮده‬

‫‪33‬‬

‫‪10‬‬

‫د بﻲ بﻲ آﻣﻨ‪ ３‬وﻓات‬

‫‪37‬‬

‫‪11‬‬

‫شام تﻪ د رسﻮل اهلل‬

‫‪12‬‬

‫حرب اﻟﻔجار او حﻠﻒ اﻟﻔضﻮل‬

‫‪43‬‬

‫‪13‬‬

‫ﻟﻪ خدﻳج‪ ３‬رضﻲ اهلل ﻋﻨﻬا سره واده‬

‫‪45‬‬

‫‪14‬‬

‫د کﻌب‪ ３‬بﻴا رﻏﻮل او د حجراﻻسﻮد ا‪＋４‬ﻮدل‬

‫‪47‬‬

‫‪15‬‬

‫د ﻧبﻮت پﻪ اړوﻧد ز‪４‬ري‬

‫‪51‬‬

‫سﻔر او د ﻫﻐﻪ د ﻧبﻮت ﻧ‪３＋‬‬

‫‪16‬‬

‫ﻟﻪ بﻌثت وړاﻧدې دحضرت ﻣحﻤد‬

‫‪17‬‬

‫＊ﻪ خﻮبﻮﻧﻪ او ‪－‬ﻮ＊ﻪ کﻴﻨاستﻞ‬

‫‪57‬‬

‫‪18‬‬

‫د پﻴﻐﻤبر ﻣرتبﻪ‬

‫‪61‬‬

‫‪19‬‬

‫د وح‪ ３‬ﻧزول‬

‫‪63‬‬

‫‪20‬‬

‫د ﻧبﻮت پﻪ پﻴﻞ ک‪ ３‬د خدﻳج‪(３‬رضﻲ اهلل ﻋﻨﻬا) درﻳ‪＃‬‬

‫‪69‬‬

‫‪21‬‬

‫د پ＂‪ ３‬بﻠﻨ‪ ３‬ﻣرحﻠﻪ‬

‫‪73‬‬

‫‪22‬‬

‫د اسﻼم ﻣخک‪＋‬ان‬

‫‪77‬‬

‫‪23‬‬

‫دار ا ﻻآرﻗﻢ‬

‫‪81‬‬

‫و‬

‫اخﻼﻗﻲ ﻓضاﻳﻞ‬

‫‪41‬‬

‫‪55‬‬

‫‪24‬‬

‫د ＊کاره بﻠﻨ‪ ３‬ﻣرحﻠﻪ‬

‫‪85‬‬

‫‪25‬‬

‫د ﻣشرکﻴﻨﻮ ﻣﻬﻤ‪ ３‬ﻧﻴﻮک‪３‬‬

‫‪89‬‬

‫‪26‬‬

‫د اسﻼﻣﻲ دﻋﻮت پر وړاﻧدې د ﻗرﻳشﻮ ﻏبر‪－‬ﻮن‬

‫‪93‬‬

‫‪27‬‬

‫ﻟﻪ اسﻼم سره د ﻣشرکﻴﻨﻮ ﻣﻘابﻠ‪３‬‬

‫‪97‬‬

‫‪28‬‬

‫پﻴﻐﻤبر‬

‫تﻪ د ﻣشرکاﻧﻮ ک‪７‬اووﻧﻪ‬

‫‪29‬‬

‫د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ رب‪７‬ول‬

‫‪105‬‬

‫‪30‬‬

‫ابﻮطاﻟب تﻪ د ﻗرﻳشﻮ ‪－‬ﻮاښ‬

‫‪109‬‬

‫‪31‬‬

‫پﻪ ﻣکﻪ ک‪ ３‬د ج‪７／‬ې ﻧﻪ کﻮﻟﻮ حکﻤت‬

‫‪113‬‬

‫‪32‬‬

‫ﻣصاﻟحﻪ او د ﻗرﻳشﻮ پر شا ت‪，‬‬

‫‪115‬‬

‫‪33‬‬

‫ﻟﻪ ﻗرﻳشﻮ سره د ﻳﻬﻮدو ﻻس ﻳﻮ کﻮل‬

‫‪117‬‬

‫‪34‬‬

‫حبش‪ ３‬تﻪ د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻫجرت‬

‫‪119‬‬

‫‪35‬‬

‫د دوو اتﻼﻧﻮ ﻣسﻠﻤاﻧ‪５‬دل‬

‫‪123‬‬

‫‪36‬‬

‫ﻟﻪ حبش‪＇ ３‬خﻪ د ﻣﻬاجرﻳﻨﻮ د راستﻨﻮﻟﻮ ﻟپاره ﻫﻠ‪＄ ３‬ﻠ‪３‬‬

‫‪127‬‬

‫‪37‬‬

‫ﻫر اړخﻴز بﻨدﻳز او ﻣتارکﻪ‬

‫‪131‬‬

‫‪38‬‬

‫ابﻮ طاﻟب تﻪ د ﻗرﻳشﻮ وروستﻰ استازى‬

‫‪135‬‬

‫‪39‬‬

‫ﻋام اﻟحزن ﻳا د ﻏﻢ کال‬

‫‪137‬‬

‫‪40‬‬

‫حضرت ﻣحﻤد پﻪ طاﻳﻒ ک‪３‬‬

‫‪139‬‬

‫‪41‬‬

‫اسراء او ﻣﻌراج‬

‫‪143‬‬

‫‪42‬‬

‫د ﻟﻮﻣ‪７‬ي ‪＄‬ﻞ ﻟپاره ﻟﻪ اﻧصارو سره د پﻴﻐﻤبر اړﻳک‪３‬‬

‫‪145‬‬

‫‪43‬‬

‫پﻪ ﻋﻘبﻪ ک‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ى ت‪７‬ون‬

‫‪147‬‬

‫‪44‬‬

‫پﻪ ﻋﻘبﻪ ک‪ ３‬دوﻳﻢ بﻴﻌت‬

‫‪149‬‬

‫‪45‬‬

‫د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د صبر او ثبات ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ‬

‫‪153‬‬

‫‪46‬‬

‫د ﻫجرت ﻣخک‪＋‬ان‬

‫‪157‬‬

‫‪47‬‬

‫پﻪ داراﻟﻨدوه ک‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ تصﻤﻴﻢ‬

‫‪159‬‬

‫‪101‬‬

‫ز‬

‫لوم‪７‬ى لوست‬

‫نبوي سيرت‬ ‫د ﻧبﻮي سﻴرت ﻣضﻤﻮن د ﻟﻮﻣ‪７‬ي ‪＄‬ﻞ ﻟپاره د اووم ！ﻮﻟ‪／‬ﻲ زده کﻮوﻧکﻮ تﻪ د اساسﻲ ﻣضﻤﻮن پﻪ‬ ‫تﻮ‪－‬ﻪ ﻟﻮستﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ اړﻳﻨﻪ ده‪ ،‬چ‪ ３‬تر ！ﻮﻟﻮ وړاﻧدې د دې ﻋﻠﻢ ﻣﻌﻨا‪ ،‬اﻫﻤﻴت او‬ ‫ﻣﻮخ‪ ３‬وپ‪５‬ژﻧدل شﻲ‪.‬‬

‫د سيرت معنا‬

‫سﻴرت ﻋربﻲ کﻠﻤﻪ ده‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ ﻟﻐت ک‪ ３‬د ﻻرې‪ ،‬طرﻳﻘ‪ ３‬او ت‪／‬ﻼرې پﻪ ﻣﻌﻨا راﻏﻠ‪ ３‬او پﻪ اصطﻼح‬ ‫ک‪ ３‬د ژوﻧد حاﻻتﻮ تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻧبﻮي سﻴرت د پﻴﻐﻤبر‬

‫د ژوﻧد پ‪＋５‬ﻮ‪ ،‬ک‪７‬و وړو‪ ،‬خﻮﻳﻮﻧﻮ‪ ،‬شﻤائﻠﻮ او ﻏزاگاﻧﻮ ﻫﻐ‪ ３‬ﻣجﻤﻮﻋ‪ ３‬تﻪ‬

‫وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬د حدﻳثﻮ او تارﻳخ د پﻮﻫاﻧﻮ ﻟﻪ خﻮا ﻣﻮږ تﻪ رارس‪５‬دﻟﻲ دي‪.‬‬ ‫د نبوي سيرت ارز＊ت‬

‫د ﻧبﻮي سﻴرت ﻟﻮستﻞ او ＇‪７５‬ل د ﻫر ﻣسﻠﻤان ﻟپاره ډ‪４‬ر اﻫﻤﻴت ﻟري‪＄ ،‬کﻪ اﻧسان کﻮﻻى شﻲ د‬ ‫ٰ‬ ‫ﻣصطﻔﻰ د ک‪７‬ﻧﻮ‪ ،‬وﻳﻨاوو او ت‪／‬ﻼرو پﻪ ر‪１‬ا ک‪ ３‬د‬ ‫ﻧبﻮي سﻴرت پﻪ ﻟﻮستﻠﻮ او پ‪５‬ژﻧدﻟﻮ سره د ﻣحﻤد‬ ‫ﻫﻐﻪ د شخصﻴت اړخﻮﻧﻪ ډ‪４‬ر ＊ﻪ وپ‪５‬ژﻧﻲ او پﻪ خپﻞ ژوﻧد ک‪ ３‬اﻗتداء ورپس‪ ３‬وک‪７‬ي‪ .‬وﻳﻠﻰ شﻮ چ‪ ３‬د‬ ‫ﻧبﻮي سﻴرت ﻟﻪ ＇‪７５‬ﻧ‪＇ ３‬خﻪ ﻣﻮخﻪ ﻳﻮازې ﻟﻪ تارﻳخﻲ پ‪＋５‬ﻮ ＇خﻪ خبرتﻴا ﻳا د ﻳﻮ ﻟ‪ ７‬کﻴسﻮ بﻴاﻧﻮل ﻧﻪ‪،‬‬ ‫بﻠک‪ ３‬د سﻴرت د ﻣطاﻟﻌ‪ ３‬اصﻠﻲ ﻣﻮخﻪ دا ده‪ ،‬چ‪ ３‬اﻧسان وکﻮﻻى شﻲ اسﻼﻣﻲ ارز＊تﻮﻧﻪ د رسﻮل‬ ‫اهلل پﻪ ژوﻧد ک‪ ３‬پﻪ ر＊تﻴﻨﻲ او ﻣجسﻢ ډول وپ‪５‬ژﻧﻲ‪.‬‬

‫‪1‬‬

‫د نبوي سيرت د لوستلو موخ‪３‬‬

‫ﻣسﻠﻤان د ﻧبﻮي سﻴرت ﻟﻪ ＇‪７５‬ﻧ‪ ３‬او ﻟﻮستﻠﻮ ＇خﻪ ډ‪４‬رې ﻣﻮخ‪ ３‬ترﻻسﻪ کﻮﻻى شﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬خﻮرا‬ ‫ﻣﻬﻤ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې ډول دي‪:‬‬ ‫‪.١‬د رسﻮل اهلل د ژوﻧداﻧﻪ او د ﻫﻐﻪ د زﻣاﻧ‪ ３‬د شراﻳطﻮ پﻪ ر‪１‬ا ک‪ ３‬د ﻫﻐﻪ د شخصﻴت پ‪５‬ژﻧدل د دې‬ ‫ﻟپاره چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ ﻳﻮازې د خپﻞ ﻗﻮم ﻳﻮ ستر شخصﻴت ﻧﻪ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬پﻪ حﻘﻪ ر＊تﻴﻨﻰ پﻴﻐﻤبر و‪ ،‬او د اﻟﻬﻲ‬ ‫وح‪ ３‬پﻪ تﻮﻓﻴﻖ ﻳ‪ ３‬تائﻴد کﻴده‪.‬‬ ‫‪ .٢‬ﻳﻮ کره ﻻر＊ﻮود پﻴدا کﻮل‪ ،‬تر ＇ﻮ د ژوﻧد پﻪ ！ﻮﻟﻮ چارو ک‪ ３‬د ﻫﻐﻪ دک‪７‬ﻧﻼرو پﻴروي وشﻲ‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨاً‬ ‫ﻣحﻤد‬

‫ډﻳر د اﻋ ٰﻠﻰ درج‪ ３‬ب‪５‬ﻠ‪／‬ﻪ‪ ،‬او ﻳﻮ بشپ‪ ７‬او کره اﻧسان و‪.‬‬

‫‪ .٣‬د ﻧبﻮي سﻴرت ﻣطاﻟﻌﻪ کﻮﻻى شﻲ د ﻗرآن کرﻳﻢ دﻣﻌﻨا وو پﻪ ﻏﻮره پ‪５‬ژﻧدﻟﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻮږ سره‬ ‫ﻣرستﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٤‬ﻣسﻠﻤان ＊ﻮوﻧکﻲ او بﻠﻮﻧکﻲ تﻪ ﻻزﻣﻪ ده‪ ،‬چ‪ ３‬د ＊ﻮوﻧ‪ ３‬او روزﻧ‪ ３‬د ت‪／‬ﻼرې ﻳﻮه ژوﻧدۍ ب‪５‬ﻠ‪／‬ﻪ‬ ‫پﻴدا ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ ر＊تﻴا چ‪ ３‬ﻣحﻤد داس‪ ３‬ﻳﻮ ﻏﻮره‪ ،‬خﻴر ﻏﻮ＊تﻮﻧکﻰ ＊ﻮوﻧکﻰ او ﻏﻮره روزوﻧکﻰ‬ ‫و چ‪ ３‬د بﻠﻨ‪ ３‬پﻪ ！ﻮﻟﻮ پ‪７‬اووﻧﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３＊ ３‬او ‪＂－‬ﻮرې ﻻرې ＊ﻮدﻟ‪ ３‬دي‪..‬‬ ‫‪ .٥‬د ﻧبﻮي سﻴرت د ﻣطاﻟﻌ‪ ３‬پﻪ ترڅ ک‪ ３‬کﻮﻻى شﻮ د صحﻴح اسﻼﻣﻲ ﻣﻌارف پﻪ ډ‪４‬ره برخﻪ پﻮﻫﻪ‬ ‫ترﻻسﻪ ک‪７‬و‪ ،‬برابره ده چ‪ ３‬د ﻋﻘﻴدې پﻪ ﻫکﻠﻪ وي ﻳا د احکاﻣﻮ او ﻳا د اخﻼﻗﻮ‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ﻣسﻠﻤان د ﻧبﻮي سﻴرت ﻟﻪ ﻣطاﻟﻌ‪＇ ３‬خﻪ کﻮم ＇ﻴز پﻪ ﻏﻮره او ﻣجسﻢ ډول ترﻻسﻪ کﻮﻻى شﻲ؟‬

‫‪2‬‬

‫پ‪５‬غمبر‬

‫د انسانانو لپاره يو مثالي شخصيت‬

‫خﻮرا ﻣﻬﻢ ＇ﻴز چ‪！ ３‬ﻮﻟ‪ ３‬ﻳادې شﻮې ﻣﻮخ‪ ３‬راﻧﻐاړي‪ ،‬دا دى چ‪ ３‬د پﻴﻐﻤبر‬

‫سﻴرت پﻪ ！ﻮﻟﻨﻪ ک‪３‬‬

‫د اﻧسان د ژوﻧد ﻣختﻠﻒ ！ﻮﻟﻨﻴز او اﻧساﻧﻲ اړخﻮﻧﻪ د ﻳﻮ ﻣستﻘﻞ او ﻣؤثر ﻏ‪７‬ي پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ احاطﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫د پﻴﻐﻤبر‬

‫پﻪ ژوﻧد ک‪ ３‬ﻣﻮږ تﻪ ډ‪４‬رې سترې او ﻋاﻟﻲ ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬تر ستر‪－‬ﻮ ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ‪:‬‬

‫ﻳﻮ ر＊تﻴﻨﻰ او سپ‪（５‬ﻠﻰ ‪＄‬ﻮان‪.‬‬ ‫د ﻗﻮم او ﻳاراﻧﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻳﻮ اﻣﻴﻦ شخص‪.‬‬ ‫ﻳﻮ ﻫﻮ＊ﻴار بﻠﻮﻧکﻰ چ‪ ３‬خﻠک پﻪ حکﻤت او پﻮﻫ‪ ３‬سره د اهلل‬

‫ﻟﻮر تﻪ بﻮﻟﻲ‪.‬‬

‫د ﻳﻮ دوﻟت رئﻴس چ‪ ３‬خپﻞ کاروﻧﻪ پﻪ پﻮره پﻮﻫ‪ ３‬او حکﻤت سره ترسره کﻮي‪.‬‬ ‫ﻳﻮ ﻣثاﻟﻲ خاوﻧد‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻠﻮ اوﻻدوﻧﻮ او ﻣﻴرﻣﻨﻮ سره ＊ﻪ ژوﻧد ﻟري‪.‬‬ ‫ﻳﻮ زړه سﻮاﻧد او ﻣﻬربان پﻼر‪.‬‬ ‫د جﻬاد اتﻞ ﻗﻮﻣاﻧدان‪.‬‬ ‫ﻳﻮ ر＊تﻴﻨی او تجربﻪ ﻟروﻧکﻰ سﻴاست پﻮه‪.‬‬ ‫او پﻪ پای ک‪ ３‬داس‪ ３‬ﻳﻮ ﻣسﻠﻤان‪ ،‬چ‪ ３‬کﻮﻻى شﻲ پﻪ پﻮره اخﻼص د خداى تﻌاﻟﻰ پﻪ ﻋبادت ک‪ ３‬د‬ ‫بﻮختﻴا او خپﻠ‪ ３‬کﻮرﻧ‪ ９‬او ﻳاراﻧﻮ سره د ﻏﻮره سﻠﻮک او چﻠﻦ ترﻣﻨ‪ ＃‬ﻣﻮازﻧﻪ راوﻟﻲ‪ ،‬ﻣشاﻫده کﻮو‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫ﻧبﻮي سﻴرت پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪ ３‬پﻪ خﻮرا ﻋاﻟﻲ ب‪２‬ﻪ د اﻧساﻧﻲ ژوﻧداﻧﻪ د ！ﻮﻟﻮ اړخﻮﻧﻮ ＇ر‪－‬ﻨدوﻧکی دی‪.‬‬

‫‪3‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬د ﻧبﻮي سﻴرت ﻣطاﻟﻌﻪ ﻣسﻠﻤان تﻪ ＇ﻪ ‪＂－‬ﻪ او اﻫﻤﻴت ﻟري؟‬ ‫‪ .٢‬د ﻧبﻮي سﻴرت ﻣﻮخ‪ ３‬پﻪ ﻟﻨ‪ ６‬ډول تشرﻳح ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د ﻧبﻮي سﻴرت ﻟﻪ ﻣطاﻟﻌ‪＇ ３‬خﻪ د ＊ﻪ شخصﻴت ＇ﻪ ډول ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬ترﻻسﻪ کﻮﻟﻰ شﻮ؟‬ ‫‪ .٤‬آﻳا د ﻧبﻮي سﻴرت ﻣطاﻟﻌﻪ د ‪＄‬اﻧ‪７／‬و خﻠکﻮ ﻟپاره ﻣﻬﻤﻪ ده او کﻪ د ！ﻮﻟﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻟپاره؟‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬د ﻣحﻤد رسﻮل اهلل د ﻫﻐﻪ تﻮازن او اﻧ‪６‬ول پﻪ ﻫکﻠﻪ‪ ،‬چ‪３‬‬ ‫د خداى تﻌاﻟﻰ‬

‫پﻪ ﻋبادت ک‪ ３‬د بﻮختﻴا او د خپﻠﻮ اوﻻدوﻧﻮ او ﻣاﻧدﻳﻨﻮ سره ﻳ‪ ３‬د ﻏﻮره چﻠﻦ کﻮﻟﻮ‬

‫ترﻣﻨ‪ ＃‬ساتﻠی و‪ ،‬ﻳﻮه ﻟﻨ‪６‬ه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪4‬‬

‫دويم لوست‬

‫جزيرة العرب‬ ‫د ﻋربﻮ جزﻳره ﻫﻐﻪ ﻣبارکﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ده‪ ،‬چ‪ ３‬د اسﻼم ستر او ﻋﻈﻴﻢ اﻟشان پﻴﻐﻤبر پک‪ ３‬ﻧ‪７‬ۍ تﻪ‬ ‫ستر‪ ３－‬پراﻧست‪ .３‬اسﻼﻣﻲ بﻠﻨﻪ ﻟﻪ ﻫﻤدﻏﻪ ‪＄‬اﻳﻪ پﻴﻞ شﻮه‪ ،‬ﻣﻼت‪ ７‬ﻳ‪ ３‬ترﻻسﻪ ک‪ ７‬او د ﻧ‪７‬ۍ ‪－‬ﻮټ ‪－‬ﻮټ‬ ‫تﻪ خپره شﻮه‪ .‬د دې ‪＄‬ﻤک‪ ３‬ﻟﻪ تارﻳخﻲ او جﻐراﻓﻴاوي ﻣﻮﻗﻌﻴت سره بﻠدتﻴا ﻟﻪ ﻣﻮږ سره ﻣرستﻪ کﻮي‪،‬‬ ‫چ‪ ３‬د حضرت ﻣحﻤد تر ظﻬﻮر او بﻌثت وړاﻧدې حاﻟت پﻪ ＊ﻪ ډول وپ‪５‬ژﻧﻮ‪.‬‬

‫جغرافياوي موقعيت‬

‫د ﻋربستان خاوره ﻳﻮه پراخﻪ ！اپﻮ وزﻣﻪ ده‪ ،‬چ‪ ３‬د آسﻴا پﻪ سﻮ‪４‬ﻞ ﻟﻮ‪４‬دﻳ‪ ＃‬ک‪ ３‬پرتﻪ ده‪ ،‬د دې خاورې‬

‫‪5‬‬

‫پﻪ ختﻴ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د ﻓارس خﻠﻴج او د سﻮ‪４‬ﻠﻲ ﻋراق ﻟﻮﻳﻪ برخﻪ ده‪ ،‬ﻟﻮ‪４‬دﻳ‪ ＃‬تﻪ ﻳ‪ ３‬سره بحﻴره او د سﻴﻨا‬ ‫！اپﻮ وزﻣﻪ‪ ،‬شﻤال تﻪ ﻳ‪ ３‬د شام ＊اروﻧﻪ (سﻮرﻳﻪ او اردن) او د ﻋراق ﻳﻮه برخﻪ او سﻮ‪４‬ﻞ تﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻋرب‬ ‫بحﻴره‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻫﻨدي اوﻗﻴاﻧﻮس اﻣتداد دى‪ ،‬ﻫﻢ سرحدې دي‪ .‬ﻧﻮ ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ دسﻴﻨاء ！اپﻮ د جزﻳرة‬ ‫اﻟﻌرب پﻪ حدودو ک‪ ３‬ﻧﻪ شاﻣﻠ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د ﻋربﻲ جزﻳرې اجﻤاﻟﻲ ﻣساحت (‪ )٣٠٧٠٠٠٠‬درې ﻣﻴﻠﻴﻮﻧﻪ اوﻳا زره کﻴﻠﻮﻣتره ﻣربﻊ تﻪ رس‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د عربي جزيرې و‪４‬ش‬

‫د عربي ټاپو و‪４‬ش‪ :‬جﻐراﻓﻴﻪ پﻮﻫان پﻪ جزﻳرة اﻟﻌرب ک‪ ３‬ﻣ‪５‬شت ﻋربان د ﻫﻤدﻏﻮ سﻴﻤﻮ د طبﻴﻌت‬ ‫پﻪ ر‪１‬ا ک‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې پﻨ‪％‬ﻮ برخﻮ و‪４‬شﻲ‪:‬‬ ‫‪ _١‬تﻬاﻣﻪ ‪ _٢‬حجاز ‪ _٣‬ﻧجد ‪ _٤‬ﻳﻤﻦ ‪ _٥‬ﻋروض (ﻳﻤاﻣﻪ او بحرﻳﻦ)‬ ‫د حضرت ﻣحﻤد د ز‪４８４‬دﻟﻮ ‪＄‬اى حجاز دی‪ ،‬چ‪ ３‬د دې ！اپﻮ وزﻣ‪ ３‬پﻪ ﻟﻮ‪４‬دﻳ‪％‬ﻪ برخﻪ ک‪ ３‬پروت‬ ‫دى‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫د ﻳﻮې سﻴﻤ‪ ３‬جﻐراﻓﻴاوي ﻣﻮﻗﻌﻴت او تارﻳخﻲ ﻟرﻏﻮﻧتﻮب پ‪５‬ژﻧدل د ﻫﻐﻮ شخصﻴتﻮﻧﻮ پﻪ پ‪５‬ژﻧدﻟﻮ ک‪３‬‬ ‫چ‪ ３‬ﻫﻠتﻪ ﻫست شﻮي دي‪＇ ،‬ﻪ ﻣرستﻪ کﻮي؟‬ ‫د عربو تاريخي لرغونتيا‬

‫تارﻳخ پﻮﻫاﻧﻮ د ﻋربﻮ جرړې پﻪ درﻳﻮ برخﻮ و‪４‬شﻠ‪ ３‬دي‪:‬‬ ‫‪ .١‬بائده ﻋرب‬ ‫‪ .٢‬ﻋاربﻪ ﻋرب‬ ‫‪ .٣‬ﻋدﻧاﻧﻴﻪ ﻋرب‬ ‫بائده عرب‪ :‬ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ او پر‪－‬ﻨﻮ ＇خﻪ ﻋبارت دي‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ بشپ‪ ７‬ډول تر اسﻼم پخﻮا ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ‬ ‫تﻠﻠﻲ دي‪ ،‬ﻟکﻪ د ﻋاد‪ ،‬ثﻤﻮد او ﻋﻤاﻟﻘﻪ ﻗﻮﻣﻮﻧﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬د ‪＄‬ﻴﻨﻮ د زوا ل د ＇رﻧ‪／‬ﻮاﻟﻲ کﻴس‪ ３‬پﻪ ﻗرآن‬

‫‪6‬‬

‫کرﻳﻢ ک‪ ３‬ﻳادې شﻮې دي‪ .‬دوى داس‪ ３‬پاچاﻫان درﻟﻮدل‪ ،‬چ‪ ３‬پﻮﻟﻮ ﻳ‪ ３‬تر شام او ﻣصر پﻮرې پراختﻴا‬ ‫درﻟﻮده‪ .‬ﻫﻤدا رﻧ‪／‬ﻪ ﻫﻐﻮ ﻗبﻴﻠﻮ تﻪ ﻫﻢ بائده ﻋرب وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬خپﻞ ﻳﻮواﻟﻰ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻻسﻪ ورک‪７‬ى‬ ‫او پات‪ ３‬شﻮﻧﻲ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧﻮرو ﻗبﻴﻠﻮ سره ﻳﻮ ‪＄‬اى شﻮي‪ ،‬ﻟکﻪ ُجر ُﻫﻢ او د حضرﻣﻮت اﻋراب‪.‬‬ ‫عاربه يا قحطانيه عرب‬

‫ﻫﻤاﻏﻪ اصﻠﻲ او زاړه ﻋربان دي‪ ،‬چ‪ ３‬ﻧسبﻲ ﻟ‪７‬ۍ ﻳ‪ ３‬ﻗحطان تﻪ رس‪８５‬ي‪ .‬دوى پﻪ سﻮ‪４‬ﻠﻲ ﻋربﻮ‬ ‫شﻬرت ﻟري‪ .‬ﻋاربﻪ ﻋربﻮ د بائده ﻋربﻮ پرخﻼف د تارﻳخ پﻪ اوږدو ک‪ ３‬خپﻞ شتﻮن او ﻳﻮواﻟﻰ ساتﻠﻰ‬ ‫دى‪ ،‬د ﻳﻤﻦ‪ ،‬سباء او حﻤﻴر پاچاﻫان پﻪ ﻫﻤدوى پﻮرې ت‪７‬او ﻟري‪ ،‬ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ د ﻗضاﻋﻪ‪ ،‬اوس‪،‬‬ ‫خزرج او خزاﻋﻪ ﻗبﻴﻠﻮ جرړې ﻫﻢ دوی پﻮرې رس‪８５‬ي‪.‬‬ ‫مستعربه يا عدنانيه عرب‬

‫ﻫﻐﻮ ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬ﻧسب ﻳ‪ ３‬ﻋدﻧان د ابراﻫﻴﻢ‬

‫د زوی اسﻤاﻋﻴﻞ‬

‫ﻟﻤسﻲ تﻪ‬

‫رس‪８５‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ شﻤاﻟﻲ ﻋربﻮ ﻫﻢ ﻣشﻬﻮر دي‪ ،‬دوى پﻪ اصﻞ ک‪ ３‬ﻋرب ﻧﻪ وو‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ ﻋرباﻧﻮ سره ﻳ‪３‬‬ ‫د وﻳﻨ‪ ３‬پ‪５‬ﻮﻧد او ‪６－‬ون پﻴدا ک‪ ７‬او د وخت پﻪ ت‪５‬ر‪４‬دو سره ﻋرب وگ‪２‬ﻞ شﻮل‪ ،‬د دې ډﻟ‪ ３‬اصﻠﻲ ！ا！ﻮبﻰ‬ ‫خپﻞ زوى اسﻤاﻋﻴﻞ‬

‫ﻣکﻪ ﻣکرﻣﻪ ده ﻳﻌﻨ‪ ３‬ﻫﻐﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ چ‪ ３‬ابراﻫﻴﻢ‬

‫د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﻣﻮر بﻲ بﻲ‬

‫ﻫاجرې سره دﻏﻪ ‪＄‬اى تﻪ راوستﻞ‪.‬‬ ‫اسﻤاﻋﻴﻞ‬

‫پﻪ ُجر ُﻫﻢ ﻧﻮﻣ‪ ３‬ﻋربﻲ ﻗبﻴﻠ‪ ３‬ک‪ ３‬وروزل شﻮ‪ ،‬او ﺑاﻵخره د ﻫﻐﻮى زوم شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ د‬

‫اسﻤاﻋﻴﻞ‬

‫اوﻻده پﻪ اصﻞ ک‪ ３‬ﻋربان ﻧﻪ دي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬پﻪ ﻋربﻲ چاپ‪５‬رﻳا ل ک‪ ３‬روزل شﻮي دي‪ ،‬ﻟﻪ‬

‫ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ دوى تﻪ ﻣستﻌربﻪ ﻳﻌﻨ‪ ３‬ﻋرب شﻮي ﻋرب واﻳﻲ‪.‬‬ ‫د دې ډﻟ‪ ３‬ﻋرباﻧﻮ ﻧاﻣتﻮ ﻗبﻴﻠ‪ ３‬ﻋبارت دي‪ ،‬ﻟﻪ‪ :‬اﻳاد‪ ،‬ربﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻣضر‪ ،‬تﻤﻴﻢ‪ ،‬ﻫذﻳﻞ‪ ،‬کﻨاﻧﻪ‪ ،‬ﻗرﻳش ‪...‬‬ ‫او ﻧﻮرو ＇خﻪ‪.‬‬ ‫رسﻮل اهلل د ﻣضر ﻟﻪ ﻗبﻴﻠ‪＇ ３‬خﻪ دى‪ ،‬چ‪ ３‬ﻗرﻳش د ﻫﻐ‪ ３‬ﻳﻮه ＇اﻧ‪／‬ﻪ ده او ﻣستﻌربﻪ ﻋربﻮ پﻮرې‬ ‫ت‪７‬ﻟ‪ ３‬ده‪.‬‬

‫‪7‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! تاسﻮ ک‪＇ ３‬ﻮک ﻟﻪ شام ＇خﻪ حجاز تﻪ د ابراﻫﻴﻢ‬ ‫اسﻤاﻋﻴﻞ‬

‫د راتﻠﻮ او پﻪ ﻣکﻪ ک‪ ３‬د‬

‫د ﻣ‪５‬شت ک‪５‬دو کﻴسﻪ بﻴاﻧﻮﻟﻰ شﻲ؟ آﻳا ﻫﻐﻪ ﻣﻬال پﻪ ﻣکﻪ ک‪ ３‬آبادي وه؟‬

‫ارزونه‬

‫اﻟف‪ :‬ﻻﻧدﻧ‪ ９‬پﻮ＊تﻨ‪＄ ３‬ﻮاب ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .١‬وﻟ‪ ３‬د ﻋربستان ‪＄‬ﻤک‪ ３‬تﻪ ！اپﻮ وزﻣﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪ .٢‬جزﻳرة اﻟﻌرب ＇ﻮ کﻴﻠﻮﻣتره ﻣساحت ﻟري او اوس کﻮم ﻫ‪５‬ﻮادوﻧﻪ پک‪ ３‬شاﻣﻞ دي؟‬ ‫‪ .٣‬د جزﻳرة اﻟﻌرب ﻋﻤده برخ‪＇ ３‬ﻪ ﻧﻮﻣ‪８５‬ي؟‬ ‫‪ .٤‬د ﻗرﻳش ﻗبﻴﻠﻪ د ﻋربﻮ د کﻮﻣ‪ ３‬ډﻟ‪＇ ３‬اﻧ‪／‬ﻪ ده؟‬ ‫ب‪ :‬ﻻﻧدې ﻧﻴﻤ‪７／‬ې جﻤﻠ‪ ３‬د ﻣﻨاسبﻮ کﻠﻤﻮ پﻪ ﻟﻴکﻠﻮ سره پﻮره ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫‪ _١‬د ﻋربﻮ جزﻳره د سﻮ‪４‬ﻞ ﻟﻪ ﻟﻮري ‪ ..........................................‬تﻪ رس‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٢‬د ﻣک‪ ３‬او ﻣدﻳﻨ‪＊ ３‬اروﻧﻮ ت‪７‬او د ‪ ............................‬سﻴﻤ‪ ３‬سره دى‪.‬‬ ‫‪ _٣‬ﻋاد او ثﻤﻮد د ‪ ..............................‬ﻋربﻮ ﻟﻪ ډﻟ‪＇ ３‬خﻪ شﻤ‪５‬رل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٤‬ﻣستﻌربﻪ ﻋربﻮ تﻪ د ‪ .........................................‬زاﻣﻦ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د حضرت ابراﻫﻴﻢ‬

‫او حضرت اسﻤاﻋﻴﻞ ﻋﻠﻴﻬﻤااﻟسﻼم پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣات‬

‫ترﻻسﻪ ک‪７‬ي او خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬دې وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪8‬‬

‫دريم لوست‬

‫د عربي ټاپو تمدنونه‬ ‫ﻟﻪ ډ‪４‬رې پخﻮا راﻫﻴس‪ ３‬پﻪ جزﻳرة اﻟﻌرب ک‪ ３‬تارﻳخﻲ تﻤدﻧﻮﻧﻪ شتﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬خﻮرا ﻣشﻬﻮر ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې‬ ‫ډول دي‪:‬‬ ‫‪ _١‬د سبأ تمدن‬

‫ﺳﺒأ د ﻳﻤﻦ ﻳﻮه سﻴﻤﻪ ده‪ .‬د دې ‪＄‬اى خﻠکﻮ د باران ﻟﻪ اوبﻮ ＇خﻪ د ‪ ３＂－‬اخﻴستﻨ‪ ３‬او پﻪ ش‪／‬ﻮ او‬ ‫سﻴﻨدوﻧﻮ ک‪ ３‬د اوبﻮ د ضاﻳﻊ ک‪５‬دو د ﻣخﻨﻴﻮي ﻟپاره ﻟﻪ پرﻣختﻠﻠﻮ ﻫﻨدسﻲ ت‪／‬ﻼرو ＇خﻪ پﻪ استﻔادې‪،‬‬ ‫ډ‪４‬ر بﻨدوﻧﻪ او د اوبﻮ ز‪４‬رﻣ‪ ３‬جﻮړې ک‪７‬ې وې‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣشﻬﻮر ﻳ‪ ３‬د (ﻣآرب بﻨد) و‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻧ‪４７‬دﻟﻮ کﻴسﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻗرآن کرﻳﻢ ک‪ ３‬راﻏﻠ‪ ３‬ده(‪ .)١‬ﻫﻤدا شان ﻗرآن کرﻳﻢ د حجاز‪ ،‬ﻳﻤﻦ او شام ＊اروﻧﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬د‬ ‫＇‪５‬رﻣﻮ باﻧ‪６‬و او کﻠﻴﻮ شتﻮن تﻪ ﻫﻢ ﻧﻐﻮتﻪ (اشاره) کﻮي‪ ،‬چ‪ ３‬سﻮدا‪－‬رﻳزو کارواﻧﻮﻧﻮ او ﻣساﻓرو بﻪ د‬ ‫باﻏﻮﻧﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬د وﻧﻮ تر سﻴﻮرو ﻻﻧدې‪ ،‬پرتﻪ ﻟﻪ دې چ‪ ３‬ت‪８‬ي ﻳا وږي شﻲ‪ ،‬ﻣزل کاوه‪ ،‬خﻮ دﻏﻪ‬ ‫تﻤدن او آبادي ﻫﻤﻐﻪ شان ﻟکﻪ چ‪ ３‬ﻗرآن کرﻳﻢ ‪－‬ﻮاﻫﻲ ورکﻮي‪ ،‬د وراﻧﻮوﻧکﻮ سﻴﻼبﻮﻧﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ‪ ،‬چ‪３‬‬ ‫د ﻫﻐ‪ ３‬سﻴﻤ‪ ３‬پﻪ اوسﻴدوﻧکﻮ باﻧدې د اهلل تﻌاﻟﻰ د ﻏﻮس‪ ３‬او ﻟﻪ اهلل تﻌاﻟی ＇خﻪ د ﻫﻐﻮ د سرﻏ‪７‬اوي‬ ‫او د ﻫﻐﻪ تﻌاﻟﻰ د ﻧﻌﻤت د ﻧاشکرۍ پاﻳﻠ‪ ３‬وه‪ ،‬بﻴخﻲ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وﻻړه‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ﻳﻤﻦ د جزﻳرة اﻟﻌرب پﻪ کﻮم ‪＄‬اى ک‪ ３‬پروت دى؟ آﻳا اوس ﻫﻢ د ﻳﻤﻦ‪ ،‬حجاز او د شام ＊اروﻧﻮ‬ ‫ترﻣﻨ‪ ＃‬ت‪７‬ﻟﻲ او ﻧ‪＋‬تﻲ ＊اروﻧﻪ او کﻠﻲ شتﻪ؟‬

‫‪ -١‬سﻮره سبا ‪ -‬آﻳت ‪١٤‬‬

‫‪9‬‬

‫‪ _٢‬د عاد تمدن‬

‫دﻏﻪ تﻤدن د ﻋﻤان او حضر ﻣﻮت (ﻳﻤﻦ) او ﻳﻤاﻣﻪ ترﻣﻨ‪ ＃‬پﻪ ﻳﻮه سﻴﻤﻪ ک‪ ３‬چ‪ ３‬احﻘاف ﻧﻮﻣ‪８５‬ي پﻴدا‬ ‫شﻮ او اهلل جﻠت ﻋﻈﻤتﻪ د دې ‪＄‬اى د ﻫستﻮ‪－‬ﻨﻮ د ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬ﻟپاره ﻫﻮد‬

‫وﻟ‪８５‬ه‪ ،‬دا خﻠک چ‪３‬‬

‫خﻮرا ‪＄‬ﻮاکﻤﻦ او ﻗﻮي وو‪ ،‬د ‪＄‬ان ﻟپاره ﻳ‪ ３‬ﻣحکﻢ کﻮروﻧﻪ او ‪ ３２－‬کارخاﻧ‪ ３‬جﻮړې ک‪７‬ې وې‪.‬‬ ‫د احﻘاف سﻴﻤﻪ ﻟﻪ ب‪２‬ﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻓصﻠﻮﻧﻮ او چﻴﻨﻮ ＇خﻪ ډکﻪ وه‪ ،‬خﻮ اوس‪５‬دوﻧکﻮ ﻳ‪ ３‬د اهلل‬ ‫ﻗدر وﻧﻪ پ‪５‬ژاﻧد او بت پرستﻲ ﻳ‪ ３‬ﻏﻮره ک‪７‬ه‪ .‬د ﻫﻮد‬ ‫پﻴﻞ وک‪ ،７‬چ‪ ３‬پﻪ پاﻳﻠﻪ ک‪ ３‬اهلل‬

‫د ﻧﻌﻤتﻮﻧﻮ‬

‫سرﻏ‪７‬اوی ﻳ‪ ３‬وک‪ ７‬او د ﻫﻐﻪ پﻪ ‪＄‬ﻮروﻧﻪ ﻳ‪３‬‬

‫پرې ﻏﻮسﻪ شﻮ‪ .‬ﻟﻮﻣ‪７‬ى ﻳ‪ ３‬پر دې ‪＄‬ﻤک‪ ３‬وچکاﻟﻲ راوستﻪ او‬

‫بﻴا پرې ور‪ ＃４‬را＊کاره شﻮه‪ .‬دوى داس‪ ３‬اﻧ‪／‬ﻴرﻟﻪ چ‪ ３‬ک‪５‬داى شﻲ باران پرې وشﻲ‪ .‬د دوى ＇اروي‬ ‫او ‪＄‬ﻤک‪ ３‬بﻪ خ‪７‬و ب‪ ３‬ک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ دا ﻫﻐﻪ ور‪ ＃４‬ﻧﻪ وه‪ ،‬چ‪ ３‬د رحﻤت باران ﻟﻪ ‪＄‬ان سره وﻟري‪ ،‬بﻠک‪３‬‬ ‫چ＂ک باد او وراﻧﻮوﻧکﻰ طﻮﻓان ورسره و‪ ،‬چ‪ ３‬د اهلل پﻪ ﻓرﻣان ﻳ‪ ３‬ﻫر ＇ﻪ وران ک‪７‬ل‪ ،‬کﻮروﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫ش‪／‬ﻮ ډک شﻮل‪ ،‬ﻟﻪ خپﻞ ！ﻮل ‪＄‬ﻮاک سره‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وﻻړل او ！ﻮل ﻧﻌﻤتﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬زوال شﻮل‪.‬‬

‫‪ _٣‬د ثمود تمدن‬

‫دﻏﻪ تﻤدن د حجاز او شام ＊اروﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬د اﻟحجر او وادي اﻟﻘری پﻪ سﻴﻤﻪ ک‪ ３‬راﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ شﻮ‪.‬‬ ‫ثﻤﻮدﻳاﻧﻮ چ‪ ３‬پﻪ ﻏروﻧﻮ ک‪ ３‬ﻣحکﻢ کﻮروﻧﻪ جﻮړ ک‪７‬ي وو‪ ،‬ﻫﻤدا شان ډ‪４‬ر باﻏﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻓصﻠﻮﻧﻪ او ﻟﻪ اوبﻮ‬ ‫ډک‪ ３‬چﻴﻨ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬درﻟﻮدې‪ .‬د دوى د ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬ﻟپاره د اهلل تﻌاﻟی راﻟ‪８５‬ل شﻮى استازى‪ ،‬صاﻟح‬ ‫ﻧﻮﻣ‪５‬د‪ ،‬چ‪ ３‬کﻴسﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻗرآن کرﻳﻢ ک‪ ３‬راﻏﻠ‪ ３‬ده‪.‬‬ ‫صاﻟح‬

‫خپﻞ ﻗﻮم د ﻳﻮ خداى ﻋبادت تﻪ را وباﻟﻪ‪ ،‬خﻮ ﻫﻐﻮى سرﻏ‪７‬اوى وک‪ ７‬او بت پرستﻲ ﻳ‪３‬‬

‫ﻏﻮره ک‪７‬ه‪.‬ﻟﻪ صاﻟح‬

‫＇خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣﻌجزه وﻏﻮ＊تﻪ‪ ،‬تر＇ﻮ د ﻫﻐﻪ پﻴﻐﻤبري وﻣﻨﻲ‪ .‬اهلل‬

‫‪10‬‬

‫ﻳﻮه ﻧاﻗﻪ‬

‫د ﻧبﻮت د ر＊تﻴﻨﻮﻟ‪ ９‬ﻟپاره وﻟﻴ‪８‬ﻟﻪ او دا ﻳ‪ ３‬ورتﻪ ووﻳﻞ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ او＊‪ ３‬سره ﻏرض‬

‫(او＊ﻪ) د صاﻟح‬

‫ﻣﻪ ﻟرئ‪ ،‬تر ＇ﻮ د اهلل تﻌاﻟی پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬وگر‪＄‬ﻲ‪ ،‬خﻮ ثﻤﻮدﻳاﻧﻮ او＊ﻪ ووژﻟﻪ‪ ،‬ﻫﻤاﻏﻪ و چ‪ ３‬د زﻟزﻟ‪３‬‬ ‫ﻋذاب دوی تﻪ راﻏﻰ او پﻪ پاﻳﻠﻪ ک‪！ ３‬ﻮل ثﻤﻮدﻳان د ﻋادﻳاﻧﻮ پﻪ ＇‪５‬ر ﻫﻼک شﻮل‪.‬‬

‫پﻪ ب‪２‬ﻪ د اهلل‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫پر ﻋادﻳاﻧﻮ او ثﻤﻮدﻳاﻧﻮ د اهلل‬

‫د ﻗﻬر او ﻋذاب راتﻠﻠﻮ ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ ＇ﻪ وو؟‬

‫＇ﻪ ﻓکر کﻮئ‪ ،‬اﻳا زﻣﻮږ پﻪ زﻣاﻧﻪ ک‪ ３‬ﻫﻢ ‪－‬ﻨاه او د اهلل‬

‫د ﻧﻌﻤت کﻔران د بربادۍ او د ﻧﻌﻤت د‬

‫زوال باﻋث ‪－‬ر‪＄‬ﻲ او کﻪ ﻧﻪ؟‬

‫ارزونه‬

‫اﻟف‪ :‬ﻻﻧدﻧ‪ ９‬پﻮ＊تﻨ‪＄ ３‬ﻮاب ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .١‬ﻣآرب بﻨد چ‪５‬رتﻪ جﻮړ شﻮى او خﻠکﻮ ترې ＇ﻪ ‪＂－‬ﻪ اخﻴستﻠﻪ؟‬ ‫‪.٢‬د احﻘاف سﻴﻤﻪ چ‪５‬رتﻪ پرتﻪ وه؟‬ ‫‪ .٣‬ﻋادﻳاﻧﻮ تﻪ استﻮل شﻮی استازى ＇ﻪ ﻧﻮﻣ‪５‬ده؟‬ ‫‪ .٤‬ثﻤﻮدﻳان ＇رﻧ‪／‬ﻪ ﻫﻼک ک‪７‬اى شﻮل؟‬ ‫ب‪ :‬پﻪ ﻻﻧدې ＇ﻠﻮرو جﻤﻠﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ دوو ﻏﻠطﻮ جﻤﻠﻮ ＇خﻪ کر＊ﻪ تاو ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -١‬د ثﻤﻮد تﻤدن پﻪ احﻘاف ﻧﻮﻣﻲ ‪＄‬اى ک‪ ３‬راﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ شﻮ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ثﻤﻮدﻳاﻧﻮ ﻟﻪ صاﻟح ﻋﻠﻴﻪ اﻟسﻼم ＇خﻪ ﻣﻌجزه وﻏﻮ＊تﻪ او اهلل‬

‫ﻳﻮه ﻧاﻗﻪ د ﻣﻌجزې پﻪ ډول‬

‫ورتﻪ راوﻟ‪８５‬ﻟﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬سبآ د حجاز او شام ＊اروﻧﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬داس‪＄ ３‬اى و چ‪ ３‬خﻠکﻮ ﻳ‪ ３‬د خپﻠﻮ ک‪＋‬تﻮﻧﻮ د خ‪７‬وبﻮﻟﻮ‬

‫‪11‬‬

‫ﻟپاره د سﻴﻨد ﻟﻪ اوبﻮ ＇خﻪ گ＂ﻪ اخﻴستﻠﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬ثﻤﻮدﻳان ﻗﻮي او ‪＄‬ﻮاکﻤﻦ خﻠک وو او د ﻏروﻧﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻣا‪ ９１‬جﻮړې ک‪７‬ې وې‪.‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬د ﻫﻐﻮ ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻧﻌﻤت ﻧاشکري او د اهلل‬ ‫ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ې وه او ﻫﻼک شﻮي وو‪ ،‬ﻳﻮه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪12‬‬

‫ﻧاﻓرﻣاﻧﻲ‬

‫څلورم لوست‬

‫تر بعثت وړاندې د عربو حاالت‬

‫ﻋربان د حضرت ﻣحﻤد تر بﻌثت ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ سخت‪ ３‬بﻲ دﻳﻨ‪ ،９‬ﻧاپﻮﻫ‪ ،９‬بت ﻟﻤا ﻧ‪％‬ﻨ‪ ،３‬اخﻼﻗﻲ‬ ‫او اجتﻤاﻋﻲ ب‪ ３‬ﻻرﻳﻮ‪ ،‬سﻴاسﻲ او ﻗاﻧﻮﻧﻲ اﻧارشﻴزم سره ﻻس او ‪－‬ر‪４‬ﻮان وو او ﻟﻪ سﻴاسﻲ پﻠﻮه د ﻓارس‬ ‫او روم د حکﻮﻣتﻮﻧﻮ تابﻌداران گ‪２‬ﻞ ک‪５‬دل‪.‬‬ ‫‪ _١‬ديني حالت‬

‫ﻋربان پﻪ اصﻞ ک‪ ３‬د ابراﻫﻴﻢ‬

‫د دﻳﻦ ﻣﻨﻮﻧکﻲ وو‪ ،‬خﻮ د وخت پﻪ ت‪５‬ر‪４‬دو ﻳ‪ ３‬د ابراﻫﻴﻤﻲ شرﻳﻌت‬

‫اصﻮل ﻫ‪５‬ر ک‪７‬ل او بت ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻨ‪ ３‬تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣخﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬د بت ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻨ‪ ３‬ډبره پﻪ ﻣکﻪ ﻣکرﻣﻪ ک‪ ３‬د ﻋﻤرو‬ ‫بﻦ ﻟحﻰ خزاﻋﻲ ﻧﻮﻣﻲ س‪７‬ي ﻟخﻮا ک‪＋５‬ﻮدل شﻮه او ډ‪４‬ر ژر د حجاز ‪－‬ﻮټ ‪－‬ﻮټ تﻪ بت ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻨﻪ خپره‬ ‫شﻮه او ﻫرې ﻗبﻴﻠ‪＄ ３‬اﻧ‪７／‬ى بت درﻟﻮد‪ ،‬آن تر دې چ‪ ３‬پﻪ کﻌب‪ ３‬شرﻳﻔ‪ ３‬ک‪ )٣٦٠( ３‬بتان ا‪＋４‬ﻮدل‬ ‫شﻮي وو‪.‬ﻫﻐﻮى پﻪ دې باور د بتاﻧﻮ ﻋبادت کاوه‪ ،‬چ‪ ３‬بتان خداى‬

‫تﻪ زﻣﻮږ سپار＊تﻨﻪ کﻮي‪ ،‬ﻧﻮ‬

‫‪＄‬کﻪ ﻳ‪ ３‬پﻨاه وروړه‪ ،‬ﻏﻮ＊تﻨﻪ ﻳ‪ ３‬ترې کﻮﻟﻪ‪ ،‬پﻪ ک‪７‬اووﻧﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ور ＇خﻪ ﻣرستﻪ ﻏﻮ＊تﻠﻪ‪ ،‬طﻮاف‬ ‫ﻳ‪ ３‬ترې کاوه‪ ،‬سجده ﻳ‪ ３‬ورتﻪ کﻮﻟﻪ‪ ،‬اهلل‬

‫تﻪ د ﻧ‪８‬دې ک‪５‬دو ﻟپاره ﻳ‪ ３‬د ﻫﻐﻮى پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻗرباﻧﻲ کﻮﻟﻪ‬

‫‪ ...‬او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫ﻟﻪ دې سره سره داس‪ ３‬کسان ﻫﻢ پﻪ ک‪ ３‬وو‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ ابراﻫﻴﻤﻲ دﻳﻦ ！ﻴﻨ‪ ，‬وﻻړ وو‪ ،‬ﻟکﻪ ﻗس بﻦ‬ ‫ساﻋده اﻻﻳادي‪ ،‬چ‪ ３‬خﻠک ﻳ‪ ３‬تﻮحﻴد‪ ،‬د اهلل‬

‫ﻋبادت او د بت ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻨ‪ ３‬پر‪＋４‬ﻮدو تﻪ رابﻠﻞ او‬

‫ﻟﻪ ﻣرګ وروستﻪ ژوﻧد باﻧدې ﻳ‪ ３‬ﻋﻘﻴده ﻟرﻟﻪ او د حضرت ﻣحﻤد د بﻌثت او ＇ر‪－‬ﻨد‪４‬دو ز‪４‬رى‬ ‫ﻳ‪ ３‬ورکاوه‪.‬‬

‫‪13‬‬

‫‪ _٢‬سياسي حالت‬

‫د ﻋربﻮ د ！اپﻮ سﻴاسﻲ حاﻟت ‪ ６－‬وډ و او د پاچاﻫاﻧﻮ‪ ،‬اﻣﻴراﻧﻮ او ﻗبﻴﻠﻮي ﻣشراﻧﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬و‪４‬شﻞ شﻮی و‬ ‫او سﻴاسﻲ استﻘﻼل ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ درﻟﻮد‪ .‬ﻗبﻴﻠﻮي ﻧﻈام پرې واکﻤﻦ و‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻓرد او ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬ترﻣﻨ‪ ＃‬ﻳ‪ ３‬اړﻳک‪３‬‬ ‫تﻨﻈﻴﻤﻮﻟ‪ .３‬د ﻫﻐﻮى حﻘﻮق او ﻣسؤوﻟﻴتﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻗبﻴﻠﻮي پﻴﻮستﻮن پر بﻨس＀ ！اکﻞ‪.‬‬ ‫خﻠکﻮ پﻪ ﻗبﻴﻠﻮي شخ‪７‬و‪ ،‬تﻮکﻤﻴزو اختﻼﻓاتﻮ او ﻣذﻫبﻲ تﻌصباتﻮ ک‪ ３‬شپ‪ ３‬سبا کﻮﻟ‪ ،３‬خﻮ پﻪ حجاز‬ ‫ک‪ ３‬ﻳﻮ بﻞ ډول وضﻌﻴت واکﻤﻦ و‪ ،‬ﻋرباﻧﻮ د حجاز حکﻮﻣت تﻪ پﻪ درﻧﻪ ستر‪－‬ﻪ کتﻞ‪＄ ،‬کﻪ چ‪３‬‬ ‫دﻳﻨﻲ چارې ﻳ‪ ３‬پﻪ واک ک‪ ３‬وې‪ .‬د حرم ساتﻮﻧکﻲ او د ابراﻫﻴﻤﻲ شرﻳﻌت پﻠﻲ کﻮوﻧکﻲ وو‪ ،‬خﻮ‬ ‫دﻏﻪ حکﻮﻣت چ‪ ３‬شﻮراﻳﻲ ﻧﻈام ﻳ‪ ３‬درﻟﻮد ‪ ،‬ب‪ ３‬وس‪ ３‬و او خپﻠ‪ ３‬دﻧدې او ﻣسؤوﻟﻴتﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ＊ﻪ‬ ‫شان ﻧشﻮ پرﻣخ ب‪５‬ﻮﻟﻰ‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬بتان ب‪ ３‬ساه ＇ﻴزوﻧﻪ دي‪ ،‬تردې چ‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬ان ＇خﻪ دﻓاع ﻫﻢ ﻧشﻲ کﻮﻻى‪،‬‬ ‫ﻧﻮ ＇ﻪ ﻻﻣﻞ ده چ‪ ３‬اﻧسان بت ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻨ‪ ３‬تﻪ ﻣخﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫‪ _٣‬ټولنيز حالت‬

‫پﻪ ﻋربﻲ ！ﻮﻟﻨﻪ ک‪ ３‬ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠ‪！ ３‬ﻮﻟﻨﻴزې طبﻘ‪ ３‬وې‪ ،‬ﻳﻮ اشراﻓﻲ س‪７‬ي ﻟﻪ خپﻠ‪ ３‬ﻣاﻧدﻳﻨ‪ ３‬سره خﻮرا‬ ‫پرﻣختﻠﻠ‪ ３‬اړﻳک‪ ３‬درﻟﻮدﻟ‪ ３‬او د ارادې آزادي ﻳ‪ ３‬درﻟﻮده‪ .‬د ﻋزت ژوﻧد ﻳ‪ ３‬کاوه او ﻟﻪ ＊‪＇ ３％‬خﻪ‬ ‫د دﻓاع ﻟپاره بﻪ تﻮرې ﻟﻪ تﻴکﻮ ＇خﻪ رابﻬر ک‪５‬دې‪ ،‬ﻟﻪ دې ！ﻮﻟﻮ سره سره ﻧارﻳﻨﻪ د کﻮرﻧ‪ ９‬ﻣشر و‪ ،‬خﻮ‬ ‫د ﻏﻴر اشراﻓﻲ طبﻘﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬بﻴا ＊‪ ３％‬د ﻫر ډول ت‪５‬ري او تجاوز ＊کار وې‪ .‬ﻳﻮه س‪７‬ي ﻟﻪ ډ‪４‬رو‬ ‫＊‪％‬ﻮ سره ﻧکاح کﻮﻻى شﻮه‪ ،‬بدﻟﻤﻨﻲ پﻪ ک‪ ３‬دود وه‪ .‬د ﻋربﻮ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻗبﻴﻠﻮ خپﻠ‪ ３‬ﻟﻮ‪ ３１‬د شرم‪ ،‬ﻧﻨ‪，‬‬ ‫او ﻳا د ﻧﻔﻘ‪ ３‬ﻟﻪ و‪４‬رې ژوﻧدۍ خ‪＋‬ﻮﻟ‪.３‬‬ ‫ﻟﻨ‪６‬ه دا چ‪ ３‬ﻟﻪ بﻌثت وړاﻧدې د ﻋرباﻧﻮ ！ﻮﻟﻨﻴزحاﻟت ډ‪４‬ر خراب و‪ ،‬ﻟﻪ زﻏﻢ ＇خﻪ وتﻠ‪ ３‬بد اخﻼﻗ‪９‬‬ ‫پﻪ ک‪ ３‬دود وې‪ .‬خﻠکﻮ د ＇اروﻳﻮ پﻪ ＇‪５‬ر ژوﻧد کاوه‪ .‬کﻠﻪ ﻧا کﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ ３％＊ ３‬پﻠﻮرﻟ‪ ３‬او پ‪５‬رودﻟ‪ ３‬او‬ ‫د ﻣال او ﻣتاع پﻪ ＇‪５‬ر بﻪ ورسره چﻠﻦ ک‪５‬ده‪.‬‬

‫‪14‬‬

‫‪ _٤‬اقتصادي حالت‬

‫پﻪ جزﻳرة اﻟﻌرب ک‪ ３‬پﻪ دې خاطر چ‪ ３‬ډ‪４‬رې برخ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬وچ‪ ３‬او پراخ‪ ３‬د＊ت‪ ３‬وې‪ ،‬زراﻋت ﻧﻪ‬ ‫و‪ ،‬ﻫﻤدا رﻧ‪／‬ﻪ سﻮدا‪－‬ري‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻋربﻮ د ژوﻧد د اړتﻴاوو د ترﻻسﻪ کﻮﻟﻮ ستره وسﻴﻠﻪ وه‪ ،‬د اﻣﻴﻨت‬ ‫د ﻧشتﻮاﻟﻲ ﻟﻪ کبﻠﻪ چ‪ ３‬د سﻮدا‪－‬رۍ د ودې ﻟپاره ډﻳر اړﻳﻦ و‪ ،‬ﻳﻮازې د حرام پﻪ ﻣﻴاشتﻮ (رجب‪،‬‬ ‫شﻮال‪ ،‬ذى اﻟﻌﻘده‪ ،‬ذى اﻟحجة) ک‪ ３‬تر سره کﻴده‪ .‬ﻋرباﻧﻮ ﻳﻮازې پﻪ ﻫﻤدې ﻣﻴاشتﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ شﻮکﻮ او‬ ‫ﻏﻼ ＇خﻪ ډډه کﻮﻟﻪ‪ ،‬خﻮ د صﻨﻌت پﻪ ډ‪－‬ر ک‪ ３‬ﻋربان تر ﻧﻮرو ﻣﻠتﻮﻧﻮ خﻮرا وروستﻪ پات‪ ３‬وو‪ .‬ﻳﻮازې‬ ‫د پﻮستکﻮ جﻮړوﻧ‪ ３‬د صﻨﻌت تر＇ﻨ‪＄ ，‬ﻴﻨﻮ ﻋربﻲ ＊‪％‬ﻮ ！ﻮکران ﻫﻢ اوبدل‪.‬‬ ‫پﻪ د＊تﻮ ک‪ ３‬د او＊اﻧﻮ او پسﻮﻧﻮ ＇رول ډ‪４‬ر دود و‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدې کبﻠﻪ ﻋربﻲ ﻗبﻴﻠ‪ ３‬د وا＊ﻮ او ＇‪＄ ７‬اﻳﻮﻧﻮ‬ ‫پﻪ ﻟ＂ﻪ ک‪ ３‬تﻞ ‪－‬ر‪＄‬ﻨدې وې‪.‬‬ ‫‪ _٥‬اخالقي حالت‬

‫د اخﻼﻗﻮ ﻟﻪ ﻣخ‪ ０－ ３‬شﻤ‪５‬ر ﻋرباﻧﻮ خﻮرا پر‪４‬ﻮتﻠﻰ حاﻟت درﻟﻮد‪ .‬د شرابﻮ ＇‪＋‬ﻞ‪ ،‬ﻗﻤار وﻫﻞ‪ ،‬ﻟﻮټ‬ ‫ﻣار‪ ،‬ﻏﻼ‪ ،‬ﻻرﻧﻴﻮﻧﻪ‪ ،‬تﻌصب‪ ،‬ظﻠﻢ‪ ،‬وژﻧﻪ‪ ،‬ﻏچ اخﻴستﻨﻪ‪ ،‬د ﻣاﻟﻮﻧﻮ ﻏصبﻮل‪ ،‬سﻮد خﻮړل‪ ،‬زﻧا ‪...‬‬ ‫او ﻧﻮر اخﻼﻗﻲ ﻣﻔاسد پک‪ ３‬پﻪ ﻟﻮﻳﻪ پﻴﻤاﻧﻪ ﻣﻮجﻮد وو‪ .‬باﻳد وواﻳﻮ‪ ،‬چ‪＄ ３‬ﻴﻨ‪ ３‬سپ‪（５‬ﻠﻲ خﻮﻳﻮﻧﻪ او‬ ‫صﻔات چ‪ ３‬ﻣحﻤدي رساﻟت تﻪ د ﻏاړې ا‪＋４‬ﻮدﻟﻮ وړتﻴا ﻳ‪ ３‬ﻟرﻟﻪ ﻫﻢ پﻪ ک‪ ３‬وو‪ ،‬ﻟکﻪ ﻫﻮ＊ﻴاري‪،‬‬ ‫سخاوت‪ ،‬زړورتﻴا‪ ،‬ﻧارﻳﻨتﻮب‪ ،‬آزادي خﻮ＊ﻮل‪ ،‬وﻓا‪ ،‬سپﻴﻨا وی‪ ،‬صداﻗت‪ ،‬صبر‪ ،‬ﻗﻨاﻋت‪ ،‬شراﻓت‪،‬‬ ‫ﻋﻔﻮ او ت‪５‬ر‪４‬دﻧﻪ او د ‪－‬اوﻧ‪６‬ﻳتﻮب ساتﻨﻪ‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫کر کﻴﻠﻪ د اﻧسان د ژوﻧد ﻟپاره ډ‪４‬ره اړﻳﻨﻪ ده‪ ،‬ﻧﻮ ﻋرباﻧﻮ وﻟ‪ ３‬پﻪ دې ډ‪－‬ر ک‪ ３‬ﻫﻠ‪＄ ３‬ﻠ‪ ３‬وﻧﻪ ک‪７‬ې او د‬ ‫کرﻧ‪ ３‬ﻟﻪ پﻠﻮه وروستﻪ پات‪ ３‬وو؟ کﻮﻣﻮ شﻴاﻧﻮ تﻪ کرﻧﻴز وساﻳﻞ وﻳﻞ ک‪８５‬ي؟‬

‫‪15‬‬

‫ارزونه‬

‫اﻟف‪ :‬ﻻﻧدﻧ‪ ９‬پﻮ＊تﻨ‪＄ ３‬ﻮاب ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -١‬بت ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻨﻪ چا پﻪ ﻋربﻮ ک‪ ３‬دود ک‪７‬ه؟‬ ‫‪ -٢‬د حضرت ﻣحﻤد تر بﻌثت ﻣخک‪ ３‬پر ﻋرباﻧﻮ ＇ﻪ ډول ﻧﻈام واکﻤﻦ و؟‬ ‫‪ -٣‬پﻪ ﻋربﻮ ک‪％＊ ３‬ﻮ ＇ﻪ ﻣﻘام درﻟﻮد؟‬ ‫‪ -٤‬وﻟ‪＄ ３‬ﻴﻨﻮ ﻋربﻲ ﻗب‪５‬ﻠﻮ خپﻠ‪ ３‬ﻟﻮ‪ ３１‬ژوﻧدۍ خ‪＋‬ﻮﻟ‪３‬؟‬ ‫ب‪ :‬د سﻤﻮ جﻤﻠﻮ ﻣخ‪ ３‬تﻪ ( ) ﻧ‪＋‬ﻪ او د ﻧاسﻤﻮ جﻤﻠﻮ پر وړاﻧدې ( ) ﻧ‪＋‬ﻪ ک‪８５‬دئ‪:‬‬ ‫‪ -١‬ﻣشرکﻴﻨﻮ پﻪ دې باور د بتاﻧﻮ ﻋبادت کاوه‪ ،‬چ‪ ３‬بتان د دوى پﻴدا کﻮوﻧکﻲ دي‪( .‬‬

‫)‬

‫‪ -٢‬جزﻳرة اﻟﻌرب ﻳﻮه ＊‪５‬رازه ‪＄‬ﻤکﻪ ده‪) ( .‬‬ ‫‪ -٣‬ﻋرباﻧﻮ د اخﻼﻗﻲ اﻧحطاط تر＇ﻨ‪＊ ，‬ﻪ خﻮﻳﻮﻧﻪ ﻫﻢ درﻟﻮدل‪) ( .‬‬ ‫‪ -٤‬ﻋرباﻧﻮ پﻪ (اشﻬراﻟحرام) ک‪ ３‬ﻟﻪ ج‪７／‬ې‪ ،‬شﻮک‪ ３‬او ﻏﻼ ＇خﻪ ډډه کﻮﻟﻪ‪) ( .‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ابراﻫﻴﻢ‬

‫د بتاﻧﻮ د ﻣاتﻮﻟﻮ کﻴسﻪ د خپﻞ ﻣﻼ اﻣام ＇خﻪ وپﻮ＊تﻲ او خپﻠﻮ‬

‫کتابچﻮ ک‪ ３‬دې وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪16‬‬

‫پنځم لوست‬

‫له ز‪４８４‬دو مخک‪ ３‬مهم‪ ３‬پ‪３＋５‬‬

‫ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ دې چ‪ ３‬د حضرت ﻣحﻤد بختﻮر ﻣﻴﻼد بﻴان ک‪７‬و‪ ،‬اړﻳﻨﻪ بر‪＋４‬ﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻫﻐﻮ سترو‬ ‫پ‪＋５‬ﻮ ﻳادوﻧﻪ وشﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﻧ‪５‬کﻤرﻏﻪ وﻻدت وړاﻧدې راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮې او بشرﻳت تﻪ ﻳ‪ ３‬د روڼ‬ ‫او ﻟﻪ برکت ＇خﻪ د ډک سﻬار راختﻠﻮ ز‪４‬رى ورکاوه‪.‬‬

‫(د زﻣزم د ＇اه ﻳﻮ اﻧ‪％‬ﻮر)‬

‫‪17‬‬

‫‪ _١‬د زمزم څاه کيندل‬

‫د زﻣزم اوبﻮ د ＇ر‪－‬ﻨد‪４‬دﻟﻮ تارﻳخ د حضرت ﻣحﻤد ﻟﻪ وﻻدت ＇خﻪ ＇ﻮ پ‪７５‬ۍ وړاﻧدې ＊ﻮدل‬ ‫شﻮى دى‪ .‬ﻫﻐﻪ ﻣﻬال چ‪ ３‬حضرت ابراﻫﻴﻢ‬

‫د اهلل‬

‫پﻪ اﻣر حضرت اسﻤاﻋﻴﻞ‬

‫او ﻣﻮر ﻳ‪３‬‬

‫ﻫاجره بﻲ بﻲ ﻟﻪ ﻓﻠسطﻴﻦ ＇خﻪ ﻣک‪ ３‬تﻪ راوستﻞ او دواړه ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻟ‪８‬و اوبﻮ او کجﻮرو سره د اهلل‬ ‫د کﻮر پﻪ ＇ﻨ‪ ，‬ﻣکﻪ ک‪ ３‬پر‪＋４‬ﻮدل او خپﻠﻪ ب‪５‬رتﻪ ستﻮن شﻮ‪ ،‬ﻣکﻪ ﻳﻮه وچﻪ او ب‪－ ３‬ﻴاه ‪＄‬ﻤکﻪ وه‪ .‬ﻟﻪ‬ ‫ﻫاجرې او زوى سره ﻳ‪ ３‬شتﻪ اوبﻪ خﻼص‪ ３‬شﻮې او دواړه ت‪８‬ي شﻮل‪ .‬ﻫاجره د صﻔا ﻏﻮﻧ‪６‬ۍ تﻪ ﻻړه‬ ‫او ﻫﻠتﻪ پﻪ دې طﻤﻌﻪ ودر‪４‬ده چ‪ ３‬کﻪ ＇ﻮک ووﻳﻨﻲ‪ ،‬خﻮ وﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﻟﻴدل‪ ،‬بﻴا د ﻣروه ﻏﻮﻧ‪６‬ۍ پﻪ ﻟﻮري‬ ‫و‪＄‬ﻐاستﻪ‪ ،‬تر ＇ﻮ وکﻮﻻى شﻲ چ‪＇ ３‬ﻮک ووﻳﻨﻲ‪ ،‬خﻮ بﻴا ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ وﻧﻪ ﻟﻴدل‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې ترتﻴب او وه‬ ‫‪＄‬ﻠﻪ د صﻔا او ﻣروه ترﻣﻨ‪ ＃‬ﻻړه او راﻏﻠﻪ‪ ،‬تر＇ﻮ چ‪ ３‬پﻪ اووم ‪＄‬ﻞ ﻳ‪ ３‬ﻏ‪ ８‬تر ﻏﻮږو شﻮ‪－ .‬ﻮري چ‪３‬‬ ‫ﻳﻮه پر＊تﻪ پﻪ خپﻠﻮ وزروﻧﻮ ‪＄‬ﻤکﻪ وﻫﻲ‪ ،‬ﻧا＇اپﻪ اوبﻪ ＊کاره شﻮې‪،‬بﻲ بﻲ ﻫاجرې او زوى ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ دﻏﻮ‬ ‫اوبﻮ ＇خﻪ و＇‪＋‬ﻠ‪.３‬‬ ‫(جر ُﻫﻢ) ﻗبﻴﻠ‪ ３‬پﻪ ﻧﻮم ﻗبﻴﻠﻪ ﻟﻪ ﻳﻤﻦ ＇خﻪ ﻣک‪ ３‬تﻪ راﻏﻠﻪ او ډ‪４‬ر کﻠﻮﻧﻪ ﻫﻠتﻪ‬ ‫پﻪ ﻫﻤدﻏﻮ ور‪＄‬ﻮ ک‪ ３‬د ُ‬ ‫ﻣ‪５‬شت شﻮل‪ ،‬خﻮ ﻳﻮ وخت د بﻨﻮ جرﻫﻢ او خزاﻋة ﻗبﻴﻠﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬جگ‪７‬ه وشﻮه او د ج‪７／‬ې پﻪ ترڅ‬ ‫کی بﻨﻮ جرﻫﻢ ﻟﻪ ﻣک‪ ３‬ﻣکرﻣ‪＇ ３‬خﻪ وتﻠﻮ تﻪ اړ شﻮل‪ ،‬ﻧﻮ د حسد ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻳ‪＇ ３‬اه ډکﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬تﻮرې‪،‬‬ ‫د ﻫﻮسﻴﻮ ﻣجسﻤ‪ ３‬او جﻨگﻲ زﻏرې او ﻧﻮر شﻴان ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ پﻪ ک‪＊ ３‬خ ک‪７‬ل‪ .‬پﻪ دې ترتﻴب د زﻣزم د‬ ‫＇اه اوبﻪ وچ‪ ３‬او ‪＄‬اى ﻳ‪ ３‬ورک شﻮ‪ ،‬ﻫ‪５‬چا تﻪ ﻣﻌﻠﻮم ﻧﻪ و‪ ،‬تر ＇ﻮ چ‪ ３‬ﻋبد اﻟﻤطﻠب تﻪ پﻪ خﻮب‬ ‫ک‪ ３‬و＊ﻮدل شﻮ‪.‬‬

‫‪18‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ د صﻔا او ﻣروه ترﻣﻨ‪ ＃‬د بﻲ بﻲ ﻫاجرې ت‪ ，‬رات‪ ،，‬د اﻣﻬال پﻪ اسﻼم ک‪＇ ３‬ﻪ‬ ‫حکﻢ ﻟري؟ دﻏﻪ ﻣطﻠب د حج پﻪ ﻣﻨاسکﻮ ک‪ ３‬وﻟ＂ﻮئ‪.‬‬

‫د عبدالمطلب خوب‬

‫د حضرت ﻣحﻤد د ﻧﻴکﻪ ﻋبداﻟﻤطﻠب پﻪ واسطﻪ د زﻣزم د ＇اه کﻴﻨدﻟﻮ کﻴسﻪ داس‪ ３‬ده‪:‬‬ ‫ﻋبداﻟﻤطﻠب واﻳﻲ‪ :‬زه پﻪ حجر اسﻤاﻋﻴﻞ (حطﻴﻢ شرﻳﻒ)ک‪ ３‬وﻳده وم‪ .‬ﻧا＇اپﻪ ﻳﻮ ＇ﻮک راﻏﻰ او‬ ‫راتﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬طﻴبﻪ وکﻴﻨﻪ!‬ ‫ﻣا ووﻳﻞ‪ :‬طﻴبﻪ ＇ﻪ شﻰ دى؟ راﻧﻪ ﻟرې شﻮ‪ ،‬ﻋبداﻟﻤطﻠب پرﻟﻪ پس‪ ３‬درې شپ‪ ３‬دﻏﻪ خﻮب پﻪ حجر‬ ‫ک‪ ３‬وﻟﻴد‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫﻤاﻏﻪ س‪７‬ي ورتﻪ پﻪ ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠﻮ اﻟﻔاظﻮ وﻳﻞ ‪ :‬وکﻴﻨﻪ!‬ ‫او ﻋبداﻟﻤطﻠب بﻪ ﻫر ‪＄‬ﻞ ور＇خﻪ پﻮ＊تﻞ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ ＇ﻪ شﻰ دى؟ ﻧﻮﻣﻮړى س‪７‬ى بﻪ ﻟﻪ ‪＄‬ﻮاب وﻳﻠﻮ‬ ‫پرتﻪ ور＇خﻪ ستﻮن شﻮ ‪ ،‬تر دې چ‪ ３‬پﻪ ＇ﻠﻮرم ‪＄‬ﻞ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬زﻣزم وکﻴﻨﻪ! ﻋبداﻟﻤطﻠب وپﻮ＊ت‪:‬‬ ‫زﻣزم ＇ﻪ شﻰ دى؟ وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬ﻫاﻏﻪ کﻮﻫﻰ دى چ‪ ３‬اوبﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ کﻤﻴ‪８‬ي او ﻧﻪ وچ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫بﻴا ﻫﻤاﻏﻪ س‪７‬ي پﻪ دﻗﻴﻘﻪ تﻮ‪－‬ﻪ د زﻣزم د ＇ا ‪＄‬اى ﻋبداﻟﻤطﻠب تﻪ و＊ﻮد او وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬د کﻌب‪ ３‬پﻪ‬ ‫زﻳارت کﻮوﻧکﻮ ﻳ‪＋＇ ３‬ﻪ‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻋبداﻟﻤطﻠب د زﻣزم د اوبﻮ د ﻣرتب‪ ３‬او ‪＄‬اى پﻪ ﻫکﻠﻪ د ﻫﻐﻪ‬ ‫س‪７‬ي ＇ر‪－‬ﻨدوﻧ‪ ３‬واور‪４‬دې‪ ،‬ﻧﻮ باوري شﻮ‪ ،‬چ‪ ３‬خﻮب ﻳ‪ ３‬ر＊تﻴﻨی دی‪ .‬سﻬار ﻳ‪ ３‬د ＇ا پﻪ کﻴﻨدﻟﻮ ک‪３‬‬ ‫ﻟﻪ خﻠکﻮ ＇خﻪ ﻣرستﻪ وﻏﻮ＊تﻪ‪ ،‬خﻮ چا ورسره ﻣرستﻪ وﻧﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ د خپﻞ زوى حارث پﻪ ﻣﻠ‪／‬رتﻴا د‬ ‫ﻫﻐﻪ ‪＄‬اى کﻴﻨدل پﻴﻞ ک‪７‬ل‪ .‬ﻟﻪ ＇اه ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬تﻮرې‪ ،‬زﻏرې او دوه ﻟﻪ سرو زرو جﻮړې شﻮې ﻫﻮس‪９‬‬ ‫‪ ،‬چ‪ ３‬جرﻫﻤﻴاﻧﻮ د ﻣک‪ ３‬د پر‪＋４‬ﻮدﻟﻮ پر ﻣﻬال خ‪ ３＋‬ک‪７‬ې وې‪ ،‬راوو‪４‬ستﻠ‪.３‬‬ ‫ﻋبداﻟﻤطﻠب تﻮرې سره وﻧ‪＋‬ﻠﻮﻟ‪ ３‬او د بﻴت اهلل ﻟپاره ﻳ‪ ３‬ترې ور جﻮړ ک‪ .７‬ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ د سرو زرو ﻟﻪ‬

‫‪19‬‬

‫ﻫﻮس‪－９‬اﻧﻮ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬طﻼﻳﻲ پا‪ ３１‬جﻮړې ک‪７‬ې او د بﻴت اهلل پﻪ ﻟﻮﻳﻪ دروازه ﻳ‪！ ３‬ک وﻫﻠ‪ .３‬حاجﻴاﻧﻮ تﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬د زﻣزم اوبﻮ ورکﻮﻟﻮ دﻧده پر خپﻠﻪ ﻏاړه واخﻴستﻪ‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د زﻣزم ＇ا ＊کاره شﻮه‪ ،‬ﻋبداﻟﻤطﻠب‬ ‫پﻪ ﻟﻮړ آواز ((اهلل اکبر)) ووﻳﻞ‪ .‬ﻗرﻳش ورتﻪ راﻏﻠﻞ او وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬دا زﻣﻮږ د پﻼر اسﻤاﻋﻴﻞ‬

‫＇ا‬

‫ده او ﻣﻮږ پک‪ ３‬حﻖ ﻟرو‪ .‬ﻋبداﻟﻤطﻠب ووﻳﻞ‪ :‬دا ﻧشﻢ ﻣﻨﻠی‪ .‬زه د دې کار ﻟپاره ！اکﻞ شﻮى ﻳﻢ‪.‬پﻪ دﻏﻪ‬ ‫وخت ک‪ ３‬ﻋبداﻟﻤطﻠب ﻧذر وﻣاﻧﻪ چ‪ ３‬کﻪ اهلل تﻌاﻟﻰ ﻫﻐﻪ تﻪ ﻟس زاﻣﻦ ور ک‪７‬ل او ﻫﻐﻮى داس‪ ３‬ﻋﻤر‬ ‫تﻪ ورس‪８５‬ي چ‪ ３‬ﻟﻪ ده ＇خﻪ ﻣﻼت‪ ７‬وک‪７‬اى شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻳﻮ تﻦ بﻪ د کﻌب‪ ３‬پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻗرباﻧﻮي‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫د زﻣزم د ＇اه پﻪ ﻫکﻠﻪ د ﻋبداﻟﻤطﻠب ＇ﻠﻮر ‪＄‬ﻠﻪ خﻮب ﻟﻴدل ＇ﻪ ﻣﻌﻨا ﻟري؟‬ ‫ﻗرﻳشﻮ وﻟ‪ ３‬ﻟﻪ ﻋبداﻟﻤطﻠب سره دﻋﻮه کﻮﻟﻪ‪ ،‬سره ﻟﻪ دې چ‪ ３‬کﻮﻫی ﻳ‪ ３‬ﻳﻮازې کﻴﻨدﻟﻰ و او دوى‬ ‫ورسره ﻣرستﻪ ﻫﻢ ﻧﻪ وه ک‪７‬ې؟‬

‫ارزونه‬

‫الف‪ :‬ﻻﻧدﻧ‪ ９‬پﻮ＊تﻨ‪＇ ３‬ﻮاب ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫‪ -١‬ﻫاجر او اسﻤاﻋﻴﻞ‬

‫ﻟﻪ کﻮم ‪＄‬اﻳﻪ ﻣک‪ ３‬تﻪ راﻏﻠﻞ؟‬

‫‪ -٢‬وﻟ‪ ３‬د زﻣزم اوبﻪ وچ‪ ３‬او ＇اه ﻳ‪ ３‬ډکﻪ شﻮه او کﻮم شﻴان پک‪ ３‬خ） وو؟‬ ‫ب‪ :‬تش ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻨاسبﻮ کﻠﻤﻮ ډک ک‪７‬ئ‬ ‫‪ -١‬ﻫاجرې د ‪ ........................‬ترﻣﻨ‪ ＃‬او وه ‪＄‬ﻠ‪ ３‬ت‪ ，‬رات‪ ，‬وک‪.７‬‬ ‫‪ -٢‬پﻪ اووم ‪＄‬ﻞ ﻳ‪ ３‬ﻏ‪ ８‬واور‪４‬ده‪－ ،‬ﻮري چ‪ ................ ３‬پﻪ خپﻠﻮ وزروﻧﻮ ‪＄‬ﻤکﻪ وﻫﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬پﻪ ﻫﻤدې ور‪＄‬ﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮه ﻗبﻴﻠﻪ د ‪ ...............‬پﻪ ﻧﻮم ﻟﻪ ‪ ......................‬ﻣک‪ ３‬تﻪ راﻏﻠﻪ‪.‬‬

‫‪20‬‬

‫شپ‪８‬م لوست‬

‫د اصحاب الفيل پ‪＋５‬ه‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻳﻤﻦ ک‪ ３‬د ﻧجاشﻲ (د حبش‪ ３‬د اﻣپراتﻮر) واﻟﻲ ابرﻫﻪ دا وﻟﻴدل‪ ،‬چ‪ ３‬ﻋربان د حج پﻪ‬ ‫ﻣﻮخﻪ د کﻌب‪ ３‬زﻳارت تﻪ ‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ صﻨﻌا ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ ﻟﻮى ﻣﻌبد جﻮړ ک‪ ،７‬تر＇ﻮ ﻟﻪ کﻌب‪＇ ３‬خﻪ‬ ‫دخﻠکﻮ پاﻣﻠرﻧﻪ دې ﻣﻌبد تﻪ راواړوي‪ .‬د کﻨاﻧﻪ ﻗبﻴﻠ‪ ３‬ﻳﻮ س‪７‬ى د ده ﻟﻪ ﻫﻮډ ＇خﻪ خبر شﻮ‪ .‬پﻪ شپﻪ ک‪３‬‬ ‫ﻣﻌبد تﻪ ورﻏﻰ او دﻏﻪ وداﻧ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬پﻪ پﻠﻴت‪ ９‬وﻟ‪７‬ﻟﻪ‪ .‬ابرﻫﻪ پﻪ دې کار ﻏﻮسﻪ شﻮ او ﻟﻪ (‪ )٦٠٠٠٠‬سرت‪５‬رو‬ ‫سره د کﻌب‪ ３‬د وراﻧﻮﻟﻮ پﻪ ﻣﻮخﻪ د حجاز پﻪ ﻟﻮر وخﻮ‪５＄‬ده‪ .‬ﻟس ﻳا ＇ﻮارﻟس ﻓﻴﻼن ﻫﻢ ورسره وو او‬ ‫د ‪＄‬ان ﻟپاره ﻳ‪ ３‬تر ！ﻮﻟﻮ ﻏ＀ ﻓﻴﻞ ﻏﻮره ک‪ .７‬ابرﻫﻪ ﻳﻮ س‪７‬ى ﻣک‪ ３‬تﻪ واستاوه او ورتﻪ و ﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬ﻻړ‬ ‫شﻪ د ﻣک‪ ３‬ﻣشر پﻴدا او ډاډ ورک‪７‬ه‪ ،‬چ‪ ３‬ج‪７／‬ې تﻪ ﻧﻪ ﻳﻮ راﻏﻠﻲ ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ﻏﻮاړو دﻏﻪ کﻮر وران ک‪７‬و‬ ‫او ب‪５‬رتﻪ وﻻړ شﻮ‪.‬‬ ‫د ابرﻫﻪ استازي دا پ‪５‬ﻐام ﻋبداﻟﻤطﻠب تﻪ ورساوه‪ .‬ﻋبداﻟﻤطﻠب ووﻳﻞ‪ :‬ﻣﻮﻧ‪ ８‬د ج‪７／‬ې وس ﻧﻪ ﻟرو او‬ ‫د خداى‬

‫کﻮر تﻪ ﻳ‪ ３‬د راتﻠﻠﻮ ﻣخﻪ ﻧﻪ شﻮ ﻧﻴﻮﻻى‪ .‬ﻣکﻪ خپﻞ خداى ﻟري‪ ،‬ﻫﻐﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬وساتﻲ‪ .‬ﻣﻮږ‬

‫بﻞ کﻮم ‪＄‬ﻮاک ﻧﻪ ﻟرو‪ ،‬د ابرﻫﻪ استازي ﻋبداﻟﻤطﻠب ﻫﻢ ﻟﻪ ‪＄‬ان سره ابرﻫﻪ تﻪ ورووست‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫پﻪ دې دوو ＇ﻴزوﻧﻮ (حسد او ﻣﻌبد پﻠﻴتﻮﻟﻮ) ک‪ ３‬کﻮم ﻳﻮ د دې ﻻﻣﻞ شﻮ‪ ،‬چ‪ ３‬ابرﻫﻪ د کﻌب‪ ３‬د‬ ‫وراﻧﻮﻟﻮ اراده وک‪７‬ه؟‬

‫له ابرهه سره د عبدالمطلب خبرې‬

‫ﻋبداﻟﻤطﻠب ﻳﻮ ﻏ‪＋‬تﻠﻰ او ＊اﻳستﻪ س‪７‬ى و‪ .‬پﻪ ﻟﻴدو ﻳ‪ ３‬ابرﻫﻪ د ﻫﻐﻪ درﻧاوى وک‪ .７‬ﻋبداﻟﻤطﻠب ابرﻫﻪ‬ ‫تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬اى پاچا! تا زﻣا دوه سﻮه او＊ان اخﻴستﻲ او ﻫﻐﻪ راک‪７‬ه‪ ،‬ابرﻫﻪ ووﻳﻞ‪ :‬پﻪ ﻟﻴدو دې ډ‪４‬ر خﻮښ‬

‫‪21‬‬

‫شﻮم‪ ،‬خﻮ پردې خبره ﻣ‪ ３‬پﻪ ستر‪－‬ﻮ ＊ﻪ ﻧﻪ ﻟ‪８５／‬ې‪ ،‬ﻋبداﻟﻤطﻠب ووﻳﻞ‪ :‬وﻟ‪３‬؟ وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬زه د ﻫﻐ‪３‬‬ ‫کﻮ！‪ ３‬د وراﻧﻮﻟﻮ پﻪ ﻣﻮخﻪ راﻏﻠﻰ ﻳﻢ‪ ،‬چ‪ ３‬ستا او ستا د پﻠروﻧﻮ دﻳﻦ ورپﻮرې ت‪７‬ﻟی او تﻪ د ﻫﻐ‪ ３‬پﻪ ﻫکﻠﻪ‬ ‫＇ﻪ ﻧﻪ واﻳ‪ ３‬او د خپﻠﻮ دوه سﻮو او＊اﻧﻮ د ب‪５‬ﻮﻟﻮ خبرې کﻮې!‬ ‫ﻋبداﻟﻤطﻠب ووﻳﻞ‪ :‬زه د خپﻠﻮ او＊اﻧﻮ ＇‪＋‬تﻦ ﻳﻢ او دا کﻮ！ﻪ ‪＄‬اﻧتﻪ ＇‪＋‬تﻦ ﻟري‪ ،‬چ‪ ３‬ساتﻨﻪ بﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫کﻮي‪ .‬ابرﻫﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻐﻪ ﻣا ﻧشﻲ ﻣﻨﻊ کﻮﻟﻰ‪ .‬ﻋبداﻟﻤطﻠب ووﻳﻞ‪ :‬تﻪ پﻮﻫ‪８５‬ې او ﻫﻐﻪ!‬ ‫ابرﻫﻪ اﻣر وک‪ ７‬چ‪ ３‬او＊ان ﻳ‪ ３‬ورک‪７‬ئ‪ .‬ﻋبداﻟﻤطﻠب ﻟﻪ خپﻠﻮاو＊اﻧﻮ سره ﻣک‪ ３‬تﻪ پﻪ ستﻨ‪５‬دﻟﻮ ﻗرﻳش‬ ‫ﻟﻪ ﻣﻮضﻮع ＇خﻪ خبر ک‪７‬ل او ور＇خﻪ ﻳ‪ ３‬وﻏﻮ＊تﻞ چ‪ ３‬ﻟرې درو او ﻏروﻧﻮ تﻪ پﻨاه ﻳﻮسﻲ‪.‬‬ ‫ابرﻫﻪ خپﻞ ‪＄‬ﻮاکﻮﻧﻪ ﻣﻨﻈﻢ ک‪７‬ل او کﻌب‪ ３‬تﻪ د ورتگ ﻟپاره تﻴار شﻮل‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ابرﻫﻪ ﻟﻪ خپﻞ ﻟ‪＋‬کر‬ ‫((ﻣحسر)) خﻮړ تﻪ چ‪ ３‬د ﻣزدﻟﻔ‪ ３‬او ﻣ ٰﻨﻰ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬پروت دى‪ ،‬ورس‪５‬دل‪ ،‬ﻏ＀ ﻓﻴﻞ پﻪ‬ ‫سره د ُ‬ ‫‪－‬ﻮﻧ‪６‬و شﻮ او د کﻌب‪ ３‬پﻪ ﻟﻮر ﻟﻪ وړاﻧدې ت‪＇ ，‬خﻪ ﻳ‪ ３‬اﻧکار وک‪،７‬کﻠﻪ بﻪ چ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻣخﻪ بﻞ ﻟﻮر تﻪ واړول‬ ‫شﻮه ‪７－‬ﻧدى بﻪ ‪＄‬ﻐاست‪ ،‬خﻮ کﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣخ کﻌب‪ ３‬تﻪ واړول شﻮ‪ ،‬پﻪ ‪－‬ﻮﻧ‪６‬و بﻪ شﻮ‪.‬‬

‫د ابرهه پر عسکرو د عذاب نازل‪５‬دل‬

‫اهلل‬

‫ډﻟ‪ ３‬ډﻟ‪ ３‬اﻟﻮتﻮﻧکﻲ ﻣرﻏان واستﻮل‪ ،‬تر＇ﻮ د ابرﻫﻪ ﻟ‪＋‬کر د سجﻴﻞ تر کا‪１‬ﻮ ﻻﻧدې راوﻟﻲ‬

‫او وﻳ‪！ ３‬کﻮي چ‪ ３‬حکاﻳت ﻳ‪ ３‬د ﻓﻴﻞ پﻪ سﻮرت ک‪ ３‬راﻏﻠﻰ دى‪.‬‬ ‫دا اﻟﻮتﻮﻧکﻲ د تﻮتک‪ ９‬پﻪ ＇‪５‬ر وو‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫر ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬د ﻧخﻮد پﻪ اﻧدازه درې کا‪１‬ﻲ ﻟﻪ ‪＄‬ان سره وړل‪،‬‬ ‫ﻳﻮ کا‪１‬ﻰ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣ‪＋‬ﻮکﻪ او دوه ﻳ‪ ３‬پﻪ پﻨجﻮ ک‪ ３‬ﻧﻴﻮﻟﻰ و‪ ،‬ﻫر چا تﻪ بﻪ چ‪ ３‬دﻏﻪ کا‪１‬ی ورس‪５‬د‪ ،‬اﻧداﻣﻮﻧﻪ‬ ‫بﻪ ﻳ‪！ ３‬ﻮ！ﻪ ！ﻮ！ﻪ شﻮل او ﻫﻼک بﻪ شﻮ‪ ،‬خﻮ اهلل‬

‫ابرﻫﻪ پﻪ داس‪ ３‬ﻧاروﻏ‪ ９‬اختﻪ ک‪ ،７‬چ‪－ ３‬ﻮت‪ ３‬ﻳ‪３‬‬

‫تﻮى شﻮې‪ .‬صﻨﻌا تﻪ پﻪ رس‪５‬دﻟﻮ د چر‪－‬ﻮړي پﻪ ＇‪５‬ر شﻮى و‪ ،‬پﻪ پاى ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬زړه ﻟﻪ سﻴﻨ‪ ３‬راووت او‬ ‫ﻣ‪ ７‬شﻮ‪.‬‬

‫‪22‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ د وړو اﻟﻮتﻮﻧکﻮ پﻪ واسطﻪ د دوﻣره ﻟﻮى او ‪＄‬ﻮاکﻤﻦ ﻟ‪＋‬کر پﻪ ﻣاتﻮﻟﻮ او ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ‬ ‫وړﻟﻮ ک‪ ３‬د اهلل‬

‫＇ﻪ حکﻤت پروت دى؟ او وﻟ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ستر ﻣخﻠﻮﻗات د دوى د ﻫﻼکت ﻟپاره راوﻧﻪ ﻟ‪８５‬ل؟‬

‫دا پ‪＋５‬ﻪ د ﻣحرم پﻪ ﻣﻴاشت ک‪ ３‬د رسﻮل اکرم ﻟﻪ وﻻدت ＇خﻪ پﻨ‪％‬ﻮس ﻳا پﻨ‪％‬ﻪ پﻨ‪％‬ﻮس ور‪３＄‬‬ ‫وړاﻧدې‪ ،‬چ‪ ３‬د ‪ ٥٧٠‬ﻣﻴﻼدي کال د ﻓبروري ﻳا ﻣارچ د ﻣﻴاشتﻮ ﻟﻪ وروستﻴﻮ سره سﻤﻮن خﻮري‪،‬‬ ‫راﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ شﻮې ده‪ .‬د ﻓﻴﻞ حادثﻪ ﻳﻮه کراﻣت و‪ ،‬چ‪ ３‬اهلل‬

‫حضرت ﻣحﻤد او د ﻫﻐﻪ کﻮرﻧ‪ ９‬تﻪ ډاﻟ‪ ９‬ک‪７‬ې وه‪.‬‬

‫د ﻓﻴﻞ د پ‪ ３＋５‬خبر ﻟرې پرتﻮ سﻴﻤﻮتﻪ ورس‪５‬د‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې ترتﻴب د ﻓﻴﻞ پ‪ ３＋５‬د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ پام کﻌب‪３‬‬ ‫تﻪ راواړاوه‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﻳ‪ ３‬د اهلل‬

‫د کﻮر ﻋﻈﻤت او ﻣرتب‪ ３‬تﻪ ‪＄‬ﻴر ک‪７‬ل او ثابتﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ه‪ ،‬چ‪ ３‬اهلل‬

‫دﻏﻪ کﻮر د خپﻞ ﻋبادت ﻟپاره ！اکﻠﻰ او د وروستﻲ پﻴﻐﻤبر صﻠﻰ اهلل ﻋﻠﻴﻪ وسﻠﻢ د اﻣت ﻟپاره بﻪ تر‬ ‫ﻗﻴاﻣتﻪ ﻗبﻠﻪ وي‪.‬‬

‫‪23‬‬

‫له دې پي‪ ３＋‬څخه زده ک‪７‬ې‬

‫ د اصحاب ﻓﻴﻞ پ‪＋５‬ﻪ ﻟﻪ ﻣک‪ ３‬او ﻋربﻮ سره د ﻧصاراوو کﻴﻨﻪ او حسد ＇ر‪－‬ﻨدوي‪.‬‬‫او د ﻫﻐﻪ د کﻮر د د＊ﻤﻨاﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬د ج‪７／‬ې‬

‫ ﻟﻪ ابرﻫﻪ سره د ﻋبداﻟﻤطﻠب خبرې د خداى‬‫دحﻘﻴﻘت ＇ر‪－‬ﻨدوى دی‪.‬‬

‫ دﻏﻪ کﻴسﻪ کﻌب‪ ３‬شرﻳﻔ‪ ３‬تﻪ د خﻠکﻮ د احترام او تﻌﻈﻴﻢ ＇ر‪－‬ﻨدوﻧﻪ کﻮی‪.‬‬‫‪ -‬د ﻓﻴﻞ د خاوﻧداﻧﻮ حکاﻳت د حضرت ﻣحﻤد‬

‫د ﻧبﻮت ﻟﻪ دﻻﻳﻠﻮ او ﻧ‪＋‬ﻮ ＇خﻪ شﻤ‪５‬رل‬

‫ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ -‬اهلل‬

‫د خپﻠ‪ ３‬کﻮ！‪( ３‬بﻴت اهلل )حاﻓظ او ساتﻨدوى دى‪.‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ -١‬ابرﻫﻪ ＇ﻮک و؟ او وﻟ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پر ﻣک‪ ３‬ﻳرﻏﻞ وک‪７‬؟‬ ‫‪ -٢‬د ابرﻫﻪ ﻓﻴﻞ پﻪ کﻮم ‪＄‬اى ک‪ ３‬پﻪ ‪－‬ﻮﻧ‪６‬و شﻮ؟‬ ‫‪ -٣‬د ﻓﻴﻞ واﻗﻌﻪ کﻠﻪ پ‪＋５‬ﻪ شﻮه؟‬ ‫‪ -٤‬ابرﻫﻪ او ﻟ‪＋‬کر ﻳ‪ ３‬ﻣک‪ ３‬تﻪ ﻧ‪８‬دې ﻟﻪ ＇ﻪ ډول برخﻠﻴک سره ﻣخ شﻮل؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ ﻟﻨ‪６‬ه تﻮ‪－‬ﻪ د اصحاب اﻟﻔﻴﻞ د ﻫﻼکت ＇رﻧ‪／‬ﻮاﻟﻰ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪３‬‬ ‫وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪24‬‬

‫اووم لوست‬

‫د رسول اهلل نسب‬ ‫د ﻧسب ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد‬

‫پﻪ خﻠکﻮ ک‪ ３‬خﻮرا شرﻳﻒ او د اخﻼﻗﻮ ﻟﻪ پﻠﻮه تر ！ﻮﻟﻮ‬

‫سپ‪（５‬ﻠﻰ و‪ ،‬د ﻧسب ﻟ‪７‬ۍ ﻳ‪ ３‬داس‪ ３‬ده‪:‬‬ ‫ﻣحﻤد بﻦ ﻋبداهلل بﻦ ﻋبداﻟﻤطﻠب بﻦ ﻫاشﻢ بﻦ ﻋبدﻣﻨاف پﻪ ﻳﻮوﻳشتﻢ پﻼر ک‪ ３‬ﻋدﻧان تﻪ رس‪８５‬ي‬ ‫او ﻋدﻧان د اسﻤاﻋﻴﻞ‬

‫اوﻻد و‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې ډول د حضرت ﻣحﻤد د ﻧسب ﻟ‪７‬ۍ حضرت‬

‫اسﻤاﻋﻴﻞ او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ﻧﻪ حضرت ابراﻫﻴﻢ ﻋﻠﻴﻬﻤا اﻟسﻼم تﻪ رس‪８５‬ي‪.‬‬ ‫رسﻮل اهلل د خپﻞ ﻧسب پﻪ اړه ﻓرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫اهلل‬

‫د اسﻤاﻋﻴﻞ‬

‫ﻟﻪ اوﻻدې کﻨاﻧﻪ او ﻟﻪ کﻨاﻧﻪ وو ＇خﻪ ﻗرﻳش او ﻟﻪ ﻗرﻳشﻮ ＇خﻪ بﻨﻲ ﻫاشﻢ‬

‫او ﻟﻪ بﻨﻲ ﻫاشﻤﻮ ＇خﻪ زه ﻏﻮره ک‪７‬م‪ ،‬ﻧﻮ حضرت ﻣحﻤد د ﻏﻮره شﻮو ﻏﻮره دى‪.‬‬ ‫د ﻧسب شرف او ﻋزت طبﻌاً پر زړوﻧﻮ اﻏ‪５‬ز ﻟري او خﻠک ﻋادتا ً ﻫﻐﻪ ﻻر＊ﻮود ﻏﻮره کﻮي چ‪ ３‬ﻋاﻟﻲ‬ ‫ﻧسب وﻟري‪ ،‬د پﻴﻐﻤبرۍ پﻪ ب‪２‬ﻪ وي او کﻪ د پاچاﻫ‪ ９‬او ﻫﻐﻪ ＇ﻮک ﻧﻪ ﻣﻨﻲ او ﻧﻪ ﻳ‪ ３‬تر بﻴرغ ﻻﻧدې‬ ‫در‪８４‬ي چ‪！ ３‬ﻴ＀ ﻧسب ﻟري‪ ،‬دا چ‪ ３‬اهلل‬

‫ﻏﻮ＊تﻞ تر ＇ﻮ حضرت ﻣحﻤد د ﻧبﻮت او پﻴﻐﻤبرۍ‬

‫د دراﻧده ﻣسؤوﻟﻴت پر ﻏاړه اخﻴستﻠﻮ تﻪ وروزي‪ ،‬ﻧﻮ ﻋاﻟﻲ ﻧسب ﻳ‪ ３‬ورک‪ ،７‬تر＇ﻮ تر ＇ﻨ‪ ，‬ﻳ‪ ３‬د خﻠکﻮ‬ ‫پﻪ را！ﻮﻟ‪５‬دﻟﻮ ک‪ ３‬ورسره ﻣرستﻪ شﻮې وي‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! د حضرت ﻣحﻤد ﻧسب تﻪ پﻪ کتﻠﻮ وواﻳئ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣحﻤد د ﻋربﻮ ﻟﻪ کﻮﻣ‪３‬‬ ‫ډﻟ‪( ３‬باﻳده‪ ،‬ﻋاربﻪ‪ ،‬ﻣستﻌربﻪ) ＇خﻪ شﻤ‪５‬رل ک‪８５‬ي؟‬

‫‪25‬‬

‫مور او پالر‬

‫د حضرت محمد‬

‫دﻋبداﻟﻤطﻠب پﻪ زاﻣﻨﻮ ک‪ ３‬ﻋبداهلل پر خپﻞ پﻼر ډﻳر‪－‬ران و‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻗرﻳشﻮ ﻟﻪ ﻋبداﻟﻤطﻠب سره‬ ‫د زﻣزم د اوبﻮ پر سر دﻋﻮه وک‪７‬ه‪ ،‬ﻋبداﻟﻤطﻠب پر ‪＄‬ان ﻧذر ک‪＋５‬ﻮد‪ ،‬چ‪ ３‬کﻪ اهلل‬ ‫ورک‪７‬ل‪،‬ﻧﻮ ﻳﻮ بﻪ ﻳ‪ ３‬د اهلل‬

‫ورتﻪ ﻟس زاﻣﻦ‬

‫پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻗرباﻧﻲ کﻮي‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻋبداﻟﻤطﻠب د ﻟسﻮ ﻳا ﻟﻪ ﻟسﻮ زﻳاتﻮ زاﻣﻨﻮ‬

‫پﻼر شﻮ‪ ،‬پﻪ خپﻠﻮ زاﻣﻨﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پچﻪ واچﻮﻟﻪ چ‪ ３‬د ﻋبداهلل پﻪ ﻧاﻣﻪ وختﻠﻪ‪ .‬ﻋبداﻟﻤطﻠب بﻴا د ﻋبداهلل‬ ‫او ﻟسﻮ او＊اﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬پچﻪ واچﻮﻟﻪ چ‪ ３‬د ﻋبداهلل پﻪ ﻧاﻣﻪ وختﻠﻪ‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬د ﻋبداهلل او شﻠﻮ او＊اﻧﻮ تر‬ ‫ﻣﻨ‪ ＃‬پچﻪ واچﻮﻟﻪ‪ ،‬دا ‪＄‬ﻞ ﻫﻢ پچﻪ د ﻋبداهلل پﻪ ﻧاﻣﻪ وختﻠﻪ‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې ترتﻴب ﻳ‪ ３‬ﻟس ﻟس او＊ان‬ ‫زﻳاتﻮل‪ ،‬تر دې چ‪ ３‬خبره سﻠﻮ او＊اﻧﻮ تﻪ ورس‪５‬ده‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د سﻠﻮ او＊اﻧﻮ او ﻋبداهلل تر ﻣﻨ‪ ＃‬پچﻪ‬ ‫واچﻮﻟﻪ‪ ،‬دا ‪＄‬ﻞ د سﻠﻮ او＊اﻧﻮ پﻪ ﻧاﻣﻪ پچﻪ راووتﻠﻪ‪ ،‬ﻧﻮ ﻋبداﻟﻤطﻠب سﻞ او＊ان د خپﻞ خﻮږ زوى‬ ‫ﻋبداهلل پﻪ بدل ک‪ ３‬حﻼل ک‪７‬ل او بﻴا ﻳ‪ ３‬د ﻣک‪ ３‬ﻟﻪ ＊‪％‬ﻮ ＇خﻪ د ﻧسب او اخﻼﻗﻮ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻏﻮره‬ ‫＊‪％‬ﻪ ﻫﻐﻪ تﻪ پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ه‪ ،‬چ‪ ３‬آﻣﻨﻪ بﻨت وﻫب ﻧﻮﻣ‪５‬ده او پﻪ ＇ﻠﻮرم پﻼر ک‪ ３‬د ﻋبداهلل د ﻧسب ﻟ‪７‬ۍ‬ ‫تﻪ رس‪５‬دﻟﻪ‪＇ ،‬ﻪ وخت ﻻ ت‪５‬ر شﻮى ﻧﻪ و‪ ،‬چ‪ ３‬ﻋبداهلل د شام ﻟﻪ سﻔر ＇خﻪ د راستﻨ‪５‬دﻟﻮ پر ﻣﻬا ل پﻪ‬ ‫ﻳثرب (ﻣدﻳﻨﻪ ﻣﻨﻮره) ک‪ ３‬د پﻨ‪％‬ﻪ وﻳشتﻮ کﻠﻮﻧﻮ پﻪ ﻋﻤر ﻣ‪ ７‬او ﻫﻤاﻏﻠتﻪ خاورو تﻪ وسپارل شﻮ‪.‬‬ ‫حضرت محمد‬

‫يتيم ن‪７‬ۍ ته راغى‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻋبداهلل ﻣ‪ ７‬شﻮ‪ ،‬آﻣﻨﻪ حاﻣﻠﻪ وه او د دواړو جﻬاﻧﻮ سردار ﻳ‪ ３‬پﻪ ‪６５－‬ه و‪ ،‬د ﻣرګ ﻟﻪ خبر اور‪４‬دﻟﻮ‬ ‫سره سﻢ آﻣﻨ‪ ３‬د ده پﻪ ﻣاتﻢ ک‪ ３‬ډ‪４‬ره اﻏﻴزﻣﻨﻪ ﻣرثﻴﻪ وﻟﻮستﻠﻪ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬وروستﻪ د ﻋبداهلل ！ﻮﻟﻪ شتﻤﻨﻲ پﻨ‪％‬ﻪ او＊ان‪ ،‬ﻳﻮه رﻣﻪ ﻣ‪８５‬ې او د (ب َ َرکﻪ) پﻪ ﻧﻮم ﻳﻮه حبشﻲ‬ ‫وﻳﻨزه وه چ‪ ３‬پﻪ ((ام اﻳﻤﻦ)) سره ﻫﻢ ﻳاد‪４‬دﻟﻪ‪ ،‬پﻴﻐﻤبر‬ ‫د ﻫﻐﻪ‬

‫پﻪ پاﻟﻨﻪ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ پﻴﻞ ＇خﻪ ﻟﻮی ﻻس درﻟﻮد‪.‬‬

‫‪26‬‬

‫بﻪ ورتﻪ د ﻣﻮر خطاب کاوه‪＄ ،‬کﻪ چ‪３‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! د ﻋبداهلل د حﻼﻟﻮﻟﻮ او ﻳا د سﻠﻮ او＊اﻧﻮ ﻗرباﻧﻲ کﻮﻟﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬پچﻪ اچﻮل ＇ﻪ ﻣﻌﻨا‬ ‫اﻓاده کﻮي؟ پﻪ دې اړه خپﻞ ﻧﻈر بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫ﻟﻪ آﻣﻨ‪ ３‬سره د ﻋبداهلل ﻧکاح د حضرت ﻣحﻤد د ﻣﻴﻼد او پﻴﻐﻤبرۍ پﻴﻞ ﻧﻪ و‪＄ ،‬کﻪ ﻟﻪ رسﻮل‬ ‫اهلل ＇خﻪ وپﻮ＊تﻞ شﻮل‪(( :‬ستاس‪ ３‬د پﻴﻐﻤبرۍ کار ﻟﻪ کﻮم ‪＄‬اﻳﻪ پﻴﻞ شﻮ؟ وﻳ‪ ３‬ﻓرﻣاﻳﻞ(زﻣا د پﻼر‬ ‫ابراﻫﻴﻢ‬

‫ﻋﻴسﻰ‬ ‫ﻟﻪ دﻋا‪ ،‬د ٰ‬

‫ﻟﻪ ز‪４‬ري او زﻣا د ﻣﻮر ﻟﻪ خﻮبﻪ چ‪ ３‬ﻟﻴدﻟﻰ ﻳ‪ ３‬و‪،‬ﻫﻐﻪ داچ‪ ３‬ﻟﻪ‬

‫بدن ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬داس‪ ３‬ر‪１‬اﻳﻲ ‪＄‬ﻠ‪５‬دﻟ‪ ３‬وه‪ ،‬چ‪ ３‬د شام ﻣا‪ ９１‬ور ＇خﻪ رو＊اﻧﻪ شﻮې وې)‬ ‫ډ‪４‬ر پﻮﻫان پﻪ دې اﻧد دي‪ ،‬چ‪ ３‬آﻣﻨ‪ ３‬دﻏﻪ ﻧﻮر د خپﻞ حﻤﻞ د ز‪８４‬ون پر ﻣﻬال ﻟﻴدﻟﻰ و‪ .‬د آﻣﻨ‪３‬‬ ‫ﻟﻪ وجﻮد ＇خﻪ د ﻧﻮر ‪＄‬ﻠ‪５‬دل دې خبرې تﻪ ＇ر‪－‬ﻨده اشاره ده‪ ،‬چ‪ ３‬دﻏﻪ ﻧﻮى ﻣبارک ﻣاشﻮم بﻪ ﻟﻪ‬ ‫‪＄‬ان سره داس‪＄ ３‬ﻼﻧد ﻧﻮر راوړي‪ ،‬چ‪ ３‬د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پر ﻣخ بﻪ ！ﻮﻟﻮ خﻠکﻮ تﻪ د ﻫداﻳت او د اسﻼم‬ ‫ر‪１‬ا وړاﻧدې شﻲ‪.‬‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫ د پﻼر او ﻣﻮر د ﻧسب ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬آﻧحضرت تر ！ﻮﻟﻮ خﻠکﻮ خﻮرا شرﻳﻒ و‪.‬‬‫ ﻣحﻤد رسﻮل اهلل د ﻋدﻧاﻧﻲ ﻳﻌﻨ‪ ３‬ﻣستﻌربﻪ ﻋربﻮ ﻟﻪ ﻧسﻞ ＇خﻪ و‪.‬‬‫ د ﻗرﻳشﻮ د شراﻓت ثابت‪５‬دل او دا چ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد د آدم پﻪ اوﻻده ک‪ ３‬ﻏﻮره دى‪.‬‬‫ اوچت ﻧسب د ﻻر＊ﻮد د کاروﻧﻮ پرﻣخت‪ ，‬آساﻧﻪ کﻮي او ！ﻮﻟﻮ تﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣﻨﻠﻮ وړ ‪－‬ر‪＄‬ﻮي‪.‬‬‫ د حضرت ﻣحﻤد ﻣﻴﻼد پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪ ３‬ﻫﻐﻪ ‪＄‬ﻼﻧد ﻧﻮر و‪ ،‬چ‪ ３‬ﻧ‪７‬ۍ ﻳ‪ ３‬پﻪ وړاﻧ‪／‬ﻮ ر‪１‬ا شﻮه‪،‬‬‫دا ﻫﻤاﻏﻪ د آﻣﻨ‪ ３‬خﻮب و‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ ر＊تﻴا ﻳ‪ ３‬تحﻘﻖ وﻣﻮﻧد‪.‬‬

‫‪27‬‬

‫ارزونه‬

‫الف‪ :‬ﻻﻧدﻧ‪ ９‬پﻮ＊تﻨ‪＄ ３‬ﻮاب ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫‪ -١‬د حضرت ﻣحﻤد او ﻋدﻧان ترﻣﻨ‪＇ ＃‬ﻮ پﻼره وو؟‬ ‫‪ -٢‬ﻋبداﻟﻤطﻠب وﻟ‪ ３‬د ﻳﻮ زوى د ﻗرباﻧﻮﻟﻮ ﻧذر پر ‪＄‬ان وﻣاﻧﻪ او ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﻳ‪ ３‬پرې وﻓا وک‪７‬ه؟‬ ‫‪ -٣‬د رسﻮل اهلل پﻼر چ‪５‬رتﻪ ﻣ‪ ７‬او د ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬پرﻣﻬال ＇ﻮ کﻠﻦ و؟‬ ‫‪ -٤‬برکﻪ ﻳا ام اﻳﻤﻦ ＇ﻮک وه؟‬ ‫ب‪ :‬ﻻﻧدې ﻧﻴﻤ‪７／‬ې جﻤﻠ‪ ３‬پﻪ ﻣﻨاسبﻮ کﻠﻤﻮ بشپ‪７‬ې ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫‪ -١‬ﻋبداﻟﻤطﻠب ﻣﻨﻠ‪ ３‬وه چ‪ ３‬کﻪ اهلل تﻌاﻟی ورتﻪ ‪ ........‬ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻳﻮ بﻪ ﻳ‪ ３‬د اهلل پﻪ ﻧﻮم ﻗرباﻧﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬برکﻪ د پﻴﻐﻤبر پﻪ پاﻟﻨﻪ ک‪ ３‬ﻟﻪ پﻴﻞ ＇خﻪ ‪ ............‬ﻻس درﻟﻮد‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻟﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬وروستﻪ د ﻋبداهلل ！ﻮﻟﻪ شتﻤﻨﻲ پﻨ‪％‬ﻪ او＊ان ﻳﻮه ‪ ..........‬ﻳﻮه حبشﻲ ‪ .........‬وه‪.‬‬ ‫‪ -٤‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻋبداهلل د ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬خبر ﻣک‪ ３‬تﻪ راﻏﻰ‪ ،‬آﻣﻨ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ پﻪ ﻣاتﻢ ک‪ ３‬اﻏ‪５‬زﻣﻨﻪ ‪.............‬‬ ‫زﻣزﻣﻪ ک‪７‬ه‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د حضرت ﻣحﻤد د ﻧسب د شراﻓت پﻪ اړه ﻳﻮ ﻣخ ﻣﻘاﻟﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪３‬‬ ‫وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪28‬‬

‫اتم لوست‬

‫د رسول اهلل ميالد او نوم ا‪＋４‬ودنه‬

‫ﻟﻪ دې وړاﻧدې ﻣﻮ د حضرت ﻣحﻤد د ﻧسبﻲ ﻟ‪７‬ۍ پﻪ اړه اړﻳﻦ ﻣﻌﻠﻮﻣات ترﻻسﻪ ک‪７‬ل‪ .‬ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ‬ ‫د دې ﻧ‪５‬کﻤرﻏﻪ ﻣﻴﻼد پﻴﻼﻣﻮ تﻪ اشاره وشﻮه‪ ،‬ﻟکﻪ د ابراﻫﻴﻢ‬

‫ﻋﻴسﻰ‬ ‫دﻋا او د ٰ‬

‫ز‪４‬رى‪ ،‬د‬

‫آﻣﻨ‪ ３‬بﻲ بﻲ خﻮب‪ ،‬د زﻣزم ＇ا ک‪５‬ﻨدل‪ ،‬د اصحاب ﻓﻴﻞ پ‪＋５‬ﻪ‪ ،‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ پﻮه شﻮ‪ ،‬چ‪ ３‬د‬ ‫آﻧحضرت ﻣبارک ﻣﻴﻼد ＇ﻨ‪／‬ﻪ ترسره شﻮ؟‬ ‫د ميالد ن‪５‬ټه‬ ‫سﻴداﻟﻤرسﻠﻴﻦ‪ ،‬حضرت ﻣحﻤد د ﻋام اﻟﻔﻴﻞ (ﻫﻐﻪ کال چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻤﻦ ＇خﻪ د ﻧجاشﻲ پاچا واﻟﻲ‬ ‫ابرﻫﻪ د ﻓﻴﻼﻧﻮ او پر‪４‬ﻤاﻧﻪ ﻟ‪＋‬کر سره د کﻌب‪ ３‬شرﻳﻔ‪ ３‬د وراﻧﻮﻟﻮ تکﻞ وک‪ )７‬د ربﻴﻊ اﻻول پﻪ دوﻟسﻤﻪ‬ ‫ﻧ‪＂５‬ﻪ د دوشﻨب‪ ３‬پر سﻬار چ‪ ３‬د (‪ )٥٧٠‬ﻣﻴﻼدي کال د اپرﻳﻞ ﻟﻪ(‪ )٢٠‬سره ﻳ‪ ３‬سﻤﻮن درﻟﻮد‪ .‬د‬ ‫ﻋبداﻟﻤطﻠب پﻪ کﻮر ک‪ ３‬ﻧ‪７‬ۍ تﻪ ستر‪ ３－‬پراﻧست‪ .３‬دﻏﻪ ورځ د ﻧ‪７‬ۍ او بشرﻳت پﻪ تارﻳخ ک‪ ３‬ﻳﻮه خﻮرا‬ ‫بختﻮره ورځ وه‪ ،‬د پﻴﻐﻤبر ﻣﻮر بﻲ بﻲ آﻣﻨﻪ دﻫﻐﻪ د وﻻدت ＇رﻧ‪／‬ﻮاﻟﻰ داس‪ ３‬بﻴاﻧﻮي‪ :‬د ز‪８４‬ون‬ ‫پرﻣﻬال زﻣا ﻟﻪ بدن ＇خﻪ داس‪ ３‬ﻧﻮر و‪＄‬ﻠ‪５‬د‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ وړاﻧ‪／‬ﻮ سره ﻳ‪ ３‬د شام ﻣا‪ ９１‬رو＊اﻧﻪ شﻮې‪.‬‬

‫د ﻧبﻲ کرﻳﻢ د کﻮر ‪＄‬ای چ‪ ３‬اوس ﻣﻬال کتابتﻮن پﻪ ک‪ ３‬جﻮړ شﻮی دی‬

‫‪29‬‬

‫طبري او بﻴﻬﻘﻲ پﻪ خپﻠﻮ تارﻳخﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻟﻴکﻠﻲ چ‪ ３‬د حضرت ﻣحﻤد د ﻣﻴﻼد پر ﻣﻬا ل پﻪ ﻧ‪７‬ۍ ک‪３‬‬ ‫خارق اﻟﻌاده پ‪ ３＋５‬راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮې‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪ ３‬ﻳﻮ ستر بدﻟﻮن تﻪ اشاره وه‪ ،‬ﻟکﻪ د اﻳران د‬ ‫(خسرو ﻧﻮشﻴروان) د ﻣا‪ ９１‬د ＇ﻮارﻟسﻮ برجﻮﻧﻮ ﻧ‪４７‬دل‪ ،‬د زردشتﻴاﻧﻮ د اور د ب＂‪ ９‬س‪４７‬دل او د ساوه د‬ ‫سﻴﻨد د وچ‪５‬دو ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د شاوخﻮا ﻣﻌبدوﻧﻮ وراﻧ‪５‬دل‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫د آﻧحضرت د وﻻدت پرﻣﻬال پﻪ ﻧ‪７‬ۍ ک‪ ３‬د خارق اﻟﻌاده واﻗﻌﻮ پ‪５＋５‬دل‪ ،‬پﻪ ＇ﻪ دﻻﻟت کﻮي؟‬ ‫پﻪ دې ﻫکﻠﻪ دې زده کﻮوﻧکﻲ ﻧﻈر ورک‪７‬ي‪.‬‬

‫نوم ا‪＋４‬ودنه‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد وز‪４８４‬د‪ ،‬آﻣﻨ‪ ３‬ﻋبداﻟﻤطﻠب تﻪ د ﻧﻮي ز‪４８４‬دﻟﻲ ﻟﻤسﻲ ز‪４‬رى ورک‪.７‬‬ ‫ﻋبداﻟﻤطﻠب راﻏﻰ او پﻪ ﻟﻴدﻟﻮ ﻳ‪ ３‬خﻮرا خﻮشحاﻟﻪ شﻮ‪ .‬ﻟﻪ ‪＄‬ان سره ﻳ‪ ３‬کﻌب‪ ３‬تﻪ ﻳﻮوړ‪ .‬د اهلل‬ ‫شکر ﻳ‪ ３‬پر‪＄‬اى او دﻋا ﻳ‪ ３‬وک‪７‬ه او د ﻣحﻤد‬

‫پﻪ ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ ﻋرباﻧﻮ ک‪ ３‬خﻮرا ﻧا آشﻨا و‪،‬‬

‫وﻧﻮﻣاوه‪＄ ،‬کﻪ ﻋرباﻧﻮ پﻪ خپﻠﻮ زاﻣﻨﻮ داس‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ا‪＋４‬ﻮدل‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣﻌﻨا بﻪ ﻳ‪ ３‬سختﻲ‪ ،‬کرکﻪ او ﻗﻬر و‪،‬‬ ‫ﻟکﻪ حرب‪ ،‬صخر‪ُ ،‬ﻣ ّره‪ ،‬اسد او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪ .‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ دﻏﻪ ﻧﻮم (ﻣحﻤد)‬ ‫شﻮى او ﻧادر و‪ ،‬خﻮ اهلل‬ ‫ﻳﻘﻴﻨا ً ﻳﻮازې اهلل‬

‫پﻪ ﻋربﻮ ک‪ ３‬ﻧاپ‪５‬ژﻧدل‬

‫دا ډ‪４‬ر ＊ﻪ ﻧﻮم ﻋبداﻟﻤطﻠب تﻪ اﻟﻬام ک‪ ،７‬چ‪ ３‬ﻣﻌﻨا ﻳ‪ ３‬ده‪ ،‬ستاﻳﻞ شﻮى‪.‬‬

‫پﻮﻫ‪８５‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬خپﻞ د رساﻟت دروﻧد پ‪＂５‬ی د چا پﻪ اوږو کﻴ‪８‬دي‪ .‬ﻋبداﻟﻤطﻠب د‬

‫ﻋربﻮ ﻟﻪ دود سره سﻢ حضرت ﻣحﻤد د وﻻدت پﻪ اووﻣﻪ ورځ سﻨت ک‪.７‬‬

‫‪30‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! د بﻲ بﻲ آﻣﻨ‪ ３‬ﻟﻪ دې وﻳﻨا ＇خﻪ چ‪(( ３‬د ز‪８４‬ون پر ﻣﻬال زﻣا ﻟﻪ بدن ＇خﻪ داس‪３‬‬ ‫ﻧﻮر و‪＄‬ﻠ‪５‬د‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ وړاﻧ‪／‬ﻮ سره ﻳ‪ ３‬د شام ﻣا‪ ９１‬رو＊اﻧﻪ شﻮې)) ＇ﻪ اخﻴستﻨﻪ کﻮئ؟ وﻟ‪ ３‬ﻋبداﻟﻤطب‬ ‫د (ﻣﻌﻤﻮل پرخﻼف) خپﻞ ﻟﻤسﻲ تﻪ ﻧا آشﻨا ﻧﻮم ﻏﻮره ک‪７‬؟‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬د آﻧحضرت د ﻧبﻮت او د شان د ﻟﻮړواﻟﻲ ﻧ‪ ３＋‬د ﻫﻐﻪ د وﻻدت ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ ش‪５‬بﻮ ＇خﻪ‬ ‫＇ر‪－‬ﻨدې وې‪.‬‬ ‫‪ .‬پﻪ (ﻣحﻤد) سره د ﻣحﻤد‬

‫ﻧﻮﻣﻮل ستر کار او د ﻳﻮ ﻓﻮق اﻟﻌاده وﻻدت ﻧ‪＋‬ﻪ ده‪.‬‬

‫‪ .‬د ﻣاشﻮﻣاﻧﻮ سﻨتﻮل د ابراﻫﻴﻢ‬

‫ﻟﻪ سﻨتﻮ ＇خﻪ دی‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ اسﻼم وړاﻧدې ﻫﻢ پﻪ ﻋربﻮ ک‪３‬‬

‫ﻣراﻋات کﻴده‪.‬‬

‫ارزونه‬

‫الف‪ :‬ﻻﻧدﻧ‪ ９‬پﻮ＊تﻨ‪＄ ３‬ﻮاب ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬د حضرت ﻣحﻤد‬

‫پﻴداﻳ‪＋‬ت ﻟﻪ کﻮﻣ‪ ３‬ﻗﻤري ﻣﻴاشت‪ ３‬او کﻮم ﻣﻴﻼدي کا ل سره سﻤﻮن‬

‫ﻟري؟‬ ‫‪ .٢‬رسﻮل اهلل چ‪５‬رتﻪ دﻧﻴا تﻪ راﻏﻰ؟‬ ‫‪ .٣‬وﻟ‪ ３‬ﻋبداﻟﻤطﻠب خپﻞ ﻟﻤسی پﻪ ﻧا آشﻨا ﻧﻮم وﻧﻮﻣاوه؟‬ ‫‪ .٤‬د رسﻮل اهلل‬

‫ﻣﻮر (بﻰ بﻰآﻣﻨ‪ )３‬د ﻫﻐﻪ د وﻻدت پرﻣﻬال ＇ﻪ وﻟﻴدل؟‬

‫‪31‬‬

‫ب‪ :‬ﻻﻧدې ﻧﻴﻤ‪７／‬ې جﻤﻠ‪ ３‬پﻪ ﻣﻨاسبﻮ کﻠﻤﻮ سره بشپ‪７‬ې ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫‪ _١‬د ﻫﻐﻮ ﻟﻪ جﻤﻠ‪＇ ３‬خﻪ د ‪＇ .................‬ﻮارﻟس کﻨ‪／‬رې وﻧ‪４７‬دې‪.‬‬ ‫‪ _٢‬د ‪ ..............‬د شاوخﻮا ﻣﻌبدوﻧﻪ وران شﻮل‪.‬‬ ‫‪ _٣‬اهلل‬

‫ﻋبداﻟﻤطﻠب تﻪ خﻮرا ＊ﻪ ﻧﻮم‪ .........................‬ک‪.７‬‬

‫‪ _٤‬حضرت ﻣحﻤد ﻳ‪ ３‬پﻪ اووﻣﻪ ورځ ‪ ..................‬ک‪.７‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د آﻧحضرت‬

‫د وﻻدت د ﻧ‪ ３＂５‬تر ＇ﻨ‪！ ，‬ﻮﻟ‪ ３‬ﻫﻐﻪ خارق اﻟﻌاده پ‪ ３＋５‬وﻟﻴکﻲ‬

‫چ‪ ３‬پﻪ ﻧ‪７‬ۍ ک‪ ３‬د دﻏﻪ ﻣبارک وﻻدت پرﻣﻬال پ‪ ３＋５‬شﻮې وې‪.‬‬

‫‪32‬‬

‫نهم لوست‬

‫د شيدو خوړلو(رضاعت) موده‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر ﻟﻮست ک‪ ３‬ﻣﻮ د آﻧحضرت د وﻻدت ﻧ‪＂５‬ﻪ وپ‪５‬ژﻧدﻟﻪ‪ ،‬ﻫﻤداشان وپﻮﻫ‪５‬دئ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ دﻏﻪ‬ ‫ﻣبارک ﻣﻴﻼد سره سﻢ پﻪ ﻧ‪７‬ۍ ک‪＄ ３‬ﻴﻨ‪ ３‬خارق اﻟﻌاده پ‪ ３＋５‬ﻣﻨ‪％‬تﻪ راﻏﻠ‪ ،３‬چ‪ ３‬پر ﻳﻮ ستر بدﻟﻮن‬ ‫ﻳ‪ ３‬دﻻﻟت کاوه‪ ،‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ د دې بختﻮر ﻣﻮﻟﻮد د ژوﻧد ﻟﻪ بﻬﻴر سره آشﻨا شﻮ‪.‬‬ ‫د رسول اهلل رضاعي ميندې‬

‫ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪％＊ ９‬ﻪ چ‪ ３‬رسﻮل اهلل تﻪ ﻳ‪ ３‬دخپﻠ‪ ３‬اصﻠﻲ ﻣﻮر ﻟﻪ شﻴدو ورکﻮﻟﻮ ＇خﻪ ﻳﻮه اووﻧ‪ ９‬وروستﻪ‬ ‫تی ورک‪７‬ی‪ ،‬د ابﻮﻟﻬب وﻳﻨزه (ثﻮﻳبﻪ) وه‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ دې وړاﻧدې ﻳ‪ ３‬د آﻧحضرت تره‪ ،‬حﻤزه‬

‫او‬

‫ابﻮسﻠﻤﻪ د ﻋبداﻻسد اﻟﻤخزوﻣﻲ زوی تﻪ ﻫﻢ ش‪５‬دې ورک‪７‬ې وې‪.‬‬ ‫د ﻋربﻮ دا دود و‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ ＊اروﻧﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ شتﻪ ﻧاروﻏﻴﻮ ＇خﻪ د اوﻻدوﻧﻮ د سﻼﻣت‪ ９‬او د کﻮچﻨﻴاﻧﻮ د‬ ‫روحﻲ او جسﻤﻲ ودې او ＊ﻴرازۍ او د ﻓصﻴح‪ ３‬ﻋربﻲ ژب‪ ３‬د زده ک‪７‬ې پﻪ ﻣﻮخﻪ ﻳ‪ ３‬خپﻞ ﻣاشﻮﻣان‬ ‫پﻪ کﻠﻴﻮ او باﻧ‪６‬و ک‪ ３‬ﻣﻴشتﻮ ＊‪％‬ﻮ تﻪ د رضاﻋت (تﻲ ورکﻮﻟﻮ) ﻟپاره سپارل‪ .‬د بﻨﻲ سﻌد ＊‪％‬ﻮ پﻪ‬ ‫ﻓصاحت او د ﻣاشﻮﻣاﻧﻮ پﻪ ＊ﻪ پاﻟﻨﻪ ک‪ ３‬ﻧﻮم درﻟﻮد‪ .‬ﻋبداﻟﻤطﻠب ﻟﻪ دود سره سﻢ د آﻧحضرت‬ ‫ﻟپاره د ﻫﻤداس‪ ３‬ﻳﻮې داﻳ‪ ３‬پﻪ ﻟ＂ﻪ ک‪ ３‬و‪ ،‬چ‪ ３‬دا سﻌادت د ابﻲ ذؤﻳب د ﻟﻮر‪ ،‬حﻠﻴﻤ‪ ３‬پﻪ ﻧصﻴب شﻮ‪،‬‬ ‫چ‪ ３‬د ﻫﻮازن د سترې ﻗبﻴﻠ‪ ３‬بﻨﻲ سﻌد پﻮرې ﻳ‪ ３‬اړه درﻟﻮده‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻣاشﻮﻣاﻧﻮ پﻪ روزﻧﻪ ک‪ ３‬د د＊ت‪ ３‬او صحرا د اﻏ‪５‬ز پﻪ ﻫکﻠﻪ خپﻞ ﻧﻈروﻧﻪ ＇ر‪－‬ﻨد‬ ‫ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫حضرت محمد صلی اهلل عليه وسلم د بني سعد په قبيله ک‪３‬‬

‫حﻠﻴﻤ‪ ３‬د حضرت ﻣحﻤد د رضاﻋت ﻟﻪ پر ﻏاړه اخﻴستﻠﻮ وروستﻪ ډ‪４‬ر خﻴر او برکت ترﻻسﻪ ک‪،７‬‬

‫‪33‬‬

‫چ‪ ３‬دا پﻪ خپﻠﻪ ډ‪４‬ره حﻴراﻧﻪ وه‪ ،‬د دې ﻣطﻠب تﻔصﻴﻞ د حﻠﻴﻤ‪ ３‬ﻟﻪ ژب‪＇ ３‬خﻪ بﻴاﻧﻮو‪.‬‬ ‫ﻫﻐﻪ واﻳﻲ‪ :‬د خپﻞ خاوﻧد (حارث بﻦ ﻋبداﻟﻌزی) پﻪ ﻣﻠتﻴا د بﻨﻲ سﻌد ﻗبﻴﻠ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر ＊‪％‬ﻮ سره‬ ‫د کﻮم ﻧﻮي ز‪４８４‬دﻟﻲ ﻣاشﻮم پﻪ ﻟ＂ﻪ ک‪ ３‬ووتﻠﻢ‪ .‬دا ﻫﻐﻪ کال و‪ ،‬چ‪ ３‬وچکاﻟ‪ ９‬او ﻗحط‪ ９‬ﻫ‪ ＆５‬ﻫﻢ ﻧﻪ وو‬ ‫راپرﻳ‪＋‬ﻲ‪ .‬ﻳﻮه زړه او＊ﻪ ﻣﻮ ﻟرﻟﻪ‪ .‬پﻪ خداى‬

‫ﻗسﻢ چ‪ ３‬ﻳﻮ ＇ا＇کﻰ ش‪５‬دې ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ کﻮﻟ‪ ،.３‬د خپﻞ‬

‫ﻣاشﻮم ﻟﻪ ﻻسﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻟﻮږې بﻪ ﻳ‪！ ３‬ﻮﻟﻪ شپﻪ ژړل‪ ،‬ﻧﻪ شﻮاى وﻳده ک‪５‬دﻻى‪ .‬پﻪ تﻴﻮ ک‪ ３‬ﻣ‪ ３‬ش‪５‬دې‬ ‫ﻧﻪ وې‪ ،‬پﻪ خپﻠ‪ ３‬سپﻴﻨ‪ ３‬خرې چ‪！ ３‬پﻲ ﻫﻢ وه‪ ،‬سپره شﻮم‪ ،‬د ډﻧ‪／‬رواﻟﻲ اوکﻤزورۍ ﻟﻪ کبﻠﻪ دوﻣره‬ ‫ورو تﻠﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣﻠ‪／‬ري ﻣ‪ ３‬ستﻮﻣاﻧﻪ شﻮل‪ .‬ﻣک‪ ３‬تﻪ ورس‪５‬دو او د ﻣاشﻮﻣاﻧﻮ پﻪ پﻮ＊تﻨﻪ سر شﻮو‪.‬‬ ‫ﻣحﻤد (د خداى‬

‫رسﻮل) ﻳ‪！ ３‬ﻮﻟﻮ ＊‪％‬ﻮ تﻪ وړاﻧدې ک‪ ،７‬خﻮ د ﻳتﻴﻤﻮاﻟﻲ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳﻮې ﻫﻢ ورتﻪ‬

‫زړه ＊ﻪ ﻧﻪ ک‪＄ ،７‬کﻪ ﻫرې ＊‪ ３％‬د ﻣاشﻮم ﻟﻪ پﻼر ＇خﻪ د احسان طﻤﻌﻪ ﻟرﻟﻪ‪ ،‬ﻟﻪ ‪＄‬ان سره بﻪ ﻣﻮ‬ ‫ووﻳﻞ‪ :‬چ‪ ３‬ﻳتﻴﻢ دى ﻣﻮر او ﻧﻴکﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻮږ سره ＇ﻪ ﻣرستﻪ وک‪７‬ي؟ ﻟﻪ ﻣا پرتﻪ ！ﻮﻟﻮ ﻣﻠ‪／‬رو ﻣ‪３‬‬ ‫تﻲ رودوﻧکﻲ ﻣاشﻮﻣان ترﻻسﻪ ک‪７‬ل‪ .‬کﻠﻪ ﻣﻮ چ‪ ３‬د ب‪５‬رتﻪ تﻠﻠﻮ اراده وک‪７‬ه‪ ،‬خاوﻧد تﻪ ﻣ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬ﻧﻪ ﻣ‪３‬‬ ‫خﻮ＊‪８５‬ي چ‪ ３‬ب‪ ３‬ﻟﻪ ﻣاشﻮﻣﻪ د ﻣﻠ‪／‬رو پﻪ ډﻟﻪ ک‪ ３‬ستﻨﻪ شﻢ‪ .‬واهلل چ‪ ３‬ﻫﻤاﻏﻪ ﻳتﻴﻢ را اخﻠﻢ‪ ،‬وﻳ‪３‬‬ ‫وﻳﻞ‪＊ :‬ﻪ ده‪ ،‬ک‪５‬داى شﻲ اهلل جﻠت ﻋﻈﻤتﻪ د ﻫﻐﻪ پﻪ وسﻴﻠﻪ ＇ﻪ برکت راک‪７‬ي‪.‬‬ ‫حﻠﻴﻤﻪ واﻳﻲ‪ :‬کﻠﻪ ﻣ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ راواخﻴست او خپﻞ ﻫستﻮ‪－‬ﻨ‪％‬ﻲ تﻪ راﻏﻠﻢ‪ .‬تﻴﻮﻧﻪ ﻣ‪ ３‬ﻟﻪ شﻴدو ډک‬ ‫شﻮل‪ ،‬ﻫﻐﻪ و＇‪＋‬ﻠ‪ ３‬او ﻣﻮړ شﻮ‪ .‬خپﻞ زوى ﻣ‪ ３‬ﻫﻢ ﻣﻮړ شﻮ او ﻫﻤدا شان زﻣﻮږ د او＊‪ ３‬تﻴﻮﻧﻪ چ‪３‬‬ ‫ﻳﻮ ＇ا＇کی شﻴدې ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﻟرﻟ‪ ،３‬ﻟﻪ شﻴدو ډک شﻮل‪ .‬ﻟﻪ خاوﻧد سره ﻣ‪ ３‬د ﻫﻐ‪ ３‬شﻴدې و＇‪＋‬ﻠ‪.３‬‬ ‫خاوﻧد ﻣ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬حﻠﻴﻤ‪ ３‬آﻳا پﻮﻫ‪８５‬ې؟ خﻮرا برکتﻲ ﻫﻠک ﻣﻮ پﻪ ﻧصﻴب شﻮی دی‪ .‬پﻪ دې شپﻪ‬ ‫آرام او ﻣاړه وﻳده شﻮو‪ .‬ﻟﻪ دې وړاﻧدې ﻣﻮ د خپﻞ ﻣاشﻮم ﻟﻪ ژړا خﻮب ﻧﻪ درﻟﻮد‪ .‬سﻬار ﻟﻪ ﻧﻮي ﻣاشﻮم‬ ‫سره پر خپﻠ‪ ３‬خرې سپره شﻮم پﻪ خداى‬

‫ﻗسﻢ داس‪ ３‬ﻟﻪ خپﻠﻮ ﻣﻠ‪／‬رو ＇خﻪ ﻣخک‪ ３‬شﻮم‪ ،‬چ‪３‬‬

‫ﻫ‪ ＆５‬خرې ورسره سﻴاﻟﻲ ﻧشﻮاى کﻮﻻى‪ .‬د بﻨﻲ سﻌد د＊ت‪ ３‬تﻪ ورس‪５‬دو‪ ،‬چ‪ ３‬سخت‪ ３‬وچ کاﻟ‪ ９‬او‬ ‫ﻗحط‪＄ ９‬پﻠ‪ ３‬وه‪ .‬پسﻮﻧﻪ بﻪ ﻣ‪ ３‬ﻟﻪ ＇‪＄７‬اﻳﻪ ﻣاړه او ﻟﻪ ش‪５‬دو ډک راتﻠﻞ‪ .‬پﻪ داس‪ ３‬حال چ‪ ３‬د بﻞ ﻫ‪＆５‬‬ ‫ح‪５‬ﻮان پﻪ تﻴﻮ ک‪ ３‬بﻪ شﻴدې ﻧﻪ وې‪ ،‬شپاﻧﻪ بﻪ ر！ﻞ ک‪５‬دل او ورتﻪ وﻳﻞ ک‪５‬دل‪ ،‬تاس‪ ３‬ﻫﻢ ﻫﻐﻪ ‪＄‬اى تﻪ‬ ‫ﻣ‪８５‬ې بﻮ‪＄‬ئ‪ ،‬چ‪ ３‬د حﻠﻴﻤ‪ ３‬شپﻮن ﻳ‪ ３‬بﻴاﻳﻲ‪ ،‬خﻮ بﻴا ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﻣ‪８５‬و ﻳﻮ ＇ا＇کﻰ شﻴدې ﻧﻪ ﻟرﻟ‪ ،３‬پﻪ‬ ‫ﻫﻤدې ترتﻴب د اهلل‬

‫ﻟﻪ ﻟﻮري ورځ پﻪ ورځ خﻴر او برکت پر ﻣﻮږ زﻳات‪５‬ده‪ ،‬تر دې چ‪ ３‬آﻧحضرت‬

‫‪34‬‬

‫دوه کﻠﻦ شﻮ او ﻫﻐﻪ ﻣ‪ ３‬ﻟﻪ تﻲ ＇خﻪ ب‪５‬ﻞ ک‪ ،７‬پﻪ ﻫﻤدې ﻣﻮدې ک‪ ３‬آﻧحضرت ﻫﻢ ﻓﻮق اﻟﻌاده‬ ‫وده ک‪７‬ې وه‪.‬‬ ‫ﻟﻨ‪６‬ه دا چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ‬

‫ﻣﻮ خپﻠ‪ ３‬ﻣﻮر تﻪ ور وست‪ ،‬خﻮ ډﻳر ﻟﻴﻮاﻟﻪ وو چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻮږ سره پات‪ ３‬شﻲ‪＄ ،‬کﻪ‬

‫ﻣﻮږ ﻳ‪ ３‬پﻪ پرﻟپس‪ ３‬ډول برکتﻮﻧﻪ ﻟﻴدل‪＇ .‬ﻮ ＇ﻮ ‪＄‬ﻠﻪ ﻣﻮ ﻏﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣﻮر ﻳ‪ ３‬خپﻞ زوى تر‬ ‫ﻳﻮې ﻣﻮدې پﻮرې ﻟﻪ ﻣﻮږ سره پر‪８４‬دي‪ .‬پﻪ پاى ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬وﻣﻨﻠﻪ او ﻣاشﻮم ﻣﻮ ﻟﻪ ‪＄‬ان سره ﻳﻮ ‪＄‬ای ب‪５‬رتﻪ‬ ‫خپﻠﻲ باﻧ‪６‬ې تﻪ راوست‪.‬‬ ‫د شق الصدر پ‪＋５‬ه‬ ‫بﻨﻲ سﻌد باﻧ‪６‬ې تﻪ د آﻧحضرت ﻟﻪ ب‪５‬رتﻪ را تﻠﻠﻮ وروستﻪ د راجح ﻗﻮل پر بﻨس＀ د ﻫﻐﻪ د ﻣﻴﻼد‬ ‫پﻪ ＇ﻠﻮرم کال د شﻖ اﻟصدر (دسﻴﻨﻰ ＇ﻴروﻟﻮ) واﻗﻌﻪ پ‪＋５‬ﻪ شﻮه‪ ،‬حﻠﻴﻤﻪ واﻳﻲ‪ :‬آﻧحضرت‬

‫او‬

‫(رضاﻋﻲ) ورور ﻳ‪ ３‬د کﻮروﻧﻮ شا تﻪ پﻪ ﻟﻮبﻮ بﻮخت وو‪ ،‬چ‪ ３‬ورور ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣﻨ‪６‬ه راﻏﻰ او راتﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪:‬‬ ‫دوه کسان چ‪ ３‬سپﻴﻨ‪ ３‬جاﻣ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ تﻦ وې زﻣا ﻗرﻳشﻲ ورور ﻣحﻤد تﻪ راﻏﻠﻞ‪ ،‬وﻳ‪ ３‬ﻧﻴﻮه‪ ،‬پر‬ ‫‪＄‬ﻤکﻪ ﻳ‪＇ ３‬ﻤﻼوه او سﻴﻨﻪ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ ＇ﻴرې ک‪７‬ه‪ .‬زه او پﻼر ﻳ‪ ３‬پﻪ ‪＄‬ﻐاستﻪ ورﻏﻠﻮ‪ ،‬وﻣﻮ ﻟﻴده چ‪ ３‬د‬ ‫آﻧحضرت‬

‫رﻧ‪ ，‬اﻟﻮتی وﻻړ دی‪ .‬زﻣﻮږ پﻪ ﻟﻴدﻟﻮ ﻳ‪ ３‬ژړا او ﻓرﻳاد پﻴﻞ ک‪ ،７‬پﻪ ﻏ‪ ８５‬ک‪ ３‬ﻣﻮ وﻧﻴﻮه‬

‫او وﻣﻮ وﻳﻞ‪ :‬ﻣﻮر او پﻼر ﻣﻮ درﻧﻪ ‪＄‬ار شﻪ پر تا ＇ﻪ شﻮي دي؟ وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬دوه کسان راﻏﻠﻞ ＇‪５‬ﻤﻠﻮﻟﻢ‪،‬‬ ‫سﻴﻨﻪ ﻳ‪ ３‬راتﻪ ＇ﻴرې ک‪７‬ه او دﻟتﻪ حضرت اﻧس رضﻰ اهلل ﻋﻨﻪ ور＇خﻪ کﻴسﻪ کﻮي چ‪ ３‬زړه ﻣ‪ ３‬ﻳ‪３‬‬ ‫بﻴرون تﻪ را واﻳست او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮه ！ﻮ！ﻪ تﻮره وﻳﻨﻪ را واﻳستﻠﻪ او وﻳﻲ وﻳﻞ دا د شﻴطان حصﻪ‬ ‫ده بﻴا ﻳ‪ ３‬راتﻪ زړه د زﻣزم پﻪ اوبﻮ وﻣﻴﻨ‪％‬ﻪ او بﻴرتﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻐﻪ پخﻮاﻧﻲ حاﻟت تﻪ را واړاوه‪.‬‬ ‫حضرت اﻧس ‪ ،‬د رسﻮل اهلل خادم واﻳﻲ‪ :‬ﻣا د رسﻮل اهلل پﻪ سﻴﻨﻪ ک‪ ３‬د ‪－‬ﻨ‪６‬ﻟﻮ ﻧ‪ ３＋‬ﻟﻴدﻟ‪ ３‬دي‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! د رسﻮل اهلل د سﻴﻨ‪５＇ ３‬رل او د زړه وﻳﻨ‪％‬ﻞ پﻪ کﻮم ＇ﻴز دﻻﻟت کﻮي؟ پﻪ‬ ‫دې اړه ﻧﻈر ＇ر‪－‬ﻨد ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪35‬‬

‫د مور غ‪８５‬ې ته ستن‪５‬دل‬ ‫حﻠﻴﻤﻪ وروستﻪ د شﻖ اﻟصدر ﻟﻪ پ‪＇ ３＋５‬خﻪ وډاره شﻮه‪ ،‬حضرت ﻣحﻤد ﻳ‪ ３‬خپﻠ‪ ３‬ﻣﻮر تﻪ‬ ‫وروست‪ .‬حضرت ﻣحﻤد تر شپ‪ ８‬کﻠﻨ‪ ９‬پﻮرې ﻟﻪ خپﻠ‪ ３‬ﻣﻮر سره پات‪ ３‬شﻮ‪ .‬ﻻ زﻳات وخت ﻧﻪ و‬ ‫ت‪５‬ر شﻮى‪ ،‬چ‪ ３‬ﻳﻮې بﻠ‪ ３‬ﻏﻤﻴزې پ‪ ３＋５‬د آﻧحضرت ژوﻧد وﻟ‪７‬زاوه‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ ﻳ‪ ３‬د ‪－‬راﻧ‪ ３‬ﻣﻮر‬ ‫ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ وه‪.‬‬ ‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬د حضرت حﻠﻴﻤ‪ ３‬د کﻮرﻧ‪ ９‬پرﻏ‪７‬و او ＇اروﻳﻮ باﻧدې د پ‪５‬ﻐﻤبر‬ ‫‪ .‬کﻮم ＇ﻴز چ‪ ３‬اهلل‬

‫د برکاتﻮ ＇ر‪－‬ﻨدﻳدل‪.‬‬

‫بﻨده تﻪ ﻏﻮره کﻮي‪ ،‬ډ‪４‬ر‪＄‬ﻠﻪ ﻫﻐﻪ ﻟﻪ برکتﻪ ډک وي‪ .‬پﻪ دې کﻴس‪ ３‬ک‪ ３‬اهلل‬

‫د حﻠﻴﻤ‪ ３‬ﻟپاره ﻳﻮ ب‪ ３‬پﻼره کﻮچﻨﻰ ﻏﻮره کﻮي چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ خﻴر او برکت ور＇خﻪ وﻳﻨﻲ‪.‬‬ ‫‪ .‬د ﻧبﻮت ﻟﻪ سترو ﻧ‪＋‬ﻮ＇خﻪ ﻳﻮه ﻫﻢ د شﻖ اﻟصدر پ‪＋５‬ﻪ ده‪ ،‬چ‪ ３‬پک‪ ３‬د ﻣحﻤد‬

‫ﻟﻪ ‪－‬ﻨاه ＇خﻪ‬

‫ﻋصﻤت او د وح‪ ３‬ﻧزول تﻪ اشاره ده‪.‬‬ ‫‪ .‬د جسﻢ پر روﻏتﻴا‪ ،‬د ﻧﻔس پر سپ‪（５‬ﻠتﻴا‪ ،‬د ﻣاشﻮم پر پﻮﻫ‪ ３‬او ذکاوت او د ﻟﻬج‪ ３‬پﻪ ﻓصاحت‬ ‫باﻧدې د صحراﻳﻲ ژوﻧد اﻏ‪５‬ز‪.‬‬ ‫ارزونه‬

‫‪ .١‬پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬شﻴدې ورکﻮوﻧک‪ ３‬داﻳﻪ ＇ﻪ ﻧﻮﻣ‪５‬ده؟‬ ‫‪ .٢‬وﻟ‪ ３‬حﻠﻴﻤﻪ پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي ‪＄‬ﻞ د حضرت ﻣحﻤد ﻏﻮره کﻮﻟﻮ تﻪ چﻤتﻮ ﻧﻪ وه؟‬ ‫‪ .٣‬کﻠﻪ چ‪ ３‬حﻠﻴﻤ‪، ３‬حضرت ﻣحﻤد ﻳﻮوړ‪ ،‬پﻪ خپﻞ ‪＄‬ان او خپﻠﻮ ＇اروﻳﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪＇ ３‬ﻪ ډول بدﻟﻮن وﻟﻴد؟‬ ‫‪ .٤‬شﻖ اﻟصدر ＇ﻪ ﻣﻌﻨا او دﻏﻪ پ‪＋５‬ﻪ د حضرت ﻣحﻤد د ﻋﻤر پﻪ ＇ﻮ کﻠﻨ‪ ９‬ک‪ ３‬راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮه؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د شﻖ اﻟصدر پ‪＋５‬ﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪36‬‬

‫لسم لوست‬

‫د بى بى آمن‪ ３‬وفات‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر ﻟﻮست ک‪ ３‬ﻣﻮ وﻟﻮستﻞ چ‪ ３‬د شﻖ اﻟصدر ﻟﻪ پ‪ ３＋５‬وروستﻪ حﻠﻴﻤ‪ ３‬سﻌدﻳ‪ ،３‬حضرت‬ ‫ﻣحﻤد ب‪５‬رتﻪ ﻣک‪ ３‬تﻪ را وست‪ ،‬دخپﻠ‪ ３‬ﻣﻬرباﻧ‪ ３‬ﻣﻮر د ﻋطﻮﻓت ترسﻴﻮرې ﻻﻧدې ﻟﻪ ＇ﻪ ﻣﻮدې‬ ‫وروستﻪ د ﻋﻤر پﻪ شپ‪ ８‬کﻠﻨ‪ ９‬ک‪ ３‬زړه بﻮږﻧﻮوﻧکی ﻣصﻴبت ورتﻪ پ‪ ）５‬شﻮ‪ ،‬ﻳﻌﻨﻰ ﻣﻮر ﻳ‪ ３‬ﻣ‪７‬ه او ﻳﻮ‬ ‫‪＄‬ﻞ بﻴا ﻳتﻴﻢ شﻮ‪.‬‬ ‫بﻲ بﻲ آﻣﻨ‪ ３‬تﻪ خپﻞ خاوﻧد ﻋبداهلل ور ﻳاد شﻮ‪ ،‬ﻫﻮډ ﻳ‪ ３‬وک‪ ７‬چ‪ ３‬ﻣدﻳﻨ‪ ３‬تﻪ ﻻړه شﻲ او د ﻋبداهلل‬ ‫د ﻗبر زﻳارت وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د خپﻞ ﻳتﻴﻢ زوى حضرت ﻣحﻤد او خادﻣ‪ ３‬برکﻪ (ام اﻳﻤﻦ) او دکﻮر د‬ ‫ﻣشر ﻋبداﻟﻤطﻠب پﻪ ﻣﻠتﻴا ﻟﻪ ﻣک‪＇ ３‬خﻪ د ﻳثرب (ﻣدﻳﻨ‪ )３‬پﻪ تکﻞ وخﻮ‪５＄‬دل‪ .‬ﻫﻠتﻪ ﻟﻪ ﻳﻮې ﻣﻴاشت‪３‬‬ ‫ت‪５‬روﻟﻮ وروستﻪ ﻳ‪ ３‬ب‪５‬رتﻪ ﻣک‪ ３‬تﻪ د تﻠﻠﻮ ﻗصد وک‪ .７‬د ب‪５‬رتﻪ راتﻠﻠﻮ پر ﻣﻬال سختﻪ ﻧاروﻏﻪ شﻮه او د‬ ‫(ابﻮاء) پﻪ سﻴﻤﻪ ک‪ ３‬ﻳ‪ ،３‬چ‪ ３‬د ﻣدﻳﻨ‪ ３‬او ﻣک‪ ３‬ترﻣﻨ‪ ＃‬پرتﻪ ده‪ ،‬وﻓات او خاورو تﻪ وسپارﻟﻪ‪ ،‬حضرت‬ ‫ﻣحﻤد پﻪ دې ﻣﻬال شپ‪ ８‬کﻠﻦ و‪.‬‬ ‫د زړه سواندي نيکه تر سيوري الندې‬ ‫پﻪ ابﻮاء ک‪ ３‬د آﻣﻨ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬وروستﻪ ﻋبداﻟﻤطﻠب حضرت ﻣحﻤد‬

‫ﻟﻪ ‪＄‬ان سره ﻣک‪ ３‬تﻪ‬

‫راوست‪ .‬د ﻋبداﻟﻤطﻠب شﻔﻘت او ﻣﻬرباﻧﻲ پر خپﻞ ﻳتﻴﻢ ﻟﻤسﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧﻮي ﻣصﻴبت سره ﻣخ‬ ‫شﻮى و‪ ،‬کرار کرار زﻳات‪５‬دﻟﻪ او د خپﻠﻮ زاﻣﻨﻮ پﻪ پرتﻠﻪ ﻳ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد‬

‫تﻪ خﻮرا زﻳاتﻪ پاﻣﻠرﻧﻪ او‬

‫ﻣﻴﻨﻪ ور کﻮﻟﻪ‪ .‬ﻳﻮازې ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ پر‪＋４‬ﻮد او پﻪ خپﻠﻮ زاﻣﻨﻮ ﻳ‪ ３‬وړاﻧدې ‪－‬ا‪１‬ﻪ‪ .‬ﻋبداﻟﻤطﻠب ﻋزتﻤﻨد او ﻫﻴبت‬ ‫ﻟروﻧکی شخصﻴت و‪ .‬زاﻣﻦ ﻳ‪ ３‬د ده پر ﻓرش ﻧﻪ کﻴﻨاستﻞ‪ ،‬خﻮ رسﻮل اهلل‬

‫بﻪ ورباﻧدې ک‪５‬ﻨاستﻪ‪.‬‬

‫د ابﻦ ﻫشام پﻪ رواﻳت‪ :‬چ‪ ３‬د ﻋبداﻟﻤطﻠب د ﻧاست‪ ３‬ﻟپاره بﻪ د کﻌب‪ ３‬سﻴﻮري تﻪ ﻳﻮ ﻓرش ﻏﻮړول‬ ‫ک‪５‬ده‪.‬د پﻼر د احترام ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ زوى ﻫﻢ پر ﻓرش ﻧﻪ کﻴﻨاستﻪ ﻳﻮازې حضرت ﻣحﻤد ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻟﻪ‬

‫‪37‬‬

‫وﻗاره ډک تﻨکﻰ زﻟﻤی و‪ ،‬ﻟﻪ ‪＄‬ان سره ﻳﻮ ‪＄‬ای ک‪＋‬ﻴﻨاوه‪ .‬کﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬کاکا ‪－‬اﻧﻮ د ﻫﻐﻪ دﻟرې کﻮﻟﻮ‬ ‫ﻫ（ﻪ کﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻧﻮ ﻋبداﻟﻤطﻠب بﻪ ورتﻪ وﻳﻞ‪ :‬بچﻰ ﻣ‪ ３‬پﻪ خپﻞ حال پر‪８４‬دئ‪ .‬پﻪ خداى‬ ‫شان خاوﻧد دى‪ ،‬بﻴا بﻪ ﻋبداﻟﻤطﻠب د آﻧحضرت‬

‫ﻗسﻢ د ﻟﻮړ‬

‫تر ＇ﻨ‪ ，‬ک‪５＋‬ﻨاست او پر سر بﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣﻬرباﻧ‪９‬‬

‫ﻻس را＊کﻮد‪ ،‬پﻪ ک‪７‬و او وړو ﻳ‪ ３‬خﻮشحاﻟﻪ ک‪５‬ده‪ ،‬خﻮ ＇ﻪ وخت ﻻﻧﻪ و ت‪５‬ر شﻮى‪ ،‬چ‪ ３‬حضرت‬ ‫ﻣحﻤد ﻳﻮ ‪＄‬ﻞ بﻴا د خپﻞ ﻣﻬربان ﻧﻴکﻪ ﻋبداﻟﻤطﻠب د ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬ترﻳخ واﻟﻰ و＇کﻪ‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ﻋبداﻟﻤطﻠب چ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد پﻪ خپﻠﻮ زاﻣﻨﻮ وړاﻧدې ‪－‬ا‪１‬ﻪ‪ ،‬دﻟﻴﻞ ﻳ‪＇ ３‬ﻪ و؟‬

‫له زړه سواندي او مهربان تره سره‬ ‫حضرت ﻣحﻤد اتﻪ کاﻟﻪ‪ ،‬دوه ﻣﻴاشت‪ ３‬او ﻟس ور‪ ３＄‬ﻋﻤر درﻟﻮد‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣﻬربان ﻧﻴکﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣ‪ ７‬شﻮ‪،‬‬ ‫ﻋبداﻟﻤطﻠب ﻟﻪ خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬وړاﻧدې ﻻزﻣﻪ و‪２－‬ﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ‬

‫سرپرستﻲ ابﻮطاﻟب تﻪ چ‪ ３‬د‬

‫ﻋبداهلل سکﻪ ورور و‪ ،‬وسپاري‪.‬‬ ‫ابﻮ طاﻟب پﻪ خﻮرا ＊ﻪ شان د خپﻞ وراره پاﻟﻨﻪ وک‪７‬ه او د خپﻠﻮ اوﻻدوﻧﻮ پﻪ شان ﻳ‪ ３‬باﻟﻪ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫ﻫﻐﻮى ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﻣخک‪－ ３‬ا‪１‬ﻪ او ‪＄‬اﻧ‪７／‬ې پاﻣﻠرﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ کﻮﻟﻪ‪ .‬ابﻮطاﻟب تر ＇ﻠﻮ‪＋４‬تﻮ کﻠﻮﻧﻮ ډ‪４‬ر‬ ‫دحضرت ﻣحﻤد ب‪ ３‬درﻳﻐﻪ ﻣﻼت‪ ７‬وک‪ ７‬او د ﻫﻐﻪ پر سر ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ خﻠکﻮ سره دوستﻲ ﻳا د＊ﻤﻨﻲ کﻮﻟﻪ‪،‬‬ ‫چ‪ ３‬وروستﻪ بﻪ ﻳ‪＄ ３‬ﻴﻨﻮ برخﻮ تﻪ اشاره وک‪７‬و‪.‬‬

‫د حضرت محمد شپني‬ ‫ابﻮطاﻟب ﻳﻮ ﻣسکﻴﻦ او ب‪ ３‬وزﻟی س‪７‬ى و‪ .‬حضرت ﻣحﻤد‬

‫‪38‬‬

‫ﻟﻪ ﻫﻐﻪ سره د ﻣرست‪ ３‬پﻪ ﻧﻴت د‬

‫‪＄‬ﻮاﻧ‪ ９‬پﻪ ﻋﻤر ک‪ ３‬شپﻨﻲ پﻴﻞ ک‪７‬ه‪ .‬حضرت ﻣحﻤد پﻪ دې ﻫکﻠﻪ ﻟﻪ ‪＄‬ان او ﻧﻮرو پﻴﻐﻤبراﻧﻮ ＇خﻪ‬ ‫خبر ورکﻮي‪ ،‬چ‪！ ３‬ﻮﻟﻮ شپﻨﻲ ک‪７‬ې ده‪ .‬پﻪ صحﻴح حدﻳث ک‪ ３‬راﻏﻠﻲ دي‪(( :‬اهلل‬

‫ﻫ‪ ＆５‬داس‪３‬‬

‫پﻴﻐﻤبر ﻧﻪ دى را استﻮﻟﻰ‪ ،‬خﻮ دا چ‪ ３‬شپﻨﻲ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ې ده‪ .‬اصحابﻮ وپﻮ＊تﻞ‪ :‬ﻳا رسﻮل اهلل! تا ﻫﻢ‬ ‫شپﻨﻲ ک‪７‬ې ده؟ وﻳ‪ ３‬ﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬ﻫﻮ! د ﻟ‪８‬و پﻴسﻮ پﻪ بدل ک‪ ３‬ﻣ‪ ３‬د ﻣک‪ ３‬د خﻠکﻮ رﻣﻪ پ‪５‬ﻮﻟﻪ)) د رﻣ‪３‬‬ ‫پ‪５‬ﻮل پﻴﻐﻤبر‬

‫تﻪ ﻫﻐﻪ آرام ورکاوه‪ ،‬چ‪ ３‬د ده ﻣبارک ﻧﻔس ﻳ‪ ３‬ﻏﻮ＊تﻨﻪ کﻮﻟﻪ‪ .‬ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ حضرت‬

‫ﻣحﻤد پﻪ شپﻨ‪ ９‬ک‪ ３‬د د＊تﻮ ﻟﻪ ＊کﻼ ＇خﻪ خﻮﻧد اخﻴست او پﻪ طبﻴﻌت ک‪ ３‬د اهلل د جﻼل او‬ ‫ﻋﻈﻤت د ﻣﻈاﻫرو پﻪ ﻟ＂ﻪ ک‪ ３‬و‪＄ ،‬کﻪ د طبﻴﻌت ﻫره پدﻳده‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ صحراء ک‪ ３‬ترستر‪－‬ﻮ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ د شپ‪ ３‬آراﻣتﻴا‪ ،‬د سپﻮږﻣ‪ ９‬سﻴﻮری‪ ،‬د سﻬار ﻧسﻴﻢ‪ ،‬اﻧسان تﻪ ﻳﻮ ډول ﻧﻔساﻧﻲ روزﻧﻪ او رواﻧﻲ‬ ‫اراﻣتﻴا ﻟکﻪ صبر‪ ،‬زﻏﻢ‪ ،‬حﻮصﻠﻪ او پر ضﻌﻴﻔاﻧﻮ زړه سﻮى او ﻣﻬرباﻧﻲ ورب‪＋‬ﻲ‪ .‬ﻟﻪ بﻠ‪ ３‬خﻮا د رﻣ‪３‬‬ ‫پ‪５‬ﻮل آﻧحضرت تﻪ د ﻣﻠتﻮﻧﻮ د ﻻر＊ﻮود جﻮړ‪４‬دﻧ‪ ３‬او ﻗﻴادت ﻳﻮ ډول تﻤرﻳﻦ و‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫حضرت ﻣحﻤد پﻪ شپﻨ‪ ９‬ک‪＇ ３‬ﻪ شﻰ تﻤرﻳﻦ ک‪７‬ل او ﻟﻪ کﻮم شﻲ ﻳ‪ ３‬خﻮﻧد اخﻴست؟‬ ‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬حضرت ﻣحﻤد پﻪ کﻮچﻨﻴﻮاﻟﻲ ک‪ ３‬ب‪ ３‬شﻤ‪５‬ره ک‪７‬اووﻧﻪ وﻟﻴدل‪ .‬ﻳتﻴﻢ وز‪４８４‬د‪ ،‬پﻪ شپ‪ ８‬کﻠﻨ‪ ９‬ک‪３‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻣﻬرباﻧﻪ ﻣﻮر او دوه کاﻟﻪ وروستﻪ ﻳ‪ ３‬زړه سﻮاﻧدى ﻧﻴکﻪ ﻟﻪ ﻻسﻪ ورک‪７‬ل‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ ３‬درې ‪＄‬ﻠ‪ ３‬ﻳتﻴﻢ شﻮ‪.‬‬ ‫‪ .‬شپﻨﻲ پتﻤﻨﻪ او شرﻳﻔﻪ دﻧده ده‪ .‬حضرت ﻣحﻤد او ﻧﻮرو ！ﻮﻟﻮ پ‪５‬ﻐﻤبراﻧﻮ‬

‫شپﻨﻲ ک‪４７‬ده‪ ،‬چ‪３‬‬

‫پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪ ３‬دﻏﻪ کار د ﻣﻠتﻮﻧﻮ د رﻫبرۍ ﻟپاره ﻳﻮ تﻤرﻳﻦ و‪.‬‬ ‫‪ .‬باﻳد اﻧسان د کﻮرﻧ‪ ９‬او ！ﻮﻟﻨ‪＂－ ３‬ﻮر او ﻓﻌال ﻏ‪７‬ى وي او ﻟﻪ اړو خﻠکﻮ سره ﻣرستﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪39‬‬

‫ارزونه‬

‫الف‪ :‬ﻻﻧدﻧ‪ ９‬پﻮ＊تﻨ‪＄ ３‬ﻮاب ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬بﻲ بﻲ آﻣﻨﻪ پﻪ کﻮم ‪＄‬ای ک‪ ３‬وﻓات او چ‪５‬رتﻪ خاورو تﻪ وسپارل شﻮه؟‬ ‫‪ .٢‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د پﻴﻐﻤبر‬

‫ﻣﻮر او ﻧﻴکﻪ ﻣ‪７‬ه شﻮل‪ ،‬ﻫﻐﻪ ＇ﻮ کﻠﻦ و؟‬

‫‪ .٣‬د ﻋبداﻟﻤطﻠب ﻟﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬وروستﻪ د حضرت ﻣحﻤد پاﻟﻨﻪ چا پر ﻏاړه واخﻴستﻪ؟‬ ‫ب‪ :‬د سﻤﻮ جﻤﻠﻮ ﻣخ‪ ３‬تﻪ ( ) ﻧ‪＋‬ﻪ او د ﻧاسﻤﻮ جﻤﻠﻮ ﻣخ‪ ３‬تﻪ ( ) ﻧ‪＋‬ﻪ ک‪８５‬دئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬آﻧحضرت شپ‪ ８‬کﻠﻦ و‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣﻬربان ﻧﻴکﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣ‪ ７‬شﻮ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬آﻣﻨﻪ پﻪ ﻳثرب (ﻣدﻳﻨ‪ ３‬ﻣﻨﻮرې) ک‪ ３‬ﻧاروﻏﻪ شﻮه او ﻫﻤا ﻏﻠتﻪ ﻣ‪７‬ه او خاورو تﻪ وسپارل شﻮه‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د ﻋبداﻟﻤطﻠب ﻟﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬وروستﻪ د حضرت ﻣحﻤد پاﻟﻨﻪ ابﻮطاﻟب تﻪ پات‪ ３‬شﻮه‪.‬‬ ‫‪ .٤‬حضرت ﻣحﻤد‬

‫د دې ﻟپاره شپﻨﻲ پﻴﻞ ک‪７‬ه‪ ،‬تر＇ﻮ ﻟﻪ ابﻮطاﻟب سره ﻣرستﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د حضرت ﻣحﻤد د کﻮچﻨﻴﻮاﻟﻲ د ک‪７‬اووﻧﻮ پﻪ اړه ﻳﻮه ﻣﻘاﻟﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ‬ ‫ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪40‬‬

‫يوولسم لوست‬

‫شام ته د رسول اهلل سفر او د هغه د نبوت ن‪３＋‬‬ ‫حضرت ﻣحﻤد د ﻋبداﻟﻤطﻠب ﻟﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬وروستﻪ د خپﻞ تره‪ ،‬ابﻮطاﻟب تر ＇ارﻧ‪ ３‬او پاﻟﻨ‪ ３‬ﻻﻧدې‬ ‫و او ﻫﻐﻪ ور＇خﻪ کﻠکﻪ ＇ارﻧﻪ کﻮﻟﻪ‪.‬‬ ‫شام ته ت‪ ，‬او له بحيرا سره مخ ک‪５‬دل‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد دوﻟس کﻠﻦ شﻮ‪ ،‬ابﻮطاﻟب پﻪ ﻳﻮ تجارتﻲ کاروان ک‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬ان سره د‬ ‫شام پر سﻔر بﻮتﻪ‪ .‬بصرې تﻪ چ‪ ３‬پﻪ شام پﻮرې ت‪７‬ﻟ‪ ３‬سﻴﻤﻪ وه‪ ،‬پﻪ رس‪５‬دﻟﻮ ﻳ‪ ３‬د بحﻴرا پﻪ ﻧﻮم ﻣسﻴحﻰ‬ ‫راﻫب چ‪ ３‬دﻏﻠتﻪ استﻮ‪－‬ﻦ و‪ ،‬د کاروان تﻢ ‪＄‬اى تﻪ راﻏﻰ‪ ،‬د حضرت ﻣحﻤد او ورسره ﻣﻠ‪／‬رو‬ ‫ﻳ‪ ３‬تﻮد ﻫر کﻠﻰ وک‪.７‬‬ ‫د حضرت محمد د نبوت ن‪３＋‬‬ ‫بحﻴرا حضرت ﻣحﻤد‬

‫د ﻧبﻮت ﻟﻪ ﻫﻐﻮ ﻧ‪＋‬ﻮ ＇خﻪ چ‪ ３‬پﻪ ‪＄‬ان ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻟرﻟ‪ ،３‬وپ‪５‬ژاﻧد او ﻟﻪ ﻻسﻪ‬

‫ﻳ‪ ３‬وﻧﻴﻮ‪ ،‬وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬دا ﻫﻠک د ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ سردار دى او اهلل‬

‫دﻏﻪ ﻫﻠک ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ تﻪ د رحﻤت پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ‬

‫را استﻮي‪.‬‬ ‫د ﻗرﻳشﻮ ﻣشراﻧﻮ ترې وپﻮ＊تﻞ‪＇ :‬ﻪ پﻮه شﻮې؟ بحﻴرا ووﻳﻞ‪ :‬کﻠﻪ چ‪ ３‬تاس‪ ３‬دﻏﻪ ک‪８‬ﻟ‪５‬چﻲ تﻪ ﻧ‪８‬دې‬ ‫شﻮئ‪！ ،‬ﻮﻟﻮ ډبرو او وﻧﻮ ده تﻪ درﻧاوى وک‪ ،７‬حال دا چ‪ ３‬دوى ﻟﻪ پﻴﻐﻤبر پرتﻪ بﻞ چاتﻪ درﻧاوى ﻧﻪ کﻮي‬ ‫او زﻳاتﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ه چ‪ ３‬د ﻧبﻮت ﻟﻪ ﻣﻬر ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬پ‪５‬ژﻧﻢ‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻣ‪ ３２‬پﻪ ＇‪５‬ر د ده د اوږو پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬دی‬ ‫او دا خبرې زﻣﻮږ پﻪ کتابﻮﻧﻮ ک‪ ３‬راﻏﻠ‪ ３‬دي‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫درﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! ت‪５‬رو سبﻘﻮﻧﻮ تﻪ و‪－‬ﻮرئ او وواﻳئ چ‪ ３‬آﻳا د حضرت ﻣحﻤد د ﻧبﻮت ﻧﻮرې‬ ‫ﻧ‪ ３＋‬ﻣﻮ پﻪ زړه دي؟‬

‫‪41‬‬

‫د شام سفر نيم‪７／‬ی پات‪ ３‬ک‪５‬دل او ب‪５‬رته مک‪ ３‬ته راستن‪５‬دل‬

‫بحﻴرا ﻟﻪ ابﻮطاﻟب ﻧﻪ ﻏﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬چ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد شام تﻪ د ب‪５‬ﻮﻟﻮ پر ‪＄‬ای ﻣک‪ ３‬تﻪ ستﻮن‬ ‫ک‪７‬ي‪ ،‬ﻫس‪ ３‬ﻧﻪ چ‪ ３‬ﻳﻬﻮدﻳان ورتﻪ زﻳان ورسﻮي‪ .‬ﻫﻤاﻏﻪ و چ‪ ３‬ابﻮ طاﻟب ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر خادﻣاﻧﻮ‬ ‫سره ﻣک‪ ３‬تﻪ را واستاوه‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫کﻪ چ‪５‬رې ﻳﻬﻮدو‪ ،‬حضرت ﻣحﻤد پ‪５‬ژﻧدﻟﻰ واى‪ ،‬ﻧﻮ وﻟ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬واژه؟‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬د ﻧصاراوو ر＊تﻴﻨﻲ راﻫبان د حضرت ﻣحﻤد ﻟﻪ ﻧ‪＋‬ﻮ او صﻔاتﻮ ＇خﻪ چ‪ ３‬د دوى پﻪ کتابﻮﻧﻮ‬ ‫ک‪ ３‬راﻏﻠﻲ دي‪ ،‬پﻮﻫ‪８５‬ي چ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد د بشرﻳت ﻟپاره د اهلل پ‪５‬ﻐﻤبر دى‪.‬‬ ‫‪ .‬د دې خبرې ثبﻮت چ‪ ３‬ډبرو او وﻧﻮ حضرت ﻣحﻤد تﻪ سجده ک‪７‬ې او دا چ‪ ３‬دﻏﻪ شﻴان‬ ‫ﻳﻮازې پﻴﻐﻤبراﻧﻮ تﻪ سجده کﻮي‪.‬‬ ‫‪ .‬پﻪ دې سﻔر ک‪ ３‬ﻣحﻤد رسﻮل اهلل‬

‫د ژوﻧد پﻪ چارو ک‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ د ﻣشراﻧﻮ ﻟﻪ تجربﻮ ＇خﻪ زده‬

‫ک‪７‬ه وک‪７‬ه‪.‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬حضرت ﻣحﻤد ﻟﻪ چا سره او پﻪ ＇ﻮ کﻠﻨ‪ ９‬ک‪ ３‬شام تﻪ وﻻړ؟‬ ‫‪ .٢‬بحﻴرا ＇ﻮک و او ＇رﻧ‪／‬ﻪ ﻳ‪ ３‬د حضرت ﻣحﻤد صﻔتﻮﻧﻪ وپ‪５‬ژﻧدل؟‬ ‫‪ .٣‬بحﻴرا چ‪５‬رتﻪ اوس‪５‬ده او وﻟ‪ ３‬شام تﻪ د حضرت ﻣحﻤد د تﻠﻠﻮ ﻣاﻧﻊ شﻮ؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫د حضرت ﻣحﻤد د ﻧبﻮت ﻫﻐﻪ ﻧ‪ ،３＋‬چ‪ ３‬بحﻴرا بﻴان ک‪７‬ې‪ ،‬پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪42‬‬

‫دولسم لوست‬

‫حرب الفجار او حلف الفضول‬ ‫حضرت ﻣحﻤد ﻟﻪ کﻮچﻨﻴﻮاﻟﻲ ＇خﻪ د ﻣﻈﻠﻮﻣاﻧﻮ د ژﻏﻮرﻧ‪ ３‬او ﻣرست‪ ３‬ﻟپاره ﻫﻠ‪＄ ３‬ﻠ‪ ３‬کﻮﻟ‪،３‬‬ ‫چ‪ ３‬دوه ‪＄‬اﻳﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬خﻮرا ﻣشﻬﻮردي‪.‬‬ ‫‪ _١‬حرب الفجار‬ ‫حضرت ﻣحﻤد ＇ﻮارﻟس کﻠﻦ و چ‪ ３‬د حرب اﻟﻔجار پر ﻧﻮم ﻳﻮه ج‪７／‬ه چ‪ ３‬ﻳﻮ طرف ﻳ‪ ３‬ﻗرﻳش‬ ‫او کﻨاﻧﻪ ﻗبﻴﻠﻪ او بﻞ ﻟﻮرى ﻳ‪ ３‬د ﻫﻮازن ﻗبﻴﻠﻪ وه‪ ،‬پﻴ‪＋‬ﻪ شﻮه او پﻪ پاى ک‪ ３‬د کﻨاﻧﻪ وو او ﻗرﻳشﻮ ﻗبﻴﻠﻮ‬ ‫پﻪ برﻻس‪ ９‬پای تﻪ ورس‪５‬ده‪.‬‬ ‫پﻪ دﻏﻪ ج‪７／‬ه ک‪ ３‬پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ خپﻠﻮ تروﻧﻮ سره چ‪ ３‬د ﻣک‪ ３‬د دﻓاع ﻟپاره جﻨ‪５／‬دل ‪６－‬ون درﻟﻮد‪.‬‬ ‫دﻏﻪ ج‪７／‬ه پﻪ دې خاطر پﻪ حرب اﻟﻔجار (د بدکاراﻧﻮ ج‪７／‬ه) وﻧﻮﻣﻮل شﻮه‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻐ‪ ３‬ک‪ ３‬د حرم‬ ‫او د حرام د ﻣﻴاشتﻮ ﻋزت‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ ﻋربﻲ ﻧ‪７‬ۍ ک‪ ３‬خﻮرا ﻣﻘدس و‪ ،‬تر پ‪＋‬ﻮ ﻻﻧدې شﻮ‪.‬‬ ‫‪ _٢‬حلف الفضول (د همت دخاوندانو ت‪７‬ون)‬ ‫د حرب اﻟﻔجار ﻟﻪ ج‪７／‬ې وروستﻪ د ﻫﻤدﻏﻪ کال د ذواﻟﻘﻌدې پﻪ ﻣﻴاشت ک‪ ３‬د حﻠﻒ اﻟﻔضﻮل‬ ‫پﻪ ﻧﻮم تارﻳخ‪ ３‬ت‪７‬ون ﻻسﻠﻴک شﻮ‪ .‬د ﻗرﻳشﻮ ﻣشراﻧﻮ (بﻨﻲ ﻫاشﻢ‪ ،‬زﻫره او بﻨﻲ تﻴﻢ بﻦ ﻣرة )چ‪ ３‬د‬ ‫ﻋبداهلل بﻦ جدﻋان پﻪ اﻧ‪ ７／‬ک‪ ３‬را ！ﻮل شﻮي وو‪ ،‬داس‪ ３‬پر‪４‬ک‪７‬ه وک‪７‬ه‪ ،‬چ‪ ３‬کﻪ پﻪ ﻣکﻪ ک‪ ３‬کﻮم ﻣﻈﻠﻮم‬ ‫وﻣﻮﻧدل شﻮ‪ ،‬کﻪ ﻫﻐﻪ د ﻣک‪ ３‬ﻟﻪ خﻠکﻮ او ﻳا د کﻮم بﻞ ‪＄‬اى ＇خﻪ وي‪ ،‬ﻣﻼت‪ ７‬بﻪ ﻳ‪ ３‬کﻮو او تر ﻫﻐ‪３‬‬ ‫بﻪ کرار ﻧﻪ ک‪５＋‬ﻨﻮ تر ＇ﻮ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ظاﻟﻢ ＇خﻪ حﻖ واﻧخﻠﻮ او ورتﻪ ﻳ‪ ３‬وﻧﻪ سپارو‪ .‬حضرت ﻣحﻤد‬ ‫د دﻏﻪ ت‪７‬ون پﻪ ﻻسﻠﻴک کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬چ‪ ３‬د کﻤزورو ﻟﻪ حﻘﻮﻧﻮ ＇خﻪ دﻓاع او د ﻋربﻮ وﻳاړ ‪２－‬ﻞ ک‪５‬ده‪،‬‬ ‫ﻣحتﻮى د جاﻫﻠﻴت تﻮکﻢ پاﻟﻨ‪ ３‬ﻟﻪ ﻋﻘﻴدې سره پﻮره تﻮپﻴر درﻟﻮد‪.‬‬ ‫‪６－‬ون درﻟﻮد‪ .‬د ت‪７‬ون‬ ‫ٰ‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ﻣحتﻮى ＇رﻧ‪／‬ﻪ ارزوئ؟‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! د حﻠﻒ اﻟﻔضﻮل ت‪７‬ون‬ ‫ٰ‬ ‫د ت‪７‬ون د ليکلو المل‬ ‫د حﻠﻒ اﻟﻔضﻮل د ت‪７‬ون ﻻﻣﻞ دا و چ‪ ３‬د زبﻴد ﻗب‪５‬ﻠ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮه س‪７‬ي ＇خﻪ چ‪ ３‬د ﻳﻤﻦ اوس‪５‬دوﻧکی و‪،‬‬ ‫د ﻗرﻳشﻮ ﻳﻮ ﻣشر ﻋاص بﻦ وائﻞ سﻬﻤﻲ جاﻣ‪ ３‬واخﻴست‪ ،３‬خﻮ د ﻫﻐﻪ س‪７‬ي حﻖ ﻳ‪ ３‬ورﻧک‪ .７‬زبﻴدي‬ ‫د ﻗرﻳشﻮ ﻟﻮﻳاﻧﻮ تﻪ شکاﻳت وک‪ ７‬او ﻣرستﻪ ﻳ‪ ３‬ترې وﻏﻮ＊تﻪ‪ ،‬خﻮ چا ﻳ‪ ３‬خبرو تﻪ ﻏﻮږ ک‪＋‬ﻴﻨ‪＋‬ﻮد‪ ،‬دﻏﻪ‬ ‫س‪７‬ى کﻌب‪ ３‬تﻪ ﻧ‪８‬دې ودر‪４‬ده او د شﻌروﻧﻮ پﻪ وﻳﻠﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬خپﻞ ﻣﻈﻠﻮﻣﻴت ＊کاره کاوه او د ﻟﻮړ ﻫﻤت‬ ‫ﻟﻪ خاوﻧداﻧﻮ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣرست‪ ３‬ﻏﻮ＊تﻨﻪ کﻮﻟﻪ‪.‬‬ ‫‪43‬‬

‫د مظلوم د حق په ب‪５‬رته ورکولو ک‪ ３‬د قريشي لويانو اقدام‬ ‫د ﻋبداﻟﻤطﻠب زوى زبﻴر‪ ،‬د ﻗرﻳشﻮ ﻣشراﻧﻮ تﻪ پﻪ ﻣﻨ‪６‬ه ورﻏی او د دﻏﻪ ﻣﻈﻠﻮم س‪７‬ي د حﻖ ﻏﻮ＊تﻨ‪３‬‬ ‫بﻠﻨﻪ ﻳ‪ ３‬ورک‪７‬ه چ‪ ３‬پﻪ پاي ک‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ د ﻗبﻴﻠﻮ ﻣشران ﻳﻮ ‪＄‬اى شﻮل او حﻠﻒ اﻟﻔضﻮل ﻟﻮزﻧاﻣﻪ تر سره‬ ‫شﻮه‪ ،‬ﻋاص بﻦ وائﻞ تﻪ ورﻏﻠﻞ‪ ،‬د ﻣﻈﻠﻮم حﻖ ﻳ‪ ３‬ترې واخﻴست او ﻣﻈﻠﻮم تﻪ ﻳ‪ ３‬و سپاره‪.‬‬ ‫حضرت ﻣحﻤد وروستﻪ ﻟﻪ بﻌثت پﻪ حﻠﻒ اﻟﻔضﻮل ک‪ ３‬پر خپﻞ ‪６－‬ون وﻳاړ‪４‬ده‪ ،‬وﻳ‪ ３‬ﻓرﻣاﻳﻞ‪:‬‬ ‫((د ﻋبداهلل بﻦ جدﻋان پﻪ کﻮر ک‪ ３‬ﻣ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮ داس‪ ３‬ت‪７‬ون ک‪６－ ３‬ون درﻟﻮد‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ راتﻪ ﻟﻪ سرو او‬ ‫＊اﻧﻮ ＇خﻪ ﻏﻮره دی او کﻪ پﻪ اسﻼم ک‪ ３‬ﻫﻢ دﻏﻪ ډول ت‪７‬وﻧﻮﻧﻮ تﻪ وبﻠﻞ شﻢ‪ ،‬ﻫرو ﻣرو بﻪ پک‪ ３‬برخﻪ‬ ‫اخﻠﻢ ‪)).‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫درﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! وﻟ‪ ３‬پﻴﻐﻤبر‬

‫د حﻠﻒ اﻟﻔضﻮل پﻪ ت‪７‬ون ک‪ ３‬پﻪ خپﻞ ‪６－‬ون وﻳاړ درﻟﻮد؟‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬پﻴﻐﻤبر د ﻋداﻟت د اصﻮﻟﻮ پﻪ ！ﻴﻨ‪＋／‬ت اوپﻠﻲ کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬پﻪ خپﻞ ‪６－‬ون وﻳاړي‪ ،‬ﻣثبت ارز＊تﻮﻧﻪ‬ ‫کﻪ د کﻔارو پﻪ وسﻴﻠﻪ ﻫﻢ ترﻻسﻪ شﻲ‪ ،‬د ﻗدر وړ دي‪.‬‬ ‫‪ .‬حﻠﻒ اﻟﻔضﻮل د ﻫﻐﻪ وخت پﻪ جاﻫﻠﻲ ！ﻮﻟﻨﻪ ک‪ ３‬ﻳﻮ ﻣثبت ！کی و‪ ،‬پﻪ ﻳﻮه ！ﻮﻟﻨﻪ ک‪ ３‬د ﻓساد ﻋام‬ ‫واﻟﻰ او خپراوى دا ﻣﻌﻨا ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬چ‪ ３‬کﻮم ﻓضﻴﻠت بﻪ ﻫﻠتﻪ ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫‪ .‬ظﻠﻢ او ت‪５‬ری چ‪ ３‬پﻪ ﻫره ب‪２‬ﻪ وي‪ ،‬ﻣردود دى‪ .‬اسﻼم ت‪５‬ری ﻧﻪ ﻣﻨﻲ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬پرتﻪ د رﻧ‪ ،，‬دﻳﻦ او‬ ‫ﻣﻠﻴت ﻟﻪ تﻮپﻴره د ﻣﻈﻠﻮم تر ＇ﻨ‪ ，‬در‪８４‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬

‫‪ .١‬دې ج‪７／‬ې تﻪ وﻟ‪ ３‬حرب اﻟﻔجار واﻳﻲ؟‬ ‫‪ .٢‬د حﻠﻒ اﻟﻔضﻮل د ت‪７‬ون ﻻﻣﻞ ＇ﻪ و؟‬ ‫‪ .٣‬حﻠﻒ اﻟﻔضﻮل ＇رﻧ‪／‬ﻪ پﻠﻰ شﻮ؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د حﻠﻒ اﻟﻔضﻮل ﻻﻣﻞ او پاﻳﻠ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪44‬‬

‫ديارلسم لوست‬

‫سره واده‬

‫له خديج‪３‬‬

‫پﻴﻐﻤبر د ﻣاشﻮﻣتﻮب ﻟﻪ وختﻪ د شپﻨ‪ ９‬دﻧده پر ﻏاړه ﻟرﻟﻪ‪ ،‬خﻮچ‪ ３‬کﻠﻪ زﻟﻤی شﻮ‪ ،‬د سﻮدا‪－‬رۍ کار‬ ‫ﻟﻪ ﻣاﻟﻮﻧﻮ سره شام تﻪ وﻻړ‪.‬‬ ‫او بار تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣخﻪ ک‪７‬ه‪ .‬تر دې چ‪ ３‬د حضرت خدﻳج‪３‬‬ ‫د تجارت مشري‬ ‫د خديج‪３‬‬ ‫د خﻮﻳﻠد ﻟﻮر ﻳﻮه کﻮﻧ‪６‬ه‪ ،‬شرﻳﻔﻪ‪ ،‬ﻧجﻴبﻪ سﻮدا‪－‬ره او شتﻤﻨﻪ ＊‪％‬ﻪ وه‪ .‬ﻫر کال ﻳ‪３‬‬ ‫خدﻳجﻪ‬ ‫د خپﻞ تجارت د پرﻣخ ب‪５‬ﻮﻟﻮ ﻟپاره ＇ﻪ کسان ‪－‬ﻤارل او د ‪ ３＂－‬ﻳﻮه برخﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣضاربت پﻪ ﻧاﻣﻪ‬ ‫ورکﻮﻟﻪ‪＇ .‬رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد پﻪ صداﻗت‪ ،‬اﻣاﻧتدارۍ او ﻧﻴکﻮ اخﻼﻗﻮ شﻬرت درﻟﻮد او‬ ‫خدﻳجﻪ‬

‫ترې خبره وه‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ حضرت ﻣحﻤد ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻴﻠﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬چ‪ ３‬د دې ﻟﻪ تجارتﻲ‬

‫ﻣال سره شام تﻪ وﻻړ شﻲ او د دې ﻣرﻳی (ﻣﻴسره) بﻪ ﻫﻢ ورسره وي‪ .‬حضرت ﻣحﻤد‬ ‫وﻣﻨﻠﻪ او شام تﻪ وﻻړ‪.‬‬

‫ﻳ‪ ３‬ﻏﻮ＊تﻨﻪ‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫وﻟ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد د خپﻠﻮ تجارتﻲ ﻣاﻟﻮﻧﻮ د سرپرست‪ ９‬ﻟپاره و！اکﻪ؟‬ ‫خدﻳج‪３‬‬ ‫له خديج‪ ３‬رضی اهلل عنها سره واده‬ ‫ﻟﻪ ﻳﻮې‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد ﻟﻪ ډ‪４‬رې ‪ ３＂－‬سره راستﻮن شﻮ‪ ،‬ﻧﻮحضرت خدﻳج‪３‬‬ ‫خﻮا پﻪ خپﻞ ﻣال ک‪ ３‬د دوﻣره اﻣاﻧت او برکت پﻪ ﻟﻴدﻟﻮ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ دې وړاﻧدې ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ وﻟﻴدﻟﻰ او ﻟﻪ‬ ‫بﻞ پﻠﻮه د ﻣﻴسره ﻟﻪ خﻮﻟ‪ ３‬د حضرت ﻣحﻤد د ＊ﻮ خﻮﻳﻮﻧﻮ‪ ،‬صداﻗت او اﻣاﻧتدارۍ د کﻴسﻮ پﻪ‬ ‫اور‪４‬دﻟﻮ ﻳ‪ ３‬د حضرت ﻣحﻤد پر شخصﻴت او سپ‪（５‬ﻠﻮ اخﻼﻗﻮ زړه باﻳﻠﻮد پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪３‬‬ ‫چ‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ ډ‪４‬رو ﻟﻮﻳاﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻐ‪ ３‬سره د ﻧکاح کﻮﻟﻮ ﻏﻮ＊تﻨﻪ کﻮﻟﻪ‪ ،‬خﻮ ﻫﻐ‪ ３‬ﻧﻪ ﻣﻨﻠﻪ‪ .‬ﻫﻤاﻏﻪ و چ‪３‬‬ ‫ﻟﻪ حضرت ﻣحﻤد سره د زړه ﻣﻴﻨﻪ خپﻠ‪ ３‬راز دارې ﻣﻠ‪／‬رې تﻪ چ‪３‬‬ ‫حضرت خدﻳج‪３‬‬ ‫ﻧﻔﻴسﻪ ﻧﻮﻣ‪５‬ده ＊کاره ک‪７‬ه او ﻫﻐ‪ ３‬بﻴا پﻪ دې اړه ﻟﻪ حضرت ﻣحﻤد سره خبرې وک‪７‬ې او د ﻫﻐﻪ‬ ‫صﻠی اهلل ﻋﻠﻴﻪ وسﻠﻢ ﻟﻪ ﻟﻮري ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ پﻪ ډ‪４‬ره ﻣﻴﻨﻪ او خﻮ＊‪ ９‬سره ﻫرکﻠی وشﻮ او خبره ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻠﻮ‬ ‫تره تﻪ‬ ‫تروﻧﻮ سره شرﻳکﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬دحضرت ﻣحﻤد تره حﻤزه بﻦ ﻋبداﻟﻤطﻠب د خدﻳج‪３‬‬ ‫ورﻏﻰ او د ﻫﻐ‪ ３‬رﻳباري ﻳ‪ ３‬وک‪７‬ه‪ ،‬پﻪ دې ترتﻴب د شام ﻟﻪ سﻔر ＇خﻪ دوه ﻣﻴاشت‪ ３‬وروستﻪ ﻳ‪ ３‬د واده‬ ‫＇ﻠﻮ‪＋４‬ت کﻠﻨﻪ او رسﻮل اهلل پﻨ‪％‬ﻪ وﻳشت کﻠﻦ وه‪،‬‬ ‫ﻣراسﻢ ترسره شﻮل‪ .‬دﻏﻪ ﻣﻬال خدﻳجﻪ‬

‫‪45‬‬

‫دا ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪％＊ ９‬ﻪ وه‪ ،‬چ‪ ３‬آﻧحضرت ورسره واده وک‪ ７‬او تر＇ﻮ چ‪ ３‬خدﻳجﻪ‬ ‫بﻠﻪ ＊‪％‬ﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻧکاح ﻧﻪ ک‪７‬ه‪.‬‬

‫ژوﻧدۍ وه‪،‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ﻫﻐﻪ ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ وﻟﻴکئ‪ ،‬چ‪ ３‬خدﻳجﻪ‬

‫ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣحﻤد رسﻮل اهلل‬

‫سره واده کﻮﻟﻮ تﻪ ﻟ‪５‬ﻮاﻟﻪ ک‪７‬ه؟‬

‫د واده ثمره‬ ‫د دﻏﻪ واده ثﻤره د ﻗاسﻢ او ﻋبداهلل پﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ دوه زاﻣﻦ وو‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ کﻮچﻨﻴﻮاﻟﻲ ک‪ ３‬ﻣ‪７‬ه شﻮل او د‬ ‫زﻳﻨب‪ ،‬رﻗﻴﻪ‪ ،‬ام کﻠثﻮم او ﻓاطﻤﻪ پﻪ ﻧﻮﻣﻮﻧﻮ ﻳ‪＇ ３‬ﻠﻮر ﻟﻮ‪ ３１‬وې‪ ،‬چ‪！ ３‬ﻮﻟﻮ اﻳﻤان راووړ او ﻫجرت ﻳ‪ ３‬وک‪.７‬‬ ‫د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ رحﻠت ＇خﻪ شپ‪８‬‬ ‫زﻳﻨب‪ ،‬رﻗﻴﻪ او کﻠثﻮم د ﻧبﻲ کرﻳﻢ پﻪ ژوﻧد ک‪ ３‬او ﻓاطﻤﻪ‬ ‫ﻣﻴاشت‪ ３‬وروستﻪ وﻓات شﻮه او د رسﻮل اهلل د ﻳﻮ زوی ابراﻫﻴﻢ ﻧﻪ پرتﻪ( چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ د ﻣارﻳﻪ ﻗبطﻴﻪ‬ ‫＇خﻪ وو‪.‬‬ ‫＇خﻪ وه) ﻧﻮر ！ﻮل اوﻻد وﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ خدﻳج‪３‬‬ ‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬د برﻳاﻟﻲ او برﻻسﻲ سﻮدا‪－‬ر ﻟﻪ صﻔتﻮﻧﻮ ＇خﻪ اﻣاﻧت او صداﻗت دى‪.‬‬ ‫سره واده د اهلل پر‪４‬ک‪７‬ه وه‪ ،‬تر＇ﻮ ﻟﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر سره د رﻧ‪ ＃‬او ﻏﻢ پﻪ کﻤﻮﻟﻮ‬ ‫‪ .‬ﻟﻪ خدﻳج‪３‬‬ ‫ک‪ ３‬ﻣرستﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫سره واده چ‪ ３‬ﻟﻪ دوو ﻣ‪７５‬وﻧﻮ پات‪＇ ３‬ﻠﻮ‪＋４‬ت کﻠﻨﻪ کﻮﻧ‪６‬ه وه‪ ،‬د دﻧﻴﻮي خﻮﻧدوﻧﻮ‬ ‫‪ .‬ﻟﻪ خدﻳج‪３‬‬ ‫سره د پ‪５‬ﻐﻤبر د ﻣﻴﻨ‪ ３‬د ﻧشتﻮاﻟﻲ ＇ر‪－‬ﻨدوى دى‪.‬‬ ‫ارزونه‬

‫د واده پر ﻣﻬال دواړه ＇ﻮ کﻠﻦ وو؟ او حضرت‬ ‫‪ _١‬د حضرت ﻣحﻤد او خدﻳج‪３‬‬ ‫ﻟﻪ واده کﻮﻟﻮ سره خپﻠﻪ ﻣﻮاﻓﻘﻪ ＇رﻧ‪／‬ﻪ ＊کاره ک‪７‬ه؟‬ ‫خدﻳج‪３‬‬ ‫＇خﻪ ＇ﻮ اوﻻدوﻧﻪ وو؟‬ ‫‪ _٢‬د حضرت ﻣحﻤد ﻟﻪ خدﻳج‪３‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫＇ﻪ ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ وو چ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد‬ ‫ﻳ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫ﻟﻪ خدﻳج‪３‬‬

‫‪46‬‬

‫سره واده وک‪ ،７‬ﻫﻴﻠﻪ ده چ‪ ３‬ﻣﻬﻢ ！کﻲ‬

‫څوارلسم لوست‬

‫د کعب‪ ３‬بيا رغول او د حجر االسود ا‪＋４‬ودل‬

‫حضرت ﻣحﻤد (‪ )٣٥‬کﻠﻦ و‪ ،‬چ‪ ３‬ﻗرﻳشﻮ د کﻌب‪ ３‬د بﻴا رﻏﻮﻟﻮ ﻫﻮډ وﻧﻴﻮ‪ .‬کﻌب‪ ３‬تر دﻏﻪ ﻣﻬاﻟﻪ ب‪３‬‬ ‫ﻟﻪ چتﻪ ﻳﻮازې دﻳﻮاﻟﻮﻧﻪ ﻟرل چ‪ ３‬ﻟﻪ کﻮچﻨﻴﻮ ډبرو ＇خﻪ جﻮړ شﻮي وو‪ .‬د کﻌب‪ ３‬وداﻧﻲ چ‪ ３‬د زﻣاﻧ‪３‬‬ ‫د پ‪＋５‬ﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ورو ورود ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻠﻮ پﻪ درشﻞ ک‪ ３‬وه او پﻪ وروستﻴﻮ ک‪ ３‬اور ﻟگ‪５‬دﻧ‪ ３‬او سﻴﻼب‬ ‫ﻟﻪ حتﻤﻲ ړﻧ‪／‬ﻴدﻟﻮ سره ﻣخاﻣخ ک‪７‬ې وه‪ ،‬ﻗرﻳش د کﻌب‪ ３‬ﻣﻘام او ارز＊ت تﻪ پﻪ پام سره اړ شﻮل‪ ،‬چ‪３‬‬ ‫پﻪ خپﻞ حﻼل ﻣا ل سره ﻫﻐﻪ بﻴا وداﻧﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪47‬‬

‫د کعب‪ ３‬په جوړولو ک‪ ３‬د قبايلو ‪６－‬ون‬ ‫وروستﻪ ﻟﻪ اوږدې ﻣشﻮرې او وﻳرې ＇خﻪ د ﻗرﻳشﻮ ﻳﻮ ﻣشر وﻟﻴد بﻦ ﻣﻐﻴره ﻣخزوﻣﻲ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ س‪７‬ى‬ ‫و‪ ،‬چ‪ ３‬د زړې کﻌب‪ ３‬پﻪ وراﻧﻮﻟﻮ ﻳ‪ ３‬پﻴﻞ وک‪ .７‬ﻟﻪ ﻫﻐﻪ وروستﻪ ﻧﻮرو خﻠکﻮ ورسره ‪６－‬ون وک‪ .７‬ﻫرې‬ ‫ﻗبﻴﻠ‪ ３‬د کﻮ！‪ ３‬د ﻳﻮې برخ‪ ３‬د جﻮړوﻟﻮ ژﻣﻨﻪ وک‪７‬ه او د (با ُﻗﻮم) پﻪ ﻧﻮم د ﻳﻮ روﻣﻲ ﻣﻌﻤار تر ﻻر＊ﻮوﻧ‪３‬‬ ‫ﻻﻧدې ﻳ‪ ３‬دﻳﻮاﻟﻮﻧﻪ پﻮرتﻪ ک‪７‬ل‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫د کﻌب‪ ３‬بﻨس＀ چا او ＇ﻪ وخت د ﻟﻮﻣ‪７‬ي ‪＄‬ﻞ ﻟپاره ک‪＋５‬ﻮد؟زده کﻮﻧک‪ ３‬دې د ＊ﻮوﻧکﻲ پﻪ‬ ‫ﻻر＊ﻮوﻧﻪ خپﻞ ﻧﻈروﻧﻪ ＇ر‪－‬ﻨد ک‪７‬ي‪.‬‬

‫د رسول اهلل حکميت‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د کﻌب‪ ３‬د‪４‬ﻮاﻟﻮﻧﻪ ＇ﻪ اﻧدازه اوچت شﻮل او د حجر اسﻮد د ا‪＋４‬ﻮدﻟﻮ ‪＄‬اى تﻪ ورس‪５‬دل‪،‬‬

‫‪48‬‬

‫د ﻗرﻳشﻮ د ﻗبﻴﻠﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬پر خپﻞ ‪＄‬ای د حجر اسﻮد د ډبرې د اﻳ‪＋‬ﻮدﻟﻮ د وﻳاړ ترﻻسﻪ کﻮﻟﻮ پر سر‬ ‫سختﻪ شخ‪７‬ه پﻴدا شﻮه‪ .‬ﻧ‪８‬دې وه چ‪ ３‬پﻪ ﻟﻮ ﻪ خﻮﻧ‪７‬ۍ ج‪７／‬ه بدﻟﻪ شﻲ‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې حساسﻮ ش‪５‬بﻮ ک‪３‬‬ ‫ابﻮ اﻣﻴﻪ بﻦ ﻣﻐﻴره ﻣخزوﻣﻲ د ﻗبﻴﻠﻮ ﻣشراﻧﻮ تﻪ وړاﻧدﻳز وک‪ ７‬او ！ﻮﻟﻮ پﻪ ﻳﻮه خﻮﻟﻪ وﻣاﻧﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫر ＇ﻮک‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ى حرم تﻪ راﻏﻰ‪ ،‬زﻣﻮږ ترﻣﻨ‪ ＃‬بﻪ پر‪４‬ک‪７‬ه کﻮي‪.‬‬ ‫د اهلل‬

‫ﻏﻮ＊تﻨﻪ وه‪ ،‬چ‪ ３‬دﻏﻪ شرف رسﻮل اهلل تﻪ ور پﻪ برخﻪ شﻲ‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻗبﻴﻠﻮ ﻣشراﻧﻮ‬

‫رسﻮل اهلل وﻟﻴد‪ ،‬پﻪ ﻳﻮ ﻏ‪ ８‬ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻐﻪ اﻣﻴﻦ دى‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻣﻨﻮ‪.‬‬

‫د رسول اهلل هو＊ياري‬ ‫رسﻮل اهلل د ستﻮﻧزې د حﻞ ﻟپاره ﻳﻮ ＇ادر راوﻏﻮ＊ت او د حجر اسﻮد ډبره ﻳ‪ ３‬پﻪ ک‪ ３‬ک‪＋５‬ﻮده‬ ‫او پﻪ شخ‪７‬ه ک‪＊ ３‬ک‪５‬ﻞ ﻣشران ﻳ‪ ３‬راوﻏﻮ＊تﻞ‪ ،‬تر ＇ﻮ د ＇ادر د ＇ﻨ‪６‬و پﻪ ﻧﻴﻮﻟﻮ ډبره اوچتﻪ ک‪７‬ي او‬ ‫‪＄‬اى تﻪ ﻳ‪ ３‬ورسﻮي‪ ،‬چ‪ ３‬بﻴا آﻧحضرت د حجر اسﻮد ډبره پﻪ خپﻠﻮ ﻣبارکﻮ ﻻسﻮﻧﻮ پﻮرتﻪ ک‪７‬ه او‬ ‫پر ‪＄‬اى ﻳ‪ ３‬ک‪＋５‬ﻮده‪.‬‬ ‫پﻪ دﻏﻪ ترتﻴب د پﻴﻐﻤبر‬

‫د حکﻴﻤاﻧﻪ او ﻣﻨاسب‪ ３‬حﻞ ﻻرې پﻪ ﻏﻮره کﻮﻟﻮ سره ﻫﻐﻪ ﻟﻮﻳﻪ شخ‪７‬ه‪،‬‬

‫چ‪ ３‬ﻧ‪８‬دې وه د ډ‪４‬رو وﻳﻨﻮ بﻬ‪５‬دﻟﻮ ﻻﻣﻞ شﻲ‪ ،‬پای تﻪ ورس‪５‬ده‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫درﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! وﻟ‪ ３‬د شخ‪７‬ې پﻪ پر‪４‬ک‪７‬ه ک‪ ３‬خﻠک د حضرت ﻣحﻤد پﻪ ﻣﻨ‪７／％‬ﻳتﻮب راضﻲ‬ ‫شﻮل؟‬

‫‪49‬‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬د پﻴﻐﻤبر اﻣاﻧتداري ﻫﻐﻪ صﻔت و‪ ،‬چ‪ ３‬ﻗرﻳش ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ وﻳﻨﻮ تﻮﻳﻮﻟﻮ ＇خﻪ وژﻏﻮرل‪.‬‬ ‫پﻪ حکﻤﻴت باﻧدې د ﻗرﻳشﻮ راضﻲ ک‪５‬دل د ﻗرﻳشﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬د آﻧحضرت د‬

‫‪ .‬د پﻴﻐﻤبر‬

‫ﻣﻘام او ﻣﻨزﻟت ＇ر‪－‬ﻨدوى دى‪.‬‬ ‫‪ .‬ﻣﻨ‪７／％‬ی دﻧده ﻟري چ‪ ３‬پﻪ ﻗضﻴ‪ ３‬ک‪ ３‬د ＊ک‪５‬ﻠﻮ ！ﻮﻟﻮ خﻮاوو ‪ ３＂－‬پﻪ پام ک‪ ３‬وﻧﻴسﻲ‪.‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬ﻗرﻳشﻮ وﻟ‪ ３‬د کﻌب‪ ３‬پﻪ بﻴا رﻏﻮﻧ‪ ３‬اﻗدام وک‪７‬؟‬ ‫‪ .٢‬د ﻗرﻳشﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬د شخ‪７‬ې د ﻣخﻨﻴﻮي ﻟپاره حضرت ﻣحﻤد کﻮﻣﻪ ﻣﻨاسبﻪ ﻻره ﻏﻮره ک‪７‬ه؟‬ ‫‪ .٣‬د کﻌب‪ ３‬شرﻳﻔ‪ ３‬پﻪ جﻮړوﻟﻮ ک‪６－ ３‬ون کﻮوﻧکﻮ ﻗبﻴﻠﻮ وﻟ‪ ３‬پﻪ خپﻞ ‪＄‬اى ک‪ ３‬د حجر اسﻮد پﻪ‬ ‫ا‪＋４‬ﻮدﻟﻮ ک‪ ３‬اختﻼف وک‪７‬؟‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د کﻌب‪ ３‬شرﻳﻔ‪ ３‬پﻪ بﻴا رﻏﻮﻧﻪ ک‪ ３‬د ﻗباﻳﻠﻮ د ‪６－‬ون او د شخ‪７‬ې پﻪ ختﻤﻮﻟﻮ ک‪ ３‬د‬ ‫حضرت ﻣحﻤد د حکﻤﻴت کﻴسﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪50‬‬

‫پنځلسم لوست‬

‫د نبوت په اړوند ز‪４‬ري‬ ‫بت پرست‪ ９‬او ﻓساد پﻪ جاﻫﻠﻲ ﻋربﻲ ！ﻮﻟﻨﻪ او ！ﻮﻟﻪ ﻧ‪７‬ی ک‪ ３‬داس‪ ３‬ﻧاتار جﻮړ ک‪７‬ى و‪ ،‬چ‪ ３‬د پﻴﻐﻤبر‬ ‫ﻻر＊ﻮوﻧﻮ تﻪ خﻮرا اړتﻴا ﻟﻴدل ک‪５‬ده‪ ،‬تر ＇ﻮ دوى او ﻧ‪７‬ﻳﻮا ل ﻣﻠتﻮﻧﻪ ﻟﻪ ﻫﻼکت او بد ﻣرﻏ‪＇ ９‬خﻪ‬ ‫وژﻏﻮري او ﻳﻮه داس‪ ３‬ﻧﻴکﻤرﻏﻪ او ﻋادﻟﻪ ﻧﻮې بشري ！ﻮﻟﻨﻪ جﻮړه ک‪７‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ ﻟﻮړو اﻧساﻧﻲ اخﻼﻗﻮ‬ ‫سﻤبال او ＊اﻳستﻪ وي‪.‬‬ ‫د اهلل تعالی حکمت او د پيغمبر د ظهور ز‪４‬ري‬ ‫اﻟﻬﻲ حکﻤت پﻪ دې ک‪ ３‬و‪ ،‬چ‪ ３‬خﻠک د ﻣحﻤد‬

‫د رساﻟت ﻣﻨﻠﻮ تﻪ تﻴار ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د ت‪５‬رو زﻣاﻧﻮ‬

‫ﻫراﻣت تﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ صﻠی اهلل ﻋﻠﻴﻪ وسﻠﻢ د را ＊کاره ک‪５‬دﻟﻮ ز‪４‬ري ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻗرآﻧکرﻳﻢ ﻫﻢ پﻪ ب‪５‬ﻼ‬ ‫ب‪５‬ﻠﻮ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻫﻐﻮ ز‪４‬رو تﻪ اشاره کﻮي‪ :‬ابراﻫﻴﻢ‬

‫اهلل‬

‫تﻪ سﻮال وک‪ ،７‬چ‪ ３‬پﻪ ﻋربﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ‬

‫ﻫﻐﻮى ＇خﻪ ﻳﻮ پﻴﻐﻤبر و！اکﻲ‪ .‬اهلل ﻳ‪ ３‬دﻋا ﻗبﻮﻟﻪ ک‪７‬ه او حضرت ﻣحﻤد ﻳ‪ ３‬ﻏﻮره ک‪.７‬‬ ‫اب َوا ْﻟ ِح ْﻜ َﻤ َة َوﻳُ َز ِّﻛﻴ ِﻬ ْﻢ إِﻧَّ َ‬ ‫ﻮﻻ ِﻣ ْﻨ ُﻬ ْﻢ ﻳ َ ْتﻠُﻮ َﻋﻠَ ْﻴ ِﻬ ْﻢ آﻳَات ِ َ‬ ‫ْت‬ ‫َربَّﻨَا َو ْاب َﻌ ْث ِﻓﻴ ِﻬ ْﻢ َر ُس ً‬ ‫ﻚ أَﻧ َ‬ ‫ِّﻤ ُﻬ ُﻢ ا ْﻟ ِﻜتَ َ‬ ‫ﻚ َوﻳُ َﻌﻠ ُ‬ ‫ﻴﻢ [اﻟبﻘرة ‪]١٢٩ :‬‬ ‫ا ْﻟ َﻌ ِزﻳ ُز ا ْﻟ َح ِﻜ ُ‬ ‫ژباړه‪ :‬اى زﻣﻮږ ربﻪ! د دوى پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻟﻪ دوى ＇خﻪ ﻳﻮ پﻴﻐﻤبر راواستﻮه‪ ،‬تر＇ﻮ ستا آﻳتﻮﻧﻪ پر‬ ‫دوی وﻟﻮﻟﻲ او کتاب او حکﻤت ورزده ک‪７‬ي او پاک ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪ ،‬ﻳﻘﻴﻨاً تﻪ ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬ر برﻻسﻰ او خﻮرا‬ ‫حکﻤت واﻻ‪.‬‬ ‫د‬

‫اهلل پﻪ ﻫﻐﻮ آسﻤاﻧﻲ کتابﻮﻧﻮ ک‪ ،３‬چ‪ ３‬پﻪ ت‪５‬رو شﻮﻳﻮ پﻴﻐﻤبراﻧﻮ ﻳ‪ ３‬ﻧازل ک‪７‬ي‪ ،‬د پ‪５‬ﻐﻤبر‬ ‫اﻟر ُسﻮ َل‬ ‫رساﻟت ز‪４‬ري ورک‪７‬ي او پﻪ ﻗرآن کرﻳﻢ ک‪ ３‬ور＇خﻪ داس‪ ３‬حکاﻳت کﻮي‪ :‬اﻟَّ ِذ َ‬ ‫ﻳﻦ ﻳ ََّتبِ ُﻌﻮ َن َّ‬ ‫اﻟت ْﻮ َراةِ َواﻟإِﻧ ِْجﻴﻞِ ﻳ َ ْأ ُﻣ ُر ُﻫﻢ بِا ْﻟ َﻤ ْﻌ ُر ِ‬ ‫وف َوﻳ َ ْﻨ َﻬا ُﻫ ْﻢ َﻋﻦِ‬ ‫َّ‬ ‫اﻟﻨبِ َّﻲ اﻷ ُِّﻣ َّﻲ اﻟَّ ِذي ﻳ َ ِج ُدوﻧ َ ُﻪ َﻣ ْﻜ ُتﻮبًا ِﻋﻨ َد ُﻫ ْﻢ ِﻓﻲ َّ‬ ‫ا ْﻟ ُﻤ َ‬ ‫ﻨﻜ ِر‪( .‬د اﻋراف سﻮرت‪ ١٥٧ ،‬اﻳت‪).‬‬ ‫ژباړه‪ :‬ﻫﻐﻪ کسان چ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ ا ﻣﻲ ﻧبﻲ پﻴروي کﻮي‪ ،‬چ‪ ３‬ستاﻳﻨﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ تﻮرات او اﻧجﻴﻞ ک‪ ３‬ﻟﻴکﻞ‬ ‫شﻮې‪ ،‬ﻣﻮﻣﻲ‪ ،‬او ﻫﻐﻪ دوى تﻪ پﻪ ﻧ‪５‬کﻴﻮ اﻣر کﻮي او ﻟﻪ بدﻳﻮ ﻳ‪ ３‬ﻣﻨﻌﻪ کﻮي‪.‬‬

‫‪51‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫درﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! حضرت ابراﻫﻴﻢ‬

‫ﻧﻮﻣﻮړې دﻋا ＇ﻪ وخت وک‪７‬ه؟‬

‫ِ‬ ‫ﻴسﻰ ْاب ُﻦ‬ ‫ٰ‬ ‫ﻋﻴسﻰ ﻫﻢ د حضرت ﻣحﻤد د رساﻟت ز‪４‬رى ورک‪７‬ى دى‪ ،‬اهلل ﻓرﻣاﻳﻲ‪َ :‬وإِ ْذ ﻗَا َل ﻋ َ‬ ‫َﻣ ْرﻳ َ َﻢ ﻳَا بَﻨِﻲ إِ ْس َرائِﻴﻞَ إِﻧِّﻲ َر ُسﻮلُ َّ‬ ‫اﻟت ْﻮ َراةِ َو ُﻣبَ ِّش ًرا ب ِ َر ُس ٍ‬ ‫ﻮل ﻳ َ ْآتِﻲ ِﻣﻦ‬ ‫ِّﻤا ب َ ْﻴ َﻦ ﻳ َ َد َّي ِﻣ َﻦ َّ‬ ‫اهللِ إِﻟ َْﻴ ُﻜﻢ ُّﻣ َص ِّد ًﻗا ﻟ َ‬ ‫ب َ ْﻌ ِدي ْاس ُﻤ ُﻪ أ َ ْح َﻤ ُد‪( .‬د اﻟصﻒ سﻮرت‪ ٦ ،‬آﻳت)‬ ‫ﻋﻴسﻰ د ﻣرﻳﻢ زوى بﻨﻲ اسرائﻴﻠﻮ تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻳﻘﻴﻨاً زه تاسﻮ تﻪ د اهلل‬ ‫ژباړه‪ :‬او کﻠﻪ چ‪ٰ ３‬‬

‫ﻟﻪ خﻮا د‬

‫ﻫﻐﻪ استازى ﻳﻢ‪ ،‬د تﻮرات تصدﻳﻖ کﻮوﻧکﻰ ﻳﻢ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣا ﻣخک‪ ３‬ﻧازل شﻮى او د راتﻠﻮﻧکﻲ پ‪５‬ﻐﻤبر‬ ‫ز‪４‬رى درکﻮوﻧکﻰ ﻳﻢ‪ ،‬چ‪ ３‬وروستﻪ را‪＄‬ﻲ او ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬احﻤد دى‪.‬‬ ‫اهلل‬

‫！ﻮﻟﻮ پﻴﻐﻤبراﻧﻮ تﻪ د حضرت ﻣحﻤد د رساﻟت خبر ورک‪７‬ى او ورتﻪ ﻳ‪ ３‬وﻳﻠﻲ دي‪ ،‬چ‪３‬‬

‫خپﻠﻮ ﻣﻨﻮﻧکﻮ تﻪ وواﻳئ‪ ،‬چ‪ ３‬کﻪ د آخراﻟزﻣان پﻴﻐﻤبر زﻣاﻧﻪ ﻣﻮ پﻴداک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ اﻳﻤان پرې راوړئ او د‬ ‫ﻫﻐﻪ پﻴروي وک‪７‬ئ‪ .‬اهلل ﻓرﻣاﻳﻲ‪َ :‬وإِ ْذ آ َ َخ َذ ّ‬ ‫اب َو ِح ْﻜ َﻤ ٍة ثُ َّﻢ‬ ‫اﻟﻨبِِّﻴ ْﻴ َﻦ ﻟ ََﻤا آت َ ْﻴ ُت ُﻜﻢ ِّﻣﻦ ِﻛتَ ٍ‬ ‫اهللُ ِﻣﻴثَ َ‬ ‫اق َّ‬ ‫آخ ْذتُ ْﻢ َﻋﻠَﻰ َذﻟ ِ ُﻜ ْﻢ إِ ْص ِري ﻗَاﻟُﻮ ْا‬ ‫ﻨص ُرﻧَّ ُﻪ ﻗَا َل آآﻗ َْر ْرتُ ْﻢ َو َ‬ ‫ِّﻤا َﻣ َﻌ ُﻜ ْﻢ ﻟ َ ُت ْؤ ِﻣ ُﻨ َّﻦ ب ِ ِﻪ َوﻟَتَ ُ‬ ‫َجاءﻛ ُْﻢ َر ُسﻮلٌ ُّﻣ َص ِّدقٌ ﻟ َ‬ ‫ﻳﻦ (آل ﻋﻤران‪ ٨١ ،‬آﻳت)‪.‬‬ ‫آﻗ َْر ْرﻧَا ﻗَا َل ﻓَ ْاش َﻬ ُدو ْا َوآَﻧ َ ْا َﻣ َﻌ ُﻜﻢ ِّﻣ َﻦ َّ‬ ‫اﻟشا ِﻫ ِد َ‬ ‫ژباړه‪ :‬ﻳادک‪７‬ه ﻫﻐﻪ وخت چ‪ ３‬اهلل ﻟﻪ پﻴﻐﻤبراﻧﻮ ＇خﻪ ژﻣﻨﻪ واخﻴستﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ کتاب او حکﻤت‬ ‫ﻣ‪ ３‬سر ﻟﻮړي ک‪７‬ي ﻳئ‪ ،‬ﻧﻮکﻪ تاسﻮ تﻪ بﻞ پﻴﻐﻤبر درﻏﻰ چ‪ ３‬دﻫﻤاﻏﻮ ﻻر＊ﻮوﻧﻮ تصدﻳﻖ کﻮوﻧکﻰ وي‬ ‫چ‪ ３‬ﻟﻪ تاسﻮ سره شتﻪ‪ ،‬ﻧﻮ ﻫرو ﻣرو بﻪ پر ﻫﻐﻪ اﻳﻤان راوړئ او ﻣرستﻪ بﻪ ورسره کﻮئ‪ ،‬وﻳ‪ ３‬ﻓرﻣاﻳﻞ‪::‬‬ ‫آﻳا اﻗرار ﻣﻮ وک‪ ７‬او پﻪ خپﻞ دﻏﻪ کار باﻧدې ﻣﻮ زﻣا ژﻣﻨﻪ واخﻴستﻪ ﻫﻐﻮى ووﻳﻞ‪ :‬اﻗرار ﻣﻮ وک‪ ،７‬ﻫﻐﻪ‬ ‫(اهلل تﻌاﻟﻰ) وﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬ﻧﻮ ‪－‬ﻮاه اوسئ او زه ﻫﻢ د تاسﻮ سره ﻟﻪ ‪－‬ﻮاﻫاﻧﻮ ﻳﻢ‪.‬‬ ‫خﻮ د تﻮرات او اﻧجﻴﻞ پﻪ اوسﻨﻴﻮ ﻧسخﻮ ک‪ ３‬تحرﻳﻒ شﻮى او د ﻣحﻤد‬ ‫ﻟﻴکﻞ شﻮى و‪ ،‬حذف شﻮى دى‪.‬‬

‫‪52‬‬

‫ﻧﻮم چ‪ ３‬صراحتا ً پﻪ ک‪３‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! وﻟ‪ ３‬اﻫﻞ کتابﻮ (ﻳﻬﻮدو او ﻧصاراوو) پخﻮاﻧﻲ آسﻤاﻧﻲ کتابﻮﻧﻪ تحرﻳﻒ ک‪７‬ي او د‬ ‫ﻣحﻤد‬

‫ﻧﻮم او د ﻫﻐﻪ د بﻌثت ز‪４‬رى ﻳ‪ ３‬ترې حذف ک‪７‬ى دى؟‬

‫د اهل کتابو د پوهانو ز‪４‬ري‬ ‫د ﻣسﻠﻤاﻧ‪５‬دو پﻪ کﻴسﻪ ک‪ ３‬داس‪ ３‬راﻏﻠﻲ دي‪ :‬ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ﻋﻤﻮرﻳﻪ راﻫب ＇خﻪ‪،‬‬

‫د سﻠﻤان ﻓارسﻲ‬

‫چ‪ ３‬ﻣرګ تﻪ ﻧ‪８‬دې وخت ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻴدﻟﻰ و‪ ،‬واور‪４‬دل چ‪ :３‬د ﻋربﻮ پر ‪＄‬ﻤکﻪ بﻪ د ابراﻫﻴﻢ‬

‫پﻪ‬

‫دﻳﻦ ﻳﻮ پﻴﻐﻤبر ﻣبﻌﻮث شﻲ‪ ،‬د خرﻣاؤو ب‪ ０‬تﻪ بﻪ ﻣﻬاجر شﻲ‪＄ ،‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻧ‪ ３＋‬ﻟري‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫدﻳﻪ خﻮري‪،‬‬ ‫صدﻗﻪ ﻧﻪ خﻮري‪ ،‬د دواړو اوږو پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د ﻧبﻮت ﻣﻬر دی‪ .‬کﻪ دﻏ‪＄ ３‬ﻤک‪ ３‬تﻪ تﻠﻠﻰ ش‪ ،３‬ﻧﻮ‬ ‫ﻻړ شﻪ! بﻴا سﻠﻤان‬

‫ﻣدﻳﻨ‪ ３‬تﻪ راﻏﻰ‪ ،‬ﻟﻪ ﻫجرت وروستﻪ‪ ،‬حضرت ﻣحﻤد‬

‫سره پﻪ ﻣدﻳﻨﻪ ک‪３‬‬

‫ﻣخاﻣخ شﻮ کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻫﻤاﻏﻪ ﻧ‪ ３＋‬د حضرت ﻣحﻤد پﻪ وجﻮد ک‪ ３‬وﻟﻴدﻟ‪ ،３‬ﻧﻮ اسﻼم ﻳ‪ ３‬راوړ‪.‬‬ ‫ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ د ﻳﻬﻮدو ﻋﻠﻤاوو د پﻴﻐﻤبر د بﻌثت د زﻣاﻧ‪ ３‬د راﻧ‪８‬دې ک‪５‬دو خبر ورک‪７‬ى‪ .‬ﻟکﻪ ابﻮ تﻴﻬان‬ ‫چ‪ ３‬کﻠﻪ ﻟﻪ شام ＇خﻪ راووت او پﻪ بﻨﻲ ﻗرﻳﻈﻪ ک‪ ３‬ﻣ‪５‬شت شﻮ او د پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ بﻌثت ＇خﻪ دوه کاﻟﻪ‬ ‫وړاﻧدې ﻣ‪ ７‬شﻮ‪ ،‬د خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪４７‬ﻨ‪ ３‬پر ﻣﻬال ﻳ‪ ３‬د ﻗرﻳﻈﻪ خﻠکﻮ تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬اې ﻳﻬﻮدو! پﻮﻫ‪８５‬ئ چ‪ ３‬وﻟ‪３‬‬ ‫دﻏﻪ ‪＄‬اى تﻪ راﻏﻠﻰ ﻳﻢ؟ ﻫﻐﻮى ووﻳﻞ‪ :‬تﻪ خپﻠﻪ ＊ﻪ پﻮﻫ‪８５‬ې‪ ،‬وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬زه دې ＊ار تﻪ راﻏﻠﻰ ﻳﻢ‪ ،‬د‬ ‫ﻫﻐﻪ پﻴﻐﻤبر د ظﻬﻮر اﻧتﻈار کﻮم‪ ،‬چ‪ ３‬د بﻌثت وخت ﻳ‪ ３‬راﻧ‪８‬دې شﻮی دى‪ .‬ﻫﻴﻠﻪ ﻣﻦ ﻳﻢ چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ‬ ‫ﻣبﻌﻮث شﻲ او پﻴروي ﻳ‪ ３‬وک‪７‬م‪ ،‬پﻪ ﻫﻤدې اساس بﻪ ﻳﻬﻮدو د ﻣدﻳﻨ‪ ３‬خﻠکﻮ تﻪ وﻳﻞ‪ :‬د آخراﻟزﻣان‬ ‫پﻴﻐﻤبر د بﻌثت زﻣاﻧﻪ ﻧ‪８‬دې شﻮې ده ﻣﻮﻧ‪ ８‬بﻪ ﻫﻐﻪ سره ﻳﻮ ‪＄‬ای کﻴ‪８‬و او تاسﻲ بﻪ وژﻧﻮ‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا رﻧ‪／‬ﻪ کﻠﻪ چ‪ ３‬د روم پاچا‪ ،‬ﻫرﻗﻞ د رسﻮل اهلل ﻟﻴک ترﻻسﻪ ک‪ ،７‬وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬زه پﻮﻫ‪５‬دم چ‪３‬‬ ‫ﻫﻐﻪ (پﻴﻐﻤبر)‬

‫ظﻬﻮر کﻮي‪ ،‬خﻮ ‪－‬ﻮﻣان ﻣ‪ ３‬ﻧﻪ کاوه چ‪ ３‬ﻟﻪ ستاسﻮ (اﻋرابﻮ) ＇خﻪ بﻪ وي‪.‬‬

‫‪53‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫درﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬د حضرت ﻣحﻤد د بﻌثت پﻪ ﻫکﻠﻪ ＇ﻮ ز‪４‬ري ﻳاد شﻮي‬ ‫دي ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬واخﻠئ؟‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬د پﻴﻐﻤبر د بﻌثت اﻫﻤﻴت او ﻓضﻴﻠت او پﻪ پخﻮاﻧﻴﻮ آسﻤاﻧﻲ کتابﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د ﻫﻐﻪ ﻳادوﻧﻪ‪.‬‬ ‫‪ .‬د اﻫﻞ کتابﻮ (ﻳﻬﻮدو او ﻧصارا وو) د ﻋﻠﻤا وو ﻟ‪５‬ﻮاﻟتﻴا او د پﻴﻐﻤبر پر رساﻟت باﻧدې ﻳ‪ ３‬د ‪＄‬ﻴﻨﻮ‬ ‫اﻳﻤان‪.‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬سﻠﻤان ﻓارسﻲ د پﻴﻐﻤبر د ظﻬﻮر پﻪ ﻫکﻠﻪ ＇ﻪ ز‪４‬رى اور‪４‬دﻟﻰ و؟‬ ‫‪ .٢‬وﻟ‪ ３‬ابراﻫﻴﻢ‬ ‫ﻋﻴسﻰ‬ ‫‪ٰ .٣‬‬

‫د ﻳﻮه پﻴﻐﻤبر د استﻮﻟﻮ دﻋا وک‪７‬ه؟‬ ‫د پﻴﻐﻤبر د ظﻬﻮر پﻪ اړه کﻮم ز‪４‬رى ورک‪７‬ى و؟‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫د پﻴﻐﻤبر د بﻌثت پﻪ ﻫکﻠﻪ پﻨ‪％‬ﻪ ز‪４‬ري چ‪ ３‬ﻟﻮستﻠﻲ ﻣﻮ دي‪ ،‬پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪54‬‬

‫شپاړسم لوست‬

‫له بعثت وړاندې د حضرت محمد اخالقي فضايل‬ ‫حضرت ﻣحﻤد پﻪ خپﻞ ژور ﻓکر او ‪＄‬ﻴرکتﻴا سره ﻋاﻟﻲ اﻫداف ＇ارل‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣبارک‬ ‫وجﻮد ک‪ ３‬ﻋاﻟﻲ ‪＄‬اﻧ‪７／‬تﻴاوي ＇ر‪－‬ﻨدې وي‪ .‬حضرت ﻣحﻤد د خپﻞ سﻠﻴﻢ ﻓطرت د وجﻬ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫خراﻓاتﻮ ＇خﻪ ﻟرﻳﻮاﻟی ﻏﻮره کاوه او ﻟﻪ کﻮچﻨﻴﻮاﻟﻲ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ باطﻠﻮ ﻣﻌبﻮداﻧﻮ ＇خﻪ کرکﻪ درﻟﻮده‪.‬‬ ‫پيغمبر د اهلل تعالی په څارنه ک‪３‬‬ ‫اهلل خپﻞ پﻴﻐﻤبر د جاﻫﻠﻲ دودوﻧﻮ او ﻧاسﻤﻮ کاروﻧﻮ ＇خﻪ‪ ،‬چ‪＄ ３‬ﻮاﻧان ﻳ‪ ３‬طبﻴﻌتاً سرتﻪ‬ ‫رسﻮي‪ ،‬ساتﻠﻰ وو‪ .‬د اهلل ‪＄‬اﻧ‪７／‬ې پاﻣﻠرﻧﻪ د حضرت ﻣحﻤد او باطﻠﻮ دودوﻧﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬پرده وه‪.‬‬ ‫رواﻳت دى چ‪ ３‬آﻧحضرت وﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬ﻫ‪（５‬کﻠﻪ ﻣ‪ ３‬د ﻫﻐﻮ کاروﻧﻮ اراده ﻧﻪ ده ک‪７‬ې چ‪ ３‬د جاﻫﻠﻴت‬ ‫د دورې خﻠکﻮ ترسره کﻮل‪ ،‬ﻣ‪／‬ر دوه ‪＄‬ﻠﻪ‪،‬چ‪ ３‬ﻫر ‪＄‬ﻞ اهلل ﻟﻪ ﻫﻐﻪ کار ＇خﻪ ساتﻠﻰ ﻳﻢ‪ ،‬تردې‬ ‫چ‪ ３‬زه ﻳ‪ ３‬پﻪ پ‪５‬ﻐﻤبرۍ ﻣشرف ک‪７‬م‪ .‬ﻳﻮه شپﻪ ﻣ‪ ３‬ﻳﻮ ‪＄‬ﻮان تﻪ چ‪ ３‬د ﻣک‪ ３‬پﻪ ﻏروﻧﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬را سره‬ ‫ﻳﻮ ‪＄‬ای شپﻨﻲ کﻮﻟﻪ‪ ،‬ووﻳﻞ‪ :‬زﻣا رﻣ‪ ３‬تﻪ ‪－‬ﻮره‪ ،‬زه ﻣک‪ ３‬تﻪ ‪＄‬ﻢ او د ﻧﻮرو ‪＄‬ﻮاﻧاﻧﻮ پﻪ ＇‪５‬ر خپﻠﻪ شپﻪ‬ ‫پﻪ کﻴسﻮ ت‪５‬روم‪ ،‬ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ‪＊ :‬ﻪ ده‪ ،‬زه بﻪ دا کار وک‪７‬م‪ ،‬زه ﻫﻢ پا＇‪５‬دم او روان شﻮم کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻣک‪３‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ي کﻮر تﻪ ورس‪５‬دم‪ ،‬د ！ﻨ‪！ ，‬کﻮر ﻏ‪ ８‬ﻣ‪ ３‬تر ﻏﻮږ شﻮ‪ ،‬وﻣ‪ ３‬پﻮ＊تﻞ‪ :‬دﻟتﻪ ＇ﻪ خبره ده؟ ﻫﻐﻮى‬ ‫ووﻳﻞ‪ :‬د ﻓﻼﻧﻲ س‪７‬ي او ﻓﻼﻧ‪ ３％＊ ９‬واده دى‪ ،‬ک‪５‬ﻨاستﻢ چ‪ ３‬واورم‪ ،‬خﻮ اهلل تﻌاﻟﻰ زﻣا ﻏﻮږوﻧﻪ‬ ‫ﻟﻪ اور‪４‬دو ＇خﻪ وژﻏﻮرل او پﻪ دراﻧﻪ خﻮب وﻳده شﻮم‪ .‬تر ﻫﻐ‪ ３‬چ‪ ３‬د ﻟﻤر ‪－‬رﻣ‪ ９‬راوﻳ） ک‪７‬م‪ ،‬دا‬ ‫پ‪＋５‬ﻪ دوه ‪＄‬ﻠﻪ تکرار شﻮې او دواړه ‪＄‬ﻠﻪ اهلل ساتﻠﻰ ﻳﻢ‪.‬‬ ‫د امهات المؤمنين له قوله د آنحضرت اخالقي فضايل‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣحﻤد رسﻮل اهلل ﻣبﻌﻮث شﻮ د پر＊تی دﻫﻴبت ＇خﻪ‪ ،‬ترﻫ‪５‬دﻟﻰ خدﻳج‪ ３‬رضی اهلل‬ ‫ﻋﻨﻬا تﻪ راﻏﻰ او د خپﻞ ‪＄‬ان پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻳ‪ ３‬اﻧد‪＋４‬ﻨﻪ ＇ر‪－‬ﻨده ک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ خدﻳج‪ ３‬رضی اهلل ﻋﻨﻬا د ﻫﻐﻪ د‬ ‫ډاډﻳﻨ‪ ３‬ﻟپاره د ﻫﻐﻪ پﻪ ستاﻳﻨﻪ ک‪ ３‬تﻠپات‪ ３‬کﻠﻤ‪ ３‬او جﻤﻠ‪ ３‬ووﻳﻠ‪ ،３‬وﻳ‪ ３‬ﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬ﻫ‪（５‬کﻠﻪ بﻪ اهلل تا‬ ‫رسﻮا ﻧﻪ ک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬تﻪ ﻟﻪ ب‪５‬ﻮسﻪ او ﻟﻮ‪４‬دﻟﻮ خﻠکﻮ سره ﻣرستﻪ کﻮې‪ ،‬ﻣ‪５‬ﻠﻤﻪ پاﻟﻨﻪ کﻮې‪ ،‬د حﻖ پﻪ‬ ‫کاروﻧﻮ ک‪ ３‬ﻣﻠتﻴا کﻮې پﻴﻐﻤبر پﻪ خپﻞ ﻗﻮم ک‪ ３‬ﻟﻪ ＊ﻮ او ﻟﻮړو اخﻼﻗﻮ ＇خﻪ برخﻤﻦ و‪ ،‬پﻪ حﻠﻢ‪،‬‬ ‫ر＊تﻴا وﻳﻠﻮ‪ ،‬د طبﻴﻌت پﻪ ﻧرﻣ‪ ،９‬پاک ﻟﻤﻨ‪ ،９‬ﻧﻴک‪ ９‬او اﻣاﻧت ک‪ ３‬تربﻞ ﻫر چا ډ‪４‬ر و‪ .‬ﻫ‪（５‬کﻠﻪ ﻳ‪３‬‬

‫‪55‬‬

‫شراب ﻧﻪ دي ＇‪＋‬ﻠﻲ‪ ،‬د بتاﻧﻮ پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻣذبﻮحﻪ او ﻗرباﻧﻲ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ده خﻮړﻟ‪ ３‬او د بتاﻧﻮ پﻪ ﻧاﻣﻪ جﻮړوشﻮﻳﻮ‬ ‫ﻣراسﻤﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪６－ ３‬ون ﻧﻪ دى ک‪７‬ى‪ .‬ﻟﻪ ﻋاﻳش‪ ３‬رضی اهلل ﻋﻨﻬا ＇خﻪ د حضرت ﻣحﻤد د اخﻼﻗﻮ‬ ‫پﻪ اړه وپﻮ＊تﻞ شﻮل‪،‬و ﻳ‪ ３‬ﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬د ﻫﻐﻮى اخﻼق ﻗرآن و‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪＇ ３‬ﻪ چ‪ ３‬ﻗرآن کرﻳﻢ ک‪ ３‬راﻏﻠﻲ‬ ‫دي‪ ،‬پﻴﻐﻤبر پرې ﻋﻤﻞ کاوه‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! د پﻴﻐﻤبر د اخﻼﻗﻲ ﻓضاﻳﻠﻮ ﻋﻤﻠﻲ ب‪５‬ﻠ‪ ،３／‬چ‪ ３‬خدﻳج‪ ３‬او ﻋاﻳش‪ ３‬رضﻲ‬ ‫اهلل ﻋﻨﻬﻤا ورتﻪ اشارې ک‪７‬ې‪ ،‬وواﻳاست؟‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ بﻌثتﻪ ﻟﻪ خراﻓاتﻮ او ﻧاسﻤﻮ کاروﻧﻮ ＇خﻪ د پﻴﻐﻤبر ﻋصﻤت‪.‬‬ ‫‪ .‬پﻴﻐﻤبر تﻞ د اهلل تر ‪＄‬اﻧ‪７／‬ې پاﻣﻠرﻧ‪ ３‬ﻻﻧدې و او پﻪ ！ﻮﻟﻮ کاروﻧﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد‬ ‫ﻟﻪ ﻧاروا ＇خﻪ ساتﻪ‪.‬‬ ‫ارزونه‬

‫＇ﻪ وخت د حضرت ﻣحﻤد د اخﻼﻗﻲ ﻓضاﻳﻠﻮ ﻳادوﻧﻪ وک‪７‬ه‪.‬‬

‫‪ .١‬خدﻳج‪３‬‬

‫د پﻴﻐﻤبر‬

‫‪ .٢‬ﻋاﻳش‪３‬‬

‫د ＊ﻮ او ﻏﻮره اخﻼﻗﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ ＇ﻪ وﻳﻠﻲ دي؟ بﻴان ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫ﻋاﻳش‪３‬‬ ‫ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫ﻓرﻣاﻳﻠﻲ دي‪ :‬د پﻴﻐﻤبر‬

‫اخﻼق ﻗرآن و‪ ،‬دﻏﻪ ﻣطﻠب پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬تشرﻳح‬

‫‪56‬‬

‫اوولسم لوست‬

‫＊ه خوبونه او ‪－‬و＊ه کيناستل‬ ‫پﻪ ت‪５‬رو ﻟﻮستﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻣﻮ وﻟﻮستﻞ‪ ،‬چ‪ ３‬اهلل‬

‫خپﻞ استازى پﻪ کﻮچﻨﻴﻮاﻟﻲ او ‪＄‬ﻮاﻧ‪ ９‬ک‪ ３‬دخپﻠ‪３‬‬

‫‪＄‬اﻧ‪７／‬ې پاﻣﻠرﻧ‪ ３‬وړ ‪－‬ر‪＄‬ﻮﻟﻰ او ﻫﻐﻪ ﻳ‪ ３‬د اﻧساﻧاﻧﻮ د ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬د ﻟﻮى ﻣسؤوﻟﻴت د ترسره کﻮﻟﻮ‬ ‫ﻟپاره تربﻴﻪ ک‪ ،７‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻧ‪５‬کﻮ کاروﻧﻮ او اخﻼﻗﻮ شﻬرت درﻟﻮد او ﻟﻪ ‪－‬ﻨاﻫﻮﻧﻮ او پﻠﻴتﻴﻮ‬ ‫＇خﻪ پﻪ اﻣان ک‪ ３‬پات‪ ３‬شﻮ‪.‬‬ ‫د پ‪５‬غمبرۍ پ‪５‬الم‪３‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬پﻴﻐﻤبر ＇ﻠﻮ‪＋４‬ت کﻠﻨ‪ ９‬تﻪ ﻧ‪８‬دې شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ د اوږدې زﻣاﻧ‪ ３‬ﻓکروﻧﻮ او تآﻣﻼتﻮ ﻳ‪ ３‬د ده او‬ ‫د ده د ﻗﻮم تر ﻣﻨ‪ ＃‬وا！ﻦ ﻻ زﻳات ک‪ ،７‬ﻟﻪ خﻠﻮت او ‪－‬ﻮ＊ﻪ کﻴﻨا ستﻠﻮ سره ﻳ‪ ３‬ﻣﻴﻨﻪ پ‪５‬دا شﻮه‪＇ .‬ﻪ تﻮ＊ﻪ‬ ‫بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬ان سره اخﻴستﻠﻪ او د حرا ﻏار تﻪ بﻪ تﻠﻠﻮ‪.‬‬

‫‪57‬‬

‫د حراء ﻏار د ((جبﻞ اﻟﻨﻮر)) ﻏره پﻪ ＇ﻮکﻪ ک‪ ３‬ﻳﻮه تشﻪ ده‪ ،‬ور ﻳ‪ ３‬د شﻤال پﻪ ﻟﻮر‪ ،‬اوږدواﻟی ﻳ‪３‬‬ ‫درې ﻣتره‪ ،‬پﻠﻨﻮاﻟی ﻳ‪ ３‬ﻧ‪８‬دې ‪١/٣٠‬ﻳﻮ ﻣتر او (‪ )٣٠‬ساﻧت‪ ３‬او اوچتﻮاﻟﻰ ﻳ‪ ３‬دوه ﻣتره دى‪ ،‬دوه تﻨﻪ‬ ‫ﻳﻮ پر بﻞ پس‪ ３‬پﻪ ﻫﻐﻪ ک‪ ３‬ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬کﻮﻻى شﻲ‪ ،‬دﻏﻪ ﻏر ﻟﻪ ﻣسجد اﻟحرام ＇خﻪ شﻤال ختﻴ‪ ＃‬تﻪ پﻪ‬ ‫ﻧ‪８‬دې ＇ﻠﻮرو کﻴﻠﻮ ﻣترو وا！ﻦ ک‪ ３‬پروت دى‪.‬‬ ‫پﻴﻐﻤبر‬

‫د حراء پﻪ ﻏار ک‪ ３‬پﻪ‬

‫ﻋبادت او د ﻧ‪７‬ۍ او د ﻫﻐ‪ ３‬د رب‬ ‫پﻪ ﻓکر ک‪ ３‬بﻮخت وو‪ .‬د ﻫست‪９‬‬ ‫د ب‪ ３‬پاﻳﻪ روح سره پﻪ خﻠﻮت او‬ ‫د کائﻨاتﻮ تر شا د اهلل تﻌاﻟﻰ دﻟﻮﻳ‪３‬‬ ‫ﻫست‪ ９‬پﻪ ﻟ＂ﻪ ک‪ ３‬وو‪ .‬درې پرﻟپس‪３‬‬ ‫کاﻟﻪ ﻳ‪ ３‬د (رﻣضان) ﻣﻴاشت د حراء‬ ‫پﻪ ﻏار ک‪ ３‬ت‪５‬روﻟﻪ‪＇ .‬ﻮور‪ ３＄‬بﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫ﻫﻠتﻪ خﻠﻮت او ﻋبادت کاوه‪ .‬چ‪３‬‬ ‫تﻮ＊ﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬خﻼصﻪ شﻮه‪ ،‬کﻮرتﻪ بﻪ‬ ‫راﻏﻰ او د ＇ﻮ ﻧﻮرو ور‪＄‬ﻮ ﻟپاره بﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬تﻮ＊ﻪ واخﻴستﻪ‪ .‬پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪３‬‬ ‫دﻏﻪ ‪－‬ﻮ＊ﻪ ک‪５‬دل ﻫﻐﻪ‬

‫تﻪ د اهلل‬

‫د تدبﻴر او اﻟﻬاﻣﻮﻧﻮ ﻳﻮه برخﻪ وه‪ ،‬تر ＇ﻮ ﻫﻐﻪ د ‪＄‬ﻤکﻨﻴﻮ‬

‫بﻮختﻴاوو او د ژوﻧد ﻟﻪ شﻮر او‪＄‬ﻮږه او د خﻠکﻮ ﻟﻪ ک‪７‬اوﻧﻮ ＇خﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬ژوﻧد ﻳ‪ ３‬ورتﻪ پﻮ＊ﻠﻰ ؤ‪ ،‬ﻟرې‬ ‫وساتﻲ او د ﻫﻐﻪ ﻟﻮى ﻣسؤوﻟﻴت پر ﻏاړه اخﻴستﻠﻮ تﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬ده تﻪ ورسپارل کﻴده‪ ،‬چﻤتﻮ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ ﻣخک‪ ３‬تر دې‪ ،‬چ‪ ３‬اهلل تﻌاﻟی ورتﻪ رساﻟت وسپاري‪ ،‬درې کاﻟﻪ خﻠﻮت او ‪＄‬اﻧتﻪ‬ ‫ﻧاستﻪ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ ﻟﻴکﻠ‪ ３‬وه‪ ،‬چ‪ ３‬باﻻخره د رﻣضان د ﻣبارک‪ ３‬ﻣﻴاشت‪ ３‬پﻪ اووﻟسﻤﻪ د دوشﻨب‪ ３‬پﻪ شپﻪ‬ ‫چ‪ ３‬د (‪٦١٠‬م‪ ).‬کال د ا‪－‬ست ﻣﻴاشت‪ ３‬ﻟﻪ شپ‪８‬ﻣ‪ ３‬سره سﻤﻮن ﻟري‪ ،‬ﻧا＇اپﻪ جبرائﻴﻞ‬ ‫ﻏار ک‪ ３‬پﻴﻐﻤبر‬

‫تﻪ راﻏی او د ﻗرآن کرﻳﻢ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻲ آﻳتﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ وﻟﻮستﻞ‪.‬‬

‫‪58‬‬

‫پﻪ حراء‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫وﻟ‪ ３‬پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ خپﻞ ﻗﻮم ＇خﻪ ﻟرې شﻮى و او ﻟﻪ کﻮر او ＊ار ﻧﻪ ﻟرې ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮ ﻏار ک‪－ ３‬ﻮ＊ﻪ تﻮب‬ ‫ﻏﻮره ک‪７‬؟ پﻪ دې اړه دې زده کﻮوﻧکﻲ خپﻞ ﻧﻈر ＇ر‪－‬ﻨد ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫＊ه خوبونه‬ ‫ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ دې چ‪ ３‬جبرئﻴﻞ‬

‫د حرا پﻪ ﻏارک‪ ３‬پﻴﻐﻤبر تﻪ وح‪ ３‬راوړي‪ ،‬ﻫﻐﻪ بﻪ ＊ﻪ ＊ﻪ‬

‫خﻮبﻮﻧﻪ ﻟﻴدل‪ ،‬کﻠﻪ بﻪ چ‪ ３‬راوﻳ） شﻮ‪ ،‬خﻮښ او خﻮشحاﻟﻪ بﻪ و او پﻪ ﻫﻤﻐﻪ سﻬار بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ خﻮب ک‪３‬‬ ‫ﻟﻴدﻟﻲ شﻴان پﻪ ﻏ‪４７‬دﻟﻮ ستر‪－‬ﻮ ﻟﻴدل‪ ،‬چ‪ ３‬دا ډول خﻮبﻮﻧﻮ تﻪ ﻧ‪５‬ک ﻳا ر＊تﻴﻨﻲ خﻮبﻮﻧﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ام اﻟﻤؤﻣﻨﻴﻦ‪ ،‬ﻋاﻳشﻪ‬

‫رواﻳت کﻮي‪ :‬د وح‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ى پ‪７‬او ﻧ‪５‬ک خﻮبﻮﻧﻪ ﻟﻴدل و‪ .‬کﻮم ＇ﻪ بﻪ چ‪３‬‬

‫رسﻮل اهلل پﻪ خﻮب ک‪ ３‬وﻟﻴدل‪ ،‬ﻫﻐﻪ بﻪ پﻪ ﻋاﻟﻢ واﻗﻊ ک‪ ３‬د روڼ سﻬار پﻪ شان پﻠﻰ کﻴدل‪.‬‬ ‫په غوره خوبونو ک‪ ３‬د اهلل حکمت‬ ‫ک‪５‬داى شﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬رسﻮل اهلل تﻪ د پر＊ت‪ ３‬ﻟﻪ راتﻠﻮ ＇خﻪ وړاﻧدې پﻪ خﻮب ک‪ ３‬ﻟﻪ وح‪ ３‬کﻮﻟﻮ ＇خﻪ‬ ‫د اهلل‬

‫حکﻤت دا وي‪ ،‬چ‪ ３‬کﻪ ﻧا＇اپﻪ پر＊تﻪ راشﻲ وبﻪ ډار شﻲ او ﻟﻪ پر＊ت‪＇ ３‬خﻪ بﻪ ＇ﻪ زده ﻧﻪ‬

‫ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د اهلل تﻌاﻟی د حکﻤت ﻏﻮ＊تﻨﻪ دا وه چ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی دې پﻪ خﻮب ک‪ ３‬ورتﻪ وح‪ ３‬وشﻲ‪،‬تر＇ﻮ‬ ‫پﻴﻐﻤبر‬

‫ورسره آشﻨا شﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ ＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬پﻪ حدﻳث ک‪ ３‬راﻏﻠﻲ دي‪ :‬ﻧ‪５‬ک خﻮبﻮﻧﻪ د پﻴﻐﻤبرۍ‬

‫شپ‪＇ ８‬ﻠﻮ‪＋４‬تﻤﻪ برخﻪ ده‪ .‬ﻧ‪５‬کﻮ خﻮبﻮﻧﻮ شپ‪ ８‬ﻣﻴاشت‪ ３‬دوام وﻣﻮﻧد‪.‬‬ ‫خﻮ باﻳد وپﻮﻫ‪８５‬و چ‪ ３‬د ﻗرآن کرﻳﻢ ﻳﻮ آﻳت ﻫﻢ پر پﻴﻐﻤبر باﻧدې پﻪ خﻮب ک‪ ３‬ﻧﻪ دى ﻧازل شﻮى‪،‬‬ ‫بﻠک‪！ ３‬ﻮل ﻗرآن کرﻳﻢ حضرت جبرئﻴﻞ‬

‫پﻪ وﻳ‪＋‬ﻪ حضرت رسﻮل اکرم تﻪ راوړى دی‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د وح‪ ３‬او ＊ﻮ خﻮبﻮﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬تﻮپﻴر بﻴان ک‪７‬ي او ﻫﻢ دې واضحﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬ﻗرآن‬ ‫کرﻳﻢ پﻪ کﻮم ډول پر پﻴﻐﻤبر ﻧازل شﻮى دى؟‬

‫‪59‬‬

‫د ‪－‬و＊ه کيناستلو ‪－‬ټ‪３‬‬ ‫د پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬سره سﻢ د اهلل‬

‫د ذکر او ﻋبادت ﻟپاره ‪－‬ﻮ＊ﻪ ﻧﻴﻮﻧﻪ د ﻧﻔس د تزکﻴ‪３‬‬

‫او ﻋرﻓان ﻳﻮ پ‪７‬او دى‪ ،‬چ‪ ３‬د زړه ‪＄‬ﻼﻧده کﻮﻟﻮ او ﻏﻔﻠت ﻟرې کﻮﻟﻮ او ﻟﻪ شﻬﻮتﻮﻧﻮ او ﻫﻮس پاﻟﻨ‪ ３‬د‬ ‫ژﻏﻮرﻟﻮ ﻟپاره ترسره ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ سﻨتﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ ﻫﻢ د روژې د ﻣﻴاشت‪ ３‬اﻋتکاف دى‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻫر ﻣسﻠﻤان ﻟپاره کﻪ ﻫﻐﻪ‬ ‫پاچا وي او کﻪ ﻋاﻟﻢ‪ ،‬ﻻر＊ﻮود وي او کﻪ سﻮدا‪－‬ر‪ ،‬ستر اﻫﻤﻴت ﻟري‪ ،‬تر＇ﻮ ﻟﻪ دې ﻻرې د اﻧسان‬ ‫ﻧﻔس او زړه ﻟﻪ ﻫﻐﻮ شﻴاﻧﻮ ＇خﻪ چ‪ ３‬پرې کک‪ ７‬دی‪ ،‬پاک شﻲ او د ﻳﻮازﻳتﻮب پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻧﻔس‬ ‫سره حساب وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬خﻠﻮت ک‪ ３‬ﻧاستﻪ پﻪ زړوﻧﻮ ک‪ ３‬د اهلل‬

‫د ﻣحبت د پاﻟﻨ‪ ３‬تﻤرﻳﻦ دى او ﻟﻪ اهلل‬

‫سره ﻣﻴﻨﻪ د‬

‫سر＊ﻨدﻧ‪ ３‬او جﻬاد سرچﻴﻨﻪ او د ﻫرې سﻤ‪ ３‬بﻠﻨ‪ ３‬بﻨس＀ دی‪.‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬رسﻮل اهلل پﻪ ＇ﻮ کﻠﻨ‪ ９‬ک‪ ３‬پر پﻴﻐﻤبرۍ ﻣبﻌﻮث شﻮ؟‬ ‫‪ .٢‬د حراء ﻏار چ‪５‬رتﻪ دی؟ ﻟﻪ ﻣسجد اﻟحرام سره ﻳ‪ ３‬وا！ﻦ ﻣﻌﻠﻮم ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ .٣‬ﻗرآن کرﻳﻢ پﻪ کﻮﻣﻪ ﻧ‪＂５‬ﻪ پر حضرت ﻣحﻤد‬

‫ﻧازل شﻮ؟‬

‫‪ .٤‬ﻟﻪ بﻌثت ＇خﻪ وړاﻧدې پﻴﻐﻤبر د حراء پﻪ ﻏار ک‪＇ ３‬ﻪ کﻮل؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د پﻴﻐﻤبر د خﻠﻮت پﻪ ﻻﻣﻠﻮﻧﻮ او پﻪ ﻣجﻤﻮع ک‪ ３‬د اﻧسان ﻟپاره د خﻠﻮت د ‪＂－‬ﻮ‬ ‫پﻪ اړه ﻳﻮ ﻣطﻠب وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪60‬‬

‫اتلسم لوست‬

‫د پيغمبر مرتبه‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ ﻫﻴبت‪ ،‬وﻗار او ﻋﻈﻤت ک‪ ３‬سﻴال ﻧﻪ درﻟﻮد‪ .‬دوست او د＊ﻤﻦ ﻟﻮى گا‪１‬ﻪ‪ .‬د احترام او‬ ‫تﻌﻈﻴﻢ پﻪ ستر‪－‬ﻪ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ کتﻞ‪ .‬ﻟﻪ جاﻫﻼﻧﻮ او احﻤﻘاﻧﻮ پرتﻪ ﻫﻴچا ﻟﻪ ﻫﻐﻪ‬

‫سره د ﻧاوړه چﻠﻦ جرآت‬

‫ﻧﻪ درﻟﻮد‪ .‬د دې ﻟپاره چ‪ ３‬د حﻖ او ﻧ‪５‬ﻐ‪(３‬سﻤ‪ )３‬ﻻرې پر ﻟﻮر ﻻر＊ﻮدوﻧکﻰ واوسﻲ‪ ،‬اهلل‬

‫ورتﻪ‬

‫داس‪ ３‬ﻟﻮړ اخﻼق ورک‪７‬ي وو چ‪ ３‬زړوﻧﻪ ﻳ‪ ３‬سره ت‪７‬ل او ﻧﻔسﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬سره ﻳﻮ ‪＄‬اى کﻮل‪.‬‬ ‫ﻟکﻪ چ‪ ３‬اهلل ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻓرﻣاﻳﻲ‪َ :‬وإِﻧَّ َ‬ ‫ﻚ ﻟ ََﻌﻠَﻰ ُخﻠُﻖٍ َﻋ ِﻈ ٍﻴﻢ [اﻟﻘﻠﻢ ‪( ]٤ :‬ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬ﻳﻘﻴﻨاً تﻪ د‬ ‫ﻟﻮړو اخﻼﻗﻮ خاوﻧد ﻳ‪ )３‬او ﻫﻤداشان حضرت ﻋاﻳشﻪ رضﻰ اهلل ﻋﻨﻬا د ده پﻪ ﻫکﻠﻪ واﻳﻲ‪ :‬ﻛَا َن َخ ْﻠ ُﻘ ُﻪ‬ ‫ا ْﻟ ُﻘ ْرآ َن ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬د ﻧبﻲ کرﻳﻢ اخﻼق ﻗرآن کرﻳﻢ و‪.‬‬ ‫ﻣسﻠﻤان پﻮﻫان د پﻴﻐﻤبر اخﻼق د ﻫﻐﻪ‬

‫سترې ﻣﻌجزې ‪２－‬ﻲ او ！ﻴﻨ‪／‬ار کﻮي‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ اﻧساﻧاﻧﻮ‬

‫ک‪ ３‬د داس‪ ３‬اخﻼﻗﻮ شتﻮن پﻪ خپﻞ ذات ک‪ ３‬ﻳﻮ ﻓﻮق اﻟﻌاده کار دى‪ .‬پﻪ ﻟﻨ‪６‬ه تﻮ‪－‬ﻪ د پﻴﻐﻤبر ＇ﻮ‬ ‫صﻔتﻮﻧﻮ تﻪ د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول اشاره کﻮو‪:‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د پﻴﻐﻤبر د ﻧﻮرو ﻣﻌجزو ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫‪ _١‬د ژب‪ ３‬ساتنه‬ ‫پﻴﻐﻤبر‬

‫ﻟﻪ خﻴر پرتﻪ پﻪ ﻧﻮرو خبرو خپﻠﻪ ژبﻪ ﻧﻪ خﻮ‪＄‬ﻮﻟﻪ‪ .‬داس‪ ３‬خبرې ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ کﻮﻟ‪ ３‬چ‪ ３‬د‬

‫اور‪４‬دوﻧکﻲ ‪＂－‬ﻪ او ＊‪２／５‬ﻪ بﻪ پﻪ ک‪ ３‬ﻧﻪ وه‪ .‬د حﻖ ＇‪＋‬تﻦ تﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬د حﻖ پﻪ ورکﻮﻟﻮ اﻣر کاوه‪ .‬ﻧاوړه‬ ‫وﻳﻨا او شخ‪７‬ه ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ کﻮﻟﻪ‪ ،‬پﻪ خپﻠ‪ ３‬ژب‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻮره واک درﻟﻮد‪.‬‬ ‫‪ _٢‬له مل‪／‬رو سره مينه‬ ‫پﻴﻐﻤبر‬

‫ﻟﻪ خپﻠﻮ ﻣﻠ‪／‬رو سره داس‪ ３‬روﻳﻪ کﻮﻟﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫر ﻳﻮه ﻳ‪ ３‬ﻓکر کاوه‪ ،‬چ‪ ３‬پﻴﻐبﻤر‬

‫پر‪４‬خاصﻪ ﻟﻮرﻳﻨﻪ ﻟري‪.‬‬

‫‪61‬‬

‫‪ _٣‬تواضع‬ ‫پﻪ پﻴﻐﻤبر‬

‫ک‪ ３‬تﻮاضﻊ وه‪ ،‬خﻮ تﻮاضﻊ او خاکساري ﻳ‪ ３‬د ب‪５‬ﻮس‪ ９‬او د ذﻟت د احساس ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻧﻪ‬

‫وه‪ .‬ﻣجﻠس تﻪ پﻪ راتﻠﻠﻮ ﻳ‪ ３‬خپﻞ ﻳاران ﻟﻪ خپﻞ ‪＄‬ای ＇خﻪ پا＇‪５‬دﻟﻮ او تﻌﻈﻴﻢ کﻮﻟﻮ ＇خﻪ ﻣﻨﻊ کﻮل‬ ‫او پﻪ ﻣجﻠس ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ تش ‪＄‬ای ک‪ ３‬ک‪＋‬ﻴﻨاستﻞ ﻏﻮره گ‪２‬ﻞ‪.‬‬ ‫‪ _٤‬تاوتريخوالى ي‪ ３‬نه کاوه‬ ‫پﻴﻐﻤبر بد ژبی‪ ،‬سختﻪ وﻳﻨا کﻮوﻧکﻰ‪ ،‬ﻋﻴب ﻟ＂ﻮوﻧکﻰ او ﻓحش وﻳﻮﻧکﻰ ﻧﻪ و‪.‬‬ ‫‪ _٥‬غوسه ي‪ ３‬نه کوله‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ خپﻞ ‪＄‬ان پﻮرې اړوﻧدو کاروﻧﻮ ک‪ ３‬ﻫﻴ（کﻠﻪ ﻏﻮسﻪ ﻧﻪ کﻮﻟﻪ‪ ،‬خﻮ کﻠﻪ بﻪ چ‪ ３‬د اهلل‬ ‫تﻌاﻟی ﻣحرﻣات تر پ‪＋‬ﻮ ﻻﻧدې ک‪５‬دل‪ ،‬ﻧﻮ تر ＇ﻮ چ‪ ３‬بﻪ حد ﻧﻪ وو پﻠ‪ ３‬شﻮی او ﻣجرم بﻪ پﻪ جزا ﻧﻪ‬ ‫وو رسﻴدﻟی آرام بﻪ ﻧﻪ ک‪５＋‬ﻨاست‪.‬‬ ‫‪ _٦‬د پيغمبر هيبت‬ ‫پﻴﻐﻤبر د زﻳات‪ ３‬تﻮاضﻊ او خاکسارۍ تر ＇ﻨ‪ ，‬د ‪＄‬اﻧ‪７／‬ي وﻗار‪ ،‬شان او شﻮکت خاوﻧد و‪ ،‬چ‪３‬‬ ‫ﻫر ＇ﻮک ﻳ‪ ３‬تر اﻏ‪５‬زې ﻻﻧدې راتﻠﻮ او د ﻫﻐﻪ پر وړاﻧدې ﻳ‪ ３‬د ب‪ ３‬ادب‪ ９‬جرئت ﻧشﻮ کﻮﻻى‪.‬‬ ‫د ﻣشرکﻴﻨﻮ تر ！ﻮﻟﻮ ب‪ ３‬ادبﻮ ﻣشراﻧﻮ بﻪ ﻫﻢ د ﻫﻐﻪ پر وړاﻧدې خپﻞ جرآت ﻟﻪ ﻻسﻪ ورکاوه او ﻣات‪３‬‬ ‫ِ‬ ‫ﻴرةَ َش ْﻬرٍ ﻳﻌﻨ‪ ،３‬د ﻳﻮې ﻣﻴاشت‪ ３‬پﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬خﻮړﻟﻪ‪ ،‬ﻟکﻪ چ‪ ３‬پﻴﻐﻤبر ﻓرﻣاﻳﻲ‪ :‬ﻧُ ِص ْر ُت ب ِ ُّ‬ ‫اﻟر ْﻋ ِب َﻣس َ‬ ‫وا！ﻦ ک‪ ３‬پر د＊ﻤﻦ ﻧصرت را پﻪ برخﻪ شﻮی‪ ،‬پﻪ دې ﻣﻌﻨی چ‪ ３‬و‪４‬ره او ﻫﻴبت ورباﻧدې ﻟﻮ‪８４‬ي‪.‬‬ ‫د پيغمبر د هيبت څو ب‪５‬ل‪３／‬‬ ‫‪ .١‬ﻋﻤرو بﻦ اﻟﻌاص رواﻳت کﻮي‪ ،‬چ‪ ３‬ﻳﻮه ورځ رسﻮل اهلل ﻟﻪ بﻴت اهلل ＇خﻪ طﻮاف کاوه او د‬ ‫ﻣشرکﻴﻨﻮ ＇ﻮ ﻣشران بﻴت اهلل شرﻳﻒ تﻪ ﻧ‪８‬دې ﻧاست وو‪ .‬ﻫر ‪＄‬ﻞ بﻪ چ‪ ３‬رسﻮل اهلل ورتﻪ راﻧ‪８‬دې‬ ‫کﻴده‪ ،‬ﻣﻠﻨ‪６‬ې بﻪ ﻳ‪ ３‬پرې وﻫﻠ‪ .３‬د طﻮاف ﻟﻪ پاى تﻪ رس‪５‬دﻟﻮ وروستﻪ حضرت ﻣحﻤد د ﻫﻐﻮ‬ ‫وړاﻧدې ودر‪４‬د او د اﻳﻤان پﻪ ﻗﻮت او پر‪４‬کﻨده ارادې سره ﻳ‪ ３‬ﻣشرکﻴﻦ ور！ﻞ او وﻳ‪ ３‬ﻓرﻣاﻳﻞ‪:‬‬ ‫(‪)١‬‬ ‫ِ‬ ‫س ُﻣ َح َّﻤ ٍد بِﻴَ ِدهِ ﻟ َ َﻘ ْد ِج ْئ ُت ُﻜ ْﻢ ب ِ َّ‬ ‫اﻟذ ْب ِح ‪.‬‬ ‫ت َ ْس َﻤ ُﻌﻮ َن ﻳَا َﻣ ْﻌ َش َر ُﻗ َر ْﻳ ٍش أ َ َﻣا َواﻟَّذي ﻧَﻔْ ُ‬ ‫‪-١‬داس‪ ３‬اﻟﻔاظ ﻫﻢ راﻏﻠﻲ دي‪:‬‬ ‫ﻳا ﻣﻌشر ﻗرﻳش‪ :‬شاﻫت اﻟﻮجﻮه و آرﻏﻢ اهلل ﻫذه اﻟﻤﻌاطس‪ ،‬ﻟﻘد جئتکﻢ باﻟذبح‪.‬‬ ‫ﻳﻌﻨﻰ اى د ﻗرﻳشﻮ ډﻟ‪ !３‬ستاسﻮ ﻣخﻮﻧﻪ ﻣسخﻪ شﻮي‪ ،‬اهلل دې دا پزې سپک‪ ３‬ک‪７‬ي زه ستاسﻮ وژﻧ‪ ３‬تﻪ راﻏﻠﻰ ﻳﻢ‪.‬‬

‫‪62‬‬

‫ژباړه‪ (( :‬اورئ ای د ﻗرﻳشﻮ ډﻟ‪ ،３‬پﻪ ﻫﻐﻪ ذات ﻗسﻢ چ‪ ３‬زﻣا ﻧﻔس ﻳ‪ ３‬پﻪ واک ک‪ ３‬دی ستاسﻮ‬ ‫وژﻟﻮ تﻪ راﻏﻠﻰ ﻳﻢ‪)).‬‬ ‫د ﻣشرکﻴﻨﻮ ﻟﻮﻳان وارخطا شﻮل‪ ،‬د ﻋذر او ﻧﻨﻮاتﻮ پﻪ کﻮﻟﻮ سره ﻳ‪ ３‬ﻏﻮ＊تﻞ د پﻴﻐﻤبر ﻏﻮسﻪ کﻤﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د اسﻼم تر ！ﻮﻟﻮ سخت د＊ﻤﻦ ابﻮجﻬﻞ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻳﻮ ظاﻟﻢ او ﻓاجر س‪７‬ى و‪ ،‬تﻞ بﻪ ﻳ‪ ３‬د پﻴﻐﻤبر‬ ‫سره حسد او کﻴﻨﻪ کﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻳﻮه ورځ چ‪ ３‬ﻳﻮ اراشﻲ س‪７‬ي خپﻞ اوښ ورباﻧدې پﻠﻮرﻟی و او ابﻮجﻬﻞ ﻳ‪３‬‬ ‫حﻖ ﻧﻪ ورکاوه‪ ،‬ﻧﻮﻣﻮړى د ﻗرﻳشﻮ ﻳﻮ ﻣجﻠس تﻪ راﻏﻰ او وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬ﻣساﻓر ﻳﻢ‪ ،‬ﻟﻪ تاسﻮ ＇خﻪ داس‪３‬‬ ‫＇ﻮک شتﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ ابﻮجﻬﻞ ＇خﻪ زﻣا پﻮر واخﻠﻲ؟ د ﻣجﻠس خﻠکﻮ د ﻣﻠﻨ‪６‬و پﻪ ﻣﻮخﻪ حضرت‬ ‫ﻣحﻤد چ‪ ３‬د ﻣسجد شرﻳﻒ پﻪ ﻳﻮه ‪－‬ﻮ＊ﻪ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬تشرﻳﻒ درﻟﻮد‪ ،‬ور پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ ک‪ ،７‬چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ س‪７‬ى‬ ‫ﻟﻪ ابﻮجﻬﻞ ＇خﻪ ستا پﻮر اخﻴستﻰ شﻲ!‬ ‫ﻫﻐﻪ س‪７‬ى د اهلل استازي تﻪ ورﻏﻰ او خپﻠﻪ ستﻮﻧزه ﻳ‪ ３‬ورتﻪ بﻴان ک‪７‬ه‪ .‬پﻴﻐﻤبر سﻤدستﻲ ورسره‬ ‫د ابﻮجﻬﻞ کﻮر تﻪ وﻻړ او دروازه ﻳ‪ ３‬و！کﻮﻟﻪ‪ .‬ابﻮجﻬﻞ ﻏ‪ ８‬ک‪＇ ７‬ﻮک ﻳ‪３‬؟ پ‪５‬ﻐﻤبر ‪＄‬ﻮاب ورک‪،７‬‬ ‫ﻣحﻤد ﻳﻢ‪ ،‬دﻟتﻪ راشﻪ! ابﻮجﻬﻞ پﻪ ‪＄‬ﻐاستﻪ ﻟﻪ کﻮره راووت‪ .‬پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬روحﻴﻪ ﻳ‪ ３‬باﻳﻠﻠ‪３‬‬ ‫وه‪ ،‬ز‪ ７４‬رﻧ‪ ，‬د ب‪ ３‬سا کاﻟبﻮت پﻪ ＇‪５‬ر د پﻴﻐﻤبر پر وړاﻧدې ودرﻳد‪ .‬پﻴﻐﻤبر ورتﻪ وﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬د‬ ‫دې س‪７‬ي حﻖ ورک‪７‬ه! ابﻮجﻬﻞ د پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ و‪４‬رې پﻪ چپﻪ خﻮﻟﻪ ب‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬ﻨ‪６‬ه د ﻫﻐﻪ س‪７‬ي حﻖ راووړ‬ ‫او ورتﻪ وﻳ‪ ３‬سپاره‪ .‬د ﻣجﻠس خﻠکﻮ پﻪ کﻴس‪ ３‬باﻧدې د پﻮﻫ‪５‬دﻟﻮ ﻟپاره ﻳﻮ س‪７‬ى پﻪ ﻫﻐﻮى پس‪ ３‬استﻮﻟﻰ‬ ‫و‪ .‬ﻫﻐﻪ ！ﻮﻟﻪ کﻴسﻪ د ﻣجﻠس خﻠکﻮ تﻪ بﻴان ک‪７‬ه‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻪ ابﻮجﻬﻞ ﻣجﻠس تﻪ راﻏﻰ او د‬ ‫ﻣجﻠس خﻠکﻮ پﻪ دې ﻫکﻠﻪ ترې پﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬ﻫﻐﻪ ووﻳﻞ‪ :‬کﻠﻪ چ‪ ３‬زﻣا ور وډبﻮل شﻮ او د ﻣحﻤد‬ ‫ﻏ‪ ８‬ﻣ‪ ３‬تر ﻏﻮږ شﻮ‪ ،‬پﻪ زړه ﻣ‪ ３‬وﻳره ﻧﻨﻮتﻪ او ب‪５‬ﻮاکﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣخ‪ ３‬تﻪ ودر‪４‬دم!‬ ‫‪ .٣‬حضرت ﻋﻤر ﻟﻪ خپﻞ ！ﻮل سخت زړه ورتﻮب او بدﻧﻲ ﻗﻮت سره سره چ‪ ３‬درﻟﻮد ﻳ‪ ،３‬کﻠﻪ‬ ‫چ‪ ３‬د حضرت ﻣحﻤد د وژﻧ‪ ３‬پﻪ ﻗصد تﻮره پﻪ ﻻس پﻪ ﻏﻮسﻪ دار ارﻗﻢ تﻪ راﻏﻰ او تر دﻏﻪ دﻣﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫اﻳﻤان ﻧﻪ و راوړی‪ ،‬پﻴﻐﻤبر ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ دواړو ﻣ＂ﻮ ﻧﻴسﻲ او پﻪ ﻗﻬرجﻨﻪ ﻟﻬجﻪ ورتﻪ واﻳﻲ‪ :‬ﻋﻤره! آﻳا ﻧﻪ‬ ‫پﻪ سد ک‪８５‬ې؟ ﻳا دا چ‪ ３‬اهلل دې د وح‪ ３‬پﻪ ژبﻪ د وﻟﻴد بﻦ ﻣﻐﻴره پﻪ ＇‪５‬ر خﻮار او سپک ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫حضرت ﻋﻤر تﻮره پﻪ ﻻس پرتﻪ ﻟﻪ دې چ‪ ３‬کﻮﻣﻪ خبره وک‪７‬ي‪ ،‬د شﻬادت کﻠﻤﻪ واﻳﻲ او ﻣسﻠﻤان‬ ‫ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪63‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫د ﻫﻴبت ﻳﻮ بﻞ ﻣثا ل بﻴان ک‪７‬ي‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ＊ﻮوﻧکﻲ پﻪ ﻣرستﻪ د پﻴﻐﻤبر‬

‫‪ _٧‬د پيغمبر زړورتيا او غيرت‬ ‫حضرت اﻧس واﻳﻲ‪ :‬ﻛَا َن َر ُسﻮلُ َّ‬ ‫اﻟﻨ ِ‬ ‫اﻟﻨ ِ‬ ‫اﻟﻨ ِ‬ ‫اس ‪.‬‬ ‫اس َوﻛَا َن ا َ ْش َج َﻊ َّ‬ ‫اس َوﻛَا َن ا َ ْج َﻮ َد َّ‬ ‫اهللِ ا َ ْح َس َﻦ َّ‬ ‫ژباړه‪ :‬رسﻮل اهلل تر ！ﻮﻟﻮ خﻠکﻮ ډ‪４‬ر ＊ﻪ‪ ،‬ډ‪４‬ر سخﻲ او ډ‪４‬ر زړور و‪.‬‬ ‫حضرت اﻧس واﻳﻲ‪ :‬ﻳﻮه شپﻪ د ﻣدﻳﻨ‪ ３‬اوس‪５‬دوﻧکﻲ د ﻳﻮه بد ﻏ‪ ８‬پﻪ اور‪４‬دﻟﻮ سخت وو‪４‬ر‪４‬دل‪ ،‬خﻠکﻮ‬ ‫د ﻏ‪ ８‬پﻪ ﻟﻮري ﻣﻨ‪６‬ې ک‪７‬ې‪－ ،‬ﻮري‪ ،‬چ‪ ３‬پﻴﻐﻤبر پر آس سپﻮر‪ ،‬تﻮره پر ﻏاړه د دوی ﻣخ‪ ３‬تﻪ را‬ ‫روان دى او ﻓرﻣاﻳﻲ‪ :‬ﻣﻪ و‪４‬ر‪８４‬ئ‪ ،‬ﻣﻪ و‪４‬ر‪８４‬ئ‪ ،‬ﻫ‪ ＆５‬ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫داس‪ ３‬کاروﻧﻪ ﻳﻮازې د ﻫﻐﻪ چا ﻟﻪ خﻮا ترسره ک‪８５‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬زړورتﻴا ﻳ‪ ３‬پﻪ زړه ک‪＇ ３‬پ‪ ３‬وﻫﻲ‪ ،‬خﻮرا‬ ‫اتﻞ او د ﻟﻮى زړه خاوﻧد وي‪ .‬پ‪５‬ﻐﻤبر صحابﻪ و تﻪ د ﻫجرت اﻣر کاوه‪ ،‬خﻮ پﻪ خپﻠﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮازې‬ ‫سر د ﻣک‪ ３‬پﻪ بازاروﻧﻮ ک‪ ３‬ت‪ ，‬رات‪ ，‬کاوه او پﻪ ډﻳره زړورتﻴا او ب‪ ３‬پرواﻳ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬ﻣشرکﻴﻦ اسﻼم تﻪ‬ ‫رابﻠﻞ او خپﻠﻪ دﻧده ﻳ‪ ３‬پرﻣخ بﻴﻮﻟﻪ‪.‬‬ ‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬د پ‪５‬ﻐﻤبر اخﻼق ﻗرآن دى‪.‬‬ ‫‪ .‬پ‪５‬ﻐﻤبر ﻟﻮړ شخصﻴت درﻟﻮد‪.‬‬ ‫‪ .‬ب‪ ３‬زړه تﻮب د اﻧسان پﻪ شخصﻴت ک‪ ３‬کﻤی او ﻧﻘصان دی‪.‬‬ ‫ارزونه‬

‫‪ .١‬ﻟﻪ خپﻠﻮ ﻳاراﻧﻮ سره د پﻴﻐﻤبر چﻠﻨد بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬کﻠﻪ بﻪ پﻴﻐﻤبر ﻏﻮسﻪ ک‪５‬ده؟ تشرﻳح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د پﻴﻐﻤبر د ﻫﻴبت پﻪ اړه د ﻋﻤرو بﻦ اﻟﻌاص کﻴسﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ .٤‬ﻟﻪ ابﻮجﻬﻞ ＇خﻪ د ﻣساﻓر س‪７‬ي حﻖ چا واخﻴست؟ پﻪ ﻟﻨ‪６‬ه تﻮ‪－‬ﻪ ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫پﻪ پﻨ‪％‬ﻠسﻮ کر＊ﻮ ک‪ ３‬د پﻴﻐﻤبر د شخصﻴت پﻪ ﻫکﻠﻪ خپﻞ ﻣﻌﻠﻮﻣات وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪64‬‬

‫نولسم لوست‬

‫د وح‪ ３‬نزول‬ ‫ﻣخک‪ ３‬ﻣﻮ وﻟﻮستﻞ‪ ،‬چ‪ ３‬کﻠﻪ حضرت ﻣحﻤد ＇ﻠﻮ‪＋４‬ت کﻠﻨ‪ ９‬تﻪ ﻧ‪８‬دې شﻮ‪ ،‬ﻟﻪ ﻗﻮم او ＊ار‬ ‫＇خﻪ د ﻟر‪４‬ﻮاﻟﻲ او ‪－‬ﻮ＊ﻪ ﻧاستﻲ سره ﻳ‪ ３‬ﻣﻴﻨﻪ پﻴدا شﻮه او د دې ﻟپاره ﻳ‪ ３‬د حرا ﻏار ﻏﻮره ک‪ ،７‬ﻫﻤﻠتﻪ‬ ‫و چ‪ ３‬جبرئﻴﻞ‬

‫راﻏﻰ او د اهلل‬

‫پﻴﻐام ﻳ‪ ３‬ورتﻪ راوړ‪ ،‬پﻪ دى ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ د وح‪ ３‬پﻪ ﻫکﻠﻪ‬

‫بحث وک‪７‬و‪.‬‬ ‫د وح‪ ３‬پيل‬ ‫د دوشﻨب‪ ３‬شپﻪ د رﻣضان د ﻣبارک‪ ３‬ﻣﻴاشت‪ ３‬پﻪ اووﻟسﻤﻪ پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد‬ ‫د حراء پﻪ ﻏار ک‪ ３‬پﻪ ﻋبادت او تﻔکر بﻮخت و‪ ،‬ﻧا＇اپﻪ جبرئﻴﻞ‬

‫راﻏی او ورتﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬وﻟﻮﻟﻪ!‬

‫پﻴﻐﻤبر ووﻳﻞ‪ :‬زه ﻟﻮستﻮﻧکﻰ ﻧﻪ ﻳﻢ‪ .‬پﻴﻐﻤبر ﻓرﻣائﻲ ‪ :‬پر＊ت‪ ３‬پﻪ ﻏ‪ ８５‬ک‪ ３‬داس‪！ ３‬ﻴﻨ‪ ，‬وﻧﻴﻮﻟﻢ‪،‬‬ ‫چ‪！ ３‬ﻮل واک ﻣ‪ ３‬ﻟﻪ ﻻسﻪ ورک‪ .７‬بﻴا ﻳ‪ ３‬پر‪４‬ﻴ‪＋‬ﻮدم او راتﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬وﻟﻮﻟﻪ! ﻣا ووﻳﻞ‪ :‬ﻟﻮستﻮﻧکﻰ ﻧﻪ‬ ‫ﻳﻢ‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻏ‪ ８５‬ک‪ ３‬ک‪５＋‬کاږﻟﻢ او ب‪ ３‬وسﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬م‪ .‬بﻴا ﻳ‪ ３‬پر‪＋４‬ﻮدم او راتﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬وﻟﻮﻟﻪ! وﻣ‪３‬‬ ‫وﻳﻞ‪ :‬ﻟﻮستﻮﻧکﻰ ﻧﻪ ﻳﻢ‪ .‬پﻪ درﻳﻢ ‪＄‬ﻞ ﻳ‪ ３‬بﻴا ！ﻴﻨگ وﻧﻴﻮﻟﻢ او پرې ﻳ‪＊ ３‬ﻮدم او وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬اﻗ َْر ْأ ب ِ ْاس ِﻢ‬ ‫ِ‬ ‫َربِّ َ ِ‬ ‫ﻧسا َن ِﻣ ْﻦ َﻋﻠَﻖٍ (‪)٢‬اﻗ َْر ْأ َو َربُّ َ‬ ‫ﻧسا َن َﻣا‬ ‫َّﻢ بِا ْﻟ َﻘﻠَ ِﻢ (‪َ )٤‬ﻋﻠ َ‬ ‫ﻚ ْاﻷ َْﻛ َر ُم (‪ )٣‬اﻟَّذي َﻋﻠ َ‬ ‫َّﻢ ا ْﻟإِ َ‬ ‫ﻚ اﻟَّذي َخﻠَ َﻖ (‪َ )١‬خﻠَ َﻖ ا ْﻟإِ َ‬ ‫ﻟ َْﻢ ﻳ َ ْﻌﻠَ ْﻢ (‪( )٥‬د ﻋﻠﻖ سﻮرت ‪ ٥_ ١‬آﻳتﻮﻧﻪ‪).‬‬ ‫ژباړه‪ :‬د خپﻞ رب پﻪ ﻧاﻣﻪ وﻟﻮﻟﻪ‪ .‬ﻫﻐﻪ ذات چ‪( ３‬ﻫر ＇ﻪ ﻳ‪ )３‬پﻴدا ک‪７‬ي‪ .‬اﻧسان ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ت‪７‬ﻟ‪ ３‬وﻳﻨ‪３‬‬ ‫＇خﻪ پﻴدا ک‪７‬ى‪ .‬وﻟﻮﻟﻪ! ستا رب ډ‪４‬ر ستر او ډ‪４‬ر ورکﻮوﻧکﻰ (سخﻲ) دى‪ ،‬ﻫﻐﻪ ذات چ‪ ３‬اﻧسان تﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬د ﻗﻠﻢ پﻪ واسطﻪ ＊ﻮوﻧﻪ وک‪７‬ه‪ .‬ﻫﻐﻪ ＇ﻪ ﻳ‪ ３‬اﻧسان تﻪ ورو＊ﻮدل‪ ،‬چ‪ ３‬پرې ﻧﻪ پﻮﻫ‪５‬ده‪.‬‬ ‫د دې آﻳتﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻧازﻟﻴدﻟﻮ وروستﻪ پﻴﻐﻤبر‬ ‫ووﻳﻞ‪ :‬ﻣا وﻧﻐاړئ‪ ،‬ﻣا وﻧﻐاړئ‪ .‬ﻫﻐﻪ‬

‫ترﻫ‪５‬دﻟﻰ خپﻞ کﻮرتﻪ راﻏﻰ او خدﻳج‪３‬‬

‫ﻳ‪ ３‬وﻧﻐ‪＋‬تﻪ‪ ،‬تر دې چ‪ ３‬و‪４‬ره ﻳ‪ ３‬ﻟرې شﻮه‪ .‬خدﻳج‪３‬‬

‫ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ پر ﻣا＇ﻪ شﻮي دي؟ بﻴاﻳ‪ ３‬خدﻳجﻪ‬ ‫خدﻳج‪３‬‬

‫تﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫تﻪ‬

‫ﻟﻪ پ‪ ３＋５‬خبره ک‪７‬ه او وﻳ‪ ３‬ﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬پر ‪＄‬ان ډار‪８４‬م‪.‬‬ ‫ﻗسﻢ چ‪ ３‬ستا رب بﻪ ﻫ‪（５‬کﻠﻪ تا رسﻮا ﻧﻪ ک‪７‬ي‪،‬‬

‫ووﻳﻞ‪ :‬داس‪ ３‬ﻧﻪ ده پر خداى‬

‫‪65‬‬

‫‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬تﻪ د خپﻠﻮﻟ‪ ９‬د پﻴﻮﻧد خﻴال سات‪ ،３‬د ب‪ ３‬وسﻮ بار اوچتﻮې او ﻟﻪ ﻣسکﻴﻨاﻧﻮ سره ﻣرستﻪ کﻮې‬ ‫او تش ﻻسﻮ تﻪ خپﻞ ﻣال ورکﻮې‪ ،‬ﻣ‪５‬ﻠﻤﻪ پاﻟﻨﻪ کﻮې او د حﻖ پﻪ ﻻر ک‪ ３‬د خﻠکﻮ ﻣرستﻨدوى ﻳ‪.３‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫درﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ حضرت خدﻳجﻪ رضﻰ اهلل ﻋﻨﻬا ＇ﻨ‪／‬ﻪ وپﻮﻫ‪５‬ده‪ ،‬چ‪ ３‬اهلل‬

‫حضرت ﻣحﻤد‬

‫ﻧﻪ رسﻮا کﻮي؟ او د پﻴﻐﻤبر د و‪４‬رې ﻻﻣﻞ ＇ﻪ و؟ د دﻏﻮ دواړو ﻣﻮضﻮﻋ‪／‬اﻧﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ د ﻧﻈر‬ ‫＇ر‪－‬ﻨدوﻧﻪ وک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫د پيغمبرۍ لوم‪７‬نى ز‪４‬رى‬ ‫حضرت خدﻳج‪３‬‬

‫پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ ‪＄‬ان سره خپﻞ د تره زوى (ورﻗﻪ بﻦ ﻧﻮﻓﻞ) تﻪ چ‪ ３‬ﻳﻮ زوړ‬

‫س‪７‬ى و او د ﻋﻤر پﻪ وروستﻴﻮ ک‪ ３‬ړوﻧد شﻮى ﻫﻢ و‪ ،‬ورووست‪ .‬ﻫﻐﻪ ﻟﻪ شرک ＇خﻪ ﻧصراﻧﻴت تﻪ‬ ‫او＊تﻰ و او ﻋبراﻧﻲ ﻟﻴک ﻳ‪ ３‬زده و او د اﻧجﻴﻞ ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬برخ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻋبراﻧﻲ ژب‪ ３‬ﻟﻴکﻠ‪.３‬‬ ‫حضرت خدﻳج‪３‬‬

‫ورﻗﻪ تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬د تره زوﻳﻪ! ﻟﻪ خپﻞ وراره (ﻣحﻤد) ＇خﻪ دې واوره!‬

‫ورﻗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬وراره! ＇ﻪ دې ﻟﻴدﻟﻲ دي؟‬ ‫پﻴﻐﻤبر چ‪＇ ３‬ﻪ د حراء پﻪ ﻏار ک‪ ３‬ﻟﻴدﻟﻲ وو‪ ،‬بﻴان ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ل‪ .‬ورﻗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬دا ﻫﻤاﻏﻪ پﻪ ا ٰﻟﻬﻲ رازوﻧﻮ‬ ‫پﻮه دى‪ ،‬چ‪ ３‬اهلل‬

‫ﻣﻮسﻰ تﻪ را استﻮﻟﻰ و‪ .‬کاشک‪ ３‬زه ﻏ‪＋‬تﻠﻰ ‪＄‬ﻮان واى‪ ،‬کاشک‪ ３‬تر ﻫﻐﻪ وختﻪ‬ ‫ٰ‬

‫ژوﻧدى واى‪ ،‬چ‪ ３‬کﻠﻪ ستا ﻗﻮم تا ﻟﻪ ﻣک‪＇ ３‬خﻪ وباسﻲ او ﻣا دې ﻣﻼت‪ ７‬ک‪７‬ی وای‪.‬‬ ‫پﻴﻐﻤبر پﻪ ح‪５‬راﻧتﻴا سره ووﻳﻞ‪ :‬آﻳا ﻫﻐﻮى ﻣا وباسﻲ؟ ورﻗﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻮ! ﻫر چا چ‪ ３‬ستا پﻪ شان‬ ‫پ‪５‬ﻐام راوړى دی‪ ،‬ﻗﻮم ﻳ‪ ３‬ورسره د د＊ﻤﻨ‪ ９‬ﻻر ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬ده‪ ،‬کﻪ ﻫﻐﻪ ورځ راﻏﻠﻪ او زه ژوﻧدى وم‬ ‫کﻠکﻪ ﻣرستﻪ بﻪ دې وک‪７‬م‪ ،‬خﻮ ډﻳر وخت ﻧﻪ و ت‪５‬ر شﻮى چ‪ ３‬ورﻗﻪ ﻣ‪ ７‬شﻮ او د وح‪ ３‬ﻧزول ﻫﻢ د ＇ﻪ‬ ‫وخت ﻟپاره پرې شﻮ‪.‬‬ ‫د وح‪ ３‬بند‪４‬دل‬ ‫د وح‪ ３‬د بﻨد‪４‬دﻟﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ صحﻴح ﻗﻮل دا دى‪ ،‬چ‪＇ ３‬ﻮ ور‪ ３＄‬وحﻰ بﻨده شﻮه‪ .‬پﻴﻐﻤبر‬

‫‪66‬‬

‫د‬

‫وح‪ ３‬د بﻨد‪４‬دو پﻪ ور‪＄‬ﻮ ک‪ ３‬ډ‪４‬ر ﻏﻤجﻦ او پﻪ ﻏﻢ او و‪４‬ره ک‪ ３‬و‪ ،‬تر دې چ‪ ３‬د وح‪ ３‬بﻬﻴر بﻴا پﻴﻞ‬ ‫شﻮ او زړه ﻳ‪ ３‬پﻪ کرار شﻮ‪.‬‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر‬

‫د وح‪ ３‬د بﻴا پﻴﻞ ک‪５‬دو پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻓرﻣاﻳﻲ‪ :‬ﻣزل ﻣ‪ ３‬کاوه چ‪ ３‬ﻧا＇اپﻪ ﻣ‪ ３‬د آسﻤان ﻟﻪ خﻮا‬

‫ﻳﻮ آواز واور‪４‬ده‪ ،‬سر ﻣ‪ ３‬د آسﻤان پر ﻟﻮر اوچت ک‪ .７‬ﻫﻤاﻏﻪ پر＊تﻪ ﻣ‪ ３‬وﻟﻴدﻟﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬د حراء پﻪ ﻏار‬ ‫ک‪ ３‬راتﻪ راﻏﻠ‪ ３‬وه‪ .‬د آسﻤان او ‪＄‬ﻤک‪ ３‬ترﻣﻨ‪ ＃‬پﻪ ﻳﻮې کرس‪ ９‬ﻧاستﻪ وه‪ .‬ترې و و‪４‬ر‪４‬دم او پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ‬ ‫پر‪４‬ﻮتﻢ‪ .‬بﻴا خپﻞ کﻮر تﻪ راﻏﻠﻢ او وﻣ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬ﻣا وﻧﻐاړئ! ﻣا وﻧﻐاړئ! ﻫﻐﻮى وﻧﻐاړﻟﻢ ﻫﻤﻐﻪ و‪ ،‬چ‪３‬‬ ‫ﻚ ﻓَ َﻜِّب ْر (‪َ )٣‬وثِﻴَاب َ َ‬ ‫اهلل دﻏﻪ آﻳتﻮﻧﻪ راواستﻮل‪ :‬ﻳَا آﻳُّ َﻬا ا ْﻟ ُﻤ َّدث ُِّر (‪ُ )١‬ﻗ ْﻢ ﻓآﻧ ِذ ْر (‪َ )٢‬و َربَّ َ‬ ‫ﻚ ﻓَط َِّﻬ ْر‬ ‫اﻟر ْج َز ﻓَ ْاﻫ ُج ْر (‪ )٥‬اﻟﻤدثر سﻮرت‪ ٥ _١ ،‬آﻳتﻮﻧﻪ))‬ ‫(‪َ )٤‬و ُّ‬ ‫ژباړ‪ :‬اى پﻪ جاﻣﻮ ک‪ ３‬ﻧﻐ‪＋‬تﻴﻪ! پا＇‪８５‬ه! (خﻠک د خداى ﻟﻪ ﻋذابﻪ) وو‪４‬روه او ﻳﻮازې خپﻞ رب پﻪ‬ ‫کبرﻳاﻳ‪ ９‬او ﻟﻮﻳ‪ ９‬سره وستاﻳﻪ! او خپﻞ ﻟباس پاک ساتﻪ! او ﻟﻪ ﻧاوﻟﻴﻮ او پﻠﻴتﻮ شﻴاﻧﻮ ＇خﻪ ﻟرې اوسﻪ‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫و او ﻗرﻳش بﻪ حضرت ﻣحﻤد د رساﻟت ﻟﻪ‬

‫ورﻗﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ پﻮه شﻮ چ‪ ３‬دﻏﻪ پر＊تﻪ جبرئﻴﻞ‬

‫اﻋﻼن وروستﻪ د ﻣک‪ ３‬ﻟﻪ ＊ار ＇خﻪ باسﻲ؟ پﻪ دې اړه دې زده کﻮوﻧکﻲ د ﻧﻈر ＇ر‪－‬ﻨدوﻧﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د وح‪ ３‬ډولونه‬ ‫پيغمبر ته به په څو ډوله وح‪ ３‬راتله‬ ‫‪ .١‬ر＊تﻴﻨﻲ خﻮبﻮﻧﻪ‪ :‬چ‪ ３‬کﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬خﻮب وﻟﻴده‪ ،‬سﻬاربﻪ د ﻟﻤر پﻪ شان ＊کاره پﻠﻰ ک‪５‬ده‪.‬‬ ‫‪ .٢‬اﻟﻬام‪ :‬پرتﻪ ﻟﻪ دې چ‪ ３‬پر＊تﻪ وﻟﻴدل شﻲ‪ ،‬د پﻴﻐﻤبر‬

‫پﻪ زړه ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬اﻟﻬام‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ ３‬پﻮﻫﻪ‬

‫واچﻮﻟﻪ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬وح‪ ３‬بﻪ د زﻧ‪ ，‬د اواز پﻪ ＇‪５‬ر د پﻴﻐﻤبر پﻪ بدن ک‪ ３‬اﻧ‪／‬ازې کﻮﻟ‪ ،３‬خﻮ خپﻠﻪ پر＊تﻪ ورتﻪ ﻧﻪ‬ ‫＇ر‪－‬ﻨد‪４‬دﻟﻪ‪ ،‬دا ډول وح‪ ３‬بﻪ د پﻴﻐﻤبر ﻟپاره ډ‪４‬ره سختﻪ وه‪.‬‬ ‫‪ .٤‬پر＊تﻪ بﻪ د ﻳﻮ س‪７‬ي پﻪ ب‪２‬ﻪ ＇ر‪－‬ﻨد‪４‬ده او خبرې بﻪ ﻳ‪ ３‬ورسره کﻮﻟ‪ ،３‬تر＇ﻮ د پر＊ت‪ ３‬خبرې ذﻫﻦ‬ ‫تﻪ وسپاري‪ ،‬کﻠﻪ کﻠﻪ بﻪ پﻪ دې ډول وح‪ ３‬ک‪ ３‬صحابﻪ کراﻣﻮ ﻫﻢ پر＊تﻪ ﻟﻴدﻟﻪ‪.‬‬ ‫‪ .٥‬پر＊تﻪ بﻪ پﻪ خپﻠﻪ اصﻠﻲ ب‪２‬ﻪ او ＇‪５‬ره ＇ر‪－‬ﻨد‪４‬دﻟﻪ‪ .‬جبرئﻴﻞ‬ ‫‪67‬‬

‫دوه ‪＄‬ﻠ‪ ３‬پﻪ دې ب‪２‬ﻪ پﻴﻐﻤبر‬

‫تﻪ ＇ر‪－‬ﻨد شﻮى دى‪.‬‬ ‫‪ .٦‬ﻫﻐﻪ ＇ﻪ چ‪ ３‬اهلل‬

‫د ﻣﻌراج پﻪ شپﻪ د اوو آسﻤاﻧﻮﻧﻮ ﻟﻪ پاسﻪ پﻴﻐﻤبر تﻪ وح‪ ３‬ک‪７‬ﻟﻪ‪.‬‬

‫‪ .٧‬د پر＊ت‪ ３‬ﻟﻪ وساطت پرتﻪ د اهلل‬

‫ﻣﻮسﻰ‬ ‫ﻣستﻘﻴﻤ‪ ３‬خبرې‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ ٰ‬

‫سره پﻪ ﻗطﻌﻲ ډول او‬

‫زﻣﻮږ ﻟﻪ پﻴﻐﻤبر سره د اسراء د حدﻳث ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬شﻮې دي‪ ،‬دا ډول وح‪ ３‬ثابتﻪ ده‪.‬‬ ‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬پﻴﻐﻤبر بشر و او بشري طبﻴﻌت ﻳ‪ ３‬درﻟﻮد ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ و چ‪ ３‬د جبرئﻴﻞ‬

‫ﻟﻪ ﻟﻴدﻟﻮ ＇خﻪ‬

‫پرې و‪４‬ره‪ ،‬ﻏﻢ‪ ،‬اﻧد‪＋４‬ﻨﻪ او خﻔ‪／‬ان راﻏﻰ‪.‬‬ ‫‪ .‬پﻴﻐﻤبر اﻣﻲ (ﻧاﻟﻮستﻰ) و او ﻟﻪ وړاﻧدې ＇خﻪ د پﻴﻐﻤبرۍ پﻪ ﻓکر ک‪ ３‬ﻧﻪ و‪.‬‬ ‫ﻳﻮه ﻫﻮ＊ﻴاره او باﻋزﻣﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ وه او پﻪ دې سترې آزﻣﻮﻳﻨ‪ ３‬سره ﻳ‪ ３‬پﻪ ډﻳر استﻘاﻣت‬

‫‪ .‬خدﻳجﻪ‬ ‫چﻠﻨد وک‪.７‬‬

‫‪ .‬د اهلل تﻌاﻟی ﻟﻪ ﻟﻮرې پﻴﻐﻤبر باﻧدې اووه ډوﻟﻪ وح‪ ３‬ﻧازﻟﻪ شﻮې ده‪.‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬ورﻗﻪ بﻦ ﻧﻮﻓﻞ حضرت ﻣحﻤد تﻪ ＇ﻪ ووﻳﻞ؟‬ ‫‪ .٢‬د وح‪ ３‬بﻨد‪４‬دل ＇ﻮ ور‪ ３＄‬و؟ پﻪ دې ﻣﻮده ک‪ ３‬پﻴﻐﻤبر ＇ﻪ حاﻟت درﻟﻮد؟‬ ‫‪ .٣‬پر پﻴﻐﻤبر ＇ﻮ ډوﻟﻪ وح‪ ３‬راﻏﻠ‪ ３‬ده؟ ﻟﻪ دې جﻤﻠ‪＇ ３‬خﻪ اﻟﻬام تﻌرﻳﻒ ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ .٤‬د ﻣدثر سﻮرت ＇ﻪ وخت پر حضرت ﻣحﻤد ﻧازل شﻮى دى؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د وح‪ ３‬ډوﻟﻮﻧﻪ پﻪ تﻔصﻴﻞ سره پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪68‬‬

‫شلم لوست‬

‫د نبوت په پيل ک‪ ３‬د خديج‪３‬‬ ‫پﻪ ت‪５‬رو ﻟﻮستﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻣﻮ وﻟﻮستﻞ‪ ،‬چ‪ ３‬کﻠﻪ جبرئﻴﻞ‬

‫دريځ‬

‫د حراء پﻪ ﻏار ک‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ راﻏﻰ او‬

‫د ﻋﻠﻖ سﻮرت ＇ﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻲ آﻳتﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ تﻠﻘﻴﻦ ک‪７‬ل‪ .‬پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ وﻳرې ﻟ‪７‬ز‪４‬ده‪ ،‬خدﻳج‪３‬‬ ‫پﻪ ډ‪４‬رې ﻫﻮ＊ﻴارۍ او س‪７‬ې سﻴﻨ‪ ３‬سره تسﻠﻲ‬

‫تﻪ راﻏﻰ او کﻴسﻪ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ بﻴان ک‪７‬ه‪ ،‬خدﻳج‪３‬‬

‫ورک‪７‬ه او د ﻻ زﻳات اطﻤﻴﻨان ﻟپاره ﻳ‪ ３‬ورﻗﻪ بﻦ ﻧﻮﻓﻞ تﻪ ورووست‪.‬‬ ‫د بلن‪ ３‬په پرمخ ب‪５‬ولو ک‪ ３‬د ＊‪ ３‬ماندين‪ ３‬اغ‪５‬ز‬ ‫پﻴﻐﻤبر‬

‫د حراء ﻟﻪ ﻏار ＇خﻪ پﻪ ﻣات زړه خپﻞ کﻮر تﻪ راستﻮن شﻮ او خدﻳج‪３‬‬

‫تﻪ ﻳ‪３‬‬

‫ووﻳﻞ‪ :‬ﻣا وﻧﻐاړئ! ﻣا وﻧﻐاړئ! ﻫﻐﻪ ﻳ‪ ３‬وﻧﻐ‪＋‬ت‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬د ‪＄‬ان پﻪ اړه و‪４‬ر‪８４‬م‪ ،‬خدﻳج‪３‬‬ ‫ووﻳﻞ‪ :‬داس‪ ３‬ﻧﻪ ده‪ ،‬ﻗسﻢ پﻪ اهلل‬

‫چ‪ ３‬ستا رب بﻪ ﻫ‪（５‬کﻠﻪ تا رسﻮا ﻧﻪ ک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ تﻪ ﻟﻪ دوستاﻧﻮ‬

‫سره خپﻠﻮﻟﻲ پاﻟ‪ ،３‬د ب‪５‬ﻮزﻟﻮ بار پر خپﻠﻮ اوږو اخﻠ‪ ،３‬ﻟﻪ ﻧاچارو سره ﻣرستﻪ کﻮې خپﻞ ﻣال تش‬ ‫ﻻسﻮ تﻪ ورکﻮې‪ ،‬ﻣ‪５‬ﻠﻤﻪ پﻪ ډﻳر ﻋزت او درﻧاوي پاﻟ‪ ３‬او ﻟﻪ خﻠکﻮ سره د حﻖ پﻪ ﻻر ک‪ ３‬ﻣرستﻨدوى‬ ‫ﻳ‪.３‬‬ ‫د وح‪ ３‬پﻪ ﻫکﻠﻪ د خدﻳج‪３‬‬

‫دﻏﻪ درﻳ‪ ＃‬د ﻫﻐ‪ ３‬پﻪ ژورې پﻮﻫ‪ ３‬دﻻﻟت کﻮي‪＄ ،‬کﻪ ﻫﻐ‪３‬‬

‫د پ‪５‬ﻐﻤبر د ژوﻧد واﻗﻌﻴت او ﻫﻐﻪ ＇ﻪ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬چ‪ ３‬اور‪４‬دﻟﻲ ﻳ‪ ３‬وو پﻪ چ＂کتﻴا سره ﻣﻘاﻳسﻪ‬ ‫وک‪７‬ه او دې پاﻳﻠ‪ ３‬تﻪ ورس‪５‬ده‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫر ﻫﻐﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬پﻪ کرﻳﻤﻪ اخﻼﻗﻮ سﻤبال وي‪ ،‬اهلل تﻌاﻟی ﻳ‪３‬‬ ‫ﻫ‪（５‬کﻠﻪ ﻧﻪ خﻮاروي‪.‬‬ ‫پﻪ دې ترتﻴب خدﻳج‪３‬‬

‫تﻪ ډ‪４‬ر ژر د ﻓطري اﻳﻤان پرﻟﻮر ﻫداﻳت وشﻮ او پﻪ ﻧ‪７‬ۍ ک‪ ３‬د اهلل‬

‫پﻪ‬

‫سﻨتﻮ او ﻗﻮاﻧﻴﻨﻮ پﻮه شﻮه او پﻪ دې باوري شﻮه‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻣحﻤدرسﻮل اهلل حﻤﻴده اخﻼق او ﻓضاﻳﻞ‬ ‫د ﻫ‪ ＆５‬بشر پﻪ طبﻌﻲ ژوﻧد ک‪ ３‬ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫د خدﻳج‪３‬‬

‫پﻮخ ﻳﻘﻴﻦ و‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ خاوﻧد ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻓطري کﻤاﻟﻲ خصﻠتﻮﻧﻪ او پرﻳﻤاﻧﻪ اخﻼﻗﻲ‬

‫ﻣحاسﻦ شتﻮن ﻟري‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ برﻳا وې‪ ،‬تضﻤﻴﻨﻮي‪ ،‬خدﻳج‪３‬‬

‫‪69‬‬

‫د خپﻠ‪ ３‬دﻏ‪ ３‬ﻋﻘﻴدې د اثبات‬

‫ﻟپاره د پﻴﻐﻤبر پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ صﻔتﻮﻧﻮ استدﻻل وک‪ ،７‬چ‪ ３‬ﻫ‪（５‬کﻠﻪ بﻪ پﻪ خپﻞ ژوﻧد ک‪ ３‬ﻟﻪ خﻮارۍ او‬ ‫ذﻟت سره ﻣخاﻣخ ﻧﻪ شﻲ‪＄ ،‬کﻪ د بشري ！ﻮﻟﻨﻮ پﻪ تارﻳخ ک‪ ３‬داس‪ ３‬ﻧﻪ دي ت‪５‬ر شﻮي‪ ،‬چ‪ ３‬ﻳﻮ ＇ﻮک‬ ‫دې اهلل‬

‫پﻪ حﻤﻴده اخﻼﻗﻮ او ﻧ‪５‬کﻮ خصﻠتﻮﻧﻮ ＊کﻠﻰ ک‪７‬ی وي او بﻴا ﻳ‪ ３‬پﻪ ژوﻧد ک‪ ３‬ﻟﻪ خﻮارۍ‬

‫سره ﻣخاﻣخ ک‪７‬ی وي‪ .‬پﻪ ＇ر‪－‬ﻨد ډول حضرت ﻣحﻤد د اوچتﻮ اخﻼﻗﻮ خاوﻧد و او ﻓطرتا ً اهلل‬ ‫ﻫﻤداس‪ ３‬پﻴدا ک‪７‬ى و‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫خدﻳجﻪ رضﻰ اهلل ﻋﻨﻬا ﻟﻪ کﻮﻣﻪ ‪＄‬اﻳﻪ پﻮﻫﻪ شﻮه چ‪ ３‬پﻴﻐﻤبر تﻪ ﻳ‪ ３‬ډاډ ورک‪ ،７‬چ‪ ３‬اهلل‬ ‫ﻫ‪（５‬کﻠﻪ تا ﻧﻪ خﻮاروي؟ زده کﻮوﻧکﻲ دې د پﻴﻐﻤبر د ﻧ‪５‬کﻮ خﻮﻳﻮﻧﻮ او د خدﻳج‪３‬‬

‫بﻪ‬

‫د ساﻟﻤ‪３‬‬

‫پﻮﻫ‪ ３‬پﻪ اړه خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ورقه بن نوفل‬ ‫خدﻳج‪３‬‬

‫ﻳﻮازې د حضرت ﻣحﻤد‬

‫پﻪ اخﻼﻗﻰ ﻣکارﻣﻮ بسﻨﻪ وﻧﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ﻫﻐﻪ ﻳ‪３‬‬

‫خپﻞ د تره زوى‪ ،‬ورﻗﻪ بﻦ ﻧﻮﻓﻞ تﻪ ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻳﻮ ستر ﻋاﻟﻢ و او د آخراﻟزﻣان پﻴﻐﻤبر د ظﻬﻮر اﻧتﻈار ﻳ‪３‬‬ ‫کاوه‪ ،‬ورووست‪ .‬د ورﻗﻪ خبرو د حضرت ﻣحﻤد پﻪ ثبات او ﻗﻠبﻲ اطﻤﻴﻨان ＊ﻪ اﻏ‪５‬ز وک‪＄ ،７‬کﻪ‬ ‫پﻴﻐﻤبر تﻪ ﻳ‪ ３‬ډاډ ورک‪ ،７‬ﻫﻐﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬تا تﻪ راﻏﻠﻰ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ستر راز پﻮه دى‪ ،‬چ‪ ３‬د اهلل‬

‫او‬

‫پﻴﻐﻤبراﻧﻮ ﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟسﻼم ترﻣﻨ‪ ＃‬د وح‪ ３‬راوړوﻧکﻲ دﻧده ترسره کﻮي‪.‬‬ ‫د پيغمبر پر ژوند باندې د خديج‪３‬‬ ‫خدﻳج‪３‬‬

‫تأثير‬

‫د حضرت ﻣحﻤد پﻪ ژوﻧد ک‪ ３‬ﻟﻪ واده ﻧﻪ تر بﻌثتﻪ او بﻴا د دﻋﻮت د کاروﻧﻮ پﻪ پرﻣخ‬

‫ب‪５‬ﻮﻟﻮ ک‪ ،３‬ډ‪４‬ر ﻣﻬﻢ رول ﻟﻮبﻮﻟﻰ دی‪＄ ،‬کﻪ ﻫﻐﻪ پﻪ خپﻞ ﻗﻮم ک‪ ３‬دﻏﻮره شخصﻴت ﻟروﻧک‪ ３‬وه‪.‬‬ ‫ﻣﻬرباﻧﻪ‪ ،‬د زﻏﻢ خاوﻧده‪ ،‬ﻫﻮ＊ﻴاره‪ ،‬ﻣدبره او د ﻋاﻟﻲ اخﻼﻗﻮ ﻣ‪５‬رﻣﻦ وه‪ .‬اهلل‬

‫دﻏﻪ ﻣثاﻟﻲ او ﻋﻈﻴﻤﻪ‬

‫ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ د حضرت ﻣحﻤد پﻪ برخﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬تر＇ﻮ د ‪－‬ردو ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ ﻟپاره او پﻪ ‪＄‬اﻧ‪７／‬ي ډول‬ ‫اسﻼﻣﻲ بﻠﻮﻧکﻮ تﻪ ﻳﻮه ب‪５‬ﻠ‪／‬ﻪ وي‪ .‬ب‪ ３‬ﻟﻪ شکﻪ خدﻳجﻪ‬

‫‪70‬‬

‫د اسﻼﻣﻲ داﻋﻴاتﻮ ﻟپاره ﻳﻮه ﻏﻮره او‬

‫ستره ب‪５‬ﻠ‪／‬ﻪ ده‪＄ .‬کﻪ داﻋﻲ ﻳﻮې داس‪ ３‬ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬تﻪ اړتﻴا ﻟري‪ ،‬چ‪ ３‬د دﻋﻮت د وجﻴب‪ ３‬اﻫﻤﻴت او ﻫﻐﻪ‬ ‫رﻧ‪％‬ﻮﻧﻪ او ک‪７‬اووﻧﻪ چ‪ ３‬پﻪ دې ﻻر ک‪－ ３‬اﻟﻞ ک‪８５‬ي وپ‪５‬ژﻧﻲ او د دﻋﻮت د دﻧدې د آساﻧتﻴا پﻪ ﻣﻮخﻪ د‬ ‫خپﻞ خاوﻧد تر＇ﻨ‪ ，‬وﻻړه وي‪ ،‬ﻧﻪ دا چ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ پﻪ وړاﻧدې خﻨ‪ ６‬جﻮړ شﻲ‪.‬‬ ‫＊ﻪ ﻣاﻧدﻳﻨﻪ د ﻳﻮه داﻋﻲ پﻪ برﻳاوو ک‪＄ ３‬اﻧ‪７／‬ى اﻏ‪５‬ز ﻟري او دا د خدﻳج‪３‬‬

‫ﻟﻪ درﻳ‪＇ ＃‬خﻪ‬

‫ﻣﻌﻠﻮﻣﻮﻻى شﻮ‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ ＇ﻪ ډول د حضرت ﻣحﻤد تر＇ﻨ‪ ，‬ودر‪４‬ده‪ ،‬پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬د‬ ‫وح‪ ３‬ﻧزول ﻳ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی ‪＄‬ﻞ تجربﻪ کاوه‪.‬‬ ‫د اهلل‬

‫پﻪ ﻟﻮر بﻠﻨﻪ خﻮرا ستر کار دى‪ ،‬چ‪ ３‬اﻧسان ﻳ‪ ３‬ترسره کﻮي‪ .‬کﻪ ﻳﻮ داﻋﻲ د ﻧﻴک‪ ３‬او با کﻔاﻳتﻪ‬

‫ﻣاﻧدﻳﻨ‪ ３‬پﻪ ﻟرﻟﻮ بر ﻻسی شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ دا بﻪ ورتﻪ ستره کاﻣﻴابﻲ وي‪ ،‬رسﻮل اهلل ﻓرﻣاﻳﻠﻲ دي‪:‬‬ ‫اﻟصاﻟ ِ َح ُة ‪.‬‬ ‫َﻣتَا ٌع َو َخ ْﻴ ُر َﻣتَا ِع ُّ‬ ‫اﻟدﻧْﻴَا ا ْﻟ َﻤ ْرآ ُة َّ‬

‫اﻟدﻧْﻴَا‬ ‫ُّ‬

‫ژباړه ‪ :‬دﻧﻴا ！ﻮﻟﻪ ﻣتاع ده او د دﻧﻴا خﻮرا ＊ﻪ ﻣتاع‪ ،‬صاﻟحﻪ ＊‪％‬ﻪ ده‪.‬‬ ‫ﻟﻪ بﻞ پﻠﻮه رسﻮل اهلل ﻫﻢ د ﻳﻮ وﻓادار خاوﻧد پﻪ تﻮگﻪ ډ‪４‬ر ستر ﻣثا ل و‪ .‬ﻟﻪ خپﻠ‪ ３‬دې اخﻼصﻤﻨدې‬ ‫ﻣاﻧدﻳﻨ‪ ３‬سره‪ ،‬ﻻ ＊ﻪ وﻓادار پات‪ ３‬شﻮ‪ .‬پﻪ ژوﻧد او ﻟﻪ ﻣرګ وروستﻪ پﻪ دواړو حاﻟتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪＊ ３‬ﻪ و‬ ‫پاﻟﻠـﻪ‪.‬‬ ‫پﻪ دې ﻫکﻠﻪ ام اﻟﻤؤﻣﻨﻴﻦ ﻋاﻳشﻪ رضﻲ اهلل ﻋﻨﻬا واﻳﻲ‪ :‬د پﻴﻐﻤبر پﻪ ＊‪％‬ﻮ ک‪ ３‬ﻣ‪ ３‬پﻪ ﻫ‪５‬چا رخﻪ‬ ‫ﻧﻪ وه‪＇ ،‬ﻮﻣره ﻣ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻟﻪ خدﻳج‪ ３‬رضﻲ اهلل ﻋﻨﻬا سره رخﻪ وه‪ ،‬سره ﻟﻪ دې چ‪ ３‬ﻟﻴدﻟ‪ ３‬ﻣ‪ ３‬ﻫﻢ ﻧﻪ‬ ‫وه‪ ،‬خﻮ پ‪５‬ﻐﻤبر بﻪ ډ‪４‬ره ﻳادوﻟﻪ او کﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬کﻮم پسﻪ حﻼل ک‪ ７‬اوﻏﻮ＊ﻪ بﻪ ﻳ‪！ ３‬ﻮ！ﻪ ！ﻮ！ﻪ ک‪７‬ه‪،‬‬ ‫د خدﻳج‪ ３‬رضﻰ اهلل ﻋﻨﻬا خپﻠﻮاﻧﻮ تﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫرو ﻣرو استﻮﻟﻪ‪ .‬کﻠﻪ کﻠﻪ بﻪ ﻣ‪ ３‬وﻳﻞ‪－ :‬ﻮاک‪ ３‬پﻪ دﻧﻴا‬ ‫ک‪ ３‬ﻟﻪ خدﻳج‪ ３‬رضﻰ اهلل ﻋﻨﻬا ﻧﻪ پرتﻪ‪ ،‬بﻠﻪ کﻮﻣﻪ ＊‪％‬ﻪ ﻧشتﻪ؟ پﻴﻐﻤبر بﻪ ﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬ﻫﻐﻪ داس‪ ３‬او‬ ‫ﻫﻐس‪ ３‬وه ‪.‬‬

‫‪71‬‬

‫خدای پاک تر خدﻳج‪ ３‬ﻏﻮره ＊‪％‬ﻪ ﻣاتﻪ ﻧﻪ ده راک‪７‬ې‪ .‬ﻫﻐ‪ ３‬پر ﻣا اﻳﻤان راوړ‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬خﻠک ﻟﻪ‬ ‫ﻣا کاﻓر شﻮل‪ ،‬ﻫﻐ‪ ３‬زه وﻣﻨﻠﻢ‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬خﻠکﻮ زه تکذﻳب ک‪７‬م‪ .‬پﻪ خپﻞ ﻣال ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣا ﻣﻼت‪ ７‬وک‪７‬ه‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬خﻠکﻮ ﻣحروم ک‪７‬م‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻐ‪＇ ３‬خﻪ ﻳ‪ ３‬اوﻻدوﻧﻪ را پر برخﻪ ک‪７‬ل چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧﻮرو ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ ＇خﻪ‬ ‫ﻳی ﻧﻪ ﻟرم‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫د پﻴﻐﻤبر پر روحﻴﻪ باﻧدې د ورﻗﻪ بﻦ ﻧﻮﻓﻞ د خبرو ＇ﻪ اﻏ‪５‬ز و؟‬ ‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‪:‬‬ ‫‪ .‬ﻟﻪ خپﻞ خاوﻧد‪ ،‬حضرت ﻣحﻤد سره د خدﻳج‪３‬‬

‫ﻣﻴﻨﻪ‪.‬‬

‫‪ .‬د ﻳﻮ داﻋﻲ پﻪ برﻳا ﻳا ﻧاکاﻣ‪ ９‬ک‪ ３‬د ＊‪！ ３％‬اکﻮﻧکﻰ رول‪.‬‬ ‫‪ .‬د حضرت ﻣحﻤد‬

‫وﻓا ﻟﻪ خدﻳج‪３‬‬

‫سره چ‪ ３‬کﻠﻪ ژوﻧدۍ وه او ﻫﻢ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣرګ‬

‫وروستﻪ‪.‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬ورﻗﻪ بﻦ ﻧﻮﻓﻞ ＇ﻪ ډول شخص و؟‬ ‫اﻟکبرى‬ ‫‪ .٢‬ﻟﻪ خدﻳجة‬ ‫ٰ‬

‫سره د حضرت ﻣحﻤد د وﻓا ﻳﻮه ب‪５‬ﻠ‪／‬ﻪ وواﻳاست‪.‬‬

‫‪ .٣‬ﻫﻐﻪ حدﻳث شرﻳﻒ بﻴان ک‪７‬ئ چ‪ ３‬د ﻧﻴک‪ ３％＊ ３‬اﻫﻤﻴت پﻪ ک‪ ３‬بﻴان شﻮی دی‪.‬‬ ‫‪ .٤‬ورﻗﻪ بﻦ ﻧﻮﻓﻞ تﻪ د حضرت ﻣحﻤد ﻟﻪ ب‪５‬ﻮﻟﻮ ＇خﻪ د خدﻳج‪３‬‬

‫ﻣﻮخﻪ ＇ﻪ وه؟‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫ﻋزتﻤﻨﻮ زده کﻮوﻧکﻮ‪ ،‬د رسﻮل اکرم د دﻋﻮت پﻪ کار ک‪ ３‬د حضرت خدﻳج‪３‬‬ ‫جﻮړووﻧکﻲ ﻧﻘش پﻪ ﻫکﻠﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪72‬‬

‫د ﻓﻌال او‬

‫يوويشتم لوست‬

‫د پټ‪ ３‬بلن‪ ３‬مرحله‬ ‫پﻪ ت‪５‬رو ﻟﻮستﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻣﻮ وﻟﻮستﻞ‪ ،‬چ‪ ３‬کﻠﻪ د ﻳﻮې ﻣﻮدې ﻟپاره وح‪ ３‬بﻨده شﻮه‪ ،‬پﻴﻐﻤبر پﻪ اﻧد‪＋４‬ﻨﻪ‬ ‫او خپ‪／‬ان ک‪ ３‬واﻗﻊ شﻮ‪ ،‬تر دې چ‪ ３‬د ﻣدثر سﻮرت د ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ آﻳتﻮﻧﻮ پﻪ ﻧازﻟ‪５‬دو سره د وح‪ ３‬ﻧازﻟ‪５‬دل‬ ‫ﻟﻪ سره پﻴﻞ شﻮل‪ ،‬چ‪ ３‬د پﻴﻐﻤبر د ډاډﻳﻨ‪ ３‬سبب شﻮ‪.‬‬ ‫د سترې دندې د پ‪５‬ل‪５‬دلو اعالن‬ ‫اوس حضرت ﻣحﻤد باوري دى‪ ،‬چ‪ ３‬د اهلل‬

‫پﻴﻐﻤبر دى‪ ،‬جبرئﻴﻞ‬

‫دوﻳﻢ ‪＄‬ﻞ ورتﻪ راﻏﻰ‬

‫او د ﻣدثر سﻮرت ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻲ آﻳتﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬ان سره راوړل‪ :‬ﻳَا آَﻳُّ َﻬا ا ْﻟ ُﻤ َّدث ُِّر (‪ُ )١‬ﻗ ْﻢ ﻓَآَﻧ ِذ ْر (‪َ )٢‬و َربَّ َ‬ ‫ﻚ‬ ‫ﻓَ َﻜِّب ْر (‪َ )٣‬وثِﻴَاب َ َ‬ ‫اﻟر ْج َز ﻓَ ْاﻫ ُج ْر (‪( )٥‬اﻟﻤدثر سﻮرت ‪ )٥ _ ١‬آﻳتﻮﻧﻪ)‪.‬‬ ‫ﻚ ﻓَط َِّﻬ ْر (‪َ )٤‬و ُّ‬ ‫ژباړه‪ :‬اى جاﻣﻮ ک‪ ３‬ﻧﻐ‪＋‬تﻴﻪ! پا＇‪８５‬ه (خﻠک دخداى ﻟﻪ ﻋذابﻪ ) وو‪４‬روه او ﻳﻮازې خپﻞ رب پﻪ ﻟﻮئﻲ‬ ‫سره وستاﻳﻪ! او خپﻠ‪ ３‬جاﻣ‪ ３‬پاک‪ ３‬ساتﻪ او ﻟﻪ چ＂ﻠﻮ او ﻧاپاکﻮ ＇ﻴزوﻧﻮ ﻟرې اوسﻪ‪.‬‬ ‫د دې آﻳتﻮﻧﻮ ﻧازﻟ‪５‬دل‪ ،‬پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪ ３‬د دې خبرې اﻋﻼن و‪ ،‬چ‪ ３‬ﻧﻮر د استراحت پ‪７‬او ت‪５‬ر شﻮى‬ ‫او ﻟﻪ داس‪ ３‬ستر ﻣسؤوﻟﻴت سره ﻣخاﻣخ دى‪ ،‬چ‪ ３‬و‪＋４‬تﻴا او ﻣ＂‪ ３‬راﻧﻐاړل اﻳجابﻮي‪ ،‬باﻳد خﻠکﻮ تﻪ‬ ‫ﻻر＊ﻮوﻧﻪ وشﻲ چ‪ ３‬د تﻮحﻴد او ＊ﻮ ﻋﻤﻠﻮﻧﻮ خﻮا تﻪ ﻣخﻪ ک‪７‬ي او د ﻣخاﻟﻔت پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬د خداى‬ ‫ﻟﻪ ﻋذابﻪ وو‪４‬ر‪８４‬ي‪.‬‬ ‫اهلل‬

‫د ﻣدثر سﻮرت پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ آﻳتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬پﻴﻐﻤبر پر دې ‪－‬ﻮﻣاري چ‪ ３‬خﻠکﻮ تﻪ خپﻞ رساﻟت‬

‫ورسﻮي‪ ،‬چ‪ ３‬د پﻮرتﻨﻴﻮ ﻣبارکﻮ آﻳتﻮﻧﻮ د حکﻢ پﻪ ر‪１‬ا ک‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې ＇ﻮ ！کﻮ ک‪ ３‬راﻟﻨ‪８４６‬ي‪:‬‬ ‫تﻮحﻴد او د ﻳﻮه خداى پاﻟﻞ‪ ،‬د آخرت پﻪ ورځ اﻳﻤان‪ ،‬د ﻧﻔس تزکﻴﻪ‪ ،‬د ﻧ‪５‬کﻮ اخﻼﻗﻮ او صاﻟحﻪ‬ ‫اﻋﻤاﻟﻮ ترسره کﻮل‪ ،‬ﻟﻪ ！ﻮﻟﻨ‪＇ ３‬خﻪ د ﻓساد ﻟرې کﻮل او پر ‪＄‬اى ﻳ‪ ３‬د ﻧ‪５‬کﻴﻮ اﻗاﻣﻪ کﻮل‪ ،‬اﻟبتﻪ دﻏﻪ ！ﻮل‬ ‫د حضرت ﻣحﻤد پر رساﻟت ﻟﻪ اﻳﻤان وروستﻪ او د ﻫﻐﻪ‬ ‫د پﻴروۍ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ترسره ک‪５‬دای شﻲ‪.‬‬

‫‪73‬‬

‫ﻟﻪ تدبﻴر او حکﻤت ﻧﻪ ډک‪ ３‬ﻻر＊ﻮوﻧ‪３‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ﻋزتﻤﻨﻮ زده کﻮوﻧکﻮ د ُﻗ ْﻢ ﻓَأَﻧ ِذ ْر (‪َ )٢‬و َربَّ َ‬ ‫ﻚ ﻓَ َﻜِّب ْر (‪ )٣‬ﻟﻪ ﻣبارکﻮ آﻳتﻮﻧﻮ ＇خﻪ ＇ﻪ ﻣطﻠب اخﻠئ؟‬ ‫د پټ‪ ３‬بلن‪ ３‬پيل‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻣدثر سﻮرت ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻲ آﻳتﻮﻧﻪ ﻧازل شﻮل‪ ،‬پﻴﻐﻤبر پﻪ پ＂ﻪ اسﻼم تﻪ بﻠﻨﻪ پﻴﻞ ک‪７‬ه‪ ،‬دا ‪＄‬کﻪ‬ ‫چ‪ ３‬ﻣکﻪ د ﻋرباﻧﻮ دﻳﻨﻲ ﻣرکز و او د کﻌب‪ ３‬ﻣتﻮﻟﻴان پک‪ ３‬اوس‪５‬دل او د ﻋربﻮ د ﻧﻮرو ﻗبﻴﻠﻮ د بتاﻧﻮ ＇ارﻧﻪ‬ ‫ﻫﻢ ﻟﻪ ﻣک‪＇ ３‬خﻪ ک‪５‬دﻟﻪ‪.‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ د ﻧﻮرو سﻴﻤﻮ پﻪ ﻧسبت پﻪ ﻣکﻪ ک‪ ３‬اصﻼحﻲ ﻫدف تﻪ ﻻس‬ ‫رسﻰ ډ‪４‬ر ‪－‬ران و‪ ،‬اﻟبتﻪ دﻏﻪ کار کﻠک او راسخ ﻫﻮډ تﻪ اړتﻴا درﻟﻮده‪ ،‬تر＇ﻮ د ﻣصﻴبتﻮﻧﻮ او ک‪７‬اووﻧﻮ‬ ‫پر وړاﻧدې تزﻟزل ﻧﻪ ﻣﻨﻮﻧکﻰ اوسﻲ‪ ،‬ا ٰﻟﻬﻰ حکﻤت اﻳجابﻮﻟﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬بﻠﻨﻪ دې پ＂ﻪ وي‪ ،‬تر＇ﻮ د ﻣک‪ ３‬د‬ ‫اوس‪５‬دوﻧکﻮ ﻟپاره چ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻪ بت ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬تﻌصب درﻟﻮد‪ ،‬ﻳﻮ ﻧا＇اپﻲ کار ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫د دې پ‪７‬او ﻧازکتﻴا تﻪ پﻪ پاﻣﻠرﻧﻪ پﻴﻐﻤبر پﻪ ！ﻮﻟﻮ ﻏﻮﻧ‪６‬و ک‪ ３‬اسﻼم تﻪ د ﻗرﻳشﻮ بﻠﻨﻪ ﻧﻪ کﻮﻟﻪ او ﻧﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫ﻫﻐﻪ کسان رابﻠﻞ چ‪ ３‬خپﻠﻮﻟﻲ ﻳ‪ ３‬ورسره ﻧﻪ وه او ﻳا ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣخک‪ ３‬ورسره پ‪５‬ژﻧدگﻠﻮی ﻧﻪ ﻟرﻟﻪ‪.‬‬ ‫د اسالمي بلن‪ ３‬پ‪７‬اوونه‬ ‫کﻮﻻى شﻮ د ﻣحﻤدي بﻠﻨ‪ ３‬تارﻳخ پﻪ دوو ﻋﻤده برخﻮو وو‪４‬شﻮ‪:‬‬ ‫‪ .١‬ﻣکﻲ دور‪ ،‬چ‪ ３‬ﻧ‪８‬دې ‪ ١٣‬کاﻟﻪ و‪.‬‬ ‫‪ .٢‬ﻣدﻧﻲ دور‪ ،‬چ‪ ３‬پﻮره ﻟس کاﻟﻪ و او د پﻴﻐﻤبر تر رحﻠت پﻮرې ﻳ‪ ３‬دوام درﻟﻮد‪.‬‬ ‫دﻏﻪ دواړه دورې (ﻣکﻲ او ﻣدﻧﻲ) چ‪ ３‬ﻳﻮﻟﻪ بﻞ ＇خﻪ تﻮپﻴرﻟري‪ ،‬د ﻣختﻠﻔﻮ پ‪７‬اووﻧﻮ ﻟروﻧکﻲ دي‬ ‫او د دواړو دورو ترﻣﻨ‪ ＃‬تﻮپﻴر‪ ،‬ﻫﻐﻮ شراﻳطﻮ تﻪ پﻪ کتﻠﻮ سره چﻪ اسﻼﻣﻲ دﻋﻮت پرې ت‪５‬ر‪８４‬ي‪＊ ،‬ﻪ‬ ‫＇ر‪－‬ﻨد‪８４‬ي‪.‬‬

‫‪74‬‬

‫مکي عصر په دريو پ‪７‬اوونو و‪４‬شل ک‪８５‬ي‬ ‫‪ .١‬د پ＂‪ ３‬بﻠﻨ‪ ３‬پ‪７‬او‪ :‬چ‪ ３‬د بﻌثت ﻟﻪ پﻴﻠﻪ ﻳ‪ ３‬درې کاﻟﻪ دوام درﻟﻮد‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د ﻣک‪ ３‬خﻠکﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬د بﻠﻨ‪ ３‬د اﻋﻼن پ‪７‬او‪ :‬دﻏﻪ پ‪７‬او‪ ،‬د بﻌثت د ＇ﻠﻮرم کال ﻟﻪ پﻴﻠﻪ د ﻟسﻢ‬ ‫کال تر پاﻳﻪ پﻮرې و‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د ﻣک‪＇ ３‬خﻪ بﻬر د اسﻼم د خپراوي او بﻠﻨ‪ ３‬پ‪７‬او‪ :‬دﻏﻪ پ‪７‬او د بﻌثت د ﻟسﻢ کال ﻟﻪ پاﻳﻪ‪ ،‬ﻣدﻳﻨ‪３‬‬ ‫ﻣﻨﻮرې تﻪ د حضرت ﻣحﻤد تر ﻫجرت پﻮرې دوام درﻟﻮد‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ﻋزتﻤﻨدو زده کﻮوﻧکﻮ! پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳﻮ وختﻮﻧﻮ ک‪ ３‬وﻟ‪ ３‬اسﻼﻣﻲ بﻠﻨﻪ ډ‪４‬ره د ﻣک‪ ３‬اوس‪５‬دوﻧکﻮ تﻪ ﻣتﻮجﻪ‬ ‫شﻮې وه؟ سره ﻟﻪ دې‪ ،‬چ‪ ３‬پﻴﻐﻤبر ！ﻮﻟﻮ اﻧساﻧاﻧﻮ تﻪ استﻮل شﻮى و؟ ﻧﻈر ورک‪７‬ئ‪.‬‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫د بﻌثت پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ کﻠﻮﻧﻮ ک‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد‬

‫د بﻠﻨ‪ ３‬کار پ＀ ساتﻪ او ﻳﻮازې ﻫﻐﻪ کسان ﻳ‪３‬‬

‫رابﻠﻞ چ‪ ３‬باوري بﻪ شﻮ چ‪ ３‬اﻳﻤان راوړي‪ .‬دﻏﻪ کار د ﻧﻮرو بﻠﻮﻧکﻮ ﻟپاره د احتﻴاط او ظاﻫري‬ ‫اسبابﻮ د کاروﻟﻮ پﻪ ﻣشروﻋﻴت ک‪ ３‬ﻳﻮ ﻻر＊ﻮود دى‪ ،‬اﻟبتﻪ ﻟﻪ ﻻزم احتﻴاط ＇خﻪ کار اخﻴستﻞ تر‬ ‫ﻫﻐ‪ ３‬ﻣشروﻋﻴت ﻟري چ‪ ３‬پر اهلل تﻌاﻟﻰ باﻧدې د تﻮکﻞ ﻟﻪ اصﻞ سره ！کر وﻧﻪ ﻟري‪ .‬پﻪ دې اساس ﻫر‬ ‫ﻣسﻠﻤان بﻠﻮﻧکﻰ کﻮﻟﻰ شﻲ د خپﻠ‪ ３‬زﻣاﻧ‪ ３‬ﻟﻪ شراﻳطﻮ سره سﻢ د دﻋﻮت د ＇رﻧ‪／‬ﻮاﻟﻲ پﻪ ﻫکﻠﻪ چ‪３‬‬ ‫پﻪ پ＂ﻪ وشﻲ کﻪ ＊کاره‪ ،‬تشدد پک‪ ３‬وشﻲ کﻪ ﻧرﻣ‪＋‬ت‪ ،‬ﻻزم ﻫﻮډ وﻧﻴسﻲ‪.‬‬

‫‪75‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬د بﻌثت پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ کﻠﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د پﻴﻐﻤبر د بﻠﻨ‪ ３‬اصﻠﻲ ﻣﻮخ‪＇ ３‬ﻪ وې؟‬ ‫‪ .٢‬د پﻴﻐﻤبر بﻠﻨﻪ پﻪ ＇ﻮ دورو و‪４‬شﻞ شﻮې وه او بﻴا ﻫره دوره ﻳ‪＇ ３‬ﻮ پ‪７‬اووﻧﻪ ﻟري؟‬ ‫‪ .٣‬وﻟ‪ ３‬پﻴﻐﻤبر خپﻠﻪ بﻠﻨﻪ پ＂ﻪ ساتﻠﻪ‪ ،‬پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬وظﻴﻔﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧ‪７‬ﻳﻮاﻟﻮ تﻪ د خپﻞ رساﻟت‬ ‫رسﻮل و؟‬ ‫‪ .٤‬د دﻋﻮت پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻟﻪ احتﻴاط ＇خﻪ کار اخﻴستﻞ تر کﻮﻣﻪ حده روا او ﻣشروع دي؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د دﻋﻮت پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ پ‪７‬اووﻧﻮ ک‪ ３‬د بﻠﻨ‪ ３‬د پ＂ﻮاﻟﻲ د ‪ ３＂－‬او اﻫﻤﻴت پﻪ اړه پﻪ خپﻠﻮ‬ ‫کتابچﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮه ﻟﻨ‪６‬ه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪76‬‬

‫دوه ويشتم لوست‬

‫د اسالم مخکـ‪＋‬ان‬ ‫د ﻣدثر سﻮرت د ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ آﻳتﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻧازﻟ‪５‬دﻟﻮ وروستﻪ پﻴﻐﻤبر د اسﻼم سپ‪（５‬ﻠﻲ دﻳﻦ تﻪ دخﻠکﻮ‬ ‫پﻪ را بﻠﻠﻮ پﻴﻞ وک‪ .７‬طبﻴﻌﻲ خبره ده چ‪ ３‬بﻠﻨﻪ ﻳ‪ ３‬د خپﻠ‪ ３‬کﻮرﻧ‪ ９‬ﻟﻪ ﻏ‪７‬و او ﻧ‪８‬دې خپﻠﻮاﻧﻮ ＇خﻪ‬ ‫پﻴﻞ ک‪７‬ې واى‪ .‬ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻲ کسان چ‪ ３‬پﻪ اسﻼم ﻣشرف شﻮل‪ :‬خدﻳجﻪ‬

‫‪ ،‬ﻋﻠﻲ بﻦ ابﻲ طاﻟب‪ ،‬زﻳد‬

‫ﻋبداﻟرحﻤﻦ بﻦ ﻋﻮف او سﻌد بﻦ ابﻲ وﻗاص‬ ‫بﻦ حارثﻪ‪ ،‬ابﻮبکر‪ ،‬ﻋثﻤان بﻦ ﻋﻔان‪ ،‬زبﻴر بﻦ ﻋﻮام‪،‬‬ ‫ٰ‬ ‫وو‪.‬‬ ‫‪ -١‬خديجه بنت خويلد‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪％＊ ９‬ﻪ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ اﻧسان دى‪ ،‬چ‪ ３‬پرحضرت ﻣحﻤد ﻳ‪ ３‬اﻳﻤان راوړ‪ .‬خدﻳجﻪ‬ ‫د ﻫﻐﻪ وﻓاداره ﻣاﻧدﻳﻨﻪ وه‪ ،‬خدﻳجﻪ‬

‫ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬ﻧﻴک بختﻪ ＊‪％‬ﻪ وه‪ ،‬چ‪ ３‬ﻗرآن کرﻳﻢ او ا ٰﻟﻬﻲ‬

‫وح‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د حضرت ﻣحﻤد ﻟﻪ ﻣبارک‪ ３‬خﻮﻟ‪＇ ３‬خﻪ واور‪４‬ده‪.‬‬ ‫ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ وه‪ ،‬چ‪ ３‬د رسﻮل اهلل ＇خﻪ وروستﻪ ﻳ‪ ３‬ﻗرآن کرﻳﻢ تﻼوت ک‪ ７‬او‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧی اﻧسان و چ‪ ３‬ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ رسﻮل اهلل ＇خﻪ زده ک‪ .７‬د خدﻳج‪３‬‬

‫کﻮر ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ کﻮر‬

‫و چ‪ ３‬ا ٰﻟﻬﻲ وح‪ ３‬وروستﻪ ﻟﻪ ﻫﻐ‪ ،３‬چ‪ ３‬د حراء پﻪ ﻏار ک‪ ３‬د آﻧحضرت پﻪ زړه ﻧازﻟﻪ شﻮه‪ ،‬پﻪ ک‪３‬‬ ‫وﻟﻮستﻞ شﻮه‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ابوبکر بن ابي قحافه‬ ‫د ﻣشراﻧﻮ پﻪ ډﻟﻪ ک‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ س‪７‬ى ابﻮبکر صدﻳﻖ و چ‪ ３‬پﻪ پﻴﻐﻤبر ﻳ‪ ３‬اﻳﻤان راووړ‪ .‬ابﻮبکر صدﻳﻖ‬ ‫تر بﻌثت وړاﻧدي د پﻴﻐﻤبر پﻪ ‪＄‬اﻧ‪７／‬و ﻳاراﻧﻮ او دوستاﻧﻮ ک‪ ３‬و‪ .‬پﻴﻐﻤبر‬

‫د ابﻮبکر صدﻳﻖ‬

‫د اﻳﻤان‬

‫پﻪ اړه ﻓرﻣاﻳﻲ‪ ((:‬ﻣا چ‪＇ ３‬ﻮک اسﻼم تﻪ رابﻠﻠﻲ‪ ،‬شکﻤﻦ او ！کﻨﻲ شﻮي دي‪ .‬پرتﻪ ﻟﻪ ابﻮبکر صدﻳﻖ‬ ‫＇خﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ دﻋﻮت کﻮﻟﻮ سره سﻢ ﻳ‪ ３‬پرتﻪ ﻟﻪ ‪＄‬ﻨ‪６‬ه اﻳﻤان راووړ))‪ ،‬د ابﻮبکر صدﻳﻖ‬ ‫تﻦ اسﻼم ﻧﻪ و‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د ﻳﻮ اﻣت اسﻼم و‪＄ ،‬کﻪ ابﻮبکر صدﻳﻖ‬

‫پﻪ ﻗرﻳشﻮ ک‪＄ ３‬اﻧ‪７／‬ى ﻣﻘام درﻟﻮد‪،‬‬

‫د ﻧ‪５‬ک سﻴرت خاوﻧد و او پﻪ ډ‪４‬رو کاروﻧﻮ ک‪ ３‬بﻪ خﻠکﻮ ورتﻪ ﻣراجﻌﻪ کﻮﻟﻪ‪.‬‬

‫‪77‬‬

‫اسﻼم د ﻳﻮ‬

‫‪ -٣‬علي بن ابي طالب‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ شخص‬

‫د خدﻳج‪( ３‬رض) ﻟﻪ اﻳﻤان راوړﻟﻮ وروستﻪ د ﻫﻠکاﻧﻮ پﻪ ډﻟﻪ ک‪ ３‬حضرت ﻋﻠﻲ‬ ‫و چ‪ ３‬د اسﻼم ﻣبارک دﻳﻦ ﻳ‪ ３‬وﻣاﻧﻪ او ﻫﻐﻪ پﻪ دﻏﻪ ﻣﻬال د ﻟسﻮ کاﻟﻮ و‪.‬‬ ‫پر حضرت ﻋﻠﻲ‬

‫باﻧدې د اهلل تﻌاﻟی ﻳﻮ ﻧﻌﻤت دا و چ‪ ３‬تر اﻳﻤان راﻟﻮړﻟﻮ وړاﻧدې د پﻴﻐﻤبر‬

‫پﻪ ﻏ‪ ８５‬ک‪ ３‬وروزل شﻮ او ستر شﻮ‪＄ ،‬کﻪ پﻴﻐﻤبر ﻫﻐﻪ ﻟﻪ خپﻠ‪ ３‬کﻮرﻧ‪ ９‬سره ﻳﻮ ‪＄‬اى ک‪７‬ى و‪ .‬پﻪ‬ ‫دې ډول حضرت ﻋﻠﻲ‬

‫ﻟﻪ حضرت ﻣحﻤد او حضرت خدﻳج‪３‬‬

‫وروستﻪ درﻳﻢ س‪７‬ى‬

‫و‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬ﻳ‪ ３‬وک‪.７‬‬ ‫رواﻳت دی‪ ،‬چ‪ ３‬پر حضرت ﻣحﻤد‬ ‫حضرت ﻋﻠﻲ‬

‫ﻫﻐﻪ ﻣﻬال ﻳﻮازې دوه ﻟﻤﻮﻧ‪％‬ﻮﻧﻪ ﻓرض وو‪ ،‬ﻏرﻣﻪ او ﻣا＊ام‪.‬‬

‫بﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ ﻟﻪ پﻼر او تروﻧﻮ ＇خﻪ پ＀ ﻟﻪ ‪＄‬ان سره ﻣﻠ‪／‬ری کاوه او د ﻣک‪ ３‬ﻧاووﻧﻮ‬

‫تﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬تشرﻳﻒ ووړ‪ ،‬دواړو بﻪ ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬کاوه او ﻣا＊ام بﻪ ب‪５‬رتﻪ راتﻠﻞ‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫درﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! د اسﻼم د پﻴﻐﻤبر ﻣﻨﻮﻧکﻲ ﻟﻪ کﻮﻣ‪ ３‬طبﻘ‪＇ ３‬خﻪ وو او آﻳا د اسﻼم ﻣخاطبان ﻳﻮه‬ ‫‪＄‬اﻧ‪７／‬ې طبﻘﻪ وه او کﻪ ﻧﻪ؟ پﻪ دې اړه ﻧﻈر ورک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬زيد بن حارثه‬ ‫د ﻣرﻳاﻧﻮ پﻪ ډﻟﻪ ک‪ ３‬زﻳد بﻦ حارثﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ شخص و چ‪ ３‬ﻣسﻠﻤان شﻮ‪ .‬زﻳد د پﻴﻐﻤبر دوست او‬ ‫د ﻫﻐﻪ‬

‫آزاد شﻮى ﻣرﻳی و او پﻪ زوى وﻟ‪ ９‬سره ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﻧﻴﻮﻟی و‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د زﻳد پﻼر او تره ﻣک‪３‬‬

‫تﻪ راﻏﻠﻞ‪ ،‬تر＇ﻮ ﻫﻐﻪ ﻟﻪ رسﻮل اهلل ＇خﻪ د پﻴسﻮ پﻪ بدل ک‪ ３‬آزاد ک‪７‬ي پﻴﻐﻤبر د دې کار واک‬ ‫خپﻠﻪ زﻳد تﻪ وسپارﻟﻮ‪ ،‬چ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ دې‪ ،‬خپﻞ پﻼر او ﻗﻮم سره اوس‪８５‬ې او کﻪ ﻟﻪ ﻣا سره؟ زﻳد ورتﻪ‬ ‫ووﻳﻞ‪ :‬پر تا باﻧدې ﻫ‪（５‬ﻮک ﻧشﻢ ﻏﻮره کﻮﻟﻰ‪ ،‬تﻪ ﻣا تﻪ د پﻼر او تره حﻴثﻴت ﻟري‪.‬‬ ‫د زﻳد پﻼر او تره ووﻳﻞ‪ :‬اﻓسﻮس پر تا‪ ،‬ﻣرﻳﻴتﻮب تﻪ پر آزادۍ‪ ،‬پﻼر‪ ،‬تره او کﻮرﻧ‪ ９‬باﻧدې ترجﻴح‬

‫‪78‬‬

‫ورکﻮې؟ زﻳد ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻮ! ﻟﻪ دې س‪７‬ي ＇خﻪ ﻣ‪ ３‬داس‪＇ ３‬ﻪ ﻟﻴدﻟﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫ‪（５‬کﻠﻪ ﻧشﻢ کﻮﻻى بﻞ چا‬ ‫د ﻫﻐﻪ د آزادوﻟﻮ او پﻪ زوى وﻟ‪ ９‬ﻧﻴﻮﻟﻮ اﻋﻼن وک‪.７‬‬

‫تﻪ پرې ترجﻴح ورک‪７‬م‪ .‬بﻴا ﻧبﻲ کرﻳﻢ‬

‫د اسالمي بلن‪ ３‬په خپراوي ک‪ ３‬د ابوبکر‬ ‫ابﻮبکر‬

‫رول‬

‫ﻟﻪ خپﻞ ！ﻮﻟﻨﻴز او اخﻼﻗﻲ ﻣﻨزﻟت ＇خﻪ پﻪ استﻔادې د اسﻼم دﻳﻦ تﻪ د ﻧﻮرو پﻪ رابﻠﻠﻮ پﻴﻞ‬

‫وک‪＇ .７‬ﻪ وخت ﻻ ﻧﻪ و ت‪５‬ر شﻮی چ‪ ３‬د ﻣک‪ ３‬ﻏﻮره او تک‪７‬ه ‪＄‬ﻮاﻧاﻧﻮ د ﻫﻐﻪ دﻋﻮت تﻪ ﻟبﻴک وواﻳﻪ‬ ‫ﻋبداﻟرحﻤﻦ بﻦ‬ ‫او اﻳﻤان ﻳ‪ ３‬راووړ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬دا دي‪ ٢٤ :‬کﻠﻦ ﻋثﻤان بﻦ ﻋﻔان‪ ٣٠ ،‬کﻠﻦ‬ ‫ٰ‬ ‫ﻋﻮف‪ ١٧ ،‬کﻠﻦ سﻌد بﻦ ابﻲ وﻗاص‪ ١٣ ،‬کﻠﻦ طﻠحﻪ بﻦ ﻋبﻴداهلل او ‪ ١٢‬کﻠﻦ زبﻴر بﻦ اﻟﻌﻮام ‪.‬‬ ‫دﻏﻪ پﻨ‪％‬ﻪ اتﻼن د ابﻮبکر صدﻳﻖ‬

‫د اسﻼم ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬پاﻳﻠﻪ وه‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ بﻠﻨﻪ ﻳ‪ ３‬وﻣﻨﻠﻪ او د ﻣحﻤد‬

‫رسﻮل اهلل پﻪ حضﻮر ک‪ ３‬پﻪ اﻳﻤان ﻣشرف شﻮل ‪ .‬دا د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬ډﻟﻪ وه او د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ‬ ‫دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دﻏﻪ ﻻﻧدې حضرات دي‪:‬‬ ‫ابﻮﻋبﻴده بﻦ جراح‪ ،‬ابﻮسﻠﻤﻪ‪ ،‬ارﻗﻢ بﻦ ابﻲ ارﻗﻢ‪ ،‬خباب بﻦ ارت‪ ،‬ﻋثﻤان‪ ،‬ﻗداﻣﻪ او ﻋبداهلل د‬ ‫ﻣﻈﻌﻮن زاﻣﻦ‪ ،‬ﻋبﻴده بﻦ حارث‪ ،‬سﻌﻴد بﻦ زﻳد رضی اهلل ﻋﻨﻬﻢ او ﻓاطﻤﻪ بﻨت خطاب (د حضرت‬ ‫ﻋﻤر خﻮر)‪ ،‬د ابﻮبکر ﻟﻮ‪ ３１‬اسﻤاء او ﻋاﻳشﻪ رضی اهلل ﻋﻨﻬﻦ‪.‬‬ ‫د در‪４‬ﻴﻤ‪ ３‬ډﻟ‪ ３‬ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ شﻤ‪５‬ر خﻮرا زﻳات و چ‪ ３‬ﻧاﻣتﻮ ﻳ‪ ３‬دا دي‪ :‬ﻋبداهلل بﻦ ﻣسﻌﻮد‪ ،‬ﻋبداهلل بﻦ‬ ‫جحش‪ ،‬جﻌﻔر بﻦ ابﻲ طاﻟب او ＊‪％‬ﻪ ﻳ‪ ３‬اسﻤاء بﻨت ﻋﻤﻴس‪ ،‬خاﻟد بﻦ سﻌﻴد بﻦ ﻋاص‪ ،‬صﻬﻴب‬ ‫بﻦ سﻨان روﻣﻲ‪ ،‬ابﻮذر ﻏﻔاري‪ ،‬حبشﻲ بﻼل رضﻲ اهلل ﻋﻨﻬﻢ‪.‬‬ ‫ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر ‪＄‬ﻮاﻧ‪ ３％＊ ３‬چ‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬دﻟتﻪ ذکر ﻧﻪ شﻮل او ﻟﻪ خپﻠﻮ خاوﻧداﻧﻮ سره ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ ‪＄‬اى اﻳﻤان‬ ‫راوړ‪ ،‬پﻪ ﻫﻤدې در‪４‬ﻴﻤ‪ ３‬ډﻟ‪ ３‬ک‪ ３‬دي‪ ،‬رضﻮان اهلل تﻌاﻟﻰ ﻋﻠﻴﻬﻢ اجﻤﻌﻴﻦ‪.‬‬ ‫‪ .٥‬د حضرت محمد لو‪３１‬‬ ‫د ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ ﻣؤﻣﻨاﻧﻮ پﻪ ډﻟﻪ ک‪ ３‬د پﻴﻐﻤبر ﻟﻮ‪ :３１‬زﻳﻨب‪ ،‬رﻗﻴﻪ‪ ،‬ام کﻠثﻮم او ﻓاطﻤﻪ وې‪ .‬دوى د رسﻮل‬ ‫اکرم تر بﻌثت وړاﻧدې ﻫﻢ د خپﻞ ﻋزتﻤﻨد پﻼر د ﻧ‪５‬کﻮ اخﻼﻗﻮ‪＊ ،‬ﻪ سﻠﻮک او سپ‪（５‬ﻠتﻴا تر اﻏ‪５‬زې‬ ‫ﻻﻧدې وې‪ ،‬ﻧبﻮي کﻮرﻧ‪ ９‬د ！ﻮﻟﻮ ﻣسﻠﻤاﻧﻮ کﻮرﻧﻴﻮ ﻟپاره ﻳﻮه ب‪５‬ﻠ‪／‬ﻪ کﻮرﻧ‪ ９‬وه‪.‬‬

‫‪79‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫درﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! د بﻌثت پﻪ پﻴﻞ ک‪ ３‬ﻟﻪ خپﻠﻮ خاوﻧداﻧﻮ سره د ‪＄‬ﻮاﻧﻮ ＊‪％‬ﻮ اﻳﻤان راوړل ＇ﻪ را‬ ‫＊ﻴﻲ؟ آﻳا ＊‪％‬ﻪ کﻮﻻى شﻲ ﻟﻪ ﻧارﻳﻨﻪ سره اوږه پﻪ اوږه د دﻋﻮت پﻪ ډ‪－‬ر ک‪ ３‬ﻓﻌاﻟﻴت وک‪７‬ي؟‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬ﻫﻐﻪ داﻋﻲ برﻳاﻟﻰ دى‪ ،‬چ‪ ３‬ﻧ‪８‬دې خپﻠﻮان او د کﻮرﻧ‪ ９‬ﻏ‪７‬ي ﻳ‪ ３‬تر ﻧﻮرو وړاﻧدې د ده پر ﻣﻮخﻮ‬ ‫او ﻫﻴﻠﻮ باوري شﻲ‪.‬‬ ‫‪ .‬ابﻮبکر صدﻳﻖ‬

‫دوﻳﻢ شخص و چ‪ ３‬ﻟﻪ پﻴﻐﻤبر‬

‫وروستﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣک‪ ３‬پﻪ خﻠکﻮ ک‪ ３‬د اسﻼم‬

‫پﻪ خپراوي ک‪ ３‬ﻓﻌال رول درﻟﻮد‪.‬‬ ‫‪ .‬د اسﻼم ﻣخک‪＋‬ان ﻫﻐﻪ کسان وو‪ ،‬چ‪ ３‬د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣختﻠﻔﻮ طبﻘﻮ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬استازﻳتﻮب کاوه‪ ،‬ﻟﻪ‬ ‫اشراﻓﻮ او ب‪６‬اﻳﻮ ＇خﻪ ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬تر ﻣرﻳاﻧﻮ او ﻣسکﻴﻨاﻧﻮ پﻮرې‪.‬‬ ‫ارزونه‬

‫‪ .١‬ﻟﻮﻣ‪７‬ى تﻨکﻰ ‪＄‬ﻮان‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣسﻠﻤان شﻮ‪＇ ،‬ﻮک و؟‬ ‫‪ .٢‬کﻮم کسان د ابﻮبکرصدﻳﻖ‬

‫پﻪ دﻋﻮت د اسﻼم پر سپ‪（５‬ﻠﻲ دﻳﻦ ﻣشرف شﻮل؟‬

‫‪ .٣‬زﻳد بﻦ حارثﻪ ﻟﻪ پﻴﻐﻤبر سره ＇ﻪ ت‪７‬او درﻟﻮد؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د اسﻼم د پﻨ‪％‬ﻠسﻮ تﻨﻮ ساﻻراﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪80‬‬

‫درويشتم لوست‬

‫دار االرقم‬ ‫پﻴﻐﻤبر ﻫﻐ‪ ３‬ډﻟ‪ ３‬ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ تﻪ چ‪ ３‬اﻳﻤان ﻳ‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ ﻟﻪ ﻣشرکﻴﻨﻮ ＇خﻪ پ＀ ساتﻪ‪ ،‬دﻳﻮ ﻣرکز پﻪ‬ ‫ﻓکر ک‪ ３‬شﻮ‪ ،‬تر＇ﻮ پﻪ پ＂ﻪ ورتﻪ ＊ﻮوﻧﻪ او روزﻧﻪ وک‪７‬ي‪ .‬دﻏﻪ ﻣرکز د صﻔا ﻏﻮﻧ‪６‬ۍ ترشا د اسﻼم د ﻳﻮ‬ ‫ساﻻر حضرت ارﻗﻢ‬

‫کﻮر و‪.‬‬

‫د دار ارقم پټه مدرسه‬ ‫کﻮر داس‪ ３‬ﻳﻮ ﻣرکز شﻮ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣسﻠﻤاﻧان بﻪ پﻪ پ＂ﻪ‬

‫د اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪ ３‬پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ کﻠﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د ارﻗﻢ‬

‫پﻪ ک‪ ３‬را！ﻮﻟ‪５‬دل او ﻟﻪ رسﻮل اهلل ＇خﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬تازه وح‪ ３‬زده کﻮﻟﻪ‪ ،‬پﻪ دار ارﻗﻢ ک‪ ３‬پﻴﻐﻤبر‬ ‫ﻫﻐﻮى تﻪ وﻋظ او ﻧصﻴحت کاوه او ﻗرآن کرﻳﻢ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ ﻟﻮستﻠﻮ‪ .‬د پﻴﻐﻤبر‬

‫ﻳاراﻧﻮ ﻫﻢ‪ ،‬چ‪＇ ３‬ﻪ‬

‫پﻪ زړوﻧﻮ ک‪ ３‬درﻟﻮدل‪ ،‬پﻪ اخﻼص ﻳ‪ ３‬د رسﻮل اهلل پﻪ وړاﻧدې ﻣطرح کﻮل‪ .‬دﻏ‪ ３‬ډﻟ‪ ３‬ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮتﻪ‬ ‫پﻪ خپﻠﻪ پﻴﻐﻤبر‬

‫ﻣستﻘﻴﻤا ً روزﻧﻪ ورکﻮﻟﻪ او پﻪ خپﻠﻪ پﻴﻐﻤبر‬

‫د رب اﻟﻌﻠﻤﻴﻦ تر ＇ارﻧ‪ ３‬ﻻﻧدې‬

‫روزﻧﻪ ﻣﻮﻧدﻟﻪ‪ ،‬دار ارﻗﻢ ﻳﻮازﻧ‪９‬ستره ＊ﻮوﻧﻴزه او روزﻧﻴزه ﻣدرسﻪ وه‪ ،‬چ‪ ３‬بشرﻳت ﻳ‪ ３‬تر اوسﻪ پﻪ ﻧﻮم‬ ‫وﻳاړي‪＄ ،‬کﻪ د دې ﻣدرس‪＊ ３‬ﻮوﻧکﻰ او روزوﻧکﻰ رسﻮل اهلل و‪ ،‬چ‪ ３‬د ！ﻮل بشرﻳت ＊ﻮوﻧکی‬ ‫او روزوﻧکی دى‪ .‬پﻪ دې ترتﻴب د ارﻗﻢ کﻮر د ﻧ‪７‬ۍ ﻳﻮه ډ‪４‬ره ستره ﻣدرسﻪ او پﻮﻫﻨ‪％‬ﻰ و‪ ،‬ﻫﻠتﻪ بﻪ‬ ‫پﻴﻐﻤبر د اسﻼم د شﻤﻌ‪ ３‬ﻟﻪ پتﻨ‪／‬اﻧﻮ سره ﻟﻴده کاتﻪ او د ﻧﻈر تبادﻟﻪ کﻮﻟﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪ ３‬دا د‬ ‫سپاﻫﻲ تﻮب‪ ،‬اطاﻋت‪ ،‬او ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬پر اصﻮﻟﻮ او آدابﻮ د پابﻨدۍ ﻟپاره ﻳﻮ ﻋﻤﻠﻲ تﻤرﻳﻦ و‪.‬‬ ‫اهلل‬

‫پﻪ دار ارﻗﻢ ک‪ ３‬خپﻞ پﻴﻐﻤبر‬

‫تﻪ د دې تﻮﻓﻴﻖ ورک‪ ７‬چ‪ ３‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬ډﻟﻪ جﻮړه او‬

‫تﻨﻈﻴﻢ ک‪７‬ي‪ .‬د بﻠﻨ‪ ３‬پﻪ دې پ‪７‬او ک‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد وکﻮﻻى شﻮل داس‪ ３‬کسان وروزي‪ ،‬چ‪ ３‬د‬ ‫جﻬاد‪ ،‬تﻮحﻴد او بﻠﻨ‪ ３‬بﻴرغ اوچت او جزﻳرة اﻟﻌرب تر خپﻞ کﻨترول ﻻﻧدې راوﻟﻲ او د ﻧﻴﻤ‪ ３‬پ‪７５‬ۍ‬ ‫پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬ﻟﻮﻳ‪ ３‬برﻳاوې تر ﻻسﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪81‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫پتﻤﻨﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! پﻪ دار ارﻗﻢ ک‪ ３‬د رسﻮل اهلل او ﻳاراﻧﻮ ترﻣﻨ‪＇ ＃‬ﻪ رﻧ‪／‬ﻪ ت‪７‬او ﻣﻮجﻮد و؟‬

‫رسﻮل اهلل‬

‫ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ شخصﻴت و چ‪ ３‬د اسﻼم ＇رخ ﻳ‪ ３‬پﻪ خﻮ‪＋＄‬ت راوست‪ .‬د خﻠکﻮ د جذب‬

‫او اﻏ‪５‬ز ﻻﻧدې را وستﻠﻮ ‪＄‬ﻮاک ﻳ‪ ３‬درﻟﻮد‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ ！ﻮﻟﻴزه تﻮ‪－‬ﻪ د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬د کرې پﻪ تارﻳخ ک‪ ３‬د‬ ‫بشر تر ！ﻮﻟﻮ بشپ‪７‬ه ＇‪５‬ره ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻮم ﻣضﻤﻮن چ‪ ３‬د رسﻮل اهلل ﻟﻪ خﻮا د دار ارﻗﻢ پﻪ ﻣدرسﻪ‬ ‫ک‪ ３‬ﻟﻮستﻞ ک‪５‬ده‪ ،‬ﻗرآن کرﻳﻢ و او زﻳار ﻳ‪ ３‬و‪４‬ستﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻗرآن کرﻳﻢ ﻳﻮازﻧﻰ تﻌﻠﻴﻤﻲ ﻧصاب او د دﻏ‪３‬‬ ‫ﻣدرس‪ ３‬ﻣرکزي ﻓکر وي‪ ،‬تر＇ﻮ ﻳ‪ ３‬پﻪ ر‪１‬ا ک‪ ３‬و‪７－‬ي‪ ،‬کﻮرﻧ‪ ９‬او اسﻼﻣﻲ ！ﻮﻟﻨﻪ وروزل شﻲ‪ .‬د دې‬ ‫ﻣدرس‪ ３‬زده کﻮوﻧکﻲ پﻮﻫ‪５‬دل‪ ،‬چ‪ ３‬ﻗرآن کرﻳﻢ او د رسﻮل اهلل ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬د ژوﻧد‪ ،‬سﻴاست‪،‬‬ ‫پرﻣخت‪ ，‬او دﻋﻮت د اساسﻲ ﻗاﻧﻮن دوه اصﻠﻪ او ﻣﻬﻢ ﻣراجﻊ دي‪.‬‬ ‫د اسﻼم ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻲ ﻧسﻞ‪ ،‬ﻗرآن کرﻳﻢ د حضرت ﻣحﻤد‬

‫ﻟﻪ ﻣبارک‪ ３‬خﻮﻟ‪＇ ３‬خﻪ پﻪ ‪＄‬اﻧ‪７／‬ي‬

‫شﻮق او ﻣﻴﻨﻪ زده ک‪ ،７‬تر＇ﻮ د ﻫﻐﻪ پﻪ تﻌﻠﻴﻤاتﻮ او ﻻر＊ﻮوﻧﻮ پﻮه شﻲ‪ .‬پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪ ３‬دﻏﻪ ﻧسﻞ د‬ ‫ا ٰﻟﻬﻲ تﻮجﻴﻬاتﻮ ﻋﻤﻠﻲ او تطبﻴﻘﻲ تﻤثﻴﻠﻮوﻧکﻲ دي‪ ،‬ﻧﻮ دار ارﻗﻢ ﻳﻮه ا ٰﻟﻬﻲ ﻣدرسﻪ وه‪ ،‬داس‪ ３‬خدای‬ ‫پاﻟﻮﻧکﻲ‪ ،‬بﻠﻮﻧکﻲ او ﻻر＊ﻮوﻧکﻲ ترې ﻓارغ شﻮي‪ ،‬چ‪ ３‬بشري تارﻳخ ﻳ‪ ３‬ﻣثال ﻧﻪ دى ﻟﻴدﻟﻰ‪.‬‬

‫د دعوت د مرکز په تو‪－‬ه د دار ارقم د غوراوي الملونه‬ ‫پﻴﻐﻤبر‬ ‫‪ _١‬د ارﻗﻢ‬

‫د ＇ﻮ ﻻﻣﻠﻮﻧﻮ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬دار ارﻗﻢ د دﻋﻮت د ﻣرکز پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ﻏﻮره ک‪:７‬‬ ‫پﻪ ﻣسﻠﻤاﻧ‪５‬دﻟﻮ خﻠک خبر ﻧﻪ وو‪ ،‬ﻫﻴچا ‪－‬ﻮﻣان ﻧﻪ کاوه‪ ،‬چ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد بﻪ‬

‫ﻟﻪ خپﻠﻮ ﻳاراﻧﻮ سره د ارﻗﻢ‬

‫پﻪ کﻮر ک‪ ３‬را！ﻮﻟ‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪82‬‬

‫‪ _٢‬ارﻗﻢ بﻦ ابﻲ ارﻗﻢ‬

‫ﻟﻪ بﻨﻲ ﻣخزوم ﻗبﻴﻠ‪＇ ３‬خﻪ و او بﻨﻲ ﻣخزوم ﻟﻪ بﻨﻲ ﻫاشﻤﻮ سره پﻪ ج‪７／‬ه‬

‫او ﻣخاﻟﻔت ک‪ ３‬پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي کتار ک‪ ３‬وﻻړ وو‪ ،‬ﻧﻮ چا ﻧﻪ ﻣﻨﻠﻪ چ‪ ３‬پﻴﻐﻤبر‬

‫دې خپﻞ ﻣرکز د خپﻠ‪３‬‬

‫ﻗبﻴﻠ‪ ３‬د د＊ﻤﻨاﻧﻮ د اﻓرادو پﻪ ﻳﻮه کﻮر ک‪ ３‬جﻮړ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ _٣‬د ﻣسﻠﻤاﻧ‪５‬دﻟﻮ پر ﻣﻬال ارﻗﻢ‬

‫شپاړس کﻠﻦ و‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻗرﻳش د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د ！ﻮﻟ‪５‬دﻟﻮ د ﻣرکز‬

‫پﻪ ﻟ＂ﻪ ک‪ ３‬شﻮل‪ ،‬د ﻫ‪５‬چا پﻪ زړه ک‪ ３‬ﻧﻪ ت‪５‬ر‪４‬ده‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ دې د ﻟ‪ ８‬ﻋﻤره ‪＄‬ﻮاﻧاﻧﻮ صحابﻪ وو پﻪ کﻮروﻧﻮ‬ ‫ک‪ ３‬وﻟ＂ﻮي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬پﻪ ذﻫﻨﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻏاﻟبا ً دﻏﻪ ﻓکر ‪－‬ر‪５＄‬ده‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻫﻐﻮى د را！ﻮﻟﻴدﻟﻮ ‪＄‬اى دې د‬ ‫او ﻳا داس‪ ３‬بﻞ چا کﻮر وي‪ ،‬ﻧﻮ د دﻏﻪ کﻮر ﻏﻮراوی‬

‫بﻨﻲ ﻫاشﻢ د ﻗبﻴﻠ‪ ３‬د ﻳﻮ ﻏ‪７‬ي ابﻮبکرصدﻳﻖ‬ ‫د اﻣﻨﻴت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬خﻮرا حکﻴﻤاﻧﻪ و‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ﻋزتﻤﻨﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! د ارﻗﻢ پﻪ کﻮر ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻳاراﻧﻮ سره پﻪ ﻳﻮ ‪＄‬اى ک‪５‬دﻟﻮ ک‪ ３‬پﻴﻐﻤبر ＇ﻪ ﻣﻮخﻪ‬ ‫درﻟﻮده؟‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬ﻫره بﻠﻨﻪ او ﻓکر ﻳﻮ ډاډ ﻣﻦ ﻣرکز تﻪ اړتﻴا ﻟري‪ ،‬تر＇ﻮ خپﻞ ﻻروﻳان ﻟﻪ خپﻠﻮ روزﻧﻴزو اصﻮﻟﻮ سﻢ‬ ‫وروزي او رﻏﻨده پاﻟﻨﻪ ﻳ‪ ３‬وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ .‬پﻴﻐﻤبر سره ﻟﻪ دې چ‪ ３‬پﻪ ا ٰﻟﻬﻲ وح‪ ３‬ﻳ‪ ３‬تاﻳﻴد ک‪５‬ده‪ .‬ﻣادي اﻣﻨﻴتﻲ وساﻳﻞ او اسباب ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ‬ ‫پﻪ پام ک‪ ３‬ساتﻞ‪.‬‬ ‫‪ .‬ﻫر د رساﻟت ＇‪＋‬تﻦ باﻳد ﻫدف تﻪ تر رس‪５‬دو وړاﻧدې د ﻳﻮه ﻧسﻞ روزﻧ‪ ３‬تﻪ اﻗدام وک‪７‬ي‪ ،‬تر＇ﻮ‬ ‫د خپﻞ رساﻟت پر ﻣخ ب‪５‬ﻮﻟﻮ ک‪ ３‬ژﻣﻦ و اوسﻲ‪.‬‬

‫‪83‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬دار ارﻗﻢ د ﻣک‪ ３‬پﻪ کﻮم ‪＄‬اى ک‪ ３‬و؟‬ ‫‪ .٢‬پﻴﻐﻤبر پﻪ دار ارﻗﻢ ک‪ ３‬کﻮم کتابﻮﻧﻪ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ تﻪ تدرﻳسﻮل؟‬ ‫‪ .٣‬پﻪ دار ارﻗﻢ ک‪ ３‬پﻪ پ＂‪５‬دو د حضرت ﻣحﻤد ﻫدف ＇ﻪ و؟‬ ‫‪ .٤‬د اسﻼم د پ＀ ﻣرکز پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ د دار ارﻗﻢ د کﻮرد ！اکﻠﻮ اسباب ＇ﻪ وو؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻫﻐﻪ پ‪７‬او د دار ارﻗﻢ د ﻧﻘش او اﻫﻤﻴت پﻪ ﻫکﻠﻪ چ‪ ３‬د اسﻼم پ＀ دﻋﻮت پک‪３‬‬ ‫کﻴده‪ ،‬ﻳﻮ ﻣطﻠب پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪84‬‬

‫څل‪５‬رويشتم لوست‬

‫د ＊کاره بلن‪ ３‬مرحله‬

‫ﻟکﻪ چ‪ ３‬پﻪ پخﻮاﻧﻲ ﻟﻮست ک‪ ３‬ﻣﻮ وﻟﻮستﻞ‪ ،‬د بﻌثت پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳﻮ ک‪ ３‬ﻣسﻠﻤاﻧان ب‪ ３‬وسﻪ وو‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ پ＂ﻪ خﻠک اسﻼم تﻪ رابﻠﻞ او پﻪ پ＂ﻪ بﻪ ﻣسﻠﻤاﻧان پﻪ دار ارﻗﻢ ک‪ ３‬را！ﻮﻟ‪５‬دل‪ ،‬ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬بﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫کاوه او د رسﻮل اکرم تﻌﻠﻴﻤاتﻮ تﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻏﻮږ ﻧﻴﻮه‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ وﻟﻮﻟﻮ چ‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ د‬ ‫ﻋﻠﻨﻲ او ＊کاره بﻠﻨ‪ ３‬اﻣر کﻠﻪ او ＇ﻪ وخت وشﻮ‪.‬‬ ‫په مکه ک‪ ３‬د اسالمي بلن‪ ３‬اعالن‬ ‫د حضرت ﻣحﻤد د بﻌثت او پ＂‪ ３‬بﻠﻨ‪ ３‬درې کاﻟﻪ ت‪５‬ر شﻮي وو‪ ،‬چ‪ ３‬دﻏﻪ ﻣبارک آﻳت ﻧازل شﻮ‪.‬‬ ‫َ ِ ِ‬ ‫ﻴرت َ َ‬ ‫ﻴﻦ (د اﻟشﻌرا ‪٢١٤‬آﻳت‪).‬‬ ‫ﻚ ْاﻷَﻗ َْرب ِ َ‬ ‫َوآﻧذ ْر َﻋش َ‬ ‫ژباړه‪ :‬خپﻞ ﻧ‪８‬دې خپﻠﻮان (ﻟﻪ شرک او د پرورد‪－‬ار ﻟﻪ ﻣخاﻟﻔت ＇خﻪ) وو‪４‬روه‪.‬‬ ‫ﻴﻦ (د اﻟحجر‪٩٤‬آﻳت‪).‬‬ ‫او ورپس‪ ３‬دﻏﻪ ﻣبارک آﻳت ﻧازل شﻮ‪ :‬ﻓَ ْ‬ ‫اص َد ْع ب ِ َﻤا تُ ْؤ َﻣ ُر َوآ َ ْﻋ ِر ْض َﻋﻦِ ا ْﻟ ُﻤ ْش ِر ِﻛ َ‬ ‫ژباړه‪ :‬ﻧﻮ ﻫﻐﻪ ＇ﻪ چ‪ ３‬اﻣر ﻳ‪ ３‬درتﻪ شﻮى‪＊ ،‬کاره بﻴان ک‪７‬ه او د ﻣشرکاﻧﻮ پروا ﻣﻪ کﻮه‪.‬‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻗدم ک‪ ３‬خپﻞ ﻧ‪８‬دې خپﻠﻮان راوبﻠﻞ او ﻫﻐﻮى ﻳ‪ ３‬د کﻔر او ﻟﻪ خداى سره‬

‫‪85‬‬

‫د شرک کﻮﻟﻮ ﻟﻪ سختﻮ پاﻳﻠﻮ ووﻳرول‪ .‬ابﻮ ﻟﻬب د رسﻮل اهلل تره پردې کار د ﻧﻴﻮک‪ ３‬پﻪ ترځ ک‪３‬‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ گﻮاښ وک‪ ،７‬خﻮ بﻞ تره ﻳ‪ ،３‬ابﻮطاﻟب پﻪ کﻠکﻪ د ﻫﻐﻪ ﻣﻼت‪ ７‬وک‪.７‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫درﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! د پ‪５‬ﻐﻤبر د دﻧدې پﻪ سختﻮاﻟﻲ ک‪ ３‬ﻓکر او خبرې وک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫په صفا غره ک‪３‬‬ ‫ﻳﻮه ورځ پ‪５‬ﻐبر کﻌب‪ ３‬شرﻳﻔ‪ ３‬تﻪ ﻧ‪８‬دې د صﻔا ﻏره تﻪ وخﻮت او پﻪ ﻟﻮړ ﻏ‪ ８‬ﻳ‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ د ﻫرې‬ ‫کﻮرﻧ‪ ９‬ﻧﻮم واخﻴست او ‪＄‬ان تﻪ ﻳ‪ ３‬راوبﻠﻞ‪.‬‬ ‫ﻗرﻳش د صﻔا ﻟﻪ ﻏره ＇خﻪ د ﻏ‪ ８‬پﻪ اور‪４‬دﻟﻮ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻋادتا ً د ﻳﻮه ﻣﻬﻢ خبر د ابﻼغ ﻟپاره ترسره ک‪５‬ده‪،‬‬ ‫پﻪ ډﻳره بﻴ‪７‬ه پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ ور！ﻮل شﻮل‪.‬‬

‫د دې پ‪７‬او د بلن‪ ３‬مهم نکات‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر د صﻔا پر ﻏره ﻗرﻳشﻮ تﻪ پﻪ وﻳﻨا ک‪ ３‬وﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬کﻪ درتﻪ وواﻳﻢ‪ ،‬چ‪ ３‬د دې ﻏره ﻟﻪ شا ＇خﻪ‬

‫‪86‬‬

‫د د＊ﻤﻦ ﻟ‪＋‬کر پر تاسﻮ د ﻳرﻏﻞ اراده ﻟري‪ ،‬تاس‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬وﻣﻨئ؟ ﻫﻐﻮى ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻮ! تر اوسﻪ ﻣﻮ ﻟﻪ تا‬ ‫＇خﻪ دروغ ﻧﻪ دي اور‪４‬دﻟﻲ‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬رسﻮل اهلل پر خپﻞ ‪＄‬ان د اﻣﻴﻨﻮﻟ‪ ９‬او رﻳ‪＋‬تﻴﻨﻮﻟ‪ ９‬پﻪ ﻫکﻠﻪ‬ ‫د ﻗرﻳشﻮ ‪－‬ﻮاﻫﻲ واور‪４‬ده‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﻳ‪ ３‬درﻳﻮ خبرو تﻪ راوبﻠﻞ‪ :‬د اهلل تﻮحﻴد‪ ،‬پﻪ آخرت اﻳﻤان او د‬ ‫خپﻞ رساﻟت تصدﻳﻖ تﻪ‪ ،‬پﻪ دې ترتﻴب سره ﻳ‪ ３‬خپﻠﻪ پ‪５‬ﻐﻤبري ﻗرﻳشﻮ تﻪ اﻋﻼن ک‪７‬ه‪.‬‬ ‫د قريشو عکس العمل‬ ‫ﻗرﻳش د پ‪５‬ﻐﻤبر ﻟﻪ خبرو ﻏﻠﻲ شﻮل‪ ،‬خﻮ ابﻮ ﻟﻬب چ‪ ３‬ﻏاړه ﻏ‪７‬ووﻧکﻰ او خﻮرا ﻧاوړه س‪７‬ى‬ ‫و‪ ،‬پﻪ ﻏﻮس‪ ３‬سره پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ پﻪ ‪＄‬ﻮاب ک‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻼک ش‪ ３‬د ﻫﻤدې ﻟپاره دې دﻟتﻪ راﻏﻮ＊تﻲ‬ ‫ﻳﻮ؟ اهلل د ابﻮﻟﻬب د دې بدې خبرې پﻪ ‪＄‬ﻮاب ک‪ ３‬د ت ََّب ْت ﻳ َ َدا اَبِﻲ ﻟ ََﻬ ٍب َوت َ َّب (‪ )١‬ﻣبارک‬ ‫سﻮرت ﻧازل ک‪.７‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬د اﻟﻤسد (تبت ﻳدا) ﻣبارک سﻮرت ﻣﻌﻨا وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫پر بت لمانځن‪ ３‬باندې يرغل‬ ‫د اسﻼم د ﻣﻘدس دﻳﻦ ﻟﻪ ﻋﻠﻨﻲ ک‪５‬دو وروستﻪ‪ ،‬رسﻮل اهلل د اهلل پﻪ باب د ﻗرﻳشﻮ خراﻓاتﻲ‬ ‫او شرکﻲ ﻋﻘﻴدې ﻣحکﻮﻣ‪ ３‬ک‪７‬ې‪ ،‬وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬د کﻮﻣﻮ بتاﻧﻮ چ‪ ３‬تاس‪ ３‬ﻋبادت کﻮئ‪ ،‬ب‪ ３‬سا ډبرې‬ ‫او ﻟر‪－‬ﻲ دي‪ ،‬او اﻧسان تﻪ ﻫ‪＂－ ＆５‬ﻪ او زﻳان ﻧﻪ شﻲ رسﻮﻻى‪ .‬ﻫﻤدا شان پ‪５‬ﻐﻤبر د ﻣشرکﻴﻨﻮ دﻏﻪ‬ ‫‪－‬ﻮﻣان‪ ،‬چ‪－ ３‬ﻮاک‪ ３‬د خپﻠﻮ پﻠروﻧﻮ د دﻳﻦ تابﻊ دي‪ ،‬باطﻞ اﻋﻼن ک‪ ７‬او وﻳ‪ ３‬ﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬ستاسﻮ پﻠروﻧﻪ او‬ ‫ﻧﻴکﻮﻧﻪ ﻫﻢ ﻻر ورکﻲ وو‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ تﻴ‪８‬و او ﻟر‪－‬ﻴﻮ ＇خﻪ د جﻮړ شﻮﻳﻮ بتاﻧﻮ ﻋبادت ﻳ‪ ３‬کاوه‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ﻋزتﻤﻨدو زده کﻮوﻧکﻮ! پﻪ دې ﻫکﻠﻪ چ‪ ３‬اﻧسان وﻟ‪ ３‬ﻟﻪ خداى سره شرﻳک پﻴدا کﻮي او د ب‪３‬‬ ‫‪＄‬اﻧﻪ او ب‪ ３‬حسﻪ ﻣخﻠﻮﻗاتﻮ ﻋبادت کﻮي‪ ،‬ﻓکر وک‪７‬ئ او وواﻳئ آﻳا دﻏﻪ کار ﻟﻪ ﻋﻘﻞ سره برابر دى؟‬

‫‪87‬‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬ﻫر ﻣصﻠح او بﻠﻮﻧکﻰ د خپﻞ اصﻼحﻲ پﻼن د پﻠﻲ ک‪５‬دو پﻪ ﻻرک‪ ３‬کﻴداى شﻲ د خپﻞ ﻗﻮم او‬ ‫ﻧ‪８‬دې خپﻠﻮاﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﻘاوﻣت او ﻏبر‪－‬ﻮن سره ﻣخاﻣخ شﻲ‪ ،‬خﻮ ﻧﻪ ＊اﻳﻲ چ‪ ３‬دﻏﻪ کار دې دی د خپﻠ‪３‬‬ ‫دﻧدې ﻟﻪ سرتﻪ رسﻮﻟﻮ او ﻣﻮخ‪ ３‬تﻪ د رسﻴدﻟﻮ پﻪ ﻻر ک‪ ３‬ﻟﻪ کﻮ＊） ＇خﻪ ﻣﻨﻌﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ .‬ﻫر داﻋﻲ دې خپﻞ اصﻼحﻲ پﻼن دخپﻠﻮ اﻣکاﻧاتﻮ او شراﻳطﻮ پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮﻟﻮ سره سﻢ پﻪ پ‪７‬اووﻧﻮ‬ ‫وو‪４‬شﻲ او د خپﻞ پﻼن د پرﻣخت‪ ，‬ت‪／‬ﻼرې دې برابرې ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ارزونه‬

‫الف‪ :‬ﻻﻧدﻧ‪ ９‬پﻮ＊تﻨ‪＄ ３‬ﻮاب ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬پ‪５‬ﻐﻤبر ＇ﻮ کاﻟﻪ پ＀ دﻋﻮت وک‪ ７‬او وﻟ‪３‬؟‬ ‫‪ .٢‬حضرت ﻣحﻤد خپﻠﻪ پ‪５‬ﻐﻤبري پﻪ کﻮم ‪＄‬اى ک‪ ３‬ﻗرﻳشﻮ تﻪ اﻋﻼن ک‪７‬ه؟‬ ‫‪ .٣‬د ﻗرﻳشﻮ او د پ‪５‬ﻐﻤبر د تروﻧﻮ ‪＄‬ﻮاب د ﻫﻐﻪ پر وړاﻧدې ＇ﻪ و؟‬ ‫‪ .٤‬پ‪５‬ﻐﻤبر د صﻔا ﻏره پر سر کﻮم ﻣطاﻟب بﻴان ک‪７‬ل؟‬ ‫‪ .٥‬د اﻟﻤسد سﻮرت پﻪ کﻮم ﻣﻨاسبت ﻧازل شﻮ؟‬ ‫ب‪ :‬د سﻤﻮ جﻤﻠﻮ ﻣخ‪ ３‬تﻪ ( ) ﻧ‪＋‬ﻪ او د ﻧاسﻤﻮ جﻤﻠﻮ ﻣخ‪ ３‬تﻪ ( ) ﻧ‪＋‬ﻪ ک‪８５‬دئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬اسﻼم تﻪ بﻠﻨﻪ ﻫﻐﻪ ﻣﻬال ＊کاره شﻮه‪ ،‬چ‪ ３‬جبرئﻴﻞ د حراء ﻏار تﻪ راﻏی‪.‬‬ ‫‪ .٢‬ﻣشرکاﻧﻮ حضرت ﻣحﻤد پﻪ ر＊تﻴا وﻳﻨا او اﻣاﻧتدارۍ سره پ‪５‬ژاﻧده‪.‬‬ ‫‪ .٣‬ﻣشرکﻴﻨﻮ پﻪ دې خاطر اسﻼﻣﻲ دﻳﻦ وﻧﻪ ﻣاﻧﻪ چ‪ ３‬د خپﻠﻮ پﻠروﻧﻮ پﻪ دﻳﻦ باوري وو‪.‬‬ ‫‪ .٤‬ابﻮ ﻟﻬب د رسﻮل اهلل د د＊ﻤﻨاﻧﻮ پﻪ کتار ک‪ ３‬او ابﻮ طاﻟب د ﻫﻐﻪ دﻣﻼت‪７‬وپﻪ کتار ک‪ ３‬و‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ پ＀ دﻋﻮت تﻪ د پﻴﻐﻤبر د اړ ک‪５‬دو او ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ د بﻠﻨ‪ ３‬د ＊کاره ک‪５‬دو اسباب‬ ‫پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪88‬‬

‫پنځه ويشتم لوست‬

‫د مشرکينو مهم‪ ３‬نيوک‪３‬‬ ‫اهلل‬

‫ﻟﻪ درې کاﻟﻪ پ＂‪ ３‬بﻠﻨ‪ ３‬وروستﻪ خپﻞ پ‪５‬ﻐﻤبر‪ ،‬حضرت ﻣحﻤد تﻪ دخپﻠ‪ ３‬بﻠﻨ‪ ３‬د＊کاره‬

‫کﻮﻟﻮ اﻣر وک‪ ، ７‬چ‪ ３‬د بﻠﻨ‪ ３‬اﻋﻼن ﻳ‪ ３‬د ﻣشرکﻴﻨﻮ ﻟﻪ سخت ﻋکس اﻟﻌﻤﻞ او ډول ډول ﻧﻴﻮکﻮ سره‬ ‫ﻣخاﻣخ شﻮ‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ پﻪ ﻟﻨ‪ ６‬ډول ﻫﻐﻮ تﻪ اشاره وک‪７‬و‪:‬‬ ‫‪ .١‬د اهلل‬

‫په وحدانيت نيوکه‬

‫د ﻣک‪ ３‬کﻔارو وﻳﻞ چ‪ ３‬اهلل‬

‫د ﻫﻐﻮى او ﻧﻮرو شﻴاﻧﻮ خاﻟﻖ او رب دى‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ دې سره سره ﻳ‪ ３‬د‬

‫بتاﻧﻮ ﻋبادت کاوه‪ ،‬پﻪ دې ‪－‬ﻮﻣان چ‪ ３‬اهلل تﻌاﻟﻰ تﻪ د ﻧ‪８‬دې ک‪５‬دو او تﻘرب وسﻴﻠﻪ دي‪.‬‬ ‫د ﻣک‪ ３‬خﻠکﻮ تﻪ بت پرستﻲ د ‪－‬اوﻧ‪６‬ﻳﻮ ﻣﻠتﻮﻧﻮ ﻟخﻮا راﻏﻠ‪ ３‬وه‪＄ ،‬کﻪ خﻮ ﻣشرکاﻧﻮ تﻮحﻴد تﻪ ﻟﻪ‬ ‫بﻠﻨ‪＇ ３‬خﻪ تﻌجب کاوه او پﻪ کﻠکﻪ ﻳ‪ ３‬رد ک‪ .７‬د کﻔارو تصﻮر د اهلل‬ ‫اړه صحﻴح ﻧﻪ و‪＄ ،‬کﻪ دوى ‪－‬ﻮﻣان کاوه‪ ،‬چ‪ ３‬اهلل‬

‫او ﻟﻪ خﻠکﻮ سره د رابط‪ ３‬پﻪ‬

‫د ‪＄‬ان ﻟپاره ﻟﻪ پﻴرﻳاﻧﻮ ＇خﻪ ﻳﻮه ＊‪％‬ﻪ اﻧتخاب‬

‫ک‪７‬ې‪ ،‬چ‪ ３‬پر＊ت‪ ３‬ترې ز‪４８４‬دﻟﻲ دي‪ ،‬ﻧﻮ اﻟﻌﻴاذ باهلل پر＊ت‪ ３‬د اهلل‬

‫ﻟﻮ‪ ３１‬دي‪ ،‬اهلل‬

‫د ﻣشرکﻴﻨﻮ د‬

‫باطﻠﻮ ‪－‬ﻮﻣاﻧﻮﻧﻮ پﻪ رد ک‪ ３‬د ﻗرآن کرﻳﻢ پﻪ ﻣختﻠﻔﻮ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬تاکﻴدا ً ﻓرﻣاﻳﻠﻲ چ‪ ３‬پ‪５‬رﻳان او پر＊ت‪ ３‬د‬ ‫＊‪％‬ﻪ او اوﻻد ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬

‫اﻧسان پﻪ ＇‪５‬ر د اهلل تﻌاﻟﻰ ﻣخﻠﻮﻗات دي او اهلل‬ ‫‪ .٢‬د آخرت له ورځ‪ ３‬څخه انکار‬

‫د آخرت ور‪ ３＄‬تﻪ د پ‪５‬ﻐﻤبر بﻠﻨﻪ د کﻔارو ﻟﻪ تکذﻳب او استﻬزاء سره ﻣخاﻣخ شﻮه‪ ،‬ﻫﻐﻮى ﻟﻪ‬ ‫ﻣرګ وروستﻪ ژوﻧدي ک‪５‬دل ﻧﻪ ﻣﻨﻞ‪－ ،‬ﻮﻣان ﻳ‪ ３‬کاوه‪ ،‬چ‪ ３‬د دﻧﻴا د ژوﻧد ＇خﻪ پرتﻪ بﻞ ژوﻧد ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫د دې ﻟپاره چ‪ ３‬د آخرت پﻪ ورځ اﻳﻤان راوړي‪ ،‬ﻟﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬وﻏﻮ＊تﻞ چ‪ ３‬زﻣﻮږ پﻠروﻧﻪ‬ ‫دې ژوﻧدي شﻲ او ﻟﻪ دې حﻘﻴﻘت ＇خﻪ ﻧاخبره وو چ‪ ３‬کﻮم ذات ﻫﻐﻮى د ﻟﻮﻣ‪７‬ي ‪＄‬ﻞ ﻟپاره پﻴدا‬

‫‪89‬‬

‫ک‪７‬ي‪ ،‬پردې ﻗادر دى چ‪ ３‬د ﻗﻴاﻣت پﻪ ورځ ﻳ‪ ３‬بﻴا را ژوﻧدي ک‪７‬ي‪ .‬ﻟﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬وروستﻪ پر بﻴا ژوﻧدي‬ ‫ک‪５‬دﻟﻮ د ﻗاﻧﻊ کﻮﻟﻮ ﻟپاره د ﻗرآن کرﻳﻢ اسﻠﻮب ﻋﻘﻞ تﻪ پﻪ خطاب او ﻟﻪ اﻧساﻧﻲ ﻓطرت سره پﻪ اﻧسجام‬ ‫وﻻړ و‪ ،‬ﻗرآن کرﻳﻢ استدﻻل کﻮي‪ :‬د جزا او ﻣحاسب‪ ３‬ﻟپاره د اهلل تﻌاﻟﻰ حکﻤت ﻏﻮاړي‪ ،‬چ‪ ３‬د‬ ‫خﻠکﻮ بﻌث (ﻟﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬وروستﻪ ژوﻧدي ک‪５‬دل) د آخرت پﻪ ورځ شتﻮن وﻟري‪ ،‬تر＇ﻮ بد ﻋﻤﻠﻪ خﻠک‬ ‫د خپﻞ بد کار سزا او ﻧﻴک ﻋﻤﻠﻪ د خپﻞ ＊ﻪ کار اجر ووﻳﻨﻲ‪.‬‬ ‫ﻗرآن کرﻳﻢ ﻟﻪ ﻣرګ وروستﻪ د اﻧساﻧاﻧﻮ د بﻴا ژوﻧدون د حتﻤﻲ شتﻮن پﻪ ﻫکﻠﻪ د ﻧباتاتﻮ د بﻴا بﻴا‬ ‫زرﻏﻮﻧ‪５‬دﻟﻮ ﻣثال راوړي‪ ،‬چ‪ ３‬پر دﻏﻪ حﻘﻴﻘت ﻳﻮ واضح دﻟﻴﻞ دى‪ .‬ﻫﻐﻪ ذ ات چ‪＄ ３‬ﻤکﻪ ﻟﻪ وچ‪５‬دو‬ ‫وروستﻪ ژوﻧدۍ کﻮي ﻗادر دى‪ ،‬چ‪ ３‬د اﻧساﻧاﻧﻮ پﻪ ش‪４７‬دﻟﻮ کاﻟبﻮتﻮﻧﻮ او رژ‪４‬دﻟﻮ ﻫ‪６‬وکﻮ ک‪ ３‬ﻫﻢ سا‬ ‫واچﻮي‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ﻣشرکﻴﻨﻮ چ‪ ３‬اهلل تﻌاﻟﻰ د خپﻞ پﻴداکﻮوﻧکﻲ او روزي ورکﻮوﻧکﻲ پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ﻣﻨﻠﻮ‪ ،‬ﻧﻮ بﻴا ﻳ‪ ３‬وﻟ‪ ３‬د‬ ‫ب‪ ３‬روحﻪ‪ ،‬ب‪ ３‬حسﻪ او ب‪ ３‬وس‪ ３‬بتاﻧﻮ ﻋبادت کاوه؟‬ ‫‪ .٣‬پر رسول اهلل نيوکه‬ ‫ﻣشرکﻴﻨﻮ پر رسﻮل اهلل باﻧدې ﻫﻢ ﻧﻴﻮکﻪ درﻟﻮده‪＄ ،‬کﻪ ﻫﻐﻮى ﻓکر کاوه چ‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر باﻳد بشر‬ ‫ﻧﻪ وي ﻫﻐﻪ باﻳد پر＊تﻪ او ﻳا ﻟﻪ پر＊ت‪ ３‬سره ﻣﻠ‪／‬رى وي‪ .‬د ﻫﻐﻮى پﻪ اﻧد پ‪５‬ﻐﻤبر خﻮړو تﻪ اړتﻴا ﻧﻪ ﻟري‬ ‫او پﻪ بازاروﻧﻮ ک‪ ３‬ﻧﻪ ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪－ .‬ﻮاک‪ ３‬اور‪４‬دﻟﻲ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ وو چ‪！ ３‬ﻮل پ‪５‬ﻐﻤبران ﻋﻠﻴﻬﻢ اﻟسﻼم‪ ،‬خﻮاړه‬ ‫خﻮري‪ ،‬ت‪ ，‬رات‪ ،，‬کسب او کار کﻮي‪.‬‬ ‫ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ ﻫﻐﻮى ﻏﻮ＊تﻞ چ‪ ３‬باﻳد پ‪５‬ﻐﻤبر ډ‪４‬ر ب‪６‬اى وي‪ ،‬تر＇ﻮ پﻪ ستر‪－‬ﻮ ک‪ ３‬ستر ﻣﻌﻠﻮم شﻲ‪.‬‬ ‫سرب‪５‬ره پر دې‪ ،‬پ‪５‬ﻐﻤبر ﻳ‪ ３‬ﻟ‪５‬ﻮﻧﻰ‪ ،‬کاﻫﻦ‪ ،‬دروﻏجﻦ او کﻮډ‪－‬ر باﻟﻪ‪.‬‬

‫‪90‬‬

‫‪ .٤‬د قرآن کريم په اړه د مشرکينو دريځ‬ ‫کﻔارو دا حﻘﻴﻘت ﻧﻪ ﻣﻨﻠﻮ چ‪ ３‬ﻗرآن کرﻳﻢ د اهلل تﻌاﻟﻰ ﻟﻪ خﻮا ﻧازل شﻮى دى او ﻫﻐﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ ډول شﻌر‬ ‫باﻟﻪ‪ ،‬سره ﻟﻪ دې چ‪ ３‬کﻪ ﻗرآن کرﻳﻢ او ﻋربﻲ اشﻌار سره پرتﻠﻪ شﻲ‪＇ ،‬ر‪－‬ﻨده بﻪ شﻲ چ‪ ３‬پﻪ دوى‬ ‫ک‪ ３‬ډ‪４‬ر تﻮپﻴر شتﻪ‪＄ ،‬کﻪ ﻗرآن کرﻳﻢ پر پﻴﻐﻤبر باﻧدې ﻧازل شﻮى‪ ،‬د اهلل کﻼم دى‪ ،‬د کاﻫﻨاﻧﻮ او‬ ‫شاﻋراﻧﻮ ﻟﻪ کﻼم سره ﻳ‪ ３‬ﻫ‪ ＆５‬ډول ورتﻪ واﻟﻰ ﻧشتﻪ‪ .‬ﻗرآن کرﻳﻢ ＇ﻨ‪／‬ﻪ شﻌر ک‪５‬داى شﻲ‪ ،‬پﻪ داس‪３‬‬ ‫حا ل ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻗرآن کرﻳﻢ شاﻋران ر！ﻠﻲ دي؟ کﻔارو د پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ ﻫکﻠﻪ د خپﻠﻮ تﻮروﻧﻮ او بﻬتاﻧﻮﻧﻮ‬ ‫پﻪ ﻟ‪ ７‬ک‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬ﻣحﻤد ﻟﻪ ﻳﻮ ﻋجﻤﻲ ﻏﻼم ＇خﻪ ﻗرآن کرﻳﻢ زده کﻮي‪ ،‬پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫د ﻫﻐﻪ ﻏﻼم ډ‪４‬ره ﻟ‪８‬ه ﻋربﻲ زده وه‪ .‬ﻗرآن کرﻳﻢ د دوى ﻟﻪ دې وﻳﻨا ＇خﻪ پﻪ تﻌجب ﻓرﻣاﻳﻲ‪(( :‬ﻫﻐﻪ‬ ‫شخص چ‪ ３‬دﻏﻪ ﻗرآن کرﻳﻢ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ دوﻣره ﻓصاحت او بﻼﻏت او ﻫراړخﻴزو ﻣﻌﻨا‪－‬اﻧﻮ سره راوړى‪،‬‬ ‫＇ﻨ‪／‬ﻪ ک‪５‬داى شﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻋجﻤﻲ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬زده ک‪７‬ى وي؟ ﻳﻘﻴﻨا ً چ‪ ３‬د ﻟ‪ ８‬ﻋﻘﻞ ﻟروﻧکﻲ ﻫﻢ دا‬ ‫خبره ﻧﻪ کﻮي))‪.‬‬ ‫ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ ﻣشرکﻴﻨﻮ دا ﻧﻴﻮکﻪ کﻮﻟﻪ چ‪ ３‬ﻗرآن کرﻳﻢ د ﻟ‪ ،８‬ﻟ‪ ８‬ﻧازﻟ‪５‬دﻟﻮ پر ‪＄‬اى وﻟ‪ ３‬ﻳﻮ ‪＄‬ﻞ ﻧﻪ‬ ‫ﻧازﻟ‪８５‬ي؟ او وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬ﻗرآن د بشر کﻼم دى‪ ،‬ﻫﻤاﻏﻪ و چ‪ ３‬اهلل‬

‫سﻴاﻟ‪ ９‬تﻪ راوبﻠﻞ چ‪(( ３‬کﻪ‬

‫ر＊تﻴا واﻳاست‪ ،‬راوړاﻧدې شئ او د دﻏﻪ ﻗرآن پﻪ ＇‪５‬ر ﻳﻮ کتاب او ﻳا ﻟس سﻮرتﻮﻧﻪ او ﻳا د ﻳﻮ سﻮرت‬ ‫پﻪ ＇ﻴر ﻳﻮ سﻮرت راوړئ))‪ .‬سره ﻟﻪ دې چ‪ ３‬د ﻣک‪ ３‬کﻔارو د ﻋربﻲ ژب‪ ３‬پﻪ ﻓصاحت او بﻼﻏت ک‪３‬‬ ‫‪＄‬اﻧ‪７／‬ی ﻣﻬارت درﻟﻮد‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﻫ‪ ＆５‬وﻧشﻮاى کﻮﻻى او ！ﻮل د ﻗرآن کرﻳﻢ ﻟﻪ ﻣﻘابﻠ‪＇ ３‬خﻪ ب‪３‬‬ ‫وس‪ ３‬شﻮل‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ﻣشرکاﻧﻮ د پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ اړه ＇ﻪ ﻓکر کاوه؟ آﻳا پ‪５‬ﻐﻤبر ﻏﻴر بشري طبﻴﻌت درﻟﻮداى شﻲ؟ زده‬ ‫کﻮوﻧکﻲ دې د دﻏﻮ دوو پﻮ＊تﻨﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪91‬‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬تﻮحﻴد او اسﻼم تﻪ د بﻠﻨ‪ ３‬ﻻر ډ‪４‬ره سختﻪ ده‪ ،‬داﻋﻲ باﻳد صبر او ﻣﻘاوﻣت وﻟري‪ ،‬تر＇ﻮ کاﻣﻴاب‬ ‫شﻲ‪.‬‬ ‫‪ .‬ﻟﻪ اسﻼم ＇خﻪ ﻣﻨکر خﻠک ﻟﻪ ﻋﻘﻞ ＇خﻪ خﻼص او خﻮرا ب‪ ３‬اﻧصاﻓﻪ دي‪ ،‬و‪－‬ﻮرئ ＇ﻮﻣره‬ ‫ﻧاروا تﻮروﻧﻪ او تﻬﻤتﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬د اهلل تﻌاﻟی‬ ‫‪ .‬ﻗرآن کرﻳﻢ د اهلل‬

‫پر ﻣحبﻮب پﻴﻐﻤبر او ﻗرآن کرﻳﻢ وﻟ‪／‬ﻮل ‪.‬‬

‫کﻼم او د اسﻼم د ستر پﻴﻐﻤبر تﻠپات‪ ３‬ﻣﻌجزه ده او تر ﻗﻴاﻣتﻪ بﻪ دﻏﻪ‬

‫دﻋﻮی او اخطار پات‪ ３‬وي او ﻫ‪（５‬کﻠﻪ بﻪ ＇ﻮک وﻧﻪ شﻲ کﻮﻻى د ﻫﻐﻪ د سﻮرت ﻳا آﻳت پﻪ شان کﻮم‬ ‫سﻮرت ﻳا آﻳت راوړي او ﻳاﻳ‪ ３‬تﻐﻴر او تحرﻳﻒ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬د ﻣک‪ ３‬پﻪ خﻠکﻮ ک‪ ３‬د بت ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻨ‪ ３‬دود ﻟﻪ کﻮم ‪＄‬اﻳﻪ او ＇ﻨ‪／‬ﻪ پﻴدا شﻮ؟‬ ‫‪ .٢‬ﻟﻪ بت ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻨ‪＇ ３‬خﻪ د کﻔارو ﻣﻮخﻪ ＇ﻪ وه؟‬ ‫‪ .٣‬پﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر باﻧدې د کﻔارو ﻋﻤده ﻧﻴﻮکﻪ ＇ﻪ وه؟‬ ‫‪ .٤‬د ﻣک‪ ３‬کﻔارو د ﻗرآن کرﻳﻢ پﻪ ﻫکﻠﻪ ＇ﻪ وﻳﻠﻲ دي؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د حضرت ﻣحﻤد پﻪ ﻫکﻠﻪ د کﻔارو د اﻓتراءاتﻮ پﻪ رد ک‪ ３‬ﻳﻮه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪92‬‬

‫شپ‪８‬ويشتم لوست‬

‫د اسالمي دعوت پر وړاندې د قريشو غبر‪－‬ون‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر ﻟﻮست ک‪ ３‬وﻟﻮستﻞ شﻮل چ‪ ３‬کﻠﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ د بﻠﻨ‪ ３‬د ＊کاره کﻮﻟﻮ ﻻر＊ﻮوﻧﻪ وشﻮه‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ‬ ‫＊کاره ﻳ‪ ３‬خﻠک اسﻼم تﻪ راوبﻠﻞ‪ .‬بت او بت ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻨﻪ ﻳ‪ ３‬ردوﻟﻪ او ﻧﻴﻮکﻪ ﻳ‪ ３‬پرې کﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻫﻤدا کار‬ ‫د دې ﻻﻣﻞ شﻮ چ‪ ３‬د ﻣک‪ ３‬ﻣشرکﻴﻦ د اسﻼم د پ‪５‬ﻐﻤبر‬

‫او ！ﻮﻟﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پﻪ وړاﻧدې د＊ﻤﻨاﻧﻪ‬

‫درﻳ‪ ＃‬ﻏﻮره ک‪７‬ي‪:‬‬ ‫هر مؤمن بلونکى دى‬ ‫اصحابﻮ کراﻣﻮ ﻫﻢ ﻟﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر سره اوږه پﻪ اوږه خﻠک پﻪ پ＂ﻪ او ＊کاره اسﻼم تﻪ رابﻠﻞ‪ ،‬چ‪３‬‬ ‫حضرت ابﻮبکر‬ ‫اﻟخطاب‬

‫او حضرت ﻋثﻤان‬

‫پﻪ پ＂ﻪ او حضرت حﻤزه‬

‫او حضرت ابﻮ ﻋبﻴده بﻦ اﻟجراح‬

‫او حضرت ﻋﻤر بﻦ‬

‫پﻪ ＊کاره خﻠکﻮ تﻪ د اسﻼم د سپ‪（５‬ﻠﻲ دﻳﻦ پﻪ‬

‫ﻟﻮر بﻠﻨﻪ ورکﻮﻟﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬دﻏﻪ کار د ﻗرﻳشﻮ ﻏﻮسﻪ راوپاروﻟﻪ او پﻪ زړوﻧﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ سره د کﻴﻨ‪３‬‬ ‫او د＊ﻤﻨ‪ ９‬اور بﻞ شﻮ‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫درﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ د اﻣرباﻟﻤﻌروف او ﻧﻬﻰ ﻋﻦ اﻟﻤﻨکر پﻪ اړه ＇ﻪ پﻮﻫ‪８５‬ئ او آﻳا بﻠﻨﻪ ﻳﻮازې د‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبراﻧﻮ دﻧده ده او کﻪ د ﻫر ﻣسﻠﻤان؟‬ ‫ابو طالب د حضرت محمد مال ت‪７‬ی‬ ‫پﻪ دې ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ابﻮطاﻟب کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ د ﻗرﻳشﻮ پر دﻳﻦ و‪ ،‬خﻮ ﻳﻮازﻳﻨی س‪７‬ی و چ‪ ３‬ﻟﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر‬

‫＇خﻪ‬

‫ﻳ‪ ３‬ﻣﻼت‪ ７‬کاوه او د ﻗرﻳشﻮ د ﻣشراﻧﻮ د ﻓشار پر وړاﻧدې پﻪ ﻧارﻳﻨتﻮب ودر‪４‬ده‪ .‬د ابﻮطاﻟب د ﻫﻤدې ب‪３‬‬ ‫کچ‪ ３‬ﻣﻼت‪ ７‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ حضرت ﻣحﻤد وکﻮﻻى شﻮل‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ ＊کاره د بﻠﻨ‪ ３‬کار تﻪ دوام ورک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪93‬‬

‫د اسالم د تبليغ لپاره له ديني او فرهن‪／‬ي فرصتونو څخه گټه اخيستل‬ ‫حضرت ﻣحﻤد د اسﻼم د تبﻠﻴﻎ ﻟپاره ﻫ‪ ＆５‬ﻓرصت ﻟﻪ ﻻسﻪ ورﻧک‪ ،７‬د بﻠﻨ‪ ３‬د ＊کاره ک‪５‬دﻟﻮ‬ ‫ﻻ ＇ﻮ ﻣﻴاشت‪ ３‬ﻧﻪ وې ت‪５‬رې شﻮې چ‪ ３‬د حج ﻣﻬال راورس‪５‬د‪ ،‬ﻟﻪ اسﻼم ﻧﻪ وړاﻧدې ﻫﻢ د ！ﻮل جزﻳرة‬ ‫اﻟﻌرب ﻗبﻴﻠ‪ ３‬د کﻌب‪ ３‬زﻳارت تﻪ راتﻠﻠ‪ ،３‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ﻗرﻳشﻮ وﻳره ﻟرﻟﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬اسﻼﻣﻲ بﻠﻨﻪ بﻪ پﻪ ﻋربﻲ‬ ‫حاجﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬ﻻر وﻣﻮﻣﻲ‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې خاطر ﻳ‪ ３‬تصﻤﻴﻢ وﻧﻴﻮ‪ ،‬چ‪ ３‬کﻠﻪ حاجﻴان ﻣک‪ ３‬تﻪ را‪＄‬ﻲ‪ ،‬د‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ ﻫکﻠﻪ ورتﻪ باﻳد ﻳﻮه واحده خبره وﻟري‪ ،‬تر＇ﻮ ﻳ‪ ３‬د پ‪５‬ﻐﻤبر بﻠﻨﻪ پر زړوﻧﻮ اﻏ‪５‬ز و ﻧﻪ‬ ‫ک‪７‬ي‪ .‬ﻟﻪ اوږده بحث او خبرو وروستﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ د ﻳﻮ ﻣشر وﻟﻴد بﻦ ﻣﻐﻴره پﻪ وړاﻧدﻳز اتﻔاق وک‪７‬‬ ‫چ‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر حاجﻴاﻧﻮ تﻪ ساحر (کﻮډ‪－‬ر) وروپ‪５‬ژﻧﻲ‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ ﻫر ﻣصﻠح‪،‬کﻪ ﻫﻐﻪ پﻴﻐﻤبر ﻫﻢ وي د خﻠکﻮ ﻟﻪ ﻣخاﻟﻔت سره ﻣخاﻣخ شﻮی او تر تﻮروﻧﻮ ﻻﻧدې‬‫راﻏﻠی دی‪ .‬زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ تارﻳخ ک‪ ３‬داس‪ ３‬ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬وﻣﻮﻣﻲ‪.‬‬ ‫درﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! تر دې وړاﻧدې ﻣﻮ د ساحر (کﻮډ‪－‬ر)پﻪ ﻧﻮم کﻠﻤﻪ اور‪４‬دﻟ‪ ３‬ده‪ ،‬آﻳا پﻪ ﻣﻌﻨا ﻳ‪３‬‬‫پﻮﻫ‪８５‬ئ؟‬ ‫د پ‪５‬غمبر‬

‫سره د مقابل‪ ３‬په کار ک‪ ３‬د قريشو ح‪５‬رانتيا‬

‫پ‪５‬ﻐﻤبر ﻧﻪ ﻳﻮازې د حج پﻪ ﻣﻮسﻢ ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻋربﻮ ﻗبﻴﻠﻮ سره تﻤاس ﻧﻴﻮه‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د ﻣک‪ ３‬ﻣشﻬﻮرو‬ ‫سﻮدا‪－‬رﻳزو بازاروﻧﻮ ﻟکﻪ ﻋکاظ‪ ،‬ذواﻟﻤجاز‪ ،‬ذواﻟﻤجﻨﻪ او داس‪ ３‬ﻧﻮرو تﻪ ورتﻠﻠﻮ‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻐﻮى سره بﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫پﻪ ﻣﻨاسبتﻮﻧﻮ او ﻓرﻫﻨ‪／‬ﻲ ﻣحﻔﻠﻮﻧﻮ ک‪６－ ３‬ون کاوه او د اسﻼم تبﻠﻴﻎ بﻪ ﻳ‪ ３‬کاوه‪ .‬ﻗرﻳش د دﻏﻪ ﻧﻮي دﻳﻦ‬ ‫پﻪ ﻣﻘابﻠﻪ ک‪ ،３‬ﻫک پک شﻮل‪＄ ،‬کﻪ پﻴﻐام راوړوﻧکی ﻳ‪！ ３‬ﻮﻟﻮ خﻠکﻮ پﻪ صادق (ر＊تﻴا وﻳﻮﻧکﻲ)‬ ‫او اﻣﻴﻦ سره پ‪５‬ژاﻧده‪ .‬دوﻣره ﻟﻮړ اﻧساﻧﻲ ارز＊تﻮﻧﻪ او اخﻼﻗﻲ ﻣکارم ﻳ‪ ３‬ﻟرل چ‪ ３‬دﻣشرکﻴﻨﻮ تﻮروﻧﻮ‬ ‫پرې ﻫ‪ ＆５‬اﻏ‪５‬ز ﻧﻪ درﻟﻮد‪ ،‬پﻪ پای ک‪ ３‬دې تﻪ اړ شﻮل چ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ‬

‫‪94‬‬

‫د تره ابﻮطاﻟب ﻟﻤﻨﻪ ﻳ‪ ３‬وﻧﻴﻮﻟﻪ او‬

‫ترې وې ﻏﻮ＊تﻞ چ‪ ３‬خپﻞ وراره د ﻗرﻳشﻮ د خداﻳاﻧﻮﻟﻪ ＊کﻨ‪％‬ﻠﻮ او دﻳﻦ تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ بد وﻳﻠﻮ‪ ،‬پﻠروﻧﻮ‬ ‫او ﻧﻴکﻮﻧﻮ تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ‪－‬ﻤراه وﻳﻠﻮ ＇خﻪ ﻣﻨﻌﻪ ک‪７‬ي‪ .‬ﻫﻐﻮى ابﻮطاﻟب تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻳا ﻳ‪ ３‬خپﻠﻪ ﻣﻨﻌﻪ ک‪７‬ه او ﻳا‬ ‫ﻣﻮږ پر‪８４‬ده چ‪ ３‬ﻣخﻪ ﻳ‪ ３‬وﻧﻴسﻮ‪ .‬ﻗرﻳشﻮ د ابﻮطاﻟب پست‪ ３‬خبرې واور‪４‬دې او راووتﻞ او رسﻮل اهلل د‬ ‫پخﻮا پﻪ شان خپﻠ‪ ３‬بﻠﻨ‪ ３‬تﻪ دوام ورکاوه‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬د ＇ﻮ ﻋصري وسﻴﻠﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ وﻟﻴکئ‪.‬چ‪ ３‬پﻪ اوسﻨﻲ ﻋصر‬ ‫ک‪ ３‬ﻳﻮ داﻋﻲ ترې د اسﻼم پﻪ بﻠﻨﻪ ک‪ ３‬کار اخﻴستﻠﻰ شﻲ‪.‬‬ ‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬ﻫر داﻋﻲ او ﻣصﻠح تﻪ ﻻزﻣﻪ ده چ‪ ３‬د خپﻠﻮ آرﻣاﻧﻮﻧﻮ د تبﻠﻴﻎ ﻟپاره ﻟﻪ ﻫرې ﻣشروع وسﻴﻠ‪ ３‬او‬ ‫ﻫر ﻓرصت ＇خﻪ ‪＂－‬ﻪ واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫‪ .‬د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬اصﻼح ﻫﻮاره ﻻره ﻧﻪ ده چ‪ ３‬داﻋﻲ دې ب‪ ３‬رﻧ‪％‬ﻪ او ک‪７‬اوه پرې ﻻړشﻲ‪.‬‬ ‫‪ .‬کﻪ اﻧسان ﻟﻪ خپﻞ پرورد‪－‬ار سره صادق او پﻪ خپﻞ کار ک‪ ３‬ﻣخﻠص وي د ﻣخاﻟﻔﻴﻨﻮ تﻮروﻧﻪ او‬ ‫خﻨ‪６‬وﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫدف تﻪ پﻪ رس‪５‬دو ک‪ ３‬ﻣاﻧﻊ ک‪５‬داى ﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫‪ .‬اهلل‬

‫کﻠﻪ کﻠﻪ خپﻞ دﻳﻦ پﻪ ب‪ ３‬دﻳﻨﻪ او کاﻓرو خﻠکﻮ سره ﻫﻢ تﻘﻮﻳﻪ کﻮي‪.‬‬

‫ارزونه‬

‫الف‪ :‬ﻻﻧدﻧ‪ ９‬پﻮ＊تﻨ‪＄ ３‬ﻮاب ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬وﻟ‪ ３‬ﻗرﻳشﻮ د پ‪５‬ﻐﻤبر او ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پر وړاﻧدې د＊ﻤﻨاﻧﻪ درﻳ‪ ＃‬ﻏﻮره ک‪７‬؟‬ ‫‪ .٢‬د پ‪５‬ﻐﻤبر ﻟﻪ خپﻠﻮاﻧﻮ ＇خﻪ چا د ﻣشرکﻴﻨﻮ ﻟﻪ ﻓشار سره سره ﻟﻪ ﻫﻐﻪ‬ ‫او آﻳا ﻫﻐﻪ پﻪ خپﻠﻪ پﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر باﻧدې اﻳﻤان راووړ؟‬

‫‪95‬‬

‫ﻧﻪ پر‪４‬کﻨده دﻓاع وک‪７‬ه‬

‫‪ .٣‬حضرت ﻣحﻤد د تبﻠﻴﻎ ﻟپاره ﻟﻪ کﻮﻣﻮ ﻓرصتﻮﻧﻮ ＇خﻪ ‪＂－‬ﻪ اخﻴستﻠﻪ؟‬ ‫‪ .٤‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻗرﻳش د پ‪５‬ﻐﻤبر د ﻣﻘابﻠ‪ ３‬پﻪ ﻫکﻠﻪ ح‪５‬ران شﻮل ＇ﻪ پﻼن ﻳ‪ ３‬جﻮړ ک‪７‬؟‬ ‫ب‪ :‬د سﻤﻮ جﻤﻠﻮ پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ) ( ３‬ﻧ‪＋‬ﻪ او د ﻏﻠطﻮ جﻤﻠﻮ پﻪ ﻣخک‪ ) ( ３‬ﻧ‪＋‬ﻪ ک‪８５‬دئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬پ‪５‬ﻐﻤبر ﻳﻮازې ﻗرﻳش اسﻼم تﻪ رابﻠﻞ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬ﻣشرکاﻧﻮ ﻟﻪ دې سره سره چ‪ ３‬پر پ‪５‬ﻐﻤبر ﻳ‪ ３‬اﻳﻤان ﻧﻪ درﻟﻮد‪ ،‬د ﻫﻐﻪ پﻪ صداﻗت او اﻳﻤان دارۍ‬ ‫ﻳ‪－ ３‬ﻮاﻫﻲ ورکﻮﻟﻪ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬حضرت ﻣحﻤد د ﻗرﻳشﻮ خداﻳان بد ﻧﻪ ﻳادول‪.‬‬ ‫‪ .٤‬ﻗرﻳشﻮ چ‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ کﻮډ‪－‬ر وﻳﻞ‪ ،‬ﻣﻮخﻪ ﻳ‪ ３‬دا وه چ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ بﻠﻨﻪ پﻪ حاجﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬ب‪ ３‬اﻏ‪５‬زې‬ ‫ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! پﻪ دې ﻫکﻠﻪ چ‪ ３‬ﻳﻮ داﻋﻲ ﻟﻪ کﻮﻣﻮ ﻋصري وساﻳﻠﻮ او ﻓرصتﻮﻧﻮ ＇خﻪ د اسﻼم‬ ‫د تبﻠﻴﻎ ﻟپاره استﻔاده کﻮﻻى شﻲ‪ ،‬پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪96‬‬

‫اووه ويشتم لوست‬

‫له اسالم سره د مشرکينو مقابل‪３‬‬ ‫وړاﻧدې ووﻳﻞ شﻮل چ‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ کﻔار د پ‪５‬ﻐﻤبر د بﻠﻨ‪ ３‬د ﻣﻘابﻠ‪ ３‬پﻪ کار ک‪ ３‬ح‪５‬ران شﻮل او ﻟﻪ‬ ‫ابﻮطاﻟب ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬وﻏﻮ＊تﻞ چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ ﻣﻨﻌﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ ابﻮطاﻟب د ﻫﻐﻮى تر گﻮاښ ﻻﻧدې راﻧﻐﻰ او ﻟﻪ‬ ‫خپﻞ ﻣحبﻮب وراره ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻻس واﻧخﻴست‪ .‬ﻫﻤاﻏﻪ و چ‪ ３‬ﻣشرکان د اسﻼم ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړﻟﻮ ﻟپاره‬ ‫د ﻧﻮرو ﻻرو چارو پﻪ ﻟ＂ﻪ ک‪ ３‬شﻮل‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻨ‪６‬ﻳز ﻳ‪ ３‬دا دى‪:‬‬ ‫له پ‪５‬غمبر سره د مشرکينو د مبارزې ت‪／‬الرې‬ ‫‪ .١‬ملن‪６‬ې او سپکاوى‪ :‬د ﻣشرکﻴﻨﻮ د تکذﻳب او استﻬزاء ﻣﻮخﻪ د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ سپکاوى او د ﻫﻐﻮى‬ ‫د ﻣﻌﻨﻮي ‪＄‬ﻮاک کﻤزورى کﻮل و‪＄ ،‬کﻪ خﻮ ﻳ‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ بد وﻳﻞ‪ ،‬تﻮروﻧﻪ ﻳ‪ ３‬پرې ﻟ‪／‬ﻮل‪ ،‬ﻟﻴﻮﻧﻰ‪،‬‬ ‫کﻮډ‪－‬ر او دروﻏجﻦ ﻳ‪ ３‬باﻟﻪ‪ .‬کﻠﻪ بﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻠﻮ ب‪５‬ﻮزﻟﻮ ﻣﻠ‪／‬رو سره ﻧاست و‪ ،‬ﻣﻠﻨ‪６‬ې بﻪ ﻳ‪ ３‬پرې‬ ‫وﻫﻠ‪.３‬‬ ‫‪ .٢‬په اسالمي تعاليمو ک‪ ３‬شک پيدا کول‪ :‬پﻪ اسﻼﻣﻲ تﻌاﻟﻴﻤﻮ ک‪ ３‬شک او شبﻬﻪ پﻴدا کﻮل او د‬ ‫اسﻼم او پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ اړه دروغ تبﻠﻴﻐات کﻮل‪ ،‬داس‪ ３‬ت‪／‬ﻼرې وې چ‪ ３‬کﻔارو د اسﻼم د کﻤزوري کﻮﻟﻮ‬ ‫ﻟپاره کاروﻟ‪ .３‬ﻫﻐﻮى بﻪ کﻠﻪ کﻠﻪ ﻗرآن کرﻳﻢ تﻪ د پخﻮاﻧﻴﻮ ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ اﻓساﻧ‪ ３‬او کﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ د دروﻏﻮ‬ ‫ﻧسبت کاوه او کﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ د ﻳﻮ بشر ﻻر＊ﻮوﻧﻪ گ‪２‬ﻠﻪ او د پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ ﻫکﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣﻠﻨ‪６‬و ﻟﻪ ﻣخ‪３‬‬ ‫وﻳﻠﻰ‪ ،‬چ‪(( :３‬دا ＇رﻧ‪／‬ﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر دى‪ ،‬چ‪ ３‬خﻮاړه خﻮري او پﻪ بازاروﻧﻮ ک‪－ ３‬ر‪＄‬ﻲ))‪.‬‬ ‫‪ .٣‬له لرغونو افسانو څخه په استفادې د قرآن کريم مقابله‪ :‬د دې ت‪／‬ﻼرې ﻣخک） ﻧضربﻦ‬ ‫حارث و‪ ،‬چ‪(( ３‬حﻴره)) تﻪ ﻻړ او د اسﻔﻨدﻳار او رستﻢ پﻪ ＇‪５‬ر اﻓساﻧﻮي پﻬﻠﻮاﻧاﻧﻮ او پاچاﻳاﻧﻮ کﻴس‪３‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻳادې ک‪７‬ې او د ﻗرآن کرﻳﻢ د ﻟﻮستﻠﻮ پﻪ ﻏﻮﻧ‪６‬و ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻧﻮﻣﻮړو کﻴسﻮ پﻪ ﻳادوﻟﻮ سره د‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر ﻣﻘابﻠﻪ کﻮﻟﻪ‪.‬‬

‫‪97‬‬

‫‪ .٤‬معامله (جوړ جاړی) کول‪ :‬ﻣشرکﻴﻨﻮ زﻳار وو‪４‬ست چ‪ ３‬پﻪ ﻧﻴﻤاﻳﻲ ﻻر ک‪ ３‬اسﻼم او جاﻫﻠﻴت‬ ‫سره ﻣخاﻣخ شﻲ پﻪ دې ﻣﻌﻨا‪ ،‬چ‪ ３‬دواړه خﻮاوې دې ﻟﻪ خپﻠﻮ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻋﻘﻴدوي تﻌاﻟﻴﻤﻮ ＇خﻪ ستر‪３－‬‬ ‫پ＂‪ ３‬ک‪７‬ي‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې خاطر ﻳ‪ ３‬رسﻮل اهلل تﻪ وړاﻧدﻳز وک‪ ،７‬چ‪ ３‬ﻳﻮ کال دې د ﻫﻐﻮى د خداﻳاﻧﻮ‬ ‫ﻋبادت وک‪７‬ي‪ ،‬او پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬بﻪ ﻣشرکﻴﻦ ﻳﻮکال د اهلل‬

‫ﻋبادت وک‪７‬ي!! ﻫﻤدا وه چ‪ ３‬د دﻏﻪ‬

‫وړاﻧدﻳز پﻪ رد ک‪ ３‬د‬ ‫سﻮرت ﻧازل شﻮ او د ﻫﻐﻮى پر ！ﻮﻟﻮ ب‪ ３‬بﻨس＂ﻮ ﻏﻮ＊تﻮﻧﻮ ﻳ‪ ３‬د بطﻼن کر＊ﻪ واﻳستﻠﻪ‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! آﻳا د اسﻼم ضد ﻣبارزه ک‪ ３‬د ﻣشرکﻴﻨﻮ ت‪／‬ﻼرې اﻏ‪５‬زﻣﻨ‪ ３‬وې‪ ،‬کﻪ ﻧﻪ وې‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫سبب ＇ﻪ و؟‬ ‫د مبارزې نوې ت‪／‬الره‪ :‬ﻣشرکاﻧﻮ د اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪ ３‬د پراختﻴا د ﻣخﻨﻴﻮي ﻟپاره پر ﻟپسی ډول‬ ‫ډول ت‪／‬ﻼرې پﻪ کار واچﻮﻟ‪ ،３‬اووﻧ‪ ９‬او ﻣﻴاشت‪ ３‬ت‪５‬رې شﻮې‪ ،‬خﻮ کﻠﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬دﻏﻮ ت‪／‬ﻼرو اﻏ‪５‬ز ﻧﻪ‬ ‫درﻟﻮد‪ ،‬د ﻗرﻳشﻮ سرداران سره راﻏﻮﻧ‪ ６‬او (‪ )٢٥‬کسﻴزه کﻤ‪＂５‬ﻪ ﻳ‪ ３‬د ابﻮﻟﻬب پﻪ ﻣشرۍ جﻮړه ک‪７‬ه ‪.‬‬ ‫د کﻤ‪ ３＂５‬د ﻏ‪７‬و ﻟﻪ خﻮرا ﻏﻮر وروستﻪ ﻳ‪ ３‬د رسﻮل اهلل او د ﻫﻐﻪ د اصحابﻮ پﻪ باب خپﻠﻪ پر‪４‬ک‪７‬ه‬ ‫داس‪ ３‬اﻋﻼن ک‪７‬ه ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ اسﻼم سره د ﻣبارزې او د پ‪５‬ﻐﻤبر او د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د ازار او ‪＄‬ﻮروﻟﻮ پﻪ‬ ‫ﻻر ک‪ ３‬بﻪ ﻟﻪ ﻫ‪ ＆５‬ډول ﻫﻠﻮ ‪＄‬ﻠﻮ ＇خﻪ ﻣخ ﻧﻪ اړوي‪.‬‬ ‫د کم‪５‬ټ‪ ３‬د پر‪４‬ک‪７‬ې پلي کول‬ ‫د ﻗرﻳشﻮ د (‪ )٢٥‬کسﻴزې کﻤ‪ ３＂５‬د پر‪４‬ک‪７‬ې پﻠﻲ کﻮل د ﻋاﻣﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پﻪ ‪＄‬اﻧ‪７／‬ي ډول د ب‪ ３‬وزﻟﻮ‬ ‫پﻪ باب خﻮرا آساﻧﻪ وه‪ ،‬خﻮ د رسﻮل اهلل پﻪ ﻫکﻠﻪ چ‪ ３‬پﻪ خپﻞ ذات ک‪ ３‬ﻳﻮ باشﻬاﻣتﻪ‪ ،‬باوﻗاره او ب‪３‬‬

‫‪98‬‬

‫ﻣثﻠﻪ شخصﻴت و‪ ،‬ډ‪４‬ره سختﻪ وه‪＄ ،‬کﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر د د＊ﻤﻨاﻧﻮ او دوستاﻧﻮ پﻪ زړوﻧﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ي‬ ‫ﻋﻈﻤت او ﻫﻴبت ＇خﻪ برخﻤﻦ و‪ .‬پﻪ دې تﻮ‪－‬ﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫرچا سره بﻪ چ‪ ３‬ﻣخاﻣخ شﻮ‪ ،‬پﻪ زړه ک‪ ３‬بﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ‬

‫درﻧاوى پﻴدا ک‪５‬ده‪ .‬ﻟﻪ احﻤﻘاﻧﻮ او ﻧا اﻫﻠﻮ پرتﻪ ﻫ‪５‬چا د دې جرآت ﻧﻪ کاوه‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ‬

‫پر وړاﻧدې دې ب‪ ３‬احتراﻣﻲ وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫سرب‪５‬ره پردې پ‪５‬ﻐﻤبر د ابﻮطاﻟب تر ‪＄‬اﻧگ‪７‬ې پاﻣﻠرﻧ‪ ３‬ﻻﻧدې و‪ .‬ابﻮطاﻟب پﻪ ﻣکﻪ ک‪ ３‬د ‪－‬ﻮتﻮ پﻪ‬ ‫شﻤ‪５‬ر کساﻧﻮ پﻪ ډﻟﻪ ک‪ ３‬و او ﻫﻢ د خﻠکﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻳﻮ ﻣحترم شخص و‪ .‬ﻫ‪５‬چا زړه ﻧشﻮ کﻮﻻى‬ ‫چ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ د ژﻣﻨ‪ ３‬حرﻳﻢ تﻪ ﻻس وراوږد ک‪７‬ي‪ .‬دﻏﻪ کار د ﻗرﻳشﻮ ﻣشرکان اﻧد‪＋４‬ﻤﻦ ک‪７‬ي وو‪ ،‬خﻮ‬ ‫＇ﻪ وخت ﻧﻪ و ت‪５‬ر‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ د صبر کاسﻪ ډکﻪ شﻮه‪＄ ،‬کﻪ د دﻏ‪ ３‬وضﻌ‪ ３‬دوام د ﻗرﻳشﻮ دﻳﻨﻲ‬ ‫زﻋاﻣت او دﻧﻴﻮي صدارت د ﻋربﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ووړ‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ﻟﻪ زده کﻮوﻧکﻮ ＇خﻪ دې د ﻗرآﻧﻲ حکاﻳتﻮﻧﻮ او اﻓساﻧﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬تﻮپﻴر او د اﻓساﻧ‪ ３‬ﻣﻌﻨا وﻏﻮ＊تﻞ شﻲ‪.‬‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬ﻫر داﻋﻲ او ﻣصﻠح باﻳد اﻧتﻈار وﻟري چ‪ ３‬د＊ﻤﻦ د بﻠﻨ‪ ３‬او اسﻼﻣﻲ برﻧاﻣﻮ د بﻬﻴر د تﻢ کﻮﻟﻮ ﻟپاره‬ ‫ﻟﻪ ﻫر ډول ﻧاروا وسﻴﻠ‪＇ ３‬خﻪ کار اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫‪ .‬پ‪５‬ﻐﻤبر ذاتا ً پتﻤﻦ او با وﻗاره شخصﻴت و‪ ،‬تردې چ‪ ３‬د خپﻠﻮ د＊ﻤﻨاﻧﻮ پﻪ زړوﻧﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ‬ ‫ﻫﻴبت او ﻋﻈﻤت در ﻟﻮد‪.‬‬ ‫‪ .‬پﻪ اسﻼﻣﻲ ﻧصﻮصﻮ او تﻌاﻟﻴﻤﻮ ک‪ ３‬شبﻬﻪ پﻴدا کﻮل داس‪ ３‬ت‪／‬ﻼره ده چ‪ ３‬د اسﻼم د＊ﻤﻨاﻧﻮ‪ ،‬د‬ ‫اسﻼم د ظﻬﻮر پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ ور‪＄‬ﻮ ک‪ ３‬ﻫﻢ کاروﻟﻪ‪.‬‬

‫‪99‬‬

‫ارزونه‬

‫الف‪ :‬ﻻﻧدﻧ‪ ９‬پﻮ＊تﻨ‪＄ ３‬ﻮاب ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬د اسﻼم او پ‪５‬ﻐﻤبر پروړاﻧدې د ﻗرﻳشﻮ کﻔارو ﻟﻪ کﻮﻣﻮ دسﻴسﻮ ＇خﻪ کار اخﻴست؟‬ ‫‪ .٢‬د اﻟکاﻓرون سﻮرت د ﻣشرکاﻧﻮ د کﻮم وړاﻧدﻳز پﻪ ‪＄‬ﻮاب ک‪ ３‬ﻧازل شﻮ؟‬ ‫‪ .٣‬د ﻗرﻳشﻮ د پﻨ‪％‬ﻪ وﻳشت کسﻴزې کﻤ‪ ３＂５‬پﻪ سر ک‪＇ ３‬ﻮک و او د جﻮړ‪４‬دو ﻣﻮخﻪ ﻳ‪＇ ３‬ﻪ وه؟‬ ‫‪ .٤‬آﻳا د پ‪５‬ﻐﻤبر‬

‫پﻪ اړه ﻟﻪ ابﻮطاﻟب ＇خﻪ د ﻣشرکﻴﻨﻮ ﻏﻮ＊تﻨ‪＇ ３‬ﻪ ﻻستﻪ راوړﻧﻪ ﻟرﻟﻪ؟‬

‫ب‪ :‬د سﻤﻮ جﻤﻠﻮ ﻣخ‪ ３‬تﻪ ( ) او د ﻧاسﻤﻮ پر وړاﻧدې ( ) ﻧ‪＋‬ﻪ ک‪８５‬دئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬ابﻮطاﻟب د ﻗرﻳشﻮ د ﻣشراﻧﻮ پﻪ ‪－‬ﻮاښ د پ‪５‬ﻐﻤبر ﻟﻪ ﻣﻼت‪＇ ７‬خﻪ ﻻس واخﻴست‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د اﻟکاﻓرون سﻮرت د ﻗرﻳشﻮ د سازش د وړاﻧدﻳز پﻪ رد ک‪ ３‬ﻧازل شﻮى چ‪ ３‬ﻏﻮ＊تﻞ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫پﻴﻐﻤبر سره ﻳﻮ ډول ﻣﻌاﻣﻠﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د ﻣک‪ ３‬کﻔارو د پ‪５‬ﻐﻤبر پرضد تﻞ ﻟﻪ ﻳﻮې ت‪／‬ﻼرې ＇خﻪ ‪＂－‬ﻪ اخﻴستﻪ‪.‬‬ ‫‪ .٤‬د ﻣشرکاﻧﻮ د تکذﻳب او استﻬزاء ﻣﻮخﻪ د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ سپکاوی او د ﻣﻌﻨﻮي ‪＄‬ﻮاک کﻤزورى کﻮل وه‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫ﻣشرکﻴﻨﻮ د پ‪５‬ﻐﻤبر د آزاروﻟﻮ او ‪＄‬ﻮروﻟﻮ ﻟپاره ﻟﻪ کﻮﻣﻮ ﻻرو ＇خﻪ کار اخﻴست‪ ،‬پﻪ ﻟﻨ‪ ６‬ډول ﻳ‪３‬‬ ‫پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪100‬‬

‫اته ويشتم لوست‬

‫پيغمبر ته د مشرکانو ک‪７‬اوونه‬ ‫د ابﻮطاﻟب ﻟﻪ ﻟﻮري د ﻗرﻳشﻮ وړاﻧدﻳزوﻧﻪ وﻧﻪ ﻣﻨﻞ شﻮل او ﻫﻐﻪ د پ‪５‬ﻐﻤبر ﻣﻼت‪ ７‬تﻪ دوام ورک‪ ،７‬د‬ ‫ﻗرﻳشﻮ ﻣشراﻧﻮ کﻠک ﻫﻮډ وک‪ ،７‬چ‪ ３‬پﻴﻐﻤبر تﻪ د ډول‪ ،‬ډول ستﻮﻧزو پﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻮﻟﻮ سره د اسﻼم‬ ‫د خپراوي ﻣخﻨﻴﻮی وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ابولهب د کم‪５‬ټ‪ ３‬د مشر په توگه‬ ‫د پ‪５‬ﻐﻤبر آزارول او ‪＄‬ﻮرول د ابﻮﻟﻬب پﻪ ﻣشرۍ د ﻣشرکﻴﻨﻮ ﻟﻪ خﻮا پﻴﻞ شﻮ‪ .‬ﻟکﻪ چ‪ ３‬پخﻮا‬ ‫ووﻳﻞ شﻮل ابﻮﻟﻬب د حضرت ﻣحﻤد د پ‪５‬ﻐﻤبرۍ د اﻋﻼن ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ ور‪＄‬ﻮ ＇خﻪ ډ‪４‬ر ﻏﻠﻴﻤاﻧﻪ‬ ‫درﻳ‪ ＃‬خپﻞ ک‪７‬ی و‪ .‬دﻟتﻪ پﻪ ﻟﻨ‪ ６‬ډول د ابﻮﻟﻬب د ﻧاوړو چﻠﻨدوﻧﻮ ﻳﻮې برخ‪ ３‬تﻪ اشاره کﻮو‪:‬‬ ‫ابﻮﻟﻬب د پ‪５‬ﻐﻤبر تر بﻌثت وړاﻧدې د پ‪５‬ﻐﻤبر ﻟﻮ‪ ３１‬رﻗﻴﻪ او ام کﻠثﻮم خپﻠﻮ دوو زاﻣﻨﻮ ﻋتبﻪ او‬ ‫ﻋتﻴبﻪ تﻪ پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ې خﻮ ﻻ واده شﻮې ﻧﻪ وې‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ بﻌثت وروستﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻲ د＊ﻤﻨاﻧﻪ اﻗدام‬ ‫ک‪ ３‬پﻪ خپﻠﻮ زاﻣﻨﻮ طﻼﻗ‪ ３‬ک‪７‬ې‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د رسﻮل اهلل دوﻳﻢ زوى ﻋبداهلل ﻣ‪ ７‬شﻮ‪ ،‬ابﻮﻟﻬب پﻪ خﻮ＊‪ ９‬خپﻠﻮ ﻣﻠ‪／‬رو تﻪ ﻣﻨ‪６‬ه ک‪７‬ه‬ ‫او زﻳرى ﻳ‪ ３‬ورووړ‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻣحﻤد‬ ‫ﻫﻐﻪ ‪＄‬ﻮاب ورک‪:７‬‬

‫ﻧسﻞ ﻗطﻊ شﻮ‪ ،‬خﻮ اهلل تﻌاﻟﻰ د کﻮثر سﻮرت پﻪ ﻧازﻟﻮﻟﻮ سره د‬ ‫[اﻟﻜﻮثر ‪]٣ :‬‬

‫دحج پﻪ ﻣﻮسﻢ اود بازاروﻧﻮ پﻪ ور‪＄‬ﻮ ک‪ ３‬بﻪ پﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر پس‪－ ３‬ر‪５＄‬ده او پ‪５‬ﻐﻤبر‬

‫تﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ‬

‫ﻳﻮازى دروﻏجﻦ وﻳﻞ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬پﻪ تﻴ‪８‬و بﻪ ﻳ‪ ３‬وﻳشتﻪ تردې چ‪ ３‬ﻣبارک‪ ３‬پ‪ ３＋‬بﻪ ﻳ‪ ３‬وﻳﻨ‪ ３‬شﻮې‪.‬‬ ‫د ابﻮﻟﻬب ﻣ‪５‬رﻣﻦ د ابﻮ سﻔﻴان خﻮر‪ ،‬ام جﻤﻴﻞ د پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ د＊ﻤﻨ‪ ９‬ک‪ ３‬ﻟﻪ خپﻞ خاوﻧد ابﻮﻟﻬب‬ ‫＇خﻪ کﻤﻪ ﻧﻪ وه‪ ،‬ﻫﻐ‪ ３‬بﻪ د اﻏزﻳﻮ پﻨ‪ ６‬راوړﻟﻮ او د پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ ﻻرو او دروازه ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻏﻮر‪＄‬ﻮل‪.‬‬ ‫سر ب‪５‬ره پر دې ام جﻤﻴﻞ ﻳﻮه بد ژب‪％＊ ３‬ﻪ وه‪ .‬پر رسﻮل اهلل بﻪ ﻳ‪ ３‬تﻮرﻟ‪／‬اوه او د ﻓتﻨ‪ ３‬اور ﻳ‪３‬‬ ‫بﻼوه‪ .‬د ﻫﻤدې ﻟپاره پﻪ ﻗرآن کرﻳﻢ ک‪ ３‬پﻪ (حﻤاﻟة اﻟحطب) سره ﻳاده شﻮې ده‪.‬‬

‫‪101‬‬

‫د کايناتو له سردار سره د قريشو بي ادبي‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ ډ‪４‬ر ازار اوتکﻠﻴﻒ دخپﻠﻮ ﻧ‪８‬دې ‪－‬اوﻧ‪６‬ﻳاﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻮري ﻣتﻮجﻪ و‪ ،‬پﻪ ت‪５‬ره د ابﻮﻟﻬب ﻟﻪ خﻮا‬ ‫رواﻳت کﻮي‪ :‬ﻳﻮه ورځ رسﻮل اکرم کﻌب‪３‬‬

‫چ‪ ３‬د ＇ﻨ‪－ ，‬اوﻧ‪６‬ی ﻳ‪ ３‬و‪ ،‬ﻋبداهلل ابﻦ ﻣسﻌﻮد‬

‫شرﻳﻔ‪ ３‬تﻪ ﻧ‪８‬دې ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬کاوه چ‪ ３‬ابﻮجﻬﻞ او ﻣﻠ‪／‬ري ﻳ‪ ３‬ﻟرې ﻧاست وو‪ .‬پﻪ خپﻞ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪:‬‬ ‫＇ﻮک د ﻓﻼﻧﻲ د اوښ ﻟرى راوړى شﻲ او د سجدې پﻪ حال ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د حضرت ﻣحﻤد پر سر‬ ‫اچﻮﻟﻰ شﻲ؟ ﻋﻘبﻪ بﻦ ابﻲ ﻣﻌﻴط‪ ،‬چ‪ ３‬تر ！ﻮﻟﻮ ډ‪４‬ر بد بختﻪ و‪ ،‬پﻮرتﻪ شﻮ‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻟرى ﻳ‪ ３‬راوړ‪ ،‬کﻠﻪ چ‪３‬‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر سجدې تﻪ کﻮزشﻮ‪ ،‬پراوږو ﻳ‪ ３‬ورک‪＋５‬ﻮد‪ .‬ابﻮجﻬﻞ او ﻳاراﻧﻮ ﻳ‪ ３‬د دې صحﻨ‪ ３‬پﻪ ﻟﻴدﻟﻮ پﻪ‬ ‫ک‪７‬س ک‪７‬س وخﻨدل‪ .‬پ‪５‬ﻐﻤبر ﻫﻤداس‪ ３‬د سجدې پﻪ حال ک‪ ３‬پات‪ ３‬شﻮ‪ ،‬تر دې چ‪ ３‬ﻟﻮر ﻳ‪ ３‬ﻓاطﻤﻪ‬ ‫راﻏﻠﻪ او ﻟری ﻳ‪ ３‬ور＇خﻪ اﻳستﻪ ک‪ .７‬بﻴا پ‪５‬ﻐﻤبر سر اوچت ک‪ ７‬او ﻟﻪ اهلل تﻌاﻟﻰ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬د دﻏﻮ اوو‬ ‫تﻨﻮ بدبختاﻧﻮ د ﻫﻼکت ﻏﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ه‪ .‬ﻋبداهلل بﻦ ﻣسﻌﻮد‬

‫واﻳﻲ‪ :‬پﻪ خداى‬

‫ﻗسﻢ ددﻏﻮ کساﻧﻮ‬

‫جسدوﻧﻪ ﻣ‪ ３‬وﻟﻴدل چ‪ ３‬د بدر پﻪ ＇ا ک‪ ３‬وﻏﻮر‪＄‬ﻮل شﻮل‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د پ‪５‬ﻐﻤبر د صبر او زﻏﻢ پﻪ ﻫکﻠﻪ خپﻞ ﻣﻌﻠﻮﻣات ＇ر‪－‬ﻨد ک‪７‬ي او وﻟ‪ ３‬حضرت‬ ‫ﻣحﻤد دﻏﻪ ！ﻮل ک‪７‬اووﻧﻪ ﻣﻨﻠﻲ دي؟‬ ‫ابوجهل د اسالم د پ‪５‬غمبر‬

‫کلک د＊من‬

‫پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ورځ چ‪ ３‬ابﻮجﻬﻞ‪ ،‬حضرت پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ حرم ک‪ ３‬پﻪ ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ کﻮﻟﻮ وﻟﻴد‪ ،‬ﻫﻐﻪ صﻠی اهلل‬ ‫ﻋﻠﻴﻪ و سﻠﻢ ﻳ‪ ３‬ﻣﻨﻌﻪ ک‪ .７‬بﻞ ‪＄‬ﻞ ﻳ‪ ３‬بﻴا وﻟﻴده چ‪ ３‬ﻣﻘام ابراﻫﻴﻢ تﻪ ﻧ‪８‬دې ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬کﻮي‪ ،‬ﻫﻐﻪ‬

‫تﻪ ﻳ‪３‬‬

‫اخطار ورک‪ ７‬او ورتﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬ﻣحﻤده آﻳا تﻪ ﻣ‪ ３‬ﻟﻪ دې کار ＇خﻪ ﻣﻨﻌﻪ ک‪７‬ی ﻧﻪ ﻳ‪３‬؟ رسﻮل اهلل‬ ‫سخت ‪＄‬ﻮاب ورک‪ ７‬او ابﻮجﻬﻞ پﻪ ﻏﻮسﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻣحﻤده ﻟﻪ ＇ﻪ شﻲ ﻣ‪ ３‬وﻳروې؟ ﻗسﻢ پﻪ خداى‬ ‫دوﻣره ﻣﻠ‪／‬ري او پﻠﻮﻳان ﻟرم چ‪ ３‬دﻏﻪ خﻮړ ورباﻧدې ډک‪８５‬ي‪ .‬ﻫﻤاﻏﻪ و چ‪ ３‬د اﻟﻌﻠﻖ سﻮرت (‪١٧‬‬ ‫آﻳت) ﻓَ ْﻠﻴَ ْد ُع ﻧَا ِدﻳ َ ُﻪ ﻳﻌﻨ‪ ３‬پرﻳ‪８‬ده چ‪ ３‬خپﻞ ﻣﻠ‪／‬ري راوﻏﻮاړي او ﻣرستﻪ ور‪＄‬ﻨ‪ ３‬وﻏﻮاړي‪ ،‬ﻧازل شﻮ‪.‬‬

‫‪102‬‬

‫د ابوجهل له خوا د پ‪５‬غمبر دوژلو هوډ‬ ‫ابﻮجﻬﻞ پﻪ دې بسﻨﻪ وﻧﻪ ک‪７‬ه او پﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬خپﻠﻪ د＊ﻤﻨﻲ ﻻ زﻳاتﻪ ک‪７‬ه‪ .‬ﻳﻮه ورځ ابﻮجﻬﻞ د‬ ‫ﻣک‪ ３‬خﻠکﻮ تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻣحﻤد ستاسﻮ پﻪ ﻣخ ک‪ ３‬خپﻞ ﻣخ پر ‪＄‬ﻤکﻪ سﻮﻟﻮي (سجده کﻮي)؟ ﻫﻐﻮى‬ ‫ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻮ! ده ووﻳﻞ پﻪ ﻻت ا و ﻋزى ﻗسﻢ کﻪ زه ﻳ‪ ３‬پﻪ داس‪ ３‬حاﻟت ووﻳﻨﻢ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ ﻏاړه پﻪ ﻳ‪ ３‬پ‪＋‬ﻪ‬ ‫اږدم او ﻣخ بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ خاورو کک‪７‬وم‪ ،‬ﻧﻮ ابﻮجﻬﻞ کﻌب‪ ３‬تﻪ راﻏﻰ او رسﻮل اهلل ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ وﻟﻴده‪،‬‬ ‫ﻗصد ﻳ‪ ３‬وک‪ ７‬چ‪ ３‬پﻪ ﻏاړه ﻳ‪ ３‬پ‪＋‬ﻪ ک‪８５‬دي‪ ،‬ﻧا＇اپﻪ پﻪ شا شﻮ او خپﻞ ﻻسﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ډا ل ک‪７‬ل‪ .‬ورتﻪ ووﻳﻞ‬ ‫شﻮل‪ :‬اې ابﻮاﻟحکﻢ ＇ﻪ درباﻧدې وشﻮل؟ وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬د ‪＄‬ان او ﻫﻐﻪ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻣ‪ ３‬د اور کﻨده وﻟﻴده‬ ‫رسﻮل اهلل وﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬کﻪ راتﻪ ﻧ‪８‬دې شﻮى واى ﻧﻮ پر＊تﻮ بﻪ ﻏ‪７‬ی‪ ،‬ﻏ‪７‬ی ک‪７‬ی او ت‪＋‬تﻮﻟی وای‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر ﻟﻪ دﻏﻮ ！ﻮﻟﻮ ب‪ ３‬ادبﻴﻮسره چ‪ ３‬ورسره ک‪５‬دﻟ‪ ３‬او د ب‪ ３‬پاﻳﻪ ک‪７‬اووﻧﻮ پﻪ زﻏﻤﻠﻮ کﻮم شﻲ‬ ‫تﻪ ﻫﻴﻠﻪ ﻣﻦ و‪ ،‬چ‪ ３‬د اسﻼم ﻟﻪ تبﻠﻴﻎ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻻس ﻧﻪ اخﻴست او ﻣشرکﻴﻨﻮ تﻪ ﻧﻪ تسﻠﻴﻤ‪５‬ده؟ زده‬ ‫کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ دې ﻫکﻠﻪ ﻧﻈر ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫دا وه د ﻫﻐﻪ چا پر وړاﻧدې‪،‬د ﻣشرکﻴﻨﻮ سپﻴﻦ ستر‪－‬ﻲ او بدبختﻲ چ‪ ３‬د ‪＄‬اﻧ‪７／‬ي وﻗار او جﻼل‬ ‫＇‪＋‬تﻦ و او پر دې سر بﻴره د ﻣک‪ ３‬د ډ‪４‬ر ﻣحترم او ستر شخصﻴت ابﻮ طاﻟب حﻤاﻳت ﻫﻢ ورسره‬ ‫و‪ ،‬ﻓکر وک‪７‬ئ چ‪ ３‬د ب‪ ３‬وسﻪ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ حال بﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ و‪.‬‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬ﻫر اصﻼح ﻏﻮ＊تﻮﻧکﻰ شخص د خپﻞ اصﻼحﻲ پﻼن پﻪ پﻠﻲ کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ ډ‪４‬رو ستﻮﻧزو سره‬ ‫ﻣخاﻣخ ک‪５‬داى شﻲ‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻐﻮ＇خﻪ د ﻧ‪８‬دې خپﻠﻮاﻧﻮ ﻣخاﻟﻔت دى چﻪ باﻳد پﻪ پام ک‪ ３‬وﻧﻴﻮل شﻲ‪.‬‬ ‫‪ .‬د پ‪５‬ﻐﻤبر د＊ﻤﻨاﻧﻮ خپﻠﻪ اﻧساﻧﻲ ﻋاطﻔﻪ آن ﻟﻪ خپﻠﻮ ﻧ‪８‬دې خپﻠﻮاﻧﻮ ＇خﻪ ﻫﻢ سپﻤﻮﻟﻪ‪.‬‬

‫‪103‬‬

‫‪＇ .‬ﻮﻣره چ‪ ３‬د پﻴﻐﻤبر صبر او زﻏﻢ ب‪ ３‬پاﻳﻪ و‪ ،‬پﻪ ﻫﻤاﻏ‪ ３‬کچ‪ ３‬د ﻣشرکﻴﻨﻮ شﻘاوت او بدبخت‪９‬‬ ‫ﻫﻢ ب‪ ３‬کچ‪ ３‬وه‪.‬‬ ‫‪ .‬پ‪５‬ﻐﻤبر ډ‪４‬ر زﻳار وﻳست‪ ،‬تر＇ﻮ د خپﻠﻮ د＊ﻤﻨاﻧﻮ پﻪ حﻖ ک‪ ３‬ﻫﻢ ＊‪５‬را وﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ کﻠﻪ بﻪ چ‪３‬‬ ‫ډ‪４‬ر و‪＄‬ﻮرول شﻮ‪ ،‬اړ بﻪ شﻮ چ‪ ３‬پﻪ دﻋا ﻻس پﻮرتﻪ ک‪７‬ي او بﻴا بﻪ ﻗبﻮﻟﻪ ﻫﻢ شﻮه‪.‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬ام جﻤﻴﻞ ＇ﻮک وه او ﻟﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر سره ﻳ‪＇ ３‬ﻪ وک‪７‬ل؟‬ ‫‪ .٢‬د اﻟﻤسد (تبت ﻳدا) سﻮرت د چا پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻧازل شﻮ؟‬ ‫‪ .٣‬ﻫﻐﻪ س‪７‬ی ＇ﻪ ﻧﻮﻣ‪５‬ده چ‪ ３‬پر پ‪５‬ﻐﻤبر باﻧدې ﻳ‪ ３‬د اوښ ﻟرى وﻏﻮر‪＄‬اوه؟‬ ‫‪ .٤‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ابﻮجﻬﻞ ﻏﻮ＊تﻞ د پ‪５‬ﻐﻤبر پر ﻏاړه پ‪＋‬ﻪ ک‪８５‬دي‪＇ ،‬ﻪ ﻳ‪ ３‬وﻟﻴدل؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫د ﻣشرکﻴﻨﻮ د ‪＄‬ﻮروﻧﻮ پر وړاﻧدې د پ‪５‬ﻐﻤبر د (زﻏﻢ) پﻪ اړه ﻳﻮه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪104‬‬

‫نهه ويشتم لوست‬

‫د مسلمانانو رب‪７‬ول‬ ‫خصﻮصا ً د ﻫﻐﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ رب‪７‬ول چ‪ ３‬ﻗبﻴﻠﻮي ﻣﻼت‪ ７‬ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ درﻟﻮد او پﻪ ﻣکﻪ ک‪ ３‬ب‪ ３‬وس‪ ３‬وو‪ ،‬خﻮرا‬ ‫زړه بﻮ‪－‬ﻨﻮوﻧکﻲ وو‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ د ﻣک‪！ ３‬ﻮﻟﻮ ﻗبﻴﻠﻮ پﻪ ﻳﻮ ﻣﻬال د خپﻠﻮ ﻣسﻠﻤاﻧﻮ خپﻠﻮاﻧﻮ پﻪ ‪＄‬ﻮروﻟﻮ‬ ‫پﻴﻞ وک‪ ،７‬خﻮ پﻪ دﻏﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ک‪＄ ３‬ﻴﻨ‪ ３‬داس‪ ３‬وو چ‪ ３‬پﻪ ډ‪４‬رې ب‪ ３‬رحﻤ‪ ９‬او سخت زړﻳتﻮب‬ ‫ورب‪７‬ول شﻮل‪ ،‬چ‪ ３‬دﻟتﻪ ﻳ‪＇ ３‬ﻮ ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬ﻳادوو‪:‬‬ ‫د ب‪ ３‬وزلو تعذيب‬ ‫ ﻣصﻌب بﻦ ﻋﻤﻴر ‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ ﻳﻮ ﻧازوﻟﻰ ‪＄‬ﻮان و‪ ،‬کﻠﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬کﻮرﻧ‪ ９‬ﻟﻪ اسﻼم راوړﻧ‪３‬‬‫خبره شﻮه‪ ،‬وږى ﻳ‪ ３‬ک‪ ،７‬ﻟﻪ کﻮره ﻳ‪ ３‬وا‪４‬ستﻪ‪ ،‬او دوﻣره کﻼووﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ورک‪７‬ل چ‪ ３‬آن د بدن پﻮستکﻰ‬ ‫ﻳ‪ ３‬وچ شﻮ‪.‬‬ ‫ بﻼل بﻦ رباح د اﻣﻴﻪ بﻦ خﻠﻒ ﻏﻼم ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ＇خﻪ و‪ .‬اﻣﻴﻪ بﻪ د ﻫﻐﻪ پﻪ ﻏاړه ک‪ ３‬رس‪９‬‬‫واچﻮﻟﻪ او کﻮچﻨﻴاﻧﻮ تﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻس ورک‪ ７‬چ‪ ３‬ﻟﻮب‪ ３‬پرې وک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ بﻼل‬

‫دﻏﻪ ﻋذاب د اهلل‬

‫د دﻳﻦ ﻟپاره تحﻤﻞ کاوه‪ .‬د ﻏرﻣ‪ ３‬پر ﻣﻬا ل بﻪ ﻫره ورځ اﻣﻴﻪ د ﻣک‪ ３‬ﻟﻪ ＊اره وا‪４‬ست او د بطحاء پﻪ‬ ‫سﻮ‪＄‬ﻮوﻧکﻮ ش‪／‬ﻮ ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪＇ ３‬ﻤﻼوه او ﻳﻮه ﻟﻮﻳﻪ ډبره بﻪ ﻳ‪ ３‬پر خ‪＂５‬ﻪ ورتﻪ ک‪＋５‬ﻮده‪ ،‬ورتﻪ وﻳﻞ بﻪ ﻳ‪:３‬‬ ‫پﻪ خداى‬

‫ﻗسﻢ تﻞ بﻪ ﻫﻤداس‪ ３‬وې‪ ،‬تر＇ﻮ ﻣ‪ ７‬ش‪ .３‬ﻳا بﻪ پر ﻣحﻤد کاﻓرک‪８５‬ې او ﻻت او ﻋزى بﻪ‬

‫ﻣﻨ‪ ،３‬خﻮ بﻼل دﻏﻪ ！ﻮل ﻏﻤﻮﻧﻪ پﻪ ورﻳﻦ تﻨدي زﻏﻤﻞ او پﻪ ﻫﻐ‪ ３‬سﻮ‪＄‬ﻨده ‪－‬رﻣ‪ ９‬ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬د اﻧسان‬ ‫پﻮ！کﻰ پﻪ ک‪ ３‬پخ‪５‬ده‪ ،‬صبر کاوه او ﻳﻮازې احد‪ ،‬احد‪ ،‬ﻳﻌﻨ‪ ３‬اهلل‬ ‫ورکاوه‪ .‬تر ﻫﻐ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻳﻮه ورځ ابﻮبکر‬

‫ﻳﻮ دى‪ ،‬اهلل‬

‫پر ﻫﻐﻪ ‪＄‬اى ت‪５‬ر‪４‬ده او بﻼ ل‬

‫زړه ﻳ‪ ３‬پرې وسﻮ‪５＄‬د او ﻫﻐﻪ ﻳ‪ ３‬وپﻴروده او آزاد ﻳ‪ ３‬ک‪.７‬‬

‫‪105‬‬

‫ﻳﻮ دى شﻌار ﻳ‪３‬‬

‫ﻳ‪ ３‬پﻪ دﻏﻪ ک‪７‬او ک‪ ３‬وﻟﻴد‬

‫سﻮزﻧده د＊تﻪ‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫بﻼل‬

‫د کﻮم احساس ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د ﻣشرکﻴﻨﻮ ！ﻮل ک‪７‬اووﻧﻪ زﻏﻤﻞ او د ﻣشرکﻴﻨﻮ د آزار او ﻏﻮ＊تﻨﻮ‬

‫ﻟپاره ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻳﻮ ‪＄‬ﻮاب درﻟﻮد‪ ،‬ﻫﻐﻪ ＇ﻪ و؟‬ ‫د اسالم لوم‪７‬ن‪ ９‬شهيده‬ ‫د ﻫﻐﻮ کساﻧﻮ پﻪ ډﻟﻪ ک‪ ３‬چ‪ ３‬د ﻣشرکﻴﻨﻮ تر سخت ﻋذاب ﻻﻧدې وو‪ ،‬د ﻋﻤار بﻦ ﻳاسر کﻮرﻧ‪ ９‬وه‪ .‬پﻼر‬ ‫او ﻣﻮر ﻳ‪ ３‬دواړه ﻣرﻳان وو او د حضرت ﻣحﻤد پﻪ رساﻟت ﻳ‪ ３‬اﻳﻤان درﻟﻮد‪.‬‬ ‫د ﻣشرکﻴﻨﻮ پﻪ سر ک‪ ３‬ابﻮجﻬﻞ بﻪ ﻫره ورځ د ﻳاسر‬

‫کﻮرﻧ‪ ９‬د ابطح سﻴﻤ‪ ３‬تﻪ ب‪５‬ﻮﻟﻪ او پﻪ‬

‫سﻮ‪＄‬ﻮوﻧک‪－ ３‬رﻣ‪ ９‬ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬تﻌذﻳبﻮﻟﻪ‪.‬‬ ‫ﻳﻮه ورځ پ‪５‬ﻐﻤبر ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ‪＄‬اى ＇خﻪ ت‪５‬ر‪４‬ده‪ ،‬چ‪ ３‬ﻳاسر‬

‫او کﻮرﻧ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬د ﻣشرکﻴﻨﻮ ﻟﻪ ﻟﻮري پﻪ‬

‫تﻌذﻳب ک‪ ３‬وﻣﻮﻧدل‪ ،‬وﻳ‪ ３‬ﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬صبر کﻮئ اى د ﻳاسر‬

‫کﻮرﻧ‪ ９‬ستاسﻮ ﻟپاره جﻨت دى‪ .‬ﻳاسر‬

‫تر تﻌذﻳب ﻻﻧدې سا ورک‪７‬ه‪ .‬ابﻮجﻬﻞ د ﻋﻤار‬

‫ﻣﻮر‪ ،‬سﻤﻴﻪ رضی اهلل ﻋﻨﻬا د ﻧ‪５‬زې پﻪ وﻫﻠﻮ‬

‫سره ووژﻟﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ دې ډول سﻤﻴﻪ رضی اهلل ﻋﻨﻬا د اسﻼم ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬شﻬﻴده ده‪ ،‬خﻮ ﻋﻤار‬

‫چ‪３‬‬

‫تر سخت‪ ３‬شکﻨج‪ ３‬ﻻﻧدې و‪ ،‬کﻠﻪ بﻪ پﻪ سﻮ‪＄‬ﻮوﻧکﻲ ﻟﻤر ک‪ ３‬او کﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬پر خ‪＂５‬ﻪ د گرﻣ‪ ３‬ډبرې‬

‫‪106‬‬

‫پﻪ اﻳ‪＋‬ﻮدﻟﻮ سره تﻌذﻳبﻮﻟﻮ او تر دې ډ‪４‬ره سختﻪ دا وه چ‪ ３‬ورتﻪ وﻳﻞ بﻪ ﻳ‪ ،３‬تر ﻫﻐ‪ ３‬تا ﻧﻪ پر‪８４‬دو چ‪３‬‬ ‫حضرت ﻣحﻤد تﻪ ＊کﻨ‪％‬ﻞ وﻧﻪ ک‪７‬ې او ﻻت او ﻋزى پﻪ ﻧ‪５‬ک‪ ９‬ﻳاد ﻧﻪ ک‪７‬ې‪ .‬ﻋﻤار‬

‫د ﻣجبﻮرﻳت‬

‫ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ورسره وﻣﻨﻠﻪ او د کﻔر کﻠﻤﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻠﻪ‪ ،‬ﻫﻤدا و چ‪＄ ３‬ﻴﻨﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ووﻳﻞ‪ :‬ﻋﻤار‬ ‫شﻮ‪ ،‬خﻮ رسﻮل اهلل وﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬پﻪ خداى‬

‫ﻗسﻢ ﻋﻤار‬

‫کاﻓر‬

‫کاﻓر شﻮى ﻧﻪ دى او ﻟﻪ سره تر پﻮﻧدو‬

‫پﻮرې ﻟﻪ اﻳﻤان ＇خﻪ ډک دى‪ ،‬ﻋﻤار رضی اهلل ﻋﻨﻪ پﻪ ژړا او ﻋذر پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ راﻏﻰ‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ ﻫکﻠﻪ‬ ‫ﻳ‪َ ３‬ﻣ ْﻦ َﻛ َﻔ َر ب ِ َّ‬ ‫ﻳﻤا ِن [اﻟﻨحﻞ ‪]١٠٦ :‬اﻳت ﻧازل شﻮ‪.‬‬ ‫ﻳﻤاﻧ ِ ِﻪ إَِّﻻ َﻣ ْﻦ أُ ْﻛ ِرهَ َوﻗَ ْﻠ ُب ُﻪ ُﻣ ْط َﻤئِ ٌّﻦ بِا ْﻟإِ َ‬ ‫اهللِ ِﻣ ْﻦ ب َ ْﻌ ِد إِ َ‬ ‫ژباړه‪＇ :‬ﻮک چ‪ ３‬ﻟﻪ اﻳﻤان راوړﻟﻮ وروستﻪ پر اهلل کاﻓر شﻲ‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻐﻪ چا پرتﻪ چ‪ ３‬زور پرې وشﻲ او‬ ‫زړه ﻳ‪ ３‬پﻪ اﻳﻤان ډاډه وي‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! ＇ﻪ ﻓکر کﻮئ ﻋﻤار‬

‫تﻪ روا وه چ‪ ３‬د ‪＄‬ان ژﻏﻮرﻟﻮ ﻟپاره ﻳ‪ ３‬د ﻣشرکﻴﻨﻮ‬

‫ﻏﻮ＊تﻨﻮ تﻪ تﻦ ک‪＋５‬ﻮد او د کﻔر کﻠﻤﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻠﻪ؟‬ ‫ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ ﻣشرکﻴﻨﻮ د پ‪５‬ﻐﻤبر ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻳاران د اوښ او ﻏﻮاﻳﻲ پﻪ پﻮستکﻮ ک‪ ３‬راتاوول او پر سرو‬ ‫ش‪／‬ﻮ بﻪ ﻳ‪＇ ３‬ﻤﻠﻮل او ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻧﻮرو تﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬اوسپﻨﻴزې زﻏرې وراﻏﻮست‪ ３‬او پﻪ تﻮدو ډبرو بﻪ ﻳ‪ ３‬اچﻮل‪.‬‬ ‫کﻮﻣ‪ ３‬وﻳﻨزې چ‪ ３‬ﻣؤﻣﻨاﻧ‪ ３‬شﻮې وې‪ ،‬ﻟﻪ ﻧارﻳﻨﻪ وو ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬حاﻟت ＊ﻪ ﻧﻪ و‪ .‬ﻫﻐﻮى ﻫﻢ‬ ‫دې تﻪ ورتﻪ ک‪７‬اووﻧﻪ د ﻣشرکﻴﻨﻮ ﻟﻪ ﻻسﻪ ﻟﻴدﻟﻲ دي‪ .‬حضرت ابﻮبکر‬

‫！ﻮﻟ‪ ３‬ﻣؤﻣﻨ‪ ３‬وﻳﻨزې پﻪ خپﻠﻮ‬

‫پﻴسﻮ وپﻴرﻟ‪ ３‬او آزادې ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ې‪.‬‬ ‫دا د ب‪５‬ﻮزﻟﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د حاﻟت ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬وې‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻣشرکﻴﻨﻮ ﻟﻪ خﻮا ک‪７‬ول ک‪５‬دل‪ .‬د ﻫﻐﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ‬ ‫ﻟست چ‪ ３‬پﻪ دې ﻻر ک‪ ３‬ک‪７‬ول شﻮي او رب‪７‬ول شﻮي‪ ،‬ډ‪４‬ر اوږد او دردووﻧکﻰ دى‪ ،‬داس‪ ３‬ﻣسﻠﻤان‬ ‫ﻧﻪ و‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣشرکﻴﻦ بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ اﻳﻤان خبر شﻮل او ﻣﻨﻊ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ک‪ ７‬او ‪＄‬ﻮر او آزار بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ورکاوه‪.‬‬ ‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬د پ‪５‬ﻐﻤبر پﻴروان د ﻧﻮرو پ‪５‬ﻐﻤبراﻧﻮ پﻪ ＇‪５‬ر ډ‪４‬ری د ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬ﻟﻪ ب‪５‬ﻮزﻟ‪ ３‬طبﻘ‪＇ ３‬خﻪ وو‪ ،‬ﻧﻮ بﻠﻮﻧکﻲ‬ ‫تﻪ ﻧﻪ ＊اﻳﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬دﻏﻪ طبﻘﻪ ﻟﻪ ستر‪－‬ﻮ وﻏﻮر‪＄‬ﻮي‪.‬‬

‫‪107‬‬

‫‪ .‬کﻮم خﻮﻧد او حﻼوت چ‪ ３‬ﻣؤﻣﻦ ﻳ‪ ３‬پﻪ اﻳﻤان ک‪－ ３‬ﻮري ﻟﻪ ﻫ‪ ＆５‬شﻲ‪ ،‬آن ﻟﻪ خپﻞ ‪＄‬ان سره‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﻧﻪ برابروي‪.‬‬ ‫‪ .‬پر حضرت ﻣحﻤد د اﻳﻤان راوړﻟﻮ ﻟپاره ﻧر او ＊‪％‬ﻪ ﻳﻮ شان رب‪７‬ﻳدل‪ ،‬د اسﻼم ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬شﻬﻴده‬ ‫＊‪％‬ﻪ وه‪.‬‬ ‫‪ .‬کﻪ د زور ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬کﻮم ﻣسﻠﻤان د کﻔر د کﻠﻤ‪ ３‬وﻳﻠﻮ تﻪ اړ شﻲ‪ ،‬خﻮ چ‪ ３‬پﻪ زړه ک‪ ３‬ﻣؤﻣﻦ وي‪،‬‬ ‫اﻳﻤان تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫ‪ ＆５‬تاوان ﻧﻪ رس‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ .‬حضرت ابﻮبکر صدﻳﻖ‬

‫د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پﻪ خﻼصﻮن او د ﻣرﻳاﻧﻮ پﻪ آزادۍ ک‪ ３‬د ستاﻳﻨ‪ ３‬وړ‬

‫وﻧ‪６‬ه درﻟﻮده‪.‬‬ ‫ارزونه‬

‫الف‪ :‬د ﻻﻧدﻧﻴﻮ پﻮ＊تﻨﻮ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬بﻼل بﻦ رباح‬

‫د چا ﻏﻼم و او کﻠﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬کاﻓر ک‪５‬دو تﻪ راوباﻟﻪ‪＇ ،‬ﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ؟‬

‫‪ .٢‬د ﻋﻤار بﻦ ﻳاسر رضی اهلل ﻋﻨﻬﻤا کﻮرﻧ‪ ９‬ﻟﻪ تﻌذﻳب وروستﻪ ＇رﻧ‪／‬ﻪ حاﻟت درﻟﻮد؟‬ ‫‪ .٣‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻋﻤار‬

‫د کﻔر کﻠﻤﻪ ووﻳﻠﻪ‪ ،‬خﻠکﻮ ＇ﻪ ووﻳﻞ او پ‪５‬ﻐﻤبر د ﻫﻐﻪ پﻪ اړه ＇ﻪ وﻓرﻣاﻳﻞ؟‬

‫‪ .٤‬د اسﻼم ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬شﻬﻴده ＇ﻮک وه او د چا ﻟﻪ خﻮا شﻬﻴده شﻮه؟‬ ‫ب‪ :‬د سﻤﻮ جﻤﻠﻮ ﻣخ‪ ３‬تﻪ (‬

‫) ﻧ‪＋‬ﻪ او د ﻧاسﻤﻮ جﻤﻠﻮ ﻣخ‪ ３‬تﻪ ( ) ﻧ‪＋‬ﻪ ک‪８５‬دئ‪:‬‬

‫‪ .١‬ﻣصﻌب بﻦ ﻋﻤﻴر ﻟﻪ ﻳﻮې ﻓﻘﻴرې کﻮرﻧ‪＇ ９‬خﻪ و‪.‬‬ ‫‪ .٢‬ﻋﻤار بﻦ ﻳاسر د ﻣشرکﻴﻨﻮ تر ک‪７‬او ﻻﻧدې د کﻔر کﻠﻤ‪ ３‬وﻳﻠﻮ تﻪ اړ شﻮ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬حضرت ﻋﻤر ‪ ،‬حضرت بﻼل‬

‫وپﻴره او آزاد ﻳ‪ ３‬ک‪.７‬‬

‫‪ .٤‬ﻣشرکاﻧﻮ ﻣسﻠﻤاﻧ‪ ３‬وﻳﻨزې ﻫﻢ د ﻧراﻧﻮ پﻪ ＇‪５‬ر تﻌذﻳبﻮﻟ‪.３‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫د اسﻼم د پﻴرواﻧﻮ کﻮﻣ‪ ３‬طبﻘ‪ ３‬تﻪ ﻣشرکﻴﻨﻮ ډ‪４‬ر تﻌذﻳب ورک‪ ،７‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪108‬‬

‫د‪４‬رشم لوست‬

‫ابوطالب ته د قريشو ‪－‬واښ‬ ‫ﻣشرکﻴﻨﻮ د اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪ ３‬پر وړاﻧدې ﻟﻪ ډول ډول ﻓشاروﻧﻮ ＇خﻪ کار واخﻴست‪.‬‬ ‫د ﻣشرکﻴﻨﻮ تﻬدﻳد چ‪ ３‬د پﻴﻐﻤبر او ﻣؤﻣﻨاﻧﻮ د رب‪７‬وﻟﻮ او ‪＄‬ﻮروﻟﻮ پﻪ ب‪２‬ﻪ ک‪ ３‬و‪ ،‬د ﻣشرکاﻧﻮ ﻟپاره ﻳ‪３‬‬ ‫‪＂－‬ﻮرې پاﻳﻠ‪ ３‬ﻧﻪ درﻟﻮدﻟ‪ ، ３‬ﻧﻮ ﻳﻮ ‪＄‬ﻞ بﻴا ﻳ‪ ３‬خپﻞ ﻓشار پر ابﻮطاﻟب چ‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ ﻟﻪ ﻣشراﻧﻮ ＇خﻪ‬ ‫و او د پﻴﻐﻤبر‬

‫ﻳﻮازﻳﻨی ‪＄‬ﻮاکﻤﻦ ﻣﻼت‪ ７‬و‪ ،‬ډ‪４‬ر ک‪.７‬‬

‫ابوطالب تر ډ‪４‬ر فشار الندې راځي‬ ‫د ﻗرﻳشﻮ ﻣشران ﻳﻮ ‪＄‬ﻞ بﻴا ابﻮطاﻟب تﻪ راﻏﻠﻞ او وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬ابﻮطاﻟبﻪ! زﻣﻮږ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻳﻮ شرﻳﻒ‬ ‫ﻣخﻮر او د ﻟﻮړ ﻣﻘام خاوﻧد ﻳ‪ .３‬ﻟﻪ تا ＇خﻪ ﻣﻮ وﻏﻮ＊تﻞ چ‪ ３‬وراره دې ﻣﻨﻌﻪ ک‪７‬ې‪ ،‬تر دې زﻳات‬ ‫زﻏﻢ ﻧﻪ ﻟرو چ‪ ３‬د خپﻠﻮ خداﻳاﻧﻮ (بتاﻧﻮ) ﻋﻴبﻮﻧﻪ او د پﻠروﻧﻮ ＊کﻨ‪％‬ﻠ‪ ３‬واورو‪ ،‬ﻧﻮ وړاﻧدﻳز کﻮو چ‪ ３‬ﻳا‬ ‫پﻪ خپﻠﻪ د خپﻞ وراره ﻣخﻪ ډب ک‪７‬ه او ﻳا دا چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣحﻤد او تا سره بﻪ ﻣبارزه کﻮو‪ ،‬تر＇ﻮ ﻳﻮ ﻟﻪ ﻣﻮﻧ‪８‬‬ ‫او تاسﻮ ＇خﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړشﻲ‪ .‬دا ‪＄‬ﻞ ابﻮطاﻟب تﻪ ﻟﻪ ﻳﻮې خﻮا د ﻗﻮم پر‪＋４‬ﻮدل او ﻟﻪ ﻫﻐﻮى سره‬ ‫د＊ﻤﻨﻲ ‪－‬راﻧﻪ وه‪ .‬ﻟﻪ بﻠ‪ ３‬خﻮا ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﻏﻮ＊تﻞ چ‪ ３‬ﻣحﻤد ﻫﻐﻮى تﻪ وسپاري‪ ،‬ﻧﻮ ابﻮطاﻟب پ‪５‬ﻐﻤبر‬ ‫خپﻞ ‪＄‬اﻧتﻪ راوﻏﻮ＊ت او ورتﻪ وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ اى وراره! ستا ﻗﻮم او ﻗرﻳش ﻣا تﻪ راﻏﻠﻲ وو او ﻫاﻏﻪ او دﻏﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬وﻳﻞ پﻪ ﻣا او خپﻞ ‪＄‬ان رحﻢ وک‪７‬ه او پر ﻣا ﻫﻐﻪ پ‪＂５‬ﻰ ﻣﻪ ږده چ‪ ３‬د پﻮرتﻪ کﻮﻟﻮ وس ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﻟرم‪.‬‬ ‫له خپله کاره ه‪（５‬کله الس اخستونکى نه يم‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر‬

‫دابﻮطاﻟب دﻏﻪ خبرې واور‪４‬دې‪ ،‬ﻓکر ﻳ‪ ３‬وک‪ ７‬چ‪ ３‬ابﻮطاﻟب د ﻗرﻳشﻮ د ‪－‬ﻮاښ‬

‫ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د ده ﻟﻪ ﻣرست‪ ３‬او ﻣﻼت‪＇ ７‬خﻪ ﻻس اخﻴستﻰ دى‪ ،‬وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪(( :‬تره! پﻪ خداى‬

‫ﻗسﻢ کﻪ‬

‫ﻟﻤر پﻪ ＊ﻲ او سپﻮږﻣ‪ ９‬پﻪ کﻴ‪ ０‬ﻻس ک‪ ３‬راتﻪ ک‪８５‬دي‪ ،‬اسﻼم تﻪ ﻟﻪ بﻠﻨ‪ ３‬بﻪ ﻻس پر سر ﻧشﻢ‪ ،‬تر＇ﻮ‬ ‫ﻳا اهلل‬

‫دﻏﻪ دﻳﻦ برﻳاﻟﻰ ک‪７‬ي او ﻳا د ﻫﻐﻪ پﻪ ﻻر ک‪ ３‬سا ورک‪７‬م!))‬

‫پﻪ ﻣبارکﻮ ستر‪－‬ﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬او＊ک‪ ３‬را تاوې شﻮې‪،‬او وﻳ‪ ３‬ژړل‪ .‬بﻴا ﻟﻪ ‪＄‬اﻳﻪ پا＇ﻴد او وﻻړ‪ ،‬ابﻮطاﻟب‬

‫‪109‬‬

‫ورپس‪ ３‬ﻏ‪ ８‬وک‪７‬او ورتﻪ وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬ﻻړ شﻪ ﻫر ＇ﻪ دې چ‪ ３‬زړه ﻏﻮاړي کﻮه ﻳ‪ ،３‬پﻪ خداى‬

‫ﻗسﻢ‬

‫چ‪ ３‬تا بﻪ ﻫﻴچا تﻪ پر‪４‬ﻨ‪８‬دم‪ ،‬پر دې ！ﻮﻟﻮ جسﻤﻲ رب‪７‬وﻧﻮ او ک‪７‬اووﻧﻮ سرب‪５‬ره بﻪ پﻴﻐﻤبر تﻪ کﻔارو د‬ ‫ﻟﻴﻮﻧﻲ‪ ،‬کﻮډ‪－‬ر‪ ،‬شاﻋر او کاﻫﻦ او‪ ...‬خطاب کاوه‪ .‬دﻏﻮ خبرو حضرت ﻣحﻤد تﻪ چ‪ ３‬تر ！ﻮﻟﻮ‬ ‫ﻧازوﻟی اﻧسان وه ﻟﻪ جسﻤﻲ ک‪７‬اووﻧﻮ ＇خﻪ ډ‪４‬ر زﻳات درد رساوه‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! د پ‪５‬ﻐﻤبر ﻟﻪ دې وﻳﻨا ＇خﻪ ((کﻪ پﻪ ＊ﻲ ﻻس ک‪ ３‬ﻟﻤر او پﻪ کﻴ‪ ０‬ﻻس ک‪３‬‬ ‫سپﻮږﻣ‪ ９‬راتﻪ ک‪８５‬دي‪ ،‬د اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪ ３‬کار بﻪ پر‪４‬ﻨ‪８‬دم)) ＇ﻪ ﻣﻌﻨا اخﻴستﻠﻰ شئ؟‬ ‫ﻣشرکﻴﻨﻮ د پ‪５‬ﻐﻤبر ﻟﻪ آزار او رب‪７‬وﻟﻮ ＇خﻪ ﻻس واﻧخﻴست‪ .‬ﻳﻮه ورځ د ﻗرﻳشﻮ اشراف پﻪ حجر‬ ‫اسﻤاﻋﻴﻞ ک‪ ３‬را！ﻮل شﻮي وو او رسﻮل اهلل طﻮاف کاوه‪ ،‬پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ ﻳ‪ ３‬بدې ردې وﻳﻠ‪ .３‬رسﻮل‬ ‫اهلل ودر‪４‬د او سخت‪ ３‬خبرې ﻳ‪ ３‬ورتﻪ وک‪７‬ې‪ .‬ﻣشرکﻴﻨﻮ د پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ وﻳرې خپﻠ‪ ３‬خبرې ﻧرﻣ‪３‬‬ ‫ک‪７‬ې او پﻪ زارﻳﻮ شﻮل‪ .‬د بﻠ‪ ３‬ور‪ ３＄‬سﻬار ﻣﻬال ﻣشرکﻴﻦ ﻫﻤاﻏﻠتﻪ ﻧاست وو چ‪ ３‬رسﻮل اهلل‬ ‫راﻏﻰ او دوى پﻪ ‪６－‬ه پرې ﻳرﻏﻞ وک‪ ７‬او ﻟﻪ ﻏاړې ﻳ‪＇ ３‬ادر تاو ک‪ .７‬حضرت ابﻮبکر‬

‫پﻪ داس‪ ３‬حال‬

‫ک‪ ３‬چ‪ ３‬ژړل ﻳﻰ ﻣشرکﻴﻨﻮ تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬آﻳا تاس‪ ３‬ﻫﻐﻪ س‪７‬ى وژﻧئ! چ‪ ３‬واﻳﻲ زﻣا رب اهلل‬ ‫و چ‪ ３‬ﻣشرکﻴﻨﻮ پ‪５‬ﻐﻤبر خﻮش‪ ３‬ک‪ ７‬او ابﻮبکر‬

‫دى‪.‬ﻫﻐﻪ‬

‫ﻳ‪ ３‬تر وﻫﻠﻮ ﻻﻧدې وﻧﻴﻮ سرﻳ‪ ３‬ورﻣات او ږﻳره‬

‫ﻣبارکﻪ ﻳ‪ ３‬پرې وشکﻮﻟﻪ‪.‬‬ ‫ﻳﻮه ورځ حضرت ابﻮبکر‬

‫پﻮرتﻪ شﻮ او خﻠک ﻳ‪ ３‬اسﻼم تﻪ رابﻠﻞ چ‪ ３‬ﻣشرکﻴﻦ راوپار‪４‬دل او ﻫﻐﻪ‬

‫ﻳ‪ ３‬تر پ‪＋‬ﻮ ﻻﻧدې ک‪ ７‬او سخت ﻳ‪ ３‬وواﻫﻪ‪ .‬ﻋتبﻪ بﻦ ربﻴﻌﻪ پﻪ خپﻠﻮ پ‪２‬ﻮ (ﻧﻌﻠﻴﻦ) سره ابﻮبکر رضی اهلل‬ ‫ﻋﻨﻪ پر ﻣخ سخت وواﻫﻪ بﻨﻲ تﻴﻢ (د ابﻮبکر‬

‫ﻗبﻴﻠ‪ ３‬چ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬شک ﻧﻪ درﻟﻮد )‬

‫ﻫﻐﻪ ﻟﻪ ‪＄‬ﻤک‪＇ ３‬خﻪ پﻮرتﻪ ک‪ .７‬ابﻮبکر د ور‪ ３＄‬پﻪ پاى ک‪ ３‬پﻪ ﻫﻮښ راﻏﻰ او ب‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬ﻨ‪６‬ه ﻳ‪ ３‬د‬ ‫پﻴﻐﻤبر پﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ه‪ .‬ډاډ ورتﻪ ورک‪７‬ل شﻮ‪ .‬چ‪ ３‬اﻟحﻤد هلل روغ او جﻮړ دى‪.‬‬

‫‪110‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دسﻴرت د کتابﻮﻧﻮ پﻪ ﻣرستﻪ او د ﻣﻌﻠﻢ پﻪ ﻻر＊ﻮوﻧﻪ د ﻧبی کرﻳﻢ او صحابﻪ و د زﻳار‬ ‫او تﻌذﻳب پﻪ ﻫکﻠﻪ پﻪ خپﻠﻮ ﻣﻨ‪％‬ﻮ ک‪ ３‬ﻣباحثﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬پﻴﻐﻤبر د ﻧﻮرو اﻧساﻧاﻧﻮ پﻪ ＇‪５‬ر‪ ،‬بشري خصﻮصﻴات درﻟﻮدل‪ .‬کﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬د ﻳﻮازﻳتﻮب او ب‪３‬‬ ‫کس‪ ９‬احساس وک‪ ،７‬اﻧساﻧﻲ ﻋﻮاطﻒ ﻳ‪＇ ３‬ر‪－‬ﻨدﻳدل او ژړل بﻪ ﻳ‪.３‬‬ ‫‪ .‬حضرت ابﻮبکر‬

‫د اهلل‬

‫پﻪ ﻻر ک‪ ３‬ستر ﻓداکار و او ﻟﻪ پﻴﻐﻤبر سره ﻳ‪ ３‬ب‪ ３‬ﻣثاﻟﻪ اخﻼص‬

‫درﻟﻮد‪＇ .‬ﻨ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻮښ شﻮ‪ ،‬د ‪＄‬ان پﻪ ﻓکر ک‪ ３‬ﻧﻪ و‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د رسﻮل اهلل پﻪ ﻫکﻠﻪ اﻧد‪＋４‬ﻤﻦ و‪.‬‬ ‫سره ﻟﻪ دې چ‪ ３‬تر زﻳاتﻮ گﻮا＊ﻮﻧﻮ او ﻓشاروﻧﻮ ﻻﻧدې و‪ ،‬خﻮ ﻳﻮه ش‪５‬بﻪ ﻫﻢ پﻪ خپﻞ کارک‪３‬‬

‫‪ .‬پﻴﻐﻤبر‬

‫شکﻤﻦ ﻧشﻮ او پﻪ پﻮره ﻣ‪７５‬اﻧﻪ وﻻړؤ‪.‬‬

‫ارزونه‬

‫الف‪ :‬ﻻﻧدﻧ‪ ９‬پﻮ＊تﻨ‪＄ ３‬ﻮاب ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣشرکﻴﻨﻮ ابﻮطاﻟب تﻬدﻳد ک‪ ７‬چ‪ ３‬پﻴﻐﻤبر ﻫﻐﻮى تﻪ وسپاري‪ ،‬د ابﻮطاﻟب ﻏبر‪－‬ﻮن‬ ‫＇ﻪ و؟‬ ‫‪ .٢‬پﻴﻐﻤبر خپﻠﻪ دﻏﻪ خبره (کﻪ ﻟﻤر راتﻪ پﻪ ＊ﻲ ﻻس او سپﻮږﻣ‪ ９‬پﻪ کﻴ‪ ０‬ﻻس ک‪ ３‬راک‪７‬ي پﻪ‬ ‫کﻮم ﻣﻨاسبت ک‪ ３‬ک‪７‬ې وه؟‬ ‫‪ .٣‬آﻳا ابﻮطاﻟب د ﻣشرکﻴﻨﻮ پﻪ ﻓشار د پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ ﻣﻼت‪＇ ７‬خﻪ ﻻس واخﻴست؟‬ ‫‪ .٤‬د ابﻮبکر‬

‫ﻗبﻴﻠﻪ ＇ﻪ ﻧﻮﻣ‪５‬ده؟‬

‫ب‪ :‬پﻪ ﻻﻧدې جﻤﻠﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮه ﻧاسﻤﻪ ده ﻫﻐﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣﻪ ک‪７‬ئ او ک‪７‬ۍ ترې تاو ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ ‪－‬ﻮاښ پر ابﻮطاﻟب زﻳات شﻮ‪ ،‬زړه ﻳ‪ ３‬ﻏﻮ＊تﻞ پﻴﻐﻤبر ﻫﻐﻮى تﻪ وسپاري‪.‬‬

‫‪111‬‬

‫‪ .٢‬کﻠﻪ چ‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر ﻟﻪ ابﻮطاﻟب ＇خﻪ ب‪ ３‬سابﻘ‪ ３‬خبرې واور‪４‬دې‪－ ،‬ﻮﻣان ﻳ‪ ３‬وک‪ ７‬چ‪ ３‬د ده ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻼت‪＇ ７‬خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻻس اخﻴستﻰ دى‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د (کﻮډ‪－‬ر‪ ،‬شاﻋر‪ ،‬کاﻫﻦ‪ ،‬ﻟﻴﻮﻧﻲ) تﻮروﻧﻪ پر پﻴﻐﻤبر ﻟﻪ بدﻧﻲ ک‪７‬او ＇خﻪ ډ‪４‬ر دردووﻧکﻲ وو‪.‬‬ ‫‪ .٤‬کﻠﻪ چ‪ ３‬حضرت ابﻮبکر‬

‫پﻪ ﻫﻮښ راﻏﻰ‪ ،‬ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬پﻮ＊تﻨﻪ ﻳ‪ ３‬د رسﻮل اهلل ﻟﻪ حال ＇خﻪ وه‪.‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫د پﻴﻐﻤبر د بﻠﻨ‪ ３‬پر وړاﻧدې د ﻫﻐﻪ د دوو تروﻧﻮ (ابﻮطاﻟب او ابﻮﻟﻬب) د درﻳ‪ ＃‬پﻪ ﻫکﻠﻪ پﻪ خپﻠﻮ‬ ‫کتابچﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪112‬‬

‫يود‪４‬رشم لوست‬

‫په مکه ک‪ ３‬د ج‪７／‬ې نه کولو حکمت‬ ‫ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻟﻪ خپﻞ ‪＄‬ان ＇خﻪ د دﻓاع ﻟﻴﻮاﻟتﻴا ﻟرﻟﻪ او ‪＄‬ﻮان ﻣسﻠﻤاﻧان ﻟﻪ سﻮﻟﻪ ﻳﻴز درﻳ‪＇ ＃‬خﻪ خﻮښ‬ ‫ﻋبداﻟرحﻤﻦ بﻦ ﻋﻮف او خپﻠﻮان ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣکﻪ ک‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ راﻏﻠﻞ‪ ،‬وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬کﻠﻪ‬ ‫ﻧﻪ وو‪.‬‬ ‫ٰ‬ ‫چ‪ ３‬ﻣشرکان وو ﻫﻐﻮ خﻠکﻮ راتﻪ درﻧاوی کاوه او چ‪ ３‬اﻳﻤان ﻣﻮ راووړ‪ ،‬ﻟﻪ ډ‪４‬رو ستﻮﻧزو سره ﻻس‬ ‫او ‪－‬ر‪４‬ﻮان شﻮو‪ .‬پ‪５‬ﻐﻤبر‬ ‫کﻮئ‪.‬‬

‫وﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬زه پﻪ ﻋﻔﻮ کﻮﻟﻮ ﻣاﻣﻮر شﻮى ﻳﻢ‪ ،‬ﻟﻪ خﻠکﻮ سره شخ‪７‬ې ﻣﻪ‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! ﻟﻪ ت‪５‬رو ﻟﻮستﻮﻧﻮ ＇خﻪ پﻪ ا ستﻔادې سره ﻋزت پﻪ اسﻼم او شرک ک‪ ３‬پرتﻠﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫په مکه ک‪ ３‬د مسلمانانو د ج‪７／‬ې نه کولو څو حکمتونه‬ ‫پﻪ ﻣکﻪ ک‪ ３‬ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ دﻧده ﻟرﻟﻪ چ‪ ３‬ﻫر شرﻋﻲ حکﻢ وﻣﻨﻲ او د کﻔارو د ظﻠﻢ او آزار پﻪ بدل ک‪３‬‬ ‫ﻋﻔﻮه وک‪７‬ي‪ .‬پر دﻏﻪ کار کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ د زړه ﻟﻪ کﻮﻣﻲ خﻮښ ﻧﻪ وو‪ ،‬خﻮ دا چ‪ ３‬د اسﻼم ﻏﻮ＊تﻨﻪ وه‪،‬‬ ‫پﻪ ﻣاتﻪ ﻏاړه ﻳ‪ ３‬وﻣﻨﻠﻪ‪ ،‬ﻟﻪ ج‪７／‬ې ＇خﻪ د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ‪＄‬ان ساتﻨﻪ ډ‪４‬ر حکﻤتﻮﻧﻪ ﻟري‪ ،‬چ‪＄ ３‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻳ‪３‬‬ ‫پﻪ ﻻﻧدې ډول ﻳادوو‪:‬‬ ‫‪ .١‬پﻪ ﻣکﻪ ک‪ ３‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ژوﻧد پﻪ ‪＄‬اﻧ‪７／‬و شراﻳطﻮ ک‪ ３‬د و‪７－‬و د روزﻧ‪ ３‬پ‪７‬او و‪＄ ،‬کﻪ ﻋربان‬ ‫ﻋادتا ً د ت‪５‬ري پر وړاﻧدې صبر کﻮوﻧکﻲ ﻧﻪ وو‪ ،‬اسﻼم ﻫﻐﻮى صبر او زﻏﻢ تﻪ راوبﻠﻞ‪ ،‬تر＇ﻮ پﻪ ﻣﻌتدل‬ ‫طبﻴﻌت سره پﻪ ﻧﻮې ！ﻮﻟﻨﻪ او ﻧﻈام ک‪＂－ ３‬ﻮر ﻏ‪７‬ي ثابت شﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د ﻗرﻳشﻮ پﻪ ＇‪５‬ر ！ﻮﻟﻨﻪ ک‪ ３‬پﻪ سﻮﻟﻪ ﻳﻴزه تﻮ‪－‬ﻪ د بﻠﻨ‪ ３‬اﻏ‪５‬ز ﻣثبت و‪ ،‬کﻪ ﻟﻪ داس‪ ３‬حکﻤت ＇خﻪ‬ ‫کار ﻧﻪ واى اخﻴستﻞ شﻮى‪ ،‬اسﻼم تﻪ د بﻠﻨ‪ ３‬پر ‪＄‬اى بﻪ ﻏچ اخﻴستﻨﻪ پﻴﻞ شﻮې وه ‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ دې‬ ‫ترتﻴب بﻪ د اسﻼﻣﻲ ﻓکر اصﻮل ﻫ‪５‬ر شﻮي وو‪.‬‬ ‫‪ .٣‬ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ اهلل پﻮﻫ‪５‬ده‪ ،‬ﻫﻐﻪ کسان چ‪ ３‬ﻣسﻠﻤاﻧان ‪＄‬ﻮروي‪ ،‬پﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ ک‪ ３‬بﻪ د اسﻼم‬ ‫ساتﻮﻧکﻲ جﻮړ ش‪ ،３‬ﻟکﻪ ﻋﻤر بﻦ خطاب چ‪ ３‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻻر＊ﻮود و‪－‬ر‪５＄‬د‪.‬‬

‫‪113‬‬

‫‪ .٤‬ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ د ج‪７／‬ې ﻧﻪ کﻮﻟﻮ بﻞ ﻻﻣﻞ د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ کﻤﻮاﻟﻰ ؤ چ‪ ３‬ﻳﻮازې پﻪ ﻣکﻪ ک‪ ３‬ﻣﻮجﻮد‬ ‫وو‪＄ ،‬کﻪ تر ﻫﻐﻪ وختﻪ پﻮرې چ‪ ３‬ﻧﻮرې ﻗبﻴﻠ‪ ３‬د اسﻼم پﻪ دﻳﻦ ﻣشرف شﻮې ﻧﻪ وې‪ ،‬کﻪ کﻮﻣﻪ ج‪７／‬ه‬ ‫پ‪＋５‬ﻪ شﻮې واى‪ ،‬ﻧﻮرې ﻗبﻴﻠ‪ ３‬بﻪ ب‪ ３‬طرﻓﻪ پات‪ ３‬شﻮې واى‪.‬‬ ‫پﻪ دې ترتﻴب ﻟﻴدل ک‪８５‬ي چ‪ ３‬پﻪ ﻣکﻪ ک‪ ３‬د دﻋﻮت پ‪７‬او‪ ،‬چ‪ ３‬دﻳارﻟس کاﻟﻪ و‪ ،‬د روزﻧ‪ ３‬او تﻴاري‬ ‫ﻧﻴﻮﻟﻮ او د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پﻪ زړوﻧﻮ ک‪ ３‬د (ﻻ اﻟﻪ اﻻ اهلل) د ترسﻴخ او ﻣﻌﻨا داخﻠﻮﻟﻮپ‪７‬او و‪ ،‬ﻋﻘﻴدې او اﻳﻤان‬ ‫دواﻣدارې پاﻣﻠرﻧ‪ ３‬تﻪ اړتﻴا درﻟﻮده‪ .‬پﻪ چاﻻک‪ ９‬او بﻴ‪７‬ې سره ﻋاﻟﻲ ﻣﻮخﻮ تﻪ رس‪５‬دل ﻧﻪ کﻴ‪８‬ي او ﻳﻮازې‬ ‫ﻫﻐﻪ کسان د جاﻫﻠ‪！ ３‬ﻮﻟﻨ‪ ３‬پر ضد ﻣﻘابﻠﻪ کﻮﻻى شﻲ چ‪ ３‬پﻪ زړوﻧﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ ا ٰﻟﻬﻲ ذات ﻋﻘﻴدې او‬ ‫تﻮحﻴد ‪＄‬اى ﻧﻴﻮﻟﻰ وي‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! ﻟﻪ ﻳادو شﻮﻳﻮ حکﻤتﻮﻧﻮ پرتﻪ چ‪ ３‬د ج‪７／‬ې د ﻧﻪ کﻮﻟﻮ پﻪ اړه وو‪ ،‬ﻧﻮر حکﻤتﻮﻧﻪ‬ ‫وواﻳاست‪.‬‬ ‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬اسﻼم تﻪ بﻠﻨﻪ پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪ ３‬د خﻠکﻮ ﻫر اړخﻴز ！ﻮﻟﻨﻴز او ﻋﻘﻴدوي بدﻟﻮن دى چ‪ ３‬دﻏﻪ ﻣطﻠب‬ ‫د پﻴرواﻧﻮ ذﻫﻨﻲ روزﻧ‪ ３‬او تﻴاري تﻪ اړتﻴا ﻟري‪.‬‬ ‫‪ .‬د ﻗاﻳد او ﻻر＊ﻮود اواﻣر ﻣﻨﻞ ＊‪ ３‬او ﻣثبت‪ ３‬پاﻳﻠ‪ ３‬ﻟري‪.‬‬ ‫‪ .‬د ﻫﻐﻪ ﻣصﻠحت پر‪＋４‬ﻮدل ﻏﻮره دي چ‪ ３‬د ﻟﻮى ﻓساد ﻻﻣﻞ ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫ارزونه‬

‫‪ .١‬آﻳا د پ‪５‬ﻐﻤبر ﻳاران ﻟﻪ خپﻞ ‪＄‬ان ＇خﻪ دﻓاع تﻪ تﻴار وو؟‬ ‫‪ .٢‬آﻳا پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ ج‪７／‬ې ﻧﻪ کﻮﻟﻮ ﻣاﻣﻮر شﻮى و او کﻪ خپﻠﻪ ﻳ‪ ３‬دا ﻫﻮډ ﻧﻴﻮﻟﻰ و؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫ﻫﻐﻪ حکﻤتﻮﻧﻪ چ‪ ３‬پﻮﻫاﻧﻮ پﻪ ﻣکﻪ ک‪ ３‬د ج‪７／‬ې ﻧﻪ کﻮﻟﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ وﻳﻠﻲ دي‪ ،‬پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪３‬‬ ‫وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪114‬‬

‫دوه د‪４‬رشم لوست‬

‫مصالحه او د قريشو پر شا ت‪，‬‬ ‫پﻪ اسﻼم ک‪ ３‬د ډ‪４‬رو خﻠکﻮ شاﻣﻠ‪５‬دل پﻪ ‪＄‬اﻧ‪７／‬ي ډول د ﻗرﻳشﻮ د دوو اتﻼﻧﻮ (حضرت حﻤزه بﻦ‬ ‫ﻋبداﻟﻤطﻠب او ﻋﻤر بﻦ اﻟخطاب) تر ﻣسﻠﻤاﻧ‪５‬دو وروستﻪ حاﻻتﻮ ＇ﻪ ﻧا＇ﻪ د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پﻪ ‪＂－‬ﻪ بدﻟﻮن‬ ‫وﻣﻮﻧد‪ .‬ﻣشرکﻴﻨﻮ د دې خبرې ﻫ（ﻪ وک‪７‬ه چ‪ ３‬ﻫر ＇ﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر وﻏﻮاړي‪ ،‬دوی بﻪ ورسره جﻮړجاړى‬ ‫وک‪７‬ي‪ .‬پﻪ دې ترتﻴب بﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر اسﻼم تﻪ ﻟﻪ بﻠﻨ‪＇ ３‬خﻪ ﻻس واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫د قريشو د خبرو اترو وړانديز‬ ‫د ﻗرﻳشﻮ ﻳﻮ ﻣشر ﻋتبﻪ بﻦ ربﻴﻌﻪ ﻳﻮه ورځ د ﻗرﻳشﻮپﻪ استازﻳتﻮب د حضرت ﻣحﻤد ﻣجﻠس تﻪ‬ ‫ورﻏﻰ او وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬اى وراره! تﻪ پﻪ ﻣﻮږ ک‪ ３‬د ﻧسب ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻟﻮړ ﻣﻘام ﻟرې‪ ،‬خﻮ خپﻞ ﻗﻮم تﻪ دې‬ ‫ستره ستﻮﻧزه پﻴدا ک‪７‬ې ده‪ .‬ﻫﻐﻮى ﻧاپﻮه او پﻠروﻧﻪ ﻳ‪ ３‬کاﻓر ‪＇ ،３２－‬ﻮ خبرې درتﻪ وړاﻧدې کﻮم‪＊ ،‬ﻪ‬ ‫ﻓکر پﻪ ک‪ ３‬وک‪７‬ه!‬ ‫رسﻮل اهلل ورتﻪ ووﻳﻞ‪ :‬اورم واﻳﻪ! ﻋتبﻪ ووﻳﻞ‪:‬‬ ‫کﻪ ﻏﻮاړې چ‪ ３‬ﻟﻪ دې ﻻرې ب‪６‬اى ش‪ ،３‬ﻧﻮ ﻣﻮږ بﻪ درتﻪ دوﻣره ﻣال او شتﻤﻨﻲ ！ﻮﻟﻪ ک‪７‬و چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻮږ‬ ‫！ﻮﻟﻮ ＇خﻪ زﻳات شتﻤﻦ ش‪.３‬‬ ‫کﻪ سرداري او ﻣشري ﻏﻮاړې‪ ،‬ﻧﻮ تا بﻪ خپﻞ ﻣشر ک‪７‬و او ستا ﻟﻪ ﻣشﻮرې پرتﻪ بﻪ ﻫ‪ ＆５‬کار ﻧﻪ کﻮو‪.‬‬ ‫کﻪ پاچاﻫﻲ ﻏﻮاړې‪ ،‬پاچا بﻪ دې ک‪７‬و‪.‬‬ ‫کﻪ ﻧﻔسﻲ ﻧاروﻏﻲ ﻟرې درﻣﻠﻨﻪ بﻪ دې وک‪７‬و‪.‬‬ ‫د قريشو استازي ته د پ‪５‬غمبر ځواب‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻋتبﻪ خبرې تﻤاﻣ‪ ３‬شﻮې‪ ،‬رسﻮل اهلل ووﻳﻞ‪ :‬آﻳا خبرې دې خﻼص‪ ３‬شﻮې؟ ﻋتبﻪ‬ ‫ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻮ! پ‪５‬ﻐﻤبر ووﻳﻞ‪ :‬اوس واوره‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬د »بسﻢ اهلل اﻟرحﻤﻦ اﻟرحﻴﻢ« پﻪ وﻳﻠﻮ سره د ﻓصﻠت‬ ‫سﻮرت ＇ﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ي آﻳتﻮﻧﻪ تﻼوت ک‪７‬ل او ﻋتبﻪ تﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬اوس خپﻠﻪ پﻮﻫ‪８５‬ې ‪ ،‬چ‪＇ ３‬ﻪ تصﻤﻴﻢ‬ ‫وﻧﻴس‪ ３‬او دا ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ورتﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻟﻪ تاسﻮ＇خﻪ د ﻣا ل ！ﻮﻟﻮﻟﻮ پﻪ ﻣﻘصد ﻧﻪ ﻳﻢ ﻣبﻌﻮث شﻮى او ﻧﻪ د‬ ‫دې ﻟپاره چ‪ ３‬پر تاسﻮ رﻳاست او پاچاﻫﻲ وک‪７‬م‪ ،‬بﻠک‪ ３‬اهلل تاسﻮ تﻪ د پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ را استﻮﻟﻰ‬ ‫ﻳﻢ‪ .‬کتاب راباﻧدې ﻧازل شﻮى دى‪ ،‬اﻣر ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ى‪ ،‬چ‪ ３‬تاسﻮ تﻪ د جﻨت زﻳرى درکﻮوﻧکﻰ اوﻟﻪ دوزخ‬ ‫＇خﻪ وﻳرووﻧکﻰ اوسﻢ‪.‬‬

‫‪115‬‬

‫د استازي ستن‪５‬دل او د قريشو د وړانديزونو مات‪３‬‬ ‫ﻋتبﻪ خپﻠﻮ دوستاﻧﻮ تﻪ ورستﻮن شﻮ او ورتﻪ وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬پﻪ خداى ﻗسﻢ داس‪ ３‬خبره ﻣ‪ ３‬واور‪４‬ده چ‪３‬‬ ‫تر اوسﻪ ﻣ‪ ３‬اور‪４‬دﻟ‪ ３‬ﻧﻪ وه‪ .‬پﻪ خداى ﻗسﻢ ﻫﻐﻪ خبره ﻧﻪ شﻌر دی‪ ،‬ﻧﻪ کﻮډې او ﻧﻪ ﻫﻢ کﻬاﻧت او ﻧﻪ‬ ‫د ﻏﻴبﻮ وﻳﻨا‪ .‬اى ﻗرﻳشﻮ! د ﻫﻐﻪ ﻣزاحﻤت ﻣﻪ کﻮئ‪ ،‬پر‪８４‬دئ چ‪ ３‬خپﻞ کار ترسره ک‪７‬ي‪ ،‬دا زﻣا ﻧﻈر‬ ‫دى‪ ،‬ﻧﻮر تاس‪ ３‬خپﻠﻪ پﻮﻫ‪８５‬ئ‪ ،‬چ‪＇ ３‬ﻪ وک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫خﻮږو زده کﻮوﻧکﻮ د پ‪５‬ﻐﻤبر ک‪７‬ﻧﻪ ﻟﻪ ﻋتبﻪ سره ＇ﻨ‪／‬ﻪ ارزوئ؟‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د پ‪５‬ﻐﻤبر ﻳاراﻧﻮ ﻟﻪ ﻋتبﻪ سره د پ‪５‬ﻐﻤبر خبرې واور‪４‬دې‪ ،‬پر خپﻠﻮ اصﻮﻟﻮ او ﻋﻘﻴده‬ ‫ﻻ کﻠک او ثابت ﻗدم شﻮل‪.‬‬ ‫‪ .‬د رسﻮل اهلل حﻠﻢ او زﻏﻢ د ﻗرﻳشﻮ د ﻧارواوو او حﻤاﻗتﻮﻧﻮ پر وړاﻧدې‪.‬‬ ‫‪ .‬د ﻗرﻳشﻮ د ﻣادي وړاﻧدﻳزوﻧﻮ پر وړاﻧدې د حضرت ﻣحﻤد ب‪ ３‬پرواﻳﻲ‪ ،‬کﻪ بﻞ ＇ﻮک واى‪ ،‬ﻫرو‬ ‫ﻣرو بﻪ د ﻣال‪ ،‬ﻣﻘام او دﻧﻴﻮي ﻣﻨزﻟت وړاﻧدﻳز د ﻫﻐﻪ پﻪ ت‪／‬ﻼره ک‪ ３‬بدﻟﻮن راوستﻰ وای‪.‬‬ ‫ارزونه‬

‫‪ .١‬ﻋتبﻪ بﻦ ربﻴﻌﻪ کﻮم ﻣطاﻟب رسﻮل اهلل تﻪ وړاﻧدې ک‪７‬ل؟‬ ‫‪ .٢‬د ﻋتبﻪ د وړاﻧدﻳزوﻧﻮ پروړاﻧدې د رسﻮل اهلل ‪＄‬ﻮاب ＇ﻪ و؟‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫د ﻗرﻳشﻮ د استازي وړاﻧدﻳزوﻧﻪ او د پ‪５‬ﻐﻤبر ‪＄‬ﻮاب پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪116‬‬

‫درې د‪４‬رشم لوست‬

‫له قريشو سره د يهودو الس يو کول‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻗرﻳشﻮ خپﻠﻪ کﻤزوري د اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪ ３‬پر وړاﻧدې وﻟﻴدﻟﻪ‪ ،‬ﻧﻮ ﻧضر بﻦ حارث او ﻋﻘبﻪ بﻦ ابﻲ‬ ‫ﻣﻌﻴط ﻳ‪ ３‬د ﻣدﻳﻨ‪ ３‬ﻳﻬﻮدو تﻪ واستﻮل‪ ،‬تر＇ﻮ د اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪ ３‬ﻟﻪ حﻘﻴﻘت ＇خﻪ خبر شﻲ‪.‬‬ ‫د مدين‪ ３‬له يهودو سره د قريشو استازي‬ ‫د ﻗرﻳشﻮ ﻣشران پﻮﻫ‪５‬دل‪ ،‬چ‪ ３‬ﻳﻬﻮدو ﻟﻪ ！ﻮﻟﻮ پ‪５‬ﻐﻤبراﻧﻮ او حﻖ وﻳﻮﻧکﻮ سره د حسد او کﻴﻨ‪ ３‬چﻠﻦ‬ ‫ک‪７‬ى او د حضرت ﻣحﻤد بﻌثت ﻳﻮه ﻟﻮﻳﻪ صدﻣﻪ ‪２－‬ﻲ‪ .‬ﻫﻐﻮى پﻪ جزﻳرة اﻟﻌرب ک‪ ３‬اوږده ﻣﻮده‬ ‫ژوﻧد ک‪７‬ى او ﻫﻴﻠﻪ ﻣﻦ دي چ‪ ３‬راتﻠﻮﻧکﻰ پ‪５‬ﻐﻤبر بﻪ ﻟﻪ ﻳﻬﻮدو ＇خﻪ وي او د ﻳﻬﻮدو پر‪－‬ﻨ‪ ３‬بﻪ سره‬ ‫ﻳﻮ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د ﻗرﻳشﻮ ﻣشرکاﻧﻮ او ﻳﻬﻮدو د اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪ ３‬پﻪ ﻣخﻨﻴﻮي ک‪６－ ３‬ه ﻣﻮخﻪ درﻟﻮده‪ .‬د ﻣک‪ ３‬دوه ﻣشرکان‬ ‫د ﻣدﻳﻨ‪ ３‬ﻳﻬﻮدو تﻪ ورﻏﻠﻞ او د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د حاﻟت کﻴسﻪ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ بﻴان ک‪７‬ه‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻐﻮى ＇خﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫وﻏﻮ＊تﻞ چ‪ ３‬د تﻮرات پﻪ ر‪１‬ا ک‪ ３‬د پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ ﻫکﻠﻪ ＇ﻪ ﻣﻌﻠﻮﻣات د دوى پﻪ واک ک‪ ３‬ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! وﻟ‪ ３‬د رسﻮل اهلل پروړاﻧدې ﻳﻬﻮدو او د ﻗرﻳشﻮ ﻣشرکاﻧﻮ ﻳﻮ درﻳ‪ ＃‬وﻧﻴﻮ؟‬

‫له حضرت محمد څخه څو پو＊تن‪３‬‬ ‫ﻳﻬﻮدي ﻋﻠﻤاوو د ﻗرﻳشﻮ استازو تﻪ ووﻳﻞ‪:‬د ﻻﻧدې درﻳﻮ ﻣطﻠبﻮﻧﻮ پﻪ اړه ور＇خﻪ پﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ئ کﻪ سﻢ‬ ‫‪＄‬ﻮاب ﻳ‪ ３‬درک‪ ،７‬ب‪ ３‬ﻟﻪ شکﻪ پﻴﻐﻤبر دى‪ ،‬ﻫﻐﻪ درې ﻣطﻠبﻮﻧﻪ دادي‪:‬‬ ‫‪ .١‬د ﻫﻐﻮ ‪＄‬ﻮاﻧاﻧﻮ حاﻟت ＇ﻨ‪／‬ﻪ و چ‪ ３‬د ظاﻟﻤﻮ حاکﻤاﻧﻮ ﻟﻪ ظﻠﻢ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻏره ک‪ ３‬پﻨاه اخﻴست‪ ３‬وه؟‬ ‫‪ .٢‬ﻟﻪ ﻫﻐﻪ س‪７‬ي ＇خﻪ چ‪ ３‬د‪＄‬ﻤک‪ ３‬ختﻴز او ﻟﻮﻳدﻳز تﻪ ﻳ‪ ３‬سﻔر ک‪７‬ی و ＇ﻪ‪ ،‬خبر ﻟرې؟‬ ‫‪ .٣‬روح ＇ﻪ شی دى ؟‬ ‫له مدين‪ ３‬منوري څخه د قريشو د استازو راستنيدل‬ ‫د ﻗرﻳشﻮ استازي ﻣک‪ ３‬تﻪ راستاﻧﻪ شﻮل او ﻟﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬پﻮرتﻪ ذکر شﻮې درې واړه پﻮ＊تﻨ‪３‬‬ ‫وک‪７‬ې‪ ،‬ﻫﻤاﻏﻪ و چ‪ ３‬د کﻬﻒ سﻮرت ﻧازل او د درې واړو پﻮ＊تﻨﻮ ‪＄‬ﻮاب پﻪ ک‪ ３‬ورک‪７‬ى شﻮى و‪،‬‬

‫‪117‬‬

‫پﻪ دې ډول د ﻣدﻳﻨ‪ ３‬ﻳﻬﻮدو ﻏﻮ＊تﻞ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻗرﻳشﻮ سره پﻪ ﻻس ﻳﻮ کﻮﻟﻮ د اسﻼم دسپﻴ（ﻠﻲ دﻳﻦ ر‪１‬ا‬ ‫چ‪ ３‬ﻧﻮې ﻳ‪ ３‬خپﻠ‪ ３‬وړاﻧ‪ ３／‬خپرې ک‪７‬ې وې‪ ،‬تتﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! د اصحاب کﻬﻒ کﻴسﻪ د پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ وخت ک‪ ３‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻟﻪ وضﻌ‪ ３‬سره‬ ‫＇ﻪ ت‪７‬او ﻟري؟‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬د اصحاب کﻬﻒ حکاﻳت ﻟﻪ ستﻮﻧزو ＇خﻪ د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ خﻼصﻮن او برﻳاوو تﻪ اشاره ده‪.‬‬ ‫اهلل ر＊تﻴﻨﻰ او صادق ﻣسﻠﻤان پﻪ خپﻠ‪ ３‬پﻨاه ک‪ ３‬ساتﻲ‪ .‬ﻟکﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬د کﻬﻒ اصحابﻮ تﻪ‬ ‫پﻨاه ورک‪７‬ه او وﻳ‪ ３‬ژﻏﻮرل‪.‬‬ ‫‪ .‬ﻳﻬﻮدو‪ ،‬سره ﻟﻪ دې چ‪ ３‬د پ‪５‬ﻐﻤبر ظﻬﻮر او صﻔات ﻳ‪ ３‬پﻪ تﻮرات ک‪ ３‬ﻟﻮستﻲ وو‪ ،‬ﻟﻪ ﻗرﻳشﻮ سره‬ ‫د اسﻼم د ﻣخﻨﻴﻮي پﻪ دسﻴسﻪ ک‪ ３‬شرﻳک شﻮل‪.‬‬ ‫‪ .‬پر کﻮﻣﻮ اشخاصﻮ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻧﻔساﻧﻲ خﻮاﻫشات برﻻسﻲ وي او خپﻠ‪ ３＂－ ３‬او ﻣصﻠحتﻮﻧﻪ پر ﻫر ＇ﻪ‬ ‫ﻟﻮړ ‪２－‬ﻲ‪ .‬پرﻫﻐﻮى دﻟﻴﻞ‪ ،‬برﻫان او ﻣﻌجزه اﻏ‪５‬ز ﻧﻪ کﻮي‪ .‬ﻏﻮږوﻧﻪ ﻳ‪ ３‬حﻖ ﻧﻪ اوري او ستر‪ ３－‬ﻳ‪ ３‬حﻖ‬ ‫ﻧﻪ وﻳﻨﻲ‪.‬‬ ‫ارزونه‬

‫‪ .١‬وﻟ‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ ﻣشرکاﻧﻮ ﻳﻬﻮدو تﻪ استازي وﻟ‪８５‬ل؟ چ‪ ３‬د اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪ ３‬د ﻣخﻨﻴﻮي ﻟپاره ﻳﻮه حﻴﻠﻪ‬ ‫او دسﻴسﻪ جﻮړه ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٢‬د ﻣک‪ ３‬د ﻣشرکاﻧﻮ استازي ＇ﻮک وو؟‬ ‫‪ .٣‬د ﻳﻬﻮدو ﻋﻠﻤاوو ﻟﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر ＇خﻪ د پﻮ＊تﻠﻮ ﻟپاره کﻮم ﻣطاﻟب ﻣطرح ک‪７‬ل؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫د ﻳﻬﻮدو او پ‪５‬ﻐﻤبر د پﻮ＊تﻨﻮ او ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻮ ﻟﻨ‪６‬ﻳز پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪118‬‬

‫څلور د‪４‬رشم لوست‬

‫حبش‪ ３‬ته د مسلمانانو هجرت‬ ‫د ﻗرﻳشﻮ ﻟﻪ ﻣات‪ ３‬او ﻧاﻫﻴﻠ‪ ９‬وروستﻪ چ‪ ３‬د اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪ ３‬او د پ‪５‬ﻐﻤبر د ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻮ پﻪ ﻣخﻨﻴﻮي ک‪３‬‬ ‫ور پﻪ برخﻪ شﻮه‪ ،‬د حضرت ﻣحﻤد د وژﻧ‪ ３‬پﻪ ﻓکر ک‪ ３‬شﻮل‪ .‬د دوى دﻏﻪ ﻟﻪ ﻣ‪７５‬اﻧ‪ ３‬ﻟرې ﻓکر د‬ ‫دې سبب شﻮ چ‪ ３‬دوه تﻨﻪ اتﻼن ﻳ‪ ３‬ﻣسﻠﻤان شﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ ﻣسﻠﻤاﻧ‪５‬دو سره ﻳ‪ ３‬اسﻼم ‪＄‬ﻮاکﻤﻦ شﻮ‪.‬‬ ‫دﻏﻪ دوه تﻨﻪ حﻤزه بﻦ ﻋبداﻟﻤطﻠب‬ ‫‪ .١‬د حضرت حمزه‬

‫او ﻋﻤر بﻦ اﻟخطاب‬

‫وو‪.‬‬

‫مسلمان‪５‬دل‬

‫حضرت حﻤزه بﻦ ﻋبداﻟﻤطﻠب‬

‫د بﻌثت د شپ‪８‬م کال پﻪ وروستﻴﻮ ک‪ ３‬اسﻼم تﻪ راواو＊ت‪ .‬د ﻫﻐﻪ‬

‫د ﻣسﻠﻤاﻧ‪５‬دو ﻻﻣﻞ دا و‪ ،‬چ‪ ３‬ﻳﻮه ورځ ابﻮجﻬﻞ د صﻔا ﻏره تر＇ﻨ‪ ，‬پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ بدې ردې ووﻳﻠ‪.３‬‬ ‫بﻴا کﻌب‪ ３‬تﻪ راﻏﻰ او ﻟﻪ ﻗرﻳشﻮ سره ک‪５‬ﻨاست‪ .‬د دې پ‪ ３＋５‬راپﻮر حضرت حﻤزه‬ ‫ﻧاﻣتﻮ اتﻞ او د حضرت ﻣحﻤد تره و‪ ،‬ورس‪５‬د‪ .‬حضرت حﻤزه‬

‫تﻪ چ‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ‬

‫پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻟﻪ ＊کار‬

‫＇خﻪ ﻧﻮی راستﻮن شﻮى و‪ ،‬ﻟﻪ ابﻮجﻬﻞ ＇خﻪ د ﻏچ اخﻴستﻠﻮ پﻪ تکﻞ پﻪ ﻏﻮسﻪ ﻣسجداﻟحرام تﻪ‬ ‫ورﻏﻰ او د ابﻮجﻬﻞ ﻣخ‪ ３‬تﻪ ودر‪４‬د‪ ،‬وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪( :‬تﻪ زﻣا وراره تﻪ ＊کﻨ‪％‬ﻞ کﻮې‪ ،‬پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪３‬‬ ‫چ‪ ３‬زه د ﻫﻐﻪ پر دﻳﻦ ﻳﻢ؟) بﻴا ﻳ‪ ３‬پﻪ خپﻠ‪ ３‬ﻟﻴﻨدۍ ابﻮجﻬﻞ پﻪ سر وواﻫﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬سخت ！پﻲ شﻮ‪ .‬د‬ ‫حضرت حﻤزه‬

‫ﻣسﻠﻤاﻧ‪５‬دل پﻪ پﻴﻞ ک‪ ،３‬د ﻫﻐﻪ د ﻏﻴرت او ﻏﻮس‪＊ ３‬کارﻧدوى وو‪ ،‬چ‪ ３‬د خپﻞ‬

‫دوست او وراره سپکاوی ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﻏﻮ＊ت‪ ،‬خﻮ اهلل‬

‫ﻳ‪ ３‬بﻴا زړه پﻪ اسﻼم ﻣﻴﻦ ک‪ ７‬او ﻣسﻠﻤان شﻮ‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫زده کﻮﻧکﻲ دې د حﻤزه د وﻳﻨا (تﻪ ‪＄‬ﻤا وراره تﻪ ＊کﻨ‪％‬ﻞ ‪ )....‬پﻪ ﻫکﻠﻪ خپﻠﻪ رآﻳﻪ ＇ر‪－‬ﻨده‬ ‫ک‪７‬ي پداسی حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬دی ﻻ ﻣسﻠﻤان شﻮی ﻧﻪ و‪.‬‬

‫‪119‬‬

‫‪ .٢‬د حضرت عمر بن خطاب‬ ‫د حضرت حﻤزه‬

‫مسلمان‪５‬دل‬

‫ﻟﻪ ﻣسﻠﻤاﻧ‪５‬دو درې ور‪ ３＄‬وروستﻪ‪ ،‬حضرت ﻋﻤر بﻦ خطاب‬

‫ﻣبارک دﻳﻦ ﻣشرف شﻮ‪ .‬پ‪５‬ﻐﻤبر ﻻ ﻟﻪ پخﻮا دحضرت ﻋﻤر‬

‫د اسﻼم پﻪ‬

‫پﻪ اسﻼم ﻣشرف کﻴدل ﻟﻪ اهلل‬

‫＇خﻪ ﻏﻮ＊تﻞ او وﻳﻞ بﻪ ﻳ‪ :３‬ﻳا اهلل ! اسﻼم تﻪ د دﻏﻮ دوو تﻨﻮ ﻋﻤر بﻦ خطاب ﻳا ﻋﻤرو بﻦ ﻫشام‬ ‫(ابﻮجﻬﻞ) ＇خﻪ د ﻳﻮه پﻪ واسطﻪ چ‪ ３‬ﻫرﻳﻮ ستا پﻪ دربار ک‪ ３‬ﻣحبﻮب وي‪ ،‬ﻋزت ورک‪７‬ه‪.‬‬

‫حضرت عمر‬

‫د خپل‪ ３‬خور کره‬

‫ﻳﻮه ورځ حضرت ﻋﻤر‬

‫چ‪ ３‬ﻟﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر‬

‫سره ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ پخﻼکﻴدوﻧک‪ ３‬د＊ﻤﻨﻲ ﻟرﻟﻪ‪ ،‬تﻮره را‬

‫واخ‪５‬ستﻪ او د حضرت ﻣحﻤد د وژﻟﻮ پﻪ اراده ﻟﻪ کﻮره ووت‪ .‬پﻪ ﻻره ک‪ ３‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻟﻪ ﻳﻮ تﻦ‬ ‫سره چ‪ ３‬د اسﻼم ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬دی ﻧﻪ ووخبر ﻣخاﻣخ شﻮ‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮړی د ده پﻪ اراده پﻮه شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ د‬ ‫ده د ﻣسﻴر د بدﻟﻮﻟﻮ پﻪ ﻣﻮخﻪ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی دې دخپﻠی کﻮرﻧ‪ ９‬ﻏﻢ وخﻮره خﻮر او او＊ﻰ‬ ‫دې ستا دﻳﻦ پرﻳ‪＋‬ﻰ دى‪ ،‬ﻫﻐﻮ تﻪ ورشﻪ‪.‬‬ ‫د دې خبرې پﻪ اور‪４‬دو سره ﻋﻤر پﻪ ﻏﻮسﻪ شﻮ خپﻞ ﻣسﻴر ﻳ‪ ３‬بدل ک‪ ７‬او ﻟﻪ اجازې پرتﻪ د خپﻠ‪ ３‬خﻮر‬ ‫ﻓاطﻤ‪３‬‬

‫کﻮر تﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬خباب بﻦ ارت‬

‫تﻼوت کاوه‪ ،‬ورﻧﻨﻮت‪ .‬خباب بﻦ ارت‬

‫ﻫﻐ‪ ３‬او دﻫﻐ‪ ３‬خاوﻧد سﻌﻴد بﻦ زﻳد تﻪ د ﻗرآنکرﻳﻢ‬ ‫‪＄‬ان پ＀ ک‪ ７‬خﻮ حضرت ﻋﻤر د ﻗرآنکرﻳﻢ ﻟﻮستﻠﻮ ﻏ‪８‬‬

‫اور‪４‬دﻟﻰ و‪ ،‬خپﻠﻪ خﻮر او او＊ی سﻌﻴد بﻦ زﻳد ﻳ‪ ３‬تر وﻫﻠﻮ او ＊کﻨ‪％‬ﻠﻮ ﻻﻧدې وﻧﻴﻮل‪ .‬ﻓاطﻤ‪ ３‬پﻪ‬ ‫داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬وﻳﻨ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣخ ＇خﻪ بﻬﻴدې ﻋﻤر‬

‫د اﻳﻤان اظﻬار وک‪ ７‬ﻋﻤر‬

‫ﻟ‪ ８‬وروستﻪ‬

‫پ‪５＋‬ﻤاﻧﻪ شﻮ‪ ،‬وﻳ‪ ３‬ﻏﻮ＊تﻞ ﻫﻐﻪ اﻳتﻮﻧﻪ چ‪ ３‬ﻫﻐﻮى ﻟﻮستﻞ‪ ،‬وﻟﻮﻟﻲ‪ .‬خﻮر ﻳ‪ ３‬ﻻر＊ﻮوﻧﻪ ورتﻪ وک‪７‬ه‬ ‫چ‪ ３‬ﻏسﻞ وک‪７‬ي او خپﻞ ‪＄‬ان پاک ک‪７‬ي‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬د ٰط ٰﻪ ﻟﻪ سﻮرت ＇خﻪ ＇ﻮ آﻳتﻮﻧﻪ وﻟﻮستﻞ‪ .‬کﻠﻪ‬ ‫چ‪ :３‬اِﻧَّﻨِﻲ آَﻧَا َّ‬ ‫اﻟص َﻼةَ ﻟ ِ ِذ ْﻛ ِري [طﻪ ‪ ]١٤ :‬آﻳت تﻪ راورس‪５‬ده ﻋﻤر‬ ‫اهللُ َﻻ إِﻟ َ َﻪ إَِّﻻ آَﻧَا ﻓَ ْاﻋ ُب ْدﻧِﻲ َوآ َ ِﻗ ِﻢ َّ‬ ‫ووﻳﻞ‪:‬‬

‫‪120‬‬

‫دا ＇ﻮﻣره ＊ﻪ کﻼم دى‪ ،‬ﻫﻤدا ذات ﻳﻮازې د ﻋبادت ﻻﻳﻖ دی ﻣا حضرت ﻣحﻤد تﻪ بﻮ‪＄‬ئ!! کﻠﻪ‬ ‫چ‪ ３‬حضرت ﻋﻤر‬

‫د ارﻗﻢ بﻦ ابی اﻻرﻗﻢ کﻮر تﻪ چ‪ ３‬رسﻮل اهلل پﻪ ک‪ ３‬و‪ ،‬ورﻧﻨﻮوت‪ ،‬پ‪５‬ﻐﻤبر‬

‫ووﻳﻞ‪ :‬ﻋﻤره!د＇ﻪ ﻟپاره راﻏﻠﻰ ﻳ‪３‬؟ حضرت ﻋﻤر بﻦ خطاب‬ ‫تر＇ﻮ پﻪ خداى‬

‫او د ﻫﻐﻪ پﻪ رسﻮل اﻳﻤان راوړم‪ .‬پ‪５‬ﻐﻤبر‬

‫ووﻳﻞ‪ :‬د اهلل رسﻮل تﻪ راﻏﻠﻰ ﻳﻢ‪،‬‬ ‫د تکبﻴر ﻏ‪ ８‬پﻮرتﻪ ک‪！ :７‬ﻮل اصحاب‬

‫چ‪ ３‬پﻪ کﻮر ک‪ ３‬وو‪ ،‬پﻮه شﻮل چ‪ ３‬ﻋﻤر ﻣسﻠﻤان شﻮى دى‪.‬‬ ‫ﻟﻪ دې وروستﻪ حضرت ﻋﻤر‬ ‫ﻧﻪ! ﻋﻤر‬

‫پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬آﻳا ﻣﻮږ پﻪ حﻘﻪ ﻧﻪ ﻳﻮ؟ پ‪５‬ﻐﻤبر‬

‫ووﻳﻞ‪ :‬وﻟ‪３‬‬

‫ووﻳﻞ‪ :‬ﻧﻮ وﻟ‪ ３‬پ＀ و اوسﻮ! بﻴاﻳ‪ ３‬ﻣسﻠﻤاﻧان پﻪ دو و کتاروﻧﻮ ک‪ ３‬تﻨﻈﻴﻢ ک‪７‬ل چ‪ ３‬د ﻳﻮه‬

‫پﻪ سر ک‪ ３‬حضرت حﻤزه‬

‫او د بﻞ پﻪ سر ک‪ ３‬حضرت ﻋﻤر‬

‫روان وو‪ ،‬ﻣسجد اﻟحرام تﻪ‬

‫ﻧﻨﻮتﻞ‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻗرﻳشﻮ ﻫﻐﻮى وﻟﻴدل‪ ،‬خﻔﻪ شﻮل‪ ،‬پﻪ ﻫﻤدﻏﻪ ورځ رسﻮل اهلل حضرت ﻋﻤر‬ ‫تﻪ د ﻓاروق ﻟﻘب ورک‪.７‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! دخپﻞ استاذ پﻪ ﻻر＊ﻮوﻧﻪ د ﻋﻤر داسﻼم ﻗبﻠﻮﻟﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ پﻪ خپﻞ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪３‬‬ ‫ﻣباحثﻪ وک‪７‬ئ‪.‬‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬پر ﻟﻮستﻮﻧکﻲ او اور‪４‬دوﻧکﻲ باﻧدې د ﻗرآن کرﻳﻢ ﻓﻮق اﻟﻌاده اﻏ‪５‬ز‪.‬‬ ‫‪ .‬د ﻣﻈﻠﻮم ساتﻨﻪ او طرﻓداري د ﻫر ﻏﻴرتﻲ او ﻋدل خﻮ＊ﻮوﻧکﻲ اﻧسان دﻧده ده‪.‬‬ ‫‪ .‬ک‪５‬داى شﻲ ا ٰﻟﻬﻲ ذات تﻪ پﻪ دﻋا او اﻟتجاء سره ＊‪ ３‬راتﻠﻮﻧک‪ ３‬تﻪ ﻫﻴﻠﻪ ﻣﻦ اوسﻮ‪.‬‬

‫‪121‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬حضرت حﻤزه‬

‫او حضرت ﻋﻤر‬

‫‪ .٢‬د کﻮم آﻳت ﻟﻮستﻠﻮ حضرت ﻋﻤر‬ ‫‪ .٣‬وﻟ‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر د حضرت ﻋﻤر‬

‫پﻪ کﻮم کال ﻣسﻠﻤان شﻮل؟‬ ‫ح‪５‬ران ک‪７‬؟‬

‫ﻟﻪ ﻣسﻠﻤاﻧ‪５‬دﻟﻮ وروستﻪ د تکبﻴر ﻏ‪ ８‬پﻮرتﻪ ک‪７‬؟‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د حضرت حﻤزه‬

‫او د حضرت ﻋﻤر‬

‫ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪122‬‬

‫د ﻣسﻠﻤاﻧ‪５‬دﻟﻮ ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ‬

‫پنځه د‪４‬رشم لوست‬

‫د دوو اتالنو مسلمان‪５‬دل‬ ‫پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳﻮ ک‪ ３‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ رب‪７‬ول ﻟ‪ ８‬وو‪ ،‬خﻮ ورځ پﻪ ورځ ﻳ‪ ３‬زوراخﻴست او د بﻌثت د پﻨ‪％‬ﻢ کال‬ ‫پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬خپﻞ اوج تﻪ ورس‪５‬د‪ ،‬ان تر دې چ‪ ３‬پﻪ ﻣکﻪ ک‪ ３‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ اوس‪５‬دل ﻧاشﻮﻧی شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫رسﻮل اهلل‬

‫دې تﻪ اړ شﻮ چ‪ ３‬ﻟﻪ دې حاﻟت ＇خﻪ د خپﻠﻮ صحابﻪ وو ﻟپاره د وتﻠﻮ کﻮﻣﻪ ﻻره او‬

‫چاره وسﻨجﻮي‪ ،‬چ‪ ３‬ﻧﻪ ﻳﻮازې دوی ﻟﻪ دﻏﻪ ‪＄‬ﻮرووﻧکﻲ حاﻟت ＇خﻪ خﻼصﻮن وﻣﻮﻣﻲ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د‬ ‫اسﻼم پﻪ ﻟﻮر بﻠﻨ‪ ３‬تﻪ پﻪ ﻧﻮې ب‪ ３２‬ورکﻮﻟﻮ سره ﻻره پراﻧستﻞ شﻲ‪.‬‬ ‫هجرت ته ه（ونه‬ ‫پﻪ دﻏﻮ سختﻮ ش‪５‬بﻮ ک‪ ３‬د کﻬﻒ سﻮرت ﻧازل شﻮ او د اصحاب کﻬﻒ کﻴسﻪ د کﻔر او ظﻠﻢ ﻟﻪ‬ ‫‪＄‬ﻤک‪＇ ３‬خﻪ د ﻫجرت کﻮﻟﻮ ﻻر＊ﻮوﻧﻪ ده‪ ،‬تر ＇ﻮ ﻣسﻠﻤاﻧان د ﻋﻘﻴدې د زوال ﻟﻪ وﻳرې د اﻣﻦ او‬ ‫ﻳﻦ أ َ ْح َس ُﻨﻮا‬ ‫ډاډﻣﻦ ‪＄‬اى تﻪ پﻨاه ﻳﻮسﻲ او پﻪ اهلل تﻮکﻞ وک‪７‬ي‪ .‬وروستﻪ بﻴا د زﻣر سﻮرت ﻟسﻢ آﻳت ﻟ َِّﻠ ِذ َ‬ ‫اهللِ َو ِ‬ ‫ض َّ‬ ‫اب [اﻟزﻣر ‪))]١٠ :‬‬ ‫اﻟصاب ِ ُرو َن آ َ ْج َر ُﻫ ْﻢ ب ِ َﻐ ْﻴ ِر ِح َس ٍ‬ ‫ِﻓﻲ َﻫ ِذهِ ُّ‬ ‫اﻟدﻧْﻴَا َح َسﻨَ ٌة َوآ َ ْر ُ‬ ‫اس َﻌ ٌة إِﻧَّ َﻤا ﻳُ َﻮﻓَّﻰ َّ‬ ‫ﻧازل شﻮ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫجرت تﻪ پک‪ ３‬اشاره ده او د دې خبرې ＇ر‪－‬ﻨدووﻧکی دی‪ ،‬چ‪ ３‬د خداى‬ ‫‪＄‬ﻤکﻪ پراخﻪ ده‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پﻪ ﻧزد ﻫجرت ＇ﻪ ﻣﻌﻨا اﻓاده کﻮي؟‬ ‫د مسلمانانو لوم‪７‬ى هجرت‬ ‫د اهلل تﻌاﻟﻰ رسﻮل د حبشی ‪＄‬ﻤکﻪ چ‪ ３‬ﻧجاشﻲ ﻳ‪ ３‬پاچا وه او ﻳﻮ ﻧ‪５‬ک‪ ،‬ﻋادل او ＊ﻪ س‪７‬ى وه‪،‬پﻪ‬ ‫حکﻮﻣت ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پر چا ت‪５‬رى ﻧﻪ کﻴده‪ .‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د ﻫجرت ﻟپاره و！اکﻠﻪ او اﻣر ﻳ‪ ３‬وک‪ ７‬چ‪ ３‬د خپﻠ‪３‬‬

‫‪123‬‬

‫ﻋﻘﻴدې د ساتﻨ‪ ３‬او ژﻏﻮرﻧ‪ ３‬ﻟپاره حبش‪ ３‬تﻪ ﻫجرت وک‪７‬ي‪ .‬ﻟکﻪ چ‪ ３‬پﻪ خطاب ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ تﻪ‬ ‫وﻳﻠی وو (ﻟﻮ خرجتﻢ اﻟی اﻟحبشة ﻓان بﻬا ﻣﻠکا ﻻ ﻳﻈﻠﻢ ﻋﻨده احد و ﻫﻲ ارض صدق حتی ﻳجﻌﻞ‬ ‫اهلل ﻟکﻢ ﻣخرجا)(‪ )١‬ﻳﻌﻨﻲ‪ :‬د حبشی ‪＄‬ﻤک‪ ３‬تﻪ ﻻړشئ ‪＄‬کﻪ ﻫﻠتﻪ ﻳﻮ بادشاه دی چ‪ ３‬د ﻫﻐﻪ پﻪ‬ ‫وړاﻧدې پﻪ چا ظﻠﻢ ﻧﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او ﻫﻐﻪ د ر＊تﻴاؤ ‪＄‬ﻤکﻪ ده تر ﻫﻐ‪ ３‬ﻫﻠتﻪ اوسئ چ‪ ３‬اهلل ستاسی ﻟپاره ﻟﻪ‬ ‫ستﻮﻧزې ＇خﻪ د وتﻠﻮ ﻻره ﻏﻮره ک‪７‬ي‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ د بﻌثت پﻪ پﻨ‪％‬ﻢ کال د رجب پﻪ ﻣﻴاشت ک‪３‬‬ ‫د پ‪５‬ﻐﻤبر د ﻳاراﻧﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧ‪ ９‬ډﻟﻪ چ‪ ３‬شﻤ‪５‬ر ﻳ‪ ３‬شپاړسﻮ تﻨﻮ تﻪ چ‪)١٢( ３‬ﻳ‪ ３‬ﻧارﻳﻨﻪ او (‪)٤‬ﻳ‪３％＊ ３‬‬ ‫وې‪ ،‬د ﻋثﻤان بﻦ ﻋﻔان پﻪ ﻣشرۍ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣﻴرﻣﻦ ﻳ‪( ３‬رﻗﻴﻪ د پ‪５‬ﻐﻤبر ﻟﻮر) ﻫﻢ ورسره وه‪ ،‬دحبش‪３‬‬ ‫ساحﻞ تﻪ د شپ‪ ３‬رواﻧﻪ شﻮه او شﻌﻴبﻪ بﻨدر تﻪ ورس‪５‬ده‪ .‬د اهلل‬

‫پر‪４‬ک‪７‬ه داس‪ ３‬وه‪ ،‬چ‪ ３‬سﻮدا‪－‬رﻳزې‬

‫ب‪７５‬ۍ دې ﻫﻐﻮى ﻟﻪ ‪＄‬ان سره حبش‪ ３‬تﻪ ﻳﻮسﻲ‪ .‬ﻗرﻳش ﻟﻪ خبرﻳدﻟﻮسره سﻢ پﻪ ﻟ＂ﻪ ک‪ ３‬شﻮل‪ ،‬خﻮ بﻨدر‬ ‫تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ورتﻠﻠﻮ ＇خﻪ ﻣخک‪ ３‬ب‪７５‬ۍ حبش‪ ３‬تﻪ تﻠﻠ‪ ３‬وه‪.‬‬ ‫حبش‪ ３‬ته دويم هجرت‪:‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣﻬاجرﻳﻨﻮ تﻪ د ﻧجاشﻲ ﻟﻪ پﻨاه ورکﻮﻟﻮ او ＊ﻪ چﻠﻦ ＇خﻪ ﻗرﻳش خبر شﻮل‪ ،‬ﻧﻮ سخت‬ ‫خﻔﻪ شﻮل او ﻟﻪ بﻠ‪ ３‬خﻮا ﻣﻬاجرﻳﻨﻮ تﻪ خبر راورس‪５‬د چ‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ ﻣشرکﻴﻦ ﻣسﻠﻤاﻧان شﻮل او د‬ ‫خداى‬

‫دﻳﻦ ﻳ‪ ３‬وﻣاﻧﻪ‪ .‬ﻫﻤاﻏﻪ وو چ‪ ３‬ﻣک‪ ３‬تﻪ ب‪５‬رتﻪ راﻏﻠﻞ‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬پﻪ حﻘﻴﻘت پﻮه شﻮل‪ ،‬رسﻮل‬

‫اهلل بﻠﻪ چاره ﻧﻪ درﻟﻮده‪ ،‬ﻣ‪／‬ر دا چ‪ ３‬خپﻠﻮ ﻳاراﻧﻮ تﻪ د دوﻳﻢ ‪＄‬ﻞ ﻟپاره د ﻫجرت اجازه ورک‪７‬ي‪،‬‬ ‫خﻮ دا دوﻳﻢ ﻫجرت ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻲ ﻫجرت ＇خﻪ ستﻮﻧزﻣﻦ و‪＄ ،‬کﻪ ﻗرﻳش د دې ﻫجرت پﻪ جرﻳان پﻮه‬ ‫وو‪ .‬تصﻤﻴﻢ ﻳ‪ ３‬وﻧﻴﻮ چ‪ ３‬ﻣخﻪ ﻳ‪ ３‬وﻧﻴسﻲ‪ ،‬خﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻟﻪ بﻴ‪７‬ې کار واخﻴست‪ .‬ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ ﻫﻐ‪３‬‬ ‫چ‪ ３‬ﻣشرکﻴﻦ ورتﻪ راورس‪８５‬ي‪ ،‬پﻪ ب‪７５‬ﻳﻮ ک‪ ３‬حبش‪ ３‬تﻪ روان شﻮل‪ ،‬پﻪ دې ﻫجرت ک‪ ３‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ‬ ‫شﻤ‪５‬ر(‪ )١٢٠‬تﻨﻪ وو چ‪ )٨٣( ３‬تﻨﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧارﻳﻨﻪ او پات‪ ３‬ﻧﻮر ﻳ‪ ３％＊ ３‬وې او د حضرت جﻌﻔر بﻦ‬ ‫ﻋبداﻟﻤطﻠب‬

‫پﻪ ﻣشرۍ ترسره شﻮ‪.‬‬

‫‪ -١‬د ابﻦ اسحاق او ابﻦ ﻫشام رواﻳت‪.‬‬

‫‪124‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د استاد پﻪ ﻻر＊ﻮﻧﻪ ﻟﻪ حبشی ＇خﻪ د ﻣﻬاجرﻳﻨﻮ د راستﻨ‪５‬دﻟﻮ پﻪ اړه پﻪ خپﻠﻮک‪３‬‬ ‫بحث وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬ﻟﻪ ！ﻮﻟﻮ ک‪７‬اووﻧﻮ وروستﻪ د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ثبات او استﻘاﻣت‪ ،‬پﻪ ﻋﻘﻴده او اﻳﻤان ک‪ ３‬د ﻫﻐﻮى د‬ ‫اخﻼص دﻟﻴﻞ دى‪.‬‬ ‫‪ .‬د دﻳﻦ او ﻋﻘﻴدې د ژﻏﻮرﻧ‪ ３‬پﻪ ﻣﻮخﻪ ﻟﻪ وطﻦ او ！ا！ﻮبﻲ ＇خﻪ د وتﻠﻮ ﻣشروﻋﻴت‪.‬‬ ‫‪ .‬د کﻔرﻟﻪ ‪＄‬ﻤک‪＇ ３‬خﻪ د اﻳﻤان ‪＄‬ﻤک‪ ３‬تﻪ ﻫجرت ﻋبادت ‪２－‬ﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ .‬د ﻫجرت اجازه ورکﻮل د پ‪５‬ﻐﻤبر د ﻣﻬرباﻧ‪ ９‬ﻧ‪＋‬ﻪ ده چ‪ ３‬د اﻣت د حﻔاظت او اﻣﻦ پﻪ اړه ﻳ‪３‬‬ ‫درﻟﻮد‪.‬‬

‫ارزونه‬

‫د سﻢ ‪＄‬ﻮاب ﻣخ‪ ３‬تﻪ ( ) ﻧ‪＋‬ﻪ ک‪８５‬دئ‪.‬‬ ‫‪ -١‬ﻟﻮﻣ‪７‬ى ﻫجرت پﻪ اسﻼم ک‪ ３‬ﻋبارت دى ﻟﻪ‪:‬‬ ‫اﻟﻒ‪ -‬ﻣدﻳﻨ‪ ３‬تﻪ ﻫجرت‬ ‫ب‪ -‬طائﻒ تﻪ ﻫجرت‬ ‫ج‪ -‬حبش‪ ３‬تﻪ ﻫجرت‬ ‫د‪ -‬ﻳﻤﻦ تﻪ ﻫجرت‬ ‫‪ -٢‬وﻟ‪ ３‬ﻣﻬاجرﻳﻦ ﻟﻪ حبش‪＇ ３‬خﻪ خپﻠﻮ کﻮروﻧﻮ (ﻣک‪ )３‬تﻪ راستاﻧﻪ شﻮل؟‬ ‫‪＄ .١‬کﻪ چ‪ ３‬ﻧجاشﻲ راوش‪７‬ل‪.‬‬

‫‪125‬‬

‫‪＄ .٢‬کﻪ ﻣال او شتﻤﻨﻲ ﻳ‪ ３‬خﻼصﻪ شﻮه‪.‬‬ ‫‪＄ .٣‬کﻪ چ‪ ３‬ﻓکر ﻳ‪ ３‬وک‪ ７‬پر ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ باﻧدې د ﻣک‪ ３‬د خﻠکﻮ ظﻠﻢ ﻟ‪ ８‬شﻮى دى‪.‬‬ ‫‪ .٤‬رسﻮل اهلل ورتﻪ وﻳﻠ‪ ３‬وو چ‪ ３‬ب‪５‬رتﻪ راشئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د ﻟﻮﻣ‪７‬ي ‪＄‬ﻞ ﻟپاره ﻟﻪ ﻣک‪＇ ３‬خﻪ حبش‪ ３‬تﻪ د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻫجرت ＇ﻪ ډول و؟‬ ‫ا‪ -‬پﻪ وﻳره او تﻴ‪＋‬تﻪ وﻻړل‪.‬‬ ‫ب‪ -‬ﻟﻪ خپﻠﻮ کﻮرﻧﻴﻮ سره پﻪ خداى پاﻣاﻧ‪ ９‬او ＊کاره وﻻړل‪.‬‬ ‫ج‪ -‬ﻟﻪ خﻮ شحاﻟ‪ ９‬او ډاډ سره وﻻړل‪.‬‬ ‫د‪ -‬ﻧا＇اپﻪ او پﻪ او＊اﻧﻮ سﻮاره وﻻړل‪.‬‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ تﻪ ＇رﻧ‪／‬ﻪ د ﻫجرت ﻻر＊ﻮوﻧﻪ وشﻮه او د ﻟﻮﻣ‪７‬ي ‪＄‬ﻞ‬ ‫ﻟپاره ﻳ‪ ３‬کﻮم ‪＄‬اى تﻪ ﻫجرت وک‪ ７‬او وﻟ‪ ３‬او شﻤ‪５‬ر ﻳ‪＇ ３‬ﻮ تﻨﻪ وو؟‬

‫‪126‬‬

‫شپ‪ ８‬د‪４‬رشم لوست‬

‫له حبش‪ ３‬څخه د مهاجرينو د راستنولو لپاره‬ ‫هل‪ ３‬ځل‪３‬‬ ‫ﻣشرکﻴﻦ پﻪ دې ډ‪４‬ر خﻔﻪ وو چ‪ ３‬ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د خپﻞ دﻳﻦ او ‪＄‬اﻧﻮﻧﻮ د ساتﻨ‪ ３‬ﻟپاره د پﻨاه ‪＄‬اى پﻴدا‬ ‫ک‪７‬ى دى‪ ،‬ﻧﻮ ‪＄‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ حبش‪＇ ３‬خﻪ د راستﻨﻮﻟﻮ ﻟپاره ﻋﻤرو بﻦ ﻋاص او ﻋبداهلل بﻦ ابﻲ ربﻴﻌﻪ ﻟﻪ‬ ‫ﻗﻴﻤتﻲ تحﻔﻮ سره ﻧجاشﻲ تﻪ واستﻮل‪.‬‬

‫له نجاشي څخه د قريشو د استازو غو＊تنه‬ ‫د ﻣشرکﻴﻨﻮ دﻏﻪ دوه استازي ﻟﻪ خپﻠﻮ تحﻔﻮ سره ﻧجاشﻲ تﻪ ورﻏﻠﻞ او د ﻣﻬاجرﻳﻨﻮ د ستﻨﻮﻟﻮ پﻪ اړه‬ ‫ﻳ‪ ３‬پﻪ خبرو پﻴﻞ وک‪ ،７‬وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪:‬‬ ‫ستا ﻫ‪５‬ﻮاد تﻪ زﻣﻮږ ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر ﻧاپﻮﻫاﻧﻮ پﻨاه راوړې چ‪ ３‬د خپﻠﻮ پﻠروﻧﻮ دﻳﻦ ﻳ‪ ３‬پر‪４‬ﻴ‪＋‬ی‪ ،‬داس‪ ３‬دﻳﻦ‬ ‫ﻳ‪ ３‬راوړى چ‪ ３‬خپﻠﻪ ﻳ‪ ３‬جﻮړ ک‪７‬ى‪ .‬پﻠروﻧﻮ او ﻗبﻴﻠﻮ ﻳ‪ ３‬ﻣﻮږ تاسﻮ تﻪ راوﻟ‪８５‬ﻟﻮ چ‪ ３‬دوى ﻟﻪ ﻣﻮږ سره‬ ‫ب‪５‬رتﻪ وﻟﻴ‪８‬ئ‪.‬‬

‫(‪)١‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ﻗرﻳشﻮ د اسﻼم د خپراوي د ﻣخﻨﻴﻮي ﻟپاره ＇ﻪ ډول کاروﻧﻪ وک‪７‬ل؟‬

‫‪ -١‬اﻟسﻴرة اﻟﻨبﻮﻳة‪ ،‬اﻟصﻼبﻲ ص‪.١٩٧ .‬‬

‫‪127‬‬

‫د نجاشي پو＊تن‪ ３‬او د مسلمانانوځوابونه‬ ‫ﻧجاشﻲ ﻫﻮډ وﻧﻴﻮ چ‪ ３‬دا ﻣﻮضﻮع و＇‪７５‬ل شﻲ او د دواړو خﻮاوو دﻻﻳﻞ واور‪４‬دل شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻳﻮ تﻦ ﻳ‪３‬‬ ‫پﻪ ﻣﻬاجرو ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پس‪ ３‬واستاوه او خپﻞ دربار تﻪ ﻳ‪ ３‬راوﻏﻮ＊تﻞ‪ .‬ﻣﻬاجرو ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پر‪４‬ک‪７‬ه وک‪７‬ه‬ ‫چ‪ ３‬حﻘﻴﻘت بﻪ واﻳﻲ‪ .‬ﻧجاشﻲ ﻟﻪ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ وپﻮ＊تﻞ‪ ،‬چ‪ ３‬اسﻼم ＇ﻨ‪／‬ﻪ دﻳﻦ دى؟‬ ‫حضرت جﻌﻔر‬

‫د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پﻪ استازﻳتﻮب ووﻳﻞ‪ :‬ﻣﻮږ داس‪ ３‬ﻧاپﻮﻫﻪ ﻗﻮم وو چ‪ ３‬د بتاﻧﻮ ﻋبادت‬

‫ﻣﻮ کاوه‪ .‬د ﻣردارو ＇اروﻳﻮ ﻏﻮ＊‪ ３‬ﻣﻮ خﻮړﻟ‪ .３‬ﻧاروا کاروﻧﻪ ﻣﻮ کﻮل‪ .‬د خپﻠﻮۍ اړﻳک‪ ３‬ﻣﻮ شﻠﻮﻟ‪.３‬‬ ‫ﻟﻪ ‪－‬اوﻧ‪６‬ي سره ﻣﻮ بد چﻠﻨدکاوه او ‪＄‬ﻮاکﻤﻨﻮ بﻪ ﻣﻮ ب‪ ３‬وسﻪ خﻠک ！کﻮل‪ )١( .‬ﻫﻮ! زﻣﻮږ ﻫﻤدا حال‬ ‫و چ‪ ３‬اهلل‬

‫زﻣﻮږ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ پﻴﻐﻤبر ﻏﻮره ک‪ ７‬چ‪ ３‬ﻟﻮړ ﻧسب ﻳ‪ ３‬درﻟﻮد‪ .‬د ﻫﻐﻪ ر＊تﻴﻨﻮﻟﻲ‪ ،‬اﻣاﻧتداري‬

‫ﻣﻮ وﻣﻨﻠﻪ‪ .‬ﻣﻮږ ﻳ‪ ３‬تﻮحﻴد او د اهلل‬

‫ﻋبادت تﻪ راوبﻠﻠﻮ اوﻏﻮ＊تﻨﻪ ﻳ‪ ３‬را＇خﻪ وک‪７‬ه چ‪ ３‬بت پرستﻲ‬

‫پر‪８４‬دو‪ .‬ر＊تﻴا وواﻳﻮ او اﻣاﻧت ساتﻮﻧکﻲ و اوسﻮ‪ .‬د خپﻠﻮۍ اړﻳک‪ ３‬ﻣراﻋات ک‪７‬و او ＊ﻪ ‪－‬اوﻧ‪６‬ﻳتﻮب‬ ‫وﻟرو‪ .‬ﻟﻪ دروغ وﻳﻠﻮ‪ ،‬د ﻳتﻴﻢ د ﻣال ﻟﻪ خﻮړﻟﻮ ＇خﻪ ‪＄‬ان وژﻏﻮرو‪ .‬ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬وک‪７‬و‪ ،‬زکات ورک‪７‬و او‬ ‫روژه وﻧﻴسﻮ‪ .‬د ﻫﻐﻪ وﻳﻨاوې ﻣﻮ وﻣﻨﻠ‪ ３‬او اﻳﻤان ﻣﻮ پرې راووړ‪ .‬ﻫﻤاﻏﻪ وو چ‪ ３‬زﻣﻮږ ﻗﻮم پر ﻣﻮږ ت‪５‬رى‬ ‫وک‪ .７‬ﻣﻮږ ﻳ‪ ３‬رب‪７‬وﻟﻮ او ﻟﻪ اسﻼم ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣﻨﻌﻪ کﻮﻟﻮ‪ .‬ﻣﻮږ ستا ﻫ‪５‬ﻮاد تﻪ راﻏﻠﻲ ﻳﻮ او ﻫﻴﻠﻪ ﻣﻦ ﻳﻮ چ‪３‬‬ ‫ستا پﻪ ‪－‬اوﻧ‪６‬ک‪ ３‬وﻧﻪ ک‪７‬ول شﻮ‪.‬‬ ‫د نجاشي په حضور ک‪ ３‬د څو آيتونو تالوت‬ ‫بﻴا د ﻧجاشﻲ پﻪ ﻏﻮ＊تﻨﻪ جﻌﻔر‬

‫د ﻣرﻳﻢ د سﻮرت ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻲ ＇ﻮ آﻳتﻮﻧﻪ تﻼوت ک‪７‬ل‪ ،‬ﻧجاشﻲ وژړل‬ ‫راوړي‪ ،‬ﻟﻪ ﻳﻮې ﻧﻮراﻧﻲ ﻣﻨبﻊ ＇خﻪ راو‪＄‬ﻲ‪.‬‬

‫ﻋﻴسﻰ‬ ‫وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬ب‪ ３‬شکﻪ دا او ﻫﻐﻪ ＇ﻪ‪ ،‬چ‪ٰ ３‬‬

‫(‪)٢‬‬

‫‪ -١‬ﻫﻤاﻏﻪ ﻣرجﻊ‪ ،‬ص‪.١٩٨ .‬‬ ‫ﻣﻮسﻰ پﻪ ﻟﻔظ رواﻳت شﻮى دی‪.‬‬ ‫ﻋﻴسﻰ پﻪ ﻟﻔظ او پﻪ ﻧﻮرو ک‪ ３‬د ٰ‬ ‫‪ -٢‬پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ ﻣراجﻌﻮ ک‪ ３‬د ٰ‬

‫‪128‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ﻫﻐﻪ اسﻼﻣﻲ ارز＊تﻮﻧﻪ چ‪ ３‬جﻌﻔر‬

‫د ﻧجاشﻲ پر وړاﻧدې بﻴان ک‪７‬ل‪ ،‬د جاﻫﻠﻴت ﻟﻪ ارز＊تﻮﻧﻮ‬

‫سره پرتﻠﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫د مشرکينو د دسيس‪ ３‬شن‪６‬يدل‬ ‫بﻴا ﻧجاشﻲ د ﻗرﻳشﻮ استازو تﻪ ووﻳﻞ‪＄ :‬ئ! پﻪ خداى ﻗسﻢ‪ ،‬چ‪ ３‬دوى بﻪ تاسﻮ تﻪ وﻧﻪ سپارو‪.‬‬ ‫ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ تﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬تاس‪ ３‬زﻣا پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬ډاډ ﻣﻦ ﻳاست او خپﻠﻮ شاوخﻮا کساﻧﻮ تﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪:‬‬ ‫د ﻗرﻳشﻮ د استازو تحﻔﻮ تﻪ اړتﻴا ﻧﻪ ﻟرم او ﻫﻐﻪ ب‪５‬رتﻪ ورک‪７‬ئ‪ .‬د ﻗرﻳشﻮ ﻣکاري رسﻮا او دسﻴسﻪ ﻳ‪ ３‬پر‬ ‫اوبﻮ ﻻﻫﻮ شﻮه‪.‬‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬د ﻣشرکﻴﻨﻮ د ！ﻮﻟﻮ تﻌذﻳبﻮﻧﻮ او ک‪７‬اووﻧﻮ پر وړاﻧدې د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ！ﻴﻨ‪＋／‬ت‪ ،‬پﻪ ﻋﻘﻴده او اﻳﻤان ک‪３‬‬ ‫د ﻫﻐﻮى د صداﻗت او اخﻼص دﻟﻴﻞ دى‪.‬‬ ‫‪ .‬د ﻫجرت اجازه ورکﻮل پر اصحابﻮ د حضرت ﻣحﻤد د شﻔﻘت ＇ر‪－‬ﻨدوﻧﻪ ده او پ‪５‬ﻐﻤبر‬ ‫زﻳار و‪４‬ست‪ ،‬چ‪ ３‬اصحاب ﻳ‪ ３‬پﻪ اﻣﻦ‪ ،‬راحت او سﻮکاﻟ‪ ９‬ک‪ ３‬ژوﻧد وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ .‬حبش‪ ３‬تﻪ د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پﻪ ﻫجرت سره پ‪５‬ﻐﻤبر وکﻮﻻى شﻮل د ﻣک‪ ３‬شاوخﻮا سﻴﻤ‪ ３‬وپ‪５‬ژﻧﻲ‬ ‫او وﻳ‪ ３‬ارزوي‪.‬‬

‫‪129‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬د ﻗرﻳشﻮ استازي د ＇ﻪ ﻟپاره ﻧجاشﻲ تﻪ ورﻏﻠﻞ؟‬ ‫‪ .٢‬ﻧجاشﻲ د دواړو خﻮاوو (ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ او ﻣشرکﻴﻨﻮ) د ﻧﻈر ﻟﻪ اور‪４‬دﻟﻮ وروستﻪ ＇ﻪ تصﻤﻴﻢ وﻧﻴﻮ؟‬ ‫‪ .٣‬حضرت جﻌﻔر‬

‫د ﻧجاشﻲ پﻪ حضﻮر ک‪ ３‬کﻮم آﻳتﻮﻧﻪ وﻟﻮستﻞ او د ﻧجاشﻲ ﻧﻈر پﻪ دې ﻫکﻠﻪ‬

‫＇ﻪ و؟‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬د حضرت جﻌﻔر‬ ‫د ﻏبر‪－‬ﻮن د بﻴاﻧﻮﻟﻮ ＇رﻧ‪／‬ﻮاﻟﻰ وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪130‬‬

‫د اسﻼﻣﻲ دﻳﻦ د ارز＊تﻮﻧﻮ او د ﻣشرکﻴﻨﻮ‬

‫اووه د‪４‬رشم لوست‬

‫هر اړخيز بنديز او متارکه‬ ‫د اسﻼم دﻳﻦ تﻪ د خﻠکﻮ ورځ پﻪ ورځ زﻳات‪５‬دوﻧکی ﻣﻴﻼن پﻪ ‪＄‬اﻧ‪７／‬ي ډول د حضرت حﻤزه‬ ‫حضرت ﻋﻤر‬

‫او‬

‫ﻣسﻠﻤاﻧ‪５‬دل او د بﻨﻲ ﻫاشﻢ او بﻨﻲ ﻋبداﻟﻤطﻠب ﻗبﻴﻠﻮترﻣﻨ‪ ＃‬د کاﻓرو او ﻣسﻠﻤاﻧﻮ‬

‫اﻓرادو پﻪ ‪６－‬ون ژﻣﻨﻪ کﻮل‪ ،‬چ‪ ３‬ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ ＇خﻪ د دﻓاع او ﻣﻼت‪ ７‬پﻪ ﻣﻮخﻪ تر سره شﻮې وه‪ ،‬ﻣشرکﻴﻦ‬ ‫وارخطا ک‪７‬ل‪ .‬پﻮه شﻮل چ‪ ３‬کﻪ حضرت ﻣحﻤد ووژﻧﻲ‪ ،‬خطرﻧاک‪ ３‬پاﻳﻠ‪ ３‬بﻪ وﻟري‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ پخﻮا‬ ‫ډ‪４‬رې ﻟﻮﻳ‪ ３‬او ظاﻟﻤاﻧﻪ تﻮطئ‪ ３‬تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻻس واچاوه‪.‬‬ ‫د بنديز ت‪７‬ون‬ ‫د ﻗرﻳشﻮ ﻣشرکﻴﻦ سره را！ﻮل شﻮل او د بﻨﻲ ﻫاشﻢ او بﻨﻲ ﻋبداﻟﻤطﻠب پر ضد ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ ت‪７‬ون وک‪７‬‬ ‫چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫﻐﻮى سره بﻪ خپﻠﻮي ﻧﻪ کﻮي‪.‬پﻠﻮرل او پ‪５‬رودل بﻪ ورسره ﻧﻪ کﻮي‪ .‬خبرې بﻪ ورسره ﻧﻪ کﻮي‬ ‫او کﻮروﻧﻮ تﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ور‪＄‬ﻲ‪ ،‬تر＇ﻮ چ‪ ３‬رسﻮل اهلل د وژﻟﻮ ﻟپاره ﻫﻐﻮى تﻪ وﻧﻪ سپاري‪ .‬پﻮرتﻨﻲ‬ ‫ﻣطاﻟب ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮه ت‪７‬ون پا‪１‬ﻪ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻞ او پا‪１‬ﻪ ﻳ‪ ３‬دﻧﻨﻪ پﻪ کﻌبﻪ ک‪＄ ３‬ﻮړﻧده ک‪７‬ه‪ .‬ﻟﻪ دې وروستﻪ بﻨﻮ‬ ‫ﻫاشﻢ او بﻨﻮ ﻋبداﻟﻤطﻠب‪ ،‬ﻣسﻠﻤان او کاﻓر ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ابﻮﻟﻬب پرتﻪ د بﻌثت د اووم کال د ﻣحرم پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ‬ ‫شپﻪ د ابﻮطاﻟب پﻪ دره ک‪ ３‬کﻼبﻨد شﻮل‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫وﻟ‪ ３‬ﻣشرکﻴﻨﻮ د بﻨﻲ ﻋبداﻟﻤطﻠب او بﻨﻲ ﻫاشﻢ ﻗبﻴﻠﻮ پر ضد بﻨدﻳز وﻟ‪／‬اوه؟‬

‫‪131‬‬

‫په شعب ابوطالب ک‪ ３‬څه ت‪５‬ر‪４‬دل‬ ‫د دﻏﻪ درې کﻠﻦ اﻗتصادي بﻨد‪４‬ز پربﻨس＀ ﻟﻪ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ او بﻨی ﻫاشﻤﻮ سره ﻫر راز ﻣﻌاﻣﻠﻪ او راک‪７‬ه‬ ‫ورک‪７‬ه بﻨده شﻮه او پﻪ پاى ک‪ ３‬بﻨﻲ ﻫاشﻢ ﻟﻪ داس‪ ３‬سخت‪ ９‬او ک‪７‬او سره ﻣخاﻣخ شﻮل چ‪ ３‬د وﻧﻮ د‬ ‫پا‪１‬ﻮ او د حﻴﻮاﻧاتﻮ د اوچﻮ پﻮستکﻮ پﻪ خﻮړﻟﻮ ﻣجبﻮر شﻮل او ﻟﻪ درې ＇خﻪ د ډ‪４‬رې ﻟﻮږې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د‬ ‫＊‪％‬ﻮ او کﻮچﻨﻴاﻧﻮ چﻴﻐ‪ ３‬پﻮرتﻪ ک‪５‬دې‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ＇ﻪ پرتﻪ چ‪ ３‬پﻪ پ＂ﻪ وروړل کﻴدل‪ ،‬ﻧﻮر ورتﻪ ﻫ‪ ＆５‬شﻰ‬ ‫ﻧﻪ رس‪５‬دل‪.‬‬

‫د بنديز پاى او د ت‪７‬ون پا‪ ３１‬شلول‬ ‫درې کاﻟﻪ ﻫﻤداس‪ ３‬ت‪５‬ر شﻮل‪ ،‬او ﻣشرکﻴﻨﻮ پﻪ ﻗساوت او بﻲ رحﻤ‪ ９‬سره د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻣحاصری تﻪ‬ ‫اداﻣﻪ ورک‪７‬ه‪ ،‬د ﻗرﻳشﻮ ﻳﻮ ＇ﻮ ﻏﻴرتﻤﻨدو ﻟکﻪ‪ :‬ﻫشام بﻦ ﻋﻤرو‪ ،‬زﻫﻴر بﻦ ابی اﻣﻴﻪ‪ ،‬ﻣطﻌﻢ بﻦ ﻋدي د‬ ‫دې ﻟﻮزﻧاﻣ‪ ３‬ﻣخاﻟﻔت وک‪ ７‬او د ﻣاتﻮﻟﻮ ﻫ（ﻪ ﻳ‪ ３‬ورک‪７‬ه چ‪ ３‬د ابﻮجﻬﻞ ﻟﻪ سخت ﻣخاﻟﻔت سره ﻣخ‬ ‫شﻮل‪ ،‬د بﻌثت پﻪ ﻟسﻢ کال د ﻣحرم پﻪ ﻣﻴاشت ک‪ ３‬رسﻮل کرﻳﻢ‬

‫خپﻞ تره ابﻮطاﻟب تﻪ خبر وک‪７‬‬

‫چ‪ ３‬د اهلل تﻌاﻟی پﻪ حکﻢ دﻟﻮز ﻧاﻣ‪！ ３‬ﻮل ﻣﻮاد د اهلل تﻌاﻟی دﻧﻮم ＇خﻪ پرتﻪ چﻴﻨجﻮ خﻮړﻟﻲ‪ .‬ابﻮطاﻟب‬ ‫چ‪ ３‬د رسﻮل اهلل پﻪ خبره ﻳﻘﻴﻦ درﻟﻮد د ﻗرﻳشﻮ د ﻣشراﻧﻮ ﻣجﻠس تﻪ ورﻏی او ورتﻪ ﻳ‪ ３‬و وﻳﻞ‪ :‬زﻣا‬ ‫وراره خبر راک‪ ７‬چ‪ ３‬ستاس‪ ３‬ﻟﻮز ﻧاﻣﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻠ‪ ３‬ده‪.‬‬ ‫کﻪ دروغ ﻳ‪ ３‬وﻳﻠﻲ وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻫﻐﻪ تاسﻮ تﻪ سپارم او کﻪ ر＊تﻴا ﻳ‪ ３‬وﻳﻠﻲ وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﻮږ سره د اړﻳکﻮ‬ ‫ﻟﻪ پرﻳکﻮﻟﻮ او ظﻠﻢ کﻮﻟﻮ ＇خﻪ ﻻس واخﻠئ! ﻣشرکﻴﻨﻮ دا خبره وﻣﻨﻠﻪ‪ ،‬ﻣطﻌﻢ بﻦ ﻋدي اوچت شﻮ‬

‫‪132‬‬

‫چ‪ ３‬ﻫﻐﻪ ت‪７‬ون پا‪１‬ﻪ ＇ﻴرې ک‪７‬ي‪－ ،‬ﻮري چ‪ ３‬د اهلل تﻌاﻟﻰ ﻟﻪ ﻧاﻣﻪ(باسﻤک اﻟﻬﻢ) پرتﻪ ！ﻮل ﻟﻴک وﻳﻨﻪ وو‬ ‫خﻮړﻟﻰ دى‪ ،‬پﻪ دﻏﻪ ترتﻴب ﻧﻮﻣﻮړى ت‪７‬ون ﻣات شﻮ‪ ،‬رسﻮل اهلل او ﻣﻠ‪／‬ري ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣحاصرې ووتﻞ‪.‬‬ ‫ﻣشرکﻴﻨﻮ د ﻧبﻮت د دې سترې ﻧ‪ ３＋‬ﻟﻪ ﻟﻴدو سره سره د ﻧبﻮت ﻟﻪ دﻏ‪ ３‬ﻣﻌجزې ＇خﻪ ﻣخ واړاوه‬ ‫اوکﻔر اوسرﻏ‪７‬اوى ﻳ‪ ３‬تر پخﻮا ډ‪４‬ر شﻮ‪.‬‬

‫(‪)١‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ت‪７‬ون پا‪１‬ﻪ د اﻧساﻧﻲ حﻘﻮﻧﻮ ﻟﻪ پﻠﻮه ＇ﻨ‪／‬ﻪ ارزوئ؟‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬د اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪ ３‬پﻪ ﻻر ک‪ ３‬د ستﻮﻧزو او ک‪７‬اووﻧﻮ پر وړاﻧدې صبر او زﻏﻢ‪.‬‬ ‫‪ .‬د بﻨﻲ ﻫاشﻤﻮ او بﻨﻲ اﻟﻤطﻠب ﻧا ﻣسﻠﻤاﻧﻮ وگ‪７‬و د جاﻫﻠﻲ دود او ﻋصبﻴت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬د حضرت‬ ‫ﻣحﻤد ﻣﻼت‪ ７‬وک‪.７‬‬ ‫‪ .‬دﻏﻪ اﻗتصادي او ！ﻮﻟﻨﻴز بﻨدﻳز چ‪ ３‬د حج پﻪ ﻣﻮسﻢ ک‪！ ３‬ﻮل ﻗباﻳﻞ ور＇خﻪ خبر شﻮل د جزﻳرة‬ ‫اﻟﻌرب د ！ﻮﻟﻮ ﻗباﻳﻠﻮ پام اسﻼﻣﻲ دﻋﻮت تﻪ راواړاوه‪.‬‬ ‫‪ .‬دﻏﻪ اﻗتصادي او اجتﻤاﻋﻲ بﻨدﻳز د دې ﻻﻣﻞ شﻮ چ‪ ３‬د ﻋربﻮ ﻗبﻴﻠ‪ ３‬پﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر او ﻳاراﻧﻮ ﻳ‪３‬‬ ‫شﻔﻘت وک‪７‬ي او د بﻨدﻳز د ﻟرې ک‪５‬دو سره سﻢ خﻠکﻮ کرار کرار اسﻼم تﻪ ﻣخﻪ وک‪７‬ه‪.‬‬

‫‪ -١‬اﻟسﻴرة اﻟﻨبﻮﻳﻪ ابﻮاﻟحسﻦ اﻟﻨدوي ص‪ ،١٣٩ .‬اﻟرحﻴﻖ اﻟﻤختﻮم‪ ،‬ﻣبارکپﻮري د خاﻣﻮش ﻫروي ژباړه‪ ،‬ص‪.١٨١ .‬‬

‫‪133‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬د چا پر ضد ﻣشرکﻴﻨﻮ ت‪７‬ون ک‪７‬ى و؟‬ ‫‪ .٢‬پﻪ ت‪７‬ون پا‪１‬ﻪ ک‪＇ ３‬ﻪ ﻟﻴکﻞ شﻮي وو؟‬ ‫‪ .٣‬دﻏﻪ اﻗتصادي بﻨدﻳز ＇ﻮ کاﻟﻪ و؟‬ ‫‪ .٤‬دﻏﻪ ت‪７‬ون ＇رﻧ‪／‬ﻪ ﻣات او ت‪７‬ون پا‪１‬ﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ وشﻠﻮل شﻮه؟‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫د پ‪５‬ﻐﻤبر د ﻣﻌجزې ﻧ‪ ３＋‬د ت‪７‬ون پا‪ ３１‬پﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻮ ک‪＇ ３‬ﻪ وې او دا چ‪ ３‬کﻮﻣﻮکساﻧﻮ دت‪７‬ون د‬ ‫ﻣاتﻮﻟﻮ ﻫﻠ‪＄ ３‬ﻠ‪ ３‬وک‪７‬ې‪ ،‬ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪134‬‬

‫اته د‪４‬رشم لوست‬

‫ابو طالب ته د قريشو وروستى استازى‬ ‫حضرت ﻣحﻤد ﻟﻪ شﻌب ابﻮطاﻟب ＇خﻪ راووت او د پخﻮا پﻪ ＇‪５‬ر ﻳ‪ ３‬د بﻠﻨ‪ ３‬کار او ﻓﻌاﻟﻴت تﻪ‬ ‫دوام ورک‪ ،７‬خﻮ ﻣشرکﻴﻨﻮ ﻫ（‪ ３‬کﻮﻟ‪ ３‬چ‪ ３‬د خﻠکﻮ د ﻣسﻠﻤاﻧ‪５‬دو ﻣخﻪ ډب ک‪７‬ي‪ .‬ابﻮطاﻟب ﻫﻢ ﻟﻪ‬ ‫خپﻠ‪ ３‬جسﻤﻲ کﻤزورتﻴا سره سره د پخﻮا پﻪ شان د خپﻞ وراره (حضرت ﻣحﻤد ) ﻣﻼت‪ ７‬کاوه‪.‬‬ ‫له ابوطالب سره د قريشو مشران‬ ‫ابﻮطاﻟب ﻧاروغ شﻮ او د ﻧاروﻏ‪ ９‬خبر ﻳ‪ ３‬ﻗرﻳشﻮ تﻪ ورس‪５‬د‪ .‬ﻣشرکﻴﻨﻮ پﻪ خپﻞ ﻣﻨ‪ ９％‬جﻠسﻪ ک‪３‬‬ ‫ووﻳﻞ‪ :‬حﻤزه او ﻋﻤر بﻦ اﻟخطاب ﻣسﻠﻤان شﻮي دي‪.‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮکار ﻣخ پر وړاﻧدې روان‬ ‫دى‪ ،‬را‪＄‬ئ چ‪ ３‬ابﻮطاﻟب تﻪ ورشﻮ او ﻟﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬وړاﻧدې ﻳ‪ ３‬د وراره پﻪ باره ک‪ ３‬ورسره ﻳﻮې پرﻳک‪７‬ې‬ ‫تﻪ ورس‪８５‬و‪.‬‬ ‫ابوطالب ته د قريشو د مشرکينو وړانديز‬ ‫د ﻗرﻳشﻮ ﻣشران ﻧ‪８‬دې پﻨ‪％‬ﻪ وﻳشت کسان ابﻮطاﻟب تﻪ ورﻏﻠﻞ او وړاﻧدﻳز ﻳ‪ ３‬وک‪ ７‬چ‪ ３‬خپﻞ وراره‬ ‫راوﻏﻮاړه او د ﻫﻐﻪ ﻟپاره پر ﻣﻮږ او زﻣﻮږ ﻟپاره پر ﻫﻐﻪ شرط ک‪８５‬ده‪ ،‬تر＇ﻮ ﻫﻐﻪ پر ﻣﻮږ او ﻣﻮږ پر ﻫﻐﻪ‬ ‫کار وﻧﻪ ﻟرو‪ .‬ﻣﻮږ دې خپﻞ دﻳﻦ تﻪ پر‪８４‬دي او ﻣﻮږ بﻪ ﻫﻐﻪ د ﻫﻐﻪ دﻳﻦ تﻪ پر‪８４‬دو‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫وﻟ‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ ﻣشرکﻴﻨﻮ داس‪ ３‬وړاﻧدﻳز ﻣطرح ک‪７‬؟‬

‫د قريشو د مشرانو مجلس ته د پ‪５‬غمبر راتلل‬ ‫ابﻮ طاﻟب پ‪５‬ﻐﻤبر راوﻏﻮ＊ت او ورتﻪ وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬اى زﻣا وراره! دوى ستا د ﻗﻮم ﻣشران دي‪ ،‬ستا‬ ‫ﻟپاره را！ﻮل شﻮي او واﻳﻲ چ‪ ３‬ﻣﻮږ بﻪ پر ده ﻏرض ﻧﻪ کﻮو او دى بﻪ پر ﻣﻮږ ﻏرض ﻧﻪ کﻮي‪ .‬رسﻮل‬ ‫اهلل ﻫﻐﻮى تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬آﻳا خﻮ＊ﻪ ﻣﻮﻧﻪ ده‪ ،‬چ‪ ３‬داس‪ ３‬ﻳﻮه کﻠﻤﻪ درو＊ﻴﻢ چ‪ ３‬وﻳ‪ ３‬واﻳئ‪ ،‬ﻟﻪ برکتﻪ بﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬د ﻋربﻮ پاچاﻫان شئ او ﻋجﻢ بﻪ ﻫﻢ ستاسﻮ ﻓرﻣان ﻣﻨﻮﻧکﻲ شﻲ؟‬

‫‪135‬‬

‫！ﻮل خﻮښ شﻮل‪ .‬ابﻮجﻬﻞ ووﻳﻞ‪ :‬دا کﻮﻣﻪ کﻠﻤﻪ ده؟ پ‪５‬ﻐﻤبر ووﻳﻞ‪ :‬ﻻاﻟﻪ اﻻ اهلل وواﻳئ او ﻧﻮر ！ﻮل‬ ‫خداﻳان پرﻳ‪８‬دئ‪.‬‬ ‫له اسالمي بلن‪ ３‬څخه د مشرکانو سرغ‪７‬اوى‬ ‫((ﻣشرکﻴﻨﻮ ﻻسﻮﻧﻪ وﻣروړل او وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬اى ﻣحﻤده! ﻟﻪ ‪２－‬ﻮ خداﻳاﻧﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ خداى جﻮړوې؟ د‬ ‫حﻴراﻧتﻴاخبره ده‪ .‬بﻴا ﻣشرکﻴﻨﻮ پﻪ خپﻞ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬پﻪ خداى ﻗسﻢ ＇ﻪ چ‪ ３‬ﻏﻮاړئ دا س‪７‬ى ﻳ‪３‬‬ ‫ﻧﻪ درکﻮي‪ ،‬ﻧﻮ د خپﻠﻮ پﻠروﻧﻮ پر دﻳﻦ کﻠک اوسئ‪ ،‬بﻴا خﻮاره شﻮل))‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫د (ﻻ اﻟﻪ اﻻ اهلل)کﻠﻤ‪ ３‬وﻳﻞ ＇ﻨ‪／‬ﻪ د سرﻟﻮړۍ ﻻﻣﻞ جﻮړ‪８４‬ي؟‬ ‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬د سﻮﻟ‪ ３‬او ﻳﻮ پر بﻞ د ﻧﻪ ت‪５‬ري وړاﻧدﻳز د ﻣشرکﻴﻨﻮ ﻟﻪ خﻮا د ﻫﻐﻮى د کﻤزورۍ او ب‪ ３‬وس‪ ９‬ﻧ‪＋‬ﻪ‬ ‫وه‪.‬‬ ‫‪ .‬د تﻮحﻴد د کﻠﻤ‪ ３‬وﻳﻞ د بﻨد‪－‬اﻧﻮ د آخرت او دﻧﻴا د سرﻟﻮړۍ وسﻴﻠﻪ ده‪.‬‬ ‫‪ .‬اسﻼم تﻪ د بﻠﻨ‪ ３‬پﻪ ﻻر ک‪ ３‬د پ‪５‬ﻐﻤبر ثبات او کﻠکﻮاﻟﻰ‪.‬‬ ‫ارزونه‬

‫‪ _١‬د ﻗرﻳشﻮ ﻣشرکاﻧﻮ پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ کﻮم ﻣطاﻟب وړاﻧدې ک‪７‬ل؟‬ ‫‪ _٢‬د پ‪５‬ﻐﻤبر ‪＄‬ﻮاب د ﻫﻐﻮى د وړاﻧدﻳز پﻪ ﻫکﻠﻪ ＇ﻪ و؟‬ ‫‪ _٣‬د ﻣشرکﻴﻨﻮ د وړاﻧدﻳز او د پ‪５‬ﻐﻤبر د ‪＄‬ﻮاب پاﻳﻠﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ وه؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬د پ‪５‬ﻐﻤبر د ‪＄‬ﻮاکﻤﻨ‪ ９‬او د ﻣشرکﻴﻨﻮ د ب‪ ３‬وس‪ ９‬ﻟﻨ‪６‬ﻳز وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪136‬‬

‫نهه د‪４‬رشم لوست‬

‫عام الحزن يا د غم کال‬ ‫د بﻨدﻳز ﻟﻪ پاى تﻪ رس‪５‬دﻟﻮ او د ت‪７‬ون پا‪ ３１‬ﻟﻪ شﻠﻮﻟﻮ وروستﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر او کﻮرﻧ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬د ابﻮطاﻟب ﻟﻪ‬ ‫درې ＇خﻪ راووتﻞ او خپﻞ پخﻮاﻧﻲ ﻓﻌاﻟﻴت تﻪ ﻳ‪ ３‬د پخﻮا پﻪ ＇ﻴر دوام ورک‪ .７‬ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻻ د آرام‬ ‫ﻳﻮ پﻪ بﻞ‬ ‫سا ﻧﻪ وه اخﻴست‪ ３‬چ‪ ３‬ابﻮطاﻟب د پ‪５‬ﻐﻤبر تره او ام اﻟﻤؤﻣﻨﻴﻦ حضرت خدﻳجﻪ‬ ‫پس‪ ３‬ﻣ‪７‬ه شﻮل‪.‬‬ ‫د ابوطالب م‪７‬ينه‬ ‫ابﻮطاﻟب‪ ،‬د پ‪５‬ﻐﻤبر تره چ‪ ３‬د ﻣشرکﻴﻨﻮ د ﻣخاﻟﻔت پﻪ سختﻮ ش‪５‬بﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د اسﻼم د ستر پﻴﻐﻤبر‬ ‫ﻣﻼ ت‪ ７‬کاو‪ ،‬د بﻌثت پﻪ ﻟسﻢ کال د ﻳﻮې سخت‪ ３‬ﻧاروﻏ‪ ９‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻣ‪ ７‬شﻮ‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ پﻴﻐﻤبر ﻫﻴﻠﻪ‬ ‫(‪)١‬‬ ‫ﻟرﻟﻪ چ‪ ３‬تره ﻳ‪ ３‬ﻣسﻠﻤان شﻲ‪ ،‬خﻮ ﻫﻐﻪ د خپﻠﻮ ﻧﻴکﻮﻧﻮ پﻪ دﻳﻦ پات‪ ３‬شﻮ‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫وﻟ‪ ３‬د بﻌثت ﻟسﻢ کال تﻪ ﻋام اﻟحزن واﻳﻲ؟‬ ‫ٰالهي رحمت ته د حضرت خديج‪ ３‬رضى اهلل عنها وصال‬ ‫حضرت خدﻳجﻪ رضﻲ اهلل ﻋﻨﻬا د حضرت ﻣحﻤد ﻟپاره د اهلل ﻟﻪ خﻮا ستر ﻧﻌﻤت ‪２－‬ﻞ ک‪５‬ده‪،‬‬ ‫د خﻔ‪／‬ان پﻪ ش‪５‬بﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬شﻔﻘت پرې کاوه‪ .‬د خداى د پ‪５‬ﻐام پﻪ رسﻮﻟﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻣرستﻪ ورسره کﻮﻟﻪ‪،‬‬ ‫خپﻞ ﻣال ﻳ‪ ３‬د حضرت ﻣحﻤد پﻪ واک ک‪ ３‬ورک‪７‬ى و‪.‬‬ ‫ام اﻟﻤؤﻣﻨﻴﻦ خدﻳج‪ ３‬رضﻲ اهلل ﻋﻨﻬا د ابﻮطاﻟب ﻟﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪＇ ３‬ﻮ ور‪ ３＄‬وروستﻪ د (‪)٦٥‬کاﻟﻮ پﻪ ﻋﻤر‬ ‫(‪)٢‬‬ ‫ﻟﻪ ﻧ‪７‬ۍ ＇خﻪ ستر‪ ３－‬پ＂‪ ３‬ک‪７‬ې‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫وﻟ‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر ﻫﻴﻠﻪ ﻣﻦ و چ‪ ３‬تره ﻳ‪ ３‬ﻣسﻠﻤان شﻲ؟‬ ‫‪ -١‬اﻟرحﻴﻖ اﻟﻤختﻮم‪ ،‬ﻣبارکپﻮري د خاﻣﻮش ﻫروي ژباړه‪ ،‬ص‪ ،١٨٩ .‬اﻟسﻴرة اﻟﻨبﻮﻳة‪ ،‬اﻟصﻼبﻲ ص‪.٢٠٩ .‬‬ ‫‪ -٢‬اﻟرحﻴﻖ اﻟﻤختﻮم‪ ،‬ﻣبارکپﻮري د خاﻣﻮش ﻫروي ژباړه‪ ،‬ص‪.١٩٠ .‬‬

‫‪137‬‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬د ژوﻧد د ستﻮﻧزو پر وړاﻧدې زﻏﻢ‪.‬‬ ‫‪ .‬د اسﻼم د تﻘﻮﻳ‪ ３‬او تبﻠﻴﻎ پﻪ ډ‪－‬ر ک‪ ３‬ﻣرستﻪ‪.‬‬ ‫‪ .‬ﻟﻪ خپﻠﻮ خپﻠﻮاﻧﻮ سره ﻣرستﻪ‪.‬‬ ‫ارزونه‬

‫الف‪ :‬ﻻﻧدﻳﻨ‪ ９‬پﻮ＊تﻨ‪＄ ３‬ﻮاب ک‪７‬ئ‪:‬‬ ‫‪ .١‬ابﻮطاﻟب پﻪ کﻮم کال ﻣ‪ ７‬شﻮ؟‬ ‫‪ .٢‬آﻳا ابﻮطاﻟب ﻣسﻠﻤان شﻮى و؟‬ ‫ب‪ :‬د سﻢ ‪＄‬ﻮاب ﻣخ‪ ３‬تﻪ ( ) ﻧ‪＋‬ﻪ ک‪８５‬دئ‬ ‫د ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬پر ﻣﻬال‪:‬‬ ‫‪ .١‬حضرت خدﻳجﻪ‬ ‫پﻨ‪％‬ﻮس کﻠﻨﻪ وه‪.‬‬ ‫پﻨ‪％‬ﻪ وﻳشت کﻠﻨﻪ وه‪.‬‬ ‫پﻨ‪％‬ﻪ شپ‪５‬تﻪ کﻠﻨﻪ وه‪.‬‬ ‫پﻨ‪％‬ﻪ ＇ﻠﻮ‪＋４‬ت کﻠﻨﻪ وه‪.‬‬ ‫پﻪ‪:‬‬ ‫‪ .٢‬حضرت خدﻳجﻪ‬ ‫اووم ﻫجري کال ﻣ‪７‬ه شﻮه‪.‬‬ ‫د بﻌثت پﻪ ﻟسﻢ کال ﻣ‪７‬ه شﻮه‪.‬‬ ‫د بﻌثت پﻪ دوﻳﻢ کال ﻣ‪７‬ه شﻮه‪.‬‬ ‫د ﻫجرت پﻪ دوﻟسﻢ کال ﻣ‪７‬ه شﻮه‪.‬‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬د خدﻳج‪３‬‬ ‫دي‪.‬‬

‫او ابﻮطاﻟب ﻫﻐﻪ خدﻣتﻮﻧﻪ وﻟﻴکئ چ‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‬

‫‪138‬‬

‫څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫حضرت محمد په طايف ک‪３‬‬ ‫پﻪ ＇ﻮ ور‪＄‬ﻮ ک‪ ３‬د دوو پرﻟﻪ پس‪ ３‬دردووﻧکﻮ پ‪＋５‬ﻮ ( د ابﻮطاﻟب او خدﻳجﻲ وﻓات) راتﻠﻞ‪ ،‬پ‪５‬ﻐﻤبر‬ ‫خﻔﻪ ک‪ ７‬او ورسره د ﻣشرکﻴﻨﻮ ﻟﻪ ﻟﻮري پر پ‪５‬ﻐﻤبر د خﻮرا درﻧﻮ تکﻠﻴﻔﻮﻧﻮ‪ ،‬ک‪７‬اووﻧﻮ او رﻧ‪％‬ﻮﻧﻮ ﻟ‪７‬ۍ‬ ‫پﻴﻞ شﻮه‪ ،‬خﻮ پ‪５‬ﻐﻤبر پر خداى‬

‫د اﻳﻤان او ！ﻴﻨ‪ ，‬ﻋزم پﻪ وسﻴﻠﻪ ﻏﻮاړي ﻟﻪ ﻣک‪＇ ３‬خﻪ د‬

‫باﻧدې د طاﻳﻒ اوسﻴدوﻧکﻮتﻪ بﻠﻨﻪ ورک‪７‬ي‪.‬‬

‫طايف ته د تلو اراده‬ ‫د بﻌثت پﻪ ﻟسﻢ کال د شﻮال پﻪ ﻣﻴاشت ک‪ ３‬رسﻮل اهلل د زﻳد بﻦ حارثﻪ پﻪ ﻣﻠتﻴا طاﻳﻒ تﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬د‬ ‫ﻣک‪ ３‬پﻪ شپ‪５‬تﻪ ﻣ‪５‬ﻠ‪ ９‬ک‪ ３‬پروت دى‪ ،‬روان شﻮ‪.‬‬ ‫د طاﻳﻒ د ﻻرې پﻪ اوږدو ک‪ ３‬بﻪ چ‪ ３‬د ﻫرې ﻗبﻴﻠ‪ ３‬تر＇ﻨ‪ ，‬ت‪５‬ر‪４‬دل‪ ،‬ﻫﻐﻮى بﻪ ﻳ‪ ３‬اسﻼم تﻪ رابﻠﻞ‪،‬‬ ‫خﻮ ﻳﻮ ﻫﻢ ﻣثبت ‪＄‬ﻮاب ورﻧک‪ .７‬کﻠﻪ چ‪ ３‬طاﻳﻒ تﻪ ورس‪５‬دل‪ ،‬تر ﻟسﻮ ور‪＄‬ﻮ د ﻗبﻴﻠﻮ ﻣشراﻧﻮ تﻪ ورتﻠﻞ‬ ‫او ﻫﻐﻮى ﻳ‪ ３‬خداى‬

‫او د اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪ ３‬ﻣرست‪ ３‬تﻪ رابﻠﻞ‪ ،‬خﻮ د طاﻳﻒ خﻠکﻮ ﻳ‪ ３‬پﻪ ‪＄‬ﻮاب ک‪３‬‬

‫ووﻳﻞ‪ :‬زﻣﻮږ ﻟﻪ سﻴﻤ‪＇ ３‬خﻪ وو‪＄‬ﻪ‪ ،‬خپﻞ ﻣرﻳان او ﻧاپﻮﻫان ﻳ‪ ３‬ور پس‪ ３‬ک‪７‬ل او دوﻣره ﻳ‪ ３‬پﻪ کا‪１‬ﻮ‬ ‫ووﻳشتﻞ چ‪ ３‬پ‪ ３２‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ وﻳﻨﻮ ډک‪ ３‬شﻮې(‪ .)١‬پﻪ ﻫﻤدې حال ک‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر د ربﻴﻌﻪ د زاﻣﻨﻮ ﻋتبﻪ او‬ ‫شﻴبﻪ باغ تﻪ ور ﻧﻨﻮوت او د ﻳﻮې وﻧ‪ ３‬سﻴﻮري تﻪ ک‪５‬ﻨاست او اهلل‬

‫تﻪ ﻳ‪ ３‬د خپﻠ‪ ３‬ب‪ ３‬وس‪ ９‬او د‬

‫خﻠکﻮ پﻪ ستر‪－‬ﻮ ک‪ ３‬د ب‪ ３‬ارز＊ت‪ ９‬شکاﻳت وک‪ .)٢(７‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د ربﻴﻌﻪ زاﻣﻨﻮ پ‪５‬ﻐﻤبر وﻟﻴد‪ ،‬زړه ﻳ‪３‬‬ ‫‪ -١‬اﻟرحﻴﻖ اﻟﻤختﻮم‪ ،‬ﻣبارکپﻮري د خاﻣﻮش ﻫروي ژباړه‪ ،‬ص‪.٢٠٨ .‬‬ ‫‪ -٢‬ابﻦ ﻫشام سﻴرت‪.٤٢٠/١ ،‬‬

‫‪139‬‬

‫سﻮی وک‪ ７‬او خپﻞ ﻧصراﻧﻲ ﻏﻼم تﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻋداس ﻧﻮﻣﻴد او د ﻧﻴﻨﻮی ﻫستﻮ‪－‬ﻦ و‪ ،‬ووﻳﻞ‪ :‬ﻳﻮ وږی‬ ‫اﻧ‪／‬ﻮر ﻫﻐﻪ س‪７‬ي تﻪ ﻳﻮسﻪ‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻋداس ورتﻪ وږى پﻪ ﻣخک‪ ３‬ک‪＋５‬ﻮد‪ ،‬حضرت ﻣحﻤد‬

‫د‬

‫بسﻢ اهلل پﻪ وﻳﻠﻮ ﻻس وراوږد او پﻪ خﻮړﻟﻮ ﻳ‪ ３‬پﻴﻞ وک‪ )١(،７‬ﻋداس چ‪ ３‬ﻟﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر ＇خﻪ د اﻧ‪／‬ﻮر‬ ‫خﻮړﻟﻮ پﻪ پﻴﻞ ک‪ ３‬بسﻢ اهلل واور‪４‬ده‪ ،‬د ＇ﻮ پﻮ＊تﻨﻮ او ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻮ پﻪ تبادﻟ‪ ３‬سره وپﻮﻫ‪５‬د‪ ،‬چ‪ ３‬حضرت‬ ‫ﻣحﻤد د اهلل‬

‫پ‪５‬ﻐﻤبر دى‪ ،‬ﻧﻮ د ﻫﻐﻪ پﻪ ﻻسﻮﻧﻮ او پ‪＋‬ﻮ وروﻟﻮ‪４‬د او ＊کﻞ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ل‪.‬‬

‫(‪)٢‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫ﻟﻪ رسﻮل اهلل سره د طاﻳﻒ د خﻠکﻮ چﻠﻦ د ﻣک‪ ３‬د خﻠکﻮ ﻟﻪ چﻠﻦ سره پرتﻠﻪ ک‪７‬ئ‪ ،‬ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ‬ ‫د ډوډۍ ﻟﻪ خﻮړﻟﻮ وړاﻧدې د بسﻢ اهلل وﻳﻞ ستاس‪ ３‬پﻪ ذﻫﻦ ک‪＇ ３‬ﻪ ﻣطﻠب پﻴدا کﻮي؟‬

‫مک‪ ３‬ته ب‪５‬رته رات‪，‬‬ ‫رسﻮل اهلل ﻟﻪ باﻏﻪ راووت او پﻪ ﻣات زړه د ﻣک‪ ３‬پر ﻟﻮر وخﻮ‪５＄‬د‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻗرن اﻟﻤﻨازل تﻪ‬ ‫ورس‪５‬د‪ ،‬داهلل‬

‫ﻟﻪ ﻟﻮري د جبرئﻴﻞ‬

‫او د ﻏروﻧﻮ د پر＊ت‪ ３‬پﻪ ورﻟ‪８５‬ﻟﻮ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬د ﻣک‪ ３‬پر‬

‫ﻣشرکﻴﻨﻮ د ﻋذاب ﻧازﻟ‪５‬دﻟﻮ او پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ د برﻳاوو زﻳري ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬ان سره ﻟرﻟﻮ‪ ،‬ورپﻴ‪＋‬ﻪ خﻮاشﻴﻨﻲ‬ ‫او ﻧاﻫﻴﻠﻲ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړه او پ‪５‬ﻐﻤبر ﻫﻮډ وﻧﻴﻮه‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣک‪ ３‬تﻪ بﻪ ‪＄‬ﻲ او پﻪ جدﻳت سره بﻪ ا ٰﻟﻬﻲ پ‪５‬ﻐام‬ ‫خﻠکﻮ تﻪ رسﻮي‪.‬‬

‫‪ -١‬اﻟسﻴرة اﻟﻨبﻮﻳة اﻟصﻼبﻲ ‪.٢١٩‬‬ ‫‪ -٢‬اﻟرحﻴﻖ اﻟﻤختﻮم‪ ،‬ﻣبارکپﻮري د خاﻣﻮش ﻫروى ژباړه‪ ٢١١ ،‬اﻟسﻴرة اﻟﻨبﻮﻳة اﻟصﻼبﻲ ‪.٢١٩‬‬

‫‪140‬‬

‫د نورو قبيلو له مشرانو څخه د پناه غو＊تنه‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر ﻣک‪ ３‬تﻪ د راستﻨ‪５‬دو پﻪ ﻻر ک‪ ３‬د حراء ﻏار تﻪ ﻻړ او ﻳﻮ س‪７‬ى ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻗرﻳشﻮ پرتﻪ د دوو‬ ‫ﻧﻮرو ﻗبﻴﻠﻮ ﻣشراﻧﻮ تﻪ واستاوه‪ ،‬تر＇ﻮ ﻫﻐﻪ (ﻣحﻤد ) پﻪ خپﻠ‪ ３‬پﻨاه ک‪ ３‬وﻧﻴسﻲ‪ ،‬ﻫﻐﻮى دواړو ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫پﻨاه ورکﻮﻟﻮ ﻣﻌذرت وﻏﻮ＊ت‪ .‬بﻴا ﻳ‪ ３‬ﻣطﻌﻢ بﻦ ﻋدي تﻪ چ‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ بﻨﻮ ﻣخزوم ﻗبﻴﻠ‪ ３‬تﻪ ﻣﻨسﻮب‬ ‫ؤ ﻳﻮ ＇ﻮک وروﻟ‪８５‬ه‪ .‬ﻫﻐﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ پﻨاه ورک‪７‬ه‪ .‬ﻧﻮﻣﻮړي خپﻠﻪ وسﻠﻪ واخﻴستﻪ‪ ،‬زاﻣﻦ او ﻗﻮم ﻳ‪３‬‬ ‫راوﻏﻮ＊تﻞ او ورتﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬وسﻠﻪ واخﻠئ او کﻌب‪ ３‬تﻪ ﻧ‪８‬دې اوسئ‪ ،‬ﻣا ﻣحﻤد تﻪ پﻨاه ورک‪７‬ې او‬ ‫رسﻮل اهلل تﻪ ﻳ‪ ３‬پ‪５‬ﻐام واستاوه‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣک‪ ３‬تﻪ راشﻲ‪.‬‬

‫(‪)١‬‬

‫مک‪ ３‬ته د پ‪５‬غمبر ننوتل‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر ﻟﻪ زﻳد بﻦ حارثﻪ سره ﻣک‪ ３‬تﻪ راﻧﻨﻮت او ﻣسجد اﻟحرم تﻪ ورس‪５‬ده‪ .‬ﻣطﻌﻢ بﻦ ﻋدي پﻪ‬ ‫داس‪ ３‬حا ل ک‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ خپﻞ اوښ سپﻮر و‪ ،‬پﻪ ﻟﻮړ اواز ﻳ‪ ３‬ﻧارې ک‪７‬ې! اى ﻗرﻳشﻮ وپﻮﻫ‪８５‬ئ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣا‬ ‫ﻣحﻤد تﻪ پﻨاه ورک‪７‬ې‪ ،‬ت‪５‬رى پرې وﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫رسﻮل اهلل حجر اسﻮد تﻪ ورﻏﻰ ＊کﻞ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ه او دوه رکﻌتﻪ ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬ﻳ‪ ３‬وک‪ .７‬بﻴا خپﻞ کﻮر تﻪ‬ ‫وﻻړو‪ ،‬پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣطﻌﻢ بﻦ ﻋدي او زاﻣﻦ ﻳ‪ ３‬پﻪ وسﻠﻮ سﻤبال شا اوخﻮا تﻪ وﻻړوو‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫اسﻼم تﻪ د بﻠﻨ‪ ３‬ﻟپاره پ‪５‬ﻐﻤبر وﻟ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣک‪＇ ３‬خﻪ بﻬروﻻړ او وﻟ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬طاﻳﻒ اﻧتخاب ک‪７‬؟‬

‫‪ -١‬ابﻦ ﻫشام سﻴرت ‪٣٨١/١‬و اﻟرحﻴﻖ اﻟﻤختﻮم‪ ،‬ﻣبارکپﻮري‪ ،‬د خاﻣﻮش ﻫروي‪ ،‬ژباړه‪ :‬ص‪.٢١٥ .‬‬

‫‪141‬‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬ﻫدف تﻪ د رس‪５‬دو پﻪ ﻻر ک‪ ３‬ﻣﻮاﻧﻊ او ستﻮﻧزې شتﻪ چ‪ ３‬باﻳد وزﻏﻤﻞ شﻲ‪.‬‬ ‫‪ .‬رسﻮل اهلل د دوﻳﻢ ‪＄‬ﻞ ﻟپاره پﻪ ＇ﻪ ډول ﻣک‪ ３‬تﻪ راستﻮن شﻮ؟‬ ‫‪ .‬ﻧصراﻧﻲ ﻏﻼم ＇ﻨ‪／‬ﻪ پﻮه شﻮ چ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد پ‪５‬ﻐﻤبر دى؟‬ ‫‪ .‬وﻟ‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر ﻣک‪ ３‬تﻪ د بﻴا ت‪ ，‬اراده وک‪７‬ه؟‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫پﻪ دې سﻔر ک‪ ３‬د اسﻼﻣﻲ دﻋﻮت پﻪ ډ‪－‬ر ک‪ ３‬د حضرت ﻣحﻤد ﻫﻠ‪＄ ３‬ﻠ‪ ３‬وارزوئ او خپﻠﻮ‬ ‫کتابچﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪142‬‬

‫يو څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫اسراء او معراج‬ ‫د اسراء او ﻣﻌراج پ‪＋５‬ﻪ ﻫﻐﻪ وخت راﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ شﻮه چ‪ ３‬اسﻼم تﻪ بﻠﻨ‪ ３‬د ﻣشرکﻴﻨﻮ د ﻓشار او برﻳاوو‬ ‫ترﻣﻨ‪ ＃‬ﻻره پراﻧستﻠﻪ‪.‬‬ ‫د معراج او اسراء د واقع‪ ３‬جريان‬ ‫ﻟﻪ ﻋام اﻟحزن ＇خﻪ وروستﻪ او ﻣدﻳﻨ‪ ３‬تﻪ ﻟﻪ ﻫجرت ＇خﻪ ﻳﻮ کال وړاﻧدې د اسراء واﻗﻌﻪ پ‪＋５‬ﻪ شﻮه‪.‬‬ ‫اﻗصﻰ تﻪ د براق پﻪ سﻮرﻟ‪ ９‬او د‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ بدن او روح سره د ﻣسجداﻟحرام ＇خﻪ ﻣسجد ٰ‬ ‫جبرائﻴﻞ پﻪ ﻣﻠتﻴا ﻳﻮړل شﻮ او ﻫﻠتﻪ د پﻴﻐﻤبراﻧﻮ پﻪ ‪６－‬ون دحضرت ﻣحﻤد پﻪ اﻣاﻣت ﻟﻤﻮﻧ‪＃‬‬ ‫اداشﻮ‪.‬‬ ‫له بيت المقدس څخه آسمانونو ته عروج‬ ‫بﻴا پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ ﻫﻤاﻏﻪ شپﻪ ﻟﻪ بﻴت اﻟﻤﻘدس ＇خﻪ آسﻤاﻧﻮﻧﻮ تﻪ ﻳﻮوړل شﻮ‪ .‬د دﻧﻴا پﻪ آسﻤان ک‪３‬‬ ‫ﻋﻴسی ﻋﻠﻴﻬﻤا اﻟسﻼم او پﻪ درﻳﻢ ک‪３‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬حضرت آدم‬ ‫ﻳحﻲ او ٰ‬ ‫پﻪ دوﻳﻢ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬حضرت ٰ‬ ‫او پﻪ پﻨ‪％‬ﻢ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬حضرت‬ ‫او پﻪ ＇ﻠﻮرم ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬حضرت ادرﻳس‬ ‫ﻳ‪ ３‬حضرت ﻳﻮسﻒ‬ ‫ﻣﻮسﻰ او پﻪ اووم ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬حضرت ابراﻫﻴﻢ وﻟﻴدل‪.‬‬ ‫ﻫارون او پﻪ شپ‪８‬م ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬حضرت ٰ‬ ‫اﻟﻤﻨتﻬﻰ‪ ،‬بﻴت اﻟﻤﻌﻤﻮر او ﻟﻪ ﻫﻐﻪ ‪＄‬اﻳﻪ ﻳ‪ ３‬د اهلل رب اﻟﻌزت حضﻮر تﻪ تشرﻳﻒ ﻳﻮوړ‪.‬‬ ‫بﻴا سدرة‬ ‫ٰ‬ ‫د پنځو وختو لمونځونو فرض‪５‬دل‬ ‫اهلل پﻪ دې ﻣﻬال پر ﻣسﻠﻤﻪ اﻣت باﻧدې پﻨ‪％‬ﻮس ﻟﻤﻮﻧ‪％‬ﻮﻧﻪ ﻓرض ک‪７‬ل‪ .‬د ب‪５‬رتﻪ راتﻠﻮ پر ﻣﻬال‪،‬‬ ‫تﻪ راورس‪５‬د او دخپﻞ سﻔر حال ﻳ‪ ３‬ورتﻪ بﻴان ک‪ ７‬او د‬ ‫ﻣﻮسﻰ‬ ‫چ‪ ３‬کﻠﻪ رسﻮل اهلل حضرت ٰ‬ ‫ووﻳﻞ‪ :‬ستا اﻣت د پﻨ‪％‬ﻮسﻮ ﻟﻤﻮﻧ‪％‬ﻮﻧﻮ د ادا‬ ‫ﻣﻮسﻰ‬ ‫پﻨ‪％‬ﻮسﻮ ﻟﻤﻨ‪％‬ﻮﻧﻮ خبره ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ورتﻪ وک‪７‬ه‪ٰ ،‬‬ ‫کﻮﻟﻮ وس ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ب‪５‬رتﻪ ﻻړ شﻪ او کﻤ‪＋‬ت ﻳ‪ ３‬ور＇خﻪ وﻏﻮاړه‪ ،‬ﺑاﻵﺧﺮه د ＇ﻮ ‪＄‬ﻠ‪ ３‬تﻠﻮ راتﻠﻮ پﻪ‬ ‫پاﻳﻠﻪ ک‪ ３‬پﻨ‪％‬ﻪ وختﻪ ﻓرض ﻟﻤﻮﻧ‪％‬ﻮﻧﻪ پات‪ ３‬شﻮل‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫د اسراء او ﻣﻌراج ﻣﻌﻨا تﻪ ‪＄‬ﻴر شئ‪ ،‬اسراء ﻟﻪ کﻮم ‪＄‬اﻳﻪ کﻮم ‪＄‬اى تﻪ او ﻣﻌراج ﻟﻪ کﻮم ‪＄‬اﻳﻪ کﻮم‬ ‫‪＄‬اى تﻪ وشﻮ؟‬ ‫د اسراء او معراج حکمت‪:‬‬ ‫حضرت ﻣحﻤد د اسراء او ﻣﻌراج پ‪ ３＋５‬پﻪ ترځ ک‪ ３‬دوزخ او جﻨت وﻟﻴدل چ‪ ３‬د خﻠکﻮ ﻟﻪ‬ ‫ستر‪－‬ﻮ ＇خﻪ پ＀ دي‪ .‬اهلل پﻪ دې ﻫکﻠﻪ ﻓرﻣاﻳﻲ‪ :‬ﻟ ِ ُﻨ ِرﻳ َ ُﻪ ِﻣ ْﻦ اﻳَاتِﻨَا [اﻟإسراء ‪ ]١ :‬ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ‬

‫‪143‬‬

‫اهلل ﻓرﻣاﻳﻲ‪ :‬ﻟ َ َﻘ ْد َرأَى ِﻣ ْﻦ اﻳ َ ِ‬ ‫ات َربِّ ِﻪ ا ْﻟ ُﻜ ْب َرى د اﻟﻨجﻢ‪ ١٨ -‬آﻳت‪ .‬او ﻫﻤدا د پ‪５‬ﻐﻤبراﻧﻮ پﻪ‬ ‫ﻫکﻠﻪ د اهلل سﻨت دى‪.‬‬ ‫د پ‪５‬غمبر لخوا د اسراء او معراج د واقع‪ ３‬حکايت‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر د ﻫﻤاﻏ‪ ３‬شپ‪ ３‬پﻪ سﻬار‪ ،‬چ‪ ３‬د اسراء او ﻣﻌراج واﻗﻌﻪ پﻪ ک‪ ３‬پ‪＋５‬ﻪ شﻮې وه‪ ،‬د دې پ‪３＋５‬‬ ‫جرﻳان حکاﻳت ک‪ .７‬خﻠکﻮ دپ‪５‬ﻐﻤبر خبرې ﻧﻪ ﻣﻨﻠ‪＄ ،３‬کﻪ تر شام پﻮرې ت‪ ，‬رات‪ ，‬د ﻋادت‬ ‫ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻳﻮه ﻣﻴاشت ﻳا ﻟﻪ ﻫﻐ‪＇ ３‬خﻪ زﻳاتﻪ زﻣاﻧﻪ ﻧﻴسﻲ‪ .‬خﻠک ابﻮبکر صدﻳﻖ تﻪ ورﻏﻠﻞ او‬ ‫وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬ستا دوست واﻳﻲ‪ :‬چ‪ ３‬ﻧﻦ شپﻪ بﻴت اﻟﻤﻘدس تﻪ تﻠﻠﻰ‪ ،‬ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ى او ب‪５‬رتﻪ ﻣک‪ ３‬تﻪ‬ ‫راﻏﻠﻰ‪ ،‬ابﻮبکر صدﻳﻖ ووﻳﻞ‪ :‬کﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر دﻏﻪ خبرې ک‪７‬ې وي‪ ،‬ﻧﻮ ر＊تﻴا ﻳ‪ ３‬وﻳﻠﻲ‪ .‬بﻴا ابﻮبکر‬ ‫صدﻳﻖ پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ راﻏﻰ او د پ‪ ３＋５‬جرﻳان ﻳ‪ ３‬واورﻳد او تصدﻳﻖ ﻳ‪ ３‬ک‪ ،７‬چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻤدې ورځ‬ ‫د صدﻳﻖ ﻟﻘب ورک‪ ７‬شﻮ‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬اﻋتﻘادي اﻣﻮر ﻏﻴبﻲ دي‪ .‬د ﻣﻌراج او اسراء واﻗﻌﻪ د دې ﻗاﻋدې پﻪ چﻮکاټ ک‪＇ ３‬ﻨ‪／‬ﻪ‬ ‫ارزوئ‪.‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ -١‬پﻨ‪％‬ﻪ وختﻪ ﻟﻤﻮﻧ‪％‬ﻮﻧﻪ ＇ﻪ وخت پر ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻓرض شﻮل؟‬ ‫‪ -٢‬د اسراء او ﻣﻌراج کﻴسﻪ د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ او ﻣشرکاﻧﻮ پر وړاﻧدې ＇ﻪ ﻋکس اﻟﻌﻤﻞ درﻟﻮد؟‬ ‫‪-٣‬د اسراء او ﻣﻌراج حکﻤت ＇ﻪ ؤ؟‬ ‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫ پﻪ ﻏﻴبﻲ اﻣﻮرو ﻋﻘﻴده او باور‪.‬‬‫ دا چﻰ پﻴﻐﻤبر د ﻧﻮرو پﻴﻐﻤبراﻧﻮ اﻣاﻣت کﻮي‪ ،‬پﻪ دې دﻟﻴﻞ دى چ‪！ ３‬ﻮل پﻴﻐﻤبران د ﻧبﻰ کرﻳﻢ پﻪ‬‫رﻫبرۍ ﻗﻨاﻋت ﻟري او ﻟﻪ اسﻼم ＇خﻪ ﻣخکﻨﻲ شرﻳﻌتﻮﻧﻪ ﻣﻨسﻮخ شﻮي دي‪.‬‬ ‫ د ﻣﻌراج پﻪ شپﻪ د ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ ﻓرضﻴت د دې اﻟﻬﻲ ﻓرﻳض‪ ３‬پﻪ ارزﻳ‪＋‬ت دﻻﻟت کﻮي‪.‬‬‫‪ -‬د اسراء او ﻣﻌراج واﻗﻌﻪ د باطﻞ پﻪ وړاﻧدې ﻳﻮ ډول د حﻖ وﻳﻞ دي‪.‬‬

‫‪144‬‬

‫دوه څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫د لوم‪７‬ي ځل لپاره له انصارو سره د پيغمبر اړيک‪３‬‬ ‫د بﻌثت د ﻟسﻢ کال پﻪ ذى اﻟﻘﻌده ﻣﻴاشت‪ ３‬ک‪ ３‬چ‪ ３‬خﻠک ﻟﻪ ﻟرې او ﻧ‪８‬دې ＇خﻪ د بﻴت اهلل د زﻳارت‬ ‫پﻪ ﻣﻮخﻪ سپاره او پﻠﻲ د ﻣک‪ ３‬پﻪ ﻟﻮر راتﻠﻞ‪ .‬پ‪５‬ﻐﻤبر تصﻤﻴﻢ وﻧﻴﻮ چ‪ ３‬ﻫرې ﻗبﻴﻠ‪ ３‬تﻪ ﻻړ شﻲ او‬ ‫اسﻼم ورتﻪ وړاﻧدې ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د حج ﻣﻮسﻢ چ‪ ３‬د ﻋربﻮ د ﻗبﻴﻠﻮ د ﻳﻮ ‪＄‬اى ک‪５‬دو وخت و‪ ،‬پ‪５‬ﻐﻤبر ﻟﻪ ﻣﻨﻈﻢ پﻼن او ‪＄‬اﻧ‪７／‬ﻳﻮ‬ ‫ﻣﻮخﻮ سره اسﻼم تﻪ د ﻗبﻴﻠﻮ بﻠﻨﻪ کﻮﻟﻪ‪ .‬ابﻮجﻬﻞ او ابﻮﻟﻬب چ‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر بﻪ ﻳ‪ ３‬آزاراوه‪ ،‬د ﻫﻐﻮى ﻟﻪ‬ ‫آزار ＇خﻪ دخﻮﻧدي پات‪ ３‬کﻴدﻟﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬دشپ‪ ３‬ﻟﻪ پﻠﻮه د ﻫرې ﻗبﻴﻠ‪ ３‬ﻟﻪ خﻠکﻮ سره خبرې کﻮﻟ‪３‬‬ ‫او ﻳا بﻪ د ﻗبﻴﻠﻮ تﻢ ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮتﻪ پﻪ تﻴارې ک‪ ３‬ورتﻠﻮ او د ﻗرﻳشﻮ د ازار او تکﻠﻴﻒ رسﻮﻧ‪ ３‬ﻟﻪ اﻧدﻳ‪＋‬ﻨ‪ ３‬پرتﻪ‬ ‫بﻪ ﻳ‪ ３‬اسﻼم تﻪ رابﻠﻞ‪ ،‬تر＇ﻮ د ﻗرﻳشﻮ ﻣشرکﻴﻦ د پ‪５‬ﻐﻤبر پر ضد د ﻗبﻴﻠﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬اسﻼﻣﻲ بﻠﻨﻪ‬ ‫ب‪ ３‬اﻏ‪５‬زې ﻧﻪ ک‪７‬ي‪ .‬پﻴﻐﻤبر بﻪ د حضرت ابﻮبکر صدﻳﻖ او حضرت ﻋﻠﻲ پﻪ ＇‪５‬ر اشخاص‬ ‫ﻟﻪ ‪＄‬ان سره بﻴﻮل‪ ،‬تر＇ﻮد ﻗبﻴﻠﻮخﻠک ‪－‬ﻮﻣان وﻧﻪ ک‪７‬ي چ‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر ﻳﻮازې دى او پﻴروان ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫وﻟ‪ ３‬پﻴﻐﻤبر د ﻗبﻴﻠﻮ ﻣشراﻧﻮ تﻪ ډ‪４‬ره پاﻣﻠرﻧﻪ کﻮﻟﻪ؟‬ ‫قبيل‪ ３‬او هغه و‪７－‬ي چ‪ ３‬اسالم ورته وړاندې شو‬ ‫رسﻮل اهلل اسﻼم د بﻨﻮ شﻴبان‪ ،‬بﻨﻮ ﻋاﻣر‪ ،‬بﻨﻮ حﻨﻴﻔﻪ‪ ،‬بﻨﻮ ﻧضﻴر او ﻧﻮرو ﻗبﻴﻠﻮ ﻣشراﻧﻮ تﻪ چ‪ ３‬پﻪ‬ ‫دې کال بﻴت اهلل تﻪ راﻏﻠﻲ وو‪ ،‬وړاﻧدې ک‪ ،７‬خﻮ ﻫﻐﻮى ﻣﻨﻔﻲ ‪＄‬ﻮاب ورک‪.７‬‬ ‫ﻫﻤدا شان پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ ﻫﻤدې ﻣﻮسﻢ ک‪＄ ３‬ﻴﻨﻮ اشخاصﻮ تﻪ ﻫﻢ اسﻼم وړاﻧدې ک‪ ،７‬چ‪＄ ３‬ﻴﻨﻮ ﻳ‪３‬‬ ‫ﻣثبت ‪＄‬ﻮاب ورک‪ ７‬او دحج د ﻣﻮسﻢ ﻟﻪ ت‪５‬ر‪４‬دو سره سﻢ سﻮﻳد بﻦ اﻟصاﻣت‪ ،‬اﻳاس بﻦ ﻣﻌاذ‪ ،‬ابﻮذر‬ ‫ﻏﻔاري‪ ،‬طﻔﻴﻞ بﻦ ﻋﻤرو اﻟدوسﻲ او ضﻤاد اﻻزدي پﻪ حضرت ﻣحﻤد باﻧدې اﻳﻤان راووړ(‪.)١‬‬ ‫د بعثت په يوولسم کال د حج په موسم ک‪ ３‬د بلن‪ ３‬دوام‬ ‫د بﻌثت د ﻳﻮوﻟسﻢ کال دحج پﻪ ﻣﻮسﻢ ک‪ ３‬د شپ‪ ３‬پر ﻣﻬال پ‪５‬ﻐﻤبر ‪ ،‬ابﻮبکر صدﻳﻖ‬

‫او حضرت‬

‫‪ -١‬اﻟرحﻴﻖ اﻟﻤختﻮم‪ ،‬ﻣبارکپﻮري‪ ،‬د خاﻣﻮش ﻫروي ژباړه‪ ،‬ص‪ ٢٢٤ _ ٢١٧ .‬اﻟسﻴرة اﻟﻨبﻮﻳة‪ ،‬اﻟصﻼبﻲ ص‪.٢٣٧ .‬‬

‫‪145‬‬

‫ﻋﻠﻲ د ﻗبﻴﻠﻮ د بﻠﻨ‪ ３‬ﻟپاره د ﻣ ٰﻨﻰ ﻟﻪ ﻋﻘب‪＇ ３‬خﻪ ت‪５‬ر‪４‬دل‪ ،‬چ‪ ３‬د ‪＄‬ﻴﻨﻮ کساﻧﻮ اواز ﻳ‪ ３‬واور‪４‬د‪،‬‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر او ﻣﻠ‪／‬ري ﻳ‪ ３‬د ﻫﻐﻮى پﻪ ﻟ＂ﻪ ک‪ ３‬شﻮل او ورﻏﻠﻞ‪ ،‬ﻫﻐﻮى شپ‪ ８‬تﻨﻪ پاک سﻴرتﻪ ﻟﻪ ﻳثرب‬ ‫＇خﻪ راﻏﻠﻲ د خزرج ﻗبﻴﻠ‪ ３‬ﻏ‪７‬ي وو‪ ،‬د خزرج ﻗبﻴﻠﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻬﻮدو سره ﻫﻢ ژﻣﻨﻪ وه او ﻟﻪ پخﻮا‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫﻐﻮى ＇خﻪ د ﻳﻮ پ‪５‬ﻐﻤبر د ظﻬﻮر خبر اور‪４‬دﻟﻰ و‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر اسﻼم ورتﻪ تشرﻳح ک‪７‬‬ ‫او ﻫﻐﻮى ﻳ‪ ３‬د خداى دﻳﻦ تﻪ راوبﻠﻞ او ﻗرآن کرﻳﻢ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ تﻼوت ک‪ .７‬اهلل د شپ‪８‬و واړو‬ ‫ﻫر ﻳﻮ (اسﻌد بﻦ زراره‪ ،‬ﻋﻮف بﻦ اﻟحارث‪ ،‬راﻓﻊ بﻦ ﻣاﻟک‪ ،‬ﻗطبﻪ بﻦ ﻋاﻣر‪ ،‬ﻋطﻴﻪ بﻦ ﻋاﻣر او جابر‬ ‫بﻦ ﻋبداهلل) زړوﻧﻪ پﻪ اسﻼم ﻣﻴﻦ ک‪７‬ل او اسﻼم ﻳ‪ ３‬راووړ‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬دﻏﻪ ډﻟﻪ ﻣدﻳﻨ‪ ３‬تﻪ ورس‪５‬دﻟﻪ‪ ،‬د‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر او د ﻫﻐﻪ د بﻠﻨ‪ ３‬د ﻳادوﻧ‪ ３‬پﻪ ترځ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬خﻠک اسﻼم تﻪ رابﻠﻞ‪ .‬پﻪ دې ترتﻴب سره ！ﻮل‬ ‫د پ‪５‬ﻐﻤبر د ظﻬﻮر او اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪＇ ３‬خﻪ خبر شﻮل(‪.)١‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! ﻫﻐﻪ ﻋﻮاﻣﻞ‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ ﻣدﻳﻨﻪ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د اسﻼم ﻟﻪ خپراوي سره ﻣرستﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬کﻮم وو؟‬ ‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬د پ‪５‬ﻐﻤبر پﻼن د ﻳثرب (ﻣدﻳﻨ‪ ３‬ﻣﻨﻮرې)پﻪ خﻠکﻮ ترکﻴز و او ﻫﻐﻪ شپ‪ ８‬تﻨﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻤﻐﻪ کال‬ ‫ﻣسﻠﻤاﻧان شﻮل‪ ،‬د اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪ ３‬پﻪ خپراوي ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ستر اﻏ‪５‬ز درﻟﻮد‪.‬‬ ‫‪ .‬پ‪５‬ﻐﻤبر د ﻗبﻴﻠﻮ ﻟﻪ ﻣشراﻧﻮ ＇خﻪ ‪＄‬کﻪ ﻣرستﻪ ﻏﻮ＊تﻪ چ‪ ３‬ﻫﻐﻮى ﻟﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر او اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪３‬‬ ‫＇خﻪ د ﻣﻼت‪＄ ７‬ﻮاک درﻟﻮد‪.‬‬ ‫ارزونه‬

‫‪ .١‬پ‪５‬ﻐﻤبر کﻮﻣ‪ ３‬ﻗبﻴﻠ‪ ３‬دﻋﻮت ک‪７‬ې؟‬ ‫‪ .٢‬د بﻌثت پﻪ ﻟسﻢ کال د حج ﻟﻪ ﻣﻮسﻢ وروستﻪ کﻮﻣﻮ کساﻧﻮ اﻳﻤان راوړ؟‬ ‫‪ .٣‬د ﻟﻮﻣ‪７‬ي ‪＄‬ﻞ ﻟپاره د خزرج د ﻗبﻴﻠ‪ ３‬کﻮﻣﻮ کساﻧﻮ پﻪ کﻮم کال اﻳﻤان راوړ؟‬ ‫‪ .٤‬د خزرج د ﻗبﻴﻠ‪ ３‬ﻫﻐﻮ کساﻧﻮ چ‪ ３‬اﻳﻤان راوړى و‪ ،‬ﻟﻪ ب‪５‬رتﻪ تﻠﻠﻮ وروستﻪ ﻳ‪＇ ３‬ﻪ وک‪７‬ل؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬د ﻫﻐﻮ ﻗبﻴﻠﻮ او کساﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ وﻟﻴکئ چ‪ ３‬اسﻼم ورتﻪ وړاﻧدې شﻮ او و ﻳ‪ ３‬ﻣاﻧﻪ؟‬ ‫‪ -١‬ابﻦ ﻫشام سﻴرت ‪.٤٢٩/١‬‬

‫‪146‬‬

‫درې څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫په عقبه ک‪ ３‬لوم‪７‬ى ت‪７‬ون‬ ‫د بﻌثت ﻳﻮوﻟسﻢ کال د حج پرﻣﻬال د ﻳثرب شپ‪ ８‬تﻨﻪ اوس‪５‬دوﻧکﻲ‪ ،‬ﻟﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر سره ﻣخاﻣخ شﻮل‬ ‫اوﻟﻪ اسﻼم ﻣﻨﻠﻮ وروستﻪ ﻳ‪ ３‬خپﻞ ﻗﻮم تﻪ د پﻴﻐﻤبر د رساﻟت رسﻮﻟﻮ ژﻣﻨﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ برکتﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫د اوس او خزرج د ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر خﻠکﻮ پام اسﻼم تﻪ راواو＊ت‪.‬‬ ‫له پ‪５‬غمبر سره بيعت‬ ‫د بﻌثت دووﻟسﻢ کال د حج پﻪ ﻣﻮسﻢ ک‪ ３‬دووﻟس تﻨﻪ چ‪ ３‬ﻟس تﻨﻪ ﻳ‪ ３‬د خزرج او دوه تﻨﻪ ﻳ‪ ３‬د‬ ‫اوس ﻟﻪ ﻗبﻴﻠ‪＇ ３‬خﻪ وو‪ ،‬پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ راﻏﻠﻞ‪ .‬دﻏﻮکساﻧﻮ چ‪ ３‬پﻨ‪％‬ﻪ تﻨﻪ ﻳ‪ ３‬تﻴرکا ل ﻫﻢ راﻏﻠﻲ وو‪،‬‬ ‫د اوو تﻨﻮ ﻧﻮﻳﻮ راﻏﻠﻴﻮ پﻪ ‪６－‬ون ﻟﻪ رسﻮل اهلل سره پﻪ ﻋﻘبﻪ ک‪ ３‬بﻴﻌت وک‪ .７‬ﻫﻐﻮى ژﻣﻨﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬چ‪３‬‬ ‫ﻳﻮازې د خداى ﻋبادت بﻪ کﻮي‪ .‬ﻏﻼ او زﻧا بﻪ ﻧﻪ کﻮي‪ ،‬خپﻞ اوﻻد بﻪ ﻧﻪ وژﻧﻲ او پﻪ ＊ﻮ کاروﻧﻮ‬ ‫ک‪ ３‬بﻪ ﻓرﻣان ﻣﻨﻮﻧکﻲ وي‪ .‬پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر ورتﻪ ددې زﻳرى ورک‪ ７‬چ‪ ３‬کﻪ پﻪ دې ژﻣﻨ‪３‬‬ ‫ﻣﻮ وﻓا وک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮتاسﻮ بﻪ پﻪ جﻨت ک‪ ３‬ﻳاست او کﻪ ﻣﻮ خﻴاﻧت وک‪ ،７‬ستاسﻮ کار بﻪ ﻟﻪ خداى سره وي‪.‬‬ ‫کﻪ وﻏﻮاړي پﻪ ﻋذاب بﻪ ﻣﻮ ک‪７‬ي او کﻪ وﻏﻮاړي وبﻪ ﻣﻮ ب‪＋‬ﻲ‪.‬‬ ‫په مدينه ک‪ ３‬د اسالم سفير‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر د حج ﻟﻪ ﻣﻮسﻢ وروستﻪ ﻣصﻌب بﻦ ﻋﻤﻴر ﻣدﻳﻨ‪ ３‬تﻪ دسﻔﻴر پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ و！اکﻪ‪ ،‬تر＇ﻮ د‬ ‫ﻣدﻳﻨ‪ ３‬ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ تﻪ ﻗرآن او د اسﻼم احکام او ﻗﻮاﻧﻴﻦ ورزده ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! د دواړو خﻮاوو ژﻣﻨ‪＇ ３‬ﻨ‪／‬ﻪ ارزوئ؟‬ ‫د مدين‪ ３‬د لويانو مسلمان‪５‬دل‬ ‫ﻣصﻌب بﻦ ﻋﻤﻴر پﻪ ﻣدﻳﻨﻪ ﻣﻨﻮرې ک‪ ３‬ﻟﻪ اسﻌد بﻦ زراره سره د‪４‬ره شﻮ‪ .‬دواړو پﻪ جدﻳت سره‬ ‫د ﻣدﻳﻨ‪ ３‬پﻪ خﻠکﻮ ک‪ ３‬د اسﻼم خپراوى پﻴﻞ ک‪ . ７‬اسﻴد بﻦ حضﻴر او سﻌد بﻦ ﻣﻌاذ چ‪ ３‬د بﻨﻲ‬ ‫ﻋبداﻻشﻬﻞ ﻗﻮم ﻟﻪ ﻣشراﻧﻮ ＇خﻪ وو‪ ،‬د ﻣصﻌب او اسﻌد پﻪ بﻠﻨ‪ ３‬پرﻟپس‪ ３‬اسﻼم وﻣﻨﻠﻮ‪ .‬دﻧﻮﻣﻮړو پﻪ‬ ‫اسﻼم راوړﻟﻮ سره د اوس د ﻗبﻴﻠ‪ ３‬د بﻨﻲ ﻋبداﻻشﻬﻞ دپ‪！ ３＋‬ﻮل ﻧارﻳﻨﻪ او ＊‪ ３％‬ﻣسﻠﻤاﻧان شﻮل‪،‬‬

‫‪147‬‬

‫ﻣصﻌب چ‪ ３‬کﻮﻣﻪ دﻧده درﻟﻮده‪ ،‬پﻪ بري ﻳ‪ ３‬سر تﻪ ورسﻮﻟﻪ‪ .‬د ﻗرآﻧﻲ احکاﻣﻮ د ＊ﻮدﻟﻮ‪ ،‬د اسﻼﻣ‪３‬‬ ‫ﻗﻮاﻧﻴﻨﻮ تشرﻳح کﻮﻟﻮ اود ﻫﻐﻮ ﻗبﻴﻠﻮ د و‪７－‬و پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬چ‪ ３‬اسﻼم ﻳ‪ ３‬ﻣﻨﻠﻰ و‪ ،‬د ورور‪－‬ﻠﻮۍ اړﻳکﻮ پﻪ‬ ‫！ﻴﻨ‪／‬ﻮﻟﻮ او ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ د ﻳﻮه ډاډ ﻣﻦ ﻣرکز د پﻴدا کﻮﻟﻮ ﻟپاره ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬رې ﻫﻠ‪＄ ３‬ﻠ‪ ３‬وک‪７‬ې‪ ،‬تر＇ﻮ ﻟﻪ ﻫﻐﻪ‬ ‫‪＄‬اﻳﻪ اسﻼﻣﻲ بﻠﻨﻪ خپره ک‪７‬ي‪ .‬ﻣصﻌب پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬ﻣک‪ ３‬تﻪ راستﻮن شﻮ چ‪ ３‬د برﻳاوو زﻳرى‬ ‫او د اوس او خزرج د ﻗبﻴﻠﻮ د ﻣسﻠﻤاﻧ‪５‬دو او د ﻫﻐﻮى د دﻓاﻋﻲ ‪＄‬ﻮاک راپﻮر ورسره و‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫زده کﻮﻧکﻲ د ﻣﻌﻠﻢ پﻪ ﻻر＊ﻮوﻧﻪ د ﻣصﻌب بﻦ ﻋﻤﻴر د دﻋﻮت او د اسﻴد بﻦ حضﻴر او سﻌد‬ ‫بﻦ ﻣﻌاذ د اﻳﻤان راوړﻟﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ پﻪ خپﻞ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻣباحثﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬داسﻼﻣ‪ ３‬بﻠﻨ‪ ３‬د پرﻣخت‪ ，‬ﻟپاره باﻳد ﻗﻮﻣﻲ ﻣشران او وتﻠﻲ خﻠک ‪＄‬ان بﻴﻠ‪／‬ﻪ و‪－‬ر‪＄‬ﻮي‪.‬‬ ‫‪ .‬داﻋﻲ باﻳد پﻪ تدرﻳجﻲ ډول ﻟﻪ سﻮﻟﻪ ﻳﻴزو ﻻرو پﻪ استﻔادې بﻠﻨ‪ ３‬تﻪ دوام ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ .‬پ‪５‬ﻐﻤبر د ﻳثرب ﻟﻪ خﻠکﻮ ＇خﻪ د بﻴﻌت اخﻴستﻠﻮ پﻪ حکﻤت سره د دﻋﻮت او ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬ﻟپاره‬ ‫ﻳﻮ بﻞ ﻣرکز پراﻧﻴستﻞ ﻏﻮ＊تﻞ‪.‬‬ ‫ارزونه‬

‫‪ _١‬پ‪５‬ﻐﻤبر وﻟ‪ ３‬ﻣصﻌب بﻦ ﻋﻤﻴر ﻣدﻳﻨ‪ ３‬تﻪ واستاوه؟‬ ‫‪ _٢‬د بﻌثت پﻪ دووﻟسﻢ کال ＇ﻮ کساﻧﻮ ﻟﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر سره بﻴﻌت وک‪７‬؟‬ ‫‪ _٣‬ﻣصﻌب بﻦ ﻋﻤﻴر د چا پﻪ ﻣرستﻪ پﻪ ﻳثرب ک‪ ３‬اسﻼم خپﻮر ک‪７‬؟‬ ‫‪ _٤‬د ﻋبداﻻشﻬﻞ ﻟﻪ ﻗبﻴﻠ‪＇ ３‬خﻪ ＇ﻮ کسان ﻣسﻠﻤاﻧان شﻮل؟‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫د ﻳثرب ﻟﻪ خﻠکﻮ سره د پ‪５‬ﻐﻤبر د بﻴﻌت پاﻳﻠ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪148‬‬

‫څلورڅلوي‪＋‬تم لوست‬

‫په عقبه ک‪ ３‬دويم بيعت‬ ‫د حج ﻣﻮسﻢ چ‪ ３‬د اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪ ３‬ﻟپاره خﻮرا ﻣﻨاسب وخت و‪ ،‬پ‪５‬ﻐﻤبر‬

‫ﻟﻪ ﻫﻤدې ﻣﻮﻗﻊ ＇خﻪ‬

‫پﻪ استﻔادې ﻏﻮ＊تﻞ اسﻼﻣﻲ بﻠﻨﻪ شاوخﻮا ﻟرې او ﻧ‪８‬دې ﻗبﻴﻠﻮ تﻪ ورسﻮي‪.‬‬ ‫د بيعت عزم‬ ‫د بﻌثت دﻳارﻟسﻢ کال د حج پﻪ ﻣﻮسﻢ ک‪ ３‬د ﻳثرب (ﻣدﻳﻨ‪ ３‬ﻣﻨﻮرې) د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ درې اوﻳا تﻨﻪ ﻧارﻳﻨﻪ او‬ ‫دوې ＊‪ ３％‬د حج د ﻣﻨاسکﻮ د اداکﻮﻟﻮ ﻟپاره راﻏﻠﻲ وو‪ .‬ﻫﻐﻮى پﻪ پ＂ﻪ ﻟﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر‬

‫سره ژﻣﻨﻪ وک‪７‬ه‪،‬‬

‫چ‪ ３‬د تشرﻳﻖ پﻪ ور‪＄‬ﻮ ک‪ ３‬بﻪ پﻪ ﻋﻘبﻪ ک‪ ３‬سره ‪－‬ﻮري‪.‬‬ ‫د يثرب د يو سردار مسلمان‪５‬دل‬ ‫ﻫﻐﻪ شپﻪ چ‪ ３‬د ﻳثرب خﻠکﻮ ﻟﻪ رسﻮل اهلل سره ！اکﻠ‪ ３‬وه‪ ،‬راورس‪５‬ده‪ .‬د ﻳثرب ﻳﻮ سردار د ﻋبداهلل‬ ‫بﻦ ﻋﻤرو بﻦ حزام‬

‫پﻪ ﻧﻮم ﻫﻢ ورسره و‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ حال خبر ک‪ ７‬او اسﻼم تﻪ ﻳ‪ ３‬راوباﻟﻪ او ﻓﻮرا ً‬

‫ﻳ‪ ３‬اسﻼم وﻣاﻧﻪ او پﻪ ﻋﻘبﻪ ک‪ ３‬ﻳ‪６－ ３‬ون وک‪.７‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫وﻟ‪ ３‬د حج ﻣﻮسﻤﻮﻧﻪ د بﻠﻨ‪ ３‬ﻟپاره ﻏﻮره شﻮل؟‬

‫‪149‬‬

‫په عقبه ک‪ ３‬ستره غون‪６‬ه‬ ‫ﻟﻪ خپﻠ‪ ３‬ژﻣﻨ‪ ３‬سره سﻢ د ﻳثرب خﻠک ورو ورو د ﻋﻘب‪ ３‬درې تﻪ راتﻠﻞ او سره ﻳﻮ ‪＄‬اى شﻮل‪.‬‬ ‫پ‪５‬ﻐﻤبر ﻟﻪ خپﻞ تره حضرت ﻋباس‬

‫سره‪ ،‬چ‪ ３‬ﻻ ﻣسﻠﻤان شﻮى ﻧﻪ و‪ ،‬راﻏﻰ‪ .‬کﻠﻪ چ‪！ ３‬ﻮل‬

‫ﻏﻮﻧ‪６‬ې تﻪ حاضر شﻮل‪ ،‬د ﻳﻮه دﻳﻨﻲ او ﻋسکري پﻴﻮستﻮن د ت‪７‬ون د ﻟﻴکﻠﻮ ﻟپاره خبرې پﻴﻞ شﻮې‪.‬‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ی حضرت ﻋباس‬

‫د ﻫﻐﻪ ﻣسؤوﻟﻴت پر اﻫﻤﻴت ‪ ،‬چ‪ ３‬د دې ت‪７‬ون پﻪ پاى ک‪ ３‬د ﻫﻐﻮى پر‬

‫اوږو پر‪４‬ﻮ‪＄‬ﻲ‪ ،‬ر‪１‬ا واچﻮﻟﻪ‪.‬‬

‫د بيعت مطالب‬ ‫ﻟﻪ ‪６－‬ون کﻮوﻧکﻮ ＇خﻪ حضرت جابر‬

‫پ‪５‬ﻐﻤبر تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬د اهلل رسﻮﻟﻪ! ﻟﻪ تا سره پﻪ ＇ﻪ شﻲ‬

‫بﻴﻌت وک‪７‬و؟ حضرت ﻣحﻤد وﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬د خﻮ＊‪ ９‬او خﻔ‪／‬ان پﻪ حال ک‪ ３‬پﻪ اور‪４‬دو او ﻓرﻣان‬ ‫وړﻟﻮ‪ ،‬پﻪ سخت‪ ９‬او آساﻧ‪ ９‬ک‪ ３‬د اهلل‬

‫پﻪ ﻻر ک‪ ３‬د ﻣا ل پﻪ ﻣصرﻓﻮﻟﻮ‪ ،‬پﻪ اﻣر باﻟﻤﻌروف او ﻧﻬﻰ‬

‫ﻋﻦ اﻟﻤﻨکر کﻮﻟﻮ‪ ،‬پﻪ دې چ‪ ３‬د اهلل‬

‫پﻪ ﻻر ک‪ ３‬ثبات وﻟرئ او پﻪ دې ﻻر ک‪ ３‬د ﻫﻴ＆ ﻣﻼﻣتﻮوﻧکﻲ‬

‫ﻟﻪ ﻣﻼﻣتﻴا ＇خﻪ وﻳره وﻧﻪ ک‪７‬ئ او پر دې چ‪ ３‬کﻠﻪ تاسﻮ تﻪ درﻏﻠﻢ‪ ،‬ﻣﻼت‪ ７‬بﻪ ﻣ‪ ３‬کﻮئ او د خپﻠﻮ‬ ‫ﻣاﻧدﻳﻨﻮ او اوﻻدوﻧﻮ پﻪ شان بﻪ ﻣ‪ ３‬پاﻟئ او حﻔاظت بﻪ ﻣ‪ ３‬کﻮئ ‪ ،‬چ‪ ３‬د دې پﻪ بدل ک‪ ３‬بﻪ ﻣﻮ جﻨت‬ ‫پﻪ برخﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫ت‪７‬ون ( د بيعت پلي کول)‬ ‫د بﻴﻌت د ﻣطاﻟبﻮ ﻟﻪ تثبﻴت وروستﻪ‪ ،‬بﻴﻌت د ﻻس پﻪ ورکﻮﻟﻮ سره پﻴﻞ شﻮ‪ ،‬ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ س‪７‬ى چ‪ ３‬خپﻞ‬ ‫ﻻس ﻳ‪ ３‬د پ‪５‬ﻐﻤبر پﻪ ﻻس ک‪ ３‬ک‪＋５‬ﻮد‪ ،‬براء بﻦ ﻣﻌرور و‪ ،‬بﻴا ﻫر ﻧارﻳﻨﻪ پﻪ خپﻞ وار ﻟﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر‬ ‫سره ﻣصاﻓحﻪ وک‪７‬ه او ت‪７‬ون ﻳ‪ ３‬وک‪ ７‬او بﻴﻌت کﻮوﻧکﻮ ﻟﻪ ډﻟ‪＇ ３‬خﻪ د ＊‪％‬ﻮ بﻴﻌت پﻪ ژب‪ ３‬ﻳﻌﻨ‪３‬‬

‫‪150‬‬

‫وﻳﻨا سره وشﻮ‪.‬‬ ‫دﻏﻪ بﻴﻌت پر اسﻼم د ثابت پات‪ ３‬کﻴدﻟﻮ پﻪ ﻣﻮخﻪ ﻟﻪ دوست‪ ９‬او اﻋتﻤاد ＇خﻪ ډکﻪ ﻓضا ک‪ ３‬د‬ ‫ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د ب‪５‬ﻼ ب‪５‬ﻠﻮ ډﻟﻮ پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ترسره شﻮ‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫د اﻧصارو د بﻴﻌت پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬رسﻮل اهلل‬

‫د ﻫﻐﻮی سره ＇ﻪ وﻋده وک‪７‬ه؟ زده کﻮﻧکﻲ دې دخپﻞ‬

‫ﻧﻈر اظﻬار وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ پ＂ﻪ د ﻳثرب ﻟﻪ خﻠکﻮ ＇خﻪ د بﻴﻌت اخﻴستﻞ ＇ﻪ ﻣﻔﻬﻮم ﻟري؟‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬دبﻴﻌت ﻟپاره د اوس او خزرج د ﻗبﻴﻠﻮ د ﻣشراﻧﻮ چﻤتﻮواﻟﻰ د ﻫﻐﻮى پر زړوﻧﻮ د اﻳﻤان د اﻏﻴز‬ ‫بﻴاﻧﻮوﻧکﻰ دی‪.‬‬ ‫‪ .‬پﻪ سختﻮ شراﻳطﻮ ک‪ ３‬د دې بﻴﻌت پﻠﻲ کﻮل د ﻣشرکﻴﻨﻮ ﻟپاره ﻳﻮ چﻠﻨج ‪２－‬ﻞ ک‪８５‬ي‪＄ ،‬کﻪ پﻪ خاص‬ ‫‪＄‬اى او وخت ک‪ ３‬پﻪ ﻣﻨﻈﻢ او سري ډول را！ﻮﻟ‪５‬دل او د ذى اﻟحج‪ ３‬د دﻳارﻟسﻤ‪ ３‬شپ‪！ ３‬اکﻞ چ‪ ３‬د‬ ‫حج وروست‪ ９‬شپﻪ ده‪ ،‬د بﻴﻌت د پﻼن پﻪ کاﻣﻴاب‪ ９‬ک‪ ３‬ستر اﻏ‪５‬ز درﻟﻮد‪.‬‬ ‫‪ .‬پﻪ خپﻞ ور‪＄‬ﻨﻴز ژوﻧد ک‪ ３‬ﻟﻪ حﻖ ＇خﻪ دﻓاع کﻮل او د ﻋﻘﻴدې او اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪ ３‬پﻪ ﻻر ک‪ ３‬ثبات‬ ‫او ﻣﻘاوﻣت ﻟرل‪.‬‬ ‫‪ .‬ﻟﻪ دې ﻟﻮست ＇خﻪ دا ﻫﻢ زده کﻮو‪ ،‬چ‪ ３‬ک‪５‬داى شﻲ‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﻨاسبتﻮﻧﻮ ＇خﻪ د دﻳﻨﻲ او اجتﻤاﻋﻲ‬ ‫کاروﻧﻮ د اصﻼح ﻟپاره ＊ﻪ ‪＂－‬ﻪ واخﻴستﻞ شﻲ‪.‬‬

‫‪151‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬د دوﻳﻤ‪ ３‬ﻋﻘب‪ ３‬بﻴﻌت پﻪ کﻮم کال و او چ‪５‬رتﻪ او ＇ﻮ کساﻧﻮ پک‪６－ ３‬ون درﻟﻮد؟‬ ‫‪ .٢‬وﻟ‪ ３‬د پ‪５‬ﻐﻤبر تره پﻪ دې بﻴﻌت ک‪６－ ３‬ون وک‪７‬؟‬ ‫‪ .٣‬ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻰ شخص ＇ﻪ ﻧﻮﻣ‪５‬ده چ‪ ３‬د بﻴﻌت ﻻس ﻳ‪ ３‬رسﻮل اهلل تﻪ ورک‪７‬؟‬ ‫‪ .٤‬پ‪５‬ﻐﻤبر ﻟﻪ ＊‪％‬ﻮ سره ＇ﻪ ډول بﻴﻌت وک‪７‬؟‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫ﻟﻪ پ‪５‬ﻐﻤبر سره د ﻣدﻳﻨ‪ ３‬ﻣﻨﻮرې د خﻠکﻮ د بﻴﻌت ﻣطﻠب پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪152‬‬

‫پنځه څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫د مسلمانانو د صبر او ثبات الملونه‬ ‫ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ دخپﻞ اسﻼﻣﻲ دﻳﻦ د خپراوي پﻪ ﻻر ک‪ ３‬ډ‪４‬رې ستﻮﻧزې او ﻣصﻴبتﻮﻧﻪ وزﻏﻤﻞ‪ ،‬تردې‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ دې ﻻرې ک‪ ３‬د ژوﻧدﻟﻪ ﻻسﻪ ورکﻮﻟﻮ پﻮرې ورس‪５‬دل‪ .‬دﻟتﻪ ﻫﻐﻪ ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ او وسﻴﻠ‪ ３‬ﻳادوو چ‪３‬‬ ‫ﻣسﻠﻤاﻧان ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ز＊تﻪ ډ‪４‬ر صبر او زﻏﻢ تﻪ پﻪ ﻏاړه اﻳ‪＋‬ﻮدﻟﻮ ﻗاﻧﻊ ک‪７‬ل‪:‬‬

‫‪ .١‬په خداى‬

‫ايمان او د ٰالهي ذات ر＊تين‪ ３‬پ‪５‬ژندنه‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬ر＊تﻴﻨﻰ اﻳﻤان د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پﻪ زړوﻧﻮ ک‪＄ ３‬اى وﻧﻴسﻲ‪ ،‬ک‪７‬اووﻧﻪ او ﻣصﻴبتﻮﻧﻪ کﻪ ＇ﻮﻣره‬ ‫ﻟﻮی او دراﻧده ﻫﻢ وي‪ ،‬پﻪ خﻮ＊‪ ９‬سره ﻳ‪－ ３‬اﻟﻲ‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدې سببﻪ ﻧﻮر ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ راﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ ک‪８５‬ي او د‬ ‫ثبات او صبر تﻘﻮﻳﻪ پرې کﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪ .٢‬داس‪ ３‬الر＊وود او قيادت چ‪ ３‬زړونه راماتوي‬ ‫حضرت ﻣحﻤد د ！ﻮل بشرﻳت ﻻر＊ﻮود دى‪ .‬پﻪ پاک ﻟﻤﻨ‪ ،９‬اﻣاﻧت ساتﻨ‪ ３‬او د ＊ﻮ کاروﻧﻮ سرتﻪ‬ ‫رسﻮﻟﻮ ک‪ ３‬داس‪ ３‬پﻮړ تﻪ رس‪５‬دﻟﻰ و چ‪ ３‬ﻳﻮازې دوستاﻧﻮ او ﻳاراﻧﻮ ﻧﻪ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د＊ﻤﻨاﻧﻮ ﻫﻢ د ﻫﻐﻪ پﻪ‬ ‫حﻘاﻧﻴت او صداﻗت باور درﻟﻮد‪.‬‬

‫‪ .٣‬د مسؤوليت احساس‬ ‫د پ‪５‬ﻐﻤبر ﻳاراﻧﻮ احساسﻮﻟﻪ چ‪ ３‬دوﻣره دروﻧد ﻣسؤوﻟﻴت ورپﻪ ﻏاړه دى چ‪ ３‬ﻫ‪ ＆５‬کﻠﻪ ﻳ‪ ３‬باﻳد پﻪ‬ ‫ﻫکﻠﻪ ب‪ ３‬ﻏﻮري و ﻧشﻲ ‪＄ ،‬کﻪ پﻮﻫ‪５‬دل چ‪ ３‬ﻟﻪ دې ﻣسؤوﻟﻴت ＇خﻪ ﻏاړه ﻏ‪７‬ول‪ ،‬خﻮرا بدې پاﻳﻠ‪ ３‬ﻟري‪.‬‬

‫‪153‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫د خﻠکﻮ پﻪ ور‪＄‬ﻨﻴﻮ کاروﻧﻮ ک‪ ３‬د ﻣﻨاسب‪ ３‬ﻻر＊ﻮوﻧ‪ ３‬اﻏ‪５‬ز ＇ﻨ‪／‬ﻪ ارزوئ؟زده کﻮﻧکﻲ دې خپﻠﻪ‬ ‫رآﻳﻪ ＊کاره ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ .٤‬د قيامت او آخرت په ورځ‪ ３‬ايمان‬ ‫ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻳﻘﻴﻦ درﻟﻮد چ‪ ３‬پﻪ آخرت ک‪ ３‬بﻪ د ﻫر ＊ﻪ او بد کار پﻪ اړه پﻮ＊تﻞ ک‪８５‬ي او ﻟﻪ ﻫﻐ‪３‬‬ ‫وروستﻪ بﻪ بﻴا جﻨت او ﻳا دوزخ تﻪ ﻟ‪８５‬ل ک‪８５‬ي‪ .‬ﻫﻐﻮى پﻮﻫ‪５‬دل چ‪ ３‬دﻧﻴا ﻟﻪ خپﻠﻮ ！ﻮﻟﻮ ﻧﻌﻤتﻮﻧﻮ او‬ ‫ﻋذابﻮﻧﻮ سره د آخرت پر وړاﻧدې د ﻏﻮﻣاش‪ ３‬د وزر پﻪ اﻧدازه ارز＊ت ﻧﻪ ﻟري‪＄،‬کﻪ خﻮ د دﻧﻴا ترخ‪３‬‬ ‫او ستﻮﻧزې ﻫﻐﻮى تﻪ خﻮرا وړې او ﻧا＇ﻴزه ﻣﻌﻠﻮﻣ‪５‬دې‪.‬‬

‫‪ .٥‬قرآن کريم‬ ‫ﻗرآن کرﻳﻢ‪ ،‬ﻣسﻠﻤاﻧان صبر او ثبات تﻪ ﻫ（ﻮﻟﻲ‪ .‬ﻟﻪ ﻋبرتﻮﻧﻮ ډک‪ ３‬کﻴس‪ ３‬او د ﻫﻐﻮ حکﻤتﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ‬ ‫بﻴان ک‪７‬ي دي‪ .‬ﻗرآن کرﻳﻢ ﻣسﻠﻤاﻧان ﻟﻪ ﻳﻮې داس‪ ３‬ﻧ‪７‬ۍ سره اشﻨا کﻮي چ‪ ３‬د جاذب‪ ３‬پر وړاﻧدې‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻫ‪ ＆５‬خﻨ‪ ６‬ﻣﻘاوﻣت ﻧشﻰ کﻮﻻى‪.‬‬

‫‪ .٦‬د بري ز‪４‬رى‬ ‫ﻣسﻠﻤاﻧان د اسﻼم ﻟﻪ پﻴﻠﻪ پﻮﻫ‪５‬دل چ‪ ３‬اسﻼم تﻪ د ﻧﻨﻮتﻠﻮ ﻣﻌﻨا ﻳﻮازې د ک‪７‬اووﻧﻮ زﻏﻤﻞ ﻧﻪ و‪ ،‬بﻠک‪３‬‬ ‫د ﻫﻐﻮى ﻫدف د جاﻫﻠﻲ ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬اصﻼح او د اسﻼم د سﻴاسﻲ ﻧﻔﻮذ او ﻗدرت خپراوى و‪ ،‬تر＇ﻮ‬

‫‪154‬‬

‫اﻧسان د بتاﻧﻮ ﻟﻪ ﻋبادت ＇خﻪ د ﻳﻮه خداى‬

‫ﻋبادت تﻪ راوبﻮﻟﻲ‪ .‬د ﻗرآن کرﻳﻢ د آﻳتﻮﻧﻮ ﻧزول او د‬

‫پخﻮاﻧﻴﻮ ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ د حاﻻتﻮ حکاﻳت او ﻟﻪ خپﻠﻮ پ‪５‬ﻐﻤبراﻧﻮ سره د ﻫﻐﻮى د＊ﻤﻨﻲ داس‪ ３‬حاﻻت وو چ‪３‬‬ ‫د ﻣک‪ ３‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ او کاﻓراﻧﻮ ﻟﻪ وضﻌ‪ ３‬سره ﻳ‪ ３‬پﻮره سﻤﻮن درﻟﻮد‪.‬‬ ‫پﻪ دﻏﻮ کﻴسﻮ ک‪ ３‬دې تﻪ اشاره وه چ‪ ３‬د ﻣک‪ ３‬خﻠک بﻪ پﻪ ﻧ‪８‬دې راتﻠﻮﻧکﻲ ک‪ ３‬ﻣات‪ ３‬خﻮري‬ ‫او اسﻼﻣﻲ بﻠﻨﻪ او ﻣسﻠﻤاﻧان بﻪ برﻳاﻟﻲ ک‪８５‬ي‪ .‬ﻣسﻠﻤاﻧان پر خداى‬

‫د ﻗﻮي اﻳﻤان او د اسﻼم د‬

‫پ‪５‬ﻐﻤبر د اواﻣرو د پﻴروۍ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ پﻪ دې باور وو چ‪ ３‬جﻨت تﻪ داخﻠ‪５‬دل ﻟﻮی بری دى‪ .‬ﻫﻐﻪ رﻧ‪％‬ﻮﻧﻪ‬ ‫او ﻓشاروﻧﻪ چ‪ ３‬دوى ﻳ‪ ３‬کﻼبﻨد ک‪７‬ي وو‪ ،‬و زﻏﻤﻞ او ﻳﻘﻴﻦ ﻳ‪ ３‬درﻟﻮد چ‪ ３‬ډ‪４‬ر ژر بﻪ دﻏﻪ ستﻮﻧزې‬ ‫ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړې او بری بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ بر خﻪ شﻲ‪.‬‬

‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! د کاﻣﻴاب‪ ９‬او برﻳاوو ز‪４‬ري د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻟپاره کﻮم وو او د صبر او ثبات پاﻳﻠ‪３‬‬ ‫＇ﻨ‪／‬ﻪ ارزوئ؟‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ وروستﻰ ﻣﻮخﻪ د جاﻫﻠﻲ ！ﻮﻟﻨ‪ ３‬اصﻼح او د ا ٰﻟﻬﻲ ذات ﻋبادت و؟‬ ‫‪ .‬پﻪ خداى‬

‫او د ﻗﻴاﻣت پﻪ ورځ اﻳﻤان‪ ،‬د ﻣسؤوﻟﻴت احساس او د ﻣﻨاسب ﻗﻴادت او ﻻر＊ﻮوﻧ‪３‬‬

‫شتﻮن د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د صبر‪ ،‬ثبات او برﻳاوو ﻟﻪ سببﻮﻧﻮ ＇خﻪ وو‪.‬‬ ‫‪ .‬پر ﻫﻐﻮ وﻋدو او وﻋﻴدوﻧﻮ باور او ﻳﻘﻴﻦ‪ ،‬چ‪ ３‬پ‪５‬ﻐﻤبر بﻪ ﻣسﻠﻤاﻧان برﻳاوو تﻪ ﻫﻴﻠﻪ ﻣﻦ کﻮل او د‬ ‫جﻬﻨﻢ ﻟﻪ ﻋذاب ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬وﻳرول‪.‬‬

‫‪155‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د برﻳاوو ز‪４‬ري پﻪ ﻗرآن کرﻳﻢ ک‪＇ ３‬ﻨ‪／‬ﻪ شﻮي دي؟‬ ‫‪ .٢‬د پ‪５‬ﻐﻤبر ﻻر＊ﻮوﻧﻮ د اسﻼم د ﻻروﻳاﻧﻮ پﻪ روحﻴﻪ ک‪＇ ３‬ﻪ اﻏ‪５‬ز درﻟﻮد؟‬ ‫‪ .٣‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬ﻣﻮ چ‪ ３‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د صبر او ثبات ﻋﻮاﻣﻞ وﻟﻮستﻞ کﻮم دي؟‬

‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫پﻪ ﻟﻨ‪ ６‬ډول د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د صبر او ثبات ﻋﻮاﻣﻞ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪156‬‬

‫شپ‪ ８‬څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫د هجرت مخک‪＋‬ان‬ ‫پﻪ ﻋﻘبﻪ ک‪ ３‬ﻟﻪ دوﻳﻢ بﻴﻌت وروستﻪ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻟﻪ ﻣک‪＇ ３‬خﻪ بﻬر د ﻳﻮ ﻣرکز پﻪ جﻮړوﻟﻮ ستر بری‬ ‫ترﻻسﻪ ک‪ ،７‬چ‪ ３‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬رسﻮل اهلل ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ تﻪ د ﻫجرت اجازه ورک‪７‬ه‪.‬‬ ‫له مشکالتو سره هجرت کول‬ ‫ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ سره ﻟﻪ دې‪ ،‬چ‪ ３‬پﻮﻫ‪５‬دل پﻪ ﻫجرت ک‪ ３‬ﻣﻨاﻓﻊ‪ ،‬ﻣا ل او شتﻤﻨﻲ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪ ،３＄‬ﻟﻪ ﻫﻼکت‬ ‫او ب‪ ３‬برخﻠﻴک‪ ９‬سره ﻣخاﻣخ ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻫجرت ﻳ‪ ３‬پﻴﻞ ک‪ .７‬د ﻫجرت د ساﻻراﻧﻮ ＇ﻮ ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬ﻳادوو‪:‬‬ ‫‪ .١‬د ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻴﻮ کساﻧﻮ پﻪ ډﻟﻪ ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻫجرت ﻳ‪ ３‬وک‪ ،７‬ﻳﻮ ﻫﻢ ابﻮ سﻠﻤﻪ دى‪ ،‬ﻫﻐﻪ ﻟﻪ دوﻳﻤ‪ ３‬ﻋﻘب‪３‬‬ ‫＇خﻪ ﻳﻮ کال ﻣخک‪ ３‬تصﻤﻴﻢ وﻧﻴﻮ چ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻠ‪ ３‬ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬او ﻳﻮ زوى سره ﻫجرت وک‪７‬ي‪ ،‬خسر‪－‬ﻨ‪９‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬ورسره د ＊‪ ３％‬پﻪ بﻴﻮﻟﻮ ک‪ ３‬ﻣخاﻟﻔت وک‪ ７‬او ﻫﻐﻪ ﻳ‪ ３‬ترې ستﻨﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬د ابﻮ سﻠﻤﻪ کﻮرﻧ‪ ９‬ﻫﻢ پﻪ‬ ‫ﻏﻮسﻪ شﻮه‪ .‬زوى ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻮر ＇خﻪ واخﻴست او ‪＄‬ان سره ﻳ‪ ３‬خپﻠ‪ ３‬ﻗبﻴﻠ‪ ３‬بﻨﻮ ﻣخزوم تﻪ بﻮتﻠﻮ‪ .‬ابﻮ‬ ‫سﻠﻤﻪ ﻳﻮازې ﻣدﻳﻨ‪ ３‬تﻪ ﻻړ‪ .‬ام سﻠﻤﻪ رضی اهلل ﻋﻨﻬا تﻪ چ‪ ３‬تﻞ بﻪ د خپﻞ ‪－‬ران خاوﻧد ابﻮ سﻠﻤﻪ پﻪ‬ ‫ﻳاد ژړﻳدﻟﻪ‪ ،‬ﻳﻮ کال وروستﻪ اجازه ورک‪７‬ای شﻮه چ‪ ３‬ﻣدﻳﻨ‪ ３‬تﻪ ﻻړه شﻲ‪ .‬ﻫﻤاﻏﻪ و چ‪ ３‬خپﻞ زوى‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ خسر خ‪５‬ﻠﻮ ＇خﻪ واخﻴست او پﻪ ﻳﻮازې ‪＄‬ان ﻳ‪ ３‬د ﻣدﻳﻨ‪ ３‬ﻻره وﻧﻴﻮه‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻋثﻤان ابﻦ ابﻲ‬ ‫طﻠحﻪ ﻟﻪ ﻣﻮضﻮع ＇خﻪ خبر شﻮ‪ ،‬تر ﻣدﻳﻨ‪ ３‬پﻮرې ﻳ‪ ３‬د ﻫﻐ‪ ３‬ﻣﻠتﻴا وک‪７‬ه او ﻫﻐﻪ ＊ار‪－‬ﻮ！ﻲ (ﻗبا) تﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫ورسﻮﻟﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬خاوﻧد ﻳ‪ ３‬پک‪ ３‬و اوخپﻠﻪ ب‪５‬رتﻪ ﻣک‪ ３‬تﻪ راﻏﻰ‪.‬‬ ‫‪ .٢‬ﻫﻤدارﻧ‪／‬ﻪ کﻠﻪ‪ ،‬چ‪ ３‬صﻬﻴب بﻦ سﻨان روﻣﻲ د ﻫجرت اراده وک‪７‬ه‪ ،‬د ﻣک‪ ３‬خﻠکﻮ ورتﻪ‬ ‫ووﻳﻞ‪ :‬ﻓﻘﻴر وې‪ ،‬دﻟتﻪ شتﻤﻦ شﻮې‪ ،‬شﻮﻧ‪ ３‬ﻧﻪ ده‪ ،‬چ‪ ３‬شتﻤﻨﻲ او ﻣال ﻟﻪ ‪＄‬ان سره ﻳﻮس‪ .３‬صﻬﻴب‬ ‫د خپﻞ ﻣال پﻪ پر‪＋４‬ﻮدو ﻟﻪ ﻗرﻳشﻮ＇خﻪ د ﻫجرت اجازه ترﻻسﻪ ک‪７‬ه‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬حضرت ﻣحﻤد‬ ‫ﻟﻪ دې پ‪ ３＋５‬خبر شﻮ‪ ،‬وﻳ‪ ３‬ﻓرﻣاﻳﻞ‪ :‬صﻬﻴب ‪＂－‬ﻪ وک‪７‬ه! صﻬﻴب گ＂ﻪ وک‪７‬ه!‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! ﻟﻪ پخﻮاﻧﻴﻮ درسﻮﻧﻮﻧﻪ پﻪ ‪ ３＂－‬اخستﻮسره کﻮﻻى شئ وواﻳئ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣک‪ ３‬بﻬر د‬ ‫ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻣرکز ＇ﻨ‪／‬ﻪ او چ‪５‬رتﻪ و؟‬ ‫‪ .٣‬ﻋﻤر بﻦ خطاب‪ ،‬ﻋﻴاش بﻦ ابﻲ ربﻴﻌﻪ او ﻫشام بﻦ ﻋاص وﻋده وک‪７‬ه چ‪ ３‬سﻬار ﻣﻬال بﻪ د‬ ‫ﻣک‪＇ ３‬خﻪ د باﻧدې پﻪ ﻓﻼﻧﻲ ‪＄‬اى ک‪ ３‬سره ﻳﻮ ‪＄‬اى شﻲ او بﻴا بﻪ د ﻣدﻳﻨ‪ ３‬پﻪ ﻟﻮر ﻫجرت وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻋﻤر او ﻋﻴاش ﻫﻤﻐﻪ ‪＄‬اى تﻪ ورس‪５‬دل‪ ،‬خﻮ ﻫشام وﻧشﻮاى ک‪７‬اى چ‪ ３‬ورسره ﻳﻮ ‪＄‬اى شﻲ‪.‬‬

‫‪157‬‬

‫دوى دواړه ﻣدﻳﻨ‪ ３‬تﻪ ورس‪５‬دل‪ .‬ابﻮجﻬﻞ او ورور ﻳ‪ ３‬حارث‪ ،‬ﻋﻴاش تﻪ چ‪ ３‬د در‪４‬ﻮاړو ﻣﻮرﻳﻮه‬ ‫وه‪ ،‬ورﻏﻠﻞ او ورتﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪:‬ﻣﻮر پر ‪＄‬ان ﻧذر ک‪７‬ئ چ‪ ３‬تا وﻧﻪ وﻳﻨﻲ‪ ،‬سر بﻪ ږوﻣﻨ‪ ＃‬ﻧﻪ ک‪７‬ي او ﻟﻪ‬ ‫ﻟﻤر ＇خﻪ بﻪ سﻴﻮري تﻪ ﻻړه ﻧﻪ شﻲ‪ .‬زړه ﻳ‪ ３‬د خپﻠ‪ ３‬ﻣﻮر پﻪ حال وسﻮ‪５＄‬ده او ﻫﻮډ ﻳ‪ ３‬وک‪ ،７‬چ‪３‬‬ ‫خپﻠ‪ ３‬ﻣﻮر تﻪ ورشﻲ‪ ،‬خﻮ ﻋﻤر ورتﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻋﻴاشﻪ! دوى ستا پﻪ ﻫکﻠﻪ بﻠﻪ اراده ﻟري‪ ،‬ﻏﻮاړي تا‬ ‫ﻟﻪ خپﻞ دﻳﻦ ＇خﻪ واړوي‪＄ .‬ان ترې وساتﻪ! خﻮکﻠﻪ چ‪ ３‬ﻋﻤر پﻮه شﻮ چ‪ ３‬ﻋﻴاش خپﻠ‪ ３‬ﻣﻮر تﻪ د‬ ‫ورتﻠﻮ اراده ک‪７‬ې‪ ،‬خپﻞ اوښ ﻳ‪ ３‬ورک‪ ،７‬د ﻻرې پﻪ ﻧﻴﻤاﻳﻲ ک‪ ３‬ابﻮجﻬﻞ او ورور ﻳ‪ ３‬پر ﻋﻴاش حﻤﻠﻪ‬ ‫وک‪７‬ه ﻻسﻮﻧﻪ او پ‪ ３＋‬ﻳ‪ ３‬پرې وت‪７‬ﻟ‪ ３‬او ﻣک‪ ３‬تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮوړ او وﻳﻞ ﻳ‪ :３‬اى د ﻣک‪ ３‬خﻠکﻮ! تاس‪ ３‬ﻫﻢ ﻟﻪ‬ ‫خپﻠﻮ جاﻫﻼﻧﻮ سره ﻫﻤداس‪ ３‬چﻠﻨد وک‪７‬ئ‪ ،‬ﻟکﻪ چ‪ ３‬ﻣﻮږ ﻟﻪ دې احﻤﻖ سره وک‪ .７‬دا و د ﻫﻐﻮ کساﻧﻮ‬ ‫پﻪ وړاﻧدې د ﻣشرکﻴﻨﻮ ﻏبر‪－‬ﻮن چ‪ ３‬ﻫجرت کﻮل ﻳ‪ ３‬ﻏﻮ＊تﻞ‪.‬خﻮ د دې ﻫر ＇ﻪ سره سره خﻠک ډﻟ‪３‬‬ ‫ډﻟ‪ ،３‬اوﻳﻮازې‪ ،‬ﻳﻮازې ﻳﻮ د بﻞ پس‪ ３‬ﻣﻬاجرکﻴدل‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! سره ﻟﻪ دې چ‪ ３‬صﻬﻴب خپﻠﻪ شتﻤﻨﻲ او ﻣال پر‪８４‬دي‪ ،‬پ‪５‬ﻐﻤبر‬ ‫چ‪ ３‬صﻬﻴب گ＂ﻪ وک‪７‬ه؟‬

‫＇ﻨ‪／‬ﻪ واﻳﻲ‬

‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫‪ .‬ﻣسﻠﻤاﻧان د خپﻞ اﻳﻤان او ﻋﻘﻴدې د ساتﻠﻮ ﻟپاره ﻟﻪ خپﻞ ‪＄‬ان او ﻣال ＇خﻪ ت‪５‬ر‪８４‬ي‪.‬‬ ‫‪ .‬د ﻗرﻳشﻮ ﻣشرکﻴﻨﻮ د خﻠکﻮ د ﻣسﻠﻤاﻧ‪５‬دو د ﻣخﻨﻴﻮي ﻟپاره ﻫره وسﻴﻠﻪ وکاروﻟﻪ‪.‬‬

‫ارزونه‬

‫‪ .١‬د ﻣشرکﻴﻨﻮ سخت زړي تﻮب د ابﻮ سﻠﻤﻪ د ﻫجرت پر وړاﻧدې ＇ﻨ‪／‬ﻪ و؟‬ ‫‪ .٢‬کﻠﻪ چ‪ ３‬صﻬﻴب د ﻫجرت تصﻤﻴﻢ وﻧﻴﻮ د ﻣک‪ ３‬خﻠکﻮ ＇ﻪ ورسره وک‪７‬ل؟‬ ‫‪ .٣‬ﻟﻪ ﻫجرت وروستﻪ ﻋﻴاش بﻦ ابﻲ ربﻴﻌﻪ ＇ﻪ ډول د ﻣشرکﻴﻨﻮ پﻪ دام ک‪ ３‬وﻧ‪＋‬ت؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫د اسﻼم د ساﻻراﻧﻮ د ک‪７‬اووﻧﻮ د زﻏﻤﻠﻮﻳﻮه ب‪５‬ﻠ‪／‬ﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪158‬‬

‫اووه څلو‪＋４‬تم لوست‬

‫په دارالندوه ک‪ ３‬د قريشو تصميم‬ ‫د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د ﻫجرت ﻫﻮډ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻠﻮ ﻣاﻟﻮﻧﻮ او کﻮرﻧﻴﻮ سره ﻣدﻳﻨ‪ ３‬تﻪ تﻠﻞ‪ ،‬ﻣشرکﻴﻦ سخت‬ ‫اﻧد‪＋４‬ﻤﻦ ک‪７‬ل او خپﻞ اﻗتصادي او سﻴاسﻲ تﻬدﻳد ﻳ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻮ ستر‪－‬ﻮ ﻟﻴده‪ .‬ﻫﻤاﻏﻪ و چ‪ ３‬د ﻗرﻳشﻮ‬ ‫ﻣشراﻧﻮ پﻪ داراﻟﻨدوه ک‪ ３‬ﻳﻮه ﻏﻮﻧ‪６‬ه جﻮړه ک‪７‬ه‪ ،‬تر＇ﻮ د پ‪５‬ﻐﻤبر د ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻮ ﻣخﻪ وﻧﻴسﻲ‪.‬‬ ‫د مسلمانانو پرمخت‪ ，‬او د قريشو اند‪＋４‬نه‬ ‫ﻗرﻳش د حضرت ﻣحﻤد پﻪ جذاب شخصﻴت او د اوس او خزرج د ﻗﻮﻣﻮﻧﻮ جﻨ‪／‬ﻲ استﻌداد‬ ‫او د ﻣدﻳﻨ‪ ３‬ﻣﻨﻮرې پر ستراتﻴژﻳکﻲ ﻣﻮﻗﻌﻴت‪ ،‬چ‪ ３‬د ﻳﻤﻦ او شام د تجارتﻲ ﻻرې پر سر پرتﻪ وه‪،‬‬ ‫پﻮﻫ‪５‬دل او ﻟﻪ بﻠ‪ ３‬خﻮا پﻪ ﻣدﻳﻨﻪ ک‪ ３‬د اسﻼﻣﻲ دﻋﻮت تﻤرکز د ﻗرﻳشﻮ ﻟپاره ﻳﻮ ستر خطر شﻤ‪５‬رل‬ ‫ک‪５‬ده‪.‬‬ ‫پﻪ ﻋﻘبﻪ ک‪ ３‬ﻟﻪ دوﻳﻢ بﻴﻌت ＇خﻪ دوې ﻧﻴﻤ‪ ３‬ﻣﻴاشت‪ ３‬وروستﻪ د ﻗرﻳشﻮ د ﻗبﻴﻠﻮ استازو پﻪ داراﻟﻨدوه‬ ‫ک‪ ３‬ﻳﻮه ستره ﻏﻮﻧ‪６‬ه ترتﻴب ک‪７‬ه‪ ،‬تر＇ﻮ د پ‪５‬ﻐﻤبر د ﻓﻌاﻟﻴتﻮﻧﻮ‪ ،‬چ‪ ３‬د اسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪ ３‬ﻣخک） دى‪،‬‬ ‫ﻣخﻪ وﻧﻴسﻲ‪ .‬پﻪ دې ﻏﻮﻧ‪６‬ه ک‪ ３‬ابﻮجﻬﻞ بﻦ ﻫشام‪ ،‬جبﻴر بﻦ ﻣطﻌﻢ‪ ،‬شﻴبﻪ بﻦ ربﻴﻌﻪ‪ ،‬ﻋتبﻪ بﻦ ربﻴﻌﻪ‪،‬‬ ‫ابﻮسﻔﻴان بﻦ حرب‪ ،‬ﻧضر بﻦ حارث‪ ،‬ابﻮاﻟبختري بﻦ ﻫشام‪ ،‬اﻣﻴﻪ بﻦ خﻠﻒ او ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر ﻧﻮرو د‬ ‫ﻗرﻳشﻮ ﻣشراﻧﻮ ‪６－‬ون درﻟﻮد‪.‬‬ ‫پﻪ دې ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ابﻠﻴس د سپﻴﻦ ږﻳري س‪７‬ي پﻪ ﻗﻴاﻓﻪ ک‪ ３‬راﻏﻰ او وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬د ﻧجد د خﻠکﻮ سپﻴﻦ‬ ‫ږﻳری ﻳﻢ‪ ،‬ستاسﻮ ﻟﻪ ﻏﻮﻧ‪６‬ې خبر شﻮم راﻏﻠﻢ‪ ،‬چ‪ ３‬ستاس‪ ３‬خبرې واورم او دﻏﻮﻧ‪６‬ې پﻪ اړه بﻪ خپﻠﻪ‬ ‫ﻻزﻣﻪ ＇ر‪－‬ﻨدوﻧﻪ او ﻻر＊ﻮوﻧﻪ و ﻧﻪ سپﻤﻮم‪.‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫پﻪ ﻣدﻳﻨﻪ ک‪ ３‬د اسﻼﻣﻲ دﻋﻮت تﻤرکز وﻟ‪ ３‬د ﻣشرکﻴﻨﻮ د اﻧد‪＋４‬ﻨ‪ ３‬ﻣﻮجب شﻮ؟‬ ‫د پ‪５‬غمبر د وژلو پر‪４‬ک‪７‬ه‬ ‫پﻪ ﻳادې شﻮې ﻏﻮﻧ‪６‬ې ک‪ ３‬وړاﻧدﻳزوﻧﻪ و شﻮل‪ ،‬ابﻮاﻻسﻮد ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻐﻪ وباسئ او تبﻌﻴد ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫ابﻠﻴس پﻪ ﻫﻤاﻏﻪ ﻳادې شﻮې ﻗﻴاﻓ‪ ３‬ک‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬ﻧﻪ دا ＊ﻪ ﻧﻈر ﻧﻪ دى‪＄ ،‬کﻪ ﻫﻐﻪ کﻪ ﻫرې ﻗبﻴﻠ‪ ３‬تﻪ‬ ‫ورشﻲ‪ ،‬خبرې وک‪７‬ي‪ ،‬خﻠک د ﻫﻐﻪ ﻣﻨﻲ او تاس‪ ３‬بﻪ د خپﻠﻮ ﻻروﻳاﻧﻮ پﻪ ﻣ＀ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻳﻮسﻲ‪.‬‬ ‫‪159‬‬

‫ابﻮاﻟبختري ووﻳﻞ‪ :‬ﻫﻐﻪ ‪＄‬ﻨ‪％‬ﻴر او زوﻻﻧﻪ ک‪７‬ئ او پﻪ خپﻞ کﻮر ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬بﻨد ک‪７‬ئ‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬د ﻣرګ‬ ‫اﻧتﻈار کﻮئ‪ .‬ابﻠﻴس ﻟﻪ ﻫﻤاﻏ‪ ３‬ﻗﻴاﻓ‪ ３‬سره ووﻳﻞ‪ :‬ﻧﻪ‪ ،‬دا ﻧﻈر ﻫﻢ ＊ﻪ ﻧﻪ دی‪ ،‬پﻪ بﻨدي کﻮﻟﻮ سره د ﻫﻐﻪ‬ ‫د بﻠﻨ‪ ３‬ﻣخﻪ ﻧشئ ﻧﻴﻮﻻى‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ﻳاران ﻳ‪ ３‬ورسره ﻣرستﻪ کﻮي او خﻮش‪ ３‬کﻮي ﻳ‪.３‬‬ ‫پﻪ دې وخت ک‪ ３‬د پ‪５‬ﻐﻤبر ﻟﻮى د＊ﻤﻦ ابﻮجﻬﻞ درﻳﻤﻪ طرحﻪ وړاﻧدې ک‪７‬ه‪ ،‬وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬ﻟﻪ ﻫرې‬ ‫ﻗبﻴﻠ‪＇ ３‬خﻪ ﻳﻮﻳﻮ ‪＄‬ﻮان ﻏﻮره کﻮو‪ ،‬چ‪ ３‬د ＊ﻪ ﻧسب او شرف خاوﻧد وي‪ ،‬ﻫر ﻳﻮ بﻪ تﻮره واخﻠﻲ د ﻳﻮ‬ ‫ﻳرﻏﻞ پﻪ ترځ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻳﻮسﻲ او وﻳﻨﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻗبﻴﻠﻮ ک‪ ３‬وو‪４‬شﻞ شﻲ او بﻴا بﻪ ﻳ‪ ３‬دﻳت ورک‪７‬و!‬ ‫پﻪ ﻫﻤدې ترتﻴب بﻪ د ﻫﻐﻪ ＇خﻪ خﻼص او آرام شﻮ‪.‬‬ ‫ابﻠﻴس پﻪ دې وخت ک‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬زﻣا پﻪ ﻧﻈر دﻏﻪ راﻳﻪ او ﻧﻈر ＊ﻪ او سﻢ دى‪ .‬د ﻗرﻳشﻮ ﻣشراﻧﻮ ﻟﻪ‬ ‫پر‪４‬ک‪７‬ې ＇خﻪ خپﻞ ﻣﻼت‪ ７‬و＊ﻮود او د ژر اجراکﻮﻟﻮ ﻫﻮډ ﻳ‪ ３‬وک‪.７‬‬ ‫ﻓعاﻟﻴت‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! دﻣشر کﻴﻨﻮ د کﻴﻨ‪ ３‬ﻧﻮر ﻣﻮارد کﻪ درتﻪ ﻳاد وي وواﻳاست؟‬ ‫له لوست څخه زده ک‪７‬ې‬ ‫ ﻣشرکﻴﻨﻮ د پﻴﻐﻤبر د وژﻧ‪ ３‬تر حده د دﻋﻮت پﻪ ﻣخﻨﻴﻮ ﻟﻮ ک‪ ３‬زﻳار‪－‬اﻟﻪ‪.‬‬‫ ابﻠﻴس پﻪ خپﻠﻮ ډول ډول حﻴﻠﻮ ﻏﻮاړي د اسﻼم او ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ د پر ﻣخت‪ ，‬ﻣخﻪ ډب ک‪７‬ي‪.‬‬‫ارزونه‬

‫‪ -١‬د ﻗرﻳشﻮﻣشرکان ＇ﻪ وخت او پﻪ کﻮم ‪＄‬اى ک‪ ３‬او کﻮم ﻏرض را ！ﻮل شﻮي وو؟‬ ‫‪ -٢‬ابﻠﻴس وﻟ‪ ３‬دﻏ‪ ３‬د＊ﻤﻨ‪ ９‬تﻪ ﻟﻤﻦ وﻫﻠﻪ؟‬ ‫‪ -٣‬داسﻼﻣﻲ بﻠﻨ‪ ３‬د ﻣخﻨﻴﻮي پﻪ ﻫکﻠﻪ د ﻣشرکاﻧﻮ خطرﻧاک وړاﻧدﻳز د چا ﻟﻪ ﻟﻮري او پﻪ کﻮم ترتﻴب‬ ‫وړاﻧدې شﻮ؟‬ ‫کورن‪ ９‬دنده‬

‫پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ چ‪ ３‬پﻪ داراﻟﻨدوه ک‪＇ ３‬ﻮک راﻏﻮﻧ‪ ６‬شﻮي وو او د اسﻼﻣﻲ دﻋﻮت د‬ ‫ﻣخﻨﻴﻮي ﻟپاره ﻳ‪＇ ３‬ﻨ‪／‬ﻪ وړاﻧدﻳزوﻧﻪ وک‪７‬ل‪.‬‬

‫‪160‬‬