Pamięć absolutna. Jak radzić sobie z zapominaniem i podkręcić możliwości umysłu 9788324638802

Citation preview

Tytuł oryginału: Maximise Your Memory Power Tłumaczenie: Arkadiusz Romanek Projekt okładki: Urszula Buczkowska ISBN: 978-83-246-3880-2 First published in English by Marshall Cavendish International. Copyright © Marshall Cavendish International, 2010 Copyright © text Nishant Kasibhatla All rights reserved. Polish edition copyright © 2012 by Helion S.A. All rights reserved.

Wszystkie znaki występujące w tekście są zastrzeżonymi znakami firmowymi bądź towarowymi ich właścicieli. Autor oraz Wydawnictwo HELION dołożyli wszelkich starań, by zawarte w tej książce informacje były kompletne i rzetelne. Nie biorą jednak żadnej odpowiedzialności ani za ich wykorzystanie, ani za związane z tym ewentualne naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION nie ponoszą również żadnej odpowiedzialności za ewentualne szkody wynikłe z wykorzystania informacji zawartych w książce. Materiały graficzne na okładce zostały wykorzystane za zgodą Shuttershock Images LLC. Drogi Czytelniku! Jeżeli chcesz ocenić tę książkę, zajrzyj pod adres

http://sensus.pl/user/opinie/pamiab_ebook

Możesz tam wpisać swoje uwagi, spostrzeżenia, recenzję. Wydawnictwo HELION ul. Kościuszki 1c, 44-100 GLIWICE tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63 e-mail: [email protected] WWW: http://sensus.pl (księgarnia internetowa, katalog książek) Printed in Poland.

• Poleć książkę na Facebook.com

• Księgarnia internetowa

• Kup w wersji papierowej

• Lubię to! » Nasza społeczność

• Oceń książkę

SPIS TREŚCI Przedmowa .................................................................................................7 Wprowadzenie ..........................................................................................11 Oceń swoje możliwości ..............................................................................15

1. Poznanie zasad funkcjonowania pamięci ...............................................23 Mózg lepiej zapamiętuje obrazy ............................................................ 25 RPP procesu zapamiętywania ................................................................ 26 Wrogowie Twojej pamięci ...................................................................... 27 Rozwiewamy mity dotyczące pamięci ................................................... 30 Sekrety maksymalizacji sprawności pamięci ........................................ 31

2. Asocjacja — lepiszcze pamięci ...............................................................35 Zasada wyzwalacza ................................................................................ 37 Jak dobrą masz pamięć? ....................................................................... 38 Jak tworzyć silne asocjacje? .................................................................. 41 Ćwiczenia skojarzeniowe ....................................................................... 45

3. Techniki pamięciowe dla początkujących ...............................................49 Technika bazująca na pierwszych literach .............................................. 51 Technika bazująca na pierwszych literach zdania ................................... 53 Technika numer – wyrażenie ................................................................. 56 Technika numer – kształt ....................................................................... 57 Technika numer – rym ........................................................................... 62

4. Zapamiętywanie list, przemówień i treści prezentacji ............................65 Technika KAPO(wania) ........................................................................... 67 Technika ciągu słów ............................................................................... 69

3

4 |

SPIS TREŚCI

Wykorzystanie techniki ciągu słów do zapamiętywania elementów listy zadań ........................................ 73 Technika bazująca na liście ciała ............................................................ 74 Wykorzystanie listy ciała do zapamiętywania faktów i idei .......................... 75 Technika rzymskiego pokoju .................................................................. 76 Wykorzystanie techniki rzymskiego pokoju do zapamiętywania wystąpień i prezentacji ....................................... 79 „Doposażenie” rzymskiego pokoju ........................................................ 83 Porównanie technik: ciąg słów versus lista ciała versus technika rzymskiego pokoju .......... 86

5. Zapamiętywanie pojęć abstrakcyjnych oraz słów pochodzących z obcych języków ...........................................89 Technika wyzwalacza wizualnego .......................................................... 91 Wyzwalacze bazujące na wiedzy ............................................................ 92 Wyzwalacze bazujące na dźwięku .......................................................... 94 Wykorzystywanie wyzwalaczy do poszerzania słownictwa ..................... 95 Użycie wyzwalaczy do zapamiętywania słów obcojęzycznych .................... 98 Użycie wyzwalaczy do zapamiętywania słownictwa technicznego i innych pojęć abstrakcyjnych ............................................................ 99

6. Zapamiętywanie liczb i danych statystycznych .....................................101 GSP — główny system pamięciowy ..................................................... 104 Konwertowanie liczb na słowa (i obrazy) ............................................. 106 Radzenie sobie z jedno- lub dwucyfrowymi liczbami .......................... 111 Zastosowanie GSP do zapamiętywania liczb o dowolnej długości ........ 113 Baza danych stu obrazów — Twoja ściągawka ..................................... 117

7. Zapamiętywanie imion i twarzy ............................................................121 Dlaczego zapominamy imiona? ........................................................... 123 Zapamiętywanie imion — system pięciu kroków ................................. 126 Technika podstawowa — wyjaśnienie pięciu kroków ........................... 126 Technika zaawansowana — wyjaśnienie pięciu kroków ....................... 130 Zbierzmy wszystkie wskazówki… ......................................................... 136

SPIS TREŚCI

| 5

8. Osiem sposobów na turbodoładowanie Twojego mózgu .....................139 Medytacja ............................................................................................ 142 Rozwiązywanie zagadek ....................................................................... 144 Malowanie w wyobraźni ....................................................................... 145 Co by było, gdyby… ............................................................................ 146 Pomyśl o dziesięciu zastosowaniach .................................................... 148 Zawierz swojemu mózgowi .................................................................. 149 Zdobywanie nowych umiejętności ...................................................... 151 Aktywacja natychmiastowego odtworzenia ......................................... 152

9. Radzenie sobie z codziennymi problemami z pamięcią ........................155 Jak poradzić sobie z zapominaniem? .................................................. 157 Zapamiętywanie danych w formacie literowym lub alfanumerycznym ..... 161 Radzenie sobie z TOT i blokadami pamięci ........................................... 162 Zapamiętywanie dat rocznic i urodzin ................................................. 162 Zapamiętywanie dat spotkań ............................................................... 164 Przechowywanie informacji w pamięci długotrwałej ........................... 166 Zapamiętywanie informacji z przekazu ustnego .................................. 167 Zapamiętywanie słowa pisanego ......................................................... 167

10. Popisy, dzięki którym zrobisz wrażenie na innych i poprawisz swoją pamięć ..................................................................171 Zapamiętać kalendarz .......................................................................... 173 Liczba trzydziestocyfrowa .................................................................... 175 Mentalne szuflady ............................................................................... 177 Fakty dotyczące ludzi .......................................................................... 178 Zapamiętywanie przekazu spotkań firmowych .................................... 180 Sztuczki pamięciowe w codziennym życiu zawodowym ...................... 182

O autorze ................................................................................................184

6 |

SPIS TREŚCI

PRZEDMOWA Gratuluję Ci, drogi Czytelniku, że zdecydowałeś się na lekturę tej książki. Jestem niezmiernie dumna z tego, iż stała się ona częścią serii ST Training Solutions Success Skills — cyklu składającego się z krótkich, praktycznych poradników z różnych dziedzin, których celem jest zapewnienie pomocy w rozwoju Twoich umiejętności oraz osiągnięciu sukcesu zawodowego i osobistego. Cykl Success Skills powstał z myślą o potrzebach uczestników szkoleń organizowanych w ramach programu ST Training Solutions. Po zakończeniu zajęć warsztatowych wielu naszych słuchaczy wyrażało chęć kontynuowania nauki, poszerzania wiedzy i przejścia na wyższe poziomy wtajemniczenia. Byli oni naprawdę spragnieni wiedzy. Ale przecież właśnie na to liczyłam w 2007 roku, kiedy powstawał program ST Training Solutions. Dzięki serii książek z cyklu Success Skills możemy przekazywać wiedzę i doświadczenie naszych wykładowców szerszemu gronu odbiorców zainteresowanych dalszym rozwojem osobistym. Jako redaktorka cyklu miałam przyjemność współpracować z wieloma autorami, dbając o to, aby ich książki były łatwe w odbiorze, miały charakter praktycznych, prostych i przystępnych językowo poradników. Każda pozycja serii zawiera najważniejsze narzędzia i strategie, które sprawią, że staniesz się człowiekiem efektywniej i skuteczniej wykorzystującym swoje umiejętności. Kluczowym zagadnieniom towarzyszą rysunki, ponieważ moim zdaniem lepiej opanowujemy nową wiedzę wtedy, gdy nauka odbywa się w przyjemnej atmosferze i towarzyszy jej odrobina humoru. Z pewnością zauważysz także powtarzające się na kartach tej pozycji symbole graficzne, które służą wyróżnieniu niektórych ważnych wskazówek:

7

8 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

ROZWIEWAMY MITY Akapit oznaczony tym symbolem zaczynamy od stwierdzenia, które nie jest prawdą. Zaraz po nim następuje opis rzeczywistego stanu rzeczy.

FAKTY Przydatne informacje lub ważne dane, które dobrze jest znać.

EUREKA! Ten symbol pojawia się wówczas, gdy przedstawiamy wnioski, jakie wynikają z poruszanych wcześniej tematów. Nie zapomnij zapisywać własnych spostrzeżeń, które pojawiają się wówczas, gdy dostarczone Ci informacje pomagają w zrozumieniu jakiegoś ważnego zagadnienia.

SPRÓBUJ! W tym miejscu znajdziesz sugestie dotyczące obszaru praktycznego zastosowania — w domu lub w pracy — dla poruszanej wiedzy teoretycznej.

UWAGA, NIEBEZPIECZEŃSTWO! Akapity oznaczone takim symbolem zawierają słowo ostrzeżenia. Będą to informacje na temat działań, których należy unikać, lub środków ostrożności, które należy przedsięwziąć.

WSKAZÓWKI Na końcu każdego rozdziału znajdziesz zbiór wskazówek — ważnych informacji, będących streszczeniem najistotniejszych treści i kluczowych zagadnień poruszanych w danej porcji materiału.

PRZEDMOWA

| 9

Sięgając po tę książkę, jasno określiłeś swoją potrzebę poszerzenia wiedzy. Dobre rady i praktyczne wskazówki zawarte w tej publikacji pomogą Ci w rozwoju. Nie będziesz tylko „dobry”, staniesz się „świetny”! Powodzenia!

Redaktor cyklu CEO, ST Training Solutions Pte Ltd

www.shirleytaylortraining.com www.shirleytaylor.com

Kształtuj w sobie gwiazdę! Odwiedź stronę internetową www.STSuccessSkills.com, skąd możesz pobrać nasz darmowy e-book zatytułowany Your 7 Steps to Success, zawierający motywujące wskazówki autorów naszych publikacji. Znajdziesz tu także wiele autorskich artykułów i będziesz mógł zamówić najnowsze tytuły cyklu Success Skills.

10 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

WPROWADZENIE Lubię powiedzenie: „Nie pamięta wół, jak cielęciem był”. Ale doświadczenie nie jest konsekwencją wieku czy dorosłości, lecz wynikową wielu pomyłek. Nabywając nowe umiejętności, nigdy nie ustrzeżemy się błędów. Nie myli się tylko ten, kto nic nie robi. Jeśli to prawda, to każdy specjalista w swojej dziedzinie wyróżnia się także ogromną liczbą wpadek i potknięć. Jak wielu innych, urodziłem się bez fenomenalnej pamięci. Naukę technik pamięciowych (mnemotechnik) zacząłem dopiero jako siedemnastolatek w czasie letnich wakacji. Wcześniej miałem naprawdę kiepską pamięć. Jedyna znana mi technika pamięciowa bazowała na powtarzaniu opanowanej wiedzy, dlatego spędzałem długie godziny, wypełniając głowę wiedzą potrzebną mi do zdania egzaminów, zapamiętując stosy książek — maglując wciąż i wciąż ten sam materiał. Cierpiało na tym moje życie prywatne, ponieważ w tym samym czasie wzdragałem się wręcz przed uczestnictwem w spotkaniach, podczas których młodzi ludzie wspólnie uczyli się i powtarzali materiał do sprawdzianów. Dlaczego? Po prostu dlatego, że nie byłem w stanie zapamiętać imion uczestniczących w tych nasiadówkach ludzi. Moja pamięć pogarszała się z każdym dniem. Pewnego dnia matka wysłała mnie do sklepu spożywczego na zakupy. Pojechałem rowerem, kupiłem to, co trzeba, i wróciłem do domu. Tyle że kompletnie zapomniałem o swoim rowerze! Zauważyłem jego brak dopiero kilka godzin później, kiedy chciałem wyjść na dwór i nie mogłem znaleźć moich dwóch kółek! Ten wypadek sprawił, że zdałem sobie sprawę, jak kiepską mam pamięć. Coś takiego zdarza się tylko prawdziwym „pamięciowym nieudacznikom”. Incydent z rowerem miał miejsce w roku 1995. A podczas odbywających się w roku 2003 World Memory Championship (mistrzostwa świata w zapamiętywaniu) zdobyłem tytuł arcymistrza. Jak to możliwe, że na przestrzeni zaledwie ośmiu lat doszło do tak wielkiej transformacji? To proste. Opanowałem kilka nieskomplikowanych, ale niezwykle skutecznych mnemotechnik.

11

12 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Zastanów się nad odpowiedzią na następujące pytania:

„

Czy miewasz problemy z zapamiętywaniem kluczowych informacji?

„

Czy chciałbyś umieć lepiej zarządzać swoją wiedzą?

„

Czy bywasz zdenerwowany dlatego, że stale zapominasz o ważnych rzeczach?

„

Czy martwisz się przeładowaniem wiedzą?

Za każdym razem, gdy zadaję te pytania uczestnikom moich warsztatów lub słuchaczom moich wystąpień, słyszę głównie odpowiedzi twierdzące. Jestem pewien, że i Ty miewasz podobne problemy z pamięcią. Ale mam dla Ciebie dobrą wiadomość! W tej książce podzielę się z Tobą prostymi, praktycznymi wskazówkami, dotyczącymi technik pamięciowych, które pozwolą Ci zapamiętywać dane wszelkiego typu. Żyjemy obecnie w erze szybkiej wymiany informacji. Zwiększenie sprawności zapamiętywania przestaje być alternatywą. Staje się koniecznością! Naszej pamięci używamy non stop, korzystamy z niej przez całe życie i to, w jaki sposób się nią posługujemy, przełoży się na nasze osiągnięcia. Nie jest ważne, czym się zajmujesz i gdzie pracujesz. Zwiększenie efektywności i sprawności działania Twojej pamięci jest nakazem czasów i może prowadzić do zwiększenia produktywności i zyskowności Twojej organizacji. Ostatnie badania naukowe potwierdzają tezę, że każdy człowiek dysponuje wspaniałą pamięcią. Tyle że nie wszyscy korzystamy z naszych mózgów tak, aby wykorzystać cały drzemiący w nich potencjał. Odpowiednie wyćwiczenie pamięci da Ci przewagę nad innymi ludźmi — będziesz potrafił łatwiej się koncentrować, sprawniej zapamiętywać nowe informacje, zredukujesz stres związany z zapominaniem, dłużej zachowasz zdobytą wiedzę, a nawet zrobisz większe wrażenie dzięki sprawności swojej pamięci. Posiadanie dobrej pamięci jest umiejętnością, a zdobycie każdej umiejętności wymaga ćwiczeń. Podczas lektury tej książki natkniesz się na fragmenty z różnymi zadaniami. Proszę, wykonaj zalecane ćwiczenia, ponieważ samo zapoznanie się z zawartym tu materiałem nie wystarczy do tego, aby maksymalnie wykorzystać Twój potencjał. Wykonywanie tych ćwiczeń pozwoli Ci rozwinąć

WPROWADZENIE

| 13

umiejętności potrzebne do maksymalizacji sprawności pamięci. Co ważniejsze, zmieni także Twój sposób oceny etapów nauki, zapamiętywania i odtwarzania oraz praktycznego wykorzystywania zdobytej wiedzy. Czy jesteś gotów rozpocząć proces poprawy sprawności działania Twojej pamięci? Eskapada do świata pamięci absolutnej będzie niezapomnianym przeżyciem, podróżą, z której przywieziesz cenne pamiątki. Nishant Kasibhatla

www.nishantkasibhatla.com

14 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

OCEŃ SWOJE MOŻLIWOŚCI Jak dobrą pamięcią dysponujesz? Wykonaj kolejno opisane w tym rozdziale ćwiczenia, których celem jest ocena sprawności Twojej pamięci. Metody punktowania znajdziesz na końcu każdego ćwiczenia. Użyj stopera i kontroluj czas przeznaczony na wykonanie ćwiczeń. Test nr 1

Czas trwania: Zapamiętywanie — 4 minuty, odtwarzanie — 6 minut. W poniższej tabeli znajdują się czteroznakowe wartości alfanumeryczne oraz ich opis. Przeznacz 4 minuty na zapamiętanie tych danych. Odtworzenie: Po 4 minutach przejdź do „Arkusza odpowiedzi”, w którym zobaczysz te same opisy, tyle że umieszczone w innej niż wcześniej kolejności. Wpisz do tabeli właściwe wartości. Punktowanie: Za każdą poprawną odpowiedź należą Ci się 2 punkty. Numer faktury

2361

Telefoniczny numer wewnętrzny

4156

Numer PIN

8190

Hasło do internetowego konta bankowego

G9024

Numer naboju do drukarki

6071

Przychód brutto (w tysiącach)

3851 $

15

16 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Test nr 2 Czas trwania: Zapamiętywanie — 3 minuty, odtwarzanie — 5 minut. Zapamiętaj w ciągu 3 minut szesnastocyfrową liczbę. Odtworzenie: Po 3 minutach przejdź do „Arkusza odpowiedzi” i uzupełnij puste kratki. Masz na to 5 minut. Punktowanie: Za każdą poprawną cyfrę tej liczby należy Ci się 1 punkt. 3

0

9

1

5

6

2

7

0

0

2

4

6

7

2

1

Test nr 3 Czas trwania: Zapamiętywanie — 5 minut, odtwarzanie — 8 minut. Poniżej znajdziesz listę 20 słów lub wyrażeń. Masz 5 minut na zapamiętanie ich wraz z przypisanymi im numerami porządkowymi. Odtworzenie: Po 5 minutach przejdź do „Arkusza odpowiedzi”. Zobaczysz tabelę z rozrzuconymi losowo numerami porządkowymi. Twoim zadaniem jest umieszczenie słów lub wyrażeń we właściwych wierszach. Masz na to 8 minut. Punktowanie: Za każdą poprawną odpowiedź należą Ci się 2 punkty. 1

Okno

11

Plakat

2

Papier

12

Butelka

3

Dysk USB

13

Medal

4

Feniks

14

Kostka Rubika

5

Telefon komórkowy

15

Chleb

6

Gazeta

16

Zszywacz

7

CD-ROM

17

Klatka schodowa

8

Ryba

18

Talerz

9

Lobby hotelowe

19

Lekarstwo

10

Gra Monopol

20

Spiżarnia

OCEŃ SWOJE MOŻLIWOŚCI

| 17

Test nr 4 Czas trwania: Zapamiętywanie — 3 minuty, odtwarzanie — 5 minut. Oto lista, na którą składa się 8 stwierdzeń zawierających zastrzeżenia co do poprawności korespondencji elektronicznej1. Masz 3 minuty na zapamiętanie całej listy. Kolejność punktów jest nieistotna. Odtworzenie: Po 3 minutach przejdź do „Arkusza odpowiedzi”. Zostaniesz poproszony o odtworzenie całej listy w czasie nie dłuższym niż 5 minut. Punktowanie: Za każdą dobrze zapamiętaną pozycję należą Ci się 2 punkty. Zastrzeżenia dotyczące korespondencji e-mail:

„ Zbyt ogólnikowe tematy listu. „ Brak powitania i pozdrowień na końcu listu. „ Błędy gramatyczne, interpunkcyjne i literówki. „ Niewłaściwe formatowanie tekstu. „ Niejasny przekaz treści listu. „ Nieprzyjazny ton. „ Kopia do całego świata. „ Problem z odszukaniem odpowiedzi w treści e-maila. Test nr 5 Czas trwania: Zapamiętywanie — 2 minuty, odtwarzanie — 3 minuty. Gospodarz przyjęcia przedstawia Cię kilku gościom. Poniżej znajdziesz listę 8 imion. Masz 2 minuty na ich zapamiętanie. Odtworzenie: Po 2 minutach przejdź do „Arkusza odpowiedzi”, gdzie zostaniesz poproszony o odtworzenie imion w czasie nie dłuższym niż 3 minuty. 1

Ta lista została zaczerpnięta z „Dziesięciu zastrzeżeń dotyczących praktyki korespondencji elektronicznej” ze stron 24 – 28 książki Shirley Taylor zatytułowanej E-mail Etiquette — jednej z pozycji cyklu ST Training Solutions Success Skills Series — przyp. aut.

18 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Punktowanie: Za każde dobrze zapamiętane imię należą Ci się 2 punkty.

„ Nataniel „ Russell „ Rachela „ Damian „ Sonia „ Oliwia „ Eryk „ Gilbert Arkusz odpowiedzi Test nr 1 Czas odtworzenia: 6 minut. Punktowanie: 2 punkty za każdą poprawną odpowiedź. Przychód brutto (w tysiącach) Numer faktury Hasło do internetowego konta bankowego Numer PIN Numer naboju do drukarki Telefoniczny numer wewnętrzny

Twój wynik: ____________ Test nr 2

Czas odtworzenia: 5 minut. Punktowanie: 1 punkt za każdą poprawną cyfrę.

Twój wynik: ____________

OCEŃ SWOJE MOŻLIWOŚCI

Test nr 3 Czas odtworzenia: 8 minut. Punktowanie: 2 punkty za każdą poprawną odpowiedź. 15

4

2

13

18

9

6

16

20

1

10

8

3

19

14

12

11

5

7

17

Twój wynik: ____________ Test nr 4 Czas odtworzenia: 5 minut. Punktowanie: 2 punkty za każdą poprawną odpowiedź. Zastrzeżenia dotyczące korespondencji e-mail:

Twój wynik: ____________

| 19

20 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Test nr 5

Czas odtworzenia: 3 minuty. Punktowanie: 2 punkty za każdą poprawną odpowiedź. Imiona:

Twój wynik: ____________ Łączny wynik ze wszystkich 5 testów: ____________(na 100 punktów)

Jak Ci poszło? Wynik: 1 – 30 punktów Powinieneś popracować nad podstawami technik pamięciowych. Pamiętaj o pozytywnym nastawieniu w kontekście możliwości Twojej pamięci. Zwróć szczególną uwagę na zawartość pierwszych trzech rozdziałów tej książki, a z pewnością szybko zauważysz poprawę pamięci. Wynik: 31 – 50 punktów Posługujesz się już kilkoma technikami pamięciowymi — czyniąc to świadomie lub nieświadomie. Ta książka pomoże Ci zatem uporządkować wiedzę, jaką posiadasz na ten temat, tak abyś mógł przejść na wyższy poziom wtajemniczenia. Przyjrzyj się spisowi treści i skoncentruj się na wybranych zagadnieniach, które pozwolą Ci rozwinąć swoje umiejętności. Zwróć szczególną uwagę na rozdziały od 4. do 7.

OCEŃ SWOJE MOŻLIWOŚCI

| 21

Wynik: 51 – 70 punktów Bardzo dobrze wykorzystujesz potencjał swojej pamięci. Dobrze rozumiesz, na czym polega praca mająca na celu maksymalizację sprawności jej działania. Rzuć okiem na spis treści i zwróć uwagę na tematy, które pozwolą Ci jeszcze lepiej wykorzystywać swoje umiejętności. Skoncentruj się na rozdziałach od 8. do 10. Wynik: 70 punktów i więcej Dysponujesz niesamowitą pamięcią. Wydaje się, że mam groźnego konkurenta w walce o następny tytuł mistrzowski! Zapoznaj się ze spisem treści i skoncentruj na zagadnieniach, które mogłyby wymagać dopracowania. Wkrótce będziesz gotowy do tego, aby naprawdę pokazać, na co Cię stać! Zwróć szczególną uwagę na części tekstu oznaczone grafikami: „Rozwiewamy mity”, „Fakty”, „Eureka!”, „Uwaga, niebezpieczeństwo” i „Wskazówki”.

22 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

1

POZNANIE ZASAD FUNKCJONOWANIA PAMIĘCI

„Każdy człowiek dysponuje pamięcią fotograficzną. Tyle że niektórzy nie mają kliszy do tego aparatu”. Autor nieznany

23

24 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

POZNANIE ZASAD FUNKCJONOWANIA PAMIĘCI

| 25

Pragnę, aby ta książka wyróżniała się wyjątkową praktycznością i aby przedstawione tu strategie i techniki można było z powodzeniem wykorzystywać w codziennym życiu. W myśl zasady powstrzymywania się od używania skomplikowanego żargonu nie będę opowiadał o żadnych synapsach, dendrytach, aksonach, ciele modzelowatym, płatach mózgu (skroniowym czy potylicznym) i innych tego typu zagadnieniach. Jeśli chciałbyś, drogi Czytelniku, zapoznać się z większą porcją teorii naukowej procesu zapamiętywania, wiedz, że w tej sferze internet może być Twoim przewodnikiem. Jednak zanim dowiesz się, jak polepszyć swoją pamięć, warto poznać kilka absolutnie podstawowych zagadnień dotyczących działania mózgu w kontekście zapamiętywania informacji.

Mózg lepiej zapamiętuje obrazy Jednym z podstawowych zagadnień, na którym bazują moje techniki pamięciowe, jest fakt, iż ludzki mózg najlepiej zapamiętuje obrazy. Wszyscy doświadczyliśmy tego, że gdy obserwujemy jakiś obraz (posługując się narządem wzroku), dłużej zachowujemy przekazaną nam informację. To właśnie z tego powodu większość z nas tak dobrze zna stwierdzenie: „Wiem, że kiedyś się spotkaliśmy, ale nie jestem w stanie przypomnieć sobie twojego imienia”. Zastanów się, dlaczego większości z nas łatwiej przychodzi zapamiętywanie twarzy, a nie imion? Twarz jest obrazem — w przeciwieństwie do imienia. To dlatego często tak trudno jest dokonać wizualizacji imienia. Ale co by było, gdybyś dysponował techniką pozwalającą Ci zamieniać imię spotkanej osoby na obraz? Czy w ten sposób łatwiej byłoby Ci je zapamiętać? Oczywiście, że tak! Wizualizacja jest kluczem, który ułatwia proces zapamiętywania. Zapewne w czasie, gdy uczęszczałeś do szkoły lub uczestniczyłeś w zajęciach na studiach, poznałeś i opanowałeś setki różnych idei i teorii. Ale czy dzisiaj jeszcze je pamiętasz? Prawdopodobnie nie. Niemniej jestem pewien, że zapamiętałbyś wszystko to, co Twój nauczyciel pomógłby Ci zwizualizować. Ja na przykład wciąż świetnie pamiętam trzecią zasadę dynamiki Newtona („Jeśli

26 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

ciało A działa na ciało B pewną siłą, to ciało B działa na ciało A siłą o takiej samej wartości oraz kierunku, lecz o przeciwnym zwrocie”). Dlaczego? Dlatego, że mój nauczyciel — na przykładzie rakiety — pomógł mi stworzyć obraz przedstawiający tę ideę. W silniku rakietowym gorące gazy będące produktem procesu spalania wyrzucane są przez dysze rakiety (akcja). W ten sposób powstaje ciąg napędzający silnik, który umożliwia pokonanie innych sił — takich jak siła ciężkości — i prowadzący do wznoszenia się rakiety. Potęga wizualizacji — praktycznego wyobrażenia działania sił — pomogła mi zapamiętać na dłużej definicję naukową, którą poznałem ponad dziesięć lat temu! EUREKA! Mózg lepiej zapamiętuje obrazy niż słowa. Jeśli naprawdę zależy mi na zapamiętaniu jakiejś informacji, muszę przetworzyć ją w obraz.

RPP procesu zapamiętywania Zastanówmy się przez chwilę nad tym, jak wygląda cały proces zapamiętywania. Dla uproszczenia określmy go skrótem: RPP . 1

Rejestracja — proces zapisywania nowych informacji w mózgu. Przechowywanie

— umiejętność zachowania zapisanej wiedzy tak długo,

jak chcemy.

Przypomnienie — możliwość przywołania z pamięci informacji w dowolnym miejscu i czasie. Rejestracja jest pierwszą (i najważniejszą) częścią procesu zapamiętywania. Na tym etapie staramy się znaleźć odpowiednie miejsce „magazynowania” dla nowych danych trafiających do naszej pamięci. Jeśli masz skutecznie i efektywnie zarejestrować nowe informacje, konieczne jest skorzystanie z właściwych technik. Jeśli zdarza Ci się mieć trudności z przypomnieniem sobie określo-

1

W angielskojęzycznym oryginale tej książki autor używa terminu „3R” (ang. Registration, Retention, Recall). Starałem się zamienić 3R w skrót łatwy do zapamiętania. RPP brzmi jak… Rada Polityki Pieniężnej… lub Raj Pamięci Permanentnej (wybór rozwinięcia łatwego do zapamiętania akronimu należy do Ciebie, drogi Czytelniku) — przyp. tłum.

POZNANIE ZASAD FUNKCJONOWANIA PAMIĘCI

| 27

nych informacji, przyczyną tego stanu rzeczy bywa „niewłaściwa rejestracja”. Wielu ludzi posługuje się złymi metodami rejestracji danych, a to prowadzi do problemów z przechowywaniem i przypominaniem. Opłaca się zachować pełne skupienie w czasie rejestracji nowych danych w pamięci. EUREKA! Jakość informacji przypomnianej jest wprost proporcjonalna do jakości rejestracji.

FAKTY 95% problemów z pamięcią to problemy z rejestracją.

Wrogowie Twojej pamięci Ludzie kupują dziesiątki książek zawierających wskazówki dotyczące tego, jak poprawić pamięć. Poświęcają swój czas na poszukiwania w internecie wiedzy na ten temat. Mimo to zdarza się, że wciąż narzekają na słabą pamięć. Być może dzieje się tak dlatego, że nie wiedzą, co jej szkodzi. Warto znać wrogów pamięci i podejmować aktywne działania zmierzające do wyeliminowania problemów — zanim jeszcze zaczniesz poznawać jakiekolwiek techniki wspomagania pamięci. Dwaj najwięksi wrogowie pamięci:

Brak wiary Stres Brak wiary To bardzo niepokojące, że tak wielu ludzi wierzy, iż nie dysponuje dobrą pamięcią! Dzieje się tak z kilku powodów. Przyczynami niewiary są:

„

Ciągły kontakt i wysłuchiwanie stwierdzeń, które każą wierzyć w ulotność pamięci („Lepiej to zapisz, bo zapomnisz”).

„

Demotywacja i zrzucanie winy na słabą pamięć nawet w przypadkach niewielkich problemów.

„

Powtarzanie wszystkim wokół (i samemu sobie), że masz „słabą pamięć”.

28 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Wiara czyni cuda. Jeśli nie uwierzysz, że masz dobrą pamięć, nie ma sposobu jej poprawienia. I analogicznie — jeśli wierzysz w to, że możesz mieć dobrą pamięć, marzenie stanie się rzeczywistością.

UWAGA, NIEBEZPIECZEŃSTWO! Czy często zdarza Ci się mówić: „Pozwól, że ci o tym opowiem, zanim zapomnę”? Tego rodzaju stwierdzenie nie pomaga w ulepszaniu pamięci. Za każdy razem, gdy mówisz coś takiego, wysyłasz do mózgu niebezpośredni sygnał świadczący o tym, jak niedoskonała jest Twoja pamięć. Zwróć uwagę także na swoje emocje i słowa, których używasz wtedy, gdy zdajesz sobie sprawę, że czegoś zapomniałeś. Nie panikuj i nie odgrywaj wielkich scen rozpaczy. Wszyscy czasami popełniamy błędy. Kiedy robisz z tego wielkie halo, tylko pogarszasz sprawę. Problem tylko wydaje się większy, niż jest w rzeczywistości. Po prostu rozluźnij się i przyjmij spokojnie to, co się stało.

W kolejnych częściach tej książki zaprezentuję Ci kilka naprawdę skutecznych technik pamięciowych. Ich użycie sprawi, że będziesz łatwiej zapamiętywał pewne informacje. Póki co zadbaj jednak o pozytywne nastawienie i ufaj potędze swojej pamięci. SPRÓBUJ! Aby zapobiec negatywnemu nastawieniu, zwróć uwagę, czy nie za często używasz słowa „zapomniałem”, i nie narzekaj na swoją pamięć. Zastosuj środek odstraszający — za każdym razem, gdy wypowiesz słowo „zapomniałem”, wrzuć złotówkę do specjalnie przygotowanej skarbonki. Poproś członków rodziny i przyjaciół o to, by Cię pilnowali. Im więcej pieniędzy uda Ci się zebrać, tym większy jest brak wiary w Twoje umiejętności.

Stres Stres jest jednym z głównych czynników mogących powodować utratę pamięci. W dzisiejszym świecie, kiedy każdy z nas ma tak wiele zadań i jest zmuszany do przyjęcia na swoje barki coraz większej odpowiedzialności, stres jest nieodłącznym elementem życia. Większość psychologów oraz naukowców zajmujących się badaniem funkcjonowania mózgu jest zdania, że

POZNANIE ZASAD FUNKCJONOWANIA PAMIĘCI

| 29

pewna dawka stresu w niektórych sytuacjach okazuje się przydatna, ale zbyt duży stres może prowadzić do utraty pamięci. Warto zatem poznać sposoby radzenia sobie w trudnych i nerwowych sytuacjach. Oto co możesz uczynić, aby ograniczyć stres i poradzić sobie z jego niekorzystnymi konsekwencjami:

„

Regularnie oddawaj się ćwiczeniom fizycznym.

„

Wysypiaj się.

„

Mądrze spędzaj czas z przyjaciółmi i rodziną.

„

Stosuj hierarchię priorytetów dla zadań.

30 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

SPRÓBUJ! Jeśli potrzebujesz odstresowania, zastosuj ćwiczenia oddechowe:

„ „ „

Usiądź wygodnie, przyjmując naturalne ułożenie ciała.

„

Kolejno przenieś swoją uwagę na poszczególne części ciała, zaczynając od palców nóg aż po czubek głowy. Postaraj się rozluźnić wszystkie części ciała.

„ „ „ „

Oddychaj głęboko. Oczyść umysł i skup się na oddychaniu.

Zamknij oczy. Przeanalizuj w umyśle stan swojego ciała w poszukiwaniu punktów napięcia.

Wstrzymaj oddech na kilka sekund. Powoli uwolnij powietrze. Powtarzaj proces spokojnego wdechu – wydechu przez 5 – 10 minut.

Rozwiewamy mity dotyczące pamięci Wielu ludzi wierzy, że potrafi zapamiętywać duże ilości informacji. Są jednak tacy, którzy mylą się w kwestii właściwych technik polepszania pamięci. Zastanówmy się nad trzema popularnymi mitami. Mit

W rzeczywistości…

Przyjmowanie środków w formie tabletek lub picie specjalnych napojów jest najlepszym sposobem poprawy pamięci.

Tabletki i napoje wspomagające zapamiętywanie są skuteczne — ale ich efektywność jest ograniczona. Środki tego rodzaju zwykle wpływają na poprawę ogólnego stanu mózgu — na zdrowie organu wewnętrznego. Jednak dysponowanie zdrowym i sprawnym mózgiem jest warunkiem wstępnym, a nie środkiem pozwalającym zrealizować cel, jakim jest posiadanie świetnej pamięci. Aby osiągnąć ten cel, konieczne są ćwiczenia z wykorzystaniem właściwych technik pamięciowych. Można je porównać do dobrej — mentalnej — gimnastyki, która pomoże Ci zbudować Twoją „pamięciową muskulaturę”. Jeśli chcesz mieć dobrą pamięć, wykonuj ćwiczenia pamięciowe przedstawione w tej książce.

POZNANIE ZASAD FUNKCJONOWANIA PAMIĘCI

| 31

Mit

W rzeczywistości…

Wraz z upływem lat moja pamięć z pewnością zacznie się pogarszać.

Zdolność do zapamiętywania informacji jest umiejętnością nabytą, a wiek nigdy nie uniemożliwia opanowywania nowych umiejętności. W miarę upływu lat pamięć może ulegać pogorszeniu, ale dzieje się tak tylko wtedy, gdy nie robisz nic, by temu przeciwdziałać. Jeżeli zaś jesteś gotów podjąć aktywne działania i będziesz wykonywać ćwiczenia pamięciowe, poprawisz swoją pamięć. I w tym przypadku nie ma znaczenia, w jakim jesteś wieku.

Istnieje limit danych możliwych do zapamiętania, po przekroczeniu którego nie będę w stanie niczego sobie przyswoić.

To prawdopodobnie najczęściej powtarzany mit dotyczący pamięci. Twój mózg posiada lepszą zdolność do zbierania i przechowywania danych niż milion połączonych ze sobą komputerów. Dlatego nie jest możliwe, że za swojego życia przekroczysz „limit magazynowania”.

Nie pozwól, aby opisane tu mity powstrzymały Cię przed pójściem drogą zmierzającą do poprawy Twojej pamięci.

Sekrety maksymalizacji sprawności pamięci Kiedy już wiemy, że mózg lepiej pamięta obrazy, możemy uwzględnić tę wiedzę i wykorzystać trzy sekretne metody, pozwalające zmaksymalizować sprawność pamięci. Nazywam je WAP.

W

jak wizualizacja — czyli wyobrażenie, obrazowanie, umiejętność stwo-

rzenia obrazu oglądanego „wewnętrznym okiem”.

A jak asocjacja — kojarzenie, powiązanie nowej informacji z czymś, co już znamy.

P jak przyjemność — czerpanie radości z procesu nauki. Wizualizacja Nasze mózgi lepiej zapamiętują obrazy niż słowa, dlatego przekonwertowanie informacji w obrazy ułatwi zapamiętanie.

32 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Asocjacja W zapamiętywaniu nowych informacji bardzo pomaga powiązanie ich z istniejącymi już danymi przechowywanymi w Twoim mózgu. Im więcej się uczysz, tym więcej małych „haczyków pamięci” będziesz w stanie stworzyć w umyśle. Im więcej „haczyków”, tym większa będzie ilość nowych danych, które będziesz mógł zmagazynować („powiesić”). Wykorzystaj potęgę asocjacji! FAKTY Asocjacja, czyli kojarzenie, jest niczym mentalny klej, który wiąże dane przechowywane w Twoim mózgu.

Przyjemność Większości ludzi nauka, niestety, kojarzy się z presją, a nie z przyjemnością. Taki punkt wyjścia nie pomoże Ci cieszyć się procesem zdobywania wiedzy. Wręcz przeciwnie — może się okazać, że presja sprawi, iż wybierzesz drogę wygody i w ogóle będziesz trzymać się z dala od nowych okazji do zdobycia wiedzy. A to w konsekwencji doprowadzi do tego, że znajdziesz się w zaklętym kręgu kiepskiej pamięci.

POZNANIE ZASAD FUNKCJONOWANIA PAMIĘCI

| 33

Na szczęście techniki pamięciowe proponowane przeze mnie w tej książce uczynią proces nauki o wiele łatwiejszym. Ponadto, ucząc się zapamiętywania informacji, będziesz się dobrze bawić — co można potraktować jako bonus. Jednym z moich największych dokonań było kiedyś zapamiętanie przypadkowego ciągu cyfr składającego się z 1944 znaków. Można by sądzić, że próba zapamiętania tak długiego ciągu wiązała się z wielkim stresem, ale tak naprawdę sprawiło mi to wielką frajdę. Coś takiego możliwe jest tylko wtedy, gdy korzystasz z właściwych technik i, co ważniejsze, zaczniesz od właściwego, pozytywnego nastawienia.

WSKAZÓWKI: ZROZUMIEĆ ZASADY DZIAŁANIA PAMIĘCI 1. Stosuj wizualizację i konwertuj na obraz informację, którą chcesz zapamiętać. 2. Podczas nauki lub wtedy, gdy próbujesz coś zapamiętać — zadbaj o skupienie i skoncentruj się na tym, co robisz. 3. Korzystaj z właściwych i efektywnych metod zapisywania informacji w pamięci. 4. Uwierz w potęgę swojej pamięci. 5. Redukuj stres. Poświęć codziennie kilka minut na ćwiczenia oddechowe. 6. Powiązuj nowe informacje z czymś, co już wiesz. Twórz „haki pamięciowe”. 7. Spraw, że nieodłącznym elementem nauki będzie przyjemność, która przestawi Twój mózg na działanie w zgodzie z nowymi schematami.

34 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

2

ASOCJACJA — LEPISZCZE PAMIĘCI

„Prawdziwym dobrem człowieka jest jego pamięć. Nic innego nie czyni go bogatym. Nic innego nie sprawia, że staje się biedny”. Alexander Smith

35

36 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

ASOCJACJA — LEPISZCZE PAMIĘCI

| 37

Asocjacja1 jest kluczowym składnikiem niemal wszystkich technik pamięciowych. Polega ona na stworzeniu związku (lub zbudowaniu łącza) pomiędzy różnymi elementami. W kontekście pracy nad pamięcią asocjacja oznacza połączenie czegoś, co chcesz zapamiętać, z czymś, co już wiesz, znasz i pamiętasz. William James (psycholog z Harvardu) nazwał ludzki umysł „maszyną asocjacyjną”. W swoim dziele zatytułowanym The Principles of Psychology, które stało się już pozycją zaliczaną do kanonu psychologii, William James stwierdza: „Sekret dobrej pamięci tkwi w umiejętności tworzenia licznych, różnorodnych skojarzeń powiązanych z każdym faktem, który chcemy zapamiętać” (tom I). A zatem — im więcej opracujemy własnych skojarzeń powiązanych z określoną porcją informacji w pamięci, tym lepiej zapamiętamy nowe dane.

Zasada wyzwalacza Jakiś czas temu wybrałem się z moim przyjacielem do pewnej restauracji. Zamówiliśmy coś do jedzenia i słuchaliśmy muzyki na żywo. W pewnej chwili frontman ogłosił, że zespół właśnie przyjął nowego gitarzystę, którego ma zaszczyt przedstawić publiczności. Słysząc to, mój przyjaciel wzdrygnął się. Nieco podenerwowany zerknął na zegarek, a potem zaczął zbierać się do

1

W tej książce będziemy używać wymiennie terminów asocjacja (bezpośredniego tłumaczenia) i skojarzenie — przy czym nie będą one miały charakteru czysto psychologicznego, ale bardzo praktyczny. Psychologowie asocjacją nazywają funkcję myślową polegającą na kojarzeniu elementów — łączeniu ich w jedną całość i znajdowaniu związków między nimi. Zjawisko powstawania asocjacji zostało zauważone już w starożytności przez Platona i Arystotelesa, który dodatkowo sformułował prawa kojarzenia: przez styczność w czasie (gdy przeżycia następują w krótkich odstępach czasu), podobieństwo (gdy wyobrażenie A pociąga za sobą wyobrażenie B dzięki obiektywnemu podobieństwu przedmiotów wyobrażanych) lub kontrast (gdy wyobrażenie A pociąga za sobą wyobrażenie B wskutek przeciwstawności niesionych treści). W oparciu o te mechanizmy psychoanalitycy opracowali m.in. technikę tzw. wolnych skojarzeń, mających w wyniku swobodnych wypowiedzi pacjenta dostarczyć terapeucie materiału diagnostycznego — przyp. tłum.

38 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

wyjścia, tłumacząc, że miał odebrać córkę z zajęć nauki gry na gitarze i już jest spóźniony. Przypomniał sobie o tym dopiero w chwili, gdy usłyszał o nowym gitarzyście zespołu. Czy to nie ciekawe, jak niektóre bodźce potrafią uruchomić pewne „zapadki” w naszej pamięci? Jestem pewien, że i Ty doświadczyłeś podobnych przypadków. Opisana sytuacja może być przykładem wyjaśniającym, jak działa zasada wyzwalacza. Wszystko sprowadza się do tego, że jeden element pociąga za sobą uaktywnienie kolejnego elementu składowanego w naszej głowie. Zasada wyzwalacza, jeśli zostanie pozytywnie wykorzystana, może wpłynąć na fenomenalną poprawę pamięci! Możesz mi wierzyć lub nie, ale jestem pewien, że wszystkie informacje, jakie do tej pory udało Ci się zapamiętać, zachowały się w Twojej pamięci dzięki związkom z innymi, dobrze „zakorzenionymi” porcjami wiedzy. Proces kojarzenia nie zawsze musi być procesem świadomym, ale faktem jest, że Twój umysł regularnie posługuje się asocjacjami. Pomyśl o tym procesie w następujący sposób: w Twoim mózgu znajduje się kilka trylionów porcji danych, z których każda posiada „hak”, na którym można „powiesić” nowe dane. Przypomnij sobie, jak wyglądała nauka w szkole. Czy Twoi nauczyciele starali się przedstawić Ci pewne idee na konkretnych przykładach z codziennego życia? Dzięki temu łatwiej przychodziło Ci je opanować, prawda? Jeśli zatem posługiwałeś się tą techniką w wieku szkolnym, nie ma powodów, żeby nie robić tego dziś. Dzięki lekturze następnych rozdziałów i kolejnych stron tej książki poznasz wiele technik pamięciowych, które bazują na zasadzie wyzwalacza, pomagającej zwiększyć efektywność działania pamięci.

Jak dobrą masz pamięć? Przejdźmy do krótkiego testu, dzięki któremu dowiesz się, jak dobrą pamięcią dysponujesz. Przeczytaj poniższą listę dwunastu słów — kolejno wierszami od lewej do prawej. Pudło

Książka

Róża

Szczur

Szafka na buty

Komputer

Zasłonka

Mango

Winda

Astronauta

Płaszcz

Lina

ASOCJACJA — LEPISZCZE PAMIĘCI

| 39

Ile czasu potrzebujesz, żeby zapamiętać tę listę, zachowując kolejność słów? Kiedy to samo ćwiczenie przeprowadzam wśród uczestników moich warsztatów, słyszę wiele różnych odpowiedzi. Są wśród nich takie: „15 minut”. Ale także i następujące: „Nigdy mi się to nie uda”. Pamiętasz, jak wspominałem o tym, jak wielka jest siła wiary? Jeśli zaczynasz od myśli o tym, że stojące przed Tobą zadanie jest trudne, to naprawdę okaże się trudne! Technika pamięciowa, którą przedstawię przy okazji tego zadania, pomoże Ci zapamiętać tę listę w ciągu 2 – 3 minut. Chciałbym, abyś czytając kolejny akapit, postarał się stworzyć jasne, niemalże namacalne obrazy. Bardzo ważne jest to, aby wizualizacja składała się z możliwie najwyraźniejszych obrazów. Jeśli uznasz to za konieczne, przeczytaj poniższy akapit kilka razy. Wizualizacja tej historii nie powinna zająć Ci więcej niż 3 minuty.

Wyobraź sobie ogromne pudło. Ostrożnie otwierasz pudło i widzisz, że w środku unosi się powietrzu książka. Chwytasz ją w dłonie, kartkujesz i okazuje się, że na każdej stronie książki znajduje się rysunek przedstawiający różę. Kiedy zaczynasz przyglądać się bliżej róży, zauważasz, że wydostaje się z niej szczur. Szczur wspina się na szafkę na buty. Na szafce na buty stoi komputer z migającym ekranem. Jako że nie lubisz migających ekranów, przykrywasz komputer zasłonką. Wyobraź sobie, że po zasłonce ześlizguje się mango. Mango2 toczy się po korytarzu i wpada do windy. Gdy drzwi windy zamykają się, w środku nagle materializuje się astronauta. Astronauta ubrany jest w lśniący płaszcz. Zauważasz, że z kieszeni płaszcza zwisa lina. Pamiętaj, że to ćwiczenie nie powinno zająć Ci więcej niż 3 minuty. Akapit z tą scenką możesz czytać kilka razy, ale nic jeszcze nie zapisuj. Chodzi o to, żeby dokonać prostej wizualizacji wspomnianych obrazów i zarejestrować je w pamięci.

2

Jakkolwiek sztucznie w polskim języku brzmi takie powtarzanie tych samych wyrazów sąsiadujących ze sobą w kolejnych zdaniach, ta forma jest konieczna, aby podkreślić powiązania kolejnych elementów łańcucha historyjki — przyp. tłum.

40 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

A teraz czas na odtworzenie zarejestrowanych danych. Weź kawałek papieru i spróbuj przypomnieć sobie wszystkie dwanaście słów w odpowiedniej kolejności. Zamknij książkę i zrób to właśnie teraz. Jeśli nie podejmiesz aktywnych działań i nie przypomnisz sobie tych słów, nigdy nie docenisz potęgi skojarzeń. UWAGA, NIEBEZPIECZEŃSTWO! Zdolność do zapamiętywania jest umiejętnością, którą można rozwijać, tylko jeśli podejmuje się aktywne działania. Wiele osób decyduje się na zrezygnowanie z ćwiczeń — zapewne z powodu ciekawości, która popycha ich ku kolejnym stronom i zapoznaniu się z kolejnymi technikami. Zrób coś dla polepszenia swojej pamięci! Zamknij książkę i spróbuj przypomnieć sobie te dwanaście słów. Nie pożałujesz.

Jak poszło? Jestem przekonany, że bez problemu przypomniałeś sobie wszystkie dwanaście rzeczowników. Jeśli tak nie było, to zapewne nie stworzyłeś wystarczająco wyraźnych obrazów. Wróć do akapitu z moją historyjką i przeczytaj ją jeszcze raz, wyobrażając sobie jasno i wyraźnie te jej elementy, których niedawno nie potrafiłeś sobie przypomnieć. Następnie ponownie spróbuj odtworzyć listę dwunastu słów w pamięci. Jeśli ćwiczenie zakończyło się sukcesem, przejdziemy na kolejny poziom. Znajdź kawałek kartki i spróbuj odtworzyć listę dwunastu słów w odwrotnej kolejności. Zacznij od „liny” i przejdź aż do „pudła”. Zamknij książkę i wykonaj sugerowane ćwiczenie. Nie zabieraj się za lekturę kolejnych stron tej książki, zanim go nie wykonasz. Udało się, prawda? Pewnie jesteś dumny ze swojej pamięci! Właśnie udało Ci się zapamiętać listę dwunastu przypadkowo wybranych słów i potrafisz ją odtworzyć. W obu kierunkach! Było to możliwe dzięki istnieniu „mentalnego kleju” znanego jako asocjacja. Zanim przejdziemy do praktycznego zastosowania techniki skojarzeń, warto, abyś zrozumiał różnicę pomiędzy mocną i słabą asocjacją. EUREKA! Zasada wyzwalacza może być wykorzystywana do zapamiętywania pozycji listy zadań, obowiązków, listy zakupów, kluczowych punktów krótkiego wystąpienia i tym podobnych elementów.

ASOCJACJA — LEPISZCZE PAMIĘCI

| 41

Jak tworzyć silne asocjacje? Mój udział w World Memory Championship3 pomógł mi zrozumieć, jak ważna jest umiejętność tworzenia silnych asocjacji. W ciągu trzech dni wszyscy uczestnicy mistrzostw świata, w których brałem udział, musieli zapamiętać setki liczb, kart, słów, dat i wydarzeń, nazw oraz twarzy itd. System punktowania był naprawdę bezwzględny. Nawet jeśli udało Ci się zapamiętać liczbę składającą się z tysiąca cyfr, z powodu kilku błędów mogłeś nie zdobyć ani jednego punktu. Nie mogłem pozwolić sobie na jakiekolwiek błędy, a po wielu eksperymentach z różnymi technikami skojarzeń ostatecznie odkryłem zasady silnych asocjacji. Oto jakie zasady świetnie sprawdziły się w moim przypadku (i jestem pewien, że sprawdzą się także w Twoim):

Zasada nr 1: Pamiętaj o jednostkach składających się z dwóch słów Na każdym etapie kojarzenia zawsze pracuję na jednostkach złożonych z dwóch elementów. Jeśli przypomnisz sobie ćwiczenie z zapamiętaniem dwunastu słów, zauważysz, że najpierw powiązałem „pudło” z „książką”. Potem nie poświęcałem już uwagi „pudłu”. Przeszedłem do kolejnej jednostki (następnej pary), na którą składały się „książka” i „róża”. I znów, na kolejnym etapie, zostawiłem w spokoju „książkę” i powiązałem „różę” ze „szczurem”. Na każdym etapie pracuję tylko na jednej parze — starając się powiązać dwa słowa. Kiedy dopiero zaczynasz swoją przygodę z technikami pamięciowymi, bardzo naturalnie przychodzi tworzenie historii łączących wszystkie słowa. Problem polega jednak na tym, że nieuporządkowane scenki tego rodzaju nie zawsze pozwolą Ci zapamiętać wszystkie słowa kluczowe w odpowiedniej kolejności. Wyobraźmy sobie na przykład taką oto scenkę skojarzeniową:

Szczur wspina się na szafkę na buty. Szczur zaczyna pracować na komputerze. Na ekranie monitora komputerowego szczur patrzy na obraz zasłonki. 3

Mistrzostwa odbyły się po raz pierwszy w Londynie w roku 1991 (zwycięzcą został Dominic O’Brien, który potem zdobywał zresztą główne trofeum kilkakrotnie). W mistrzostwach mogą uczestniczyć zwykli ludzie, którzy chcą odkryć możliwości swojego umysłu. Więcej informacji można znaleźć pod adresem: http://www.worldmemory-championships.com — przyp. tłum.

42 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

W tej scence łączysz szczura z szafką na buty, następnie z komputerem, a potem z zasłonką. Chociaż wszystko wydaje się być w porządku, później będziesz mieć trudności z zapamiętaniem sekwencji wyrażeń. Budując taki ciąg obrazów, nie wykorzystujesz zasady wyzwalacza. Czy kiedy myślisz o szczurze, jego obraz wywołuje kolejne obrazy? Jakie? Prowadzi do trzech innych obrazów (szafki na buty, komputera i zasłonki). Ale kiedy wyobrażasz sobie szafkę na buty, to czy ten obraz prowadzi Cię do kolejnego? Do komputera? Najpewniej nie.

Bardzo ważne jest, aby w ciągu skojarzeniowym każde kolejne wyrażenie „uruchamiało” następne słowo znajdujące się w kolejce. W stworzonej przeze mnie na początku historyjce obraz szczura uaktywniał tylko jeden kolejny obraz — szczur wspinał się na szafkę na buty. Szafka na buty „uruchamiała” kolejny element — komputer… i tak dalej.

ASOCJACJA — LEPISZCZE PAMIĘCI

| 43

Zasada nr 2: W swoich skojarzeniach wykorzystaj czynnik ruchu Aby proces zapamiętania zakończył się sukcesem, scenka z obrazami powinna być żywa. Jeśli wrócisz do mojej wersji historyjki, stwierdzisz, że używam w niej wielu wyrażeń oznaczających ruch:

unosi się, wydostaje się, wspina się, miga, ześlizguje się, toczy się, zamykają się, zwisa To wszystko są czasowniki oznaczające jakieś działanie. Dzięki nim tworzymy w naszej wyobraźni żywe obrazy, które ułatwiają zapamiętywanie. FAKTY Jeśli obraz jest wart tysiąca słów, to obraz przedstawiający aktywność wart jest miliona słów! Żywe obrazy pomagają w skupieniu uwagi.

Aby poprzeć ideę większej wartości ruchomych obrazów, chciałbym podzielić się z Tobą pewnym osobistym doświadczeniem. Kiedyś mieszkałem w domu stojącym przy ruchliwej ulicy. Dzięki temu zawsze, gdy spoglądałem przez okno, mogłem obserwować barwny tłum ludzi i łańcuszki samochodów. Kiedy tylko potrzebowałem odrobiny relaksu, siadałem z kubkiem kawy przy oknie

44 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

i patrzyłem na przemieszczającą się przed moim domem falę pojazdów, zwykłych przechodniów lub pracujących w pobliżu ludzi. Kiedy dziś wyglądam przez okno, moim oczom ukazuje się jedynie szpaler drzew. Jak sobie pewnie wyobrażasz, trudno jest poświęcić więcej niż 10 minut oglądaniu nieruchomych drzew. Po jakimś czasie zapewne mocno znudzisz się tą czynnością, chyba że jesteś miłośnikiem natury lub botanikiem. Podobnie sprawa wygląda z Twoim mózgiem. Jeśli podejmiesz wysiłek stworzenia żywych obrazów, pomożesz swojemu umysłowi skupić się na ważnych elementach. W innym wypadku łatwo jest stracić skupienie i stworzyć jedynie słabe skojarzenia.

Zasada nr 3: Bądź kreatywny! Często słyszy się stwierdzenie, że pospolitość jest nudna. Coś, co się nie wyróżnia, zwykle nie przyciąga uwagi. Wyobraź sobie, że spacerujesz po centrum nieznanego Ci miasta. Nadszedł czas lunchu i szukasz jakiejś restauracji. Przechodzisz obok kilku tego rodzaju obiektów, ale przed jedną z restauracji zauważasz człowieka ubranego w kostium Myszki Miki, zachęcającego przechodniów do wejścia do środka. Jestem pewien, że maskotka przyciągnie Twoją uwagę, nawet jeśli ostatecznie wcale nie zdecydujesz się na posiłek w tym lokalu. Firmy wydają co roku miliony na przyciągające uwagę reklamy, broszurki, wizytówki biznesowe i billboardy. Dlaczego? Ponieważ wiedzą, że jeśli uda im się przykuć uwagę potencjalnych odbiorców oferty, ich produkty zostaną zapamiętane. Kierując się zasadą analogii, możesz zastosować wyjątkowość do przyciągania uwagi do Twoich asocjacji. Nie musisz przy tym korzystać z wielkich funduszy. Postaraj się jednak przy okazji budowania skojarzeń myśleć niekonwencjonalnie. Tworząc scenkę z dwunastoma wyrażeniami — łącząc je — chciałem dać dowód swojej kreatywności. Skąd będziesz wiedzieć, że Twoja historyjka jest wystarczająco atrakcyjna? Po prostu postaraj się, aby była to przynajmniej:

„

scenka zabawna lub…

„

scenka z odrobiną przesady lub…

„

scenka niecodzienna lub…

„

scenka wywołująca uśmiech.

ASOCJACJA — LEPISZCZE PAMIĘCI

| 45

ROZWIEWAMY MITY „Aby coś zapamiętać, muszę wymyślić absolutnie niedorzeczną lub szokującą asocjację”. Wielu ludzi sądzi, że aby skutecznie coś zarejestrować w pamięci, powinno się wymyślać jakieś całkowicie absurdalne lub dramatyczne obrazy. Chociaż mogą one okazać się pomocne, obrazy pozwalające zapisać w pamięci określone porcje danych wcale nie muszą być niewiarygodne lub przerażające. Wystarczy upewnić się, że obraz przedstawia coś, co nie zdarza się codziennie, lub przynajmniej wywołuje Twój uśmiech. To wystarczy! Wcale nie musisz być geniuszem kreatywności, żeby tworzyć dobre asocjacje.

Ćwiczenia skojarzeniowe Nadszedł właściwy czas na ćwiczenia z trzema zasadami asocjacji. Poniżej znajdziesz kilka nowych par wyrażeń. Dla kilku pierwszych zaproponowałem pewne asocjacje. W przypadku pozostałych par budowa skojarzeń będzie należeć do Ciebie. Po zapoznaniu się z każdą kolejną parą pomyśl chwilę i zastanów się, czy odpowiednio zastosowałem się do trzech zasad właściwego budowania skojarzeń (dwuczłonowe połączenia, żywość, kreatywność).

Jabłko — taksówka

„

Jabłko kieruje taksówką.

„

Ogromne jabłko spada na dach taksówki i robi w nim wielkie wgniecenie.

„

Przecinasz jabłko i widzisz, że wewnątrz skrywa się taksówka.

46 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Tygrys — sala szkoleniowa

„

Tygrys prowadzi zajęcia w sali szkoleniowej.

„

W sali szkoleniowej wyświetlany jest film z tygrysem.

„

Tygrys stoi na straży przed salą szkoleniową.

Rakieta — kalkulator

„

Rakieta uderza w kalkulator.

„

Rakieta ląduje na wielkim kalkulatorze.

„

Twoje skojarzenie: _______________________________________.

Żaba — pierścień

„

________________________________________________________.

„

________________________________________________________.

„

________________________________________________________.

Stół — termometr

„

________________________________________________________.

„

________________________________________________________.

„

________________________________________________________.

ASOCJACJA — LEPISZCZE PAMIĘCI

| 47

SPRÓBUJ! Sprawdź, czy zaproponowane skojarzenia sprawdziły się i w Twoim przypadku. Obok słów z poniższej listy wpisz drugi, powiązany z nim element:

________________________________

„

Jabłko

„

Rakieta

________________________________

„

Stół

________________________________

„

Żaba

________________________________

„

Tygrys

________________________________

Jeśli nie jesteś w stanie przypomnieć sobie składu którejś pary, oznacza to, że asocjacja nie jest wystarczająco silna. Wróć do wcześniejszych ćwiczeń i jeszcze raz postaraj się stworzyć żywe, przemawiające do Twojej wyobraźni obrazy. Upewnij się przy tym, że tworzysz je w zgodzie z trzema wspomnianymi zasadami budowy silnych asocjacji.

WSKAZÓWKI: TRWAŁE POWIĄZYWANIE ASOCJACJI 1. Powiązuj przy pomocy obrazów coś, co chcesz zapamiętać, z czymś, co już wiesz. 2. Wykorzystaj zasadę wyzwalacza (pamiętaj, że jeden obraz w Twoim mózgu uaktywnia kolejny). 3. Zadbaj o to, żeby tworząc asocjacje, zastosować się do wszystkich trzech poniższych zasad: 4. Zasada nr 1: Pamiętaj o jednostkach składających się z dwóch słów. 5. Zasada nr 2: W swoich skojarzeniach wykorzystaj czynnik ruchu. 6. Zasada nr 3: Bądź kreatywny! 7. Wizualizuj powiązania w Twoim umyśle, tworząc maksymalnie jasne i wyraźne obrazy — w celu przyspieszenia procesu przypominania. 8. Ćwicz się w tworzeniu trwałych skojarzeń i silnych asocjacji — łącząc ze sobą w wolnym czasie przypadkowo wybrane słowa.

48 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

3

TECHNIKI PAMIĘCIOWE DLA POCZĄTKUJĄCYCH

„Pamięć jest skarbem i strażnikiem wszechrzeczy”. Marcus Tullius Cicero

49

50 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

TECHNIKI PAMIĘCIOWE DLA POCZĄTKUJĄCYCH

| 51

W tym rozdziale przyjrzymy się prostym technikom, których możesz zacząć używać dla zwiększenia efektywności działania Twojej pamięci. Powinieneś jednak najpierw zapoznać się z drugim rozdziałem, ponieważ będę teraz bazował na technikach skojarzeniowych, o których wcześniej wspominałem. Asocjacja będzie integralną częścią technik pamięciowych omawianych w tej książce, dlatego tak istotna jest wiedza i umiejętność wykorzystania wszystkich zasad powiązywania.

Technika bazująca na pierwszych literach Ta technika pozwala zapamiętywać krótkie listy słów lub wyrażeń. Jest powszechnie znana i wykorzystywana. Tymczasem z ankiet, które przeprowadzam na początku prowadzonych przeze mnie zajęć, wynika, że większość uczestników wcale z niej nie korzysta, a często ostatni raz miała z nią kontakt jeszcze w szkole. A przecież od tego czasu minęło kilkadziesiąt lat! Korzystanie z opisywanej techniki polega na zapamiętywaniu pierwszych liter słów, które chcemy zarejestrować w pamięci. Litery można potem zamienić miejscami tak, aby tworzyły jakieś znaczące słowo. Posłużyłem się tą techniką już wcześniej, aby ułatwić Ci zapamiętanie trzech sekretów pozwalających zmaksymalizować sprawność pamięci:

W jak wizualizacja. A jak asocjacja. P jak przyjemność. Dzięki temu, że dobrze znasz słowo „WAP”, potrafisz rozwinąć pierwsze litery w znaczące słowa, będziesz w stanie zapamiętać wszystkie trzy sekrety. Podobnie ma się sprawa z trzema zasadami asocjacji, które można przekształcić w trzyliterowy mnemonik:

52 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Zasada nr 1. Dwójki Zasada nr 2. Ruch Zasada nr 3. Kreatywność Pierwsze litery słów-kluczy trzech zasad tworzą akronim DRK. Wystarczy, że zapamiętasz zbitkę liter DRK, a zapamiętasz wszystkie trzy zasady asocjacji. Jeśli zależy Ci na przykład na zapamiętaniu nazw pięciu producentów sprzętu komputerowego wykorzystywanego w Twoim biurze — Sony, Acer, Toshiba, Fujitsu, IBM — zbuduj z pierwszych liter marek akronim SATFI. A teraz zamień miejscami parę liter i zobacz, czy uda Ci się zbudować jakiś znaczący akronim. Interesujesz się geografią Afryki? Być może wiesz, że jedną z prowincji Algierii jest prowincja Satif, której stolicą jest miasto o tej samej nazwie? A więc SATIF — i teraz na pewno nie zapomnisz już, jaki sprzęt macie w biurze. Jestem pewien, że sam masz wiele przykładów takich lub podobnych mnemoników.

Kiedy używać techniki bazującej na pierwszych literach? „

Gdy zależy Ci, aby zapamiętać krótkie listy, składające się z 5 – 6 słów.

„

Kiedy dobrze znasz słowa, które chcesz zapamiętać.

„

Kiedy zależy Ci na zapamiętaniu słów i nie ma specjalnie znaczenia ich kolejność. UWAGA, NIEBEZPIECZEŃSTWO! Nie stosuj techniki bazującej na pierwszych literach, kiedy chcesz zapamiętać słowa lub wyrażenia, które są Ci obce. W przypadku, do którego się odwołujemy, musisz przecież wiedzieć, że Fujitsu to nazwa firmy specjalizującej się w produkcji sprzętu komputerowego. Jeśli tego nie wiedziałeś, powinieneś posłużyć się innymi technikami — o nich w dalszej części książki.

TECHNIKI PAMIĘCIOWE DLA POCZĄTKUJĄCYCH

| 53

Technika bazująca na pierwszych literach zdania Jestem przekonany, że Twoi nauczyciele musieli przedstawić Ci tę technikę w czasach szkolnych. W tym przypadku, zamiast zmiany kolejności pierwszych liter, do zapamiętania konieczne jest zbudowanie zdania ze słów zaczynających się od pierwszych liter wyrażeń, które chcesz zapamiętać. Przyjrzyjmy się kilku przykładom:

„

Kolory tęczy Bardzo popularnym przykładem tej techniki jest sposób zapamiętywania kolorów tęczy: czerwonego, pomarańczowego, żółtego, zielonego, niebieskiego, granatowego i fioletowego. Pierwsze litery kolorów tworzą akronim: CPŻZNGF. Jedną z propozycji skojarzenia zdaniowego mogłoby być następujące zdanie:

Czy pogłaskałaś, żabko zielona, naszego grubego Filemona? Zapamiętanie tego pytania pomoże Ci zapamiętać barwy tęczy. UWAGA, NIEBEZPIECZEŃSTWO! Większość ludzi tworzy zdanie i wydaje im się, że już nic więcej nie muszą robić. Nic bardziej błędnego! Trzeba postarać się o skojarzenie zdania z tematyką (w tym przypadku z tęczą). Jeśli nie przeprowadzisz tej asocjacji, zapamiętasz zdanie, ale nie będziesz wiedzieć, co symbolizują poszczególne słowa. Wykorzystaj zasadę wyzwalacza! Zdanie musi wywołać tematykę.

A teraz popracuj nad powiązaniem powyższego zdania i tęczy (tematyki). Jednym z możliwych powiązań jest rozwinięcie: Czy pogła-

skałaś, żabko zielona, naszego grubego Filemona wpatrującego się w tęczę? Musisz postarać się o zbudowanie w Twoim umyśle odpowiedniego obrazu kota wpatrzonego w tęczę.

„

Kolejność planet od Słońca Oto kolejny, często powtarzany w literaturze poświęconej mnemotechnikom, przykład zastosowania techniki bazującej na tworzeniu

54 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

zdania z pierwszych liter zapamiętywanych słów. Poniżej znajduje się lista planet Układu Słonecznego w kolejności od najbliższej do najdalej położonej w stosunku do Słońca.

Merkury, Wenus, Ziemia, Mars, Jowisz, Saturn, Uran, Neptun, Pluton. (Wiem, że Pluton został niedawno „zdegradowany” i nie jest obecnie zaliczany do planet Układu Słonecznego, ale uwzględnijmy i jego). Pierwsze litery: MWZMJSUNP Zdanie: Moja wiecznie zapracowana mama jutro sama usmaży nam placki1. Powiązanie: Kiedy już zjesz te „mamine” placki, będziesz mieć dość energii, aby dostać się na każdą planetę, o jakiej tylko pomyślisz.

„

Imiona siedmiu ostatnich polskich premierów Wykorzystajmy opisaną technikę do zapamiętania imion ostatnich siedmiu polskich premierów (w odpowiedniej kolejności):

Donald Tusk, Jarosław Kaczyński, Kazimierz Marcinkiewicz, Marek Belka, Leszek Miller, Jerzy Buzek, Włodzimierz Cimoszewicz. Pierwsze litery: DJKMLJW Zdanie: Dzień, jak każdy — miliony ludzi już wybrały. Asocjacja: (Twoim zadaniem jest powiązanie tego zdania z siedmioma premierami): ____________________________________________________________

1

Przykład zaczerpnięty z książki Zbigniewa Brześkiewicza pod tytułem Superpamięć. Jak uczyć się trzy razy szybciej (AW Comes, Warszawa 1995), który rozszerza kategorie akronimów przydatnych w mnemotechnikach o tak zwane „zdania twórcze” — przyp. tłum.

TECHNIKI PAMIĘCIOWE DLA POCZĄTKUJĄCYCH

| 55

SPRÓBUJ! Czy umiesz sam wymyślić zdanie, dzięki któremu udałoby Ci się zapamiętać imiona polskich premierów? Spróbuj: D __________

J __________

K __________

M __________

L __________

J __________

W __________

„

Lista istotnych elementów, na które warto zwracać uwagę w czasie zakupu nowego sprzętu komputerowego. A teraz postaraj się zapamiętać pięć elementów, które należy sprawdzić, kiedy kupujesz nowy komputer:

Szybkość pracy procesora, nazwa procesora, RAM, pojemność twardego dysku, wielkość ekranu monitora Pierwsze litery: SNRPW Zdanie: Szybki netbook reanimowany przez wojaka. Asocjacja: (Spróbuj sam). ____________________________________________________________

SPRÓBUJ! Czy potrafisz wymyślić inne zdanie? Spróbuj — dla zabawy: S __________

N __________

P __________

W __________

R __________

Kiedy warto stosować technikę pierwszych liter wyrażeń zdania? „

Gdy zależy Ci na zapamiętaniu minimum pięciu wyrażeń.

56 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

„

Kiedy dobrze znasz słowa, które chcesz zapamiętać. Nie stosuj tej techniki, jeśli słowa do zapamiętania są Ci obce.

„

Kiedy zależy Ci na zapamiętaniu słów w odpowiedniej kolejności.

Technika numer – wyrażenie Zwykle dość trudno przychodzi nam zapamiętywanie liczb, ponieważ niełatwo jest zamienić je na obrazy. Kluczem do skutecznego zapamiętania numerów jest zatem wymyślenie odpowiednich wyrażeń, które pomogą Ci zarejestrować poszczególne cyfry. Ta technika może stać się przyjemną zabawą i przydaje się do zapamiętywania liczb składających się z 2 – 7 cyfr. Mieszkam w bloku o numerze 274. Znajduję słowa: jedno składające się z dwóch liter, jedno składające się z siedmiu liter i jeszcze jedno z czterech. Następnie łączę je w krótkie zdanie. Dla liczby 274 moje zdanie może brzmieć na przykład tak: „Tu mieszka Alik”. Tu

mieszka

Alik

2 litery

7 liter

4 litery

Zastanówmy się nad innymi przykładami wykorzystania techniki numer – wyrażenie:

„

Czterocyfrowy numer wewnętrzny Spróbujmy posłużyć się opisaną techniką do zapamiętania czterocyfrowego numeru wewnętrznego — 6725. Jedno z możliwych zdań: „Paczka wysłana do nieba”. Asocjacja: Jeśli chcesz przypomnieć sobie numer wewnętrzny do Twojego znajomego — Piotra, wyobraź sobie św. Piotra odbierającego paczkę od Ciebie. SPRÓBUJ! Czy przychodzi Ci do głowy jakieś inne zdanie dla numeru 6725? _______________________________________________________

TECHNIKI PAMIĘCIOWE DLA POCZĄTKUJĄCYCH

„

| 57

Dłuższe liczby Może się zdarzyć, że będziesz chciał zapamiętać sześciocyfrowy numer produktu albo numer biletu lub faktury. Załóżmy, że numerem, który chcesz zarejestrować w pamięci, jest: 7972057. Moja propozycja brzmi: Głupota inwestora sprawia, że rachmistrz ledwo ODDYCHA. Posłużyłem się w tym przypadku słowem „rachmistrz”, które jest symbolem zera. Jako że nie istnieje takie słowo, które składa się z zerowej liczby znaków, dla zakodowania cyfry „0” używam słowa dziesięcioliterowego. SPRÓBUJ! Wymyśl inne zdanie kodujące liczbę 7972057. _______________________________________________________

FAKTY Jeśli zastanawiasz się, skąd brać słowa zawierające poszukiwaną liczbę liter i, co czasami bywa trudniejsze, tworzące razem jakieś rozsądnie brzmiące zdanie, które łatwo będzie zapamiętać, wykorzystaj darmowe źródła internetowe. Aplikacje takie jak Pomocnik szaradzisty, Pomocnik krzyżówkowicza czy Rhymme! można pobrać z Internetu za darmo — na przykład ze strony:

http://www.pazera-software.pl/products/pomocnik-szaradzisty/

Kiedy warto stosować technikę numer – wyrażenie? „

Gdy masz zapamiętać krótki numer (składający się z 2 – 7 cyfr).

Technika numer – kształt Ta technika pomoże Ci zapamiętywać listy słów — z uwzględnieniem kolejności lub nie. Ograniczeniem jest jednak liczba słów z listy do zapamiętania — nie powinno być ich więcej niż dziesięć. Każdemu numerowi od 1 do 10

58 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

SPRÓBUJ! Spróbuj zapamiętać pięć przydatnych numerów (np. numer paszportu, numer bloku, rozszerzenie, numer rachunku, strony czy cokolwiek, co uznasz za przydatne): Numer: __________________________________________________ Zdanie: __________________________________________________ Asocjacja: ________________________________________________

Numer: __________________________________________________ Zdanie: __________________________________________________ Asocjacja: ________________________________________________

Numer: __________________________________________________ Zdanie: __________________________________________________ Asocjacja: ________________________________________________

Numer: __________________________________________________ Zdanie: __________________________________________________ Asocjacja: ________________________________________________

Numer: __________________________________________________ Zdanie: __________________________________________________ Asocjacja: ________________________________________________

przyporządkowuje się obraz wybrany na podstawie jego wyglądu. Oto jak wyglądają moje propozycje: 1 = świeczka 2 = łabędź 3 = okulary

TECHNIKI PAMIĘCIOWE DLA POCZĄTKUJĄCYCH

| 59

4 = łódka 5 = hak 6 = kij hokejowy 7 = latarnia uliczna 8 = klepsydra 9 = balon (z linką) 10 = kij do palanta i piłka Oto obrazy, których używam. Jeśli nie podobają Ci się moje propozycje, możesz obmyślić własne. Na przykład liczba 1 może być długopisem, linijką czy rakietą. Zawsze lepiej jest korzystać z obrazów, które lepiej Ci pasują. Zanim zaczniesz lekturę dalszej części rozdziału, poświęć kilka minut na zakodowanie sobie powiązań pomiędzy obrazami i przypisanymi im numerami.

60 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

A teraz pokażę Ci, jak możesz wykorzystać technikę numer – kształt do zapamiętania listy dziesięciu przedmiotów, które masz kupić do biura: 1. Zeszyty. 2. Klej. 3. Baterie. 4. Podkładka pod myszkę. 5. Przedłużacz. 6. Pamięć USB. 7. Zszywacz. 8. Zakreślacze. 9. Naboje do drukarki atramentowej. 10. Plastikowe kubeczki. Z wcześniejszego rozdziału wiesz już, że asocjacja polega na powiązaniu czegoś, co chcesz zapamiętać, z czymś, co już znasz. Za chwilę uruchomimy właśnie taki proces skojarzenia. Listą do zapamiętania jest zbiór dziesięciu rzeczy, jakie masz kupić do biura. Tym, co już znasz, jest zbiór dziesięciu obrazów powiązanych z numerami od 1 do 10 (1 = świeczka, 2 = łabędź itd.). Zróbmy teraz kolejny krok, wiążąc każdą z rzeczy do biura z obrazem powiązanym z numerami. Podczas tworzenia asocjacji zadbaj o spełnienie trzech zasad, o których wcześniej wspominaliśmy (dwójki, ruch, kreatywność). Oto moje propozycje par rzecz – obraz numeru. 1. Świeczka — zeszyty: Nie spodobało Ci się to, co zapisałeś w zeszycie. Rozdzierasz go i podpalasz za pomocą zapalonej świeczki. 2. Łabędź — klej: Łabędź bez wysiłku pływa w basenie wypełnionym po brzegi klejem. 3. Okulary — baterie: Dwie baterie w okularach. 4. Łódka — podkładka pod myszkę: W tej łódce rolę steru pełni podkładka pod myszkę. 5. Hak — przedłużacz: Wieszasz przedłużacz na haku, który zaczyna kiwać się w lewo i w prawo niczym wahadło zegara. 6. Kij hokejowy — pamięć USB: Aby uzyskać dostęp do danych zapisanych na dysku USB, uderzasz w niego kijem hokejowym.

TECHNIKI PAMIĘCIOWE DLA POCZĄTKUJĄCYCH

| 61

7. Latarnia uliczna — zszywacz: Obserwujesz ogromny zszywacz huśtający się na lampie ulicznej. 8. Klepsydra — zakreślacze: W klepsydrze zamiast piasku znajdujesz kolorowe zakreślacze. 9. Balon (z linką) — naboje do drukarki: Kiedy przebijasz balon, ku Twojemu zdziwieniu wypadają z niego naboje do drukarki. 10. Kij do palanta i piłka — plastikowe kubeczki: Kiedy uderzasz piłkę kijem, ta zamienia się w plastikowy kubeczek. I o to chodzi! Powtórz jeszcze raz wszystkie dziesięć asocjacji. To wystarczy, żeby zapamiętać listę niezbędnych zakupów — nawet w odpowiedniej kolejności. SPRÓBUJ! Sprawdź, czy jesteś w stanie przypomnieć sobie wszystkie dziesięć obiektów z listy zakupów: 2.

__________________

10.

__________________

7.

__________________

1.

__________________

5.

__________________

9.

__________________

3.

__________________

8.

__________________

4.

__________________

6.

__________________

To było proste, prawda?

62 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Technika numer – rym Ta metoda działa dokładnie tak samo jak technika numer – kształt. W tym przypadku przydzielasz liczbom od 1 do 10 odpowiednie obrazy, bazując na słowach, które rymują się z numerami. Oto moje obrazy: 1 = gulden (słowo „jeden” rymuje się z gulden) 2 = Padwa 3 = ostrzy 4 = litery 5 = (pięć) spięć 6 = jeść 7 = (z) dredem 8 = (z) łosiem 9 = (dziewięć) nacięć 10 = ziewnięć Możesz wykorzystać obrazy powiązane z rymem do każdego numeru w celu zakodowania każdej listy składającej się z dziesięciu słów. I w tym przypadku należy wykorzystać zasady asocjacji i zbudować w głowie jasne i wyraźne obrazy. SPRÓBUJ! Zastosuj technikę numer – rym do zapamiętania następującej listy dziesięciu słów: 1.

Butelka

2.

Scrabble

3.

Bank

4.

Magnes

TECHNIKI PAMIĘCIOWE DLA POCZĄTKUJĄCYCH

5.

Trofeum

6.

Ogród

7.

Wieża

8.

Koc

9.

Plik

10.

| 63

Szklanka

A teraz sprawdź, czy jesteś w stanie przypomnieć sobie elementy powiązane z numerami.

Kiedy warto posługiwać się technikami numer – kształt lub numer – rym: „

Gdy masz zapamiętać listę składającą się maksymalnie z dziesięciu wyrażeń.

„

Kiedy chcesz zapamiętać listę słów — w kolejności lub niezależnie od ich kolejności.

„

Kiedy musisz zapamiętać listę słów szybko, bez zapisywania. FAKTY Technik takich jak numer – kształt i numer – rym możesz używać także do zapamiętywania jedno- lub dwucyfrowych liczb (np. poziom budynku, numer strony itp.). Jeśli chcesz zapamiętać, że Twoja przyjaciółka o imieniu Estera mieszka na siódmym piętrze, wyobraź ją sobie, jak uczy się pod latarnią uliczną (obrazem powiązanym z numerem siedem w technice numer – kształt jest właśnie latarnia). Jeśli zależy Ci, aby zapamiętać stronę 81. w książce, wyobraź sobie łosia ze złotym guldenem na szyi. Łoś i gulden są obrazami numerów 8 i 1 w technice numer – rym.

64 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

WSKAZÓWKI: TECHNIKI PAMIĘCIOWE DLA POCZĄTKUJĄCYCH 1. Wykorzystuj technikę pierwszych liter (PL) w celu zapamiętywania list składających się z 1 – 5 słów. 2. Korzystaj z techniki pierwszych liter zdania (PLZ) w celu zapamiętywania list składających się z minimum pięciu elementów. 3. Wykorzystuj obrazy technik numer – kształt (NK) lub numer – rym (NR) w celu zapamiętania liczb składających się z jednej lub dwóch cyfr. Użyj techniki numer – wyrażenie (NW) dla zapamiętywania krótkich ciągów cyfr (2 – 7 cyfr). 4. Korzystając z technik PL, PLZ lub NW, powiązuj obrazy z tematyką. W przeciwnym wypadku bowiem zapamiętasz informację, ale nie będziesz wiedzieć, czego ona dotyczy. 5. W celu zapamiętania list składających się maksymalnie z dziesięciu pozycji (niezależnie od tego, czy ich kolejność jest ważna, czy nie) korzystaj z technik: numer – kształt lub numer – rym. 6. Poświęć kilka minut na ćwiczenia w utrwalaniu sobie obrazów z technik numer – kształt i numer – rym. Dzięki temu wzrośnie szybkość kojarzenia. Kiedy pomyślisz sobie numer, przed oczyma natychmiast powinien pokazać Ci się powiązany z nim obraz. 7. Podejmij świadomy wysiłek praktycznego zastosowania opisanych technik w codziennym życiu. 8. Korzystaj z omówionych technik regularnie, dążąc do perfekcji w tworzeniu silnych asocjacji. W ten sposób zbudujesz trwały fundament, na którym będzie można osadzić wiedzę dotyczącą bardziej zaawansowanych technik pamięciowych, do których przejdziemy w kolejnych rozdziałach.

4

ZAPAMIĘTYWANIE LIST, PRZEMÓWIEŃ I TREŚCI PREZENTACJI

„Podstawową cechą menedżera jest świetna pamięć. Oczywiście wcale nie znaczy to, że ktoś z dobrą pamięcią od razu staje się dobrym menedżerem. Jest to raczej wstępny warunek konieczny, bowiem jeśli ktoś nie dysponuje dobrą pamięcią, wszystko inne już się nie liczy”. Thomas Alva Edison

65

66 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

ZAPAMIĘTYWANIE LIST, PRZEMÓWIEŃ I TREŚCI PREZENTACJI

| 67

Jeśli wykonałeś wszystkie opisane w poprzednich rozdziałach ćwiczenia, opanowałeś już podstawowe techniki asocjacji i dysponujesz fundamentem, od którego można zacząć poznawanie kolejnych metod. Jestem też pewien, że jesteś pod wielkim wrażeniem sprawności swojej pamięci. Nadszedł czas, aby przejść na kolejny poziom wtajemniczenia. W tym rozdziale przedstawię Ci kilka naprawdę skutecznych technik, dzięki którym będziesz w stanie zapamiętywać listy, treść wystąpień, prezentacji i wiele, wiele innych danych. Ta umiejętność bardzo przyda Ci się w codziennym życiu zawodowym. Dzięki tym samym technikom byłem w stanie zapamiętywać setki słów, w czasie gdy uczestniczyłem w World Memory Championship.

Technika KAPO(wania) Czteroetapowa technika KAPO może być traktowana jak stała formuła gwarantująca skuteczne zapamiętywanie… wszystkiego. Tak, wiem, co mówię — pozwoli Ci opanować dowolną wiedzę! KAPO jest bardzo prosta i składa się z następujących elementów:

Konwertowanie informacji na format obrazowy, Asocjacja, Przegląd, Odtworzenie. Pozwól, że opiszę kolejno każdy z etapów. Gwarantuję, że jeśli będziesz regularnie ćwiczyć, nie znajdzie się takie zadanie pamięciowe, które uznasz za niemożliwe do wykonania.

68 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Konwersja danych na obrazy W rozdziale 2. doświadczyłeś na własnej skórze, jak wielką moc mają obrazy. Jeśli chcesz zapamiętać coś na dłużej, konieczne jest zamienienie danych na obraz. A kiedy wybierzesz już odpowiedni obraz, musisz przedstawić go przed „wewnętrznym okiem umysłu” możliwie najwyraźniej.

Asocjacja Zadbaj o to, żeby tworząc asocjacje, zastosować się do trzech zasad: Zasada nr 1: Pamiętaj o jednostkach składających się z dwóch słów. Zasada nr 2: W swoich skojarzeniach wykorzystaj czynnik ruchu. Zasada nr 3: Bądź kreatywny!

Przegląd Po zbudowaniu właściwych skojarzeń przeznacz jakiś czas na odtworzenie obrazów i asocjacji. Nie wystarczy, że tylko o nich pomyślisz. Musisz „ujrzeć” obrazy w swoim umyśle wewnętrznym okiem — jasno i wyraźnie. Prześledź po kolei wszystkie obrazy (zrób to kilka razy, jeśli uznasz, że to konieczne). Kiedy będziesz czuć, że dobrze zapadły Ci w pamięć, przejdź do kolejnego etapu.

Odtworzenie A teraz zamknij oczy. Nie patrz na źródło informacji (nie podglądaj!). Postaraj się odtworzyć zapamiętane dane. Jeśli zadanie zakończy się powodzeniem, ciesz się sukcesem i przejdź do kolejnego zagadnienia. Jeśli jednak proces przypominania nie jest płynny i musiałeś zerknąć do źródeł, żeby pomóc swojej pamięci, to znaczy, że jest jakiś problem i dotyczy on pierwszych trzech etapów. Wróć do wcześniejszych ćwiczeń i zadaj sobie trzy pytania:

„

Czy wybrane obrazy są odpowiednie?

„

Czy uwzględniłem zasady asocjacji?

„

Czy stworzyłem wyraźne, jasne i przejrzyste obrazy oraz asocjacje?

Jeśli pojawi się taka konieczność, możesz zmienić obrazy lub asocjacje, wybierając te, które będą lepiej do Ciebie przemawiały. Kiedy już dokonałeś wszystkich niezbędnych zmian, przejdź jeszcze raz przez dwa ostatnie etapy techniki KAPO — przegląd i odtworzenie.

ZAPAMIĘTYWANIE LIST, PRZEMÓWIEŃ I TREŚCI PREZENTACJI

| 69

UWAGA, NIEBEZPIECZEŃSTWO! Ludzie, którzy narzekają z powodu nieskuteczności techniki KAPO, w większości popełniają błąd ograniczenia się do dwóch pierwszych etapów (konwersji i asocjacji), zakładając, że to wystarczy, aby opanować nową wiedzę. Skuteczność techniki zależy jednak od poprawnego przejścia także przez dwa kolejne etapy — czyli przegląd i odtworzenie — które kończą proces zapamiętywania. Nie pomijaj żadnego z tych ważnych kroków.

W tym oraz w kilku kolejnych rozdziałach poznasz kolejne, bardziej złożone techniki pamięciowe. Jednak podstawowa zasada pozostaje ta sama — pamiętaj o KAPO.

Technika ciągu słów Czy pamiętasz jeszcze listę dwunastu wyrażeń (pudło, książka, róża, szczur, szafka na buty, komputer, zasłonka, mango, winda, astronauta, płaszcz, lina), którą zajmowaliśmy się w drugim rozdziale? To przykład ciągu słów. W tej technice zapamiętuje się listę wyrażeń, łącząc pierwsze z nich z drugim, drugie z trzecim i tak dalej. Taki łańcuszek tworzy pewien ciąg wzajemnie powiązanych wyrażeń i stąd nazwa: ciąg słów. Jedną z bardzo przydatnych cech ciągów słów jest brak ograniczeń dotyczących liczby wyrażeń, które da się zapamiętać dzięki tej technice. Wielu uczestników moich warsztatów już pierwszego dnia zajęć potrafi zapamiętywać listy składające się nawet z sześćdziesięciu słów! Choć tak naprawdę nie ma wielkiego znaczenia, ile słów znajduje się na liście. Liczy się tylko to, czy asocjacja — skojarzenie — jest silna i trwała, czy nie. Wcześniej udało Ci się zapamiętać listę składającą się z dwunastu pozycji. Dodajmy do niej osiemnaście nowych wyrażeń, tworząc listę trzydziestoelementową. Gotów do asocjacji? Oto lista trzydziestu wyrażeń uporządkowanych w dwóch kolumnach (tym razem zacznij czytać lewą kolumnę z góry na dół, a potem przejdź do prawej).

70 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Pudło

Spiderman

Książka

Telefon komórkowy

Róża

Kaczka

Szczur

Rower

Szafka na buty

Basen

Komputer

Brunei

Zasłonka

Bąbelki

Mango

Pałac

Winda

Samochód

Astronauta

Chiny

Płaszcz

Mysz

Lina

Helikopter

Kostka Rubika

Diament

Wąż

Żaba

Jabłko

Złoty medal

Do zapamiętania powyższej listy zastosujemy technikę KAPO:

Krok 1.: Konwersja Większość wyrażeń z tej nowej listy to właściwie gotowe obrazy, dlatego bardzo łatwo jest je sobie wyobrazić. Ale w grupie trzydziestu wyrażeń znajdują się dwa kraje. Jak zamienić je na obrazy? To proste. Zastanów się nad obrazem, który może być symbolem określonego kraju. Pierwszym państwem z listy jest Brunei. Czy wiesz coś na jego temat? Ja wiem, że jest to kraj dysponujący bogatymi złożami ropy, dlatego jego symbolem może dla mnie stać się ropa. Jednak jeśli nie wiesz za wiele na temat Brunei, to użycie słowa ropa będzie błędem, ponieważ nie będzie ono działało niczym wyzwalacz dla nazwy państwa. A może spróbujesz zamienić ją na wyrażenie, które będzie brzmiało podobnie jak Brunei? Może brunet… albo Bruni — Carla Bruni? Skorzystajmy z tej drugiej sugestii. Drugim krajem na naszej liście są Chiny. Słowem powiązanym z Chinami może być na przykład Wielki Mur Chiński. A teraz, kiedy mamy już w głowie wyraźne i żywe obrazy dla wszystkich wyrażeń, możemy przejść do następnego etapu.

ZAPAMIĘTYWANIE LIST, PRZEMÓWIEŃ I TREŚCI PREZENTACJI

| 71

Krok 2.: Asocjacja Wcześniej zadbaliśmy już o asocjacje dotyczące pierwszych dwunastu słów z listy. Przypomnijmy sobie, jak wyglądała nasza historyjka.

Wyobraź sobie ogromne pudło. Ostrożnie otwierasz pudło i widzisz, że w środku unosi się w powietrzu książka. Chwytasz ją w dłonie, kartkujesz i okazuje się, że na każdej stronie książki znajduje się rysunek przedstawiający różę. Kiedy zaczynasz przyglądać się bliżej róży, zauważasz, że wydostaje się z niej szczur. Szczur wspina się na szafkę na buty. Na szafce na buty stoi komputer z migającym ekranem. Jako że nie lubisz migających ekranów, przykrywasz komputer zasłonką. Wyobraź sobie, że po zasłonce ześlizguje się mango. Mango toczy się po korytarzu i wpada do windy. Gdy drzwi windy zamykają się, w środku nagle materializuje się astronauta. Astronauta ubrany jest w lśniący płaszcz. Zauważasz, że z kieszeni płaszcza zwisa lina. A teraz rozbudujmy scenkę o obrazy powiązane z kolejnymi dwunastoma wyrażeniami. Pamiętaj, żeby przy budowie dalszej części wykorzystać wspominane trzy zasady poprawnej asocjacji:

Na końcu liny przymocowana została kostka Rubika. Gdy zaczynasz układać kostkę Rubika, z jej środka wypełza wąż. Wąż zwija się w kłębek wokół wielkiego jabłka. Jabłko nagle zaczyna się zmieniać — odpada z niego skórka, obierana przez Spidermana. Po chwili Spiderman odbiera telefon komórkowy. Widzisz błyskający ekran aparatu telefonu komórkowego, a na nim… filmik z kaczką. Kaczka wskakuje na rower! Rower ląduje w basenie. W basenie pływa Carla Bruni (Brunei). Jej ciało jest tak rozpalone, że woda wokół zaczyna się gotować i widzisz otaczające Carlę Bruni bąbelki powietrza. Bąbelki wystrzeliwują w górę i odlatują w kierunku nieodległego gigantycznego pałacu. Na szczycie pałacu ktoś zaparkował samochód! A teraz ostatnie sześć słów:

Samochód wznosi się w powietrze i ląduje na Wielkim Murze Chińskim. Na Wielkim Murze Chińskim widzisz tańczącą mysz.

72 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Po chwili mysz wskakuje do helikoptera. We wnętrzu helikoptera znajduje się wielki lśniący diament. Gdy go pocierasz, diament zamienia się w żabę! Potem żaba odbiera złoty medal. Krok 3.: Przegląd A teraz czas na szybkie powtórzenie. Prześledź w głowie kolejne etapy historyjki, skupiając się na obrazach i skojarzeniach. Być może będziesz musiał ponownie skupić się na lekturze zaproponowanych przeze mnie asocjacji. Podczas tego ćwiczenia postaraj się tworzyć w głowie możliwie najwyraźniejsze obrazy. Czytając kolejne zdania, spróbuj przewidzieć ich kolejność, a potem sprawdź, czy dobrze zapamiętałeś szczegóły. Ten etap zapamiętywania jest naprawdę bardzo ważny!

Krok 4.: Odtworzenie Czas na mały test. Weź kawałek papieru i coś do pisania, a następnie postaraj się przypomnieć sobie kompletną listę trzydziestu wyrażeń. Zamknij książkę i zrób to teraz. To ważne, żebyś zrobił to właśnie teraz. Jak poszło? Czy udało Ci się odtworzyć całą listę? Jeśli tak, to wspaniale! Gratulacje! Jeśli przegapiłeś kilka słów, wróć do wcześniejszych etapów i upewnij się, że obrazy i asocjacje są żywe, jasne i wyraźne. Jeśli nie udaje Ci się stworzyć takich obrazów, zmień je na te, które będą do Ciebie lepiej przemawiać. Jeszcze raz przeczytaj całą listę. Zamknij książkę i spróbuj przypomnieć sobie wszystkie trzydzieści słów. Ciąg słów jest bardzo prostą i bardzo skuteczną techniką pamięciową. Można korzystać z niej w życiu zawodowym lub wykorzystać do celów prywatnych. Sprawdza się szczególnie dobrze do zapamiętywania:

„

list zadań,

„

list zakupów,

„

punktów krótkich przemówień lub prezentacji,

„

wykazów kontrolnych,

„

rejestrów instrukcji.

A to wcale nie są wszystkie możliwe zastosowania. Masz może jakąś swoją propozycję?

ZAPAMIĘTYWANIE LIST, PRZEMÓWIEŃ I TREŚCI PREZENTACJI

| 73

Wykorzystanie techniki ciągu słów do zapamiętywania elementów listy zadań Powiedzmy, że zależy Ci na zapamiętaniu poniższej listy działań, które powinieneś wykonać:

„

Przygotować ulotkę na biurowe spotkanie.

„

Wysłać do Ryszarda mapę i wskazówki dotyczące dojazdu na spotkanie.

„

Nagrać płytę CD z muzyką.

„

Wysłać pocztą czek dla APSS.

„

Przygotować zestawienie osób prowadzących szkolenia.

„

Ustalić szczegóły spotkania z Robertem.

Dzięki technice KAPO możesz zamienić te zadania na następujące obrazy: Zadania

Obrazy

„

Przygotować ulotkę na biurowe spotkanie.

„

Kolorowa ulotka

„

Wysłać do Ryszarda mapę i wskazówki dotyczące dojazdu na spotkanie.

„

Ryszard z mapą w ręku

„ „ „

Nagrać płytę CD z muzyką.

„ „ „

CD-ROM

„

Ustalić szczegóły spotkania z Robertem.

„

Robert

Wysłać pocztą czek dla APSS. Przygotować zestawienie osób prowadzących szkolenia.

Czek (z wielkimi literami APSS) Trener (osoba stojąca za pulpitem mównicy)

A oto jak mogłaby wyglądać Twoja asocjacja:

Dostrzegasz kolorową ulotkę leżącą na podłodze. Przyglądasz się ulotce i widzisz na niej zdjęcie Ryszarda rozkładającego w biegu mapę. Mapa ma kształt CD-ROM-u. Przenosisz się do tej scenki i próbujesz wcisnąć do CD-ROM-u czek (wystawiony na APSS, z danymi beneficjenta wypisanymi wielkimi literami). Po chwili jednak czek zostaje wyciągnięty przez szkoleniowca, który tuż potem

74 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

rozpoczyna swoją prezentację. Szkoleniowiec stwierdza jednak, że jedynym obecnym na sali jest Robert… a i on śpi, zamiast go słuchać! Prześledź w myślach całą historyjkę i sprawdź, czy jesteś w stanie odtworzyć kompletną listę. Zawsze kiedy Twoim celem będzie zapamiętanie listy zadań, poświęć kilka minut na tworzenie asocjacji. To bardzo pomoże Ci właściwie zorganizować sobie dzień. W miarę realizacji zadań możesz skreślać w głowie każdą pozycję takiej mentalnej listy.

Technika bazująca na liście ciała Lista ciała jest skuteczną techniką zapamiętywania list, na które składa się 10 – 12 pozycji (stanowiących niejako „szkielet” wystąpień, prezentacji i instrukcji). W tym przypadku Twoim zadaniem jest połączenie informacji do zapamiętania z różnymi częściami Twojego ciała. Technika bazująca na liście ciała jest świetnym sposobem szybkiego zapamiętywania różnych informacji. Ta technika pozwoli Ci zrozumieć, że o wiele łatwiej jest powiązać dane z różnymi częściami ciała niż z innymi danymi, przetworzonymi w obraz. Lista ciała przydaje się zwłaszcza wtedy, gdy chodzi o skuteczne zapamiętywanie słów, wyrażeń i idei. Zanim zaczniesz zapamiętywanie, musisz wybrać dziesięć części ciała, które będą tworzyć „logiczną drabinę” — taką, która składać się będzie z kolejnych „szczebli” — po których będziesz „stąpać”, przechodząc z góry na dół lub z dołu do góry. Te punkty będą pełnić funkcje „mentalnych wieszaków”, które pomogą Ci zapamiętać dziesięć istotnych zbiorów danych. Oto z jakich części ciała korzystam, kiedy posługuję się tą techniką. Jeśli chcesz, możesz dowolnie zmodyfikować poniższą listę. Zwykle zaczynam od głowy i przechodzę do stóp: włosy, czoło, usta, szyja, ramię, serce, żołądek, udo, kolana, stopy. Poświęć kilka minut na zakodowanie w pamięci dokładnej kolejności punktów ciała. W następnej części tego rozdziału wyjaśnię Ci, jak możesz wykorzystać listę ciała do tego, by zapamiętać dziesięć różnych informacji.

ZAPAMIĘTYWANIE LIST, PRZEMÓWIEŃ I TREŚCI PREZENTACJI

| 75

Wykorzystanie listy ciała do zapamiętywania faktów i idei Technika listy ciała świetnie nadaje się do szybkiego zapamiętywania informacji. Powiedzmy, że chcesz zapamiętać listę siedmiu pozytywnych nawyków z książki Stephena R. Coveya pod tytułem 7 nawyków skutecznego działania1: 1

Stephen R. Covey, 7 nawyków skutecznego działania, tłum. Iwona Majewska-Opiełka, Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2007 — przyp. tłum.

76 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

„

Nawyk 1.: Bądź proaktywny.

„

Nawyk 2.: Zaczynaj z wizją końca.

„

Nawyk 3.: Najpierw rób to, co najważniejsze.

„

Nawyk 4.: Myśl w kategoriach wygrana – wygrana.

„

Nawyk 5.: Staraj się najpierw zrozumieć, potem być zrozumiany.

„

Nawyk 6.: Synergia.

„

Nawyk 7.: Ostrzenie piły.

Jako że ta lista składa się jedynie z siedmiu elementów, powiążemy nawyki z siedmioma pierwszymi elementami listy ciała (od włosów po żołądek). Poniżej przedstawię Ci stworzone przeze mnie obrazy i asocjacje (tabela na następnej stronie). Zamieniając wspomniane siedem nawyków na obrazy, a następnie łącząc je z pozycjami listy ciała, przeszliśmy przez dwa pierwsze etapy metody KAPO (konwersja i asocjacja). Nadszedł czas na dwa kolejne etapy, kończące procedurę: przegląd i odtworzenie. Po wykonaniu tych kroków zamknij książkę i sprawdź, czy dobrze zapamiętałeś wszystkie siedem nawyków typowych dla ludzi wysoce skutecznych w działaniu. Jestem pewien, że sobie poradzisz. Spróbuj.

Technika rzymskiego pokoju Jest to prawdopodobnie jedna z najstarszych technik pamięciowych znanych człowiekowi, ponieważ korzystali z niej już dwa tysiące lat temu rzymscy retorzy pragnący zapamiętać kluczowe idee zawarte w ich długich wystąpieniach. Technika ta jest tak potężnym narzędziem, że stosują ją prawie wszyscy uczestnicy World Memory Championship. Dzięki niej udaje im się kodować w pamięci ogromne ilości informacji. Jeden z bardzo popularnych mitów każe wierzyć, że sztuka pamięci mnemotechnicznej z wykorzystaniem techniki pokoju narodziła się już około 500 r. p.n.e. w starożytnej Grecji. Bohaterem mitu jest pewien filozof, poeta i mówca — Symonides — jeden z przyjaciół dworu dostojnika tesalskiego o imieniu Skopas. Któregoś dnia Symonides miał podobno przyjemność być jednym

ZAPAMIĘTYWANIE LIST, PRZEMÓWIEŃ I TREŚCI PREZENTACJI

| 77

Część ciała

Nawyk

Obraz

Asocjacja

Włosy

Bądź proaktywny.

Obraz człowieka zakładającego buty do joggingu i zrywającego się do biegu.

Człowiek ten biegnie po włosach. Jest bardzo aktywny.

Czoło

Zaczynaj z wizją końca.

Tatuaż w formie napisu „KONIEC”.

Wyobraź sobie, jak wygląda napis „KONIEC” wytatuowany na Twoim czole.

Usta

Najpierw rób to, co najważniejsze.

Wielki talerz z mnóstwem produktów spożywczych posegregowanych zgodnie z ich wielkością.

Jedząc, zaczynasz od pierwszych produktów na talerzu i stopniowo przechodzisz do kolejnych.

Szyja

Myśl w kategoriach wygrana – wygrana.

Trofeum zwycięzcy.

Wyobraź sobie, że wygrywasz w jakimś konkursie puchar tak wielki, że kiedy go podnosisz, boli Cię szyja!

Ramię

Staraj się najpierw zrozumieć, potem być zrozumiany.

Bardzo przyjaźnie nastawiona kierowniczka działu obsługi klienta (która próbuje zrozumieć moje obawy).

Kierowniczka działu obsługi klienta jest tak miła i przyjazna, że pozwala nawet przytulić się do swojego ramienia.

Serce

Synergia

Grupa skoczków spadochronowych tworzy ze swoich ciał wzór w powietrzu (świetny przykład synergii).

Przyglądając się wyczynom skoczków, czujesz, że z podniecenia Twoje serce bije coraz szybciej.

Żołądek

Ostrzenie piły

Piła.

Magik przecinający piłą żołądek swojej pomocnicy uczestniczącej w pokazie (to musi boleć!)

78 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

z gości na przyjęciu organizowanym przez władcę. Poproszono go o przygotowanie wystąpienia (zapewne pełnego peanów na cześć Skopasa). Po jakimś czasie filozof został zawezwany do wyjścia z pomieszczenia, w którym odbywało się przyjęcie, w celu powitania nowych gości. Kiedy tylko wyszedł z budynku, zdarzył się dramatyczny wypadek. Zawalił się bowiem strop sali, grzebiąc pod gruzami wszystkich obecnych. Ich ciała były tak strasznie okaleczone, że trudno było rozpoznać któregokolwiek z gości. Jedynym człowiekiem, który wyszedł z tego zdarzenia bez szwanku, był Symonides i dlatego poproszono go o pomoc w identyfikacji ofiar. Filozof stanął w miejscu, w którym znajdował się, wygłaszając swoją mowę, i spróbował z tej perspektywy przypomnieć sobie gości — na podstawie miejsc, które zajmowali. Udało mu się powiązać nazwiska obecnych z miejscami, w których spoczywały ciała. Greccy i rzymscy mówcy wykorzystywali tę technikę, żeby zapamiętać treść swoich wystąpień, łącząc kluczowe słowa (lub idee) z lokalizacją (miejscami) w pomieszczeniu. I stąd nazwa tej metody zapamiętywania — technika rzymskiego pokoju.

Technika rzymskiego pokoju w praktyce Jeśli chcesz zapamiętać sekwencje dziesięciu obiektów, musisz najpierw wybrać dziesięć charakterystycznych miejsc w pomieszczeniu, które jest Ci dobrze znane. Może to być pokój do nauki, biuro, kuchnia, pokój dzienny itp. Na następnej stronie znajduje się grafika przedstawiająca wygląd typowego pokoju, która posłuży nam jako pomoc do zaprezentowania założeń techniki rzymskiego pokoju w praktyce. Dobrym pomysłem jest wybór lokalizacji z zachowaniem kolejności (zgodnie z ruchem wskazówek zegara lub przeciwnie do niego, od lewej do prawej itd.). W naszym przykładzie skupimy się na miejscach charakterystycznych w pokoju, który oglądamy, stojąc w drzwiach i wodząc oczyma zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara. 1. Drzwi 2. Buty 3. Obraz 4. Krzesło 5. Okno

ZAPAMIĘTYWANIE LIST, PRZEMÓWIEŃ I TREŚCI PREZENTACJI

| 79

6. Szafa 7. Lustro 8. Książki 9. Lampa biurowa 10. Łóżko Możesz teraz wykorzystać te dziesięć lokalizacji do zapamiętywania list składających się z dziesięciu wyrażeń. W następnej części rozdziału wyjaśnię, jak poprawnie korzystać z tej techniki do kodowania w pamięci dziesięciu istotnych punktów wystąpienia.

Wykorzystanie techniki rzymskiego pokoju do zapamiętywania wystąpień i prezentacji Być może słyszałeś, że wielu ludzi mniej boi się śmierci niż publicznych wystąpień? Istnieje wiele powodów tego lęku przed przemawianiem w obecności większego grona ludzi. Jednym z nich jest obawa przed zapomnieniem

80 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

treści przemówienia. Jeśli kiedykolwiek czułeś się podobnie, mam dla Ciebie dobrą nowinę. Technika rzymskiego pokoju ułatwi Ci zapamiętywanie kluczowych części wystąpień i pozwoli na zawsze pozbyć się tego strachu. Co się tyczy przemówień i prezentacji, myślę, że warto zapamiętać tylko główne przesłania poszczególnych komponentów. Nie musisz przecież pamiętać dosłownie każdego zdania. Dopóki znasz najważniejsze wątki, zawsze w czasie swojego wystąpienia będziesz w stanie je rozbudować. Powiedzmy, że zamierzasz przygotować prezentację zatytułowaną: „Dziesięć sposobów na podwyższenie własnej produktywności” i tworzysz do niej plan składający się z poniższych elementów: 1. Zadbaj o odpowiednią ilość snu. 2. Uporządkuj swoje biurko, zanim zaczniesz pracę. 3. Stwórz korzystne warunki pracy. 4. Zacznij od rzeczy, które są najważniejsze. 5. Wyeliminuj wszelkie elementy, które Cię dekoncentrują i odciągają od pracy. 6. Naucz się mówić „nie”. 7. Sprawdzaj swoją pocztę elektroniczną tylko dwa razy dziennie. 8. Ustal daty końcowe dla realizacji wszystkich swoich zadań i celów. 9. Używaj biurowego stopera, żeby mieć kontrolę nad czasem poświęconym na różne zadania. 10. Pod koniec dnia pracy przygotuj listę pięciu rzeczy, którymi zajmiesz się następnego dnia. Aby zapamiętać listę składającą się z dziesięciu pozycji, musisz powiązać każdy element z jedną lokalizacją w Twoim pokoju. W tym przypadku wykorzystam dziesięć punktów pokoju przedstawionego na grafice znajdującej się na poprzedniej stronie. Możesz jednak nie korzystać z mojej listy i powiązać elementy wystąpienia z kluczowymi punktami pokoju, w którym się właśnie znajdujesz. Pamiętaj przy tym o regułach wynikających z techniki KAPO (konwersja – asocjacja – powtórzenie – odtworzenie). Oto propozycje moich asocjacji:

ZAPAMIĘTYWANIE LIST, PRZEMÓWIEŃ I TREŚCI PREZENTACJI

| 81

Element do zapamiętania

Zamiana na obrazy (KAPO)

Lokalizacja w pokoju

1.

Zadbaj o odpowiednią ilość snu.

Śpiąca osoba

Drzwi

Lunatyk przechodzący przez drzwi

2.

Uporządkuj swoje biurko, zanim zaczniesz pracę.

Uporządkowane i pozbawione niepotrzebnych rzeczy biurko

Buty

Buty tańczące na gładkim i lśniącym, pozbawionym jakichkolwiek szpargałów biurku

3.

Stwórz korzystne warunki pracy.

Grafiki motywacyjne

Obraz

Elektroniczna ramka z obrazem, która co chwilę pokazuje różne motywujące do działania cytaty.

4.

Zacznij od rzeczy, które są najważniejsze.

Szef (jeśli uda Ci się wykonać wszystkie najważniejsze zadania, Twój szef będzie zadowolony)

Krzesło

Twój szef siedzi na krześle i obserwuje Cię podczas pracy.

5.

Wyeliminuj wszelkie elementy, które Cię dekoncentrują i odciągają od pracy.

Mucha domowa (lata po mieszkaniu i próbuje Ci przeszkodzić w pracy)

Okno

Mucha domowa przelatująca przez okno — w jedną i w drugą stronę. Zamykasz okno, żeby pozbyć się rozpraszającego Cię owada.

6.

Naucz się mówić „nie”.

Karteczka samoprzylep na z wielkim napisem: „NIE”

Szafa

Na szafce ktoś przylepił setki małych samoprzylepnych karteczek — na wszystkich znajduje się tylko jedno słowo: „NIE”.

Punkt

Asocjacja (KAPO)

82 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA Element do zapamiętania

Zamiana na obrazy (KAPO)

Lokalizacja w pokoju

7.

Sprawdzaj swoją pocztę elektroniczną tylko dwa razy dziennie.

Komputer z monitorem, na którym widzisz swoją skrzynkę poczty elektronicznej

Lustro

Wiadomości e-mail wyskakują z monitora, uderzają w lustro i odbijają się od niego.

8.

Ustal daty końcowe dla realizacji wszystkich swoich zadań i celów.

Słupek bramki

Książki

Kiedy otwierasz książkę, widzisz, że wystają z niej słupki bramki.

9.

Używaj biurowego stopera, żeby mieć kontrolę nad czasem poświęconym na różne zadania.

Stoper

Lampa biurowa

Lampa biurowa ze stoperem. Żarówka gaśnie wtedy, gdy stoper pokazuje, że powinieneś skończyć już jakieś zadanie.

10.

Pod koniec dnia pracy przygotuj listę pięciu rzeczy, którymi zajmiesz się następnego dnia.

Mała karteczka z zadaniami

Łóżko

Swoje zadania na kolejny dzień zapisujesz wielkimi literami na prześcieradle rozłożonym na łóżku.

Punkt

Asocjacja (KAPO)

Powyższe asocjacje są wytworami mojej wyobraźni, dlatego najlepiej sprawdzają się w moim przypadku. Nie obawiaj się tworzyć własnych skojarzeń, które będą do Ciebie lepiej przemawiać. Postaraj się jednak o jasną i wyraźną wizualizację. Następnym krokiem jest przejście do etapu „P” techniki KAPO, czyli do powtarzania. Prześledź kilkakrotnie stworzone asocjacje. Potem przejdź do etapu oznaczonego literą „O” w skrócie KAPO, czyli do odtwarzania. Sprawdź, czy jesteś w stanie poprawnie odtworzyć wszystkie dziesięć punktów swojego wystąpienia — rekonstruuj je w myślach aż do chwili, gdy dobrze zapiszą Ci się w pamięci. Technika rzymskiego pokoju jest jednym z najłatwiejszych i najskuteczniejszych sposobów zapamiętywania punktów przemówienia lub prezentacji. Wśród jej zalet wymienia się te cechy, które pomogą Ci:

ZAPAMIĘTYWANIE LIST, PRZEMÓWIEŃ I TREŚCI PREZENTACJI

| 83

„

Zmniejszyć odczuwaną presję. Zapisując w pamięci najważniejsze punkty Twojego wystąpienia, będziesz odczuwać mniejsze zdenerwowanie. Miejsca znajdujące się w Twoim pokoju staną się obrazami, które pozwolą Ci znaleźć bezpośrednie połączenie z Twoją pamięcią (swoją rolę odgrywa tu zasada wyzwalacza).

„

Łatwo zakodować w pamięci właściwą kolejność wątków. Już nigdy nie będziesz mieć trudności z przypomnieniem sobie właściwej kolejności punktów wystąpienia, ponieważ zostaną one trwale i logicznie powiązane z lokalizacjami w Twoim pokoju.

„

Wyeliminować potrzebę poszukiwania podpowiedzi. Nie będziesz musiał szukać pomocy na kartkach z podpowiedziami lub na slajdach PowerPointa. Dzięki temu będziesz w stanie utrzymać kontakt wzrokowy ze swoją widownią i zaczniesz być uważany za wspaniałego mówcę.

„

Kontrolować łańcuch myśli. Innym ważnym problemem wielu autorów wystąpień jest gubienie kolejności punktów prezentacji, gdy uczestnicy spotkania zadawanymi pytaniami zaburzają układ wystąpienia. Technika rzymskiego pokoju eliminuje ten problem, ponieważ nawet gdy ktoś Ci przeszkodzi, będziesz w stanie prześledzić w myślach kolejne etapy prezentacji — zastanowić się, gdzie przerwałeś, jaki punkt jest następny — a potem podjąć przerwany łańcuch myśli i przejść dalej, przypominając sobie kolejny element wystąpienia.

„

Czerpać przyjemność z wykonywania prezentacji. Przypominanie sobie kolejnych elementów wystąpienia dzięki technice rzymskiego pokoju staje się zadaniem przyjemniejszym, dlatego będziesz wręcz cieszyć się na myśl o przemawianiu w sali pełnej gości.

„Doposażenie” rzymskiego pokoju Jeśli przećwiczysz technikę rzymskiego pokoju, zrozumiesz, jak łatwo jest zapamiętać dziesięć dowolnych elementów poprzez skojarzenie ich z dziesięcioma miejscami znanego Ci pomieszczenia. Ale możesz się zastanawiać, co zrobić, jeśli Twoim zadaniem jest spamiętanie piętnastu, dwudziestu lub większej liczby kluczowych elementów. W takiej sytuacji masz dwie możliwości:

84 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

„

Możesz wybrać większą liczbę lokalizacji z tego samego pomieszczenia. Przejdź się po wnętrzu i wybierz dodatkowe punkty charakterystyczne (wbite w ścianę gwoździe, ślady na ścianie, gniazdka, przełączniki itp.), a następnie po prostu dodaj je do listy lokalizacji.

„

Jeżeli nie jesteś w stanie określić wystarczającej liczby punktów charakterystycznych — zajrzyj do drugiego pokoju! Możesz wykorzystać nawet 3 czy 4 pomieszczenia i stworzyć listę składającą się z dwudziestu, trzydziestu albo czterdziestu wolnych miejsc.

Podczas mistrzostw świata w zapamiętywaniu wykorzystywałem technikę rzymskiego pokoju do zapamiętywania setek słów, liczb i sekwencji kart. Jest naprawdę bardzo skuteczna! Oto jak w czasie wspomnianych mistrzostw podzieliłem różne kategorie danych. SPRÓBUJ! Stwórz w swojej głowie własny pokój z dziesięcioma kluczowymi lokalizacjami. Rozejrzyj się po pomieszczeniu, w którym się właśnie znajdujesz. Zapisz dziesięć punktów charakterystycznych. W gruncie rzeczy nie ma wielkiego znaczenia, gdzie się akurat znajdujesz: w bibliotece, w biurze czy nawet w tramwaju lub w autobusie. Poświęć kilka minut na odtworzenie listy lokalizacji. Od teraz będziesz dysponować swoim własnym rzymskim pokojem, który pomoże Ci zapamiętywać listy składające się z dziesięciu pozycji. 1. __________________________________________________________ 2. __________________________________________________________ 3. __________________________________________________________ 4. __________________________________________________________ 5. __________________________________________________________ 6. __________________________________________________________ 7. __________________________________________________________ 8. __________________________________________________________ 9. __________________________________________________________ 10. _________________________________________________________ Wykorzystaj powyższą listę do zapamiętywania kluczowych elementów swojej następnej prezentacji lub wykładu.

ZAPAMIĘTYWANIE LIST, PRZEMÓWIEŃ I TREŚCI PREZENTACJI

| 85

Słowa Po przekonwertowaniu słów na obrazy powiązywałem je z charakterystycznymi miejscami w znanym mi pomieszczeniu.

Karty Zamieniłem każdą z 52 kart z talii na obrazy. I tak: trójka pik stała się różą, dziewiątka kier — gwoździem itd. (jeśli chciałbyś dowiedzieć się, w jaki sposób zamieniać karty na obrazy, zapoznaj się z inną książką mojego autorstwa, zatytułowaną Instant Memory Improvement). Potem skojarzyłem każdą kartę z jednym miejscem w wybranych przeze mnie pokojach. Aby zapamiętać 52 karty, potrzebowałem pięćdziesięciu dwóch lokalizacji!

Liczby Do zapamiętywania liczb — konwertowania ich na obrazy — wykorzystywałem system opisany w rozdziale 6. Po podzieleniu liczb na „kawałki” (lub grupy) składające się z czterech cyfr powiązywałem je z jedną lokalizacją. Aby zapamiętać liczbę składającą się ze stu cyfr, potrzebowałem zatem 25 miejsc w moim rzymskim pokoju. FAKTY Wcale nie musisz ograniczać się do miejsc znajdujących się wewnątrz pokoju. Możesz dosłownie i w przenośni „wyjść” poza pomieszczenie, przejść się po okolicy i wybrać nowe lokalizacje. Warto jednak zadbać o to, by były to miejsca dobrze Ci znane. Zapisz je i prześledź kilkakrotnie w myślach, sprawdzając, czy jesteś w stanie odtworzyć właściwą kolejność.

W przypadku codziennych zastosowań nie widzę potrzeby tworzenia pokojów z liczbą lokalizacji większą niż dwadzieścia. Jeśli jednak uważasz, że dysponowanie taką listą może okazać się przydatne, wiesz już, co powinieneś zrobić. Nie ma właściwie żadnego limitu liczby lokalizacji, które można wykorzystać w funkcji mentalnych „wieszaków”. Poniżej znajduje się kilka sugestii dotyczących sposobu wyboru lokalizacji:

„

biuro, w którym się akurat znajdujesz;

„

poczekalnia przy sekretariacie;

„

sala restauracyjna — kantyna pracownicza;

86 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

„

Twoja ulubiona restauracja;

„

szkoła Twojego dziecka;

„

różne pokoje w Twoim domu;

„

sala wykładowa na wydziale lub klasa w szkole (chociaż mogło minąć wiele lat od czasu, gdy widziałeś ją po raz ostatni, wciąż możesz pamiętać, co się w niej znajdowało);

„

samochód (wśród charakterystycznych punktów wewnątrz samochodu znajdują się na przykład: kierownica, hamulec, drążek zmiany biegu itd.);

„

autobus (przykładowe punkty charakterystyczne: drzwi, kierowca, siedzenia, plakaty, dzwonek itp.);

„

poczekalnia w przychodni;

„

dom Twojego przyjaciela/przyjaciółki.

Porównanie technik: ciąg słów versus lista ciała versus technika rzymskiego pokoju Być może zastanawiasz się, która z trzech poznanych przez Ciebie w tym rozdziale technik sprawdzi się najlepiej w konkretnym przypadku. To oczywiście wybór zależny od osobistych preferencji. Nie istnieją arbitralne reguły sprawdzające się we wszystkich przypadkach. Zalecałbym wręcz zapoznanie się ze wszystkimi technikami i ich przećwiczenie w celu rozeznania, która z nich najlepiej sprawdza się w różnych zastosowaniach. Poniżej przedstawiam moje osobiste spostrzeżenia dotyczące funkcjonalności różnych technik.

Ciąg słów Korzystaj z tej techniki w celu zapamiętywania list wyrażeń, które łatwo wizualizować, takich jak lista zadań, wykaz czynności do „odfajkowania”, lista zakupów itd.

Lista ciała Korzystaj z tej techniki wówczas, gdy liczy się szybkość zapamiętywania. Można jej używać do kodowania w pamięci list rzeczowników lub słów abstrakcyjnych. Świetnie nadaje się do zapamiętywania krótkich wykazów — wtedy, gdy nie masz akurat pod ręką długopisu czy notatnika. Dobrze nadaje

ZAPAMIĘTYWANIE LIST, PRZEMÓWIEŃ I TREŚCI PREZENTACJI

| 87

się do zapamiętywania informacji, które będą przydatne przez jakiś — ograniczony — czas (na przykład do chwili, gdy znajdziesz już kartkę i długopis). Potencjalnymi danymi, które można zapamiętywać w ten sposób, są: instrukcje uzyskiwane podczas rozmowy telefonicznej, krótkie sprawozdania, informacje z tablic ogłoszeń, posterów, reklamówek lub spis dowcipów, które można opowiedzieć na spotkaniu.

Rzymski pokój Zastosuj tę technikę wtedy, gdy musisz zapamiętać dłuższe wyrażenia, abstrakcyjne słowa lub długie wystąpienia. Sprawdza się ona najlepiej w przypadku treści przemów, prezentacji, regulaminów, wystąpień z opisem misji/wizji rozwoju i podobnych działań, które wymagają zapamiętywania dużych ilości skomplikowanych i abstrakcyjnych danych. Jeśli zależy Ci na zapamiętaniu tych informacji na dłużej, zadbaj o to, by kilka razy powtórzyć cały proces (więcej na temat aspektu powtarzania informacji i zapamiętywania informacji na dłużej znajdziesz w rozdziale 9. — na stronie 166).

WSKAZÓWKI: ZAPAMIĘTYWANIE LIST, WYSTĄPIEŃ I PREZENTACJI 1. Przekonwertuj nowe informacje na obrazy (zanim zaczniesz proces asocjacji). 2. Niezależnie od tego, jakiego rodzaju dane zapamiętujesz, wykorzystaj założenia techniki KAPO (konwersja – asocjacja – przegląd – odtworzenie). 3. Zadbaj o odtworzenie nowych danych zaraz po tym, jak zakończyłeś fazę przeglądu poszczególnych elementów i ich skojarzeń. W ten sposób dobrze sprawdzisz jakość skojarzeń i ułatwisz zakodowanie informacji na dłużej. 4. Użyj techniki ciągu słów do zapamiętywania list, na które składają się wyrażenia łatwe do wizualizacji. 5. Zastosuj technikę listy ciała do bezzwłocznego zapamiętywania nowych danych — zwłaszcza wtedy, gdy nie możesz ich zanotować. 6. Używaj techniki rzymskiego pokoju do zapamiętywania wyrażeń, słów abstrakcyjnych lub długich zdań. 7. Przygotuj się do wykorzystania wystroju pokoju w celu tworzenia listy lokalizacji w technice rzymskiego pokoju zawsze wtedy, gdy znajdujesz się w nowych miejscach.

8. Wypróbuj wszystkie techniki i sam zdecyduj, która odpowiada Ci najlepiej.

88 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

5

ZAPAMIĘTYWANIE POJĘĆ ABSTRAKCYJNYCH ORAZ SŁÓW POCHODZĄCYCH Z OBCYCH JĘZYKÓW

„Nigdy nie zapominamy tego, czego uczymy się z przyjemnością”. Alfred Mercier

89

90 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

ZAPAMIĘTYWANIE POJĘĆ ABSTRAKCYJNYCH

| 91

Większość wcześniejszych ćwiczeń polegała na zapamiętywaniu prostych słów typu „pudełko”, „zakreślacze”, „róża”, „płaszcz” — wyrażeń, które było łatwo zamienić na obraz. A co z abstrakcjami czy ideami? Jak zamienić je na coś konkretnego, co można sobie wyobrazić? Jak zauważył Alfred Mercier: „Nigdy nie zapominamy tego, czego uczymy się z przyjemnością”. W tym miejscu w głowie pojawia się pytanie: „Jak mam czerpać przyjemność z tego procesu, jeśli słowo, które mam zapamiętać, nic dla mnie nie znaczy?”. Ów problem dotyczy w dużej części słów, które zalicza się do następujących kategorii:

„

słowa pochodzące z innych języków;

„

słowa ze znanego nam języka, które słyszymy po raz pierwszy w życiu;

„

żargon biznesowy;

„

terminologia techniczna.

Zamiana abstrakcyjnych wyrażeń tego rodzaju na obrazy wymaga odwołania się do wyobraźni. Jeśli jej użyjesz, zapamiętywanie stanie się przyjemnością i bardzo prawdopodobne jest, że uda Ci się zapamiętać je na dłużej.

Technika wyzwalacza wizualnego Słownikowa definicja wyzwalacza mówi o „czymś, co działa jak stymulant i inicjuje reakcję lub serię reakcji”. Słowa abstrakcyjne zwykle nie prowadzą do pojawienia się w naszym umyśle konkretnych obrazów. I to jest właśnie powód tego, że uważamy zapamiętywanie abstrakcji za zadanie wyjątkowo trudne. W tej sytuacji niezwykle pomocna okazuje się technika wyzwalacza wizualnego, która pomaga „wyczarować” obraz każdego słowa. Oto jakie dwie kategorie wyzwalaczy bardzo przydają mi się zawsze wtedy, gdy muszę zapamiętać pojęcia abstrakcyjne:

„

wyzwalacze bazujące na wiedzy,

„

wyzwalacze dźwiękowe (brzmieniowe).

92 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Wyzwalacze bazujące na wiedzy Wyzwalacze z tej kategorii przydadzą Ci się wtedy, gdy dysponujesz pewną wiedzą dotyczącą słowa lub wyrażenia. Załóżmy, że jednym ze słów, które masz zapamiętać, jest nazwa kraju: „Indie”. Jak zamienić ją na mentalny obraz? Czy wiesz coś na temat tego państwa? Czy jest coś, co pomoże Ci znaleźć obraz, który może być dobrym symbolem Indii? Może byłeś kiedyś w Taj Mahal i wiesz, że znajduje się w Indiach? Dzięki temu obrazem skojarzonym ze słowem Indie może być właśnie fotografia z Taj Mahal — ponieważ łatwo przywołać ją w umyśle. Jeśli nie wiesz, że Taj Mahal znajduje się w Indiach, możesz znaleźć dobry zastępnik — inny obraz stanowiący dobre skojarzenie z tym krajem. W ten sposób wykorzystujesz znaną sobie wiedzę do stworzenia mentalnego obrazu — obrazu, który stanie się dla Ciebie bazującym na wiedzy wyzwalaczem dla Indii. W tabeli poniżej znajdziesz kilka innych przykładów tego rodzaju. Abstrakcyjne słowo

Wiedza (informacja, którą posiadasz, dotycząca słowa/wyrażenia)

Obraz wyzwalający

Indie

Taj Mahal znajduje się w Indiach i jest to popularny cel wielu wycieczek turystycznych.

Taj Mahal

Piękno

Znasz jakąś piękną osobę? Może ktoś z biura lub z sąsiedztwa?

Wyobraź sobie tę osobę.

Jackson

Gwiazda: Michael Jackson

Michael Jackson

Belgia

Belgia znana jest jako producent wyśmienitych czekolad.

Czekolada

Tę samą technikę można zastosować w celu konwersji wyrażeń na obrazy. W poprzednim rozdziale pokazałem już kilka przykładów takiego działania. Wtedy mogłeś nie wiedzieć, że wykorzystywałem w tym celu wyzwalacze bazujące na wiedzy. Pozwól, że dam Ci kilka nowych przykładów:

ZAPAMIĘTYWANIE POJĘĆ ABSTRAKCYJNYCH

| 93

Abstrakcyjne słowo

Wiedza (informacja, którą posiadasz, dotycząca słowa/wyrażenia)

Myśl o sytuacji, w której obie strony wygrywają.

Zwycięzcy zawodów otrzymują nagrodę.

Nagroda

Twórz pozytywne otoczenie.

Jednym ze sposobów tworzenia pozytywnego nastawienia jest umieszczenie na ścianach plakatów z motywującymi treściami.

Plakat z motywującym hasłem

Logiczna strukturyzacja wiadomości

Jeśli będziesz mieć okazję do przyjrzenia się pracy poczty od środka, przekonasz się, że pracownicy sortują (przeprowadzają strukturyzację) listy/paczki na podstawie adresów odbiorców.

Pracownik poczty sortujący przesyłki

Optymalna równowaga pomiędzy pracą i domem

Mamy już obraz dla pracy (oddzielony fragment biura za osłonką, kabina w pracy) i dla domu (Twój salon). Pobaw się trochę z tymi obrazami, tworząc inny, nieco bardziej złożony, który naprowadzi Cię na to stwierdzenie.

Zwykła waga z miniaturowymi wersjami biurowej kabiny i salonu na każdej szalce

Znajdź równowagę pomiędzy pracą i domem

Obraz wyzwalający

94 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Wyzwalacze bazujące na dźwięku Jeśli nie dysponujesz żadną wiedzą na temat słowa, które masz zapamiętać, pomyśl o słowie (może o grupie słów), które brzmi podobnie. W ten sposób wykorzystasz wyzwalacze dźwiękowe — nadzwyczaj przydatne podczas zapamiętywania żargonu, terminów technicznych czy słów obcojęzycznych. Powiedzmy, że uczysz się języka angielskiego i wśród nieznanych sobie słów z prawniczego żargonu znajdujesz caveat1. Nigdy się z nim nie spotkałeś i z niczym Ci się nie kojarzy. Czy przychodzi Ci jednak do głowy jakieś słowo lub nawet para słów, które brzmią choć trochę podobnie? A może cave i eat? Wypowiedz je jedno po drugim. Brzmi podobnie, prawda? W poniższej tabeli przedstawię Ci kilka innych przykładów wyzwalaczy dźwiękowych:

1

Abstrakcyjne słowo

Wyzwalacz dźwiękowy

Obraz

Caveat

Cave + eat

Jaskinia konsumująca…

Nishant (moje pierwsze imię)

Nissan (firma)

Nissan (marka samochodu)

Algebra Boole’a

Alg + zebra + ból

Mnóstwo alg na zebrze wijącej się z bólu

Taksacja

Taksa + C + ja

Taksówka z wielkim napisem „C” i ja (Ty) wewnątrz niej

Makrela

Mac (komputer) + R + Ela

Komputer Macintosha z monitorem, na którym widzisz tańczącą literę R; przed komputerem siedzi Ela

Dylemat

Dyle + mat

(Ba)dyle grają w szachy i jeden z nich krzyczy: „Mat!”.

Korpuskuła

Korpus (ciało) + skłuła

Korpus (manekina) pełen dziurek po tym, jak wyżywała się na nim szalona krawcowa.

Radicant (wyrażenie podpierwiastkowe)

Radzi + Kant

Kant radzi (jak zapamiętać obce słowo oznaczające wyrażenie podpierwiastkowe).

Dintojra

Dzyń + toj (toi-toi) + Ra

Dzwonek przed toi toiem, przed którym stoi bóg Ra.

Brunei

(Carla) Bruni

Chyba nietrudno sobie wyobrazić pierwszą damę Francji?

Zastrzeżenie pierwszeństwa wynalazku — przyp. tłum.

ZAPAMIĘTYWANIE POJĘĆ ABSTRAKCYJNYCH

| 95

Wykorzystanie wyzwalaczy bazujących na wiedzy, którą już posiadasz, a także wyzwalaczy dźwiękowych (a czasami także kombinacji tych dwóch) umożliwia zamianę każdego abstrakcyjnego słowa, wyrażenia, terminu technicznego, żargonu czy słowa z obcego języka — na obraz, który można łatwiej i szybciej zapamiętać. EUREKA! Zapamiętywanie imion może być łatwe, jeśli do zamiany ich na obrazy wykorzystasz wyzwalacze bazujące na wiedzy lub dźwiękach.

Wykorzystywanie wyzwalaczy do poszerzania słownictwa Wiele osób uważa, że zapamiętywanie nowych słów i ich znaczeń jest zadaniem męczącym. Poniżej znajdziesz listę dziesięciu słów wraz z ich znaczeniami. Pokażę Ci, jak powiązać każde z nich z ich znaczeniem przy użyciu wyzwalaczy. Oto jak wygląda procedura:

„

Zamień słowo na obraz, posługując się wyzwalaczem bazującym na wiedzy lub dźwięku.

„

Powiąż obraz ze znaczeniem zgodnie z trzema zasadami asocjacji (pary, ruch i kreatywność). ROZWIEWAMY MITY Powtarzanie jest najlepszym sposobem zapamiętania nowych słów i ich znaczeń. Nie do końca. Chociaż technika opierająca się na powtarzaniu nowych informacji czasami okazuje się skuteczna, wcale nie jest najlepsza. Ucząc się nowych słów poprzez powtarzanie, nie korzystasz z zasad asocjacji. Lepiej będzie wykorzystać wyzwalacze, ponieważ dzięki nim jesteś zmuszony do skoncentrowania się na rzeczywistych słowach. Wyzwalacze pomogą Ci także przeprowadzić wizualizację słów i powiązać je z ich znaczeniami.

96 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Słowo

Znaczenie

Wyzwalacz

Asocjacja

Bombardon

Blaszany instrument dęty o niskim tonie, rodzaj tuby basowej lub kontrabasowej; używany w niektórych orkiestrach wojskowych

Bombard(a) + Don (rzeka)

Bombarda nad Donem (rzekę można przywołać z pamięci, jeśli się ją widziało, lub wyobrazić sobie most, przy którym zwykle stoi tabliczka).

Vivarium

Łac. łączna nazwa dla akwariów, terrariów itp.

„Viva!” + rum

Akwarium, w którym pełza skorpion, oblepione jest okładkami „Vivy”. Wlewasz do niego rum.

Mizerykordia

Krótki sztylet o wąskiej klindze, stosowany w średniowieczu do dobijania przeciwnika „miłosiernym” ciosem

Mizeria + Kordian

Znajdujesz stary sztylet, którego Kordian używa do krojenia mizerii.

Ewaporacja

Parowanie, ulatnianie się

Ewa + por + racja

Ewa (obierając pora) opowiada Ci, że jej ostatni kawaler ulotnił się na randce. Po chwili wręcza Ci talerz ze słowami: „To twoja racja (żywnościowa)”.

Gambit

Otwarcie gry (szachowej), w której poświęca się pionka w celu uzyskania lepszej pozycji wyjściowej.

G(r)am + bit

Grasz w szachy online z partnerem o nicku bit.

To było pięć zupełnie przypadkowo wybranych przeze mnie słów. Na razie przeszliśmy przez etapy K i A procesu KAPO(wania)… przepraszam… zapamiętywania. Czas na powtórzenie i odtworzenie. Wróć do tabeli i powtórz asocjacje, a potem sprawdź, czy potrafisz bez problemu odtworzyć znaczenie wszystkich słów. Nie przechodź do kolejnych podrozdziałów tej książki, póki nie będziesz mieć pewności, że skutecznie zakodowałeś znaczenie słów z tabeli w pamięci.

ZAPAMIĘTYWANIE POJĘĆ ABSTRAKCYJNYCH

| 97

W następnej tabeli znajdują się kolejne propozycje trudnych słów, które możesz wykorzystać do ćwiczeń: Słowo

Znaczenie

Hegemonia

Przewodnictwo, przywództwo, czołowa rola jakiejś klasy społecznej, partii politycznej lub państwa

Gorliwy

Wykazujący w czymś dużo pilności i zapału

Skocja

Profil architektoniczny wklęsły, kreślony najczęściej dwoma łukami o różnych promieniach

Lizeska

Lekki kaftanik damski, wkładany na nocną bieliznę podczas siedzenia (rzadziej: leżenia) w łóżku

Krwawnik żeniszkolistny

Gatunek z rodzaju bylin astrowatych (łac. Achillea ageratifolia)

Wyzwalacz

Asocjacja

98 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Moje obrazy: 1. Haga + Monia, 2. Góry + (pełne) oliwy, 3. Szkocja (jakżeby inaczej), 4. Liz (np. Taylor) leży w łóżku i słucha Eski, 5. Krwawy + NIK + żeni + szkoli + listy (żeby nie pomylić końcówek, np. listy z wielkimi literami N — listny).

Użycie wyzwalaczy do zapamiętywania słów obcojęzycznych Jeśli zależy Ci na odkryciu sposobów szybszej i łatwiejszej nauki języków, wiedz, że wykorzystanie wyzwalaczy może zwiększyć skuteczność zapamiętywania nowych słów. Zwróć uwagę, że mówimy tu o zapamiętywaniu słów i znaczeń nowych wyrażeń, a nie nauce języka jako takiego. Wciąż będziesz musiał zadbać o jak najczęstsze mówienie w obcym języku, dzięki czemu będziesz mieć okazję praktycznego przećwiczenia gramatyki i budowy zdań. Większość osób, które uczą się języka, przyznaje jednak, że największym wyzwaniem jest odpowiednio szybkie zapamiętywanie nowych słów i ich znaczeń. Opanowanie techniki wyzwalaczy znacznie Ci to ułatwi. Spróbujmy zastosować technikę wyzwalaczy do zakodowania w pamięci pięciu słów pochodzących z języka niemieckiego: 1. Plik — Datei [brzmienie: da'taI] Otwieram plik nazwany DAC, a w nim znajduje się tylko jedno słowo: „haj” (w „amatorskim” zapisie fonetycznym: dacej). 2. Woda — Wasser [brzmienie: 'vasɐ] Siedzę w restauracji i proszę kelnera o wodę. Ten jednak chyba nie do końca rozumie, co do niego mówię, i wciąż pyta: „Waza?”. (wasa) 3. Mapa — Karte [brzmienie: 'kart ] Wyobraź sobie ogromną mapę, z której wyskakuje wół i pyta: „Chcesz kartę?”. (karte) 4. Butelka — Flasche [brzmienie: 'flaʃ ] W tym przypadku polscy czytelnicy nie powinni mieć kłopotów z zapamiętania niemieckiego słowa, gdyż w języku polskim używa się raczej powszechnie słowa „flaszka”. (flasze) 5. Drogi — Teuer [brzmienie: 'tɔɪɐ] ^

ZAPAMIĘTYWANIE POJĘĆ ABSTRAKCYJNYCH

| 99

Słyszałem, że Twoim hobby jest kolekcjonowanie drogich elektronarzędzi firmy Toya? (toja) UWAGA, NIEBEZPIECZEŃSTWO! Podczas poznawania słów obcego języka zwykle zakłada się, że na podstawie zapisu jesteś w stanie dojść do tego, jak wymawia się określone słowo. Zawsze warto jednak sięgnąć po słownik i sprawdzić zapis fonetyczny. Pomocne źródła znajdziesz na przykład w internecie — jedną z takich przydatnych stron internetowych jest:

http://www.forvo.com gdzie znajdziesz pliki dźwiękowe wymowy słów pochodzących z dwustu dwudziestu różnych języków. Wiedza dotycząca poprawnej wymowy pomaga w wyborze lepszych wyzwalaczy.

Użycie wyzwalaczy do zapamiętywania słownictwa technicznego i innych pojęć abstrakcyjnych Może się okazać, że od dawna wykorzystujesz te techniki do zapamiętywania trudnych słów — tyle że czynisz to nieświadomie. Kiedy miałem dwanaście lat, ojciec podpowiedział mi na przykład, jak łatwo zapamiętać nazwy dwóch leków. Dzięki niemu pamiętam je do dziś! Słowo

Wyzwalacz

Asocjacja

Combiflam

Combi + flan

Wyobraź sobie samochód combi… Do jego baku, zamiast benzyny, wlewasz hiszpański flan malinowy (M).

Benadryl

Ben + dryl

Wyobraź sobie swojego przyjaciela o imieniu Ben, który akurat dryluje wiśnie.

Wyzwalacze można wykorzystać do zapamiętywania różnych innych danych zawierających słowa abstrakcyjne:

„

nazw państw, stanów, prowincji itp., w których Twoja firma ma swoje oddziały;

„

imion kluczowych pracowników w różnych oddziałach;

100 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

„

imion ludzi (zajrzyj do rozdziału 7., gdzie znajdziesz więcej wskazówek dotyczących tego, jak zapamiętywać imiona);

„

często używanego technicznego żargonu;

„

terminów naukowych.

Wystarczy odrobina wyobraźni, a będziesz w stanie obmyślić obrazy symbolizujące wszelkie abstrakcje. Na początku tworzenie obrazów może zajmować Ci sporo czasu. Jednak praktyka czyni mistrza. Po kilku sesjach ćwiczeń stwierdzisz, że jest to nie tylko łatwe, ale i przynosi Ci sporo radości! SPRÓBUJ! Staraj się używać techniki wyzwalaczy w normalnym, codziennym życiu, zamieniając informacje (takie jak imiona, nazwy leków, żargon lub nowe słowa, które znajdujesz w artykule w gazecie) na obrazy. Potraktuj to jak zabawę.

WSKAZÓWKI: ZAPAMIĘTYWANIE SŁÓW ABSTRAKCYJNYCH I OBCOJĘZYCZNYCH 1. Uczyń proces uczenia się najprzyjemniejszym z możliwych. Zamiana informacji w obrazy pomoże Ci przekształcić nudny proces w atrakcyjną okazję do poszerzenia wiedzy. 2. Użyj wyzwalaczy bazujących na wiedzy w celu zapamiętania słów, które znasz. 3. Użyj wyzwalaczy dźwiękowych do zapamiętywania nowych, nieznanych dotąd słów. 4. Wykorzystaj wyzwalacze do zapamiętywania zdań i wyrażeń (jeśli to konieczne, użyj zarówno wyzwalaczy bazujących na wiedzy, jak i tych opartych na podobieństwie dźwięków). Wyzwalacze pomogą Ci stworzyć także bardziej skomplikowany układ (złożony z dwóch lub większej liczby obrazów mentalnych), ułatwiający asocjację i przywoływanie zdań. 5. Zamieniaj słowa polskie lub te pochodzące z obcych języków na obrazy i powiązuj je z ich znaczeniem. 6. Zadbaj o przeprowadzenie etapu powtórzenia i odtworzenia (w technice KAPO) asocjacji pomiędzy wyzwalaczami i znaczeniami abstrakcyjnych słów lub wyrażeń. 7. Zanim zaczniesz tworzyć wyzwalacze dźwiękowe, sprawdź poprawną wymowę słów obcego języka.

6

ZAPAMIĘTYWANIE LICZB I DANYCH STATYSTYCZNYCH

„Dlaczego liczby są piękne? To tak, jakby pytać, dlaczego „Dziewiąta symfonia” Beethovena jest piękna. Jeśli nie znasz powodów, nikt nie może Ci tego wyjaśnić. Ja wiem, że liczby są piękne. Jeśli nie są, to nic nie jest piękne”. Paul Erdös

101

102 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

ZAPAMIĘTYWANIE LICZB I DANYCH STATYSTYCZNYCH

| 103

Dzięki zapoznaniu się z treścią poprzednich rozdziałów dowiedziałeś się, jak zapamiętywać słowa, wyrażenia i nieznane Ci wcześniej terminy. Jeśli przeprowadziłeś sugerowane ćwiczenia z wykorzystaniem wyzwalaczy, powinieneś już wiedzieć, jak łatwo można zapamiętywać pojęcia abstrakcyjne i pewnie jesteś zdziwiony możliwościami swojej pamięci. Nadszedł czas, aby przejść do zapamiętywania liczb. Liczby otaczają nas ze wszystkich stron. W codziennym życiu posługujemy się numerami telefonów, numerami kart kredytowych, kodem PIN, kodami pocztowymi, numerycznym kodem produktów, datami, wynikami poziomów sprzedaży itd. Przy tak ogromnej dawce danych liczbowych łatwo poczuć się przytłoczonym. Większość ludzi nawet nie stara się zapamiętywać numerów, ponieważ wszystkie wyglądają podobnie i niekoniecznie w ogóle niosą jakieś znaczenie. A to czyni proces ich zapamiętywania problematycznym i dość żmudnym zajęciem. Inną przyczyną tego, że liczby traktowane są jako dane trudne do zapamiętania, jest fakt, że nie można ich sobie wyobrazić. Być może tak wyglądało to do tej pory, ale ja zamierzam przedstawić Ci fantastyczny system, który został przeze mnie wykorzystany do zapamiętania liczby składającej się z 1944 cyfr. Ów system pozwoli Ci poddawać konwersji na obrazy dowolne liczby (niezależnie od tego, czy składają się z jednej, czy z tysiąca cyfr). Te obrazy sprawią, że numery staną się łatwiejsze do zapamiętania. UWAGA, NIEBEZPIECZEŃSTWO! Chociaż zadanie nie jest łatwe, nauka nowych technik zapamiętywania liczb z pewnością Ci się przyda. Opanowanie metody, którą Ci za chwilę przedstawię, wymaga wielu ćwiczeń. Zanim nauczysz się stosować tę technikę w codziennym życiu — naturalnie i bez wysiłku — upłynie co najmniej tydzień (zależy od tego, ile czasu poświęcisz na praktykę). Mogę Ci zagwarantować, że nauka naprawdę się opłaci dzięki temu, że będziesz w stanie zapamiętywać liczby składające się nawet z setki cyfr. Usilnie zachęcam Cię jednak, abyś w międzyczasie, jeśli pojawi się potrzeba szybkiego zapamiętania krótszych liczb, korzystał z wiedzy i znajomości technik: numer – liczba, numer – rym i numer – kształt. Wróć do rozdziału 3. i akapitów dotyczących tych właśnie technik.

104 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

GSP — główny system pamięciowy System najwyższego poziomu — tak zwany główny system pamięciowy — bazuje na technice opracowanej trzysta lat temu (w XVII w.) przez Stanisława Mink von Wennssheina. Polega on na konwersji liczb na słowa za pomocą zestawu kluczy fonetycznych przyporządkowanych cyfrom od 0 do 9. Nauka tej techniki przypomina trochę naukę nowego języka. W poniższej tabeli znajdziesz zestawienie wspomnianych kluczy1. Przyporządkowuję w niej każdą cyfrę pewnej grupie spółgłosek. Cyfra

Spółgłoska alfabetu fonetycznego

0

Z lub S

1

D, T

2

N

3

M

4

R

5

L

6

J

7

K, G

8

F, W

9

B, P

FAKTY W Głównym Systemie Pamięciowym cyfrom przyporządkowano tylko spółgłoski. Samogłoski ustne (a, e, o, i, y) nie posiadają żadnego odpowiednika cyfrowego, podobnie zresztą jak samogłoski nosowe (ą, ę). Wystarczy, jeśli zapamiętasz po prostu, że samogłoski nie mają w tym przypadku żadnej wartości liczbowej.

1

Alfabet fonetyczny zaczerpnięto z książki Tony’ego Buzana zatytułowanej Pamięć na zawołanie w przekładzie Marka Szurawskiego; podobną technikę, nieco bardziej rozbudowaną i zaawansowaną, ale, paradoksalnie, łatwiejszą do zapamiętania, bo bazującą na słowach kluczowych prostej listy ciała, znaleźć można w Superpamięci Kevina Trudeau (Kevin Trudeau, Superpamięć, przeł. A. Romanek, Wydawnictwo Helion, Gliwice 2008) — przyp. tłum.

ZAPAMIĘTYWANIE LICZB I DANYCH STATYSTYCZNYCH

| 105

Zauważyłeś zapewne, że niektórym cyfrom przyporządkowano tylko pojedyncze spółgłoski, podczas gdy inne symbolizują dwie. Dlaczego? Pozwól, że wyjaśnię to na przykładzie.

1 = T lub D Powiedz głośno te samogłoski — T, D. Czy widzisz jakieś podobieństwa brzmieniowe? Zwróć uwagę na pozycję języka. Podczas wygłosu język opiera się o fragment podniebienia tuż za zębami. Spółgłoski „t” i „d” — pod względem fonetycznym — należą do tej samej grupy. Są to tak zwane spółgłoski zwarte zębowe. Takich par, podobnych ze względu na układ narządów mowy podczas ich wymawiania, będzie jeszcze więcej (ale o tym w dalszej części książki). Najpierw jednak podpowiem Ci, jak łatwo powiązać grupy spółgłosek z przyporządkowanymi im cyframi: 0

s, z

„Z” jest pierwszą literą słowa „zero”.

1

d, t

„D” i „t” mają jedną pionową kreskę, jak jedynka.

2

n

„N” ma dwie pionowe kreski.

3

m

„M” ma trzy pionowe kreski i przypomina przewróconą trójkę.

4

r

„R” wyraźnie słychać w słowie „cztery”.

5

l

„L” to rzymska liczba pięćdziesiąt.

6

j

Pisane „j” przypomina nieco szóstkę.

7

k, g

Literkę „k” można zbudować z dwóch siódemek.

8

w, f

Pisane „f” przypomina nieco ósemkę.

9

p, b

Literki „p” i „b” przypominają odwróconą dziewiątkę.

Prześledź jeszcze raz moje propozycje skojarzeń. Możesz oczywiście stworzyć swoje — jeśli będą do Ciebie silniej przemawiać i dzięki temu lepiej je zapamiętasz. Powtórz i odtwórz w pamięci wszystkie asocjacje. Kiedy będziesz mieć pewność, że skojarzenia dobrze zapisały się w pamięci, wykonaj poniższe ćwiczenia:

106 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Ćwiczenie nr 1 Spójrz na cyfry znajdujące się w tabeli i czytając je kolejno, przywołuj powiązane z nimi spółgłoski. Nie musisz niczego zapisywać. Po prostu sprawdź, czy uda Ci się szybko zareagować na zmieniające się cyfry. Jeśli utkniesz na którejś z nich, oznacza to, że skojarzenia nie są wystarczająco silne. Wróć do tabeli z poprzedniej strony i powtórz obrazowanie powiązanych par (i trójek). 1

3

6

5

2

6

8

9

7

9

5

2

0

8

7

0

4

3

6

1

4

1

9

4

2

5

7

8

3

8

0

3

7

5

1

9

6

4

2

0

Ćwiczenie nr 2 To ćwiczenie polega na sprawdzeniu przyporządkowania w odwrotnym kierunku. Spójrz na spółgłoski znajdujące się w tabeli i przyporządkuj im przypisane do nich cyfry. S

R

T

K

G

W

M

T

Z

D

T

D

N

P

T

J

V

F

S

B

F

L

D

S

Z

L

N

J

R

T

K

N

P

V

M

D

J

W

G

B

Wykonuj te ćwiczenia codziennie przez kolejne dziesięć dni. Jeśli to możliwe, skorzystaj ze stopera i sprawdź, ile czasu zajmuje Ci poprawne zakodowanie/zdekodowanie cyfr/samogłosek. Za każdym razem staraj się pobić rekord najkrótszego czasu konwersji.

Konwertowanie liczb na słowa (i obrazy) Jeśli skończyłeś ćwiczenia znajdujące się w poprzednim podrozdziale, nic nie stoi na przeszkodzie, żebyś wykorzystał technikę GSP do zamiany liczb na obrazy. W dalszej części tekstu znajdziesz kilka przykładów:

Przykład nr 1

91 9 = P, 1 = D 91 = P + D

ZAPAMIĘTYWANIE LICZB I DANYCH STATYSTYCZNYCH

| 107

Czy przychodzi Ci może do głowy jakieś słowo, które zawiera spółgłoski „P” i „D” (przy zachowaniu kolejności)? A może „PaDa”? Na czasownik „PaDa” składają się dwie spółgłoski i dwie samogłoski. O to chodzi!

91 = P + D = PaDa A zatem słowo „pada” jest jednym z możliwych obrazów symbolizujących liczbę 91. Jeśli poświęcisz trochę czasu, znajdziesz kilka innych słów, które zawierają spółgłoski „P” i „D”: oPaD, iPoD itd.

Przykład nr 2

58 58 = L + W Propozycje słów symbolizujących liczbę 58: LeW, LeWo, LiW PRZED

PO

91 =

91 =

58 =

58 =

FAKTY Zamieniając liczby na słowa, możesz użyć dowolnych samogłosek jako „wypełniaczy”. Dzięki praktyce konwersja szybko zacznie Ci przychodzić z łatwością.

W dwóch pierwszych przykładach wybrałem spółgłoski „P” i „D” oraz „L” i „W”, symbolizujące odpowiednio cyfry 9, 1, 5 i 8. Tyle że niektórym cyfrom wcale nie muszą być przypisane pojedyncze litery. Zwróć uwagę, że „1” to „D” lub „T”, „8” to „W” lub „F”. W kolejnych przykładach wykorzystamy tę wiedzę.

108 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Przykład nr 3

29 2 = N, 9 = B lub P Cyfrze „9” przypisano dwie spółgłoski: „B” i „P”. W tym przypadku możesz zatem użyć dowolnej z nich. Od wyboru zależeć będzie forma słowa – obrazu symbolizującego liczbę. Przyjrzyjmy się dwóm możliwym kombinacjom:

29 = N + B Alternatywne wersje obrazów: NioBe, NieBo, NuBia

29 = N + P Możliwe słowa: NaPa, NiP

Przykład nr 4

97 9 = B lub P, 7 = K lub G Cztery możliwe kombinacje:

97 = P + K

PąK, PaKa

97 = P + G

PłuG*, PoGo

97 = B + K

BąK, BuK

97 = B + G

BuG, BieG

* Niech Cię nie zwiedzie litera „ł” w tym słowie. Zauważ, że nie ma jej w stworzonym na nasze potrzeby alfabecie fonetycznym. Nie znalazła się w nim zapewne dlatego, że jest to spółgłoska typowa dla języka polskiego. Pamiętaj, że nasz alfabet fonetyczny nie jest uniwersalny i nie dotyczy wszystkich języków2.

2

W języku angielskim przypisuje się po prostu głoski innym cyfrom. Odpowiednio: 0 = S lub Z, 1 = J, 2 = T lub D, 3 = R, 4 = F, V, W, 5 = K lub G, 6 = P lub B, 7 = L, 8 = M, 9 = N. Różnice pomiędzy GSP polskim i angielskim wynikają z problemów z odpowiednim skojarzeniem obrazów możliwie najnaturalniej podpowiadających związek

ZAPAMIĘTYWANIE LICZB I DANYCH STATYSTYCZNYCH

| 109

A teraz spróbujmy wykorzystać GSP do konwertowania na słowa liczb trzycyfrowych:

Przykład nr 5

412 4 = R, 1 = D lub T, 2 = N 412 = RaDiaN 412 = RuTeN, RuTyNa Przykład nr 6

741 7 = G lub K, 4 = R, 1 = D lub T 741 = K + R + T

KaRTa, KieRaT

741 = K + R + D

KoRD, KuRD

741 = G + R + T

GaRoTa, GRoTa

741 = G + R + D

GRóD, GRaD

Przykład nr 7

75810 7 = K lub G, 5 = L, 8 = W lub F, 1 = D lub T, 0 = S lub Z 75810 = KaLWaDoS Zanim zaczniesz lekturę kolejnych stron, prześledź jeszcze raz wszystkie wcześniejsze przykłady, tak żeby mieć pewność, że dobrze rozumiesz mechanizmy konwertowania liczb na słowa w tej technice. Kolejne przykłady nie będą już zawierać dodatkowych wyjaśnień.

cyfry ze spółgłoską. Nic nie stoi jednak na przeszkodzie, abyś zmodyfikował alfabet fonetyczny (przyporządkował cyfrom inne spółgłoski według swojego klucza), tak aby lepiej odpowiadał Twoim potrzebom (zawierał np. głoskę „ł” do „l”) i poszerzył możliwości kreacji obrazów — przyp. tłum.

110 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

FAKTY System GSP jest systemem fonetycznym, co oznacza, że bardzo istotne jest to, jak wymawia się konkretne słowo, a nie jak się je zapisuje. Dlatego konwertując liczby na słowa, nie martw się pisownią. Skup się na poprawnej wymowie. I tak słowo „calvados”, oznaczające wytrawny winiak z Normandii, wymawia się „kalwados”. Inne przykłady nasuwają się same: taxi, calypso itp.

Przykład nr 8

94 9 = B lub P, 4 = R 94 = BaR, PoR, BiuRo, PaRa Przykład nr 9

423 4 = R, 2 = N, 3 = M 423 = oRoNiM Przykład nr 10

314 3 = M, 1 = D lub T, 4 = R 314 = MeTeoR, MoToR W tabeli na następnej stronie zebrałem wszystkie 10 przykładów dla ich powtórzenia. FAKTY Gdy zamieniasz liczbę na słowo, wcale nie musisz wymyślać po pięć alternatywnych przykładów. Wprawdzie w następnej tabeli na stronie w prawie każdym przypadku różnym liczbom przyporządkowano różne słowa, ale powodem tego było wyjaśnienie mechanizmów techniki GSP. Tak naprawdę jedno słowo wystarczy! Wybierz zatem takie, które łatwo Ci będzie później przekonwertować na obraz.

ZAPAMIĘTYWANIE LICZB I DANYCH STATYSTYCZNYCH

| 111

Liczby

Samogłoski

Słowa

91

(P lub B) + (D lub T)

opad, iPod

58

L + (W lub F)

lew, lewo, Liw

29

N + (B lub P)

Niobe, niebo, Nubia

97

(B lub P) + (K lub G)

pąk, paka, pług, pogo, bąk, buk, Bug, bieg

412

R + (D lub T) + N

radian, ruten, rutyna

741

(G lub K) + R + (D lub T)

karta, kierat, kord, Kurd, garota, grota, gród, grad

75810

(G lub K) + L + (W lub F) + (D lub T) + (S lub Z)

calvados

94

(B lub P) + R

bar, por, biuro, para

423

R+N+M

oronim

314

M + (D lub T) + R

meteor, motor

Teraz, kiedy już wiesz, jak konwertować dwu- lub trzycyfrowe liczby na słowa, dysponujesz wszystkimi niezbędnymi umiejętnościami, aby zapamiętywać długie ciągi cyfr. Zanim jednak przejdziemy do kolejnych ćwiczeń, upewnij się, czy dobrze zakodowałeś w pamięci spółgłoski przypisane wszystkim cyfrom i czy potrafisz znaleźć obraz dla każdej dwu- lub trzycyfrowej liczby. SPRÓBUJ! Rozejrzyj się i poszukaj w swoim otoczeniu przypadkowych liczb. Tak, zrób to teraz! Może to być dowolny numer zapisany gdzieś na kartce papieru, numer kodowy modelu Twojego komputera, a nawet numer telefonu z ulotki reklamowej. Jeśli czytasz tę książkę na łodzi i wokół siebie widzisz tylko wodę, zerknij na tylną okładkę, gdzie znajdziesz numer ISBN. Skoncentruj się na dwóch pierwszych cyfrach i postaraj zamienić je na obraz. Kluczem do sukcesu w tej technice jest praktyka. I właśnie teraz nadszedł czas ćwiczeń.

Radzenie sobie z jedno- lub dwucyfrowymi liczbami W technice numer – rym (opisanej w rozdziale 3.) wiąże się liczbę z konkretnym obrazem. Technika ta dobrze sprawdza się przy zapamiętywaniu liczb składających się z jednej lub dwóch cyfr. Przypomnijmy, jakie zaproponowałem obrazy dla liczb od 1 do 10:

112 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

1 = gulden (słowo „jeden” rymuje się z gulden) 2 = Padwa 3 = ostrzy 4 = litery 5 = (pięć) spięć 6 = jeść 7 = z dredem 8 = z łosiem 9 = (dziewięć) nacięć 10 = ziewnięć A oto jak można zakodować w pamięci jedno- lub dwucyfrowe liczby, posługując się techniką numer – rym:

„

Droga z biura do hurtowni ma 38 kilometrów.

Wyobraź sobie swoje biuro, w którym słychać metaliczne odgłosy ostrzenia (3) ostrzy. Rozglądasz się dookoła i widzisz, że na wszystkich ostrzach — nożach, szpikulcach, mieczach itd. — znajdują się rysunki łosia (8; z łosiem). Dotykasz najbliższego z tych ostrych narzędzi i natychmiast przenosisz się w przestrzeni, trafiając do hurtowni.

„

Wizyta u lekarza zaplanowana jest na godzinę 11:00.

Wyobraź sobie swojego lekarza żonglującego dwoma guldenami (1).

„

Na spotkaniu w biurze powinno stawić się siedem osób.

Wyobraź sobie, że na spotkaniu zjawiło się siedem osób i każdy z przybyłych chwali się nową fryzurą… pojedynczym dredem (7).

ZAPAMIĘTYWANIE LICZB I DANYCH STATYSTYCZNYCH

| 113

Zastosowanie GSP do zapamiętywania liczb o dowolnej długości Jeśli uważnie prześledziłeś mechanizm tworzenia słów w technice GSP i sumiennie wykonałeś wszystkie ćwiczenia, to czeka Cię niespodzianka! Oto masz w rękach wspaniałe narzędzie, dzięki któremu będziesz w stanie zapamiętać dowolną liczbę, niezależnie od tego, z ilu składa się cyfr. W tej części rozdziału znajdziesz kilka przykładów mogących stać się dla Ciebie przewodnikiem w tworzeniu słów i obrazów symbolizujących dłuższe liczby.

Liczby dwucyfrowe Wybierz obraz dla losowo wybranej liczby dwucyfrowej. Jeśli zależy Ci na zapamiętaniu ostatnio czytanej strony — załóżmy, że znajdowałeś się na stronie 94 (P lub B + R) — książki na temat netykiety — etykiety w korespondencji elektronicznej, wyobraź sobie, jak z Twojego e-maila bucha PaRa (94). Twój przyjaciel mieszka na dwudziestym szóstym piętrze (N + J)? Wyobraź go sobie, jak czyta tygodnik „Naj”!

Liczby trzycyfrowe

„

Wybierz obraz dla całej liczby trzycyfrowej.

„

Możesz też wybrać dwa obrazy (jeden dla pierwszej cyfry, a drugi dla dwóch kolejnych).

Liczba pudełek do zamówienia — 253 (N + L + M) Skojarzenie: Wyobraź sobie, że otwierasz wielkie pudło. Ze środka wyskakuje Noe (2) dźwigający na rękach LaMę (53).

Numer faktury — 132 (D lub T + M + N) Skojarzenie: Wyobraź sobie, że na otrzymanej przez Ciebie fakturze od klienta nie ma żadnych danych, jest tylko jedno słowo: TuMaN (132) wypisane wielkimi literami.

Liczby czterocyfrowe

„

Wybierz jeden obraz dla całej liczby czterocyfrowej (jeśli to wykonalne).

114 |

„

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Możesz też wybrać dwa obrazy (jeden dla pierwszej liczby dwucyfrowej, a drugi dla drugiej).

Numer PIN do bankomatu — 2527 (N + L + N + K) Skojarzenie: Kiedy wkładasz kartę do bankomatu, widzisz na jego ekranie zdjęcie NaLeśNiKa (2527). Naleśnik ożywa i macha do Ciebie ręką!

Numer wewnętrzny do biura Twojej przyjaciółki Marii: 6713 (J + G + D + M) Skojarzenie: Wyobraź sobie, jak Maria rzuca w Ciebie JaGoDaMi (6713).

Liczby pięciocyfrowe Stwórz dwa (potraktuj je jak kombinację liczby dwucyfrowej i trzycyfrowej) lub trzy obrazy — w zależności od stopnia trudności kombinacji cyfr.

Numer karty członkowskiej — 23095 (N + M + S + B + L) Skojarzenie: Wyobraź sobie, że kiedy pojawiasz się w klubie, przed drzwiami wita Cię NeMo (23) w SoBoLach (095).

Numer produktu drukarki — 54217 (L + R + N + T + K) Skojarzenie: Wyobraź sobie, że kiedy otwierasz szufladę na papier do drukarki, znajdujesz w nim LoRNeTKę (54217).

Liczby sześciocyfrowe i dłuższe Podziel liczbę na jednostki dwucyfrowe i wyobraź sobie obraz dla każdej z tych par.

Sześciocyfrowy numer identyfikacyjny z karty służbowej — 253460 [25 (N +L), 34 (M + R), 60 (J + Z)] Skojarzenie: Twoja karta wpada do NiLu (25) i z impetem roztrzaskuje się o MuR (34) JaZu (60).

Siedmiocyfrowy numer paszportu — 5661352 Obrazy: 56 = lej, 61 = yeti, 352 = melon

ZAPAMIĘTYWANIE LICZB I DANYCH STATYSTYCZNYCH

| 115

Skojarzenie: Wyobraź sobie, że twój paszport leży w wielkim LeJu (56) po bombie, z którego usiłuje wydostać się yeti (fonetycznie: JeTi = 61) dźwigający wielkiego MeLoNa (352). Jeśli nigdy w życiu nie widziałeś melona i trudno jest Ci wyobrazić sobie coś, czego nie znasz, rozbij numer siedmiocyfrowy na trzy liczby dwucyfrowe i ostatnią cyfrę:

Obrazy: 56 = lej, 61 = juta, 35 = molo, 2 = o.n.a. Skojarzenie: Wyobraź sobie, że z Twojego paszportu wypadają stare banknoty — LeJe (56) — i lądują w wielkim worku z JuTy (61), który zanosisz na MoLo (35), na którym występuje zespół o.N.a. (2).

Dziewięciocyfrowy numer telefonu komórkowego do Kasi (Twojej redaktorki) — 697697345 Obrazy: 697 = jabłko, 697 = jabłko, 345 = morela Skojarzenie: Kasia puka do Twoich drzwi i wręcza Ci kolejno dwa JaBłKa (697) i MoReLę (345).

Liczby dziesięciocyfrowe (może to być na przykład numer karty telefonicznej doładowania konta itp.) — 9052729320 Obrazy: 90 = PieS, 52 = LiNa, 72 = OKNo, 93 = PłoMień, 20 = Nos 90

52

72

93

20

Skojarzenie: Postaraj się wymyślić historyjkę wiążącą wszystkie te obrazy we właściwej sekwencji. Teraz Twoja kolej. Stwórz skojarzenie i zapisz je poniżej: ______________________________________________________________________ ______________________________________________________________________

116 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

EUREKA! Nie zawsze dzielę liczbę na kawałki zawierające parę cyfr. Wystarczy trochę praktyki, a będziesz w stanie szybko zamieniać trzycyfrowe, a nawet czterocyfrowe liczby na obrazy. Ta umiejętność bardzo ułatwi proces zapamiętywania, ponieważ nie trzeba będzie tworzyć długich historyjek z dużą liczbą słów.

ROZWIEWAMY MITY Proces zapamiętywania tych liczb wydaje się tak trudny! Wielu ludzi sądzi, że technika GSP jest bardzo trudną i skomplikowaną metodą zapamiętywania. Na pierwszy rzut oka może się wydawać, że to prawda. Tyle że wynika to głównie z braku wystarczającej praktyki. Z czasem okaże się, że jest to najłatwiejszy sposób zapamiętywania liczb. Większość uczestników moich warsztatów szybko uczy się zapamiętywać ośmio- czy dziesięciocyfrową liczbę szybciej, niż Ty byłbyś w stanie ją zapisać. Kluczem do wszystkiego jest praktyka i ćwiczenia. Sam stosowałem tę technikę do zapamiętania liczby składającej się z 1944 cyfr.

FAKTY Jeśli ciąg znaków pewnej liczby zawiera przecinek, zamień go w wyobraźni na igłę (lub inny obraz, który jednoznacznie będzie kojarzyć Ci się z przecinkiem — symbolem podziału między liczbami całkowitymi a setnymi lub tysięcznymi). Jeśli na przykład wskaźnik bezrobocia w trzecim kwartale wyniósł 26,75, wyobrażam sobie tygodnik „Naj” (26) z wbitą w okładkę igłą (przecinek), trzymaną w rękach przez koalę (75).

Kiedy w 1995 roku nauczyłem się techniki GSP, demonstrowałem moje możliwości podczas spotkań z przyjaciółmi. Wszyscy byli pod wielkim wrażeniem. Dziwili się, z jaką łatwością przychodzi mi zapamiętywanie liczb dziesięciocyfrowych. Dążąc do sprawdzenia, gdzie znajduje się granica, szybko zacząłem zapamiętywać dłuższe liczby — na początek dwudziestocyfrowe. To już dziwiło nie tylko moją widownię, ale i mnie samego. Rozumiejąc potencjał drzemiący w tej technice, wraz z ojcem i bratem organizowaliśmy zawody, zapamiętując liczby składające się z 30, 40, a nawet 50 cyfr. Ale nie byliśmy

ZAPAMIĘTYWANIE LICZB I DANYCH STATYSTYCZNYCH

| 117

wcale jedynymi, którzy to potrafili. Wkrótce dołączyli do nas inni — i niemal każdy z nich potrafił łatwo zapamiętywać długie ciągi cyfr. W 1996 roku ustanowiłem nowy rekord. Byłem pierwszym Hindusem, który zapamiętał ciąg 1070 cyfr. Jako że wówczas nie znałem techniki rzymskiego pokoju, wszystkie 1070 cyfr zapamiętałem, łącząc kolejno obrazy symbolizujące liczby. Możesz sobie wyobrazić, że musiałem zapamiętać setki słów we właściwej kolejności. Coś takiego było możliwe tylko dzięki zastosowaniu się do wszystkich trzech zasad poprawnej asocjacji. Kilka lat później udało mi się zapamiętać ciąg składający się z 1944 cyfr dzięki połączeniu zasad metody GSP i techniki rzymskiego pokoju (rozdział 4.). Co prawda w codziennym życiu zapewne nie będziesz wcale potrzebował pamiętać liczb stucyfrowych czy choćby wszystkich numerów telefonów ze swojej książki adresowej, ale umiejętność zapamiętania i odtworzenia pewnych ciągów liczb czasami naprawdę się przydaje. Najlepszą techniką do realizacji takiego zadania jest właśnie GSP. Przygotuj się, że Twoja umiejętność zadziwi przyjaciół, a nawet Ciebie samego! SPRÓBUJ! Wybierz co najmniej pięć liczb i postaraj się zapamiętać je, posługując się techniką GSP. Może to być numer telefonu Twojego partnera biznesowego, numer Twojego paszportu, ważny numer wewnętrzny w firmie, numer rachunku bankowego albo choćby numer Twojego telefonu. 1. __________________________________________________________ 2. __________________________________________________________ 3. __________________________________________________________ 4. __________________________________________________________ 5. __________________________________________________________

Baza danych stu obrazów — Twoja ściągawka Przywołałem wiele przykładów obrazów wspomagających zapamiętywanie liczb o dowolnej długości. Aby ułatwić proces kodowania, dobrze jest mieć gotową listę obrazów dla liczb od 1 do 100. To będzie Twoja ściągawka. Dzięki niej zapamiętasz wszystkie obrazy w ciągu dziesięciu dni. Na początku

118 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

postaw sobie skromny cel — zapamiętuj dziennie dziesięć słów. Po dziesięciu dniach będziesz znał na pamięć wszystkie sto słów powiązanych z liczbami. W poniższej tabeli znajdziesz słowa, które sam stosuję. Możesz któreś z nich wymienić, jeśli uznasz, że są takie, które lepiej sprawdzą się w Twoim przypadku i łatwiej Ci będzie je sobie zwizualizować. 00

SUSEŁ

10

DESA

20

NOS

30

MESA

40

ROSA

01

SAD

11

TATA

21

NIT

31

MATA

41

RUDY

02

SYN*

12

TONA

22

NEON

32

MINA

42

RANA

03

ZOOM*

13

DAMA

23

NEMO

33

MAMA

43

RAMA

04

SARI*

14

TOR

24

NORA

34

MARA

44

RURA

05

SÓL

15

TULIĆ

25

NIL

35

MOLO

45

ROLA

06

SOJA

16

TUJA

26

NAJ

36

MAJA

46

REJA

07

SOK

17

TEKA

27

NOGA

37

MAK

47

RAK

08

SOFA

18

DIWA

28

NAWA

38

MEWA

48

RAFA

09

SAAB*

19

DYBY

29

NAPA

39

MAPA

49

RYBA

50

LAS

60

JAZ

70

KASA

80

WAZA

90

PIES

51

LÓD

61

YETI

71

KAT

81

WATA

91

BUDA

52

LINA

62

JEN*

72

KUNA

82

WINO

92

PONCHO

53

LAMA

63

JAMA

73

KAMA*

83

WYMIĘ

93

PUMA

54

LIRA

64

JAR

74

KARA

84

WIR

94

PARA

55

LOL*

65

JOLA

75

KOLIA

85

WALEC

95

PAL

56

LEJ

66

JAJA

76

KOJA

86

WIJ

96

BOJA

57

LAK

67

JUKA

77

KAKAO

87

WEK

97

PIKA

58

LAWA

68

JAWA*

78

KAWA

88

FIFA*

98

PAW

59

LUPA

69

JABŁOŃ

79

KAPA

89

WAPIEŃ

99

PAPA

* Słowom oznaczonym gwiazdką towarzyszą dodatkowe wyjaśnienia; zajrzyj na następną stronę, żeby dowiedzieć się, jak wyglądają obrazy budowane dla tych słów.

Jako że wybór słów i obrazów jest bardzo arbitralny, lepiej stworzyć własny zestaw obiektów, które będą do Ciebie lepiej przemawiać i które łatwiej Ci będzie zamienić na obrazy, niż starać się za wszelką cenę stosować obrazy wybrane przez kogoś innego. Różnica pomiędzy tym, co „przemawia”, a co

ZAPAMIĘTYWANIE LICZB I DANYCH STATYSTYCZNYCH

| 119

„trudno sobie wyobrazić”, jest bowiem bardzo ulotna i wynika z osobistych doświadczeń, zainteresowań, hobby itp. 02

SYN

Obrazy bliskich są bardzo dobrym symbolem; stąd „MAMA, TATA, SYN”.

03

ZOOM

Zbliżenie, funkcja np. aparatu

04

SARI

Szata noszona przez Hinduski

09

SAAB

Marka samochodu, dość charakterystyczna

05

LOL

Emotikon (od ang. laughing out loud); osobom często korzystającym z internetu łatwo przyjdzie go sobie wyobrazić.

62

JEN

Będąc zapalonym hobbystą numizmatykiem, nie mam problemu z odtworzeniem każdego szczegółu posiadanych przeze mnie monet, w które wpatruję się czasami godzinami.

68

JAWA

Motocykl

88

FIFA

W tym przypadku łatwiej jest mi wyobrazić sobie okładkę gry, w którą często gram, niż np. słowo WAWA, które skojarzyło mi się w pierwszej kolejności. Miejsca bywają „trudnymi” obrazami, bo czasami niełatwo znaleźć jeden dobry symbol dla miejsca… a nawet wtedy mogą pojawić się wątpliwości: „Widzę Syrenkę warszawską… Ale chodziło mi o Warszawę czy może słowem-kluczem jest SyReNa”?

73

KAMA

Imię mojej przyjaciółki

A oto obrazy, które mogą zostać użyte w technice GSP w powiązaniu z liczbami jednocyfrowymi: 0

ZOO

1

DACH

2

NOE

3

MYSZ

4

RYŻ

5

LIŚĆ

6

JEŻ

7

KOSZ

8

FA (mydełko)

9

PIACH

120 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

WSKAZÓWKI: ZAPAMIĘTYWANIE LICZB I DANYCH STATYSTYCZNYCH 1. Wykorzystaj samogłoski oraz spółgłoski, którym nie przydzieliliśmy znaczenia cyfrowego, do skompletowania słów, które następnie zamienia się na obrazy. 2. Jeśli używasz systemu GSP, skoncentruj się na wymowie/brzmieniu słów (a nie na pisowni; vide: taxi, calvados). 3. Sam szukaj okazji do ćwiczeń techniki GSP. W wolnym czasie rozglądaj się dookoła w poszukiwaniu przypadkowych cyfr i liczb, które będzie można zamienić na obrazy. Jeśli nie znajdziesz żadnej liczby, przeprowadź ćwiczenia odwrotne — zamieniaj obrazy na liczby (okno = 72, lampa = 539 itd.). 4. Stosuj techniki numer – słowo, numer – rym i numer – kształt do zapamiętywania liczb jedno- i dwucyfrowych. 5. Dziel dłuższe liczby na jednostki składające się z dwóch cyfr, a następnie twórz obrazy dla każdej z tych par. 6. Przy zapamiętywaniu liczb składających się z co najmniej sześciu cyfr, postaraj się dzielić je na większe grupy, minimalizując liczbę niezbędnych obrazów. 7. Wykorzystaj obraz igły do zapamiętywania przecinka oddzielającego całości od dziesiątek. 8. Codziennie przez najbliższe dziesięć dni zapamiętaj dziesięć słów-obrazów z przedstawionej w tym rozdziale „ściągawce”. W ten sposób opanujesz gotową, poręczną listę, która przyda Ci się do szybkiego tworzenia bardziej złożonych skojarzeń.

7

ZAPAMIĘTYWANIE IMION I TWARZY

„Jeśli chcesz zdobyć przyjaciół, zadbaj o to, by ich zapamiętać. To, że pamiętasz moje imię, jest dla mnie subtelnym komplementem; w ten sposób dajesz do zrozumienia, że zrobiłem na Tobie wrażenie. Pamiętaj moje imię, a sprawisz, że poczuję się ważniejszy”. Dale Carnegie

121

122 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

ZAPAMIĘTYWANIE IMION I TWARZY

| 123

W książce swojego autorstwa zatytułowanej How to Win Friends and Influence People, która stała się bestsellerem na całym świecie, Dale Carnegie zwraca uwagę, iż „najsłodszym dźwiękiem w uszach słuchającego zawsze jest echo jego imienia”. Jakże to prawdziwe! Jeśli przypadkiem spotykasz kolegę, klienta lub znajomego i jesteś w stanie przywitać się z nimi po imieniu, sprawiasz, że są szczęśliwi. Ale nie tylko! W ten sposób rezerwujesz sobie bezpieczne miejsce w ich sercach. Wiele osób przyznaje jednak, że zapamiętywanie imion i twarzy jest wyzwaniem, któremu trudno sprostać. Zapewne zdarzyło Ci się spotkać kogoś znajomego — kogoś, z kim kiedyś rozmawiałeś podczas jakiejś imprezy — i nie pamiętać jego imienia. Taka sytuacja bywa kłopotliwa, prawda? Jeśli pracujesz jako sprzedawca i zdarzy Ci się zapomnieć imienia klienta (lub potencjalnego klienta), może Cię to kosztować utratę okazji do sfinalizowania interesu. Z drugiej strony — zwracanie się do klientów za pomocą imion sprawi, że w ich umysłach odciśnięty zostanie nieusuwalny znak troski i pamięci, który może prowadzić do polepszenia jakości relacji zawodowych. ROZWIEWAMY MITY Należę do niewielkiego grona ludzi, którzy mają wielkie trudności z zapamiętywaniem imion i twarzy. Nieprawda! Na świecie żyją miliony ludzi, którzy mają ten sam problem. W trakcie mojej trzynastoletniej praktyki prowadzącego ćwiczenia z technik pamięciowych miałem do czynienia z tysiącami ludzi, którzy uważali „brak pamięci” do osób i twarzy za swój największy problem. Techniki opisane w tym rozdziale pomogą Ci go rozwiązać. Na zawsze!

Dlaczego zapominamy imiona? Skoro już wiemy, jak ważne w naszej codziennej egzystencji w globalnej wiosce jest zapamiętywanie ludzi, to odpowiedzmy na pytanie, dlaczego tak wiele osób ma z tym problem? Oto niektóre spośród najczęstszych przyczyn tego stanu rzeczy.

124 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Brak intencji Kilka miesięcy temu uczestniczyłem w szkoleniu prowadzonym przez prawdziwego guru branży sprzedażowej. Podczas jednego z ćwiczeń trener poprosił uczestników zajęć o udanie się do miasta i sprzedawanie książek zupełnie obcym sobie ludziom. Uczestnicy kursu mieli na to zadanie dwie godziny. Gdy wszyscy wrócili już do sali, osoby, które nie sprzedały żadnego egzemplarza, zostały poproszone o wstanie. Prowadzący ćwiczenia popatrzył na stojących i skomentował ich wyniki (albo raczej ich brak) zaskakującymi słowami: „Jednym z głównych powodów tego, że nie sprzedaliście ani jednej książki, był brak intencji”. Pomyślałem sobie wówczas: „To najprawdziwsza prawda!”. Nieważne, czy chodzi o sprzedawanie książek nieznajomym, czy zapamiętywanie imion innych ludzi, liczy się intencja. Musicie chcieć zapamiętać! Jeśli tak naprawdę wcale nie macie zamiaru niczego zapamiętać, na pewno się to nie uda.

Brak gotowości do podjęcia wysiłku Wielu ludzi zakłada, że i tak nie zapamięta imienia. Poznając kogoś nowego, myślą sobie: „Nie ma szans, że zapamiętam tyle imion. Po co w ogóle próbować?”. Jakże niewłaściwe podejście do problemu!

ZAPAMIĘTYWANIE IMION I TWARZY

| 125

Odpowiedz na pytanie: „Co zrobiłeś w celu zapamiętania imion i twarzy ostatnio poznanych ludzi?”. Kiedy zadaję to pytanie, najczęściej słyszę: „Nic”. Musiałeś słyszeć stwierdzenie: „Jeśli robisz tę samą rzecz wciąż tak samo, efekty będą zawsze takie same”. Jeśli zatem chcesz umieć zapamiętywać ludzi, musisz podjąć aktywne działania i zgodzić się na wysiłek. Bez pracy nie ma kołaczy. Nowe działania przynoszą nowe wyniki. W następnej części tego rozdziału znajdziesz opis systemu służącego do zapamiętywania imion i twarzy. Wystarczy, że zaczniesz go używać.

Brak uwagi Zazwyczaj gdy ktoś przedstawia się imieniem, odpowiadasz: „Cześć. Jak się masz?”. I w tym czasie prawdopodobnie w ogóle nie przykładasz wagi do informacji, którą właśnie otrzymałeś. W pierwszym rozdziale opisałem proces zapamiętywania jako połączenie trzech etapów — rejestracji, przechowywania, przypomnienia. Ale aby dojść do etapu przypomnienia, musisz wyjść od rejestracji. Jeśli nie zapiszesz w pamięci imienia osoby, z którą rozmawiasz, to jak w ogóle masz je przechować i przypomnieć? Kiedy potrząsasz czyjąś dłonią, gdy chcesz zapamiętać czyjeś imię, ważne jest, aby skupić swoją uwagę na człowieku, który przed Tobą stoi.

Brak symboli wizualnych Nie masz problemu z wizualizacją książki, odbiornika radiowego, telefonu czy samochodu. Większość imion nie wyróżnia się cechami, które ułatwiają ich zamianę na obraz, ponieważ są abstrakcjami. Czy kiedykolwiek zdarzyło Ci się, że wszedłeś do sklepu i spotkałeś kogoś, kogo poznałeś kilka dni temu na przyjęciu? Chcesz się przywitać, ale nie jesteś w stanie przypomnieć sobie, jak ta osoba miała na imię. Pamiętasz przebieg imprezy, pamiętasz, o czym z nią rozmawiałeś, pamiętasz kilka szczegółów z jej życia — to, gdzie mieszka, jakie ma hobby, znasz jej ulubione jedzenie, markę samochodu, którym jeździ, itd. Ale niezależnie od tego, jak mocno starasz się przypomnieć sobie jej imię, ono wciąż tkwi gdzieś w otchłani niepamięci. Nie chcesz stawiać siebie (i jej) w kłopotliwej sytuacji, dlatego wychodzisz ze sklepu, nie próbując się z nią przywitać. Czy ta historia wydaje się znajoma? Zastanówmy się przez chwilę, z czego wyniknął problem z niepamiętaniem imienia. Wszystkie informacje dotyczące jej życia przywoływały pewne obrazy, które pojawiły się w Twoim umyśle wówczas, gdy rejestrowałeś nowe dane.

126 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Możesz stworzyć wyraźne obrazy związane z jej miejscem zamieszkania, jej hobby (taniec, czytanie, podróżowanie), jej samochodem i tym, co jadła. Załóżmy, że nasza bohaterka ze sklepu nosi imię Elaine. Jaki obraz można przyporządkować temu imieniu? Nie ma takiego obrazu, który byłby dobrym symbolem tego rzadko spotykanego imienia. Jaki obraz kojarzyłby Ci się z Elaine? Nie mogłeś przypomnieć sobie jej imienia, ponieważ nie byłeś w stanie go sobie wyobrazić.

Zapamiętywanie imion — system pięciu kroków System zapamiętywania imion jest bardzo prosty, a jednocześnie bardzo skuteczny. Zanim przyjrzymy się szczegółom jego działania, zapoznaj się z podsumowaniem w poniższej tabeli, przedstawiającym w skrócie opis poszczególnych etapów systemu: Technika podstawowa

Technika zaawansowana

Przed spotkaniem

Rozgrzewka

Rozgrzewka

Wypowiadanie imienia

Stworzenie wyzwalacza dla imienia

Podczas spotkania

Komentarz dotyczący imienia

Wybór cechy charakterystycznej twarzy

Użycie imienia/posługiwanie się nim

Użycie imienia/posługiwanie się nim

Powtórzenie/odtworzenie

Powtórzenie/odtworzenie

Po spotkaniu

Technika podstawowa — wyjaśnienie pięciu kroków Krok 1.: Rozgrzewka W idealnej sytuacji proces zapamiętywania imion powinien zacząć się, jeszcze zanim spotkasz kogoś osobiście. Nazywam ten etap „rozgrzewką”. Znasz znaczenie rozgrzewki poprzedzającej ćwiczenia fizyczne? Pozwala Ci ona „wejść w nastrój”, rozluźnia mięśnie i przygotowuje ciało do wysiłku. Podobnie wygląda rozgrzewka przed spotkaniami z ludźmi. Można ją przeprowadzić na kilka sposobów. Oto kilka propozycji:

„

Większość ludzi mówi sobie: „Nigdy nie zapamiętuję imion”. Zamień negatywne nastawienie na pozytywne. Tuż przed uściśnięciem dłoni powiedz sobie: „Zapamiętam imię tej osoby”. W pierwszym rozdziale

ZAPAMIĘTYWANIE IMION I TWARZY

| 127

wspominałem o tym, że „brak wiary” jest jednym z powodów tego, że ludzie nie cieszą się dobrą pamięcią. Wykorzystaj potęgę wiary!

„

Jeśli wybierasz się na imprezę lub spotkanie szkoleniowe, zadzwoń do organizatora i poproś o listę zaproszonych gości lub uczestników. Zapoznaj się z nią przed wyjściem. Nie staraj się jednak ich zapamiętywać. Na razie tylko się rozgrzewasz.

„

Odegraj w swojej wyobraźni scenkę spotkania, potrząsania dłońmi, zwracając pilną uwagę na imiona poznawanych ludzi. Wyobraź sobie, że pod koniec spotkania wciąż je pamiętasz. Wyobraź sobie, że wszyscy są pozytywnie zaskoczeni Twoimi umiejętnościami. Teraz musisz tylko uwierzyć, że tak właśnie będzie. EUREKA! Jako że wyobrażenie sobie sytuacji, w której udaje mi się zapamiętać imiona nowo poznanych osób, wymaga tyle samo energii, co wyobrażenie sobie porażki, o wiele lepiej spożytkować ją na pozytywne myślenie.

UWAGA, NIEBEZPIECZEŃSTWO! Większość ludzi nie przeprowadza żadnej rozgrzewki przed spotkaniami. Bez przygotowania (mentalnego czy w jakiejkolwiek innej formie), po prostu mają nadzieję, że im się uda. To nie tak! Rozgrzewka jest ważna! Stanowi krytyczny komponent składający się na sukces w najważniejszej umiejętności społecznej, jaką jest zapamiętywanie ludzi — ich imion i twarzy.

Krok 2.: Wypowiadanie imienia Podczas typowej konwersacji, nawet jeśli nie dosłyszysz, jakie imię nosi Twój rozmówca, zwykle nie prosisz o powtórzenie. Jeśli jednak masz powtórzyć imię nowo poznanej osoby, musisz je znać, dlatego powinieneś poprosić o jego powtórzenie — zwłaszcza wtedy, gdy za pierwszym razem nie zrozumiałeś, co się do Ciebie mówi. Postaraj się użyć imienia nowo poznanej osoby w pierwszym zdaniu waszej rozmowy. Zamiast powiedzieć: „Cześć, miło cię poznać”, powiedz raczej: „Cześć, Tadeusz, miło cię poznać!”. Głośne wypowiedzenie imienia spełnia dwie funkcje:

128 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

„

Zmuszasz w ten sposób swój umysł do skupienia uwagi na imieniu.

„

Sprawdzasz, czy dobrze usłyszałeś imię nowo poznanej osoby.

ROZWIEWAMY MITY Proszenie kogoś o powtórzenie imienia niewątpliwie jest nieuprzejme. Wcale nie! Powiedzmy, że właśnie poznałeś Nikodema, ale… nie masz co do tego pewności, bo ktoś akurat zagłuszył Twojego rozmówcę. Powodem tego, że prosisz go o powtórzenie, jest fakt, że naprawdę chciałbyś go zapamiętać. To wcale nie jest nieuprzejmość! Nikodem może wręcz uznać, że schlebia mu Twoje zainteresowanie. Jeśli nie usłyszałeś, jak się nazywa Twój rozmówca, jedynym słusznym rozwiązaniem jest poproszenie o powtórzenie imienia.

ZAPAMIĘTYWANIE IMION I TWARZY

| 129

Krok 3.: Komentarz dotyczący imienia Pozwól sobie na komentarz dotyczący imienia. Jeśli masz pozytywne skojarzenia, wypowiedz je na głos. W ten sposób sprawisz swojemu rozmówcy przyjemność! Jeśli skojarzenie nie jest pozytywne, nie mów o nim głośno, ale możesz „wypowiedzieć” je w myślach. Jeśli czyjeś imię przypomina imię sławnej osoby, zwróć na to uwagę. Jeśli poznaję Julię, mówię: „Och, jak Julia Roberts? Uwielbiam postać, w jaką się wcieliła w Grze dla dwojga”. To pomaga mi powiązać nowo poznaną Julię z Julią, którą już znam (Julią Roberts). Jeśli usłyszane imię przywodzi Ci na myśl kogoś niezbyt przyjemnego w obejściu (czasami tak bywa), to wtedy pomyśl sobie tylko coś w rodzaju: „Och, jak __________ , na szczęście on nie wygląda tak niebezpiecznie!”. Komentarz dotyczący imienia może przyjąć różne formy. Oto przykłady:

„

Chandra: „Hmm… czy to hinduskie imię? Nosi je pewien mój znajomy pochodzący z Indii”.

„

Jessica: „Moja koleżanka z poprzedniej pracy nosi takie imię”.

„

Nicole: „Och, jak aktorka Nicole Kidman?”.

„

Bjorn: „Naprawę? Jak ten sławny tenisista?”. UWAGA, NIEBEZPIECZEŃSTWO! Jeżeli nie jesteś pewien, czy Twoje skojarzenie jest pozytywne, czy negatywne, to raczej nie mów o nim głośno i pozostaw je tylko dla siebie. Nieprzyjemny komentarz z pewnością pomoże Ci zapamiętać nowo poznaną osobę, ale dobrze zapamiętasz też poczucie zażenowania, jakie wywołają Twoje słowa! W końcu własne imię jest dla każdego najsłodszym dźwiękiem na Ziemi. Bądź więc ostrożny!

Krok 4.: Użycie imienia Kiedy wystarczająco skoncentrowałeś się na imieniu (nie zaniedbując działań opisanych w poprzednich trzech krokach), jesteś w lepszej sytuacji niż osoby, które nie przeszły przez te etapy. Ważne jest teraz, aby pójść o krok dalej i użyć imienia jeszcze raz — tym razem w rozmowie. Nie naśladuj jednak telemarketerów, którzy gotowi są powtarzać imię czy nazwisko dziesięć razy podczas trzyminutowej rozmowy telefonicznej. Ostatnio stałem się adresatem następującego monologu:

130 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

„Dzień dobry, panie Nishant! Panie Nishant, wprowadziliśmy właśnie na rynek nowy produkt ABC i sądzimy, że doskonale odpowiada on pana potrzebom. Dzwonię do pana, panie Nishant, ponieważ znalazł się pan na liście szczęśliwców wybranych przez komputer. Czy wciąż korzysta pan z XYZ, panie Nishant? ABC może być używany razem z XYZ i ta współpraca przynosi jeszcze lepsze efekty. Panie Nishant, zadzwonię do pana po raz kolejny za dwa dni w tej samej sprawie. Panie Nishant, życzę panu miłego dnia”. Jestem pewien, że coś takiego zirytowałoby Cię w takim samym stopniu jak mnie. Dlatego jeśli kiedyś zachowasz się podobnie, reakcja osoby będącej adresatem takiej wypowiedzi będzie identyczna — spotkasz się z irytacją. Podczas typowej rozmowy imię lub nazwisko interlokutora powinno pojawiać się nie częściej niż co 3 – 5 minut. Jeśli wymiana zdań jest krótsza, na koniec zawsze możesz powiedzieć na przykład coś takiego: „To było bardzo miłe spotkanie, panie Kowalski”.

Krok 5.: Powtórzenie To jeszcze nie koniec procesu zapamiętywania ludzi — ich imion i twarzy. Krok piąty jest ostatnim, bardzo ważnym etapem. Kiedy spotkanie już się zakończy, poświęć nieco czasu na powtórzenie w myślach imion osób, które poznałeś. Powinieneś przeprowadzić to działanie w ciągu dwóch minut po poznaniu danej osoby. Jeżeli otrzymałeś wizytówkę, użyj jej, żeby sprawdzić, czy dobrze pamiętasz imię i nazwisko. Szybko odtwórz „film ze spotkania” i prześledź w myślach przebieg rozmowy. To ćwiczenie powinno trwać kilka sekund. Dzięki odpowiedniej praktyce będziesz w stanie wykonać je całkiem szybko.

Technika zaawansowana — wyjaśnienie pięciu kroków Krok 1.: Rozgrzewka Zapoznaj się z pierwszym krokiem w technice podstawowej (patrz s. 126). Zadbaj o to, by zastosować się do wszystkich wspomnianych wskazówek. Rozszerz je o następujące działania:

„

Powiedz sobie: „Będę pamiętać imię tej osoby”.

„

Wyobraź sobie sytuację, w której pod koniec spotkania wciąż pamiętać będziesz imiona osób w nim uczestniczących.

ZAPAMIĘTYWANIE IMION I TWARZY

„

| 131

Poświęć kilka minut na tworzenie obrazów wyzwalających skojarzenia dla imion, jeśli miałeś dostęp do listy gości lub uczestników spotkania. Dzięki temu oszczędzisz wiele czasu (w drugim etapie).

Krok 2.: Stworzenie wyzwalacza dla imienia Koncepcja wyzwalaczy bazujących na wiedzy i dźwiękach opisana została w rozdziale 5. Wykorzystamy tę technikę do zamiany imion ludzi na obrazy. Proces konwersji wygląda dokładnie tak samo jak mechanizm wykorzystywany do zapamiętywania słów z obcego języka. Ale zamiast użyć wyzwalaczy do kodowania słów, wykorzystamy je do zapamiętywania imion. Przecież wiele imion to w gruncie rzeczy słowa pochodzące z obcego języka. W trzecim kroku techniki podstawowej (patrz s. 129) umieściłem przykłady wykorzystania wyzwalaczy bazujących na wiedzy. Jeśli spotykasz osobę, której imię jest identyczne (lub tylko przypomina) imię znanej Ci sławnej osoby, po prostu wybierz obraz, który będzie przywodził Ci na myśl celebrytę. Jeśli spotykam Jennifer, wyzwalaczem bazującym na wiedzy będzie obraz Jennifer Aniston. W serialu telewizyjnym Przyjaciele postać grana przez Jennifer Aniston pracuje na pół etatu jako kelnerka w kawiarni. Dlatego moim wyzwalaczem będzie w tym przypadku „kubek z kawą”.

Imię: Jennifer Wyzwalacz bazujący na wiedzy: Jennifer Aniston Wyzwalacz dla imienia: Jennifer trzymająca w dłoni kubek z kawą Jeśli jednak spotykasz kogoś, kogo imię nie kojarzy Ci się z żadną znajomą postacią, będziesz musiał zastosować wyzwalacz dźwiękowy. Jeśli poznajesz Teresę, pomyśl o słowie lub słowach, które brzmią jak Tereska. Znasz język francuski? Może znasz się na fryzjerstwie lub modzie? Co byś powiedział na treskę (fr. tresse; sztuczne lub prawdziwe włosy spięte w warkocz lub koka, przypinane dla przyozdobienia fryzury)?

Imię: Teresa Wyzwalacz dźwiękowy: treska Wyzwalacz dla imienia: widok treski dla zdrobnienia imienia Teresa

132 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Oto kilka innych przykładów wyzwalaczy imienia: Nazwa

Typ wyzwalacza

Wyzwalacz

Wyzwalacz imienia

Nelson

Wyzwalacz bazujący na wiedzy

Horatio Nelson

Admirał Nelson na mostku liniowca

Antoni

Wyzwalacz bazujący na wiedzy

An + Toni

Samolot Antonowa (typ oznaczany skrótem An), a w nim Luca Toni

Kiran

Wyzwalacz dźwiękowy

Koran

Święta księga islamu

Tadeusz

Wyzwalacz bazujący na wiedzy

Tadeusz Kościuszko

Wielka postać znana z historii, można wyobrazić sobie obraz lub pomnik

Seh Leng

Wyzwalacz dźwiękowy

szedł len

Spacerujące ubrania z lnu

Edyta

Wyzwalacz bazujący na wiedzy (lub dźwiękowy?)

Édith Piaf

Charakterystyczny tembr głosu Édith Piaf

FAKTY Na początku możesz mieć pewne trudności w znajdowaniu wyzwalaczy imion. Kolejne ćwiczenia pozwolą Ci jednak przyspieszyć ten proces. W miarę upływu czasu zauważysz też, że wcale nie trzeba szukać wyzwalacza, który brzmi dokładnie tak jak nietypowe imię, które chcesz zapamiętać. I tak na przykład kombinacją wyzwalaczy dla imienia Jamil mogą być dwa słowa: „dżem” i „Emil” albo wręcz tylko „dżem”. Celem jest przecież znalezienie obrazu, który spowoduje skojarzenie imienia wtedy, gdy Ci na tym zależy.

Krok 3.: Wybór charakterystycznej cechy twarzy W drugim kroku skoncentrowaliśmy się na samym imieniu. W kolejnym odwołamy się do charakterystycznych cech twarzy. Na tym etapie powinieneś:

„

Przyjrzeć się dokładnie twarzy swojego rozmówcy. Mogłoby się wydawać, że to oczywisty krok w procesie zapamiętywania ludzi. Warto jednak zauważyć, że nie zawsze „dobrze” przyglądamy się twarzom osób, które poznajemy. My nie ograniczymy się do spojrzenia — pójdziemy nawet krok dalej! Chciałbym, żebyś dokładnie przyglądał się twarzom nowo poznawanych ludzi.

ZAPAMIĘTYWANIE IMION I TWARZY

„

| 133

Wybrać jakąś niepowtarzalną cechę twarzy. Nie ma na świecie dwóch identycznych twarzy. Każda twarz wyróżnia się jakimiś znakami szczególnymi, które czynią ją wyjątkową. Musisz dobrze przyjrzeć się osobie i umieć zidentyfikować taką wyjątkową cechę. To zadanie może być łatwiejsze, niż sądzisz.

Pierwsze ćwiczenie — stań przed lustrem i zastanów się, jakie znaki szczególne czynią Twoją twarz wyjątkową. Przyjrzyj się:

„

czołu,

„

brwiom,

„

oczom,

„

nosowi,

„

ustom,

„

policzkom,

„

brodzie.

Czy jakiś element Twojej twarzy wyróżnia się tym, że jest zbyt krótki, za gruby, zbyt cienki, zbyt szeroki lub zbyt wąski? Czy znajdujesz jakieś plamy, blizny, skazy lub pieprzyki? Jeśli tak, to są one Twoimi znakami szczególnymi. Jeśli od dziś zaczniesz dobrze obserwować twarze, szybko, w czasie krótszym niż sekunda, będziesz potrafił wyłapywać i rozpoznawać znaki szczególne każdej z nich. Zdobądź nieco praktyki! SPRÓBUJ! Przyjrzyj się twarzom ludzi, których widzisz w telewizji, na zdjęciach w gazetach czy magazynach. Dzienniki z wiadomościami są bardzo dobrym narzędziem, dzięki któremu możesz poćwiczyć wyłapywanie cech charakterystycznych twarzy różnych ludzi — masz okazję przyjrzeć się im nieco dłużej. Przeanalizuj każdą twarz — każdego człowieka, na którego się natkniesz. Zacznij rozpoznawać ich unikalne cechy.

134 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Rozpoznając charakterystyczne cechy twarzy, automatycznie zmuszasz się do obserwacji. To ważny etap techniki łączenia twarzy z imieniem. FAKTY Jeśli nie jesteś w stanie wskazać jakiejś cechy charakterystycznej, wybierz pierwszą lepszą cechę twarzy.

Krok 4.: Łączenie wyzwalacza imienia z cechą charakterystyczną twarzy W tym kroku wykorzystamy techniki skojarzeniowe w celu połączenia wyzwalacza imienia (wizualnego) ze znakami szczególnymi twarzy. Na początku zapewne wyda Ci się to nieco dziwne, jednak kiedy zrozumiesz, ile można osiągnąć dzięki tej technice, będziesz miał więcej motywacji do tego, by używać jej częściej. Wyjaśnię na przykładach: Imię:

Jennifer

Wyzwalacz dla imienia:

Jennifer trzymająca w dłoni kubek z kawą

Cecha twarzy:

Długi nos (powiedzmy, że Jennifer wyróżnia się długim i wąskim nosem)

Asocjacja:

Wyobraź sobie Jennifer Aniston trzymającą w rękach kubek z kawą i zsuwającą się w dół po długim nosie Jennifer (musisz odegrać tę scenkę w głowie i stworzyć maksymalnie wyraźne obrazy).

Imię:

Teresa

Wyzwalacz dla imienia:

treski

Cecha twarzy:

zmarszczki na czole (powiedzmy, że Teresa, którą poznałeś, ma wyraźne zmarszczki na czole)

Asocjacja:

Wyobraź sobie, że Teresa ma na czole przyczepione treski powiewające na wietrze (aspekt ruchu/aktywności).

ZAPAMIĘTYWANIE IMION I TWARZY

| 135

UWAGA, NIEBEZPIECZEŃSTWO! Dojście do perfekcji w tej technice zajmie Ci sporo czasu. Ćwicząc się w technice zaawansowanej, staraj się korzystać na bieżąco z techniki podstawowej — zapamiętuj ludzi i twarze! Wcale nie musisz specjalnie przygotowywać się do takich ćwiczeń, a szybko zauważysz efekty!

Krok 5.: Powtórzenie/odtworzenie Ten etap wygląda identycznie jak krok 5. w technice podstawowej (patrz s. 130). Kiedy spotkanie już się zakończy, poświęć nieco czasu na powtórzenie imion i nazwisk osób, które poznałeś. Odtwórz w myślach przebieg spotkania i prześledź przebieg rozmowy. Powtórz asocjacje. * Zaawansowana technika zapamiętywania imion i twarzy jest zmodyfikowaną wersją techniki COIL, którą opisałem w mojej pierwszej książce, zatytułowanej Instant Memory Improvement. FAKTY Jedną z dyscyplin World Memory Championship w roku 2002 było zapamiętywanie imion i twarzy — chodziło o zakodowanie jak największej ich liczby w czasie 15 minut. Osoby biorące udział w zawodach otrzymywały arkusz ze zdjęciami różnych osób (w większości były to typowe zdjęcia „dowodowe” — przedstawiające co najwyżej ramiona i twarz). Pod zdjęciami znajdowały się imiona (dwa). Posługując się techniką zaawansowaną, skutecznie zapamiętałem imiona (oba) 50 osób.

136 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Zbierzmy wszystkie wskazówki… Jeśli połączysz wszystkie kroki obu technik — podstawowej i zaawansowanej — otrzymasz osiem wyjątkowych elementów kompletnej techniki zapamiętywania ludzi: 1. rozgrzewka, 2. powtarzanie imienia na głos, 3. komentowanie imienia, 4. użycie imienia w wypowiedzi, 5. stworzenie wyzwalacza imienia, 6. wybór cechy twarzy, 7. połączenie wyzwalacza imienia z cechą twarzy, 8. powtórzenie asocjacji imion i twarzy. Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby wykonywać te kroki w dowolnej kolejności. W zapamiętywaniu informacji zawsze lepiej jest stworzyć własną technikę — bazując na osobistych preferencjach. To, co sprawdza się w moim przypadku, nie zawsze musi sprawdzać się w Twoim. Bądź kreatywny. Każdy z tych ośmiu kroków pomoże Ci skupić się na imieniu i (lub) twarzy, które pragniesz zapamiętać na dłużej. WSKAZÓWKI: ZAPAMIĘTYWANIE IMION I TWARZY 1. Rozmawiając z ludźmi, używaj ich imienia, ponieważ najsłodszym dźwiękiem w uchu każdego rozmówcy jest echo jego imienia. 2. Zanim wyciągniesz rękę do nowo poznanej osoby, powiedz sobie: „Zapamiętam jej (jego) imię”. Uwierz w potęgę swojej pamięci. 3. Użyj imienia nowo poznanej osoby w pierwszym zdaniu waszej rozmowy. 4. Skomentuj imię, które usłyszałeś. To pozwoli Ci skupić na nim swoją uwagę. 5. Wykorzystaj wyzwalacz bazujący na wiedzy lub dźwięku, aby zamienić imię na obraz. W ten sposób ułatwisz sobie kojarzenie imienia.

ZAPAMIĘTYWANIE IMION I TWARZY

| 137

6. Obserwuj twarz osoby, z którą rozmawiasz, i wybierz jakąś charakterystyczną cechę, dzięki której ją zapamiętasz. 7. Powiąż wyzwalacz imienia z unikalną cechą — w ten sposób połączysz imię i obraz twarzy w pamięci. 8. Powtórz imiona ludzi, których właśnie poznałeś. Stwórz w głowie „mentalny film” z przebiegu rozmów.

138 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

8

OSIEM SPOSOBÓW NA TURBODOŁADOWANIE TWOJEGO MÓZGU

„Pamiętanie jest podstawową i fundamentalną umiejętnością, bez której nie istniałby żaden inny proces myślowy”. Samuel Johnson

139

140 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

OSIEM SPOSOBÓW NA TURBODOŁADOWANIE TWOJEGO MÓZGU

| 141

Dzięki lekturze wcześniejszych rozdziałów poznałeś kilka technik służących rozwiązywaniu konkretnych problemów z pamięcią. Odtąd Twoja pamięć powinna z każdym dniem stawać się coraz lepsza. W tym rozdziale zaznajomisz się z ośmioma skutecznymi metodami turbodoładowania tej wspaniałej intelektualnej „maszyny” obliczeniowo-analitycznej, jaką jest Twój mózg. Tak jak ćwiczenia fizyczne pomagają kształtować ciało oraz wzmacniać muskulaturę, tak ćwiczenia umysłowe stanowią środek umożliwiający odpowiednie wyćwiczenie mózgu. Pozwalają one popracować nad koncentracją, spostrzegawczością, pamięcią, kreatywnością i wyobraźnią. Techniki opisane w tym rozdziale pomogły mi osiągać sukcesy podczas zawodów, ale także okazały się przydatne w codziennym życiu. Aby w trakcie World Memory Championship skutecznie kodować w pamięci oraz odtwarzać tysiące liczb i setki słów, konieczna była stała koncentracja — dlatego wspomniane techniki stały się dla mnie środkiem do zapewnienia odpowiedniej sprawności umysłowej. Chociaż Ty może wcale nie będziesz musiał zapamiętywać tysięcy zdarzeń i faktów w jak najkrótszym czasie, poświęcenie codziennie kilku minut na ćwiczenia intelektualne pozwoli Ci „naładować mózgowe akumulatory”. Dzięki temu Twój umysł zawsze działać będzie na maksymalnych obrotach. Na następnej stronie znajduje się tabela, która zawiera podsumowanie skuteczności i pól zastosowań dla technik, o których będziemy mówić w tym rozdziale. Na kolejnych stronach znajdziesz opis wszystkich metod z tabeli.

FAKTY W miarę jak poprawiać się będzie sprawność Twojej pamięci, coraz lepiej zacznie funkcjonować cały mózg. I odwrotnie: jeśli będziesz pracować nad rozwojem rozlicznych zdolności mentalnych, poprawi się także Twoja pamięć. Mówimy tu zatem o zdrowych ćwiczeniach ogólnorozwojowych.

142 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Koncentracja

Spostrzegawczość

Pamięć

√

Medytacja

√

√

Rozwiązywanie zagadek

√

√

Malowanie w wyobraźni

√

√

Co by było, gdyby…

Wyobraźnia √

√

√

√

Pomyśl o 10 zastosowaniach

√

Zawierz swojemu mózgowi

√

Zdobywanie nowych umiejętności

√

√

√

√

√

√

Natychmiastowe odtworzenie

Kreatywność

√

√

√

√

√

√

√

Medytacja Nie znajduję słów, aby opisać, jak wspaniały wpływ ma medytacja na stan umysłu. Techniki medytacyjne ułatwiają synchronizację półkul mózgowych. Zachęcam do tego, aby medytować codziennie — co najmniej przez 10 minut. Istnieje wiele różnych technik medytacji i zastosowanie dowolnej z nich z pewnością przyniesie pozytywne rezultaty. Sam możesz wybrać technikę, która będzie Ci najbardziej odpowiadać i najlepiej sprawdzi się w Twoim przypadku. W jednym z najprostszych wariantów wystarczy skoncentrowanie się na oddechu. Ta metoda w gruncie rzeczy niewiele różni się od zwykłych ćwiczeń rozluźniających, o których wspominam w pierwszym rozdziale (patrz strona 30). Wykonaj kolejno następujące kroki:

OSIEM SPOSOBÓW NA TURBODOŁADOWANIE TWOJEGO MÓZGU

| 143

1. Wybierz jakieś spokojne miejsce, gdzie nikt i nic nie przeszkodzi Ci w medytacji. Wyłącz telefon komórkowy i dźwiękowe powiadamianie o nowej korespondencji elektronicznej. 2. Usiądź wygodnie, zachowując właściwą postawę. 3. Zamknij oczy. 4. Prześledź w myślach stan swojego ciała, szukając punktów napięcia mięśni. Pierwsze minuty poświęć na rozluźnianie mięśni nóg, a potem zajmij się mięśniami kolejnych części ciała. 5. Skoncentruj się na oddychaniu. Skup się na oddechu podczas wdychania i wydychania powietrza z płuc. 6. Pamiętaj, że Twoim celem jest skoncentrowanie się na kolejnych oddechach i niczym innym. 7. Nie przejmuj się, jeśli nagle zdasz sobie sprawę, że Twoje myśli umknęły gdzieś na „manowce” i zaczynasz myśleć o czymś innym niż oddychanie; taka dekoncentracja jest naturalną konsekwencją braku doświadczenia w medytacji. Po prostu jak najszybciej znów skoncentruj się na oddychaniu. 8. Skup się na każdym kolejnym wdechu i wydechu. 9. Przez całą sesję postaraj się kontrolować, w jaki sposób wciągasz i wypuszczasz powietrze. 10. Niech to ćwiczenie trwa 10 minut. Jak zwykle — praktyka czyni mistrza. Z czasem medytowanie będzie przychodzić Ci coraz łatwiej. SPRÓBUJ! Moja przyjaciółka wypoczywała niedawno w spa w Tajlandii, gdzie przedstawiono jej zmodyfikowaną wersję najprostszej techniki medytacyjnej, którą opisuję na poprzednich stronach. Osoba prowadząca zajęcia poprosiła uczestników o to, aby wyobrazili sobie, iż wydychają z płuc ciemne chmury, a wdychają lśniące promienie słońca. Dlaczego miałbyś nie spróbować tej metody?

144 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Rozwiązywanie zagadek Rozwiązywanie logicznych łamigłówek wymaga od Ciebie rozwinięcia umiejętności spojrzenia na określone zagadnienie z różnych perspektyw. Regularne ćwiczenia pozwolą Ci stworzyć schematy myślenia równoległego i kreatywnego. Podczas rozwiązywania zagadek korzystamy z obu półkul mózgowych, odwołujemy się do funkcji analitycznej i logicznej mózgu (lewa półkula) oraz wyobraźni i funkcji kreatywnych (prawa półkula). Za każdym razem, gdy próbujesz znaleźć odpowiedź na jakąś szaradę, zmuszasz mózg do niestandardowego myślenia. Wcale nie musisz w tym czasie szukać rozwiązań skomplikowanych łamigłówek, wymagających zastosowania dowodzenia, wnioskowania czy złożonych obliczeń matematycznych. Zacznij od czegoś prostego. Oto kilka moich propozycji:

„

Krzyżówki (dobry punkt wyjścia; zacznij raczej od tych, które zawierają krótkie hasła — w przeciwieństwie do tzw. krzyżówek hetmańskich, w których hasła są zagadkami słownymi).

„

Sudoku (łamigłówka, której celem jest wypełnienie diagramu o wymiarach 9x9 w taki sposób, aby w każdym wierszu, w każdej kolumnie i w każdym z dziewięciu małych (3x3) kwadratów znalazło się po jednej cyfrze od 1 do 9).

„

Gry słowne (anagramy, wykreślanki, rebusy).

„

Puzzle arytmetyczne (łamigłówki, w których konieczne jest wykonywanie w myślach operacji matematycznych — odejmowania, dodawania, dzielenia i mnożenia). FAKTY Badania naukowe dowodzą, że rozwiązywanie zagadek lub ćwiczenia umysłowe pomagają zapobiegać problemom związanym z pogarszaniem się sprawności mózgu, związanym z chorobami wieku starczego, takimi jak demencja i choroba Alzheimera.

OSIEM SPOSOBÓW NA TURBODOŁADOWANIE TWOJEGO MÓZGU

| 145

ROZWIEWAMY MITY! Sudoku to łamigłówka przeznaczona tylko dla tych, którzy dobrze radzą sobie z matematyką. Wcale nie! Nie musisz być matematycznym geniuszem, żeby rozwiązywać sudoku. Tak naprawdę wcale nie musisz w tym czasie wykonywać żadnych obliczeń. Tego rodzaju łamigłówki bazują bowiem na umiejętności logicznego rozumowania i powtarzalności schematów.

Malowanie w wyobraźni Technika zwana malowaniem w wyobraźni jest bardzo intrygującym mechanizmem, ułatwiającym poprawę koncentracji i spostrzegawczości. Szczerze mówiąc, możesz wykonywać to ćwiczenie nawet podczas lektury tej książki. Oto jak wyglądają założenia malowania w wyobraźni: 1. Skoncentruj się na obserwacji otoczenia. 2. Powiedź wzrokiem od lewej do prawej i wykonaj „mentalne zdjęcie” tego, co widzisz. Wyobraź sobie przez chwilę, że Twoje oczy są obiektywem kamery. Postaraj się, aby obraz otoczenia był możliwie wyraźny. Przyglądaj się otoczeniu przez około 60 sekund. 3. Zamknij oczy i wyobraź sobie białe płótno i malarskie sztalugi. 4. Przenieś obraz, jaki zapisałeś w pamięci, na płótno „sztalugi”, tak jakbyś próbował przekazać komuś odbicie świata, na który niedawno patrzyłeś. 5. Otwórz oczy i sprawdź, czy obraz w wyobraźni różni się od rzeczywistości. Zapewne zauważysz, że przegapiłeś wiele szczegółów. 6. A teraz jeszcze raz poświęć 60 sekund na obserwację otoczenia . Tym razem skup się na elementach, o których zapomniałeś podczas pierwszej próby namalowania odbicia zapamiętanej rzeczywistości. 7. Zamknij oczy i zacznij „malować” obraz na „płótnie wyobraźni”.

146 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

8. Kontynuuj pracę przez najbliższe 5 minut, na zmianę zamykając i otwierając oczy — zapamiętując i odtwarzając rzeczywistość przed „wewnętrznym okiem”. Regularne wykonywanie tego ćwiczenia pozwoli Ci popracować nad polepszeniem spostrzegawczości, czyniąc Cię uważniejszym i bardziej świadomym obserwatorem rzeczywistości. W miarę jak poprawiać się będzie Twoja spostrzegawczość, możesz stawiać sobie coraz większe wyzwania — próbować rejestrować w pamięci coraz więcej szczegółów, takich jak rodzaj płytek ceramicznych, kolor zasłon czy mebli, grubość obiektów itp. SPRÓBUJ! Aby zwiększyć atrakcyjność ćwiczeń, możesz wypróbować modyfikację opisanej techniki. W tym twórczym dziele — lub grze — może uczestniczyć kilka osób! Zdecydujcie wspólnie, jaki fragment przestrzeni będziecie obserwować — niech wszyscy gracze dobrze się mu przypatrzą i dokonają w myślach możliwie kompletnego opisu maksymalnej liczby obiektów (i ich unikalnych cech). Po dwóch minutach wszyscy uczestnicy odwracają się i odtwarzają to, co widzieli, zapisując wszystkie szczegóły na kartkach. Wygrywa ten, komu udało się zarejestrować największą liczbę szczegółów.

Co by było, gdyby… Wiele zasad rządzących naszym światem uznajemy za niezmienne. Nie zdajemy sobie nawet sprawy z tego, że każdą z nich możemy podać w wątpliwość lub złamać. Przynajmniej w wyobraźni… Wszak to my jesteśmy udzielnymi władcami w naszym królestwie fantazji. Dopóki nie przeniesiesz nowych reguł podyktowanych marzeniami lub zachciankami do realnego świata, dopóty „łamanie zasad” może być świetnym ćwiczeniem umysłowym oraz wspaniałą ucieczką przed światem pełnym reguł, których musimy się trzymać. Pozwól, że dam Ci przykład rozważań typu „co by było, gdyby…”. Od zawsze mówi się nam, że dzieci powinny chodzić do szkoły i czerpać wiedzę od uczących tam nauczycieli. Zastanów się, co by było, gdyby to nauczyciele musieli chodzić po domach i dawać lekcje w miejscu zamieszkania uczniów. Pomyśl o wszystkich

OSIEM SPOSOBÓW NA TURBODOŁADOWANIE TWOJEGO MÓZGU

| 147

ustaleniach, które należałoby poczynić. Z jakimi kosztami wiązałaby się taka zmiana? Czy wydatki te byłyby uzasadnione? Jakie inne konsekwencje miałoby takie rozwiązanie? Pamiętaj, że nie ma dobrych ani złych pytań. Każde pytanie typu „co by było, gdyby…” zmusi Cię do spojrzenia na określone zagadnienie z zupełnie nowej perspektywy. Oto propozycje kwestii, nad którymi mógłbyś się zastanowić:

„

Co by było, gdybym został dyrektorem firmy, w której pracuję? Jakie zmiany wprowadziłbym do planów? Jakie nowe reguły warto ustanowić? Jakiego rodzaju szkolenia zaproponowałbym pracownikom? Jakie kraje stałyby się dla mnie celem ekspansji firmy?

„

Co by było, gdyby wszystkie produkowane samochody miały trójkątny kształt? Jak wyglądałyby drogi? Jak wyglądałyby parkingi? Jak wyglądałyby bagażniki? Czy taki kształt wiązałby się z ograniczeniami wysokości pojazdów?

„

Co by było, gdybym mógł poprawić swoją pamięć poprzez wszczepienie do mózgu specjalnego mikroprocesora? Czy ciągle sprzedawano by książki na temat technik pamięciowych? Czy istniałyby laptopy? Czy w szkołach wciąż odbywałyby się egzaminy? W jaki sposób ludzie mogliby współzawodniczyć podczas World Memory Championship?

Napisz trzy własne propozycje zagadnień typu „co by było, gdyby…”, a następnie zastanów się nad potencjalnymi konsekwencjami: 1. Co by było, gdyby ___________________________________________ ______________________________________________________________ 2. Co by było, gdyby ___________________________________________ _____________________________________________________________ 3. Co by było, gdyby ___________________________________________ _____________________________________________________________ Niemal wszystkie wynalazki są konsekwencją próby znalezienia odpowiedzi na pytanie „co by było, gdyby…”. Twórcy Google zadali sobie pytanie: „A co stałoby się, gdybyśmy zaproponowali właścicielom stron internetowych

148 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

płacenie za to, że łącze do ich strony znajduje się na początku listy z wynikami wyszukiwania?”. W konsekwencji przekształcili swoją firmę w przynoszące miliardy dolarów imperium. Kiedy zacząłem ćwiczyć się w zapamiętywaniu liczb, zadałem sobie pytanie: „Co by było, gdybym potrafił zapamiętać liczbę składającą się z tysiąca cyfr?”. I tak oto zostałem mistrzem zapamiętywania. Sam zapewne niejednokrotnie zastanawiałeś się „co by było, gdyby…”. Wtedy w Twojej głowie pojawiły się nowe pomysły. Kto wie? Może dzięki tym ćwiczeniom kiedyś zdefiniujesz nowy porządek świata? FAKTY Dzięki proponowanemu ćwiczeniu zaczną przychodzić Ci do głowy nowe pomysły. Może nie zawsze i nie codziennie będą to pomysły genialne, jednak faktem jest, że w ten sposób zapewniasz swojemu mózgowi świetny trening — i to jest podstawowy cel tych działań.

Pomyśl o dziesięciu zastosowaniach Jest to bardzo popularne ćwiczenie, które pozwala rozwijać kreatywność. Można je wykonywać samodzielnie lub w grupie. Oto jak wyglądają kolejne etapy: 1. Pomyśl o losowo wybranym rzeczowniku (nazwie obiektu lub usługi). 2. Zastanów się nad dziesięcioma zastosowaniami dla tego obiektu (różnych od oryginalnego zastosowania). 3. Jeśli ćwiczenie potraktujesz jak grę, wygra ją osoba, która znajdzie najwięcej nowych zastosowań. 4. Jeśli ćwiczenie przeprowadzasz z większą grupą, nowe zastosowania mogą być zapisywane na karteczkach lub na tablicy, w miarę jak członkowie grup podawać będą swoje propozycje. Zdziwisz się, jak wiele nowych zastosowań każdego obiektu można znaleźć przy okazji takiej „burzy mózgów”. Na moich zajęciach proszę uczestników o zastanowienie się, jak inaczej można wykorzystać marker do białej tablicy. Niezmiennie zadziwiają mnie wszelkie innowacyjne pomysły, takie jak: „linijka do wyznaczania linii prostych”, „mieszanie napojów”, „podrapanie się po plecach”, „ciężarek do papieru” itd.

OSIEM SPOSOBÓW NA TURBODOŁADOWANIE TWOJEGO MÓZGU

| 149

SPRÓBUJ! Rozejrzyj się wokół i wybierz jakiś przedmiot. Spróbuj zdefiniować dziesięć nowych zastosowań wybranego obiektu. Zrób to teraz — zanim zapoznasz się z następnym podrozdziałem.

Zawierz swojemu mózgowi Kiedy byłem nastolatkiem, często towarzyszyłem mojej matce w zakupach warzyw. W tamtych czasach nie było supermarketów, a warzywa kupowało się w małych sklepikach należących do rolników. Wyobraź sobie takie zakupy. Powiedzmy, że moja matka kupuje pomidory, ziemniaki i nerkowce. Ile powinna zapłacić sprzedawcy?

2,5 kg pomidorów po 1,2 USD za kilogram 1,75 kg ziemniaków po 1,50 USD za kilogram 150 gramów nerkowców po 4,50 USD za kilogram Wielu ludzi ma prawdopodobnie pewne problemy z wyliczeniem właściwej sumy w myślach. Zadziwiające jest to, że dawniej sprzedawcy potrafili podać wynik tego rodzaju obliczeń w ciągu kilku sekund. Nigdy nie używali kalkulatora

150 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

ani nie wykonywali jakichkolwiek działań matematycznych na papierze. Nawet kiedy moja matka kupowała więcej niż dziesięć produktów, sprzedawcy nigdy się nie mylili! Czy to możliwe? Odpowiedź jest naiwnie prosta. Sprzedawcy wierzyli w możliwości swoich mózgów i nigdy nie wątpili w swoje umiejętności. Kiedy kilka lat później do powszechnego użycia trafiły kalkulatory, większość sprzedawców stała się od nich całkowicie zależna. Dzisiaj każdy używa kalkulatorów, nawet wtedy, kiedy obliczenia są stosunkowo proste i chodzi na przykład tylko o otrzymanie sumy końcowej maksymalnie prostych działań:

1 kg kapusty po 2 USD za kilogram 2 kg jabłek po 3 USD za kilogram Nawet kiedy chodzi o tak „okrągłe” wartości (bez niepełnych kilogramów czy cyfr po przecinku), które łatwo przemnożyć i zsumować, obecnie sprzedawcy niezmiennie posługują się kalkulatorami. To świadczy o tym, że im bardziej polegać będziemy na zewnętrznych pamięciach oraz narzędziach obliczeniowych, tym trudniej przyjdzie nam wykonywanie obliczeń w pamięci. Najwyższy czas, abyśmy uwierzyli w możliwości naszych mózgów, które świetnie poradzą sobie z takimi prostymi kwestiami. Oto jakie kroki możesz przedsięwziąć:

„

Jeśli Twoim zadaniem jest wykonanie obliczeń na małych liczbach, wykonaj je w pamięci. Zapomnij o kalkulatorze, jeżeli masz wykonać proste operacje matematyczne.

„

Nie kłopocz się, sporządzając listę zakupów, jeśli miałoby znaleźć się na niej 4 czy 5 produktów. Zaufaj swojej pamięci. Potrenuj ją. Do zapamiętania pozycji możesz wykorzystać technikę pierwszych liter lub technikę ciągu słów.

„

Zadbaj o to, by ćwiczyć mózg na wszelkie możliwe sposoby. Im więcej będziesz ćwiczyć, tym sprawniejszy stanie się Twój umysł.

OSIEM SPOSOBÓW NA TURBODOŁADOWANIE TWOJEGO MÓZGU

| 151

Zdobywanie nowych umiejętności Twój mózg działa na najwyższych obrotach wówczas, gdy znajduje się w „trybie nauki”. Czy kiedykolwiek zastanawiałeś się, dlaczego łatwiej przychodziła Ci nauka wtedy, gdy byłeś na studiach, a nie dzisiaj? Kiedy uczęszczałeś do szkoły, musiałeś wkuwać do egzaminów i codziennie uczyłeś się czegoś nowego. Zbierałeś dane, przyswajałeś nowe informacje i codziennie zapamiętywałeś coś, czego wcześniej nie wiedziałeś. Nic dziwnego, że Twój umysł był wówczas nad wyraz sprawny. W dzisiejszych czasach, gdy wszyscy cierpimy na chroniczny brak czasu, przyswajanie i zapamiętywanie danych powierzamy maszynom. Kiedy potrzebujemy zmagazynowanych danych, po prostu odczytujemy je ze sprzętu, na którym są przechowywane. Nie chodzi o to, że niczego się przy tym nie uczymy, ale w miarę upływu czasu spektrum tej nowej wiedzy staje się coraz mniejsze. A przecież tak ważne jest, abyśmy stale się czegoś uczyli! Zdobywanie nowych umiejętności stanowi wyzwanie i pozwala ćwiczyć mózg. Poniżej znajduje się kilka moich wskazówek dotyczących stałego poszerzania własnych umiejętności poprzez naukę:

„

Wybierz umiejętność, którą chciałbyś rozwinąć. Może to być nauka projektowania stron internetowych, fotografowania lub sztuki układania kwiatów itp.

„

Zastanów się nad tym, ile czasu w tygodniu (najlepiej codziennie) jesteś w stanie przeznaczyć na naukę, podejmij decyzję i trzymaj się jej.

„

Prowadź dziennik, w którym zapisywać będziesz swoje postępy (może to być zwykły zeszyt lub blog internetowy).

„

Kiedy uda Ci się osiągnąć pewien stopień biegłości w jakiejś dziedzinie, stwórz poradnik dla początkujących.

„

Pamiętaj, że to zadanie jest ćwiczeniem umysłowym i tak naprawdę nie ma znaczenia to, czy inni ludzie czytają Twój blog, czy zapoznają się z podręcznikiem. Proces tworzenia takich źródeł jest sam w sobie świetnym ćwiczeniem umysłowym.

152 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Aktywacja natychmiastowego odtworzenia To świetna technika, która pomoże Ci zwiększyć koncentrację podczas spotkań oraz wpłynie na poprawę Twojej spostrzegawczości. Możesz korzystać z niej tuż po zakończeniu:

„

spotkań pracowników firmy,

„

rozmów (spotkań towarzyskich lub rozmów telefonicznych),

„

szkoleń,

„

lektury artykułu.

Oto jak wyglądają kolejne etapy techniki natychmiastowego odtworzenia: 1. Tuż po zakończeniu spotkania lub po odbyciu rozmowy odtwórz w głowie jego/jej przebieg. 2. Wyobraź sobie, że oglądasz film, a wydarzenia, jakie miały miejsce podczas spotkania, obserwujesz na ekranie telewizora. 3. Postaraj się przypomnieć sobie jak najwięcej szczegółów tych wydarzeń. 4. Wykorzystaj wszystkie zmysły. Przypomnij sobie krzesło, na którym siedziałeś, odgłosy dochodzące do Twoich uszu. Zwróć uwagę na to, gdzie odbyło się spotkanie. Czy w tym czasie coś jadłeś? Na jaki kolor pomalowane były ściany? Jakie ubrania nosili obecni na spotkaniu ludzie? Co powiedziała nowo poznana osoba tuż po powitaniu? Odtwórz całą scenę w możliwie najwyraźniejszych obrazach. Jeśli korzystasz z tej techniki tuż po lekturze artykułu, przypomnij sobie wszystkie jego cechy. Jak wyglądała czcionka tekstu? Jaki zastosowano układ słów? Czy jesteś w stanie przypomnieć sobie konkretne słowa w tekście? A może całe fragmenty? 5. Kiedy prześledzisz wszystkie szczegóły w kolejności chronologicznej zdarzeń, „przewiń” w myślach cały film do tyłu i odtwórz go szybko jeszcze raz. 6. Na to ćwiczenie przeznacz 3 – 5 minut.

OSIEM SPOSOBÓW NA TURBODOŁADOWANIE TWOJEGO MÓZGU

| 153

Technika natychmiastowego odtworzenia jest świetnym ćwiczeniem rozwijającym umiejętności obserwacji i koncentracji. Jeśli korzystasz z niej regularnie, pomoże Ci zapamiętywać i odtwarzać — trafnie i z niewiarygodną dokładnością — wiele szczegółów wydarzeń, w których uczestniczyłeś. Stwierdzisz także, że podczas istotnych spotkań staniesz się o wiele bardziej uważny. SPRÓBUJ! Ustaw alarmy w swoim telefonie komórkowym na godziny 11:00, 14:00 i 17:00, oznaczając je hasłem: „Natychmiastowe odtworzenie”. Za każdym razem, gdy usłyszysz sygnał alarmu, odtwórz w myślach przebieg aktywności, która zajęła Ci ostatnie godziny. Czerp radość z powtarzania!

154 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

WSKAZÓWKI: METODY TURBODOŁADOWANIA MÓZGU 1. Poświęć codziennie kilka minut na ćwiczenia podnoszące Twoją koncentrację, rozwijające wyobraźnię i poprawiające kreatywność. Wkrótce sam zauważysz, jak bardzo poprawi Ci się pamięć. 2. Medytuj codziennie przez 10 minut, koncentrując się na każdym oddechu. 3. Rozwiązuj łamigłówki umysłowe (łamigłówki słowne oraz zagadki matematyczne). 4. Wykorzystaj technikę malowania w wyobraźni, żeby popracować nad umiejętnością obserwacji i koncentracji. Wykonuj mentalne „zdjęcia” otoczenia. 5. Zadawaj sobie pytania typu „co by było, gdyby…”, stymulując mózg do kreatywnego myślenia. 6. Zastanów się nad dziesięcioma nowymi zastosowaniami dla różnych obiektów — ćwicząc w ten sposób swoją wyobraźnię. 7. Zawierz swojemu mózgowi. Postaraj się nie korzystać z kalkulatorów w celu wykonania prostych obliczeń. Zapamiętuj listy zakupów — nigdzie ich nie zapisuj. 8. Zdobądź nowe umiejętności. Stań się kimś, kto uczy się całe życie.

9. Wykorzystaj technikę natychmiastowego odtworzenia w celu lepszego zapamiętywania ważnych punktów spotkania lub zajęć.

9

RADZENIE SOBIE Z CODZIENNYMI PROBLEMAMI Z PAMIĘCIĄ

„(…) Pamięć definiuje nasze życie. Życie bez pamięci nie jest żadnym życiem, tak jak inteligencja bez możliwości wyrażania siebie nie jest inteligencją. Nasza pamięć jest wynikową naszej koherentności, naszego rozumowania, uczuć, a nawet naszej aktywności. Bez niej jesteśmy niczym”. Luis Bunuel

155

156 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

RADZENIE SOBIE Z CODZIENNYMI PROBLEMAMI Z PAMIĘCIĄ

| 157

Jeśli przećwiczyłeś wszystkie opisywane przeze mnie dotychczas techniki, to jestem pewien, że świetnie poradzisz sobie ze wszelkimi wyzwaniami stojącymi przed Tobą i Twoją pamięcią. W niektórych przypadkach możesz posłużyć się metodą łączącą w sobie dwie (lub więcej) techniki pamięciowe. Po prostu wykorzystaj wyobraźnię! W tym rozdziale znajdziesz kilka praktycznych wskazówek dotyczących radzenia sobie z codziennymi problemami z pamięcią w kontekście życia zawodowego i prywatnego.

Jak poradzić sobie z zapominaniem? Czy kiedyś zdarzyło Ci się…

„

zmarnować mnóstwo czasu na szukanie zagubionych przedmiotów (dokumentów, kluczy, pamięci USB, nożyczek, zszywacza, portfela)?

„

zapomnieć o tym, że miałeś pożyczyć przyjacielowi jakiś magazyn?

„

że kiedy przebywałeś na spotkaniu, zadzwonił telefon komórkowy, a Ty obiecałeś rozmówcy oddzwonienie, ale potem całkowicie o tym zapomniałeś?

„

że w drodze do domu złościłeś się sam na siebie, ponieważ zapomniałeś kupić baterii (albo kartek samoprzylepnych, atramentu do drukarki, chleba, mleka itp.)?

Prawdopodobnie tego rodzaju sytuacje nie są Ci obce. Zapominalstwo bywa kosztowne i może stać się prawdziwym utrapieniem. Sprawia, że stajesz się poirytowany, co może negatywnie odbić się na Twojej produktywności. FAKTY Ankiety przeprowadzone przez analityków Basex (firma z sektora technologii informacyjnych, specjalizująca się w doradztwie) mówią o tym, iż pracownicy tracą codziennie średnio 28% dnia na działania będące efektem rozkojarzenia i rozproszenia podczas wykonywania obowiązków. Ten czas marnowany jest nie tylko na mało ważne działania, ale i na ponowne „wejście w temat” oraz skoncentrowanie się na zadaniu.

158 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Jednym z powodów tego, że nie od razu wznawiasz przerwane zajęcie, może być fakt, że po prostu o nim zapomniałeś! Wyćwiczenie w sobie nawyku stałej świadomej „obecności” bardzo pomaga walczyć z zapominalstwem. Jedynym sposobem wykształcenia umiejętności utrzymywania koncentracji przez długi czas jest wyszkolenie mózgu tak, aby nieustannie zachowywał czujność. Oto kilka praktycznych wskazówek, mówiących o tym, jak tego dokonać:

Zapamiętuj miejsca, w których zostawiasz różne przedmioty Za każdym razem, gdy odkładasz jakiś przedmiot, postaraj się powiązać go z miejscem, w którym się znajduje. Załóżmy, że kładziesz pamięć USB koło drukarki. Szybko wymyśl jakiś związek pomiędzy pendrive’em i drukarką. Może to być wyobrażenie drukarki, z której zamiast kartek wypadają pamięci USB. Takie skojarzenie trwa sekundę, a dzięki niemu zmuszasz swój mózg, aby zwrócił uwagę na to, co robisz. Później, gdy będziesz potrzebować pendrive’a, nie sprawi Ci problemu przypomnienie sobie miejsca, w którym go zostawiłeś. Na początku konieczna jest odrobina praktyki i dyscypliny, ale szybko wyszkolisz swój mózg tak, aby czujnie śledził dane dotyczące miejsc, gdzie odkładasz różne przedmioty.

Pamiętaj, aby przynieść… Jeśli obiecałeś swojej koleżance z pracy, że jutro przyniesiesz jej magazyn, spróbuj powiązać obraz periodyku z butami. Kiedy następnego dnia przed wyjściem będziesz zakładać buty, przypomnisz sobie, co miałeś zrobić. Aby ta technika była skuteczna, tworzone przez Ciebie obrazy powinny być możliwie najjaskrawsze i najwyraźniejsze. Nie wystarczy, że tylko pomyślisz sobie o jakimś skojarzeniu. Sam szybko znajdziesz rozwiązania, które najlepiej sprawdzą się w Twoim przypadku. Możesz powiązać magazyn z portfelem, kluczami czy inną rzeczą, którą zwykle zabierasz ze sobą, wychodząc z domu. Opisaną technikę możesz wykorzystać również do zapamiętywania pozycji list zakupów, które masz zrobić w drodze z pracy do domu. Powiąż to, co chcesz kupić, z czymś, co robisz zwykle przed przybyciem do domu. Jeśli dojeżdżasz do domu pociągiem, może dobrze będzie skojarzyć kasę biletową na stacji (jeśli naprawdę codziennie z niej korzystasz) z bateriami (jeśli to je musisz kupić). Jeżeli dojeżdżasz samochodem, możesz powiązać baterie z jakimś charakterystycznym punktem na drodze do domu (szkoła, wielkie drzewo itp.), którego nie da się ominąć lub przegapić.

RADZENIE SOBIE Z CODZIENNYMI PROBLEMAMI Z PAMIĘCIĄ

| 159

Obrazowe przypominacze Załóżmy, że znajdujesz się właśnie na spotkaniu. Dzwoni Twój telefon. Odbierasz go, ale nie możesz rozmawiać i mówisz temu, kto dzwoni, że odezwiesz się po spotkaniu. Potrzebujesz jakiegoś przypominacza, który sprawi, że nie zapomnisz oddzwonić. Może zdejmij zegarek i załóż go na nadgarstku drugiej ręki? Kiedy zauważysz, że coś jest nie tak z zegarkiem, przypomnisz sobie, że powinieneś wykonać telefon. Jeśli nie nosisz zegarka, zmień pozycję innego obiektu. Co robisz, jeśli w trakcie pisania odpowiedzi na e-mail ktoś Ci przeszkodzi? Powiedzmy, że do Twojego biura wszedł współpracownik i poprosił o wykonanie telefonu do Michaela Lima w celu anulowania zamówienia. I w takim przypadku dobrze jest zmienić układ przedmiotów znajdujących się w Twoim otoczeniu. Odwróć na przykład na drugą stronę podkładkę pod mysz albo przestaw ciężarek do papieru. Zrób coś, co możesz wykonać natychmiast, a co

160 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

jednocześnie nie przeszkodzi Ci w zakończeniu tworzenia listu. Odwołaj się do wyobraźni i zastanów nad obrazem, który pomoże Ci przypomnieć sobie o tym, że powinieneś wykonać jakieś ważne zadanie. ROZWIEWAMY MITY Co zrobić, gdy patrząc na odwróconą podkładkę pod myszkę komputerową, przypominam sobie, że powinienem coś zrobić, ale nie wiem, o co konkretnie chodziło? Nie, nic takiego się nie zdarzy. Opisana przeze mnie technika zmusza Twój mózg do zachowania stałej czujności. Zawsze będziesz pamiętać o tym, co musi być wykonane. Sprawdź sam i przekonaj się, że mam rację!

Zapamiętywanie miejsca parkowania samochodu To łatwe! Kiedy parkujesz i wysiadasz z samochodu, rozejrzyj się wokół i zwróć uwagę na pierwszą rzecz, jaka rzuca Ci się w oczy (inną niż zaparkowane samochody). Skojarz obraz obiektu ze swoim samochodem.

„

Jeśli zostawiasz samochód na parkingu na otwartym powietrzu, to masz ułatwione zadanie. Rozejrzyj się za jakimś charakterystycznym budynkiem, reklamą, może drzewem… Powiąż obraz samochodu z obrazem tego, co masz przed oczyma, wysiadając z niego.

„

Jeśli wysiadasz z samochodu w centrum handlowym lub na parkingu budynku biurowego, zapamiętaj symbol przestrzeni parkingowej.

Jeśli symbol ma formę piktogramu, powiąż obraz samochodu z piktogramem (jeśli tym symbolem jest na przykład grafika gołębia, stwórz scenkę i skojarz w myślach swój samochód z gołębiem). Jeśli miejsce parkingowe oznaczone jest liczbą, zamień ją na obraz i skojarz z samochodem (np. miejsce parkingowe numer 24 = N + R = nora; powiąż obraz nory z samochodem; do zamiany liczb na obrazy możesz też wykorzystać technikę numer – kształt). Jeśli symbol miejsca parkingowego ma formę alfanumeryczną, zamień go na obraz (patrz kolejny podrozdział) i powiąż z obrazem samochodu.

RADZENIE SOBIE Z CODZIENNYMI PROBLEMAMI Z PAMIĘCIĄ

| 161

Większość ludzi zapomina, gdzie zaparkowali swój samochód dlatego, że się spieszą i przy tak prozaicznej czynności nie zwracają uwagi na otoczenie. Opisane metody pomogą Ci nieco zwolnić w pędzie i skoncentrować się na rejestrowaniu nowych informacji z otoczenia.

Zapamiętywanie danych w formacie literowym lub alfanumerycznym Do zamiany cyfr i liczb na obrazy możemy wykorzystać system GSP. Ale co z danymi o formacie alfanumerycznym? Oto kilka propozycji radzenia sobie w takich przypadkach:

Zastosowanie techniki bazującej na pierwszych literach Jeśli musisz zapamiętać symbol akt składający się na przykład z trzech liter „TMB”, zastanów się nad zdaniem, które zawiera słowa zaczynające się od pierwszych liter kodu. Przykładem takiego zdania może być: „Taksówka mija bramę”. Wyobraź sobie taksówkę pełną dokumentów i przejeżdżającą przez bramę firmy. Zajrzyj na stronę 53, gdzie znajdziesz więcej informacji na temat techniki pamięciowej bazującej na zapamiętywaniu pierwszych liter zdania.

Zastosuj „kotwice” literowe Przydziel kolejnym literom alfabetu stałe obrazy. Z literą „A” powiąż ananasa, z „B” skojarz boję, z „C” cytrynę i tak dalej aż do… „Z” jak zebra. Stosując ten schemat dla kodu „TMB”, otrzymujemy obraz:

tygrysa (T) malującego (M) boję (B). Jeśli dane, które zamierzasz zapamiętać, mają formę alfanumeryczną, użyj kombinacji systemu GSP i „kotwic” literowych. Jeśli na przykład musisz zakodować w głowie symbol TMB25AU, to Twoim skojarzeniem będzie następująca scenka. Z uwagi na jej długość i rozbudowanie o dodatkowe elementy znaczenie (znakowo-cyfrowe) mają w niej tym razem tylko rzeczowniki: Tygrys (T) i Małpa (M) malują boję (B) pływającą po Nilu (N + l = 25), obok której unosi się ananas (A) i ul (U).

162 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Radzenie sobie z TOT i blokadami pamięci Fenomen określany terminem TOT (ang. tip of the tongue) uznawany jest za przejaw dynamicznych relacji zachodzących w pamięci. Mamy z nim do czynienia wówczas, gdy znamy odpowiedź na jakieś pytanie, ale nie jesteśmy w stanie go wyartykułować („Mam tę restaurację przed oczyma, ale nie pamiętam, jak się nazywała”). Do blokady pamięci dochodzi natomiast wtedy, gdy nie jesteśmy w stanie kontynuować ciągu myśli („O czym to ja mówiłem?”). Chyba każdy z nas miał kiedyś tego rodzaju problemy. Oto kilka propozycji radzenia sobie z nimi:

Mam to na końcu języka… Jeśli problemem jest przypomnienie sobie nazwy restauracji, przywołaj z pamięci wszystkie dane powiązane z jej obrazem. Kiedy jadłeś tam ostatnio? Z kim? Co zamówiliście? Czy jedzenie było dobre? Jak ustawione były stoliki i krzesła? Postaraj się zebrać jak najwięcej szczegółów związanych z tym miejscem. Potrzebujesz tylko właściwego wyzwalacza, który sprawi, że przypomnisz sobie nazwę lokalu.

Blokady pamięciowe Typową reakcją na blokadę jest irytacja lub panika. Mówimy wtedy: „Miałem Ci coś ważnego do powiedzenia. Mój Boże, jak mogłem o tym zapomnieć? Po prostu nie wierzę… Dlaczego zdarzyło mi się coś takiego? To śmieszne!”. Połajanki skierowane do samego siebie nie są dobrym sposobem dotarcia do informacji. Kiedy zdarzy Ci się blokada pamięciowa, najgorszą rzeczą, jaką możesz w takiej sytuacji zrobić, jest panikowanie. Postaraj się natomiast zachować spokój i odrzucić wszelkie negatywne myśli. Twój dialog powinien wyglądać mniej więcej tak: „Hmm… Chciałem Ci coś powiedzieć, ale teraz jakoś nie mogę sobie przypomnieć, o co mi chodziło. Ale w porządku. Zaraz sobie przypomnę”. Potem kontynuuj wymianę zdań, tak jakby nic się nie stało! Jest duża szansa, że faktycznie za chwilę utracona informacja zaświta Ci w głowie.

Zapamiętywanie dat rocznic i urodzin Ważne daty, takie jak urodziny czy rocznice, można łatwo zapamiętać, wykorzystując system GSP. Musisz tylko stworzyć obrazy symbolizujące miesiące i dni

RADZENIE SOBIE Z CODZIENNYMI PROBLEMAMI Z PAMIĘCIĄ

| 163

tygodnia. Poświęć kilka minut na zapamiętanie tych obrazów. Jeśli nie podobają Ci się moje propozycje, możesz oczywiście zdecydować się na korzystanie ze swoich odpowiedników. Aby skutecznie zapamiętywać urodziny i rocznice, będziesz musiał:

„

Zamienić liczby na słowa, posługując się techniką GSP (patrz strony 118 i 119, gdzie znajdziesz obrazy dla liczb od 1 do 31).

„

Zapamiętać obrazy przyporządkowane miesiącom. Poniżej znajdują się moje propozycje tych skojarzeń (możesz też przygotować własną listę):

Styczeń = impreza sylwestrowa Luty = serce (w lutym obchodzimy Walentynki) Marzec = Marzanna (w marcu topimy kukłę — Marzannę) Kwiecień = klown (pierwszy kwietnia = Prima Aprilis i czas żartów!) Maj = pszczółka Maja Czerwiec = czerwie (obraz może niezbyt ładny, ale za to łatwy do zapamiętania) Lipiec = lipa Sierpień = sierp Wrzesień = kwitnące wrzosy Październik = paździerze (odpadki lnu lub konopi) Listopad = opadający list lub liście Grudzień = św. Mikołaj Przykład nr 1 Jeśli Twoja koleżanka o imieniu Sylwia ma urodziny 12 lipca, wyobraź sobie, jak tańczy (12) pod lipą (lipiec).

Przykład nr 2 Jeśli rocznica ślubu Twojego szefa wypada 10 sierpnia, wyobraź sobie, jak wspólnie z żoną udają się do sklepu Desy (10), gdzie kupują stary sierp (sierpień).

164 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Zapamiętywanie dat spotkań System GSP można wykorzystać także do zapamiętywania dat i godzin ustalonych spotkań. W tym przypadku powinieneś:

„

Stworzyć i zakodować w pamięci listę obrazów dla każdego dnia tygodnia (od niedzieli do soboty). Oto moje propozycje:

Niedziela = kościół (w niedzielę chodzi się do kościoła) Poniedziałek = przedziałek Wtorek = worek Środa = popiół (Środa Popielcowa) Czwartek = czart Piątek = pięta Sobota = sabat

„

Przygotuj obrazy dla liczb od 1 do 24. Dla liczb od 1 do 10 wykorzystaj obrazy z techniki numer – kształt (patrz strona 57). Dla kolejnych liczb musimy znaleźć nowe obrazy, które łatwo i szybko będą się nam kojarzyć. Poniżej znajdziesz kilka moich propozycji. Do liczby „11” przyporządkuj obraz drabiny (dwie jedynki przypominają drabinę bez szczebli). Liczbę „12” powiąż z tuzinem jajek. Liczba „13” powinna kojarzyć się z czymś pechowym. Może skórka od banana? „14” — pierścionek na Dzień Zakochanych (Walentynki 14 lutego). „15” — obraz przelewu? Tego dnia płacimy rachunki. „16” — cukierek. „Słodka szesnastka” — piękna szesnastoletnia dziewczyna.

RADZENIE SOBIE Z CODZIENNYMI PROBLEMAMI Z PAMIĘCIĄ

| 165

„17” — herbata; piąta po południu to w kulturze anglosaskiej czas picia tzw. five o’clock tea. „18” — urna wyborcza; w wieku lat 18 możemy głosować w wyborach. „19” — dołek na polu golfowym (zawsze mam z nim problemy). „20” — papierosy (dwadzieścia papierosów w paczce). „21” — oczko (dziesiątka i as w grze karcianej). „22” — dziadek (22 stycznia obchodzony jest Dzień Dziadka). „23” — Michael Jordan. Taki numer na koszulce nosił Michael Jordan podczas swojej profesjonalnej kariery koszykarskiej. „24” — dzwon (dzwon wybija północ).

„

Przygotuj dodatkowe obrazy dla liczb: 15, 30, 45. Dla kwadransa, czyli „ćwierci godziny”, wykorzystaj obraz kalendarza (rok podzielony na cztery kwartały). Do 30 minut (czyli pół godziny) przyporządkuj obraz monety pięćdziesięciogroszowej (pół złotego). Z liczbą „45” skojarz obraz pizzy bez jednej ćwiartki.

Przykład nr 1

Czwartek, godzina 15:30: Seminarium na temat zmian w podatkach Czwartek

15:00

30 minut

Seminarium na temat zmian w podatkach

Czart

Przelew

Moneta pięćdziesięciogroszowa

Urząd skarbowy

Asocjacja: Wyobraź sobie czarta wypisującego druk przelewu na pięćdziesiąt groszy za uczestnictwo w wykładzie na temat zmian w podatkach w urzędzie skarbowym (opis może pojawić się w części „tytuł przelewu”).

166 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Przykład nr 2

Poniedziałek, godzina 11.45: Spotkanie z Samuelem dotyczące nowego planu marketingowego Poniedziałek

11:00

45 minut

Spotkanie z Samuelem dotyczące nowego planu marketingowego

Przedziałek

Drabina

Pizza

Samuel stoi naprzeciwko tablicy.

Asocjacja: Z przedziałka na głowie Samuela wystaje drabina, a na jej czubku — pizza bez jednej ćwiartki. Samuel unosi wzrok ku swoim włosom, próbując w tym czasie przedstawić założenia nowego planu marketingowego.

Przechowywanie informacji w pamięci długotrwałej Badania naukowe dowodzą, że w ciągu pierwszych 24 godzin po przyswojeniu sobie nowej wiedzy ludzie zapominają średnio 60 – 80% tych danych. Jeśli nie powtarzasz i nie utrwalasz nowych informacji, w miarę upływu czasu one po prostu przepadają. Tymczasem większości z nas idea powtarzania materiału jest całkiem obca, dlatego niewielu wie, w jaki sposób radzić sobie z problemem zapominania nabytej już wiedzy. Pamięć dzieli się na krótkotrwałą (STM, ang. short-term memory) i długotrwałą (LTM, ang. long-term memory). Jeśli nie podejmuje się prób przeniesienia danych z pamięci krótkotrwałej do długotrwałej, zaczynają one być „nadpisywane” (jeśli użyć terminu informatycznego) i po prostu znikają. Aby tego uniknąć, konieczne jest utrwalenie danych przez ich regularne powtarzanie. Zaplanuj harmonogram powtórek, aby móc bez wysiłku przywoływać to, czego się nauczyłeś. Pierwsza powtórka

Tego samego dnia, kiedy miała miejsce nauka

Druga powtórka

Następnego dnia

Trzecia powtórka

W ciągu tygodnia

Czwarta powtórka

W ciągu dwóch tygodni

Piąta powtórka

W ciągu miesiąca

To bardzo ważne!

RADZENIE SOBIE Z CODZIENNYMI PROBLEMAMI Z PAMIĘCIĄ

| 167

Zapamiętywanie informacji z przekazu ustnego Do zapamiętywania informacji przekazywanych słownie (np. podczas telekonferencji, szkoleń, seminariów itd.) proponuję wykorzystać technikę rzymskiego pokoju (patrz strony 76 – 79). Oto kilka dodatkowych wskazówek:

„

Na potrzeby zapamiętywania ustnego przekazu zarezerwuj jeden konkretny pokój, w którym wydzielisz charakterystyczne obiekty w funkcji „haków” danych.

„

Dobrze zakoduj w pamięci wybrane lokalizacje w pokoju.

„

Skoncentruj się na treści przekazywanych Ci danych, które zamierzasz zapamiętać.

„

Po trzech minutach przekazu zastanów się nad słowem lub wyrażeniem, które dobrze podsumowuje część treści wystąpienia.

„

Powiąż słowo lub wyrażenie z pierwszą lokalizacją w Twoim pokoju pamięci.

„

Powtarzaj tę procedurę co trzy minuty (wiążąc nowe dane z kolejną lokalizacją). SPRÓBUJ! Zanim zaczniesz posługiwać się w praktyce opisaną techniką, koniecznie zrób rozgrzewkę. Włącz telewizor i wybierz 20 – 30-minutowy program informacyjny. Skorzystaj z techniki rzymskiego pokoju, żeby zapamiętać najważniejsze informacje.

Zapamiętywanie słowa pisanego Lektura tekstów stała się integralną częścią naszego życia. Czytamy gazety, książki, magazyny, dzienniki, zapoznajemy się z zawartością stron internetowych, blogów i wielu innych źródeł słowa pisanego — zarówno w formie papierowej, jak i elektronicznej. Przy tej ilości nowych danych, z jakimi mamy styczność „za jednym kliknięciem przycisku myszy”, nasze komputery stają się prawdziwymi skarbnicami wiedzy przepełnionymi e-bookami, artykułami i innymi dokumentami. Jeśli naprawdę chcesz zapamiętać to, co przeczytałeś, powinieneś opanować technikę określaną skrótem PPPP (lub 4P).

168 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Przejrzyj Pytaj Przeczytaj Podsumuj Przyjrzyjmy się bliżej poszczególnym etapom:

Przejrzyj Zanim zaczniesz czytać, poświęć kilka minut na to, aby wyrobić sobie ogólną opinię na temat dokumentu, pobieżnie przeglądając jego zawartość. Dzięki temu zapoznasz się z tematyką i „wejdziesz w nastrój”, aby móc po chwili rozpocząć lekturę z większą świadomością tematyki.

Pytaj Zawsze warto zastanowić się wcześniej, czy masz jakieś pytania dotyczące materiału, z którym masz się zapoznać. Jeśli będziesz je miał stale na uwadze, łatwiej przyjdzie Ci skupić się na dokumencie. Przygotuj pytania, zanim zaczniesz czytać. Ustal jasne cele: „Co zamierzasz zrobić z uzyskanymi informacjami?”. Zadaj sobie kilka pytań pomocniczych:

RADZENIE SOBIE Z CODZIENNYMI PROBLEMAMI Z PAMIĘCIĄ

| 169

Przeczytaj Teraz możesz spokojnie zasiąść do lektury. Czytaj uważnie i staraj się znaleźć odpowiedzi na wszystkie Twoje pytania. Zapisuj sobie kluczowe stwierdzenia i tezy materiału. Jeśli to możliwe lub konieczne, zastosuj skojarzenia kluczowych terminów, posługując się metodą ciągu słów lub techniką rzymskiego pokoju.

Podsumuj Zbuduj w sobie nawyk podsumowywania wszystkiego, co czytasz. Możesz przygotować streszczenie materiału w formie wypunktowania. Alternatywnie możesz też zdecydować się na przekazanie właśnie zdobytej wiedzy innej osobie. WSKAZÓWKI: RADZENIE SOBIE Z CODZIENNYMI PROBLEMAMI Z PAMIĘCIĄ 1. Powiąż przedmiot z miejscem, gdzie go odkładasz. Oszczędzisz sobie długich poszukiwań. Twórz obrazowe „przypominacze”, które pozwolą Ci poradzić sobie w sytuacji, gdy ktoś lub coś przeszkodzi w czynności, jaką właśnie wykonujesz. 2. Korzystaj z pomocy kotwic literowych (obrazów dla poszczególnych liter alfabetu) w celu wizualizacji danych literowych i alfanumerycznych. 3. Poświęć kilka minut na przypomnienie jak największej liczby szczegółów związanych z informacją, jaką pragniesz sobie przypomnieć. To pomoże Ci poradzić sobie ze zjawiskiem TOT. Nie panikuj, kiedy przydarzy Ci się blokada pamięciowa. Uspokój się i rozluźnij. Myśl pozytywnie i miej pewność, że niedługo blokada zniknie… A tak się właśnie stanie. 4. Zapamiętuj daty urodzin i rocznic, przydzielając obrazy miesiącom i powiązując te dane z datą (z wykorzystaniem systemu GSP). 5. Daty i godziny spotkań zapamiętuj, przydzielając obrazy każdemu dniu tygodnia i budując scenkę zawierającą w sobie także godziny (przy użyciu techniki numer – kształt). 6. Zapamiętuj informacje przekazywane słownie, łącząc kluczowe idee z lokalizacjami predefiniowanego rzymskiego pokoju. 7. Przenoś dane z pamięci krótkoterminowej do długoterminowej dzięki harmonogramowi regularnych powtórzeń. 8. Zapamiętuj dane w formie pisemnej dzięki czteroetapowej technice PPPP (4P: Przejrzyj, Pytaj, Przeczytaj, Podsumuj).

170 | 9.

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

10

POPISY, DZIĘKI KTÓRYM ZROBISZ WRAŻENIE NA INNYCH I POPRAWISZ SWOJĄ PAMIĘĆ

„Gdybyśmy dokonali wszystkich tych czynów, których mogliśmy dokonać, dosłownie zadziwilibyśmy samych siebie”. Thomas Alva Edison

171

172 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

POPISY, DZIĘKI KTÓRYM ZROBISZ WRAŻENIE NA INNYCH

| 173

Z ostatniego rozdziału dowiesz się, jak zadziwić nie tylko samego siebie, ale także zaskoczyć przyjaciół i znajomych, wykonując — wydawałoby się — niemożliwe sztuczki z pamięcią! Prawdziwym celem opisanych w tym rozdziale trików jest nie tyle zrobienie wrażenia, co nabycie doświadczenia w posługiwaniu się różnymi technikami pamięciowymi. Demonstrując swoje zdolności w czasie zabawnych popisów, bardzo łatwo zyskać sobie miano „króla pamięci” czy „królowej pamięci”! Sądzę, że ktoś, kto lepiej zapamiętuje, będzie także lepiej zapamiętany. Wystarczy niewielki wysiłek, dopracowanie sztuczek, a Twoje nadzwyczajne umiejętności zostaną dostrzeżone. Zawsze miło być w centrum zainteresowania. Choć nie ma gwarancji, że dzięki opisywanym trikom uzyskasz awans lub podwyżkę, z pewnością staniesz się kimś bardzo popularnym i mile widzianym na wszelkich spotkaniach towarzyskich. Podczas tych zajęć Twój mózg będzie miał fantastyczną gimnastykę.

Zapamiętać kalendarz Idea: Prosisz kogoś, aby wybrał dowolną datę roku (niech to będzie na przykład 10 października). Ty będziesz w stanie powiedzieć, jaki tego dnia wypadł dzień tygodnia. Technika: Chociaż może się wydawać, że w tym zadaniu będziesz musiał zapamiętać cały kalendarz, tak naprawdę wystarczy, że zapamiętasz jednocyfrowe liczby kodowe dla każdego z miesięcy kalendarzowych. Dla roku 2010 system kodowy wygląda następująco: Styczeń

Luty

Marzec

4

1

1

Kwiecień

Maj

Czerwiec

5

3

7

Lipiec

Sierpień

Wrzesień

5

2

6

Październik

Listopad

Grudzień

4

1

6

174 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Każda cyfra w tej tabeli odpowiada dacie pierwszego poniedziałku miesiąca. Symbolem kodowym dla stycznia jest 4, co oznacza, że pierwszy poniedziałek w styczniu przypadał czwartego dnia miesiąca. Pozwól, że pokażę Ci na kilku przykładach, jak oblicza się dzień tygodnia dla dowolnej daty.

Przykład nr 1

15 czerwca 2010 roku Kodem czerwca jest 7. Pierwszy poniedziałek w tym miesiącu wypadł 7 czerwca. Kiedy posiadamy tę wiedzę, możemy łatwo obliczyć, że kolejny poniedziałek wypadł 14 czerwca (7 + 7 = 14). Nie ma wątpliwości, że 15 czerwca był wtorek. Przykład nr 2

21 stycznia 2010 roku 4 stycznia wypadał w poniedziałek (ponieważ symbolem dla stycznia jest cyfra „4”). Dodawaj do czwórki kolejne siódemki, aż uzyskasz datę najbliższą dacie 21 stycznia. Oto jak to działa: 4 + 7 = 11 11 + 7 = 18 Jeśli 18 stycznia wypada poniedziałek, to trzy dni później (21 stycznia) musiał być czwartek. Przykład nr 3

25 września 2010 roku 6 września = poniedziałek 6 + 7 = 13

13 + 7 = 20

20 + 7 = 27

27 września = poniedziałek Dlatego 25 września (dwa dni wcześniej) wypadała sobota. Szybkość obliczeń zależy od tego, jak prędko będziesz w stanie przypominać sobie cyfry kodów dla poszczególnych miesięcy:

POPISY, DZIĘKI KTÓRYM ZROBISZ WRAŻENIE NA INNYCH

„

| 175

Zapisz cyfry jedna za drugą, żeby uzyskać dwunastocyfrową liczbę: 411 537 526 416. Możesz wykorzystać system GSP do skojarzenia poszczególnych grup trzycyfrowych z odpowiednimi obrazami.

411 = RuDa Taca, 537 = śLiMaK, 526 = LiNJał , 416 = RaTuJ! 1

A teraz powiąż te obrazy w krótkiej historyjce, dzięki której sprawnie zapamiętasz kody dla wszystkich miesięcy roku.

„

Innym sposobem zapamiętywania kodów jest powiązanie każdego z nich z miesiącem. Pomyśl o obrazach, które mogłyby im odpowiadać (zajrzyj do wcześniejszego rozdziału na strony 163, gdzie znajdują się moje propozycje obrazów dla miesięcy) i powiąż każdy z nich z obrazem cyfr w technice numer – kształt. Na przykład:

Obrazem dla stycznia jest impreza noworoczna — wyobraź sobie, że ma miejsce na łodzi (obraz dla cyfry 4 w technice numer – kształt). Obrazem dla lutego jest serce — wyobraź sobie świeczkę (obraz dla 1 w technice numer – kształt) w kształcie serca. Kiedy uda Ci się zapamiętać kody dla każdego miesiąca, w ciągu kilku sekund obliczysz, jaki dzień tygodnia wypadał dowolnego dnia w roku. Jeśli chcesz zapamiętać wszystkie dni innego roku, musisz zakodować sobie, którego dnia miesiąca wypadał poniedziałek.

Liczba trzydziestocyfrowa Idea: Prosisz pięciu ludzi o zaproponowanie po jednej liczbie sześciocyfrowej. Zapisz je wszystkie jedna po drugiej tak, aby uformowały liczbę trzydziestocyfrową. Przyjrzyj się kolejności cyfr i po kilku minutach możesz zadziwić wszystkich umiejętnością odtworzenia tej liczby w dowolnym kierunku — także od ostatniej do pierwszej cyfry.

1

Zwróć uwagę na fakt, że prawidłowa pisownia słowa „liniał” nie zawiera spółgłoski „j”. Mam jednak nadzieję, że pamiętasz, iż system GSP bazuje na fonetyce (przykład autora z calvadosem), a więc na tym, co słyszymy, a nie jak poprawnie piszemy różne słowa — przyp. tłum.

176 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Technika: To jedna z najlepszych sztuczek, które robią wielkie wrażenie. Zapamiętywanie trzydziestocyfrowej liczby bez posługiwania się jakąkolwiek techniką pamięciową jest zadaniem trudnym i żmudnym. Aby móc szybko zapamiętać wspomnianą liczbę, powinieneś opanować najpierw bazę stu obrazów dla pierwszych stu liczb (patrz strona 118). Spójrz na poniższą liczbę trzydziestocyfrową i podziel ją w myślach na 15 jednostek dwucyfrowych. Przypomnij sobie, jakie obrazy przypisaliśmy każdej z nich. Zapamiętaj kolejność cyfr, posługując się techniką ciągu słów lub techniką rzymskiego pokoju. Będziesz musiał zapamiętać 15 obrazów we właściwej kolejności. Oto przykład: 253647904361837639204657349140 25

36

47

90

43

61

83

76

39

20

46

57

34

91

40

Przypomnij sobie obrazy towarzyszące każdej liczbie dwucyfrowej, a następnie zapamiętaj właściwą sekwencję obrazów. FAKTY W trakcie prowadzonych przeze mnie zajęć warsztatowych wykonuję pewną wariację tej sztuczki. Proszę kogoś z obecnych o przeczytanie na głos wszystkich cyfr. Słucham z zamkniętymi oczyma (czasami mam na oczach przepaskę). Zwykle do zapamiętania liczby wykorzystuję technikę rzymskiego pokoju. Kiedy usłyszę dwie pierwsze cyfry, szybko staram się znaleźć odpowiedni obraz, który kojarzę w myślach z jedną z lokalizacji w moim pokoju. Po chwili jestem gotowy na nową parę cyfr. Po odczytaniu wszystkich cyfr liczby odtwarzam je wszystkie we właściwej kolejności. Cały proces trwa nie dłużej niż dwie minuty i muszę przyznać, że uczestnicy moich zajęć są naprawdę mocno zdziwieni. Dzięki cierpliwości i odrobinie praktyki uda się to także Tobie!

POPISY, DZIĘKI KTÓRYM ZROBISZ WRAŻENIE NA INNYCH

| 177

Mentalne szuflady Idea: Zapisz na kartce papieru (lub na tablicy) liczby od 1 do 20 i poproś kogoś z obecnych o umieszczenie obok nich nazw dowolnych obiektów. Po stworzeniu wszystkich par poproś, by każdy z obecnych wybrał sobie dowolną parę i odczytał ją na głos. Kiedy już wszystkie zostaną odczytane, wyjaśnij, że masz w głowie magiczne mentalne szuflady w liczbie dwudziestu, dzięki którym możesz porządkować dowolne przedmioty, wkładając je do przeznaczonej dla nich szuflady. Teraz każdy z obecnych niech wybierze sobie liczbę, a Ty powiesz, jaki przedmiot był z nią skojarzony. Następnie możesz odtworzyć pełną listę w odpowiednim porządku — od pozycji numer 1 do pozycji numer 20. Technika: Opisaną sztuczkę możesz wykonać z listą o dowolnej wielkości — nieważne, czy będzie to 10, czy 30 słów. Aby sztuczka się udała, powinieneś najpierw zakodować w pamięci obrazy dla liczb od 1 do 20. Możesz w tym celu posłużyć się bazą ze stron 118 – 119 i zapamiętać je w czasie krótszym niż 10 minut (jeśli jeszcze Ci się to nie udało). W czasie kiedy kolejno odczytywane będą na głos pary numer – słowo, wykonaj skojarzenie obrazów liczby i słowa. Odwołaj się do trzech zasad asocjacji (patrz strony 41 – 45), aby upewnić się, że Twoje skojarzenia są wystarczająco mocne. Powiedzmy, że pierwsza osoba mówi: „numer 6. to książka”. Wiążesz w skojarzeniu obraz jeża (obraz dla „6”) z książką (jeż czytający książkę?). Jeśli ktoś nie ograniczy się do 20 liczb, i tak świetnie sobie poradzisz! „Liczba 78 to samolot”? Wiążesz w jednej scence kawę (obraz dla „78”) i samolot — samolot rozbija się w filiżance z kawą? Zadbaj o to, aby stworzyć jasny i wyraźny obraz skojarzeń, zanim ktoś zaproponuje kolejną parę. Sam wykonałem kiedyś podobny popis, który zadziwił osoby obecne na jednym z moich wystąpień. Poproszono mnie o przygotowanie wystąpienia dotyczącego systemu nagradzania najlepszych sprzedawców w pewnej singapurskiej firmie z branży nieruchomości. Moje przemówienie było tylko częścią złożonego planu wielu prezentacji, które miały odbyć się tuż po wręczeniu nagród. Gospodarz wieczoru wyczytywał nazwiska dwudziestu handlowców, a każdy z nich wychodził na scenę, żeby odebrać należną mu nagrodę. Jako że nie miałem nic innego do roboty, zacząłem zapamiętywać imiona nagrodzonych oraz ich pozycję na liście dwudziestu najlepszych pracowników. Po zakończeniu tego etapu poproszono mnie o zabranie głosu.

178 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Powiedziałem zgromadzonym, że zapamiętałem wszystkich nagrodzonych i potrafię nawet odtworzyć zajęte przez nich miejsca. Ludzie obecni w sali byli bardzo ciekawi, czy nie są to czcze przechwałki. Wykrzykiwali na głos losowo wybrane pozycje, a ja im odpowiadałem. Na koniec odtworzyłem jeszcze raz kompletną listę wszystkich 20 osób w odwrotnej kolejności! Możesz sobie wyobrazić, jakie niedowierzanie malowało się na twarzach osób obecnych w sali!

Fakty dotyczące ludzi Idea: Do tej sztuczki, która najlepiej sprawdza się podczas spotkania firmowego, potrzebować będziesz grupy 10 – 30 ludzi. Ty zadajesz pytanie, na które wszyscy zgromadzeni odpowiadają zgodnie ze swoją wiedzą (jednym słowem). Kiedy poznasz wszystkie odpowiedzi, prosisz obecnych o zamienienie się miejscami. Następnie wychodzisz na scenę i odtwarzasz odpowiedzi poszczególnych osób. Technika: Ta sztuczka naprawdę robi wielkie wrażenie! Możesz zacząć od grupy składającej się z 10 osób, a w miarę jak nabywać będziesz zaufania do swoich umiejętności, zwiększ liczbę osób do 20 lub nawet 30. Wybierz pytanie, na które odpowiedzieć należy jednym rzeczownikiem. Na przykład:

POPISY, DZIĘKI KTÓRYM ZROBISZ WRAŻENIE NA INNYCH

| 179

„Jaki najdroższy przedmiot kupiłbyś/kupiłabyś, gdybyś wygrał/ wygrała milion na loterii?”. „Gdyby w Twoim domu wybuchł pożar, a ty mógłbyś/mogłabyś uratować tylko jedną rzecz — co by to było?”. „Wyobraź sobie, że masz wielką moc i możesz zabronić sprzedaży w centrach handlowych jakiegoś produktu. Powiedz, co by to było?”. Wybierz jedno pytanie i zadaj je wszystkim dziesięciu osobom. Poproś, żeby odpowiadający starali się myśleć nieszablonowo i odwołali się do swojej wyobraźni. To Ci pomoże. Kiedy wybierzesz pytanie, powinieneś: 1. Uważnie obserwować wszystkich udzielających odpowiedzi. Przyjrzyj się ubraniu. Czy coś wystaje z kieszeni? Czy dostrzegasz jakieś dodatkowe akcesoria (pierścionki, naszyjniki, bransoletki itp.)? Wybierz cechę wyróżniającą każdego człowieka. 2. Skojarz odpowiedź (obraz) z wyróżniającą cechą odpowiadającej osoby. Powiedzmy, że zadajesz pytanie: „Jaki najdroższy przedmiot kupiłbyś/kupiłabyś, gdybyś wygrał/wygrała milion na loterii?”. Poniżej znajdziesz kilka przykładowych odpowiedzi wraz z wyjaśnieniem, w jaki sposób zapamiętać uzyskane informacje.

Laura mówi, że kupiłaby samolot. Spójrz na nią. Załóżmy, że jej włosy skręcają się w loki. Wyobraź sobie mały prywatny samolot odrzutowy, który rozbija się na jej głowie. Andrzej twierdzi, że kupiłby diamenty. Może z kieszeni jego koszuli wystaje gruby długopis? Wyobraź sobie, że jest on ozdobiony diamentami i w pewnym momencie zaczyna puchnąć. Robi się większy i większy, aż w końcu zrywa szwy kieszonki. Tę samą procedurę przeprowadź w przypadku pozostałych uczestników zabawy. Szybko zdasz sobie sprawę, że sztuczka nie nastręczy Ci wielkich kłopotów. Poproś uczestników o zamienienie się miejscami (jeśli wykonujesz ten trik po raz pierwszy czy drugi, możesz rozważyć zrezygnowanie z tego etapu). A teraz spójrz na Laurę i… ujrzysz oczyma wyobraźni obraz odrzutowca rozbijającego się w jej włosach.

180 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

Zastanawiasz się, co się stanie, kiedy Andrzej wyciągnie długopis z kieszonki i umieści go gdzie indziej? No cóż, w najgorszym razie nie będziesz w stanie przypomnieć sobie udzielonej przez niego odpowiedzi. W przypadku mniejszej grupy szanse na to, że mimo wszystko zapamiętasz jego odpowiedź, będą stosunkowo duże. Dlaczego? Dzieje się tak z powodu tego, że mocno koncentrowałeś się podczas łączenia odpowiedzi z wybranym obiektem charakterystycznym danej osoby. Aby uniknąć tego rodzaju problemów, zawsze warto wybrać taką cechę, która najprawdopodobniej nie ulegnie zmianie w ciągu kilku kolejnych minut.

Zapamiętywanie przekazu spotkań firmowych Idea: Jesteś w stanie odtworzyć wszystkie poruszane podczas krótkiego spotkania organizacyjnego zagadnienia — oczywiście nawet bez notowania! Technika: Ten pokaz umiejętności zapamiętywania zawsze robi wielkie wrażenie. Dobrze sprawdza się w przypadku krótkich, 15 – 30-minutowych, spotkań. Można pokusić się o wykonanie go podczas dłuższych spotkań, ale wymaga to dłuższych przygotowań. Oto co powinieneś zrobić:

POPISY, DZIĘKI KTÓRYM ZROBISZ WRAŻENIE NA INNYCH

„

| 181

Kiedy tylko znajdziesz się w sali, w której odbywać się będzie spotkanie, rozejrzyj się po pomieszczeniu i zakoduj w pamięci jego charakterystyczne elementy. Chodzi oczywiście o wybór pewnej liczby — najlepiej dziesięciu — charakterystycznych lokalizacji. W typowym pokoju konferencyjnym na pewno znajdziesz obiekty takie jak: drzwi, krzesła, tablica, gąbka do tablicy, tablica demonstracyjna z kartkami, żaluzje, plakaty itp. Wybierz dziesięć takich obiektów, porządkując je logicznie zgodnie z położeniem (od lewej do prawej lub od prawej do lewej).

„

A teraz zwróć uwagę na to, co mają do powiedzenia uczestnicy spotkania. Kiedy zostanie podjęta ważna decyzja dotycząca jakiegoś zagadnienia, zamień ją na obraz (posługując się wyzwalaczami — dźwiękowymi lub bazującymi na wiedzy) i skojarz z pierwszą lokalizacją w pomieszczeniu.

„

Zbuduj jasne i wyraźne skojarzenie. Dzięki praktyce to zadanie wkrótce zajmować Ci będzie zaledwie ułamek sekundy.

„

Po chwili wróć do wnikliwego wsłuchiwania się w wypowiedzi uczestników spotkania. Kiedy tylko ktoś zwróci uwagę na istotne zagadnienie, powiąż jego obraz z jedną z lokalizacji w pomieszczeniu.

„

Jeśli uda Ci się wygospodarować trochę czasu na powtórzenie, prześledź w myślach dokonane skojarzenia.

„

A teraz czas na Twoje „przedstawienie”. Przechodząc w myślach pomiędzy lokalizacjami, odtwórz powiązane z nimi uwagi uczestników.

„

Jeśli wiesz, że spotkanie organizacyjne będzie trwało trochę dłużej, będziesz musiał odpowiednio się do niego przygotować. Odwołaj się do techniki rzymskiego pokoju (patrz strony 76 – 79) i stwórz układ wielu pomieszczeń z lokalizacjami, które wykorzystasz w funkcji „haków” pamięciowych. Zanim przejdziesz do własnego systemu pomieszczeń, możesz oczywiście użyć charakterystycznych lokalizacji z sali, w której odbywać się będzie spotkanie.

182 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

FAKTY Wielu uczestników prowadzonych przeze mnie warsztatów twierdziło, że udało im się zastosować opisywaną technikę. Ten pokaz skuteczności technik pamięciowych pozwolił im nie tylko zdobyć uznanie w oczach współpracowników, ale także pomógł zdobyć zaufanie do swoich umiejętności zapamiętywania różnych danych. Nie bój się próbować! Wybierz się na spotkanie firmowe z pozytywnym nastawieniem, wierząc, że jesteś w stanie zapamiętać wszystkie najważniejsze szczegóły.

Sztuczki pamięciowe w codziennym życiu zawodowym Jak wspominałem wcześniej, celem opisanych w tym rozdziale demonstracji użyteczności technik pamięciowych jest zdobycie doświadczenia. Wystarczy odrobina wyobraźni, a sam znajdziesz praktyczne zastosowania dla opisanych sztuczek. Oto kilka propozycji: Sztuczka

Zastosowanie w codziennym życiu

Zapamiętać kalendarz

Planowanie przyszłych wydarzeń ze świadomością dnia tygodnia, w jaki wypadają

Liczba trzydziestocyfrowa

Zapamiętywanie numeru paszportu (7 – 8 cyfr) lub numerów kart kredytowych (16 cyfr), liczby CVV (trzy cyfry) Zapamiętywanie różnych danych numerycznych

Mentalne szuflady

Zapamiętywanie historii przedsiębiorstwa (wiążąc rok — jego dwie ostatnie cyfry — z wydarzeniem) Zapamiętywanie dowolnych list słów, które mają być odtwarzane w konkretnej kolejności lub w dowolnej sekwencji

Fakty dotyczące ludzi

Zapamiętywanie istotnych cech charakterystycznych kluczowych klientów Zapamiętywanie upodobań i preferencji klientów (W obu przypadkach postaraj się wiązać dane z cechami twarzy, a nie z ubiorem, ponieważ ten ulega przecież zmianom).

Zapamiętywanie przekazu spotkań

Zapamiętywanie treści wystąpień na spotkaniach organizacyjnych w pracy lub podczas szkoleń Dzięki tej umiejętności po jakimś czasie będziesz mógł streścić przekaz (tego, czego dowiedziałeś się podczas spotkania) uczestników spotkania, przekazując swoją wiedzę innym.

POPISY, DZIĘKI KTÓRYM ZROBISZ WRAŻENIE NA INNYCH

| 183

WSKAZÓWKI: JAK MAKSYMALNIE POLEPSZYĆ SWOJĄ PAMIĘĆ I ZROBIĆ PRZY TYM WRAŻENIE NA LUDZIACH? 1. Korzystaj z okazji do praktycznego zaprezentowania skuteczności technik pamięciowych. Dzięki takim demonstracjom zyskasz sobie na przykład uznanie współpracowników. 2. Postaraj się jak najczęściej ćwiczyć swoje „pamięciowe mięśnie”. 3. Obliczysz, jaki dzień tygodnia wypada w określony dzień w przyszłości i przeszłości, jeśli zapamiętasz, kiedy wypada każdy pierwszy poniedziałek miesiąca. 4. Sztuczka z zapamiętywaniem trzydziestocyfrowej liczby pozwoli Ci przećwiczyć technikę GSP. Dzięki niej poradzisz sobie z zapamiętywaniem wszelkich danych numerycznych. 5. Wykorzystaj bazę danych obrazów dla stu liczb w celu stworzenia mentalnej „szafki z szufladami”, w których będziesz mógł przechowywać wszelkie dane, które pragniesz zapamiętać. 6. Zapamiętuj rozliczne fakty dotyczące ludzi, łącząc te informacje z wybraną cechą charakterystyczną danej osoby (twarzą, ubraniem lub akcesoriami). 7. Wykorzystaj charakterystyczne punkty sali konferencyjnej do zapamiętywania poruszanych podczas dyskusji zagadnień.

8. Obmyślaj i wykonuj nowe popisy, podczas których będziesz mógł wykorzystać techniki pamięciowe opisane w tej książce do maksymalizacji sprawności swojej pamięci.

184 |

PAMIĘĆ ABSOLUTNA

O AUTORZE

Nishant Kasibhatla jest trenerem, prelegentem i dyrektorem firmy Memory Vision Pte Ltd z siedzibą w Singapurze. Jest jedynym międzynarodowym mistrzem pamięci, arcymistrzem i rekordzistą, którego wynik znajduje się w Księdze rekordów Guinnessa. Jako rozchwytywany lektor z ponad czternastoletnim doświadczeniem w dziedzinach maksymalizacji sprawności pamięci, nauki uczenia się, zarządzania pamięcią, szybkiego czytania, motywacji i ukierunkowania na sukces Nishant Kasibhatla pracował dla wielu międzynarodowych korporacji, szkół, instytucji szkolnictwa wyższego, a także różnych osób prywatnych w dziewięciu krajach i na czterech kontynentach. Podczas swoich wykładów i szkoleń miał okazję natchnąć i zainspirować tysiące ludzi, pomagając im w konfrontacji z ograniczającymi ich osądami, osiągając sukces i wpływając na ich skuteczność w życiu prywatnym i zawodowym. Nishant Kasibhatla jest autorem książki pod tytułem Instant Memory Improvement — bestsellera i jednej z najbardziej kompleksowych pozycji traktujących o technikach pamięciowych — a także dwóch płyt CD: 11 Easy Ways To Become A Top Student i 11 Easy Ways To Develop A Positive Mindset, Manage Time Effectively and Remember Things Easily. Jest ponadto autorem wielu artykułów na temat metod poprawy pamięci, publikowanych w lokalnej prasie. Wielokrotnie gościł w audycjach radiowych, telewizyjnych i udzielał wywiadów dla prasy zagranicznej. Wśród największych osiągnięć autora związanych z praktycznym zastosowaniem technik pamięciowych warto wymienić:

„ „ „ „ „

zapamiętanie liczby składającej się z 1944 cyfr, zapamiętanie liczby binarnej składającej się z 1200 znaków zerojedynkowych, zapamiętanie kolejności losowo wybranych kart z 7 talii (364 kart), zapamiętanie kolejności przetasowanej talii kart w ciągu minuty i 50 sekund, zdobycie tytułu najlepszego Azjaty na World Memory Championship w roku 2003.

Nishant Kasibhatla w latach 2009 – 2010 pełnił funkcję prezesa Asia Professional Speakers z siedzibą w Singapurze. Więcej informacji na temat autora oraz prowadzonych przez niego warsztatów znajdziesz na stronie www.nishantkasibhatla.com, gdzie można także zarejestrować się w celu otrzymywania darmowego comiesięcznego biuletynu.

NOTATKI