P. Vergili Maronis Bvcolica: Cvm avctoribvs et imitatoribvs in vsvm scholarvm [Reprint 2013 ed.] 9783111356341, 9783111000176

Citation preview

KLEINE T E X T E FÜR VORLESUNGEN UND ÜBUNGEN BEGRÜNDET VON HANS LIETZMANN HERAUSGEGEBEN VON KURT ALAND 134

P. VERGILI MARONIS BVCOLICA CVM AVCTORIBVS ET IMITATORIBVS IN VSVM SCHOLARVM

EDIDIT

CAROLVS

HOSIVS

2. UNVERÄNDERTE A U F L A G E

VERLAG

WALTER

DE

GRUYTER

& CO.

V O R M A L S G.J.GÖSCHEN'SCHE V E R L A G S H A N D L U N G - J.GUTTENTAG, V E R L A G S B U C H H A N D L U N G — G E O R G R E I M E R - K A R L J. T R Ü B N E R V E I T it COMP.

B E R L I N 1968

M = codex Mediceus 39,1 saec. V, continet VI 48—X 77 P = codex Palatinus Vatic. 1631 saec. IV/V, continet I—III 70, IV

5 * - X 77 Ji = codex Romanus Vatic. 3867 saec. VI, continet I—VI 86, X 10—77 V — schedae Veronenses 38, saec. V/VI, continent III 27—51, V 88 —VI 19, VII 13—37. VIII 21—44 ς = codices deteriores

Unveränderter photomechanischer Nachdruck der I. Auflage 1915. Archiv-Nr. 3332682 ©

1968 by Walter de Gruyter&Co., vormals G. J. Göschen'sehe Verlagshandlung— J.Guttentag, Verlagsbuchhandlung — Georg Reimer — Karl J.Trübner — Veit 6t Comp., Berlin 30 (Printed in Germany) Alle Rechte, insbesondere das der Übersetzung in fremde Sprachen, vorbehalten. Ohne ausdrückliche Genehmigung des Verlages ist es auch nicht gestattet,dieses Buch oder Teile daraus auf photomechanischem Wege 'Photokopic, Mikrokopie, Xerokopie) zu vervielfältigen.

I Mellhörns

Tityre, tu patulae recubans sub tegmine fagi Silvestrem tenui musam meditaris avena: N o s patriae fines et dulcia linquimus arva; N o s patriam fugimus: tu, Tityre, lentus in umbra Formonsam resonare doces Amaryllida silvas. s Tityrus O Meliboee, deus nobis haec otia fecit; Namque erit ille mihi semper deus, illius aram Saepe tener nostris ab ovilibus imbuet agnus. Ule meas errare boves, ut cernis, et ipsum Ludere quae vellem calamo permisit agresti. :o

VARIETAS Schol. Bern.

LECTIONIS:

a Agrestem Quint. IX 4, 86, cfr.

AVCTORES, IMITA TORES (praeter centones), SIMILIA: i sq. ( = g . IV 566) Tityrus Theocr. I l l 2 VII 72 Calp. IV 163 — Theocr. VII 88 τί> δ' òitò Spuolv î] &itò πεΰχαις ά5ύ μελισδίμενος χατεχέχλιοο, θείε Κομάτα X I I 8 αχιερήν Siti φηγόν Numitor. Antibuc. (FPR p. 341 Baehr.) fr. ι Tityre, si toga calaa tibi est, quo tegmine fagi? Lucr. II 663 Cie. Arat. 47 sub tegmine caeli Catal. I X 17 viridi patulae sub tegmine quercus Sen. Here. O. 653 e patula . . fago Juvenc. II 122 arborea quod te vidi recubare sub umbra Damasus ΙΠ I Ihm ( = Anth. lat. 765, 1) Tityre, tu fido recubans sub tegmine Christi divinos apices sacro modularis in ore Sidon. c. IV I Tityrus ut quondam patulae sub tegmine fagi (cfr. ep. V i l i 9, S, 12) Eugen. Toi. L X X 6 glandiferae recubant sub tegmine Anth. lat. 2, 5; 483, I; 555, I; 558, I ; 893 a VI 8 Theocr. I 20 βοοχολιχά; . . Μοίσας Lucr. IV 589 fistula silvestrem ne cesset fundere musam Tib. ΙΠ 4, 7i cantus meditabar avena Nemes. I 27 Musam ^íy deposcis avenae 4 sq. Calp. IV 37 secura saturi recubamus in umbra et fruimur silvis Amaryllidos Anth. lat. 893, 99 (ad VII 9) 5 Theocr. III 6 χαρίεοο' ΆμαριΛλί Prop. I 18, 31 resonent mihi Cynthia silvae Longus II 7, 6 eitijvoov τήν 'Ηχώ τό Άμαρυλλίίος όνομα μετ' ίμΐ χαλοδοαν 6 Mart. I Ι0 7. 3 da nobis, sed qualia fecerat olim Maecenas Fiacco Vergilioque suo Calp. IV 70 Meliboee, deus 8 Theocr. epigr. I 5 βωμόν δ' αίμάξβι xtpaός τράγος Priap. II 12 p. 128 Vo. pinguis agnus ex ovilibus Tib. II I, 57 a pleno . . munus ovili . . hircus 15 agnus ad aras Anth. lat. 775, 15 Calp. II 63 saepe cadit festis devota Parilibus agna 67 caper imbuat aras V 27 g Theocr. I X 4 iv φόλλοιαι πλανψντο io Calp. IV 20 levibus quem saepe cicutis ludere conantem vetuisti I*

I

VERGILI

4 M.

N o n e q u i d e m i n v i d e o , m i r o r m a g i s : u n d i q u e totis U s q u e a d e o t u r b a t u r agris. E n ipse capellas P r o t e n u s aeger a g o ; h a n c etiam vix, Tityre, d u c o : H i c inter densas corylos m o d o n a m q u e gemellos, S p e m gregis, a h silice in n u d a c o n i x a reliquit. S a e p e m a l u m h o c nobis, si m e n s n o n l a e v a fuisset, D e caelo tactas memini praedicere quercus. S e d tarnen iste d e u s q u i sit, d a , T i t y r e , n o b i s . T. U r b e m , q u a m dicunt R o m a m , Meliboee, putavi Stultus e g o h u i c n o s t r a e similem, q u o s a e p e s o l e m u s P a s t o r e s o v i u m t e n e r o s d e p e l l e r e fetus. S i c c a n i b u s c a t u l o s similes, sic m a t r i b u s h a e d o s N o r a m , sic p a r v i s c o m p o n e r e m a g n a s o l e b a m . V e r u m h a e c t a n t u m alias i n t e r c a p u t e x t u l i t u r b e s ,

l a turbatur ς Quint. turbamur PR Philargreicit

I 4, 28 Consentius Scrvins

GLK

V 372, 35

Sen·.

11 Theocr. I 62 ν.οότι το κερτομέω Nux eleg. 33 non equidem invideo Claud, rapt. I l l 27 haud eq. invideo Paulin. Noi. ep. X V I I 4 non invideo, praedico magis Alcim. Α ν II 157 nec eq. invideo, miror magis Sidon. ep. V I I I 9, 5, 56 sed tu, Tityre, parce provocare; nam non invideo magisque miror eqs. Ov. her. X 105 Anth. Iat. 255, 8 non equidem miror Aen. I 335 I V 330 V 56 al. Hor. ep. II 1, 69 Ciris 19 ; 418 Ov. m. V I I I 497 X V 359 her. V I 79 al. Aetna 458 Calp. I l l 18 V I 78 Sil. X I 556 X I I 387 al. Stat. Th. III 621 Paul. Noi. X X I I 24 Carm. ep. 1356, 5 etc. non (haud) equidem 12 g. I V 84 Aen. X I I 646 Lucr. I 4 1 2 ; 497; 589; 966; 1006 al. Luc. I 366 I V 185 I X 507 etc. usque adeo 13 Mart. V I I I 56, 8 flebat et abductas Tityrus aeger oves 14 sq. Theocr. I 25 αίγα . . διδυματόκον Ov. m. X I 316 namque est enixa gemellos Stat. Th. V 464 enitor geminos «5 Claud. X 294 spes gregis Coripp. loh. III 163 aries . . spes una gregis — Claud. Mar. Vict. I I 104 nudum in silicon 16 (Aen. II 54) Carm. ep. 506, 2 si fortuna quidem fatis non laeva fuisset 20 (A. II 456) Ov. m. I 639 V I I I 19 ( X I I I 417) saepe solebat 21 Calp. II 47 depulsa.. fetura Val. V I I 375 teneros . . fetus 23 g. I V 176 Ov. m. V 416 Coripp. paneg. Anast. 15 p. 163 P. componere magnis parva tr. I 6, 28 Stat. s. I 5, 61 Sidon. ep. V I I I 6, 2 si parva magnis componere licet Paulin. Noi. c. V I 20 Orientius I 607 sic, modo si parvis cupias componere magna Otto Sprichwörter p. 204 24 Val. I 385 (405) tantum haec aliis . . quantum — Horn. Od. V I 107 πααάων 8' óitèp ή γε χάρη εχει ήδέ μέτωπα Veli. II 4. 6 super totum terranim orbem Roma extiilerat caput Sil. I 29 ubi magnanimis Romam caput uibibus alte exerere . . videt Sulpic. 20 extulit ingens Roma caput Verg. g. II 341 Aen. I 127 Tib. I V 1, 123 Ov. m. III 37 (V 487) tr. I 9, 45 f. I 209 V 637 Sil. V I I 254 V I I I 250 II. lat. 158 Stat. Th. V I 101 Carni, ep. 906, 7 caput extulit Anth. lat. 686, 1 sqq. (s. IX f)

1

BVCOLICA

5

Quantum lenta soient inter vibuma cupressi. Et quae tanta fuit Romam tibi causa videndi? Libertas, quae sera tarnen respexit inertem, Candidior postquam tondenti barba cadebat; Respexit tarnen et longo post tempore venit, Postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit. Namque, fatebor enim, dum me Galatea tenebat, Nec spes libertatis erat nec cura peculi. Quamvis multa meis exiret victima saeptis Pinguis et ingratae premeretur caseus urbi, Non umquam gravis aere domum mihi dextra redibat. M. Mirabar, quid maesta deos, Amarylli, vocares, Cui pendere sua patereris in arbore poma: Tityrus hinc aberat. Ipsae te, Tityre, pinus, Ipsi te fontes, ipsa haec arbusta vocabant. T. Quid facerem? neque servitio me exire licebat Nec tam praesentis alibi cognoscere divos. Hic ilium vidi iuvenem, Meliboee, quotannis

25

M. T.

25 Theocr. X V I I I 30 ή χάπψ χίΜΐάριοσος Nemes. I I 86 si modo coniferas inter vibuma cupressos Paulin. Noi. X I 37 aequas vibuma cupressis 26 Calp. V I I 7 (ad 36) Carm. Einsidl. II 14 tu die, quae sit tibi causa tacendi 27 Tib. I 9, 4 sera tarnen tacitis Prop. I I I 15, 35 sera tarnen pietas — Luc. V I I 433 libertas . . nec respicit ultra Ausoniam Tertull. adv. Marc. I I 28 genus humanuni tam sero respexit 28 ( = Symm. I V 18, 2) luv. I 25 quo tondente gravis iuveni mihi barba sonabat 29 Stat. s. I V 2, 64 longo post tempore venit, infra 67 Aen. V I 409 Ciris 74 Ov. m. (VII 494) I X 570 X 180 X I V 218 Stat. Th. I I I 501 V I 121 X I 394; 605 Damas. X L I V 2 Paulin. Noi. X X V I I 184 Cyprian. Gall. Gen. 1315 31 Catal. I X II Commodian. instr. I I 8, 8 namque fatebor enim Aen. I V 20 Dracont. laud. I l l 567 fatebor enim 32 Plaut. Stich. 751 vapulat peculium, actum est, fugit hoc libertas caput Hor. a. p. 330 et cura peculi 33 Ennod. c. I 8, 27 H . fumat tibi victima pinguis 34 Calp. I I 70 per totum niveus premitur mihi caseus annum Avien, or. 487 lacte . . atque pingui cáseo 35 Moretum 80 inde domum cervice levis, gravis aere redibat Priap. I I 12 p. 128 Vo. meisque pinguis agnus ex ovilibus graveni domum remittit aere dexteram Colum. X 3 1 0 aere sinus gerulus plenos gravis urbe reportet Paulin. Noi. X V I I I 41 aere gravis sinus Anth. lat. 21, 64 aere gravis 36 Prop. I l l 10, 1 mirabar, quid Calp. V I I 7 mirabar, quae tanta foret tibi causa morandi (vd. 26) 37 V I I 54 Calp. II 72 sub arbore nostra poma 38 sj. V I 10 Bion I 32 Mosch. I I I 23 Nemes. I 72 te platanus, Meliboee, susurrât, te pinus; reboant t e . . silvae, te nostra arbusta (t) locuntur Rutil. I 31 ipsi quin etiam fontes . . ipsaque si possent arbuta nostra loqui 40 V I I 14 (g. I V 504 Α. I X 399) Ον. tr. I 3, 49 f. V 313 (VI 149 eleg. in Maec. I 39) quid facerem ? — Ambros. ep. X X X V I I 24 ut servitio ei liceat exire cfr. de Iacob II 3, 12 de Ioseph I V 19 Hex. V 14, 49 de off. III 8, 53 de Cain I I 2, 9 expos, psalm. 1 1 8 I I I 27, 1

30

3s

4°

6

VERGILI

I

Bis senos cui nostra dies altaría fumant. Hic mihi responsum primus dédit ille petenti : •Pascite ut ante boves; submittite tauros.' M. Fortunate senex! ergo tua rura manebunt, Et tibi magna satis, quamvis lapis omnia nudus Limosoque palus obducat pascua iunco. Non insueta gravis temptabunt pabula fêtas, Nec mala vicini pecoris contagia laedent. Fortunate senex! Hic inter flumina nota Et fontis sacros frigus captabis opacum. Hinc tibi quae semper vicino ab limite saepes Hyblaeis apibus florem depasta salicti Saepe levi somnum suadebit inire susurro. Hinc alta sub rupe canet frondator ad auras, Nec tamen interea raucae, tua cura, palumbes Nec gemere aeria cessabit turtur ab ulmo. T. Ante leves ergo pascentur in aequore cervi, 54 rorem (?) Schol. Bern. 59 pascuntur Ρ aequore ς aethere P R ς Serv. Philarg. Probus GLK IV 14g, 3 Prise. III 26, η, discrepant Probi commentarti codices p. 32y, 14 H. 43 Α. X I 133 Damas. X X V I I 6 bis seni transiere dies — Ον. her. I 25 (f. II 193) Sil. X I I 332 (VIII 432 Avien. Arat. 207) altaría fumant 45 Theocr. I X 3 μόαχως βοααίν δφέντες, òitò στείραιαι δέ ταϋρως Tib. IV 1, 170 submittere taurus Dracont. Rom. V i l i 418 46 Dirae 10 senis nostri felicia rura 49 Dirae 91 capellae . . mollia non iterum carpetis pabula nota 50 Hör. epod. X V I 61 nulla nocent pecori contagia 52 II 8 Val. I 448 captaret frigora quercus Stat. s. I V 4, 17 frigora captant Cyprian. Gall. Gen. 597 frigus captabat in umbra (c/r. Ov. m. Χ 129) 53 Lucr. III 11 ut apes . .' omnia libant, omnia nos itidem depascimur aurea dicta Val. Max. I 6 ext. 3 apes . . Heliconios colles . . depastae Auson. ep. X X I X 12 p. 285 P. Hyblaeis apibus saepes depasta susurrât Theocr. VII 142 (ad v. 58) 54 Ov. ars III 150 Mart. VII 88, 8 Hybla . . apes 55 Claud. X I I 13 leve Mincius susuiret 56 Theocr. V i l i 55 6nò τα πέτρα ταδ' ααομαι Luc. V I 641 alta sub rupe 57 sq. Mart. III 58, 19 gemit hinc palumbus, inde . . turtur Ambros. hex. V 12, 39 sunt gementes turtures et raucae columbae de Iacob II 12, 56 rauca resonant in nemore columbarum murmura — X 22 Stat. s. I V 4, 20 (Ον. am. III ι, 41 tr. I V 6, 45 Val. VI 499) tua cura 58 Theocr. V I I 141 εστενε τρυγών, πωτώντο íouOoí περί πίδακας άμφι μέλιοααι 59 sqq. Archiloch. fr. 74· 7 2ταν δκλφΐαι θήρες άνταμείψωνται νομόν ενάλιον Herod. V 92, 1 Hor. c. I 2, 11 natarunt aequore dammae Ov. m. X I V 37 prius in aequore frondes . . et in summis nascentur montibus algae . . quam Nemes. I 75 namque prius siccis phocae pascentur in arvis insuetusque (?) freto vivet leo . . quam taceat, Meliboee, tuas mea fistula laudes Claud. I 169 ante dabunt hiemes Nilum, per flumina dammae errabunt . . quam Probus a nostro possit discedere sensu Ennod. ep. VI 38 facilius credo . . relictis fluen-

I

7

BVCOLICA

E t f r é t a d e s t i t u e n t n u d o s in l i t o r e p i s c e s , A n t e pererratis a m b o r u m finibus exul A u t Ararirrf P a r t h u s b i b e t a u t G e r m a n i a T i g r i m , Q u a m n o s t r o illius l a b a t u r p e c t o r e v o l t u s . M.

A t n o s h i n c alii sitientis i b i m u s

Afros,

Pars S c y t h i a m et rapidum cretae v e n i e m u s O a x e n E t penitus toto divisos orbe Britannos. E n u m q u a m p a t r i o s l o n g o p o s t t e m p o r e finis P a u p e r i s et t u g u r i c o n g e s t u m c a e s p i t e c u l m e n Post aliquot m e a regna videns mirabor aristas? Impius haec tam culta novalia miles habebit, B a r b a r a s h a s s e g e t e s : e n q u o d i s c o r d i a civis P r o d u x i t miseros; his n o s c o n s e v i m u s a g r o s ! 63 labantur Pt 65 certe ς cretae et Cretae Serv. Philarg. Schol. Bern., cfr. Vib. Seq. p. 150, 9 R. Geticae Heller ad Oxum Ladewig, Heller ad axem Cartault Ante 6g versum excidisse putat Havet ah, quot Cahen 72 en quis cons, ς (Schol. Bern.1) agris R torum alimoniis aether vacuum pisces expetere quam tantomm me immemorem delicta restituant c. I 7, 27 piscis in aetherio . . vertice tränet . . marmora cervus amat, infra V I I I 27; 52 Dirae 4 ; 98 Prop. I 15, 29 II 15, 31 Ov. tr. I 8, ι Sen. Here. 373 Phaedr. 568 Thy. 476 Here. O. 335 Licentius ( F P R p. 417) 99 Anth. lat. 440, 1 ; vd. ad 63 61 Prosper de ingratis (Migne 51, 105) 147 ecce pererratis terrarum finibus 62 Sen. Med. 374 Albin Persae Rhenumque bibunt Nemes. Cyn. 67 quae Rhenum Tigrimque bibunt Ararisque remotum principium 63 (cfr. 59) Dirae 101 quam tua de nostris emigret cura medullis Paulin. Noi. c. X I 47 prius ipsa recedet corpore vita meo quam vester pectore vultus Rutil. I 53 citius . . quam tuus ex nostro corde recedat honos Luc. I X 80 elapsus felix de pectore Magnus 66 Ον. ex P . I 9, 48 toto dividor orbe Luc. V I I I 391 toto divisus ut orbe Fior. I 45, 2 toto orbe divisi Britanni Ambros. de bell. lud. V 15, 22 Britannias interfuso mari a toto orbe divisas II 9, 102 Hieron. èp. (ad Marceil.) X L V I 10 divisus ab orbe nostro Britannus Aen. V i l i 727 Cat. X I l i Hor. c. 1 3 5 , 29 Claud. X V I I 51 X X I V 149 Orientius I I 237 67 Sil. X V I 91 (ad V i l i 7) Dirae 86 (ad v. 70) Anth. lat. 21, 102 repetís patriam longo post tempore, vd. ad v. 29 68 Priap. I I I 6 p. 129 V o . pauperis tuguri pater Ps. Quint, deci, maior. X I I I 2 humilis tugurii rusticum culmen . . regna fecerat Cyprian, ad Donat. 2 fecundi caespitis culminibus ingravescit Paulin. Noi. X X I 486 pauperis et tuguri magis arta tegilla frequentai 69 Claud. V I I I 372 decimas emensus aristas Ennod. c. II 1, 15 bis denas hiemes, totidem transcendit aristas (cfr. Augustin, quaest. in hept. I 95) 70 sqq. Dirae 84 exul ego indamnatus egens mea rura reliqui, miles ut accipiat funesti praemia belli; hinc ego de tumulo mea rura novissima visam 45 Aetna 51 impius et miles — Sedul. app. I I b 1 p. 309 Hue. per eulta novalia pergens 71 Dirae 83 discordia civis Prop. I 22, 5 Romana suos egit discordia cives

65

7°

8

VERGILI

I

Inséré nunc, Meliboee, piros, pone ordine vites. Ite meae, quondam felix pecus, ite capellae. Non ego vos posthac viridi proiectus in antro Dumosa pendere procul de rupe videbo. Carmina nulla canam; non me pascente, capellae, Florentem cytisum et salices carpetis amaras. Fronde super viridi: sunt nobis mitia poma, Castaneae molles et pressi copia lactis; Et iam summa procul villarum culmina fumant, Maioresque cadunt altis de montibus umbrae. 74 felix quondam R 79 Hinc Ρ — hac ς Acro Hör. c. II 7, ig poteris ς Arusian. GLK VII 505, 25 nocte Ρ, ς Acro 83 a montibus P. 73 I X 50 — Dirae 42 Venant. Χ 9. 33 ordine vites 74 Χ 77 Dirae 91 tardius ah miserae descendite monte capellae: mollia non itenun carpetis' pabula nota Tib. I 1, 19 Val. I I 473 nos Ili felix quondam (?) genus Claud. V 251 ite mei quondam socii 75 Aen. V i l i 630 viridi . . in antro Calp. I V 95 Sil. I V 344 76 Avien, descr. 283 dumosas . . rupis Ambros. exp. psalm. 118 X V I 23, 2 spectantur a pastoribus suis dumosa de rupe pendentes Ον. ex P . I 8, 51 pendentes rupe capellas Calp. V 5 errare vides inter dumeta capellas Ov. f. I V 5 1 1 Manil. V 570 Luc. I 435 II. lat. 888 Mart. X I I I 99, i Avian. X X V I I Claud. X X V I I I 45 Dracont. R o m . V I I I 408 77 Ennod. c. I 8, 33 Maximian. I 127 carmina nulla cano Cyprian. Gall. Num. 683 c. n. canit 78 I I 64 Theocr. V 128 ταΐ μέν έμαΐ χύτιοόν τε χαΐ αιγιλον αίγες ίδοντι 79 Theocr. X I 44 δδιον èv τώντρφ παρ' ΐμίν τάν νύκτα διαξείς, ίντί ΐάφναι τηνεΐ χτλ. Ον. m. I 679 hoc poteras mecum considere saxo Tib. I I I 6, 53 tecum longas requiescere noctes Nemes. I V 46 mecum requiesce 80 Venant, c. VII 14, 23 data sunt mihi mitia poma (Hör. epod. II 17) Mart. X 48, 18 Cyprian. I I I app. V I 285 (p. 320 H.) Lactant. Phoenix 30 Claud. Mar. Vict. I 230 Orientius I 132 Anth. lat. 395, 34 P L M V p. 236, 16 Vo. mitia poma 81 Venant, c. X I 13, 4 castaneas m o l l e s — P r u d . cath. I I I 70 lac tenerum premitur — g. I I I 308 copia lactis Varrò r. r. I I 9, 12 Colum. X praef. 1 82 luv. X I V 89 culmina villarum Ov. m. I 295 Sil. X V 534 Mart. I V 64, 10 Aus. Mos. 20; 284 Dracont. R o m . V I I I 208 procul a villa fumantia tecta viderem Venant, c. X 9, 17 villarum fumantia culmina 83 V I I 66 Dirae 76 altis fumantes montibus imbres Sil. V I I 351 maiores umbrae

II

BVCOLICA

9

II F o r m o n s u m pastor C o r y d o n ardebat Alexin, Delicias d o m i n i ; n e c quid speraret, habebat. T a n t u m inter densas umbrosa cacumina fagos A d s i d u e veniebat. Ibi h a e c incondita solus Montibus et silvis studio iactabat i n a n i : Ό crudelis Alexi, nihil m e a carmina curas ? Nil nostri miserere? mori m e d e n i q u e coges. N u n c etiam p e c u d e s umbras et frigora captant; N u n c virides etiam occultant spineta lacertos, Thestylis et rapido fessis messoribus aestu Alia serpullumque herbas contundit olentis. 7 cogis Ρ ς

9 lacertas P l

II Theocr. III V I X I , Corydon Theocr. I V ι sqq. Theocr. X I 8 Πολύφαμος, βχ' ήρατο τάς Γαλατείας . . τάν Γαλάτειαν άείδων α&τός i n ' άιόνος χατετάχετο «οχιοέαοας ί ; άοΰς . . καθε£όμενος δ' liti πέτρας όψηλάς ές πόντον ορών άειδε τοιαύτα X X I I I ι άνήρ τις πολύφιλτρος άπηνέος ηρατ' ίφάβω I V V 6 Κορόδων Prop. I I 34> 73 f d i i intactum Corydon qui tentât Alexin agrícolas domini carpere delicias Calp. II l intactam Crocalen puer Astacus et puer Idas . . dilexere diu Nemes. II ι formosam Donacen puer Idas et puer Alcon ardebant Mart. V I I I 63, 1 nec minus ardet Alexin Anth. lat. I I 6 formosum . . Corydon dilexit Alexin a Prop, (ad v. I) Carm. ep. 403, 3 ; 1075, 7 delicium domini 3 IX 9 4 sq. Nemes. I V 12 sic sua desertis nudarunt vulnera silvis 5 Dirae 8 montibus et silvis dicam — Ciris 208 studio iactabat inani Damasus I I I 3 studio meditaris inani Maximian. Ι Π 15 β sy. Theocr. III 6 ω χαβίεοσ' Άμαβολλί . . ύι ¡>ά με μιοεΐς; . . άπάγξααθαι με «οιηοεΐς X I 19 ut λευχά Γαλάτεια, τι τόν φιλέοντ' άποβάλλ^; III 33 με» λόγον ο&δένα ποι-g VII 119 τίν ξεΐνον 6 δόομορος ο&κ έλεεϊ μευ Nemes. II 40 nulla meae tangit te cura salutis? I V 43 levant et carmina curas Carm. ep. 682 II nec curant carmina manes, infra I I I 61 V i l i 103 8 adi ¡2 g. III327 Hor. c . I I I 29, 21 iam pastor umbras cum grege languido rivumque fessus quaerit Ov. m. V I I 809 repetebam frigus et umbras Calp. I 19 captatae . . umbrae Nemes. I V 38 vocat aestus in umbram eqs. g Theocr. V I I 22 άνίκα δή χα'ι ααδρος iv αίμασιαίαι χαθεόδει Copa 28 nunc varia in gelida sede lacerta latet 10 sq. Theocr. I I 1 θεοτολί — Moretum — Claud. X V I I I 108 rapido fessam . . aestu Lucr. V 519 Manil. I 869 Iuvenc. I I 247 rapidus . . aestus 11 g. I V 30 Anth. lat. 910, 35 allia serpyllumque herbas — Ciris 370 narcissum casiamque herbas contundit (incenditi) olentes Colum. X 88 herbam contundat

IO

VERGILI

ir

A t m e c u m raucis, t u a d u m v e s t i g i a lustro, S o l e s u b a r d e n t i r e s o n a n t a r b u s t a cicadis. N o n n e fuit s a t i u s tristis A m a r y l l i d i s iras A t q u e s u p e r b a pati f a s t i d i a ? n o n n e M e n a l c a n , Q u a m v i s ille niger, q u a m v i s t u C a n d i d u s e s s e s ? O f o r m o n s e p u e r , n i m i u m n e c r e d e colori : A l b a ligustra c a d u n t , v a c c i n i a nigra Ieguntur. D e s p e c t u s tibi s u m , n e c q u i s i m , quaeris, A l e x i , Q u a m d i v e s p e c o r i s , n i v e i q u a m lactis a b u n d a n s . M i l l e m e a e S i c u l i s errant i n m o n t i b u s a g n a e ; L a c mihi n o n aestate n o v u m , n o n frigore défit. 1 2 A d Ρ reicit Serv. A c R mecum vulgo 1 9 quis ς ao pecoris nivei com'ungunt Ρ Serv. Philarg. Schol. Bern. 22 lact Ρ cfr. Prob, et Sacerd. GLK IV 7, 4 VJ 472, 1 al. 1 2 sq. Theocr. V I I 138 τοί Si ποτ! σκιαραΐς όροδαμνίοιν αίθαλίωνες τ ε τ η γ ε ς λαλαγεΰντες εχον πόνον {schol. α ί θ . τέττιγες παρά τό αΐδ·εαθ·αι δπό τοδ ήλίοι> κτλ.) Aen. X I 763 Coripp. lust. I I I 220 domini vestigia lustrans — Cat. L X I V 354 Paulin. Noi. X X I 735 sole sub ardenti — g. I I I 328 Copa 27 cantu crebro rumpunt arbusta cicadae Nemes. I 2 raucis immunia rura cicadis I V 41 me sonat omnis silva nec aestivis cantu concedo cicadis A n t h . lat. 658, 17 cantibus ecce tuis recrepant arbusta Culex 1 5 3 14 sq. Prop. I I 25, 11 nonne fuit satius duro servire tyranno? I 17, 15 P r u d . ham. 461 nonne fuit melius saevum . . imperium tolerasse ? Cyprian. Gall. Exod. 446 nonne f. s. tristes Pharaonis aerumnas funestasque pati leges? — Aen. I I I 366 Ciris 1 3 8 ; 536 tristis . . iras — H ö r . ep. I I 1, 215 fastidia ferre superbi Nemes. I V 50 qui tulerit Meroes fastidia lenta superbae — T h e o c r . V I I I Μενάλχας ι 6 Theocr. I I I 35 Έριθ-ακις ά μελανόχρως X I 19 ώ λεϋχά Γαλάτεια t 7 ( = Carm. ep. 1786) Nemes. I V 44 tu quoque, saeve puer, niveum ne perde colorem 20 puer o crudelis lolla, non hoc semper eris . . nec semper lilia candent Ov. ars I I 1 1 5 1 8 X 38 sç. Theocr. X 28 καΐ τό ΐον μέλαν εστί και ά γραπτά δάκινθος, άλλ' εμπας èv τοϊς οτεφάνοις τά πράτα λέγονται X X I I I 29 Claud, rapt. I I 130 alba ligustris A n t h . lat. 897, 45 alba ligustra Carm. ep. 1543, 3 (poma) immatura cadunt et matura Ieguntur i g Theocr. X I 30 γινώαχω, χαρίεααα *«5 M. Die, quibus in terris inscripti nomina regum Nascantur flores, et Phyllida solus habeto. P. Non nostrum inter vos tantas componere lites: Et vitula tu dignus et hic, et quisquís amores Aut metuet dulcís aut experictur amaros. ««o Claudite iam rivos, pueri: sat prata biberunt. M.

ι ο ί exitium est R 1 0 2 His ( = H i ) certe — neque a. c. e. — Donatus Ter. euri. 26g Hisce cutes Cartault 107 nascuntur ς Pialar g. II Prob. GLK IV 213, 20 to8 N o n : nostrum disi. Sien·. tog ut quis quis Rasi n o H a u temnet d., haut Ribbeck metuet, dulcís ¡Vagfter haud — haud Graser amaros — amores lìberi, sed vd. Rothstein

Herrn. XXIV

24 Leo Nachr. der Gott. Ges. d. IV. 1ÍI9S, 474

101 I I 3 3 g. I I 5 2 9 Ov. f. I V 747 pecori . . pecorisque magistris Manil. I V 27 peeudumque magistri Calp. I V 106 pecoris dixissc magistros Prud. ditt. 3 0 pecoris tunc forte magistrum 1 0 2 Tlieocr. I V 15 χήνας jilv δή τοι τάς πόρτιος αόχά Χέλειπχαι τωατία l ì 8g οΰτά Si λοιπά όστι' ίτ' ή ς χαΐ 8έρμα epigr. V I 6 Gratt. 290 tciieris vix artibus haeret Cyprian. Gall. Gen. 1 2 5 2 vix ossibus haerent Ov. tr. I V 6, 42 1 0 3 ad V I I I 107 — Calp. I V 102 teneros subitus vigor excitet agnos Symm. I 48 quis oculus fascinavit destinatam quictem? 1 0 5 Cyprian. Gall. lud. 6 7 6 ulnam plectens non amplius uñara ι ο 6 Auson. Cupido 9 olim regum et puerorum nomina, flores . . Narcissus et . . Ilyacinthus Claud. X X I V 3 4 8 inscripti . . nomen 107 Colum. X 37 nascantur flores (Theocr. X 28 ά γραπτά δάχινθ·ος cum scholia) 108 Catal. I X 55 non nostrum est tantas, non inquam attingere laudes Calp. V I 89 sed non ego vobis arbiter, hoc alius possit discernere iudex Anth. Ut. 733· 3 n e c nostrum, fateor, tantas discernere voces — Hör. ep. I 2, 11 Anth. lat. 4, 24 componere lites Augustin, exp. ep. ad Gal. 1 111 g. I 106 Cat. L X I 227 claudite ostia, virgincs; lusimus satis Calp. I I 9 primumque reclude canalem et sine iam dudum sitientcs irriget hortos

22

VERGILI

IV

IV Sicelides Musae, paulo maiora c a n a m u s ! N o n omnis arbusta iuvant humilesque myricae. Si c a n i m u s silvas, s i l v a e sint c o n s u l e d i g n a e . Ultima C u m a e i venit iam carminis aetas; M a g n u s a b integro saeclorum nascitur ordo. I a m redit e t virgo, r e d e u n t S a t u r n i a r e g n a ; I a m n o v a p r o g e n i e s c á e l o d e m i t t i t u r alto. T u m o d o nascenti puero, q u o ferrea primum D e s i n e t a c toto surget gens aurea m u n d o , C a s t a f a v e L u c i n a , tuus i a m r e g n a t A p o l l o . T e q u e a d e o d e c u s h o c a e v i , te c o n s u l e inibit, P o l l i o , et i n c i p i e n t m a g n i p r o c e d e r e m e n s e s ; T e d u c e , si q u a m a n e n t sceleris vestigia nostri, 7 dimittitur R 8 t i v SI veiuoxl πάΐν τίχθέντα Euseb. Constant, orai, ad sancì, coet. ig « Mosch. III 8 Σικελικά!.. Μοίοαι Sil. X I V 467 Sicelides Musae 3 Calp. I V 77 dignas cecinerunt consule silvas Theocr. X V I I 9 sqq. 4 Luc. I 564 V I I I 824 Claud. X V I I I 11 Cumanae carmin(a) vatis 5 Aen. V I I 44 Petr. 79 Baehr. ( = Anth. iat. 469), 2 Paulin. Noi. X X I I i l maior rerum tibi nascitur ordo 6 V I 41 Sibyll. III 373 εόνομίη γαρ πάοα àit' οόρανοΰ άατερόεντος ήξει èit' άνθ·ρώποος ή ΐ ' ίόδιχίη Calp. I 64 Saturni referet Latialia regna 42 Carm. Einsidl. II 23 Saturni rediere dies Astraeaque virgo Claud. III 51 en aurea nascitur aetas, en proles antiqua redit Sil. X V I I 380 Saturnia regna Hor. c. saec. 57 Ov. m. I 149 7 Prud. cath. III 136 ecce venit nova progenies, aethere proditus alter homo Sedul. I 311 it nova progenies Venant. V 5, n o et nova progenies reddita — g. I 23 Aen. I X 803 Lucr. V I 257 ; 445 demissum caelo Paulin. Noi. V I 89 dimissus ut alto . . e caelo Cyprian. Gall. Iudic. 509 caelo dimittitur, cfr. Aen. V i l i 423 Hor. s. I 5, 103 Ov. m. I 261 Mani!. I 118; 798 (IV 817) Claud. Mar. Vict. III 251 Alcim. A v . I V 227; 418 Rutil. I 9 Anth. Iat. 719, 15 8 g. III 73 Α . I V 50 Tib. III 4, 64 I V 4, 16 Prop. I 11, 27 II 15, 49; 20, 14 III 17, 41 Ov. her. V I I 157 m. X I 251 X V 583 f. V I 379 ex P . III 6, 59 I V 8, 21; 12, 39 Manil. I 458 Val. V 507 Stat. Ach. I 8 Nemes. Cyn. 86 al. tu modo 9 Hesiod. op. 109 χ ρ ό α ι ο ν . . γένος μεράπων άνθ-ρώπων Coripp. lust. III 78 ferrea nunc abeunt atque aurea saecula surgunt 10 = Carm. Einsidl. II 38 i t Cat. L X I V 25 teque adeo g. I 24 — Severus ( F P R p. 354) fr. 13, 10 aevi decus Luc. II 117 Claud. V I I 65 X V 278 dedecus aevi 13 Tib. I I 5, 15 te duce . . Sibylla — Cyprian. Gall. lud. 382 ne qua forent sceleris vestigia tanti

5

10

IV

BVCOLICA

23

Inrita perpetua solvent formidine terras. lile deum vitam accipiet divisque videbit Permixtos heroas et ipse videbitur illis Pacatumque reget patriis virtutibus orbem. At tibi prima, puer, nullo munuscula cultu Errantis hederás passim cum baccare tellus Mixtaque ridenti colocasia fundet acantho. Ipsae lacte domum referent distenta capellae Ubera, nec magnos metuent arm enta leones. Ipsa tibi blandos fundent cunabula flores. Occidet et serpens, et fallax herba veneni Occidet; Assyrium volgo nascetur amomum.

15

«

25

17 patris R 18 A c t. nulla pater primo R 20 fundit ς » 3 post 20 ponit Klouçek 25 Occ. Assyrium, v. expl. Euseb. 20 (τό τών'Αααυρίων γένος) 14 Sil. X I I I 893 terras longa formidine solvet 1 6 Hes. op. 1 1 2 sqq. 1 7 Paulin. Noi. V 28 virtutes patrias X X V I 286 patriis virtutibus aemula X I X 157 superis virtutibus orbem Claud. Mar. Vict. I I I 734 a patria virtute Coripp. l o h . V I 332 domuere patres propriis virtutibus orbem cfr. Theocr. X V I I 1 3 ; 104 18 sqq. g. I 125 Ov. m. I 89 sqq. 1 9 Cat. L X I 34 hederá . . errans 21 sqq. Sibyll. I I I 788 (cfr. Lactant. V I I 24, 12) ήδέ λύκοι t e noi δρνες èv oupsoiv δ μ μ ι γ ' εδονται χόρτον, παρδάλιές τ' ίρίφοις δ μ α βοσκήσονται· δρκτοι συν ^όσχοις νομάδες αόλιαθ-ήσονται· σαρκοβόρος τε λέων δχορον φάγεται επί f á x v f j ιίις β ο δ ς · καί παίδες μ ά λ α νήπιοι ίν δεσμοίσιν ίξουσιν . . συν βρεφεσίν τε δράκοντες δ μ ' άσπίαι κοιμήσονται κοοκ άδικήαουσιν Isaías X I 6 καί αυμβοσκηθ-ήσεται λύκος μετά άρνός καί πάρδαλις συναναπαΰοεται ίρίφω καί μοσχάριον καί ταύρος καί λέων δ μ α β ο α κ η θήαονται καί παιδίον μικρόν δξει αδτοός. καί βοδς καί δρκος δ μ α βοακηθ-ησονται καί δ μ α τα παιδία α&τών έσονται καί λέων ώς βοδς φάγονται άχυρα" καί παιδίον νήπιον Ιπί τρωγλών άαπίδων καί έπί κοίτην εκγόνων άσπίδων τήν χείρα έπιβαλεϊ" καί oh μ ή κακοποιήσουσιν L X V 25 Hör. epod. X V I 49 ' " i c iniussae veniunt ad mulctra capellae, refertque tenta grex amicus ubera, nec vespertinus circumgemit ursus ovile, nec intumescit alta viperis humus Theocr. X I 1 2 πολλάκι ταί οίες ποτί τω&λίον α&ταί άπ·ηνθ·ον χ λ ω ρ ά ς Ικ βοτάνας Tib. I 3· 45 ultroque ferebant obvia securis ubera lactis oves — V I I 3 I X 3 1 Lucr. I 259 uberibus . . distentís Hor. epod. I I 46 Ov. rem. 179 capellae . . referent haedis ubera plena suis m. X I I I 826 Ambros. de bell. lud. I I I 6, 56 sic lacte distenta pecus ubera gerit exp. psalm. 1 1 8 X V I 23, 2 ep. X L I I I 17 32 Theocr. X X I V 86 εαται δή t o o t ' &μαρ, όπηνίκα νεβρόν έν εόνά καρχαροδων αίνεαθαι 18ών λόκος οόκ έθ·ελήσει H o r . 1. 1., epod. nec X V I 33 ravos timeant armenta leones Sen. Here. O. 1056 iuxtaque impavidum pecus sedit Marmaricus leo, nec dammae trepidant lupos, et serpens latebras fugit tunc oblita veneni (Claud, rapt. I I praef. 25) Dracont. laud. I I 387 et nullos metuunt armenta leones R o m u l . I 6 reliquit . . pavor iumenta . . non lupum timebat agna, non leonem caprea Coripp. Ioh. V 443 turbantes . . armenta leones 24 H o r . epod. X V I 52 {ad v. 21) — Prop. I l l 18, 15 occidit et 2 5 Sil. X I 402 S u t . s. I I 4, 34 Mart. V i l i 77, 3 Assyrio . . amomo Claud. Mar. Vict. I 238

24

VERGILI

IV

A t simul h e r o u m laudes et f a c t a parentis l a m legere et q u a e sit poteris cognoscere virtus, Molli paulatim flavescet c a m p u s arista, Incultisque rubens p e n d e b i t sentibus uva, E t d u r a e quercus s u d a b u n t roscida mella. P a u c a tarnen suberunt priscae vestigia fraudis, Q u a e t e m p t a r e T h e t i n ratibus, q u a e cingere mûris O p p i d a , q u a e iubeant telluri infindere sulcos. A l t e r erit tum T i p h y s et altera q u a e v e h a t A r g o D e l e c t o s h e r o a s ; erunt etiam altera bella, A t q u e iterum a d T r o i a m m a g n u s mittetur Achilles. H ine ubi i a m firmata vi rum te fecerit aetas, C e d e t et ipse mari vector, n e c nautica pinus Mutabit merces : omnis feret o m n i a tellus. 26 Ac R parentis ς Serv. Philarg. Non. p. 331, 34 πατρός t í μεγίστοο ?ργα (postea τάς Si άρετάς τοδ πατρός) Eiiseb. I. I. 2ο parentum R 28 flavescic R 33 telhirem inf. stilco R 26 Hom. II. I X (189) 524 χλέα ανδρών -ίτρώων Theocr. X V I 2 Cat. L X I V 348 virtutes claraque facta Tib. I 7, 55 Ον. tr. II 168 Carm. ep. 296, 14 facta parentis Alcim. Av. I 4 facta parentum tit. Gall. X X I 17 f. parentes 27 g. I 394 I V 253 Anth. lat. 486, 123 Carm. ep. 3 2 1 , 1 poteris cognoscere 28 sqq. Hör. epod. X V I 43 reddit ubi cerercm tellus inarata quotannis et imputata floret usque vinca Ον. m. I n o nec renovatus ager gravidis canebat aristis f. V 357 Colum. X 3 1 1 maturis flavebit messis aristis Avien, descr. 1096 campo flavcscit Claud, rapt. I 188 flavescit aristis orbita Coripp. loh. V I 204 gignit campus aristas 29 Theocr. I 132 V 125 (ad I I I 89) Anth. lat. 775, 14 uva rubens — Ov. am. I 10, 55 (Nemes. I V 48) pendentes vitibus uvas Iuvenc. I 697 Paulin. Noi. X V 289 sentibus uvam 30 Hcs. op. 232 ουρεαι δέ δρυς . . φέρει . . μελίσοας Ilor. epod. X V I 47 mella cava manant ex ilice Tib. I 3, 45 ipsae mella dabant quercus Ov. am I I I 8, 39 m. I 1 1 2 Nemes. I 76 Prud. cath. I l l 71 Claud. I 250 (ad V I I I 53) Dracont. laud. I 202 ncctaris aetherei sudant ex arbore mella 31 Cat. L X I V 295 veteris vestigia poenae Hilar. Gen. (CSE X X I I I 239) 203 erant vestigia fraudis Prosper He ingratis 920 per veteris serpens vestigia fraudis 32 Ov. m. I 97 nondum praecipites eingebaut oppida fossae am. I l l 8, 47 Luc. I V 224 3 3 Aen. V 142 infindunt sulcos Iuvenc. IV 170 iugera lacta infindent duo depresso sub vomere sulcis 34 sqq. Hcs. op. 161 sqq. Theocr. X I I I 17 ΑΙσονίδας, oí δ' αότψ άριοτήες σονέποντο πασάν εχ πολιών προλελεγμένοι Enn. Med. 250 V . Argo quia Argivi in ea delecti viri vecti Cat. L X I V 4 Hör. epod. X V I 57 — Dracont. Romul. I I 41 alter erit . . atque altera eqs. Manil. V 44 sq. 36 Aen. V I 89 alius Latió iam partus Achilles Stat. Ach. I 894 Danais tu mittis Achillem Dracont. Rom. X 333 ad Troiam post crimina misit Achillis 38 sq. Hcs. op. 236 οόδ' Ιπί νηών νίσονται, χαρπδν δέ φέρει ζείδωρος δροορα Arat. 1 1 0 Tib. I 3, 37 Ον. m. I 94 Germanie. Phaen. 1 1 5 39 Hor. s. I 4, 29 hic mutât merces Ov. tr. I 2, 76 Claud. X X V I I 7 Cyprian. Gall. Gen. 1162 — g. II 109 Lucr. I 166 ferre omnes omnia possent (arbores) Ov. ars I 757 nec tellus eadem parit omnia

30

35

bVCOLICA

IV

25

Non rastros patietur humus, non vinea falcem; 40 Robustus quoque iam tauris iuga solvet arator; Nec varios discet mentili lana colores, Ipse sed in pratis aries iam suave rubenti Murice, iam croceo mutabit vellera luto; Sponte sua sandyx pascentis vestiet agnos. « 'Talia saecla' suis dixerunt 'currite' fusis Concordes stabili fatorum numine Parcae. Adgredere o magnos (aderit iam tempus) honores, Cara deum suboles, magnum Iovis incrementum! Aspice convexo nutantem pondere mundum 50 Terrasque tractusque maris caelumque profundum; Aspice, venturo laetentur ut omnia saeclo. O mihi tum longae maneat pars ultima vitae 41 robustis ( (c/r. carm. ep. 436, ¡1)

4 5 nascentes Bentley 4 7 nemine 5 » laetantur R 5 3 tam ς (Serv.?)

Tollius longe Ρ

40 C a t . L X I V 39 non humilis curvis purgatur vinea rastris eqs. I I o r . epod. X V I 43 O v . m. I 101 41 L u c r . V 933 V I 1253 (nec) robustus (erat) curvi moderator aratri A n t h . lat. 83, 68 fessus tuga solvit arator 4 2 sqq. L u c r . I V 492 varios rerum sentire colores Ον. m. I 270 — C y p r i a n . Gall. G e n . 984 q u o sensim lana colores dividuos raperei E n n o d . c. I 4, 38 mentito . . colore — C l a u d . I l l 384 nec murice tinctis velleribus q u a e r c t u r honos, s e d sponte rubebunt . . greges 4 3 sqq. I I I 63 D r a c o n t . laud. I I 454 rubicunda daret pretiosus vellera s a n d y x , lanígeras vestiret oves et muricis ostrum 4 4 C l a u d , carm. min. X X X 72 D u ria . . veliere purpureo passim m u t a v i t ovile — Ciris 3 1 7 C o r y c i o . . luto C y p r i a n . G a l l . E x o d . 1 3 2 4 S i d o n i o tinguntur vellera luto 4 6 C a t . L X I V 327 (Macr. V I ι , 41) currite ducentes subtegmina, currite, fusi 321 ; 382 talia praefantes . . cecinerunt F a r c a e S y m m . or. I I I 9 iam d u d u m aureum saeculum currunt fusa P a r c a r u m C l a u d , rapt. I 53 (Parcae) evolvunt saecula fusis A n t h . lat. 235, 21 fila recurrite fusis O v . tr. V 3 , 25 4 7 Cie. fr. 4 7 , 2 Β . fatorum numine, leto Ciris 125 concordes stabili firmarunt numine P a r c a e L u c . I V 194 numine fata sinistro 4 g Ciris 398 cara I o v i s suboles, m. I. i. M a r t . V I 3, 2 vera d e u m suboles, nascere, magne puer D r a c o n t . R o m . I X 124 tene, deum suboles C a r m . de laud. d o m . 37 incorrupta dei suboles — Curt. V ι , 42 m a g n o r u m ducum incrementa 5 0 S i b y l l . I l i 6 7 5 γ α ί α 81 παγγενέτειρα σαλεύσεται ή μ α σ ι χείνοις χειρ&ς àie' άθ-ανάτοιο . . x a l π ά σ α θ ά λ α σ σ α φρίξει δ π ' άθ-ανάτοιο προσώπου A g g a e u s I I 6 λ έ γ ε ι κύριος π α ν τ ο κ ρ ά τ ω ρ · ν Ε τ ι ά π α ξ « γ ώ σείσω τόν ο&ρανόν χ α ΐ τ ή ν γ ή ν χ α ΐ τ ή ν θ ά λ α σ σ α ν χ α ΐ τ ή ν ί η ρ ά ν x a l σι>νσείσω πάντα τα ε θ ν η , κ α ι ή ξ ε ι τα εκλεκτά π ά ν τ ω ν τ ω ν εθνών Ο ν . ars I I 263 rami pondere nutant Manil. I 539 c o n v e x o mundus O l y m p o L u c . I I 291 pondere m u n d i A n t h . lat. 883, 16 nutantem sub . . pondere 5 1 = 5 . I V 222 S e n . H e r e . 1057 per terras tractusque maris L u c . V I I I 3 3 6 terrarum totos tractus caelumque — A e n . I 58 (Manil. V 7 2 1 ) V a l . V I I 478 profundi . . caeli S 3 Sibyll. I l l 371 ω μ α κ α ρ ι σ τ έ ς , ίχεΐνον 8ς ί ς χρόνον Ισσεται άνήρ ή έ γ ο ν ή P h i l o d e praem. et poen. 88 el γ ά ρ Ι π ι λ ά μ ψ ε ι έ π ote τ ω β ί ω τό ά γ α θ ό ν τοδτο x a l ΐ ϋ ν η θ ε ί η μ ε ν τόν καιρόν Ιδεΐν έκεΐνον —

2b

VERGILI

IV

Spiritus et quantum sat erit tua dicere f a c t a : N o n me carminibus vincat nec T h r a c i u s Orpheus N e c Linus, huic mater quamvis atque huic pater adsit, Orphei Calliopea, L i n o formonsus Apollo. Pan etiam, A r c a d i a mecum si iudice certet, P a n etiam A r c a d i a dicat se iudice victum, Incipe, parve puer, risu cognoscere m a t r e m ; Matri longa decern tulerunt fastidia menses. Incipe, parve p u e r : cui non risere parentes, N e c deus hunc mensa dea n e c dignata cubili est.

55

60

54 vd. ad Vili 8 55 vincet RP% (άν με πλήξειεν Euseb. I. I.) 56 fuit pater R 57 Orphi R ς Macr. V 17, 19 Prise. GLK II 2gi, 3; 207, 20 58 Pan deus ς Donat. Ter. hec. 255 59 arcadi(a)edicat RPl dicet Macr. V14, 6 (Euseb.?) 60—63 post 25 Kukula mater Pl μειίιόωσαν όρων {sic Valesius; μειίιάν s. μειδιόων ώς δν b s. μειδιόων άνορδν codd.) τήν μητέρα χεδνήν Euseb. I.I.21 6ι matris Pt ς tulerint (Ρχ ?) et tulerant ς 'abstulerint' alii apud Servium 62 qui (sic voluit ; codd.: cui) non r. parentes Quint. IX 3, 8, unde qui . . parenti Nec d. hos Schräder parenti Nec d. hinc Postgate 001 Sè γονείς oô πάμκαν έφημερίως ίγέλασααν Euseb. I. I. 21 63 cubile Ρ (R) Sedul. I 344 pars ultima resto Paulin. Pell. 6 1 1 manet nostrum sors ultima finem Carm. ep. 1166, 5 quod si longa tuae mansissent tempora vitae 54 V I I I 8 Prop. I V I, 71 dicere facta 55 sqq. Phaedr. I l l prol. 56 c u m . . Linoque Apollo sit parens, Musa Orpheo Nemes. I 24 quem carmine Phoebus . . fidibus Linus aut Oeagrius (f) Orpheus concinerent Ennod. c. I 5, 2 Thracius Orpheus 57 Theocr. X X I V 105 Λίνος . . υιός 'Απόλλωνος — Tib. I I 3, 1 1 Nemes. I I 72 formosus Apollo Claud. X X V I I I 25 Anth. lat. 672, 7 pulcher Apollo 58 Hör. s. I I , I 49 si quid se iudice certes 59 Mosch. I I I 55 Πανί φέρω τό μέλισμα; ι ά χ ' £y xal κείνος ίρεΐααι τό στόμα δειμαίνοι, μ ή δεύτερα αεϊο φέρητα: Hor. s. I 2, 134 Fabio vel iudice vincam I I 1, 49 Iuvenc. I I 643 se iudice Sedul. I I 8 negat se iudice 60 Mart. V I 3, 2 (ad v. 49) Carm. ep. 400, 2 Adtas, parve puer Hieron. ep. C V I I 4, 8 patrem risibus recognoscat C X X X 16 infans parvulus et qui vix matrem risu et vultus hilaritate cognoscat Ennod. c. I 9, 95 nesciat ut natus gustu cognoscere matrem Carm. ep. 6 1 0 , 7 voluit cognoscere matrem 61 Colum. X 180 longi fastidia morbi Ambros. exp. evang. Luc. I I 66 matri longa fastidia exp. psalm. 1 1 8 X V 16, 1 matrem longo decern mensium fastidio Prud. cath. X I 54 fastidia (de eadem re) Alcim. A v . V I 1 7 3 longa decern complent fastidia menses Theocr. X X I V 1 (Έραχλέα ΐεχάμηνον) 6 i Avien, descr. 1 1 2 0 nascenti Baccho risit pater

ν

BVCOLICA

27

V Menalcas

Mopsus

Me. Mo. Me.

Mo.

Cur non, Mopse, boni quoniam convenimus ambo, T u calamos inflare levis, ego dicere versus, H i c corylis mixtas inter consedimus ulmos? T u maior; tibi m e est aecum parere, Menalca, Sive sub incertas zephyris motantibus umbras, Sive antro potius succedimus. Aspice, ut antrum Silvestris raris sparsit labrusca racemis. Montibus in nostris solus tibi certat Amyntas. Quid, si idem certet Phoebum superare can endo ? Incipe, Mopse, prior, si quos aut Phyllidis ignes Aut Alconis habes laudes aut iurgia Codri. Incipe, pascentis servabit Tityrus haedos. I m m o haec, in viridi nuper quae cortice fagi Carmina descripsi et modulans alterna notavi, Experiar; tu deinde iubeto, ut certet Amyntas.

8 certet Ρ 15 ut ont. Ρ ς

Rhet. lai. min. 56,10 H.

Arusianus

GLK VII 45g, 2

V Theocr. I. V Nemes. I 1 sqq. VII ι Calp. I 6 nos quoque vicinis cur non succedimus umbris ? II 5 sub ulmos conreniunt 2 Theocr. VIII 4 δμφω αορίοδεν δίδαημένω, £μφω àtiisv Moretum 61 calamo levi harundo Nemes. I 4 calamos inflare labello II 19 Idas calarais et versibus Alcon IV 2 calamis et versu doctus uterque Symm. VII 60, 2 nostrum est pastorales inflare calamos 3 Theocr. 1 21 îeûp' 6icò τάν πτίλέαν έαδώμίθα Ι2 V 32 τ»ΐδ' bici tàv χίτινον xal τδλοεα ταύτα χαθχξας 4 Horn. II. I 259 άλλά πίθίσθ·' • &μφω SI νίωτίρω ίατόν ΙμΕΪα Nemes. I 23 et parere decet iussis 5 Val. III 59; motas . . ad umbras 6 sqq. Calp. VI 65 si placet, antra inagis vicinaque saxa petamus, saxa, quibus viridis stillanti veliere muscus dependet eqs. Claud, c. min. X X V 2 vitibus intesti gremio successerat antri 9 VII 22 (Theocr. I 3 VII 100) Stat. s. V 3, 11 Martemque aequare canendo 10 Ov. tr. II 537 Phyllidis hic idem (Vergilius) teneraeque Amaryllidis ignes bucolicis iuvenis luserat ante modis (de Mopso vd. Deuticke p. 268) 12 Theocr. I 12 λ^ς . . aupioiev: τάς S' αίγας έγών ìv τ φ ϊ ί νοαςυαώ III ι α!γ«ς βίοκονται χατ' ορος, *al 6 Τίτυρα; α&τάς έλαΰνίΐ 13 Theocr. V I I 5 0 *ήγΰ> μίν . . τοδθ·', 8τι πράν iv ópei τό (ΐβλόίριον έξίπόναοα X V I I I 47 γράμματα δ1 ìv φλοιψ γιγράψεται Calp. I 20 sacra descripta est pagina fago 24 alto cortice descriptos versus III 43 Nemes. I 29 Prop. I 18, 22 — Tib. I 8, 44 Ov. ars II 649 Man. I 856 viridi cortice 14 Χ 51 Carm. ep. 1319, 6 cantu modulans alterna

28

VERGILI

V

Me.

Lenta salix quantum pallenti cedit olivae, Puniceis humilis quantum saliunca rosetis, Iudicio nostro tantum tibi cedit Amyntas. Set tu desine plura, puer; successimus antro. Mo. Extinctum nymphae crudeli funere Daphnin 20 Flebant (vos coryli testes et ilumina nymphis), Cum complexa sui corpus miserabile nati Atque deos atque astra vocat crudelia mater. Non ulli pastos illis egere diebus Frigida, Daphni, boves ad ilumina; nulla neque amnem ,s Libavit quadrupes nec graminis attigit herbam. Daphni, tuum Poenos etiam ingemuisse leones Interitum montesque feri silvaeque locuntur. Daphnis et Armenias curra subiungere tigris Instituit, Daphnis thiasos inducere Bacchi 30 Et foliis lentas intexere mollibus hastas. 19 versum

Mopso dant

vulgo

27 gerauisse R

28 ferunt Ρ

i ö sq. Theocr. V 92 άλλ' οδ σΰμβλητ' έστί χονόοβατος (sc/ιοί. μίταξί» θάμνου χαΐ δένδρων) οδδ' άνβμώνα πρός £όδα X I I 3 Ζααον — βααον — τόοοον Ciris 148 pallentis . . olivae Augustin, de mor. Manich. X V I 42 in olivae foliis pallentibus — Sedul. I 46 neglectisque rosis saliuncam sumitis agri Anth. lat. 686, 4 (s. IXt) puniceis humilis q. s. r. 19 I X 66 Anth. lat. 687, 45 (s. IXt) desine plura, hiems Symm. ep. I 46, 2 plura desino 20 sqq. Theocr. I 64 sqq. — g. I I I 263 Aen. I V 308 ( X I 53) Dracont. laud. I 472 Venant. Mart. I 180 app. V I I I 1 Carm. ep. 5 8 8 , 6 ; 1 0 2 6 , 1 ; 1 1 4 3 , 2 ; 1 2 1 8 , 5 ; ' 4 4 ° . 3 ; ·738, 3 ; 1820,1 crudeli funere 1402, 3 extinctus crudeli funere natus 22 Aen. X I 59 Ον. m. I V 158 II. lat. 840 Stat. T h . X 409 miserabile corpus Ον. m. X I I I 488 Coripp. Ioh. V I I 177 corpus conplexa Paulin. Petr. I V 270 cum subito exanimum nati conplexa cadaver mater adest 279 funus miserabile nati 23 g. I V 356 Carili, ep. 1141, 14 infelix mater tollit ad astra manus incusatque deos 24 sqq. I X 24 Theocr. I 74 I V 14 οόχέτι λώντι νέμίσ^αι (ταΐ δαμάλαι) Mosch. I I I 23 αϊ βόίς at ηοτί ταόροις πλα(ό|»ναι γοάοντι xal οδχ έθέλοντι víjua8-at Nemes. I I 29 nulla meae trinis tetigerunt gramina vaccae Luciferis, nullo libamnt amne liquores 26 Ov. m. X 87 Claud. X X V I 147 (Liv. I 24, 5 Hilar. Gen. 101) graminis herbae 27 Theocr. I 71 τήνον μάν θώες, τήνον λόχοι ώρύοαντο, τήνον χώκ δρομοΐο λέων εχλαοοβ θ·ανόντα Ufr. schol. τινές αΐτιώνται τ¿v 0e¿xριτον χαί φααιν cv Σιχελία λέοντα μ ή clvai) Ciris 135 >" e etiam Poenos domitare leones et validas docuit vires mansuescere tigris 28 Theocr. V I I 74 χ ώ ς ορος άμφεπονεϊχο xal ς δρύις α&τ&ν έθρήνίϋν Nemes. I 74 29 Tib. I I I 6, 15 Aniienias tigres . . leaenas Prop. I 9, 19 Arm. tigres Ον. m. V i l i 121 XV 86 Armeniaeque tigres iracundique leones Ciris 136 {ad v. 27) — Manil. I V 231 übet subiungere currus 30 Theocr. X X V I 2 θ-ιάοως . . αγαγον 3t Ciris 502 mollis . . intexens pluma

BVCOLICA

ν

29

V i t i s u t a r b o r i b u s d e c o r i est, ut v i t i b u s u v a e , U t g r e g i b u s tauri, s e g e t e s ut p i n g u i b u s arvis, T u d e c u s o m n e tuis. P o s t q u a m t e f a t a tulerunt, I p s a P a l e s a g r o s a t q u e i p s e reliquit A p o l l o . G r a n d i a s a e p e q u i b u s m a n d a v i m u s b o r d e a sulcis, I n f e l i x l o l i u m et steriles n a s c u n t u r a v e n a e ; P r o m o l l i viola, p r o p u r p u r e o n a r c i s s o C a r d u o s e t s p i n i s surgit p a l i u r u s acutis. S p a r g i t e h u m u m foliis, i n d u c i t e f o n t i b u s u m b r a s , P a s t o r e s , ( m a n d a t fieri sibi talia D a p h n i s ) Et tumulum facite et t u m u l o super addite c a r m e n : ' D a p h n i s e g o in silvis, h i n c u s q u e a d s i d e r a n o t u s , F o r m o n s i p e c o r i s c u s t o s , f o r m o n s i o r ipse.' 38 viola et R (/>,)

purpurea Dionudes GLK / 4 S3, 36

40 aras JÌ

32 sqq. Theocr. X V I I I 29 πιείρα S' &τε Xqov (t) άνέδραμε χόαμος άρούρα ή χ ά π φ χοπάριααος . ., ώδε χαί . . Έ λ ί ν α Λαχίδαίμονι χόοιιος V I I I 79 τ ? Spul ταΐ βάλανοι χόσμος, tqi μαλίδι μόλα, xqi βοί δ ά μόοχος Mosch. I I I 66 — Ον. am. I 10, 55 I 1 1 7> 33 m · V i l i 676 X I I I 8 1 3 X V 77 Nemes. I I I 41 I V 48 luv. X I 72 Ps. Tertull. de iudicio 4 Auson. ep. X V I I I 3 p. 254 P . vitibus uvae 3 3 Ov. ars I 360 ut seges in pingui . . humo 34 Sedul. hymn. I 47 Carni, ep. 755, 7 tu decus omne tuis Eleg. in Maec. I 18 tu decus Auson. profess. X X I V 11 p. 70 P . tam decus omne tuis Paulin. Noi. X X V I I I 65 decus omne Coripp. lust. I 149 tu decus imperii lumen — (Aen. I I 34) Ov. tr. I 3, TOI Anth. lat. 558, 4 Carm. ep. 4 1 7 , 6 ; 420, 1 3 ; 422, 8; 1409, 8 fata tulerunt 3 5 Hesiod. op. 197 Ov. m. I 149 — Calp. V I I 22 Nemes. I I 55 Pales . . Apollo 36 g. I 223 Manil. I I I 664 mandant et sulcis Cercrem Ennod. c. I 8, 45 grandia per validos commendo semina sulcos Coripp. lust. I I 241 sulcis semina mandat 37 = g. I 154 E n n . Var. 3 1 V . avenam lolium crescere Ov. f. I 691 loliis . . nec sterilis culto surgat avena solo Iuvenc. I I I 7 at lolium infelix Calp. I V 1 1 5 malignum . . lolium nec inertibus albet avenís Laus Pis. 234 sterili . . cantasset avena Prud. ham. 215 lolium . . v a c u i s . . avenís Arnob. I I 59 Ambros. de off. I I 5, 21 Prosper de ingratis 350 Alciin. Av. I I I 165 nam pro tritíceo lolium consurgere f r u c t u . . vacuasque dolebis avenas 38 sq. Theocr. I 132 vuv 8' ia μέν tpopéotte βάτοι, φορέοιτε 8' αχανθ·αι, ά Si χαλά νάρχιοοος X X I V 89 παλιούροο Aen. X I 69 Manil. V 257 pallentis violas et purpureos hyacinthos Petr. 131, 8, 8 ac molles violas 39 Colum. X 22 spinisque ferat paliuron acutis Prud. apoth. 56 in spínis volitabat acutis Cyprian. Gall. Gen. 1 2 1 Carduus et sp. multum p. a. Sedul. I 279 Carduus et sp. surgat p. a. I I 28 e spinis mollis rosa surgit acutis 40 I X 19 sq. Hilar, de evang. (CSE X X I I I 270) 9 spargit humum violis 42 Theocr. X X I I I 43 χ ώ μ α δε μοι χώαον (?) . . γράψον χαί τάδε γράμμα 43 Theocr. I 120 Λάφνις εγών δδε τηνος 6 τάς βόας ο>δε νομεύων, Δάφνις 6 τώς ταύρως χαί πόρτια; ω ί ε ποτίαδων Aen. I 379 Venant, c. V I 5, 229 Martini ad sidera noti vit. Mart, praef. 33 44 Dirae 32 fornionsaeque cadcnt umbrae, formonsior illis ipsa cades

VERGILI

30

V

Mt.

Tale tuum carmen nobis, divine poeta, Quale sopor fessis in gramine, quale per aestum Dulcis aquae saliente sitim restinguere rivo. Nec calamis solum aequiperas, set voce magistrum; Fortunate puer, tu nunc eris alter ab ilio. Nos tarnen haec quocumque modo tibi nostra vicissim Dicemus Daphninque tuum tollemus ad astra; Daphnin ad astra feremus : amavit nos quoque Daphnis. Mo. An quicquam nobis tali sit muñere maius? Et puer ipse fuit cantari dignus, et ista Iam pridem Stimichon laudavit carmina nobis. Me. Candidus insuetum miratur limen Olympi Sub pedibusque videt nubes et sidera Daphnis. Ergo alacris silvas et cetera rura voluptas Panaque pastoresque tenet Dryadasque puellas. Nec lupus insidias pecori nec retia cervis Ulla dolum meditantur; amat bonus otia Daphnis. Ipsi laetitia voces ad sidera iactant Intonsi montes; ipsae iam carmina rupes, 45 nobis carmen ς [Probus] de ult. syll. GLK

IV 233, 32

46 lassis R 56 lumen Serv. eel. VII s («»η II 46) 58 alacres R 59 dyradesque R 61 modum Rl 63 ipsa etiam R carmine

Peerlkamp

Colum. X 299 formoso Nais puero formosior ipsa — Val. V I 640 pecoris custos Stat. Th. I 581 45 sqq. Theocr. I I άδΰ τι τό ψιθύρισμα καΐ à πίτυς . . άδό Sì χαΐ τί> σι>ρίαδες · μετά Πάνα τό δεύτερον αθλον άποιο'ϋ 7 δδιον, ω ποιμήν, x i τεόν μέλος ΐ τό χατοχίς τήν' άπί τάς πέτρας καταλεφεται &ψόθ-εν δδωρ V I I I yo άδί> τό π ν ε ύ μ α . . . áSb Si ¡τώ θέρεος παρ βδωρ (>ίον αίθριοκοτεΐν V I I 89 θείε Κομάτα Paulin. Noi. X X I I 157 tunc te divinum vere memorabo poetam et quasi dulcis aquae potum tua carmina ducam Anth. lat. 908, 1 dulce sopor fessis et terris flumina siccis 47 Gratt. 522 sitim producere rivi Manil. V 534 rivo saliente Augustin, en. in psalm. 113 I 11 fons aquae salientis 49 II 38 51 I X 29 Aen. III 158 Hör. s. II 7, 29 tollis ad astra Sil. III 164 V I I 94 Carm. ep. 296, 13 54 Nemes. I 24 namque fuit dignus senior, quem . . concinerent 55 Calp. V I 83 V I I 9; 13 Stimichon 56 sqq. Luc. I X 12 sqq. — Hör. epod. III 9 candidum . . mirata est 57 Claud. X V I I 210 sub pedibus nimbos . . calcat X V I I I 173 vidit sub pedibus leges Carm. ep. 688, 16 subiectas que videt nubes et sidera caeli 59 g. I 11 Culex 115 Panes . . Dryadesque . . puellae Claud. X X V I I I 199 Pana . . Dryadas Carm. ep. 369, 12 Engstr. Dryades puellae 60 Theocr. X X I V 86 {ad I V 22) g. III 537 Hör. epod. X V 7 dum pecori lupus . . infestus Cyprian. Gall. fr. 14 p. 211 P . nec lupus insidians — g. I 307 Ι Π 413 Ον. her. I V 41 pressisque in retia cervis ars I 45 m. V I I 701 Sil. II 97 61 Augustin. en. in psalm. 35, 2 medi ta tur dolos et insidias 3 — Auson. ep. X X I X 31 p. 286 P . amant longa otia culpam 6a Lucr. I I 327 clamoreque montes isti reiectant voces ad sidera mundi

V

BVCOLICA

3I

Ipsa sonant arbusta: 'deus, deus ille, Menalca!' Sis bonus o felixque tuis ! en quattuor aras : E c c e duas tibi, Daphni, duas altana Phoebo. Pocula bina novo spumantia lacte quotannis Craterasque duos statuam tibi pinguis olivi, E t multo in primis hilarans convivía Baccho A n t e focum, si frigus erit, si messis, in umbra Vina n o v o m fundam calathis Ariusia nectar. Cantabunt mihi Damoetas et Lyctius A e g o n ; Saltantis satyros imitabitur Alphesiboeus. H a e c tibi semper erunt et cum sollemnia vota Reddemus nymphis et cum lustrabimus agros. D u m iuga montis aper, fluvios dum piscis amabit, D u m q u e thymo pascentur apes, dum rore cicadae, Semper honos nomenque tuum laudesque manebunt. U t B a c c h o Cererique tibi sic vota quotannis Agricolae facient; damnabis tu quoque votis. Mo. Q u a e tibi, quae tali reddam pro carmine d o n a ? 66 duoque alt. Serv. plen. Aen. III J05 Serv. plen. hie et ad VI ¡8 Non. 545, 29 (t)

68 duos ς 80 voti

65

70

7s

duo PR

64 Aen. V I 46 Lucr. V 8 deus ille fuit, deus, taciute Memmi Hör. epod. X I V 6 deus deus Stat. Th. V 751 deus iste, deus s. IV 6, 36 Nemes. III 63 deus ille, deus Gratt. 96 deus ille 65 Aen. 1 330 Paulin. Noi. XIII 31 sis bonus o felixque tuis [Anth. lat. 940, 15] — Aen. V 639 66 Theocr. X X V I 5 Iv χαφαρφ λειμωνι xájiov SooxatSsxa βωμώς, τώς tpeiç τφ Σεμέλφ, τώς ìwta τψ Διονυσψ 67 sq. Theocr. V 53 οταοώ χρατήρα μέγαν Xcoxolo γάλαχτος ταΐς Νόμφαις, οτααώ Sc xal ¿δέος άλλον έλαίω — Aen. III 66 (=Prud. apoth. 472) Val. I 260 nec valido spumantia pocula Baccho — g. II 85 ; 425 Iuvenc. IV 211 pingui. . olivo Claud, carm. min. X X X I 40 Cyprian. Gall. Gen. 308 Num. 116 Orientáis I 119 Alcim. Av. VI 477 68 sqq. Theocr. V I I 63 χήγώ την ο χατ' ίμ,αρ άνήτινον ή ioíóevxa ή xal λβυχοίαιν ατίφανον ictpl χρατί φυλάοσων τόν πτϊλ·οτιχον οίνον άπό χρατήρο( άφοξώ πάρ πυρί χιχλιμίνος Sil. X I 51 exhilarare viris convivía caede 7t sqq. Theocr. VII 153 τοΐον νίχταρ (schol. ίιά τήν ήδονήν τόν οίνον tins) íiceia» χβτ' αόλία itoool χορςύαοι 7« Theocr. VII 71 αδλτισίδντι l i μοι δύο ποιμέν(ς, ϊίς μέν Άχαρνίΰς, κίς Si Λ ο χωκίτος· 6 « Τίτορος ίγγύθίν àast Carm. ep. 459 Engstr. cantabunt mihi 74 sq. Paulin. Noi. X X V I I 111 reduci sollemnia voto X X V I I I 2 Augustin, de ord. I 8, 25 redditisque deo quotidianis votis al. Carm. e P· J73> 3 Engstr. solemnibus optime votis 76 sqq. I 60 Aen. I 607 sqq. Nemes. II 50 sqq. 77 Theocr. IV 16 μή itpAxaf οιτίζ»ται Santp h τεττιξ Hes. scut. 393 78 = Aen. I 609 (Carm. ep. 1786) Damas. X X X 4 sanctus honor semper laudesque manebunt Coripp. lust. I 88 aeternam famam laudemque et nomen habebis Carm. ep. 598, ι nomina tue superas laudesque manebunt 80 Aen. I 290 81 Coripp. lust. Π 61 quos tibi, quos

32

VERGILI

V

Nam ñeque me tantum venientis sibilus austri Nec percussa iuvant fluctu tarn litora nec quae Saxosas inter decurrunt ilumina valles. Me. Hac te nos fragili donabimus ante cicuta. Haec nos: 'formonsum Corydon ardebat Alexin', Haec eadem docuit: 'cuium pecus? an Meliboei?' Mo. At tu sume pedum, quod me cum saepe rogaret, Non tulit Antigenes (et erat tum dignus amari) Formonsum paribus nodis atque aere, Menalca. Rt ς

8$—87 Mopso continuât, 88 sqq. Menaient dat Deuticke donauimus ecce cicuta Schräder 89 nunc Pt tunc ς condignus Voss

8a sqq. Theocr. I 7 V I I I 76 (ad v. 45) X I 43 (ad I X 43) 83 Claud. V 221 percussa Ceraunia fluctu 85 Theocr. V I 43 χω μέν τφ οόριγγ', 6 î i τψ καλ&ν αίιλόν fSiuxev 86 sq. I I ι I I I ι 88 Theocr. V I I 43 'tiv tot' Sfa 'χορύναν ΐωρύττομαι' 128 b δέ μοι τό λαγωβόλον . . ωπααεν 8g Aen. II 407 V I I I 256 I X 622 X I I 3" ι Claud, rapt. II 172 Damasus I V 3 Anth. lat. 671, n o non tulit — Theocr. V I I 4 Άντιγένης — Carra, ep. 650, 2 dignus, set dignus amari 90 Theocr. X V I I 31 τφ Sì σιδάρίΐον σχΰταλον χβχαραγμένον όζοι; (εδωχεν)

»s

90

VI

BVCOLICA

33

VI Prima Syracosio dignata est ludere versu Nostra nec erubuit silvas habitare Thalea. Cum canerem reges et proelia, Cynthius aurem Vellit et admonuit: 'pastorem, Tityre, pinguis Pascere oportet ovis, deductum dicere carmen'. Nunc ego (namque super tibi erunt, qui dicere laudes, Vare, tuas cupiant et tristia condere bella) Agrestem tenui meditabor harundine musam. Non iniussa cano. Si quis tarnen haec quoque, si quis Captus amore leget: te nostrae, Vare, myricae, Te nemus omne canet; nec Phoebo gratior ulla est, Quam sibi quae Vari praescripsit pagina nomen. Pergite, Pierides. Chromis et Mnasyllos in antro Silenum pueri somno videre iacentem, Inflatum hesterno venas ut semper Iaccho. Serta procul, tantum capiti delapsa iacebant, a silvis R Thalia ς Sern. 5 diductum PV 10 legat ς Prise. GLK III 246, 5 12 V a n i Pl

9 in iussa Vollmer 16 iacebat PV

V I Nemes. III 1 Anth. lat. 486, 127 prima Syracosii 2 Mart. I V 8, 12 Claud. X V I 2 X X V 2 nostra Thalia 3 sqq. Hör. c. I V 15 ep. II I Prop. II 1, 17 sqq. I I I 3 Ov. am. I I, I I I 18, 13 sqq. ars II 493 sqq. — Calp. I V 155 vellit nam saepius aurem invida paupertas et dicit : ovilia cura Otto Sprichwörter p. 48 4 Horn II. X I I 319 Theocr. X X V 86 πίονα μήλα 5 Colum. X 4 0 Pierides . . deducite Carmine Musae 6 sq. Prop. III 1, 15 multi, Roma, tuas laudes annalibus addent Aus. Mos. 445 sqq. — Hör. c. s. 76 Tib. 1 3 , 3 1 Carm. Einsidl. I 15 Paulin. Noi. X V I I I 27 app. III Ii Carm. adv. Marcion. I I I 220 dicere laudes Ον. ars II 739 Colum. Χ 316 7 Manil. V 499 condere bella Coripp. loh. V i l i 225 tristia mittere bella 8 I 2 Nemes. I 3 gracili sub harundine carmen Auson. epigr. X X V I 13 p. 321 P . meditatur harundine carmen cfr. Ov. rem. 181 m. X I 154 10 ( = Hieron. Quaest. hebr. in Genes, praef. si tamen h. q. si q. c. a. leget) g. III 285 Maximian. III 5 captus amore tuo Venant. I 20,_3 captus amore tui (Auson. Mos. 390 victus amore tui = Verg. A . X I I 29) 12 Ciris 40 nomen nostra . . loqueretur pagina Prud. per. X 1 1 1 9 inscripta Christo pagina 13 sqq. Serv. plen. : 'hoc de Sileno non dicitur fictum a Vergilio, sed a Theopompo translatum' eqs. — Theocr. I 24 Χρόρ,ις Calp. V I 28 sqq. Mnasyllus 15 Nemes. III 61 (Silenus) venas inflatus nectare dulei hesternoque gravis semper ridetur Iaccho 16 Sil. X V I 434 delapsa corona . . capiti C a r o l u s H o s i u s , P . Vergila Maronis Bucolica.

3

34

VERGILI

VI

E t g r a v i s attrita p e n d e b a t c a n t h a r u s a n s a . Adgressi (nam saepe senex spe carminis a m b o L u s e r a t ) i n i c i u n t ipsis e x v i n c u l a sertis. A d d i t se sociam timidisque supervenit Aegle, Aegle, N a i a d u m pulcherrima, iamque videnti S a n g u i n e i s f r o n t e m m o r í s e t t e m p o r a pingit. I l l e d o l u m r i d e n s ' q u o v i n c u l a n e c t i t i s ? ' inquit. ' S o l v i t e m e , p u e r i ; satis est p o t u i s s e v i d e r i . C a r m i n a , q u a e voltis, c o g n o s c i t e ; c a r m i n a v o b i s , H u i c a l i u d m e r c e d i s erit.' S i m u l incipit ipse. T u m v e r o in n u m e r u m F a u n o s q u e f e r a s q u e v i d e r e s L u d e r e , t u m rígidas m o t a r e cacumina q u e r c u s ; N e c tantum P h o e b o g a u d e t Parnasia rupes, N e c tantum R h o d o p e miratur et Ismarus Orphea. N a m q u e c a n e b a t , uti m a g n u m p e r i n a n e c o a c t a S e m i n a t e r r a r u m q u e a n i m a e q u e m a r i s q u e fuissent E t l i q u i d i s i m u l i g n i s ; u t his e x o r d i a p r i m i s O m n i a et ipse tener m u n d i concreverit orbis; 23 inridens Pt 30 mirantur R cfr. Jihet. lat. min. p. 48, s H 33 et Ρ , exomnia Ρ ex ordia Nettleship cfr. Liter. IV 32 ex omnia Pecrlkamp 34 ipse teres Hartman 17 Sil. V I I 196 dextraque pependit cantharus . . delapsa Anth. lat. 941, 41 Silenus . . cui lacer a summo pendebat cantharus armo 20 Claud, rapt. I 231. addunt se comités 21 sqq. Nemes. III 12 iamque videns: »'ρμέπ, si carmina poscitis,' inquit 'ipse canam' eqs. 26 Calp. II 23 satis hoc mercedis habeto 27 sqq. g. I i t Culex 115 ludentes Panes . . et Satyri Dryadesque . . puellae . . tantum non Orpheus Hebrum . . tenuit Sidon. c. X X I I 37 Faunosque doccbat ludere Silenus Carm. ep. 369, 12 Engstr. Iudite Fauni Lucr. II 631 ludunt in numerumque exultant I V 769 g. I V 175 A . V i l i 453 Luc. II m Ov tr. I V I, i o in numerum 29 Culex 15 qua Parnasia rupes 30 Aus. Mos. 158 Rhodopen . . Ismarius Collis 31 Apoll. Rhod. I 496 ηβιδβν (Optpeòc) δ' ώς γαία xal οόρανός YiSt θ-άλαασα xò πρίν i n ' άλλήλ.οισι ¡u-jj ουναρηρότα μορφ·β veíxeo; ίξ όλοοίο διέκριθ-εν αμφίς ϊχαατα χτλ. Lucr. V 453 (Macr. V I 2, 22) tarn magis expressere ea, quae mare, sidera, solem lunamque efficerent et magni moenia mundi . . ideo -per rara foramina terrae partibu9 erumpens primus se sustulit aether eqs. I 714 sq. Ambros. ep. X V I I I 23 mundus ipse, qui vel primum coactis eleraentorum per inane seminibus tenero orbe concreverat Lucr. I 1018; 1103 I I 65; 105; 109 Claud. III 17 Paulin. Noi. X I X 41 (Claud. Mar. Vict. I 87 Oros. V I I 35, 17) magnum per inane Aen. X I I 354; 906 Lucr. II 83; 116 III 1 7 ; 27 Ov m. I V 718 V I 230 I X 223 Manil. I 553 Stat. Xh. I 310 per inane — Lucr. II 1059 semina . . coacta 33 Lucr. V I 205 (Macr. V I 5, 4) liquidi. . ignis — Lucr. I 61 ex illis sunt omnia primis II 1062 V 430; 471 exordia 34 Lucr. V 495 terrae concreto corpore pondus constitit 468; 798

io

ss

y

VI

BVCOLICA

Tum

35

d u r a r e s o l u m et d i s c l u d e r e N e r e a p o n t o

3S

Coeperit et rerum paulatim sumere formas; I a m q u e n o v o m terrae stupeant lucescere

solem

Altius utque cadant summotis nubibus imbres; Incipiant silvae c u m p r i m u m surgere, c u m q u e R a r a per ignaros errent ammalia montis. H i n c l a p i d e s P y r r h a e iactos, S a t u r n i a r e g n a Caucasiasque refert volucres furtumque Promethei. His adiungit, H y l a n nautae quo fonte relictum C l a m a s s e n t , ut litus ' H y l a H y l a ' o m n e s o n a r e t ; E t f o r t u n a t a m , si n u m q u a m a r m e n t a fuissent, Pasiphaen nivei solatur a m o r e iuvenci. A v i r g o infelix, q u a e t e d e m e n t i a c e p i t ! P r o e t i d e s i n p l e r u n t falsis m u g i t i b u s a g r o s , A t n o n t a m turpis p e c u d u m tarnen u l l a s e c u t a C o n c u b i t u s , q t i a m v i s c o l l o timuisset a r a t r u m , E t s a e p e in levi q u a e s i s s e n t c o r n u a f r o n t e . A v i r g o infelix, tu n u n c in m o n t i b u s e r r a s ; l i l e latus n i v e u m molli fultus h y a c i n t h o 38 atque Ρ ς Serv.plen. signibus R 40 ignotos Ρ 41 Hic Ρ Titania Wagner 49 secuta est R 50 timuisscnt R 51 quaesisset ÍÍR 35 Lucr. V 444 (Macr. V I 4, 11) discludere 36 Lucr. V 1263 formam . . rerum Sedul. I 353 I V 267 (mortalem) sumere formam 37 Ambros. 1.1. exutae humentibus tenebrie novum terrae stupuere solem Paulin. Noi. X X X I I 173 ast ubi cuncta novum stupuenint surgere solem L u c r . V 4 3 2 38 Ov.m. X I 5 1 6 cadunt. .resolutis nubibus imbres 39 Lucr. V 823 animai prope certo tempore fudit Claud. II 6 coeperat erecta surgere fronde nemus 41 sq. Paulin. Noi. X X I I 45 nec te ceu lapides Pyrrhae argillamve Promethei — I V 6 Saturnia regna 42 Prop. II 25, 14 Caucaseas . . aves Sen. Here. 1209 volucres Caucasi 43 sq. Val. I I I 596 rursus Hylan et rursus Hylan per longa reclamat avia Stat. s. I 2, 199 clamatus Hylas Solin. X L I I 2 Theocr. X I I I 58 τρίς μίν "Γλαν äoasv 46 Auson. Cupido 30 Pasiphae nivei sequitur vestigia tauri Ennod. c. II, 25, 1 Pasiphae niveum linquens . . iuveneum 47 ; 52 Calvus Io fr. 9 B. a virgo infelix Ciris 7 1 ; 167; 517 (Manil. V 588) virgo infelix Prud. per. X I V 124 o virgo felix (cfr. A . I I I 321) — II 69 48 Hör. ep. II I, 212 falsis terroribus inplet Ov. m. V I I 114 locum mugitibus inpleverunt II. lat. 299 (tauri) vastis replent mugitibus auras Nemes. II 32 teneris mugitibus aera complent Carm. ep. II41, 17 inplerunt fratres magnis mugitibus auras 51 g. I V 299 Ambros. de exc. Sat. II 128 levi cornua quacrat in fronte Culex 16 Tib. III I, 13 Ov. hai. 3 f. V 606 tr. I I, 8 m. X V 133; 596 German. Phaen. 175 Gratt. 489 Petr. 126, 18, 3 Sil. X I I I 332 Rutil. I 230 Cyprian. Gall. Gen. 608 Paulin. Petr. I V 478 Dracont. satisf. 33 Rom. V I I I 559 cornua fronte 52 II 21 Aen. III 644 — Ov. ars III 427 nemorosis montibus errant 53 Aen. X I 39 Calp. I 4 vaccae . . molle sub hirsuta latus explicuere genista Ov. m. II 865 Anth. lat. 429, 8 latus niveum 3*

40

45

s«

36

VERGILI

VI

Ilice sub nigra pallentis ruminât herbas Aut aliquam in magno sequitur grege. 'Claudite, nymphae, ss Dictaeae nymphae, nemorum iam claudite saltus, Si qua forte ferant oculis sese obvia nostris Errabunda bovis vestigia; forsitan illum Aut herba captum viridi aut armenta secutum Perducant aliquae stabula ad Gortyniae vaccae.' 60 Tum canit Hesperidum miratam mala puellam; Tum Phaethontiadas musco circumdat amarae Corticis atque solo proceras erigit alnos. Tum canit, errantem Permessi ad flumina Galium Aonas in montis ut duxerit una sororum, 65 Utque viro Phoebi chorus adsurrexeijt omnis; Ut Linus haec illi divino carmine pastor Floribus atque apio crinis omatus amaro Dixerit: 'hos tibi dant calamos, en accipe, Musae, Ascraeo quos ante seni, quibus ille solebat 7° Cantando rígidas deducere montibus ornos. His tibi Grynei nemoris dicatur origo, Ne quis sit lucus, quo se plus iactet Apollo.' Quid loquar aut Scyllam Nisi, quam fama secuta est 54 herbis R 55 nympha M 61 capit Ml 63 amaro R 63 eligit Mx 6 4 — 7 3 post 81 Scaliger 65 Aonias R dixerit MR 66 U t puero Aldhelm. de metr. p. p j , 31 E. 73 N e c RPt 74 u t R aut quam ς Serv. p. So, 2 Prob. 54 H ö r . c. I V 4, 57 ilex . . nìgrae frondis Sen. T h y . 654 nigra ilice — Ον. am. I I I 5, 17 ruminât herbas Arnob. V 23 rumigantem pallentis herbas Pacianus par. 9 pallentium ruminator hcrbarum 58 Cat. L X I V 113 errabunda regens . . vestigia 6« Schol. Theocr. I I I 40 ( Ί π κ ο μ έ ν η ς ) Ι χ ω ν παρά τ η ς θ·»άς ( « α ρ α γ ϊ ν ο μ έ ν η ς ) τ φ δρόμψ μ ή λ α vpuoâ ( t x ) τοδ τών 'Latcepiöiuv χ ή π ο ο χτλ. (efr. P r o b , ad hune I. Catal. I X 25) 6a sq. Paulin. N o i . X X V I I 283 amara super viridi cute cortex P s . Hieron. ep. C X L I X ι (Migne X X I I 1220) radicum amarum corticem 64 sqq. H e s . theog. 1 Μοοαάων Έ λ ι χ ω ν ι ά ί ω ν . . α ϊ θ·' 'Ελικώνος εχουαιν ορος μ έ γ α te ζάθ·εόν τ t . . και te λοεααάμεναι τέρενα χ ρ ό α Περμησαοιο *τλ. Nicander T h e r . 12 Ά ο κ ρ α ΐ ο ς μοχάτοιο μελιοαηεντος εν όχθ·αις Ή α ί ο δ ο ς χατέλεξε π α ρ ' δ ί α α ι Περμηοαοίο (Anthol. Pal. V I I 42 E n n . ann. I) — Prop. I I 10, 25 nondum etenim Ascraeos norunt mea cai-mina fontes, sed modo Permessi flumine lavit A m o r Claud, carm. min. X X X 8 fons Aganippea Permessius . . unda 66 Catal. I V 7 H o r . c. s. 75 Stat. s. V 3, 56 P h o e b i chorus 67 Cat. L X I V 321 divino fuderunt carmine 383 Calp. I 32 68 Colum. X 371 atque apio 70 Ον. ars I I 4 Sil. X I I 413 Ascraeo . . seni Stat. s. V 3, 26; 151 — Symm. I , 53, 2 pastor Hcsiodus, quem poetica lauru Camenalis familia coronavit 73 Callim. in Del. 269 ο&δέ τις 5 λ λ η γ α ι ά ω ν τοααόνδε θ ε ψ πεφιλήαεται ά λ λ φ 74 sqq. A e n . I V 595 Damas. L I I I I = Carm. ep. 670, I quid loquar aut P r u d . hai». 229 perist. I 112 quid loquar — Ciris 58 quam saepe legamus Ulixi candida s. 1. i. m. D . v. r. et g. in a. deprensos nautas c. 1. m .

VI

BVCOLICA

37

C a n d i d a succinctam latrantibus inguina monstris Dulichias vexasse rates et gurgite in alto A ! tímidos nautas canibus lacerasse marinis; A u t ut mutatos T e r e i narraverit artus, Q u a s illi Philomela dapes, quae d o n a pararit, Q u o cursu deserta petiverit et quibus ante Infelix sua tecta super volitaverit alis? Omnia, q u a e P h o e b o q u o n d a m meditante beatus Audiit Eurotas iussitque ediscere lauros, lile canit (pulsae référant ad sidera valles), C o g é r é d o n e e oves stabulis n u m e r u m q u e referri Iussit et invito processit V e s p e r O l y m p o . 78 narraverat actus R 80 alte Ribbeck 81 supra R ales MtR 8a quodam M 83 audit R lauras M 85 reterre Ml Pl R Serv. plert. Schol. Bern. Non. 381, 20 Arusianus GLK VII 45g, 15 75 Prop. I V 4, 39 Scyllam . . candidaque in saevos inguina versa canes Lucr. V 892 Cie. Verr. V 56, 146 Culex 331 Tib. I l l 4, 89 Ov. am. ΠΙ 12, 22 ars I 332 ex P. IV 10, 25 Hieron. ep. 130, 7 — Ov. m. X I V 60 Stat. s. I l l 2, 36 inguina monstris 76 Ov. Ibis 384 Dulichiae . . rati — Aen. V I I 704 Carm. ep. 250, 6 gurgite non alto 77 Albinov. Pedo (FPR p. 351) 10 feris.. marinis . . laniandos 78 Ciris 482 mutavit virginis artus 198; 494 Culex 128 mutaverat artus 7g Claud. I 151 dapibusve paratis Prud. cath. X 71 80 Stat. s. I l l 5, 58 non sic Philomela penates circuit amplectens — Sen. Phaedr. 777 quid deserta petis ?'Paulin. Noi. X V 125 petiit deserta locorum 321 Alcim. Av. tit. Gall. I i l Cyprian. Gall. Exod. 407 Claud. X X I 355 81 Ciris 51 caeruleis sua tecta s. v. a. Hor. s. II 1, 58 Ov. m. X I V 507 circumvolat alis Ov. tr. II 171 f. V I 527 ars II 19 Tib. Π 2, 17 Manil. V 367; 489; 593 Aegritudo Perdic. 38 (philomela) 82 g. I 167 Lucr. II 321; 1033 V I 612 Manil. I 260; 276 omnia quae 84 sqq. Nemes. II 88 sic pueri Donacen toto sub sole canebant, frigidus e silvis donec descendere suasit Hesperus et stabulis pastos inducere tauros III 66 haec Pan Maenalia pueros in valle docebat, sparsas donec oves campo conducere in unum nox iubet 85 sq. g. I V 434 sqq. 86 Aen. I 374 V i l i 280 Cat. L X I I I Sil. X V I 38 Vesper Olympo Culex 203 piger . . procedit Vesper ab Oeta Iuvenc. III 225 ruber astrífero procedit Vesper Olympo Claud, rapt. II 361 processerai Hesperus orbi

75

8°

's

38

VERGir.I

VII

VII Meliboew

F o r t e s u b arguta c o n s e d e r a t ilice D a p h n i s , C o m p u l e r a n t q u e g r e g e s C o r y d o n et T h y r s i s in u n u m , T h y r s i s ovis, C o r y d o n distentas l a c t e capellas, A m b o f l o r e n t e s aetatibus, A r c a d e s a m b o , E t c a n t a r e pares et r e s p o n d e r e parati. 5 H u e mihi, d u m teñeras d e f e n d o a frigore m y r t o s , V i r gregis ipse c a p e r d e e r r a v e r a t ; a t q u e e g o D a p h n i m Aspicio. Ille ubi m e c o n t r a videt, 'ocius' inquit, ' H u e a d e s , o M e l i b o e e ; c a p e r tibi s a l v o s et h a e d i ; E t si q u i d c e s s a r e potes, r e q u i e s c e s u b umbra. to H u e ipsi p o t u m v e n i e n t p e r p r a t a i u v e n c i ; H i c viridis tei.era p r a e t e x i t h a r u n d i n e ripas M i n c i u s e q u e sacra r e s o n a n t e x a m i n a quercu.' Quid facerem ? neque ego Alcippen nec Phyllida habebam,

V I I Theocr. V i l i 1 sqq. Theocr. V I 1 Δαμοίτας χ ώ Δάφνις δ βοοχόλος βίς iva γώρον τάν άγίλαν π ο*' σονάγαγον VIII ι Δάφνιδι τΰ> χαρίΐντι συνήντίτο βουχολέοντι μόλα νέμων . . χατ' ώρια μακρά Μίνάλχας • άμφω τώγ' ηοτην πυρροτρίχω, δμφω άνήβω χτλ. (ad V 2) Calp. V ι forte Micon senior Canthusque, Miconis alumnus, torrentem patula vitabant ilice solem (fere = Nemes. III i) II I sqq. Nemes. III 67 (ad V I 84) Theocr. I θι>ροις 3 IV 2ΐ Culex 76 rorantes lacte capellae 4 sq. Theocr. 1. 1. g. I V 342 Calp. II 3 formosus uterque nec impar voce sonans Nemes. II 16 ambo aevo cantuque pares, nec dispare forma, ambo I V 1 Lycidas . . et Mopsus . . pastores, calamis et versu doctus uterque — II. lat. 247 florentes aetate viri Tac. h. II 81 florens aetate formaque Carm. ep. 362, 3 — Hilar. Gen. (CSE X X I I I 239) 197 pueri cantare parati Dracont. Rom. V I 42 laudare volens, cantare paratus Anth. lat. 199, 13 respondere paratus 6 Ov. am. I 15, 37 metuentem frigora myrtum — Calp. III 1 numquid in hac, Lycida, vidisti forte iuvencam valle meam? eqs. 7 Theocr. VIII 49 ω τράγί, τάν Xeuxñv αΙγών δνερ Ον. ars I ¡22 virque paterque gregis Manil. V 32 vir gregis Anth. lat. 893, 81 taurus, solidi vir gregis et pater (cfr. Lydia 28) 8 Ον. m. VII 587 templa vides contra Luc. I X . 947 Val. V i l i 62 9 II 45 — Anth. lat. 893, 99 en tibi Titynis salvo laetus agit grege 10 sqq. Theocr. V 44 sqq. (vd. ad v. 13) — Copa 3 1 = Nenies. IV 46 pampinea . . requiesce sub umbra Maximian. II 47 sub qua consuevit requiescere, diligit umbram Coripp. pan. Anast. 22 requiescere fecit in umbra 1 a g. III 15 Aen. V I 5 Sen. ep. 89, 21 ripas aedificia praetexant Aus. Mos. 45 ripam praetexeris ulvis 13 Theocr. I 107 V 46 ώδε χαλόν βομβεδντι κοτΐ αμάνεσσι μέλιοααι Iles. op. 233 Carm. de laud. doni. 75 mille examina resonare 14 I 40 — Theocr. V 132 Ά λ χ ί π π α ς

VII

BVCOLICA

39

D e p u l s o s a lacte domi q u a e clauderet agnos, 15 E t certamen erat C o r y d o n cum T h y r s i d e m a g n u m . P o s t h a b u i tarnen illorum m e a seria l u d o . Alternis igitur c o n t e n d e r e versibus a m b o C o e p e r e ; a l t e m o s m u s a e m e m i n i s s e volebant. H o s C o r y d o n , illos r e f e r e b a t in ordine T h y r s i s . 20 Corydon N y m p h a e , noster amor, L i b e t h r i d e s , aut mihi c a r m e n Q u a l e m e o C o d r o concedite ( p r ó x i m a P h o e b i V e r s i b u s ille facit) aut, si n o n possumus o m n e s , H i c arguta s a c r a pendebit fístula pinu. Thyrsis Pastores, h e d e r á crescentem ornate p o e t a m , »5 A r c a d e s , invidia r u m p a n t u r ut ilia C o d r o ; A u t si ultra placitum laudarit, b a c c a r e f r o n t e m Cingite, n e vati n o c e a t m a l a lingua futuro. C. Saetosi caput h o c apri tibi, D e l i a , p a r v o s 15 cl. hedos Μί 16 Set Ribbeck 18 ambos Ml 19 volebam ς (Ait Serv.J 22 Phoebo V 23 possimus Mt Pt 25 crescentem PMt Serv. eel. IV ig Philarg. Schei. Bern. Acro Hör. c. I /, 29 nascente M —tern V Serv. 27 laudauit ς ( V f ) 29 'capri multi' Serv. plen. 15 g. I I I 18; Hor. c. I V 4, 14 matris ab ubere iam lacte depulsum leonem Prud. per. X 663 lacte depulsum — Ov. med. f. 15 claudebat, quos filia paverat', agnos 16 Hor. c. I I I 20, 7 grande certamen Calp. I I 9 et magnum certamen erat sub iudice Thyrsi Anth. lat. 286, I i nec mediocre fuit, magni certaminis instar 687, 8 (s. IX?) his certamen erat . . grande 1 7 Theocr. X I 11 άγεΐτο δί πάντα πάρεργα Hor. s. I ι , 27 ep. I I 3, 226 seria ludo Aus. Mos. 206 sua seria ludo posthabet Venant, c. V I 10, 27 ast ego posthabeo affectu mea seria vestro 18 sqq. Theocr. V i l i 29 χοΐ μέν παίδες äeiSov . . πράτος δ' ων άειδε . . Μενάλχας, είτα δ' άμοιβαίαν όπελάμβανε Δάφνις àotîàv βοοχολιχάν 6ι ταύτα μέν ών δι' αμοιβαίων ol παίδες äctaav I X 14 ο&τώς Δάφνις ästaev έμίν, ούτως δί Μενάλκας 19 I H S9 ai Theocr. V I I 148 ΝόμΦαι Κααταλίδες I X 28 βοοχολιχαΐ Μοϊοαι . . φαίνετε δ' φδάς 3 2 έμίν δ & Μοισα χαί φδά (φίλα) 22 Aen. V I 662 Theocr. I 3 {ad Ν 45) V I I 99 "Αριστις . . 8v οδδέ χεν αδτός άείδειν Φοίβο; . . μεγαίροι Sil. X I I I 53° nec dedignanda parenti carmina fuderunt Phoebo 23 V I I I 63 Horn. II. X I I I 729 άλλ' οδπως 4μα πάντα δονήσεαι αδτός έλέαθ-αι Varrò r. r. I I ι, 2 nemo enim omnia potest scire 24 Calp. V I I 12 arguta . . certare cicuta Tib. Π 5, 29 pendebat . . garrula . . fistula sacra deo Nemes. I 14 dependet fistula Fauno I I I 5 ex tereti pendebat fistula ramo Theocr. epigr. I I 26 Cat. X I 20 ilia rumpens Mart. I X 97, I rumpitur invidia Prud. psych. 597 ilia rumpit anhela Ον. rem. 389 Calp. V I 79 28 Theocr. V I 39 ώς μ ή |ααχανθ·ώ Cat. V I I 12 mala fascinare lingua 29 syq. Theocr. X 32 αιθ·ε μοι ής, Ζααα Κροισόν ποχα φαντί πεπάοθ'αι, χροσεοι άμφότεροί χ' άνεχείμεθ-α τα 'Αφροδίτη . . ίχοιαα . . ο χ ή μ α δ' ί γ ώ χαί χαινάς è π άμφοτέροισιν άμόχλας Stat. Th. I I 727 sqq.

VERGILI

4°

VII

Et ramosa Micon vivacis cornua cervi. Si proprium hoc fuerit, levi de marmore tota Puniceo stabis suras evincta cothurno. T. Sinum lactis et haec te liba, Priape, quotannis Expectare sat est: custos es pauperis horti. Nunc te marmoreum pro tempore fecimus; at tu, Si fetura gregem suppleverit, aureus esto. C. Nenne Galatea, thymo mihi dulcior Hyblae, Candidior cycnis, hederá formonsior alba, Cum primum pasti répétant praesepia tauri, Si qua tui Corydonis habet te cura, venito. T. Immo ego Sardoniis videar tibi amarior herbis, Horridior rusco, proiecta vilior alga, 41 videor P L 30 I I I 10 — Phaedr. I 12, 5 ramosa . . comua C I L X I 258, 17 ramosi in cornua cervi Ov. m. I I I 194 med. f. 59 Sen. Oed. 752 vivaci(s) cornua cerv(i) m. V I I 273 vivacisque iecur cervi A e n . X 725 O v . m. X 538 X I I 267 Luc. I X 921 Sil. I I I 39 (ramos superantia) Mart. X I I I 94, I Claud. X X I I 353 Dracont. laud. I 639 Coripp. loh. I V 385 cornua cerv(i) 31 A e n . V I 871 Hor. s. I I 6, 5 propria haec mihi muñera faxis — Culex 397 levi de marmore A u s . Mos. 363 per levia marmora 32 A e n . I 337 purpureo . . suras vincire cothurno V 269 L i v . Andron. 29 R i b b . ( = Laevius p. 289, 1 1 · Baehr.) purpureo suras include cothumo V a l . I 384 puniceo cui circumfusa cothurno Nemes. Cyn. 90 punieeis aptentur crura cothurnis Coripp. lust. I I 104 purpureo surae . . cothurno Anth. lat. 941, 18 purpureas croceo s. e. c. 33 Theocr. V 58 ατααώ δ' όχτώ μέν γαολώς τω Πανί γάλακτος Prud. c. Symm. I 113 sinum lactis et haec votorum liba quotannis 34 T i b . I I, 19 pauperis agri custodes (lares) Priap. X X I V I custodem fecundi vilicus horti L X X X V Bue. ( = I I p. 127 Vo.), 4 hortulumque pauperis tuor Gratt. 46 pauper rigui custos . . horti Paulin. Noi. X V I 286 pauperis horti possessor Sedul. praef. 15 de paupere carpsimus horto 35 sg. Sii. V I I 82 hoc tibi, diva, interea velamen erit; si pellere . . nubem dabis, omnis in auro . . fulgebit gemma corona Auson. epigr. 29 p. 322 P . nunc te marmoreum pro sumptu fecimus; at cum Augustus frater remeaverit, aureus esto Carm. ep. 1086, 9 aureura hoc tot[um fecissem, nunc monumeutumj de mea pauperie feci uti [potui] — Tlieocr. X 33 (ad v. 29) 37 sq. I X 39 Theocr. X I 19 ω λεοχά Γ α λ ά τ ε ι α . . λεοχοτέρα παχτάς ποτιίεΐν, άπαλώτερα άρνός . . φιαρωτέρα δμιραχος ώμάς V I I I 83 χρέσοον . . ή μέλι λείχειν O v , m. Χ Π Ι 7^9 candidior folio nivei, Galatea, ligustri . . dulcior uva . . formosior horto egs. Mart. I 1 1 5 , 2 candidior puella cygno 40 Theocr. X I 42 ά λ λ ' άφίχεο τί) ito8·' άμέ 63 έξένβ·οις, Γαλάτεια Ον. m. X I I I 839 iam, Galatea, veni A n t h . lat. 686, 25 fs. IXt) si qua tuae nunc matris habet te cura, faveto 41 Nemes. I V 53 Sardorum gramina Dracont. R o m . V I I 47 Sardoas . . herbas Ser. Samm. 427 Salvian. gub. dei V I I I, 6 — Calvus Io fr. 9 (Ov. m. I 632) herbis pasceris amaris 4a Colum. X 374 hórrida rusco — : Hor. s. I I 5, 8 vilior alga Prud. per. X 245 in algis vilibus

30

35

40

νπ

BVCOLICA

41

Si mihi non haec lux toto iam longior anno est. Ite domum pasti, si quis pudor, ite iuvenci. C. Muscosi fontes et somno mollior herba, Et quae vos rara viridis tegit arbutus umbra, Solstitium pecori defendite: iam venit aestas Torrida, iam lento turgent in palmite gemmae. T. Hic focus et taedae pingues, hic plurimus ignis Semper et adsidua postes fuligine nigri; Hic tantum Boreae curamus frigora, quantum Aut numerum lupus aut torrentia ilumina ripas. C. Stant et iuniperi et castaneae hirsutae; Strata iacent passim sua quaeque sub arbore poma; Omnia nunc rident: at si formonsus Alexis Montibus his abeat, videas et ilumina sicca. T. Aret ager; vitio moriens sitit aeris herba; Liber pampineas invidit collibus umbras: MXP

48 lento P M , ( S e r v . ) laeto M x ς 54 quaque ς 56 aberit Ρ

51 hinc ς ( S e r v . J

5a ripa

43 Theocr. X I I 2 οί ποθεδντες tv η ματ ι γηράαχουσιν Anth. Pal. X I I 171, 3 Hör. c. IV 5, 11 spatio longius annuo Ον. her. X V I I I 25 spatium mihi longius anno X I 29 Anth. lat. 198, 74 mihi nam lux amplior ilia est 44 X 77 Xib. III 1, 17 ite domum 6, 7 ite . . ite — Val. Max. II 9, I (Prop. I 9, 33 Mart. II 37, 10 Iuv. I l l 154^ si quis est pudor 45—60 c f r . Theocr. VIII 33 s q q . — Theocr. V 50 ειρια . . δπνω μαλαχώτερα X V 125 τάπητες . . μαλαχώτεροι δπνω 46 Hör. c. I ι, 21 viridi sub arbuto 47*?· Stat. s. ΙΠ ι, j o patula defendimus arbore sole — Symm. I X 83, 1 torridae aestatis Paulin. Noi. X V I 202 torrida solibus aestas Alcim. Av. I 236 nec torrida ferveat aestas — Claud. X I V 20 lento premitur palmite populus Cyprian. Gall. lud. 545 laeto cum palmite vites Ennod. c. I 3, 5 vestitus gemmis . . palmes 49 Theocr. X I 51 ίντί δροός ξύλα μ.οι χαί òtti αποίψ άχάματον πδρ Manil. IV 75® " " plurimus ignis Anth. lat. 213, 10 s q . 51 s q . Theocr. I X 12 τώ 84 θ-έξίεος φρΰγοντος Ιγώ τόααον μ.ελε8αίνω, 8ααον 20 ί χ ω 8έ toi οϋδ' 8οον ωραν χείματος ή ναώ&ς χαρόων άμόλοιο παρόντος 5» Ον. m. II 241 Manil. IV 417 Avien. Ar. 1581 ilumina rip(a)s 53 Anth. lat. 218, 2; 715, 4 hirsutae muñera castaneae 54 Lucr. I 1022 ordine se suo quaeque . . mente locarunt Calp. II 72 multa sub arbore nostra poma 55 s q . Theocr. VIII 41 παντά ί α ρ , παντά 81 νομοί, παντά 81 γάλακτος ο5θ·ατα πλήθΌοσιν . . ϊνθ·' ά χαλά παις έπινίβαεται* αί 8' αν άφίρπι^, χώ τάς βώς ρόαχων χαί βόες α&οτέραι 47 ίνθ·' 6 χαλός Μίλων βαίνει ποσίν αϊ 8' δν άφέρπγ, γώ ποιμήν ξηρός τηνόθ·ι χαί βοτάναι Anth. lat. 577» 1 v e r e omnia rident 57 Calp. III 51 te sine, vae misero, mihi lilia nigra videntur ( = Nemes. II 44) nec sapiunt fontes . . at si tu venias eqs, — Ον. m. V 482 segetes moriuntur in herbis Sen. n. q. VII 23, 3 Prud. c. Symm. II 977 aeris vitio 58 Copa 31 Nemes. IV 46 ( a d ν . io) Hilar. Genes. 107 pampineas celsis texebat collibus umbras Dracont. Rom. VI 67 Liber pampineis

45

50

ss

42

VERGILI

VII

Phyllidis adventu nostrae nemus omne virebit, Iuppiter et laeto descendet plurimus imbri. 60 C. Populus Alcidae gratissima, vitis Iaccho, Formonsae myrtus Veneri, sua laurea P h o e b o ; Phyllis amat corylos: illas dum Phyllis amabit, Nec myrtus vincet corylos nec laurea Phoebi. T. Fraxinus in silvis pulcherrima, pinus in hortis, 65 Populus in fluviis, abies in montibus altis : Saepius at si me, Lycida formonse, revisas, Fraxinus in silvis cedat tibi, pinus in hortis. M. Haec memini et victum frustra contendere Thyrsim. Ex ilio Corydon Corydon est tempore nobis. 7° 6 4 vincet V e n e r i s Serv. plen. fraxinus in s.' Serv. plcn. 6 7 ac Mt

6 5 'prius p o p u l u s in fi., dein 6 8 cedet Ρ Schol. Bern.

59 Auson. technop. 9 6 ρ. 164 P. nemus omne viret Venant, c. IX 3 , 8 viret o. n. Coripp. lust. I 3 2 3 n. o. virescit 60 g. II 3 2 6 Theocr. IV 4 3 χώ Zcù; . . £λλοχα δ' S e i Colum. X 2 0 4 maximus ipse deum . . in sinus matris violento depluit imbre Hilar. Gen. 1 7 6 intempestivus descendere nubibus imber 61 Theocr. II 121 λίΰχαν, Ήραχλίος ítpiv epvo; — Colum. Χ 2 3 5 te Theocr. III 4 6 τάν li χαλάν Κοθ·έρ«ιαν epigr. I 3 δάφναι tív, Πύθ-te Παιάν 63 Calp. ΙΠ 3 2 Mopsum tua Phyllis amabit «5 sqq. Theocr. XVIII 2 9 sqq. (vd. ad V 32) 66 sq. Theocr. VII 1 3 6 αίγειροι πτελέαι xe, τι) δ' ίγγύθεν iepòv δδωρ 13 etc. Λϋχίδας — I 8 3 Lucr. IV 1 0 2 0 V 49 2 ; VI 735 Hör. epod. Χ 7 X V I 47 montibus altis 70 Theocr. VIII 9 2 χή* τούτω πράτος παρά ποιμέσι Δάφνι; Ιγεντο

Vili

BVCOLICA

43

Vili P a s t o r u m m u s a m D a m o n i s et A l p h e s i b o e i , I m m e m o r h e r b a r u m q u o s est m i r a t a i u v e n c a Certantis, q u o r u m stupefactae carmine lynces E t m u t a t a s u o s r e q u i e r u n t i l u m i n a cursus, D a m o n i s m u s a m d i c e m u s et A l p h e s i b o e i .

5

T u mihi, seu magni superas iam saxa T i m a v i , S i v e o r a m IHyrici legis a e q u o r i s , — e n erit u m q u a m I l l e dies, m i h i c u m l i c e a t tua d i c e r e f a c t a ? E n erit, ut liceat t o t u m m i h i f e r r e p e r o r b e i n Sola Sophocleo tua carmina digna c o t h u r n o ?

»

A t e p r i n c i p i u m , tibi d e s i n a m . A c c i p e iussis C a r m i n a c o e p t a tuis a t q u e h a n c s i n e t e m p o r a c i r c u m I n t e r v i c t r i c e s h e d e r a m tibi s e r p e r e laurus. Frigida vix caelo noctis decesserat umbra, C u m r o s in t e n e r a p e c o r i g r a t i s s i m u s h e r b a : I n c u m b e n s tereti D a m o n sic c o e p i t

olivae.

7 et Mx 8 (cfr. I V 54) quondam tua dicere facta tcmpus erit Prise. GLK III 82, 15 11 desinet Μ ς Schol. Beni. Sition. tp. VII 18, ι in te desinam Lathviig 13 lauros MP ι Theocr. I II Nemes. I V 2 g. III 498 Calp. II 10 sqq. 18 neglectaque pascua tauri calcabant I V 66 (vates) cui saepe canenti adlusere ferae Cyprian. Gall. lud. 280 haedulus . . errabat nescius herbae Anth. lat. 893, 65 graminis immemor . . bueula 4 Calvus Io fr. 13 B. sol quoque perpetuos meminit requiescere cursus Ciris 233 quo rápidos etiam requiescunt ilumina cursus Tib. I V I, 125 nec adsuetos egerunt ilumina cursus Calp. II 15 et tenuere suos properantia flumina cursus 6 sq. Claud. V I I 119 IHyrici legitur plaga litoris . . Phrygii numerantur stagna Timavi 7 I 67 Sil. X V I 91 en umquam lucebit in orbe ille dies, quo te . . aspiciam? 10 Ov. am. I 15, 15 Mart. (ΠΙ 20, 7) V 30, ι Sophocleo . . cothurno Hör. c. II I, 12 Prop. II 34, 41 Iuv. V I 636 11 Horn. II. I X 97 ìv col μέν λήξω, σέο 8' ¿φξομαι Theocr. X V I I I è* Διός άρχώμεαθα και ίς Δία λήγετε κτλ. Theogn. ι sq. Ambros. exp. evang. Lucae X 48 a te principium, in te finis Alcim. A v . V I 80 a me principium, tibi pervenit Claud. Mar. Vict. prec. 22 a te principium Paulin. Pell. 595 opus hoc abs te, deus, orsus nunc quoque concludens tibi desino Hor. ep. I I, 1 13 sq. Nemes. I 81 coeptum . . carmen Laus Pis. ι Carm. ep. 1388, 3 — Sil. X V I 122 serpentis tempora circum Firmic. de err. V I I 2 Claud, rapt. II n i hederae serpunt — Tib. I 7, 7 Cons. ad Liv. 206 Mart. I X 35, 6 victrices lauros 15 g; III 326 (IV 402) Calp. V 52 sqq. 16 Theocr. III 38 άσεδμαι itoti τάν lu.xuv m?' ¿ποκλινθ-είς

'5

VERGILI

44 D.

Vili

'Nascere praeque diem veniens age, Lucifer, almum, Coniugis indigno Nysae deceptus amore Dum queror et divos, quamquam nil testibus illis Profeci, extrema moriens tamen adloquor hora. 20 Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. Maenalus argutumque nemus pinosque loquentis Semper habet, semper pastorum ille audit amores Panaque, qui primus calamos non passus inertis. Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. as Mopso Nysa datur : quid non speremus amantes ? Iungentur iam grypes equis, aevoque sequenti Cum canibus timidi venient ad pocula dammae. Mopse, novas incide faces: tibi ducitur uxor. Sparge, mante, nuces: tibi deserit Hesperus Oetam. 3° Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. O digno coniuncta viro, dum despicis omnes, Dumque tibi est odio mea fistula dumque capellae Hirsutumque supercilium promissaque barba,

20 adloquar MtPt 22 pinus Px 24 primum M 28 timidi P a V ς Quint. IX 3, 6 Charts. GLK I 26 g, 2 Serv. hic g. I 183 Aen. VIII 641 Philarg. Schol. Bern, hic et g. 1183 Acro Hör. c. I 2, g Prise. GLK II 144, 16 Anecd. Helv. g6, 35 timid(a)e MP i Serv. Aen. V122 Post 28 versum intercalarem (incipe etc.) add. ς 3θ hesperos hoeta Ρ 34 demissa Ρ (Serv.t) prolixa ς «7 Boeth. cons. I V c. 6, 15 18 Val. Π Ι 22 deceptus amore 1 9 1 ; . = Ciris 405 sq. — Cat. L X I V 191 fidem postrema comprecer hora 2i Theocr. I 64 άρχετε βοοκολιχδς, Μοΐσαι φίλαι, άρχίτ' άοιδάς Claud, carm. min. X X V ¡ b Maenaliosque modos 22 Theocr. I 1 ά π ί τ ο ς . . μελίσδεται Mosch, fr. I 8 ά πίτυς φδει Nemes. I 30 garrula pinus Cat. I V 12 24 II 32 Theocr. I 123 di Πάν, Π ά ν . . «ite τΰγ' άμφίπολίΐς μίγα Μαίναλον — g. I 124 Nemes. I 60 nec segnem passus nobis marcere iuventam 26 Calp. I l i 91 Phyllida Mopsus habet — luv. V I 41 quid fieri non posse putes, si iungitur Reposian. (Anth. lat. 253) 144 quid speret mortalis amor? Claud. Max. Vict. Π 307 quid non sperare queamus! Anth. lat. 390, 21 iungatur nunc cerva asino eqs. 729, 7 27 Theocr. I 132 (ad v. 52); 135 * a l τάς χΰνας ώλαφος ίλχοι Hor. c. I 33, 8 iungentur capreae lupis epod. X V I 31 28 Claud, rapt. II praef. 27 concordes varia ludunt cum tigride dammae Sen. Phaedr. 572 — g. Π Ι 539 Hor. c. I 2, 11 pavidae.. dammae — Iuvenc. II 264 greges ad pocula duxit Cyprian. Gall. Gen. 943 urgebat . . ad pocula nota bidentes 30 Cat. L X I 127 da nuces pueris, iners concubine — Cat. L X I I 7 Oetaeos ostendit noctifer ignes Culex 203 (ad V I 86) Ciris 350 Sen. Here. 132 32 Lucr. V 1012 mulier coniuncta viro Carm. ep. 1283, 3 eximio coniuncta viro 1347 A , 18 digno iuneta viro 1508, 3 Claud. Χ 276 o digno nectenda viro — Cyprian. Gall. Levit. 155 dum despicis omnes 34 Theocr. III 7 ή £ά μβ μισείς; ή 6ά γέ τοι σιμός καταφαίνομαι . . χαΐ προγένειος; (schol. κρογ. : b πολλάς χαθΐΐμένας τρίχας

BVCOLICA

Vili

45

Nec curare deum credis mortalia quemquam. Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. Saepibus in nostris parvam te roscida mala (Dux ego vester eram) vidi cum matre legentem. Alter ab undécimo tum me iam acceperat annus; Iam fragilis poteram ab terra contingere ramos. Ut vidi, ut perii, ut me malus abstulit error! Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. Nunc scio, quid sit Amor. Duris in cotibus illuni Aut Tmaros aut Rhodope aut extremi Garamantes Nec generis nostri puerum nec sanguinis edunt. Incipe Maenalios mecum, mea tibia, versus. Saevos Amor docuit natorum sanguine matrem Commaculare manus. Crudelis tu quoque mater. 4 3 nudis in

ς

44 autmaros M

Ismarus ς (Serv.)

Philarg.

ί χ ω ν too ηώγονος) X I 30 γινώαχω . . τίνος οδνεκα φεύγεις · οδνεχά μοι λ α ο ί α μ ί ν όφρύς Hieron. contra Ioli. Hierosol. 26 (Migne X X I I I 378) vins hirsutum supercilium, barba prolixa 3 5 A e n . I V 520 Ennius sc. fr. 3 1 6 V . eos (deos) non curare opinor, quid agat h u m a n u m genus Accius 142 R . neque deum supremus rex curat hominibus Lue. V I I 454 mortalia nulli sunt curata deo Cie. div. I I 104 al. 37 sq. Theocr. X I 25 ή ρ ά σ θ η ν pitv ί γ ω ^ β τεοδς, κόρα, άνίκα πράτον ή ν θ ε ς έμα oòv ματρί Φέλοισ' δακινθινα φύλλα (ζ ϊρεος δρέψααθαι ' ΐ γ ώ δ' 6Siv ά γ ε uóveoov Claud, carni, min. X X V 14 roscida . . mala legunt N e m e s . 11 4 sqq. 39 P L M V p. 373, i o Β. alter ab undécimo Paulin. Pell. 1 2 altera ab undecima annorum . . meorum Drac. Orest. 572 donec ab undecimis m e aetas eximeret annis Carm. ep. 420, 11 [tertijus a decimo cum m e produceret annus 1404, 1 3 quintus ab undécimo quem nunc susceperat annus 1560 Β , S octavus decimus vix te susceperat annus 40 Cyprian. Gall. Gen. 81 Sedul. I 98 Coripp. paneg. Anast. 2 p. 163 P . contingere ramos 4t Horn. II. X I V 294 ώς 8' ΐδεν, ώς μιν ε ρ ω ; πυκινάς φρένας ά|ΐφεκάλοψεν Theocr. I I 82 χ ώ ς ΐδον, ώς έμάνην, ως μοι περί θ υ μ ό ς Ιαφθ-η I I I 42 ώς ΐδεν, ώς εμάνη, ώς ες βαθΰν &λατ' έρωτα Ciris 4 3 o u t ν · u t Ρ·. ut me m. a. e. Ον. her. X I I 33 et vidi et perii Ov. tr. I 2, 99 I I 109 si (qua) me meus abstulit error Cyprian, app. V I 344 (III p. 322 H.) malus seduxit protinus error P r u d . apoth. 104 4 3 Theocr. I I I 15 vüv ίγνων xèv Έ ρ ω τ α . βαρύς θ ε ό ς . ή £ α λέαινας μαCiv εθ·ήλαζεν, δρυμώ τέ νιν ετρεφε μ ά τ η ρ X X I I I 4 *ο&κ τον " Ε ρ ω τ α τις ή ν θ ε ό ς Tib. I I I 4. 73 nescis, quid sit amor Ον. m. X I I I 762 quid sit amor, sentit Dracont. R o m . I I 64 noscant, quid sit amor — Horn. II. X V I 34 γ λ α υ κ ή δέ σε τίκτε θάλασσα πέτραι δ' ή λ ί βατοι Tib. I I I 4. 85 sqq. Ον. m. V i l i 120 — g. I V 203 Verg. Α . I V 366 Prop. I 3, 4 Cyprian. Gall. Iudic. 635 duris . . cotibus 44 ? ή Τ μ ά ρ ο ς îi ' Ρ ο δ ό π η η τηλοοροί Γαράμαντες g. I 3 3 2 (== Val. I 664) Theocr. V I I 77 ή " Α θ ω ή 'Ροδόπαν ή Καόχασον έοχατόωντα 47 Tib. I I I 4. 65 saevus A m o r docuit Ον. am. I 6, 34 rem. 530 Claud, carm. min. V I I I 1 saevus A m o r 48 sqq. Aen. I 407 Culex 292 sed tu crudelis, crudelis lu magis, Orpheu Ον. her. X X ι ο ί nam seimus, ut ilio

35

40

45

46

VERGILI

Vili

C r u d e l i s m a t e r m a g i s a n puer i n p r o b u s i l l e ? I n p r o b u s ille p u e r ; crudelis tu q u o q u e , m a t e r . I n c i p e M a e n a l i o s m e c u m , m e a tibia, versus. N u n c et ovis ultro fugiat lupus, a u r e a d u r a e M a l a ferant quercus, narcisso floreat alnus, P i n g u i a corticibus s u d e n t electra m y r i c a e , C e r t e n t et c y c n i s ululae, sit T i t y r u s O r p h e u s , O r p h e u s in silvis, inter d e l p h i n a s A r i o n .

50

55

I n c i p e M a e n a l i o s m e c u m , m e a tibia, versus. O m n i a vel m e d i u m fiat m a r e . Vivite, s i l v a e ! P r a e c e p s aerii specula d e montis in u n d a s D c f e r a r ; e x t r e m u m h o c m u n u s morientis h a b e t o . 60 D e s i n e M a e n a l i o s , i a m desine, tibia, versus.' H a e c D a m o n ; vos, q u a e r e s p o n d e n t A l p h e s i b o e u s , Dicite, P i c r i d e s ; n o n o m n i a p o s s u m u s o m n e s . 49 at scr. et 50 del. Kibbeck 56 Orion Mx 58 fiant ς Philarg. Donai. Ter. Amir. 6çs (Ad. 790 Τ) /'rise. fìLK II 4 65, 2g post 58 versu til excidissc pu tat G. Hermann sit magis in natuni saeva rcperta parens Sedul. II 6 heu, noxia coniux ! noxia tu coniux magis an draco perfidus ille ? perfidus ille draco, sed tu quoque noxia coniux Anth. lat. 199, 96 es, coce, suavis homo; dulcís sed tu quoque, pislor 253, 6 inprobe, dure puer, crudelis crimine matris . . Amor Ciris 133 sed malus ille puer 52 sqq. Theocr. I 132 vüv δ' ια μέν φορέοιτε βάτοι, . . ά δ& χαλά νάρχιοαος ε π' άρχεύθ-οιαι κομάααι, πάντα δ' εναλλα γένοιτο, χαΐ ά πίτος ϊχνας ένείκαι, . . xal τάς χΰνας ώλαφος ελχοι, κήξ ορέων τοί ακώπες άηδόσι δηρίααιντο V 136 0&θ·εμιτ sexta V 25 (ñeque·, nec ut vid. ./>,). Eliduntur syllabae breves ante longas: I 15; 20; 39; 58; 73 II 4; i i ; 62 III 1 8 ; 29; 3 5 ; 4 3 ; 46; 4 7 ; 9 1 ; 93 IV 2 7 ; 48; 56 V 6 ; 23; 25; 35; 4 2 ; 43 bis; 90 VI 2 (vd. supra); 51; 60; 83 VII 14; 19 V i n 7 ; 1 2 ; 23; 64; 7 3 ; 7 4 ; 78; 81 ; 83; 86 bis; 95 I X 1 2 ; 3 6 ; 65 Χ 7 ; 9 ; 1 2 ; 2 3 ; 3 7 ; 45 ter; = 5 6 ; breves ante breves: I 7; 12; 45 II 29; 30; 48; 49; 51 ; 66 III 74; 78 bis; 94; 9 5 ; 9 7 ; 98; 102 IV II bis; 36 V 6; 40 V I 5 ; 6 ; 3 2 ; 34; 68; 76 VII 7; 8; 14 bis; 41 VIII 65; 68 (= 72; 76; 79; 84; 90; 94; 100; 104); 7 8 ; 92; 9 8 ; 109 I X 9 ; 24; 35; 51 X 2 1 ; 3 5 ; 53 ; 62 (vd. codd.) ; = 55 ; mediae ante longas: I 11; 16; 24; 65; 78 II 3; 9; 31; 35; 43; 48; 54; 71 HI 2 ; 2 5 ; 3 5 ; 43; 44; 4 7 ; 5 5 ; 69; 108 IV 15; 3 5 ; 36; 5 8 ; 59 V 27s 37; 48 VI 15; 35; 45; 55 VII 25; 31 VIII 7; 23; 39; 40; 60; 64; 82; 91 I X 7 ; 9; 37 X 1; 35; 40; 60; = 51 ; mediae ante breves: I 24 II 25 III 49; 73; loi I X 37 X 13; 14; =

8

;

longae ante longas: I 13 ; 40; 53 ; 63 II 23 ; 25 bis ; 31 ; 43 ; 49 ; 73 III 10; 1 3 ; 25; 26; 28; 48; 49; 66; 70; 7 4 ; 78 IV 33 V 9 ; 13; 14; 15; 69 VI 27; 47; 52; 57; 59; 64 VII 6; 8; 27; 69 VIII 20; 4 1 ; 8 1 ; 97 I X 22; 26; 37 X 50; 5 6 ; = 4 7 ; longae ante breves: II 71 III 37; 84 = 86 = 88 = IV 12 (Pollio) V 58 VII 41 I X 7 ; = 9. Bis eliditur in eodem versu: I 24 I I 31; 43; 48; 49; 71 III 25; 35; 43; 47! 49; 74 IV n ; 36 V 6; 43 VII 8; 41 VIII 7; 23; 64; 78; 81 ; 86 I X 7 ; 9 X 35; = 27; ter II 25 III 78 VII 14 I X 37 X 45. Monosyllaba eliduntur: I 40 II 25; 43 III 10; 74 X 56 tru·, II 71 III 25 ; 26 tu-, II 73 I X 22 te; VIII 39 tarn-, III 48 V 9 VII 27 si, II 25 sum. Per aphaeresin diminuitur est II 70 III 45; 72; 102 I V 63 V 4; 32 VI 1; 11; 74 VII 43 VIII 33; 107 I X 38; 59 X 23; 52 (III 101 VI 49 vd. codd.). HIATVS

0, heu heu II 65; 58 III 100; ante penthemimeren III 6; 63 VII 53 VIII 41; 44 X 13, ante hepthemimeren VI 44, ante caesuram χατά τρ. τρ. II 53, ante bucolicam VIH 11 (vd. codd.) ; verba graeca II 24 X

12; V I I 53 castaneae hirsutae·,

Ι Π 79 vali

inquit V I 44

Hyla

ffylä omne V i l i 108 qui amant·, bis in eodem versu VI 44 VII 53. SYNHIZESIS SYNCOPE CONTRACTO)

I V 55 V i l i 55 ; (56 ?) Orpheus ( I V 57 Orpkéìì) V I 30 Orphéà 42 Promethìì 78 Terèï

INDEX

63

III 96 réìce (VII 54 sua ?) V i l i 81 éòdem III 5 8 V 1 5 déìnde I 20 II 53 I V 56 V I 26 huìc V I I 7 derraverat II 60 di I 3 5 dextra I V 5; 4 6 ; 52 saeclum V I 19; 23 V i l i 78 vincula V i l i 1 9 nil Π 6 V i l i 103 nihil—nil II 60 habitarunt V I 7 9 pararit V I I 27 laudarti V I 7 6 vexasse 77 lacerasse I X 10 servasse V I 4 4 clamassent V I 5 1 quaesissent I 23 norarn V I 48 inplerunt VIII 4 requierunt. TMESIS

V I 6 super tibi erunt V i l i 17 praeque diem, veniens age. SINGVLI PEDES

In primis quattuor pedibus dactyli (d) et spondei (s) sic distributi sunt: ddss 108, dsss 88, dsds 7 9 , dssd 69, ddsd 6 7 , sdss 6 3 , ddds 56, sdds 42, dsdd 42, sdsd 4 1 , ssss 40, dddd 3 5 , ssds 32, ssdd 26, sssd 2 1 , sddd 20. Primum pedem expient verba spondaica: I 1 9 ; 2 3 ; 2 5 ; 3 0 ; 3 3 ; 3 9 II 1 6 ; 2 3 ; 3 9 ; (48;) S3 III ( 1 3 ; ) 6 4 I V a i ; 2 8 ; 61 V 2 1 ; 62 V I ( 1 5 ; ) 2 0 ; 21 V I I 4 ; 2 1 ; 3 3 : 58 V I I ! 1 3 ; (20;) 2 6 ; 5 5 ; 5 6 ; 5 9 ; 8 3 ; 98 I X 3 4 ; 4 8 X 2 1 ; 3 7 ; 5 2 ; 7 3 ; 7 4 ; = 3 6 (40); duo monosy liaba : I (24;) 2 6 ; 3 2 ; 4 1 ; 6 4 ; 82 II 1 2 ; ( 3 1 ; ) 3 4 ; (43;) 5 4 ; 5 7 ; 5 8 ; 67 III (2;) 8 ; 1 2 ; 1 4 ; 1 5 ; 1 9 ; (28; 3 5 ; ) 5 6 ; 6 2 ; 7 5 ; 8 8 ; 1 0 0 ; (108) I V 55 V ι ; ( 1 3 ; ) 19; (69;) 85; 8 6 ; 88 V I ( 2 7 ; 47;) 49". ( 5 1 ; 5*;) 5 7 ; 73; 78 V I I 3 5 ; 4 6 ; 53 V i l i (7;) I I ; 1 5 ; ( 4 1 ; 91) I X 1 ; 2 1 ; 2 2 ; (26;) 4 0 ; 4 4 ; 5 7 ; 63 X (50;) 6 5 ; 6 7 ; = 45 (63)· Versus spondiaci I V 49 V- 38 V I I 5 3 . Versus exeunt in verbum quinqué syllabarum III 37 Alcimedontis V 73 V i l i 1; 5; 6 2 Alphesiboeus ; in quadrísyllabum II 24 Aracintho III I V 87 Meliboei III 63 V I 53 hyacinthus I V 49 incrementum V i l i 44 Garamantes X 12 Aganippe·, in duo bisyllaba (semper praecedente monosyllabo vel eliso bisyllabo) II 2 6 ; 3 7 ; 4 2 ; 5 3 ; 60 III 2 3 ; 4 0 ; 5 2 ; 8 8 ; 9 4 I V 3 4 ; 56 V 5 2 ; 80 V I (9;) 80 V I I 7 ; 2 1 ; 47 V i l i 7 ; 4 8 ; 5 0 ; 102 I X 1 7 ; 3 3 ; 5 1 ; 5 3 ; 6 0 X 1 1 ; = 28 (29); in duo monosyllaba V 83 (VI 9) V I I 3 5 I X 4 8 ; in unum monosyllabum III 6 2 V i l i 106. Interpungitur in pede quinto vel sexto II 73 III 84 V 5 4 ; 83 V I 9 ; 23; 39; 69 V I I 3 5 ; 4 0 ; 51 V i l i 106 I X 1 2 ; 2 5 ; 5 7 ; 6 3 ; 6 4 ; 6 7 . PROSODIACA

ego, dui, modo, ubi, seid V i l i 4 3 , nescii III 103 V i l i 1 0 7 , quandòquidem III 55, hidie III 49, ambo III 3 4 V I I 4 , ergñ I 4 6 ; 5 9 (eliditur III 28 V 58), irnmo semper eliditur, item ago, Pollio V 13 VII 41 I X 2 6 ; I 13 I X 3 7 ; ΠΙ 8 4 ; 8 6 ; 88 I V 12. mihi, tibí, siUC, sed mihi I 7 III 7 6 I X 5 3 Χ ι ; 37 h tibi II 7 0 I V 2 3 V 79 V i l i 9 3 I X 5 7 .