Narodziny miasta komunalnego. Struktury ustrojowe, ramy przestrzenne i podstawy gospodarcze Krakowa w XIII wieku 9788365880543

Citation preview

Na r o d z in y MIASTA KOMUNALNEGO

Mojej drogiej Żonie Marcie

PIOTR OKNIŃSKI

Na r

o d z in y MIASTA KOMUNALNEGO ust j we, #m p &est &e''e ( p )st#w g sp )# c&e K #k w# w XIII w(eku

St uktu

I'st tut H(st (( PAN W# s&#w# 2018

Re c e n z j e w y d a w n ic z e

prof. dr hab. Zdzisław Noga, dr hab. Marcin Starzyński Re d ak c j a ,

k o r ek t a i in d e k s y

Jolanta Rudzińska Op r ac o w a n ie

g r af ic z n e i p r o j e k t o k ł a d k i

Dariusz Górski Na

o k ł ad c e

XIV-w(ec&'# w(elk# p(ec&ęć m(#st# K #k w# p & ) kume'c(e & 27 luteg 1425 .; W# s&#w#, A ch(wum Głów'e Akt D#w' ch, ) k. pe g. ' 5024

© C p (ght b P( t Ok'(ńsk( © C p (ght b I'st tut H(st (( (m. T#)eus&# M#'teuffl# P lsk(ej Ak#)em(( N#uk ISBN 978-83-65880-54—3

Publ(k#cj# ) t w#'# &e ś )ków publ(c&' ch M('(ste stw# N#uk( ( S&k l'(ctw# W żs&eg

W )#'(e I, W# s&#w# 2018

I'st tut H(st (( PAN R 'ek St# eg M(#st# 29/31 00-272 W# s&#w# 22 831 02 61-62, w. 44 www.(hp#'.e)u.pl http://ks(eg# '(#-(hp#'.e)u.pl w )#w'(ctw @(hp#'.e)u.pl Dr

u k i o p r aw a

F#b k# D uku

SPIS TREŚCI

WRr o S a d z T n iT . OU V S iT n iT Rr o W X T U a Y y Z i W a d a [ I BAZY ŹRÓDŁOWEJ

7

Ro z d z ia \ I. MIEJSKA GMINA SAMORZĄDOWA

2( 32 47

1. P #w ( p &ą)ek są) w w m(eśc(e 2. O g#' s#m &ą)u k mu'#l'eg 3. Mech#'(&m em#'c p#cj( p l(t c&'ej Ro z d z ia \ II. TERYTORIUM MIASTA LOKACYJNEGO

1. Te e' '#leżące ) gm(' m(ejsk(ej 2. St uktu g#'(&#cj( k śc(el'ej 3. P &est &eń publ(c&'# intra muros

If

-

63

64 75 85

Ro z d z ia \ III. KOMUNALNE „PRZEDSIĘBIORSTWO”

95

1. Aut ' m(# g sp )# c&# m(#st# 2. Oś )ek k 'ce't #cj( k#p(t#łu 3. M#jątek wł#s' ( s stem sk# b w

96 108 122

Ro z d z ia \ IV. BUNT WÓJTA ALBERTA I JEGO WYMOWA SPOŁECZNO-USTROJOWA

131

Wy Z a z

146

gZ r V Y VS

BiW X io h r a i ia

148

AW g Y r a j Y

187

In d T Z g o g V W

189

In d T Z g h T o h r a i ij z n o -Y o Ro h r a i ij z n y

201

WPROWADZENIE. OMÓWIENIE PROBLEMATYKI BADAŃ I BAZY ŹRÓDŁOWEJ

W m (ch &w#ż#'(#ch '#) p wst#'(em m(#st# k mu'#l'eg w K #k w(e )w łuję s(ę ) &'#'eg m )elu te et c&'eg „m(#st# t pu &#ch )'(eg ”. P &e)st#w(ł g M#x Webe w eseju Die Stadt, pu­ bl(k w#' m p śm(e t'(e w 1921 ., p tem w(el k t'(e p &e) uk w ­ w#' m ( tłum#c& ' m1. Stu)(um t jest uw#ż#'e &# uk ' w#'(e w(el let'(ch ) skusj( t c& ' ch w k ęg#ch '(em(eck(ch p #w'(ków, ek ' m(stów ( h(st ków2. W ujęc(u Webe # '#jw#ż'(ejs&ą cechą ) óż'(#jącą m(#st kc )e't#l'e ) m(#st# t pu wsch )'(eg (lub (e't#l'eg ) jest #ut ' m(# p #w' ust j w#. W p lsk(ej h(st ( g #f(( ś e)'( w(ec&'e m(#st p st &eg#'e j#k #ut ' m(c&' b t p #w' ust j w st#ł s(ę b(ektem s stem#t c&' ch b#)#ń '# p &eł m(e XIX ( XX w. P( '(e ską lę '# t m p lu )eg #ł &wł#s&­ c&# p ów'#wc&e stu)(# h(st c&' p #w'e St#'(sł#w# Est e(che #3. 1 M. Webe . Die Stadt, „A ch(v fu S &(#lw(sse'sch#ft u') S &(#lp l(t(k” 47, 1921, s. 621-772 (p &e) uk w p (. )um. w: te'że. Gospodarka i społeczeństwo. Zarys socjologii rozumiejącej, tłum. D. L#ch wsk#, W# s&#w# 2002, s. 923 '.). 2 H. C#ll(es, Der Stadtbegriff bei Max Weber, w: Vor- und Fruhformen der europdischen Stadt im Mittelalter, t. 1, e). H. J#'kuh', W. Schles('ge , H. Steue , Gótt('ge' 1973, s. 56-60; K. Sch e('e , Die mittelalterliche Stadt in Webers Analyse und die Deutung des okzidentalen Rationalismus. Typus, Legitimitćit, Kulturbcdeutung, w: Max Weber, der Historiker, e). J. K ck#, Gótt('ge' 1986, s. 119-150; Die okzidentale Stadt nach Max Weber. Zur Problem der Zugehdrigkeit in Antike und Mittelalter, e). Ch. Me(e , M(('che' 1994; Max Weber und die Stadt im Kulturvergleich, e). H. B uh's, W. N(ppel, Gótt('ge' 2000; E I s(gle , Annaherungen an den Stadtbegriff, w: Europćiische Stćidte im Mittelalter, e). E Opl(, Ch.R S ''lech'e , I''sb uck 2010, s. 17—20; & b. też Vielerlei Stćidte. Der Stadtbegriff, e). P. J h#'ek, E-J. P st, K l' 2004. 3 H. B# c&, Stanisław Estreicher i rozwój jego twórczości naukowej, „P#m(ęt'(k L(te #ck(” 38, 1947, s. 124-150; M. P#tk#'( wsk(, Rozkwit nauk historycznoprawnych na Uniwersytecie Jagiellońskim, w: Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, e). M. P#tk#'( wsk(, K #ków 1964, s. 127-132; te'że. Od prawa

8

Wp w#)&e'(e. Omów(e'(e p blem#t k( b#)#ń ( b#& ź ó)ł wej

W t m k es(e p wst#ł też kl#s c&'e p #ce ) t c&ące ust ju ś e)­ '( w(ec&'eg K #k w#. W 1911 . uk#&#ł# s(ę &p #w# Est e(che # ) t c&ąc# ust#' w(e'(# p #w# m#g)ebu sk(eg w K #k w(e '# et#p(e l k#cj( w 1257 .4, w 1934 . w )#'# & st#ł# m ' g #f(# k #k w­ sk(ej #) m(ejsk(ej w ś e)'( w(ec&u #ut stw# uc&'(# Est e(che #, M(ch#ł# P#tk#'( wsk(eg 5, # w 1938 . M(ec& sł#w N(w(ńsk( pu­ bl(k w#ł m ' g #f(ę k #k wsk(eg wójt stw# w ś e)'( w(ec&u6. P efe e'cj# tem#t k( p #w' ust j wej &'#l#&ł# też w #ź'e )b(c(e w p(e ws&ej m ' g #f(( )&(ejów m(#st ( m(es&c&#ństw# )#w'ej P lsk( #ut stw# J#'# Pt#ś'(k#7. W ) ug(ej p ł w(e XX w. h(st c p lsk(ch m(#st ('te es w#l( s(ę w w(ęks& m st p'(u &#g#)'(e'(#m( sp łec&' -g sp )# c& m(, )w łując s(ę m'(ej lub b# )&(ej k 'sekwe't'(e ) met ) l g(( m# ks(st wsk(ej8. K & st#l( je)'#k też & ) bku p &e)w je'' ch b#)#ń h(st c&' p #w' ch. W l#t#ch 60. ( 70. publ(k w#' )w(e &p #w , któ e ) )&(ś w# u'kują '#s&e &um(e'(e p cesu p wst#w#'(# ś e)'( w(ec&'eg m(#st# l k#c j'eg . W gł ś'ej p #c & 1964 . K# l Buc&ek k#teg c&'(e ) &uc(ł te (ę mów(ącą niemieckiego do powszechnej historii prawa: Lotar Dargun (1853-1893), Stanisław Estreicher (1869-1939), w: t#mże, s. 223-239; L. P#ul(, Trzy kierunki badań naukowych profesora Michała Patkaniowskiego, „Zes& t N#uk we U'(we s tetu J#g(ell ńsk(eg ” 408, „P #ce P #w'(c&e” 70, 1976, s. 15-30; S. G )&(sk(, Stanisław Estreicher jako twórca porównawczej historii państwa i prawa, „C&#s p(sm P #w' -H(st c&'e” 50, 1998, 1, s. 117-128; PM. Żuk wsk(, Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 2: 1780-2012. e). D. M#lec, K #ków 2014, s. 96-98. 4 S. Est e(che , Kraków i Magdeburg w przywileju fundacyjnym krakowskim, w: Ku uczczeniu Bolesława Ulanowskiego, K #ków 1911, s. 403-435 [ )b., s. 1-35]; & b. też Bibliografia drukowanych prac historycznoprawnych Stanisława Estreichera, p #ć. W.M. B# tel, w: Studia Culmensia Historico-Iuridica czyli Księga pamiątkowa 750-lecia prawa chełmińskiego, t. 1, e). Z. Z) ójk wsk(, T uń 1990, s. 474—479. 5 M. P#tk#'( wsk(, Krakowska rada miejska w średnich wiekach, K #ków 1934. 6 M. N(w(ńsk(, Wójtostwo krakowskie w wiekach średnich, K #ków 1938. 7 J. Pt#ś'(k, Miasta i mieszczaństwo w dawnej Polsce, w ). E Buj#k, W# s&#w# 1934. 8 A. S s' wsk#, Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią (1947-1994), W# s&#w# 2004, s. 106 '., 203 '.; W. K (egse(se', Główne nurty badań nad dziejami nowożytnymi w Instytucie Historycznym Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1930-1990, w: Historia na Uniwersytecie Warszawskim. Materiały konferencji naukowej z okazji jubileuszu 80-lecia Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 21 października 2010, e). M. K c&e sk#, J. A)#mc& k, W# s&#w# 2012, s. 50; M. T m wsk(, Czy w historiografii polskiej istnieje „szkoła Małowista"?, KH, 124, 2017, 1, s. 105.

Wp w#)&e'(e. Omów(e'(e p blem#t k( b#)#ń ( b#& ź ó)ł wej

9

(st'(e'(u '# &(em(#ch p lsk(ch #ut cht '(c&' ch f m ust ju t# g ­ weg ( m(ejsk(eg p &e) k l '(&#cją '# p #w(e '(em(eck(m9. N#stęp'(e w 1974 . Be'e) kt Z(e't# # p(s#ł p ces p &e b #ż#'(# s(ę „ ś )ków peł'(ąc ch ek ' m(c&'e fu'kcje m(#st” w „w ) ęb'( 'e p #w'(e #ut ' m(c&'e m(#st#”10. We)ług Z(e't# w# u'k(em w ks&t#łce'(# s(ę #ut ' m(c&'ej gm(' m(ejsk(ej '# &(em(#ch p lsk(ch b ł# l k#cj# '# p #w(e '(em(eck(m. Wś ó) '#stępstw l k#cj( b#)#c& w m(e'(#ł utw &e'(e egul# 'eg pl#'u u b#'(st c&'eg , bu) wę mu ów, p w ł#'(e wł#)& s#m &ą) w ch ( w ) ęb'(e'(e s(ę &#lążków st#'u m(es&c&#ńsk(eg . C#ł ks&t#łt t ch t #'sf m#cj( '#& w#ł „p &eł mem l k#c j' m”11. K 'cepcję p &eł mu l k#c j'eg w ujęc(u p p ' ­ w#' m p &e& Z(e't# ę &w('ął Sł#w m( G#wl#s12. P k#&#ł ', że b ł t p ces „&#m k#jąc s(ę m(ę)& ecepcją w& u s#) t# g wej (villa forensis) # p wst#'(em m )elu m(#st# k mu'#l'eg k ł p ł w XIII w.”13 Be'e) kt Z(e't# # p )k eśl#ł je)' c&eś'(e, że l k#cj# m(#st# b ł# ) p(e pu'ktem w jśc(# )l# p wst#'(# gm(' k mu'#l'ej

9 K. Buc&ek, Targi i miasta na prawie polskim (okres wczesnośredniowieczny), K #ków 1964, &wł. s. 92-112. K t k w#'# k 'cepcj# m(#st '# p #w(e p lsk(m m(#ł# )#w'ą ge'e&ę: K. M#lec& ńsk(, Najstarsze targi w Polsce i stosunek ich do miast przed kolonizacją na prawie niemieckiem, Lwów 1926 (Stu)(# '#) H(st (ą P #w# P lsk(eg , 10, 1); G. L#bu)#, Miasta na prawie polskim, w: Studia historica: w 35-lecie pracy naukowej Henryka Łowmiańskiego, e). A. G(e s&t ( ('., W# s&#w# 1958, s. 181-197. M(m k t k( K. Buc&k#, te (# t# t #f(ł# ) je) 'ej p lsk(ej m ' g #f(( k l '(&#cj( '# p #w(e '(em(eck(m: A. Wę)&k(, Początki reformy miejskiej w środkowej Europie do połowy XIII wieku (Słowiańszczyzna Zachodnia), P &'#ń 1974; p . p lem(kę B. Z(e't# , Przełom w rozwoju miast środkowoeuropejskich w pierwszej połowie XIII w., PH, 67, 1976, 2, &wł. s. 228 '. 10 B. Z(e't# #, Przemiany społeczno-gospodarcze i przestrzenne miast w dobie lokacji, w: Miasta doby feudalnej w Europie środkowo-wschodniej. Przemiany społeczne a układy przestrzenne, e). A. G(e s&t , T. R sł#' wsk(, W# s&#w# 1976, s. 79 '. ( publ(k w#' w 1976 . t m &#w(e # m#te (#ł & k l kw(um K m(sj( H(st (( M(#st KNH ( K m(sj( Me)(ew(st c&'ej PTH, któ e )b ł s(ę 7-8 IX 1974 .); & b. też A. G(e s&t , Erom forum to civitas. Urban Changes in Poland in the Twelfth and Thirteenth Centuries, w: La Pologne au XIIe Congres International des Sciences Historiąues a Vienne, e). J. B# )#ch, W# s&#w# 1965, s. 7-30. 11 B. Z(e't# #, Przełom w rozwoju miast, s. 230. 12 S. G#wl#s, Przełom lokacyjny w dziejach miast środkowoeuropejskich, w: Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania, e). Z. Ku '#t wsk#, T. Ju ek, P &'#ń 2005, s. 133-162. 13 T#mże, s. 160.

10

Wp w#)&e'(e. Omów(e'(e p blem#t k( b#)#ń ( b#& ź ó)ł wej

se'su stricto, tw(e )&ąc, że „m(#st p l k#c j'e jest jes&c&e m(#stem p &e)k mu'#l' m”14. Jeg &)#'(em p ces ks&t#łt w#'(# s(ę gm(' k mu'#l'ej p stęp w#ł w m(# ę st p'( wej em#'c p#cj( m(ejsk(eg s#m &ą)u sp ) ) m('#cj( wł#)& &w(e &ch'(ej ( ep e&e'tująceg jej ('te es wójt stw# )&(e)&(c&'eg 15. K 'cepcj# w óż'(#'(# w h(st (( m(#st l k#c j' ch c&#su p &e)k mu'#l'eg (t&w. k esu ) m('#cj( wójt# )&(e)&(c&'eg ) #& c&#su s#m )&(el' śc( #) m(ejsk(ej (t&w. k esu #)&(eck(eg ) w stęp w#ł# t#kże w póź'(ejs&ej h(st ( g #­ f((. Uw&glę)'(#ł# ją '# p & kł#) '#jw#ż'(ejs&# m ' g #f(# )&(ejów p lsk(ch m(#st w k es(e p &e) &b( w m, #ut stw# M# (( B guck(ej ( He' k# S#ms ' w(c. W b#)#'(#ch '#) K #k wem j#k ce&u ę ))&(el#jącą k es wójt wsk( ) #)&(eck(eg t #ktuje s(ę ) )#w'# m me't stłum(e'(# bu'tu wójt# Albe t# w 1312 ., w '#stępstw(e teg w )# &e'(# &l(kw() w#' b w(em ('st tucję )&(e)&(c&'eg wójt stw#17. P &ek '#'(e c#łk w(t m &) m(' w#'(u st uktu s#m &ą) w ch K #k w# p &e& wójt stw )&(e)&(c&'e w k es(e ^ &e) 1312 . w #&(ł s&c&egól'(e ) b(t'(e R m#' G ó)eck( w stu)(um k #k wsk(ej #)&(e m(ejsk(ej18. R k 1312 p służ ł '#stęp'(e j#k e&u # w m ' g #f(( ś e)'( w(ec&'eg K #k w# #ut stw# Je &eg W &umsk(eg , któ je)'#k w w(ęks& m st p'(u '(ż wc&eś'(ejs( b#)#c&e #kce't w#ł g sp )# c&e skutk( stłum(e'(# ebel((19. P )&(#ł '# k es wójt wsk( ( #)&(eck( w h(st (( K #k w# jest ów'(eż s(l'(e eksp ' w#' we współc&es' ch b#)#'(#ch '#) h(st (ą k #k wsk(eg 14 B. Z(e't# #, Przemiany społeczno-gospodarcze, s. 90-91. 15 Te'że, Das Deutsche Recht (ius Teutonicum) und dic Anfdnge der stadtischer Autonomie, w. Autonomie, Wirtschaft und Kultur der Hansestćidte. Johannes Schildhauer zum 65. Geburtstag, e). K. F (t&e, We(m# 1984 (H#'s(sche Stu)(e', 6), s. 94-100. 16 M. B guck#, H. S#ms ' w(c&, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbio­ rowej, W cł#w 1986, s. 58 '.; & b. też M. Z#łęsk#, Wójtostwa dziedziczne w miastach Małopolski w późnym średniowieczu (studium historyczno-prawne), W# s&#w# 2005, s. 64 '. 17 P &eb(eg w )# &eń ust#l(ł E. Dług p lsk(, Bunt wójta Alberta, RK, 7, 1905, s. 135-186; te'że, Władysław Łokietek na tle swoich czasów, w ). J. Dąb wsk(, w ). 2, K #ków 2009, s. 138 '. Wc&eś'(ej p blem m#w(#ł M. B b & ńsk(, Bunt wójta krakowskiego Alberta z roku 1311, w: te'że, Szkice i studia historyczne, t. 1, K #ków 1922, s. 159-183; & b. też A. G #b wsk#, Bunt wójta Alberta w historiografii polskiej, w: Bunt wójta Alberta. Kraków i Opole we wzajemnych związkach w XIV wieku, e). J. R#jm#', K #ków 2013, s. 19-31. 18 R. G ó)eck(, Początki rady miejskiej w Krakowie, RDSG, 25, 1963, s. 49 '.; J. W &umsk(, Roman Gródecki o średniowiecznym Krakowie, RK, 49, 1978, s. 5-26. 19 J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, K #ków 1992, 212 '.

Wp w#)&e'(e. Omów(e'(e p blem#t k( b#)#ń ( b#& ź ó)ł wej

11

ust ju s#m &ą) weg , &wł#s&c&# w # t kuł#ch Z)&(sł#w# N g( ( W#l­ )em# # Buk wsk(eg 20 #& w '#j' ws&ej m ' g #f(( #) m(ejsk(ej #ut stw# M# c('# St# & ńsk(eg 21. Z#st &eże'(# w bec p(s#'eg m )elu pe ( ) &#cj( )&(ejów p lsk(ch m(#st l k#c j' ch &gł s(ł A't '( Gąs( wsk( w b#)#'(#ch '#) ust jem ś e)'( w(ec&'eg P &'#'(#. Z#uw#ż ł ', że l(kw()#cj# lub w kup wójt stw# p &e& wł#)&e p & kł#) weg m(#st# l k#c j­ 'eg '(e mus(#l wc#le skutk w#ć &w jem #ut ' m(( p l(t c&'ej m(es&c&#', p &ech )&(l( '( wte) b w(em &w kle sp ) '#)& u wójt# p ) &# &ą) st# st 22. W# t ów'(eż p & t c& ć w '(k( b#)#ń p ów'#wc& ch p &ep w#)& ' ch p &e& Sł#w m( # G#wl#s#, któ p k#&#ł, że p lsk(e m(#st# &p c&ęł w#lkę &s&e &e'(e #ut ' m(( k mu'#l'ej już w ) ug(ej p ł w(e XIII w., # w(ęc te et c&'(e jes&c&e w k es(e ) m('#cj( wójt stw# )&(e)&(c&'eg 23. Z)#'(em teg b#)#c&# #mb(cje p lsk(ch m(#st st#' w(ł w t m c&#s(e ech ))&(#ł w#'(# '(em(eck(eg uchu k mu'#l'eg 24. Abs lut & w#'(e p )&(#łu h(st (( m(#st# l k#c j'eg '# k es wójt# )&(e)&(c&'eg ( #) m(ejsk(ej 20 Z. N g#, Między oligarchią a reprezentacją. Uwagi o ewolucji władz miejskich Krakowa w okresie przedrozbiorowym, w: Kraków. Studia z dziejów miasta: w 750 rocznicę lokacji, e). J. R#jm#', K #ków 2007, s. 101-109; te'że, Rola samorządu w rozwoju miasta w XIII-XVIII wieku, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, e). J. W &umsk(, K #ków 2007, s. 439-527; W. Buk wsk(, Z. N g#, Ustrój miasta Krakowa w XI11-XVIII wieku, w: Kraków. Europejskie miasto prawa magdeburskiego 1257-1795. Katalog wystawy, e). G. L(ch ńc&#k-Nu ek, K #ków 2007, s. 49-68. 21 M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska w średniowieczu, K #ków 2010, &wł. s. 59 '.» 171 '. 22 A. Gąs( wsk(, Zarząd miasta późnośredniowiecznego, w: Dzieje Poznania, t. 1, c&. 1: Dzieje Poznania do roku 1795, e). J. T p lsk(, W# s&#w#-P &'#ń 1988, s. 236; & b. też te'że. Wójt i starosta. Ramię monarsze w polskim mieście średniowiecznym, w: Ars historica. Prace z dziejów powszechnych i Polski, e). M. B(skup, P &'#ń 1976, s. 437-444. 23 S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społecznoustrojowej odrębności Polski, w ). 2, W# s&#w# 2000, &wł. s. 26 '., 88 '. 24 H. Pl#'(t&, Die deutsche Stadt im Mittelalter. Von der Rómerzeit bis zu den Zunftkampfen, G #&-Kól' 1954, s. 98 '., 295 '.; E. E''e', Die europćiische Stadt des Mittelalters, w ). 4, Gótt('ge' 1987, s. 111 '.; E. E'gel, Die deutsche Stadt des Mittelalters, M(('che' 1993, s. 39 '.; K. Schul&, „Denn sie lieben die Freiheit so sehr..." Kommunale Aufstande und Entstehung des europdischen Burgertums im Hochmittelalter, D# mst#)t 1992, s. 75 '.; E. Ise'm#'', Die deutsche Stadt im Mittelalter 1150-1550. Stadtgestalt, Recht, Verfassung, Stadtregiment, Kirche, Gesellschaft, Wirtschaft, w ). 2, Kól'-We(m# -W(e' 2014, s. 281 '.

12

Wp w#)&e'(e. Omów(e'(e p blem#t k( b#)#ń ( b#& ź ó)ł wej

m że w(ęc p w#)&(ć & je)'ej st ' ) &b t e'tu&j#st c&'ej ce' &#k esu k mu'#l'ej #ut ' m(( p l(kw()#cj( wójt stw# )&(e)&(c&­ 'eg , # & ) ug(ej ) b#g#tel(& w#'(# &m#(t ch, m'(ej c& w(st ch p &ej#wów &w ju k mu'#l'eg w k es(e wójt wsk(m. N# b #k &#) w#l#jąc ch schem#tów pe ( ) &#cj( h(st (( ust ju m(ejsk(eg '# &(em(#ch p lsk(ch w k es(e ś e)'( w(ec&# &w #c#ł# t#kże uw#gę H#l('# M#'(k wsk#25. Wsk#&#ł# też w(ele &#g#)'(eń w m#g#jąc ch jej &)#'(em leps&eg p #c w#'(#, w t m m(ę)& ('' m(: &#k es ( ch# #kte k mu'#l'ej s#m &ą)' śc(, p ces st#' w(e'(# p #w# m(ejsk(eg ( jeg eg&ekucj(, el#cje m(#st# & jeg te t (um, m ż' m( ( ce stwem, fu'kcj ' w#'(e m(#st# j#k „p &e)s(ęb( stw# ” #& ()e l g(ę m(ejską ( k mu'#l'ą26. D w(elu & t ch p blemów ust ­ su'k w#ł s(ę póź'(ej M#teus& G l(ńsk( w # t kule ge'e&(e st#'u m(es&c&#ńsk(eg '# &(em(#ch p lsk(ch27. Obse w#cje H#l(' M#'(k wsk(ej ( M#teus&# G l(ńsk(eg legł u p )st#w m jeg kwest( '# (us&# b#)#ń '#) ks&t#łt w#'(em s(ę k #k wsk(eg m(#st# k mu'#l'eg . W óż'(łem t & głów'e pł#s&­ c& &' teg p cesu. W p(e ws& m &)&(#le m#w(#m w ks&t#łc#'(e s(ę w K #k w(e gm(' k mu'#l'ej wł#s' m s stem(e są) w m, ust ju s#m &ą) w m ( #sp( #cj#ch p l(t c&' ch. W &)&(#le ) ug(m p k#&uję w ) ęb'(#'(e s(ę te t (um m(#st# l k#c j'eg w #ź'(e k eśl ' ch g #'(c#ch, t p g #f(( k śc(el'ej ( )p w(e)'( & g#'(­ & w#'ej tk#'ce u b#'(st c&'ej. W &)&(#le t &ec(m p &e)st#w(#m p ces ks&t#łt w#'(# s(ę k mu'#l'eg „p &e)s(ęb( stw#”, # w(ęc ś )k# #ut ' m(c&'ej )&(#ł#l' śc( kup(eck - &em(eśl'(c&ej, ce't um k 'ce't #cj( k#p(t#łu ( ('st tucj( wł#s' m m#jątku ( s stem(e sk# b w m. W st#t'(m &)&(#le p(suję p &eb(eg ( skutk( bu'tu wójt# Albe t#, # t#kże p )ejmuję p óbę uk#&#'(# &'#c&e'(# teg w )# &e'(# w h(st (( ś e)'( w(ec&'eg K #k w#. Zg )'(e & głów'ą te&ą p e&e't w#' ch b#)#ń k #k wsk(e m(#st k mu'#l'e &#c&ęł s(ę f m w#ć już w XIII w., # wójt w(e )&(e)&(c&'( #kt w'(e w t m p ces(e uc&est'(c& l(.

25 H. M#'(k wsk#, Miasta i mieszczaństwo na ziemiach Polski w średniowieczu postulaty i perspektywy badawcze, w: Pytania o średniowiecze. Potrzeby i perspektywy badawcze polskiej mediewistyki, e). W. F#łk wsk(, W# s&#w# 2001, s. 99-127. 26 T#mże, s. 103-111. 2' M. G l(ńsk(, Wokół problematyki formowania się stanu mieszczańskiego w Polsce, w: Studia z historii społecznej, e). M. G l(ńsk(, S. R s(k, W cł#w 2012, s. 11 '.

Wp w#)&e'(e. Omów(e'(e p blem#t k( b#)#ń ( b#& ź ó)ł wej

13

Ost#tec&' ks&t#łt p & jęteg kwest( '# (us&# b#)#ń jest uw#­ u'k w#' b#&ą ź ó)ł wą ) )&(ejów XIII-w(ec&'eg K #k w#. Jest '# b# )& g #'(c& '#. Jej t & ' st#' w(ą p &ek#& ch# #kte &e u &ę) w m, p &e)e ws& stk(m p & st#ł śc( p &#s b(e st# p lsk(eg # ch(wum m(#st# K #k w#, '#leżące )&(ś ) &esp łu Akt# m(#st# K #k w# w A ch(wum N# ) w m w K #k w(e28. N(ektó e ) kume't & )#w'eg # ch(wum K #k w# &#ch w#ł s(ę t lk w k p(#ch w )wóch póź' ś e)'( w(ec&' ch k p(# &#ch m(ejsk(ch. P(e ws& & '(ch, t&w. k )eks G #b wsk(eg , & st#ł &#ł ż ' k ł 1375 . ( &'#j)uje s(ę w A ch(wum N# ) w m w K #k w(e29. Jeg e) cję k t c&'ą p #c w#ł St#'(sł#w Est e(che , któ &'#l#&ł g w m#te (#ł#ch p Amb ż m G #b wsk(m30. D ug(m k p(# &em jest sł '' k )eks B#lt#&# # Behem#, &#ł ż ' '# p c&ątku XVI w. ( p &ech w w#' ) p(e ws&ej p ł w XIX w. w B(bl( tece J#g(ell ńsk(ej w K #k w(e31. Z#w# t ść tej ks(ęg( '(e st#ł# s(ę ) )&(ś tem#tem w c&e pując ch b#)#ń32. Ś e)'( w(ec&'e ) kume't & &#s bu )#w'eg # ch(wum m(#st# K #k w# & st#ł w w(ęks& śc( w )#'e w l#t#ch 1879-1882 p &e& F #'c(s&k# P(ek s(ńsk(eg w Kodeksie dyplomatycznym miasta Krakowa33. W 1878 . P(ek s(ńsk( w #& & Jó&efem S&ujsk(m gł s(l( ) uk(em t#kże '#jst# s&ą ks(ęgę wp(sów m(#st# K #k w#, &#ł ż 'ą k ł 1300 . ( p &ech w w#'ą )&(ś w A ch(wum N# ) w m34. Os b'ą g upę ź ó)eł u &ę) w ch ) b#)#ń '#) h(st (ą ust ju s#m &ą) weg w K #k w(e st#' w(ą '#jst# s&e p(ec&ęc(e m(ejsk(e, któ ch ('we't# &#cj( ) k '#ł A)#m Chm(el35. N('(ejs&e b#)#'(# bjęł ów'(eż ź ó)ł# &#ch w#'e 28 Katalog Archiwum Aktów Dawnych Miasta Krakowa, c&. 1-2, p #ć. F. P(ek s(ńsk(, K #ków 1907, 1915. 29 K #ków, A ch(wum N# ) we, C )(ces p (v(leg( um, ( we't# (# et #ct# #) h(st (#m # ch(v( c(v(t#t(s C #c v(e's(s spect#'t(#, kps 3580, s. 133. 30 Najstarszy zbiór. 31 K #ków, B(bl( tek# J#g(ell ńsk#, kps 16. 32 Z. Amc(se' w#, Kodeks Baltazara Behema, W# s&#w# 1961; A. S b#ńsk#, Kodeks Baltazara Behema. Komentarz kodykologiczny, K #ków 2007; M. St# & ńsk(, Kto był pisarzem „Kodeksu Behema"?, RK, 73, 2007, s. 61-71; P. W(e'c(e &, Kodeks Baltazara Behema jako kopiariusz. Nowe dyskusje i nowe ustalenia, RK, 84, 2018, s. 17-32. 33 KDMK, t. 1-4. 34 Najstarsze księgi, c&. 1. E) cję u&upeł'(ł# B. W &umsk#, Odnalezione zapiski z najstarszej księgi miejskiej krakowskiej, „Stu)(# H(st c&'e” 34, 1991, 1, s. 111-114. 35 A. Chm(el, Pieczęć wójtowska krakowska z drugiej połowy XIII wieku, RK, 9, 1907, s. 213-223; te'że, Pieczęcie miasta Krakowa, Kazimierza, Kleparza i jurydyk krakowskich do końca XVIII w., RK, 11, 1909, s. 86-87.

14

Wp w#)&e'(e. Omów(e'(e p blem#t k( b#)#ń ( b#& ź ó)ł wej

w # ch(w#ch l(c&' ch ('st tucj( k śc(el' ch )&(#ł#jąc ch '# te e'(e ( w k l(c k #k wsk(eg m(#st# l k#c j'eg . W jątk we &'#c&e'(e )l# &'#j m śc( wew'ęt &' ch )&(ejów m(#st# K #k w# m#ją &wł#s&c&# ) kume't & # ch(wum p#ctw# c ste sk(eg w M g(le36. A'#l(& w m#g#ł# t#kże s&c&ątk w &#ch w#'# ) kume't#cj# & # ch(wów k(lku ('' ch m(#st m#ł p lsk(ch. Z'#m ) ść )uż ś e)'( w(ec&' ch ) kume'tów & # ch(wum S#') m(e &#. P &# &#ch w#' m w g('#le p & w(lejem l k#c j' m & 1286 . &'#j m ść (ch t eśc( &#w)&(ęc&#m m#te (#ł m &g m#)& ' m w Tek#ch N# us&ew(c%. St su'k w )uż w(#) m też ) kume't#ch '#leżąc ch '(eg) ś ) # ch(wum N weg Sąc&#. Spł 'ęł ' c p #w)# w 1894 ., je)'#k '(ektó e ś e)'( w(ec&'e ) pl m gł s& ' ) teg c&#su ) uk(em, # )&(ęk( XIX-w(ec&' m e) cj m ź ó)ł w m ( sp(s m # ch(w#l' m m żl(we b ł '#wet p #c w#'(e ('we't# &# ()e#l'eg teg # ch(wum38. W#ż' m ź ó)łem ) b#)#ń h(st (( K #k w# '# p &eł m(e XIII ( XIV w. są też )w(e &#ch w#'e k# t & '#jst# s&ej ks(ęg( m(ejsk(ej Olkus&#. ? ch )&ą 'e p #w) p ) b'(e & ) ug(ej ćw(e c( XIV w. ( &#ch w#ł •(ę w Z#kł#)&(e N# ) w m (m. Oss l(ńsk(ch39. M#te (#ł # ch(w#l'e '(e w c&e pują &#s bu w k & st#' ch p &e&e m'(e ź ó)eł. N#jwc&eś'(ejs&e )&(eje m(#st# k mu'#l'eg w K #k w(e &'#l#&ł ów'(eż )b(c(e w l(c&' ch &#b tk#ch k #­ k wsk(eg ( m#ł p lsk(eg )&(ej p(s# stw# ś e)'( w(ec&'eg . N#j­ w#ż'(ejs&e & t ch p &ek#&ów m ż'# p & p &ą)k w#ć &#s#)'(c& )wóm 'u t m h(st ( g #f(c&' m. Je)e' & '(ch st#' w( h(st ( g #f(# w tw & '# w k ęgu k #k wsk(ej k#te) 40. P(e ws& m & tej g up jest Rocznik kapituły krakowskiej, &#ch w#' w e)#kcj( & k ł 1266 lub 1271 . ( u&upeł'( ' w p(e ws&ej p ł w(e XIV w. )w(e k lej'e 36 Katalog Archiwum Opactwa Cystersów w Mogile, p #ć. K. K#c&m# c& k, G. K w#lsk(, K #ków 1919. 37 S. G & b wsk(, Teki Naruszewicza. „Acta regum et populi Polom", W cł#w 1960, s. 44. 38 K. G l#ch wsk(, Inwentarz archiwum miasta Nowego Sącza z lat 1292-1772 (inwentarz idealny), „R c&'(k Są)eck(" 3, 1957, s. 174-315; p . ec. #ut stw# Z. Bu)k wej, „M#ł p lsk(e Stu)(# H(st c&'e" 1, 1958, 3-4, s. 119-120. 39 B. W &umsk#, Fragmenty najstarszej księgi Olkusza, „M#ł p lsk(e Stu)(# H(st c&'e" 2, 1959, 1, s. 49-57. 40 J. Dąb wsk(, Dawne dziejopisarstwo polskie (do roku 1480), W cł#w 1964, s. 46 '.; K. Ożóg, Kultura umysłowa w Krakowie w XIV wieku. Środowisko duchowieństwa świeckiego, K #ków 1987, s. 51 '.

Wp w#)&e'(e. Omów(e'(e p blem#t k( b#)#ń ( b#& ź ó)ł wej

15

' t 41. Z#pew'e w l#t#ch 70. XIV w. w &bl(ż ' m k ęgu p wst#ł# Kromka katedralna krakowska42. Uk ' w#'(em ś e)'( w(ec&'ej t #) cj( h(st ( g #f(( k#te) #l'ej jest b g#t# twó c& ść )&(ej p(s# sk# J#'# Dług s&#, któ ut w#l(ł, &wł#s&c&# '# k# t#ch Roczników ( Liber beneficiorum, w(ele ską)('ą) '(e&'#' ch, c&ęst lege')# ' ch, w(#) m śc( )' s&ąc ch s(ę ) h(st (( k #k wsk(eg m(#st# k mu'#l'eg 43. Os b' 'u t ś e)'( w(ec&'ej #''#l(st k( m#ł p lsk(ej st#' w( g up# p &ek#&ów '#& w#' ch m#ł p lsk(m( c&'(k#m( k mp(l w#' m(. Są t Rocznik Traski, Rocznik krakowski, Rocznik Sędziwoja #& c&te &ek me e)#kcje Rocznika małopolskiego, bę)ące w &ec& w(st śc( s b' m( c&'(k#m(, &w#' m( w ' ws&ej l(te #tu &e p &e)m( tu Rocznikiem małopolskim Kuropatnickiego, Dąbrówki, Szamotulskiego #& Gesselena44. Ź ó)ł# te &#ch w#ł s(ę w ęk p(s#ch & XIV ( XV w., b#&ują je)'#k '# st# s& m, wspól' m # chet p(e, ut żs#m(#' m &w kle & &#g('( 'ą k mp(l#cją c&'(k# ską, któ # m(#ł#b p wst#ć '# p c&ątku XIV w. w kl#s&t &e k #k wsk(ch m(' tów45. W t m 'u c(e )&(ej ­ p(s# stw# s tuuje s(ę ów'(eż k '(k# f #'c(s&k#'('# k #k wsk(eg D&(e &w . P wst#ł# '# '# p c&ątku XIV w., # jej '# #cj# u w# 41 Rocznik kapituły krakowskiej, w ). Z. K &ł wsk#-Bu)k w#, w: MPH 's, t. 5, W# s&#w# 1978; Z. K &ł wsk#-Bu)k w#, Wstęp, w: t#mże, s. XXX '.; J. B#'#s&k(ew(c&, Prolog do „Rocznika kapituły krakowskiej”, św. Stanisław i czas historyczny, w: Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, t. 1, e). J. B#'#s&k(ew(c&, A. Dąb ówk#, P. Węc wsk(, W# s&#w# 2018, s. 307-352. 42 Kronika katedralna (j#k Rocznik kujawski), w ). A. B(el wsk(, w: MPH, t. 3, Lwów 1878, s. 204-212; K. Ożóg, Kultura umysłowa, s. 51-58. 43 M. K c&e sk#, Mentalność Jana Długosza w świetle jego twórczości, „Stu)(# Ż ó)ł &'#wc&e” 15, 1970, s. 130; M. St# & ńsk(, Breviculi - czyli co Jan Długosz postanowił utrwalić w „Rocznikach" z dziejów XV-wiecznego Krakowa, w: Klasztory, miasta, zamki w życiu i twórczości Jana Długosza, e). J. R#jm#', D. Żu ek, K #ków 2016, s. 241-252; & b. też C. Deptuł#, Księdza kanonika Jana Długosza osobliwe spojrzenie na miasta Regni Poloniae, w: Ecclesia, cultura, potestas. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa. Księga ofiarowana siostrze profesor Urszuli Borkowskiej OSU, e). P K #s ( ('., K #ków 2006, s. 649-672. 44 Rocznik Traski, w ). A. B(el wsk(, w: MPH, t. 2, Lwów 1872, s. 826-861; Rocznik krakowski, w ). A. B(el wsk(, w: t#mże, s. 828-852; Rocznik Sędziwoja, w ). A. B(el wsk(, w: t#mże, s. 871-880; Rocznik małopolski (Ku p#t'(ck(eg , Dąb ówk(, S&#m tulsk(eg , Gessele'#), w ). A. B(el wsk(, w: MPH, t. 3, s. 135-202. 45 W. D el(ch# &, Annalistyka małopolska XIII-XV wieku. Kierunku rozwoju wielkich roczników kompilowanych, K #ków 2003; J. B#'#s&k(ew(c&, Rocznik tzw. małopolski (minorycki) z początku XIV wieku - próba dookreślenia zabytku, w: Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, t. 1, s. 353-365.

16

Wp w#)&e'(e. Omów(e'(e p blem#t k( b#)#ń ( b#& ź ó)ł wej

s(ę '# ku 12884b. D p &ek#&ów #'#l(& w#' ch &w kle w t #kc(e b#)#ń '#) h(st (ą XIII-w(ec&'eg K #k w# '#leż ów'(eż Rocznik świętokrzyski, p wst#ł &#pew'e u sch łku XIV w. w p lsk(ej k#'cel# (( k ólewsk(ej46 47, # t#kże Rocznik miechowski, sp(s w#' w kl#s&t &e B ż g bców m(ech wsk(ch ( &#ch w#' w ęk p(s(e & p &eł mu XIV ( XV w., p(e #jąc m s(ę je)'#k '# st# s& ch &#p(sk#ch48. P '#)t w(ele ('f m#cj( m(es&k#ńc#ch K #k w# ( ('' ch m#ł p lsk(ch m(#st w XIII w. &'#j)uje s(ę w utw #ch h#g( g #f(c&' ch, m(#' w(c(e w ż w t#ch ( sp(s#ch cu)ów św. St#'(sł#w#, św. J#ck#, bł. S#l me( #& św. K('g(49.

N('(ejs&# ks(ążk# jest &w('(ętą we sją &p #w ) kt sk(ej '#p(­ s#'ej p ) k(e u'k(em p f. ) . h#b. Sł#w m( # G#wl#s# ( b '( 'ej w 2016 . '# W )&(#le H(st c&' m U'(we s tetu W# s&#wsk(eg . Zhc(#łb m p )&(ęk w#ć m jemu P m t w( ( M(st & w( &# ('sp(ujące l#t# ż c&l(wej p(ek( '#uk wej '# k lej' ch et#p#ch e)uk#cj( u'(we s teck(ej. W #& w)&(ęc&' śc( &# w'(kl(we uw#g( k(e uję 46 Kronika Dzierzwy, w ). K. P#wł wsk(, w: MPH 's, t. 15, K #ków 2013; J. B#'#s&k(ew(c&, Kronika Dzierzwy. XIV-wieczne kompendium historii ojczystej, W cł#w 1979. 47 Rocznik świętokrzyski, w ). A. Rutk wsk#-Pł#chc(ńsk#, w: MPH 's, t. 12, K #ków 1996; M. Bł#&(#k, „Rocznik świętokrzyski nowy" - rocznikiem mansjonarskim czy andegaweńsko jagiellońskim?, „Stu)(# Ż ó)ł &'#wc&e" 37, 2000, s. 49-63; W. D el(ch# &, Annalistyka małopolska, s. 263 '.; p . G. L#bu)#, Gdzie pisano najdawniejsze roczniki polskie?, RH, 23, 1957, s. 90; J. Dąb wsk(, Dawne dziejopisarstwo, s. 57-60; K. Ożóg, Kultura umysłowa, s. 60 '. 48 Rocznik miechowski, w ). Z. Bu)k w#, „Stu)(# Ż ó)ł &'#wc&e” 5, 1960, s. 119-135. Z b. też t#mże, s. 119-122; W. D el(ch# &, Annalistyka małopolska, s. 280 '. 49 Miracula sancti Stanislai, w ). W. Kęt & ńsk(, w: MPH, t. 4, Lwów 1884, s. 285-318; De vita et miraculis sancti lacchonis (Hyacinthi) ordinis fratrum predicatorum. Auctore Stanislao lectore Cracoviensi eiusdem ordinis, w ). L. Ćw(kl(ńsk(, w: MPH, t. 4, s. 819-903; tłum.: St#'(sł#w & K #k w#, Życie i cuda świętego Jacka z Zakonu Braci Kaznodziejów, tłum. T. G#łus&k# OR p #ć. M. Z)#'ek, w: Święty Jacek Odrowąż. Studia i źródła. Skarby dominikańskie, e). M. Z)#'ek, K #ków 2007 (Stu)(# D m('(k#ńsk(eg I'st tutu H(st c&'eg w K #k w(e, 2); Vita sanctae Salomeae Reginae Haliciensis, w ). W. Kęt & ńsk(, w: MPH, t. 4, s. 770-796; Vita et miracula sanctae Kyngae ducissae Cracoviensis, w ). W. Kęt & ńsk(, w: t#mże, s. 662-744. A. W(tk wsk#, Miracula małopolskie z XIII i XIV wieku. Studium żródłoznawcze, „R c&'(k( Hum#'(st c&'e" 19, 1971, 2, s. 29-161; J. R#jm#', Żywoty i cuda świętych jako źródła do dziejów Krakowa w XIII wieku, w: Księga jubileuszowa Profesora Feliksa Kiryka, e). A. Ju ec&k , F. Leś'(#k, Z. N g#, K #ków 2004, s. 177-186.

Wp w#)&e'(e. Omów(e'(e p blem#t k( b#)#ń ( b#& ź ó)ł wej

17

ów'(eż ) ece'&e'tów m jej ) se t#cj(, p f. ) . h#b. R m#'# C&#( ( p f. ) . h#b. M#teus&# G l(ńsk(eg . Os b' )&(ękuję K leg m & I'st tutu H(st c&'eg U'(we s tetu W# s&#wsk(eg , któ & wsp(e­ #l( m'(e w t #kc(e m (ch b#)#ń, w s&c&egól' śc( ) . h#b. M# k w( J#'(ck(emu, ) . h#b. M# c(' w( P#uk w( ( ) . h#b. P#wł w( Żmu)&k(emu. Ost#tec&'ą we sję m ' g #f(( '#p(s#łem, p #cując w I'st tuc(e H(st (( (m. T#)eus&# M#'teuffl# P lsk(ej Ak#)em(( N#uk. Z# p m c w ) p #c w#'(u jej k 'cepcj( chc(#łb m p )&(ęk w#ć &wł#s&c&# p f. ) h#b. H#l('(e M#'(k wsk(ej, p f. ) h#b. H#''(e Z# emsk(ej, p f. ) . h#b. M# k w( Sł '( w( #& mg A''(e P m(e ' -Wąs(ńsk(ej. Jestem ów'(eż w)&(ęc&' &# w# t śc( we uw#g( ece'&e'tów w )#w­ '(c& ch, p f. ) . h#b. Z)&(sł#w# N g( ( ) . h#b. M# c('# St# & ńsk(eg .

ROZDZIAŁ I

MIEJSKA GMINA SAMORZĄDOWA

St uktu p #w' ust j we m(#st l k#c j' ch ks&t#łt w#ł s(ę '# p )st#w(e p &ep(sów t&w. p #w# '(em(eck(eg . Te m(' te', st s w#' '# &(em(#ch p lsk(ch ) p c&ątku XIII w., )' s(ł s(ę p(e w t'(e ) &m#(t ch w l' śc( s#)'(c& ch u)&(el#' ch p &e& wł#)ców bc m k l '(st m1. J#k '#jwc&eś'(ejs& et#p p cesu ks&t#łt w#'(# ust ju s#m &ą) weg w p lsk(m m(eśc(e w t m stulec(u wsk#&uje s(ę utw &e'(e gm(' kup(eck(ej p ) p & wó)&twem s łt s#. B ł# '# b)# & '# (mmu'(tetem p #w' m, lec& p &b#w( '# g#'ów s#m &ą) w ch2. M )el g#'(&#cj( k l '(( kup(eck(ch w #st#ł &e &'#c&'(e )#w'(ejs& ch t #) cj( ks(ążęcej p(ek( '#) cu)& &(emc#m(3. 1 B. Z(e't# #, Źródła i geneza „prawa niemieckiego" (ius Teutonicum) na tle ruchu osadniczego w Europie zachodniej i środkowej w XI-XII w., PH, 69, 1978, 1, s. 47-74; S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społecznoustrojowej odrębności Polski, w ). 2, W# s&#w# 2000, s. 53 '.; M. G l(ńsk(, Wokół problematyki formowania się stanu mieszczańskiego w Polsce, w: Studia z historii społecznej, e). M. G l(ńsk(, S. R s(k, W cł#w 2012, s. 11 '. 2 A. Rutk wsk#-Pl#chc(ńsk#, Wieki średnie - Medium aevum. Prace ofiarowane Tadeuszowi Manteufflowi w 60 rocznicę urodzin, e). A. G(e s&t , W# s&#w# 1962, s. 143-150; B. Z(e't# #, Przemiany społeczno-gospodarcze i przestrzenne miast w dobie lokacji, w: Miasta doby feudalnej w Europie środkowo-wschodniej. Przemiany społeczne a układy przestrzenne, e). A. G(e s&t , T. R sł#' wsk(, W# s&#w# 1976, s. 82 '.; S. G#wl#s, Ustrojowe i społeczne uwarunkowania lokacji miejskich na ziemiach polskich w 1. połowie XIII wieku, „A ch#e l g(# H(st (c# P l '#” 23, 2015, s. 7-56. A'#l g(c&'e &j#w(sk# w h(st (( p cesów f m w#'(# s(ę usk(ch m(#st l k#c j' ch m#w(#ł w(el k t'(e A. J#'ec&ek, & b. &wl. Faktorie, powiaty i dwory. Trzy strefy miejskiego ruchu osadniczego na Rusi Czerwonej (XIII-XV w.), w: Procesy lokacyjne miast w Europie Srodkowo-Wschodniej. Materiały z konferencji międzynarodowej w Lądku Zdroju 28-29 października 2002 roku, e). C. Busk , M. G l(ńsk(, B. K uk(ew(c&, W cł#w 2006, s. 421-445. 3 B. Z(e't# #, Die deutsche Einwanderer in Polen vom 12. bis zum 14. Jahrhundcrt, w: Die deutsche Ostsiedlung des Mittelalters ais Problem der europdischen Geschichte. Reichenau

20

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

Obc kupc , '#& w#'( w ź ó)ł#ch g śćm( (hospites) t #c(l( w ' w m t c&e'(u p(ekę p #w#, # &#stęp w#ł ją p#t '#t wł#)c , któ gw# #'t w#ł w l' śc( ( p #w# &# ce'ę )#lek p su'(ętej &#leż' śc(4. W )#ls&ej k lej' śc(, '#jwc&eś'(ej k ł p ł w XIII stulec(#, '#stęp ­ w#ł# l k#cj# m(#st# j#k b tu ('st tucj '#l'eg , w któ eg g #'(c#ch b w(ą& w#ł p &ep(s p #w# m(ejsk(eg 5. O) teg c&#su um#c'(#ł s(ę p & wó)c& st#tus #) m(ejsk(ej j#k f(cj#l'eg ep e&e't#'t# m(es&­ c&#' ( w&m#c'(#ł s(ę st#' w(sk p l(t c&'e c#łej gm(' 6. R &wój #ut ­ ' m(( k mu'#l'ej b ł je)'#k &w kle efektem g s(ł m(ę)& wójtem, el(t#m( kup(eck(m( w #)&(e, p#'em m(#st# ( ('' m( p )m( t#m( p l(t c&' m(, '# p & kł#) p spólstwem m(ejsk(m lub b(skupstwem.

1. PRAWO I PORZĄDEK SĄDOWY W MIEŚCIE

W K #k w(e p wst#'(e #ut ' m(c&'ej k l '(( bc ch kupców & p#)ł p #w) p ) b'(e jes&c&e '# l#t# &ą)ów Les&k# B(#łeg . ’ ces te' &'#j)uje )b(c(e w ) kume't#ch &#ch w#' ch w # ch(wum )#s&t u C ste sów w M g(le. W 1228 . P( t , s łt s k #k wsk( (solthetus Cracoviensis), w st#w(ł ) kume't, '# m c któ eg sp &e)#ł p#ctwu c ste sk(emu w(eś T us('ów7. M żl(we, że b ł ' t żs#m

Vortrdge 1970-1972, e). W. Schles('ge , S(gm# ('ge' 1975, s. 333-348; Ch. Łubkę, Fremde im óstlichen Europa. Vb' Gesellschaften ohne Staat zu verstaatlichten Gesellschaften (9.-11. Jahrhundert), Kól'-We(m# -W(e' 2001, s. 152 '., 177 '. 4 S. G#wl#s, Ustrojowe i społeczne uwarunkowania lokacji, s. 13; & b. też D. Główk#. „Hospites” w polskich źródłach pisanych XI1-XV wieku. KHKM, 32. 1984, 3, s. 371-387. 5 B. Z(e't# #, Przemiany społeczno-gospodarcze, s. 83 '. 6 H. S#ms ' w(c&, Ideologia mieszczańska w Polsce XIII wieku, w: Sztuka i ideologia XIII wieku. Materiały Sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce PAN, Warszawa, 5 i 6 IV 1971, e). P Skub(s&ewsk(, W cł#w 1974, s. 153-164; te'że, Miasta wobec zjednoczenia Polski w XIII/XIV wieku, w: Ars historica. Prace z dziejów powszechnych i Polski, e). M. B(skup, P &'#ń 1976, s. 425-436; J. W &umsk(, Miasta w życiu politycznym Polski średniowiecznej, w: Studia nad dziejami miast i mieszczaństwa w średniowieczu. Studia ofiarowane Profesorowi Antoniemu Czachorowskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, e). R. C&#j#, J. T#')eck(, T uń 1996, s. 29-42; S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 89 n.; R. C&#j#, Miasta i mieszczaństwo na ziemiach polskich na przełomie XIII/XIV w., w: Polska około roku 1300. Państwo, społeczeństwo, kultura, e). W. F#łk wsk(, W# s&#w# 2003, &wł. s. 57-72. 7 KM g, ' 8. J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, K #ków 1992, s. 153 '.; te'że, Lokacja czy lokacje Krakowa na prawie niemieckim?, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, e). J. W &umsk(, K #ków 2007, s. 121-151; te'że,

1. P #w ( p &ą)ek są) w w m(eśc(e

21

& P( t em wł )# &em (Petrus villicus), u &ę)'(k(em )p w(e)&(#l' m &# #)m('(st w#'(e m#jątk(em ks(ążęc m, któ eg w m(e'( ' wś ó) św(#)ków '# ) kume'c(e & 1220 .* 8 N#leż ) )#ć, że '# l(śc(e św(#)ków ) kume'tu & 1228 . w stąp(l( t#kże )w#j kupc (mercatores), &#pew'e k #k wsc , Bu ch# ) ( A ' l). W 1230 . P( t & st#ł w m(e'( ' '# ) kume'c(e w jew ) M# k# w #& & t &em# k lej' m( kupc#m( k #k wsk(m(, D( '(& m, G sł#wem ( W(lk('em9. N#stęp' s łt s K #k w#, S#l m ' (scultetus Cracoviensis), & st#ł w m(e'( ' wś ó) św(#)ków '# ) kume'c(e B lesł#w# Wst )l(weg & 1250 ., t #'sumując m ) pl m He' k# B )#teg & 1238 .10 K(lku kupców k #k wsk(ch w m(e'( ' ów'(eż w p t k le cu)ów św. St#'(sł#w# & k ł 1252 .11 W # t kule XXII w stąp(ł R('e , m(es&c&#'(' k #k wsk( (civis Cracoyiensis'), mąż Emlet ( jc(ec M#łg &#t , # wś ó) św(#)ków w m(e'( ' m(es&c&#' D #b tę ( K ' #)#12. W # t kule XL wsp m'(#' jest '#t m(#st ('' R('e (też civis Cracoyiensis), mąż R#) sł#w , & có ką P & b sł#wą13. D&(#ł#'(e gm(' kup(eck(ej w K #k w(e '(e &#ł#m#ł s(ę c#łk w(c(e w w '(ku '#j#&)u t#t# sk(eg & 1241 ., sk &g )'(e &e wsp m'(#'ą &#p(ską cu)&(e XL P & b sł#w# m(#ł# )& sk#ć &) w(e &# wst#w(e''(ctwem Kraków - miasto na prawie polskim i jego lokacja na prawie magdeburskim, „K & s&t f " 26, 2008, s. 12 '.; J. R#jm#', Kraków. Zespól osadniczy, proces lokacji, mieszczanie do roku 1333, K #ków 2004, s. 173 '.; te'że. Krakowska civitas sołtysów Piotra i Salomona, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej. Zbiór studiów, t. 12, e). S. Gó & ńsk(, W# s&#w# 2012, s. 57-68; M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska w średniowieczu, K #ków 2010, s. 24 '. 8 KM g, ' 1. J#k p(e ws& ()e't f(k#cję s łt s# P( t # & wł )# &em P( t em p p ' w#ł S. Z#k &ewsk( w ece'&j( & p #c S. Z#ch wsk(eg , Kraków biskupi, RK, 8, 1906, s. 103-126, &#m(es&c& 'ej w KH, 21, 1907, 2-3, s. 449. Ost#t'( '# te' tem#t: J. R#jm#', Krakowska civitas, s. 52. W sp #w(e k mpete'cj( wł )# & & b. J. Tęg wsk(, O włodarzach w Polsce XIII wieku, „Stu)(# ( M#te (#ł ) D&(ejów W(elk p lsk( ( P m &#” 15, 1985, 1, s. 5-17. 9 KM g, ' 11. 10 T#mże, ' 22. J. R#jm#', Kraków. Zespól osadniczy, s. 185, p & p. 152. B#)#c& słus&'(e &#uw#ż#, że l(st# św(#)ków, w któ ej w m(e'( ' S#l m '#, )' s(ł# s(ę ) ) kume'tu B lesł#w#, # '(e He' k#; p . J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 156. 11 J. R#jm#', Żywoty i cuda świętych jako źródła do dziejów Krakowa w XIII wieku, w: Księga jubileuszowa Profesora Feliksa Kiryka, e). A. Ju ec&k , F. Leś'(#k, Z. N g#, K #ków 2004, s. 181 '. 12 Miracula sancti Stanislai, w ). W. Kęt & ńsk(, w: MPH, t. 4, Lwów 1884, s. 301. 13 T#mże, s. 314.

22

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

św. St#'(sł#w# „ k p '#jeź)&(e T#t# ów" („#'' p st #)ve'tum T# t# um")14. W )#je s(ę, że p &e) w st#w(e'(em p & w(leju l k#c j­ 'eg w 1257 . '(e '#stąp(ł też ż#)'e p w#ż'(ejs&e &m(#' w p ł ­ że'(u p #w' m k #k wsk(ch hospites. R&ek m ) kume't e ekc j' k śc( ł# M# (#ck(eg & 1226 ., w m(e'(#jąc #jców k #k wsk(ch, jest f#łs&e stwem & k esu sp u p #w# p#t '#ck(e15. F#ls f(k#tem jest t#kże p & w(lej l k#c j' B lesł#w# Wst )l(weg )l# P ) l(ńc# & 1244 ., wsp m('#jąc p sług(w#'(u s(ę p &e& m(es&k#ńców K #k w# ( S#') m(e &# p #wem m#g)ebu sk(m („(u (s p cessu [...] M#g)ebu ge's(, qu c(ves C #c v(e'ses et S#') m( (e'ses utu'tu ")16. Utw &e'(e #ut ' m(c&'eg k ęgu są) w'(ctw# m(ejsk(eg w K #k w(e '#stąp(ł ) p(e '# et#p(e l k#cj( w 1257 ., &#tw(e ­ )& 'ej p & w(lejem w st#w( ' m p &e& B lesł#w# Wst )l(weg & u)&(#łem jeg m#tk( G & m(sł#w ( ż ' K('g(17. B ł# t ) ug# u) kume't w#'# - p l k#cj( B ch'( w 1254 . - ( '#js&e &ej &#k j '# ('(cj#t w# s#)'(c&# teg wł#)c 18. W kl#u&ul( tw(e #jącej ) sp & cję

14 J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 158; J. R#jm#', Kraków. Zespól osadniczy, s. 185-186; te'że, Żywoty i cuda, s. 181. 15 KDKK, 11, ' 398. M. F (e)be g, Założenie i początkowe dzieje kościoła NP Marii w Krakowie, RK, 22, 1929, s. 2-4; K. M(es&k wsk(, Studia nad dokumentami katedry krakowskiej XIII wieku. Początki kancelarii biskupiej, W cł#w 1974, ' 19; J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 195, p & p. 201. 16 KDM, II, ' 425. J. Beńk , Problem pravosti podolineckej listiny z roku 1244, „Sl ve'sk# # ch(v(st(k#” 3, 1968, s. 314-329; A. Wę)&k(, Uwagi nad problemem kształ­ towania się granicy polsko-węgierskiej na Spiszu w średniowieczu na marginesie najnowszych prac J. Beńko, „Sl#v(# A't(qu#” 20, 1973, s. 197-209; R. J p, Dokument Bolesława Wstydliwego dla Podolińca z 1244 r. Próba nowej interpretacji, „Sp(ś” 6, 2012, s. 60-81. 17 KDM, I, ' 1. N w# e) cj#, je)'#k p &b#w( '# #p# #tu k t c&'eg , w: Przy­ wileje ustanawiające gminy miejskie wielkiego Krakowa (X11I-XVIII wiek), p #ć. B. W &umsk#, tłum. T. B#łuk-Ulew(c& w# ( ('., K #ków 2007, s. 23-26. M. N(w(ńsk(, Wójtostwo krakowskie w wiekach średnich, K #ków 1938, s. 33 '.; B. W &umsk#, Sądownictwo miejskie w średniowiecznym Krakowie, RK, 67, 2001, s. 5-12; p . S. Ku #ś, Przywileje prawa niemieckiego miast i wsi małopolskich XIV-XV wieku, W cł#w 1971. B#)#c& te' be&p )st#w'(e p )w#ż# w#l ź ó)ł we ) kume'tów l k#c j' ch. Z b. też L. Ł s(#k, Małopolskie dokumenty lokacyjne w praktyce sądowej XIV-XVI wieku, „C&#s p(sm P #w' -H(st c&'e" 15, 1964, 2, s. 45-66. 18 J. K & ż#' wsk(, Polityka miejska Bolesława Wstydliwego, w: Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. 2, K #ków 1938, s. 381-430; W. Kuh', D(e deutschrechtliche Siedlung in Kleinpolen, w: Die deutsche Ostsiedlung des Mittelalters, s. 225-261; J. W &umsk(, Rozwój sieci miejskiej w Małopolsce w średniowieczu i u progu czasów nowożytnych, KHKM, 28, 1980, 3, s. 363-372; F. K( k, Urbanizacja Małopolski.

1. P #w ( p &ą)ek są) w w m(eśc(e

23

k #k wsk(eg p & w(leju l k#c j'eg &#p w(e)&(#' &#p w#)&e'(e w m(eśc(e p #w# M#g)ebu g#, któ e & st#ł p &ec(wst#w( 'e ' m m b w(ą&ując m we W cł#w(u. Op(s#' też k mpete'cje są) we wójtów, w łąc&#jąc & '(ch są) w'(ctw w żs&e, któ e &# e&e w w#' )l# ks(ęc(#. B lesł#w b(ec#ł c p #w)#, że '(e ust#' w( '#) m(#stem st#łeg l#')wójt#, &#p w(e)&(#ł je)'#k, że w #&(e k '(ec&' śc( )b c(# są)u w żs&ej ('st#'cj( bę)&(e mu p &ew )&(ć s b(śc(e lub )eleguje k g ś &e sw jeg t c&e'(#. N#leż p )ej &ew#ć, że '# et#p(e l k#cj( '# p #w(e m#g)ebu sk(m p w ł#' w K #k w(e t#kże k leg(um ł#w'(ków, któ & #s st w#l( wójt m w w k ' w#'(u b w(ą&ków są) w ch. Są) wójt wsk -ł#w'(c&e &w ł w#' w K #k w(e t & #& ) ku, (ch s stem#t c&'ą )&(#ł#l' ść p św(#)c&#ją je)'#k ) p(e wp(s ) '#jst# s&ej ks(ęg( m(ejsk(ej & k ł 1300 .*19 W p & w(leju l k#c j' m K #k w# sp ec & w#' też &#k es s b w m(ejsk(eg są) w'(c­ tw#. Z#st &eż ' , że wójt m że są)&(ć je) '(e te sp #w , w któ ch st 'ą p &w#'ą jest N(em(ec („s( P l 'us c(vem (' c#us#m t #xe (t, h#'c #)v c#t( et exsequ#'tu se'te't(#m, et )( (m#'t quest( 'em”). W k 'tekśc(e teg ustępu '#leż p & w ł#ć (''ą kl#u&ulę ) kume'tu, g #'(c&#jącą p #w ) s(e)l#'(# s(ę '# te e'(e m(#st# l k#c j'eg lu)' śc( p lsk(ej. Z#s#)źc & b w(ą&#l( s(ę, że „'(e uc& '(ą sw (m współ b w#telem” („f#c(#'t suum c 'c(vem”) ż#)'eg chł p#, t#k b l k#cj# K #k w# '(e sp w ) w#ł# pust s&e'(# k l(c&' ch m#jątków („'e h#c cc#s( 'e ' st # vel ep(sc p#l(# #ut c#' '(c um vel #l( um p e)(# u #l(# )es le'tu ”). Og #'(c&#'(e ) stępu ) w l' śc( s#)'(­ c& ch m(ejsc wej lu)' śc( '#leż#ł ) t p w ch eleme'tów p g #mu k l '(&#cj( '# p #w(e '(em(eck(m20. P #w) p ) b'(e już w XIII w.

Województwo sandomierskie XIII-XVI wiek, K(elce 1994; te'że, Rozwój urbanizacji Małopolski XllI-XV w. Województwo krakowskie (powiaty południowe), K #ków 1985. W sp #w(e l k#cj( B ch'( & b.: F. K( k, J. P( t w(c&, Bochnia do połowy XVII wieku, w: Bochnia. Dzieje miasta i regionu, e). E K( k, Z. Rut#, K #ków 1980, s 78-151; F. K( k, Wokół lokacji Bochni na tle urbanizacji Małopolski w X/// wieku, w: Miasta, ludzie, instytucje, znaki. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Bożenie Wyrozumskiej w 75. rocznicę urodzin, e). Z. P(ech, K #ków 2008, s. 135-140. 19 M. N(w(ńsk(, Wójtostwo krakowskie, s. 33 '.; B. W &umsk#, Sądownictwo miejskie, s. 7. 20 B. Z(e't# #, Henryk Brodaty i jego czasy, w ). 3, W# s&#w# 2006, s. 216-218; J.M. P(sk sk(, Kolonizacja wiejska Pomorza Zachodniego w XIII i początkach XIV wieku na tle procesów osadniczych w średniowiecznej Europie, P &'#ń 1990, s. 104; M. G l(ńsk(, Wokół problematyki, s. 22 '.

24

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

w# u'k(em p & jęc(# ) b w#telstw# w K #k w(e b ł# p & s(ęg#, # &#pew'e też '#b c(e )&(e)&(c&'ej '(e uch m śc(. W 1299 . p & s(ęgę t#ką &ł ż ł ( &#tw(e )&(ł specj#l' m ) kume'tem Te ) k, p#t kl#s&t u C ste sów w M g(le. Stw(e )&(ł w '(m, że u& sk#ł ) #jców K #k w# b w#telstw („' b(s su#m c 'c(v(l(t#tem c 'fe e'c(um”) ( b(ec#ł p ' s(ć ws&elk(e p w('' śc( w '(k#jące & ) sp ' w#'(# '# te e'(e m(#st# )w em, )&(e ż ' m &# &g )ą #jców („)e cu (# ' st #, qu#m (' (ps# c(v(t#te C #c v(# p ss()emus cum e um be'epl#c(t #c c 'se'su”)21. P c&ątk( k #k wsk(ej #) m(ejsk(ej s(ęg#ją &#pew'e c&#sów l k#cj( m(#st# w 1257 . D gę ) p w ł#'(# tej ('st tucj( tw(e #ł# w #ż '# w p & w(leju l k#c j' m )ekl# #cj# wp w#)&e'(# w ż c(e p &ep(­ sów p #w# m#g)ebu sk(eg #& p &ec(wst#w(e'(e (ch p &ep(s m b w(ą&ując m we W cł#w(u: „e (u e e#m [c(v(t#tem] l c#mus, qu W #t(sl#v(e'&(s c(v(t#s est l c#t#, ut ' ' qu ) (b( f(t, se) qu ) #) M#g )bu ge's(s c(v(t#t(s (us et f m#m f(e ( )ebe#t #)ve t#tu ”. P #w w cł#wsk(e '(e p &ew() w#ł w t m c&#s(e )&(#ł#l' śc( #) m(ejsk(ej, (st'(ejącej już k ł 1238 . w M#g)ebu gu22. Ustęp te' p k#&uje t#kże, że s#)'(c m(g ując ) K #k w# k ł p ł w XIII w. p ch )&(l( głów'(e &e Śląsk#23. St#mtą) w w )&(l( s(ę ws& sc t &ej &#s#)źc - m(es&c&#'(e w cł#wsc Ge)k St(lv t ( D tm# W łk #& m(es&c&#'(' ' sk( J#kub24. T#kże póź'(ej, w k es(e św(etl ' m

21 Najstarszy zbiór, ' 1. 22 Z#uw#ż ł t j#k p(e ws& S. Est e(che , Kraków i Magdeburg w przywileju fundacyjnym krakowskim, w: Ku uczczeniu Bolesława Ulanowskiego, K #ków 1911, [ )b.], s. 3 '. 23 Studien zur Geschichte des sachsisch-magdeburgischen Rechts in Deutschland und Polen, red. D. W(ll we(t, W. Sch(ch, F #'kfu t #m M#(' 1980; K. K#m(ńsk#, Lokacje miast na prawie magdeburskim na ziemiach polskich do 1370 r. Studium historycznoprawne, T uń 1990; Kraków. Europejskie miasto prawa magdeburskiego 1257-1795. Katalog wystawy, e). G. L(ch ńc&#k-Nu ek, K #ków 2007; Rechts- und Sprachtransfer in Mittel- und Osteuropa. Sachsenspiegel und Magdeburger Recht. Internationale und interdisziplindre Konferenz in Leipzig vom 31. Oktober bis 2. November 2003, e). C. W(el#'), E. E(chle , H. L((ck, Be l(' 2008; M. M(kuł#, Prawo miejskie magdeburskie (Ius municipale magdeburgense) w Polsce XIV - pocz. XVI w. Studium o ewolucji i adaptacji prawa, K #ków 2018. 24 S. Est e(che , Kraków i Magdeburg, s. 11, p & p. 12-13; K. P(e #)&k#, Gedko Stilvogt, w: PSB, t. 7, K #ków 1948-1958, s. 370; M. G l(ńsk(, Biogramy mieszczan wrocławskich do końca XIII wieku, W cł#w 1995, s. 20; J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, wg (')eksu; M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 26; Urzędnicy miejscy Nysy do 1618 roku, p #ć. E. Wółk(ew(c&, T uń 2013 (Sp(s U &ę)'(ków M(ejsk(ch

1. P #w ( p &ą)ek są) w w m(eśc(e

25

wp(s#m( ) k #k wsk(ej ks(ęg( m(ejsk(ej, # w(ęc ) p c&ątku XIV w., p &ew#ż#jąc# w(ęks& ść p &e)st#w(c(el( el(t K #k w# w w )&(ł# s(ę & te e'u śląsk -m#l p lsk(eg p g #'(c. R#)# m(ejsk# )&(#ł#ł# w K #k w(e '#jpóź'(ej w 1264 .26 W b #że'(e jej '#jwc&eś'(ejs& ch, h(p tet c&' ch k mpete'cj#ch )#je p uc&e'(e p #w'e sk(e w#'e & M#g)ebu g# ) W cł#w(# w 1261 .27 D up #w'(eń #jców &#l(c& ' w '(m są) w'(ctw w sp #w#ch p sług(w#'(e s(ę f#łs& w m( m(# #m( ( w#g#m(, s&ustw# p & sp &e)#ż ż w' śc( ( k & w p & s(ęstw #& p #w ) &w ł w#'(# w(eców m(es&c&#' („bu )('g”) ( gł#s&#'(# w(lk(e & &# #)ą '#j &um'(ejs& ch m(es&c&#' („m(t )e w(seste' lute #tę”), # w(ęc st# s& &' w(ec wej. P &estępców k# #' g & w'#m( lub „'# skó &e ( wł s#ch" („s(e mu&e' wette' hut u')e h# ”), c& l( &#pew'e p & p ęg(e &u28. W p ) b' sp sób up #w'(e'(# #jców p(s#' w p uc&e'(u p #w' m sk(e w#' m '(e)ług p 1253 . & Be l('# ) F #'kfu tu '#) O) ą29. D )#' w '(m je)'#k, że #jc & Obs&# u D#w'ej R&ec& p sp l(tej, Śląsk# ( P m &# Z#ch )'(eg , t. 1: Śląsk, &. 3: N s#), s. 35-36, 157, ' 662. 25 J. R#jm#', Z badań nad mieszczanami górnośląskimi w średniowiecznym Krako­ wie, „Stu)(# Śląsk(e” 48, 1990, s. 205-221; te'że, Gmina miasta lokacyjnego w XIII i początkach XIV wieku, w: Kraków. Studia z dziejów miasta: w 750 rocznicę lokacji, e). J. R#jm#', K #ków 2007, s. 61-75; te'że, Mieszczanie z Górnego Śląska w elicie Krakowa w XIV w., w: Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku). Zbiór studiów, e). Z. N g#, K #ków 2011, s. 49-80; te'że, Przybysze z miast księstwa opolskiego w czternastowiecznym Krakowie, w: Bunt wójta Alberta. Kraków i Opole we wzajemnych związkach w XIV wieku, e). J. R#jm#', K #ków 2013, s. 107-118; Z. N g#, Geografia imigracji do krakowskiej elity władzy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku), w: Elita władzy miasta Krakowa, s. 23-32. 26 KDM, II, ' 472. N# p &ek#& te' &w óc(ł uw#gę j#k p(e ws& J. Pt#ś'(k, Miasta i mieszczaństwo w dawnej Polsce, w ). F. Buj#k, W# s&#w# 1934, s. 74, '#stęp'(e R. G ó)eck(, Początki rady miejskiej w Krakowie, RDSG, 25, 1963, s. 48-49. 27 Schlesisches Urkundenbuch, t. 3, w ). W. I g#'g, K l' 1984, ' 381. S. Est e(che , Kraków i Magdeburg, s. 15 ( '; M. P#tk#'( wsk(, Krakowska rada miejska w średnich wiekach, K #ków 1934, s. 28-29; M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 45. 28 W. M#(sel, Pręgierz poznański (Studium archeologiczno-prawne), „C&#s p(sm P #w' -H(st c&'e" 23, 1971, 1, s. 15, 26; M. T &c(ńsk(, Miecz katowski, pręgierz. szubienica. Zabytki jurysdykcji karnej na Dolnym Śląsku (XIII-XVIII w.), W cł#w 2001, s. 124. 29 Codex diplomaticus Brandenburgensis. Sammlung der Urkunden, Chroniken und sonstigen Geschichtsąuellen fur die Geschichte der Mark Brandenburg und ihrer Regenten, c&. 1, t. 23, w ). A.FJ. R(e)el, Be l(' 1862, ' 3. E. K#ebe , Die Bcziehungen zwischen Berlin und Cólln im Mittclalter und der Konflikt der beiden Stćidte mit Kurfurst Friedrich II,

26

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

m gą w &'#c&#ć k(lku „&#uf#' ch mężów” („)u s () 'e s v( s vel plu es”) ) p(l' w#'(# j#k śc( t w# ów suk(e'' ch ( że m#ją p #w p#l(ć f#łs& we lub w#)l(we t w# („P#''um ec(#m ep ehes(b(lem et f#lsum, l#'#m et f(l# f#ls# c 'sules pe ('ce')(um c 'sume e h#be't p test#tem et (u)(c# e”). W p lsk(ch m(#st#ch w póź'(ejs& m ś e)'( w(ec&u ów'(eż p )ejm w#' t#k(e )&(#ł#'(#, m(ę)& ('' m( w k l(c#ch p ęg(e & 30. Z p & t c& ' ch p &ep(sów w '(k# w(ęc, że '#jst# s&e k mpete'cje #) m(ejsk(ch w p lsk(ch m(#st#ch l k#c j­ ' ch k ł p ł w XIII w. m gł sp w#)&#ć s(ę ) ust#w )#wstw# ( są) w'(ctw# t# g weg . Z)#je s(ę &# t m p &em#w(#ć t#kże kl#u&ul# w p & w(leju l k#c j' m P &'#'(# & 1253 ., &g )'(e & któ ą p #w ust#'#w(#'(# m(# ( w#g & st#ł p &ek#&#'e wójt w( ( m(es&c&#' m, # p ł wę k# pł#c ' ch &# s&ustw# t# g we '#)#' m(#stu („ut (ps# c(v(t#s (ps#m ut(l(t#tem pe me)(um sempe s(t pe ceptu #”)31. W st#w(#'e m'(ej w(ęcej ) k ł p ł w XIII w. p & w(leje l k#­ c j'e b ł p(e ws& m( p(sem' m #kt#m( p #w' m(, któ e egul w#ł st#tus m(#st s#m &ą) w ch '# &(em(#ch p lsk(ch32. W e u) c j'ej # e')&e p & w(leju k #k wsk(eg p )k eśl ' &'#c&e'(e bec' śc( p #w# w ż c(u m(es&c&#', p# #f #&ując s l g(&m & )&(eł B ecjus&# ( K#sj ) #, &g )'(e & któ m celem (st'(e'(# lu)&k(ej &b( w śc(

„H#'s(sche Gesch(chtsbl#tte ” 54, 1929, s. 19-88; H. Helb(g, Gesellschaft und Wirtschaft der Mark Brandenburg im Mittelalter, Be l('-New Y k 1973, s. 23; W. Sch(ch, Das nńttelalterliche Berlin (1237-1411), w: Geschichte Berlins, t. 1: Von der Friihgeschichte bis zur Industrialisierung, e). W. R(bbe, Be l(' 1987, s. 177-180; W.H. F (t&e, W. Sch(ch, Griindungsstadt Berlin. Die Anfdnge von Berlin-Cdlln ais Forschungsproblem, P ts)#m 2000, s. 16. 30 W. M#(sel, Pręgierz poznański, s. 27. 31 PMP, ' 3. W. M#(sel, Sądownictwo miasta Poznania do końca XVI wieku, P &'#ń 1961, s. 32-33; te'że, Poznańskie prawo karne do końca XVI wieku, P &'#ń 1963, s. 289; Z. K#c&m# c& k, Ustrój prawny Poznania do roku 1386, w: Początki i rozwój Starego Miasta w Poznaniu w świetle badań archeologicznych i urbanistyczno-architektonicznych, e). W. Bł#s&c& k, W# s&#w#-P &'#ń 1977, s. 95; te'że, Ustrój miasta lokacyjnego, w: Dzieje Poznania, t. 1, c&. 1: Dzieje Poznania do roku 1795, e). J. T p lsk(, W# s&#w#-P &'#ń 1988, s. 188-189. 32 A. G(e s&t , Les chartes defranchises urbaines et rurales en Pologne au XIII* siecle, w: Les libertes urbaines et rurales du X1‘ au XIV siecle, B uxelles 1968, s. 103-125; S. Ku #ś, Przywileje prawa niemieckiego; JJ. Me'&el, Die schlesischen Lokationsurkunden des 13. jahrhunderts. Studien zum Urkundenwesen, zur Siedlungs-, Rechts- und Wirtschaftsgeschichte einer ostdeutschen Landschaft im Mittelalter, W(( &bu g 1977 (Quelle' u') D# stellu'ge' &u schles(sche' Gesch(chte, 19).

1. P #w ( p &ą)ek są) w w m(eśc(e

27

jest wp w#)&#'(e w ż c(e ()e#łów sp #w(e)l(w śc(: „Cum (g(tu c 'g eg#c( h m('us, que '#tu #l(s est et )(c(tu , (' te (s (ust(c(#m fece (t, s(cut (ust(c(# (ps# est m'(bus f#v #b(l(s, et (ps# c 'g eg#c( p# ( v(ce”33. W ) kume'c(e p lec ' ów'(eż, b w #&(e j#k(chk lw(ek wątpl(w śc( ) t c&ąc ch w kł#)'( p #w# m(ejsk(eg )w ł w#ć s(ę ) „p #w# p(s#'eg ”: „ut s( qu#') )e h c )ub(t#tum fue (t, #) (us sc (ptum # )ub(t#'t(bus ecu #tu ". Ow# '(ej#s'# kl#u&ul# p & st#je p &e)m( tem s&c&egół w ch &w#ż#ń ) p c&ątków p fesj '#l' ch b#)#ń '#) h(st (ą ust ju ś e)'( w(ec&'eg K #k w#. Z#st#'#w(#' s(ę, c& ustęp te' m ż'# t #kt w#ć j#k ) wó) '# p sług(w#'(e s(ę p &e& wł#)&e K #k w# już k ótk p l k#cj( & 1257 . j#k(mś &w )em p #w# m(ejsk(eg , '# p & kł#) w f m(e p uc&e'(# & M#g)ebu g#. P & ­ st#ł śc( p t#k(m p uc&e'(u ) s&uk(w#' s(ę w t &ech s#m )&(el'(e & e)#g w#' ch p# #g #f#ch & p uc&e'(# & M#g)ebu g# )l# W cł#w(# & 1261 ., któ e & st#ł włąc& 'e w '(em żl(w m ) k eśle'(# c&#s(e ) t&w. ekst #w#g#'tów ) Zwierciadła saskiego34. Owe ekst #w#g#'t &#ch w#ł s(ę w )wóch ęk p(s#ch Zwierciadła, p & c& m wc&eś'(ejs& & '(ch ( bl(żs& p(e w w& w( p wst#ł p #w) p ) b'(e w K #k w(e ( & st#ł )# w#' p &e& K#&(m(e &# W(elk(eg Są) w( N#jw żs&emu P #w# M#g)ebu sk(eg 35. P &ec(wk t#k(ej h(p te&(e p &em#w(# je)'#k t l m#g)ebu sk( & k ńc# XIV w., & któ eg w '(k#, że ł#w'(c M#g)e­ bu g# '(e w(e)&(el( w t m c&#s(e '(c l k#cj( K #k w#36. M żl(we w(ęc, że kl#u&ul# &#lec#jąc# )w ł w#'(e s(ę ) „p #w# p(s#'eg ” tw(e #ł# 33 J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 163; P R#b(ej, Kilka uwag o dokumencie lokacyjnym miasta Krakowa z 1257 roku, w: Miasta, ludzie, instytucje, znaki, s. 495. 34 C.G. H me e , Die Extravaganten des Sachsenspiegels, „Abh#')lu'ge' )e Kó'(gl(che' P euss(sche' Ak#)em(e )e' W(sse'sch#fte' &u Be l('" 7, 1861, s. 235-236, 251-259; S. Est e(che , Kraków i Magdeburg, s. 17 '.; M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 31-32; M. M(kuł#, Prawo miejskie magdeburskie, s. 43. 35 Inwentarz akt sądów wyższych prawa miejskiego w Krakowie, p #ć. Z. Wc'&el-H meck#, W# s&#w# 1970, s. 21; L. t s(#k, Ius supremum Maydeburgense castri Cracoviensis, 1356-1794. Organisation, Tdtigkeit und Stellung des Krakauer Oberhofs in der Rechtssprechung Altpolens, F #'kfu t #m M#(' 1990, s. 7; U.-D. Opp(t&, Deutsche Rechtsbiicher des Mittelalters, t. 1, Kól'-W(e' 1990, s. 612-613; M.R. Mu'&('ge , The Text and Textualization of Codex BJ 168: Legał Culture in Transition at the High Court of Magdeburg Law at the Castle of Kraków, „K #k wsk(e Stu)(# & H(st (( P#ństw# ( P #w#" 4, 2011, s. 21-41; M. M(kuł#, Prawo miejskie magdeburskie, s. 41-44. 36 S. Est e(che , Kraków i Magdeburg, s. 27 ( p & p. 42; M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 31-32.

28

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

p &e) wł#)&#m( K #k w# m żl(w ść ub(eg#'(# s(ę p uc&e'(# p #w'e w p & s&ł śc(37. N#leż je)'#k &#uw#ż ć, że w '(ektó ch ('' ch m(#st#ch m#ł p lsk(ch w s tu#cj( sp ów p #w' ch )w ł w#ć s(ę m(#' wł#ś'(e ) p & w(leju l k#c j'eg K #k w#. Św(#)c& t m ) kume't l k#c j' Op#t wc# w ) b #ch kl#s&t u t '(eck(eg , w st#w( ' p &e& B lesł#w# Wst )l(weg w 1271 . Ks(ążę &#&'#­ c& ł, że m(#st p w('' & st#ć l k w#'e '# p #w(e b w(ą&ując m w K #k w(e („sub f m# et l(be t#te (u (s C #c v(e's(s”), # w w p#)ku j#k(chk lw(ek sp ów ) t c&ąc ch jeg p &ep(sów m(es&c&#'(e p w(''( )w ł#ć s(ę ) k #k wsk(eg p & w(leju l k#c j'eg : „S( ve (' #l(ąu(bus e(us)em l(be t#t(s # t(cul(s fue (t )ub(t#tum, #) p #e)(ct#e c(v(t#t(s p (v(leg(um ecu #tu ”38. W 1292 . & '#)#'(# W#cł#w# II p #w m#g)ebu sk(e w we sj( k #k wsk(ej u& sk#ł też N w Sąc&. W p & w(leju l k#c j' m wł#)c# '#k#&#ł, b w #&(e k 't we sj( p #w' ch )w ł w#' s(ę ) „p #w# sp(s#'eg w K #k w(e”: „ut #) (us (b()em p esc (ptum ecu #'t, s( )e #l(qu fue (t )ub(t#tum”39. W #ź' p &eł m w g#'(&#cj( p &ą)ku p #w'eg w K #k w(e '#stąp(ł '# p c&ątku XIV w. We w &eś'(u 1306 ., u p gu sw (ch &ą)ów w M#ł p lsce, Wł#) sł#w Ł k(etek w st#w(ł )w# w(elk(e p & w(leje )l# wójtów ( m(es&c&#'. B ł# t ce'#, któ ą mus(#l &#pł#c(ć &# p słus&eństw m(#st# K #k w#40. Je)e' & ) kume'tów & st#ł w st#w( ' 12 w &eś'(#. D ug( jest p &b#w( ' )#t )&(e''ej, b ł #) es w#' ) wójtów Albe t# ( He' k#, ( m# f mę &s&e & 'eg p & w(leju l k#c j'eg . P '(ew#ż b# ) pl m w st#w( ' p & u)&(#le w w(ęks& śc( t ch s#m ch św(#)ków, uw#ż# s(ę, że ) ug( p & w(lej & st#ł gł s& ' w p ) b' m te m('(e41. Ob# ) kume't & st#ł 37 S. Est e(che , Kraków i Magdeburg, s. 27 '.; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 163; M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 31-32. 38 KDT, I, ' 24. 39 KDP, III, ' 67. 40 KDMK, I, ' 3 ( 4. J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 205-206; & b. też S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 93; A. M# &ec, Urzędnicy małopolscy w otoczeniu Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego (1305-1370), K #ków 2006, s. 22 '. 41 J. B(e'(#k, Pieczęcie dostojników małopolskich z 1306 r., w: Opuscula minora in memoriam losepho Spors, e). J. H#u&(ńsk(, Słupsk 1993, s. 147. Aute't c&' ść p & w(lejów kwest( ' w#ł J. S(k sk(, Przywileje celne miasta Krakowa i kwestia autentyczności dyplomu Łokietka z roku 1306, RK, 35, 1961, s. 59-90. Z p glą)em t m p lem(& w#l( słus&'(e Z. K &ł wsk#-Bu)k w#, Przyczynki do życiorysu Jana Muskaty, w: Ars historica, s. 451-452; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 190.

1. P #w ( p &ą)ek są) w w m(eśc(e

29

#'ul w#'e ( sk 'f(sk w#'e p bu'c(e wójt# Albe t# ( '(e &#ch w#ł s(ę w g('#le. Ich t eść &'#'# jest & XV-w(ec&' ch t #'sumptów42. W XV ( '# p c&ątku XVI w. )p(s p & w(lejów, b#&ujące je)'#k '# t #'sumpt#ch, um(es&c& ' w bu ś e)'( w(ec&' ch k p(# &#ch m(ejsk(ch, t&'. w k )eks#ch G #b wsk(eg ( Behem#. W #)' t#cj( k#'cel# j'ej ) st# s&ej k p(( ) kume'tu p &b#w( 'eg )#t )&(e''ej p )#' , że g('#ł p &ech w w#' jest w sk# bcu k ólewsk(m („C p(# h#ec est ex p (v(leg( , qu ) (' c#st (' thes#u ) m('( Reg(s est supe #)v c#c(#”)43, # w '#główku p p &e)&#jąc m )p(s teg p & w(leju w k )eks(e Behem# ) )#' , że & st#ł ' )eb #' m(#stu ( &ł ż ' w sk# bcu k ólewsk(m & p w )u w stępku wójt# )&(e)&(c&'eg , „p pte excessum #)v c#t( h#e e)(t# (”44. W ) kume'c(e t m &#w# t m(ę)& ('' m( p &ep(s, któ &'#c&ąc &s&e &#ł k mpete'cje są) we wójtów k eśl 'e p & w(lejem l k#c j' m. U& sk#l( '( b w(em peł'(ę są) w'(ctw# w b ęb(e c#łeg m(#st# l k#c j'eg , be& w&glę)u '# k ') cję sp łec&'ą p &w#'eg 45. P &# t m &) b l( t#kże p #w ) są)&e'(# )łuż'(ków ) w l'ej k ') cj( sp łec&'ej. P & w(lej & 1306 . &s&e & ł ów'(eż &'#c&ąc #ut ' m(ę p #w'ą ws& stk(ch b w#tel( K #k w#. O) tej p k#ż) m(es&c&#'(' m(#ł b ć są)& ' w łąc&'(e we)ług p &ep(sów p #w# m(ejsk(eg , be& w&glę)u '# t p p peł'( 'eg p &estępstw#, ( mógł ) ch )&(ć wł#s' ch p #w w bec ) w l'ej s b p &e) są)em m(ejsk(m. M żl(we, że eg&ekw w#'(u up #w'(eń u& sk#' ch p &e& m(#st w 1306 . m(#ł służ ć &b(ó tekstów p #w' ch sp &ą)& ' '# &lece'(e m(es&c&#' p &e& ' t# (us&# b(skup# w cł#wsk(eg T m#s&# II, K ' #)# & Op l#46. K ' #) uk ńc& ł swą p #cę 25 l(pc# 1308 . D &b( u wp(s#ł ł#c(ńsk(e p &ekł#) Landrechtu

42 P & w(lej & )#tą )&(e''ą &#ch w#ł s(ę w t #'sumpc(e & 1401 .: KDMK, I, ' 97. P & w(lej p &b#w( ' )#t )&(e''ej &'#' jest & t #'sumptów & l#t 1423, 1452 ( 1493: J. B(e'(#k, Pieczęcie dostojników, s. 165-170; KDMK, I, ' 155, 204. 43 K #ków, A ch(wum N# ) we, C )(ces p (v(leg( um, ('ve't# (# et #ct# #) h(st (#m # ch(v( c(v(t#t(s C #c v(e's(s spect#'t(#, kps 3580, s. 133. W&m(#'kę tę p & t c& ł ( &('te p et w#ł S. Est e(che , Wstęp, w: Najstarszy zbiór, s. XIII-XIV. 44 K #ków, B(bl( tek# J#g(ell ńsk#, kps 16, f. 157 . N# w&m(#'kę tę &w óc(! uw#gę j#k p(e ws& , je)'#k be& p & w ł#'(# ź ó)ł#, M. B b & ńsk(, Bunt wójta krakowskiego Alberta z roku 1311, w: te'że, Szkice i studia historyczne, t. 1, K #ków 1922, s. 177, p & p. 4. 45 KDMK, I, ' 3. 46 Zw óc(ł '# t uw#gę S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 93.

30

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

( Lehnrechtu Zwierciadła saskiego, p #w# lubeck(eg ( '(em(eck(e tekst Landrechtu, Lehnrechtu ( Weichbildu magdeburskiego47. Ref m# k #k wsk# & 1306 . wp(s w#ł# s(ę w gól'(ejs&e p &em(#' st#tusu p #w# m(ejsk(eg '# &(em(#ch p lsk(ch. P leg#ł 'e '# um#c­ '(#'(u #ut ' m(( są) wej m(es&c&#' #& &s&e &#'(u te t (#l'eg ( s b weg &#s(ęgu w m(# u sp #w(e)l(w śc( m(#st. Dąże'(# t#k(e w M#l p lsce b #&uje już p & w(lej l k#c j' S#') m(e &#, w st#­ w( ' w 1286 . p &e& Les&k# C&# 'eg 48. Ks(ążę &e&w l(ł w '(m '# )p #w(#'(e są)ów b ż ch p ) sw ją '(e bec' ść ( b(ec#ł, że '(e ust#' w( '#) m(#stem l#')wójt#. N# p )k eśle'(e &#sługuje je)'#k &wł#s&c&# &#p w(e)ź, że w t #kc(e g#'(& w#' ch t & #& ) ku są)ów w(elk(ch wójt w( p w('(e' #s st w#ć w &'#c&#' p &e& wł#)cę „ ce & lub m(es&c&#'('”: „A) m#g'um (u)(c(um qu ) f(t te (' #'' # l#te e ' st )est('#b(mus m(l(tem s(ve c(vem quemcumque ' b(s f()elem, qu( s(mul cum #)v c#t )((u)(c#'s c#us#s e(s)em p es()eb(t”49. N# m c p & w(leju l k#c j'eg M(ech w#, 47 S. Kut &eb#. Historia źródeł dawnego prawa polskiego, cz. 2, Lwów-W# s&#w#-K #ków 1926, s. 210-211; Z. R m#s&ewsk(, Łacińskie teksty Landrechtu Zwierciadła Saskiego w Polsce: versio Vratislaviensis, versio Sandoiniriensis, Łaski, W cł#w 1975, s. 10 '.; K. K eschell, Rechtsaufzeichnung und Rechtswirklichkeit. Das Beispiel des Sachsenspiegels, w: Recht und Schrift im Mittelalter, e). P. Cl#sse', S(gm# ('ge' 1977 (V t #ge u') F schu'ge', 23), s. 370; U.-D. Opp(t&, Deutsche Rechtsbiicher, t. 1, s. 26; t. 2, ' 845; W. W#sse , Die Edition von zwei oberschlesischen Sachsenspiegelhandschriften aus der Universitdtsbibliothek zu Krakau, „Obe schles(sches J#h buch" 9, 1993, s. 272-276; te'że, Der Sachsenspiegel aus Oppeln und Krakau, „Obe schles(sches J#h buch” 11, 1995, s. 11-33; Der Sachsenspiegel aus Oppeln und Krakau, w ). I.T. P(( #('e', W. W#sse , Be l(' 1996 (Sch (fte' )e St(ftu'g H#us Obe schles(e'. L#')esku')l(che Re(he, 10); Der Sachsenspiegel aus der Dombibliothek in Breslau/Wroclaw. Einleitung, Edition und Glossar, w ). I.T. P(( #('e', I. Te' Ve''e, W cł#w 2003, s. 14; I.T P(( #('e', Friihneuhochdeutsche Handschriften in Schlesien, w: Kulturgeschichte Schlesiens in der Friihen Neuzeit, e). K. G# be , t. 1, T((b('ge' 2005, s. 780; M. M(kuł#, Prawo miejskie magdeburskie, s. 31 '., 39 '.; & b. też F. Ebel, R. Schell('g, Das lateinische liibische Recht in der schlesisch-polnischen Fassung des 13. Jahrhunderts, „Ze(tsch (ft )e S#v(g' -St(ftu'g fu Rechtsgesch(chte. Ge m#'(sche Abte(lu'g" 123, 1993, s. 93-148. 48 T. L#l(k, Lokacja Sandomierza w roku 1286, w: Dzieje Sandomierza, t. 1: Średniowie­ cze, e). S. T #wk wsk(, W# s&#w# 1993, s. 99-114; F. K( k, Urbanizacja Małopolski, s. 120-127; M. Fl ek, Sandomierski ośrodek grodowo-miejski w średniowieczu. Przemiany przestrzenne i funkcjonalne, W# s&#w# 2005; P. Ok'(ńsk(, Główne etapy formowania się miasta lokacyjnego w Sandomierzu w XIII-X1V wieku, RH, 82, 2016, s. 79-106. 49 Dokument lokacyjny Leszka Czarnego dla Sandomierza z 1286 roku, w ). T. G(e g(el, R. J p, S#') m(e & 2015 (Ź ó)ł# ) D&(ejów S#') m(e &#, 1), s. 48. Ustęp te' p & w )&( '# m śl p st#' w(e'(e l#')f )u He' k# IV P #weg & 1277 lub 1278 ..

1. P #w ( p &ą)ek są) w w m(eśc(e

31

w st#w( 'eg w 1290 . p &e& P &em śl# II, wójt w(e u& sk#l( peł'(ę ju s) kcj( '# te e'(e m(#st#, # jeg m(es&k#ńc m gl( b ć są)&e'( w łąc&'(e we)ług p &ep(sów p #w# '(em(eck(eg *50. Z# &ą)ów teg ż wł#)c w p ) b' m k(e u'ku ew lu w#ł t#kże m )ele są) w'(ctw# m(ejsk(eg w W(elk p lsce51. I'te esujące św(#tł '# )ąże'(# m(es&­ c&#' p &'#ńsk(ch w t m k es(e &uc#ją &wł#s&c&# )w# ) kume't w st#w( 'e p &e& teg ks(ęc(# w 1292 . W je)' m & '(ch P &em sł sp &ec(w(ł s(ę p )ejm w#' m p &e& wójt# P &'#'(# p ób m p &e­ jęc(# są) w'(ctw# s łt s(eg w p )m(ejsk(ch Jeż c#ch52. O) )#w'# m(eśc(ł s(ę 'e w b(c(e wpł wów wójt stw# ( m(es&c&#' j#k je)'# & k(lku'#stu ws(, '# te e'(e któ ch &g )'(e & p & w(lejem l k#c j­ ' m P &'#'(# m(#' w t c& ć 30 ł#'ów )&(e)&(c&'eg up s#że'(# wójt wsk(eg ( 20 ł#'ów p#stw(sk m(ejsk(ch, # p upł w(e w l'(&' wójt w(e m(el( p b(e #ć t#m c& 's&e ) c s&ósteg ł#'u. W ) ug(m ) kume'c(e & 1292 . ks(ążę &#k#&#ł kup w#'(# g u'tów w Jeż c#ch t m m(es&c&#' m p &'#ńsk(m, któ & pl#' w#l(b p tem p & st#ć w m(eśc(e („(' c(v(t#te ve es()e'c(#m f#c(e'tes c p #lem"). B kup(ć &(em(ę we ws( '#leż#ł p &e'(eść s(ę t#m & c#łą )&('ą („qu ) (b( p ese'c(#l(te sempe s(t et es()e#t su# cum f#m(l(# u'(ve s#”)53. Dąże'(# m(es&c&#' w(elk p lsk(ch uj#w'(ł s(ę & c#łą m cą &wł#s&­ c&# p śm(e c( P &em sł# II, '#jp(e w w k es(e &ą)ów Wł#) sł#w# Ł k(etk#. W 1298 . ks(ążę p &w l(ł, b wł#)&e P &'#'(#, G'(e&'#, P &) ( K#l(s&# wspól'(e śc(g#ł p &estępców ) w l'ej k ') cj( p &ek#&ujące k mpete'cje w &#k es(e śc(g#'(# p &estępców specj#l' m są) m ks(ążę­ c m, sp ś ó) któ ch k#ż) m(#ł skł#)#ć s(ę & )wóch ce & ( m(es&c&#': Monumentu Germaniae Historica. Legum Sectio IV. Constitutiones et Acta Publica hnperatorum et Regum, t. 3, w ). J. Schw#lm, W(esb#)e' 1980, ' 626, # t. 6. K. O &ech wsk(, Ogólnośląskie zgromadzenia stanowe, W# s&#w#-W cł#w 1979, s. 95; M. Pt#k, Zgromadzenia i urzędy stanowe księstwa głogowskiego od początku XIV w. do 1742 r., W cł#w 1991, s. 66. 50 KDM, II, ' 516. Z. Pęck wsk(, Miechów. Studia z dziejów miasta i Ziemi Miechowskiej do roku 1914, K #ków 1967, s. 44-49; W. Buk wsk(, Miechów - miasto, w: SHGK, IV, s. 332 '. 51 S. G#wl#s, Polityka wewnętrzna Przemysła II a mechanizmy społecznych dążeń i konfliktów w Wielkopolsce jego czasów, w: Przemysł II. Odnowienie Królestwa Polskiego, e). J. K & ż#'(#k w#, P &'#ń 1997, s. 67-80. 52 KDW, II, ' 684; M. S& m#ńsk#, Wójtostwo poznańskie 1253-1386. Od lokacji miasta do wykupu wójtostwa przez miasto, „P &eglą) Z#ch )'(" 9, 1953, 6-8 (&. specj. Studia ku uczczeniu 1000-lecia miasta i 700-lecia samorządu miejskiego), s. 185; T. Ju ek, Przebieg lokacji Poznania, w: Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania, e). Z. Ku '#t wsk#, T. Ju ek, P &'#ń 2005, s. 180-189. 53 KDW, II, ' 683.

32

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

sp łec&'ej ( p & &'#ł (m też p #w ) w )#w#'(# w ków k# śm(e c(54. R k póź'(ej p wtó & ł te gw# #'cje )l# K#l(s&#, G'(e&'# ( P &) 55. Ich wł#)&e u& sk#ł p '#)t p #w ) ut & m w#'(# u &ę)'(­ ków są) w ch we ws& stk(ch m(#st#ch ks(ążęc ch, w celu usp #w'(e'(# śc(g#'(# p &estępów („h#be#'t p l cut es su s pe m'es c(v(t#tes ' st #s pe t('e'tes #) ) m('(um ' st um”). Ł k(etek &#pew'(ł ów'(eż, że w k( p sk pcj( w )#w#'e w w(elk p lsk(ch m(#st#ch bę)ą b w(ą& w#ć w g #'(c#ch c#łeg jeg wł#)&tw#. M żl(we, że k ł 1306 . p ) b'(e uk(e u'k w#'e b ł też #mb(cje m(es&c&#' k #k wsk(ch. T &eb# je)'#k &#uw#ż ć, że '#wet p u'(e&#leż'(e'(u s(ę m(ejsk(eg w m(# u sp #w(e)l(w śc( sp ) k 't l( wł#)c '#jw żs&e k mpete'cje są) we p & st#w#ł w ęk#ch wójtów )&(e)&(c&' ch. W k es(e św(etl ' m p &e& wp(s ) ks(ęg( m(ejsk(ej, # w(ęc ) p(e ws& ch l#t XIV w., są) m w K #k w(e p &ew )&(l( w &#stępstw(e wójtów )&(e)&(c&' ch t&w. wójt w(e są) w(56. D 1311 . b w(ą&k( są) we peł'(ł P( t Gw(s, b ć m że k ew'(#k wójt# Albe t#, & st#ł >' je)'#k )su'(ęt ) tej fu'kcj( w m#ju 1311 ., g) wójt stw ą) we t #f(ł w ęce bu't w'(ków57. 2. ORGANY SAMORZĄDU KOMUNALNEGO

D gę ) p w ł#'(# w K #k w(e #) m(ejsk(ej tw & ł# l k#cj# '# p #w(e m#g)ebu sk(m & 1257 ., '(e uleg# je)'#k wątpl(w śc(, że ('st tucje s#m &ą) we '(e p wst#ł w sp łec&'ej p óż'(. P & p ­ m'(m , że w m me'c(e l k#cj( już ) t &ech )&(es(ęc( lec( )&(#ł#ł# w m(eśc(e gm('# bc ch kupców. N#leż p )ej &ew#ć, że '(ektó & jej c&ł 'k w(e &#ch w#l( j#k(ś wpł w '# l s m(#st# p l k#cj(. M że t m św(#)c& ć m(ę)& ('' m( l(st# św(#)ków '# ) kume'c(e B lesł#w# Wst )l(weg & 1261 . w sp #w(e '#)#'(# K śc( ł w( k #k wsk(emu ł#'ów w S&c& t'(k#ch ( B &e&(#ch58. Suge w#' , że w stępując 54 PMP, ' 13. 55 KDW, II, ' 820; W. M#(sel, Sądownictwo miasta Poznania, s. 129 '.; te'że, Związki sądownictwa miejskiego z sądownictwem królewskim w Polsce przedrozbiorowej, w: Czas, przestrzeli, praca w dawnych miastach. Studia ofiarowane Henrykowi Samsonowiczowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, e). A. W b(s&, M. T m wsk(, W# s&#w# 1991, s. 338. 56 M. N(w(ńsk(, Wójtostwo krakowskie, s. 43-44. 57 Najstarsze księgi, c&. 1, s. 22. E. Dług p lsk(, Bunt wójta Alberta, RK, 7, 1905, s. 143; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 207. 58 KDKK, I, ' 62.

2. O g#' s#m &ą)u k mu'#l'eg

33

wś ó) św(#)ków m(es&c&#'(' S#l m ' b l t żs#m & ' s&ąc m t s#m (m(ę ) ug(m &'#' m s łt sem k l '(( kup(eck(ej59. M żl(we, że te' s#m S#l m ' w stąp(ł t#kże '# test#cj( (''eg ) kume'tu B lesł#w# ( K('g( & 1261 ., w sp #w(e '#)#'(# ws( Be&)e' m(es&c&#­ '(' w( R(' l) w(. Be&)e' '#leż#ł wc&eś'(ej ) kl#s&t u c ste sk(eg w Ję) &ej w(e. Ks(ążę &#st &egł, że tą )ec &ją '(e &ł#m(e b(et'(c &ł ż ' ch w sp #w(e ws( m(es&c&#' m k #k wsk(m ( &#pew'e & teg p w )u '# l(śc(e św(#)ków w stąp(l( wójt D tm# , je)e' & t &ech &#s#)źców K #k w#, #& )w#j m(es&c&#'(e, S#l m ' ( G ćw('60. M(es&c&#'(e u& sk#l( ch b# eg&empl# & ) kume'tu, sk jeg k p(ę wc(ąg'(ęt p tem ) k )eksu B#lt#&# # Behem#61. St#tusu ws( Be&)e' ) t c& ł też ) kume't ks(ążęc & 1262 .62 W &#m(#' &# '(ą B lesł#w '#)#ł &#k ''(k m c&ęść ws( Su) ł ( w(eś Ru)'(k(, t m #&em je)'#k Be&)e' włąc& ' ) up s#że'(# m(#st# K #k w#. Wł#)c# &#&'#c& ł, że uc& '(ł t w )p w(e)&( '# p śb m(es&c&#': „#) m#g'#m )(ct um c(v(um ('st#'c(#m”63. Jest t &#tem p(e ws& ) kume't uk#&ując m(es&c&#' k #k wsk(ch j#k #kt w'ą p l(t c&'(e &b( w ść, jes&c&e be& w&m(#'k( #)&(e m(ejsk(ej64. Um#c'(#'(e #ut ' m(( gm(' s#m &ą) wej ( st#tusu ('st tucj( k mu'#l' ch w K #k w(e m gł b ć w(ęc p cesem )łużs& m. W t m k 'tekśc(e w# t p & w ł#ć ustęp ) kume'tu B lesł#w# Wst )l(weg )l# kl#s&t u Be'e) kt ­ 'ów w T ńcu & 1258 . w sp #w(e włąc&e'(# g u'tów p & k leg(#c(e św. Fl (#'# ) up s#że'(# K #k w#. M(es&c&#'(e k #k wsc & st#l( tu jes&c&e k eśle'( „h sp(t#m(”: „te e [...], qu#m c(v(t#t( C #c v(e's( et h sp(t(bus l c( p e)(ct( #)(u'x(mus"65. St p'( w p ces w ł#'(#'(# s(ę g#'ów s#m &ą)u k mu'#l'eg &'#j)uje )b(c(e w ź ó)ł#ch )' s&ąc ch s(ę ) h(st (( W cł#w(#. R#)# m(ejsk# & st#ł# t#m p w ł#'# ) p(e p '#)#'(u m(#stu p #w# m#g)ebu sk(eg w 1261 . W ('t tul#cj( ) kume'tu w st#w( 'eg 59 M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 24, p & p. 13. 60 KDF> III, ' 38. F. S(k #, Bezden, w: SHGK, I, s. 39-40. 61 K #ków, B(bl( tek# J#g(ell ńsk#, kps 16, f. 139 -140 . Zg )'(e & '#główk(em, k p(ę uw&glę)'( ' w k )eks(e je) '(e & p w )u )#w' śc( ) kume'tu: „P (v(leg(um [...] qu ) l(cet ' ' s(t ex ut(l(t#te h(c c ''ume #')um t#me' p pte vetust#t(s m#te (#m h(c ('sc (ptum est". 62 ZDM, IV, ' 876. 63 J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 195. 64 P . M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 43, któ p )ej &ew#, że p śbę wc(ele'(e ws( Be&)e' ) up s#że'(# m(#st# p &e)ł ż l( s#m( #jc . 65 KDT, I, ' 21.

34

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

p &e& ep e&e't#'tów p l(t c&' ch W cł#w(# w l#t#ch 1261-1262 w m(e'( ' je)'#k wójt# #& „wspól' tę m(es&c&#' teg m(ejsc#” („c mmu'(t#ts bu ge's(um e(us)em l c(”), # c& '' śc( p #w'ej ) k '#' w p w#t' m ) mu („(' ) m ”) m(es&c&#'('# K ' #)# )e W()e66. D kume't p#t & ' je) ' m &'#' m )c(sk(em '#jst# s&ej p(ec&ęc( m(#st# W cł#w(#. Zg )'(e & lege')ą w t ku '#leż#ł# '# '(e ) m(#st# W cł#w(#, lec& ) „m(es&c&#' & W cł#w(#”: „s(g(llum bu ge's(um )e W #t(sl#v(#”67. P ) b'(e b &m(ąc# ('sk pcj# &'#j) w#ł# s(ę w t ku jes&c&e st# s&ej p(ec&ęc( Elbląg#, p św(#)c& 'ej w uż tku w 1242 .: „s(g(llum bu ge's(um (' Elv(gge”6869 . B ć m że p ) b'ą s tu#cję ust j wą ) kume'tują ź ó)ł# )' s&ące s(ę ) h(st (( S#'­ ) m(e &# & k esu k ótk p l k#cj( '# p #w(e m#g)ebu sk(m w 1286 . W p & w(leju )l# k 'we'tu ) m('(k#'ów s#') m(e sk(ch & teg ku Les&ek C&# ' &#st &egł, że p &ek#&#ł &#k ''(k m p# celę '# te e'(e l(#st# &# &g )ą wójt# #& „ws& stk(ch m(es&c&#'”: „c 'se'su et sse'su l(be #e v lu't#t(s ' st ( f()el(s #)v c#t( V(thc '(s et c(v(um '(ve s um p #e)(ct um S#') m( (e's(um”. T#kże leg#t św(#)c& 'e p &e& m(es&c&#' w '(e uch m śc(#ch '# &ec& k 'we'tu & st#ł u&#­ leż'( 'e ) &g ) wł#)c , wójt# ( „ws& stk(ch b w#tel(”: „c 'se'sus ) m('( )uc(s, #)v c#t( et c(v(um u'(ve s um c( v( t#t(s sup #)(ct#e”b9. W św(etle t ch bse w#cj( t m t u)'(ej &st & g'ąć, w któ m ) kł#)­ '(e m me'c(e p 1257 . m gł# p wst#ć #)# m(ejsk# w K #k w(e70. P & p m'(jm , że p(e ws& m p &ek#&em p św(#)c&#jąc m jej (st'(e'(e jest ) kume't B lesł#w# Wst )l(weg & 1264 . Ks(ążę '#)#ł k leg(#c(e 66 Schlesisches Urkundenbuch, t. 3, ' 367. 67 M. Gum wsk(, Najstarsze pieczęcie miast polskich XIII i XIV wieku, T uń 1960, ' 510; & b. też G. Kóble , Civitas und vicus, burg, stat, dorf und wik, w: Vor- und Friihformen der europaischen Stadt im Mittelalter, t. 1, e). H. J#'kuh', W. Schles('ge , H. Steue , Gótt('ge' 1973, s. 61-76; H. Lu)#t, Zum Stadtbegriff im osteuropćiischen Bereich, w: t#mże, s. 77-91. 68 Codex diplomaticus Warmiensis oder Regesten und Urkunden zur Geschichte Ermlands, t. 1, w ). C.P. W e(k , J.M. S##ge, M#('& 1860 (M 'ume't# H(st (#e W# m(e's(s )e Quelle's#mmlu'g &u Gesch(chte E ml#')s, 1), ' 3. R. C&#j#, Powstanie miasta, w: Historia Elbląga, t. 1: D 1466 r., e). S. G(e s&ewsk(, A. G th, G)#ńsk 1993, s. 68; B. M żejk , Najdawniejsze pieczęcie i herb miasta Elbląga, w: Z przeszłości Elbląga, e). A. G th, K s&#l(' 1999, s. 55-66; J. M#(k, Cogs on Elbląg Seals Dating From 1242 and 1367, „F#sc(cul( A ch#e l g(#e H(st (c#e" 24, 2011, s. 57-64. 69 Z. M#&u , Dwa dokumenty Leszka Czarnego dla dominikanów sandomierskich, „Stu)(# H(st c&'e" 12, 1969, 4, s. 608. 70 M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 23 '.

2. O g#' s#m &ą)u k mu'#l'eg

35

św. M(ch#ł# A ch#'( ł# '# W#welu c&' ) chó) & c& 's&u m(ej­ sk(eg w w s k śc( 5 g & w(e', p w łując s(ę '# &g )ę wójt# R#s&k#, ł#w'(ków ( #) m(#st# K #k w#: „)e c mmu'( c 'se'su et v lu't#te #)v c#t( R#sch '(s et m'(um sc#b(' um et c 's(l(( (ps(us c(v(t#t(s C #c v(e's(s”71. N#stęp'e w&m(#'k( #jc#ch k #k wsk(ch &#ch w#ł s(ę '# l(st#ch św(#)ków cu)ów św. J#ck# O) wąż#, e)#g w#' ch w kl#s&t &e ) m('(k#ńsk(m w K #k w(e &#pew'e ) 1268 .72 W l(st#ch św(#)ków p(ęc(u # t kułów (XVI, XVII, XXVI, XXIX ( XLIX) w&m(#'­ k w#' w sum(e #ż s&eśc(u k #k wsk(ch #jców ( je)'eg wójt#73. Uw#gę b#)#c& &w óc(ł# &wł#s&c&# l(st# św(#)ków p ) # t kułem XVI, w któ ej w m(e'( ' #jców A') &ej# ( P( t #. Z#('te es w#'(e t w '(k# & )#t & el#cj ' w#'eg cu)u, m(#ł ' b w(em w )# & ć s(ę w )'(u śm(e c( J#ck# O) wąż#, 15 s(e p'(# 1257 ., # w(ęc k ł )w# m(es(ące p w st#w(e'(u p & w(leju l k#c j'eg K #k w#74. Sp(s#'(e el#cj( cu)&(e m gł je)'#k '#stąp(ć &'#c&'(e póź'(ej ) p(s w#' ch w )# &eń, # wś ó) sób w m(e'( ' ch w l(śc(e św(#)ków m gł b ć t#kże bec'e s b uc&est'(c&ące ) p(e w e)#g w#'(u s#mej el#cj(75. W św(etle ) stęp' ch p &esł#'ek l(stę św(#)ków p ) cu)em XVI '#leż#ł b )#t w#ć #c&ej '# k es 1272-1281, # m że '#wet '# 71 KDM, II, ' 472. 72 Zw óc(ł# '# t uw#gę B. W &umsk#, Kancelaria miasta Krakowa w średnio­ wieczu, K #ków 1995, s. 15-17. W sp #w(e k l(c&' śc( p wst#'(# ź ó)ł# & b. R.-J. L e'e t&, La vie de s. Hyacinthe du lecteur Stanislas envisagee comme source historiąue, „A ch(vum F #t um P #e)(c#t um” 27, 1957, s. 5-38 (tłum.: „Żywot świętego Jacka" autorstwa lektora Stanisława jako źródło historyczne, tłum. A. Z#jch wsk#, w: Święty Jacek Odrowąż. Studia i źródła. Skarby dominikańskie, e). M. Z)#'ek, K #ków 2007 [Stu)(# D m('(k#ńsk(eg I'st tutu H(st c&'eg w K #k w(e, 2], s. 29-68); & b. też W. Buc(ch wsk(, Lista lektorów dominikańskich prowincji polskiej od erygo­ wania prowincji (1225) do roku 1525, „P &eglą) T m(st c&' ” 6-7, 1997, s. 90-91; M. Z)#'ek, Szkoły i studia dominikanów krakowskich w średniowieczu, W# s&#w# 2005, s. 61-65. 73 De vita et miraculis sancti lacchonis (Hyacinthi) ordinis fratrum predicatorum. Auctore Stanislao lectore Cracoviensi eiusdem ordinis, w ). L. Ćw(kl(ńsk(, w: MPH, t. 4, s. 867, 873, 875, 891; St#'(sł#w & K #k w#, Życie i cuda świętego Jacka z Zakonu Braci Kaznodziejów, tłum. T. G#łus&k# OP, p #ć. M. Z)#'ek, w: Święty Jacek Odrowąż. Studia i źródła. Skarby dominikańskie, s. 123-124, 131, 133, 151-152. 74 J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 196; te'że, Żywoty i cuda, s. 185; W. Buk wsk(, Z. N g#, Ustrój miasta Krakowa w XIII-XVI11 wieku, w: Kraków. Europejskie miasto prawa magdeburskiego, s. 52-53; Z. N g#, Rola samorządu w rozwoju miasta w XIII-XVIII wieku, w: Kraków. Nowe studia, s. 460. 75 M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 36-38.

36

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

l#t# 80. XIII w.76 Rów'(eż l(st# św(#)ków w m(e'(#jąc# #jców J#kub# ( F(l(p# p ) # t kułem XVII, g)&(e p(s#' cu) & 29 w &eś'(# 1257 ., p w(''# b ć )#t w#'# p #w) p ) b'(e '# l#t# 1290-129377. O&'#c&# t , że '#jst# s& m (st'(ejąc m w(# g )' m p &ek#&em św(#)c&ąc m #kt w' śc( #) w K #k w(e p & st#je ) kume't B lesł#w# Wst ­ )l(weg & 1264 . )l# k leg(#t św. M(ch#ł# A ch#'( ł#. Elekcje ' w ch #jców w K #k w(e )b w#ł s(ę &#pew'e &g )'(e & p ws&ech'ą p #kt ką, p(s#'ą już w p uc&e'(#ch p #w' ch & k ł p ł w XIII w.78 We)ług p uc&e'(# )l# F #'kfu tu '#) O) ą #jc b l( w b(e #'( p &e& c&ł 'ków #) ustępującej, # bejm w#l( t st#' w(sk p ) p & s(ęgą79, &g )'(e &#ś & p uc&e'(em )l# W cł#w(# #jc m(el( p & s(ąc, że bę)ą b '(ć p #w, c&c( ( p ż tku m(#st# („st#t echt vu')e ( e e e v')e ( e' v me' &u bew# e')e") we)le sw (ch m żl(w śc( ( w(e)& , &e wsp# c(em '#j &um'(ejs& ch & m(es&c&#'80. N(e sp sób '#t m(#st &st & g'ąć, kt &#)ec ) w#ł ks&t#łc(e p(e ws&eg skł#)u k #k wsk(ej #) m(ejsk(ej. Suge w#' , że mógł t & b(ć wójt81, s#m( '(es&c&#'(e82 lub ks(ążę p k 'sult#cj#ch & m(es&c&#'#m(83. N#jst# s&# w&m(#'k# #)&(e m(#st# K #k w# w ) kume'c(e B lesł#w# & 1264 . &)#je s(ę w k#ż) m #&(e św(#)c& ć p c&ątk w '(ew s k(m st#tus(e p l(t c&' m teg k leg(um, sk '#)#jąc c&ęść c& 's&u & m(#st# k leg(#c(e św. M(ch#ł#, wł#)c# p w ł#ł s(ę '#jp(e w '# k 'se's wójt# R#s&k# ( ł#w'(ków, # '# k ńcu #jców84. D p(e p &ek#& p ch )&ące & k esu &ą)ów Les&k# C&# 'eg ( & c&#su w j' ) m wej p jeg śm(e c( uk#&ują st p'( w w& st &'#c&e'(# #) m(ejsk(ej, któ # & ('st tucj( '#)& u t# g weg p &eks&t#łc#ł# s(ę w głów'eg p &e)st#­ w(c(el# m(ejsk(ej wspól' t . P(e ws& m p &ej#wem &m(#' ) k 'ując ch 76 St#'(sł#w & K #k w#, Życie i cuda świętego Jacka z Zakonu Braci Kaznodziejów, s. 101-155, s. 124, p & p. 114. M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 37-43. 77 St#'(sł#w & K #k w#, Życie i cuda świętego Jacka z Zakonu Braci Kaznodziejów, s. 124, p & p. 117. M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 39, 42. 78 M. P#tk#'( wsk(, Krakowska rada miejska, s. 29 '.; R. G ó)eck(, Początki rady miejskiej, s. 49; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 196. 79 Codex diplomaticus Brandenburgensis, c&. 1, t. 23, ' 3. 80 Schlesisches Urkundenbuch, t. 3, ' 381. 81 R. G ó)eck(, Początki rady miejskiej, s. 49; W. Buk wsk(, Z. N g#, Ustrój miasta Krakowa, s. 53. 82 J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 164. 83 M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 43-44. 84 KDM, II, ' 472. J#k p(e ws& ('te p et w#ł wą w&m(#'kę w t#k( sp sób R. G ó)eck(, Początki rady miejskiej, s. 48-49.

2. O g#' s#m &ą)u k mu'#l'eg

37

s(ę w ukł#)&(e s(ł w st uktu #ch p l(t c&' ch m(#st# jest ) kume't p#t# kl#s&t u c ste sk(eg w M g(le E'gelbe t# & 1283 . Z#tw(e ­ )& ' '(m & ef m w#' k 't #kt l k#c j' P #') c('# w ) b #ch kl#s&t ' ch, któ eg s łt s#m( b l( )w#j m(es&c&#'(e k #k wsc . W l( me)(#t ów w stąp(l( #jc K #k w#: J#śk , Lup l), Rej' l), He' k, W l #) ( H# tl(b, któ ch w m(e'( ' '# l(śc(e św(#)ków. W góle '(e wsp m'(#' '#t m(#st wójc(e ( ł#w'(k#ch85. K b #cj# ) kume'tu p & ' s( też p(e ws&ą w&m(#'kę p(ec&ęc( m(#st# K #k w# („s(g(ll c(v(t#t(s C #c v(e”). P(ec&ęć t# & '(ej#s' ch p w )ów '(g) '(e & st#ł# p & w(es& '# ) ) pl mu, '(e w k '#' )l# '(ej '#wet '#c(ęc(# w &#kł#)ce. Jej '#jst# s& , je) ' &'#' b#)#c& m )c(sk &'#j) w#ł s(ę p & test#me'c(e & 1303 .86, &#g('ął ' je)'#k k ótk p publ(k w#'(u p(e ws&eg stu)(um m ' g #f(c&'eg p(ec&ęc( p &e& A)#m# Chm(elą w 1907 .87, c )' t w#' w 1935 .88 Ist'(eją )w# su'k( teg )c(sku #ut stw# K#jet#'# W('ce'teg K(el(s(ńsk(eg 89 #& &)jęc(e ) kume'tu & p(ec&ęc(ą w # t kule Chm(elą90. W św(etle &#ch w#'ej ) kume't#cj( '#leż p & jąć, że w t ku p(ec&ęc( & 1303 . &'#j) w#ł# s(ę '#stępując# ('sk pcj#: [+ S((g(llum) A]DVOCATI CI[VITATIS ET CIVIVM CRACOVIENSIVM] 91. P '(ew#ż '# )c(sku p &e)st#w( ' 85 KM g, ' 35. 80 E) cj# '# p )st#w(e )p(su: KDMK, III, ' 368. E) cj# '# p )st#w(e g('#łu, ch ć p &b#w( '# #p# #tu k t c&'eg : D. K# c&ewsk(, Miejsce krakowskiego klasztoru franciszkanów w strukturze czesko-polskiej prowincji zakonnej, w: Mendykanci w średnio­ wiecznym Krakowie, e). K. Ożóg, T. G#łus&k#, A. Z#jch wsk#, K #ków 2008, s. 95-96. 87 A. Chm(el, Pieczęć wójtowska krakowska z drugiej połowy XIII wieku, RK, 9, 1907, s. 213-223. 88 W. Bu)k#, Barwy herbu miasta Krakowa, „M(es(ęc&'(k He #l) c&' " 14, 1935, 1, s. 9, p & p. 1. 89 Kó '(k, B(bl( tek# PAN, s g'. AO III 252. P. P k #, Rysunki pieczęci Kajetana Wincentego Kielisińskiego w zbiorach Biblioteki PAN w Kórniku, w: Zbiory pieczęci w Polsce, e). Z. P(ech, W. St & żewsk(, W# s&#w# 2009, c&. 1, ' 188, s. 422; Album rysunków pieczęci Kajetana Wincentego Kielisińskiego ze zbiorów Biblioteki Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk, w ). P. P k #, Kó '(k 2013, s. 140. Z)jęc(e ) ug(eg su'ku: K #ków, A ch(wum N# ) we, Zb(ó f t g #f(c&' , ' 11/394. W(#) m ść ) ug(m su'ku p )#ł M. St# & ńsk(, Uwagi w sprawie genezy najstarszej pieczęci Krakowa z XIII wieku (na marginesie ostatnich badań), „Stu)(# Ź ó)ł &'#wc&e” 50, 2012, s. 28, p & p. 18. Zw #c# ' ów'(eż uw#gę '# óż'(ce m(ę)& su'k#m(. 90 A. Chm(el, Pieczęć wójtowska krakowska, f t. p &e) s. 213. 91 T#mże, s. 222. P & st#łe p p & cje )c& tu lege') & b. P Ok'(ńsk(, Uwagi do dyskusji nad najstarszą pieczęcią Krakowa z XIII w., „Stu)(# Ź ó)ł &'#wc&e” 53, 2015, s. 164-165.

38

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

m(ę)& ('' m( he b Les&k# C&# 'eg , p wst#'(e p(ec&ęc( m(ejsk(ej K #k w# m ż'# )#t w#ć '# l#t# &ą)ów teg ks(ęc(#92. R &wój k#'cel# (( m(ejsk(ej '#leż#ł & pew' śc(ą ) '#jw#ż'(ejs& ch pł#s&c& &' ew lucj( ust ju k mu'#l'eg 93. Zw(ą&ek m(ę)& w k '#­ '(em p(e ws&ej p(ec&ęc( # p &e b #że'(#m( ust j w m( p w#)&ąc m( ) w ks&t#łce'(# s(ę ust ju s#m &ą) weg jest &#uw#ż#l' w w(elu m(#st#ch & te e'u R&es& N(em(eck(ej, '# p & kł#) w Lubece ( M#g­ )ebu gu. N#jst# s&# p(ec&ęć Lubek( p wst#ł# &#pew'e k ł 1225 ., # &#tem w k es(e, g) m(#stu u)#ł s(ę w &w l(ć & &#leż' śc( ) D#'((, # k ól )uńsk( p &eb w#ł w '(ew l( g #f# Schwe ('u94. M(es&c&#'(e u& sk#l( wte) ) F )e k# II st#tus w l'eg m(#st# R&es& ( &bu & l( k ólewsk( &#mek95. W M#g)ebu gu p(ec&ęć p św(#)c& '# jest w uż tku ) 1244 ., g) p & w(es& ' ją ) ) kume'tu w st#w( 'eg p &e& #jców ( wspól' tę m(es&c&#'96. R#)# p wst#ł# tu &#pew'e k ł 92 Alte '#t w'ą k 'cepcję )#t w#'(# p(ec&ęc( p p ' w#l(: H. Se k#, W sprawie ooczątków pieczęci miejskiej Krakowa. Ze studiów nad średniowieczną sfragistyką miast nałopolskich, w: Drogą historii. Studia ofiarowane profesorowi Józefowi Szymańskiemu w sielemdziesiątą rocznicę urodzin, e). P. D mmel, K. Skup(eńsk(, B. T el(ńsk#, Lubl(' 2001, s. 299-307; te'że, Herby miast małopolskich do końca XVIII wieku, W# s&#w# 2002, s. 22-30; B. Śl(w(ńsk(, Nowa hipoteza o początkach godła Krakowa, w: Księga jubileuszowa Profesora Feliksa Kiryka, s. 155-164. Ze st#' w(sk(em t m słus&'(e p lem(& w#ł M. St# & ńsk(, Uwagi w sprawie genezy, s. 29 '. 93 St#' b#)#ń '#) h(st (ą p lsk(ch k#'cel# (( m(ejsk(ch m#w(#ją: J. T#')eck(, Dokumenty i kancelarie miejskie, w: Dyplomatyka staropolska, e). T. Ju ek, W# s&#w# 2015, s. 407-446; A. B# t s&ew(c&, Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce, W# s&#w# 2012, s. 67-68; P. Ok'(ńsk(, Uwarunkowania początków rozwoju polskich kancelarii miejskich. Przykład Krakowa (do 1312 r), w: Loca scribendi. Miejsca i środowiska tworzące kulturę pisma w dawnej Rzeczypospolitej XV-XVIII stulecia, e). A. A)#msk#, A. B# t s&ew(c&, M. Pt#s& ńsk(, W# s&#w# 2017, s. 27-45. 94 J. G et&e, Zur Bedeutung der lubeckischen Schiffssiegel, „Ze(tsch (ft )es Ve e('s fu L((beck(sche Gesch(chte u') Alte tumsku')e" 61, 1981, s. 229-237; C. J#h'ke, Zur Interpretation der ersten Liibecker Schiffssiegel, „Ze(tsch (ft )es Ve e('s fu L((beck(sche Gesch(chte u') Alte tumsku')e” 88, 2008, s. 9-24. 95 B. Am E')e, Studien zur Verfassungsgeschichte Lubecks im 12. und 13. Jahrhundert, L((beck 1975, s. 137 '.; E. H ffm#'', Liibeck im Hoch- und Spatmittelalter. Die grojśe Zeit Lubecks, w: Liibeckische Geschichte, e). A. G #Bm#'', L((beck 1988, s. 108-109; M. Luttc beck, Der Rat der Stadt Liibeck im 13. und 14. Jahrhundert. Politische, personale und wirtschaftliche Zusammenhange in einer stadtischen Fiihrungsgruppe, L((beck 2002, s. 13-15. 96 Urkundenbuch der Stadt Magdeburg, t. 1, w ). G. He tel, H#lle #' )e S##le 1892 (Gesch(chtsąuelle' )e P v('& S#chse' u') #'g e'&e')e Geb(ete, 26), ' 107. N# l#t# 1238-1244 p wst#'(e p(ec&ęc( M#g)ebu g# )#t w#l( M. Puhle, C.-P. H#ssę,

2. O g#' s#m &ą)u k mu'#l'eg

39

1238 ., ) teg ku b w(em &#ch w#ł# s(ę ś e)'( w(ec&'# l(st# m#g)ebu sk(ch #jców*97. P wst#'(e #) w M#g)ebu gu um żl(w(ł# &#pew'e śm(e ć # c b(skup# Alb echt# w 1232 ., # w #&em p l(t c&­ ' ch #sp( #cj( m(es&c&#' mógł b ć (ch bu't p &ec(wk # c b(skup w( W(l(b #') w( w 1238 .98 N#jst# s&# p(ec&ęć m(#st# W cł#w(#, &#ch ­ w#'# w je) ' m )c(sku p & ) kume'c(e & 1261-1262 ., p wst#ł# t#kże w k es(e p w#ż' ch p &e b #żeń p #w' ust j w ch. P leg#ł 'e m(ę)& ('' m( '# &#p w#)&e'(u w m(eśc(e p #w# m#g)ebu ­ sk(eg ( um żl(w(ł utw &e'(e #) m(ejsk(ej99. W ('te esując ch k l(c&' śc(#ch p wst#ł# też '#jst# s&# p(ec&ęć P &'#'(#, # m(#' w(c(e w k es(e &kw(tu P &'#'(# &# &ą)ów P &em śl# II, któ , p ) b'(e j#k Les&ek C&# ' , #kcept w#ł ( w k & st w#ł s'ące &'#c&e'(e p l(t c&'e sw (ch m(#st100. O p(ec&ęc( p &'#ńsk(ej wsp m'(#' p #& p(e ws& w ) kume'c(e w st#w( ' m w 1288 . p &e& wójt# )&(e)&(c&'eg Rej' l)#, któ & sp &e)#ł mł ' p ) m(#stem p ep & t w( & S#'t k# ( jeg b #c( m101. Sp &e)#ż ) k '#ł w bec' śc( wł#)& s#m &ą) w ch („c #m c 'sul(bus et (u #t(s c(v(t#t(s P &'#'(e's(s”) ( &#pew'e & teg p w )u p óc& p(ec&ęc( wójt# ) ) kume'tu p & w(es& ' t#kże p(ec&ęć m(ejską. P j#w(e'(e s(ę w uż tku p(ec&ęc( Die Biirgerschaft fonniert sich: ein Rat entsteht, w: Magdeburg 1200. Mittelalterliche Metropole, preuflische Festung, Landeshauptstadt. Die Geschichte der Stadt von 805 bis 2005, e). M. Puhle, Stuttg# t 2005, s. 104. 97 K. J#'(cke, Verzeichnis der Magdeburger Biirgenneister und Kdmmerer von 1213-1607, „Gesch(chtsbl#tte fu St#)t u') L#') M#g)ebu g” 2, 1867, s. 276-298, 393-406. 98 Th. G e l(t&, Die Anfdnge der Schoffen, Biirgenneister und Rattnannen in Magdeburg, „Ze(tsch (f )e S#v(g' -St(ftu'g fu Rechtsgesch(chte. Ge m#'(sche Abte(lu'g” 65, 1947, s. 77 '.; E. U(t&, Der Kampf um kommunale Autonomie in Magdeburg bis zur Stadtyerfassung von 1330, w: Stadt und Stadtebiirgertum in der deutschen Geschichte des 13. Jahrhunderts, e). B. Tópfe , Be l(' 1976, s. 301-302; M. Puhle, Magdeburg im Mittelalter. Der Weg von der Pfalz Ottos des Grofien bis zur Hansestadt um 1500, H#lle #' )e S##le 2005, s. 71-72. 99 P . R. Że el(k, Najstarsze godło Wrocławia. O pieczęci miejskiej z 1261/1262 roku i symbolice dwugłowego orła, w: Z Gorzanowa w świat szeroki... Studia i materiały ofiarowane profesorowi Anio Herzigowi w 70-lecie urodzin, e). K. Ruch'(ew(c&, M. Z bu #, W cł#w 2007, s. 131-138. 100 S. G#wl#s, Polityka wewnętrzna Przemyśla II, s. 65-80; T. Ju ek, Przebieg lokacji Poznania, s. 189-190. 101 KDW, II, ' 633. M. A)#mc&ewsk(, Heraldyka miast wielkopolskich do końca XVIII wieku, W# s&#w# 2000, s. 32 '.; p . P St óż k, Systematyka średniowiecznych i nowożytnych pieczęci miejskich Poznania. Status causae et controvcrsiae, RH, 72, 2006, s. 137-152.

40

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

m(#st# K #k w# m gł w(ęc w(ą&#ć s(ę & um c'(e'(em st#' w(sk# p l(t c&'eg #) m(ejsk(ej &# &ą)ów Les&k# C&# 'eg . N#leż je)'#k &#uw#ż ć, że lege')# w jej t ku )&w(e c(e)l# jes&c&e &w(e &ch'(ą p & cję wójt# )&(e)&(c&'eg , któ & st#ł w m(e'( ' '# p c&ątku ('sk pcj(. N(e &'#c&# t je)'#k, że wójt )&(e)&(c&' b ł je) ' m wł#śc(c(elem k #k wsk(ej p(ec&ęc(102. W ('sk pcj( j#k jej współ) sp 'e'tów wsk#&#' ów'(eż s#m ch m(es&c&#'. N# uw#gę &#sługują też w&m(#'kujące p(ec&ęć k b #cje - w ) kume't#ch & l#t 1283 ( 1306 & st#ł# '# '#&w#'# p p stu wł#s' śc(ą m(#st#, w ) ku­ me'c(e & 1303 . wł#s' śc(ą #jców („h ' #b(l(um v( um c(v(um C #c v(e's(um”), # w ) kume'c(e & 1304 . p(ec&ęc(ą wspól' t m(ejsk(ej („' st e c mmu'(t#t(s”)103. St#' w(ł# &#tem '#jw #ź'(ej wł#s' ść c#łej gm(' m(ejsk(ej. Wł#)&e m(#st# K #k w# '#jpóź'(ej ) l#t 80. XIII w. &#t u)'(#ł t#kże wł#s'eg p(s# &#, k(e ująceg k#'cel# (ą ( pł#c#'eg & k#s m(#st#. Z#pew'e w l#t#ch 1289-1290 p(s# & m(ejsk( J#' P#lec („sc (pt c(v(t#t(s C #c v(e”) sp(s#ł p(e ws&e &'#'e & t eśc( k #k wsk(e &ec&e'(e są) we104. Z#ch w#ł s(ę ' w k p(( w m(ejsk(ej ks(ę)&e wp(sów. Jeg : eść wc(ąg'(ęt t#m p #w) p ) b'(e w 1335 ., w w l'e m(ejsce p ) k(em 1302. Zg )'(e & f mułą k ńc wą, uł ż 'ą je)'#k ) p(e '# et#p(e e)#g w#'(# wp(su, c& '' ść p #w'ą p &ep w#)& ' &# c&#sów He' k# IV P #weg („#'' ) m('( et temp (bus ('cl(t( p ('c(p(s He' (c( )uc(s Sles(e et ) m('( c(v(t#t(s V #t(&l#v(e's(s”), c& l( p #w) p ) b'(e w k es(e &ą)ów ks(ęc(# w cł#wsk(eg w M#ł p lsce w l#t#ch 1289-1290105. T &eb# p )k eśl(ć, że #jców w m(e'( ' w test#cj( p &e) ł#w'(k#m(, # w(ęc w )w t'ej k lej' śc( '(ż w ) kume'c(e B lesł#w# Wst )l(weg & 1264 . K lej' &'#' p(s# & k #k wsk(, He' k, w 1293 . & st#ł w '#jęt ) sp(s#'(# ) kume'tu w st#w( 'eg p &e& p ep & t# kl#s&t u N be t#'ek w Zw(e & ńcu, R m#'#106. P tw(e )& ' '(m sp &e)#ż ws( R g ź'(k m(es&c&#'(' w( k #k wsk(emu P( t w( M c w(, któ ej ) k '#ł jes&c&e p ep & t A ' l). N#leż ) )#ć, że ) pl m R m#'# &#ch w#ł 102 P . M. St# & ńsk(, Uwagi w sprawie genezy, s. 37. 103 P Ok'(ńsk(, Uwagi do dyskusji, s. 165-166. 104 Najstarsze księgi, cz. 1, ' 25. B. W &umsk#, Kancelaria miasta Krakowa, s. 21 '.» 115. ,0:> B. W &umsk#, Kancelaria miasta Krakowa, s. 58-59, 98-99. 106 KDM, I, ' 123. B. W &umsk#, Kancelaria miasta Krakowa, s. 115; p . J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 198.

2. O g#' s#m &ą)u k mu'#l'eg

41

s(ę wś ó) ) kume'tów & )#w'eg # ch(wum m(#st# K #k w#107. P(s# & He' k & st#ł w&m(#'k w#' ) ug( ( st#t'( #& w k lej' m k #k wsk(m &ec&e'(u są) w m. Jest ' &'#'e & k p(( wc(ąg'(ętej w '(e&'#' m c&#s(e '# p(e ws&ą k# tę '#jst# s&ej ks(ęg( wp(sów, # & st#ł gł s& 'e p #w) p ) b'(e w p &e)&(#le l#t 1290-1300108. N#stęp' p(s# & K #k w#, R ge , uj#w'(ł sw je (m(ę w tej s#mej ks(ę)&e p ) k(em 1312, już p stłum(e'(u bu'tu wójt# Albe t#109. Z st#t'(ej ćw(e c( XIII w. m gą t#kże p ch )&(ć '#jst# s&e &'#'e ) kume't w st#w( 'e p &e& wł#)&e m(#st# K #k w#. M żl(we, że w f m(e ) kume'tów publ(k w#' już t eść wsp m'(#' ch )wóch &ec&eń są) w ch. W &ec&e'(u & l#t 1289-1290 &#ch w#ł s(ę śl#) f mul# &# ) pl m#t c&'eg , p & st#w( 'e p &e& p(s# &# )p w(e)&(#l'eg &# wc(ąg'(ęc(e k p(( &ec&e'(# ) ks(ęg( wp(sów w 1335 .110 K p(# ) ug(eg &ec&e'(#, & l#t 1290-1300, &#w(e # & k le( peł'ą ('t tul#cję, p mulg#cję ( test#cję111. W# t &#uw#ż ć, że we W cł#w(u, g)&(e p(e ws&ą &'#'ą ks(ęgę ł#w'(c&ą wp w#)& ' ) uż tku w 1345 .112, &#ch w#ł s(ę w sum(e 20 ) kume'tów ł#w­ '(c& ch & l#t 1299-1344113. M że w(ęc '(ep & p#)k w b# wsp ­ m'(#'e &ec&e'(# są) we & K #k w# ) t c& ł sp #w m#jątk w ch, w któ e &##'g#ż w#'( b l( m(es&c&#'(e &e Śląsk#. W 1289-1290 . 107 Katalog Archiwum Aktów Dawnych Miasta Krakowa, c&. 1, p #ć. F. P(ek s(ńsk(, K #ków 1907, ' 4. 108 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 1: „temp (bus He' (c( sc (pt (s”. W&m(#'k# '(e )' t w#'# w ) t chc&#s w ch b#)#'(#ch; p . B. W &umsk#, Kancelaria miasta Krakowa, s. 115; P. Ok'(ńsk(, Uwarunkowania początków rozwoju, s. 42. W sp #w(e )#t w#'(# s#meg &ec&e'(# & b. M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 47. 109 Najstarsze księgi, c&. 1, s. 28. B. W &umsk#, Kancelaria miasta Krakowa, s. 115-116. 1,0 B. W &umsk#, Kancelaria miasta Krakowa, s. 98-99. 1,1 T#mże, s. 99. 112 P Rehme, Uber die Breslauer Stadtbiicher. Ein Beitrag zur Geschichte des Urkundenwesens, zugleich der stadtischen Verwaltung und Rechtspflege, H#l(e 1909, s. 58 '.; Th. G e l(t&; Verfassung, Verwaltung und Recht der Stadt Brcslau, c&. 1: Mittelalter, w ). L. Pet , Wu &bu g 1962 (Quelle' u') D# stellu'ge' &u schles(sche' Gesch(chte, 7), s. 126; A. Kuc'e , Byle Archiwum miasta Wrocławia oraz najstarsze wrocławskie księgi miejskie, „A che( '” 21, 1952, s. 202-218; M. Sł ń, Zur Edition der Grundbiicher eincr mittelalterlichen Grosstadt. Die Breslauer Schdffenbiicher, w: Historiographie, Briefe und Korrespondenzen. Editorische Methoden. Editionswissenschaftlichc Kolloąuien 2003/2004, e). M. Thumse , J. T#')eck(, T uń 2005, s. 309-321. 1,3 Th. G e l(t&, Die Ubertragung liegenden Gutes in der mittelalterlichen und neuzeitlichen Stadt Breslau, He()elbe g 1906, s. 85 '., 113-126.

42

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

b l( t He' k & M((lhe(m ( He' k & B ((cke', # w l#t#ch 1290-1300 G tf ) & N s 114. P# t c p#cj# wł#)& s#m &ą) w ch w ) kume't w#'(u c& '' śc( publ(c&' p #w' ch &w(ęks& ł# s(ę &# p#' w#'(# P &em śl()ów, # w(ęc w k es(e sł#b(e'(# be&p ś e)'(ej k 't l( wł#)& &w(e &ch'(ej '#) m#ł p lsk(m( p ))#' m(115. W t ch k l(c&' śc(#ch w& sł# p pul# ­ ' ść ) kume'tów w st#w(#' ch w sp #w#ch p w#t' ch116 ( ) kume'­ tów u &ę)'(c& ch117. Uf m w#ł s(ę t#kże k #k wsk( są) &(emsk(, któ ) sp ' w#ł wł#s'ą k#'cel# (ą118. T &eb# & es&tą &#uw#ż ć, że p(e ws& ) kume't są)u &(emsk(eg , w st#w( ' w 1302 ., ) t c& ł sp #w , w któ ą &##'g#ż w#'( b l( m(es&c&#'(e k #k wsc - M# ek ( Rupe t. Sp &e)#l( '( w(eś Ku )w#'ów k#' '(k w( k #k wsk(emu R#cł#w w( &# 40 g & w(e' s eb #119. W 1296 . p &e)st#w(c(ele p l(t c&'( K #k w#, # w(ęc wójt Albe t #& '(ew m(e'(e'( & (m( ' #jc ( ł#w'(c , b l( w&m(#'k w#'( p w jew )#ch #& k#s&tel#'#ch k #k wsk(ch ( s#'­ ) m(e sk(ch w ('t tul#cj( ) kume'tu, któ m p tw(e )& ' w (m(e'(u W#cł#w# II )# w(&'ę B lesł#w# Wst )l(weg )l# kl#s&t u C ste sów v Weleh #)&(e '# M #w#ch120. W k es(e c&esk(eg p#' w#'(# ep e­ &e't#'c( m(#st# w )#l( też s#m )&(el'(e )w# (''e ) kume't . P(e ws& , w st#w( ' w 1304 . p &e& ws& stk(ch s&eśc(u #jców, p św(#)c&#ł um wę &#w# tą m(ę)& )&(e)&(c#m( W l( ( Chełm# # w w )&ąc m( s(ę & K #k w# s łt s#m( B ' w(e (P lsk(ch) w sp #w(e uż tk w#'(# w ) & Ru)#w 121. D ug( ) kume't, w st#w( ' w 1306 . p &e& 1,4 M. G l(ńsk(, Biogramy mieszczan wrocławskich, s. 31, ' 92; p . J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 260, któ '#& w# (ch #jc#m( k #k wsk(m(; & b. też M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 35. 115 P. Ok'(ńsk(, Uwarunkowania początków rozwoju, s. 38 '. 1,6 K. Skup(eńsk(, Funkcje małopolskich dokumentów w sprawach prywatnoprawnych do roku 1306, Lubl(' 1990, s. 100-102. 117 Te'że, Dokument urzędniczy w piastowskiej Malopolsce, w: Memoriae amici et magistri. Studia historyczne poświęcone pamięci prof Wacława Korty (1919—1999), e). M. De w(ch, W. M & w(c&, R. Że el(k, W cł#w 2001, s. 125-144. 158 Z. Pe &#' wsk(, Dokument i kancelaria sądu ziemskiego krakowskiego do połowy XV wieku, K #ków 1968, s. 15-17. 119 Dokumenty sądu ziemskiego krakowskiego, 1302-1453, p #ć. Z. Pe &#' wsk(, W cł#w 1971 (M#te (#ł K m(sj( N#uk H(st c&' ch, 20), ' 1. 120 KDM, II, ' 533. T. N w#k wsk(, Małopolska elita władzy wobec rywalizacji o tron krakowski w latach 1288-1306, B )g s&c& 1992; T. Ju ek, Polska pod władzą obcego króla. Rządy czeskie w latach 1291-1306, w: Król w Polsce XIV i XV wieku, red. A. M# &ec, M. W(l#m wsk(, K #ków 2006, s. 211. 121 KDKK, II, ' 242.

2. O g#' s#m &ą)u k mu'#l'eg

43

wójt# Albe t# ( t &ech #jców, &#tw(e )&#ł sp &e)#'(e 30 ł#'ów p &e) B #mą Sł#wk wską b(skup w( J#' w( Musk#c(e p &e& '(e&'#'eg ską)('ą) M( sł#w# &w#'eg R że'122. Z &est#w( ' ch p &ek#&ów w '(k#, że k 't#kt m(#st# ( jeg b w#tel( & ('st tucj#m( &w('(ętej k śc(el'ej kultu p(śm(e''ej b ł w#ż' m c& ''(k(em sp & j#jąc m f m w#'(u s(ę m(ejsk(eg #p# #tu k#'cel# j'eg 123. P & p m'(jm , że p(e ws&# w&m(#'k# k #k wsk(ej p(ec&ęc( m(ejsk(ej &'#j)uje s(ę w ) kume'c(e p#t# m g(lsk(eg E'gelbe t# & 1283 ., w 1293 . p ep & t &w(e & '(eck( w '#jął ) sp(s#'(# ) kume'tu p(s# &# m(ej­ sk(eg He' k#, # w 1303 . wł#)&e m(#st# p(ec&ęt w#ł test#me't, któ &#ch w#ł s(ę w # ch(wum f #'c(s&k#ńsk(m ( któ eg głów' m( be'ef(cje't#m( b ł k #k wsk(e k 'we't me') k#'ck(e. S&c&egól'e &'#c&e'(e m(#ł je)'#k k 't#kt m(#st# & J#'em Musk#tą ( jeg t c&e­ '(em. N# l(śc(e św(#)ków ) kume'tu w st#w( 'eg w 1304 . p &e& #jców w stąp(ł m(st & F #'c(s&ek, # w(ęc p(e ws& k#'cle & k#te) k #k wsk(ej124. D kume't & 1306 . & st#ł '#t m(#st w st#w( ' &#pew'e '# ż c&e'(e Musk#t ( &#ch w#ł s(ę w g('#le w # ch(wum k#p(tul' m. Akcję p #w'ą p &ep w#)& ' w k#p(tul# &u k #k wsk(eg kl#s&t u D m('(k#'ów, któ wc&eś'(ej służ ł w t#k(ch cel#ch t#kże b(skup w( P ę) c(e125. P &eł m w g#'(&#cj( p #c k#'cel# (( m(#st# K #k w# p ) p#' w#'(em c&esk(m p leg#ł t#kże '# wp w#)&e'(u ) uż tku p(e ws&ej ks(ęg( wp(sów126. M żl(we, że ów' legle - p óc& p sług(w#'(# s(ę ks(ęgą wp(sów, # m że t#kże p &e) jej &#ł że'(em 122 KDKK, I, ' 113. 123 K. Skup(eńsk(, Klasztory a początki dokumentu miejskiego w Polsce, w: Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej w Turawie w dniach 6-8 V 1999 r. przez Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, e). M. De w(ch, A. P bóg-Le'# t w(c&, W cł#w 2000, s. 93-102. 124 Z. K &ł wsk#-Bu)k w#, Franciszek z Krakowa, w: PSB, t. 7, s. 77. 125 M. S& m#, Kościół i klasztor dominikanów w Krakowie. Architektura zespołu klasztornego do lat dwudziestych XIV wieku, K #ków 2004, s. 35-36. 126 D. Geue'(ch, Was sind eigentlich „Stadtbucher"? Versuch einer Definition, w: Stadtbiicher ais namenkundliche Quelle, e). F. Debus, Stuttg# t 2000, s. 17-29; A. Pette , Schriftorganisation, Kulturtransfer und Uberformung - drei Gesichtspunkte der Entstehung. Funktion und Struktur stadtischer Amtsbucheruberlieferung aus dem Mittelalter, w: Verwaltung und Schriftlichkeit in den Hansestadten, e). J. S# ' wsk , T (e 2006 (H#'s(sche Stu)(e', 16), s. 17-65; M. G ulk wsk(, Definicja i klasyfikacje ksiąg miejskich. Księgi w kancelariach miast obszaru Hanzy, w: Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka, e). A. J#w sk#, R. J p, W# s&#w# 2012, s. 119-148.

44

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

w k #k wsk(ej k#'cel# (( m(ejsk(ej uż w#' ('' ch f m k#'cel#­ j' ch, '# p & kł#) t#bl(c&ek w sk w ch. W XIII w. t#bl(c&k#m( p sług(w#' s(ę w k#'cel# (#ch m(#st '#)b#łt ck(ch, w t m t#kże k & ż#ck(ch, #& śląsk(ch. W 1322 . (ch bec' ść p św(#)c& '# jest ów'(eż w k#'cel# (( k #k wsk(eg są)u &(emsk(eg 127. Ks(ęg# wp(sów m(#st# K #k w# ) m me'tu jej &#ł że'(# m(#ł# śc(śle k eśl 'e fu'kcje. Służ ł# p &e)e ws& stk(m ) kume't w#­ '(u sp #w wł#s' śc( w ch. W# t ) )#ć, że t wł#ś'(e '#)&ó '#) #l(e' w#'(em )ób &(emsk(ch w &'#c&#ł p )st#w wą pł#s&c& &'ę, '# któ ej '#stąp(ł &s&e &e'(e g '# p )m( tów ) kume'tując ch c& '' śc( p #w'e &# p#' w#'(# P &em śl()ów w M#ł p lsce128. K '(ec&' ść k 't l( b tu m(ejsk(m( '(e uch m śc(#m( b ł# t#kże głów' m p w )em, )l# któ eg &#ł ż ' w(ęks& ść '#jst# s& ch ks(ąg m(ejsk(ch '# te e'(e ))&(#ł w#'(# '(em(eck(ch w& ców ust ju m(ejsk(eg . T#ką fu'kcję peł'(ł m(ę)& ('' m( '#jst# s&e ks(ęg( M#g)ebu g#, p w#)& 'e &#pew'e ) 1215 .129 M'(ej w(ęcej w t m s#m m c&#s(e, w 1212 ., &#ł ż ' p(e ws&ą & se (( Schreinsbiicher, służąc ch ) kume't w#'(u sp #w wł#s' śc( w ch w K l '((130. P ) b'e p &e&'#c&e'(e m(#ł# p(e ws&# ks(ęg# Lubek(, &'#'# & )p(sów s(ęg#jąc ch 1227 .131 W bs&# &e &p &est &e'(#'(# s(ę p #w# m#g­ )ebu sk(eg &'#j m ść ks(ąg wp(sów st#je s(ę &#uw#ż#l'# ) ) ug(ej p ł w XIII w.132 D kume't w#'(u &m(#' wł#s' śc( w ch służ ł# '# 127 KDKK, I, ' 129. T. J#s(ńsk(, Tabliczki woskowe w kancelariach miast Pomorza Nadwiślańskiego, P &'#ń 1991, s. 52; P Ok'(ńsk(, Uwarunkowania początków rozwoju, s. 29-30, 32. 128 K. Skup(eńsk(, Funkcje małopolskich dokumentów, s. 101, g)&(e p ób# um(ej­ sc w(e'(# k #k wsk(ej ks(ęg( w t m p ces(e; & b. też te'że, Zagadnienie „instytucji zaufania publicznego (wiary publicznej)" w Polsce średniowiecznej. Dyplomatyka w badaniach relacji między władzą a społeczeństwem, w: Genealogia. Władza i społeczeństwo w Polsce średniowiecznej, e). A. R#)&(m(ńsk(,]. W '(s&ewsk(, T uń 1999, s. 355-356; P. Ok'(ńsk(, Uwarunkowania początków rozwoju, s. 40. 129 P K #use, Magdeburger Stadtbucher, w: Zur Geschichte und Kultur des Elb-Saale-Raumes. Festschrift fur Walter Móllenberg, e). O. K ', Bu g be( M#g)ebu g 1939, s. 136-151. 130 E. P(t&, Schrift- und Aktenwesen der stadtischen Verwaltung im Spatmittelalter: Koln, Nurnberg, Lubeck. Beitrag zur yergleichenden Stadteforschung und zur spatmittelalterlichen Aktenkunde, K l' 1959, s. 60-65. 131 T#mże, s. 311; A. G #Bm#'', Zu den Liibecker Stadtbuchern, w: Verwaltung und Schriftlichkeit in den Hansestadten, s. 74. 132 P. Ok'(ńsk(, Uwarunkowania początków rozwoju, s. 41-42.

2. O g#' s#m &ą)u k mu'#l'eg

45

p & kł#) ks(ęg# Zg &elc#, &#ł ż '# w 1305 .133 P &# t m w ks(ę)&e k #k wsk(ej ) s#meg p c&ątku p w#)& ' też c c&'e sp(s ' w ch #jców ( ł#w'(ków134. Rów'(eż t# fu'kcj# &'#j)uje #'#l g(e w m#te (#le p ów'#wc& m. P & p m'(jm , że w p(e ws&ej p ł w(e XIII w. sp(s u &ę)'(ków p w#)& ' w M#g)ebu gu. P ) b'e sp(s #jców ( ł#w'(ków &#ch w#ł s(ę we W cł#w(u, g)&(e s(ęg#ją ku 1287135. T &eb# je)'#k p )k eśl(ć, że w p(e ws& ch l#t#ch p &#ł że'(u k #k wsk(ej ks(ęg( wp(sów &# ejest w#' w '(ej '(ew(ele sp #w. N#gł w& st l(c&b wp(sów '#stąp(ł w 1310 .136 M żl(we, że '#stąp(ł t '(ep & p#)k w p sp w#)&e'(u ) m(#st# wsp m'(#'eg już &b( u tekstów p #w# '(em(eck(eg , uk ńc& 'eg '# &lece'(e wł#)& K #k w# 25 l(pc# 1308 . p &e& K ' #)# & Op l#. N#leż &#uw#ż ć, że ks(ęg# m(ejsk# Zg &elc#, &#ł ż '# w 1305 ., p wst#ł# '(e)ług p t & m#'(u p &e& t m(#st & M#g)ebu g# p(e ws&eg p uc&e'(# p #w'eg w 1304 .137 P uc&e'(e t st#ł s(ę '#stęp'(e p )st#wą )l# )#t w#'eg '# k ł 1300 . lub p(e ws&ą p ł wę XIV w. &g &eleck(eg ęk p(su Zwierciadła saskiego138. W p ) b' m c&#s(e, m'(ej w(ęcej 133 R. Jecht, Ober das dlteste Górlitzische Stadtbuch von 1305 ff., w: Wissenschafthche Beilage zu dem Programm des stddtischen Gymnasiums zu Gorlitz und des mit demselben yerbundenen Realgymnasiums, Oste ' 1891, s. 3-19; H. Z#')e , Das rotę Buch der Stadt Gorlitz (1305-1416), Le(p&(g 1929; H. Ste('f((h e , Urkunden- und Kanzleiwesen der sachsischen Stadten im Spatmittelalter, w: Diplomatische Forschungen in Mitteldeutschland, e). T G #be , Le(p&(g 2005, s. 163-184. Już p &ł że'(u '('(ejs&ej p #c ) ) uku uk#&#ł# s(ę e) cj# tej ks(ęg(: Liber Vetustissimus Gorlicensis / Das dlteste Gorlitzer Stadtbuch / Najstarsza księga miejska zgorzelecka 1305-1416 (1423), c&. 1: 1305-1343, w ). K. F kt, Ch. Spee , M. M(kuł#, K #ków 2017 (F 'tes lu (s P ł '(c(. P #w M(ejsk(e, 5). 134 B. W &umsk#, Kancelaria miasta Krakowa, &wł. s. 53 '. 135 Th. G e l(t&, Verfassung, Verwaltung und Recht, s. 35; A. Kuc'e , Byle Archiwum miasta Wrocławia, s. 213. P '#)t ) 1299 . we w cł#wsk(ej k#'cel# (( m(ejsk(ej p w#)& ' też ks(ęgę #chu'k wą, p &e) 1309 . &#ł ż ' p(e ws& k p(# (us&, # p #w) p ) b'(e w 1324 . ks(ęgę m(es&#'ej t eśc(: P Rehme, Uber die Breslauer Stadtbiicher, s. 1-16, 40-42; Th. G e l(t&, Verfassung, Verwaltung und Recht, s. 125-128; A. Kuc'e , Byłe Archiwum miasta Wrocławia, s. 211-212; B. Tu ń, Najstarszy kopiarz miasta Wrocławia, „Śląsk( Kw# t#l'(k H(st c&' »S bótk#«" 15, 1960, 2, s. 183-191. 136 Zw #c#ł# '# t uw#gę je) '(e B. W &umsk#, Kancelaria miasta Krakowa, s. 62-63. 137 Urkundensammlung zur Geschichte des Ursprungs der Stadte und der Einfuhrung und Verbreitung deutscher Kolonisten und Rechte in Schlesien und der Ober-Lausitz, w ). G.A. T&sch ppe, G.A.H. Ste'&el, H#mbu g 1832, ' 105. 138 C.G. H me e , Die deutsche Rechtsbiicher und ihre Handschriften, c&. 1, We(m# 1931, s. 95, c&. 2, We(m# 1934, s. 12; U.-D. Opp(t&, Deutsche Rechtsbiicher, t. 1, s. 30; t. 2, ' 580#.

46

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

) p c&ątku XIV w., &w ) p #w# m(ejsk(eg p j#w(ł s(ę w uż tku w ('' ch m(#st#ch '# Śląsku, Łuż c#ch ( w S#ks '((139. Sp w#)&e'(e ) K #k w# &b( u tekstów p #w' ch p p &e)&(ł jes&c&e je)' w#ż'e w )# &e'(e w )&(ej#ch t#mtejs&eg s#m &ą)u. Ust#b(l(& w#ł s(ę wte) te m(' c c&' ch ' m('#cj( #jców ( ł#w'(ków140. W t &ech k lej' ch k#)e'cj#ch & l#t 1310-1312 ' m('#cj( ) k '#' w s&óst m t g )'(u p W(elk#' c , &w#' m t g )'(em k & ż w m141. Ut & m w#'(e s(ę st#łeg te m('u elekcj( mus(#ł m(eć w(elk(e &'#c&e'(e )l# leg(t m(&#cj( m(ejsk(eg ł#)u ust j weg 142. J#k w()#ć, '# p c&ątku XIV w. #)# m(ejsk# K #k w# m(#ł# &'#c&'(e w żs& st#tus p l(t c&' '(ż &# &ą)ów B lesł#w# Wst )l(weg . O jej &'#c&e'(u &)#je s(ę św(#)c& ć ów'(eż f#kt, że w k es(e p p &e)&#jąc m w buch bu'tu &#s(#)#ł w '(ej też c&ł 'ek )&(' wójt wsk(ej. B #tem Albe t# b ł p #w) p ) b'(e J#', w m(e'(#' w(el k t'(e wś ó) #jców, &#ws&e '# p(e ws& m m(ejscu, m że już w 1283 .143 T &eb# je)' c&eś'(e &#uw#ż ć, że '# p &eł m(e XIII ( XIV w. #)# '(e b ł# je) ' m g em(um ep e&e'tując m ('te es b w#tel( K #k w#. W ('t :ul#cj( ) kume'tu w st#w( 'eg p &e& #jców w 1304 . wsp m('#' , 139 R. Schm()t-W(eg#'), Rechtsbiicher im stadtischen Besitz und das Beispiel Leobschiitz, w: Stadtgeschichte Oberschlesiens. Studien zur stadtischen Entwicklung und Kultur einer ostmitteleuropćiischen Region vom Mittelalter bis zur Vorabend der Industrialisierung, e). Th. W(('sch, Be l(' 1995, s. 129-170. W ś )k#ch wsch )'( p m sk(ch ( p usk(ch k ęgu ))&(#ł w#'(# p #w# lubeck(eg &b( #m( p #w# m(ejsk(eg &#c&ęt p sług(w#ć s(ę bl(żej p ł w XIII w. N#jst# s& &'#' t#k( ęk p(s sp w#)& ' & Lubek( ) Elbląg# w l#t#ch 40.: M. D g , Studia nad początkami władztwa zakonu niemieckiego w Prusach (1226-1259), W# s&#w# 1992, s. 165 '.; T. D m#g#ł#, Zagubiony elbląski kodeks prawa lubeckiego z 1240 roku. Próba identyfikacji i rekonstrukcji tekstu, w: Archaeologia et historia urbana. Pamięci Tadeusza Nawrolskiego, e). R. C&#j# ( ('., Elbląg 2004, s. 89-93. 140 M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 45. 141 Najstarsze księgi, c&. 1, s. 16, 22, 25. W t m te m('(e & st#l( ów'(eż w b #'( u &ę)'(c m(ejsc w 1306 .; & b. t#mże, ' 9. 142 Z. N g#, Krakowska rada miejska w XVI wieku. Studium o elicie władzy, K #ków 2003, s. 23 '. 143 KM g, ' 35; p . M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 48, p & p. 139, s. 217, 219. B#)#c& uw#ż#, że wójt J#śk w stąp(ł w #)&(e m(ejsk(ej p #& p(e w­ s& w '(em żl(wej ) p ec & j'eg w )#t w#'(# k#)e'cj( & l#t 1290-1300. R#jcę w&m(#'k w#'eg w 1283 . #ut te' ut żs#m(# & ' s&ąc m t (m(ę m(es&c&#'('em, któ w l#t#ch 1289-1290 & st#ł &#s#)źcą W(el(c&k(. P . T. N w#k wsk(, Małopolska elita władzy, s. 22, p & p. 45, któ ut żs#m(# wójt# k #k wsk(eg J#'# & wójtem w(el(ck(m; & b. teżj. M(tk wsk(, Jan, w: PSB, t. 10, W cł#w 1962-1964, s. 432.

3. Mech#'(&m em#'c p#cj( p l(t c&'ej

47

że b #) w#l( wte) & „w(el m# st# s& m( m(#st#” („mult(s se'( (bus c(v(t#t(s")144. W&m(#'k# św(#)c& ch b# - &'#'ej ch ćb & p uc&e'(# p #w'eg )l# W cł#w(# & 1261 . - p #kt ce k 'sult w#'(# )ec &j( p &e& #jców & m(es&c&#'#m( '(e& &es& ' m( w #)&(e ( ł#w(e145. Ze &w c&#ju teg m gł# w s'ąć ('st tucj# k #k wsk(ej #) ustępują­ cej, któ ej c&ł 'k w(e, '#& w#'( st# s& m(, peł'(l( fu'kcje ) #)c&e w bec c&ł 'ków #) u &ę)ującej146. D&(#ł#l' ść teg g em(um & st#ł# p św(#)c& '# p #& p(e ws& we wp(s(e ) ks(ęg( & 1319 . W '(k# & '(eg , że ' w( #jc & st#l( wte) ' m(' w#'( wspól'(e p &e& k#s&tel#'# w(śl(ck(eg ( #jców st# s& ch (antiąuos consules)147. D kume't & 1304 . '(e ()e't f(kuje c p #w)# „st# s& ch”, je)'#k m(es&c&#'(e w m(e'(e'( wś ó) św(#)ków, He' k Su)e m#' ( He' k & H he'h#use', &#s(#)#l( &ec& w(śc(e w #)&(e p p &e)'(ej k#)e'cj(148. 3. MECHANIZMY EMANCYPACJI POLITYCZNEJ

K #k wsk# wspól' t# m(ejsk# &#(st'(#ł# j#k s#m )&(el' p )m( t p l(t c&' p #& p(e ws& &# &ą)ów Les&k# C&# 'eg . N#jwc&eś'(ej­ s& m św(#)ectwem jej st p'( wej em#'c p#cj( jest wsp m'(#'# już p(ec&ęć m(ejsk#, wp w#)& '# ) uż tku &#pew'e '(e)ług p &e) 1283 . P #w ) p sług(w#'(# s(ę p(ec&ęc(ą '#leż#ł w t m k es(e ) s&c&egól'(e w#ż' ch p e g#t w wł#)& 149. P c&ątk w u& sk#'(e t#k(ch up #w'(eń p &e& m(#st b ł &#pew'e u&#leż'( 'e ) &g ) jeg p#'#. Mów( t m wp st ustęp &w )u p #w'eg &w#'eg Zwierciadłem szwabskim, & ) ug(ej p ł w XIII w.150 A s mb l(k# 144 KDKK, II, ' 242. 145 P blem te' p us& ł M. P#tk#'( wsk(, Krakowska rada miejska, s. 89. N(e &'#ł ' je)'#k ) kume'tu & 1304 .; & b. też R. G ó)eck(, Początki rady miejskiej, s. 49; K. K#m(ńsk#, Communitas civium w miastach polskich rządzących się prawem magdeburskim, „Act# U'(ve s(t#t(s N(c l#( C pe '(c(. P #w ” 30, 1990, s. 25-37. 146 M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 81. 147 Najstarsze księgi, c&. 1, s. 55. 148 T#mże, s. 6. 149 W. Ew#l), Siegelkunde, M(('che'-Be l(' 1914, s. 42; P J h#'ek, Zur rechtlichen Funktion von Traditionsnotiz, Traditionsbuch und friiher Siegelurkunde, w: Recht und Schrift im Mittelalter, s. 133-162; T. Ju ek, Stanowisko dokumentu w średniowiecznej Polsce, „Stu)(# Ż ó)ł &'#wc&e” 40, 2002, s. 3 '. 150 Schwabenspiegel Kurzform, w ). K.A. Eckh# )t, c&. 1-2: Landrecht, Lehnrecht, w: Monumenta Gcrmaniae Historica. Fontes luris Germanici Antiąui Nova Series, t. 4, c&. 1-2, H#'' ve 1974, s. 232: „Dew stete s((lle' #uch ('s(gel h#be' ) ch m(t (

48

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

(k ' g #f(( '#jst# s& ch p(ec&ęc( m(ejsk(ch & bs&# ów, g)&(e ) k '#ł# s(ę k l '(&#cj# '# p #w(e '(em(eck(m )&w(e c(e)l# k mp m(s m(ę)& up #w'(e'(#m( wł#)ców ( #mb(cj#m( p l(t c&' m( m(es&c&#'131. P ) b'(e '#leż ch b# )c& t w#ć w b #że'(e '# p(ec&ęc( k #k wsk(ej. P &e)st#w( ' '# '(ej )c('ek mu u m(ejsk(eg & k#m(e'' ch c( sów, & b #mą ( t &em# b#s&t#m(. N# b#s&t#ch b c&' ch st ją św. W#cł#w ( św. St#'(sł#w, p(s#'( ('sk pcj#m( b(eg'ąc m( w&)łuż p st#c( ) gó ) ) łu. W b #m(e klęc& lub st ( &#k#ptu & '# p st#ć, &w óc '# w geśc(e m )l(tew' m ku św. St#'(sł#w w(. Mu fl#'kują &w(eńc& 'e k '#m( t# c&e he b we & p łu łem-p łulwem, &'#k(em s b(st m Les&k# C&# 'eg . N#) p &e)st#w(e'(em gó uje t# c&# & '(ek ' w#' m łem, &#pew'e &'#k(em '(eż jąceg już B lesł#w# Wst )l(­ weg 152. K mp & cj# p &e)st#w(e'(# k j# & s(ę & k #k wską p(ec&ęc(ą ks(ążęcą Les&k# C&# 'eg , p św(#)c& 'ą w uż tku k#'cel# j' m ) 1281 . Uk#&#' '# '(ej wł#)cę w 's&tu'ku b j w m, )&(e żąceg ch ąg(ew ( skł#)#jąceg h ł) h m#g(#l' św. St#'(sł#w w(, któ )p #w(# ms&ę p & łt# &u. N(ew kluc& 'e, że sce'# & p(ec&ęc( Les&k# C&# 'eg p służ ł# &# je)' &e ź ó)eł ('sp( #cj( t w'(­ k w( p(ec&ęc( K #k w#153. T &eb# je)'#k p )k eśl(ć, że '# p(ec&ęc( m(ejsk(ej p st '(e b# )&(ej &#s&c& t'ej uk#&#' c&esk(eg męc&e''(k#, # w(ęc &g )'(e &e st# s&eństwem we&w#ń k#te) k #k wsk(ej154. he e' w(lle'. U') h#be't s(s w()e ( he e' w(lle' s h#be't s( k#('e ch #ft. S( h#be't #uch '(cht ch #ft w#'' umb ( stete gesch#fte". M. Welt(', Das bsterreichische Landrecht des 13. Jahrhunderts im Spiegel der Verfassungsentwicklung, w: Recht und Schrift im Mittelalter, s. 381-424. 151 W. Sch(ch, Die Rolle der Stddte bei der Erfassung des Landes bstlich der Elbę im 13. Jahrhundert, w: Das Bild und die Wahrnehmung der Stadt und der stadtischen Gesellschaft im Hanseraum im Mittelalter und in der friihen Neuzeit, e). R. C&#j#, T uń 2004, s. 91-114. 152 H. A') ulew(c&, Geneza Orla Białego jako herbu Królestwa Polskiego w roku 1295, „Stu)(# Ź ó)ł &'#wc&e" 13, 1968, s. 8-9. Alte '#t w'e p p & cje ('te p et#cj( ł# '# p(ec&ęc( mów(ł M. St# & ńsk(, Uwagi w sprawie genezy, s. 30 '. 153 Śuge w#ł t A. Chm(el, Pieczęć wójtowska krakowska, s. 219-220; te'że, Pieczęcie miasta Krakowa, Kazimierza, Kleparza i jurydyk krakowskich do końca XVIII w., RK, 11, 1909, s. 86-87. Ch ' l g(ę p(ec&ęc( Les&k# k esu &ą)ów k #k wsk(ch m#w(# Z. M#&u , Studia nad kancelarią księcia Leszka Czarnego, W cł#w 1975, s. 171-172. Ost#t'( w sp #w(e ('te p et#cj( t&w. p(ec&ęc( )ew c j'ej & b. W. D el(ch# &, Idea zjednoczenia królestwa w średniowiecznym dziejopisarstwie polskim, K #ków 2012, s. 326 '., &wl. s. 236-237. 154 Z. P(ech, Święty Stanisław szafarzem korony Królestwa Polskiego. Ze studiów nad średniowieczną sfragistyką miasta Krakowa, RK, 57, 1991, s. 5-17, s. 7; & b. też J. R#jm#', Średniowieczne patrocinia krakowskie, K #ków 2002, s. 25.

3. Mech#'(&m em#'c p#cj( p l(t c&'ej

49

C&esk( św(ęt , m(m s'ąceg &'#c&e'(# św. St#'(sł#w# j#k p#t '# k#te) , K śc( ł# k #k wsk(eg ( p#ństw#, &#ch w#ł p & cję głów'eg p#t '# m(#st# ów'(eż póź'(ej. H(e # ch(ę p#t 'ów & XIII-w(ec&'ej p(ec&ęc( m(#st# p wtó & ' b w(em '# XIV-w(ec&' ch p(ec&ęc(#ch #) ( ł#w K #k w#, p &e)st#w(#jąc ch k lej' wł#ś'(e św. W#cł#w# ( św. St#'(sł#w#155. Les&ek C&# ' b ł p(e ws& m ks(ęc(em k #k wsk(m, któ #kcept ­ w#ł w pew'ej m(e &e #mb(cje p l(t c&'e m(es&c&#' K #k w#. P ób w#ł w k & st w#ć je ) e#l(&#cj( wł#s' ch pl#'ów, '(e #& sp &ec&' ch & ('te es#m( m#ł p lsk(ch m ż' ch. M(#st p & st#ł &ec& w(śc(e w(e 'e wł#)c p )c&#s bu'tu ce stw# w 1285 .156 We)le św(#)ectw c&'(ków m#ł p lsk(ch m(es&c&#'(e b '(l( p &e) bu't w'(k#m( w# w'(ę w#welską, g)&(e uk w#ł# s(ę ks(ęż'# G f('#, # p stłum(e­ '(u ebel(( Les&ek w '#g )&(ł (ch w(e ' ść, t#c&#jąc K #ków bw#­ w#'(#m( ) ew'(#' -&(em' m(157. W t &ech ź ó)ł#ch p )k eśl ' , że ks(ążę &bu) w#ł um c'(e'(# wb ew p test m ce stw# („c 't # v lu't#tem m(l(tum”158, „ e'(te't(bus m(l(t(bus"159), # w )wóch & '(ch 155 A. Chm(el, Pieczęć wójtowska krakowska, s. 90 '.; M. Gum wsk(, Najstarsze pie­ częcie, ' 213, 216; B. W &umsk#, Kancelaria miasta Krakowa, s. 30; H. Se k#, Herby miast małopolskich, s. 29 '.; p . W. D el(ch# &, Idea zjednoczenia królestwa, s. 344 '. 156 BK. W jc(ech wsk(, Ugrupowania polityczne w ziemiach krakowskiej i sandomierskiej w latach 1280-1286, PH, 70, 1979, 1, s. 57-72; E. M# eck(, Ugody Leszka Czarnego z biskupem Pawłem z Przemankowa, „Stu)(# H(st c&'e" 29, 1986, 2, s. 263-268; P Żmu)&k(, Studium podzielonego Królestwa. Książę Leszek Czarny, W# s&#w# 2000, s. 347 '., 420 '. 157 Kronika Dzierzwy, w ). K. P#wł wsk(, w: MPH 's, t. 15, K #ków 2013, s. 84 („c(v(t#tem mu'( e pe m(s(t"); Rocznik Troski, w ). A. B(el wsk(, w: MPH, t. 2, Lwów 1872, s. 851 („f t(ss(m(s pl#'c(s et f ss#t(s [...] mu'(v(t”); Rocznik małopolski Gesele'#, w: Rocznik małopolski (Ku p#t'(ck(eg , Dąb ówk(, S&#m tulsk(eg , Gessele'#), w ). A. B(el wsk(. w: MPH, t. 3, Lwów 1878, s. 182 („pl#'c#v(t c(v(t#tem"); Roczniki małopolskie Ku p#t'(ck(eg ( S&#m tulsk(eg , w: t#mże, s. 183-185 („f t(ss(m(s bl#'c(s et f ss#t(s [...] mu'(v(t"); Kronika katedralna (j#k Rocznik kujawski), w ). A. B(el wsk(, w: MPH, t. 3, s. 207 („c( cumf )( (uss(t et cum l(g'(s bl#'c# (”). J. W()#wsk(, Miejskie mury obronne w państwie polskim do początku XV wieku, W# s&#w# 1973, s. 197 '.; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 183; p . Rocznik świętokrzyski, w ). A. Rutk wsk#-Pl#chc(ńsk#, w: MPH 's, t. 12, K #ków 1996, s. 56, p & p. 219. S&c&egół ch ' l g(( b ł tem#tem p lem(k( P. Ż'(u)&k(eg ( T. Ju k# '# l#m#ch „R c&'(ków H(st c&' ch” 67, 2001, s. 249-258; 68, 2002, s. 285-291, 291-292. 158 Kronika Dzierzwy, s. 84. 159 Rocznik Troski, s. 851; Rocznik małopolski (S&#m tulsk(eg ), w: Rocznik małopolski (Ku p#t'(ck(eg , Dąb ówk(, S&#m tulsk(eg , Gessele'#), s. 185.

50

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

) )#' t#kże, że w t m s#m m ku Les&ek '#)#ł m(es&c&#' m j#k(eś w(elk(e p & w(leje („m#g'#s c 'tul(t l(be t#tes”)160. Z#pew'e w ('te es ce stw# b ł# w m(e & '# t#kże l k#cj# S#') m(e &# & 1286 ., t ­ c& 'eg '(ec póź'(ej bw# w#'(#m(161. N(ec#łe t & l#t# p bu'c(e, '# p &eł m(e 1287 ( 1288 ., m(es&c&#'(e bw# w#'eg K #k w# &) ł#l( )ep &eć '#j#&) T#t# ów, w &#m(#' &# c Les&ek &w l'(ł (ch & ceł w g #'(c#ch c#łeg sweg wł#)&tw#162. D kume't ks(ążęc w tej sp #w(e &#ch w#ł s(ę w g('#le ) )&(ś163. S#m )&(el' ść m(#st# w& sł# '#stęp'(e w t #kc(e w j' ) m wej p be&)&(et'ej śm(e c( Les&k#. R ce stw w b #ł '# jeg '#stępcę ks(ęc(# m#& w(eck(eg B lesł#w#164, je)'#k we)ług c&'(ków m#ł p lsk(ch m(es&c&#'(e, ) kł#)'(ej &eź'(c , w )#l( m(#st He' k w# IV P #wemu, # k#s&tel#' k #k wsk( ))#ł mu &#mek: „St#t(m He' (cus )ux W #t(sl#v(e's(s ve'(t, cu( c(v(t#s pe c# '(f(ces t #)(tu , c#st um pe Sulc 'em; et mult# m#ł# su't (' te #”165. P p#' w#'(u K #k w# ks(ążę śląsk( &)ąż ł w st#w(ć p & w(lej l k#c j' )l# W(el(c&k(166. M że w '#g )&(ł w te' sp sób l j#l' ść m(es&c&#' k #k wsk(ch, sk &#pew'e )w#j 160 Rocznik Traski, s. 851; Rocznik małopolski (S&#m tulsk(eg ), s. 185. 161 T. L#l(k, Lokacja Sandomierza, s. 100-102; P Żmu)&k(, Studium podzielonego Królestwa, s. 399 '.; P. Ok'(ńsk(, Główne etapy, s. 87, p & p. 51; p . M. Fl ek, Sandomierski ośrodek grodowo-miejski, s. 44-46. 162 KDMK, I, ' 2: „(' et (buc( 'em c ')(g'#m bseąu( um, que ' b(s et te (s ' st (s c(ves ' st ( C #c v(e'ses pug'#') c 't # sev(ss(m#m T# t# um et v(ct (#m (' e(s)em bt('e') l#u)#b(l(te ste')e u't”. J. W &umsk(, Kraków do schyłku udeków średnich, s. 184; P. Żmu)&k(, Studium podzielonego Królestwa, s. 454 '. 103 Katalog Archiwum Aktów Dawnych Miasta Krakowa, cz. 1, ' 3. 164 K. P#cusk(, Mazowsze wobec walk o władzę w Polsce na przełomie XIII/XIV w. Sprawa przynależności kasztelanii sieciechowskiej na początku XIV w., KH, 85, 1978, 3, s. 590 '.; J. Tęg wsk(, Zabiegi księcia kujawskiego Władysława Łokietka o tron krakowski wiatach 1288-1292, „Z#p(sk( Kuj#wsk -D b & ńsk(e" 6, 1987, s. 43-67; J. B(e'(#k, Kujawy a zjednoczenie państwa polskiego na przełomie XIII i XIV wieku, „Z#p(sk( Kuj#wsk -D b & ńsk(e” 6, 1987, s. 33-42; T. N w#k wsk(, Stosunki między Przemysłem II a Władysławem Łokietkiem w okresie walk o Kraków po śmierci Leszka Czarnego (1288-1291), RH, 54, 1988, s. 143-162; te'że, Małopolska elita władzy, s. 16 '.; T. Ju ek, Plany koronacyjne Henryka Probusa, w: Śląsk w czasach Henryka IV Prawego, e). K. W#ch wsk(, W cł#w 2005 (W #t(sl#v(# A't(ąu#, 8), s. 21. 165 Rocznik Traski, s. 852; Rocznik Sędziwoja, w ). A. B(el wsk(, w: MPH, t. 2, s. 878, g)&(e m l'# lekcj# cartusites; & b. też Kronika katedralna (j#k Rocznik kujawski), s. 207; W. D el(ch# &, Wstęp do studium źródloznawczego Rocznika Sędziwoja, „Stu)(# Ż ó)ł &'#wc&e" 35, 1992, s. 305; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 178. 166 KDM, II, ' 515.

3. Mech#'(&m em#'c p#cj( p l(t c&'ej

51

& '(ch & st#l( &#s#)źc#m( teg m(#st#. D st ''(ków P bus# '#leżel( też c ste s( & kl#s&t u w M g(le. W(#) m , że &#c(ąg'ął u '(ch )ług, któ & st#ł u egul w#' ) p(e p &e& W#cł#w# II167. Ślą&#c ut #c(l( k 't lę '#) K #k wem już w lut m 1289 ., p klęsce w b(tw(e p ) S(ew(e &em. M(#st & st#ł &#jęte p &e& Wł#) sł#w# Ł k(etk#, któ w#lc& ł p st '(e ks(ęc(# m#& w(eck(eg . We)le c&'(ków m#ł p lsk(ch jes&c&e w t m s#m m ku m(es&c&#'(e &'ów wpuśc(l( Ślą&#ków („C(v(t#s )e'u C #c v(e's(s Zles(e's(bus t #)(tu "), # ks(ążę kuj#wsk( mus(#ł #t w#ć s(ę uc(ec&ką: „)ux Wl#)(sl#u pe)este v(x effug(t”168. W j'# ) m w# p śm(e c( Les&k# b ł# w(elk(m wst &ąsem )l# jej uc&est'(ków ( m(es&k#ńców M#ł p lsk(. Zw c(ęstw w jsk śląsk(ch & st#ł kup( 'e &'#c&'ą )#'('ą k w( ( '#kł#)#m( f('#'s w m(, # p#' w#'(e P bus# b '#jm'(ej '(e p & w óc(ł w &(em( k #k wsk(ej p k ju169. Z##'g#ż w#'(e K #k w# w w j'ę ) m wą )c(s'ęł też ch b# p(ęt' '# st su'k#ch p l(t c&' ch w m(eśc(e170. W k ńcu l#t 80. p óc& &#m ż' ch kupców w m(ejsk(ch g#'#ch wł#)& &#s(#)#l( ów'(eż l(c&'( p &e)st#w(c(ele p spólstw#. Św(#)c& t m wsp m'(#'e '#jst# s&e &#ch w#'e &ec&e'(e są) we & K #k w#, & l#t 1289-1290171. 167 KM g, ' 40. 168 Rocznik Troski, s. 852; Rocznik Sędziwoja, s. 879; Rocznik małopolski (S&#m ­ tulsk(eg ), s. 183-185. 169 T Ju ek, Plany koronacyjne, s. 21. 170 M. G l(ńsk(, Czy Wrocław był partnerem politycznym dla Henryka IV Prawego?, w: Studia z dziejów średniowiecza polskiego i powszechnego, e). W. K t#, W cł#w 1989, s. 30-31. Z# śl#) wpł wu He' k# P #weg '# s tu#cję wew'ęt &'ą K #k w# uw#ż#' ów'(eż, u) kume't w#'ą ) p c&ątku XIV w., bec' ść w m(eśc(e m(es&c&#' k eśl#' ch G#ll(k#m(. J#' Pt#ś'(k (Studia nad patrycjatem krakowskim wieków średnich, c&. 1, RK, 15, 1913, s. 87) uw#ż#ł, że p ch )&(l( '( & s(e)l# w#l ńsk(eg we W cł#w(u ( p & b l( ) K #k w# & He' k(em. B#)#c& p w ł w#ł s(ę '# p św(#)c& 'ą we wc&eś'(ejs& ch ź ó)ł#ch bec' ść w t c&e'(u teg wł#)c b #c( S& m '# ( Ebe h# )# G#ll(ków; p ) b'(e J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 260; p . T. Ju ek, Obce rycerstwo na Śląsku do połowy XIV wieku, P &'#ń 1996, s. 223-224, któ p k#&#ł, że #kt w'( '# Śląsku ) p ł w XIII w. S& m ' ( Ebe h# ) b l( ce &#m( w w )&ąc m( s(ę & p#t cj#tu H(l)eshe(m. K 'cepcj# J. Pt#ś'(k# & st#ł# w(ęc ) &uc '# p &e& M. G l(ńsk(eg , Relacje patrycjatu krakowskiego z Wrocławiem w średniowieczu, w: Elita władzy miasta Krakowa, s. 35; & b. też te'że, W poszukiwaniu korzeni mieszkańców ulicy Galicyjskiej w XIV i na początku XV wieku, w: Dzieje parafii Sw. Maurycego na Przedmieściu Oławskim we Wrocławiu. Od początku osady walońskiej, poprzez czas Festung Breslau, do współczesności, e). R. Że el(k, W cł#w 2007, s. 31-38. 171 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 25.

52

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

Jeg l(st# św(#)ków p & ' s( w(#) m śc( p(e ws& m &'#' m skł#)&(e s b w m m(ejsk(eg k leg(um ł#w'(c&eg . N# s(e)m(u c&ł 'ków ł#w p & p#)#ł wte) #ż p(ęc(u &em(eśl'(ków: sl ) w'(k T(m , s&ewc Z gf ), kuś'(e &e Gumpe t ( Rej' l) #& &eź'(k Buchel. B ł# t ch b# s tu#cj# w jątk w#. Póź'(ejs&e l(st ł#w'(ków & k esu p p &e)&#jąceg stłum(e'(e bu'tu wójt# Albe t# ) kume'tują #c&ej st#ł sp#)ek l(c&eb' śc( ep e&e't#'tów &em( sł#. K lej' sp(s ł#w'(ków &'#j)uje s(ę w l(śc(e św(#)ków ) ug(eg k #k wsk(eg &ec&e'(# są) weg , )' s&ąceg s(ę ) któ ejś k#)e'cj( & l#t 1290-1300172. Wś ó) ł#w'(ków w m(e'( ' tu kuś'(e &# W#lte # #& &eź'(ków He'c&eg &e Św()'(c ( He'c&eg Buchel#. N#stęp'e &#ch w#'e l(st ł#w'(ków wp(s w#' s stem#t c&'(e '# k lej' ch k# t#ch ks(ęg( p ' m('#cj( ' w ch c&ł 'ków k leg(um. W c(ągu s&eśc(u k#)e'cj( & l#t 1300-1312 w l#w(e m(ejsk(ej &#s(#)#ł t lk je)e' &em(eśl'(k (1301-1302, 1303-1305, 1306-1307, 1307-1308, 1308-1309, 1309-1310), # p )c&#s c&te ech (1300-1301, 1302-1303, 305-1306, 1310-1311) - )wóch &em(eśl'(ków. W sum(e b ł t .(e)em sób: p )wóch &eź'(ków, kuś'(e & ( s&ewców #& je)e' w twó c# pł#s&c& . T lk w 1302 . &em(eśl'(k D t k k #w(ec &) b ł m(ejsce w #)&(e. W j'# p śm(e c( Les&k# m gł# w(ęc &#chw(#ć el#cj#m( wł#)& w m(eśc(e. W#lk( K #ków w ł s(ę też ch b# m c' w p#m(ęć jeg m(es&k#ńców. M że t m św(#)c& ć b# w' p(s uc(ec&k( Ł k(etk# & K #k w# p &e) Ślą&#k#m( w Rocznikach J#'# Dług s&#. Ks(ążę - &#sk c& ' p &e& bc ch ce & w ' c - m(#ł p ) b' uc(ek#ć p(es& #&em & '(el(c&' m( ce &#m(, ub #' w h#b(t f #'c(s&k#ńsk(, sch )&ąc p mu &e m(ejsk(m p & leg#jąc m ) śc(#' kl#s&t 'ej173. P p & t c&e'(u tej h(st (( Dług s& ) p(s#ł w #ut g #f(e Roczników wł#s'ą ęką ('f m#cję, że p p ' w' m p &ejęc(u wł#)& '#) K #k wem, # w(ęc już w XIV w., Ł k(etek m(#ł w '#g )&(ć w(e ' ść f #'c(s&k#'ów j#k(m(ś '#)#'(#m(: „F #t (bus M(' (bus, qu( Wl#)(sl#um L ktek )ucem et su s ' ''ull s m(l(tes se v#ve #'t, 172 T#mże, ' 1. 173 Annales, ks. 7, s. 258: „Exe c(tus (t#que )uc(s W #t(sl#w(e's(s He' (c( l#te'te C #c w(#m #)ve'(e's # c(v(bus C #c v(e's(bus p# tes He' (c( W #t(sl#w(e's(s spect#'t(bus ' cte (' u bem exceptus p# um #bfu(t, ut Wl#)(sl#um L ktek ('te p es()(# m(l(tum (' c(v(t#te bse w#'tem v(vum ' ' c#pe et. Qu( cum ' ''ul(s m(l(t(bus pe)este h st(um m#'us, qu um ('g essum t# )(us pe se'se #t, (' f #t um M(' m s#'ct( F #'c(sc( h#b(tu (llum pe mu um su ce' b( c '(u'ctum )em(tte'c(um eg e effug(t".

3. Mech#'(&m em#'c p#cj( p l(t c&'ej

53

bell pe #ct g #c(e h#b(te e um qu que ce' b( t#m l# g(c( 'es qu#m (mmu'(t#tes )uc#les c 'cesse". D&(ej p(s b#& w#ł &#pew'e '# t #) cj( kl#s&t 'ej, któ # ) c&ek#ł# s(ę & es&tą )#ls&eg &w('(ęc(# w póź'(ejs&ej h(st ( g #f((. Ks(ążę w cł#wsk( '(e &#sk# b(ł s b(e p & ch l' śc( m#ł p lsk(ch el(t sp łec&' ch174. St#b(l'eg st ''(ctw# p l(t c&'eg w &(em( k #k wsk(ej '(e &) ł#ł uf m w#ć t#kże P &em sł II, któ p &ejął p#' w#'(e '#) K #k wem p śm(e c( He' k#175. J#k ks(ążę k #k wsk( &)ąż ł w st#w(ć w sum(e s&eść ) kume'tów, sp ś ó) któ ch #ż t & sk(e w#'e b ł ) m(es&c&#' k #k wsk(ch. 25 l(pc# t #'sum w#ł ( &s&e & ł w st#w( ' p &e& He' k# p & w(lej l k#c j' )l# W(el(c&k(176, 6 s(e p'(# l k w#ł M(echów, któ eg &#s#)źcą ( wójtem & st#ł m(es&c&#'(' k #k wsk( Ge # ) B us177, # 8 w &eś'(# '#)#ł Ge # ) w( ( jeg b #tu He' k w( c&w# tą c&ęść ) ch )u &w#'eg „p & st#wem”178. Ost#t'( & t ch ) kume'tów t #f(ł w '(e k eśl ' m c&#s(e ) # ch(wum m(#st# K #k w#, &'#' jest b w(em je) '(e & k p(( w k )eks(e B#lt#&# # Behem#. N# p )k eśle'(e &#sługuje f#kt, że '# m c p & w(leju l k#c j'eg M(ech w# jeg wójt w(e u& sk#l( ) P &e­ m śl# peł'(ę ju s) kcj( '# &legł m te t (um 600 ł#'ów ( p #w ) p w#)&e'(# k l '(&#cj( '# g u't#ch m(ejsk(ch, # m(es&c&#'(e m(el( b ć są)&e'( w łąc&'(e we)le p #w# '(em(eck(eg . Ks(ążę &#p w(e)&(#ł też, że t c& m(#st mu em lub bw# w#'(#m(: „f ss#t(s, mu (s, pl#'c(s seu mu'(c( '(bus qu(buscu'que". Ob(et'(c tej '(e &)ąż ł speł'(ć. W 1290 . &(em(# k #k wsk#, # wk ótce też s#') m(e sk#, t #f(ł p ) p#' w#'(e P &em śl()ów. T wł#ś'(e m )el g#'(&#cj( &ą)ów c&esk(ch w '#jw(ęks& m st p'(u &) '#m(& w#ł p &e b #że'(# sp łec&' -ust j we w M#ł p lsce &#p c&ątk w#'e &# ż c(# Les&k# C&# 'eg 179. O))#le'(e wł#)& k ólewsk(ej, sp #w w#'ej &# p ś e)'(c­ twem c&ęst &m(e'(#jąc ch s(ę st# stów, sp & j#ł us#m )&(el'(#'(u 174 T. N w#k wsk(, Małopolska elita władzy, s. 15 '.; M.R. P#uk, Her Lechschit heizt der eine, her Wiieschof der ander hiez. Stronnicy Henryka IV Probusa w Małopolsce?, RH, 69, 2003, s. 91-98; T. Ju ek, Plany koronacyjne, s. 24. 175 T. N w#k wsk(, Małopolska elita władzy, s. 27 '. 176 KDM. II, ' 515. 177 T#mże, ' 516. 178 KDM, I, ' 118. W sp #w(e ge'e& te m('u: A. B guck(, O strukturze administracyjnej Polski XI i XII wieku, „C&#s p(sm P #w' -H(st c&'e” 44, 1992, 1-2, s. 11-12. 179 S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 92-93.

54

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

s(ę l k#l' ch p )m( tów p l(t c&' ch180. W p &e b #że'(#ch t ch uc&est'(c& l( ów'(eż wójt w(e ( m(es&c&#'(e K #k w#. P & p m'(jm , że w 1296 . ep e&e't#'c( p l(t c&'( m(#st#, # w(ęc wójt Albe t, #jc ( ł#w'(c , w stąp(l( w ('t tul#cj( ) kume'tu w st#w( 'eg w (m(e'(u W#cł#w# II p '#jw#ż'(ejs& ch ) st j'(k#ch &(emsk(ch M#ł p lsk(. Zg )'(e & p &ek#&em Kroniki katedralnej krakowskiej ( Rocznika święto­ krzyskiego W#cł#w t c& ł K #ków k#m(e'' m( f t f(k#cj#m(, któ e &#stąp(ł )#w'e bw# w#'(# ) ew'(#' -&(em'e181. Eleme't s stemu b ''eg m(#st# są w&m(#'k w#'e ) p c&ątku XIV w. w k #k wsk(ej ks(ę)&e wp(sów. Wł#)c# c&esk( #kcept w#ł też s#m )&(el' ść b(skup# J#'# Musk#t , któ ut & m w#ł bl(sk(e k 't#kt & el(t#m( K #k w#, # p up#)ku &ą)ów P &em śl()ów w stąp(ł #&em & m(es&c&#'#m( p &ec(wk Wł#) sł#w w( Ł k(etk w(182. W#cł#w )w ł w#ł s(ę je)'#k ów'(eż ) epe tu# u ' w c&es' ch ś )ków sp #w w#'(# wł#)& te t (#l'ej. Uw#gę &w #c# &wł#s&c&# p &ep w#)& '# & w(elk(m &m#chem w 1292 . l k#cj# N weg Sąc·. I'(cj#t w# t# wp(s w#ł# s(ę w )ąże'(# ) ew(') k#cj( &w(e &ch'(ch up #w'(eń w&glę)em Są)ecc& &' , wb ew ('te es m kl#s&t u Kl# sek w St# m Sąc&u184. 180 Te'że, Król i stany w późnośredniowiecznej Europie Środkowo-Wschodniej wobec modernizacji państwa, w: Król w Polsce XIV i XV wieku, s. 177-178. 181 Kronika katedralna (j#k Rocznik kujawski), s. 208: „Iste ex We'c&esl#us c(v(t#tem C #c v(e'sem ex ('teg mu #v(t"; Rocznik świętokrzyski, s. 56: „E )em temp e B hem( C #c v(#m mu #ve u't et #l(#s mu'(c( 'es (' P l '(#”. J. W()#wsk(, Miejskie mury, s. 197; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 184 '.; W. N(ew#l)#, H. R jk wsk#, E. Z#(t&, Średniowieczne fortyfikacje Krakowa. Odcinek północny w świetle ostatnich badań, „K #k wsk# Tek# K 'se w#t sk#” 2, 2001, s. 3-68; H. R jk wsk#, W. N(ew#l)#, Mury obronne Krakowa do czasu ich wyburzenia, w: Kraków Nowe studia, s. 493-527. 182 W. Ab #h#m, Sprawa Muskaty, K #ków 1894, „R &p #w Ak#)em(( Um(ejęt­ ' śc(, W )&(#ł H(st c&' -F(l & f(c&' " 30, s. 122-180; Z. K &ł wsk#-Bu)k w#, Przyczynki do życiorysu, s. 451-452; S. G#wl#s, Człowiek uwikłany w wielkie procesy. Przykład Muskaty, w: Człowiek w społeczeństwie średniowiecznym, red. R. M(ch#ł wsk(, W# s&#w# 1997, s. 391-401; T P(et #s, „Krwawy wilk z pastorałem". Biskup krakowski Jan zwany Muskatą, W# s&#w# 2001, s. 43 '., 61 '., 87 '. 183 KDR III, ' 67. 184 A. Rutk wsk#-Pł#chc(ńsk#, Sądeczyzna w XIII i XIV wieku. Przemiany gospodarcze i społeczne, W cł#w 1961, s. 109-111, 126 '.; C. Deptuł#, Czorsztyn czyli Wronin. Studium z najstarszych dziejów osadnictwa na pograniczu polsko-węgierskim w rejonie Pienin, Lubl(' 1992, s. 105 '.; M. B# #ńsk(, Dominium sądeckie. Od książęcego okręgu grodowego do majątku klarysek sądeckich, W# s&#w# 1992, s. 62 '.; S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 92; T. Ju ek, Polska pod władzą obcego króla, s. 215.

3. Mech#'(&m em#'c p#cj( p l(t c&'ej

55

P g #m l k#cj( N weg Sąc&# p &e)st#w(#ł s(ę (mp 'ując 185. M(#st t & m#ł p #w m#g)ebu sk(e w we sj( b w(ą&ującej w K #k w(e, pl#' w#' t#kże t c& ć je bw# w#'(#m( ( p &e'(eść tut#j kl#s&t Kl# sek &e St# eg Sąc&#. Wł#)& m m(ejsk(m p &ek#&#' też 5/6 ) ch )ów & u &ą)&eń t# g w ch. S(l'ą w m wę s mb l(c&'ą m(#ł# ów'(eż p & p(s w#'# W#cł#w w( bu) w# &#mku w Chęc('#ch, p ) któ eg sł 'ą &w(j#ł s(ę gó '(ctw u) ł w(u186. Wł#)c# us(ł w#ł też w&m c'(ć p l(t c&'ą k 't lę '#) K #k wem. W bu) w#'e p &e& '(eg mu m(ejsk(e & st#ł p #w) p ) b'(e &esp l 'e & um c'(e­ '(#m( w#welsk(m(187. W# u'k( p l(t c&'e )l# p łąc&e'(# m(#st# ( &#mku w K #k w(e &#(st'(#ł je)'#k już wc&eś'(ej, w w '(ku k 'f(sk#t )ób ce sk(ch p stłum(e'(u bu'tu ce stw# w 1285 . p &e& Les&k# C&# 'eg 188. W k es(e ch# su w M#ł p lsce p śm(e c( W#cł#w# II w 1305 . k#m(e''e f t f(k#cje K #k w# k#&#ł s(ę je)'#k p &e)e ws& stk(m gw# #'tem m(ejsk(ej s#m )&(el' śc(. W( s'ą 1306 ., jes&c&e &# ż c(# W#cł#w# III, Wł#) sł#w Ł k(etek p )jął k lej'ą p óbę &#jęc(# K #k w#. Wk c& ł ) M#ł p lsk( & Węg(e , p s(łkując s(ę węg(e sk(m( ))&(#ł#m(, &#pew'e już w ) ug(ej p ł w(e 1304 .189 15 m#j# 1306 . 185 F. K( k, Początki miasta, w: Dzieje miasta Nowego Sącza, t. 1, e). F. K( k, W# s&#w#-K #ków 1992, s. 85 '. 186 S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 92; T. Ju ek, Polska pod władzą obcego króla, s. 215; p . C. H#)#m(k, Zamek królewski w Chęcinach: archeologiczne przesłanki do kwestii jego genezy i pierwotnej funkcji, w: Późnośredniowieczne zamki na terenie dawnego województwa sandomierskiego, e). L. K#j&e , K(elce 2005, s. 145-170. W s(łk( '# &ec& g#'(&#cj( gó '(ctw# w ej '(e Chęc(' p )ejm w#ł p #w) p ) b'(e jes&c&e B lesł#w Wst )l(w : S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 85; P Ok'(ńsk(, Miasto, które „na górach ołowianych a miedzianych zasiadło", czyli wokół XIV-wiecznej lokacji Chęcin, w: Chęciny przez stulecia, e). L. M(ch#lsk#-B #ch#, J. S&c&ep#ńsk(, K(elce 2018 [w ) uku]; p . M. P#ulew(c&, Chęcińskie górnictwo kruszcowe od XIV do połowy XVII wieku, K(elce 1992 s. 28 '. 187 S. G#wl#s, Nova civitas in Okol. Fragment z dziejów Krakowa, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej. Zbiór studiów, t. 6, e). S.K. Kuc& ńsk(, W# s&#w# 1994, s. 106-107; te'że, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 93; T. Ju ek, Polska pod władzą obcego króla, s. 215; D. N(em(ec, Trzynastowieczne fortyfikacje Krakowa, „Stu)(# '#) )#w'ą P lską" 5, 2017, s. 105 '.; & b. teżj. S&ujsk(, Kraków aż do początków XV wieku. Wstępne słowo do najstarszych ksiąg tego miasta, w: Najstarsze księgi, s. XIX-XX. 188 S. G#wl#s, Ustrojowe i społeczne uwarunkowania lokacji, s. 36. 189 J. Dąb wsk(, Z czasów Łokietka. Studium nad stosunkami polsko-węgierskimi w XIV w., K #ków 1916, s. 306 '.; E. Dług p lsk(, Władysław Łokietek na tle swoich czasów, w ). J. Dąb wsk(, w ). 2, K #ków 2009, s. 73 '.; S.A. S k#, Kontakty

56

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

p &eb w#ł p #w) p ) b'(e '# W#welu, g)&(e w st#w(ł ) kume't )#t w#' (' Cracovia 19°. M(m &#jęc(# &#mku, # m że też uw(ę&(e'(# J#'# Musk#t ( &mus&e'(# g ) u)&(ele'(# p p# c(#, Ł k(etek '(e & st#ł je)'#k wpus&c& ' ) m(#st#. M(es&c&#'(e p )ł ż l( też g(eń '# p )g )&(u. Zg )'(e & p &ek#&em k#le')# &# k#p(tuł k #k wsk(ej ( c&'(ków m#ł p lsk(ch p ż# &g &#ł w m#ju b k k śc( ł# Ws& stk(ch Św(ęt ch ( ) t# ł #ż '# W&gó &e W#welsk(e, g)&(e st #w(ł k#te) ę191. Ks(ążę st#tec&'(e '(e ut & m#ł &#mku, # Musk#t# w óc(ł '# Władysława Łokietka z Węgrami w świetle nowych dokumentów, „Stu)(# H(st c&'e” 38. 1995, 3, s. 304-307; A. M# &ec, Urzędnicy małopolscy, s. 20 '. 190 KDM, I, ' 135. W. Ab #h#m, Sprawa Muskaty, s. 138; A. Kł )&(ńsk(, Jeden czy dwa bunty wójta Alberta, w: Studia historyczne ku czci S. Kutrzeby, t. 2, s. 339-356; E. Dług p lsk(, Władysław Łokietek, s. 80; A. P e(ss'e , Dokumenty Władysława Łokietka. Chronologiczny spis, regesty i bibliografia edycji, „R c&'(k B(bl( tek( P lsk(ej Ak#)em(( N#uk w K #k w(e” 11, 1965, ' 118; & b. też J. Dąb wsk(, O dacie zajęcia Krakowa przez Łokietka, „Sp #w &)#'(# & C& '' śc( ( P s(e)&eń P lsk(ej \k#)em(( Um(ejęt' śc(" 41, 1936, 10, s. 338. D#tę m#j wą &#kwest( ' w#ł# K &ł wsk#-Bu)k w#, Przyczynki do życiorysu, s. 452-453. Z)#'(em b#)#c&k( ) kume't & st#ł w st#w( ' w p#ź)&(e '(ku, już p &#jęc(u m(#st# p &e& Ł k(etk# we w &eś'(u. Jej p('(ę p & jm w#l( J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 205-206 ( T. P(et #s, „Krwawy wilk z pastorałem”, s. 81-83. Z# )#w'(ej p & jm w#'ą ch ' l g(ą p w(e)&(#ł s(ę J. Ku t k#, Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowladczej w średniowieczu, K #ków 1997, s. 136, p & p. 13, # jeg st#' w(sk wsp# ł A. M# &ec, Urzędnicy małopolscy, s. 23-24 ( p & p. 22; & b. też S. G#wl#s, Elita urzędnicza w czternastowiecznej Malopolsce, KH, 116, 2009, 4, s. 192. 191 Kalendarz kapituły krakowskiej, w ). Z. K &ł wsk#-Bu)k w#, w: MPH 's, t. 5, W# s&#w# 1978, s. 145: „)um # s(t c(v(t#s #put Om'es S#'ct s, )e (ll (g'e ve'tus p t#v(t supe eccles(#m C #c v(e'sem ex exuss(t t t#m (' c #st(' s#'ct( St#'(sl#(". P & t c& 'e ź ó)ł )' s( c p #w)# tę ('f m#cję ) p(e ) 1305 ., je)'#k p ) b'e w&m(#'k( p ) 1306 . um(es&c& ' w c&'(k#ch k mp(l w#' ch: Rocznik Troski, s. 853; Rocznik Sędziwoja, s. 879; Rocznik małopolski (Ku p#t'(ck(eg ), w: Rocznik małopolski (Ku p#t'(ck(eg , Dąb ówk(, S&#m tulsk(eg , Gessele'#), s. 188; Rocznik małopolski (S&#m tulsk(eg ), w: t#mże, s. 189. S. G#wl#s, Nova civitas, s 106-107. B#)#c& p w(e)&(#ł s(ę '#jp(e w &# ) ugą )#tą, póź'(ej je)'#k p & jął )#tę wc&eś'(ejs&ą; te'że, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 93; & b. też J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 209; A. M# &ec, Urzędnicy małopolscy, s. 23-24, p & p. 22, któ & łąc&ą ('f m#cję p ż# &e & p b tem Ł k(etk# '# W#welu. Ist t'e ust#le'(# w sp #w(e el#cj( f(l(#c j' ch &#ch )&ąc ch m(ę)& p & t c& ' m( ź ó)ł#m( p c& '(ł t#kże W. D el(ch# &, Annalistyka małopolska X1II-XV wieku. Kierunki rozwoju wielkich roczników kompilowanych, K #ków 2003, s. 415-416. P k#&#ł ', że ' t w c&'(k#ch k mp(l w#' ch '(e p wst#ł w w '(ku &'(eks&t#łce'(# w(#) m śc( p &ejętej & k#le')# &#, lec& c&e p#ł '(e&#leż'(e ) k#le')# &# &e st# s& ch ź ó)eł. P . K. Ożóg, Studium o „Roczniku Troski”, „Stu)(# H(st c&'e" 23, 1980, 4, s. 529;

3. Mech#'(&m em#'c p#cj( p l(t c&'ej

57

st 'ę m(es&c&#'. B(skup p &eb w#ł w m(eśc(e 6 s(e p'(#, g) Albe t ( t &ej #jc w st#w(l( ) kume't &#tw(e )&#jąc '#b c(e p &e& '(eg )ób &(emsk(ch '# te e'(e K #k w# ) '(ej#k(eg M( sł#w# &w#'eg R że'* 192. Wś ó) św(#)ków w stąp(ł m(ę)& ('' m( K ' #), s ' )#w'eg wójt# s#') m(e sk(eg W(tk#, usu'(ęteg & wójt stw# jes&c&e w 1305 . p &e& Ł k(etk#, któ '#)#ł wójt stw )wóm w(e ' m s b(e m(es&c&#' m k #k wsk(m, k ew'(#k m )#w'eg m('ce &# M# k#193. D kume't & s(e p'(# 1306 ., w st#w( ' )w# )'( p sk t bójc&ej śm(e c( W#cł#w# III w Oł muńcu, m że św(#)c& ć p )ejm w#' ch p &e& Ł k(etk# p ób#ch p s&uk(w#'(# p &um(e'(# & m(#stem &# p ś e)'(ctwem b(skup#194. Ost#tec&'e p je)'#'(e '#stąp(ł w k lej' m m(es(ącu. 5 w &eś'(# ks(ążę w st#w(ł w K #k w(e w(elk( p & w(lej )l# J#'# Musk#t , #kceptując de facto (st'(e'(e b(skup(eg wł#)&tw# te t (#l'eg 195. P & w(lej & st#ł gł s& ' '# w(ecu w bec' śc( l(c&' ch ce & ( ) st j'(ków, # p#t & ' g w sum(e p(ęt'#st m# p(ec&ęc(#m(196. N# l(śc(e św(#)ków w stąp(ł m(ę)& ('' m( wójt Albe t. Ok ł 12 w &eś'(# Wł#) sł#w Ł k(etek w st#w(ł )w# w(elk(e p & w(leje )l# wójtów ( m(#st# K #k w#197. T &eb# p )k eśl(ć, że w ) kume't#ch t ch J#'# Musk#tę '#&w#' św(#)k(em lub ('te we'(e'tem198. Gw# #'­ t w#ł 'e m(ę)& ('' m( p s&#' w#'(e p l(t c&'ej #ut ' m(( gm(' k mu'#l'ej. D kume'tem p &b#w( ' m )#t )&(e''ej &w l'( ' ws& stk(ch m(es&c&#' & uc&est'(c&e'(# w ks(ążęc ch w p #w#ch w je'­ ' ch p &# mu #m( m(ejsk(m( (extra muros civitatis). D tej p , '# m c p & w(leju l k#c j'eg ( w &g )&(e & p ws&ech'ą p #kt ką, b l( te'że, Kultura umysłowa w Krakowie w XIV wieku. Środowisko duchowieństwa świeckiego, K #ków 1987, s. 58. 192 KDKK, I, ' 113. 193 KDM, 1, ' 137. 194 Suge w#ł t : A. Kł )&(ńsk(, Jeden czy dwa bunty wójta Alberta, s. 339-356, s. 348-349; & b. też E. Dług p lsk(, Władysław Łokietek, s. 79, 99; M. St# & ńsk(, Civitas nostra Cracoviensis. Szkic do polityki miejskiej Kazimierza Wielkiego, w: Kazimierz Wielki. Historia i tradycja, e). M. J#gl# &, N(ep ł m(ce-K #ków 2010, s. 39; p . J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 206. D p blemu '(e ust ­ su'k w#l( s(ę: T. P(et #s, „Krwawy wilk z pastorałem", s. 87 '.; A. M# &ec, Urzędnicy małopolscy, s. 22 '. 195 KDKK, I, ' 114. S. G#wl#s, Człowiek uwikłany, s. 400; T. P(et #s, „Krwawy wilk z pastorałem", s. 87 '. 196 A. M# &ec, Urzędnicy małopolscy, s. 25. 197 KDMK, I, ' 3, 4. 198 Zw óc(ł# '# t uw#gę Z. K &ł wsk#-Bu)k w#, Przyczynki do życiorysu, s. 452.

58

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

'( & b w(ą&#'( ) u)&(#łu w ekspe) cj#ch u b ku wł#)& w g #'(c#ch ks(ęstw#199. W ) ug(m p & w(leju & 1306 . Ł k(etek b(ec#ł, że '(e w bu)uje mu ów, któ e łąc& ł b s stem b '' m(#st# & um c'(e­ '(#m( W#welu: „'u'qu#m mu s c 'st ue e v lumus ('te c#st um et c(v(t#tem ' st #m sepe)(ct#m, pe qu s mu s )(ctum c#st um c(v(t#t( p e)(cte u'( etu ; se) sempe c#st um pe se et c(v(t#tem pe se )(v(s(m v lumus em#'e e”200. P &# K #k wem w &#w( w#'(# p l(t c&'e t w# & s&ące &p#­ ) w( &ą)ów c&esk(ch włąc& ł s(ę ów'(eż (''e &'#c&ące m(#st# M#ł p lsk(. W '(ch t#kże )&(#ł#ł g#' s#m &ą)u k mu'#l'eg . R#jc s#') m(e sc & st#l( w m(e'(e'( p #& p(e ws& w #kt#ch p cesu Musk#t w 1306 ., p wójc(e )&(e)&(c&' m M# ku: „M# cus, #)v c#tus S#') m( (e's(s et c 'sules c(v(t#t(s (b()em”201. Ist'(e'(e #) m(ejsk(ej p św(#)c& 'e jest w t m k es(e t#kże w St# m Sąc&u. D k p(# &# kl#s&t u Kl# sek wc(ąg'(ęt k p(ę ) kume'tu w st#w( 'eg w 1307 . w sp #w(e sp &e)#ż s łectw# w B(eg '(c#ch w ) m('(um są)eck(m. Sp &e)#ż tej ) k '#' w bec są)u leńsk(eg , # w jeg skł#) wes&l( m(ę)& ('' m( #jc St# eg SącÊ. O fu'kcj ' w#'(u #) w N w m Sąc&u św(#)c& ) p(e ) kume't w st#w( ' p &e& t#mtejs&eg wójt# ( #jców w 1323 .203 T u)' je)'#k w b #&(ć s b(e, b t#k w#ż'e m(#st '(e m(#ł wł#s'eg s#m &ą)u już '# p &eł m(e XIII ( XIV w. M żl(we, że & teg k esu p ch )&( '#jst# s&# p(ec&ęć N weg Sąc&#, p & w(es& '# ) wsp m'(#'eg ) pl mu & 1323 .2(M W jej lege')&(e, w& w#'ej &#pew'e '# lege')&(e p(ec&ęc( 199 W. S&c& g(elsk(, Obowiązki i powinności wojskowe miast i mieszczaństwa w Polsce od XIII do połowy XV wieku, „Stu)(# ( M#te (#ł ) H(st (( W jsk w śc(” 5, 1960, s. 428 '. 200 J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 186; Z. P(#' wsk(, Wawel obronny. Zarys przemian fortyfikacji grodu i zamku krakowskiego w. IX-XIX, K #ków 1991, s. 59 '.; S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 93. 201 MPV, III, 121, s. 82-83. N# '(ep &um(e'(u p(e # s(ę '#t m(#st k 'cepcj#, &g )'(e & któ ą m(#st p sług(w#ł s(ę p(ec&ęc(ą już w XIII w.: M. Gum wsk(, Najstarsze pieczęcie, ' 381; H. Se k#, Herby miast małopolskich, s. 22. W tej sp #w(e & b. P. Ok'(ńsk(, Główne etapy, s. 89 '. 202 KDM, II, ' 543. E K( k, Miasto średniowieczne, w: Historia Starego Sącza, t. 1, e). E K( k, K #ków 1995, s. 53-54; te'że, Urbanizacja Małopolski. Województwo sandomierskie XIII-XVI wiek, K(elce 1994, s. 170. 203 KDMK, 1, ' 13. 2W D pl m &#ch w#ł s(ę be& p(ec&ęc(: Katalog Archiwum Aktów Dawnych Miasta Krakowa, c&. 1, ' 9. W(s(#ł# p & '(m jes&c&e w XIX w.: Ż. P#ul(, Starożytności

3. Mech#'(&m em#'c p#cj( p l(t c&'ej

59

K #k w#, &#w# t XIII-w(ec&'ą '#&wę ws( K#m(e'(c#, '# te e'(e któ ej l k w#' N w Sąc&: + • S((g(llum) • ADVOCATI • ATQVE • C1VICJM • D(e) • KEMNIZ. P służe'(e s(ę w lege')&(e '#&wą K#m(e'(c# '(e jest jes&c&e # gume'tem &# XIII-w(ec&'ą ge'e&ą tł k#*205, sk st s w#'ą ją ów' legle ) '#&w N w Sąc& jes&c&e w p(e ws&ej ćw(e c( XIV w.206 Z# )#t w#'(em p(ec&ęc( '# sch łek XIII lub p c&ątek XIV w. p &em#w(#łb je)'#k f#kt, że już w 1326 . wł#)&e m(#st# p służ ł s(ę ' w m tł k(em. Zg )'(e & ' tą p we'(e'c j'ą '# su'ku '#jst# s&eg &'#'eg )c(sku ' wej p(ec&ęc(, #ut stw# K#jet#'# W('ce'teg K(el(s(ńsk(eg , p#t & ' '(ą już ) kume't & 1329 .207 O) st# s&ej p(ec&ęc( óż'(ł# s(ę '# p &e)e ws& stk(m w(ęks&ą 9 mm ś e)'(cą, w ' s&ącą 65 mm, #& lege')ą, &#w(e #jącą już &#ktu#l(& w#'ą '#&wę m(#st#: + S((g(llum) ADVOCATI • ET • CIUIVM • IN • NOUOSANDECZ. N(e m ż'# c& w(śc(e w kluc& ć, że st# s&# p(ec&ęć p p stu &#g('ęł# ( )l#teg już w 1329 . m(#st ) sp ' w#ł ' w m tł k(em. N(e uleg# &#tem wątpl(w śc(, że u p gu &ą)ów Ł k(etk#, w p c&ąt­ k#ch XIV w., K #ków '(e b ł je) ' m #kt w' m p l(t c&'(e m(#stem k mu'#l' m w M#ł p lsce. W# t ów'(eż p )k eśl(ć, że ukł#) s(ł w ks(ęstw(e w t m k es(e &)#je s(ę w ęc& #'t c p w#ć s tu#cję & k esu bu'tu wójt# Albe t#. Ob k be&ust#'' ch #'(m &j( m(ę)& ks(ęc(em ( K #k wem, s(ęg#jąc ch p &ec(eż jes&c&e c&#su w j' ) m wej p śm(e c( Les&k# C&# 'eg , uw() c&'(ł# s(ę wspól' t# ('te esów K #k w# ( S#') m(e &#, # t#kże (ch w#l(&#cj# & N w m Sąc&em ( kl# sk#m( st# są)eck(m(, # &#pew'e też St# m Sąc&em. O sp &ec&' ch ('te es#ch K #k w# ( kl# sek św(#)c& kl#u&ul# je)'eg & )wóch p & w(lejów galicyjskie, Lwów 1838, s. 43; Album rysunków pieczęci, s. 133. E P(ek s(ńsk( (Pieczęcie polskie wieków średnich, c&. 1: Dobra piastowska, K #ków 1899, ' 239, s. 155-156) '#t #f(ł '# jej )c(sk w m#te (#ł#ch p J#'(e W('ce't m Sm '(ewsk(m w Ak#)em(( Um(ejęt' śc(. Jej luź' )c(sk &'#j)uje s(ę w: K #ków, A ch(wum N# ) we, Zb(ó luź' ch p(ec&ęc(, ' 98; & b. też W. F#b(j#ńsk(, Odlewy metalowe pieczęci w zbiorze sfragistycznym Zakładu Narodowego im. Ossolińskich we Wrocławiu (katalog), W cł#w 1999, ' 198, s. 69. 205 P . M. Gum wsk(, Herb i pieczęcie Nowego Sącza, „R c&'(k Są)eck(" 4, 1960, s. 72; te'że, Najstarsze pieczęcie, ' 175. 206 A. Rutk wsk#-Pl#chc(ńsk#, Sądeczyzna, s. 136-137; F. K( k, Początki miasta, s. 93-94. 207 Album rysunków pieczęci, s. 150. D kume't te' &#ch w#ł s(ę, #le be& p(ec&ęc(: Katalog Archiwum Aktów Dawnych Miasta Krakowa, c&. 1, ' 16, e) cj#: KDMK, I, ' 16. M. Gum wsk(, Herb i pieczęcie, s. 73-75; te'że, Najstarsze pieczęcie, ' 298.

60

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

& w &eś'(# 1306 ., &g )'(e & któ ą Ł k(etek &w l'(ł kupców k #­ k wsk(ch & ceł p b(e #' ch p &e& kl#s&t w k m &e są)eck(ej („(' S&#')echs”)208. We w &eś'(u 1306 . ks(ążę w st#w(ł t#kże p & w(lej )l# wójtów N weg Sąc&#, chcąc &#pew'e w '#g )&(ć (ch l j#l' ść209. Jest je)'#k s mpt m#t c&'e, że wójt Albe t w stąp(ł '# jeg l(śc(e św(#)ków. N(ew kluc& 'e też, że wł#ś'(e p &#w# c(u w &eś'( weg k mp m(su w 1306 . Albe t bjął g )' ść k#s&tel#'# są)eck(eg 210. P &# N w m Sąc&em, kl# sk#m( ( p #w) p ) b'(e St# m Sąc&em p#' w#'(e Ł k(etk# p p# l( '# pew' wójt w(e M(ech w#, któ & w 1307 . u& sk#l( ) wł#)c p tw(e )&e'(e p #w ( p & w(lejów211. T &eb# ) )#ć, że we)ług &e&'#ń &ł ż ' ch w p ces(e p &ec(wk Musk#c(e p &e& )&(ek#'# s#') m(e sk(eg He b )#, w t #kc(e w j' p up#)ku c&esk(ch &ą)ów ce &e Musk#t pust s& l( M#ł p lskę & p m cą m(es&c&#' & b(skup(eg Sł#wk w# („cum c(v(bus su(s )e Sl#vc v(#”)212. M(#st# m#ł p lsk(e uc&est'(c& ł '#stęp'(e w t# c(#ch, któ e ) p w#)&(ł ) e &j( chw(ej'eg ł#)u &#p w#)& 'eg jes(e'(ą 1306 . P w &eś'( wej ug )&(e Ł k(etek st# #ł s(ę ch b# um c'(ć s jus& & m(ejsk(m( p ))#' m(. 17 luteg 1307 . &w l'(ł m(es&c&#' N weg Sąc&# & ceł w &(em(#ch k #k wsk(ej ( s#') m(e sk(ej213, 17 l(pc# p tw(e )&(ł p & w(leje wójtów m(ech wsk(ch214, # 25 l(pc# '#)#ł wójt m s#') m(e sk(m ws(e R#) s&k( ( Oc('215. Rów' c&eś'(e p g s& ł s(ę st su'k( ks(ęc(# & J#'em Musk#tą. Jes&c&e 20 m#j# 1307 . Ł k(etek &st & g'ął &#t# g sw jeg ce &# & b(skupem '# k & ść Musk#t , je)'#k już 7 c&e wc# '# w(ecu w W(śl(c c f'ął w &eś'( w p & w(lej )l# b(skupstw#216. Sp #w te mus(#ł ('te e­ s w#ć m(es&c&#' k #k wsk(ch, sk '# l(śc(e św(#)ków ) kume'tu 208 KDMK, I, ' 3. O.M. P & b ł w(c&, Spory klarysek starosądeckich o clo w epoce średniowiecza, „R c&'(k Są)eck(” 39, 2011, s. 56. 209 KDM, I, ' 136. 210 Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVI1I wieku. Spisy, t. 4: Małopolska: woje­ wództwa krakowskie, sandomierskie i lubelskie, z. 1: Urzędnicy małopolscy XII-XV wieku. Spisy, e). A. Gąs( wsk(, W cł#w 1990, ' 1021. 211 KDM, II, ' 544. Z. Pęck wsk(, Miechów. Studia, s. 67-68. 212 MPV, III, ' 121, s. 80. T. P(et #s, „Krwawy wilk z pastorałem", s. 220-221, ' 10. 213 KDR III, ' 73. 214 KDM, II, ' 544. 2,5 KDM, I, ' 137. 210 KDKK, I, ' 115, 116. T. P(et #s, „Krwawy wilk z pastorałem", s. 88-90; A. M# &ec, Urzędnicy małopolscy, s. 27-29.

3. Mech#'(&m em#'c p#cj( p l(t c&'ej

61

c&e wc weg w stąp(ł m(ę)& ('' m( wójt Albe t. W t m s#m m ku ks(ążę )eb #ł wójt stw W(el(c&k( s&w#g w( Musk#t , Ge l#ch w( v ' Culpe'217. Wójt Albe t b ł p tem bec' t#kże p & &#w# c(u ug ) k#p(tul#c j'ej Musk#t & Ł k(etk(em w 1309 .218 St su'k( Ł k(etk# & K #k wem ukł#)#ł s(ę sp k j'(ej. W 1310 . wł#)c# &st & g'ął spó cel' m(#st# & kl# sk#m( st# są)eck(m(, ek mpe'sując (m c&ęśc( w st #t , któ e p '( sł '# k & ść m(es&­ c&#' we w &eś'(u 1306 .219 W l#t#ch 1310-1311 Ł k(etek m(#ł t#kże j#k(ś u)&(#ł w st# #'(#ch p )ejm w#' ch p &e& kupców k #k wsk(ch ( s#') m(e sk(ch p & w(leje h#')l we w st#w( 'e p &e& ks(ążąt m#& w(eck(ch220. W t m c&#s(e wójt stw )&(e)&(c&'e S#') m(e &# '#leż#ł &'ów ) W(tk#, któ )&(e ż ł je #&em & m(es&c&#'('em k #k wsk(m Z gf )em & Sąc&#. Z st#l( & '(eg w wł#s&c&e'( p &e& Ł k(etk# p w buchu bu'tu wójt# Albe t#, '# m c ) kume'tu ks(ążęceg & 31 p#ź)&(e '(k# 1311 . Wł#)c# &# &uc(ł (m wte) , że p &ejęl( '( wójt stw p )stęp'(e („pe ) l s et f #u)es”) #& że ) w(elu l#t &#leg#l( & pł#t#m(221. M(es&c&#' m#ł p lsk(ch ) t c& ł też p &b#w( ' )#t )&(e''ej m#')#t ks(ążęc & 1311 . Z st#ł ' w st#w( ' '# pew' jes&c&e p &e) w buchem ebel((, sk '# l(śc(e 217 N(e w(#) m , j#k )ług Ge l#ch )&(e ż ł wójt stw W(el(c&k(. O k 'f(sk#c(e ('f muje ) kume't K#&(m(e &# W(elk(eg & 1339 ., &g )'(e & któ m Ge l#ch & st#ł p &b#w( ' wójt stw# p &e) 32 l#t : KDM, I, ' 657. F. S(k #, Wójtostwo wielickie w średniowieczu, w: Księga jubileuszowa Profesora Feliksa Kiryka, s. 204; p . S. T #wk wsk(, J. W &umsk(, Mikołaj Manente (Manentis, Mannete) Gallicus, w: PSB, t. 21, W cł#w 1976, s. 92-93. W sp #w(e eme')#cj( )#t w st#w(e'(# ) kume'tu & b. J. Ku t k#, Kariera wojewody krakowskiego Andrzeja z Tęczyna na tle rywalizacji stronnictw za panowania Kazimierza Wielkiego, w: Cracovia, Polonia, Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, e). W. Buk wsk( ( ('., K #ków 1995, s. 269-272. B#)#c& te' p )ej &ew#ł, że Ge l#ch mógł wejść p ' w'(e w p s(#)#'(e wójt stw# w(el(ck(eg p uk &e'(u s(ę Musk#t p &e) Ł k(etk(em w 1309 .; t#mże, s. 271. W ks(ę)&e m(ejsk(ej K #k w# w l#t#ch 1308 ( 1309 wójtem w(el(ck(m t tuł w#' J#śk#, je)'eg & )wóch &#s#)źców W(el(c&k(: Najstarsze księgi, c&. 1, ' 65, 82. Z b. E. Dług p lsk(, Bunt wójta Alberta, s. 163. St su'k( )&(''e Musk#t ( Ge l#ch# m#w(# T. P(et #s, „Krwawy wilk z pastorałem", s. 216-218; te'że, W kwestii pochodzenia biskupa krakowskiego Jana Muskaty, „Act# U'(ve s(t#t(s L )&(e's(s. F l(# H(st (c#" 72, 2001, s. 10 '. 218 MPV, III, ' 124-125. 2,9 KDMK, I, ' 7. O.M. P & b ł w(c&, Spory klarysek, s. 56-57. 220 KDMK, I, ' 5, 6, 8. 221 KDM, I, ' 147. A. M# &ec, Urzędnicy małopolscy, s. 35.

62

M(ejsk# gm('# s#m &ą) w#

św(#)ków w stąp(ł wójt Albe t. Ł k(etek &#b '(ł wte) ws& stk(m u &ę)'(k m p b(e #'(# ceł ) kupców &e St# eg SącÞ. W św(etle &('te p et w#' ch ź ó)eł m ż'# &#tem u&'#ć, że bu't wójt# Albe t# w &'#c&#ł pu'kt kulm('#c j' t# ć p l(t c&' ch, któ e uj#w'(ł s(ę w M#ł p lsce '#jpóź'(ej u sch łku &ą)ów c&esk(ch ( & st#ł je) '(e c&#s w &#ł#g )& 'e we w &eś'(u 1306 .

222 KDM, I, ' 148. A. Rutk wsk#-Pł#chc(ńsk#, Sądeczyzna, s. 110.

ROZDZIAŁ II

TERYTORIUM MIASTA LOKACYJNEGO

Aut ' m(# k mu'#l'# m(#st# l k#c j'eg ks&t#łt w#ł# s(ę w ) kł#)­ '(e k eśl ' ch #m#ch te t (#l' ch 1. N#jw(ęks&e gm(' l k#c j'e '# &(em(#ch p lsk(ch, &#kł#)#'e w st l(c#ch ks(ążęc ch ( )(ece&j#l­ ' ch, p wst#w#ł je)'#k '# bs&# #ch sk mpl(k w#'ej ( t u)'ej ) up &ą)k w#'(# s tu#cj( wł#s' śc( wej, )l#teg l k w#' je w ))#le'(u ) wc&es' ś e)'( w(ec&' ch p )g )&(, '# b &eż#ch st ef wc&eś'(ejs&eg s#)'(ctw# p t m(ejsk(eg 2. P lsk(e m(#st# l k#­ c j'e & w(elk(m t u)em wp#s w w#ł s(ę m(ę)& (st'(ejące p )&(#ł m#jątk we ( m(#ł '(ew(elk(e m żl(w śc( eksp#'sj( te t (#l'ej. P c&ątk w (st t'ą lę w ks&t#łt w#'(u (ch p &est &e'( )g w#ł fu')#cje k śc(el'e, &wł#s&c&# k śc( ł p# #f(#l'e #& kl#s&t me') k#'ck(e ( s&p(t#l'e3. M'(ej w(ęcej ) p ł w XIII w. m )el l k#cj( 1 J. P(ek#lsk(, Od Kolonii do Krakowa. Przemiana topografii wczesnych miast, W cł#w 1999, s. 167 '.; te'że, Przemiany topografii miast Europy Środkowej w XH-XIII wieku. Aktualne problemy badawcze, w: Ciritas Cholbergiensis. Transformacja kulturowa w strefie nadbałtyckiej w XIII w., e). L. Lec(ejew(c&, M. Rębk wsk(, K ł b &eg 2005, s. 73-83. 2 T. L#l(k, Stare miasto w Łęczycy. Przemiany w okresie poprzedzającym lokację - schyłek XII i początek XIII w., KHKM, 4, 1956, 4, s. 631-678; L. K#j&e , Z problematyki translokacji średniowiecznego Brześcia Kujawskiego, KHKM, 42, 1994, 1, s. 87-96; S. G#wl#s, Przełom lokacyjny w dziejach miast środkowoeuropejskich, w: Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania, e). Z. Ku '#t wsk#, T. Ju ek, P &'#ń 2005, s. 133-162; M. Rębk wsk(, Greifswald - Stettin - Kolberg. Drei Modelle raumlicher Ankniipfungen in der Stadtgriindungszeit in Pommern, w: Zentrum und Peripherie in der Germania Slavica. Beitrdge zu Ehren von Winfried Schich, e). D. Bul#ch, M. H# )t, Stuttg# t 2008, s. 235-246. 3 M. Sł ń, Fundatio civitatis. Program fundacyjny procesu lokacyjnego na przykładzie Wrocławia, Karkowa i Poznania, w: Procesy lokacyjne miast w Europie Środkowo-Wschodniej. Materiały z konferencji międzynarodowej w Lądku Zdroju 28-29 października 2002 roku, e). C. Busk , M. G l(ńsk(, B. K uk(ew(c&, W cł#w 2006, s. 227-245; H. M#'(k wsk#, Geografia sakralna miasta, w: Animarum cultura. Studia nad kulturą religijną na ziemiach

64

Te t (um m(#st# l k#c j'eg

m(ejsk(ej &#kł#)#ł w t c&e'(e ukł#)u &#bu) w s&#ch w'(c w -bl k wej & c&w b c&' m 'k(em ( um(es&c& ' m p ś )ku bl k(em &#bu) w ś ó) 'k wej4. P l k#cj( st uktu ę wł#s' śc( wą m(#st# &#bu &#ł je)'#k ) b # '(ep )leg#jące p #wu m(ejsk(emu, '#leżące głów'(e ) K śc( ł#5. Ut & m#'(e p &ą)ku wł#s' śc( weg ( bu) w­ l#'eg w b ęb(e mu ów '#leż#ł w(ęc ) głów' ch w &w#ń st jąc ch p &e) wł#)&#m( s#m &ą) w m(, # p t &eb w t m &#k es(e sp & j#ł &w j w( ' w ch f m )&(#ł#l' śc( ) kume't#c j'ej w k#'cel# (#ch m(ejsk(ch. O)p w(e)'( & g#'(& w#'# p &est &eń st#w#ł# s(ę s m­ b l(c&' m b #&em wspól' t m(ejsk(ej, &'#ką jej #ut ' m(c&'eg st#tusu ( ' ś'(k(em k mu'#l'ej t żs#m śc(6. 1.

TERENY NALEŻĄCE DO GMINY MIEJSKIEJ

K #k wsk(e m(#st k mu'#l'e w ks&t#łc(ł s(ę '# pół' c ) wc&es' ś e)'( w(ec&'eg p )g )&(# &w#'eg Ok łem. Pół' c'ą g #'(cę p )g )&(# w &'#c&#ł# l('(# bw# w#ń p &eb(eg#jąc# m'(ej w(ęcej w&)łuż )&(s(ejs&ej ul(c P selsk(ej7. W XJI w. te e' póź'(ejs&ej gm(' l k#c j'ej &#jm w#ł# &legł# 'ek p l#, któ # w k #c&#ł# ku polskich w średniowieczu, t. 1: Struktury kościelno-publiczne, e). H. M#'(k wsk#, W. B je , W# s&#w# 2008 (C ll ąu(# Me)(#ev#l(# V# s v(e's(#, 4), s. 95-132. 4 G. B#l(ńsk#, Rozwój urządzeń handlowych i administracyjnych w blokach śródrynkowych miast śląskich do końca XV w., „Kw# t#l'(k A ch(tektu ( U b#'(st k(” 26, 1981, 2, s. 127-156; R. C&e 'e , Zabudowy rynków. Średniowieczne bloki śródrynkowe w wybranych dużych miastach Śląska, W cł#w 2002; S. G#wl#s, Przełom lokacyjny, s. 157. 5 B. Z(e't# #, Przemiany społeczno-gospodarcze i przestrzenne miast w dobie lokacji, w: Miasta doby feudalnej w Europie środkowo-wschodniej. Przemiany społeczne a układy przestrzenne, e). A. G(e s&t , T. R sł#' wsk(, W# s&#w# 1976, s. 94 '.; G. M śl(wsk(, Kościół katolicki a miasta między Odrą a górnym Bugiem i Pełtwią (połowa XIII-XVI w.). Stymulator czy przeszkoda ich rozwoju gospodarczego?, w: Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym, red. H. M#'(k wsk#, H. Z# emsk#, W# s&#w# 2002 (C ll ąu(# Me)(#ev#l(# V# s v(e's(#, 3), s. 235-267. 6 H. M#'(k wsk#, Miasta i mieszczaństwo na ziemiach Polski (v średniowieczu - postulaty i perspektywy badawcze, w: Pytania o średniowiecze. Potrzeby i perspektywy badawcze polskiej mediewistyki, e). W. F#łk wsk(, W# s&#w# 2001, s. 118; P. T s&k#, Obraz przestrzeni miejskiej Krakowa XIV-XV wieku w świadomości jego mieszkańców, Lubl(' 2001. 7 T. R#)w#ńsk#, Umocnienia Okolu w Krakowie, „M#te (#ł A che l g(c&'e” 12, 1971, s. 15-40; K. R#)w#ńsk(, Wyniki badań archeologicznych prowadzonych na terenie wczesnośredniowiecznej osady „Okól” w Krakowie, „B(ulet ' K #k wsk(" 2, 1960, s. 67-77; D. N(em(ec, Trzynastowieczne fortyfikacje Krakowa, „Stu)(# '#) D#w'ą P lską” 5, 2017, s. 97 '.

1. Te e' '#leżące ) gm(' m(ejsk(ej

65

pół' c p &# bs&# )&(s(ejs&eg 'ku8. Jes&c&e w XII w. w b ęb(e teg cme't# &# p wst#ł k śc(ół św. W jc(ech#, # ) p łu)'(# &#c&ęł wk #c&#ć &w# te s#)'(ctw ch# #kte &e s#) &em(eśl'(c& ch9. Z#pew'e w l#t#ch 20. XIII w. b(skup Iw O) wąż e g w#ł k śc(ół M# (#ck(, któ st#ł s(ę św(ąt '(ą p# #f(#l'ą )l# gm(' bc ch kupców. W ) kume'c(e & 1224 . w&m(#'k w#' & st#ł jeg p(e ws& &'#' p b s&c&, Stef#' („p# ch(#'us s#'cte M# (e )e C #c v”)10. Te t ­ (um m(#st# l k#c j'eg ( jeg up s#że'(# w )&(el ' '# et#p(e l k#cj( '# p #w(e m#g)ebu sk(m w 1257 . Z#s(ęg up s#że'(#, m#jąceg służ ć głów'(e ) up #w ( h ) wl( („p # #tu # et p#scu(s et #l((s us(bus”), p(s#' w p & w(leju l k#c j' m11. Z ) kume'tu w '(k#, że jeg g #'(ce s(ęg#ł '# pół' c &ek( P ą)'(k. W ej '(e t m &'#j) w#ł# s(ę w(eś R b(tw , któ # m(#ł# st#ć s(ę wł#s' śc(ą m(#st# & p m('(ęc(em )wóch je&( , '#leżąc ch &#pew'e )l# ks(ęc(#. M(es&c&#'(e ) st#l( też c&ęść b(skup(ej ws( K w ) & . Jej ) ug# c&ęść, & k(lk m# mł '#m( ( p #wem ) k & st#'(# & &ek(, p & st#ł# we wł#)#'(u b(skupów. N# et#p(e l k#cj( ) K #k w# wc(el ' też te e' p ł ż 'e b k k le­ g(#t św. Fl (#'#. N#leż#ł 'e ) be'e) kt 'ów t '(eck(ch, któ & t & m#l( w &#m(#' &(em(ę we ws( B tu & ' ( w(eś B & stek & c&ęśc(ą b u p & leg#jąceg ) wł śc( kl#s&t 'ej. P & łąc&e'(e teg bs&# u ) m(#st# &#tw(e )& ' ) kume'tem ks(ążęc m & 1258 .12 N# m c

8 W. Gł w#, Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe na Rynku Głównym w Krakowie, „K & s&t f ” 28, 2010, 1, s. 129-144. 9 K. R#)w#ńsk(, Kraków przedlokacyjny. Rozwój przestrzenny, K #ków 1975, s. 57-149; E. Z#(t&, Osadnictwo wczesnośredniowieczne na terenie Krakowa, w: Kraków w chrześcijańskiej Europie X-XIII w. Katalog wystawy, e). E.M. F( let, Z. M(śt#l, K #ków 2006, s. 245 '.; C. Busk , W. Gł w#, Osada przedlokacyjna na Rynku krakowskim, „K & s&t f ” 28, 2010, 1, s. 145-153; & b. też m#te (#ł w t m(e Kraków romański. Materiały sesji naukowej odbytej 13 kwietnia 2013 roku, e). M. B che'ek, K #ków 2014. 10 KDKK, I, ' 13. 11 J. W &umsk(, Hodowla w średniowiecznym Krakowie, w: Czas, przestrzeń, praca w dawnych miastach. Studia ofiarowane Henrykowi Samsonowiczowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, e). A. W b(s&, M. T m wsk(, W# s&#w# 1991, s. 431-435; J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, proces lokacji, mieszczanie do roku 1333, K #ków 2004, s. 220 '.; J. L#be schek, Krakowski zespół osadniczy w wiekach XIII-XVl. Rozwój terytorialny, RK, 71, 2005, s. 9-30; te'że, Rozwój przestrzenny krakowskiego zespołu osadniczego extra muros w X1II-XVIII w., w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, e). J. W &umsk(, K #ków 2007, s. 297-354. 12 KDT, I, ' 21. Z. Les&c& ńsk#-Sk ęt w#, Boturzyn, w: SHGK, I, s. 203.

66

Te t (um m(#st# l k#c j'eg

p & w(leju l k#c j'eg w m(e & ' też &ległe up s#że'(e wójtów )&(e)&(c&' ch, &ł ż 'e & 30 ł#'ów f #'k ńsk(ch w l' ch ) c& 's&u ( ('' ch p w('' śc( '# &ec& wł#)c . Leż#ł 'e '# pół' c' &#chó) ) m(#st#13. P &# '#b tk#m( te t (#l' m( m(es&c&#'(e ( wójt w(e u& sk#l( też p #w ) uż tk w#'(# W(sł '# )c('ku ) Zw(e & ńc# ) g #'(c )ób kl#s&t u w M g(le ( l#s F#c(m(ech w gó ' m b(egu tej &ek(14. L k#cj( p &est &e''ej mus(#ł# t w# & s& ć e g#'(&#cj# st su'ków w )' ch w celu &#pew'(e'(# m(#stu st#łeg &# p#t &e'(# w w )ę15. Z p & w(leju l k#c j'eg w '(k#, że wójt w(e )&(e)&(c&'( ) st#l( c&te mł ' &b ż we '# P ą)'(ku #& &g )ę '# &#ł że'(e t &ech k lej' ch mł 'ów '# W(śle. 13 K. Bąk wsk(, Dzieje Krakowa, K #ków 1911, s. 56, p & p. 1; J. M(tk wsk(, Kraków lokacyjny, w: Kraków. Studia nad rozwojem miasta, e). J. Dąb wsk(, K #ków 1957, s. 138; p . J. R#jm#', Kraków. Zespól osadniczy, s. 230-231, 236-237, któ uw#ż#, że ł#' wójt wsk(e &c(ąg#ł s(ę w be&p ś e)'(m sąs(e)&tw(e B #m S&ew­ sk(ej. T#mtejs&e p &e)m(eśc(e g# b# sk(e m(#ł p wst#w#ć sukces w'(e w ) ug(ej p ł w(e XIII w., w m(# ę w kup w#'(# wł#s' śc( wójt wsk(ej p &e& m(es&c&#'. H(p te& tej '(e sp sób je)'#k u) w )'(ć & p w )u b #ku ) kume't#cj( t #'s#kcj( '(e uch m śc( sp &e) &#ł że'(# p(e ws&ej k #k wsk(ej ks(ęg( wp(sów k. 1300 . T u)' je)'#k p & jąć, że wójt w(e k #k wsc p stęp w#l( w t#k( sp sób & ) b #m( st#' w(ąc m( p l(t c&' m &'#c&e'(u )&(' . P . B. K #s' w lsk(, Uposażenie ziemskie lokacyjnego Krakowa a uposażenie wójtowskie, „K & s&t f " 26, 2008, s. 41-56, któ l k#l(&uje ł#' wójt wsk(e '# pół' c ( '# p łu)'(e ) &ek( P ą)'(k, c&ęśc( w w b ęb(e te t (ów '#leżąc ch ) m(#st# ( ws( P ą)'(k B(#ł . N(e &g#)&# s(ę & '(m J. L#be schek, Rozwój przestrzenny krakowskiego zespołu osadniczego, s. 305-306. B#)#c& te' &#uw#ż ł, że c&ęść te e'ów wsk#&#' ch p &e& B. K #s' w lsk(eg '#leż#ł# ) ('st tucj( )uch w' ch.]. L#be schek p w óc(ł t m s#m m ) kl#s c&'ej k 'cepcj(, l k#l(&ując ł#' wójt wsk(e '# te e'(e P b &eż#, C&# 'ej Ul(c , C&# 'ej Ws(, N wej Ws( ( Ł b& w#. W ('' m m(ejscu w su'ął je)'#k & k w'ą h(p te&ę, j#k b ł#' wójt wsk(e '(e skł#)#ł s(ę p c&ątk w w &w# t k mpleks m#jątk w , sk m(#st m(#ł #ż t &ech &#s#)źców: te'że, Die Anfange und territoriale Entwicklung der Krakauer Agglomeration im 13-14 Jahrhundert, „Qu#est( 'es Me)(( Aev( N v#e” 16, 2011, s. 391. W )#je s(ę je)'#k, że up s#że'(e wójt wsk(e w )&(el#' #c&ej & m ślą póź'(ejs& ch wójt#ch )&(e)&(c&' ch, # '(e peł'(ąc ch (ch b w(ą&k( t mc&#s w &#s#)żc#ch. 14 Z. Les&c& ńsk#-Sk ęt w#, Facimiech, w: SHGK, I, s. 671. 15 U. S w('#, Woda i ludzie w mieście późnośredniowiecznym i wczesnonowożytnym. Ziemie polskie z Europą w tle, W# s&#w# 2009; J. L#be schek, Rola rzeki Rudawy w gospodarce średniowiecznego Krakowa. Próba syntezy, w: Memoria viva. Studia historyczne poświęcone pamięci Izabeli Skierskiej (1967-2014), e). G. Rutk wsk#, A. Gąs( wsk(, W# s&#w#-P &'#ń 2015, s. 332-346; te'że, Sieć wodna średniowiecznego Krakowa i jej gospodarcze wykorzystanie, K #ków 2016.

1. Te e' '#leżące ) gm(' m(ejsk(ej

67

L k#cj# K #k w# sp w ) w#ł# & pew' śc(ą )uże &m(#' w ) t ch­ c&#s w ch st su'k#ch wł#s' śc( w ch, p w#)&ąc ) l(kw()#cj( lub '# us&e'(# ('teg #l' śc( k l(c&' ch m#jątków &(emsk(ch. N#jw#ż­ '(ejs& m wł#śc(c(elem g u'tów bjęt ch l k#cją b ł '(ewątpl(w(e b(skupstw k #k wsk(e16. M żl(we, że już Les&ek B(#ł p ób w#ł u& sk#ć p p# c(e Iw '# O) wąż# )l# pl#'u &#ł że'(# gm(' m(ejsk(ej w K #k w(e. W p & w(leju, &#pew'e & l#t 1221-1224, ks(ążę &e&w l(ł '# p w#)&e'(e p s&uk(w#ń gó '(c& ch p &e& g śc( ) w l'eg p ch ­ )&e'(# („s(ve s('t R m#'( s(ve Theuth '(c( s(ve qu(cumque #l((") ( egul w#ł &#s#) p )&(#łu & sków & k p#l(', e&e wując ) ch ) )l# K śc( ł#17. D kume't &#ch w#ł s(ę w # ch(wum k#te) #l' m, # w st#w( ' g &#pew'e m(ę)& ('' m( w &w(ą&ku & ('te's f(­ k#cją ekspl #t#cj( &łóż ł w(u w k p#l'(#ch w ej '(e b(skup(eg Sł#wk w#18. Je)' c&eś'(e Les&ek #kcept w#ł )&(#ł#l' ść s#)'(c&ą p w#)& 'ą p &e& Iw '# w pół' c'ej M#ł p lsce. W 1227 . b(skup u& sk#ł p#p(eską p tekcję )l# ks(ążęceg &e&w le'(# '# p w#­ )&e'(e k l '(&#cj( w Gó #ch Św(ęt k & sk(ch19. P ) b'e )&(#ł#'(# w&glę)em P ę) t p )ejm w#ł p tem B lesł#w Wst )l(w , któ w l#t#ch 1252-1259, # w(ęc w k es(e l k#cj( K #k w#, w st#w(ł #ż )&(ew(ęć p & w(lejów (mmu'(tet w ch )l# b(skup# ( k#p(tuł 20. P &#

16 D w )&(ł teg S. Z#ch wsk(, Kraków biskupi, RK, 8, 1906, s. 103-128; st#t'( : S. G#wl#s, Ustrojowe i społeczne uwarunkowania lokacji miejskich na ziemiach polskich w 1. połowie XIII wieku, „A ch#e l g(# H(st (c# P l '#" 23, 2015, s. 35 '. 17 KDKK, I, ' 12. 18 D. M le')#, Górnictwo kruszcowe na terenie złóż śląsko-krakowskich do połowy XVI wieku, W cł#w 1963, s. 52; S. G#wl#s, Człowiek uwikłany w wielkie procesy. Przykład Muskały, w: Człowiek w społeczeństwie średniowiecznym, e). R. M(ch#ł wsk(, W# s&#w# 1997, s. 391-401; te'że. Ustrojowe i społeczne uwarunkowania lokacji, s. 35. 19 KDM, I, ' 9; F. K( k, Lokacje miast biskupich w prepozyturze kieleckiej, w: te'że, Miasta małopolskie tv średniowieczu i czasach nowożytnych, e). Z. N g#, K #ków 2013, s. 127-144; C. H#)#m(k, Pierwsze wieki Kielc. Kasztelania kielecka od przełomu XI i XII do połowy XIV stulecia, K(elce 2007, s. 83-113; te'że, Kasztelania tarska, W# s&#w# 2011, s. 119-136; & b. też M.R. P#uk, Moneta episcopalis. Mennictwo biskupie w Europie Środkowej X-XIII w. i jego zachodnioeuropejski kontekst, PH, 101, 2010, 4, s. 568. B#)#c& p &ek 'ując łąc& k l '(&#cję w eg( '(e św(ęt k & sk(m & h(p tet c&'ą )&(#ł#l' śc(ą me''(c&ą Iw '# O) wąż#. 20 Z. K#c&m# c& k, Immunitet sądowy i jurysdykcja poimmunitetowa w dobrach kościoła w Polsce do końca XIV wieku, P &'#ń 1936, s. 94 '.; J. M#tus&ewsk(, Immunitet ekono­ miczny w dobrach Kościoła w Polsce do roku 1381, P &'#ń 1936, s. 186 '. N# &b(eż' ść c&#s wą m(ę)& w st#w(e'(em wsp m'(#' ch ) kume'tów (mmu'(tet w ch

68

Te t (um m(#st# l k#c j'eg

wsp m'(#'ą już kl#u&ulą p & w(leju l k#c j'eg & 1257 ., egu­ lującą st#tus wł#s' śc( w K w ) & , w ) kume'c(e t m m ż'# ) st &ec k(lk# ('' ch p &ep(sów ch '(ąc ch ('te es K śc( ł#. B lesł#w &#gw# #'t w#ł ) ęb' ść p #w'ą m(es&c&#' ) chł pów &#m(es&kując ch k l(c&'e ) b # ks(ążęce ( k śc(el'e („' st # vel ep(sc p#l(# #ut c#' '(c um vel #l( um p e)(# u #l(#"). W )#ls&ej p# t(( p & w(leju wł#)c# b(ec#ł P ę) c(e t#kże w pł#c#'(e )&(es(ęc(' b(skup(ej p &e& ks(ążęc ch m('ce & . B ć m że wł#ś'(e ('ge e'cją b(skup# ( k#p(tuł '#leż tłum#c& ć um(es&c&e'(e w ) kume'c(e s#'kcj( '#leżącej już wówc&#s ) &#'(k#jąc ch f muł ) pl m#t c&' ch. Os b m ł#m(ąc m p st#' w(e'(# p & w(leju m(#ł g &(ć k# &e st ' p#t 'ów k#te) - św. St#'(sł#w# ( św. W#cł#w#21. D pl m & st#ł też p#t & ' m(ę)& ('' m( p(ec&ęc(#m( P ę) t ( k#p(tuł . L k#cj# K #k w# w(ą&#ł# s(ę &e st #t#m( m#te (#l' m( )l# w(ęks&ej g up ('st tucj( k śc(el' ch. P & p m'(jm , że w 1264 . B lesł#w włąc& ł ) up s#że'(# k leg(#t św. M(ch#ł# A ch#'( ł# '# W#welu 5 g & w(e' c&'eg ) ch )u & c& 's&u m(ejsk(eg . W ) kume'c(e ) )#' , że k leg(#t# p b(e #ł# „ ) )#w'#” („#b #'t(ąu ”) ) ch ) & )wóch j#tek, t &ech )w & s&c& ( '(e k eśl 'ej l(c&b t#be ' '# te e'(e K #k w#, w s k ść pł#t '(e p &ek #c&#ł# już je)'#k 5 g & w(e' s eb # c&'(e & p w )u b #ku m(es&k#ńców („p pte h m('um ('h#b(t#'c(um # (t#tem”)22. W pł#c#'(e p &e& m(#st k leg(#c(e wsp m'(#' ch 5 g & w(e' p św(#)c&#ją jes&c&e &#ch w#'e ks(ęg( #chu'k we K #k w# & p &eł mu XIV ( XV w.23 W )#tek te' w&m(#'­ kuje też w Liber beneficiorum J#' Dług s&, p w łując s(ę '# p & w(lej B lesł#w#24. Zg )'(e & f#ls f(k#t#m( ) kume'tu leg#t# I)&(eg & l#t 1123-1126 ( bull( G &eg &# IX & 1229 . w k es(e p p &e)&#jąc m l k#cję & 1257 . w K #k w(e )&(#ł#ł )w(e j#tk( &eź'(c&e, '#leżące ) up s#że'(# kl#s&t u Be'e) kt 'ów w T ńcu25. P & pus&c&#l'(e ( p & w(leju l k#c j'eg K #k w# &w óc(ł uw#gę S. G#wl#s, Człowiek uwikłany, S. 395 '.; te'że, Ustrojowe i społeczne uwarunkowania lokacji, s. 36. 21 P R#b(cj, Kilka uwag o dokumencie lokacyjnym miasta Krakowa z 1257 roku, w: Miasta, ludzie, instytucje, znaki. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Bożenie Wyrozumskiej w 75. rocznicę urodzin, e). Z. P(ech, K #ków 2008, s. 497. 22 KDM, II. ' 471. 23 M. St# & ńsk(, Budżet Krakowa na przełomie XIV i XV w., RDSG, 70, 2010, s. 75. 24 Liber beneficiorium, ks. 3, s. 538. 25 Z. K &l wsk#-Bu)k w#, Repertorium polskich dokumentów doby piastowskiej, K #ków 2006, ' 25; KDT, I, ' XIb; H. M(('ch, Kraków do roku 1257 włącznie,

1. Te e' '#leżące ) gm(' m(ejsk(ej

69

w &w(ą&ku & l(kw()#cją j#k(chś up #w'(eń wł#s' śc( w ch kl#s&t u t '(eck(eg '# et#p(e l k#cj( &#k ''(c t & m#l( ) ks(ęc(# c&' ) chó) w w s k śc( 12 g & w(e' ( 3 lutów s eb # & c& 's&u m(ejsk(eg . Wsp m'(#ł t m &'ów J#' Dług s& w Liber beneficiorum, ) )#jąc je)'#k, że ) chó) te' )#w' #'ul w#' : „Du )ec(m m# c# um # ge't( et t (um p le') um #''uus e))(tus, pe B lesl#um )ucem P l '(#e m '#ste ( c 'cessus; se) (s ce'sus seu e))(tus )u)um #bst #ctus et #b l(tus est”*26. Z ) kume'tu B lesł#w# )l# be'e) kt 'ów t '(eck(ch & 1258 . w '(k#, że m(m p &ek#&#'(# m(#stu te e'ów w eg( '(e k leg(#t św. Fl (#'# kl#s&t &#ch w#ł p #w ) ut & m w#'(# w t m m(ejscu mł 'ów ( k# c&em27. L k#cj# p &est &e''# K #k w# sp w ) w#ł# też us&c&uple'(e m#jątków kl#s&t ów C ste sów w Ję) &ej w(e ( B ż g bców w M(ech w(e. Zg )'(e & k #k wsk(m p & w(lejem l k#c j' m k 'we't m t m )eb #' p je)' m mł '(e '# &ece P ą)'(k. D ch ) & )wóch j#tek w K #k w(e &#ch w#l( '#t ­ m(#st p l k#cj( c ste s( & M g(ł . W m(e'(# je ) kume't p tekc j' B lesł#w# Wst )l(weg & 1273 .28 Z st#ł 'e w&m(#'k w#'e wc&eś­ '(ej w ) kume'c(e Les&k# B(#łeg & 1225 ., &#ch w#' m w f m(e ('te p l w#'eg f#ls f(k#tu f m#l'eg , t #'sum w#'eg w 1291 . p &e& W#cł#w# II29. J#tk( '#leż#ł w(ęc ) )ób '#)#' ch c ste s m „Kw# t#l'(k A ch(tektu ( U b#'(st k(” 8, 1958, 1, s. 13-14; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, K #ków 1992, s. 126; P T s&k#, Obraz przestrzeni miejskiej, s. 46-50. W ' ws&ej l(te #tu &e m ż'# '#p tk#ć p &ek '#'(e, &g )'(e & któ m ('f m#cje te są XIII-w(ec&' m( ('te p l#cj#m(: J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 175. B#)#c& p )ąż# &# kl#s c&' m( ust#le'(#m( I. R#bęck(ej-B kc& ńsk(ej, Jatki rzeźnicze w Polsce w XII-XIV w., w: I. R#bęck#-B kc& ńsk#, T. S bc&#k, Z problematyki badań nad produkcją i konsumpcją żywności w Polsce, W cł#w 1984, s. 12 '. Op('(# t# w '(k# je)'#k &e &b t scept c&'ej ce' st#'u &w ju p lsk(ej g sp )# k( t w# w -p(e'(ęż'ej w ep ce p p &e)&#jącej k l '(&#cję '# p #w(c '(em(eck(m; & b. S. G#wl#s, Przełom lokacyjny, s. 155; p ) b'(e S. T #wk wsk(, Olbin wrocławski w XII wieku, RDSG, 20, 1958, s. 78. 26 Liber beneficiorium, ks. 3, s. 220. 27 KDT, I, ' 21. 28 KM g, ' 32. 29 T#mże, ' 4. N# tem#t k l(c&' śc( sp &ą)&e'(# f#ls f(k#tu ( w(# g )' śc( p(e w t'eg ) kume'tu & b. M. Z)#'ek, W sprawie procesu fundacyjnego opactwa w Mogile, „N#s&# P &es&ł ść” 94, 2000, s. 101; te'że, Proces implantacji opactwa cystersów w Mogile, „N#s&# P &es&ł ść” 96, 2001, s. 517; A. W#łkówsk(, Obecność cech kancelaryjnych mogilskiego skryptorium w dokumentach królów i książąt polskich oraz ich urzędników do końca XIII wieku, w: Kościół i państwo w dziejach, źródłach i studiach nad przeszłością, e). M. St#wsk(, W# s&#w# 2008, s. 42-44.

70

Te t (um m(#st# l k#c j'eg

m g(lsk(m jes&c&e p &e& Les&k# - wł#)cę, któ &#('#ugu w#ł )łu­ g t w#ł p ces f m w#'(# m(#st# l k#c j'eg w K #k w(e. M że wł#ś'(e )l#teg '(e &m(e'(ł 'e sw jeg wł#śc(c(el# p w(elk(ej l k#cj( K #k w# & 1257 . We)ług (e't#c j' ch s&#cu'ków k #k wsk(e m(#st l k#c j'e w g #'(c#ch ukł#)u u b#'(st c&'eg & p ł w XIII w. &#jm w#ł k ł 46 h#, # p '#) 6 km2 w ' s(ł# p w(e &ch'(# jeg p#t m '(um30. Już k ótk p l k#cj( m ż'# ) st &ec p(e ws&e )ąże'(# m(es&c&#' ) &#be&p(ec&e'(# g #'(c lub p w(ęks&e'(# up s#że'(# l k#c j'eg . T &eb# p#m(ęt#ć, że eksp#'sj# te t (#l'# K #k w# ( ('' ch m(#st m#ł p l­ sk(ch p &eb(eg#ł# m'(ej ż w( ł w '(ż '# Śląsku, g)&(e &w j w( te t (#l'emu gm(' l k#c j' ch sp & j#ł m(ę)& ('' m( k mpleks w m )el k l '(&#cj( m(ejsk -w(ejsk(ej ( b# )&(ej e'e g(c&' &wój el#cj( 'k w ch31. N#jb# )&(ej t p w mech#'(&m eksp#'sj( te t (#l'ej m(#st# l k#c j'eg w XIII w. p leg#ł '# p#' w w#'(u p )m(ejsk(ch ws(32. St#tus wł#s' śc( w k(lku t#k(ch s#) st#ł s(ę w K #k w(e p &e)m( tem sp ów już k ótk p 1257 . J#k wsp m'(#' , '# m c p & w(leju l k#c j'eg m(es&c&#'(e t & m#l( w(eś R b(tw ( c&ęść b(skup(ej K w ) & . O (le R b(tw & st#ł wchł '(ęte p &e& m(#st , e#l(&#cj# up #w'(eń w )'(es(e'(u ) K w ) & '#p tk#ł# '# t u)' śc(, w '(k#jące &#pew'e & k śc(el' ch p #w wł#s' śc( w ch33. M żl(we, że ut u)'(e'(# te m(#ł ek mpe's w#ć m(#stu ) kume't B lesł#w# Wst )l(weg ( K('g( & 1261 . N#)#' '(m m(es&c&#'(' w( k #k wsk(emu R(' l) w( w(eś Be&)e' w k l(c#ch K w ) & , b(ecu­ jąc, że '#)#'(e t '(e '# us& wc&eś'(ejs&eg p & w(leju )l# m(es&c&#' w sp #w(e ws( Be&)e': „ bst#'te p (v(leg( C #c v(e's(s c(v(t#t(s p (us )#t qu ')#m supe v(ll# mem #t#, pe qu ) #) )(st (cum (ps(us

30 J. L#be schek, Rozwój przestrzenny krakowskiego zespołu osadniczego, s. 307. 31 B. Z(e't# #, Z dziejów organizacji rynku w średniowieczu. Ekonomiczne podstawy „weichbildów” w arcybiskupstwie magdeburskim i na Śląsku w XII-XIII wieku, PH, 64, 1973, s. 681-696, s. 681-696; J.J. Me'&el, Stadt und Land in der schlesischen Weichbildverfassung, w: Die mittelalterliche Stadtebildung im sudóstlichen Europa, e). H. St b, K l'-We(m# -W(e' 1977, s. 19-38; R.C. H ffm#'', Land, Liberties and Lordship in a Late Medieval Countryside. Agrarian Structures and Change in the Duchy of Wrocław, Ph(l#)e(ph(# 1989. 32 W. Kuh', Die Stadtdórfer der mittelalterlichen Ostsiedlung, „Ze(tsch (ft fu Osts(e)łu'g" 20, 1971, 1, s. 1-69; J.J. Me'&el, Stadt und Land, s. 35 n.; H.J. Re(me s, Die Stadtdórfer der mittelalterlichen Ostsiedlung in Polen, M# bu g 1976. 33 J. R#jm#', Kraków. Zespól osadniczy, s. 227.

1. Te e' '#leżące ) gm(' m(ejsk(ej

71

c(v(t#t(s )(ceb#tu pe t('e e”34. N(c '(e w(#) m , b m(es&c&#'(e t & m#l( wc&eś'(ej ('' p & w(lej w sp #w(e ws( Be&)e', m żl(we &#tem, że w 1261 . )w ł#' s(ę p p stu ) kl#u&ul( p(sującej pół' c' &#s(ęg up s#że'(# m(#st# w p & w(leju l k#c j' m. N# uw#gę &#sługuje też l(st# św(#)ków ) pl mu & 1261 . W stąp(ł '# '(ej je)e' & &#s#)źców K #k w#, D tm# W łk, '#&w#' tut#j wójtem, # t w# & ­ s& l( mu m(es&c&#'(e S#l m ' ( G ćw('. W 1262 . B lesł#w w st#w(ł k lej' ) pl m ) t c&ąc ws( Be&)e', wc(el#jąc ją t m #&em ) p#t m '(um K #k w#. Wł#)c# &#&'#c& ł, że uc& '(ł t w )p w(e)&( '# p śb &e st ' m(es&c&#', „#) m#g'#m )(ct um c(v(um ('st#'c(#m”35. N#leż &#uw#ż ć, że '(ew(ele wc&eś'(ej m(es&k#ńc P &'#'(# w p ) b' sp sób wpł 'ęl( '# ks&t#łt te t (#l' sw jeg m(#st# l k#c j'eg . Zg )'(e & p(sem l k#cj( w 1253 . w Roczniku kapituły poznańskiej p &e'(es(e'(e m(es&k#ńców s#) w Ś ó)ce '# lew b &eg W# t ) k '#ł s(ę wł#ś'(e p ) wpł wem '#leg#ń („#) ('st#'c(#m”) m(es&c&#'('# T m#s&# & Gub('#, c& l( p &'#ńsk(eg &#s#)źc 36. N# p #w m b &egu &ek( &wój m(#st# b ł g #'(c& ' sk 'ce't w#'ą tu wł#s' śc(ą k śc(el'ą37. Z Rocznika kapituły gnieźnieńskiej w(#) m , że w 1245 . m(es&k#ńc Ś )k( sp(e #l( s(ę & b(skupem ( k#p(tułą p #w# ) '#) &ec&' ch p#stw(sk38. D &#s#)'(c& ch p &e b #żeń st su'ków wł#s' śc( w ch '# te e'(e p &e)m(eść ( up s#że'(# l k#c j'eg K #k w# ) s&ł &# &ą)ów Les&k# C&# 'eg . W 1286 . ks(ążę p &w l(ł ) m('(k#' m '# p &ek p#'(e mł 'ówk( & Ru)#w ) (ch kl#s&t u39. B(egł# '# ) głów'eg k t# tej &ek( w M )l'(k#ch p &e& K w ) &ę ( )#lej, &#pew'e już 34 KDP, III, ' 38. 35 K. M#lec& ńsk(, Kilka nieznanych dokumentów z XIII w. przeważnie z archiwów poznańskich, KH, 40, 1926, s. 195-196, ' 5; ZDM, IV, ' 876. J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 227. 36 Rocznik kapituły poznańskiej, w ). B. K(( b(s, w: MPH 's, t. 6, W# s&#w# 1962, s. 32. 37 A. R g#l#'k#, Poznań u progu lokacji, w: Dzieje Poznania, t. 1, c&. 1: Dzieje Poznania do roku 1795, e). J. T p lsk(, W# s&#w#-P &'#ń 1988, s. 150 '.; S. G#wl#s, Ustrojowe i społeczne uwarunkowania lokacji, s. 26 '. 38 Rocznik kapituły gnieźnieńskiej, w ). B. K(( b(s, w: MPH 's, t. 6, s. 8, 19; T. Ju ek, Przebieg lokacji Poznania, w: Civitas Posnaniensis, s. 176. 39 KDKK, I, ' 86. B. K #s' w lsk(, Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze ziemi krakowskiej w XIII i XIV wieku, c&. 1: Miasta Ziemi Krakowskiej. Chronologia procesów osadniczych i typologia układów urbanistycznych, K #ków 2004, s. 128-135; te'że, Młynówka Królewska - geneza i przekształcenia, RK, 69, 2003, s. 25-33; U. S w('#,

72

Te t (um m(#st# l k#c j'eg

w g #'(c#ch p #w' ch m(#st#, ) kl#s&t u ) m('(k#ńsk(eg . P &e­ k p#'(e mł 'ówk( p p &e)&(ł '# pew' 'eg cj#cje wł#s' śc( we. W ) kume'c(e ks(ążęc m & 1286 . &#&'#c& ' , że &g )ę '# tę pe #cję w #&(l( &#k ''(c k #k wsk(eg k 'we'tu Duch# Św(ęteg . Ich kl#s&t & st#ł ufu') w#' p &e& b(skupów ( b ł up s#ż ' '# K w ) & , m żl(we w(ęc, że & teg p w )u ) kume't Les&k# &#ch w#ł s(ę w k p(( wł#ś'(e w t&w. Liber antiquus, c& l( k p(# &u b(skupstw# k #k wsk(eg , &#ł ż ' m w 1445 .40 W ) pl m(e t m wsp m'(#' też, że pl#' m p &ek p#'(# mł 'ówk( sp &ec(w(#ł s(ę )#w'(ej ce & G &eg & Zeg c(c & )u T p ów, )&(e)&(c M )l'(k, & st#ł je)'#k p &b#w( ' )ób ( st #c ' &# u)&(#ł w bu'c(e p &ec(wk Les&k w( w 1285 .41 Wł#)c# ust#' w(ł k# ę w w s k śc( 100 g & w(e' s eb # &# )#ls&e ut u)'(e'(# w p #c#ch p & mł 'ówce. K ekt w p &eb(egu Ru)#w mus(#ł t w# & s& ć też p #c m f t f(k#c j' m p w#)& ' m w k es(e p#' w#'(# W#cł#w# II. N w )c('ek mł 'ówk( p c(ą­ g'(ęt w&)łuż mu ów, t m #&em & p m('(ęc(em kl#s&t u ) m(­ '(k#ńsk(eg 42. Regul#cj# st su'ków w )' ch w k l(c#ch K #k w# m gł# b ć też &w(ą&#'# & p &e b #że'(#m( '# &#ch )'(ch b &eż#ch m(#st# l k#c j'eg , w ej '(e p &e)m(eśc(# p &e) B #mą S&ewską. Zw kle p & jmuje s(ę, że te e' te włąc& ' ) m(#st# jes&c&e '# et#p(e l k#cj( w 1257 ., ch ć '(e wsp m'(#' '(ch w p & w(leju l k#c j' m43. Z ) kume'tu w(elk &ą)c k #k wsk(eg Lutk# & T k# Woda i ludzie, s. 79 '.; J. L#be schek, Rola rzeki Rudawy, s. 332-346; te'że, Sieć wodna, s. 96-97. 40 B. Tu ń, „Liber Antiąuus" kopiarz biskupstwa krakowskiego, W cł#w 1965 (Act# U'(ve s(t#t(s W #t(sl#v(e's(s. H(st (#, 9), s. 65-97. 41 J. Ku t k#, Elita małopolska XIII i XIV w. - przerwa czy kontynuacja (na przykładzie Toporów: potomstwo Zegoty wojewody i kasztelana krakowskiego), w: Genealogia. Władza i społeczeństwo w Polsce średniowiecznej, e). A. R#)&(m(ńsk(, J. W '(s&ewsk(, T uń 1999, s. 42-43; P. Żmu)&k(, Studium podzielonego Królestwa. Książę Leszek Czarny, W# s&#w# 2000, s. 405-407; J. L#be schek, Rola rzeki Rudawy, s. 335; tenże, Sieć wodna, s. 97. 42 U. S w('#, W )# i ludzie, s. 85-86; J. L#be schek, Sieć wodna, s. 97; D. N(em(ec, Trzynastowieczne fortyfikacje, s. 107. 43 W h(st ( g #f(( p & jmuje s(ę je)'#k &#&w c&#j, że bs&# póź'(ejs& ch G# b# & st#ł włąc& ' ) K #k w# '# et#p(e l k#cj(: K. P(e #)&k#, Garbary, przedmieście Krakowa (1363-1587), K #ków 1931, s. 12 '.; J. W(ś'(ewsk(, Garbary, w: SHGK, I, s. 705; P T s&k#, Ulica Szewska w Krakowie, miejsce rozboju dokonanego wiosną 1497 roku, KHKM, 47, 1999, 1-2, s. 103-112; B. K #s' w lsk(, Lokacje i rozwój Krakowa, Kazimierza i Okołu, w: Kraków. Nowe studia, s. 375; te'że, Lokacyjne układy, c&. 1, s. 39.

1. Te e' '#leżące ) gm(' m(ejsk(ej

73

& 1441 . w '(k#, że w l#t#ch 1287-1288 Les&ek C&# ' p &ek#&#ł c&ęść ) ch )u & mł '# '# Ru)#w(e &w(e & '(eck(m ' be t#'k m44. Ch )&(ł &#pew'e &'#' & póź'(ejs& ch ź ó)eł Dęb' Mł ', któ fu'kcj ' w#ł '# )c('ku mł 'ówk( p &eb(eg#jąc m '# &#ch )&(e m(#st# p &e& p &e)m(eśc(e p &e) B #mą S&ewską. Służ ł ' m(es&k#jąc m tut#j g# b# & m ) m(ele'(# k )ęb wej. P & pus&c&#l'(e &# &ą)ów Les&k# C&# 'eg m(es&c&#'(e k #k wsc wes&l( ów'(eż w p s(#­ )#'(e )ób p ce &u D b(esł#w(e. Wsp m'(#' t m w je)' m & )wóch w(elk(ch p & w(lejów u& sk#' ch p &e& wójtów ( m(es&c&#' ) Wł#) sł#w# Ł k(etk# we w &eś'(u 1306 .45 Ks(ążę &#tw(e )&(ł '(m )#w' k 't #kt sp &e)#ż )ób k mes# D b(esł#w# w b ęb(e mu ów („c 't #ctum empc( '(s b ' um [...] c m(t(s D besl#(, ('f # mu s c(v(t#t(s, que (te et #c( '#b(l(te #''(s plu (bus p ss()e u't, e(s)em c(v(bus ' st (s f#v #b(l(te c 'f( m#mus”), # w s b'ej kl#u&ul( p tw(e )&(ł też p #w m(es&c&#' ) )ób p D b(esł#w(e leżąc ch p &# mu #m(, b k m(#st#: „b '# ec(#m p e)(ct( c m(t(s D besl#( ext # mu s p pe c(v(t#tem p e)(ct( c(ves ' st ( te'e e )ebe't et h#be e, quem#)m )um b '# e(us)em ('f # mu s p ss()e't #tque te'e't”. K mes D b(esł#w '(e & st#ł ) tej p &()e't f(k w#' 46. Im(ę t ' s(ł je)'#k w&m(#'k w#' st#t'( #& w 1285 . sk# b'(k k #k wsk(, wc&eś'(ej p )sę)ek ( sę)&(# k #k wsk(47. P '(ew#ż p t m ku &'(k# ' &e ź ó)eł, m ż'# p )ej &ew#ć, że w&(ął u)&(#ł w bu'c(e ce stw# p &ec(wk Les&k w( C&# 'emu48. N(e jest w(ęc w kluc& 'e, że ) b # p D b(esł#w(e & st#ł wc(el 'e ) m(#st# &# &ą)ów Les&k#. P & '#jm'(ej c&ęść t ch )ób m gł# leżeć w ej '(e p )g )&(#, c& l( '# Ok lę, sk w '#stęp' m &)#'(u ) kume'tu & 1306 . Ł k(etek 44 ZDM, II, ' 585. F. S(k #, Dębny Młyn, SHGK, I, s. 538-539; J. L#be schek, Rola rzeki Rudawy, s. 335-336; te'że. Sieć wodna, s. 96, 99. 45 KDMK, I, ' 4. 46 P . J. S&ujsk(, Kraków aż do początków XV wieku. Wstępne słowo do najstarszych ksiąg tego miasta, w: Najstarsze księgi, s. XX-XXI. B#)#c& są)&(ł, że w ) kume'c(e & 1306 . m gł ch )&(ć D b(esł#w# D bech('#, w m(e'( 'eg w l(śc(e św(#)­ ków ) kume'tu W#cł#w# II )l# J#'# Musk#t , w st#w( 'eg w P #)&e w 1303 . ( ) t c&ąceg &#m(#' B(ec&# '# K#m(e'(cę: KDKK, I, ' 111. 47 A. B guck(, Ze studiów nad polskimi urzędnikami nadwornymi w XIII w., „C&#s p(­ sm P #w' -H(st c&'e” 29, 1977, 2, s. 124, ' 15; Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIIl wieku. Spisy, t. 4: Małopolska: województwa krakowskie, sandomierskie i lubelskie, &. 1: Urzędnicy małopolscy XIl-XV wieku. Spisy, e). A. Gąs( wsk(, W cł#w 1990, ' 306, 364, 396. 48 P Żmu)&k(, Studium podzielonego Królestwa, s. 505.

74

Te t (um m(#st# l k#c j'eg

gw# #'t w#ł, że '(e p łąc& mu ów m(#st# ( W#welu. P )g )&(e b ł bs&# em &'#c&'ej k 'ce't #cj( wł#s' śc( ce sk(ej ( k śc(el'ej49. D b # '# k #k wsk(ch p &e)m(eśc(#ch )&(e ż ł też J#' Musk#t#. W s(e p'(u 1306 . wójt Albe t ( t &ej #jc &#tw(e )&(l( sp &e)#'(e mu &# 8 g & w(e' g s& p &e& '(ej#k(eg M( sł#w# &w#'eg R że' 30 ł#'ów „(' Dub(s Que cet(”50. J#' Dług s& w Katalogu biskupów krakowskich l k#l(& w#ł te ) b # '# pół' c ) B #m Sł#wk wsk(ej, w ej '(e póź'(ejs&ej ju ) k( B(skup(e: „(' subu b(s C #c v(e's(s, qu( l cum B(skup(e (' subu b( C #c u(e's( ' m('#u ”51. M#jątek te' w&m(#'k w#' w ) kume'c(e b(skup# N#'ke # & 1325 . Op(sując p ł że'(e pew'eg g )u, stw(e )& ' , że leż ' b k B #m Sł#wk wsk(ej („c( c# v#lv#m seu p t#m, que )(c(tu Sl#wk v(e's(s”), '# p #w ) m(#st# („#)ext (s exeu') )e c(v(t#te p e)(ct#”), '#p &e­ c(w m(ejsc# &w#'eg '(eg) ś B(#łą W(eżą, g)&(e &'#j)ują s(ę g ) b(skup(e: „ex pp s(t l c( (ll(us qu( c ')#m )(ceb#tu B#l#we&#, (' qu ep(sc p#les t( su't l c#t("52. W )#je s(ę &#tem, że J#' Musk#t# ) sp ' w#ł e& )e'cją w sąs(e)&tw(e m(#st#. P w g'#'(u g w 1309 . #k(ś m#jątek b(skup(, m że wł#ś'(e ) b # &'#j)ujące s(ę '# p &e)m(ec(#ch, t #f(ł w ęce m(es&c&#'. W k #k wsk(ej ks(ę)&e wp(sów p ) . k(em 1310 &#' t w#' , że He('em#' & Much w# p &ek#&#ł wójt w( J#' w( ) b # b(skup(e w K #k w(e („#l((s )es b s fs e be, )#s he (' )e st#t h#t &v C #c w") p ) &#st#w (mp 'ującej sum 300 g & w(e'53.

49 J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 67 '., 333 '. S cj t p g #f(# Ok łu w m#g# s&c&egół w ch b#)#ń. D tej p #'#l(& w#' głów'(e h(st (ę wł#s' ­ śc( k#p(tul'ej w ej '(e ul(c K#' '(c&ej: M. B(c&-Suk'# wsk#, W. N(ew#l)#, H. R jk wsk#, Zabudowa ulicy Kanoniczej na tle urbanistyki średniowiecznego Okołu, w: Sztuka około 1400. Materiały Sesji Towarzystwa Historyków Sztuki. Poznań, listopad 1995, t. 1, e). T. Ch &#' wsk( ( ('., W# s&#w# 1996, s. 87-102; M.D. K w#lsk(, Uposażenie krakowskiej kapituły katedralnej w średniowieczu, K #ków 2000, s. 208, 237-241; M. K c&e sk#, Związki kanoników katedry krakowskiej z mieszczaństwem Krakowa w XV wieku, w: Ecclesia et civitas, s. 162-163. 50 KDKK, 1, ' 113. Z. Les&c& ' sk#-Sk ęt w#, Dubis Querceti, w: SHGK, I, s. 625. 51 J. Dług s&, Katalog biskupów krakowskich, w ). J. S& m#ńsk(, w: MPH 's, t. 10, c&. 2, W# s&#w# 1974, s. 185; W. K l#k, Jurydyki krakowskie, „A che( '” 38, 1962, s. 235-237; Inwentarz akt jurydyk krakowskich 1412-1809, p #ć. W. K l#k, W# s&#w# 1968, s. 8-9, 23-26, 53-66. 52 KDKK, I, ' 138. F. S(k #, Biała Wieża, w: SHGK, I, s. 66; te'że, Biskupie, w: t#mże, s. 126. 53 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 134. J. M(tk wsk(, Jan, w: PSB, t. 10, W cł#w 1962-1964, s. 432.

2. St uktu

g#'(&#cj( k śc(el'ej

75

2. STRUKTURY ORGANIZACJI KOŚCIELNEJ

M(#st l k#c j'e w K #k w(e st#w#ł s(ę ) p c&ątku XIII w. c #& w#ż'(ejs& m pu'ktem w t p g #f(( s#k #l'ej #gl me #cj( k #k wsk(ej54. Gm('# m(ejsk# '(e m gł# s(ę &w(j#ć &wł#s&c&# be& wł#s'eg k śc( ł# ( cme't# &# p# #f(#l'eg . P(e ws&ą św(ąt '(ą p# #f(#l'ą '# te e'(e póź'(ejs&eg m(#st# l k#c j'eg b ł k śc(ół Św(ętej T ójc , p &ek#&#' w 1222 . p &e& Iw '# O) wąż# ) m('(k#' m. B(skup &#tw(e )&(ł tę c& '' ść p #w'ą ) kume'tem & 1227 ., &w#l'(#jąc b #c( k#&' ­ )&(ejów & b w(ą&ków )us&p#ste sk(ch: „#b m'( s ll(c(tu)('e cu e p# ch(#l(s”55. W ' c(e w Roczniku kapituły krakowskiej p(sującej p ) k(em 1222 p & b c(e ) m('(k#'ów &#&'#c& ' , że k śc(ół Św(ętej T ójc b ł p ł ż ' '# te e'(e m(#st# („)e c(v(t#te”)56, J#' Dług s& &#ś '#&w#ł tę św(ąt '(ę „m#tką ( p c&ątk(em” („m#t (x et (g ”) k #k wsk(ch p# #f((57. P & '#jm'(ej c&ęść )#w' ch p #w p# #f(#l­ ' ch p &es&ł# '# k śc(ół M# (#ck(, w bu) w#' w l#t#ch 20. XIII w. & fu')#cj( Iw '#. P & p m'(jm , że w 1224 . w&m(#'k w#' jeg p b s&c:. Św(#)ectwem &w(ą&ków łąc&ąc ch tę św(ąt '(ę & (st'(ejącą

54 K. Ożóg, Klasztorna geografia średniowiecznego Krakowa, w: Klasztor (v mieście średniowiecznym i nowożytnym. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej w Turawie (v dniach 6-8 V 1999 r. przez Instytut Historii Uniwersy­ tetu Opolskiego i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, e). M. De w(ch, A. P bóg-Le'# t w(c&, W cł#w 2000, s. 217-234; A. W(tk wsk#, Przestrzeń sakralna późnośredniowiecznego Krakowa, w: Ecclesia et civitas, s. 37-48; A. N(ew(ńsk(, Przestrzeń kościelna w topografii średniowiecznego Krakowa. Próba syntezy, Lubl(' 2004. 55 KDR I, ' 18; Z. K &ł wsk#-Bu)k w#, Założenie klasztoru OO. Dominikanów w Krakowie, RK, 20, 1926, s. 1-19; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 120 '.; D.A. Dek#ńsk(, Początki zakonu dominikanów prowincji polsko-czeskiej. Pokolenie św. Jacka w zakonie, G)#ńsk 1999, s. 55-67; G. L#bu)#, Kraków w początku działalności dominikanów w Polsce, w: Dominikanie w środkowej Europie w XIII-XIV w. Aktywność duszpasterska i kultura intelektualna, e). J. Kł c& wsk(, J.A. Sp(eż, P &'#ń 2002 (Stu)(# '#) H(st (ą D m('(k#'ów w P lsce, 3), s. 17-24. 56 Rocznik kapituły krakowskiej, w ). Z. K &l wsk#-Bu)k w#, w: MPH 's, t. 5, W# s&#w# 1978, s. 73. W sp #w(e ('te p et#cj( &'#c&e'(# słów „)e c(v(t#te” & b. J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 159; R T s&k#, Obraz przestrzeni miejskiej, s. 52-53; J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 179. 57 Annales, ks. 6, s. 235. 58 KDKK, I, ' 13. M. F (e)bc g, Założenie i początkowe dzieje kościoła N. Panny Marii w Krakowie, RK, 22, 1929, s. 2-8; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 120; E. P(w w# c& k, Dzieje kościoła Mariackiego (XIII-XVI w.), K #ków 2000, s. 73 '.; J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 170-171.

76

Te t (um m(#st# l k#c j'eg

) c&#su &ą)ów Les&k# B(#łeg wspól' tą kupców w K #k w(e jest test#cj# ) kume'tu w jew ) k #k wsk(eg M# k# & 1230 . Wś ó) ep e&e't#'tów k #k wsk(ej civitas w stąp(ł t#m W jsł#w, )uch w' k śc( ł# M# (#ck(eg („s#ce ) tus )e s#'ct# M# (#”)59. Jes&c&e p &e) w(elką l k#cją K #k w# & 1257 . p łu)'( w# c&ęść ks&t#łtująceg s(ę m(#st# m gł# & st#ć włąc& '# ) k ęgu ' wej p# #f(( p & k śc(ele Ws& stk(ch Św(ęt ch, p wst#łeg &#pew'e w XIII w. & fu')#cj( m ż' wł#)c&ej60. W 1237 . w K #k w(e s(#)ł też k 'we't f #'c(s&k#ńsk( & P #g(, sp w#)& ' &#pew'e p &e& m ż' wł#)cę Te ) # G f(tę61. W c&#s#ch J#'# Dług s&# &# wł#śc(weg fu')#t # k #k wsk(eg kl#s&t u f #'c(s&k#ńsk(eg uw#ż#' je)'#k B lesł#w# Wst )l(weg 62. N# pół' c' m b &eżu póź'(ejs&eg m(#st# l k#c j'eg s(e)l(ł s(ę k 'we't k#' '(ków egul# ' ch Duch# Św(ęteg )e S#x(#, któ & w 1244 . bjęl( k śc(ół ( kl#s&t Św(ęteg K & ż#, ufu') w#' p &e& b(skup# P ę) tę63. B #c(# & st#l( p &e'(es(e'( w t m(ejsce & b(skup(eg P ą)'(k# (B(#łeg ), g)&(e sp w#)&(ł (ch k ł 1220 . Iw O) wąż64.

59 KM g, ' 11. 60 J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 122-123, 129; J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 156-157; M. Sł ń, Fundatio civitatis, s. 231. 61 Fu')#t # k 'we'tu &()e't f(k w#ł G. L#bu)#, Kto był fundatorem-założycielem klasztoru franciszkanów w Krakowie, w: Zakony franciszkańskie w Polsce, t. 1: Franciszkanie w Polsce średniowiecznej, c&. 1: Franciszkanie na ziemiach polskich, e). J. Kł c& wsk(, K #ków 1983, s. 369-381. B#)#c& b#& w#ł '# t #) cj( kl#s&t 'ej ut w#l 'ej w w(& t#cj( & 1612 .; & b. też M.L. Wójc(k, Ród Gryfitów do końca XIII w. Pochodzenie, genealogia, rozsiedlenie, W cł#w 1993, s. 56-57. Te ) '#leż#ł ' ) '#jw żs& ch k ęgów m#ł p lsk(eg m ż' wł#)&tw#, któ e w w(e #ł s(l' wpł w '# ż c(e p l(t c&'e w ks(ęstw(e ) c&#su us#m )&(el'(e'(# s(ę B lesł#w# Wst )l(weg k ł p ł w XIII w.; & b. S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społecznoustrojowej odrębności Polski, wyd. 2, W# s&#w# 2000, s. 85. W k es(e k ótk(ch &ą)ów He' k# B )#teg w M#ł p lsce Te ) p w#)&(ł &# &g )ą teg wł#)c k l '(&#cję '# P )h#lu, g)&(e fu') w#ł p#ctw c ste sk(e w Lu)ź­ m(e &u, p &e'(es( 'e p tem ) S&c& & c#; & b. J.M. M# s&#lsk#, Opactwo cystersów w Szczyrzycu od XIII do końca XX wieku. Dzieje, gospodarka, kultura, K #ków 2011, s. 32. 62 Annales, ks. 3, s. 279; Liber beneficiorium, ks. 3, s. 463. Wc&eś'(ej fu')#cję k 'we'tu )' t w#' je) '(e w Roczniku krakowskim (p ) k(em 1237, s. 838: „f #t es M(' es ('t #'t C #c v(#m”) ( Roczniku miechowskim (p ) k(em 1236, s. 123: „f #t es M(' es ve'e u't C #c v(#m"), ch ć w ż#)' m & '(ch '(e p )#' (m(e'(# fu')#t #. 63 Liber beneficiorium, ks. 3, s. 38-39. 64 K. A't s(ew(c&, Zakon Ducha Świętego de Saxia w Polsce średniowiecznej, „N#s&# P & s&ł ść” 23, 1966, s. 167-198; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich,

2. St uktu

g#'(&#cj( k śc(el'ej

77

Z#pew'e w p(e ws&ej p ł w(e XIII w. w &#ch )'(ej c&ęśc( p & s&łej gm(' l k#c j'ej p wst#ł t#kże k śc(ół św. S&c&ep#'#*65. Op(s#'e fu')#cje wp(s w#ł s(ę '(ewątpl(w(e w uw(eńc& ' p & w(­ lejem l k#c j' m & 1257 . p ces f m w#'(# s(ę #m p &est &e'' ch m(#st# l k#c j'eg . O)' s( s(ę w ęc& w #że'(e, że gm('# l k#c j'# & st#ł# włąc& '# w p & g t w#'e &#wc&#su #m g#'(&#cj( ż c(# el(g(j'eg . K śc(ół M# (#ck( w #& & cme't# &em w&' s(ł s(ę p & głów' m pl#cu m(ejsk(m ( &#jm w#ł p & cję '#jb# )&(ej p est(ż ­ wej św(ąt '(66, # fu')#cje ) m('(k#ńsk#, f #'c(s&k#ńsk# ( s&p(t#l'# p & st#ł '# pe fe (#ch m(#st#, c )p w(#)#ł ówc&es' m st#'­ )# ) m l k#l(&#cj( t#k(ch k 'we'tów67. S(eć p# #f(#l'# K #k w# mus(#ł# '#stęp'(e ulec pew' m k ekt m w #& & l k#cją p &est &e''ą & 1257 . P &eb(eg p )&(#łów p# #f(#l' ch m(#st# k mu'#l'eg b #&uje ) kume't b(skup# J#'# G t w(c# & 1327 . P #w# p# #f(#l'e w b ęb(e XIII-w(ec&'eg m(#st# k mu'#l'eg b ł wte) p )&(el 'e m(ę)& c&te k śc( ł : M# (#ck(, Św(ęteg K & ż#, św. S&c&ep#'# ( Ws& st­ k(ch Św(ęt ch68. O&'#c&# t , że &#pew'e p l k#cj( m(#st# w jeg pół' c' m ( &#ch )'(m ej '(e e g w#' p# #f(e p & k śc( ł#ch św. S&c&ep#'# ( Św(ęteg K & ż#. W#ż' m ) peł'(e'(em st uktu k śc(el' ch st#ł s(ę t#kże k śc(ół św. M# k#. Z st#ł ' ufu') w#' w 1263 . p &e& B lesł#w# Wst )l(weg ( p &ek#&#' k#' '(k m

s. 129-130; M. St# '#wsk#, Między Jerozolimą a Łukowem. Zakony krzyżowe na ziemiach polskich w średniowieczu, W# s&#w# 1999, s. 128 '.; J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 167-169. 65 K. R#)w#ńsk(, Kraków przedlokacyjny, s. 213-215; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 129; J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 172; p . M. R żek, Nie istniejący kościół św. Szczepana, „B(ulet ' H(st (( S&tuk(" 36, 1974, s. 215-226. 66 J. R#jm#', Unsere liebe Fraue. Wspólnota miasta i kościoła w Krakowie w XIV wieku, „Ś e)'( w(ec&e P lsk(e ( P ws&ech'e" 8, 2012, s. 150-201. 67 J. P(ek#lsk(, Od Kolonii do Krakowa, s. 139-140, 238-240; te'że, Klasztor jako element wczesnych miast na ziemiach polskich w świetle źródeł archeologicznych, w: Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej w Dąbrowie Niemodlińskiej w dniach 4-6 XI 1993 przez Instytut Historii WSP w Opolu i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, e). A. P bóg-Le'# t w(c&, M. De w(ch, Op le 1995, s. 127-140; A. Buk , Najstarsze klasztory dominikańskie przestrzeni ośrodków wczesnomiejskich na ziemiach polskich, w: Dominikanie: Gdańsk, Polska, Europa, e). D.A. Dck#ńsk(, A. G łemb'(k, M. G ubk#, G)#ńsk-Pelpl(' 2003, s. 287-306. 68 KDMK, III, ' 374.

78

Te t (um m(#st# l k#c j'eg

egul# ' m ) p kut , któ & p & b l( '# &(em(e p lsk(e w 1257 ., p #w) p ) b'(e & P #g(69. K śc(ół ( kl#s&t leż#ł w b ęb(e k ęgu p# #f(( M# (#ck(ej. N# p c&ątku XIV w. b #c(# st c& l( '#wet spó & k śc( łem NMP p #w# ) peł'(e'(# p sług )us&p#ste sk(ch70. N#leż ów'(eż &w óc(ć uw#gę, że kl#s&t Św(ęteg Duch# '(e b ł je) 'ą pl#cówką s&p(t#l'ą )&(#ł#jącą w g #'(c#ch k #k wsk(eg m(#st# l k#c j'eg . W 1227 . Iw O) wąż &w#l'(#jąc ) m('(k#'ów & b ­ w(ą&ków )us&p#ste sk(ch, &#st &egł, że bę)ą p(ek w#ć s(ę ch m(71. Zg )'(e & bullą )pust wą I'' ce'teg IV & 1253 . p(ekę '#) p(elg & m#m(, ch m( ( ub g(m( sp #w w#l( t#kże c ste s( & kl#s&t u w M g(le72. Z k le( '# p &e)m(eśc(u p &e) B #mą S&ewską )&(#ł#ł też lep & (um, w&m(#'k w#'e w ks(ę)&e wp(sów p ) k(em 132773. O )w(e)&#'(u t ę) w#t ch w K #k w(e ( S#') m(e &u p &e& św. K('gę wsp m('# jej ż w t74. Z# s w#' p ces f m w#'(# s(ę p &est &e'( k śc(el'ej K #k w# p &eb(eg#ł we)ług &'#'eg & w(elu ('' ch m(#st m )elu. Schem#t te' &#kł#)#ł e g w#'(e ' w ch p# #f((, s#)&e'(e w m(eśc(e k 'we'tów me') k#'ck(ch #& &#ł że'(e kl#s&t u s&p(t#l'eg 75. S&c&egól'(e ch#­ #kte st c&' m m me'tem t ch p &e b #żeń b ł ))#'(e w &# &ą) )#w'eg k śc( ł# p# #f(#l'eg ) m('(k#' m #& e g w#'(e ' wej f# . T#k st#ł s(ę '# p & kł#) we W cł#w(u, g)&(e lę p(e ws&ej św(ąt '( p# #f(#l'ej '# lew m b &egu O) )eg #ł &#pew'e k śc(ół św. W jc(ech#. W 1226 . b(skup W#w & '(ec p &ek#&#ł tę św(ąt '(ę 69 Rocznik kapituły krakowskiej, s. 86-87: „ ) )e Pe'(te't(# be#t um M#'( um ('t #t P l '(#m p 't(f(c#tus Alex#') ( qu#'(”; t#mże, s. 90: „eccles(# S#'ct( M# c( #) f #t es )e Pe'(te'c(# Be#t um M#'( um (' c(v(t#te fu')#tu ”; & b. też KDM, II, ' 125. Fu')#cję p & p(s#ł B lesł#w w( J#' Dług s&: Annales, ks. 7, s. 115; Liber beneficiorium, ks. 3, s. 468; A. B uź)&(ńsk(, Kanonicy Regułami od Pokuty w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, w: Studia z dziejów kościoła ńv. Marka w Krakowie, red. Z. Kl(ś, K #ków 2001, s. 25; J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 199 '. '° J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 201-202. 71 KDP, I, ' 18. 72 KM g, ' 26: „p(et#t(s pe (bus, qu#e (b()em e g# pe eg (' s, ('f( m s et p#upe es exe ce ( c 'sueve #'t”. M. Z)#'ek, Proces implantacji, s. 534. '3 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 893. J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 169; te'że, Żywoty i cuda świętych jako źródła do dziejów Krakowa w XIII wieku, w: Księga jubileuszowa Profesora Feliksa Kiryka, e). A. Ju ec&k , F. Leś'(#k, Z. N g#, K #ków 2004, s. 180. 74 MPH, t. 4, Lwów 1884, s. 693. 75 M. Sł ń, Fundatio civitatis, s. 227-245.

2. St uktu

g#'(&#cj( k śc(el'ej

79

) m('(k#' m, k eśl#jąc ją j#k „p ł ż 'ą w m(eśc(e” („(' c(v(t#tę s(t#m”), # fu'kcję ' wej f# p &ejął &#pew'e k śc(ół św. M# (( M#g­ )#le' 76. P ) b'(e st#ł s(ę w G)#ńsku. S łt s# ( c&ł 'ków t#mtejs&ej gm(' kup(eck(ej w&m(#'k w#' p #& p(e ws& w ) kume'c(e Św(ęt pełk# & 1227 ., p &ek#&ując m ) t chc&#s w k śc(ół p# #f(#l' św. M(k ł#j# ) m('(k#' m77. S(e)&(bę p# #f(( p &e'(es( ' &#pew'e ) k śc( ł# św. K#t# & ' , któ p & st#ł ów'(eż f# ą &#ł ż 'eg w p ł w(e XIII w. m(#st# l k#c j'eg '# p #w(e lubeck(m78. P ) b'e p &esu'(ęc(# w b ęb(e s(ec( p# #f(#l'ej t w# & s& ł fu')#cj( k 'we'tu me') k#'ck(eg w P &'#'(u79. M żl(we, że k ł 1231 . Wł#) sł#w O) '(c p ób w#ł sp w#)&(ć ) m('(k#'ów ) k śc( ł# p# #f(#l'eg św. M# (( M#g)#le' '# p #w m b &egu W# t , w Ś ó)ce, je)'#k w 1244 . P &em sł I w #& & b #tem ( m#tką p &e'(eśl( &#k ''(ków '# ) ug( b &eg &ek(, ) k śc( ł# św. G t# )#, g)&(e (st'(#ł# ch b# już wc&eś'(ej s#)# 76 Schlesisches Urkundenbuch, t. 1, e). H. Appelt, K l' 1963, ' 266. M. Mł '# sk#-K#let ' w#, Wrocław w XI!-XIII wieku. Przemiany społeczne i osadnicze, W cł#w 1986, s. 44 '., 79 '.; C. Buśk , M. K#c&m# ek, U progu nowej epoki, w: Historia Wrocławia, t. 1: Od pradziejów do końca czasów habsburskich, e). C. Buśk ( ('., W cł#w 2001, s. 85 '.; M. Sł ń, Fundatio civitatis, s. 229 '. “ K. J#s(ńsk(, Przywilej księcia pomorskiego Świętopełka dla dominikanów z 22 I 1227 roku, w: te'że, Prace wybrane z nauk pomocniczych historii, T uń 1996, s. 343-357, g)&(e e) cj# ) kume'tu '# s. 349-350; te'że, Początki gminy miejskiej w Gdańsku. Na marginesie badań nad dokumentem Świętopełka dla dominikanów gdańskich z 1227 r., w: Studia nad dziejami miast i mieszczaństwa (v średniowieczu. Studia ofiarowane Profesorowi Antoniemu Czachorowskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, e). R. C&#j#, J. T#')eck(, T uń 1996, s 43-57. 78 Z. P l#k, Historia poszukiwań trzynastowiecznego Gdańska, w: Civitas Cholbergicnsis, s. 135-145; Z. M#c(#k wsk#, Położenie miasta lubeckiego Gdańsku, w: „Rzeźgdańska" z 1308 roku w świetle najnowszych badań. Materiały z sesji naukowej 12-13 listopada 2008 roku, e). B. Śl(w(ńsk(, G)#ńsk 2009 (Res Ge)#'e'ses. Stu)(# ( M#te (#ł Mu&eum H(st c&'eg M(#st# G)#ńsk#, 3), s. 16-26; t#ż, Kształtowanie przestrzeni Głównego Miasta w Gdańsku do początku XV w., G)#ńsk 2011 (F 'tes C mme't#t( 'esąue #) Res Gest#s Ge)#'( et P me #'(#e, 3), s. 21 '. 79 E. W(ś'( wsk(, Rozwój sieci parafialnej w średniowiecznym Poznaniu, w: Początki i rozwój Starego Miasta w Poznaniu w świetle badań archeologicznych i urbanistyczno■architektonicznych, e). W. Bł#s&c& k, W# s&#w#-P &'#ń 1977, s. 391-404; T. Ju ek, Przebieg lokacji Poznania, s. 175 '.; te'że, Wokół zagadek najdawniejszych dziejów fary poznańskiej, „K '(k# M(#st# P &'#'(#” 2003, 3 (&. specj. Stara i nowa fara), s. 42-62; M. Sł ń, Fundatio civitatis, s. 227-245; te'że, Fundacja Poznania. Dominikanie, fara, szpital i lokacja miasta, w: Ambona. Teksty o kulturze średniowiecza ofiarowane Stanisławowi Bylinie, e). K. B #ch#, W. B je , W# s&#w# 2016, s. 81-106; S. G#wl#s, Ustrojowe i społeczne uwarunkowania lokacji, s. 26 '.

80

Te t (um m(#st# l k#c j'eg

kup(eck#80. Ok ł 1252 . P &em sł u& sk#ł &g )ę b(skup# ( k#p(tuł '# w ) ęb'(e'(e bs&# u m(#st# (c(v(t#$) & k ęgów p# #f(#l' ch k śc( łów św. M# c('# ( św. W jc(ech# #& '# ufu') w#'(e w t m m(ejscu ' weg k śc( ł# p# #f(#l'eg , póź'(ejs&ej f# św. M# (( M#g)#le' 81. Zg )'(e & ' tą p(sującą l k#cję m(#st# lew b &eż'eg w P &'#'(u w Roczniku kapituły poznańskiej, w 1253 . '#stąp(ł p &e' ­ s(' lu)' śc( ks(ążęcej &e Ś )k( b k k śc( ł# św. M#łg &#t '# lew b &eg W# t , '# bs&# m(#st# l k w#'eg b k k śc( ł# św. M# c('#: „)e c(v(t#te, que e #t s(t# (' # e# que v c#tu S th)# c( c# eccles(#m s#'cte M# g# ethe [...] p pe )e eccles(# s#'ct( M# t('(, ub( fue #t #l(# c(v(t#s p (m(tus l c#t#”82. W ) kume'c(e l k#c j' m )l# P &'#'(# wsp m'(#' &g )&(e '# p wst#'(e f# #& '# g#'(& w#'(e p cesj(, któ e m(#ł w us&#ć & '(ej w )'( św(ątec&'e83. P ces ks&t#łt w#'(# p &est &e'( k śc(el'ej K #k w# &'#j)uje też #'#l g(e w h(st (( k(lku ('' ch m(#st l k w#' ch w XIII-w(ec&'ej M#ł p lsce. Uw#gę &w #c#ją &wł#s&c&# p &e b #że'(# s(ec( k śc(el'ej S#') m(e &#. Zg )'(e & p &ek#&em J#'# Dług s&# w Liber beneficiorum, w 1226 . Iw O) wąż ))#ł ) m('(k#' m )#w' k śc(ół p# #f(#l' św. J#kub# '# W&gó &#ch St# m(ejsk(ch, w &w(ą&ku & c& m p #w# p# #f(#l'e & st#ł p &e'(es( 'e '# p ł ż ' '(ec )#lej '# &#chó) k śc(ół św. P#wł#84. Ref m# m(#ł# &#pew'e &w(ą&ek & utw &e'(em w S#') m(e &u gm(' bc ch kupców85. C#łk w(t# e g#'(&#cj#

80 T. J#s(ńsk(, Uwarunkowania lokacji Poznania, w: Civitas Posnaniensis, s. 163-172; S. G#wl#s, Ustrojowe i społeczne uwarunkowania lokacji, s. 27. 81 PMR ' 2. 82 Rocznik kapituły poznańskiej, s. 32. 83 PMR ' 3. W sp #w(e c&#su p wst#'(# f# & b. M. Sł ń, Fundacja Poznania, s. 97 '. 84 Liber beneficiorium, ks. 3, s. 454-455; Z. G łub(ew w#, Kościół dominikański pw. św. Jakuba w Sandomierzu w XIII stuleciu i jego dekoracja architektoniczna, w: Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222-1972, t. 2, W# s&#w# 1975, s. 42 '.; T. L#l(k, Sandomierz w świetle źródeł pisanych, w: Sandomierz: badania 1969-1973, t. 1, e). S. T#b#c& ńsk(, W# s&#w# 1993, s. 49-72, 61 '.; A. Buk , Sandomierz wczesnopiastowski, w: Dzieje Sandomierza, t. 1: Średniowiecze, e). S. T #wk wsk(, W# s&#w# 1993, s. 45-90; M. Fl ek, Kościół św. Jakuba i dawny klasztor dominikanów w Sandomierzu, KHKM, 42, 1994, 1, s. 3-25; F. K( k, Kościół i parafia św. Pawła w Sandomierzu w okresie staropolskim, w: Ecclesia, cultura, potestas. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa. Księga ofiarowana siostrze profesor Urszuli Borkowskiej OS U, e). P. K #s ( ('., K #ków 2006, s. 105-127 85 P. Ok'(ńsk(, Główne etapy formowania się miasta lokacyjnego w Sandomierzu w XIII-XIV wieku, RH, 82, 2016, s. 83 '.

2. St uktu

g#'(&#cj( k śc(el'ej

81

st uktu k śc(el' ch mus(#l# '#stąp(ć '# et#p(e l k#cj( '# p #w(e m#g)ebu sk(m w 1286 . &# &ą)ów Les&k# C&# 'eg . N we m(#st & st#ł &#ł ż 'e '# sąs(e)'(m W&gó &u M(ejsk(m. W p & w(leju l k#c j' m ks(ążę &#st &egł, że u& sk#ł u b(skup# &g )ę '# e g w#'(e )l# m(es&c&#' p# #f(( („p# ch(# spec(#l(s”) p & k śc(ele św. P( t #86. N# &#ch )'(ch b &eż#ch ' w w t c& 'eg m(#st# ks(ążę ufu') w#ł k lej' k 'we't ) m('(k#'ów, któ p )leg#ł je)'#k st# s&emu, wc(ąż (st'(ejącemu kl#s&t w( p & k śc(ele św. J#kub#87. N# p c&ątku XIV w. w S#') m(e &u kl#s&t &#ł ż l( też k #k wsc b #c(# Duch# Św(ęteg . K 'we't te' & st#ł ufu') w#' w 1302 . p &e& k#s&tel#'# k #k w­ sk(eg Zeg tę88. D kume't w st#w( ' w tej sp #w(e p(ec&ęt w#ł ówc&es' st# st# c&esk(, ks(ążę p lsk( B lesł#w, # t#kże b(skup J#' Musk#t# ( k#p(tuł# k#te) #l'#. K(lk# l#t wc&eś'(ej, w 1298 ., Musk#t# ufu') w#ł ów'(eż s&p(t#l Św(ęteg Duch# w #& & k śc( łem św. J#'# Ch &c(c(el# w Sł#wk w(e89. Uw#gę &w #c# też p ces f m w#'(# p &est &e'( k śc(el'ej N weg Sąc&#. P & w(lej l k#c j' W#cł#w# II & 1292 . '(e egul w#ł c p #w)# ks&t#łtu s(ec( p# #f(#l'ej m(#st#, ust#' w(ł w '(m je)'#k j# m# k w kt#wę św(ęt# )e) k w#'eg św. M#łg &#c(e, bę)ącej p#t 'ką k śc( ł# p# #f(#l'eg 90. W 1303 . wł#)c# p tw(e )&(ł też b(skup w( J#' w( Musk#c(e p #w p#t '#tu '#) k śc( łem św. W jc(ech# w N w m Sąc&u #& jeg św(ąt '(ą f(l(#l'ą, '#&w#'ą w ) kume'c(e k śc( łem m(#st# („eccles(# c(v(t#t(s”)91.

86 Dokument lokacyjny Leszka Czarnego dla Sandomierza z 1286 roku, w ). T. G(e g(el, R. J p. S#') m(e & 2015 (Ź ó)ł# ) D&(ejów S#') m(e &#, 1), s. 51. R. Ku'kel, P M & wsk(, Kościół ńv. Piotra w Sandomierzu. Analiza historyczno-architektoniczna, w: Sandomierz: badania 1969-1973, t. 2: Wzgórze Collegium Gostomianum, e). S. T#b#c& ńsk(, W# s&#w# 1996, s. 144-156. 87 W. Gl(ńsk(, Dominikański kościół św. Marii Magdaleny w Sandomierzu w świetle badań archeologicznych, w: Klasztor w mieście średniowiecznym, s. 547-558; M. Fl ek, Sandomierski ośrodek grodowo-miejski w średniowieczu. Przemiany przestrzenne i funkcjo­ nalne, W# s&#w# 2005, s. 42; D. Bu )& , Sandomierski klasztor św. Marii Magdaleny w średniowieczu, „N#s&# P &es&ł ść” 108, 2007, s. 219-224. 88 KDM, II, ' 520. K. A't s(ew(c&, Szpital i kościół św. Ducha w Sandomierzu, „Stu)(# S#') m(e sk(e” 2, 1981, s. 265-274; M. St# '#wsk#, Między Jerozolimą a Lukowem, s. 229-230. 89 Liber beneficiorium, ks. 3, s. 56; F. K( k, Miasto średniowieczne, w: Dzieje Sławkowa, e). F. K( k, K #ków 2001, s. 84-85; M. St# '#wsk#, Między Jerozolimą a Lukowem, s. 132-133. 90 KDP, III, ' 67. 91 KDKK, I, ' 111.

82

Te t (um m(#st# l k#c j'eg

Rów'(eż w t m w p#)ku ch )&(ł w(ęc &#pew'e k śc(ół św. M#ł­ g &#t . P & p m'(jm , że '# p c&ątku XIV w. w(&e u'ek tej św(ętej &'#l#&ł s(ę '# '#jst# s&ej p(ec&ęc( m(ejsk(ej N weg Sąc&#. J#k w(#) m , W#cł#w pl#' w#ł ów'(eż p &e'(eść tut#j k 'we't kl# sek &e St# eg Sąc&#, ) c&eg je)'#k st#tec&'(e '(e ) s&ł . Zg )'(e je)'#k & t #) cją p &ek#&#'ą p &e& J#'# Dług s&# ( XVII-w(ec&'ą ('sk pcją k śc(el'ą &#ł ż ł ' w N w m Sąc&u k 'we't b #c( m'(ejs& ch92. K #k wsk(e k 'we't me') k#'ck(e '(e ut & m w#ł w XIII w. śc(sł ch &w(ą&ków & wł#)&#m( k mu'#l' m( K #k w#. P & st#w#ł '#t m(#st w bl(sk(ch el#cj#ch &e ś ) w(sk#m( sw (ch fu')#t ów ( '#jw(ęks& ch ) b )&(ejów, # w(ęc & )w #m( ks(ążęc m ( b(skup(m93. Głów'ą pł#s&c& &'ą k 't#któw m(ejsk(ch ('st tucj( & kl#s&t #m( f #'c(s&k#ńsk(m ( ) m('(k#ńsk(m b ł# &#pew'e k 't l# &#p(sów p b ż' ch m(es&c&#'. D&(#ł#'(# & t m &w(ą&#'e '#leż#ł & pew' ­ śc(ą ) '#jst# s& ch up #w'(eń wł#)& k mu'#l' ch, ch ć &'#j)ują św(etle'(e ) p(e w ks(ę)&e wp(sów. P(e ws& &#p(s st#t'(ej w l( u) kume't w#' w '(ej p ) k(em 130294. W S#') m(e &u &# &ą)&#'(u p &e& wójt# ( wspól' tę m(es&c&#' leg#t#m( '# &ec& kl#s&t u D m('(k#'ów wsp m('# s(ę już je)'#k w p & w(leju Les&k# C&# 'eg )l# ) m('(k#'ów w S#') m(e &u & 1286 .95 St su'k w wc&eś'(e, m że już w XIII w., w b(tę wpł wów #) m(ejsk(ej K #k w# t #f(ł '#t m(#st s&p(t#l Św(ęteg Duch#. P &e) 1324 . #jc &#c&ęl( ust#'#w(#ć u &ę)'(k# &w#'eg p w(& em, któ #)m('(st 92 Liber beneficiorium, ks. 3, s. 467; Z. Be(e s) f, B. K #s' w lsk(, Sztuka gotycka, w: Dzieje miasta Nowego Sącza, t. 1, e). F. K( k, W# s&#w#-K #ków 1992, s. 202-210, p & p. 7. 93 B. K w#lsk#, Bolesław Wstydliwy i św. Kinga a ruch franciszkański, w: Mendykanci w średniowiecznym Krakowie, e). K. Ożóg, T. G#łus&k#, A. Z#jch wsk#, K #ków 2008, s. 97-112; K. Ożóg, Relacje mendykantów ze środowiskiem dworskim oraz katedralnym na Wawelu do końca XV wieku, w: t#mże, s. 97-112; S. G#wl#s, Pobożność Władysława Łokietka, w: Ecclesia, regnum, fontes. Studia z dziejów średniowiecza, e). S. G#wl#s ( ('., W# s&#w# 2014, s. 206-216. 94 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 13. E. P(w w# c& k, Legaty testamentowe „ad pias causas” w XV-wiecznym Krakowie. Z badań nad pobożnością miejską, K #ków 2010, s. 37; J. W smułek, Przejawy religijności mieszczan krakowskich na podstawie XIV-wiecznych testamentów i zapisów pobożnych, „O) )&e'(e ( Ref m#cj# w P lsce” 54, 2010, s. 85-126; te'że, Testamenty mieszczan krakowskich (XIV-XV wiek), W# s&#w# 2015. 95 Z. M#&u , Dwa dokumenty Leszka Czarnego dla dominikanów sandomierskich, „Stu)(# H(st c&'e" 12, 1969, 4, s. 608.

2. St uktu

g#'(&#cj( k śc(el'ej

83

w#l ) ch )#m( kl#s&t ' m( p &e&'#c& ' m( '# p t &eb ch ch96. Zw kle p & jmuje s(ę, że #)# u& sk#ł# te up #w'(e'(# ) p(e p stłum(e'(u bu'tu wójt# Albe t#97. M gł m(eć 'e je)'#k )#w'(ejs&ą met kę, p '(ew#ż m żl(we, że &#k ''(c w&(ęl( u)&(#ł w ebel(( m(es&c&#' k #k wsk(ch. W ks(ę)&e m(ejsk(ej w l#t#ch 1312 ( 1317 wsp m'(#' b w(em sk 'f(sk w#'(u p ep & t w( k #k wsk(emu A)#m w( )w & s&c&# leżąceg p & ul(c Św(ęteg K & ż#, # w(ęc w ej '(e kl#s&t u98. N#jw(ęcej uw#g( #jc p św(ęc#l( c& w(śc(e s tu#cj( m#jątk wej k śc( ł# M# (#ck(eg 99. W 1294 . jeg pleb#' Rej' l) p &e'(ósł '# p #w '(em(eck(e w(eś B ' w(ce (P lsk(e), bę)ącą w up s#że'(u f# , chcąc p )'(eść ) ch ) ( p p #w(ć k ') cję m#te (#l'ą k śc( ł#: „v le's pe (ps(us e)(tus #mpl(#t s eccles(e c ')(c( 'em f#ce e mel( em”. Z#s#)źc#m( B ' w(e & st#l( p#t cjus&e k #k wsc D tm# Kec&e ( jeg s ' K st ', # '# l(śc(e św(#)ków ) kume'tu w stąp(ł wójt k #k wsk( J#śk 100. W 1304 . wł#)&e m(ejsk(e &#tw(e )&(ł p &um(e'(e w sp #w(e w k & st#'(# p &e& s łt sów B ' w(e w ) & Ru)#w , któ # p &epł w#ł# p &e& sąs(e)'(e ) b # ce sk(e101. W# t &#uw#ż ć, że wł#śc(c(ele wsp m'(#' ch )ób '#leżel( ) )u T p ów, t#k s#m j#k G &eg &, któ sp &ec(w(#ł s(ę wc&eś'(ej p ób m p &ek p#'(# mł 'ówk( ( & st#ł śc(ęt &# u)&(#ł w bu'c(e p &ec(wk Les&k w( C&# 'emu. T &eb# też ) )#ć, że ) kume't & 1304 . &#ch w#ł s(ę w # ch(wum p# #f(#l' m102. W#ż' &#p(s '# &ec& k #k wsk(eg k śc( ł# M# (#ck(eg &#w# t w test#me'c(e Sul(sł#w

90 Najstarszy zbiór, ' 2. 97 S. P(ek# c& k, Początki miejskiej opieki społecznej w średniowiecznym Krakowie, RK, 32, 1952, 4, s. 108 '. 98 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 237, 404. P . E. Dług p lsk(, Władysław Łokietek na tle swoich czasów, w ). J. Dąb wsk(, w ). 2, K #ków 2009, s. 168, któ u&'#ł A)#m# &# p b s&c&#. Jes&c&e ('#c&ej ()e't f(kuje tę p st#ć J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 320. B#)#c& p p 'uje ut żs#m(ć g & p św(#)c& ' m w 1293 . k#' '(k(em w cł#wsk(m t m (m(e'(u. 99 J. Lep(# c& k, Fazy budowy kościoła Mariackiego w Krakowie, wieki XIII-XV, RK, 34, 1958, 3, s. 192-195; E. P(w w# c& k, Dzieje kościoła Mariackiego, s. 82-85; t#ż, Legaty na kościół Panny Marii (Mariacki) w Krakowie (XIV-XV w.). Przyczynek do badań nad religijnością miejską, RK, 72, 2006, s. 16 '. 100 ZDM, IV, ' 887. 101 KDKK, II, ' 242. 102 Katalog Kościoła N. P. Maryi w Krakowie, p #ć. E. Dług p lsk(, K #ków 1906 (Tek# K 'se w#t ów G#l(cj( Z#ch )'(ej, 6), ' II.

84

Te t (um m(#st# l k#c j'eg

& 1303 .103 P &# '#)#'(#m( '# &ec& bu k #k wsk(ch kl#s&t ów me') k#'ck(ch test#t k# p &ek#&#ł# l#wę suk(e''ą '# bu) wę k śc( ł# M# (#ck(eg („#) pus Be#te V( g('(s M# (e, e usque #'te)(ctum pus c 'sum#tum fue t( ex ('teg ”). Eg&ekut em jej st#t'(ej w l( & st#ł p #w) p ) b'(e wójt Albe t, któ m(#ł p #w )kup(ć wsp m'(#'ą ł#wę ) k śc( ł#, w ) kume'c(e &#&'#c& ' je)'#k, że bę)&(e mógł t & b(ć ) p(e p uk ńc&e'(u p #c bu) wl#' ch, ( t &# &g )ą #jców: „cum c 'se'su c 'sulum". W 1313 ., k ótk p stłum(e'(u bu'tu, m#tk# wójt# Albe t# p &ek#&#ł# #jc m pół p# cel( p t &eb'e ) p w(ęks&e'(# cme't# &# M# (#ck(eg 104. Zw(ą&k( m(#st# & f# ą M# (#cką w '(k#ł też & )&(#ł#jącej p & '(ej s&k ł p# #f(#l'ej. N(e &#ch w#ł s(ę c p #w)# ż#)'e w&m(#'k( p św(#)c&#jące jej )&(#ł#l' ść w XIII w., je)'#k w P &'#'(u st#tus m(ejsk(eg s&k l'(ctw# p# #f(#l'eg u egul w#ł już w 1302 . b(skup A') &ej Z# emb#. W stąp(l( p &e) '(m wte) w tej sp #w(e #jc ( p(s# & m(ejsk(105. W ) kume'c(e & 1302 . b(skup p tw(e )&(ł, '#)#'e jes&c&e p & w(lejem l k#c j' m, p #w g#'(& w#'(# p cesj( w us&#jąc ch - k śc( ł# p# #f(#l'eg św. M# (( M#g)#le' ( &g )&(ł s(ę '# p w#­ )&e'(e p & '(m s&k ł . P cesje p# #f(#l'e p w('' je)'#k )b w#ć s(ę w st# c&#jąc wc&eś'(e, b w(e '( &)ąż l( '# p cesję k#te) #l'ą. P &eł ż ' s&k ł m(#ł b ć ust#'#w(#' p &e& b(skup# ( k#p(tułę, # p g #m '#uc&#'(# p# #f(#l'eg '(e mógł w k #c&#ć p &# &'#j m ść p ) ęc&'(ków D '#t# ( K#t '#, t#k b uc&'( w(e &#('te es w#'( )#ls&ą '#uką k(e w#l( s(ę ) s&k ł k#te) #l'ej. P ) b'e ust#le'(# &#w# t w ) kume't#ch leg#t# p#p(esk(eg Gw() '# & 1267 . ) t c&ąc ch s&kół p# #f(#l' ch p & k śc( ł#ch św. M# (( M#g)#le' ( św. Elżb(et we W cł#w(u106. W st#tut#ch s ' )#l' ch b(skup# k #k wsk(eg N#'ke #

103 D. K# c&ewsk(, Miejsce krakowskiego klasztoru franciszkanów w strukturze czesko-polskiej prowincji zakonnej, w: Mendykanci w średniowiecznym Krakowie, s. 95-96. D. S ' w(ec, S. B# c(k, Źródła do dziejów Franciszkanów w Polsce średniowiecznej w archiwach zakonnych Krakowa i Rzymu, w: Zakony franciszkańskie w Polsce, t. 1: Franciszkanie w Polsce średniowiecznej, c&. 2-3: Franciszkanie na ziemiach polskich, e). J. Kl c& wsk(, K #ków 1989, s. 60; A. Mąc&k#, Archiwum franciszkańskie w Krakowie, w: Studia z dziejów kościoła Franciszkanów w Krakowie, e). Z. Kl(ś, K #ków 2006, s. 19. 104 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 270: „Item #'t(ąu# ) m('# m#te Albe t( #)v c#t(, me)(#m # e#m p c(m(te ( be#te M# (e V( g('(s #mpl(#') , pe N c l#um M (t& empt#m )(ct(s c 'sul(bus et c(v(bus es(g'#v(t”. 105 PMR ' 14. 106 Breslauer Urkundenbuch, t. 1, w ). G.A.W. K ', W cł#w 1870, ' 32.

3. P &est &eń publ(c&'# intra muros

85

& 1320 . '#uc&#'(e s&tuk w &w l ' ch uc& '( ' je)'#k m ' p lem s&k ł k#te) #l'ej '# W#welu, # '# s b ł#m(ące tę &#s#)ę '#ł ż ' k# p(e'(ęż'e, któ e m(#ł b ć p &e&'#c&#'e '# p #ce bu) wl#'e p & k#te) &e107. M żl(we, że N#'ke st# #ł s(ę w te' sp sób g #'(c& ć &b t w gó w#'e #mb(cje s&k ł M# (#ck(ej108.

3. PRZESTRZEŃ PUBLICZNA INTRA MUROS P g #m w(elk(ej l k#cj( K #k w# & 1257 . uw&glę)'(#ł m(ę)& ('' m( w t c&e'(e ) p )st#w egul# 'eg ukł#)u &#bu) w s&#ch w'(c w -bl k wej & c&w b c&' m 'k(em ( ce't #l' m bl k(em &#bu) w ś ó) 'k wej109. N(em#l współc&es' p(s tej pe #cj( &#p(s#' p ) k(em 1257 w Roczniku kapituły krakowskiej: „C #c v(e's(s c(v(t#s (u ( Theut '(c t #)(tu et s(tus f ( pe #)v c#t s et ) m um et cu (# um (mmut#tu ”110. L k#cj# K #k w# & st#ł# &#tem p(s#'# p &e& #' '(m weg c&'(k# &# j#k p &e'(es(e'(e (st'(ejąceg już t# gu ( )w & s&c&111. Ukł#) u b#'(st c&' m(#st# l k#c j'eg utw & ' p p &e& &m(e &#'(e k lej' ch )&(#łek s(e)l(sk w ch, f mując bl k( &#bu) w ))&(el 'e k & żując m( s(ę ul(c#m(. Te et c&'(e k#ż) bl k p w('(e' skł#)#ć s(ę & śm(u p# cel, # c&te bl k( tw & ć kw# t#ł, bę)ąc '#jw(ęks&ą je)' stką m )ul# 'ą. Ukł#) u b#'(st c&' skł#)#łb s(ę w(ęc w sum(e & )&(ew(ęc(u kw# t#łów, sp ś ó) któ ch ś )k w p &e&'#c& ' '# 'ek. Już k ótk p l k#cj( '# ce't #l' m 107 Najstarsze statuty synodalne krakowskie biskupa Nankera z 2 października 1320 r., w ). J. F(j#łek, K #ków 1915 (Stu)(# ( M#te (#ł ) H(st (( Ust#w )#wstw# S ' ­ )#l'eg w P lsce, 3), s. 33. K. Ożóg, Kultura umysłowa w Krakowie w XIV wieku. Środowisko duchowieństwa świeckiego, K #ków 1987, s. 34. 108 K. Ożóg, Kultura umysłowa, s. 48. 109 B. K #s' w lsk(, Lokacyjne układy, c&. 1, s. 91 '.; te'że, Układ urbanistyczny Krakowa Wielkiej Lokacji 1257 roku na tle średniowiecznej urbanistyki środkowoeuropejskiej, w: Mecenat artystyczny a oblicze miasta. Materiały LVI Ogólnopolskiej Sesji Naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kraków 8-10.Xl.2007, e). D. N w#ck(, K #ków 2008, s. 11-32; te'że, Rynek Główny w Krakowie - kompozycja i funkcja na tle regularnych układów urbanistycznych średniowiecznej Europy, „K & s&t f ” 28, 2010, 1, s. 53-74; te'że, Z badań nad rynkami i placami w planach urbanistycznych i programach lokacyjnych miast małopolskich, w: Ulica, plac i cmentarz w publicznej przestrzeni średniowiecznego i wczesnonowożytnego miasta Europy Środkowej, W cł#w 2011, s. 163-178. 1,0 Rocznik kapituły krakowskiej, s. 86. 111 J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 161-162; J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 190.

86

Te t (um m(#st# l k#c j'eg

pl#cu w&'(es( ' bl k &#bu) w ś ó) 'k wej, skł#)#jąc s(ę & k mó suk(e'' ch, k #mów #& ł#w s&ewsk(ch ( chleb w ch112. P us&#'(e s(ę wew'ąt & teg k mpleksu um żl(w(#ł c(ąg( k mu'(k#c j'e, któ e p &ec('#ł s(ę m'(ej w(ęcej p ) kątem p st m. W c&#s#ch św(etl ' ch już p &e& ks(ęgę wp(sów ów ch# #kte st c&' k & ż ul(c służ ł j#k pu'kt )'(es(e'(# p & p(s w#'(u p ł że'(# p s&c&egól' ch st (sk h#')l w ch113. Jes&c&e w XIII w. w b uk w#' t #kt ) ż'e, któ e b(eg#ł 'ek, # t#kże łąc& ł jeg p(e &eje & p s&c&egól' m( c&ęśc(#m( &#bu) w t# g wej114. St#' w(sk# h#')l we &eź'(ków ust#w( ' we wsch )'(ej c&ęśc( m(#st#, '# M#ł m R 'ku, &# k śc( łem M# (#c­ k(m115. Ist'(e'(e s b'eg pl#cu t# g weg w f m(e M#łeg R 'ku, '(e egul# ' śc( w p &eb(egu ul(c G )&k(ej ( sk & w(e'(e s( k śc( ł# M# (#ck(eg w&glę)em głów'eg pl#cu t #ktuje s(ę c&#sem j#k el(kt p &e)l k#c j'eg ukł#)u p &est &e''eg 116. W )#w'(ejs& ch b#)#'(#ch p & jm w#' '(esłus&'(e, że p &e) l k#cją & 1257 ., jes&c&e w p(e ws&ej p ł w(e XIII w., gm('# l k#c j'# w K #k w(e & st#ł# &m(e & '# '# Ok lę117. W k p#l(sk# p w#)& 'e w l#t#ch 2005-2007 )sł '(ł 112 G. L(ch ńc&#k-Nu ek, Dzieje jatek szewskich w Krakowie, „K & s&t f " 18, 1991, s. 29-49; C. Busk , W. Gł w#, Czy książę Bolesław dotrzymał słowa danego krakowskim mieszczanom?, w: / Forum Architecturae Poloniae Medievalis, e). K. St#ł#, K #ków 2007, s. 47-68; Źródła do dziejów zabudowy związanej z handlem we wschodniej części Rynku Głównego w Krakowie (XIV-XV w.). Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Krakowie, p #ć. K. F llp echt, K. Jel 'ek-L(tewk#, K #ków 2007 (R 'ek Głów' w K #k w(e. B#)#'(# 2005-2006, 1); A. Su)#ck#, Wyniki kwerendy archiwalnej dotyczącej zabudowy handlowej na Rynku, „K & s&t f " 26, 2008, s. 77-102; t#ż. Sukiennice - świadek dziejów Krakowa, w: Urbs celeberrima. Księga z okazji jubileuszu 750-lecia lokacji Krakowa, e). T. G & bk wsk#, A. G & bk wsk(, Z. Ż gulsk(, K #ków 2008, s. 204-207; S. D j#, W. Gł w#, W. N(ew#l)#, S. Sł#w(ńsk(, Rynek krakowski po lokacji - główne kierunki rozwoju bloku śródrynkowego, „K & s&t f ” 28, 2010, 1, s. 99-112; c(ż, Przemiany architektoniczne Kramów Bogatych i Kramów Bolesławowych, „K & s&t f ” 28, 2010, 1, s. 153-172; c(ż, Sukiennice krakowskie - fazy budowy, „K & s&t f " 28, 2010, 1, s. 173-198. 113 P #& p(e ws& w 1311 .: Najstarsze księgi, c&. 1, ' 174. P. T s&k#, Obraz przestrzeni miejskiej, s. 97. 114 S. D j#, W. Gł w#, W. N(ew#l)#, S. Sł#w(ńsk(, Rynek krakowski, s. 104 '. 115 J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 328 '. 1,6 B. K #s' w lsk(, Lokacyjne układy, c&. 1, s. 95-96; S. G#wl#s, Ustrojowe i społeczne uwarunkowania lokacji, s. 14. 1,7 M. B w(ejsk#-B( ke'm#je w#, Kształt średniowiecznego Krakowa, K #ków 1975, s. 71 '.; B. K #s' w lsk(, W. N(ew#l)#, Układy urbanistyczne Okołu - próba rekonstrukcji, „Tek( K m(sj( U b#'(st k( ( A ch(tektu " 15, 1981, s. 68-83; c(ż, Układy

3. P &est &eń publ(c&'# intra muros

87

w ej '(e k śc( ł# M# (#ck(eg &w# te bu) w'(ctw m(es&k#l'e sp &e) l k#cj(, &ł ż 'e & ) ew'(#' ch bu) 'ków '# pl#'(e kw#) #tu (ś e)'( 5x5 m), któ e st#ł w&)łuż t #któw k mu'(k#c j' ch b(eg'ąc ch '# s( pół' c-p łu)'(e118. Os#)# uległ# &#pew'e &'(s&c&e'(u w t #kc(e '#j#&)u m 'g lsk(eg & 1241 .119 N# te t (#ch bjęt ch k l '(&#cją '# p #w(e '(em(eck(m egu­ l# 'e pl#' m(ejsk(e & c&w b c&' m 'k(em ( bl k(em &#bu) w ś ó) 'k wej & sk(w#ł '# p pul# ' śc( m'(ej w(ęcej ) p ł w XIII w. T#k( m )el g#'(&#cj( p &est &e'( m(ejsk(ej uł#tw(#ł wł#)c m p b(e #'(e ) ch )ów & &#kł#)#' ch m(#st120. M t w te w #ż ' wp st w l(śc(e ł#w'(ków m#g)ebu sk(ch ) He' k# B )#teg & k esu 1211-1238. Ks(ęc(u &# &uc ' , że )l# p m' że'(# sw (ch ) ch )ów („#) #ugme't#')um ce'sum vest um”) wp w#)&(ł we W ­ cł#w(u m ' p l )&(#ł#l' śc( h#')l wej w ) mu & m#ł m( k m #m( („s('gul#s m#'s(u'cul#s") '# pl#cu t# g w m121. T# g w# ge'e&# ( ch# #kte st c&'# &#bu) w# ce't #l' ch pl#ców m(#st l k#c j' ch, k#l#jąc ch bl k( &#bu) w ś ó) 'k wej, &'#l#&ł# )b(c(e w te m('(e Ring, któ )#ł p c&ątek p lsk(emu sł wu rynek ( b ł uż w#' ów' ­ legle ) ł#c(ńsk(eg p jęc(# circulus122. N#&w# Ring p#)# w k #k wsk(ej urbanistyczne krakowskiego Okołu, w: Kraków przedlokacyjny. Materiały sesji naukowej z okazji Dni Krakowa w 1984 roku, e). J. M#łeck(, K #ków 1987, s. 59-83. T#k wc&es'ą egul#cję u b#'(st c&'ą '# Ok lę j#k #'#ch '(c&'ą &#'eg w#ł S. G#wl#s, Nova civitas in Okol. Fragment z dziejów Krakowa, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej. Zbiór studiów, t. 6, e). S.K. Kuc& ńsk(, W# s&#w# 1994, s. 104. 118 C. Busk , Z badań archeologicznych nad miastami południowej Polski. Rynek Główny Krakowie w świetle prac przeprowadzonych w latach 2005-2007, „A ch#e l g(# H(st (c#” 23, 2007, s. 225-227; C. Busk , W. Gł w#, Osada przedlokacyjna, s. 150; J. P(ek#lsk(, Policentryczne struktury protomiast Europy Środkowo-Wschodniej, KHKM, 63, 2015, 2, s. 214. ’ 1,9 C. Buśk , W. Gł w#, Osada przedlokacyjna, s. 151-152. 120 M. G l(ńsk(, Ze studiów nad początkami sukiennic w Polsce (XIII-XIV w.), w: Monastycyzm, Słowiańszczyzna i państwo polskiego. Warsztat badawczy historyka, e). K. B b wsk(, W cł#w 1994, s. 130-143. 121 Schlesisches Urkundenbuch, t. 1, ' 321. B. Z(e't# #, Henryk Brodaty i jego czasy, w ). 3, W# s&#w# 2006, s. 156 '.; M. Mł '# sk#-K#(et ' w#, Wrocław w XII-XIII wieku, s. 106 '.; M. G l(ńsk(, Ze studiów, s. 133-134; R. C&e 'e , C. L#s t#, Średniowieczne murowane obiekty handlowe na rynku wrocławskim, w: Średniowieczny Śląsk i Czechy. Centrum średniowiecznego miasta, Wrocław a Europa Środkowa, e). J. P(ek#lsk(, K. W#ch wsk(, W cł#w 2000 (W #t(sl#v(# A't(ąu#, 2), s. 332. 122 G. B#l(ńsk#, Rozwój urządzeń, s. 134-135; S. G#wl#s, Przełom lokacyjny, s. 157; p . P T s&k#, Obraz przestrzeni miejskiej, s. 71 '., 86.

88

Te t (um m(#st# l k#c j'eg

ks(ę)&e wp(sów p(e ws& #& p ) k(em 1301123. Z#s(ęg ukł#)u u b#'(st c&'eg w t c& 'eg w K #k w(e k ł 1257 . uległ już w ) ug(ej p ł w(e XIII w. k(lku &'#c&ąc m k ekt m, &s&e &#jąc s(ę w k(e u'ku pół' c' -wsch )'(m. N# p )st#w(e #'#l(& m )ul# ' ch w óż'(# s(ę bec'(e p &e)e ws& stk(m )w# głów'e et#p p w(ęks&e­ '(# p &est &e'( bjętej egul#cj#m( u b#'(st c&' m(. P(e ws& mógł w(ą&#ć s(ę &e w&'(es(e'(em ) ew'(#' ch bw# w#ń p &e& Les&k# C&# 'eg k ł 1285 . ( p leg#łb '# &m(e &e'(u t &ech ' w ch bl ków &#bu) w '# pół' c . N#stęp'(e '# et#p(e bu) w k#m(e'' ch f t f(k#cj( &# p#' w#'(# W#cł#w# II '# p &eł m(e XIII ( XIV w. bl k( te p #w) p ) b'(e &s&e & ' w k(e u'ku pół' c' m124. M(#st l k#c j'e sł w(ęc '# pew' sukces w'(e w ) ug(ej p ł w(e XIII w. Eleme'tem &#bu &#jąc m spój' ść p &est &e'( wew'ąt & mu ów b ł '#t m(#st '(e uch m śc( k śc(el'e. C(es& ł s(ę 'e w(ec& stą w l' śc(ą p )#tk wą, (ch &wój w(ą&#ł s(ę &#tem & us&c&uple'(em ) ch )ów gm(' , # p ś e)'( też jej wł#)c 125. O św(#) m śc( (st'(e'(#

123 Najstarsze księgi, cz. 1, ' 5. 124 Wsk#&ują '# t b#)#'(# m )ul# 'e p w#)& 'e p &e& B. K #s' w lsk(eg , Lokacyjne układy, c&. 1, s. 102 '. T &eb# je)'#k p )k eśl(ć, że wb ew p('(( teg b#)#c&# jeg k 'cepcj# '(e m# p# c(# w ź ó)ł#ch p(s#' ch. P w łuje s(ę ' '# &#p p ' w#'ą p &e& J. W &umsk(eg ('te p et#cję f #gme'tu p(su &ą)ów W#cł#w# 11 w XIV-w(ec&'ej Kronice katedralnej krakowskiej, s. 208: „Iste ex We'c&esl#us c(v(t#tem C #c v(e'sem ex ('teg mu #v(t f#c(e's pe mut#c( 'em cum l h#''e )(et Musc#t# ep(sc p C #c v(e's(, )#t s(b( #) eccles(#m C #c v(e'sem c#st B ec& cum v(ll(s #)(#ce't(bus v(lle ep(sc p#l( #b #'t(ąu . I' c#mp e(us)em v(lle l c#v(t )(ctus ex c(v(t#tem, que 'u'cup#tu S#')ec& N v#, p ef#t ep(sc p l h#''( p se et su(s success (bus (us p#t '#tus ut (usque eccles(e s#'ct( A)#lbe t( et s#'cte M# g# ethe spec(#l(te ese v#') , s(cut p#tet (' l(te (s )(ct( eg(s We'c&esl#(, que sum (' thes#u )(ct( C #c v(e's(s ep(sc p(”. We)ług J. W &umsk(eg (Kraków do schyłku wieków średnich, s. 185) c&'(k# & wsp m('#jąc „&#m(#'(e" („pe mut#c( ”) m(ę)& W#cł#wem # J#'em Musk#tą, m(#ł '# m śl( p &ek#&#'(e b(skup w( B(ec&# &# ) m'(em#'e ) b # b(skup(e w be&p ś e)'(m sąs(e)&tw(e l k#c j'eg K #k w#. M(#ł b ć 'e p t &eb'e wł#)c ) f('#l(&#cj( pl#'ów bu) w mu ów m(ejsk(ch. T#k(e )c& t#'(e teg ustępu jest je)'#k '(em żl(we ) b ' . R c&'(k# & st eśc(ł m(#' w(c(e ) ść ) kł#)'(e p st#' w(e'(# ) kume'tu W#cł#w# & 1303 ., p &ech w w#'eg wówc&#s w sk# bcu k#te) #l' m („(' thes#u )(ct( C #c v(e's(s ep(sc p(s") ( &#ch w#'eg ) )&(ś w g('#le w # ch(wum k#p(tul' m: KDKK, 1, ' 111. Z ) pl mu teg w '(k# je)' &'#c&'(e, że &#m(#'# p leg#ł# '# p &ek#&#'(u b(skup w( B(ec&# &# K#m(e'(cę, '# te e'(e któ ej w 1292 . W#cł#w p &ep w#)&(ł l k#cję N weg Sąc&#. 125 G. M śl(wsk(, Kościół katolicki a miasta, s. 246 '.

3. P &est &eń publ(c&'# intra muros

89

t#k(eg & k# św(#)c& ) b(t'(e ) kume't w st#w( ' w 1286 . p &e& Les&k# C&# 'eg )l# ' w p wst#łeg k 'we'tu ) m('(k#'ów w S#') m(e &u. Ks(ążę &# &ą)&(ł, że wł#)&e m(#st# bę)ą w pł#c#ć kl#s&t w( p(e'(ęż'e ekw(w#le't ws&elk(ch )# w(&' św(#)c& ' ch p &e& m(es&c&#' w ) m#ch lub p# cel#ch („) mum vel # e#m”)126. W K #k w(e p &# k śc( ł#m( ( kl#s&t #m( p ł ż ' m( wew'ąt & mu ów ( '# p &e)m(eśc(#ch '(e uch m śc( '# te e'(e m(#st# l k#c j­ 'eg p s(#)#ł w XIII w. t#kże kl#s&t c ste sk( w M g(le127. W 1299 . jeg p#t Te ) k w st#w(ł ) kume't ) t c&ąc )w u kup( 'eg p &e& &#k ''(ków128. N(ec póź'(ej c ste s( m g(lsc '#b l( jes&c&e je)e' k#m(e'' ) m '# te e'(e m(#st#, w&m(#'k w#' w ks(ę)&e wp(sów p ) 1313 .129 Ob(e '(e uch m śc( &'#j) w#ł s(ę w ej '(e k śc( ł# Św(ęteg K & ż#, & k l(c tej ek ut w#l( s(ę też '(ektó & &#k ''(c 130. P & ul(c Św(ęteg K & ż# leż#ł# ów'(eż p# cel# p &e­ k#&#'# w (m(e'(u Wł#) sł#w# Ł k(etk# p stłum(e'(u bu'tu p#t w( kl#s&t u C ste sów w Ję) &ej w(e131. Wew'ęt &'e up &ą)k w#'(e p &est &e'( m(ejsk(ej w b ęb(e mu ów w #ż#ł s(ę m(ę)& ('' m( w t p ' m#st ce, p &e)e ws& stk(m w '#&ew'(ctw(e ul(c ( b #m. Ich '#jst# s&e &#p(s &'#j)ują s(ę w ks(ę)&e wp(sów & p c&ątku XIV w. W(ęks& ść '#&w c(ągów k mu'(k#c j' ch ( )w(e '#&w b #m - Fl (#ńsk(ej ( M(k ł#jsk(ej - w w )&(ł# s(ę ) we&w#ń &'#j)ując ch s(ę w (ch k l(c k śc( łów lub '#&w &g m#)&eń &#k '' ch. M'(ej t p we b ł '#&w w w )&ące s(ę ) g up sp łec&­ ' ch, &wł#s&c&# &#w ) w ch, &#m(es&kując ch p s&c&egól'e ej ' m(#st# l k#c j'eg 132. Już '# p c&ątku XIV w. '(ektó e & t ch '#&w ukł#)#ł s(ę w )łużs&e c(ąg( '#&ew'(c&e, )p w(#)#jące st uktu &e

126 Z. M#&u , Dwa dokumenty, s. 608: „N#m qu(cumque ) mum vel # e#m )e c(v(bus (' ext em )(e v(t#e su#e, vel (' v(t# p #ese't( #)huc ex(ste's f#c(e's test#me'tum, p #e)(ct(s leg#ve (t vel ) '#ve (t f #t (bus )e ) m S#') m( (e's(, ' ' e#s)em p se (' #ugme't#t( 'em su#e # e#e vel )(l#t#t( 'em bt('ebu't et et('ebu't, se) pecu'(#e v#l em #b #)v c#t vel c(v(bus S#') m( (e's(bus ec(p(e't p e(s)em, '(s( #) h c fue (t c 'se'sus ) m('( )uc(s, #)v c#t( et c(v(um u'(ve s um c(v(t#t(s sup #)(ct#e”. P. Żmu)&k(, Studium podzielonego Królestwa, s. 441-442. 127 M. Z)#'ek, Proces implantacji, s. 540-541. 128 Najstarszy zbiór, ' 1. 129 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 273. 130 (M. Z)#'ek, Proces implantacji, s. 541. 131 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 237, 404, 448. 132 P. T s&k#, Obraz przestrzeni miejskiej, s. 151 '.

90

Te t (um m(#st# l k#c j'eg

m(ejsk(ej s cj t p g #f((. T#k b ł w p & p#)ku ul(c ( B #m R&eź­ '(c&ej, łąc&ąc ch st#' w(sk# h#')l we &eź'(ków '# M#ł m R 'ku & p &e)m(eśc(em k ł k śc( ł# św. M(k ł#j#133. N# p &e)m(eśc(u t m &'#j) w#ł# s(ę &eź'(#, p &ew()&(#'# jes&c&e w p & w(leju l k#c j­ ' m & 1257 . M żl(we, że p &e& tę b #mę wpus&c& ' ) K #k w# w 1289 . He' k# IV P #weg , sk &g )'(e & p &ek#&em c&'(ków m#ł p lsk(ch m(#st & st#ł mu w )#'e p &e& &eź'(ków („c(v(t#s pe c# '(f(ces t #)(tu ”)134. Z#ch )'(ą c&ęść m(#st# l k#c j'eg p &ec('#ł# '#t m(#st ul(c# S&ewsk#, któ # p w#)&(ł# ) b #m tej s#m(e '#&w(e135. Z# b #mą tą w ks&t#łc(ł s(ę p &e)m(eśc(e '#& w#'e już '# p c&ątku XIV w. p &e)m(eśc(em „p &e) B #mą S&ewską”, &#m(es&k(w#'e p tem p &e& g# b# & 136. N#&wę k #k wsk(ej ul(c )#l( też Ż )&(, &w(ą&#'( & m(#stem ) wc&es'eg ś e)'( w(ec‰. P l k#cj( s(e)l( '( p & ul(c Ż ) wsk(ej, któ # p w#)&(ł# p &e& fu tę '# cme't# & ż ) wsk( w ej '(e ws( K#w( 138. N(ektó e ul(ce ( b #m K #k w# '# p &eł m(e XIII ( XIV w. w&(ęł '#&w t#kże ) św(eck(ch b(ektów &'#j)ując ch s(ę p &# m(#stem l k#c j' m, #le śc(śle p w(ą&#' ch & jeg (st'(e'(em. T#k# b ł# ge'e&# '#&w ul(c ( B #m Sł#wk wsk(ej, w( )ąc ch ) b(skup(eg Sł#wk w#139, ( ul(c G )&k(ej, p w#)&ącej ) g )u (&#mku)140. Mu ( b #m w &'#c&#ł w(ęc '(e t lk &#s(ęg ukł#)u u b#'(st c&'eg K #k w#, lec& t#kże

133 S. T mk w(c&, Ulice i place Krakowa w ciągu dziejów. Ich nazwy i zmiany postaci, K #ków 1926. s. 54-55. 134 Rocznik Troski, w ). A. B(el wsk(, w: MPH, t. 2, Lwów 1872, s. 852; p . Rocznik Sędziwoja, w ). A. B(el wsk(, w: t#mże, s. 878; S. Św(s&c& wsk(, Gródek krakowski i niury miejskie między Gródkiem a Wawelem, RK, 32, 1950, 1, s. 17; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 184. 135 Z st#ł 'e p św(#)c& 'e w ks(ę)&e m(ejsk(ej k lej' w 1309 ( 1313 .: Najstarsze księgi, c&. 1, ' 69, 282. S. T mk w(c&, Ulice i place, s. 86. 136 P #& p(e ws& w 1313 .: Najstarsze księgi, c&. 1, ' 282. J. W(ś'(ewsk(, Garbaty, w: SHGK, I, s. 693. 137 H. Z# emsk#, Żydzi w średniowiecznej Polsce. Gmina krakowska, W# s&#w# 2011, s. 342 '. 138 Ul(c# w&m(#'k w#'# p #& p(e ws& w ks(ę)&e wp(sów p ) 1304 ., # cme't# & p ) 1311 .: Najstarsze księgi, c&. 1, ' 28, 167. H. Z# emsk#, Żydzi w średniowiecznej Polsce, s. 345. 139 W&m(#'k w#'e w ks(ę)&e m(ejsk(ej k lej' w 1307 ( 1311 .: Najstarsze księgi, c&. 1, ' 44, 218. S. T mk w(c&, Ulice i place, s. 90-91. 140 P św(#)c& '# p #& p(e ws& we wp(s(e ) ks(ęg( m(ejsk(ej p ) 1308 .: Najstarsze księgi, c&. 1, ' 63. S. T mk w(c&, Ulice i place, s. 65.

3. P &est &eń publ(c&'# intra muros

91

um#c'(#ł jeg wew'ęt &'ą sp (st ść. W k es(e b w(ą& w#'(# eg#le f t f(k#c j'eg , e&e wująceg p #w ) bu) w ws&elk(ch um c'(eń wł#)c m141, mu b ł też s&c&egól'(e w #&(st m s mb lem m(ejsk(ej #ut ' m((. Z teg &#pew'e w '(k# p pul# ' ść p &e)st#w(eń mu ów, b #m ( w(eż '# ś e)'( w(ec&' ch p(ec&ęc(#ch m(ejsk(ch142. Wp w#)&e'(e ) uż tku t#k(ej p(ec&ęc( p p &e)&#ł '(e #& bu) wę &ec& w(st ch um c'(eń. T#k wł#ś'(e st#ł s(ę w K #k w(e. P(e ws&# p(ec&ęć teg m(#st#, p &e)st#w(#jąc# k#m(e''e um c'(e'(#, p ch )&( jes&c&e & k esu &ą)ów Les&k# C&# 'eg , m(m że k#m(e''e f t f(­ k#cje & st#ł w bu) w#'e ) p(e '# p &eł m(e XIII ( XIV w. W(elką w#gę p & w(ą& w#' ów'(eż ) w s k śc( m(ejsk(ch mu ów. Św(#)c& t m ) kume't &e st c&'(# 1306 ., któ egul w#ł m(ę)& ('' m( st su'k( m(#st# B &eśc(# ( &#ł g( &#mk wej143. M(es&c&#' m p &w l ' '# &bu) wę ( '#p #wę um c'(eń m(#st#, je)'#k p ) w# u'k(em, że '(e p &ew żs&ą 'e &#mku: „(t# t#me', qu ) 'ullum (ps um c#st #lt(us ext ll#tu ”. W# t też ) )#ć, że &g )'(e & p(sem &#jęć’ G)#ńsk# p &e& &#k ' k & ż#ck( w 1308 . w Kronice oliwskiej K & ż#< bu &ąc bw# w#'(# m(#st#, chc(el( up k & ć m(es&c&#': „supe b(# c(v(um hum(l(# e v le'tes”144. N we mu w&'(es( ' w c&#s#c( ) )&e'(# ż c(# m(ejsk(eg w #& & l k#cją '# p #w(e chełm(ńsk(m w p ł w(e XIV w. P ł że'(e p(e ws&eg k#m(e'(# p ) bu) wę mu u ( ' weg k śc( ł# p# #f(#l'eg w 1343 . up#m(ęt'( ' ('sk pcją '#) wejśc(em ) &#k st(( w tej św(ąt '(145. 141 M.R. P#uk, Funkcjonowanie regale fortyfikacyjnego w Europie Środkowej w śred­ niowieczu, KHKM, 51, 2003, s. 3-16. 142 M. H#(s(g, Motywy średniowiecznej architektury w sfragistyce miejskiej, w: Rozprawy i materiały z historii sztuki i kultury materialnej, e). K. M#jewsk(, W cł#w 1948, s. 32; W. St & żewsk(, Treści symboliczne herbów miejskich na Śląsku, Ziemi Lubuskiej i Pomorzu Zachodnim do końca XVIII wieku, Z(el '# Gó # 1999. 143 KDW, II, ' 897; J. B(e'(#k, Wielkopolska, Kujawy, ziemie łęczycka i sieradzka wobec problemu zjednoczenia państwowego w latach 1300-1306, w ). 2, W )&(sł#w Śląsk( 2011, s. 30; M. B(skup, Dzieje miasta w średniowieczu (od końca XII w. do 1466 r.), w: Dzieje Ino­ wrocławia, t. 1, e). M. B(skup, W# s&#w#-P &'#ń-T uń 1978, s. 170-172; B. Śl(w(ńsk(, Leszek książę inowrocławski (1274/1275 - po 27 kwietnia 1339), K #ków 2010, s. 112 '. 144 Chronica Oliviensis. Auctore Stanislao abbate Oliviensi, w ). W. Kęt & ńsk(, w: MPH, t. 6, s. 319; S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 94. 145 K.M. K w#lsk(, Gdańskie średniowieczne inskrypcje, w: Gdańsk średniowieczny w świetle najnowszych badań archeologicznych i historycznych, e). H. P#'e , G)#ńsk 1998, s. 120-121; J. Z) e'k#, Odrodzenie miasta Gdańska po wydarzeniach 1308 roku, w: „Rzeź gdańska" z 1308 roku w świetle najnowszych badań, s. 118-119.

92

Te t (um m(#st# l k#c j'eg

I)e we ce't um p &est &e'( k mu'#l'ej K #k w# w &'#c&#ł ce't #l' pl#c t# g w w #& & gó ującą '#) '(m św(ąt '(ą p# #f(#l'ą. Up & w(lej w#' st#tus 'ku w #ż#ł s(ę m(ę)& ('' m( w jeg s cj t p g #f((. W c&#s#ch św(etl ' ch p &e& wp(s ) '#jst# s&ej ks(ęg( m(ejsk(ej, # w(ęc ) p c&ątku XIV w., p sesje '#leżące ) '#jb g#ts& ch m(es&c&#' &'#j) w#ł s(ę p &e)e ws& stk(m w bl k#ch p & 'k w ch146. D '#jst# s&ej k#m(e''ej &#bu) w m(#st# l k#­ c j'eg &#l(c&# s(ę bec'(e ) m w(eż we, któ ch w st ef(e 'ku &()e't f(k w#' ) tej p s(e)em147. Dw# t#k(e ) m stw# '#leż#ł ) c&ł 'ków )&(' wójt wsk(ej. Je)' , p & ul(c S&ewsk(ej, uw#ż# s(ę &# wł#s' ść wójt# Albe t#, # ) ug(e, p & ul(c B #ck(ej, '#leż#ł '# pew' ) jeg b #t# He' k#148. Albe t sp &e)#ł swój ) m w 1302 . He' k w( Su)e m#' w(, któ ut #c(ł g p #w) p ) b'(e w w '(ku k 'f(sk#t p bu'c(e149, # )eb #'(u w(eż wójt# He' k# w p ) b­ ' ch k l(c&' śc(#ch p l(t c&' ch wsp m('# ) kume't K#&(m(e &# W(elk(eg & 1334 .150 Zg )'(e & p(sującą bu't ' tą & Rocznika kapituły krakowskiej Albe t ) sp ' w#ł też ) mem w k l(c#ch XIII-w(ec&'ej B #m R&eź'(c&ej ( póź'(ejs&ej B #m M(k ł#jsk(ej. Z st#ł ' je)'#k &bu & ' p stłum(e'(u bu'tu p &e& Wł#) sł#w# Ł k(etk#, któ w bu) w#ł w t m ej '(e &#mek („c#st um (' c(v(t#te, )est uct# 146 J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 244-268; te'że, Cdzie mieszkali rajcy krakowscy w XIV wieku?, „Res Gest#e. C&#s p(sm H(st c&'e" 1, 2015, s. 46-89. 147 S. Sł#w(ńsk(, Przyczynek do stanu badań nad zagadnieniem najstarszych kamienic krakowskich i ich lokalizacji na działce modularnej, „K & s&t f " 28, 2010, 2, s. 78-96; W. K m wsk(, Średniowieczne domy krakowskie. Od lokacji miasta do połowy XVII wieku. Kamienice, pałace miejskie i rezydencje kanoniczne, trwałość gotyckiego modelu w nowożytności, K #ków 2014, s. 138 '.; J. P(ek#lsk(, Praga, Wrocław i Kraków. Przestrzeń publiczna i prywatna wczasach średniowiecznego przełomu, W cł#w 2014, s. 175 '.; te'że. Wczesne domy mieszczan w Europie Środkowej. Geneza, funkcje, forma, W cł#w 2004, s. 200 '.; P. L#sek, Turris fortissimo nomen Domini. Murowane wieże mieszkalne w Królestwie Polskim od 1300 r. do połowy XVI w., W# s&#w# 2013, s. 68-69. 148 W. K m wsk(, M. Łuk#c&, Bursa węgierska w okresie średniowiecza i renesansu, „Tek# K m(sj( U b#'(st k( ( A ch(tektu " 19, 1985, s. 175-183; T. L('(eck(, Dom wójta Henryka z wieku XIII w Krakowie, „Kw# t#l'(k A ch(tektu ( U b#'(st k(” 33, 1988, 4, s. 289-297; J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 245-246; J. P(ek#lsk(, Praga, Wrocław i Kraków, s. 177-178. 149 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 16. 150 Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tzw. bernardyńskiego we Lwowie, t. 3, Lwów 1872, ' 1: „) mum l#p()e#m (' C #c v(# s(t#m (' pl#te# s#'ct( F #'c(sc( ex f#ct He' (c( ąu ')#m #)v c#t( C #c v(e's(s )u)um c mm(ss (' c (me' (llese m# est#t(s Reg(e p#t (s ' st ( #) ' s pe t('e'tem”.

3. P &est &eń publ(c&'# intra muros

93

) m p ef#t( #)v c#t(, c 'st ux(t”)151. M żl(we, że ż c(e p l(t c&'e w K #k w(e k 'ce't w#ł s(ę '# p c&ątku wł#ś'(e w kół k#&#ł ch ) mów wójt wsk(ch152. W m(#st#ch p &b#w( ' ch wł#s'eg #tus&# u &ę)'(c m(ejsc &b(e #l( s(ę w ) m#ch p w#t' ch '#leżąc ch ) m(es&c&#', bu m(st &ów lub wójtów, # lę # ch(wum peł'(ł c&ęst sk# b(ec k śc( ł# p# #f(#l'eg 153. T u)' je)'#k &g )&(ć s(ę & p glą)em, że t wł#ś'(e któ #ś & w(eż wójt wsk(ch & st#ł# p &e)st#w( '# '# '#jst# s&ej p(ec&ęc( m(#st# K #k w# & k ł 1283 .154 P w(el ' '# '(ej #c&ej t p w m t w (k ' g #f(c&' , p &e)st#w(#jąc t ój w(eż w )c('ek m(ejsk(ch f t f(k#cj( & b #mą155. N# k es ) k ńc# XIII ) p ł w XIV w. )#tuje s(ę też w&' s&e'(e k#m(e'' ch ) mów w p &e)­ '(ch c&ęśc(#ch )&(#łek p & 'ku, któ e &#stąp(ł b ć m że st# s&ą &#bu) wę ) ew'(#'ą. S&#cuje s(ę, że m gł b ć (ch '#wet 120156. W(elk ść p# cel b ł# wówc&#s b# )& & óż'(c w#'# ( &m(e'(#ł# s(ę w #& & k lej' m( p )&(#ł#m( wł#s' śc( w m(157.

151 Rocznik kapituły krakowskiej, s. 104; S. Św(s&c& wsk(, Gródek krakowski, s. 11 J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 140, 215-216; p . B. K #s' wc sk(, Lokacyjne układy, c&. 1, s. 108 '., 228-230; te'że, Uposażenie ziemskie, s. 53-55. 152 T. L('(eck(, Dom wójta Henryka, s. 292; W. K m wsk(, Ratusz krakowski, w: Urbs celeberrima, s. 174; M. St# & ńsk(, Civitas nostra Cracoviensis. Szkic do polityki miejskiej Kazimierza Wielkiego, w: Kazimierz Wielki. Historia i tradycja, e). M. J#gl# &, N(ep ł m(ce-K #ków 2010, s. 42-43; p . B. W &umsk#, Kancelaria miasta Krakowa w średniowieczu, K #ków 1995, s. 41. 153 A. B# t s&ew(c&, Ratusz w małych miastach polskich w XV-XVI wieku, RDSG, 74, 2014, s. 161-172. 154 H. Se k#, Herby miast małopolskich do końca XVIH wieku, W# s&#w# 2002, s. 26 '.; M. St# & ńsk(, Uwagi w sprawie genezy najstarszej pieczęci Krakowa z XIII wieku (na marginesie ostatnich badań), „Stu)(# Z ó)ł &'#wc&e” 50, 2012, s. 38. 155 M. H#(s(g, Motywy średniowiecznej architektury, s. 32; P Ok'(ńsk(, Uwagi do dyskusji nad najstarszą pieczęcią Krakowa z XIII w., „Stu)(# Z ó)ł &'#wc&e" 53, 2015, s. 166. 156 M. Łuk#c&, Zabudowa pierzei Rynku Głównego w Krakowie w okresie średniowiecza, „K & s&t f " 28, 2010, 1, s. 75-112; W. K m wsk(, Średniowieczne domy krakowskie, s. 150 '.; J. P(ek#lsk(, Praga, Wrocław i Kraków, s. 182-186. 157 W. Sch(ch, Zur Grófle der area in den Griindungsstadten im óstlichen Mitteleuropa nach den Aussagen der schriftlichen Quellen, w: Vera lex historiae. Studien zu mittelalterlichen Quellen. Festschrift fur Dietrich Kurze, e). S. Je'ks, J. S# ' wsk , M.-L. L#u)#ge, K l' 1993, s. 81-115; J. P(ek#lsk(, Praga, Wrocław i Kraków, s. 95 '.; P. K 'c&ewsk(, Działki mieszczańskie w południowo-wschodniej części średniowiecznego i wczesnonowożytnego Wrocławia, W cł#w 2007, s. 27 '.; W. K m wsk(, Średniowieczne domy krakowskie, s. 110 '.

94

Te t (um m(#st# l k#c j'eg

S(e)&(b# wł#)& k mu'#l' ch K #k w# w p łu)'( w -&#ch )­ '(m gu ce't #l'eg pl#cu m(ejsk(eg p wst#ł# jes&c&e w XIII w. W ) t chc&#s wej h(st ( g #f(( j#k p(e ws& ) wó) (st'(e'(# tej bu) wl( t #kt w#' w&m(#'kę w ks(ę)&e m(ejsk(ej & 1316 . p# cel( leżącej wł#ś'(e '#p &ec(wk #tus&#: „# e#m, que (#cet (' C( cul c 't # R#thus”158. W )#je s(ę je)'#k, że #tus& w&m(#'k w#' już we wsp m'(#' m ) kume'c(e p#t# kl#s&t u c ste sk(eg w M g(le Te ) k# & 31 l(pc# 1299 .159 F muł# )#t#c j'# teg ) kume'tu &#c& '# s(ę b w(em ) słów: „Actum et )#tum publ(ce C #c v(e (' c mmu'( c 's(st ( ”. Sł w consistorium służ ł w t m c&#s(e ) k eśl#'(# '#jwc&eś'(ejs& ch s(e)&(b wł#)& k mu'#l' ch '# bs&# &e k l '(&#cj( '# p #w(e '(em(eck(m, jes&c&e p &e) up ws&ech'(e'(em s(ę te m('u domus consulum ( jeg we '#kul# 'eg )p w(e)'(k# Rathaus, któ e uw pukl#ł już p & wó)c&ą lę #) m(ejsk(ej160. Te m('em consistorium '#&w#' #tus& we W cł#w(u we w&m(#'ce & 1299 . we v cł#wsk(ej ks(ę)&e #chu'k wej161. Z# fu'kcj '#l' m &w(ą&k(em □•#k wsk(eg consistorium ze w&m(#'k w#' m w 1316 . #tus&em m że t#kże p &em#w(#ć e'(gm#t c&' &#p(s um(es&c& ' p ) k(em 1393 w je)'ej & k #k wsk(ch ks(ąg #chu'k w ch. S(e)&(b# b #)ująceg '# #tus&u są)u ł#w'(c&eg & st#ł# t#m k eśl '# wł#ś'(e j#k „p et (um (u)(c#le vel c 's(st (um )('ghus”162.

158 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 366. P glą) te' &#w# t w p(e ws&ej w peł'( '#uk wej m ' g #f(( k #k wsk(eg #tus&#, #ut stw# J. Muc&k wsk(eg , Dawny krakowski ratusz, RK, 8, 1906, s. 1-50; st#t'( : W. K m wsk(, A. Su)#ck#, Rynek Główny w Krakowie, W cł#w 2008, s. 26-27. 159 Najstarszy zbiór, ' 1. 160 G. B#l(ńsk#, Rozwój urządzeń, s. 149 '.; H. M#'(k wsk#, Od „domus civium" do pałacu komunalnego. Średniowieczne początki siedziby władz miejskich, RDSG, 74, 2014, s. 23. 161 Codex diplomaticus Silesiae, t. 3, w ). C. G (('h#ge', W cł#w 1860, s. 3. M. Buk wsk(, M. Zl#t, Ratusz wrocławski, W cł#w 1958, s. 36 '.; M. G l(ńsk(, Finanse ratusza w średniowieczu, RDSG, 74, 2014, s. 214 '. 162 Najstarsze księgi, c&. 2, s. 305. P . B. W &umsk#, Kancelaria miasta Krakowa, s. 43, p & p. 15; W. K m wsk(, Krakowski ratusz w średniowieczu i domniemany dwór Artusa w Krakowie, RK, 64, 1998, s. 21; te'że, Ratusz krakowski, s. 178; W. K m ­ wsk(, A. Su)#ck#, Rynek Główny w Krakowie, s. 231; & b. też uw#g( M. G l(ńsk(eg , Finanse ratusza, s. 206.

ROZDZIAŁ III

KOMUNALNE „PRZEDSIĘBIORSTWO”

P(e ws&e w(elk(e l k#cje m(#st '# &(em(#ch p lsk(ch p & p#)ł '# k es ż w( ł weg &w ju g sp )# k( p(e'(ęż'ej w XIII w., ) '#m(& w#'ej m(ę)& ('' m( wł#ś'(e p p &e& )&(#ł#l' ść k l '(&#c j'ą1. Z pu'ktu w()&e'(# wł#)ców &#kł#)#'e m(#st# m(#ł p &e)e ws& stk(m p & ' s(ć w s k(e ( st#łe ) ch ) p(e'(ęż'e. W w(ęks& ch ś )k#ch m(ejsk(ch jes&c&e w k es(e p p &e)&#jąc m l k#cje )&(#ł#ł t#be ' ( w specj#­ l(& w#'e st#' w(sk# h#')l we2. Je)'#k ) p(e p l k#cj( p wst#w#ł p #w'e #m #ut ' m(c&'ej g sp )# k( m(#st#. Ch# #kte & w#ł# s(ę '# m(ę)& ('' m( '#st#w(e'(em '# &#sp k#j#'(e k 'sumpcj( m#s wej, u&#w ) w(e'(em )&(#ł#l' śc( &# bk wej #& sp f(l w#'(em, któ e )p w(#)#ł cech m eg( '#l' ch st ef g sp )# c& ch3. D&(ęk( 1 S. G#wl#s, Komercjalizacja jako mechanizm europeizacji peryferii na przykładzie Polski, w: Ziemie polskie wobec Zachodu. Studia nad rozwojem średniowiecznej Europy, e). S. G#wl#s, W# s&#w# 2006, s. 94 '. 2 I. C(eśl#, Taberna wczesnośredniowieczna w Polsce wieku X-XII, w: Studia wczesnośre­ dniowieczne, t. 4, e). A. G(e s&t , W# s&#w# 1958, s. 159-222; t#ż, Karczma, w: Słownik starożytności słowiańskich, t. 2, e). W K w#le'k , G. L#bu)#, T. Leh -Spl#w(ńsk(, W cł#w 1964-1965, s. 373-375; S. T #wk wsk(, Ołbin wrocławski w XII wieku, RDSG, 20, 1958, s. 69-106; te'że, Taberny płockie na przełomie XI i XII wieku, PH, 53, 1962, s. 731-744; K. Buc&ek, Targi i miasta na prawie polskim (okres wczesnośredniowieczny), K #ków 1964, &wl. s. 37 '.; I. R#bęck#-B kc& ńsk#, Jatki rzeźnicze w Polsce w XII-XIV w., w: I. R#bęck#-B kc& ńsk#, T S bc&#k, Z problematyki badań nad produkcją i konsumpcją żywności w Polsce, W cł#w 1984, s. 10 '.; J. P(ek#lsk(, Przyczynek do kwestii spożycia i dystrybucji mięsa w średniowiecznym Wrocławiu, KHKM, 39, 1991, 2, s. 139-152; te'że, Wrocław średniowieczny. Studium kompleksu osadniczego na Olbinie w VII-XIII w., W cł#w 1991, s. 115 '.; S. G#wl#s, Przełom lokacyjny w dziejach miast środkowoeuropejskich, w: Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania, e). Z. Ku '#t wsk#, T. Ju ek, P &'#ń 2005, s. 156 '. 3 F.W C# te , Trade and Urban Development in Poland. An Economic Gcography of Cracow, from Its Origins to 1795, C#mb ()ge 1994 (C#mb ()ge Stu)(es (' H(st (c#l

96

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw "

u)&(#ł w( w m(ę)& '# ) wej w m(#'(e h#')l wej ( m(m ks(ążęceg f(sk#l(&mu p lsk(e m(#st# l k#c j'e st#w#ł s(ę już w XIII w. w#ż' m( pu'kt#m( k 'ce't #cj( &'#c&' ch (l śc( k#p(t#łu p(e'(ęż'eg , któ p wł#śc(w m ul k w#'(u mógł st#ć s(ę ź ó)łem )&(e)&(c&'eg ) ch )u ( p )st#wą #w#'su sp łec&'eg )&(' kup(eck(ch*4. W M#ł p lsce &j#w(sk m t#k(m sp & j#ł &wł#s&c&# &wój p &e)s(ęb( stw gó '(c& ch, któ ch ut & m#'(e ( &# &ą) p chł#'(#ł g m'e sum 5. W m(# ę &w ju m(#st# k mu'#l'eg w& #st#ł t#kże p t &eb f('#'s we s#mej gm(' . D g '# p )m( tów w#l(&ując ch ) ch ) wk #c&#ł w(ęc st p'( w t#kże ('st tucje s#m &ą) we, któ e &bu) w w#ł w t m celu wł#s'e s stem f(sk#l'e6. 1.

AUTONOMIA GOSPODARCZA MIASTA

Utw &e'(e w K #k w(e gm(' kup(eck(ej w p(e ws&ej ćw(e c( XIII w. mus(#ł p & sp(es& ć &wój g sp )# k( p(e'(ęż'ej w ej '(e póź'(ejs&eg m(#st# l k#c j'eg . N# te e'(e s#) p &e)l k#c j'ej )k t śl#) met#lu g(( żel#&# ( met#l( k l w ch, # t#kże ) w ) Ge g #ph , 20); G. M śl(wsk(, Wrocław w przestrzeni gospodarczej Europy (XIII-XVI wiek). Centrum czy peryferie?, W cł#w 2009. 4 M. G l(ńsk(, Podstawy gospodarcze mieszczaństwa wrocławskiego w XIII wieku, W cł#w 1991 (Act# U'(ve s(t#t(s W #t(sl#v(e's(s. H(st (#, 85), s. 106 '.; R.C. H ffm#'', Wrocław Citizens as Rural Landholders, w: The Medieval City. In Honor of Robert S. Lopez, e). H.A. M(sk(m(', D. He l(h , A.L. U) v(tch, New H#ve' 1977, s. 293-311; B. Z(e't# #, Działalność lokacyjna jako droga awansu społecznego w Europie Środkowej w X1I-XIV w., „Śląsk( Kw# t#l'(k H(st c&' »S bótk#«" 36, 1981, 1, s. 43-57; J. T#')eck(, Pozazawodowe źródła dochodów mieszkańców miast pruskich w średniowieczu, w: Miasta, ludzie, instytucje, znaki. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Bożenie Wyrozumskiej w 75. rocznicę urodzin, e). Z. P(ech, K #ków 2008, s. 161-172. 5 M. M#ł w(st, Uwagi o roli kapitału kupieckiego w Europie Wschodniej w późnym średniowieczu, PH, 56, 1965, 2, s. 220-231; S. G#wl#s, Monarchia Kazimierza Wielkiego a społeczeństwo, w: Genealogia. Władza i społeczeństwo w Polsce średniowiecznej, e). A. R#)&(m(ńsk(,}. W '(s&ewsk(, T uń 1999, s. 212-214; & b. też W. v ' St me , Niimberger Untemehmerim Karpatenraum. Ein oberdeutsches Buntmetall-Oligopol 1396-1412, KHKM, 16, 1968, 4, s. 641-662; te'że, Oberdeutsche Hochfinanz 1350-1450, c&. 1-3, W(esb#)e' 1970; te'że, Die auslandischen Kammergrafen der Stephanskrone - unter den Kónigen aus den Hausern Anjou, Luxemburg und Habsburg - Exponenten des Grosskapitals, „H#mbu ge Be(t #ge &u Num(sm#t(k" 27-29, 1973-75, s. 85-106. 6 Z b. Materiały z konferencji naukowej „Budżety i księgowość miejska w Polsce na tle Europy Środkowej od późnego średniowiecza do schyłku okresu nowożytnego (XIV - początek XIX w.)”, e). R. C&#j#, E. K(&(k, RDSG, 70, 2010.

1. Aut ' m(# g sp )# c&# m(#st#

97

p w#)&e'(# )&(#ł#l' śc( kup(eck(ej ( ut & m w#'(# k 't#któw p '#)­ eg( '#l' ch, m(ę)& ('' m( )w#ż'(k( kup(eck(e, w b(tą w p(e ws&ej p ł w(e XIII stulec(# m 'etę # meńską ( b(&#'t ńsk( em#l( w#' k & ż k & b ą&u7. R &w j w( g sp )# k( p(e'(ęż'ej sp & j#ł# '# pew' bec' ść kl#s&t u c ste sk(eg 8. W 1225 . k 'we't te' p &e'(es( ' & K#c(e ) M g(ł , w be&p ś e)'(e &#plec&e m(#st#9. Zw(ą&k( &#k ''(ków & kup(ectwem uk#&uje ) kume't w jew ) k #­ k wsk(eg M# k# & 1230 ., p św(#)c&#jąc w pł#ce'(e p &e& kl#s&t 40 g & w(e' c& steg s eb # sp#)k b(e c m k mes# R#c(b # &# w(eś S #chów10. R#c(b &m# l p &e) f('#l(&#cją k 't #ktu ( &#pew'e )l#teg )w ł#' s(ę ) # b(t #żu kupców k #k wsk(ch, któ & sp #w)&(l( j#k ść k us&cu. W (m(e'(u k 'we'tu & b(ł t s łt s gm(' kup(ec­ k(ej P( t , któ s#m )w# l#t# wc&eś'(ej, już j#k s łt s, sp &e)#ł kl#s&t w( w(eś T us('ów11, # &e st ' sp#)k b(e ców R#c(b # w stąp(ł kup(ec D( '(& . P & st#l( p &e)st#w(c(ele m(#st# b l( bec'( p & w pł#c#'(u kw t 12. Aut ' m(c&'e #m m(ejsk(ej g sp )# k’ uf m w#' '# m c p & w(leju l k#c j'eg & 1257 . Ks(ążę b(ec# że &e sw (ch ś )ków („' st (s sumpt(bus et l#b (bus”) w bu)u w m(eśc(e k #m &# ów' suk(e''e, j#k ( )l# p &ekup'(ów. Opł#t, ) (ch uż tk w#'(# p )&(el ' m(ę)& wł#)cę ( wójtów w st su'ku 5:1. W p & w(leju w&m(#'k w#' też st#' w(sk# h#')l we s&ewców, &eź'(ków ( p(ek# & , # ) ch ) & '(ch włąc& ' ) up s#że'(# wójtów. B lesł#w u)&(el(ł m(es&c&#' m p(ęc( let'(ej w l'(&' ( )&(es(ęc( let­ 7 K. R#)w#ńsk(, Kraków przedlokacyjny, s. 151; C. Buśk , W. Gł w#, Osada przedlokacyjna na Rynku krakowskim, „K & s&t f ” 28, 2010, 1, s. 147-148. 8 W. Sch(ch, Zum Problem des Einstiegs der Zisterzienser in den Handel im 12. Jahrhundert unter besonderer Beriicksichtigung des Ordensstatutes „De nundinis", w: Historia i kultura cystersów w dawnej Polsce i ich europejskie związki, e). J. St &elc& k, P &'#ń 1987, s. 33-59. 9 M. Z)#'ek, IV sprawie procesu fundacyjnego opactwa w Mogile, „N#s&# P &es&ł ść" 94, 2000, s. 93 '.; te'że, Proces implantacji opactwa cystersów w Mogile, „N#s&# P &e­ s&ł ść" 96, 2001, s. 517 '. 10 KM g, ' 11; J. B(e'(#k, Polska elita polityczna XII wieku. Część III C. Arbitrzy książąt - pełnia władzy, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej. Zbiór studiów, t. 8, e). S.K. Kuc& ńsk(, W# s&#w# 1999, s. 20 '.; K. Skup(eńsk(, Dokument urzędniczy w piastowskiej Małopolsce, w: Memoriae amici et magistri. Studia historyczne poświęcone pamięci prof. Wacława Korty (1919-1999), e). M. De w(ch, W. M & w(c&, R. Że el(k, W cł#w 2001, s. 128 '.; M. Z)#'ek, Proces implantacji, s. 533-534. 11 KM g, ' 8. 12 T#mże, ' 11.

98

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw ”

'(eg &w l'(e'(# & ceł, # wójt m &w l'(e'(# w(ec& steg . W l'(&'ą '(e bjęt pł#t ) sklepów suk(e'' ch ( k #mów. M(es&c&#'(e t & m#l( też te e' l'(c& -h ) wl#'e '# pół' c' m wsch )&(e, s(ęg#jące &ek( P ą)'(k, #& p #w ) '#)& w#'eg p &e& wójtów p ł wu b '# b &eg#ch W(sł ) Zw(e & ńc# p M g(łę. Utw & ' t#kże &#lążk( m(ejsk(eg &#plec&# p )ukc j'eg , głów'(e w ej '(e k śc( ł# św. M(k ł#j#, g)&(e &'#j) w#ł# s(ę p &ek#&#'# wójt m &eź'(# #& '#leżące ) '(ch c&te mł ' 13. Wójt w(e u& sk#l( też p &w le'(e '# &bu) w#'(e t &ech k lej' ch mł 'ów '# W(śle. Z#plec&e p )ukc j'e m(#st# l k#c j'eg w XIII w. st p'( w s(ę &m(e'(#ł . Sp & j#ł temu p #w) p ) b'(e już ('(cj#t w p )ejm ­ w#'e p &e& Les&k# C&# 'eg , któ &e&w l(ł '# p &ek p#'(e p(e ws&ej mł 'ówk(, stw# &#jąc p )st#wę )l# w ks&t#łce'(# s(ę s(e)l# g# ­ b# sk(eg p &e) B #mą S&ewską, '# &#ch )'(m p g #'(c&u m(#st#. W je)' m & )wóch w(elk(ch p & w(lejów w &eś'( w ch & 1306 . Wł#) sł#w Ł k(etek p &w l(ł '# &#kł#)#'(e p &e& m(es&c&#' &# &g )ą wójtów mł 'ów '# Ru)#w(e w p m(e'(u m(l( ) m(#st#14. M żl(we, (e już w ) ug(ej p ł w(e XIII w. p & '#jm'(ej '(ektó e mł ' '#leżące wc&eś'(ej ) wójtów st#ł s(ę wł#s' śc(ą kupców. Wp(s w ks(ę)&e m(ejsk(ej ()e't f(kujące (ch wł#śc(c(el( p wst#ł je)'#k już p stłum(e­ '(u bu'tu ( l(kw()#cj( )&(e)&(c&'eg wójt stw#15. N# p c&ątku XIV w. &#plec&e p )ukc j'e w ej '(e k śc( ł# św. M(k ł#j# bejm w#ł też sł ) w'(ę ( ceg(el'(ę, w&m(#'k w#'e w l#t#ch 1301 ( 131216. Z wp(su & 1301 . w '(k#, że sł ) w'(# st#' w(ł# w t m c&#s(e wł#s' ść p w#t'ą m(es&c&#'. Z st#ł# wte) kup( '# p &e& H#'us&# F (seg ) J#śk# ( Is('b lt#, &#s#)źców ( wójtów W(el(c&k(. Z#&'#c& ' je)'#k, że &g )'(e & w lą #jców sł ) w'(# p w(''# p & st#ć '# sw (m ) t chc&#s w m m(ejscu, # jej wł#śc(c(ele m#ją b w(ą&ek )bu) ­ w#ć ją w #&(e p ż# u lub ('' ch &'(s&c&eń: „v bu 'et (& #be )e ue vulet, s s#l he (& w()e buwe' '#ch )e #the e w(lle'”17. Już w XIII w. #)# m(ejsk# K #k w# st# #ł# s(ę p &ejąć &# &ą) '#) '(ektó m(

13 H. Św(ech wsk#, Przedmieście Wesoła, w: Studia nad przedmieściami Krakowa, e). J. Dąb wsk(, K #ków 1938, s. 126-174; J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, proces lokacji, mieszczanie do roku 1333, K #ków 2004, s. 222-224. 14 KDMK, I, ' 3. 15 J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 222-224. 16 Najstarsze księgi, cz. 1, ' 6, 229. J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 222. 17 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 6.

1. Aut ' m(# g sp )# c&# m(#st#

99

p &e)s(ęb( stw#m(. Um#c'(#ł# s(ę ów'(eż fu'kcj# m(#st# l k#c j'eg j#k ce't um 'ku l k#l'eg . Św(#)c& t m &wł#s&c&# st p'( we &#gęs&c&#'(e s(ę s#)'(ctw# w(ejsk(eg '# p #w(e '(em(eck(m w kół K #k w# #& '#g m#)&e'(e w t m ej '(e w s k(ch c& 's&ów18. Eksp#'sj( wpł wów g sp )# c& ch m(#st# l k#c j'eg służ ł też &p &est &e'(#'(e s(ę k #k wsk(eg s stemu m(# ( w#g. P(e ws&# w&m(#'k# w#g#ch ( m(# #ch K #k w# &'#j)uje s(ę w ) kume'c(e p#t# m g(lsk(eg E'gelbe t# & 1283 . w sp #w(e ef m k 't #ktu l k#c j'eg P #') c('#, &#ł ż 'eg w ) b #ch kl#s&t ' ch p &e& )wóch k #k wsk(ch p#t cjus& . K 'we't c ste sk( &w óc(ł s(ę p m c ) #jców K #k w#, któ & w &'#c& l( w s k ść c& 's&u ( )#'(' &b ż wej p b(e #' ch & P #') c('#, p sługując s(ę k #k wsk(m( m(# #m( („(' p ')e e C #c v(e's( et (' me'su # e(us)em c(v(t#t(s”)19. W ) kume'c(e &#&'#c& ' , że ch ć P #') c(' b ł wł#s' śc(ą kl#s&­ t u, t &'#j) w#ł s(ę „(' C #c v(e's( )(st (ctu”20. Z teg k esu p ch )&( ów'(eż p(e ws&# w&m(#'k# św(#)c&ąc# p sług(w#'(u s(ę w k l(c#ch m(#st# m(# #m( P &'#'(#. W 1284 . P &em sł II &e&w l(’ m(es&c&#'(' w( p &'#ńsk(emu He' k w( '# l k#cję p )m(ejsk(ej ws Gó c& ', k eśl#jąc w s k ść )#'(' &b ż wej wł#ś'(e we)ług m(# p &'#ńsk(ej („(' me'su #m P &'#'(e'sem”)21. Um#c'(#'(u st su'ków 'k w ch w m(eśc(e l k#c j' m ( jeg &#plec&u służ ł też k eśl 'e egul#cje p #w'e, t#k(e j#k p #w m(l(, p #w skł#)u c& &e&w le'(# '# g#'(& w#'(e j# m# ków ( tw &e'(e cechów. C p #w)# '(c '(e w(#) m b w(ą& w#'(u w K #k w(e w XIII w. p #w# m(l(, je)'#k już w 1306 . m(#st t & m#ł ) Wł#) sł#w# Ł k(etk# be&w&glę)'e p #w skł#)u, # t#kże w(ec& ste &w l'(e'(e & ceł '# te e'(e c#łeg p#ństw#22. Wp(s ) &#ł ż 'ej k ł 1300 . ks(ęg( m(ejsk(ej św(#)c&ą też g#'(& w#'(u w t m 18 A. Gąs( wsk(, Ze studiów nad szerzeniem się tzw. „prawa niemieckiego" we wsiach ziemi krakowskiej i sandomierskiej (do roku 1333). Rozwój i zmiany poglądów na średniowieczną „kolonizację na prawie niemieckim", RH, 26, 1960, s. 162; S. G#wl#s, Komercjalizacja, s. 104-105; K. R#) msk(, Upieniężnienie gospodarstw kmiecych w Małopolsce w latach 1253-1370, W# s&#w# 2012. 19 KM g, ' 35; A. Gąs( wsk(, Ze studiów, s. 161-163; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, K #ków 1992, s. 178-179. 20 W sp #w(e m żl(w ch &'#c&eń teg te m('u & b. A. Gąs( wsk(, „Districtus" w Wielkopolsce początków XIV wieku, RH, 32, 1966, s. 173-193. 21 PMR ' 7. 22 KDMK, I, ' 4.

100

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw ”

c&#s(e w K #k w(e j# m# ków23. W(ęks& )b w#ł s(ę w m#ju, w k ­ l(c#ch )'(# św. J#kub#24, # ) ug(, '#& w#' „m#ł m j# m# k(em”25, we w &eś'(u, w k l(c#ch )'(# św. M(ch#ł#26. P c&ątk( k #k wsk(ej g#'(&#cj( cech wej s(ęg#ł &#pew'e ów'(eż ) ug(ej p ł w XIII w.27, g) fu'kcj ' w#'(e cechów '# Śląsku st#w#ł s(ę #c&ej st#')# ­ )em28. Z#s#) (ch )&(#ł#l' śc( u egul w#' już w p uc&e'(u p #w' m & H#lle )l# Ś ) & 1235 ., w m(e'(#jąc m cech p(ek# & , &eź'(ków ( s&ewców29. Te s#me t & t p k p #cj( w&m(#'k w#' w p uc&e'(u p #w' m & Be l('# )l# F #'kfu tu '#) O) ą & k ł 1253 .30 P fesje te )p w(#)#ją &#tem g#łę&( m m(ejsk(eg w twó stw#, )l# któ ch p &ew()&(#' st#' w(sk# h#')l we '# et#p(e l k#cj( K #k w#. P(e w­ s& m ks(ęc(em k #k wsk(m, któ st s w#ł w(ęks& ść w m(e'( ' ch egul#cj( g sp )# c& ch, b l Les&ek C&# ' . Św(#)c&ą t m p &ep(s p & w(leju l k#c j'eg S#') m(e &# & 1286 . Wł#)c# ust#' w(ł p #w m(l( m(ejsk(ej, &#b #'(#jąc ut & m w#'(# t#be ' w p m(e'(u m(l( ) m(#st#, p &# (st'(ejąc m( „ ) )#w'#” k# c&m#m( b(skup(ą ( )w m# k leg(#ck(m(31. M(#st t & m#ł t#kże c#łk w(te p #w skł#)u '# w# cu)& &(emców ( p #w ) g#'(& w#'(# 14-)'( weg j# m# ku 23 S. Kut &eb#, Handel Krakowa w wiekach średnich, w: te'że, Finanse i handel średniowiecznego Krakowa, w ). M. St# & ńsk(, K #ków 2009, s. 382 '.; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 390 '. 24 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 137 (1310 .). 25 T#mże, ' 109 (1310 .). 26 T#mże, ' 207 (1311 .). 27 J. R#jm#', Kraków. Zespól osadniczy, s. 218-220; F. K( k, Porządek cechowy średniowiecznym Krakowie, w: Kraków. Studia z dziejów miasta: w 750 rocznicę lokacji, e). J. R#jm#', K #ków 2007, s. 77; Z. N g#, Grupy zawodowe i przepływy międzygrupowe w Krakowie i miastach województwa krakowskiego w średniowieczu, w: Człowiek w średniowieczu. Między biologią a historią, e). A. S& mc&#k w#, Łó)ź 2009, s. 254 '.; & b. też J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 333 '. 28 M. G l(ńsk(, Grupy zawodowe i przepływy międzygrupowe w miastach śląskich, w: Człowiek w średniowieczu, s. 265; p . K. M#lec& ńsk(, Kilka uwag nad procesem powstawania miejskich cechów na przykładzie miast śląskich, PH, 48, 1957, 4, s. 642-654. 29 Urkundensammlung zur Geschichte des Ursprungs der Stadte und der Einfuhrung und Verbreitung deutscher Kolonisten und Rechte in Schlesien und der Ober-Lausitz, w ). G.A. T&sch ppe, G.A.H. Ste'&el, H#mbu g 1832, ' 16, s. 36-42. 30 Codex diplomaticus Brandenburgensis. Sammlung der Urkunden, Chroniken und sonstigen Geschichtsąuellen fur die Geschichte der Mark Brandenburg und ihrer Regenten, c&. 1, t. 23, w ). A.FJ. R(e)el, Be l(' 1862, ' 3. 31 Dokument lokacyjny Leszka Czarnego dla Sandomierza z 1286 roku, w ). T. G(e g(el, R. J p, S#') m(e & 2015 (Ź ó)ł# ) D&(ejów S#') m(e &#, 1), s. 52.

1. Aut ' m(# g sp )# c&# m(#st#

101

w )'(u W'(eb w&(ęc(# N#jśw(ęts&ej M# (( P#'' , p#t 'k( k leg(#t . Les&ek &e&w l(ł też m(es&c&#' m '# b(c(e wł#s'ej m 'et )e'# ­ wej, któ ą m(el( p & jm w#ć ws& sc kupc w &(em( s#') m(e sk(ej: „St#tu(mus et(#m et v lumus qu ) m 'et# c mmu'(s )e'# ( um (' p e)(ct# c(v(t#te h#be#tu et pe t tum ) m('(um S#') m( (e'se # ve')e't(bus et eme't(bus es qu#lescu'que ( ecus#b(l(te #cc(p(#tu ”. Te m(' moneta communis &'#c&#ł p #w) p ) b'(e, że b(t ją p ) ks(ążęc m stemplem ( &g )'(e & ks(ążęcą st pą me''(c&ą, b ł# t w(ęc de facto m 'et# ks(ążęc#32. P ) b'e p &ep(s &'#l#&ł s(ę w p & w(leju l k#c j' m N weg Sąc&#, w st#w( ' m w 1292 . p &e& W#cł#w# II33. Wł#)c# wp w#)&(ł w m(eśc(e p #w m(l(, b w(ą& w#ł ' je)'#k '(e t lk w )'(es(e'(u ) k# c&em, lec& t#kże t# gów ( ws&elk(ej )&(#ł#l' śc( &em(eśl'(c&ej: „quemp(#m # t(f(c(#”. W#cł#w &g )&(ł s(ę ów'(eż '# )b w#'(e j# m# ku w t #kc(e kt#w św(ęt# )e) k w#'eg p#t 'ce k śc( ł# p# #f(#l'eg , św. M#łg &#c(e. N w Sąc& u& sk#ł też p #w ) b(c(# m 'et . W p & w(leju '(e sp ec & w#' jej st#tusu, je)'#k ) chó) me''(c& '#)#' m(#stu: „M 'et#m ec(#m p ut(l(t#te c(v(t#t(s pe #)v c#t s ('st#u #')#m c 'ce)(mus et f#vemus”34. 32 R Żmu)&k(, Studium podzielonego Królestwa. Książę Leszek Czarny, W# s&#w. 2000, s. 425; B. P#s&k(ew(c&, Kraków, Sandomierz i mennictwo Władysława Łokietka, w: Miasta, ludzie, instytucje, znaki, s. 765-788. W sp #w(e t p l g(( up #w'(eń me''(c& ch k jąc ch s(ę &# te m('#m( moneta communis, moneta specialis ( moneta libera & b. R. G ó)eck(, Przywilej menniczy biskupstwa poznańskiego z r. 1233, w: te'że, Polityka pieniężna Piastów, e). W. L hm#', K #ków 2009, s. 33-67. 33 KDP, III, ' 67. 34 B. P#s&k(ew(c&, Średniowieczne monety Nowego Sącza, N w Sąc& 1994; te'że, Średniowieczne mennictwo nowosądeckie, „R c&'(k Są)eck(" 22, 1994, s. 103-115; te'że, Brakteaty polskie w 1. tercji XIV w., „W(#) m śc( Num(&m#t c&'e” 38, 1994, 1-2, s. 20-21. B#)#c& p )ej &ew#ł, że wł#)&e N weg Sąc&# u& sk#ł p #w ) b(c(# m 'et t pu moneta specialis, # w(ęc óż'(ącej s(ę stemplem ( ewe'tu#l'(e st pą me''(c&ą ) m 'et ks(ążęcej. P p ' w#ł ów'(eż, b me''(c m(ejsk(ej p & p(s#ć em(sję t &ech )m(#' b #kte#tów & p &e)st#w(e'(em sm k#, &'#' ch & 16 eg&empl# & & XIV-w(ec&'eg sk# bu w P & łęku ( )#t w#' ch p &e& '(eg '# l#t# 1310-1320. K 'cepcj# t# st#ł# s(ę tem#tem p lem(k(: W. K p(ck(, ec. Średniowieczne monety Nowego Sącza, N w Sąc& 1994, „W(#) m śc( Num(&m#t c&'e" 38, 1994, 3-4, s. 217-219; te'że, Monety z napisem ,,[U]LADIZLAUS", „W(#) m śc( Num(&m#t c&'e" 39, 1995, 1-2, s. 77-81; te'że, W sprawie recenzji Borysa Paszkiewicza, „W(#) m śc( Num(&m#t c&'e" 41, 1997, 3-4, s. 167-174. O)p w(e)ź B. P#s&k(ew(c&#: Minting Rights of Polish Cities in the 14lh Cen tury, „W(#) m śc( Num(&m#t c&'e" 40, 1996, 1-2, s. 99-100; te'że, Nowy Sącz, Trzebiatów, „ULADIZLAUS”. O interpretacji brakteatów guziczkowych, „W(#) m śc( Num(&m#t c&'e" 41, 1997, 3-4, s. 153-154.

102

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw "

P g #m l k#cj( K #k w# uw&glę)'(#ł t#kże &'#c&e'(e m(#st# j#k p '#) eg( '#l'eg ś )k# h#')lu suk'em ( p )ukcj( tekst l'ej35. Suk(e''(ctw )g w#ł w t m c&#s(e ) '( słą lę w ) '#m(& w#'(u st su'ków p(e'(ęż' ch w c#łej M#l p lsce36. Z g#'(& w#'# p )ukcj# tekst l'#, k(e ując# swe w b '# óż'e 'k( &b tu, w&m#c'(#ł# &#p t &eb w#'(e '# b#&ę su wc wą ( &w(ęks&#ł# m żl(w śc( &b tu weł' & k l(c&' ch )ób &(emsk(ch37. Suk' k #k wsk(e już w XIII w. b ł &#pew'e bec'e '# 'k#ch m'(ejs& ch m(#st M#ł p lsk(. Oś )k( te uc&est'(c& ł też w eksp c(e suk'# '# 'k( &#g #'(c&'e, &wł#s&c&# w k(e u'k#ch wsch )'(m ( p łu)'( w -wsch )'(m 38. N(e b ł t je)'#k #c&ej w ób l k#l' . W póź'(ejs& m ś e)'( w(ec&u suk' w w ż 'e & M#ł p lsk( '# Gó 'e Węg p ch )&(ł w &)ec ) w#'ej w(ęks& śc( &e Śląsk#39. P &eł m w &w ju m(ejsk(ej p )ukcj( tekst l'ej '# Śląsku ) k '#ł s(ę wł#ś'(e k ł p ł w XIII w., # w(ęc w c&#s#ch bl(sk(ch l k#cj( K #k w#40. W&m(#'k# w w &(e suk'# & M#ł p lsk( '# Ruś &'#j)uje s(ę już w ) kume'c(e B lesł#w# Wst )l(weg & 1264 . ) t ­ c&ąc m wójt stw# w P ł#ńcu41. Suk' w m(e'( ' t#kże w k lej' śc( ■> s l( ( ł w(u w p & w(leju Bel( IV & l#t 1263-1265, ust#'#w(#jąc m ł , któ e p b(e #' w Tw# ) s& '(e ) t w# ów ww ż ' ch '# Yęg 42. O suk'(e ( ł w(u wsp m'(#' też w ) kume'c(e Wł#) sł#w# Ł k(etk# & 1310 . w sp #w(e &st & g'(ęc(# sp u cel'eg m(ę)& K #k wem ( kl# sk#m( st# są)eck(m(43. W#gę p & w(ą& w#'ą w t m 35 J. W &umsk(, Kraków średniowieczny jako ośrodek produkcji i handlu tekstylnego, w: Z przeszłości Krakowa, e). J. M#łeck(, W# s&#w#-K #ków 1989, s. 25-49. 36 Te'że, Tkactwo małopolskie w późnym średniowieczu, W# s&#w#-K #ków 1972. 37 Te'że, Przemiany w organizacji wytwórczości tekstylnej do schyłku XIII wieku, w: Zarys historii włókiennictwa na ziemiach polskich do końca XVIII wieku, e). J. K#m(ńsk#, I. Tu '#u, W cł#w 1966, s. 54-61; S. G#wl#s, Komercjalizacja, s. 104 '. 38 J. W &umsk(, Tkactwo małopolskie, s. 129 '. 39 D. P ppe, Pannus polonicalis. Z dziejów sukiennictwa polskiego w średniowieczu, KHKM, 36, 1988, 4, s. 628, 630-633; p . J. W &umsk(, Tkactwo małopolskie, s. 129 '. 40 M. Sł ń, Sukiennictwo w Europie Środkowej i wrocławskie Nowe Miasto, „Śląsk( Kw# t#l'(k H(st c&' »S bótk#«”, 61, 2006, s. 211-223. 41 KDM, II, ' 473. 42 Codex diplomaticus Arpadianus continuatus, t. 11, w ). G. We'&el, Bu)#pest 1873 (M 'ume't# Hu'g# (#e H(st (c#. D(pl m#t# (#, 20), ' 499. F. K( k, Stosunki gospodarcze Jasła i miast okolicznych z miastami słowackimi w XV w., w: Studia z dziejów Jasła i powiatu jasielskiego, e). J. G# b#c(k, K #ków 1964, s. 143-162; J. W &umsk(, Tkactwo małopolskie, s. 121 '. 43 KDMK, I, ' 7. O.M. P & b ł w(c&, Spory klarysek starosądeckich o cło w epoce średniowiecza, „R c&'(k Są)eck(” 39, 2011, s. 56-57.

1. Aut ' m(# g sp )# c&# m(#st#

103

k es(e ) h#')lu suk'em w K #k w(e uk#&uje też ustęp je)'eg & )wóch w(elk(ch w &eś'( w ch p & w(lejów Ł k(etk# & 1306 . Z#gw#­ #'t w#' w '(m m(#' w(c(e wójt m K #k w# peł'(ę ju s) kcj( w sp #w#ch )ług( „&# suk' ( ws&elk(e (''e t w# ” („p#'' s #ut es #l(#s qu#scumque”), be& w&glę)u '# st#tus sp łec&' p &w#'eg 44. W um w(e h#')l wej &#w# tej w 1323 . m(ę)& K #k wem ( N w m Sąc&em w&m(#'k w#' też cł kw# t'(k we, p b(e #'e w K #k w(e „ ) )#w'#” („#b #'t(qu ”) ) p st#wu suk'#45. P &ek '#'(e ) '( słej l( suk'# w &w ju st su'ków h#')l w ch &'#l#&ł też c(ek#we )b(c(e w ustęp(e & 45. &)&(#łu Żywotu svv. Kingi. R &)&(#ł te' '#leż ) '#jst# s&ej w# stw ź ó)ł#, p wst#łej &#pew'e '# p c&ątku XIV w.46 Zg )'(e &e wsp m'(#' m p#ssusem sp w(e)'(k ks(ęż'ej, B guchw#ł, p &ep w(e)&(#ł '# ł żu śm(e c( up#)ek St# eg Sąc&#, tw(e )&ąc, że m(ejsce, w któ m wówc&#s h#')l w#' s&k# ł#t' m suk'em, &# ś'(e t #wą: „qu ) (' l c , (' qu 'u'c p#''( sc# l#t(c( ve')u'tu , g #m('# v( ()(# c esce't”. Aut ż w tu ) )#ł, że t#k &ec& w(śc(e s(ę st#ł '# skutek l k#cj( N weg Sąc&#, p(s#'ej j#k p &e' s(' St# eg Sąc&* „qu(# c(v(t#s #) l cum #l(um t #'sp s(t# est"47. Głów'ą )&(e)&('ą #w#'su k #k wsk(eg kup(ectw# b ł# )&(#ł#l' h#')l w# w bs&# &e m#ł p lsk(ej g sp )# k( k us&c wej. L k#cj. K #k w# p & p#)ł# '# k es &kw(tu gó '(ctw# w c#łej Eu p(e Ś )k wej48. M'(ej w(ęcej p )k c(u &łóż s l( k#m(e''ej w B ch'(

44 KDMK, I, ' 3. 45 T#mże, ' 13; S. Kut &eb#, Finanse Krakowa w wiekach średnich, w: te'że, Finanse i handel średniowiecznego Krakowa, s. 89-98; J. W &umsk(, Kraków średniowieczny, s. 25-49; te'że, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 218-220; M. St# & ńsk(, Civitas nostra Cracoviensis. Szkic do polityki miejskiej Kazimierza Wielkiego, w: Kazimierz Wielki. Historia i tradycja, e). M. J#gl# &, N(ep ł m(ce-K #ków 2010, s. 47-48. 46 M.H. W(tk wsk#, „Vita sanctae Kyngae ducissae Cracoviensis" jako źródło hagiograficzne, „R c&'(k( Hum#'(st c&'e" 10, 1962, 2, s. 48 '.; t#ż, Kinga - Kunegunda, w: Hagiografia polska. Słownik bio-bibliograficzny, t. 1, e). R. Gust#w, P &'#ń 1971, s. 757-772; B. K w#lsk#, Święta Kinga - rzeczywistość i legenda. Studium źródłoznawcze, K #ków 2008, s. 218 '. 47 Vita et miracula sanctae Kyngae ducissae Cracoviensis, w ). W. Kęt & ńsk(, w: MPH, t. 4, Lwów 1884, s. 720; K. R se'b#(ge , Boguchwał, w: PSB, t. 2, K #ków 1936, s. 194-195; E K( k, Dzieje miasta w okresie staropolskim, w: Historia Starego Sącza od czasów najdawniejszych do 1939 roku, e). H. B# c&, K #ków 1979, s. 52. 48 D. M le')#, Górnictwo kruszcowe na terenie złóż śląsko-krakowskich do połowy XVI wieku, W cł#w 1963, s. 49 '.; G. M śl(wsk(, Strefa sudecko-karpacka i Lwów. Miejsce Śląska, Małopolski i Rusi Czerwonej w gospodarce Europy Zachodniej (połowa XIII -

104

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw ”

k ł p ł w XIII w. &wój gó '(ctw# st#ł s(ę w#ż' m c& ''(k(em sp & j#jąc m k l '(&#cj( '# p #w(e '(em(eck(m w M#ł p lsce49. Sól k#m(e''# s& bk w p# ł# & l k#l' ch 'ków k 'ku e'c j'ą sól & usk(ch s l#'ek50. B ł# t#kże eksp t w#'# p &# g #'(ce ks(ęstw#. Sól, &#pew'e & M#ł p lsk(, w m(e'( ' we wsp m'(#' m p & w(leju Bel( IV & 1263-1265 . w sp #w(e cł# p b(e #'eg w Tw# ) s& '(e. P śm(e c( Les&k# C&# 'eg , w k es(e w j' ) m wej, m(es&c&#'(e k #k wsc l k w#l( W(el(c&kę. P & w(lej l k#c j' w st#w(ł He' k IV P #w , # p tw(e )&(ł g ( &s&e & ł P &em sł II51. Jej &#s#)żc#m( & st#l( b #c(# J#śk ( Is('b lt, # '# l(śc(e św(#)ków w m(e'( ' wójt# Albe t# ( m(es&c&#'('# G(e #s&#, m że t żs#meg & Ge # )em B usem52. Ge # ) w( p & p(suje s(ę '#wet sf('#'s w#'(e bu) w p(e ws&eg w(el(ck(eg s& bu gó '(c&eg 53. W 1306 . kupc k #k wsc początek XVI wieku), w: Ziemie polskie wobec Zachodu, s. 247-319; D. R &mus, Wcze­ snośredniowieczne zagłębie hutnictwa srebra i ołowiu na obszarach obecnego pogranicza ornego Śląska i Małopolski (druga połowa XI-XII/XIII wiek), K #ków 2014. ■’9 D. M le')#, Miasta górnicze Europy środkowo-wschodniej w epoce feudalnej, w: Miasta •oby feudalnej w Europie środkowo-wschodniej. Przemiany społeczne a układy przestrzenne, e). A. G(e s&t , T. R sl#' wsk(, W# s&#w# 1976, s. 189-215; t#ż, Powstanie miast górniczych w Europie Środkowej w XIII-XVIII w., w: Czas, przestrzeń, praca w dawnych miastach. Studia ofiarowane Henrykowi Samsonowiczowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, e). A. W b(s&, M. T m wsk(, W# s&#w# 1991, s. 157-175; t#ż, Polski ołów na rynkach Europy Środkowej w XIII-XV1I wieku, W# s&#w# 2001. 50 J. W &umsk(, Państwowa gospodarka solna do schyłku XIV wieku, K #ków 1968, s. 113 '. 51 KDM, II, ' 515. K. D&(w(k, Początkowe dzieje Wieliczki, „Stu)(# ( M#te (#ł ) D&(ejów Żup S l' ch w P lsce” 15, 1989, s. 22-25; J. P( t w(c&, Dzieje miasta Wieliczki w wiekach średnich, w. Wieliczka. Dzieje miasta (do roku 1980), e). S. G#wę)#, A. J )ł wsk(, J. P( t w(c&, K #ków 1990, s. 63 '.; F. S(k #, Wójtostwo wielickie w średniowieczu, w: Księga jubileuszowa Profesora Feliksa Kiryka, e). A. Ju ec&k , F. Leś'(#k, Z. N g#, K #ków 2004, s. 203-204. 52 J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 240. 53 Ch )&( t&w. s& b G s& wsk(. N#&w# t# p św(#)c& '# jest je)'#k ) p(e '# m#p(e & l#t 1631-1638: J. P( t w(c&, Problematyka genezy i najstarszych dziejów górnictwa solnego w Polsce, „Stu)(# ( M#te (#ł ) D&(ejów Żup S l' ch w P lsce” 2, 1968, s. 224 '.; A. J )ł wsk(, S& b „Goryszowski" w Wieliczce w świetle wstępnych badań archeologicznych, „Stu)(# ( M#te (#ł ) D&(ejów Żup S l' ch w P lsce” 11, 1982, s. 59-70; te'że, Początki eksploatacji soli na terenie żup krakowskich do połowy XIII wieku, w: Dzieje żup krakowskich, e). A. J )ł wsk(, W(el(c&k# 1988, s. 98; J. P( t w(c&, Zupy krakowskie w pierwszych wiekach rozwoju od połowy XIII do początków XVI wieku, w: Dzieje żup krakowskich, s. 123; & b. też R. Ku wsk(, Ogólna charak­ terystyka zbioru kartograficznego Muzeum Żup Krakowskich (Problemy inwentaryzacji

1. Aut ' m(# g sp )# c&# m(#st#

105

u& sk#l( ) Wł#) sł#w# Ł k(etk# &g )ę '# sw b )'e '#b w#'(e s l( u p #s łów*54. W ('' ch k(e u'k#ch ( '# &'#c&'(e w(ęks&ą sk#lę eks­ p t w#' m#ł p lsk( łów. D st# c&#ł g &wł#s&c&# &ł ż# w ej '(e ks(ążęceg Olkus&#, l k w#'eg ch b# jes&c&e p &e& B lesł#w# Wst ­ )l(weg 55. I'#c&ej je)'#k '(ż w p & p#)ku h#')lu s lą, p )st#wę &b tu ł w(u st#' w(ł eksp t &#g #'(c&' . Głów' m )b( cą ł w(u b ł ś )k w eu pejsk(e ś )k( hut'(c&e, p t &ebujące g ) w t pu &ł t# ( s eb #56. Już w XIII w. eksp t ł w(u & M#ł p lsk( bejm w#ł '(e t lk Śląsk, lec& t#kże S#ks '(ę, C&ech ( Węg 57. W m w' m św(#­ )ectwem ) kume'tując m w sp sób p ś e)'( #kt w' ść m(es&c&#' k #k wsk(ch w Olkus&u jest sp(s t#mtejs& ch p# cel ( '(e uch m śc(. Sp &ą)& ' g '# p t &eb ew()e'cj( p )#tk wej w k#'cel# (( m(ej­ sk(ej, &#pew'e w ) ug(ej ćw(e c( XIV w., &#w(e #ł je)'#k też ('f ­ m#cje '(eż jąc ch już wł#śc(c(el#ch58. J#k m(es&c&#' k #k wsk(ch map górniczych), w: Z dziejów kartografii, e). J. J#'c&#k, Z. R&ep#, W cł#w 198 s. 131-162. 54 KDMK, I, ' 4; & b. też J. P#ch ńsk(, Bractwo solarzy, czyli prasołów krakowskie. w: Krakowskie żupy solne na tle 1000-lecia Polski, e). A. Dług s&, W(el(c&k# 196b (Stu)(# ( M#te (#ł ) D&(ejów Żup S l' ch w P lsce, 1), s. 196-197. 55 D. M le')#, Olkusz średniowieczny od połowy XIII do połowy XV wieku, w: Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego, t. 1, e). E K( k, R. K ł )&(ejc& k, W# s&#w#-K #ków 1978, s. 148-218; t#ż, Polski ołów, s. 103-125. N# )uże g sp )# c&e &'#c&e'(e lkusk(ch k p#l'( &# &ą)ów B lesł#w# Wst )l(weg &w #c#ł wc&eś'(ej uw#gę R. G ó)eck(, Początki pieniężnego skarbu państwowego w Polsce, w: te'że, Polityka pieniężna Piastów, s. 348. M'(ej p &ek 'uje k 'cepcj# p & p(sując# l k#cję Olkus&# W#cł#w w( II: J. P(e &#k, Dzieje Olkusza w świetle badań wykopaliskowych, „Ilcus(#'#" 2012, 2(7), s. 120, 140; D. R &mus, Wczesnośredniowieczne zagłębie, s. 102. 56 D. M le')#, Polski ołów, s. 45 '. 57 W wó& ł w(u '# Z#chó) &# p ś e)'(ctwem p 'ów b#łt ck(ch p św(#)c& ' jest ) p(e ) ) ug(ej p ł w XIV w.: t#ż, Wywóz małopolskiego ołowiu przez Gdańsk do Europy Środkowej i Zachodniej w średniowieczu, w: Aetas media, aetas moderna. Studia ofiarowane profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, e). H. M#'(k wsk#, A. B# t s&ew(c&, W. F#łk wsk(, W# s&#w# 2000, s. 199-209; t#ż, Polski ołów, s. 90 '. 58 P . B. W &umsk#, Fragmenty najstarszej księgi Olkusza, „M#ł p lsk(e Stu)(# H(st c&'e” 2, 1959, 1, s. 52-53. Z)#'(em w )#wc& '( sp(s p wst#ł p &e) 1317 ., &# c& m p &em#w(# w m(e'(e'(e w '(m p#t cjus&# k #k wsk(eg G tf )# Kec&e #. Wł#ś'(e b w(em p ) 1317 . w k #k wsk(ej ks(ę)&e m(ejsk(ej wsp m('# s(ę '(m j#k &m# ł m; Najstarsze księgi, c&. 1. ' 467: „) m('# Ch('# el(ct# G tf ()( )e Kec&se ”. K ój p(s# sk( & st#ł w )#t w#' p &e& uc& 'ą gól'(e '# p(e ws&ą p ł wę XIV w. Z jej ust#le'(#m( '(e &g )&(ł s(ę c&ęśc( w M. G l(ńsk(, Wokół socjotopografii późnośredniowiecznej Świdnicy, c&. 1, W cł#w 2000 (Act# U'(ve s(t#t(s

106

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw "

()e't f(k w#' ) tej p , f(gu ująceg '# p(e ws& m m(ejscu sp(su, W(e & 'k# - m że M(k ł#j#, # '#stęp'(e Pes&k# W(e & 'k#, G tf )# Kec&e #, H#'k# & Z#w(ch stu, F c&k# Ku &wu st#, Ul k# T#t# # #& Hej'us&# W(' ch#59. L(stę tę '#leż je)'#k u&upeł'(ć c '#jm'(ej t & s b , m(#' w(c(e Hej'c&k# B #m#, &#pew'e k ew'eg T lm#'# B #m#, # t#kże S b tę & Bę)&('# #& He' k# Su)e m#'#. T lm#', k ew' Hej'c&k#, b ł p(e ws& m &'#' m p &eł ż ' m żup lkusk(ej60, '#t m(#st He' k w w )&(ł s(ę &#pew'e & &#m ż'eg kup(ectw# & D tmu')u w Westf#l((, p &e'(k#jąceg w t m c&#s(e ) Eu p Ś )­ k wej, &wł#s&c&# ) m(#st p usk(ch61. Ob#j w&(ęl( u)&(#ł w bu'c(e wójt# Albe t#. N#jw#ż'(ejs& m m t em (m(g #cj( westf#lsk(ej b ł je)'#k & sk( & t #'& tu m(e)&(, sp w#)&#'ej '# &(em(e p lsk(e & Węg(e , # '#stęp'(e w w ż 'ej &'#) B#łt ku ) gą m ską ) Fl#') ((62. M(e)ź - '# pew' p we'(e'cj( węg(e sk(ej - & st#ł# w m(e'( '# '# p(e ws& m m(ejscu wś ó) t w# ów sp w#)&#' ch „& k ólestw# P lsk(” („)u #ume )e P l#'e”) ) k#'t u b ug(jsk(eg '# p &eł m(e XIII XIV w.63 Wł#) sł#w Ł k(etek '#)#jąc w 1306 . kupc m k #k wsk(m W #t(sl#v(e's(s. H(st (#, 141), s. 22-23. B#)#c& &#uw#ż ł, że w sp(s(e w m(e'( ' ów'(eż m(es&c&#' )&(#ł#jąc ch #c&ej ) ) ug(ej ćw(e c( XIV w., 'p. p &e)st#w(c(el( )&(' W(e & 'ków. U) w )'(ł też, że p(e ws&e &#ch w#'e ks(ęg( p )#tk we & m(#st śląsk(ch p ch )&ą ) p(e & p ł w XV w. Ust#le'(# M. G l(ńsk(eg '(e & st#ł je)'#k ) st &eż 'e w póź'(ejs& ch b#)#'(#ch. 59 B. W &umsk#, Fragmenty najstarszej księgi Olkusza, s. 51. Ust#leń t ch '(e uw&glę)'(ł J. R#jm#', Kraków. Zespól osadniczy. 60 J. Pt#ś'(k, Studia nad patrycjatem krakowskim wieków średnich, c&. 2, RK, 16, 1914, s. 12. 61 Z()e't f(k w#ł g R. C&#j#, Strefa bałtycka w gospodarce europejskiej w XIII-XV wieku ze szczególnym uwzględnieniem Prus Krzyżackich, w: Ziemie polskie wobec Zachodu, s. 207; p . J. R#jm#', Gmina miasta lokacyjnego w XIII i początkach XIV wieku, w: Kraków. Studia z dziejów, s. 68. 62 T. J#s(ńsk(, Imigracja westfalska do Prus w okresie późnego średniowiecza (XIII-XV w.), w: Niemcy - Polska w średniowieczu, e). J. St &elc& k, P &'#ń 1986, s. 104-118; K. M(kulsk(, K. K p(ńsk(, Z Westfalii przez Toruń i Kraków za węgierską miedzią. Rodzina von der Linde od XIV do pierwszej połowy XVI wieku, w: Miasta, ludzie, instytucje, znaki, s. 263-288. 63 O.R. H#l#g#, Kośice-Balt. Vyroba a obchod v styku vychodoslovenskych miest s Pruskom (1275-1526), K ś(ce 1975, s. 65; te'że, Verbindungen ostslowakischer Stadte mit dem europaischen Marki iiber Polen und die Ostsee und die „Pacta mutua” Kraka-Kaschau, w: Hansische Stadtgeschichte - Brandenburgische Landesgeschichte. Eckhard Miiller-Mertens zum 65. Geburtstag, e). E. E'gel, K. F (t&e, J. Sch(l)h#ue , We(m# 1989 (H#'s(sche Stu)(e', 8), s. 132-135; D. M le')#, Polski ołów, s. 90, p & p. 14.

1. Aut ' m(# g sp )# c&# m(#st#

107

be&w&glę)'e p #w skł#)u, j#k '#jw#ż'(ejs& t w# w m(e'(ł wł#ś'(e m(e)ź sp w#)&#'ą & Węg(e . Z#&'#c& ' w t m p & w(leju w #ź'(e, że t #'sp t w#' ją p tem ) gą &# ów' w )'ą, j#k ( lą) wą ) T u'(#. T &eb# )' t w#ć, że ks(ążę u)&(el(ł p & tej k#&j( t#kże w l' śc( h#')l w ch kupc m &w żąc m ) K #k w# b , &#pew'e &'#) B#łt ku64. N(ektó & kupc k #k wsc st# #l( s(ę w t m c&#s(e ut & m w#ć '#wet be&p ś e)'(e st su'k( h#')l we & kup(ectwem fl#') jsk(m. Św(#)c&ą t m &e&'#'(# &ł ż 'e p &e& t &ech m(es&­ c&#' w t #kc(e p cesu p lsk -k & ż#ck(eg w 1339 . W '(k# & '(ch, że w 1309 . w #c#l( '( '# wł#s' ch st#tk#ch & Fl#') (( & t w# em w gó ę W(sł , lec& & st#l( &#t & m#'( p &e& K & ż#ków p ) Św(ec(em65. M ż'# p & pus&c&#ć, że w(eźl( suk' fl#') jsk(e66. M(es&c&#'(e k #k wsc e#l(& w#l( pl#' h#')l we we współp #c & S#') m(e &em. Św(#)c&ą t m t & p & w(leje t & m#'e p &e& K #ków ( S#') m(e & ) )wóch wł#)ców m#& w(eck(ch, &#pew'e w l#t#ch 1310-131167. Z#ch w#ł s(ę 'e w k p(#ch w k )eks#c Amb żeg G #b wsk(eg ( B#lt#&# # Behem#, '(e m# je)'#k p w ) b p )w#ż#ć (ch w(# g )' ść68. Dw# & st#ł w st#w( 'e p &e& B sł#w# II, k ew'(#k# ( )#w'eg s jus&'(k# Ł k(etk#. 22 luteg 1310 gw# #'t w#ł ' K #k w w(, S#') m(e & w( ( ('' m m(#st m &(em( k #k wsk(ej #& węg(e sk(m („et cete (s c(v(t#t(bus te e C #c v(e's(s et U'g# (e”) sw b )' ( be&p(ec&' p &ej#&) p &e& sw je ks(ęstw 64 KDMK, I, ' 4; S. Kut &eb#, Handel Krakowa, s. 192 '., 202 '.; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 214. 65 Lites ac res gestae inter Polonos Ordineinąue Cruciferorum, t. 1, P &'#ń 1890, s. 384-386. S. Kut &eb#, Handel Krakowa, s. 195; R. G ó)eck(, Znaczenie handlowe Wisły w epoce piastowskiej, w: Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. 2, K #ków 1938, s. 301; M. St# & ńsk(, Patrycjat krakowski (v aktach Kamery Papieskiej z XIV wieku. (Ze studiów na udziałem kupiectwa krakowskiego w międzynarodowym transferze finansów, w: Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy (v średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku). Zbiór studiów, e). Z. N g#, K #ków 2011, s. 333-334 ( p & p. 8, g)&(e uw#g( ) t c&ące )#t w#'(# w p #w ; & b. też W. Oss wsk(, Przemiany w szkutnictwie rzecznym w Polsce. Studium archeologiczne, G)#ńsk 2010, s. 75-77. B#)#c& &eb #ł p &esł#'k( uw(# g )'(#jące p w#)&e'(e już w XIII w. żeglug( '# W(śle w cel#ch h#')l w ch m(ę)& K #k wem ( m(#st#m( p usk(m(. 66 S. Kut &eb#, Handel Krakowa, s. 200-201. 67 KDMK, I, ' 5-6, 8. E) cje '# p )st#w(e k p(( w k )eks(e B#lt#&# # Behem#; & b. też S. Est e(che , Wstęp, w: Najstarszy zbiór, s. VIII. 68 E. Such ) lsk#, Kancelarie na Mazowszu w latach 1248-1345. Ośrodki zarządzania i kultury, W# s&#w# 1977, s. 152.

108

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw "

'# lą)&(e ( w )#ch & t w# #m(, &# pł#ce'(em cl#69. Gw# #'cje te p wtó & ł w '(e)#t w#' m ) pl m(e, #) es w#' m t lk ) wójtów ( m(es&c&#' K #k w# ( S#') m(e &#, # sw ją p tekcję &s&e & ł '# (ch wspól'(ków: „ m'(bus vest (s s c((s s )#l(bus et #m(c(s u')ecumque ve'(#'t, cu(usqumque ge'e (s vel c ')(c( '(s ex(st#'t". D )#ł też, że '#)#'(e p & w(leju &#b(eg#ł u '(eg Wł#) sł#w Ł k(etek70. 28 luteg 1311 . s ' B lesł#w#, ks(ążę c&e sk( T j)e', p &w l(ł kupc m K #k w# ( S#') m(e &# #& (ch wspól'(k m '# p &em(es&c&#'(e s(ę p jeg wł#)&tw(e &# u(s&c&e'(em pł#t71. D pl m te & st#ł gł s& 'e t#kże & m ślą ('te es#ch wł#)ców m#& w(eck(ch, któ & chc(el( c&e p#ć k & śc( & uchu h#')l weg )b w#jąceg s(ę '# s&l#k#ch łąc&ąc ch K #ków & m(#st#m( p usk(m(. T wł#ś'(e B lesł#w, już j#k p#' &je)' c& 'eg M#& ws&#, &#ł ż ł '# p &eł m(e XIII ( XIV w. St# ą W# s&#wę72. 2.

OŚRODEK KONCENTRACJI KAPITAŁU

W #& & &w jem st su'ków h#')l w ch m(#st l k#c j'e w K #k w(e st#w#ł s(ę ś )k(em k 'ce't #cj( &'#c&' ch k#p(t#łów. M(es&c&#'(e ) sp ' w#l( p(e'(ę)&m( um żl(w(#jąc m( '#b w#'(e '# te e'(e m(#st# '(e uch m śc(, p &e)s(ęb( stw #& g )ów '# p &e)m(eśc(#ch, głów'(e p &e) b #m#m(: S&ewską, Fl (#ńską ( M(k ł#jską. D&(#ł#'(# te &'#j)ują )b(c(e ) p(e w ks(ę)&e wp(sów, # w(ęc ) p c&ątku XIV w.73 69 KDMK, I, ' 5. 70 T#mże, ' 6. 71 T#mże, ' 8. K. P#cusk(, Mazowsze wobec walk o władzę w Polsce na przełomie XIII/XIV w. Sprawa przynależności kasztelanii sieciechowskiej na początku XIV w., KH, 85, 1978, 3, s. 585-588. 72 A. G(e s&t , Początki życia miejskiego nad środkową Wisłą i geneza Warszawy, „R c&'(k W# s&#wsk(" 7, 1966, s. 45 '., te'że, Śródmieścia dzieje starsze, w: Dzieje Śródmieścia, e). J. K#&(m(e sk(, W# s&#w# 1975, s. 29 '.; Warszawa średniowieczna, z. 2, e). A. G(e s&t , W# s&#w# 1975 (Stu)(# W# s&#wsk(e, 19); H. S#ms ' w(c&, Początki Warszawy, w: Początki Warszawy. Spojrzenie po 700 latach, e). H. Rutk wsk(, W# s&#w# 2015, s. 11; T. J#s(ńsk(, Rola Piastów mazowieckich w handlu hanzeatycko■ruskim na przełomie XIII ( XIV w., w: Dziedzictwo książąt mazowieckich. Stan badań i perspektywy badawcze. Materiały sesji naukowej zorganizowanej przez Zamek Królewski w Warszawie - Muzeum i Archiwum Główne Akt Dawnych 27-28 października 2016, e). J. G #b wsk(, R. M c&ek, P. M & wsk(, W# s&#w# 2017, s. 61-88. 73 J. R#jm#', O cenach nieruchomości w średniowiecznym Krakowie, „Tek# K m(sj( A ch(tektu ( U b#'(st k(" 24, 1990, s. 7-13; te'że, Kraków. Zespół osadniczy,

2. Oś )ek k 'ce't #cj( k#p(t#łu

109

N(ektó & kup w#l( też m#jątk( p &# m(#stem. Z)ec ) w#'(e '#j­ w(ęks& m( k s&t#m(, # t#kże & k(em '(ep w )&e'(# bc(ąż 'e b ł l k w#'(e ws( ( m(#st74. N#j&#m ż'(ejs( m(es&c&#'(e '#b w#l( &(em(ę p &# K #k wem ( c&e p#l( & sk( & k l '(&#cj( już w ) ug(ej p ł w(e XIII w., p c&ątk w w ) b #ch kl#s&t ' ch75. W 1274 . b #c(# He' k ( Ge # ) B us w(e p &e'(eśl( '# p #w '(em(eck(e w(eś B ' w(ce (N(em(eck(e) w ) b #ch be'e) kt 'ów t '(eck(ch, w 1276 . l k w#l( wspól'(e Lub c&ę ( P b(e)'(k we wł śc(#ch ' ­ be t#'ek &w(e & '(eck(ch, # w 1278 . l k w#l( P #') c(' '#leżąc ) c ste sów m g(lsk(ch76. W 1279 . G tf ), s ' A ' l)# &e Śles('#, l k w#ł B &esk w ) b #ch ' be t#ńsk(ch77. W 1288 . '(ej#k( W#lte p &e'(ósł '# p #w '(em(eck(e ws(e B(b(ce ( M(es&ków w ) b #ch ' be t#'ek &w(e & '(eck(ch78, # w 1293 . P( t M c u& sk#ł ) p e­ p & t# A ' l)# p tw(e )&e'(e kup'# ws( R g ź'(k w #& & p #wem ) p w#)&e'(# '# jej te t (um k l '(&#cj(79. W 1294 . b #c(# D tm# ( K st ' Kec&e w(e l k w#l( B ' w(ce (P lsk(e) w up s#że'(u k śc( ł# M# (#ck(eg 80. N# p &eł m(e XIII ( XIV w. m(es&c&#'(e pe'e­ t w#l( &wł#s&c&# ) b # kl#s&t u m(ech wsk(eg , któ eg p ep & t He' k b ł s jus&'(k(em W#cł#w# II ( J#'# Musk#t 81. W 1295 . kl#s&t u& sk#ł ) W#cł#w# p & w(lej '# p w#)&e'(e k l '(&#cj(

s. 220 '., 244 '. N# m#te (#le ź ó)ł w m & K #k w# p(e #ją s(ę w )użej m(e &e b#)#'(# B. Les(ńsk(eg , Kupno renty w średnio wiecznej Polsce na tle ówczesnej doktryny i praktyki zachodnioeuropejskiej, P &'#ń 1966. 74 F. K( k, Lokacje miejskie nieudane, translacje miast i miasta zanikle w Małopolsce do połowy XVII stulecia, KHKM, 28, 1980, 3, s. 373-384. 75 A. Gąs( wsk(, Ze studiów, s. 161-163. 76 KDP, III, ' 48; ZDM, IV, ' 878; KM g, ' 34. Z. Les&c& ńsk#-Sk ęt w#, Bronowice Niemieckie, w: SHGK, I, s. 215-218; t#ż, Lubocza, w: SHGK, III, s. 709-717. 77 KDKK, I, ' 82. Z. Les&c& ńsk#-Sk ęt w#, Brzesko Nowe, w: SHGK, I, s. 234-236. 78 KDKK, I, ' 66. F. S(k #, Bibice, w: SHGK, I, s. 69-71; J. L#be schek, Mieszków, w: SHGK, IV, s. 441. 79 KDM, I, ' 123; J. L#be schek, Moryc Piotr, w: PSB, t. 22, W cł#w 1977, s. 18-19; J. R#jm#', Klasztor norbertanek na Zwierzyńcu w wiekach średnich, K #ków 1993, s. 82-83. 80 ZDM, IV, ' 887. Z. Les&c& ńsk#-Sk ęt w#, Bronowice Polskie, SHGK, I, s. 217-219. 81 R.S. G#łc& ńsk(, Miechowski konwent bożogrobców do połowy XV wieku. Z badań nad prosopograjią klasztorną, „N#s&# P &es&ł ść” 98, 2002, s. 178-179; R. Sk & '(# &, Kanonicy Grobu Bożego i ich religijny, społeczny, edukacyjny i kulturowy wkład w rozwój mieszkańców ziem polskich w średniowieczu, Lubl(' 2015, s. 148-149.

110

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw "

w(ejsk(ej82. W t m s#m m ku He' k '#)#l ) b # Św(eb )&(' ( Tu ek w M(ch#ł w(c#ch m(es&c&#'(' w( k #k wsk(emu P( t w(83. W 1300 . &# &g )ą He' k# s łectw w M(ch#ł w(c#ch t #f(ł ) lek# &#, m#g(st # M# c('#, s '# R(' l)# & K #k w#84. M(es&c&#'(e k #k wsc &#kł#)#l( też m(#st#. W 1267 . D tm# W łk, je)e' & &#s#)źców K #k w#, l k w#ł Sk#łę w ) b #ch kl# sek85. Z K #k w# w w )&(ł s(ę W(tk , &w(ą&#' & Les&k(em C&# ' m &#s#)źc# S#') ­ m(e &# w 1286 .86 W l#t#ch 1289-1290 b #c(# J#śk ( Is('b lt l k w#l( &# &g )ą He' k# IV P #weg ( P &em śl# II W(el(c&kę87. W 1290 . &# p &w le'(em P &em śl# II Ge # ) B us l k w#ł M(echów, u& skując p #w ) p w#)&e'(# k l '(&#cj( w(ejsk(ej '# te e'(e #ż 600 ł#'ów88. U)&(#ł m(es&c&#' w & sk#ch & m#jątków &(emsk(ch p ł ż ' ch p &# K #k wem b ł &'#c&'(e w(ęks& , '(ż m gł b w '(k#ć & &#ch w#' ch p & w(lejów l k#c j' ch. P &e) 1302 . m(es&c&#'(' k #k wsk( M# ek t & m#ł ) któ eg ś & wł#)ców p )m(ejską w(eś Ku )w#'ów89. 31 p#ź)&(e '(k# 1311 ., już w t #kc(e bu'tu, Wł#) sł#w Ł k(etek w wł#s&c& ł ebel(#'tów & )ób bę)ąc ch w up s#że'(u kl#s&t u Be'e­ ) kt 'ów w T ńcu. S łectw#m( we wł śc(#ch t '(eck(ch ) sp ' w#l( wte) He' k Su)e m#' (w Ps# #ch, K#s& w(e ( Śm(e )&ącej), J#', s ' Ge # )#, &#pew'e B us# (w R#)&(s& w(e ( W l( R#)&(s& wsk(ej), bl(żej '(e&'#' J#kub ( Pec& l) & R ż' w# (w P ą)'(ku C&e w ' m ( K & wej Dąb w(e) #& wójt He' k (w W(lk w(e)90. Ł#' w P ą)'(ku m(#ł 82 KDM, II, ' 530. 83 T#mże, ' 529. Z. Pęck wsk(, Miechów. Studia z dziejów miasta i Ziemi Miechowskiej do roku 1914, K #ków 1967, s. 52; A. M# &ec, Michałowice, w: SHGK, IV, s. 294; J. L#be schek, W średniowieczu, w: J. L#be schek, K. Tu'(#, M. W żg#, Pod Krakowem. Monografia historyczna gminy Michałowice, t. 1: D schyłku XVIII wieku, K #ków 2014, s. 67. 34 KDM, II, ' 539. Z. Pęck wsk(, Miechów. Studia, s. 52. 85 KDM, I, ' 75. P & ukł#)#'(u t eśc( ) pl mu p służ ' s(ę p mulg#cją & p & w(leju l k#c j'eg K #k w#; & b. P R#b(ej, Kilka uwag o dokumencie lokacyjnym miasta Krakowa z 1257 roku, w: Miasta, ludzie, instytucje, znaki, s. 495. 80 Dokument lokacyjny Leszka Czarnego, s. 47. 87 KDM, II, ' 515. 88 T#mże, ' 516. 89 Dokumenty sądu ziemskiego krakowskiego, 1302-1453, p #ć. Z. Pe &#' wsk(, W cł#w 1971 (M#te (#ł K m(sj( N#uk H(st c&' ch, 20), ' 1. Z. Les&c& ńsk#-Sk ęt w#, Kurdwanów, w: SHGK, III, s. 359-363. 90 KDT, I, ' 41. J#' & st#ł ut żs#m( ' & s 'em Ge # )#, p #w) p ) b'(e B us#, we wp(s(e ) ks(ęg( m(ejsk(ej & 1311 .: Najstarsze księgi, c&. 1, ' 207. E. Dług p lsk(, Bunt wójta Alberta, RK, 7, 1905, s. 144, p & p. 5.

2. Oś )ek k 'ce't #cj( k#p(t#łu

111

He' k Kec&e ( (''( c&ł 'k w(e jeg )&(' - „et #l(( su(”91. Z wp(su ) ks(ęg( m(ejsk(ej & 1316 . w '(k#, że s ' w(e Ge # )# B us#, J#', P( t ( F(l(p, b l( w t m c&#s(e s łt s#m( p )k #k wsk(ej M )l'(c 92. We)le ) pl mu Ł k(etk# & 1325 . &# p ep & tu He' k# m(es&c&#'(e )&(e ż l( też w(eś K &esł#w(ce w ) b #ch m(ech wsk(ch. N#leż#ł# '# ) wójt# J#'#, t żs#meg m że & b #tem Albe t#, # t#kże W#lte #, ( & st#ł# )eb #'# kl#s&t w( p bu'c(e93. Z)#'(em J#'# Dług s&# Albe t t & m#ł ) He' k# t#kże b g#tą w(eś Łętk w(ce, sk 'f(sk ­ w#'ą kl#s&t w( p &e& ks(ęc(# p ebel((94. W t ch k l(c&' śc(#ch kl#s&t ut #c(ł ów'(eż w(eś M(ch#ł w(ce, usu'(ęt & '(ej wte) też s łt s# M# c('# & K #k w#95. K 'f(sk#t & k esu bu'tu uk#&ują w(ęc sp łec&'e ( p l(t c&'e #spekt )&(#ł#l' śc( k l '(&#c j'ej m(es&­ c&#'. Op# c(e w m#jątku &(emsk(m st#w#ł s(ę p )st#wą #w#'su c#łej )&(' . S&c&egól'(e spekt#kul# ' m p & kł#)em t#k(ej k# (e są c& w(śc(e l s k #k wsk(ch wójtów )&(e)&(c&' ch. P(e ws& m p św(#)c& ' m wójtem p &#k ńc&e'(u )&(#ł#l' śc( &#s#)źców b ł R#s&k , w&m(#'k w#' t lk w ) kume'c(e B lesł#w# Wst )l(weg & 1264 .96 N(e w(#) m , c& łąc& ł g w(ę& p k ew(eństw# & któ m* &#s#)źcą97 #'( c& b ł sp k ew'( ' & )&('ą Albe t#98. P(e ws& ' &'#' m jej p &e)st#w(c(elem b ł jc(ec Albe t#, He' k, któ eg (m(ę p#)# t lk #&, w je)' m & )wóch w(elk(ch p & w(lejów w st#w( ­ ' ch p &e& Wł#) sł#w# Ł k(etk# w 1306 . Z ) kume'tu w '(k#, że wójt stw K #k w# '#leż#ł ) )&(' He' k# jes&c&e &# &ą)ów B lesł#w# Wst )l(weg 99. N(ew m(e'( '# & (m(e'(# m#tk# wójt# 91 KDT, I, ' 41. 92 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 362. J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 240. 93 KDM, II, ' 588. Z. Pęck wsk(, Miechów. Studia, s. 52. 94 Annales, ks. 9, s. 86-87: Liber beneficiorium, ks. 3, s. 6-7. Z. Pęck wsk(, Miechów. Studia, s. 52; M. W(l#m wsk(, Łętkowice, w; SHGK, III, s. 935; W. Buk wsk(, Miechów klasztor, SHGK, IV, s. 347. 95 A. M# &ec, Michałowice, w: SHGK, IV, s. 294,299; J. L#be schek, W średniowieczu, s. 70. 96 KDM, II, ' 471. 97 M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska w średniowieczu, K #ków 2010, s. 27; p . J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 244. 98 J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 244, p & p. 1; p . M. N(w(ńsk(, Wójtostwo krakowskie w wiekach średnich, K #ków 1938, s. 43-44; J. M(tk wsk(, Henryk wójt Krakowa, w: PSB, t. 9, W cł#w 1960-1961, s. 418; J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 192. 99 KDMK, I, ' 3: „e#')em #)v c#c(#m h#bu(t p#te (ps um He' (cus #)v c#tus plu (bus #''(s #b (lłust (bus p ('c(p(bus p e)ecess (bus ' st (s, ) m(' )uce

112

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw "

Albe t#, p #w) p ) b'(e ż '# He' k#, ż ł# jes&c&e w 1313 .100 S#m Albe t b l w&m(#'k w#' p #& p(e ws& wś ó) św(#)ków ) kume'tu P &em śl# II & 1290 . w sp #w(e l k#cj( W(el(c&k(101. N# l(śc(e św(#)ków p & w(leju l k#c j'eg ws( Z(m' )ół p ) Olkus&em & 1299 . b k Albe t# w stępuje jeg b #t J#'102. M że te' s#m wójt J#' w stąp(ł już w 1279 . wś ó) św(#)ków ) kume'tu l k#c j'eg B &esk#, # p tem &#s(#)#ł w(el k t'(e w #)&(e m(ejsk(ej103. K lej' b #t Albe t#, He' k, w stąp(ł '# l(śc(e św(#)ków ) kume'tu st# st c&esk(eg Ol) & ch# & B sk v(c & 1303 . w sp #w(e sp &e)#ż ws( T ąbk( ( D# c& ce J#' w( Musk#c(e p &e& ce &# P#wł# de Primucow, m że & P &em k w#104. M żl(we, że w stąp(ł już wc&eś'(ej w test#cj( ) kume'tu p ep & t# &w(e & '(eck(eg R m#'# & 1293 ., j#k b #t wójt# k #k wsk(eg P( t #105. N(ew kluc& 'e, że ch )&( tut#j P( t # Gw(s#, peł'(ąceg ) p &eł mu XIII ( XIV w. b w(ą&k( wójt# są) weg 106. D kume't Ł k(etk# & 1306 . j#k w łąc&' ch wł#śc(­ c(el( wójt stw# )&(e)&(c&'eg w m(e'(# je)'#k Albe t# ( He' k#107.

■ lesl# et ) m(' )uce Lesthk 'e (u e he e)(t# ( pe petu#l(te p ss()e')#m”. R. G ó)eck(, Albert (Albrecht), w: PSB, t. 1, K #ków 1935, s. 43, p )ej &ew#ł, że t wł#ś'(e He' k, jc(ec Albe'#, b ł )p w(e)&(#l' &# b '(e'(e W#welu ( ks(ęż'ej G f(' w t #kc(e bu'tu ce sk(eg p &ec(wk &ą) m Les&k# C&# 'eg w 1285 . 1W Najstarsze księgi, cz. 1, ' 270: „#'t(ąu# ) m('# m#te Albe t( #)v c#t(". 101 KDM, II, ' 136. R. G ó)eck(, Albert (Albrecht), w: PSB, t. 1, s. 43-44. 102 KDM, I, ' 131. 103 KM g, ' 35. P . M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 48, p & p. 139. 104 KDKK, 1, ' 112. J. M(tk wsk(, Henryk wójt Krakowa, w: PSB, t. 9, s. 418. W sp #w(e ()e't f(k#cj( P &em k w# & b. K. R mut, Nazwy miejscowe północnej części dawnego województwa krakowskiego, W cł#w 1967, s. 137. 105 KDM, I, ' 123. 106 R. G ó)eck(, Albert (Albrecht), w: PSB, t. 1, s. 43. B#)#c& uw#ż# wójt# P( t # &# c&ł 'k# )&(' wójt wsk(ej, #le '(e ut żs#m(# g & P( t em Gw(sem. P . S. S&c&u , Piotr, w: PSB, t. 26, W cł#w 1981, s. 373. Aut ut żs#m(# wójt# P( t # & P( t em Gw(sem, #le p m(j# sp #wę jeg ewe'tu#l'eg p k ew(eństw# & )&('ą wójtów )&(e)&(c&' ch, p ) b'(e J. W &umsk(, Kraków do schyłku, s. 192. Wójt# P( t # w m(e'(#ją też l(st św(#)ków m( #kulów św. J#ck#: J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 198; te'że, Żywoty i cuda świętych jako źródła do dziejów Krakowa w XIII wieku, w: Księga jubileuszowa Profesora Feliksa Kiryka, s. 184. B#)#c& tw(e )&(, że w&m(#'k w#' t#m P( t )&(e ż ł wójt stw ów' c&eś'(e & R#s&k(em. P lem(&uje & '(m M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 38-40. Słus&'(e kwest( 'uje ' &b t wc&es'e )#t w#'(e l(st św(#)ków p &e& J. R#jm#'#. 107 KDMK, I, ' 3; p . Annales, ks. 9, s. 86-87; Liber beneficiorum, ks. 3, s. 6-7. J#' Dług s& p &ek#&#ł t #) cję, &g )'(e & któ ą b #tem Albe t# b ł ów'(eż

2. Oś )ek k 'ce't #cj( k#p(t#łu

113

O w s k(ej p & cj( )&(' wójt wsk(ej św(#)c& f#kt, że w ) kume'c(e P &em śl# II & 1290 . Albe t & st#ł k eśl ' &#s&c& t' m t tułem comes108. M#te (#l' m w #&em p est(żu b ł ów'(eż wsp m'(#'e ) m w(eż we Albe t# ( He' k# u &b(egu 'ku ( ul(c S&ewsk(ej #& p & ul(c F #'c(s&k#ńsk(ej. P ) b'e #mb(cje p &ej#w(#l( p &e)st#w(c(ele k(lku ('' ch k #­ k wsk(ch )&('. S&c&egól'ą p & cję &) b l( c&ł 'k w(e )&(' B usów109. M żl(we, że (ch bec' ść w K #k w(e p św(#)c&#ją już miracula św. J#ck#. Zg )'(e & XXVI el#cją, sp(s#'ą &#pew'e w l#t#ch 90. XIII w., m(es&c&#'(' k #k wsk( Ge #l), m że wł#ś'(e B us, ) św(#)­ c& ł cu)u w 1267 .110 R#jc# Ge #l) w stąp(ł p tem wś ó) św(#)ków XXIX el#cj(, )#t w#'ej '# 1268 . lub l#t# 90. XIII w.111 Ge # ) f(gu uje '#stęp'(e wś ó) #jców '# l(śc(e św(#)ków k #k wsk(eg &ec&e'(# są) weg & k esu &ą)ów He' k# IV P bus#, & l#t 1289-1290112. P & p m'(jm , że b #c(# Ge # ) ( He' k p w#)&(l( ('te's w'ą )&(#ł#l' ść l k#c j'ą '#jpóź'(ej ) l#t 70. XIII w., # (ch m#jątek ( ) ch ) w& sł &'#c&ąc &# sp #wą '#)#ń t & m#' c He' k, p ep & t kl#s&t u B ż g bców w M(ech w(e. O p k ew(eństw(e t ' '(e wsp m('#ją ż#)'e wc&eś'(ejs&e ź ó)ł#; & b. E. Dług p lsk(, Bunt wójta Alberta, s. 167; te'że, Władysław Łokietek na tle swoich czasów, w ). J. Dąb wsk(, w ). 2, K #ków 2009, s. 145-146; p . R. G ó)eck(, Albert (Albrecht), w: PSB, t. 1, s. 43; T. N w#k wsk(, Małopolska elita władzy wobec rywalizacji o tron krakowski w latach 1288-1306, B )g s&c& 1992, s. 22. Dw#j wsp m'(#'( b#)#c&e p )ej &ew#ją, że Albe t mógł b ć b #tem p & )'(m He' k#. 108 KDM, I, ' 136; KDMK, I, ' 7. A. B guck(, Komes w polskich źródłach średnio­ wiecznych, W# s&#w#-P &'#ń 1972 (R c&'(k( T w# & stw# N#uk weg w T u'(u, 76, 3), s. 27 '., 47 '.; S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społecznoustrojowej odrębności Polski, w ). 2, W# s&#w# 2000, s. 75; p . J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 245. 109 J. Pt#ś'(k, Studia nad patrycjatem krakowskim wieków średnich, c&. 1, RK, 15, 1913, s. 31-33; J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, wg (')eksu. 110 De vita et miraculis sancti lacchonis (Hyacinthi) ordinis fratrum predicatorum. Auctore Stanislao lectore Cracoviensi eiusdem ordinis, w ). L. Ćw(kl(ńsk(, w: MPH, t. 4, s. 872-873; St#'(sł#w & K #k w#, Życie i cuda świętego Jacka z Zakonu Braci Kaznodziejów, tłum. T. G#łus&k# OR p #ć. M. Z)#'ek, w: Święty Jacek Odrowąż. Studia i źródła. Skarby dominikańskie, e). M. Z)#'ek, K #ków 2007 (Stu)(# D m('(k#ńsk(eg I'st tutu H(st c&'eg w K #k w(e, 2), s. 130-131. 111 Dc vita et miraculis sancti lacchonis (Hyacinthi), s. 875; St#'(sł#w & K #k w#, Życie i cuda świętego Jacka z Zakonu Braci Kaznodziejów, s. 133. M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 41. 112 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 25.

114

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw "

w 1290 . ) P &em śl# II. W k es(e św(etl ' m p &e& wp(s ) k #k wsk(ej ks(ęg( m(ejsk(ej c&ł 'k w(e tej )&(' p &ej#w(#l( już '(ew(elką #kt w' ść '# 'ku '(e uch m śc( m(ejsk(ch113. N(e u)&(el#l( s(ę też w ż c(u p l(t c&' m m(#st#. Ge # ) '#leż#ł ) s mp#t ków Ł k(etk# już w k es(e up#)ku &ą)ów c&esk(ch. W 1307 . t & m#ł ) ks(ęc(# p tw(e )&e'(e p & w(lejów114115 . Jeg p t mk w(e ut & m#l( s(ę p & wójt stw(e t#kże p bu'c(e wójt# Albe t#. W 1318 . Ł k(etek p tw(e )&(ł p & w(lej '# wójt stw s ' w( Ge # )#, P( t w(110. Je) '(e '#jst# s& & t &ech s 'ów Ge # )#, J#śk , & st#ł #&, w 1311 ., ł#w­ '(k(em w K #k w(e116. U)&(el(ł p p# c(# bu't w'(k m, &# c & st#ł uk# #' k 'f(sk#tą m#jątku w ) b #ch be'e) kt 'ów t '(eck(ch117. W )#je s(ę je)'#k, że s& bk sw je p p# c(e w c f#ł, )&(ęk( c&emu '(e ) tk'ęł g p w#ż'(ejs&e k# 118. B #t Ge # )#, He' k, m(#ł t &ech s 'ów, któ & t#kże &w(ą&#l( sw je l s p &e)e ws& stk(m & p s(#)ł śc(#m( &(emsk(m(119. Je)e' & '(ch, s łt s P #') c('# M(k ł#j B us, w stąp(ł '# ) kume't#ch sę)&(eg &(emsk(eg Mśc(w j# : 1323 . ( K#&(m(e &# W(elk(eg w 1334 ., g)&(e & st#ł ut tuł w#' uż ce &em, „v( ' b(l(s"120. P & p(e ws& m & t ch ) kume'tów ) & w(es(ł '#wet wł#s'ą p(ec&ęć & he bem )u B(be ste('. He bem t m p(ec&ęt w#l( s(ę w t m c&#s(e ów'(eż k#s&tel#' s#') m(e sk( Są) #& M(k ł#j & M(k ł w#, k#pel#' w jew ) s#') m(e sk(eg T m(sł#w# & M k sk#121. J#kąś p(ec&ęc(ą, '(e w(#) m je)'#k, c& s b(stą, c& 113 J. Pt#ś'(k, Studia nad patrycjatem, c&. 1, s. 31-32. 1,4 KDM, II, ' 544. 115 T#mże, ' 572. J. Pt#ś'(k, Studia nad patrycjatem, c&. 1, s. 33. 116 Najstarsze księgi, c&. 1, s. 22. 1,7 KDT, I, ' 41. 118 J. Pt#ś'(k, Studia nad patrycjatem, c&. 1, s. 33. 1,9 T#mże, s. 31-32. 120 KM g, ' 51, 58. 121 F. P(ek s(ńsk(, Pieczęcie polskie wieków średnich, c&. 1: Dobra piastowska, K #ków 1899, ' 336; L. B(#łk wsk(, Ród Bibersteinów a ród Momotów godła Jeleniego Rogu w wiekach X1V-XVI, Lubl(' 1948, s. 5-6; Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVII1 wieku. Spisy, t. 4: Małopolska: województwa krakowskie, sandomierskie i lubelskie, &. 1: Urzęd­ nicy małopolscy XII-XV wieku. Spisy, e). A. Gąs( wsk(, W cł#w 1990, wg (')eksu; B. Śl(w(ńsk(, Podsędek sandomierski Prandota i małopolscy Odrowążowie w // połowie XIV wieku, w: Ludzie, władza, posiadłości, e). J. P w(e sk(, B. Śl(w(ńsk(, G)#ńsk 1994, s. 222; F. S(k #, Sąd, w: PSB, t. 35, W# s&#w#-K #ków 1994, s. 374-375; A. M# &ec, Urzędnicy małopolscy w otoczeniu Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego (1305-1370), K #ków 2006, s. 102-105; M. Cetw(ńsk(, Pierwsze pokolenie Bibersteinów

2. Oś )ek k 'ce't #cj( k#p(t#łu

115

u &ę) wą (wójt wską), p sług(w#ł s(ę wc&eś'(ej też Ge # ) B us. W 1300 . j#k wójt m(ech wsk( w st#w(ł ( p(ec&ęt w#ł ) kume't w sp #w(e '#)#'(# j#tk( &eź'(c&ej w M(ech w(e sę)&(emu kl#s&t u m(ech wsk(eg A)#m w( & K m w#122. P ) k(em 1317 w k #k w­ sk(ej ks(ę)&e wp(sów j#k ce & („m(les”) w stępuje t#kże K ' #), s ' &#s#)źc ( p(e ws&eg wójt# S#') m(e &#, W(tk#123. Z)# &#ł s(ę też, że ce &e st#w#l( s(ę b w#tel#m( K #k w#. W 1303 . wś ó) ł#w'(ków K #k w# w stąp(ł p #& p(e ws& K ' #), p &e)st#w(c(el m ż'ej )&(' Sp(c m( ów („He Cu' #t Sp(teme ”)124. M(es&c&#'(e w k & st w#l( też s&#'se k# (e f('#'s wej w(ążące s(ę & u)&(#łem w g#'(&#cj( sk# b weg &#plec&# wł#)& ks(ążęcej. N# te e'(e R&es& N(em(eck(ej &'#c&e'(e el#cj( f('#'s w ch łąc&ąc ch wł#)ców & kup(ectwem w& sł &# p#' w#'(# F )e k# I B# b#ss 125. N# Śląsku p ) b'e &j#w(sk# st#ł s(ę w #ź'e k ł p ł w XIII w., w k es(e '#s(le'(# k l '(&#cj( '# p #w(e '(em(eck(m &# &ą)ów He' k# III B(#łeg . Op óc& teg ks(ęc(# u kupców w cł#w­ sk(ch &#p ż c&#l( s(ę w t m c&#s(e b(skup T m#s& I ( p#t kl#s&t u N be t#'ów '# Ołb('(e, Lu)w(k126. W#ż'ą pł#s&c& &'ą współp #c' wł#)ców & m(es&c&#'#m( w cł#wsk(m( b ł &# &ą) me''(c. P(e ws& ' m('ce &em ks(ążęc m w w )&ąc m s(ę & W cł#w(# b ł He' k &e Słup#, p św(#)c& ' w tej l( w ) kume'c(e He' k# III & 1259 .127 St su'k( f('#'s we & kup(ectwem ut & m w#ł '# pew' też ks(ążę w(elk p lsk( P &em sł II128. O p m c p(e'(ęż'ej k#&#'ej mu p &e& na ziemiach polskich, czyli drogi i manowce genealogii, w: Bibersteinowie w dziejach pogranicza śląsko-łużyckiego, e). T. J#w sk(, Z(el '# Gó # 2006, s. 42-43. 122 KDR I, ' 94. J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, s. 240, 253. 123 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 412. 124 T#mże, s. 7. W. Dw &#c&ek, Leliwici Tarnowscy. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego: wiek XIV-XV, W# s&#w# 1971, s. 58-59; J. R#jm#', Kraków. Zespól osadniczy, s. 250, p & p. 50. 125 F. Opl(, Stadt und Reich im 12. Jahrhundert (1125-1190), G #&-W(e' 1986, s. 550 '.; & b. też J. F (e), Die Wirtschaftspolitik Friedrich Barbarossas in Deutschland, „Bl#tte fu Deutsche L#')esgesch(chte" 120, 1984, s. 195-239. 126 M. G l(ńsk(, Czy Wrocław był partnerem politycznym dla Henryka IV Prawego?, w: Studia z dziejów średniowiecza polskiego i powszechnego, e). W. K t#, W cł#w 1989, s. 21-32; te'że, Podstawy gospodarcze, s. 56-58; A. Ju ec&k , Henryk 111 Biały, książę wrocławski (1247-1266), W cł#w 2007, s. 127 '. 127 M. G l(ńsk(, Podstawy gospodarcze, s. 59. 128 K. J#s(ńsk(, Stosunki Przemyśla 11 z mieszczaństwem, w: Czas, przestrzeń, praca w dawnych miastach, s. 319-328

116

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw "

m(es&c&#'('# ('f muje ) kume't He' k# IV P #weg & 1281 .129 Ks(ążę w cł#wsk( p tw(e )&(ł '#)#'(e ws( J#s&k tle p &e& P &em śl# m(es&c&#'(' w( w cł#wsk(emu Rej' l) w( &e St &eg m(#. W(eś m(#ł# b ć &#pł#tą &# p m c, któ ej Rej' l) u)&(el(ł P &em sł w( ( jeg lu)&( m w t u)' ch c&#s#ch („temp e 'ecess(t#t(s”) - ch )&( jeg u)&(#ł w w kup(e'(u ks(ęc(# w(elk p lsk(eg & '(ew l( He' k#, ) któ ej t #f(ł w t #kc(e w(ecu w Są) wl( w 1281 .130 N# s&c&egól'ą uw#gę &#sługuje też współp #c# P &em śl# & m(es&c&#'('em p &) sk(m Ubel('em. W 1280 . Ubel(' w stąp(ł wś ó) św(#)ków ) kume'tu P &em sł# j#k ks(ążęc „me c#t spec(#l(s”131, # w 1283 . & st#ł już '#&w#' m('ce &em ( ce &em („v( ' b(l(s”)132. I'te esując m p &ej#wem st su'ków łąc&ąc ch )&('ę Ubel('# & )w em ks(ążęc m jest (m(ę je)'eg & jeg t &ech s 'ów, '#&w#'eg P &em słem133. Z usług &#m ż' ch kupców k & st#l( też ks(ążęt# k #k wsc . B lesł#w Wst )l(w m k & st#ł & p m c p &e)s(ęb( ców l k#c j' ch &e Śląsk# p & l k#cj( B ch'( w 1254 ( K #k w# w 1257 . Zg )'(e & ' tą p(sującą p &eb(eg l k#cj( K #k w# w Roczniku kapituły krakowskiej t &ej &#s#)źc peł'(l( k ótk b w(ą&k( wójtów: „(' su# #)v c#c(# m )(cum )u #ve u't”134. P(e ws& & '(ch, Ge)k St(lv t, w 1261 . mógł b ć już ł#w'(k(em we W cł#w(u, # t & l#t# póź'(ej bjął '# pew' wójt stw w cł#wsk(eg N weg M(#st#135. D ug(, J#kub, p w óc(ł p #w) p ) b'(e p l k#cj( K #k w# ) )&(''ej N s 136. T &ec(eg &#s#)źcę, D tm# # W lk#, w m(e'( ' w l( wójt# K #k w# jes&c&e 129 KDW, III, ' 2031. 130 K. J#s(ńsk(, Stosunki Przemysła II, s. 325-326. 131 KDW, I, ' 498. R. G ó)eck(, Początki pieniężnego skarbu, s. 360, p & p. 66; K. J#s(ńsk(, Ubelin - mincerz pyzdryjski z końca XIII wieku, „W(#) m śc( Num(&m#t c&'e” 12, 1968, 3-4, s. 190-192; te'że, Stosunki Przemysła II, s. 327. 132 M. B(el(ńsk#, Kancelarie i dokumenty wielkopolskie XIII wieku, W cł#w-W# s&#w# 1967, s. 346-347, ' 11. 133 W&m(#'k w#' w ) kume'c(e & 1313 .: KDW, II, ' 877. 134 Rocznik kapituły krakowskiej, w ). Z. K &ł wsk#-Bu)k w#, w: MPH 's, t. 5, W# s&#w# 1978, s. 86. 135 S. Est e(che , Kraków i Magdeburg w przywileju fundacyjnym krakowskim, w: Ku uczczeniu Bolesława Ulanowskiego, K #ków 1911, [ )b.], s. 11, p & p. 12; K. P(e #)&k#, Gedko Stilvogt, w: PSB, t. 7, K #ków 1948-1958, s. 370; M. G l(ńsk(, Biogramy mieszczan wrocławskich do końca XIII wieku, W cł#w 1995, s. 20; J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, wg (')eksu; M. St# & ńsk( K #k wsk#, s. 27. 136 Urzędnicy miejscy Nysy do 1618 roku, p #ć. E. Wółk(ew(c&, T uń 2013 (Sp(s U &ę)'(ków M(ejsk(ch & Obs&# u D#w'ej R&ec& p sp l(tej, Śląsk# ( P m &#

2. Oś )ek k 'ce't #cj( k#p(t#łu

117

'# l(śc(e św(#)ków ) kume'tu B lesł#w# Wst )l(weg & 1262 .137 W 1267 . & st#ł już je)'#k &#s#)źcą Sk#ł w ) b #ch kl# sek, p c& m &'(k'ął &e ź ó)eł138. P & p m'(jm , że k lej' wójt )&(e)&(c&' K #k w#, c& l( w m(e'( ' w ) kume'c(e ks(ążęc m & 1264 . R#s&k , '(e b ł #c&ej sp k ew'( ' & ż#)' ch & &#s#)źców. P #w) p ) b'(e )kup(ł ) '(ch wójt stw , m że p upł w(e s&eśc( let'(ej w l'(&' . K ótk p l k#cj( K #k w# b w#tele teg m(#st# m gl( już w stęp w#ć t#kże w l( ks(ążęc ch k e) t )#wców. N(ew kluc& 'e, że &#pł#tą &# j#k(eś & b w(ą&#'(# f('#'s we w bec m(es&c&#'('# R(' l)# b ł# w(eś Be&)e', '#)#'# mu w 1261 . p &e& B lesł#w# Wst )l(weg ( K('gę w &#m(#' &# '(e k eśl 'e bl(żej &#sług(139. O )#ls& ch l s#ch R(' l)# '(c '(e w(#) m , ch ć w# t p & p m'(eć, że &g )'(e & ) kume'tem p ep & t# m(ech wsk(eg He' k# & 1300 . s łt sem M(ch#ł w(c w ) b #ch kl#s&t ' ch b ł lek# & M# c(', s ' R(' l)# & K #k w#140. Zw(ą&k( ch# #kte &e f('#'s w m łąc& ł &#pew'e Les&k# C&# 'eg & W(tk(em, żup'(k(em ( &#s#)źcą S#') m(e &#. F mą spł#t & b ­ w(ą&#ń w bec m(es&c&#' mógł b ć też p & w(lej l k#c j' W(el(c&k( w st#w( ' p &e& He' k# IV P #weg . W(#) m , że ks(ążę w cł#wsk( &#c(ąg'ął wte) t#kże p ż c&kę w w s k śc( 150 g & w(e' s eb # u c ste sów m g(lsk(ch, # )ług te' spł#c(ł W#cł#w II, '#)#jąc (m w 1291 . 50 ł#'ów f #'k ńsk(ch w Kleme'c(c#ch ( K p & w'(c 141. P(e'(ę)& p t &eb w#ł też '# pew' P &em sł II. P & p m'(jm , że j#k ks(ążę k #k wsk( &s&e & ł p & w(lej l k#c j' W(el(c&k( ( współp #c w#ł & &#m ż'ą )&('ą B usów. P(e ws& m p &ek#&em mów(ąc m wp st ) )ługu wł#)c w bec m(es&c&#'('# k #k wsk(eg jest je)'#k ) p(e ) kume't ks(ęc(# b t msk(eg K#&(m(e &# & 1306 . Z#c(ąg'ął ' p ż c&kę w w s k śc( 140 g & w(e' p ) &#st#w ws( O &ech '# 2 l#t# u m(es&c&#'('# ( m('ce &# k #k wsk(eg F )e k# #& '(e&'#'eg ską)('ą) P( t # & P#'(ów142. Z usług f('#'s w ch Z#ch )'(eg , t. 1: Śląsk, &. 3: N s#), s. 35-36, 157, ' 662; p . J. Pt#ś'(k, Studia nad patrycjatem, cz. 1, s. 43. 137 KDR III, ' 38. 138 KDM, II, ' 806. S. Est e(che , Kraków i Magdeburg, s. 11, p & p. 13; J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, wg (')eksu. 139 ZDM, IV, ' 876. 140 KDM, II, ' 539. 141 KM g, ' 40. M. Z)#'ek, Proces bnplantacji, s. 536 '. 142 Bytom średniowieczny. Przekazy źródłowe (1123-1492), p #ć. J. D #b('#, J.K. H w#t, Z. Je) '#k, Op le 1985, s. 72, ' 47. W sp #w(e eme')#cj( )#t

118

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw ”

m(es&k#ńców K #k w# k & st#ł też '# pew' W#cł#w II. Z k le( J#' Luksembu sk( &#p ż c& ł s(ę u p#t# kl#s&t u C ste sów w Se)lcu w celu u egul w#'(# &#ległeg )ługu W#cł#w# u k #k wsk(eg m(es&c&#'('# ( bu't w'(k# P#wł# & B &egu. Dług te' w ' s(ł wte) 20 k p g s& p #sk(ch143. Rel#cje p )ł żu f('#'s w m & w b #' m( m(es&c&#'#m( k #k wsk(m( ut & m w#ł też Wł#) sł#w Ł k(etek144. B #k g tówk( b ł & es&tą je)' m & w#ż'(ejs& ch c& ''(ków g #­ '(c&#jąc ch jeg #mb(cje p l(t c&'e. M że t m św(#)c& ć '#głe b'(że'(e p ł wę c(ęż# u )e'# ów ks(ążęc ch, p & pus&c&#l'(e w l#t#ch 1308-13 ll145. W ) kume'c(e w st#w( ' m w t #kc(e bu'tu, 31 p#ź)&(e '(k# 1311 ., ks(ążę &# &uc(ł wójt m s#') m(e sk(m, że ) w(elu l#t '(e w w(ą& w#l( s(ę & p w('' śc( f('#'s w ch („c#' 'e ' st ' s #''(s plu (m(s ' ' s lve') 'equ(ss(me f #u)#ve u't”), # ) ' w ch wójtów &#żą)#ł c&'ej pł#t 200 g s& p #sk(ch146. P ) b'(e j#k w ('' ch )&(el'(c#ch, m(es&c&#'(e k #k wsc uc&est­ '(c& l( w XIII w. w g#'(&#cj( p #c ks(ążęc ch me''(c14'. P(e ws&# w&m(#'k# w w )&ąc m s(ę & K #k w# m('ce &u &'#j)uje s(ę w ) ku­ me'c(e k#' '(k# k #k wsk(eg R#cł#w# & 1 m# c# 1302 .148 N#)#ł wte) w(eś Ku )w#'ów #lt# (( N#jśw(ęts&ej M# (( P#'' w k#te) &e k #k wsk(ej. J#k &#&'#c& ł, wł#s' ść tę '#b ł wc&eś'(ej ) M# k# ( Rupe t#, s 'ów M# k#, )#w'eg m('ce &# k #k wsk(eg („c ')#m m 'et# (( C #c v(e's(”). K 't #kt sp &e)#ż & st#ł &#tw(e )& ' '#jst# s& m ) kume'tem k #k wsk(eg są)u &(emsk(eg & 7 m# c# ) kume'tu & b. B. P#s&k(ew(c&, Pieniądz górnośląski w średniowieczu, Lubl(' 2000, s. 42-44. 143 Regesta diplomatica nec non epistolaria Bohemiae et Moraviae, t. 3: 1311-1333, w ). J. Emle , P #g#e 1890, ' 107: „P m(tt(mus ec(#m e( supe ()em festum s lve e XX sex#ge'#s )(ct um )e'# ( um, qu#s p )eb(t(s eg(s We'ce&l#( P#ul , c(v( )e C #c v(#, m#')#t ' st ( s lv(t”. 144 A. Ob# #-P#wl wsk#, Polityka gospodarcza Władysława Łokietka, Lubl(' 2014, s. 288 '. 145 B. P#s&k(ew(c&, Mennictwo Władysława Łokietka, „W(#) m śc( Num(&m#t c&'e”, 30, 1986, s. 84. 146 KDM, I, ' 147. 147 M. Gum wsk(, Dzieje mennicy krakowskiej, P &'#ń 1927, s. 12 '.; R. G ó)eck(, Mincerze we wcześniejszem średniowieczu polskiem, w: te'że, Polityka pieniężna Piastów, s. 177-237; )l# póź'(ejs&eg k esu & b. S. Such ) lsk(, Skąd pochodzili mincerze mennicy krakowskiej na przełomie XIV i XV wieku?, w: Problematika mincovnictva Jagelovcov, e). E. K l'(k v#, N(t #-Sv(t 1988, s. 98-106. 148 KDKK, I, ' 106.

2. Oś )ek k 'ce't #cj( k#p(t#łu

119

1302 . M(es&c&#'(e k #k wsc M# ek ( Rupe t f(gu ują tut#j j#k „f(l(( M# c( b 'ę mem (e, c ')#m c(v(s et m 'et# (( l c( p ef#t(”149. N#leż p )k eśl(ć, że R#cł#w t & m#ł Ku )w#'ów ) ) t chc&#s w ch wł#śc(c(el( #&em & )#w' m, bl(żej '(e k eśl ' m p & w(lejem ks(ążę­ c m, c &'#c&#, że w(eś t #f(ł# ) )&(' m('ce &# M# k# & '#)#'(# któ eg ś wł#)c . N#stęp' m m(es&c&#'('em k #k wsk(m '# st#' w(sku m('ce &# b ł F )e k. W&m(#'k w#' g w tej l( w ) kume'c(e ks(ęc(# b t msk(eg K#&(m(e &# & 1306 .150 W 1320 . F )e k p &e­ k#&#ł me''(cę („ pus m 'et#e”) có ce151. W stąp(ł też w m( #kul#ch św. J#ck# p ) k(em 1329152. M(es&c&#'(e k #k wsc uc&est'(c& l( ów'(eż w &# &ą)&(e ks(ążęc ch p &e)s(ęb( stw gó '(c& ch. P(e ws& m p św(#)c& ' m &# &ą)cą żup s l' ch b ł m(es&c&#'(' k #k wsk( W(tk , &#s#)źc# S#') m(e &# & 1286 . Z st#ł ' '#&w#' żup'(k(em ks(ążęc m („supp# (um ' st um") w s#') m(e sk(m p & w(leju l k#­ c j' m. W )#t w#'ej '# XIV w. p(e ws&ej c&ęśc( Pieśni o wójcie Albercie st#' w(sk żup'(k# p & p(s#' ów'(eż Albe t w(: „Zupp# (us fu( s#l(s / I' b '(s 'ull( equ#l(s, / C#st (s, v(ll(s, p()(s / Supe cu'ct j em('eb#m, / P test#te p ece)eb#m, /Te'e's l cum p es()(s"153. N# tej p )st#w(e p & jm w#' , że Albe t & st#ł żup'(k(em p ustąp(e'(u & teg st#' w(sk# p &e& W(tk#154. W(# g )' ść p(su k# (e p t#g '(st Pieśni m że je)'#k bu)&(ć &#st &eże'(#. Jest ' gól'(k w 149 Dokumenty sądu ziemskiego krakowskiego, ' 1. J. Pt#ś'(k, Studia nad patrycjatem, cz. 1, s. 34; R. G ó)eck(, Mincerze we wcześniejszem średniowieczu, s. 229; & b. też A. M# &ec, Między Przemysłem II a Władysławem Łokietkiem, czyli kilka uwag o Królestwie Polskim na przełomie XIII i XIV wieku, RH, 78, 2012, s. 83-106. 150 Bytom średniowieczny. Przekazy źródłowe, s. 72, ' 47. B. P#s&k(ew(c&, Pieniądz górnośląski, s. 42-44; & b. też J. R#jm#', Kraków. Zespół osadniczy, wg (')eksu. 151 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 584. 152 De vita et miraculis sancti lacchonis (Hyacinthi), s. 891-892; St#'(sł#w & K #k w#, Zycie i cuda świętego Jacka z Zakonu Braci Kaznodziejów, s. 152-153. 153 H. K w#lew(c&, Pieśń o wójcie krakowskim Albercie, „P#m(ęt'(k L(te #ck(" 56, 1965, 3, s. 134. 154 R. G ó)eck(, Albert (Albrecht), w: PSB, t. 1, s. 44; J. Pt#ś'(k, Kultura wioska wieków średnich w Polsce, w ). 2, W# s&#w# 1959, s. 28; J. P( t w(c&, Żupy krakow­ skie, s. 117; W. M & w(c&, Pieśń o wójcie krakowskim Albercie - przekaz historyczny w poetyckim sztafażu, w: Bunt wójta Alberta. Kraków i Opole we wzajemnych związkach w XIV wieku, e). J. R#jm#', K #ków 2013, s. 40. J#k ) ug( ) wó) św(#)c&ąc}' peł'(e'(u p &e& Albe t# fu'kcj( żup'(k# wsk#& w#' tł k p(ec&ęt' , któ '#leż#ł ) bl(żej '(e k eśl 'eg żup'(k# Albe t#: M. Kuće #, Najstarszy tłok pieczętny żupnika polskiego, „Stu)(# Ż ó)ł &'#wc&e” 19, 1974, s. 75-83. Tł k te' )'#le&( ' w XIX w. w &#ch )'(ej Sł w#cj( p & k#&j( l(kw()#cj( cme't# &# p & k śc(el'eg . P glą) jeg

120

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw ”

( m(#ł '# celu p &e)e ws& stk(m et c&'e uw pukle'(e b g#ctw# wójt# )&(e)&(c&'eg K #k w#. Zw(ą&k( )&(' wójt wsk(ej & W(el(c&ką '(e uleg#ją je)'#k wątpl(w śc( m. Ich p(e ws& m ) w )em b ł już w stąp(e'(e Albe t# wś ó) św(#)ków &s&e & 'eg p & w(leju l k#c j'eg W(el(c&k(, w st#w( 'eg p &e& P &em śl# II w 1290 . W# t też &w óc(ć uw#gę '# ) kume't st# st c&esk(eg Ol) & ch# & B sk v(c & 1303 ., któ &#tw(e )&(ł sp &e)#ż ws( T ąbk( ( D# c& ce J#' w( Musk#c(e p &e& '(ej#k(eg ce &# P#s&k# de Primucow155. B ł t p(e ws&e '#b tk( te t (#l'e b(skupstw# w k l(c#ch W(el(c&k(156, # '# l(śc(e św(#)ków w stąp(l( m(ę)& ('' m( He' k, b #t wójt# Albe t#, #& Ge l#ch v ' Culpe', s&w#g(e J#'# Musk#t 157. W '(e)#jąc m s(ę p ec & j'(e k eśl(ć m me'c(e Ge l#ch bjął '#wet wójt stw )&(e­ )&(c&'e W(el(c&k(, & st#ł mu ' je)'#k sk 'f(sk w#'e p &e) bu'tem p &e& Ł k(etk#, któ p &ek#&#ł je M(k ł#j w( M#'e'te & Ge'u(158. T &eb# &#uw#ż ć, że ) sch łku XIII w. u)&(#ł Wł chów w )&(#ł#l' śc( me''(c ( p &e)s(ęb( stw gó '(c& ch ósł t#kże w ('' ch k #j#ch Eu p Ś )k wej159. Wójt w(e )&(e)&(c&'( ( '#jb g#ts( m(es&c&#'(e K #k w# #'g#ż w#l( s(ę w t m c&#s(e ów'(eż w g#'(&#cję gó '(ctw# ł w(u w ej '(e Olkus . W 1299 . k#s&tel#' k #k wsk( W( &b(ęt# l k w#ł &w(ą&ku & wójtem Albe tem, # '#wet & &(em(#m( p lsk(m(, m# je)'#k ch# #kte h(p te& ( b#&uje w łąc&'(e '# ) m śle. 155 KDKK, I, ' 112. 156 S. I'gl t, Stan i rozmieszczenie uposażenia biskupstwa krakowskiego w połowie XV wieku. Próba odtworzenia zaginionej części „Liber Beneficiorum” Długosza, Lwów 1925, s. 29, p & p. 1; T. P(et #s, „Krwawy wilk z pastorałem". Biskup krakowski Jan zwany Muskatą, W# s&#w# 2001, s. 128. 157 W# t &#uw#ż ć, że Ge l#ch ) sp ' w#ł ów'(eż ) b #m( '# te e'(e K #k w#. W 1310 . '#b ł m#jątek p & ul(c S&ewsk(ej: Najstarsze księgi, c&. 1, ' 104. 158 S. T #wk wsk(, J. W &umsk(, Mikołaj Manente (Manentis, Mannete) Callicus, w: PSB, t. 21, W cł#w 1976, s. 92-93. 159 J. Pt#ś'(k, Kultura włoska wieków średnich; A. S#lme (, Aspetti dell’emigrazione italiana in Polonia nel Medioevo (sec. XI-XV), „Zes& t N#uk we U'(we s tetu J#g(el­ l ńsk(eg . P #ce H(st c&'e. Stu)(# It#l -P l '(c#" 86, 1987, s. 6-13; D. Qu( ('(-P pl#wsk#, R. H s&k , Rola włoskich żupników w Polsce w XIV i w XV wieku, w: Kazi­ mierz - sławny i z czynów Wielki, e). M. St# & ńsk(, K #ków 2011, s. 61-77; s&e &ej & b. W. Re(che t, Oberitalienische Kaufleute und Montanunternehmer in Ostmitteleuropa wahrend des 14. Jahrhunderts, w: Hochfinanz, Wirtschaftsraume, Innovationen. Festschrift fur Wolfgang von Stromer, t. 1, e). U. Bestm#'', F. I s(gle , T (e 1987, s. 269-356. 160 Dl# póź'(ejs&eg k esu: K. P(e #)&k#, Przedsiębiorstwa kopalniane mieszczan krakowskich w Olkuszu od XV do początków XVII wieku, „Zes& t N#uk we U'(we s tetu J#g(ell ńsk(eg . H(st (#" 3, 1958, s. 35-80.

2. Oś )ek k 'ce't #cj( k#p(t#łu

121

p ) t m m(#stem w(eś Z(m' )ól, # jej &#s#)źcą & st#ł p(e ws& &'#' m(es&c&#'(' lkusk(, He' k. N# l(śc(e św(#)ków ) kume'tu w stąp(l( wójt Albe t #& )w#j m(es&c&#'(e k #k wsc , Pec& l) & R ż' w# ( bl(żej '(e k eśl ' He' k161. Z K #k w# mógł w w )&(ć s(ę też p(e ws& &'#' żup'(k lkusk(. W 1313 . w k #k wsk(ej ks(ę)&e m(ejsk(ej wsp m'(#' u egul w#'(u p &e& M(k ł#j# Rus('# )ługu T lm#'# B #'t#, któ & st#ł p &b#w( ' m#jątku &# u)&(#ł w bu'c(e. Z wp(su teg w '(k#, że T lm#' p & st#w(ł m(ę)& ('' m( )ług '# żup(e lkusk(ej w bec Wł#) sł#w# Ł k(etk# w w s k śc( 50 g & w(e'. Z st#ł ' &#p(s#' '# )w &e leżąc m p & 'ku ( p & ul(c Ż ) wsk(ej #& '# p ł w(e )w u p & tej s#mej ul(c , &#st#w( ' ch p &e& T lm#'# &# 116 g & w(e' m(es&c&#'(' w( t uńsk(emu S'el w( S#')e w(162. Z teg p w )u p )ej &ew# s(ę, że T lm#' mógł b ć p &eł ż ' m żup lkusk(ej163. Jeg k ew'(#k# w m(e'( ' '#stęp'(e w sp(s(e wł#śc(c(el( ) mów ( p# cel w Olkus&u & ) ug(ej ćw(e c( XIV w.164 Z#m ż'( kupc ut & mując &w(ą&k( f('#'s we & wł#)c#m( b l( #kt w'( ów'(eż w m'(ejs& ch m(#st#ch M#ł p lsk(. N# pew' )&(#ł#l( w N w m Sąc&u, któ eg b w#tele ) up#)ku &ą)ów c&esk(ch b l( k 'sekwe't'(e l j#l'( w bec Wł#) sł#w# Ł k(etk#. D '#j&#m ż­ '(ejs& ch m(es&k#ńców N weg Sąc&# '#leż#ł J#' &w#' B g#c&em. Współp #c w#ł ' już & ks(ęż'ą G f('ą, któ # w 1299 . '#)#ł# mu 100 ł#'ów f #'k ńsk(ch l#su & p #wem ) p w#)&e'(# '# '(ch k l '(­ &#cj( '# p #w(e m#g)ebu sk(m. W &#m(#' t & m#ł# ) J#'# g u't '# te e'(e N weg Sąc&#, któ e b ł p t &eb'e ) pl#' w#' ch p &e' s(' kl#s&t u Kl# sek &e St# eg Sąc¥. J#' &p c&ął w sw (m m#jątku )&(#ł#l' ść k l '(&#c j'ą, # '#stęp'(e, &#pew'e w 1314 ., p &ek#&#ł g m(#stu. W póź'(ejs& m c&#s(e ) b # te wes&ł ) up s#że'(# kl#s&t u s&p(t#l'eg Św(ęteg Duch#, ufu') w#'eg p &e& )wóch m(es&c&#' 161 KDM, I, ' 131. F. K( k, Zarys dziejów osadnictwa, w: Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego, t. 1, s. 59. 162 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 274b. 163 J. Pt#ś'(k, Studia nad patrycjatem, c&. 2, s. 12; & b. też J. R#jm#', Kraków. Zespól osadniczy, s. 256; M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 62. 164 B. W &umsk#, Fragmenty najstarszej księgi Olkusza, s. 54 [6]: „Item cu (# He'c&k '(s B #'t". 165 KDM, I, ' 132. A. Rutk wsk#-Pł#chc(ńsk#, Sądeczyzna w X/// i XIV wieku. Przemiany gospodarcze i społeczne, W cł#w 1961, s. 85-86; M. B# #ńsk(, Dominium sądeckie. Od książęcego okręgu grodowego do majątku klarysek sądeckich, W# s&#w# 1992, s. 173-174.

122

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw ”

&# &g )ą K#&(m(e &# W(elk(eg 166. J#' p j#w(ł s(ę też w t c&e'(u Wł#) sł#w# Ł k(etk# w '#jb# )&(ej ) #m#t c&' m m me'c(e &m#g#ń ks(ęc(# & m(es&c&#'#m( k #k wsk(m(. W stąp(ł b w(em j#k je) ' m(es&c&#'(' '# l(śc(e św(#)ków ) kume'tu w st#w( 'eg p &e& wł#)cę w t #kc(e bu'tu, 17 kw(et'(# 1312 . Ł k(etek p & w óc(ł '(m kl# sk m są)eck(m cł w R t &e, )eb #'e p ) '#c(sk(em K #k w# we w &eś'(u 1306 .167 R )&('# J#'# '#leż#ł# też '(ewątpl(w(e ) el(t p l(t c&'ej sw jeg m(#st#. W ) kume'c(e & 1326 . w m(e'( ' g #&em & s 'em wś ó) #jców N weg Sąc¨. 3.

MAJĄTEK WŁASNY I SYSTEM SKARBOWY

Ks&t#łt w#'(e s(ę m#jątku m(#st# ( '# &ę)&( służąc ch ) jeg ekspl #t#cj( '#leż#ł ) p )st#w w ch, # je)' c&eś'(e '#jsł#b(ej św(etl ' ch p &e& ź ó)ł# #spektów &w ju #ut ' m(( k mu'#l'ej w K #k w(e. Se (# &#ch w#' ch ks(ąg #chu'k w ch m(#st# K #k w# ■j ch )&( ) p(e & p &eł mu XIV ( XV w.169 C p #w)# ) c&#su jej v ) ęb'(e'(# #chu'k( p w#)& ' w ks(ęg#ch #)&(eck(ch, któ e &'#j) w#ł s(ę w uż tku k#'cel# j' m '#jpóź'(ej ) ) ug(ej p ł w XIV w., je)'#k (ch '#jst# s& &#ch w#' w lum(' p ch )&( ) p(e & 1392 .170 O g#'(&#cj# f('#'sów m(ejsk(ch w c&#s#ch wc&eś'(ejs& ch jest u) kume't w#'# je) '(e p ś e)'( . J#k w(#) m , p(e ws& m #ktem p #w' m ks&t#łtując m p )st#w #ut ' m(( g sp )# c&ej gm(' m(ejsk(ej w K #k w(e jest p & w(lej l k#c j' & 1257 .171 J#k k 't #kt wł#)& & &#s#)źcą k eśl#ł ' je)'#k p &e)e ws& stk(m w s k ść ( &#s#) p )&(#łu ) ch )ów c&e p#' ch & m(#st# p &e&

166 A. Rutk wsk#-Pl#chc(ńsk#, Sądeczyzna, s. 133; J. R#jm#', Osadnictwo okolic Nowego Sącza, w: Dzieje miasta Nowego Sącza, t. 1, e). E K( k, W# s&#w#-K #ków 1992, s. 62 '.; te'że, Szpital i klasztor Sw. Ducha w Nowym Sączu w późnym średniowieczu, „R c&'(k Są)eck(" 20, 1992, s. 45 '. 167 KDM, II, ' 557. ł68 KDMK, I, ' 16. Z. N g#, Władze miejskie, w: Dzieje miasta Nowego Sącza, t. 1, s. 123. 169 B. W &umsk#, Kancelaria miasta Krakowa w średniowieczu, K #ków 1995, s. 82-85; M. St# & ńsk(, Nad średniowiecznymi księgami rachunkowymi miasta Krakowa, RH, 74, 2008, s. 170-171. 170 B. W &umsk#, Kancelaria miasta Krakowa, s. 82-85; M. St# & ńsk(, Budżet Krakowa na przełomie XIV i XV w., RDSG, 70, 2010, s. 63-64. 171 S. Kut &eb#, Finanse Krakowa, s. 25 '.

3. M#jątek wł#s' ( s stem sk# b w

123

ks(ęc(# ( ep e&e'tująceg jeg ('te es wójt# )&(e)&(c&'eg , '(e wsp ­ m('#jąc w góle ) ch )#ch gm(' . D kume'tem t m ust#' w( ' c&' c& 's& w w s k śc( p ł w lutu s eb # ) k#ż)ej p# cel( #& '(e&'#'ej w s k śc( pł#t p b(e #'e ) uż tk w'(ków k #mów suk(e'' ch, k #mów p &ekup'(ów ( st (sk h#')l w ch s&ewców, &eź'(ków ( p(ek# & . Eg&ekw w#'(e t ch św(#)c&eń, &# w jątk(em pł#t & suk(e''(c ( k #mów, &#w(es& ' '# k es p(ęc( let'(ej w l'(&' . P & st#łą c&ęść c& 's&u, pł#t &e st#' w(sk h#')l w ch, &eź'( ( mł 'ów włąc& ' ) up s#że'(# wójtów )&(e)&(c&' ch. D ch ) & c& 's&u p )&(el ' m(ę)& ks(ęc(# ( wójtów w p p cj#ch 5:1, # w(ęc t#k j#k p & l k#cj#ch w(ęks& śc( m(#st m#ł p lsk(ch. T#k( ukł#) el#cj( ek ' m(c&' ch w m(eśc(e '(e sp & j#ł w tw &e'(u s(ę s(l'eg #p# #tu sk# b weg gm(' k mu'#l'ej. W )#je s(ę, że s stem f(sk#l' m(#st# l k#c j'eg ks&t#łt w#ł s(ę p c&ątk w p ) wpł wem p t &eb f('#'s w ch jeg wł#)ców. M gł#b t m św(#)c& ć st uktu # bu)żetu W cł#w(# & p &eł mu XIII ( XIV w. W(#) m śc( '# te' tem#t &#ch w#ł s(ę w p w#)& 'ej ) 1299 . ks(ę)&e #chu'k wej teg m(#st#. N#jw#ż'(ejs& m ź ó)łem ) ch )ów k mu' , w ' s&ąc ch wówc&#s #ż 93% c#ł śc(, b ł# k lekt# s& su, c& l( pł#t# p b(e #'# p &e& m(#st p & k#&j( &b(ó k( p )#tku )l# wł#)c , p )c&#s g) pł#t '# &ec& ks(ęc(# st#' w(ł #ż 82,7% c&' ch w )#tków m(#st#172. Wś ó) '#jwc&eś'(ejs& ch wpł wów ) k#s m(ejsk(ej w K #k w(e '#leż ) m śl#ć s(ę p &e)e ws& stk(m k# p(e'(ęż' ch p b(e #' ch p &e& #jców w &w(ą&ku & eg&ekw w#'(em p &ep(sów są) w'(ctw# t# g weg , t#k j#k p &ew() w#ł t p uc&e'(# p #w'e & p ł w XIII w. Z#s#) ) sp ' w#'(# t m( ś )k#m( p(s#' w p & w(leju l k#c j' m P &'#'(# & 1253 . M(#ł b ć 'e )&(el 'e p p ł w(e m(ę)& wójtów ( gm('ę m(ejską: „Et qu()qu() )e f#ls(s ut(l(t#t(s (u)(c( )e (v# ( p te (t me'su (s, v lumus, ut (ps# c(v(t#s (ps#m ut(l(t#tem pe me)(um sempe s(t pe ceptu #"173. St p'( we w c f w#'(e s(ę wł#)ców & u)&(#łu w '(ektó ch ) ch )#ch w K #k w(e '(ek '(ec&'(e mus(#ł &'#c&#ć um c'(e'(e #ut ' m(( f('#'s wej s#meg m(#st# ( ('st tucj( k mu'#l' ch. W )#je s(ę, że sł#b(e'(e k 't l( p l(t c&'ej ks(ążąt '#) m(#stem p śm(e c( Les&k# C&# 'eg p & c& '(ł s(ę 172 M. G l(ńsk(, Zmiany w budżecie Wrocławia w XIV-XV w. (w świetle bieżącego stanu badań), RDSG, 70, 2010, &wl. s. 33-36. 173 PMP, ' 3. W. M#(sel, Sądownictwo miasta Poznania do końca XVI wieku, P &'#ń 1961, s. 32.

124

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw ”

p &e)e ws& stk(m ) p m' że'(# ) ch )ów wójtów )&(e)&(c&' ch. Zm(#' w (ch up s#że'(u b #&uje p & w(lej w st#w( ' p &e& Wł#­ ) sł#w# Ł k(etk# w 1306 . Wójt w(e ) sp ' w#l( wte) już c#ł śc(ą ) ch )ów & suk(e''(c ( k #mów, &# w jątk(em 12 g & w(e' ( 8 sk jców s eb #, któ e włąc& ' ) up s#że'(# sch l#ste (( g'(eź'(eńsk(ej174. Z ) ug(ej st ' m ż'# wsk#&#ć m(#st m#ł p lsk(e, w któ m &#s#) p )&(#łu ) ch )ów m(ę)& wójtów # wł#)&e k mu'#l'e w k ńcu XIII w. w p#)#ł &)ec ) w#'(e '# k & ść s#m &ą)u. Otóż &g )'(e & p & w(lejem l k#c j' m N weg Sąc&# & 1292 . p(e'(ą)&e p b(e #'e &e ws& stk(ch u &ą)&eń h#')l w ch („)e #p tec(s, c#me (s p#'' um, me's(s p#'um, sut um et m#cell(s, )e ex#m('#t ( , l(b # plumb( et #l((s m'(bus st uctu (s”) m(#ł b ć )&(el 'e '(e m(ę)& wł#)cę ( wójtów, lec& m(e)& wójtów ( s#m m(#st , w st su'ku 1:5175. P(e'(ą)&e w g sp )# w#'e '# p t &eb m(#st# („p c mu'( ut(l(t#te et c mm ) c(v(t#t(s e(us)em”) p ch )&(ł & pul( ) ch )ów e&e ­ w w#' ch &w c&#j w )l# wł#)c . B# )&(ej s&c&egół we w(#) m śc( )' s&ące s(ę ) ) ch )ów p b(e #' ch p &e& m(#st k mu'#l'e w K #k w(e )' s&ą s(ę ) p(e ) p c&ątku XIV w. P ) k(em 1302 w k #k wsk(ej ks(ę)&e wp(sów w&m(#'k w#' st jącą '# 'ku w#gę ł w(u („bl(v#ge”), któ # służ ł# ) p & mus weg w#że'(# k eśl ' ch t w# ów, c& w(śc(e &# st s w'ą pł#tą176. Kw t p b(e­ #'e p &e& m(#st ) w#że'(# t w# ów mus(#ł p w#ż'(e w& s'ąć p ust#' w(e'(u w 1306 . c#łk w(teg p #w# skł#)u, bejmująceg ów'(eż sp w#)&#'ą & Węg(e m(e)ź. P & w(lej te' & st#ł c f'(ęt w t #kc(e bu'tu. Z um w &#w# tej w 1323 . m(ę)& K #k wem ( N w m Sąc&em w '(k# je)'#k, że wł#)&e K #k w# us(ł w#ł w t m c&#s(e p b(e #ć pł#t ) w#że'(# '#wet t ch t w# ów, któ e '(e 174 KDMK, I, ' 3; p . J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 190. 175 KDP, III, ' 67. 176 Najstarsze księgi, cz. 1, ' 24: „bl(v#ge". W. K m wsk(, Krakowska Waga Wielka w średniowieczu, RK, 72, 2005, s. 33-44; C. Busk , M. De eń, A. G# b#c&-Klempk#, Konfekcjonowanie ołowiu i miedzi w krakowskiej Wielkiej Wadze, w: Wytwórczość w Polsce średniowiecznej i nowożytnej, e). J. Chu)&(#k w#, A. S s' wsk#, T uń 2009 (A ch#e l g(# H(st (c# P l '#, 18), s. 7-20; W. N(ew#l)#, S. Sł#w(ńsk(, Wielka Waga na Rynku w Krakowie - interpretacja odkryć i próba rekonstrukcji, „K & s&t fb ” 28, 2010, 1, s. 265-274; K. Schejb#l-De eń, M. De eń, Wielka Waga na krakowskim Rynku w świetle badań archeologicznych, „K & s&t fb ” 28, 2010, 2, s. 7-30; K. Schejb#l-De eń, A. G# b#c&-Klempk#, Działalność krakowskiej Wielkiej Wagi w kontekście badań metaloznawczych, „K & s&t fb " 28, 2010, 2, s. 31-50.

3. M#jątek wł#s' ( s stem sk# b '

125

b ł p &e&'#c& 'e '# skł#): „)e u'(ve s(s me c(bus #c ebus, que )e)ucu'tu 'ec )ep 'u'tu 'ec pe'se'tu (' C #c w(#”177. W tekśc(e teg ż u&g )'(e'(# w&m(#'k w#' p #& p(e ws& cł kw# t'(k we („ce'sus qu# t# um”), pł#c#'e w K #k w(e p &e& bc ch kupców, j#k b „ ) )#w'#" („#b #'t(qu "), ) p st#wu suk'#178. Z#pew'e jes&c&e w XIII w. w K #k w(e & g#'(& w#' też m ' p l p &et#p(#'(# s eb #, ch ć t p'(ę s eb # w m(e'( ' wś ó) m ' p l( m(ejsk(ch ) p(e w p & w(leju K#&(m(e &# W(elk(eg & 1358 .179 Z#p t &eb ­ w#'(e '# p(e'(ą)& '(em 'et# ' , b(eg#jąc &(em(e p lsk(e w p st#c( s&t#b s eb #, b ł c& w(st m '#stępstwem u'(k#'(# p &e& kupców p sług(w#'(# s(ę m 'etą b #kte#t wą, &w kle '(sk(ej w# t śc( ( c&ęst &m(e'(#jącej s(ę &#w# t śc( k us&cu180. P(e ws& m wł#)cą K #k w#, któ p k es(e b #kte#t w m p & w óc(ł ) b(egu )wust ''ą peł' w# t śc( wą m 'etę )e'# wą, b ł W#cł#w II181, ) p #kt k( m#'(pul w#'(# &#w# t śc(ą s eb # w m 'ec(e w óc(ł je)'#k Wł#) sł#w Ł k(etek182. Z#ł że'(e t p'( s eb # („c#me # ex#m('#t um # ge'c("), ))#'ej w &# &ą) wójt m, p &ew()&(#' już w p & w(leju l k#c j' m S#') m(e &# & 1286 .183, '#t m(#st &g )'(e & ) kume'tem l k#c j' m N weg Sąc&# & 1292 . ) ch ) & t p'( s eb # ( w#g( ł w(u & st#ł włąc& 'e już ) m#jątku m(#st#184. Z#pew'e XIII w. s(ęg#ł# ów'(eż p #kt k# p b(e #'(# pł#t &# p & jęc(e w p c&et b w#tel( K #k w#. Św(#)c& t m k(lkuk t'(e już wsp m('#' ) kume't Op#t# c ste ­ sów w M g(le Te ) k# & 1299 ., któ & #cj( '#b c(# )w u '# te e'(e K #k w# & b w(ą&#ł s(ę p ' s(ć św(#)c&e'(# k eśl 'e p &e& '(eg ius civile: „f#c(emus m'e (us c(v(le ' s c 't('ge's, secu')um qu ) qu(l(bet c(v(um )e cu ((s su(s f#ce e c 'sueve u't"185. W ks(ęg#ch 177 KDMK, I, ' 13. S. Kut &eb#, Finanse Krakowa, s. 36. 178 S. Kut &eb#, Finanse Krakowa, s. 89; J. W &umsk(, Kraków średniowieczny, s. 25-49; te'że, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 218-220; M. St# & ńsk(, Civitas nostra Cracoviensis, s. 47-48. 179 KDMK, I, ' 32. S. Kut &eb#, Finanse Krakowa, s. 45. 180 R. K(e s' wsk(, Srebro czyste i najczystsze (v Polsce średniowiecznej, „A che l g(# P lsk(" 16, 1971, 1-2, s. 667-677; M. D g , Marcae argenti puri. Przyczynek do cyrkulacji srebra w Malopolsce i na Śląsku w X111-X1V w., PH, 69, 1978, 3, s. 405-419. 181 B. P#s&k(ew(c&, Reforma monetarna króla Wacława II (v Polsce, „W(#) m śc( Num(&m#t c&'e" 45, 2001, s. 23-44. 182 Te'że, Mennictwo Władysława Łokietka, s. 84. 183 Dokument lokacyjny Leszka Czarnego, s. 50. 184 KDR III, ' 67. 185 Najstarszy zbiór, ' 1.

126

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw "

#chu'k w ch &#ch w#' ch & p &eł mu XIV ( XV w. te m('em t m '#& w#' wł#ś'(e je)' #& wą pł#tę &# u& sk#'(e b w#telstw#180 *186. P t &eb f('#'s we wł#)& K #k w# mus(#ł w& #st#ć w #& & s'ąc m( k s&t#m( &# &ą)u m(#stem. Z p w )u '(e&#ch w#'(# s(ę ) kume't#cj( #chu'k wej sp &e) k ńc# XIV w. m ż'# s(ę je) '(e ) m śl#ć w s k śc( ( st uktu w )#tków & k#s k mu'#l'ej. N#leż p & pus&c&#ć, że p & '#jm'(ej ) c&#su &ą)ów Les&k# C&# 'eg m(#st mus(#ł f('#'s w#ć k#'cel# (ę. N#wet jeżel( sum te '(e b ł w s k(e, t p & '#jm'(ej j#k#ś (ch c&ęść p w(''# b ć już u(s&c&#'# w f m(e s stem#t c&' ch pł#t. P m(j#jąc ) m'(em#'e k s&t ch#­ #kte &e je)' #& w m, &w(ą&#'e '# p & kł#) & w k '#'(em k ł 1283 . tł k# p(ec&ęc(, '#leż#ł p &e)e ws& stk(m w g sp )# w#ć st#łe ś )k( '# &# p#t &e'(e k#'cel# (( w m#te (#ł p(s# sk(e ( w '#­ g )&e'(e )l# p w#)&ąceg ją p(s# ». St#łe k s&t mus(#ł też p chł#'(#ć ut & m w#'(e #tus&#, w&m(#'k w#'eg p #& p(e ws& już w 1299 .188 O) c&#su bu) w bw# w#ń ) ew'(#' -&(em' ch k ł 1285 . k '(ec&'e b ł & pew' śc(ą '#kł#) &w(ą&#'e & ut & m#'(em )p w(e)'(eg p &( mu b '' śc( m(#st#. Bu) w# um c'(eń b ł# '(e&w kle k s&t w'ą ( )ług f#l wą ('west cją, pł#c#'ą w p &e­ w#ż#jącej c&ęśc( p &e& wł#)cę189. We W cł#w(u, g)&(e ) l#t 60. XIII w. w&' s& ' k lej' p#s f t f(k#cj(, w 1274 . He' k IV P bus ust#' w(ł '#wet specj#l' p )#tek '# te' cel, p b(e #' ) ws& stk(ch wł#śc(c(el( '(e uch m śc( p ł ż ' ch wew'ąt & mu ów m(ejsk(ch („('t # mu s c(v(t#t(s W #t(&l#v(e”)190. O p &e&'#c&#'(u p &e& s#m &ą) w cł#wsk( p(e'(ę)& '# &bu) wę f t f(k#cj( 180 Najstarsze księgi, c&. 2, s. 294, 298. S. Kut &eb#, Finanse Krakowa, s. 57-58. 187 B. W &umsk#, Kancelaria miasta Krakowa, s. 36-38; & b. też: R. Że el(k, Uposażenie i stan majątkowy urzędników kancelarii miejskich na Śląsku (do 1350 r.), „Act# U'(ve s(t#t(s W #t(sl#v(e's(s. H(st (#" 82, 1991, s. 93-110; J. T#')eck(, Die Stadtschreiber und ihre Rolle bei der Vereinheitlichung der Arbeitsformen der stddtischen Kanzleien in Preuften, w: Die Rolle der Stadtgemeinden und burgerlichen Genossenschaften im Hanseraum in der Entwicklung und Vermittlung des gesellschaftlichen und kulturellen Gedankengutes im Spatmittelalter, e). J. T#')eck(, T uń 2000, s. 117-131; E. Wółk(ew(c&, „Viri docti et secretorum conscii”. Personel kancelaryjny Wrocławia w późnym średniowieczu, „Śląsk( Kw# t#l'(k H(st c&' »S bótk#«” 61, 2006, 1, s. 21-43; A. B# t s&ew(c&, Piśmiennośc mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce, W# s&#w# 2012, s. 152-166. 188 M. G l(ńsk(, Finanse ratusza w średniowieczu, RDSG, 74, 2014, 197-216. 189 J. S& mc&#k, Koszty murowanego budownictwa obronnego w Polsce do XVI w., KHKM, 36, 1988, 2, s. 235 '. 190 Breslauer Urkundenbuch, t. 1, w ). G.A.W. K ', W cł#w 1870, ' 44.

3. M#jątek wł#s' ( s stem sk# b w

127

w&m(#'kuje p w#)& '# ) sch łku XIII w. ks(ęg# #chu'k w#191. Bu) wę mu ów w K #k w(e '# p &eł m(e XIII ( XIV w. sf('#'s w#ł &#pew'e głów'(e W#cł#w II. W ks(ę)&e f mul# & He' k# It#l(k# &'#j)uje s(ę też jeg '(e)#t w#' ) kume't, któ m &w l'(ł m(es&c&#' N weg Sąc&# ) ceł ( ('' ch pł#t w celu p k c(# w )#tków '# p #ce p & mu #ch, któ ch st#tec&'(e '(e w bu) w#' 192. W# t też p & w ł#ć ) kume't teg wł#)c & 1292 . )l# P ) l(ńc# '# Sp(s&u. M(es&k#ńc k l(c&' ch ws(, s&uk#jąc w #&(e p t &eb sch '(e'(# w P ) l(ńcu, & st#l( & b w(ą&#'( ) u)&(#łu w '#p #w(e jeg f s ( bw# w#ń193. R#& w bu) w#'e bw# w#'(# w m#g#ł ws&#k st#łej k 'se w#cj( ( &#pew'(e'(# st #ż . W #&(e &#g że'(# b w(ą&ek u)&(#łu w b '(e gm(' sp c& w#ł '# k#ż) m b w#telu, c& l( p s(#)#c&u '(e uch m śc( p )leg#jącej p #wu m(ejsk(emu194. W 1274 . ks(ęż'# 191 J. S& mc&#k, Koszty murowanego budownictwa, s. 243-245; C. L#s t#, Z. W(ś'(ewsk(, Badania fortyfikacji miejskich Wrocławia z XIII w., „S(les(# A't(ąu#” 39, 1998, s. 9-32; M. G l(ńsk(, Kształtowanie miasta komunalnego, w: Historia Wrocławia, t. 1: Od pradziejów do końca czasów habsburskich, e). C. Buśk ( ('., W cł#w 2001, s. 103-104. 192 Regesta diplomatica nec non epistolaria Bohemiae et Moraviae, t. 2: 1253-1310, w ). J. Emle , P #g#e 1882, ' 2398. J. W()#wsk(, Miejskie tnury obronne (v państwie polskim do początku XV wieku, W# s&#w# 1973, s. 306; Z. Be(e s) f, B. K #s' w lsk(, Sztuka gotycka, w: Dzieje miasta Nowego Sącza, t. 1, s. 227 '. N# tem#t ks(ęg( f mul# & He' k# It#l(k# & b. D. T eśt(k, Formularze czeskie XIII wieku. Rękopisy i filiacje, „Stu)(# Ż ó)ł &'#wc&e” 7, 1962, s. 43-56. I'(cj#t wę w&'(es(e'(# mu ów p & p(suje W#cł#w w( II J#' Dług s&, p m('(ęt je '#t m(#st w p(s(e ('west cj( b '' ch K#&(m(e &# W(elk(eg w Kronice katedralnej krakowskiej. Aut tet teg p &ek#&u b w# je)'#k kwest( ' w#' ; & b.: T. P klewsk(, Uwagi na temat stylistyki czternastowiecznego przekazu o inwestycjach obronnych Kazimierza Wielkiego, „Act# U'(ve s(t#t(s L )&(e's(s. F l(# A ch#e l g(c#" 16, 1992, s. 241-251; te'że, Przydatność tekstu „Quomodo regebat regnum et populum" do badania wielkości inwestycji obronnych Kazimierza Wielkiego, „Kw# t#l'(k A ch(tektu ( U b#'(st k(" 40. 1995, 1, s. 63-68; S. G#wl#s, Uwagi o polityce miejskiej Kazimierza Wielkiego, w: Aetas media, aetas moderna, s. 25-41. 193 Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tzw. bernar­ dyńskiego we Lwowie, t. 1, Lwów 1868, ' 3. W. S&c& g(elsk(, Obowiązki i powinności wojskowe miast i mieszczaństwa w Polsce od XIII do połowy XV wieku, „Stu)(# ( M#te (#ł ) H(st (( W jsk w śc(" 5, 1960, s. 449. 194 W. S&c& g(elsk(, Obowiązki ( powinności, s. 433, 446 '.; M. G l(ńsk(, Uzbrojenie mieszczańskie na Śląsku od połowy XIV do końca XV w., „Stu)(# ( M#te (#ł ) H(st (( W jsk w śc(" 33, 1990, s. 3-64; J. Sup '(uk, Miejskie służby porządkowe a społeczeństwo w Polsce XIV-XVI w., PH, 90, 1999, 2, s. 117-130; te'że, Policja miejska i przepisy policyjne w Polsce XIII-XVI w., RDSG, 66, 2006, s. 25-88.

128

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw "

Euf & '#, l kując P & pust, & b w(ą&#ł# s(ę ) bw# w#'(# m(#st# ) p(e wte) , g) bę)&(e ' l(c& ł w st# c&#jąc w(elu m(es&k#ńców, b s#m( m gl( '( w st#w(ć st #ż195. G) w 1295 . Wł#) sł#w Ł k(etek '#)#ł b(skup w( A') &ej w( Z# emb(e p# celę w P &'#'(u p & kl#s&­ t &e D m('(k#'ów, &w l'(ł jej wł#śc(c(el( ) ws&elk(ch p w('' śc( '# &ec& m(#st#, &# w jątk(em t & m#'(# st #ż '# mu #ch. Ks(ążę &#&'#c& ł, że & b w(ą&#'( są ) teg ws& sc m(es&c&#'(e: „s(cut cete ( c(v(um te'e#'tu ”196. Już w ) ug(ej p ł w(e XIII w. w(ęks&e p lsk(e pł#c#' ch m(#st# w st#w(#ł też '# mu #ch &#w ) w ch St óż & k#s k mu'#l'ej197. O w pł#c#'(u p(e'(ę)& kus&'(k m ('f muje ch ćb wsp m'(#'# ks(ęg# #chu'k w# & W cł#w(#198. Rów'(eż w tej kwest(( wł#)&e '(ektó ch ś )ków m gł l(c& ć '# wsp# c(e &e st ' wł#)ców. Św(#)c& t m &'ów p & kł#) P &'#'(#. W jeg p & w(leju l k#c j' m &#w# t gw# #'cję ust#' w(e'(# w m(eśc(e c&te ech St óż ( )wóch kus&'(ków, któ & m(el( b ć pł#c#'( p &e& ks(ęc(# ( )b#ć be&p(ec&eństw m(#st#, „(t# ut p e)(ct#m c(v(t#s ple'# cust )(# eg'et”199. Ref mę s stemu b ' P &'#'(# p &ep w#)&(ł Wł#) sł#w Ł k(etek200. W 1299 . '#)#ł m(es&c&#' m p ł wę ws( Gó c& ', & &#st &eże'(em, że p b(e #'e & '(ej p(e'(ą)&e m#ją b ć p &e&'#c& 'e '# &#sp k je'(e p t &eb m(#st#: „#) usum c(v(t#t(s [...] p ut e(s c 've'c(us v()eb(tu expe)( e”. Je)' c&eś'(e je)'#k w c f#ł s(ę & )#w'eg b w(ą&ku ut & m w#'(# w m(eśc(e St óż . C(ęż# te' p &ejęl( w(ęc p #w) p ) b'(e m(es&c&#'(e201. 195 KDP, II, c&. 2, ' 458. J. Sup '(uk, Policja miejska, s. 33. 196 KDW, II, ' 768. J. W()#wsk(, Miejskie mury, s. 359. 197 J. Sup '(uk, Miejskie służby porządkowe, s. 118 '. 198 M. G l(ńsk(, Uzbrojenie mieszczańskie, s. 27; J. Sup '(uk, Miejskie służby porządkowe, s. 119. 199 PMP, ' 3. 200 T#mże, ' 13. 201 W# t )' t w#ć, że w 1284 . P &em sł II '#)#ł Gó c& ' m(es&c&#'(' w( p &'#ńsk(emu w celu p &e'(es(e'(# g '# p #w '(em(eck(e. T wł#ś'(e P &em sł w( p & p(suje s(ę w&'(es(e'(e k#m(e'' ch f t f(k#cj( P &'#'(#, w&m(#'k w#' ch p #& p(e ws& w ) kume'c(e & 1297 .: KDW, II, ' 768. H. Z(ółk wsk#, Czas powstania i osoba fundatora zamku na górze Przemyśla, „Stu)(# ( M#te (#ł ) D&(ejów W(elk p lsk( ( P m &#" 2, 1956, 2, s. 18; J. W()#wsk(, Miejskie mury, s. 359 '.; Mury miejskie, e). J. W(es( ł wsk(, „K '(k# M(#st# P &'#'(#" 64, 1996, 1; T. Ju ek, Przebieg lokacji Poznania, w: Civitas Posnaniensis, s. 189; J. P(et &#k, Umocnienia średniowiecznego Poznania. Stan i perspektywy badań nad umocnieniami miasta lokacyjnego, w: t#mże, s. 305-324.

3. M#jątek wł#s' ( s stem sk# b w

129

M ż'# p & pus&c&#ć, że w p ) b' sp sób & g#'(& w#'# b ł# '# p &eł m(e XIII ( XIV w. b '# K #k w#. Zg )'(e & Rocznikiem Traski w 1288 ., w t #kc(e w j' p śm(e c( Les&k# C&# 'eg , m(#st w )#l( He' k w( IV P bus w( &eź'(c : „cu( c(v(t#s pe c# '(f(ces t #)(tu "202. Ks(ążę wk c& ł ) K #k w# &#pew'e p &e& B #mę R&eź'(c&ą, któ # p stłum(e'(u bu'tu wójt# Albe t# & st#ł# sk 'f(sk w#'# ( ('k#stel w#'# p &e& Ł k(etk#203. P & p m'(jm , że '# m c p & w(leju l k#c j'eg m(es&c&#'(e b l( też & b w(ą&#'( ) u)&(#łu w ekspe) cj#ch u b ku wł#)c w g #'(c#ch ks(ęstw#, lec& je)e' & )wóch w(elk(ch p & w(le­ jów w &eś'( w ch & 1306 . g #'(c& ł (ch p w('' śc( m(l(t# 'e ) b ' mu ów. O & b w(ą&#'(u ws& stk(ch p sesj '#tów ) b ' m(#st# w w p#)ku w g(ej '#p#śc( wsp m('# s(ę wp st w p & w(leju K#&(m(e &# W(elk(eg )l# K #k w# & 1358 .: „)um h stes c(v(t#tem bse)e e't, tu'c m'es ) m s (' c(v(t#te h#be'tes #) )efe's( 'em (ps(us su't #st (ct(”204. M(es&c&#'(e, p &b#w(e'( już wsp# c(# lu)&( J#'# Musk#t , '(e ) sp ' w#l( je)'#k s(ł#m( w st# c&#jąc m(, b w jść &w c(ęsk & k 'f 't#cj( & w jsk#m( Ł k(etk# w l#t#ch 1311-1312. M żl(we, że p c&ątk w l(c& l( '# wsp# c(e J#'# Luksembu sk(eg 205, mus(#ł ' je)'#k st#w(ć c& ł &#w( w#'( m p l(t c&' m we wł#s' m p#ństw(e206. Wc&es'ą w( s'ą 1312 . ebel(#'c( w '#jęl( w(ęc ) b ' ks(ęc(# p lsk(eg B lesł#w#, &'#'eg (m & c&#sów, g) peł'(ł fu'kcję st# st & #m(e'(# W#cł#w# II207. Ut & m#'(e bc ch w jsk w s tu#cj( 202 Rocznik Traski, w ). A. B(el wsk(, w: MPH, t. 2, Lwów 1872, s. 852; p . Rocznik Sędziwoja, w ). A. B(el wsk(, w: t#mże, s. 878. 203 S. Św(s&c& wsk(, Gródek krakowski i mury miejskie między Gródkiem a Wawelem, RK, 32, 1950, 1, s. 17 '. 204 KDMK, I, ' 32. 205 B. Wł )# sk(, Polityka Jana Luksemburczyka wobec Polski za czasów Władysława Łokietka, Lwów 1933, s. 12 '.; S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 94; p . B. N w#ck(, Czeskie roszczenia do korony w Polsce w latach 1290-1335, P &'#ń 1987, s. 89 '. 206 R. A't '(', Działalność polityczna Jana Luksemburskiego w okresie buntu wójta Alberta i jego ocena w czeskiej historiografii, tłum. J. R#jm#', w: Bunt wójta Alberta, s. 8-18. 207 P . E. Dług p lsk(, Bunt wójta Alberta, s. 171 '. B#)#c& są)&(ł, że B lesł#w p & b ł ) K #k w# w ch# #kte &e st# st J#'# Luksembu sk(eg . Jeg &)#'(em ) kume't t tułując B lesł#w# st# stą c&esk(m & st#ł w st#w( ' wł#ś'(e w 1312 ., # '(e, j#k p & jm w#l( jeg w )#wc , w 1292 .: KDM, II, ' 520. D pl m te' p ch )&( je)'#k & 1302 .: T. N w#k wsk(, Małopolska elita władzy, s. 65 '.; & b. też: A. Kł )&(ńsk(, Bolesław (Bolko) I, książę na Opolu, w: PSB, t. 2, K #ków 1936,

130

K mu'#l'e „p &e)s(ęb( stw ’

blęże'(# p &e sł je)'#k m żl(w śc( m(es&c&#'208. P k ł )wóch m(es(ąc#ch, w p(e ws&ej p ł w(e c&e wc#, ks(ążę p lsk( w )#ł m(#st Ł k(etk w(209.

s. 267-269; S. Z#jch wsk(, Bolko I, książę opolski - próba rysu biograficznego, „Zes& t N#uk we W żs&ej S&k ł Pe)#g g(c&'ej w Op lu. H(st (# Śląsk#" 1, 1966, s. 23-60. 208 S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 94. 209 Najstarsze księgi, c&. 1, s. 25. E. Dług p lsk(, Bunt wójta Alberta, s. 146 '.

ROZDZIAŁ IV

BUNT WÓJTA ALBERTA I JEGO WYMOWA SPOŁECZNO-USTROJOWA

Bu't wójt# Albe t# w buchł w K #k w(e p m#j wej elekcj( u &ę)'(ków m(ejsk(ch w 1311 .1 N w( #jc '#leżel( ) g up p &ec(w'(ków Wł#) sł#w# Ł k(etk#. Jeg w g w(e p &ejęl( p & tej k#&j( t#kże wójt stw są) we, & któ eg usu'(ęt P( t # Gw(s#. Uw#gę &w #c# też w el(m(' w#'(e ep e&e't#'tów &em( sł# & ł#w w t #kc(e bu bu't w'(c& ch k#)e'cj( & l#t 1311-1312. P &e)st#w(c(el p spólstw# p j#w(ł s(ę w t m k leg(um już w p(e ws&ej k#)e'cj( p stłum(e'(u ebel((, w c&e wcu 1312 . P tw(e )&#ł b t p & pus&c&e'(e, że ('(cj#t #m( bu'tu b l( p &e)e ws& stk(m c&ł 'k w(e p l(t c&'ej ( f('#'s wej el(t m(#st#. W t #kc(e elekcj( w 1311 . ks(ążę p &eb w#ł p &# K #k wem. 20 m#j# w st#w(ł ) kume't w Lubl('(e2. N(ektó & b#)#c&e p & pus&c&#ją, że '# p c&ątku ebel(( m(es&c&#'(e p )jęl( '(eu)#'ą p óbę s&tu mu W#welu3. P(e ws&e św(#)ectw )&(#ł#ń Ł k(etk# w m(e & ' ch w bu't w'(ków )' s( s(ę je)'#k ) p &eł mu 1 W st# s&ej h(st ( g #f(( elekcję & 1311 . uw#ż#' &# ) kł#)' m me't &p c&ęc(# bu'tu: M. B b & ńsk(, Bunt wójta krakowskiego Alberta z roku 1311, w: te'że, Szkice i studia historyczne, t. 1, K #ków 1922, s. 170; E. Dług p lsk(, Bunt wójta Alberta, RK, 7, 1905, s. 144; p . J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, K #ków 1992, s. 207 '.; M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska w średniowieczu, K #ków 2010, s. 61-64. 2 ZDM, IV, ' 891. A. M# &ec, Urzędnicy małopolscy w otoczeniu Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego (1305-1370), K #ków 2006, s. 33. 3 J. Ku t k#, Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity inożnowładczej w średniowieczu, K #ków 1997, s. 138; A. M# &ec, Urzędnicy małopolscy, s. 34. Stw(e )&(ł t ) p(e J#' Dług s&, Annales, ks. 9, s. 82: „C#st um t#me' C #c w(e'se, qu ) (' f()e )uc(s Wl#)(sl#( m#'eb#t, qu#mv(s m lle't(bus c(v(bus, 'ull# # te #ut ('ge'( p te #t e)(ge e (' su#m )(c( 'em”. D&(ej p(s &w('ął w te' sp sób ustęp Kroniki katedralnej krakowskiej, s. 208: „Se) c#st um C #c v(e'se pe )ucem Wl#)(sl#um

132

Bu't wójt# Albe t# ( jeg w m w# sp łec&' -ust j w#

l(pc# ( s(e p'(#. W m( #kul#ch św. K('g( p ) )#tą 30 l(pc# 1311 . )' t w#' b w(em p &em# s& p s(łków węg(e sk(ch p &e& St# Sąc&4. N#jpóź'(ej jes(e'(ą ce &e Ł k(etk# &#jęl( sp & j#jąc m(#stu kl#s&t B ż g bców w M(ech w(e. 12 p#ź)&(e '(k# w b '(e &#k ''(ków ('te we'( w#ł p#p(eż Kleme's V5. N#stęp'(e 31 p#ź­ )&(e '(k# ks(ążę w wł#s&c& ł )wóch m(es&c&#' k #k wsk(ch W(tk# ( Z gf )# & wójt stw# )&(e)&(c&'eg S#') m(e &# &# u)&(#ł w bu'c(e6, # 21 g u)'(# p &b#w(ł k lej' ch ebel(#'tów )ób w up s#że'(u t '(eck(eg kl#s&t u Be'e) kt 'ów, któ eg p#t p & st#ł w(e ' ks(ęc(u7. 21 luteg 1312 . ks(ęż'# J#)w(g# &w l'(ł# m(es&c&#' N weg Sąc&# & ceł '# te e'(e &(em( s#') m(e sk(ej, '#g #)&#jąc (ch w(e ' ść w bec m#łż 'k#8, # 17 kw(et'(# w t #kc(e p b tu w St# m Sąc&u Ł k(etek p & w óc(ł kl# sk m cł w R t &e, )eb #'e (m w 1306 . p ) '#c(sk(em K #k w#9. Ks(ęc(# p p# ł ów'(eż kl#s&t c ste sk( w Ję) &ej w(e, któ eg p#t t & m#ł p ebel(( '(e uch m ść p & ul(c Św(ęteg K & ż#, '#leżącą wc&eś'(ej ) je)'eg & bu't w'(ków10. P ) k '(ec m# c# lub '# p c&ątku kw(et'(# 1312 . p & b ł ) K #k w# et su s f()eles m(l(tes te'eb#tu ”. N(e m ż'# &#tem w kluc& ć, że #mpl(f(k w#'# el#cj# Dług s&# b#&uje '# ) m śle s#meg )&(ej p(s#. 4 V(t# et miracula sanctae Kyngae ducissae Cracoviensis, w ). W. Kęt & ńsk(, w: MPH, t. 4, Lwów 1884, s. 736, p . t#mże, s. 741. J. Dąb wsk(, Z czasów Łokietka. Studium nad stosunkami polsko-węgierskimi w XIV w., K #ków 1916, s. 312 '.; E. Dług p l­ sk(, Bunt wójta Alberta, s. 170; te'że, Władysław Łokietek na tle swoich czasów, w ). J. Dąb wsk(, w ). 2, K #ków 2009, s. 155; A. M# &ec, „Domina terrae Sandecensis". Rola polityczna królowej Jadwigi Łokietkowej w kontekście jej związków z dostojnikami małopolskimi (1305-1339), KH, 107, 2000, 1, s. 7. 5 KDM, II, ' 553, 554; & b. też Rocznik miechowski, w ). Z. Bu)k w#, „Stu)(# Ż ó)ł &'#wc&e" 5, 1960, s. 124. E. Dług p lsk(, Bunt wójta Alberta, s. 164; Z. Pęck wsk(, Miechów. Studia z dziejów miasta i Ziemi Miechowskiej do roku 1914, K #ków 1967, s. 54; R.S. G#łc& ńsk(, Miechowski konwent bożogrobców do połowy XV wieku. Z badań nad prosopografią klasztorną, „N#s&# P &es&ł ść” 98, 2002, s. 178-179; R. Sk & '(# &, Kanonicy Grobu Bożego i ich religijny, społeczny, edukacyjny i kulturowy wkład w rozwój mieszkańców ziem polskich w średniowieczu, Lubl(' 2015, s. 149. 6 KDM, 1, ' 147. 7 KDT, I, ' 41. E. Dług p lsk(, Bunt wójta Alberta, s. 168; J. B(e'(#k, Michał, w: PSB, t. 20, W cł#w 1975, s. 616-617. 8 KDP, III, ' 75. A. M# &ec, „Domina terrae Sandecensis", s. 5 '. 9 KDM, II, ' 557. 10 E. Dług p lsk(, Władysław Łokietek, s. 168; p . S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społecznoustrojowej odrębności Polski, w ). 2, W# s&#w# 2000, s. 94.

Bu't wójt# Albe t# ( jeg w m w# sp łec&' -ust j w#

133

p & w ł#' p &e& m(es&c&#' ks(ążę p lsk( B lesł#w. P & st#ł tu p &e& m'(ej w(ęcej )w# m(es(ące11. Ł k(etek jes&c&e 17 kw(et'(# p &eb w#ł w St# m Sąc&u12, je)'#k we)ług Kroniki katedralnej krakowskiej wk ótce st#w(ł s(ę & w jsk#m( p ) K #k wem ( &p c&ął blęże'(e m(#st#: „qu( t#')em cum exe c(tu v#l() #'tę C #c v(#m ve'(e's (ps#m c(v(t#tem et )ucem Op l(e'sem (' e# ex(ste'tem c( cumv#ll#ve #t”13. B lesł#w puśc(ł m(#st p &e) 14 c&e wc#, teg )'(# )b ł# s(ę b w(em p(e ws&# ) up#)ku ebel(( elekcj# #jców ( ł#w'(ków. W ks(ę)&e m(ejsk(ej we wp(s(e ) t c&ąc m w b ów )' t w#' , że m(#st & st#ł teg ku &w óc 'e Ł k(etk w( p &e& ks(ęc(# Op l#: „)( st#t C #c ve v()e w# t u'se em he e' He ch ge' Wl#)(&l#ve' gegebe' v ' )eme He ch ge' v ' Opulle”14. S&c&egół k#p(tul#cj( p & bl(ż ' w Roczniku kapituły krakowskiej. B lesł#w &#w# ł p ) b' p &um(e'(e & Ł k(etk(em („cum )(et Wl#) &l# L ketc 'e c 'c )#v(t”), # '#stęp'(e, w &ą­ )&(ws& m(es&c&#' m w(ele s&kó) („(ll#t(sque qu#m plu (m(s )#mp'(s c(v(bus”), puśc(ł K #ków ( w óc(ł ) Op l#, up w#)&#jąc Albe t# („c#pt(v#t #)v c#t Albe t m'(s ('(qu(t#t(s p (c(p( , )e c(v(t#te ecess(t et #) p p (# eme#v(t”)15. We)ług Rocznika małopolskiego Kuropatnickiego ( Rocznika świętokrzyskiego p &# wójtem Albe tem ks(ążę p w#ł jes&c&e j#k(chś &'#c&'(ejs& ch m(es&c&#'16.

11 W sp #w(e )ług śc( p b tu B lesł#w# w K #k w(e & b. E. Dług p lsk(, Bunt wójta Alberta, s. 150 '. 12 KDM, II, s. 557. A. P e(ss'e , Dokumenty Władysława Łokietka. Chronologiczny spis, regesty i bibliograjia edycji, „R c&'(k B(bl( tek( P lsk(ej Ak#)em(( N#uk w K #k w(e" 11, 1965, s. 248. 13 Kronika katedralna (j#k Rocznik kujawski), w ). A. B(el wsk(, w: MPH, t. 3, Lwów 1878, s. 208-209; p ) b'(e J#' Dług s&: Annales, ks. 9, s. 82-83. 14 Najstarsze księgi, c&. 1, s. 25. 15 Rocznik kapituły krakowskiej, w ). Z. K &ł wsk#-Bu)k w#, w: MPH 's, t. 5, W# s&#w# 1978, s. 104. 10 Rocznik małopolski (Ku p#t'(ck(eg ), w: Rocznik małopolski (Ku p#t'(ck(eg , Dąb ówk(, S&#m tulsk(eg , Gessele'#), w ). A. B(el wsk(, w: MPH, t. 3, s. 188: „#)v c#tum et p c( es c(ves cep(t et c(v(t#tem )uc( Wl#)(sl# ve')()(t et t #)()(t pe f #u)em"; Rocznik małopolski (Gessele'#), w: t#mże, s. 189: „#)v c#tum et p ce ( es c(ves c#pt(v#v(t et t #)()(t c(v(t#tem #) m#'us Wl#t(sl# "; Rocznik świętokrzyski, w ). A. Rutk wsk#-Pł#chc(ńsk#, w: MPH 's, t. 12, K #ków 1996, s. 59: „c#pt Albe t #)v c#t et p c( (bus c(v(bus )e c(v(t#te p e)(ct# qu s secum (' Op le )e)ux(t". P ) b'(e J#' Dług s& w Annales, ks. 9, s. 85. S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 94; M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 61; & b. też E. Dług p lsk(, Bunt wójta Alberta, s. 159, któ '# p )st#w(e p &ek#&u Rocznika

134

Bu't wójt# Albe t# ( jeg w m w# sp łec&' -ust j w#

Zm(#' skł#)u s b weg #) m(ejsk(ej w K #k w(e w k es(e )wóch bu't w'(c& ch k#)e'cj( & l#t 1311-1312 #& p w )#'(u m(#st# Ł k(etk w( &)#ją s(ę uk#& w#ć st p'( w sp#)ek p p# c(# )l# bu'tu17. Z#pew'e p &ej#wem t# ć w ł '(e m(ejsk(ej el(t w c&#s(e ebel(( b ł &w(ęks&e'(e l(c&eb' śc( #jców w ) ug(ej bu't w'(c&ej k#)e'cj( & s&eśc(u ) śm(u sób. N#leż ) )#ć, że w bó #jców ( ł#w'(ków )b ł s(ę w m#ju, # w(ęc już p )c&#s p b tu w m(eśc(e B lesł#w#, # &#pew'e t#kże p w#)& 'eg p &e& Ł k(etk# blęże'(#. Je) '(e )w#j '(ekwest( ' w#'( ebel(#'c(, He m#' & R#c(b &# ( P#weł & B &egu, wes&l( ) #) w bu bu't w'(c& ch k#)e'cj#ch. T &ej c&ł 'k w(e #) & k esu bu'tu p & st#l( w k leg(um ów'(eż p jeg stłum(e'(u, c &'#c&#, że p &es&l( '# st 'ę Ł k(etk# - p(e ws& & '(ch, He' k Kec&e , &#s(#)#ł w #)&(e w p(e ws& m ku bu'tu, lec& '(e w óc(ł ) '(ej już w '#stęp' m ku, '#t m(#st )w#j p & st#l(, M(k ł#j & Z#w(ch stu ( P( t M c, b l( #cj#m( t lk w t #kc(e ) ug(ej bu't w'(c&ej k#)e'cj(. P & ż c(u p & st#ł też He' k & H he'h#use', któ &#s(#)#ł w ) ug(ej bu't w'(c&ej #)&(e, '(e b ł je)'#k ' m(' w#' już '(g) '# #jcę p p#' w#'(u m(#st# p &e& Ł k(etk#. P & st#l( ' m(' w#'( p ebel(( c&te ej #jc , Am lej & Much w#, He' k & D 'bu g#, W(g#') & Głubc& c ( W(lhelm P(s# &, '(e &#s(#)#l( w t m g em(um w k es(e bu'tu. N(e b l( t je)'#k lu)&(e ' w(, m(el( &# s bą b w(em )ług(e ) św(#)c&e'(e )&(#ł#l' śc( t#k w #)&(e, j#k ( ł#w(e. M żl(we, że ) p c&ątku sp &e­ c(w(#l( s(ę bu't w(. K 'f(sk#tą m#jątku w up s#że'(u be'e) kt 'ów w T ńcu & st#ł uk# #' też je)e' & ł#w'(ków p(e ws&ej bu't w'(c&ej k#)e'cj(, J#śk B us. Mus(#ł je)'#k w c f#ć s(ę & p p# c(# )l# ebel((, sk w 1316 . b ł wc(ąż współwł#śc(c(elem s łectw# w M )l'(c 18. D kume't w st#w( 'e p &e& Ł k(etk# w t #kc(e ebel(( uk#&ują j#s'ą kw#l(f(k#cję &b )'( p peł'( 'ej p &e& m(es&c&#'. Już w p(e w­ s& m & '(ch, w sp #w(e usu'(ęc(# W(tk# ( Z gf )# & wójt stw# s#'­ ) m(e sk(eg & 31 p#ź)&(e '(k# 1311 ., stw(e )& ' , że &) #)&#jąc wł#)cę, ) puśc(l( s(ę b #& m#jest#tu („lese m#(est#t(s c (me'”), w stępując p &ec(wk B gu ( p #wu („c 't # Deum et (ust(c(#m”)19.

małopolskiego Kuropatnickiego ) s&e)ł ) w'( sku, że ks(ążę p lsk( w )#ł m(#st Ł k(etk w( &# p(e'(ą)&e („ve')()(t"). 17 E. Dług p lsk(, Bunt wójta Alberta, s. 146-147. 18 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 362. J. Pt#ś'(k, Studia nad patrycjatem krakowskim wieków średnich, c&. 1, RK, 15, 1913, s. 33. 19 KDM, I, ' 147.

Bu't wójt# Albe t# ( jeg w m w# sp lec&' -ust j w#

135

W ) pl m(e t m p służ ' s(ę też ch# #kte st c&'ą # e'gą, w #­ ż#jącą m #l'ą słus&' ść w '#g #)&#'(# p &e& wł#)cę &#służ ' ch mu p ))#' ch20. Wsk#&#'e w żej &# &ut &bu) w#' '#stęp'(e w ) kume'c(e & 21 g u)'(# 1311 ., ) )#jąc, że m(es&c&#'(e w stąp(l( p &ec(wk Ł k(etk w(, jeg )&(e)&(c m ( '# ) w( p lsk(emu („(' ' s he e)esque ' st s #c ge'tem P l '(c#m #t c(te pe pet # u't”), w )#jąc m(#st bc m ks(ążęt m („t #)e'tes c(v(t#tem )(ct#m p ('c(p(bus pe eg ('(s") ( ) &uc#jąc sw (ch p #w)&(w ch, leg#l' ch wł#)ców ( )&(e)&(ców („evelle') et exte m('#') ' s su s ve s et leg(t(m s ) m(' s et he e)es”)21. Z ) b'ą m ) f(k#cją &)#'(e t p wtó & ' w ) pl m(e & 17 kw(et'(# 1312 . W ) kume't#ch & 21 g u)'(# 1311 ( 17 kw(et'(# 1312 . w k & st#' ów'(eż ' wą # e'gę, sł#w(ącą ks(ążęcą h j' ść )l# &#służ ' ch mu p ))#' ch22. Ob# te ) kume't & st#ł też & e)#g w#'e p &e& je)'ą s bę, p )k#'cle &eg k #k w­ sk(eg ( k#' '(k# k#te) #l'eg Z)&(sł#w#23. Ś ) w(sk k#p(tul'e, &w c&#j w &w(ą&#'e & ks(ążęcą k#'cel# (ą, p w(e)&(#ł s(ę p &ec(wk #'t#g '(st m Ł k(etk#, w t m t#kże J#' w( Musk#c(e, już w t #kc(e w#lk p#' w#'(e w M#ł p lsce w l#t#ch 1304-130624. N(c &#tem )&(w'eg , że w Roczniku kapituły krakowskiej w stępek bu't w'(ków p ów'#' ) &#ch w#'(# Ju)#s&# w&glę)em Je&us# („quem#)m )um Ju)#s Jesu sculum p ebe'tes”) ( &# &uc ' (m, że &ł#m#l( p & s(ęgę w(e ' śc( wł#)c („v(ce (u #me't( p est#'tes c#utel#m”), w &b ws& s(ę b j#ź'( w bec B g# („)ep s(t De( t(m e”)25. R#')&e &b )'( )p w(#)#ł h#ńb(ące k# , któ e ów'(eż p(s#' we wsp m'(#' m c&'(ku. O) #&u p wk c&e'(u ) K #k w# ks(ążę p jm#ł m(es&c&#' ( wt ąc(ł (ch ) w(ę&(e'(# („sub('t #'s )e'u c(v(um #l(qu s c#pt(v#v(t c# ce #l(que cust )(e eclus(t”), # '#stęp'(e c(ąg'ął (ch k ńm( p c#ł m m(eśc(e („pe t t#m c(v(t#tem equ(s t #x(t”) ( p w(es(ł '# s&ub(e'(c 20 A. A)#msk#, Arengi w dokumentach Władysława Łokietka. Formy i funkcje, K #ków 1999, s. 93. 21 KDT, I, ' 41. 22 A. A)#msk#, Arengi w dokumentach, s. 93-94. 23 T. N w#k wsk(, Krakowska kapituła katedralna wobec panowania Przemyślidów w Małopolsce w latach 1292-1306, PH, 82, 1991, 1, s. 8-9; A. A)#msk#, Arengi w dokumentach, s. 164, ' LX; T. P(et #s, „Krwawy wilk z pastorałem". Biskup krakowski Jan zwany Muskatą, W# s&#w# 2001, s. 193-194. 24 T. N w#k wsk(, Krakowska kapituła, s. 19-20; T. P(et #s, „Krwawy wilk z pastorałem", s. 146 '. 25 Rocznik kapituły krakowskiej, s. 104.

136

Bu't wójt# Albe'# ( jeg w m w# sp łec&' -ust j w#

p &# m(#stem („t #ct sque p#t(bul ext # c(v(t#tem m(se #b(l(te suspe')(t”), g)&(e (ch &wł k( m(#ł w(s(eć t#k )ług , #ż c(#ł# )ej)ą ) k śc( („qu #)usque 'e v( put ef#ct( ss(um c mp#g('em )(ss lve u't”). W te' sp sób ebel(#'c( & st#l( w p w#)&e'( p &# e#l'e ( s mb l(c&'e g #'(ce m(ejsk(ej sp łec&' śc(26. J#k p )#' w st#t'(m &)#'(u ' t w c&'(ku k#p(tul' m, jes&c&e w ku stłum(e'(# bu'tu Ł k(etek w bu) w#ł w m(eśc(e &#mek, &bu & ws& ) m stw wójt# Albe t# („E )emque #'' c#st um (' c(v(t#te, )est uct# ) m p ef#t( #)v c#t(, c 'st ux(t”), # t#kże w&'(ósł w(eżę '#) b #mą p w#)&ącą ) k śc( ł# św. M(k ł#j# („et tu (m (' v#lv# )uce'te #) S#'ctum N(ch l#um e)(f(c#v(t”). Z#mek, w&m(#'k w#' w 1317 . w ks(ę)&e m(ejsk(ej j#k „c#st um ' vum c(v(t#t(s”27, wchł 'ął B #mę R&eź'(c&ą, # ul(c# R&eź'(c&# &m(e'(ł# ) t chc&#s w b(eg, p w#)&ąc ) tej p ) B #m M(k ł#jsk(ej. P & jęł# też ' wą '#&wę - ul(c M(k ł#jsk(ej28. Ks(ążę p łąc& ł mu m(#st# k mu'#l'eg & W#welem, ł#m(ąc b(et'(cę &ł ż 'ą m(es&c&#' m w 1306 ., ( pl#' w#ł &#pew'e utw & ć ' we m(#st '# Ok lę29. Os#)&(ł też k 'we't kl# sek & )#w'eg kl#s&t u w Sk#le p & k śc(ele św. A') &ej# '# p )g )&(u30. 26 H. Z# emsk#, Miejsca kaźni w Krakowie w XIV-XVI wieku, KHKM, 40, 1992, 3, s. 309. 27 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 405. W 1340 . w&m(#'k w#' już „f sę )#w'eg &#mku”; t#mże, ' 1358: „(' pl#te# C# '(f(cum, (' f ss#t #'t(ąu( c#st (”. 28 S. T mk w(c&, Ulice i place Krakowa w ciągu dziejów. Ich nazwy i zmiany postaci, K #ków 1926, s. 115-119; S. Św(s&c& wsk(, Gródek krakowski i mury miejskie między Gródkiem a Wawelem, RK, 32, 1950, 1, s. 17 '. 29 S. G#wl#s, Nova civitas in Okol. Fragment z dziejów Krakowa, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej. Zbiór studiów, t. 6, e). S.K. Kuc& ńsk(, W# s&#w# 1994, s. 107 '.; B. K #s' w lsk(, Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze ziemi krakowskiej w XIII i XIV wieku, c&. 1: Miasta Ziemi Krakowskiej. Chronologia procesów osadniczych i typologia układów urbanistycznych, K #ków 2004, s. 111-115; te'że, Lokacje i rozwój Krakowa, Kazimierza i Okołu. Problematyka rozwiązań urbanistycznych, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, e). J. W &umsk(, K #ków 2007, s. 419; M. S& m#, Zanim powstała uczelnia - historia Okolu w murach Collegium luridicum, w: W. B#łus, A. Betlej, A. Dw &#k, S.A. S k#, M. S& m#, Collegium luridicum, K #ków 2015, s. 29-35; p . J. W &umsk(, Kraków do schyłku wieków średnich, s. 259 '.; M. Sł ń, Miasta podwójne i wielokrotne w średniowiecznej Europie, W cł#w 2010, s. 288 '.; st#t'( w tej sp #w(e: S. G#wl#s, Ustrojowe i społeczne uwarunkowania lokacji miejskich na ziemiach polskich w 1. połowie XIII wieku, „A ch#e l g(# H(st (c# P l '#” 23, 2015, s. 36. 30 J. St ks(k, Powstanie i późniejszy rozwój uposażenia klasztoru klarysek w Krakowie w XIII i XIV wieku, RK, 35, 1961, s. 94-96; S. G#wl#s, Nova civitas, s. 107; P. Gąs( wsk#, Konwent klarysek krakowskich do końca XVIII wieku. Studium prozopograjiczne,

Bu't wójt# Albe t# ( jeg w m w# sp lec&' -ust j w#

137

Rep esje p w stąp(e'(u m(es&c&#' ) p w#)&(ł ów'(eż ) t w#łeg g #'(c&e'(# &#k esu k mu'#l'ej #ut ' m(( K #k w#. Jes&c&e w t #kc(e ebel(( Ł k(etek c f'ął w l' śc( '#)#'e m(#stu we w &eś'(u 1306 ., k 'f(skując )w# w(elk(e p & w(leje31. P &#jęc(u m(#st# &l(kw() w#ł ('st tucję wójt stw# )&(e)&(c&'eg . Jeg up s#­ że'(e st#ł s(ę &#lążk(em )ób w(elk &ą) w ch32. Ks(ążę &p c&ął też k 'f(sk#tę '(e uch m śc( '#leżąc ch ) bu't w'(ków, &#bu &#jąc m(ejską st uktu ę wł#s' śc( wą ( ('ge ując w )&(#ł#l' ść s#m &ą)u33. P &eł m w g#'(&#cj( ust ju m(ejsk(eg &'#l#&ł '#jpeł'(ejs&e )b(c(e w ' wej lege')&(e '# p(ec&ęc( K #k w#, p &e b( 'ej k ótk p bu'c(e. J#k ) sp 'e'tów tł k# p(ec&ęt'eg wsk#&uje '# #jców ( wspól' tę m(ejską: + S((g(llum) CONSVLVM ET COM(m)VNITATIS CIVITATIS CRACOVIE34. L(kw()#cj# wójt stw# '(e &'#c&#ł# je)'#k b '#jm'(ej um c'(e'(# st#' w(sk# p l(t c&'eg s#m &ą)u, sp ch#jąc g #c&ej w be&p ś e)'(ą &#leż' ść ) wł#)c 35. M(ejsc# w #)&(e ( ł#w(e & st#ł bs#)& 'e &w le''(k#m( Ł k(etk#. O) tej p (ch elekcje ) k ' w#ł s(ę p &e& c#ł k es ś e)'( w(ec&# p ) k 't lą ks(ążęc ch u &ę)'(ków. K lej'ą p ebel(( ' m('#cję #jców ( ł#w'(ków p &ep w#)& ' & es&tą ) p(e w 1319 . Wójt w(e są) w( )&(#ł#l( ) tej p & #m(e'(; wł#)c ( & st#l( p ))#'( k 't l( l#')wójt#, wb ew b(et'(c &#w# tej w p & w(leju l k#c j' m & 1257 .36 Bu't wójt# Albe t# '(e t lk wst &ąs'ął p )st#w#m( #ut ' m(( k mu'#l'ej K #k w#, lec& t#kże )m(e'(ł ukł#) s(ł sp łec&' ch w c#łej K #ków 2015, s. 80 '.; p . M. S& m#, Kościół Franciszkanów w Krakowie na przełomie XIII i XIV wieku, w: Artifex doctus. Studia ofiarowane profesorowi Jerzemu Gadomskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, e). W. B#łus, W. W#l#'us, M. W#lc&#k, t. 1, K #ków 2007, s. 257-161. 31 S. Est e(che , Wstęp, w: Najstarszy zbiór, s. XIII—XIV. 32 W. K(e st, Wielkorządy krakowskie w XIV-XVI stuleciu, PH, 10, 1910, 1, s. 1-33; 2, s. 137-167; 3, s. 281-309; M. N(w(ńsk(, Wójtostwo krakowskie w wiekach średnich, K #ków 1938, s. 46 '.; E S(k #, Wielkorządy krakowskie na przełomie XIV i XV wieku, w: Urzędy dworu monarszego Rzeczypospolitej i państw ościennych. Materiały sesji zorganizowanej przez Zamek Królewski na Wawelu, listopad 1993, e). A. Gąs( wsk(, R. Sk w ', K #ków 1996, s. 100-139. 33 M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 61 '. 34 A. Chm(el, Pieczęcie miasta Krakowa, Kazimierza, Kleparza i jurydyk krakowskich do końca XVIII w., RK, 11, 1909, s. 90 '.; M. Gum wsk(, Najstarsze pieczęcie miast polskich XIII i XIV wieku, T uń 1960, ' 212. 35 P . M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska, s. 174-175. 36 M. N(w(ńsk(, Wójtostwo krakowskie, s. 50 '.

138

Bu't wójt# Albe t# ( jeg w m w# sp łec&' -ust j w#

M#ł p lsce. P st '(e bu't w'(ków, p &# b ż g bc#m( m(ech wsk(m( ( S#') m(e &em, p w(e)&(#ł# s(ę &#pew'e W(el(c&k#. Jej wójt stw p ób w#ł p &ejąć s&w#g(e J#'# Musk#t , Ge l#ch v ' Culpe'. Już p klęsce m(es&c&#ńsk(eg w stąp(e'(#, 1 l(pc# 1312 ., w st#w(ł ' '# &#mku L(p w(ec ) kume't, któ m '#)#ł c ste s m w M g(le c&te j#tk( &eź'(c&e w W(el(c&ce, t tułując s(ę jej wójtem )&(e)&(c&' m37. N# &#mku p &eb w#ł wte) też Musk#t#, któ w stąp(ł '# l(śc(e św(#)ków ) kume'tu Ge l#ch# ( s#m ów'(eż sp & j#ł bu't w'(k m38. Z ebel(#'t#m( s mp#t & w#ł też p#ctw m g(lsk(e, &#k ''(c &) ł#l( je)'#k u'(k'ąć ep esj( p up#)ku bu'tu39. S&e k( &#s(ęg sp łec&' k #k wsk(ch & uchów p & w )&( '# m śl )&(#ł#'(e '(em(eck(ch k 'fe)e #cj( m(ejsk(ch40, któ e k ł p ł w XIII w. st#ł s(ę głów' m p )m( tem uchu k mu'#l'eg w R&es& N(em(eck(ej41. P &eł m we &'#c&e'(e m(#ł utw &e'(e &w(ą&ku m(#st w 1254 . p ) p & wó)&­ twem M gu'cj( ( W m#cj(, p w ł#'eg )l# b ' ł#)u publ(c&'eg p śm(e c( F )e k# II. N(ec póź'(ej st w# & s&e'(e t & &es&#ł p '#) 60 m(#st, &c(ąg#jąc s(ę ) B em '# pół' c p Zu ch ( R#t &b 'ę '# p łu)'(u. Op óc& '#jp tęż'(ejs& ch k mu', # w(ęc m(#st b(skup(ch ( w l' ch m(#st R&es& , '#leż#ł ) '(eg też m'(ejs&e ś )k(, # t#kże p &e)st#w(c(ele s&l#cht #& ks(ążęt# św(ecc ( )uch w'(42. Póź'(ejs&e 37 KM g, ' 47. F. S(k #, Wójtostwo wielickie w średniowieczu, w: Księga jubileuszowa Profesora Feliksa Kiryka, e) A. Ju ec&k , F. Leś'(#k, Z. N g#, K #ków 2004, s. 204; p . S. T #wk wsk(, J. W &umsk(, Mikołaj Manente (Manentis, Mannete) Gallicus, w: PSB, t. 21, W cł#w 1976, s. 92-93. 38 W. Ab #h#m, Sprawa Muskaty, K #ków 1894, „R &p #w Ak#)em(( Um(ejęt­ ' śc(, W )&(#ł H(st c&' -F(l & f(c&' " 30, s. 166; p . T. P(et #s, „Krwawy wilk z pastorałem", s. 108, któ w kluc&# u)&(#ł Ge l#ch# ( Musk#t w bu'c(e. 39 S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 94; M. Z)#'ek, Proces implantacji opactwa cystersów w Mogile, „N#s&# P &es&ł ść” 96, 2001, s. 542. 40 S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 93-94; wc&eś'(ej też M. B guck#, H. S#ms ' w(c&, Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbiorowej, W cł#w 1986, s. 294-295. 41 E. E'gel, Stadtebiinde im Reich von 1226 bis 1314 - eine vergleichende Betrach tung, w: Burgertum - Handelskapital - Stadtebunde, e). K. F (t&e, We(m# 1975 (H#'s(sche Stu)(e', 3), s. 177-209; E.-M. D(stle , Stadtebiinde im deutschen Spćitniittelalter. Eine rechtshistorische Untersuchung zu Begriff Verfassung und Funktion, F #'kfu t #m M#(' 2006. 42 P Buschm#'', Der Rheinische Bund von 1254-1257. Landfriede, Stadtc, Fursten und Reichsverfassung im 13. Jahrhundert, w: Kommunale Biindnisse Oberitaliens und Oberdeutschlands im Vergleich, e). H. M#u e , S(gm# ('ge' 1987, s. 165-212; K. Schul&, Stadtgemeinde, Rat und Rheinischer Stadtebund. Das vorlau/ige Ergebnis des Prozesses der Kommunalisierung und Urbanisierung urn 1250, w: Bundę - Stadte - Gemeinden.

Bu't wójt# Albe t# ( jeg w m w# sp łec&' -ust j w#

139

&w(ą&k( m(ejsk(e m(#ł b# )&(ej eg( '#l' ch# #kte , &#w(ą& w#' je p &e)e ws& stk(m )l# &#pew'(e'(# be&p(ec&eństw# '# s&l#k#ch h#')l w ch, wspól'eg śc(g#'(# p &estępców ( w&#jem'ej p m c w bl(c&u k 'fl(któw & wł#)&ą &w(e &ch'(ą. N(em#l współc&eś'(e ) bu'tu w K #k w(e, j#k ów'(eż w p ) b' ch k l(c&' śc(#ch p l(t c&' ch p wst#ł &w(ą&ek t &ech m(#st w Tu 'g(( - E fu tu, M((hlh#use' ( N )h#use'. W l#t#ch 1308-1310 &bu't w#ł s(ę 'e p &ec(wk l#')g #f w( F )e k w( 1 N(eust #s& 'emu43. N(ektó & wł#)c p t #f(l( w k & st w#ć &w(ą&k( m(ejsk(e ) e#l(&#cj( wł#s' ch celów. D&(#ł#ł w te' sp sób ch ćb Ru) lf H#bsbu g, któ p p# ł '# p & kł#) utw &e'(e &w(ą&ku Zw(ck#u, Chem'(t& ( Alte'bu g#, )ążąc ) ew(') k#cj( ces# sk(ch up #w'(eń w&glę)em Ple(Be'l#')u44. N# &(em(#ch p lsk(ch '# g#'(& w#'(e &w(ą&ków m(ejsk(ch p &w#l#ł Wł#) sł#w Ł k(etek w t #kc(e &ą)ów w W(elk p lsce p śm(e c( P &em śl# II45. W 1298 . &g )&(ł s(ę, b P &'#ń, G'(e&' , P &) ( K#l(s& śc(g#ł wspól'(e p &estępców ) w l'eg st#tusu sp łec&'eg ( w m(e &#ł (m k# ę śm(e c(, # w 1299 . &#tw(e )&(ł p ' w'(e (st'(e'(e &w(ą&ku & p m('(ęc(em P &'#'(#46. W '(ec ('' sp sób k 'fe)e #cj# m(#st w(elk p lsk(ch & st#ł# )' w( '# &# &ą)ów c&esk(ch w 1302 . Bilanz und Perspektiven der yergleichenden Landes- und Stadtgeschichte, e). W. F e(t#g, P. J h#'ek, Kól'-We(m# -W(e' 2009, s. 17-39; G. D(lche , Lega Lonibarda und Rheinischer Stddtebund. Ein Vergleich von Form und Funktion mittelalterlicher Stddtebiinde sudlich und nordlich der Alpen, w: Europa e Italia. Studi in onore di Giorgio Chittolini, e). G.M. V# #'('(, I. L#&&# ('(, P. Gugl(elm tt(, F( e'&e 2011, s. 155-180. 43 W. M#g)ef #u, Patrizische Ratsherrschaft, Biirgeropposition und stadtische Volksbewegung in Erfurt. Von der Herausbildung des ersten biirgerlichen Rates urn die Mitte des 13. Jahrhunderts bis zu den innerstadtischen Auseinandersetzungen von 1309 bis 1310, w: Stadt und Stadtebiirgertum in der deutschen Geschichte des 13. Jahrhunderts, e). B. Tópfe , Be l(' 1976, s. 354 '.; te'że, Der Thiiringer Stddtebund im Mittelalter, We(m# 1977, s. 109 '.; W. Le(st, Landesherr und Landfrieden in Thiiringen im Spatmittelalter, 1247-1349, K l' 1975, s. 94 '. 44 Th.M. M# t(', Die Stadtepolitik Rudolfs von Habsburg, Gótt('ge' 1976, s. 98; A. Th(eme, Die Burggrafschaft Altenburg. Studien zu Anit und Herrschaft im (Jbergang vom hohen zum spaten Mittelalter, Le(p&(g 2001, s. 233 '. 45 W. M#(sel, Sądownictwo miasta Poznania do końca XVI wieku, P &'#ń 1961, s. 117-122; te'że, Związki sądownictwa miejskiego z sądownictwem królewskim w Polsce przedrozbiorowej, w: Czas, przestrzeń, praca w dawnych miastach. Studia ofiarowane Henrykowi Samsonowiczowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, e). A. W b(s&, M. T m wsk(, W# ­ s&#w# 1991, s. 338; J. P#kulsk(, Siły polityczno-społeczne w Wielkopolsce w pierwszej połowie XIV wieku, T uń 1979, s. 9 '.; S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 90-91. 40 PMP, ' 12; KDW, II, ' 820.

140

Bu't wójt# Albe t# ( jeg w m w# sp lec&' -ust j w#

Z#w(ą&#' ją m(#' w(c(e &# &g )ą F( )e k#, k m '(k# K ólestw# P lsk(eg & #m(e'(# W#cł#w# II, t m #&em je)'#k ) kume't w tej sp #w(e w st#w(l( s#m )&(el'(e #jc ( wspól' t m(es&c&#' - „c 'sules et u'(ve s( c(ves”47. Zw(ą&k( m(ejsk(e ut #c(ł &'#c&e'(e p wc(ele'(u W(elk p lsk( ) p#ństw# Ł k(etk# w 1314 ., # (ch t #) cj# ż ł# '# k ótk &# p#' w#'(# K#&(m(e &# W(elk(eg 48. T w#ł wpł w '# ł#) publ(c&' ut & m#ł '#t m(#st &w(ą&k( m(#st śląsk(ch, któ e st#ł s(ę t#m t p w m eleme'tem ust ju st#' weg 49. P(e ws&ą k 'fe)e #cję &#w# ł w 1310 . m(#st# ks(ęstw# gł g wsk(eg : Gł gów, Ż#g#ń, K żuchów, Śc('#w#, S&p t#w#, Wsch w#, Lub(' ( Gó #50. Wk ótce &w(ą&ek te' & &es&#ł ws& stk(e m(#st# we(chb(l) we ks(ęstw#, & sk#ł #kcept#cję wł#)ców ( )&(#ł#ł &#pew'e ) p c&ątku XV w., k(e) &#w(ą&#' '#stęp'ą k 'fe)e #cję51. Bu't wójt# Albe t# '#w(ą& w#ł w(ęc w #ź'(e ) p ws&ech'(e &'#' ch w& ców g#'(&#cj( uchu k mu'#l'eg . W &bl(ż ' m c&#s(e p ) b'e w stąp(e'(# m(#ł m(ejsce w m(#st#ch w Aust ((, C&ech#ch ( '# Węg &ech. W 1309 . p &ec(w &ą) m ks(ęc(# F )e k# III P(ęk'eg &bu't w#ł s(ę be&skutec&'(e el(t p l(t c&'e W(e)'(#, któ e & sk#ł w s ką p & cję &# p#' w#'(# P &em śl# II Ott k# # ( Ru) lf# H#bsbu g#52. W 1309 . p#t cjus&e & P #g( ( Kut'ej H p ób w#l( w mus(ć '# m ż' ch p #w ) u)&(#łu w elekcj( k ólewsk(ej, # w 1319 . f(sk#l(&m J#'# Luksembu sk(eg p pch'ął m(es&c&#' p #sk(ch ) bu'tu, któ &#k ńc& ł s(ę je)'#k '(ep w )&e'(em53. W &#w( w#'(#ch t w# & s&ąc ch p &ejm w#'(u 47 PMP, ' 15. 48 W. M#(sel, Związki sądownictwa, s. 338. 49 K. O &ech wsk(, Ogólnośląskie zgromadzenia stanowe, W# s&#w#-W cł#w 1979, s. 97 '. 50 KDW, II, ' 936. 51 M. Pt#k, Zgromadzenia i urzędy stanowe księstwa głogowskiego od początku XIV w. do 1742 r., W cł#w 1991, s. 69. 52 P Cse')es, Kónig Ottokar II. Premysl und die Stadt Wien, w: Ottokar-Forschungen, e). A. Kuste '(g, M. Welt(', W(e' 1978-1979, s. 143-158; Th.M. M# t(', Die Stadtepolitik Rudolfs von Habsburg, s. 69 '.; Wien. Geschichte einer Stadt, t. 1: Von den Anfdngen bis zur Ersten Tiirkenbelagerung (1529), red. P. Cse')es, F. Opl(, W(e' 2001, s. 116-117; M. Mus(lek, Der Aufstand von Wiener, Krakauer und Prager Biirgern. Die Entwicklung der Stadteliten zu Beginn des 14. Jahrhunderts, w: Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku). Zbiór studiów, e). Z. N g#, K #ków 2011, s. 379-400. 53 J. Kej , Anfange der standischen Verfassung in Bohmen, w: Die Anfdnge der standischen Vertretungen in Preufien und seinen Nachbarlandern, red. H. B ckm#'',

Bu't wójt# Albe t# ( jeg w m w# sp łcc&' -ust j w#

141

wł#)& '# Węg &ech p &e& K# l# I R be t# uc&est'(c& ł '#t m(#st Bu)# ( K s& ce54. We ws& stk(ch p(s#' ch w p#)k#ch )ąże'(# m(#st ) u& sk#'(# p l(t c&'ej #ut ' m(( '(e u& sk#ł #kcept#cj( ' w ch wł#)ców. S tu#cj m t m m ż'# p &ec(wst#w(ć st#tus W cł#w(#, któ ) k ńc# XV w. &) b ł peł'ą ) m('#cję w ks(ęstw(e, p &eks&t#łc#jąc s(ę w p#ństw -m(#st 55. Stłum(e'(e k #k wsk(ej ebel(( '(e t lk um c'(ł p &ew#gę p l(­ t c&'ą wł#)& te t (#l'ej '#) m(#stem k mu'#l' m, lec& t#kże ut w#l(ł p & wó)c& st#tus m#ł p lsk(eg ce stw# w p#ństw(e Ł k(etk#56. Z tej pe spekt w up#)ek bu'tu w &'#c&# w #ź'ą ce&u ę w t# c(#ch sp łec&' ch, któ e t w#ł w M#ł p lsce c '#jm'(ej ) c&#su &ą)ów Les&k# C&# 'eg . P ) b'e k 'fl(kt uj#w'(ł s(ę '# p &eł m(e XIII ( XIV w. w W(elk p lsce p up#)ku p#' w#'(# P &em śl()ów. T wł#ś'(e p p# c(e &e st ' m(#st p & c& '(ł s(ę t#m w &'#c&' m st p'(u ) p &ejęc(# wł#)& p &e& He' k# III gł ­ g wsk(eg 57. Jeg &ą) sp w ) w#ł ut w#le'(e w s k(eg st#tusu p l(t c&'eg m(#st, up ) b'(#jąc g#'(&#cję ust j wą c#łej )&(el'(c)

E. M((lle -Luck'e , M(('che' 1992, s. 198-199; te'że, Die mittelalterlichen Stiidte in den bdhmischen Landem. Griindung, Verfassung, Entwicklung, Kól'-We(m# -W(e' 2010 (St#)tef schu'g A, 78), s. 387-388; J. Żeml(ćk#, Die Stadtepolitik Johanns von Luxetnburg im Kónigreich Bohmen, w: Johann der Blinde. Graf von Luxeniburg, Konig von Bohmen 1296-1346, e). M. P#ul , Luxembu g 1997, 255-262. 54 A. Kub(' (, Die Anfdnge Ofens, Be l(' 1972, s. 99-100; te'że, Der ungarische Konig und seine Stddte im 14. und ani Beginn des 15. Jahrhundert, w: Stadt und Stadtherr im 14. Jahrhundert. Entwicklungen und Funktionen, e). W. R#usch, L('& 1972, s. 192-228; M.C. R#) , Medieval Buda. A Study of Municipal Government and Jurisdiction in the Kingdom of Hungary, New Y k 1985, s. 36 '.; O.R. H#l#g#, Boj Kosie proti oligarchii Oniodejovcov a Matuś Trenćiansky, „H(st (ck ć#s p(s" 34, 1986, 3, s. 1-21; S.A. S k#, Andegaweńska reorganizacja Węgier w świetle nowszych badań, KH, 103, 1996, 2, s. 23-34. 55 R.C. H ffm#'', Towards a City-State in East-Central Europę. Control of Local Government in the Late Medieval Duchy of Wrocław, „S c(et#s. A Rev(ew f S c(#l H(st ” 5, 1975, s. 173-199; M. G l(ńsk(, Kształtowanie miasta komunalnego, w: Historia Wrocławia, t. 1: O) pradziejów do końca czasów habsburskich, e). C. Busk ( ('., W cł#w 2001, s. 149-150. 56 S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 94-96; J. Ku t k#, Odrodzone Króle­ stwo. Monarchia Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego w świetle nowszych badań, K #ków 2001, s. 16-17, 176 '.; A. M# &ec, Geneza stronnictwa „panów krakowskich" w późnośrednio­ wiecznej Polsce, w: Kazimierz Wielki i jego państwo. W siedemsetną rocznicę urodzin ostatniego Piasta na tronie polskim, e). J. M#c(ejewsk(, T. N w#k wsk(, B )g s&c& 2011, s. 127-138. 57 T. Ju ek, Dziedzic Królestwa Polskiego książę głogowski Henryk (1274-1309), w ). 2, K #ków 2006, s. 109 '.

142

Bu't wójt# Albe t# ( jeg w m w# sp łec&' -ust j w#

) m )elu śląsk(eg 58. Te')e'cje te p głęb(ł s(ę p jeg śm(e c( ( p )&(#le W(elk p lsk( m(ę)& jeg s 'ów. W 1312 . p &ep w#)&(l( '( ef mę ust j wą, l(kw()ując g#'(&#cję k#s&tel#ńską ( p &e­ ' s&ąc c#ł c(ęż# &# &ą)u te t (#l'eg '# m(ejsk(e k ęg( są) we (we(chb(l) )59. D#w' ł#) sp łec&' -ust j w p & w óc(ł ) p(e Wł#) sł#w Ł k(etek. Ks(ążę bjął p#' w#'(e '#) W(elk p lską w 1314 . )&(ęk( p p# c(u ce stw#, któ e &ł#m#ł pó m(es&c&#' p &'#ńsk(ch skup( ' ch w kół wójt# P &emk#60. P ) b'e k 'fl(kt sp łec&'e m gł t w# & s& ć &#jm w#'(u P m &# G)#ńsk(eg p &e& &#k ' k & ż#ck( jes(e'(ą 1308 .61 N# p c&ątku w &eś'(# m(es&c&#­ '(e g)#ńsc p & jęl( ) b w l'(e p#' w#'(e B #')e'bu c& ków, któ & '(e &) ł#l( je)'#k p#' w#ć g )u62. M ż'( sch '(e'( '# g )&(e p & w ł#l( K & ż#ków, któ & p#' w#l( P m &e, bu &ąc m(#st# G)#ńsk, Tc&ew ( N we63. P &es(le'(e sp łec&'e ) k 'ujące s(ę '# &(em(#ch p lsk(ch '# p &eł m(e XIII ( XIV w. uj#w'(ł &#tem 58 S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 91. 59 A. Gąs( wsk(, „Districtus" w Wielkopolsce początków XIV wieku, RH. 32, 1966, s. 173 '.; T. Ju ek, Dziedzic Królestwa Polskiego, s. 209 '. 60 J. P#kulsk(, Siły polityczno-społeczne, s. 40-41; J. B(e'(#k, Poznański dokument Władysława Łokietka z 29 listopada 1314 r., w: Discernere vera ac falsa. Prace ofiarowane Józefowi Szymańskiemu w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, e). J. K lec ( ('., Lubl(' 1990 (A''#les U'(ve s(t#t(s M# (#e Cu (e-Skl ) wsk#. Sect( F, H(st (#, 45), s. 163-164; T. Ju ek, Dziedzic Królestwa Polskiego, s. 212 '.; S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 94. I S. G#wl#s, O kształt zjednoczonego Królestwa, s. 94. 62 N#leż &w óc(ć uw#gę, że G)#ńsk już w 1271 . w k & st#ł k & s ) '#­ st c&' ( p &es&e)ł p ) p#' w#'(e B #')e'bu g((: K. J#s(ńsk(, Wojna domowa na Pomorzu Gdańskim w latach 1269/70-1272 (ze szczególnym uwzględnieniem roli rycerstwa i możnowładztwa), w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej. Zbiór studiów, t. 3, e). S.K. Kuc& ńsk(, W# s&#w# 1985, s. 135-187; te'że, List Mściwoja do margrabiów brandenburskich. Uwagi polemiczne i postulaty badawcze, w: Pomorze słowiańskie i jego sąsiedzi, red. J. H#u&(ńsk(, G)#ńsk 1995, s. 31-43 63 J. Sp s, Motywy polityczne represji krzyżackich wobec miast pomorskich na prawie [ubeckim w 1308 roku, w: Balticum. Studia z dziejów polityki, gospodarki i kultury XII-XVI1 wieku ofiarowane Marianowi Biskupowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, e). Z.H. N w#k, T uń 1992, s. 291-300; B. Śl(w(ńsk(, Pomorze Wschodnie w okresie rządów księcia polskiego Władysława Łokietka w latach 1306-1309, G)#ńsk 2003, s. 403 '.; te'że, Wydarzenia w Gdańsku i w okolicach w okresie od września do 12/13 listopada 1318 roku, w: „Rzeź gdańska" z 1308 roku w świetle najnowszych badań. Materiały z sesji naukowej 12-13 listopada 2008 roku, red. B. Śl(w(ńsk(, G)#ńsk 2009 (Res Ge)#'e'ses. Stu)(# ( M#te (#ł Mu&eum H(st c&'eg M(#st# G)#ńsk#, 3), s. 79-114; E. R m# , Brandenburgia a Pomorze Gdańskie do początków XIV wieku, w: t#mże, s. 58 '.

Bu't wójt# Albe t# ( jeg w m w# sp łec&' -ust j w#

143

sp &ec&' ść p l(t c&' ch #sp( #cj( m(#st ( ce stw#. W&m c'(ł też św(#) m ść óż'(c kultu w ch, któ e )&(el(ł '(em(eck(ch s#)'(ków ( lu)' ść p lską64. W K #k w(e ) g )'e w# u'k( )l# s&e &e'(# s(ę w g(ch N(emc m '#st jów &#(st'(#ł już &# &ą)ów Les&k# C&# 'eg . N# p c&ątku XIV w. f #'c(s&k#'(' D&(e &w# tw(e )&(ł, że wł#ś'(e &# c&#sów teg wł#)c P l#c ut #c(l( sw je &'#c&e'(e ( chw#łę: „et s(c )e('ceps P l '( qu#s( t tum p sse suum et gl (# pe )()e u't”. K '(k# & ut żs#m(#ł m(es&c&#' k #k wsk(ch & N(emc#m( („Theut '(c(, sc(l(cet c(ves C #c v(e'ses”), # Les&k w( w p m'(#ł, że &#pus&c&#ł wł s '# &w c&#j '(em(eck(: „H(c (' f#v em Theut '(c um c m#m 'ut (eb#t”65. P głęb(#'(u s(ę t ch '#st jów m gł sp & j#ć w )# &e'(# w j' ) m wej p śm(e c( Les&k#. W c&'(k#ch k mp(l w#' ch )' t w#' , że w t #kc(e w#lk &e Ślą&#k#m( p jm#' ( &#b(t w(elu N(emców66. A't '(em(eck(e ese't me't w& sł &# ep(sk p#tu J#'# Musk#t , s '# m(es&c&#ńsk(eg & W cł#w(# ( s jus&'(k# bcej ) '#st((, t#c&#jąceg s(ę '(em(eck(m( '#jem'(k#m(, )uch w' m( ( m(es&c&#'#m(67. W# t &#uw#ż ć, że w 1308 ., w t #kc(e p cesu &# &uc#' b(skup w(, że '(e p b(e #ł św(ęt p(et &# ) '(em(eck(ch s#)'(ków: „)e'# (um s#'ct( Pet ( ' ' ex(g(t # c(v(t#te's(bus 'ec # v(ll#'(s (u e theut '(c l c#t(s”68. Zw c&#j pł#ce'(# św(ęt p(et &#, 6-1 B. Z(e't# #, Konflikty narodowościowe na pograniczu niemiecko-słowiańskim w XIII— -XIV w. i ich zasięg społeczny, PH, 59, 1968, 2, s. 197-213; S. G#wl#s, „Verus heres". Z badań nad świadomością polityczną obozu Władysława Łokietka w początku XIV w., KH, 95, 1988, 1, s. 90 '.; te'że, Pytania o tożsamość średniowiecznych Polaków w świetle współczesnych dyskusji humanistyki, w: Symboliczne i realne podstawy tożsamości społecznej w średniowieczu, e). S. G#wl#s, P Żmu)&k(, W# s&#w# 2017, s. 69 '. 65 Kronika Dzierzwy, w ). K. P#wł wsk(, w: MPH 's, t. 15, K #ków 2013, s. 84-85. T. Ju ek, Obce rycerstwo na Śląsku do połowy XIV wieku, P &'#ń 1996, s. 148 '., 162, 186-187; te'że, Fryzura narodowa średniowiecznych Polaków, w: Scriptura custos memoriae. Prace historyczne, e). D. Z ) ek, P &'#ń 2001, s. 635-651; p . P. Żmu)&k(, Studium podzielonego Królestwa. Książę Leszek Czarny, W# s&#w# 2000, s. 422. W# t )' t w#ć w t m m(ejscu w&m(#'kę w Liber beneficiorium, ks. 3, s. 39, g)&(e w p(s(e '#)#'(# P#w(# & P &em#'k w# )l# kl#s&t u Św(ęteg Duch# w K #k w(e wsp m'(#' & st#ł „mł ' N(emców", „m le')('um Theut '(c um". 66 Rocznik Troski, w ). A. B(el wsk(, w: MPH, t. 2, Lwów 1872, s. 852; Rocznik Sędziwoja, w ). A. B(el wsk(, w: t#mże, s. 878-879; Rocznik małopolski (S&#m ­ tulsk(eg ), w: Rocznik małopolski (Ku p#t'(ck(eg , Dąb ówk(, S&#m tulsk(eg , Gessele'#), s. 185. Zw óc(ł '# t uw#gę S. G#wl#s, „Verus heres", s. 90-91, p & p. 67. 67 Ot c&e'(e sp łec&'e Musk#t #'#l(&uje T. P(et #s, „Krwawy wilk z pastorałem", p )sum w#'(e s&c&egół w ch bse w#cj( '# s. 221-223. 68 MPV, III, ' . 121, s. 89. T. P(et #s, „Krwawy wilk z pastorałem", s. 36.

144

Bu't wójt# Albe t# ( jeg w m w# sp łec&' -ust j w#

p st &eg#' p &e& bc ch k l '(stów j#k uc(ążl(w# p w('' ść, b l je)' c&eś'(e w#ż' m skł#)'(k(em t żs#m śc( &b( wej p lsk(ch el(t sp łec&' ch69. P & p m'(jm też, że w ) kume't#ch Wł#) sł#w# Ł k(etk# )l# be'e) kt 'ów t '(eck(ch & 21 g u)'(# 1311 . ( kl# sek są)eck(ch & 17 kw(et'(# 1312 . ebel(#'t m &# &uc ' , że ) puśc(l( s(ę &) #) '(e t lk w bec sw jeg wł#)c ( jeg )&(e)&(ców, lec& t#kże c#łeg '# )u p lsk(eg („ge's P l '(c#")70- P stłum(e'(u bu'tu, jes&c&e w 1312 ., & t c&e'(# ks(ęc(# w s&e)ł &k#& &#stąp(e'(# ję& k# '(em(eck(eg w k #k wsk(ej ks(ę)&e wp(sów ł#c('ą71. P(e ws& wp(s & e)#g w#' p ł#c('(e ) t c& ł b tu ) b #m( p &ep w#)& 'eg w (m(e'(u Ł k(etk# p &e& ł wc&eg k #k wsk(eg Sp tk# & Mels&t '#72. W ' c(e bu'c(e wójt# Albe t# w Roczniku kapituły krakowskiej stw(e ­ )& ' '#t m(#st, że ebel(#'c( )&(#ł#l( pęt#'( „ge m#ńsk(m s&#łem" („ #b(e fu (s Ge m#'(c( pe ust(")73. A' '(m w #ut ) ug(ej c&ęśc( Pieśni o wójcie Albercie, sk mp ' w#'ej w ś ) w(sku k #k wsk(eg tle u k#te) #l'eg , )p w(e)&(#l' śc(ą &# &) #)ę b# c& ł „'#tu ę" J(emców, wkł#)#jąc w ust# p t#g '(st utw u '#stępujące sł w#: A) h c t #x(t me '#tu #, Que est Alm#' um cu #, Ut qu cu'que ve'(u't, Sempe v lu't p (m( esse Et 'ull( p sus subesse. A) h c se s(c mu'(u't74.

69 J. Pt#ś'(k, Denar świętego Piotra obrońcą jedności politycznej i kościelnej w Polsce, „R &p #w Ak#)em(( Um(ejęt' śc(, W )&(#ł H(st c&' -F(l & f(c&' ” 51, 1908, s. 159 '.; S. G#wl#s, Pytania o tożsamość, s. 70-71. 70 KDM, II, s. 225. 71 Najstarsze księgi, cz. 1, s. 28: „H(c ('c(p(u't #ct# c(v(t#t(s C #c v(e et es(g'#c( 'es c 'p(l#te (' l#t(' pe R )ge um ' t# (um c(v(t#t(s". B. W &umsk#, Kancelaria miasta Krakowa w średniowieczu, K #ków 1995, s. 116; A. A)#msk#, Away with the Germans and Their Language? Linguistic Conflict and Urban Records in Early Fourteenth-Century Cracow, w: Medieval Urban Literacy, c&. 2: Uses of the Written Word in Medieval Towns, e). M. M ste t, A. A)#msk#, Tu 'h ut 2014 (Ut echt Stu)(es (' Me)(ev#l L(te #c , 28), s. 65-85. 72 Najstarsze księgi, c&. 1, ' 252. 73 Rocznik kapituły krakowskiej, s. 104. 74 H. K w#lew(c&, Pieśń o wójcie krakowskim Albercie, „P#m(ęt'(k L(te #ck(” 56, 1965, 3, s. 135; S. G#wl#s, „Verus heres", s. 91.

Bu't wójt# Albe t# ( jeg w m w# sp łcc&' -ust j w#

145

K ńc&ąc '('(ejs&e &w#ż#'(#, w p#)# jes&c&e #& p )k eśl(ć, że bu't wójt# Albe t# &#mk'ął p(e ws& et#p f m w#'(# s(ę ust j ­ w ch, p &est &e'' ch ( g sp )# c& ch p )st#w gm(' k mu'#l'ej w K #k w(e. Ów &ł ż ' p ces wp(s w#ł s(ę w &m(e''ą ) '#m(kę p &e b #żeń sp łec&' -ust j w ch w M#ł p lsce, '#w(ą&ując ) m )elu g#'(&#cj( m(#st s#m &ą) w ch w st ef(e ))&(#ł w#'(# R&es& N(em(eck(ej ( k l '(&#cj( '# p #w(e '(em(eck(m. R lę p ś e)'(k# w p &e' s&e'(u t ch w& ców '# &(em(e p lsk(e )eg #ł w '#jw(ęk­ s& m st p'(u te t (# śląsk(e. W )#je s(ę je)'#k, że m żl(w śc( &w ju gm(' k mu'#l'ej w K #k w(e b ł ) p c&ątku m c' g #­ '(c& 'e. P &e& c#ł ('te esując '#s k es '#jw#ż'(ejs&ą s(łą p l(t c&'ą w m(eśc(e p & st#w#l( wójt w(e )&(e)&(c&'(, któ & w k & st w#l( s jus& & m(es&c&#'#m( głów'(e )l# p w#)&e'(# wł#s'ej p l(t k(. Gm('# l k#c j'# & t u)em )'#j) w#ł# s(ę w (st'(ejąc ch ) )#w'# st uktu #ch m#jątk w ch ( m(#ł# '(ew(elk(e m żl(w śc( eksp#'sj( te t (#l'ej. Wp(s#' w p g #m k l '(&#cj( f(sk#l(&m ks(ążęc '(e p & st#w(#ł & k le( )użeg m# g('esu )l# &w ju #ut ' m(c&'ej g sp )# k( m(ejsk(ej. P ces f m w#'(# s(ę m(#st# k mu'#l'eg p & sp(es& ł w #ź'(e w w '(ku sł#b(e'(# &#leż' śc( m(es&c&#' ) wł#)ców w st#t'(ej ćw(e c( XIII ( '# p c&ątku XIV w. Uległ ' je)'#k '#głemu &#h#m w#'(u w bl(c&u k 's l()#cj( wł#)& te t (#l'ej p &e& Wł#) sł#w# Ł k(etk#. Stłum(e'(e bu'tu wójt# Albe t# &'#c&#ł &ł#m#'(e k mu'#l' ch #mb(cj( m(es&c&#' ( k eśl(ł '# )ług m(ejsce K #k w# w st uktu #ch sp łec&' -ust j w ch )' w( 'ej m '# ch((.

WYKAZ SKRÓTÓW

Annales - loannis Dlugossii Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, ks. 3, 6, 7, 9, w ). D. Tu k wsk#, V# s#v(#e 1970, 1973, 1975, 1978 KDKK - Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej ś. Wacława, c&. 1-2, w ). F. P(ek s(ńsk(, K #ków 1883 (M 'ume't# Me)(( Aev( Res Gest#s P l '(#e Illust #'t(#, 1, 8) KDM - Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. 1-2, w ). F. P(ek s(ńsk(, K #ków 1876-1886 (M 'ume't# Me)(( Aev( Res Gest#s P l '(#e Illust #'t(#, 3, 9) KDMK - Kodeks dyplomatyczny miasta Krakowa, t. 1-4, w ). F. P(ek s(ńsk(, K #ków 1879-1882 (M 'ume't# Me)(( Aev( Res Gest#s P l '(#e Illust #'t(#, 5, 7) KDP - Kodeks dyplomatyczny Polski, t. 1-3, w ). L. R s&c&ewsk(, A. Muc&k wsk(, J. B# t s&ew(c&, W# s&#w# 1847, 1848-1852, 1858 KDT - Kodeks dyplomatyczny klasztoru tynieckiego, t. 1, w ). W. Kęt & ńsk(, Lwów 1875 KDW - Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1-2, P &'#ń 1877-1878 KH - „Kw# t#l'(k H(st c&' ” KHKM - „Kw# t#l'(k H(st (( Kultu M#te (#l'ej” KM g - Diplomata monasterii Clarae Tumbae prope Cracoviam, w ). E. J#' t#, F. P(ek s(ńsk(, K #ków 1865 Liber beneficiorium - Liber beneficiorum dioecesis cracoviensis nunc primum e codice autographo, ks. 3: Monasteria, w. Joannis Długosz senioris canonici cracoviensis Opera omnia, t. 9, w ). A. P &eź)&(eck(, K #ków 1864 MPH - Monumenta Poloniae historica, t. 2, 3, 4, Lwów 1872, 1878, 1884; t. 6, K #ków 1893 MPH 's - Monumenta Poloniae historica. Nova series, t. 5, 6, 10, W# s&#w# 1978, 1962, 1974; t. 12, 15, K #ków 1996, 2013 MPV - Monumenta Poloniae Vaticana, t. 3: Analecta Vaticana 1202-1366, w ). J. Pt#ś'(k, K #ków 1914 Najstarsze księgi - Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa, w ). F. P(ek s(ńsk(, J. S&ujsk(, K #ków 1878 (M 'ume't# Me)(( Acv( Res Gest#s P l '(#e Illust #'t(#, 4)

W k#& sk ótów

147

Najstarszy zbiór - Najstarszy zbiór przywilejów i wilkierzy miasta Krakowa, w ). S. Est e(che , K #ków 1936 (W )#w'(ctw# K m(sj( H(st c&'ej P lsk(ej Ak#)em(( Um(ejęt' śc(, 82) PH - „P &eglą) H(st c&' ” PMP - Przywileje miasta Poznania XIII-XVIII wieku, w ). W. M#(scl, P &'#ń 1994 (W )#w'(ctw# Ź ó)ł we K m(sj( H(st c&'ej P lsk(e T w# & stw P & j#c(ół N#uk, 24) PSB - Polski słownik biograficzny, t. 1-52, K #ków-W cł#w-W# s&#w# 1935-2017 RDSG - „R c&'(k( D&(ejów Sp łec&' ch ( G sp )# c& ch" RH - „R c&'(k( H(st c&'e” RK - „R c&'(k K #k wsk(” SHGK - Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, c&. 1, p #ć. Z. Les&c& ńsk#-Sk ęt w#, E S(k #, J. W(ś'(ewsk(, J. L#be schek, W cł#w 1980-1986; c&. 3, p #ć. E S(k # ( ('., K #ków 1994-2003; c&. 4, p #ć. W. Buk wsk(, K #ków 2006-2014 ZDM - Zbiór dokumentów małopolskich, c&. 2, 4, w ). S. Ku #ś, W cł#w 1963, 1969

BIBLIOGRAFIA ŹRÓDŁA DRUKOWANE

Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej z Archiwum tzw. bernar­ dyńskiego we Lwowie, t. 1, 3, Lwów 1868, 1872 Breslauer Urkundenbuch, t. 1, w ). G.A.W. K ', W cł#w 1870 Bytom średniowieczny. Przekazy źródłowe (1123-1492), p #ć. J. D #b('#, J.K. H w#t, Z. Je) '#k, Op le 1985 Chronica Oliriensis. Auctore Stanislao abbate Oliviensi, w ). W. Kęt & ńsk(, w: MPH, t. 6, K #ków 1893, s. 310-350 Codex diplomaticus Arpadianus continuatus, t. 11, w ). G. We'&el, Bu)#pest 1873 (M 'ume't# Hu'g# (#e H(st (c#. D(pl m#t# (#, 20) Codex diplomaticus Brandenburgensis. Sammlung der Urkunden, Chroniken und sonstigen Geschichtsquellen fur die Geschichte der Mark Brandenburg und ihrer Regenten, c&. 1, t. 23, w ). A.EJ. R(e)el, Be l(' 1862 Codex diplomaticus Silesiae, t. 3, w ). C. G (('h#ge', W cł#w 1860 Codex diplomaticus Warmiensis oder Regesten und Urkunden zur Geschichte Ermlands, t. 1, w ). C.P. W elk , J.M. S##ge, M#('& 1860 (M 'ume't# H(st (#e W# m(e's(s )e Quelle's#mmlu'g &u Gesch(chte E ml#')s, 1) De vita et miraculis sancti lacchonis (Hyacinthi) ordinis fratrum predicatorum. Auctore Stanislao lectore Cracoviensi eiusdem ordinis, wyd. L. Ćw(kl(ńsk(, w: MPH, t. 4, Lwów 1884, s. 841-894 Diplomata monasterii Clarae Tumbae prope Cracoviam, w ). E. J#' t#, E P(ek s(ńsk(, K #ków 1865 [Dług s& J#'], loannis Dlugossii Annales seu Cronicae incliti Regni Poloniae, ks. 6, 7, 9, w ). D. Tu k wsk#, V# s#v(#e 1973, 1975, 1978 Dług s& J#', Katalog biskupów krakowskich, w ). J. S& m#ńsk(, w: MPH 's, t. 10, c&. 2, W# s&#w# 1974, s. 125-281 [Dług s& J#'], Liber beneficiorum dioecesis cracoviensis nunc primum e codice autographo, ks. 3: Monasteria, w: Joannis Długosz senioris canonici cracoviensis Opera omnia, t. 9, w ). A. P &eż)&(eck(, K #ków 1864 Dokument lokacyjny Leszka Czarnego dla Sandomierza z 1286 roku, w ). T. G(e g(el, R. J p, S#') m(e & 2015 (Ź ó)ł# ) D&(ejów S#') m(e &#, 1) Dokumenty sądu ziemskiego krakowskiego, 1302-1453, p #ć. Z. Pe &#' wsk(, W cł#w 1971 (M#te (#ł K m(sj( N#uk H(st c&' ch, 20)

B(bl( g #f(#

149

J#'(cke K., Verzeichnis der Magdeburger Biirgermeister und Kammerer von 1213-1607, „Gesch(chtsbl#tte fu St#)t u') L#') M#g)ebu g” 2, 1867, s. 276-298, 393-406 Kalendarz kapituły krakowskiej, w ). Z. K &l wsk#-Bu)k w#, w: MPH 's, t. 5, W# s&#w# 1978, s. 107-195 Kodeks dyplomatyczny katedry krakowskiej ś. Wacława, c&. 1-2, w ). E P(ek s(ńsk(, K #ków 1883 (M 'ume't# Me)(( Aev( Res Gest#s P l '(#e Illust #'t(#, 1, 8) Kodeks dyplomatyczny klasztoru tynieckiego, t. 1, w ). W. Kęt & ńsk(, Lwów 1875 Kodeks dyplomatyczny Małopolski, t. 1-2, w ). E P(ek s(ńsk(, K #ków 1876-1886 (M 'ume't# Me)(( Aev( Res Gest#s P l '(#e Illust #'t(#, 3, 9) Kodeks dyplomatyczny miasta Krakowa, t. 1-4, w ). F. P(ek s(ńsk(, K #ków 1879-1882 (M 'ume't# Me)(( Aev( Res Gest#s P l '(#e Illust #'t(#, 5, 7) Kodeks dyplomatyczny Polski, t. 1-3, w ). L. R s&c&ewsk(, A. Muc&k wsk(, J. B# ­ t s&ew(c&, W# s&#w# 1847, 1848-1852, 1858 Kodeks dyplomatyczny Wielkopolski, t. 1-2, P &'#ń 1877-1878 K w#lew(c& H., Pieśń o wójcie krakowskim Albercie, „P#m(ęt'(k L(te #ck(" 56, 1965, 3, s. 125-138 Kronika Dzierzwy, w ). K. P#wł wsk(, w: MPH 's, t. 15, K #ków 2013 Kronika katedralna (j#k Rocznik kujawski), w ). A. B(el wsk(, w: MPH, t. 3, Lwów 1878, s. 204-212 Kronika polska Marcina Bielskiego nowo przez Joachima Bielskiego syna jego wydana, w ). J. S(be'e che , K #ków 1597 Lites ac res gestae inter Polonos Ordinemąue Cruciferorum, t. 1, P &'#ń 1890 M#lec& ńsk( K., Kilka nieznanych dokumentów z XIII (v. przeważnie z archiwów poznańskich, KH, 40, 1926, s. 185-196 M#&u Z., Dwa dokumenty Leszka Czarnego dla dominikanów sandomierskich, „Stu)(# H(st c&'e” 12, 1969, 4, s. 603-610 Miracula sancti Stanislai, w ). W. Kęt & ńsk(, w: MPH, t. 4, Lwów 1884, s. 285-318 Monumenta Germaniae Historica. Legum Sectio IV. Constitutiones et Acta Publica Imperatorum et Regum, t. 3, w ). J. Schw#lm, W(esb#)e' 1980 Monumenta Poloniae historica, t. 2, 3, 4, Lwów 1872, 1878, 1884; t. 6, K #ków 1893 Monumenta Poloniae historica. Novaseries, t. 5, 6, 10, W# s&#w# 1978, 1962, 1974; t. 12, 15, K #ków 1996, 2013 Monumenta Poloniae Vaticana, t. 3: Analecta Vaticana 1202-1366, w ). J. Pt#ś'(k, K #ków 1914 Najstarsze księgi i rachunki miasta Krakowa, w ). F. P(ek s(ńsk(, J. S&ujsk(, K #ków 1878 (M 'ume't# Me)(( Aev( Res Gest#s P l '(#e Illust #'t(#, 4) Najstarsze statuty synodalne krakowskie biskupa Nankera z 2 października 1320 r., w ). J. F(j#lek, K #ków 1915 (Stu)(# ( M#te (#ł ) H(st (( Ust#w )#wstw# S ' )#l'eg w P lsce, 3) Najstarszy zbiór przywilejów i wilkierzy miasta Krakowa, w ). S. Est e(che , K #ków 1936 (W )#w'(ctw# K m(sj( H(st c&'ej P lsk(ej Ak#)em(( Um(ejęt' śc(, 82)

150

B(bl( g #f(#

Przywileje miasta Poznania XIII-XVIII wieku, w ). W. M#(sel, P &'#ń 1994 (W )#w'(ctw# Ź ó)ł we K m(sj( H(st c&'ej P lsk(e T w# & stw P & ­ j#c(ół N#uk, 24) Przywileje ustanawiające gminy miejskie wielkiego Krakowa (XIII-XVIII wiek), p #ć. B. W &umsk#, tłum. T. B#łuk-Ulew(c& w# ( ('., K #ków 2007 Regesta diplomatica nec non epistolaria Bohemiae et Moraviae, t. 2: 1253-1310, t. 3: 1311-1333, w ). J. Emle , P #g#e 1882, 1890 Rocznik kapituły gnieźnieńskiej, w ). B. K(( b(s, w: MPH 's, t. 6, W# s&#w# 1962, s. 1-20 Rocznik kapituły krakowskiej, w ). Z. K &ł wsk#-Bu)k w#, w: MPH 's, t. 5, W# s&#w# 1978, s. 19-105 Rocznik kapituły poznańskiej, w ). B. K(( b(s, w: MPH 's, t. 6, W# s&#w# 1962 Rocznik krakowski, w ). A. B(el wsk(, MPH, t. 2, Lwów 1872, s. 828-852 Rocznik małopolski (Ku p#t'(ck(eg , Dąb ówk(, S&#m tulsk(eg , Gessele'#), w ). A. B(el wsk(, w: MPH, t. 3, Lwów 1878, s. 135-202 Rocznik miechowski, w ). Z. Bu)k w#, „Stu)(# Ź ó)ł &'#wc&e” 5, 1960, s. 119-135 Rocznik Sędziwoja, w ). A. B(el wsk(, MPH, t. 2, Lwów 1872, s. 871-880 Rocznik świętokrzyski, w ). A. Rutk wsk#-Pł#chc(ńsk#, w: MPH 's, t. 12, K #ków 1996 Rocznik Troski, wyd. A. B(el wsk(, MPH, t. 2, Lwów 1872, s. 826-861 Der Sachsenspiegel aus der Dombibliothek in Breslau/Wrocław. Einleitung, Edition und Glossar, w ). l.T. P(( #('e', I. Te' Ve''e, W cł#w 2003 Der Sachsenspiegel aus Oppeln und Krakau, w ). I.T P(( #('e', W. W#sse , Be l(' 1996 (Sch (fte' )e St(ftu'g H#us Obe schles(e'. L#')esku')l(che Re(he, 10) Schlesisches Urkundenbuch, t. 1, w ). H. Appelt, K l' 1963; t. 3, w ). W. I g#'g, K l' 1984 Schwabenspiegel Kurzform, w ). K.A. Eckh# )t, c&. 1-2: Landrecht, Lehnrecht, w: Monumenta Germaniae Historica. Fontes luris Germanici Antiąui Nova Series, t. 4, c&. 1-2, H#'' ve 1974 St#'(sł#w & K #k w#, Zycie i cuda świętego Jacka z Zakonu Braci Kaznodziejów, tłum. T. G#łus&k# OR p #ć. M. Z)#'ek, w: Święty Jacek Odrowąż. Studia i źródła. Skarby dominikańskie, e). M. Z)#'ek, K #ków 2007 (Stu)(# D m(­ '(k#ńsk(eg I'st tutu H(st c&'eg w K #k w(e, 2), s. 101-155 Urkundenbuch der Stadt Magdeburg, t. 1, w ). G. He tel, H#lle #' )e S##le 1892 (Gesch(chtsquelle' )e P v('& S#chse' u') #'g e'&e')e Geb(ete, 26) Urkundensammlung zur Geschichte des Ursprungs der Stddte und der Einfuhrung und Verbreitung deutscher Kolonisten und Rechte in Schlesien und der Óber-Lausitz, w ). G.A. T&sch ppe, G.A.H. Ste'&el, H#mbu g 1832 Vita et miracula sanctae Kyngae ducissae Cracoviensis, w ). W Kęt & ńsk(, w: MPH, t. 4, Lwów 1884, s. 662-744 V(t# sanctae Salomeae Reginae Haliciensis, w ). W. Kęt & ńsk(, w: MPH, t. 4, Lwów 1884, s. 770-796

B(bl( g #f(#

151

&umsk# B., Fragmenty najstarszej księgi miejskiej Olkusza, „M#ł p lsk(e Stu)(# H(st c&'e” 2, 1959, 1, s. 49-57 W &umsk# B., Odnalezione zapiski z najstarszej księgi miejskiej krakowskiej, „Stu)(# H(st c&'e” 34, 1991, 1, s. 111-114 Zbiór dokumentów małopolskich, c&. 2, 4, w ). S. Ku #ś, W cł#w 1963, 1969 Źródła do dziejów zabudowy związanej z handlem we wschodniej części Rynku Głównego w Krakowie (XIV-XV w.). Ze zbiorów Archiwum Państwowego w Krakowie, p #ć. K. F llp echt, K. Jel 'ek-L(tewk#, K #ków 2007 (R 'ek Głów' w K #k w(e. B#)#'(# 2005-2006, 1) W

OPRACOWANIA Ab #h#m W., Sprawa Muskaty, K #ków 1894, „R &p #w Ak#)em(( Um(ejęt' ­ śc(, W )&(#ł H(st c&' -F(l & f(c&' " 30, s. 122-180 A)#mc&ewsk( M., Heraldyka miast wielkopolskich do końca XVIII wieku, W# s&#w# 2000 A)#msk# A., Arengi w dokumentach Władysława Łokietka. Formy i funkcje, K #ków 1999 A)#msk# A., Away with the Germans and Their Language? Linguistic Conflict and Urban Records in Early Fourteenth-Century Cracow, w: Medieval Urban Literacy, c&. 2: Uses of the Written Word in Medieval Towns, e). M. M ste t, A. A)#msk#, Tu 'h ut 2014 (Ut echt Stu)(es (' Me)(ev#l L(te #c , 28), s. 65-85 Album rysunków pieczęci Kajetana Wincentego Kielisińskiego ze zbiorów Biblioteki Kórnickiej Polskiej Akademii Nauk, w ). P. P k #, Kó '(k 2013 Am E')e B., Studien zur Verfassungsgeschichte Liibecks im 12. und 13. Jahrhundert, L((beck 1975 Ame(se' w# Z., Kodeks Baltazara Behema, W# s&#w# 1961 A') ulew(c& H., Geneza Orła Białego jako herbu Królestwa Polskiego w roku 1295, „Stu)(# Ż ó)ł &'#wc&e” 13, 1968, s. 1-26 A't '(' R., Działalność polityczna Jana Luksemburskiego w okresie buntu wójta Alberta i jego ocena w czeskiej historiografii, tłum. J. R#jm#', w: Bunt wójta Alberta. Kraków i Opole we wzajemnych związkach w XIV wieku, e). J. R#jm#', K #ków 2013, s. 8-18 A't s(ew(c& K., Szpital i kościół św. Ducha w Sandomierzu, „Stu)(# S#') m(e sk(e” 2, 1981, s. 265-274 A't s(ew(c& K., Zakon Ducha Świętego de Saxia w Polsce średniowiecznej, „N#s&# P & s&ł ść” 23, 1966, s. 167-198 B#l(ńsk# G., Rozwój urządzeń handlowych i administracyjnych w blokach śródrynkowych miast śląskich do końca XV w., „Kw# t#l'(k A ch(tektu ( U b#'(st k(” 26, 1981, 2, s. 127-157 B#'#s&k(ew(c& J., Kronika Dzierzwy. XIV-wieczne kompendium historii ojczystej, W cł#w 1979 B#'#s&k(ew(c& J., Prolog do „Rocznika kapituły krakowskiej", św. Stanisław i czas historyczny, w: Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, t. 1, e). J. B#'#s&­ k(ew(c&, A. Dąb ówk#, P. Węc wsk(, W# s&#w# 2018, s. 307-352

152

B(bl( g #f(#

B#'#s&k(ew(c& J., Rocznik tzw. małopolski (minorycki) z początku XIV wieku - próba dookrcślenia zabytku, w: Przeszłość w kulturze średniowiecznej Polski, t. 1, e). J. B#'#s&k(ew(c&, A. Dąb ówk#, P. Węc wsk(, W# s&#w# 2018, s. 353-365 B# #ńsk( M., Dominium sądeckie. Od książęcego okręgu grodowego do majątku klarysek sądeckich, W# s&#w# 1992 B# t s&ew(c& A., Piśmienność mieszczańska w późnośredniowiecznej Polsce, W# s&#w# 2012 B# t s&ew(c& A., Ratusz w małych miastach polskich w XV-XVI wieku, RDSG, 74, 2014, s. 161-172 B# c& H., Stanisław Estreicher i rozwój jego twórczości naukowej, „P#m(ęt'(k L(te #ck(” 38, 1947, s. 124-150 Bąk wsk( K., Dzieje Krakowa, K #ków 1911 Be(e s) f Z., K #s' w lsk( B., Sztuka gotycka, w: Dzieje miasta Nowego Sącza, t. 1, e). F. K( k, W# s&#w#-K #ków 1992, s. 199-291 Beńk J., Problem pravosti podolineckej listinyzroku 1244, „Sl ve'sk# # ch(v(st(k#” 3, 1968, s. 314-329 B(#łk wsk( L., Ród Bibersteinów a ród Momotów godła Jeleniego Rogu w wiekach XIV-XV1, Lubl(' 1948 Bibliografia drukowanych prac historycznoprawnych Stanisława Estreichera, p #ć. W.M. B# tel, w: Studia Culmensia Historico-Iuridica czyli Księga pamiątkowa 750-lecia prawa chełmińskiego, t. 1, e). Z. Z) ójk wsk(, T uń 1990, s. 474-479 B(c&-Suk'# wsk# M., N(ew#l)# W, R jk wsk# H., Zabudowa ulicy Kanoniczej na tle urbanistyki średniowiecznego Okołu, w: Sztuka około 1400. Materiały Sesji Towarzystwa Historyków Sztuki. Poznań, listopad 1995, t. 1, e). T. Ch &#' wsk( ( ('., W# s&#w# 1996, s. 87-102 B(el(ńsk# M., Kancelarie i dokumenty wielkopolskie XIII wieku, W cł#w-W# s&#w# 1967 B(e'(#k J., Kujawy a zjednoczenie państwa polskiego na przełomie XIII i XIV wieku, „Z#p(sk( Kuj#wsk -D b & ńsk(e” 6, 1987, s. 33-42 B(e'(#k J., Pieczęcie dostojników małopolskich z 1306 r., w: Opuscula minora in memoriam losepho Spors, e). J. H#u&(ńsk(, Słupsk 1993, s. 147-170 B(e'(#k J., Polska elita polityczna XII wieku. Część III C. Arbitrzy książąt - pełnia władzy, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej. Zbiór studiów, t. 8, e). S.K. Kuc& ńsk(, W# s&#w# 1999, s. 9-66 B(e'(#k J., Poznański dokument Władysława Łokietka z 29 listopada 1314 r., w: Discernere vera ac falsa. Prace ofiarowane Józefowi Szymańskiemu w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, e). J. K lec ( ('., Lubl(' 1990 (A''#les U'(ve s(t#t(s M# (#e Cu (e-Skł ) wsk#. Sect( F, H(st (#, 45), s. 157-168 B(e'(#k J., Wielkopolska, Kujawy, ziemie łęczycka i sieradzka wobec problemu zjed­ noczenia państwowego w latach 1300-1306, w ). 2, W )&(sł#w Śląsk( 2011 B(skup M., Dzieje miasta w średniowieczu (od końca XII w. do 1466 r.), w: Dzieje Ino­ wrocławia, t. 1, e). M. B(skup, W# s&#w#-P &'#ń-T uń 1978, s. 129-236 Bł#&(#k M., „Rocznik świętokrzyski nowy” - rocznikiem mansjonarskim czy andegaweńsko-jagiellońskim?, „Stu)(# Ź ó)ł &'#wc&e" 37, 2000, s. 49-63

B(bl( g #f(#

153

D b & ńsk( M., Bunt wójta krakowskiego Alberta z roku 1311, w: te'że, Szkice i studia historyczne, t. 1, K #ków 1922, s. 159-183 B guck# M., S#ms ' w(c& H., Dzieje miast i mieszczaństwa w Polsce przedrozbio­ rowej, W cł#w 1986 B guck( A., Komes w polskich źródłach średniowiecznych, W# s&#w#-P &'#ń 1972 (R c&'(k( T w# & stw# N#uk weg w T u'(u, 76, 3) B guck( A., O strukturze administracyjnej Polski XI i XII wieku, „C&#s p(sm P #w' -H(st c&'e” 44, 1992, 1-2, s. 1-24 B guck( A., Ze studiów nad polskimi urzędnikami nadwornymi w XIII w., „C&#s p(­ sm P #w' -H(st c&'e” 29, 1977, 2, s. 117-142 B uź)&(ńsk( A., Kanonicy Regularni od Pokuty w Rzeczypospolitej Obojga Narodów, w: Studia z dziejów kościoła św. Marka w Krakowie, e). Z. Kl(ś, K #ków 2001, s. 15-51 Buc(ch wsk( W, Lista lektorów dominikańskich prowincji polskiej od erygowa­ nia prowincji (1225) do roku 1525, „P &eglą) T m(st c&' ” 6-7, 1997, s. 45-231 Buc&ek K., Targi i miasta na prawie polskim (okres wczesnośredniowieczny), K #ków 1964 Bu)k# W., Barwy herbu miasta Krakowa, „M(es(ęc&'(k He #l) c&' ” 14, 1935, 1, s. 8-11; 2, 21-24 Buk A., Najstarsze klasztory dominikańskie w przestrzeni ośrodków wczesnomiejskich na ziemiach polskich, w: Dominikanie: Gdańsk, Polska, Europa, e). D.A. Dek#ńsk(, A. G łemb'(k, M. G ubk#, G)#ńsk-Pelpl(' 2003, s. 287-306 Buk A., Sandomierz wczesnopiastowski, w: Dzieje Sandomierza, t. 1: Średniowiecze, e). S. T #wk wsk(, W# s&#w# 1993, s. 45-90 Buk wsk( M., Zl#t M., Ratusz wrocławski, W cł#w 1958 Buk wsk( W, N g# Z., Ustrój miasta Krakowa w X1II-XVIII wieku, w: Kraków. Europejskie miasto prawa magdeburskiego 1257-1795. Katalog wystawy, e). G. L(ch ńc&#k-Nu ek, K #ków 2007, s. 49-68 Bu )& D., Sandomierski klasztor św. Marii Magdaleny w średniowieczu, „N#s&# P &es&ł ść”, 108, 2007, s. 215-233 Buschm#'' P, Der Rheinische Bund von 1254-1257. Landfriede, Stćidte, Fursten und Reichsverfassung im 13. Jahrhundert, w: Kommunale Biindnisse Oberitaliens und Oberdeutschlands im Yergleich, e). H. M#u e , S(gm# ('ge' 1987, s. 165-212 Buśk C„ Z badań archeologicznych nad miastami południowej Polski. Rynek Główny w Krakowie w świetle prac przeprowadzonych w latach 2005-2007, „A ch#e l g(# H(st (c#” 23, 2007, s. 225-238 Buśk C., Gł w# W, Czy książę Bolesław dotrzymał słowa danego krakowskim miesz­ czanom?, w: I Forum Architecturae Poloniae Medievalis, e). K. St#ł#, K #ków 2007, s. 47-68 Buśk C., Gł w# W., Osada przedlokacyjna na Rynku krakowskim, „K & s&t f ” 28, 2010, 1, s. 145-153 Buśk C., De eń M., G# b#c&-Klempk# A., Konfekcjonowanie ołowiu i miedzi w kra­ kowskiej Wielkiej Wadze, w: Wytwórczość w Polsce średniowiecznej i nowożytnej,

154

B(bl( g #f(#

e). J. Chu)&(#k w#, A. S s' wsk#, T uń 2009 (A ch#c l g(# H(st (c# P l '#, 18), s. 7-20 Busk C., K#c&m# ek M., U progu nowej epoki, w: Historia Wrocławia, t. 1: O) pradziejów do końca czasów habsburskich, e). C. Busk ( ('., W cł#w 2001, s. 79-91 C#ll(es H., Der Stadtbegriff bei Max Weber, w: Vor- und Friihformen der europaischen Stadt im Mittelalter, t. 1, e). H. J#'kuh', W. Schles('ge , H. Steue , Gótt('ge' 1973, s. 56-60 C# te F.W., Trade and Urban Development in Poland. An Economic Geography of Cracow, from Its Origins to 1795, C#mb ()ge 1994 (C#mb ()ge Stu)(es (' H(st (c#l Ge g #ph , 20) Cetw(ńsk( M., Pierwsze pokolenie Bibersteinów na ziemiach polskich, czyli drogi i manowce genealogii, w: Bibersteinowie w dziejach pogranicza śląsko-łużyckiego, e). T. J#w sk(, Z(el '# Gó # 2006, s. 39-45 Chm(el A., Pieczęć wójtowska krakowska z drugiej połowy XIII wieku, RK, 9, 1907, s. 213-223 Chm(el A., Pieczęcie miasta Krakowa, Kazimierza, Kleparza ijurydyk krakowskich do końca XVIII w., RK, 11, 1909, s. 77-187 C(eśl# I., Karczma, w: Słownik starożytności słowiańskich, t. 2, e). W. K w#le'k , G. L#bu)#, T. Leh -Spł#w(ńsk(, W cł#w 1964-1965, s. 373-375 C(eśl# I., Taberna wczesnośredniowieczna w Polsce wieku X-XII, w: Studia wczesno­ średniowieczne, t. 4, e). A. G(e s&t , W# s&#w# 1958, s. 159-222 Cse')es P., Kónig Ottokar II. Premysl und die Stadt Wien, w: Ottokar-Forschungen, e). A. Kuste '(g, M. Welt(', W(e' 1978-1979, s. 143-158 C&#j# R., Miasta i mieszczaństwo na ziemiach polskich na przełomie XIII/XIV w., w: Polska około roku 1300. Państwo, społeczeństwo, kultura, e). W. F#łk wsk(, W# s&#w# 2003, s. 57-72 C&#j# R., Powstanie miasta, w: Historia Elbląga, t. 1: D 1466 r., e). S. G(e s&ew­ sk(, A. G th, G)#ńsk 1993, s. 60-70 C&#j# R., Strefa bałtycka w gospodarce europejskiej w XIII-XV wieku ze szczegól­ nym uwzględnieniem Prus Krzyżackich, w: Ziemie polskie wobec Zachodu. Studia nad rozwojem średniowiecznej Europy, e). S. G#wl#s, W# s&#w# 2006, s. 195-245 C&e 'e R., Zabudowy rynków. Średniowieczne bloki śródrynkowe w wybranych dużych miastach Śląska, W cł#w 2002 C&e 'e R., L#s t# C., Średniowieczne murowane obiekty handlowe na rynku wro­ cławskim, w: Średniowieczny Śląsk i Czechy. Centrum średniowiecznego miasta, Wrocław a Europa Środkowa, e). J. P(ek#lsk(, K. W#ch wsk(, W cł#w 2000 (W #t(sl#v(# A't(qu#, 2) Dąb wsk( J., Dawne dziejopisarstwo polskie (do roku 1480), W cł#w 1964 Dąb wsk( J., O dacie zajęcia Krakowa przez Łokietka, „Sp #w &)#'(# & C& '' śc( ( P s(e)&eń P lsk(ej Ak#)em(( Um(ejęt' śc(" 41, 1936, 10, s. 338 Dąb wsk( J., Z czasów Łokietka. Studium nad stosunkami polsko-węgierskimi w XIV w., K #ków 1916, s. 278-326

B(bl( g #f(#

155

Dek#ńsk( D.A., Początki zakonu dominikanów prowincji polsko-czeskiej. Pokolenie św. Jacka w zakonie, G)#ńsk 1999 Deptuł# C., Czorsztyn czyli Wronin. Studium z najstarszych dziejów osadnictwa na pograniczu polsko-węgierskim w rejonie Pienin, Lubl(' 1992 Deptuł# C., Księdza kanonika Jana Długosza osobliwe spojrzenie na miasta Regni Poloniae, w: Ecclesia, cultura, potestas. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa. Księga ofiarowana siostrze profesor Urszuli Borkowskiej OSU, e). P K #s ( ('., K #ków 2006, s. 649-672 Die deutsche Ostsiedlung des Mittelalters ais Problem der europdischen Geschichte. Reichenau Vortrage 1970-1972, e). W. Schlcs('ge , S(gm# ('gc' 1975 (V t #ge u') F schu'ge', 18) D(lche G., Lega Lombarda und Rheinischer Stddtebund. Ein Vergleich von Form und Funktion mittelalterlicher Stadtebunde siidlich und nórdlich der Alpen, w: Europa e Italia. Studi in onore di Giorgio Chittolini, e). G.M. V# #'('(, I. L#&&# ('(, P. Gugl(elm tt(, F( e'&e 2011, s. 155-180 D(stłe E.-M., Stddtebiinde im deutschen Spatmittelalter. Eine rechtshistorische Untersuchung zu Begriff, Verfassung und Funktion, F #'kfu t #m M#(' 2006 Dług p lsk( E.» Bunt wójta Alberta, RK, 7, 1905, s. 135-186 Dług p lsk( E., Władysław Łokietek na tle swoich czasów, w ). J. Dąb wsk(, w ). 2, K #ków 2009 D m#g#ł# T., Zagubiony elbląski kodeks prawa lubeckiego z 1240 roku. Próba identy­ fikacji i rekonstrukcji tekstu, w: Archaeologia et historia urbana. Pamięci Tadeusza Nawrolskiego, e). R. C&#j# ( ('., Elbląg 2004, s. 89-93 D el(ch# & W., Annalistyka małopolska X1II-XV wieku. Kierunki rozwoju wielkich roczników kompilowanych, K #ków 2003 (R &p #w P lsk(ej Ak#)em(( Um(e­ jęt' śc(, 99) D el(ch# & W., Idea zjednoczenia królestwa w średniowiecznym dziejopisarstwie polskim, K #ków 2012 D el(ch# & W., Wstęp do studium źródłoznawczego Rocznika Sędziwoja, „Stu)(# Ż ó)ł &'#wc&e” 35, 1992, s. 291-306 D j# S., Gł w# W., N(ew#l)# W., Sł#w(ńsk( S., Przemiany architektoniczne Kramów Bogatych i Kramów Bolesławowych, „K & s&t f ” 28, 2010, 1, s. 153-172 D j# S., Gł w# W., N(ew#l)# W., Sł#w(ńsk( S., Rynek krakowski po lokacji -główne kierunki rozwoju bloku śródrynkowego, „K & s&t f ” 28, 2010, 1, s. 99-112 D j# S., Gł w# W., N(ew#l)# W., Sł#w(ńsk( S., Sukiennice krakowskie - fazy budowy, „K & s&t f ” 28, 2010, 1, s. 173-198 Dw &#c&ek W., Leliwici Tarnowscy. Z dziejów możnowładztwa małopolskiego: wiek XIV-XV, W# s&#w# 1971 D g M., Marcae argenti puri. Przyczynek do cyrkulacji srebra w Małopolsce i na Śląsku w XIII-XIV w., PH, 69, 1978, 3, s. 405-419 D g M., Studia nad początkami władztwa zakonu niemieckiego w Prusach (1226-1259), W# s&#w# 1992 D&(w(k K., Początkowe dzieje Wieliczki, „Stu)(# ( M#te (#ł ) D&(ejów Żup S l' ch w P lsce" 15, 1989, s. 7-46

156

B(bl( g #f(#

Ebcl E, Schcll('g R., Dos lateinische lilbische Recht in der schlesisch-polnischen Fassung des 13. Jahrhunderts, „Ze(tsch (ft )e S#v(g' -St(ftu'g fu Rechtsgesch(chte. Ge m#'(sche Abte(lu'g" 123, 1993, s. 93-148 E'gel E., Stadtebiinde im Reich von 1226 bis 1314 - eine vergleichende Betrachtung, w: Biirgertum - Handelskapital - Stadtebiinde, e). K. F (t&e, We(m# 1975 (H#'s(sche Stu)(e', 3), s. 177-209 Est e(che S., Kraków i Magdeburg w przywileju fundacyjnym krakowskim, w: Ku uczczeniu Bolesława Ulanowskiego, K #ków 1911, s. 403-435 [ )b., s. 3-35] Ew#l) W., Siegelkunde, M(('che'-Be l(' 1914 F#b(j#ńsk( W., Odlewy metalowe pieczęci w zbiorze sfragistycznym Zakładu Narodo­ wego im. Ossolińskich we Wrocławiu (katalog), W cł#w 1999 Fl ek M., Kościół św. Jakuba i dawny klasztor dominikanów w Sandomierzu, KHKM, 42, 1994, 1, s. 3-25 Fl ek M., Sandomierski ośrodek grodowo-miejski w średniowieczu. Przemiany prze­ strzenne i funkcjonalne, W# s&#w# 2005 F (e) J., Die Wirtschaftspolitik Friedrich Barbarossas in Deutschland, „Bl#tte fu Deutsche L#')esgesch(chte” 120, 1984, s. 195-239 F (e)be g M., Założenie i początkowe dzieje kościoła N. Panny Marii w Krakowie, RK, 22, 1929, s. 1-31 F (t&e W.H., Sch(ch W., Grundungsstadt Berlin. Die Anfange von Berlin-Cólln ais Forschungsproblem, P ts)#m 2000 G#łc& ńsk( R.S., Miechowski konwent bożogrobców do połowy XV wieku. Z badań nad prosopografią klasztorną, „N#s&# P &es&ł ść” 98, 2002, s. 163-195 G#wl#s S., Człowiek uwikłany w wielkie procesy. Przykład Muskaty, w: Człowiek w społeczeństwie średniowiecznym, e). R. M(ch#ł wsk(, W# s&#w# 1997, s. 391-401 G#wl#s S., Elita urzędnicza w czternastowiecznej Małopolsce, KH, 116, 2009, 4, s. 185-193 G#wl#s S., Komercjalizacja jako mechanizm europeizacji peryferii na przykładzie Polski, w: Ziemie polskie wobec Zachodu. Studia nad rozwojem średniowiecznej Europy, e). S. G#wl#s, W# s&#w# 2006, s. 25-116 G#wl#s S., Król i stany w późnośredniowiecznej Europie Środkowo-Wschodniej wobec modernizacji państwa, w: Król w Polsce XIV i XV wieku, e). A. M# &ec, M. W(l#m wsk(, K #ków 2006, s. 155-186 G#wl#s S., Monarchia Kazimierza Wielkiego a społeczeństwo, w: Genealogia. Władza i społeczeństwo w Polsce średniowiecznej, e). A. R#)&(m(ńsk(, J. W '(s&ewsk(, T uń 1999, s. 197-236 G#wl#s S., Nova civitas in Okol. Fragment z dziejów Krakowa, w: Społeczeństwo Polski średniowiecznej. Zbiór studiów, t. 6, e). S.K. Kuc& ńsk(, W# s&#w# 1994, s. 101-110 G#wl#s S., O kształt zjednoczonego Królestwa. Niemieckie władztwo terytorialne a geneza społecznoustrojowej odrębności Polski, w ). 2, W# s&#w# 2000 G#wl#s S., Pobożność Władysława Łokietka, w: Ecclesia, regnum, fontes. Studia z dziejów średniowiecza, e). S. G#wl#s ( ('., W# s&#w# 2014, s. 191-205

B(bl( g #f(#

157

G#wl#s S., Polityka wewnętrzna Przemyśla II a mechanizmy społecznych dążeń i konflik­ tów (v Wielkopolsce jego czasów, w: Przemysł II. Odnowienie Królestwa Polskiego, e). J. K & ż#'(#k w#, P &'#ń 1997, s. 67-80 G#wl#s S., Przełom lokacyjny w dziejach miast środkowoeuropejskich, w: Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania, e). Z. Ku '#t wsk#, T. Ju ek, P &'#ń 2005, s. 133-162 G#wl#s S., Pytania o tożsamość średniowiecznych Polaków w świetle współczesnych dyskusji humanistyki, w: Symboliczne i realne podstawy tożsamości społecznej (v średniowieczu, e). S. G#wl#s, R Żmu)&k(, W# s&#w# 2017, s. 15-83 G#wl#s S., Ustrojowe i społeczne uwarunkowania lokacji miejskich na ziemiach polskich w 1. połowie XIII wieku, „A ch#e l g(# H(st (c# P l '#" 23, 2015, s. 7-56 G#wl#s S., Uwagi o polityce miejskiej Kazimierza Wielkiego, w: Aetas media, aetas moderna. Studia ofiarowane profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi w siedemdzie­ siątą rocznicę urodzin, e). H. M#'(k wsk#, A. B# t s&ew(c&, W. F#lk wsk(, W# s&#w# 2000, s. 25-39 G#wl#s S., „Verus heres". Z badań nad świadomością polityczną obozu Władysława Łokietka w początku XIV w., KH, 95, 1988, 1, s. 77-104 Gąs( wsk# P., Konwent klarysek krakowskich do końca XVIII wieku. Studium prozopograficzne, K #ków 2015 Gąs( wsk( A., „Districtus” w Wielkopolsce początków XIV wieku, RH, 32, 1966, s. 173-193 Gąs( wsk( A., Wójt i starosta. Ramię monarsze w polskim mieście średniowiecznym, w: Ars historica. Prace z dziejów powszechnych i Polski, e). M. B(skup, P &'#ń 1976, s. 437-444 Gąs( wsk( A., Zarząd miasta późnośredniowiecznego, w: Dzieje Poznania, t. 1, c&. 1: Dzieje Poznania do roku 1795, e). J. T p lsk(, W# s&#w#-P &'#ń 1988, s. 323-244 Gąs( wsk( A., Ze studiów nad szerzeniem się tzw. prawa niemieckiego we wsiach ziemi krakowskiej i sandomierskiej (do roku 1333). Rozwój i zmiany poglądów na średniowieczną „kolonizację na prawie niemieckim” w Polsce, RH, 26, 1960, s. 123-170 Geue'(ch D., Was sind eigentlich „Stadtbiicher”? Versuch einer Definition, w: Stadtbiicher ais namenkundliche Quelle, e). F. Debus, Stuttg# t 2000, s. 17-29 G(e s&t A., Les chartes de franchises urbaines et rurales en Pologne au XIIIC siecle, w: Les libertes urbaines et rurales du XIe au XIV siecle, B uxelles 1968, s. 103-125 G(e s&t A., From forum to civitas. Urban Changes in Roland in the Twelfth and Thirteenth Centuries, w: La Pologne au XIIe Congres International des Sciences Historiąues a Vienne, e). J. B# )#ch, W# s&#w# 1965, s. 7-30 G(e s&t A., Początki życia miejskiego nad środkową Wisłą i geneza Warszawy, „R c&'(k W# s&#wsk(” 7, 1966, s. 45-50 G(e s&t A., Śródmieścia dzieje starsze, w: Dzieje Śródmieścia, e). J. K#&(m(e sk(, W# s&#w# 1975, s. 29-46 Gl(ńsk( W, Dominikański kościół św. Marii Magdaleny w Sandomierzu w świetle badań archeologicznych, w: Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym. Materiały

158

B(bl( g #f(#

& międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej w Turawie w dniach 6-8 V 1999 r. przez Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, e). M. De w(ch, A. P bóg-Le'# t w(c&, W cł#w 2000, s. 547-558 Gł w# W., Wczesnośredniowieczne cmentarzysko szkieletowe na Rynku Głównym w Krakowie, „K & s&t f " 28, 2010, 1, s. 129-144 G e l(t& Th., Die Anfdnge der Schoffen, Biirgernieister und Ratmannen in Magde­ burg, „Ze(tsch (ft )e S#v(g' -St(ftu'g fu Rechtsgesch(chte. Ge m#'(sche Abte(lu'g" 65, 1947, s. 70-85 G e l(t& Th., Die Ubertragung liegenden Gutes in der mittelalterlichen und neuzeitlichen Stadt Breslau, He()elbe g 1906 G e l(t& Th., Verfassung, Verwaltung und Recht der Stadt Breslau, c&. 1: Mittelalter, w ). L. Pet , W(( &bu g 1962 (Quelle' u') D# stellu'ge' &u schles(sche' Gesch(chte, 7) G et&e J., Zur Bedeutung der liibeckischen Schiffssiegel, „Ze(tsch (ft )es Ve e('s fu L((beck(sche Gesch(chte u') Alte tumsku')e” 61, 1981, s. 229-237 G l#ch wsk( K., Inwentarz archiwum miasta Nowego Sącza z lat 1292-1772 (inwen­ tarz idealny), „R c&'(k Są)eck(” 3, 1957, s. 174-315 G l(ńsk( M., Biogramy mieszczan wrocławskich do końca XIII wieku, W cł#w 1995 G l(ńsk( M., Czy Wrocław był partnerem politycznym dla Henryka IV Probusa?, w: Studia z dziejów średniowiecza polskiego i powszechnego, e). W. K t#, W cł#w 1989 (Act# U'(ve s(t#t(s W #t(sl#v(e's(s. H(st (#, 69), s. 21-32 G l(ńsk( M., Finanse ratusza w średniowieczu, RDSG, 74, 2014, s. 197-216 G l(ńsk( M., Grupy zawodowe i przepływy międzygrupowe w miastach śląskich, w: Człowiek w średniowieczu. Między biologią a historią, e). A. S& mc&#k w#, Łó)ź 2009, s. 265-281 G l(ńsk( M., Kształtowanie miasta komunalnego, w: Historia Wrocławia, t. 1: O) pradziejów do końca czasów habsburskich, e). C. Buśk ( ('., W cł#w 2001, s. 97-126 G l(ńsk( M., Podstawy gospodarcze mieszczaństwa wrocławskiego w XIII wieku, W cł#w 1991 (Act# U'(ve s(t#t(s W #t(sl#v(e's(s. H(st (#, 85) G l(ńsk( M., Relacje patrycjatu krakowskiego w Wrocławiem w średniowieczu, w: Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku). Zbiór studiów, e). Z. N g#, K #ków 2011, s. 33-47 G l(ńsk( M., Uzbrojenie mieszczańskie na Śląsku od połowy XIV do końca XV w., „Stu)(# ( M#te (#ł ) H(st (( W jsk w śc(" 33, 1990, s. 3-64 G l(ńsk( M., W poszukiwaniu korzeni mieszkańców ulicy Galicyjskiej w XIV i na początku XV wieku, w: Dzieje parafii Sw. Maurycego na Przedmieściu Oławskim we Wrocławiu. Od początku osady walońskiej, poprzez czas Festung Breslau, do współczesności, e). R. Że el(k, W cł#w 2007, s. 31-38 G l(ńsk( M., Wokół problematyki formowania się stanu mieszczańskiego w Polsce, w: Studia z historii społecznej, e). M. G l(ńsk(, S. R s(k, W cł#w 2012, s. 7-76

B(bl( g #f(#

159

G l(ńsk( M., Wokół socjotopografii późnośredniowiecznej Świdnicy, c&. 1-2, W cł#w 2000, 2003 (Act# U'(ve s(t#t(s W #t(sl#v(c's(s. H(st (#, 141, 165) G l(ńsk( M., Ze studiów nad początkami sukiennic w Polsce (XIII-XIV w.), w: Monastycyzm, Słowiańszczyzna i państwo polskiego. Warsztat badawczy historyka, e). K. B b wsk(, W cł#w 1994, s. 130-143 G l(ńsk( M., Zmiany w budżecie Wrocławia w XIV-XV w. (w świetle bieżącego stanu badań), RDSG, 70, 2010, s. 33-62 G lub(ew w# Z., Kościół dominikański pw. św. Jakuba w Sandomierzu w XIII stuleciu i jego dekoracja architektoniczna, w: Studia nad historią dominikanów w Polsce 1222-1972, t. 2, e). J. Kł c& wsk(, W# s&#w# 1975, s. 9-196 G #b wsk# A., Bunt wójta Alberta w historiografii polskiej, w: Bunt wójta Alberta. Kraków i Opole we wzajemnych związkach w XIV wieku, e). J. R#jm#', K #ków 2013, s. 19-31 G #Bm#'' A., Zu den Liibecker Stadtbiichern, w: Verwaltung und Schriftlichkeit in den Hansestćidten, e). J. S# ' wsk , T (e 2006 (H#'s(sche Stu)(e', 16), s. 71-80 G ó)eck( R., Mincerze we wcześniejszem średniowieczu polskiem, w: te'że, Polityka pieniężna Piastów, e). W. Lehm#', K #ków 2009, s. 177-237 G ó)eck( R., Początki pieniężnego skarbu państwowego w Polce, w: te'że, Polityka pieniężna Piastów, e). W. L hm#', K #ków 2009, s. 335-370 G ó)eck( R., Początki rady miejskiej w Krakowie, RDSG, 25, 1963, s. 47-69 G ó)eck( R., Przywilej menniczy biskupstwa poznańskiego z r. 1233, w: te'że, Polityka pieniężna Piastów, e). W. L hm#', K #ków 2009, s. 33-67 G ó)eck( R., Znaczenie handlowe Wisły w epoce piastowskiej, w: Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. 2, K #ków 1938, s. 277-303 G )&(sk( S., Stanisław Estreicher jako twórca porównawczej historii państwa i prawa, „C&#s p(sm P #w' -H(st c&'e” 50, 1998, 1, s. 117-128 G ulk wsk( M., Definicja i klasyfikacje ksiąg miejskich. Księgi w kancelariach miast obszaru Hanzy, w: Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka, e). A. J#w sk#, R. J p, W# s&#w# 2012, s. 119-148 Gum wsk( M., Dzieje mennicy krakowskiej, P &'#ń 1927 Gum wsk( M., Herb i pieczęcie Nowego Sącza, „R c&'(k Są)eck(” 4, 1960, s. 71-88 Gum wsk( M., Najstarsze pieczęcie miast polskich XIII i XIV wieku, T uń 1960 (R c&'(k( T w# & stw# N#uk weg w T u'(u, 62, 2) H#)#m(k C., Kasztelania tarska, W# s&#w# 2011 H#)#m(k C., Pierwsze wieki Kielc. Kasztelania kielecka od przełomu XI i XII do połowy XIV stulecia, K(elce 2007 H#)#m(k C., Zamek królewski w Chęcinach: archeologiczne przesłanki do kwestii jego genezy i pierwotnej funkcji, w: Późnośredniowieczne zamki na terenie dawnego województwa sandomierskiego, e). L. K#j&e , K(elce-2005, s. 145-170 H#(s(g M., Motywy średniowiecznej architektury w sfragistyce miejskiej, w: Rozprawy i materiały z historii sztuki i kultury materialnej, e). K. M#jewsk(, W cł#w 1948, s. 20-45 H#l#g# O.R., Boj Kosie proti oligarchii Omodejovcov a Matiiś Trenciansky, „H(st (ck ć#s p(s” 34, 1986, 3, s. 1-21

160

B(bl( g #f(#

H#l#g# O.R., Kośice-Balt. Vyroba a obchod v styku vychodoslovenskych miest s Pruskom (1275-1526), K ś(ce 1975 H#l#g# O.R., Merbindungen ostslowakischer Stłidte mit dem europaischen Markt iiber Polen und die Ostsee und die „Pacta mutua" Kfaka-Kaschau, w: Hansische Stadtgeschichte - Brandenburgische Landesgeschichte. Eckhard Miiller-Mertens zum 65. Geburtstag, e). E. E'gel, K. F (t&e, J. Sch(l)h#ue , We(m# 1989 (H#'s(sche Stu)(e', 8), s. 132-143 Helb(g H., Gesellschaft und Wirtschaft der Mark Brandenburg im Mittelalter, Be l('-New Y k 1973 H ffm#'' E., Liibeck im Hoch- und Spdtmittelalter. Die grofie Zeit Liibecks, w: Liibeckische Geschichte, e). A. G #Bm#'', L((beck 1988, s. 79-340 H ffm#'' R.C., Land, Liberties and Lordship in a Late Medieval Countryside. Agrarian Structures and Change in Duchy of Wrocław, Ph(l#)elph(# 1989 H ffm#'' R.C., Towards a City-State in East-Central Europę. Control ofLocal Government in the Late Medieval Duchy of Wrocław, „S c(et#s. A Rev(ew f S c(#l H(st ” 5, 1975, s. 173-199 H ffm#'' R.C., Wrocław Citizens as Rural Landholders, w: The Medieval City. In Honor of Robert S. Lopez, e). H.A. M(sk(m(', D. He l(h , A.L. U) v(tch, New H#ve' 1977, s. 293-311 H me e C.G., Die deutsche Rechtsbiicher und ihre Handschriften, c&. 1-2, We(m# 1931-1934 H me e C.G., Die Extravaganten des Sachsenspiegels, „Abh#')lu'ge' )e Kó'(gl(che' P euss(sche' Ak#)em(e )e' W(sse'sch#fte' &u Be l('” 7, 1861, s. 235-236, 251-259 Inwentarz akt jurydyk krakowskich 1412-1809, p #ć. W. K l#k, W# s&#w# 1968 Inwentarz akt sądów wyższych prawa miejskiego w Krakowie, p #ć. Z. We'&el-H meck#, W# s&#w# 1970 I s(gle E, Annaherungen an den Stadtbegriff, w: Europdische Stadte im Mittelalter, e). F. Opl(, Ch.P. S ''lech'e , I''sb uck 2010, s. 15-30 Ise'm#'' E., Die deutsche Stadt im Mittelalter 1150-1550. Stadtgestalt, Recht, Verfassung, Stadtregiment, Kirche, Gesellschaft, Wirtschaft, w ). 2, Kól'-We(m# -W(e' 2014 J#h'ke C., Zur Interpretation der ersten Liibecker Schiffssiegel, „Ze(tsch (ft )es Ve e('s fu L((beck(sche Gesch(chte u') Alte tumsku')e” 88, 2008, s. 9-24 J#'ec&ek A., Faktorie, powiaty i dwory. Trzy strefy miejskiego ruchu osadniczego na Rusi Czerwonej (XIII-XV w.), w: Procesy lokacyjne miast w Europie Środkowo-Wschodniej. Materiały z konferencji międzynarodowej w Lądku Zdroju 28-29 paź­ dziernika 2002 roku, e). C. Busk , M. G l(ńsk(, B. K uk(ew(c&, W cł#w 2006 (Act# U'(ve s(t#t(s W #t(sl#v(e's(s, 2985), s. 421-445 J#s(ńsk( K., List Mściwoja do margrabiów brandenburskich. Uwagi polemiczne i postu­ laty badawcze, w: Pomorze słowiańskie i jego sąsiedzi, e). J. H#u&(ńsk(, G)#ńsk, 1995, s. 31-43 J#s(ńsk( K., Początki gminy miejskiej w Gdańsku. Na marginesie badań nad dokumen­ tem Świętopełka dla dominikanów gdańskich z 1227 r., w: Studia nad dziejami

B(bl( g #f(#

161

miast i mieszczaństwa w średniowieczu. Studia ofiarowane Profesorowi Antoniemu Czachorowskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, e). R. C&#j#, J. T#')eck(, T uń 1996, s. 43-57 J#s(ńsk( K., Przywilej księcia pomorskiego Świętopełka dla dominikanów z 22 I 1227 roku, w: te'że, Prace wybrane z nauk pomocniczych historii, T uń 1996, s. 343-357 J#s(ńsk( K., Stosunki Przemyśla II z mieszczaństwem, w: Czas, przestrzeń, praca w dawnych miastach. Studia ofiarowane Henrykowi Samsonowiczowi w sześć­ dziesiątą rocznicę urodzin, e). A. W b(s&, M. T m wsk(, W# s&#w# 1991, s. 319-328 J#s(ńsk( K., Ubelin - mincerz pyzdryjski z końca XIII wieku, „W(#) m śc( Num(­ &m#t c&'e” 12, 1968, 3-4, s. 190-192 J#s(ńsk( K., Wojna domowa na Pomorzu Gdańskim w latach 1269/70-1272 (ze szczegól­ nym uwzględnieniem roli rycerstwa i możnowładztwa), w: Społeczeństwo Polski śre­ dniowiecznej. Zbiór studiów, t. 3, e). S.K. Kuc& ńsk(, W# s&#w# 1985, s. 135-187 J#s(ńsk( T, Imigracja westfalska do Prus w okresie późnego średniowiecza (XIII-XV w.), w: Niemcy - Polska w średniowieczu, e). J. St &elc& k, P &'#ń 1986, s. 104-118 J#s(ńsk( T, Rola Piastów mazowieckich w handlu hanzeatycko-ruskim na przełomie XIII i XIV w., w: Dziedzictwo książąt mazowieckich. Stan badań i perspektywy badawcze. Materiały sesji naukowej zorganizowanej przez Zamek Królewski w War­ szawie - Muzeum i Archiwum Główne Akt Dawnych 27-28 października 2016, e). J. G #b wsk(, R. M c&ek, P M & wsk(, W# s&#w# 2017, s. 61-88 J#s(ńsk( T, Tabliczki woskowe w kancelariach miast Pomorza Nadwiślańskiego, P &'#ń 1991 J#s(ńsk( T., Uwarunkowania lokacji Poznania, w: Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średniowiecznego Poznania, e). Z. Ku '#t wsk#, T. Ju ek, P &'#ń 2005, s. 163-172 Jecht R., Uber das dlteste Górlitzische Stadtbuch von 1305 ff, w: Wissenschaftliche Beilage zu dem Programm des stćidtischen Gymnasiums zu Górlitz und des mit demselben verbundenen Realgymnasiums, Ostem 1891, s. 3-19 J )ł wsk( A., Początki eksploatacji soli na terenie żup krakowskich do połowy XIII wieku, w: Dzieje żup krakowskich, e). A. J )ł wsk(, W(el(c&k# 1988, s. 71-101 J )ł wsk( A., Szyb „Goryszowski" w Wieliczce w świetle wstępnych badań archeologicz­ nych, „Stu)(# ( M#te (#ł ) D&(ejów Żup S l' ch w P lsce” 11, 1982, s. 59-70 J h#'ek P, Zur rechtlichen Funtion von Traditionsnotiz, Traditionsbuch und friiher Siegelurkunde, w: Recht und Schrift im Mittelalter, e). P Cl#sse', S(gm# ('ge' 1977 (V t #ge u') F schu'ge', 23), s. 131-162 J p R., Dokument Bolesława Wstydliwego dla Podolińca z 1244 r. Próba nowej inter­ pretacji, „Spis” 6, 2012, s. 60-81 Ju ec&k A., Henryk III Biały, książę wrocławski (1247-1266), W cł#w 2007 Ju ek T., Dziedzic Królestwa Polskiego książę głogowski Henryk (1274-1309), w ). 2, K #ków 2006 Ju ek T., Fryzura narodowa średniowiecznych Polaków, w: Scriptura custos memoriae. Prace historyczne, e). D. Z ) ek, P &'#ń 2001, s. 635-651

162

B(bl( g #f(#

Ju ek T, Obce rycerstwo na Śląsku do połowy XIV wieku, P &'#ń 1996 Ju ek T, Plany koronacyjne Henryka Probusa, w: Śląsk (v czasach Henryka IV Prawego, e). K. W#ch wsk( W cł#w 2005 (W #t(sl#v(# A't(qu#, 8), s. 13-29 Ju ek T, Polska pod władzą obcego króla. Rządy czeskie w latach 1291-1306, w: Król w Polsce XIV i XV wieku, e). A. M# &ec, M. W(l#m wsk(, K #ków 2006, s. 187-220 Ju ek T, Przebieg lokacji Poznania, w: Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średnio­ wiecznego Poznania, e). Z. Ku '#t wsk#, T. Ju ek, P &'#ń 2005, s. 173-191. Ju ek T., Stanowisko dokumentu w średniowiecznej Polsce, „Stu)(# Z ó)ł &'#wc&e” 40, 2002, s. 1-18 Ju ek T, Wokół zagadek najdawniejszych dziejów fary poznańskiej, „K '(k# M(#st# P &'#'(#” 2003, 3 (&. specj. Stara i nowa fara), s. 42-62 K#c&m# c& k Z., Immunitet sądowy i jurysdykcja poimmunitetowa w dobrach kościoła w Polsce do końca XIV wieku, P &'#ń 1936 K#c&m# c& k Z., Ustrój miasta lokacyjnego, w: Dzieje Poznania, t. 1, c&. 1: Dzieje Poznania do roku 1795, e). J. T p lsk(, W# s&#w#-P &'#ń 1988, s. 183-193 K#c&m# c& k Z., Ustrój prawny Poznania do roku 1386, w: Początki i rozwój Starego Miasta w Poznaniu w świetle badań archeologicznych i urbanistyczno-architekto­ nicznych, e). W. Bl#s&c& k, W# s&#w#-P &'#ń 1977, s. 85-107 K#ebe E., Die Beziehungen zwischen Berlin und Cólln im Mittelalter und der Konflikt der beiden Stadte mit Kurfurst Friedrich II, „H#'s(sche Gesch(chtsbl#tte ” 54, 1929, s. 19-88 K#j&e L., Z problematyki translokacji średniowiecznego Brześcia Kujawskiego, KHKM, 42, 1994, 1, s. 87-96 K#m(ńsk# K., Communitas civium w miastach polskich rządzących się prawem magdeburskim, „Act# U'(ve s(t#t(s N(c l#( C pe '(c(. P #w ” 30, 1990, s. 25-37 K#m(ńsk# K., Lokacje miast na prawie magdeburskim na ziemiach polskich do 1370 r. Studium historycznoprawne, T uń 1990 K# c&ewsk( D., Miejsce krakowskiego klasztoru franciszkanów w strukturze czesko-polskiej prowincji zakonnej, w: Mendykanci w średniowiecznym Krakowie, e). K. Ożóg, T. G#łus&k#, A. Z#jch wsk#, K #ków 2008 (Stu)(# D m('(k#ń­ sk(eg I'st tutu H(st c&'eg w K #k w(e, 4), s. 83-96 Katalog Archiwum Aktów Dawnych Miasta Krakowa, c&. 1-2, p #ć. E P(ek s(ńsk(, K #ków 1907, 1915 Katalog Archiwum Opactwa Cystersów w Mogile, p #ć. K. K#c&m# c& k, G. K w#lsk(, K #ków 1919 Katalog Kościoła N. P. Maryi w Krakowie, p #ć. E. Dług p lsk(, K #ków 1906 (Tek# K 'se w#t ów G#l(cj( Z#ch )'(ej, 6) Kej J., Anfdnge der standischen Verfassung in Bóhmen, w: Die Anfdnge der stdndischen Vertretungen in Preufien und seinen Nachbarldndern, e). H. B ckm#'', E. M((lle -Luck'e , M(('che' 1992, s. 177-217 Kej J., Die mittelalterlichen Stadte in den bóhmischen Landem. Griindung, Verfassung, Entwicklung, Kól'-We(m# -W(e' 2010 (St#)tef schu'g A, 78)

B(bl( g #f(#

163

K(e s' wsk( R., Srebro czyste i najczystsze w Polsce średniowiecznej, „A che l g(# P lsk(" 16, 1971, 1-2, s. 667-677 K(e st W., Wielkorządy krakowskie w XIV-XVI stuleciu, PH, 10, 1910, 1, s. 1—33; 2, s. 137-167; 3, s. 281-309 K( k F., Dzieje miasta w okresie staropolskim, w: Historia Starego Sącza od czasów najdawniejszych do 1939 roku, e). H. B# c&, K #ków 1979, s. 46-113 K( k F., Kościół i parafia św. Pawła w Sandomierzu w okresie staropolskim, w: Ecclesia, cultura, potestas. Studia z dziejów kultury i społeczeństwa. Księga ofiarowana siostrze profesor Urszuli Borkowskiej OSU, e). P. K #s ( ('., K #ków 2006, s. 105-127 K( k F., Lokacje miast biskupich w prepozyturze kieleckiej, w: te'że, Miasta mało­ polskie w średniowieczu i czasach nowożytnych, e). Z. N g#, K #ków 2013, s. 127-144 K( k F., Lokacje miejskie nieudane, translacje miast i miasta zanikłe w Małopolsce do połowy XVII stulecia, KHKM, 28, 1980, 3, s. 373-384 K( k F., Miasto średniowieczne, w: Dzieje Sławkowa, e). F. K( k, K #ków 2001, s. 79-106 K( k F., Początki miasta, w: Dzieje miasta Nowego Sącza, t. 1, e). F. K( k, W# s&#w#-K #ków 1992, s. 85-96 K( k F., Porządek cechowy w średniowiecznym Krakowie, w: Kraków. Studia z dziejów miasta: (v 750 rocznicę lokacji, e). J. R#jm#', K #ków 2007, s. 76-86 K( k F., Rozwój urbanizacji Małopolski XIII-XV w. Województwo krakowskie (powiaty południowe), K #ków 1985 K( k F., Stosunki gospodarcze Jasła i miast okolicznych z miastami słowackimi XV w., w: Studia z dziejów Jasła i powiatu jasielskiego, e). J. G# b#c(k, K #ków 1964, s. 143-162 K( k F., Urbanizacja Małopolski. Województwo sandomierskie XIII-XVI wiek, K(elce 1994 K( k F., Wokół lokacji Bochni na tle urbanizacji Małopolski w XIII wieku, w: Miasta, ludzie, instytucje, znaki. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Bożenie Wyrozumskiej w 75. rocznicę urodzin, e). Z. P(ech, K #ków 2008, s. 135-140 K( k F., Zarys dziejów osadnictwa, w: Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego, t. 1, e). F. K( k, R. K ł )&(ejc& k, W# s&#w#-K #ków 1978, s. 41-141 K( k F., P( t w(c& J., Bochnia do połowy XVII wieku, w: Bochnia. Dzieje miasta i regionu, e). F. K( k, Z. Rut#, K #ków 1980, s. 78-151 Kł )&(ńsk( A., Jeden czy dwa bunty wójta Alberta, w: Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. 2, K #ków 1938, s. 339-356 Kóble G., Civitas und vicus, burg, stat, dorf und wik, w: Vor- und Fruhformen der europaischen Stadt im Mittelalter, t. 1, e). H. J#'kuh', W. Schles('ge , H. Steue , Gótt('ge' 1973, s. 61-76 K c&e sk# M., Mentalność Jana Długosza w świetle jego twórczości, „Stu)(# Z ó)ł &'#wc&e" 15, 1970, s. 109-140. K c&e sk# M., Związki kanoników katedry krakowskiej z mieszczaństwem Krakowa w XV wieku, w: Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średnio­ wiecznym, e). H. M#'(k wsk#, H. Z# emsk#, W# s&#w# 2002 (C ll qu(# Me)(#ev#l(# V# s v(e's(#, 3), s. 161-174

164

B(bl( g #f(#

K l#k W., Jurydyki krakowskie, „A che( '” 38, 1962, s. 219-240 K m wsk( W., Krakowska Waga Wielka w średniowieczu, RK, 72, 2005, s. 33-44 K m wsk( W., Krakowski ratusz w średniowieczu i domniemany dwór Artusa w Krakowie, RK, 64, 1998, s. 7-34 K m wsk( W., Ratusz krakowski, w: Urbs celeberrima. Księga z okazji jubileuszu 750-lecia lokacji Krakowa, e). T. G & bk wsk#, A. G & bk wsk(, Z. Ż gulsk(, K #ków 2008, s. 173-201 K m wsk( W., Średniowieczne domy krakowskie. Od lokacji miasta do połowy XVII wieku. Kamienice, pałace miejskie i rezydencje kanoniczne, trwałość gotyckiego modelu w nowożytności, K #ków 2014 (P #ce N#uk we Mu&eum N# ) weg w K #k w(e, 4) K m wsk( W., Luk#c& M., Bursa węgierska w okresie średniowiecza i renesansu, „Tek# K m(sj( U b#'(st k( ( A ch(tektu ” 19, 1985, s. 175-183 K m wsk( W., Su)#ck# A., Rynek Główny w Krakowie, W cł#w 2008 K 'c&ewsk( P, Działki mieszczańskie w południowo-wschodniej części średniowiecznego i wczesnonowożytnego Wrocławia, W cł#w 2007 K p(ck( W, Monety z napisem ,,[U]LADIZLAUS”, „W(#) m śc( Num(&m#t c&'e” 39, 1995, 1-2, s. 77-81 K w#lsk# B., Bolesław Wstydliwy i św. Kinga a ruch franciszkański, w: Mendy kanci w średniowiecznym Krakowie, e). K. Ożóg, T. G#łus&k#, A. Z#jch wsk#, K #ków 2008 (Stu)(# D m('(k#ńsk(eg I'st tutu H(st c&'eg w K #k w(e, 4), s. 97-112 K w#lsk# B., Sw(ft# Kinga - rzeczywistość i legenda. Studium źródłoznawcze, K #ków 2008 K w#lsk( M.D., Uposażenie krakowskiej kapituły katedralnej w średniowieczu, K #ków 2000 K &ł wsk#-Bu)k w# Z., Przyczynki do życiorysu Jana Muskaty, w: Ars historica. Prace z dziejów powszechnych i Polski, e). M. B(skup, P &'#ń 1976, s. 445-453 K &ł wsk#-Bu)k w# Z., Repertorium polskich dokumentów doby piastowskiej, K #ków 2006 K &ł wsk#-Bu)k w# Z., Założenie klasztoru OO. Dominikanów w Krakowie, RK, 20, 1926, s. 1-19 Kraków romański. Materiały sesji naukowej odbytej 13 kwietnia 2013 roku, e). M. B che'ek, K #ków 2014 K #s' w lsk( B., Lokacje i rozwój Krakowa, Kazimierza i Okołu. Problematyka rozwiązań urbanistycznych, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, e). J. W &umsk(, K #ków 2007, s. 355-426 K #s' w lsk( B., Lokacyjne układy urbanistyczne na obszarze ziemi krakowskiej w XIII i XIV wieku, c&. 1: Miasta Ziemi Krakowskiej. Chronologia procesów osadniczych i typologia układów urbanistycznych, c&. 2: Katalog lokacyjnych układów urbani­ stycznych, K #ków 2004 K #s' w lsk( B., Młynówka Królewska - geneza i przekształcenia, RK, 69, 2003, s. 25-33

B(bl( g #f(#

165

K #s' w lsk( B., Rynek Główny w Krakowie - kompozycja i funkcja na tle regularnych układów urbanistycznych średniowiecznej Europy, „K & s&t f ” 28, 2010, 1, s. 53-74 K #s' w lsk( B., Układ urbanistyczny Krakowa Wielkiej Lokacji 1257 roku na tle średniowiecznej urbanistyki środkowoeuropejskiej, w: Mecenat artystyczny a oblicze miasta. Materiały LVI Ogólnopolskiej Sesji Naukowej Stowarzyszenia Historyków Sztuki, Kraków 8-10.XI.2007, e). D. N w#ck(, K #ków 2008, s. 11-32 K #s' w lsk( B., Uposażenie ziemskie lokacyjnego Krakowa a uposażenie wójtowskie, „K & s&t f ” 26, 2008, s. 41-56 K #s' w lsk( B., Z badań nad rynkami i placami w planach urbanistycznych i pro­ gramach lokacyjnych miast małopolskich, w: Ulica, plac i cmentarz w publicznej przestrzeni średniowiecznego i wczesnonowożytnego miasta Europy Środkowej, W cł#w 2011, s. 163-178 K #s' w lsk( B., N(ew#l)# W., Układy urbanistyczne Okolu - próba rekonstrukcji, „Tek( K m(sj( U b#'(st k( ( A ch(tektu ” 15, 1981, s. 69-83 K #s' w lsk( B., N(ew#l)# W, Układy urbanistyczne krakowskiego Okolu, w: Kraków przedlokacyjny. Materiały sesji naukowej z okazji Dni Krakowa w 1984 roku, e). J. M#łeck(, K #ków 1987, s. 59-83 K #use P., Magdeburger Stadtbiicher, w: Zur Geschichte und Kultur des Elb-Saale-Raumes. Festschrift fiir Walter Móllenberg, e). O. K m, Bu g be( M#g)ebu g 1939, s. 136-151 K (egse(se' W., Główne nurty badań nad dziejami nowożytnymi w Instytucie Histo­ rycznym Uniwersytetu Warszawskiego w latach 1930-1990, w: Historia na Uni­ wersytecie Warszawskim. Materiały konferencji naukowej z okazji jubileuszu 80-lecia Instytutu Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 21 października 2010, e). M. K c&e sk#, J. A)#mc& k, W# s&#w# 2012, s. 37-52 K eschell K., Rechtsaufzeichnung und Rechtswirklichkeit. Das Beispiel des Sachsenspiegels, w: Recht und Schrift im Mittelalter, e). P. Cl#sse', S(gm# ('ge' 1977 (V t #ge u') F schu'ge', 23), s. 349-380 K & ż#' wsk( J., Polityka miejska Bolesława Wstydliwego, w: Studia historyczne ku czci Stanisława Kutrzeby, t. 2, K #ków 1938, s. 381-430 Kub(' ( A., Die Anfdnge Ofens, Be l(' 1972 Kub(' ( A., Der ungarische Kónig und seine Stadte im 14. und ani Beginn des 15. Jahrhundert, w: Stadt und Stadtherr im 14. Jahrhundert. Entwicklungen und Funktionen, e). W. R#usch, L('& 1972, s. 192-228 Kuc'e A., Byłe Archiwum miasta Wrocławia oraz najstarsze wrocławskie księgi miejskie, „A che( '" 21, 1952, s. 202-218 Kuće # M., Najstarszy tłok pieczętny żupnika polskiego, „Stu)(# Z ó)ł &'#wc&e” 19, 1974, s. 75-83 Kuh' W, Die deutschrechtliche Siedlung in Kleinpolen, w: Die deutsche Ostsiedlung des Mittelalters ais Problem der europdischen Geschichte. Reichenau Vortrdge 1970-1972, e). W. Schles('ge , S(gm# ('ge' 1975 (V t #ge u') F schu'ge', 18), s. 225-261

166

B(bl( g #f(#

Kuh' W., Die Stadtdórfer der mittelalterlichen Ostsiedlung, „Ze(tsch (ft fu Osts(e)­ lu'g” 20, 1971, 1, s. 1-69 Ku'kel R., M & wsk( R, Kościół św. Piotra w Sandomierzu. Analiza historyczno-architektoniczna, w: Sandomierz: badania 1969-1973, t. 2: Wzgórze Collegium Costomianum, e). S. T#b#c& ńsk(, W# s&#w# 1996, s. 144-156 Ku #ś S., Przywileje prawa niemieckiego miast i wsi małopolskich XIV-XV wieku, W cł#w 1971 K(( b(sów'# B., Żywot bł. Salomei jako źródło historyczne, w: Studia historica: w 35-lecie pracy naukowej Henryka Łowmiańskiego, e). A. G(e s&t ( ('., W# s&#w# 1958, s. 145-154 Ku wsk( R., Ogólna charakterystyka zbioru kartograficznego Muzeum Żup Kra­ kowskich (Problemy inwentaryzacji map górniczych), w: Z dziejów kartografii, e). J. J#'c&#k, Z. R&ep#, W cł#w 1980, s. 131-162 Ku t k# J., Elita małopolska XIII i XIV w. - przerwa czy kontynuacja (na przykładzie Toporów: potomstwo Żegoty wojewody i kasztelana krakowskiego), w: Genealogia. Władza i społeczeństwo w Polsce średniowiecznej, e). A. R#)&(m(ńsk(, J. W '(s&ewsk(, T uń 1999, s. 35-60 Ku t k# J., Kariera wojewody krakowskiego Andrzeja z Tęczyna na tle rywalizacji stronnictw za panowania Kazimierza Wielkiego, w: Cracovia, Polonia, Europa. Studia z dziejów średniowiecza ofiarowane Jerzemu Wyrozumskiemu (v sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziestolecie pracy naukowej, e). W. Buk wsk( ( ('., K #ków 1995, s. 255-292 Ku t k# J., Odrodzone Królestwo. Monarchia Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego w świetle nowszych badań, K #ków 2001 Ku t k# J., Łęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu, K #ków 1997 Kut &eb# S., Finanse Krakowa w wiekach średnich, w: te'że. Finanse i handel śred­ niowiecznego Krakowa, w ). M. St# & ńsk(, K #ków 2009, s. 7-168 Kut &eb# S., Handel Krakowa w wiekach średnich, w: te'że, Finanse i handel średnio­ wiecznego Krakowa, w ). M. St# & ńsk(, K #ków 2009, s. 169-394 Kut &eb# S., Historia źródeł dawnego prawa polskiego, c&. 2, Lwów-W# s&#w#-K #ków 1926 L#be schek J., Anfdnge und territoriale Entwicklung der Krakauer Agglomeration im 13-14 Jahrhundert, „Qu#est( 'es Me)(( Aev( N v#e" 16, 2011, s. 385-410 L#be schek J., Rola rzeki Rudawy w gospodarce średniowiecznego Krakowa. Próba syntezy, w. Memoria viva. Studia historyczne poświęcone pamięci Izabeli Skierskiej (1967-2014), red. G. Rutk wsk#, A. Gąs( wsk(, W# s&#w#-P &'#ń 2015, s. 332-346 L#be schek J., Rozwój przestrzenny krakowskiego zespołu osadniczego extra muros w XIII-XVIII w., w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, e). J. W &umsk(, K #ków 2007, s. 297-354. L#be schek]., Siec wodna średniowiecznego Krakowa i jej gospodarcze wykorzystanie, W# s&#w# 2016

B(bl( g #f(#

167

L#be schek J., W średniowieczu, w: J. L#be schek, K. Tu'(#, M. W żg#, Pod Krakowem. Monografia historyczna gminy Michałowice, t. 1: D schyłku XVIII wieku, K #ków 2014, s. 51-87 L#bu)# G., Gdzie pisano najdawniejsze roczniki polskie?, RH, 23, 1957, s. 79-97 L#bu)# G., Kto był fundatorem-założycielem klasztoru franciszkanów w Krakowie, w: Zakony franciszkańskie w Polsce, t. 1: Franciszkanie w Polsce średniowiecznej, c&. 1: Franciszkanie na ziemiach polskich, e). J. Kł c& wsk(, K #ków 1983, s. 369-381 L#bu)# G., Kraków w początku działalności dominikanów w Polsce, w: Dominikanie w środkowej Europie w XIII-XIV w. Aktywność duszpasterska i kultura intelek­ tualna, e). J. Kl c& wsk(, J.A. Sp(eż, P &'#ń 2002 (Stu)(# '#) H(st (ą D m('(k#'ów w P lsce, 3), s. 17-24 L#bu)# G., Miasta na prawie polskim, w: Studia historica: w 35-lecie pracy naukowej Henryka Łowmiańskiego, e). A. G(e s&t ( ('., W# s&#w# 1958, s. 181-197 L#l(k T, Lokacja Sandomierza w roku 1286, w: Dzieje Sandomierza, t. 1: Średniowie­ cze, e). S. T #wk wsk(, W# s&#w# 1993, s. 99-114 L#l(k T., Sandomierz w świetle źródeł pisanych, w: Sandomierz: badania 1969-1973, t. 1, e). S. T#b#c& ńsk(, W# s&#w# 1993, s. 49-72 L#l(k T., Stare miasto w Łęczycy. Przemiany w okresie poprzedzającym lokację - schyłek XII i początek XIII w., KHKM, 4, 1956, 4, s. 631-678 L#sek P., Turris fortissimo nomen Domini. Murowane wieże mieszkalne w Królestwie Polskim od 1300 r. do połowy XVI w.. W# s&#w# 2013 L#s t# C., W(ś'(ewsk( Z., Badania fortyfikacji miejskich Wrocławia z XIII w., „S(les(# A't(qu#” 39, 1998, s. 9-32 Le(st W, Landesherr und Landfrieden in Thuringen im Spatmittelalter, 1247-1349, K l' 1975 Lep(# c& k J., Fazy budowy kościoła Mariackiego w Krakowie, wieki XII1-XV, RK, 34, 1959, 3, s. 181-252 Les(ńsk( B., Kupno renty w średniowiecznej Polsce na tle ówczesnej doktryny i praktyki zachodnioeuropejskiej, P &'#ń 1966 L(ch ńc&#k-Nu ek G., Dzieje jatek szewskich w Krakowie, „K & s&t f ” 18, 1991, s. 29-49 L('(eck( T., Dom wójta Henryka z wieku XIII w Krakowie, „Kw# t#l'(k A ch(tektu ( U b#'(st k(” 33, 1988, 4, s. 287-297 L e'e t& R.-J., La vie de s. Hyacinthe du lecteur Stanislas envisagee comine source historiąue, „A ch(vum F #t um P #e)(c#t um” 27, 1957, s. 5-38 (tłum.: „Żywot świętego Jacka" autorstwa lektora Stanisława jako źródło historyczne, tłum. A. Z#jch wsk#, w: Święty Jacek Odrowąż. Studia i źródła. Skarby dominikańskie, e). M. Z)#'ek, K #ków 2007 [Stu)(# D m('(k#ńsk(eg I'st tutu H(st ­ c&'eg w K #k w(e, 2], s. 29-68) L((bke Ch., Fremde im óstlichen Europa. Von Gesellschaften ohne Staat zu rerstaatlichten Gesellschaften (9.-11. Jahrhundert), Kól'-We(m# -W(e' 2001 Lu)#t H., Zum Stadtbegriff im osteuropćiischen Bereich, w: Vor- und Friihformen der europdischen Stadt im Mittelalter, t. 1, e). H. J#'kuh', W. Schles('ge , H. Steue , Gótt('ge' 1973, s. 77-91

168

B(bl( g #f(#

Lutte beck M., Der Rat der Stadt Liibeck im 13. und 14. Jahrhundert. Politische, personalc und wirtschaftliche Zusammenhdnge in einer stddtischen Fiihrungsgruppe, L((beck 2002 Łuk#c& M., Zabudowa pierzei Rynku Głównego w Krakowie w okresie średniowiecza, „K & s&t f " 28, 2010, 1, s. 75-112 Ł s(#k L., lus supremum Maydeburgense castri Cracoviensis, 1356-1794. Organisation, Tatigkeit und Stellung des Krakauer Oberhofs in der Rechtssprechung Altpolens, F #'kfu t #m M#(' 1990 Ł s(#k L., Małopolskie dokumenty lokacyjne (v praktyce sądowej X1V-XVI wieku, „C&#s p(sm P #w' -H(st c&'e" 15, 1964, 2, s. 45-66 M#c(#k wsk# Z., Kształtowanie przestrzeni Głównego Miasta w Gdańsku do początku XV w., G)#ńsk 2011 (F 'tes C mme't#t( 'esque #) Res Gest#s Ge)#'( et P me #'(#e, 3) M#c(#k wsk# Z., Położenie miasta lubeckiego w Gdańsku, w: „Rzeź gdańska" z 1308 roku w świetle najnowszych badań. Materiały z sesji naukowej 12-13 listo­ pada 2008 roku, e). B. Śl(w(ńsk(, G)#ńsk 2009 (Res Ge)#'e'ses. Stu)(# ( M#te (#ł Mu&eum H(st c&'eg M(#st# G)#ńsk#, 3), s. 16-26 Magdeburg 1200. Mittelalterliche Metropole, preufiische Festung, Landeshauptstadt. Die Geschichte der Stadt von 805 bis 2005, e). M. Puhle, Stuttg# t 2005 M#g)ef #u W., Patrizische Ratsherrschaft, Biirgeropposition und stddtische Volksbewegung in Erfurt. Von der Herausbildung des ersten biirgerlichen Rates um die Mitte des 13. Jahrhunderts bis zu den innerstadtischen Auseinandersetzungen von 1309 bis 1310, w: Stadt und Stadteburgertum in der deutschen Geschichte des 13. Jahrhunderts, e). B. Tópfe , Be l(' 1976, s. 324-371 M#g)ef #u W., Der Thiiringer Stadtebund im Mittelalter, We(m# 1977 M#(k J., Cogs on Elbląg Seals Dating From 1242 and 1367, „F#sc(cul( A ch#e l g(#e H(st (c#e” 24, 2011, s. 57-64 M#(sel W., Poznańskie prawo karne do końca XVI wieku, P &'#ń 1963 M#(sel W., Pręgierz poznański (studium archeologiczno-prawne), „C&#s p(sm P #w' -H(st c&'e" 23, 1971, 1, s. 1-32 M#(sel W., Sądownictwo miasta Poznania do końca XVI wieku, P &'#ń 1961 M#(sel W., Związki sądownictwa miejskiego z sądownictwem królewskim w Polsce przedrozbiorowej, w: Czas, przestrzeń, praca w dawnych miastach. Studia ofiarowane Henrykowi Samsonowiczowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, e). A. W b(s&, M. T m wsk(, W# s&#w# 1991, s. 337-342 M#lec& ńsk( K., Kilka uwag nad procesem powstawania miejskich cechów na przykła­ dzie miast śląskich, PH, 48, 1957, 4, s. 642-654 M#lec& ńsk( K., Najstarsze targi w Polsce i stosunek ich do miast przed kolonizacją na prawie niemieckiem, Lwów 1926 (Stu)(# '#) H(st (ą P #w# P lsk(eg 10, 1) M#ł w(st M., Uwagi o roli kapitału kupieckiego w Europie Wschodniej w późnym średniowieczu, PH, 56, 1965, 2, s. 220-231 M#'(k wsk# H., Geografia sakralna miasta, w: Animarum cultura. Studia nad kulturą religijną na ziemiach polskich w średniowieczu, t. 1: Struktury kościelno-publiczne,

B(bl( g #f(#

169

e). H. M#'(k wsk#, W. B je , W# s&#w# 2008 (C ll qu(# Me)(#ev#l(# V# s v(e's(#, 4), s. 95-132 M#'(k wsk# H., Miasta i mieszczaństwo na ziemiach Polski w średniowieczu - postulaty i perspektywy badawcze, w: Pytania o średniowiecze. Potrzeby i per­ spektywy badawcze polskiej mediewistyki, e). W. F#lk wsk(, W# s&#w# 2001, s. 99-127 M#'(k wsk# H., Od „domus civium” do pałacu komunalnego. Średniowieczne początki siedziby władz miejskich, R.DSG, 74, 2014, s. 15-35 M# eck( E., Ugody Leszka Czarnego z biskupem Pawiem z Przemankowa, „Stu)(# H(st c&'e” 29, 1986, 2, s. 263-268 M# s&#lsk# J.M., Opactwo cystersów w Szczyrzycu od XIII do końca XX wieku. Dzieje, gospodarka, kultura, K #ków 2011 M# t(' Th.M., Die Stadtepolitik Rudolfs von Habsburg, Gótt('ge' 1976 M# &ec A., „Domina terrae Sandecensis”. Rola polityczna królowej Jadwigi Lokietkowej (v kontekście jej związków z dostojnikami małopolskimi (1305-1339), KH, 107, 2000, 1, s. 3-23 M# &ec A., Geneza stronnictwa „panów krakowskich" w późnośredniowiecznej Polsce, w: Kazimierz Wielki i jego państwo. W siedemsetną rocznicę urodzin ostatniego Piasta na tronie polskim, e). J. M#c(ejewsk(, T. N w#k wsk(, B )g s&c& 2011, s. 127-138 M# &ec A., Między Przemysłem II a Władysławem Łokietkiem, czyli kilka uwag o Królestwie Polskim na przełomie XIII i XIV wieku, RH, 78, 2012, s. 83-106 M# &ec A., Urzędnicy małopolscy w otoczeniu Władysława Łokietka i Kazimierza Wielkiego (1305-1370), K #ków 2006 M#tus&ewsk( J., Immunitet ekonomiczny w dobrach Kościoła w Polsce do roku 1381, P &'#ń 1936 Max Weber und die Stadt im Kulturvergleich, e). H. B uh's, W. N(ppel, Gótt('ge' 2000 M#&u Z., Studia nad kancelarią księcia Leszka Czarnego, W cł#w 1975 Mąc&k# A., Archiwum franciszkańskie w Krakowie, w: Studia z dziejów kościoła Franciszkanów w Krakowie, e). Z. Kl(ś, K #ków 2006, s. 17-24 Me'&el J.J., Die schlesischen Lokationsurkunden des 13. Jahrhunderts. Studien zum Urkundenwesen, zur Siedlungs-, Rechts- und Wirtschaftsgeschichte einer ostdeutschen Landschaft im Mittelalter, W(( &bu g 1977 (Quelle' u') D# stellu'ge' &u schles(sche' Gesch(chte, 19) Me'&el J.J., Stadt und Land in der schlesischen Weichbildverfassung, w: Die mittelalterliche Stadtebildung im sudóstlichen Europa, e). H. St b, K l'-We(m# -W(e' 1977, s. 19-38 M(es&k wsk( K., Studia nad dokumentami katedry krakowskiej XIII wieku. Początki kancelarii biskupiej, W cł#w 1974 M(kulsk( K., K p(ńsk( K., Z Westfalii przez Toruń i Kraków za węgierską miedzią. Rodzina von der Linde od XIV do pierwszej połowy XVI wieku, w: Miasta, ludzie, instytucje, znaki. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Bożenie Wyrozumskiej w 75. rocznicę urodzin, e). Z. P(ech, K #ków 2008, s. 263-288

170

B(bl( g #f(#

M(kuł# M., Prawo miejskie magdeburskie (lus municipale magdeburgense) w Polsce XIV - pocz. XVI w. Studium o ewolucji i adaptacji prawa, K #ków 2018 M(tk wsk( J., Kraków lokacyjny, w: Kraków. Studia nad rozwojem miasta, e). J. Dąb wsk(, K #ków 1957, s. 117-139 Mł '# sk#-K#let ' w# M., Wrocław w XI1-XIII wieku. Przemiany społeczne i osad­ nicze, W cł#w 1986 M le')# D., Górnictwo kruszcowe na terenie złóż śląsko-krakowskich do połowy XVI wieku, W cł#w 1963 M le')# D., Miasta górnicze Europy środkowo-wschodniej w epoce feudalnej, w: Miasta doby feudalnej w Europie środkowo-wschodniej. Przemiany społeczne a układy przestrzenne, e). A. G(e s&t , T. R sł#' wsk(, W# s&#w# 1976, s. 189-215 M le')# D., Olkusz średniowieczny od połowy XIII do połowy XV wieku, w: Dzieje Olkusza i regionu olkuskiego, t. 1, e). E K( k, R. K ł )&(ejc& k, W# s&#w#-K #ków 1978, s. 148-218 M le')# D., Polski ołów na rynkach Europy Środkowej w XIII-XVII wieku, W# s&#w# 2001 M le')# D., Powstanie miast górniczych w Europie Środkowej w XIII-XVIII w., w: Czas, przestrzeń, praca w dawnych miastach. Studia ofiarowane Henrykowi Sam­ sonowiczowi w sześćdziesiątą rocznicę urodzin, e). A. W b(s&, M. T m wsk(, W# s&#w# 1991, s. 157-175 M le')# D., Wywóz małopolskiego ołowiu przez Gdańsk do Europy Środkowej i Zachodniej w średniowieczu, w: Aetas media, aetas moderna. Studia ofiarowane profesorowi Henrykowi Samsonowiczowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, e). H. M#'(k wsk#, A. B# t s&ew(c&, W. F#łk wsk(, W# s&#w# 2000, s. 199-209 M żejk B., Najdawniejsze pieczęcie i herb miasta Elbląga, w: Z przeszłości Elbląga, e). A. G th, K s&#l(' 1999, s. 55-66 M & w(c& W., Pieśń o wójcie krakowskim Albercie - przekaz historyczny w poetyc­ kim sztafażu, w: Bunt wójta Alberta. Kraków i Opole we wzajemnych związkach w XIV wieku, e). J. R#jm#', K #ków 2013, s. 32-42 Muc&k wsk( J., Dawny krakowski ratusz, RK, 8, 1906, s. 1-50 M(('ch H., Kraków do roku 1257 włącznie, „Kw# t#l'(k A ch(tektu ( U b#'(­ st k(” 8, 1958, 1, s. 1-40 Mu'&('ge M.R., The Text and Textualization of Codex BJ 168. Legał Culture in Transition at the High Court of Magdeburg Law at the Castle of Kraków, „K #k wsk(e Stu)(# & H(st (( P#ństw# ( P #w#” 4, 2011, s. 21-41 Mury miejskie, red. j. W(es( ł wsk(, „K '(k# M(#st# P &'#'(#” 64, 1996, 1 Mus(lek M., Der Aufstand von Wiener, Krakauer und Prager Biirgern. Die Entwicklung der Stadteliten zu Beginn des 14. Jahrhunderts, w: Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku). Zbiór studiów, e). Z. N g#, K #ków 2011, s. 379-400 M śl(wsk( G., Kościół katolicki a miasta między Odrą a górnym Bugiem i Peltwią (połowa XIII-XVI w.). Stymulator czy przeszkoda ich rozwoju gospodarczego?, w: Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym,

B(bl( g #f(#

171

e). H. M#'(k wsk#, H. Z# emsk#, W# s&#w# 2002 (C ll qu(# Me)(#cv#l(# V# s v(e's(#, 3), s. 235-267 M śl(wsk( G., Strefa sudecko-karpacka i Lwów. Miejsce Śląska, Małopolski i Rusi Czerwonej w gospodarce Europy Zachodniej (połowa XIII - początek XVI wieku), w: Ziemie polskie wobec Zachodu. Studia nad rozwojem średniowiecznej Europy, e). S. G#wl#s, W# s&#w# 2006, s. 247-319 M śl(wsk( G., Wrocław w przestrzeni gospodarczej Europy (XIII-XVI wiek). Centrum czy peryferie?, W cł#w 2009 N(em(ec D., Trzynastowieczne fortyfikacje Krakowa, „Stu)(# '#) D#w'ą P lską” 5, 2017, s. 87-124 N(ew#l)# W, R jk wsk# H., Z#(t& E., Średniowieczne fortyfikacje Krakowa. Odcinek północny w świetle ostatnich badań, „K #k wsk# Tek# K 'se w#t sk#” 2, 2001, s. 3-68 N(ew#l)# W., Sł#w(ńsk( S., Wielka Waga na Rynku w Krakowie - interpretacja odkryć i próba rekonstrukcji, „K & s&t f " 28, 2010, 1, s. 265-274 N(ew(ńsk( A., Przestrzeń kościelna w topografii średniowiecznego Krakowa. Próba syntezy, Lubl(' 2004 N(w(ńsk( M., Wójtostwo krakowskie w wiekach średnich, K #ków 1938 N g# Z., Geografia imigracji do krakowskiej elity władzy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku), w: Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku). Zbiór studiów, e). Z. N g#, K #ków 2011, s. 23-32 N g# Z., Grupy zawodowe i przepływy międzygrupowe w Krakowie i miastach woje­ wództwa krakowskiego w średniowieczu, w: Człowiek w średniowieczu. Między biologią a historią, e). A. S& mc&#k w#, Łó)ź 2009, s. 253-263 N g# Z., Krakowska rada miejska w XVI wieku. Studium o elicie władzy, K #ków 2003 N g# Z., Między oligarchią a reprezentacją. Uwagi o ewolucji władz miejskich Krakowa w okresie przedrozbiorowym, w: Kraków. Studia z dziejów miasta: w 750 rocznicę lokacji, e). J. R#jm#', K #ków 2007, s. 101-109 N g# Z., Rola samorządu w rozwoju miasta w XIII-XVIII wieku, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, e). J. W &umsk(, K #ków 2007, s. 439-527 N g# Z., Władze miejskie, w: Dzieje miasta Nowego Sącza, t. 1, e). E K( k, W# s&#w#-K #ków 1992, s. 121-139 N w#ck( B., Czeskie roszczenia do korony w Polsce w latach 1290-1335, P &'#ń 1987 N w#k wsk( T, Krakowska kapituła katedralna wobec panowania Przemyślidów w Małopolsce w latach 1292-1306, PH, 82, 1991, 1, s. 1-20 N w#k wsk( T., Małopolska elita władzy wobec rywalizacji o tron krakowski w latach 1288-1306, B )g s&c& 1992 N w#k wsk( T., Stosunki między Przemysłem II a Władysławem Łokietkiem w okresie walk o Kraków po śmierci Leszka Czarnego (1288-1291), RH, 54, 1988, s. 143-162 Ob# #-P#wł wsk# A., Polityka gospodarcza Władysława Łokietka, Lubl(' 2014 Ok'(ńsk( P., Główne etapy formowania się miasta lokacyjnego w Sandomierzu w XIII-XIV wieku, RH, 82, 2016, s. 79-106

172

B(bl( g #f(#

Ok'(ńsk( R, Miasto, które „na górach ołowianych a miedzianych zasiadło", czyli wokół XIV-wiecznej lokacji Chęcin, w: Chęciny przez stulecia, e). L. M(ch#lsk#-B #ch#, J. S&c&ep#ńsk(, K(elce 2018 [w ) uku] Ok'(ńsk( P., Uwagi do dyskusji nad najstarszą pieczęcią Krakowa z XIII w., „Stu)(# Ż ó)ł &'#wc&e” 53, 2015, s. 163-168 Ok'(ńsk( P., Uwarunkowania początków rozwoju polskich kancelarii miejskich. Przykład Krakowa (do 1312 r.), w: Loca scribendi. Miejsca i środowiska tworzące kulturę pisma w dawnej Rzeczypospolitej XV-XVIII stulecia, e). A. A)#msk#, A. B# t s&ew(c&, M. Pt#s& ńsk(, W# s&#w# 2017, s. 27-45 Die okzidentale Stadt nach Max Weber. Zur Problem der Zugehórigkeit in Antike und Mittelalter, e). Ch. Me(e , M(('che' 1994 Opl( F., Stadt und Reich im 12. Jahrhundert (1125-1190), G #&-W(e' 1986 Opp(t& U.-D., Deutsche Rechtsbiicher des Mittelalters, t. 1-3, Kól'-W(e' 1990 O &ech wsk( K., Ogólnośląskie zgromadzenia stanowe, W# s&#w#-W cl#w 1979 Oss wsk( W., Przemiany w szkutnictwie rzecznym w Polsce. Studium archeologiczne, G)#ńsk 2010 Ożóg K., Klasztorna geografia średniowiecznego Krakowa, w: Klasztor w mieście śred­ niowiecznym i nowożytnym. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zor­ ganizowanej w Turawie w dniach 6-8 V 1999 r. przez Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, e). M. De w(ch, A. P bóg-Le'# t w(c&, W cł#w 2000, s. 217-234 Ożóg K., Kultura umysłowa w Krakowie w XIV wieku. Środowisko duchowieństwa świeckiego, K #ków 1987 Ożóg K., Relacje mendykantów ze środowiskiem dworskim oraz katedralnym na Wawelu do końca XV wieku, w: Mendykanci w średniowiecznym Krakowie, e). K. Ożóg, T. G#łus&k#, A. Z#jch wsk#, K #ków 2008 (Stu)(# D m('(k#ńsk(eg I'st ­ tutu H(st c&'eg w K #k w(e, 4), s. 17-39 Ożóg K., Studium o „Roczniku Troski”, „Stu)(# H(st c&'e” 23, 1980, 4, s. 517-534 P#ch ńsk( J., Bractwo solarzy, czyli prasołów krakowskich, w: Krakowskie żupy solne na tle WOO-lecia Polski, red. A. Dług s&, W(el(c&k# 1965 (Stu)(# ( M#te (#ł ) D&(ejów Żup S l' ch w P lsce, 1), s. 190-260 P#cusk( K., Mazowsze wobec walk o władzę w Polsce na przełomie XIII/XIV w. Sprawa przynależności kasztelanii sieciechowskiej na początku XIV w., KH, 85, 1978, 3, s. 587-604 P#kulsk( J., Siły polityczno-społeczne w Wielkopolsce w pierwszej połowie XIV wieku, T uń 1979 P#s&k(ew(c& B., Brakteaty polskie w 1. tercji XIV w., „W(#) m śc( Num(&m#t c&'e” 38, 1994, 1-2, s. 2-55 P#s&k(ew(c& B., Kraków, Sandomierz i mennictwo Władysława Łokietka, w: Miasta, ludzie, instytucje, znaki. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Bożenie Wyrozumskiej w 75. rocznicę urodzin, red. Z. P(ech, K #ków 2008, s. 765-788 P#s&k(ew(c& B., Mennictwo Władysława Łokietka, „W(#) m śc( Num(&m#t c&'e” 30, 1986, 1-2

B(bl( g #f(#

173

P#s&k(ew(c& B., Minting Rights of Polish Cities in the 14lh Century, „W(#) m śc( Num(&m#t c&'e” 40, 1996, 1-2, s. 97-115 P#s&k(ew(c& B., Nowy Sącz, Trzebiatów, „Uladizlaus". O interpretacji brakteatów guziczkowych, „W(#) m śc( Num(&m#t c&'e" 41, 1997, 3-4, s. 137-165 P#s&k(ew(c& B., Pieniądz górnośląski w średniowieczu, Lubl(' 2000 P#s&k(ew(c& B., Reforma monetarna króla Wacława U w Polsce, „W(#) m śc( Num(&m#t c&'e” 45, 2001, 1, s. 23-44 P#s&k(ew(c& B., Średniowieczne niennictwo nowosądeckie, „R c&'(k Są)eck(” 22, 1994, s. 103-115 P#s&k(ew(c& B., Średniowieczne monety Nowego Sącza, N w Sąc& 1994 P#tk#'( wsk( M., Krakowska Rada Miejska (v średnich wiekach, K #ków 1934 P#tk#'( wsk( M., Od prawa niemieckiego do powszechnej historii prawa: Lotar Dargun (1853-1893), Stanisław Estreicher (1869-1939), w: Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, e). M. P#tk#'( wsk(, K #ków 1964, s. 223-239 P#tk#'( wsk( M., Rozkwit nauk historycznoprawnych na Uniwersytecie Jagiellońskim, w: Studia z dziejów Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, e). M. P#t­ k#'( wsk(, K #ków 1964, s. 127-132 P#uk M.R., Funkcjonowanie regale fortyfikacyjnego w Europie Środkowej w średnio­ wieczu, KHKM, 51, 2003, s. 3-16 P#uk M.R., Her Lechschit heizt der eine, her Wiieschof der ander hiez. Stronnicy Henryka IV Probusa w Malopolsce?, RH, 69, 2003, s. 91-98 P#uk M.R., Moneta episcopalis. Mennictwo biskupie w Europie Środkowej X-XIII w. i jego zachodnioeuropejski kontekst, PH, 101, 2010, 4, s. 539-570 P#ulew(c& M., Chęcińskie górnictwo kruszcowe od XIV do połowy XVII wieku, K(elce 1992 P#ul( L., Trzy kierunki badań naukowych profesora Michała Patkaniowskiego, „Zes& t N#uk we U'(we s tetu J#g(ell ńsk(eg ” 408, „P #ce P #w'(c&e” 70, 1976, s. 15-30 P#ul( Z., Starożytności galicyjskie, Lwów 1838 Pe &#' wsk( Z., Dokument i kancelaria sądu ziemskiego krakowskiego do połowy XV wieku, K #ków 1968 Pette A., Schriftorganisation, Kulturtransfer und Uberformung - drei Cesichtspunkte der Entstehung, Funktion und Struktur stddtischer Amtsbiicheruberlieferung aus dem Mittelalter, w: Verwaltung und Schriftlichkeit in den Hansestddten, e). J. S# ' wsk , T (e 2006 (H#'s(sche Stu)(e', 16), s. 17-65 Pęck wsk( Z., Miechów. Studia z dziejów miasta i Ziemi Miechowskiej do roku 1914, K #ków 1967 P(ech Z., Święty Stanisław szafarzem korony Królestwa Polskiego. Ze studiów nad średniowieczną sfragistyką miasta Krakowa, RK, 57, 1991, s. 5-17 P(ek#lsk( J., Klasztor jako element wczesnych miast na ziemiach polskich w świetle źródeł archeologicznych, w: Klasztor w kulturze średniowiecznej Polski. Materiały z ogólnopolskiej konferencji naukowej zorganizowanej w Dąbrowie Niemodlińskiej (v dniach 4-6 XI 1993 przez Instytut Historii WSP w Opolu i Instytut Historyczny

174

B(bl( g #f(#

Uniwersytetu Wrocławskiego, e). A. P bóg-Lc'# t w(c&, M. De w(ch, Op le 1995, s. 127-140 P(ek#lsk( J., Od Kolonii do Krakowa. Przemiana topografii wczesnych miast, W cł#w 1999 P(ek#lsk( J., Policentryczne struktury protomiast Europy Środkowo-Wschodniej, KHKM, 63, 2015, 2, s. 201-217 P(ek#lsk( J., Praga, Wrocław i Kraków. Przestrzeń publiczna i prywatna w czasach średniowiecznego przełomu, W cł#w 2014 P(ek#lsk( J., Przemiany topografii miast Europy Środkowej w XII-XIII wieku. Aktualne problemy badawcze, w: Civitas Cholbergiensis. Transformacja kulturowa w strefie nadbałtyckiej w XIII w., e). L. Lec(ejew(c&, M. Rębk wsk(, K ł b &eg 2005, s. 73-83 P(ek#lsk( J., Przyczynek do kwestii spożycia i dystrybucji mięsa w średniowiecznym Wrocławiu, KHKM, 39, 1991, 2, s. 139-152 ' P(ek#lsk( J., Wczesne domy mieszczan w Europie Środkowej. Geneza, funkcje, forma, W cł#w 2004 (Act# U'(ve s(t#t(s W #t(sł#v(e's(s, 2623) P(ek#lsk( J., Wrocław średniowieczny. Studium kompleksu osadniczego na Olbinie w VII—XIII w., W cł#w 1991 D(ek# c& k S., Początki miejskiej opieki społecznej w średniowiecznym Krakowie, RK, 32, 1952, 4, s. 99-140 P(ek s(ńsk( F., Pieczęde polskie wieków średnich, c&. 1: Dobra piastowska, K #ków 1899 P(e #)&k# K., Garbary, przedmieście Krakowa (1363—1587), K #ków 1931 P(e #)&k# K., Przedsiębiorstwa kopalniane mieszczan krakowskich w Olkuszu od XV do początków XVII wieku, „Zes& t N#uk we U'(we s tetu J#g(ell ńsk(eg . H(st (#" 3, 1958, s. 35-80 P(e &#kJ., Dzieje Olkusza w świetle badań wykopaliskowych, „Ilcus(#'#” 2012, 2 (7), s. 109-150 P(et #s T., „Krwawy wilk z pastorałem”. Biskup krakowski Jan zwany Muskatą, W# s&#w# 2001 P(et #s T, W kwestii pochodzenia biskupa krakowskiego Jana Muskaty, „Act# U'(ve s(t#t(s L )&(e's(s. F l(# H(st (c#” 72, 2001, s. 5-25 P(et &#k J., Umocnienia średniowiecznego Poznania. Stan i perspektywy badań nad umocnieniami miasta lokacyjnego, w: Civitas Posnaniensis. Studia z dziejów średnio­ wiecznego Poznania, e). Z. Ku '#t wsk#, T. Ju ek, P &'#ń 2005, s. 305-324 P(( #('e' I.T., Friihneuhochdeutsche Handschriften in Schlesien, w: Kulturgeschichte Schlesiens in der Friihen Neuzeit, e). K. G# be , t. 1, T((b('ge' 2005, s. 777-792 P( t w(c& J., Dzieje miasta Wieliczki w wiekach średnich, w: Wieliczka. Dzieje miasta (do roku 1980), e). S. G#wę)#, A. J )ł wsk(, J. P( t w(c&, K #ków 1990, s. 61-124 P( t w(c& J., Żupy krakowskie w pierwszych wiekach rozwoju od połowy XIII do początków XVI wieku, w: Dzieje żup krakowskich, e). A. J )ł wsk(, W(el(c&k# 1988, s. 103-158 P(sk sk( J.M., Kolonizacja wiejska Pomorza Zachodniego w XIII i początkach XIV wieku na tle procesów osadniczych w średniowiecznej Europie, P &'#ń 1990

B(bl( g #f(#

175

P(t& E., Schrift- und Aktenwesen der stadtischen Verwaltung im Spatmittelalter: Koln, Nurnberg, Liibeck. Beitrag zur vergleichenden Stćidteforschung und zur spdtmittelalterlichen Aktenkunde, K l' 1959 P(w w# c& k E., Dzieje kościoła Mariackiego (XIII-XVI w.), K #ków 2000 P(w w# c& k E.» Legaty na kościół Panny Marii (Mariacki) w Krakowie (XIV-XV w.). Przyczynek do badań nad religijnością miejską, RK, 72, 2006, s. 5-23 P(w w# c& k E., Legaty testamentowe „ad pias causas" w XV-wiecznym Krakowie. Z badań nad pobożnością miejską, K #ków 2010 P klewsk( T, Przydatność tekstu „Quomodo regebat regnum et populum” do badania wielkości inwestycji obronnych Kazimierza Wielkiego, „Kw# t#l'(k A ch(tektu ( U b#'(st k(” 40, 1995, 1, s. 63-68 P klewsk( T., Uwagi na temat stylistyki czternastowiecznego przekazu o inwestycjach obronnych Kazimierza Wielkiego, „Act# U'(ve s(t#t(s L )&(e's(s. F l(# A ch#e l g(c#” 16, 1992, s. 241-251 P k # P., Rysunki pieczęci Kajetana Wincentego Kielisińskiego w zbiorach Biblioteki PAN w Kórniku, w: Zbiory pieczęci w Polsce, e). Z. P(ech, W. St & żewsk(, W# s&#w# 2009, s. 377-476 P l#k Z., Historia poszukiwań trzynastowiecznego Gdańska, w: Civitas Cholbergiensis. Transformacja kulturowa w strefie nadbałtyckiej w XIII w., e). L. Lec(ejew(c&, M. Rębk wsk(, K ł b &eg 2005, s. 135-145 Polski słownik biograficzny, t. 1-52, K #ków-W cł#w-W# s&#w# 1935-2017 P ppe D., Pannus polonicalis. Z dziejów sukiennictwa polskiego w średniowieczu, KHKM, 36, 1988, 4, s. 617-636 P e(ss'e A., Dokumenty Władysława Łokietka. Chronologiczny spis, regesty i biblio­ grafia edycji, „R c&'(k B(bl( tek( PAN w K #k w(e" 11, 1965, s. 197-296 P & b ł w(c& O.M., Spory klarysek starosądeckich o cło w epoce średniowiecza, „R c&'(k Są)eck(” 39, 2011, s. 53-72 Pt#k M., Zgromadzenia i urzędy stanowe księstwa głogowskiego od początku XIV w. do 1742 r., W cł#w 1991 Pt#ś'(k J., Denar świętego Piotra obrońcą jedności politycznej i kościelnej w Polsce, „R &p #w Ak#)em(( Um(ejęt' śc(, W )&(#ł H(st c&' -F(l & f(c&' ” 51, 1908, s. 133-218 Pt#ś'(k J., Kultura włoska wieków średnich w Polsce, w ). 2, W# s&#w# 1959 Pt#ś'(k J., Miasta i mieszczaństwo w dawnej Polsce, w ). F. Buj#k, K #ków 1934 Pt#ś'(k J., Studia nad patrycjatem krakowskim wieków średnich, RK, 15, 1913, s. 23-95 (c&. 1); 16, 1914, s. 1-90 (c&. 2) Puhle M., Magdeburg im Mittelalter. Der Weg von der Pfalz Ottos des Grofien bis zur Hansestadt urn 1500, H#lle #' )e S##le 2005 Qu( ('(-P pl#wsk# D., H s&k R., Rola włoskich żupników w Polsce w XIV i w XV wieku, w: Kazimierz - sławny i z czynów Wielki, e). M. St# & ńsk(, K #ków 2011, s. 61-77 R#bęck#-B kc& ńsk# I., Jatki rzeźnicze w Polsce w XII-XIV w., w: I. R#bęck#-B kc& ńsk#, T. S bc&#k, Z problematyki badań nad produkcją i konsumpcją żywności w Polsce, W cł#w 1984, s. 7-130

176

B(bl( g #f(#

R#b(cj P., Kilka uwag o dokumencie lokacyjnym miasta Krakowa z 1257 roku, w: Miasta, ludzie, instytucje, znaki. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Bożenie Wyrozumskiej w 75. rocznicę urodzin, e). Z. P(ech, K #ków 2008, s. 487-500 R#) msk( K., Upieniężnienie gospodarstw kmiecych w Małopolsce w latach 1253-1370, W# s&#w# 2012 R#)w#ńsk# T., Umocnienia Okolu w Krakowie, „M#te (#ł A che l g(c&'e" 12, 1971, s. 15-40 R#)w#ńsk( K., Kraków przedlokacyjny. Rozwój przestrzenny, K #ków 1975 R#)w#ńsk( K., Wyniki badań archeologicznych prowadzonych na terenie wczesnośred­ niowiecznej osady „Okół” w Krakowie, „B(ulet ' K #k wsk(” 2, 1960, s. 67-77 R#) M.C., Medieral Buda. A Study of Municipal Government and Jurisdiction in the Kingdom of Hungary, New Y k 1985 R#jm#' J., Gdzie mieszkali rajcy krakowscy w XIV wieku?, „Res Gest#e. C&#s p(sm H(st c&'e", 1, 2015, s. 46-89 R#jm#' J., Gmina miasta lokacyjnego w XIII i początkach XIV wieku, w: Kraków. Studia z dziejów miasta: w 750 rocznicę lokacji, e). J. R#jm#', K #ków 2007, s. 61-75 R#jm#' J., Klasztor Norbertanek na Zwierzyńcu w wiekach średnich, K #ków 1993 R#jm#' J., Krakowska civitas sołtysów Piotra i Salomona, w: Społeczeństwo Polski śre­ dniowiecznej. Zbiór studiów, t. 12, e). S. Gó & ńsk(, W# s&#w# 2012, s. 57-68 R#jm#' J., Kraków. Zespół osadniczy, proces lokacji, mieszczanie do roku 1333, K #ków 2004 R#jm#' J., Mieszczanie z Górnego Śląska w elicie Krakowa w XIV w., w: Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku). Zbiór studiów, e). Z. N g#, K #ków 2011, s. 49-80 R#jm#' J., O cenach nieruchomości w średniowiecznym Krakowie, „Tek# K m(sj( U b#'(st k( ( A ch(tektu ” 24, 1990, s. 7-13 R#jm#' J., Osadnictwo okolic Nowego Sącza, w: Dzieje miasta Nowego Sącza, t. 1, e). F. K( k, W# s&#w#-K #ków 1992, s. 53-84 R#jm#' J., Przybysze z miast księstwa opolskiego w czternastowiecznym Krakowie, w: Bunt wójta Alberta. Kraków i Opole we wzajemnych związkach w XIV wieku, e). J. R#jm#', K #ków 2013, s. 107-118 R#jm#' J., Szpital i klasztor Sw. Ducha w Nowym Sączu w późnym średniowieczu, „R c&'(k Są)eck(” 20, 1992, s. 41-66 R#jm#' J., Średniowieczne patrocinia krakowskie, K #ków 2002 R#jm#' J., Unsere Hebe Fraue. Wspólnota miasta i kościoła w Krakowie w XIV wieku, „Ś e)'( w(ec&e P lsk(e ( P ws&ech'e" 8, 2012, s. 150-201 R#jm#' J., Z badań nad mieszczanami górnośląskimi w średniowiecznym Krakowie, „Stu)(# Śląsk(e" 48, 1990, s. 205-221 R#jm#' J., Żywoty i cuda świętych jako źródła do dziejów Krakowa (v XIII wieku, w: Księga jubileuszowa Profesora Feliksa Kiryka, e). A. Ju ec&k , F. Leś'(#k, Z. N g#, K #ków 2004, s. 177-186 Rechts- und Sprachtransfer in Mittel- und Osteuropa. Sachsenspiegel und Magdeburger Recht. Internationale und interdisziplinare Konferenz in Leipzig vom 31. Oktober bis 2. November 2003, e). C. W(el#'), E. E(chle , H. L((ck, Be l(' 2008

B(bl( g #f(#

177

Rchme R., Ober die Breslauer Stadtbiicher. Ein Beitrag zur Geschichte des Urkundenwesens, zugleich der stddtischen Verwaltung und Rechtspflege, H#lle 1909 Re(che t W., Oberitalienische Kaufleute und Montanunternehmer in Ostmitteleuropa wdhrend des 14. Jahrhunderts, w: Hochfinanz, Wirtschaftsrdiunę, Innovationen. Festschrift fur Wolfgang von Stromer, t. 1, e). U. Bestm#'', E I s(gle , T (e 1987, s. 269-356 Re(me s H.J., Die Stadtdórfer der mittelalterlichen Ostsiedlung in Polen, M# bu g 1976 Rębk wsk( M., Greifswald - Stettin - Kolberg. Drei Modelle raumlicher Ankniipfungen in der Stadtgriindungszeit in Pommern, w: Zentrum und Peripherie in der Germania Slavica. Beitrdge zu Ehren von Winfried Schich, e). D. Bul#ch, M. H# )t, Stutt­ g# t 2008, s. 235-246 R g#l#'k# A., Poznań u progu lokacji, w: Dzieje Poznania, t. 1, c&. 1: Dzieje Poznania do roku 1795, e). J. T p lsk(, W# s&#w#-P &'#ń 1988, s. 146-183 R jk wsk# H., N(ew#l)# W., Mury obronne Krakowa do czasu ich wyburzenia, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, e). J. W &umsk(, K #ków 2007, s. 493-527 R &mus D., Wczesnośredniowieczne zagłębie hutnictwa srebra i ołowiu na obszarach obecnego pogranicza Górnego Śląska i Małopolski (druga połowa X1-XII/XIII wiek), K #ków 2014 Rutk wsk#-Pł#chc(ńsk# A., Gmina miejska w początkach XIII wieku w Polsce, u Wieki średnie - Medium aevum. Prace ofiarowane Tadeuszowi Manteufflowi w 6. rocznicę urodzin, e). A. G(e s&t , W# s&#w# 1962, s. 143-150 Rutk wsk#-Pł#chc(ńsk# A., Sądeczyzna w XIII i XIV wieku. Przemiany gospodarcze i społeczne, W cł#w 1961 R m# E., Brandenburgia a Pomorze Gdańskie do początków XIV wieku, w: „Rzeź gdańska" z 1308 roku w świetle najnowszych badań. Materiały z sesji naukowej 12-13 listopada 2008 roku, e). B. Śl(w(ńsk(, G)#ńsk 2009 (Res Ge)#'e'ses. Stu)(# ( M#te (#ł Mu&eum H(st c&'eg M(#st# G)#ńsk#, 3), s. 50-63 R m#s&ewsk( Z., Łacińskie teksty Landrechtu Zwierciadła Saskiego w Polsce: versio Vratislaviensis, versio Sandomiriensis, Łaski, W cł#w 1975 R mut K., Nazwy miejscowe północnej części dawnego województwa krakowskiego, W cł#w 1967 S#lme ( A., Aspetti delTetnigrazione italiana in Polonia nel Medioevo (sec. XI-XV), „Zes& t N#uk we U'(we s tetu J#g(ell ńsk(eg . P #ce H(st c&'e. Stu)(# It#l -P l '(c#” 86, 1987, s. 6-13 S#ms ' w(c& H., Ideologia mieszczańska w Polsce XIII wieku, w: Sztuka i ideologia XIII wieku. Materiały Sympozjum Komitetu Nauk o Sztuce PAN, Warszawa, 5 i 6 IV 1971, e). P. Skub(s&ewsk(, W cł#w 1974, s. 153-164 S#ms ' w(c& H., Miasta wobec zjednoczenia Polski w XIII/XIV wieku, w: Ars historica. Prace z dziejów powszechnych i Polski, e). M. B(skup, P &'#ń 1976, s. 425-436 S#ms ' w(c& H., Początki Warszawy, w: Początki Warszawy. Spojrzenie po 700 latach, e). H. Rutk wsk(, W# s&#w# 2015, s. 11-18

178

B(bl( g #f(#

Schejb#l-Dc cń K., De eń M., Wielka Waga na krakowskim Rynku w świetle badań archeologicznych, „K & s&t f ” 28, 2010, 2, s. 7-30 Schejb#l-De eń K., G# b#c&-Klempk# A., Działalność krakowskiej Wielkiej Wagi w kontekście badań metaloznawczych, „K & s&t f ” 28, 20]0, 2, s. 31-50 Sch(ch W., Das mittelalterliche Berlin (1237-1411), w: Geschichte Berlins, t. 1: Von der Friihgeschichte bis zur Industrialisierung, e). W. R(bbe, Be l(' 1987, s. 137-248 Sch(ch W., Die Rolle der Stddte bei der Erfassung des Landes óstlich der Elbę im 13. Jahrhundert, w: Das Bild und die Wahrnehmung der Stadt und der stddtischen Gesellschaft im Hanseraum im Mittelalter und in der friihen Neuzeit, e). R. C&#j#, T uń 2004, s. 91-114 Sch(ch W., Zum Problem des Einstiegs der Zisterzienser in den Handel im 12. Jahr­ hundert unter besonderer Beriicksichtigung des Ordensstatutes „De nundinis”, w: Historia i kultura cystersów w dawnej Polsce i ich europejskie związki, e). J. St &elc& k, P &'#ń 1987, s. 33-59 Sch(ch W., Zur Grófie der area in den Griindungsstadten im óstlichen Mitteleuropa nach den Aussagen der schriftlichen Quellen, w: Vera lex historiae. Studien zu mittelalterlichen Quellen. Festschrift fur Dietrich Kurze, e). S. Je'ks, J. S# ' wsk , M.-L L#u)#ge, K l' 1993, s. 81-115 Schm()t-W(eg#') R., Rechtsbiicher im stddtischen Besitz und das Beispiel Leobschiitz, w: Stadtgeschichte Oberschlesiens. Studien zur stddtischen Entwicklung und Kultur einer ostmitteleuropdischen Region vom Mittelalter bis zur Vorabend der Industria­ lisierung, e). Th. W(('sch, Be l(' 1995, s. 129-170 Sch e('e K., Die mittelalterliche Stadt in Webers Analyse und die Deutung des okzidentalen Rationalismus. Typus, Legitimitat, Kulturbedeutung, w: Max Weber, der Historiker, e). J. K ck#, Gótt('ge' 1986, s. 119-150 Schul& K., „Denn sie lieben die Freiheit so sehr...” Kommunale Aufstdnde und Entstehung des europaischen Biirgertums im Hochmittelalter, D# mst#)t 1992 Schul& K., Stadtgemeinde, Rat und Rheinischer Stadtebund. Das vorldufige Ergebnis des Prozesses der Kommunalisierung und Urbanisierung urn 1250, w: Bundę - Stddte Gemeinden. Bilanz und Perspektiven der vergleichenden Landes- und Stadtgeschichte, e). W. F e(t#g, P. J h#'ek, Kól'-We(m# -W(c' 2009, s. 17-39 Se k# H., Herby miast małopolskich do końca XVIII wieku, W# s&#w# 2002 Se k# H., W sprawie początków pieczęci miejskiej Krakowa. Ze studiów nad śred­ niowieczną sfragistyką miast małopolskich, w: Drogą historii. Studia ofiarowane profesorowi Józefowi Szymańskiemu w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, e). P D mmel, K. Skup(eńsk(, B. T el(ńsk#, Lubl(' 2001, s. 299-307 S(k # E, Wielkorządy krakowskie na przełomie XIV i XV wieku, w: Urzędy dworu monarszego Rzeczypospolitej i państw ościennych. Materiały sesji zorganizowa­ nej przez Zamek Królewski na Wawelu, listopad 1993, e). A. Gąs( wsk(, R. Sk w ', K #ków 1996, s. 100-139 S(k # E, Wójtostwo wielickie w średniowieczu, w: Księga jubileuszowa Profesora Feliksa Kiryka, e). A. Ju ec&k , E Leś'(#k, Z. N g#, K #ków 2004, s. 203-222

B(bl( g #f(#

179

S(k sk( J., Przywileje celne miasta Krakowa i kwestia autentyczności dyplomu Łokietka z roku 1306, RK, 25, 1961, s. 57-90 Skup(eńsk( K., Dokument urzędniczy w piastowskiej Malopolsce, w: Memoriae amici et magistri. Studia historyczne poświęcone pamięci prof. Wacława Korty (1919-1999), e). M. De w(ch, W. M & w(c&, R. Że el(k, W cł#w 2001, s. 125-144 Skup(eńsk( K., Funkcje małopolskich dokumentów w sprawach prywatnoprawnych do roku 1306, Lubl(' 1990 Skup(eńsk( K., Klasztory a początki dokumentu miejskiego w Polsce, w: Klasztor w mieście średniowiecznym i nowożytnym. Materiały z międzynarodowej konferencji naukowej zorganizowanej w Turawie w dniach 6-8 V 1999 r. przez Instytut Historii Uniwersytetu Opolskiego i Instytut Historyczny Uniwersytetu Wrocławskiego, e). M. De w(ch, A. P bóg-Le'# t w(c&, W cł#w 2000, s. 93-102 Skup(eńsk( K., Zagadnienie „instytucji zaufania publicznego (wiary publicznej)" w Polsce średniowiecznej. Dyplomatyka w badaniach relacji między władzą a społe­ czeństwem, w: Genealogia. Władza i społeczeństwo w Polsce średniowiecznej, e). A. R#)&(m(ńsk(, J. W '(s&ewsk(, T uń 1999, s. 333-357 Sł#w(ńsk( S., Przyczynek do stanu badań nad zagadnieniem najstarszych kamienic krakowskich i ich lokalizacji na działce modularnej, „K & s&t fb " 28, 2010 2, s. 77-96 Sł ń M., Fundacja Poznania. Dominikanie, fara, szpital i lokacja miasta, w: Ambona. Teksty o kulturze średniowiecza ofiarowane Stanisławowi Bylinie, e). K. B #ch#, W. B je , W# s&#w# 2016, s. 81-106 Sł ń M., Fundatio civitatis. Program fundacyjny procesu lokacyjnego na przykładzie Wrocławia, Karkowa i Poznania, w: Procesy lokacyjne miast w Europie Środkowo-Wschodniej. Materiały z konferencji międzynarodowej w Lądku Zdroju 28-29 paź­ dziernika 2002 roku, e). C. Busk , M. G l(ńsk(, B. K uk(ew(c&, W cł#w 2006 (Act# U'(ve s(t#t(s W #t(sl#v(e's(s, 2985), s. 227-245 Sł ń M., Miasta podwójne i wielokrotne w średniowiecznej Europie, W cł#w 2010 Sł ń M., Sukiennictwo w Europie Środkowej i wrocławskie Nowe Miasto, „Śląsk( Kw# t#l'(k H(st c&' »S bótk#«" 61, 2006, 2, s. 211-223 Sł ń M., Zur Edition der Grundbiicher einer mittelalterlichen Grosstadt. Die Breslauer Schóffenbiicher, w: Historiographie, Briefe und Korrespondenzen. Editorische Methoden. Editionswissenschaftliche Kolloąuien 2003/2004, e). M. Thumse , J. T#')eck(, T uń 2005, s. 309-321 Słownik historyczno-geograficzny województwa krakowskiego w średniowieczu, c&. 1, p #ć. Z. Les&c& ńsk#-Sk ęt w#, F. S(k #, J. W(ś'(ewsk(, J. L#be schek, W cł#w 1980-1986; c&. 3, p #ć. F. S(k # ( ('., K #ków 1994-2003; c&. 4, p #ć. W. Buk wsk(, K #ków 2006-2014 S b#ńsk# A., Kodeks Baltazara Behema. Komentarz kodykologiczny, K #ków 2007 S s' wsk# A., Zrozumieć zacofanie. Spory historyków o Europę Wschodnią (1947-1994), W# s&#w# 2004 S w('# U., Woda i ludzie w mieście późnośredniowiecznym i wczesnonowożytnym. Ziemie polskie z Europą w tle, W# s&#w# 2009

180

B(bl( g #f(#

Sp s J., Motywy polityczne represji krzyżackich wobec miast pomorskich na prawie lubcckim w 1308 roku, w: Balticum. Studia z dziejów polityki, gospodarki i kultury X1I-XVII wieku ofiarowane Marianowi Biskupowi w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, e). Z.H. N w#k, T uń 1992, s. 291-300 S k# S.A., Andegaweńska reorganizacja Węgier w świetle nowszych badań, KH, 103, 1996, 2, s. 23-34 S k# S.A., Kontakty Władysława Łokietka z Węgrami w świetle nowych dokumentów, „Stu)(# H(st c&'e” 38, 1995, 3, s. 299-307 St# '#wsk# M., Między Jerozolimą a Łukowem. Zakony krzyżowe na ziemiach polskich w średniowieczu, W# s&#w# 1999 St# & ńsk( M., Breviculi - czyli co Jan Długosz postanowił utrwalić w „Rocznikach” z dziejów XV-wiecznego Krakowa, w: Klasztory, miasta, zamki w życiu i twórczości Jana Długosza, e). J. R#jm#', D. Żu ek, K #ków 2016, s. 241-252 St# & ńsk( M., Budżet Krakowa na przełomie XIV i XV w., RDSG, 70, 2010, s. 63-78 St# & ńsk( M., Civitas nostra Cracoviensis. Szkic do polityki miejskiej Kazimierza Wielkiego, w: Kazimierz Wielki. Historia i tradycja, e). M. J#gl# &, N(ep ł m(ce-K #ków 2010 (R c&'(k N(ep ł m(ck(, 2), s. 37-100 St# & ńsk( M., Krakowska rada miejska w średniowieczu, K #ków 2010 St# & ńsk( M., Kto był pisarzem „Kodeksu Behema”?, RK, 73, 2007, s. 61-71 St# & ńsk( M., Nad średniowiecznymi księgami rachunkowymi miasta Krakowa, RH, 74, 2008, s. 165-178 St# & ńsk( M., Patrycjat krakowski w aktach Kamery Papieskiej z XIV wieku (Ze studiów nad udziałem kupiectwa krakowskiego w międzynarodowym transferze finansów), w: Elita władzy miasta Krakowa i jej związki z miastami Europy w średniowieczu i epoce nowożytnej (do połowy XVII wieku). Zbiór studiów, e). Z. N g#, K #ków 2011, s. 333-378 St# & ńsk( M., Uwagi w sprawie genezy najstarszej pieczęci Krakowa z XIII wieku (na marginesie ostatnich badań), „Stu)(# Ż ó)ł &'#wc&e” 50, 2012, s. 25-40 Ste('f((h e H., Urkunden- und Kanzleiwesen der sachsischen Stadte im Spdtmittelalter, w: Diplomatische Forschungen in Mitteldeutschland, e). T. G #be , Le(p&(g 2006, s. 163-184 St ks(k J., Powstanie i późniejszy rozwój uposażenia klasztoru klarysek w Krakowie w XIII i XIV wieku, RK, 35, 1961, s. 91-128 St me W. v ', Die auslandischen Kammergrafen der Stephanskrone - unter den Kónigen aus den Hausern Anjou, Luxemburg und Habsburg - Exponenten des Grosskapitals, „H#mbu ge Be(t #ge &u Num(sm#t(k" 27-29, 1973-75, s. 85-106 St me W. v ', Niirnberger Unternehmer im Karpatenraum. Ein oberdeutsches Buntmetall-Oligopol 1396-1412, KHKM, 16, 1968, 4, s. 641-662 St me W. v ', Oberdeutsche Hochfinanz 1350-1450, c&. 1-3, W(esb#)e' 1970. St óż k P., Systematyka średniowiecznych i nowożytnych pieczęci miejskich Poznania. Status causae et controversiae, RH, 72, 2006, s. 137-152 St & żewsk( W, Treści symboliczne herbów miejskich na Śląsku, Ziemi Lubuskiej i Pomorzu Zachodnim do końca XVIII wieku, Ż(el '# Gó # 1999

B(bl( g #f(#

181

Studien zur Geschichte des sdchsisch-magdeburgischen Rechts in Deutschland und Polen, e). D. W(ll we(t, W. Sch(ch, F #'kfu t #'( M#(' 1980 Such ) lsk( S., Skąd pochodzili mincerze mennicy krakowskiej na przełomie XIV i XV wieku?, w: Problematika mincovnictva Jagelovcov, e). E. K l'(k v#, N(t #-Sv(t 1988, s. 98-106 Su)#ck# A., Sukiennice - świadek dziejów Krakowa, w: Urbs celeberrima. Księga z okazji jubileuszu 750-lecia lokacji Krakowa, e). T G & bk wsk#, A. G & bk wsk(, Z. Ż gulsk(, K #ków 2008, s. 203-233 Su)#ck# A., Wyniki kwerendy archiwalnej dotyczącej zabudowy handlowej na Rynku, „K & s&t f ” 26, 2008, s. 77-102 Sup '(uk J., Miejskie służby porządkowe a społeczeństwo w Polsce XIV-XVI w., PH. 90, 1999, 2, s. 117-130 Sup '(uk J., Policja miejska i przepisy policyjne w Polsce XI11~XVI w., RDSG, 66, 2006, s. 25-88 S ' w(ec D., B# c(k S., Źródła do dziejów Franciszkanów w Polsce średniowiecznej w archiwach zakonnych Krakowa i Rzymu, w: Zakony franciszkańskie w Polsce, t. 1: Franciszkanie w Polsce średniowiecznej, c&. 2-3: Franciszkanie na ziemiach polskich, e). J. Kł c& wsk(, K #ków 1989, s. 49-63 S&c& g(elsk( W., Obowiązki i powinności wojskowe miast i mieszczaństwa w Polsce od XIII do połowy XV wieku, „Stu)(# ( M#te (#ł ) H(st (( W jsk w śc(” 5, 1960, s. 425-457 S& m# M., Kościół Franciszkanów w Krakowie na przełomie XIII i XIV wieku, w: Artifex doctus. Studia ofiarowane profesorowi Jerzemu Gadomskiemu w sie­ demdziesiątą rocznicę urodzin, t. 1, e). W. B#lus, W. W#l#'us, M. W#lc&#k, K #ków 2007, s. 257-161 S& m# M., Kościół i klasztor dominikanów w Krakowie. Architektura zespołu klasz­ tornego do lat dwudziestych XIV wieku, K #ków 2004 S& m# M., Zanim powstała uczelnia - historia Okołu w murach Collegium luridicum, w: W. B#lus, A. Betlej, A. Dw &#k, S.A. S k#, M. S& m#, Collegium luridi­ cum, K #ków 2015, s. 29-35 S& m#ńsk# M., Wójtostwo poznańskie 1253-1386. Od lokacji miasta do wykupu wójtostwa przez miasto, „P &eglą) Z#ch )'(” 9, 1953, 6-8 (&. specj. Studia ku uczczeniu 1000-lecia miasta i 700-lecia samorządu miejskiego), s. 167-193 S& mc&#k J., Koszty murowanego budownictwa obronnego w Polsce do XVI w., KHKM, 36, 1988, 2, s. 233-275 Śl(w(ńsk( B., Leszek książę inowrocławski (1274/1275 - po 27 kwietnia 1339), K #ków 2010 Śl(w(ńsk( B., Nowa hipoteza o początkach godła Krakowa, w: Księga jubileuszowa Profesora Feliksa Kiryka, e). A. Ju ec&k , F. Leś'(#k, Z. N g#, K #ków 2004, s. 155-164 Śl(w(ńsk( B., Podsędek sandomierski Prandota i małopolscy Odrowążowie w II połowie XIV wieku, w: Ludzie, władza, posiadłości, e). J. P w(e sk(, B. Śl(w(ńsk(, G)#ńsk 1994, s. 217-244 Śl(w(ńsk( B., Pomorze Wschodnie w okresie rządów księcia polskiego Władysława Łokietka w latach 1306-1309, G)#ńsk 2003

182

B(bl( g #f(#

Śl(w(ńsk( B.( Wydarzenia w Gdańsku i w okolicach w okresie od września do 12/13 listopada 1308 roku, w: „Rzeź gdańska” z 1308 roku w świetle najnowszych badań. Materiały z sesji naukowej 12-13 listopada 2008 roku, e). B. Śl(w(ńsk(, G)#ńsk 2009 (Res Ge)#'e'ses. Stu)(# ( M#te (#ł Mu&eum H(st c&'eg M(#st# G)#ńsk#, 3), s. 79-114 Św(ech wsk# H., Przedmieście Wesoła, w: Studia nad przedmieściami Krakowa, e). J. Dąb wsk(, K #ków 1938, s. 126-174 Św(s&c& wsk( S., Gródek i mury miejskie między Gródkiem a Wawelem, RK, 32, 1950, 1 T#')eck( J., Dokumenty i kancelarie miejskie, w: Dyplomatyka staropolska, e). T. Ju ek, W# s&#w# 2015, s. 407-446 T#')eck( J., Pozazawodowe źródła dochodów mieszkańców miast pruskich w średniowieczu, w: Miasta, ludzie, instytucje, znaki. Księga jubileuszowa ofiarowana Profesor Bożenie Wyrozumskiej w 75. rocznicę urodzin, e). Z. P(ech, K #ków 2008, s. 161-172 T#')eck( J., Die Stadtschreiber und ihre Rolle bei der Vereinheitlichung der Arbeitsformen der stadtischen Kanzleien in Preufien, w: Die Rolle der Stadtgemeinden und burgerlichen Genossenschaften im Hanseraum in der Entwicklung und Vermittlung des gesellschaftlichen und kulturellen Gedankengutes im Spatmittelalter, e). J. T#')eck(, T uń 2000, s. 117-131 Tęg wsk( J., O włodarzach w Polsce XIII wieku, „Stu)(# ( M#te (#ł ) D&(ejów W(elk p lsk( ( P m &#" 15, 1985, 1, s. 5-17 Tęg wsk( J., Zabiegi księcia kujawskiego Władysława Łokietka o tron krakowski wiatach 1288-1292, „Z#p(sk( Kuj#wsk -D b & ńsk(e” 6, 1987, s. 43-67 Th(eme A., Die Burggrafschaft Altenburg. Studien zu Amt und Herrschaft im Ubergang vom hohen zuni spaten Mittelalter, Le(p&(g 2001 T mk w(c& S., Ulice i place Krakowa w ciągu dziejów. Ich nazwy i zmiany postaci, K #ków 1926 T #wk wsk( S., Ołbin wrocławski w XII wieku, RDSG, 20, 1958, s. 69-106 T #wk wsk( S., Taberny płockie na przełomie XI i XII wieku, PH, 53, 1962, s. 731-744 TfeŚtfk D., Formularze czeskie XIII wieku. Rękopisy i filiacje, „Stu)(# Ż ó)ł &'#wc&e" 7, 1962, s. 43-56 T &c(ńsk( M;, Miecz katowski, pręgierz, szubienica. Zabytki jurysdykcji karnej na Dolnym Śląsku (XIII-XVIII w.), W cł#w 2001 Tu ń B., „Liber Antiąuus" kopiarz biskupstwa krakowskiego, W cł#w 1965 (Act# U'(ve s(t#t(s W #t(sl#v(e's(s. H(st (#, 9), s. 65-97 Tu ń B., Najstarszy kopiarz miasta Wrocławia, „Śląsk( Kw# t#l'(k H(st c&' »S bótk#«", 15, 1960, 2, s. 183-191 T m wsk( M., C& w historiografii polskiej istnieje „szkoła Małowista”?, KH, 124, 2017, 1, s. 79-118 T s&k# P., Obraz przestrzeni miejskiej Krakowa XIV-XV wieku (v świadomości jego mieszkańców, K #ków 2001 T s&k# P, Ulica Szewska w Krakowie - miejsce rozboju dokonanego wiosną roku 1497, KHKM, 47, 1999, 1-2, s. 103-111

B(bl( g #f(#

183

U(t& E., Der Kampf um kommunale Autonomie in Magdeburg bis zur Stadtverfassung von 1330, w: Stadt und Stddteburgertum in der deutschen Geschichte des 13. Jahrhunderts, e). B. Tópfe , Be l(' 1976, s. 288-323 Urzędnicy dawnej Rzeczypospolitej XII-XVIII wieku. Spisy, t. 4: Małopolska: wojewódz­ twa krakowskie, sandomierskie i lubelskie, &. 1: Urzędnicy małopolscy XII-XV wieku. Spisy, e). A. Gąs( wsk(, W cł#w 1990 Urzędnicy miejscy Nysy do 1618 roku, p #ć. E. Wółk(ew(c&, T uń 2013 (Sp(s U &ę)'(ków M(ejsk(ch & Obs&# u D#w'ej R&ec& p sp l(tej, Śląsk# ( P m &# Z#ch )'(eg , t. 1: Śląsk, &. 3: N s#) W#lkówsk( A., Obecność cech kancelaryjnych mogilskiego skryptorium w dokumentach królów i książąt polskich oraz ich urzędników do końca XIII wieku, w: Kościół i państwo w dziejach, źródłach i studiach nad przeszłością, e). M. St#wsk(, W# s&#w# 2008, s. 19-46 Warszawa średniowieczna, &. 2, e). A. G(e s&t , W# s&#w# 1975 (Stu)(# W# ­ s&#wsk(e, 19) W#sse W, Die Edition von zwei oberschlesischen Sachsenspiegelhandschriften aus der Universitatsbibliothek zu Krakau, „Obe schles(sches J#h buch" 9, 1993, s. 272-276 W#sse W, Der Sachsenspiegel aus Oppeln und Krakau, „Obe schles(sches J#h buch" 11, 1995, s. 11-33 Webe M., Die Stadt, „A ch(v fu S &(#lw(sse'sch#ft u') S &(#lp l(t(k” 47, 1921, s. 621-772 (p &e) uk w p (. tłum, w: te'że, Gospodarka i społeczeń­ stwo. Zarys socjologii rozumiejącej, tłum. D. L#ch wsk#, W# s&#w# 2002, s. 923 '.) Welt(' M., Das ósterreichische Landrecht des 13. Jahrhunderts im Spiegel der Verfassungsentwicklung, w: Recht und Schrift im Mittelalter, e). P. Cl#sse', S(gm#('ge' 1977 (V t ((ge u') F schu'ge', 23), s. 381-424. Wę)&k( A., Początki reformy miejskiej w środkowej Europie do połowy XIII wieku (Słowiańszczyzna Zachodnia), P &'#ń 1974 Wę)&k( A., Uwagi nad problemem kształtowania się granicy polsko-węgierskiej na Spiszu w średniowieczu na marginesie najnowszych prac J. Beńko, „Sl#v(# A't(qu#” 20, 1973, s. 197-209 W()#wsk( J., Miejskie mury obronne w państwie polskim do początku XV wieku, W# s&#w# 1973 Wien. Geschichte einer Stadt, t. 1: Von den Anfdngen bis zur Ersten Turkenbelagerung (1529), e). P. Cse')es, F. Opl(, W(e' 2001 W(e'c(e & P., Kodeks Baltazara Behema jako kopiariusz. Nowe dyskusje i nowe usta­ lenia, RK, 84, 2018, s. 17-32 W(ś'( wsk( E., Rozwój sieci parafialnej w średniowiecznym Poznaniu, w: Początki i rozwój Starego Miasta (v Poznaniu w świetle badań archeologicznych i urba­ nistyczno-architektonicznych, e). W. Bł#s&c& k, W# s&#w#-P &'#ń 1977, s. 391-404 W(tk wsk# A., Miracula małopolskie z XIII i XIV wieku. Studium źródłoznawcze, „R c&'(k( Hum#'(st c&'e" 19, 1971, 1, s. 29-160

184

B(bl( g #f(#

W(tk wsk# A., Przestrzeli sakralna późnośredniowiecznego Krakowa, w: Ecclesia et civitas. Kościół i życie religijne w mieście średniowiecznym, e). H. M#'(k wsk#, H. Z#emsk#, W# s&#w# 2002 (C l( qu(# Me)(#ev#l(# V# s v(e's(#, 3), s. 37-48 W(tk wsk# M.H., Kinga - Kunegunda, w: Hagiografia polska. Słownik bio-bibliograficzny, t. 1, e). R. Gust#w, P &'#ń 1971, s. 757-772 W(tk wsk# M.H., „Vita sanctae Kyngae ducisse Cracoviensis" jako źródło hagiograficzne, „R c&'(k( Hum#'(st c&'e” 10, 1961, 2, s. 41-164 Wł )# sk( B., Polityka Jana Luksemburczyka wobec Polski za czasów Władysława Łokietka, Lwów 1933 W jc(ech wsk( RK., Ugrupowania polityczne w ziemiach krakowskiej i sandomierskiej w latach 1280-1286, PH, 70, 1979, 1, s. 57-72 Wójc(k M.L., Ród Gryfitów do końca XIII w. Pochodzenie, genealogia, rozsiedlenie, W cł#w 1993 Wółk(ew(c& E., „Viri docti et secretorum conscii”. Personel kancelaryjny Wrocławia w późnymi średniowieczu, „Śląsk( Kw# t#l'(k H(st c&' »S bótk#«” 61, 2006, 1, s. 21-43 W &umsk# B., Kancelaria miasta Krakowa w średniowieczu, K #ków 1995 W &umsk# B.( Sądownictwo miejskie w średniowiecznym Krakowie, RK, 67, 2001, s. 5-11 W &umsk( J., Hodowla w średniowiecznym Krakowie, w: Czas, przestrzeń, praca w dawnych miastach. Studia ofiarowane Henrykowi Samsonowiczowi w sześć­ dziesiątą rocznicę urodzin, e). A. W b(s&, M. T m wsk(, W# s&#w# 1991, s. 431-435 W &umsk( J., Kraków - miasto na prawie polskim i jego lokacja na prawie magde­ burskim, „K & s&t f ” 26, 2008, s. 9-20 W &umsk( J., Kraków do schyłku wieków średnich, K #ków 1992 W &umsk( J., Kraków średniowieczny jako ośrodek produkcji i handlu tekstyl­ nego, w: Z przeszłości Krakowa, e). J. M#łeck(, W# s&#w#-K #ków 1989, s. 25-49 W &umsk( J., Lokacja czy lokacje Krakowa na prawie niemieckim?, w: Kraków. Nowe studia nad rozwojem miasta, e). J. W &umsk(, K #ków 2007, s. 121-151 W &umsk( J., Miasta w życiu politycznym Polski średniowiecznej, w: Studia nad dziejami miast i mieszczaństwa w średniowieczu. Studia ofiarowane Profesorowi Antoniemu Czachorowskiemu w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin i czterdziesto­ lecie pracy naukowej, e). R. C&#j#, J. T#')eck(, T uń 1996, s. 29-42 W &umsk( J., Państwowa gospodarka solna do schyłku XIV wieku, K #ków 1968 W &umsk( J., Przemiany w organizacji wytwórczości tekstylnej do schyłku XIII wieku, w: Zarys historii włókiennictwa na ziemiach polskich do końca XVIII wieku, e). J. K#m(ńsk#, I. Tu '#u, W cł#w 1966, s. 54-61 W &umsk( J., Roman Gródecki o średniowiecznym Krakowie, RK, 49, 1978, s. 5-26 W &umsk( J., Rozwój sieci miejskiej w Małopolsce w średniowieczu i u progu czasów nowożytnych, KHKM, 28, 1980, 3, s. 363-372 W &umsk( J., Tkactwo małopolskie w średniowieczu, W# s&#w#-K #ków 1972

B(bl( g #f(#

185

W smulek J., Przejawy religijności mieszczan krakowskich na podstawie XIV-wiecznych testamentów i zapisów pobożnych, „O) )&e'(e ( Ref m#cj# w P lsce" 54, 2010, s. 85-126 W smulek J., Testamenty mieszczan krakowskich (X1V-XV wiek), W# s&#w# 2015 Z#(t& E., Badania archeologiczne w Sukiennicach i na Rynku Głównym w Krakowie, „K & s&t f ” 28, 2010-2011, 1, s. 199-264 Z#(t& E., Osadnictwo wczesnośredniowieczne na terenie Krakowa, w: Kraków w chrze­ ścijańskiej Europie X-XI1I w. Katalog wystawy, e). E.M. F( let, Z. M(śt#l, K #ków 2006, s. 221-272 Z#jch wsk( S., Bolko I, książę opolski - próba rysu biograficznego, „Zes& t N#uk we W żs&ej S&k ł Pe)#g g(c&'ej w Op lu. H(st (# Śląsk#" 1, 1966, s. 23-60 Z#k &ewsk( S., ec.: Z#ch wsk( S., Kraków biskupi, RK, 8, 1906, s. 103-128, w: KH, 21, 1907, 2-3, s. 448-456 Z#łęsk# M., Wójtostwa dziedziczne w miastach Małopolski w późnym średniowieczu (studium historyczno-prawne), W# s&#w# 2005 Z#')e H., Das Rotę Buch der Stadt Górlitz (1305-1416), Le(p&(g 1929 Z# emsk# H., Miejsca kaźni w Krakowie w XIV-XVI wieku, KHKM, 40, 1992, 3, s. 305-312 Z# emsk# H., Żydzi w średniowiecznej Polsce. Gmina krakowska, W# s&#w# 2011 Z)#'ek M., Proces implantacji opactwa cystersów w Mogile, „N#s&# P &es&ł ść” 96, 2001, s. 515-549 Z)#'ek M., Szkoły i studia dominikanów krakowskich w średniowieczu, W# s&#w# 2005 Z)#'ek M., W sprawie procesu fundacyjnego opactwa w Mogile, „N#s&# P &es&ł ść” 94, 2000, s. 85-118. Z(e't# # B., Die deutsche Einwanderer in Polen vom 12. bis zum 14. Jahrhundert, w: Die deutsche Ostsiedlung des Mittelalters ais Problem der europdischen Geschichte. Reichenau Vortrdge 1970-1972, e). W. Schles('ge , S(gm# ('ge' 1975 (V t #gc u') F schu'ge', 18), s. 333-348 Z(e't# # B., Das Deutsche Recht (ius Teutonicum) und die Anfdnge der stddtischer Autonomie, w: Autonomie, Wirtschaft und Kultur der Hansestadte. Johannes Schildhauer zum 65. Geburtstag, e). K. F (t&e, We(m# 1984 (H#'s(sche Stu)(e', 6), s. 94-100 Z(e't# # B., Działalność lokacyjna jako droga awansu społecznego w Europie środkowej XII-XIV w., „Śląsk( Kw# t#l'(k H(st c&' »S bótk#«” 36, 1981, 1, s. 43-57 Z(e't# # B., Henryk Brodaty i jego czasy, w ). 3, W# s&#w# 2006 Z(e't# # B., Konflikty narodowościowe na pograniczu niemiecko-słowiańskim w XIII-XIV w. i ich zasięg społeczny, PH, 59, 1968, 2, s. 197-213 Z(e't# # B., Przełom w rozwoju miast środkowoeuropejskich w pierwszej połowie XIII w., PH, 67, 1976, 2, s. 219-243 Z(e't# # B., Przemiany społeczno-gospodarcze i przestrzenne miast w dobie lokacji, w: Miasta doby feudalnej w Europie środkowo-wschodniej. Przemiany społeczne a układy przestrzenne, e). A. G(e s&t , T. R sl#' wsk(, W# s&#w# 1976, s. 67-97

186

B(bl( g #f(#

Z(e't# # B., Z dziejów organizacji rynku w średniowieczu. Ekonomiczne podstawy „weichbildów" w arcybiskupstwie magdeburskim i na Śląsku w XII-XIII wieku, PH, 64, 1973, s. 681-696 Z(e't# # B., Źródła i geneza „prawa niemieckiego" („ius Teutonicum”) na tle ruchu osad­ niczego w Europie zachodniej i środkowej w XI-XII w., PH, 69, 1978, 1, s. 47-74 Żeml(ćk# J., Die Stddtepolitik Johanns von Luxemburg im Kónigreich Bóhmen, w: Johann der Blinde. Graf von Luxemburg, Kónig von Bóhmen 1296-1346, e). M. P#ul , Luxembu g 1997, 255-262 Ze el(k R., Najstarsze godło Wrocławia. O pieczęci miejskiej z 1261/1262 roku i sym­ bolice dwugłowego orła, w: Z Gorzanowa w świat szeroki... Studia i materiały ofiarowane profesorowi Arno Herzigowi w 70-lecie urodzin, e). K. Ruch'(ew(c&, M. Z bu #, W cł#w 2007, s. 131-138 Ze el(k R., Uposażenie i stan majątkowy urzędników kancelarii miejskich na Śląsku (do 1350 r.), „Act# U'(ve s(t#t(s W #t(sl#v(e's(s. H(st (#” 82, 1991, s. 93-110 Zmu)&k( P., Studium podzielonego Królestwa. Książę Leszek Czarny, W# s&#w# 2000 Żuk wsk( P.M., Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. 2: 1780-2012, e). D. M#lec, K #ków 2014

THE BIRTH OF COMMUNAL TOWN. POLITICAL STRUCTURES, SPATIAL FRAMEWORK AND ECONOMIC BASES OF CRACOW IN THE THIRTEENTH CENTURY ABSTRACT

Th(s stu) p ese'ts the p cess f f m#t( ' f # mu'(c(p#l(t (' C #c w (' the th( tee'th ce'tu . The #uth )ef('es the t(tle c mmu'#l t w' (' efe e'cc t the )ef('(t( ' f s -c#l!e) Weste ' c(t f mul#te) b M#x Webe . Acc )('g t th(s p pul# c 'cept, the m st (mp t#'t )(st('ct( ' betwee' the Weste ( Occ()e't#l) #') E#ste ' ( O (e't#l) c(t (s (ts p l(t(c#l #ut ' m . Usu#ll; the P l(sh l(te #tu ę ' the subject (')(c#tes #s the #ctu#l pe'('g f the p cess f f m('g # mu'(c(p#l(t (' C #c w the supp ess( ' f the s -c#lle) ebell( ' f M# Albe t f 1311-1312, # ebell( ' f C #c w t w'sme' #g#('st Duke Wł#) sł#w I the Sh t. It w#s #ccepte) th#t 'l the #b l(t( ' f he e)(t# m# #lt #fte the supp ess( ' of M# Albe fs mut(' m#)ę (t p ss(ble t p l(t(c#ll st e'gthe' the p s(t( ' f C #c w self-g ve 'me't, th#t (s the mu'(c(p#l c u'c(l. C 't # t th(s st#'ce, the #uth # gues th#t the ebell( ' f 1311-1312 m# ke) the f('#ł #the th#' ('(t(#l )#tę f the f( st, )(ml l(t b the s u ces, st#ge f the f m#t( ' f c mmu'#l t w' (' C #c w. The f( st ge ms f C #c w self-g ve '('g c mmu'(t we e est#bl(she) #s e# l #s the f( st h#lf f the th( tee'th ce'tu , #') the( c 's l()#t( ' w#s m#)ę whe' the t w' w#s ch# te e) u')e the M#g)ebu g L#w (' 1257. The )evel pme't f the u b#' c mmu'(t #ccele #te) #t t(mes f we#ke'e) sup eme #uth (t (' Lesse P l#') (M#ł p lsk#) eg( ' (' the l#st qu# te f the th( tee'th #') e# l f u tee'th ce'tu , #') w#s b ught t #' #b upt h#lt )ue t c 's l()#t( ' f te (t (#l p we b Duke Wł#) sł#w the Sh t. The t(tle t #'sf m#t( 's we e ('te p ete) f m th ee mutu#ll c mpleme't# pe spect(ves. Ch#pte 'e )(scusses the c st#ll(s#t( ' (' C #c w f #' u b#' c mmu'(t #s # leg#ł p l(t(c#l e't(t w(th (ts w' ju)(c(#l #') self-g ve '('g s stem, w(th )ef('(te p l(t(c#l #sp( #t( 's. Ch#pte tw p ese'ts the p cess f te (t (#l sh#p('g f ch# te e) c mmu'(t , w(th cle# l )ef('e) b )e s #') (ts w' ch# #cte (st(c chu ch t p g #ph #') u b#' t(ssue. Ch#pte th ee (s )ev te) t the ge'es(s f the c mmu'#l t w' #s # pecul(# “e'te p (se", th#t (s

188

Abst #ct

the ce't e f #ut ' m us c mme c(#l #') m#'uf#ctu ('g #ct(v(t(es, the ce't e f C#p(t#l c 'ce't #t( ', #') #' ('st(tut( 's w(th (ts w' we#lth #') f(sc#l s stem. The l#st ch#pte ec 'st ucts the c u se #') c 'seque'ces f M# Albe fs ebell( '. The #uth )em 'st #tes th#t the supp ess( ' f the ev lt esulte) ' t 'l (' the b e#k('g f c mmu'#l #sp( #t( 's f C #c w bu ghe s but #ls )ete m('e) C #c w pl#ce w(th(' the s c( -p l(t(c#l st uctu es f the P l(sh m '# ch f # l 'g t(me.

Translated by Grażyna Waluga

INDEKS OSÓB

Abraham Władysław 54, 56, 138 A)#m & K m w#, sę)&(# kl#s&t u m(ech wsk(eg 115 A)#m, p ep & t k #k wsk( 83 A)#m, p b s&c&, k#' '(k w cł#wsk( 83 Adamczewski Marek 39 Adamczyk Jacek 8 Adamska Anna 38, 135, 144 Albe t, wójt k #k wsk( 10, 12, 28, 29, 32, 41-43, 46, 52, 54, 57, 59-62, 74, 83, 84, 92, 104, 106, 111-114, 120, 121, 129, 131, 133, 136, 137, 140, 144, 145 Albe t, żup'(k 119 Alb echt, #bp M#g)ebu g# 39 Am Ende Bernhard 38 Ameisenowa Zofia 13 Am lej & Much w#, #jc# k #k wsk( 134 Andrulewicz Henryk 48 A') &ej, #jc# k #k wsk( 35 Antonin Robert 129 Antosiewicz Klaudia 76, 81 Appelt Heinrich 79 A ' l), kup(ec (k #k wsk(?) 21 A ' l), p ep & t kl#s&t u N be t#'ek w Zw(e & ńcu 40, 109 Balińska Grażyna 64, 87, 94 Bałuk-Ulewiczowa Teresa 22 Bałus Wojciech 136, 137 Banaszkiewicz Jacek 15, 16

Barański Marek 54, 121 Barcik Synieon Józef 84 Bardach Juliusz 9 Bartel Wojciech M. 8 Bartoszewicz Agnieszka 38, 93, 105, 126 Barycz Henryk 7, 103 Bąkowski Klemens 66 B hem B#lt#&# , p(s# & m(ejsk( k #k wsk( 13, 29, 33, 53, 107 Beiersdorf Zbigniew 82, 127 Bel# IV, k ól Węg(e ( Ch w#cj( 102, 104 Beńko Jan 22 Bestmann Uwe 120 Betlej Andrzej 136 Białkowski Leon 114 Bicz-Suknarowska Maria 74 Bielińska Maria 116 Bielowski August 15, 49, 50, 90. 129, 133, 143 Bieniak Janusz 28, 29, 50, 91, 97, 132, 142 Biskup Marian 11, 20, 91 Błaszczyk Włodzimierz 26, 79 Błaziak Maria 16 Bobowski Kazimierz 87 Bobrzyński Michał 10, 29, 131 Bochenek Marta 65 B ecjus& (A'(c(us M#'l(us Seve ('us B eth(us), f(l & f 26 B guchw#ł, sp w(e)'(k św. K('g( 103 Bogucka Maria 10, 138 Bogucki Ambroży 53, 73, 113

" P '(ew#ż '(c uk#&#ł# s(ę jes&c&e p(e ws&# c&ęść Urzędników miejskich Krakowa p & jęt p(s w'(ę (m( ' ( '#&w(sk m(es&c&#' k #k wsk(ch &#: M. St# & ńsk(, Krakowska rada miejska w średniowieczu, K #ków 2010.

190

I')eks sób

B lesł#w, ks(ążę p lsk(, st# st# c&esk( 81, 129, 133, 134 B lesł#w II, ks(ążę m#& w(eck( 50, 107, 108 B lesł#w V Wst )l(w , ks(ążę k #k wsk( ( s#') m(e sk( 21-23, 28, 32-34, 36, 40, 42, 46, 48, 55, 67-71, 76-78, 97, 102, 105, 111, 116, 117 Boockmann Hartmut 140 Borowiejska-Birkenmajerowa Maria 86 B us F(l(p, s ' Ge # )#, s łt s m )l'(ck( 111 B us Ge # ) (Ge #l)), m(es&c&#'(' ( #jc# k #k wsk(, &#s#)źc# ( wójt m(e­ ch wsk( 53, 104, 109-111, 113-115 B us He' k, b #t Ge # )#, m(es&c&#'(' k #k wsk( 53, 109, 110, 113, 114 B us J#' (J#śk ), s ' Ge # )#, s łt s m )l'(ck(, ł#w'(k k #k wsk( 110, 111, 114, 134 B us M(k ł#j, s ' He' k#, s łt s p #') c(ńsk( 114 B us P( t , s ' Ge # )#, s łt s m )l­ '(ck( 111, 114 Bracha Krzysztof 79 B #'t Hej'c&k , m(es&c&#'(' k #k wsk( 106, 121 B #'t T lm#', m(es&c&#'(' k #k wsk(, żup'(k lkusk( 106, 121 Brojer Wojciech 64, 79 Bruhns Hinnerk 7 Bruździński Andrzej 78 Buchel, &eż'(k, ł#w'(k k #k wsk( 52 Buchel He'c&e, &eż'(k, ł#w'(k k #k w­ sk( 52 Bucichowski Wacław 35 Buczek Karol 8, 9, 95 Budka Włodzimierz 37 Budkowa Zofia zob. Kozłowska-Budkowa Zofia Bujak Franciszek 8, 25 Buko Andrzej 77, 80 Bukowski Marcin 94 Bukowski Waldemar 11,31, 35, 36, 61, 111 Bulach Doris 63 Bu ch# ), kup(ec (k #k wsk(?) 21 Buschmann Peter 138

Busko Cezary 19, 63, 65, 79, 86, 87, 97, 124, 127, 141 Callies Horst 7 Carter Francis W. 95 Cctwiński Marek 114 Chmiel Adam 13, 37, 48, 49, 137 Chrzanowski Tadeusz 74 Chudziakowa Jadwiga 124 Cieśla Irena 95, zob. też Rabęcka-Brykczyńska Irena Classen Peter 30 Csendes Peter 140 Czaja Roman 20, 34, 46, 48, 79, 96, 106 Czerner Rafał 64, 87

Ćwikliński Ludwik 16, 35, 113

Dąbrowski Jan 10, 14, 16, 55, 56, 66, 83, 98, 113, 132 Dąbrówka Andrzej 15 Debus Friedhelm 43 Dekański Dariusz Aleksander 75, 77 Deptuła Czesław 15, 54 Dereń Marek 124 Derwich Marek 42, 43, 75, 77, 97 Dilcher Gerhard 139 D( '(& , kup(ec k #k wsk( 21, 97 Distler Eva-Marie 138 Długopolski Edmund 10. 32, 55-57, 61, 83, 110, 113, 129-134 Długosz Alfons 105 Dług s& J#' 15, 52, 68, 69, 74-76, 78. 80, 82, 111, 112, 127, 131-133 D bech(' D b(esł#w 73 D b(esł#w, k mes 73, & b. też D b(e­ sł#w, sk# b'(k k #k wsk(, p )sę)ek ( sę)&(# k #k wsk( D b(esł#w, sk# b'(k k #k wsk(, p )sę­ )ek ( sę)&(# k #k wsk( 73 Domaga la Tadeusz 46 D '#t El(us& 84 D #b t#, m(es&c&#'(' k #k wsk( 21 Drelicharz Wojciech 15, 16, 48-50, 56 Dryja Sławomir 86 Dworzaczek Włodzimierz 115

I')eks sób

Dworzak Agata 136 Dygo Marian 46, 125 Dymmel Piotr 38 D tm# W łk, m(es&c&#'(' w cł#wsk(, &#s#)źc# K #k w# ( Sk#ł 24, 33, 71, 110, 116 D t k, k #w(ec, #jc# k #k wsk( 52 D&(e &w#, f #'c(s&k#'(' k #k wsk(, k '(k# & 15, 143 Dziwik Kazimierz 104

Ebel Friedrich 30 Eckhardt Karl August 47 Eichler Ernst 24 Emler Joseph 118, 127 Emlet#, ż '# R('e #, kupc# k #k w­ sk(eg 21 Engel Evamaria 11, 106, 138 E'gelbe t, p#t kl#s&t u C ste sów w M g(le 37, 43, 99 Ennen Edith 11 Estreicher Stanisław 7, 8, 13, 24, 25, 27-29, 107, 116, 117, 137 Euf & '#, ks(ęż'# kuj#wsk# 127, 128 Ewald Wilhelm 47 Fabijański Władysław 59 Falkowski Wojciech 12, 20, 64, 105 Fijałek Jan Nepomucen 85 F(l(p, #jc# k #k wsk( 36 Firlet Elżbieta Maria 65 Florek Marek 30, 50, 80, 81 Fokt Krzysztof 45 Follprecht Kamila 86 F #'c(s&ek, k#'cle & k#te) k #k wsk(ej 43 Freitag Werner 139 Fried Johannes 115 Friedberg Marian 22, 75 F (se H#'us&, m(es&c&#'(' k #k wsk( 98 Fritze Konrad 10, 106, 138 Fritze Wolfgang H. 26 F c&k Ku &wu st, m(es&c&#'(' k #­ k wsk( 106 F )e k, k m '(k K ólestw# P lsk(eg 140

191

F )e k, m(es&c&#'(' ( m('ce & k #k w­ sk( 117, 119 F )e k I B# b# ss#, ces# & 115 F )e k 1 N(eust #s& ' , l#')g #f Tu­ 'g(( 139 F )e k II H hc'st#uf, ces# & 38, 138 F )e k III P(ęk' , ks(ążę Aust (( ( St (( 140

G#ll Ebe h# ) 51 G#ll S& m ' 51 Gałczyński Radosław S. 109, 132 Gałuszka Tomasz OP 16, 35, 37, 82, 113 Garbacik Józef 102 Garbacz-Klempka Aldona 124 Garber Klaus 30 Gawęda Stanisław 104 Gawlas Sławomir 9, 11, 16, 19, 20, 28, 29. 31, 39, 53-58, 63, 64, 67. 69. 71, 76, 79, 80, 82, 86, 87,91, 95, 96, 99, 102, 113, 127, 129, 130, 132, 133, 136, 138, 139, 141-144 Gąsiorowska Patrycja 136 Gąsiorowski Antoni 11, 60, 66, 73, 99, 109, 114, 137, 142 Ge)k St(lv t, m(es&c&#'(' ( ł#w'(k w cł#wsk(, wójt w cł#wsk(eg N weg M(#st#, &#s#)źc# k #k wsk( 24, 116 G(e #s&, m(es&c&#'(' k #k wsk( 104, & b. też B us Ge # ) Ge l#ch v ' Culpe', wójt w(el(ck( 61, 120, 138 Gessele' K ' #) 15, 49, 56, 133, 143 Geuenich Dieter 43 Giergiel Tomislaw 30, 81, 100 Gierszewski Stanisław 34 Gieysztor Aleksander 9, 19, 26, 64, 95, 104, 108 Gliński Waldemar 81 Głowa Wojciech 65, 86, 87, 97 Główka Dariusz 20 G ćw(', m(es&c&#'(' k #k wsk( 33, 71 Goerlitz Theodor 39, 41, 45 Goetze Jochen 38 Golachowski Kazimierz 14

192

I')eks sób

Goliński Mateusz 12, 17. 19, 23, 24, 42, 51, 63, 87, 94, 96, 100, 105, 106, 115, 116, 123, 126-128, 141 Gołembnik Andrzej 77 Gołubiewowa Zofia 80 G sł#w, kup(ec k #k wsk( 21 G tf ) & N s 42 G tf ), s ' A ' l)# &e Śles('#, m(es&­ c&#'(' k #k wsk( 109 Górzyński Sławomir 21 Graber Tom 45 Grabowska Anna 10 G #b wsk( Amb ż 13, 29, 107 Grabowski Janusz 108 Grafimann Antjekathrin 38, 44 Gródecki Roman 10, 25, 36, 47. 101, 105, 107, 112, 113, 116, 118, 119 Grodziski Stanisław 8 Groth Andrzej 34 Grubka Marek 77 Grulkowski Marcin 43 Grunhagen Colrnar 94 G f('# H#l(ck#, ks(ęż'# k #k wsk# 49, 112, 121 G &eg & IX (Ug l(' )( C 't( )( Seg'(), p#p(eż 68 G &eg & Żeg c(c & T p ów, )&(e)&(c M )l'(k 72, 83 Grzybkowska Teresa 86 Grzybkowski Andrzej 86 Grzybowski Stanisław 14 G & m(sł#w#, ks(ęż'# k #k wsk# 22 Guglielmotti Paola 139 Gumowski Marian 34, 49, 58, 59, 118, 137 Gumpe', kuś'(e &, ł#w'(k k #k wsk( 52 Gust#w Romuald 103 Gw() ', leg#t p#p(esk( 84 Hadamik Czesław 55, 67 Haisig Marian 91, 93 Halaga Ondrej R. 106, 141 H#'k & Z#w(ch stu, m(es&c&#'(' k #­ k wsk( 106 Hardt Matthias 63 H# tl(b, #jc# k #k wsk( 37 Hassę Claus-Peter 38

Hauziński Jerzy 28, 142 He('em#' & Much w#, m(es&c&#'(' k #k wsk( 74 Hej'us& W(' ch, m(es&c&#'(' k #k w­ sk( 106 Helbig Herbert 26 He'c&e &e Św()'(c , &eź'(k, ł#w'(k k #k wsk( 52 He' k, m(es&c&#'(' k #k wsk( 121 He' k, m(es&c&#'(' lkusk(, &#s#)źc# Z(m' ) łu 121 He' k, m(es&c&#'(' p &'#ńsk( 99 He' k, p(s# & m(ejsk( k #k wsk( 40, 41, 43 He' k, p ep & t kl#s&t u B ż g bców w M(ech w(e 111, 113, 117 He' k, #jc# k #k wsk( 37 He' k, wójt k #k wsk(, b #t wójt# Albe t# 28, 92, 110, 112, 113, 120 He' k, wójt k #k wsk(, jc(ec wójt# Albe t# 111, 112 He' k & B ((cke' 42 He' k & D 'bu g#, #jc# k #k wsk( 134 He' k & H he'h#use', #jc# k #k wsk( 47, 134 He' k & M((lhe(m 42 He' k &e Słup#, m('ce & ks(ążęc 115 He' k I B )#t , ks(ążę śląsk( 21, 76, 87 He' k III, ks(ążę gł g wsk( ( w(elk ­ p lsk( 141 He' k III B(#ł , ks(ążę w cł#wsk( 115 He' k IV P #w (P bus), ks(ążę w cł#wsk( ( k #k wsk( 30, 40, 50, 51, 53, 90, 104, 110, 113, 116, 117, 126, 129 He' k It#l(k 127 He' k Su)e m#', m(es&c&#'(' k #k w­ sk( 47, 92, 106, 110 He b ), )&(ek#' s#') m(e sk( 60 Herlihy David 96 He m#' & R#c(b &#, #jc# k #k wsk( 134 Hertel Gustav 38 Hoffmann Erich 38 Hoffmann Richard C. 70, 96, 141

I')eks sób Homeyer Carl Gustav 27, 45 Hryszko Rafał 120

I)&( (G(lles) & Tuskulum, bp, leg#t p#­ p(esk( 68 Inglot Stefan 120 I'' ce't IV (S('(b#l) F(esch(), p#p(eż 78 Irgang Winfried 25 Irsigler Franz 7, 120 Isenmann Eberhard 11 Is('b lt, &#s#)żc# ( wójt w(el(ck( 98, 104, 110 Iw O) wąż, k#'cle & Les&k# B(#łeg , bp k #k wsk( 65, 67, 75, 76, 78, 80 J#cek O) wąż św. 35 J#)w(g#, ks(ęż'# k#l(sk#, k ól w# P lsk( 132 Jaglarz Maria 57, 93, 103 Jahnke Carsten 38 J#kub, m(es&c&#'(' k #k wsk( 110 J#kub, m(es&c&#'(' ' sk(, &#s#)żc# k #k wsk( 24, 116 J#kub, #jc# k #k wsk( 36 J#' G#śk ), wójt k #k wsk(, &#s#)żc# w(el(ck( 74, 83 J#', #jc# k #k wsk(, b #t wójt# Albe t# 46, 112 J#', s ' Ge # )# (B us#?) 110 J#', wójt k #k wsk(, b #t wójt# Albe t# (?) 46. 111, 112 J#' & Dąb ówk( 15, 49, 56, 133, 143 J#' &w. B g#c&em, m(es&c&#'(' ( #jc# N weg Sąc&# 121, 122 J#' I Luksembu sk(, k ól C&ech 118, 129, 140 J#' G t w(c, bp k #k wsk( 77 J#' P#lec, p(s# & m(ejsk( k #k wsk( 40 Janczak Julian 105 Janeczek Andrzej 19 Janicke Karl 39 J#'(ck( M# ek 17 Jankuhn Herbert 7, 34 Jasiński Kazimierz 79, 115, 116, 142 Jasiński Tomasz 44, 80, 106, 108

193

J#śk , m(es&c&#'(' k #k wsk(, &#s#)żc# ( wójt w(el(ck( 46, 61, 98, 104, 110 J#śk , #jc# k #k wsk( 37 Jaworska Aleksandra 43 Jaworski Tomasz 115 Jecht Richard 45 Jelonek-Litewka Krystyna 86 Jenks Stuart 93 Jodłowski Antoni 104 Johanek Peter 7, 47, 139 Jop Robert 22, 30, 43,81, 100 Jureczko Andrzej 16. 21, 78, 104, 115, 138 Jurek Tomasz 9, 31, 38, 39, 42, 47, 49-51, 53, 55, 63, 71, 79, 95, 128, 141-143 Kaczmarczyk Kazimierz 14 Kaczmarczyk Zdzisław 26, 67 Kaczmarek Michał 79 Kaeber Ernst 25 Kajzer Leszek 55, 63 Kamińska Janina 102 Kamińska Krystyna 24, 47 Karczewski Dariusz 37, 84 K# l I R be t, k ól Węg(e ( Ch w#cj( 141 K#sj ) (Fl#v(us M#g'us Au el(us C#ss( ) us) 26 K#t ' St# s& (M# cus P c(us C#t ) 84 Kazimierski Józef 108 K#&(m(e &, ks(ążę b t msk( 117, 119 K#&(m(e & III W(elk(, k ól P lsk( 27, 61, 92, 114, 122, 125, 127, 129, 140 Kec&e D tm# , p#t cjus& k #k wsk(, &#s#)żc# B ' w(e W(elk(ch ( M#ł ch 83, 109 Kec&e G tf ), m(es&c&#'(' k #k wsk( 105, 106 Kec&e He' k, #jc# k #k wsk( 111 Kec&e K st ', p#t cjus& k #k wsk(, &#s#)żc# B ' w(e W(elk(ch ( M#ł ch 83, 109 Kejr Jiri 140 Kętrzyński Wojciech 16, 21, 91, 103, 132 K(el(s(ńsk( K#jet#' W('ce't 37, 59 Kiersnowski Ryszard 125 Kierst Władysław 137

194

I')eks sób

K('g# św., ks(ęż'# k #k wsk# ( s#') ­ m(e sk# 16, 22, 33, 70, 78. 117, 132 Kiryk Feliks 22, 23, 30. 55, 58, 59, 67.81, 82, 100, 102, 103. 105, 109, 121, 122 Kizik Edmund 96 Kleme's V (Be t #') )e G t), p#p(eż 132 Kliś Zdzisław 78, 84 Kłoczowski Jerzy 75, 76, 84 Kłodziński Adam 56, 57, 129 Kóbler Gerhard 34 Kocka Jurgen 7 Koczerska Maria 8, 15, 74 Kolak Wacław 74 Kolnikova Eva 118 Kołodziejczyk Ryszard 105 Komorowski Waldemar 92-94, 124 Konczewski Paweł 93 K ' #), m(es&c&#'(' k #k wsk( 21 C ' #), ce &, s ' W(tk#, &#s#)źc ( wójt# s#') m(e sk(eg 57, 115 K ' #) )e W()e, m(es&c&#'(' w cł#w­ sk( 34 K ' #) & Op l#, ' t# (us& bp# w cł#w­ sk(eg T m#s&# II 29, 45 K ' #) Sp(c m( , m(es&c&#'(' k #k wsk( 115 Kopicki Wiesław 101 Kopiński Krzysztof 106 Korn Georg Anton Werner 84, 126 Kom Otto 44 Korta Wacław 51, 115 Kowalenko Władysław 95 Kowalewicz Henryk 119, 144 Kowalska Barbara 82, 103 Kowalski Gerard 14 Kowalski Krzysztof Maciej 91 Kowalski Marek Daniel 74 Kozłowska-Budkowa Zofia 14-16, 28, 43, 54, 56, 57, 68, 75, 116, 132, 133 Kras Paweł 15, 80 Krasnowolski Bogusław 66, 71, 72, 82, 85, 86, 88, 93, 127, 136 Krause Paul 44 Kriegseisen Wojciech 8 Kroeschell Karl 30

Krukiewicz Barbara 19, 63 Krzyżaniakowa Jadwiga 31 Krzyżanowski Józef 22 Kubinyi Andras 141 Kućera Matiiś 119 Kucner Alfred 41, 45 Kuczyński Stefan Krzysztof 55, 87, 97, 136, 142 Kuhn Walter 22, 70 Kunkel Robert 81 Kuraś Stanisław 22, 26 Kiirbis Brygida 71 Ku p#t'(ck( Ew# st 15, 49, 56, 133, 134, 143 Kurowski Robert 104 Kurtyka Janusz 56, 61. 72, 131, 141 Kusternig Andreas 140 Kutrzeba Stanisław 30, 100, 103, 107, 122, 125, 126 Laberschek Jacek 65, 66, 70, 72, 73, 109—111 Labuda Gerard 9, 16, 75, 76, 95 Lachowska Dorota 7 Lalik Tadeusz 30, 50, 63, 80 Lasek Piotr 92 Lasota Czesław 87, 127 Laudage Marie-Luise 93 Lazzarini Isabella 139 Leciejewicz Lech 63 Lehr-Spławiński Tadeusz 95 Leist Winfried 139 Lepiarczyk Józef 83 Lesiński Bogdan 109 Leszczyńska-Skrętowa Zofia 65, 66, 74, 109, 110 Les&ek B(#ł , ks(ążę p lsk( 20, 67, 69, 70, 763 Les&ek C&# ' , ks(ążę s(e #)&k(, k #k w­ sk(, s#') m(e sk( 30, 34, 36, 38-40, 47-53, 55, 59, 71-73, 81-83, 88, 89, 91,98, 100, 101, 104, 110, 112, 117, 123, 126, 129, 141, 143 Leśniak Franciszek 16, 21, 78, 104, 138 Lichończak-Nurek Grażyna 11, 24, 86 Liniecki Tomasz 92, 93

I')eks sób Loenertz Raymond-Joseph 35 Lohman Wanda 101 Liibke Christian 20 Łuck Heiner 24 Ludat Herbert 34 Lu)w(k, p#t kl#s&t u N be t#'ów '# Ołb('(e 115 Lup l), #jc# k #k wsk( 37 Lutk & T k# , w(elk &ą)c# k #k wsk( 72 Lutterbeck Michael 38

Łukacz Marek 92, 93 Łysiak Ludwik 22, 27 Maciakowska Zofia 79 Maciejewski Jacek 141 Magdefrau Werner 139 Maik Jerzy 34 Maisel Witold 25, 26, 32, 123, 139, 140 Majewski Kazimierz 91 Malec Dorota 8 Maleczyński Karol 9, 71, 100 M#łg &#t#, có k# R('e #, kupc# k #­ k wsk(eg 21 Malowist Marian 96 Manikowska Halina 12, 17, 63, 64, 94, 105 M# c(' & K #k w#, s łt s M(ch#ł w(c 111 M# c(', lek# &, s ' R(' l)# & K #k w# 110, 117 Marecki Edward 49 M# ek, m(es&c&#'(' k #k wsk(, wójt s#') m(e sk(, s ' m('ce &# M# k#, b #t Rupe t# 42, 58, 110, 118, 119 M# ek, m('ce & k #k wsk(, jc(ec M# k# ( Rupe t# 57, 58, 118, 119 M# ek, w jew )# k #k wsk( 21, 76, 97 Marszalska Jolanta Małgorzata 76 Martin Thomas Michael 139, 140 Marzec Andrzej 28, 42, 56, 57,60,61, 110, 111, 114, 119, 131, 132, 141 Matuszewski Józef 67 Maurer Helmut 138 Mazur Zygmunt 34, 48, 82, 89

195

Mączka Adam 84 Meier Christian 7 Menzel Josef Joachim 26, 70 Michalska-Bracha Lidia 55 Michałowski Roman 54, 67 Mieszkowski Karol 22 M(k ł#j M#'e'tc & Ge'u(, wójt w(el(ck( 120 M(k ł#j Rus(' 121 M(k ł#j & M(k ł w#, k#pel#' w jew ) s#') m(e sk(eg T m(sł#w# & M k ­ sk# 114 M(k ł#j & Z#w(ch stu, #jc# k #k wsk( 134 Mikulski Krzysztof 106 Mikuła Maciej 24, 27, 30, 45 M( sł#w &w. R że' 43, 57, 74 Miskimin Harry Alvin 96 Miśtal Zuzanna 65 Mitkowski Józef 46, 66, 74, 111, 112 Mlynarska-Kaletynowa Marta 79, 87 Molenda Danuta 67, 103-106 M c P( t , m(es&c&#'(' ( #jc# k #k w­ sk( 40, 109, 134 Mostert Marco 144 Możejko Beata 34 Mroczek Rafał 108 Mrozowicz Wojciech 42, 97, 119 Mrozowski Przemysław 81, 108 Mśc(wój, sę)&(# &(emsk( 114 Muczkowski Józef 94 Miiller-Luckner Elisabeth 141 Miinch Henryk 68 Munzinger Mark R. 27 Musilek Martin 140 Musk#t# J#', bp k #k wsk( 43, 54, 56-58, 60, 61, 73, 74, 81, 88, 109, 112, 120, 129, 135, 138, 143 Myśliwski Grzegorz 64, 88, 96, 103

N#'ke , bp k #k wsk( ( w cł#wsk( 74, 84, 85 Niemiec Dariusz 55, 64, 72 Niewalda Waldemar 54, 74, 86, 124 Niewiński Andrzej 75 Nippel Wilfried 7

196

I')eks sób

Niwiński Mieczysław 8, 22, 23, 32, 111, 137 Noga Zdzisław 11, 16, 17, 21, 25, 35, 36, 46, 67, 78, 100, 104, 107, 122, 138, 140 Nowacki Bronisław 129 Nowacki Dariusz 85 Nowak Zenon Hubert 142 Nowakowski Tomasz 42, 46, 50, 53, 113, 129, 135, 141 Obara-Pawłowska Anna 118 Okniński Piotr 30, 37, 38, 40-42, 44, 50, 55, 58. 80, 93 Ol) & ch & B sk v(c, st# st# c&esk( 112, 120 Opli Ferdinand 7, 115, 140 Oppitz Ulrich-Dieter 27, 30, 45 Orzechowski Kazimierz 31, 140 Ossowski Waldemar 107 Ożóg Krzysztof 14-16,37, 56, 75, 82, 85

Pachoński Jan 105 Pacuski Kazimierz 50, 108 Pakulski Jan 139, 142 Paner Henryk 91 Paszkiewicz Borys 101, 118, 119, 125 Patkaniowski Michał 7, 8, 25, 36, 47 Pauk Marcin Rafał 17, 53, 67, 91 Paulewicz Marian 55 Pauli Lesław 8 Pauli Żegota 58 Pauly Michel 141 P#weł de Primucow (& P &em k w#?), ce & 112 P#weł & B &egu, m(es&c&#'(' ( #jc# k #­ k wsk( 118, 134 P#weł & P &em#'k w#, bp k #k wsk( 143 Pawłowski Krzysztof 16, 49, 143 Pec& l) & R ż' w#, m(es&c&#'(' k #­ k wsk( 110, 121 Perzanowski Zbigniew 42, 110 Petry Ludwig 41 Petter Andreas 43 Pęckowski Zbigniew 31, 60, 110, 111, 132 Pianowski Zbigniew 58 Piech Zenon 23, 37, 48, 68. 96

Piekalski Jerzy 63, 77, 87, 92, 93, 95 Piekarczyk Stanisław 83 Piekosiński Franciszek 13, 41, 59, 114 Pieradzka Krystyna 24, 72, 116, 120 Pierzak Jacek 105 Pietras Tomasz 54, 56, 57, 60, 61, 120, 135, 138, 143 Pietrzak Janusz 128 Piirainen lipo Tapani 30 P( t , m(es&c&#'(' k #k wsk( 110 P( t , #jc# k #k wsk( 35 P( t , s łt s k #k wsk( 20, 21, 97, & b. też P( t , wł )# & P( t , wł )# & 21, & b. też P( t , s łt s k #k wsk( P( t , wójt k #k wsk(, b #t wójt# Albe t# (?) 112, & b. też P( t Gw(s P( t & P#'(ów 117 P( t Gw(s, wójt są) w k #k wsk( 32, 112, 131 Piotrowicz Józef 23, 104, 119 Piskorski Jan Maria 23 Pitz Ernst 44 Piwowarczyk Elżbieta 75, 82, 83 Planitz Hans 11 Pobóg-Lenartowicz Anna 43, 75, 77 Poklewski Tadeusz 127 Pokora Piotr 37 Polak Zbigniew 79 Poppe Danuta 102 Post Franz-Joseph 7 Powierski Jan 114 Preissner Alojzy 56, 133 P ę) t#, bp k #k wsk( 67, 68, 76 P &emk , wójt p &'#ńsk( 142 P &em sł, s ' Ubel('#, m(es&c&#'('# p &) sk(eg 116 P &em sł I, ks(ążę w(elk p lsk( 79, 80 P &em sł II, ks(ążę w(elk p lsk(, k ól P lsk( 31, 39, 53, 99, 104, 110, 112-117, 120, 128, 139 P &em sł II Ott k# , k ól C&ech 140 Przybyłowicz Olga Miriam 60, 61, 102 P & b sł#w#, có k# R('e #, kupc# k #­ k wsk(eg 21 Ptak Marian 31, 140

I')eks sób Ptaszyński Maciej 38 Ptaśnik Jan 8, 25. 51, 106, 113, 114, 117, 119-121, 134, 144 Puhle Matthias 38, 39 Quirini-Popławska Danuta 120

Rabęcka-Brykczyńska Irena 69, 95, zob. też Cieśla Irena Rabiej Piotr 27, 68, 110 R#c(b , k mes 97 R#cł#w, k#' '(k k #k wsk( 42, 118, 119 Radomski Kamil 99 R#) sł#w#, ż '# R('e #, kupc# k #k w­ sk(eg 21 Radwańska Teresa 64 Radwański Kazimierz 64, 65, 77, 97 Rady Martyn C. 141 Radzimiński Andrzej 44, 72, 96 Rajman Jerzy 10, 11, 15, 16,21,22,24, 25, 33, 35. 42, 48, 51, 56, 65, 66, 69-71, 74-78, 83, 85, 86, 92, 98, 100, 104, 106, 108, 109, 111-113, 115-117, 119, 121, 122, 129 R#s&k , wójt k #k wsk( 35, 36, 111, 112, 117 Rausch Wilhelm 141 Rehme Paul 41, 45 Reichert Winfried 120 Reimers Hans Jurgen 70 Rej' l), kuś'(e &, ł#w'(k k #k wsk( 52 Rej' l), pleb#' k #k wsk(eg k śc( ł# M# (#ck(eg 83 Rej' l), #jc# k #k wsk( 37 Rej' l), wójt )&(e)&(c&' p &'#ńsk( 39 Rej' l) &e St &eg m(#, m(es&c&#'(' w cł#wsk( 116 Rębkowski Marian 63 Ribbe Wolfgang 26 Riedel Adolph EJ. 25, 100 R('e , kup(ec k #k wsk( 21 R(' l), m(es&c&#'(' k #k wsk( 33, 70, 110, 117 Rogalanka Anna 71 R ge , p(s# & k #k wsk( 41 Rojkowska Halina 54, 74

197

R m#', p ep & t kl#s&t u N be t#'ek w Zw(e & ńcu 40, 112 Rosenbaiger Kazimierz 103 Rosik Stanisław 12, 19 Rosłanowski Tadeusz 9, 19, 64, 104 Rozmus Dariusz 104, 105 Rożek Michał 77 Ruchniewicz Krzysztof 39 Ru) lf I H#bsbu g, k ól N(em(ec 139, 140 Rupe t, m(es&c&#'(' k #k wsk(, s ' m('ce &# M# k#, b #t M# k# 42, 118, 119 Ruta Zygmunt 23 Rutkowska Grażyna 66 Rutkowska-Płachcińska Anna 16, 19, 49, 59, 62, 121, 122, 133 Rutkowski Henryk 108 Rymar Edward 142 Rymaszewski Zygfryd 30 Rymut Kazimierz 112 Rzepa Zbigniew 105 Saage Johann Martin 34 Salnieri Riccardo 120 S#l me# bł. 16 S#l m ', m(es&c&#'(' k #k wsk( 33, 71, & b. też S#l m ', s łt s k #k wsk( S#l m ', s łt s k #k wsk( 21, 33, & b. też S#l m ', m(es&c&#'(' k #k wsk( Samsonowicz Henryk 10, 20, 108, 138 Sarnowsky Jurgen 43, 93 Są), k#s&tel#' s#') m(e sk( 114 Schejbal-Dereń Katarzyna 124 Schelling Renate 30 Schich Winfried 24, 26, 48, 93, 97 Schildhauer Johannes 106 Schlesinger Walter 7, 20, 34 Schtnidt-Wiegand Ruth 46 Schreiner Klaus 7 Schulz Knut 11, 138 Schwalm Jakob 31 Seroka Henryk 38, 49, 58, 93 Sikora Franciszek 33, 61, 73, 74, 104, 109, 114, 137, 138 Sikorski Janusz 28

198

I')eks sób

Skowron Ryszard 137 Skrzyniarz Ryszard 109, 132 Skubiszewski Piotr 20 Skupieński Krzysztof 38, 42-44, 97 Sławiński Stanisław 86, 92, 124 S(' '(ewsk( J#' W('ce't 59 S'el S#')e , m(es&c&#'(' t uńsk( 121 Sobańska Anna 13 Sobczak Tadeusz 69, 95 Sonnlechner Christoph P. 7 Sosnowska Alina 124 Sosnowska Anna 8 Sowina Urszula 66, 71, 72 Speer Christian 45 Spież Jan Andrzej 75 Spors Józef 142 Sp tk & Mels&t '#, ł wc& k #k wsk( 144 Sroka Stanisław Andrzej 55, 136, 141 Stała Klaudia 86 St#'(sł#w & K #k w# 16, 35, 36, 113, 119 St#'(sł#w &e S&c&ep#' w# św. 16, 21, 22, 48, 49, 68 Starnawska Maria 77, 81 Starzyński Marcin 11, 13, 15, 17, 24, 25, 27, 28. 33-38, 40-42, 46-48, 57, 68, 93, 100, 103, 107, 111-113, 116, 120-122, 125, 131, 133, 137 Stawski Marek 69 Stef#', p b s&c& k #k wsk(eg k śc( ł# M# (#ck(eg 65 Steinfuhrer Henning 45 Steuer Heiko 7, 34 Stoksik Janina 136 Stoob Heinz 70 Stromer Wolfgang von 96 Stróżyk Paweł 39 Strzelczyk Jerzy 97, 106 Strzyżewski Wojciech 37, 91 Suchodolska Ewa 107 Suchodolski Stanisław 118 Sudacka Aldona 86, 94 Sul(sł#w#, test#t k# 83 Suproniuk Jarosław 127, 128 S b t# & Bę)&('#, m(es&c&#'(' k #k wsk( 106

Synowiec Damian 84 S&#m tulsk( P( t 15, 49-51, 56, 133, 143 Szczepański Jerzy 55 Szczur Stanisław 112 Szczygielski Wojciech 58, 127 Szujski Józef 13, 55, 73 Szyma Marcin 43, 136, 137 Szymańska Maria 31 Szymański Józef 74 Szymczak Jan 126, 127 Szymczakowa Alicja 100 Śliwiński Błażej 38, 79,91, 114, 142 Świechowska Helena 98 Św(ęt pełek II W(elk(, ks(ążę p m sk( 79 Świszczowski Stefan 90, 93, 129, 136

Tabaczyński Stanisław 80, 81 Tandecki Janusz 20, 38, 41, 79, 96, 126 Te ) k, p#t kl#s&t C ste sów w M g(le 24, 89, 94, 125 Te ) G f(t#, w jew )# k #k wsk( 76 Tęgowski Jan 21, 50 Thieme Andre 139 Thumser Matthias 41 T(m , sł ) w'(k, ł#w'(k k #k wsk( 52 T m#s& I, bp w cł#wsk( 115 T m#s& II, bp w cł#wsk( 29 T m#s& & Gub('#, &#s#)źc# ( m(es&c&#'(' p &'#ńsk( 71 Tomkowicz Stanisław 90, 136 Tópfer Bernhard 39, 139 Trawkowski Stanisław 30, 61, 69, 80, 95, 120, 138 Trelińska Barbara 38 Treśtik DuŚan 127 Trzciński Maciej 25 Tunia Krzysztof 110 Turnau Irena 102 Turoń Bronisław 45, 72 Tymowski Michał 8, 32, 65, 104, 139 Tyszka Przemysław 64, 69, 72, 75, 86, 87, 89

I')eks sób Ubel(', m(es&c&#'(' p &) sk(, m('ce & ks(ążęc 116 Udovitch Abraham L. 96 Uitz Erika 39 Ul k T#t# , m(es&c&#'(' k #k wsk( 106 Varanini Gian Maria 139

Wachowski Krzysztof 50, 87 W#cł#w I Św(ęt 48, 49, 68 W#cł#w II, k ól C&ech ( P lsk( 28, 42, 51, 54, 55, 69, 72, 73, 81, 82, 88, 101, 105, 109, 117, 118, 125, 127, 129, 140 W#cł#w III, k ól C&ech ( P lsk( 55, 57 Walanus Wojciech 137 Walczak Marek 137 W#lte , kuś'(e &, ł#w'(k k #k wsk( 52 W#lte , m(es&c&#'(' k #k wsk( 109, 111 Wałkówski Andrzej 69 Wasser Winfried 30 W#w & '(ec, bp w cł#wsk( 78 Webe M#x 7 Weltin Maximilian 48, 140 Wenzel Gusztay 102 Wenzel-Homecka Zofia 27 Węcowski Piotr 15 Wędzki Andrzej 9, 22 Widawski Jarosław 49, 54, 127, 128 Wieland Carls 24 Wiencierz Patrycja 13 W(e & 'ek M(k ł#j, m(es&c&#'(' k #­ k wsk( 106 W(e & 'ek Pes&k , m(es&c&#'(' k #k w­ sk( 106 Wiesiołowski Jacek 128 W(g#') & Głubc& c, #jc# k #k wsk( 134 Wilamowski Maciej 42, 111 W(lhelm P(s# &, #jc# k #k wsk( 134 W(l(b #'), #bp M#g)ebu g# 39 W(lk(', kup(ec k #k wsk( 21 Willoweit Dietmar 24 W( &b(ęt#, k#s&tel#' k #k wsk( 120 Wiśniewski Jerzy 72, 90 Wiśniewski Zdzisław 127 Wiśniowski Eugeniusz 79

199

W(tk , żup'(k, &#s#)źc# ( wójt s#') ­ m(e sk( 57, 61, 110, 115, 117, 119, 132, 134 Witkowska Aleksandra 16, 75 Witkowska Maria Helena 103 Wł#) sł#w 1 Ł k(etek, k ól P lsk( 28, 31, 51, 54, 55, 57, 73, 89, 92, 98, 99, 102, 105, 106, 108, 110, 118, 121, 122, 124, 125, 128, 131, 139, 142, 144, 145 Wł#) sł#w O) '(c, ks(ążę w(elk p lsk( 79 Włodarski Bronisław 129 Woelky Carl P. 34 Wojciechowski Piotr K. 49 W jsł#w, )uch w' k #k wsk(eg k śc( ł# M# (#ck(eg 76 W l #), #jc# k #k wsk( 37 Wójcik Marek L. 76 Wółkiewicz Ewa 24, 116, 126 Wroniszewski Jan 44. 72, 96 Wunsch Thomas 46 Wyrobisz Andrzej 32, 65, 104, 139 Wyrozumska Bożena 13, 14, 22, 23, 35, 40, 41, 45, 49, 93, 94, 105, 106, 121, 122, 126, 144 Wyrozumski Jerzy 10, 11, 20-22, 27, 28, 32, 36, 40, 49, 50, 54, 56-58, 61,65, 69, 75-77, 85, 88, 90, 93, 99, 100, 102-104, 107, 111, 112, 120, 124, 125, 131, 136, 138 Wysmułek Jakub 82 Wyżga Mateusz 110

Zachorowski Stanisław 21, 67 Zaitz Emil 54, 65 Zajchowska Anna 35, 37, 82 Zajchowski Stanisław 130 Zakrzewski Stanisław 21 Załęska Marta 10 Zander Herbert 45 Z# emb# A') &ej, bp p &'#ńsk( 84, 128 Zareniska Hanna 17, 64, 90, 136 Zdanek Maciej 16, 35, 69, 78, 89, 97, 113, 117, 138 Zdrenka Joachim 91

200

I')eks sób

Zdrójkowski Zbigniew 8 Z)&(sł#w, p )k#'cle & k #k wsk( ( k#' '(k k#te) #l' 135 Zientara Benedykt 9, 10, 19, 20, 23, 64, 70, 87, 96, 143 Ziółkowska Hanna 128 Zlat Mieczysław 94 Zybura Marek 39 Zydorek Danuta 143 Z gf ), s&ewc, ł#w'(k k #k wsk( 52 Z gf ) & Sąc&#, m(es&c&#'(' k #k wsk(, wójt s#') m(e sk( 61, 132, 134

Żemlićka Josef 141 Żeg t#, k#s&tel#' k #k wsk( 81 Żerelik Rościsław 39, 42, 51, 97, 126 Żmudzki Paweł 17, 49, 50, 72, 73, 89, 101, 143 Żukowski Przemysław Marcin 8 Żurek Dorota 15 Żygulski Zdzisław 86

INDEKS GEOGRAFICZNO-TOPOGRAFICZNY

Alte'bu g 139 Aust (# 140 B#łt ck(e M &e 106, 107 Be l(' 25, 100 Be&)e' 33, 70, 71, 117 B(b(ce 109 B(ec& 73, 88 B(eg '(ce 58 B ch'(# 22, 23, 103, 116 B tu & ' 65 B #')e'bu g(# 142 B em# 138 B ' w(ce P lsk(e (M#łe) 42, 83, 109 B ' w(ce N(em(eck(e (W(elk(e) 109 B &esk 109, 112 B &eść 91 B &e&(e 32 B & stek 65 Bu)# 141 Chełm 42 Chem'(t& 139 Chęc(' 55 C&# '# W(eś 66 C&ech 105, 140

D#'(# 38 D# c& ce 112, 120 D tmu') 106 Elbląg 34, 46 E fu t 139 Eu p# Ś )k w# 103, 106, 120

F#c(m(ech, l#s 66 Fl#') (# 106, 107 F #'kfu t '#) O) ą 25, 36, 100 G)#ńsk 79, 91, 142 - k śc(ół św. K#t# & ' 79 - k śc(ół św. M(k ł#j# 79 G)#ńsk(e P m &e 142 Gł gów 140 G'(e&' 31, 32, 139 Gó # 140 Gó c& ' 99, 128 Gó 'e Węg & b. Sł w#cj#

H#lle 100 H(l)eshe(m 51

J#s&k tle 116 Jeż ce 31 Ję) &ejów, kl#s&t 89, 132

C ste sów 33, 69,

K#c(ce 97 K#l(s& 31, 32, 139 K#m(e'(c# 59, 73, 88 K#s&ów 110 K#w( 90 Kleme'c(ce 117 K l '(# 44 K p & w'(c# 117 K s& ce 141 K żuchów 140 K #ków passim - B(#ł# W(eż# 74 - B(skup(e (ju ) k#) 74

202

I')eks ge g #f(c&' -t p g #f(c&'

G# b# 72 M#ł R 'ek 86, 90 Okół 64, 74 W#wel 35, 56, 58, 68, 74, 85, 112, 131, 136 - cme't# & M# (#ck( 77, 84 - cme't# & ż ) wsk( 90 - B #m# Fl (#ńsk# 89, 108 - B #m# M(k ł#jsk# 89, 92, 108, 136 - B #m# R&eź'(c&# 90, 92, 129, 136 - B #m# Sł#wk wsk# 43, 74, 90 - B #m# S&ewsk# 66, 72, 73, 78, 90, 98, 108 - kl#s&t D m('(k#'ów 35, 43, 71, 72, 81, 82 - kl#s&t F #'c(s&k#'ów 76, 82 - kl#s&t Św(ęteg Duch# 72, 76, 78,143 - kl#s&t Św(ęteg K & ż# 76, 83 - k leg(#t# św. Fl (#'# 33, 65, 69 - k leg(#t# św. M(ch#ł# A ch#'( ł# 3436, 68 - k śc(ół M# (#ck( 22, 65, 75-78, 83, 84, 86, 87, 109 - k śc(ół św. A') &ej# 136 - k śc(ół św. M# k# 77 - k śc(ół św. M(k ł#j# 90, 98, 136 - k śc(ół św. S&c&ep#'# 77 - k śc(ół św. W jc(ech# 65 - k śc(ół Św(ęteg K & ż# 76, 77, 89 - k śc(ół Św(ętej T ójc 75 - k śc(ół Ws& stk(ch Św(ęt ch 56, 76, 77 - p &e)m(eśc(e p &e) B #mą S&ewską 72, 73, 78, 90, 98 - s&p(t#l Św(ęteg Duch# 82, 121 - ul. B #ck# 92 - ul. F #'c(s&k#ńsk# 113 - ul. G )&k# 86, 90 - ul. K#' '(c&# 74 - ul. M(k ł#jsk# 136 - ul. P selsk# 64 - ul. R&eź'(c&# 136 - ul. Sł#wk wsk# 90 - ul. S&ewsk# 90, 92, 113, 120 - ul. Św(ęteg K & ż# 83, 89, 132 - ul. Ż ) wsk# 90, 121

-

K w ) &# 65, 68, 70-72 K &esł#w(ce 111 K & w# Dąb w# 110 Ku )w#'ów 42, 110, 118, 119 Kut'# H # 140 L(p w(ec, &#mek 138 Lubek# 38, 44, 46 Lub(' 140 Lubl(' 131 Lub c&# 109 Lu)źm(e & 76

Łętk w(ce 111 Ł b&ów 66 Łuż ce 46

M#g)ebu g 23-25, 27, 38, 39, 44, 45 M#ł p lsk# 28, 30, 40, 44, 51, 53-55, 58-60, 62, 67, 76, 80, 96, 102, 104, 105, 121, 135, 138, 141, 145 M#& ws&e 108 M(ch#ł w(ce 110, 111, 117 M(echów 30,53,60,69,110,113,115, 132 M(es&ków 109 M g(ł# 14, 69, 97, 98 - kl#s&t C ste sów 20, 24, 37, 51, 66, 78, 89, 94, 125, 138 M gu'cj# 138 M #w 42 M((hlh#use' 139 M )l'(k( 71, 72

N N N N

)h#use' 139 w# W(eś 66 we 142 w Sąc& 14. 28, 54, 55, 58-60, 81, 82, 88. 101, 103, 121, 122, 124, 125, 127, 132 - k śc(ół św. M#łg &#t 81, 82, 101 - k śc(ół św. W jc(ech# 81 Oc(' 60 O) # &. 78 Olkus& 14, 105, 112, 120, 121 Oł mu'(ec 57

I')eks ge g #f(c&' -t p g #f(c&'

Op#t w(ec 28 Op le 133 O &ech 117 Ple(Be'l#') 139 P b(e)'(k 109 P b &eże 66 P )h#le 76 P ) l('(ec 22, 127 P ł#'(ec 102 P &'#ń 11, 26, 31, 39. 71, 79, 80, 84, 99, 123, 128, 139 - Ś )k# 71, 79, 80, 100 - kl#s&t D m('(k#'ów 128 - k śc(ół św. G t# )# 79 - k śc(ół św. M#łg &#t 80 - k śc(ół św. M# c('# 80 - k śc(ół św. M# (( M#g)#le' 79, 80, 84 - k śc(ół św. W jc(ech# 80 P #g# 73, 76, 78, 140 P #') c(' 37, 99, 109, 114 P ą)'(k &. 65, 66, 69, 98 P ą)'(k B(#ł (W(elk() 66, 76 P ą)'(k C&e w ' 110 Primucow (P &em ków?) 112, 120 P & łęk 101 P & pust 128 Ps# 110 P &) 31, 32, 139 R#) s&k( 60 R#)&(s&ów 110 R#t &b '# 138 R g ź'(k 40, 109 Ru)#w# &. 42, 71, 72, 73, 83, 98 Ru)'(k( 33 Ruś 102 R b(tw 65, 70 R t 122, 132 R&es&# N(em(eck# 38, 115, 138, 145 S#ks '(# 46, 105 S#') m(e & 14, 22, 30, 34, 50, 59, 61, 78, 80-82, 89, 100, 107, 108, 110, 115, 117, 119, 125, 132, 138

203

W&gó &e M(ejsk(e 81 W&gó &# St# m(ejsk(e 80 kl#s&t D m('(k#'ów 82, 89 kl#s&t b #c( Duch# Św(ęteg 81 k leg(#t# W'(eb w&(ęc(# N#jśw(ęts&ej M# (( P#'' 101 - k śc(ół św. J#kub# 80, 81 - k śc(ół św. P#wł# 80 - k śc(ół św. P( t # 81 S#'t k 39 Są)ecc& &'# 54 Są) we! 116 Schwe (' 38 Se)lec, kl#s&t C ste sów 118 S(ew(e & 51 Sk#l# 110, 117 Sł#wków 60, 67, 90 - k śc(ół św. J#'# Ch &c(c(el# 81 - s&p(t#l Św(ęteg Duch# 81 Sł w#cj# 102, 119 Sp(s& 127 St# # W# s&#w# 108 St# Sąc& 58-60, 62, 103, 121, 132, 133 - kl#s&t Kl# sek 54, 55, 82 Su) ł 33 S #chów 97 S&c& & c 76 S&c& t'(k( 32 S&p t#w# 140 -

Śc('#w# 140 Śląsk 24, 41, 46, 51, 70. 100, 102, 105, 115, 116 Śm(e )&ąc# 110 Św(eb )&(' 110 Św(ec(e 107 Św(ęt k & sk(e Gó 67

Tc&ew 142 T uń 107 T ąbk( 112, 120 T uś ( 'ów 20, 97 Tu ek 110 Tu 'g(# 139 Tw# ) s& ' 102, 104

204

I')eks ge g #f(c&' -t p g #f(c&'

T '(ec 134 - kl#s&t Be'e) kt 'ów 33, 68, 110 W# t# &. 71, 79, 80 Weleh #), kl#s&t C ste sów 42 Westf#l(# 106 Węg 102, 105, 140, 141 W(e)eń 140 W(el(c&k# 46, 50, 53, 61, 98, 104, 110, 112, 117, 120, 138 W(elk p lsk# 31, 139-142 W(lków 110 W(sł# &. 66, 98, 107 W(śl(c# 60 W l# 42 W l# R#)&(s& wsk# 110 W m#cj# 138

W cł#w 23, 24, 25, 27, 33, 34, 36, 39, 41, 45, 47, 51, 78, 84, 87, 94, 115, 116, 123, 126, 128, 141, 143 - N we M(#st 116 - k śc(ół św. Elżb(et 84 - k śc(ół św. M# (( M#g)#le' 79, 84 - k śc(ół św. W jc(ech# 78 Wsch w# 140

Zg &elec 45 Z(m' )ół 112, 121 Zu ch 138 Zw(ck#u 139 Zw(e & '(ec 66, 98 - kl#s&t u N be t#'ek 40

Ż#g#ń 140

■

■w U

k( (u . 1989) - #)(u'kt w I'st tuc(e #)eus&# M#'teuffl# P lsk(ej Ak#)em(( Iwe'ęI'st tutu H(st c&'eg U'(we # s&# . e '# ge'e&(e m(#st# Specj#l(&uje (es&c&#ństw# Eu p =>ś@ABA