Mittellateinisches Wörterbuch: Band 1, Lieferung 4 Allobros – angina [Reprint 2021 ed.] 9783112562666, 9783112562659

Citation preview

MITTELLATEINISCHES WÖRTERBUCH BIS ZUM AUSGEHENDEN 13. JAHRHUNDERT

In Gemeinschaft mit den Akademien der Wissenschaften zu Göttingen, Heidelberg, Leipzig, Mainz, Wien und der Schweizerischen Geisteswissenschaftlichen Gesellschaft herausgegeben von der

Bayerischen Akademie der Wissenschaften und der

Deutschen Akademie der Wissenschaften zu Berlin

I. Band. Lieferung 4 allobros - angina

AKADEMIE-VERLAG GMBH, B E R L I N 1961

D i e Arbeiten in München werden von der Deutschen Forschungsgemeinschaft gefördert.

Vorstand der Kommission: Paul LEHMANN, München, Johannes STROUxf, Berlin Redaktion: Otto PRINZ, München, unter Mitarbeit von Johannes SCHNEIDER, Berlin Anschriften: MrrTELLATEINISCHES WÖRTERBUCH Münchener Arbeitsstelle: München 22, Marstallplatz 8 (Residenz) Berliner Arbeitsstelle: Berlin W 8, Otto-Nuschke-Straße 22-23

Lizenz-Ausgabe für die DDR, die UdSSR, Polen, die Tschechoslowakei, Ungarn, Rumänien, Bulgarien, Albanien und Jugoslawien, alle Länder Asiens mit Ausnahme von Japan, für Ägypten, den Sudan, Nigeria und Ghana. © Alle Verlagsrechte bei der C. H. Beck'schen Verlagsbuchhandlung (Oskar Beck) München 1961 Druck der C. H. Beck'schen Buchdruckerei Nördlingen Printed in Germany

ALLIUM -

haedum . . . -o, cepe, porris laute suffarcinatum. EKKEH. IV. bened. II 214 virtutem stomachis solitam dent -a lassis. SATIRA, in Mett. 95 ( M G Lib. Lit. I l l p. 621) -a mandetis eqs. loH. S. PAUL, diaet. 204 -a sunt calidiora caepis et sicciora. FRAGM. de exp. Frid. imp. p. 9,29 leno ille, cuius regnum in prostibulis, . . . Studium in aleis et -is. ALBERT. M . veget. 5,76 -um ulcerat membra exteriora hominis. 16,133 facientes suppositoria. . . acuta de -is. saepe. vice agnominis : T H E O D . PALID. annal. a. 1082 Heremannus cognomento Allium pro eo, quod electus Isleven, ubi -um habundat. CHRON. Lunib. (MGScript. X X I I I p. 395,51) Hermannus Allium. alleg.: HRABAN. univ. 19,9 p. 531® cepe et -a corruptionem mentis et acredinem peccati significant (cf. Vulg. num. 11,5) • alch. in nomineficticio: IOH. sacerd. 44 tolle testam novam, in qua sint -a confracta et frustrum piumbi et ferri. GEBER, clar. 1,59. 2 -um porrinum i. q. porrum - Porree (Allium porrum. L., cf. Marzell, Wb. dt. Pflanzennam. I. p. 202sq.) : v. p. 4.80,67. 3 -um silvestre fort. i. q. ulpicum - viell. 'Bärenlauch(Allium ursinum L., cf. André, Lex. bot. p. 24): C O N S T A N T . A F R I G . g r a d . p . 382,24 - u m d u p l e x est,

domesti-

cum et sylvestre. v. et p. 480,67. 4 -um serpentis i. q. -um viperinum - Schlangenknoblauch, Graslauch ( A Ilium scorodoprasum L., cf. Marzell, Wb.dt. Pflanzennam. I. p. 2ogsq.) : v.p. 480,68. 5 -um agreste i. q. hermodactylus - Herbstzeitlose (Colchicum autumnale L., cf. Marzell, Wb. dt. Pflanzennam. I. p.ioyosq.) : G L O S S . I l l 4 7 1 , 1 1 St.-S. ermodactilus i. -um agreste heilhoibedo. fort. add. : M A T T H . P L A T E A R . gloss, p. 385° est -um agreste (an i.q. silvestre?) et domesticum. * a l ! o b r o s , acc. pi. allabroces m. {prig, inc., ni cohaeret c. Xaßpai; vel Allobrox) species piscis - Fischart: GLOSS. m e d . c o d . T r e v . p. 1 4 7 , 1 1 -s g e n u s piscis. CHRON. M e d i a n .

13

482

ALLOQUIUM

post advocatissae serenissimam -em. al. B colloquium Gespräch: W E T T . Gall. 2 (de audientia) regalis clementiae -e vocantur. TRANSL. Germ. 6 (MGScript. X V p. 8,1) mutua . . . -e. ADALB. M A G D , c h r o n . a. 965 p. 176,9 n e c tarnen

5

visu

aut -e ipsius participatur. THIETM. chron. 2,39 secretis -bus. CHART. F r i b e r g . I 605 p. 400,32 (epist. p a p a e ) -e . . .

suspen-

datur. al. C consolatio(nis verbum) - Trost(wort) : A N N A L . Mett. a. 690 p. 11,2 his . . . et talibus -bus suorum pectora roboravit fidelium. al. D admonitio - Mahnung: C H R O N . 10 Gozec. 2 praef. p. 151,38 quin pocius apostolaris meminerit -is Pauli. II iur. : A impugnatio, contradictio - Einspruch, Widerspruch: C H A R T , serin. COL. B 1 0 8 3 (a. 1 2 6 8 ) quod in possessione . . . hereditatis per triginta annos et amplius sine aliqua 15 -e possedissent. CHART. Altenberg. 348 sine aliqua -cione seu impeticione. B vindiciae - Anspruch: C H A R T , serin. Col. A l p . 75,17 (a. 1165/72) deposuerunt. . . omnem questionem et -em, quam habuerunt super hereditatem . . . nepotum. p. 179,18 si liberi . . . occasionem et -em habuerint de 20 eadem hereditate. CHART. Westph. V I I 842 renunciaverunt omni -cioni, quam super bonis . . . habuerunt. a l l o c u t i v u s , -a, -um. allocutionem exprimens - Anrede-: E R C H A N B . F R I S I N G . (?) gramm. p. 6 , 1 4 sunt . . . orationis genera quinque, copulata . . . in metris, absoluta in 25 prosa, -a in epistolis eqs. (cf. Gramm. suppl. p. 161,13). concionator allocutor reclinare G L O S S . I l l 1 4 3 , 1 1 St.-S. a l l o d i s sim. v. alodis. * a l l o g a l l i c a (-galiga) vel * a l l o g a l l i c u m (-ganicon) subst. (corruptum ex aloe Gallica, cf. André, Lex. bot. p. 21) 30 gentiana - (gelber) Enzian (Gentiana lutea L., cf. Marzell, Wb. dt. Pflanzennam. II. p. 626): G L O S S . I l l 5 3 6 , 7 St.-S.

alloganicon g e n c i a n a encian. 549,20 - u m enciane. ALPHITA I p. 215° nonnullos allabroces (allobroges ci. ed., cf. notam) p. 2 7 4 , 6 -galiga (-gallica var. I.), id est gentiana {cf. Corp. inesse . . . flumini. gloss. Lat. ed. Goetz III 551,58 alogalico gentiana). a l l o b r o x (alle-) subst. (Allobrox) gallus - Hahn {per *allongo (alo-), -atum, -are. (ad et longare; cf. ital. errorem, cf. G L O S S . I l l 2 9 4 , 2 5 St.-S. -x gallus burgendare): 35 allungare, v. Meyer-Lübke, HEW3 nr. 511g) 1 longiorem GLOSS. I l l 266,14 St.-S. -x gallus hano {cf. I l l 223,1 -x facere - verlängern: A L B E R T . M I L . temp. 3 0 2 p. 5 6 2 , 5 muhano. I V 180,45). v. et alligator. rata et alongata et conpleta fuit ecclesia. 2 porrigi, extendi • a l l o c a r i u m (-gar-), -i n. ius devertendi - Herbergsreichen (bis) : A L B E R T . M . animal. 1 6 , 9 2 quod . . . veretrum recht: DiPL.Heinr. V. (Muratori, Antiq. I p.6o2E) colonos seu inquilinos pro allogariis, quod mansionaticum dicitur, mole- 40 non potest alongare ad locum ante orificium matricis. • a l l o o n v. *alcon. allopecia v. alopecia, stare. allophylus (-phil-), -i m. (àXXó^uXo?) script.: alo-:/. *allocatio, -onis/. locatio - Verpachtung: C H A R T . Turg. 50sq.5j. -fil-: l.6isq. gen. plur. -um: I. 61. metr.: -yI l l 419 p. 199,11 (a. 1259) donationis, venditionis, permuta(-I-) semper in schedulis nostris. fere subst.; adi. : I. 51.54. tionis, -is. I alienigena, gentilis - Fremder, Heide: A latius: • a l l o c o (adi-), -avi, -atum, -are. 1 aequare -gleichstellen: 45 EKKEH. IV. bened. I 12,78 subdidit-philos (gloss.: gentes), OTLOH. Wolfk. 39ex- hunc cum principibus populi sui collocaalienos fecit amicos. EPIST. Ratisb. 20 p. 343,12 noli diutius vit (adlocavit Al). 2partic.perf.pass. i. q.positus-sitzend: inter -philos peregrinari. B strictius : 1 usu bibl. (cf. FORM. Sal. Lind. 17 p. 278,17 dominis sanctis et apostolicis Vulg.psalm.55,1.1 reg.17,48sqq.) : adePhilistinis: ALDII. sedibus -tis episcopis, abbatibus {item F O R M . Senon. I I 50 virg. I 13 p. 242,1 profanos -philorum (alo- var. I.) exercitus. i t p . 217,2). VITA Leod. 37 (MGMer. V p. 320,6) prostrato alophilo Philia l l o c u t i o (adi-, -ciò), -onis/. script.: adi-:/. 69. -oquu-: steo. AETHICUS ISTER 84 p . 66,25 -phili et S a [ r ] m a r i t a e . 1.58.66. adde F U N D . Werth, p. 1 6 6 , 3 . SEDUL. SCOT. c a r m . 2,28,30 D a v i d v e l u t alter -os c o n t r a . . . I gener.: A 1 affatus, sermo, verbum - Anrede, Rede, c a s t r a m o v e n s . NICOL. I. epist. 88 p . 4 5 5 , 1 7 g i g a n t e m - p h i Wort: A M A L A R . off. 1 , 3 1 , 8 angelorum-o ad feminas. H I N C M . ord. pal. 32 ex domestica . . . -e, responsione et consulta- 55 lum. SALOM. III. carm. 1,71 Israel -philus . . . mactat. M E T E L L . bue. 6 , 2 9 ex . . . spoliis . . . -philorum. al. alleg.: t a n e . . . c o n s i l i u m . . . d a r e . N O T K E R . B A L B . g e s t . 2,6 EPIST. var. I 15 p. 519,3 alophilorum, id est malignorum spip. 57,16 consolatoriis -bus animare. HROTSV. Sap. 3,3 si illas rituum sive hereticorum. b de Moabitis: W A R N , synod. 3 3 3 . . . aggrediar blanda -quutione. VITA Burch. Worm. 3°»ecsi . . .; vocatur etiam bismalva, eo quod beide: WIDUK. gest. 1,6 cum ab -is (sc. Thuringis et Saxonibus) pugnatum foret. CHART. Babenb. 177 p. 237,18 partes habet folia sicut malva, sed est maior ea . . .; vocant . . . ab utraque (sc. paterna maternaque) parte exsistens quidam eandem malvaviscum. al. ? malva agrestis mibeiderseits (d. h. väterlicher- und mütterlicherseits) vorhan- 35 nor - ?wilde Malve (Malva silvestris L. et Malva neglecta den: EPIST. T e g . I 12 -ius generositatis gloriosum stemma. Wallr., cf. Fischer, Pflanzenkunde, p. 202.274) : GLOSS. I I I 2 mutuus - gegenseitig : MANEG. ad Gebeh. 48 p. 392,18 -e 594,47 St.-S. alteam wiltpoppele. 604,20 altea, idem agrestis obligationis rationem. CHART. Babenb. 13 p. 18,40 data malva, poppule. et accepta -a et iusta reconpensatione. 2 verbenaca - Eisenkraut (Verbena officinalis L.): II usu adv. : A alter alterum, 7nutuo - einander, gegen- 40 D Y A S C . p. 96 a prima species hierabotanae vocatur etiam seitig (usurpatur et de duobus et de pluribus) : 1 altersideritis, curectis et althea. utrum : a absol.: BEDA hist. eccl. 5,19 p. 328,3 coeperunt altiboo, -are. alte clamare - laut rufen: V I T A Sigir. 34 -um requirere. ANNAL. Xant. a. 841 circuii tres apparuerunt ( M G M e r . I V p. 625,22) eius . . . in memoria -ando personein caelo . . . ambientes se -um. IOH. FULD. carm. 28 ( M G mus ore pió congrua melodía. Poet. I p. 392) -um dantes scripta decora stilo. RUODLIEB +5 adi. a l t i b o a n s , -antis. magnifi.ee loquens - erhaben reV I 66 -um nostros mores donec videamus. OTTO FRISING. dend: CARM. Cent. 17,14 stringere versus Sedulii ex micis chron. 7,29 p. 355,21 Veneti . . . ac Ravennatenses plurima superantibus -is. mala . . . -um intulere. al. bc.praep.: RHYTHM. 87,6,1 *alticanax, -acis. canorus — hell singend: E K K E H . I V . dicebant a d -um (REGINO chron. a. 876 p. 111,30 foedus, bened. I 21,166 omne volans . . . suas voces pullos docet -es. quod ad -um pepigerant. DIPL. Heinr. I V . 76 ager Corni 50 * a l t i c a n o r u s , -a, -um. excelse tonans - erhaben tönend: et Lardarie ad -um extenditur. al.). HIST. Walar. 5 ( M G CARM. biblioth. 3,1,63 -i quinqué volumina Moysi. CARM. Script. X V p. 696,6) dux et comes ab -o divisi. BERTH. ( ? ) Augiens. 4,6 orant c pium hoc nomen et alt. annal. a. 1080 p. 324,37 si in -um bello consurgerent. al. a l t i c i n c t u s , -a, -um. vestibus alte cinctis indutus 2 a l t e r u t r o : VITA Ludow. Pii 60 p. 644,41 ut . . . se -o hochgegürtet: G O D E S C . S A X O gramm. 2 p. 486,14 ad ma(-um 4, mutuo 10) tuerentur filii. TRANSL. Modo. 23 p. 55 millas cincti vocari rite possunt -i. 300,7 exhortatione -o impensa. CHART. Port. 48 post longam *alticius v. *aliticius. . . . -o disputationem. 3 a l t e r u t r i s : TRAD. Frising. 758 • a l t i c r e p u s , -a, -um. (valde) crepulus - (stark) rau(a. 856) utrique, quod -is acceperunt, teneant. Balterschend: FLOR. LUGD. carm. 22,20 -i . . . unda sali. u t r o i. q. hue illue - hin und her: THEODULF. carm. 72,153 * a l t i f e r , -fera, -ferum. in altum volans - hoch empör-0 (Sirmond rede, -a codd., ed.) paucae aves ex utraque te fliegend: ALBERT. M . summ, creat. I 4,61,6 p. 659^,27 divolebant parte. cuntur angeli -i quantum ad actum, subst. neutr.: ALBERT. a l t e r u t e r q u e , alterutraque, alterutrumque pron. 1 uterM. cael. hier. 15,11 p. 440 a ,24 speciem 'aquilae' significare que -jeder von beiden, beide: GERHOH. Antichr. 1,27 p. 'regale . . . et -um' ( P G 3,337a t ö ßaaiAix&v xal útftipopov), 337.3 1 ad alteriusutriusque partis confirmationem vel inquia in altum fertur. firmationem. 2 neutr. sensu adv. i. q. mutuo - gegenseitig : 65 * a l t i f l u u s , -a, -um. qui ex alto defluxit vel descendit RUODLIEB I V 216 -umque iuvant. aus der Höhe herabgeflossen oder herabgekommen: CARM. • a l t e r u t r a l i t e r adv. utrimque - von beiden Seiten (her) : Paul. Diac. app. I 8,1 hausimus -o perfusas rore salivas. CHART. Stir. III 242 p. 332,7 (a. 1257) u t . . . heredes . . . red11,1 hausimus -am Petri Paulique salutem. SUBSCR. cod. ditus tarn patris . . . quam matris . . . hinc inde -r sortientur. Oxon. Iun. 25 f. 193V patris -i cingat vos gratia nati. 70 altilis, -e. etym.: G L O S S . I 273,7 St.-S. -ia dicta quasi •alterutrim adv. mutuo - gegenseitig: RUODLIEB 'alitilia', quia aluntur (sim. ALBERT. M . pol. 7,15 a p. V 583 -m . . . vale dicebatur. X 24 - M vieti. CHART. Hall. I 745B.40). 299 ut vicissitudinaria obsecundacione -m obligemur. [Z iltener ]

517

ALTILIS -

1 adi. : de volatilìbus i. q. mansuetus, domestìcus - zahm, Haus-: D U D O hist. 3 p. 9 9 , 2 8 e s t . . . tellus Northmannica . . . omnium . . . volucrum silvestrium et -ium multimodis pullis incrementata. 2 subst. neutr.: a avis, volatile (saginatum) - Vogel, (gemästetes) Geflügel {cf. G L O S S . I 1 6 , 1 8 St.-S. -ia [alitilia b\ kafedere. I V 4 , 9 -ia fliukenti): A E T H I C U S I S T E R 4 9 eo quod in similitudinem griphorum animalium vel -ium pinnatorum eis (paganis) . . . simulacrum fabricavit. V I T A Magni Fauc. 7 -ia capere (syn. avium, alitum, volatilia). E G B E R T , fee. rat. 2 , 5 6 7 nos -bus pieni pinguique ferina. P E T R . D A M . grat. 1 8 p. 4 3 , 2 9 -e [syn. gallinam) suum, quod perdiderat. C H A R T . episc. Misn. 5 9 p. 6 0 , 3 6 decima tarn in agris quam in -bus {cf. C H A R T . Rhen. med. I I app. 15 p. 404,i7sq. solvunt. . . annuatim vili -ia, id est pullos, et cum quolibet -i v ova. C H A R T . L U X . ILL 7 iure gallinarum et -ium exempto). O T T O S A N B L A S . chron. 3 8 p. 5 7 , 1 8 -e ligno affixum propria manu vertensassabatrex. al. b pecus (saginatum)-(Mast-) Vieh {cf. G L O S S . I I 2 6 4 , 3 8 St.-S. -ia hant zuchilinga [ad Vulg. Matth. 22,4]. I V 3 2 , 5 -e mastichi. 1 2 9 , 6 2 -e masfichi): W I D O F E R R . schism. 1,2 p. 5 3 5 , 1 9 habundabat mensa... volatilibus quoque et -bus omnium generum. *altìloquus, -a, -um. magnificeloquens-erhabenredend: S E D U L . S C O T . carm. 2 , 7 , 4 4 -us . . . Maro. V I T A Bav. I I 2 , 3 2 9 convenit -Q cui vix modulatio linguq. subst. masc.: B U R C H lud. 11 (ed. P. Lehmann, Erforsch, d. Mittelalt. II. p. 251) forte nec -o sunt digna poemata nostra. •altimensor, -oris m. mensor altitudinem metiens-Höhenmesser: A N O N . geom. I 3 , 3 stet -r in metiendi eminentis artifinio suspiciatque per utrumque mediclinii foramen. *altimetra, -ae m. mensor altitudinem metiens - Höhenmesser: ANON. geom. I 3,1 sumatur ab -a astrolabium, et in medietate quadrati . . . constituatur mediclinium. •altimetria, -ae f. mensura altitudinis - Höhenmessung : A L B E R T . M . anal. post. 1 , 2 , 1 7 p. 6 6 B , 4 6 geometricae scientiae descendunt in mechanicas, quae sunt manuales, ut cosmetria (sic?), -a et profundimetria. metaph. 3,2,3 p. 147k,9 (p. 118,2 G.) geosophia divitur in planimetriam et profundimetriam et -am et cosmimetriam. *altimetricum, -i n. mensura altitudinis - Höhenmessung: A L B E R T . M . eth. 1 , 1 , 2 p. 5 A , 5 sic enim se habet geometria ad cosmimetriam secundum omnes sui partes, scilicet planimetricum, profundimetricum et -um. *altio v. *aldio. •altioro, -are. exstruendo altiorem facere - höher bauen: C H A R T . Rhen.inf. I L 2 4 9 ( a . 1 2 4 0 ) neuter eorum edifìcia sua -bit. altlpetax, -acis. in altum tendens - in die Höhe strebend: 1 de herba: W A L A H F R . hort. 9 9 -x (gloss.: hohgerniv) semente cucurbita vili assurgens. 2 de hominibus: V I T A Agnet. 4 2 2 -x ex igne polos migravit in altos. P E T R . D A M . disc. p. 94,10 (vs.) -x Symonem (se. magum) sequeris Symon astra petentem. *altipetus, -a, -um. altivolus - hochfliegend: E K K E H . IV. bened. I 4,56 evolat accipiter (i. Augustinus) -am aquilam (i. Iohannem evang.) spectamine solis acutam. altipotens, -entis. 1 de Deo i. q. in alto regnans - iti der Höhe herrschend: P E T R . P I S . carm. 4 1 , 5 (MGPoet. I p. 74) rex -s, caeli terraeque creator. CARM. Paul. Diac. app. I 1 , 3 -s . . . iudex. R H Y T H M . 7 5 , 5 , 2 o Deus alme -sque. C O N O L A U S . gest. 6 p. 7 9 7 , 8 (vs.) -s Dominus, al. subst. masc. : S E D U L . S C O T . carm. 2 , 1 1 , 7 SIC chorus ecclesiae sobolem parit -is. 2 de principibus i. q. sublimiter regnans - erhaben herrschend: S E D U L . S C O T . carm. 2 , 1 2 , 4 (de Karolo Calvo) Caesaris egregii Ludewici principis almi -s proles ( 2 , 3 0 , 8 ) . 2 , 3 0 , 8 8 o dux -s, edite Caesaribus. •aitipotentia (-eia), - a e / . meton. in allocutione i. q. alta potestas - Hoheit: A C T A imp. Böhmer 1 0 0 0 p. 7 0 2 , 7 (a. 1278) dominacionem, -ciam et magnificenciam vestram (sc. comitis) . . . deprecamur, quatenus eqs. altiriacus v. arteriacus. *altisonantia, -ae f. fortitudo vocis - Lautstärke: H E R M . A U G I E N S . mus. p. 1 5 , 1 7 quomodo sapienter cantant, 33*

5

. . . qui tropum tropo permutantes confundunt, qui solam -am laudant? •altisonorus, -a, -um. alte cantans - laut singend: E K K E H . I V . bened. I 3 7 , 2 2 sanctus rite chorus triplieaverat -us. altlsonus, -a, -um. script, -iss-: ANN AL. Ianuens. I p . 2 1 8 , 7 . 3 1 . v. et l.

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

g5

70

518

ALTITONANS

25.

1 proprie i. q. clarus - laut(stark) : a de voce sim.: T H E O D . A M O R B . Mart. 3 Martinum . . . praesulatu dignum . . . existere -a voce proclamant. W I L H . C L U S . Bened. 5 p. 2 0 0 , 1 7 cum peracuta et -a voce in processionibus cantando iubilaret. V I T A Serv. 5 3 p. 1 2 5 , 1 7 Syrenas . . . celumque pontumque dulcis querele -is voeibus personuissc. E K K E H . U R A U G . Hieros. 3 2 , 3 laudes -as. E B O B A M B . Ott. 3 > J 6 p. 6 7 4 , 1 5 gracilem Adelberti vocem interpretis sua clamosa atque -a comprimens. al. b de homine: C A R M . Cent. 1 6 0 , 1 3 econtra -us Teodingus quam bene cantat. 2 translate: a de Carmine sim. i. q. dulcisonus - lieblich (klingend) : P A U L . D I A C . carm. 1 9 , 8 condere et -um gracili sub arundine Carmen. T R A N S L . Mercurii I 3 (MGLang. p. 5 7 8 , 6 ) melos -um. A M A R C . serm. 1 , 1 8 versibus -is non opus omne viget. b de evangelista i. q. sublimis - erhaben : SYLL. Sangall. 4,16 Marcus . . . -us. adv. *altisone. clare - laut: V I T A Rigob. 15 (MGMer. V I I p. 7 2 , 1 6 ) -e (altissime ia.2b, altissone 2°) reboabant campanae. E K K E H . V . Notker. 1 2 p. 5 7 9 A , 6 I alpina siquidem corpora vocum suarum tonitruis -e perstrepentia. G E S T A Ern. due. I I 2 1 p. 2 1 9 , 6 regem . . . grocitantem . . . -e. *altista, -ae tn. {cf. *aldio) colonus minoris libertatis minder-, halbfreier Kolone: C H A R T . Anhalt. I I 1 4 5 p. 1 1 6 , 1 0 (a. 1239) omnes homines burchwardi . . ., littones, -e et censuales ecclesie, . . . coram advocato . . . stabunt ter in anno, smurdones autem nullatenus venire cogentur (inde 2 9 7 p. 2 1 8 , 3 3 ; cf- »45 P- 1 1 6 , 2 7 . 2 9 7 p. 2 1 9 , 1 4 . v. et supra p. 440,2sqq.). altithronus (-tr-), -a, -um. script, -trh-: l. 64. form.: gen. sg. -is: /. 54. vocat. -us: l. 50. etym. et signif.: G O D E S C . S A X O gramm. 2 p. 457,7sqq. si deeepit te . . . 'celsitronus', '-us', vide . . ., quod 'alti', ' c e l s i ' . . . non sunt genetivi, sed accusativi . . . ; 'altitronus', 'celsitronus' : 'altum tronum (altitronum cod.) habens' et 'celsum habens'. tmesis : l. 4'jsq. 1 de Deo (Christo : l. 46) i. q. in alto regnans, celsitkronus - in der Höhe herrschend, thronend: ALDH. virg. II 1863 Christum. B E D A hist. eccl. 4 , 2 0 p. 2 4 8 , 3 3 (vs.) agni. T R A D . Frising. 3 8 p. 6 6 , 1 7 Dei ( A R B E O E m m . 1 8 tanti alti Deo throni martyris. al.). W E T T . Gali. 3 0 p. 2 7 4 , 4 1 regis. W A L A H F R . imag. Tetr. 1 1 4 patrem. H R A B A N . carm. 3 2 , 9 Dominus. CARM. var. I 25,1 arbiter altitronus, mundi formator et auetor. A M A R C . serm. 3 , 1 9 0 rector. al. subst. masc.: W I L L I B . Bonif. 5 p. 2 0 , 2 4 opitulante -o. H U G E B . Wynneb. 2 p. 1 0 8 , 1 1 omnipotentis -i. H R A B A N . carm. 1 8 , 2 6 filius -i (cf. V I T A Erasmi 4 7 0 altitroni [-is cod.] nato. H R O T S V . Theoph. 4 4 8 unicus -i genitus). 3 9 , 1 0 0 , 1 doxa tibi, -e, rex caelorum sanetissime. A M A L A R . cod. expos. I I 1 7 p. 2 8 0 , 9 (vs.) angelus -i. H R O T S V . Mar. 4 7 5 grates -o reddentes. E K K E H . I V . bened. I 4 6 , 3 1 -i dextra tenet hunc (Andream). saepe. remissius de re i. q. in alto positus — in der Höhe befindlich: CARM. fragm. 3 (MGPoet. VI p. 134) collocat -a laetos in sede polorum. 2 de principibus i. q. sublimiter regnans - erhaben herrschend: S E D U L . S C O T . carm. 2 , 1 2 , 1 6 centum Solimas hic (Karolus Calvus) tenet altitrhonus {cf. 2 , 3 8 , 3 1 ) . altitonans, -antis. de Deo i. q. ex alto (sive in alto) tonans - aus (in) der Höhe donnernd: C A R M . var. I 2 6 , 3 , 6 6 Deus ( C A R U S Clem. 4 7 . 1 1 8 ) . V I T A Landel. 3 5 2 regi. C A R U S Clem. 137 immensus Deus, perhennis, pantacrator -s. subst. masc.: D O N A T . Ermenl. praef. (MGMer. V p. 6 8 3 , 1 ) solius -is miseratione fidens. A U D R A D . carm. 1 , 1 3 4 . C A R M . Cent. 2 8 , 3 . E K K E H . I V . bened. I I 6 7 pisciculis tantis crux obviet -is. v. et *almitonans. [Ziltener]

519

A L T 1 T 0 N A T 0 R - ALTOR

*altitonator, -oris m. qui (alte) praedìcat - (lauter) Verkünder: B E N Z O ad Heinr. prol. p. 597,8 audiat augustus, quae proferì . . , fidei . . . -r. altitonus, -i m. de love i. qui in alto tonat - der in der Höhe Donnernde : CAM. Bur. B 155,3,4 exoro superos: -um (-em cod.) cum Hercule. altitudo, -inis f . script.: -idu-: I.44. -uto: P I R M I N . scar. 27 p. 64,3 cod. E. form, altu-: /. 37. I excelsitas — Höhe : A proprie : 1 strictius de mensura: a astron., geom.: A N O N . geom. I 3,17 aestimandae -is orthogonium. G E R B . ( ? ) astrolab. 6,1 sicut per solarem -em diurnae inveniuntur horae, sie per stellarum fixarum nocturnaeeqs. 18,2 -o . . . climatis, in quo e s . H E R M . A U G I E N S . util. astrolab. 2,1 p. 4o8A planities inumbrata ad -em, quae umbram iacit, sexcupla erit. A L B E R T . M. meteor. 1,3,1 p. 499 b ,9 circulus . . . -is. al. de tertia dimensione: G E R B . geom. 2,5 crassitudo, quae consueto nomine -0 a geometricis vocitatur, . . . indagatur: . . . -o . . . ut in crassitudine vel spissitudine quarumdam . . . strueturarum seu capacitate . . . vasorum. 4,2 figurae planae profunditate, id est -e, carentes. Ps. B O E T H . geom. p. 373,27 mensura . . . est, quidquid pondere, capacitate, longitudine, latitudine, -e animoque finitur. al. adde: Ps. G A L E N , febr. 48 immanitas pulsus est, qui in longitudine et latitudine et -e motus arteriarum tetenderit. b archit.: M A P P A E C L A V I C . 101 quibus mensuris oporteat aedificia in -em elevare; . . . si in -em m i staturis fuerit aedificium, fabricam unius staturae -e oportet esse fundamentum. G E R H . A U G U S T . Udalr. I 13 p. 403,23 priori -i mensuram unius cubiti superposuit. al. C vario usu: B E D A hist. eccl. 5,17 p. 319,26 quercus Abrahae, duorum hominum -is truncus. A R B E O Emm. 30 p. 70,26 ut in cubitis (sic) -em se coacervaret humus. F R I D . I I . I M P . art. ven. 6 p. 247,12 prius . . . quod falco ascendisset ad consuetam -em sui circumvolatus. al. de ordine sedendi: L I B E R de unit. eccl. 2,33 p. 259,11 contentio facta est . . . super -e sessionis suae. 2 latins: a gener.: A R B E O Emm. 21 per -e turrium gradere. Lios M O N . 139 adridet pietas altudine summa. H R O T S V . Abr. 7,4 velut lapsa ab -e caeli. C H A R T . Rhen. med. I 252 p. 308,40 quicquid nemorum -e silve comprehensum . . . cedi convenisset (['Hochwald' Lamprecht, Wirtschaftsleben. I. p. 473]. cf. A N N A L . Quedl. a. 781 -em sylvae, quae vocatur Haertz. al.). C O N S T . I 204 p. 281,31 egregiae molis et -is vexillum. al. Collis, mons — Anhöhe, Berg: A L C U I N . epist. 83 p. 126,6-es (altidudines K2) Alpium. P A S S . Adalb. Prag. 2 (MGScript. X V p. 707,9) in praemonstrata se videndum presentavit -e (syn. in eminenti . . . tumulo). T R A D . Gottwic. 9 p. 158,28 inde limes eandem -em habet, quam rustici dicunt Wagreim. C O N S T . I 277,18 inde per A-em ('die Höhe' ed.) in comitatum comitis Heinrici. al. alleg.: H R A B A N . univ. 14,21 p. 398® -o templi Hierosolymitani spem denuntiat futurae retributionis. b spec.: de aquarum retinaculo molendini: C H A R T . Mulhus. Thür. 210 (a. 1270) examinata est . . . -o sive exaltacio, que vulgariter hebe (cf. Dt. Rechtswb. V. p. 4gy) appellatur, molendinorum duorum . . . et compertum est utrumque molendinum septem pedes in -em habuisse (cf. C H A R T . Hall. I 229 p. 220,39 retinaculo permansuro in eadem -e, in qua nunc est), departibus corporis : T R A C T , de Chirurg. 939 super -em brachii. F R I D . I I . I M P . art. ven. 1 p. 75,8 ab initio -is pectoris. A L B E R T . M. animal. 1,578 meatus constringuntur paulatim secundum cordis -em (1opp. ampliatione). al. adde: C O N S T A N T . A F R I C . theor. 9,15 p. 43b v una species coopertionis est -o superioris palpebre, cum oculum non possit cooperire. B translate et in imag.: 1 sub limitas, dignitas - Erhabenheit, Würde: HRABAN. univ. 14,21 p. 396* potest . . . altare mystice significare corda electorum . . . vel -em fidei. p. 396° cornua altaris est -o coelestis patriae. R U O T O . Brun. 6 quis enim a tanta et tarn incomparabili -e prohiberet arrogantiam ? W I P O gest. 5 p. 27,15 si non esset aequus in -e regali. C O N R . E B E R B . exord. 4,27 p. i n 6 A tanta -e spiritualis vitae. A L B E R T . M . miss. 3,4,19 p. 92l>,2sqq. agmen angelorum super se contemplans -em sapientiae et delectationis huius sacramenti, celebrai . . .

5

10

15

20

25

30

35

40

45

50

55

60

65

70

520

sacramenti istius -em. al. meton. de principum personis i. q. celsitudo - Hoheit: DIPL. Merov. I 31 p. 30,28 (a. 673) petiit -em nostram, ut eqs. H E I R I C . Germ. I comm. p. 428,4 (de Karolo Calvo) -em vestram sceptra . . . regere. D I P L . Karoli I I I . 122 p. 194,34 nostre -is firmitatis pactum. C O N S T . I 317 imperialis culminis -o. A C T A imp. Winkelm. I 742 p. 586,41 tante -i (sc. regi) scribere. al. 2 festivitas, sollemnitas -Festlichkeit, Feierlichkeit : A M A L A R . off. 4,18,4 cum alleluia et cum -e psalmi. 4,21,7 -0 signorum, quae fiebat per vasa aerea, deponitur. v. et 1.15. 3 superbia, elatio - Hochmut, Überheblichkeit: A D A M gest. 2,68 p. 128,13 subdiaconus . . . verborum . . . -e suspectus audientibus. O T T O F R I S I N G . gest. 1,49 p. 69,2 ab -e mentis suae humiliatus Abailardus. 4 de voce, sono i. q. elevatio - Hebung, ( Ton-) Höhe : A M A L A R . off. 4,3,20 per -em vocis -em mentis monstramus, quae se erigit in gaudium supernae civitatis. R E M I G . A L T I S S . mus. p. óq*1 'exeramus' extendamus vel in -em producamus. A U R E L . REOM. mus. 12 p. 4613 inter -em vocis et gravitatem. Ps. H U C B A L D . ton. p. 227,20 indifferenti -is modo. al. 5 de computatione i. q. summa - Ergebnis: E P I S T . var. I 17 P- 524,35 quae . . . quantitas numeri multiplicata veluti in . . . dierum anni nostri -o (sic?) consurgit. 6 de crimine vel poena i. q. amplitudo — Ausmaß: DIPL. Heinr. IV. 402 P- 531,32 -i reatus comparantes -em v i n d i c i . I I p r o f u n d i t a s - Tiefe: A proprie: A R B E O Corb. 40 erat ibi (se. inpraecipitio castri) tante -is spatia, nteqs. A N O N . geom. I 3,20 putei aut cuiuslibet fossae -em (profunditatem var. I.) sic probabis. W A L T H . T E R . Ioh. 12 p. 1146,48 fossam . . . multam . . . profunditatis -em habentem. C A S U S Petrish. 3,15 cuius (putei) -o profunda est simul et angusta. F R I D . I I . I M P . art. ven. 1 p. 51,19 in -e nidi. al. v. etp.51g,18. 27. B translate: 1 de subtilitate quaestionum sim.: GoD E S C . S A X O theol. 24 p. 341,6 quippe . . . profunda sectaris, -e delectaris, medulla pasceris eqs. v. etp. 51g,72. 2 de corde, ingenio: C H A R T . Pruss. I I 59 p. 51,30 (a. 1258) in -e cordis sui. A L B E R T . M . animai. 1,469 mediocritas . . . ventris . . . significai -em intellectus et boni consilii. fort, add.: A E T H I C U S I S T E R 12 haec omnia invenimus nimia -e investigata. III latitudo - Breite: C H A R T . Argent. I 617,56 p. 481,17 (c. 1200) panni grisei, qui non sunt in -e (postea: minoris . . . latitudinis) duarum ulnarum. altivagus, -a, -um. alta pervagans - die Höhe(n) durchziehend: S I S E B . carm. 20 non illam (lunam) . . . mulier . . . detrahit -o e speculo (cf. W. Stach in: 'Corona Querneä' [Festgabe K. Strecker]. 1941. p. 83). P A U L I N . A Q U I L . carm. 1,84 angelus -as quisquis iaculatus in auras. altivolus, -a, -um. 1 proprie i. q. altipetus - hochfliegend: A L B E R T . M . cael. hier. 13,7 p. 359 B ,2 ut sint angeli -i in superiora (cf. PG 3,30$A ¿^itotoü? àeixivrjaiai;). subst. neutr.: A L B E R T . M . cael. hier. 15,11 p. 440 b ,i2 si sumitur proprietas aquilae . . . quantum ad locum motus, sie est -um. miss. 3,4,19 p. 92 b , 10 quia -um in divinas est contemplationes (sc. angelorum). summ, theol. II 9,33,2 p. 368 b ,26 in figura . . . aquilae Signatur -um angelorum in contemplatione. 2 translate i. q. alte resonans - laut (und weit) schallend: D U D O hist. 3 p. 104,37 confusae -aeque voeiferationis. altiuscule adv. aliquantum alte - einigermaßen hoch : D E C R E T . Burch. praef. p. 539* animum meum . . . -e assurgere. alto, -atum, -are. 1 erigere - aufrichten: ALDH. epist. 3 p. 479,18 -to . . . seeptri in vertice celydro. 2 elevare - erhöhen: A U R E L . R E O M . mus. 19 p. 58 b tertia decima syllaba . . . parum -bitur. adi. altatus, -a, -um. fere i. q. ruderibus opertus - etwa "•mit Schutt bedeckt': C H A R T . Helv. arb. 102 p. 162,33 ( a 1268) de viis -is vel impeditis emendare debet. altor, -oris m. form, a l i t - : 5 2 1 , 1 . 8 . adi.:p. 521,1$. nutritor, educator,fautor-Ernährer, Erzieher, Förderer: 1 strictius: a de hominibus: P A U L . D I A C . Mett. p. 268,1 orfanorum viduarumque non solum -r, sed et . . . tutor (inde [Ziltener]

521

ALTOR -

ALTUS

G E S T A Mett. 37 p. 540,16 alitor). P A U L . B E R N R . Herl. 12 alitoribus suis {syn. carnales patroni). b de animalibus: E G B E R T , fee. rat. 1,767 cuculus -em (sc. currucam) iniusta mercede cruentat. 2 latius: a de hominibus: A L D H . virg. I 32 p. 272,16 cuius (Athanasii) -r et dogmatista beatus 5 Alexander . . . extitisse memoratur. A B B O S A N G E R M . bell. 1,46 urbis erat tutor Odo, regni venturus et -r (gloss.: nutritor). V I T A Willib. p. 19,34 pater et pontifex, educator et alitor . . ., nostri miserere. C A R M . libr. I l l 40,8 abba Gerhardus . . ., Sewensis . . . -r ovilis. 81,15 -em (sc. Pandulfum) cum suscipit Capua, al. b de Deo, Christo sim.: W A L A H F R . carm. 25 s , 10,2 virgo . . . lactat -em. M I L O carm. 3,4,2,1060 auctor et -r. E R M E N R . ad Grim. 33 p. 573,8 -r cunctorum pietate, minister amore eqs. G O D E S C . S A X O carm. I 3 , 1 1 , 1 sis, Christe, mihi factor, mihi sis et -r. C A R U S Clem. 596 spiritus -r. CARM.deCunone27qui cunctorum pater extat et -r honorum. al. altrecatio, altricatio sim. v. altercatio. *altrinsecatio, -onis f . {cf. altrinsecus, secatio) mus. i. q. alternatio (vocum in cantu hoqueti) - Wechsel (der Stimb men im Hoketus) : L A M B . mus. quadr. p. 28i patet -o contra eundem modum. A N O N . mus. Sowa 2 B p. 97,27 si hoquetatio sit sine littera, eadem est vocum -o, sed sepius mutuanda ac etiam resecanda. p. 98,2. p. 100,3 si sit perfecta, tunc talis hoquetatio fit per -em resecationum ab uno cantu in alterum continue mutuatam. 3 p. 106,14. 1. altrinsecus. 1 adv. : a ex utraque parte, utrimque von, auf beiden Seiten, beiderseits: A L D H . ad Acirc. 140 p. 194,10 -s corrumpuntur, id est tam praepositio quam ceterae orationis partes. A M A L A R . cod. expos. II 11,4 ponuntur candelae ante altare, non iam -s . . ., sed mixtim. G E R B . geom. 4,5 in media . . . area et in singulis -s positis. B E R N O ton. prol. 3 p. Ó4b consonantiae fiunt, quando -s virilis ac puerilis vox pariter sonuerit. al. b invicem, mutuo, inter se - gegenseitig, untereinander : ALDH. virg. I 60 p. 321,19 cum metrica leporis elegantia et rhetoricae disertitudinis eloquentia tantum -s discrepent, quantum eqs. W O L F H A R D . Waldb. 2,18 laeta -s fabulatione. P A S S . Ursulae 12 omnes virgines se -s scuto caelestis fidei . . . armaverunt. C H R O N . Salem. 126 p. 139,35 ut -s inter se fedus inirent. al. Ipraep. c. acc. i. q. in utraque parte, utrimquesecus - auf beiden Seiten (entlang): C H A R T . Pommereil. 319 p. 276,15 (a. 1280) cum feno -s fluvium, qui Strbok dicitur. 2. *altrinsecus, -a, -um. extrinsecus superveniens äußerlich: M I R A C . Bav. praef. quod veritas . . . non querat -am colorum adhibitionem. altrix, -icis / . form.: alet-: l.6isq. alit-: 1.63.6g. usu adi. : l. 64. nutrix, educatrix, fautrix - Ernährerin, Amme, Erzieherin, Förderin: 1 strictius: a de hominibus: ALDH. virg. I 26 p. 260,11 quae (verna) -x infantis fuerat. in imag.: B O N I F . carm. 1,329 -x me (sc. ignorantiam) numquam docuit, sapientia quid sit. b de rebus: A L D H . ad Acirc. 12,1 -x cunctorum . . . nuneupor (sc. terra). W A L A H F R . carm. 27,1 arboris est -x quondam vagina medullae {sim. CARM. Augiens. 3,2). C A R M . Cantabr. 35,3,4 luporum -x silvula. al. 2 latius: a de hominibus: E P I S T . Teg. I i u t - regum regnorumque -i, nobilissima Adalheid? august^, . . . titulum . . . salutacionis. b de rebus: de terris, urbibus: I U L I A N . T O L E T . Wamb. 5 Galliarum terra, -x perfidiae. A E T H I C U S I S T E R 79 p. 59,14 Athenas, . . . aletrix iuventum (sie) tuorum (sc. Ioniae). 108 p. 81,17 ortus et aletrix regum . . Hierusalem. HYMN. Sangall. p. 126 Italia exultet, alitrix tanti iuvenis. A R N U L F . S A G . invect. 8 p. 107,3 * x tyrannorum Sicilia, al. adi. i. q.patrius - heimatlich: W A L D O Anscar. 13,2 -bus oris. de rebus incorporalibus: B O N I F . carm. 1,107 ~ x virtutum . . . vocabor (sc.patientia). W A L T H . S P I R . Christoph. II 4,7 in gremium -is (sc. ecclesiae) sacr^cunasque recepii. CHART.civ. Ratisb.94unitas et societas... concordie mater et alitrix noscitur esse vera. al. 70

altudo v. altitudo. •altura, -ae f . 1 altitudo - Höhe: C H A R T . Tirol. 482 p. 270,11 (a. 1194) auetoritatem dedit. . • edificandi.. . quarri-

522

cunque munitionem in quacunque -a sibi in eodem dosso placuerit. 2profunditas - Tiefe: B E R N O L D . W A T . chron. 2 ex sui (sc. amnis) -a. COD. Wang. Trident. 241 p. 451,14 (de argentifodina) in maiori -a . . . debent ire. Ziltener altus, -a, -um. compar.fem. sg. -iora. - I. 25.63.p. 523,21 (cf. N. Fickermann, JbGeschMitteld. 6. 1957. p. 39). I excelsus, erectus, editus - hoch, aufgerichtet, emporragend : Aproprie: 1 strictius de habitu: a de rebus: W A L A H F R . hört. 102 ulmum. W A N D A L B . mens. 192 s i l v i s . . . sub -is ( P E T R . C A S . [?] chron. 4,18 p. 770,32 monasterium . . . cum s. -a. C H A R T . Rhen. med. II app. 15 p. 401,33). W A L T H A R I U S 14 solio . . . in -o. H R O T S V . Mar. 826 urbem . . . moenibus -am. B E R T H . (?) annal. a. 1077 p. 300,21 ripa . . . -issima eminebat. persaepe. in locorum nominibus: D I P L . Karoli III. 145 p. 232,38 Alta ripa ('Hauterive'). C H A R T , episc. Halb. 825 p. 110,33 iudicio apud Altam arborem. al. medic, i. q. tumidus - geschwollen: T R A C T , de caus. mul. 32 locus . . . durus et -cioraparit(/or/. leg. /alcior a

paret). b deanim. : A L D H . ad Acirc. 71,5 elefantes. W A L T H A R I U S 460 dum cervicem sonipes discusserit -am. G E R H . A U G U S T . Udalr. I 17 caballum. al. per compar.: A L D H . ad Acirc. 1 1 1 , 2 1 -ior . . . caelo rimor (sc. creatura) secreta tonantis. 2 latius : a de situ: ALDH. carm. eccl. 5,8 laqueo suspensus Iudas ab -o. A E T H I C U S I S T E R 3 mundus . . . informe fuit constitutus, . . . dum -iora fabrica tecta videbatur. W A L A H F R . carm. 20,26 sidera. H R O T S V . asc. 101 super caelos . . . -os. E K K E H . IV. bened. I 19,54 gladium . . . -um (gloss.: id est levatum ad ictum). A L B E R T . M. animal. 1,612 dexter . . . ren -ior (p. 496b, 55 ¿vcoTspo?) est quam sinister, saepe. in locorum nominibus: W E T T . Gall. 3 per Altam Germaniam {cf. W A L A H F R . Gall. prol. p. 281,13 ab -o situ provinciae idem vocabulum [ji. Altimania] . . . confictum est). L I U T O L F . Sever. I 7 ad Altum monasterium ('Altenmünster''). L A M B . L E O D . Matth. I 2367 Alti castelli ('Hoenburch') munieipatum. A N N A L . Meli. Vind. I a. 1276 p. 707,10 Altum forum, al. de avibus i. q. in alto volans - in der Höhe fliegend: FRID. II. IMP. art. ven. 5 p. 178,18 ad airones longinquos et -os. b de directione i. q. in altitudinem versus - in die Höhe gerichtet: V I T A Erasmi 146 mansurus eris . . . in ignibus -is. B R U N O Q U E R F . fratr. 13 p. 731,24 -us cruor. al. in imag.: CAND. FULD. Eigil. I 4 preeibus-is (II 10,18). B translate: 1 gener.: asublimis, venerandus, sanetus - erhaben, verehrungswürdig, heilig: F O R M . Senon. I 21 Deo -issimo. E I G I L Sturm. 12 -issimo rege Christo. H R A B A N . carm. 11,8 praesul honeste Dei, plebis et -us honor. 23,8 Sophia . . . -a Dei. W A L A H F R . carm. 49,13 tui -a ad p r a e m i a regni. CAND. FULD. Eigil. I I 17,73

potestas. 17,132 martyr. W A N D A L B . martyr. 302 Maximine, tibi quarto Trevir -a coruscat. saepe. degradu: Lios MON. 70 sacratio presulis -i ('Hoherpriester' ed.). b generosus, nobilis - edel, adelig: V I T A Pirmin. I 6 Wernharius -a prosapia Francorum ortus. CAND. FULD. Eigil. I 5 p. 224,27 ab hac -a et generosa electione. II 12,13 regis. DIPL. Otton. I. 365 -ae vel h u m i l i s p e r s o n a e ( D I P L . Otton. II. 93. C H A R T . Brixin. 60. al.). C H R O N . Salem, praef. p. 469,37 (vs.) -ecomes. B A L D E R . Alber. 23 p. 255,11 vir-i s a n g u i n i s ( C O N S T . II 54 p. 66,6. al.). saepe. remissius: TRAD. Weiss, app. I 297 (a. 1058) questio in -o disponatur palatio. C H A R T , episc. Spir.318 p. 287,15 recolentes (sc. Richardus rex) -issimo placitu . . . ecclesiam. c praestans - hervorragend: W I L L I B . Bonif. 4 p. 13,22 ad -iora bonorum documenta. W A L A H F R . Wett. 447 -ae Romanae gentis. carm. 38,96 ingenio ( C A N D . F U L D . Eigil. II 14,47. al.). V I T A Vincent. 5 (MGMer. V p. 117,20) ad -ciora erudicione. F R O U M . carm. 32,76 -ior in meritis pater. V I T A Liutw. I 10 ut in virtutum provectu nullus sibi -ior, in humilitatis despectu nullus inveniretur deiectior. saepe. d magnus, gravis, acer -groß, erheblich, intensiv. W A L A H F R . carm. 38,50 nivium vis . . . -as fecit habere moras. D I P L . Otton. I. 405 p. 551,42 -is contentionibus. F R O U M . carm. 27,14 labor. A N N A L . Pegav. p. 238,5 -a obsidione. al. de censu: C H A R T . Gosl. II 52 (a. 1258) nullus . . . ipsos ad censum cogat -ciorem. de colore i. q. vigidus - kräftig: T V R B A phil. 14 p. 124,14 ut sit color -ior , . . et audacior. ISroderJ

523

ALTUS - ALUDEL

e superbus - hochmütig: DONIZO Mathild. 2,24 elatis -a, mitis sed mitibus astat Mathildis. 2 spec. : a de sono, voce i. q. elevatus, clarus - erhoben, laut: ARBEO Emm. 36 confessionem -a voce dedit. ALBERT. M. animal. 4,108 omnes feminae sunt -ioris et subtilioris (p. 538b,i3 XE7rro