Hurra!!! Po polsku 3 Podręcznik Nauczyciela Nowa Edycja [2 ed.] 9788396155085

Citation preview

PlaNSZe I gRy jĘZyKOwe

PO POLSKU 3

DVD

Małgorzata Małolepsza

• • • • • • • •

wskazówki dla nauczycieli gry i zabawy dydaktyczne wzorcowe wypowiedzi pisemne materiały do pracy projektowej transkrypcje tekstów nagrań klucz do ćwiczeń z podręcznika studenta płyta z filmami do podręcznika studenta dostęp do Strefy Nauczyciela

P O D R Ę C Z N I K N au C Z y C I e l a

Nowa Edycja

Seria do nauki języka polskiego jako obcego

Dlaczego HuRRa!!!? NOwe HuRRa!!! FIlMy Pierwsza na polskim rynku publikacja do JPJO zawierająca obszerny materiał filmowy dostosowany do każdego etapu nauki. Zabawne scenki, dialogi i sytuacje z dnia codziennego. Na wyższych poziomach zaproponowano materiał dokumentalny. Wszystkim filmom towarzyszą różnorodne ćwiczenia, pytania i propozycje tematów do dyskusji, które pomogą w aktywny sposób skorzystać z materiału filmowego. N OwO Ś Ć ! ! ! Pierwsza na polskim rynku publikacja do JPJO umożliwiająca odtwarzanie ćwiczeń VIDEO i AUDIO za pomocą aplikacji na telefon.

Hurra!!! to nowoczesna SeRIa do nauczania języka polskiego jako obcego, która • jest napisana w duchu podejścia komunikacyjnego, umożliwiającego efektywne porozumiewanie się już na początkowych etapach nauki; • pozwala na poznawanie języka polskiego poprzez samodzielne odkrywanie i formułowanie reguł gramatycznych; • przedstawia trudne zagadnienia gramatyczne w sposób atrakcyjny graficznie i przyjazny dla uczącego się; • proponuje systematyczne rozwijanie kompetencji językowych w słuchaniu, czytaniu, mówieniu, pisaniu; • ma przejrzystą strukturę – oznaczone różnymi kolorami poszczególne rozdziały, sekcje słownictwa i gramatyki ułatwiają poszukiwanie konkretnych zagadnień bądź ćwiczeń.

Seria Hurra!!! zawiera: • w każdej lekcji bogaty materiał ilustrujący współczesną Polskę i pokazujący realia życia codziennego; • aktualne tematy prezentowane w autentycznych sytuacjach z życia codziennego, które wprowadzają informacje realioznawcze i kulturoznawcze oraz odpowiadają praktycznym potrzebom komunikacyjnym uczących się; • liczne propozycje ćwiczeń, gier i zabaw, które wspomagają uczenie się języka obcego i powodują, że proces nauki i nauczania staje się efektywniejszy, łatwiejszy i przyjemniejszy; • gotowe testy osiągnięć i ćwiczenia kontrolne oraz powtórzeniowe, które umożliwiają stałą kontrolę postępów w nauce; • zestaw egzaminacyjny, czyli propozycje testów wzorowanych na państwowych egzaminach certyfikatowych na poziomie PL-B1; • osobne zeszyty ćwiczeń wraz z kluczem oraz transkrypcje tekstów AUDIO/VIDEO, które pozwalają na dodatkową samodzielną pracę i umożliwiają samokontrolę; • podręczniki nauczyciela z grami i praktycznymi wskazówkami zarówno dla początkujących, jak i doświadczonych nauczycieli, z gotowymi materiałami do kopiowania i sugestiami jak modyfikować oraz urozmaicać lekcje; • gramatykę języka polskiego w trzech wersjach językowych, napisaną w sposób zrozumiały dla użytkownika i przyjazną w użyciu (systematyczny opis języka / żartobliwe objaśnienia rysunkowe / wiele dowcipnych przykładów zdań / przejrzysty skład / tabelaryczne zestawienia zagadnień gramatycznych / ikony informujące o systemie języka / praktyczny w użyciu format). Hurra!!! to SERIA pomyślana i zaprojektowana tak, by pomóc uczącemu się w skutecznym opanowaniu poznawanego materiału, a nauczycielowi w pracy dydaktycznej.

Nowa Edycja

PO POLSKU 3 Małgorzata Małolepsza

P O D R Ę C Z N I K N AU C Z Y C I E L A

***+2022/63+***

Telegram: @polskigram

Nowa Edycja: Seria HURRA!!! PO POLSKU 3 Podręcznik nauczyciela Redakcja merytoryczna: dr Anna Socha-Michalik, Agnieszka Jančik Recenzja: dr Ewa Krauss, Elżbieta Tabaka Redaktor prowadzący serii HURRA!!!: Joanna Waszkiewicz-Siara Kierownictwo projektu: Joanna Waszkiewicz-Siara, Mariusz Siara Redakcja językowa i korekty: Agnieszka Jančik, Aneta Łobaza, Monika Kociuba, Mariusz Siara, Magdalena Sokołowska, Joanna ­Waszkiewicz-Siara Projekt graficzny, okładka: Studio Quadro Skład i korekty: Pracownia Słowa Nagrania audio i przygotowanie materiałów filmowych: Studio Nagrań Nieustraszeni Łowcy Dźwięków Dobór zdjęć do lekcji: Studio Quadro, Joanna Waszkiewicz-Siara Nauczyciele i studenci biorący udział w projekcie testowania: Agnieszka Banaś, Karolina Fastyn-Pleger, Mariola Fiema, Ewa Fila, Justyna Gołąbek, Kinga Górecka-Rokita, Agnieszka Jančik, Roman Jendruś, Bodil Jessen-Klingenberg, dr Ewa Krauss, dr Michalina Rittner, dr Anna Socha-Michalik, Barbara Sosnowska-Babik, dr Kamil Szafraniec, Elżbieta Tabaka, Helena Trechub, Maria Wuchse, Joanna Wrzesień-Kwiatkowska, Beata Zaręba, Agnieszka Anna Zawadzka

Pierwsza Edycja: Autorki: Agnieszka Burkat, Agnieszka Jasińska, Małgorzata Małolepsza, Aneta Szymkiewicz Pomysłodawczyni projektu i redaktor prowadzący serii: …  Agata Stępnik-Siara Recenzenci: prof. dr hab. Anna Dąbrowska, prof. dr hab. Jan Mazur, dr hab. Waldemar Martyniuk Konsultacje metodyczne: Ron Mukerji Ośrodki współpracujące i testujące podręczniki: Uniwersytet Wiedeński, Instytut Slawistyki, Uniwersytet Jagielloński, Szkoła Języka i Kultury Polskiej UJ, The Brasshouse Centre Birmingham, Kolleg für Polnische Sprache und Kultur Berlin Projekt graficzny i łamanie: Studio Quadro Projekt okładki: Studio Quadro Redakcja językowa i korekty: Katarzyna Szklanny Nagrania: Studio Nagrań Nieustraszeni Łowcy Dźwięków Dobór zdjęć do lekcji: Studio Quadro

Copyright © by Małgorzata Małolepsza and PROLOG Szkoła Języków Obcych, Kraków 2021 Wydanie I

ISBN 978-83-961550-8-5 Druk: Drukarnia Know-How Wydawnictwo PROLOG ul. Bronowicka 37, 30-084 Kraków tel. +48 (12) 638 45 25 e-mail: [email protected] www.prologpublishing.com

Telegram: @polskigram

spis tre´ sci Jak korzystać z podręcznika nauczyciela? . ........................ 5 Lista gier, projektów i tekstów wzorcowych ..................... 6 Wstęp.............................................................................................  7 1. OPIS SERII PODRĘCZNIKÓW..........................................................  7 1.1 Przygotowanie do egzaminu certyfikatowego na poziomie B1..........................................................................  7 1.2 Ogólny opis kompetencji wymaganych na egzaminie certyfikatowym na poziomie B1...........................................  8 2. ZASADY PRACY Z PODRĘCZNIKAMI............................................  8 3. POLSKI PO POLSKU.........................................................................  8 3.1 Trzy stanowiska wobec stosowania języka ojczystego studentów na lekcji języka obcego......................................  8 3.2 Uczenie polskiego tylko po polsku.......................................  9 3.3 Jak motywować do mówienia po polsku?..........................  9 4.

TEKSTY...............................................................................................  9 4.1 Rozumienie tekstów pisanych..............................................  9 4.2 Rozumienie ze słuchu...........................................................  10 4.3 Mówienie..................................................................................  10 4.4 Pisanie.......................................................................................  10 4.5 Mediacja...................................................................................  10

5.

BŁĘDY................................................................................................ 11 5.1 Rodzaje błędów........................................................................ 11 5.2 Sygnalizowanie błędu............................................................ 11 5.3 Poprawianie błędu.................................................................. 11

6.

PRACA Z GRUPĄ.............................................................................. 11 6.1 Modalność................................................................................. 11 6.2 Grupa heterogeniczna i różnicowanie............................... 11 6.3 Kształcenie autonomii...........................................................  12

7. ROZGRZEWKI I GRY W SYTUACJACH AWARYJNYCH..............  12

Lekcja 0 – Przed egzaminem z polskiego........................... 16 Klucz do ćwiczeń 23  PROJEKT 17

Wzorcowa wypowiedź pisemna 20

Lekcja 1 – Mam to na końcu języka..................................... 25 Teksty nagrań 30, Klucz do ćwiczeń 31 Lekcja 2 – Wyglądać jak milion dolarów............................ 33 Teksty nagrań 41, Klucz do ćwiczeń 42

Wzorcowa wypowiedź pisemna 40

Lekcja 3 – Jak żyjemy?............................................................. 44 Teksty nagrań 49, Klucz do ćwiczeń 50

Wzorcowa wypowiedź pisemna 48

Lekcja 4 – Żyć za granicą........................................................  51 Teksty nagrań 55, Klucz do ćwiczeń 56 Lekcja 5 – Powtórzenie ...........................................................  57 Teksty nagrań 57, Klucz do ćwiczeń 57  PROJEKT 58 Lekcja 6 – Muszę załatwić kilka spraw ............................... 60 Teksty nagrań 71, Klucz do ćwiczeń 71

Wzorcowa wypowiedź pisemna 69

Lekcja 7 – Usługi .......................................................................  73 Teksty nagrań 79, Klucz do ćwiczeń 81 Lekcja 8 – Pieniądze szczęścia nie dają .............................  83 Teksty nagrań 87, Klucz do ćwiczeń 88 Lekcja 9 – Weźmy się do roboty ........................................... 89 Teksty nagrań 93, Klucz do ćwiczeń 94 Lekcja 10 – Powtórzenie..........................................................  95 Teksty nagrań 95, Klucz do ćwiczeń 95  PROJEKT 96 Lekcja 11 – Polityka? To mnie nie interesuje! ................... 98 Teksty nagrań 102, Klucz do ćwiczeń 102 Lekcja 12 – Mam do tego prawo! ....................................... 104 Teksty nagrań 110, Klucz do ćwiczeń 111 Lekcja 13 – W żadnym wypadku!........................................  112 Teksty nagrań 117, Klucz do ćwiczeń 118

8. ILUSTRACJE, ZDJĘCIA I KOLAŻE..................................................  13



9. METODY PRACY Z MATERIAŁAMI AUDIO I VIDEO..................  13

Lekcja 14 – W zgodzie z naturą...........................................  119 Teksty nagrań 124, Klucz do ćwiczeń 124 Lekcja 15 – Powtórzenie........................................................  126 Teksty nagrań 126, Klucz do ćwiczeń 126  PROJEKT 127 Lekcja 16 – Czwarta władza.................................................  129 Teksty nagrań 135, Klucz do ćwiczeń 135 Lekcja 17 – Przejdźmy do rzeczy! .......................................  137

10. BIBLIOGRAFIA.................................................................................  14 11. Tabela poziomów językowych według ESOKJ ....................... 15



Wzorcowa wypowiedź pisemna 116

Teksty nagrań 142, Klucz do ćwiczeń 142

Lekcja 18 – Kultura .................................................................  144 Teksty nagrań 149, Klucz do ćwiczeń 150 Lekcja 19 – W co wierzymy? ................................................  151 Teksty nagrań 155, Klucz do ćwiczeń 156 Lekcja 20 – Powtórzenie .......................................................  157 Teksty nagrań 157, Klucz do ćwiczeń 157  PROJEKT 158

3

Telegram: @polskigram

Szanowni Pa´ nstwo, oddajemy w Państwa ręce NOWĄ EDYCJĘ podręcznika nauczyciela PO POLSKU 3 w serii HURRA!!! W poszerzonym WSTĘPIE do podręcznika znajdą Państwo m.in. podpowiedzi, jak wykorzystać na zajęciach ILUSTRACJE, ZDJĘCIA i KOLAŻE, wskazówki pomocne w pracy z materiałami AUDIO, VIDEO i TEKSTAMI LITERACKIMI, propozycje pracy z grupą HETEROGENICZNĄ i przykłady RÓŻNICOWANIA, zachętę do kształcenia AUTONOMII uczących się i informacje o sprawności MEDIACJI. Mamy nadzieję, że GRY – uzupełnione, poszerzone i te nowe – rozwijające rozumienie tekstów, mówienie i pisanie, a także powtarzające oraz utrwalające słownictwo i gramatykę pozwolą urozmaicić nauczanie języka polskiego na Państwa kursach. Liczymy także, że PODPOWIEDZI i ROZWIĄZANIA ALTERNATYWNE wzbogacą Państwa zajęcia i zainspirują do wprowadzania własnych scenariuszy przeprowadzenia lekcji. W każdej lekcji znajduje się także PROPOZYCJA ZADANIA DOMOWEGO, TEKSTY NAGRAŃ AUDIO i VIDEO oraz KLUCZ do ćwiczeń z podręcznika studenta. Nowością są zaproponowane w lekcjach powtórkowych PROJEKTY, które w naturalny sposób rozwijają autonomię uczących się. W wybranych lekcjach zamieszczono przykłady WYPOWIEDZI PISEMNYCH, które wraz z tekstami wzorcowymi z podręcznika studenta pokrywają w pełni listę tekstów, których umiejętność tworzenia wymagana jest na egzaminie certyfikatowym na poziomie B1. Wypowiedzi wzorcowe zaproponowano w formie gotowych do skopiowania przykładów, ale dodano do nich także ĆWICZENIA (np. dotyczące budowy danego typu tekstu), co umożliwia dodatkowo przeprowadzenie ich w formie gry lub zadania domowego. Pominięcie w niniejszej publikacji form żeńskich w opisach lekcji i gier skierowanych do prowadzących zajęcia nauczycielek i nauczycieli oraz wybór jednej (męskiej) formy reprezentującej oba rodzaje spowodowane jest tym, że użycie męskiej i żeńskiej deklinacji przymiotników i rzeczowników oraz odpowiednio obu form czasu przeszłego znacznie wydłużyłoby tekst, a tym samym skomplikowałoby jego odbiór. W grach skierowanych do uczących się zawsze podane są formy w obu rodzajach. Życzymy Państwu wielu sukcesów i miłej pracy z NOWĄ EDYCJĄ podręcznika nauczyciela PO POLSKU 3 w serii HURRA!!! Małgorzata Małolepsza i PROLOG Publishing

4

Telegram: @polskigram

Wstęp

grupach. Konkretne propozycje pracy z podręcznikiem studenta znajdują się w podręczniku nauczyciela.

1. OPIS SERII PODRĘCZNIKÓW

– Materiał gramatyczny podawany jest zarówno w formie ćwiczeń w mówieniu, jak i w pisaniu, zaproponowano także zadania typu drylowego. Zgodnie z zasadami programowania neurolingwistycznego (NLP, ang. neurolinguistic programming) ważna jest indywidualna praca studenta z nowo poznanym materiałem gramatycznym. Zatem, przed przedstawieniem gotowych reguł, studenci sami próbują je odkryć i sformułować.

– Podręcznik PO POLSKU 3 jest trzecim podręcznikiem w trzyczęściowej serii HURRA!!! przygotowującej do egzaminu z języka polskiego jako obcego na poziomie podstawowym B1, które powstały w ramach projektu „Hurra!!!” Socrates Lingua 2 (nr 103360-CP-1-2002-1-PL-LINGUA-L2). Podręcznik przewidziany jest do pracy pod kierunkiem nauczyciela. Adresowany jest do obcokrajowców, którzy uczą się języka polskiego od podstaw na kursie obejmującym 240 godzin. Zawiera 20 jednostek lekcyjnych i stanowi kontynuację podręcznika PO POLSKU 1 Małgorzaty Małolepszej i Anety Szymkiewicz oraz PO POLSKU 2 Agnieszki Dixon i Agnieszki Jasińskiej.

– Każda część serii składa się z podręcznika studenta wraz z materiałami audio i video, dostępnymi dla studentów na płycie mp3 lub do pobrania online oraz za pomocą aplikacji PROLOG Augmented App, zeszytu ćwiczeń wraz z materiałami do słuchania nagranymi na płycie mp3 oraz dostępnymi w aplikacji PROLOG Augmented App, podręcznika nauczyciela z uwagami metodycznymi, propozycjami gier i dodatkowymi ćwiczeniami wymowy. Podręcznik nauczyciela zawiera płytę z wszystkimi filmami, w wersji z napisami, bez napisów, całościowo oraz w rozbiciu na poszczególne scenki. Serię dopełniają: komentarz gramatyczny dla studentów dostępny w trzech wersjach językowych (polskiej, niemieckiej i angielskiej) Odkrywamy język polski Liliany Madelskiej i Małgorzaty Warchoł-Schlottmann, Polnisch Entdecken Liliany Madelskiej, Discovering Polish Liliany Madelskiej i Geoffrey’a Schwartza oraz test kwalifikacyjny. – W nauczaniu języka polskiego jako obcego podręcznik proponuje podejście komunikacyjne. Oznacza to, że opanowanie wyrażania funkcji komunikacyjnych stanowi nadrzędny cel każdej lekcji, a słownictwo i struktury gramatyczne są z nim ściśle związane. Podczas zajęć rozwijane są cztery sprawności językowe: rozumienie ze słuchu, rozumienie tekstu pisanego, mówienie i pisanie. – Szczegółowa informacja o materiale komunikacyjnym, słownikowym, gramatycznym, o materiałach autentycznych, a także o sposobie rozwijania poszczególnych sprawności znajduje się w spisie treści podręcznika studenta i przed opisem każdej jednostki lekcyjnej w podręczniku nauczyciela. Każda lekcja w podręczniku studenta rozpoczyna się krótkim streszczeniem zawartości rozdziału. – Układ materiału jest dość elastyczny. W każdej jednostce znajdują się teksty autentyczne lub napisane na wzór oryginalnych oraz ćwiczenia rozwijające sprawność rozumienia ze słuchu. – Sprawność mówienia doskonalona jest głównie poprzez zadania przeznaczone do pracy w parach lub małych grupach. Ćwiczenia te mogą być powiązane z tekstami, zdjęciami lub ilustracjami. – Ćwiczenia w grupach nie dotyczą jednak jedynie rozwijania sprawności mówienia. Także przy rozwiązywaniu problemów gramatycznych proponuje się wykorzystanie pracy w małych

Jak korzystać z podre,cznika nauczyciela? wstęp opisuje serię Hurra!!! i prezentuje wybrane techniki nauczania

– Położono również nacisk na różne sposoby przyswajania wiedzy: wzrokowe, słuchowe, kinestetyczne. Różnorodność ćwiczeń ma odpowiadać różnym potrzebom uczących się. Należy pamiętać o różnych celach studentów, a także o odmiennych, indywidualnych sposobach uczenia się. Studentom preferującym pracę samodzielną proponujemy lekturę tekstu i ćwiczenia drylowe. Ci, którzy wolą pracę zespołową, mają do dyspozycji całą gamę ćwiczeń dla dwóch, trzech, czterech osób. Ćwiczenia drylowe stanowią też często wstęp do właściwych, bardziej swobodnych ćwiczeń komunikacyjnych. – Nagrania służą rozwijaniu sprawności rozumienia tekstu mówionego, a także ćwiczeniu wymowy i intonacji, mają za zadanie odzwierciedlenie autentycznych sytuacji komunikacyjnych, dlatego język tych materiałów to język mówiony, czasem zawierający elementy języka potocznego.

lekcja

6

Muszę załatwić kilka spraw

Cele • wyrażanie konieczności komunikacyjne • prośba o przyzwolenie, przyzwalanie i odmawianie

– Zeszyt ćwiczeń w większości zawiera propozycje do samodzielnej pracy. Dominują tu drylowe ćwiczenia gramatyczne i utrwalające słownictwo. Pierwsze wydanie podręcznika studenta i zeszytu ćwiczeń zostało przetestowane przez ośrodki partnerskie: Uniwersytet Wiedeński, Kolegium Języka i Kultury Polskiej w Poczdamie (obecnie w Berlinie) oraz Szkołę Językową Brasshouse Centre w Birmingham. Uwagi otrzymane z ośrodków partnerskich bardzo pomogły w pracy nad końcową redakcją podręczników.

Słownictwo • typy urzędów i załatwianie spraw • dokumenty • Idiomy: mieć ręce pełne roboty, papierkowa robota, załatwić coś od ręki

tu znajdą Państwo szczegółowe cele lekcji z podręcznika studenta

1.1 Przygotowanie do egzaminu certyfikatowego na poziomie B1 – Podręcznik studenta i zeszyt ćwiczeń PO POLSKU 3 jest nie tylko trzecią częścią serii HURRA!!!, ale ma także za zadanie pomóc w przygotowaniu do zdania egzaminu certyfikatowego z języka polskiego jako obcego na poziomie progowym B1. – W podręczniku studenta na końcu każdego rozdziału oraz w lekcjach powtórkowych znajdują się zadania wzorowane na egzaminacyjnych z zakresu poszczególnych sprawności językowych: rozumienia ze słuchu, rozumienia tekstów pisanych, pisania i mówienia.

Gramatyka • alternacja ę : ą w deklinacji i składnia • mieć + bezokolicznik • odmiana rzeczowników r. nijakiego zakończonych na -ę Rozumienie • załatwianie spraw ze słuchu • film TV Kraków, Wietnamczycy w Krakowie Rozumienie • ogłoszenia na stronach internetowych tekstów pisanych • hasła ze słownika frazeologicznego • Literatura: Konstanty Ildefons Gałczyński, Biurokrata na wakacjach Mówienie • załatwianie spraw • dialogi w urzędach Pisanie • e-mail / list formalny z zapytaniem (w sprawie karty czasowego pobytu / Karty Polaka, przyczyny pobytu w Polsce) • ogłoszenie Mediacja • ustne streszczenie ogłoszenia internetowego • przygotowanie dialogu na podstawie wiersza

– Na końcu każdego rozdziału w zeszycie ćwiczeń znajdują się przykładowe zadania egzaminacyjne z części obejmującej poprawność gramatyczną.

Część • rozumienie tekstów pisanych egzaminacyjna

– W skład serii wchodzą także dwa testy wzorowane na testach egzaminacyjnych.

3a Warto poprosić studentów, by uzasadniali swoje odpowiedzi. Podczas słuchania dialogów powinni zanotować kluczowe słowa lub wyrażenia, które zadecydowały o ich wyborze.

W tym tygodniu muszę koniecznie… Jak najszybciej powinienem / powinnam… W tym miesiącu powinienem / powinnam jeszcze… Bardzo ważne / pilne jest dla mnie… Potrzebuję do tego… Nie tak pilne jak… jest…, ale powinienem / powinnam zrobić to do… Nauczyciel może również przygotować taką listę i zaprezentować ją jako pierwszy, koniecznie stosując powyższe wyrażenia. 3d Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę CZY MOGĘ…? 3d Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę CZY MAM…? P R o P o z y C j a z a da n I a d o M ow e G o

P o d P ow I e d z I I R o z w I ą z a n I a a Lt e R n at y w n e

– W podręczniku studenta PO POLSKU 3 wprowadza się wyrażenia frazeologiczne i idiomy, zamieszczono w nim także fragmenty tekstów literackich oraz oryginalne nagrania video. Materiały te pozostały w oryginalnej formie językowej, mogą więc wykraczać ponad poziom B1. Zaproponowane przez autorki ćwiczenia do tych materiałów rozwijają ogólną znajomość języka polskiego i sprawności przewidziane na egzaminie

7

podpowiedzi i rozwiązania alternatywne pozwolą urozmaicić zajęcia

Na początku lekcji można poprosić studentów, aby pracując w małych grupach, napisali na kartce skojarzenia dotyczące urzędów. Studenci mogą korzystać ze słowników. Czas na wykonanie zadania to nie więcej niż 5–10 minut. Następnie każda grupa prezentuje i ewentualnie tłumaczy innym studentom znaczenie zapisanych przez siebie słów. Nauczyciel zapisuje istotne słowa na tablicy. W ten sposób można po pierwsze zgromadzić i uporządkować słownictwo związane z tematem lekcji, po drugie nakierować uwagę studentów na prezentowany materiał. Warto wyjaśnić studentom zasady pisowni małą i dużą literą (urząd miasta versus Urząd Miasta Krakowa). Alternatywnie można poprosić ich, aby sami poszukali w internecie lub w słowniku odpowiedniej reguły. Pomocna może być tu internetowa Poradnia Językowa PWN.

1c Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę CZY COŚ TU ZAŁATWIĘ?

opis przeprowadzenia wybranych ćwiczeń będzie wsparciem dla początkujących nauczycieli

3c Po wykonaniu tego ćwiczenia można poprosić studentów, by przygotowali LISTĘ SPRAW, które koniecznie muszą jeszcze załatwić w tym tygodniu, miesiącu i roku. Warto wcześniej zapisać na tablicy wyrażenia, których powinni użyć przy prezentowaniu swojej listy:

4b

dla tych z Państwa, którzy potrzebują pomysłu na pracę domową

Warto wytłumaczyć studentom, co to jest karta czasowego pobytu i Karta Polaka. Można również zapytać studentów, czy ubiegali się już kiedyś o podobną kartę w innym kraju albo czy znają regulacje dotyczące pobytu czasowego i stałego w swoich krajach. Ćwiczenie można też zadać jako pracę domową. Bardzo ważne jest podkreślenie, by studenci rzeczywiście użyli podanych wyrażeń i słów. Należy wcześniej wyjaśnić ich znaczenie. Ćwiczenie warto zadać jako pracę domową, a przed jego wykonaniem na zajęciach warto skorzystać z materiałów dodatkowych: ćwiczeń i przykładów wzorcowych wypowiedzi pisemnych LIST / E-MAIL FORMALNY. Mogą one pomóc studentom w samodzielnym sformułowaniu e-maila. 5b

5c

Po wykonaniu tego ćwiczenia można skorzystać z przykładów wypowiedzi pisemnej OGŁOSZENIE. Studenci mogą podkreślić obowiązkowe elementy struktury występujące w tekstach, a następnie wykorzystując je jako wzorzec wykonać ćwiczenie 5c. 8d Po wykonaniu ćwiczenia można przeprowadzić gry NA SKRÓTY 1 i NA SKRÓTY 2.

60 przygotowanie do egzaminu

13

Rozumienie ze słuchu

10

I

Proszę uważnie słuchać tego nagrania i zaznaczać właściwe odpowiedzi. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone tylko jeden raz.

Przykład: Wyglądasz kwitnąco!

lekcja

2

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10.

11

Proszę ten podkoszulek. Nie wyglądasz najlepiej. Ma ciemną karnację i ciemny zarost. To najgorszy moment w moim życiu! Co się stało? Wyglądasz jak siedem nieszczęść! W ciągu dnia będzie coraz zimniej, a po południu spadnie do piętnastu centymetrów śniegu. Wyprzedaż sezonowa! U nas najtaniej! Mój tata tryska zdrowiem i energią, mimo że ma ponad dziewięćdziesiąt lat. Nie bądź taką samochwałą! Według mnie to, jak ktoś wygląda, ma znaczenie. II

Proszę uważnie słuchać tego nagrania i wykonywać zadanie zgodnie z podanym przykładem. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone dwa razy. Słuchając informacji, proszę uzupełnić brakujące słowa.

Jeśli nie wiemy, w co się ubrać, nośmy rzeczy, które najbardziej do siebie… nie pasują. Jest taka planeta, gdzie kobiety mają sto osiemdziesiąt centymetrów wzrostu, ważą pięćdziesiąt kilogramów i co pół roku całkowicie zmieniają garderobę, styl, fryzurę i makijaż. Ta planeta nazywa się Moda. Wszyscy na niej są młodzi, piękni, eleganccy i bogaci. Jedynym problemem mieszkańców Mody jest to, w co się ubrać. Francuzi kiedyś byli dumni, że są stolicą mody. Dziś snobują się na Amerykanów, że są nowocześni. Amerykanie snobują się na Francuzów i Włochów, że są europejscy. Włosi chcieliby mieć ekscentryczność Anglików oraz pragmatyzm z Nowego Jorku. A jeszcze atakuje Azja: młodzi projektanci z Chin, Korei, Tajwanu jadą od razu do Nowego Jorku, tam mają najwięcej szans.

12

IV Proszę uważnie słuchać tego nagrania i wykonywać zadanie zgodnie z podanym przykładem. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone dwa razy. O której części ciała mówią te osoby?

a. Powinna być symetryczna i proporcjonalna. Idealna jest szczupła. Za gruba i za chuda może być oznaką choroby. b. Mogą być długie, półdługie lub całkiem krótkie. Ostatnio wracają do mody naturalne, niefarbowane. c. Według standardów atrakcyjności, mężczyzna może mieć duży, nie zawsze prosty, bo orli podobno jest bardzo męski. Ale ładniejsze twarze kobiece mają małe, proste, często zadarte lub piegowate. d. Mogą być ciemne lub jasne. Mogą mieć różne kolory, na przykład piwny, niebieski, szary. Podobno widać w nich duszę. Jeśli masz wadę wzroku, potrzebujesz okularów lub soczewek kontaktowych. e. Piegowata, okrągła, z zadartym nosem i dużymi oczami – tak ją sobie wyobrażamy u dziecka. Rzadko jest symetryczna i zwykle lewa połowa różni się od prawej. Zwracamy uwagę na oczy, nos i usta.

III Proszę uważnie słuchać tego nagrania i wykonywać zadanie zgodnie z podanym przykładem. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone dwa razy. Proszę wysłuchać nagrania i zaznaczyć, czy podane zdania są prawdziwe (P), czy nieprawdziwe (N).

Zapytaliśmy znanego fotografa mody Bruna Peterkę, co sądzi na temat współczesnych trendów. A oto co nam powiedział: – Fotografuję modę od dwudziestu lat. Projektanci przygotowują nowe kolekcje co sezon, ale niektóre trendy co jakiś czas wracają: styl militarny, retro, styl hippisowski. Oczywiście, nie jest to dokładnie to samo co kiedyś, ale ogólnie wizje są podobne. Tylko modelki są coraz chudsze, he, he. Wielka moda to sztuka, ale źle, jeśli staje się muzealnym eksponatem i nikt nie nosi ubrań projektantów. Najważniejsze, żeby moda inspirowała zwykłych ludzi. Żeby przestali nosić czarne, ponure, brzydkie ubrania, bo wtedy nawet ja nie mogę zrobić dobrego zdjęcia.

teksty nagrań audio i video ułatwią przeprowadzenie ćwiczeń

KLUCZ do ćwiczeń

2a 1. P, 2. P, 3. N, 4. N, 5. N, 6. N, 7. P, 8. P, 9. P, 10. N 2d 1. Najpiękniejsze, 2. najlepsze, 3. lepiej, 4. mądra, 5. słodka, 6. tęga, 7. samochwała 3a 1. codziennie, 2. długie, 3. proste, 4. kręcone, 5. oczywiście, 6. modnie, 7. drogie, 8. odzieżowe, 9. dużych, 10. miejskim, 11. nowe, 12. gorąco 3b 1. same, 2. Najdroższe, 3. ręcznie, 4. masowo, 5. atrakcyjny, 6. standardowe 3d 1. najpiękniejszej, 2. najwyższy, 3. najwyżej, 4. najsmaczniejszą, 5. najtrudniejszym, 6. bardziej, 7. szczęśliwsza 3e

klucz do ćwiczeń umożliwi szybkie sprawdzenie wykonanych zadań

1. Najbardziej, 2. najpopularniejsze, 3. najczęściej, 4. więcej, 5. wyższa, 6. najlepszą

42

przykładowe wypowiedzi pisemne pomogą w przygotowaniu do egzaminu certyfikatowego

gry i prace projektowe urozmaicą zajęcia i wdrożą do autonomi

CHARAKTERYSTYKA (ćwiczenie 2) (lekcja 2)

CZY MAM…? (lekcja 6)

PROJEKT Zimno tu.

Czy mam otworzyć okno?

Nie mam czasu, żeby pójść na dworzec.

Nie rozumiem tego zagadnienia gramatycznego.

Czy mam ci je wytłumaczyć?

Nie umiem zrobić zadania domowego.

Czy mam ci pomóc?

Nie lubię stać w kolejce na poczcie.

Czy mam kupić znaczki za ciebie?

Nie wiem, gdzie jest urząd miasta.

Czy mam ci powiedzieć?

Nie mam pieniędzy na taksówkę.

Czy mam cię podwieźć?

Nie mam słownika.

Czy mam ci pożyczyć?

Muszę zapłacić duży podatek w tym roku.

Czy mam ci pożyczyć pieniądze?

Bolą mnie plecy od tego siedzenia przy komputerze.

Czy mam ci zrobić masaż?

Nie wiem, jak się programuje ten telewizor.

To nie jest takie trudne. Mam ci pokazać?

Nie jestem pewien, czy dobrze przetłumaczyłem ten tekst.

Mam go sprawdzić?

Nie wiemy, czy poradzimy sobie z przygotowaniem tej imprezy.

Mamy wam pomóc?

Nie wiem, czy Maciek pójdzie z nami do kina. Może nie ma czasu.

Mam do niego zadzwonić i zapytać?

Nie wiem, jakie dokumenty są potrzebne.

Idę jutro do urzędu. Mam się dowiedzieć?

Proszę ułożyć fragmenty tekstu w odpowiedniej kolejności.

nauczyciela

Czy mam kupić bilety za ciebie?

Czy mam zamknąć okno?

Gorąco tu.

NOTATKI

blog

Cele dydaktyCzne: Powtórzenie słownictwa z lekcji 1–4, rozwijanie umiejętności pisania, autorefleksja, wdrożenie do autonomii.

lekcja

5

RealizaCja pRojektu: Projekt można przeprowadzić na jednych, dwóch lub trzech kolejnych zajęciach. pRzebieg: Nauczyciel dzieli grupę na kilkuosobowe zespoły. Alternatywnie studenci sami decydują o podziale. Inny sposób to praca autonomiczna (np. jako obowiązkowe zadanie domowe lub projekt semestralny, których wykonanie bierze się pod uwagę przy wystawianiu oceny końcowej). opis: Zadaniem zespołów jest stworzenie bloga na temat: emigrant o sobie. Studenci decydują, czy będą opisywać np. losy cudzoziemca w Polsce, czy losy Polaka na emigracji. A może przybysza z innej planety na Ziemi? infoRmaCja dodatkowa: W zależności od długości trwania projektu nauczyciel może zdecydować, ile słów mają mieć teksty przygotowane przez studentów. Po zaprezentowaniu wyników swojej pracy studenci mogą pisemnie odpowiedzieć na pytania z formularza uczestnika projektu. Alternatywnie nauczyciel może na forum porozmawiać z nimi o ich wrażeniach i wnioskach z pracy nad projektem.

Jerzy Owsiak znany jako „Jurek Owsiak” urodził się w 1953 roku w Gdańsku. Pracował jako dziennikarz radiowy i telewizyjny. Jest działaczem charytatywnym i społecznym, założycielem i prezesem Fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Od wielu lat pomaga chorym wypowiedzi. Jest społecznikiem, który nie boi się podejmowania ogromnych wyzwań. Imponuje mi w nim to, że potrafi zmobilizować miliony ludzi w Polsce i na całym świecie do udziału w kolejnych finałach WOŚP-u. Podziwiam go za pracowitość, energię, zaangażowanie i spontaniczność. Jurek Owsiak jest dla wielu Polaków autorytetem. Dla mnie także. życiową misją jest pomaganie innym. Jerzy Owsiak jest odważnym, ambitnym i bezkompromisowym człowiekiem, słynie z odważnych, czasami kontrowersyjnych dzieciom, wspierając polską służbę zdrowia. Za swoją działalność społeczną i charytatywną był wiele razy nagradzany, a nawet nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Jurek Owsiak jest osobą średniego wzrostu. Można powiedzieć, że jego wygląd nie jest czymś, co rzuca się w oczy, jest raczej niepozorny, przeciętny. Charakterystyczne za to są jego czerwone okulary i żółte spodnie, które stały się jego znakiem rozpoznawczym. Ważniejszy jednak od wyglądu jest jego charakter i charyzma. Ma silną osobowość i duży temperament. Jest też po prostu dobrym człowiekiem, jest wrażliwy na cierpienie i jego

58 Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

Tę stronę można kopiować. © Wydawnictwo PROLOG

© M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

5

Telegram: @polskigram

GRY, PROJEKTY i TEKSTY WZORCOWE LEKCJA 0

LEKCJA 10

• Powtórka (słownictwo, słowotwórstwo) • Życzę, pozdrawiam, zapraszam (ćwiczenia i tekst wzorcowy) • Nowa gramatyka języka polskiego (projekt)

• Kampania antykorupcyjna (projekt)

LEKCJA 1

• Każdy jest inny (gramatyka: tryb warunkowy i rozkazujący, zadawanie pytań, mówienie) • Jak się uczyć języka? (gra, słownictwo, mówienie) LEKCJA 2

• Komplementy (słownictwo, mówienie) • Samochwała (gramatyka: stopniowanie przymiotników i przysłówków, mówienie) • Jakie komplementy lubisz najbardziej? (mówienie) • Charakterystyka (ćwiczenia, struktura i tekst wzorcowy) LEKCJA 3

• Dwaj, dwie, dwoje (gramatyka: liczebniki główne z rzeczownikami w liczbie mnogiej, pisanie) • Zadowolony? (słownictwo, mówienie) • Opis danych statystycznych (ćwiczenie i tekst wzorcowy) LEKCJA 4

• Debata przedwyborcza (słownictwo, gramatyka: czas przyszły, aspekt, mówienie, pisanie) • Czy to prawda? (słownictwo, mówienie, wiedza o Polsce) • Ważne / nieważne (słownictwo, mówienie) LEKCJA 12

• Skąd, dokąd, stolica jakiego państwa? (gramatyka: dopełniacz nazw państw) • Czy mogę coś powiedzieć? (słownictwo, mówienie) • Dzieci i ryby głosu nie mają? (rozumienie tekstu pisanego, mówienie) LEKCJA 13

• Ktoś, gdzieś, coś (gramatyka: odmiana zaimków nieokreślonych i pytajnych) • Co on powiedział? (gramatyka: mowa zależna) • Na początku (słownictwo, mówienie) • Piszę (opowiadanie, relacja z podróży, list do firmy ubezpieczeniowej – struktura wypowiedzi) LEKCJA 14

• Jesteś za czy przeciw? (mówienie, gramatyka: celownik) • Ekologia (słownictwo, gramatyka: deklinacja) • Artykuły (rozumienie tekstu pisanego, mówienie, pisanie, wiedza o Polsce)

• Zmiany (gramatyka: czas przeszły, aspekt, wyrażenia czasowe, mówienie) • Emigracja (rozumienie tekstu pisanego, wiedza o Polsce)

LEKCJA 15

LEKCJA 5

• Inicjatywa ustawodawcza (projekt)

• Blog (projekt)

LEKCJA 16

LEKCJA 6

• Czy mogę…? (mówienie) • Czy mam…? (gramatyka: struktura mieć + bezokolicznik, mówienie) • Na skróty 1 i 2 (ortografia: skróty, mówienie) • Czy coś tu załatwię (ortografia: skrótowce, mówienie) • list / e-mail formalny (ćwiczenia, struktura i tekst wzorcowy) • ogłoszenie (ćwiczenia, struktura i tekst wzorcowy) LEKCJA 7

• Tabu w mediach (słownictwo, mówienie) • Definicje (słownictwo) • Z jakiej to gazety? (rozumienie tekstu pisanego, mówienie) • Czasopisma (rozumienie tekstu pisanego, mówienie, wiedza o Polsce) LEKCJA 17

• Slogan (słownictwo, rozumienie tekstu pisanego, mówienie) • Kup już dziś (słownictwo, mówienie) • Reklama (słownictwo, mówienie, pisanie) • Się (słownictwo, gramatyka: zaimek się)

• W czym mogę pomóc? (mówienie) • Usługi (słownictwo, mówienie) • Wiem to od znajomego (gramatyka: przymiotnikowa odmiana rzeczowników, l. pojedyncza) • Mam krewnych w Polsce (gramatyka: przymiotnikowa odmiana rzeczowników, l. mnoga)

• Obszary kultury (słownictwo, mówienie) • Wywiad z pisarzem (mówienie, pisanie) • Recenzja (struktura tekstu, pisanie)

LEKCJA 8

LEKCJA 19

• Kto da więcej? (gramatyka: znajdowanie i poprawianie błędów) • Ile masz pieniędzy? (gramatyka: odmiana rzeczownika pieniądz) • Kilka miesięcy (gramatyka: odmiana rzeczownika miesiąc) LEKCJA 9

6

LEKCJA 11

LEKCJA 18

• Jaka to religia? (słownictwo, mówienie, pisanie) • Religia (słownictwo, mówienie) • Teolog o kosmitach (słownictwo, rozumienie tekstu pisanego, mówienie) LEKCJA 20

• Gra planszowa / komputerowa (projekt)

• Gdybyś (gramatyka: tryb warunkowy, mówienie) • Pod warunkiem (słownictwo, mówienie)

Telegram: @polskigram

Wstęp

grupach. Konkretne propozycje pracy z podręcznikiem studenta znajdują się w podręczniku nauczyciela.

1. OPIS SERII PODRĘCZNIKÓW

– Materiał gramatyczny podawany jest zarówno w formie ćwiczeń w mówieniu, jak i w pisaniu, zaproponowano także zadania typu drylowego. Zgodnie z zasadami programowania neurolingwistycznego (NLP, ang. neurolinguistic programming) ważna jest indywidualna praca studenta z nowo poznanym materiałem gramatycznym. Zatem, przed przedstawieniem gotowych reguł, studenci sami próbują je odkryć i sformułować.

– Podręcznik PO POLSKU 3 jest trzecim podręcznikiem w trzyczęściowej serii HURRA!!! przygotowującej do egzaminu z języka polskiego jako obcego na poziomie podstawowym B1, które powstały w ramach projektu „Hurra!!!” Socrates Lingua 2 (nr 103360-CP-1-2002-1-PL-LINGUA-L2). Podręcznik przewidziany jest do pracy pod kierunkiem nauczyciela. Adresowany jest do obcokrajowców, którzy uczą się języka polskiego od podstaw na kursie obejmującym 240 godzin. Zawiera 20 jednostek lekcyjnych i stanowi kontynuację podręcznika PO POLSKU 1 Małgorzaty Małolepszej i Anety Szymkiewicz oraz PO POLSKU 2 Agnieszki Dixon i Agnieszki Jasińskiej.

– Każda część serii składa się z podręcznika studenta wraz z materiałami audio i video, dostępnymi dla studentów na płycie mp3 lub do pobrania online oraz za pomocą aplikacji PROLOG Augmented App, zeszytu ćwiczeń wraz z materiałami do słuchania nagranymi na płycie mp3 oraz dostępnymi w aplikacji PROLOG Augmented App, podręcznika nauczyciela z uwagami metodycznymi, propozycjami gier i dodatkowymi ćwiczeniami wymowy. Podręcznik nauczyciela zawiera płytę z wszystkimi filmami, w wersji z napisami, bez napisów, całościowo oraz w rozbiciu na poszczególne scenki. Serię dopełniają: komentarz gramatyczny dla studentów dostępny w trzech wersjach językowych (polskiej, niemieckiej i angielskiej) Odkrywamy język polski Liliany Madelskiej i Małgorzaty Warchoł-Schlottmann, Polnisch Entdecken Liliany Madelskiej, Discovering Polish Liliany Madelskiej i Geoffrey’a Schwartza oraz test kwalifikacyjny. – W nauczaniu języka polskiego jako obcego podręcznik proponuje podejście komunikacyjne. Oznacza to, że opanowanie wyrażania funkcji komunikacyjnych stanowi nadrzędny cel każdej lekcji, a słownictwo i struktury gramatyczne są z nim ściśle związane. Podczas zajęć rozwijane są cztery sprawności językowe: rozumienie ze słuchu, rozumienie tekstu pisanego, mówienie i pisanie. – Szczegółowa informacja o materiale komunikacyjnym, słownikowym, gramatycznym, o materiałach autentycznych, a także o sposobie rozwijania poszczególnych sprawności znajduje się w spisie treści podręcznika studenta i przed opisem każdej jednostki lekcyjnej w podręczniku nauczyciela. Każda lekcja w podręczniku studenta rozpoczyna się krótkim streszczeniem zawartości rozdziału. – Układ materiału jest dość elastyczny. W każdej jednostce znajdują się teksty autentyczne lub napisane na wzór oryginalnych oraz ćwiczenia rozwijające sprawność rozumienia ze słuchu. – Sprawność mówienia doskonalona jest głównie poprzez zadania przeznaczone do pracy w parach lub małych grupach. Ćwiczenia te mogą być powiązane z tekstami, zdjęciami lub ilustracjami. – Ćwiczenia w grupach nie dotyczą jednak jedynie rozwijania sprawności mówienia. Także przy rozwiązywaniu problemów gramatycznych proponuje się wykorzystanie pracy w małych

– Położono również nacisk na różne sposoby przyswajania wiedzy: wzrokowe, słuchowe, kinestetyczne. Różnorodność ćwiczeń ma odpowiadać różnym potrzebom uczących się. Należy pamiętać o różnych celach studentów, a także o odmiennych, indywidualnych sposobach uczenia się. Studentom preferującym pracę samodzielną proponujemy lekturę tekstu i ćwiczenia drylowe. Ci, którzy wolą pracę zespołową, mają do dyspozycji całą gamę ćwiczeń dla dwóch, trzech, czterech osób. Ćwiczenia drylowe stanowią też często wstęp do właściwych, bardziej swobodnych ćwiczeń komunikacyjnych. – Nagrania służą rozwijaniu sprawności rozumienia tekstu mówionego, a także ćwiczeniu wymowy i intonacji, mają za zadanie odzwierciedlenie autentycznych sytuacji komunikacyjnych, dlatego język tych materiałów to język mówiony, czasem zawierający elementy języka potocznego. – Zeszyt ćwiczeń w większości zawiera propozycje do samodzielnej pracy. Dominują tu drylowe ćwiczenia gramatyczne i utrwalające słownictwo. Pierwsze wydanie podręcznika studenta i zeszytu ćwiczeń zostało przetestowane przez ośrodki partnerskie: Uniwersytet Wiedeński, Kolegium Języka i Kultury Polskiej w Poczdamie (obecnie w Berlinie) oraz Szkołę Językową Brasshouse Centre w Birmingham. Uwagi otrzymane z ośrodków partnerskich bardzo pomogły w pracy nad końcową redakcją podręczników. 1.1 Przygotowanie do egzaminu certyfikatowego na ­poziomie B1 – Podręcznik studenta i zeszyt ćwiczeń PO POLSKU 3 jest nie tylko trzecią częścią serii HURRA!!!, ale ma także za zadanie pomóc w przygotowaniu do zdania egzaminu certyfikatowego z języka polskiego jako obcego na poziomie progowym B1. – W podręczniku studenta na końcu każdego rozdziału oraz w lekcjach powtórkowych znajdują się zadania wzorowane na egzaminacyjnych z zakresu poszczególnych sprawności językowych: rozumienia ze słuchu, rozumienia tekstów pisanych, pisania i mówienia. – Na końcu każdego rozdziału w zeszycie ćwiczeń znajdują się przykładowe zadania egzaminacyjne z części obejmującej poprawność gramatyczną. – W skład serii wchodzą także dwa testy wzorowane na testach egzaminacyjnych. – W podręczniku studenta PO POLSKU 3 wprowadza się wyrażenia frazeologiczne i idiomy, zamieszczono w nim także fragmenty tekstów literackich oraz oryginalne nagrania video. Materiały te pozostały w oryginalnej formie językowej, mogą więc wykraczać ponad poziom B1. Zaproponowane przez autorki ćwiczenia do tych materiałów rozwijają ogólną znajomość języka polskiego i sprawności przewidziane na egzaminie

7

Telegram: @polskigram

certyfikatowym. Warto poinformować studentów, że na egzaminie jednak nie przewidziano zadań z fragmentami tekstów literackich, idiomami czy oryginalnymi nagraniami video. Warto zwrócić uwagę uczących się, iż ćwiczenia te są materiałem dodatkowym wykraczającym poza obowiązkowe elementy, które zawiera egzamin certyfikatowy. – W podręczniku i zeszycie ćwiczeń PO POLSKU 3 zamieszczono lekcję wstępną skierowaną do osób planujących zdawać egzamin. Warto również polecić studentom zapoznanie się z opisem kompetencji na poziomie B1, strukturą egzaminu, poleceniami, czasem przeznaczonym na wykonanie poszczególnych zadań, punktacją itp. – Zasady organizowania egzaminów certyfikatowych z języka polskiego jako obcego określa znowelizowana Ustawa o języku polskim z 12 czerwca 2015 r. (Dz.U. Poz. 1132, Warszawa 11.08.2015) oraz dwa akty wykonawcze: Rozporządzenie w sprawie Państwowej Komisji do spraw Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego z 11 grudnia 2015 r. (Dz.U. Poz. 2288, Warszawa 30.12.2015) oraz Rozporządzenie w sprawie egzaminów z języka polskiego jako obcego z 26 lutego 2016 r. (Dz.U. Poz. 405, Warszawa 30.03.2016). Informacje dotyczące egzaminu, jego struktury, terminów i sposobu zgłaszania się, wymaganych umiejętności wraz z przykładowymi testami można znaleźć na stronie internetowej: ­ www.certyfikatpolski.pl 1.2 Ogólny opis kompetencji wymaganych na egzaminie certyfikatowym na poziomie B1 Zgodnie z załącznikiem nr 1 (Część II) rozporządzenia w sprawie egzaminów z języka polskiego jako obcego z 26 lutego 2016 r. (Dz.U. Poz. 405, Warszawa 30.03.2016) osoba dorosła zdająca egzamin certyfikatowy na poziomie progowym B1 powinna:

d rozumieć najważniejsze treści i intencje zawarte w tekstach mówionych i pisanych wyrażone w prosty i jasny sposób, jeśli tematyka tekstów wiąże się z życiem codziennym, rodzinnym, czasem wolnym, szkołą, podróżowaniem oraz pracą, d umieć używać języka w typowych sytuacjach komunikacyjnych, występując w określonych rolach komunikacyjnych, d umieć samodzielnie napisać np. ogłoszenie, zaproszenie, życzenia, tekst na temat ogólny, popularny, a także na tematy odnoszące się do jej własnych zainteresowań,

d umieć opisywać zdarzenia, opowiadać o zainteresowaniach, doświadczeniach, marzeniach i planach, wyrażać oraz uzasadniać swoją opinię,

d umieć posługiwać się oficjalną i nieoficjalną odmianą języka polskiego odpowiednio do sytuacji oraz znać i stosować najważniejsze konwencje socjokulturowe obowiązujące w komunikacji w języku polskim. Braki zdających w zakresie płynności wypowiedzi, wymowy i intonacji, słownictwa, poprawności gramatycznej, a także ortografii nie zakłócają w istotny sposób komunikacji.

– Nauczyciel motywuje studentów do mówienia po polsku – podczas lekcji nie reaguje na wypowiedzi w innym języku, a bardzo pozytywnie wzmacnia każdą wypowiedź czy próbę wypowiedzi w języku polskim. – Podczas ćwiczeń komunikacyjnych nauczyciel poprawia tylko te błędy studentów, które uniemożliwiają zrozumienie lub w znacznym stopniu zakłócają przekazywaną informację. – Język podręczników to współczesny język polski, którym codziennie komunikują się jego rodzimi użytkownicy. – Nauczyciel stosuje podejście komunikacyjne: koncentruje się na funkcjach językowych, których wyrażania w języku polskim chce nauczyć. – Podręcznik uczy gramatyki funkcjonalnej języka polskiego w sposób systematyczny, jednak gramatyka i słownictwo są traktowane funkcjonalnie jako narzędzia służące komunikacji. – Ponieważ istnieje ścisły związek między lekcjami następującymi po sobie, ważną rolę spełnia motywowanie studentów do używania struktur, słów i zasad gramatyki, które już poznali. – Nauczyciel buduje kompetencję językową studentów, rozwijając wszystkie cztery podstawowe sprawności: rozumienie ze słuchu, rozumienie tekstów pisanych, mówienie i pisanie. 3. POLSKI PO POLSKU 3.1 Trzy stanowiska wobec stosowania języka ojczystego studentów na lekcji języka obcego – Wobec stosowania języka ojczystego studentów na kursie języka obcego, można zająć trzy stanowiska: przychylne, umiarkowane i krytyczne. – Poparcie dla używania języka ojczystego studentów na zajęciach opiera się między innymi na założeniu, że nie jest możliwe wyeliminowanie języka ojczystego z procesu myślenia osoby uczącej się, a zatem lepiej, by nauczyciel kontrolował i tak pojawiające się próby tłumaczenia na język ojczysty. Poza tym uważa się, iż język ojczysty sprzyja trwałym skojarzeniom, pomaga zrozumieć reguły i dzięki temu przyspiesza proces uczenia się. – Umiarkowane stanowisko wobec używania języka ojczystego oparte jest na założeniach, że interakcja i komunikacja w języku obcym są nadrzędnym celem lekcji, a także że najważniejsze jest naturalne posługiwanie się językiem. W razie potrzeby dopuszcza się używanie języka ojczystego po to, żeby np. zyskać na czasie czy zapewnić pełne zrozumienie danej informacji. – Stanowisko wykluczające używanie języka ojczystego studentów na kursie języka obcego opiera się na przeświadczeniu, iż język ojczysty może wpływać na proces opanowywania języka obcego tylko w negatywny sposób. Warto jak najbardziej skrócić drogę myślową, jaką musi przebyć myśl ucznia w trakcie opanowywania nowego materiału językowego. Wyeliminowanie języka ojczystego z lekcji zapewnia krótszy przebieg skojarzenia – bezpośrednio od słowa w obcym języku do przedmiotu, które to słowo oznacza.

2. ZASADY PRACY Z PODRĘCZNIKAMI – Językiem komunikacji na zajęciach jest język polski – nauczyciel mówi do studentów po polsku i unika jakichkolwiek wyjaśnień w innych językach.

8

Telegram: @polskigram

3.2 Uczenie polskiego tylko po polsku ZALETY

WADY

d opłacalna inwestycja – lepsze efekty, d wykorzystanie sytuacji komunikacyjnej z  autentyczną luką informacyjną, która występuje na lekcji, d tok rozmowy jest mniej przewidywalny, a zatem zbliżony do autentycznego, d „zanurzenie” w języku polskim, d ciągłe ćwiczenie rozumienia ze słuchu i mówienia, d ćwiczenie umiejętności koncentrowania się, d uczenie podejmowania ryzyka (autonomia), d przygotowanie do autentycznych sytuacji komunika­cyjnych, do rzeczywistego posługiwania się językiem, d ćwiczenie funkcji językowych w autentycznej sytuacji komunikacyjnej, d bardziej motywujące – większe poczucie sukcesu, d przyzwyczajanie, oswajanie z  myślą, że nie można rozumieć wszystkiego od razu.

d trzeba poświęcić więcej czasu na tłumaczenie (szczególnie na początku nauki), d niepewność, zniecierpliwienie, stres, frustracja studentów, d niepewność, zniecierpliwienie, stres nauczyciela znającego język ojczysty studentów, d potrzeba konsekwencji i  dyscypliny ze strony nauczyciela.

Powinien stwarzać atmosferę bezpieczeństwa, w której studenci nie odczuwają obawy przed błędami – w naturalnej sytuacji nie poprawia się błędów językowych. Swoim zachowaniem pokazuje, jak radzić sobie z trudną sytuacją komunikacyjną. Nie tylko uczy języka obcego, ale też postawy – wiary, że „zrobię, potrafię, wytłumaczę, o co mi chodzi”, prezentuje różne sposoby skutecznego komunikowania się. – Hanna Komorowska wymienia również cechy charakteryzujące „ucznia dobrego”, które warto wzmacniać, nagradzać (np. pochwałą, wyrażeniem aprobaty). Są to:

d gotowość do podjęcia komunikacji,

d brak obawy przed błędami,

d samodzielność – skłonność do zachowań autonomicznych i podejmowania ryzyka,

d silna motywacja do nauki,

d pozytywna postawa wobec języka i społeczeństwa, które posługuje się tym językiem,

d uczenie się przez działanie.

– Warto również pamiętać, iż motywowanie uczniów ma ogromny wpływ na ich sukcesy bądź porażki w toku nauki. Alan Loy McGinnis podaje kilka zasad motywowania ludzi, które z powodzeniem można stosować na zajęciach z języka polskiego: d Od ludzi, którymi kierujesz, oczekuj tego, co najlepsze!

d Wysoko ustawiaj poprzeczkę doskonałości!

– Ucząc polskiego tylko po polsku, wykorzystujemy sytuację komunikacyjną pojawiającą się na lekcji, a zatem niejako mimochodem mamy szansę utrwalić m.in. umiejętność wyrażania funkcji językowych, których opanowanie jest niezbędnym warunkiem zdania egzaminu certyfikatowego na poziomie podstawowym, takich jak: d nawiązywanie kontaktu,

d przebieg rozmowy: rozpoczynanie, włączanie się, kontrolowanie przebiegu,

d definiowanie, identyfikowanie,

d oferowanie zrobienia czegoś, akceptacja,

d przytakiwanie,

d negacje najważniejszych treści w wypowiedziach mówionych,

d umiejętność kontrolowania własnego rozumienia wypowiedzi w celu uzyskania potwierdzenia, czy właściwie zrozumiało się treść i intencję rozmówcy,

d umiejętność wyrażania prośby o powtórzenie,

d wyjaśnianie fragmentu wypowiedzi lub zapisanie niezrozumiałego słowa,

d umiejętność rozpoczynania i kończenia rozmowy, włączania się do rozmowy innych osób,

d kontrolowanie przebiegu rozmowy, a gdy zachodzi potrzeba, proszenie o powtórzenie, wyjaśnienie, przeliterowanie, upewnianie się, czy właściwie rozumie się czyjąś wypowiedź.

3.3 Jak motywować do mówienia po polsku? – W jednym z założeń NLP nauczyciel jest modelem do naśladowania, nie tylko jeśli chodzi o znajomość i umiejętność posługiwania się językiem, ale również o otwartość, chęć komunikowania się i sposób porozumiewania z innymi.

d Stwórz środowisko, w którym niepowodzenie nie oznacza przegranej!

d Okazuj uznanie i chwal osiągnięcia!

d Stosuj mieszankę wzmacniania pozytywnego i negatywnego!

d Nagradzaj współpracę!

d Staraj się utrzymać własną motywację na wysokim poziomie! 4. TEKSTY – Student powinien rozumieć i formułować wypowiedzi pisemne i ustne jako: przyjaciel, znajomy, członek rodziny, turysta, nieznajomy, uczeń, student, nauczyciel, pracownik, pracodawca, klient, pacjent. Uczącym się należy zapewnić możliwość występowania w wymienionych powyżej rolach. – Ważne jest, aby łączyć sprawności, a więc np. tekstowi do czytania towarzyszą zadania rozwijające sprawność mówienia lub pisania. Są to zadania poprzedzające dany tekst, towarzyszące mu albo następujące po nim. 4.1 Rozumienie tekstów pisanych – Czytanie najczęściej ukierunkowane jest na ogólną orientację lub ma charakter selektywny. Nie wymaga się całkowitego rozumienia tekstów. Objaśnienia i słownik dopuszczalne są tylko w sytuacji, kiedy zawiedzie rozumienie globalne lub gdy studenci nie są w stanie wyselekcjonować z tekstu ważnej, znaczącej informacji. W rozumieniu tekstu pomocne są ćwiczenia poprzedzające czytanie, towarzyszące lekturze i następujące po niej. – Zaproponowano różne typy tekstów: listy, kartki, formularze, szyldy, tablice informacyjne, katalogi, broszury, instrukcje obsługi, bilety, jadłospisy, artykuły prasowe. Są to materiały oryginalne i preparowane. W tym ostatnim przypadku stworzone zostały na wzór autentycznych.

9

Telegram: @polskigram

W podręczniku PO POLSKU 3 zamieszczono fragmenty polskich tekstów literackich. Ponieważ nie upraszczano ich, zachowały oryginalną formę, mogą zatem wykraczać ponad poziom B1 i być trudne do zrozumienia dla niektórych studentów. Fragmenty te są dodatkowym elementem dobranym według klucza tematycznego lub gramatycznego do danej lekcji. Skierowane są do osób chcących poszerzyć słownictwo i rozwijać sprawność rozumienia tekstu pisanego. Polecane są szczególnie osobom polskiego pochodzenia, znającym inny język słowiański lub przygotowującym się do studiowania w Polsce. Prócz ćwiczeń na rozumienie tekstu pisanego zaproponowano do nich ćwiczenia rozwijające sprawność mówienia. Warto, by nauczyciel wykorzystał zamieszczone fragmenty literackie jako impuls do wyrażania opinii i pogłębienia znajomości kultury polskiej. Studenci mogą przed przeczytaniem tekstów, analizując tytuł, wysunąć hipotezy na temat ich treści. Warto, by uczący się pracowali ze słownikami, nauczyciel może także przygotować wcześniej słowniczek z najtrudniejszymi wyrazami i frazami. Można także skorzystać z istniejących i dostępnych tłumaczeń lub, jeśli grupa jest homogeniczna językowo i nauczyciel zna język ojczysty studentów, wspólnie przełożyć teksty na ten język. Tę część każdego rozdziału można zadać również jako nieobowiązkową pracę domową. 4.2 Rozumienie ze słuchu – Podobnie jak w przypadku rozumienia tekstów pisanych, rozwijanie tej sprawności ukierunkowane jest na ogólną orientację lub na selektywne zdobywanie informacji. Nawet w naszym ojczystym języku rejestrujemy tylko część informacji, którą słyszymy, mimo że rozumiemy ją w stu procentach. Zatem tendencja do rozumienia całkowitego nie jest zgodna z ideą tej sprawności. – W ramach rozumienia ze słuchu zaproponowano następujące rodzaje tekstów: pojedyncze wypowiedzi, minidialogi, komunikaty, fragmenty programów telewizyjnych i radiowych, dłuższe wypowiedzi tematyczne, wywiady, dłuższe dialogi. – Przed wysłuchaniem nagrań i obejrzeniem materiału video warto, by nauczyciel sprawdził rozumienie lub / i wprowadził najważniejsze słowa i zwroty, które pojawią się w nagraniu. Można zrobić to także po pierwszym wysłuchaniu / obejrzeniu materiału. W sprawdzeniu poprawności wykonania ćwiczeń pomocne będą także teksty nagrań zamieszczone w podręczniku studenta i nauczyciela. Warto zachęcać studentów do samodzielnego sprawdzania swoich odpowiedzi i do powtórnego słuchania / oglądania nagrań w domu. 4.3 Mówienie – Teksty proponowane przy rozwijaniu tej sprawności to na początku różnego rodzaju silnie ustrukturyzowane ćwiczenia przedkomunikacyjne, a następnie bardziej swobodne wypowiedzi. W zadaniach pierwszego typu zwraca się większą uwagę na poprawność wypowiedzi, w drugich na jej płynność. Zaproponowano najpierw wypowiedzi jednozdaniowe, a następnie dłuższe. Są to przede wszystkim: teksty z informacjami na temat własnej osoby, wyrażające opinie, relacje, streszczenia, dialogi intencjonalne i tematyczne, rozmowy telefoniczne, ­minidyskusje.

– Warto zachęcać studentów do wyrażania własnej opinii i wypowiadania się w ogóle, np. zadając pytania zamknięte i otwarte, powtarzając już pytania znane studentom. Warto także stosować technikę elicytacji (prowokowania do mówienia) polegającą na wywoływaniu wypowiedzi poprzez bodźce wzrokowe. Warto by nauczyciel wykorzystywał zdjęcia, reprodukcje, kolaże i nagrania video zamieszczone w podręczniku. Można w ten sposób naprowadzać studentów na nową tematykę, zbierać lub powtarzać słownictwo potrzebne do wykonania jakiegoś zadania. 4.4 Pisanie – Poza tekstami umożliwiającymi opanowanie relacji głoska – litera i podstawowych zasad ortografii, ważnych szczególnie na początku, proponuje się dłuższe formy wypowiedzi, takie jak: krótkie notatki zawierające informację, prośbę lub podziękowanie, krótkie życzenia i pozdrowienia, list prywatny, list oficjalny, formularze, podania, tekst argumentacyjny, streszczenie. – W podręczniku studenta i podręczniku nauczyciela znajdują się wskazówki dotyczące struktury, elementów oraz typowych słów i zwrotów w wypowiedziach pisemnych, których opanowanie jest niezbędne do zdania egzaminu certyfikatowego na poziomie B1. Warto tu także podkreślić ogromną rolę nauczyciela poprawiającego prace pisemne. Kluczowa jest także autonomiczna praca uczących się nad poprawą swojego stylu, poszerzaniem słownictwa, rozpoznawaniem i poprawą błędów gramatycznych najczęściej przez siebie popełnianych. Nauczyciel może podpowiadać i sugerować, w jaki sposób przygotować się do napisania poszczególnych wypowiedzi pisemnych (zebranie słownictwa, przypomnienie struktury danego tekstu, powtórzenie potrzebnych form gramatycznych itp.). Warto, aby student przepisywał poprawione prace, tworząc własny „bank wypracowań”. W podręczniku studenta i podręczniku nauczyciela PO POLSKU 3 zamieszczono przykładowe wypowiedzi (np. e-mail formalny i nieformalny, rozprawka, opis), które mogą posłużyć studentom jako wypowiedzi wzorcowe. 4.5 Mediacja W podręczniku studenta PO POLSKU 3 zaproponowano nowy typ ćwiczeń rozwijających sprawność mediacji. Europejski System Opisu Kształcenia Językowego zakłada, że działania mediacyjne spełniają trzy warunki: przetwarza się tekst (pisany lub mówiony), odbiorca z jakiegoś powodu nie ma dostępu do tekstu wyjściowego, nadawca posiada umiejętności niezbędne do przetworzenia tekstu. Ćwiczenia związane z podejmowaniem działań mediacyjnych to np.:

d w nauczaniu rozumienia tekstu pisanego: ćwiczenia poprzedzające czytanie: studenci czytają różne fragmenty tekstu, robią notatki, a następnie na forum streszczają innym przeczytaną część, mogą także ułożyć pocięty tekst w logiczną całość,

d w nauczaniu pisania: zamiana podanych form gramatycznych na inne, zamiana stylu (z formalnego na nieformalny), jako zadania domowe pisemne streszczanie lub sporządzanie notatek z artykułów z podręcznika,

d w nauczaniu mówienia: ustne prezentowanie notatek z przeczytanych artykułów (np. w trakcie zajęć powtórkowych),

10

Telegram: @polskigram

wypowiedź na podstawie dokumentów autentycznych (bilety, zaproszenia, reklamy),

d w nauczaniu rozumienia ze słuchu: notowanie zasłyszanych informacji, ustne opowiadanie tekstu – np. po pierwszym wysłuchaniu nagrania osoby najlepsze w grupie krótko streszczają słabszym kolegom temat i najważniejsze informacje w nagraniu. Warto, aby nauczyciel w naturalny sposób w toku zajęć wprowadzał elementy mediacji, zarówno tylko w języku polskim lub – jeśli grupa jest homogeniczna językowo – między językami (ćwiczenia translacyjne). Mediacja może być stosowana w nauczaniu słownictwa, warto objaśniać znaczenia wyrazów za pomocą tzw. definicji kontekstowych (tj. krótkich historyjek ilustrujących znacznie nowego słowa), za pomocą wyrazów o znaczeniu przeciwstawnym lub bliskoznacznym. Inną techniką jest parafrazowanie fragmentów tekstu. Przykładowe polecenia, które można wykorzystać w czasie wykonywania ćwiczeń na zajęciach:

d Proszę wyjaśnić po polsku znaczenie danego słowa lub frazy tak, by zrozumiało je dziecko lub student początkujący.

d Proszę zamienić styl formalny na nieformalny. Jak brzmiałyby te słowa i frazy w języku potocznym? d Rozmawia Pan/i z Polakiem / Polką i upewnia się Pan/i, czy dobrze zrozumiał/a Pan/i tekst po polsku.

5. BŁĘDY – Student powinien dostawać od nauczyciela tyle samo pochwał, ile uwag krytycznych. W uczeniu komunikacyjnym nauczyciel powinien bardziej zwracać uwagę na treść wypowiedzi niż na jej formę. Nie wolno mu jednak lekceważyć błędów powtarzających się, a także takich, które zakłócają komunikację. Poniżej przedstawiamy rodzaje błędów i możliwości ich eliminowania. 5.1 Rodzaje błędów – Błędy klasyfikuje się przede wszystkim ze względu na:

d podsystemy (błędy wymowy, ortografii, słownictwa i gramatyki),

d komunikatywność (lokalne, które nie zakłócają komunikacji i te, które ją zakłócają),

d systematyczność (powtarzające się stale, sporadyczne i przejęzyczenia),

d źródło (interferencje zewnętrzne i wewnętrzne, błędy wynikające ze sposobu uczenia się, a także ze strategii ­uczenia się). 5.2 Sygnalizowanie błędu – Sygnalizując wystąpienie błędu, można:

d powtórzyć wypowiedź studenta do ostatniego prawidłowego wyrazu,

d zapytać o treść błędnego zdania, np. student mówi: „Wczoraj jeżdżę na rowerze”, można zadać pytanie: „Co robiłeś wczoraj?” albo „Co robiłeś? Jeździłeś na rowerze?”,

d podać zestaw form do wyboru.

– Warto wypracować sobie konsekwentny sposób sygnalizowania błędu, który będzie szybko rozpoznawany przez studentów.

5.3 Poprawianie błędu – Błędy mogą być poprawiane zarówno przez nauczyciela, jak i przez studentów. Poprawianie ich przez studentów nie może jednak wiązać się z oceną. Najlepszym sposobem jest autokorekta. Błędy można poprawiać zarówno w trakcie wypowiedzi, jak i po jej zakończeniu. Błędy uniemożliwiające komunikowanie się można poprawiać w trakcie wypowiedzi. Jeśli jednak podczas zadania komunikacyjnego student ćwiczy płynność wypowiedzi, warto zapisać błędy, poczekać i poprawić je, gdy student skończy wypowiedź. – Korygując błąd, można wypowiedzieć zdanie już poprawione i polecić, aby student je powtórzył. Można również wyznaczyć studenta-obserwatora, który ma za zadanie poprawiać błędy osoby wypowiadającej się. 6. PRACA Z GRUPĄ Przed rozpoczęciem pracy należy określić cechy grupy, w której będziemy pracować. Poza tak oczywistymi cechami, jak zróżnicowanie wiekowe, poziom i wielkość grupy, należy zwrócić uwagę na cele, potrzeby, motywację, style poznawcze, strategie uczenia się i modalność. 6.1 Modalność – Modalność to sposób reagowania na bodźce. W każdej grupie znajdują się wzrokowcy, słuchowcy i kinestetycy. Wyróżnia się również czwartą kategorię w tej klasyfikacji, a mianowicie osoby, które najchętniej pracują z tekstem pisanym. W niniejszej serii starano się zapewnić zróżnicowanie materiałów, tak aby każda z tych grup mogła czuć się swobodnie przy realizacji danego zadania. – Osobom, które lubią przede wszystkim czytać i pisać, proponuje się różne teksty, począwszy od pojedynczych napisów, poprzez ogłoszenia prasowe, e-maile, skończywszy na fragmentach oryginalnych artykułów z gazet. Do tekstów tych opracowano różnorodne ćwiczenia poprzedzające ich lekturę, towarzyszące jej, a także po niej następujące. – Wzrokowcy najchętniej korzystają z tekstów, map, plansz, rysunków, zdjęć. Notują i zwracają uwagę na to, co nauczyciel pisze na tablicy. Zwykle chcą zobaczyć zapis nowego słowa czy wyrażenia. – Słuchowcom proponujemy ćwiczenia na rozumienie ze słuchu, takie jak: pojedyncze wypowiedzi, dialogi, dłuższe teksty. Słuchowcy aktywnie uczestniczą też w ćwiczeniach rozwijających sprawność mówienia. Nowe słowa i zwroty powinni nie tylko zobaczyć na tablicy, ale też usłyszeć ich prawidłową wymowę. – Kinestetycy powinni mieć możliwość zaktywizowania całego ciała, ponieważ najchętniej biorą udział w zadaniach wymagających od nich przemieszczania się, podawania poszczególnych elementów tekstu. Lubią gry i zabawy wymagające ruchu i używania różnych przedmiotów. Propozycje dodatkowych gier znajdują się w dalszej części podręcznika nauczyciela, w omówieniach poszczególnych lekcji. 6.2 Grupa heterogeniczna i różnicowanie Praktyka pokazuje, że na poziomie B1 do grup uczących się języka polskiego jako obcego dołączają często osoby polskiego

11

Telegram: @polskigram

pochodzenia, wychowywane dwujęzycznie i znające język polski z domu, a także studenci posługujący się już innym językiem słowiańskim. Osoby te z reguły w wysokim stopniu opanowały sprawność rozumienia ze słuchu, a także rozumienie tekstu pisanego, mają natomiast problemy z pisaniem i nawet jeśli płynnie mówią, popełniają błędy oraz brakuje im systemowej znajomości polskiej gramatyki (m.in. do tej grupy skierowana jest wprowadzająca lekcja 0). Warto więc, by w takich mieszanych grupach nauczyciel wprowadzał na zajęciach elementy różnicowania. Na niektórych lekcjach można np. wyznaczyć studentów polskiego pochodzenia na „ekspertów leksykalnych”, a osoby uczące się języka polskiego jako obcego na „ekspertów gramatycznych”. W przypadku rozumienia ze słuchu studenci polskiego pochodzenia i tacy, którzy znają inny język słowiański mogą otrzymać trudniejsze zadania lub dodatkowe ćwiczenia, a osoby uczące się języka polskiego jako obcego tekst nagrania ułatwiający wykonanie ćwiczenia. Podobnie, w przypadku różnicowania ze względu na tempo pracy, osoby pracujące szybciej mogą otrzymać dodatkowe pytania lub zadania przygotowane przez nauczyciela. Można poprosić studentów o wykonanie w tym samym czasie różnych ćwiczeń z tego samego rozdziału (np. przeczytanie tekstów różniej długości i trudności). Studenci mogą też sami wybrać ćwiczenia, które uznają za odpowiednie dla siebie. Ważnym elementem na zajęciach z grupą heterogeniczną jest wymiana doświadczeń i wiedzy, ewaluacja, a także autorefleksja dotycząca stopnia opanowania języka, potrzeb w zakresie uzupełnienia swoich braków i sposobu uczenia się. Warto łączyć studentów w grupy tak, aby umożliwić taką wymianę i refleksję (np. uczący się języka polskiego jako obcego pracuje z osobą polskiego pochodzenia lub osobą znającą język słowiański). Sprawdza się to szczególnie w przypadku projektów zaproponowanych w lekcjach powtórkowych w podręczniku nauczyciela. 6.3 Kształcenie autonomii Europejski System Opisu Kształcenia Językowego określa poziomy B1 i B2 jako poziomy samodzielności w posługiwaniu się językiem. Warto zatem wspierać i rozwijać u uczących zachowania autonomiczne. Zachowania te to np.:

d inicjatywa i aktywne podejście do wykonywania ćwiczeń,

d autorefleksja, samoocena i indywidualne szukanie efektywnych metod uczenia się,

d podejmowanie prób komunikowania się mimo napotykanych trudności spowodowanych nieznajomością słownictwa lub struktur gramatycznych, d weryfikacja zrozumienia usłyszanej wypowiedzi lub przeczytanego tekstu, d formułowanie hipotez,

d nawiązywanie rozmowy, zadawanie pytań,

d korzystanie z materiałów dodatkowych pomocnych w nauce.

Warto, by studenci indywidualnie korzystali z podręcznika do nauki gramatyki. W serii Hurra!!! dostępne są trzy wersje językowe tego podręcznika: angielska Discovering Polish, niemiecka Polnisch entdecken i polska Odkrywamy język polski. Podejmowanie działań autonomicznych wspierają także lekcje powtórkowe w zeszycie ćwiczeń i zamieszczone projekty

w lekcjach powtórkowych w podręczniku nauczyciela. Warto zwracać uwagę studentom na: planowanie faz i czasu pracy potrzebnego do wykonania określonych zadań, przygotowywanie notatek, sporządzanie list słów i zwrotów, i własnych przykładów ich użycia, opracowywanie własnych tabel, diagramów lub wykresów (np. w formie mapy myśli) powtarzających zagadnienia gramatyczne, przepisywanie poprawionych przez nauczyciela wypracowań, samodzielne wielokrotne słuchanie / oglądanie nagrań audio / video i wreszcie uczenie się od innych z trakcie zadań wykonywanych w parach i w grupach. 7. ROZGRZEWKI I GRY W SYTUACJACH AWARYJNYCH – Proponowane poniżej gry można wykorzystać, zarówno rozpoczynając lekcję, jak i w sytuacji zakończenia lekcji przed wyznaczonym czasem. CZUJĘ SIĘ JAK… Każdy ze studentów, kończąc to zdanie, musi zrobić porównanie, np. „Czuję się jak kot, który śpi na dachu…” . Po wypowiedzeniu zdań przez wszystkich studentów cała grupa przypomina sobie, kto i co po kolei mówił. FOTOGRAFIE Nauczyciel przynosi fotografie i w zależności od tematu studenci muszą je opisać lub napisać w grupach skojarzenia związane ze zdjęciami. GRAMATYKA Studenci podzieleni na grupy piszą listę, np. czasowników niedokonanych. Następnie nauczyciel zbiera kartki od poszczególnych grup i przekazuje je innym grupom. Studenci mają teraz za zadanie napisać formy odmiany tych czasowników albo dopisać do nich formy dokonane. To samo można zrobić z rzeczownikami – studenci piszą na kartkach listę rzeczowników, następnie nauczyciel zbiera kartki, przekazuje je innym grupom, których zadanie polega np. na podzieleniu rzeczowników według rodzajów lub dopisaniu do nich przymiotników. GRUPA JESZCZE NIE WIE, ŻE… Nauczyciel rozdaje każdej osobie po jednej małej kartce, na której studenci mają dokończyć zdanie „Grupa jeszcze nie wie, że…”, pisząc jedną prawdziwą informację na swój temat. Następnie nauczyciel zbiera wszystkie kartki, tasuje je i odczytuje na głos napisane na nich informacje. Zadaniem grupy jest odgadnięcie, kto jest autorem odczytywanego zdania. W grze może brać udział także nauczyciel. HISTORIA Nauczyciel rozdaje studentom po jednej, dwie lub maksymalnie trzy karteczki, następnie każdy ze studentów pisze na kartce dowolne słowo (najlepiej, by było to słowo wprowadzone na zajęciach). Następnie nauczyciel zbiera karteczki, tasuje je i rozdaje w grupie. Każdy ze studentów musi ułożyć zdanie ze słowem z karteczki, jednak warunek jest taki, że zdanie to musi być logiczną kontynuacją zdania wymyślonego przez poprzedniego studenta. Można wprowadzić również ograniczenie, że np. historia musi być w czasie teraźniejszym lub przeszłym albo ma zawierać jak najwięcej form dopełniacza. IMIONA Nauczyciel pisze na tablicy imiona studentów drukowanymi literami jedno pod drugim. Zadaniem studentów jest znalezienie jak największej liczby słów ułożonych z liter tych imion. Kombinacja tych liter może być pozioma, pionowa albo ukośna. Warto wyznaczyć czas dla tego zadania, np. 5 minut.

12

Telegram: @polskigram

KALAMBURY Grę tę można przeprowadzić na dwa sposoby. Nauczyciel rozdaje studentom kilka karteczek, na których mają napisać nowo poznane słowa. Następnie zbiera karteczki, dzieli studentów na dwie grupy i podaje im po jednym słowie. Studenci muszą pokazać to słowo tak, aby grupa przeciwna je odgadła. Wygrywa grupa, która odgadnie najwięcej słów. Nauczyciel musi jednak zwrócić uwagę, że skoro jest to rywalizacja między grupami, to istnieje niebezpieczeństwo, że pokazywanie zadania grupie przeciwnej może stwarzać przestrzeń nieuczciwej konkurencji i nieprecyzyjnego sugerowania odpowiedzi. Zatem na początku należy zwrócić uwagę studentom, by w czasie gry stosowali zasady fair play. W drugim wariancie nauczyciel dzieli studentów na dwie grupy i rozdaje im kilka karteczek, na których mają napisać nowo poznane słowa. Następnie zbiera karteczki, podaje kolejnym członkom grup po jednym słowie. Studenci muszą pokazać to słowo tak, aby ich grupa je odgadła. Wygrywa grupa, która odgadnie najwięcej słów. KOLEJKA SŁOWNA Nauczyciel prosi studentów o wypowiedzenie po kolei jednego słowa, które kojarzy im się z tematem lekcji, np. jedzeniem, ubraniem. Każdy student musi powtórzyć słowa wypowiedziane przez kolegów i dopiero na końcu dodać swoje. KOREKTA BŁĘDÓW Nauczyciel pisze na tablicy zdania z typowymi błędami powtarzającymi się w pracach domowych lub na lekcjach, a następnie prosi studentów o ich korektę, przyznając im punkty za znalezienie i poprawienie tych błędów. KOSTKA Studenci rzucają kostką. Muszą wypowiedzieć tyle zdań na temat: Co lubię robić? Czego nie lubię robić? Co robiłem w zeszłym roku / wczoraj? itp., ile wypadnie oczek na kostce. MAŁE KŁAMSTWA Każdy student pisze o sobie dwa zdania (w grupach wyższych może być ich więcej, np. cztery), z których jedno jest nieprawdziwe. Odczytuje je na głos, a wszyscy zgadują, które z nich nie jest prawdziwe. SKOJARZENIA Na początku lekcji studenci podzieleni na grupy piszą na kartkach skojarzenia z danym tematem – np. hobby, mieszkaniem, pracą, pogodą itp. Można polecić grupom, żeby zebrały słownictwo w określonych kategoriach: rzeczowniki, przymiotniki, czasowniki itp. SZYBKIE DYKTANDO Można zrobić małe dyktando, np. pięć zdań z użyciem słów lub form gramatycznych wprowadzonych na lekcji. TASIEMIEC Pierwsza osoba mówi słowo, a następna ma podać inne, rozpoczynające się na ostatnią literę wypowiedzianego słowa. W przypadku litery „y” oraz liter często się powtarzających, może to być także litera przedostatnia. ZADAWANIE PYTAŃ Każdy student pisze na kartce trzy pytania na wybrany przez nauczyciela temat. Następnie kartki podaje się dalej i należy głośno odpowiedzieć na te pytania. Kartki można również potasować, a następnie rozlosować wśród studentów. 8. ILUSTRACJE, ZDJĘCIA I KOLAŻE W podręczniku, prócz zdjęć i ilustracji bezpośrednio związanych z treścią ćwiczeń, zamieszczono dodatkowo fotografie

w nagłówkach. Nauczyciel może wykorzystać je jako wprowadzenie do danej lekcji. Umożliwiają też powtórzenie przerobionego już materiału. Można na przykład zapytać studentów o płeć, wiek, wygląd, zawód, właśnie wykonywaną czynność, przebieg dnia czy zainteresowania osób ze zdjęć. Podobnie ilustracje i kolaże zamieszczone obok ćwiczeń mogą posłużyć jako impuls do krótkiej rozmowy przed lub po wykonaniu danego ćwiczenia. W podręczniku PO POLSKU 3 w wybranych lekcjach zamieszczono w nagłówkach zdjęcia lub reprodukcje związane z polską kulturą. Są bodźcem do rozwijania sprawności mówienia, warto wyjaśnić ich pochodzenie i znaczenie, a także zmotywować studentów do ich własnych dalszych poszukiwań w tym zakresie. Są to: rycina przedstawiająca Mikołaja Reja (lekcja 0), fragment arrasu wawelskiego przedstawiający Wieżę Babel (lekcja 1), rysunek satyryczny Jana Kozy (lekcja 6), obraz Marcina Maciejowskiego (lekcja 13), stop klatka z filmu Krzysztofa Kieślowskiego „Amator” (lekcja 16). 9. Metody pracY z materiałami audio i Video Proponuje się minimum trzykrotne odtworzenia materiału audio / video: za pierwszym razem bez przerw (rozumienie globalne), za drugim z przerwami w miejscach związanych z poleceniem (selektywne wybieranie konkretnych informacji), za trzecim z przerwami lub bez (kontrola wykonania ćwiczenia – autonomiczna lub z uczestnictwem nauczyciela). Poleca się także wykorzystywanie tekstów nagrań przy kontroli wyników, w ćwiczeniach dodatkowych następujących po odtworzeniu nagrania lub w pracy indywidualnej w domu. Ćwiczenia poprzedzające odtworzenie materiału audio / video:

– nakierowanie uwagi studentów na dany temat przy wykorzystaniu zdjęć lub w przypadku materiału video odtworzenie go bez dźwięku: na podstawie obrazu studenci tworzą hipotezy dotyczące treści nagrania, tworzą listę słów/zwrotów/struktur gramatycznych, które mogą pojawić się w nagraniu;

– nauczyciel krótko mówi, czego dotyczyć będzie nagranie, następnie studenci podają swoje skojarzenia leksykalne;

– nauczyciel rozdaje studentom zapisane na karteczkach wybrane słowa/zwroty/struktury gramatyczne, które pojawią się w nagraniu; studenci sprawdzają ich znaczenie i przygotowują w małych grupach definicje po polsku, a następnie przedstawiają je na forum kolegom (proponuje się, by słowa/zwroty/struktury gramatyczne zapisane były w formie występującej w nagraniu). Ćwiczenia w trakcie odtwarzania materiału audio / video:

– nauczyciel dzieli studentów na grupy, każda grupa zajmuje się notowaniem wskazanych wcześniej przez nauczyciela fragmentów nagrania lub treści z nim związanych, np. odpowiedzi na wybrane pytania, opisu postaci, najważniejszych słów/zwrotów, poszczególnych części mowy występujących w ­nagraniu itp.:

– „Jak myślicie, co będzie dalej?” – nauczyciel zatrzymuje nagranie w wybranych przez siebie momentach, studenci konstruują hipotezy dotyczące dalszego przebiegu nagrania;

– studenci otrzymują listę wybranych wcześniej przez nauczyciela słów/zwrotów/struktur gramatycznych występujących w nagraniu, w trakcie słuchania zaznaczają kolejność ich pojawiania się.

Telegram: @polskigram

13

Ćwiczenia następujące po odtworzeniu materiału audio / video:

– zapisanie na tablicy najważniejszych słów/zwrotów/struktur gramatycznych zanotowanych przez studentów w trakcie słuchania;

– głośne odczytanie tekstu nagrania z podziałem na role i różną interpretacją, po uprzednim przećwiczeniu w małych grupach;

– przygotowanie przez studentów podobnego (lub kontrastowego) dialogu z wykorzystaniem określonych przez nauczyciela lub samych studentów słów/zwrotów/struktur gramatycznych. Inne propozycje:

Nauczyciel może także opracować własne dodatkowe zadania pomagające w pracy z nagraniami audio/video – stopień trudności uzależniony musi być od poziomu nauczania, umiejętności i zdolności językowych danej grupy. Wśród zadań tych mogą znaleźć się: – pytania prawda/fałsz, napisanie „planu nagrania” – punktów dotyczących tego, co się wydarzyło; – napisanie pytań do nagrania;

– opisy postaci występujących w nagraniu, wykorzystanie tekstu nagrania – ułożenie go we właściwej kolejności, skopiowanego i pociętego wcześniej przez nauczyciela; – streszczenie nagrania w postaci opracowania punktów zwrotnych akcji lub opisu wydarzeń;

– zrobienie listy nowych i/lub najważniejszych słów/zwrotów/ struktur gramatycznych;

– ćwiczenie wymowy, akcentu i intonacji poprzez wielokrotne odtwarzanie fragmentów nagrania – za każdym razem studenci powtarzają wybrane przez nauczyciela zwroty; – odtworzenie nagrania video bez dźwięku – studenci „dubbingują” aktorów;

– przetłumaczenie nagrania na swój język ojczysty (jeśli grupa jest pod tym względem homogeniczna i nauczyciel zna język ojczysty studentów); – wykorzystanie nagrań z podręczników PO POLSKU 1 i PO POLSKU 2 jako powtórki lub przypomnienie wybranych zagadnień tematycznych i gramatycznych – np. nagrania video z PO POLSKU 1 (lekcja 18) – nauka języków obcych; PO POLSKU 2 (lekcja 3) – praca; PO POLSKU 1 (lekcja 11) i PO POLSKU 2 (lekcja 4) – czas przyszły. 10. BIBLIOGRAFIA

14

A guide to lerning styles, www.vark-learn.com A quality guide. DG Education and Culture, European Commision, Brussels 2000. M. Bańko, M. Krajewska, Słownik wyrazów kłopotliwych, Warszawa 1994. B. Bartnicka, H. Satkiewicz, Gramatyka języka polskiego, Warszawa 1990. P. Bimmel, U. Rampillion, Lernautonomie und Lernstrategien, München 2000. CEFR Illustrative Descriptors. Companion Volume, Council of Europe, Strasbourg 2020. R. Cudak, Edukacja literacka na kursach języka polskiego jako obcego, Nauczyć Polski i polskiego. Sztuka i rzemiosło, red. A. Achtelik, M. Kita, J. Tambor, Katowice 2010.

U. Czarnecka, Nauczanie mówienia w języku polskim jako rozwijanie kompetencji komunikacyjnej, Kraków 1989. T. Czerkies, Tekst literacki w nauczaniu języka polskiego jako obcego (z elementami pedagogiki dyskursywnej), Kraków 2012. Europejski system opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie. Council of Europe, tłum. W. Martyniuk, Warszawa 2003. S. Grabias, Język w zachowaniach społecznych, Lublin 1997, rozdz. 1: Socjolingwistyka czy socjologia języka?, s. 13–63, rozdz. 4: Społeczne uwarunkowania zachowań językowych. Z teorii interakcji, s. 245–338. A. Hopkins, Users’ guide for textbook and materials writers, Council of Europe, Strasbourg 2002. Kognitywne podstawy języka i językoznawstwa, red. E. Tabakowska, Kraków 2001, rozdz. 7: Działanie za pomocą słów: pragmatyka, s. 203–243. K. Kancewicz-Sokołowska, Zadania rozgrzewki językowej i praca z fragmentem filmu na lekcjach języków obcych, „Języki Obce w Szkole”, nr 1/2012, s. 103–121 H. Komorowska, Ćwiczenia komunikacyjne w nauce języka obcego, Warszawa 1988. H. Komorowska, Metodyka nauczania języków obcych, Warszawa 2001. H. Komorowska, Sprawdzanie umiejętności w nauce języka obcego. Kontrola – Ocena – Testowanie, Warszawa 2002. W. Krzemińska, J. Kwolek, Planifier ses cours de français, Kraków 1994. T. Lay, Film und Video im Fremdsprachenunterricht, Zeitschrift für interkulturellen Fremdsprachenunterricht, nr 1/04/2009, s. 107–153. E. Lipińska, E. Dębska, Pisać jak z nut. Podręcznik rozwijający sprawność pisania, Kraków 2016. A. Łuczak-Łomża, E. Metera-Debaene, Zanim wybierzesz podręcznik. Metody oceniania materiałów do nauki języków, Warszawa 2002. J. Maćkiewicz, Jak dobrze pisać. Od myśli do tekstu, Warszawa 2010. M. Małolepsza, Mediacja w nauczaniu języka polskiego jako odziedziczonego, Mediacja językowa i międzykulturowość w nauczaniu języka polskiego, red. B. Stolarczyk, Ch. Merkelbach, Aachen 2018. M. Małolepsza, G. Mehlhorn, Umgang mit heterogenen Lerngruppen im Polnischunterricht, Języki odziedziczone – polski, rosyjski i turecki w społeczeństwie międzykulturowym i wielojęzycznym, red. B. Stolarczyk, Ch. Merkelbach, Düren 2020. W. Martyniuk, Egzaminy certyfikatowe i poziom progowy języka polskiego jako obcego, Komisja ds. Certyfikacji Znajomości Języka Polskiego jako Obcego, Ministerstwo Edukacji Narodowej i Sportu, Materiały robocze nr 2/99, Kraków 1999. G. Mehlhorn, Sprachmittlung aus der und in die Herkunftssprache Polnisch: Ein Potenzial, w: Mediacja językowa i międzykulturowość w nauczaniu języka polskiego, red. B. Stolarczyk, Ch. Merkelbach, Aachen 2018. D. Mihułka, Tekst literacki pomostem w procesie poznawania siebie i innych, „Języki Obce w Szkole”, nr 1/2017. L.A. McGinnis, Sztuka motywacji, tłum. W. Wojciechowski, Warszawa 1993. A. Nagórko, Zarys gramatyki polskiej, Warszawa 1997. Nauczanie języka polskiego jako obcego w grupach heterogenicznych, red. E. Lipińska, A. Seretny, Kraków 2019.

Telegram: @polskigram

Nowy słownik ortograficzny, red. E. Polański, Warszawa 1997. Państwowe Egzaminy Certyfikatowe z Języka Polskiego jako Obcego. Standardy wymagań egzaminacyjnych, Państwowa Komisja Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego, Warszawa 2003. Państwowe Egzaminy Certyfikatowe z Języka Polskiego jako Obcego. Przykładowy test dla poziomu podstawowego: PL-B1, Państwowa Komisja Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego, Warszawa 2003. M. Pasieka, G. Krajewski, S. Klingborn, Tandem językowy – teoria i praktyka na przykładzie polsko-niemieckim, Wrocław 2003. R. Pawelec, D. Zdunkiewicz-Jedynak, Poradnik. Jak pisać, Warszawa 2003. Programy nauczania języka polskiego jako obcego. Poziomy A1-C2, red. I. Janowska, E. Lipińska, A. Rabiej, A. Seretny, P. Turek, Kraków 2011. Rozporządzenie w sprawie egzaminów z języka polskiego jako obcego z 26 lutego 2016 r., Dz.U. Poz. 405, Warszawa 30.03.2016. Rozporządzenie w sprawie Państwowej Komisji do spraw Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego z 11 grudnia 2015 r., Dz.U. Poz. 2288, Warszawa 30.12.2015. E. Saciłowska, P. Bulanda, Wykorzystanie NLP w nauczaniu dorosłych. Trening dla lektorów języków obcych, Kraków 2000.

I.C. Schwerdtfeger, Gruppenarbeit und innere Differenzierung, München 2001. A. Seretny, E. Lipińska, ABC metodyki nauczania języka polskiego jako obcego, Kraków 2005. Słownik poprawnej polszczyzny, red. W. Doroszewski, Warszawa 1997. Słownik współczesnego języka polskiego, red. naukowy B. Dunaj, Warszawa 1996. J. Strutyński, Zarys gramatyki polskiej, cz. 1: Fonetyka i fonologia, Kraków 1992. J. Strutyński, Zarys gramatyki polskiej, cz. 2: Morfologia, Kraków 1993. D. Werbińska, Skuteczny nauczyciel języka obcego, Warszawa 2004. A. Wolak, Media audiowizualne na lekcji języka obcego na przykładzie reportażu telewizyjnego, „Acta Universitatis Lodziensis, Kształcenie polonistyczne cudzoziemców” 20, Łódź 2013, s. 293–301. A. Wiszniewski, Sztuka pisania, Katowice 2003. Znowelizowana ustawa o języku polskim z 12 czerwca 2015 r., Dz.U. Poz. 1132, Warszawa 11.08.2015. Z zagadnień dydaktyki języka polskiego jako obcego, red. E. Lipińska, A. Seretny, Kraków 2006.

Poziom biegłości

Poziom samodzielności

Poziom podstawowy

tabela poziomów językowych według esokj A1 Osoba posługująca się językiem na tym poziomie rozumie i potrafi stosować potoczne wyrażenia i bardzo proste wypowiedzi dotyczące konkretnych potrzeb życia codziennego. Potrafi formułować pytania z zakresu życia prywatnego, dotyczące np.: miejsca, w którym mieszka, ludzi, których zna i rzeczy, które posiada oraz odpowiadać na tego typu pytania. Potrafi przedstawiać siebie i innych. Potrafi prowadzić prostą rozmowę pod warunkiem, że rozmówca mówi wolno, zrozumiale i jest gotowy do pomocy. A2 Osoba posługująca się językiem na tym poziomie rozumie wypowiedzi i często używane wyrażenia w zakresie tematów związanych z życiem codziennym (są to np.: bardzo podstawowe informacje dotyczące osoby rozmówcy i jego rodziny, zakupów, otoczenia, pracy). Potrafi porozumiewać się w rutynowych, prostych sytuacjach komunikacyjnych, wymagających jedynie bezpośredniej wymiany zdań na tematy znane i typowe. Potrafi w prosty sposób opisywać swoje pochodzenie i otoczenie, w którym żyje, a także poruszać sprawy związane z najważniejszymi potrzebami życia codziennego. B1

Osoba posługująca się językiem na tym poziomie rozumie znaczenie głównych wątków przekazu zawartego w jasnych, standardowych wypowiedziach, które dotyczą znanych jej spraw i zdarzeń typowych dla pracy, szkoły, czasu wolnego itd. Potrafi radzić sobie w większości sytuacji komunikacyjnych, które mogą się zdarzyć w czasie podróży w regionie, gdzie mówi się danym językiem. Potrafi tworzyć proste, spójne wypowiedzi ustne lub pisemne na tematy, które są jej znane bądź ją interesują. Potrafi opisywać doświadczenia, zdarzenia, nadzieje, marzenia i zamierzenia, krótko uzasadniając bądź wyjaśniając swoje opinie i plany.

B2

Osoba posługująca się językiem na tym poziomie rozumie znaczenie głównych wątków przekazu zawartego w złożonych tekstach na tematy konkretne i abstrakcyjne, łącznie z rozumieniem dyskusji na tematy techniczne z zakresu jej specjalności. Potrafi porozumiewać się na tyle płynnie i spontanicznie, by prowadzić normalną rozmowę z rodzimym użytkownikiem języka, nie powodując przy tym napięcia u którejkolwiek ze stron. Potrafi formułować jasne, dobrze zbudowane, szczegółowe, dotyczące złożonych problemów wypowiedzi ustne lub pisemne, sprawnie i właściwie posługując się regułami organizacji wypowiedzi, łącznikami, wskaźnikami zespolenia tekstu.

C1

Osoba posługująca się językiem na tym poziomie rozumie szeroki zakres trudnych, dłuższych tekstów, dostrzegając także znaczenia ukryte, wyrażone pośrednio. Potrafi się wypowiadać płynnie, spontanicznie, bez większego trudu odnajdując właściwe sformułowania. Skutecznie i swobodnie potrafi posługiwać się językiem w kontaktach towarzyskich i społecznych, edukacyjnych bądź zawodowych. Potrafi formułować jasne, dobrze zbudowane, szczegółowe, dotyczące złożonych problemów wypowiedzi ustne lub pisemne, sprawnie i właściwie posługując się regułami organizacji wypowiedzi, łącznikami, wskaźnikami zespolenia tekstu.

C2

Osoba posługująca się językiem na tym poziomie może z łatwością zrozumieć praktycznie wszystko, co usłyszy lub przeczyta. Potrafi streszczać informacje pochodzące z różnych źródeł, pisanych lub mówionych, w spójny sposób odtwarzając zawarte w nich tezy i wyjaśnienia. Potrafi wyrażać swoje myśli płynnie, spontanicznie i precyzyjnie, subtelnie różnicując odcienie znaczeniowe nawet w bardziej złożonych wypowiedziach. /Europejski System Opisu Kształcenia Językowego/

Telegram: @polskigram

15

lekcja

0

Przed egzaminem z polskiego

Cele • rozmowa: zadawanie pytań, odpowiadanie komunikacyjne • uzasadnianie Słownictwo • terminologia gramatyczna • egzamin z języka polskiego, formy wypowiedzi egzaminacyjnych • polecenia egzaminacyjne • Idiomy: być w błędzie, przyznać się do błędu, uczyć się na błędach, wybaczyć błąd, wprowadzać w błąd, wyprowadzać z błędu Gramatyka • Powtórzenie: terminologia gramatyczna, i składnia mianownik, liczba mnoga, pluralia tantum, aspekt, alternacje Rozumienie • Literatura: Olga Tokarczuk, Prawiek i inne tekstów pisanych czasy (fragment) Mówienie • rozmowa na temat opanowania języka polskiego i egzaminu certyfikatowego • quiz gramatyczny Część • rozumienie tekstów pisanych egzaminacyjna

2b Studenci mogą pracować w parach lub małych grupach. Po wykonaniu ćwiczenia można podzielić studentów na 3 grupy i poprosić o napisanie quizu: 5 zdań poprawnych i 5 zawierających błędy. Quiz zostaje przekazany innej grupie, która decyduje, które ze zdań są poprawne, a które nie. Następnie ostatnia grupa sprawdza trafność odpowiedzi i przyznaje punkty. W wersji trudniejszej można poprosić o napisanie 10 zdań bez podawania informacji, że połowa z nich ma być poprawna. 3a

3b

Można zamienić kolejność wykonywania ćwiczeń – przed przeczytaniem fragmentu powieści Olgi Tokarczuk przypomnieć zasady tworzenia liczby mnogiej i uzupełnić tabelę z ćw. 3b. Można także poprosić uczących się o podanie liczby mnogiej wybranych rzeczowników: np. student, dziadek, wujek, kolega, Polak, Turek, brat, pan. Może się zdarzyć, że osoby polskiego pochodzenia będą tworzyć formy niepoprawne (np. studenty, dziadki, wujki, kolegi, Polaki, Turki, braty, pany). Może to stanowić punkt wyjścia do wyjaśnienia reguł i różnicy między rodzajem męskoosobowym i niemęskoosobowym. P owtórzenie materiału

P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

Lekcja 0 skierowana jest do osób planujących zdawać egzamin certyfikatowy z języka polskiego i do osób polskiego pochodzenia lub znających inny język słowiański. Może też stanowić punkt wyjścia do powtórek na początku kursu językowego. Studenci mogą także pracować z tym rozdziałem indywidualnie w domu. Warto, aby wówczas nauczyciel przekazał im skopiowany klucz do ćwiczeń z informacją, aby sami skontrolowali wyniki swojej pracy i ewentualnie zaznaczyli błędy, które popełnili, poprawne odpowiedzi, których nie rozumieją lub zapisali swoje wątpliwości i pytania. Po wykonaniu ćwiczeń z bloku 3 i 4 można przeprowadzić projekt NOWA GRAMATYKA JĘZYKA POLSKIEGO.

1a Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę EGZAMIN. 1c Po wykonaniu tego ćwiczenia studenci mogą poszukać w zasobach internetowych: list przykładowych napisów, przykładów życzeń, pozdrowień, zaproszeń. Następnie można przeprowadzić grę ŻYCZĘ, POZDRAWIAM, ZAPRASZAM. Warto po zakończeniu gry rozdać studentom skopiowane rozwiązanie. Grupy mogą potem napisać własne życzenia, pozdrowienia i zaproszenie wzorując się na przykładach. Nauczyciel może podać tematykę i określić, czy teksty mają być napisane w stylu formalnym, czy nie.

3b

Reguły tworzenia mianownika liczby mnogiej rzeczowników zostały omówione w podręcznikach PO POLSKU 1 (lekcja 6 i lekcja 14) i PO POLSKU 2 (lekcja 3). 3d Można poprosić studentów, aby zdania podane w ćwiczeniu przetłumaczyli na swój język ojczysty i/lub na inne znane im języki obce. Znalezienie podobieństw i różnic w sposobie wyrażania teraźniejszości, przeszłości i przyszłości w różnych językach może pomóc wówczas w refleksji nad sposobem budowania czasów gramatycznych w języku polskim. 4e Warto zasugerować studentom, że alternacje występują również w formach mianownika liczby mnogiej w rodzaju męskoosobowym (ćw. 3b). ZP ropozycja

zadania domowego

5a

5b

Studenci mogą zapoznać się z przykładowym testem egzaminacyjnym w internecie i przygotować listę typów ćwiczeń, które będą mieć dla nich niski, średni i wysoki poziom trudności. Można także poprosić ich o zapoznanie się z poleceniami egzaminacyjnymi i sporządzenie listy nowych słów.

16

Telegram: @polskigram

M ateriały dodatkowe

PROJEKT

Gra POWTÓRKA Opis gry

N OWA G R A M AT Y K A J Ę Z Y K A P O L S K I E G O

Gra umożliwia utrwalenie słownictwa związanego z egzaminami i uczeniem się. Nauczyciel dzieli studentów na małe grupy, a następnie rozdaje komplety wyciętych karteczek. Studenci odwracają je zapisaną stroną do dołu, potem kolejno losują karteczki. Ich zadaniem jest podanie jak największej liczby słów pochodnych od wyrazu, który wylosowali lub kojarzących się z nim. Przykład: EGZAMIN – Student mówi: egzamin, egzaminować, egzaminujący, egzaminowany, egzaminacyjny… Za każde poprawne słowo studenci przyznają sobie punkt. Wygrywa student, który zebrał największą liczbę punktów.

Ż Y C Z Ę, P O Z D R AW I A M , Z A P R A S Z A M ( przykłady i ć wiczenie )

Zamieszczone życzenia, pozdrowienia i zaproszenie wraz z ćwiczeniami warto skopiować i rozdać studentom, którzy przygotowują się do egzaminu certyfikatowego. Ćwiczenia można przeprowadzić także jako grę, której celem będzie powtórzenie / zapoznanie się z formami pisemnymi życzeń, pozdrowień i zaproszenia. Można przeprowadzić ją indywidualnie lub w małych grupach. Alternatywnie można podzielić uczestników na dwa zespoły. 1. Grę należy skopiować i pociąć. 2. Student / zespół układa w odpowiedniej kolejności treść życzeń, pozdrowień i zaproszenia. Warto zwrócić uwagę na różnicę miedzy frazami: Szanowna Pani Profesor, Droga Pani Profesor i Szanowna Pani. Można zapytać studentów, w jakiej relacji ze sobą są osoby rozpoczynające list od podanych wyżej zwrotów.

Cele dydaktyczne: powtórzenie lub / i przyswojenie wybranych zagadnień gramatycznych i polskiej terminologii gramatycznej, napisanie podania, wyrównanie poziomu zaawansowania w grupie, refleksja nad własnym sposobem pracy, wdrożenie do autonomii. Realizacja projektu: Jeśli to możliwe, proponuje się przeprowadzić projekt w grupach mieszanych: osoby polskiego pochodzenia lub znające inny język słowiański pracują razem z osobami uczącymi się języka polskiego jako obcego. Projekt można przeprowadzić na jednych, dwóch lub trzech kolejnych zajęciach. Alternatywny sposób to praca autonomiczna (np. jako obowiązkowe zadanie domowe lub projekt semestralny, których wykonanie bierze się pod uwagę przy wystawianiu oceny końcowej).

lekcja

0

Przebieg: Nauczyciel dzieli studentów na grupy, wyjaśnia, na czym będzie polegał projekt, rozdaje umowę wraz z informacjami dodatkowymi na temat propozycji zmian w gramatyce, obowiązkowych elementów podania i formularza uczestnika. Po przeczytaniu i przeanalizowaniu studenci i nauczyciel ją podpisują. Informacja dodatkowa: Prócz skopiowanej karty pracy, na której znajduje się lista obowiązkowych elementów podania warto skorzystać z wzorcowego tekstu z podręcznika PO POLSKU 1 (lekcja 18).

3. Na koniec nauczyciel rozdaje poprawne odpowiedzi, aby studenci sami sprawdzili, czy dobrze ułożyli teksty. Poprawne odpowiedzi mogą także posłużyć jako wzorcowe teksty do napisania własnych życzeń, pozdrowień i zaproszenia.

17

Telegram: @polskigram

POWTÓRKA (lekcja 0)

EGZAMIN

SPOKOJNY

STUDIA

NAPISY

STRES

MÓWIĆ

UMIEJĘTNOŚĆ

WIEDZA

NAUKA

ODWOŁAĆ

SŁUCHAĆ

CZYTAĆ

ZROZUMIAŁY

OPOWIADANIE

PRZYGOTOWANY

POZDROWIENIA

ZAPROSZENIE

OGŁOSZENIE

RZECZOWNIK

CZASOWNIK

PAMIĘĆ

RODZAJ

PYTAĆ

MIEJSCOWNIK

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

ŻYCZĘ, POZDRAWIAM, ZAPRASZAM (ćwiczenie) (lekcja 0)

ŻYCZENIA

POZDROWIENIA

ZAPROSZENIE

Szanowna Pani Profesor,

Szanowna Pani,

Droga Pani Profesor,

Z wyrazami szacunku Pracownicy Katedry Slawistyki

Z poważaniem Biuro Festiwalowe

Pozdrawiamy serdecznie Grupa V (seminarium licencjackie)

Prosimy o potwierdzenie obecności do 5 lipca br. [email protected] Żałujemy bardzo, że nie spotkamy się z Panią Profesor na zajęciach w przyszłym semestrze! Po bankiecie zapraszamy na pokaz filmów krótkometrażowych odbywającego się w ramach festiwalu SlawFilm. Zwiedzamy różne miasta, robimy zdjęcia, mamy także spotkania w muzeach. Na tych terenach także można odnaleźć wiele śladów kultury słowiańskiej. W najbliższy weekend będziemy brać udział w konferencji studenckiej. z okazji objęcia przez Panią stanowiska Dyrektora Międzynarodowej Fundacji Kultury Słowiańskiej składamy najserdeczniejsze życzenia wielu sukcesów w nowej pracy. Niech wszystkie prowadzone przez Panią projekty integracyjne i kulturalne spotkają się z dużym zainteresowaniem odbiorców. Życzymy także powodzenia w koordynowaniu działalności zespołów międzynarodowych i wytrwałości w załatwianiu kwestii biurokratycznych. pozdrawiamy Panią serdecznie z województwa śląskiego. Jesteśmy tu na wycieczce studyjnej naszego instytutu. z okazji otwarcia Międzynarodowej Fundacji Kultury Słowiańskiej zapraszamy na uroczysty bankiet, który odbędzie się w siedzibie Fundacji na ulicy Wileńskiej w Białymstoku 12 lipca br. o godzinie 17.00. Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

ŻYCZĘ, POZDRAWIAM, ZAPRASZAM (przykład) (lekcja 0)

ŻYCZENIA Szanowna Pani Profesor, z okazji objęcia przez Panią stanowiska Dyrektora Międzynarodowej Fundacji Kultury Słowiańskiej składamy najserdeczniejsze życzenia wielu sukcesów w nowej pracy. Niech wszystkie prowadzone przez Panią projekty integracyjne i kulturalne spotkają się z dużym zainteresowaniem odbiorców. Życzymy także powodzenia w koordynowaniu działalności zespołów międzynarodowych i wytrwałości w załatwianiu kwestii biurokratycznych. Z wyrazami szacunku Pracownicy Katedry Slawistyki

ZAPROSZENIE Szanowna Pani, z okazji otwarcia Międzynarodowej Fundacji Kultury Słowiańskiej zapraszamy na uroczysty bankiet, który odbędzie się w siedzibie Fundacji na ulicy Wileńskiej w Białymstoku 12 lipca br. o godzinie 17.00. Po bankiecie zapraszamy na pokaz filmów krótkometrażowych odbywającego się w ramach festiwalu SlawFilm. Z poważaniem Biuro Festiwalowe Prosimy o potwierdzenie obecności do 5 lipca br. [email protected]

POZDROWIENIA Droga Pani Profesor, pozdrawiamy Panią serdecznie z województwa śląskiego. Jesteśmy tu na wycieczce studyjnej naszego instytutu. Zwiedzamy różne miasta, robimy zdjęcia, mamy także spotkania w muzeach. Na tych terenach także można odnaleźć wiele śladów kultury słowiańskiej. W najbliższy weekend będziemy brać udział w konferencji studenckiej. Żałujemy bardzo, że nie spotkamy się z Panią Profesor na zajęciach w przyszłym semestrze! Pozdrawiamy serdecznie Grupa V (seminarium licencjackie)

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

Projekt NOWA GRAMATYKA JĘZYKA POLSKIEGO (lekcja 0)

UMOWA

§1. Opis produktu: 1. projekt zmian w gramatyce języka polskiego, 2. podanie do Komisji Języka Polskiego z prośbą o akceptację projektu wraz z uzasadnieniem, 3. wypełnione formularze uczestnika projektu. §2. Wykonawcy zobowiązują się pracować rzetelnie i pilnie, a także współpracować ze sobą w określonych grupach roboczych. §3. Wykonawcy zobowiązują się dołożyć wszelkich starań, aby produkt był jak najwyższej jakości. §4. Wykonawcy zobowiązują się zaprezentować produkt na zajęciach …………………………………… r. §5. Zleceniodawca zobowiązuje się do udzielenia konsultacji każdej z grup za pomocą e-maila lub osobiście po wcześniejszym uzgodnieniu terminu jednak nie później niż ……………………….. r. o godzinie …………………………. §6. Zleceniodawca zobowiązuje się do przekazania nagrody niespodzianki wszystkim uczestnikom projektu, pod warunkiem jednak, iż wszystkie grupy przedstawią swój projekt.

........................................

.........................................

Podpis zleceniodawcy

Podpisy wykonawców

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

Projekt NOWA GRAMATYKA JĘZYKA POLSKIEGO (lekcja 0)

ZMIANY W GRAMATYCE JĘZYKA POLSKIEGO Część ogólna powinna zawierać ogólne propozycje zmian (przynajmniej ……), a część szczegółowa zmiany detaliczne (przynajmniej ……. propozycji zmian). Obie części powinny zawierać następujące informacje dotyczące poszczególnych propozycji zmian: Część mowy / Aktualna reguła / Propozycja zmiany / Uzasadnienie. Opracowanie powinno zawierać bibliografię.

PODANIE nazwa / nazwisko nadawcy / nazwisko adresata, miejscowość i data, formuła grzecznościowa na początku i końcu, uprzejmie wyrażona prośba, logiczne i przekonujące uzasadnienie prośby, informacja o załącznikach, w sumie musi zawierać nie mniej niż 100 słów, powinny się w nim znaleźć typowe zwroty dla tej formy pisemnej.

FORMULARZ UCZESTNIKA PROJEKTU Czego się nauczyłem / nauczyłam, biorąc udział w tym projekcie? .................................................................................................................................................................. Co podobało mi się we współpracy z pozostałymi uczestnikami / uczestniczkami? .................................................................................................................................................................. Co było najbardziej czasochłonne? .................................................................................................................................................................. Co było dla mnie najtrudniejsze? .................................................................................................................................................................. Co mogłem / mogłam zrobić lepiej? .................................................................................................................................................................. Co mogliśmy / mogłyśmy zrobić lepiej? .................................................................................................................................................................. Czy wybraliśmy / wybrałyśmy koordynatora / koordynatorkę? Czy to była dobra decyzja? .................................................................................................................................................................. Inne uwagi: .................................................................................................................................................................. Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

KLUCZ do ćwiczeń

1b Kolumnami kolejno: rozumienie ze słuchu, rozumienie tekstów pisanych, mówienie, pisanie

3b Rodzaj męskoosobowy: profesorowie, studenci, Polacy, Ukraińcy, mężczyźni, artyści, koledzy, nauczyciele, sąsiedzi, panowie, zięciowie. Rodzaj niemęskoosobowy: teatry, koty, podręczniki, owoce, ojczyzny, listy, drogi, sale, ronda, okna, zdjęcia. Końcówki rodzaju męskoosobowego: -owie, -y, -i, -e, -a (brak przykładów w tabeli, przykłady podane w ćw. 3c: bracia, księża) Końcówki rodzaju niemęskoosobowego: -y, -i, -e, -a 3c

2a 1. a, 2. e, 3. d, 4. c, 5. f 2b 1. na pociągu – na dachu pociągu, 2. dużo wieżowców – wiele wieżowców, duży wieżowiec – jeden wieżowiec, duże wieżowce – wysokie wieżowce, 3. dużo piwa – wiele piw, duże piwo – jedno piwo ½ l, 4. wyszła za mąż – ma męża, ożeniła się – ma żonę, 5. muzykiem – mężczyzną zajmującym się muzyką, muzyką – dziedziną sztuki, 6. polityka – działalność władz państwowych, polityk – mężczyzna zajmujący się polityką, 7. uczy – jest nauczycielką, uczy się – jest uczennicą / studentką, 8. prasować – używać żelazka, pracować – wykonywać pracę, 9. może – chyba, prawdopodobnie, morze – np. Bałtyk, 10. były / biły – one, byli / bili – oni, być – istnieć, znajdować się, bić – uderzać 3a • Przykłady rzeczowników w liczbie mnogiej z końcówką -owie to: profesorowie, inżynierowie, dziadkowie, wujkowie, uczniowie. • Końcówka -owie zarezerwowana jest dla ludzi: grupy składającej się z mężczyzn lub z kobiet i mężczyzn (wystarczy 1 mężczyzna), w przypadku rzeczownika uczniowie także dla grupy chłopców lub dziewcząt i chłopców (wystarczy 1 chłopiec). • Formy psowie i kotowie nie są poprawne gramatycznie – poprawne formy to psy i koty. • Tworząc takie niepoprawne formy autorka spersonalizowała, uczłowieczyła zwierzęta – bohaterka jej powieści traktuje zwierzęta na równi z ludźmi. Możliwe, że pisarka chciała zwrócić w ten sposób uwagę na prawa zwierząt lub na mające odzwierciedlenie w języku zrównanie ich z przedmiotami albo na „potencjał” języka polskiego w zakresie słowotwórstwa i tworzenia neologizmów, które mogą nadać wyrazom inny odcień znaczeniowy. • Rodzaj męskoosobowy zarezerwowany jest nie tylko dla grupy mężczyzn, ale także dla grupy składającej się z kobiet i mężczyzn (wystarczy 1 mężczyzna), w przypadku rzeczownika uczniowie także dla grupy chłopców lub dziewcząt i chłopców (wystarczy 1 chłopiec).

formy nieregularne: ręka – ręce, dziecko – dzieci, rok – lata, tydzień – tygodnie, brat – bracia, ksiądz – księża, zwierzę – zwierzęta, imię – imiona, człowiek – ludzie, oko – oczy pluralia tantum: skrzypce, spodnie, dżinsy, okulary, usta, Tatry, Bieszczady, Karkonosze, nożyczki

lekcja

0

3d Czas przeszły: Uczyła się polskiego w domu., Nauczyła się polskiego w domu. Czas teraźniejszy: Uczę się polskiego w domu. Czas przyszły: Będę uczyć się polskiego po południu., Nauczę się jutro kilku nowych słów po polsku. 3e robić – zrobić, pisać – napisać, pytać – zapytać, czytać – przeczytać, słuchać – posłuchać, powtarzać – powtórzyć, dawać – dać, kupować – kupić, mówić – powiedzieć, brać – wziąć, widzieć – zobaczyć, otwierać – otworzyć 4a 1. h, m, n, 2. a, j, ł, 3. i, l, 4. f, k, 5. b, g, 6. c, d Kategoria rodzaju i liczby jest ważna dla wszystkich części mowy wymienionych w ćwiczeniu z wyjątkiem przysłówków i przyimków. 4b ludzie: rzecz., l. mn., r. męskoosobowy, czas: rzecz., l. poj., r. męski, źli: przym., l. mn., r. męskoosobowy, mieli: czas., l. mn., r. męskoosobowy, grupa: rzecz., l. poj., r. żeński, pisałyśmy: czas., l.mn, r. niemęskoosobowy, im: zaimek, l. mn., r. męskoosobowy / niemęskoosobowy, mi: zaimek, l. poj., r. męski / żeński / nijaki, podane: imiesłów, l. poj., r. nijaki / l. mn., r. niemęskoosobowy, płakało: czas., l. poj., r. nijaki, uzupełniliśmy: czas., l. mn., r. męskoosobowy, brakowało: czas., l. poj., r. nijaki, studenci: rzecz., l. mn., r. męskoosobowy, studentki: rzecz., l. mn., r. niemęskoosobowy, przygotowani: imiesł., l. mn., r. męskoosobowy, wspaniałych: przym., l. mn., r. męskoosobowy / niemęskoosobowy, ogłoszenie: rzecz., l. poj., r. nijaki 4c Pytania, na które odpowiadają przypadki i przykłady: Mianownik: kto? co?, Kto tu mieszka?, Co to jest?

23

Telegram: @polskigram

Dopełniacz: kogo? czego?, Kogo nie ma na lekcji?, Czego używasz na lekcji? Celownik: komu? czemu?, Komu ufasz?, Przeciw czemu protestujesz? Narzędnik: z kim? z czym?, Z kim lubisz rozmawiać?, Z czym jesz kanapkę? Miejscownik: o kim? o czym?, O kim często myślisz?, O czym marzysz? 4d lekcja

0

czasowi, czas, czasem, czasie Przykładowe zdania: Dzięki dodatkowemu czasowi udało się nam dokończyć projekt., We wtorek mam czas., Na zajęciach zajmowaliśmy się czasem przeszłym., W czasie lekcji mówiliśmy o czasie przeszłym. Ostatni przypadek to wołacz. 4e przykłady alternacji: alternacje samogłoskowe: samochód : samochody; piorę : pierzesz; miasto : w mieście; wąż : węża alternacje spółgłoskowe: biblioteka : w bibliotece; teatr : w teatrze; student : studenci; ciasto : w cieście; samochód : w samochodzie; gwiazda : o gwieździe; krzesło : na krześle; uwaga : uważać; noga : na nodze 5b 1. Proszę wybrać właściwy przyimek., 2. Proszę opisać osobę przedstawioną na ilustracji., 3. Proszę zaznaczyć poprawną odpowiedź., 4. Proszę podkreślić właściwe formy., 5. Proszę napisać krótki tekst argumentacyjny na temat…, 6. Proszę dopasować fragment tekstu do odpowiedniego tytułu.

przygotowanie do egzaminu

I 1. a, 2. b, 3. b, 4. c, 5. a

NOTATKI nauczyciela

24

Telegram: @polskigram

lekcja

1

Mam to na końcu języka

Cele • wyrażanie sposobu komunikacyjne • udzielanie rady • przebieg rozmowy Słownictwo • nauka języków, sposoby uczenia się i zapamiętywania informacji • Idiomy: mieć w głowie groch z kapustą, łamać sobie język, siedzieć jak na szpilkach, mieć nerwy ze stali Gramatyka • okoliczniki sposobu i składnia • zaimki pytajne: jak? w opozycji do jaki? jaka? jakie? • Powtórzenie: tryb rozkazujący i przypuszczający, czasowniki modalne, nieosobowe formy czasownika • przyimki na, w, po, za z biernikiem Rozumienie • ulubione metody uczenia się języków obcych ze słuchu • rozmowa na temat projektu językowego • film TV Kraków, Natalia Dziedzic, Matura Rozumienie • artykuł Jak radzić sobie przed egzaminem? tekstów pisanych • ulotka informacyjna o Europejskim Dniu Języków • e-mail prywatny formalny • Literatura: Olga Tokarczuk, Bieguni (fragment); Wojciech Łowicki, Daniel Baum, Doktor Esperanto (fragment) Mówienie • mówienie o znajomości języków obcych i sposobach uczenia się oraz zapamiętywania informacji • rozmowa na temat obchodów Europejskiego Dnia Języków Pisanie • Jak lubię uczyć się języka polskiego? • e-mail prywatny formalny Mediacja • przygotowanie dialogu na podstawie ulotki informacyjnej • sporządzenie notatki na podstawie materiału video • tłumaczenie idiomów • ustne streszczenie tekstu pisanego Część • rozumienie tekstów pisanych egzaminacyjna 1a

2a

2b

2c

Po wykonaniu ćwiczeń można poprosić studentów o napisanie podobnych wypowiedzi nt. ich ulubionych sposobów uczenia się języków / języka polskiego. Teksty nagrań mogą posłużyć za wypowiedzi wzorcowe. Warto zasugerować studentom, iż mogą skorzystać z całych fraz, a nawet zdań, które odpowiednio przeformułują, aby pasowały do ich osoby. P owtórzenie materiału

3a

3b

3c

Zagadnienie gramatyczne – przymiotnik a przysłówek było omawiane w podręcznikach PO POLSKU 1 (lekcja 15) i PO POLSKU 2 (lekcja 6 i lekcja 7). P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

4a

Można poprosić studentów, żeby wypisali z tekstu te sposoby radzenia sobie ze stresem, które ich zdaniem są najbardziej efektywne. Potem mogą przygotować zestawienie statystyczne, które pokaże, ile procent osób w grupie lubi np. uprawiać sport, pić herbatki ziołowe itp. Tak samo można pracować z drugą częścią tekstu: każdy wypisuje z niego te metody uczenia się, które jego zdaniem są najbardziej efektywne. Na tej podstawie można wyciągnąć wnioski, ilu jest w grupie wzrokowców, ilu słuchowców, a ilu kinestetyków. Ilu studentów lubi uczyć się, słuchając muzyki, ilu lubi uczyć się na świeżym powietrzu itd. Studenci mogą przygotować to podsumowanie w formie ustnej lub pisemnej. Dodatkowo warto zaproponować zadanie, w którym każdy student wzrokowiec spróbuje przyswoić sobie informacje w sposób typowy dla słuchowca lub kinestetyka. Może okazać się, że wyobrażenie studentów o nich samych ulegnie zmianie. Być może wzrokowcy przyswajają również wiedzę, słuchając, słuchowcy – czytając itd. Można włączyć muzykę i nakłonić do zrobienia jakiegoś zadania całą grupę. Każdy będzie mógł sprawdzić, czy słuchając muzyki, jest w stanie cokolwiek przyswoić, czy też jest to niemożliwe.

P owtórzenie materiału

4c

Powtarzany materiał znajduje się w podręczniku PO POLSKU 1 (lekcja 18), PO POLSKU 2 (lekcja 9, 13). 4e

Ćwiczenie to jest formą zabawy językowej obrazującej ­sposób czytania tekstów. Dodatkowo można poprosić studentów o przepisanie tekstu w poprawnej formie i porównanie swojej pracy z tekstem nagrań. Ćwiczenie to może być jednak trudne dla niektórych osób (z dysfunkcjami z zakresu czytania i pisania), dlatego nie powinno być obowiązkowe. Można również odwrócić kolejność wykonywania zadań i najpierw puścić tekst nagrania, a dopiero potem poprosić o wykonanie ćwiczenia w parach lub małych grupach.

Zamiast samemu wybierać sytuacje, można zrobić to losowo, np. studenci rzucają jedną albo dwiema kostkami lub ciągną kopertę z numerem w środku. 5c Po sprawdzeniu poprawności wykonania ćwiczenia studenci mogą przeczytać dialog z podziałem na role. Warto namówić ich do jak najbardziej autentycznej prezentacji rozmowy, do odpowiedniego intonowania zdań i pytań. Można podzielić grupę na kilka trzyosobowych zespołów i przeprowadzić mały konkurs teatralny.

25

Telegram: @polskigram

7a

8a

Gra JAK SIĘ UCZYĆ JĘZYKA?

Warto zwrócić uwagę uczącym się, iż zwrotów Droga Pani Paulo! i Droga Pani Marto! można użyć w e-mailu do osoby, z którą się jest wprawdzie w kontakcie formalnym, jednak którą zna się dłużej. Można dodać także, iż są to formy dopuszczalne, gdy obie osoby są w podobnym wieku i taką formę zwracania się do siebie wspólnie wybrały lub jeśli inicjatywa używania formy Pan, Pani wraz z imieniem, wyszła od osoby starszej lub postawionej wyżej w hierarchii zawodowej (np. w przypadku z ćwiczenia 7a była to lektorka).

Opis gry Gra planszowa, której celem jest ćwiczenie i utrwalenie słownictwa związanego ze sposobami uczenia się. Nau­ czy­ciel rozdaje w grupach kserokopię gry, kostkę i pionki. Studenci kolejno rzucają kostką i wykonują zadanie. Jeśli zadanie zostało wykonane poprawnie, przesuwają się o jedno pole do przodu, jeśli nie, cofają się o dwa.

lekcja

1

ZP ropozycja

zadania domowego

9a

9b

9c

Po wykonaniu ćwiczeń można poprosić studentów o poszukanie w internecie informacji o autorach i książkach, które znajdują się w tabeli w ćw. 9b. Studenci sami mogą podzielić się pracą, wybierając autora i tytuł, którymi się zajmą.

NOTATKI

P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne P rzygotowanie do egzaminu I

Przed wykonaniem zadania warto przeczytać pierwszą stronę komiksu, którą zamieszczono po ćwiczeniu i porozmawiać na temat wielojęzyczności i esperanto. Studenci mogą także poszukać w internecie, a następnie przedstawić na forum listę popularnych zwrotów w języku esperanto i/lub informacje na temat Ludwika Zamenhofa.

M ateriały dodatkowe

Gra KAŻDY JEST INNY Opis gry Celem gry jest powtórzenie trybu warunkowego i rozkazującego oraz formułowania pytań. Grę przeprowadzamy w trzyosobowych grupach. Studenci losują krótki opis sytuacji, na którą muszą zareagować w następujący sposób: Student 1: używając trybu rozkazującego. Student 2: używając trybu warunkowego. Student 3: formułując pytanie. Przy następnej wylosowanej sytuacji studentom zostają przydzielone inne zadania. Nauczyciel powinien zaznaczyć, że jeśli rzeczownik jest rodzaju żeńskiego, to należy pamiętać o odpowiedniej formie przymiotnika. Nauczyciel wyznacza czas potrzebny do wykonania zadania, po jego upływie studenci podliczają odgadnięte hasła. Wygrywa para, która odgadła ich najwięcej. W razie potrzeby studenci mogą korzystać z notatek lub podręcznika do gramatyki. Nauczyciel może także przypomnieć reguły tworzenia trybów przed rozpoczęciem gry i zapisać je na tablicy. Może również dodatkowo podać listę potrzebnych czasowników i zwrotów, np.: martwić się, bać się, na twoim miejscu, gdybym był/a tobą, to itp.

26

Telegram: @polskigram

nauczyciela

KAŻDY JEST INNY (lekcja 1)

Twoje dziecko znowu przyszło godzinę później do domu.

Twoja koleżanka jest bardzo zestresowana przed egzaminem.

Twoi znajomi zdali egzamin magisterski i zapraszają cię na imprezę.

Twoja córka płacze i boli ją brzuch, ponieważ boi się iść do szkoły.

Profesor na egzaminie jest bardzo ironiczny i niesprawiedliwie krytyczny wobec ciebie. Myślisz sobie…

Idziesz do lekarza, ponieważ wydaje ci się, że masz nerwicę żołądka. Lekarz mówi…

Kolega bardzo szczegółowo opowiada, jak zdawał egzamin z historii.

Koleżanka chce się zaprezentować z jak najlepszej strony nowemu pracodawcy. Nie wie, jak zachować się w czasie rozmowy o pracę.

Twoje dziecko ma wystąpić na forum klasy z przygotowanym referatem. Jest w panice, ponieważ nienawidzi wystąpień publicznych.

Twoja żona robi kurs prawa jazdy. Boi się jednak wsiąść do samochodu.

Twoja koleżanka nie umie gotować. Bardzo się denerwuje, ponieważ przychodzi do niej z wizytą teściowa.

Szef wezwał twoją koleżankę na rozmowę. Koleżanka jest w panice, że szef chce ją zwolnić.

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

6

© M. Małolepsza, PO POLSKU 3

Telegram: @polskigram 23

4

W jaki sposób uczysz się najefektywniej?

Dlaczego warto uczyć się polskiego? Zareklamuj ten język!

Twój kolega przygotowuje się do egzaminu z polskiego. Daj mu radę!

Które zdanie jest poprawne? a) Jacek szybko uczy się języków. b) Jacek prosto uczy się języków.

24

Co to jest tryb warunkowy?

25

8

Które zdanie jest poprawne? a) Jak to powiedzieć? b) W jakim sposobie to powiedzieć?

5

Kto to jest wzrokowiec?

Jakie języki należą do grupy języków słowiańskich?

7

Jakie grupy obejmuje rodzaj męskoosobowy, a jakie niemęskoosobowy?

28

Jak uczysz się gramatyki?

27

Ile osób na świecie zna język polski?

26

Twoja koleżanka chce uczyć się języka polskiego, ale nie wie, od czego zacząć. Daj jej radę!

9

Jak nazywa się egzamin, podczas którego piszemy?

13

12 Które zdanie jest poprawne? a) Ta metoda jest dla mnie najlepiej. b) Ta metoda jest dla mnie najlepsza.

Jakie języki należą do grupy języków germańskich?

11

Kto to jest kinestetyk?

10

JAK SIĘ UCZYĆ JĘZYKA? (lekcja 1)

Tę stronę można kopiować.

© Wydawnictwo PROLOG

© M. Małolepsza, PO POLSKU 3

Telegram: @polskigram

START

Jak nazywa się egzamin, podczas którego mówimy?

1

Co to jest cyrylica?

19

Piszesz e-mail po polsku, jak go zaczynasz, a jak kończysz?

20

Kto wymyślił język esperanto?

META

18

21

2 Co to jest biernik?

Czym różni się nauka języka ojczystego od nauki języka obcego?

Co to znaczy „łamać sobie język”? Jak uczysz się wymowy?

Jakie języki należą do grupy języków romańskich?

29

22

3

Chcesz zapisać się na kurs polskiego. Dzwonisz do szkoły językowej. Jakie pytania zadajesz?

Jak radzisz sobie ze stresem przed egzaminem ustnym z języka obcego?

17

Czy masz dobrą pamięć do słów? Jak uczysz się nowych wyrazów?

16

Jak długo i dlaczego uczysz się języka polskiego?

15

Kto to jest słuchowiec?

14

JAK SIĘ UCZYĆ JĘZYKA? (lekcja 1)

Tę stronę można kopiować.

© Wydawnictwo PROLOG

TEKSTY

7

nagrań

1

lekcja

1

1a Proszę przeczytać poniższy tekst. Czy potrafi go Pan / Pani zrozumieć mimo błędów? Proszę porozmawiać z kolegą / koleżanką i porównać, co Państwo zrozumieli. Proszę posłuchać nagrania i sprawdzić swoje odpowiedzi.

Zgodnie z najnowszymi badaniami brytyjskich uniwersytetów nie jest ważna kolejność liter przy czytaniu słów. Najważniejsze jest, aby pierwsza i ostatnia litera była na dobrym miejscu. Reszta może być nie po kolei i nie powinno być problemów ze zrozumieniem tekstu. Dzieje się tak dlatego, że nie czytamy wszystkich liter w słowie, ale całe słowa.

2-6

2a Proszę wysłuchać wypowiedzi pięciu osób, które opowiadają o swoich ulubionych metodach nauki języka obcego, a następnie uzupełnić tabelę.

Rolland, 29 lat, Francja Dla mnie najskuteczniejszą metodą nauki języka jest połączenie pracy indywidualnej i grupowej. Lubię dyskusje na różne tematy z innymi studentami, ale wolę przeczytać tekst w domu, dzień wcześniej, żeby dobrze poznać nowe słownictwo. Dzięki temu mogę potem swobodnie rozmawiać. Marina, 74 lata, Białoruś Praca w grupie jest dla mnie bardzo stresująca, może dlatego, że na kursy językowe przychodzą młode osoby, które uczą się szybciej i mają inne niż ja zainteresowania. Lubię zajęcia indywidualne. Lektor czyta wyraz lub zdanie, a ja je powtarzam. Jest to dobra metoda, bo nauczyciel w pełni kontroluje poprawność moich wypowiedzi. Joasia, 24 lata, Polska Uwielbiam chodzić na kurs włoskiego! Pracujemy w parach albo w małych grupach i przez cały czas możemy mówić! Robimy różne zabawne ćwiczenia, gry, wywiady, wymyślamy śmieszne historie. W ten sposób można szybko zacząć mówić w obcym języku. A ćwiczenia gramatyczne robię sama w domu. Igor, 31 lat, Ukraina Bardzo krótko chodziłem na kurs angielskiego, około pół roku, ale mówię bardzo dobrze. Nauczyłem się w sposób praktyczny, przez bezpośredni kontakt z klientami i przez internet. Musiałem często szukać informacji, a w sieci trudno coś znaleźć, kiedy się nie zna angielskiego. Oprócz tego tłumaczyłem teksty piosenek. Marcus, 45 lat, Austria Uczę się polskiego na kursach językowych i bardzo to lubię, ale mam też swoje własne metody. Zapisuję nowe słowa na karteczkach i noszę je zawsze przy sobie. W wolnych chwilach przeglądam karteczki i przypominam sobie słowa. Poza tym codziennie oglądam polskie serwisy informacyjne w telewizji satelitarnej, w samochodzie obowiązkowo słucham kaset do nauki języka i powtarzam zdanie za lektorem. Od czasu do czasu nagrywam się na dyktafon, żeby sprawdzić, czy moje wypowiedzi po polsku brzmią poprawnie.

5c Studenci, Petro z Ukrainy, Belen z Hiszpanii, ­Johannes z Niemiec i Darija z Bułgarii chodzą razem na intensywny kurs polskiego na polskim uniwersytecie. Rozmawiają na temat projektu, który muszą zrealizować. Proszę posłuchać nagrania i uzupełnić dialog.

Johannes: Cześć, co u was słychać? Byliście wczoraj na kursie? Co robiliście? Darija: Czytaliśmy tekst o Europejskim Dniu Języków. Johannes: A co to jest? Nigdy o takim dniu nie słyszałem. Petro: Tu masz kopię, przeczytaj sobie! Darija: Nasi lektorzy chcą, abyśmy coś zorganizowali. Słyszałam, że można dostać za darmo fajne koszulki, plakaty i książki z ćwiczeniami. Johannes: Poważnie? Belen: Problem polega na tym, że nie mamy za dużo czasu. Lektorzy chcą, abyśmy do końca tygodnia mieli gotowy projekt. Johannes: Żartujesz! Jak to? To chyba niemożliwe. Petro: Wyobraź sobie, że chcą nam wystawić ocenę za ten projekt! Możemy też dostać dodatkowe punkty kredytowe. Słyszałem, że w zeszłym roku wszystkie wyższe grupy razem coś zorganizowały. Mam propozycję: zróbmy wieczór o Ludwiku Zamenhofie albo Onufrym Kopczyńskim. Belen: Nie znam ich. Nigdy o nich nie słyszałam. Petro: Zamenhof wymyślił esperanto, a Kopczyński wprowadził polską terminologię gramatyczną. Czytałem gdzieś ostatnio, że jest nawet komiks o Zamenhofie. Johannes: No dobrze, ale w tym Europejskim Dniu Języków chyba chodzi o to, żeby promować języki. Może by zrobić coś na temat dialektów polskich? My na przykład w Niemczech mamy dużo różnych dialektów. Darija: Słuchajcie, mam inny pomysł! Zróbmy warsztaty czytania i pisania cyrylicą! Belen: Co?? Johannes: Pisania czym? Nie mam pojęcia, co to jest. Darija: Cyrylica to rodzaj alfabetu, którym pisze się w wielu językach słowiańskich. Petro: A polski na przykład to też język słowiański, w którym pisze się alfabetem łacińskim. Tak samo jak w wielu innych językach w Europie… Belen: Przepraszam, że przerywam, ale to wszystko za ambitne dla mnie. Nie możemy zrobić czegoś przyjemnego? Na przykład o polskim jedzeniu? Proponuję projekt „Gotowanie po polsku”. Petro: À propos jedzenia, nie jesteście głodni? Może pójdziemy coś zjeść? I wtedy porozmawiamy o naszym projekcie? Belen: My niestety musimy już iść. Zaraz mamy wykład. Johannes: Hm, przepraszam cię, ale ja też trochę się spieszę. Darija: No w sumie ja też muszę już iść. 1

9a

Proszę obejrzeć fragment wiadomości z Telewizji Kraków i zrobić sobie notatki. Proszę wymienić się informacjami z kolegą / koleżanką.

1

9b

Proszę obejrzeć nagranie jeszcze raz i zdecydować, których pisarzy / utworów do analizy spodziewali się maturzyści w części pisemnej egzaminu, a czego rzeczywiście dotyczyła tematyka matury.

30

Telegram: @polskigram

1

9c

Proszę obejrzeć nagranie po raz ostatni i uzupełnić zdania.

Film: Matura, Natalia Dziedzic, Kronika, TV Kraków. Dowód osobisty i komplet kilku czarnych długopisów, w razie gdyby któryś z nich nagle przestał pisać – o tym nie mógł dziś zapomnieć żaden maturzysta. Ale najważniejsze, czyli wiedzę, niektórzy przypominali sobie jeszcze wspólnie, tuż przed rozpoczęciem egzaminu. Chłopak 1: Powtarzamy jakieś wątki z lektur. Dziewczyna 1: Ja się cieszę, że wreszcie jest ta matura, bo cały rok na nią czekałam, więc… Chł2, Dz2: Trzy lata. Dz1: Całe trzy lata. Całe życie czekałam na tę maturę i nareszcie jest, więc jestem spełniona i nie mogę się doczekać. Dz2: Będzie dobrze, na pewno będzie dobrze! Jak co roku maturzyści mieli swoje typy co do tematu pracy pisemnej. Dz3: Chciałabym Lalkę, ale była w tamtym roku, więc wątpię, żeby w tym roku była. Dużo osób mówi o Mickiewiczu, trochę o Sienkiewiczu, więc myślę, że to jest prawdopodobne. Chł3: Ja mam takie przeczucie, że coś będzie z Dziadami. Tak coś po mnie chodzą od wczoraj, a nawet dłużej. Matura aż tak przewidywalna? Jeden z tematów, z którym dziś zmierzyli się maturzyści na poziomie podstawowym, dotyczył właśnie IV części Dziadów Adama Mickiewicza, „Czy warto kochać, mimo że miłość wiąże się z cierpieniem?”. Oprócz tego była także interpretacja wiersza Zbigniewa Herberta Dałem słowo. Maturzyści mieli też za zadanie odnieść się do tekstów odwołujących się do Lalki Bolesława Prusa. Część zadań dotyczyła także języka używanego w internecie. Dz4: Pierwsza część była bardzo trudna. Czytanie ze zrozumieniem… nie wiem, dla mnie to było coś innego, niż robiliśmy zawsze przez te trzy lata. Dz5: Myślę, że temat wypracowania się bardzo udał, no bo jednak miłość i cierpienie, to można w wielu lekturach znaleźć powiązania.

KLUCZ do ćwiczeń

1a Zgodnie z najnowszymi badaniami brytyjskich uniwersytetów nie jest ważna kolejność liter przy czytaniu słów. Najważniejsze jest, aby pierwsza i ostatnia litera była na dobrym miejscu. Reszta może być nie po kolei i nie powinno być problemów ze zrozumieniem tekstu. Dzieje się tak dlatego, że nie czytamy wszystkich liter w słowie, ale całe słowa. 2a 1. Marina, 2. Rolland, Joasia 3. Rolland, Marina, Marcus, 4. Joasia, Igor, Marcus, 5. Igor, Marcus, 6. Rolland, Marcus, 7. Rolland, Marina, Marcus, 8. Joasia

3a Jak? W jaki sposób? – indywidualnie, w grupie, poprzez bezpośredni kontakt, z partnerem, biegle, słabo, tak Jaki? Jaka? Jakie? – skuteczna, różne, szybki, intensywna, śmieszne, nietypowe, dobre 3b 1. Jak / W jaki sposób się uczysz?, 2. Jak / W jaki sposób uczą się osoby młode?, 3. Jak / W jaki sposób pracujecie?, 4. Jakie metody nauki lubisz?, 5. Jak byś to zrobił?, 6. Jak dobrze znasz chiński?

lekcja

1

4b Przykładowe pytania zamknięte: Czy warto pić napary z ziół uspokajających?, Czy dobrze jest uczyć się na świeżym powietrzu? Przykładowe pytania otwarte: Co zrobić, gdy jestem zdenerwowany?, Gdzie i dlaczego najlepiej się uczyć? 4c Tryb rozkazujący: Ruszaj się!, Spróbuj ćwiczeń relaksacyjnych!, Poproś kogoś o masaż karku i ramion!, Zrób sobie też masaż stóp!, Myśl pozytywnie!, Bądź optymistą!, Chodźcie co godzinę na spacer!, Nie zastanawiajcie się, czy wasz wynik będzie lepszy czy gorszy niż wynik kolegi., Skoncentrujcie się na tym, co umiecie!, Uczcie się na świeżym powietrzu! Tryb przypuszczający: brak przykładów Nieosobowe formy czasownika: Warto zrobić sobie aromatyczną kąpiel., Warto podkreślać w książkach ważne fragmenty., Można używać kolorowych markerów., Warto przez chwilę nie myśleć o nauce., Warto słuchać muzyki. Inne przykłady: Tryb rozkazujący: Powtórz materiał dzień przed egzaminem!, Nie ucz się sam!, Poproś kogoś, aby cię przepytał! Tryb przypuszczający: Może spróbowałbyś przesunąć termin egzaminu?, Na twoim miejscu skorzystałbym z internetu., Może ktoś mógłby ci pomóc w nauce? Nieosobowe formy czasownika: Trzeba uczyć się regularnie!, Warto uczyć się w grupie!, Można uczyć się w bibliotece lub czytelni. 4d 1. Pij dużo wody! Na twoim miejscu piłbym / piłabym dużo wody., 2. Nie porównuj się z innymi! Na twoim miejscu nie porównywałbym / porównywałabym się z innymi., 3. Niech pani zrobi sobie przerwę! Na pani miejscu zrobiłbym / zrobiłabym sobie przerwę., 4. Idź już spać! Na twoim miejscu poszedłbym / poszłabym już spać., 5. Spróbujcie nauczyć się i zdać ten egzamin! Na waszym miejscu spróbowałbym / spróbowałabym nauczyć się i zdać ten egzamin. 5a Przykładowe odpowiedzi: 1. Przepraszam, że przerywam. / Przepraszam, że się wtrącam., 2. Naprawdę? / Poważnie? / Żartuje pan / pani?, 3. Czytałem / czytałam gdzieś, że…, 4. Przepraszam, ale trochę się spieszę. / Przepraszam, ale muszę już

Telegram: @polskigram

31

iść. / To wszystko, co chcę powiedzieć. / Chciałbym / chciałabym już skończyć tę rozmowę., 5. À propos… 5b

8c

1. g, 2. d, 3. h, 4. c, 5. e, 6. f, 7. a, 8. b, 9. j, 10. i 5c

lekcja

1

1. Słyszałam, że, 2. Poważnie, 3. polega, 4. Jak to?, 5. Wyobraź, 6. Czytałem, 7. chodzi o to, 8. Słuchajcie, 9. pojęcia, 10. przerywam, 11. Na przykład, 12. À propos, 13. niestety, 14. się spieszę, 15. muszę już iść 5d Przykładowe odpowiedzi: początek rozmowy: Dzień dobry! Jak się pan / pani ma?, Czy słyszałeś / słyszałaś już, że…?, Dawno się nie widzieliśmy, co u ciebie?, Nie wiem, czy już wiecie, że…? podtrzymywanie kontaktu i włączanie się następnej osoby do rozmowy: Naprawdę? Nie wierzę!, Serio?, A ja myślę, że…, Muszę ci przerwać., Wiem, że…, Mogę ci przerwać?, Oprócz tego…, A na dodatek… kończenie rozmowy: Będę się zbierać., Czas na mnie., Nie mam już czasu., Nie gniewaj się, ale już pójdę, mam coś do załatwienia., Trzeba powoli kończyć. 6a 1. EDJ obchodzi się 26.09., 2. EDJ promuje wielojęzyczność., 3. W EDJ może wziąć udział każdy. 7a

1. Na, 2. o, 3. na, 4. w, 5. Na, 6. o, 7. za, 8. W, 9. po, 10. na, 11. na, 12. Na, 13. na, 14. po, 15. o 9b Autor / tytuł Szczepan Twardoch „Król” Stanisław Lem „Solaris” Bolesław Prus „Lalka” Adam Mickiewicz „Dziady” Władysław Reymont „Chłopi” Henryk Sienkiewicz „Quo Vadis” Wisława Szymborska „Nic dwa razy” Zbigniew Herbert „Dałem słowo”

Typ maturzystów nie nie nie* tak nie

Było na maturze nie nie tak tak nie

tak (tylko autor)

nie

nie

nie

nie

tak

*Maturzystka mówi: „Chciałabym „Lalkę”, ale była w tamtym roku, więc wątpię, żeby w tym roku była”. 9c 1. przypominali sobie, rozpoczęciem, 2. lektur, 3. jest ta matura, 4. będzie dobrze, 5. wątpię, żeby, była, 6. przeczucie, 7. wiąże się z cierpieniem, 8. języka używanego, 9. czytanie, zrozumieniem, 10. wypracowania 10a

Droga Pani, Pani, Czy mogłaby Pani, Z góry dziękuję za, z niecierpliwością, Pozdrawiam 7b

1. mieć nerwy ze stali – b, 2. siedzieć jak na szpilkach – b, 3. łamać sobie język – a, 4. mieć w głowie groch z kapustą – b 10c

Uniwersalne: Prośba o pomoc, Z góry dziękuję za, Z niecierpliwością czekam na odpowiedź, Pozdrawiam serdecznie. E-mail prywatny formalny: Droga Pani Marto!, tak jak Pani mówiła, Czy mogłaby Pani mi pomóc? E-mail prywatny nieformalny: Hej!, Na razie!, spoko, nara, do zo 8a jeść, pić, marzyć o, chodzić o, jechać na, iść na, grać w, być ubranym w, wierzyć w 8b 1. Idę (np. do sklepu) kupić kawę. / Idę (np. do kawiarni) napić się kawy., 2. Skąd miałeś pieniądze? / W jakim celu kupiłeś to auto? Do czego ci jest / będzie potrzebne?, 3. Ktoś mówi to zdanie, jeśli chce, aby inni się skoncentrowali lub go posłuchali, np. nauczyciel. / To zdanie może powiedzieć profesor po wykładzie., 4. Pytam, ile coś kosztuje. / Proszę kogoś, aby wyraził swoją opinię na jakiś temat., 5. To zdanie może powiedzieć np. aktor, muzyk, sportowiec. / „Państwa, miasta” to popularna

32

zabawa dzieci: zapisują nazwy państw, miast, roślin, aktorów itp. na daną literę alfabetu.

język: np. mieć coś na końcu języka, trzymać język za zębami, mieć długi język, ciągnąć kogoś za język; słowo: dać słowo, złamać słowo, gra słów, mieć ostatnie słowo 11f Dopełniacz: angielskiego, do obcych ludzi, najgłupszej piosenki, z wymarłych, własnego. Biernik: własny język, mały język. Miejscownik: w bagażach, w kosmetyczkach, w podróży, w obcych krajach, w świecie, w restauracjach, w windzie, w prywatnym języku, w każdej chwili. Mianownik l.poj.: angielski, obcy człowiek (obcy ludzie), najgłupsza piosenka, wymarły, własne, własny język, mały język, bagaż, kosmetyczka, podróż, obcy kraj, świat, restauracja, winda, prywatny język, każda chwila

przygotowanie do egzaminu

I 1. b, 2. a, 3. a, 4. b, 5. c

Telegram: @polskigram

lekcja

2

Wyglądać jak milion dolarów

Cele • opisywanie wyglądu osób, wyrażanie uznania komunikacyjne i komplementu Słownictwo • opis wyglądu osoby (powtórzenie części ciała i ubioru) • Idiomy: wyglądać jak milion dolarów, wyglądać kwitnąco, tryskać zdrowiem, wyglądać jak siedem nieszczęść, jak cię widzą, tak cię piszą Gramatyka • Powtórzenie: stopniowanie przymiotników i składnia i przysłówków Rozumienie • opisy wyglądu ze słuchu • film – Operacja plastyczna nosa Rozumienie • Literatura: Jan Brzechwa, Samochwała tekstów pisanych Mówienie • wyrażanie opinii na temat wyglądu

Prawdopodobnie ta osoba…, ponieważ… Myślę, że ona może też…, bo… Moim zdaniem najważniejsze cechy jej charakteru to… Ona na pewno…, gdyż… Trudno powiedzieć, czy / jak / kiedy / dlaczego itp. ona… 4e Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę KOMPLEMENTY i/lub JAKIE KOMPLEMENTY LUBISZ NAJBARDZIEJ? Wcześniej warto porozmawiać ze studentami na ten temat. Przykładowe pytania: Co to jest komplement? Czy lubi pan / pani komplementy? Dlaczego ludzie prawią sobie komplementy? Jak za nie dziękować? Jak to wygląda w pana / pani kraju, kulturze? Co ludzie chwalą? Dlaczego ludzie krytykują innych?

Pisanie • e-mail prywatny – opis osoby P rzygotowanie do egzaminu

Mediacja • wyrażanie preferencji • opis osoby na podstawie wiersza Część • rozumienie ze słuchu egzaminacyjna 2a Tekst z ćwiczenia może wzbudzić kontrowersje. Można wykorzystać go jako impuls do dyskusji na temat wyglądu lub ideału piękna, który zmieniał się w kolejnych epokach. Przed lekturą warto przypomnieć odpowiednie słownictwo (części ciała i przymiotniki je opisujące). 2e Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę SAMOCHWAŁA, która będzie wstępem do powtórzenia tematu stopniowania przysłówków i przymiotników. Alternatywnie można przeprowadzić tę grę po wykonaniu ćw. 3c. P owtórzenie materiału

3a

3b

3a

3d

3e

Zagadnienie gramatyczne – różnica użycia przymiotników i przysłówków zostało omówione w podręcznikach PO POLSKU 1 (lekcja 15) i PO POLSKU 2 (lekcja 6 i 7). 3e Po wykonaniu tego ćwiczenia można skopiować i rozdać przykładową wypowiedź pisemną CHARAKTERYSTYKA wraz z ćwiczeniem dodatkowym. P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

3f

Po wykonaniu ćwiczeń 3a–3f można prosić studentów o przygotowanie w parach lub grupach trzyosobowych krótkiej charakterystyki autorki wpisu na blogu z ćw. 3d. Warto, aby nauczyciel wcześniej zapisał na tablicy wyrażenia, które będą im potrzebne:

Niezapełnioną przestrzeń na ostatniej stronie lekcji można wykorzystać do powtórki słownictwa. Studenci tworzą indywidualne mapy myśli z usłyszanymi w ćwiczeniach wyrazami i zwrotami według określonego klucza np.: słowa i wyrażenia, które słyszę pierwszy raz; słowa i wyrażenia, które znam, ale rzadko ich używam; słowa i wyrażenia przydatne na egzaminie.

ZP ropozycja

zadania domowego

Studenci mogą przygotować opis i/lub charakterystykę swojego najlepszego przyjaciela / najlepszej przyjaciółki. M ateriały dodatkowe

Gra KOMPLEMENTY Opis gry:

1. Celem gry jest powtórzenie / zapamiętanie zwrotów związanych z tematem komplementowania. 2. Grę należy skopiować i pociąć. 3. Grę można przeprowadzić na trzy sposoby: indywidualnie lub w parach albo w grupach czteroosobowych. Sposób 1: Student dopasowuje do siebie pomieszane karty tak, aby utworzyły logiczne minidialogi. Sposób 2: Nauczyciel rozdaje karty tak, że studenci otrzymują początki dialogów. Karty z odpowiedziami leżą na stole tekstem do góry. Studenci na przemian zwracają się do partnera, czytając wybrane wyrażenie, a partner odpowiada, wybierając właściwą odpowiedź z kart leżących na stole. Sposób 3: W grupie czteroosobowej nauczyciel rozdaje karty. Studenci nie widzą kart kolegów. Osoba pierwsza czyta tekst komplementu i kładzie kartę na środku. Student, który ma pasującą odpowiedź, czyta ją i również odkła-

33

Telegram: @polskigram

da swoją kartę. Następna w kolejności jest osoba z lewej strony. Wygrywa ten student, który najszybciej pozbędzie się wszystkich kart.

NOTATKI

Gra SAMOCHWAŁA Opis gry:

1. Celem gry jest powtórzenie tematu stopniowania przymiotników i przysłówków. lekcja

2

2. Grę można przeprowadzić w parach lub grupach trzyosobowych. 3. Grę należy skopiować i pociąć, a powstałe karty ułożyć w stosiku. 4. Student czyta zdanie na karcie, zwracając się do innej osoby, która musi utworzyć zdanie z przymiotnikiem lub przysłówkiem w stopniu wyższym, np.: Student 1: Mój brat jest bardzo wysoki. Student 2: A mój jest jeszcze wyższy! Dla ułatwienia karty z przymiotnikami i przysłówkami mają różne tło. Jeśli utworzył poprawną formę, zachowuje kartę, jeśli nie, kartę kładzie się na sam dół stosiku. Nauczyciel lub studenci mogą wcześniej napisać poprawne formy na drugiej stronie kart, w ten sposób uczestnicy mogą sami sprawdzać poprawność swoich odpowiedzi. 5. Gra kończy się, gdy na środku nie ma już kart. Wygrywa student, który zebrał ich najwięcej.W grze zamieszczono puste karty – studenci mogą na nich sami napisać zdania z przymiotnikami i przysłówkami, które dodadzą do gry. Gra JAKIE KOMPLEMENTY LUBISZ NAJBARDZIEJ?

Opis gry:

Studenci otrzymują skopiowane karty i przeprowadzają ankietę, zadając pytania dwóm osobom z grupy. Po uzupełnieniu ankiety prezentują wybrane odpowiedzi (np. te, które były podobne lub różniły się u ankietowanych).

C H A R A K T E R Y S T Y K A ( przykład i ć wiczenie )

Zamieszczoną wzorcową charakterystykę wraz z ćwiczeniem warto skopiować i rozdać studentom, którzy przygotowują się do egzaminu certyfikatowego.

34

Telegram: @polskigram

nauczyciela

KOMPLEMENTY (lekcja 2)

Świetnie wyglądasz!

Dziękuję, to bardzo miłe.

Do twarzy Ci w tym kolorze!

Miło mi to słyszeć.

Podoba mi się twój / twoja / twoje…!

Ja też go / ją / je lubię.

Podobają mi się twoje…!

Dziękuję, to moje ulubione…

Świetny/a/e ……….!

Dzięki.

Masz ładny/ą/e ……….!

To bardzo miłe słowa. Dziękuję.

Jesteś taki miły / taka miła.

Dziękuję, ty też!

Lubię, jak się uśmiechasz!

To ty masz fantastyczny uśmiech.

Podziwiam twoją inteligencję!

A ja twoją.

Podziwiam twoją wiedzę!

Ty wiesz więcej.

Zawsze masz takie dobre pomysły!

No, nie wiem… Czasem nie wypalają.

Uwielbiam twoje poczucie humoru!

A ja twoje!

Lubię to, że jesteś taki/a spokojny/a!

Tak? Zazwyczaj to denerwuje innych.

Cenię twoje opanowanie.

Dziękuję ci. Niektórych ono denerwuje.

Jesteś taki/a empatyczny/a!

Naprawdę? Nie myślałem/łam tak o sobie.

Wyglądasz kwitnąco! Jak to robisz?

No, nie wiem, co odpowiedzieć… Dziękuję.

Zawsze tryskasz energią! Skąd ją bierzesz?

Z regularnej nauki polskiego oczywiście!

Masz ładną fryzurę! Gdzie chodzisz do fryzjera?

Dzięki za miłe słowa. Sam/a obcinam włosy…

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

SAMOCHWAŁA (lekcja 2)

Mam dobry humor!

Moja siostra ładnie śpiewa!

Jestem szczęśliwy/a!

Dobrze nam się wiedzie.

Mój brat jest bardzo wysoki!

Mówię za wolno po polsku.

Mam wygodne ubranie!

Polacy mówią bardzo szybko.

Moja lektorka jest bardzo mądra!

Mój lektor mądrze mówi.

Jestem w złym nastoju!

Źle się czuję.

Moja kuzynka jest niska.

Bardzo boli mnie głowa.

Mamy drogie auto.

Kupiłem/łam tanio samochód.

Ten mężczyzna jest bardzo elegancki.

Mam mało czasu.

Moi przyjaciele są bardzo inteligentni.

Mój znajomy ma dużo pieniędzy.

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

JAKIE KOMPLEMENTY LUBISZ NAJBARDZIEJ? (lekcja 2)

Jak bardzo lubisz komplementy…

Imię:

Imię:

o swoim temperamencie

o swoim charakterze

o swojej empatii, cierpliwości

o swoich osiągnięciach

o swojej inteligencji

o tym, jak gotujesz, prasujesz, sprzątasz itp.

o tym, jak dobrze mówisz po polsku

o swoim stylu ubierania / ubraniu o swojej oryginalności (np. tatuażu, ­piercingu) o swoim głosie o swoim wyglądzie (np. sylwetce, oczach, włosach, dłoniach, ustach itp.) o ……

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

CHARAKTERYSTYKA (ćwiczenie 1) (lekcja 2)

Na które pytania należy odpowiedzieć, pisząc charakterystykę jakiejś osoby? • Kto to jest? Kim jest / Czym się zajmuje? Ile ma lat? Skąd pochodzi? Gdzie mieszka? Itp. • Jaki ma numer buta, numer telefonu, adres e-mailowy, rozmiar ubrania, dokładny adres i kod pocztowy? • Jak wygląda? Jak się ubiera? Jaki ma głos, uśmiech? • Jak wyglądają jego rodzice, przyjaciele i dzieci? • Czy ma psa lub kota? Jeśli tak, koniecznie należy szczegółowo przedstawić jego rodowód. • Jak gestykuluje, jak się porusza, jaki ma temperament? • Czy ma coś oryginalnego / charakterystycznego? • Czy jest na coś chory / chora? Jeśli tak, należy przedstawić dokładnie historię tej choroby. • Jaki ma charakter? • Jakie ma zainteresowania? • Czym interesują się sąsiedzi tej osoby? Czy spędzają wspólnie czas? • Co umie robić dobrze, jakie ma osiągnięcia? • Co myślę o tej osobie, jaki jest mój komentarz do charakterystyki tej osoby? • Co myśli o tej osobie moja lektorka / mój lektor?

CHARAKTERYSTYKA (elementy wypowiedzi) (lekcja 2)

• Kto to jest? Kim jest / Czym się zajmuje? Ile ma lat? Skąd pochodzi? Gdzie mieszka? Itp. • Jak wygląda? Jak się ubiera? Jaki ma głos, uśmiech? • Jak gestykuluje, jak się porusza, jaki ma temperament? • Czy ma coś oryginalnego / charakterystycznego? • Jaki ma charakter? • Jakie ma zainteresowania? • Co umie robić dobrze, jakie ma osiągnięcia? • Co myślę o tej osobie, jaki jest mój komentarz do charakterystyki tej osoby?

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

CHARAKTERYSTYKA (ćwiczenie 2) (lekcja 2) Proszę ułożyć fragmenty tekstu w odpowiedniej kolejności.

Jerzy Owsiak znany jako „Jurek Owsiak” urodził się w 1953 roku w Gdańsku. Pracował jako dziennikarz radiowy i telewizyjny. Jest działaczem charytatywnym i społecznym, założycielem i prezesem Fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Od wielu lat pomaga chorym wypowiedzi. Jest społecznikiem, który nie boi się podejmowania ogromnych ­wyzwań. Imponuje mi w nim to, że potrafi zmobilizować miliony ludzi w Polsce i na całym świecie do udziału w kolejnych finałach WOŚP-u. Podziwiam go za pracowitość, energię, zaangażowanie i spontaniczność. Jurek Owsiak jest dla wielu Polaków autorytetem. Dla mnie także. życiową misją jest pomaganie innym. Jerzy Owsiak jest odważnym, ambitnym i bezkompromisowym człowiekiem, słynie z odważnych, czasami kontrowersyjnych dzieciom, wspierając polską służbę zdrowia. Za swoją działalność społeczną i charytatywną był wiele razy nagradzany, a nawet nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Jurek Owsiak jest osobą średniego wzrostu. Można powiedzieć, że jego wygląd nie jest czymś, co rzuca się w oczy, jest raczej niepozorny, przeciętny. Charakterystyczne za to są jego czerwone okulary i żółte spodnie, które stały się jego znakiem rozpoznawczym. Ważniejszy jednak od wyglądu jest jego charakter i charyzma. Ma silną osobowość i duży temperament. Jest też po prostu dobrym człowiekiem, jest wrażliwy na cierpienie i jego

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

CHARAKTERYSTYKA (przykład) (lekcja 2)

Jerzy Owsiak znany jako „Jurek Owsiak” urodził się w 1953 roku w Gdańsku. Pracował jako dziennikarz radiowy i telewizyjny. Jest działaczem charytatywnym i społecznym, założycielem i prezesem Fundacji Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Od wielu lat pomaga chorym dzieciom, wspierając polską służbę zdrowia. Za swoją działalność społeczną i charytatywną był wiele razy nagradzany, a nawet nominowany do Pokojowej Nagrody Nobla. Jurek Owsiak jest osobą średniego wzrostu. Można powiedzieć, że jego wygląd nie jest czymś, co rzuca się w oczy, jest raczej niepozorny, przeciętny. Charakterystyczne za to są jego czerwone okulary i żółte spodnie, które stały się jego znakiem rozpoznawczym. Ważniejszy jednak od wyglądu jest jego charakter i charyzma. Ma silną osobowość i duży temperament. Jest też po prostu dobrym człowiekiem, jest wrażliwy na cierpienie i jego życiową misją jest pomaganie innym. Jerzy Owsiak jest odważnym, ambitnym i bezkompromisowym człowiekiem, słynie z odważnych, czasami kontrowersyjnych wypowiedzi. Jest społecznikiem, który nie boi się podejmowania ogromnych wyzwań. Imponuje mi w nim to, że potrafi zmobilizować miliony ludzi w Polsce i na całym świecie do udziału w kolejnych finałach WOŚP-u. Podziwiam go za pracowitość, energię, zaangażowanie i spontaniczność. Jurek Owsiak jest dla wielu Polaków autorytetem. Dla mnie także.

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

TEKSTY nagrań

lewy profil. I nadal, teraz po operacji myślę, że mój lewy profil jest lepszy od prawego, ale w tym momencie są one znacznie bardziej symetryczne.

8 2

2c

Proszę obejrzeć film Karoliny Anny na temat operacji nosa, a następnie odpowiedzieć na pytania.

Film: Operacja plastyczna nosa. No to zaczynamy i zacznę od jednego z najbardziej popularnych pytań, i to było: dlaczego zdecydowałam się na tę operację, a drugie pytanie, które też często dostawałam, które jest bardzo z tym połączone, to czy tę operację zrobiłam ze względu na hejty, które dostawałam na temat mojego nosa pod moimi filmami. Więc, na początku odpowiem na to drugie i zdecydowanie ta operacja to nie była decyzja podjęta ze względu na negatywne komentarze, które dostawałam na temat mojego nosa. Ja swoją operację planowałam przez wiele lat i w ogóle ta myśl, żeby zrobić sobie operację zrodziła się, wydaje mi się, że pod koniec podstawówki albo na samym początku gimnazjum. Czyli bardzo wiele lat temu. I rzeczywiście dostawałam negatywne komentarze na temat mojego nosa, ale było ich zdecydowanie mniej, niż myślałam, że będę dostawać. I już, jak zakładałam mój kanał, ponad pół roku temu, i wrzucałam moje pierwsze filmiki, to już wtedy miałam zaplanowaną tę operację i nawet miałam już zarezerwowany termin. I nawet, jak te komentarze były bardzo niemiłe, to nie przejmowałam się nimi, ponieważ wiedziałam, że bardzo niedługo już nie będę miała tamtego nosa i te komentarze nie będą aktualne. A czemu zdecydowałam się na operację? I tutaj odpowiedź jest bardzo prosta: dlatego że nie podobał mi się mój nos. Od wielu lat, tak jak już wcześniej wspomniałam, za każdym razem, jak patrzyłam w lustro, to wydawało mi się, że mój nos nie jest częścią mojej twarzy i do niej nie pasuje. To była pierwsza rzecz, którą zauważałam, jak patrzyłam w lustro i to była jedyna rzecz, która tak bardzo mi w niej przeszkadzała. I zdaję sobie sprawę, że większość osób nie widziała nic złego w moim poprzednim nosie. Dostałam wiele komentarzy właśnie osób, które twierdziły, że nie wiedzą, dlaczego zrobiłam tę operację, skoro mój nos był normalny. I takie komentarze dostałam też od wszystkich osób w moim prawdziwym życiu, którym powiedziałam, że planuję taką operację. Powiedziały, że one nigdy nie zauważyły, żeby mój nos był jakiś bardzo zły na tyle, żeby musieć zrobić operację plastyczną. Ale myślę, że każdy osobiście musi podjąć taką decyzję i jeśli mój nos mi przeszkadzał i miałam taką możliwość, żeby wykonać taką operację, to nie widzę, dlaczego miałabym tego nie robić. I jedna rzecz, którą myślę, że muszę zaadresować i odnieść się w stosunku do tamtych komentarzy, to to, że ja w swoich filmach starałam się pokazywać mój nos jak najlepiej. Jeśli obejrzycie jakikolwiek mój filmik poprzedni, to zobaczycie, że ja nigdy nie pokazuję mojego prawego profilu. Za każdym razem, jeśli niechcąco odwróciłam się w lewo i było widać mój prawy profil, to zawsze wtedy edytowałam to tak, żeby tego nie było widać. Wstawiałam jakiś obraz na cały ekran lub wycinałam tę część, ponieważ nie chciałam pokazać właśnie mojej prawej strony. Dlatego w żadnych z moich filmów nie zobaczycie mojego nosa takim, jaki naprawdę był, czyli z boku. Za każdym razem, jak się pokazywałam, byłam zwrócona prosto do kamery lub bardzo lekko w prawo, żeby było widać tylko mój

2d Słuchając wiersza Jana Brzechwy „Samochwała”, proszę uzupełnić brakujące słowa.

Jan Brzechwa, Samochwała Samochwała w kącie stała I wciąż tak opowiadała: Zdolna jestem niesłychanie, Najpiękniejsze mam ubranie, Moja buzia tryska zdrowiem, Jak coś powiem, to już powiem, Jak odpowiem, to roztropnie, W szkole mam najlepsze stopnie, Śpiewam lepiej niż w operze, Świetnie jeżdżę na rowerze, Znakomicie muchy łapię, Wiem, gdzie Wisła jest na mapie, Jestem mądra, jestem zgrabna, Wiotka, słodka i powabna, A w dodatku, daję słowo, Mam rodzinę wyjątkową: Tato mój do pieca sięga, Moja mama – taka tęga, Moja siostra – taka mała, A ja jestem – samochwała!

9

lekcja

2

4d Proszę uważnie słuchać tego nagrania i wykonywać zadanie zgodnie z poleceniem. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone dwa razy. Proszę dopasować poszczególne teksty do zdjęć.

1. Jestem średniego wzrostu i raczej szczupły, bo – chociaż pracuję przy biurku – sport uprawiam regularnie. Byłem brunetem, teraz jestem szpakowaty i żona mówi, że wyglądam jak profesor z UJ – może też przez to, że potrzebuję okularów do czytania. Nie mam ulubionego stylu, ale w mojej pracy obowiązuje kod ubioru, dlatego noszę dobrej jakości markowe garnitury i koszule. Nie noszę zarostu, golę się codziennie. 2. Miałem brata bliźniaka, młodszego dokładnie o 5 minut. I obaj byliśmy ciemnowłosi i ciemnoocy, bardzo szczupli i wysocy. Nawet matka nas nie rozróżniała. Brat zginął kilka lat temu w wypadku samochodowym. Teraz jestem całkiem siwy, ale nadal – jak to mówią – sama skóra i kości. Mam problemy z chodzeniem, dlatego używam laski, ale wzrok mam świetny i nigdy nie używałem okularów. Od trzydziestu lat noszę wąsy. 3. Kondycja fizyczna i sport są dla mnie bardzo ważne. Od wielu lat jestem instruktorem fitnessu i wegetarianinem. Kilka razy w roku biorę udział w biegach górskich. Na studiach grałem w siatkówkę, ale złapałem kontuzję i to był koniec mojej kariery w tej dyscyplinie. Poza tym nie lubię nosić zarostu, golę się codziennie. Jeśli chodzi o ubrania, to noszę tylko odzież sportową. Jestem szpakowaty i mam piwne oczy.

Telegram: @polskigram

41

przygotowanie do egzaminu

Rozumienie ze słuchu

10

I

Proszę uważnie słuchać tego nagrania i zaznaczać właściwe odpowiedzi. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone tylko jeden raz.

Przykład: Wyglądasz kwitnąco!

lekcja

2

1. Proszę ten podkoszulek. 2. Nie wyglądasz najlepiej. 3. Ma ciemną karnację i ciemny zarost. 4. To najgorszy moment w moim życiu! 5. Co się stało? Wyglądasz jak siedem nieszczęść! 6. W ciągu dnia będzie coraz zimniej, a po południu spadnie do piętnastu centymetrów śniegu. 7. Wyprzedaż sezonowa! U nas najtaniej! 8. Mój tata tryska zdrowiem i energią, mimo że ma ponad dziewięćdziesiąt lat. 9. Nie bądź taką samochwałą! 10. Według mnie to, jak ktoś wygląda, ma znaczenie.

11

II

IV Proszę uważnie słuchać tego nagrania i wykonywać zadanie zgodnie z podanym przykładem. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone dwa razy. O której części ciała mówią te osoby?

a. Powinna być symetryczna i proporcjonalna. Idealna jest szczupła. Za gruba i za chuda może być oznaką choroby. b. Mogą być długie, półdługie lub całkiem krótkie. Ostatnio wracają do mody naturalne, niefarbowane. c. Według standardów atrakcyjności, mężczyzna może mieć duży, nie zawsze prosty, bo orli podobno jest bardzo męski. Ale ładniejsze twarze kobiece mają małe, proste, często zadarte lub piegowate. d. Mogą być ciemne lub jasne. Mogą mieć różne kolory, np. piwny, niebieski, szary. Podobno widać w nich duszę. Jeśli masz wadę wzroku, potrzebujesz okularów lub soczewek kontaktowych. e. Piegowata, okrągła, z zadartym nosem i dużymi oczami – tak ją sobie wyobrażamy u dziecka. Rzadko jest symetryczna i zwykle lewa połowa różni się od prawej. Zwracamy uwagę na oczy, nos i usta.

Proszę uważnie słuchać tego nagrania i wykonywać zadanie zgodnie z podanym przykładem. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone dwa razy. Słuchając informacji, proszę uzupełnić brakujące słowa.

Jeśli nie wiemy, w co się ubrać, nośmy rzeczy, które najbardziej do siebie… nie pasują. Jest taka planeta, gdzie kobiety mają sto osiemdziesiąt centymetrów wzrostu, ważą pięćdziesiąt kilogramów i co pół roku całkowicie zmieniają garderobę, styl, fryzurę i makijaż. Ta planeta nazywa się Moda. Wszyscy na niej są młodzi, piękni, eleganccy i bogaci. Jedynym problemem mieszkańców Mody jest to, w co się ubrać. Francuzi kiedyś byli dumni, że są stolicą mody. Dziś snobują się na Amerykanów, że są nowocześni. Amerykanie snobują się na Francuzów i Włochów, że są europejscy. Włosi chcieliby mieć ekscentryczność Anglików oraz pragmatyzm z Nowego Jorku. A jeszcze atakuje Azja: młodzi projektanci z Chin, Korei, Tajwanu jadą od razu do Nowego Jorku, tam mają najwięcej szans.

12

13

III Proszę uważnie słuchać tego nagrania i wykonywać zadanie zgodnie z podanym przykładem. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone dwa razy. Proszę wysłuchać nagrania i zaznaczyć, czy podane zdania są prawdziwe (P), czy nieprawdziwe (N).

Zapytaliśmy znanego fotografa mody Bruna Peterkę, co sądzi na temat współczesnych trendów. A oto co nam powiedział: – Fotografuję modę od dwudziestu lat. Projektanci przygotowują nowe kolekcje co sezon, ale niektóre trendy co jakiś czas wracają: styl militarny, retro, styl hippisowski. Oczywiście, nie jest to dokładnie to samo co kiedyś, ale ogólnie wizje są podobne. Tylko modelki są coraz chudsze, he, he. Wielka moda to sztuka, ale źle, jeśli staje się muzealnym eksponatem i nikt nie nosi ubrań projektantów. Najważniejsze, żeby moda inspirowała zwykłych ludzi. Żeby przestali nosić czarne, ponure, brzydkie ubrania, bo wtedy nawet ja nie mogę zrobić dobrego zdjęcia.

KLUCZ do ćwiczeń

2a 1. P, 2. P, 3. N, 4. N, 5. N, 6. N, 7. P, 8. P, 9. P, 10. N 2c a) Nie., b) Pierwszy raz pod koniec szkoły podstawowej / na początku gimnazjum., c) Nie podobał jej się jej nos, wydawało jej się, że nie jest jej częścią jej twarzy i do niej nie pasuje., d) Starała się jak najlepiej pokazać nos, nigdy nie pokazywała swojego prawego profilu. 2d 1. Najpiękniejsze, 2. najlepsze, 3. lepiej, 4. mądra, 5. słodka, 6. tęga, 7. samochwała 3a 1. codziennie, 2. długie, 3. proste, 4. kręcone, 5. oczywiście, 6. modnie, 7. drogie, 8. odzieżowe, 9. dużych, 10. miejskim, 11. nowe, 12. gorąco 3b 1. same, 2. Najdroższe, 3. ręcznie, 4. masowo, 5. atrakcyjny, 6. standardowe

42

Telegram: @polskigram

3d 1. najpiękniejszej, 2. najwyższy, 3. najwyżej, 4. najsmaczniejszą, 5. najtrudniejszym, 6. bardziej, 7. szczęśliwsza

NOTATKI nauczyciela

3e 1. Najbardziej, 2. najpopularniejsze, 3. najczęściej, 4. więcej, 5. wyższa, 6. najlepszą 3f

lekcja

a) Paweł czuje się źle., b) Mój brat jest młodszy ode mnie., c) Dziś jest 20 stopni, a wczoraj było aż 30 stopni., d) Szwajcarzy pracują dłużej od Polaków / niż Polacy., e) Mam jaśniejsze włosy od niej / niż ona.

2

4a 1. c, 2. d, 3. b 4d fot. 1 – osoba 3, fot. 2 – osoba 2, fot. 3 – osoba 1 4e a) 3, b) 2, c) 1 4f a) wyglądać jak milion dolarów, b) dbać o siebie, c) tryskają entuzjazmem, d) wyglądać jak siedem nieszczęść

przygotowanie do egzaminu

I 1. b, 2. a, 3. a, 4. b, 5. c, 6. a, 7. b, 8. a, 9. b, 10. b II 1. wzrostu, 2. fryzurę, 3. eleganccy, 4. nowocześni, 5. najwięcej III 1. N, 2. N, 3. P, 4. N, 5. P IV b 1, d 2, e 3, c 4

43

Telegram: @polskigram

lekcja

3

Jak żyjemy?

Cele • wyrażanie zadowolenia, niezadowolenia komunikacyjne i rozczarowania Słownictwo • warunki pracy, płace i zarobki • warunki życia • urządzenia domowe • Idiomy: upiec dwie pieczenie na jednym ogniu, być w siódmym niebie, ni w pięć, ni w dziewięć, wtrącić swoje trzy grosze Gramatyka • składnia liczebników i składnia Rozumienie • wystąpienie szefa związku zawodowego ze słuchu nauczycieli • sonda uliczna • film – Zatrudnianie cudzoziemców Rozumienie • Przewodnik po zmianach w kodeksie pracy tekstów pisanych • Literatura: Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragment) Mówienie • opis warunków życia • wyrażanie zadowolenia i niezadowolenia oraz rozczarowania Pisanie • opis pracy nauczyciela • opis sytuacji rodzinnej Polaków na podstawie danych statystycznych Mediacja • analiza portretu statystycznego kobiet i mężczyzn w Europie Część • mówienie egzaminacyjna

3 Po wykonaniu tego ćwiczenia proponuje się przeprowadzenie gry ZADOWOLONY? Można także poprosić studentów o przygotowanie w parach lub małych grupach opisu osób i ich warunków życia na wzór opisów w ćwiczeniu. Następnie przekazuje się te opisy innej grupie, która na ich podstawie tworzy scenki, w których osoby te rozmawiają ze sobą. 4c W zależności od grupy proponuje się uzupełnienie informacji w jednej lub dwóch kolumnach tabeli, a więc albo: Jaki jest realny czas pracy nauczycieli?, albo Jaki jest realny czas pracy nauczycieli? i Jakie są ich żądania? Zaleca się jednak uzupełnienie przynajmniej pierwszej z nich, gdyż ma ona związek z wprowadzanym następnie materiałem gramatycznym. Przy wprowadzaniu materiału gramatycznego należy zwrócić uwagę na formy liczebników przed rzeczownikami męskoosobowymi i niemęskoosobowymi (tu uwaga na formy, które w liczbie pojedynczej są rodzaju męskiego, żeńskiego i nijakiego). Na końcu tabeli gramatycznej na stronie 40 podano również formy liczebników zbiorowych. P owtórzenie materiału

5a

5b

5c

To ćwiczenie stanowi rozgrzewkę przed rozpoczęciem dyskusji na temat warunków życia. Nauczyciel może zadać zaproponowane w ćwiczeniu pytania na forum grupy albo zlecić przygotowanie w grupach żądanych informacji. Pozwala to zorientować się, w jakim stopniu studenci zainteresowani są tą tematyką. 2f Nauczyciel prosi studentów o opisanie osoby niezadowolonej ze zmian przedstawionych w ćwiczeniu 2d. Następnie każdy ze studentów odczytuje swój opis na forum grupy. Aby podtrzymać zainteresowanie studentów prezentowanymi opisami, można ich poprosić o notowanie informacji, które posłużą potem do odpowiedzi na pytania: Która z przedstawionych osób ma, waszym zdaniem, najtrudniejszą sytuację życiową? Dlaczego? Prezentacje przygotowywane przez studentów nie powinny być długie, powinny liczyć najwyżej cztery, pięć zdań. Każda z osób powinna mówić nie dłużej niż minutę.

5e

6

Przedstawiony w tych ćwiczeniach problem składniowy został już zasygnalizowany w PO POLSKU 2 w lekcji 7. Po wykonaniu obu ćwiczeń nauczyciel może przeprowadzić grę DWAJ, DWIE, DWOJE. P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

1a

5d

7a

7b

Przed przeprowadzeniem ćwiczenia nauczyciel może przeczytać przykładowy opis EUROPEJKA I EUROPEJCZYK W PRACY, a studenci notują wybrane dane statystyczne. Można także rozdać im skopiowany diagram bez danych do uzupełnienia (mają wówczas zamknięte podręczniki). Następne w parach lub małych grupach sprawdzają w podręczniku poprawność swoich odpowiedzi i formułują własny opis, który prezentują na forum. Na koniec nauczyciel rozdaje tekst wzorcowy. Szczególnie w przypadku osób, które planują zdawać egzamin może być on pomocny w ćwiczeniu umiejętności pisania. 8 Pytania podobne do tych, które usłyszeliśmy podczas nagrania z ćwiczenia 8, można zadać studentom w grupie i na tej podstawie stworzyć wizerunek typowego studenta uczącego się języka polskiego.

11b Zamieszczony w ćw. 10c tekst będący punktem wyjścia do ćw. 11b dotyczy epoki wcześniejszej. Poruszając temat wyjazdu za granicę, Ryszard Kapuściński pisze o tym, o czym Polacy w tamtych czasach mogli tylko pomarzyć. Otwarcie granic nastąpiło dopiero po wejściu Polski do UE i to tylko dla członków

44

Telegram: @polskigram

wspólnoty. Nauczyciel może zasugerować uczącym się, aby wpisali do wyszukiwarki słowa i wyrażenia kluczowe takie jak np. Polska w Unii Europejskiej, akcesja do Unii 2004 lub zasugerować, aby każdy student poszukał danych, posługując się swoim językiem ojczystym. Jeśli uczący się znajdą różne informacje, to będzie to doskonałe ćwiczenie interaktywne i mediacyjne, bo będą mieli możliwość porównania i wymiany zdobytej wiedzy. P ropozycja zadania domowego

Pisemnym zadaniem domowym może być przygotowanie opisu sytuacji zawodowej kobiet i mężczyzn w krajach studentów na podstawie danych z zasobów internetowych. Warto skopiować i rozdać im przykładowy opis do ćw. 7a, który jest wypowiedzią wzorcową. Drugą pracą pisemną może być opis zdjęć z części Przygotowanie do egzaminu. Na zajęciach studenci wykonali to ćwiczenie ustnie, pomocne w przygotowaniu pracy pisemnej są frazy zamieszczone przy ćwiczeniu. Alternatywnie można zaproponować studentom, aby opisali zdjęcia wykonane przez siebie.

O P I S ( przykład i ć wiczenie )

Zamieszczony wzorcowy opis danych statystycznych wraz z ćwiczeniem warto skopiować i rozdać studentom, którzy przygotowują się do egzaminu certyfikatowego.

NOTATKI nauczyciela

lekcja

3

M ateriały dodatkowe

Gra DWAJ, DWIE, DWOJE Opis gry

Gra umożliwia przyswojenie i utrwalenie użycia liczebników głównych w mianowniku przed rzeczownikami męsko- i niemęskoosobowymi. Każdy student dostaje karteczkę z jednym liczebnikiem. W miejsce kropek ma wpisać zdania: dwa poprawne i jedno błędne. Przykład: Dwaj

… mężczyźni rozmawiają…



… studenci idą do szkoły…



… studentki idą do szkoły…

Następnie każdy odczytuje swoje zdania na forum grupy, pytając, które z nich są poprawne. Grupa musi podać prawidłową odpowiedź. Gra ZADOWOLONY? Opis gry:

1. Celem gry jest powtórzenie / zapamiętanie zwrotów wyrażających zadowolenie, radość, niezadowolenie i rozczarowanie. 2. Grę można przeprowadzić w parach lub w małych grupach. 3. Grę należy skopiować, pociąć i ułożyć na stole tekstem do dołu, aby studenci nie widzieli pytań. 4. Student losuje kartkę i zadaje koledze / koleżance pytanie, które na niej jest. Może także zanotować krótko odpowiedź. 5. Gdy studenci odpowiedzą na wszystkie pytania, nauczyciel może poprosić ich o krótkie przedstawienie odpowiedzi ich kolegów.

45

Telegram: @polskigram

DWAJ, DWIE, DWOJE (lekcja 3) Dwaj a) ............................................................................................................................................................................................ b) ............................................................................................................................................................................................ c) ............................................................................................................................................................................................

Dwoje a) ............................................................................................................................................................................................ b) ............................................................................................................................................................................................ c) ............................................................................................................................................................................................

Dwie a) ............................................................................................................................................................................................ b) ............................................................................................................................................................................................ c) ............................................................................................................................................................................................

Trzech a) ............................................................................................................................................................................................ b) ............................................................................................................................................................................................ c) ............................................................................................................................................................................................

Trzej a) ............................................................................................................................................................................................ b) ............................................................................................................................................................................................ c) ............................................................................................................................................................................................

Trzy a) ............................................................................................................................................................................................ b) ............................................................................................................................................................................................ c) ............................................................................................................................................................................................

Czterech a) ............................................................................................................................................................................................ b) ............................................................................................................................................................................................ c) ............................................................................................................................................................................................

Czterej a) ............................................................................................................................................................................................ b) ............................................................................................................................................................................................ c) ............................................................................................................................................................................................

Cztery a) ............................................................................................................................................................................................ b) ............................................................................................................................................................................................ c) ............................................................................................................................................................................................ Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

ZADOWOLONY? (lekcja 3)

Z jakiej ważnej / życiowej decyzji jesteś bardzo zadowolony/a? O jakiej sytuacji w swoim życiu, powiedział(a)byś „Dobrze mi poszło!”? Z czego się najczęściej cieszysz? Z czego, jeśli chodzi o Twoje warunki życia, jesteś niezadowolony/a? W jakich sytuacjach jest Ci przykro? W jakich sytuacjach masz mieszane uczucia? Czy ludzie są zadowoleni z warunków życia w Twoim kraju? Kiedy ostatnio powiedziałeś/łaś „Szkoda!”? „Naprawdę?”, „Coś podobnego!”, „Ładna historia!” Którego wyrażenia używasz najczęściej? W jakiej sytuacji ostatnio powiedziałeś/łaś „To okropne!”

Które z podanych słów to synonimy wyrazu „zadowolony”: szczęśliwy, smutny, zachwycony, zdenerwowany, usatysfakcjonowany, ucieszony, wolny, dowolny, ukontentowany, zawoalowany, zwolniony?

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

OPIS (przykład i ćwiczenie) (lekcja 3)

EUROPEJKA I EUROPEJCZYK W PRACY

na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego, 2019

Badania statystyczne pokazują, że w Unii Europejskiej wykształcenie wyższe ma więcej kobiet niż mężczyzn. W przypadku pań to 33%, a w przypadku panów to 30%. Jeśli chodzi o dane dotyczące zatrudnienia, to sytuacja wygląda inaczej. Różnica między liczbą pracujących mężczyzn i kobiet to prawie 10% na korzyść panów, ponieważ 73% z nich pracuje, a w przypadku pań to tylko 62%. Wyniki badań zaprezentowane przez Główny Urząd Statystyczny pokazują niestety brak równowagi między tymi grupami, jeśli chodzi o zajmowanie stanowisk kierowniczych. W przypadku mężczyzn to 66%, a w przypadku kobiet to prawie o połowę mniej, a mianowicie 34%. Diagram ilustruje także szczegółowo, jak wygląda kwestia pracy w rodzinach bezdzietnych i takich, w których jest jedno, dwoje lub troje dzieci. Ciekawe jest, że w tych pierwszych pracuje około 65% kobiet, a w przypadku mam jednego i dwójki dzieci to ponad 70%. Prawdopodobnie związane jest to z potrzebą większych zarobków. Jednak w przypadku rodzin z trójką dzieci liczba ta zmniejsza się do 57%, co może wiązać się z większą potrzebą zajmowania się dziećmi w domu i decyzją, iż będzie robić to kobieta. Wśród rodzin z dziećmi rośnie też procent pracujących ojców – z 74% w przypadku rodzin bezdzietnych do ponad 85% w przypadku rodzin z jednym dzieckiem i 90% z dwójką lub trójką dzieci.

WYKSZTAŁCENIE WYŻSZE KOBIET W UNII EUROPEJSKIEJ %

kobiet ma wykształcenie wyższe

KARIERA – STANOWISKA KIEROWNICZE

ZATRUDNIENIE

%

%

mężczyzn ma wykształcenie wyższe

kobiet pracuje

%

%

mężczyzn pracuje

%

osób na stanowiskach kierowniczych to kobiety

osób na stanowiskach kierowniczych to mężczyźni

DZIECI A KARIERA W rodzinach bezdzietnych %

kobiet pracuje

%

mężczyzn pracuje

W rodzinach, które mają 1 dziecko %

kobiet pracuje

%

mężczyzn pracuje

W rodzinach, które mają 2 dzieci %

kobiet pracuje

%

mężczyzn pracuje

W rodzinach, które mają 3 dzieci %

kobiet pracuje

%

mężczyzn pracuje

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

TEKSTY nagrań

14

4b Proszę posłuchać wystąpienia szefa związku zawodowego nauczycieli i określić, czy: a) prowadzi negocjacje? b) organizuje strajk? c) przedstawia żądania pracowników?

4c Proszę wysłuchać tekstu jeszcze raz i uzupełnić tabelę. Dzisiaj nauczyciele stoją przed dylematem: mieć czy być. Ich zarobki nie są prawdziwą rekompensatą za pracę, którą wykonują. Wszyscy mówią: etat nauczyciela to tylko 18 godzin. A czy praca nauczyciela to tylko te 18 godzin? Przeciętnie nauczyciel spędza dwie godziny dziennie na poprawianiu zadań i testów, jedną sobotę w miesiącu poświęca swoim uczniom, dwa razy w roku musi brać udział w konferencjach szkolnych, przynajmniej jeden raz w roku jedzie z młodzieżą na wycieczki szkolne. I za to wszystko dostaje minimalną pensję! Czy to, co aktualnie zarabia nauczyciel, to naprawdę zapłata za jego ciężką pracę? Żądamy wyższych pensji i zapłaty za godziny pozalekcyjne. Tylko jeden nauczyciel na dwóch może wyjechać na urlop. Reszta spędza czas w domu. A gdzie dotacje na podnoszenie kwalifikacji? Gdzie pieniądze na rozbudowę szkół? Sale lekcyjne są za małe! Żądamy polepszenia warunków pracy!

14

15-16

8

Proszę wysłuchać sondy ulicznej i odpowiedzieć na pytania.

a) – Przepraszam bardzo, przeprowadzamy sondę. Czy zechciałaby Pani odpowiedzieć na kilka pytań? – Tak, proszę. – Czy ma Pani własne mieszkanie? – Mam duży dom. – Co jest dla Pani ważne w wyposażeniu domu? Co Pani ma albo co Pani chciałaby mieć? – Mam wszystko, czego potrzebuję od pralki, lodówki, telewizora, aż po zmywarkę do naczyń i komputer. – A książki, płyty? – Tak, dużo wydaję na książki i płyty. Wykształcony człowiek powinien być na bieżąco z kulturą. Niestety, nie mogę kupować obrazów, są za drogie. – Czy, Pani zdaniem, typowa polska rodzina mieszka tak, jak Pani? – Ależ skąd! Moja sytuacja materialna jest dużo lepsza niż sytuacja przeciętnej polskiej rodziny! Większość Polaków mieszka w małych mieszkaniach, niestety książki i płyty też kosztują sporo. – Czy to znaczy, że jest Pani zadowolona ze swojej sytuacji? – Tak, cieszę się, że udało mi się dojść do tego, co mam. b) – Przepraszam bardzo, przeprowadzamy sondę. Czy zechciałby Pan odpowiedzieć na kilka pytań? – Tak, na jaki temat? – Interesuje nas sytuacja materialna polskiej rodziny. – No, wie Pani, sytuacja polskiej rodziny jest coraz lepsza.

Znam mało osób, które są niezadowolone z warunków życia. Wielu Polaków stać dzisiaj na własne mieszkanie, podróże, etc… – A Pan? Jak wygląda Pana sytuacja? – Jestem młody, wszystko przede mną. Na razie nie mam mieszkania, wynajmuję małą kawalerkę, ale poza tym, mam wszystko, czego potrzebuję: pralkę, lodówkę, komputer… – Zmywarkę do naczyń? – Tak, też mam. Mieszkam sam, mało gotuję, ale to wygodna rzecz. – A gdyby Pan miał rodzinę? – Pewnie wszystkie te domowe sprzęty musiałbym zamienić na większe, albo mieć w podwójnej wersji. Na razie potrzebuję też innych rzeczy. – Czego? Książek, płyt? – Oczywiście to nie są artykuły pierwszej potrzeby, ale ja osobiście uważam, że książki kupować trzeba! – Czy to znaczy, że ma Pan więcej niż 50 sztuk? – Tak, oczywiście! 3

lekcja

3

12a Proszę obejrzeć film o zatrudnianiu obcokrajowców i napisać, czy poniższe zdania są prawdziwe (P), czy nieprawdziwe (N).

Film: Zatrudnianie cudzoziemców – Co warto wiedzieć, dzwoniąc na infolinię? Cześć, nazywam się Ola i w Zielonej Linii odpowiadam na wasze pytania dotyczące zatrudniania cudzoziemców. Aby rozmowa przebiegła szybko i sprawnie, warto wiedzieć jak się do niej przygotować. I dziś wam o tym opowiem. Po pierwsze, musicie ustalić, obywatelem, którego kraju jest cudzoziemiec. Druga, ważna kwestia dotyczy tego, czy cudzoziemiec przebywa w Polsce, czy nie? Jeżeli przebywa w Polsce, to na podstawie jakiego dokumentu? Jeśli jest to wiza – sprawdź cel wydania. Jeśli karta pobytu – poproś cudzoziemca o udostępnienie ci decyzji wojewody, o udzieleniu tego zezwolenia i sprawdź podstawę prawną udzielenia zezwolenia. Wystarczy, jeżeli podasz nam numery artykułu. Kolejnym dokumentem uprawniającym do pobytu w Polsce jest paszport biometryczny. Obywatele, między innymi Ukrainy i Gruzji, mogą być w Polsce na tym dokumencie bez wizy maksymalnie przez 90 dni, w ciągu 180. Cudzoziemiec może przebywać w Polsce także na podstawie innego dokumentu, na przykład stempla potwierdzającego złożenie wniosku o wydanie przez wojewodę zezwolenia na pobyt czasowy. Koniecznie musicie też ustalić, jak długo pobyt cudzoziemca jest jeszcze w Polsce legalny. Jeżeli cudzoziemiec przebywa w Polsce, w trakcie rozmowy telefonicznej zapytamy cię o to, czy w Polsce pracował. Jeżeli tak, to, jak długo i na podstawie jakiego dokumentu? Czy było to oświadczenie z urzędu pracy, czy zezwolenie na pracę od wojewody? Jeżeli oświadczenie, zapytamy cię również o to, kiedy to oświadczenie było rejestrowane? W roku ubiegłym czy w obecnym? I to wszystko, co należy wiedzieć, dzwoniąc do nas odnośnie zatrudnienia cudzoziemców. Teraz pozostaje wybrać numer 19 524, ewentualnie kierunkowy 22 i czekać na zgłoszenie konsultanta.

49

Telegram: @polskigram

A ja zapraszam was do obejrzenia naszych innych filmów, dotyczących zatrudniania cudzoziemców. Tam również znajdziecie odpowiedzi na wiele innych pytań. Do zobaczenia!

5c a) dwa, b) jedno, c) dwie, d) trzy, e) Dwaj, f ) Trzy, g) Cztery, h) Czterej 5d

KLUCZ do ćwiczeń

lekcja

3 2b

a) Pięciu, b) Pięć, c) Sześciu, d) Sześć, e) osiem, f ) siedem 5e a) dwa, b) trzy, c) trzech, d) cztery, e) Dwie, f ) pięcioro, g) sześciu, h) siedem 6

wzrastać – zmniejszać się, zatrudnienie – zwolnienie, lepszy – gorszy, przeciwdziałać – działać 2c

1. dwie, troje, 2. pięćdziesiąt trzy, troje, troje, czworo, dwie, dwaj, 3. trzydzieści trzy, trzech, dwaj, jeden, dwa, jedną 8

a) zwolnienia, b) lepsze, c) przeciwdziałać, d) zmniejsza się, e) gorsza, f ) zatrudnienia 2d

a) żaden, b) respondentka 1, c) respondentka 1, d) oboje, respondent 2, e) tak 10a

1. d, 2. a, 3. c, 4. b, 5. e

a) 2, b) 4, c) 1, d) 3

2e

10c

a) nie, b) nie, c) tak, d) nie 4b odpowiedź c 4c Jaki jest realny czas pracy nauczycieli?: 18 godzin zajęć lekcyjnych, dwie godziny dziennie na poprawę zadań i testów, jedna sobota w miesiącu do dyspozycji uczniów, dwa razy w roku udział w konferencjach, jeden raz w roku wycieczka szkolna Jakie są ich żądania?: żądają wyższych pensji i zapłaty za godziny pozalekcyjne, chcą dotacji na dokształcanie i pieniędzy na rozbudowę szkół, chcą polepszenia warunków pracy 5a 1. Dwóch studentów odbiera stypendium., 2. Trzech dyrektorów spotyka się w sprawie strajku., 3. Czterech przedstawicieli związków negocjuje warunki., 4. Dwóch pracowników przedstawia żądania reszty.

a) Ludzie nie byli zadowoleni z życia: „skarżyli się na krzywdę i biedę”., b) Niektórym brakowało prądu: „w ich wiosce nie ma ciągle elektrycznego światła”, innym artykułów spożywczych i innych potrzebnych do życia: „jest sklep, ale zawsze pusty”., c) W czasach stalinowskich była cenzura, a w mediach obowiązywała propaganda sukcesu: „kiedy żył Stalin nie można było napisać, że jakiś sklep jest pusty – wszystkie miały być (…) pełne towaru”., d) Autor zastanawiał się, co się czuje, przekraczając granicę: „Musi to być moment wielkiej emocji, poruszenia, napięcia” i jak wygląd świat za granicą: „Po tamtej stronie – jak to jest? Na pewno inaczej.” 11a „Odwilż” – lata 1953–1957. Po śmierci Stalina w 1953 roku partia zliberalizowała swój kurs rządzenia. 11b Po wstąpieniu Polski do UE i tylko dla członków wspólnoty. 12a 1. P, 2. P, 3. N, 4. N

5b 1. Dwóch studentów odbierało stypendium., 2. Trzech dyrektorów spotykało się w sprawie strajku., 3. Czterech przedstawicieli związków negocjowało warunki., 4. Dwóch pracowników przedstawiało żądania reszty.

12c rodak, krajan, krajowiec, autochton, tubylec

50

Telegram: @polskigram

lekcja

4

Żyć za granicą

4 W ćwiczeniu zaproponowano zabawę – porównanie warunków życia na poszczególnych kontynentach lub planetach (zadanie dla studentów obdarzonych fantazją). Nauczyciel może jednak zaproponować uczestnikom, aby porównali realia życia w krajach, w których przebywali dłuższy czas i które dobrze znają.

Cele • porównywanie komunikacyjne • opowiadanie • opis Słownictwo • Polacy za granicą i cudzoziemcy w Polsce • wielokulturowość • rzeczowniki typu: rodak, ojczyzna • Idiomy: upaść na głowę, coś się nie mieści w głowie, przyjąć kogoś z otwartymi ramionami, stanąć na własnych nogach Gramatyka • odmiana liczebników głównych w bierniku, i składnia dopełniaczu i narzędniku (np. mieszkam tu od dwudziestu lat) • wyrażenia czasowe Rozumienie • dane statystyczne ze słuchu • krótkie wypowiedzi: opowiadanie • film – Migracje Polaków na przestrzeni dziejów Rozumienie • definicje tekstów pisanych • dane statystyczne • tekst Strategie akulturacyjne • Literatura: Leszek Kołakowski, Czy diabeł może być zbawiony i 27 innych kazań (fragment) Mówienie • opowiadanie wydarzeń z przeszłości • porównanie Pisanie • list z reklamacją • rozprawka – wyrażanie relacji czasowych w opisie Mediacja • rozmowa o migracjach ludności • pisanie e-maila na podstawie informacji z czatu Część • pisanie egzaminacyjna

P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

1

Przed wykonaniem ćwiczenia można poprosić studentów o podanie skojarzeń ze słowem: EMIGRACJA (można zapisać je na tablicy lub w małych grupach w formie mapy myśli). Można także porozmawiać na temat motywacji związanej z decyzją o emigracji lub/i o potencjalnych problemach, z którymi skonfrontowane są osoby, które wyemigrowały. Nauczyciel może także zapytać studentów o tym, z jakimi państwami graniczy Polska i o różnicach w motywacji obcokrajowców z zachodu i wschodu, którzy decydują się na zamieszkanie w Polsce. Po przeczytaniu tekstów warto poprosić studentów, aby podkreślili w nich wyrażenia, które zawierają porównania. Studenci mogą także w parach przygotować i przedstawić dialog: James rozmawia z Oksaną o życiu w Polsce. Warto, aby rozmowa zawierała podkreślone wyrażenia z tekstów i z ramki PORÓWNYWANIE.

P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

10a 10b 10c

Przed wykonaniem ćwiczenia 10a nauczyciel może zapytać uczestników, czy znają skupiska Polonii lub innych grup imigrantów w swoim kraju. Jeśli studenci będą chętni do rozmowy na ten temat, mogą wcześniej przygotować w grupach listę zachowań typowych dla takich zbiorowości (np. działania mające na celu zachowanie tożsamości narodowej, działania zmierzające do asymilacji). Po wykonaniu ćwiczenia 10b lub 10c można przeprowadzić grę EMIGRACJA.

P ropozycja zadania domowego

10d

Jako zadanie domowe studenci mogą otrzymać do przeczytania wiersz Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego „Wciąż uciekamy”, którego tematyką jest emigracja. Mogą spróbować odpowiedzieć na pytanie, na jakim etapie adaptacji są emigranci opisani w wierszu. 12a Przed wykonaniem ćwiczenia można przeprowadzić grę ZMIANY. Ćwiczenie można wykonać na dwa sposoby: 1. W bardzo małych grupach studenci mogą kolejno opowiadać o wydarzeniach z życia wybranej osoby, podczas gdy pozostali uczestnicy zgadują, o której fotografii jest mowa. 2. Przy większej liczbie uczestników nauczyciel dzieli studentów na kilka trzy-, czteroosobowych zespołów, z których każdy pracuje indywidualnie. Nauczyciel proponuje, aby każda z grup powiązała ze sobą losy osób prezentowanych na fotografiach, a następnie zaprezentowała swoją historię pozostałym uczestnikom. 12c Po wykonaniu tego ćwiczenia nauczyciel może rozdać studentom karteczki i zlecić, aby opisali w dwóch zdaniach jakieś dwa zdarzenia z ich życia z ostatnich 10 lat. Następnie nauczyciel zbiera i miesza karteczki. Studenci losują karteczki (nauczyciel zwraca uwagę na to, aby nikt nie wylosował swojego tekstu). Ich zadaniem jest odnalezienie autora. Szukają go, stawiając krótkie pytania kolegom / koleżankom, podchodząc do nich kolejno. Nauczyciel może zademonstrować ćwiczenie, sam biorąc w nim udział: pisze swój tekst na karteczce, miesza z pozostałymi i potem losuje. Następnie podchodzi kolejno do studentów, zadając im pytania, np.: Czy dwa lata temu mieszkałaś w Berlinie? Czy w 2001 roku przeprowadziłeś się do Londynu?

51

Telegram: @polskigram

P ropozycja zadania domowego

W ramach zadania domowego studenci mogą poszukać i przedstawić znaczenie następujących wyrażeń: wszystko ma swoje granice, to przekracza moje granice, granica wytrzymałości, bez granic. P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne P rzygotowanie do egzaminu lekcja

4

Przed wykonaniem zadania egzaminacyjnego studenci mogą zapoznać się z wzorcowymi wypowiedziami pisemnymi – reklamacją i rozprawką. W tej drugiej wytłuszczono wyrażenia typowe dla tej formy wypowiedzi. Można zachęcić uczących się, aby sami poszukali tego typu zwrotów w obu przykładowych wypowiedziach pisemnych. Warto także poprosić ich o wyliczenie najważniejszych elementów struktury obu tekstów.

poprawnie ułoży wszystkie opisy. Sposób 2: Jeśli grupa ma 6, 9, 12 lub 15 osób, po skopiowaniu jej i pocięciu (w zależności od wielkości grupy nauczyciel kopiuje 2, 3, 4 lub 5 opisów), każda osoba otrzymuje 1 fragment opisu. Studenci szukają 2 pozostałych części: czytają sobie wzajemnie opisy i ustalają, czy dotyczą one tej samej książki lub filmu. Wygrywa ta grupa, która odnajdzie się najszybciej. 4. Na koniec nauczyciel rozdaje poprawne odpowiedzi, aby studenci sami sprawdzili, czy dobrze ułożyli teksty. Poprawne odpowiedzi mogą także posłużyć jako wzorcowe teksty do napisania własnego opisu treści książki lub filmu. 5. Jako zadanie domowe można poprosić studentów o sporządzenie notatki o filmie „300 mil do nieba” i książce „Wielka emigracja po powstaniu listopadowym” Jerzego Zdrady lub pozycji o podobnej tematyce powstałych w kraju pochodzenia studenta.

M ateriały dodatkowe

NOTATKI

Gra ZMIANY Opis gry

Celem gry jest powtórzenie tworzenia form czasu przeszłego i używania wyrażeń czasowych. Praca w parach. Nauczyciel rozdaje w parach komplety wyciętych karteczek (komplety A i B powinny różnić się kolorami). Studenci odwracają je zapisaną stroną do dołu. Pierwszy z nich bierze z góry po jednej kartce z każdego kompletu i zadaje odpowiednie pytanie partnerowi. Przykład: Na karteczkach jest napisane: rok temu / mieszkać za ­granicą Student 1 pyta: – Czy rok temu mieszkałeś / mieszkałaś za granicą? Student 2 odpowiada na pytanie zgodnie z prawdą. Jeśli odpowiedź jest twierdząca, zabiera karteczki dla siebie, jeśli przecząca, odkłada karteczki na bok. Następnie losuje dwie karteczki i zadaje pytanie w podobny sposób. Nauczyciel wyznacza czas zadania. Wygrywa student, który w określonym czasie zebrał najwięcej karteczek. Gra EMIGRACJA

Opis gry

1. Celem gry jest ćwiczenie rozumienia tekstu pisanego, na przykładach opisu polskich książek i filmów związanych z tematyką lekcji. 2. Studenci dopasowują do siebie pocięte opisy książki lub filmu / serialu tak, aby stworzyły logiczną całość. 3. Grę można przeprowadzić na dwa sposoby. Sposób 1: Po skopiowaniu i pocięciu gry nauczyciel rozdaje karty do pracy indywidualnej, w parach lub w małych grupach. Wygrywa ta osoba / grupa, która pierwsza

52

Telegram: @polskigram

nauczyciela

ZMIANY (lekcja 4) komplet A

komplet B

rok temu

mieszkać / zamieszkać za granicą

w zeszłym roku

przeprowadzać się / przeprowadzić się do innego miasta

kilka lat temu

odbywać / odbyć staż w innym kraju

często

studiować na zagranicznej uczelni

przed kilkoma laty

chodzić do szkoły w innym kraju

kiedyś

zmieniać / zmienić mieszkanie

przed dwoma laty

dostawać / dostać awans

przedwczoraj

uczyć się / nauczyć się języka w kraju, w którym się nim mówi

dziesięć lat temu

spędzać / spędzić urlop za granicą i nad morzem

w styczniu zeszłego roku

ubierać się / ubrać się tak samo jak dzisiaj

trzy miesiące temu

mieć tych samych przyjaciół co dziś

w zeszłym tygodniu

dużo podróżować

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

EMIGRACJA (lekcja 4)

DRAMAT Sławomira Mrożka. Bohaterowie to AA i XX. Wyjechali z ojczystego kraju. Mieszkają razem w suterenie. Dochodzi między nimi do konfliktów i awantur.

UTWÓR na temat powojennej Polski. Dwaj Polacy mieszkają w bliżej nieokreślonym kraju Europy Zachodniej. Jeden wyjechał z Polski ze względów politycznych, drugi w celach zarobkowych.

TYTUŁ: „Granica”. Powstały dwa filmy na podstawie tej powieści. Tytuł nie ma związku z wyjazdem za granicę i jest przenośnią (metaforą) na temat społeczeństwa w latach trzydziestych XX wieku.

POWIEŚĆ Zofii Nałkowskiej. Napisana w okresie międzywojennym, porusza istotne wówczas problemy społeczne, takie jak aborcja czy problemy gospodarcze.

UTWÓR o losach Zenona Ziembiewicza: o jego karierze i problemach miłosnych. Tytuł metaforycznie pokazuje różne bariery: między grupami społecznymi, ale także granicę, wyznaczoną przez panujące w społeczeństwie normy moralne.

TYTUŁ: „Szczęśliwego Nowego Jorku”. Adaptacja filmowa utworów Edwarda Redlińskiego, opowiada o losach Polaków na emigracji. W rolach głównych m.in.: Bogusław Linda, Zbigniew Zamachowski, Janusz Gajos, Katarzyna Figura i Cezary Pazura.

FILM Janusza Zaorskiego z 1997 roku. Głównymi bohaterami filmu jest sześcioro polskich emigrantów w Stanach Zjednoczonych. Pochodzą z różnych środowisk w ojczyźnie.

TRAGIKOMEDIA opowiadająca o tym, jak oderwanie od tradycji i kulturowych korzeni, nieznajomość języka i realiów nowojorskiego życia powodują postępującą izolację przybyszów z Polski.

TYTUŁ: „Londyńczycy”. Bohaterowie odważyli się zmienić swój los i za granicą zaczęli wszystko od zera. W rolach głównych m.in. Robert Więckiewicz, Rafał Maćkowiak, Roma Gąsiorowska, Grażyna Barszczewska.

SERIAL obyczajowy, emitowany przez telewizję TVP1 w latach 2008 i 2009. Portret ­Polaków na Wyspach. Opowieść o ­ludziach, którzy zaczynają nowe życie za granicą. Czy nad Tamizą spełnią się ich marzenia o szczęściu, karierze, ciekawszej egzystencji?

Fabularna KRONIKA najnowszej polskiej emigracji. Dla bohaterów serialu Londyn jest nie tylko miejscem pracy. To miasto, w którym walczą o życie. Czy cena za życie z dala od domu i przyjaciół nie jest zbyt wysoka?

TYTUŁ: „Londyńczycy”. Zbiór reportaży – niezwykła opowieść o polskich emigrantach, rozbitkach z otoczenia Władysława Andersa, dla których nie było miejsca w nowej Polsce.

KSIĄŻKA Ewy Winnickiej, wydana przez wydawnictwo Czarne, nagrodzona literacką nagrodą „Gryfia”, o Polakach, którzy nie wrócili po wojnie do ojczyzny.

Bohaterami REPORTAŻY są Polacy pozostali w Londynie na emigracji po II wojnie światowej. Emigracyjne życie w zhierarchizowanym społeczeństwie brytyjskim.

TYTUŁ: „Emigranci”. Szczupły, sfrustrowany intelektualista i robotnik o potężnej budowie ciała. W finale utworu bariery między nimi zostają przełamane.

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

TEKSTY nagrań

17

7

Proszę wysłuchać nagrania i uzupełnić brakujące liczby.

Skala polskiej emigracji zarobkowej z pewnością jest powodem do niepokoju. Według danych GUS-u i Eurostatu, w innych krajach UE obecnie mieszka mniej więcej 2,5 mln naszych rodaków. Skutki emigracji zarobkowej są widoczne m.in. na rynku pracy i mniejszych rynkach mieszkaniowych. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że nie tylko Polacy masowo wyjechali do pracy za granicą. Mieszkańcy kilku innych państw Unii Europejskiej jeszcze częściej wybierają emigrację. Polacy mają poważną konkurencję na zachodnich rynkach pracy. Mobilność Europejczyków sprawia, że oszacowanie rozmiarów migracji na Starym Kontynencie bywa trudne. Polacy stanowią drugą najliczniejszą grupę emigrantów w obrębie UE: 2 360 000. Jeszcze chętniej emigrują mieszkańcy Rumunii. W ubiegłych latach poza granicami ojczystego kraju przebywały prawie trzy miliony Rumunów. Trudno zatem dziwić się, że obywatele Rumunii stanowią konkurencję dla Polaków na rynkach pracy niektórych krajów UE np. Niemiec oraz Wielkiej Brytanii. Jeżeli chodzi o inne kraje „nowej Unii”, to stosunkowo dużą liczbą emigrantów wyróżnia się też Bułgaria – 640 000. W innych państwach UE dość trudno spotkać natomiast Czechów – 110 000, Estończyków – 70 000 oraz Słoweńców – 60 000. Częściej wyjeżdżają m.in. Słowacy – 330 000, Węgrzy – 390 000, Litwini – 320 000 oraz Chorwaci – 400 000. Uwagę zwraca również duża liczba Włochów i Portugalczyków, żyjących w innych krajach wspólnoty. Dla sporej części tych osób, motywacją do opuszczenia rodzinnego kraju był kryzys gospodarczy połączony z wysokim bezrobociem wśród młodych osób. Polska pod względem odsetka emigrantów ustępuje kilku innym państwom członkowskim UE. Szacunki z ostatnich lat wskazują, że osoby posiadające miejsce zamieszkania za granicą, wówczas stanowiły 6,2% oficjalnej liczby ludności Polski. Znacznie wyższe wyniki odnotowano dla: • Rumunii – 15,1% • Portugalii – 11,4% • Litwy – 11,1% • Chorwacji – 9,6% • Łotwy – 9,2% • Bułgarii – 8,9% • Irlandii – 8,4% Dość zaskakująca obecność Irlandii w grupie państw wymienionych powyżej, może być echem poważnego kryzysu gospodarczego, który przed dekadą dotknął ten wyspiarski kraj. Warto również dodać, że dwa lata temu Słowacja cechowała się bardzo podobnym wynikiem jak Polska. 4

10a Proszę obejrzeć film a następnie odpowiedzieć na pytania.

4

10b Proszę ponownie obejrzeć materiał filmowy, a następnie uzupełnić tekst.

Film: Polonus 2015 – Migracje Polaków na przestrzeni dziejów. Mieszkam w Holandii od ośmiu lat. Do wyjazdu z Polski skłoniła mnie chęć studiowania w nowym miejscu, poznania innej mentalności i zdobycia nowej wiedzy. Zaczynałem tutaj jako student, a teraz sam wykładam matematykę. Nie było mi łatwo podjąć decyzję o wyjeździe, a teraz, po latach, zastanawia mnie, o czym myślały rzesze Polaków opuszczających Polskę na przestrzeni dziejów. Kazimierz Pułaski i Tadeusz Kościuszko wyjechali z Polski do Ameryki i walczyli o jej niepodległość. Na początku XIX wieku wybuchło powstanie listopadowe, a wraz z nim rozpoczęła się Wielka Emigracja. Polacy opuścili kraj, osiedlając się we Francji, Belgii czy Wielkiej Brytanii. Wojny, ciężka sytuacja gospodarcza i stan wojenny to były główne powody emigracji Polaków w XX wieku. Wiele krajów przyjęło nas w tych trudnych chwilach z otwartymi ramionami. Zastanawiam się, kto będzie kolejnym wielkim Polakiem, którego zapamięta historia?

lekcja

4

18-20 12b Proszę wysłuchać wypowiedzi Erica, Beaty

i Heleny, a następnie odpowiedzieć na poniższe pytania.

18-20 12c Proszę jeszcze raz posłuchać wypowiedzi Erica,

Beaty i Heleny, a następnie podsumować wydarzenia z ich życia.

1. Eric 10 lat temu przyjechałem na studia do Polski. Najpierw uczyłem się polskiego w Łodzi, a po dwóch latach wyjechałem do Krakowa, żeby zacząć studia na Akademii Górniczo-Hutniczej. To był najlepszy czas w moim życiu, poznałem wielu wspaniałych ludzi, z niektórymi przyjaźnię się do dziś. Wtedy też poznałem Anię, moją obecną żonę. Pobraliśmy się przed czterema laty, wkrótce potem urodziła się nasza córka Zuzia. Obecnie pracuję jako manager w jednej z największych krakowskich firm. 2. Beata Przed dziesięcioma laty wyjechałam do Londynu do mojej rodziny, która wyemigrowała do Anglii zaraz po wojnie. Przez rok uczyłam się języka i pracowałam jako opiekunka do dziecka. Potem zaczęłam studia. W czasie studiów projektowałam ubrania i sprzedawałam je w londyńskich butikach. Moje projekty cieszyły się dużą popularnością, więc po studiach postanowiłam otworzyć własny butik i wypromować swoją markę. Ale w Londynie jest duża konkurencja. Rok temu wróciłam do Polski i założyłam własną firmę. Projektuję modę, a w przyszłym miesiącu będę miała swój pierwszy pokaz. 3. Helena Przez wiele lat pracowałam jako dziennikarka w jednej z warszawskich gazet. 10 lat temu poznałam mojego przyszłego męża – jest inwalidą, ale aktywnie uprawia sport i był członkiem reprezentacji Polski na ostatniej Olimpiadzie. Poznałam wielu jego znajomych, również niepełnosprawnych sportowców i postanowiłam napisać o nich książkę. To było 5 lat temu. Książka odniosła duży sukces i przed dwoma laty poproszono mnie, żebym na jej podstawie napisała scenariusz do filmu. Film wchodzi na ekrany w grudniu i mam nadzieję, że spodoba się widzom.

55

Telegram: @polskigram

KLUCZ do ćwiczeń

1

lekcja

4

1. James: otrzymał propozycję pracy w Polsce, Oksana: sytuacja polityczna w jej kraju., 2. Plusy: nie ma większych różnic w stylu życia w porównaniu do innych krajów europejskich, Polacy są pozytywnie nastawieni do emigrantów i starają się pomóc, są też przedsiębiorczy i aktywni. Minusy: ograniczony kontakt z rodziną i przyjaciółmi i brak ich wsparcia, słaba znajomość języka może być przeszkodą w znalezieniu dobrze płatnej pracy, nieprzychylność niektórych Polaków., 3. Oksana zaoszczędziła pieniądze i będzie studiować prawo., 4. Różnice w stylu życia pomiędzy Europą a Azją są ogromne, a w krajach europejskich James nie widzi większych różnic., 5. James nie – przeprowadza się do Anglii w przyszłym roku, Oksana tak. 3 1. b, 2. a, 3. a

1. ośmiu, 2. studiowania, 3. student, 4. matematykę, 5. wyjeździe, 6. Polaków, 7. Ameryki, 8. XIX, 9. Emigracja, 10. Francji, 11. Belgii, 12. Wielkiej Brytanii, 13. Wojny, 14. XX, 15. otwartymi, 16. historia 10d 1. f, 2. d, 3. g, 4. b, 5. h, 6. c, 7. a, 8. e 11 1. kilka lat temu, 2. przed kilkoma laty, 3. przez kilka lat, 4. kilka lat później, 5. za kilka lat, 6. od kilku lat 12b Kto studiował w Krakowie? – Eric Kto pracował jako dziennikarz? – Helena Kto ma córkę? – Eric Kto otworzył własną firmę? – Beata Kto napisał książkę o niepełnosprawnych sportowcach? – Helena Kto ma rodzinę w Anglii? – Beata 12c

6 1. c, 2. e, 3. a, 4. b, 5. d 7 1. 2 360 000, 2. 640 000, 3. 110 000, 4. 70 000, 5. 60 000, 6. 330 000, 7. 390 000, 8. 320 000, 9. 400 000 8 dopełniacz: sześciu, czternastu, piętnastu, szesnastu, czterdziestu, sześćdziesięciu, czterystu, sześciuset narzędnik: czterema, sześcioma (sześciu), czternastoma (czternastu), piętnastoma (piętnastu), szesnastoma (szesnastu), czterdziestoma (czterdziestu), sześćdziesięcioma (sześćdziesięciu), czterystoma (czterystu), sześciuset 8a 1. dwustu tysięcy, 2. trzysta pięćdziesiąt, 3. trzema, 4. siedmiu, dziesięciu, 5. dwa miliony 8b

56

10b

Eric: 10 lat temu przyjechał do Polski, uczył się polskiego w Łodzi i w Krakowie, studiował na AGH w Krakowie, tam też mieszka, ożenił się 4 lata temu, ma córkę, pracuje jako manager., Beata: wyjechała 10 lat temu do Londynu, uczyła się angielskiego i pracowała jako opiekunka, studiowała, projektowała i sprzedawała ubrania, rok temu wróciła do Polski i założyła firmę, projektuje modę, w przyszłym miesiącu będzie mieć swój pierwszy pokaz., Helena: pracowała jako dziennikarka w Warszawie, 10 lat temu poznała swojego męża, napisała książkę i scenariusz filmu o niepełnosprawnych sportowcach, film wchodzi na ekrany w grudniu. 13a 1. przez jakiś czas / przez kilka lat, 2. od razu / odkąd, 3. od razu / w końcu, 4. w końcu / potem / później / następnie, 5. od razu, 6. wtedy, 7. na początku, 8. potem / później, 9. później / potem / następnie, 10. wtedy / od razu, 11. przez jakiś czas, 12. wtedy / w końcu, 13. od razu 14b

Wykreślone formy: 1. poniżej, 2. co najmniej, 3. od… do…, 4. między, a, 5. przed, 6. ponad, 7. powyżej

Upadłeś na głowę! – b, To się nie mieści w głowie! – b, Przyjmą cię tam z otwartymi ramionami. – a, Stanę na własnych nogach. – a

10a

14c

1. Na przestrzeni ostatnich 200 lat Polacy emigrowali do Ameryki, Francji, Belgii, Wielkiej Brytanii., 2. Głównymi powodami emigracji były walka o niepodległość, udział w powstaniu listopadowym, wojny, ciężka sytuacja gospodarcza, stan wojenny. Obecnie to np. chęć podjęcia studiów i dłuższego pobytu za granicą, praca.

upaść na głowę: gdy chce się pokazać komuś, iż zachowuje się w sposób niedorzeczny, absurdalny, coś się nie mieści w głowie: gdy trudno w coś uwierzyć, gdy jest się czymś zszokowanym, przyjąć kogoś z otwartymi ramionami: gdy przyjmuje się kogoś serdecznie i np. oferuje mu pracę, stanąć na własnych nogach: gdy ktoś stał się samodzielny finansowo

Telegram: @polskigram

lekcja

5

Powtórzenie

KLUCZ do ćwiczeń

Cele lekcji • powtórzenie materiału • przygotowanie do egzaminu certyfikatowego

TEKSTY nagrań

1 1. c, 2. a, 3. a, 4. c, 5. a / b, 6. b, 7. b, 8. a, 9. a, 10. b, 11. b, 12. a, 13. c, 14. a 2 1. b, 2. a, 3. a, 4. b, 5. c 3

21

1

Proszę uważnie słuchać tego nagrania i zaznaczać właściwe odpowiedzi. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone tylko jeden raz!

Przykład: Mówię biegle po hiszpańsku. 1. Poszukiwany mężczyzna nie ma małego palca lewej dłoni. 2. Powinieneś zacząć uczyć się wcześniej! 3. Na twoim miejscu nie czekałabym na ostatni moment! 4. Nie mam pojęcia. 5. Przepraszam, ale się spieszę. 6. Był najniższym dzieckiem w klasie. 7. Proszę posłuchać tego nagrania i odpowiedzieć na pytania. Nagranie zostanie powtórzone dwa razy. 8. Jutro w nocy spodziewamy się najniższej temperatury w tym miesiącu. 9. Zatrudniliśmy pięcioro pracowników. 10. Proszę podać imię, nazwisko, wiek i adres. 11. Idę na urlop macierzyński od kwietnia. 12. Mieszkaliśmy tam przez kilka lat. 13. Blisko milion osób wyemigrowało z kraju. 14. Proszę złożyć wniosek i czekać na decyzję do dwóch ­tygodni.

22

2

Proszę uważnie słuchać tego nagrania i wykonywać zadanie zgodnie z podanym przykładem. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone dwa razy. Proszę zaznaczyć właściwe odpowiedzi.

Projekt „Better with a friend” był skierowany do kobiet migrantek zamieszkujących miasto Kraków. W projekcie mogły wziąć udział również Polki, otwarte na nowe kultury, które chciały poznać kobiety z całego świata, a przy okazji wesprzeć je w trudnym procesie adaptacji w nowym kraju. Celem projektu była integracja i tworzenie wspierającej społeczności kobiecej, a także stworzenie przestrzeni poznawania się kobiet na takim samym etapie życia, gdzie mogły czerpać radość ze wspólnych spotkań, poznawać zwyczaje i kulturę Krakowa, zredukować stres i zdobyć inspiracje do dalszego działania, a tym samym przeciwdziałać poczuciu izolacji i osamotnienia.

1. E, 2. F, 3. C, 4. A, 5. D 4 1. między innymi, 2. ze, 3. mieszkań, 4. jazdy, 5. cudzoziemcom 5 1. b, 2. b, 3. b, 4. b, 5. a 6 1. Europy, 2. króla polskiego, 3. trzech, 4. dwa, 5. dziewięćdziesiątych, 6. główne kolegium, 7. kilka burs, 8. Królestwa Polskiego, 9. najważniejszych 7 1. Chciałbym / Chciałem, 2. zdawałem, 3. oblałem, 4. zapisać, 5. spróbowałbym, 6. zrobię, 7. rób / zrób, 8. zrobisz, 9. napiszesz, 10. dziękuję 8 1. do, 2. Za, 3. to, 4. a, 5. ze 9 1. najwięcej, 2. najczęściej, 3. Największą, 4. chętniej, 5. największym, 6. najważniejszym 10 1. Na twoim miejscu zrobiłbym to / bym to zrobił / zrobiłabym to / bym to zrobiła., 2. Ta osoba jest starsza, szczupła i dość niska., 3. Masz ochotę na kawę?, 4. Bezrobocie zmniejszyło się o 2%., 5. Trudno powiedzieć.

Podczas projektu panie brały udział w licznych warsztatach i spotkaniach integracyjnych takich jak: warsztaty kulinarne, plastyczne, piękna, rzemieślnicze, śniadanie wielokulturowe, sesje relaksacyjne i świąteczna kolacja na zwieńczenie projektu.

Better with a Friend – integracja kobiet migrantek, www.otwarty.krakow.pl

57

Telegram: @polskigram

PROJEKT

NOTATKI nauczyciela

BLOG

Cele dydaktyczne: Powtórzenie słownictwa z lekcji 1–4, rozwijanie umiejętności pisania, autorefleksja, wdrożenie do autonomii.

lekcja

5

Realizacja projektu: Projekt można przeprowadzić na jednych, dwóch lub trzech kolejnych zajęciach. Przebieg: Nauczyciel dzieli grupę na kilkuosobowe zespoły. Alternatywnie studenci sami decydują o podziale. Inny sposób to praca autonomiczna (np. jako obowiązkowe zadanie domowe lub projekt semestralny, których wykonanie bierze się pod uwagę przy wystawianiu oceny końcowej). Opis: Zadaniem zespołów jest stworzenie bloga na temat: Emigrant o sobie. Studenci decydują, czy będą opisywać np. losy cudzoziemca w Polsce, czy losy Polaka na emigracji. A może przybysza z innej planety na Ziemi? Informacja dodatkowa: W zależności od długości trwania projektu nauczyciel może zdecydować, ile słów mają mieć teksty przygotowane przez studentów. Po zaprezentowaniu wyników swojej pracy studenci mogą pisemnie odpowiedzieć na pytania z formularza uczestnika projektu. Alternatywnie nauczyciel może na forum porozmawiać z nimi o ich wrażeniach i wnioskach z pracy nad projektem.

58

Telegram: @polskigram

Projekt BLOG (lekcja 5)

Mój dzień: kilka opisów kolejnych dni / tygodni / miesięcy za granicą, np. pierwszy dzień po przyjeździe, załatwianie spraw w urzędach, szok kulturowy itp. Język: opis języka kraju, w którym jest emigrant – potencjalne trudności, śmieszne sytuacje, minisłowniczek, porównania z jego językiem ojczystym Warunki życia: krótki opis warunków życia panujących w kraju, do którego wyjechał autor bloga Moda i zwyczaje: opis mody i zwyczajów panujących w kraju, do którego wyjechał autor bloga Blog może także zawierać ilustracje, zdjęcia, kolaże i filmiki wykonane przez studentów. Warto, aby przygotowując teksty, studenci korzystali ze słownictwa z lekcji 1–4.

FORMULARZ UCZESTNIKA PROJEKTU Biorąc udział w projekcie BLOG, • powtórzyłem / powtórzyłam słowa i wyrażenia, które zapomniałem / zapomniałam, np.: .................................................................................................................................................................. • nauczyłem / nauczyłam się nowych słów i wyrażeń, np.: .................................................................................................................................................................. • powtórzyłem / powtórzyłam następujące tematy gramatyczne: .................................................................................................................................................................. W projekcie najbardziej podobało mi się: .................................................................................................................................................................. Trudne dla mnie było natomiast: .................................................................................................................................................................. Inne uwagi: ..................................................................................................................................................................

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

lekcja

6

Muszę załatwić kilka spraw

Cele • wyrażanie konieczności komunikacyjne • prośba o przyzwolenie, przyzwalanie i odmawianie Słownictwo • typy urzędów i załatwianie spraw • dokumenty • Idiomy: mieć ręce pełne roboty, papierkowa robota, załatwić coś od ręki Gramatyka • alternacja ę : ą w deklinacji i składnia • mieć + bezokolicznik • odmiana rzeczowników r. nijakiego zakończonych na -ę Rozumienie • załatwianie spraw ze słuchu • film TV Kraków, Wietnamczycy w Krakowie Rozumienie • ogłoszenia na stronach internetowych tekstów pisanych • hasła ze słownika frazeologicznego • Literatura: Konstanty Ildefons Gałczyński, Biurokrata na wakacjach Mówienie • załatwianie spraw • dialogi w urzędach Pisanie • e-mail / list formalny z zapytaniem (w sprawie karty czasowego pobytu / Karty Polaka, przyczyny pobytu w Polsce) • ogłoszenie Mediacja • ustne streszczenie ogłoszenia internetowego • przygotowanie dialogu na podstawie wiersza Część • rozumienie tekstów pisanych egzaminacyjna

P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

Na początku lekcji można poprosić studentów, aby pracując w małych grupach, napisali na kartce skojarzenia dotyczące urzędów. Studenci mogą korzystać ze słowników. Czas na wykonanie zadania to nie więcej niż 5–10 minut. Następnie każda grupa prezentuje i ewentualnie tłumaczy innym studentom znaczenie zapisanych przez siebie słów. Nauczyciel zapisuje istotne słowa na tablicy. W ten sposób można po pierwsze zgromadzić i uporządkować słownictwo związane z tematem lekcji, po drugie nakierować uwagę studentów na prezentowany materiał. Warto wyjaśnić studentom zasady pisowni małą i dużą literą (urząd miasta versus Urząd Miasta Krakowa). Alternatywnie można poprosić ich, aby sami poszukali w internecie lub w słowniku odpowiedniej reguły. Pomocna może być tu internetowa Poradnia Językowa PWN.

1c Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę CZY COŚ TU ZAŁATWIĘ?

3a Warto poprosić studentów, by uzasadniali swoje odpowiedzi. Podczas słuchania dialogów powinni zanotować kluczowe słowa lub wyrażenia, które zadecydowały o ich wyborze. 3b Warto zwrócić uwagę studentom, że zwroty z dialogów z ćw. 3a mogą się trochę różnić od zwrotów zamieszczonych w tabeli. Prócz zaznaczania usłyszanych wyrażeń uczący mogą zanotować te różnice. 3c Po wykonaniu tego ćwiczenia można poprosić studentów, by przygotowali LISTĘ SPRAW, które koniecznie muszą jeszcze załatwić w tym tygodniu, miesiącu i roku. Warto wcześniej zapisać na tablicy wyrażenia, których powinni użyć przy prezentowaniu swojej listy: W tym tygodniu muszę koniecznie…, Jak najszybciej powinienem / powinnam…, W tym miesiącu powinienem / powinnam jeszcze…, Bardzo ważne / pilne jest dla mnie…, Potrzebuję do tego… Nie tak pilne jak… jest…, ale powinienem / powinnam zrobić to do… Nauczyciel może również przygotować taką listę i zaprezentować ją jako pierwszy, koniecznie stosując powyższe wyrażenia. 3d Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę CZY MOGĘ…? 3e Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę CZY MAM…? P ropozycja zadania domowego

4b

Warto wytłumaczyć studentom, co to jest karta czasowego pobytu i Karta Polaka. Można również zapytać studentów, czy ubiegali się już kiedyś o podobną kartę w innym kraju albo czy znają regulacje dotyczące pobytu czasowego i stałego w swoich krajach. Ćwiczenie można też zadać jako pracę domową. Bardzo ważne jest podkreślenie, by studenci rzeczywiście użyli podanych wyrażeń i słów. Należy wcześniej wyjaśnić ich znaczenie. Ćwiczenie warto zadać jako pracę domową, a przed jego wykonaniem na zajęciach warto skorzystać z materiałów dodatkowych: ćwiczeń i przykładów wzorcowych wypowiedzi pisemnych LIST / E-MAIL FORMALNY. Mogą one pomóc studentom w samodzielnym sformułowaniu e-maila. 5b Po wykonaniu tego ćwiczenia można skorzystać z przykładów wypowiedzi pisemnej OGŁOSZENIE. Studenci mogą podkreślić obowiązkowe elementy struktury występujące w tekstach, a następnie wykorzystując je jako wzorzec, wykonać ćwiczenie 5c. 8b

60

Po wykonaniu ćwiczenia można przeprowadzić gry NA SKRÓTY 1 i NA SKRÓTY 2.

Telegram: @polskigram

M ateriały dodatkowe

3. Grę należy skopiować i pociąć, a powstałe karty ułożyć w stosiku.

Gra CZY MOGĘ…? Opis gry

1. Celem gry jest wyćwiczenie funkcji językowej proszenia o przyzwolenie i reakcji na tę prośbę. 2. Gra przeznaczona jest dla grup dwuosobowych. 3. Grę należy skopiować dla każdej pary studentów. Potrzebne będą również pionki i kostki. 4. Studenci rzucają kostką, przesuwają pionek o tyle pól do przodu, ile wypadnie oczek. Następnie zadają partnerowi pytanie, które jest na polu, na którym obecnie się znajdują. Nauczyciel powinien przed rozpoczęciem gry zapisać na tablicy możliwe odpowiedzi na zadawane pytania: Tak, oczywiście. / Tak, proszę. / Proszę bardzo. // Raczej nie. / Nie, niestety nie. / Przykro mi, ale to niemożliwe. 5. Gdy odpowiedź jest pozytywna, studenci muszą w adekwatny sposób zareagować, np. otworzyć okno (pole 1), przeliterować swoje imię i nazwisko (pole 17). Oczywiście niektóre pytania mogą spowodować pewną komiczną sytuację (pola 3, 22) – te należy traktować z przymrużeniem oka – warto uprzedzić wcześniej studentów, że to tylko zabawa.

6. Na polach 8, 16, 24 i 32 studenci muszą zadać sami dowolne pytanie – jednak o strukturze podobnej do pytań z danej kolumny – np. (pole 8) Czy mogę zamknąć okno? (jeśli jest akurat otwarte).

7. Gra kończy się, gdy studenci dojdą do pola 32. Wygrywa student, który dojdzie tam pierwszy, jednak warto poprosić studentów, by drugi gracz także zakończył grę. Gra Czy mam…?

Opis gry

1. Celem gry jest ćwiczenie struktury mieć + bezokolicznik. 2. Gra przeznaczona jest dla grup dwu-, trzyoosobowych. Należy ją skopiować dla każdej grupy. 3. Zasady są identyczne jak przy popularnej grze „Memory”. 4. Za każdym razem studenci głośno czytają zapisane na karteczkach zdania. 5. Przed rozpoczęciem gry studenci mogą również wcześniej sami wykonać kilka dodatkowych analogicznych par: pytanie – odpowiedź z wykorzystaniem struktury mieć + bezokolicznik. 6. Należy zwrócić uwagę studentów na fakt, że w języku mówionym w ćwiczonej strukturze czasownik mieć jest często pomijany. 7. Niektóre pytania są możliwą reakcją na kilka sytuacji. Może się więc zdarzyć, że na końcu gry zostaną niepasujące do siebie karteczki. Gra NA SKRÓTY 1 Opis gry

1. Celem gry jest powtórzenie / zapamiętanie popularnych skrótów. 2. Gra przeznaczona jest dla grup 2–5-osobowych.

4. Student tworzy skrót od podanego słowa lub frazy. Jeśli odpowiedź jest poprawna, zabiera kartę. Jeśli nie, kolejna osoba ma szansę podać swoją odpowiedź.

5. Gra kończy się, gdy na środku nie ma już kart. Wygrywa student, który zebrał ich najwięcej.

Można wcześniej na drugiej stronie zapisać poprawne odpowiedzi, wtedy studenci sami będą mogli je sprawdzać. Można także przed rozpoczęciem gry rozdać karty studentom tak, aby sami zapisali odpowiedzi na drugiej stronie. Nauczyciel musi wtedy sprawdzić poprawność każdego zapisu.

Zaproponowano także puste karty – studenci lub nauczyciel mogą na nich wpisać swoje propozycje ważnych skrótów.

lekcja

6

Gra NA SKRÓTY 2 Opis gry

1. Celem gry jest powtórzenie / zapamiętanie popularnych skrótów.

2. Grę można przeprowadzić indywidualnie lub w małych grupach. Alternatywnie można podzielić uczestników na dwa zespoły.

3. Grę należy skopiować i pociąć, następnie rozdać studentom zdania.

4. Dany student lub grupa czyta na głos zdanie (odpowiednio czytając skróty), jeśli zdanie zostało przeczytane poprawnie, student / grupa otrzymuje punkt. Wygrywa ten student / zespół, który ma najwięcej punktów.

Ważne, by w przypadku niewłaściwego przeczytania skrótu nauczyciel zapisał go na tablicy wraz z poprawną odpowiedzią. Alternatywnie można skopiować grę i bez przecinania rozdać ją studentom jako zadanie domowe. Mogą wówczas korzystać ze słowników lub z internetu. Gra CZY COŚ TU ZAŁATWIĘ? Opis gry

1. Celem gry jest powtórzenie / zapamiętanie popularnych skrótowców i powtórzenie słownictwa dotyczącego załatwiania spraw.

2. Grę można przeprowadzić indywidualnie lub w małych grupach. Alternatywnie można podzielić uczestników na dwa zespoły.

3. Grę należy skopiować i pociąć, a powstałe karty ułożyć w stosiku.

4. Student / zespół wyjaśnia, co oznacza dany skrótowiec i decyduje, czy jest to miejsce, w którym można coś załatwić, podając przykład jakieś sprawy. Np. ZUS to Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Mogę załatwić tu sprawy emerytalne. / Mogę dowiedzieć się o wysokość mojej emerytury. Jeśli odpowiedź jest poprawna, student / zespół zatrzymuje kartę.

5. Gra kończy się, gdy na środku nie ma już kart. Wygrywa student / zespół, który zebrał ich najwięcej.

Nauczyciel może wybrać karty – np. dając tylko karty ze skrótowcami oznaczającymi instytucje lub uniwersytety. Można również rozdać studentom po kilka tych samych kart i każdy student indywidualnie musi napisać przykładowe zdanie z danym skrótowcem np. W Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych można załatwić sprawy emerytalne.

61

Telegram: @polskigram

L I S T / E- M A I L F O R M A L n Y, O G Ł O S Z E N I E

Zamieszczony wzorcowy list / e-mail formalny i ogłoszenie wraz z ćwiczeniami warto skopiować i rozdać studentom, którzy przygotowują się do egzaminu certyfikatowego. Można zasugerować im, aby na wzorcowych tekstach zaznaczyli wymienione obowiązkowe elementy struktury tych form wypowiedzi pisemnej.

NOTATKI

lekcja

6

62

Telegram: @polskigram

nauczyciela

CZY MOGĘ…? (lekcja 6)

Czy mogę…

Czy możesz…

Czy może pan / pani…

8.

9. podać mi swój numer telefonu?

24.

.............................?

.............................?

Czy możemy…

25. przejść na „ty”

7. rzucić kostką jeszcze raz?

10. podać mi numer telefonu naszego lektora / naszej lektorki?

23. pożyczyć mi na chwilę komórkę?

26. pójść razem na lody?

6. zapytać, ile masz lat?

11. powiedzieć mi, gdzie jest urząd miasta?

22. stanąć na jednej nodze?

27. pouczyć się razem polskiego?

5. na chwilę wyjść?

12. powiedzieć mi, jaki jest numer telefonu do ­urzędu skarbowego?

21. podać mi swój adres e-mailowy?

28. powtórzyć po lekcji nowe słowa?

4. zapalić?

13. pomóc mi w zadaniu domowym?

20. podać mi swój adres domowy?

29. przygotować razem referat?

3. już iść do domu?

14. zapłacić za mnie podatek?

19. przeliterować swoje imię i nazwisko?

30. obejrzeć razem jakiś polski film?

2. otworzyć drzwi?

15. zaśpiewać mi jakąś piosenkę?

18. napisać mi swoje nazwisko?

31. załatwić razem kilka spraw?

16.

17. powiedzieć mi, która jest godzina?

32.

1. otworzyć okno?

.............................?

.............................?

M E TA

S TA R T Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

CZY MAM…? (lekcja 6)

Zimno tu.

Czy mam otworzyć okno?

Nie mam czasu, żeby pójść na dworzec.

Czy mam kupić bilety za ciebie?

Gorąco tu.

Czy mam zamknąć okno?

Nie rozumiem tego zagadnienia gramatycznego.

Czy mam ci je wytłumaczyć?

Nie umiem zrobić zadania domowego.

Czy mam ci pomóc?

Nie lubię stać w kolejce na poczcie.

Czy mam kupić znaczki za ciebie?

Nie wiem, gdzie jest urząd miasta.

Czy mam ci powiedzieć?

Nie mam pieniędzy na taksówkę.

Czy mam cię podwieźć?

Nie mam słownika.

Czy mam ci pożyczyć?

Muszę zapłacić duży podatek w tym roku.

Czy mam ci pożyczyć pieniądze?

Bolą mnie plecy od tego siedzenia przy komputerze.

Czy mam ci zrobić masaż?

Nie wiem, jak się programuje ten telewizor.

To nie jest takie trudne. Mam ci pokazać?

Nie jestem pewien, czy dobrze przetłumaczyłem ten tekst.

Mam go sprawdzić?

Nie wiemy, czy poradzimy sobie z przygotowaniem tej imprezy.

Mamy wam pomóc?

Nie wiem, czy Maciek pójdzie z nami do kina. Może nie ma czasu.

Mam do niego zadzwonić i zapytać?

Nie wiem, jakie dokumenty są potrzebne.

Idę jutro do urzędu. Mam się dowiedzieć?

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

NA SKRÓTY 1 (lekcja 6)

ubiegłego roku

bieżącego roku

na przykład

i tym podobne

w dniu

bieżącego roku

godziny

urodzony

zamieszkały

ulica

gmina

powiat

województwo

jak wyżej

tak zwaną

między innymi

i tym podobne

i tak dalej

imienia

numer

wyżej wymienionego

to jest

koło

to znaczy

zobacz

języka polskiego

angielsku

rosyjsku

spółka cywilna

do spraw

telefoniczne

numer

według

dotyczy / dotyczący

na temat

pod tytułem / piątek

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

NA SKRÓTY 2 (lekcja 6)

Stare przepisy weszły w życie w październiku ub. roku, a nowe wejdą w życie w listopadzie br. Na portalu podatnika można np. wypełnić zeznanie podatkowe, złożyć korektę zeznania, poinformować o zmianie nazwy firmy itp. W dn. 8 października br. urząd otwarty będzie od godz. 6. Wiesław Gądola, ur. 4 maja 1987 r., zam.: ul. Spacerowa 119, 32-447 Czechówka, gm. Siepraw, pow. myślenicki, woj. małopolskie. Adres do korespondencji jw. Na tzw. „listę kolejkową” trzeba zapisać się osobiście, konieczne jest wypełnienie m.in. formularza z danymi osobowymi. Muszę załatwić dziś mnóstwo spraw: urzędy, formularze, kolejki itp., itd. Studiuję na Uniwersytecie Humanistyczno-Przyrodniczym im. Jana Długosza w Częstochowie. Należy wypełnić formularz zwrotu, wpisując dane osobowe, dane zamówienia oraz nr konta, na który chcą Państwo otrzymać gotówkę. W naszej firmie obowiązuje 14-dniowe prawo zwrotu od daty otrzymania przesyłki. Nie przyjmujemy zwrotów wysłanych po upływie ww. terminu. Uwaga! W przypadku braku odpowiednich dokumentów tj. formularza i dowodu zakupu – paczka zostanie odesłana na Państwa koszt. Wszyscy interesanci wg kierownika placówki w Żłobnie k. Przemyśla są traktowani tak samo, tzn. nie ma mowy o dyskryminowaniu kogokolwiek (zob. oświadczenie kierownika poniżej). Osoby nieznające j. pol. mogą komunikować się z pracownikami po ang. lub po ros. Firma WĘGORZ s.c. poszukuje specjalisty ds. sprzedaży. Prosimy o zgłoszenia tel. na nr 502 564 111. Proszę ułożyć zdania ze skrótami: wg, dot., nt., pt. Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

CZY COŚ TU ZAŁATWIĘ? (lekcja 6)

ZUS

NIP

BIP

PRL

UW

SGH

UM

PESEL

UE

SOR

UAM

AGH

US

PKP

PWN

UP

KUL

PW

GUS

PKS

WF

AWF

UMCS

GUM

NFZ

RP

MPO

UJ

ASP

PWSFTviT

UŚ

UMK

RPO

LGBT+

CV

BHP

ONZ

USC

PISF

MSZ

MSWiA

WOŚP

AGD

PAN

OBOP

NBP

PZU

CBOS

Rozwinięcia skrótowców (kolejność pozioma): Zakład Ubezpieczeń Społecznych, numer identyfikacji podatkowej, Biuletyn Informacji Publicznej, Polska Rzeczpospolita Ludowa, Uniwersytet Warszawski lub Uniwersytet Wrocławski, Szkoła Główna Handlowa urząd miasta lub Uniwersytet Medyczny, powszechny elektroniczny system ewidencji ludności, Unia Europejska, szpitalny oddział ratunkowy, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza, Akademia Górniczo-Hutnicza Urząd Skarbowy, Polskie Koleje Państwowe, Polskie (dawn. Państwowe) Wydawnictwo Naukowe, Uniwersytet Pedagogiczny / urząd pracy, Katolicki Uniwersytet Lubelski, Politechnika Warszawska Główny Urząd Statystyczny, Państwowa Komunikacja Samochodowa, Wychowanie Fizyczne, Akademia Wychowania Fizycznego, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej, Główny Urząd Miar / Gdański Uniwersytet Medyczny Narodowy Fundusz Zdrowia, Rzeczpospolita Polska, Miejskie Przedsiębiorstwo Oczyszczania, Uniwersytet Jagielloński, Akademia Sztuk Pięknych, Państwowa Wyższa Szkoła Filmowa, Telewizyjna i Teatralna Uniwersytet Śląski, Uniwersytet Mikołaja Kopernika, Rzecznik Praw Obywatelskich, oznaczenie społeczności nieheteroseksualnej, niebinarnej: lesbijki, geje, osoby biseksualne, transseksualne, interpłciowe, qeer, curriculum vitae (życiorys), bezpieczeństwo i higiena pracy Organizacja Narodów Zjednoczonych, urząd stanu cywilnego, Polski Instytut Sztuki Filmowej, Ministerstwo Spraw Zagranicznych, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy artykuły gospodarstwa domowego, Polska Akademia Nauk, Ośrodek Badania Opinii Publicznej, Narodowy Bank Polski, Powszechny Zakład Ubezpieczeń, Centrum Badania Opinii Społecznej Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

LIST FORMALNY (ćwiczenie) (lekcja 6)

Grzegorz Robotek al. Niepodległości 305 64-920 Piła

Piła, 18 lipca 2022 r. ………………. Skarbowy w Pile ul. Kossaka 106 64-920 Piła

Rozliczenie podatkowe za …………… 2021 Szanowni …………………………, ………………………. niniejszym z zapytaniem o moje rozliczenie podatkowe za ubiegły rok. Miesiąc temu przesłałem Państwu korektę tego rozliczenia wraz z wnioskiem ……… zwrot nadpłaconej kwoty. ……………………… formularz on-line na portalu podatnika. Niestety nie …………………… jeszcze ani odpowiedzi, ani zwrotu nadpłaconej kwoty na konto bankowe. Kiedy mogę spodziewać się przelewu? Czy …………… jeszcze przesłać jakieś dodatkowe dokumenty, a może ……………………… jest przesłanie listu pocztą tradycyjną? Z góry bardzo dziękuję ………. szybką odpowiedź. Z ………………….. szacunku

Grzegorz Robotek

wyrazami   Państwo   mam   Urząd   o   za   rok   Wypełniłem zwracam się   otrzymałem   konieczne

E-MAIL FORMALNY (ćwiczenie) (lekcja 6)

Barbara Wójcik

Barbara Wójcik

Z poważaniem

Szanowni Państwo,

dzisiaj, 14.15

Wniosek o dofinansowanie

Z góry bardzo dziękuję za odpowiedź [email protected]

Biuro Doradcze PROFESJA 72-400 Kamień Pomorski ul. Szczecińska 450

dołączyć do wniosku. Czy konieczne jest przesłanie dokumentów pocztą tradycyjną, czy wystarczy je wysłać e-mailem w formacie PDF? Na stronie internetowej Urzędu Pracy nie znalazłam niestety wszystkich informacji. Nie wiem, czy mam szansę na otrzymanie dofinansowania i ewentualnie jakie formularze mam wypełnić i co należy jestem zainteresowana udziałem w programie „Zatrudnij bezrobotnego”. Od dwóch lat prowadzę działalność gospodarczą w sektorze poradnictwo zawodowe, w mojej firmie zatrudniam już 3 osoby. Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

LIST / E-MAIL FORMALNY (przykłady) (lekcja 6)

Grzegorz Robotek al. Niepodległości 305 64-920 Piła

Piła, 18 lipca 2022 r. Urząd Skarbowy w Pile ul. Kossaka 106 64-920 Piła

Rozliczenie podatkowe za rok 2021 Szanowni Państwo, zwracam się niniejszym z zapytaniem o moje rozliczenie podatkowe za ubiegły rok. Miesiąc temu przesłałem Państwu korektę tego rozliczenia wraz z wnioskiem o zwrot nadpłaconej kwoty. Wypełniłem formularz on-line na portalu podatnika. Niestety nie otrzymałem jeszcze ani odpowiedzi, ani zwrotu nadpłaconej kwoty na konto bankowe. Kiedy mogę spodziewać się przelewu? Czy mam jeszcze przesłać jakieś dodatkowe dokumenty, a może konieczne jest przesłanie listu pocztą tradycyjną? Z góry bardzo dziękuję za szybką odpowiedź. Z wyrazami szacunku

Grzegorz Robotek

Od: [email protected] Do: [email protected] Data: dzisiaj, 14.15 Temat: Wniosek o dofinansowanie Szanowni Państwo, jestem zainteresowana udziałem w programie „Zatrudnij bezrobotnego”. Od dwóch lat prowadzę działalność gospodarczą w sektorze poradnictwo zawodowe, w mojej firmie zatrudniam już 3 osoby. Na stronie internetowej Urzędu Pracy nie znalazłam niestety wszystkich informacji. Nie wiem, czy mam szansę na otrzymanie dofinansowania i ewentualnie jakie formularze mam wypełnić i co należy dołączyć do wniosku. Czy konieczne jest przesłanie dokumentów pocztą tradycyjną, czy wystarczy je wysłać e-mailem w formacie PDF? Z góry bardzo dziękuję za odpowiedź. Z poważaniem Barbara Wójcik Biuro Doradcze PROFESJA 72-400 Kamień Pomorski ul. Szczecińska 450

LIST / E-MAIL FORMALNY (elementy struktury) (lekcja 6) Miejscowość, data; Nadawca / Kto?; Adresat / Do kogo?; Temat / Czego dotyczy list?; Grzecznościowy zwrot na początku; Treść: krótko, konkretnie – styl oficjalny; Prośba / pytanie – styl oficjalny; Podziękowania; Grzecznościowy zwrot na końcu; Podpis Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

OGŁOSZENIE (przykłady) (lekcja 6)

LOKALE/POKOJE/WYNAJEM Kwatery pracownicze Do wynajęcia tanie mieszkania w centrum polskich miast. 5 minut pieszo do przystanków transportu miejskiego i centrów handlowych. Pokoje dla 4, 6, 8 osób. Wszystkie pokoje po remoncie: nowe łóżka, materace, kołdry, poduszki. Oddzielnie żeńskie, oddzielnie męskie pokoje. Do ogólnego użycia: • łazienki i toalety; • kuchnia (lodówka, kuchenka elektryczna, mikrofalówka, czajnik); • bezpłatny parking; • pralka; • darmowy dostęp do internetu. Przystępne ceny w zależności od wielkości pokoju. Zapraszamy! Zgłoszenia do 15. danego miesiąca na nowy miesiąc. Kontakt telefoniczny albo elektroniczny: +48754234987, [email protected]

Studentka sprzeda pilnie dwuletnie auto SEAT LEON: biały, bezwypadkowy, przebieg 30 tys. km. Cena do negocjacji. Wrocław. Kontakt: [email protected]

OGŁOSZENIE (elementy struktury) (lekcja 6) kategoria / tytuł ogłoszenia, kto pisze, w jakiej sprawie: czy coś oferuje, czy czegoś poszukuje, opis, ewentualnie termin / cena, lokalizacja i forma kontaktu Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

TEKSTY nagrań

23

2b Proszę posłuchać nagrania i sprawdzić swoje odpowiedzi.

Mianownik, kto? co?: Urząd miasta jest w centrum. W niedzielę urzędy są nieczynne. Dopełniacz, kogo? czego?: Nie pamiętam adresu urzędu skarbowego. Na tej ulicy jest wiele urzędów. Celownik, komu? czemu?: Przyglądam się urzędowi miasta – ładnie go odremontowali. Inicjatywa ta udała się dzięki nowym urzędom pracy. Biernik, kogo? co?: Taksówka podjechała pod urząd miasta. Znam wszystkie urzędy w mieście. Narzędnik, z kim? z czym?: Na parkingu przed urzędem skarbowym nie było już wolnego miejsca. Regularnie koresponduję ze wszystkimi urzędami. Miejscownik, o kim? o czym?: Muszę załatwić kilka spraw w urzędzie miasta. Słyszałam o aferze korupcyjnej w kilku urzędach skarbowych.

24-27 3a Proszę wysłuchać dialogów i zaznaczyć właściwe odpowiedzi.

Mężczyzna: Chciał się opiekować córką brata i też przyłączyć się do nas, prawda, do synów. Bo jeden z jego, studiujących w Krakowie, synów założył rodzinę. Wszystko układało się dobrze, do czasu, kiedy jego dokument skontrolowała straż graniczna. Wietnamczyk dostał nakaz opuszczenia Polski. Nie wyjechał. Zgodnie z przepisami, od tego czasu przebywał w naszym kraju nielegalnie. Abolicja dla tej rodziny przede wszystkim kojarzy się ze słowem „radość”. M: Czekałem na ten dzień, żeby w końcu mógł spokojnie wychodzić z domu i bez stresu. A co najważniejsze, po siedmiu latach nieobecności w Wietnamie, będzie mógł odwiedzić rodzinne strony, dlatego syn Tiena, po wyjściu z urzędu, apelował do wszystkich cudzoziemców: M: Nie ma czego się bać, po prostu trzeba przyjść i tutaj wszyscy chętnie pomagają, od urzędników do straży granicznej. Na pomoc w wypełnianiu wniosków może liczyć każdy cudzoziemiec. Mich Nguyen Tien w Krakowskim Urzędzie Wojewódzkim złożył dokumenty z uzasadnieniem. Pobrano również od niego odciski palców. Teraz czeka na ­postanowienie. Kobieta: Które zakończy się, mam nadzieję, wydaniem decyzji pozytywnej. To znaczy decyzji zezwalającej na pobyt w Polsce na dwa lata. Od poniedziałku, dokumenty o zalegalizowanie pobytu, złożyły w Małopolsce trzy osoby, kolejne dwie odebrały wnioski ­abolicyjne.

lekcja

6

24-27 3b Proszę wysłuchać dialogów jeszcze raz i zazna-

czyć w tabelce zwroty, które się w nich pojawiają.

Dialog 1 – Chciałam się dowiedzieć, czy wystarczy, kiedy pokażę prawo jazdy. Nie mam przy sobie paszportu. – Nie, niestety, prawo jazdy nie wystarczy, potrzebny jest paszport. Dialog 2 – Co muszę zrobić, jeśli chcę zarejestrować samochód? – Musi pan wypełnić ten formularz i pójść do pokoju 302. Dialog 3 – Przepraszam, czy można wejść? Mam pytanie. – Tak, oczywiście, proszę bardzo. Proszę usiąść. W czym mogę panu pomóc? Dialog 4 – Jestem obcokrajowcem i prawie od miesiąca mieszkam u przyjaciółki. Chciałbym zapytać, kiedy muszę się zameldować, czy to jest pilne? – Jak najszybciej, najlepiej jeszcze dziś, bo ma pan trzydziestodniowy termin od momentu przyjazdu do Polski. 5

7b

Proszę obejrzeć i wysłuchać reportażu i zdecydować, na jaki jest temat.

5

7c

Proszę ułożyć fragmenty zdań w kolejności takiej, w jakiej pojawiają się w reportażu.

Film: Wietnamczycy w Krakowie – abolicja dla nielegalnych imigrantów, Aleksandra Kurtyka, Kronika, TV Kraków. Dziś szczęśliwi i spokojni, bo na tę pieczątkę w paszporcie Mich Nguyen Tien czekał siedem lat – wtedy bowiem przyjechał do Krakowa.

KLUCZ do ćwiczeń

1b na pocztę, do urzędu miasta, do urzędu pracy, na pocztę albo do urzędu skarbowego, do urzędu miasta, do urzędu celnego 1c dowiedzieć się… – www.migrant.info.pl sprawdzić… – www.podatkigazetaprawna.pl potwierdzić… – https://www.biznes.gov.pl/pl/firma/cudzoziemcy zgłosić się… – http://certyfikatpolski.pl wziąć… – https://obywatel.gov.pl 2a dopełniacz: urzędu, urzędów, celownik: urzędowi, urzędom, biernik: urząd, urzędy, narzędnik: urzędem, urzędami, miejscownik: urzędzie, urzędach 2c mąż, wąż, ząb, dąb

71

Telegram: @polskigram

2d

7c

liczba pojedyncza: imię, imienia, imieniu, imię, imieniem, imieniu liczba mnoga: imion, imionom, imiona, imionami, imionach

1. c, 2. b, 3. b, 4. a

6

8b 2. Skrót jw. – jak wyżej, inne przykłady skrótów: np., ur., dn., r., zam., ul., pl., os., al.

3a

lekcja

1 – 7 – 3 – 4 – 2 – 5 – 6 – 8 – 10 – 9

3b

przygotowanie do egzaminu

Różnice między zwrotami z dialogów a zwrotami w tabeli umieszczono w nawiasach. 1. Czy wystarczy, (kiedy pokażę) prawo jazdy?, Nie, niestety prawo jazdy nie wystarczy, potrzebny jest paszport., 2. Co muszę zrobić?, Musi pani wypełnić ten formularz., 3. Czy można wejść?, Tak, oczywiście, proszę bardzo., (W czym mogę) panu pomóc?, 4. Kiedy muszę (się zameldować), czy to jest pilne?, Jak najszybciej, (najlepiej) jeszcze dziś.

I 1. b, 2. a, 3. c, 4. b, 5. a, 6. c, 7. a, 8. b, 9. c, 10. b II 1. c, 2. c, 3. b, 4. a, 5. b III

3c 1. e, 2. a, 3. f, 4. c, 5. b, 6. k, 7. g, 8. h, 9. i, 10. j

1. h, 2. g, 3. b, 4. i, 5. k, 6. d, 7. e, 8. j, 9. a, 10. c

3d Przykładowe odpowiedzi: 1. Czy możemy przejść na „ty”?, 2. Czy mogę tu zaparkować?, 3. Czy można tu palić?, 4. Czy można tak powiedzieć po polsku?, 5. Czy mam tutaj czekać?

NOTATKI

3e 1. Mam ci pomóc? 2. Mam otworzyć okno? 3. Mam go wysłać jeszcze raz? 4. Mam ci narysować albo pokazać na planie miasta? 5. Mam (ci) zamówić taksówkę? 5a urzędach, cudzoziemca, pobyt, zezwolenia, karty, załącznikami, kontrolować, imieniu, odbierzemy 5b 1. Tak (w kategorii Nieruchomości)., 2. Tak (w kategorii Zwierzęta)., 3. Jest to bezpłatne., 4. Tak., 5. Tytuł, kategorię, opis, lokalizację, adres e-mailowy, dane osoby kontaktowej. 6a mieć pełne ręce roboty – b, papierkowa robota – c, załatwić coś od ręki – b 6b 1. pełne ręce roboty, 2. pełne ręce roboty, 3. od ręki, 4. od ręki, 5. papierkowa robota, 6. papierkową robotą 7b

72

Odpowiedź 3.

Telegram: @polskigram

nauczyciela

lekcja

7

Usługi

Czy natychmiast zadzwoniłeś / zadzwoniłaś po pomoc?

Zadaniem studentów jest odgadnięcie, o jaką awarię lub usterkę chodziło. Alternatywnie można przeprowadzić to ćwiczenie w następujący sposób:

Cele • obiecywanie i zapewnianie komunikacyjne • oferowanie • podziękowanie Słownictwo • nazwy warsztatów, rodzaje usług • wyrazy typu: usterka, wadliwy • Idiomy: złota rączka, mieć coś w małym palcu, nie kiwnąć palcem, siedzieć z założonymi rękami Gramatyka • przymiotnikowa odmiana rzeczowników i składnia typu: znajomy, podróżny, imion zakończonych na -y, -i (Jerzy, Antoni) i nazwisk zakończonych na: -ski, ‑cki, -ska, -cka Rozumienie • rozmowa telefoniczna ze słuchu • dialogi sytuacyjne • film – Sprzedawcą się nie rodzisz, sprzedawcą się stajesz. Najtrudniejszy zawód świata Rozumienie • reklama, szyld tekstów pisanych • ogłoszenia, definicje • tekst: Aneta Lewandowska, Najważniejsze trendy e-commerce – przygotuj swój sklep internetowy do skutecznej sprzedaży • Literatura: Katarzyna Michalak, Dla Ciebie wszystko (fragment) Mówienie • rozmowa telefoniczna • wzywanie / szukanie fachowca • scenki komunikacyjne dotyczące usług Pisanie • relacjonowanie awarii w mediach społecznościowych Mediacja • opowiadanie o doświadczeniach z usługami • omawianie artykułu o e-commerce • dyskusja o sytuacji przedstawionej w filmie

Po napisaniu na karteczkach hasła związanego z usterką lub awarią studenci siadają w kręgu i naklejają karteczki na czoło kolegi / koleżanki z prawej strony, tak, aby nie widział/a on / ona tekstu. Studenci zadają innym pytania, na które można udzielić tylko odpowiedzi tak lub nie, np. Czy ta awaria może zdarzyć się w łazience?, Czy ta rzecz często się psuje? itp. Jeśli odpowiedź jest pozytywna, student ma prawo zadać kolejne pytanie, jeśli negatywna, pyta następna osoba. Zadaniem studentów jest odgadnięcie o jaką awarię lub usterkę chodziło. 8 Po wykonaniu zadania nauczyciel może podzielić uczestników na grupy i rozdać im duże arkusze papieru z naklejoną fotografią urządzenia lub sprzętu domowego. Każda z grup przygotowuje reklamę serwisu lub punktu usługowego, który zajmuje się naprawą tego sprzętu. Na reklamie muszą znaleźć się zapewnienia producenta o skuteczności świadczonych usług. Każda z grup dokonuje krótkiej prezentacji swojej reklamy, a następnie odpowiada na pytania uczestników, np.: Jak szybko przyjeżdżacie na miejsce? Czy dostanę inny samochód, kiedy mój będzie w warsztacie? 10a 10b Po zapoznaniu się z tabelą gramatyczną, a przed wykonaniem tych ćwiczeń można przeprowadzić gry WIEM TO OD ZNAJOMEGO i MAM KREWNYCH W POLSCE. P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

Część • rozumienie ze słuchu egzaminacyjna 1a



1b

Po wykonaniu tych ćwiczeń można przeprowadzić następującą zabawę: każdy przygotowuje krótki podobny wpis (ale na temat inny niż w ćwiczeniu 1a) i podaje kartkę następnej osobie, która dopisuje komentarz. Następny uczący się dodaje kolejny komentarz itd. Na końcu, gdy kartka trafia do autora wpisu, czyta on na głos swój tekst wraz z wszystkimi komentarzami. Nauczyciel też może uczestniczyć w zabawie. 1c Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel może podzielić studentów na małe grupy lub pary i polecić, aby każdy z nich napisał na kartce hasło związane z awarią lub usterką, która miała miejsce w jego / jej domu lub o której słyszał / słyszała, np.: zepsuty telewizor, woda w mieszkaniu. Następnie studenci chowają swoje karteczki i każdy z nich odpowiada na pytania pozostałych osób TAK lub NIE. np.: Czy byłeś / byłaś wtedy w domu?

Czy używasz tego sprzętu codziennie?



Czy ta rzecz popsuła się po raz pierwszy?

11a

Przed przeczytaniem artykułu można zapisać na tablicy w formie mapy myśli skojarzenia studentów z tytułami kolejnych akapitów, można zapytać ich, jakie słowa i zwroty mogą pojawić się w kolejnych częściach tekstu. Można także podzielić studentów na małe grupy – każda z nich czyta tylko jeden fragment artykułu, sporządza notatkę, a następnie krótko przedstawia streszczenie na forum. Kolejna technika przydatna do pracy z trudnym tekstem to wyszukiwanie internacjonalizmów i/lub słów i wyrażeń już znanych – tzn. uczący szukają tego, co rozumieją. W ten sposób nie koncentrują się na trudnościach, lecz korzystają ze swoich zasobów. Nauczyciel pracujący z grupami homogenicznymi językowo i znający język ojczysty studentów może dodatkowo opracować dwujęzyczny słowniczek z trudniejszymi słowami i wyrażeniami, który udostępni w czasie lektury tekstu. Można także stworzyć na lekcji angielsko-polski słowniczek wyrażeń specjalistycznych, np. same day delivery – dostawa w dniu zamówienia. Warto zwrócić uwagę uczącym się na wpływ języka angielskiego na polszczyznę i porozmawiać o anglicyzmach w ich językach ojczystych.

Telegram: @polskigram

73

Zasady:

11d Ćwiczenie można wykonać na dwa sposoby: 1. Uczestnicy w parach lub małych grupach przygotowują dialog stosowny do opisanej sytuacji, a następnie odgrywają go przed grupą.

lekcja

7

2. Nauczyciel może również przygotować karteczki z cyframi oznaczającymi poszczególne sytuacje (1–8). Następnie studenci kolejno wychodzą na środek klasy, losują karteczkę i formułują spontaniczną wypowiedź, która będzie adekwatna do opisanej sytuacji. Uwaga: taki sposób realizacji ćwiczenia będzie możliwy tylko w małych grupach. Ponadto nauczyciel musi być przekonany o tym, że uczestnicy grupy będą chcieli wypowiadać się bez przygotowania na forum grupy.

1. Uczestnicy rzucają kostką. Zaczyna osoba, która wyrzuciła największą liczbę oczek. 2. Uczestnicy posuwają się od pola numer 1 do pola z numerem 23, wykonując podane polecenie. Po poprawnej odpowiedzi uczestnik ponownie rzuca kostką i przesuwa się o odpowiednią liczbę pól. W przypadku niepoprawnej odpowiedzi cofa się o 2 pola. 3. Wygrywa osoba, która pierwsza znajdzie się na mecie. Gra WIEM TO OD ZNAJOMEGO i MAM KREWNYCH W POLSCE Opis gier: 1. Celem gier jest powtórzenie / zapamiętanie końcówek w przymiotnikowej odmianie rzeczowników (w pierwszej grze ćwiczy się liczbę pojedynczą, w drugiej mnogą).

M ateriały dodatkowe

2. Grę należy przeprowadzić w parach.

Gra W CZYM MOGĘ POMÓC?

3. Grę należy skopiować i przeciąć na pół wzdłuż linii pionowej lub zgiąć w tym miejscu.

Opis gry

Celem gry jest powtórzenie i utrwalenie słownictwa związanego ze świadczeniem usług. Studenci losują uprzednio wycięte przez nauczyciela karteczki. Nauczyciel objaśnia, że muszą sprzedać swoje usługi. Każdy student dysponuje taką samą kwotą pieniędzy. Ich zadaniem jest zakupienie jak największej liczby usług za jak najmniejszą kwotę. Studenci mogą również oferować sobie usługi na zasadach wymiany. Przykład: Student 1: mechanik samochodowy Student 2: fryzjer

4. Studenci zadają sobie na przemian pytania. Poprawna odpowiedź znajduje się pod pytaniem. Informują się nawzajem, czy ich odpowiedzi są poprawne. Jeśli tak, pytanie zadaje druga osoba. Jeśli nie, student, który zadał pytanie, może podpowiedzieć, jaki przypadek musi być użyty w odpowiedzi i w jakim rodzaju jest odmieniane słowo. Jeżeli odpowiadający wciąż popełnia błąd, pytający może podać mu prawidłową odpowiedź. 5. Gdy studenci odpowiedzą na wszystkie pytania, wymieniają się kartami lub (jeśli nauczyciel nie przeciął gry, a ją zagiął) odwracają kartkę tak, by widzieć inne pytania niż wcześniej. 6. Studenci znów zadają sobie na przemian pytania – tak jak opisano to w punkcie 4. Cel jest taki, aby obie osoby zadały i odpowiedziały na wszystkie pytania.

M: Czy ma pan samochód? F: Tak, mam.

7. Można kilkakrotnie wymieniać się kartami (lub odwracać je) aż do momentu, gdy żaden ze studentów nie popełnia żadnego błędu.

M: Mogę go tanio naprawić. F: Ile to kosztuje? M: 100 złotych. F: To drogo. Ale mógłbym Pana za to modnie ostrzyc. Nauczyciel określa czas zadania, w którym studenci muszą uzgodnić, jakie usługi wyświadczą sobie wzajemnie. Po upływie tego czasu studenci zmieniają partnera. Podsumowanie: nauczyciel pyta kolejno studentów, jakie usługi kupił i za jaką kwotę. Zwycięzca dostaje uprzednio przygotowaną przez nauczyciela nagrodę – np. dyplom.

NOTATKI

Gra USŁUGI Opis gry

Gra planszowa dla 2–4 osób, której celem jest powtórzenie i utrwalenie słownictwa związanego ze świadczeniem usług. Nauczyciel powinien przygotować kostkę, odpowiednią liczbę pionków oraz kserokopię planszy na dużym arkuszu papieru.

74

Telegram: @polskigram

nauczyciela

W CZYM MOGĘ POMÓC? (lekcja 7)

MECHANIK SAMOCHODOWY

FRYZJER

HYDRAULIK

KOSMETYCZKA

KRAWIEC

FACHOWIEC OD SPRZĘTU RTV

MASAŻYSTA

SPECJALISTA OD RENOWACJI MEBLI

MALARZ POKOJOWY

INFORMATYK

FACHOWIEC OD AGD

STYLISTKA

OGRODNIK

NAUCZYCIEL TAŃCA

KUCHARZ

LEKARZ

TAKSÓWKARZ

NAUCZYCIEL JĘZYKA

ADWOKAT

ELEKTRYK

PRZEWODNIK

TRENER FITNESS

TRENER JOGI

PIELĘGNIARKA

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

USŁUGI (lekcja 7)

6. Jakie usługi oferuje pracownia krawiecka? 5. Czekasz jedną kolejkę.

20. Opowiadasz o awarii, która ostatnio zdarzyła się w twoim domu. 19. Co to jest pułapka?

4. Proszę podać definicję słowa usługa.

18. Chcesz naprawić zmywarkę. Wchodzisz do serwisu, chociaż nie wiesz, czy to dobry adres. Co mówisz?

3. Gdzie pracuje fryzjer?

2. Co oznacza skrót AGD?

START

9. Kto to jest złota rączka?

21. Koleżanka pyta, czy możesz naprawić jej komputer. Nie jesteś pewny / pewna czy potrafisz, ale chcesz spróbować. Co mówisz?

22. Co to znaczy nie kiwnąć palcem?

17. Masz zepsutą pralkę. Co robisz w tej sytuacji?

1. Jak się nazywa osoba, która naprawia samochody?

8. Mam kompletnie zalane mieszkanie. Gdzie jest możliwa taka wypowiedź?

7. Jakie znasz usługi związane z prawem i pieniędzmi?

23. Ta spódnica jest za ciasna, czy można ją poszerzyć? Gdzie jest możliwa taka wypowiedź?

16. Co to jest usterka?

META

15. Cofasz się o dwa pola.

10. Posuwasz się o jedno pole do przodu.

11. Proszę odmienić we wszystkich przypadkach nazwisko Kowalski.

12. Co oznacza słowo zepsuty? 13. W twoim mieszkaniu pękła rura. Do kogo dzwonisz?

14. Oferujesz koledze pomoc przy przeprowadzce. Co mówisz?

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

WIEM TO OD ZNAJOMEGO (lekcja 7)

Od kogo to wiesz? (D.) Wiem to od znajomego.

Wiem to od ………………… . (znajomy)

Pożyczyła auto od ………………… . (znajoma)

Od kogo pożyczyła auto? (D.) Pożyczyła auto od znajomej.

Z kim rozmawiali myśliwi? (N.) Myśliwi rozmawiali z leśniczym.

Myśliwi rozmawiali z ………………… . (leśniczy)

Poprosiliśmy pana ………………… o klucze. (woźny)

Kogo poprosiliście o klucze? (B.) Poprosiliśmy pana woźnego o klucze.

Kto jest kim? (M. N.) Moja krewna jest woźną w szkole.

Moja ………………… jest ………………… w szkole. (krewna, woźna)

Przyszła mama zadzwoniła do ……………… . (położna)

Do kogo zadzwoniła przyszła mama? (D.) Przyszła mama zadzwoniła do położnej.

Z kim rozmawiała urzędniczka? (N.) Urzędniczka rozmawiała z bezrobotną.

Urzędniczka rozmawiała z ………………… . (bezrobotna)

Pielęgniarka karmi ………………… . (chory)

Kogo karmi pielęgniarka? (D.) Pielęgniarka karmi chorego.

Komu lekarstwo szybko pomogło? (C.) Lekarstwo szybko pomogło choremu.

Lekarstwo szybko pomogło ………………… . (chory)

Szefowa rozmawia z ………………… . (zatrudniona)

Z kim rozmawia szefowa? (N.) Szefowa rozmawia z zatrudnioną.

Komu pomogła Basia? (C.) Basia pomogła swojej krewnej.

Basia pomogła swojej ………………… . (krewna)

Jan rozmawiał ze swoim ………………… . (znajomy)

Z kim rozmawiał Jan? (N.) Jan rozmawiał ze swoim znajomym.

O kim rozmawiali? (Ms.) Rozmawiali o ich wspólnym znajomym.

Rozmawiali o ich wspólnym ………………… . (znajomy)

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

MAM KREWNYCH W POLSCE (lekcja 7)

Z kim się spotykasz? (N.) Spotykam się ze znajomymi.

Spotykam się ze ………………… . (znajomy)

Mam ………………… w Polsce. (krewny)

Czy masz bliską rodzinę w Polsce? (B.) Mam krewnych w Polsce.

Kto może odwiedzać chorego? (M.) Krewni mogą odwiedzać chorego.

………………… mogą odwiedzać chorego. (krewny)

Leśniczy rozmawiał z ………………… . (myśliwy)

Z kim rozmawiał leśniczy? (N.) Leśniczy rozmawiał z myśliwymi.

Ile położnych pracuje w tym szpitalu? (M.) W tym szpitalu pracują 4 położne.

W tym szpitalu pracują 4 ………………… . (położna)

Roman pobiera zasiłek dla ………………… . (bezrobotny)

Jaki zasiłek pobiera Roman? (dla D.) Roman pobiera zasiłek dla bezrobotnych.

Dla kogo są informacje w ulotce? (D.) W ulotce są informacje dla podróżnych.

W ulotce są informacje dla ………………… . (podróżny)

Lektura umila …………………czas. (podróżny)

Komu lektura umila czas? (C.) Lektura umila podróżnym czas.

Jaka liczba na szczęście maleje? (D.) Liczba chorych na szczęście maleje.

Liczba ………………… na szczęście maleje. (chory)

W tej firmie rośnie liczba………………… (zatrudniony)

Jaka liczba rośnie w tej firmie? (D.) W tej firmie rośnie liczba zatrudnionych.

Z kim spotkał się papież? (N.) Papież spotkał się z wiernymi.

Papież spotkał się z ………………… . (wierny)

Ta ustawa umożliwi ………………… lepsze życie. (niepełnosprawny)

Komu ta ustawa umożliwi lepsze życie? (C.) Ta ustawa umożliwi niepełnosprawnym lepsze życie.

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

TEKSTY nagrań

28

7

Proszę wysłuchać wypowiedzi i minidialogów, a następnie zakreślić właściwą odpowiedź.

1. – A więc skracamy troszkę włosy, żeby fryzura lepiej się układała i robimy kolor? – Tak, jasny blond. 2. – Czy jest szansa, że przygotuje Pani tę umowę na jutro? W piątek mam spotkanie z wydawnictwem. – Oczywiście, muszę tylko zajrzeć do kodeksu. 3. – Mam kompletnie zalane mieszkanie. Jak szybko możecie przyjechać? – To zależy gdzie Pan mieszka. Proszę podać adres. 4. – Ta spódnica jest za ciasna. Dałoby się ją trochę poszerzyć? – Zaraz zobaczymy. 5. – Chciałbym umówić się na przegląd. – Jaki auto ma przebieg? – To stary samochód, ma przejechane 130 000 kilometrów. 6. – Czy możecie Państwo przysłać fachowca, żeby obejrzał moją lodówkę? – A co się dzieje? – Nie wiem, jest zepsuta, nie mrozi.

29

9a Proszę wysłuchać nagrania i zaznaczyć, czy poniższe zdania są prawdziwe (P), czy nieprawdziwe (N).

29

9b Proszę ponownie wysłuchać nagrania i odpowiedzieć na pytania.

29

9c Proszę wysłuchać nagrania po raz ostatni, a następnie uzupełnić poniższe zdania.

– Dzwoniłeś wczoraj w sprawie naszego DVD? – Zapomniałem, ale już dzwonię. Wypisałem sobie kilka numerów. – Może nie trzeba, Jola dała mi numer do takiego człowieka, on się nazywa… czekaj… Jabłoński, Tadeusz Jabłoński. – Fachowiec? – Nie, nie ma swojego warsztatu. Złota rączka, podobno świetnie naprawia każdy sprzęt RTV. – Prawdę mówiąc, wolałbym specjalistę. Zadzwonię do jakiegoś punktu napraw. – „Kubacki-Serwis”, w czym mogę pomoc? – Dzień dobry. Czy naprawiacie państwo sprzęt DVD? – Oczywiście. To jest odtwarzacz czy kino domowe? – Kino domowe. – A co się dzieje? – Ciągle się psuje, a starszych płyt w ogóle nie czyta. – Rozumiem. Proszę przywieźć do nas sprzęt.

– To jest dość duży model… A czy jest szansa, że przyślecie kogoś do nas? – Nie mogę panu tego niestety obiecać, mamy dużo klientów. Może w przyszłym tygodniu. – To dla nas za późno. Nic, w takim razie dziękuję. Do widzenia. – Do widzenia. – To co, dzwonić do Jabłońskiego? – Poczekaj, zadzwonię w inne miejsce. – Naprawa RTV „SKORPION”, słucham. – Dzień dobry. Czy naprawiacie Państwo sprzęt DVD? – Wszystkie dostępne na rynku modele. Przywiezie pan sprzęt do nas? – A dałoby się przysłać do nas fachowca, żeby obejrzał DVD? – No wie pan, wszystkie naprawy prowadzimy w serwisie, ale możemy kogoś wysłać, żeby zabrał sprzęt do nas. – A jaki jest koszt usługi? – 80 złotych transport i oczywiście koszty naprawy. – W takim razie musimy się zastanowić. Jeśli się zdecydujemy, zadzwonię do Państwa. Do widzenia. – Do widzenia. – To co, może jednak zaufasz temu Jabłońskiemu? Naprawia wszystko u Joli, to naprawdę złota rączka. – No dobrze, dzwoń. – Jabłoński, słucham. – Dzień dobry, mówi Dorota Krukowska. Dostałam pana numer od mojej koleżanki, Joli Dobrowolskiej. – A, od pani Joli! Pewnie jakieś problemy ze sprzętem? Co mogę dla pani zrobić? – Mamy zepsute DVD. – Zatrzymuje płyty? – Tak, ciągle. – To może być czytnik laserowy. Mam przyjechać to obejrzeć? – Będziemy bardzo wdzięczni! – Spróbuję Państwu pomoc, ale nie mogę obiecać, że to się uda naprawić. Może trzeba będzie zamówić nową część. – Tak czy inaczej będziemy zobowiązani, panie Tadeuszu. 6

lekcja

7

12a Proszę obejrzeć materiał filmowy, a następnie odpowiedzieć pisemnie na pytania.

Film: Sprzedawcą się nie rodzisz, sprzedawcą się stajesz. Najtrudniejszy zawód świata. Kobieta 1: Chodź synku, idziemy! Dziecko: A kupisz mi mamo hulajnogę? K1: Chodź, bo się spóźnimy, idziemy. K1: O, cześć! K2: O, hej! Damy radę, dzisiaj będzie petarda, na pewno! K1: No to powodzenia. K2: Powodzenia! K1: Witam serdecznie, czy mam przyjemność z panem właścicielem firmy rozmawiać? Mężczyzna 1: Dziękuję, nie jestem zainteresowany. K1: Halo, dzień dobry, witam serdecznie. M2: Skąd pani ma mój numer?! K1: Halo, dzień dobry. K3: Proszę do mnie nie dzwonić, jestem w pracy! M3: I jak idzie? K1: Słabo. Nie wiem, nie nadaję się chyba do tego.

79

Telegram: @polskigram

M3: Nikt się nie urodził sprzedawcą, trzeba to wyćwiczyć. Daj sobie czas. Dzwoń dalej. K1: No i jak tam? K2: Mam dość. Jutro nie przychodzę, rezygnuję z tej pracy. M3: Czekaj! Weź to. Pomoże ci.

lekcja

7

M4: Tobie nigdy w życiu nic nie wyszło. K4: Call center? A normalnej pracy nie mogłaś sobie znaleźć? W szkole, na poczcie albo w sklepie? M4: Studia robisz i sprzedajesz? Jaki to wstyd przed sąsiadami. K1: Mogłeś chociaż posprzątać. M4: Ale ugotowałem obiad. K1: Wiesz co, nie jestem głodna, nie mam siły dzisiaj. M4: Młody jest głodny, co na kolację? K1: Zrób mu coś, chcę to przeczytać. M4: To jeszcze uczyć ci się kazali? K1: Co? Nie, nie będziemy dyskutować. K5: Sprzedawcą zostajesz tylko wtedy, jak nie potrafisz robić nic innego. M5: Sprzedaż, to najgorsze co możesz robić. To już lepiej dziwką zostać. K6: Jak się nigdzie nie nadajesz, to na słuchawkę do call center. Dz: Mamo, kupisz mi hulajnogę? K1: Nie mam pieniędzy synku. K1: Halo, ja się tutaj kontaktuję, ponieważ widzę, że prowadzi pani swoją własną firmę i chciałabym pani przedstawić rozwiązanie, które pomoże pani zaoszczędzić nawet kilkaset złotych. Tak, że pozwoli pani, że zajmę kilka chwil i opowiem o szczegółach, dobrze? K7: Nie, nie mam czasu. K1: Ale wie pani co, ja zajmę dosłownie kilka chwilek. Dwie, dosłownie dwie, trzy minutki. Gwarantuję pani, że to nie będzie czas stracony, a jeżeli nie spodoba się pani moja oferta, to po prostu już więcej do pani nie zadzwonię. Dobrze? Możemy się tak umówić? K7: Dobra, niech pani mówi. K7: Wie pani co, dziękuję, że mnie pani przekonała. Nie spodziewałam się jak wiele do tej pory traciłam. Cieszę się, że pani zadzwoniła. Udanego dnia i gratuluję pani wytrwałości. K1: A ja pani, pani Paulino, gratuluję najlepszego wyboru w kraju. Jeszcze raz pani dziękuję za przemiłą rozmowę, miłego dnia i jesteśmy w kontakcie. Dz: Mama! K1: Cześć. Cześć, Chikusiu. M4: Proszę, kochanie. K1: Dzięki! Z jakiej to okazji? K1: Chodź do nas. K1: Synku, chodź na chwilkę. Dz: Co znowu? K1: Podoba ci się taka? Dz: Tak. K1: To co, jedziemy na zakupy? Dz: Tak!

przygotowanie do egzaminu

Rozumienie ze słuchu

30

I

Wypowiedzi pojedyncze. Proszę uważnie słuchać i zaznaczać właściwe odpowiedzi. Nagranie będzie odtworzone tylko jeden raz.

Przykład: Obawiam się, że nie zdam tego egzaminu. 1. Uczę się polskiego sam. 2. Jak ci się powiodło na egzaminie? 3. Na twoim miejscu poszłabym na kurs językowy. 4. Świetnie wyglądałaś na imprezie. 5. Polecam ci pierogi z jagodami, palce lizać! 6. Nie rozumiem, dlaczego nie chcesz obejrzeć tego filmu. Powinnaś koniecznie go zobaczyć, jest świetny! 7. Ludzie w Polsce mają podobne problemy ze znalezieniem pracy jak u was. 8. Wczoraj wyjechał? Jaka szkoda, nie zdążyłam się pożegnać! 9. Będziecie mieli dziecko? To wspaniała wiadomość! 10. W czym mogę pani pomóc?

31

II

Proszę wysłuchać opowiadania Ani i zaznaczyć, czy poniższe zdania są prawdziwe (P), czy nieprawdziwe (N). Nagranie zostanie odtworzone dwukrotnie.

W lipcu 1998 roku wybraliśmy się z moim chłopakiem, a obecnie mężem, na wakacje do Francji. Zostaliśmy zaproszeni przez moją francuską przyjaciółkę, którą poznałam podczas studiów w Warszawie, do jej rodzinnego domu w Bordeaux. Z Warszawy do Paryża dojechaliśmy autobusem, potem mieliśmy przesiąść się na bezpośredni pociąg do Bordeaux, ale po drodze zmieniliśmy zdanie. Żeby zaoszczędzić trochę pieniędzy, a nie mieliśmy ich zbyt dużo, jak to studenci, postanowiliśmy pojechać autostopem. Dojechaliśmy metrem do miejsca, gdzie zaczynała się droga wylotowa na południe Francji i zaczęliśmy łapać autostop. Nie było łatwo, 30-stopniowy upał, kurz, hałas. W końcu po 4 godzinach, około 22.00 zatrzymał się koło nas elegancki renault, a mężczyzna, który siedział w środku, powiedział, że może zabrać nas do Tours. No cóż, dobre i to. Wsiedliśmy do samochodu i ruszyliśmy w drogę. Jakież było nasze zdziwienie, gdy po 20 minutach szybkiej jazdy mężczyzna powiedział, że musi wracać do Paryża. Co się stało, zapytałam? Okazało się, że mężczyzna zapomniał jakichś ważnych dokumentów. Nie chcieliśmy wracać do Paryża, więc nasz kierowca wysadził nas na środku autostrady. Po pół godzinie zdaliśmy sobie sprawę, że nasza sytuacja nie jest wesoła: 4 pasy w jedną i cztery w drugą stronę, samochody pędzące 180 km/h, hałas nie do wytrzymania. Nie było szans, żeby jakiś samochód stanął przy tej prędkości. Zaczęliśmy się naprawdę bać. Dopiero po godzinie udało nam się kogoś zatrzymać. Okazało się, że to była policja! Opowiedzieliśmy co się stało, a panowie policjanci byli bardzo mili i zaproponowali, że odwiozą nas z powrotem do Paryża na dworzec. Tak też zrobiliśmy. Po kilku godzinach siedzieliśmy już w pociągu relacji Paryż–Bordeaux, biedniejsi o kilkaset franków, ale szczęśliwi.

32

III Proszę uzupełnić brakujące fragmenty tekstu. Nagranie zostanie odtworzone dwukrotnie.

W czasie, gdy wyjście z domu i kontakt z drugim człowiekiem niesie ze sobą ryzyko zarażenia koronawirusem, a rząd promuje

80

Telegram: @polskigram

akcję #zostańwdomu, większość osób szuka alternatyw dla tradycyjnych zakupów. Polacy już wcześniej lubili kupować on-­line, a teraz robią to jeszcze chętniej. Nic więc dziwnego, że wiele firm w okresie pandemii zanotowało duży wzrost przychodów z kanałów sprzedaży internetowej. Wyjątkowo dobrze radzą sobie spółki z sektora e-grocery oraz firmy oferujące jedzenie z dostawą do domu. Obie te branże bardzo szybko zareagowały na zmieniające się warunki i dopasowały swoje usługi do nowej rzeczywistości. Pandemia sprawiła, że jakiekolwiek formy rozrywki poza domem niemal z dnia na dzień przestały być możliwe. Nie powinno więc dziwić, że zamknięte w czterech ścianach społeczeństwo zaczęło poświęcać więcej czasu (i wydawać więcej pieniędzy) na konsumpcję usług cyfrowych. Zwiększonym zainteresowaniem cieszą się serwisy takie jak np. Ipla czy Player, które oferują użytkownikom dostęp do telewizji na żądanie. Zyski liczą też producenci gier komputerowych.

5 Przykładowe odpowiedzi: Naprawa smartfonów – zepsuł nam się telefon., Astrologia i wróżby – chcemy poznać swoją przyszłość., Salon kosmetyczny – chcemy zrobić sobie zabieg kosmetyczny., Wypożyczalnia nart i snowboardów – jedziemy na urlop w góry, a nie mamy nart., Optyk – mamy trudności z czytaniem i potrzebujemy (nowych) okularów., Imprezy, przyjęcia – planujemy urządzić („okrągłe”) urodziny., Kancelaria notarialna – chcemy kupić lub sprzedać mieszkanie albo spisać testament., Dorabianie kluczy – chcemy mieć dodatkowy klucz do domu., Foto ekspress – potrzebujemy zdjęcia do paszportu., RTV-AGD – chcemy kupić telewizor, radio, pralkę, lodówkę, odkurzacz lub ekspres do kawy., Pralnia chemiczna – chcemy usunąć plamy z ulubionej kurtki., Usługi krawieckie – chcemy skrócić za długie spodnie., Serwis samochodowy – chcemy zrobić przegląd rejestracyjny.

lekcja

7

7

KLUCZ do ćwiczeń

1. b, 2. c, 3. a, 4. a, 5. b, 6. b 8 Osoba świadcząca usługi: oferowanie zrobienia czegoś, obiecywanie, zapewnianie, odmowa, Klient: pytanie o gotowość świadczenia usług, podziękowanie.

1a karlos_nowak powrót z urlopu nie ma jak w domu sandra_dii 2 tygodnie bez jedzenia !!!! Mateo taka sytuacja Kamila189 Moje ulubione Czy ktoś wie, czy w Bydgoszczy jest szewc? Norman_owski druga godzina czekania na ślusarza Marta Kobylec Życzę temu, kto to zrobił, żeby ktoś mu porysował samochód i uciekł

9a 1. P, 2. N, 3. N, 4. N, 5. P, 6. P, 7. N, 8. P, 9. N, 10. P 9b 1. bo pan Jabłoński podobno potrafi naprawić każdy sprzęt RTV, 2. bo woli specjalistę, 3. bo na usługę trzeba poczekać co najmniej tydzień, 4. bo usługa jest zbyt droga

1b Punkt usług / Serwis

Rodzaj problemu rozbity reflektor w samochodzie, mechanik samochodowy / pęknięta opona, porysowana karoseria, zepsuty zamek, zatrzawarsztat samochodowy śnięte drzwi krawiec / usługi krawiec- za długie spodnie, za ciasna kie sukienka ślusarz / pogotowie śluzepsuty zamek, zatrzaśnięte drzwi sarskie naprawa telefonów rozbita szybka w telefonie serwis i naprawa rowerów przebita opona, zepsuty rower szewc złamany obcas hydraulik / pogotowie zalane mieszkanie, brak wody hydrauliczne 2 1. naprawić, 2. mechanika, 3. skarpetki, 4. małżeństwie, 5. mąż i żona, 6. związek, 7. jednorazowe, 8. złom, 9. zepsuci, 10. opieki, 11. zepsute, 12. nieładne

9c 1. Złota rączka, 2. mogę pomóc, 3. szansa, 4. tego niestety obiecać, 5. na rynku, 6. dałoby się, 7. koszt, 8. Spróbuję, 9. zobowiązani 10a 1. znajomymi, 2. Ignacemu, 3. chorymi, 4. Dobrowolskiej, 5. podróżnego 10b Przykładowe odpowiedzi: 1. Mieszkałem / Mieszkałam blisko Radziejowskich., 2. Nie znałem / znałam sióstr Ewy i Kasi Małeckich., 3. Pożyczyłem / Pożyczyłam ładowarkę znajomej., 4. Słuchałem / Słuchałam wystąpienia posłanki Kowalskiej. 11b 1. b, 2. b, 3. jakość obsługi i dostosowywanie się do preferencji klientów, odpowiednia komunikacja oraz dawanie im poczucia

81

Telegram: @polskigram

wyjątkowości, 4. a, 5. a. P, b. N, c. N, 6. a, c, 7. jak produkty z oferty szwedzkiej sieciówki prezentują się w Twoim domu jeszcze przed ich zakupem, 8. a. P, b. N, 9. e-sklepów z artykułami spożywczymi; otrzymać zamówiony produkt tego samego dnia, 10. b, 11. a. P, b. N, 12. a. blogerami, b. kodów zniżkowych, odsłon, filmu

NOTATKI

12a

lekcja

7

Bohaterka filmu jest sprzedawczynią w call center., Bohaterka filmu studiuje i ma dziecko, więc prawdopodobnie główną motywacją osiągnięcia sukcesu w pracy są dla niej potrzeby finansowe związane z dzieckiem i ukończeniem studiów., Największe wyzwania i trudności w pracy bohaterki filmu to niechęć potencjalnych klientów i ich niekulturalne odpowiedzi oraz wyćwiczenie cierpliwości i umiejętności akceptowania powtarzających się porażek, Aby osiągnąć sukces w pracy, bohaterka nie zraża się niepowodzeniami i dzwoni do kolejnego potencjalnego klienta. 13b Mam to w małym palcu – b, Nie kiwnąłeś palcem – b, Mój ojciec to złota rączka – b, Siedzisz z założonymi rękami – a 13c mieć coś w małym palcu: gdy ktoś coś bardzo dobrze potrafi, nie kiwnąć palcem: gdy ktoś nie zrobił niczego w jakiejś sprawie, złota rączka: o osobie, która umie naprawiać sprzęty domowe i przeprowadzać prace remontowe, siedzieć z założonymi rękami: gdy ktoś nie podejmuje działania, niczego nie robi (czekając, aż inna osoba wykona jakąś pracę)

przygotowanie do egzaminu

I 1. b, 2. c, 3. a, 4. b, 5. b, 6. c, 7. a, 8. c, 9. a, 10. b II 1. N, 2. N, 3. P, 4. N, 5. P, 6. N, 7. N, 8. N, 9. N, 10. P III 1. zakupów, 2. on-line, 3. przychodów, 4. internetowej, 5. spółki, 6. dostawą, 7. branże, 8. rzeczywistości, 9. rozrywki, 10. społeczeństwo, 11. cyfrowych, 12. serwisy, 13. gier

82

Telegram: @polskigram

nauczyciela

lekcja

8

Pieniądze szczęścia nie dają...

3a Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę ILE MASZ PIENIĘDZY? 3b

Cele • rozpoczynanie rozmowy komunikacyjne • wyrażanie pewności i niepewności Słownictwo • pieniądze, budżet domowy, oszczędzanie • Idiomy: mieć węża w kieszeni, obiecywać złote góry, przysłowie: pieniądze szczęścia nie dają Gramatyka • odmiana rzeczownika pieniądz, miesiąc i składnia Rozumienie • wypowiedzi na temat wydatków w wolnym ze słuchu związku • pojedyncze wypowiedzi sytuacyjne • film – Czy dam radę przeżyć 7 dni, mając 50 złotych? Rozumienie • quiz „Milionerzy” tekstów pisanych • tekst – Czym jest zero waste? • Literatura: Katarzyna Grochola, Trochę większy poniedziałek (fragment) Mówienie • wyrażanie pewności i niepewności • przekonywanie • opinie na temat wydatków, oszczędności Pisanie • rozprawka Mediacja • relacjonowanie przeprowadzonej ankiety • doradzanie w sprawie finansów i oszczędności Część • rozumienie tekstów pisanych egzaminacyjna P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

Pracę z tą lekcją można rozpocząć, prosząc studentów o podanie skojarzeń ze słowem pieniądze. Każda osoba musi powiedzieć inny wyraz. Następnie studenci jeden po drugim powtarzają swoje słowa – każda osoba swoje skojarzenie. Odbywają się trzy rundy powtórzeń. Następnie uczący się indywidualnie zapisują zapamiętane wyrazy. Alternatywnie można po podaniu skojarzenia przez pierwszego studenta, poprosić następnego, aby powtórzył słowo/a przedmówcy/ców, a swoje dodał na końcu. Nauczyciel też może brać udział w zabawie. 1a Temat związany z finansami może okazać się trudny lub krępujący, zwłaszcza jeśli w grupie są osoby o różnych dochodach lub pochodzące z lepiej i gorzej rozwiniętych krajów. Taka rozmowa może wywołać dyskomfort lub wstyd. Nauczyciel znający swoich studentów zdecyduje, czy w danej grupie może przeprowadzić to ćwiczenie, czy woli z niego zrezygnować. Alternatywą może być tu prośba o opisanie fotografii zamieszczonych na stronie z ćw. 1a. 2b Po przeprowadzeniu ćwiczenia studenci mogą w parach lub małych grupach ułożyć podobny Quiz na temat związany z pieniędzmi lub sytuacją ekonomiczną.

Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę KILKA MIESIĘCY. P ropozycja zadania domowego

4a

Jako zadanie domowe można poprosić studentów o wymyślenie i opisanie podobnych pomysłów dzielenia się jakimiś dobrami. M ateriały dodatkowe

Gra KTO DA WIĘCEJ? Opis gry

Celem gry jest ćwiczenie umiejętności znajdowania i poprawiania błędów gramatycznych. Studenci biorą udział w grze, w której nauczyciel „sprzedaje” zdania. Czyta je po kolei, a zadaniem studentów po wysłuchaniu każdego zdania jest podjęcie w parach (grupach) decyzji, czy jest ono poprawne i za jaką kwotę z „posiadanych” przez siebie 100 zł chcieliby je kupić. Jeśli kupią poprawne zdanie, np. za dwadzieścia złotych, mają o dwadzieścia złotych więcej. Jeśli zdecydują się kupić zdanie, które okaże się niepoprawne, tracą tę sumę. Wygrywa grupa, która będzie mieć najwięcej pieniędzy. Nauczyciel może rozdać poszczególnym grupom tabelę ze zdaniami (jeśli na kursie jest więcej wzrokowców) lub jedynie odczytywać je po kolei (jeśli ma do czynienia w większości ze słuchowcami lub jeśli chciałby ćwiczyć także rozumienie ze słuchu). Ten drugi sposób jest trudniejszy. Po „kupieniu” wszystkich zdań należy wspólnie dokonać ich korekty. Poprawne zdania znajdą się w Kluczu do ćwiczeń. Gry ILE MASZ PIENIĘDZY? i KILKA MIESIĘCY

Opis gier 1. Celem gier jest powtórzenie / zapamiętanie końcówek odmiany słów pieniądz i miesiąc. 2. Grę należy przeprowadzić w parach. 3. Grę należy skopiować i przeciąć na pół wzdłuż linii pionowej lub zgiąć w tym miejscu. 4. Studenci zadają sobie na przemian pytania. Informują się nawzajem, czy ich odpowiedzi są poprawne. Jeśli tak, pytanie zadaje druga osoba. Jeśli nie, student, który zadał pytanie, może podpowiedzieć, jaki przypadek musi być użyty w odpowiedzi i w jakim rodzaju jest odmieniane słowo. Jeżeli odpowiadający wciąż popełnia błąd, pytający może podać mu prawidłową odpowiedź. 5. Gdy studenci odpowiedzą na wszystkie pytania, wymieniają się kartami lub (jeśli nauczyciel nie przeciął gry, a ją zagiął) odwracają kartkę tak, by widzieć inne pytania niż wcześniej. 6. Studenci znów zadają sobie na przemian pytania – tak jak opisano to w punkcie 4. Cel jest taki, aby obie osoby zadały i odpowiedziały na wszystkie pytania. 7. Można kilkakrotnie wymieniać się kartami (lub odwracać je) aż do momentu, gdy żaden ze studentów nie popełnia żadnego błędu.

Telegram: @polskigram

83

KTO DA WIĘCEJ? (lekcja 8)

ZDANIA – na sprzedaż w każdym zdaniu jest możliwy 1 błąd

CENA

poprawne / niepoprawne

1. Jestem tego całkowicie pewna! 2. Przepraszam, ale w banku nie trzeba palić! 3. Czy wolisz oszczędzać? 4. Nie wiem dokładny. 5. Nie kup tych obligacji, akcje są lepiej. 6. Czy lubisz wydawać pieniądze? 7. Czy na pewno masz gotówką? Może lepszy zapłacić kartą? 8. To bez wątpienia najlepiej oferta konta w tym banku. 9. Nie jestem całkiem pewno. 10. Dostawaliście kieszonkowe od rodziców? 11. Pieniądze szczęścia nie dają! 12. Pieniądze to nie wszystko. 13. Być może klienci otrzymają rabat. 14. Może być klienci otrzymają rabatu. 15. W moim domowym budżecie najważniejsze są wydatki na dzieci. Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

ILE MASZ PIENIĘDZY? (lekcja 8)

Kup mi nowy komputer. Nie mam na to pieniędzy! (D. l.mn.)

Nie mam na to ………………...!

Może być z niego całkiem niezły ………………...!

Dostaliśmy ostatnio duże zlecenie. Może być z niego całkiem niezły pieniądz. (M. l.poj.)

Nowak ma nowe auto. Nowak ma dużo pieniędzy. (D. l.mn.)

Nowak ma dużo ……………….... .

Ta wystawa pokazuje historię ………………... .

O czym jest ta wystawa? Ta wystawa pokazuje historię pieniądza. (D. l.poj.)

Kowalski ma dużo znajomych. Kowalski ma pieniądze. (B. l.mn.)

Kowalski ma ……………….... .

Ciągle gonią za ………………... .

Moi bracia nigdy nie mają czasu. Ciągle gonią za pieniądzem. (N. l.poj.)

Oni co roku wyjeżdżają na urlop. Świetnie gospodarują pieniędzmi. (N. l.mn.)

Świetnie gospodarują ……………….... .

Dzięki tym ………………... zrobiliśmy remont.

Dzięki tym pieniądzom zrobiliśmy remont. (C. l.mn.)

Kasa, kasa, kasa, kasa… Przestańmy mówić o pieniądzach! (Ms. l.mn.)

Przestańmy mówić o ………………...!

Ile Ty masz ………………... na koncie?

Nie szukaj portfela, stawiam! Ile Ty masz pieniędzy na koncie? (D. l.mn.)

Jak Ty to robisz, że tyle zarabiasz? Pieniądze leżą na ulicy. (M. l.mn.)

………………... leżą na ulicy.

Nie poświęcaj ………………... tyle czasu!

Codziennie sprawdzam stan konta. Nie poświęcaj pieniądzom tyle czasu! (C. l.mn.)

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

KILKA MIESIĘCY (lekcja 8)

Mamy już listopad. Co z raportem rocznym? Rok ma 12 miesięcy. (D. l.mn.)

Rok ma 12 ……………….... .

Spotykam się z nim co ……………….... .

Czy masz dobry kontakt ze swoim bratem? Spotykam się z nim co miesiąc. (B. l.poj.)

I co, radzicie sobie jakoś? Ledwo starcza nam do końca miesiąca. (D. l.poj.)

Ledwo starcza nam do końca ……………….... .

W przyszłym ………………... jadę na urlop.

Kiedy ty w końcu odpoczniesz? W przyszłym miesiącu jadę na urlop. (Ms. l.poj.)

Ale czy znacie się wystarczająco długo, aby założyć wspólną firmę? Poznaliśmy się kilka miesięcy temu. (D. l.mn.)

Poznaliśmy się kilka ………………... temu.

W ostatnich ………………... dużo pracowaliśmy.

Aż 5 tygodni urlopu? Nie za dużo na raz? W ostatnich miesiącach dużo pracowaliśmy. (Ms. l.mn.)

Jak długo pracowaliście nad tym projektem? Ciągnęło się to miesiącami. (N. l.mn.)

Ciągnęło się to ……………….... .

Kwartał to 3 ………………... .

Co to jest kwartał. Kwartał to 3 miesiące. (M. l.mn.)

Uwielbiam lato! Który to twój ulubiony miesiąc lata? (M. l.poj.)

Który to twój ulubiony ………………...?

To dzięki ostatnim ………………... .

Skąd masz więcej pieniędzy? To dzięki ostatnim miesiącom. (C. l.mn.)

Później się do tego zabiorę. Mija miesiąc za miesiącem… (M. l.poj., N. l.poj.)

Mija ………………... za ………………... …

Mamy 2 ………………... wakacji!

Nareszcie koniec roku szkolnego! Mamy 2 miesiące wakacji! (M. l.mn.)

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

TEKSTY nagrań

7

2f

Jak Państwo myślą, czy uda się przeżyć tydzień za 50 zł? Proszę obejrzeć eksperyment Aleksandry Szejnogi, która postanowiła to sprawdzić, a następnie zanotować.

Film: Czy dam radę przeżyć 7 dni, mając 50 zł? Hej wszystkim. Jestem Ola i dzisiaj rozpoczynam eksperyment, który będzie polegał na tym, że postaram się przez cały tydzień wydać nie więcej niż 50 złotych. Dzisiaj, pod względem niewydawania pieniędzy, chyba będzie łatwy dzień. Mam trochę pozostałości… znaczy sporo pozostałości z wczorajszego spaghetti, więc dziś zjem to samo. Jutro, chyba, jak zostanie mi jeszcze trochę mięsa, to zrobię sobie faszerowane cukinie. Mniam, mniam, mniam. Dzisiaj już raczej nie wydam żadnych pieniędzy, bo pada deszcz, nie mam ochoty nigdzie wychodzić, więc myślę, że niedługo będę mogła skreślić pierwszy dzień niewydawania pieniędzy. Dzień 2. Dzisiaj wydam trochę pieniędzy. Muszę iść wydrukować 2 kartki papieru, iść na pocztę, wysłać list i kupić coś na obiad. 6,47 wydałam na rzeczy spożywcze, 5,59 na folię aluminiową. Drukarnia kosztowała mnie 60 groszy, list – 5,95. W sumie wydałam 18 złotych i 61 groszy. Zostało mi 31 złotych, 39 groszy. Mamy dzień 3, a ja dzisiaj wydałam prawie wszystkie pieniądze. Nie byłam dzisiaj głodna, więc na śniadanie zjadłam, dosłownie, dwa wafle ryżowe i banana. W lodówce zostało mi 1 jajko i 2 banany. Pomyślałam, że świetnym pomysłem na obiad na przyszłe dni będzie zrobienie rosołu. Z reguły, jak robię rosół, robię go dużo. Rosół nie jest też drogi w przygotowaniu i jeżeli jest dobrze przechowywany, można go jeść przez kilka kolejnych dni. Zrobiłam dzisiaj zakupy na rosół i wydałam 21 złotych, 46 groszy. Kupiłam podudzie z kurczaka, makaron, włoszczyznę, cebulę, liść laurowy, ziele angielskie, pieprz czarny, goździki i Prince Polo. Zostało mi 9 złotych, 93 grosze. Dzisiaj na śniadanie zjadłam 2 wafle ryżowe. Wafle kupiłam jeszcze przed rozpoczęciem tego challenge’a, więc wafle uratowały moje śniadanie, bo oprócz tego miałam tylko 2 banany, które również zjadłam. Na obiad zjadłam rosół, który zrobiłam wczoraj. I zjadłam go z pozostałym makaronem, który mi został z paczki, którą kupiłam przy okazji robienia rosołu. Niestety, po wczorajszym jedzeniu rosołu i dzisiejszym, musiałam dzisiaj iść do sklepu i kupić nową paczkę makaronu, bo nie miałam już nic. Kupiłam najtańszy makaron, który kosztował mnie 2,30 i w sumie zostało mi 7,90. Dziś jest dzień 4. Chyba został mi 1 wafel ryżowy, ale kto się naje waflem? Na obiad, oczywiście, zjem rosół. Na kolację może też jeszcze wcisnę rosół. Mam w tym momencie taki mały kryzys. Aż odechciewa mi się jeść, szczerze mówiąc. Ja zabieram się do jedzenia rosołu. Znowu. Wczoraj, to znaczy niedziela, po zjedzeniu 7 lub 8 miski rosołu, pomyślałam, że potrzebuję czekolady. Co, biorąc pod uwagę, że niedziela bez handlu – było trudne. Z jednej strony mogłam jeszcze pociągnąć ten, ten…, to wyzwanie, ten eksperyment dzisiaj, to znaczy dnia 6, poniedziałku, 21 maja, jednak doszłam do wniosku, że nie da się. Nie warto. Pozostało mi 7 złotych do

podzielenia i na poniedziałek, i na wtorek, więc musiałabym zjeść… Jakimś cudem musiałabym przyrządzić coś za tylko 7 złotych, co jadłabym na śniadanie… na 2 śniadania, 2 obiady i 2 kolacje. I naprawdę długo biłam się ze sobą, czy kupić tę czekoladę, czy nie, bo jednak mogłabym bez niej wytrzymać, ale powiem wam coś, czego nie powiedziałam. Podczas jednego z tych dni… Który to był dzień? To chyba był dzień 3. Wydaje mi się, że to był dzień 3. Dostałam strasznej migreny i jestem całkiem pewna, że to była migrena związana z jedzeniem. Czułam się niedożywiona, głodna, nieszczęśliwa. Jedzenie powinno być przyjemnością. Każdy okruch jedzenia jest jak nuta smaku. A ja, przez te 5 dni tego wyzwania, myślałam o jedzeniu, jak o przykrym obowiązku, myśląc o tym, że okej, mam tylko rosół i muszę jeść ten rosół na śniadanie, obiad i kolację. Nie dość, że obrzydziłam sobie rosół, to, po drugie, jedzenie tego samego nie jest dobre. Rosół na śniadanie, jeżeli nie masz kaca, też wchodzi średnio. Podsumowując: czy da się, czy nie? Uważam, że się nie da. 50 złotych, to jest za mało. 80–100. Myślę, że 100, to już maksymalnie, by się dało. Ale gdybym nie miała już w zapasie jajek, które kupiłam jeszcze… które miałam jeszcze przed rozpoczęciem eksperymentu, gdybym nie miała zapasów makaronu, gdybym nie miała wafli ryżowych, to byłoby mi bardzo ciężko przeżyć na 50 złotych*. A co, jeżeli trzeba kupić leki? A co, jeżeli coś się stanie? Kolejny wniosek. Dzięki temu uświadomiłam sobie, jak naprawdę dużej rzeczy… dużej ilości rzeczy nie potrzebuję. Nie potrzebuję codziennie czekolady, batoników, słodyczy. Odmeldowuję się. Pozdrawiam was bardzo serdecznie. Mówiła do państwa Aleksandra Szejnoga. Idę jeść spaghetti carbonarę, w której sam boczek kosztował mnie 5,40.

lekcja

8

* potocyzm, poprawnie: przeżyć za 50 złotych

33

3e Czy można uniknąć konfliktów o pieniądze w związku? Młoda para – Magda i Janusz – wyraża swoje opinie na ten temat. Słuchając nagrania, proszę odpowiedzieć na poniższe pytania. Nagranie zostanie odtworzone dwukrotnie.

Magda Fiałkowska, nauczycielka angielskiego: Tak, wystarczy zasada: za wszystko płacimy razem. Zarabiamy podobnie, pensje wystarczają nam na podstawowe potrzeby: jedzenie, kino, impreza (rzadko), bilet miesięczny, zajęcia sportowe. Staramy się unikać pomocy rodziców, ale do końca nie jest to możliwe, jak np. w sytuacji naprawy kilkunastoletniego samochodu, w którym ciągle coś się psuje, albo większych zakupów. Rodzice finansują też studia podyplomowe Janusza na SGH. Janusz Mitko, pracownik działu marketingu w prywatnej firmie: Z oszczędzaniem jest ciężko, ale staramy się odkładać kilkaset złotych miesięcznie. W czasach studenckich każdy miał swoją kasę, jednak na wspólnych wyjazdach składaliśmy do portfela to, co mieliśmy i za to wspólnie żyliśmy. Od dwóch lat, od kiedy mieszkamy razem, mamy tylko jedną zasadę – prawie za wszystko płacimy razem. W zasadzie tylko telefony komórkowe i zajęcia sportowe każdy opłaca sobie sam. Nie mamy wspólnego konta i nie rozliczamy się za każde zakupy, płacimy trochę na wyczucie. Jeśli jednemu brakuje pieniędzy, to drugie płaci, i tyle. Ślub będzie dla nas ułatwieniem. Praktycznie nic się nie zmieni – założymy tylko wspólne konto, które uprości nam życie.

Telegram: @polskigram

„Polityka” 2003, nr 49

87

34

lekcja

8

3g Wypowiedzi pojedyncze. Proszę uważnie słuchać i zaznaczać właściwe odpowiedzi. Nagranie będzie odtworzone tylko jeden raz.

Przykład: Płaci pani kartą czy gotówką? 1. Przepraszam, gdzie jest najbliższy bank? 2. Chciałbym wymienić 100 euro na złotówki. 3. Dwanaście pięćdziesiąt. 4. Ile kilo? 5. Dziś za funta zapłacimy pięć złotych dwadzieścia groszy. 6. Jak możesz wydawać więcej niż zarabiasz?! 7. Wydaje mi się, że nie mam żadnych pieniędzy na koncie. 8. Nie mam przy sobie gotówki. Pożyczysz mi? 9. Jestem absolutnie pewny! 10. O Boże! Zgubiłam kartę kredytową!

KLUCZ do ćwiczeń 2b 1. C, 2. D, 3. B, 4. A, 5. B, 6. A, 7. C, 8. A, 9. A, 10. D, 11. D, 12. D 2c

liczba pojedyncza: miesiąca, miesiącowi, miesiąc, miesiącem, miesiącu, liczba mnoga: miesiącom, miesiące, miesiącach a) miesięcy, b) miesiącach, c) miesiąca, d) miesiącem, e) miesięcy 3c 1. miesiącu, pieniędzy, 2. pieniądze, 3. miesiące, pieniędzy, 4. pieniędzy, 5. miesięcy, miesiące, 6. pieniądza, 7. pieniędzmi 3d 1. domowych budżetów, 2. miesiące, 3. rodzice, 4. złotych, 5. cen 3e 1. Prawie za wszystko płacą razem, zarabiają podobnie, pensje wystarczają im na podstawowe potrzeby: jedzenie, kino, imprezy (rzadko), bilety miesięczne, zajęcia sportowe., 2. Rodzice opłacają studia Janusza na SGH., 3. Magda i Janusz starają się odkładać kilkaset złotych miesięcznie., 4. Mieszkają razem od dwóch lat., 5. Osobno płacą za telefony komórkowe i zajęcia sportowe., 6. Ślub praktycznie niczego nie zmieni w ich życiu, ale będzie dla nich ułatwieniem. Założą wtedy wspólne konto, które uprości im życie. 3g

mieć węża w kieszeni – być skąpym (wąż „zjada wszystkie pieniądze”, które się ma w kieszeni), obiecywać złote góry – obiecywać duże korzyści często bez możliwości spełnienia tych obietnic (góry mają być wypełnione złotem, ale są poza horyzontem)

1. b, 2. c, 3. b, 4. b, 5. a, 6. c, 7. b, 8. b, 9. a, 10. a 4a 1. a, 2. c, 3. b 4e

2f 1. Aleksandra będzie dzisiaj jeść wczorajsze spaghetti, jutro chyba (jeśli zostanie jej mięso) faszerowane cukinie. Nie planuje wydawać tego dnia pieniędzy., 2. Wydała: 6,47 PLN na artykuły spożywcze, 5,59 PLN na folię aluminiową, 60 groszy na druk, 5,95 PLN na list. W sumie wydała 18,61 PLN., 3. Wydała prawie wszystkie pieniądze: 21,46 PLN na zakupy na rosół., 4. Na śniadanie zjadła 2 wafle ryżowe i 2 banany, na obiad zjadła rosół. Kupiła paczkę makaronu i wydała 2,30 PLN., 5. Niczego nie kupiła. Nie wiadomo dokładnie, co Aleksandra zjadła piątego dnia – mówi: „po zjedzeniu 7 lub 8 miski rosołu…” – jednak nie wiemy, czy ma na myśli dzień piąty, czy wszystkie dni trwania eksperymentu., 6. Niczego nie kupiła, przerwała eksperyment. Mówi, że zostało jej 7 złotych. Z wcześniejszej wypowiedzi wynika, że 7,90 PLN., 7. Aleksandra nie mówi o tym, jak się czuje po eksperymencie, stwierdza tylko: „obrzydziłam sobie rosół”., 8. Według Aleksandry nie można przeżyć tygodnia za 50 złotych. Ewentualnie za 80–100 złotych., 9. Aleksandra zrozumiała, że nie potrzebuje wielu produktów, które spożywa na co dzień, np. słodyczy. 3a liczba pojedyncza: pieniądzowi, pieniądzem, pieniądzu, liczba mnoga: pieniędzy, pieniądze, pieniędzmi a) pieniędzmi, b) pieniądzach, c) pieniądze, d) pieniądzom, e) pieniądze

88

3b

1–3–5–2–4 4f moja ogólna opinia: według mnie; wydaje mi się, że; jestem przekonany, że, początek: zacznę od; na początku; na wstępie, argumentowanie: po pierwsze; po drugie; z jednej strony; z drugiej strony; po trzecie; co więcej; następnie; ponadto, zakończenie: kończąc; krótko mówiąc; reasumując; na zakończenie 4g 1. E, 2. C, 3. A, 4. D przygotowanie do egzaminu

I 1. a, 2. a, 3. c, 4. c, 5. a, 6. c, 7. b, 8. b, 9. c, 10. b II 1. drobnych, 2. przed, 3. oszczędzania, 4. sumę, 5. niewielkich, 6. uwagę, 7. przez III 1. c, 2. a, 3. c, 4. b, 5. c

Telegram: @polskigram

lekcja

9

Weźmy się do roboty

Cele • wyrażanie warunku i konsekwencji komunikacyjne Słownictwo • słownictwo ekonomiczne • Idiomy: jaka praca, taka płaca, żadna praca nie hańbi, bez pracy nie ma kołaczy, wyścig szczurów, wziąć się do roboty Gramatyka • zdania warunkowe i brak następstwa czasów i składnia w języku polskim • Powtórzenie: jeżeli masz, miałbyś, będziesz mieć Rozumienie • wiadomości ze słuchu • wywiad • film – Czym dla Polaków jest bogactwo i ile pieniędzy to dużo pieniędzy? Rozumienie • artykuły prasowe na temat polskich firm tekstów pisanych • Literatura: Józef Konrad Korzeniowski, Jądro ciemności (fragment) Mówienie • wyrażanie warunku i konsekwencji • uzasadnianie własnych poglądów Pisanie • streszczenie tekstu źródłowego z własnym komentarzem Mediacja • dyskusja w parach Część • pisanie egzaminacyjna

P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

Lekcję można rozpocząć od zabawy mającej na celu przypomnienie nazw zawodów i sprawowanych funkcji. Studenci lub nauczyciel kolejno podają definicję zawodu, a pozostałe osoby odgadują, o jaki zawód chodzi. Można poprosić, by na początku były to zawody zakończone w rodzaju męskim na spółgłoskę np. lekarz, nauczyciel, ­kierownik następnie zakończonych na -a, np. geodeta, poeta, sprzedawca, a na końcu takich zawodów, które w rodzaju męskim i żeńskim mają taką samą formę np. architekt, inżynier, kierowca, sędzia.

P ropozycja zadania domowego

5a

5b

Można poprosić studentów o przygotowanie i przedstawienie podobnego wywiadu / miniankiety ulicznej. Uczący się mogą albo napisać dialog/i, albo przygotować scenariusz i w parach lub małych grupach nagrać filmiki, które zaprezentują na zajęciach. 6a Przed wykonaniem tego ćwiczenia można porozmawiać ze studentami na temat tego, jak powinien wyglądać dobry list motywacyjny? Można zapytać o ich doświadczenia związane z ubieganiem się o pracę. Alternatywnie studenci mogą porozmawiać na ten temat w parach, a potem zrelacjonować wypowiedzi kolegi / koleżanki na forum.

7 Po wykonaniu tego ćwiczenia można poprosić studentów o wybranie oferty pracy i kandydata i przygotowanie dialogu kandydata z potencjalnym pracodawcą. Jako powtórzenie tematu można wykorzystać nagranie video z podręcznika PO POLSKU 2 (lekcja 3), w którym przedstawione są dwie rozmowy kwalifikacyjne. P owtórzenie materiału

9a

9b

9c

9d

Ćwiczenia te wraz z poprzedzającą je tabelą służą usystematyzowaniu sposobów wyrażania warunku i konsekwencji. Zagadnienie omówiono w podręczniku PO POLSKU 2 (lekcja 4 i 9). Warto zwrócić uwagę na różnicę struktury i znaczenia w zdaniach warunkowych: tryb warunkowy versus czas przyszły: Gdybym był bogaty, nie musiałbym pracować. / Jeśli będę bogaty, nie będę musiał pracować. P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

9d

Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić zabawę językową. Nauczyciel daje studentom kartkę, na której każda osoba napisze tylko pół zdania w trybie warunkowym. Po jego napisaniu zagina się kartkę tak, aby tekst nie był widoczny dla osoby następnej. Należy ustalić, że co druga osoba pisze początek zdania. Warto nakierować studentów na tematykę związaną z lekcją, podając przykład: Gdyby nie trzeba było pracować, to… / Gdyby wszyscy ludzie pracowali o połowę mniej, to… Na koniec na forum studenci lub nauczyciel czytają całe zdania. Zabawę można przeprowadzić dwa razy, za drugim razem zdania napisane są w czasie przyszłym: Jeśli jutro dostanę fantastyczną propozycję pracy, to… / Jeśli w przyszłości ludzie będą pracować o połowę mniej, to… . Po wykonaniu tego ćwiczenia można także przeprowadzić grę GDYBYŚ i POD WARUNKIEM. 10a Przed przeczytaniem listu można podzielić grupę na dwulub trzyosobowe zespoły. Każdy z nich otrzyma kartkę z krótkim fragmentem listu (2–3 linijki). Na podstawie przeczytanego fragmentu studenci próbują odgadnąć: kim jest osoba, która pisze list, do kogo jest on skierowany, jaka jest jego treść. Następnie na forum studenci wymieniają się informacjami. Najważniejsze z nich wraz z hipotezami uczących się można zapisać na tablicy. P rzygotowanie do egzaminu I I i I I I

Przed wykonaniem tego zadania warto przedstawić studentom typowe wyrażania występujące w streszczeniu z komentarzem własnym, takie jak np.: Na początku artykułu znajdujemy informację na temat…, W drugim akapicie autor porusza kwestię…, Na końcu tekstu czytamy o…, Moim zdaniem…, Według mnie…, Po pierwsze…, Po drugie…, Z jednej strony…, Z drugiej strony…, ponieważ, gdyż, zatem, natomiast itp.

Telegram: @polskigram

89

M ateriały dodatkowe

NOTATKI

Gra GDYBYŚ

nauczyciela

Opis gry

Celem gry jest powtórzenie / ćwiczenie trybu warunkowego.

lekcja

9

Nauczyciel rozdaje skserowane wcześniej formularze studentom. Prosi, aby zadali wybrane przez siebie pytania osobom z grupy. Następnie studenci prezentują na forum grupy odpowiedzi, które usłyszeli. Nauczyciel może poprosić o prezentację najbardziej niesamowitych, najzabawniejszych, najbardziej oryginalnych odpowiedzi. Cztery ostatnie pytania studenci formułują sami. Można zasugerować im, że powinny być związane z tematyką lekcji. Gra POD WARUNKIEM Opis gry

1. Celem gry jest powtórzenie / ćwiczenie zwrotów wyrażania warunku i konsekwencji. 2. Grę można przeprowadzić w parach lub w małych grupach. 3. Grę należy skopiować, pociąć i ułożyć na stole tekstem do dołu na dwóch stosikach lub w dwóch miejscach: w jednym znajdują się karteczki ze spójnikami, w drugim słowa i wyrażenia. 4. Student losuje dwie karteczki ze słowami i wyrażeniami i jedną ze spójnikiem. Musi ułożyć zdanie, w którym wykorzysta przynajmniej jedno słowo lub wyrażenie i jeden spójnik. Jeśli to językowo możliwe, warto spróbować ułożyć zdanie ze wszystkich wyrazów. 5. Gra kończy się po wylosowaniu wszystkich karteczek. W trakcie gry studenci mogą zapisywać najciekawsze, najśmieszniejsze lub najtrudniejsze zdania, a na koniec przedstawić je na forum.

90

Telegram: @polskigram

GDYBYŚ (lekcja 9)

Co byś zrobił / zrobiła, gdybyś…

Imię

Odpowiedź

1. … był kobietą / była mężczyzną?

2. … miał / miała milion euro na koncie?

3. … był / była szefem Googla?

4. … był Polakiem / była Polką?

5. … miał / miała czapkę niewidkę? 6. … umiał / umiała czytać w ludzkich myślach? 7. ... cofnął / cofnęła się 10 lat w swoim życiu? 8. … miał / miała własny pałac? 9. … spotkał / spotkała swojego Anioła Stróża? 10. … potrafił / potrafiła podróżować w czasie? 11. … był sławny / była sławna?

12.

13.

14.

15. Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

POD WARUNKIEM (lekcja 9)

więc

dlatego, że

zależy od

pod warunkiem, że

i dlatego

więc

ponieważ

to zależy od tego, czy

pod warunkiem, że

i dlatego

więc

bo

zależy od

pod warunkiem, że

i dlatego

więc

gdyż

to zależy od tego, czy

pod warunkiem, że

i dlatego

więc

dlatego

zależy od

pod warunkiem, że

i dlatego

spóźnić się do pracy

pracować ponad siły

najlepiej gdy praca jest pasją

dobra praca

atmosfera w pracy

nowa praca

dobre zarobki

koledzy z pracy

bez pracy nie ma kołaczy

pracuję od rana do wieczora

założyć firmę

prowadzić działalność gospodarczą

porozmawiać z szefem

żadna praca nie hańbi

zasiłek dla bezrobotnych

mam dużo roboty

jesteśmy przepracowani

satysfakcja z pracy

realizować się w pracy

przejść na emeryturę

emerytura

stanowisko

wykształcenie

list motywacyjny

CV

ubiegać się o pracę

złożyć wypowiedzenie

podwyżka

delegacja

szef / szefowa

pracodawca

zapracowany

pracoholizm

dopracować

zwolnić kogoś z pracy

obowiązek

obowiązkowy

rzetelny

pracowity

leniwy

związki zawodowe

dobry zawód

profesjonalny

praca zdalna

fachowiec

robić karierę

awansować

mieć dużo roboty

staż

praktyka

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

TEKSTY nagrań 8

5a

Proszę obejrzeć pierwszą część sondy ulicznej (do 1:25 min), a następnie zaznaczyć kolejność, w jakiej poniższe wypowiedzi pojawiają się w video.

5b

Proszę obejrzeć drugą część sondy ulicznej (od 1:26 min), a następnie zaznaczyć kwoty zarobków, które przechodnie definiują jako „dużo pieniędzy” / duże miesięczne wynagrodzenie. Film: Sonda uliczna: Czym dla Polaków jest bogactwo i ile pieniędzy to DUŻO pieniędzy? 8

Cześć, jesteśmy dzisiaj w centrum Warszawy, żeby zapytać przechodniów, czym jest dla nich bogactwo i ile pieniędzy to dużo pieniędzy. Prezenterka: Czym jest dla pana bogactwo? Mężczyzna 1: Czymś, czego nie mam. M2: Bogactwo? Największy status materialny. Kobieta 1: Kłopotem. P: Dlaczego? K1: No… trzeba strasznie się martwić, co z nim zrobić, z tym bogactwem. Jak je chronić, na przykład. K2: Bogactwo, to klęska. P: Dlaczego? K2: Bo pieniądze nie dają szczęścia. Można mieć wszystko, pieniądze, ale jak się nie ma rodziny, nie ma… to pieniądze nie dają szczęścia. M3: No, jeśli stać nas na wszystkie potrzeby, łącznie z takimi potrzebami luksusowymi, które nie są dla nas niezbędne do życia, ale po prostu dla czystej zabawy, albo żeby się pochwalić, albo żeby po prostu mieć poczucie wyższej wartości. M4: Bogactwo? To jest zarówno posiadanie odpowiednich umiejętności, odpowiedniej wiedzy, jak i również no pewnej bazy finansowej, o tak bym powiedział. M5: Ojejku, bogactwo jest stanem, w którym mamy tyle pieniędzy, że możemy kupić sobie, co tylko chcemy i w zasadzie nie zastanawiamy się nad konsekwencjami. K3: Kurczę, a w sumie dla mnie bogactwem są chyba relacje i przyjaciele. P: A ile pieniędzy, to dużo pieniędzy? M3: Jestem studentem i dostaję od rodziców 1,5 tysiąca, i myślę, że jakbym zarabiał 5 tysięcy, to bez takich wydatków, jak dom czy rodzina, to byłoby zdecydowanie więcej, niż potrzebuję. K4: Pewnie jest tak, że ile by nie było, to i tak jest za mało tych pieniędzy. Czym więcej, tym chyba gorzej. P: A jakbyś miała podać miesięczną sumę, takie widełki? K4: Miesięczną… to tak z piątka by wystarczyła na miesiąc. K5: Myślę, że 5 tysięcy, to bardzo dużo. M2: Około 24 tysięcy miesięcznie. To jest… to jest… po prostu mając więcej pieniędzy, nie jest się bardziej szczęśliwym. M4: W polskich warunkach? Dużo pieniędzy, to myślę, że tak pułap zaczynałby się od 10, 15 tysięcy. O tak, to uważam, że to już jest duża kwota jak na warszawskie warunki. K6: Pół miliona to już jest dużo. P: A miesięcznie? K6: Miesięcznie? No ja zarabiam bardzo mało, tak, że każda kwota pieniędzy powyżej 5 tysięcy miesięcznie dla mnie to jest bardzo dużo.

M6: Na głowę liczmy od 3 do 4. M7: Tyle, żeby dało się wyżyć i jeszcze, żeby można było coś odłożyć albo zostawić na jakieś dodatkowe wydatki. M1: Z 5 tysięcy? M5: Ja ile chciałbym? W sensie, ile by mnie satysfakcjonowało, tak? Nie wiem, z 10 tysięcy? P: A ile pieniędzy, to dużo pieniędzy? K2: Milion. P: A miesięcznie? K2: 3 i pół. P: Miliona? K2: Niech będzie. K7: Niech mój pracodawca tego nie słyszy może, ale tak, mnie się wydaje, że tak powyżej 5 tysięcy na początek, ale potem, nie wiem, dycha byłoby idealnie, ale bądźmy realistami. K8: No to ja obliczyłam, że mnie by tak 10, ale nie na początek, ale w ogóle. To by było dla mnie spoko. Tylko że, niestety, że 10 tysięcy wiąże się z tym, że pewnie bym nie wychodziła z pracy, więc z drugiej strony tak… P: Może będziecie miały swoje gabinety? K7: Może mąż będzie zarabiał tyle. K8: No ale bogactwo męża, to nie moje bogactwo. K7: Zależy jaki mąż. P: Zależy od umowy przedślubnej. K8: To możemy już zakończyć? P: Dziękuję bardzo. Proszę wysłuchać wywiadu z panem Sebastianem Nowakiem, a następnie wybrać właściwe informacje. Dziennikarz: Rozmawiamy dzisiaj z panem Sebastianem Nowakiem, restauratorem, który postanowił w Warszawie stworzyć alternatywę dla zagranicznych fast foodów – lokal z polskimi daniami na telefon. Dzień dobry panie Sebastianie, proszę opowiedzieć, skąd ten pomysł. Sebastian Nowak: W dzisiejszych czasach, zwłaszcza w wielkich miastach w korporacjach, mało kto ma czas na godzinny lunch w restauracji. Oczywiście wzorowałem się na fast ­foodach, ale myślałem o stworzeniu własnego modelu i o zaproponowaniu klientom zdrowego, polskiego jedzenia. Moim celem było stworzenie restauracji tylko z jedzeniem na wynos, gdzie będzie szybko, tanio, smacznie, zdrowo i z dowozem do domu lub do biura. Jak wiemy, wielu ludzi pracuje teraz z domu, to nie znaczy, że mają czas, aby ugotować obiad. Często też mieszkają w miejscach, gdzie nie ma dużego wyboru restauracji. D: Dla zainteresowanych słuchaczy, pana restauracja mieści się przy ulicy Hożej w Warszawie, nazwał ją pan Jadalnia. Skąd taka nazwa? SN: To proste, polskie słowo, nazwa miejsca, w którym jemy. Lubię prostotę. D: Co można zjeść w Jadalni? SN: Naleśniki, gołąbki, pierogi i inne polskie dania. Wiele miejsc w Warszawie specjalizuje się w zagranicznych wynalazkach kulinarnych typu pizza, frytki, chińszczyzna, hamburgery. My specjalizujemy się w daniach opartych na staropolskim przepisie. Można je zjeść na miejscu, chociaż nie mamy wielu stolików, wziąć na wynos albo zamówić do domu lub do biura. D: W jaki sposób działa restauracja? Zamawiacie gotowe dania u producenta i odgrzewacie je przed dostawą? SN: Absolutnie nie! Wszystkie dania powstają na piętnaście

35

lekcja

9

8

Telegram: @polskigram

93

lekcja

9

minut przed transportem. Wszystkie są świeże i bez konserwantów. Nie oferujemy mrożonych ani odgrzewanych dań! D: Och, to fantastycznie! Świeży, pachnący obiad jak w domu! A jaki macie asortyment, tradycyjny? SN: Tak oczywiście oferujemy tradycyjne pierogi, gołąbki lub naleśniki z mięsem, z kapustą i z grzybami, ale i mniej banalne z soczewicą lub z boczkiem, z jagodami albo ze śliwkami, z serami i ze szpinakiem. Są też gigantyczne, półkilowe naleśniki, zupy, sałatki, surówki i sosy. D: Fantastycznie! A jeśli można zapytać, jak rozwija się pana biznes? Czy opisałby pan to przedsięwzięcie jako sukces? SN: Absolutnie tak! W ciągu kilku miesięcy Jadalnia zdobyła stałych klientów. 80% zamówień składają firmy, reszta to klienci prywatni. Dziennie mamy od stu do dwustu zamówień, co oznacza, że interes idzie naprawdę nieźle! D: Ogromne gratulacje! Ale przypuszczam, że konkurencja nie śpi. Polskie dania na wynos to prosty, genialny pomysł, ale też bardzo łatwy do skopiowania. Jakie ma Pan plany na przyszłość? SN: Moją ambicją jest kultywowanie w Polsce mody na polskie dania. Chciałbym żebyśmy wybierali je częściej, bo są zdrowsze niż fast foody. D: Dziękujemy bardzo za rozmowę i zapraszamy wszystkich na polskie dania do Jadalni przy ulicy Hożej w Warszawie. Do widzenia! SN: Zapraszamy też do składania zamówień, dostarczymy pyszne gołąbki, pierogi lub naleśniki do domu. Dziękuję za rozmowę, do widzenia.

9d 1. nad – pod, 2. zrobiłbyś – zrobił, 3. napisaliśmy – napisali, 4. bo, 5. na – od 10a Autorka pisze list w marcu 2020 roku z Londynu pogrążonego w pandemii koronawirusa., Autorka listu jest współautorką tego podręcznika, przyjechała do Anglii w 2010 i mieszka tam z rodziną. Obecnie pracuje jako psycholog i psychoterapeuta., Oprócz pracowników kluczowych (służba zdrowia, dostawcy żywności, policja itd.) wielu ludzi jest w samoizolacji., Personel pozamykanych na czas pandemii zakładów usługowych pewnie straciłby pracę, gdyby nie system pomocy rządowej., Praca z domu to trudne zadanie, zwłaszcza gdy ma się rodzinę., Szkoły i uniwersytety są pozamykane., Dzieci i studenci uczestniczą w zajęciach online., Rodziny są zamknięte na małej przestrzeni i często sfrustrowane brakiem ruchu, kontaktów z ludźmi i ograniczeniem prywatności., Autorka myśli, że po zakończeniu pandemii gospodarka będzie słaba i możliwy jest kryzys finansowy., Ma nadzieję, że kryzys powoli przeminie., Autorka pisze także o swoich dalszych obawach i nadziejach dotyczących przyszłości np. liczy na to, że pewne zawody nigdy nie przeniosą się do sieci, a fizycznego kontaktu z drugim człowiekiem nie zastąpi sztuczna inteligencja. 10b 1. N, 2. N, 3. P, 4. N, 5. P, 6. P, 7. N, 8. P, 9. N, 10. P

KLUCZ do ćwiczeń 4 1. a, 2. b, 3. a, 4. c, 5. b 5a 2–7–6–3–4–5–1 5b pięć tysięcy, dziesięć tysięcy, piątka na miesiąc, dwadzieścia cztery tysiące, dycha, milion, od trzech do czterech tysięcy

10c b. możliwość zdalnej pracy kilka razy w tygodniu, zatrudnianie pracowników przynosi oszczędności finansowe, pracodawcy mogą naciskać, abyśmy pracowali z domu codziennie, to doskonała perspektywa dla ludzi, którzy chcą pracować, ale są niepełnosprawni lub chwilowo unieruchomieni, c. zmniejszenie dyskryminacji: przestaniemy zwracać uwagę na wiek, płeć, przynależność etniczną albo orientację seksualną pracowników, liczyć się będą tylko ich umiejętności, d. zmniejszenie kosztów wynajmu dla pracodawców, możliwość częściowej pracy z domu, zmniejszenie dyskryminacji, e. warunki pracy – jeśli pracodawcy będą naciskać na obowiązek pracy zdalnej, kontakty międzyludzkie – jeśli praca całkowicie przeniesie się do domu przygotowanie do egzaminu

6a List motywacyjny – co to takiego?, Podstawowe elementy listu motywacyjnego., Wstęp, rozwinięcie i zakończenie., Jak napisać list, czyli wskazówki techniczne. 6b 1. a, 2. a, 3. b, 4. a, 5. b, 6. b, 7. a 8 1. c, 2. c, 3. b, 4. c, 5. a, 6. b 9c

94

1. c, 2. e, 3. a, 4. b, 5. d

I Kilka lat temu franczyza nie była w Polsce popularna, teraz się to zmienia., Na zasadzie franczyzy działają w Polsce m.in. McDonald’s, Yves Rocher, cukiernie A. Blikle, sklepy obuwnicze „U Szewczyka” oraz pijalnie i sklepy z kawą „Pożegnanie z Afryką”., Na polskim rynku działa obecnie ponad 70 firm franczyzowych., By założyć swoją firmę, nie trzeba mieć więcej niż 50 tys. złotych., Obecnie franczyza rozwija się w Polsce głównie w sektorze usług i handlu., Wysokości inwestycji w działalność franczyzową może wynosić od 3,5 tysiąca złotych (Niebieski Słoń – produkcja personalizowanych książeczek dla dzieci) do 350 tys. złotych (supermarket spożywczy Intermarche).

Telegram: @polskigram

lekcja

10

Powtórzenie

Cele lekcji • powtórzenie materiału • przygotowanie do egzaminu certyfikatowego

36

1

TEKSTY

KLUCZ

nagrań

do ćwiczeń

Proszę uważnie wysłuchać tego nagrania i zaznaczyć poprawne odpowiedzi. Nagranie zostanie odtworzone jednokrotnie.

Przykład: Potrzebna jest karta kredytowa i paszport! 1. Dzień dobry, Kaczor i Spółka, w czym mogę pomóc? 2. Czy możemy przejść na ty? 3. W grudniu zawsze mamy mnóstwo papierkowej roboty na koniec roku. 4. Przykro mi, ale tutaj nie można ładować telefonu. 5. Czy zajmują się państwo naprawą wszystkich modeli ­tabletów? 6. Dzień dobry, ile kosztuje wymiana rozbitej szybki w najnowszym modelu iPhona? 7. Jasne, spróbuję ci zainstalować to oprogramowanie, ale nie obiecuję, że mi się uda, bo nigdy wcześniej tego nie robiłam. 8. Będę ci bardzo wdzięczna, jeśli rzucisz na to okiem, nie mam pojęcia, dlaczego moje bezprzewodowe słuchawki nie łączą się ze smartfonem. 9. Ścinamy jak zwykle i robimy pasemka blond czy balejaż? 10. Jaki jest dzisiejszy kurs sprzedaży euro? 11. Od czasu pandemii nie przyjmujemy płatności gotówką. 12. Będę na sto procent, nie chcę przegapić tej konferencji. 13. Wpadnij do mnie na kawę, kiedy następnym razem będziesz w Poznaniu! 14. Gdybym wiedziała, że tak to się skończy, nigdy nie zdecydowałabym się na tą inwestycję. 15. Pożyczę ci tę sukienkę, ale pod warunkiem, że ją oddasz do pralni po koncercie.

37

2

Mam nadzieję, że nasi rolnicy zainteresują się eksportem swoich produktów na rynki wschodnie. – Kiedy program dla rolnictwa będzie zrealizowany? – Jak zwykle wszystko zależy od pieniędzy. Ale jest to jeden z naszych priorytetów. – Dziękuję serdecznie za rozmowę. – Dziękuję.

Proszę wysłuchać wywiadu radiowego z prezydentem miasta Janem Nowackim i wybrać właściwą odpowiedź.

– Dzień dobry Państwu. Rozmawiamy dzisiaj z prezydentem miasta, panem Janem Nowackim. – Witam Państwa. – Proszę nam powiedzieć, jak zmieniła się sytuacja ekonomiczna w naszym rejonie w ostatnich miesiącach. – W zeszłym roku inwestorzy zachodni bardziej byli zainteresowani naszym rejonem niż w latach poprzednich, więc jest to dobry znak. Z kilkoma koncernami już wynegocjowaliśmy kontrakty. Jeżeli duże firmy otworzą tu swoje fabryki, będzie szansa na zmniejszenie bezrobocia nawet o kilka procent. – A co z rolnictwem? – Przygotowaliśmy program restrukturyzacji dla rolnictwa.

1 1. c, 2. b, 3. a, 4. b, 5. a, 6. b, 7. b, 8. b, 9. a, 10. b, 11. c, 12. a, 13. c, 14. a, 15. b 2 1. b, 2. a, 3. b 3 5 – 6 – 8 – 10 – 2 – 9 – 3 – 11 – 1 – 7 – 4 4 1. a, 2. b, 3. b, 4. b, 5. a 5 1. ma ręce pełne roboty., 2. siedzi z założonymi rękami., 3. obiecuje złote góry., 4. ma węża w kieszeni., 5. ma wiedzę w małym palcu., 6. nie kiwnie palcem., 7. żadna praca nie hańbi., 8. załatwia coś od ręki. 6 a) 1. męża, 2. Antoniego, 3. męża, 4. Antoniego, 5. wężem, 6. Jerzym, 7. pieniądzach, 8. miesięcy, 9. Jerzym, 10. mężowi, 11. Antoniemu, 12. Jerzym, 13. wężami, 14. wężowi, 15. Jerzemu, 16. Antoniego, 17. wężom b) 1. pieniędzy, 2. pieniądze, 3. pieniądzom, 4. pieniędzmi c) 1. znajomym, 2. miesięcy, 3. znajomymi 7 a) Przed trzema miesiącami obroniłem / obroniłam pracę doktorską., b) Siedem miesięcy temu przeprowadziłem / przeprowadziłam się do dużego miasta., c) Od kilku lat biorę urlop tylko w miesiącach letnich., d) Rok na Merkurym równa się ziemskim trzem miesiącom.

95

Telegram: @polskigram

8 rzeczownik: zatrudnienie, zwolnienie, wynagrodzenie, urząd / urzędnik / urzędowanie, załatwianie, naprawa, oszczędność / oszczędności / oszczędzanie przymiotnik: pieniężny, miesięczny, tygodniowy, zawodowy, podatkowy, bezrobotny, profesjonalny

NOTATKI

9 lekcja

10

1. Nie zawiozłam cię na lotnisko, bo nie miałam samochodu., 2. Przeprowadzę się bliżej centrum pod warunkiem, że dostanę tę pracę., 3. Kupiłbym mleko, gdybym wiedział, że się skończyło., 4. Nie zdałam dobrze egzaminu, bo nie zaczęłam się uczyć tydzień wcześniej., 5. Odbiorę laptopa z serwisu, jeśli wytłumaczysz mi, jak tam dojechać., 6. Odebrałbym laptopa, gdybyś wytłumaczył mi, jak dojechać do serwisu., 7. Pomogę ci przygotować prezentację pod warunkiem, że będę miała czas. 10 1. Gdyby, 2. jeśliby, 3. Ponieważ, 4. dlatego, że, 5. bo / ponieważ, 6. więc, 7. pod warunkiem, że, 8. zależało od, 9. czy, 10. i dlatego

PROJEKT kampania antykorupcyjna

Cele dydaktyczne: powtórzenie słownictwa z lekcji 6–9, rozwijanie sprawności rozumienia tekstu pisanego, mediacji i pisania, autorefleksja, wdrożenie do autonomii. Realizacja projektu: Projekt można przeprowadzić na jednych, dwóch lub trzech kolejnych zajęciach. Przebieg: Nauczyciel dzieli grupę na kilkuosobowe zespoły. Alternatywnie studenci sami decydują o podziale. Inny sposób to praca autonomiczna (np. jako obowiązkowe zadanie domowe lub projekt semestralny, których wykonanie bierze się pod uwagę przy wystawianiu oceny końcowej). Opis: Zadaniem zespołów jest stworzenie kampanii antykorupcyjnej obejmującej urzędy i rynek usług. Informacja dodatkowa: Po zaprezentowaniu wyników swojej pracy studenci mogą pisemnie odpowiedzieć na pytania z formularza uczestnika projektu. Alternatywnie nauczyciel może na forum porozmawiać z nimi o ich wrażeniach i wnioskach z pracy nad projektem.

96

Telegram: @polskigram

nauczyciela

Projekt KAMPANIA ANTYKORUPCYJNA (lekcja 10)

ETAPY PROJEKTU: • Stworzenie banku słów i zwrotów (przejrzenie lekcji 6–9 i wypisanie potrzebnego słownictwa, poszukanie stron internetowych podobnych kampanii i zrobienie notatek z wyrażeniami, które będą przydatne w projekcie). • Wymyślenie nazwy kampanii i określenie, z jakich funduszy będzie finansowana. • Zaplanowanie poszczególnych etapów kampanii oraz tego, w jakich urzędach i/lub w jakim sektorze usług zostanie ona przeprowadzona. • Napisanie ogłoszenia o poszukiwaniu pracowników / wolontariuszy / praktykantów zatrudnionych dla celów przeprowadzenia w kampanii. • Przedstawienie CV idealnego kandydata lub kandydata, który nie ma szans być zatrudnionym do pracy w tej kampanii.

FORMULARZ UCZESTNIKA PROJEKTU Biorąc udział w projekcie KAMPANIA ANTYKORUPCYJNA, •

poznałem / poznałam następujące polskie strony internetowe:

.................................................................................................................................................................. •

z tych stron dowiedziałem / dowiedziałam się, że:

.................................................................................................................................................................. •

na stronach tych najtrudniejsze do zrozumienia było dla mnie:

.................................................................................................................................................................. W projekcie najwięcej czasu zajęło nam: .................................................................................................................................................................. Najłatwiejsze było natomiast: .................................................................................................................................................................. Inne uwagi: ..................................................................................................................................................................

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

lekcja

11

Polityka? To mnie nie interesuje!

Cele • wyrażanie ważności, obojętności i dystansu komunikacyjne Słownictwo • życie polityczne w Polsce • Idiomy: rządy silnej ręki, poprawność polityczna, okrągły stół, wotum zaufania Gramatyka • odmiana rzeczownika rząd i składnia • składnia zdania z podmiotem w dopełniaczu Rozumienie • wypowiedzi na temat ważności polityki w naze słuchu szym życiu • film – Komunikat Państwowej Komisji Wyborczej Rozumienie • definicja lewicy i prawicy tekstów pisanych • wypowiedzi dotyczące przekonań politycznych • Literatura: Leszek Kołakowski, Mini wykłady o maxi sprawach (fragment) Mówienie • zaangażowanie w życie polityczne i społeczne w Polsce Pisanie • podsumowanie ankiety • ogłoszenie, zaproszenie, gratulacje Mediacja • propozycja wykorzystania budżetu obywatelskiego • dyskusja o poprawności politycznej Część • pisanie egzaminacyjna

P ropozycja zadania domowego

6a

W ćwiczeniu podano wyrażenia potrzebne do sporządzenia opisu systemu politycznego. Warto zachęcić studentów, aby w swoim tekście wykorzystali wszystkie lub większość z zaproponowanych zwrotów. Można też zasugerować, aby pisząc zadanie, studenci skorzystali z internetu. 7a Po wykonaniu tego ćwiczenia można zachęcić studentów do opracowania własnych programów wyborczych według zagadnień podanych w punktach a–d. Można także przeprowadzić grę DEBATA PRZEDWYBORCZA. P ropozycja zadania domowego

7e

Ćwiczenie to można zadać jako pracę domową. Wcześniej jednak studenci powinni zrobić notatki z przeprowadzonych dyskusji. M ateriały dodatkowe

Gra Debata przedwyborcza

Opis gry

Celem gry jest utrwalenie słownictwa związanego z polityką i powtórzenie czasu przyszłego w aspekcie niedokonanym i dokonanym. Gra umożliwia wykorzystanie słownictwa związanego z polityką, a także użycie czasu przyszłego, aspektu dokonanego i niedokonanego.

P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

Warto wyjaśnić studentom zasady pisowni małą i dużą literą (Sejm i Senat (Rzeczypospolitej Polskiej) versus sejm elekcyjny, marszałek sejmu). Alternatywnie można poprosić ich, aby sami poszukali w internecie lub w słowniku odpowiedniej reguły. Pomocna może być tu internetowa Poradnia Językowa PWN. 1 Można polecić studentom wymyślenie kilku tytułów prasowych, które wzbudziłyby ich zainteresowanie. Następnie prosimy o ich zaprezentowanie na forum grupy. Pozostałe osoby mają ustosunkować się do tych tytułów. Powinny powiedzieć, czy są one dla nich interesujące czy nudne. A może obojętne. Jest to dobry wstęp do realizacji funkcji komunikacyjnej przewidzianej w lekcji. 3 Przed wykonaniem tego ćwiczenia można przeprowadzić grę CZY TO PRAWDA? Studenci mogą na arkuszach papieru A3 narysować podobny schemat, jak ten zaprezentowany w książce. Ma on prezentować podział władzy w ich krajach. Następnie nauczyciel może je powiesić na tablicy i zachęcić studentów do dokonania porównania poszczególnych systemów.

Proszę podzielić studentów na trzy grupy. Jedna z grup ma reprezentować partię prawicową, a druga lewicową. Można zaproponować nazwy tych partii. Partie te startują w wyborach parlamentarnych i muszą przekonać wyborców do swoich postulatów. Trzecia grupa to publiczność lub potencjalni wyborcy, którzy będą zadawać pytania przedstawicielom obydwu partii. Przedstawiciele partii będą odpowiadać na pytania publiczności związane z: a) pracą i polityką socjalną – jakie propozycje mają dla bezrobotnych, – jakie propozycje mają dla emerytów i rencistów, b) edukacją – jakie propozycje mają dla studentów, – dla rektorów szkół wyższych i dyrektorów innych szkół, c) sytuacją kobiet – jakie propozycje mają dla kobiet dyskryminowanych w pracy, – jakie propozycje mają dla kobiet na urlopach macierzyńskich, d) przedsiębiorczością – czy obniżą podatki. Na koniec grupa wyborców może podsumować debatę. Proponuje się podać wszystkie „za” i „przeciw” programów obydwu partii.

98

Telegram: @polskigram

NOTATKI

Gra CZY TO PRAWDA?

Opis gry

1. Celem gry jest wprowadzenie / ćwiczenie słownictwa związanego z tematyką lekcji.

nauczyciela

2. Grę można przeprowadzić w parach lub małych grupach. 3. Nauczyciel kopiuje i rozdaje ankiety. Studenci rozmawiają w parach i decydują, czy zawarte w ankiecie zdania to prawda. 4. Na koniec nauczyciel może rozdać klucz i omówić na forum odpowiedzi studentów. Gra WAŻNE / NIEWAŻNE

lekcja

11

Opis gry

1. Celem gry jest powtórzenie / ćwiczenie wyrażania ważności i obojętności. 2. Grę można przeprowadzić w parach lub małych grupach. 3. Grę należy skopiować i pociąć, a powstałe karty ułożyć w stosiku. 4. Student czyta zdanie na karcie, zwracając się do innej osoby, która musi utworzyć zdanie przeczące, na przykład: Student 1: To dla mnie ważne. Student 2: A dla mnie nie. / A dla mnie to nie jest ważne. Student 2: Jest mi to obojętnie. Student 3: A mnie nie. / A mnie to nie jest obojętne. Student 3: To nieistotne. Student 4: A właśnie, że to jest istotne. Dla ułatwienia karty ze zdaniami wyrażającymi ważność i obojętność mają różne tło. Jeśli student utworzył poprawną formę, zachowuje kartę, jeśli nie, kartę kładzie się na sam dół stosiku. Nauczyciel lub studenci mogą wcześniej napisać poprawne formy na drugiej stronie kart, w ten sposób uczestnicy mogą sami sprawdzać poprawność swoich odpowiedzi. 5. Gra kończy się, gdy na środku nie ma już kart. Wygrywa osoba, która zebrała ich najwięcej.

99

Telegram: @polskigram

CZY TO PRAWDA? (lekcja 11)

0. Sejm i Senat są wybierane co cztery lata. 1. Sejm i Senat są wybierane w wyborach powszechnych. 2. Poseł jest wybierany do Senatu. 3. Senator to członek Senatu. 4. Wybory prezydenckie są organizowane co pięć lat. 5. Jeżeli Sejm zostanie rozwiązany, Senat może funkcjonować. 6. Ustawa przyjęta przez Sejm może być odrzucona przez Senat. 7. Ustawa przyjęta przez Sejm nie jest analizowana przez Senat. 8. Konstytucja jest nazywana ustawą zasadniczą. 9. Parlament jest władzą ustawodawczą. 10. Rząd i prezydent to władza wykonawcza. 11. Szef partii zostaje automatycznie premierem po wygraniu wyborów. 12. Koalicja i opozycja to jest to samo. Oto informacje potrzebne do rozwiązania ćwiczenia dotyczącego życia politycznego w Polsce. • Skład Sejmu i Senatu wybierany jest co 4 lata. • Są to wybory powszechne. • Poseł jest wybierany do Sejmu. • Senator to członek Senatu. • Wybory prezydenckie są organizowane co 5 lat. • Jeżeli Sejm zostanie rozwiązany, Senat nie może funkcjonować. • Ustawa przyjęta przez Sejm może być odrzucona przez Senat. • Ustawa przyjęta przez Sejm jest analizowana przez Senat. • Konstytucja jest nazywana ustawą zasadniczą. • Parlament jest władzą ustawodawczą. • Rząd i prezydent to władza wykonawcza. • Po wygraniu wyborów szef zwycięskiej partii nie zostaje automatycznie premierem. • Koalicja i opozycja to nie to samo. Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

WAŻNE / NIEWAŻNE (lekcja 11)

To dla mnie ważne.

Jest mi to obojętne.

To dla mnie ważny temat.

Wszystko mi jedno.

To mnie bardzo interesuje.

To nieważne.

Ta sprawa mnie (bezpośrednio) dotyczy.

To nie mój problem.

To nie jest mi obojętne.

Mnie to nie interesuje.

To dla mnie istotne.

W ogóle mnie to nie obchodzi.

Interesuje mnie to.

Dla mnie ten temat nie jest ważny.

To bardzo ważne.

Ten temat mnie nie dotyczy (osobiście).

To także mój problem.

Trudno mi o tym coś powiedzieć.

To dla mnie kwestia podstawowa.

Nie mogę nic powiedzieć o tej sprawie.

To jest (dla mnie) sprawa zasadnicza.

Nie zależy mi na tym.

To jest kluczowe.

To nieistotne.

To kwestia priorytetowa.

To jest bez znaczenia.

W tej sytuacji to jest pytanie najważniejsze.

To jest błaha sprawa.

To jest główna sprawa.

To jest mało istotny problem.

To kardynalna sprawa. Musimy jej w końcu poświęcić uwagę.

To jest drobna, mało znacząca kwestia. Nie zasługuje w ogóle na uwagę.

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

TEKSTY nagrań

38-41 2a Zapytaliśmy Polaków, czy interesują się polityką.

Proszę wysłuchać odpowiedzi i określić, dla której z pytanych osób polityka jest: a) interesująca, b) nudna, c) obojętna.

lekcja

11

38-41 2b Proszę wysłuchać dialogów jeszcze raz i odpowiedzieć: • Kiedy ankietowane osoby zaczęły się interesować polityką? • Czy był to jakiś szczególny moment?

wyborczych. W wyborach do Sejmu i Senatu możesz głosować w miejscu stałego zamieszkania, a także poza nim w Polsce, za granicą lub na polskim statku morskim. Na podstawie rejestru wyborców wójt, burmistrz lub prezydent miasta sporządza spis wyborców dla każdego obwodu głosowania. Do 8 października możesz złożyć wniosek o dopisanie do spisu wyborców w wybranym przez siebie obwodzie głosowania, w gminie, w której mieszkasz na stałe, a nie jesteś ujęty w rejestrze wyborców lub przebywasz czasowo. Jeśli chcesz zagłosować za granicą albo na polskim statku morskim, złóż wniosek u konsula lub kapitana statku do 10 października. Możesz również głosować na podstawie zaświadczenia o prawie do głosowania. Jak dostać takie zaświadczenie? Dowiesz się z kolejnego filmu.

Osoba 1. – Czy interesuje się pani polityką? – Tak, bardzo. – A kiedy zaczęła się pani nią interesować? – Nie pamiętam dokładnie. Ale wiem, że już w liceum oglądałam wiadomości i czytałam aktualną prasę. Osoba 2. – Czy polityka jest dla pana interesująca czy nudna? A może jest całkowicie obojętna? – Polityka jest dla mnie bardzo interesująca. Muszę wiedzieć, co się dzieje wokół mnie. To dla mnie ważne. – Kiedy zaczął się pan interesować polityką? – Pamiętam ten moment. Byłem w liceum, kiedy wybuchła duża afera w rządzie. Gazety pisały o niejasnych powiązaniach premiera. Od tamtego momentu czytałem regularnie prasę, żeby poznać finał tej historii. Bardzo szybko zacząłem orientować się, kto jest kim w naszym kraju. Osoba 3. – Czy interesuje się pani polityką? – Trudno powiedzieć. Jest mi obojętna. Chociaż oglądam regularnie programy o polityce w telewizji i czytam o niej w internecie. – Czy pamięta pani moment, kiedy usłyszała pani pierwszy raz cokolwiek o polityce? – Tak, miałam cztery lata i zapytałam dziadka o nazwisko pewnego znanego w tym czasie prezydenta. Niewiele z tego rozumiałam, ale ten moment pamiętam do dziś. Osoba 4. – Czy interesuje się pan polityką? A może to pana nudzi? – Jest mi zupełnie obojętne, co się dzieje w polityce! Wszyscy robią to samo. A właściwie nie robią nic. A więc jakie ma znaczenie, kto jest u władzy? 9

13

Proszę obejrzeć film i powiedzieć, czy poniższe zdania są prawdziwe, czy nie.

Film: Wybory do Sejmu i Senatu 2019: „Kto może głosować w wyborach do Sejmu i Senatu?” Komunikat Państwowej Komisji Wyborczej. Kto może głosować w wyborach do Sejmu i Senatu? Wybory do Sejmu i Senatu już 13 października. Głosować mogą obywatele polscy, którzy są pełnoletni, mają pełnię praw publicznych i są wpisani do spisu wyborców. Nie mogą głosować osoby prawomocnie ubezwłasnowolnione ani pozbawione praw publicznych lub

KLUCZ do ćwiczeń

2a a) osoba 1 i 2, b) nikt nie twierdzi, że jest nudna, c) osoba 3 i 4 2b osoba 1: tak, w liceum już oglądała programy o tematyce politycznej i czytała aktualną prasę osoba 2: tak, w liceum, kiedy wybuchł skandal w rządzie osoba 3: trudno powiedzieć, miała 4 lata, zapytała dziadka o nazwisko pewnego znanego w tym czasie prezydenta osoba 4: nie 4 a) senat, b) konstytucja, c) wybory, d) premier, e) rząd, f ) prezydent, g) sejm, h) głos, i) ustawa 5 1. b, 2. a, 4. c, 5. e Przykładowe zdania: Sejm uchwalił ustawę., Mój wujek głosował na kandydata prawicy., Nareszcie zbudowano sensowną koalicję., W tym roku wybieramy prezydenta. 7b lewica: 1. lewica, 2. lewicowych, 3. Lewica, 4. lewicy, 5. lewicowym, 6. lewicy prawica: 7. prawica, 8. prawicy, 9. prawicy, 10. prawica, 11. prawicy 7c osoby o poglądach lewicowych: wypowiedzi nr 1, 3, 5, 8, 9, osoby o poglądach prawicowych: wypowiedzi nr 2, 4, 6, 7.

102

Telegram: @polskigram

7f 1. bierze, 2. brała / wzięła, 3. ma, 4. miało, 5. planuje, 6. planowało / zaplanowało, 7. głosuje, 8. wierzy, 9. głosowało / zagłosowało, 10. wierzyło / uwierzyło 8 1. Rząd, rzędami, rzędzie, rzędu, rzędach 2. rządu, rząd, rządowi, rządów, rządzie lekcja

9 1. poprawność polityczna, 2. wotum zaufania, 3. rządy silnej ręki, 4. okrągłym stołem

11

11b a) brytyjski kanclerz tak powiedział, autor tekstu tak nie uważa, b) autor pisze o minusach: „ciężka odpowiedzialność, z góry wiadomo, że człowiek będzie bez przerwy wystawiony na ataki, ośmieszanie, że będą mu przypisywali najgorsze intencje”, c) „pewien zakres władzy nad swoim ciałem” 12 1. do udziału w wyborach, 2. tysiąc drzew, 3. dobrobyt, 4. nowe miejsca pracy, 5. iść na wybory 13 a) nieprawda, b) prawda, c) nieprawda, d) prawda, e) nieprawda

NOTATKI nauczyciela

103

Telegram: @polskigram

lekcja

12

Mam do tego prawo!

Cele • przebieg rozmowy (cd.) komunikacyjne • dyskusja • wyrażanie opinii Słownictwo • równouprawnienie • dyskryminacja • Idiomy: albo w prawo, albo w lewo, na prawo i (na) lewo, prawo dżungli, jakim prawem?, obejść prawo, być ponad prawem, zrobić coś na lewo Gramatyka • Powtórzenie: nazwy państw w dopełniaczu i składnia • odmiana rzeczowników rodzaju męskiego zakończonych na -anin Rozumienie • audycja radiowa na temat praw dziecka ze słuchu • film – TV Kraków, Sylwia Pieczara, Niepełnosprawni i praca Rozumienie • artykuł na temat cudzoziemców w Polsce tekstów pisanych • artykuł o akcji równościowej młodzieży • Literatura: Stanisław Lem, Powrót z gwiazd (fragment) Mówienie • dyskusja o równouprawnieniu • definiowanie pojęć Pisanie • wypracowanie / esej szkolny Mediacja • opracowanie treści strony internetowej na podstawie materiału video • przygotowanie dialogu na podstawie fragmentu tekstu literackiego Część • mówienie egzaminacyjna

je parami. Można je również zadać na zajęciach wcześniejszych jako pracę domową. 2a

2b

Można zasugerować studentom, aby zaznaczyli dodatkowo, autorami których wypowiedzi są młodsze dzieci, a których nastolatkowie. P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

2c

Po wykonaniu tego ćwiczenia nauczyciel może porozmawiać ze studentami, zadając pytania z pierwszego i/lub trzeciego bloku gry DZIECI I RYBY GŁOSU NIE MAJĄ. Pytania można także skopiować i rozdać studentom do dyskusji w małych grupach. 3a Przed wykonaniem ćwiczenia można poprosić studentów, by w małych grupach sami wymyślili po jednym zdaniu do każdej kategorii zawartej w tabeli. Nauczyciel powinien zapisać kategorie na tablicy. Można również zadać każdej grupie wymyślenie kilku zdań do jednej z kategorii. Ważne jest jednak, by zadbać o to, aby studenci nie zaglądali do podręczników, bo wówczas zadanie to nie ma sensu. Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę CZY MOGĘ COŚ POWIEDZIEĆ?

P owtórzenie materiału

4a

4b

Materiał gramatyczny (nazwy państw, dopełniacz) opracowany został w podręczniku PO POLSKU 1 (lekcje 1, 8 i 9)

P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

Lekcję można zacząć od rozmowy na temat równouprawnienia. Można także poprosić grupę o stworzenie w małych zespołach mapy myśli – zebranie skojarzeń z tytułem lekcji. Nauczyciel może także przydzielić każdemu zespołowi inne słowo, wokół którego studenci dopiszą swoje skojarzenia, np. prawo, sąd, ustawa, sprawiedliwość itp. Przygotowane plansze zostaną zaprezentowane na forum. Można przedstawić życiorys i twórczość Jamesa Baldwina zaangażowanego w walkę o prawa obywatelskie i równość rasową. Alternatywnie można poprosić o przygotowanie list rodzin wyrazów słów: prawo (prawnik, prawny, prawy, prawniczy, itd.), sąd (sędzia, sądzić, sądownictwo, sądny itd.), wina (winny, powinność, winić itd.) itp.

1a Przed wykonaniem ćwiczenia koniecznie należy wyjaśnić znaczenie następujących słów: traktowanie / traktować, władza, jakakolwiek, kształcenie / kształcić się / wykształcony, funkcja, uzyskiwanie godności publicznych, odznaczenie. Ponieważ zadanie może sprawiać studentom trudność, warto, by wykonali

Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę SKĄD, DOKĄD, STOLICA JAKIEGO PAŃSTWA? Można zapoznać studentów z aktualnymi statystykami i porównać je z danymi przedstawionymi w artykule. Warto także zapytać studentów o sytuację dotyczą migracji w ich krajach pochodzenia. 6a Przed wykonaniem tego ćwiczenia warto zapytać grupę, czy wie, co to jest studniówka (w kontekście popularnego w innych krajach balu, który odbywa się po maturze) i polonez (taniec, ale i stara marka polskiego samochodu). Można poprosić o znalezienie tych informacji w internecie lub nauczyciel sam może to wyjaśnić studentom. 6b Tematyka tego ćwiczenia może być dla uczących się trudna ze względów osobistych lub dlatego, iż porusza delikatne lub dla niektórych kontrowersyjne kwestie. Nie każdy może chcieć dzielić się swoją opinią. Na dole strony zamieszczono ramkę z wyrażeniami, których studenci mogą wówczas użyć.

104

Telegram: @polskigram

7c Ćwiczenie to rozwija autonomię. Nauczyciel może podpowiedzieć studentom, w jaki sposób mogą podzielić pracę na kolejne etapy, np. poszukanie podobnych stron w internecie i stworzenie banku potrzebnych słów. Można je zadać również jako pracę domową.

powtarzają poprawną odpowiedź i karta chowana jest pod pozostałe. 8. Gra kończy się, gdy na środku nie ma już karteczek. Wygrywa student, który zebrał ich najwięcej. Gra CZY MOGĘ COŚ POWIEDZIEĆ? Opis gry

8 Przed wykonaniem tego ćwiczenia warto przypomnieć strukturę eseju (wypracowania szkolnego). Można wrócić do przykładowej rozprawki zamieszczonej w lekcji 4 i zasad jej pisania zamieszczonych w lekcji 8. P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

10b 10c

Po wykonaniu tych ćwiczeń nauczyciel może porozmawiać ze studentami o tekście, zadając pytania z pierwszego bloku gry DZIECI I RYBY GŁOSU NIE MAJĄ. Pytania można także skopiować i rozdać studentom do dyskusji w małych grupach.

P ropozycja zadania domowego

Można poprosić studentów o sporządzenie notatek lub przygotowanie krótkich streszczeń tekstów z ćw. I i IV z części PRZYGOTOWANIE DO EGZAMINU. Na lekcji następnej studenci mogą zaprezentować notatki lub przeczytać streszczenia, a potem w parach wykonać zadania przygotowujące do egzaminu. M ateriały dodatkowe

Gra – Skąd, dokąd, stolica jakiego państwa

Opis gry

1. Celem gry jest wyćwiczenie używania właściwych form dopełniacza nazw państw. 2. Gra przeznaczona jest dla grup trzy-, czteroosobowych. 3. Można grać w wersję trudniejszą lub łatwiejszą. W trudniejszej studenci dostają w grupie karteczki i wspólnie mają utworzyć właściwe formy, zapisując odpowiedzi na ich odwrocie. Nauczyciel koniecznie musi sprawdzić i w razie potrzeby poprawić wszystkie karteczki. Dobrą stroną zastosowania tej wersji gry jest to, że studenci więcej ćwiczą (bo najpierw sami muszą utworzyć formy), jednak gra zabiera wtedy o wiele więcej czasu. 4. Przewidziano również karteczki, które w całości muszą wykonać studenci, wymyślając pytania dotyczące państw, których nazw nie ma na innych karteczkach.

1. Celem gry jest powtórzenie / ćwiczenie wyrażeń potrzebnych w dyskusji. 2. Grę można przeprowadzić w parach lub małych grupach. 3. Grę należy skopiować i pociąć, a powstałe karty ułożyć w stosiku.

lekcja

12

4. Student czyta wyrażenie na karcie i uzupełnia je. Jeśli zrobił to poprawnie, zatrzymuje kartę. Jeśli nie, wkłada ją na dół stosiku. 5. Gra kończy się, gdy na środku nie ma już kart. Wygrywa osoba, która zebrała ich najwięcej. W grze zamieszczono także puste karty, na których nauczyciel lub studenci mogą dopisać swoje propozycje fraz do uzupełnienia. Przed przystąpieniem do gry nauczyciel lub studenci mogą napisać całe wyrażenia na drugich stronach kart, aby móc samemu kontrolować poprawność swoich wypowiedzi. Na zakończenie nauczyciel zachęca studentów, aby zadali kilka dodatkowych pytań dotyczących każdego z opisywanych wynalazków. Gra DZIECI I RYBY GŁOSU NIE MAJĄ? Opis gry

1. Celem gry jest przeprowadzenie minidyskusji. Warto zachęcić studentów, aby używali zwrotów poznanych na zajęciach. 2. Grę można przeprowadzić w parach lub trzech grupach na dwa sposoby. Albo pary dyskutują na wybrany przez siebie temat, korzystając z całej skopiowanej karty, albo nauczyciel rozcina grę i każda grupa otrzymuje inny temat. 3. Na koniec na forum studenci relacjonują przebieg dyskusji, podają punkty sporne lub wnioski z rozmowy. Warto zwrócić studentom uwagę na nazwę gry. Można zapytać, czy w ich językach istnieje podobne negatywne i dyskryminujące wyrażenie frazeologiczne, które było kiedyś / jest w użyciu. Można także zasugerować, iż używanie takich zwrotów sprzyja utrzymywaniu się uprzedzeń i pogłębianiu stereotypów. Warto doradzić, aby i jak można reagować, gdy słyszy się, iż ktoś posługuje się językiem wykluczającym jakieś grupy.

5. W wersji łatwiejszej należy skopiować karteczki tak, aby na drugiej stronie znalazły się gotowe poprawne odpowiedzi. 6. Karteczki należy ułożyć w stosiku, jaśniejszą stroną do góry. 7. Student odpowiada na pytanie. Jeśli odpowiedź jest poprawna, zabiera karteczkę. Jeśli nie, jeszcze raz wszyscy

105

Telegram: @polskigram

Skąd, dokąd, stolica jakiego państwa (lekcja 12)

Skąd jest Wisława Szymborska? (Polska)

Skąd jest Lena? (Ukraina)

Stolicą jakiego państwa jest Wiedeń? (Austria)

Skąd jest Karin? (Holandia)

Skąd ona jest? (Norwegia)

Dokąd jedziesz na wakacje? (Włochy)

Skąd jest Natasza? (Rosja)

Skąd on jest? (Litwa)

Stolicą jakiego państwa jest Londyn? (Wielka Brytania)

Skąd on jest? (Szwecja)

Skąd jest Imre Kertes? (Węgry)

Skąd jest Włodzimierz? (Białoruś)

Skąd wracasz? (Łotwa)

Stolicą jakiego państwa jest Berlin? (Niemcy)

Skąd wracasz? (Finlandia)

Dokąd jedziesz na wakacje? (Francja)

Stolicą jakiego państwa jest Praga? (Czechy)

Dokąd jedziesz na wakacje? (Estonia)

Dokąd jedziesz na urlop? (Bułgaria)

Stolicą jakiego państwa jest Zagrzeb? (Chorwacja)

Dokąd jedziesz na praktykę? (Hiszpania)

Stolicą jakiego państwa jest Bratysława? (Słowacja)

Skąd wracasz? (Grecja)

Obywatele jakiego państwa mówią po portugalsku? (Portugalia)

Stolicą jakiego państwa jest Lublana? (Słowenia)

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

Skąd, dokąd, stolica jakiego państwa (lekcja 12)

Z Norwegii.

Z Holandii.

Stolicą Austrii.

Z Ukrainy.

Z Polski.

Ze Szwecji.

Stolicą Wielkiej Brytanii.

Z Litwy.

Z Rosji.

Do Włoch.

Z Finlandii.

Stolicą Niemiec.

Z Łotwy.

Z Białorusi.

Z Węgier.

Stolicą Chorwacji.

Do Bułgarii.

Do Estonii.

Stolicą Czech.

Do Francji.

Stolicą Słowenii.

Obywatele Portugalii.

Z Grecji.

Stolicą Słowacji.

Do Hiszpanii.

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

CZY MOGĘ COŚ POWIEDZIEĆ? (lekcja 12)

Chciałbym / Chciałabym … powiedzieć.

Co chcesz … to powiedzieć?

Czy … coś powiedzieć?

Nie wiem, … dobrze zrozumiałem/łam.

Moim …

Co masz na …?

Według …

… mi o to, że…

Uważam, …

Chcę … powiedzieć, że…

Sądzę, …

Chwileczkę, … dokończyć.

To … od sytuacji.

… podobnego!

… rację!

… skąd!

Zgadzam … z tobą!

Nie … się z tobą.

Nie masz …!

To …, co chciałem/łam powiedzieć.

Mylisz …!

…, o co mi chodzi?

… bzdura!

Co … ciebie jest najważniejsze?

… przesada!

… właśnie!

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

DZIECI I RYBY GŁOSU NIE MAJĄ? (lekcja 12)

Stanisław Lem napisał powieść „Powrót z gwiazd” w 1961 roku i dotyczyła dalekiej przyszłości. Jak Pan / Pani uważa, czy dzisiaj wychowanie dzieci wygląda, jak w cytowanym fragmencie? Czy małe dzieci uczone są tolerancji wobec odmienności? Czy wizja autora się spełniła? Czy posiadanie prawa do dziecka powinno być szczególnym wyróżnieniem? Ludzie, którzy chcą dziś adoptować dzieci, przechodzą często długi proces kontroli – od finansowej po psychologiczną. A ci, którzy stają się rodzicami drogą naturalną, nie. Czy według Pana / Pani to jest sprawiedliwe? Stanisław Lem napisał: „dzieci (więc ludzi)”*. Dlaczego autor umieścił w nawiasie ten dopisek? Jak Pan / Pani sądzi, na co chciał zwrócić uwagę czytelnikom? Czy dzieci mają takie same prawa jak dorośli (ludzie)? A może są sytuacje, w których dorośli traktują je właśnie nie jak „ludzi”? Jakie to sytuacje? Agnieszka Sowa w wywiadzie z Karoliną Kuszlewicz** mówi, że „nigdzie na świecie nie przyznano praw zwierzętom. Mają jedynie ochronę prawną”. Przywołuje słowa Olgi Tokarczuk, która „twierdzi, że już czas najwyższy wpisać zwierzęta do konstytucji”. Co Pan / Pani o tym sądzi? Karolina Kuszlewicz informuje, że „Indie wpisały do swojej konstytucji współczucie dla istot żyjących. Niemcy, że państwo zapewnia ochronę naturalnych warunków życia zwierząt. Słoweńska konstytucja mówi o ochronie zwierząt przed okrucieństwem”. Jak Państwo sądzą, jakie inne prawa można by jeszcze zapewnić zwierzętom? Proszę przygotować listę 3–5 pomysłów na zapis w konstytucji. W wywiadzie pada zdanie, że „każde zwierzę, jako istota żyjąca, zdolna do odczuwania cierpienia wymaga humanitarnego traktowania polegającego na uwzględnieniu jego potrzeb”. O jakich potrzebach jest mowa? W jakiej hierarchii ustawiliby Państwo te potrzeby? Młodzieżowy strajk klimatyczny*** to międzynarodowy ruch domagający się większej aktywności polityków w kwestiach globalnego ocieplenia i zmian klimatu. Zmiany te wywołane są działaniami człowieka. Młodzież, strajkując w trakcie zajęć szkolnych, walczy o prawa zwierząt, środowiska i o przyszłość naszej planety i swoją. Czy popierają Państwo te strajki? Dlaczego tak / nie? Dzieci upominają się o to, o co powinni zadbać dorośli. Może należy dać dzieciom (lub starszej młodzieży) prawo do współdecydowania o przyszłości Ziemi, na której będą żyć one i ich potomkowie. Co Państwo o tym sądzą? Jeśli człowiek nie zadba o prawa zwierząt i środowisko, to natura sama się o nie upomni. Pandemia koronawirusa jest tego przykładem. Proszę przedstawić argumenty za i przeciw. * „Powrót z gwiazd” – dłuższy fragment znajduje się w podręczniku studenta (ćw. 10b i 10c). ** „Polityka” nr 6, 5.02–11.02.2020 – fragmenty cytowanego wywiadu znajdują się w zeszycie ćwiczeń (ćw. 4a). *** Można zasugerować studentom, aby sprawdzili w internecie, jakie postulaty wysuwa ten ruch. Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

TEKSTY nagrań

lekcja

12

42

2a Proszę posłuchać audycji radiowej i zapisać, o jakich prawach mówią dzieci, a o jakich Rzecznik Praw Dziecka.

42

2b W podanych poniżej fragmentach wypowiedzi z audycji brakuje niektórych słów. Proszę posłuchać nagrania jeszcze raz i uzupełnić poniższe zdania. Proszę także zaznaczyć, które z poniższych cytatów to wypowiedzi dorosłych, a które dzieci.

Prowadząca: Dzień dobry państwu, dziś jest z nami w studiu Rzecznik Praw Dziecka, który podyskutuje z naszymi młodymi gośćmi na temat ich praw. Proszę o pierwsze pytanie. RPD: Jakie prawo jest, waszym zdaniem, najważniejsze? Dziecko 1 (dziewczynka): Czy mogę coś powiedzieć? Ja chciałabym odpowiedzieć! Prawo do miłości! RPD: Brawo! Chociaż to prawo nie jest niestety zapisane. Ale można je połączyć z innymi prawami. Macie na przykład prawo do opieki, do kontaktów z rodzicami, do przyjaźni. Dziecko 2 (chłopiec): Pochodzę z Kaukazu. Czy mam w Polsce takie same prawa jak polskie dzieci? RPD: Tak, zgodnie z Konwencją o Prawach Dziecka wszystkie dzieci w Polsce mają takie same prawa i do edukacji, i do opieki zdrowotnej. Nawet te dzieci, które nie są obywatelami naszego kraju. A jak myślicie, jakie inne jeszcze prawa są ważne? Dziecko 3 (dziewczynka): Według mnie prawo do zabawy jest bardzo ważne! Dziecko 2: Tak, to prawda! Dziecko 1: No właśnie, prawo do zabawy. Ale my musimy się tyle uczyć. Nastolatka 1: Uważam, że prawo do wyrażania własnego zdania jest ważne. Nastolatek 2: I prawo do prywatności. RPD: Co macie na myśli? Nastolatka 1: Chodzi mi o to, że dzieci albo nastolatkowie mają prawo mówić, co myślą. Mogą się na przykład nie zgadzać z dorosłymi. I chodzi o to, żeby mogli to powiedzieć. Nastolatek 2: No i żeby rodzice nie przeszukiwali naszych prywatnych rzeczy. RPD: Trochę się mylisz. Bo co, jeśli boją się o wasze bezpieczeństwo albo zdrowie? Też mają prawo i obowiązek jako opiekunowie dbać o was. Nastolatek 2: No tak, ale czasem niepotrzebnie się martwią i sprawdzają nasze telefony, skrzynkę e-mailową albo czytają pamiętnik. To za dużo! Uważam, że my też mamy prawo do prywatności. RPD: Tak, masz rację. To zależy oczywiście od tego, jak często i w jakich sytuacjach dorośli was kontrolują. Jeśli nie ma powodów do niepokoju, rzeczywiście nie powinni łamać waszego prawa do prywatności. Moi drodzy, jeszcze jest jedno ważne prawo, z którego młodzież nie zawsze chętnie korzysta. Chodzi mi o prawo do dbania o własne zdrowie.

Prowadząca: Co chce pan przez to powiedzieć? Dlaczego niechętnie? RPD: Chodzi mi o na przykład o wybieranie zdrowego odżywiania, a także do mądrego korzystania z dóbr cywilizacji, głównie internetu. Prowadząca: To ciekawa perspektywa. A teraz ostatnie pytanie do młodzieży. RPD: Czyje prawa, według was, są ważniejsze: dzieci czy dorosłych? Dziecko 1: Eeee, nie wiem. Nastolatek 2: Trudno powiedzieć. Dziecko 2: To zależy. Dziecko 3: Wszystkich są chyba tak samo ważne. Nastolatka 1: Zgadzam się, że prawa i dorosłych, i dzieci są tak samo ważne. Ale sądzę jednak, że powinniśmy w pierwszej kolejności respektować prawa najsłabszych, których trzeba chronić, czyli między innymi dzieci. Prowadząca: To świetna puenta naszej dzisiejszej audycji. Dziękuję bardzo wszystkim za wypowiedzi, a słuchaczom za uwagę. Panie rzeczniku, czy chce pan jeszcze coś dodać na koniec? RPD: Przede wszystkim dziękuję bardzo za zaproszenie do dzisiejszej audycji. Na koniec chciałbym powiedzieć coś dorosłym: pamiętajmy, że dzieciaki mają dużo do powiedzenia, a my nie zawsze potrafimy ich słuchać. A warto! 10

7b

Proszę przeczytać wypowiedzi, które pojawiają się w reportażu. Jak Pan / Pani myśli, w jakiej będą kolejności? Proszę obejrzeć reportaż z dźwiękiem i sprawdzić swoje odpowiedzi.

Film: Niepełnosprawni i praca, Sylwia Pieczara, Kronika, TV Kraków. Jacek Małek pracuje w bufecie studenckim prowadzonym przez Spółdzielnię Socjalną „Równość” od trzech lat. Przygotowuje i wydaje posiłki. Mężczyzna 1: Z zawodu jestem mechanikiem samochodowym. No, niestety, też jestem osobą chorą i po przejściach, ale, no los mnie tak zmusił, że musiałem podjąć pracę w cateringu… W ogóle w Spółdzielni Socjalnej, bo tu jest troszeczkę jednak jakby, można powiedzieć, ulgowe traktowanie w związku z naszymi, jakby chorobami. Spółdzielnia daje zatrudnienie osobom między innymi z depresją, po załamaniach nerwowych, ze schizofrenią. Prowadzą one bufet studencki i kawiarenkę przy Uniwersytecie Papieskim, świadczą usługi cateringowe w Krakowie i całej Małopolsce, podejmują codzienną pracę. Kobieta 1: Dla osób, które doświadczały kryzysów psychicznych, są osobami niepełnosprawnymi, bywa to bardzo często trudnym wyzwaniem. M2: To, że przychodzą tutaj i pracują, to jest dla nich duża wartość dodana i dla nas także, bo jest to motywacja, żeby wyjść z domu przede wszystkim, nie zamykać się, nie pogrążać się w chorobie tylko z nią walczyć, i ta praca, przede wszystkim, to jest duży motywator. Niestety, pracuje coraz mniej niepełnosprawnych. Jeszcze niedawno zatrudnionych było ponad 5 000, teraz poniżej 4 000 osób. Między innymi dlatego zorganizowano w Krakowie seminarium „Pełnosprawna niepełnosprawność”.

110

Telegram: @polskigram

K2: Na tych dobrych przykładach chcemy też budować dobre wzorce dla otwierania się na zatrudnienie osób niepełnosprawnych w Małopolsce. Pracodawcy, którzy zatrudniają niepełnosprawnych, mogą liczyć między innymi na dofinansowanie ich wynagrodzeń, zyskują też bardzo lojalnych i odpowiedzialnych pracowników, dla których praca to także forma rehabilitacji i szansa na normalne życie.

5b np. Amerykanin, wegetarianin, weganin, muzułmanin, grubianin, poganin, krakowianin, gdańszczanin 6a 1. N, tradycyjnego poloneza, 2. P, 3. N, że w polskich szkołach jest miejsce również dla jednopłciowych par, 4. P, 5. P 7b

KLUCZ do ćwiczeń

lekcja

12

4 – 1– 2 –3 – 5 9a 1. wszędzie, 2. bezprawia, 3. dlaczego, 4. wykorzystać, 5. łamać, 6. nielegalnie

1a Artykuł 32: 1. prawo, 2. Nikt, przyczyny, Artykuł 33: 1. równe, społecznym, 2. zatrudnienia, pracę 2a Dzieci: do miłości, do zabawy, (nastolatkowie:) do wyrażania własnego zdania, do prywatności, o prawach dorosłych i dzieci RPD: do opieki, do kontaktów z rodzicami, do przyjaźni, do edukacji, do opieki zdrowotnej, do dbania o bezpieczeństwo i zdrowie 2b 1. waszym zdaniem, 2. powiedzieć, 3. chciałabym, 4. myślicie, 5. mnie, 6. to, 7. właśnie, 8. że, 9. wyrażania, 10. na, 11. zgadzać, 12. chodzi, 13. mylisz, 14. że, 15. rację, 16. od, 17. przez, 18. według, 19. powiedzieć, 20. się, 21. sądzę Wypowiedzi dorosłych z lukami nr: 1, 4, 10, 13, 15, 16, 17, 18, Wypowiedzi dzieci (i nastolatków) z lukami nr: 2, 3, 5, 6, 7, 8, 9, 11, 12, 14, 19, 20, 21

9b 1. lewo, obejść, 2. albo w prawo, albo w lewo, 3. prawem, prawa, ponad 4. na prawo i lewo, 5. prawo dżungli 10a 1. b, 2. a, 3. g, 4. i, 5. d, 6. e, 7. h, 8. j, 9. k, 10. f

NOTATKI nauczyciela

3a początek dyskusji, wyrażanie opinii, wyjaśnianie, przytakiwanie, negacja, koniec dyskusji 4a Obywatel, obywatele: Białorusin, Wietnamczycy, Chińczyk, Bułgar, Obywatele…: Niemiec, Białorusi, Indii, Bułgarii 4b 1. Ukrainy, 2. Niemiec, 3. Białorusi, 4. Wietnamu, Chin, 5. Indii, Bułgarii 5a Liczba pojedyncza: Rosjanin, Rosjanina, Rosjaninem, Rosjaninie Liczba mnoga: Rosjanie, Rosjan, Rosjanami, Rosjanach

111

Telegram: @polskigram

lekcja

13

W żadnym wypadku!

Cele • przebieg rozmowy (cd.): m.in. wzywanie do komunikacyjne mówienia, relacjonowanie Słownictwo • wypadki • Idiomy: na wszelki wypadek, wypadek przy pracy, w żadnym wypadku, przez przypadek, od przypadku do przypadku Gramatyka • mowa zależna: powtórzenie i rozwinięcie i składnia • odmiana zaimków dzierżawczych Rozumienie • dialogi związane z wypadkiem ze słuchu • film – TV Kraków, Jolanta Michalska, Czerna Rozumienie • opis przebiegu wypadku tekstów pisanych • definicje słownikowe • Literatura: Wisława Szymborska, Wypadek drogowy Mówienie • opis przebiegu wypadku • relacjonowanie wydarzeń Pisanie • e-mail / list prywatny z opisem sytuacji Mediacja • przygotowanie dialogu na podstawie opisu zdarzenia i ilustracji • napisanie e-maila na podstawie opisu zdarzenia i ilustracji Część • pisanie egzaminacyjna

3d Zadaniem studentów jest napisanie e-maila prywatnego nieformalnego. Warto przypomnieć studentom wzór e-maila prywatnego formalnego (lekcja 1). Można porównać te dwie formy wypowiedzi pisemnej, zrobić listę różnic i podobieństw. W ćw. I (przygotowanie do egzaminu) zamieszczono przykładowe słowa i zwroty przydatne w pisaniu e-maila prywatnego ­nieformalnego. 4c W tabeli nie ma mianownika, gdyż zaimek dzierżawczy swój bardzo rzadko używany jest w tym przypadku. Nauczyciel może zaprezentować zwiastun / plakat filmu „Sami swoi” oraz przedstawić frazy potoczne, jak np. on jest swój chłop i wyjaśnić znaczenie tych związków frazeologicznych. 7a

7b

7c

W materiale video pojawiają się błędy i przejęzyczenia. Policjant mówi: „Do najczęstszych błędów popełnianych przez pieszych jest (…) przechodzenie na czerwone światło”. Kobieta mówi: „Starsi to są, nie są przyzwyczajeni (…) jak jest opaska, to już z dwadzieścia metrów i dalej widać tę osobę”. Warto zasygnalizować uczącym się, iż mamy tu do czynienia z językiem mówionym, w którym błędy i przejęzyczenia są zjawiskiem naturalnym. P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

1c

Tematem ćwiczenia są sprawy raczej smutne. Może się zdarzyć, że któryś ze studentów w ogóle nie będzie chciał na ten temat rozmawiać (np. gdy jakieś wspomnienie będzie dla niego bolesne). Należy to zaakceptować. Można zapisać na tablicy kilka zdań typu: Przepraszam, ale wolałbym / wolałabym nie rozmawiać na ten temat. Przepraszam, ale to dla mnie trudny temat. Z drugiej strony nauczyciel powinien się również przygotować na możliwość usłyszenia od studentów smutnych relacji. Powinien umieć wyrazić współczucie, gdy któryś ze studentów opowie o trudnym dla niego zdarzeniu. Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę KTOŚ, GDZIEŚ, COŚ…

2a Warto zwrócić uwagę studentów na to, że wyrażenia Jezus Maria! i Boże! należą do języka potocznego. 2b Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę CO ON POWIEDZIAŁ? 3a

112

8a

8b

8c

8d

Można zmienić kolejność wykonywania ćwiczeń, poprosić uczących się o zamknięcie podręcznika i wysłuchanie wiersza Wisławy Szymborskiej czytanego przez autorkę. Następnie studenci rozmawiają na forum na temat wiersza, a nauczyciel zapisuje na tablicy zapamiętane przez nich słowa i zwroty. Następnie wyjaśnia znaczenie nowych wyrazów i fraz (w ramce w ćw. 8a i w prawej kolumnie w ćw. 8c). Dopiero wtedy studenci otwierają podręcznik, czytają wiersz i wykonują ćw. 8d.

P ropozycja zadania domowego

II

Zaproponowane w poleceniach typy wypowiedzi pisemnej mogą pojawić się na egzaminie. Ćwiczenie można zadać studentom jako zadanie domowe. Warto zasugerować, aby przed przystąpieniem do pracy uczący się zaplanowali sposób pracy i np. przygotowali notatki, bank potrzebnych słów i zwrotów przy pomocy słownika lub/i internetu. Można zrobić to także wspólnie na zajęciach i nauczyciel może pełnić tu rolę doradczą. Można także wykorzystać tabelę PISZĘ…: zaprezentować ją lub wykorzystać do przeprowadzenia gry zespołowej, której celem jest powtórzenie / zapoznanie uczących się z elementami struktury 3 wypowiedzi pisemnych.

Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę NA POCZĄTKU.

Telegram: @polskigram

P ropozycja zadania domowego

6. Gdy wszystkie karteczki są już rozdane, studenci muszą przedstawić ich treść w taki sposób, żeby grupa zrekonstruowała dokładnie zdania na nich zawarte. Na przykład John musi zapytać Andreasa: Kiedy jest test z polskiego?

Jeśli nauczyciel nie zamierza przeprowadzić gry PISZĘ… na zajęciach, warto niepocięte kopie gry rozdać studentom przygotowującym się do egzaminu certyfikatowego. Można zasugerować im, aby poszukali w internecie przykładów opowiadania (szkolnego), relacji i listu do firmy ubezpieczeniowej. Na zajęciach można porównać i omówić krytycznie teksty znalezione przez studentów, sprawdzając, czy zawierają elementy struktury typowe dla tych form wypowiedzi pisemnej.

8. Autor danej karteczki nie ma głosu, gdy jest ona prezentowana.

M ateriały dodatkowe

Gra NA POCZĄTKU

7. Ważne jest, żeby student wyraził intonacją intencję zdania, które prezentuje. Musi próbować tak długo, aż grupa bezbłędnie je poda. Ważne jest również danie każdemu studentowi szansy odgadnięcia treści.

Opis gry

Gra KTOŚ, GDZIEŚ, COŚ…

Opis gry

Celem gry jest przypomnienie / ćwiczenie odmiany zaimków nieokreślonych i pytajnych. Nauczyciel dzieli grupę na kilka zespołów. Następnie każdy zespół tworzy listę 5–10 czasowników (mogą to być np. czasowniki związane z tematem lekcji lub z ostatnich kilku lekcji). Potem nauczyciel zbiera listy i przekazuje je innym grupom, tak żeby żadna z grup nie otrzymała swojej. Zespoły układają następnie pytania, które zawierają zaimki pytajne i podane czasowniki. Potem procedura znów się powtarza, nauczyciel zbiera listy wraz z pytaniami i przekazuje je kolejnym grupom. Wówczas studenci odpowiadają na pytania, używając zaimków nieokreślonych. Grupa 1 umieściła na swojej liście np. czasownik: pisać, grupa 2 utworzyła pytanie: Do kogo piszesz? albo: Co piszesz?, grupa 3 następnie na nie odpowiedziała: Piszę do kogoś., Piszę coś. Należy zwrócić uwagę studentów, że gra ma na celu powtórzenie odmiany zaimków pytajnych i nieokreślonych oraz wyjaśnić ewentualnie, w jakim kontekście językowym mogą pojawić się zdania przez nich stworzone. Gra Co on powiedział? Opis gry 1. Celem gry jest ćwiczenie używania mowy zależnej. 2. Należy skopiować grę, a następnie wyciąć karteczki. Każdy student powinien otrzymać przynajmniej jedną karteczkę. Jeśli grupa liczy więcej niż 10 studentów grę można skopiować dwukrotnie. 3. Każdy student pisze zdanie, używając podanego czasownika oraz imion dwojga kolegów z grupy. Żeby wszyscy studenci mieli szansę wziąć udział w grze można ustalić, iż są to osoby siedzące na prawo i lewo od osoby ­piszącej.

lekcja

13

1. Celem gry jest powtórzenie / ćwiczenie wyrażeń potrzebnych do opisu sytuacji. 2. Grę można przeprowadzić w parach lub małych grupach. 3. Grę należy skopiować i pociąć, a powstałe karty ułożyć w stosiku. 4. Student czyta słowo lub wyrażenie na karcie i podaje synonim. Jeśli zrobił to poprawnie, zatrzymuje kartę. Jeśli nie, wkłada ją na dół stosiku. Można także poprosić studentów o podanie przykładowego zdania z tym słowem lub zwrotem. 5. Gra kończy się, gdy na środku nie ma już kart. Wygrywa osoba, która zebrała ich najwięcej.

P I S Z Ę… ( struktura wypowiedzi pisemnej )

Tabelę z elementami struktury opowiadania, relacji z podróży i listu do firmy ubezpieczeniowej warto skopiować i rozdać studentom, którzy przygotowują się do egzaminu certyfikatowego. Tabelę można wykorzystać także jako materiał do przeprowadzenia gry, której celem jest przypomnienie / zapoznanie studentów z elementami tych trzech wypowiedzi pisemnych. 1. Po skopiowaniu i pocięciu gry nauczyciel rozdaje karty do pracy w parach lub w małych grupach. 2. Studenci dopasowują do siebie pocięte opisy tak, aby stworzyły logiczną całość. Wygrywa ten zespół, który pierwszy poprawnie ułoży wszystkie części tabeli. 3. Na koniec nauczyciel rozdaje poprawne odpowiedzi, aby studenci sami sprawdzili, czy dobrze ułożyli teksty. Na podstawie tabeli z elementami struktury studenci mogą napisać swoje teksty.

4. Następnie nauczyciel sprawdza napisane zdania i wspólnie z każdym studentem osobno poprawia ewentualne błędy. 5. Potem zbiera karteczki i rozdaje je w zależności od imion, które na nich występują. Jeśli jeden ze studentów napisał np. zdanie: John zapytał Andreasa, kiedy jest test z polskiego., tę karteczkę otrzymuje John.

113

Telegram: @polskigram

CO ON POWIEDZIAŁ? (lekcja 13)

zaproponować, żeby

zgodzić się, ale postawić warunek, że

......................................................

......................................................

prosić, żeby / nalegać, żeby

odmówić i powiedzieć, że

......................................................

......................................................

powiedzieć, że

zapewnić, że

......................................................

......................................................

dodać, że

zapytać, kiedy

......................................................

......................................................

zapytać, czy

poprosić, żeby

......................................................

......................................................

zdziwić się, że

poinformować o tym, kto

......................................................

......................................................

ostrzec, że

zaoferować pomoc i zapytać, czy

......................................................

......................................................

zaprzeczyć, że

zgodzić się z tym, że

......................................................

......................................................

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

NA POCZĄTKU (lekcja 13)

na początku

najpierw

w tym samym czasie

jednocześnie

potem

później

następnie

nagle

niespodziewanie

nieoczekiwanie

ale

niestety

jednak

chyba

może

prawdopodobnie

momentalnie

od razu

natychmiast

wreszcie

nareszcie

w końcu

na zakończenie

na końcu

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

PISZĘ… (elementy wypowiedzi) (lekcja 13)

Piszę: Pamiętam o strukturze tekstu:

opowiadanie

relację z podróży

list do firmy ubezpieczeniowej

opisuje wydarzenia fikcyjne

opisuje prawdziwe wydarzenia

opisuje prawdziwe wydarzenia

zawiera opisy bohaterów, przedmiotów, miejsc, krajobrazów

zawiera opisy miejsc (np. natury, zabytków), spotkanych osób

zawiera opis przedmiotów (opis szkody)

zawiera opisy sytuacji, wydarzeń

może zawierać opisy sytuacji, wydarzeń (np. wypadku)

może zawierać opis sytuacji (np. opis przebiegu wypadku)

ma narratora: w trzeciej (wszechwiedzący) lub w pierwszej osobie liczby pojedynczej

jest pisana w pierwszej osobie liczby pojedynczej lub mnogiej

jest napisany w języku formalnym, w pierwszej osobie liczby pojedynczej

może zawierać dialogi

nie zawiera dialogów

nie zawiera dialogów

nie zawiera k ­ omentarza

zawiera komentarz (czy podróż była udana, co mi się podobało, a co nie itp.)

nie zawiera komentarza

Słowa i zwroty, które mogę wykorzystać:

dawno temu, kiedyś, pewnego dnia, kiedy miał/a/em/am …lat, rano, po południu, wieczorem, następnego dnia, po miesiącu, w ostatniej chwili, wówczas

na początku, następnego dnia, pobyt trwał, wyjechaliśmy na kilka dni, na miesiąc, podróż trwała trzy tygodnie, podróżowaliśmy pociągiem, bardzo mi / nam się podobało, to była najwspanialsza podróż w moim życiu

Szanowni Państwo, Zwracam się z uprzejmą prośbą, niniejszym informuję, że, Z poważaniem w dniu, na skutek, zostało zniszczone, uległo zniszczeniu, rzeczoznawca, wycena,

Formy gramatyczne, których będę używać

czas teraźniejszy lub przeszły, aspekt

czas przeszły, aspekt, strona bierna

czas przeszły, aspekt, strona bierna

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

TEKSTY nagrań

43-44 2a Proszę wysłuchać dialogów i wpisać brakujące słowa.

Dialog 1 – Proszę pana! – Jezus Maria! Co się panu stało? – Spadłem ze schodów. O Boże, chyba złamałem nogę. Strasznie mnie boli. – Pomóc panu? Co mam zrobić? – Proszę zadzwonić po pogotowie. Zna pan numer? – Tak, 999. Już dzwonię, niech pan się nie denerwuje. Wszystko będzie dobrze. – Dziękuję panu bardzo. Dialog 2 – Panie doktorze, chyba złamałem nogę. – No widzę, jak to się stało? – Spadłem ze schodów. – Musimy najpierw zrobić zdjęcie rentgenowskie. – Panie doktorze, czy wszystko będzie dobrze? – Tak, niech się pan nie denerwuje, zrobimy rentgen i wtedy zobaczymy dokładnie, co to jest. Aha, jeszcze jedna ważna rzecz – jest pan ubezpieczony, prawda? – Tak, tak, oczywiście. 11

7a

Proszę obejrzeć reportaż z Telewizji Kraków i odpowiedzieć na pytania.

11

7b

Proszę przeczytać poniższe opisy. Może Pan / Pani pracować z kolegą / koleżanką i korzystać ze słownika. Następnie proszę obejrzeć reportaż jeszcze raz. W trakcie oglądania proszę ponumerować podane poniżej opisy w kolejności, w której pojawiają się w reportażu.

11

7c

Proszę obejrzeć reportaż jeszcze raz i uzupełnić pojawiające się w nim wypowiedzi.

Film: Czerna, Jolanta Michalska, Kronika, TV Kraków. Dane Komendy Głównej Policji wskazują, że Małopolska należy do województw, w których odnotowuje się najwięcej wypadków z udziałem pieszych. Ubiegły rok to ponad 1 000 wypadków, zginęło w nich 89 osób, 972 zostały ranne. Mężczyzna 1: Do najczęstszych błędów popełnianych przez pieszych jest* nieostrożne wejście na jezdnię, przebieganie przez jezdnię, przechodzenie w miejscach niedozwolonych, przechodzenie poza wyznaczonymi przejściami dla pieszych, przebieganie czy przechodzenie na czerwone światło*, wychodzenie zza przeszkód, zza pojazdów. Najwięcej wypadków z udziałem pieszych notuje się w okresie jesienno-zimowym, gdy zapada zmrok, a piesi lub rowerzyści są słabo widoczni. Osoby starsze nie mają nawyku noszenia odblasków, czy jazdy w kasku na rowerze – stąd dziś w Czernej dzieci, rodzicom i dziadkom, przypominały najistotniejsze zasady zachowania się na drodze. Chłopiec: Patrzeć na sygnalizację świetlną. Jeżeli chcemy przejść, to najczęściej przez pasy, a jeżeli nie ma blisko gdzieś

pasów, a musimy przejść, na przykład na chodnik z drugiej strony, jak z jednej strony się kończy, no to musimy się rozglądnąć – lewo, prawo, lewo. Ale, oczywiście, jak są pasy, to też to obowiązuje. Rodzice i dziadkowie otrzymali też odblaski i zostali zobowiązani przez dzieci do ich noszenia. Kobieta: Starsi to są, nie są przyzwyczajeni do takich opasek, nie? Po co mi to, na co? Ale idzie starsza osoba, ubrana na czarno i człowiek widzi ją bardzo blisko, z pięciu metrów po prostu, nie? A tak, jak jest opaska, to już z dwadzieścia** metrów i dalej widać tę osobę. Lekcja niezwykle pouczająca i ważna. M2: Chcemy, żeby dzieci były naszymi ambasadorami i pomogły nam dotrzeć do tych osób. Żeby powiedziały: dziadziu, chcę cię mieć na długo, zostań ze mną, załóż kask, dbaj o siebie. Zajęcia z dziećmi, pokazy ratownictwa, udzielania pierwszej pomocy zorganizowało Ministerstwo Infrastruktury i Budownictwa oraz Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego. M3: Musimy zadbać o bezpieczeństwo osób starszych, ale również pamiętać o bezpieczeństwie osób najmłodszych, które wielokrotnie podróżują do szkoły właśnie drogami mało oświetlonymi i chociażby bez chodników. Działania Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego mają na celu ograniczenie liczby wypadków – stąd kolejne akcje poszerzające wiedzę osób starszych na temat przepisów i bezpieczeństwa. Najbliższa w listopadzie, w Kluczach.

lekcja

13

* przejęzyczenie, poprawnie: Do najczęstszych błędów popełnianych przez pieszych należy (…) przechodzenie na czerwonym świetle… ** przejęzyczenie, poprawnie: dwudziestu

45

8b Proszę posłuchać wiersza czytanego przez autorkę. Czy Pana / Pani hipotezy się sprawdziły? Które z podkreślonych przez Pana / Panią słów i zwrotów z ćw. 8a naprawdę pojawiły się w ­wierszu?

Wisława Szymborska Wypadek drogowy Jeszcze nie wiedzą, co pół godziny temu stało się tam, na szosie. Na ich zegarkach pora taka sobie, popołudniowa, czwartkowa, wrześniowa. Ktoś odcedza makaron. Ktoś grabi liście w ogródku. Dzieci z piskiem biegają dookoła stołu. Komuś kot z łaski swojej pozwala się głaskać. Ktoś płacze – jak to zwykle przed telewizorem, kiedy niedobry Diego zdradza Juanitę. Słychać pukanie – to nic, to sąsiadka z pożyczoną patelnią. W głębi mieszkania dzwonek telefonu – na razie tylko w sprawie ogłoszenia. Gdyby ktoś stanął w oknie i popatrzył w niebo, mógłby ujrzeć już chmury przywiane znad miejsca wypadku.

117

Telegram: @polskigram

Wprawdzie porozrywane i porozrzucane, ale to u nich na porządku dziennym.

padek przy pracy, 7. przypadków, 8. przypadek, 9. wypadek, 10. Na wszelki wypadek 7a

KLUCZ do ćwiczeń

lekcja

13

1a 6 – 8 – 1 – 3 – 10 – 4 – 5 – 9 – 2 – 7

1. 972 osoby zostały ranne, 2. WYPADEK, 3. nieostrożne wejście na jezdnię, przebieganie przez jezdnię, przechodzenie w miejscach niedozwolonych, przechodzenie poza wyznaczonymi przejściami dla pieszych, wchodzenie i przebieganie przez jezdnię na czerwonym świetle, wychodzenie zza przeszkód, zza pojazdów, 4. Chłopiec mówi o tym, jak prawidłowo przejść przez jezdnię. 5. Starsza kobieta mówi o tym, że starsze osoby nie są przyzwyczajone do noszenia opasek odblaskowych. 7b

1b 1. a, b, j, 2. g, 3. h, 4. f, 5. e, 6. a, 7. b, c, 8. i, 9. k, 10. a, b

Kolumnami: 9 – 1 – 4 – 2 – 5 – 6 – 7 – 10 – 8 – 3 7c

2a Dialog 1: stało, złamałem, Pomóc, pogotowie, denerwuje Dialog 2: widzę, zrobić, czy, wtedy, ubezpieczony 2b Dialog 1: mu, spadł, złamał, go, ma mu pomóc, zadzwonił, zna, nie denerwował, wszystko będzie Dialog 2: złamał, go, to się stało, spadł, trzeba / musi, wszystko będzie dobrze, się nie denerwował, jest ubezpieczony 3a 0 – 3 – 5 – 2 – 10 – 6 – 4 – 12 – 7 – 1 – 9 – 11 – 8 4a

1. wejście, 2. jezdnię, 3. miejscach, 4. pieszych, 5. jesienno-­ -zimowym, 6. na rowerze, 7. pasy, 8. prawo, 9. lewo, 10. odblaski, 11. załóż, 12. pierwszej pomocy, 13. bezpieczeństwo, 14. chodników, 15. wypadków 8c Przykładowe definicje: pora taka sobie – niespecjalny czas; odcedza makaron – oddziela makaron od wody w garnku; grabi liście – sprząta liście; z piskiem – głośno; pozwala się głaskać – zgadza się, aby go głaskano, Diego zdradza Juanitę – Diego jest niewierny; słychać pukanie – ktoś chce wejść do domu; w głębi mieszkania – w dalszej części mieszkania; chmury przywiane znad miejsca wypadku – chmury, które były wcześniej w miejscu, gdzie zdarzył się wypadek; porozrywane – w kawałkach; porozrzucane – w różnych miejscach

wypadek: 2 – 1 – 5 – 4 urlop: 3 – 7 – 11 – 8 nowe auto: 10 – 12 – 9 – 6 – 13

przygotowanie do egzaminu

I

4c l. poj.: r. męski: swoim, o swoim; r. żeński: swoją, o swojej; r. nijaki: swojego, swojemu, swoje, o swoim l.mn.: r. męskoosobowy: swoim, swoich, swoimi; r. niemęskoosobowy: swoich, swoje, o swoich 4d 1. swój, 2. swoich, 3. swoje, 4. swoim, 5. swoją

list / e-mail formalny, list / e-mail prywatny, nieformalna kartka pocztowa, opowiadanie, relacja ze zdarzenia / opis sytuacji

NOTATKI

6a 1. mianownik, 2. nieplanowany, 3. przypadku, 4. czasami, 5. nagle, 6. małe, 7. nigdy, 8. pewności 6b 1. przypadkowa, 2. od przypadku do przypadku, 3. przez przypadek, 4. W żadnym wypadku, 5. na wszelki wypadek, 6. wy-

118

Telegram: @polskigram

nauczyciela

lekcja

14

W zgodzie z naturą

Cele • Powtórzenie: wyrażanie aprobaty i dezaprokomunikacyjne baty, wyrażanie protestu Słownictwo • przyroda, klimat, ekologia • Idiomy: efekt cieplarniany, burza w szklance wody, suchy jak pieprz, królik doświadczalny Gramatyka • Powtórzenie: celownik liczby pojedynczej i składnia i mnogiej Rozumienie • wywiad na temat transportu koni ze słuchu • film – Papier czy plastik? – Nauka. To lubię. Rozumienie • artykuł prasowy: Kraków, w życie wchodzi tekstów pisanych zakaz palenia węglem • Literatura: Maria Dąbrowska, Dzienniki (fragment) Mówienie • wyrażanie aprobaty i dezaprobaty • wyrażanie protestu • wyrażanie opinii Pisanie • list oficjalny Mediacja • relacjonowanie, zachęcanie, chwalenie, wyrażanie opinii

P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

Jeśli nie wykorzystano na zajęciach drugiego i trzeciego bloku gry DZIECI I RYBY GŁOSU NIE MAJĄ? (lekcja 12), może ona posłużyć jako wstęp do lekcji. Punktem wyjścia do krótkiej rozmowy na temat ochrony środowiska może być także tytuł lekcji. Warto by nauczyciel przed, w trakcie lub po rozmowie zapisał na tablicy słowa i zwroty przydatne w dalszym toku zajęć.

3

4

5

Materiał gramatyczny ma charakter powtórzeniowy. Temat tworzenia form celownika liczby pojedynczej i mnogiej został przedstawiony w podręczniku PO POLSKU 2 (lekcja 9). Warto poprosić studentów o przypomnienie innych czasowników i przyimków, po których występuje celownik. P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

P ropozycja zadania domowego

11

Ćwiczenie to przewidziano jako pracę domową. Dodatkowo można polecić studentom zapoznanie się z wybranymi przez nauczyciela wywiadami polskiej ekolożki Marty Palińskiej i / lub filmem dokumentalnym pt. Można panikować nakręconym przez Jonathana L. Ramseya z udziałem profesora Szymona Malinowskiego, a także z portalem www.naukaoklimacie.pl. Studenci mogą sporządzić notatki, a na zajęciach je przedstawić. M ateriały dodatkowe

Gra JESTEŚ ZA CZY PRZECIW? Opis gry

Gra umożliwia utrwalenie struktur związanych z wyrażaniem protestu, a także pozwala przećwiczyć użycie celownika w liczbie pojedynczej i mnogiej.

Część • rozumienie tekstów pisanych egzaminacyjna

P owtórzenie materiału

studentom przygotowanie akcji protestacyjnej. Należy podzielić ich na kilka małych grup, np. pracowników organizacji ekologicznych, pracowników fabryk, działaczy partii Zielonych, działaczy partii aktualnie rządzącej oraz zwykłych „zjadaczy chleba”, którzy segregują śmieci, nie jedzą mięsa ze względów ideologicznych itd. i nakłonić do wymiany zdań między nimi.

7

Można polecić studentom wymyślenie tytułów prasowych, które wzbudziłyby ich zainteresowanie. Następnie studenci prezentują te tytuły na forum grupy. Pozostałe osoby mają się do nich ustosunkować. Powinni powiedzieć, czy budzą one ich aprobatę czy dezaprobatę. 8

Każdy ze studentów dostaje ankietę, którą musi jak najszybciej wypełnić. Musi zadać poniższe pytania jak największej liczbie studentów. Wygrywa ten, kto zbierze największą liczbę prawidłowych odpowiedzi. Weryfikacja odbywa się podczas prezentacji wyników ankiety. Jeżeli wyznaczymy studentom czas na wykonanie tego zadania (np. 10 minut), każdy z nich, starając się zdobyć jak najwięcej informacji, będzie przemieszczał się po klasie. Gra jest znakomitym uzupełnieniem lekcji, podczas której uczniowie są zmęczeni albo senni. Po upływie wyznaczonego przez nauczyciela czasu, należy przeznaczyć około 3 minuty na uporządkowanie informacji i przygotowanie wniosków. Jeżeli czas na to pozwala, studenci powinni zrobić miniprezentację na forum grupy. Jeżeli nie, jako pracę domową można zadać napisanie wniosków z ankiety. Można podać studentom kilka struktur potrzebnych do opracowania wniosków, np.: Większość moich rozmówców jest przeciwna… Tylko jedna osoba mówi, że… Wszyscy segregują śmieci i… Nikt nie… Grę można przeprowadzić również w parach jako zwykłe ćwiczenie. Studenci zadają sobie wtedy wzajemnie poniższe pytania i notują odpowiedzi kolegi / koleżanki.

Zamiast przeprowadzenia dyskusji na temat form protestu przeciw zanieczyszczaniu powietrza i wody można polecić

119

Telegram: @polskigram

NOTATKI

Gra EKOLOGIA

Opis gry

Gra umożliwia utrwalenie funkcji komunikacyjnych i słownictwa związanego z lekcją, a także pozwala powtórzyć materiał gramatyczny związany z użyciem celownika i negacją w języku polskim.

lekcja

Gra przeznaczona jest dla grup trzy-, czteroosobowych. Każda grupa dostaje komplet karteczek. Każdy losuje jedną karteczkę, a następnie wykonuje podane na niej zadanie. Za każdą prawidłową odpowiedź student dostaje punkt.

14

Gra ARTYKUŁY

Opis gry

1. Celem gry jest ćwiczenie rozumienia tekstu pisanego na przykładach artykułów prasowych związanych z tematyką lekcji. 2. Studenci dopasowują do siebie pocięte opisy książki lub filmu / serialu tak, aby stworzyły logiczną całość. 3. Grę można przeprowadzić na dwa sposoby. Sposób 1: Po skopiowaniu i pocięciu gry nauczyciel rozdaje karty do pracy indywidualnej, w parach lub w małych grupach. Wygrywa ta osoba / grupa, która pierwsza poprawnie ułoży wszystkie artykuły. Studenci dostają najpierw tylko tytuły artykułów, muszą stworzyć mapę myśli, zapisując swoje skojarzenia z tytułem lub sporządzić listę słów, wyrażeń, które mogą znaleźć się w artykule. Sposób 2: Jeśli grupa ma 9 lub 12 osób, po skopiowaniu gry i jej pocięciu każda osoba otrzymuje 1 fragment artykułu. Jeśli grupa ma 12 osób, nauczyciel rozdaje także tytuły artykułów. Studenci szukają dwóch pozostałych części (i odpowiedniego tytułu): czytają sobie wzajemnie fragmenty tekstu i ustalają, czy pochodzą one z tego samego artykułu. Wygrywa ten zespół, który odnajdzie się najszybciej. Jeśli w grupie jest więcej osób, wybrane fragmenty można rozdać podwójnie, jeśli zaś grupa jest mniej liczna, niektórzy studenci mogą dostać dwa fragmenty tekstu. 4. Na koniec nauczyciel rozdaje poprawne odpowiedzi, aby studenci sami sprawdzili, czy dobrze ułożyli teksty. 5. Jako zadanie domowe można poprosić studentów o znalezienie krótkiego artykułu w internecie na temat związany z ekologią.

120

Telegram: @polskigram

nauczyciela

JESTEŚ ZA CZY PRZECIW? (lekcja 14)

pytanie

1. Czy segregujesz śmieci?

ja

Student 1 imię:

Student 2 imię:

Student 3 imię:

Student 4 imię:

Telegram: @polskigram

2. Czy działasz w jakiejś organizacji ekologicznej?

3. Czy jesz mięso? Jeśli nie, to czy robisz to z powodów ideologicznych? Jakich? 4. Czy jesteś przeciwny emisji gazów toksycznych do atmosfery? 5. Czy jesteś przeciwny budowie autostrad?

6. Czy jesteś przeciwny ogrodom zoologicznym? Dlaczego? 7. Czy jesteś przeciwny testom na zwierzętach?

8. Czy jesteś przeciwny zanieczyszczaniu rzek?

9. Czy zamiast samochodem jeździsz na rowerze?

10. Czy zamiast samolotu wybierasz pociąg?

© Wydawnictwo PROLOG

© M. Małolepsza, PO POLSKU 3

Tę stronę można kopiować.

EKOLOGIA (lekcja 14)

Czy to zdanie jest poprawne?

Czy to zdanie jest poprawne?

Czy to zdanie jest poprawne?

Nikt segreguje śmieci.

Nie znam nikogo, kto pracuje w organizacji ekologicznej.

Proszę uzupełnić:

Proszę uzupełnić:

Nie protestuję przeciw .....................

Jestem ..................... testom na zwierzętach.

..................... grozi śmierć.

Czy to jest to samo?

Czy to jest to samo?

Czy to jest to samo?

To jest skutek / efekt zanieczyszczenia.

To jest niebezpieczne / groźne.

Zwiększa się / zmniejsza się zanieczyszczenie na świecie.

Proszę wybrać właściwą formę:

Proszę wybrać właściwą formę:

Proszę wybrać właściwą formę:

To fakt / faktem.

Nic / Nikt podobnego!

Tego / To wykluczone!

Nie widzę w tym nic złego.

Proszę uzupełnić:

Proszę uzupełnić:

Proszę uzupełnić:

……………… grozi wyginięcie. (ryba, C. l.mn.)

Protestuję przeciw ……………… na zwierzętach. (test, C. l.mn.)

Proszę uzupełnić:

Protestuję przeciw ……………… mięsa. (jedzenie, C. l.poj.)

Czy to jest to samo?

Czy to jest to samo?

Niedźwiedziom polarnym grozi wyginięcie / śmierć.

Nadmierne / zbyt małe zainteresowanie ekologią to problem.

Czy to jest to samo?

Woda w tym jeziorze jest zanieczyszczona / czysta.

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

ARTYKUŁY (lekcja 14)

NOWA STRATEGIA OCHRONY ŻUBRA Nowa strategia ochrony żubra oraz wykorzystanie tego największego w Europie ssaka w promocji walorów turystycznych i tradycji regionu – to główne założenia programu „Żubr”, opracowanego w Zakładzie Badania Ssaków PAN w Białowieży (Podlaskie). Program „Żubr” składa się z dwóch głównych części: nowej strategii ochrony żubra i badań naukowych oraz działań zmierzających do rozwoju turystyki w regionie poprzez stworzenie sieci inwestycji pod nazwą „Kraina Żubra” tam, gdzie to zwierzę występuje obecnie lub ma mieszkać w przyszłości. (…) Wszystkie te działania mają doprowadzić do wydłużenia czasu pobytu turystów na Podlasiu z kilku nawet do 10–14 dni. (…) Pomysłodawcy programu „Żubr” przyznają, że podstawowym problemem są pieniądze na jego realizację. Liczą jednak na to, że tak zintegrowany projekt – ochrony żubra i rozwoju regionu – szybciej uzyska pieniądze z funduszy strukturalnych UE. (…) Rok 2004 jest rokiem żubra w Białowieskim Parku Narodowym (oficjalnie obchody zostaną zainaugurowane za dwa tygodnie). W tym roku mija bowiem 75 lat od pierwszych prób odnowienia tego gatunku. NA ŚLĄSKU TEŻ SĄ CZYSTE GLEBY Zawartości pierwiastków śladowych, metali ciężkich, np. kadmu, miedzi i ołowiu, w uprawnych glebach Polski, są znacznie niższe lub zbliżone do niskich stężeń tych pierwiastków w glebach Europy i świata. Tak stwierdzili eksperci z Instytutu Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa w Puławach. Dzięki analizom udało się stwierdzić, że około 80% gleb Polski nie jest zanieczyszczone metalami ciężkimi. – Od zanieczyszczeń wolne są m.in. niziny polskie, Mazury, ściana wschodnia, północ i zachód kraju. Mogą tam jednak lokalnie występować zanieczyszczenia związane z nieuporządkowaną gospodarką odpadami albo działalnością zakładów przemysłowych – powiedział jeden z uczestników badań, kierownik Zakładu Gleboznawstwa, Erozji i Ochrony Gruntów w IUNG w Puławach, Tomasz Stuczyński. – Gleby czyste znajdziemy wszędzie, nawet na Śląsku, choć to paradoksalne, niemniej udział gleb zanieczyszczonych wynosi tutaj około 30–40% ogółu – dodał. LAS BEZ DRZEW Puszczy Piskiej i Boreckiej, niemal doszczętnie zniszczonym przez huragan, teraz grozi pożar. Połamane niczym zapałki drzewa, rozdęte trupy zabitych zwierząt, krzyki ptaków szukających gniazd. Głosy nawołujących się drwali, warkot tysięcy pił i dziesiątków ciężkich leśnych maszyn. Strach przed gigantycznym pożarem. Tak wygląda dziś Puszcza Piska i Borecka, wczoraj jedne z najpiękniejszych polskich lasów. Od czasu wielkiej powodzi w 1997 roku nie było w Polsce kataklizmu przyrody na taką skalę.

Nowa strategia ochrony żubra, PAP, MFi, 2004.02.09; Na Śląsku też są czyste gleby, PAP, mat, 2004.02.15; Las bez drzew, „Polityka” 2002, nr 32 Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

TEKSTY nagrań

46

lekcja

14

10 Proszę wysłuchać rozmowy z inicjatorką akcji przeciw transportowi zwierząt i odpowiedzieć w jej imieniu na następujące pytania.

1. Kiedy zainteresowałaś się problemem transportu koni? – Dokładnie w lipcu 2002 roku. 2. Kto Ci powiedział, że warunki, w których transportuje się konie są nie do zaakceptowania? I jakie są to warunki? – O tym problemie dowiedziałam się z prasy. Zdjęcie zmaltretowanego konia zajmowało prawie całą stronę i towarzyszyło mu hasło: „Tanie podróżowanie po Europie”. Oczywiście nie chodziło o reklamę biura podróży. 3. Czy istnieje w Polsce jakaś organizacja, która aktywnie zajmuje się tym problemem? – Tak, organizacja nazywa się Viva! Akcja dla zwierząt i jest polskim oddziałem międzynarodowej organizacji Viva! działającej od 1994 roku. Zajmuje się popularyzowaniem wegetarianizmu i weganizmu w trosce o dobro ludzi, zwierząt i całej planety. 4. Do kogo adresujecie wasz protest? – Generalnie chcemy, żeby ludzie byli bardziej wrażliwi na los zwierząt. Chcemy, żeby więcej mówiło się o transporcie koni na rzeź do Włoch i Francji. Stąd reklama w prasie, jak i lokalne kampanie połączone ze zbieraniem podpisów pod listami protestacyjnymi. 5. Ile podpisów udało wam się zebrać? – Do tej pory zebraliśmy około 50 000 podpisów. 6. Jaka jest szansa, że ten protest przyniesie skutek? – A może już przyniósł? – Naszym pierwszym sukcesem, poza nagłośnieniem problemu, był spadek eksportu koni z 43 000, w roku 2001 do 30 000, w roku 2002. Ponadto z badań opinii publicznej wynika, że aż 73% obywateli jest przeciwnych transportowi koni na mięso. Są to głównie mieszkańcy miast. 7. Czy są jeszcze inne problemy związane z traktowaniem zwierząt, którymi się interesujesz? – Problem transportu koni jest wyjątkowo bulwersujący, ponieważ zwierzęta te służą człowiekowi całe życie, ciężko pracując. Warunki, w jakich transportowane są zwierzęta, to skandal. Dla prawodawców we wszystkich krajach unijnych ważniejszy jest zysk z przemysłu mięsnego niż cierpienie zwierząt. Inne zwierzęta równie często są traktowane przedmiotowo i wciąż brak odpowiednich zapisów w ustawie o ochronie zwierząt regulujących choćby takie kwestie, jak doświadczenia na zwierzętach. 8. Jak oceniasz świadomość ekologiczną Polaków? – Wydaje mi się, iż wiele zmieniło się na lepsze w ostatnich latach. Zdecydowanie jednak świadomość ekologiczną powinno kształtować się od najmłodszych lat. Jesteśmy częścią przyrody, więc powinniśmy okazać jej szacunek.

12

14a Proszę obejrzeć film na temat szkodliwości papieru i plastiku dla środowiska i uzupełnić poniższe zdania.

Film: Papier czy plastik ? – Nauka. To lubię. Używanie której torby na zakupy ma mniejszy wpływ na środowisko? Plastikowej czy papierowej? Co ty byś powiedział? Pewnie, że papierowej, a ja tak do końca bym tego pewny nie był. Prowadzący: Dzień dobry. Pani zdaniem, wpływ na środowisko naturalne która z tych dwóch toreb ma mniejszy? Plastikowa czy papierowa? Kobieta 1: Papierowa. K2: Papierowa. K3: Na pewno papierowej. Mężczyzna 1: Ja uważam, że papierowa. K4: Oczywiście, że papierowa. K5: Na środowisko no w papierowej. P: Papierowej. Dziękuję bardzo. K5: Nie? P: Nie no, pytam… Głosy pytanych w zasadzie są jednomyślne: papier dla środowiska naturalnego jest lepszy. Z tego samego zdania wychodzi chyba Komisja Europejska, która chce, by do 2019 roku ilość zużywanych torebek plastikowych ograniczyć o 80%. Czy papier rzeczywiście jest lepszy dla środowiska naturalnego? Produkcja torby papierowej powoduje o 70% większe zanieczyszczenie powietrza i o 80% większą emisję gazów cieplarnianych niż produkcja torby plastikowej. Produkcja papieru powoduje o 50% większe zanieczyszczenie wody niż produkcja plastiku. Produkcja torby papierowej kosztuje 4 razy więcej energii i 3 razy więcej wody niż produkcja torby plastikowej. Proces recyklingu papieru kosztuje zwykle więcej energii niż produkcja nowej torby. Potrzeba 90% energii więcej na przetworzenie kilograma papieru niż na przetworzenie kilograma plastiku. Zamiana toreb plastikowych na papierowe nie oszczędzi środowiska naturalnego. Czyżby zatem Komisja Europejska się myliła? A co, to po raz pierwszy? Kilka lat temu zabroniła używania termometrów rtęciowych, a równocześnie dopuściła energooszczędne świetlówki z bardziej niebezpiecznymi oparami rtęci. A wracając do toreb. To nie produkt ma jakikolwiek wpływ na środowisko, tylko sposób jego używania. Kluczem do ochrony środowiska naturalnego jest używanie tej samej torby na zakupy wiele razy. Wszystkich, którzy zamierzają mnie krytykować za to, co przed chwilą powiedziałem, zapraszam na stronę ­naukatolubie.pl. Tam znajdziecie odnośniki naukowe. Zapraszam też na profil Nauka. To Lubię na Facebooku.

KLUCZ do ćwiczeń

1a 2. f, 3. e, 4. a, 5. c, 6. b, 7. d

124

Telegram: @polskigram

przygotowanie do egzaminu

1b 4–8–1–2–6–5–3–7

I

2b

1. b, 2. c, 3. b, 4. b, 5. a, 6. a

1. P, 2. P, 3. N, 4. N, 5. P, 6. P 3 1. ludzkości, 2. temperaturze, 3. rozregulowaniu, 4. dwutlenku węgla, 5. wzrost, 6. zmianie, 7. walce

NOTATKI

4

nauczyciela

lekcja

14

1. zwierzętom, 2. ludziom, przyrodzie, 3. aktywności i zaangażowaniu, 4. opinii, 5. premierowi, 6. prezydentowi 5 wyginięcie grozi: rybom, zwierzętom, ptakom leśnym, rekinom, żyrafom, zebrom protestuję przeciw: zanieczyszczeniu, noszeniu wyrobów skórzanych, jedzeniu mięsa, budowie fabryk, subwencjom rządowym, finansowaniu badań na zwierzętach, testom na zwierzętach 6 synonimy: nr 2, 5, 6, antonimy: nr 1, 3, 4 10 1. W lipcu 2002 roku., 2. Dowiedziałam się o tym z prasy, zobaczyłam zdjęcie konia zmaltretowanego w transporcie. Warunki są tak straszne, że mogą spowodować nawet śmierć zwierzęcia., 3. Tak, Viva! Akcja dla zwierząt., 4. Do wszystkich., 5. Około 50 tysięcy podpisów., 6. Szanse są duże, 73% obywateli jest przeciwnych transportowi koni na mięso. Nasze pierwsze sukcesy to nagłośnienie problemu i spadek eksportu koni., 7. Tak, są to: przedmiotowe traktowanie zwierząt i ich cierpienie, ustawowe zapisy regulujące np. kwestię przeprowadzania doświadczeń na zwierzętach., 8. W ostatnich latach wiele zmieniło się na lepsze. 12a 1. burzę w szklance wody, 2. sucha jak pieprz, 3. Efekt cieplarniany, 4. królikiem doświadczalnym 13a c) 14a 1. przechodniów, 2. szkodliwy, 3. 70%, 4. powietrza, 5. plastik, 6. 50%, 7. wiele

125

Telegram: @polskigram

lekcja

15

Powtórzenie

9. Proszę sprawdzić hamulce i poziom oleju. 10. Proszę otworzyć usta. No tak, gardło czerwone.

KLUCZ

Cele lekcji • powtórzenie materiału • przygotowanie do egzaminu certyfikatowego

TEKSTY nagrań

47

1

Proszę uważnie wysłuchać nagrania i wykonać zadanie zgodne z podanym przykładem. Proszę zaznaczyć TAK – gdy zdanie jest zgodne z tekstem, NIE – gdy nie jest zgodne z tekstem.

Jeśli nie wiesz, na co można wydać publiczne pieniądze, wejdź na stronę „Budżet obywatelski” i zgłoś swoją propozycję. To może być nowy albo wyremontowany chodnik na Twojej ulicy, nowy kort tenisowy. Dobrze jest też pomyśleć o kulturze: może dzięki Twojemu pomysłowi miasto sfinansuje warsztaty muzyczne dla utalentowanych dzieci? Albo kupi pianino do szkoły w Twojej okolicy? Bardzo ważne jest czyste powietrze w Twoim mieście? Można zaplanować inwestycje ekologiczne: sadzenie małego lasu albo ochronę wody. Budżet pozwala kupić albo wyremontować nowy autobus, dofinansować szpital, dom kultury, zaplanować wygodniejsze życie dla wszystkich mieszkańców. Jeśli więc czujesz, że masz dobry, wartościowy pomysł – nie czekaj! Jeśli Twój projekt wygra głosowanie, możesz mieć realny wpływ na Twoje otoczenie. Projekt zostanie zrealizowany przez jedną z organizacji pozarządowych. Budżety obywatelskie stają się normą na polskiej mapie inicjatyw lokalnych. W każdym roku mieszkańcy miast i wsi mogą decydować o tym, jak będzie wyglądać ich życie w lokalnej społeczności.

48

2

Proszę uważnie słuchać tego nagrania i wykonywać zadanie zgodnie z podanym przykładem. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone tylko jeden raz. Proszę zaznaczyć właściwe odpowiedzi.

Przykład: Prezydent musi odejść! 1. Obiecuję krótsze lekcje i dłuższe przerwy. 2. Co pan powie swoim czytelnikom, którzy czekają na nowe wybory? 3. Kobiety muszą zarabiać tyle samo co mężczyźni. 4. Tu zawsze jest taki ruch? Przecież przez tę ulicę nie można przejść! 5. Boję się, że globalne ocieplenie będzie coraz większym problemem. 6. Liczę na to, że po wymianie pieców węglowych w mieście powietrze będzie czystsze. 7. Zgubiliśmy się! Nie wiem, jak wrócić. Wszystkie drzewa wyglądają tak samo! 8. Proszę zadzwonić po pogotowie! On nie reaguje!

do ćwiczeń

1 1. TAK, 2. NIE, 3. NIE (w nagraniu „inwestycja”), 4. TAK, 5. TAK, 6. TAK, 7. NIE, 8. TAK 2 1. b, 2. a, 3. b, 4. c, 5. c, 6. c, 7. a, 8. b, 9. c, 10. a 3 1. systemu, 2. sądowniczą, 3. wyborach, 4. Senatu, 5. zagraniczną, 6. Rzeczypospolitej, 7. Polskiej, 8. kadencję, 9. Sił, 10. sądy 4 1. P, 2. N, 3. P, 4. N, 5. P, 6. N, 7. P 5 1. naszym kraju, 2. tysięcy, 3. Polsce, 4. te, 5. nich, 6. Niemców, 7. gastronomii, 8. na, 9. kontaktom, 10. nas 6 1. Jaka, 2. Z kim, 3. Czego, 4. Po co, 5. Skąd 7 1. że, 2. ale, 3. żebyśmy, 4. albo, 5. i 8 1. byłam, 2. skończyłam, 3. zapomniałam, 4. pojechałam, 5. rozmawiałyśmy, 6. powiedziała, 7. myślisz, 8. wróciły, 9. planujesz, 10. muszę, 11. znamy 9 1. Ten samochód jest lepszy od tamtego., 2. Ona pracuje jako nauczycielka., 3. Brakuje mi mojego kraju., 4. Pamiętaliście o obejrzeniu tego filmu o ekologii? / Pamiętaliście, aby obejrzeć ten film o ekologii?, 5. Nauczycielka polskiego dała moim koleżankom dobre oceny.

126

Telegram: @polskigram

PROJEKT

NOTATKI nauczyciela

I N I C J AT Y WA U S TAWO DAW C Z A

Cele dydaktyczne: powtórzenie słownictwa z lekcji 11–14, rozwijanie sprawności rozumienia tekstu pisanego, mediacji i pisania, autorefleksja, wdrożenie do autonomii. Realizacja projektu: Projekt można przeprowadzić na jednych, dwóch lub trzech kolejnych zajęciach. Przebieg: Nauczyciel dzieli grupę na kilkuosobowe zespoły. Alternatywnie studenci sami decydują o podziale. Inny sposób to praca autonomiczna (np. jako obowiązkowe zadanie domowe lub projekt semestralny, których wykonanie bierze się pod uwagę przy wystawianiu oceny końcowej). Każdy zespół losuje jeden z tematów (równouprawnienie, ekologia, bezpieczeństwo).

lekcja

15

Opis: Zadaniem zespołów jest napisanie petycji i propozycji nowej ustawy związanej z równouprawnieniem, ekologią lub bezpieczeństwem. Informacja dodatkowa: Po zaprezentowaniu wyników swojej pracy studenci mogą pisemnie odpowiedzieć na pytania z formularza uczestnika projektu. Alternatywnie nauczyciel może na forum porozmawiać z nimi o ich wrażeniach i wnioskach z pracy nad projektem.

127

Telegram: @polskigram

Projekt INICJATYWA USTAWODAWCZA (lekcja 15)

ETAPY PROJEKTU: • Wylosowanie tematu (równouprawnienie, ekologia, bezpieczeństwo). • Zapoznanie się z terminami obywatelska inicjatywa ustawodawcza i petycja. • Znalezienie kilku przykładów petycji w internecie i porównanie ich – wynotowanie najważniejszych elementów i kluczowych wyrażeń. • Burza mózgów i podjęcie decyzji, czego konkretnie będzie dotyczyć petycja i propozycja nowej ustawy. • Napisanie petycji i ustawy. • Korekta i prezentacja.

FORMULARZ UCZESTNIKA PROJEKTU Biorąc udział w projekcie INICJATYWA USTAWODAWCZA, • dowiedziałem / dowiedziałam się: .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. • powtórzyłem / powtórzyłam: .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. • nauczyłem się / nauczyłam się: .................................................................................................................................................................. .................................................................................................................................................................. Inne uwagi: .................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................................

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

lekcja

16

Czwarta władza

szej liczby podanych zwrotów. Wówczas podczas prezentacji nauczyciel liczy adekwatne wyrażenia użyte przez poszczególne pary i zapisuje wyniki na tablicy. 2b

Cele • nawiązywanie kontaktu w rozmowie i liście komunikacyjne • pytanie Słownictwo • środki masowego przekazu • Idiomy: ciągnąć kogoś za język, wiadomość z pierwszej ręki, owijać w bawełnę Gramatyka • odmiana zaimków przeczących: nikt, nic, i składnia żaden • Powtórzenie: wołacz i jego funkcja Rozumienie • audycja radiowa: wywiad na temat fake ze słuchu newsów • film – Akademia Dziennikarstwa Rozumienie • treść wywiadu na temat fake newsów tekstów pisanych • Literatura: Olga Tokarczuk, Che Guevara (fragment); Wojciech Bojanowski, Imperium (fragment) Mówienie • rozmowa o środkach masowego przekazu • przeprowadzanie wywiadu (w prostej formie) • analiza struktury wypracowania / eseju szkolnego Pisanie • e-mail / list formalny • wypracowanie / esej szkolny Mediacja • ustne streszczenie notek biograficznych • sporządzenie notatki na podstawie tekstu wywiadu • sporządzenie notatki na podstawie strony internetowej Część • rozumienie tekstów pisanych egzaminacyjna

P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

1a

Przed lub po wykonaniu tego ćwiczenia można porozmawiać ze studentami na temat znaczenia tytułu lekcji. Dlaczego media nazywane są czwartą władzą? Jakie są pozostałe trzy? Jaką władzę mają media? 1b Nauczyciel może przygotować wycięte wcześniej z gazet czy znalezione w internecie krótkie artykuły na różne aktualne tematy. Przed wykonaniem ćwiczenia studenci indywidualnie lub parami mogą streścić wybrany przez siebie artykuł oraz go skomentować. Po wykonaniu ćwiczenia można poprosić studentów o krótką prezentację wypowiedzi partnera.

2a Podczas przygotowywania się studentów do prezentacji nauczyciel powinien koniecznie się upewnić, czy poszczególne grupy wykorzystują zwroty podane w ramkach. Również podczas samej prezentacji nauczyciel powinien czuwać nad tym, by studenci ich używali. Można np. powiedzieć, iż zadanie to jest rodzajem konkursu, wygrywa ta para, która użyje jak najwięk-

Można podpowiedzieć studentom kilka nazwisk lub podać stronę internetową np. o nagrodach Grand Press. 2c Jeśli studenci mieliby problemy z wymyśleniem pytań, można im zasugerować kilka tematów: np. warsztat pracy, zdobywanie informacji, przebieg typowego dnia pracy, wykształcenie itp. 3b Warto zwrócić uwagę uczącym się, iż zwrotów Droga Pani Katarzyno! i Drogi Panie Tomaszu! można użyć zwracając się ustnie lub pisemnie do osoby, z którą się jest wprawdzie w kontakcie formalnym, jednak którą zna się dłużej (por. opis do lekcji 1, ćw. 7a i ćw. 8a). Można dodać także, iż są to formy dopuszczalne, gdy obie osoby są w podobnym wieku i taką formę zwracania się do siebie wspólnie wybrały lub jeśli inicjatywa używania formy Pan, Pani wraz z imieniem, wyszła od osoby starszej lub postawionej wyżej w hierarchii zawodowej. 5b Warto zwrócić uwagę uczącym się, że w bierniku będą występować dwie formy (r. męskożywotny żadnego i męskonieżywotny żaden) oraz podać przykładowe zdania (tylko po czasownikach z przyimkami): Nie liczę na żadnego kolegę., Nie proszę o żaden komentarz. Po zaprzeczonych czasownikach łączących się z biernikiem, które nie wymagają użycia przyimka, występuje dopełniacz: Nie mam żadnego kolegi., Nie napiszę żadnego komentarza. 6b

6c

Przed słuchaniem warto wprowadzić nowe słownictwo: rozwiązanie, twórca, wykorzystywać, społeczny, utwierdzać w przekonaniu, potwierdzać, rozpowszechniać, naruszać, wolność słowa, broń, pokonać, oderwany, słabość, ufność, czujny, źródło, wiarygodny, otwarty umysł. Poszukanie znaczenia tych słów i fraz można też zadać jako pracę domową. 9a

9b

Przed lub po wykonaniu tych ćwiczeń można porozmawiać na temat propagandy w mediach. Można także na zadanie domowe zadać znalezienie w internecie informacji nt. nowomowy i propagandy PRL-u. Punktem wyjścia do rozmowy mogłyby być także fragmentów Polskich Kronik Filmowych np. o stonce ziemniaczanej lub bikiniarzach. 10a Przykładową rozprawkę zamieszczono w lekcji 4, listę zasad jej pisania w lekcji 8, a w lekcji 12 znajduje się lista ważnych słów i zwrotów używanych w tej wypowiedzi pisemnej.

Telegram: @polskigram

129

M ateriały dodatkowe

3. Gra kończy się, gdy każdy student odnalazł artykuł opublikowany w gazecie ze swojej karteczki.

Gra TABU W MEDIACH Opis gry

1. Celem gry jest utrwalenie słownictwa związanego ze środkami masowego przekazu. 2. Reguły są podobne jak w popularnej grze Tabu. 3. Należy skopiować i powycinać karteczki.

4. Nauczyciel dzieli grupę na dwie drużyny.

lekcja

16

5. Kolejno każdy student ma do dyspozycji 30–60 sekund (w zależności od tego, jak bardzo dana grupa jest komunikatywna). W tym czasie osoba prezentująca musi podać po polsku definicję słów lub zdań podanych na karteczkach, tak by koledzy z drużyny powiedzieli dokładnie to, co jest napisane na karteczce. 6. Student, który prezentuje treść karteczek, nie może gestykulować ani używać słów podobnie brzmiących do definiowanych podanych na karteczkach. Zgadujący koledzy mogą mówić tylko po polsku.

7. Jeśli członkom drużyny udało się odgadnąć treść karteczki w czasie krótszym niż podany w punkcie 4, osoba prezentująca może definiować treść następnej karteczki, jednak nie może przekroczyć wyznaczonego czasu.

9. Nauczyciel zapisuje na tablicy jeden punkt za prawidłowe odgadnięcie słów z każdej karteczki.

9. Wygrywa drużyna, która ma najwięcej punktów.

10. Za łamanie reguł można przyznawać punkty karne.

Gra CZASOPISMA Opis gry

1. Celem gry jest poznanie różnych czasopism polskich. 2. Grę można przeprowadzić na dwa sposoby. Sposób 1: Nauczyciel rozdaje studentom pociętą grę do pracy indywidualnej lub w parach – studenci dopasowują okładki czasopism do ich opisów. Sposób 2: Każdy student otrzymuje tylko jedną okładkę i jeden opis, który do niej nie pasuje. Studenci szukają właściwego fragmentu: czytają sobie wzajemnie swoje teksty. Jeśli rozmówca ma właściwą nazwę gazety, otrzymuje także karteczkę z tekstem, który się w niej ukazał. 3. Gra kończy się, gdy każdy student odnalazł artykuł opublikowany w gazecie ze swojej karteczki. Po przeprowadzeniu gry opisy mogą posłużyć jako teksty wzorcowe do przedstawienia przez studentów czasopism z ich krajów i / lub ich ulubionych czasopism lub gazet.

NOTATKI

Gra DEFINICJE

Opis gry

1. Celem gry jest powtórzenie słownictwa związanego z prasą. 2. Nauczyciel rozdaje grupom karteczki z definicjami. 3. Studenci odwracają je tekstem do spodu, a następnie losują je, czytają definicję i odgadują hasła. 4. Jeśli podane słowo zgadza się z definicją, zatrzymują karteczkę, jeśli nie – odkładają ją na bok. 5. Gra trwa, dopóki studenci nie zgadną wszystkich terminów. Wygrywa student, który zebrał najwięcej karteczek. 6. W grze znajdują się puste karty, na których studenci mogą wpisać swoje definicje.

Gra Z JAKIEJ TO GAZETY? Opis gry

1. Celem gry jest poznanie różnych stylów prasowych. 2. Grę można przeprowadzić na dwa sposoby. Sposób 1: Nauczyciel rozdaje studentom pociętą grę do pracy indywidualnej lub w parach – studenci dopasowują nazwy gazet do fragmentów artykułów. Sposób 2: Każdy student otrzymuje tylko jedną nazwę gazety i jeden fragment artykułu, który z niej nie pochodzi. Studenci szukają właściwego fragmentu: czytają sobie wzajemnie swoje teksty. Jeśli rozmówca ma właściwą nazwę gazety, otrzymuje także karteczkę z tekstem, który się w niej ukazał.

130

Telegram: @polskigram

nauczyciela

TABU W MEDIACH (lekcja 16) prasa

dziennikarz

Chciałbym / Chciałabym o coś zapytać.

oglądać / obejrzeć

czytać / przeczytać

gazeta

pisze się

Proszę podać przykład.

słuchać / wysłuchać

pisać / napisać

radio

mówi się

wywiad

strona internetowa

Skąd pan / pani to wie?

telewizja

reportaż

wizerunek

Proszę pani!

dowiedzieć się

telewizor

artykuł

komunikacja

Proszę pana!

Nie wiem, czy dobrze zrozumiałem / zrozumiałam.

internet

program telewizyjny

informacje

Czy można o coś zapytać?

kłamać / skłamać

środki masowego przekazu

Przepraszam, że przeszkadzam.

masowy odbiorca

Przepraszam, że przerywam.

rozmowa

plotka

pociągnąć kogoś za język

nikt

pytać / zapytać

Czytałem / Czytałam, że…

zwracam się z prośbą

owijać w bawełnę

żaden

odpowiadać / odpowiedzieć

Słyszałem / Słyszałam, że…

Z góry bardzo dziękuję.

wiadomość z pierwszej ręki

nic

podobno

korzystać / skorzystać Tę stronę można kopiować.

© M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

DEFINICJE (lekcja 16)

Gazeta codzienna.

Gazeta, która kształtuje opinie ludzi.

Osoba, która decyduje o tym, jaki artykuł zostanie opublikowany w gazecie.

Gazeta, w której znajduje się dużo kolorowych zdjęć.

Osoba, która pracuje w gazecie.

Gazety, magazyny, czasopisma.

Gazeta, która ukazuje się raz w miesiącu.

Gazeta, w której można znaleźć informacje o życiu prywatnym znanych osób.

Gazeta, która ukazuje się raz w miesiącu.

Gazeta poświęcona konkretnej tematyce.

Gazeta skierowana do kobiet.

Osoba, która nie jest dziennikarzem, ale od czasu do czasu publikuje swój tekst w prasie.

Książka, której treścią są rozważania filozoficzne.

Sztuka teatralna.

Książka, która opowiada o realiach życia ludzi na innych kontynentach.

Osoba, która pisze felietony.

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

Z JAKIEJ TO GAZETY? (lekcja 16)

Dolnośląskie: ostrzeżenie przed gwałtownymi burzami Burze z porywistym wiatrem i opadami deszczu przejdą w poniedziałek po południu nad Dolnym Śląskiem – ostrzega Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej Oddział (IMiGW) we Wrocławiu. Przewidywana wysokość opadów wynosi od 5 do 15 mm, lokalnie może sięgać do 40 mm. Burzom będzie towarzyszył silny i porywisty wiatr, osiągający w porywach 60–70 km/godz. Możliwe są także opady gradu.

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

CZASOPISMA (lekcja 16)

Bardzo popularny w Polsce tygodnik o tematyce politycznej. Wiele miejsca poświęca się tutaj wydarzeniom ze świata, kulturze, gospodarce. W  każdym numerze publikowane są komentarze polityczne i felietony. Odbiorcy: ludzie z wyższym wykształceniem i studenci.

Sobotni dodatek do „Gazety Wyborczej”, jednej z najważniejszych gazet codziennych. Pismo adresowane jest do kobiet niezależnych, z wyższym wykształceniem. Porusza się w nim tematy feministyczne, prezentuje się sylwetki znanych kobiet.

Specjalistyczny magazyn skierowany do ludzi o zainteresowaniach informatycznych. Dużo miejsca poświęca się tutaj tematyce internetowej, poleca się atrakcyjne strony, programy antywirusowe, opisuje się problemy techniczne, z  którymi spotykają się internauci. Uwaga! Tylko dla wtajemniczonych.

Magazyn ilustrowany, skierowany głównie do mężczyzn. Jest to pismo o tematyce rozrywkowej, często „z przymrużeniem oka”. Opisuje się tu codzienne problemy męskiej części społeczeństwa, publikuje się porady: jak zdobyć kobietę, jak zlikwidować kaca,…

Kolorowy miesięcznik o charakterze rodzinnym dla miłośników psów i innych zwierząt. Pokazuje się tu znane osoby z ich ulubieńcami oraz ludzi zajmujących się zwierzętami zawodowo. Instruuje, jak aktywnie i zdrowo spędzać czas z psem, propaguje akcje adopcyjne bezdomnych psów i kotów.

Popularny magazyn o zdrowiu, przeznaczony tak dla mężczyzn, jak i dla kobiet. Publikuje się tu rady, diety, opinie lekarzy. Odpowiada się na listy czytelników.

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

TEKSTY

13

8b

Proszę obejrzeć film reklamujący Akademię Dziennikarstwa i zdecydować, jak nazywają się i o czym mówią osoby ze zdjęć.

13

8c

Proszę obejrzeć film jeszcze raz i uzupełnić zacytowane poniżej wypowiedzi.

nagrań

49

6b Proszę posłuchać nagrania i ułożyć pytania redaktora w kolejności, w jakiej pojawiają się w audycji.

49

6c Proszę przeczytać odpowiedzi pani profesor i dopasować je do pytań redaktora z ćw. 6b. Proszę posłuchać nagrania i sprawdzić swoje odpowiedzi.

Redaktor: Dzień dobry, witamy w naszym programie „Gość dnia”. Dzisiaj w studiu jest z nami pani profesor Barbara Stępień, kulturoznawczyni. Witamy serdecznie, pani profesor. Pani Profesor: Dzień dobry panu, dzień dobry państwu. R: Dzisiejszym tematem są tak zwane fejki, czyli fake newsy. Pani profesor, dlaczego wierzymy w fake newsy? P: Nasz mózg jest leniwy, szuka prostych rozwiązań i lubi nas utwierdzać w pewnych przekonaniach. Jeśli mamy jakieś zdanie na jakiś temat, szukamy informacji, które je potwierdzą. R: Trudno jednak zrozumieć, dlaczego inteligentni ludzie, normalnie funkcjonujący, pracujący wierzą w te „kłamstwa społeczne”, którymi są fake newsy? P: Te informacje są pisane i publikowane w celu wprowadzenia w błąd. Osoby, które je wymyślają, publikują i rozpowszechniają, umieją to robić. Wykorzystują mechanizmy świetnie znane w psychologii społecznej. R: To znaczy? O jakie mechanizmy tu chodzi? P: Na przykład naszą tendencję do stereotypowego myślenia, naszą słabość do podawania prostych odpowiedzi na skomplikowane pytania i naszą ufność wobec autorytetów – nawet jeśli są fikcyjne. I co typowe dla fake newsów – wykorzystują efekt „plotki”, czyli to, że im częściej o czymś słyszymy, tym bardziej wydaje się nam to być prawdziwe. R: W nowych mediach dominuje anonimowość. Czy to pomaga twórcom fake newsów? P: Oczywiście. Wypowiedzi na forach i platformach internetowych, na portalach społecznościowych oderwane są od konkretnych osób, które je publikują. To oderwanie opinii od konkretnej osoby powoduje, że łatwiej o fałsz. R: Jak temu zaradzić, czy można zakazać stosowania fake ­newsów? P: Obawiam się, że to niemożliwe. Nie chcemy przecież naruszać wolności słowa i wprowadzać cenzury. Nasz mózg z jednej strony pomaga nam wierzyć w fake newsy, a z drugiej jednak strony jest najlepszą bronią, którą możemy je ­pokonać. R: Jak to zrobić? P: Musimy być czujni, myśleć, szukać źródła informacji. Sprawdzać, czy informacja zaprezentowana jest w wiarygodny sposób. Jednym słowem, musimy mieć otwarty umysł. R: Dziękuję bardzo za rozmowę.

na podstawie: Konrad Sadurski, To dramat – wszyscy w nim gramy Olga Woźniak rozmawia z Dr. Michałem Olszanowskim, Czy nie moglibyśmy żyć bez kłamstwa Jakub Halcewicz-Pleskaczewski rozmawia z księdzem Alfredem Markiem Wierzbickim, Po ósme nie wytwarzaj fake newsów

Film: Akademia Dziennikarstwa 2017/18. Jakub Szymczuk: Dobra fotografia jest wtedy, kiedy jesteśmy w stanie jednym zdjęciem opowiedzieć jak najbardziej obiektywnie historię danego wydarzenia. Krzysztof Ziemiec: Dobry dziennikarz to ten, który umie obserwować, umie i chce słuchać. To ktoś, kto lubi ludzi. Alina Petrowa-Wasilewicz: To jest tak jak gra na fortepianie. Wirtuozem się stajemy dopiero po iluś tam godzinach, więc musimy rzeczywiście mieć dobrze przećwiczony warsztat, bogaty język. Żeby dobrze pisać, trzeba bardzo dużo czytać.

lekcja

16

Ks. Przemysław Śliwiński: Akademia Dziennikarstwa to odpowiedź na znak czasu, że odbiorca stał się nadawcą. To odpowiedź i propozycja dla tych, którzy chcąc publikować dobre treści w internecie, tworzyć strony, prowadzić profile społecznościowe, dobrze obsłużyć każdą stronę technologicznie, chcą się tego douczyć, stać się jeszcze lepszym. Tomasz Rożek: Myślę sobie, że jedną z tych rzeczy, które nas różnią od zwierząt, jest chęć ciągłego uczenia się i bycie ciekawym. Ja jestem ciekawy i dlatego, między innymi stąd tworzenie tego videobloga. Was zachęcam do bycia ciekawymi, no i do ciągłego uczenia się. Małgorzata Ziętkiewicz: Co to jest za gatunek dziennikarski, czym jest telewizyjny reportaż? Co zrobić, żeby telewizję ktoś chciał oglądać? O tym opowiem wam na naszych zajęciach w tym roku. Zapraszam.

KLUCZ do ćwiczeń

1a mass media / środki masowego przekazu – środki, za pomocą których dociera się do masowego odbiorcy: prasa, radio, telewizja 3b l. poj. rodzaj męski: Szanowny Panie Profesorze, Szanowny Panie, Drogi Panie Tomaszu, Panie Dyrektorze, Panie Kierowniku, Kochany Tato, Drogi Panie Redaktorze, Jurku, Mariuszu, Pawle, l. poj. rodzaj żeński: Szanowna Pani Profesor, Szanowna Pani, Droga Pani Katarzyno, Pani Dyrektor, Pani Kierownik, Kochana Mamo, Szanowna Redakcjo, Droga Pani Redaktor, Madziu, Joasiu, Kasiu, Katarzyno, Aneto, Agnieszko, Małgorzato, Gosiu, l. mn. rodzaj męskoosobowy: Szanowni Państwo, Drodzy Studenci, Szanowni Panowie, Kochani, Moi Drodzy, l. mn. rodzaj niemęskoosobowy: Drogie Studentki, Szanowne Panie, Kochane, Moje Drogie

Telegram: @polskigram

135

przygotowanie do egzaminu

5a nikt: nikt, nikogo, nikomu, nikogo, nikim, nikim nic: nic, niczego / nic, niczemu, nic, niczym, niczym

1. d, 2. f, 3. a, 4. e, 5. b

5b

lekcja

16

I

liczba pojedyncza: r. męski: żadnego, żadnemu, żadnego / żaden, żadnym, żadnym, r. żeński: żadnej, żadnej, żadną, żadną, żadnej, r. nijaki: żadne, żadnego, żadnemu, żadne, żadnym, żadnym liczba mnoga: r. męskoosobowy: żadnych, żadnym, żadnych, żadnymi, żadnych, r. niemęskoosobowy: żadnych, żadnym, żadne, żadnymi, żadnych

NOTATKI

5c 1. żadnego, 2. nic, 3. nikomu, 4. nic / niczego, 5. żadnej / żadnych, 6. nikogo, 7. niczym, nic, 8. nic, 9. żadnego, 10. żadnej, 11. żadną, 12. żadnego, 13. żadną, 14. żaden, 15. żadnego, Nikt 6b 2–5–4–1–6–3–7 6c 1–2–5–4–3–6 7a owijać w bawełnę – c, wiadomość z pierwszej ręki – a, (po) ciągnąć kogoś za język – b 7b 1. wiadomość z pierwszej ręki, 2. owija w bawełnę, 3. owijać w bawełnę, 4. wiadomości z pierwszej ręki, 5. pociągnęła za język 8b 1. Jakub Szymczuk, fotografii dziennikarskiej, 2. Krzysztof Ziemiec, cechach dobrego dziennikarza, 3. Alina Petrowa-Wasilewicz, warsztacie pisarskim dziennikarza, 4. ­Przemysław Śliwiński, tym do kogo skierowana jest oferta Akademii Dziennikarstwa, 5. Tomasz Rożek, videoblogu, 6. Małgorzata ­Z iętkiewicz, swoich zajęciach na temat reportażu telewizyjnego 8c 1. jednym zdjęciem, wydarzenia, 2. obserwować, słuchać, ludzi, 3. bogaty, bardzo dużo czytać, 4. nadawcą, treści, strony, społecznościowe, obsłużyć, 5. chęć, tworzenie, ciągłego uczenia się, 6. telewizyjny reportaż, oglądać

136

Telegram: @polskigram

nauczyciela

lekcja

17

Przejdźmy do rzeczy!

Cele • namawianie, przekonywanie komunikacyjne Słownictwo • opis przedmiotu • Idiomy: przejść do rzeczy, nabić w butelkę, wpaść w ucho Gramatyka • odmiana zaimka się i składnia • powtórzenie deklinacji zaimków oraz trybu rozkazującego czasowników Rozumienie • opis symboli graficznych ze słuchu • film – Historia wizerunku św. Mikołaja Rozumienie • Literatura: Marcin Wicha, Jak przestałem tekstów pisanych kochać design (fragment) Mówienie • ankieta na temat symboli bądź charakterystycznych produktów • przekonywanie, namawianie (reklama) Pisanie • opis przedmiotu Mediacja • wywiad prasowy (zadawanie pytań) • interpretacja idiomów Część • rozumienie tekstów pisanych egzaminacyjna 2a

2b

Przed wykonaniem tych ćwiczeń można porozmawiać ze studentami (ważne, aby mieli zamknięte podręczniki) na temat elementów, które powinien zawierać opis przedmiotu. Propozycje studentów można zapisać na tablicy np. w formie tabeli lub mapy myśli. Po wykonaniu ćwiczeń można zaproponować zabawę – każdy wymyśla jakiś przedmiot znajdujący się w sali. Studenci próbują odgadnąć, jaki to przedmiot, zadając sobie opisujące go pytania, np. Czy ten przedmiot jest ze szkła? Czy ten przedmiot jest ładny? 2f Zamieszczony w ćwiczeniu fragment książki Marcina Wichy może wzbudzić kontrowersje. Szczególnie zdania: „Brązowy – gówno.”, „Czerwono-czarny – nadchodzą ukraińscy nacjonaliści.” i „Wszystkie? – tęcza? – A kysz!”. Warto uczulić studentów na to, iż fragment ten w ironiczny sposób ilustruje schematyczny i stereotypowy lub oparty na uprzedzeniach sposób myślenia niektórych klientów grafika – narratora. Po wykonaniu ćwiczenia można zaproponować studentom zabawę polegającą na przyporządkowaniu poszczególnym kolorom pozytywnych stereotypów lub niestereotypowych skojarzeń dotyczących różnych kolorów. Fragment książki może także posłużyć jako impuls do dyskusji na temat uprzedzeń i stereotypów w ogóle. 3a

3b

3c

Zagadnienie zaimka zwrotnego się omawiane było w podręczniku PO POLSKU 2 (lekcja 9). Po wykonaniu tych ćwiczeń można przeprowadzić grę SIĘ.

P ropozycja zadania domowego

4a

4b

4c

4d

Można poprosić studentów, aby poszukali zdjęć ciekawych (lub ulubionych) reklam po polsku lub / i w ich językach, przynieśli je na zajęcia i krótko zaprezentowali przed wykonaniem ćw. 4a lub po bloku ćwiczeń 4a – 4d. Mogą przetłumaczyć reklamy ze swoich języków na polski i uzasadnić, dlaczego je wybrali. Mogą również zrobić listę słów i zwrotów, które często pojawiają się w reklamach, warto, aby zapisali osobno rzeczowniki, czasowniki, przymiotniki i przysłówki. Można także zwrócić uwagę na formy gramatyczne (wołacz, zaimek się) występujące w reklamach. P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

4b

Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić grę SLOGAN Po przeprowadzeniu gry studenci mogą stworzyć listę cech dobrego sloganu – na podstawie przeczytanego artykułu i swoich pomysłów. Następnie można poprosić ich o wymyślenie sloganów reklamujących Unię Europejską, Polskę, ich kraj pochodzenia lub region czy miasto. Warto, aby wcześniej zebrali słownictwo i określili grupę, do której skierowana będzie reklama. W przypadku reklamy UE mogą być to np. eurosceptycy, mieszkańcy kraju Utopia, którzy na temat Unii nie mają pojęcia, w przypadku Polski Polacy, którzy wyemigrowali i zastanawiają się nad powrotem do ojczyzny itp.

P ropozycja zadania domowego

Zadaniem domowym może być opisanie kampanii reklamowej pod hasłem: „Rower – wehikuł przyszłości”. Warto zwrócić uwagę, iż przed przystąpieniem do pracy studenci powinni określić, do kogo będzie adresowana kampania, gdzie będą znajdować się reklamy, jak będzie wyglądać plakat reklamowy / treść reklamy w radiu / telewizji / internecie i jaki będzie mieć slogan. Studenci mogą opisać swoje propozycje lub / i rzeczywiście przygotować plakat i napisać treść reklamy. M ateriały dodatkowe

Gra SLOGAN Opis gry

1. Celem gry jest ćwiczenie rozumienia tekstu pisanego i wprowadzenie / powtórzenie słownictwa związanego z tematyką lekcji. 2. Grę można przeprowadzić na dwa sposoby. Można wykorzystać ją jako ćwiczenie do pracy indywidualnej np. jako zadanie domowe – studenci muszą wówczas wpisać brakujące słowa i frazy w odpowiednie miejsca w tekście. W drugim sposobie, każdy student otrzymuje tekst artykułu i jedną lub dwie karteczki ze słowem lub frazą. Musi odnaleźć miejsca w tekście, w których powinny znajdować się „jego” słowa / frazy. Następnie w kilkuosobowych zespołach studenci wspólnie czytają uzupełniony

137

Telegram: @polskigram

tekst. Można również, w zależności od liczby osób i ich umiejętności rozdać im różną liczbę słów i fraz.

NOTATKI

3. Jeśli grupa ma na przykład 12 osób, można podzielić ją na dwa zespoły, w których każdy student otrzymuje dwie karteczki. Wygrywa ten zespół, który najszybciej poprawnie uzupełni tekst. Gra KUP JUŻ DZIŚ Opis gry

lekcja

17

Celem gry jest ćwiczenie wyrażeń związanych z namawianiem i przekonywaniem. Pracując w grupach, studenci piszą na kartce nazwy pięciu dowolnych produktów. Następnie przekazują tę kartkę sąsiedniej grupie. Jej zadaniem jest przygotowanie sloganów dla tych produktów. Proponuje się wykorzystać zwroty z ćwiczenia 4a. Gra REKLAMA Opis gry

1. Celem gry jest powtórzenie słownictwa związanego z reklamą. 2. Studenci pracują w parach. Każda para losuje jedną karteczkę z arkusza A: PRODUKTY oraz jedną karteczkę z arkusza B: USŁUGI. 3. Pary mają za zadanie przygotować tekst reklamujący wylosowany produkt i usługę w dowolnym medium (ogłoszenie w prasie, reklama w radiu, telewizji lub internecie). Gra SIĘ

Opis gry 1. Celem gry jest ćwiczenie tworzenia zdań z zaimkiem się. 2. Grę można przeprowadzić w parach lub małych grupach. 3. Grę należy skopiować i pociąć, a powstałe karty ułożyć w stosiku. 4. Student wykonuje polecenie z wylosowanej karty. Jeśli zrobił to poprawnie, zatrzymuje kartę. Jeśli nie, wkłada ją na dół stosiku. W razie niepewności co do poprawności odpowiedzi kolegów, studenci mogą zwrócić się do nauczyciela z prośbą o pomoc. Nauczyciel może zapisać na tablicy poprawny szyk danego zdania. 5. Gra kończy się, gdy na środku nie ma już kart. Wygrywa osoba, która zebrała ich najwięcej. 6. Warto zachęcić studentów, by po zakończeniu gry zapisali w swoich notatkach poprawne zdania, np. te, które sprawiły im największą trudność.

138

Telegram: @polskigram

nauczyciela

SLOGAN (lekcja 17)

Wśród wielu sloganów, jakie atakują nas ze wszystkich stron, rzadko jest taki, który nie tylko ..............................................1, ale ..............................................2 z marką i szybko się ­..............................................3. A dobry slogan nie tylko może .........................................4 sprzedaż, ale także wpłynąć pozytywnie na .........................................5 produktu. Mimo to polskich producentów trudno przekonać do ..............................................6 pomysłów. – Slogany są zawsze efektem trudnego kompromisu między agencją reklamową a klientem – mówi Michał Nowosielski, dyrektor kreatywny agencji reklamowej Publicis. Efektywny slogan reklamowy ...............................7 musi mówić w samych superlatywach o produkcie. Małe wady tylko dodają ..............................................8 – mówią specjaliści. Tak samo mocno jak w „numer 1” polscy biznesmeni wierzą w starą prawdę, że seks sprzedaje się .........................................9. W ten sposób sprzedaje się już nawet margarynę. Ostatnio kawę z mlekiem i cukrem. – ..............................................10 plakat i slogan, ale w ogóle nie pamiętam marki tej kawy – mówi prof. Dariusz Doliński, psycholog społeczny. Czasem warto pamiętać, by ..............................................11 kawę, pomyśleć też o ­..............................................12.

wiarygodności

niestandardowych

zapamiętuje

wpada w ucho

wizerunek

reklamując

zwiększyć

dobrze kojarzy się

Zapamiętałem

nie

najlepiej

kupujących

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

REKLAMA (lekcja 17) A: Produkty

krem do twarzy

wybielająca pasta do zębów

jogurt owocowy

kawa bezkofeinowa

quad

zmywarka

GPS

książka Kuchnia polska

płatki śniadaniowe

zakupy na telefon

czyszczenie dywanów

pomoc drogowa 24-godzinny serwis

organizacja przyjęć weselnych

biuro podróży specjalizujące się w organizowaniu wycieczek i urlopów w Polsce

hotel dla zwierząt

usługi kurierskie

wypożyczalnia rowerów

projektowanie i wystrój wnętrz

B: Usługi

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

SIĘ (lekcja 17)

W jakiej sytuacji tak powiesz? Łatwo się mówi!

W jakiej sytuacji tak powiesz? Robi się późno…

W jakiej sytuacji tak powiesz? Nic mi się nie chce.

Kto, komu i kiedy tak powie? Tak się nie mówi!

Kto, kogo i kiedy tak zapyta? Da się to zrobić na jutro?

Kto, komu i kiedy tak powie? Tego się nie da zrobić.

Odpowiedz negatywnie: Coś się stało?

Odpowiedz negatywnie: Co się dzieje?

Odpowiedz negatywnie: Chce Ci się pić?

Czy to to samo? Budzę syna o siódmej. Syn budzi się o siódmej.

Czy to to samo? Siema! Siemanko!

Czy to to samo? Coś się dzieje? Co się dzieje?

Dokończ zdanie: Wydaje mi się, że…

Dokończ zdanie: Chce mi się…

Dokończ zdanie: Czuję się…

Czy to to samo? Myję dziecko. Dziecko się myje.

Czy to to samo? Uczę się polskiego. Uczę polskiego.

Czy to to samo? Maria urodziła się w styczniu. Maria urodziła w styczniu.

Dokończ zdanie: Podoba mi się…

Dokończ zdanie: W moim kraju dużo się mówi o…

Dokończ zdanie: Nie podoba mi się…

Dokończ zdanie: Zastanawiam się, czy…

Dokończ zdanie: Boję się…

Dokończ zdanie: Martwię się, czy…

Odpowiedz negatywnie: Martwisz się czymś?

Odpowiedz negatywnie: Zastanawiasz się nad czymś?

Odpowiedz negatywnie: Boisz się czegoś?

Gdzie jest się? Nie … podoba … Ci … to?

Gdzie jest się? Czego … nie … boisz?

Gdzie jest się? Nie … zastanawiaj … dłużej!

Gdzie jest się? Łatwo … mówi …!

Gdzie jest się? … jak … to … pisze?

Gdzie jest się? … nudzi … mi …!

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

TEKSTY nagrań

14

lekcja

17

1c

e) Znak symbolizujący kraje członkowskie organizacji, do której Polska należy od 1 maja 2004 roku.

Proszę obejrzeć film opisujący historię wizerunku świętego Mikołaja, a następnie zaznaczyć właściwe odpowiedzi: TAK / NIE.

KLUCZ do ćwiczeń

Film: Mikołaja ubranego na czerwono wylansowała Coca-Cola? – Suche Fakty. Kobieta: Broda, prawie taka jak u Łukasza, ale biała i długa, czerwona czapka, płaszcz i okrągłe policzki oraz, oczywiście, worek pełen prezentów. Mężczyzna: Taki wizerunek świętego Mikołaja zna dziś niemal każdy, ale czy pierwszy święty Mikołaj rzeczywiście chodził ubrany na czerwono? K: W święta obalamy bożonarodzeniowy mit. Agata Skorupa. M: I Łukasz Radkiewicz. Kobieta i mężczyzna: Zapraszamy na „Suche Fakty”. M: Jeden z pierwszych wizerunków Mikołaja został stworzony w XIX wieku przez Clementa Moore’a w wierszu „Wizyta świętego Mikołaja”. K: Amerykanin przedstawił Mikołaja jako elfa w miniaturowych saniach, zaprzężonych w renifery. M: W tym okresie ludzie wyobrażali sobie, że Mikołaj mieszka w jaskini i ubiera się w brązowe stroje. K: Dopiero w drugiej połowie XIX wieku, w świątecznej edycji tygodnika Harper’s, amerykański rysownik przedstawił Mikołaja jako człowieka, a nie elfa. M: Zatem, kto tak naprawdę stworzył wizerunek Mikołaja z siwą brodą i w czerwonym kostiumie? Okazuje się, że… K: Coca-Cola. W 1931 roku dla tego potężnego producenta napoju gazowanego obecny wizerunek świętego Mikołaja stworzył ilustrator Haddon Sundblom. M: Mit obalony, bo tak naprawdę Mikołaj urodził się w Patarze, na terenie obecnej Turcji, około 270 roku. K: Na głowie miał infułę, a w ręku pastorał. Kobieta i mężczyzna: Wesołych Świąt!

50

2h Proszę wysłuchać nagrań opisujących poniższe symbole i dopasować do nich ilustracje.

a) Ten znak znajduje się na produktach „przyjaznych środowisku”. Symbolizuje fazy procesu recyclingu. Nie jest typową marką handlową. Student Gary Anderson wymyślił go na konkurs z okazji Dnia Ziemi. b) Każdy, kto jeździ samochodem, zna ten znak. Jest to międzynarodowy symbol zakazu wjazdu w kolorze czerwonym i białym. c) W kulturze Dalekiego Wschodu to znak łączący dobro i zło, energię męską i żeńską. d) Ten znak ma już ponad sto lat. Jest symbolem organizacji pomagającej rannym i chorym.

1b 1. był, 2. samotnie, 3. dłoni, 4. napis, 5. konfrontacyjny, 6. wisiały, 7. wystawie 1c 1. Tak, 2. Nie, 3. Tak, 4. Tak 1d 1. D, 2. A, 3. F, 4. C, 5. E 2a 2. C, 3. E, 4. B, 5. D, 6. A 2f 1. Zielony, 2. Różowy, 3. Czerwony, 4. Beżowy, 5. Czarny, 6. Żółto-czerwony, 7. Żółto-zielony 2g Przykładowe pytania: Czy robi Pan listy zakupów?, A jakie ostatnio, czy mógłby Pan nam zaśpiewać?, Czy może Pan pokazać swoje dzisiejsze zakupy? nabić w butelkę: a, wpadać / wpaść w ucho: b, przejść do rzeczy: b 2h 2. c, 3. d, 4. e, 5. b 2i 1. Obniżka, 2. ikoną / ikonami, 3. obniżka, 4. wiadomości, nowościach, 5. promocyjnej, 6. dostępny, 7. Szklane, drewniane, 8. skóry, 9. ostatnie sztuki, 10. żyć 3a 2. swoim / moim, 3. moich, 4. Mój, 5. naszym / swoim, 6. moją / swoją, 7. Jej, 8. mojego / swojego, 9. mojej / swojej, 10. swoją, 11. swoich, 12. swoim, 13. swojego, 14. moich, 15. jego, 16. swojego

142

Telegram: @polskigram

3b 1. Nie bój się mówić o bólu!, 2. Nie czujesz się młodo?, 3. Nic się nie dzieje?, 4. Nie zastanawiaj się dłużej!, 5. Nie martw się kredytem!, 6. Nie podoba ci się twoje mieszkanie?

NOTATKI nauczyciela

3c 1. Łatwo się czyta. / Czyta się łatwo., Łatwo się nie czyta. / Nie czyta się łatwo., 2. On cieszy się dobrym zdrowiem., On nie cieszy się dobrym zdrowiem., 3. Przed użyciem skonsultuj się z lekarzem., Przed użyciem nie konsultuj się z lekarzem., 4. Spotkasz się z nim dzisiaj? / Dzisiaj się z nim spotkasz?, Nie spotkasz się z nim dzisiaj? / Dzisiaj się z nim nie spotkasz?, 5. Nudzi ci się?, Nie nudzi ci się?

lekcja

17

3d 1. sztuce, 2. współczesnej, 3. swojej, 4. pracy, 5. zwykły, 6. banan, 7. taśmy, 8. to, 9. jego, 10. poprzednią, 11. wersję, 12. tamtego 3e 1. Proszę potwierdzić swoje zamówienie., 2. Nabili panią w butelkę., 3. Uwielbiamy swoje mieszkanie., 4. Przepadam za takimi kolorami., 5. Czy macie wasze kubki na kawę?, 6. Nie podoba mi się ten dom., 7. Ten stół ma kwadratowy kształt., 8. Jego plakat stał się ikoną stylu. 4c 1. Skorzystajcie z promocji!, 2. Zapisz się na newsletter!, 3. Nie bój się zmian!, 4. Niech te święta będą wyjątkowe!, 5. Niech twoi bliscy będą z tobą!, 6. Zobaczcie ofertę!, 7. Niech pani zrobi szybko badania!, 8. Zamów online!, 9. Dajmy sobie czas na spotkania!, 10. Prenumeruj!

przygotowanie do egzaminu

I 1. b, 2. c, 3. c, 4. b, 5. c II 1. Tak, 2. Nie, 3. Tak, 4. Tak, 5. Tak III 2. A, 3. B, 4. D, 5. F, 6. E

143

Telegram: @polskigram

lekcja

18

Kultura

Cele • wyrażanie opinii, upodobania, opowiadanie komunikacyjne o wydarzeniach artystycznych

jęciach mogą ustnie zaprezentować wyniki swoich poszukiwań lub napisać na ten temat krótki tekst ze swoją opinią i komentarzem. P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

2a

2b

Gramatyka • miejscownik po wyrażeniach przyimkowych i składnia określających obiekt, o którym się mówi

Przed wykonaniem ćwiczeń nauczyciel może skopiować i pociąć tekst. Studenci w parach lub w trójkach mają za zadanie ułożyć fragmenty w odpowiedniej kolejności. Ważne, aby mieli zamknięte podręczniki. Następnie porównują swoją propozycję z tekstem zamieszczonym w ­podręczniku.

Rozumienie • film – Co to jest kultura? Ktoś wie?! ze słuchu • wywiad na temat filmu

5

Słownictwo • kultura, książka, film, muzyka • Idiomy: widać rękę artysty, świecić pustkami, połknąć bakcyla, otworzyć drzwi do kariery

Rozumienie • Literatura: Adrianna Ginał, Anna Szulc, tekstów pisanych Stacja Kraków (fragment); Czesław Miłosz, Miłość; Stanisław Barańczak, Jeżeli porcelana to wyłącznie taka Mówienie • dialog na temat wydarzenia artystycznego Pisanie • recenzja książki Mediacja • ankieta – Kultura Część • pisanie egzaminacyjna P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

Na pierwszych zajęciach z tą lekcją lub po zrealizowaniu całego materiału z rozdziału warto porozmawiać z grupą na temat kultury i sztuki, korzystając z poniższych pytań. Można także podzielić grupę na trzy zespoły – każdy otrzymuje jeden z trzech tematów. Pytania warto uzupełnić materiałem wizualnym je ilustrującym (np. zdjęciami dzieł sztuki) – można wspólnie stworzyć mapę myśli wokół fotografii. 1. Proszę sobie wyobrazić świat bez kultury. Proszę go opisać. Czego by Panu / Pani osobiście najbardziej brakowało? Czy człowiek jest w stanie żyć / przeżyć bez zdobyczy i bez tworzenia kultury? 2. Czy w dzisiejszych czasach konieczne jest osobiste uczestniczenie w wydarzeniach kulturalnych? Czy musimy chodzić do muzeów, galerii, teatru i kin? A może do odbioru sztuki wystarczy internet? 3. Sztuka współczesna podejmuje trudne tematy, prowokuje i bywa trudna do zrozumienia. Jaki ma sens podejmowanie kontrowersyjnych tematów przez artystów współczesnych? Po co tworzą swoje dzieła? Czy mają szansę zmienić świat?

P ropozycja zadania domowego

Jako zadanie domowe studenci mogą wybrać sobie jedną kategorię z nagrody Paszport „Polityki” (literatura, film, teatr, muzyka poważna, plastyka (sztuki wizualne), estrada, kultura cyfrowa i nagroda specjalna kreator kultury za osiągnięcia w krzewieniu kultury). Korzystając ze strony internetowej poświęconej tej nagrodzie, studenci zapoznają się z pracami artysty/ów, którego/ych twórczość ich zainteresowała. Na za-

Po wykonaniu ćwiczenia nauczyciel może podzielić grupę na trzy zespoły. Każdy z nich na arkuszu papieru A3 przygotowuje listę wydarzeń definiowanych jako: • kultura wysoka, • kultura masowa, • subkultura. Nauczyciel zbiera listy i rozwiesza je na tablicy lub przytwierdza na ścianie (jeśli jest to niemożliwe można użyć rzutnika lub poprosić uczestników o przepisanie ich na tablicę). Następnie grupa wspólnie zastanawia się, które z wydarzeń miało charakter rozrywkowy, medialny lub artystyczny. Uwaga! Rozrywka nie zawsze ma charakter medialny! Charakter medialny ma wydarzenie szeroko komentowane przez prasę i cieszące się zainteresowaniem ogółu społeczeństwa.

6 Przed wykonaniem tego ćwiczenia można porozmawiać ze studentami na temat aktualnych wydarzeń kulturalnych w Polsce lub/i w krajach pochodzenia uczących się. P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

8a

Po ćwiczeniu 8a zamieszczono tabelę ze słownictwem związanym z wyrażaniem upodobania, opinii i krytyki oraz reakcji na nich. Przed wykonaniem ćwiczenia 8a warto przeczytać wszystkie frazy, wyjaśnić nowe słowa i poprosić studentów o napisanie w parach 3–4 minidialogów z wybranymi przez siebie zwrotami. Po napisaniu studenci czytają dialogi na forum. Warto zwrócić uwagę na odpowiednią intonację zdań i emocje, które mają wyrażać. Po wykonaniu tego ćwiczenia można przeprowadzić także grę LIPA! / BOMBA! Ze względu na obszerność tekstu nauczyciel może podzielić grupę na 5 małych zespołów, z których każdy uzupełni tylko jeden dialog. Po wykonaniu zadania nauczyciel może jeszcze raz odtworzyć nagranie, tak aby studenci mogli sprawdzić, czy dialogi zostały prawidłowo uzupełnione.

144

Telegram: @polskigram

P ropozycja zadania domowego

13a

Warto podać tytuły aktualnych laureatów nagrody Nike. Można także poprosić, aby jako zadanie domowe studenci znaleźli w internecie i przygotowali krótką notatkę na temat książki, której tytuł ich zainteresował.

4. Kiedy wszyscy zapoznają się z tekstami, nauczyciel pyta każdego studenta, którą z omawianych książek chciałby kupić i dlaczego. Wygrywa recenzja książki, która cieszyła się największym zainteresowaniem. Gra LIPA! / BOMBA! Opis gry

M ateriały dodatkowe

1. Celem gry jest powtórzenie zwrotów wyrażających upodobanie.

Gra OBSZARY KULTURY Opis gry

1. Celem gry jest ćwiczenie definiowania pojęć związanych z tematyką lekcji. 2. Proponuje się przeprowadzić grę w małych grupach. 3. Studenci losują uprzednio wycięte przez nauczyciela karteczki. Na każdej z nich znajduje się hasło i wyrazy z nim związane. Układają karteczki tekstem do dołu, a następnie kolejno je losują. Ich zadaniem jest podanie definicji hasła bez użycia słów zamieszczonych poniżej. Pozostałe osoby odgadują hasło. Przykład:

2. Grę można przeprowadzić indywidualnie, w parach lub trójkach. 3. Skopiowaną grę należy pociąć i rozłożyć tekstem do spodu (karteczki z białym tłem) i tak, aby tekst był widoczny (karteczki z szarym tłem).

lekcja

18

4. Student losuje karteczkę z niewidocznym tekstem i czyta ją na głos. Zadaniem kolejnej osoby jest wybranie pasującej reakcji z widocznych odpowiedzi (z szarym tłem). Jeśli odpowiedź jest poprawna student zatrzymuje obie karteczki, jeśli nie, kolejna osoba ma szansę udzielić odpowiedzi. 5. Gra kończy się, gdy na stole nie ma już karteczek. Wygrywa ta osoba, która zebrała ich jak najwięcej. Jeśli gra jest skopiowana do pracy indywidualnej student dopasowuje pytania do reakcji. Wówczas wygrywa ta osoba, która pierwsza poprawnie połączy wszystkie wypowiedzi.

Student 1 Radio • słuchać • audycja • muzyka To jest aparat, każdy ma go w domu lub w samochodzie. Mogę go włączyć. Podaje się tam informacje ze świata, ale tego nie widzę. To urządzenie nie ma ekranu. 4. Uwaga! Po odgadnięciu hasła studenci sprawdzają, czy nie zostało użyte żadne ze słów zamieszczonych poniżej niego. Jeśli tak się stało, osoba, która definiowała hasło, nie ma prawa odgadywać kolejnego hasła.

NOTATKI nauczyciela

5. Wygrywa student, który odgadł najwięcej haseł. Nauczyciel może wyznaczyć czas podawania definicji i polecić studentom, aby go mierzyli w trakcie wykonywanego zadania. Gra WYWIAD Z PISARZEM

Opis gry

1. Celem gry jest ćwiczenie zadawania pytań i swobodnej wypowiedzi. 2. Nauczyciel dzieli grupę na dziennikarzy i pisarzy, następnie rozdaje im formularze do wypełnienia. 3. Po wykonaniu zadania dziennikarze podchodzą do pisarzy i przeprowadzają z nimi wywiady. Gra RECENZJA Opis gry

1. Celem gry jest ćwiczenie pisania recenzji. 2. Nauczyciel dzieli uczestników na pary lub małe grupy. Studenci losują tytuł fikcyjnej książki i na jego podstawie przygotowują recenzję. 3. Po wykonaniu zadania nauczyciel przypina recenzje na tablicy lub eksponuje w innym miejscu, tak aby studenci mieli szanse zapoznać się z każdą z nich.

Telegram: @polskigram

145

OBSZARY KULTURY (lekcja 18)

TELEWIZJA • oglądać • widz • prezenter

Kultura • artystyczny • literatura • sztuka

Subkultura • młodzież • masowy • komercyjny

Masowy • popularny • rozrywka • muzyka

Wydarzenie • kulturalny • artystyczny • masowy

Artysta • piosenkarz • aktor • telewizja

Widz • telewizja • oglądać • popularny

Krytyk • literatura • prasa • relacjonować

Teatr • aktor • scena • dramat

Rozrywka • wolny czas • telewizja • relaks

Sztuka • kultura • teatr • malarstwo

Media • prasa • telewizja • radio

RECENZJA • film • książka • pisać

BOHATER • postać • osoba • historia

YOU TUBE • filmik • możliwość • subskrybować

REŻYSER • film • spektakl • reżyserować

GŁÓWNA ROLA • aktor • najważniejszy • film

INTERNET • sieć • niemożliwe • medium

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

WYWIAD Z PISARZEM (lekcja 18)

FORMULARZ PISARZA Jesteś pisarzem / poetą pisarką / poetką. Przygotuj do wywiadu prasowego krótkie informacje o sobie.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Jakie utwory napisałeś / napisałaś? Jaka jest tematyka twoich książek / wierszy? Ile godzin dziennie pracujesz? Kiedy pracujesz? W jakim miejscu lubisz pisać? Jaką książkę zabrałbyś / zabrałabyś na bezludną wyspę? Jakie gatunki literackie lubisz? Jakiej literatury nie lubisz? Dlaczego? Co powiedziałbyś / powiedziałabyś młodemu człowiekowi, który chce być pisarzem? 10. O czym będzie twoja następna książka?

FORMULARZ DZIENNIKARZA 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

Jakie utwory napisał / napisała? Jak jest tematyka jego / jej książek / wierszy? Ile godzin dziennie pracuje? Kiedy pracuje? W jakim miejscu lubi pisać? Jaką książkę zabrałby / zabrałaby na bezludną wyspę? Jakie gatunki literackie lubi? Jakiej literatury nie lubi? Dlaczego? Co powiedziałby / powiedziałaby młodemu człowiekowi, który chce być pisarzem? 10. O czym będzie jego / jej następna książka?

Jesteś dziennikarzem, ­który / dziennikarką, ­która ­będzie przeprowadzał / przeprowadzała wywiad z ­pisarzem. Przygotuj pytania do ­wywiadu.

RECENZJA (lekcja 18) W recenzji powinny się znaleźć odpowiedzi na następujące pytania: • Jaki jest tytuł książki? • Jaki gatunek literacki reprezentuje książka? • Jaka jest treść książki? • Gdzie toczy się akcja książki? • Kto jest bohaterem książki? • Kto jest narratorem książki? • Jaki jest styl / język książki? • Czy książka będzie / nie będzie podobała się czytelnikom? Dlaczego?

Wakacje z blondynką

Byłem żołnierzem...

Przygody dzielnego Henia Kapusty

Polska – moja miłość

Wspomnienia

Podróż do przyszłości

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

LIPA! / BOMBA! (lekcja 18)

(Nie) podobała mi się ta sztuka!

Rzeczywiście, (niezbyt) udana.

Okropny / Świetny spektakl!

Ja mam zupełnie inne zdanie.

Beznadziejna / Rewelacyjna książka!

Nie zgadzam się zupełnie. Mnie się świetnie czytało.

Okropnie śpiewa. Szkoda słów!

Jak możesz tak mówić?

Fatalna / Bardzo dobra obsada!

Chyba żartujesz! To świetni / fatalni aktorzy.

Beznadziejny serial. Strata czasu!

No rzeczywiście, najciekawszy nie był.

Szkoda czasu na czytanie!

Tak sądzisz? Recenzje były dobre.

Kiepski / Niesamowity film!

Ja słyszałem/łam coś innego.

Lipa! / Bomba!

Tak? Ja nie mam zdania.

Fatalnie tańczyli. Szkoda o tym gadać!

Nie wiem, o co Ci chodzi.

Nudy! / Wciągające!

No, nie wiem, ja się (nie) nudziłem/łam.

Szmira!

Hm…, mocno powiedziane.

(Nie) Jestem zachwycony/a!

A ja (tak) nie!

Super opera. Robi wrażenie!

Absolutnie! Masz rację.

Podobało mi się wszystko!

A mnie nic. / Mnie też.

Nic mi się nie podobało!

A mnie wszystko. / Mnie też nie. Tę stronę można kopiować.

© M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

TEKSTY nagrań

15

4

Proszę obejrzeć video i zaznaczyć te przykłady kultury, które nie zostały wymienione przez uczestników sondy ulicznej. Jaka odpowiedź na pytanie, czym jest kultura, pada Pana / Pani zdaniem najczęściej?

Film: [CNK] Co to jest kultura? Ktoś wie!? Prezenter: Tam stoi pani z koszykiem wiklinowym. Już nam ucieka. O, dzień dobry… Czy możemy…? Ale proszę nie uciekać. Mężczyzna 1: Nie, dziękuję bardzo. P: Czym, według pana, jest kultura? M2: To w zależności od pojęcia kultury. Kobieta 1: Dobre wychowanie. M3: No nie wiem, nie jestem tak bardzo oczytany, wie pan, w kulturze. P: Ale tak własnymi słowami. M3: No naprawdę nie wiem… Można pozdrowić żonę? P: Można pozdrowić żonę. M3: Pozdrawiam żonę Gabrysię z Warszawy. K2: Czy ja wyglądam na kulturalną? A kto pyta, bo to jest ważne. K3: Obrazy takie ładne. Z naturą. No nie, to… już dzięki. M4: Kultura to wszystko to, co wytwarzamy. Kulturą może być, chociażby ten pałac kultury, który tutaj za nami jest. M5: Nie wiem, tak patrząc tutaj na to dookoła, to ciężko mi zdefiniować cokolwiek. Jednym słowem: nie wiem. M6: Kultura, to… łączy się z ilorazem inteligencji. Inteligencja, kultura… a chamstwo się tępi. K4: No takie zachowanie… no nie, zachowanie kulturalne, szacunek do innych ludzi. K5: O Jezu… Chłopiec 1: Nie wiem. M7: Nie wiem. P: Swoimi słowami. M7: Kolega wie, bo on jest bardzo oczytany. M8: To nie wiem. Pójście do teatru, do galerii sztuki… nie wiem, coś takiego. K6: Dla mnie kultura, to przede wszystkim to, w jaki sposób człowiek się wysławia i co sobą prezentuje. No ja do teatru nie chodzę, więc no niestety, daleko mam. W miejscowości, gdzie mieszkam, nie ma czegoś takiego. Dobra książka. M9: Nie mówię, że jeżeli ktoś kiedyś powiedział jakieś złe słowo, nie jest kulturalny, ale jeżeli ktoś co drugie słowo, jako przerywnik traktuje, to nie jest osobą kulturalną. P: Super, a twoim zdaniem? M10: Ja całkowicie zgadzam się z kolegą. M11: Nauka, twórczość literacka, film, teatry i tak dalej. Ch2: Nie wiem, architektura i różne obrazy malarskie, rzeźby i takie tam. M12: I te malowidła na ścianach, tak, i każdy plakat, i wszystkie eventy, które mamy, które się odbywają. Wszystkim, co nas otacza tak naprawdę, to jest kultura. M13: Muzea, teatry, no i że to wiadomo, jak się chodzi ten, się trochę… ogłady się nabiera, wiadomo, tam w takich miej-

scach tak samo nie można przeklinać, ani nic no. Przynajmniej nie wypada. K7: Ojejku, nie wiem jak odpowiedzieć. Mogę się przygotować? K8: Bo są dwa rodzaje kultury. Jest kultura osobista i taka nie… wiecie. K7: No więc jest to pokazanie też w sumie samego siebie w jakiś określony sposób. Jest to, na przykład, namalowanie czegoś, co się czuje lub czegoś, co się samemu widzi, w jakiś określony sposób. M14: Kultura jest to, moim zdaniem, kurde… zbiór pewnych wartości, tradycji w danej narodowości. M15: Jakieś życie w społeczeństwie. Tak jakoś musimy jakoś żyć, jako że żyjemy w dość dużym społeczeństwie, musimy jakoś z nimi współżyć, z innymi ludźmi. M16: To, co sobie teraz myślę, jest też kulturą. Takie pytanie od czapy. K9: No w życiu codziennym, to te przepraszam, dziękuję. Miejsca ustąpić, na przykład, takim paniom jak ja. M17: Culture… culture is a, uff, it’s difficult to me to say in English… the identity of the town, of the country, I think. M18: Kultura, to jest to, czym człowiek odróżnia się od zwierzęcia. K1: Myślę, że to jest kultura. Wszyscy: Czas na kulturę.

51-55

8

lekcja

18

Proszę wysłuchać wypowiedzi 5 osób, a następnie uzupełnić poniższą tabelę.

51-55 8a Wypowiedzi osób zostały wymieszane. Proszę

wysłuchać nagrania po raz kolejny, a następnie wraz z kolegą / koleżanką uporządkować i uzupełnić dialogi na stronie 173.

Dialog 1. Dziennikarka: Przepraszam, jak się pani podobał film? Kobieta: Piękny! Piękny! Naprawdę nie wierzyłam, że można zrobić taki udany film na podstawie tej sztuki teatralnej! Dziennikarka: A co szczególnie się pani podobało? Kobieta: Wszystko: kostiumy, scenografia, gra aktorów… No, po prostu jestem zachwycona! Dialog 2. Dziennikarka: A tobie podobał się film? Chłopak: Nie bardzo… Nie lubię filmów kostiumowych, nie podobało mi się też to, że aktorzy mówią wierszem. Ale szczerze mówiąc, nie spodziewałem się, że film mi się spodoba. Dziennikarka: To dlaczego przyszedłeś na premierę? Chłopak: Ojciec miał bilety… (śmieje się) Zresztą to moja lektura szkolna, nie będę musiał już czytać. Dziennikarka: No więc powinieneś być zadowolony. Chłopak: W sumie tak… przynajmniej mam to z głowy! Dialog 3. Dziennikarka: A pan, co pan myśli o filmie? Mężczyzna: Szkoda czasu! Dziennikarka: O, to naprawdę ostra ocena. Dlaczego pan tak uważa? Mężczyzna: Ja po prostu nie rozumiem, po co przenosić sztukę teatralną na ekran? Nigdy nie widziałem udanej adaptacji. Dziennikarka: Dlaczego w takim razie przyszedł pan na ­premierę? Mężczyzna: Jestem krytykiem filmowym, to mój obowiązek.

Telegram: @polskigram

149

lekcja

18

Dialog 4. Dziennikarka: Jak wam się podobał film? Dziewczyna: Trudno powiedzieć… Pod pewnymi względami mi się podobał: na przykład kostiumy – bardzo odważne, ale interesujące. Ale generalnie nudny. Chłopak: Jak możesz tak mówić! Film jest wierną adaptacją sztuki, niczym się nie różni od przedstawienia w teatrze. Dziewczyna: Żartujesz! W kinie nie ma takiej atmosfery jak w teatrze! Dziennikarka: Widzę, że zdania są podzielone… Dziewczyna: O, to normalne! On zawsze ma inne zdanie na każdy temat! Dialog 5. Dziennikarka: Jak wrażenia z filmu? Mężczyzna: Znakomita adaptacja, naprawdę wszystkim polecam. Przede wszystkim, jeśli chodzi o reżyserię, widać rękę artysty: rewelacyjna obsada, doskonałe tempo, scenografia… Dziennikarka: Żadnych uwag krytycznych? Mężczyzna: Zdaję sobie sprawę z tego, że film nie wszystkim będzie się podobał, ale ze swojej strony nie mam uwag.

56

56

12a Proszę wysłuchać wypowiedzi pana Zenona Auguścika, księgarza, a następnie zdecydować, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe (P), czy nieprawdziwe (N). 12b Proszę wysłuchać ponownie nagrania, a następnie połączyć fragmenty zdań z obu kolumn.

Muszę powiedzieć, że dzisiaj sytuacja na rynku książki i prasy bardzo się zmieniła. Ludzie nie kupują książek, bo mówią, że nie mają pieniędzy. A na kolorowe gazety mają! Ilustrowany miesięcznik dla pań albo panów kosztuje średnio 9 złotych. Czy nie warto byłoby zrezygnować z tych gazet i raz na trzy, cztery miesiące kupić książkę? Rozmawiałem ostatnio z moim synem o tym, że za mało się dzisiaj czyta. On mówi, że to nieprawda. Mówi, że czasy się zmieniają. Nie zgadzam się z tym, co usłyszałem od niego. Czasy się zmieniają? To ludzie się zmieniają! Czytanie książek wymaga koncentracji, czasu, wyobraźni. Ludzie myślą, że wystarczy pójść do kina albo raz na jakiś czas przeczytać coś w gazecie i już mogą powiedzieć, że mają jakąś wiedzę. Dyskutują o tym, że czas książki się kończy, że przyszła era internetu. Nie akceptuję tego, że tak szybko zapominamy o rzeczach ważnych. Bo dla mnie książka jest ważna.

4 niewymienione przykłady kultury: rozrywka, popkultura, wydarzenia masowe, opera, kino, sztuka teatralna, koncert, wystawa, najczęstsza odpowiedź: kultura osobista, dobre wychowanie 5 1. c, 2. a, 3. d, 4. f, 5. e, 6. b, 7. g 8 1. kobieta: podobał jej się film, piękny film, 2. chłopak: nie podobał mu się film, nie lubi filmów kostiumowych, nie podobało mu się też to, że aktorzy mówią wierszem, 3. mężczyzna: nie podobał mu się film. szkoda czasu, nie ma dobrych filmowych adaptacji sztuk teatralnych, 4. dziewczyna: trudno powiedzieć, czy podobał jej się film, pod pewnymi względami tak, ale generalnie nudny; chłopak: podobał mu się film, jest wierną adaptacją sztuki, 5. mężczyzna: podobał mu się film, znakomita adaptacja, reżyseria, obsada, tempo, scenografia. 8a 1: f; 2: j, h, c; 3: b, k, e; 4: l, m, d, i; 5: ł, g 8b A. zachwycona / pod wrażeniem, masz wrażenia, spodziewałem / spodziewałam B. wam się podobał(o), Trudno powiedzieć. / Sama nie wiem. / Nie mam zdania. C. Szkoda czasu! / Nie warto., Szkoda słów! / Szkoda gadać!, Jak możesz tak mówić! / Chyba żartujesz! D. żartujesz, o co ci chodzi 11b b, a, b, a 11c widać rękę artysty: kiedy jakieś dzieło komuś się bardzo podoba, świecić pustkami: gdy nie ma gdzieś publiczności, połknąć bakcyla: kiedy ktoś się czymś bardzo zainteresował, otworzyć drzwi do kariery: gdy jakieś dzieło po pozytywnej ocenie wywołało zainteresowanie danym artystą 12a

KLUCZ do ćwiczeń

2. N, 3. N, 4. N, 5. P, 6. N, 7. N, 8. P, 9. P 12b 1. b, 2. i, 3. h, 4. f, 5. d, 6. e, 7. a, 8. g, 9. c

2a 1. N, 2. P, 3. N 2b 3

150

13a a) autor musi żyć, nie może to być opracowanie lub praca zbiorowa, b) powieści, c) w pierwszą niedzielę października 13b 1. nagroda, 2. przede wszystkim, 3. tylko, 4. wybierany, 5. zwycięzcy, 6. dostaje, 7. finansową

Telegram: @polskigram

lekcja

19

W co wierzymy?

2d

3

4

5

6

Należy zwrócić uwagę studentów na różnice w użyciu zaimków pytajnych jaki, który i czyj, a także jaki i jak.

Cele • Powtórzenie: formułowanie pytań i hipotez komunikacyjne Słownictwo • religia i wiara • Idiomy: mieć świętą cierpliwość, rzucić kamieniem jako pierwszy, wieża Babel, być alfą i omegą Gramatyka • odmiana zaimków pytajnych jaki, który, czyj i składnia • Powtórzenie: tryb warunkowy Rozumienie • wywiad z przedstawicielem kościoła ewangeze słuchu licko-augsburskiego w Polsce • film – Lekcja religii – symbole wielkich religii Rozumienie • Literatura: Jerzy Vetulani i Maria Mazurek, tekstów pisanych Bez ograniczeń (fragment); Aneta Prymak-Oniszk, Bieżeństwo 1915, Zapomniani uchodźcy (fragment) Mówienie • formułowanie pytań i hipotez • dyskusja na temat religii i tradycji Pisanie • kartka świąteczna / zaproszenie: oficjalne i nieoficjalne • opis regionu Mediacja • relacjonowanie przeczytanego tekstu wraz z interpretacją Część • pisanie egzaminacyjna

P odpowiedzi i rozwiązania alternatywne

Wprowadzeniem do tematyki lekcji może być ćwiczenie definiowania. Nauczyciel dzieli grupę na zespoły dwu- lub trzyosobowe. Każdy zespół ma przygotować definicję i przykłady w zdaniach kilku słów związanych z tematyką lekcji: wierzyć, wierzący, niewierzący, ateista, apostata, wiara, religia, kościół, poganin itp. Warto też, aby studenci zdefiniowali wybrane słowa i frazy z fragmentu artykułu zamieszczonego w ćwiczeniu 2a.

1 Przed wykonaniem ćwiczenia warto przypomnieć na tablicy słowa potrzebne do formułowania hipotez, np. chyba, prawdopodobnie, być może, możliwe, że itp. 2a Przed wykonaniem tego ćwiczenia warto wprowadzić trudniejsze słowa i wyrażenia, np. istnieć, od początków ludzkości, odegrać rolę, po zaborach, cecha danego gatunku, grzebać zwłoki, religijność, tożsamość, życie po śmierci, moralność, zbiór zasad, kod zachowań, dobro wspólne. Nauczyciel może podać ich definicje lub studenci mogą pracować ze słownikiem lub/i internetem.

7 Zaleca się takie formułowanie pytań do dyskusji, żeby studenci formułowali hipotezy za pomocą różnych środków językowych, a w szczególności używając form trybu warunkowego. Materiał językowy dotyczący tworzenia i użycia trybu warunkowego znajduje się w podręczniku PO POLSKU 2 (lekcja 4 i 9). O P I S M I E J S C A – P O D P OW I E D Z I I Z A DA N I E D O M OW E

9b

Po wykonaniu tego ćwiczenia można przedstawić studentom zdjęcia, opisy kilku wybranych zabytkowych kościołów polskich (np. Katedry gnieźnieńskiej, Kościoła Mariackiego w Krakowie, Katedry na Wawelu, Bazyliki Jasnogórskiej). Można także przedstawić opisy znanych świątyń różnych wyznań, np. Kościół Mariacki i Starą Synagogę w Krakowie, cerkiew św. Paraskiewy w Radrużu i meczet w Kruszynianach. Studenci mogą także sami poszukać opisów wskazanych zabytków w internecie. Na zadanie domowe studenci mogą przygotować opis wybranego przez siebie miejsca kultu religijnego. Warto zwrócić uwagę studentów na elementy, które powinien zawierać opis miejsca, np. wyliczenie ważnych cech architektonicznych, przedstawienie najbardziej charakterystycznych elementów, zwrócenie uwagi na to, by opis nie był chaotyczny (np. opisanie najpierw tego, co widzimy na pierwszym planie, a potem w głębi lub najpierw po lewej stronie, a potem po prawej). Do opisu można dodać komentarz i przymiotniki wartościujące. 12a Warto zwrócić uwagę studentów na potoczne użycie przymiotnika ruski i rzeczownika Ruski, Ruscy prócz znaczenia podanego w cytowanym fragmencie książki. P ropozycja zadania domowego

13

Zadaniem domowym może być poszukanie w internecie znaczenia wybranych wyrażeń ze słowami związanymi z tematyką lekcji, np.: Wiara czyni cuda!, wierny jak pies, nie wierzyć w ani jedno słowo, trudno mi w to uwierzyć, święcie w coś wierzyć, nie wierzyć własnym oczom / uszom, (między) Bogiem a prawdą, Bój się Boga!, Bogu ducha winien, Jak Kuba Bogu, tak Bóg Kubie, Pan Bóg nierychliwy, ale sprawiedliwy!, ktoś chwycił Pana Boga za nogi, jak u Pana Boga za piecem. Każdy student może otrzymać 2–3 wyrażenia do sprawdzenia. Na następnych zajęciach studenci prezentują swoje frazy i w ten sposób uczą się od siebie nawzajem. Inną propozycją jest przygotowanie krótkiej prezentacji na jeden z trzech tematów (studenci mogą korzystać z internetu): 1. Morsowanie to nowa religia. 2. Religia rodzi się w lewej półkuli mózgu. 3. Mniejszości religijne w moim kraju.

151

Telegram: @polskigram

M ateriały dodatkowe

trudny, ale należy zachęcić studentów do zapoznania się z nim.

Gra JAKA TO RELIGIA? Opis gry Celem gry jest powtórzenie słownictwa związanego z tematem religia.

lekcja

19

Nauczyciel dzieli grupę na kilka minizespołów. Każdy zespół ma w ciągu określonego czasu sformułować maksymalną liczbę poprawnych pytań do przydzielonej przez nauczyciela jednej religii. Nauczyciel sprawdza, ile pytań jest poprawnych. Na tej podstawie przyznaje punkty. Potem, w ramach powtórzenia, można wspólnie spróbować odpowiedzieć na pytania sformułowane przez studentów.

Po przeprowadzeniu gry proponuje się przeprowadzenie dyskusji na forum grupy.

NOTATKI

Gra RELIGIA Opis gry Celem gry jest powtórzenie słownictwa związanego z tematem „religia”. Nauczyciel rozdaje studentom karteczki, na których jest napisane jedno słowo związane z tematem „religia”. Studenci nie pokazują innym swoich karteczek. Zadają pytania i muszą odgadnąć, jakie słowo jest na karteczce osoby pytanej. Osoba ta odpowiada tylko tak albo nie. Zaleca się napisanie kilku przykładowych pytań, które studenci mogą zadawać sobie nawzajem, np.: Czy to jest religia? Czy to jest osoba? Czy ta osoba reprezentuje religię katolicką? Czy to jest miejsce, do którego chodzą wyznawcy…? Czy ta religia jest rozpowszechniona w Europie? Gra TEOLOG O KOSMITACH Opis gry 1. Celem gry jest ćwiczenie rozumienia tekstu pisanego i wprowadzenie / powtórzenie słownictwa związanego z tematyką lekcji. 2. Grę można przeprowadzić na dwa sposoby. Można wykorzystać ją jako ćwiczenie do pracy indywidualnej np. jako zadanie domowe – studenci muszą wówczas wpisać brakujące słowa i frazy w odpowiednie miejsca w tekście. W drugim sposobie każdy student otrzymuje tekst artykułu i jedną lub dwie karteczki ze słowem lub frazą. Musi odnaleźć miejsca w tekście, w których powinny znajdować się „jego” słowa / frazy. Następnie w kilkuosobowych zespołach studenci wspólnie czytają uzupełniony tekst. Można również, w zależności od liczby osób i ich umiejętności rozdać im różną liczbę słów i fraz. 3. Jeśli grupa liczy na przykład 12 osób, można podzielić ją na dwa zespoły, w których każdy student otrzymuje dwie karteczki. Wygrywa ten zespół, który najszybciej poprawnie uzupełni tekst. Przy lekturze każdego tekstu, szczególnie takiego, w którym zaleca się wyjaśnianie zwrotów, powinno się zadbać o to, żeby studenci mieli na ławkach słowniki. Ten tekst jest

152

Telegram: @polskigram

nauczyciela

RELIGIA (lekcja 19)

hinduizm

chrześcijaństwo

protestantyzm

katolicyzm

islam

judaizm

prawosławie

ksiądz

pastor

pop

rabin

zbór

kościół

meczet

synagoga

cerkiew

buddysta

hinduista

chrześcijanin

protestant

katolik

muzułmanin

żyd

prawosławny

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

TEOLOG O KOSMITACH (lekcja 19)

Teolog patrzy na

Marsa

Radio Watykańskie nadało wypowiedź astronoma ks. Sabino Maffeo. Kościelny uczony z centrum astronomicznego w Castel Gandolfo podkreślił, że .­........................................1 bada fakty, a nie hipotezy, ale nie uchylił się od komentarza dotyczącego możliwych skutków odkrycia w kosmosie inteligentnego życia. Włoski ­.........................................2 jest zdania, że z kosmitami należałoby rozmawiać, poznać ich dzieje i .­........................................3 (…). Dwie rzeczy są dla niego pewne: żywe istoty pozaziemskie byłyby stworzeniami ­.........................................4 (…). Te deklaracje dobrej woli wobec ET (ang. Extraterrestrial – w domyśle – pozaziemska inteligencja) są znakiem czasu. Nie ma dziś w kościołach ­.........................................5 poważnych ludzi, którzy lękaliby się „bliskich spotkań trzeciego stopnia”. (…) Wpatrując się w nocne .­........................................6 niebo lub w fascynujące kolorowe fotografie przesłane z Marsa, nieraz tracimy pewność. (…) Dla wielu ludzi wizja ­.........................................7 wędrującego w przestrzeni ­.........................................8 w poszukiwaniu innych istot (…) jest trudna do przyjęcia. Łatwiej może pogodzić się z nią wyznawcom .­........................................9, hinduizmu czy taoizmu – religii bezosobowego Jedynego Bóstwa – niż synom i córkom trzech bliskowschodnich monoteizmów. Choć judaizm, chrześcijaństwo i ­.........................................10 można interpretować w duchu kosmicznym (…) – jednak na pewno nie wszyscy wyznawcy tych ­.........................................11 religii wyrzekliby się chętnie tytułu ludu wybranego. Cieszyliby się z pewnością ekumeniści, mormoni, no i ­.........................................12 różnych sekt ufologicznych (…). wyznawcy

chrześcijańskich

bożymi

trzech

rozgwieżdżone

duchowość

islam

Boga

jezuita

buddyzmu

kosmicznej

teologia

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

TEKSTY nagrań

57

6

Proszę wysłuchać nagranej rozmowy i odpowiedzieć na pytania.

Jakie są najważniejsze ośrodki ewangelickie w Polsce? – Trudno mówić o najważniejszych ośrodkach, można jedynie powiedzieć o skupiskach ze względu na ilość ewangelików. Takim obszarem jest Śląsk Cieszyński, (np. parafie Wisła, Cieszyn, jest tego naprawdę dużo, wystarczy więc właśnie ogólne określenie Śląsk Cieszyński). Ilu ewangelików jest obecnie w Polsce? – W Polsce jest aktualnie około 80 000 ewangelików. Czy spotkali się Państwo z przykładami dyskryminacji ze względu na religię? – To chyba najtrudniejsze pytanie, bo bardzo subiektywne i zależy od tego, czy zapytałaby Pani kogoś w diasporze (mała parafia, rozproszona) czy właśnie na Śląsku Cieszyńskim. Przypadki dyskryminacji zapewne się zdarzają, choć muszę przyznać, że stopniowo jest ich coraz mniej. W szkole rodzice bardzo dbają o to, by ich dzieci mogły być właściwie traktowane. Zdarza się, że mogą opowiadać w klasie o swoim wyznaniu, ale to zależy od wychowawcy i jego wrażliwości. Zwykle nie uczestniczą w lekcjach religii katolickiej, a jeśli tak, to są uważane za ekspertów w sprawach biblijnych. Jeden z naszych uczniów chodził na każdą lekcję w gimnazjum, pisał nawet sprawdziany i zawsze ksiądz katolicki prowadzący zajęcia podkreślał, że to ewangelik ma taką wiedzę. Zdarzają się jednak miejsca, gdzie ewangelików jest tak mało, że postrzega się ich (jak to zwykle z obcym i nieznanym bywa) negatywnie. Wzbudzają jakąś obawę, patrzy się jak na jakieś dziwne zjawisko, pyta czy wierzą w Boga, czy mają święta, czy się modlą. To przykre, ale ogólny poziom polskiego narodu nie jest w kwestiach religijnych zbyt wysoki. Myślę, że dużym problemem są małżeństwa mieszane, ale nie to, że są zawierane, ale że strona ewangelicka wielokrotnie musi być tłamszona przez stronę katolicką. Jeśli ślub ma być ważny w kościele katolickim, a jest zawierany poza tym kościołem (tzn. w parafii ewangelickiej), potrzebne jest podpisanie dokumentu, w którym strona katolicka zobowiązuje się wychowywać dzieci po katolicku, a strona ewangelicka MUSI to przyjąć do wiadomości. Przykre, że po takim nagłośnieniu ekumenii i zbliżeniu teologicznym w wielu sprawach nadal nie można uczynić takiego małego kroku i przyznać, że dzieci można wychować po prostu po chrześcijańsku. 16

14a Proszę podkreślić, który symbol jednej z wielkich religii NIE został wymieniony w filmie.

Film: „Lekcja religii” – Symbole wielkich religii. Judaizm: Jest właściwie jeden symbol zasadniczy judaizmu, to jest menora. Siedmioramienny świecznik ze złota, który jest dokładnie opisany w Biblii, w Torze. Symbolizuje żydowską religię, a właściwie, można powiedzieć, żydowską misję, czyli obowiązek świadczenia o Bogu Jedynym. Są inne symbole, ale nie ma obrazów, które by im odpowiadały, na przykład Jerozolima czy Tora, zapis objawienia. To są symbole, które można przed-

stawiać na różne sposoby, nie ma ustalonego sposobu przedstawiania. No i oczywiście, jest symbol, który jest wszystkim dobrze znany, czyli gwiazda sześcioramienna, gwiazda Dawida, po hebrajsku mówi się tarcza Dawida. To nie jest tradycyjny symbol judaizmu. Pojawił się jako żydowski symbol dopiero w średniowieczu i to na początku bardzo stopniowo. W Pradze, flaga z gwiazdą Dawida, była w XIV wieku używana w synagodze, ale dopiero po jakimś czasie, a na dobre w XVII wieku, gwiazda Dawida stała się symbolem żydowskiej społeczności Pragi, również zresztą Wiednia. I dopiero w XIX wieku gwiazda Dawida zaczęła być używana, jako symbol dekoracyjny na różnych sprzętach rytualnych, na synagogach i tak dalej. A w końcu XIX wieku gwiazdy Dawida zaczął używać ruch syjonistyczny, który wtedy powstał, czyli ta idea, żeby Żydzi mieli własną suwerenność państwową w Ziemi Izrael. No i po wojnie, kiedy w 1948 roku powstało państwo Izraela, gwiazda Dawida znalazła się na fladze Izraela, ale godłem Izraela jest menora.

lekcja

19

Buddyzm: Najczęściej stosowanym i najbardziej uniwersalnym dla wszystkich tradycji buddyjskich symbolem buddyzmu jest koło Dharmy. W staroindyjskiej tradycji takie koło było symbolem posiadania wielkiej mocy i w buddyzmie z kolei używa się koła w określeniu obracania kołem Dharmy. Często spotykamy się też z takim symbolem koła, obok którego po lewej i prawej stronie siedzą dwa jelenie. Nie jest do końca pewne czy to były jelenie, czy sarny. W buddyzmie podkreśla się połączenie dobrego serca z rozumem, ze zrozumieniem. Te dwie właśnie sarny po lewej i prawej stronie koła Dharmy symbolizują połączenie skutecznego, rozsądnego działania z mądrością. W tradycji buddyjskiej istnieje bardzo wiele symboli religijnych, spośród tych wszystkich symboli koło Dharmy jest najbardziej rozpowszechnione, najbardziej rozpoznawalne. Jest takim uniwersalnym symbolem całego buddyzmu. Katolicyzm: Wbrew potocznym opiniom nieprawdą jest, że krzyż się pojawia dopiero po kilku wiekach. Rzeczywiście, na początku, w pierwszych wiekach używany jest dość oszczędnie, z różnych pewnie względów. Między innymi zakonserwowany przez wybuch Wezuwiusza znak krzyża w Herkulanum, gdzie bardzo wyraźnie widać wręcz jakiś ołtarzyk, w który wkomponowany był ten krzyż, zasłonięty przed niepowołanym wzrokiem. Krzyż się pojawia w kilku innych opcjach również, często jest oszczędnie używany przez… z obawy przed profanacją, przed wyśmianiem. Na Palatynie, w Rzymie znajdujemy taką grafikę z III wieku, człowieka z głową osła, który jest ukrzyżowany i jest to paszkwil na wiarę chrześcijańską. Nic więc dziwnego, że w czasach, zwłaszcza w czasach prześladowań, krzyż był używany dość oszczędnie. Być może miały też tutaj wpływ pewne skojarzenia z krzyżem, jako narzędziem męki. I co ciekawe, kiedy krzyż się pojawia, pojawia się jako sam symbol, bez wizerunku Chrystusa ukrzyżowanego. To przychodzi dopiero po kilku setkach lat, gdzieś w VI wieku zaczynają pojawiać się pierwsze wizerunki Chrystusa ukrzyżowanego i to Chrystusa nie pasyjnego, ale Chrystusa zwycięskiego, Chrystusa w białej tunice, Chrystusa króla. Czas pasyjny przyjdzie dopiero… dopiero później. Chrześcijanie, pierwsi chrześcijanie, widzieli zresztą znak krzyża w przyrodzie.

Fragment audycji Lekcja religii, Religia TV, 2009

155

Telegram: @polskigram

KLUCZ do ćwiczeń

9a 2. c, 3. a, 4. d 9b

2a 1. Dlaczego / Czemu, 2. Na czym, 3. dlaczego / czemu, 4. czym lekcja

19

2b b) To nieprawda, c) To prawda, d) To prawda, e) To nieprawda, f ) To prawda, ale… , g) To prawda, h) To prawda 2d 2. Jaką rolę odegrała religia?, 3. Któremu gatunkowi była potrzebna religia?, 4. Jakim gatunkiem był człowiek?, 5. Czyjej niewiedzy nie mogą znieść ludzie?, 6. Która religia miała podobny zbiór zasad?, 7. Dla czyjego dobra się poświęcasz?, 8. Jacy bogowie istnieją?, 9. Ludzie wierzą, że czyje życie nie kończy się po śmierci?, 10. Bez czyjego kraju Żydzi zachowali tożsamość?, 11. Jaką istotą jest człowiek?, 12. Którym zasadom musimy się podporządkować?, 13. Jakie wierzenia miał Neandertalczyk? 3 Liczba pojedyncza: r. męski: jakiemu, którego, który, którym, czyj, r. żeński: jaką, jakiej, która, której, którą, czyjej, czyjej, czyją, czyją, r. nijaki: jakie, jakim, które, któremu, którym, czyjego, czyjemu, czyje, czyim. Liczba mnoga: r. męskoosobowy: jakich, których, którymi, których, czyim, czyich, czyich, r. niemęskoosobowy: jakim, jakimi, które, których, czyje, czyich, czyim, czyje, czyich 5

1. miejsce kultu religijnego ewangelików. Zbór to świątynia ewangelików., 2. miejsce kultu religijnego katolików. Kościół to świątynia katolików., 3. miejsce kultu religijnego muzułmanów. Meczet to świątynia muzułmanów., 4. miejsce kultu religijnego żydów. Synagoga to świątynia żydów. 1. duchowny protestancki., 2. duchowny prawosławny, 3. przełożony żydowskiej gminy wyznaniowej, znawca żydowskiego prawa religijnego., 4. najwyższy zwierzchnik Kościoła rzymskokatolickiego., 5. najwyższy po papieżu dostojnik w hierarchii Kościoła katolickiego., 6. to tytuł nadawany teologom lub prawnikom muzułmańskim., 7. duchowny w Kościołach chrześcijańskich mający najwyższy stopień święceń, zwierzchnik diecezji. 10 1. ksiądz (jeśli zostawiamy tylko nazwy religii) / prawosławie (jeśli zostawiamy słowa związane z religią katolicką), 2. śpiewać (ktoś wierzący regularnie się modli) / wierzyć (modlitwa często związana jest ze śpiewem), 3. duchowny, 4. wierzący, 5. rabin (wierzący i agnostyk to antonimy) / agnostyk (rabin jest osobą wierzącą), 6. mułła 12a 1. Nie, Rosjanie to nazwa mieszkańców Rosji, a ruscy to potoczne określenie osób wyznających prawosławie., 2. Francuzi i Włosi to polscy, bo wyznają katolicyzm, a Bułgarzy to ruscy bo wyznają prawosławie., 3. Niekoniecznie – Polscy mówią po polsku, a ruscy po prostu. 12b

a) Jaką, b) Jakiego, c) Jacy, d) jakimi, e) jakich a) której, b) Która, c) którym, d) którego, e) Którzy a) Czyja, b) czyim, c) czyim, d) Czyje, e) Czyjej

1. a, 2. a, 3. b 13 1. c, 2. b, 3. d, 4. a

6 1. Ewangelickiego., 2. Katolickiego., 3. Zdarzają się przypadki dyskryminacji, np. są postrzegani negatywnie, wzbudzają obawę, patrzy się na nich jak na dziwne zjawisko., 4. To zależy od wychowawcy i jego wrażliwości., 5. Jeśli ślub jest zawierany poza kościołem katolickim, potrzebne jest podpisanie dokumentu, w którym strona katolicka zobowiązuje się wychować dzieci po katolicku, a strona ewangelicka musi to przyjąć do wiadomości.

14a Talmud, półksiężyc, kaligrafia 14b zgodnie z ruchem wskazówek zegara, zaczynając od godz. 1.00: gwiazda Dawida, kaligrafia, menora, krzyż, Tora, koło Dharmy, półksiężyc, Talmud

8 wyznanie: buddyzm, chrześcijaństwo, protestantyzm, islam wyznawca: hindus / hinduista, katolik, żyd, prawosławny

156

Telegram: @polskigram

lekcja

20

Powtórzenie

Cele lekcji • powtórzenie materiału • przygotowanie do egzaminu certyfikatowego

W wywiadzie najistotniejsze są trzy elementy: temat i pytania, wiedza na temat rozmówcy (…), powstrzymanie się od własnych sądów, a skupienie na słowach rozmówcy. No i oczywiście (…) – zanim go upublicznimy w jakiejkolwiek formie – przedstawmy tekst do autoryzacji. Tego wymaga uczciwość i kultura osobista.

Maria Tuchowska, Jak napisać wywiad – poradnik dla uczniów, www.portal.librus.pl

TEKSTY

KLUCZ

nagrań

58

1

Proszę uważnie słuchać tego nagrania i zaznaczać właściwe odpowiedzi. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone tylko jeden raz!

Przykład: Chciałbym się dowiedzieć… 1. Tylko do piątku obniżka do czterdziestu procent na wybrane produkty! 2. Proszę nie owijać w bawełnę! 3. Nie wierzyłam, że można zrobić tak udany film na podstawie sztuki teatralnej! 4. Proszę przejść do rzeczy, bo mamy mało czasu. 5. Masz do dzieci świętą cierpliwość. 6. Sama nie wiem. 7. Oszczędny i prosty mebel, który pasuje wszędzie. 8. Chyba pan żartuje! 9. W czasie świąt ulice świecą pustkami. 10. Towar jest dostępny tylko w sklepie stacjonarnym. 11. Z żadną dziennikarką nie rozmawiało mi się tak dobrze jak z panią Anną. 12. Wesołych świąt i mokrego śmigusa-dyngusa! 13. Znajomość języków otworzy ci drzwi do kariery w tej firmie. 14. Uwielbiam tę sztukę!

59

2

Proszę uważnie słuchać tego nagrania i wykonywać zadanie zgodnie z podanym przykładem. Uwaga! Nagranie zostanie odtworzone dwa razy. Proszę wysłuchać nagrania i zaznaczyć, czy podane zdania są prawdziwe (P), czy nieprawdziwe (N).

Wywiad to forma tekstu dziennikarskiego, która jest zapisem rozmowy z jakąś osobą (często znaną). Znaczące jest to, że w wywiadzie nie zamieszczamy własnych przemyśleń i stwierdzeń, a zapisujemy wypowiedzi osoby, z którą wywiad przeprowadzamy. (…) Jeszcze przed wywiadem, kiedy już mamy ustalony temat i pytania, dobrze jest uprzedzić o nich rozmówcę. Da mu to szansę na ich przemyślenie, przypomnienie różnych faktów związanych z okolicznościami, o które pytamy, uporządkowanie myślenia o problemach, na temat których chcemy rozmawiać. (…) Dbając o wiarygodność, trzeba zgromadzić dostępne na temat rozmówcy informacje, np.: wykształcenie, tytuły, które mu przysługują, pochodzenie, wykonywany zawód, miejsce zamieszkania obecne i przeszłe, inne wywiady, których nasz rozmówca udzielił wcześniej i tak dalej. (…)

do ćwiczeń

1 1. a, 2. c, 3. b, 4. b, 5. c, 6. a, 7. b, 8. b, 9. c, 10. b, 11. c, 12. c, 13. a, 14. c 2 1. N, 2. P, 3. N 3 1. E, 2. D, 3. A, 4. C, 5. F 4 1. C, 3. A, 4. D, 5. E 5 1. świat, 2. Autorzy, 3. bez, 4. jest, 5. imiona, 6. badaczy 6 1. ludzie, 2. narzędzie, 3. go, 4. której, 5. edukacyjne, 6. nas, 7. niej, 8. jej, 9. świecie 7 1. Czyi, 2. Z czego, 3. Która, 4. Komu, 5. Skąd, 6. Ilu 8 1. po, 2. w, 3. z, 4. z, 5. na, 6. o, 7. o, 8. z 9 1. Żaden z aktorów nie przyszedł na premierę., 2. Dlaczego dziennikarze nie sprawdzili tej informacji?, 3. Zwracam się z uprzejmą prośbą o odpowiedź na mój e-mail., 4. Co powiesz swoim rodzicom?, 5. Nikogo nie było wczoraj w biurze. 10 1. oraz, 2. oraz, 3. a, 4. na której

157

Telegram: @polskigram

PROJEKT

NOTATKI nauczyciela

G R A P L A N S Z OWA / KO M P U T E R OWA

Cele dydaktyczne: Powtórzenie słownictwa z lekcji 16–19, rozwijanie sprawności pisania (opis) i mówienia, autorefleksja, wdrożenie do autonomii.

lekcja

20

Realizacja projektu: Projekt można przeprowadzić na jednych, dwóch lub trzech kolejnych zajęciach. Przebieg: Nauczyciel dzieli grupę na kilkuosobowe zespoły. Alternatywnie studenci sami decydują o podziale. Inny sposób to praca autonomiczna (np. jako obowiązkowe zadanie domowe lub projekt semestralny, których wykonanie bierze się pod uwagę przy wystawianiu oceny końcowej). Nauczyciel może zacząć projekt od prezentacji gry „Wiedźmin” opartej na prozie Andrzeja Sapkowskiego. Zapoznanie się z tą grą może być także zadaniem domowym poprzedzającym przeprowadzenie projektu. Opis: Zadaniem zespołów jest przygotowanie opisu wymyślonej gry planszowej lub komputerowej. Ustną częścią jest prezentacja projektu na targach gier na spotkaniu z dziennikarzami i potencjalnymi graczami. Celem gry jest zapoznanie potencjalnych graczy z polską kulturą ludową i wierzeniami słowiańskimi. Informacja dodatkowa: W trakcie prezentacji słuchający studenci wcielają się w rolę dziennikarzy lub potencjalnych graczy i zadają pytania dotyczące gry. Po zaprezentowaniu wyników swojej pracy studenci mogą pisemnie odpowiedzieć na pytania z formularza uczestnika projektu. Alternatywnie nauczyciel może na forum porozmawiać z nimi o ich wrażeniach i wnioskach z pracy nad projektem.

158

Telegram: @polskigram

Projekt GRA PLANSZOWA / KOMPUTEROWA (lekcja 20)

ETAPY PROJEKTU: • Nazwa gry. • Informacja, na bazie jakich wierzeń słowiańskich i jakich elementów polskiej kultury ludowej powstała (bibliografia, źródła internetowe). • Opis bohaterów. • Opis miejsc, krajobrazów, przedmiotów, sytuacji występujących w grze. • Jaki jest przebieg gry i w którym momencie się kończy, ile osób może w niej uczestniczyć, jakie są reguły, za co otrzymuje się punkty, a w jakich sytuacjach je się traci, jak można wygrać itp. PREZENTACJA: • Reklama gry na targach gier komputerowych i odpowiedzi na pytania dziennikarzy i fanów gier komputerowych. • Pytania dziennikarzy i fanów mogą dotyczyć przebiegu gry, bohaterów, wierzeń i kultury ludowej, na której bazuje, wartości edukacyjnej dla młodzieży i/lub osób uczących się języka polskiego itp.

FORMULARZ UCZESTNIKA PROJEKTU W projekcie GRA PLANSZOWA / KOMPUTEROWA • na początku (np. zebraliśmy/łyśmy słownictwo, podzieliliśmy/łyśmy się zadaniami): .................................................................................................................................................................. • następnie: .................................................................................................................................................................. • na końcu: .................................................................................................................................................................. Inne uwagi: .................................................................................................................................................................. ..................................................................................................................................................................

Tę stronę można kopiować. © M. Małolepsza, PO POLSKU 3

© Wydawnictwo PROLOG

Telegram: @polskigram

Opis serii

Autorki

Hurra!!! to pierwsza na rynku seria podręczników do nauczania języka polskiego jako obcego i jedyna, jak dotychczas, przygotowująca od podstaw do egzaminu certyfikatowego na poziomie B1. Powstała w ramach projektu UE Lingua 2 w programie Socrates w oparciu o „Europejski system kształcenia językowego” i standardy wymagań egzaminacyjnych. Serię charakteryzuje podejście komunikacyjne oraz promowanie nauczania języka polskiego po polsku.

Agnieszka Dixon (poprzednio Burkat)

Podręczniki Po polsku do dziś wyznaczają trendy w polskiej glottodydaktyce, a w publikacjach naukowych podkreśla się ich innowacyjność, spójność, bogactwo elementów krajo- i  kulturoznawczych oraz uwzględnienie polskich realiów. Z  podręcznikami mogą pracować lektorzy i uczniowie z każdego kręgu kulturowego, nie tylko dorośli, ale także młodzież polonijna. Seria Hurra!!! jest kompletnym narzędziem do nauki języka polskiego, prowadzącym studenta od początku tego procesu do poziomu B1. Zarówno doświadczeni, jak i początkujący nauczyciele mogą korzystać ze wszystkich elementów serii, określając poziom uczących przy pomocy „Testu Kwalifikacyjnego” oraz korzystając ze wskazówek, gier i  propozycji dydaktycznych z  podręczników nauczyciela. Podręczniki studenta przewidziane są do pracy na lekcji, a zeszyty ćwiczeń, dzięki zamieszczonym kluczom i tekstom nagrań, do pracy indywidualnej. Dopełnieniem serii są podręczniki do nauki gramatyki opracowane w trzech wersjach językowych. W Nowej Edycji Hurra!!! do każdej lekcji dodano scenki filmowe, które wraz z  opracowanymi do nich ćwiczeniami uatrakcyjniają naukę. Zaprojektowano także nową szatę graficzną. Pierwszą część poszerzono o listy słownictwa i ponownie opracowane tabele gramatyczne. W drugiej części dodano zadania rozwijające sprawność pisania, a w trzeciej sprawność mediacji. Dodatkowo opracowano dydaktycznie fragmenty tekstów literackich oraz artykułów prasowych.

absolwentka filologii romańskiej, podyplomowych studiów JPJO, psychologii stosowanej i psychoterapii. Wykształcenie zdobywała kolejno na Uniwersytecie Pedagogicznym i  Uniwersytecie Jagiellońskim w  Krakowie, University of Essex w  Wielkiej Brytanii, Tavistock and Portman NHS FT w Londynie. Obecnie doktorantka na the University of Exeter. Członkini Stowarzyszenia Bristol zrzeszającego polskich i zagranicznych nauczycieli kultury polskiej i JPiO. Od 2010 roku mieszka Wielkiej Brytanii, gdzie pracuje klinicznie i prowadzi badania naukowe w dziedzinie psychologii. W jej obszarze zainteresowań szczególne miejsce zajmują psychoanaliza, etnolingwistyka, antropologia kulturowa i filozofia. dr Agnieszka Jasińska adiunkt w Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Pedagogicznego, nauczycielka języka polskiego jako obcego i języków romańskich (francuskiego i  włoskiego). Pracowała z  dorosłymi i z dziećmi prowadząc kursy językowe w firmach i  na uczelniach wyższych oraz w  szkołach dla dzieci z  doświadczeniem migracji w  Krakowie. Koordynatorka szkoleń stacjonarnych i on-line dla nauczycieli języka polskiego w Polsce i za granicą. Członkini Związku Nauczycieli Języka Polskiego jako Obcego w Niemczech. Popularyzatorka języka polskiego. Małgorzata Małolepsza lektorka języka polskiego w Instytucie Slawistyki Uniwersytetu Georga-Augusta w  Getyndze. Ewaluatorka i konsultantka w projektach dydaktycznych. Prowadziła kursy na wszystkich poziomach zaawansowania, grupowe i ­specjalistyczne, uczyła dziennikarzy i  dyplomatów. Współ­pra­ cowała m.in. ze Szkołą Języka i Kultury Polskiej UJ, Szkołą Języków Obcych PROLOG i  GFPS Polska. Prowadzi szkolenia ­dydaktyczne i  współpracuje z  Polsko-Niemiecką Inicjatywą ­Rodzicielską Wspierania Dwujęzyczności we Frankfurcie nad Menem. Jej hobby to psychologia, muzyka, turystyka górska, film i współczesna literatura polska. Aneta Szymkiewicz uczy języka polskiego od 1998 r., a  od 2017  r. prowadzi szkołę Słowotok. W swojej bogatej karierze, jako lektorka współpracowała z  krakowskimi uczelniami wyższymi i prywatnymi szkołami językowymi. Prowadzi szkolenia i warsztaty dla lektorów. Jej specjalizacją są egzaminy certyfikatowe, a  dodatkowo interesuje się nowymi technologiami w nauczaniu. Wolny czas spędza w górach. Lubi biegać, podróżować na południe Europy i  czytać. Z  wykształcenia jest polonistką.

Telegram: @polskigram

Zajrzyj do Strefy nauczyciela www.prologpublishing.com/download kod: L 6 3 A - 4 3 A Q - Y E E T Znajdziesz tu nagrania audio do podręcznika studenta, gry gotowe do druku, filmy, materiały dodatkowe.

Informacje o prawach autorskich: Nagrania filmowe: materiały autentyczne – telewizyjne i blogowe. Better with a Friend – integracja kobiet migrantek, www.otwarty.krakow.pl (55), Copyright by Spadkobiercy Jana Brzechwy (39), Koronawirus a gospodarka – które branże zyskują na pandemii?, www.startup.pfr.pl (79), Maria Tuchowska, Jak napisać wywiad - poradnik dla uczniów, www.portal.librus.pl (155), RynekPierwotny.pl / Forsal.pl (53), Studio Quadro (46), Twórczość Wisławy Szymborskiej © Fundacja Wisławy Szymborskiej, www.szymborska.org.pl (115) Dziękujemy redakcjom czasopism i magazynów za zgodę na przedruk okładek: „Mój Pies”, „CKM”, „Wysokie Obcasy” (dodatek do „Gazety Wyborczej”), „Samo Zdrowie”, „Polityka”, „Internet Online” (132).

Telegram: @polskigram

Przedstawiamy Państwu nową edycję serii do nauczania języka polskiego jako obcego opracowaną z  uwzględnieniem Europejskiego systemu opisu kształcenia językowego: uczenie się, nauczanie, ocenianie (Common European Framework of Reference for Languages: Learning, teaching, assessment/CEFR) w zakresie klasyfikacji poziomów językowych, metodyki i treści nauczania. W skład serii wchodzą: – „PO POLSKU 1” z materiałem na ok. 120 jednostek lekcyjnych (w tym: podręcznik studenta + mp3, zeszyt ćwiczeń + mp3, podręcznik nauczyciela + video) – propozycja programowa na poziom A1, – „PO POLSKU 2” z materiałem na ok. 120 jednostek lekcyjnych (w tym: podręcznik studenta + mp3, zeszyt ćwiczeń + mp3, podręcznik nauczyciela + video) – propozycja programowa na poziom A2, – „PO POLSKU 3” z materiałem na ok. 120 jednostek lekcyjnych (w tym: podręcznik studenta + mp3, zeszyt ćwiczeń + mp3, podręcznik nauczyciela + video + przykładowe testy certyfikatowe) – propozycja programowa na poziom B1 oraz: – „ODKRYWAMY JĘZYK POLSKI” – kompendium języka polskiego w trzech wersjach językowych: polskiej, angielskiej i niemieckiej, – „PO POLSKU – TEST KWALIFIKACYJnY” (z prawem do wielokrotnego kopiowania). Części PO POLSKU 1, 2 i 3 prowadzą od poziomu A1 do B1 (ESOKJ) i zostały opracowane z myślą o przygotowaniu kandydatów do egzaminu certyfikatowego z języka polskiego jako obcego na poziomie B1. Seria przeznaczona jest dla dorosłych i młodzieży (od 16 roku życia). Komentarz w języku polskim i konsekwentne stosowanie podejścia komunikacyjnego w nauczaniu języka polskiego jako obcego pozwala na wykorzystanie serii w nauczaniu obcokrajowców bez ograniczania się do konkretnej grupy językowej.

Nowa Edycja

PO POLSKU 3

Seria do nauki języka polskiego jako obcego

PODRĘCZnIK nAUCZYCIELA zawiera: • uwagi metodyczne do podręcznika studenta ułatwiające pracę na lekcjach i alternatywne rozwiązania dydaktyczne, • gry i zabawy dydaktyczne wspomagające rozwijanie poszczególnych sprawności językowych, a także opanowanie słownictwa i zasad gramatycznych, • materiały do kopiowania, • nowość wzorcowe wypowiedzi pisemne wymagane na egzaminie certyfikatowym B1, • nowość materiały do pracy projektowej, • transkrypcje nagrań audio i video z podręcznika studenta, • klucz z rozwiązaniami ćwiczeń zamieszczonych w podręczniku studenta, • nowość dostęp do Strefy nauczyciela z materiałami dodatkowymi, • nowość gry do pobrania online w wersji do druku, • nowość płytę DVD z filmami do podręcznika studenta, w wersji z napisami i bez napisów.

prologpublishing.com Podręcznik opracowany z uwzględnieniem standardów wymagań egzaminacyjnych Państwowej Komisji Poświadczania Znajomości Języka Polskiego jako Obcego

ISBN 978-83-961550-8-5

Telegram: @polskigram