Galilan Mambasa. Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan 1

Citation preview

Talaan ng Paggamit ng Modyul Paaralan: Purok: Sangay: Rehiyon: Kailan natanggap sa paaralan: Pangalan ng Humiram

Kailan Ipinahiram

Kondisyon

Kailan Isinauli

Kondisyon

Gamitin ang sumusunod na letra sa pagtatala ng kondisyon ng modyul: A (Bago) B (Gamit na ngunit maayos pa) C (May kaunting sira) D (Maraming sira)

1 Galilan Mambasa Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

HINDI IPINAGBIBILI PAG-AARI NG PAMAHALAAN INILAAN PARA SA Distrito/Paaralan: Sangay:

______

Unang Taon ng Paggamit: Pinagkukunan ng Pondo ( pati taon ) :

Galilan Mambasa- Balitang 1 Panangitunton ed Pambagat na Pangasinan First Edition, 2012 Resebado ang lahat ng Karapatan. Ang alinmang bahagi nito ay hindi maaaring ilathala o ilabas sa anumang anyo, kasama na rito ang pelikula, nang walang nakasulat na pahintulot ang Tagapaglathala at ang mga may-akda. Hindi sakop ng karapatang-ari ang suring modyul na ilathala sa mga pahayagan at magasin.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Management Staff

Writers Lilibeth A. Magtang, Editha V. Luna Reviewers Dr. Rosalina J. Villaneza, Leticia F. Macaraeg Illustrators Noel B. Corpuz, Jason O. Villena Cipriano Cortez Layout Artist Allan Ramirez Thomas,

Curriculum Development Division, Bureau of Elementary Education Office Address

:

Rm. 204, Bonifacio Bldg. DepEd Complex, Meralco Ave. 1600 Pasig City, Philippines

Telefax

:

(02) 638-4799/637-4347

Mensahe Bro. Armin Luistro

Saray Karga

Ununan Balikas..……………………………………………….iv

Alpabeto tan Ortograpiya …………………………………1

Panuntunan ed Gramatika ……………………………… 13

Balikas a Maslak ya Uusaren .………….………………… 27

Alpabeto tan Ortograpiya

Alpabeton Pangasinan Bilang na Letra 28

Panuntunan ed Panagbayes na Salita

No anggapo so kaampar a balikas ed Pangasinan bayesen tan usaren so gendat a inkasulat na balikas.

Bilang na Patanol (Vowels) 5 a- aso e -eleng i- ikol o- okra u- uleg tan sakey (1) a patanol ed binayes a balikas

Usaren iray einaon a salita ed eroplano arum a lengguwahe na Pilipinas tan pansiansiaen so letra na unong a salita.

Amparan na salitan Pangasinan iray salitan binayos ed Espanyol

2

Bilang na Tanulan (Consonants)

Diptonggo

23

-aw

14 - gendat ya uusaren 9 - bayes ************ b- baloto c- computer d- dila f- Filipino g- gatas h- holen j- jacket k- kabayo l- lamo m- maso n- niluto ñ- niño ng- ngileb p- payong q- Quezon r- relo s- sapatos t- talon v- vinta w- walora x- x ray y- yoyo z-zipper

baaw akulaw balaw kelaw duyaw lamaw gawgaw kanaw tunaw belyaw ikaw butaw sayaw ogaw -ew silew beklew tapew kiyew agew linaew siblew taew kerew

Bilang na Letra

Panuntunan ed Panagbayes na Salita

Bilang na Patanul (Vowels)

Bilang na Tanulan (Consonants)

Diptonggo

-iw saliw pinsiw siwsiw katiw giwgiw nibaliw abaliw -ay labay taytay kaykay baybay abay paypay -ey baley sapey dukey tikey sakey patey palandey -oy buloy baboy apoy kapoy bakloy tikoy lumboy

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

3

Saray Alpabeto

Aa

Ee

aso

Ii

Oo

ikol 4

eges

okra

Uu

Bb

uran Cc

baso Dd

computer Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

dila 5

Ff

Gg

Filipino Hh

Jj

haluhalo 6

gatas

jacket Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

Kk

Ll

kabayo Mm

lamo Nn

maso Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

niluto 7

Ññ

NGng

Niño

Pp

patang 8

ngipen

Qq

Quezon

Rr

Ss

relos

Tt

sili

Vv

talaba Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

vinta 9

Ww

Xx

walora

Yy

Zz

yoyo 10

X ray

zoo Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

Pananuntunan ed Gramatika

GRAMATIKA-PANGASINAN GRAMATIKA I. PANGINGARAN (ngaran na too, ngaran na ayep, ngaran na pasen, ngaran na agagamil) Bilang na Pangingalan (sansakey, sanderwa, dakel)

Sansakey agi ina ama kapinsan

Sanderwa sanagi sanina sanama sangkapinsan

Dakdakel sanaagi saniina sanaama sangkakapinsan

kaaro

sangkaaro

sangkakaaro

ayro

sanayro

sanaayro

Pananuntunan: Sansakey Say balikas et aga salatan. Alimbawa: agi, ina Sanderwa Walay panangingaran na bilang a sinya say sanderwa. Itdan na ukapit (affix) a “san” o “sang”so lamukas (rootword). Alimbawa: 12

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

agi

-

sanagi

ama

-

sanama

kaaro

-

sangkaaro

kapinsan

-

sangkapinsan

Dakel Wala met so panangingaran na bilang no dakdakel . 1. Uliten so unaan a gisla (syllable) na lamukas. Itdan na ukapit ed unaan ya gisla. Alimbawa: kapinsan

-

kakapinsan

- sangkakapinsan

kaaro

-

kakaaro

- sangkakaaro

ayro

-

aayro

- sanaayro

2. Saray arum ya salita so nayarin itdan na ukapit (affix) ed unaan tan sukapit (suffix) et sampot na lamukas. Alimbawa: Palandey

-

kapalandeyan

Abung

-

kaabungan

Kiyew

-

kakiyewan

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

13

Kasarian (Para ed Bii, Para ed Laki, Aliwan sigurado, anggapoy kasarian) Para ed Bii

Para ed Laki

Para ed Bii o Laki Aliwan Sigurado

Anggapoy Kasarian “neuter”

Tutuo (Tao) ina

ama

lumalako

lamisaan

marikit

balolaki

nurse

baso

atsi

kuya

katulangan

kutsara

ninang

ninong

agi

tinidor

maestra

maestro

ateng

plato

doktora

doktor

kaaro

abung

tiya

tiyo

dentista

talagdanan

bai

laki

bumabangat

yuro

amiga

amigo

pulis

bote

ayro

bayaw

sumusulat

bag

madre

pari

artista

libro

modista

sastre

dumarait

payong

nganak

lalong

irongan

kaong

bulog

relo

Pangiyusar na say/saray, si/sikara di, kiyenen/ kiyenda di 1. Say (Ang) say mansanas say bola say relos 14

Saray (Ang mga) saray mansanas saray bola saray relos 2. Si (Si) si Ana si Lito 3. Sikara di (Sina) sikara di Ana tan Lito sikara di ama tan ina 4.Kiyenen (kay) kiyenen nanay kiyenen tatay 5. Kiyenda di (kina) kiyenda di tatay tan nanay kiyenda di bai tan laki

II.

PAMAGETAR (Isasalat ed ngaran na tuo, pasen, ayep tan

kagawaan) 1. Siak, Sika, Sikato Siak (ako) Uusaren so siak no say tutungtongen mo et say sikan dili. Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

15

Siak si Mara. Siak si Mario. Sika (Ikaw) Uusaren so sika no mitutungtong ka ed sakey ya tuo. Sika la so manlinis. Sika so apilin manggalaw. Sikato (Siya) Uusaren so sikato no pantutungtongan so sakey ya tuo. Sikato man imay analo. Sikato la so iganggan yo. 2. Sikayo, Sikami, Sikatayo, Sikara Sikayo (Kayo) Uusaren so sikayo no mitutungtong ka ed duara o mas dakel ya tutuo. Sikayo so analo ed patalisiwan. Mila ak ed sikayo. Sikami (Kami) Uusaren so sikami no say tutungtongen et duara o dakel tan kaiba ka. Sikami la so mampanis ed paway. Sikami so analo ed sayaw.

Sikatayo (Tayo) 16

Uusaren so sikatayo no say tutungtongen et duara o dakel nen say duara (kaiba so mansasalita tan say katungtong) Sikatayo so apili ya unsayaw nabuwas. Sikatayo lamet so unla ed plasa. Sikara (Sila) Uusaren so sikara no say tutungtongen et duara tan dakel nen say duara (aga kaiba so mansasalita tan say katungtung to). Sikara so analo karuman. Sikara la so itdan mo na kanen. 3. Aya, Atan, Aman Aya (Ito) Aya so uusaren no say tutungtungen et sakey ya usar ya asingger o abay na say mansasalita. Aya so bag ko. Aya so lapis ko. Atan (Iyan) Atan so uusaren no say tutungtungen et sakey ya usar ya arawi ed say mansasalita balet asingger ed say katungtong. Atan may papel. Atan so ikawes mo?

Aman (Iyon) Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

17

Aman so uusaren no say tungtongen et sakey ya usar tan arawi ya pareho ed say mansasalita tan say katungtong to. Aman may sumpit ya aanapen mo. Aman man so karuman ko ni ya nununoten. 4. Diya, Ditan, Diman Diya (Dito) Uusaren so diya no say lokasyon a tutungtongen et asingger ed say mansasalita. Diya so nantaneman ko na atis. Diya so pangkargaan mo na usar mo. Ditan (Diyan) Uusaren so ditan no say lokasyon a tutungtongen et asingger ed say katungtong. Ditan ka la unyurong. Ditan ka la unalagey. Diman (Doon) Uusaren so diman no say lokasyon a pantutungtongan et arawi ed saramay mantutungtong. Diman la ed ilog tayo manames. Diman tayo la mangaliw a kawes ed tindaan.

18

III. PAMALINAWA (salitan mangibabagay kiwas o galaw) Pamanahunan 1. Pangnagdaan (Asumpal lan agawa) Karuman so inkianak ko. 2.Panghinaharap (Nagawa labat ni). Nabuwas ak unla ed baley. 3. Pangkasalukuyan (Gagawaen labat ni). Mansasalog si Ben na tanaman. Pangnagdaan

Panghinaharap

Pangkasalukuyan

nanames

manames

manaames

inminom

uninom

uniinom

pinmasyar

umpasyar

umpapasyar

nansalog

mansalog

mansasalog

nampanis

mampanis

mampapanis

nansulat

mansulat

mansusulat

nambasa

mambasa

mambabasa

nanlinis

manlinis

manlilinis

nanluto

manluto

manluluto

Panuntunan: 1. Agawa la Aruman so salita na gislan nan no say salita et unggagapo ed d, l, r, s, t. Nam mo say salita et unggagapo ed p, b, tan inm say salita et unggagapo ed patanol. nansulat nanlinis Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

19

nanluto inminum 2. Gawaen Aruman na gislan man/mam, um, tan un so lamukas no gawaen labat ni so galaw. umpasyar manluto mampanis uninom 3. Gagawaen Aaruman na gislan man, mam um tan un iray salita tan uuliten so unaan ya gisla na salita. umpapasyar manluluto mampapanis Uniinom lV. PAMASURI Antas Mangipipiguray sakey magana

Mangkokomparay Duwara mas magana

Mang kokomparay Amin sangka ganaan

matakken baleg

mas matakken mas baleg

sangka takkenan sangka balegan

V. Intiron balikas tan kapegpeg na balikas Kapegpeg 20

V. Intiron balikas tan kapegpeg na balikas Kapegpeg Grupo na saray salita ya aliwan kumpleto so gabay ton ibabaga. saray ugugaw amin tayo Balikas Grupo na saray salita ya kumpleto so gabay ton ibabaga. Maliket iray ugugaw. Unla tayon amin ed Manila. Saray klasi na Balikas 1. Pasalaysay (Mambabalikas) Masamit so puto. Ambetel so panaon. 2. Pananong (Mantetepet ) Anto so ngaran mo? Pigara la so taon mo? 3. Padamdam (Mambabalikas na alabas ya liknaan). Agi! Asugat ak. Walay puol! 4.Pautos (Balikas ya mangigagangan.)

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

21

Alam pa may tsinelas ko. Sempet kay masapbay.

5. Pakiusap (Maong ya panangigangan.) Pakialam pa may tsinelas ko. Sarag ton umsempet kay masapbay

22

Balikas a Maslak ya Uusaren

Maslak ya Uusaren ed Salitan Pangasinan PANGASINAN

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH

1. Magandang umaga. 1. Good morning. 2. Masantos ya ngarem. 2. Magandang hapon. 2. Good afternoon. 3. Good eve3. Masantos ya labi. 3. Magandang gabi. ning. 4. Baleg ya salamat. 4. Maraming salamat. 4.Thank you very much. 5. Please come 5. Tuloy!/Gali diya./loob kayo. 5. Tuloy po kayo. in. 6. Magpapaalam na po 6. I’ll go ahead. 6. Onla ak la! ako. 7.Magpapaalam na po 7. We will go 7. Mampatanir kami la. kami. ahead. 8. Pasensiya na po 8. Pasensiya kila. 8. I’m sorry. kayo. 9. Kumusta ka? 9. Kumusta ka? 9. How are you? 1. Masantos ya Kabuasan.

10. Ano ang pangalan mo? 11. Ano ang apelyido mo?

10.What’s your name? 11.What’s your family name?

12. Pigaray taon mo la?

12. Ilang taon ka na?

13. Siopa iray ateng mo? 14. Anto so ngaran na tatay mo?

13. Sino ang mga magulang mo? 14. Ano ang pangalan ng tatay mo?

15. Anto so ngaran na nanay mo?

15. Ano ang pangalan ng nanay mo?

12. How old are you? 13. Who are your parents? 14. What’s the name of your father? 15. What’s the name of your mother?

10. Anto so ngaran mo? 11. Anto so apilyidom?

24

Parti na Laman PANGASINAN

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH

1. alimpuros

1. puyo

1. cowlick on the head

2. aping

2. pisngi

2. cheek

3. lapis-lapis

3. anit

3. scalp

4. beklew

4. leeg

4. neck

5. bibil

5. labi

5. lip

6. buwek

6. buhok

6. hair

7. dakulap

7. palad

7. palm

8. dapan

8. talampakan

8. sole

9. dila

9. dila

9. tongue

10. ebet

10.puwit

10. buttocks

11. eges

11.tiyan

11. stomach

12. el-el

12. singit

12. loin

13. eleng

13. ilong

13. nose

14. gamet

14. daliri

14. finger

15. guyamguyam

15. pilikmata

15.eyelash

16. kirep

16. kilay

16.eyebrow

17. kuko

17. kuko

17. nail

18. kulokulong

18. lalamunan

18. throat

19. layag

19. tenga

19. ear

20. lima

20. kamay

20. hand

21. lukablukab

21. talukab

21. eyelid

22. lupa

22. mukha

22. face

23. lusok

23. sikmura

23. stomach

24. mata

24. mata

24. eye

25. mokor

25. bukung-bukong

25.heel

26. moling

26. noo

26. forehead

27. ngares

27. gilagid

27. gum

28. ngipen

28. ngipin

28. tooth

29. ugaw-ugaw na mata

29. balintataw

29. iris

30. ulo

30. ulo

30. head

31. ulpo

31. hita

31. thigh

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

25

PANGASINAN

26

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH

32. pagew

32. dibdib

32. chest

33. pait

33. bituka

33. intestine

34. paltak

34. bayag

34. testicle

35. pulso

35. pulso

35.pulse

36. puseg

36. pusod

36.navel

37. puso

37. puso

37. heart

38. puton

38. puson

38. hypogastrium

39. puweg

39. tuhod

39. knee

40. puwerta

40. puwerta

40.vagina

41. sali

41. paa

41. foot

42. sangi

42. bibig

42.mouth

43. sekla

43. alak-alakan

43. popliteal

44. siko

44. siko

44. elbow

45. sungot

45. nguso

45.mouth

46. suso

46. suso

46. breast

47. taglang

47. tadyang

47. rib

48. takeb

48. balikat

48. shoulder

49. taklay

49. braso

49.arm

50. tapi

50. balakang

50. hip

51. tenger

51. batok

51. nape

52. tenten

52. gulugod

52. spinal cord

53. timir

53. baba

53. chin

54. tumbong

54. tombong

54. rectum

55. utong

55. utong

55. nipple

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

Miyembro na Pamilya PANGASINAN

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH

1. ama/itay/tatay

1.ama/itay/tatay

1. father

2. ina/inay/nanay

2. ina/inay/nanay

2. mother

3. agi ya laki

3. kapatid na lalaki

3. brother

4. agi ya bii

4. kapatid na babae

4. sister

5. atsi

5. ate

5. older sister

6. kuya

6. kuya

6.older broter

7. tiyo/pangamaen

7. tiyo

7. uncle

8. tiya/panginaen

8. tiya

8. auntie/ aunt

9. ninong

9. ninong

9. godfather

10.ninang

10. ninang

10. godmother

11. laki

11. lolo

11. grandfather

12. bai

12. lola

12. grandmother

13. kapinsan

13. pinsan

13. cousin

14. kapidua

14. pinsang pangalawa

14.second cousin

15. kapitlo

15. pinsang-pangatlo

15. third cousin

16. kaanakan ya bii

16. pamangkin na babae

16.niece

17. kaanakan ya laki

17. pamangkin na lalaki

17.nephew

18. katulangan

18. biyenan

18. parent-in-law

19. katulangan ya laki 19. biyanang lalaki

19. father –in-law

20. katulangan ya bii

20. mother-in-law

20. biyanang babae

21. manugang ya laki/ 21. manugang na lalaki/ bii babae

21. son/daughter-inlaw

22. bayaw

22. bayaw

22. brother-in-law

23. ayro

23. hipag

23. sister –in-law

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

27

Mananulong a Totoo ed Komunidad PANGASINAN 1. maestro/maestra 2. principal 3. janitor 4. basurero 5. inhinyero 6. abogado 7. driver 8. doktor 9. nurse 10. bumbero 11. managkatli 12. kartero 13. librarian 14. managlako 15. kapitan na barangay 16. kagawad 17. manammianak 18. matadero 19. waiter 20. electrician 21. karpentero 22. pintor 23. empleado 24. tubero 25. kolektor 26. dumarait ya laki 27. dumarait ya bii 28.kusinero/kusinera 29. sorbetero 28

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH 1. guro 2. punong guro 3. janitor 4. basurero 5. inhinyero 6. abogado 7. tsuper 8. manggagamot 9. nars 10. bumbero 11. barbero 12. kartero 13.librarian 14. tinder 15. kapitan ng barangay 16. kagawad 17. kumadrona 18. matadero 19. waiter 20. electrician 21. karpintiro 22. pintor 23. empleado 24. tubero 25. kolektor 26. sastre 27. modesta 28.kusinero/kusinera 29. sorbetero

1. teacher 2. principal 3. janitor 4. garbage collector 5. engineer 6. lawyer 7. driver 8.doctor 9. nurse 10. fireman 11. barber 12.mailman/postman 13. librarian 14. vendor 15. barangay captain 16. councilor 17. midwife 18. butcher 19. waiter 20. electrician 21. carpenter 22. painter 23. employee 24. plumber 25. collector 26. tailor 27.sewer 28. cook/chef 29. icecream vendor

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

PANGASINAN

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH

30. tagapanis 31. pari 32.madre 33. mason 34. pulis

30. tagawalis 31. pari 32. madre 33. mason 34. pulis

35. dumaralos 36. managsigay

35. magsasaka 36. mangingisda

30. street sweeper 31. priest 32. nun 33. mason 34.policeman/ policewoman 35.farmer 36. fisherman

KAGAWAAN

PANGASINAN

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH

1. plato 2. kutsara 3. tinidor 4. lusor 5. platito 6. kaldero 7. balaok 8. banga 9. kawali 10. suwikos 11. uring

1. plato 2. kutsara 3. tinidor 4. tasa 5. platito 6. kaldero 7. sandok 8. banga 9. kawali 10. bakya 11. uling

1. plate 2. spoon 3. fork 4. cup 5. saucer 6. kettle 7. ladle 8. pot 9. pan 10wooden shoe 11. charcoal

12. kiyew ya itutungo 13. papel 14. lapis 15. ballpen 16. gurabis 17. sagaysay 18. pala 19.lagari 20.takayan

12.panggatong 13. papel 14. lapis 15. ballpen 16. posporo 17. suklay 18. pala 19. lagari 20. hagdan

12. firewood 13. paper 14. pencil 15. ballpen 16. match 17. comb 18. shovel 19.saw 20. stairs

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

29

PANGASINAN

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH

21.tsinelas / sinelas 22. sapatos 23. kawes 24. palda 25. salming 26.irungan 27. bangko 28. lamisaan 29. lamparaan 30.palanggana

21. tsinelas 22. sapatos 23. damit 24. palda 25. salamin 26. silya/upuan 27. bangko 28. mesa/lamesa 29. lampara 30. planggana

21. slippers 22. shoes 23. dress 24. skirt 25. mirror 26. chair 27. bench 28. table 29. lamp 30. basin

31. pantalon

31. pantalon

31. pants

AYEP PANGASINAN 1. aso 2. pusa 3. manok 4. siwsiw 5. malapati 6. belek 7. kanding 8. duweg 9. baka 10. karnero 11. animolok 12. lalong 13. otot 14. pato 15. pabo 30

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH 1. aso 2. pusa 3. manok 4. sisiw 5. kalapati 6. biik 7. kambing 8. kalabaw 9. baka 10. tupa 11. baboy ramo 12. tandang 13. daga 14. pato 15. pabo

1. dog 2. cat 3. chicken 4. chick 5. dove 6. piglet 7. goat 8.carabao 9. cow 10. sheep 11. boar 12. rooster 13. rat/mouse 14.duck 15. turkey

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

SARAY TANAMAN PANGASINAN 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

akasya kamatis gumamela cactus niyog mangga agayep talon kamote mani lakamas baktaw tabyayong kalubasa lukban

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

akasya kamatis gumamela cactus niyog mangga sitaw talong kamote mani singkamas bataw upo kalabasa suha

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15.

acacia tomato gumamela cactus coconut mango string beans eggplant sweet potato peanut turnip bottle gourd squash pomelo

PARTI NA ABUNG PANGASINAN 1. 2. 3.

sala kusina kasilyas

1. 2. 3.

4. 5. 6. 7.

kuwarto pananganan balkon sular

4. 5. 6. 7.

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH sala 1. living room kusina 2. kitchen 3. toilet/comfort kubeta room kuwarto 4. bedroom kainan 5. dining room balkonahe 6. terrace bakuran 7. backyard

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

31

SARAY PASEN ED ESKWELAAN PANGASINAN 1. 2. 3. 4. 5. 6.

kuwarton aralan galawan library hardin klinika kantina

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH 1. 2. 3. 4. 5. 6.

silid-aralan palaruan silid-aklatan hardin klinika kantina

1. 2. 3. 4. 5. 6.

classroom playground library garden clinic canteen

SARAY PASEN ED KOMUNIDAD PANGASINAN

32

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH

1.

eskuwelaan

1.

paaralan

1.

school

2.

pasyaran

2.

parke

2.

park

3.

simbaan

3.

simbahan

3.

church

4.

kapilya

4.

kapilya

4.

chapel

5.

tindaan

5.

tindahan

5.

market

6.

galawan

6.

palaruan

6.

playground

7.

istasyon na pulis

7.

estasyon ng pulis

7.

police station

8. istasyon na bumbero

8. estasyon ng bombero

8.

fire station

9.

9.

9.

post office

pelagan na sulat

post office

10. prisidensiya

10. munisipiyo

10. municipal hall

11. klinika

11. klinika

11. clinic

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

SARAY KOLOR

PANGASINAN 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH

ambalanga andeket amputi birdi duyaw asul tsokolate/kape derosa kaki kolor kahel lila

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

pula itim puti berde dilaw asul kulay tsokolate rosas kaki kulay kahel lila

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11.

red black white green yellow blue brown pink khaki orange violet

SARAY ANGOB TAN TAWAY

PANGASINAN 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH

ambalingit ambanget anapseng ampait maasin malamis anagasang

1. mabango 2. mabaho 3. maasim 4. mapait 5. maalat 6. matamis 7. maanghang

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.

fragrant foul odor sour bitter salty sweet spicy

SARAY KORTI

PANGASINAN 1. 2. 3. 4. 5.

malimpek kuwadrado rektanggulo trayanggulo bitewen

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH 1. 2. 3. 4. 5.

bilog parisukat parihaba tatsulok hugis bituin

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

1. 2. 3. 4. 5.

circle square rectangle triangle star 33

SAY MANGIBAGAY ORAS (Labi tan Agew, Oras, Agew ed sakey, Simba, Saray Bulan)

A. LABI TAN AGEW

PANGASINAN

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH

1. natan

1. ngayon

1. now

2.karuman

2. kahapon

2. yesterday

3. naani

3. mamaya

3. later

4. karuman na ngarem

4. kahapon ng hapon

5. nen sakey ya agew

5. kamakalawa

4.yesterday afternoon 5. the other day

6. nabuwas

6. bukas

6. tomorrow

8. diya ed sakey ya agew

8. sa makalawa

7. tomorrow morning 8. the day after

9. amin ya agew

9. lahat ng araw

9. all the days

10. diya’d arum ya agew

10. sa ibang araw

10. some other day

11. agew-agew

11. araw-araw

11. everyday

12. labi-labi

12. gabi-gabi

12. everynight

13. taon-taon

13. taon-taon

13. yearly

14. kada Lunes

14. tuwing Lunes

14. every Monday

15. kada ngarem

15. tuwing hapon

15. every afternoon

7. nabuwas ya kabuwasan 7. bukas ng umaga

16. diya’d unsublay ya 16. sa darating na Simba Linggo 17. nen apalabas ya Simba 17. nang nagdaang Linggo 18. diya’d unsublay ya bu- 18. sa darating na bulan wan 19. nen apalabas ya bulan 19. nang buwang nagdaan 34

16. next Sunday 17. last Sunday 18. next Month 19. past month

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

B. ORAS PANGASINAN 1. ala una 2. alas dos 3. alas tres 4. alas kuwatro 5. ala singko 6. ala sais 7. ala siyete 8. alas otso 9. alas nuwebe 10. alas diyes 11. alas onse 12. alas dose

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH 1. ala una 2. als dos 3. alas tres 4. alas kuwatro 5. ala singko 6. ala sais 7. ala siyete 8. alasotso 9. alas nuwebe 10. alas diyes 11. alas onse 12.alas dose

1. one o’clock 2. two o’clock 3. three o’clock 4. four o’clock 5. five o’clock 6. six o’clock 7. seven o’clock 8. eight o’clock 9. nine o’clock 10. ten o’clock 11. eleven o’clock 12. twelve o’clock

C. SARAY AGEW NA SAKEY SIMBA PANGASINAN 1. Simba 2. Lunes 3. Martes 4. Miyerkules 5. Huwebes 6. Biyernes 7. Sabado

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH 1. Linggo 2. Lunes 3. Martes 4. Miyerkules 5. Huwebes 6. Biyernes 7. Sabado

1. Sunday 2. Monday 3. Tuesday 4. Wednesday 5. Thursday 6. Friday 7. Saturday

D. SARAY BULAN NA SAKEY TAON PANGASINAN 1. Enero 2. Pebrero 3. Marso

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH 1. Enero 2. Pebrero 3. Marso

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

1. January 2. February 3. March 35

PANGASINAN 4. Abril 5. Mayo 6. Hunyo 7. Hulyo 8. Agosto 9. Septyembre 10. Oktubre 11. Nobyembre 12. Disyembre

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH 4. Abril 5. Mayo 6. Hunyo 7. Hulyo 8. Agosto 9. Setyembre 10. Oktubre 11. Nobyembre 12. Disyembre

4. April 5. May 6. June 7. July 8. August 9. September 10. October 11. November 12. December

SARAY TIYEMPO

PANGASINAN 1. mamauran 2. nepnep 3. tiyagew 4. maragem 5. ampetang 6. malurem 7, mayamaya

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH 1. maulan 2. tag-ulan 3. tag-init 4. mahangin 5. mainit 6.maulap 7. umaambon

1. rainy 2.rainy season 3. summer 4. windy 5. sunny 6. cloudy 7. drizzling

SARAY LIKNAAN

PANGASINAN 1. maliket 2. maermen 3. ataktakot 4. abigla 5. anerbiyos 6. mangiwgiw

36

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH 1. masaya 2. malungkot 3. natakot 4. nabigla 5. ninerbiyos 6. nanginginig

1. happy 2. sad 3. afraid 4. surprised 5. nervous 6. shaking

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

NUMERO MANLAPOD 0 ANGGAD 100

PANGASINAN

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH

SIMBOLO

zero

0

zero

zero

isa / sakey

1

isa

one

dua / duwara

2

dalawa

two

talo / talora

3

tatlo

three

apat / apatira

4

apat

four

lima / limara

5

lima

five

anem / anemira

6

anim

six

pito / pitora

7

pito

seven

walo / walora

8

walo

eight

siyam / siyamira

9

siyam

nine

samplo / samplora

10

sampu

ten

labinsakey

11

labing-isa

eleven

labindua

12

labindalawa

twelve

labintalo

13

labintatlo

thirteen

labin-apat

14

labing-apat

fourteen

labinlima

15

labinlima

fifteen

labinanem

16

labing-anim

sixteen

labimpito

17

labimpito

seventeen

labinwalo

18

labing-walo

eighteen

labinsiyam

19

labinsiyam

nineteen

duwamplo

20

dalawampu

twenty

duwamplo tan sakey

21

dalawampu’t isa

twenty- one

duwamplo tan dua

22

dalawampu’t dalawa

twenty-two

duwamplo tan talo

23

dalawampu’t tatlo

twenty-three

duwamplo tan apat

24

dalawampu’t apat

twenty-four

duwamplo tan lima duwamplo tan anem duwamplo tan pito

25 26 27

dalawampu’t lima dalawampu’t anim dalawampu’t pito

twenty-five twenty-six twenty-seven

duwamplo tan walo

28

dalawampu’t walo

twenty-eight

duwamplo tan siyam

29

dalawampu’t siyam

twenty-nine

talumplo

30

tatlumpu

thirty

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

37

PANGASINAN

38

SIMBOLO

IMPATALOS ED FILIPINO

ENGLISH

talumplo tan sakey

31

tatlumpu’t isa

thirty-one

talumplo tan dua

32

tatlumpu’t dalawa

thirty-two

talumplo tan talo

33

tatlumpu’t tatlo

thirty-three

talumplo tan apat

34

tatlumpu’t apat

thirty-four

talumplo tan lima

35

tatlumpu’t lima

thirty-five

talumplo tan anem

36

tatlumpu’t anim

thirty-six

talumplo tan pito

37

tatlumpu’t pito

thirty-seven

talumplo tan walo

38

tatlumpu’t walo

thirty-eight

talumplo tan siyam

39

tatlumpu’t siyam

thirty-nine

apataplo

40

apatnapu

forty

apataplo tan sakey

41

apatnapu’t isa

forty-one

apataplo tan dua

42

apatnapu’t dalawa forty-two

apataplo tan talo

43

apatnapu’t tatlo

forty-three

apataplo tan apat

44

apatnapu’t apat

forty-four

apataplo tan lima

45

apatnapu’t lima

forty-five

apataplo tan anem

46

apatnapu’t anim

forty-six

apataplo tan pito

47

apatnapu’t pito

forty-seven

apataplo tan walo

48

apatnapu’t walo

forty-eight

apataplo tan siyam

49

apatnapu’t siyam

forty-nine

limamplo

50

limampu

fifty

limamplo tan sakey

51

limampu't isa

fifty - one

limamplo tan dua

52

limampu't dalawa

fifty - two

limamplo tan talo

53

limampu't tatlo

fifty - three

limamplo tan apat

54

limampu't apat

fifty - four

limamplo tan lima

55

limampu't lima

fifty - five

limamplo tan anem

56

limampu't anim

fifty- six

imamplo tan pito

57

limampu't pito

fifty - seven

limamplo tan walo

58

limampu't walo

fifty - eight

limamplo tan siam

59

limampu't siyam

fifty - nine

anemaplo

60

animnapu

sixty

anemaplo tan sakey

61

animnapu’t isa

sixty-one

anemaplo tan dua

62

animnapu't dalawa sixty-two

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

PANGASINAN

SIMBOLO

IMPATALOS ED FILIPINO

ENGLISH

anemaplo tan talo

63

animnapu't tatlo

sixty-three

anemaplo tan apat

64

animnapu’t apat

sixty-four

anemaplo tan lima

65

animnapu’t lima

sixty-five

anemaplo tan anem

66

animnapu’t anim

sixty-six

anemaplo tan pito

67

animnapu’t pito

sixty-seven

anemaplo tan walo

68

animnapu’t walo

sixty-eight

anemaplo tan siam

69

animnapu’t siyam

sixty-nine

pitumplo

70

pitumpu

seventy

pitumplo tan sakey

71

pitumpu't isa

seventy-one

pitumplo tan dua

72

pitumpu't dalawa

seventy-two

pitumplo tan talo

73

pitumpu't tatlo

seventy-three

pitumplo tan apat

74

pitumpu't apat

seventy-four

pitumplo tan lima

75

pitumpu't lima

seventy-five

pitumplo tan anem

76

pitumpu't anim

seventy-six

pitumplo tan pito

77

pitumpu't pito

seventy-seven

pitumplo tan walo

78

pitumpu't walo

seventy-eight

pitumplo tan siam

79

pitumpu't siyam

seventy-nine

walumplo

80

walumpu

eighty

walumplo tan sakey

81

walumpu't isa

eighty - one

walumplo tan dua

82

walumpu't dalawa eighty - two

walumplo tan talo

83

walumpu't tatlo

eighty - three

walumplo tan apat

84

walumpu't apat

eighty - four

walumplo tan lima

85

walumpu't lima

eighty - five

walumplo tan anem

86

walumpu't anim

eighty - six

walumplo tan pito

87

walumpu't pito

eighty - seven

walumplo tan walo

88

walumpu't walo

eighty - eight

walumplo tan siam

89

walumpu't siyam

eighty - nine

siamaplo

90

siyamnapu

ninety

siamaplo tan sakey

91

siyamnapu’t isa

ninety-one

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

39

PANGASINAN

SIMBOLO

IMPATALOS ED FILIPINO

ENGLISH

siamaplo tan dua

92

siyamnapu’t dalawa

ninety-two

siamaplo tan talo

93

siyamnapu’t tatlo

ninety-three

siamaplo tan apat

94

siyamnapu’t apat

ninety-four

siamaplo tan lima

95

siyamnapu’t lima

ninety-five

siamaplo tan anem

96

siyamnapu’t anim

ninety-six

siamaplo tan pito

97

siyamnapu’t pito

ninety-seven

siamaplo tan walo

98

siyamnapu’t walo

ninety - eight

siamaplo tan siam

99

siyamnapu’t siyam

ninety-nine

sanlasus

100

isang daan

one hundred

BALIKAS YA IKAKANA ED PANAGSUKAT PANGASINAN

40

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH

1. Tibokel 2. kapaldua 3. kakatlo 4. kakapat 5. kakalima 6. kakanem 7. kakapito 8. kakawalo 9. kakasiyam

1. isang buo 2. kalahati 3. sankatlo 4. sankapat 5. isang kalima 6. isang kaanim 7. isang kapito 8. isang kawalo 9. isang kasiyam

1. one whole 2. one- half 3. one -third 4. one-fourth 5. one-fifth 6. one-sixth 7. one-seventh 8. one-eight 9. one-ninth

10. kakaplo 11. sakey metro 12. kaban 13. kilo 14. kilometro 15. gatang

10. isang kapulo 11. isang metro 12. kaban 13. kilo 14. kilometro 15. gatang

10. one-tenth 11. one meter 12. cavan 13. kilo 14. kilometro 15

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

PANGASINAN

IMPATALOS ED FILIPINO ENGLISH

16. libras

16. libra

16. pounds

17. litro

17. litro

17. liter

18. onsa

18. onsa

18. ounce

19. salop

19. salop

19. ganta

20. sentimetro

20. sentimetro

20. centimeter

21. tonelada

21. tonelada

21. ton

Panangitunton ed Pambangat na Pangasinan

41

For inquiries or feedback, please contact: Instructional Materials Council Secretariat (IMCS) Department of Education (DepEd) DepEd Complex (ULTRA), Meralco Avenue Pasig City, Philippines 1600 Telefax: (632) 634-0901 and 634-1072 Email: [email protected] and [email protected] DeTxt: Globe and Smart: 2622