Fiqh (Islamic Jurisprudence) 08 [8]

Citation preview

‫د اﻓﻐﺎﻧﺴﺘﺎن اﺳﻼﻣﻲ ﺟﻤﻬﻮرﻳﺖ‬ ‫د ﭘﻮﻫﻨﯥ وزارت‬ ‫د ﺗﻌﻠﯿﻤﻲ ﻧﺼﺎب د ﭘﺮاﺧﺘﯿﺎ ﻟﻮی رﯾﺎﺳﺖ‬

‫«‬ ‫»‬

‫درسي کتابونه د پوهن‪ ３‬په وزارت پورې اړه لرې‪ ،‬پيرودل او‬ ‫پلورل ي‪ ３‬منع دي‪.‬‬ ‫‪[email protected]‬‬ ‫‪[email protected]‬‬

‫‪1398‬‬

‫د افغانستان اسالمي جمهوريت‬ ‫د پوهنې وزارت‬

‫د تعليمي نصاب د پراختيا لوی رياست‬

‫فقـــﻪ‬ ‫(قدوري‪ -‬د معامﻼتﻮ برخﻪ)‬

‫اتم ！ﻮل‪／‬ی‬ ‫(د ديني مدارسو لپاره)‬ ‫د چاپ کال‪ ١٣٩٨ :‬هـ‪ .‬ش‪.‬‬

‫أ‬

‫مؤلفان‪:‬‬ ‫محمد عارف لودين‬ ‫سيد فاضل شاه‬ ‫علمﻲ اﻳ‪６‬ﻳ＀‬ ‫دکتور شير علي ظريفي‬ ‫حبيب اهلل فوزي‬ ‫مولوي عين النعيم فيضي‬

‫د ژب‪ ３‬اﻳ‪６‬ﻳ＀‬ ‫فروزان خاموش‬

‫دﻳﻨﻲ‪ ،‬سﻴاسﻲ او فرﻫﻨ‪／‬ﻲ کمﻴ＂ﻪ‪:‬‬ ‫پوهندوی عبداهلل حاتم‬

‫فضل اهلل نيازی‬

‫إشراف‬ ‫‪ -‬دکتور شير علي ظريفي د تعليمي نصاب د پراختيا د پروژې رئيس‪.‬‬

‫ب‬

‫بسم اهلل الرحمﻦ الرحﻴم‬

‫ج‬

‫د‬

‫دا وطﻦ افغاﻧستـــان دى‬

‫دا عزت د ﻫـــر افغان دى‬

‫کﻮر د سﻮل‪ ３‬کﻮر د تﻮرې‬

‫ﻫر بچی ﻳ‪ ３‬قﻬرمـــان دى‬

‫دا وطﻦ د ！ﻮلﻮ کـﻮر دى‬

‫د بلﻮ＇ــــﻮ د ازبکـــــــــﻮ‬

‫د پ‪＋‬تــــﻮن او ﻫزاره وو‬

‫د ترکمﻨــــﻮ د تاجکـــــــﻮ‬

‫ورسره عرب‪－ ،‬ﻮجــر دي‬

‫پامﻴــرﻳان‪ ،‬ﻧﻮرستاﻧﻴــــان‬

‫براﻫﻮي دي‪ ،‬قزلباش دي‬

‫ﻫم اﻳمـــاق‪ ،‬ﻫم پشـﻪ ‪４‬ان‬

‫دا ﻫﻴـــﻮاد بﻪ تل ‪＄‬لﻴ‪８‬ي‬

‫لکــﻪ لمــر پر شﻨﻪ آسمـان‬

‫پﻪ سﻴﻨــﻪ ک‪ ３‬د آسﻴـــا بﻪ‬

‫لکـــﻪ زړه وي جــاوﻳدان‬

‫ﻧﻮم د حق مﻮ دى رﻫبـــر‬

‫واﻳﻮ اهلل اکبر واﻳﻮ اهلل اکبر‬

‫بسم اهلل الرحمﻦ الرحﻴم‬

‫د پﻮﻫﻨ‪ ３‬د وزﻳر پﻴغام‬ ‫الحمداهلل رب العالمين والصلوة والسﻼم علی نبيه و رسوله محمد و علی آله و اصحابه اجمعين‬ ‫اما بعد‪:‬‬ ‫د پوهن‪ ３‬تعليم‪ ３‬نصاب د ＊وون‪ ３‬او روزن‪ ３‬د نظام بنس＀ جوړوي او د هيواد د اوسنيو او راتلونکو‬ ‫نسلونو په علمي‪ ،‬فکري او سلوکي ودې او پراختيا ک‪ ３‬بنس＂يز او ارز＊تمن رول لري‪.‬‬ ‫تعليمي نصاب بايد د وخت په تيريدو او د ژوندانه په ب‪５‬ﻼب‪５‬لو ډ‪－‬رونو ک‪ ３‬له بدلون او پرمخت‪，‬‬ ‫او د ！ولن‪ ３‬له اړتياوو سره سم هم د مضمون او محتوا او هم د معلوماتو د ورک‪７‬ې د الرو چارو له‬ ‫مخ‪ ３‬بدلون او پراختيا ومومي‪.‬‬ ‫د تعليمي نصاب په ډ‪－‬ر ک‪ ،３‬چ‪ ３‬د بيا کتلو لپاره ورته ډ‪４‬ره اړتيا موجوده ده‪ ،‬يو هم د اسﻼمي‬ ‫زده ک‪７‬و نصاب دی؛ ‪＄‬که په اسﻼمي زده ک‪７‬و ک‪ ３‬عقايد او د اسﻼم د سپ‪（５‬لي دين احکام او‬ ‫الر＊وون‪ ３‬شامل‪ ３‬دي‪ ،‬چ‪ ３‬د انساني ژوند د ！ولو اړخونو بشپ‪ ７‬نظام او قانون او د ن‪７‬ۍ د خالق او‬ ‫پرورد‪－‬ار د وروستني پيغام په تو‪－‬ه به د قيامت تر ور‪ ３＄‬پورې د بشريت د الر＊وون‪ ３‬دنده سرته‬ ‫رسوي‪.‬‬ ‫د اسﻼمي امت عالمانو د تاريخ په اوږدو ک‪ ３‬د اسﻼمي معارف‪ ،‬د اسﻼمي تعليماتو د سيستم په‬ ‫رامن‪％‬ته کولو‪ ،‬پراختيا او ب‪６‬اينه او همدارنگه په ‪＄‬انگ‪７‬ې توگه د اسﻼمي ن‪７‬ۍ د علمي مرکزونو‬ ‫او موسساتو د تعليمي نصاب په تدريجي انکشاف ک‪ ３‬خپله دنده سرته رسول‪ ３‬ده‪.‬‬ ‫په اسﻼمي معارف او اسﻼمي علومو ک‪ ３‬دقيقه مطالعه دا ＇ر‪－‬ندوي چ‪ ３‬زموږ د تعليمي مدرسو‬ ‫او مرکزونو نصاب د ！ولن‪ ３‬د اړتياوو او د اسﻼم د دين له ثوابتو او طبيعت سره سم د ！ولو انسانانو‬ ‫لپاره هر وخت او هر ‪＄‬ای پراختيا موندل‪ ３‬ده‪.‬‬ ‫زموږ گران هيواد افغانستان د علمي ‪＄‬لند تاريخ په درلودلو سره يو وخت د علم او زده ک‪７‬ې يو‬

‫ه‬

‫لوی مرکز و چ‪ ３‬د اسﻼمي لوی تمدن په جوړ＊ت ک‪ ３‬ي‪ ３‬ستر رول درلود‪ .‬د علم او فرهنگ په‬ ‫مختلفو ساحو او په ‪＄‬انگ‪７‬ې توگه په شرعي علومو‪ ،‬لکه عقايد‪ ،‬تفسير‪ ،‬حديث‪ ،‬فقه‪ ،‬د فقه‪３‬‬ ‫اصولو ک‪ ３‬د زر‪－‬ونو پوهانو او عالمانو شتون زموږ ددې وينا پخلی کوي‪.‬‬ ‫په اوسني عصر ک‪ ３‬د اسﻼمي ＇پو له ډ‪４‬ر‪４‬دو او لوړ‪４‬دو سره سم زموږ په ه‪５‬واد ک‪ ３‬اسﻼمي‬ ‫تعليماتو د ＇ومره والي او ‪＄‬رن‪／‬والي له مخ‪ ３‬زيات بدلون موندلی او د ه‪５‬واد کوچنيانو او ‪＄‬وانانو‬ ‫په ډ‪４‬ره مينه او ليوالتيا د اسﻼمي زده ک‪７‬و مرکزونو او مدرسو ته مخه ک‪７‬ې ده‪.‬‬ ‫د افغانستان د اسﻼمي جمهوريت د پوهن‪ ３‬وزارت د اسﻼمي زده ک‪７‬و د کيفي او کمي پراختيا او‬ ‫په هغ‪ ３‬ک‪ ３‬د اسﻼمي زده ک‪７‬و نصاب په اړه د پام وړ ‪－‬امونه پورته ک‪７‬ي دي‪.‬‬ ‫دې وزارت د هيواد د ډاډ وړ عالمانو‪ ،‬استادانو او نامتو ماهرينو ته بلنه ورک‪７‬ې چ‪ ３‬د تعليمي نصاب‬ ‫ال ＊ه کولو ته م＂‪ ３‬ونغاړي او د ＊‪ ３‬او زيات‪ ３＂－ ３‬اخيستن‪ ３‬په موخه په اسﻼمي زده ک‪７‬و ک‪ ３‬د دود‬ ‫تعليمي نصاب د موجودو مضمونونو او کتابونه له کمولو او زياتولو پرته موجود کتابونه په درسي‬ ‫چوکاټ ک‪ ３‬واچوي‪ ،‬متنونه ي‪ ３‬ال واضح او ＇ر‪－‬ند ک‪７‬ي او د فعاليتونو‪ ،‬ارزونو او مناسبو تمرينونو‬ ‫په زياتولو ي‪ ３‬نور هم پس‪ ３‬ب‪６‬ای ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫هيله لرم چ‪ ３‬د پوهن‪ ３‬وزارت دا کوچنی خدمت او د هيواد د عالمانو‪ ،‬پوهانو او ماهرانو د ستاينی‬ ‫وړ زيار د اهلل تعالی د منلو وړ او زموږ په ‪－‬ران ه‪５‬واد ک‪ ３‬د اسﻼمي تعليماتو په ودې او پراختيا ک‪３‬‬ ‫گ＂ور پای ته ورسي‪８‬ي‪.‬‬ ‫وبااهلل توفيق‬ ‫دکتور محمد ميرويس بلخی‬ ‫د پوهن‪ ３‬وزير‬

‫و‬

‫مقدمﻪ‬ ‫＊اغلﻮ ＊ﻮوﻧکﻮ او ‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ!‬

‫د ه‪５‬واد اوسنيو حاالتو او د ديني مدرسو اړتياوو ته په پاملرنه د افغانستان د اسﻼمي جمهوريت‬ ‫د معارف وزارت د ＊وونيز نصاب عمومي رياست دا وپتيله چ‪ ３‬د مدرسو د متوسطه دورې د‬ ‫فقه‪ ３‬په مضمون ک‪ ３‬د قدوري کتاب بنس＀ و ‪－‬ر‪＄‬ول شي‪ ،‬په ملي ژبو د هغه ژباړه ترسره‪،‬‬ ‫د کتاب محتوا په لوستونو وويشل شي او د بغلي مناسبو عناوينو په ترڅ ک‪ ３‬په لن‪ ６‬ډول شرحه‬ ‫شي‪＇ ،‬و له يو لوري ه‪５‬وادوا ل باوري شي چ‪ ３‬بچيان ي‪ ３‬د حنفي فقه‪ ３‬يو معتمد متن لولي‬ ‫او له بل لوري زده کوونکو ته د حنفي فقه‪ ３‬مطالب د هغوی په خپله ژبه وړاندې شي‪ ،‬نو په‬ ‫دې تو‪－‬ه‪ ،‬به "اصالت" او "نو＊ت" دواړه په پام ک‪ ３‬نيول شوي وي‪.‬‬ ‫د مدارسو په متوسطه دوره ک‪ ３‬د فقه‪ ３‬د مضمون له لوستلو ＇خه عمده هدف زده کوونکو ته‬ ‫د فقه‪ ３‬د اصطﻼحاتو ورپ‪５‬ژندل‪ ،‬د فقه‪ ３‬له مهمو مسآلو سره د هغوی أشنا کول او د فقه‪ ３‬د‬ ‫علم د عمومي جوړ＊ت ورمعرفي کول دي‪＇ ،‬و زده کوونکي د طهارت له باب ＇خه په پيل‪،‬‬ ‫د عباداتو‪ ،‬معامﻼتو‪ ،‬شخصي احوالو‪ ،‬جناياتو او مرافعاتو په بابونو باندې مرور وک‪７‬ي‪ ،‬د فقه‪３‬‬ ‫په هر باب ک‪ ３‬د ضروري زده ک‪７‬و په تر السه کولو ي‪ ３‬د مضمون مبادي په ذهن ک‪ ３‬پاخه او په‬ ‫راتلونک‪ ３‬ک‪ ３‬د پراخ‪ ３‬مطالع‪ ３‬لپاره جو‪－‬ه شي‪.‬‬ ‫نو ‪＄‬که د شرح‪ ３‬په مهال کو＊） شوی ＇و يوازې د قدوري د متن خدمت وشي او د اړتيا په‬ ‫وخت په لن‪６‬ه تو‪－‬ه د مسايلو دليلونه بيان شي‪ .‬نور مذاهب‪ ،‬د هغوی دليلونه او بيا ي‪ ３‬له حنفي‬ ‫مذهب سره پرتله د مدارسو د دې دورې له اهدافو ＇خه نه وو‪ ،‬نو د درسونو له اوږدوالي ＇خه‬ ‫د مخنيوي لپاره‪ ،‬دا ＇يزونه نه دي راوړل شوي‪.‬‬ ‫د ليکن‪ ３‬په مهال د قدوري له مختلفو نسخو ＇خه کار اخيستل شوی‪ ،‬په ل‪８‬و مواردو ک‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫د نسخو تر من‪ ＃‬توپير وو‪ ،‬د قدوري د شروحو لکه "الجوهرة" او "اللباب" په مرسته غوره نسخه‬ ‫انتخاب او شرحه شوي‪.‬‬ ‫دا کتاب نه يوازې دا چ‪ ３‬په مدرسو ک‪ ３‬به د درسي نصاب په تو‪－‬ه لوستل ک‪８５‬ي بلکه‪ -‬ان شاء‬ ‫اهلل‪ -‬په کورونو او نورو علمي مرکزونو ک‪ ３‬به د حنفي مذهب د باوري متن په تو‪－‬ه ور＇خه ‪＂－‬ه‬ ‫اخيستل ک‪８５‬ي‪＄ ،‬که زموږ په ملي ژبو دا کار يو ب‪ ３‬ساری نو＊ت دی‪.‬‬

‫ز‬

‫ﻳادوﻧﻪ‪＇ :‬رن‪／‬ه چ‪ ３‬له ډيره وخته را پدې خوا په ن‪７‬ۍ ک‪ ３‬مريونه او وين‪ ３％‬شتون نه لري‪،‬‬ ‫نو د قدوري هغه متن چ‪ ３‬په دې مسايلو را＇رخ‪８５‬ي‪ ،‬موږ له نصاب ＇خه حذف ک‪７‬ی‪＄ ،‬که‬ ‫د هغو مسايلو په راوړلو‪ ،‬نور هغه موضوعات چ‪ ３‬لوم‪７‬ی توب لري‪ ،‬له لوستلو ＇خه پاته‬ ‫ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫درانه علماء او ‪－‬ران لوستونکي که په کتاب ک‪ ３‬له کوم‪ ３‬علمي او يا فني خطا سره مخ ک‪８５‬ي‪،‬‬ ‫نو له موږ سره دې خپل وړانديزونه او مشورې هرومرو شريک‪ ３‬ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د کتاب د تدرﻳس ﻻره‪＇ :‬رن‪／‬ه چ‪ ３‬د کتاب حجم هغه ته د ！اکلي وخت په پرتله زيات‬ ‫دی نو ＊اغلي ＊وونکي به له پوره چمتو والي وروسته د ژباړې په مرسته د قدوري متن زده‬ ‫کوونکو ته ترجمه کوي‪.‬‬ ‫کله چ‪ ３‬زده کوونکو د کلماتو ژباړه زده ک‪７‬ه نو د درس واړه عنوانونه به په تخته ليکي او د‬ ‫شرح‪ ３‬مطابق به ‪ ３４‬له کتاب ＇خه د باندې زده کوونکو ته بيانوي‪.‬‬ ‫دکتاب پ‪＋‬تو برخه يوازې د مأخذ په تو‪－‬ه کارول کي‪８‬ي‪ ،‬په تدريس ک‪＄ ３‬ان‪７／‬ی وخت نه‬ ‫لري‪.‬‬ ‫اهلل تعالی دې د دې کتاب مؤلفينو‪ ،‬مدرسينو او لوستونکو ته ستر اجر او د عمل توفيق ورپه‬ ‫برخه ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫وبااهلل توفيق‬

‫ح‬

‫فهرست‬ ‫لوم‪７‬ی لوست‬ ‫دويم لوست‬ ‫دريم لوست‬ ‫＇لورم لوست‬ ‫پن‪％‬م لوست‬ ‫شپ‪８‬م لوست‬ ‫او وم لوست‬ ‫اتم لوست‬ ‫نهم لوست‬ ‫لسم لوست‬ ‫يو ولسم لوست‬ ‫دولسم لوست‬ ‫ديار لسم لوست‬ ‫＇وار لسم لوست‬ ‫پت‪％‬لسم لوست‬ ‫شپارلسم لوست‬ ‫او ولسم لوست‬ ‫اتلسم لوست‬ ‫نولسم لوست‬ ‫شلم لوست‬ ‫يو ويشتم لوست‬ ‫دوه ويشتم لوست‬

‫د بيع‪ ３‬پيژندنه‬ ‫دپلورلو احکام(‪)١‬‬ ‫دپلورلو احکام(‪)٢‬‬ ‫د شرط خيار‬ ‫د رويت (ليدلو) خيار‬ ‫د عيب خيار‬ ‫فاسده بيعه‬ ‫د فاسدې او مکروه‪ ３‬بيع‪ ３‬حکم‬ ‫اقاله‬ ‫مرابحه او توليه‬ ‫د سود احکام‬ ‫د سلم احکام‬ ‫د صرف بيعه‬ ‫‪－‬روي(‪)١‬‬ ‫‪－‬روي(‪)٢‬‬ ‫‪－‬روي(‪)٣‬‬ ‫حجر(‪)١‬‬ ‫حجر(‪)٢‬‬ ‫حجر(‪)٣‬‬ ‫اقرار(‪)١‬‬ ‫اقرار(‪)٢‬‬ ‫اقرار (‪)٣‬‬

‫‪١‬‬ ‫‪٥‬‬ ‫‪٩‬‬ ‫‪١٣‬‬ ‫‪١۷‬‬ ‫‪٢١‬‬ ‫‪٢٥‬‬ ‫‪٢٩‬‬ ‫‪٣٣‬‬ ‫‪٣٥‬‬ ‫‪٣٩‬‬ ‫‪۴٣‬‬ ‫‪۴٩‬‬ ‫‪٥٥‬‬ ‫‪٥٩‬‬ ‫‪٦٣‬‬ ‫‪٦۷‬‬ ‫‪۷١‬‬ ‫‪۷٥‬‬ ‫‪٨١‬‬ ‫‪٨٥‬‬ ‫‪٨٩‬‬ ‫ط‬

‫درويشتم لوست‬ ‫＇لورويشم لوست‬ ‫پن‪％‬ه ويشتم لوست‬ ‫شپ‪８‬ويشتم لوست‬ ‫او ويشتم لوست‬ ‫اته ويشتم لوست‬ ‫نهه ويشتم لوست‬ ‫ديرشتم لوست‬ ‫يو ديرشم لوست‬ ‫دوه ديرشم لوست‬ ‫دوې ديرشم لوست‬ ‫＇لورديرشم لوست‬ ‫پن‪％‬ه ديرشم لوست‬ ‫شپ‪８‬ديرشم لوست‬ ‫او ديرشم لوست‬ ‫اته ديرشم لوست‬ ‫نهه ديرشم لوست‬ ‫＇لوي‪＋‬تم لوست‬ ‫يو＇لوي‪＋‬تم لوست‬ ‫دوه ＇لوي‪＋‬تم لوست‬ ‫درې ＇لويشتم لوست‬ ‫＇لور＇لوي‪＋‬تم لوست‬ ‫پن‪％‬ه ＇لوي‪＋‬تم لوست‬ ‫شپ‪＇８‬لوي‪＋‬تم لوست‬ ‫او وه ＇لوي‪＋‬تم لوست‬ ‫اته ＇لوي‪＋‬تم لوست‬ ‫نه ＇لوي‪＋‬تم لوست‬ ‫پن（وسم لوست‬ ‫يو پن‪％‬وسم لوست‬ ‫دوه پن‪％‬وسم لوست‬ ‫دري پن‪％‬وسم لوست‬ ‫ي‬

‫‪٩٣‬‬ ‫اقرار(‪)۴‬‬ ‫‪٩۷‬‬ ‫اقرار (‪)٥‬‬ ‫‪١٠١‬‬ ‫اجاره (‪)١‬‬ ‫‪١٠۷‬‬ ‫اجاره(‪)٢‬‬ ‫‪١١١‬‬ ‫اجاره(‪ ٣‬د اجيرانو ډولونه‬ ‫‪١١٥‬‬ ‫اجاره (‪ )۴‬د اجورې حکمونه‬ ‫‪١١٩‬‬ ‫اجاره(‪ )٥‬د اجورې حکمونه‬ ‫‪١٢٣‬‬ ‫اجاره(‪ )٦‬د اجارې فسخه کيدل‬ ‫‪١٢۷‬‬ ‫شفعه(‪)١‬‬ ‫‪١٣٣‬‬ ‫شفعه(‪ )٢‬د شفع‪ ３‬غو＊تلو حکمونه‬ ‫‪١٣۷‬‬ ‫شفعه(‪ )٣‬د شفع‪ ３‬قيمت ورکول‬ ‫شفعه(‪ )۴‬د شفع‪ ３‬له ‪＂－‬لو وروسته حکمونه ‪١۴٣‬‬ ‫‪١۴۷‬‬ ‫شرکت(‪ )١‬د مفاوض‪ ３‬شرکت‬ ‫‪١٥٣‬‬ ‫شرکت(‪ )٢‬د عنان شرکت‬ ‫‪١٦١‬‬ ‫مضاربت(‪)١‬‬ ‫‪١٦۷‬‬ ‫مضاربت(‪)٢‬‬ ‫‪١۷١‬‬ ‫وکالت(‪)١‬‬ ‫‪١۷٩‬‬ ‫وکالت(‪)٢‬‬ ‫‪١٨٥‬‬ ‫کفالت‬ ‫‪١٩٣‬‬ ‫حواله‬ ‫‪١٩۷‬‬ ‫صلحه(‪)١‬‬ ‫‪٢٠٣‬‬ ‫صلحه(‪)٢‬‬ ‫‪٢٠٩‬‬ ‫هبه (بخشش)‬ ‫‪٢١۷‬‬ ‫وقف‬ ‫‪٢٢٣‬‬ ‫غصب‬ ‫‪٢٣١‬‬ ‫وديعت‬ ‫‪٢٣۷‬‬ ‫عاريت‬ ‫‪٢۴١‬‬ ‫لقيط‬ ‫‪٢۴٥‬‬ ‫لقطه‬ ‫‪٢۴٩‬‬ ‫خنثي‬ ‫‪٢٥٣‬‬ ‫د مفقود(ورک شوي) احکام‬

‫＇لور پن‪％‬وسم لوست‬ ‫پن‪％‬ه پن‪％‬وسم لوست‬ ‫شپ‪８‬پن‪％‬وسم لوست‬ ‫اووه پن‪％‬وسم لوست‬ ‫اته پن‪％‬وسم لوست‬ ‫نهه پن‪％‬وسم لوست‬ ‫شپيتم لوست‬ ‫يو شپيتم لوست‬ ‫دوه شپيتم لوست‬ ‫دري شپيتم لوست‬ ‫＇لورشپيتم لوست‬ ‫پن‪％‬ه شپيتم لوست‬ ‫شپ‪８‬شپيتم لوست‬ ‫اووه شپيتم لوست‬ ‫اته وه شپيتم لوست‬ ‫نهه شپيتم لوست‬ ‫اويايم لوست‬ ‫يواويايم لوست‬ ‫دوه اويايم لوست‬ ‫دري‪ ３‬اويايم لوست‬ ‫＇لوراويايم لوست‬ ‫پن‪％‬ه اويايم لوست‬ ‫شپ‪８‬اويايم لوست‬ ‫اووه اويايم لوست‬ ‫اته اويايم لوست‬ ‫نهه اويايم لوست‬ ‫اتيايم لوست‬ ‫يو اتيايم لوست‬

‫د شاړو ‪＄‬مکو ابادول‬ ‫دهقاني او باغواني‬ ‫نکاح‬ ‫د نکاح محرمات‬ ‫له کتابي ＊‪％‬وسره نکاح او د ＊‪％‬و په نکاح ‪....‬‬ ‫واليت‬ ‫کفاءت‬ ‫مهر(‪)١‬‬ ‫مهر(‪)٢‬‬ ‫د زوجاتو تعدد‬ ‫په نکاح د ارتداد اغيز او د قسم حکم‬ ‫رضاع(‪)١‬‬ ‫رضاع(‪)٢‬‬ ‫طﻼق(‪)١‬‬ ‫طﻼق (‪)٢‬‬ ‫طﻼق (‪)٣‬‬ ‫طﻼق(‪)۴‬‬ ‫رجعت‬ ‫درجعي طﻼق اړوند احکام‬ ‫ايﻼء‬ ‫خلع‬ ‫ظهار‬ ‫لعان‬ ‫عدت‬ ‫احداد او دعدت ‪＄‬ين‪ ３‬نور احکام‬ ‫نفقه(‪)١‬‬ ‫نفقه(‪)٢‬‬ ‫حضانت‬

‫‪٢٥٥‬‬ ‫‪٢٥٩‬‬ ‫‪٢٦٥‬‬ ‫‪٢٦٩‬‬ ‫‪٢۷٣‬‬ ‫‪٢۷۷‬‬ ‫‪٢٨١‬‬ ‫‪٢٨٥‬‬ ‫‪٢٨٩‬‬ ‫‪٢٩٥‬‬ ‫‪٢٩٩‬‬ ‫‪٣٠٣‬‬ ‫‪٣٠٥‬‬ ‫‪٣٠٩‬‬ ‫‪٣١٣‬‬ ‫‪٣١٩‬‬ ‫‪٣٢٣‬‬ ‫‪٣٢۷‬‬ ‫‪٣٣١‬‬ ‫‪٣٣٥‬‬ ‫‪٣٣٩‬‬ ‫‪٣۴٣‬‬ ‫‪٣٥١‬‬ ‫‪٣٥۷‬‬ ‫‪٣٦٣‬‬ ‫‪٣٦٩‬‬ ‫‪٣۷٣‬‬ ‫‪٣۷٩‬‬

‫ك‬

‫لﻮم‪７‬ی لﻮست‬

‫د ب‪５‬ع‪ ３‬پ‪５‬ژندنﻪ‬ ‫اﻧسان د ژوﻧداﻧﻪ پﻪ چارو ک‪ ３‬ډ‪４‬رو شﻴاﻧﻮ تﻪ اړتﻴا ﻟري چ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮازې ‪＄‬ان ﻧشﻲ کﻮﻻی دا ！ﻮل‬ ‫خپﻠﻪ چﻤتﻮ ک‪７‬ي‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ د خپﻠﻮ اړتﻴاوو د پﻮره کﻮﻟﻮ ﻟپاره پﻪ بﻴعﻪ د تﻮکﻮ راﻧﻴﻮﻟﻮ تﻪ اړ‬ ‫دی‪ .‬اسﻼﻣﻲ شرﻳعت د اﻧساﻧاﻧﻮ دغﻪ اړتﻴا پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮﻟ‪ ،３‬پﻠﻮرل او پ‪５‬رودل ﻳ‪ ３‬ورتﻪ روا ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د پﻠﻮرﻟﻮ‪ ،‬پ‪５‬رودﻟﻮ او ﻧﻮر ﻟﻪ دې سره اړوﻧد احکام بﻪ پﻪ دې برخﻪ ک‪ ３‬وﻟﻮﻟﻮ چ‪ ３‬پﻴﻞ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ بﻴع‪３‬‬ ‫＇خﻪ کﻮو‪:‬‬

‫ژباړه‪:‬‬

‫بﻴعﻪ د اﻳجاب او قبﻮل پﻪ اﻟفاظﻮ چ‪ ３‬د ﻣاضﻲ پﻪ صﻴغﻮ سره وي‪ ،‬راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د بﻴع‪ ３‬ﻳﻮ ﻟﻮری د خر＇ﻮﻟﻮ ﻳا اخﻴستﻠﻮ وړاﻧدﻳز (اﻳجاب) وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣقابﻞ ﻟﻮری‬ ‫واک ﻟري‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ شﻮه‪ ،‬پﻪ ﻫﻤدې ﻣجﻠس ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬وﻣﻨﻲ او کﻪ ﻳ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ وه‪ ،‬رد بﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪ .‬کﻪ د ب‪５‬ع‪ ３‬ﻫر ﻟﻮری د وړاﻧدﻳز ﻟﻪ قبﻠﻮﻟﻮ ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣجﻠسﻪ ووت‪ ،‬اﻳجاب ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ‬ ‫وﻻړ‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬اﻳجاب او قبﻮل تر سره شﻲ ﻧﻮ بﻴعﻪ وشﻮه‪ ،‬ﻳﻮ ﻟﻮری ﻫﻢ (د بﻴع‪ ３‬د ﻣاتﻮﻟﻮ) اختﻴار‬ ‫‪١‬‬

‫ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬خﻮ د عﻴب ﻳا (د ﻣب‪５‬ع‪ )３‬د ﻧﻪ ﻟﻴدﻟﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ عﻮضﻮﻧﻪ چ‪ ３‬اشاره ورتﻪ وشﻲ‪ ،‬د پﻠﻮرﻟﻮ پﻪ رواواﻟﻲ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬اﻧدازې ﻣعﻠﻮﻣﻮﻟﻮ تﻪ اړتﻴا ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫پﻪ ﻣطﻠقﻮ پﻴسﻮ (بﻴعﻪ) صحﻴح ﻧﻪ ده‪ ،‬خﻮ دا چ‪ ３‬د پﻴسﻮ اﻧدازه او ډول ﻣعﻠﻮم وي‪.‬‬ ‫شرحه‪:‬‬

‫د بيعې تعريف‪ :‬بﻴعﻪ پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬ﻣطﻠق‪ ３‬ﻣبادﻟ‪ ３‬تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬پﻪ رضا د‬ ‫ﻳﻮه ﻣال پﻪ بﻞ ﻣال بدﻟﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫{(اﻟبقرة‪)۲۷۵ :‬‬

‫د بيعې مشروعيت‪ :‬اهلل (جﻞ جﻼﻟﻪ) فرﻣاﻳﻲ‪} :‬‬ ‫ژباړه‪ :‬اهلل پاک بﻴع روا او سﻮد ﻧاروا ک‪７‬ی دی‪.‬‬ ‫د بيعې رکن‪ :‬اﻳجاب او قبﻮل د بﻴع‪ ３‬رکﻦ دی‪.‬‬ ‫ايجاب‪ :‬د اخﻴستﻠﻮ ﻳا خر＇ﻮﻟﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧی وړاﻧدﻳز چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫر ﻟﻮري وشﻲ‪ ،‬اﻳجاب بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬د‬ ‫ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول اخﻴستﻮﻧکی وواﻳﻲ‪ :‬دا کتابچﻪ ﻣ‪ ３‬پﻪ شﻞ افغاﻧ‪ ９‬در＇خﻪ واخﻴستﻪ‪ .‬ﻳا پﻠﻮروﻧکی‬ ‫وواﻳﻲ‪ :‬دا کتابچﻪ ﻣ‪ ３‬پﻪ شﻞ افغاﻧ‪ ９‬درباﻧدې وپﻠﻮرﻟﻪ‪.‬‬ ‫قبول‪ :‬د بﻴع‪ ３‬د دوﻳﻢ ﻟﻮري ﻣﻨﻠﻮ او ﻣﻮافق‪ ３‬تﻪ قبﻮل واﻳﻲ‪ .‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ پﻪ پﻮرتﻨﻲ ﻟﻮﻣ‪７‬ي‬ ‫ﻣثال ک‪ ３‬ﻣقابﻞ ﻟﻮری وواﻳﻲ‪ :‬ﻣا وپﻠﻮرﻟﻪ‪.‬‬ ‫د اﻳجاب او قبﻮل ﻟپاره شرط دی چ‪ ３‬د ﻣاضﻲ پﻪ صﻴغﻮ ترسره شﻲ‪ .‬د ﻣستقبﻞ او اﻣر پﻪ صﻴغﻮ‬ ‫اﻳجاب او قبﻮل ﻧﻪ صح‪５‬ح کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬پر تا بﻪ ﻳ‪ ３‬وپﻠﻮرم‪ ،‬ﻳا دا قﻠﻢ پﻪ ﻟس افغاﻧ‪ ９‬واخﻠﻪ!‬ ‫د قبول خيار‪ :‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د بﻴع‪ ３‬ﻳﻮ ﻟﻮری د بﻴع‪ ３‬وړاﻧدﻳز (اﻳجاب) وک‪７‬ي‪ ،‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول‬ ‫پﻠﻮروﻧکی وواﻳﻲ‪ :‬دا قﻠﻢ ﻣ‪ ３‬پر تا پﻪ ﻟسﻮ افغاﻧﻴﻮ وپﻠﻮرﻟﻮ‪ .‬اخﻴستﻮﻧکی واک ﻟري چ‪ ３‬بﻴعﻪ‬ ‫قبﻠﻮي او کﻪ ﻳ‪ ３‬ردوي‪ .‬کﻪ د بﻴع‪ ３‬ﻳﻮ ﻟﻮری تر قبﻮل وړاﻧدې ﻟﻪ ﻣجﻠسﻪ وو‪＄‬ﻲ ﻳا پﻪ بﻞ کار پﻴﻞ‬ ‫وک‪７‬ي‪ ،‬اﻳجاب ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪＄ .‬کﻪ د اﻳجاب او قبﻮل ﻟپاره دا شرط دي چ‪ ３‬دواړه باﻳد پﻪ ﻳﻮه‬ ‫ﻣجﻠس ک‪ ３‬تر سره شﻲ‪.‬‬ ‫د عيب تعريف‪ :‬ﻫره ﻫغﻪ ﻧﻴﻤ‪７／‬تﻴا چ‪ ３‬د سﻮدا‪－‬رو پﻪ وړاﻧدې عادتا پﻪ قﻴﻤت ک‪ ３‬ﻧقصان‬ ‫راوﻟﻲ‪ ،‬عﻴب ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د عيب خيار‪ :‬کﻪ ﻳﻮ د ﻣتعاقدﻳﻨﻮ پﻪ ﻣبﻴعﻪ ﻳا ثﻤﻦ ک‪ ３‬داس‪ ３‬عﻴب وﻣﻮﻣﻲ چ‪ ３‬د عقد پر‬

‫‪٢‬‬

‫ﻣﻬال پﻪ ﻫغﻪ پﻮه ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻫر ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬پﻪ ！اکﻞ شﻮي ثﻤﻦ د اخﻴستﻠﻮ او ردوﻟﻮ واک ﻟري‪ ،‬ﻣثﻼ‬ ‫پﻠﻮروﻧکی وواﻳﻲ‪ :‬دا کتاب ﻣ‪ ３‬پﻪ پﻨ‪％‬ﻪ سﻮه افغاﻧﻴﻮ پرتا وپﻠﻮرﻟﻮ او اخﻴستﻮﻧکی ﻳ‪ ３‬وﻣﻨﻲ‬ ‫خﻮ وروستﻪ ＇ر‪－‬ﻨده شﻲ چ‪ ３‬د ﻧﻮﻣﻮړي کتاب ﻟ‪８‬ې ﻳا ډ‪４‬رې پا‪ ３１‬د ‪ ３＂－‬اخﻴستﻠﻮ وړ ﻧﻪ دي‪،‬‬ ‫اخﻴستﻮﻧکی حق ﻟري چ‪ ３‬پﻪ ！اکﻞ شﻮي ثﻤﻦ ﻧﻮﻣﻮړی کتاب واخﻠﻲ او ﻳا ﻳ‪ ３‬رد ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د رؤيت (ليدلو) خيار‪ :‬دې تﻪ واﻳﻲ چ‪＇ ３‬ﻮک داس‪ ３‬ﻣال واخﻠﻲ چ‪ ３‬ﻫغﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻴدﻟی ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫ﻫر کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮړی ﻣال ووﻳﻨﻲ‪ ،‬د بﻴع‪ ３‬د قبﻠﻮﻟﻮ او ردوﻟﻮ اختﻴار ﻟري‪.‬‬ ‫د ثمن او قيمت پېژندل‪ :‬ثﻤﻦ د بﻴع‪ ３‬پر ﻣﻬال د ﻣبﻴع‪ ３‬ﻟپاره ！اکﻞ شﻮي بدل تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫کﻪ ﻫغﻪ د ﻣبﻴع‪ ３‬ﻟﻪ حقﻴقﻲ ارز＊ت ＇خﻪ ﻟ‪ ８‬وي او کﻪ ډ‪４‬ر‪.‬‬ ‫قيمت‪ :‬ﻟﻪ ﻟ‪８‬واﻟﻲ او ډ‪４‬رواﻟﻲ پرتﻪ د شﻴاﻧﻮ واقعﻲ ارز＊ت تﻪ قﻴﻤت وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د ﻧﻮﻣﻮړو‬ ‫شﻴاﻧﻮ ﻟپاره ﻣعﻴار گر‪＄‬ﻲ او بدﻟﻮن پک‪ ３‬ﻧﻪ را‪＄‬ﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬د ＇ﻴزوﻧﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ د کار پﻮﻫﻮ اشخاصﻮ‬ ‫ﻟﻪ خﻮا ！اکﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻟﻪ ثﻤﻦ سره د قﻴﻤت تﻮپﻴر دا دی چ‪ ３‬ثﻤﻦ د اخﻴستﻮﻧکﻲ او پﻠﻮروﻧکﻲ ﻟﻪ‬ ‫خﻮا ！اکﻞ کﻴ‪８‬ي او ک‪５‬دای شﻲ چ‪ ３‬د ﻣب‪５‬ع‪ ３‬ﻟﻪ اصﻠﻲ او واقعﻲ ارز＊ت ＇خﻪ ډ‪４‬ر ﻳا ﻟ‪ ８‬وي‪،‬‬ ‫خﻮ قﻴﻤت د ﻣبﻴع‪ ３‬ﻟﻪ واقعﻲ ارز＊ت ＇خﻪ ﻧﻪ کﻤﻴ‪８‬ي او ﻧﻪ ډ‪４‬ر‪８４‬ي‪.‬‬ ‫ډ‪４‬ر ‪＄‬ﻠﻪ د (ثﻤﻦ) ！کی د سرو زرو‪ ،‬سپﻴﻨﻮ زرو او ﻧﻮرو ﻫغﻮ شﻴاﻧﻮ ﻟپاره کارول کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د دوی‬ ‫پﻪ ‪＄‬ای استعﻤاﻟﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ کاغذي ﻧﻮ！ﻮﻧﻪ او فﻠزي پﻴس‪.３‬‬ ‫＇خﻪ ﻣقصد د راک‪７‬ې ورک‪７‬ې ﻫغﻪ بدﻟﻮﻧﻪ (ثﻤﻦ او ﻣبﻴعﻪ) دي‬ ‫چ‪ ３‬حاضر وي‪ ،‬باﻳع او ﻣشتري ﻳ‪ ３‬وﻳﻨﻲ او د بﻴع‪ ３‬پر ﻣﻬال ورتﻪ اشاره وشﻲ‪ .‬د داس‪ ３‬شﻴاﻧﻮ‬ ‫پﻠﻮرل او اخﻴستﻞ د اﻧدازې او ډول ﻟﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻮﻟﻮ پرتﻪ ﻫﻢ روا دي‪＄ ،‬کﻪ پﻪ اشارې سره شﻴان‬ ‫＊ﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻴ‪８‬ي او د شخ‪７‬ې ‪＄‬ای پک‪ ３‬ﻧﻪ پات‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪ ،‬دې ډول بﻴع‪ ３‬تﻪ ا！کﻠﻲ بﻴعﻪ ﻫﻢ واﻳﻲ‪،‬‬ ‫د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول کﻪ ＇ﻮک ﻳﻮې ډ‪４‬رۍ غﻨﻤﻮ تﻪ اشاره وک‪７‬ي او اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬دا ډ‪４‬رۍ‬ ‫غﻨﻢ ﻣ‪ ３‬پﻪ دوه زره افغاﻧﻴﻮ پر تا وپﻠﻮرل او اخﻴستﻮﻧکی ﻳ‪ ３‬قبﻮل ک‪７‬ي‪ ،‬بﻴعﻪ صح‪５‬ح ده‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز کﻪ اخﻴستﻮﻧکی پﻪ خپﻞ ﻻس ک‪ ３‬شتﻮ پﻴسﻮ تﻪ اشاره وک‪７‬ي او د غﻨﻤﻮ پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ‬ ‫وواﻳﻲ‪ :‬پﻪ دې پﻴسﻮ ﻣ‪ ３‬ﻟﻪ تا ＇خﻪ ﻟس ﻣﻨﻪ غﻨﻢ واخﻴستﻞ او ﻫغﻪ بﻴعﻪ قبﻮﻟﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬بﻴعﻪ صح‪５‬ح‬ ‫ده‪.‬‬ ‫مطلق ثمن‪ :‬وﻣﻮ وﻳﻞ چ‪ ３‬کﻪ حاضرو پﻴسﻮ تﻪ اشاره وشﻲ‪ ،‬د صفت او ﻧﻮع‪ ３‬ﻟﻪ ＇رگﻨدوﻟﻮ‬

‫‪٣‬‬

‫پرتﻪ ورباﻧدې بﻴعﻪ صح‪５‬ح ده‪ ،‬خﻮ کﻪ د بﻴع‪ ３‬پﻪ ﻣﻬال پﻴسﻮ تﻪ اشاره وﻧﻪ شﻲ او پﻪ ﻣطﻠق ډول‬ ‫پﻴس‪ ３‬ﻳادې شﻲ‪ ،‬بﻴعﻪ صح‪５‬ح ﻧﻪ ده‪ ،‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول اخﻴستﻮﻧکی وواﻳﻲ‪ :‬ﻟﻪ تا ＇خﻪ ﻣ‪ ３‬پﻪ‬ ‫پﻴسﻮ غﻨﻢ واخﻴستﻞ‪.‬‬ ‫پﻪ پﻮرتﻨﻲ صﻮرت ک‪ ３‬د پﻴسﻮ اﻧدازه او صفت ﻣعﻠﻮﻣﻮل ضروري دي‪＇ ،‬ﻮ پﻪ ثﻤﻦ ک‪ ３‬جﻬاﻟت‬ ‫راﻧشﻲ‪ .‬ﻣثﻼ داس‪ ３‬بﻪ واﻳﻲ‪ :‬ﻳﻮ ﻣﻦ غﻨﻢ ﻣ‪ ３‬در＇خﻪ پﻪ سﻠﻮ افغاﻧﻴﻮ واخﻴستﻞ‪ .‬پﻪ دې ﻣثال ک‪３‬‬ ‫(سﻞ) اﻧدازه او (افغاﻧ‪ )９‬صفت دی‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د عﻴب ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻞ داس‪ ３‬ﻣثاﻟﻮﻧﻪ وواﻳﻲ چ‪ ３‬ﻣبﻴعﻪ پرې رد ک‪５‬دای شﻲ‪.‬‬

‫‪ -١‬بﻴعﻪ تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د بﻴع‪ ３‬رکﻦ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د ﻣثال پﻪ ترڅ ک‪ ３‬اﻳجاب او قبﻮل رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬ا！کﻠﻲ بﻴعﻪ د ﻳﻮه ﻣثال پﻪ بﻴاﻧﻮﻟﻮ سره رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫＇خﻪ ﻣقصد ＇ﻪ دی؟ د ﻣثال پﻪ ترڅ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬رو＊اﻧﻪ‬

‫‪٤‬‬

‫دوﻳم لﻮست‬

‫د پلﻮرلﻮ احکام (‪)١‬‬ ‫پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬د ثﻤﻦ او ﻣبﻴع‪ ３‬ﻣعﻠﻮﻣﻮل خﻮرا ضروري دي چ‪ ３‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ اړه‬ ‫ﻣعﻠﻮﻣات درک‪７‬و‪:‬‬

‫‪٥‬‬

‫ژباړه‪:‬‬

‫پﻪ ﻧغدو پﻴسﻮ پﻠﻮرل او اخﻴستﻞ روا دي‪ ،‬پﻪ ﻧ‪＂５‬ﻪ ﻫﻢ پﻠﻮرل روا دي خﻮ چ‪ ３‬د (پﻴسﻮ) د‬ ‫ورک‪７‬ې تارﻳخ ﻣعﻠﻮم وي‪.‬‬ ‫کﻪ چا پﻪ بﻴعﻪ ک‪( ３‬د وصف) ﻟﻪ قﻴد پرتﻪ پﻴس‪ ３‬ﻳادې ک‪７‬ې‪ ،‬پﻪ ﻫغﻪ ډول پﻴسﻮ حﻤﻞ کﻴ‪８‬ي‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ ＊ار ک‪ ３‬زﻳات‪ ３‬دود وي‪ ،‬کﻪ پﻪ ＊ار ک‪ ３‬دود پﻴسﻮ پﻪ ﻣاﻟﻲ ارز＊ت ک‪ ３‬تﻮپﻴر درﻟﻮد‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ‬ ‫ﻣطﻠقﻮ پﻴسﻮ بﻴعﻪ فاسده ده ﻣ‪／‬ر دا چ‪ ３‬وصف (ډول) ﻳ‪ ３‬و！اکﻲ‪.‬‬ ‫د خﻮراکﻲ تﻮکﻮ‪ ،‬غﻨﻤﻮ او غﻠﻮ داﻧﻮ پﻠﻮرل پﻪ پﻴﻤاﻧﻪ‪ ،‬ا！کﻞ او پﻪ داس‪ ３‬ﻣعﻴﻦ ﻟﻮ＊ﻲ چ‪３‬‬ ‫اﻧدازه ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮﻣﻪ ﻧﻪ وي‪ ،‬روا دي‪ .‬ﻫﻤدا راز پﻪ داس‪ ３‬ﻣعﻴﻦ کا‪１‬ﻲ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ پﻠﻮرل روا دي چ‪３‬‬ ‫وزن ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮم ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک د غﻨﻤﻮ ﻳﻮه ډ‪４‬رۍ‪ ،‬ﻫره پﻴﻤاﻧﻪ پﻪ ﻳﻮه درﻫﻢ وپﻠﻮري‪ ،‬بﻴعﻪ ﻳ‪ ３‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ‬ ‫ﻧزد ﻳﻮازې پﻪ ﻳﻮه پﻴﻤاﻧﻪ ک‪ ３‬صح‪５‬ح ده ﻣ‪／‬ر دا چ‪ ３‬د ډ‪４‬رۍ د ！ﻮﻟﻮ پﻴﻤاﻧﻮ شﻤ‪５‬ر ﻣعﻠﻮم ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫صاحبﻴﻦ واﻳﻲ‪ :‬پﻪ دواړو حاﻻتﻮ ک‪( ３‬ﻳ‪ ３‬پﻠﻮرل) روا دي‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک د پسﻮﻧﻮ ﻳﻮه رﻣﻪ‪ ،‬ﻫر پسﻪ پﻪ ﻳﻮه درﻫﻢ وپﻠﻮري (او د ！ﻮﻟﻮ پسﻮﻧﻮ شﻤ‪５‬ر وﻧﻪ ！اکﻲ)‪،‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د ！ﻮﻟﻮ بﻴعﻪ فاسده ده‪ .‬ﻫﻤدا رﻧ‪／‬ﻪ کﻪ ＇ﻮک د ﻳﻮې جاﻣ‪ ،３‬ﻫر ‪－‬ز پﻪ ﻳﻮه‬ ‫درﻫﻢ وپﻠﻮري (او د ！ﻮﻟﻮ گزوﻧﻮ ﻳادوﻧﻪ وﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬د ده پﻪ ﻧزد ﻳ‪ ３‬بﻴعﻪ فاسده ده‪).‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک د غﻨﻤﻮ ﻳﻮه ډ‪４‬رۍ پﻪ سﻞ درﻫﻤﻪ پﻪ دې شرط واخﻠﻲ چ‪ ３‬سﻞ پﻴﻤاﻧ‪ ３‬ده او‬ ‫وروستﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ سﻠﻮ پﻴﻤاﻧﻮ کﻤﻪ ده‪ ،‬ﻧﻮ اخﻴستﻮﻧکی اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬د شتﻮ پﻴﻤاﻧﻮ‬ ‫پﻪ برخﻪ پﻴسﻮ ﻳ‪ ３‬واخﻠﻲ او ﻳا بﻴعﻪ فسخﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻲ چ‪ ３‬د غﻨﻤﻮ ډ‪４‬رۍ ﻟﻪ سﻠﻮ‬ ‫پﻴﻤاﻧﻮ ډ‪４‬ره ده ﻧﻮ زﻳاتﻮاﻟی د پﻠﻮروﻧکﻲ حق دی‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک ﻳﻮه جاﻣﻪ پﻪ ﻟس درﻫﻤﻪ (پدې شرط) واخﻠﻲ چ‪ ３‬ﻟس ‪－‬زه ده‪ ،‬ﻳا ‪＄‬ﻤکﻪ (پدې‬ ‫شرط) پﻪ سﻞ درﻫﻤﻪ واخﻠﻲ چ‪ ３‬سﻞ ‪－‬زه ده‪ ،‬خﻮ وروستﻪ ＇ر‪－‬ﻨده شﻲ چ‪ ３‬جاﻣﻪ او ‪＄‬ﻤکﻪ‬ ‫ﻟﻪ ！اکﻠ‪ ３‬اﻧدازې ﻟ‪８‬ه ده‪ ،‬ﻧﻮ اخﻴستﻮﻧکی اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬پﻪ ！ﻮل قﻴﻤت ﻳ‪ ３‬واخﻠﻲ او ﻳا ﻳ‪ ３‬رد‬ ‫ک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻮه چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳادې شﻮې اﻧدازې زﻳاتﻪ ده‪ ،‬ﻧﻮ زﻳاتﻮاﻟی د اخﻴستﻮﻧکﻲ دی‬ ‫او پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ اختﻴار ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫کﻪ پﻠﻮروﻧکی وواﻳ‪ :３‬دا جاﻣﻪ چ‪ ３‬سﻞ ‪－‬زه ده‪ ،‬پر تا ﻣ‪ ３‬پﻪ سﻞ درﻫﻤﻪ‪ ،‬ﻫر ﻳﻮ ‪－‬ز پﻪ ﻳﻮه‬ ‫درﻫﻢ وپﻠﻮرﻟﻪ او وروستﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻲ چ‪ ３‬جاﻣﻪ ﻟﻪ ﻳادې شﻮې اﻧدازې ﻟ‪８‬ه ده‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ دې صﻮرت‬ ‫ک‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬د کﻤﻮاﻟﻲ پﻪ اﻧدازه ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻟ‪８‬و درﻫﻤﻮ واخﻠﻲ او ﻳا ﻳ‪ ３‬رد ک‪７‬ي‪،‬‬ ‫ﻫﻤدا راز کﻪ جاﻣﻪ ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻮړې اﻧدازې زﻳاتﻪ راوو‪＄‬ﻲ‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکی اختﻴار ﻟري چ‪！ ３‬ﻮﻟﻪ جاﻣﻪ‬ ‫(‪－‬ز پﻪ ﻳﻮه درﻫﻢ) واخﻠﻲ او ﻳا بﻴعﻪ فسخﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪٦‬‬

‫شرحه‪ :‬د شرح‪ ３‬پﻪ پﻴﻞ ک‪ ３‬د ﻻﻧدې اصطﻼحاتﻮ پﻪ ﻣعﻨا پﻮﻫ‪５‬دل ضروري دي‪:‬‬ ‫مبيعه‪ :‬ﻫغﻪ عﻴﻦ او ساﻣان تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د ！اکﻠﻮ پﻴسﻮ پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬وپﻠﻮرل شﻲ او پﻪ بﻴعﻪ‬ ‫ک‪ ３‬اصﻞ ﻣبﻴعﻪ ده‪.‬‬ ‫ثمن حال‪ :‬ﻧغدي بدل‪.‬‬ ‫ثمن مؤجل‪ :‬ﻫغﻪ پﻴس‪ ３‬دي چ‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬ﻳﻮه ﻟﻮري تﻪ ﻟﻪ ＇ﻪ ﻣﻮدې وروستﻪ پﻪ ！اکﻠ‪ ３‬ﻧ‪＂５‬ﻪ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫نغدې‪ :‬سرو زرو‪ ،‬سپﻴﻨﻮ زرو او ﻧﻮرو ﻫغﻮ ﻧغدو پﻴسﻮ تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پﻪ سﻴﻤﻪ ک‪ ３‬دود وي‪.‬‬ ‫ﻧﻮ！ﻮﻧﻪ او فﻠزې پﻴس‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬د سرو زرو او سپﻴﻨﻮ زرو حکﻢ ﻟري‪.‬‬ ‫مکايله‪ :‬پﻪ پﻴﻤاﻧ‪ ３‬سره خر＇ﻮﻟﻮ تﻪ د ﻣکاﻳﻠ‪ ３‬بﻴعﻪ واﻳﻲ‪ ،‬ﻣثﻼ سﻞ پﻴﻤاﻧ‪ ３‬غﻨﻢ‪ ،‬ﻫره پﻴﻤاﻧﻪ پﻪ‬ ‫ﻟس افغاﻧ‪ ９‬وپﻠﻮري‪.‬‬ ‫مجازفه‪ :‬پﻪ ا！کﻠﻲ ب‪２‬ﻪ پﻠﻮرﻟﻮ تﻪ بﻴع ﻣجازفﻪ واﻳﻲ‪ ،‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول داس‪ ３‬وواﻳﻲ‪ :‬دا ډ‪４‬رۍ غﻨﻢ‬ ‫ﻣ‪ ３‬پﻪ سﻞ افغاﻧ‪ ９‬پر تا وپﻠﻮرل‪.‬‬ ‫د پيسو ډول معلومول‪:‬‬

‫کﻪ د بﻴع‪ ３‬پر ﻣﻬال پﻴس‪ ３‬ﻣطﻠق‪ ３‬ﻳادې شﻲ او ډول ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮم ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ تﻮگﻪ‬ ‫اخﻴستﻮﻧکی وواﻳﻲ‪ :‬دا کتاب ﻣ‪ ３‬پﻪ سﻠﻮ روپﻮ پر تا وپﻠﻮره‪ ،‬او ﻟﻪ روپﻮ سره د افغاﻧﻴﻮ‪ ،‬کﻠدارو ﻳا‬ ‫رﻳال صفت وﻧﻪ وﻳﻞ شﻲ‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬بﻪ د روپﻮ ！کی پﻪ ﻫغﻮ پﻴسﻮ حﻤﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پﻪ‬ ‫سﻴﻤﻪ ک‪ ３‬زﻳات‪ ３‬دود وي‪ .‬کﻪ پﻪ سﻴﻤﻪ ک‪ ３‬کار‪４‬دوﻧک‪ ３‬روپ‪ ９‬پﻪ دود او ﻣاﻟﻲ ارز＊ت ک‪ ３‬سره‬ ‫برابرې وې‪ ،‬تر ﻫغ‪ ３‬ورباﻧدې بﻴع صح‪５‬ح ﻧﻪ ده چ‪ ３‬ډول ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮم شﻮی ﻧﻪ وي‪＄ ،‬کﻪ د روپﻮ‬ ‫د ډول ﻟﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻮﻟﻮ پرتﻪ ثﻤﻦ ﻣجﻬﻮل پات‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ پﻠﻮروﻧکی او اخﻴستﻮﻧکی پﻪ خپﻠﻮ ک‪ ３‬د بﻴع‪ ３‬ﻟپاره داس‪ ３‬کا‪１‬ی ﻳا پﻴﻤاﻧﻪ و！اکﻲ چ‪ ３‬د کﻴﻠﻮ‬ ‫ﻳا چارک پﻪ حساب ﻳ‪ ３‬اﻧدازه ﻣعﻠﻮﻣﻪ ﻧﻪ وي‪ ،‬بﻴعﻪ ورباﻧدې روا ده‪.‬‬ ‫د هرې پيمانې په يو درهم پلورل‪:‬‬

‫کﻪ ＇ﻮک د غﻠ‪ ３‬ﻳﻮه ډ‪４‬رۍ‪ ،‬ﻫره پﻴﻤاﻧﻪ پﻪ ﻳﻮ درﻫﻢ وپﻠﻮري او ！ﻮﻟ‪ ３‬پﻴﻤاﻧ‪ ３‬ﻣعﻠﻮﻣ‪ ３‬ﻧﻪ ک‪７‬ي‪،‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر ‪＄‬کﻪ بﻴعﻪ ﻳﻮازې پﻪ ﻳﻮه پﻴﻤاﻧﻪ ک‪ ３‬صح‪５‬ح ده چ‪ ３‬د ！ﻮﻟﻮ پﻴﻤاﻧﻮ شﻤ‪５‬ر‬ ‫ﻧﻪ دی ﻣعﻠﻮم‪ ،‬پﻪ دې بﻨس＀ د ثﻤﻦ اﻧدازه ﻣجﻬﻮﻟﻪ پات‪ ３‬ده‪ ،‬خﻮ دا چ‪ ３‬د ﻳﻮې پﻴﻤاﻧ‪ ３‬او ثﻤﻨﻮ‬ ‫اﻧدازه ﻣعﻠﻮﻣﻪ ده‪ ،‬بﻴعﻪ ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح ده‪ .‬اﻟبتﻪ کﻪ د ！ﻮﻟﻮ پﻴﻤاﻧﻮ شﻤ‪５‬ر ﻣعﻠﻮم ک‪７‬ي‪ ،‬د ﻣب‪５‬ع‪ ３‬او ثﻤﻦ‬ ‫جﻬاﻟت ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ او بﻴعﻪ پﻪ ！ﻮﻟﻮ ک‪ ３‬صح‪５‬ح گر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د ﻳاراﻧﻮ (اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد) پﻪ ﻧظر د ！ﻮﻟﻮ پﻴﻤاﻧﻮ د شﻤ‪５‬ر د ﻧﻪ ＇رگﻨدواﻟﻲ پﻪ صﻮرت‬ ‫ک‪ ３‬ﻫﻢ ‪＄‬کﻪ بﻴعﻪ صح‪５‬ح ده چ‪ ３‬د ډ‪４‬رۍ پﻪ ﻟﻴدﻟﻮ پﻪ تقرﻳبﻲ ډول د ﻫغ‪ ３‬اﻧدازه ﻣعﻠﻮﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬بﻠﻪ‬ ‫دا چ‪ ３‬د ﻣب‪５‬ع‪ ３‬دا ﻣجﻬﻮﻟتﻴا ډ‪４‬ر ژر پﻪ تﻠﻠﻮ سره ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ او شخ‪７‬ه ترې ﻧﻪ پﻴدا کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪٧‬‬

‫رمه‪ ،‬هر پسه په يو درهم پلورل‪:‬‬

‫کﻪ ＇ﻮک د پسﻮﻧﻮ ﻳﻮه رﻣﻪ‪ ،‬ﻫر پسﻪ پﻪ ﻳﻮه درﻫﻢ وپﻠﻮري‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر‪ -‬د غﻠ‪ ３‬د‬ ‫پﻴﻤاﻧﻮ پر خﻼف‪ -‬د ！ﻮﻟﻮ پسﻮﻧﻮ بﻴعﻪ فاسده ده‪＄ ،‬کﻪ د ﻣب‪５‬ع‪ ３‬او ثﻤﻦ اﻧدازه ﻣعﻠﻮﻣﻪ ﻧﻪ ده‪ .‬بﻠﻪ‬ ‫خﻮا د رﻣ‪ ３‬پسﻮﻧﻪ پﻪ غ＂ﻮاﻟﻲ او کﻮچﻨﻴﻮاﻟﻲ ک‪ ３‬سره تﻮپﻴر ﻟري‪ ،‬ﻧﻮ د ﻳﻮ پسﻪ بﻴعﻪ ﻫﻢ صح‪５‬ح ﻧﻪ‬ ‫ده‪ ،‬خﻮ دا چ‪ ３‬د غﻠ‪ ３‬د ډ‪４‬رۍ ！ﻮﻟ‪ ３‬پﻴﻤاﻧ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮه اﻧدازه وې او تﻮپﻴر ﻳ‪ ３‬سره ﻧﻪ درﻟﻮد‪ ،‬د ﻳﻮې‬ ‫پﻴﻤاﻧ‪ ３‬بﻴعﻪ صح‪５‬ح وه‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز کﻪ ＇ﻮک ﻳﻮه جاﻣﻪ‪ ،‬ﻫر گز پﻪ ﻳﻮ درﻫﻢ وپﻠﻮري‪ ،‬د ﻳﻮ گز بﻴعﻪ ﻫﻢ صح‪５‬ح ﻧﻪ ده‪＄ ،‬کﻪ‬ ‫د ！ﻮﻟﻮ گزوﻧﻮ شﻤ‪５‬ر ﻣعﻠﻮم ﻧﻪ دی او د ﻳﻮ گز پﻪ غﻮ＇ﻮﻟﻮ سره جاﻣﻪ زﻳاﻧﻤﻨﻪ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫سل کيلو غله په دوه زره افغان‪:９‬‬

‫کﻪ ＇ﻮک د غﻨﻤﻮ ډ‪４‬رۍ پﻪ دوه زره افغاﻧﻴﻮ واخﻠﻲ چ‪ ３‬سﻞ کﻴﻠﻮ ده‪ ،‬خﻮ وروستﻪ ﻧﻮﻣﻮړې ډ‪４‬رۍ‬ ‫ﻧﻮي کﻴﻠﻮ وخﻴژي‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکی اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬پﻪ ‪ ١٨٠٠‬افغاﻧﻴﻮ ﻳ‪ ３‬واخﻠﻲ‪＄ ،‬کﻪ پﻪ وزﻧﻲ‬ ‫شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬ثﻤﻦ پﻪ ﻣبﻴعﻪ و‪４‬شﻞ کﻴ‪８‬ي ﻧﻮ د ﻧﻮي کﻴﻠﻮ ‪ ١٨٠٠‬افغاﻧ‪ ９‬کﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻫﻤدا راز اخﻴستﻮﻧکی‬ ‫د بﻴع‪ ３‬د فسخ کﻮﻟﻮ اختﻴار ﻫﻢ ﻟري‪＄ ،‬کﻪ ﻣب‪５‬عﻪ ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬اﻧدازې کﻤﻪ ختﻠ‪ ３‬چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ‬ ‫تﻪ وﻳﻞ شﻮي وه او د اخﻴستﻮﻧکﻲ اړتﻴا ﻧﻪ پﻮره کﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ چﻴرې ډ‪４‬رۍ ﻟﻪ سﻠﻮ کﻴﻠﻮ زﻳاتﻪ وخﻴژي‪ ،‬زﻳاتﻮاﻟی د پﻠﻮروﻧکﻲ دی‪＄ ،‬کﻪ د پﻠﻮرل شﻮې‬ ‫ﻣب‪５‬ع‪ ３‬اﻧدازه ﻣعﻠﻮﻣﻪ ده چ‪ ３‬سﻞ کﻴﻠﻮ دي او ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬ﻧﻪ زﻳاتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫لس متره جامه په زر افغان‪:９‬‬

‫کﻪ ＇ﻮک ﻟس ﻣتره جاﻣﻪ پﻪ زر افغاﻧ‪ ９‬ﻳا ﻟس ﻣتره ﻣربع ‪＄‬ﻤکﻪ پﻪ ﻳﻮ ﻟک افغاﻧ‪ ９‬واخﻠﻲ‪ ،‬خﻮ‬ ‫وروستﻪ ﻟﻪ ﻟسﻮ ﻣترو ﻟ‪８‬ه وخ‪５‬ژي‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکﻰ اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬جاﻣﻪ پﻪ زرو افغاﻧﻴﻮ او ‪＄‬ﻤکﻪ‬ ‫پﻪ ﻳﻮ ﻟک افغاﻧﻴﻮ اخﻠﻲ او کﻪ ﻳ‪ ３‬ردوي‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻣبﻴع‪ ３‬د اﻧدازې ﻣعﻠﻮﻣﻮﻟﻮ ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻠ‪ ３‬ﻻرې پﻪ گﻮتﻪ ک‪７‬ي او ﻣثاﻟﻮﻧﻪ دې ورتﻪ وواﻳﻲ‪.‬‬

‫‪ _١‬د ﻣثال پﻪ ترڅ ک‪ ３‬ﻣؤجﻞ ثﻤﻦ رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ!‬ ‫‪ _۲‬د ﻧقﻮدو ﻣفﻬﻮم بﻴان ک‪７‬ئ!‬ ‫‪ _٣‬ﻣکاﻳﻠﻪ د ﻣثال پﻪ ترڅ ک‪ ３‬رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ!‬ ‫‪ _٤‬کﻪ ＇ﻮک د جاﻣﻮ ！ﻮ！ﻪ ﻣتر پﻪ پﻨ‪％‬ﻮس افغاﻧ‪ ،９‬پﻪ دې شرط واخﻠﻲ چ‪ ３‬ﻟس ﻣتره ده‪،‬‬ ‫او وروستﻪ ﻟ‪８‬ه وخﻴژي‪＇ ،‬ﻪ حکﻢ ﻟري؟ ﻟﻪ دﻟﻴﻞ سره ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ!‬

‫‪٨‬‬

‫در‪４‬م لﻮست‬

‫د پلﻮرلﻮ احکام (‪)٢‬‬

‫ژباړه ‪:‬‬

‫كﻪ ＇ﻮک کﻮر وپﻠﻮري‪ ،‬وداﻧ‪ ９‬پک‪ ３‬داخﻠﻴ‪８‬ي کﻪ ﻳاده ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﻧﻪ ک‪７‬ي‪ .‬کﻪ ＇ﻮک ‪＄‬ﻤکﻪ‬ ‫وپﻠﻮري ﻧﻮ ＇ﻪ چ‪ ３‬پﻪ ک‪ ３‬دي ﻟﻪ ﻳادوﻟﻮ پرتﻪ پﻪ ک‪ ３‬داخﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ک‪＋‬ت ﻟﻪ ﻳادوﻟﻮ پرتﻪ د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬ﻧﻪ شاﻣﻠﻴ‪８‬ي‪＇ .‬ﻮک چ‪ ３‬خرﻣا ﻳا بﻠﻪ ﻣ‪５‬ﻮه‬ ‫ﻟروﻧک‪ ３‬وﻧﻪ چ‪ ３‬ﻣ‪５‬ﻮه پرې بار وي وپﻠﻮري‪ ،‬ﻣ‪５‬ﻮه ﻳ‪ ３‬د پﻠﻮروﻧکﻲ ده ﻣ‪／‬ر دا چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ د‬ ‫‪＄‬ان ﻟپاره شرط ک‪７‬ي وي‪ ،‬او (پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي صﻮرت ک‪ ３‬بﻪ) پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪ :‬ﻣﻴﻮه وشکﻮه‬ ‫او ﻣبﻴعﻪ تسﻠﻴﻢ ک‪７‬ه‪.‬‬ ‫‪٩‬‬

‫پﻪ وﻧﻪ ک‪ ３‬د خاﻣ‪ ３‬او پخ‪ ３‬دواړو ډوﻟﻮ ﻣ‪５‬ﻮو پﻠﻮرل روا دي‪ ،‬خﻮ پﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ واجب‬ ‫دي چ‪ ３‬سﻤدستﻲ ﻳ‪ ３‬وشکﻮي‪ .‬کﻪ چ‪５‬رې پﻪ وﻧﻪ ک‪ ３‬د ﻣ‪５‬ﻮې پات‪ ３‬ک‪５‬دل شرط ک‪７‬ي ﻧﻮ بﻴعﻪ‬ ‫فاسده ده‪.‬‬ ‫روا ﻧﻪ ده چ‪ ３‬ﻣ‪５‬ﻮه (پﻪ وﻧﻪ ک‪ )３‬وپﻠﻮري او ＇ﻮ ﻣعﻠﻮﻣ‪ ３‬پﻴﻤاﻧ‪ ３‬ور＇خﻪ استثﻨا ک‪７‬ي‪ .‬پﻪ وږو‬ ‫ک‪ ３‬د غﻨﻤﻮ او پﻪ پﻮستکﻮ ک‪ ３‬د چ‪２‬ﻮ خر＇ﻮل روا دي‪＇ .‬ﻮک چ‪ ３‬کﻮر خرڅ ک‪７‬ي د کﻠپﻮﻧﻮ‬ ‫کﻮﻧجﻴاﻧ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د پﻴﻤاﻧﻪ کﻮوﻧکﻲ او د ثﻤﻦ د کره کتﻮﻧکﻲ (صﻴرفﻲ) ﻣزدوري پﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ ده او د ثﻤﻦ‬ ‫تﻠﻮﻧکﻲ ﻣزدوري پر اخﻴستﻮﻧکﻲ ده‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک ﻣال پﻪ پﻴسﻮ خرڅ ک‪７‬ي ﻧﻮ اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ بﻪ ووﻳﻞ شﻲ‪ :‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی پﻴس‪ ３‬ورک‪７‬ه!‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻫغﻪ پﻴس‪ ３‬ورک‪７‬ي ﻧﻮ پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ بﻪ ووﻳﻞ شﻲ‪ :‬ﻣبﻴعﻪ وسپاره!‬ ‫کﻪ ＇ﻮک ساﻣان پﻪ ساﻣان ﻳا پﻴس‪ ３‬پﻪ پﻴسﻮ وپﻠﻮري ﻧﻮ دواړو تﻪ بﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪ :‬ﻳﻮ بﻞ تﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫وسپارئ‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د کور او ځمکې پلورل‪ :‬کﻪ ＇ﻮک کﻮر وپﻠﻮري او د وداﻧ‪ ９‬ﻟﻪ ﻧﻮم اخﻴستﻠﻮ پرتﻪ داس‪３‬‬ ‫وواﻳﻲ‪ :‬دا کﻮر ﻣ‪ ３‬پر تا وپﻠﻮرﻟﻮ‪ .‬وداﻧ‪ ９‬پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬داخﻠﻴ‪８‬ي‪ ،‬پﻪ دې دﻟﻴﻞ چ‪ ３‬د عرف ﻟﻪ ﻣخ‪３‬‬ ‫د (دار) ！کی حﻮ‪４‬ﻠ‪ ９‬او وداﻧ‪ ９‬دواړو تﻪ شاﻣﻠﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻟﻪ بﻞ پﻠﻮه وداﻧ‪ ９‬پﻪ کﻮر پﻮرې پﻪ دواﻣدار ډول‬ ‫ﻧ‪＋‬ت‪ ３‬وي چ‪ ３‬فقﻬا ور＇خﻪ د (اتصال قرار) پﻪ ！کﻲ تعبﻴر کﻮي‪ .‬د ﻫﻤدې دﻟﻴﻞ (اتصال قرار)‬ ‫پﻪ بﻨس＀ ﻫغﻪ وﻧ‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ کﻮر ک‪ ３‬دي ﻟﻪ ﻳادوﻟﻮ پرتﻪ پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬داخﻠﻴ‪８‬ي‪ .‬خﻮ کﻪ ＇ﻮک داس‪３‬‬ ‫‪＄‬ﻤکﻪ وپﻠﻮري چ‪ ３‬ک‪＋‬ت پک‪ ３‬وي‪ ،‬ک‪＋‬ت پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬ﻧﻪ داخﻠﻴ‪８‬ي ‪＄‬کﻪ ک‪＋‬ت پﻪ ‪＄‬ﻤک‪３‬‬ ‫پﻮرې پﻪ دائﻤﻲ ډول ﻧ‪＋‬تی ﻧﻪ وي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د ﻟ‪８‬ې او ﻣعﻠﻮﻣ‪ ３‬ﻣﻮدې ﻟپاره پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬وي‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک کﻮر وپﻠﻮري‪ ،‬د کﻠپﻮﻧﻮ کﻮﻧجﻴاﻧ‪＄ ３‬کﻪ پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬داخﻠ‪ ３‬دي چ‪ ３‬کﻠپﻮﻧﻪ پﻪ وداﻧ‪３‬‬ ‫پﻮرې پﻪ دائﻤ‪ ３‬تﻮگﻪ ﻧ‪＋‬تﻲ دي او کﻮﻧجﻴاﻧ‪ ３‬د کﻠپ جز (برخﻪ) ده چ‪ ３‬ﻟﻪ کﻮﻧجﻴاﻧﻮ پرتﻪ ﻟﻪ کﻠپ‬ ‫＇خﻪ گ＂ﻪ اخﻴستﻞ شﻮﻧﻲ ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫د ميوه لرونکې ونې پلورل‪ :‬پﻪ وﻧﻪ ک‪ ３‬د ﻣ‪５‬ﻮې شتﻮن‪ ،‬پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬د ک‪＋‬ت پﻪ ＇‪５‬ر دی‪،‬‬ ‫ﻳعﻨ‪ ３‬کﻪ چا ﻟﻪ ﻣﻴﻮې ډکﻪ وﻧﻪ وپﻠﻮرﻟﻪ‪ ،‬ﻣ‪５‬ﻮه پﻪ وﻧﻪ ک‪ ３‬ﻧﻪ داخﻠﻴ‪８‬ي او ﻣﻴﻮه د پﻠﻮروﻧکﻲ حق دی‪.‬‬ ‫‪١٠‬‬

‫د دې ﻟپاره چ‪ ３‬د اخﻴستﻮﻧکﻲ حق (وﻧﻪ) د پﻠﻮروﻧکﻲ پﻪ حق (ﻣ‪５‬ﻮه) ﻣشغﻮل ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬پﻠﻮروﻧکﻲ‬ ‫تﻪ بﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪ :‬خپﻠﻪ ﻣ‪５‬ﻮه وشکﻮه او ﻣبﻴعﻪ تسﻠﻴﻢ ک‪７‬ه‪ .‬اﻟبتﻪ کﻪ اخﻴستﻮﻧکی د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬او وﻧ‪３‬‬ ‫د اخﻴستﻠﻮ پر ﻣﻬال وﻧﻪ او ﻣ‪５‬ﻮه د ‪＄‬ان ﻟپاره شرط ک‪７‬ي‪ ،‬پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬داخﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫په ونه کې د مېوې پلورل‪ :‬کﻪ ﻣﻴﻮه خاﻣﻪ وي او کﻪ پخﻪ‪ ،‬پﻪ وﻧﻪ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻠﻮرل روا دي‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ ﻟﻪ خاﻣ‪ ３‬ﻣ‪５‬ﻮې ﻫﻢ گ＂ﻪ اخﻴستﻞ ک‪５‬دای شﻲ او ﻣتقﻮم (ارز＊ت ﻟروﻧکی) ﻣال گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‬ ‫خﻮ کﻪ پﻠﻮروﻧکی د ﻣ‪５‬ﻮې د شکﻮﻟﻮ غﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ي‪ ،‬ﻳا پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬د ﻣ‪５‬ﻮې شکﻮل شرط‬ ‫شﻮي وي‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکی باﻳد ﻣ‪５‬ﻮه وشکﻮي‪＇ ،‬ﻮ پردی ﻣﻠکﻴت (وﻧ‪ )３‬پﻪ خپﻞ ﻣﻠکﻴت (ﻣ‪５‬ﻮې)‬ ‫ﻣشغﻮل ﻧﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ وﻧﻪ ک‪ ３‬د ﻣﻴﻮې پات‪ ３‬ک‪５‬دل شرط شﻲ‪ ،‬بﻴعﻪ فاسده ده‪＄ ،‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ پردی ﻣﻠکﻴت پﻪ‬ ‫خپﻞ ﻣﻠکﻴت ﻣشغﻮل ک‪７‬ی دی‪ .‬اﻟبتﻪ کﻪ ﻟﻪ شرط کﻮﻟﻮ پرتﻪ ﻳ‪ ３‬د وﻧﻮ ＇‪＋‬تﻦ پﻪ وﻧﻮ ک‪ ３‬پر‪８４‬دي‪،‬‬ ‫＇ﻮ پخﻪ شﻲ پروا ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫داس‪ ３‬بﻴعﻪ ﻫﻢ فاسده ده چ‪ ３‬پﻪ وﻧﻪ ک‪ ３‬ﻣﻴﻮه وپﻠﻮرل شﻲ‪ ،‬خﻮ ＇ﻮ ！اکﻠ‪ ３‬پﻴﻤاﻧ‪ ３‬ور＇خﻪ استثﻨا‬ ‫ک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ ﻟﻪ استثﻨا وروستﻪ د ﻣب‪５‬ع‪ ３‬اﻧدازه ﻣجﻬﻮﻟﻪ پات‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫په وږو کې د غلې دانې پلورل‪ :‬پﻪ وږو ک‪ ３‬پﻪ ﻣخاﻟف جﻨس د غﻠﻮ داﻧﻮ‪ -‬ﻟکﻪ د غﻨﻤﻮ پر‬ ‫وربشﻮ‪ -‬پﻠﻮرل روا دي‪ .‬دا د ا！کﻠﻲ بﻴع‪ ３‬ﻳﻮ ډول دی‪ .‬د دې بﻴع‪ ３‬ﻟپاره د جﻨسﻮﻧﻮ ﻣخاﻟفت شرط‬ ‫دی‪ ،‬کﻪ ＇ﻮک غﻠ‪ ３‬داﻧ‪ ３‬پﻪ وږو ک‪ ３‬پﻪ خپﻞ جﻨس وپﻠﻮري‪ ،‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول غﻨﻢ پﻪ غﻨﻤﻮ ﻳا‬ ‫جﻮار پﻪ جﻮارو وپﻠﻮري‪ ،‬بﻴعﻪ روا ﻧﻪ ده‪＄ ،‬کﻪ د سﻮد احتﻤال پک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د تلونکي او د پيسو د شمېرونکي مزدوري پر چا ده؟‬

‫کﻪ داس‪ ３‬ﻣبﻴعﻪ وپﻠﻮرل شﻲ چ‪ ３‬تﻠﻮﻧکﻲ‪ ،‬پﻴﻤاﻧﻪ کﻮوﻧکﻲ ﻳا شﻤ‪５‬روﻧکﻲ تﻪ اړتﻴا وﻟري‪ ،‬د‬ ‫تﻠﻮﻧکﻲ‪ ،‬پﻴﻤاﻧﻪ کﻮوﻧکﻲ او شﻤ‪５‬روﻧکﻲ ﻣزدوري پر پﻠﻮروﻧکﻲ ده‪＄ ،‬کﻪ ﻟﻪ تﻠﻠﻮ‪ ،‬پﻴﻤاﻧﻪ کﻮﻟﻮ او‬ ‫شﻤ‪５‬رﻟﻮ وړاﻧدې پﻠﻮروﻧکی ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ ﻣبﻴعﻪ وسپاري‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې دﻟﻴﻞ‬ ‫د پﻴسﻮ د شﻤ‪５‬روﻧکﻲ ﻣزدوري پر اخﻴستﻮﻧکﻲ ده‪.‬‬ ‫د پﻴسﻮ د کره کتﻮﻧکﻲ (ﻫغﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬د پﻴسﻮ کره او کﻮ！ﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻮي) ﻣزدوري پر پﻠﻮروﻧکﻲ‬ ‫ده‪＄ ،‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻪ خپﻞ گﻤان کره پﻴس‪ ３‬ورک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ بائع خپﻞ ډاډ غﻮاړي ﻧﻮ د کره‬ ‫کتﻮﻧکﻲ ﻣزدوري باﻳد ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کوم لوری به لوم‪７‬ی پيسې او يا مال سپاري؟‬

‫پﻪ دې ﻣسئﻠﻪ ک‪ ３‬تفصﻴﻞ دی‪:‬‬ ‫‪١١‬‬

‫کﻪ حاضر ﻣال د پﻴسﻮ پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬وپﻠﻮرل شﻲ ﻧﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ی بﻪ اخﻴستﻮﻧکی ثﻤﻦ ورک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ‬ ‫پﻪ ﻣبﻴعﻪ ک‪ ３‬د اخﻴستﻮﻧکﻲ حق تعﻴﻴﻦ شﻮی‪ .‬د دې ﻟپاره چ‪ ３‬د پﻠﻮروﻧکﻲ حق ﻫﻢ پﻪ پﻴسﻮ‬ ‫ک‪ ３‬تعﻴﻴﻦ شﻲ او برابري ﻣﻨ‪％‬تﻪ راشﻲ‪ ،‬باﻳد اخﻴستﻮﻧکی ﻟﻮﻣ‪７‬ی پﻴس‪ ３‬وروسپاري‪ .‬پﻪ پﻮرتﻨﻲ‬ ‫صﻮرت ک‪ ３‬پﻪ پﻴسﻮ ک‪ ３‬د پﻠﻮروﻧکﻲ حق ﻟﻪ قبضﻮﻟﻮ وړاﻧدې ﻧﻪ ！اکﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ جﻨس د جﻨس ﻳا پﻴس‪ ３‬د پﻴسﻮ پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬وپﻠﻮرل شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ دواړو تﻪ بﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪３‬‬ ‫ﻣاﻟﻮﻧﻪ ﻣﻮ ﻳﻮ بﻞ تﻪ وسپارئ!‪＄ ،‬کﻪ د پﻮرتﻨﻲ دﻟﻴﻞ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬دواړه سره برابر دي‪.‬‬

‫‪ -١‬کﻮم شﻴان د کﻮر پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬داخﻠﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -۲‬ﻣ‪５‬ﻮه ＇ﻪ ﻣﻬال د پﻠﻮرﻟﻮ وړ گر‪＄‬ﻲ؟‬ ‫‪ -٣‬پﻪ وږو ک‪ ３‬د غﻠﻮ پﻪ ﻳﻮ بﻞ پﻠﻮرل پﻪ کﻮم شرط روا دي او شرط وﻟ‪ ３‬ک‪＋５‬ﻮدل شﻮی؟‬ ‫‪ -٤‬د تﻠﻮﻧکﻲ او د پﻴسﻮ د شﻤ‪５‬روﻧکﻲ ﻣزدوري پر چا ده؟‬

‫‪١٢‬‬

‫＇لﻮرم لﻮست‬

‫د شرط خﻴار‬ ‫د دې ﻟپاره چ‪ ３‬خﻠک پﻪ راک‪７‬ه ورک‪７‬ه ک‪ ３‬دوکﻪ ﻧﻪ شﻲ او د اخﻴستﻞ شﻮي جﻨس ﻟﻪ ＊ﻪ واﻟﻲ‬ ‫＇خﻪ ډاډه شﻲ‪ ،‬روا ده چ‪ ３‬خﻴار کﻴ‪８‬دي‪ .‬روان ﻟﻮست د خﻴار د حکﻤﻮﻧﻮ پﻪ اړه دی‪.‬‬

‫ژباړه‬

‫پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬د شرط خﻴار د اخﻴستﻮﻧکﻲ او پﻠﻮروﻧکﻲ دواړو ﻟپاره روا دی‪ .‬د دواړو ﻟپاره‬ ‫درې ور‪ ３＄‬او ﻳا ﻟﻪ درو ور‪＄‬ﻮ ﻟ‪８‬ه (ﻣﻮده) خﻴار دي‪ .‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد ﻟﻪ درو ور‪＄‬ﻮ زﻳات‬ ‫‪١٣‬‬

‫روا ﻧﻪ دی‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد وﻳﻠﻲ‪ :‬روا دی خﻮ چ‪ ３‬ﻣعﻠﻮﻣﻪ ﻣﻮده و！اکﻲ‪.‬‬ ‫د پﻠﻮروﻧکﻲ خﻴار‪ ،‬د ﻫغﻪ ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ د ﻣبﻴع‪ ３‬د وتﻠﻮ ﻣاﻧع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ‬ ‫ﻣبﻴعﻪ قبض ک‪７‬ه او د ﻫغﻪ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬د خﻴار پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړه‪ ،‬د قﻴﻤت ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫د اخﻴستﻮﻧکﻲ خﻴار د پﻠﻮروﻧکﻲ ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ د ﻣبﻴع‪ ３‬د وتﻠﻮ ﻣاﻧع ﻧﻪ ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻣ‪／‬ر‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد د اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻪ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬ﻫﻢ ﻧﻪ داخﻠﻴ‪８‬ي‪ ،‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام‬ ‫ﻣحﻤد وﻳﻠﻲ‪ :‬د اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻪ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬داخﻠﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ د اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ‬ ‫ﻻړه شﻲ او ﻳا عﻴبجﻨﻪ شﻲ‪ ،‬ثﻤﻦ بﻪ ﻳ‪ ３‬ورکﻮي‪.‬‬ ‫د خﻴار ＇‪＋‬تﻦ واک ﻟري چ‪ ３‬د خﻴار پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬بﻴعﻪ ﻣﻨﻲ او کﻪ ﻳ‪ ３‬فسخﻪ کﻮي‪ .‬کﻪ د‬ ‫ﻣقابﻞ ﻟﻮري پﻪ غﻴاب ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د بﻴع‪ ３‬اجازه وک‪７‬ه‪ ،‬صح‪５‬ح ده‪ ،‬خﻮ د ﻫغﻪ ﻟﻪ حضﻮر پرتﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫ردوﻻی ﻧﻪ شﻲ‪ .‬کﻪ د خﻴار ＇‪＋‬تﻦ ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬خﻴار ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ او وارثاﻧﻮ تﻪ ﻧﻪ اﻧتقاﻟﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ چا غﻼم پﻪ دې ﻧاﻣﻪ خرڅ ک‪ ７‬چ‪ ３‬ﻧاﻧﻮای ﻳا ﻟﻴکﻮﻧکی دی او وروستﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻮه‬ ‫چ‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮړی صفت ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکی اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬پﻪ پﻮره ثﻤﻦ ﻳ‪ ３‬اخﻠﻲ او کﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫پر‪８４‬دي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫خيار‪ :‬د اختﻴار پﻪ ﻣعﻨا دی‪ .‬د شرط خﻴار دې تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی ﻳا پﻠﻮروﻧکی د بﻴع‪３‬‬ ‫د ﻟزوم ﻟپاره ＇ﻪ ﻣﻮده و！اکﻲ‪.‬‬ ‫د شرط خيار حکم‪ :‬د شرط خﻴار اخﻴستﻮﻧکﻲ او پﻠﻮروﻧکﻲ دواړو تﻪ روا دی‪ .‬د دارقطﻨﻲ د‬ ‫رواﻳت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬رسﻮل اهلل (صﻠی اهلل عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ) ﻳﻮ صحابﻲ تﻪ چ‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬دوکﻪ ک‪５‬دﻟﻮ‪ ،‬د‬ ‫درې ور‪＄‬ﻮ د خﻴار ک‪＋５‬ﻮدﻟﻮ اجازه ورک‪７‬ې وه‪.‬‬ ‫د خيار ګټه‪ :‬د خﻴار ‪＂－‬ﻪ داده چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ او خر＇ﻮوﻧکﻲ تﻪ د فکر کﻮﻟﻮ او ﻟﻪ بﻞ چا سره‬ ‫د سﻼ کﻮﻟﻮ فرصت پﻪ ﻻس ور‪＄‬ﻲ‪＇ ،‬ﻮ ﻟﻪ دوکﻪ ک‪５‬دو وژغﻮرل شﻲ‪.‬‬ ‫د شرط د خيار موده‪ :‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد ﻳ‪ ３‬د پﻮرتﻨﻲ حدﻳث ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ډ‪４‬ره ﻣﻮده درې‬ ‫ور‪ ３＄‬ده‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬کﻪ ﻣتعاقدﻳﻦ راضﻲ وي تر درو ور‪＄‬ﻮ ډ‪４‬ر ﻫﻢ‬ ‫صح‪５‬ح دی‪.‬‬

‫‪١٤‬‬

‫د پلورونکي د شرط خيار‪ :‬کﻪ خﻴار پﻠﻮروﻧکﻲ درﻟﻮد‪ ،‬ﻣبﻴعﻪ د ده ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ ﻧﻪ باسﻲ‪.‬‬ ‫دا بﻴعﻪ ﻣﻮقﻮفﻪ ده‪ ،‬کﻪ پﻠﻮرل شﻮی ﻣال ﻟﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ سره د خﻴار پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬ﻫﻼک شﻲ‪،‬‬ ‫د بﻴع‪ ３‬ﻣحﻞ (ﻣبﻴعﻪ) ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ ،‬بﻴعﻪ فسخﻪ کﻴ‪８‬ي او پر اخﻴستﻮﻧکﻲ قﻴﻤت (ارز＊ت)‬ ‫ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ﻣال ﻟﻪ ﻣثﻠﻲ شﻴاﻧﻮ ＇خﻪ وي‪ ،‬د ﻫغﻪ ﻣثﻞ بﻪ ورکﻮي او کﻪ ﻟﻪ قﻴﻤﻴاتﻮ＇خﻪ وي‪،‬‬ ‫قﻴﻤت بﻪ ﻳ‪ ３‬ورکﻮي‪.‬‬ ‫د اخيستونکي د شرط خيار‪ :‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ خﻴاردرﻟﻮد‪ ،‬د ﻣبﻴع‪ ３‬د حاﻟت پﻪ ﻫکﻠﻪ د اﻣام‬ ‫ابﻮحﻨﻴفﻪ او ﻳاراﻧﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬اختﻼف دی‪:‬‬ ‫الف‪ :‬د امام ابوحنيفه نظر‪ :‬ﻣبﻴعﻪ د باﻳع ﻟﻪ ﻣﻠکﻴتﻪ و‪＄‬ﻲ‪ ،‬خﻮ د ﻣشتري پﻪ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬ﻧﻪ‬ ‫داخﻠﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ کﻪ د ﻣشتري پﻪ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬داخﻠﻪ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻣبﻴعﻪ او ثﻤﻦ دواړه ﻟﻪ ﻣشتري سره‬ ‫جﻤع کﻴ‪８‬ي او دا پﻪ شرﻳعت ک‪＄ ３‬ای ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫ب‪ :‬د يارانو نظر‪ :‬ﻣبﻴعﻪ د باﻳع ﻟﻪ ﻣﻠکﻴتﻪ و‪＄‬ﻲ او د ﻣشتري پﻪ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬داخﻠﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ‬ ‫کﻪ د پﻠﻮروﻧکﻲ ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ وو‪＄‬ﻲ او د ﻣشتري پﻪ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬داخﻠﻪ ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻣبﻴعﻪ ب‪３‬‬ ‫＇‪＋‬تﻨﻪ پات‪ ３‬کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬دا ﻫﻢ پﻪ شرﻳعت ک‪＄ ３‬ای ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ پﻠﻮرل شﻮی ﻣال د اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬د ده د خﻴار پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬دائﻤﻲ عﻴبجﻦ ﻳا ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ‪ ،‬ثﻤﻦ بﻪ ﻳ‪ ３‬ورکﻮي‪＄ ،‬کﻪ د ﻣبﻴع‪ ３‬ب‪５‬رتﻪ ورکﻮل ﻣﻤکﻦ ﻧﻪ دي‪ ،‬ﻧﻮ ثﻤﻦ ﻳ‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫د دواړو ﻟﻪ خﻮاو ！اکﻞ شﻮی ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د خيار په موده کې د بيعې منل يا ردول‪ :‬د خﻴار ＇‪＋‬تﻦ کﻮﻻی شﻲ د ﻣقابﻞ ﻟﻮري پﻪ‬ ‫ﻣﻮجﻮدﻳت ک‪ ３‬بﻴعﻪ وﻣﻨﻲ ﻳا ﻳ‪ ３‬رد ک‪７‬ي‪ .‬د ﻫغﻪ پﻪ غﻴاب ک‪ ３‬ﻫﻢ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬بﻴعﻪ وﻣﻨﻲ‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ خﻴار د ﻫﻤدغﻮ ﻣﻮخﻮ ﻟپاره ک‪＋５‬ﻮدل شﻮی‪ ،‬خﻮ د ﻣقابﻞ ﻟﻮري د غﻴابت پﻪ صﻮرت ک‪３‬‬ ‫بﻴعﻪ ردوﻻی ﻧﻪ شﻲ‪＄ ،‬کﻪ پﻪ دې ک‪ ３‬د بﻞ چا پﻪ ﻫکﻠﻪ د ﻫغﻪ ﻟﻪ خبروﻟﻮ پرتﻪ تصرف کﻮل دي‬ ‫او پﻪ دې سره ﻫغﻪ تﻪ زﻳان رسﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د خيار د څښتن م‪７‬ينه‪ :‬کﻪ د خﻴار ＇‪＋‬تﻦ د بﻴع‪ ３‬د تﻨفﻴذ او د خﻴار د ﻣﻮدې ﻟﻪ پای تﻪ رس‪５‬دو‬ ‫وړاﻧدې ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬خﻴار باطﻠﻴ‪８‬ي او وارثاﻧﻮ تﻪ ﻧﻪ اﻧتقاﻟﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ دې دﻟﻴﻞ چ‪ ３‬پﻪ ﻣﻴراث ﻳﻮازې‬ ‫ﻫغﻪ شﻴان وړل کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د اﻧتقال وړ وي‪ ،‬خﻮ خﻴار ﻟﻪ ارادې ＇خﻪ عبارت او اراده د اﻧتقال‬ ‫وړ ﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫که په مبيعه کې ياد شوي صفتونه نه وي؟‬

‫کﻪ چا غﻼم پﻪ دې ﻧاﻣﻪ وپﻠﻮره چ‪ ３‬ﻟﻴکﻮﻧکی ﻳا ﻧاﻧﻮای دی او وروستﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻮه چ‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮړی‬ ‫‪١٥‬‬

‫صفت ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکی اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬پﻪ ！ﻮل ثﻤﻦ ﻳ‪ ３‬اخﻠﻲ او کﻪ ردوي ﻳ‪＇ .３‬رﻧگﻪ‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬د اوصافﻮ پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬پﻴس‪ ３‬ﻧﻪ را‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د وصف پﻪ کﻤ‪５‬دو پﻴس‪( ３‬ثﻤﻦ) ﻧﻪ‬ ‫کﻤﻴ‪８‬ي او ！ﻮل ثﻤﻦ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ دا چ‪ ３‬د اخﻴستﻮﻧکﻲ د پام وړ صفت پک‪ ３‬ﻣﻮجﻮد ﻧﻪ دی‪،‬‬ ‫د ردوﻟﻮ اختﻴار ﻳ‪ ３‬ﻟري‪.‬‬

‫‪ -١‬خﻴار تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د شرط د خﻴار ﻣﻮده ＇ﻮﻣره ده؟‬ ‫‪ -٣‬د خﻴار گ＂ﻪ ＇ﻪ ده؟‬ ‫‪ -٤‬أﻳا د خﻴار د ＇‪＋‬تﻦ پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ خﻴار ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ؟‬ ‫‪ -۵‬کﻪ پﻪ ﻣبﻴعﻪ ک‪ ３‬ﻳاد شﻮی صفت ﻧﻪ وي‪ ،‬پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ثﻤﻦ وﻟ‪ ３‬ﻧﻪ کﻤﻴ‪８‬ي او خﻴار‬ ‫وﻟ‪ ３‬ثابتﻴ‪８‬ي؟‬

‫‪١٦‬‬

‫پن‪％‬م لﻮست‬

‫د رؤﻳت (لﻴدلﻮ) خﻴار‬ ‫پﻪ بﻴعﻪ ک‪＇ ３‬ﻮ ډوﻟﻪ خﻴاروﻧﻪ دي‪ ،‬ﻟﻪ دې جﻤﻠ‪＇ ３‬خﻪ ﻳﻮ ﻫﻢ د رؤﻳت خﻴار دی چ‪ ３‬پﻪ ﻧﻨﻨﻲ‬ ‫ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ ورباﻧدې ‪＄‬ان پﻮه ک‪７‬و‪.‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻪ چا ﻧاﻟﻴدﻟی شی واخﻴست‪ ،‬بﻴعﻪ روا ده‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣبﻴعﻪ ووﻳﻨ‪ ３‬خﻴار ﻟري‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ‬ ‫وه‪ ،‬اخﻠﻲ ﻳ‪ ３‬او کﻪ ﻳ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ شﻮه‪ ،‬ردوي ﻳ‪ .３‬کﻪ چا ﻧاﻟﻴدﻟی شی وپﻠﻮرﻟﻮ خﻴار ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫‪١٧‬‬

‫کﻪ ＇ﻮک د غﻠ‪ ３‬د ډ‪４‬رۍ ﻣخ ووﻳﻨﻲ‪ ،‬ﻳا د تاوې شﻮې جاﻣ‪ ３‬ﻣخ ووﻳﻨﻲ‪ ،‬ﻳا ﻫﻢ د ＇اروي‬ ‫ﻣخ او شا ووﻳﻨﻲ خﻴار ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ .‬کﻪ ＇ﻮک د کﻮر اﻧ‪ ７／‬ووﻳﻨﻲ خﻴار ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ کﻪ‬ ‫＇ﻪ ﻫﻢ کﻮ！‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ وي ﻟﻴدﻟﻲ‪.‬‬ ‫د ړاﻧده خر＇ﻮل او اخﻴستﻞ روا دي او د اخﻴستﻠﻮ پﻪ ﻣﻬال خﻴار ﻟري‪ .‬د ړاﻧده د ﻟﻴدﻟﻮ خﻴار‬ ‫پﻪ ﻫغﻮ شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ ﻟﻤس ﻣعﻠﻮﻣﻴ‪８‬ي پﻪ ﻟﻤس کﻮﻟﻮ‪ ،‬پﻪ ﻫغﻮ شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ بﻮی کﻮﻟﻮ‬ ‫ﻣعﻠﻮﻣﻴ‪８‬ي پﻪ بﻮی کﻮﻟﻮ او پﻪ ﻫغﻮ شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ ＇کﻠﻮ ﻣعﻠﻮﻣﻴ‪８‬ي پﻪ ＇کﻠﻮ سره ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ‬ ‫‪＄‬ﻲ‪ .‬پﻪ عقار ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬تر ﻫغ‪ ３‬خﻴار ﻧﻪ ساقطﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬صفت ﻳ‪ ３‬ورتﻪ ﻧﻪ وي بﻴان شﻮی‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬پردی ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ ﻟﻪ اجازې پرتﻪ خرڅ ک‪ ７‬ﻧﻮ ＇‪＋‬تﻦ اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬بﻴعﻪ ﻣﻨﻲ‬ ‫او کﻪ ﻳ‪ ３‬فسخﻪ کﻮي‪＋＇ .‬تﻦ تر ﻫغ‪ ３‬د بﻴع‪ ３‬اجازه ورکﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻣتعاقدﻳﻦ او ﻣبﻴعﻪ پﻪ‬ ‫خپﻞ حال وي‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک ﻟﻪ دوه جﻮړه جاﻣﻮ ＇خﻪ ﻳﻮه ووﻳﻨﻲ او دواړه ﻳﻮ ‪＄‬ای واخﻠﻲ‪ ،‬وروستﻪ دوﻳﻤﻪ ﻫﻢ‬ ‫ووﻳﻨﻲ‪ ،‬کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬دواړه رد ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻟﻴدﻟﻮ د خﻴار ＇‪＋‬تﻦ ﻣ‪ ７‬شﻲ ﻧﻮ خﻴار ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک ﻳﻮ ﻣال ووﻳﻨﻲ او ＇ﻪ ﻣﻮده وروستﻪ ﻳ‪ ３‬واخﻠﻲ‪ ،‬کﻪ چﻴرې ﻣال پﻪ خپﻞ پخﻮاﻧﻲ‬ ‫حاﻟت پات‪ ３‬و ﻧﻮ د ﻟﻴدﻟﻮ خﻴار ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬خﻮ کﻪ پﻪ ﻣال ک‪ ３‬بدﻟﻮن راغﻠی و د ﻟﻴدﻟﻮ خﻴار ﻟري‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د رؤيت (ليدلو) خيار‪ :‬دې تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬شخص ﻧاﻟﻴدﻟی ﻣال واخﻠﻲ او د بﻴع‪ ３‬ﻣﻨﻞ او ردول‬ ‫تر ﻟﻴدﻟﻮ پﻮرې و‪＄‬ﻨ‪６‬ﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د ناليدلي مال اخيستل‪ :‬د ﻧاﻟﻴدﻟﻲ ﻣال اخﻴستﻞ روا دي‪ .‬ﻫر کﻠﻪ چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻣال‬ ‫وﻟﻴدﻟﻮ د ﻫغﻪ د اخﻴستﻠﻮ او پر‪＋４‬ﻮدﻟﻮ اختﻴار ﻟري‪＄ ،‬کﻪ د دارقطﻨﻲ پﻪ سﻨﻦ ک‪ ３‬ﻟﻪ رسﻮل اهلل‬ ‫(صﻠی اهلل عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ) ＇خﻪ راغﻠﻲ‪:‬‬ ‫ژباړه‪(( :‬چا چ‪ ３‬ﻧاﻟﻴدﻟی شی واخﻴست‪ ،‬ﻫغﻪ تﻪ خﻴار دی کﻠﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬وﻟ‪５‬د‪)).‬‬ ‫خﻮ پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ د ﻟﻴدﻟﻮ خﻴار ﻧشتﻪ‪＄ ،‬کﻪ پﻪ حدﻳث ک‪ ３‬خﻴار ﻳﻮازې اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ ثابت‬ ‫دی ﻧﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ ＇ﻮک خپﻞ ﻧاﻟﻴدﻟی ﻣال وپﻠﻮري بﻴعﻪ د ده پﻪ حق ک‪ ３‬ﻻزﻣﻪ شﻤ‪５‬رل‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪١٨‬‬

‫د مال يوه خوا ليدل‪ :‬د ﻟﻴدﻟﻮ پﻪ خﻴار ک‪ ３‬د ！ﻮل ﻣال ﻟﻴدل شرط ﻧﻪ دي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د ﻣال‬ ‫دوﻣره اﻧدازه ﻟﻴدل ﻣعتبر دي چ‪ ３‬پﻪ ﻣبﻴعﻪ باﻧدې د اخﻴستﻮﻧکﻲ عﻠﻢ راوﻟﻲ او جﻬاﻟت ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ‬ ‫ﻳﻮسﻲ‪ .‬پﻪ دې بﻨس＀ کﻪ اخﻴستﻮﻧکی د غﻨﻤﻮ د ډ‪４‬رۍ ﻣخ‪ ،‬د تاوې شﻮې جاﻣ‪＇ ３‬رگﻨده برخﻪ‪،‬‬ ‫د ＇اروي ﻣخ ﻳا وروست‪ ９‬برخﻪ ﻳا د کﻮر حﻮ‪４‬ﻠ‪ ９‬ووﻳﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د ﻟﻴدﻟﻮ اختﻴار ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫خﻮ د حﻮﻳﻠ‪ ９‬پﻪ ﻟﻴدﻟﻮ پﻪ ﻫغﻪ زﻣاﻧﻪ ک‪ ３‬خﻴار ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻠﻮ چ‪ ３‬پﻪ داخﻞ د کﻮر ک‪ ３‬کﻮ！ﻮ زﻳات‬ ‫تﻮپﻴر سره ﻧﻪ درﻟﻮد‪ .‬پﻪ اوسﻨﻲ وخت ک‪ ３‬چ‪ ３‬د کﻮروﻧﻮ کﻮ！‪ ３‬ﻳﻮ ﻟﻪ بﻠﻪ زﻳات تﻮپﻴر ﻟري‪ ،‬د کﻮ！ﻮ‬ ‫ﻟﻪ ﻟﻴدﻟﻮ پرتﻪ ﻳ‪ ３‬د حﻮﻳﻠ‪ ９‬پﻪ ﻟﻴدﻟﻮ خﻴار ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻧﻪ ‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د ړانده له خوا اخيستل او خرڅول‪ :‬د ړاﻧده ﻟﻪ خﻮا اخﻴستﻞ او خر＇ﻮل صح‪５‬ح دي‪.‬‬ ‫د ﻣال ﻟﻤس کﻮل‪＇ ،‬کﻞ او بﻮی کﻮل د ﻟﻴدﻟﻮ ‪＄‬ای ﻧﻴسﻲ‪＄ ،‬کﻪ پﻪ دغﻮ کاروﻧﻮ سره پﻪ ﻣبﻴعﻪ‬ ‫عﻠﻢ تر ﻻسﻪ کﻴ‪８‬ي او جﻬاﻟت ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ .‬ﻫﻤدا راز د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬ﻣﻮاصفات بﻴاﻧﻮل ورتﻪ د ﻟﻴدﻟﻮ‬ ‫‪＄‬ای ﻧﻴسﻲ او خﻴار ﻳ‪ ３‬پرې ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫له اجازې پرته د بل چا مال پلورل‪ :‬کﻪ ＇ﻮک (فضﻮﻟﻲ) پردی ﻣال د خاوﻧد ﻟﻪ اجازې‬ ‫پرتﻪ وپﻠﻮري‪ ،‬دا بﻴعﻪ ﻣﻨعقدﻳ‪８‬ي خﻮ د ＇‪＋‬تﻦ تر اجازې پﻮرې ﻣﻮقﻮفﻪ ده‪ ،‬بﻴعﻪ ‪＄‬کﻪ ﻣﻨعقدﻳ‪８‬ي‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ دې بﻴعﻪ ک‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ او پﻠﻮروﻧکﻲ دواړو تﻪ گ＂‪ ３‬شتﻪ‪ ،‬خﻮ د ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ اجازه‬ ‫پﻪ ک‪＄ ３‬کﻪ شرط ده چ‪ ３‬ﻫغﻪ تﻪ زﻳان وﻧﻪ رسﻴ‪８‬ي‪ .‬اجازه ﻫغﻪ وخت صح‪５‬ح ده چ‪ ３‬ﻣبﻴعﻪ‪،‬‬ ‫＇‪＋‬تﻦ‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکی او د بﻞ چا ﻣال پﻠﻮروﻧکی (فضﻮﻟﻲ) پﻪ خپﻞ حال پات‪ ３‬وي‪.‬‬ ‫د مال ځينې برخې ليدل‪ :‬کﻪ چا پﻪ ﻳﻮه بﻴعﻪ دوه جﻮړه جاﻣ‪ ３‬واخﻴست‪ ،３‬ﻳﻮه ﻳ‪ ３‬ﻟﻴدﻟ‪３‬‬ ‫وه او بﻠﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ اخﻴستﻠﻮ وروستﻪ وﻟﻴده‪ .‬کﻪ د جاﻣﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬تﻮپﻴر و‪ ،‬د خﻴار رؤﻳت پﻪ بﻨس＀ د‬ ‫دواړو د ردوﻟﻮ اختﻴار ﻟري‪ .‬ﻳﻮازې ﻳﻮه ﻳ‪＄ ３‬کﻪ ﻧﻪ شﻲ رد وﻻی چ‪ ３‬پﻪ دې سره د ﻳﻮې ﻣعاﻣﻠ‪３‬‬ ‫ب‪５‬ﻠﻮاﻟی (چ‪ ３‬د فقﻬاؤو پﻪ اصطﻶح ورتﻪ (تفرﻳق اﻟصفقة) واﻳﻲ‪ ،‬راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ جاﻣ‪ ３‬ﻳا‬ ‫ﻧﻮر پﻠﻮرل شﻮي شﻴان د ﻣثﻠﻴاتﻮ ﻟﻪ جﻤﻠ‪＇ ３‬خﻪ وو‪ ،‬ﻧﻮ د ‪＄‬ﻴﻨﻮ پﻪ ﻟﻴدﻟﻮ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻧﻮرو ک‪ ３‬د ﻟﻴدﻟﻮ‬ ‫خﻴار ساقطﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫له م‪７‬ينې وروسته د ليدلو د خيار حکم‪ :‬د خﻴار د ＇‪＋‬تﻦ پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ بﻴعﻪ بشپ‪７‬ﻳ‪８‬ي او د شرط‬ ‫د خﻴار پﻪ ＇‪５‬ر د رؤﻳت خﻴار ﻫﻢ پﻪ ﻣﻴراث ﻧﻪ وړل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪١٩‬‬

‫احﻤد غﻮاړي ﻣﻮ！ر واخﻠﻲ‪ .‬أﻳا ﻟﻪ وراﻳﻪ د ﻣﻮ！ر پﻪ ﻟﻴدﻟﻮ ﻳ‪ ３‬خﻴار ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ او کﻪ ﻧﻪ؟‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻣحترم ＊ﻮوﻧکﻲ تر ＇ارﻧ‪ ３‬ﻻﻧدې پﻪ دې ﻣﻮضﻮع بحث وک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬د ﻟﻴدﻟﻮ خﻴار ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪ -۲‬د ﻧاﻟﻴدﻟﻲ ﻣال اخﻴستﻞ ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟ تشر‪４‬ح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬کﻮم شﻴان د ړاﻧده پﻪ حق ک‪ ３‬د ﻟﻴدﻟﻮ د خﻴار ‪＄‬ای ﻧﻴسﻲ؟‬ ‫‪ -٤‬ﻟﻪ اجازې پرتﻪ د بﻞ چا ﻣال پﻠﻮرل ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬

‫‪٢٠‬‬

‫شپ‪８‬م لﻮست‬

‫د عﻴب خﻴار‬ ‫د عﻴب خﻴار د خﻴاروﻧﻮ ﻳﻮ ﻣﻬﻢ ډول دی چ‪ ３‬پﻮﻫ‪５‬دﻧ‪ ３‬تﻪ ﻳ‪ ３‬زﻳاتﻪ اړتﻴا ﻟﻴدل کﻴ‪８‬ي‪ .‬دﻟتﻪ بﻪ د‬ ‫ﻫﻤدې خﻴار حکﻤﻮﻧﻪ وﻟﻮﻟﻮ‪:‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻪ اخﻴستﻮﻧکی پﻪ ﻣبﻴعﻪ ک‪ ３‬کﻮم عﻴب وﻣﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻧﻮ اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬پﻪ پﻮره ثﻤﻦ ﻳ‪ ３‬اخﻠﻲ‬ ‫او کﻪ ﻳ‪ ３‬ردوي‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬ﻣبﻴعﻪ ﻟﻪ ‪＄‬ان سره اﻳساره ک‪７‬ي او د عﻴب تاوان‬ ‫ﻟﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ ＇خﻪ واخﻠﻲ‪.‬‬

‫‪٢١‬‬

‫ﻫر شی چ‪ ３‬د سﻮدا‪－‬رو پﻪ عرف ک‪ ３‬د ﻣبﻴع‪ ３‬پﻪ قﻴﻤت ک‪ ３‬ﻧقصان راوﻟﻲ‪ ،‬عﻴب ‪２－‬ﻞ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣبﻴعﻪ ﻟﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ سره عﻴبجﻨﻪ شﻲ‪ ،‬بﻴا اخﻴستﻮﻧکی پﻪ ﻣبﻴعﻪ ک‪ ３‬پﻪ بﻞ عﻴب چ‪３‬‬ ‫ﻟﻪ بائع سره ﻳ‪ ３‬درﻟﻮد‪ ،‬خبر شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د عﻴب تاوان ﻟﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ ＇خﻪ واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫ﻣبﻴعﻪ بﻪ ﻧﻪ ردوي ﻣ‪／‬ر دا چ‪ ３‬بائع ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ عﻴب سره پﻪ اخﻴستﻠﻮ ﻣﻮافقﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ اخﻴستﻮﻧکی ！ﻮکر غﻮڅ ک‪７‬ي او وﻳ‪－ ３‬ﻨ‪６‬ي ﻳا ﻳ‪ ３‬رﻧ‪ ，‬ک‪７‬ي‪ ،‬ﻳا ستﻮان ﻟﻪ غﻮړو سره ‪６－‬‬ ‫ک‪７‬ي او بﻴا د ﻣبﻴع‪ ３‬پر عﻴب پﻮه شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د عﻴب تاوان واخﻠﻲ خﻮ پﻠﻮروﻧکی‬ ‫ﻳ‪ ３‬د ب‪５‬رتﻪ اخﻴستﻠﻮ حق ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک ﻣرﻳی وپﻠﻮري‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی ﻫﻢ پﻪ بﻞ چا وپﻠﻮري‪ ،‬بﻴا د عﻴب ﻟﻪ اﻣﻠﻪ پﻪ ده‬ ‫تاوان شﻲ‪ ،‬کﻪ د قاضﻲ پﻪ حکﻢ پرې تاوان شﻮی و‪ ،‬کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ي پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ ﻳ‪ ３‬رد‬ ‫ک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ د قاضﻲ ﻟﻪ حکﻢ پرتﻪ ﻳ‪ ３‬قبﻮل ک‪７‬و‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ي پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧشﻲ ردوﻻی‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک ﻣرﻳی واخﻠﻲ او پﻠﻮروﻧکی ﻟﻪ ﻫر عﻴبﻪ ب‪５‬زاري اعﻼن ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻳ‪ ３‬د‬ ‫ﻫﻴ＆ عﻴب ﻟﻪ اﻣﻠﻪ پﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ ﻧشﻲ تاوان کﻮﻻی‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ پﻠﻮروﻧکﻲ د ！ﻮﻟﻮ عﻴبﻮﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ‬ ‫اخﻴستﻲ او شﻤ‪５‬رﻟﻲ ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د عيب خيار‪ :‬ﻫغﻪ اختﻴار تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬عﻴبجﻦ ﻣال ب‪５‬رتﻪ ＇‪＋‬تﻦ تﻪ رد ﻳدﻻی‬ ‫شﻲ‪.‬‬ ‫په مبيعه کې د عيب موندل‪ :‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکی پﻪ ﻣبﻴعﻪ ک‪ ３‬داس‪ ３‬عﻴب وﻣﻮﻣﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫پﻠﻮروﻧکﻲ سره پﻪ ﻣبﻴعﻪ ک‪ ３‬ﻣﻮجﻮد و‪ ،‬او اخﻴستﻮﻧکﻲ د بﻴع‪ ３‬او قبض پر ﻣﻬال ﻧﻪ و ﻟﻴدﻟی‪،‬‬ ‫کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻣال پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ رد ک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ د ﻣطﻠق عقد غﻮ＊تﻨﻪ دا ده چ‪ ３‬ﻣبﻴعﻪ ﻟﻪ‬ ‫عﻴب ＇خﻪ پاکﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ د عﻴب پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ د ردوﻟﻮ خﻴار شتﻪ‪＇ ،‬ﻮ د‬ ‫ﻣعﻴﻮب ﻣال پﻪ اخﻴستﻠﻮ زﻳاﻧﻤﻦ ﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻣبﻴعﻪ ﻟﻪ عﻴب سره وﻣﻨﻠﻪ‪ ،‬پﻮره ثﻤﻦ بﻪ ورکﻮي‪＇ .‬رﻧگﻪ چ‪ ３‬د اوصافﻮ پﻪ ﻣقابﻞ‬ ‫ک‪ ３‬ثﻤﻦ ﻧﻪ را‪＄‬ﻲ‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکی ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د عﻴب پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬ﻟﻪ ثﻤﻦ ＇خﻪ ＇ﻪ کﻢ‬ ‫ک‪７‬ي‪ .‬ﻟﻪ بﻞ پﻠﻮه د کﻢ ثﻤﻦ پﻪ اخﻴستﻠﻮ د پﻠﻮروﻧکﻲ ﻣجبﻮرول‪ ،‬پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ زﻳان دی‪.‬‬ ‫‪٢٢‬‬

‫په مبيعه کې په زاړه عيب سربېره د نوي عيب پيدا کېدل‪ :‬کﻪ ﻟﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ سره‬ ‫پﻪ ﻣبﻴعﻪ ک‪ ３‬عﻴب پﻴدا شﻲ او بﻞ عﻴب داس‪ ３‬وي چ‪ ３‬ﻟﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ سره ﻫﻢ پک‪ ３‬وي‪ ،‬پﻪ دې‬ ‫صﻮرت ک‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د پخﻮاﻧﻲ عﻴب ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻣبﻴعﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ رد‬ ‫ک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ پﻪ ﻣبﻴعﻪ ک‪ ３‬ﻧﻮی عﻴب راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮی او ﻟﻪ ﻧﻮي عﻴب سره پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ د ﻣبﻴع‪３‬‬ ‫پﻪ ردوﻟﻮ زﻳان رسﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻳﻮازې ﻳﻮه ﻻر پات‪ ３‬کﻴ‪８‬ي او ﻫغﻪ دا چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی‬ ‫ﻟﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ ＇خﻪ د عﻴب تاوان واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ پﻠﻮروﻧکی ﻟﻪ خپﻠﻪ حقﻪ ت‪５‬ر شﻲ او ﻟﻪ ﻧﻮي عﻴب سره سره ﻣبﻴعﻪ قبﻮﻟﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬صح‪５‬ح ده‪.‬‬ ‫د اخيستونکي (دويم پلورونکي) له خوآ د عيب له امله د مبيعې ردول‪ :‬کﻪ ＇ﻮک‬ ‫کﻮم ﻣال واخﻠﻲ او پﻪ بﻞ چا ﻳ‪ ３‬وپﻠﻮري‪ ،‬بﻴا د عﻴب ﻟﻪ اﻣﻠﻪ پﻪ ده تاوان شﻲ‪ ،‬کﻪ د قاضﻲ پﻪ‬ ‫حکﻢ پرې تاوان شﻮی و‪ ،‬ﻧﻮ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ي ＇‪＋‬تﻦ تﻪ ﻳ‪ ３‬رد ک‪７‬ي‪＄ .‬کﻪ د قاضﻲ‬ ‫حکﻢ د بﻴع‪ ３‬فسخﻪ کﻮل دي او داس‪ ３‬دي ﻟکﻪ ﻟﻪ سره چ‪ ３‬بﻴعﻪ ﻧﻪ وي راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮي‪ ،‬خﻮ کﻪ‬ ‫د ﻣحکﻤ‪ ３‬ﻟﻪ حکﻢ پرتﻪ ﻳ‪ ３‬قبﻮل ک‪７‬ی و‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ي ＇‪＋‬تﻦ تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧشﻲ رد وﻻی‪＄ ،‬کﻪ دا د‬ ‫در‪４‬ﻢ گ‪７‬ي پﻪ حق ک‪ ３‬ﻧﻮې بﻴعﻪ ده‪.‬‬ ‫له ټولو عيبونو څخه بې زاري اعالنول‪ :‬کﻪ ＇ﻮک ﻣﻮ！ر ﻳا بﻞ ﻣال واخﻠﻲ او پﻠﻮروﻧکی‬ ‫وواﻳﻲ‪ :‬زه د ﻫﻴ＆ عﻴب ذﻣﻪ وار ﻧﻪ ﻳﻢ‪ .‬وروستﻪ پﻪ ﻣبﻴعﻪ ک‪ ３‬عﻴب را＊کاره شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ اخﻴستﻮﻧکی‬ ‫ﻳ‪ ３‬د عﻴب ﻟﻪ اﻣﻠﻪ پﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ ﻧشﻲ تاواﻧﻮﻻی‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ پﻠﻮروﻧکﻲ د ب‪５‬زارۍ پر ﻣﻬال د ！ﻮﻟﻮ‬ ‫عﻴبﻮﻧﻮ ﻧﻮﻣﻮﻧﻪ ﻧﻪ وي اخﻴستﻲ‪＄ ،‬کﻪ ﻟﻪ ﻣجﻬﻮﻟﻮ عﻴبﻮﻧﻮ ＇خﻪ د ب‪ ３‬زارۍ اعﻼﻧﻮل صح‪５‬ح‬ ‫دي‪.‬‬

‫کﻪ ＇ﻮک غﻮا واخﻠﻲ او کﻮر تﻪ ﻟﻪ رسﻮﻟﻮ وروستﻪ ＇رگﻨده شﻲ چ‪ ３‬د غﻮﻻﻧ‪ ３％‬دوه تﻴﻮﻧﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫وچ دي‪ ،‬ﻧﻮ ＇ﻪ بﻪ کﻮي؟ ﻣختﻠف احتﻤاﻟﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻫکﻠﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪٢٣‬‬

‫‪ -١‬د عﻴب خﻴار تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د سﻮدا‪－‬رو پﻪ عرف ک‪ ３‬عﻴب ＇ﻪ تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٣‬أﻳا اخﻴستﻮﻧکی کﻮﻻی شﻲ د ﻫغﻪ عﻴب ﻟﻪ اﻣﻠﻪ چ‪ ３‬د بﻴع‪ ３‬پر ﻣﻬال ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ وي ﻟﻴدﻟی‪،‬‬ ‫ﻣبﻴعﻪ رد ک‪７‬ي؟‬ ‫‪ -٤‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکی د خﻮراکﻲ تﻮکﻮ ﻟﻪ خﻮړﻟﻮ وروستﻪ د ﻫغ‪ ３‬پﻪ عﻴب خبرشﻲ ＇ﻪ حکﻢ‬ ‫ﻟري؟‬ ‫‪ -۵‬کﻪ پﻠﻮروﻧکی ﻟﻪ ！ﻮﻟﻮ عﻴبﻮﻧﻮ ب‪５‬زاري اعﻼن ک‪７‬ي‪ ،‬أﻳا اخﻴستﻮﻧکی د عﻴب ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د‬ ‫ﻣبﻴع‪ ３‬د ردوﻟﻮ حق ﻟري؟‬

‫‪٢٤‬‬

‫اووم لﻮست‬

‫فاسده بﻴعﻪ‬ ‫پﻪ اسﻼم ک‪ ３‬ﻣعاﻣﻼت د گ＂ﻮ د خﻮﻧدي کﻮﻟﻮ او د زﻳاﻧﻮﻧﻮ او ﻻﻧجﻮ د ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړﻟﻮ پر بﻨس＀‬ ‫تﻨظﻴﻢ شﻮي دي‪ .‬ﻟﻪ دې کبﻠﻪ کﻪ پﻪ بﻴعﻪ ک‪＇ ３‬ﻪ زﻳاﻧﻮﻧﻪ او ﻳا ﻻﻧج‪ ３‬وي‪ ،‬ﻫغﻪ بﻴعﻪ ﻧاروا ده‪،‬‬ ‫فاسده گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي او باﻳد فسخﻪ شﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬د فاسدې بﻴع‪ ３‬احکام ﻟﻮﻟﻮ‪:‬‬

‫‪٢٥‬‬

‫ژباړه‪:‬‬

‫کﻪ ﻳﻮ عﻮض ﻳا دواړه عﻮضﻮﻧﻪ (ﻣبﻴعﻪ او ثﻤﻦ) حرام وي‪ ،‬بﻴعﻪ باطﻠﻪ ده‪ ،‬ﻟکﻪ د ﻣردارې‪،‬‬ ‫وﻳﻨ‪ ،３‬شرابﻮ او خﻮګ پﻠﻮرل‪ .‬ﻫﻤدا راز کﻪ ﻣبﻴعﻪ ﻣﻤﻠﻮکﻪ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻟکﻪ أزاد اﻧسان او د ام اﻟﻮﻟد‪،‬‬ ‫ﻣدبر او ﻣکاتب بﻴعﻪ باطﻠﻪ ده‪.‬‬ ‫ﻟﻪ ＊کار ＇خﻪ وړاﻧدې پﻪ اوبﻮ ک‪ ３‬د کب پﻠﻮرل او پﻪ ﻫﻮا ک‪ ３‬د ﻣرغاﻧﻮ پﻠﻮرل روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز د حﻤﻞ ﻧتاج‪ ،‬پﻪ غﻮﻻﻧ‪％‬ﻪ ک‪ ３‬د شﻴدو او د پسﻮﻧﻮ پﻪ شا د وړﻳﻮ بﻴعﻪ فاسده ده‪.‬‬ ‫ﻟﻪ جاﻣ‪＇ ３‬خﻪ ﻳﻮ ‪－‬ز ！ﻮکر پﻠﻮرل‪ ،‬ﻟﻪ چت ＇خﻪ تﻴر پﻠﻮرل او د ضربة اﻟقاﻧص (د ＊کاري د‬ ‫ﻳﻮ ‪＄‬ﻞ دام پﻪ اچﻮﻟﻮ راﻧﻴﻮل شﻮی ＊کار) پﻠﻮرل روا ﻧﻪ دي‪ ،‬او ﻧﻪ ﻣزابﻨﻪ (پﻪ ا！کﻠﻲ ډول پﻪ وﻧﻪ ک‪３‬‬ ‫د شتﻮ خرﻣاوو پﻠﻮرل پﻪ شکﻮل شﻮو خرﻣاوو باﻧدې)‪ .‬د کا‪１‬ﻲ پﻪ گﻮزاروﻟﻮ سره بﻴعﻪ‪ ،‬ﻣﻼﻣسﻪ‪،‬‬ ‫ﻣﻨابذه او ﻟﻪ دوو جﻮړه جاﻣﻮ ＇خﻪ ﻳﻮه ﻧا！اکﻠ‪ ３‬جﻮړه پﻠﻮرل روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ دې شرط ﻳ‪ ３‬ﻣرﻳی وپﻠﻮرﻟﻮ چ‪ ３‬ﻳﻮه ﻣﻴاشت بﻪ د پﻠﻮروﻧکﻲ خدﻣت کﻮي‪ ،‬ﻳا ﻳ‪ ３‬کﻮر‬ ‫پﻪ دې شرط وپﻠﻮرﻟﻮ چ‪ ３‬پﻠﻮروﻧکی بﻪ پﻪ ک‪ ３‬تر ﻣعﻠﻮﻣ‪ ３‬ﻣﻮدې اوسﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻳا دا چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی‬ ‫بﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ ＇ﻮ درﻫﻤﻪ پﻮر ورکﻮي‪ ،‬ﻳا بﻪ ورتﻪ ډاﻟ‪ ９‬ورکﻮي‪ ،‬بﻴعﻪ فاسده ده‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬پﻪ دې شرط ﻣال وپﻠﻮرﻟﻮ چ‪ ３‬د ﻣﻴاشت‪ ３‬تر ختﻠﻮ پﻮرې بﻪ ﻳ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ ﻧﻪ‬ ‫سپاري‪ ،‬بﻴعﻪ فاسده ده‪.‬‬ ‫چا چ‪＇ ３‬اروی ﻟﻪ حﻤﻞ پرتﻪ وپﻠﻮرﻟﻮ‪ ،‬بﻴعﻪ فاسده ده‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬پﻪ دې شرط ！ﻮکر واخﻴست چ‪ ３‬پﻠﻮروﻧکی بﻪ ترې د اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻟپاره جاﻣ‪ ３‬ﻳا‬ ‫چپﻦ ‪－‬ﻨ‪６‬ي‪ ،‬ﻳا ﻳ‪＇ ３‬پﻠ‪ ９‬پﻪ دې شرط واخﻴست‪ ３‬چ‪ ３‬پﻠﻮروﻧکی بﻪ ﻳ‪ ３‬برابروي ﻳا بﻪ ورتﻪ تاﻧ‪／‬ﻨی‬ ‫اچﻮي ﻧﻮ بﻴعﻪ فاسده ده‪.‬‬ ‫د ﻧﻮروز‪ ،‬ﻣﻬرجان‪ ،‬د ﻧصاراوو تر روژې او د ﻳﻬﻮدو تر اختره ﻧ‪＂５‬ﻪ ！اکﻞ پﻪ ﻫغﻪ صﻮرت ک‪３‬‬ ‫بﻴعﻪ فاسدوي چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ او پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ دا ﻧ‪ ３＂５‬ﻣعﻠﻮﻣ‪ ３‬ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫د ﻟﻮ‪ ،‬درﻣﻨد‪ ،‬ﻣ‪５‬ﻮې شکﻮﻟﻮ او د حاجﻴاﻧﻮ د رات‪ ，‬پﻪ ﻧ‪＂５‬ﻪ بﻴعﻪ روا ﻧﻪ ده‪ ،‬کﻪ د بﻴع‪ ３‬دواړه‬ ‫ﻟﻮري پﻪ ﻟﻮ‪ ،‬درﻣﻨد او ﻣ‪５‬ﻮې شکﻮﻟﻮ د خﻠکﻮ ﻟﻪ بﻮخت‪５‬دو او د حاجﻴاﻧﻮ ﻟﻪ رات‪ ，‬وړاﻧدې د ﻧ‪３＂５‬‬ ‫پﻪ ﻟغﻮه کﻮﻟﻮ راضﻲ شﻮل‪ ،‬بﻴعﻪ روا ده‪.‬‬

‫‪٢٦‬‬

‫شرحه‪:‬‬

‫د بيعې ډولونه‪ :‬بﻴعﻪ پﻪ ＇ﻠﻮر ډوﻟﻪ ده‪ :‬صح‪５‬حﻪ بﻴعﻪ‪ ،‬فاسده بﻴعﻪ‪ ،‬باطﻠﻪ بﻴعﻪ او ﻣﻮقﻮفﻪ‬ ‫بﻴعﻪ‪.‬‬ ‫صحﻴحﻪ بﻴعﻪ سﻤﻼسﻲ ﻣﻠکﻴت اﻧتقاﻟﻮي چ‪ ３‬خﻴار پﻪ ک‪ ３‬ﻧﻪ وي‪ .‬فاسده بﻴعﻪ د ﻣبﻴع‪ ３‬د‬ ‫قبضﻮﻟﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ﻟﻪ بائع ＇خﻪ ﻣشتري تﻪ ﻣﻠکﻴت اﻧتقاﻟﻮي‪ .‬باطﻠﻪ بﻴعﻪ ﻫﻴ（کﻠﻪ ﻣﻠکﻴت‬ ‫ﻧﻪ اﻧتقاﻟﻮي او ﻣﻮقﻮفﻪ بﻴعﻪ (ﻟکﻪ چ‪＇ ３‬ﻮک د بﻞ چا ﻣال وپﻠﻮري) د ﻣاﻟک تر اجازې پخﻮا ＇ﻪ‬ ‫اغ‪５‬ز ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬خﻮ کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣاﻟک اجازه وک‪７‬ي‪ ،‬صح‪５‬حﻪ بﻴعﻪ گر‪＄‬ﻲ‪ .‬اﻣام قدوري صح‪５‬حﻪ‬ ‫بﻴعﻪ ﻣخک‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ه‪ ،‬باطﻠ‪ ３‬او فاسدې بﻴع‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ دې ﻣتﻦ ک‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ي‪:‬‬ ‫د فاسدې او باطلې بيعې تعريف‪ :‬فاسده بﻴعﻪ ﻫغﻪ ده چ‪ ３‬د اصﻞ پﻪ اعتبار روا او د وصف‬ ‫پﻪ اعتبار ﻧاروا وي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬عقد ﻟﻪ اﻫﻠﻴت ﻟروﻧکﻲ شخص (عاقﻞ او باﻟغ اﻧسان) ＇خﻪ صادر‬ ‫او ﻣحﻞ (ﻣال) تﻪ ﻣضاف شﻮی وي‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ ﻳﻮ ﻧاوړه وصف سره ت‪７‬ل شﻮې وي‪ ،‬ﻟکﻪ فاسد‬ ‫شرط‪.‬‬ ‫باطﻠﻪ بﻴعﻪ‪ :‬ﻫغﻪ ده چ‪ ３‬عاقد ﻳ‪ ３‬اﻫﻠﻴت وﻧﻪ ﻟري ﻟکﻪ د ﻟ‪５‬ﻮﻧﻲ بﻴعﻪ‪ ،‬او ﻳا ﻫﻢ د بﻴع‪ ３‬ﻣحﻞ‬ ‫(ﻣبﻴعﻪ) ﻣال ﻧﻪ وي ﻟکﻪ د ﻣردارې پﻠﻮرل‪.‬‬ ‫د فاسدې او باطلې بيعې حکم‪ :‬پﻪ فاسده بﻴعﻪ ک‪ ３‬د قبض پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی‬ ‫د ﻣبﻴع‪＋＇ ３‬تﻦ ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪ .‬پﻪ باطﻠ‪ ３‬بﻴع‪ ３‬ک‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی پﻪ ﻫ‪ ＆５‬صﻮرت د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ ﻧﻪ‬ ‫گر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د نامعلوم شي پلورل‪ :‬ﻟﻪ دې ＇خﻪ ﻣقصد د ﻫغﻮ شﻴاﻧﻮ پﻠﻮرل دي چ‪ ３‬ﻣعدوم ﻳا ﻧاﻣعﻠﻮم وي‬ ‫ﻟکﻪ د ﻧا＊کار شﻮي کب پﻠﻮرل‪ ،‬پﻪ ﻫﻮا ک‪ ３‬د ﻣرغاﻧﻮ پﻠﻮرل‪ ،‬پﻪ غﻮﻻﻧ‪％‬ﻪ ک‪ ３‬د شﻴدو پﻠﻮرل‪،‬‬ ‫د پسﻮﻧﻮ پﻪ شا د وړﻳﻮ پﻠﻮرل او د ＇اروﻳﻮ پﻪ خ‪＂５‬ﻪ ک‪ ３‬د حﻤﻞ پﻠﻮرل‪ .‬پﻪ دغﻮ ！ﻮﻟﻮ صﻮرتﻮﻧﻮ ک‪３‬‬ ‫بﻴعﻪ فاسده ده‪.‬‬ ‫ضربة القانص‪ :‬کﻪ ＇ﻮک د ＊کار ﻟپاره دام ﻳا جال ک‪８５‬دي او بﻞ تﻪ وواﻳﻲ چ‪ ３‬کﻪ پﻪ دې دام‬ ‫ک‪ ３‬ﻫر ＇ﻮﻣره ＊کار وﻧ‪＋‬ت‪ ،‬د سﻠﻮ افغاﻧﻴﻮ پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬ستا دی‪ .‬دې تﻪ ضربة اﻟقاﻧص وﻳﻞ‬ ‫ک‪８５‬ي او دا بﻴعﻪ ‪＄‬کﻪ فاسده ده چ‪ ３‬ﻣبﻴعﻪ پﻪ ک‪ ３‬ﻧاﻣعﻠﻮﻣﻪ ده‪.‬‬ ‫مزابنه‪ :‬دې تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬د وﻧ‪ ３‬پﻪ ＇اﻧ‪／‬ﻮ ک‪ ３‬ﻣﻮجﻮدې خرﻣا پﻪ شکﻮل شﻮو خرﻣاوو پﻪ ا！کﻠﻲ‬ ‫ډول وپﻠﻮرل شﻲ‪ .‬دا بﻴعﻪ ‪＄‬کﻪ فاسده ده چ‪ ３‬د سﻮد احتﻤال پﻪ ک‪ ３‬شتﻪ‪.‬‬ ‫البيع بإلقا الحجر‪ :‬ﻫغﻪ بﻴعﻪ ده چ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮ ‪＄‬ای ک‪＇ ３‬ﻮ جﻮړه جاﻣ‪ ３‬جﻼ پرت‪ ３‬وي‪،‬‬ ‫ء‬ ‫اخﻴستﻮﻧکی ﻫغﻪ ﻟﻮر تﻪ کا‪１‬ی وغﻮر‪＄‬ﻮي او پﻪ ﻫرې جﻮړې چ‪ ３‬وغﻮر‪８５＄‬ي‪ ،‬اخﻴستﻞ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫ﻟﻴدﻟﻮ پرتﻪ ﻻزم شﻲ او اخﻴستﻮﻧکی پﻪ ک‪ ３‬خﻴار وﻧﻪ ﻟري‪ .‬پﻪ دې بﻴعﻪ ک‪ ３‬ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣخک‪ ３‬د‬ ‫‪٢٧‬‬

‫جﻮړې قﻴﻤت ！اکﻞ شﻮی وي‪.‬‬ ‫المالمسة‪ :‬دې تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬د بﻴع‪ ３‬د ﻳﻮ ﻟﻮري ﻟﻪ خﻮا د بﻞ ﻟﻮري د جاﻣ‪ ３‬پﻪ ﻟﻤس کﻮﻟﻮ سره‬ ‫ﻟﻪ فکر کﻮﻟﻮ پرتﻪ بﻴعﻪ ﻻزﻣﻪ وگر‪＄‬ﻲ او د ﻟﻴدﻟﻮ خﻴار ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ‪.‬‬ ‫المنابذة‪ :‬دې تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻣتعاقدﻳﻦ ﻳﻮ بﻞ تﻪ خپﻠ‪ ３‬جاﻣ‪ ３‬ﻟﻪ ﻟﻴدﻟﻮ او فکر کﻮﻟﻮ پرتﻪ‬ ‫گﻮزارې ک‪７‬ي او پﻪ دې سره بﻴعﻪ ﻻزﻣﻪ وگر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫هغه شرطونه چې بيعه فاسدوي‪ :‬د ﻣرﻳﻲ خر＇ﻮل پﻪ دې شرط چ‪＇ ３‬ﻪ وخت بﻪ د‬ ‫پﻠﻮروﻧکﻲ خدﻣت کﻮي‪ .‬او دی تﻪ ورتﻪ ﻧﻮر شرطﻮﻧﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻳادوﻧﻪ شﻮی‪！ ،‬ﻮل ﻫغﻪ‬ ‫ډول شرطﻮﻧﻪ دي چ‪ ３‬بﻴعﻪ فاسدوي‪ .‬د اوس‪５‬دﻟﻮ‪ ،‬پﻮر او ډاﻟ‪ ９‬اخﻴستﻠﻮ پﻪ شرط د کﻮر پﻠﻮرل‪.‬‬ ‫نامعلوم وخت ته د عوض ځن‪６‬ول‪:‬‬

‫دوو کساﻧﻮ پﻪ خپﻞ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬راک‪７‬ه ورک‪７‬ه وک‪７‬ه‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکﻲ د قﻴﻤت ورکﻮل ﻧﻮروز (د حﻤﻞ‬ ‫د ﻣﻴاشت‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ورځ)‪ ،‬ﻣﻬرجان (د ﻣﻨﻲ د ﻣﻮسﻢ ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ورځ) د ﻟﻮ کﻮﻟﻮ وخت او ﻳا د فصﻞ‬ ‫！ﻮﻟﻮﻟﻮ وخت تﻪ و‪＄‬ﻨ‪６‬ول‪ ،‬کﻪ چ‪５‬رې ﻣتعاقدﻳﻦ پﻪ دې ﻧ‪＂５‬ﻮ پﻮﻫ‪５‬دل‪ ،‬ﻧﻮ بﻴعﻪ صح‪５‬ح ده او کﻪ ﻧﻪ‬ ‫پﻮﻫ‪５‬دل‪ ،‬بﻴعﻪ فاسده ده‪.‬‬ ‫د ﻟﻮ‪ ،‬درﻣﻨد‪ ،‬ﻣﻴﻮو شکﻮﻟﻮ او د حاجﻴاﻧﻮ د راتگ وخت د عﻮض ورکﻮﻟﻮ ﻟپاره ﻧ‪＂５‬ﻪ ！اکﻞ ﻫﻢ بﻴعﻪ‬ ‫فاسدوي‪＄ ،‬کﻪ دا ﻧ‪ ３＂５‬ثابت‪ ３‬ﻧﻪ دي او بدﻟﻮن ﻣﻮﻣﻲ چ‪ ３‬پﻪ ﻧتﻴجﻪ ک‪ ３‬د شخ‪７‬ې ﻻﻣﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬د ﻧﻮﻣﻮړو ﻧ‪＂５‬ﻮ ﻟﻪ رارس‪５‬دو ＇خﻪ وړاﻧدې دا ﻧ‪ ３＂５‬ﻟغﻮه ک‪７‬ې‪ ،‬بﻴعﻪ صح‪５‬ح ده‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ＇ﻮ ﻫغﻪ شرطﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ي چ‪ ３‬بﻴعﻪ فاسدوي‪.‬‬

‫‪ _١‬فاسده بﻴعﻪ تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ _۲‬د فاسدې بﻴع‪ ３‬حکﻢ ＇ﻪ دی؟‬ ‫‪ _٣‬د فاسدې بﻴع‪＇ ３‬ﻮ ﻣثاﻟﻮﻧﻪ وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ _٤‬کﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ کﻮر پﻪ دې شرط وپﻠﻮره چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻰ بﻪ ورتﻪ ډاﻟ‪ ９‬ورکﻮي او ﻳا بﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬ده تﻪ د ﻳﻮې ﻣﻴاشت‪ ３‬د اوسﻴدو ﻟپاره پر‪８４‬دي‪ ،‬حکﻢ ﻳ‪＇ ３‬ﻪ دی؟‬ ‫‪٢٨‬‬

‫اتم لﻮست‬

‫د فاسدې او مکروﻫ‪ ３‬بﻴع‪ ３‬حکم‬ ‫پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬د فاسدې بﻴع‪ ３‬حکﻢ او د ﻣکروﻫ‪ ３‬بﻴع‪＇ ３‬ﻮ ﻣثاﻟﻮﻧﻪ تاسﻮ تﻪ بﻴاﻧﻮو‪.‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی پﻪ فاسده بﻴعﻪ ک‪ ３‬د پﻠﻮروﻧکﻲ پﻪ اجازه ﻣبﻴعﻪ قبض ک‪７‬ي او د بﻴع‪３‬‬ ‫دواړه عﻮضﻮﻧﻪ ﻣال وي‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکی د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ ‪－‬ر‪＄‬ﻲ او قﻴﻤت ورکﻮل ﻳ‪ ３‬پرې ﻻزم دي‪.‬‬ ‫د ت‪７‬ون دواړه ﻟﻮري دا ډول بﻴعﻪ فسخﻪ کﻮﻻی شﻲ‪ .‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکی ﻧﻮﻣﻮړی ﻣال وپﻠﻮري‪ ،‬بﻴعﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻧافذه ده‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬ازاد اﻧسان او ﻣرﻳی ﻳا حﻼل شﻮی پسﻪ او ﻣرداره دواړه پﻪ ﻳﻮه عقد وپﻠﻮرل‪ ،‬د دواړو‬ ‫بﻴعﻪ باطﻠﻪ ده‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣرﻳی او ﻣدبر ﻳا خپﻞ ﻣرﻳی او پردی ﻣرﻳی پﻪ ﻳﻮ عقد وپﻠﻮرل‪ ،‬بﻴعﻪ ﻳﻮازې‬ ‫د پﻠﻮروﻧکﻲ پﻪ ﻣرﻳﻲ ک‪ ３‬د ﻫغﻪ د ثﻤﻦ پﻪ برخﻪ ک‪ ３‬صح‪５‬ح ده‪.‬‬ ‫رسﻮل اهلل (صﻠی اهلل عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ) د (ﻧجش)‪ ،‬د بﻞ چا پر بﻴع‪ ３‬بﻴعﻪ کﻮﻟﻮ‪ ،‬تﻠقﻲ اﻟجﻠب (د‬ ‫قافﻠ‪ ３‬ﻣخ‪ ３‬تﻪ ﻟﻪ ورتﻠﻠﻮ)‪ ،‬د باﻧ‪６‬ه چ‪ ３‬ﻟپاره د ＊اري (شخص) دﻻل ک‪５‬دﻟﻮ او د جﻤع‪ ３‬د اذان‬ ‫‪٢٩‬‬

‫پر ﻣﻬال ﻟﻪ اخﻴستﻠﻮ او خر＇ﻮﻟﻮ ＇خﻪ ﻣﻨعﻪ ک‪７‬ې‪ .‬دا بﻴع‪ ３‬ﻣکروه دي او فاسدې ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫په فاسده بيعه مال اخيستل‪:‬‬

‫کﻪ اخﻴستﻮﻧکی پﻪ فاسدې بﻴع‪ ３‬سره ﻣال واخﻠﻲ‪ ،‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول پﻪ دوه سﻮه افغاﻧ‪ ،９‬پﻪ دې‬ ‫شرط ！ﻮکر واخﻠﻲ چ‪ ３‬پﻠﻮروﻧکی بﻪ ＇ادر ترې گﻨ‪６‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬دﻟتﻪ دواړه بدﻟﻴﻦ ﻣاﻟﻮﻧﻪ دي‪ .‬پﻪ‬ ‫دې صﻮرت ک‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی ﻫﻠتﻪ د ﻣب‪５‬ع‪＋＇ ３‬تﻦ ‪－‬ر‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬ﻣبﻴعﻪ قبض ک‪７‬ي او د شرط (د‬ ‫＇ادر گﻨ‪６‬ل) ﻟﻴرې کﻮل ورباﻧدې ﻻزم دي‪＇ ،‬ﻮ فساد ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ‪＄ ،‬کﻪ دا شرط ﻧاروا او‬ ‫ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړل ﻳ‪ ３‬واجب دي‪.‬‬ ‫جايز او حرام يو ځای کول‪:‬‬

‫کﻪ ＇ﻮک خپﻞ ﻣرﻳی او بﻞ أزاد اﻧسان سره ﻳﻮ ‪＄‬ای ک‪７‬ي او ﻫغﻪ پﻪ ﻳﻮه بﻴعﻪ پﻪ بﻞ چا وپﻠﻮري‪،‬‬ ‫بﻴعﻪ پﻪ ﻣرﻳﻲ او أزاد دواړو ک‪ ３‬باطﻠﻪ ده‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬د ﻣبﻴع‪ ３‬ﻳﻮه برخﻪ (ازاد اﻧسان) اصﻼ د‬ ‫پﻠﻮرﻟﻮ وړ ﻧﻪ دی او بﻴعﻪ ﻟﻪ اساس ＇خﻪ باطﻠﻪ ده‪ ،‬خﻮ کﻪ د ﻣطﻠق ﻣرﻳﻲ سره ﻣدبر ﻣرﻳی ﻳﻮ ‪＄‬ای‬ ‫ک‪７‬ي او پﻪ ﻳﻮه بﻴعﻪ ﻳ‪ ３‬وپﻠﻮري‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬د ﻫر ﻳﻮه قﻴﻤت جﻼ جﻼ ﻣعﻠﻮم ﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻣطﻠق ﻣرﻳی پﻪ‬ ‫خپﻠﻪ برخﻪ ثﻤﻦ ک‪ ３‬پﻠﻮرل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د مکروهې بيعې تعريف‪:‬‬

‫ﻣکروه پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬ﻧاخﻮ＊ﻪ تﻪ واﻳﻲ او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬ﻫغ‪ ３‬بﻴع‪ ３‬تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻟﻪ بدﻟﻴﻨﻮ‬ ‫پرتﻪ د بﻞ بﻬرﻧﻲ ﻻﻣﻞ ﻟﻪ کبﻠﻪ ور＇خﻪ ﻣﻨع شﻮې وي ﻟکﻪ د جﻤع‪ ３‬د اذان پﻪ ﻣﻬال اخﻴستﻞ او‬ ‫خر＇ﻮل‪ .‬د جﻤع‪ ３‬پﻪ ورځ اخﻴستﻞ او خر＇ﻮل ﻧاروا کار ﻧﻪ دی‪ ،‬خﻮ ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ تﻪ ﻟﻪ اذان وروستﻪ‬ ‫پﻠﻮرل او اخﻴستﻞ ‪＄‬کﻪ روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬س‪７‬ی ﻟﻪ ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ ＇خﻪ باسﻲ‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ باﻧدې بﻮختﻴا‬ ‫د ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ ＇خﻪ خارجﻲ ﻻﻣﻞ دی او ﻟﻪ بدﻟﻴﻨﻮ سره کﻮم ت‪７‬او ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫د نجش بيعه‪:‬‬

‫ﻧجش د ﻧﻮن او جﻴﻢ پﻪ زور سره د جال ﻟﻮري تﻪ د ﻣرغاﻧﻮ ﻫ（ﻮﻟﻮ تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي او پﻪ اصطﻼح‬ ‫ک‪ ３‬دې تﻪ واﻳﻲ چ‪＇ ３‬ﻮک د اخﻴستﻠﻮ ﻟپاره ﻧﻪ بﻠک‪ ３‬د خﻠکﻮ د ﻫ（ﻮﻟﻮ پﻪ ﻣﻮخﻪ د ﻣشتري پﻪ‬ ‫تﻮگﻪ ﻣال ﻟﻮړ بﻴعﻪ ک‪７‬ي او خﻠک وغﻮﻟﻮي او ﻳا پﻪ درواغﻮ د ﻣال پﻪ ＊ﻪ صفت کﻮﻟﻮ سره غﻮاړي‬

‫‪٣٠‬‬

‫ﻫغﻪ تﻪ بازار پﻴدا ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫بيع السوم‪:‬‬

‫د بﻞ چا پﻪ بﻴعﻪ باﻧدې بﻴعﻪ کﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬پﻪ حدﻳث ک‪ ３‬ور＇خﻪ ﻣﻨع شﻮې‪ .‬پﻴغﻤبر عﻠﻴﻪ‬ ‫ژباړه‪ :‬ﻳﻮ‬

‫اﻟسﻼم فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬

‫ﻣسﻠﻤان دې د بﻞ ﻣسﻠﻤان پﻪ بﻴعﻪ باﻧدې بﻴعﻪ ﻧﻪ کﻮي او ﻧﻪ دې د بﻞ ﻣسﻠﻤان پﻪ خطبﻪ (ﻣرکﻪ)‬ ‫باﻧدې ﻣرکﻪ کﻮي‪＄ ،‬کﻪ پﻪ دې کار سره ﻧﻮر ﻣسﻠﻤاﻧان زﻳاﻧﻤﻦ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬اﻟبتﻪ دا پﻪ ﻫغﻪ صﻮرت‬ ‫ک‪ ３‬چ‪ ３‬دواړو ﻟﻮرو ﻻ ﻳﻮ بﻞ تﻪ د (ﻧﻪ) ‪＄‬ﻮاب ﻧﻪ وي ورک‪７‬ی‪ .‬کﻪ دواړو ﻟﻮرو ت‪７‬ون تﻪ رغبت ﻧﻪ‬ ‫درﻟﻮد بﻴا ورباﻧدې بﻴعﻪ کﻮل روا دي‪.‬‬ ‫تلقي الجلب‪:‬‬

‫پﻪ صح‪５‬حﻴﻨﻮ ک‪ ３‬د ابﻦ عباس (رضی اهلل عﻨﻪ) ＇خﻪ رواﻳت دی‪( :‬‬ ‫ژباړه‪ :‬پﻴغﻤبر (عﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) د‬ ‫سپرو ﻣخ‪ ３‬تﻪ د ورت‪ ，‬او د ＊اري خﻠکﻮ د باﻧ‪６‬ه چﻴاﻧﻮ ﻟپاره د بﻴع‪ ３‬کﻮﻟﻮ ＇خﻪ ﻣﻨع ک‪７‬ې‪ .‬د‬ ‫(تﻠقﻲ اﻟرکبان) ﻟغﻮي ﻣعﻨا (د سپرو ﻣخ‪ ３‬تﻪ ورتﻠﻞ دي)‪ .‬پﻪ حدﻳث ک‪ ３‬د ﻣﻨعﻪ شﻮي صﻮرت‬ ‫تفصﻴﻞ دا دی چ‪＊ ３‬اري شخص د کﻠﻴﻮ ＇خﻪ د راتﻠﻮﻧکﻮ ﻫغﻮ سپرو ﻣخ‪ ３‬تﻪ ورشﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫‪＄‬اﻧﻪ سره ﻳ‪ ３‬د خرڅ ﻟپاره خﻮراکﻲ تﻮکﻲ راوړي وي‪ ،‬پﻪ ＊ار ک‪ ３‬ﻫﻢ د ﻧﻮﻣﻮړو تﻮکﻮ ﻟپاره اړتﻴا‬ ‫زﻳاتﻪ وي او ＊اري شخص غﻮاړي چ‪ ３‬تﻮکﻲ پﻪ ارزاﻧﻪ بﻴعﻪ واخﻠﻲ او بﻴا ﻳ‪ ３‬د ＊ار پﻪ خﻠکﻮ پﻪ‬ ‫‪－‬راﻧﻪ بﻴعﻪ وپﻠﻮري‪.‬‬ ‫بيع الحاضر للبادي‪:‬‬

‫د باﻧ‪６‬ه چ‪ ３‬ﻟپاره د ＊اري د بﻴع‪ ３‬ﻣقصد دا دی چ‪ ３‬باﻧ‪６‬ه چﻲ ＊ار تﻪ تﻮکﻲ راوړي‪＊ ،‬اري‬ ‫(دﻻل) ﻳ‪ ３‬پرې ﻧ‪８‬دي چ‪ ３‬ﻫغﻪ ﻳ‪ ３‬پخپﻠﻪ وپﻠﻮري بﻠک‪ ３‬د بﻴع‪ ３‬چاره پخپﻞ ﻻس ک‪ ３‬وﻧﻴسﻲ‪،‬‬ ‫＇ﻮ ﻳ‪ ３‬پﻪ ＊ارﻳاﻧﻮ پﻪ ﻟﻮړ قﻴﻤت وپﻠﻮري‪ .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬دﻻل پر ＊ارﻳاﻧﻮ د قﻴﻤت ﻟﻮړوﻟﻮ‬ ‫کﻮ＊） کﻮي‪ ،‬دا ډول بﻴعﻪ ﻣکروه ده‪.‬‬

‫‪٣١‬‬

‫د (تﻠقﻲ اﻟجﻠب) او (بﻴع اﻟحاضر ﻟﻠبادی) بﻴع‪ ３‬پﻪ کﻮم حاﻟت ک‪ ３‬صح‪５‬ح دي؟‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ پﻮرتﻨ‪ ９‬ﻣﻮضﻮع د دﻻﻳﻠﻮ پﻪ ر‪１‬ا ک‪ ３‬بحث وک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣکروﻫﻪ بﻴعﻪ تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د ﻣکروﻫ‪ ３‬بﻴع‪ ３‬دوه ﻣثاﻟﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د بﻞ چا پﻪ بﻴعﻪ باﻧدې د بﻴع‪ ３‬کﻮﻟﻮ پﻪ اړه حدﻳث بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د تﻠقﻲ اﻟجﻠب صﻮرت بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪٣٢‬‬

‫نﻬم لﻮست‬

‫اقالﻪ‬ ‫کﻠﻪ کﻠﻪ باﻳع او ﻣشتري دې تﻪ راضﻲ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د بﻴع‪ ３‬ت‪７‬ل شﻮی عقد ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻳﻮسﻲ‪ ،‬دې تﻪ‬ ‫پﻪ فقﻪ ک‪ ３‬اقاﻟﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬دﻟتﻪ ﻳ‪ ３‬اړوﻧد احکام ﻟﻮﻟﻮ‪.‬‬

‫ژباړه‬

‫اقاﻟﻪ پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬د ﻟﻮﻣ‪７‬ي ثﻤﻦ پﻪ ﻣثﻞ روا ده‪ .‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکی ﻳا خر＇ﻮوﻧکی ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي‬ ‫ثﻤﻦ ＇خﻪ زﻳات ﻳا کﻢ شرط ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ شرط باطﻞ دی او د ﻟﻮﻣ‪７‬ي ثﻤﻦ ﻣثﻞ بﻪ ورکﻮي‪.‬‬ ‫اقاﻟﻪ د ﻣتعاقدﻳﻨﻮ پﻪ حق ک‪ ３‬فسخﻪ او د ﻧﻮرو پﻪ حق ک‪ ３‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر ﻧﻮې بﻴعﻪ‬ ‫ده‪.‬‬ ‫د ثﻤﻦ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻞ د اقاﻟ‪ ３‬ﻣاﻧع ﻧﻪ ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪ ،‬خﻮ د ﻣبﻴع‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻞ د اقاﻟ‪ ３‬ﻣاﻧع ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻣبﻴع‪＄ ３‬ﻴﻨ‪ ３‬برخ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړې شﻲ‪ ،‬پﻪ پات‪ ３‬برخ‪ ３‬ک‪ ３‬اقاﻟﻪ صح‪５‬ح ده‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د اقالې تعريف‪ :‬اقاﻟﻪ د ﻫغﻪ عقد ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ او پﻠﻮروﻧکﻲ پﻪ‬ ‫خپﻠﻮ ﻣﻨ‪％‬ﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ت‪７‬ﻟی وي‪.‬‬ ‫د اقالې حکم‪ :‬اقاﻟﻪ د ﻣتعاقدﻳﻨﻮ د رضاﻳت پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي ثﻤﻦ روا ده‪.‬‬ ‫اقاﻟﻪ ﻧﻮې بﻴعﻪ ده کﻪ فسخﻪ؟ اقاﻟﻪ د ﻣتعاقدﻳﻨﻮ پﻪ حق ک‪ ３‬فسخﻪ ده‪ ،‬خﻮ د بﻞ چا پﻪ حق ک‪ ３‬د‬

‫‪٣٣‬‬

‫اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر ﻧﻮې بﻴعﻪ ده‪.‬‬ ‫مثال‪ :‬پﻠﻮروﻧکﻲ خپﻠﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ خر＇ﻪ ک‪７‬ه او شف‪５‬ع د شفع‪ ３‬د حق ﻟﻪ غﻮ＊تﻠﻮ ت‪５‬ر شﻮ‪ .‬وروستﻪ‬ ‫ﻣتعاقدﻳﻨﻮ اقاﻟﻪ وک‪７‬ه او ‪＄‬ﻤکﻪ ب‪５‬رتﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ وسپارل شﻮه‪ .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬شفﻴع کﻮﻻی‬ ‫شﻲ چ‪ ３‬د شفع‪ ３‬د حق غﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬اقاﻟﻪ ﻟﻪ ﻣتعاقدﻳﻨﻮ پرتﻪ د ﻧﻮرو خﻠکﻮ پﻪ حق‬ ‫ک‪ ３‬ﻧﻮې بﻴعﻪ ده‪.‬‬ ‫هغه شيان چې اقاله باطلوي‪ :‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣبﻴعﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړه شﻲ‪ ،‬اقاﻟﻪ باطﻠﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ اقاﻟﻪ‬ ‫د عقد ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬ﻣحﻞ ﻳ‪ ３‬ﻣبﻴعﻪ ده‪ ،‬خﻮ کﻪ ثﻤﻦ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ‪ ،‬اقاﻟﻪ ﻧﻪ‬ ‫باطﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک دوه کتابﻮﻧﻪ وپﻠﻮري او وروستﻪ ﻳﻮ کتاب ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وﻻړ شﻲ‪ ،‬پﻪ پات‪ ３‬ﻳﻮ کتاب ک‪ ３‬اقاﻟﻪ‬ ‫صح‪５‬ح ده‪.‬‬ ‫په اقاله کې باطل شرطونه‪ :‬کﻪ پﻠﻮروﻧکی ﻳا اخﻴستﻮﻧکی پﻪ اقاﻟﻪ ک‪ ３‬شرط ک‪７‬ي چ‪３‬‬ ‫ﻟﻪ پخﻮاﻧﻲ ثﻤﻦ ＇خﻪ بﻪ زﻳات ﻳا کﻢ ورکﻮي‪ ،‬داس‪ ３‬شرط باطﻞ دی او ﻫﻤاغﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ی ثﻤﻦ‬ ‫ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د اقاﻟ‪ ３‬صﻮرت بﻴان ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬اقاﻟﻪ تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د اقاﻟ‪ ３‬حکﻢ ＇ﻪ دی؟‬ ‫‪ -٣‬اقاﻟﻪ د ﻣتعاقدﻳﻨﻮ پﻪ حق ک‪ ３‬بﻴعﻪ ده کﻪ د ﻧﻮرو پﻪ حق ک‪３‬؟‬ ‫‪ -٤‬کﻪ ثﻤﻦ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وﻻړ شﻲ اقاﻟﻪ ＇ﻪ حکﻢ ﻟرئ؟‬

‫‪٣٤‬‬

‫لسم لﻮست‬

‫مرابحﻪ او تﻮلﻴﻪ‬ ‫بﻴعﻪ ډ‪４‬ر ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ﻣرابحﻪ او تﻮﻟﻴﻪ ﻫﻢ د بﻴع‪ ３‬ﻟﻪ ډوﻟﻮﻧﻮ ＇خﻪ دي او دا ﻟﻮست ﻣﻮ د ﻫﻤدغﻮ‬ ‫بﻴعﻮ د حکﻤﻮﻧﻮ پﻪ اړه دی‪:‬‬

‫‪٣٥‬‬

‫ژباړه‬

‫پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي عقد ﻻس تﻪ راغﻠﻰ شﻰ ﻟﻪ خپﻞ اول ثﻤﻦ ﻧﻪ پﻪ ‪＂－‬ﻪ پﻠﻮرل ﻣرابحﻪ بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ي عقد ﻻس تﻪ راغﻠﻰ شﻰ پخپﻞ اول ثﻤﻦ پﻠﻮرل تﻮﻟﻴﻪ بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻣرابحﻪ او تﻮﻟﻴﻪ ﻳﻮازې ﻫغﻪ ﻣﻬال صح‪５‬ح ده چ‪ ３‬عﻮض ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣثﻠﻲ شﻴاﻧﻮ＇خﻪ وي‪ ،‬ﻟکﻪ‬ ‫پﻴﻤاﻧﻪ ک‪５‬دوﻧکﻲ او تﻠﻞ ک‪５‬دوﻧکﻲ شﻴان‪.‬‬ ‫ﻟﻪ راس اﻟﻤال سره د وﻳﻨ‪％‬ﻮﻧکﻲ (دوبﻲ)‪ ،‬رﻧ‪／‬رﻳز‪ ،‬طراز‪ ،‬اوبدوﻧکﻲ او بارووﻧکﻲ ﻣزدوري‬ ‫ﻳﻮ ‪＄‬ای کﻮل روا دي‪ ،‬خﻮ داس‪ ３‬بﻪ واﻳﻲ‪ :‬پﻪ دوﻣره راتﻪ تﻤام شﻮی‪ ،‬داس‪ ３‬بﻪ ﻧﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬پﻪ‬ ‫دوﻣره ﻣ‪ ３‬اخﻴستی دی‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻣرابح‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی د پﻠﻮروﻧکﻲ پﻪ ！‪ ９／‬خبر شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د اﻣام‬ ‫ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬پﻪ ！ﻮﻟﻮ پﻴسﻮ ﻣبﻴعﻪ اخﻠﻲ او کﻪ ﻳ‪ ３‬ردوي‪.‬‬ ‫کﻪ اخﻴستﻮﻧکی د تﻮﻟﻴ‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬د پﻠﻮروﻧکﻲ پﻪ ！‪ ９／‬خبر شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د ！‪ ９／‬پﻪ اﻧدازه‬ ‫بﻪ ﻟﻪ ثﻤﻦ ＇خﻪ کﻤﻮي‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ‪ :‬پﻪ دواړو بﻴعﻮ (تﻮﻟﻴﻪ او ﻣرابحﻪ) ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬کﻤﻮﻻی‬ ‫شﻲ او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬پﻪ دواړو بﻴعﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻧشﻲ کﻤﻮﻻی او اختﻴار ﻟري (چ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬اخﻠﻲ او‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ردوي)‪.‬‬ ‫چاچ‪ ３‬ﻣﻨقﻮل شی واخﻴست‪ ،‬پﻠﻮرل ﻳ‪ ３‬ورتﻪ تر ﻫغ‪ ３‬روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬قبض ک‪７‬ی ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ‬ ‫وي‪ .‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧظر د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬خر＇ﻮل ﻟﻪ قبض کﻮﻟﻮ ﻣخک‪ ３‬روا دي‬ ‫خﻮ اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ چ‪ ３‬روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫＇ﻮک چ‪ ３‬پﻪ پﻴﻤاﻧﻪ خر＇‪５‬دوﻧکﻲ شﻴان پﻪ پﻴﻤاﻧﻪ واخﻠﻲ ﻳا پﻪ تﻮل خر＇‪５‬دوﻧکﻲ شﻴان پﻪ‬ ‫تﻮل واخﻠﻲ‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬تﻮل او پﻴﻤاﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬پﻪ تﻮل او پﻴﻤاﻧﻪ خرڅ ک‪７‬ي‪ ،‬دوﻳﻢ اخﻴستﻮﻧکﻲ‬ ‫تﻪ روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬ﻟﻪ تﻮل او پﻴﻤاﻧ‪ ３‬وړاﻧدې ﻳ‪ ３‬وخﻮري او ﻳا ﻳ‪ ３‬وپﻠﻮري‪.‬‬ ‫ﻟﻪ قبض ﻧﻪ وړاﻧدې پﻪ ثﻤﻦ ک‪ ３‬تصرف روا دی‪ .‬اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ روا دي چ‪ ３‬بائع تﻪ ثﻤﻦ‬ ‫زﻳات ک‪７‬ي‪ .‬پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ روا دي چ‪ ３‬پﻪ ﻣبﻴعﻪ ک‪ ３‬زﻳاتﻮاﻟی وک‪７‬ي‪ ،‬او روا دي چ‪ ３‬ثﻤﻦ کﻢ‬ ‫ک‪７‬ي‪ ،‬دا (زﻳاتﻮاﻟی) ！ﻮل (پﻪ عقد ک‪ ３‬عﻮض گر‪＄‬ﻲ او د ﻣقابﻞ ﻟﻮري) حق گر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬پﻪ ﻧغدو ﻣال وپﻠﻮرﻟﻮ‪ ،‬خﻮ بﻴا ﻳ‪ ３‬د پﻴسﻮ ﻟپاره ﻧ‪＂５‬ﻪ و！اکﻠﻪ‪( ،‬بﻴعﻪ) پﻪ ﻧ‪＂５‬ﻪ گر‪＄‬ﻲ‪ .‬ﻫر‬ ‫ﻣاﻟﻲ ﻣعجﻞ پﻮر چ‪＋＇ ３‬تﻦ ﻳ‪＄ ３‬ﻨ‪６‬ﻣﻦ وگر‪＄‬ﻮي‪＄ ،‬ﻨ‪６‬ﻣﻦ گر‪＄‬ﻲ‪ ،‬پرتﻪ ﻟﻪ قرضﻪ چ‪＄ ３‬ﻨ‪６‬ﻣﻦ‬

‫‪٣٦‬‬

‫کﻮل ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫د مرابحې او توليې تعريف‬

‫مرابحه‪ :‬پﻪ ＇ر‪－‬ﻨده ‪＂－‬ﻪ د اخﻴستﻞ شﻮي شﻲ پﻠﻮرﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫توليه‪ :‬پﻪ ﻫﻤاغﻪ ثﻤﻦ د ﻣال پﻠﻮرل چ‪ ３‬پرې اخﻴستﻲ ﻳ‪ ３‬وي‪.‬‬ ‫د مرابحې او توليې حکم‪ :‬ﻣرابحﻪ او تﻮﻟﻴﻪ د شرﻳعت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬روا ده‪.‬‬ ‫د مرابحې او توليې د صحت شرط‪ :‬ﻣرابحﻪ او تﻮﻟﻴﻪ ﻫغﻪ وخت صح‪５‬ح ده چ‪ ３‬د ﻣبﻴع‪３‬‬ ‫عﻮض پﻴس‪ ３‬ﻳا ﻣثﻠﻲ شﻴان وي‪ ،‬ﻟکﻪ پﻪ تﻮل او پﻴﻤاﻧﻪ پﻠﻮرل ک‪５‬دوﻧکﻲ شﻴان او ﻫغﻪ عددي شﻴان‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ اﻧدازه ک‪ ３‬سره ﻧ‪８‬دې وي‪.‬‬ ‫په مرابحه او توليه کې ټگي‪ :‬کﻪ د پﻠﻮروﻧکﻲ پﻪ اقرار ﻳا پﻪ کﻮم بﻞ دﻟﻴﻞ‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکﻲ‬ ‫تﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻲ چ‪ ３‬پﻠﻮروﻧکﻲ پﻪ بﻴعﻪ ک‪／！ ３‬ﻲ ک‪７‬ې‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر پﻪ ﻣرابحﻪ ک‪３‬‬ ‫اخﻴستﻮﻧکی اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬پﻪ ！ﻮل ثﻤﻦ ﻳ‪ ３‬اخﻠﻲ او کﻪ ﻳ‪ ３‬ردوي‪ .‬د ردوﻟﻮ اختﻴار ‪＄‬کﻪ ﻟري‬ ‫چ‪ ３‬د ！‪ ９／‬پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬د اخﻴستﻮﻧکﻲ رضا ﻧﻪ شتﻪ‪ ،‬کﻮﻣﻪ چ‪ ３‬د بﻴع‪ ３‬ﻟپاره شرط ده‪.‬کﻪ‬ ‫اخﻴستﻮﻧکی د تﻮﻟﻴ‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬پﻪ ！گ‪ ９‬خبر شﻲ‪ ،‬د ！گ‪ ９‬پﻪ اﻧدازه بﻪ ﻟﻪ ثﻤﻦ ＇خﻪ کﻤﻮي‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ کﻪ د ！گ‪ ９‬اﻧدازه ﻟﻪ ثﻤﻦ ＇خﻪ کﻤﻪ ﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬د تﻮﻟﻴ‪ ３‬بﻴعﻪ پﻪ حقﻴقت ک‪ ３‬تﻮﻟﻴﻪ ﻧﻪ پات‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ‪ :‬پﻪ دواړو بﻴعﻮ ک‪ ３‬خﻴار ﻧﻪ ﻟري خﻮ د ！گ‪ ９‬ﻣقدار بﻪ ترې کﻤﻮي‪＄ ،‬کﻪ‬ ‫اصﻞ پﻪ دې عقد ک‪ ３‬ﻣرابحﻪ واﻟی او تﻮﻟﻴﻪ واﻟی دی چ‪ ３‬پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي عقد وﻻړ دی‪ ،‬پﻴس‪ ３‬ﻫﻢ پﻪ‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ي عقد پﻮرې تعﻠق ﻧﻴسﻲ او د ﻫغﻮی پﻪ بﻨس＀ ور＇خﻪ کﻤﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻣذﻫب بﻪ ﻫ‪ ＆５‬شی ترې ﻧﻪ کﻤﻮي ‪＄‬کﻪ ﻣرابحﻪ واﻟی او تﻮﻟﻴﻪ واﻟی پﻪ دې عقد‬ ‫ک‪ ３‬وصف دی‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ثﻤﻦ ﻧﻪ را‪＄‬ﻲ او پﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻮ سره ﻳ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی تﻪ‬ ‫ﻳﻮازې خﻴار ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫له قبضولو وړاندې د مبيعې پلورل‪ :‬ﻟﻪ قبضﻮﻟﻮ وړاﻧدې د ﻣﻨقﻮﻟﻮ شﻴاﻧﻮ پﻠﻮرل روا ﻧﻪ دي‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ د ﻫﻼک‪５‬دو ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د عقد د فسخﻪ ک‪５‬دو و‪４‬ره شتﻪ‪ .‬خﻮ ‪＄‬ﻤکﻪ او کﻮر چ‪ ３‬د ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ‬ ‫تﻠﻮ ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬کﻢ دي‪ .‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧزد ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ قبضﻮﻟﻮ وړاﻧدې پﻠﻮرل‬ ‫روا دي‪ .‬اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪＄ :‬ﻤکﻪ او کﻮر ﻫﻢ د ﻣﻨقﻮﻟﻮ شﻴاﻧﻮ پﻪ ＇‪５‬ر ﻟﻪ قبضﻮﻟﻮ وړاﻧدې ﻧشﻲ‬ ‫پﻠﻮرل ک‪５‬دای‪.‬‬ ‫د مبيعې تول او پيمانه کول‪＇ :‬ﻮک چ‪ ３‬پﻪ پﻴﻤاﻧﻪ خر＇‪５‬دوﻧکﻲ شﻴان پﻪ پﻴﻤاﻧﻪ واخﻠﻲ‪،‬‬ ‫‪٣٧‬‬

‫ﻳا پﻪ تﻮل پﻠﻮرل ک‪５‬دوﻧکﻲ شﻴان پﻪ تﻮل واخﻠﻲ او بﻴا ﻳ‪ ３‬خرڅ ک‪７‬ي‪ ،‬دوﻳﻢ اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ روا ﻧﻪ‬ ‫دي چ‪ ３‬ﻟﻪ تﻮل او پﻴﻤاﻧ‪ ３‬وړاﻧدې ﻳ‪ ３‬وخﻮري او ﻳا ﻳ‪ ３‬وپﻠﻮري‪＄ ،‬کﻪ د ابﻦ ﻣاجﻪ پﻪ حدﻳث ک‪３‬‬ ‫راغﻠﻲ‪:‬‬ ‫ژباړه‪ :‬پﻴغﻤبر (عﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) د خﻮراکﻲ تﻮکﻮ ﻟﻪ پﻠﻮرﻟﻮ ﻣﻨعﻪ ک‪７‬ې‬ ‫ﻣگر دا چ‪ ３‬دوې پﻴﻤاﻧ‪ ３‬پﻪ ک‪ ３‬جاري شﻲ (دوه ‪＄‬ﻠ‪ ３‬وتﻠﻞ شﻲ) د پﻠﻮروﻧکﻲ (ﻟپاره) پﻴﻤاﻧﻪ او‬ ‫د اخﻴستﻮﻧکﻲ (ﻟپاره) پﻴﻤاﻧﻪ‪.‬‬ ‫دا ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬احتﻤال ﻟري ﻧﻮﻣﻮړي تﻮکﻲ ﻟﻪ ﻳادې شﻮې اﻧدازې ＇خﻪ ډ‪４‬ر ﻳا ﻟ‪ ８‬وي چ‪ ３‬پﻪ دې‬ ‫صﻮرت ک‪ ３‬پردی حق خﻮړل کﻴ‪８‬ي او ﻫﻢ دا چ‪ ３‬خﻠک پﻪ ﻧﻪ پﻴﻤاﻧﻪ کﻮﻟﻮ روږدي (عادت)‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د اخيستونکي او پلورونکي تصرفات‪ :‬د بﻴع‪ ３‬ﻟﻪ بشپ‪４７‬دو وروستﻪ پﻪ ﻣال او قﻴﻤت ک‪３‬‬ ‫د اخﻴستﻮﻧکﻲ او پﻠﻮروﻧکﻲ د کﻤﻮﻟﻮ ﻳا زﻳاتﻮﻟﻮ تصرف صح‪５‬ح دی‪ .‬اخﻴستﻮﻧکی کﻮﻻی شﻲ‬ ‫پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ زﻳات‪ ３‬پﻴس‪ ３‬ورک‪７‬ي ﻫﻤدا راز پﻠﻮروﻧکی کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ ډ‪４‬ر ﻣال‬ ‫ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻳا ثﻤﻦ کﻢ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د پﻠﻮروﻧکﻲ ﻟﻪ خﻮا د ﻣال وروستی زﻳاتﻮاﻟی او د اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻟﻪ خﻮا د ثﻤﻦ وروستی زﻳاتﻮاﻟی‬ ‫د عقد پﻪ اصﻞ پﻮرې ﻣﻠحق کﻴ‪８‬ي او پر زﻳاتﻮوﻧکﻮ داس‪ ３‬ﻻزم گر‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي سر ک‪３‬‬ ‫چ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ ‪＄‬ان ﻣﻨﻠﻲ وي‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻣرابح‪ ３‬او تﻮﻟﻴ‪ ３‬ﻣثاﻟﻮﻧﻪ خپﻠﻮ ！ﻮﻟگﻴﻮاﻟﻮ تﻪ وواﻳﻲ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣرابحﻪ او تﻮﻟﻴﻪ تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬أﻳا د ﻣرابح‪ ３‬او تﻮﻟﻴ‪ ３‬د صحت ﻟپاره کﻮم شرط شتﻪ؟‬ ‫‪ -٣‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکی پﻪ تﻮﻟﻴﻪ ک‪ ３‬د پﻠﻮروﻧکﻲ ﻟﻪ ！‪ ９／‬خبر شﻲ ＇ﻪ کﻮﻻی شﻲ؟‬ ‫‪ -٤‬أﻳا بائع اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ پﻪ ﻣال ک‪ ３‬زﻳاتﻮاﻟی کﻮﻻی شﻲ؟‬

‫‪٣٨‬‬

‫ﻳﻮولسم لﻮست‬

‫د سﻮد احکام‬ ‫ربا (سﻮد) ﻳﻮه ﻟﻮﻳﻪ ‪－‬ﻨاه ده چ‪ ３‬اهلل (جﻞ جﻼﻟﻪ) ور＇خﻪ ﻣسﻠﻤاﻧان ﻣﻨعﻪ ک‪７‬ي دي‪ .‬پﻪ قرآن‬ ‫کرﻳﻢ او ﻧبﻮي احادﻳثﻮ ک‪ ３‬د سﻮد خﻮړوﻧکﻲ ﻟپاره د سختﻮ سزا‪－‬اﻧﻮ ﻳادوﻧﻪ شﻮې ده‪ ،‬پﻪ ﻫﻤدې‬ ‫بﻨس＀ د ﻫر ﻣسﻠﻤان ﻟپاره ضروري ده چ‪ ３‬د سﻮدي ﻣعاﻣﻼتﻮ پﻪ اړه ﻣعﻠﻮﻣات وﻟري او ‪＄‬ان‬ ‫ترې وساتﻲ‪.‬‬

‫‪٣٩‬‬

‫ژباړه‬

‫ﻫغﻪ شﻴان چ‪ ３‬پﻪ تﻮل ﻳا پﻴﻤاﻧﻪ پﻠﻮرل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د خپﻞ جﻨس پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬پﻪ‬ ‫زﻳاتﻮاﻟﻲ وپﻠﻮرل شﻲ‪ ،‬سﻮد بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي او ﻧاروا دی‪.‬‬ ‫د سﻮد عﻠت پﻴﻤاﻧﻪ او جﻨس‪ ،‬ﻳا وزن او جﻨس دی‪ ،‬ﻧﻮ د تﻮل ﻳا پﻴﻤاﻧ‪ ３‬وړ شﻴان کﻪ پﻪ خپﻞ‬ ‫جﻨس ﻳﻮ برابر وپﻠﻮرل شﻲ‪ ،‬روا او کﻪ ﻳﻮ ﻟﻪ بﻠﻪ زﻳات وو‪ ،‬روا ﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫د سﻮدي شﻴاﻧﻮ د ＊ﻪ او خراب جﻨس ﻳﻮ پر بﻞ پﻠﻮرل روا ﻧﻪ دي ﻣگر پﻪ برابره تﻮگﻪ‪.‬‬ ‫کﻪ د سﻮد عﻠتﻮﻧﻪ ( اﻧدازه او د جﻨس ﻳﻮواﻟی) پﻪ ک‪ ３‬ﻧﻪ وو‪ ،‬زﻳاتﻮاﻟی او ﻧسﻴﻪ دواړه روا دي‪.‬‬ ‫کﻪ دواړه (عﻠتﻮﻧﻪ) ﻣﻮجﻮد شﻮل‪ ،‬زﻳاتﻮاﻟی او ﻧسﻴﻪ دواړه حرام دي‪ .‬کﻪ د سﻮد ﻳﻮ عﻠت ﻣﻮجﻮد و‬ ‫ﻧﻮ زﻳاتﻮاﻟی روا او ﻧسﻴﻪ ﻧاروا ده‪.‬‬ ‫ﻫر جﻨس چ‪ ３‬پﻴغﻤبر (عﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) د کﻴﻞ پر بﻨس＀ پﻪ ﻫغ‪ ３‬ک‪ ３‬زﻳاتﻮاﻟی حرام بﻠﻠی ﻫغﻪ‬ ‫کﻴﻠﻲ دی کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ خﻠک ﻳ‪ ３‬پﻪ تﻮل پﻠﻮري ﻟکﻪ غﻨﻢ‪ ،‬وربش‪ ،３‬خرﻣا او ﻣاﻟ‪／‬ﻪ او ﻫر جﻨس‬ ‫چ‪ ３‬پﻴغﻤبر (عﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) د وزن پر بﻨس＀ پﻪ ﻫغ‪ ３‬ک‪ ３‬زﻳاتﻮاﻟی حرام بﻠﻠی‪ .‬ﻫغﻪ بﻪ تﻞ وزﻧﻲ‬ ‫‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ خﻠک ﻳ‪ ３‬پﻪ پﻴﻤاﻧﻪ خرڅ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ سره او سپﻴﻦ زر‪ .‬ﻫغﻪ جﻨسﻮﻧﻪ چ‪３‬‬ ‫پﻴغﻤبر(عﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) ﻧﻪ دي ！اکﻠﻲ د خﻠکﻮ دود پﻪ ک‪ ３‬ﻣعتبر دی‪.‬‬ ‫د پﻴسﻮ پر پﻴسﻮ خر＇ﻮﻟﻮ تﻪ صرف واﻳﻲ‪ .‬د صرف پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬پﻪ ﻣجﻠس ک‪ ３‬د عﻮضﻴﻨﻮ‬ ‫قبضﻮل ﻣعتبر دي‪ ،‬د صرف پرتﻪ پﻪ ﻧﻮرو بﻴعﻮ ک‪ ３‬چ‪ ３‬ربا پک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻳﻮازې د عﻮضﻴﻨﻮ ！اکﻞ‬ ‫ﻣعتبر دي ﻧﻪ قبضﻮل‪.‬‬ ‫د غﻨﻤﻮ‪ ،‬پﻪ اوړو او پﻪ ستﻮاﻧﻮ باﻧدې پﻠﻮرل روا ﻧﻪ دي‪ .‬د اوړو پﻪ ستﻮاﻧﻮ باﻧدې پﻠﻮرل ﻫﻢ‬ ‫روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧزد پﻪ غﻮ＊ﻪ باﻧدې د ＇اروي پﻠﻮرل روا دي‪ .‬اﻣام‬ ‫ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬روا ﻧﻪ دي ﻣ‪／‬ر دا چ‪ ３‬غﻮ＊ﻪ پﻪ ＇اروي ک‪ ３‬ﻟﻪ (ﻣﻮجﻮدې) غﻮ＊‪＇ ３‬خﻪ زﻳاتﻪ‬ ‫‪٤٠‬‬

‫وي‪ ،‬تر ＇ﻮ چ‪ ３‬غﻮ＊ﻪ د غﻮ＊‪ ３‬پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬راشﻲ او پات‪ ３‬د ＇اروي د (سر‪ ،‬پ‪＋‬ﻮ‪ ،‬پﻮستکﻲ‬ ‫او ﻧﻮرو) پﻪ ﻣقابﻞ ک‪.３‬‬ ‫تازه خرﻣا پﻪ وچﻮ خرﻣاوو پﻠﻮرل روا دي چ‪ ３‬سره برابرې وي‪ ،‬ﻫﻤدا راز د اﻧگﻮرو پﻠﻮرل‬ ‫پﻪ ﻣﻤﻴزو‪.‬‬ ‫د زﻳتﻮﻧﻮ داﻧ‪ ３‬د زﻳتﻮﻧﻮ پﻪ ت‪５‬ﻠﻮ او د کﻨ‪％‬ﻠﻮ داﻧ‪ ３‬د کﻨ‪％‬ﻠﻮ پﻪ ت‪５‬ﻠﻮ پﻠﻮرل روا ﻧﻪ دي ﻣ‪／‬ر (پﻪ‬ ‫ﻫغﻪ صﻮرت ک‪ )３‬چ‪ ３‬ت‪５‬ﻞ پﻪ داﻧﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ شتﻮ ت‪５‬ﻠﻮ ＇خﻪ زﻳات وي‪ ،‬ﻧﻮ ت‪５‬ﻞ بﻪ د ت‪５‬ﻠﻮ پﻪ ﻣقابﻞ‬ ‫ک‪ ３‬او زﻳات تﻴﻞ بﻪ د داﻧﻮ د بﻮسﻮ پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬حساب شﻲ‪.‬‬ ‫ﻣختﻠف‪ ３‬غﻮ＊‪ ３‬ﻳﻮ پر بﻞ د زﻳاتﻮاﻟﻲ سره پﻠﻮرل روا دي‪ ،‬ﻫﻤدا راز د غﻮاگاﻧﻮ او ﻣ‪８５‬و‬ ‫شﻴدې (ﻳﻮ پر بﻞ د زﻳاتﻮاﻟﻲ سره روا دي)‪ ،‬پﻪ ﻫﻤدې ډول د خرابﻮ خرﻣاوو د سرک‪ ３‬پﻠﻮرل د‬ ‫اﻧ‪／‬ﻮرو پﻪ سرکﻪ پﻪ زﻳاتﻮاﻟﻲ سره روا دي‪ .‬د ډوډﻳﻮ پﻠﻮرل پﻪ غﻨﻤﻮ او اوړو‪ ،‬د زﻳاتﻮاﻟﻲ سره روا‬ ‫دي‪.‬‬ ‫د ﻣرﻳﻲ او ＇‪＋‬تﻦ تر ﻣﻨ‪％‬ﻪ سﻮد ﻧشتﻪ‪ ،‬ﻫﻤدا راز پﻪ داراﻟحرب ک‪ ３‬د ﻣسﻠﻤان او حربﻲ‬ ‫تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻫﻢ سﻮد ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د ربا (سود) تعريف‪ :‬ربا پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬زﻳاتﻮاﻟﻲ تﻪ واﻳﻲ او پﻪ شرﻳعت ک‪ ３‬ﻫغﻪ زﻳاتﻮاﻟﻲ تﻪ واﻳﻲ‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ ﻣاﻟﻲ ﻣبادﻟﻪ ک‪ ３‬ﻟﻪ عﻮض پرتﻪ د ﻣتعاقدﻳﻨﻮ د ﻳﻮ تﻦ ﻟپاره شرط و‪－‬ر‪＄‬ﻮل شﻲ‪.‬‬ ‫د سﻮد د حرﻣت دﻟﻴﻞ د اهلل جﻞ جﻼﻟﻪ دا وﻳﻨا ده‪:‬‬ ‫‪ ۲7۵‬ژباړه‪ :‬اهلل پاک بﻴعﻪ روا او سﻮد ﻳ‪ ３‬حرام ‪－‬ر‪＄‬ﻮﻟی‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز د اﻣام ﻣسﻠﻢ پﻪ صح‪５‬ح ک‪ ３‬ﻟﻪ جابربﻦ عبداهلل ＇خﻪ رواﻳت دی چ‪ ３‬پﻴغﻤبر(عﻠﻴﻪ‬ ‫اﻟسﻼم) پر سﻮد اخﻴستﻮﻧکﻲ‪ ،‬سﻮد ورکﻮوﻧکﻲ‪ ،‬د سﻮدي ت‪７‬ون پر ﻟﻴکﻮﻧکﻲ او شاﻫد باﻧدې‬ ‫ﻟعﻨت وﻳﻠی‪.‬‬ ‫د سود علتونه‪ :‬سﻮد دوه عﻠتﻮﻧﻪ ﻟري چ‪ ３‬جﻨس او اﻧدازه (تﻮل او پﻴﻤاﻧﻪ) ＊ﻮدل شﻮي‪ .‬د تﻮل‬ ‫او پﻴﻤاﻧ‪ ３‬وړ شﻴان چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮ جﻨس ＇خﻪ وي‪ ،‬ﻳﻮ پر بﻞ ﻳ‪ ３‬پﻪ زﻳاتﻮاﻟﻲ خر＇ﻮل ﻧاروا دي‪ ،‬د‬ ‫ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول دوې پﻴﻤاﻧ‪ ３‬غﻨﻢ پﻪ ＇ﻠﻮرو پﻴﻤاﻧﻮ غﻨﻤﻮ پﻠﻮرل سﻮد دی‪.‬‬ ‫د سود ډولونه‪ :‬سﻮد دوه ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟري چ‪ ３‬ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬د زﻳاتﻮاﻟﻲ سﻮد او دوﻳﻢ ﻳ‪ ３‬د ﻧسﻴﻪ (پﻮر)‬ ‫سﻮد دی‪.‬‬ ‫د زياتوالي سود‪ :‬دې تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د تﻮل ﻳا پﻴﻤاﻧ‪ ３‬وړ ﻣال پﻪ خپﻞ جﻨس باﻧدې پﻪ‬ ‫زﻳاتﻮاﻟﻲ سره وپﻠﻮرل شﻲ چ‪ ３‬ﻣثال ﻳ‪ ３‬ذکر شﻮ‪.‬‬ ‫‪٤١‬‬

‫د نسيه (پور) سود‪ :‬دې تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬د ﻳﻮ جﻨس شﻴان ﻳﻮ پر بﻞ پﻪ ﻧ‪＂５‬ﻪ وپﻠﻮرل شﻲ‪ .‬ﻳا د تﻮل‬ ‫او پﻴﻤاﻧ‪ ３‬وړ شﻴان پر ﻣخاﻟف جﻨس پﻪ ﻧ‪＂５‬ﻪ وپﻠﻮرل شﻲ‪ .‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول دوې پﻴﻤاﻧ‪ ３‬جﻮار‬ ‫پﻪ دوو پﻴﻤاﻧﻮ جﻮارو پﻪ ﻧ‪＂５‬ﻪ وپﻠﻮرل شﻲ ﻳا ﻟس ‪－‬راﻣﻪ سره زر پﻪ شﻠﻮ ‪－‬راﻣﻮ سپﻴﻨﻮ زرو پﻪ ﻧ‪＂５‬ﻪ‬ ‫وپﻠﻮرل شﻲ‪.‬‬ ‫د سود د علتونو اغېز‪ :‬کﻪ پﻪ بدﻟﻴﻨﻮ ک‪ ３‬د سﻮد دواړه عﻠتﻮﻧﻪ (اﻧدازه او د جﻨس ﻳﻮواﻟی) وو‪،‬‬ ‫ﻧﻮ د سﻮد دواړه ډوﻟﻮﻧﻪ (تفاضﻞ او ﻧسﻴﻪ) حراﻣﻮي او کﻪ د سﻮد ﻳﻮ عﻠت پک‪ ３‬وو‪ ،‬ﻧﻮ بﻴا ﻧسﻴﻪ‬ ‫حراﻣﻪ او تفاضﻞ روا دی‪.‬‬ ‫مسائل‪ :‬غﻨﻢ او اوړه ﻟﻪ ﻳﻮ جﻨس ＇خﻪ دي او دواړه پﻪ پﻴﻤاﻧﻪ پﻠﻮرل کﻴ‪８‬ي‪＇ ،‬رﻧگﻪ چ‪ ３‬غﻨﻢ کﻢ‬ ‫‪＄‬ای ﻧﻴسﻲ او د اوړو اجزا خپاره شﻮي ﻧﻮ زﻳات ‪＄‬ای ﻧﻴسﻲ‪ ،‬پﻪ دې بﻨس＀ د پﻴﻤاﻧ‪ ３‬ﻟﻪ ﻻرې د‬ ‫دواړو برابرواﻟی ﻣﻤکﻦ ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ پر بﻞ پﻠﻮرل روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد پﻪ غﻮ＊‪ ３‬د ＇اروي پﻠﻮرل ‪＄‬کﻪ روا دي چ‪ ３‬د سﻮد ﻳﻮ شرط (قدر‪:‬‬ ‫اﻧدازه) ﻣﻮجﻮد ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬وزن ک‪５‬دوﻧکی شی پﻪ ﻧﻪ وزن ک‪５‬دوﻧکﻲ شﻲ پﻠﻮرل شﻮی‪ .‬اﻟبتﻪ‬ ‫جﻨس باﻳد تعﻴﻴﻦ شﻲ او ﻧسﻴﻪ ﻫﻢ پﻪ ک‪ ３‬ﻧاروا ده‪.‬‬ ‫د وچﻮ خرﻣاوو پﻪ تازه خرﻣاوو برابر پﻠﻮرل ‪＄‬کﻪ روا دي چ‪ ３‬پﻪ پﻴﻤاﻧﻪ کﻮﻟﻮ سره ﻳ‪ ３‬اﻧدازه‬ ‫ﻣعﻠﻮﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د مريي او څښتن ترمنځ سود‪ :‬د ﻣرﻳﻲ او ＇‪＋‬تﻦ تر ﻣﻨ‪ ＃‬سﻮد تر شرعﻲ حرﻣت ﻻﻧدې ﻧﻪ‬ ‫را‪＄‬ﻲ‪＄ ،‬کﻪ ﻣرﻳی او ﻣال ﻳ‪！ ３‬ﻮل د ＇‪＋‬تﻦ ﻣﻠکﻴت دی او ‪＂－‬ﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ پای ک‪ ３‬بﻴا ﻫﻢ ＇‪＋‬تﻦ‬ ‫تﻪ رسﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫د زﻳاتﻮاﻟﻲ او ﻧسﻴﻪ سﻮد ﻣثاﻟﻮﻧﻪ وړاﻧدې ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪ -١‬د سﻮد ﻟغﻮي او شرعﻲ تعرﻳف وک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د سﻮد د حرﻣت دﻟﻴﻠﻮﻧﻪ وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د سﻮد عﻠتﻮﻧﻪ کﻮم کﻮم دي؟‬ ‫‪ -٤‬سﻮد پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دی؟ رو＊اﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪٤٢‬‬

‫دولسم لﻮست‬

‫د سلم احکام‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! پﻪ راک‪７‬ه ورک‪７‬ه ک‪ ３‬کﻠﻪ کﻠﻪ ﻣﻮږ د داس‪ ３‬شﻴاﻧﻮ اخﻴستﻠﻮ ﻳا خر＇ﻮﻟﻮ تﻪ اړ‬ ‫کﻴ‪８‬و چ‪ ３‬ﻟﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ سره ﻧﻪ وي‪ .‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ اوس دوه زره افغاﻧ‪ ９‬ورکﻮو‬ ‫او ﻟﻪ ﻫغﻪ ＇خﻪ پﻪ راتﻠﻮﻧک‪ ３‬ک‪ ３‬پﻪ ！اکﻠ‪ ３‬ﻧ‪＂５‬ﻪ پﻨ‪％‬ﻮس کﻴﻠﻮ غﻨﻢ تر ﻻسﻪ کﻮو‪ .‬دې بﻴع‪ ３‬تﻪ سﻠﻢ‬ ‫واﻳﻲ او پﻪ ﻧﻨﻲ ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ احکاﻣﻮ پﻮه شﻮ‪.‬‬

‫‪٤٣‬‬

‫ژباړه‬

‫د تﻮل‪ ،‬پﻴﻤاﻧ‪ ３‬او ‪－‬ز وړ شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬سﻠﻢ جاﻳز دی‪ ،‬پﻪ ﻫغﻮ عددي شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬ﻫﻢ جاﻳز دی‬ ‫چ‪ ３‬اﻧدازې ﻳ‪ ３‬سره ډ‪４‬ر تﻮپﻴر وﻧﻪ ﻟري ﻟکﻪ چارﻣغز او ﻫ‪ ９／‬او ﻫغﻪ شﻴان چ‪ ３‬پﻪ ‪－‬ز اﻧدازه‬ ‫ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ ＇اروي او د ﻫغﻪ پﻪ غ‪７‬و او پﻮستکﻲ ک‪ ３‬پﻪ شﻤ‪５‬ر سره سﻠﻢ روا ﻧﻪ دی‪ .‬ﻫﻤدا راز پﻪ خسﻮ‬ ‫او و＊ﻮ ک‪ ３‬پﻪ ‪６５－‬ﻳﻮ ﻫﻢ سﻠﻢ روا ﻧﻪ دى‪.‬‬ ‫سﻠﻢ پﻪ دې شرط روا دی چ‪ ３‬ﻣسﻠﻢ فﻴﻪ بﻪ د سﻠﻢ د عقد ﻟﻪ ﻣﻬاﻟﻪ د تسﻠﻴﻤ‪５‬دو تر ﻣﻬاﻟﻪ‬ ‫ﻣﻮﻧدل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫سﻠﻢ ﻟﻪ ﻧ‪ ３＂５‬پرتﻪ صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪ .‬ﻟﻪ ﻣعﻠﻮﻣ‪ ３‬ﻧ‪ ３＂５‬پرتﻪ ﻫﻢ صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪ .‬د ‪＄‬اﻧ‪７／‬ي س‪７‬ي‬ ‫‪٤٤‬‬

‫پﻪ پﻴﻤاﻧﻪ او ‪－‬ز سﻠﻢ صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪ ،‬د ‪＄‬اﻧ‪７／‬ي کﻠﻲ پﻪ خﻮړو‪ ،‬ﻟکﻪ غﻨﻢ او د ‪＄‬اﻧ‪７／‬ې وﻧ‪ ３‬پﻪ‬ ‫ﻣ‪５‬ﻮو ک‪ ３‬ﻫﻢ سﻠﻢ روا ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ أﻧد د عقد پر ﻣﻬال د ﻻﻧدې اوو شرطﻮﻧﻮ ﻟﻪ ذکر پرتﻪ سﻠﻢ صح‪５‬ح ﻧﻪ‬ ‫دی‪.‬‬ ‫اﻟف‪ -‬د ﻣسﻠﻢ فﻴﻪ جﻨس ﻣعﻠﻮﻣﻮل‪.‬‬ ‫ب‪ -‬د ﻧﻮع‪ ３‬ﻣعﻠﻮﻣﻮل‪.‬‬ ‫ج‪ -‬د صفت ﻣعﻠﻮﻣﻮل‪.‬‬ ‫د‪ -‬د اﻧدازې ﻣعﻠﻮﻣﻮل‪.‬‬ ‫ﻫـ‪ -‬د سپارﻟﻮ ﻧ‪＂５‬ﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻮل‪.‬‬ ‫و‪ -‬د راس اﻟﻤال د اﻧدازې پ‪５‬ژﻧدﻧﻪ کﻪ چ‪５‬رې بﻴعﻪ د تﻮل‪ ،‬پﻴﻤاﻧ‪ ３‬او شﻤ‪５‬ر وړ شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬وه‪.‬‬ ‫ز‪ -‬د ﻫغﻪ ‪＄‬ای ！اکﻞ چ‪ ３‬ﻣال بﻪ پک‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ سپاري‪ ،‬پﻪ دې شرط چ‪ ３‬د ﻣال‬ ‫ﻧقﻠﻮل ﻣزدور تﻪ اړتﻴا وﻟري‪.‬‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬کﻪ راس اﻟﻤال ﻣعﻴﻦ و‪ ،‬ﻧﻮ زﻳات‪ ３‬پ‪５‬ژﻧدﻧ‪ ３‬تﻪ ﻳ‪ ３‬اړتﻴا‬ ‫ﻧشتﻪ‪ ،‬د سپارﻟﻮ د ‪＄‬ای ！اکﻠﻮ تﻪ ﻫﻢ اړتﻴا ﻧشتﻪ او ﻣال بﻪ پﻪ ﻫﻤغﻪ ‪＄‬ای ک‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ سپاري‬ ‫چ‪ ３‬عقد شﻮی وي‪.‬‬ ‫د سﻠﻢ بﻴعﻪ تر ﻫغ‪ ３‬صح‪５‬ح ﻧﻪ ده چ‪ ３‬پﻠﻮروﻧکی ﻟﻪ جﻼ ک‪５‬دو وړاﻧدې راس اﻟﻤال (ثﻤﻦ)‬ ‫قبض ﻧﻪ ک‪７‬ي‪ .‬پﻪ ﻣسﻠﻢ فﻴﻪ او راس اﻟﻤال ک‪ ３‬تر قبض وړاﻧدې تصرف روا ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻫﻤدا راز‬ ‫شرکت او د تﻮﻟﻴ‪ ３‬بﻴعﻪ پﻪ ﻣسﻠﻢ فﻴﻪ ک‪ ３‬ﻟﻪ قبضﻪ ﻣخک‪ ３‬ﻧاروا دي‪.‬‬ ‫پﻪ جاﻣﻮ (！ﻮکر) ک‪ ３‬ﻫغﻪ وخت سﻠﻢ روا دی چ‪ ３‬اوږدواﻟی‪ ،‬بر او ﻧﻮعﻪ ﻳ‪ ３‬و！اکﻞ شﻲ‪ .‬پﻪ‬ ‫‪－‬ا‪１‬ﻪ او قﻴﻤتﻲ کا‪１‬ﻮ ک‪ ３‬سﻠﻢ روا ﻧﻪ دی‪ .‬پﻪ پخﻮ او خاﻣﻮ خ‪＋‬تﻮ ک‪ ３‬ﻫغﻪ ﻣﻬال سﻠﻢ جاﻳز دی‬ ‫چ‪ ３‬د خ‪＋‬تﻮ قاﻟب ﻣعﻠﻮم وي‪.‬‬ ‫(ﻟﻨ‪６‬ه دا چ‪ )３‬ﻫر ﻫغﻪ شی چ‪ ３‬صفت او اﻧدازه ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮﻣ‪５‬دای شﻲ سﻠﻢ پﻪ ک‪ ３‬روا او ﻫغﻪ‬ ‫چ‪ ３‬صفت او اﻧدازه ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮﻣ‪５‬دای ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬سﻠﻢ پﻪ ک‪ ３‬صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫د سپﻲ‪ ،‬پ‪７‬اﻧ‪ ，‬او ﻧﻮرو ＇‪５‬رووﻧکﻮ ‪＄‬ﻨاورو پﻠﻮرل روا دي‪ .‬د شرابﻮ او خﻮګ پﻠﻮرل ﻧاروا‬ ‫دي‪ .‬د ور‪＋４‬ﻤﻮ د چﻴﻨجﻲ پﻠﻮرل ﻟﻪ ور‪＋４‬ﻤﻮ پرتﻪ روا ﻧﻪ دي‪ ،‬ﻫﻤدا راز د شاتﻮ د ﻣچﻴﻮ پﻠﻮرل‬ ‫ﻫﻢ ﻟﻪ چک (صﻨدوق) پرتﻪ روا ﻧﻪ دي‪.‬‬

‫‪٤٥‬‬

‫ذﻣﻴان ﻟﻪ شرابﻮ او خﻮږ پرتﻪ پﻪ ﻧﻮرو راک‪７‬و ورک‪７‬و ک‪ ３‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پﻪ ＇‪５‬ر دي‪ .‬د ذﻣﻴاﻧﻮ ﻟﻪ‬ ‫خﻮا د خﻮګ پﻠﻮرل داس‪ ３‬ﻣثال ﻟري ﻟکﻪ ﻣسﻠﻤان چ‪ ３‬پسﻮﻧﻪ پﻠﻮري او د شرابﻮ پﻠﻮرل ﻳ‪ ３‬داس‪３‬‬ ‫دي ﻟکﻪ ﻣسﻠﻤان چ‪ ３‬د ﻣ‪５‬ﻮو اوبﻪ پﻠﻮري‪.‬‬ ‫شرحه‪:‬‬

‫د سلم تعريف‪ :‬سﻠﻢ پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬ورک‪７‬ې‪ ،‬پر‪＋４‬ﻮدﻟﻮ او قرض تﻪ واﻳﻲ او د فقﻬ‪ ３‬پﻪ اصطﻼح‬ ‫ک‪ ３‬پﻪ ﻧغد ثﻤﻦ باﻧدې پﻪ ﻧ‪ ３＂５‬سره د ﻣال اخﻴستﻠﻮ تﻪ سﻠﻢ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻣسﻠﻢ فﻴﻪ‪ :‬د سﻠﻢ ﻣبﻴعﻪ‪.‬‬ ‫ﻣسﻠﻢ اﻟﻴﻪ‪ :‬پﻠﻮروﻧکی‪.‬‬ ‫ﻣسﻠﻢ ﻳا رب اﻟسﻠﻢ‪ :‬اخﻴستﻮﻧکی‪.‬‬ ‫راس ﻣال اﻟسﻠﻢ‪ :‬ثﻤﻦ ﻳا پﻴس‪.３‬‬ ‫د سلم مثال‪ :‬احﻤد تﻮرﻳاﻟﻲ تﻪ پﻨ‪％‬ﻪ سﻮه افغاﻧ‪ ９‬ورک‪７‬ې چ‪ ３‬تﻮرﻳاﻟی بﻪ پﻮره درې ﻣﻴاشت‪３‬‬ ‫وروستﻪ ＇ﻠﻮر ﻣﻨﻪ اع ٰﻠﻰ درجﻪ ﻟﻠﻤﻲ غﻨﻢ پﻪ کابﻞ ک‪ ３‬احﻤد تﻪ ورکﻮي او تﻮرﻳاﻟﻲ ﻫﻢ وﻣﻨﻠﻪ‪.‬‬ ‫سلم په کومو شيانو کې روا دی؟‬

‫سﻠﻢ پﻪ ﻫغﻮ شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬روا دی چ‪ ３‬د صفت تعﻴﻴﻦ او د اﻧدازې پ‪５‬ژﻧدل ﻳ‪ ３‬ﻣﻤکﻦ وي‪ ،‬پﻪ دې‬ ‫بﻨس＀ د تﻮل‪ ،‬پﻴﻤاﻧ‪ ３‬او ‪－‬ز وړ شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬سﻠﻢ روا دی ﻟکﻪ غﻨﻢ‪ ،‬ﻣاﻟ‪／‬ﻪ‪！ ،‬ﻮکر او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز د شﻤار وړ ﻫغﻮ شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬ﻫﻢ سﻠﻢ روا دی چ‪ ３‬اﻧدازې ﻳ‪ ３‬سره ډ‪４‬ر تﻮپﻴر وﻧﻪ ﻟري‬ ‫ﻟکﻪ ﻫ‪.９／‬‬ ‫ﻫغﻪ شﻴان چ‪ ３‬د صفت تعﻴﻴﻦ او د اﻧدازې پ‪５‬ژﻧدل ﻳ‪ ３‬ﻣﻤکﻦ ﻧﻪ وي‪ ،‬سﻠﻢ پک‪ ３‬صح‪５‬ح ﻧﻪ‬ ‫دی ﻟکﻪ ＇اروي‪ ،‬د ＇اروﻳﻮ پﻮستکﻲ او ﻧﻮر ورتﻪ شﻴان‪ .‬ﻟﻪ ﻳﻮې خﻮا کﻪ د ＇اروﻳﻮ او د ＇اروﻳﻮ‬ ‫د پﻮستکﻮ د ＇رﻧ‪／‬ﻮاﻟﻲ (صفت) ！اکﻞ ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣخک‪ ３‬ﻣﻤکﻦ ﻧﻪ دي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ بﻞ پﻠﻮه دوی پﻪ‬ ‫اﻧدازه ک‪ ３‬ﻫﻢ سره ډ‪４‬ر تﻮپﻴر ﻟري چ‪ ３‬پﻪ دې بﻨس＀ پﻪ ﻣبﻴعﻪ ک‪ ３‬جﻬاﻟت را‪＄‬ﻲ او د ﻣجﻬﻮل‬ ‫شﻲ اخﻴستﻞ روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫مسائل‪ :‬پﻪ اﻧدازه ک‪ ３‬د ډ‪４‬ر تﻮپﻴر ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د خسﻮ او و＊ﻮ پﻪ گ‪６５‬ﻳﻮ ک‪ ３‬ﻫﻢ سﻠﻢ روا ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫سﻠﻢ ﻟﻪ ﻧ‪ ３＂５‬پرتﻪ روا ﻧﻪ دی‪＄ ،‬کﻪ سﻠﻢ د تش ﻻسﻮ خﻠکﻮ د اړتﻴا ﻟپاره روا شﻮی‪ ،‬ﻫﻤدا راز‬ ‫ﻧ‪＂５‬ﻪ باﻳد ﻣعﻠﻮﻣﻪ وي‪＇ ،‬ﻮ د ﻧ‪ ３＂５‬د ﻧﻪ ﻣعﻠﻮﻣ‪５‬دو ﻟﻪ اﻣﻠﻪ شخ‪７‬ه راﻣﻨ‪％‬تﻪ ﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫د ！اکﻠﻲ س‪７‬ي پﻪ پﻴﻤاﻧﻪ او گز ‪＄‬کﻪ سﻠﻢ صح‪５‬ح ﻧﻪ دی چ‪ ３‬دا دواړه ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻮﻧکﻲ دي او‬ ‫‪٤٦‬‬

‫د شخ‪７‬ې ﻻﻣﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬د ！اکﻠ‪ ３‬وﻧ‪ ３‬پﻪ ﻣ‪５‬ﻮې او د ！اکﻠﻲ‪ ،‬کﻠﻲ پﻪ خﻮراکﻲ شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬ﻫﻢ پﻪ‬ ‫دې دﻟﻴﻞ سﻠﻢ روا ﻧﻪ دی چ‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮړي شﻴان ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻮﻧکﻲ دي او سپارل ﻳ‪ ３‬د ﻣسﻠﻢ اﻟﻴﻪ پﻪ‬ ‫تﻮان ک‪ ３‬ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫د سلم شرطونه‪:‬‬

‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د دې ﻟپاره چ‪ ３‬د سﻠﻢ ﻟﻪ عقد ＇خﻪ شخ‪７‬ه راﻣﻨ‪％‬تﻪ ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬د سﻠﻢ د‬ ‫جﻮاز ﻟپاره اووه شرطﻮﻧﻪ دي‪:‬‬ ‫‪١‬ـ د ﻣسﻠﻢ فﻴﻪ جﻨس باﻳد ﻣعﻠﻮم وي‪ ،‬ﻣثﻼ غﻨﻢ دي ﻳا جﻮار‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻧﻮعﻪ ﻳ‪ ３‬باﻳد ﻣعﻠﻮﻣﻪ وي‪ ،‬ﻣثﻼ ﻟﻠﻤﻲ دى کﻪ أبﻲ‪.‬‬ ‫‪٣‬ـ صفت ﻳ‪ ３‬باﻳد ﻣعﻠﻮم چ‪＊ ３‬ﻪ دي کﻪ ردي‪.‬‬ ‫‪٤‬ـ اﻧدازه ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮﻣﻪ وي چ‪＇ ３‬ﻮ ﻣﻨﻪ او ﻳا ＇ﻮ کﻴﻠﻮ دي او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫‪۵‬ـ د سپارﻟﻮ ﻧ‪＂５‬ﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮﻣﻪ ﻟکﻪ د (‪ )١٣۹٠‬ﻟﻤرﻳز کال د سرطان ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ﻧ‪＂５‬ﻪ‪.‬‬ ‫‪۶‬ـ د راس اﻟﻤال (ثﻤﻦ) د اﻧدازې پ‪５‬ژﻧدﻧﻪ‪.‬‬ ‫‪۷‬ـ د ﻣسﻠﻢ فﻴﻪ د سپارﻟﻮ ‪＄‬ای ﻣعﻠﻮﻣﻮل‪.‬‬ ‫په مسلم فيه کې له قبض وړاندې تصرف‪:‬‬

‫＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬ﻣسﻠﻢ فﻴﻪ د ﻣبﻴع‪ ３‬پﻪ ＇‪５‬ر دی‪ ،‬ﻟﻪ قبض وړاﻧدې پﻪ ک‪ ３‬تصرف کﻮل روا ﻧﻪ دي‪،‬‬ ‫شرکت او تﻮﻟﻴﻪ ﻫﻢ ﻳﻮ ډول تصرف دی‪ ،‬پر دې بﻨس＀ پﻪ ﻣسﻠﻢ فﻴﻪ ک‪ ３‬ﻟﻪ قبض وړاﻧدې‬ ‫ﻧﻮﻣﻮړي عقدوﻧﻪ روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫په گاڼه کې سلم‪:‬‬

‫پﻪ گا‪１‬ﻪ او قﻴﻤتﻲ کا‪１‬ﻮ ک‪＄ ３‬کﻪ سﻠﻢ روا ﻧﻪ دی چ‪ ３‬افراد ﻳ‪ ３‬سره ډ‪４‬ر تﻮپﻴر ﻟري او د شخ‪７‬ې‬ ‫ﻻﻣﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د پلورلو وړ شيان‪:‬‬

‫ﻫر ﻫغﻪ شی چ‪ ３‬ﻣال وي او ﻣشروعﻪ گ＂ﻪ ور＇خﻪ اخﻴستﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬پﻠﻮرل ﻳ‪ ３‬روا دي‪ .‬ﻟﻪ سپﻲ‬ ‫＇خﻪ د ＇ارﻧ‪ ３‬کار اخﻴستﻞ کﻴ‪８‬ي او د ＇ﻴرووﻧکﻮ حﻴﻮاﻧاتﻮ ﻟﻪ پﻮستکﻮ ＇خﻪ گ＂ﻪ اخﻴستﻞ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ د ور‪＋４‬ﻤﻮ چﻴﻨجﻲ او د شاتﻮ ﻣچ‪ ９‬پﻪ خپﻞ ذات ک‪ ３‬د گ＂‪ ３‬اخﻴستﻠﻮ وړتﻴا ﻧﻪ ﻟري‪،‬‬ ‫ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫﻤدې کبﻠﻪ دوی د ور‪＋４‬ﻤﻮ او صﻨدوق پﻪ تبعﻴت پﻠﻮرل کﻴ‪８‬ي او ﻟﻪ ﻫغﻮی پرتﻪ ﻳ‪ ３‬پﻠﻮرل‬ ‫روا ﻧﻪ دي‪.‬‬

‫‪٤٧‬‬

‫د سﻠﻢ ﻟپاره دوﻣره ‪ ０－‬شرطﻮﻧﻪ وﻟ‪！ ３‬اکﻞ شﻮي؟‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ دې اړه پخپﻠﻮ ک‪ ３‬بحث وک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬سﻠﻢ تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻣسﻠﻢ فﻴﻪ‪ ،‬ﻣسﻠﻢ اﻟﻴﻪ او رب اﻟسﻠﻢ چا تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٣‬سﻠﻢ پﻪ کﻮﻣﻮ شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬روا دی؟ پﻪ ﻟ‪２‬د ډول ﻳ‪ ３‬وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د سﻠﻢ شرطﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬پﻪ قﻴﻤتﻲ کا‪１‬ﻮ ک‪ ３‬وﻟ‪ ３‬سﻠﻢ روا ﻧﻪ دی؟‬

‫‪٤٨‬‬

‫دﻳارلسم لﻮست‬

‫د صرف بﻴعﻪ‬ ‫پﻪ راک‪７‬ه ورک‪７‬ه ک‪ ３‬د پﻴسﻮ بدﻟﻮﻟﻮ تﻪ زﻳاتﻪ اړتﻴا پﻴ‪＋‬ﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻣثﻼ کﻪ غﻮاړو چ‪ ３‬پﻪ کابﻞ ＊ار ک‪３‬‬ ‫شﻴان راوﻧﻴسﻮ او ﻟﻪ ﻣﻮږ سره د افغاﻧﻴﻮ پﻪ ‪＄‬ای ﻧﻮرې پﻴس‪ ３‬وي‪ ،‬ﻧﻮ دې تﻪ اړ کﻴ‪８‬و چ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی‬ ‫ﻫغﻪ پﻴس‪ ３‬پﻪ افغاﻧﻴﻮ بدﻟ‪ ３‬ک‪７‬و او بﻴا شﻴان وپ‪５‬رو‪ .‬د پﻴسﻮ پﻪ پﻴسﻮ بدﻟﻮﻟﻮ تﻪ د صرف بﻴعﻪ وﻳﻞ‬ ‫کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬احکام وﻟﻮﻟﻮ‪:‬‬

‫‪٤٩‬‬

‫ژباړه‬

‫صرف ﻫغ‪ ３‬بﻴع‪ ３‬تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬دواړه عﻮضﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ثﻤﻦ وي‪ .‬کﻪ چا سپﻴﻦ زر پﻪ سپﻴﻨﻮ زرو‬ ‫‪٥٠‬‬

‫ﻳا سره زر پﻪ سرو زرو وپﻠﻮرل‪ ،‬بﻴعﻪ ﻧﻪ صح‪５‬ح کﻴ‪８‬ي ﻣ‪／‬ر دا چ‪ ３‬ﻻس پﻪ ﻻس او ﻣساوي وي‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ زر پﻪ ＊ﻪ واﻟﻲ او جﻮړ＊ت ک‪ ３‬سره تﻮپﻴر وﻟري‪.‬‬ ‫(پﻪ دې بﻴعﻪ ک‪ )３‬باﻳد عﻮضﻮﻧﻪ ﻟﻪ جﻼ ک‪５‬دو وړاﻧدې ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ ＇خﻪ قبض ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ سره زر پﻪ سپﻴﻨﻮ زرو وپﻠﻮري‪ ،‬ﻧﻮ زﻳاتﻮاﻟی روا‪ ،‬قبض واجب او ﻧسﻴﻪ (ﻧ‪＂５‬ﻪ ک‪＋５‬ﻮدل)‬ ‫ﻧاروا دي (ﻳعﻨ‪ ３‬دا بﻴعﻪ بﻪ ﻻس پﻪ ﻻس وي)‪ .‬کﻪ (عاقدﻳﻦ) د صرف پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬د عﻮضﻴﻨﻮ ﻳا ﻳﻮ‬ ‫عﻮض ﻟﻪ قبض ＇خﻪ ﻣخک‪ ３‬سره جﻼ شﻮل ﻧﻮ بﻴعﻪ باطﻠﻪ ده‪.‬‬ ‫ﻟﻪ قبض ＇خﻪ وړاﻧدې د صرف پﻪ ثﻤﻦ ک‪ ３‬تصرف کﻮل جاﻳز ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫پﻪ ا！کﻠﻲ ډول د سرو زرو پﻪ سپﻴﻨﻮ زرو پﻠﻮرل روا دي‪.‬‬ ‫کﻪ چا داس‪ ３‬زرﻳﻨﻪ تﻮره پﻪ سﻞ درﻫﻤﻪ وپﻠﻮرﻟﻪ چ‪ ３‬زر ﻳ‪ ３‬پﻨ‪％‬ﻮس درﻫﻤﻪ وو او اخﻴستﻮﻧکﻲ‬ ‫ﻟﻪ ！ﻮل قﻴﻤت ＇خﻪ پﻨ‪％‬ﻮس درﻫﻤﻪ ورک‪７‬ل (او پات‪ ３‬ﻧﻮر ﻳ‪ ３‬پﻮر و‪－‬ر‪＄‬ﻮل)‪ ،‬بﻴعﻪ صح‪５‬ح ده او‬ ‫قبض شﻮی قﻴﻤت د زرو پﻪ ﻣقابﻞ ک‪－ ３‬ر‪＄‬ﻲ کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ﻫغﻪ دا رو＊اﻧﻪ ﻧﻪ ک‪７‬ي او ﻳا داس‪３‬‬ ‫وواﻳی‪ :‬د دواړو ﻟﻪ قﻴﻤت ＇خﻪ دا پﻨ‪％‬ﻮس درواخﻠﻪ‪ .‬کﻪ (اخﻴستﻮﻧکﻲ او پﻠﻮروﻧکﻲ ثﻤﻦ او‬ ‫تﻮره) ﻳﻮ بﻞ تﻪ وﻧﻪ سپارل او سره جﻼ شﻮل‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ تﻮره ﻟﻪ زرو ＇خﻪ ﻟﻪ زﻳان پرتﻪ جﻼ ک‪５‬دای‬ ‫شﻮه‪ ،‬بﻴعﻪ پﻪ تﻮره ک‪ ３‬صح‪５‬ح او پﻪ زرو ک‪ ３‬باطﻠﻪ ده‪ ،‬خﻮ کﻪ (زر ﻟﻪ تﻮرې ＇خﻪ) ﻟﻪ زﻳان پرتﻪ‬ ‫ﻧﻪ جﻼ ک‪５‬دل‪ ،‬بﻴعﻪ پﻪ تﻮره او زرو دواړو ک‪ ３‬باطﻠﻪ ده‪.‬‬ ‫کﻪ چا د سپﻴﻨﻮ زرو ﻟﻮ＊ی وپﻠﻮره او ﻟﻪ جﻼ ک‪５‬دو وړاﻧدې ﻳ‪ ３‬د ثﻤﻦ ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬برخﻪ قبض‬ ‫ک‪７‬ه‪ ،‬بﻴعﻪ پﻪ ﻫﻤاغﻪ اﻧدازه ک‪ ３‬صح‪５‬ح ده چ‪ ３‬ثﻤﻦ ﻳ‪ ３‬قبض شﻮی او پﻪ پات‪ ３‬برخﻪ ک‪ ３‬باطﻠﻪ‬ ‫ده‪ ،‬پﻪ دې حاﻟت ک‪ ３‬بﻪ ﻟﻮ＊ی د دواړو تر ﻣﻨ‪ ＃‬شرﻳک وي‪ ،‬کﻪ د ﻫﻤدې ﻟﻮ＊ﻲ ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬برخ‪ ３‬د‬ ‫بﻞ چا حق و‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکی اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬پات‪ ３‬برخ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻪ برخﻪ ثﻤﻦ اخﻠﻲ او کﻪ‬ ‫بﻴعﻪ ردوي‪ .‬کﻪ چا د (خاﻣﻮ) سپﻴﻨﻮ زرو ！ﻮ！ﻪ واخﻴستﻪ‪ ،‬خﻮ د ﻫغ‪ ３‬پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ برخﻮ ک‪ ３‬بﻞ حقدار‬ ‫پﻴدا شﻮ ﻧﻮ پات‪ ３‬برخﻪ بﻪ اخﻠﻲ او د ردوﻟﻮ اختﻴار ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ چا دوه درﻫﻤﻪ او ﻳﻮ دﻳﻨار پﻪ دوو دﻳﻨارو او ﻳﻮ درﻫﻢ وپﻠﻮرل‪ ،‬بﻴعﻪ روا ده او ﻫر جﻨس‬ ‫بﻪ د ﻣخاﻟف جﻨس پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬واقع کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ چا ﻳﻮوﻟس درﻫﻤﻪ پﻪ ﻟسﻮ درﻫﻤﻮ او ﻳﻮ دﻳﻨار‬ ‫وپﻠﻮرل بﻴعﻪ صح‪５‬ح ده‪ ،‬ﻟس درﻫﻤﻪ بﻪ د ﻟسﻮ درﻫﻤﻮ پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬وي او ﻳﻮ درﻫﻢ بﻪ د دﻳﻨار‬ ‫پﻪ ﻣقابﻞ ک‪.３‬‬ ‫د دوو سﻤﻮ درﻫﻤﻮ او ﻳﻮ ﻧاکاره درﻫﻢ پﻠﻮرل پﻪ ﻳﻮ سﻢ درﻫﻢ او دوو ﻧاکارو درﻫﻤﻮ سره روا‬ ‫دي‪.‬‬ ‫‪٥١‬‬

‫کﻪ پﻪ درﻫﻤﻮ ک‪ ３‬سپﻴﻦ زر زﻳات وو د سپﻴﻨﻮ زرو پﻪ حکﻢ ک‪ ３‬دي‪ ،‬ﻫﻤدا راز کﻪ پﻪ دﻳﻨارو‬ ‫ک‪ ３‬سره زر ډ‪４‬ر وو‪ ،‬د سرو زرو پﻪ حکﻢ ک‪ ３‬دي او د سﻮچﻪ زرو پﻪ ＇‪５‬ر د بﻴع‪ ３‬پر ﻣﻬال زﻳاتﻮاﻟی‬ ‫پک‪ ３‬روا ﻧﻪ دی‪ .‬کﻪ پﻪ درﻫﻤﻮ او دﻳﻨارو ک‪６－ ３‬واﻟی زﻳات و‪ ،‬د درﻫﻤﻮ او دﻳﻨارو پﻪ حکﻢ ک‪３‬‬ ‫ﻧﻪ دي بﻠک‪ ３‬دا دواړه د تجارتﻲ تﻮکﻮ پﻪ حکﻢ ک‪ ３‬دي او پخپﻞ جﻨس باﻧدې ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ زﻳاتﻮاﻟﻲ‬ ‫سره پﻠﻮرل روا دي‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ (‪６－‬و شﻮو) پﻴسﻮ باﻧدې (پﻪ ﻧ‪＂５‬ﻪ) ﻣال واخﻠﻲ او باﻳع تﻪ ﻟﻪ تسﻠﻴﻤﻮﻟﻮ ﻣخک‪３‬‬ ‫ﻫغﻪ پﻴس‪ ３‬کﻮ！ﻪ او ﻟﻪ راک‪７‬ې ورک‪７‬ې وغﻮر‪５＄‬دي‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ أﻧد بﻴعﻪ باطﻠﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ اﻣام‬ ‫ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ چ‪ ３‬د بﻴع‪ ３‬د ور‪ ３＄‬قﻴﻤت پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬د کﻮ！ﻪ پﻴسﻮ د‬ ‫راک‪７‬ې ورک‪７‬ې د وروستﻴﻮ ور‪＄‬ﻮ د ارز＊ت پﻪ اﻧدازه بدل بﻪ ورکﻮي‪.‬‬ ‫د چﻠﻦ وړ پﻴسﻮ باﻧدې بﻴعﻪ روا ده کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ‪＄‬اﻧ‪７／‬ې پﻴس‪ ３‬وﻧﻪ ！اکﻞ شﻲ‪ ،‬کﻪ پﻴس‪３‬‬ ‫ﻟﻪ چﻠﻦ ＇خﻪ غﻮر‪５＄‬دﻟ‪ ３‬وې‪ ،‬تر ﻫغ‪ ３‬پرې راک‪７‬ه ورک‪７‬ه صح‪５‬ح ﻧﻪ ده چ‪＄ ３‬اﻧگ‪７‬ې پﻴس‪３‬‬ ‫وﻧﻪ ！اکﻞ شﻲ‪ .‬کﻪ د چﻠﻦ وړ پر پﻴسﻮ ﻳ‪ ３‬بﻴعﻪ وک‪７‬ه او ﻟﻪ سپارﻟﻮ وړاﻧدې ﻫغﻪ کﻮ！ﻪ شﻮې‪ ،‬د اﻣام‬ ‫ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر بﻴعﻪ باطﻠﻪ ده‪.‬‬ ‫کﻪ چا ﻣال پﻪ داس‪ ３‬پﻴسﻮ واخﻴست چ‪ ３‬ارز＊ت ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧﻴﻢ درﻫﻢ سره برابر و‪ ،‬بﻴعﻪ‬ ‫صح‪５‬ح ده او د ﻧﻴﻢ درﻫﻢ پﻪ اﻧدازه ﻣال بﻪ ورکﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک صراف تﻪ ﻳﻮ درﻫﻢ ورک‪７‬ي او ورتﻪ وواﻳﻲ‪ :‬د ﻧﻴﻢ درﻫﻢ پﻴس‪ ３‬راک‪７‬ه او پﻪ ﻧﻴﻢ‬ ‫درﻫﻢ حبﻪ کﻢ ﻧﻴﻢ درﻫﻢ راک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ بﻴعﻪ پﻪ ！ﻮﻟﻮ ک‪ ３‬فاسده ده‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد‬ ‫واﻳی‪ :‬پﻪ پﻴسﻮ ک‪ ３‬بﻴعﻪ صح‪５‬ح او پﻪ پات‪ ３‬ک‪ ３‬باطﻠﻪ ده‪ ،‬او کﻪ داس‪ ３‬وواﻳﻲ‪ :‬د ﻧﻴﻢ درﻫﻢ پﻴس‪３‬‬ ‫او حبﻪ کﻢ ﻧﻴﻢ درﻫﻢ راک‪７‬ه ﻧﻮ بﻴعﻪ روا ده‪ .‬کﻪ ورتﻪ وواﻳﻲ‪ :‬داس‪ ３‬وړوکی درﻫﻢ راک‪７‬ه چ‪ ３‬وزن‬ ‫ﻳ‪ ３‬داﻧﻪ کﻢ ﻧﻴﻢ درﻫﻢ وي او پات‪ ３‬پﻴس‪ ３‬راک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ دا بﻴعﻪ ﻫﻢ صح‪５‬ح ده‪ ،‬حبﻪ کﻢ درﻫﻢ بﻪ د‬ ‫وړوکﻲ درﻫﻢ پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬شﻲ او پات‪ ３‬بﻪ د پﻴسﻮ پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬شﻲ‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د صرف بيعې تعريف‪ :‬د صرف بﻴعﻪ ﻟکﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬تعرﻳف شﻮې‪ ،‬دې تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬د‬ ‫بﻴع‪ ３‬دواړه عﻮضﻮﻧﻪ ثﻤﻦ وي‪ .‬د زﻳات وضاحت ﻟپاره باﻳد ووﻳﻞ شﻲ چ‪ ３‬د ﻧغدو پﻪ ﻧغدو باﻧدې‬ ‫پﻠﻮرل د صرف بﻴعﻪ بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ سره زر پﻪ سرو زرو‪ ،‬سپﻴﻦ زر پﻪ سپﻴﻨﻮ زرو او ﻳا ﻳﻮ پﻪ بﻞ‬ ‫سره‪ ،‬ﻫﻤدا رﻧگﻪ باﻧک ﻧﻮ！ﻮﻧﻪ ﻳا فﻠزي روپ‪ ９‬ﻟکﻪ افغاﻧ‪ ９‬پﻪ افغاﻧﻴﻮ ﻳا افغاﻧ‪ ９‬پﻪ کﻠدارو پﻠﻮرل‪.‬‬ ‫‪٥٢‬‬

‫د صرف بيعې شرط‪ :‬د صرف د بﻴع‪ ３‬شرط دا دی چ‪ ３‬دواړه عﻮضﻮﻧﻪ بﻪ پﻴس‪ ３‬وي او پﻴس‪３‬‬ ‫ﻟﻪ سرو زرو‪ ،‬سپﻴﻨﻮ زرو او ﻧﻮرو ﻫغﻮ شﻴاﻧﻮ ＇خﻪ عبارت دی چ‪ ３‬د دوی پﻪ ‪＄‬ای کارول کﻴ‪８‬ي‬ ‫ﻟکﻪ کاغذي ﻧﻮ！ﻮﻧﻪ او فﻠزي سک‪.３‬‬ ‫په صرف بيعه کې زياتوالی او نسيه‪:‬‬

‫کﻪ د صرف پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬د دواړو ﻟﻮرو پﻴس‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮه جﻨس ＇خﻪ وي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬دواړو ﻟﻮرو تﻪ سره‬ ‫زر ﻳا سپﻴﻦ زر وو‪ ،‬ﻧﻮ زﻳاتﻮاﻟی او ﻧسﻴﻪ دواړه ﻧاروا دي‪ .‬کﻪ دواړه عﻮضﻮﻧﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه جﻨس ＇خﻪ ﻧﻪ‬ ‫وو‪ ،‬زﻳاتﻮاﻟی روا او ﻧسﻴﻪ ﻧاروا ده‪ .‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول پﻠﻮروﻧکی سره زر او اخﻴستﻮﻧکی سپﻴﻦ زر‬ ‫ﻳا کاغذي پﻴس‪ ３‬ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د ثمن قبضول‪:‬‬

‫د صرف بﻴعﻪ بﻪ پﻪ ﻫر حاﻟت ک‪ ３‬ﻻس پﻪ ﻻس وي‪ ،‬کﻪ ثﻤﻦ او ﻣبﻴعﻪ د بﻴع‪ ３‬پﻪ ﻣجﻠس ک‪３‬‬ ‫قبض ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻠکﻴت ﻧﻪ ثابتﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ ﻟﻪ قبض وړاﻧدې پﻪ ثﻤﻦ ک‪ ３‬تصرف روا‬ ‫ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫مسئله‪:‬‬

‫کﻪ ＇ﻮک د سپﻴﻨﻮ زرو ﻟﻮ＊ی وپﻠﻮري او ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬ثﻤﻦ قبض ک‪７‬ي او ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬پات‪ ３‬شﻲ‪ ،‬بﻴا دواړه‬ ‫سره جﻼ شﻲ ﻟﻮ＊ی د دواړو تر ﻣﻨ‪ ＃‬شرﻳک دی‪ ،‬خﻮ کﻪ بائع ﻧﻮﻣﻮړی ﻟﻮ＊ی وپﻠﻮري او وروستﻪ‬ ‫پﻪ استحقاق ﻳﻮړل شﻲ‪ ،‬ﻣشتري ﻳ‪ ３‬د ردوﻟﻮ اختﻴار ﻟري‪＄ ،‬کﻪ شرکت پﻪ ﻣال ک‪ ３‬عﻴب گ‪２‬ﻞ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪ ،‬پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي صﻮرت ک‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ ‪＄‬کﻪ اختﻴار ﻧﻪ درﻟﻮد چ‪ ３‬د عﻴب (شرکت) ﻻﻣﻞ‬ ‫اخﻴستﻮﻧکی و خﻮ د استحقاق پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬د عﻴب (شرکت) ﻻﻣﻞ اخﻴستﻮﻧکی ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫‪＄‬کﻪ د ردوﻟﻮ اختﻴار ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک د سپﻴﻨﻮ زرو ！ﻮ！‪ ３‬واخﻠﻲ او وروستﻪ د ﻧﻮﻣﻮړو ！ﻮ！ﻮ ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬برخ‪ ３‬پﻪ استحقاق ﻳﻮوړل‬ ‫شﻲ‪＇ ،‬رﻧگﻪ چ‪！ ３‬ﻮ！‪ ３‬پﻪ جﻼ کﻮﻟﻮ سره ﻧﻪ زﻳاﻧﻤﻨ‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکی د پات‪ ３‬برخ‪ ３‬د ردوﻟﻮ‬ ‫خﻴار ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫په زرو کې ګ‪ ６‬شيان‪:‬‬

‫کﻪ پﻪ زرو ک‪ ３‬ﻧﻮر شﻴان ‪ ６－‬شﻮي وو‪ ،‬خﻮ د زرو اﻧدازه غاﻟبﻪ وه ﻧﻮ د زرو پﻪ حکﻢ ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ چ‪５‬رې د زرو اﻧدازه کﻤﻪ او د ‪６－‬و شﻮو شﻴاﻧﻮ اﻧدازه زﻳاتﻪ وه‪ ،‬ﻧﻮ دا ډول شﻴان د زرو پﻪ حکﻢ‬ ‫ک‪ ３‬ﻧﻪ را‪＄‬ﻲ او پﻠﻮرل ﻳ‪ ３‬د صرف بﻴعﻪ ﻧﻪ ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ بﻴعﻪ داس‪ ３‬وي چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮه ﻟﻮري فاسده او ﻟﻪ بﻞ ﻟﻮري صح‪５‬حﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ د صحت ﻟﻮری ﻣعتبر‬ ‫‪٥٣‬‬

‫‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې بﻨس＀ کﻪ چا دوه درﻫﻤﻪ او ﻳﻮ دﻳﻨار پﻪ دوو دﻳﻨارو او ﻳﻮ درﻫﻢ وپﻠﻮرل‪ ،‬بﻴعﻪ‬ ‫روا ده او ﻫر جﻨس بﻪ د ﻣخاﻟف جﻨس پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د پيسو عين ټاکل‪ :‬پﻪ ﻣروجﻮ پﻴسﻮ باﻧدې پﻪ راک‪７‬ه ورک‪７‬ه ک‪ ３‬کﻮﻣ‪ ３‬بعﻴﻨﻪ پﻴس‪！ ３‬اکﻞ ضروري‬ ‫ﻧﻪ دي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د پﻴسﻮ اﻧدازه او جﻨس ！اکﻞ ضروري دي‪ .‬کﻪ پﻴس‪ ３‬ﻟﻪ رواجﻪ وغﻮر‪＄‬ﻴ‪８‬ي او د‬ ‫ساﻣان (سﻮداگرﻳزو تﻮکﻮ) حﻴثﻴت غﻮره ک‪７‬ي‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬د بﻴع‪ ３‬پر ﻣﻬال د بعﻴﻨﻪ پﻴسﻮ‬ ‫！اکﻞ ضروري دي‪.‬‬

‫‪ -١‬د صرف بﻴعﻪ تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د صرف پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬زﻳاتﻮاﻟی ＇ﻪ وخت روا دی؟‬ ‫‪ -٣‬پﻪ زرو ک‪ ３‬د ‪６－‬و شﻴاﻧﻮ حکﻢ وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -٤‬أﻳا د صرف پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬د ﻣعﻴﻨﻮ پﻴسﻮ تعﻴﻨﻮل ضروري دي؟‬

‫‪٥٤‬‬

‫＇ﻮارلسم لﻮست‬

‫‪－‬روي (‪)١‬‬ ‫د پﻮر د خﻮﻧدﻳتﻮب ﻟپاره کﻮﻻی شﻮ چ‪ ３‬د پﻮروړي ＇خﻪ کﻮم شی د ‪－‬رو پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ واخﻠﻮ‪ .‬دې‬ ‫ډول راک‪７‬ې ورک‪７‬ې تﻪ (رﻫﻦ) وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ د رﻫﻦ (‪－‬روۍ) د احکاﻣﻮ پﻪ‬ ‫اړه خبرې وک‪７‬و‪:‬‬

‫‪٥٥‬‬

‫ژباړه‬

‫‪－‬روي پﻪ اﻳجاب او قبﻮل سره ﻣﻨ‪％‬تﻪ را‪＄‬ﻲ او (د ‪－‬رو شﻮي شﻲ) پﻪ قبض کﻮﻟﻮ سره‬ ‫بشپ‪７‬ﻳ‪８‬ي‪ ،‬کﻠﻪ چ‪－ ３‬رو اخﻴستﻮﻧکی ﻣحﻮز (د راﻫﻦ پﻪ حق ک‪ ３‬ﻣشغﻮل ﻧﻪ وي) ﻣفرغ (تقسﻴﻢ‬ ‫شﻮى ﻣال) ﻣﻤﻴز (ﻟﻪ ﻧﻮرو ﻣاﻟﻮﻧﻮ سره ﻣتصﻞ ﻧﻪ وي) ﻣال قبض ک‪－ ،７‬روي بشپ‪７‬ه شﻮه‪ .‬تر ＇ﻮ‬ ‫چ‪－ ３‬رو اخﻴستﻮﻧکﻲ ‪－‬رو شﻰ ﻧﻪ وي قبض ک‪７‬ي‪－ ،‬رو ورکﻮوﻧکی اختﻴار ﻟري‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ‬ ‫شﻮه تسﻠﻴﻢ بﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي او کﻪ ﻳ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ شﻮه ﻟﻪ گروۍ بﻪ وگر‪＄‬ﻲ‪ .‬کﻠﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪－ ３‬روي ﻫغﻪ تﻪ‬ ‫تسﻠﻴﻢ ک‪７‬ه او گرو اخﻴستﻮﻧکﻲ قبض ک‪７‬ه‪ ،‬پﻪ ضﻤاﻧت ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬داخﻠﻪ شﻮه‪.‬‬ ‫‪－‬روي ﻳﻮازې پﻪ ﻫغﻮ پﻮروﻧﻮ ک‪ ３‬صح‪５‬ح ده چ‪ ３‬ﻣضﻤﻮن (ادا کﻮل ﻳ‪ ３‬ﻻزم) وي‪－ .‬رو شﻮی‬ ‫ﻣال د پﻮر او قﻴﻤت –ﻫر ﻳﻮ چ‪ ３‬کﻢ و‪ -‬پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬ﻣضﻤﻮن دی‪ .‬کﻪ ‪－‬رو شﻮی ﻣال د ‪－‬رو‬ ‫اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬ﻫﻼک شﻲ او د پﻮر او ‪－‬رو شﻮي ﻣال قﻴﻤت سره برابر وي‪ ،‬ﻧﻮ د ‪－‬رو‬ ‫اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻮر حکﻤا ً ادا شﻮی ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ د ‪－‬رو شﻮي ﻣال قﻴﻤت ﻟﻪ پﻮر ＇خﻪ زﻳات‬ ‫و‪ ،‬ﻧﻮ زﻳاتﻮاﻟی د ‪－‬رو اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬د اﻣاﻧت حکﻢ ﻟري‪ .‬کﻪ د ‪－‬رو شﻮي ﻣال قﻴﻤت‬ ‫ﻟﻪ پﻮر ＇خﻪ کﻢ و‪ ،‬ﻧﻮ د ‪－‬رو اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻮر د ﻫغﻪ د قﻴﻤت پﻪ اﻧدازه کﻤﻴ‪８‬ي او پات‪ ３‬پﻮر بﻪ ﻟﻪ‬ ‫‪－‬رو ورکﻮوﻧکﻲ ＇خﻪ اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫د ﻣشاع (پﻪ ﻧﻮرو ﻣاﻟﻮﻧﻮ ک‪ ３‬تﻴت او پراگﻨده) ﻣال ‪－‬رو کﻮل روا ﻧﻪ دي‪ ،‬ﻫﻤدا راز ﻟﻪ وﻧﻮ پرتﻪ‬ ‫پﻪ وﻧﻮ ک‪ ３‬ﻣﻮجﻮدې ﻣ‪５‬ﻮې ‪－‬رو کﻮل‪ ،‬ﻟﻪ ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پرتﻪ ک‪＋‬ت ‪－‬رو کﻮل او ﻟﻪ ک‪＋‬ت او ﻣ‪５‬ﻮې پرتﻪ‬ ‫‪＄‬ﻤکﻪ او وﻧ‪－ ３‬رو کﻮل روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫پﻪ اﻣاﻧتﻲ ﻣاﻟﻮﻧﻮ ک‪ ３‬گرو صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻟکﻪ د چا سره د ساتﻠﻮ پﻪ ﻣﻮخﻪ اﻳ‪＋‬ﻮدل شﻮی ﻣال‬ ‫ﻳا د ﻣضاربت او شرکت ﻣال‪.‬‬ ‫د سﻠﻢ پﻪ راس اﻟﻤال‪ ،‬د صرف پﻪ ثﻤﻦ او پﻪ ﻣسﻠﻢ فﻴﻪ گروي صح‪５‬ح ده‪ .‬کﻪ (ﻧﻮﻣﻮړي‬ ‫شﻴان) د (گروۍ) د عقد پﻪ ﻣجﻠس ک‪ ３‬ﻫﻼک شﻲ‪ ،‬د صرف او سﻠﻢ عقد بشپ‪７‬ﻳ‪８‬ي او ﻣرتﻬﻦ‬ ‫د خپﻞ حق اخﻴستﻮﻧکی گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د (‪－‬رو اخﻴستﻮﻧکﻲ او ‪－‬رو ورکﻮوﻧکﻲ) د رضاﻳت پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬روا ده چ‪－ ３‬روي د‬

‫‪٥٦‬‬

‫در‪４‬ﻢ عادل شخص سره ک‪＋５‬ﻮدل شﻲ‪ ،‬خﻮ ﻳﻮ ﻟﻮری ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ د بﻞ ﻟﻪ اجازې پرتﻪ ور＇خﻪ ﻧﻪ‬ ‫شﻲ اخﻴستﻼی‪ .‬کﻪ ﻣرﻫﻮﻧﻪ د در‪４‬ﻢ شخص پﻪ ﻻس ک‪ ３‬ﻫﻼکﻪ شﻲ‪ ،‬د ‪－‬رو اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻣال‬ ‫ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وﻻړ‪.‬‬ ‫د درﻫﻤﻮ‪ ،‬دﻳﻨارو او د تﻮل او پﻴﻤاﻧ‪ ３‬وړ شﻴاﻧﻮ ‪－‬رو کﻮل روا دي‪ ،‬کﻪ د خپﻞ جﻨس پﻪ ﻣقابﻞ‬ ‫ک‪－ ３‬رو وي او ﻫﻼک شﻲ‪ ،‬د ﻫﻼک شﻮي ﻣال پﻪ اﻧدازه پﻮر ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ .‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ دواړه‬ ‫جﻨسﻮﻧﻪ پﻪ ＊ﻪ واﻟﻲ او جﻮړ＊ت ک‪ ３‬سره تﻮپﻴر وﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک پر چا پﻮر وﻟري‪ ،‬د پﻮر پﻪ اﻧدازه پﻴس‪ ３‬ور＇خﻪ واخﻠﻲ او ﻣصرف ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‬ ‫خﻮ وروستﻪ ورتﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻲ چ‪ ３‬ﻣصرف شﻮې پﻴس‪ ３‬کﻮ！ﻪ (ﻧاچﻠ‪ )３‬وې‪ .‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ‬ ‫ﻧزد د ﻫﻴ＆ شﻲ د غﻮ＊تﻠﻮ حق ﻧﻪ ﻟري خﻮ اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳی‪ :‬ﻧاچﻠ‪ ３‬پﻴس‪ ３‬بﻪ‬ ‫ورسپاري او روغ‪ ３‬بﻪ ور＇خﻪ اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬دوه ﻣرﻳان پﻪ زرو روپﻴﻮ ک‪－ ３‬رو ک‪７‬ل‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬د ﻳﻮه ﻣرﻳﻲ پﻪ اﻧدازه پﻮر وسپاره‪ ،‬تر‬ ‫＇ﻮ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬پات‪ ３‬پﻮر ﻧﻪ وي سپارﻟی‪ ،‬د ﻣرﻳﻲ د اخﻴستﻠﻮ حق ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د رهن تعريف‪ :‬رﻫﻦ پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬بﻨدوﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د پﻮر پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬د‬ ‫داس‪ ３‬شﻴاﻧﻮ اﻳساروﻟﻮ تﻪ واﻳی چ‪ ３‬پﻮر ترې پﻮره ک‪５‬دای شﻲ‪.‬‬ ‫د رهن مشروعيت‪ :‬د رﻫﻦ د ﻣشروعﻴت دﻟﻴﻞ د اهلل پاک دا قﻮل دی چ‪ ３‬فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫ژباړه‪ :‬كﻪ تاس‪ ３‬د سفر پﻪ‬ ‫حال ك‪ ３‬ﻳئ او (د سﻨد ﻟﻴﻜﻠﻮ ﻟﻪ پاره) ﻣﻮ كﻮم ﻟﻴﻜﻮﻧﻜﻰ پﻴدا ﻧک‪ ،７‬ﻧﻮ د شﻴاﻧﻮ پﻪ گرو اخﻴستﻠﻮ‬ ‫ﻣعاﻣﻠﻪ وك‪７‬ئ‪).‬‬ ‫د بخاري پﻪ رواﻳت د عائش‪( ３‬رضﻲ اهلل عﻨﻬا) پﻪ حدﻳث ک‪ ３‬داس‪ ３‬راغﻠﻲ‪:‬‬ ‫ژباړه‪ :‬پﻴغﻤبر (عﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) ﻟﻪ ﻳﻮ‬ ‫ﻳﻬﻮدي ＇خﻪ خﻮراکﻲ تﻮکﻲ (پﻪ پﻮر) واخﻴستﻞ او خپﻠﻪ زغره ﻳ‪ ３‬د ﻫغﻪ سره گرو ک‪７‬ه‪.‬‬ ‫راهن‪－ :‬روي ورکﻮوﻧکﻲ او ﻣرتﻬﻦ ‪－‬روي اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪－ .‬رو شﻮی ﻣال د رﻫﻦ‬ ‫او ﻣرﻫﻮﻧ‪ ３‬پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳادﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ګرو مال به څنگه وي؟ د راﻫﻦ ﻫغﻪ ﻣاﻟﻮﻧﻪ چ‪ ３‬پﻪ ‪－‬روۍ ک‪ ３‬ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬باﻳد ﻻﻧدې‬ ‫شرطﻮﻧﻪ وﻟري‪:‬‬ ‫مفرغ به وي‪－ :‬رو ک‪５‬دوﻧکﻰ ﻣال بﻪ د راﻫﻦ پﻪ حق ک‪ ３‬ﻣشغﻮل ﻧﻪ وي‪ ،‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول د‬ ‫داس‪ ３‬کﻮر ‪－‬رو کﻮل چ‪ ３‬پﻪ ﻫغ‪ ３‬ک‪ ３‬د راﻫﻦ ساﻣان وي روا ﻧﻪ دى‪.‬‬ ‫‪٥٧‬‬

‫محوز به وي‪ :‬ﻳعﻨ‪ ３‬داس‪ ３‬ﻣال چ‪ ３‬جﻼ شﻮى او و‪４‬شﻞ شﻮى وي‪ ،‬پﻪ دې بﻨس＀ د ﻣشاع ﻣال‬ ‫‪－‬رو کﻮل روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫مميز به وي‪ :‬ﻣقصد دا دی چ‪ ３‬د ‪－‬روۍ ﻣال بﻪ خﻠقتا ً د بﻞ شﻲ سره ﻣتصﻞ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻟکﻪ‬ ‫د ﻣ‪５‬ﻮې ‪－‬روي پﻪ وﻧﻮ ک‪ ،３‬ﻧﻮ دا ﻫﻢ ﻟکﻪ د شاﻳع پﻪ شان شﻮه او ‪－‬رو کﻮل ﻳ‪ ３‬ﻧاروا دي‪ .‬ﻟﻪ دې‬ ‫اﻣﻠﻪ کﻪ ＇ﻮک پﻪ ﻣرﻳﻲ ک‪ ３‬ﻟﻪ بﻞ چا سره ﻧﻴﻢ پﻪ ﻧﻴﻤﻪ شرﻳک وي ‪ ،‬ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬خپﻠﻪ‬ ‫برخﻪ ﻣرﻳی پﻪ ‪－‬رو ورک‪７‬ي‪ .‬د ‪－‬روۍ د ﻣال ﻟپاره پﻮرتﻨﻲ شرطﻮﻧﻪ ‪＄‬کﻪ ضروري دي چ‪ ３‬د دغﻮ‬ ‫شرطﻮﻧﻮ ﻟﻪ پﻮره ک‪５‬دو پرتﻪ ﻣرتﻬﻦ ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی رﻫﻦ قبض ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د ‪－‬رو ﻣال ﻟﻪ قبض کﻮﻟﻮ وړاﻧدې د ‪－‬روۍ عقد ﻧﻪ بشپ‪７‬ﻳ‪８‬ي او دواړه ﻟﻮري کﻮﻻی شﻲ چ‪３‬‬ ‫د عقد ﻟﻪ ت‪７‬ﻟﻮ ＇خﻪ ت‪５‬ر شﻲ‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣرتﻬﻦ ‪－‬روي قبض ک‪７‬ي‪ ،‬د قبض شﻮي ﻣال ضاﻣﻦ‬ ‫‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د گروۍ د ضمانت اندازه‪ :‬کﻪ خاﻟد فرﻳد تﻪ سﻞ افغاﻧ‪ ９‬پﻮر ورک‪７‬ي او فرﻳد د پﻮر پﻪ ﻣقابﻞ‬ ‫ک‪ ３‬ﻟﻪ خاﻟد سره ﻳﻮ ساعت د گرو پﻪ تﻮگﻪ کﻴ‪８‬دي‪ ،‬وروستﻪ ﻧﻮﻣﻮړی ساعت د خاﻟد سره ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ‬ ‫وﻻړ شﻲ‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬کﻪ د ساعت قﻴﻤت سﻞ افغاﻧ‪ ９‬وي ﻧﻮ د خاﻟد پﻮر ادا شﻮی گ‪２‬ﻞ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ د ساعت قﻴﻤت اتﻴا افغاﻧ‪ ９‬وي د خاﻟد ﻟﻪ پﻮر ＇خﻪ اتﻴا افغاﻧ‪ ９‬ادا شﻮې گ‪２‬ﻞ ک‪８５‬ي‬ ‫او شﻞ افغاﻧ‪ ９‬پﻮر ﻳ‪ ３‬پﻪ فرﻳد پات‪ ３‬دي‪ .‬خﻮ کﻪ د ساعت قﻴﻤت ﻳﻮسﻠﻮشﻞ افغاﻧ‪ ９‬وي ﻧﻮ د خاﻟد‬ ‫پﻮر ادا شﻮی گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي او شﻞ افغاﻧ‪ ９‬د خاﻟد سره د اﻣاﻧت پﻪ تﻮگﻪ دي او پﻪ اﻣاﻧت ک‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫ﻫﻼک شﻲ ضﻤان ﻧشتﻪ‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ‪－‬روۍ پﻪ عقد ک‪ ３‬د راﻫﻦ او ﻣرتﻬﻦ ﻟپاره پﻪ شتﻮ ‪＂－‬ﻮ وغ‪８４８‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬رﻫﻦ تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د ﻣرﻫﻮﻧ‪ ３‬شرطﻮﻧﻪ رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬کﻪ ﻣرﻫﻮﻧﻪ د ﻣرتﻬﻦ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬ﻫﻼکﻪ شﻲ ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟ تفصﻴﻠﻲ ‪＄‬ﻮاب وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -٤‬ﻣشاع ﻣال د ﻳﻮه ﻣثال پﻪ ترڅ ک‪ ３‬رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪٥٨‬‬

‫پن‪％‬لسم لﻮست‬ ‫‪－‬روي (‪)٢‬‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر ﻟﻮست ک‪ ３‬ﻣﻮ د ‪－‬روۍ پﻪ اړه ﻳﻮ ﻟ‪ ７‬احکام وﻟﻮستﻞ‪ ،‬دغﻪ ﻟﻮست ﻣﻮ ﻫﻢ د ‪－‬روۍ پر‬ ‫ﻣﻮضﻮع را＇رخﻲ او د ﻫﻤدې ﻣﻮضﻮع پﻪ ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر ﻧﻮرو ﻣسئﻠﻮ بﻪ ‪＄‬اﻧﻮﻧﻪ پﻮه ک‪７‬و‪.‬‬

‫‪٥٩‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د پﻮر د ﻧ‪ ３＂５‬د پﻮره ک‪５‬دو پر ﻣﻬال راﻫﻦ‪ ،‬ﻣرتﻬﻦ ﻳا در‪４‬ﻤ‪７／‬ی د رﻫﻦ پﻪ پﻠﻮرﻟﻮ‬ ‫وکﻴﻞ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ وکاﻟت صح‪５‬ح دی‪ .‬کﻪ ﻣرتﻬﻦ د عقد پﻪ ﻣﻬال وکاﻟت شرط ک‪ ７‬ﻧﻮ راﻫﻦ د‬ ‫وکاﻟت ＇خﻪ د ﻫغﻪ د ﻟرې کﻮﻟﻮ حق ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬گﻮ＊ﻪ ﻫﻢ ک‪７‬ي ﻧﻪ گﻮ＊ﻪ کﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻫﻤدا راز‬ ‫د راﻫﻦ پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ ﻫﻢ ﻧﻪ عزل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻣرتﻬﻦ حق ﻟري چ‪ ３‬ﻟﻪ راﻫﻦ ＇خﻪ خپﻞ پﻮر وغﻮاړي او (د ﻧﻪ ورکﻮﻟﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ﻳ‪３‬‬ ‫پﻪ قاضﻲ) بﻨدي ک‪７‬ي‪ .‬کﻪ ﻣرﻫﻮﻧﻪ د ﻣرتﻬﻦ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬وي‪ ،‬پﻪ ﻣرتﻬﻦ ﻻزﻣﻪ ﻧﻪ ده چ‪ ３‬راﻫﻦ‬ ‫تﻪ د گروۍ د پﻠﻮرﻟﻮ واک ورک‪７‬ي‪＇ ،‬ﻮ ﻫغﻪ تﻪ د رﻫﻦ ﻟﻪ ثﻤﻦ ＇خﻪ پﻮر ورک‪７‬ي‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬راﻫﻦ‬ ‫پﻮر ادا ک‪７‬ي ﻧﻮ ﻣرتﻬﻦ تﻪ بﻪ ووﻳﻞ شﻲ‪－ :‬روي وروسپاره!‬ ‫کﻪ راﻫﻦ د ﻣرتﻬﻦ ﻟﻪ اجازې پرتﻪ ﻣرﻫﻮﻧﻪ وپﻠﻮري ﻧﻮ بﻴعﻪ ﻣﻮقﻮفﻪ ده‪ .‬کﻪ ﻣرتﻬﻦ اجازه وک‪７‬ه‬ ‫بﻴعﻪ صح‪５‬ح ده‪ .‬کﻪ راﻫﻦ پﻮر تسﻠﻴﻢ ک‪ ７‬ﻫﻢ بﻴعﻪ جاﻳزه ده‪.‬‬ ‫کﻪ راﻫﻦ د ﻣرتﻬﻦ ﻟﻪ اجازې پرتﻪ ‪－‬رو شﻮی ﻣرﻳی ازاد ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ازادي ﻳ‪ ３‬ﻧافذه ده‪ ،‬کﻪ د‬ ‫پﻮر ﻧ‪＂５‬ﻪ پﻮره وه‪ ،‬ﻟﻪ راﻫﻦ ＇خﻪ بﻪ د پﻮر سپارﻟﻮ غﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ي او کﻪ د پﻮر ﻧ‪＂５‬ﻪ ﻻ ﻧﻪ وه پﻮره‪،‬‬ ‫ﻧﻮ ﻟﻪ راﻫﻦ ＇خﻪ بﻪ د پﻠﻮرل شﻮي ﻣرﻳﻲ قﻴﻤت د پﻮر د ﻧ‪ ３＂５‬تر پﻮره ک‪５‬دو پﻮرې د رﻫﻦ پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ‬ ‫واخﻠﻲ‪ ،‬خﻮ کﻪ راﻫﻦ تﻨ‪ ，‬ﻻسی و ﻧﻮ ﻣرﻳی بﻪ د خپﻞ قﻴﻤت د ‪＂－‬ﻠﻮ ﻟپاره پﻪ کار و‪－‬ﻤارل شﻲ‬ ‫تر ＇ﻮ د ﻣرتﻬﻦ پﻮر ادا ک‪７‬ي‪ .‬کﻪ راﻫﻦ ‪－‬روي قصدا ﻫﻼکﻪ ک‪７‬ي ﻧﻮ ﻫﻢ (پﻮرتﻨی حکﻢ ﻟري)‪،‬‬ ‫خﻮ کﻪ بﻞ ＇ﻮک ‪－‬روي ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻳﻮسﻲ ﻧﻮ ﻣرتﻬﻦ بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ضاﻣﻦ گر‪＄‬ﻮﻟﻮ ک‪ ３‬خصﻢ وي‪ ،‬قﻴﻤت‬ ‫بﻪ ﻳ‪( ３‬ﻟﻪ ﻫﻼکﻮوﻧکﻲ ＇خﻪ) اخﻠﻲ او د رﻫﻦ پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ بﻪ ورسره وي‪.‬‬ ‫کﻪ راﻫﻦ د ‪－‬روۍ ﻣال تﻪ زﻳان ورسﻮي ﻧﻮ ضاﻣﻦ ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي خﻮ کﻪ ﻣرتﻬﻦ ‪－‬روۍ تﻪ زﻳان‬ ‫ورسﻮي ﻧﻮ د زﻳان پﻪ اﻧدازه ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ پﻮر ＇خﻪ کﻤﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ د ‪－‬روۍ ﻣال راﻫﻦ‪ ،‬ﻣرتﻬﻦ ﻳا د ﻫغﻮی‬ ‫ﻣال تﻪ زﻳان ورسﻮي ﻧﻮ تاوان ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻫﻴچا ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫د ﻫغﻪ کﻮر کراﻳﻪ چ‪－ ３‬روي پک‪ ３‬ساتﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬د ﻣرتﻬﻦ پﻪ غاړه ده خﻮ د شپاﻧﻪ ﻣزدوري او‬ ‫د ﻣرﻫﻮﻧ‪ ３‬ﻧفقﻪ پﻪ راﻫﻦ ده‪ .‬د ‪－‬روۍ د ﻣال زﻳات‪５‬دﻧﻪ د راﻫﻦ ده او د اصﻞ سره بﻪ د رﻫﻦ پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ‬

‫‪٦٠‬‬

‫ﻣﻞ وي‪ ،‬کﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړه شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ تاوان ﻧﻪ ﻟري‪ .‬کﻪ اصﻞ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ او ﻧﻤاء پات‪ ３‬شﻮه‪ ،‬راﻫﻦ‬ ‫بﻪ ﻧﻤاء پﻪ ﻫﻮﻣره پﻴسﻮ راخﻼصﻮي چ‪＇ ３‬ﻮﻣره ده تﻪ رسﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د دې ﻟپاره بﻪ داس‪ ３‬وک‪７‬ي‬ ‫چ‪ ３‬دﻳﻦ بﻪ د اصﻞ رﻫﻦ او ﻧﻤاء پﻪ قﻴﻤت وو‪４‬شﻞ شﻲ‪ ،‬اصﻞ تﻪ بﻪ ﻫغﻪ قﻴﻤت ورک‪７‬ل شﻲ‪ ،‬کﻮم‬ ‫چ‪ ３‬ده د قبض پﻪ ورځ درﻟﻮد او ﻧﻤاء بﻪ د خﻼصﻮن د ور‪ ３＄‬پﻪ قﻴﻤت حساب شﻲ‪＇ ،‬ﻮﻣره‬ ‫چ‪ ３‬اصﻞ تﻪ ورس‪５‬ده ﻫغﻪ بﻪ د ﻣرتﻬﻦ ﻟﻪ دﻳﻦ ＇خﻪ کﻢ او ＇ﻮﻣره چ‪ ３‬ﻧﻤاء تﻪ ورس‪５‬د‪ ،‬ﻫغﻪ بﻪ‬ ‫راﻫﻦ ﻣرتﻬﻦ تﻪ وسپاري او ﻧﻤاء بﻪ ترې خﻼصﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د ګرو شوي مال خرڅالو‪－ :‬رو ورکﻮوﻧکی کﻮﻻی شﻲ چ‪－ ３‬رو اخﻴستﻮﻧکی ﻳا در‪４‬ﻤ‪７／‬ی‬ ‫د ‪－‬رو ﻣال د خرڅ ﻟپاره وکﻴﻞ و‪－‬ر‪＄‬ﻮي‪ .‬کﻪ ‪－‬رو اخﻴستﻮﻧکی د ‪＄‬ان ﻟپاره وکاﻟت شرط ک‪７‬ي‪،‬‬ ‫ﻧﻮ بﻴا ﻳ‪ ３‬راﻫﻦ ﻟﻪ دغﻪ وکاﻟت ＇خﻪ د عزل حق ﻧﻪ ﻟري او ﻧﻪ ﻫﻢ د راﻫﻦ پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ ﻣعزوﻟ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪－‬رو اخﻴستﻮﻧکی د پﻮر ﻧﻪ سپارﻟﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬د ‪－‬روۍ د اﻳساروﻟﻮ حق ﻟري‪＄ ،‬کﻪ چ‪３‬‬ ‫پﻮر ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ دی تسﻠﻴﻢ ک‪７‬ی‪ ،‬خﻮ راﻫﻦ د ﻣال پﻪ پﻠﻮرﻟﻮ ﻧﻪ شﻲ ﻣجبﻮروﻻی‪ .‬ﻫﻤدا راز د ‪－‬رو‬ ‫اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻟﻪ اجازې پرتﻪ راﻫﻦ خپﻞ ﻣال ﻧﻪ شﻲ پﻠﻮرﻻی‪＄ ،‬کﻪ د ‪－‬رو اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻟﻪ‬ ‫اجازې پرتﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣشتري تﻪ تسﻠﻴﻤﻮل ﻣﻤکﻦ ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫د ګروۍ د مال هالکت‪ :‬کﻪ راﻫﻦ گروي ﻫﻼکﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬د ﻣرتﻬﻦ پﻪ وړاﻧدې ضاﻣﻦ دی‪،‬‬ ‫ﻣرتﻬﻦ ور＇خﻪ د بﻠ‪－ ３‬روۍ د غﻮ＊تﻠﻮ حق ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣرتﻬﻦ گروي ﻫﻼکﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬ضاﻣﻦ ﻳ‪ ３‬گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ پردی ﻣال ﻳ‪ ３‬ﻫﻼک ک‪７‬ی دی‪.‬‬ ‫کﻪ گروي د راﻫﻦ ﻳا ﻣرتﻬﻦ پر ﻣال ﻳا پر ﻫغﻮی داس‪ ３‬جﻨاﻳت (ت‪５‬ری) وک‪ ７‬چ‪ ３‬ﻣال ﻳ‪ ３‬ﻻزﻣﻮﻟﻮ‪،‬‬ ‫د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول گرو شﻮى اوښ پﻪ راﻫﻦ‪ ،‬ﻣرتﻬﻦ ﻳا د ﻫغﻮی پﻪ ﻣال ت‪５‬ری وک‪ ７‬او ﻫغﻪ ﻳ‪ ３‬داس‪３‬‬ ‫زﻳاﻧﻤﻦ ک‪ ７‬چ‪ ３‬پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د ﻣال ورکﻮل ﻻزم وو‪ ،‬پﻪ دې صﻮرتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬دا جﻨاﻳت ﻫ‪＆５‬‬ ‫تاوان ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫د ګرو مال ساتنه‪ :‬د ‪－‬رو شﻮي ﻣال ﻟپاره ‪＄‬ای برابرول او ساتﻨﻪ ﻳ‪ ３‬کﻮل د ‪－‬رواخﻴستﻮﻧکﻲ پر‬ ‫غاړه دي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬دا دواړه د ‪－‬رواخﻴستﻮﻧکﻲ اړتﻴا ده‪ ،‬خﻮ د ‪－‬رو شﻮي ﻣال خﻮراک او تغذﻳﻪ‬ ‫پﻪ ‪－‬رو ورکﻮوﻧکﻲ ده‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬دا د راﻫﻦ ﻣﻠکﻴت دی او کﻮم زﻳاتﻮاﻟی چ‪ ３‬پک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ ﻫﻢ‬ ‫پﻪ ده پﻮرې اړه ﻧﻴسﻲ‪.‬‬ ‫په گرو شوي مال کې زياتوالی راتلل‪ :‬کﻪ چ‪５‬رې ＇ﻮک چا تﻪ غﻮا گرو ورک‪７‬ي او غﻮا‬ ‫بچی وز‪８４‬وي‪ ،‬بچی د راﻫﻦ حق دی ‪＄‬کﻪ د ﻫغﻪ ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ پﻴدا شﻮی‪ ،‬کﻪ چﻴرې‬ ‫‪٦١‬‬

‫ﻧﻮﻣﻮړی بچی ﻫﻼک شﻲ‪ ،‬تاوان ﻧﻪ ﻟري ‪＄‬کﻪ رﻫﻦ د اصﻞ پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬دی او بچی تابع دی‬ ‫کﻮم چ‪ ３‬پﻪ عقد ک‪ ３‬ﻣقصﻮد ﻧﻪ و‪.‬‬ ‫کﻪ چﻴرې اصﻞ (غﻮا) ﻫﻼکﻪ او بچی پات‪ ３‬شﻲ‪ ،‬پﻪ جﻼواﻟﻲ سره پﻪ عقد ک‪ ３‬ﻣقصﻮد گر‪＄‬ﻲ او‬ ‫د خپﻠ‪ ３‬برخ‪ ３‬پﻮر پﻪ ورکﻮﻟﻮ بﻪ ﻟﻪ ﻣرتﻬﻦ ＇خﻪ خﻼصﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول کﻪ د شپ‪８‬و زرو افغاﻧﻴﻮ غﻮا د دوﻟسﻮ زرو افغاﻧﻴﻮ پﻮر پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬گرو شﻲ‪ ،‬بﻴا‬ ‫غﻮا بچی وز‪８４‬وي او وروستﻪ غﻮا ﻣ‪７‬ه او بچی ﻳ‪ ３‬پات‪ ３‬شﻲ چ‪ ３‬درې زره افغاﻧ‪ ９‬قﻴﻤت ﻟري‪.‬‬ ‫پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬پﻮر (دوﻟس زره افغاﻧ‪ )９‬د غﻮا پﻪ شپ‪８‬و زرو او د خﻮسﻲ پﻪ درې زرو و‪４‬شﻞ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ دوﻟسﻮ زرو ک‪ ３‬د غﻮا د شپ‪８‬و زرو برخﻪ اتﻪ زره افغاﻧ‪ ９‬کﻴ‪８‬ي او ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ ،‬پﻪ‬ ‫دوﻟسﻮ زرو ک‪ ３‬د خﻮسﻲ برخﻪ ＇ﻠﻮر زره افغاﻧ‪ ９‬کﻴ‪８‬ي‪ .‬راﻫﻦ بﻪ ﻣرتﻬﻦ تﻪ ＇ﻠﻮر زره افغاﻧ‪９‬‬ ‫ورک‪７‬ي او خﻮسی بﻪ راخﻼص ک‪７‬ي‪.‬‬

‫د گرو شﻮي ﻣال د ﻟ‪８５‬دوﻟﻮ ﻟگ‪＋‬ت د چا پﻪ غاړه دی؟‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ دې اړه د دﻟﻴﻞ پﻪ بﻨس＀ ﻧظروﻧﻪ تبادﻟﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬د ﻣرتﻬﻦ ﻟﻪ اجازې پرتﻪ راﻫﻦ وﻟ‪ ３‬د ‪－‬روي ﻣال ﻧﻪ شﻲ پﻠﻮرﻻی؟‬ ‫‪ -۲‬أﻳا د ﻣرتﻬﻦ ﻟﻪ ﻣﻮافق‪ ３‬پرتﻪ ‪－‬رو شﻮی ﻣرﻳی ازادﻳ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٣‬د ‪－‬روۍ د ﻣال ساتﻨﻪ او تغذﻳﻪ د چا پر غاړه ده؟‬

‫‪٦٢‬‬

‫شپاړسم لﻮست‬

‫‪－‬روي (‪)٣‬‬ ‫پﻪ ت‪５‬رو ﻟﻮستﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻣﻮ د ‪－‬روۍ پﻪ ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻠﻮ اړخﻮﻧﻮ ر‪１‬ا واچﻮﻟﻪ‪ .‬ﻧﻦ بﻪ ﻫﻢ د ‪－‬روۍ پر پات‪３‬‬ ‫احکاﻣﻮ ‪＄‬اﻧﻮﻧﻪ خبر ک‪７‬و‪.‬‬

‫‪٦٣‬‬

‫ژباړه‬

‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧزد پﻪ رﻫﻦ ک‪ ３‬زﻳاتﻮاﻟی روا او پﻪ پﻮر ک‪ ３‬ﻧاروا دی‪( .‬کﻪ‬ ‫پﻪ پﻮر ک‪ ３‬زﻳاتﻮاﻟی راشﻲ ﻧﻮ) رﻫﻦ د (پخﻮاﻧﻲ او ﻧﻮي پﻮر) دواړو پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬ﻧﻪ را‪＄‬ﻲ‪ .‬اﻣام‬ ‫ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ‪ :‬پﻪ پﻮر ک‪ ３‬ﻫﻢ زﻳاتﻮاﻟی جاﻳز دی‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک ﻳﻮه گروي (ﻣال) د ددو کساﻧﻮ د پﻮر پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬د دواړو سره ‪－‬رو ک‪７‬ي‪ ،‬روا‬ ‫ده او د ‪－‬روۍ ！ﻮل ﻣال د ﻫر ﻳﻮه سره ‪－‬رو ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬دواړه ‪－‬رو اخﻴستﻮﻧکﻲ بﻪ د خپﻞ پﻮر پﻪ‬ ‫اﻧدازه ضاﻣﻨان ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ ﻳﻮه ﻳ‪ ３‬پﻮر وسپاره ﻧﻮ ！ﻮﻟﻪ گروي بﻪ ﻟﻪ بﻞ سره ‪－‬رو وي تر ＇ﻮ چ‪３‬‬ ‫خپﻞ پﻮر قبض ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک ﻣرﻳی پﻪ دې شرط وپﻠﻮري چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی بﻪ د ﻣرﻳﻲ پﻪ ثﻤﻦ ک‪ ３‬ﻳﻮ ﻣعﻴﻦ شی‬ ‫د پﻠﻮروﻧکﻲ سره ‪－‬رو ږدي او اخﻴستﻮﻧکﻲ د گرو ﻟﻪ تسﻠﻴﻤﻮﻟﻮ اﻧکار وک‪ ،７‬پﻪ ‪－‬رو کﻮﻟﻮ ﻣجبﻮر‬ ‫ک‪５‬دای ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬خﻮ پﻠﻮروﻧکی اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬د ‪－‬روۍ شرط پر‪８４‬دي او کﻪ بﻴعﻪ فسخﻪ کﻮي‪،‬‬ ‫ﻣگر دا چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی ثﻤﻦ ادا ک‪７‬ي ﻳا د ﻣرﻫﻮﻧ‪ ３‬قﻴﻤت ‪－‬رو ک‪８５‬دي (ﻧﻮ بﻴعﻪ بشپ‪７‬ه ده)‪.‬‬ ‫ﻣرتﻬﻦ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د ‪－‬رو ﻣال پﻪ خپﻠﻪ وساتﻲ ﻳا ﻳ‪ ３‬پﻪ خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ،３‬زوی‪ ،‬او ﻫغﻪ‬ ‫خادم وساتﻲ چ‪ ３‬د ده پﻪ ساتﻨﻪ او کﻮر ک‪ ３‬وي‪ ،‬کﻪ ﻟﻪ دې کساﻧﻮ پرتﻪ ﻳ‪ ３‬کﻢ پﻪ بﻞ چا وساتﻪ او‬ ‫ﻳا ﻳ‪ ３‬پﻪ ودﻳعت ورک‪ ،７‬ضاﻣﻦ ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣرتﻬﻦ پﻪ گرو شﻮي ﻣال ت‪５‬ری وک‪ ７‬ﻧﻮ د غصب پﻪ ＇‪５‬ر بﻪ د ！ﻮل قﻴﻤت تاوان ورکﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣرتﻬﻦ ﻣرﻫﻮﻧﻪ ب‪５‬رتﻪ راﻫﻦ تﻪ د استعارې پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ورک‪７‬ه او ﻫغﻪ قبض ک‪７‬ه ﻧﻮ د ﻣرتﻬﻦ ﻟﻪ‬ ‫ضﻤان ＇خﻪ و‪＄‬ﻲ‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬کﻪ د راﻫﻦ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬ﻫﻼکﻪ شﻮه‪ ،‬ﻣرتﻬﻦ ﻳ‪ ３‬ضاﻣﻦ‬ ‫ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻣرتﻬﻦ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ب‪５‬رتﻪ ﻳ‪ ３‬ور＇ﻪ واخﻠﻲ‪ .‬کﻠﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬ور＇خﻪ واخﻴستﻪ ضﻤاﻧت‬ ‫(ده تﻪ) راوگر‪５＄‬د‪.‬‬ ‫کﻪ راﻫﻦ ﻣ‪ ７‬شﻲ ﻧﻮ وصﻲ بﻪ ﻳ‪ ３‬رﻫﻦ وپﻠﻮري او پﻮر بﻪ پرې ادا ک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ وصﻲ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ درﻟﻮد‬ ‫قاضﻲ بﻪ ورتﻪ وصﻲ و！اکﻲ او د پﻠﻮرﻟﻮ اﻣر بﻪ ورتﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫په رهن کې زياتوالی‪ :‬د راﻫﻦ ﻟﻪ خﻮا پﻪ رﻫﻦ ک‪ ３‬زﻳاتﻮاﻟی روا دی او ﻣرتﻬﻦ ﻳ‪ ３‬ضاﻣﻦ‬ ‫‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ددې ﻣسئﻠ‪ ３‬صﻮرت داس‪ ３‬دی چ‪ ３‬احﻤد ﻟﻪ تﻮرﻳاﻟﻲ ＇خﻪ شﻞ زره افغاﻧ‪ ９‬پﻮر‬ ‫واخﻴست او پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬خپﻞ ﻣﻮ！رساﻳکﻞ ﻟﻪ ﻫغﻪ سره د ‪－‬رو پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ک‪＋５‬ﻮود‪ .‬وروستﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫‪٦٤‬‬

‫د ﻫﻤدغﻪ پﻮر پﻪ ﻣقابﻞ ک‪－ ３‬روي زﻳاتﻪ ک‪７‬ه او خپﻞ ساﻳکﻞ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ورسره ‪－‬رو ک‪.７‬‬ ‫په پور کې زياتوالی‪ :‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول احﻤد ﻟﻪ تﻮرﻳاﻟﻲ ＇خﻪ زر افغاﻧ‪ ９‬پﻮر واخﻴست او‬ ‫پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬خپﻞ ﻣﻮباﻳﻞ چ‪ ３‬دوه زره افغاﻧ‪ ９‬قﻴﻤت ﻟري ﻟﻪ تﻮرﻳاﻟﻲ سره ‪－‬رو ک‪ ،７‬بﻴا ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫تﻮرﻳاﻟﻲ ＇خﻪ زر افغاﻧ‪ ９‬ﻧﻮرې ﻫﻢ پﻪ پﻮر واخﻴست‪ ３‬او ورتﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬زﻣا ﻣﻮباﻳﻞ بﻪ د دوو زرو‬ ‫افغاﻧﻴﻮ پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬ﻟﻪ تاسره ‪－‬رو وي‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر پﻪ پﻮرتﻨﻲ ﻣثال ک‪ ３‬ﻣﻮباﻳﻞ د دوو زرو افغاﻧﻴﻮ پﻪ ﻣقابﻞ‬ ‫ک‪－ ３‬رو ﻧﻪ ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي بﻠک‪ ３‬ﻳﻮازې د زرو افغاﻧﻴﻮ پﻪ ﻣقابﻞ ک‪－ ３‬رو دی‪ .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬کﻪ‬ ‫ﻣﻮباﻳﻞ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ ﻧﻮ ﻳﻮازې د ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳﻮ زرو افغاﻧﻴﻮ پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ او پات‪ ３‬زر‬ ‫افغاﻧ‪ ９‬پﻪ احﻤد پﻮر پات‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬د اﻣام ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧزد پﻪ پﻮر ک‪ ３‬ﻫﻢ زﻳاتﻮاﻟی روا دی‪ ،‬ﻣﻮباﻳﻞ د دوو زرو افغاﻧﻴﻮ‬ ‫پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬گرو گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫يو مال د دوو کسانو سره ګرو کول‪ :‬کﻪ ＇ﻮک ﻟﻪ دوو کساﻧﻮ پﻮر واخﻠﻲ او دواړو تﻪ ﻳﻮ‬ ‫ﻣال پﻪ ‪－‬رو ورک‪７‬ي‪ ،‬جاﻳزه ده‪＄ ،‬کﻪ د ‪－‬رو ورکﻮﻟﻮ ﻣقصد د پﻮر ساتﻨﻪ او د ﻫغ‪ ３‬د ضاﻳع ک‪５‬دو‬ ‫ﻣخﻪ ﻧﻴﻮل دي او دا ﻣقصد دوو کساﻧﻮ تﻪ د ﻳﻮه ﻣال د ‪－‬رو ورکﻮﻟﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ﻫﻢ پﻮره ک‪５‬دای‬ ‫شﻲ‪.‬‬ ‫په بيعه کې د گروۍ شرط‪ :‬کﻪ سعﻴد پر ﻣﻨصﻮر خپﻞ کﻤپﻴﻮ！ر پﻪ دې شرط وپﻠﻮري چ‪３‬‬ ‫ﻣﻨصﻮر بﻪ د قﻴﻤت پﻪ ‪＄‬ای سعﻴد سره خپﻞ ساﻳکﻞ د گرو پﻪ تﻮگﻪ ږدي‪ ،‬د دې شرط ک‪＋５‬ﻮدل‬ ‫روا دي‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻣﻨصﻮر د دې شرط ﻟﻪ ﻣﻨﻠﻮ وروستﻪ د ساﻳکﻞ ﻟﻪ تسﻠﻴﻤﻮﻟﻮ ＇خﻪ ډډه وک‪７‬ي‪،‬‬ ‫ﻧﻮ پﻪ دې کار ﻣجبﻮر ک‪５‬دای ﻧشﻲ‪＄ ،‬کﻪ گروي د راﻫﻦ پﻪ حق ک‪ ３‬ﻳﻮ تبرعﻲ عقد دی او پﻪ‬ ‫تبرعاتﻮ ک‪ ３‬اجبار ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫پﻠﻮروﻧکی (سعﻴد) د بﻴع‪ ３‬د فسخﻪ کﻮﻟﻮ اختﻴار ﻟري‪ ،‬ﻣگر کﻪ اخﻴستﻮﻧکی (ﻣﻨصﻮر) پﻴس‪３‬‬ ‫سﻤﻼسﻲ ورک‪７‬ي او ﻳا د ﻳاد شﻮي ساﻳکﻞ قﻴﻤت د ده پﻪ ‪＄‬ای ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫مسئله‪ :‬کﻪ ﻣرتﻬﻦ د ‪－‬روۍ پﻪ ساتﻠﻮ ک‪ ３‬زﻳاتی وک‪ ７‬ﻧﻮ د غصب پﻪ ＇‪５‬ر بﻪ د ！ﻮل قﻴﻤت ضاﻣﻦ‬ ‫وي‪ .‬دا ﻣسئﻠﻪ د ﻳﻮ ﻣثال پﻪ ترڅ ک‪ ３‬داس‪ ３‬رو＊اﻧﻮو‪:‬‬ ‫حاﻣد‪－ ،‬ﻞ خان تﻪ د ＇ﻠﻮر زرو افغاﻧﻴﻮ پﻮر پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬خپﻞ ساﻳکﻞ چ‪ ３‬پﻨ‪％‬ﻪ زره افغاﻧ‪９‬‬ ‫قﻴﻤت ﻟري پﻪ ‪－‬رو ورک‪ ،７‬وروستﻪ د ‪－‬ﻞ خان ﻟﻪ پاﻣﻠرﻧ‪ ３‬او ساتﻨ‪ ３‬سره سره ‪－‬رو شﻮی ساﻳکﻞ‬ ‫د کﻮم أفت پﻪ سبب ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ‪ .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬د ساﻳکﻞ پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬د ‪－‬ﻞ خان ＇ﻠﻮر‬ ‫‪٦٥‬‬

‫زره افغاﻧ‪ ９‬پﻮر ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ او د ساﻳکﻞ د قﻴﻤت پات‪ ３‬زر افغاﻧ‪ ９‬چ‪ ３‬ﻟﻪ ‪－‬ﻞ خان سره اﻣاﻧت‬ ‫‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬تاوان ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫خﻮ کﻪ چ‪５‬رې ‪－‬رو شﻮی ساﻳکﻞ د ‪－‬ﻞ خان د ت‪５‬ري ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ‪ ،‬د ‪－‬ﻞ خان ＇ﻠﻮر‬ ‫زره افغاﻧ‪ ９‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ او ﻫﻢ ﻻزﻣﻪ ده چ‪ ３‬د ساﻳکﻞ د قﻴﻤت پات‪ ３‬زر افغاﻧ‪ ９‬ﻫﻢ حاﻣد تﻪ‬ ‫تسﻠﻴﻢ ک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬د ت‪５‬ري پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ﻣرتﻬﻦ د ！ﻮل قﻴﻤت ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫پﻪ گرو شﻮي ﻣال ت‪５‬ری پﻪ ډ‪４‬رو ب‪２‬ﻮ راتﻼى شﻲ‪ ،‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول کﻪ ＇ﻮک گروي د راﻫﻦ ﻟﻪ‬ ‫اجازې پرتﻪ بﻞ چا تﻪ پﻪ کراﻳﻪ‪ ،‬عارﻳت ﻳا ﻣضاربت ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣرتﻬﻦ ت‪５‬ری کﻮوﻧکی گ‪２‬ﻞ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻫﻤدا راز کﻪ ﻣرتﻬﻦ د گرو شﻮي ＇اروي پﻪ ساتﻨﻪ ک‪ ３‬سستﻲ وک‪７‬ي او ﻫغﻪ تﻪ خﻮراک‬ ‫ورﻧک‪７‬ي او ﻟﻪ ﻟﻮږې ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬دا پﻪ گرو شﻮي ﻣال ت‪５‬ری گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي او ﻣرتﻬﻦ ﻳ‪ ３‬ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫وصي‪ :‬ﻫغﻪ شخص تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪＇ ３‬ﻮک ﻳ‪ ３‬د ‪＄‬ان ﻟﻪ خﻮا ﻟﻪ ﻣر‪－‬ﻪ وروستﻪ د چارو د‬ ‫تدبﻴر ﻟپاره ！اکﻲ‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې دودﻳزه گروي ﻟﻪ شرعﻲ گروۍ سره پرتﻠﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬أﻳا پﻪ رﻫﻦ او پﻮر ک‪ ３‬زﻳاتﻮاﻟی روا دی؟‬ ‫‪ -۲‬ﻟﻪ دوو کساﻧﻮ سره ﻳﻮ ﻣال ‪－‬رو کﻮل ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ -٣‬ودﻳعت ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪ -٤‬وصﻲ تعرﻳف ک‪７‬ئ‬

‫‪٦٦‬‬

‫اوولسم لﻮست‬

‫حجر (‪)١‬‬ ‫‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬اﻧساﻧان د عقﻞ د ﻧﻪ ﻣﻮجﻮدﻳت ﻳا ﻧﻴﻤ‪７／‬تﻴا ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻧشﻲ کﻮﻻی داس‪ ３‬راک‪７‬ې ورک‪７‬ې تر‬ ‫سره ک‪７‬ي چ‪ ３‬د دوی پﻪ ‪＂－‬ﻪ وي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬پﻪ اخﻴستﻠﻮ او خر＇ﻮﻟﻮ ک‪ ３‬دوکﻪ ک‪８５‬ي او تﻞ تاوان‬ ‫کﻮي‪ .‬اسﻼﻣﻲ شرﻳعت د داس‪ ３‬کساﻧﻮ د ﻣاﻟﻮﻧﻮ د ساتﻨ‪ ３‬پﻪ ﻣﻮخﻪ د ﻫغﻮی پﻪ راک‪７‬ه ورک‪７‬ه ک‪３‬‬ ‫بﻨدﻳزوﻧﻪ ﻟ‪／‬ﻮﻟﻲ چ‪ ３‬پﻪ فقﻪ ک‪ ３‬د حجر پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳادﻳ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪٦٧‬‬

‫ژباړه‬

‫د حجر ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ درې شﻴان دي‪ :‬کﻮچﻨﻴﻮاﻟی‪ ،‬ﻣرﻳﻴتﻮب او ﻟﻴﻮﻧتﻮب‪ .‬د صغﻴراﻧﻮ (کﻮچﻨﻴاﻧﻮ)‬ ‫تصرف د ﻫغﻮی د وﻟﻲ ﻟﻪ اجازې پرتﻪ صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪ .‬ﻫﻤدا راز د ﻣرﻳﻲ تصرف ﻫﻢ د بادار ﻟﻪ‬ ‫اجازې پرتﻪ صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪ .‬د ﻫغﻪ ﻟﻴﻮﻧﻲ تصرف ﻫﻢ ﻫ‪（５‬کﻠﻪ صح‪５‬ح ﻧﻪ دی چ‪ ３‬تﻞ ب‪ ３‬حاﻟﻪ‬ ‫وي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻟﻪ دوی ＇خﻪ ﻳﻮ چا پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬راک‪７‬ه ورک‪７‬ه وک‪７‬ه چ‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ پﻮﻫ‪５‬ده او د بﻴع‪３‬‬ ‫ﻧﻴت ﻳ‪ ３‬درﻟﻮد‪ ،‬ﻧﻮ وﻟﻲ ﻳ‪ ３‬اختﻴار ﻟري‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ وه اجازه بﻪ وک‪７‬ي کﻪ د دوی پﻪ ‪＂－‬ﻪ وه‪ ،‬او‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ شﻮه بﻴعﻪ بﻪ فسخﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د حجر دا (پﻮرتﻨﻲ) درې ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ پﻪ وﻳﻨاوو بﻨدﻳز ﻟ‪／‬ﻮي ﻧﻪ پﻪ افعاﻟﻮ‪ ،‬ﻧﻮ د کﻮچﻨﻲ او ﻟ‪５‬ﻮﻧﻲ‬ ‫عقدوﻧﻪ‪ ،‬او اقرار صح‪５‬ح ﻧﻪ دي او ﻧﻪ ﻳ‪ ３‬طﻼق او عتاق (ﻣرﻳی آزادول) واقع کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ دوی ﻳﻮ‬ ‫شﻲ ﻫﻼک ک‪ ،７‬ﻧﻮ تاوان ورباﻧدې ﻻزم دی‪.‬‬ ‫اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ وﻳﻠﻲ‪ :‬کﻪ سفﻴﻪ (کﻢ عقﻞ اﻧسان)‪ ،‬باﻟغ عاقﻞ او أزاد و‪ ،‬بﻨدﻳز پرې ﻧﻪ ﻟ‪／‬ﻮم‬ ‫او پﻪ خپﻞ ﻣال ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬تصرف جاﻳز دی کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ب‪＄ ３‬اﻳﻪ ﻟ‪＋／‬ت کﻮوﻧکی وي او خپﻞ ﻣال‬ ‫پﻪ ب‪ ３＂－ ３‬او ب‪ ３‬ﻣقصده ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻟ‪／‬ﻮي‪ ،‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول خپﻞ ﻣال پﻪ سﻴﻨد ﻻﻫﻮ کﻮي او‬ ‫ﻳا ﻳ‪ ３‬پﻪ اور سﻴزي‪ ،‬اﻟبتﻪ کﻪ ﻫﻠک داس‪ ３‬باﻟغ شﻲ چ‪ ３‬ﻧاپﻮﻫﻪ وي ﻧﻮ تر پﻨ‪％‬ﻪ وﻳشت کﻠﻨ‪ ９‬بﻪ‬ ‫ورتﻪ ﻣال ﻧﻪ سپارل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ چ‪５‬رې ﻳ‪ ３‬پﻪ خپﻞ ﻣال ک‪ ３‬تصرف وک‪７‬و‪ ،‬ﻧﻮ تصرف ﻳ‪ ３‬ﻧافذ دی‪،‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬پﻨ‪％‬ﻪ وﻳشت کﻠﻨ‪ ９‬تﻪ ورس‪５‬د ﻧﻮ ﻣال بﻪ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ سپارل کﻴ‪８‬ي کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ﻟﻪ ب‪ ３‬عقﻠ‪９‬‬ ‫او ساد‪ ９－‬راوتﻠی ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫خﻮ اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد وﻳﻠﻲ‪ :‬پر سفﻴﻪ بﻪ بﻨدﻳز ﻟ‪／‬ﻮل کﻴ‪８‬ي او پﻪ خپﻞ ﻣال ک‪３‬‬ ‫بﻪ ﻟﻪ تصرف کﻮﻟﻮ ＇خﻪ ﻣﻨع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ﻣال ﻳ‪ ３‬خرڅ ک‪ ،７‬ﻧﻮ بﻴعﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧافذه ﻧﻪ ده‪ ،‬خﻮ کﻪ ‪＂－‬ﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫پﻪ ک‪ ３‬وه ﻧﻮ حاکﻢ (قاضﻲ) بﻪ اجازه ورکﻮي‪ .‬کﻪ ＊‪％‬ﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ه جاﻳزه ده‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻣﻬر‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻬرﻣثﻞ ＇خﻪ زﻳات ！اکﻠی و ﻧﻮ زﻳاتﻮاﻟی باطﻞ دی‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د حجر تعريف‪ :‬حجر پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬بﻨدﻳز تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫د فقﻬ‪ ３‬پﻪ اصطﻼح ک‪！ ３‬اکﻞ شﻮي اشخاص ﻟﻪ ﻣاﻟﻲ تصرفاتﻮ ＇خﻪ ﻣﻨعﻪ کﻮل حجر بﻠﻞ‬ ‫‪٦٨‬‬

‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د حجر الملونه‪ :‬درې شﻴان د حجر ﻻﻣﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬عبارت دي ﻟﻪ‪ :‬کﻮچﻨﻴﻮاﻟﻲ‪ ،‬ﻟﻴﻮﻧتﻮب او‬ ‫ﻣرﻳﻴتﻮب ＇خﻪ‪ .‬پﻪ دې بﻨس＀ کﻮچﻨی او ﻣرﻳی ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻮ ﻣاﻟﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د وﻟﻲ ﻟﻪ‬ ‫اجازې پرتﻪ تصرف وک‪７‬ي‪ .‬دا ﻫﻢ باﻳد وواﻳﻮ چ‪ ３‬ﻟﻴﻮﻧی ﻫﻴ（کﻠﻪ تصرف ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی‪.‬‬ ‫د ولي تعريف‪ :‬وﻟﻲ ﻫغﻪ چا تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د شرﻳعت پﻪ حکﻢ د بﻞ شخص چارې‬ ‫سﻤباﻟﻮي ﻟکﻪ پﻼر چ‪ ３‬د زوی پﻪ چارو ک‪ ３‬تصرف کﻮي‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ ﻟ‪５‬ﻮﻧی چ‪ ３‬تﻞ ب‪ ３‬حاﻟﻪ وي‪ ،‬ﻫﻴ＆ راز ﻣاﻟﻲ تصرف ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی‪ .‬خﻮ کﻪ داس‪ ３‬کﻮچﻨی‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ پﻮﻫﻴ‪８‬ي ﻟﻪ چا سره ﻣاﻟﻲ ﻣعاﻣﻠﻪ وک‪７‬ي‪ ،‬د ﻣعاﻣﻠ‪ ３‬بشپ‪７‬تﻴا ﻳ‪ ３‬د وﻟﻲ پﻪ اجازې پﻮرې‬ ‫ﻣﻮقﻮفﻪ ده‪ .‬وﻟﻲ بﻪ ﻫﻢ د دوی ‪ ３＂－‬پﻪ ﻧظر ک‪ ３‬ﻧﻴسﻲ‪.‬‬ ‫د حجر (بنديز) ډولونه‪ :‬بﻨدﻳز پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪:‬‬ ‫‪ -١‬پﻪ وﻳﻨاوو بﻨدﻳز‪.‬‬ ‫‪ -۲‬پﻪ افعاﻟﻮ بﻨدﻳز‪.‬‬ ‫دﻟتﻪ ﻟﻪ بﻨدﻳز ＇خﻪ ﻣقصد پﻪ ﻣاﻟﻲ وﻳﻨاوو بﻨدﻳز دی‪ ،‬ﻧﻪ پر افعاﻟﻮ‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ ﻟﻪ دوی ＇خﻪ د ضرر‬ ‫کاروﻧﻪ ترسره شﻲ‪ ،‬تاوان بﻪ پرې گاﻟﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ د ﻳﻮ شﻲ د ﻫﻼکﻮﻟﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬تاوان ترې‬ ‫اخﻴستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬حجر پﻪ وﻳﻨاوو ک‪＋５‬ﻮدل شﻮی‪ ،‬ﻧﻮ د کﻮچﻨﻲ او ﻟﻴﻮﻧﻲ طﻼق‪ ،‬او د ﻧﻮرو خﻠکﻮ ﻟپاره‬ ‫پر ‪＄‬ان د پﻴسﻮ اقرار کﻮل صح‪５‬ح ﻧﻪ دي‪ ،‬خﻮ کﻪ دوی پﻪ خپﻞ فعﻞ سره د چا ﻣال ﻫﻼک ک‪７‬ي‪،‬‬ ‫ﻧﻮ ضاﻣﻦ ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي او تاوان بﻪ ورکﻮي‪.‬‬ ‫د سفيه احکام‪ :‬سفاﻫت پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬کﻢ عقﻠ‪ ９‬تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬د فقﻬ‪ ３‬پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬سفﻴﻪ‬ ‫ﻫغﻪ ＇ﻮک دی چ‪ ３‬د کﻢ عقﻠ‪ ９‬ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬خپﻞ ﻣال ب‪＄ ３‬اﻳﻪ د شرﻳعت او عقﻞ ﻣخاﻟف ﻟ‪／‬ﻮي‬ ‫او اسراف کﻮي‪.‬‬ ‫د سفيه په اړه د امام ابوحنيفه نظر‪ :‬پر سفﻴﻪ بﻨدﻳز ﻧﻪ ﻟ‪／‬ﻮل کﻴ‪８‬ي او د ﻫغﻪ ！ﻮﻟ‪ ３‬راک‪７‬ې‬ ‫ورک‪７‬ې ﻧافذې دي‪＄ ،‬کﻪ ﻫغﻪ باﻟغ عاقﻞ اﻧسان او پﻪ شرعﻲ احکاﻣﻮ ﻣکﻠف او ﻣخاطب دی‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻣال د ساتﻨ‪ ３‬پﻪ خاطر د ﻫغﻪ راک‪７‬ې ورک‪７‬ې صح‪５‬ح وﻧﻪ بﻮﻟﻮ‪ ،‬ﻧﻮ دا د ﻫغﻪ د س‪７‬ﻳتﻮب‬ ‫سپکاوی دی‪ .‬اﻟبتﻪ کﻪ ﻫﻠک پﻪ داس‪ ３‬تﻮ‪－‬ﻪ باﻟغ شﻮ چ‪ ３‬سفﻴﻪ و‪ ،‬ﻧﻮ وﻟﻲ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣال ورتﻪ ﻧﻪ‬ ‫سپاري‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻣعاﻣﻠ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬تر سره ک‪７‬ې ﻧﻮ ﻧافذې او صح‪５‬ح دي‪ .‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر ﻟﻪ‬ ‫پﻨ‪％‬ﻪ وﻳشت کﻠﻨ‪ ９‬وروستﻪ د ﻫغﻪ ﻣال ورتﻪ سپارل کﻴ‪８‬ي او پﻪ بشپ‪７‬ه أزادۍ خپﻠ‪ ３‬ﻣعاﻣﻠ‪ ３‬ترسره‬ ‫‪٦٩‬‬

‫کﻮﻻی شﻲ‪.‬‬ ‫د امام ابويوسف او امام محمد نظر‪ :‬پر سفﻴﻪ بﻪ تر ﻫغ‪ ３‬بﻨدﻳز ﻟ‪５／‬دﻟی وي چ‪ ３‬عقﻠﻤﻨد‬ ‫شﻲ‪ .‬د بﻨدﻳز د پای تﻪ رس‪５‬دو ﻟپاره عﻤر شرط ﻧﻪ دی‪ ،‬بﻠک‪ ３‬عقﻠﻤﻨدي ﻳ‪ ３‬شرط ده‪ .‬د سفاﻫت‬ ‫پﻪ دوره ک‪ ３‬ﻧﻪ ﻫغﻪ تﻪ ﻣال سپارل کﻴ‪８‬ي او ﻧﻪ د ﻫغﻪ ﻣعاﻣﻠ‪ ３‬ﻧافذې دي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬عقدوﻧﻪ گ＂ﻮر وو‪،‬‬ ‫حاکﻢ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧافذوي‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻣاﻟﻲ بﻨدﻳزوﻧﻮ پﻪ ﻻﻣﻠﻮﻧﻮ او ‪＂－‬ﻮ وغ‪８４８‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬حجر تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د حجر ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ ＇ﻮ دي؟‬ ‫‪ -٣‬د کﻮچﻨﻲ او ﻟﻴﻮﻧﻲ تر ﻣﻨ‪ ＃‬پﻪ حجر ک‪＇ ３‬ﻪ تﻮپﻴر دی؟‬ ‫‪ -٤‬سفﻴﻪ چا تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -۵‬پر سفﻴﻪ د بﻨدﻳز پﻪ اړه د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ ﻧظر ＇ﻪ دی؟‬ ‫‪ -۶‬د سفﻴﻪ پﻪ اړه د ﻳاراﻧﻮ ﻧظر بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪٧٠‬‬

‫اتلسم لﻮست‬

‫حجر (‪)٢‬‬ ‫د سفﻴﻪ احکام‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر ﻟﻮست ک‪ ３‬د حجر د ﻻﻣﻠﻮﻧﻮ پﻪ اړه وغ‪４８‬دو‪ .‬دا ﻣﻮ ﻫﻢ وﻟﻮستﻞ چ‪ ３‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ‬ ‫پﻪ ﻧظر ﻫغﻪ شخص چ‪ ３‬د بﻠﻮغ سﻦ تﻪ ورسﻴ‪８‬ي او عقﻞ ﻳ‪ ３‬ﻧﻴﻤ‪７／‬ی وي‪ ،‬پﻪ خپﻞ ﻣال ک‪３‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬تصرف صح‪５‬ح دی‪ ،‬خﻮ ﻳاران واﻳﻲ چ‪ ３‬ﻧﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ خپﻞ ﻣال ک‪ ３‬تصرف صح‪５‬ح دی او ﻧﻪ‬ ‫ورتﻪ ﻣال سپارل کﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ ﻧﻨﻨﻲ ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ ددې ﻣﻮضﻮع پات‪ ３‬احکام وﻟﻮﻟﻮ‪:‬‬

‫‪٧١‬‬

‫ژباړه‬

‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد د ﻫغﻪ شخص پﻪ اړه چ‪ ３‬د بﻠﻮغ سﻦ تﻪ ورسﻴ‪８‬ي او عقﻞ ﻳ‪３‬‬ ‫ﻧﻴﻤ‪７／‬ی وي‪ ،‬وﻳﻠﻲ‪ :‬تر ＇ﻮ چ‪ ３‬د عقﻠﻤﻨدۍ او پﻮﻫ‪ ３‬حاﻟت تﻪ وﻧﻪ رسﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻫ‪（５‬کﻠﻪ ورتﻪ ﻧﻪ‬ ‫ﻣال سپارل کﻴ‪８‬ي او ﻧﻪ ﻳ‪ ３‬تصرف صح‪５‬ح دی‪.‬‬ ‫د سفﻴﻪ ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ بﻪ زکات اﻳستﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬د اوﻻد‪ ،‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬او ﻧﻮرو‬ ‫ﻫغﻮ خپﻠﻮاﻧﻮ ﻧفقﻪ ﻫﻢ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پﻪ ده ﻳ‪ ３‬ﻧفقﻪ واجبﻪ ده‪ ،‬کﻪ د (فرضﻲ) حج اراده ﻳ‪３‬‬ ‫درﻟﻮده‪ ،‬ور＇خﻪ ﻧﻪ ﻣﻨعﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ قاضﻲ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧفقﻪ ده تﻪ پﻪ ﻻس ﻧﻪ ورکﻮي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د حج‬ ‫د ﻻرې ﻳﻮه باوري ﻣﻠ‪／‬ري تﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ورکﻮي چ‪ ３‬پرې ﻣصرف ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪ .‬کﻪ سفﻴﻪ ﻧاروغﻪ شﻮ او‬ ‫اهلل تﻪ د ﻧزد‪４‬ﻮاﻟﻲ او ＊‪ ３２／５‬پﻪ ﻻره ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د ﻣال ﻟ‪／‬ﻮﻟﻮ وصﻴت وک‪ ،７‬ﻧﻮ وصﻴت ﻳ‪ ３‬د ﻣال پﻪ‬ ‫در‪４‬ﻤﻪ برخﻪ ک‪ ３‬صح‪５‬ح دی‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد ﻫﻠک پﻪ شﻴطان ت‪５‬ر اﻳستﻠﻮ‪ ،‬د ＊‪ ３％‬پﻪ حاﻣﻠﻪ کﻮﻟﻮ او د کﻮرواﻟﻲ پﻪ‬ ‫ﻣﻬال د ﻣﻨﻲ پﻪ وتﻠﻮ سره باﻟغ کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ د بﻠﻮغ دا ﻧ‪ ３＋‬پﻪ ک‪ ３‬وﻧﻪ ﻣﻮﻧدل شﻮې ﻧﻮ د اتﻠس کﻠﻨ‪９‬‬ ‫پﻪ بشپ‪４７‬دو باﻟغ ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز ﻧجﻠ‪ ９‬پﻪ حﻴض راتﻠﻮ‪ ،‬شﻴطان ت‪５‬ر اﻳستﻠﻮ او حﻤﻞ اخﻴستﻠﻮ سره باﻟغﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ‬ ‫د بﻠﻮغ دا ﻧ‪ ３＋‬پﻪ ک‪ ３‬وﻧﻪ ﻣﻴﻨدل شﻮې ﻧﻮ د اووﻟسﻮ کﻠﻮ پﻪ بشپ‪４７‬دو باﻟغﻪ ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳی‪ :‬کﻪ ﻫﻠک او ﻧجﻠ‪ ９‬پﻨ‪％‬ﻠس کاﻟﻪ عﻤر پﻮره ک‪７‬ي‪ ،‬باﻟغان‬ ‫دي‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻫﻠک او ﻧجﻠ‪ ９‬ﻣراﻫق او د بﻠﻮغ پ‪５‬ژﻧدل ﻳ‪ ３‬ستﻮﻧزﻣﻦ شﻲ او وواﻳﻲ‪ :‬ﻣﻮږ باﻟغان‬ ‫شﻮي ﻳﻮ‪ ،‬خبره ﻳ‪ ３‬ﻣﻨﻞ کﻴ‪８‬ي او د باﻟغاﻧﻮ احکام پرې جاري کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ سفﻴﻪ تﻪ د اﻣام ابﻮ ﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ قﻮل د ﻫغﻪ ﻣال ﻧﻪ سپارل کﻴ‪８‬ي او وﻟﻲ بﻪ‬ ‫د ﻫغﻪ ﻣال سﻤباﻟﻮي‪ ،‬خﻮ دا خبره ددې ﻻﻣﻞ ک‪５‬دای ﻧﻪ شﻲ چ‪ ３‬ﻫغﻪ ﻟﻪ ﻳﻮ ﻟ‪ ７‬فرضﻲ حکﻤﻮﻧﻮ‬ ‫＇خﻪ ﻣعاف شﻲ‪ .‬د دغﻮ حکﻤﻮﻧﻮ ＇ﻮ ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ﻻﻧدې ډول دي‪:‬‬ ‫‪ -١‬د سفﻴﻪ پﻪ ﻣال ک‪ ３‬زکات شتﻪ‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬زکات ﻳﻮ ﻣاﻟﻲ حق دی او پﻪ شتﻤﻨ‪ ９‬پﻮرې اړه‬ ‫ﻟري پﻪ دې بﻨس＀ بﻪ د ﻫغﻪ ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ زکات اﻳستﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د سفﻴﻪ ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ بﻪ د ﻫغﻪ د اوﻻد‪ ،‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬او ﻫغﻮ اقاربﻮ ﻧفقﻪ اخﻴستﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پﻪ ده‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻧفقﻪ ورکﻮل ﻻزم دي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬دا شﻴان د خﻠکﻮ حقﻮﻧﻪ دي چ‪ ３‬پر ده واجب دي‪.‬‬ ‫‪٧٢‬‬

‫د سفيه حج او وصيت‪ :‬کﻪ سفﻴﻪ د فرضﻲ حج د ادا کﻮﻟﻮ ﻫﻮډ وک‪ ،７‬ﻧﻮ ＇ﻮک ﻳ‪ ３‬ﻣخﻪ ﻧﻪ‬ ‫شﻲ ﻧﻴﻮﻻی‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬سفاﻫت د حج د فرﻳض‪ ３‬د ادا کﻮﻟﻮ ﻣاﻧع ﻧﻪ ‪－‬ر‪＄‬ﻲ او ﻧﻪ ﻳ‪ ３‬وجﻮب ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړي‪ ،‬اﻟبتﻪ دده ﻟ‪＋／‬ت بﻪ د ﻻرې ﻳﻮه اﻣاﻧت ساتﻮﻧکﻲ ﻣﻠ‪／‬ري حاجﻲ تﻪ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‬ ‫تر ＇ﻮ ﻳ‪ ３‬دی ب‪％５‬اﻳﻪ وﻧﻪ ﻟ‪／‬ﻮي‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې ډول کﻪ سفﻴﻪ د ＊‪２／５‬ﻮ پﻪ کاروﻧﻮ ک‪ ３‬د خپﻞ ﻣال د‬ ‫ﻟ‪／‬ﻮﻟﻮ وصﻴت وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ وصﻴت ﻳ‪ ３‬د ﻣال پﻪ در‪４‬ﻤﻪ برخﻪ ک‪ ３‬ﻧافذ دی‪＄ ،‬کﻪ د داس‪ ３‬وصﻴتﻮﻧﻮ‬ ‫ﻧافذول د سفﻴﻪ د اخرت پﻪ ‪＂－‬ﻪ دي او اهلل جﻞ جﻼﻟﻪ تﻪ پرې ﻧ‪８‬دې کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د بلوغ نښې‪ :‬وﻣﻮ ﻟﻮستﻞ چ‪ ３‬صغر (کﻮچﻨﻴﻮاﻟی) د حجر ﻳﻮ سبب دی‪ ،‬اوس باﻳد پﻪ دې پﻮه‬ ‫شﻮ چ‪ ３‬کﻮچﻨﻴﻮاﻟی کﻠﻪ پای تﻪ رسﻴ‪８‬ي او اﻧسان کﻠﻪ باﻟغ شﻤ‪５‬رل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د ﻫﻠکاﻧﻮ د بﻠﻮغ ﻧ‪＇ ３＋‬ﻠﻮر دي‪:‬‬ ‫‪ _١‬احتﻼم (شﻴطان ت‪５‬ر اﻳستﻞ‪).‬‬ ‫‪ _۲‬د ＊‪ ３％‬سره پﻪ ﻳﻮ ‪＄‬ای ک‪５‬دو ﻫغﻪ حاﻣﻠﻪ ‪－‬ر‪＄‬ﻮل‪.‬‬ ‫‪ _٣‬د ﻣﻨﻲ وتﻞ‪.‬‬ ‫‪ _٤‬کﻪ چ‪５‬رې دا درې ﻧ‪ ３＋‬پﻪ چا ک‪ ３‬وﻧﻪ ﻣﻮﻧدل شﻮې‪ ،‬ﻧﻮ د اتﻠس کﻠﻨ‪ ９‬د سﻦ پﻪ بشپ‪７‬وﻟﻮ‬ ‫سره باﻟغ شﻤ‪５‬رل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د نجونو د بلوغ نښې هم څلور دي‪:‬‬

‫‪ _١‬احتﻼم‪.‬‬ ‫‪ _۲‬حاﻣﻠﻪ ک‪５‬دل‪.‬‬ ‫‪ _٣‬د حﻴض رات‪.，‬‬ ‫‪ _٤‬کﻪ دا ﻧ‪ ３＋‬پﻪ ﻧجﻠ‪ ９‬ک‪ ３‬وﻧﻪ ﻣﻮﻧدل شﻮې ﻧﻮ د اووﻟسﻮ کﻠﻮ پﻪ بشپ‪７‬وﻟﻮ باﻟغﻪ شﻤ‪５‬رل‬ ‫ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻳادو شﻮو حقﻮﻧﻮ پرتﻪ د ﻧﻮرو ﻫغﻮ ﻣاﻟﻲ حقﻮﻧﻮ ﻳادوﻧﻪ وک‪７‬ي چ‪３‬‬ ‫ادا کﻮل ﻳ‪ ３‬د سفﻴﻪ ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ ضروري دي‪.‬‬ ‫‪٧٣‬‬

‫‪ -١‬ﻫغﻪ کﻮم ﻣاﻟﻲ حقﻮﻧﻪ دي چ‪ ３‬د سفﻴﻪ ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ بﻪ ادا کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -۲‬أﻳا د سفﻴﻪ حج صح‪５‬ح دی؟‬ ‫‪ -٣‬أﻳا د سفﻴﻪ وصﻴت ﻧافذ دی؟‬ ‫‪ -٤‬د ﻫﻠکاﻧﻮ د بﻠﻮغ ﻧ‪ ３＋‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬کﻪ پﻪ ﻧجﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د بﻠﻮغ ﻧ‪＇ ３＋‬ر‪－‬ﻨدې ﻧﻪ شﻲ‪＇ ،‬ﻪ وخت باﻟغ‪ ３‬گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي؟‬

‫‪٧٤‬‬

‫نﻮلسم لﻮست‬

‫حجر (‪)٣‬‬ ‫د پﻮروړي او مفلس حجر‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! د ت‪５‬ر ﻟﻮست پﻪ زده کﻮﻟﻮ سره تاسﻮ پﻪ سفﻴﻪ (کﻢ عقﻞ) باﻧدې د ﻣاﻟﻲ بﻨدﻳزوﻧﻮ‬ ‫پﻪ اړه ﻣعﻠﻮﻣات تر ﻻسﻪ ک‪７‬ل‪ .‬اوس غﻮاړو پر پﻮروړي او ﻣفﻠس باﻧدې د ﻣاﻟﻲ بﻨدﻳزوﻧﻮ د ﻟ‪／‬ﻮﻟﻮ‬ ‫پﻪ اړه ﻫﻢ خپﻞ ﻣعﻠﻮﻣات بشپ‪ ７‬ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪٧٥‬‬

‫ژباړه‬

‫اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ واﻳﻲ‪ :‬زه پﻪ پﻮر ک‪ ３‬پر ﻣفﻠس حجر ﻧﻪ ﻟگﻮم‪ .‬کﻪ پﻪ چا پﻮروﻧﻪ واوړي او د‬ ‫پﻮر خاوﻧد د ﻫغﻪ د بﻨد او د حجر ﻟ‪／‬ﻮﻟﻮ غﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ زه پرې حجر ﻧﻪ ﻟ‪／‬ﻮم‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣال درﻟﻮد‪ ،‬ﻧﻮ حاکﻢ پﻪ ک‪ ３‬تصرف ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی‪ ،‬خﻮ بﻨدي کﻮي بﻪ ﻳ‪ ３‬تر ＇ﻮ ﻣال‬ ‫وپﻠﻮري او پﻪ پﻮر ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ورک‪７‬ي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬دراﻫﻢ درﻟﻮدل او پﻮر ﻫﻢ دراﻫﻢ وو‪ ،‬ﻧﻮ قاضﻲ بﻪ ﻳ‪،３‬‬ ‫د ده ﻟﻪ اجازې پرتﻪ پﻪ پﻮر ک‪ ３‬ورک‪７‬ي او کﻪ پﻮر ﻳ‪ ３‬دراﻫﻢ وو‪ ،‬خﻮ ده دﻳﻨار درﻟﻮدل‪ ،‬قاضﻲ بﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬دﻳﻨار پﻪ پﻮر ک‪ ３‬وپﻠﻮري‪.‬‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳی‪ :‬کﻪ د پﻮر خاوﻧد د ﻣفﻠس پﻮره وړي د حجر غﻮ＊تﻨﻪ‬ ‫وک‪７‬ه‪ ،‬قاضﻲ بﻪ پرې حجر وﻟ‪／‬ﻮي او ﻟﻪ بﻴع‪ ،３‬تصرف او اقرار کﻮﻟﻮ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣﻨع ک‪７‬ي‪＇ ،‬ﻮ پﻮر‬ ‫ورکﻮوﻧکﻮ تﻪ زﻳان وﻧﻪ رسﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣال ﻟﻪ پﻠﻮرﻟﻮ ＇خﻪ اﻧکار وک‪ ،７‬قاضﻲ بﻪ ﻳ‪ ３‬وپﻠﻮري او‬ ‫پﻪ پﻮر ورکﻮوﻧکﻮ باﻧدې بﻪ ﻳ‪( ３‬د دوی د پﻮروﻧﻮ) پﻪ برخﻮ ووﻳشﻲ‪ .‬کﻪ ﻣفﻠس د حجر پﻪ حاﻟت‬ ‫ک‪ ３‬چا تﻪ پﻪ ﻣال اقرار وک‪ ،７‬اقرار ﻳ‪ ３‬د شتﻪ پﻮر ﻟﻪ ورکﻮﻟﻮ وروستﻪ پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د ﻣفﻠس ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ بﻪ د ده‪ ،‬د ده د ＊‪ ،３％‬کﻮچﻨﻴاﻧﻮ اوﻻدوﻧﻮ او خپﻠﻮاﻧﻮ ﻧفقﻪ ورکﻮل‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣفﻠس ＊کاره ﻣال ﻧﻪ درﻟﻮد او د پﻮر خاوﻧد ﻳ‪ ３‬د بﻨدي ک‪５‬دو غﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬پﻪ داس‪３‬‬ ‫حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣفﻠس واﻳﻲ‪ :‬ﻣال ﻧﻪ ﻟرم ‪ -‬ﻧﻮ قاضﻲ بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻫر داس‪ ３‬دﻳﻦ ک‪ ３‬بﻨدي کﻮي چ‪３‬‬ ‫د ﻣال ﻻس تﻪ راتﻠﻠﻮ پﻪ بدل ک‪ ３‬پر ده ﻻزم شﻮی وي‪ ،‬ﻟکﻪ د ﻣبﻴع‪ ３‬ثﻤﻦ او د قرض بدل‪ ،‬او‬ ‫‪٧٦‬‬

‫پﻪ ﻫر دﻳﻦ ک‪ ３‬چ‪ ３‬د عقد ﻟﻪ اﻣﻠﻪ پرې ﻻزم شﻮی وي‪ ،‬ﻟکﻪ ﻣﻬر او کفاﻟت‪ ،‬ﻟﻪ دې پرتﻪ پﻪ ﻧﻮرو‬ ‫شﻴاﻧﻮ ﻟکﻪ د غصب شﻮي ﻣال پﻪ ضﻤاﻧت او د جﻨاﻳت پﻪ تاوان ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ بﻨدي کﻮي‪ ،‬ﻣ‪／‬ر‬ ‫دا چ‪ ３‬پﻪ شﻬادت سره د ﻣفﻠس ﻣال ثابت شﻲ‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬قاضﻲ ﻣفﻠس دوه ﻳا درې ﻣﻴاشت‪ ３‬بﻨدي ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ قاضﻲ بﻪ د ده د حال پﻮ＊تﻨﻪ‬ ‫وک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣال پﻴدا ﻧﻪ شﻮ‪ ،‬خﻮش‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪ .‬ﻫﻤدا راز کﻪ ﻳ‪ ３‬شاﻫدان ت‪５‬ر ک‪７‬ل چ‪ ３‬ﻣال‬ ‫ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ﻟﻪ زﻧدان ＇خﻪ ﻟﻪ وتﻠﻮ وروستﻪ بﻪ د ده او د پﻮر ورکﻮوﻧکﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬خﻨ‪ ６‬ﻧﻪ واقع ک‪８５‬ي‬ ‫او ورسره بﻪ وي‪ ،‬ﻟﻪ سفر او تصرف ﻧﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﻣﻨع کﻮي‪ .‬د کسب زﻳات‪ ３‬پﻴس‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬اخﻠﻲ او‬ ‫د دوی تر ﻣﻨ‪ ＃‬بﻪ (د دوی د پﻮروﻧﻮ) پﻪ برخﻮ و‪４‬شﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬کﻪ حاکﻢ پرې د ﻣفﻠس‪ ９‬حکﻢ وک‪７‬ي‪ ،‬پﻮر ورکﻮوﻧکﻲ‬ ‫د ＇ارﻧ‪ ３‬پﻪ خاطر ورسره ﻣﻞ ک‪５‬دای ﻧﻪ شﻲ ﻣ‪／‬ر دا چ‪ ３‬پﻪ شاﻫداﻧﻮ سره ﻳ‪ ３‬د ﻣال ﻻس تﻪ‬ ‫راوړل ثابت ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ فاسق پﻪ خپﻞ ﻣال ک‪ ３‬پﻪ سﻢ ډول تصرف کﻮﻟﻮ‪ ،‬حجر پرې ﻧﻪ شﻲ ﻟ‪５／‬دای‪ .‬اصﻠﻲ او‬ ‫عارضﻲ فسق دواړه (پﻪ حکﻢ ک‪ )３‬برابر دي‪.‬‬ ‫＇ﻮک چ‪ ３‬ﻣفﻠس شﻮ او ﻟﻪ ده سره د ﻳﻮ ﻣعﻠﻮم شخص داس‪ ３‬تﻮکﻲ وو چ‪ ３‬ور＇خﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫پ‪５‬رودﻟﻲ وو‪ ،‬ﻧﻮ د تﻮکﻮ ＇‪＋‬تﻦ پﻪ دې تﻮکﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻧﻮرو پﻮرورکﻮوﻧکﻮ سره ﻳﻮ شان دی‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫پر پوروړي حجر‪:‬‬

‫ﻣفﻠس ﻫغﻪ چاتﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻫﻴ＆ ﻣال وﻧﻪ ﻟري د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر پر ﻣفﻠس پﻮروړي‬ ‫باﻧدې د پﻮروﻧﻮ د ﻧﻪ ادا کﻮﻟﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬حجر ﻧﻪ شﻲ ﻟ‪／‬ﻮل ک‪５‬دای‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د ﻫغﻪ ！ﻮل‬ ‫تصرفات او راک‪７‬ې ورک‪７‬ې سﻤ‪ ３‬او ﻧافذې دي‪＄ ،‬کﻪ د حجر پﻪ ﻟگﻮﻟﻮ ک‪ ３‬د س‪７‬ي اﻫﻠﻴت ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ او د پﻮرورکﻮوﻧکﻲ د پﻮر ﻟپاره ‪ -‬چ‪ ３‬ﻳﻮ وړوکی ﻣصﻠحت دی‪ ،‬د چا اﻫﻠﻴت ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ‬ ‫وړل روا ﻧﻪ دي‪ .‬ﻫﻤدا راز قاضﻲ ﻫﻢ ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د پﻮروړي ﻟﻪ اجازې پرتﻪ د ﻫغﻪ ﻣاﻟﻮﻧﻪ‬ ‫وپﻠﻮري او پﻮر ورکﻮوﻧکﻮ تﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ پﻮر ک‪ ３‬ورک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ د ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ ﻟﻪ رضا پرتﻪ د ﻫغﻪ پﻪ‬ ‫ﻣال ﻣعاﻣﻠﻪ کﻮل روا ﻧﻪ دي‪ .‬اﻟبتﻪ کﻪ پر چا دراﻫﻢ ﻳا د ﻧاﻧﻴر پﻮر وي او دى دراﻫﻢ او د ﻧاﻧﻴر وﻟري‪،‬‬

‫‪٧٧‬‬

‫قاضﻲ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ اجازې پرتﻪ د ﻫغﻪ پﻮرورکﻮوﻧکﻮ تﻪ ورکﻮﻻی شﻲ‪＄ ،‬کﻪ پﻮرورکﻮوﻧکی چ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫پﻮروړي سره د خپﻞ حق جﻨس ووﻳﻨﻲ‪ ،‬د پﻮروړي ﻟﻪ اجازې پرتﻪ ﻳ‪ ３‬ور＇خﻪ اخﻴستﻠی شﻲ‪.‬‬ ‫قاضﻲ کﻮﻻی شﻲ پﻮروړی چ‪ ３‬پﻮروﻧﻪ ﻧﻪ ادا کﻮي‪ ،‬بﻨدي ک‪７‬ي او د بﻨد ﻟﻪ ﻻرې زور پرې راوړي‬ ‫تر ＇ﻮ خپﻞ ﻣاﻟﻮﻧﻪ وپﻠﻮري او د خﻠکﻮ پﻮروﻧﻪ وسپاري‪.‬‬ ‫د يارانو نظر‪:‬‬

‫د پﻮروﻧﻮ پﻪ ﻣسئﻠﻪ ک‪ ３‬د اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد ﻧظر داس‪ ３‬دی‪ :‬کﻪ چ‪５‬رې پﻮروړي د پﻮر‬ ‫ﻟﻪ ادا کﻮﻟﻮ ＇خﻪ (پﻮر ﻟ‪ ８‬وي کﻪ ډ‪４‬ر) ﻣﻨع راوړى قاضﻲ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د پﻮر ورکﻮوﻧکﻮ پﻪ‬ ‫غﻮ＊تﻨﻪ پﻪ ﻧﻮﻣﻮړي باﻧدې حجر وﻟ‪／‬ﻮي‪ ،‬ﻟﻪ اخﻴستﻠﻮ او خر＇ﻮﻟﻮ‪ ،‬چا تﻪ پﻪ ﻣال اقرار کﻮﻟﻮ او پﻪ‬ ‫خپﻞ ﻣال ک‪ ３‬ﻟﻪ تصرف کﻮﻟﻮ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣﻨعﻪ ک‪７‬ي‪＇ ،‬ﻮ دده پﻮر ورکﻮوﻧکﻲ زﻳاﻧﻤﻦ ﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ پﻮروړي پﻪ پﻮر ک‪ ３‬د خپﻠﻮ ﻣاﻟﻮﻧﻮ ﻟﻪ ورکﻮﻟﻮ اﻧکار وک‪ ،７‬قاضﻲ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د پﻮر‬ ‫ورکﻮوﻧکﻮ پﻪ غﻮ＊تﻨﻪ د پﻮروړي ﻣاﻟﻮﻧﻪ او ساﻣان وپﻠﻮري او د ﻫغﻮی پﻮروﻧﻪ پرې ادا ک‪７‬ي‪ .‬د‬ ‫ﻣاﻟﻮﻧﻮ پﻪ پﻠﻮرﻟﻮ ک‪ ３‬بﻪ د ﻫغﻪ پﻪ ساﻣاﻧﻮﻧﻮ پﻴﻞ کﻴ‪８‬ي او بﻴا بﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ خر＇ﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻟﻪ ضروري شﻴاﻧﻮ‬ ‫پرتﻪ بﻪ د پﻮروړي ！ﻮل ﻣاﻟﻮﻧﻪ پﻠﻮرل کﻴ‪８‬ي او د پﻮر ورکﻮوﻧکﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬بﻪ د ﻫغﻮی د پﻮروﻧﻮ پﻪ‬ ‫تﻨاسب و‪４‬شﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ پﻮروړی د حجر پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬چا تﻪ پﻪ ﻣال اقرار وک‪７‬ي‪ ،‬د پخﻮاﻧﻴﻮ پﻮروﻧﻮ ﻟﻪ ادا کﻮﻟﻮ ﻣخک‪３‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ شﻲ ورکﻮﻻی‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د پﻮروﻧﻮ ﻟﻪ ادا کﻮﻟﻮ وروستﻪ بﻪ ﻧﻮﻣﻮړی اقرار سر تﻪ رسﻮي‪.‬‬ ‫د مفلس نفقه‪:‬‬

‫د ﻣفﻠس ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ بﻪ د ﻣفﻠس‪ ،‬د ﻣفﻠس د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ،３‬کﻮچﻨﻴﻮ اوﻻدوﻧﻮ او ﻧﻮرو ﻫغﻮ خپﻠﻮاﻧﻮ‬ ‫ﻧفقﻪ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پر ﻣفﻠس ﻳ‪ ３‬ﻧفقﻪ ورکﻮل ﻻزم دي‪＄ ،‬کﻪ دا د ﻣفﻠس اصﻠﻲ حاجتﻮﻧﻪ‬ ‫دي او پر ﻧﻮرو حقﻮﻧﻮ وړاﻧدې دي‪.‬‬ ‫کوم پورونه د بند المل کېدای شي؟‬

‫ﻳﻮازې پﻪ ﻫغﻮ پﻮروﻧﻮ ک‪ ３‬پﻮروړی د بﻨدي ک‪５‬دو وړ دی چ‪ ３‬د عقد پﻪ ﻧتﻴجﻪ ک‪ ３‬ﻣﻨ‪％‬تﻪ راغﻠﻲ‬

‫‪٧٨‬‬

‫وي ﻟکﻪ د بﻴع‪ ３‬عقد‪ ،‬د ﻧکاح عقد‪ ،‬کفاﻟت او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪ .‬ﻫغﻪ پﻮروﻧﻪ چ‪ ３‬د عقد پﻪ ﻧتﻴجﻪ ک‪３‬‬ ‫ﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ ﻧﻪ وي راغﻠﻲ ﻟکﻪ د غصب او جﻨاﻳت پﻪ ﻧتﻴجﻪ ک‪ ３‬راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮي پﻮروﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ داس‪３‬‬ ‫ﻣﻮاردو ک‪ ３‬پﻮروړی بﻨدي ک‪５‬دﻻی ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬ﻣگر دا چ‪ ３‬د پﻮر خاوﻧد د پﻮره وړي پﻪ شتﻤﻨ‪９‬‬ ‫درﻟﻮدﻟﻮ شاﻫدان ت‪５‬ر ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک ﻟﻪ ﻣفﻠس سره خپﻞ ﻣال بعﻴﻨﻪ ووﻳﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د ﻧﻮرو پﻮر خاوﻧداﻧﻮ پرتﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬د ‪＄‬ان ﻟپاره واخﻠﻲ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬پﻪ دې ﻣال ک‪ ３‬دی ﻟﻪ ﻧﻮرو پﻮر ورکﻮوﻧکﻮ سره ﻳﻮ شان حق ﻟري‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ د پﻮروړي پر غاړه د ده حق د ﻧﻮرو ﻟﻪ حقﻮﻧﻮ سره برابر دی او کﻮم ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳتﻮب ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫د فاسق حجر‪:‬‬

‫فسق پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪ :‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی دا چ‪ ３‬اﻧسان د فسق پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬باﻟغ شﻲ او ﻫﻤداس‪ ３‬دوام‬ ‫وک‪７‬ي چ‪ ３‬دې تﻪ اصﻠﻲ فسق وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬دوﻳﻢ ﻫغﻪ فسق دی چ‪ ３‬ﻟﻪ بﻠﻮغ وروستﻪ پﻪ عارضﻲ‬ ‫ډول راپﻴدا شﻲ‪ .‬اصﻠﻲ او عارضﻲ دواړه فسقﻮﻧﻪ د فاسق پر تصرفاتﻮ د بﻨدﻳز سبب ک‪５‬دای ﻧﻪ‬ ‫شﻲ‪.‬‬

‫د پﻮر پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬د پﻮروړي بﻨدي ک‪５‬دل پﻪ ＇ﻪ شﻲ دﻻﻟت کﻮي؟‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ اسﻼﻣﻲ شرﻳعت ک‪ ３‬د ﻣال پﻪ ارز＊ت وغ‪８‬ﻳ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪٧٩‬‬

‫‪ -١‬أﻳا د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د پﻮر پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬پﻪ پﻮروړي باﻧدې حجر ﻟ‪／‬ﻮل روا دي؟‬ ‫‪ -۲‬د پﻮرتﻨ‪ ９‬ﻣﻮضﻮع پﻪ اړه د ﻳاراﻧﻮ ﻧظر بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻣفﻠس تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬ﻟﻪ ﻣفﻠس ＇خﻪ خپﻞ پﻮروﻧﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ ب‪５‬رتﻪ ﻻس تﻪ راوړﻻی شﻮ؟‬ ‫‪ -۵‬أﻳا فسق پر تصرفاتﻮ د حجر سبب ک‪５‬دای شﻲ؟‬

‫‪٨٠‬‬

‫شلم لﻮست‬

‫اقرار (‪)١‬‬ ‫اسﻼﻣﻲ شرﻳعت او عقﻞ دواړو د اﻧسان وﻳﻨا او اقرار تﻪ ارز＊ت ورک‪７‬ی او ﻫر اﻧسان پﻪ خپﻞ‬ ‫اقرار ﻧﻴﻮل کﻴ‪８‬ي‪ .‬د اقرار پﻪ اړه ﻣﻮجﻮد احکام ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻞ اړخﻮﻧﻪ ﻟري چ‪ ３‬ﻧﻦ بﻪ ﻣﻮږ پﻪ اسﻼﻣﻲ‬ ‫شرﻳعت ک‪ ３‬د اقرار کﻮوﻧکﻲ پﻪ شرطﻮﻧﻮ او د اقرار پﻪ جﻤﻠﻮ وغ‪８‬ﻳ‪８‬و‪.‬‬

‫‪٨١‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻪ ازاد‪ ،‬باﻟغ او عاقﻞ اﻧسان پﻪ ﻣعﻠﻮم ﻳا ﻣجﻬﻮل حق باﻧدې اقرار وک‪７‬ي‪ ،‬ادا کﻮل ﻳ‪３‬‬ ‫ورباﻧدې ﻻزم دي او ورتﻪ بﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د ﻣجﻬﻮل وضاحت وک‪７‬ه! کﻪ ﻳ‪ ３‬وضاحت وﻧﻪ ک‪،７‬‬ ‫حاکﻢ بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ وضاحت کﻮﻟﻮ ﻣجبﻮروي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬د فﻼﻧﻲ پر ﻣا باﻧدې ﻳﻮ شی دی‪ ،‬ﻧﻮ پرې ﻻزم دي چ‪ ３‬ارز＊ت ﻟروﻧکی شی‬ ‫و＊ﻴﻲ‪ ،‬کﻪ ﻣقرﻟﻪ ﻟﻪ ＊ﻮدل شﻮې اﻧدازې ＇خﻪ د ډ‪４‬ر شﻲ دعﻮه کﻮﻟﻪ‪ ،‬خبره د اقرار کﻮوﻧکﻲ‬ ‫ﻣعتبره ده ﻟﻪ قسﻢ سره‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬د ﻫغﻪ پر ﻣا ﻣال دی‪ .‬ﻧﻮ د وضاحت ﻟپاره بﻪ ده تﻪ ﻣراجعﻪ کﻴ‪８‬ي او پﻪ ﻟ‪ ８‬او‬ ‫ډ‪４‬ر ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬خبره ﻣﻨﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬د ﻫغﻪ پر ﻣا ستر ﻣال دی‪ ،‬ﻟﻪ دوه سﻮو درﻫﻤﻮ ＇خﻪ‬ ‫پﻪ کﻤﻮ ﻳ‪ ３‬خبره ﻧﻪ ﻣﻨﻞ کﻴ‪８‬ي او کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬ډ‪４‬رې پﻴس‪ ３‬دي‪ .‬ﻟﻪ ﻟسﻮ ＇خﻪ پﻪ ﻟ‪８‬و درﻫﻤﻮ‬ ‫ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬خبره ﻧﻪ قبﻠﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬درﻫﻤﻮﻧﻪ دي‪ .‬ﻧﻮ درې درﻫﻤﻪ دي ﻣ‪／‬ر دا چ‪ ３‬د ډ‪４‬رو‬ ‫بﻴان وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬دوﻣره‪ ،‬دوﻣره درﻫﻤﻪ دي‪ .‬ﻟﻪ ﻳﻮوﻟسﻮ ＇خﻪ پﻪ ﻟ‪８‬و ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬خبره ﻧﻪ ﻣﻨﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫او کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬دوﻣره او دوﻣره درﻫﻤﻪ دي‪ .‬ﻟﻪ ﻳﻮ وﻳشتﻮ ＇خﻪ پﻪ ﻟ‪８‬و ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬خبره ﻧﻪ ﻣﻨﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬د ﻫغﻪ پر ﻣا باﻧدې دي ﻳا د ﻫغﻪ زﻣا ﻟﻮري تﻪ دي‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ پﻮر ﻳ‪ ３‬اقرار وک‪ ،７‬خﻮ کﻪ‬ ‫وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬زﻣا سره دي‪ ،‬ﻧﻮ دا پﻪ اﻣاﻧت اقرار دی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳﻮه شخص ورتﻪ ووﻳﻞ‪ :‬زﻣا پر تا زر دي او ده (ورتﻪ پﻪ ‪＄‬ﻮاب ک‪ )３‬ووﻳﻞ‪ :‬وﻳ‪ ３‬تﻠﻪ‪ ،‬ﻳا‬ ‫کره ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮﻣﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬ﻳا ﻧ‪＂５‬ﻪ ﻳ‪ ３‬راک‪７‬ه‪ ،‬او ﻳا درﻣ‪ ３‬ک‪７‬ې‪ ،‬ﻧﻮ دا اقرار دی‪.‬‬ ‫کﻪ چا د ﻧ‪ ３＂５‬پﻪ پﻮر اقرار وک‪ ،７‬ﻣقرﻟﻪ پﻪ پﻮر ک‪ ３‬رﻳ‪＋‬تﻴﻨی وباﻟﻪ‪ ،‬خﻮ پﻪ ﻧ‪＂５‬ﻪ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬دروغجﻦ‬ ‫وباﻟﻪ‪ ،‬ﻧﻮ سﻤﻼسﻲ دﻳﻦ ورباﻧدې ﻻزم دی او پﻪ ﻧ‪＂５‬ﻪ ک‪ ３‬بﻪ ﻣقرﻟﻪ تﻪ قسﻢ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د اقرار تعريف‪ :‬اقرار پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬اثبات تﻪ واﻳﻲ‪ .‬او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬پر خپﻞ ‪＄‬ان د بﻞ چا د‬ ‫حق ﻟﻪ ثبﻮت ＇خﻪ خبر ورکﻮﻟﻮ تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫مقر‪ :‬ﻫغﻪ ＇ﻮک دى چ‪ ３‬پﻪ خپﻞ ‪＄‬ان باﻧدې د بﻞ چا ﻟﻪ حق ＇خﻪ خبر ورکﻮي‪.‬‬ ‫مقرله‪ :‬ﻫغﻪ چا تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻣقر ﻳ‪ ３‬حق پﻪ ‪＄‬ان باﻧدې ﻣﻨﻲ‪.‬‬

‫‪٨٢‬‬

‫مقربه‪ :‬ﻫغﻪ حق چ‪ ３‬ﻣقر ورباﻧدې اقرار ک‪７‬ی وي‪.‬‬ ‫د مقر شرطونه‪ :‬د ﻣقر ﻟپاره دا شرط دی چ‪ ３‬ﻫغﻪ بﻪ ازاد اﻧسان وي‪ ،‬پﻪ ﻣاﻟﻲ ﻣساﻳﻠﻮ ک‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫زﻳان ﻳ‪ ３‬بادار تﻪ اوړي‪ ،‬د ﻣرﻳﻲ اقرار صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻣرﻳی ﻣاذون و اقرار ﻳ‪ ３‬ﻣﻨﻞ کﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫ﻫﻤدا راز کﻪ ﻣرﻳی د چا پر حق اقرار وک‪７‬ي ﻧﻮ ﻟﻪ ازادۍ وروستﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ادا کﻮي‪ .‬د کﻮچﻨﻲ اقرار‬ ‫ﻫﻢ صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻣ‪／‬ر دا چ‪ ３‬اجازه ورتﻪ شﻮې وي‪ .‬ﻫﻤدا راز د ﻟﻴﻮﻧﻲ اقرار ﻫﻢ د ﻣﻨﻠﻮ وړ‬ ‫ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫ﻣقر‪ ،‬بﻪ ﻣجﻬﻮل حقﻮﻧﻪ رو＊اﻧﻮي او کﻪ ﻳ‪ ３‬اﻧکار وک‪ ７‬قاضﻲ بﻪ ﻳ‪ ３‬دې تﻪ اړباسﻲ چ‪ ３‬رو＊اﻧﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪ .‬پﻪ اقرار ک‪ ３‬دا ﻫﻢ شرط ده چ‪ ３‬ﻣقرﻟﻪ‪ ،‬د ﻣقر اقرار وﻣﻨﻲ‪ .‬د ﻣجﻬﻮل اقرار د رو＊اﻧﻮﻟﻮ‬ ‫ﻟپاره ضروري ده چ‪ ３‬داس‪ ３‬شی و＊ﻴﻲ چ‪ ３‬ارز＊ت وﻟري‪ .‬کﻪ د ﻣقر او ﻣقرﻟﻪ تر ﻣﻨ‪ ＃‬د ﻣقربﻪ‬ ‫پﻪ اﻧدازه ک‪ ３‬اختﻼف و‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣقر خبره ﻟﻪ قسﻢ سره ﻣعتبره ده‪.‬‬ ‫د اقرار ټکي‪＄ :‬ﻴﻨ‪ ３‬داس‪！ ３‬کﻲ شتﻪ چ‪ ３‬کچﻪ ﻳ‪ ３‬پﻮره ﻣعﻠﻮﻣﻪ ﻧﻪ ده‪ .‬د فقﻬ‪ ３‬عﻠﻤاوو د داس‪３‬‬ ‫！کﻮ اﻧدازې ！اکﻠﻲ‪ ،‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول کﻪ ﻣقر پﻪ (ستر ﻣال) اقرار وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ دوو سﻮو درﻫﻤﻮ بﻪ‬ ‫ﻟ‪ ８‬ﻧﻪ وي‪＄ ،‬کﻪ دوه سﻮه درﻫﻤﻪ ﻫغﻪ اﻧدازه ده چ‪ ３‬شخص پرې غﻨﻲ ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې دﻟﻴﻞ‬ ‫کﻪ ＇ﻮک وواﻳﻲ چ‪ ３‬پر ﻣا د فﻼﻧﻲ ډ‪４‬رې پﻴس‪ ３‬دي‪ ،‬د ﻳاراﻧﻮ پﻪ ﻧظر ﻟ‪ ８‬تر ﻟ‪８‬ه دوه سﻮه درﻫﻤﻪ‬ ‫پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ اﻣام صاحب واﻳﻲ‪ :‬ﻟس درﻫﻤﻪ پرې ﻻزﻣ‪８５‬ي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬د دراﻫﻤﻮ ！کی‬ ‫ﻳﻮازې د ﻟسﻮ پﻮرې‪ ،‬د عدد تﻤﻴﻴز را‪＄‬ﻲ‪ .‬ﻟﻪ (کذا‪ ،‬کذا درﻫﻤا‪ :‬دوﻣره‪ ،‬دوﻣره درﻫﻤﻪ) ＇خﻪ بﻪ‬ ‫کﻢ تر کﻤﻪ ﻳﻮوﻟس اخﻴستﻞ کﻴ‪８‬ي ‪＄‬کﻪ دوه داس‪ ３‬ﻣجﻬﻮل عددوﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ذکر ک‪７‬ي چ‪ ３‬پﻪ ﻣﻨ‪＃‬‬ ‫ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د عطف حرف ﻧشتﻪ‪ ،‬او د دې تﻤﻴز ﻟ‪ ８‬تر ﻟ‪８‬ه ﻳﻮوﻟس را‪＄‬ﻲ‪ .‬ﻫﻤدا راز ﻟﻪ (کذا و کذا‬ ‫درﻫﻤا‪ :‬دوﻣره او دوﻣره درﻫﻤﻪ) ＇خﻪ بﻪ ﻟ‪ ８‬تر ﻟ‪８‬ه ﻳﻮوﻳشت اخﻴستﻞ کﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ دوه داس‪３‬‬ ‫عددوﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ذکر ک‪７‬ي چ‪ ３‬پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د عطف حرف دی‪ ،‬او د دې تﻤﻴﻴز ﻟ‪ ８‬تر ﻟ‪８‬ه ﻳﻮوﻳشت‬ ‫را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د (عﻠﻲ‪ :‬پر ﻣا باﻧدې) ！کی پﻪ عربﻲ ک‪ ３‬د ﻻزﻣﻮﻟﻮ ﻟپاره کارول کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ پﻪ اقرار ک‪ ３‬وکارول‬ ‫شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د پﻮر پﻪ ﻣعﻨا بﻪ وي‪ ،‬خﻮ کﻪ پﻪ اقرار ک‪ ３‬د (عﻨدې او ﻣعﻲ‪ :‬زﻣا سره) ！کی وکارول شﻲ‬ ‫چ‪ ３‬د ﻻزﻣﻮﻟﻮ ﻟپاره ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻧﻮ د اﻣاﻧت ﻣعﻨا افاده کﻮي‪.‬‬

‫‪٨٣‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ عﻤﻠﻲ ډول د اقرار ﻳﻮ ﻟ‪ ７‬صﻮرتﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ ﻣﻨ‪％‬ﻮﻧﻮ ک‪ ３‬تطبﻴق ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬اقرار تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻣقر‪ ،‬ﻣقرﻟﻪ او ﻣقر بﻪ تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د ﻣقر شرطﻮﻧﻪ رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬أﻳا پﻪ ﻣجﻬﻮل شﻲ اقرار صح‪５‬ح دی؟ دﻟﻴﻞ ﻳ‪ ３‬وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -۵‬پﻪ اقرار ک‪ ３‬د (پر ﻣا باﻧدې) ！کی ＇ﻪ ﻣعﻨا ورکﻮي؟‬

‫‪٨٤‬‬

‫ﻳﻮوﻳشتم لﻮست‬

‫اقرار (‪)٢‬‬ ‫د اقرار ！کﻲ‬ ‫پﻮﻫﻴ‪８‬و چ‪ ３‬اقرار پﻪ ډول ډول جﻤﻠﻮ راﻣﻨ‪％‬ﻪ ک‪５‬دای شﻲ‪ .‬جﻤﻠ‪ ３‬او ！کﻲ د اقرار پﻪ ثبﻮت ک‪３‬‬ ‫ﻣﻬﻢ رول ﻟري‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ عﻠﻤاوو د اقرار جﻤﻠﻮ تﻪ پاﻣﻠرﻧﻪ ک‪７‬ې چ‪ ３‬ﻳﻮه برخﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬دﻟتﻪ‬ ‫وﻟﻮﻟﻮ‪.‬‬

‫‪٨٥‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻪ چا اقرار وک‪ ７‬او پﻪ ﻣتصﻠﻪ استثﻨا ﻳ‪ ３‬ﻟ‪ ８‬ﻳا ډ‪４‬ر ＇ﻪ ور＇خﻪ استثﻨا ک‪７‬ل‪ ،‬ﻧﻮ استثﻨا ﻳ‪３‬‬ ‫صح‪５‬ح او پات‪ ３‬بﻪ ورکﻮي‪ ،‬خﻮ کﻪ ！ﻮل ﻳ‪ ３‬استثﻨا ک‪７‬ل‪ ،‬ﻧﻮ اقرار ﻳ‪ ３‬صحﻴح او استثﻨا ﻳ‪ ３‬باطﻠﻪ‬ ‫ده‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬د ﻫغﻪ پر ﻣا سﻞ درﻫﻤﻪ دي‪ ،‬ﻣ‪／‬ر ﻳﻮ دﻳﻨار ﻧﻪ‪ ،‬ﻳا ﻳﻮه پﻴﻤاﻧﻪ غﻨﻢ ﻧﻪ‪ .‬دا بﻪ د ﻳﻮ‬ ‫دﻳﻨار ﻳا ﻳﻮې پﻴﻤاﻧ‪ ３‬غﻨﻤﻮ د قﻴﻤت پﻪ اﻧدازه ﻟﻪ سﻠﻮ درﻫﻤﻮ ＇خﻪ ﻟ‪ ８‬ورکﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ چا ووﻳﻞ‪ :‬د ﻫغﻪ پر ﻣا سﻞ او ﻳﻮ درﻫﻢ دی‪ ،‬ﻧﻮ سﻞ ！ﻮل درﻫﻢ دي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬سﻞ او‬ ‫ﻳﻮه جﻮړه جاﻣ‪ ３‬دي‪ ،‬ﻧﻮ پر ده ﻳﻮه جﻮړه جاﻣ‪ ３‬دي او د سﻠﻮ د وضاحت ﻟپاره بﻪ ﻟﻪ ﻫغﻪ پﻮ＊تﻨﻪ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ چا پر ﻳﻮ حق د اقرار کﻮﻟﻮ پس‪ ３‬ﻣتصﻞ (ان شاء اهلل) ووﻳﻞ‪ ،‬اقرار پرې ﻧﻪ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ چا اقرار وک‪ ،７‬خﻮ خﻴار ﻳ‪＄ ３‬ان تﻪ ثابت ک‪ ،７‬ﻧﻮ اقرار ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح او خﻴار ﻳ‪ ３‬باطﻞ‬ ‫دی‪.‬‬ ‫کﻪ چا پﻪ کﻮر اقرار وک‪ ،７‬خﻮ وداﻧ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬د ‪＄‬ان ﻟپاره استثﻨا ک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ کﻮر او وداﻧ‪ ９‬دواړه د‬ ‫ﻣقرﻟﻪ حق دی‪ .‬کﻪ داس‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬د دې کﻮر وداﻧ‪ ９‬زﻣا او اﻧگ‪( ７‬حﻮﻳﻠ‪ )９‬ﻳ‪ ３‬د فﻼﻧﻲ ده‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫خبره ﻳ‪ ３‬ﻣﻨﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ چا پﻪ ！ﻮکرۍ ک‪ ３‬پﻪ خرﻣا باﻧدې د (غصب) اقرار وک‪ ،７‬خرﻣا او ！ﻮکرۍ دواړه پرې‬ ‫ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ چا پﻪ غﻮجﻞ ک‪ ３‬پﻪ ＇اروي اقرار وک‪ ،７‬ﻧﻮ ﻳﻮازې ＇اروی پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬داس‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬پﻪ دستﻤال ک‪ ３‬ﻣ‪ ３‬جاﻣ‪ ３‬غصب ک‪７‬ې ﻧﻮ دواړه پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي او کﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬ﻟﻪ ﻫغﻪ ﻣ‪ ３‬جاﻣﻪ پﻪ جاﻣﻪ ک‪ ３‬غصب ک‪７‬ې‪ ،‬دواړه جاﻣ‪ ３‬پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬او کﻪ داس‪３‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬د ﻫغﻪ پر ﻣا باﻧدې ﻳﻮه جﻮړه جاﻣ‪ ３‬پﻪ ﻟسﻮ جﻮړو ک‪ ３‬دي‪ .‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام‬ ‫ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧزد ﻳﻮه جﻮړه جاﻣ‪ ３‬ورباﻧدې دي‪ ،‬خﻮ اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬ﻳﻮوﻟس جﻮړه جاﻣ‪３‬‬

‫‪٨٦‬‬

‫ورباﻧدې دي‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬د جاﻣﻮ پﻪ غصب کﻮﻟﻮ اقرار وک‪ ７‬او عﻴبجﻨﻪ جاﻣﻪ ﻳ‪ ３‬د سپارﻟﻮ ﻟپاره راوړه‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫خبره ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ قسﻢ سره ﻣعتبره ده‪ .‬ﻫﻤدا راز کﻪ پﻪ دراﻫﻤﻮ ﻳ‪ ３‬اقرار وک‪ ７‬او وﻳ‪ ３‬وﻳﻞ‪ :‬ﻫغﻪ کﻮ！ﻪ‬ ‫(ﻧاچﻠ‪ )３‬دي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬پر ﻣا پﻨ‪％‬ﻪ پﻪ پﻨ‪％‬ﻮ ک‪ ３‬دي او ﻣقصد ﻳ‪ ３‬ضرب او حساب وو‪ ،‬ﻧﻮ ﻳﻮازې پﻨ‪％‬ﻪ پرې‬ ‫ﻻزﻣﻴ‪８‬ي او کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬زﻣا ﻣقصد پﻨ‪％‬ﻪ جﻤع پﻨ‪％‬ﻪ وو‪ ،‬ﻟس پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫په اقرار کې د استثنا بيان‪ :‬استثﻨا پﻪ دوو ډوﻟﻮ ده‪ ،‬ﻳﻮې تﻪ تعطﻴﻠﻲ (‪＄‬ﻨ‪６‬ووﻧک‪ )３‬او بﻠ‪３‬‬ ‫ء‬ ‫تﻪ تحصﻴﻠﻲ (حاصﻠﻮوﻧک‪ )３‬استثﻨاء واﻳﻲ‪ .‬دا دواړه استثﻨا‪－‬اﻧ‪ ３‬ﻫغﻪ ﻣﻬال صح‪５‬ح دي چ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫خبرې سره ﻣتصﻠ‪ ３‬ذکر شﻲ‪.‬‬ ‫تعطيلي استثنا ‪ :‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول ﻳﻮ ＇ﻮک وواﻳﻲ‪ :‬ستا پر ﻣا سﻞ افغاﻧ‪ ９‬دي إن شاءاهلل‪ .‬پﻪ دې‬ ‫ء‬ ‫ﻣثال ک‪ ３‬د (إن شاءاهلل) ﻟﻪ جﻤﻠ‪ ３‬سره ！ﻮل اقرار و‪＄‬ﻨ‪４６‬ده او داس‪ ３‬دی ﻟکﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ سره اقرار ﻧﻪ‬ ‫وي شﻮی‪＄ ،‬کﻪ ﻫغﻪ اقرار چ‪ ３‬تعطﻴﻠﻲ استثﻨا پک‪ ３‬وي پﻪ ﻣقر ﻫﻴ＆ شی ﻧﻪ ﻻزﻣﻮي‪.‬‬ ‫تحصيلي استثنا ‪ :‬دې تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬د وﻳﻞ شﻮې جﻤﻠ‪ ３‬ﻟﻪ حکﻢ ＇خﻪ د استثﻨا پﻪ ！کﻮ (اﻻ‪،‬‬ ‫ء‬ ‫غﻴر او سﻮی) ‪＄‬ﻨ‪ ３‬شﻴان واﻳستﻞ شﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ (ﻟﻪ عﻠﻲ ﻣائة درﻫﻢ إﻻ درﻫﻤا) د ﻫغﻪ پر ﻣا سﻞ‬ ‫درﻫﻤﻪ دي‪ ،‬خﻮ ﻳﻮ درﻫﻢ ﻧﻪ‪ .‬د دې استثﻨا پﻪ ﻧتﻴجﻪ ک‪ ３‬کﻪ تر حکﻢ ﻻﻧدې ډ‪４‬ر شﻴان پات‪ ３‬شﻲ‬ ‫او کﻪ ﻟ‪ ،８‬استثﻨا صح‪５‬ح بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬اﻟبتﻪ کﻪ د وﻳﻞ شﻮې جﻤﻠ‪！ ３‬ﻮل شﻴان ب‪５‬رتﻪ استثﻨا شﻲ‬ ‫ﻟکﻪ (د ﻫغﻪ پر ﻣا سﻞ افغاﻧ‪ ９‬دی ﻣ‪／‬ر سﻞ ﻧﻪ) ﻧﻮ دا استثﻨا باطﻠﻪ ده او پﻪ ﻣقر باﻧدې ！ﻮل شﻴان‬ ‫ﻻزﻣﻴ‪８‬ي ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬دا استثﻨا ﻧﻪ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬رجﻮع (ﻟﻪ اقرار ＇خﻪ ‪－‬ر‪５＄‬دل) بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي او ﻟﻪ اقرار‬ ‫＇خﻪ ‪－‬ر‪５＄‬دل شرعا باطﻞ دي‪.‬‬ ‫اقرار او خيار‪ :‬کﻪ ＇ﻮک د ﻳﻮ ﻣال پﻪ اخﻴستﻠﻮ اقرار وک‪７‬ي او ورسره دا ﻫﻢ وواﻳﻲ چ‪ ３‬ﻣا تﻪ‬ ‫پک‪ ３‬خﻴار ﻫﻢ شتﻪ ﻧﻮ اقرار ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح او خﻴار ﻳ‪ ３‬باطﻞ دی‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬خﻴار د فسخ‪ ３‬ﻟپاره‬ ‫وي او اقرار ﻧﻪ فسخﻪ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫مسئله‪ :‬کﻪ ＇ﻮک د چا ﻟپاره پﻪ کﻮر اقرار وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ وداﻧ‪ ９‬ور＇خﻪ ﻧﻪ شﻲ استثﻨا کﻮﻻی‪＄ ،‬کﻪ‬ ‫چ‪ ３‬وداﻧ‪ ９‬پﻪ طبﻴعﻲ ډول پﻪ کﻮر ک‪ ３‬شاﻣﻠﻪ وي‪ ،‬اﻟبتﻪ کﻪ چا تﻪ پﻪ وداﻧ‪ ９‬اقرار وک‪７‬ي او اﻧگ‪７‬‬

‫‪٨٧‬‬

‫ور＇خﻪ استثﻨا ک‪７‬ي‪ ،‬صح‪５‬ح ده‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬وداﻧ‪ ９‬او تر وداﻧ‪ ９‬ﻻﻧدې ‪＄‬ﻤکﻪ د ﻣقرﻟﻪ حق گر‪＄‬ﻲ او‬ ‫اﻧگ‪ ７‬د ﻣقر پﻪ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬پات‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫مسئله‪ :‬کﻪ ＇ﻮک پﻪ ﻳﻮ شﻲ ک‪ ３‬د بﻞ شﻲ د غصب اقرار وک‪７‬ي او ﻟﻮﻣ‪７‬ی شی د دوﻳﻢ ﻟپاره‬ ‫ظرف وي‪ ،‬ﻧﻮ دواړه پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه شﻲ ＇خﻪ د بﻞ شﻲ د غﻼ کﻮﻟﻮ اقرار وک‪７‬ي‬ ‫ﻧﻮ ﻳﻮازې دوﻳﻢ شی پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ﻟﻮﻣ‪７‬ی ظرف وي‪＄ ،‬کﻪ د (ﻣﻦ) کﻠﻤﻪ د راب‪５‬ﻠﻮﻟﻮ‬ ‫ﻣعﻨا ﻟري‪ .‬پﻪ دې اړه پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬راغﻠ‪ ３‬ﻣسئﻠ‪ ３‬پﻪ ﻫﻤدې بﻨس＀ وﻻړې دي‪ ،‬اﻟبتﻪ پﻪ غﻮجﻞ‬ ‫ک‪ ３‬د ＇اروي پﻪ غصب کﻮﻟﻮ باﻧدې پﻪ اقرار کﻮﻟﻮ ‪＄‬کﻪ ﻳﻮازې ＇اروي ﻻزﻣﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬غﻮجﻞ ﻟﻪ‬ ‫‪＄‬ﻤک‪＇ ３‬خﻪ عبارت ده او غصب ﻳ‪ ３‬ﻣﻤکﻦ ﻧﻪ دی‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻣحترم ＊ﻮوﻧکﻲ پﻪ ﻣرستﻪ پﻪ اقرار ک‪ ３‬د استثﻨا ﻟپاره ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻠ‪ ３‬جﻤﻠ‪３‬‬ ‫جﻮړې او حکﻢ دې رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬پﻪ اقرار ک‪ ３‬استثﻨا پﻪ کﻮم شرط صح‪５‬ح ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -۲‬تعطﻴﻠﻲ استثﻨا ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪ -٣‬د استثﻨا ！کﻲ کﻮم کﻮم دي؟‬ ‫‪ -٤‬پﻪ اقرار ک‪＄ ３‬اﻧتﻪ خﻴار ثابتﻮل ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ -۵‬پﻪ غﻮجﻞ ک‪ ３‬د ＇اروي پﻪ غصب وﻟ‪ ３‬دواړه ﻧﻪ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي؟‬

‫‪٨٨‬‬

‫دوه وﻳشتم لﻮست‬

‫اقرار (‪)٣‬‬ ‫د اقرار جمل‪３‬‬ ‫خﻮږو زده کﻮوﻧکﻮ! ت‪５‬ر ﻟﻮست ﻣﻮ پﻪ اقرار ک‪ ３‬د کارول ک‪５‬دوﻧکﻮ ！کﻮ او جﻤﻠﻮ پﻪ اړه وو‪،‬‬ ‫＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬دا ﻣﻮضﻮع پای تﻪ ﻧﻪ ده رس‪５‬دﻟ‪ ،３‬غﻮاړو چ‪ ３‬ﻧﻦ ﻫﻢ ورسره تﻢ شﻮ او پﻪ ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻠﻮ‬ ‫اړخﻮﻧﻮ ﻳ‪＄ ３‬اﻧﻮﻧﻪ ＊ﻪ پﻮه ک‪７‬و‪.‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻪ (ﻣقر) ووﻳﻞ‪ :‬د ﻫغﻪ پر ﻣا ﻟﻪ ﻳﻮه درﻫﻢ ＇خﻪ تر ﻟسﻮ پﻮرې دي ﻧﻮ د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد‬

‫‪٨٩‬‬

‫ﻧﻬﻪ درﻫﻤﻪ پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي (ﻳعﻨ‪ )３‬ﻟﻪ ابتدا (ﻳﻮه) ＇خﻪ تر ﻧﻬﻮ شﻤ‪５‬رې پک‪ ３‬داخﻠ‪ ３‬دي او غاﻳﻪ‬ ‫(ﻟسﻤﻪ) پک‪ ３‬داخﻠﻪ ﻧﻪ ده‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬ﻟس پﻮره پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ (ﻣقر) ووﻳﻞ‪ :‬د ﻫغﻪ پر ﻣا د ﻫغﻪ ﻣرﻳﻲ ﻟﻪ درکﻪ چ‪ ３‬ور＇خﻪ ﻣ‪ ３‬اخﻴستی‪ ،‬خﻮ قبض‬ ‫ک‪７‬ی ﻣ‪ ３‬ﻧﻪ دی‪ ،‬زر درﻫﻤﻪ دي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣرﻳﻲ تعﻴﻴﻦ ک‪ ،７‬ﻧﻮ ﻣقرﻟﻪ تﻪ بﻪ ووﻳﻞ شﻲ‪ :‬کﻪ دې خﻮ＊ﻪ‬ ‫وي ﻧﻮ ﻣرﻳی وسپاره او زر درﻫﻤﻪ واخﻠﻪ او کﻪ ﻣرﻳی ﻧﻪ سپارې‪ ،‬ﻧﻮ د ﻫﻴ＆ شﻲ حقدار ﻧﻪ ﻳ‪.３‬‬ ‫کﻪ ﻣقر ووﻳﻞ‪ :‬د ﻫغﻪ پر ﻣا د ﻣرﻳﻲ د قﻴﻤت ﻟﻪ درکﻪ زر دي او ﻣرﻳی ﻳ‪ ３‬تعﻴﻴﻦ ﻧﻪ ک‪ ،７‬ﻧﻮ د‬ ‫اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر زر درﻫﻤﻪ پرې ﻻزم دي‪ ،‬خﻮ کﻪ داس‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬د ﻫغﻪ پر ﻣا د دغﻪ ﻣرﻳی‬ ‫د قﻴﻤت ﻟﻪ درکﻪ زر دي‪ ،‬ﻧﻮ زر تر ﻫغ‪ ３‬ﻧﻪ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻣرﻳی تر ﻻسﻪ ﻧﻪ ک‪７‬ي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣرﻳی‬ ‫ورتسﻠﻴﻢ ک‪ ،７‬ﻧﻮ زر پرې ﻻزﻣ‪８５‬ي او کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣرﻳی تسﻠﻴﻢ ﻧﻪ ک‪ ７‬ﻧﻮ ﻧﻪ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬د ﻫغﻪ پر ﻣا زر دي‪ ،‬د شرابﻮ ﻳا د خﻮګ د قﻴﻤت ﻟﻪ درکﻪ‪ .‬پﻪ دې اقرار ک‪ ３‬زر‬ ‫درﻫﻤﻪ پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي او د شرابﻮ او خﻮګ تفسﻴر ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﻣﻨﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ ﻣقر ووﻳﻞ‪ :‬د ﻫغﻪ پر ﻣا د‬ ‫ﻣال د قﻴﻤت ﻟﻪ درکﻪ زر درﻫﻤﻪ کﻮ！ﻪ پﻴس‪ ３‬دي‪ ،‬خﻮ ﻣقرﻟﻪ ووﻳﻞ چ‪ ３‬روغ‪ ３‬پﻴس‪ ３‬دي‪ .‬پﻪ دې‬ ‫صﻮرت ک‪ ３‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر روغ‪ ３‬پﻴس‪ ３‬پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣقر د چا ﻟپاره پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ اقرار وک‪ ７‬ﻧﻮ حﻠقﻪ او غﻤی دواړه پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ چا پﻪ تﻮره‬ ‫اقرار وک‪ ７‬ﻧﻮ ت‪５‬غ‪ ،‬تﻴکﻰ او غاړه ک‪！ ９‬ﻮل پرې ﻻزم دي‪ .‬کﻪ پر ډوﻟ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬اقرار وک‪ ،７‬ﻧﻮ ﻟر‪－‬ﻰ او‬ ‫！ﻮکر دواړه پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫کﻪ اقرار کﻮوﻧکی وواﻳﻲ‪ :‬د ﻫغﻪ پر ﻣا د ﻫغﻪ ﻣرﻳﻲ ﻟﻪ درکﻪ چ‪ ３‬ور＇خﻪ ﻣ‪ ３‬اخﻴستی‪ ،‬خﻮ قبض‬ ‫ک‪７‬ی ﻣ‪ ３‬ﻧﻪ دی‪ ،‬زر درﻫﻤﻪ دي‪ .‬پﻪ دې ﻣسئﻠﻪ ک‪ ３‬دوه صﻮرتﻮﻧﻪ دي‪:‬‬ ‫‪ -١‬کﻪ ﻣقر ﻣرﻳی تعﻴﻦ ک‪ ،７‬ﻧﻮ خﻮ＊ﻪ د ﻣقرﻟﻪ ده چ‪ ３‬ﻣرﻳی سپاري او زر درﻫﻤﻪ اخﻠﻲ او کﻪ‬ ‫اﻧکار کﻮي او د ﻣرﻳﻲ ﻟﻪ سپارﻟﻮ ډډه کﻮي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬د ﻣرﻳﻲ ﻟﻪ سپارﻟﻮ پرتﻪ پر‬ ‫ﻣقر زر درﻫﻤﻪ ﻧﻪ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬کﻪ ﻣقر ﻣرﻳی تعﻴﻦ ﻧﻪ ک‪ ،７‬ﻧﻮ پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬کﻪ ﻣقرﻟﻪ د ﻣرﻳﻲ ﻟﻪ سپارﻟﻮ اﻧکار وک‪７‬ي ﻫﻢ‬ ‫پر ﻣقر زر درﻫﻤﻪ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ د ﻣقر د اقرار ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬پر ﻫغﻪ زر درﻫﻤﻪ ﻻزم شﻮل‪ ،‬ﻟﻪ دې‬ ‫وروستﻪ دا خبره چ‪( ３‬ﻣا غﻼم قبض ک‪７‬ی ﻧﻪ دی)‪ ،‬ﻟﻪ اقرار ＇خﻪ رجﻮع ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي او ﻟﻪ اقرار‬ ‫‪٩٠‬‬

‫＇خﻪ رجﻮع کﻮل شرعا باطﻞ دي‪ ،‬اﻟبتﻪ د اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر کﻪ د ﻧﻪ قبض‬ ‫ک‪５‬دﻟﻮ خبره ﻳ‪ ３‬ﻣتصﻠﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣرﻳﻲ ﻟﻪ ترﻻسﻪ کﻮﻟﻮ پرتﻪ پرې زر درﻫﻤﻪ ﻧﻪ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي خﻮ کﻪ‬ ‫د ﻧﻪ قبض ک‪５‬دو خبره ﻳ‪ ３‬ﻣتصﻠﻪ وﻧﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ زر درﻫﻤﻪ پرې ﻻزم دي‪.‬‬ ‫مسئله‪:‬‬

‫پﻪ دې اقرار ک‪( ３‬چ‪ ３‬پر ﻣا د ﻫغﻪ زر درﻫﻤﻪ دي د خﻮګ ﻳا د شرابﻮ د قﻴﻤت ﻟﻪ درکﻪ) ﻫﻢ پر‬ ‫ﻣقر زر درﻫﻤﻪ ﻻزم دي‪ .‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ خﻮګ او شراب پﻪ شرﻳعت ک‪ ３‬ﻫ‪ ＆５‬ﻣاﻟﻲ ارز＊ت ﻧﻪ ﻟري‬ ‫او ﻟﻪ دې درکﻪ پر چا ﻣال ﻧﻪ ﻻزﻣ‪８５‬ي خﻮ ＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬ﻣقر ﻟﻮﻣ‪７‬ی پﻪ دې اقرار( پر ﻣا د ﻫغﻪ زر‬ ‫درﻫﻤﻪ دي) پر خپﻞ ‪＄‬ان زر درﻫﻤﻪ ﻻزم ک‪７‬ي او ورپس‪ ３‬د خﻮګ او شرابﻮ خبره ‪＄‬کﻪ د ﻣﻨﻠﻮ‬ ‫وړ ﻧﻪ ده چ‪ ３‬دا وﻳﻨا پﻪ حقﻴقت ک‪ ３‬ﻟﻪ اقرار ＇خﻪ د رجﻮع پﻪ ﻣعﻨا ده او ﻟﻪ اقرار ＇خﻪ رجﻮع‬ ‫کﻮل شرعا باطﻞ دي‪.‬‬ ‫پﻪ ﻫﻤدې ډول کﻪ د ﻣال د قﻴﻤت ﻟﻪ درکﻪ پﻪ زرو درﻫﻤﻮ اقرار وک‪７‬ي او ورپس‪ ３‬وواﻳﻲ چ‪ ３‬زر‬ ‫درﻫﻤﻪ کﻮ！ﻪ دي‪ ،‬خﻮ ﻣقر ﻟﻪ وواﻳﻲ چ‪ ３‬روغ‪ ３‬پﻴس‪ ３‬دي‪ .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻫﻢ ‪＄‬کﻪ روغ‪３‬‬ ‫پﻴس‪ ３‬ﻻزﻣﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬عﻤﻮﻣا راک‪７‬ه ورک‪７‬ه پﻪ روغﻮ پﻴسﻮ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻠﻪ چ‪＇ ３‬ﻮک پﻪ پﻴسﻮ اقرار‬ ‫وک‪７‬ي او بﻴا واﻳﻲ چ‪ ３‬کﻮ！ﻪ پﻴس‪ ３‬دي‪ ،‬ﻧﻮ دا ﻫﻢ ﻟﻪ اقرار ＇خﻪ ﻳﻮ ډول رجﻮع ده چ‪ ３‬شرعا د‬ ‫ﻣﻨﻠﻮ وړ ﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫په ګوته اقرار کول‪:‬‬

‫کﻪ ＇ﻮک د چا ﻟپاره پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ اقرار وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ حﻠقﻪ او غﻤی دواړه پرې ﻻزﻣ‪８５‬ي‪＄ ،‬کﻪ پﻪ عرف‬ ‫او دود ک‪－ ３‬ﻮتﻪ حﻠق‪ ３‬او غﻤﻲ دواړو تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟﻨ‪６‬ه دا چ‪ ３‬دې ﻣثال تﻪ ورتﻪ ﻫغﻪ شﻴان‬ ‫چ‪ ３‬د کﻮم ﻧﻮم ﻻﻧدې را‪＄‬ﻲ‪ ،‬د ﻫغﻪ ﻧﻮم د اخﻴستﻠﻮ پﻪ ﻣﻬال پﻪ اقرار ک‪ ３‬داخﻠﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ د تﻴکﻰ‬ ‫(پﻮښ) او غاړه ک‪ ９‬داخﻠ‪５‬دل پﻪ تﻮره ک‪ ３‬او د ﻟر‪－‬ﻮ او ！ﻮکر داخﻠ‪５‬دل پﻪ ډوﻟ‪ ９‬ک‪.３‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د اقرار داس‪ ３‬ﻣثاﻟﻮﻧﻪ وړاﻧدې ک‪７‬ي چ‪ ３‬د ﻳﻮه ﻧﻮم ﻻﻧدې ＇ﻮ شﻴان داخﻞ‬ ‫وي‪.‬‬

‫‪٩١‬‬

‫‪( -١‬د ﻫغﻪ پر ﻣا د ﻫغﻪ پسﻪ ﻟﻪ درکﻪ چ‪ ３‬ور＇خﻪ ﻣ‪ ３‬اخﻴستی خﻮ قبض ک‪７‬ی ﻣ‪ ３‬ﻧﻪ دی‪،‬‬ ‫زر درﻫﻤﻪ دي) د دې ﻣسئﻠ‪ ３‬دوه صﻮرتﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬پﻪ پﻮرتﻨ‪ ９‬ﻣسئﻠﻪ ک‪ ３‬کﻪ پسﻪ تعﻴﻴﻦ ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬وﻟ‪ ３‬پﻪ ﻫر حال زر درﻫﻤﻪ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٣‬پﻪ دې صﻮرت ک‪( ３‬پر ﻣا باﻧدې د ﻫغﻪ زر درﻫﻤﻪ دي د شرابﻮ د قﻴﻤت ﻟﻪ درکﻪ) د‬ ‫شرابﻮ تفسﻴر وﻟ‪ ３‬ﻧﻪ ﻣﻨﻞ کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٤‬د (‪－‬ﻮت‪ )３‬تر ﻧاﻣﻪ ﻻﻧدې کﻮم شﻴان داخﻠﻴ‪８‬ي؟‬

‫‪٩٢‬‬

‫دروﻳشتم لﻮست‬

‫اقرار (‪)٤‬‬ ‫حمل تﻪ اقرار او پﻪ مرض ک‪ ３‬اقرار‬ ‫د ﻣر‪－‬ﻮﻧ‪ ３‬ﻧاروغ‪ ９‬پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬پﻪ کﻮم شﻲ باﻧدې د چا ﻟپاره اقرار کﻮل پﻪ شرﻳعت ک‪＄ ３‬اﻧ‪７／‬ي‬ ‫حکﻤﻮﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ﻫﻤدا راز حﻤﻞ تﻪ اقرار کﻮل ﻫﻢ ﻳﻮه ﻣﻬﻤﻪ ﻣﻮضﻮع ده‪ .‬را‪＄‬ئ چ‪ ３‬پﻪ احکاﻣﻮ‬ ‫ﻳ‪＄ ３‬اﻧﻮﻧﻪ پﻮه ک‪７‬و‪.‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻪ (ﻣقر) ووﻳﻞ‪ :‬د فﻼﻧ‪ ３％＊ ９‬د حﻤﻞ پر ﻣا باﻧدې زر روپ‪ ９‬دي‪ .‬کﻪ داس‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ چ‪３‬‬

‫‪٩٣‬‬

‫فﻼﻧﻲ ورتﻪ وصﻴت ک‪７‬ی ﻳا ﻳ‪ ３‬پﻼر ﻣ‪ ７‬شﻮی‪ ،‬د پﻼر ﻣﻴراث ﻳ‪ ３‬دی ﻧﻮ اقرار ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح دی‪،‬‬ ‫خﻮ کﻪ اقرار ﻳ‪ ３‬ﻣبﻬﻢ (‪－‬ﻮﻧ‪ )，‬و‪ ،‬ﻧﻮ د اﻣام ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧزد صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻣ‪８５‬ې پﻪ حﻤﻞ ﻳ‪ ３‬د چا ﻟپاره اقرار وک‪ ７‬ﻧﻮ اقرار ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح او ادا کﻮل ﻳ‪ ３‬ورباﻧدې‬ ‫ﻻزم دي‪.‬‬ ‫کﻪ چا پﻪ ﻣرض ﻣﻮت ک‪ ３‬پﻪ پﻮروﻧﻮ اقرار وک‪ ７‬او پر ﻫغﻪ د روغتﻴا د ﻣﻬال پﻮروﻧﻪ ﻫﻢ وو او‬ ‫د ﻣرض ﻣﻮت د ﻣﻬال ﻧﻮر پﻮروﻧﻪ ﻫﻢ وو چ‪ ３‬سبب ﻳﻲ ﻣعﻠﻮم و‪ ،‬پﻪ دې حاﻟت ک‪ ３‬د روغتﻴا‬ ‫د ﻣﻬال پﻮروﻧﻪ او د ﻣعﻠﻮﻣﻮ سببﻮﻧﻮ پﻮروﻧﻪ پر ﻧﻮرو وړاﻧدې دي‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬دا پﻮروﻧﻪ ادا شﻲ او‬ ‫＇ﻪ ترې پات‪ ３‬شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ دا بﻪ پﻪ ﻫغﻪ ＇ﻪ ک‪( ３‬ورکﻮل کﻴ‪８‬ي) چ‪ ３‬پﻪ ﻣرض ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ورباﻧدې اقرار‬ ‫ک‪７‬ی‪ .‬خﻮ کﻪ د روغتﻴا د ﻣﻬال پﻮروﻧﻪ ورباﻧدې ﻧﻪ وو‪ ،‬ﻧﻮ اقرار ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح او د ﻣقرﻟﻪ حق پﻪ‬ ‫ورثﻪ وو ﻣقدم دی‪.‬‬ ‫وارث تﻪ د ﻧاروغ اقرار باطﻞ دی‪ ،‬دا چ‪ ３‬ﻧﻮر وارثان ﻳ‪ ３‬تصدﻳق وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬پردي س‪７‬ي تﻪ پﻪ ﻣرض ﻣﻮت ک‪ ３‬اقرار وک‪ ７‬او بﻴا ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬ﻫغﻪ زﻣا زوی دی‪،‬‬ ‫ﻧﻮ ﻧسب ﻳ‪ ３‬ثابت او اقرار ﻳ‪ ３‬باطﻞ دی‪ .‬کﻪ پردۍ ＊‪ ３％‬تﻪ ﻳ‪ ３‬اقرار وک‪ ،７‬بﻴا ﻳ‪ ３‬ﻫغﻪ پﻪ ﻧکاح‬ ‫ک‪７‬ه ﻧﻮ اقرار ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ باطﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ چا خپﻠﻪ ＊‪％‬ﻪ پﻪ ﻣرض ﻣﻮت ک‪ ３‬پﻪ در‪４‬ﻮ طﻼقﻮ‪ ،‬طﻼقﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬ورتﻪ پﻪ پﻮر اقرار‬ ‫وک‪ ７‬او ﻣ‪ ７‬شﻮ‪ ،‬دې ＊‪ ３％‬تﻪ بﻪ ﻟﻪ پﻮر او ﻣﻴراث ＇خﻪ ﻫر ﻳﻮ چ‪ ３‬کﻢ و ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫حمل ته اقرار‪ :‬حﻤﻞ تﻪ اقرار کﻮل صح‪５‬ح دي‪ ،‬پﻪ دې شرط چ‪ ３‬پﻪ اقرار ک‪ ３‬داس‪ ３‬ﻣعقﻮل‬ ‫سبب ذکر وي چ‪ ３‬پﻪ ﻫغﻪ سره حﻤﻞ تﻪ ﻣال اﻧتقاﻟ‪５‬دای شﻲ‪ ،‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول ﻣقر وواﻳﻲ چ‪３‬‬ ‫د دغﻪ حﻤﻞ پﻪ ﻣا د حاﻣد د وصﻴت ﻟﻪ درکﻪ چ‪ ３‬دې حﻤﻞ تﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ی و‪ ،‬زر افغاﻧ‪ ９‬دي ﻳا‬ ‫داس‪ ３‬وواﻳی‪ :‬د دغﻪ حﻤﻞ پر ﻣا د ده د ﻣ‪ ７‬شﻮي پﻼر د پﻮر ﻟﻪ درکﻪ زر افغاﻧ‪ ９‬دي چ‪ ３‬ﻫغﻪ‬ ‫افغاﻧ‪ ９‬ده پﻪ ﻣﻴراث وړې دي‪.‬‬ ‫کﻪ پر ﻣال د اقرار سبب ﻣعﻠﻮم ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻟکﻪ د دې حﻤﻞ پر ﻣا زر افغاﻧ‪ ９‬دي‪ ،‬ﻳا داس‪ ３‬سبب‬ ‫و＊ﻴﻲ چ‪ ３‬ﻣعقﻮل ﻧﻪ وي‪ ،‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول ﻣقر وواﻳی‪ :‬د دې حﻤﻞ پر ﻣا د پﻮر ﻟﻪ درکﻪ زر‬ ‫افغاﻧ‪ ９‬دي‪ ،‬ﻳا د دې حﻤﻞ پر ﻣا د ﻣﻮ！ر ﻟﻪ درکﻪ چ‪ ３‬ور＇خﻪ ﻣ‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ اخﻴستی زر افغاﻧ‪９‬‬ ‫‪٩٤‬‬

‫دي‪ ،‬ﻧﻮ اقرار باطﻞ دی‪.‬‬ ‫د ﻣ‪８５‬ې‪ ،‬غﻮا او داس‪ ３‬ﻧﻮرو پﻪ حﻤﻞ باﻧدې د بﻞ چا ﻟپاره اقرار صح‪５‬ح دی‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ حﻤﻞ‬ ‫ﻣجﻬﻮل دی‪ ،‬خﻮ ﻟکﻪ چ‪ ３‬پخﻮا ﻣﻮ وﻳﻠﻲ وو‪ ،‬پﻪ ﻣجﻬﻮل حق باﻧدې ﻫﻢ اقرار صح‪５‬ح دی‪ .‬ﻳاده‬ ‫دې وي چ‪ ３‬حﻤﻞ تﻪ ﻫغﻪ ﻣﻬال اقرار صح‪５‬ح دی چ‪ ３‬حﻤﻞ ﻣﻮجﻮد وي‪ ،‬کﻪ د اقرار پر ﻣﻬال‬ ‫حﻤﻞ ﻣﻮجﻮد ﻧﻪ و‪ ،‬ﻧﻮ اقرار باطﻞ دی‪.‬‬ ‫مرگونې ناروغي (مرض موت)‪:‬‬

‫ﻫغ‪ ３‬ﻧاروغتﻴا تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د ﻣرگ و‪４‬ره پک‪ ３‬غاﻟبﻪ وي کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ﻧاروغ پک‪ ３‬بستري ﻧﻪ‬ ‫وي‪.‬‬ ‫په مرض موت کې په پورونو اقرار‪:‬‬

‫کﻪ ＇ﻮک پﻪ ﻣر‪－‬ﻮﻧ‪ ３‬ﻧاروغ‪ ９‬ک‪ ３‬پﻪ پﻮر اقرار وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ اقرار ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح او د پﻮروﻧﻮ ادا کﻮل‬ ‫ورباﻧدې ﻻزم دي‪ ،‬اﻟبتﻪ د دوو ډوﻟﻮ پﻮروﻧﻮ ادا کﻮل پﻪ دې اقرار باﻧدې ﻣقدم دي چ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې‬ ‫ډول دي‪:‬‬ ‫‪ -١‬د روغتﻴا پر ﻣﻬال اخﻴستﻞ شﻮي پﻮروﻧﻪ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د ﻣر‪－‬ﻮﻧ‪ ３‬ﻧاروغ‪ ９‬د ﻣﻬال ﻫغﻪ پﻮروﻧﻪ چ‪ ３‬سبب ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮم وي‪ ،‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول د‬ ‫درﻣﻠﻮ ﻟپاره اخﻴستﻞ شﻮي پﻮروﻧﻪ چ‪ ３‬شاﻫدان پرې ﻫﻢ شتﻮن وﻟري او حق ﻳ‪ ３‬د ﻣقر ﻟﻪ‬ ‫اقرار پرتﻪ ﻫﻢ ﻣعﻠﻮم او ثابت دی‪.‬‬ ‫کﻪ د پﻮرتﻨﻴﻮ پﻮروﻧﻮ ﻟﻪ ادا کﻮﻟﻮ وروستﻪ ﻣال پات‪ ３‬و‪ ،‬ﻧﻮ د ﻧاروغ‪ ９‬د ﻣﻬال پﻪ اقرار ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ورکﻮل‬ ‫د وارثاﻧﻮ پﻪ حق ﻣقدم دي‪.‬‬ ‫پﻪ ﻣر‪－‬ﻮﻧ‪ ３‬ﻧاروغ‪ ９‬ک‪ ３‬وارث تﻪ پر ﻣال اقرار باطﻞ دی‪ ،‬ﻣگر چ‪ ３‬وارثان ﻳ‪ ３‬تصدﻳق وک‪７‬ي‪ .‬پﻪ‬ ‫ﻫﻤدې بﻨس＀ کﻪ ＇ﻮک پردي س‪７‬ي تﻪ اقرار وک‪７‬ي او وروستﻪ د ﻫغﻪ د زوی واﻟﻲ دعﻮه وک‪７‬ي‪،‬‬ ‫ﻧﻮ ﻧسب ﻳ‪ ３‬ثابت او د وارث ‪－‬ر‪５＄‬دو ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬اقرار باطﻞ دی‪ ،‬خﻮ کﻪ چا پردۍ ＊‪ ３％‬تﻪ پﻪ‬ ‫ﻣال اقرار وک‪ ７‬او وروستﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫغﻪ پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ه‪ ،‬د وارث ‪－‬ر‪５＄‬دو ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬د پﻮرتﻨﻲ ﻣثال پﻪ‬ ‫＇‪５‬ر اقرار ﻧﻪ باطﻠﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻳ‪ ３‬د اقرار پر ﻣﻬال پردۍ او زوی ﻳ‪ ３‬د اقرار پر ﻣﻬال ﻫﻢ‬ ‫وارث و‪ ،‬پردي تﻪ اقرار صح‪５‬ح او وارث تﻪ اقرار باطﻞ دی‪.‬‬ ‫د پﻮرتﻨﻴﻮ احکاﻣﻮ سبب دا دی چ‪ ３‬پﻪ ﻣر‪－‬ﻮﻧ‪ ３‬ﻧاروغ‪ ９‬ک‪ ３‬پﻪ خپﻞ ﻣال ک‪ ３‬د اﻧسان واک‬ ‫راکﻤﻴ‪８‬ي او ﻫغﻪ تصرفات چ‪ ３‬پﻪ روغتﻴا ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ خپﻞ ﻣال ک‪ ３‬کﻮﻻی شﻮل پﻪ ﻣر‪－‬ﻮﻧ‪３‬‬ ‫ﻧاروغ‪ ９‬ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی‪.‬‬ ‫‪٩٥‬‬

‫مسئله‪ :‬کﻪ س‪７‬ی خپﻠ‪ ３％＊ ３‬تﻪ پﻪ ﻣر‪－‬ﻮﻧ‪ ３‬ﻧاروغ‪ ９‬ک‪ ３‬ﻣغﻠظ طﻼق ورک‪７‬ي‪ ،‬بﻴا ورتﻪ پﻪ پﻮر‬ ‫اقرار وک‪７‬ي او د ＊‪ ３％‬د عدت پﻪ حال ک‪ ３‬ﻣ‪ ７‬شﻲ‪＇ ،‬رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬پﻪ س‪７‬ي‬ ‫‪－‬ﻮﻣان کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د خپﻠ‪ ３％＊ ３‬د حق زﻳاتﻮﻟﻮ پﻪ خاطر ﻳ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی ﻫغﻪ طﻼقﻪ او بﻴا ﻳ‪ ３‬ورتﻪ پﻪ‬ ‫پﻮر اقرار ک‪７‬ی‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ دې بﻨس＀ چ‪ ３‬د ﻣرګ پﻪ ﻧاروغ‪ ９‬ک‪ ３‬د اﻧسان واک راکﻤﻴ‪８‬ي‪ ３％＊ ،‬تﻪ‬ ‫بﻪ ﻟﻪ ﻣﻴراث ﻳا پﻮر ＇خﻪ ﻫغﻪ حق ورکﻮل کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬کﻢ وي تر ＇ﻮ ﻧﻮر وارثان زﻳاﻧﻤﻦ ﻧﻪ شﻲ‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ ﻣرض ﻣﻮت ک‪ ３‬د ﻧاروغ د تصرفاتﻮ د ﻣحدود‪４‬دو پﻪ ﻻﻣﻠﻮﻧﻮ بحث وک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬حﻤﻞ تﻪ د اقرار کﻮﻟﻮ شرطﻮﻧﻪ وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -۲‬أﻳا پﻪ حﻤﻞ اقرار صح‪５‬ح دی؟‬ ‫‪ -٣‬د ﻣرض ﻣﻮت پر ﻣﻬال د پﻮر پﻪ اقرار باﻧدې کﻮم پﻮروﻧﻪ ﻣقدم دي؟‬ ‫‪ -٤‬د ﻫغ‪ ３％＊ ３‬حق بﻴان ک‪７‬ئ چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه پﻪ ﻣرض ﻣﻮت ک‪ ３‬پﻪ درﻳﻮ طﻼقﻮ‪ ،‬طﻼقﻪ ک‪７‬ې‬ ‫وي او پﻪ پﻮر ﻳ‪ ３‬ورتﻪ اقرار ک‪７‬ی وي‪.‬‬

‫‪٩٦‬‬

‫＇لروﻳشتم لﻮست‬

‫اقرار (‪)٥‬‬ ‫پﻪ نسب اقرار‬ ‫د اقرار ﻟﻪ ډوﻟﻮﻧﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ ﻫﻢ پﻪ ﻧسب اقرار کﻮل دي‪ .‬دا ډول اقرار د فقﻬ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧظره ‪＄‬کﻪ ﻣﻬﻢ‬ ‫دی چ‪ ３‬د دغﻪ اقرار پﻪ ثبﻮت سره ﻳﻮ شخص د بﻞ پﻪ ﻣﻴراث ک‪ ３‬حقدار ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪ .‬ﻻﻧدﻧی ﻟﻮست‬ ‫د ﻫﻤدغﻮ ﻣسائﻠﻮ ＇خﻪ بحث کﻮي‪.‬‬

‫ژباړه‬

‫چا چ‪ ３‬د داس‪ ３‬شخص پﻪ زوی وﻟ‪ ９‬اقرار وک‪ ７‬چ‪ ３‬ﻧسب ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮم ﻧﻪ و او د ﻫغﻪ پﻪ ＇‪５‬ر‬ ‫شخص د ده پﻪ ＇‪５‬ر س‪７‬ي ＇خﻪ ز‪４８４‬دای شﻮ او ﻫغﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ تصدﻳق وک‪ ،７‬ﻧﻮ ﻧسب ﻟﻪ ده ＇خﻪ‬ ‫ثابت او ﻟﻪ وارثاﻧﻮ سره پﻪ ﻣﻴراث ک‪ ３‬شرﻳک دی کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ﻣقر دا اقرار پﻪ ﻣرض ﻣﻮت ک‪３‬‬ ‫ک‪７‬ی وي‪.‬‬

‫‪٩٧‬‬

‫د س‪７‬ي اقرار پر ﻣﻮر‪ ،‬پﻼر‪ ،‬زوی‪ ،‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬او بادار باﻧدې صح‪５‬ح دی‪ .‬د ＊‪ ３％‬اقرار پﻪ‬ ‫ﻣﻮر‪ ،‬پﻼر‪ ،‬ﻣ‪７５‬ه او بادار باﻧدې صح‪５‬ح دی‪ ،‬پر زوی ﻳ‪ ３‬اقرار صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻣ‪／‬ر دا چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه‬ ‫ﻳ‪ ３‬تصدﻳق وک‪７‬ي او ﻳا ﻳ‪ ３‬داﻳﻪ پﻪ وﻻدت شاﻫدي ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬ﻟﻪ پﻼر‪ ،‬ﻣﻮر‪ ،‬زوی‪ ،‬ﻣ‪７５‬ه‪ ،‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬او بادار پرتﻪ پﻪ بﻞ چا ﻟکﻪ ورور او تره د ﻧسب‬ ‫اقرار وک‪ ،７‬پﻪ (دې) ﻧسب ﻳ‪ ３‬اقرار ﻧﻪ ﻣﻨﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧ‪８‬دې ﻳا ﻟﻴرې ﻣعﻠﻮم خپﻠﻮان درﻟﻮد‪،‬‬ ‫ﻟﻪ ﻣقرﻟﻪ ＇خﻪ ﻫغﻪ پﻪ ﻣﻴراث ک‪ ３‬ﻣقدم دی‪ ،‬خﻮ کﻪ وارث ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ درﻟﻮد‪ ،‬ﻣقرﻟﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣﻴراث‬ ‫حقدار دی‪.‬‬ ‫د چا چ‪ ３‬پﻼر ﻣ‪ ７‬شﻮ او د ورور پﻪ ﻧسب ﻳ‪ ３‬اقرار وک‪ ،７‬د ورور ﻧسب ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ثابتﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ‬ ‫پﻪ ﻣﻴراث ک‪ ３‬ورسره شرﻳکﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫د نسب تعريف‪:‬‬

‫ﻧسب داس‪ ３‬قرابت تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬دوه تﻨﻪ پﻪ پﻼر ﻳا ﻧ‪８‬دې او ﻟرې ﻧﻴکﻪ ک‪ ３‬ﻳﻮ ‪＄‬ای ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ زوی واﻟﻲ اقرار‪ :‬کﻪ ＇ﻮک د چا پﻪ زوی واﻟﻲ اقرار وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د زوی د ﻧسب د ثبﻮت ﻟپاره‬ ‫ﻻﻧدې شرطﻮﻧﻪ باﻳد بشپ‪ ７‬شﻲ‪:‬‬ ‫‪ -١‬ﻣقرﻟﻪ بﻪ ﻣعﻠﻮم ﻧسب ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻣقرﻟﻪ بﻪ ﻟﻪ ﻣقر ＇خﻪ پﻪ عﻤر ک‪ ３‬دوﻣره کشر وي چ‪ ３‬عقﻼ د ﻫغﻪ زوی ک‪５‬دای شﻲ‪،‬‬ ‫ﻳعﻨ‪ ３‬کﻪ ﻣقر س‪７‬ی وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣقرﻟﻪ بﻪ ور＇خﻪ کﻢ تر کﻤﻪ دوﻟس ﻧﻴﻢ کاﻟﻪ کشر وي او کﻪ ﻣقر‬ ‫＊‪％‬ﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣقرﻟﻪ بﻪ ور＇خﻪ کﻢ تر کﻤﻪ ﻧﻬﻪ کاﻟﻪ کشر وي‪＄ .‬کﻪ چ‪ ３‬س‪７‬ی ﻟﻪ دوﻟس‬ ‫ﻧﻴﻤﻮ کﻠﻮ وړاﻧدې او ＊‪％‬ﻪ ﻟﻪ ﻧﻬﻮ کﻠﻮ وړاﻧدې پﻼر او ﻣﻮر ک‪５‬دای ﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻣقرﻟﻪ بﻪ د ﻣقر دعﻮه رﻳ‪＋‬تﻴﻨ‪ ３‬و‪２－‬ﻲ‪ .‬دا خبره ﻫغﻪ وخت شرط ده چ‪ ３‬ﻣقرﻟﻪ باﻟغ وي‪،‬‬ ‫کﻪ ﻣقرﻟﻪ صغﻴر وي‪ ،‬ﻧﻮ بﻴا ﻳ‪ ３‬تصدﻳق تﻪ اړتﻴا ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬دا شرطﻮﻧﻪ بشپ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻧسب ثابتﻴ‪８‬ي او پﻪ ﻣﻴراث ک‪ ３‬شرﻳک ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪ .‬کﻪ د ﻧسب‬ ‫اقرار د ﻣر‪－‬ﻮﻧ‪ ３‬ﻧاروغ‪ ９‬پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬وشﻲ ﻫﻢ صح‪５‬ح دی او د ﻣﻴراث سبب کﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ د‬

‫‪٩٨‬‬

‫ﻧسب ثبﻮت ډ‪４‬ر پخﻮاﻧﻲ وخت تﻪ ور‪－‬ر‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬ﻫغﻪ ﻣﻬال ﻻ ﻣقر روغ او تصرفات ﻳ‪ ３‬بشپ‪７‬‬ ‫ﻧافذ وو‪.‬‬ ‫د نسب اقرار چا ته صحېح دی؟‬

‫د س‪７‬ي ﻟﻪ خﻮا ﻻﻧدې کساﻧﻮ تﻪ د ﻧسب اقرار صح‪５‬ح دی‪:‬‬ ‫‪ -١‬ﻣﻮر او پﻼر‪.‬‬ ‫‪ -۲‬اوﻻدوﻧﻪ‪.‬‬ ‫‪％＊ -٣‬ﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬بادار‪.‬‬ ‫پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ کساﻧﻮ باﻧدې اقرار ‪＄‬کﻪ صح‪５‬ح دی چ‪ ３‬دوی تﻪ پﻪ اقرار ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣقر پرتﻪ پر بﻞ چا‬ ‫د ﻧسب تحﻤﻴﻞ ﻧﻪ را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز د ＊‪ ３％‬اقرار پﻪ ﻣﻮر او پﻼر‪ ،‬ﻣ‪７５‬ه او بادار باﻧدې صح‪５‬ح دی‪＄ ،‬کﻪ پﻪ اقرار ک‪ ３‬ﻳ‪３‬‬ ‫ﻟﻪ خپﻞ ‪＄‬ان پرتﻪ پﻪ بﻞ چا باﻧدې د ﻧسب تحﻤﻴﻠﻮل ﻧشتﻪ‪ .‬د چا پر زوی وﻟ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬اقرار صح‪５‬ح‬ ‫ﻧﻪ دی‪＄ ،‬کﻪ پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬پر ﻣ‪７５‬ه د ﻧسب تحﻤﻴﻠﻮل را‪＄‬ﻲ‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه تصدﻳق وک‪７‬ي او‬ ‫ﻳا ﻳ‪ ３‬داﻳﻪ (قابﻠﻪ) پر وﻻدت شاﻫدي وواﻳﻲ‪ ،‬ﻧﻮ اقرار ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح دی‪.‬‬ ‫کﻪ چا د داس‪ ３‬شخص پﻪ ﻧسب اقرار وک‪ ７‬چ‪ ３‬ﻧسب ﻳ‪ ３‬شرعا ﻧﻪ ثابت‪５‬ده‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬پر ﻣﻬال‬ ‫ﻳ‪ ３‬کﻪ وارثان ﻧﻪ وو‪ ،‬ﻧﻮﻣﻮړى شخص ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣﻴراث ک‪ ３‬حقدار دى‪＄ ،‬کﻪ پﻪ دغﻮ صﻮرتﻮﻧﻮ ک‪３‬‬ ‫د ﻣقر پﻪ اقرار ک‪ ３‬دوه شﻴان دي‪ ،‬ﻳﻮ د ﻧسب ثبﻮت او بﻞ د ﻣال اﻧتقال‪＇ .‬رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬د ﻧسب‬ ‫ثبﻮت دده پﻪ واک ک‪ ３‬ﻧﻪ دی‪ ،‬پﻪ دې بﻨس＀ ﻧسب ﻧﻪ ثابﻴتﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ د ﻣال اﻧتقال د ﻣقر پﻪ واک‬ ‫ک‪ ３‬دی ﻧﻮ ‪＄‬کﻪ ﻣقرﻟﻪ پﻪ ﻣﻴراث ک‪ ３‬ورسره شرﻳک شﻤ‪５‬رل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪٩٩‬‬

‫پر بﻞ چا د ﻧسب تحﻤﻴﻞ ＇ﻪ ﻣعﻨا؟ دا عبارت و＇‪７５‬ئ او اﻫﻤﻴت ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻧسب تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د زوی واﻟﻲ پﻪ اقرار ک‪ ３‬د ﻧسب د ثبﻮت شرطﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬س‪７‬ی کﻮﻣﻮ کساﻧﻮ تﻪ پﻪ ﻧسب اقرار کﻮﻻی شﻲ؟‬ ‫‪％＊ -٤‬ﻪ کﻮﻣﻮ کساﻧﻮ تﻪ پﻪ ﻧسب اقرار کﻮﻻی شﻲ؟‬ ‫‪ -۵‬د ﻧسب د ﻧﻪ ثبﻮت پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬وﻟ‪ ３‬ﻣقرﻟﻪ د ﻣﻴراث حقدار ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي؟‬

‫‪١٠٠‬‬

‫پن‪％‬ﻪ وﻳشتم لﻮست‬

‫اجاره (‪)١‬‬ ‫د اجارې پ‪５‬ژندنﻪ‬ ‫پﻪ فقﻪ ک‪ ３‬تﻤﻠﻴک پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪ :‬د عﻴﻦ تﻤﻠﻴک او د ﻣﻨافعﻮ تﻤﻠﻴک‪ .‬د عﻴﻦ تﻤﻠﻴک کﻪ د‬ ‫عﻮض پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬وي‪ ،‬ﻧﻮ بﻴعﻪ ده او کﻪ د عﻮض پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻫبﻪ ده‪ .‬ﻫﻤدا راز د‬ ‫ﻣﻨافعﻮ تﻤﻠﻴک کﻪ ﻟﻪ عﻮض پرتﻪ وي‪ ،‬عارﻳت ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ د عﻮض پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬وي‪،‬‬ ‫ﻧﻮ اجاره ده چ‪ ３‬پﻪ دغﻮ راتﻠﻮﻧکﻮ ﻟﻮستﻮﻧﻮ ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬تفصﻴﻼت وﻟﻮﻟﻮ‪.‬‬

‫‪١٠١‬‬

‫ژباړه‬

‫د عﻮض پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬د ﻣﻨافعﻮ پﻠﻮرل اجاره بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬د اجارې عقد تر ﻫغ‪ ３‬صح‪５‬ح ﻧﻪ‬ ‫دی چ‪ ３‬ﻣﻨافع او ﻣزدوري ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻮې ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ شﻴان چ‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د ثﻤﻦ پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ورکﻮل صح‪５‬ح دي‪ ،‬پﻪ اجاره ک‪ ３‬د ﻣزدورۍ‬ ‫پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ورکﻮل ک‪５‬دای شﻲ‪.‬‬ ‫ﻣﻨافع کﻠﻪ د ﻣﻮدې پر بﻨس＀ ！اکﻞ کﻴ‪８‬ي ﻟکﻪ د اوس‪５‬دو ﻟپاره کﻮروﻧﻪ او د زراعت ﻟپاره‬ ‫‪＄‬ﻤکﻪ پﻪ اجاره اخﻴستﻞ‪ ،‬ﻧﻮ د ！اکﻠ‪ ３‬ﻣﻮدې ﻟپاره –چ‪ ３‬ﻫر ＇ﻮﻣره وي – د اجارې عقد‬ ‫صح‪５‬ح دی‪ .‬کﻠﻪ بﻴا ﻣﻨافع پﻪ کار کﻮﻟﻮ او ﻧﻮم اخﻴستﻠﻮ سره ！اکﻞ کﻴ‪８‬ي ﻟکﻪ چا چ‪ ３‬د جاﻣﻮ‬ ‫رﻧگﻮﻟﻮ ﻳا جاﻣﻮ گﻨ‪６‬ﻟﻮ ﻟپاره ＇ﻮک پﻪ اجاره ﻧﻴﻮﻟی وي‪ ،‬ﻳا ﻳ‪ ３‬سپرﻟ‪ ９‬پﻪ اجاره ﻧﻴﻮﻟ‪ ３‬وي‪＇ ،‬ﻮ‬ ‫！اکﻠﻲ ‪＄‬اي تﻪ پرې ﻣعﻠﻮم بار وﻟ‪８５‬دوي او ﻳا ！اکﻠ‪ ３‬ﻣسافﻪ پرې سفر وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ کﻠﻪ ﻣﻨافع پﻪ تعﻴﻴﻨﻮﻟﻮ او اشارې سره ！اکﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬د دې ﻟپاره س‪７‬ي پﻪ‬ ‫اجاره وﻧﻴسﻲ چ‪ ３‬دا غﻠﻪ (پرت‪ ３‬غﻠ‪ ３‬تﻪ اشاره وک‪７‬ي) بﻪ فﻼﻧﻲ ‪＄‬اي تﻪ ﻟ‪８５‬دوي‪.‬‬ ‫د استﻮگﻨ‪ ３‬د کﻮروﻧﻮ او دکاﻧﻮﻧﻮ پﻪ اجاره ﻧﻴﻮل روا دي کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ دا رو＊اﻧﻪ ﻧﻪ ک‪７‬ي چ‪３‬‬ ‫＇ﻪ کار بﻪ پک‪ ３‬کﻮي‪ ،‬اجاره ﻧﻴﻮوﻧکی ﻟﻪ پ‪＋‬تﻮب‪ ،‬دوبﻲ تﻮب او ژرﻧدې کﻮﻟﻮ پرتﻪ ！ﻮل کاروﻧﻪ‬ ‫پک‪ ３‬کﻮﻻی شﻲ‪.‬‬ ‫د بزگرۍ ﻟپاره د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پﻪ اجاره ﻧﻴﻮل روا دي‪ ،‬خﻮ عقد بﻪ ﻫﻠﻪ صح‪５‬ح وي چ‪ ３‬بزگر‬ ‫دا رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ي چ‪ ３‬پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬بﻪ ＇ﻪ شی کري او ﻳا داس‪ ３‬وواﻳﻲ‪＇ :‬ﻪ ﻣ‪ ３‬چ‪ ３‬خﻮښ شﻮ‬ ‫ﻫغﻪ بﻪ پک‪ ３‬کرم‪.‬‬ ‫د أبادۍ او وﻧﻮ بﻮ！ﻮ کرﻟﻮ ﻟپاره ﻫﻢ ‪＄‬ﻤکﻪ پﻪ اجاره ﻧﻴﻮل روا دي‪ ،‬خﻮ کﻠﻪ چ‪ ３‬د اجارې‬ ‫ﻣﻮده پﻮره شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ اجاره ﻧﻴﻮوﻧکﻲ ﻻزم دي چ‪ ３‬وداﻧ‪ ９‬او وﻧ‪ ３‬بﻮ！ﻲ ﻟﻴرې ک‪７‬ي او ‪＄‬ﻤکﻪ‬ ‫اجاره ورکﻮوﻧکﻲ تﻪ تشﻪ تسﻠﻴﻢ ک‪７‬ي ﻣگر دا چ‪ ３‬د ‪＄‬ﻤک‪＋＇ ３‬تﻦ ﻳ‪ ３‬د ﻧ‪４７‬دﻟ‪ ３‬وداﻧ‪ ９‬او‬ ‫اﻳستﻞ شﻮو وﻧﻮ پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ قﻴﻤت ورکﻮﻟﻮ تﻪ راضﻲ شﻲ‪ ،‬ﻳا ﻳ‪ ３‬پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬پر‪＋４‬ﻮدﻟﻮ تﻪ راضﻲ‬

‫‪١٠٢‬‬

‫شﻲ چ‪ ３‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬بﻪ وداﻧ‪ ９‬او وﻧ‪ ３‬د اجاره ﻧﻴﻮوﻧکﻲ او ‪＄‬ﻤکﻪ د اجاره ورکﻮوﻧکﻲ‬ ‫ﻣﻠکﻴت وي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د اجارې تعريف‪ :‬د ﻟغت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬اجاره ﻟﻪ (اجر) ＇خﻪ اخﻴستﻞ شﻮې چ‪ ３‬د ﻣزد پﻪ ﻣعﻨا‬ ‫دی‪ .‬پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د عﻮض پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬د ﻣﻨافعﻮ عقد تﻪ اجاره واﻳﻲ‪.‬‬ ‫مؤجر‪ :‬ﻫغﻪ چا تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻣال پﻪ اجاره ورکﻮي‪.‬‬ ‫مستاجر‪ :‬ﻫغﻪ ＇ﻮک دی چ‪ ３‬ﻣال پﻪ اجاره اخﻠﻲ او پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬اجﻮره ورکﻮي‪.‬‬ ‫د اجارې مشروعيت‪:‬‬

‫کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ پﻪ اجاره ک‪ ３‬د ﻣﻨافعﻮ پﻠﻮرل چ‪ ３‬ﻻ تراوسﻪ ﻣﻮجﻮد ﻧﻪ دي‪ ،‬د قﻴاس ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬روا ﻧﻪ‬ ‫دي‪ ،‬خﻮ ＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬دې عقد تﻪ زﻳاتﻪ اړتﻴا ده‪ ،‬د قرأن او احادﻳثﻮ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬روا دی‪ .‬اهلل پاک‬ ‫) ژباړه‪ :‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ستاسﻮ بچﻴاﻧﻮ تﻪ‬ ‫فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫شﻴدې ورک‪７‬ې ﻧﻮ د ﻫغﻮی ﻣزدوري ورک‪７‬ئ‪ .‬ﻫﻤدا راز پﻪ اﻟسﻨﻦ اﻟصغرى ﻟﻠبﻴﻬقﻲ ک‪ ３‬راغﻠﻲ‪،‬‬ ‫چ‪ ３‬پﻴغﻤبر (عﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫خﻮﻟ‪ ３‬ﻟﻪ وچ‪５‬دو وړاﻧدې د ﻫغﻪ ﻣزدوري ورک‪７‬ه‪.‬‬

‫ﻳعﻨ‪ ３‬ﻣزدور تﻪ د‬

‫د اجورې (مزدورۍ) ټاکل‪:‬‬

‫د اجارې د عقد د صحت ﻟپاره دا شرط دي چ‪ ３‬ﻣﻨافع او ﻣزدوري دواړه باﻳد د عقد پر ﻣﻬال‬ ‫و！اکﻞ شﻲ‪＇ ،‬ﻮ وروستﻪ د عاقدﻳﻨﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬شخ‪７‬ه پ‪＋５‬ﻪ ﻧﻪ شﻲ‪ .‬پر دې بﻨس＀ باﻳد پﻪ اجﻮره ک‪３‬‬ ‫د ورکﻮل ک‪５‬دوﻧکﻮ وزﻧﻲ شﻴاﻧﻮ د وزن کچﻪ او د کﻴﻠﻲ شﻴاﻧﻮ د پﻴﻤاﻧﻮ اﻧدازه د عقد پر ﻣﻬال و！اکﻞ‬ ‫شﻲ‪ ،‬ﻫﻤدا راز د عددي شﻴاﻧﻮ صفت او شﻤ‪５‬ر ﻣعﻠﻮم ک‪７‬ای شﻲ‪.‬‬ ‫کﻮم شﻴان چ‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬ثﻤﻦ ‪－‬ر‪５＄‬دای شﻲ‪ ،‬پﻪ اجاره ک‪ ３‬ﻫﻢ د اجﻮرې پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ورکﻮل‬ ‫ک‪５‬دای شﻲ‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬اجﻮره بﻪ ﻣتقﻮم ﻣال وي‪ ،‬پر دې سرب‪５‬ره ‪＄‬ﻴﻨﻲ ﻧﻮر داس‪ ３‬شﻴان ﻫﻢ شتﻪ چ‪３‬‬ ‫پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬ثﻤﻦ ﻧﻪ شﻲ ک‪５‬دای‪ ،‬خﻮ پﻪ اجاره ک‪ ３‬د اجﻮرې پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ﻣﻨﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ د ﻣﻨفعت‬ ‫پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬ﻣﻨفعت ورکﻮل‪ ،‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬د اجارې پﻪ عﻮض ک‪ ３‬او＊ان پﻪ اجاره‬ ‫ورکﻮل‪ ،‬اﻟبتﻪ دا ﻣﻨافع بﻪ سره ﻣختﻠف‪ ３‬وي‪＇ ،‬ﻮ سﻮد ﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ راﻧشﻲ‪.‬‬

‫‪١٠٣‬‬

‫د منافعو ټاکل‪:‬‬

‫د عقد پر ﻣﻬال د اجﻮرې پﻪ ＇‪５‬ر د ﻣﻨافعﻮ ！اکﻞ ﻫﻢ ضروري دي‪ ،‬تر＇ﻮ د اختﻼف او شخ‪７‬ې‬ ‫ﻣخﻪ وﻧﻴﻮل شﻲ‪ .‬پﻪ اجاره ک‪ ３‬ﻣﻨافع پﻪ ﻻﻧدې طرﻳقﻮ ！اکﻞ ک‪５‬دای شﻲ‪:‬‬ ‫‪ – ١‬د مودې په بنسټ‪:‬‬

‫د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول حاﻣد خپﻞ کﻮر اسد تﻪ د شپ‪８‬و ﻣﻴاشتﻮ ﻟپاره پﻪ شپ‪８‬و زرو افغاﻧﻴﻮ پﻪ اجاره‬ ‫ورکﻮي ﻳا خاﻟد تﻪ خپﻠﻪ دوه جرﻳبﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ د ﻳﻮه کال ﻟپاره پﻪ ﻟسﻮ زرو افغاﻧﻴﻮ پﻪ اجاره ورکﻮي‪.‬‬ ‫پﻪ دې ﻣثاﻟﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د اجارې ﻣﻨافع د ﻣﻮدې پﻪ بﻨس＀ ！اکﻞ شﻮي‪ .‬پﻪ اجاره ک‪ ３‬د ﻟ‪８‬ې ﻳا ډ‪４‬رې‬ ‫ﻣﻮدې ！اکﻞ د عاقدﻳﻨﻮ پﻪ رضاﻳت پﻮرې اړه ﻟري‪ ،‬اﻟبتﻪ د اوقافﻮ پﻪ ﻣﻠکﻴتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ درﻳﻮ کﻠﻮ ډ‪４‬ره‬ ‫ﻣﻮده ！اکﻞ روا ﻧﻪ دي ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬پر وقفﻲ ﻣﻠکﻴتﻮﻧﻮ د دعﻮې کﻮﻟﻮ و‪４‬ره زﻳاتﻪ وي‪.‬‬ ‫‪ – ٢‬د کار د ټاکلو له الرې‪:‬‬

‫د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول احﻤد درزي تﻪ ！ﻮکر ورکﻮي چ‪ ３‬د سﻠﻮ افغاﻧﻴﻮ پﻪ اجﻮره ور＇خﻪ جاﻣ‪３‬‬ ‫و‪－‬ﻨ‪６‬ي‪ .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻣﻨفعت کار دی چ‪ ３‬د جاﻣﻮ ‪－‬ﻨ‪６‬ﻟﻮ پﻪ ب‪２‬ﻪ ！اکﻞ شﻮی‪ .‬ﻫﻤدا راز‬ ‫ﻧجﻴب پﻪ زرو افغاﻧﻴﻮ ﻟﻪ رﻧگﻤال سره خپﻞ کﻮر اجاره کﻮي چ‪ ３‬سپﻴﻦ رﻧگ ورک‪７‬ي‪ ،‬پﻪ دې‬ ‫صﻮرت ک‪ ３‬د اجارې ﻣﻨفعت د کار ﻳعﻨ‪ ３‬کﻮر رﻧ‪／‬ﻮﻟﻮ پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ！اکﻞ شﻮی‪ .‬پﻪ دې دواړو صﻮرتﻮﻧﻮ‬ ‫ک‪ ３‬ﻣﻨفعت د کار د ﻧﻮم پﻪ اخﻴستﻠﻮ سره رو＊اﻧﻪ شﻮی‪.‬‬ ‫‪ – ٣‬د اجارې د ﻣﻨفعت ！اکﻞ کﻠﻪ ﻟﻪ ﻣﻮدې او ﻧﻮم اخﻴستﻠﻮ پرتﻪ پﻪ اشارې سره ﻫﻢ ！اکﻞ کﻴ‪８‬ي‬ ‫ﻟکﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬جﻮاﻟﻲ تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬دا غﻨﻢ د پﻨ‪％‬ﻮسﻮ افغاﻧﻴﻮ پﻪ بدل ک‪ ３‬زﻣا تر کﻮره راسره ﻳﻮسﻪ‪.‬‬ ‫پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬د اجارې ﻟپاره ﻧﻪ ﻣﻮده ！اکﻞ شﻮې او ﻧﻪ د غﻨﻤﻮ د اﻧدازې ﻳادوﻧﻪ شﻮې‪ ،‬بﻠک‪３‬‬ ‫پﻪ اشارې سره ﻳ‪ ３‬تعﻴﻴﻦ شﻮی‪.‬‬ ‫ﻟﻪ پﻮرتﻪ ＇رگﻨدوﻧﻮ ＇خﻪ جﻮتﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د کﻮروﻧﻮ‪ ،‬ﻣﻮ！رو او ﻧﻮرو شﻴاﻧﻮ پﻪ کراﻳﻪ ﻧﻴﻮل‪ ،‬کسب ‪－‬رو‬ ‫سره د کار کﻮﻟﻮ ت‪７‬ون او د اداري ﻣاﻣﻮرﻳﻨﻮ ‪－‬ﻤارل د اجارې ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻞ ډوﻟﻮﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫د کور او ځمکې څخه گټه اخيستل‪:‬‬

‫کﻪ ＇ﻮک کﻮر ﻳا دکان پﻪ اجاره وﻧﻴسﻲ ﻧﻮ ！ﻮﻟ‪ ３‬ﻫغﻪ ‪ ３＂－‬ترې اخﻴستﻼي شﻲ چ‪ ３‬د خﻠکﻮ تر‬ ‫ﻣﻨ‪ ＃‬دود وي‪ ،‬خﻮ د اجاره اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻟپاره داس‪＂－ ３‬ﻪ اخﻴستﻞ روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬وداﻧ‪ ９‬تﻪ زﻳان‬ ‫رسﻮي‪ ،‬ﻟکﻪ پﻪ کﻮر ک‪ ３‬د داس‪ ３‬درﻧﻮ ﻣاشﻴﻨﻮﻧﻮ فعاﻟﻮل چ‪ ３‬د کﻮر د دﻳﻮاﻟﻮﻧﻮ د سست‪５‬دو او ﻧ‪４７‬دو‬ ‫ﻻﻣﻞ کﻴ‪８‬ي او داس‪ ３‬ﻧﻮر چ‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻣثاﻟﻮﻧﻪ راغﻠﻲ دي‪.‬‬ ‫پﻪ دې خاطر چ‪ ３‬د عاقدﻳﻨﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬شخ‪７‬ه راﻧشﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د کرﻧﻴزې ‪＄‬ﻤک‪ ３‬د اجارې پر ﻣﻬال باﻳد‬ ‫‪١٠٤‬‬

‫دا خبره رو＊اﻧﻪ شﻲ چ‪ ３‬اجاره اخﻴستﻮﻧکی پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬د کﻮﻣﻮ ک‪＋‬تﻮﻧﻮ د کرﻟﻮ واک ﻟري‬ ‫ﻳا دا چ‪ ３‬د کر ﻟپاره د ک‪＋‬تﻮﻧﻮ غﻮره کﻮل د اجاره اخﻴستﻮﻧکﻲ خﻮ＊‪ ３‬تﻪ پر‪＋４‬ﻮدل شﻲ او ﻫغﻪ‬ ‫پک‪ ３‬بشپ‪ ７‬واک وﻟري‪.‬‬ ‫مسئله‪:‬‬

‫کﻪ ＇ﻮک ﻟﻪ چا کﻮر پﻪ اجاره واخﻠﻲ او قبض ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪ ،‬کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬بﻞ چا تﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻫﻤغﻪ‬ ‫اجﻮره ﻳا ﻟﻪ ﻫغ‪＇ ３‬خﻪ پﻪ کﻤﻪ اجﻮره پﻪ اجاره ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻟﻪ پخﻮاﻧ‪ ９‬اجﻮرې ＇خﻪ پﻪ زﻳاتﻪ اجﻮره‬ ‫ﻳ‪ ３‬بﻞ چا تﻪ ورکﻮل ＊ﻪ ﻧﻪ دي‪ ،‬اﻟبتﻪ پﻪ بدل جﻨس سره ﻳ‪ ３‬پﻪ زﻳاتﻮ ﻫﻢ ورکﻮﻻی شﻲ ﻳا دا چ‪３‬‬ ‫پﻪ کﻮر ک‪ ３‬کﻮم اضافﻪ ＊ﻪ واﻟﻲ راوﻟﻲ ﻟکﻪ ＇اه پک‪ ３‬وکﻴﻨدي‪.‬‬ ‫پﻪ اجاره اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻻزم دي چ‪ ３‬اجاره ورکﻮوﻧکﻲ تﻪ د ﻫغﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ پﻪ ﻫغﻪ ډول وروسپاري‬ ‫چ‪ ３‬ور＇خﻪ ﻳ‪ ３‬اخﻴست‪ ３‬وي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬کﻪ اجاره اخﻴستﻮﻧکﻲ پک‪ ３‬أبادي ک‪７‬ې وي‪ ،‬ﻧﻮ أبادي‬ ‫بﻪ ﻧ‪７‬وي او کﻪ وﻧ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پک‪ ３‬کرﻟ‪ ３‬وي ﻧﻮ وﻧ‪ ３‬بﻪ باسﻲ‪ ،‬دا ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬پﻪ طبﻴعﻲ ډول د أبادۍ‬ ‫او وﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻞ ډ‪４‬ره ﻣﻮده ﻧﻴسﻲ چ‪ ３‬اجاره ورکﻮوﻧکی ورتﻪ اﻧتظار ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی‪ .‬اجاره‬ ‫ورکﻮوﻧکی اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬اجاره اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ د اﻳستﻞ شﻮو وﻧﻮ او ﻧ‪７‬ول شﻮې ابادۍ قﻴﻤت‬ ‫ورک‪７‬ي او د آبادۍ ﻟﻪ ﻧ‪７‬وﻟﻮ او د وﻧﻮ ﻟﻪ اﻳستﻠﻮ ﻳ‪ ３‬ﻣﻨعﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬اﻳستﻠﻮ او ﻧ‪７‬وﻟﻮ ‪＄‬ﻤک‪３‬‬ ‫تﻪ تاوان رساوه‪.‬‬ ‫کﻪ اجاره اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬ک‪＋‬ت کرﻟی وي او د ک‪＋‬ت ﻟﻪ رس‪５‬دو او پخ‪５‬دو وړاﻧدې‬ ‫د اجارې وخت پﻮره شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ اجاره ورکﻮوﻧکﻲ ﻻزم دي چ‪ ３‬د ک‪＋‬ت رس‪５‬دو او پخ‪５‬دو‬ ‫تﻪ اﻧتظار وباسﻲ‪＄ ،‬کﻪ د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬د خاﻟﻲ کﻮﻟﻮ ﻟپاره د خام ک‪＋‬ت پﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړﻟﻮ ک‪ ３‬اجاره‬ ‫اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ زﻳان دی او ﻟﻪ بﻠﻪ پﻠﻮه د ک‪＋‬ت رس‪５‬دو تﻪ اﻧتظار کﻮل زﻳاتﻪ ﻣﻮده ﻫﻢ ﻧﻪ ﻧﻴسﻲ‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬بﻪ اجاره اخﻴستﻮﻧکی د زﻳات‪ ３‬شﻮې ﻣﻮدې ﻣثﻠﻲ اجﻮره ورکﻮي‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻣﻮدې ！اکﻠﻮ‪ ،‬کار ﻣعﻠﻮﻣﻮﻟﻮ او د اشارې کﻮﻟﻮ پﻪ وسﻴﻠﻪ د ﻣﻨافعﻮ ！اکﻠﻮ ﻧﻮر‬ ‫ﻣثاﻟﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪.‬‬

‫‪١٠٥‬‬

‫‪ -١‬اجاره تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د اجارې د ﻣشروعﻴت دﻻﻳﻞ وواﻳئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬پﻪ اجاره ک‪ ３‬د کﻮﻣﻮ شﻴاﻧﻮ ！اکﻞ ضروري دي؟‬ ‫‪ -٤‬اجاره اخﻴستﻮﻧکی بﻪ اجاره ورکﻮوﻧکﻲ تﻪ د ﻫغﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ پﻪ ＇ﻪ ډول سپاري؟ رو＊اﻧﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬کﻪ ک‪＋‬ت خام وي او د اجارې وخت پﻮره شﻲ‪ ،‬أﻳا اجاره پاي تﻪ رسﻴ‪８‬ي؟‬

‫‪١٠٦‬‬

‫شپ‪８‬وﻳشتم لﻮست‬

‫اجاره (‪)٢‬‬ ‫سپرل‪ ９‬پﻪ اجاره نﻴﻮل‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر ﻟﻮست ک‪ ３‬د اجارې د تعرﻳف‪ ،‬شرطﻮﻧﻮ او د اجاره شﻮي کﻮر او ‪＄‬ﻤک‪＇ ３‬خﻪ د ‪３＂－‬‬ ‫اخﻴستﻠﻮ پﻪ اړه غ‪４８‬دﻟﻲ ﻳﻮ‪ ،‬د اجاره شﻮو سپرﻟﻴﻮ ＇خﻪ د گ＂‪ ３‬اخﻴستﻠﻮ احکام بﻪ پﻪ دې ﻟﻮست‬ ‫ک‪ ３‬وﻟﻮﻟﻮ‪:‬‬

‫‪١٠٧‬‬

‫ژباړه‬

‫د سپر‪４‬دو او بار وړﻟﻮ ﻟپاره د ＇اروﻳﻮ پﻪ اجاره ﻧﻴﻮل روا دي‪ ،‬کﻪ پﻪ ﻣطﻠق ډول ﻳ‪ ３‬د سپر‪４‬دو‬ ‫ﻳادوﻧﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ ﻫر ＇ﻮک پرې سپروﻻی شﻲ‪ ،‬ﻫﻤدا راز کﻪ د جاﻣﻮ د اجاره اخﻴستﻠﻮ پر ﻣﻬال‬ ‫ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣطﻠق ډول د اغﻮستﻠﻮ ﻳادوﻧﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ ﻫر چا تﻪ ﻳ‪ ３‬وراغﻮستﻼی شﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬فﻼﻧی بﻪ پرې سپرﻳ‪８‬ي ﻳا فﻼﻧی بﻪ ﻳ‪ ３‬اغﻮﻧدي‪ ،‬او وروستﻪ ﻳ‪ ３‬بﻞ ＇ﻮک پرې‬ ‫سپﻮر ک‪ ７‬ﻳا ﻳ‪ ３‬جاﻣ‪ ３‬بﻞ چا تﻪ پﻪ ‪＄‬ان ک‪７‬ې‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬کﻪ سپرﻟ‪ ９‬ﻳا جاﻣ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ‬ ‫ﻻړې شﻲ‪ ،‬اجاره اخﻴستﻮﻧکی ضاﻣﻦ دی‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې ډول پﻪ ！ﻮﻟﻮ ﻫغﻮ شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬ضﻤاﻧت شتﻪ‬ ‫چ‪ ３‬استعﻤاﻟﻮوﻧکﻲ پک‪ ３‬ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ سره تﻮپﻴر وﻟري‪ ،‬خﻮ پﻪ ‪＄‬ﻤک‪ ３‬او ﻫغﻮ شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫استعﻤاﻟﻮوﻧکﻲ ﻳ‪ ３‬سره تﻮپﻴر وﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ضﻤاﻧت ﻧشتﻪ‪ .‬کﻪ د ﻳﻮ ！اکﻠﻲ شخص اوس‪５‬دل ﻳ‪ ３‬شرط‬ ‫ک‪７‬ل ﻫﻢ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬بﻞ ＇ﻮک پک‪ ３‬استﻮگﻦ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ‪＄‬اﻧ‪７／‬ی ډول بار ﻳا اﻧدازه ﻳ‪ ３‬ﻳاده ک‪７‬ه‪ ،‬ﻣثﻼ وواﻳﻲ‪ :‬پﻨ‪％‬ﻪ بﻮرۍ غﻨﻢ‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪３‬‬ ‫کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د غﻨﻤﻮ پﻪ ＇‪５‬ر شﻴان ﻳا ﻟﻪ غﻨﻤﻮ ＇خﻪ کﻢ ضرره شﻴان ﻟکﻪ وربش‪ ３‬او کﻨ‪％‬ﻠ‪３‬‬ ‫پرې بار ک‪７‬ي‪ ،‬ﻟﻪ غﻨﻤﻮ ＇خﻪ زﻳات ضرري شﻴان ﻟکﻪ اوسپﻨﻪ او ﻣاﻟ‪／‬ﻪ پرې ﻧشﻲ باروﻻی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬سپرﻟ‪ ９‬د دې ﻟپاره اجاره ک‪７‬ه چ‪ ３‬ﻣعﻠﻮﻣﻪ اﻧدازه ﻣاﻟﻮچ پرې وﻟ‪８５‬دوي‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣاﻟﻮچﻮ‬ ‫برابر اوسپﻨﻪ پرې ﻧشﻲ ﻟ‪８５‬دوﻻی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬سپرﻟ‪ ９‬د دې ﻟپاره اجاره ک‪７‬ه چ‪ ３‬پرې سپﻮر شﻲ‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬د ‪＄‬ان سره بﻞ س‪７‬ی ﻫﻢ‬ ‫سپﻮر ک‪ ７‬او سپرﻟ‪ ９‬ﻫﻼکﻪ شﻮه‪ ،‬ﻧﻮ د ﻧﻴﻤاﻳﻲ قﻴﻤت ضاﻣﻦ دی او دروﻧدواﻟی اعتبار ﻧﻪ ﻟري‪ .‬کﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬سپرﻟ‪ ９‬د دې ﻟپاره اجاره ک‪７‬ه چ‪！ ３‬اکﻠ‪ ３‬اﻧدازه غﻨﻢ پرې بار ک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ ！اکﻠ‪ ３‬اﻧدازې ＇خﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬ر پرې بار ک‪７‬ل او سپرﻟ‪ ９‬ﻫﻼکﻪ شﻮه‪ ،‬ﻧﻮ د زﻳات شﻮي بار پﻪ کچﻪ بﻪ ضاﻣﻦ وي‪.‬‬ ‫کﻪ (اجاره ﻧﻴﻮوﻧکی) د سپرﻟ‪ ９‬قﻴضﻪ پﻪ سخت‪ ９‬کش ک‪７‬ه ﻳا ﻳ‪ ３‬ووﻫﻠﻪ او ﻫﻼکﻪ شﻮه‪ ،‬د اﻣام‬ ‫ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫سپرل‪ ９‬څوک کاروالی شي؟‬

‫‪＄‬ﻨ‪ ３‬شﻴان داس‪ ３‬دي چ‪ ３‬پﻪ کاروﻟﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬خﻠک ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ سر تﻮپﻴر ﻟري ﻟکﻪ پﻪ سپرﻟﻴﻮ‬ ‫سپر‪４‬دل‪ ،‬دا ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬د ‪＄‬ﻴﻨﻮ خﻠکﻮ وزن ډ‪４‬ر او پﻪ سپرﻟ‪ ９‬زور ډ‪４‬ر را‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻣ‪／‬ر ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬بﻴا ﻟ‪８‬‬ ‫‪١٠٨‬‬

‫وزﻧﻪ او د سپرﻟﻴﻮ ﻟپاره ﻳ‪ ３‬ﻟ‪８５‬دول أساﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ عقد ک‪ ３‬چ‪＇ ３‬ﻮک ﻳاد شﻮی وي‪ ،‬ﻫﻤغﻪ بﻪ‬ ‫پرې سپرﻳ‪８‬ي‪ .‬ﻟﻪ بﻞ پﻠﻮه ﻧﻮر شﻴان داس‪ ３‬دي چ‪ ３‬کارووﻧکﻲ ﻳ‪ ３‬پﻪ استعﻤاﻟﻮﻟﻮ ک‪ ３‬تﻮپﻴر ﻧﻪ سره‬ ‫ﻟري‪ ،‬ﻟکﻪ د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬کرل‪ .‬پر دې بﻨس＀ ﻫغﻪ شﻴان چ‪ ３‬کارووﻧکﻲ ﻳ‪ ３‬پﻪ کاروﻟﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮ شﻴان‬ ‫وي‪ ،‬کﻪ پﻪ اجاره واخﻴستﻞ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ اجاره اخﻴستﻮﻧکی کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬پخپﻠﻪ ﻳ‪ ３‬استعﻤال‬ ‫ک‪７‬ي ﻳا ﻳ‪ ３‬بﻞ چا تﻪ د کاروﻟﻮ ﻟپاره ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫خو هغه شيان چې کاروونکي يې سره توپير لري‪ ،‬د استعمالولو احکام يې په الندې ډول دي‪:‬‬

‫‪ -١‬کﻪ اجاره اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻫغﻪ ﻟﻪ قﻴد او شرط پرتﻪ پﻪ ﻣطﻠق ډول پﻪ اجاره واخﻠﻲ‪ ،‬کﻮﻻي‬ ‫شﻲ چ‪ ３‬پخپﻠﻪ ﻳ‪ ３‬استعﻤال ک‪７‬ي او دا حق ﻫﻢ ﻟري چ‪ ３‬بﻞ چا تﻪ ﻳ‪ ３‬د کاروﻟﻮ ﻟپاره‬ ‫ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬کﻪ د اجارې پر ﻣﻬال ﻳ‪ ３‬شرط ک‪＋５‬ﻮود‪ ،‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول داس‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬ﻳﻮازې زه بﻪ‬ ‫پرې سپر‪８４‬م‪ .‬ﻳا ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬ﻳﻮازې پﻼر ﻣ‪ ３‬پرې سپر‪４‬دای شﻲ‪ ،‬پﻪ دې صﻮرتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬بﻞ چا‬ ‫تﻪ پرې د سپر‪４‬دو اجازه ﻧشتﻪ‪ .‬کﻪ ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻮړو کساﻧﻮ پرتﻪ بﻞ ＇ﻮک پرې سپﻮر شﻮ او سپرﻟ‪９‬‬ ‫ﻫﻼکﻪ شﻮه‪ ،‬ﻧﻮ ﻣستاجر ضاﻣﻦ دی او تاوان بﻪ ورکﻮي‪＄ ،‬کﻪ د دغﻪ ﻣال پﻪ کاروﻟﻮ ک‪３‬‬ ‫خﻠک سره تﻮپﻴر ﻟري او د اجارې اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻟﻪ اجازې پرتﻪ بﻞ چا تﻪ ورک‪７‬ی او ﻟﻪ خپﻞ‬ ‫حق ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬ت‪５‬ری ک‪７‬ی‪.‬‬ ‫‪ -٣‬کﻪ د سپرﻟ‪ ９‬اجاره ورکﻮوﻧکی د بار ﻟپاره ﻳﻮه ！اکﻠ‪ ３‬اﻧدازه شرط ک‪７‬ي او وواﻳﻲ‪ :‬ﻟﻪ ﻟسﻮ‬ ‫ﻣﻨﻮ غﻨﻤﻮ ډ‪４‬ر پرې ﻧش‪ ３‬باروﻻی‪ .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻣستاجر ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻟسﻮ ﻣﻨﻮ‬ ‫غﻨﻤﻮ ډ‪４‬ر پرې بار ک‪７‬ي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬ر پرې بار ک‪ ７‬او سپرﻟ‪ ９‬ﻫﻼکﻪ شﻮه‪ ،‬د ډ‪４‬ر شﻮي وزن پﻪ‬ ‫اﻧدازه ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز کﻪ ﻣؤجر د بار ‪＄‬اﻧ‪７／‬ې ﻧﻮعﻪ شرط ک‪７‬ي او ﻳﻮازې د غﻨﻤﻮ د ﻟ‪８５‬دوﻟﻮ اجازه وک‪７‬ي‪،‬‬ ‫پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻣستاجر ﻳﻮازې ﻫغﻪ شﻴان پرې باروﻻی شﻲ چ‪ ３‬پﻪ باروﻟﻮ او ﻟ‪８５‬دوﻟﻮ ک‪３‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬زﻳان ﻟﻪ غﻨﻤﻮ ډ‪４‬ر ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻟکﻪ ﻣاﻟﻮچ او وربش‪ .３‬کﻪ داس‪ ３‬شﻴان پرې بار ک‪７‬ي چ‪ ３‬ضرر ﻳ‪３‬‬ ‫زﻳات وي ‪ -‬ﻟکﻪ اوسپﻨﻪ چ‪ ３‬سپرﻟ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻟ‪８５‬دوﻟﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ تکﻠﻴف او ژوبﻠ‪５‬دو سره ﻣخ کﻴ‪８‬ي ‪ -‬او‬ ‫سپرﻟ‪ ９‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړه شﻲ‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻣستاجر د تاوان ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫په سپرل‪ ９‬د دويم تن سپرول‪ :‬کﻪ ＇ﻮک پﻪ اجاره شﻮې سپرﻟ‪ ９‬ﻟﻪ اجازې پرتﻪ دوﻳﻢ س‪７‬ی ﻟﻪ‬ ‫‪＄‬ان سره سپﻮر ک‪７‬ي او سپرﻟ‪ ９‬ﻫﻼکﻪ شﻲ‪ ،‬پر اجﻮرې سرب‪５‬ره د سپرﻟ‪ ９‬ﻧﻴﻢ تاوان بﻪ ﻫﻢ ورکﻮي‪،‬‬ ‫پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬دې تﻪ ﻧﻪ کتﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د دوﻳﻢ تﻦ وزن ＇ﻮﻣره دی‪ ،‬کﻪ د دوﻳﻢ س‪７‬ي وزن‬ ‫‪١٠٩‬‬

‫د ﻟﻮﻣ‪７‬ي دوه برابره ﻫﻢ وي‪ ،‬ﻧﻴﻢ قﻴﻤت پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ د اﻧساﻧاﻧﻮ پﻪ سپر‪４‬دو ک‪ ３‬د ﻫغﻮی‬ ‫وزن ﻧﻪ بﻠک‪ ３‬ﻟﻪ سپرﻟ‪ ９‬سره بﻠدتﻴا ﻣعتبره ده‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬کﻪ ډ‪４‬ر دروﻧد س‪７‬ی ﻫﻢ د سپرﻟ‪ ９‬پﻪ ﻣﻨاسب‬ ‫‪＄‬ای کﻴﻨﻲ او ‪＄‬ان کﻨترول ک‪７‬ي‪ ،‬سپرﻟ‪ ９‬تﻪ زﻳان ﻧﻪ رسﻮي‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻣستاجر د اﻧسان پﻪ ‪＄‬ای‬ ‫ﻟﻪ ‪＄‬ان سره بار ډ‪４‬ر ک‪７‬ي او سپرﻟ‪ ９‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړه شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د زﻳات بار د وزن پﻪ کچﻪ تاوان پرې‬ ‫ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫مسئله‪ :‬د سپرﻟ‪ ９‬د ﻣﻬاروﻟﻮ او کﻨترول ﻟپاره ﻣستاجر کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ عادت او ﻣعﻤﻮل سره‬ ‫سﻢ دوﻣره قﻴضﻪ راکاږي او ﻳا سپرﻟ‪ ９‬ووﻫﻲ چ‪ ３‬د سپرﻟ‪ ９‬روغتﻴا تﻪ زﻳان وﻧﻪ رسﻮي‪ .‬کﻪ ﻫغﻪ‬ ‫سپرﻟ‪ ９‬دوﻣره ووﻫﻲ او ﻳا ﻳ‪ ３‬قﻴضﻪ داس‪ ３‬راکاږي چ‪ ３‬د سپرﻟ‪ ９‬د ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬سبب شﻲ‪ ،‬پﻪ دې‬ ‫صﻮرت ک‪ ３‬ﻣستاجر د سپرﻟ‪ ９‬د تاوان ضاﻣﻦ دی‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د استاد تر ＇ارﻧ‪ ３‬ﻻﻧدې پﻮرتﻨﻲ حکﻤﻮﻧﻪ د ﻟ‪８５‬دوﻧ‪ ３‬پﻪ اوسﻨﻴﻮ وساﻳﻠﻮ ﻟکﻪ‬ ‫ﻣﻮ！رو او ﻻرﻳﻮ تطبﻴق ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬د استعﻤال پر بﻨس＀ اجاره ک‪５‬دوﻧکی شﻴان پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دي او ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ -۲‬کﻪ د عاقدﻳﻨﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬پر سپرﻟ‪ ９‬باﻧدې د پﻨ‪％‬ﻮ ﻣﻨﻮ غﻨﻤﻮ پﻪ ﻟ‪８５‬دوﻟﻮ ﻫﻮک‪７‬ه وشﻲ‪ ،‬أﻳا‬ ‫ﻣستاجر کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬پﻨ‪％‬ﻪ ﻣﻨﻪ وسپﻨﻪ پرې بار ک‪７‬ي؟‬ ‫‪ -٣‬کﻪ ＇ﻮک ﻟﻪ اجازې پرتﻪ پﻪ سپرﻟ‪ ９‬دوﻳﻢ تﻦ ﻟﻪ ‪＄‬ان سره سپﻮر ک‪７‬ي او سپرﻟ‪ ９‬ﻣ‪７‬ه شﻲ‪،‬‬ ‫ﻣستاجر ＇ﻮﻣره ضاﻣﻦ دی؟‬ ‫‪ -٤‬د سپرﻟ‪ ９‬د ﻣﻬاروﻟﻮ او واک ک‪ ３‬راوستﻠﻮ ﻟپاره ﻣستاجر ＇ﻮﻣره واک ﻟري؟‬

‫‪١١٠‬‬

‫اووه ﻳشتم لﻮست‬

‫اجاره (‪)٣‬‬ ‫د اجﻴرانﻮ ډولﻮنﻪ‬ ‫‪－‬راﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! اجﻴر (ﻣزدور) پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی چ‪ ３‬ﻣشترک او خاص اجﻴر ﻳ‪ ３‬بﻮﻟﻲ‪ .‬دوی‬ ‫دواړه پﻪ ﻣسؤﻟﻴت او حکﻤﻮﻧﻮ ک‪ ３‬سره تﻮپﻴر ﻟري‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ د دوی دواړو تعرﻳف‬ ‫او اړوﻧد حکﻤﻮﻧﻪ وﻟﻮﻟﻮ‪:‬‬

‫‪١١١‬‬

‫ژباړه‬

‫اجﻴران (ﻣزدوران) پﻪ دوه ډوﻟﻪ دي‪ :‬ﻣشترک اجﻴر او خاص اجﻴر‪.‬‬ ‫ﻣشترک ﻫغﻪ اجﻴر تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬د کار ﻟﻪ پای تﻪ رسﻮﻟﻮ وړاﻧدې د اجﻮرې حقدار‬ ‫ﻧﻪ گر‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ دوبﻲ او رﻧگر‪４‬ز‪ .‬ورک‪７‬ل شﻮی ﻣال ﻟﻪ دوی سره اﻣاﻧت دى او کﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وﻻړ‬ ‫شﻲ‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد ضاﻣﻦ ﻧﻪ دی‪.‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬ﻫغﻪ ﻣضﻤﻮن‬ ‫دی‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ ＇ﻪ چ‪ ３‬د ﻣزدور د عﻤﻞ پﻪ ﻧتﻴجﻪ ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ ﻟکﻪ د ！کﻮﻟﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د جاﻣﻮ‬ ‫＇ﻴر‪４‬دل‪ ،‬د جﻮاﻟﻲ ＊ﻮﻳ‪５‬دل‪ ،‬د ﻫغﻪ پ‪７‬ي شﻠ‪５‬دل چ‪ ３‬جﻮاﻟﻲ ورباﻧدې بار ت‪７‬ي او د کشﻮﻟﻮ ﻟﻪ‬ ‫اﻣﻠﻪ د ب‪７５‬ۍ ډوب‪５‬دل‪( ،‬ﻫغﻪ ﻣال) ﻣضﻤﻮن دی‪ ،‬ﻣ‪／‬ر کﻪ اﻧسان پﻪ ب‪７５‬ۍ ک‪ ３‬ډوب شﻲ او ﻳا ﻟﻪ‬ ‫سپرﻟ‪ ９‬وغﻮر‪８５＄‬ي‪ ،‬ضﻤاﻧت ورباﻧدې ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪＊ ３‬کر وﻫﻮﻧکی او رگ وﻫﻮﻧکی‪＊ ،‬کر ﻳا رگ ووﻫﻲ او ﻟﻪ عادي ‪＄‬اى ＇خﻪ ت‪５‬ری‬ ‫وﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬ضﻤاﻧت ورباﻧدې ﻧشتﻪ کﻪ ﻟﻪ دې کاره (س‪７‬ی ﻳا ＇اروی) ﻣ‪ ７‬شﻮ‪.‬‬ ‫خاص اجﻴر ﻫغﻪ دی چ‪ ３‬پﻪ ！اکﻞ شﻮې ﻣﻮده ک‪ ３‬د ‪＄‬ان پﻪ سپارﻟﻮ سره د اجﻮرې حقدار‬ ‫‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ کار وﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬د ﻳﻮې ﻣﻴاشت‪ ３‬ﻟپاره د خدﻣت ﻳا رﻣ‪＇ ３‬روﻟﻮ‬ ‫ﻟپاره ﻣزدور پﻪ اجاره وﻧﻴسﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻟﻪ خاص اجﻴر سره کﻮم شی ﻫﻼک شﻲ ﻳا د ﻫغﻪ د کار پﻪ ﻧتﻴجﻪ ک‪ ３‬کﻮم شی ﻫﻼک‬ ‫شﻲ‪ ،‬ضاﻣﻦ ﻧﻪ گ‪２‬ﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫اجاره د شرطﻮﻧﻮ پﻪ ک‪＋５‬ﻮدﻟﻮ فاسد‪８４‬ي ﻟکﻪ بﻴعﻪ چ‪ ３‬ورباﻧدې فاسدﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬اوښ پﻪ اجاره وﻧﻴﻮ چ‪ ３‬ډوﻟ‪ ９‬او دوه تﻨﻪ سپاره ورباﻧدې تر ﻣک‪ ３‬ﻳﻮسﻲ‪ ،‬روا ده‪،‬‬ ‫خﻮ ډوﻟ‪ ９‬بﻪ ﻟﻪ عام دود سره سﻤﻪ وي‪ ،‬کﻪ اجاره ورکﻮوﻧکی ډوﻟ‪ ９‬ووﻳﻨﻲ غﻮره ده‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻳﻮې ！اکﻠ‪ ３‬اﻧدازې تﻮ＊‪ ３‬ﻟپاره اوښ پﻪ کراﻳﻪ وﻧﻴسﻲ او پﻪ ﻻره ک‪ ３‬ﻟﻪ تﻮ＊‪＇ ３‬خﻪ ＇ﻪ‬ ‫وخﻮري‪ ،‬روا ده چ‪ ３‬د خﻮړل شﻮې تﻮ＊‪ ３‬پﻪ اﻧدازه ﻧﻮر بار ورزﻳات ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫مشترک اجير‪ :‬ﻫغﻪ دی چ‪ ３‬د عاﻣﻮ خﻠکﻮ ﻟپاره کار کﻮي‪ ،‬ﻟکﻪ ‪－‬ﻨ‪６‬وﻧکی‪ ،‬ترکاڼ‪ ،‬ﻣستري‬ ‫او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪ .‬دوی پﻪ ﻳﻮه ﻣﻬال د ډ‪４‬رو خﻠکﻮ کار کﻮﻻی شﻲ او ﻳﻮ تﻦ ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د بﻞ‬ ‫چا ﻟﻪ کار ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣﻨعﻪ ک‪７‬ي‪ .‬ﻣشترک اجﻴر د ورسپارل شﻮي کار ﻟﻪ پای تﻪ رسﻮﻟﻮ وړاﻧدې د‬ ‫‪١١٢‬‬

‫اجﻮرې ﻣستحق ﻧﻪ گر‪＄‬ﻲ‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬کار پﻮره ک‪７‬ي‪ ،‬ﻣال بﻪ ＇‪＋‬تﻦ تﻪ سپاري او اجﻮره بﻪ ورکﻮل‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ چﻴرې ﻣال ﻟﻪ ﻣشترک اجﻴر سره ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر ضاﻣﻦ‬ ‫ﻧﻪ دی‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬ﻣال ﻳ‪ ３‬د ＇‪＋‬تﻦ پﻪ اجازه قبض ک‪７‬ی او د اﻣاﻧت ب‪２‬ﻪ ﻟري او پﻪ اﻣاﻧت ک‪３‬‬ ‫ضﻤاﻧت ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر ﻣشترک اجﻴر ضاﻣﻦ دی‪ ،‬اﻟبتﻪ کﻪ ﻣتاع د داس‪ ３‬سبب‬ ‫پﻪ وسﻴﻠﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړه شﻲ چ‪ ３‬ﻣخﻪ ﻧﻴﻮل ﻳ‪ ３‬د اجﻴر پﻪ واک او تﻮان ک‪ ３‬ﻧﻪ وي‪ ،‬بﻴا ضاﻣﻦ ﻧﻪ‬ ‫دی‪.‬‬ ‫کﻪ چﻴرې ﻣتاع د اجﻴر د عﻤﻞ پﻪ ترڅ ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړه شﻲ‪ ،‬ضاﻣﻦ ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ‬ ‫ډول گﻨ‪６‬وﻧکی د ！ﻮکر پﻪ ﻧاسﻢ پرې کﻮﻟﻮ سره ！ﻮکر ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻳﻮسﻲ او د جاﻣﻮ گﻨ‪６‬ﻟﻮ وړ پات‪３‬‬ ‫ﻧشﻲ‪ .‬ﻫﻤدا راز کﻪ د ﻣال د ﻟ‪８５‬دوﻟﻮ پر ﻣﻬال د جﻮاﻟﻲ پ‪＋‬ﻪ و＊ﻮﻳﻴ‪８‬ي او د ﻫغﻪ پﻪ راپر‪４‬ﻮتﻮ سره‬ ‫ﻣال ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ ﻳا د کراﻳﻪ ک） د ت‪７‬ﻟﻮ پ‪７‬ی وشﻠﻴ‪８‬ي او ﻣال ﻟﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ﻻړ شﻲ‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې‬ ‫ډول کﻪ د ب‪７５‬ۍ پ‪７‬ی پﻪ راکاږﻟﻮ سره وشﻠﻴ‪８‬ي او د ب‪７５‬ۍ پﻪ ډوب‪５‬دو سره ﻣال ﻫﻼک شﻲ‪ ،‬پﻪ دغﻮ‬ ‫！ﻮﻟﻮ صﻮرتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬اجﻴر د ﻣال ضاﻣﻦ دی‪＄ ،‬کﻪ دا ！ﻮل کاروﻧﻪ د ده پﻪ ﻻس ترسره شﻮي‪ ،‬اﻟبتﻪ‬ ‫د ب‪７５‬ۍ د ډوب‪５‬دو پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬کﻪ اﻧساﻧان ﻫﻼک شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ اجﻴر ﻳ‪＄ ３‬کﻪ ضاﻣﻦ ﻧﻪ دی چ‪３‬‬ ‫اﻧسان پﻪ خپﻞ ﻻس ک‪ ３‬گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي ﻧﻪ د اجﻴر پﻪ ﻻس ک‪ .３‬بﻠﻪ دا چ‪ ３‬کﻪ ضاﻣﻦ وگ‪２‬ﻞ شﻲ‪،‬‬ ‫پﻮر د ده پﻪ عاقﻠﻪ را‪＄‬ﻲ او عاقﻠﻪ د وﻳﻠﻮ (عقﻮدو) پﻮر پر غاړه ﻧﻪ اخﻠﻲ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د ک‪７‬ﻧﻮ (جﻨاﻳت)‬ ‫پﻮر پﻪ غاړه اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣشترک اجﻴر خپﻞ کار د خپﻞ ﻣسﻠک او کسب ﻟﻪ اصﻮﻟﻮ سره سﻢ تر سره ک‪７‬ي او بﻴا ﻫﻢ‬ ‫ﻣال ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ‪ ،‬ضاﻣﻦ ﻧﻪ شﻤ‪５‬رل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول کﻪ رگ وﻫﻮﻧکی‪ ،‬اﻧسان تﻪ پﻪ‬ ‫سﻢ ډول رگ ووﻫﻲ او ﻟﻪ خپﻞ حد ＇خﻪ ت‪５‬ری وﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ بﻴا ﻫﻢ اﻧسان ﻟﻪ رگ وﻫﻠﻮ ＇خﻪ‬ ‫ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬ضاﻣﻦ ﻧﻪ ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫خاص اجير‪ :‬ﻫغﻪ تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬کار ﻳ‪ ３‬د عاﻣﻮ خﻠکﻮ ﻟپاره ﻧﻪ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ﻳﻮازې د ﻳﻮه تﻦ ﻟپاره‬ ‫وي‪ ،‬ﻟکﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬د خدﻣت پﻪ ﻣﻮخﻪ د ﻳﻮې ﻣﻴاشت‪ ３‬ﻳا زﻳات‪ ３‬او کﻤ‪ ３‬ﻣﻮدې ﻟپاره ﻟﻪ چا سره‬ ‫ﻣزدور شﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ د دوﻟت ﻣاﻣﻮرﻳﻦ‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬د خاص اجﻴر د اجﻮرې ﻣعﻴار وخت دی‪ .‬خاص‬ ‫اجﻴر تﻪ ‪＄‬کﻪ خاص وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پﻪ اجاره شﻮې ﻣﻮده ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣستاجر پرتﻪ د بﻞ چا کار ﻧشﻲ‬ ‫کﻮﻻی‪ .‬خاص اجﻴر ﻣستاجر تﻪ پﻪ ！اکﻠ‪ ３‬ﻣﻮده ک‪ ３‬پﻪ ‪＄‬ان سپارﻟﻮ سره د اجﻮرې ﻣستحق گر‪＄‬ﻲ‬ ‫کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ﻣستاجر ترې کار واﻧخﻠﻲ‪.‬‬ ‫‪١١٣‬‬

‫کﻪ خاص اجﻴر د کار پﻪ ترڅ ک‪ ３‬پﻪ خپﻞ عﻤﻞ سره ﻣال ﻫﻼک ک‪７‬ي ﻳا د ده ﻟﻪ عﻤﻞ پرتﻪ پﻪ بﻞ‬ ‫ډول ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ‪ ،‬ضاﻣﻦ ﻧﻪ ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬پﻪ دې شرط چ‪ ３‬ﻣال ﻳ‪ ３‬پﻪ قصدي ډول ﻧﻪ وي‬ ‫ﻫﻼک ک‪７‬ی‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ قصدي تﻮ‪－‬ﻪ ﻣال ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻳﻮوړ‪ ،‬د ﻣثال پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ اجﻴر شپﻮن پسﻪ دوﻣره‬ ‫سخت وواﻫﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ وﻫﻠﻮ ﻣ‪ ７‬شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫په اجاره کې شرطونه‪ :‬کﻮم شرطﻮﻧﻪ چ‪ ３‬بﻴعﻪ فاسدوي‪ ،‬اجاره ﻫﻢ فاسدوي‪ ،‬ﻟکﻪ داس‪３‬‬ ‫شرطﻮﻧﻪ چ‪ ３‬د ﻣعقﻮدعﻠﻴﻪ‪ ،‬د اجارې د ﻣﻮدې او د اجﻮرې جﻬاﻟت راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻮي‪ ،‬خﻮ کﻮم‬ ‫شرطﻮﻧﻪ چ‪ ３‬د عقد ﻟﻪ غﻮ＊تﻨﻮ سره ！کر ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬د ﻫغﻮی پﻮره کﻮل ضروري دي ﻟکﻪ ＇ﻮک‬ ‫چ‪ ３‬گﻨ‪６‬وﻧکﻲ تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬اجﻮره درکﻮم خﻮ پﻪ دې شرط چ‪ ３‬جاﻣ‪ ３‬بﻪ راتﻪ پخپﻠﻪ ‪－‬ﻨ‪６‬ې ﻧﻪ پﻪ‬ ‫شاگرد‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ اجاره ک‪ ３‬د فاسدو شرطﻮﻧﻮ ﻟپاره ﻣثاﻟﻮﻧﻪ وړاﻧدې ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣشترک اجﻴر تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ ۲‬أﻳا د ﻣال د ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻮ پر ﻣﻬال ﻣشترک اجﻴر ضاﻣﻦ دی؟ رو＊اﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬خاص اجﻴر تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬خاص اجﻴر ＇ﻪ وخت د ﻣال د تاوان ضاﻣﻦ ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -۵‬پﻪ اجاره ک‪ ３‬د شرطﻮﻧﻮ ﻟ‪／‬ﻮل ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬

‫‪١١٤‬‬

‫اتﻪ وﻳشتم لﻮست‬

‫اجاره (‪)٤‬‬ ‫د اجﻮرې حکمﻮنﻪ‬ ‫د اجﻴراﻧﻮ د ډوﻟﻮﻧﻮ ﻟﻪ پ‪５‬ژﻧدﻟﻮ وروستﻪ اوس پﻪ دې خبرې کﻮو چ‪ ３‬پر ﻣستاجر ＇ﻪ وخت د‬ ‫اجﻮرې ورکﻮل ﻻزﻣﻴ‪８‬ي او دې تﻪ ورتﻪ ﻟﻪ اجارې سره ﻧﻮر ت‪７‬ﻟﻲ ﻣساﻳﻞ زده کﻮو‪.‬‬

‫‪١١٥‬‬

‫ژباړه‬

‫اجﻮره د عقد پﻪ ت‪７‬ﻟﻮ ﻧﻪ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬پﻪ ﻳﻮه ﻟﻪ دغﻮ درو شﻴاﻧﻮ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪ :‬چ‪ ３‬پﻪ عقد ک‪ ３‬د‬ ‫اجﻮرې ﻣخک‪ ３‬ورکﻮل شرط شﻲ ﻳا ﻟﻪ شرط پرتﻪ اجﻮره ﻟﻪ کار بشپ‪７‬وﻟﻮ ﻣخک‪ ３‬ورک‪７‬ل شﻲ او‬ ‫ﻳا شﻮی کار سرتﻪ ورسﻮل شﻲ‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬کﻮر پﻪ اجاره وﻧﻴﻮ‪ ،‬اجاره ورکﻮوﻧکی حق ﻟري چ‪ ３‬د ﻫرې ور‪ ３＄‬پﻪ پای ک‪ ３‬ترې‬ ‫اجﻮره وغﻮاړي ﻣ‪／‬ر دا چ‪ ３‬پﻪ عقد ک‪ ３‬بﻞ ډول ！اکﻞ شﻮي وي‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬اوښ تر ﻣک‪ ３‬پﻪ کراﻳﻪ وﻧﻴﻮ‪ ،‬اوښ واﻻ حق ﻟري چ‪ ３‬پﻪ ﻫره ﻣرحﻠﻪ ک‪ ３‬ترې د‬ ‫دغ‪ ３‬ﻣرحﻠ‪ ３‬اجﻮره وغﻮاړي‪.‬‬ ‫دوبﻲ او خﻴاط ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د کار ﻟﻪ بشپ‪７‬وﻟﻮ وړاﻧدې اجﻮره وغﻮاړي ﻣ‪／‬ر دا چ‪ ３‬د‬ ‫عقد پر ﻣﻬال ﻳ‪ ３‬ﻫﻤداس‪ ３‬شرط ک‪７‬ي وي‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬ﻧاﻧﻮای پﻪ اجاره ﻧﻴﻮﻟی وي چ‪ ３‬دده پﻪ کﻮر ک‪ ３‬بﻪ ورتﻪ ﻳﻮه پﻴﻤاﻧﻪ اوړه پﻪ ﻳﻮه درﻫﻢ‬ ‫پخﻮي‪ ،‬تر ＇ﻮ چ‪ ３‬ډوډۍ ﻟﻪ تﻨﻮر ＇خﻪ ﻧﻪ وي راوتﻠﻲ‪ ،‬ﻧاﻧﻮای د اجﻮرې ﻣستحق ﻧﻪ گر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ چا أشپز د واده د ډوډۍ پخﻮﻟﻮ ﻟپاره پﻪ اجاره وﻧﻴﻮﻟﻮ‪ ،‬ﻟﻪ ک＂ﻮۍ ＇خﻪ د خﻮراک را اﻳستﻞ‬ ‫(تﻮزﻳع) ﻫﻢ دا شپز پر غاړه دي‪.‬‬ ‫کﻪ چا د خ‪＋‬تﻮ اچﻮﻟﻮ ﻟپاره ﻣزدور پﻪ اجاره ﻧﻴﻮﻟی و‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د خ‪＋‬تﻮ‬

‫‪١١٦‬‬

‫پﻪ دروﻟﻮ د اجﻮرې ﻣستحق گر‪＄‬ﻲ‪ ،‬خﻮ اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ چ‪ ３‬د خ‪＋‬تﻮ ﻟﻪ‬ ‫را！ﻮﻟﻮﻟﻮ او ﻳﻮه پر بﻞ باﻧدې ﻟﻪ اﻳ‪＋‬ﻮدﻟﻮ وروستﻪ د اجﻮرې ﻣستحق کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪－ ３‬ﻨ‪６‬وﻧکﻲ تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬کﻪ دا جاﻣ‪ ３‬دې پﻪ فارسﻲ (ﻣﻮد) و‪－‬ﻨ‪６‬ﻟ‪ ３‬ﻧﻮ ﻳﻮ درﻫﻢ درکﻮم او‬ ‫کﻪ پﻪ روﻣﻲ (ﻣﻮد) دې و‪－‬ﻨ‪６‬ﻟ‪ ،３‬ﻧﻮ دوه درﻫﻤﻪ درکﻮم‪ ،‬دا ډول اجاره روا ده او پﻪ ﻫر ډول ﻳ‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫و‪－‬ﻨ‪６‬ﻟ‪ ،３‬د ﻫغ‪ ３‬اجﻮرې حقدار دى‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬گﻨ‪６‬وﻧکﻲ تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬کﻪ جاﻣ‪ ３‬دې ﻧﻦ راوگﻨ‪６‬ﻟ‪ ３‬ﻳﻮ‬ ‫درﻫﻢ درکﻮم او کﻪ دې سبا وگﻨ‪６‬ﻟ‪ ３‬ﻧﻮ ﻧﻴﻢ درﻫﻢ درکﻮم‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻦ وگﻨ‪６‬ﻟ‪ ３‬د ﻳﻮه درﻫﻢ حقدار‬ ‫دی او کﻪ ﻳ‪ ３‬سبا وگﻨ‪６‬ﻟ‪ ３‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د اجر ﻣثﻞ حقدار دی خﻮ ﻟﻪ اجر ﻣسﻤﻲ‬ ‫(ﻧﻴﻢ درﻫﻢ) ＇خﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬اجﻮره ﻧﻪ زﻳاتﻴ‪８‬ي‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬د اجارې دواړه‬ ‫صﻮرتﻮﻧﻪ روا دي او پﻪ ﻫر ﻳﻮه ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬عﻤﻞ وک‪ ،７‬د ﻫغ‪ ３‬اجﻮرې حقدار گر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ (اجاره ورکﻮوﻧکﻲ د دکان د اجارې پﻪ ﻣﻬال) ووﻳﻞ‪ :‬کﻪ عطر پﻠﻮروﻧکی پﻪ ک‪ ３‬ﻣ‪５‬شت‬ ‫کﻮې‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻴاشت پﻪ ﻳﻮه درﻫﻢ او کﻪ پ） پک‪ ３‬ﻣ‪５‬شت کﻮې‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻴاشت پﻪ دوو درﻫﻤﻮ‪ .‬د اﻣام‬ ‫ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر دا عقد روا دی او ﻫر کار ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬پک‪ ３‬وک‪ ،７‬د ﻫغﻪ اجﻮره بﻪ ورکﻮي‪ ،‬خﻮ اﻣام‬ ‫ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ چ‪ ３‬اجاره فاسده ده‪.‬‬ ‫کﻪ چا کﻮر ﻣﻴاشت پﻪ ﻳﻮه درﻫﻢ پﻪ اجاره وﻧﻴﻮ‪ ،‬عقد ﻳﻮازې د ﻳﻮې ﻣﻴاشت‪ ３‬ﻟپاره صح‪５‬ح او‬ ‫پﻪ پاتﻮ ک‪ ３‬فاسد دی ﻣگر دا چ‪ ３‬د ！ﻮﻟﻮ ﻣﻴاشتﻮ شﻤ‪５‬ر و！اکﻲ‪ ،‬کﻪ د دوﻳﻤ‪ ３‬ﻣﻴاشت‪ ３‬ﻳﻮ ساعت ﻳ‪３‬‬ ‫ﻫﻢ پک‪ ３‬ت‪５‬ر ک‪ ،７‬ﻧﻮ د دوﻳﻤ‪ ３‬ﻣﻴاشت‪ ３‬عقد صح‪５‬ح او اجاره بﻪ ﻳﻲ ورکﻮي‪ ،‬او اجاره ورکﻮوﻧکی‬ ‫ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د ﻣﻴاشت‪ ３‬ﻟﻪ بشپ‪４７‬دو وړاﻧدې کراﻳﻪ ﻧﻴﻮوﻧکی ﻟﻪ کﻮره وباسﻲ‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې ډول‬ ‫ﻫره ﻣﻴاشت چ‪ ３‬پﻪ اول ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ ساعت واوس‪５‬دې درواخﻠﻪ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬کﻮر د ﻳﻮه کال ﻟپاره پﻪ ﻟسﻮ درﻫﻤﻮ وﻧﻴﻮ‪ ،‬روا دی کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ د ﻫرې ﻣﻴاشت‪ ３‬کراﻳﻪ‬ ‫ﻳﻲ ﻧﻪ وي ﻣعﻠﻮﻣﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د اجورې واجبېدل‪ :‬ﻳﻮازې د اجارې د عقد پﻪ ت‪７‬ﻟﻮ سره د اجﻮرې ورکﻮل ﻧﻪ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬عقد‬ ‫پﻪ اصﻞ ک‪ ３‬د عﻮضﻮﻧﻮ بدﻟﻮل دي چ‪ ３‬پﻪ برابره تﻮ‪－‬ﻪ باﻳد تبادﻟﻪ شﻲ‪ .‬پﻪ دې بﻨس＀ د اجارې‬ ‫عقد د ﻣﻨافعﻮ پﻪ ﻻس تﻪ راتﻠﻮ سره ‪－‬ام پﻪ ‪－‬ام راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻧﻮ کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣﻨافع پﻮره ﻻس تﻪ‬ ‫راشﻲ د اجﻮرې سپارل ﻫﻢ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪١١٧‬‬

‫اجير په الندې دريوو صورتونو کې د اجورې مستحق کي‪８‬ي‪:‬‬

‫‪ -١‬اجﻴر پﻪ ﻣؤجر شرط ک‪７‬ي چ‪ ３‬اجﻮره بﻪ ﻟﻪ کار سر تﻪ رسﻮﻟﻮ ﻣخک‪ ３‬ورکﻮي‪ .‬پﻪ‬ ‫دې صﻮرت ک‪ ３‬کﻪ ﻣؤجر اجﻮره ور ﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬اجﻴر کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د کار ﻟﻪ پﻴﻠﻮﻟﻮ ډډه‬ ‫وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻟﻪ شرط پرتﻪ اجاره ورکﻮوﻧکی د کار ﻟﻪ پﻴﻠﻮﻟﻮ وړاﻧدې ﻫغﻪ تﻪ اجﻮره وسپاري‪.‬‬ ‫‪ -٣‬کﻠﻪ چ‪ ３‬اجاره ورکﻮوﻧکی د عقد ﻣﻨافع ترﻻسﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د اجﻮرې د سپارﻟﻮ ﻟپاره وخت ！اکﻞ د عاقدﻳﻨﻮ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬دی او کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻫر وخت‬ ‫ورتﻪ و！اکﻲ‪ ،‬ﻟﻪ کار ﻣخک‪ ３‬وي او کﻪ ﻟﻪ ﻫغﻪ وروستﻪ‪ ،‬جﻮاز ﻟري‪.‬‬ ‫مسئله‪ :‬کﻪ ＇ﻮک کﻮر ﻳا دکان پﻪ کراﻳﻪ واخﻠﻲ او د اجﻮرې سپارﻟﻮ وخت وﻧﻪ ！اکﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻣؤجر‬ ‫د ﻫرې ور‪ ３＄‬پﻪ پای ک‪ ３‬د ﻧﻮﻣﻮړې ور‪ ３＄‬د اجﻮرې غﻮ＊تﻨﻪ کﻮﻻی شﻲ‪＄ ،‬کﻪ د اجارې‬ ‫پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬ﻳﻮه بشپ‪７‬ه ورځ جﻼ ﻣرحﻠﻪ شﻤ‪５‬رل کﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻫﻤدا راز کﻪ اوښ تر ﻳﻮه ！اکﻠﻲ ‪＄‬اى‬ ‫پﻮرې پﻪ اجاره وﻧﻴﻮل شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻣؤجر کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د ﻫر پ‪７‬او پﻪ وﻫﻠﻮ اجﻮره وغﻮاړي‪ ،‬خﻮ کﻪ‬ ‫‪－‬ﻨ‪６‬وﻧکﻲ ﻧﻴﻤ‪ ３‬جاﻣ‪－ ３‬ﻨ‪６‬ﻟ‪ ３‬وي‪ ،‬د ﻫغ‪ ３‬د اجﻮرې غﻮ＊تﻨﻪ ﻧشﻲ کﻮﻻی‪＄ ،‬کﻪ د ﻧﻴﻤﻮ ‪－‬ﻨ‪６‬ل‬ ‫شﻮو جاﻣﻮ ＇خﻪ ‪＂－‬ﻪ ﻧﻪ اخﻴستﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫مسئله‪ :‬کﻪ ＇ﻮک کﻮر د ﻣﻴاشت‪ ３‬پﻪ زرو افغاﻧﻴﻮ اجاره وﻧﻴسﻲ‪ ،‬ﻧﻮ عقد ﻳﻮازې د ﻳﻮې ﻣﻴاشت‪３‬‬ ‫ﻟپاره صح‪５‬ح او پﻪ ﻧﻮرو ک‪ ３‬فاسد دی‪＄ .‬کﻪ چ‪ ３‬پﻪ دې عقد ک‪ ３‬د ﻣﻴاشتﻮ شﻤ‪５‬ر ﻧﻪ دی ！اکﻞ‬ ‫شﻮی‪ ،‬ﻧﻮ د اجارې پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬جﻬاﻟت ﻣﻮجﻮد دی‪ ،‬خﻮ دا چ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ﻣﻴاشت ﻣعﻠﻮﻣﻪ ده‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫ﻳﻮازې پﻪ ﻫﻤدې ﻣﻴاشت ک‪ ３‬اجاره صح‪５‬ح ده‪ .‬ﻫﻤدا راز د ﻫرې ﻣﻴاشت‪ ３‬پﻪ داخﻠ‪５‬دو سره ﻫغﻪ‬ ‫ﻫﻢ تعﻴﻴﻨ‪８５‬ي او اجاره پک‪ ３‬روا ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪.‬‬

‫‪ -١‬اجﻴر پﻪ ＇ﻮ صﻮرتﻮﻧﻮ د اجﻮرې ﻣستحق ‪－‬ر‪＄‬ﻲ؟‬ ‫‪ -۲‬أﻳا د اجﻮرې د سپارﻟﻮ ﻟپاره د وخت پﻪ ！اکﻠﻮ ک‪ ３‬عاقدﻳﻦ واک ﻟري؟‬ ‫‪ -٣‬ﻳا د کﻮر کراﻳﻪ ورکﻮوﻧکی کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د ﻫرې ور‪ ３＄‬پﻪ پای ک‪ ３‬د کﻮر کراﻳﻪ‬ ‫وغﻮاړي؟‬ ‫‪ -٤‬کﻪ ＇ﻮک کﻮر د ﻣﻴاشت‪ ３‬پﻪ زر افغاﻧ‪ ９‬کراﻳﻪ ورک‪７‬ي‪ ،‬وﻟ‪ ３‬اجاره ﻳﻮازې پﻪ ﻳﻮه ﻣﻴاشت‬ ‫ک‪ ３‬صح‪５‬ح ده؟‬ ‫‪١١٨‬‬

‫نﻬﻪ وﻳشتم لﻮست‬

‫اجاره (‪)٥‬‬ ‫د اجﻮرې حکمﻮنﻪ‬ ‫د اجﻮرې اړوﻧد ﻳﻮ ﻟ‪ ７‬حکﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮ پﻪ ت‪５‬ر ﻟﻮست ک‪ ３‬وﻟﻮستﻞ‪ ،‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ د اجﻮرې‬ ‫پات‪ ３‬حکﻤﻮﻧﻪ وﻟﻮﻟﻮ‪:‬‬

‫‪١١٩‬‬

‫ژباړه‬

‫پﻪ حﻤام او ＊کر ﻟگﻮﻟﻮ اجﻮره اخﻴستﻞ روا دي‪.‬‬ ‫پﻪ ﻧر ＇اروي د ＊‪＇ ３％‬اروي د بﻼربﻮﻟﻮ اجﻮره اخﻴستﻞ روا ﻧﻪ دي‪ ،‬پﻪ اذان‪ ،‬اقاﻣت‪ ،‬د‬ ‫قران پﻪ ＊ﻮوﻧ‪ ،３‬حج‪ ،‬سﻨدرو وﻳﻠﻮ او پﻪ ﻣ‪７‬ي باﻧدې پﻪ ژړا کﻮﻟﻮ اجﻮره اخﻴستﻞ روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د ﻣشاع (ﻧﻮرو سره د ‪ )６－‬ﻣال اجاره کﻮل روا ﻧﻪ دي‪ ،‬ﻣگر ﻟﻪ خپﻞ‬ ‫شرﻳک سره‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪( :‬ﻫر چا سره) د ‪ ６－‬ﻣال اجاره کﻮل روا دي‪.‬‬ ‫پﻪ ！اکﻠ‪ ３‬اجﻮرې د شﻴدې ورکﻮوﻧک‪ ３％＊ ３‬پﻪ اجاره ﻧﻴﻮل روا دي‪ ،‬پﻪ خﻮراک او جاﻣﻮ ﻳ‪３‬‬ ‫ﻫﻢ ﻧﻴﻮل روا دي‪ .‬ﻣستاجر ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د اجاره شﻮې ＊‪ ３％‬ﻣ‪７５‬ه د ﻫغ‪ ３‬سره ﻟﻪ کﻮرواﻟﻲ‬ ‫ﻣﻨعﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ چﻴرې ﻧﻮﻣﻮړې ＊‪％‬ﻪ اﻣﻴدواره شﻲ او ﻣستاجر د ＊‪ ３％‬د شﻴدو ﻟﻪ ضرره پخپﻞ‬ ‫ﻣاشﻮم ووﻳرﻳ‪８‬ي ﻧﻮ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬اجاره فسخﻪ ک‪７‬ي‪ .‬شﻴدې ورکﻮوﻧک‪％＊ ３‬ﻪ بﻪ د کﻮچﻨﻲ‬ ‫خﻮراک ﻫﻢ چﻤتﻮ کﻮي‪ ،‬کﻪ د رضاع پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د ﻣ‪８５‬ې شﻴدې ورک‪７‬ې‪ ،‬ﻧﻮ د اجﻮرې حق‬ ‫ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫ﻫر کار کﻮوﻧکﻰ او صاﻧع چ‪ ３‬کار ﻳ‪ ３‬پﻪ شﻲ ک‪ ３‬اغ‪５‬ز ﻟري‪ ،‬ﻟکﻪ رﻧ‪／‬ر‪４‬ز او دوبﻲ‪ ،‬وروستﻪ‬ ‫د کار ﻟﻪ بشپ‪７‬وﻟﻮ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د اجﻮرې ترﻻس تﻪ راوړﻟﻮ پﻮرې شﻰ ﻟﻪ ‪＄‬ان سره اﻳسار‬ ‫ک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ ﻫغﻪ اجﻴر چ‪ ３‬کار ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣال ک‪ ３‬اغ‪５‬ز ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬د ﻣال د اﻳساروﻟﻮ حق ﻧﻪ ﻟري ﻟکﻪ‬ ‫جﻮاﻟﻲ او ﻣا‪１‬ﻮ‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ کار کﻮوﻧکﻲ شرط ک‪７‬ي چ‪ ３‬کار بﻪ پخپﻠﻪ کﻮي ﻧﻮ حق ﻧﻪ ﻟري چ‪ ３‬بﻞ ＇ﻮک د‬ ‫کار ﻟپاره وگﻤاري‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻣطﻠق کار کﻮل ﻳ‪ ３‬اجاره ک‪７‬ل ﻧﻮ اجﻴر واک ﻟري چ‪ ３‬پﻪ ﻫر چا ﻳ‪３‬‬ ‫ترسره کﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ د ‪－‬ﻨ‪６‬وﻧکﻲ او د ！ﻮکر د ＇‪＋‬تﻦ تر ﻣﻨ‪ ＃‬اختﻼف راغﻲ‪ ،‬د ！ﻮکر ＇‪＋‬تﻦ وﻳﻞ‪ :‬ﻣا درتﻪ‬ ‫وﻳﻠﻲ وو چ‪ ３‬چپﻦ راتﻪ وگﻨ‪６‬ه‪－ .‬ﻨ‪６‬وﻧکﻲ وﻳﻞ‪ :‬د کﻤﻴس دې راتﻪ وﻳﻠﻲ وو‪ .‬ﻳا د جاﻣﻮ ＇‪＋‬تﻦ‬ ‫رﻧ‪／‬ر‪４‬ز تﻪ وﻳﻞ‪ :‬ﻣا درتﻪ د سﻮر رﻧگ وﻳﻠﻲ وو‪ ،‬خﻮ تا زﻳ‪ ７‬رﻧگ ورک‪７‬ی‪( .‬پﻪ دې صﻮرتﻮﻧﻮ ک‪)３‬‬

‫‪١٢٠‬‬

‫د جاﻣﻮ او ！ﻮکر د ＇‪＋‬تﻦ خبره ﻟﻪ قسﻢ سره ﻣعتبره ده‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬قسﻢ وک‪ ،７‬ﻧﻮ ‪－‬ﻨ‪６‬وﻧکی (د تاوان)‬ ‫ضاﻣﻦ دی‪＄ ،‬کﻪ د بﻞ چا پﻪ ﻣﻠک ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬تصرف ک‪７‬ى دى‪.‬‬ ‫کﻪ د جاﻣﻮ ＇‪＋‬تﻦ ووﻳﻞ‪ :‬ﻟﻪ اجﻮرې پرتﻪ دې راتﻪ گﻨ‪６‬ﻟﻲ‪ ،‬خﻮ گﻨ‪６‬وﻧکﻲ وﻳﻞ‪ :‬پﻪ اجﻮره‬ ‫ﻣ‪ ３‬درتﻪ گﻨ‪６‬ﻟﻲ‪( .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ )３‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د جاﻣﻮ د ＇‪＋‬تﻦ خبره ﻣعتبره ده‬ ‫ﻟﻪ قسﻢ سره‪.‬‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف وﻳﻠﻲ‪ :‬کﻪ گﻨ‪６‬وﻧکی کسب گر و‪ ،‬ﻧﻮ د اجﻮرې حقدار دی او کﻪ کسب گر‬ ‫ﻧﻪ و ﻧﻮ د اجﻮرې ﻣستحق ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫اﻣام ﻣحﻤد وﻳﻠﻲ‪ :‬کﻪ گﻨ‪６‬وﻧکی پﻪ اجﻮرې سره پﻪ گﻨ‪６‬ﻟﻮ ﻣشﻬﻮر و ﻧﻮ د قسﻢ سره د ده خبره‬ ‫ﻣعتبره ده چ‪ ３‬پﻪ اجﻮره ﻳ‪ ３‬گﻨ‪６‬ﻟی دى‪.‬‬ ‫شرحه‪ :‬ﻟﻪ حﻤام کﻮوﻧکﻲ ＇خﻪ اجﻮره اخﻴستﻞ روا دي‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ پﻪ حﻤام کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬د‬ ‫ﻣصرف‪５‬دوﻧکﻮ اوبﻮ او وخت ت‪５‬روﻟﻮ اﻧدازه ﻣعﻠﻮﻣﻪ ﻧﻪ وي‪ ،‬خﻮ دا چ‪ ３‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ تر ﻣﻨ‪＃‬‬ ‫ﻫﻤداس‪ ３‬دود دى او کﻮﻣﻪ شخ‪７‬ه پرې ﻧﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د اوبﻮ او وخت ت‪５‬روﻟﻮ اﻧدازې‬ ‫ﻟﻪ ！اکﻠﻮ پرتﻪ پرې اجﻮره اخﻴستﻞ روا دي‪ .‬پﻪ ＊کر ﻟگﻮﻟﻮ ﻫﻢ اجﻮره اخﻴستﻞ روا دي‪＄ ،‬کﻪ‬ ‫رسﻮل اهلل (صﻠﻲ اهلل عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ) د ＊کر پﻪ ﻟگﻮﻟﻮ پﻴس‪ ３‬ورک‪７‬ي‪ .‬د ﻧر ＇اروي پﻪ وسﻴﻠﻪ د‬ ‫＊‪％‬ﻴﻨﻪ ＇اروي پﻪ بﻼربﻮﻟﻮ اجﻮره اخﻴستﻞ روا ﻧﻪ دي‪ ،‬پﻪ دې اړه د اﻣام طحاوي پﻪ ﻣشکﻞ‬ ‫ژباړه‪ :‬پﻴغﻤبر (عﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) د‬ ‫اﻵثار ک‪ ３‬دا حدﻳث راغﻠﻲ‪:‬‬ ‫ﻧر ＇اروي پﻪ وسﻴﻠﻪ د ＊‪％‬ﻴﻨﻪ ＇اروي پﻪ بﻼربﻮﻟﻮ باﻧدې ﻟﻪ اجﻮرې اخﻴستﻠﻮ ＇خﻪ ﻣﻨعﻪ ک‪７‬ې‪.‬‬ ‫په عبادت اجوره اخيستل‪ :‬پﻪ اذان‪ ،‬اقاﻣت‪ ،‬د قرآن پﻪ ＊ﻮوﻧ‪ ،３‬او حج کﻮﻟﻮ اجﻮره اخﻴستﻞ‬ ‫روا ﻧﻪ دي‪＄ ،‬کﻪ دا د بﻨده ﻫغﻪ عبادتﻮﻧﻪ دي چ‪＄ ３‬ان پرې اهلل تعاﻟﻲ تﻪ ﻧ‪８‬دې کﻮي او ثﻮاب‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﻫغﻪ چا تﻪ رس‪８５‬ي چ‪ ３‬ترسره کﻮي ﻳ‪ ،３‬خﻮ ﻣتاخرﻳﻨﻮ فقﻬاوو وﻳﻠﻲ‪ :‬د قرآن کرﻳﻢ پﻪ‬ ‫＊ﻮوﻧ‪ ３‬اجﻮره اخﻴستﻞ روا دي ‪＄‬کﻪ اوس ﻣﻬال پﻪ خﻠکﻮ ک‪ ３‬سستﻴا پﻴدا شﻮې او ﻟﻪ بﻞ پﻠﻮه‬ ‫ﻫغﻪ ﻣرستﻪ چ‪ ３‬پخﻮا بﻪ د اسﻼﻣﻲ حکﻮﻣت ﻟﻪ خﻮا د قرآن کرﻳﻢ ﻟﻪ ＊ﻮوﻧکﻮ سره ک‪５‬ده اوس‬ ‫ﻣﻬال ﻧشتﻪ‪ ،‬ﻧﻮ دوی اړ دي چ‪ ３‬د ژوﻧد د اړتﻴاوو پﻮره کﻮﻟﻮ ﻟپاره ﻳا خﻮ د قرآن کرﻳﻢ پﻪ ＊ﻮوﻧﻪ‬ ‫اجﻮره واخﻠﻲ او ﻳا د دې پر ‪＄‬ای کﻮم کار او کسب تﻪ ﻣخﻪ ک‪７‬ي چ‪ ３‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬د قرآن‬ ‫کرﻳﻢ ＊ﻮوﻧﻪ ترې پات‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ دې بﻨس＀ ﻣتاخرﻳﻨﻮ فقﻬاوو د قرآن کرﻳﻢ پﻪ ＊ﻮوﻧ‪ ３‬د اجﻮرې‬ ‫اخﻴستﻠﻮ پر جﻮاز فتﻮا ورک‪７‬ې ده‪.‬‬

‫‪١٢١‬‬

‫پﻪ سﻨدرو وﻳﻠﻮ‪ ،‬پر ﻣ‪７‬ي ژړا کﻮﻟﻮ او دې تﻪ ورتﻪ ﻧﻮرو کاروﻧﻮ باﻧدې اجﻮره اخﻴستﻞ روا ﻧﻪ دي‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ دا د ‪－‬ﻨاه چارې دي او پﻪ ‪－‬ﻨاه کﻮﻟﻮ اجﻮره اخﻴستﻞ روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫د مشاع مال اجاره کول‪ :‬ﻣشاع ﻫغﻪ ﻣال تﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧﻮرو سره ‪ ６－‬او پﻪ ﻫغﻮی ک‪３‬‬ ‫خپﻮر وي‪ .‬د ب‪５‬ﻠ‪ ３／‬پﻪ ډول دوه کسان پﻪ گ‪６‬ه ﻳﻮ جرﻳب ‪＄‬ﻤکﻪ اخﻠﻲ او پخپﻞ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻟﻪ و‪４‬شﻠﻮ پرتﻪ‬ ‫‪＄‬ﻤکﻪ شرﻳکﻪ پر‪８４‬دي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پﻪ ﻫره برخﻪ ک‪ ３‬دواړه شرﻳکان وي‪.‬‬ ‫شرﻳک تﻪ د ﻣشاع ﻣال پﻪ اجاره ورکﻮل پﻪ اتفاق سره روا دي‪ .‬ﻟﻪ شرﻳک پرتﻪ بﻞ چا تﻪ د ﻣشاع پﻪ اجاره‬ ‫ورکﻮل د ﻳاراﻧﻮ پﻪ ﻧظر روا دي ‪＄‬کﻪ اجاره د بﻴع‪ ３‬ﻳﻮ ډول دي‪ ،‬ﻧﻮ کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻣشاع پﻠﻮرل روا وو‪ ،‬اجاره‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ روا ده‪ ،‬ﻟﻪ بﻞ پﻠﻮه پﻪ تخﻠﻴﻪ کﻮﻟﻮ او د گ＂‪ ３‬ﻟپاره پﻪ چﻤتﻮ کﻮﻟﻮ سره ﻣشاع حق د استفادې وړ‬ ‫گر‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻧﻮ اجاره کﻮل ﻳ‪ ３‬روا دي‪ .‬اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ ﻟﻪ شرﻳک پرتﻪ بﻞ چا تﻪ د ﻣشاع حق پﻪ اجاره ورکﻮل‬ ‫‪＄‬کﻪ روا ﻧﻪ بﻮﻟﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ شرﻳک‪ ３‬برخ‪ ３‬پرتﻪ ﻳ‪ ３‬چا تﻪ تسﻠﻴﻤﻮل ﻣﻤکﻦ ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫اجير په کوم حالت کې مال له ځان سره ايسارولی شي؟ ﻫغﻪ اجﻴر چ‪ ３‬کار ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣال‬ ‫ک‪ ３‬اغ‪５‬ز ﻟري‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬پﻪ ﻣال ک‪ ３‬بدﻟﻮن راوﻟﻲ‪ ،‬کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د کار ﻟﻪ سر تﻪ رسﻮﻟﻮ وروستﻪ د اجﻮرې‬ ‫د ﻧﻪ سپارﻟﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ ﻟﻪ خﻮ＊‪ ３‬پرتﻪ ﻟﻪ ‪＄‬ان سره اﻳسار ک‪７‬ي‪ .‬کﻪ پﻪ دې ﻣﻮده ک‪３‬‬ ‫ﻣال ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ‪ ،‬اجﻴر ضاﻣﻦ ﻧﻪ ‪２－‬ﻞ ک‪８５‬ي‪ .‬اﻟبتﻪ ﻫغﻪ اجﻴران چ‪ ３‬کار ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣال ک‪ ３‬اغ‪５‬ز ﻧﻪ‬ ‫ﻟري‪ ،‬ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د اجﻮرې ﻟپاره ﻣال ﻟﻪ ‪＄‬ان سره وساتﻲ کﻪ ﻳ‪ ３‬داس‪ ３‬وک‪７‬ل او ﻣال ﻫﻼک شﻮ‪،‬‬ ‫ضاﻣﻦ ‪２－‬ﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ ﻻﻧدې کاروﻧﻮ اجﻮره اخﻴستﻞ روا دي‪:‬‬ ‫‪ -١‬حﻤام کﻮل‪.‬‬

‫‪＊ -۲‬کر ﻟگﻮل‪.‬‬

‫‪ -٣‬د قران کرﻳﻢ ＊ﻮوﻧﻪ‪ -٤ .‬ﻣاشﻮم تﻪ شﻴدې ورکﻮل‪.‬‬

‫پﻪ ﻻﻧدې کاروﻧﻮ اجﻮره اخﻴستﻞ روا ﻧﻪ دي‪:‬‬ ‫‪ -١‬پﻪ ﻧر ＇اروي د ＊‪＇ ３％‬اروي ت‪５‬رول (بﻼربﻮل)‪ _۲ .‬سﻨدري وﻳﻞ‪ _٣ .‬پر ﻣ‪７‬ي ژړا کﻮل‪.‬‬

‫‪ -١‬پﻪ حﻤام کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬د ﻣصرف‪５‬دوﻧکﻮ اوبﻮ اﻧدازه ﻣجﻬﻮﻟﻪ وي‪ ،‬خﻮ بﻴا ﻫﻢ دا اجاره وﻟ‪ ３‬روا ده؟‬ ‫‪ -۲‬پﻪ ＊کر ﻟگﻮﻟﻮ د اجﻮرې اخﻴستﻠﻮ دﻟﻴﻞ وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -٣‬أﻳا د قرأن کرﻳﻢ پﻪ ＊ﻮوﻧ‪ ３‬اجﻮره اخﻴستﻞ روا دي؟‬ ‫‪ -٤‬ﻣشاع حق (ﻣال) ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ او أﻳا اجاره کﻮل ﻳ‪ ３‬روا دي؟‬ ‫‪ -۵‬کﻪ د اجﻴر کار پر ﻣال اغ‪５‬زه وﻟري اﻳا د اجﻮري د ‪＄‬ﻨ‪６‬وﻟﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬د ﻣال د اﻳساروﻟﻮ حق ﻟري؟‬ ‫‪١٢٢‬‬

‫د‪４‬رشم لﻮست‬

‫اجاره (‪)٦‬‬ ‫د اجارې فسخﻪ ک‪５‬دل‬ ‫گراﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! د اجارې د احکاﻣﻮ پﻪ اړه دا وروستی ﻟﻮست دی‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ د‬ ‫فاسدې اجارې حکﻢ وﻟﻮﻟﻮ او پر ﻫغﻮ شرعﻲ عذروﻧﻮ بﻪ وغ‪８‬ﻳ‪８‬و چ‪ ３‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬اجاره فسخﻪ‬ ‫ک‪５‬دای شﻲ‪:‬‬

‫‪١٢٣‬‬

‫ژباړه‬

‫پﻪ فاسده اجاره ک‪ ３‬د اجر ﻣثﻞ ورکﻮل واجب دي‪ ،‬خﻮ د ！اکﻠ‪ ３‬اجﻮرې ＇خﻪ بﻪ ډ‪４‬ر ﻧﻪ‬ ‫وي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣستاجر کﻮر قبض ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ اجﻮره ورکﻮل پرې ﻻزم دي‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ اوس‪５‬دﻟی‬ ‫پک‪ ３‬ﻧﻪ وي‪ .‬کﻪ چا ور＇خﻪ پﻪ زور وﻧﻴﻮ‪ ،‬ﻧﻮ اجﻮره ساقطﻪ شﻮه‪ ،‬کﻪ داس‪ ３‬عﻴب ﻳ‪ ３‬پک‪ ３‬وﻣﻮﻧد‬ ‫چ‪ ３‬اوس‪５‬دوﻧکﻮ تﻪ ﻳ‪ ３‬زﻳان رسﻮﻟﻮ‪ ،‬ﻧﻮ حق ﻟري چ‪ ３‬اجاره فسخﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬کﻮر ړﻧگ شﻮ ﻳا د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬او ژرﻧدې اوبﻪ بﻨدې شﻮې‪ ،‬ﻧﻮ اجاره فسخﻪ ک‪８５‬ي او‬ ‫ﻳﻮازې پﻪ ﻫﻤغﻪ اﻧدازه اجﻮره پرې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پک‪ ３‬اوس‪５‬دﻟی او ﻳا ﻳ‪ ３‬ژرﻧده کاروﻟ‪.３‬‬ ‫کﻪ ﻳﻮ ﻟﻪ ﻣتعاقدﻳﻨﻮ ＇خﻪ ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬عقد ﻳ‪ ３‬د ‪＄‬ان ﻟپاره ت‪７‬ﻟی و‪،‬‬ ‫اجاره فسخﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ د بﻞ چا ﻟپاره ﻳ‪ ３‬عقد ت‪７‬ﻟی وي‪ ،‬ﻧﻪ فسخﻪ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ اجاره ک‪ ３‬د خﻴار شرط کﻮل روا دي‪.‬‬ ‫د عذروﻧﻮ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ اجاره فسخﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬د سﻮداگرۍ ﻟپاره دکان پﻪ اجاره‬ ‫وﻧﻴسﻲ‪ ،‬خﻮ بﻴا ﻳ‪ ３‬ﻣال ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ‪ ،‬ﻳا ＇ﻮک کﻮر او دکان پﻪ اجاره ورک‪７‬ي او بﻴا ﻣفﻠس‬ ‫او داس‪ ３‬پﻮروړی شﻲ چ‪ ３‬د اجاره شﻮي ﻣال ﻟﻪ پﻠﻮرﻟﻮ پرتﻪ پﻮر ﻧشﻲ ادا کﻮﻻی‪ ،‬ﻧﻮ قاضﻲ بﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬اجاره فسخﻪ ک‪７‬ي او اجاره شﻮی ﻣال بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ پﻮر ک‪ ３‬وپﻠﻮري‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬د سفر کﻮﻟﻮ ﻟپاره سپرﻟ‪ ９‬اجاره ک‪７‬ې وي‪ ،‬خﻮ بﻴا ورتﻪ ＇رگﻨده شﻲ چ‪ ３‬باﻳد ﻟﻪ‬ ‫سفره پات‪ ３‬شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ دا ﻫﻢ عذر دی‪ ،‬خﻮ کﻪ د سپرﻟ‪ ９‬اجاره ورکﻮوﻧکﻲ تﻪ ＇رگﻨده شﻮه چ‪ ３‬باﻳد‬ ‫ﻟﻪ سفره پات‪ ３‬شﻲ‪ ،‬عذر ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د فاسدې اجارې حکم‪ :‬کﻪ اجاره فاسده شﻲ او ﻣزدور خپﻞ کار سر تﻪ ورسﻮي‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ‬ ‫ﻣستاجر ﻻزم دي چ‪ ３‬اجﻴر تﻪ اجر ﻣثﻞ ورک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣزدور اجﻮره ！اکﻠ‪ ３‬وه‪ ،‬ﻧﻮ اجرﻣثﻞ بﻪ‬ ‫ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻮړې ！اکﻞ شﻮې اجﻮرې ＇خﻪ ﻧﻪ زﻳاتﻴ‪８‬ي‪ .‬د ﻳادوﻟﻮ وړ ده چ‪ ３‬پﻪ فاسده اجاره ک‪ ３‬اجﻮره‬ ‫ﻳﻮازې ﻫغﻪ وخت ﻻزﻣﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻟﻪ اجاره شﻮي ﻣال ＇خﻪ گ＂ﻪ اخﻴستﻞ شﻮي وي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬ﻳﻮازې‬ ‫پﻪ تخﻠﻴﻪ او چﻤتﻮ کﻮﻟﻮ سره اجﻮره ﻧﻪ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬اﻟبتﻪ پﻪ صح‪５‬حﻪ اجاره ک‪ ３‬ﻳﻮازې پﻪ تخﻠﻴﻪ او‬

‫‪١٢٤‬‬

‫سپارﻟﻮ سره ﻫﻢ اجﻮره ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د اجارې فسخه کېدل‪ :‬د شرعﻲ عذروﻧﻮ پﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ ک‪５‬دو سره اجاره فسخﻪ ک‪５‬دای شﻲ‪.‬‬ ‫شرعﻲ عذروﻧﻪ درې ډوﻟﻪ دي‪:‬‬ ‫‪ -١‬د مستاجر له لوري عذر‪ :‬ﻟکﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬د سﻮداگرۍ ﻟپاره دکان پﻪ اجاره وﻧﻴسﻲ‪ ،‬خﻮ‬ ‫بﻴا ﻳ‪ ３‬ﻣال ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ ﻳا د ！ﻮکر پﻠﻮرﻟﻮ ﻟپاره دکان وﻧﻴسﻲ‪ ،‬خﻮ وروستﻪ پ‪＋‬تﻮب پﻴﻞ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬پﻪ دې صﻮرتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬پﻪ اجارې سرتﻪ رسﻮﻟﻮ ک‪ ３‬ﻣستاجر تﻪ زﻳات زﻳان رسﻴ‪８‬ي ﻧﻮ‬ ‫عذر ﻳ‪ ３‬شرعا د ﻣﻨﻠﻮ وړ دی‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د مؤجر له لوري عذر‪ :‬کﻠﻪ کﻠﻪ اجاره ورکﻮوﻧکی ﻟﻪ داس‪ ３‬ستﻮﻧزې سره ﻣخ شﻲ چ‪ ３‬د‬ ‫اجارې ﻟﻪ فسخﻪ کﻮﻟﻮ پرتﻪ بﻠﻪ ﻣﻨاسبﻪ ﻻر ﻧﻪ ﻟري‪ .‬د ﻣثال پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ د کﻮر اجاره ورکﻮوﻧکی دوﻣره‬ ‫پﻮروړی شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ کﻮر پﻠﻮرﻟﻮ پرتﻪ د پﻮروﻧﻮ د ادا کﻮﻟﻮ ﻟپاره بﻠﻪ ﻻر وﻧﻪ ﻟري‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت‬ ‫ک‪ ３‬کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬اجاره فسخﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬په اجاره شوي مال کې عذر‪＄ :‬ﻴﻨ‪ ３‬وخت پﻪ اجاره شﻮي ﻣال ک‪ ３‬داس‪ ３‬عﻴب او‬ ‫ﻧﻴﻤ‪７／‬تﻴا راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻲ چ‪ ３‬ﻣستاجر ﻧشﻲ کﻮﻻی د ﻫغﻪ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ پﻮره گ＂ﻪ ترې واخﻠﻲ‪ .‬ﻣثﻼ د‬ ‫اجاره شﻮي کﻮر دﻳﻮال ړﻧگ شﻲ ﻳا د اجاره اخﻴستﻞ شﻮې ژرﻧدې اوبﻪ بﻨدې شﻲ‪ .‬پﻪ دې‬ ‫صﻮرتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻣستأجرد اجارې د فسخ‪ ３‬حق ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ چا د ‪＄‬ان ﻟپاره د اجارې عقد ت‪７‬ﻟی وي او ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ اجاره فسخﻪ کﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ د ﻣستاجر‬ ‫پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬سره د ﻫغﻪ ﻣال د وارثاﻧﻮ ﻣﻠکﻴت گر‪＄‬ﻲ او د بﻞ چا ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ د اجﻮرې ورکﻮل‬ ‫روا ﻧﻪ دي‪ .‬ﻫﻤدا راز د ﻣؤجر پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬سره ﻣﻨافع د وارثاﻧﻮ ﻣﻠکﻴت گر‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬بﻴا ﻫﻢ پردی‬ ‫حق د اجﻮرې پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪ ،‬اﻟبتﻪ کﻪ اجاره ﻳ‪ ３‬د بﻞ چا ﻟپاره د وکﻴﻞ او وصﻲ پﻪ تﻮگﻪ‬ ‫ترسره ک‪７‬ې وه‪ ،‬ﻧﻮ بﻴا ﻳ‪ ３‬ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ د اجارې پﻪ عقد کﻮم اغ‪５‬ز ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫مسئله‪ :‬کﻪ د سفر ﻟپاره د او＊اﻧﻮ کراﻳﻪ ورکﻮوﻧکی د ﻧاروغتﻴا ﻳا بﻞ سبب ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻟﻪ سفره پات‪３‬‬ ‫شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ دا ډول عذروﻧﻪ د اجارې د فسخﻪ کﻮﻟﻮ ﻟپاره شرعﻲ عذر ﻧشﻲ ک‪５‬دای‪＄ ،‬کﻪ ﻫغﻪ‬ ‫کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د ‪＄‬ان پر ‪＄‬ای ﻟﻪ کاروان سره بﻞ ＇ﻮک وﻟﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪١٢٥‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې ﻟﻪ خپﻞ ذﻫﻦ ＇خﻪ د اجارې د فسخﻪ ک‪５‬دو ﻟپاره د شرعﻲ عذروﻧﻮ ﻣثاﻟﻮﻧﻪ‬ ‫وړاﻧدې ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬د فاسدې اجارې حکﻢ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د اجارې د فسخﻪ ک‪５‬دو ﻟپاره د ﻣستاجر ﻟﻪ خﻮا د شرعﻲ عذر ﻣثال بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬کﻪ چا د ‪＄‬ان ﻟپاره د اجارې عقد ت‪７‬ﻟی وي او ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬اجاره ﻳ‪＇ ３‬ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ -٤‬أﻳا پﻪ اجاره ک‪ ３‬خﻴار شرط روا دی؟‬ ‫‪ -۵‬کﻪ د سپرﻟﻴﻮ اجاره کﻮوﻧکی پﻪ کﻮم عذر ﻟﻪ سفره پات‪ ３‬شﻲ‪ ،‬أﻳا اجاره فسخﻪ کﻮﻻی‬ ‫شﻲ؟‬

‫‪١٢٦‬‬

‫ﻳﻮد‪４‬رشم لﻮست‬

‫شفعﻪ (‪)١‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک ‪＄‬ﻤکﻪ ﻳا کﻮر پﻠﻮري‪ ،‬ﻧﻮ د اسﻼﻣﻲ فقﻬ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧظره ﻳ‪ ３‬د اخﻴستﻠﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ي حقداران‪،‬‬ ‫شرﻳکان او ﻧ‪８‬دې ‪－‬اوﻧ‪６‬ﻳان دي‪＇ ،‬ﻮ د پردو خﻠکﻮ پﻪ رات‪ ，‬سره دوی زﻳاﻧﻤﻦ ﻧشﻲ‪ .‬د اخﻴستﻠﻮ‬ ‫د ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳتﻮب دې حق تﻪ پﻪ فقﻪ ک‪ ３‬شفعﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬احکام بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ دې ﻟﻮستﻮﻧﻮ ک‪ ３‬وﻟﻮﻟﻮ‪:‬‬

‫‪١٢٧‬‬

‫ژباړه‬

‫شفعﻪ پﻪ ﻣبﻴعﻪ ک‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ى د شرﻳک حق دی‪ ،‬بﻴا د ﻫغﻪ چا حق دی چ‪ ３‬د ﻣبﻴع‪ ３‬پﻪ‬ ‫حقﻮقﻮ ک‪ ３‬شرﻳک وي ﻟکﻪ پﻪ اوبﻮ او ﻻره ک‪ ３‬شرﻳک‪ .‬بﻴا د ‪－‬اوﻧ‪６‬ي (حق دی)‪ .‬پﻪ ﻻر او اوبﻮ‬ ‫ک‪ ３‬شرﻳک‪ ،‬او گاوﻧ‪６‬ی‪ ،‬پﻪ ﻣبﻴعﻪ ک‪ ３‬ﻟﻪ شرﻳک سره شفعﻪ ﻧﻪ ﻟري‪ .‬کﻪ (پﻪ ﻣال ک‪ ３‬شرﻳک)‬ ‫ﻟﻪ شفع‪ ３‬ت‪５‬ر شﻮ‪ ،‬بﻴا د ﻻرې او اوبﻮ د شرﻳک حق دی‪ ،‬کﻪ ﻫغﻪ ﻫﻢ ت‪５‬ر شﻮ‪ ،‬بﻴا د ‪－‬اوﻧ‪６‬ي حق‬ ‫دی‪.‬‬ ‫شفعﻪ (د بﻴع‪ )３‬پﻪ عقد ثابتﻴ‪８‬ي‪ ،‬د شاﻫداﻧﻮ پﻪ ﻧﻴﻮﻟﻮ سره ﻟﻪ باطﻠ‪５‬دو خﻮﻧدي کﻴ‪８‬ي او د‬ ‫ﻣشتري پﻪ سپارﻟﻮ او ﻳا د حاکﻢ پﻪ حکﻢ سره د شفﻴع ﻣﻠکﻴت گر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬شفﻴع ﻟﻪ بﻴع‪＇ ３‬خﻪ خبر شﻲ ﻧﻮ د شفع‪ ３‬پﻪ غﻮ＊تﻮﻟﻮ بﻪ پﻪ ﻧﻮﻣﻮړي ﻣجﻠس ک‪３‬‬ ‫شاﻫدان ﻧﻴسﻲ‪ ،‬بﻴا بﻪ ﻟﻪ ﻫغﻪ ‪＄‬اﻳﻪ پا＇ﻴ‪８‬ي او پﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ بﻪ شاﻫدان ﻧﻴسﻲ‪ .‬کﻪ ﻣبﻴعﻪ د ﻫغﻪ پﻪ‬ ‫ﻻس ک‪ ３‬وه‪ ،‬ﻳا د اخﻴستﻮﻧکﻲ‪ ،‬ﻳا د (پﻠﻮرل شﻮې) ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پر وړاﻧدې بﻪ شاﻫدان ﻧﻴسﻲ‪ .‬کﻠﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬دا کار وک‪ ،７‬ﻧﻮ بﻴا ﻳ‪ ３‬د شفع‪ ３‬حق د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر پﻪ تاخﻴر ﻧﻪ باطﻠﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ‬ ‫اﻣام ﻣحﻤد وﻳﻠﻲ‪ :‬کﻪ ﻟﻪ شاﻫد ﻧﻴﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﻳ‪ ３‬وروستﻪ ﻳﻮه ﻣﻴاشت د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻨﻪ پر‪＋４‬ﻮوده‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫د شفع‪ ３‬حق ﻳ‪ ３‬باطﻞ دی‪.‬‬ ‫پﻪ عقار ک‪ ３‬د شفع‪ ３‬حق ثابت دی کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ د و‪４‬شﻠﻮ وړ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻟکﻪ حﻤام‪ ،‬ژرﻧده‪＇ ،‬اه‬ ‫او کﻮچﻨﻲ کﻮروﻧﻪ‪.‬‬ ‫پﻪ ب‪７５‬ﻳﻮ او ﻟ‪８５‬د‪４‬دوﻧکﻮ (ﻣﻨقﻮﻟﻮ) شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬د شفع‪ ３‬حق ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫ﻣسﻠﻤان او ذﻣﻲ د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ پﻪ حق ک‪ ３‬سره برابر دي‪.‬‬ ‫کﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ (عقار) د داس‪ ３‬عﻮض پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬واخﻴستﻞ شﻲ چ‪ ３‬ﻣال وي‪ ،‬ﻧﻮ شفعﻪ‬ ‫پک‪ ３‬شتﻪ‪.‬‬ ‫پﻪ ﻫغﻪ کﻮر ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣﻬر ک‪ ３％＊ ３‬تﻪ ورکﻮي ﻳا پرې ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬سره خﻠعﻪ کﻮي‬ ‫ﻳا ﻳ‪ ３‬د بﻞ کﻮر پﻪ اجاره ک‪ ３‬ورکﻮي ﻳا پرې د قتﻞ پﻪ قضﻴﻪ ک‪ ３‬صﻠحﻪ کﻮي ﻳا ﻳ‪ ３‬د ﻣرﻳﻲ پﻪ‬ ‫أزادوﻟﻮ ک‪ ３‬چاتﻪ ورکﻮي او ﻳا ﻫﻢ د اﻧکار او چﻮپﻮاﻟﻲ پﻪ ب‪２‬ﻪ پرې ﻟﻪ چا سره صﻠحﻪ کﻮي‪ ،‬شفعﻪ‬ ‫ﻧشتﻪ‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ اقرار سره پﻪ ﻫغﻪ صﻠحﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ د شفع‪ ３‬حق ثابت دی‪.‬‬ ‫‪١٢٨‬‬

‫شرحه‬

‫د شفعې تعريف‪ :‬د ﻟغت ﻟﻪ ﻣخ‪( ３‬شفعﻪ) جﻮړه کﻮﻟﻮ او ﻳﻮ‪＄‬ای کﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪＇ .‬رﻧ‪／‬ﻪ چ‪３‬‬ ‫شفﻴع د بﻞ چا ‪＄‬ﻤکﻪ د خپﻠ‪＄ ３‬ﻤک‪ ３‬سره ﻳﻮ‪＄‬ای کﻮي‪ ،‬ﻧﻮ دې تﻪ ﻫﻢ شفعﻪ وﻳﻞ ک‪８５‬ي‪ .‬پﻪ‬ ‫اصطﻼح ک‪ ３‬د ضرر ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻟﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ ＇خﻪ د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬راگر‪＄‬ﻮل او د خپﻠ‪＄ ３‬ﻤک‪３‬‬ ‫سره ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ ‪＄‬ای کﻮﻟﻮ تﻪ شفعﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شفيع‪ :‬ﻫغﻪ شخص تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د شفع‪ ３‬حقدار وي‪.‬‬ ‫مشفوع‪ :‬ﻫغﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ چ‪ ３‬د شفع‪ ３‬حق پﻪ ک‪ ３‬ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫مشفوع به‪ :‬د شفﻴع ﻫغﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬د شفع‪ ３‬حقدار گر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د شفعې مشروعيت‪ :‬شفعﻪ د پﻴغﻤبر (عﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) پﻪ احادﻳثﻮ ثابتﻪ ده‪ .‬ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬جﻤﻠ‪＇ ３‬خﻪ‬ ‫دا حدﻳث دی چ‪ ３‬پﻪ صح‪５‬ح ﻣسﻠﻢ ک‪ ３‬راغﻠی‪:‬‬ ‫ژباړه‪ :‬رسﻮل اهلل (صﻠﻲ اهلل‬ ‫عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ) پﻪ ﻫر شرﻳک کﻮر او باغ ک‪ ３‬د شفع‪ ３‬پر‪４‬ک‪７‬ه ک‪７‬ې‪ .‬روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬وﻳ‪ ３‬پﻠﻮري تر‬ ‫ﻫغﻪ چ‪ ３‬شرﻳک خبر ک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ شﻮه‪ ،‬وابﻪ ﻳ‪ ３‬اخﻠﻲ او کﻪ ﻳ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ ﻧﻪ شﻮه‪ ،‬پرې بﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬ږدي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬وپﻠﻮرﻟﻪ او خبر ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ک‪ ،７‬ﻧﻮ ﻫغﻪ ترې ډ‪４‬ر حقدار دی‪.‬‬ ‫شفيع په درې ډوله دی او په الندې ترتيب سره په شريعت کې د شفعې مستحق‬ ‫گرځي‪:‬‬

‫‪ -١‬الخليط في نفس المبيع‪ :‬ﻫغﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬د پﻠﻮرل شﻮي جاﻳداد (‪＄‬ﻤک‪ ３‬او کﻮر) پﻪ‬ ‫ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬شرﻳک وي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬الخليط في حق المبيع‪ :‬ﻫغﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬د ﻣبﻴع‪ ３‬پﻪ حقﻮقﻮ ﻟکﻪ ﻻرې او اوبﻮ ک‪３‬‬ ‫شرﻳک وي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬جار‪ :‬ﻟﻪ ‪＄‬ﻤک‪ ３‬سره پﻴﻮستﻪ گاوﻧ‪６‬ی‪.‬‬ ‫د شفعې ثبوت‪ :‬د شفع‪ ３‬حق د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پﻪ پﻠﻮرل ک‪５‬دو سره ثابتﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ＇ﻮک د ‪＄‬ﻤک‪３‬‬ ‫ﻟﻪ پﻠﻮرل ک‪５‬دو وړاﻧدې د شفع‪ ３‬ﻟﻪ حق ＇خﻪ ت‪５‬ر شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ دا ت‪５‬ر‪４‬دﻧﻪ د شفﻴع حق ﻧﻪ باطﻠﻮي او‬ ‫شفﻴع کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ پﻠﻮرﻧ‪ ３‬وروستﻪ د شفع‪ ３‬دعﻮه وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د شفعې غوښتنه‪ :‬د شفع‪ ３‬راگر‪＄‬ﻮﻟﻮ ﻟپاره شرط دا دی چ‪ ３‬د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬د پﻠﻮرل ک‪５‬دو ﻟﻪ خبر‬

‫‪١٢٩‬‬

‫اور‪４‬دو سره سﻢ شفﻴع د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ي او پﻪ ﻫﻤدې ﻣجﻠس ک‪ ３‬د شفع‪ ３‬پر غﻮ＊تﻠﻮ‬ ‫شاﻫدان وﻧﻴسﻲ چ‪ ３‬دې تﻪ د ﻣﻮاثبت طﻠب واﻳﻲ‪ ،‬بﻴا پر بائع شاﻫدان وﻧﻴسﻲ کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣبﻴعﻪ پﻪ‬ ‫ﻻس ک‪ ３‬وه او ﻳا پﻪ ﻣشتري‪ ،‬ﻳا د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬تر ＇ﻨگ شاﻫدان وﻧﻴسﻲ‪ .‬د شاﻫداﻧﻮ ﻟﻪ ﻧﻴﻮﻟﻮ وروستﻪ‬ ‫د شفع‪ ３‬حق ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻧﻪ ‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ور＇خﻪ پﻪ (تستقر) ﻳادوﻧﻪ شﻮې‪ .‬ﻣﻮاثبت د ﻟغت‬ ‫ﻟﻪ ﻣخ‪！ ３‬ﻮپ وﻫﻠﻮ تﻪ واﻳﻲ او دﻟتﻪ ترې ﻣقصد ﻟﻪ ‪＄‬ﻨ‪ ６‬پرتﻪ سﻤﻼسﻲ د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻨﻪ ده‪ ،‬کﻪ‬ ‫شفﻴع د خبر ﻟﻪ اور‪４‬دو سره د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻨﻪ وﻧﻪ ک‪７‬ي او د شفع‪ ３‬پﻪ غﻮ＊تﻨﻪ ک‪＄ ３‬ﻨ‪ ６‬وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫د شفع‪ ３‬حق ﻳ‪ ３‬باطﻠﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬شفعﻪ ﻳﻮ ضعﻴف حق دی‪ .‬د شفع‪ ３‬د حق خﻮﻧدي کﻮﻟﻮ‬ ‫ﻟپاره پر شفﻴع ﻻزﻣﻪ ده چ‪ ３‬د ﻣﻮاثبت ﻟﻪ طﻠب وروستﻪ سﻤﻼسﻲ پﻠﻮروﻧکﻲ‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکﻲ او ﻳا‬ ‫ﻫﻢ پﻠﻮرل شﻮې ‪＄‬ﻤک‪ ３‬تﻪ ورشﻲ او د ﻫغﻮی پﻪ وړاﻧدې د شفع‪ ３‬پر غﻮ＊تﻠﻮ شاﻫدان وﻧﻴسﻲ‪.‬‬ ‫دې تﻪ د استحقاق ﻳا تقرﻳر طﻠب واﻳﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ دې وروستﻪ د شفﻴع حق پﻪ تاخﻴر او ‪＄‬ﻨ‪ ６‬کﻮﻟﻮ‬ ‫سره ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻧﻪ ‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫ﻳﻮازې د شفع‪ ３‬پﻪ غﻮ＊تﻠﻮ او شاﻫداﻧﻮ ﻧﻴﻮﻟﻮ سره شفﻴع د ﻣشفﻮع (‪＄‬ﻤک‪ )３‬ﻣاﻟک ﻧﻪ گر‪＄‬ﻲ‬ ‫بﻠک‪ ３‬د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬د ＇‪＋‬تﻦ ﻳا قاضﻲ ﻟﻪ خﻮا شفﻴع تﻪ پﻪ سپارﻟﻮ سره شفﻴع د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬ﻣاﻟک‬ ‫گر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻞ پﻪ ！ﻮﻟﻮ ﻫغﻮ ！کﻮ سره صح‪５‬ح دي چ‪ ３‬د شفع‪ ３‬پر غﻮ＊تﻠﻮ دﻻﻟت وک‪７‬ي ﻟکﻪ‬ ‫وواﻳﻲ‪ :‬زه د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻮﻧکی ﻳﻢ‪ ،‬زه شفعﻪ غﻮاړم او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫شفعه په کومو شيانو کې شته؟ د شفع‪ ３‬حق ﻳﻮازې پﻪ ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پﻮرې ﻣحدود دی او ﻟﻪ‬ ‫‪＄‬ﻤک‪ ３‬پرتﻪ پﻪ ﻧﻮرو شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬شفعﻪ ﻧشتﻪ‪ ،‬کﻪ چﻴرې پﻪ دوﻳﻢ پﻮړ ک‪ ３‬کﻮر پﻠﻮرل ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫‪－‬اوﻧ‪６‬ﻳان ﻳ‪ ３‬د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻨﻪ کﻮﻻی شﻲ‪ .‬د ﻻﻧدې پﻮړ ＇‪＋‬تﻨان ﻫغﻪ ﻣﻬال د پاس پﻮړ د کﻮروﻧﻮ‬ ‫شفعﻪ غﻮ＊تﻼی شﻲ چ‪ ３‬ﻻره ﻳ‪ ３‬سره شرﻳکﻪ وي‪.‬‬ ‫＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬ﻣسﻠﻤان او ذﻣﻲ د شفع‪ ３‬د ثبﻮت پﻪ اسبابﻮ او د شفع‪ ３‬د ﻣشروعﻴت پﻪ حکﻤتﻮﻧﻮ‬ ‫ک‪ ３‬سره برابر دي‪ ،‬ﻧﻮ د شفع‪ ３‬پﻪ استحقاق ک‪ ３‬ﻫﻢ سره برابردي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬کﻪ ﻣسﻠﻤان او ذﻣﻲ‬ ‫دواړه ﻳﻮ د بﻞ شفﻴعان وي او ﻣسﻠﻤان خپﻠﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ وپﻠﻮري‪ ،‬ﻧﻮ ذﻣﻲ ﻳ‪ ３‬شفﻴع دی او د شفع‪３‬‬ ‫حق ﻟري‪.‬‬ ‫مسئله‪ :‬د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻨﻪ ﻳﻮازې ﻫغﻪ ﻣﻬال صح‪５‬ح ده چ‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬عﻮض ﻣال‬ ‫وي‪ ،‬کﻪ چﻴرې عﻮض ﻣال ﻧﻪ وي ﻧﻮ د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ حق ﻧشتﻪ‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې بﻨس＀ کﻪ ＇ﻮک‬ ‫خپﻠﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ د ﻣﻬر‪ ،‬خﻠع‪ ،３‬اجارې او ﻳا ﻫﻢ پﻪ عﻤدي قتﻞ ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣقابﻞ ﻟﻮري سره د صﻠح‪３‬‬ ‫‪١٣٠‬‬

‫پﻪ ﻣعاﻣﻠﻪ ک‪ ３‬ﻫغﻮی تﻪ ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ شفﻴع ﻳ‪ ３‬د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻨﻪ ﻧشﻲ کﻮﻻی‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬پﻪ دې‬ ‫صﻮرتﻮﻧﻮ ک‪＄ ３‬ﻤکﻪ د ﻣال پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬ﻧﻪ ده پﻠﻮرل شﻮې‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز کﻪ چا ‪＄‬ﻤکﻪ ﻟﻪ ﻣدعی بﻪ ＇خﻪ د اﻧکار ﻳا سکﻮت پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬پﻪ صﻠحﻪ ک‪３‬‬ ‫ورک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ شفﻴع ﻳ‪ ３‬د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ حق ﻧﻪ ﻟري‪＄ ،‬کﻪ صﻠحﻪ کﻮوﻧکی پﻪ دې صﻮرت ک‪３‬‬ ‫خپﻠﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ د ﻣال پﻪ عﻮض ک‪ ３‬ﻧﻪ شﻤ‪５‬ري‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د شخ‪７‬ې د ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړﻟﻮ عﻮض ﻳ‪２－ ３‬ﻲ‬ ‫او د شخ‪７‬ې ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړل ﻣال ﻧﻪ دی‪ .‬اﻟبتﻪ کﻪ صﻠحﻪ کﻮوﻧکﻲ پﻪ اقرار سره صﻠحﻪ وﻣﻨﻠﻪ‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫شفﻴع د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ حق ﻟري‪＄ ،‬کﻪ صﻠحﻪ کﻮوﻧکﻲ دغﻪ تبادﻟﻪ د ﻣال تبادﻟﻪ ‪２－‬ﻠ‪ ３‬او پرې‬ ‫اقرار ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ی‪ ،‬پﻪ دې بﻨس＀ ‪＄‬ﻤکﻪ د ﻣال پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ او شفعﻪ ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د مسئلې د ښه روښانتيا لپاره د پورتنيو صلحو تعريفونه په الندې ډول دي‪:‬‬

‫‪ -١‬د مدعی عليه له اقرار سره صلحه‪ :‬داس‪ ３‬چ‪ ３‬ﻳﻮ شخص د بﻞ پﻪ ﻣال دعﻮه وک‪７‬ي او‬ ‫ﻫغﻪ پرې اقرار وک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ بﻴا دا ﻣدعی عﻠﻴﻪ د بﻞ شﻲ پﻪ ورکﻮﻟﻮ د ﻣدعﻲ سره صﻠحﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د مدعی عليه د انکار سره صلحه‪ :‬داس‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣدعﻲ د چا پر ‪＄‬ﻤکﻪ دعﻮه وک‪７‬ي‬ ‫او ﻫغﻪ ور＇خﻪ اﻧکار وک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ وروستﻪ د ‪＄‬ﻴﻨ‪＄ ３‬ﻤک‪ ３‬پﻪ ورکﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﻣدعﻲ سره روغﻪ‬ ‫وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د مدعی عليه له سکوت سره صلحه‪ :‬ﻟکﻪ ﻣدعﻲ چ‪ ３‬د چا پﻪ ﻣال دعﻮه وک‪７‬ي او‬ ‫ﻣدعی عﻠﻴﻪ د ﻣدعﻲ ﻟﻪ دعﻮې ＇خﻪ ﻧﻪ اﻧکار وک‪７‬ي او ﻧﻪ ﻳ‪ ３‬وﻣﻨﻲ او وروستﻪ ﻣدعﻲ تﻪ د کﻮﻣ‪３‬‬ ‫‪＄‬ﻤک‪ ３‬پﻪ ورکﻮﻟﻮ سره صﻠحﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻣحترم ＊ﻮوﻧکﻲ پﻪ ﻣرستﻪ د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻞ صﻮرتﻮﻧﻪ پﻪ عﻤﻠﻲ تﻮ‪－‬ﻪ‬ ‫تﻤثﻴﻞ او اﻧ‪％‬ﻮر ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪١٣١‬‬

‫‪ -١‬شفعﻪ تعرﻳف ک‪７‬ئ!‬ ‫‪ -۲‬د شفع‪ ３‬د ﻣشروعﻴت دﻟﻴﻞ وواﻳاست!‬ ‫‪ -٣‬شفﻴع پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دی؟ رو＊اﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ!‬ ‫‪ -٤‬شفعﻪ ＇ﻪ ډول غﻮ＊تﻞ کﻴ‪８‬ي؟ د ﻣﻮاثبت او استحقاق طﻠب تشرﻳح ک‪７‬ئ!‬ ‫‪- ۵‬د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ حق تر کﻮم شﻲ پﻮرې ﻣﻨحصر دی؟‬ ‫‪ -۶‬کﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ د داس‪ ３‬عﻮض پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬وپﻠﻮرل شﻲ چ‪ ３‬ﻣال ﻧﻪ وي‪＇ ،‬ﻪ حکﻢ‬ ‫ﻟري؟‬

‫‪١٣٢‬‬

‫دوه د‪４‬رشم لﻮست‬

‫شفعﻪ (‪)٢‬‬ ‫د شفع‪ ３‬د غﻮ＊تلﻮ حکمﻮنﻪ‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر ﻟﻮست ک‪ ３‬ﻣﻮ د شفع‪ ３‬د تعرﻳف‪ ،‬ﻣشروعﻴت او ﻳﻮ ﻟ‪ ７‬شرطﻮﻧﻮ پﻪ اړه ﻣعﻠﻮﻣات ترﻻسﻪ‬ ‫ک‪７‬ل‪ ،‬اوس بﻪ ﻟﻪ شرﻳعت سره سﻢ د شفع‪ ３‬د غﻮ＊تﻠﻮ پﻪ ﻻﻧدې طرﻳقﻮ او اړوﻧدو حکﻤﻮﻧﻮ‬ ‫وغ‪８‬ﻳ‪８‬و‪:‬‬

‫‪١٣٣‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻪ شفﻴع د قاضﻲ پر وړاﻧدې د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬د خر＇‪５‬دو دعﻮه وک‪７‬ي او د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻨﻪ‬ ‫وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ قاضﻲ بﻪ ﻟﻪ ﻣدعی عﻠﻴﻪ ＇خﻪ پﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬د شفﻴع پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬د شفع‪ ３‬حقدار گر‪＄‬ﻲ‪ ،‬اعتراف وک‪( ７‬ډ‪４‬ره ＊ﻪ) او کﻪ ﻣدعی عﻠﻴﻪ اﻧکار وک‪ ،７‬ﻧﻮ شفﻴع بﻪ‬ ‫شاﻫداﻧﻮ ت‪５‬روﻟﻮ تﻪ اړباسﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ شفﻴع د شاﻫداﻧﻮ ت‪５‬روﻟﻮ ＇خﻪ ﻧاتﻮاﻧﻪ شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ بﻪ پر اهلل (جﻞ جﻼﻟﻪ) قسﻢ‬ ‫ورک‪ ７‬شﻲ چ‪ ３‬دی د ﻧﻮﻣﻮړې ‪＄‬ﻤک‪ – ３‬چ‪ ３‬ورباﻧدې شفﻴع گر‪＄‬ﻲ ‪ -‬پﻪ اړه ﻧﻪ پﻮﻫﻴ‪８‬ي چ‪３‬‬ ‫شفﻴع د ﻫغ‪＋＇ ３‬تﻦ دی‪ .‬کﻪ ﻟﻪ قسﻢ کﻮﻟﻮ ﻳ‪ ３‬اﻧکار وک‪ ７‬ﻳا شفﻴع شاﻫدان ت‪５‬ر ک‪７‬ل‪ ،‬ﻧﻮ قاضﻲ بﻪ‬ ‫ﻟﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ وپﻮ＊تﻲ چ‪ ３‬أﻳا ‪＄‬ﻤکﻪ ﻳ‪ ３‬اخﻴست‪３‬؟ کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻟﻪ پ‪５‬رودﻟﻮ اﻧکار وک‪،７‬‬ ‫شفﻴع تﻪ بﻪ و وﻳﻞ شﻲ‪( :‬پﻪ پ‪５‬رودﻟﻮ) شاﻫدان ت‪５‬ر ک‪７‬ه‪ .‬کﻪ ﻟﻪ شاﻫداﻧﻮ ت‪５‬روﻟﻮ ＇خﻪ ﻧاتﻮاﻧﻪ شﻮ‬ ‫ﻧﻮ اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ بﻪ پﻪ اهلل قسﻢ ورک‪７‬ل شﻲ چ‪＄ ３‬ﻤکﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ده اخﻴست‪ ،３‬ﻳا بﻪ داس‪ ３‬قسﻢ‬ ‫ورک‪７‬ي چ‪ ３‬دی پر ﻣا د ﻳاد شﻮي سبب ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د شفع‪ ３‬حق ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ شفﻴع ﻣحکﻤ‪ ３‬تﻪ پﻴس‪ ３‬ﻫﻢ ﻧﻪ وي راوړي‪ ،‬د شفع‪ ３‬د دعﻮې پرﻣخ ب‪５‬ﻮل ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح‬ ‫دي‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬قاضﻲ د ده پﻪ حق ک‪ ３‬پر‪４‬ک‪７‬ه وک‪７‬ي‪ ،‬بﻴا پرې پﻴس‪ ３‬حاضرول ﻻزم دي‪.‬‬ ‫شفﻴع کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د خﻴار عﻴب او خﻴار رؤﻳت ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻣبﻴعﻪ رد ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣبﻴعﻪ د پﻠﻮروﻧکﻲ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬وي او شفﻴع ﻳﻲ ﻣحکﻤ‪ ３‬تﻪ راوﻟﻲ‪ ،‬ﻧﻮ شفﻴع کﻮﻻی‬ ‫شﻲ چ‪ ３‬د شفع‪ ３‬دعﻮه ورسره وک‪７‬ي‪ .‬قاضﻲ تر ﻫغ‪ ３‬د گﻮاﻫاﻧﻮ شاﻫدي ﻧشﻲ اور‪４‬دﻻی ＇ﻮ‬ ‫اخﻴستﻮﻧکی ﻧﻪ وي حاضر شﻮی‪ ،‬ﻧﻮ بﻴعﻪ بﻪ د اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻪ ﻣﻮجﻮدﻳت ک‪ ３‬فسخﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬د‬ ‫شفع‪ ３‬حکﻢ بﻪ پﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ وک‪７‬ي او ﻫﻢ بﻪ تاوان پر ده ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ شفﻴع د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬د پﻠﻮرﻧ‪ ３‬د خبر اور‪４‬دو پﻪ ﻣﻬال د شاﻫداﻧﻮ ﻧﻴﻮﻟﻮ وسﻪ درﻟﻮده او شاﻫدان‬ ‫ﻳ‪ ３‬وﻧﻪ ﻧﻴﻮل‪ ،‬شفعﻪ ﻳ‪ ３‬باطﻠﻪ شﻮه‪ .‬ﻫﻤدا راز کﻪ پﻪ ﻣجﻠس ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬شاﻫدان وﻧﻴﻮل خﻮ د عاقدﻳﻨﻮ‬ ‫ﻳا ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پر وړاﻧدې ﻳ‪ ３‬شاﻫدان وﻧﻪ ﻧﻴﻮل‪.‬‬

‫‪١٣٤‬‬

‫کﻪ شفﻴع د اخﻴستﻞ شﻮي عﻮض پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬ﻟﻪ شفع‪ ３‬ت‪５‬ر شﻮ‪ ،‬د شفع‪ ３‬حق ﻳ‪ ３‬باطﻞ‬ ‫او عﻮض بﻪ ﻫﻢ ب‪５‬رتﻪ ورکﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ شفﻴع ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬د شفع‪ ３‬حق ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ ،‬خﻮ کﻪ اخﻴستﻮﻧکی وﻣري‪ ،‬د شفع‪３‬‬ ‫حق ﻧﻪ باطﻠ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ شفﻴع ﻫغﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬د شفع‪ ３‬ﻣستحق دی‪ ،‬د شفع‪ ３‬ﻟﻪ ‪＂－‬ﻠﻮ وړاﻧدې وپﻠﻮري‪،‬‬ ‫د شفع‪ ３‬حق ﻳ‪ ３‬باطﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د شفعې غوښتلو طريقه‪ :‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د چا ﻣشفﻮعﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ د ﻫغﻪ ﻟﻪ اجازې پرتﻪ وپﻠﻮرل شﻲ‬ ‫ﻧﻮ شفﻴع بﻪ د خپﻞ حق غﻮ＊تﻠﻮ ﻟپاره قاضﻲ تﻪ ورشﻲ‪ .‬قاضﻲ د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬ﻟﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ ＇خﻪ‬ ‫پﻮ＊تﻨﻪ کﻮي چ‪ ３‬أﻳا شفﻴع د ﻫغ‪＄ ３‬ﻤک‪＋＇ ３‬تﻦ دی چ‪ ３‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮړی د پﻠﻮرل شﻮې‬ ‫‪＄‬ﻤک‪ ３‬شفﻴع ‪－‬ر‪＄‬ﻲ؟ کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ د شفﻴع پﻪ ﻣﻠکﻴت اعتراف وک‪ ،７‬ﻧﻮ ＊ﻪ ده‪ ،‬خﻮ کﻪ‬ ‫اخﻴستﻮﻧکﻲ د شفﻴع ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ اﻧکار وک‪ ،７‬قاضﻲ بﻪ شفﻴع تﻪ وخت ورکﻮي چ‪ ３‬د‬ ‫ﻫغ‪＄ ３‬ﻤک‪ ３‬پﻪ ﻣﻠکﻴت شاﻫدان ت‪５‬ر ک‪７‬ي چ‪ ３‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬دی د شفع‪ ３‬ﻣستحق گر‪＄‬ﻲ‪ .‬کﻪ‬ ‫شفﻴع د خپﻠ‪＄ ３‬ﻤک‪ ３‬پﻪ ﻣﻠکﻴت شاﻫدان ت‪５‬ر ﻧﻪ ک‪７‬ای شﻮل‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکی بﻪ پﻪ دې خبره ﻟﻮړه‬ ‫(قسﻢ) وک‪７‬ي چ‪ ３‬دی د شفﻴع د ﻣﻠکﻴت پﻪ اړه ﻣعﻠﻮﻣات ﻧﻪ ﻟري‪ .‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻟﻪ ﻟﻮړې‬ ‫کﻮﻟﻮ ﻣﻨعﻪ راوړه ﻳا شفﻴع پﻪ خپﻞ ﻣﻠکﻴت شاﻫدان ت‪５‬ر ک‪７‬ل‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬بﻪ قاضﻲ ﻟﻪ‬ ‫اخﻴستﻮﻧکﻲ وپﻮ＊تﻲ چ‪ ３‬أﻳا ﻧﻮﻣﻮړې ‪＄‬ﻤکﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ اخﻴست‪３‬؟ کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻟﻪ بﻴع‪３‬‬ ‫اخﻴستﻠﻮ اﻧکار وک‪ ،７‬ﻧﻮ شفﻴع بﻪ پﻪ دې خبره شاﻫدان ت‪５‬روي چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻧﻮﻣﻮړې ‪＄‬ﻤکﻪ‬ ‫پﻪ بﻴعﻪ اخﻴست‪ ３‬ده‪ .‬کﻪ شفﻴع د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پﻪ پﻠﻮرﻟﻮ شاﻫدان ت‪５‬ر ﻧک‪７‬ای شﻮل‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکی بﻪ د‬ ‫‪＄‬ﻤک‪ ３‬پﻪ ﻧﻪ اخﻴستﻠﻮ ﻟﻮړه کﻮي او ﻳا بﻪ پﻪ دې قسﻢ کﻮي چ‪ ３‬شفﻴع د ﻳاد شﻮي سبب پر بﻨس＀‬ ‫د شفع‪ ３‬حق ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫د شفيع مدعی عليه‪ :‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ ‪＄‬ﻤکﻪ اخﻴست‪ ３‬او قبض ک‪７‬ې وه‪ ،‬ﻧﻮ شفﻴع بﻪ ﻟﻪ‬ ‫اخﻴستﻮﻧکﻲ سره د شفع‪ ３‬دعﻮه کﻮي‪ .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬پﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ دعﻮه صح‪５‬ح ﻧﻪ ده‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ پﻠﻮروﻧکی د اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻟﻪ قبض وروستﻪ د پردي حﻴثﻴت ﻟري‪ ،‬اﻟبتﻪ ﻟﻪ قبض وړاﻧدې پﻪ‬ ‫پﻠﻮروﻧکﻲ دعﻮه کﻮﻻی شﻲ‪＄ ،‬کﻪ چ‪＄ ３‬ﻤکﻪ ﻻ د پﻠﻮروﻧکﻲ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬ده‪ ،‬خﻮ د شاﻫداﻧﻮ‬

‫‪١٣٥‬‬

‫ت‪５‬روﻟﻮ پر ﻣﻬال بﻪ اخﻴستﻮﻧکی راغﻮ＊تﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬بﻴعﻪ بﻪ د ﻫغﻪ پﻪ وړاﻧدې فسخﻪ او پﻠﻮروﻧکی‬ ‫بﻪ ﻣدعی عﻠﻴﻪ گر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫په شفعه کې خيار‪ :‬کﻠﻪ چ‪ ３‬شفﻴع د شفع‪ ３‬د حق پر بﻨس＀ ﻟﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ ＇خﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ‬ ‫راوگر‪＄‬ﻮي‪ ،‬ﻧﻮ د ﻟﻴدﻟﻮ او عﻴب خﻴار ﻟري‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬شفﻴع کﻮﻻی شﻲ ﻟﻪ ﻟﻴدﻟﻮ وروستﻪ ﻳ‪ ３‬ب‪５‬رتﻪ‬ ‫اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ رد ک‪７‬ي او ﻟﻪ اخﻴستﻠﻮ ﻳ‪ ３‬ت‪５‬ر شﻲ‪ .‬ﻫﻤدا راز کﻪ پﻪ ﻣبﻴعﻪ ک‪ ３‬عﻴب وﻣﻮﻣﻲ ﻫﻢ‬ ‫کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د عﻴب ﻟﻪ اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬رد ک‪７‬ي‪ .‬د اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻟﻴدل او ﻟﻪ عﻴب سره سره ﻣﻨﻞ د‬ ‫شفﻴع د ﻟﻴدﻟﻮ او عﻴب خﻴار ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻧﻪ وړي‪.‬‬ ‫د شفعې باطلېدل‪ :‬د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ حق پﻪ ﻻﻧدې سببﻮﻧﻮ سره ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪:‬‬ ‫‪ -١‬کﻠﻪ چ‪ ３‬شفﻴع ﻟﻪ تﻮان سره سره د ﻣﻮاثبت ﻳا تقرﻳر پر طﻠب د شاﻫداﻧﻮ ﻧﻴﻮل پر‪８４‬دي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬کﻠﻪ چ‪ ３‬شفﻴع د عﻮض پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬ﻟﻪ شفع‪ ３‬ت‪５‬ر شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬کﻠﻪ چ‪ ３‬شفﻴع د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬ﻟﻪ پﻠﻮرﻟﻮ وروستﻪ او د قاضﻲ ﻟﻪ پر‪４‬ک‪７‬ۍ ﻣخک‪ ９‬ﻣ‪ ７‬شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬شفﻴع خپﻠﻪ ﻫغﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ چ‪ ３‬پر بﻨس＀ ﻳ‪ ３‬د شفع‪ ３‬حقدار گر‪５＄‬دﻟی‪ ،‬د شفع‪ ３‬د دعﻮه پر‬ ‫ﻣﻬال د قاضﻲ ﻟﻪ پر‪４‬ک‪７‬ۍ وړاﻧدې وپﻠﻮري‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د عﻴب او رؤﻳت خﻴار تعرﻳف ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬پﻪ ﻣحکﻤﻪ ک‪ ３‬د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ طرﻳقﻪ رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ ‪＄‬ﻤکﻪ قبض ک‪７‬ې وي‪ ،‬د شفﻴع ﻣدعی عﻠﻴﻪ بﻪ ＇ﻮک وي؟‬ ‫‪ -٣‬أﻳا شفﻴع د رؤﻳت او عﻴب خﻴار ﻟري؟‬ ‫‪ -٤‬شفعﻪ پﻪ کﻮﻣﻮ شﻴاﻧﻮ باطﻠﻴ‪８‬ي؟‬

‫‪١٣٦‬‬

‫دري د‪４‬رشم لﻮست‬

‫شفعﻪ (‪)٣‬‬ ‫د شفع‪ ３‬قﻴمت ورکﻮل‬ ‫گراﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! پﻪ ت‪５‬ر ﻟﻮست ک‪ ３‬ﻣﻮ پﻪ ﻣحکﻤﻪ ک‪ ３‬د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ طرﻳقﻪ بﻴان ک‪７‬ه‪ .‬پﻪ دې‬ ‫ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ د شفع‪ ３‬د ثبﻮت ‪＄‬ﻨ‪ ３‬صﻮرتﻮﻧﻪ وﻟﻮﻟﻮ او ﻫﻢ بﻪ د شفﻴع او اخﻴستﻮﻧکﻲ تر ﻣﻨ‪ ＃‬د‬ ‫راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮي اختﻼف اړوﻧد احکام زده ک‪７‬و‪.‬‬

‫‪١٣٧‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻪ د پﻠﻮروﻧکﻲ وکﻴﻞ ‪＄‬ﻤکﻪ وپﻠﻮري او شفﻴع ﻫﻢ پخپﻠﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ د شفع‪ ３‬حق ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ .‬ﻫﻤدا راز کﻪ شفﻴع د اخﻴستﻮﻧکﻲ پر وړاﻧدې د پﻠﻮروﻧکﻲ ﻟﻪ خﻮا د ضاﻣﻦ باﻟدرک‬ ‫شﻰ (ﻳعﻨ‪ ３‬د ﻣبﻴع‪ ３‬د استحاق د تاوان ضﻤاﻧت وک‪７‬ي) د شفع‪ ３‬حق ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ .‬کﻪ‬ ‫د اخﻴستﻮﻧکﻲ وکﻴﻞ چ‪ ３‬شفﻴع ﻫﻢ دی‪ ،‬د اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻟپاره ‪＄‬ﻤکﻪ واخﻠﻲ‪ ،‬شفعﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ‬ ‫باطﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ پﻠﻮروﻧکی پﻪ خﻴار سره ‪＄‬ﻤکﻪ وپﻠﻮري‪ ،‬ﻧﻮ شفﻴع د شفع‪ ３‬دعﻮه ﻧشﻲ کﻮﻻی‪ ،‬ﻣ‪／‬ر دا‬ ‫چ‪ ３‬خﻴار ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻳﻮسﻲ‪.‬‬ ‫خﻮ کﻪ خﻴار اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ د شفع‪ ３‬دعﻮه کﻮﻻی شﻲ‪ .‬کﻪ ＇ﻮک پﻪ فاسده بﻴعﻪ‬ ‫‪＄‬ﻤکﻪ وپﻠﻮري‪ ،‬شفعﻪ ﻧﻪ ثابت‪８５‬ي او دواړه ﻟﻮري عقد فسخﻪ کﻮﻻی شﻲ‪ ،‬کﻪ فسخﻪ ساقطﻪ‬ ‫شﻮه‪ ،‬شفعﻪ ثابتﻪ شﻮه‪.‬‬ ‫کﻪ ذﻣﻲ د شرابﻮ ﻳا خﻮګ پﻪ ﻣقابﻞ ک‪＄ ３‬ﻤکﻪ وپ‪５‬رﻟﻪ او شفﻴع ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ذﻣﻲ و‪ ،‬شفﻴع بﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫‪١٣٨‬‬

‫د شرابﻮ پﻪ ﻣثﻞ او د خﻮګ پﻪ قﻴﻤت اخﻠﻲ خﻮ کﻪ شفﻴع ﻣسﻠﻤان و‪ ،‬ﻧﻮ ﻣسﻠﻤان بﻪ ﻳ‪ ３‬د شرابﻮ‬ ‫او خﻮګ پﻪ قﻴﻤت اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ ﻫبﻪ کﻪ شفعﻪ ﻧشتﻪ‪ ،‬ﻣگر دا چ‪ ３‬د عﻮض پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬وي‪.‬‬ ‫کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ او شفﻴع پﻪ قﻴﻤت ک‪ ３‬اختﻼف وک‪ ،７‬ﻧﻮ د اخﻴستﻮﻧکﻲ خبره ﻣعتبره‬ ‫ده‪ ،‬کﻪ دواړو شاﻫدان ت‪５‬ر ک‪７‬ل ﻧﻮ د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د شفﻴع شاﻫدان ﻣعتبر دي‪ ،‬خﻮ اﻣام‬ ‫ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ چ‪ ３‬د اخﻴستﻮﻧکﻲ شاﻫدان ﻣعتبر دي‪.‬‬ ‫کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ د ﻳﻮه قﻴﻤت دعﻮه وک‪７‬ه او پﻠﻮروﻧکﻲ ﻟﻪ ﻫغﻪ ＇خﻪ د کﻢ قﻴﻤت چ‪ ３‬ﻻ‬ ‫قبض ک‪７‬ی ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﻧﻪ دی‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬شفﻴع پﻪ ﻫغﻪ قﻴﻤت اخﻠﻲ چ‪ ３‬باﻳع ＊ﻮدﻟی‪،‬‬ ‫خﻮ کﻪ قﻴﻤت ﻳ‪ ３‬قبض ک‪７‬ی و‪ ،‬ﻧﻮ د اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻪ قﻴﻤت بﻪ ﻳ‪ ３‬اخﻠﻲ او د پﻠﻮروﻧکﻲ خبره‬ ‫اعتبار ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬پﻴس‪ ３‬پر‪＋４‬ﻮدﻟ‪ ،３‬ﻧﻮ ﻟﻪ شفﻴع ﻫﻢ ساقطﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ‬ ‫کﻪ ！ﻮﻟ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ورتﻪ پر‪＋４‬ﻮدﻟ‪ ،３‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻟﻪ شفﻴع ＇خﻪ ﻧﻪ ساقطﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ پﻪ‬ ‫اخﻴستﻮﻧکﻲ قﻴﻤت ورزﻳات ک‪ ،７‬پﻪ شفﻴع ﻧﻪ زﻳاتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ د شفع‪ ３‬حقداران ‪ ０－‬وو‪＄ ،‬ﻤکﻪ بﻪ د ﻫغﻮی د شﻤ‪５‬ر پر بﻨس＀ و‪４‬شﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻧﻪ د‬ ‫ﻫغﻮی د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬د ډ‪４‬رواﻟﻲ او کﻤﻮاﻟﻲ پﻪ تﻨاسب‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬د تﻮكﻲ پﻪ ﻣقابﻞ ک‪＄ ３‬ﻤکﻪ واخﻴستﻪ‪ ،‬شفﻴع بﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻫﻤغﻪ تﻮكﻲ پﻪ قﻴﻤت‬ ‫اخﻠﻲ‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ کﻴﻠﻲ ﻳا وزﻧﻲ شﻴاﻧﻮ واخﻴستﻪ‪ ،‬شفﻴع بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ د ﻫﻤغﻪ شﻲ پﻪ ﻣثﻞ اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪＄ ３‬ﻤکﻪ پر ‪＄‬ﻤکﻪ وپﻠﻮرﻟﻪ‪ ،‬شفﻴع بﻪ ﻫره ﻳﻮه د بﻞ پﻪ قﻴﻤت اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ شفﻴع تﻪ ووﻳﻞ شﻮل چ‪ ３‬ﻣشفﻮعﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ زرو روپﻮ پﻠﻮرل شﻮې او ﻟﻪ شفع‪ ３‬ت‪５‬ر شﻮ‪ ،‬خﻮ‬ ‫وروستﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻮه چ‪ ３‬ﻟﻪ زرو ＇خﻪ پﻪ کﻤﻮ روپﻮ ﻳا پﻪ دوﻣره غﻨﻤﻮ او وربشﻮ پﻠﻮرل شﻮې چ‪３‬‬ ‫قﻴﻤت ﻳ‪ ３‬زر روپ‪ ９‬کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟﻪ شفع‪ ３‬ت‪５‬ر‪４‬دل ﻳ‪ ３‬باطﻞ او د شفع‪ ３‬حقدار دی‪ ،‬کﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻮه‬ ‫چ‪ ３‬د زرو روپﻮ پﻪ ﻣعادﻟﻮ ﻳا زﻳاتﻮ دﻳﻨارو پﻠﻮرل شﻮې‪ ،‬ﻧﻮ د شفع‪ ３‬حق ﻳ‪ ３‬ساقط دی‪.‬‬ ‫کﻪ ورتﻪ ووﻳﻞ شﻮل چ‪ ３‬د شفع‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی فﻼﻧی دی‪ ،‬ﻧﻮ شفعﻪ ﻳ‪ ３‬تسﻠﻴﻢ ک‪７‬ه‪ ،‬خﻮ‬ ‫وروستﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻮه چ‪ ３‬بﻞ ＇ﻮک دی‪ ،‬ﻧﻮ د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ حق ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ چا د بﻞ شخص ﻟپاره کﻮر واخﻴست‪ ،‬ﻧﻮ د شفع‪ ３‬دعﻮه بﻪ ﻟﻪ ده سره کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻣگر دا‬ ‫‪١٣٩‬‬

‫چ‪ ３‬ﻣﻮکﻞ تﻪ ﻳ‪ ３‬وسپاري‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د شفيع وکالت‪ :‬کﻪ شفﻴع د وکﻴﻞ پﻪ تﻮگﻪ خپﻠﻪ ﻣشفﻮعﻪ وپﻠﻮري‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ پﻠﻮرﻟﻮ وروستﻪ د‬ ‫شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ حق ﻧﻪ ﻟري‪＄ ،‬کﻪ ﻟﻪ پﻠﻮرﻟﻮ وروستﻪ پر وکﻴﻞ ﻻزم دي چ‪ ３‬ﻣبﻴعﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ‬ ‫تﻪ وسپاري‪ .‬د ﻫﻤدې ﻟزوم ﻟﻪ اﻣﻠﻪ شفعﻪ باطﻠﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې ډول کﻪ شفﻴع د اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻟپاره‬ ‫د پﻠﻮروﻧکﻲ ضﻤاﻧت وک‪ ،７‬ﻧﻮ د شفع‪ ３‬حق ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪＄ ،‬کﻪ ضﻤاﻧت کﻮل د بﻴع‪ ３‬صح‪５‬ح‬ ‫‪２－‬ﻞ دي او شفعﻪ د بﻴع‪ ３‬باطﻠﻮل دي‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ دواړه ﻧﻪ سره ﻳﻮ‪＄‬ای کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ شفﻴع پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬د اخﻴستﻮﻧکﻲ وکاﻟت وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د شفع‪ ３‬حق ﻧﻪ باطﻠﻴ‪８‬ي ‪＄‬کﻪ د شفع‪３‬‬ ‫حق ﻫغﻪ ﻣﻬال ثابت‪８５‬ي چ‪ ３‬بﻴعﻪ سرتﻪ ورسﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬د باﻳع د خﻴار پﻪ حال ک‪ ３‬ﻣبﻴعﻪ د باﻳع ﻟﻪ ﻣﻠکﻪ ﻧﻪ و‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻧﻮ شفعﻪ ﻫﻢ ﻧﻪ ثابتﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫خﻮ دا چ‪ ３‬د اخﻴستﻮﻧکﻲ د خﻴار پﻪ حال ک‪ ３‬ﻣبﻴعﻪ د پﻠﻮروﻧکﻲ ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ و‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫شفعﻪ ﻫﻢ ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ فاسده بﻴعﻪ ک‪＄ ３‬کﻪ شفعﻪ ﻧﻪ ثابتﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻣبﻴعﻪ ﻻ د پﻠﻮروﻧکﻲ ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ ﻧده وتﻠ‪３‬‬ ‫او بﻴعﻪ د فسخ‪ ３‬وړ ده‪ .‬کﻪ د فسخ‪ ３‬حق ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ شفعﻪ ﻫﻢ ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ذﻣﻲ ﻟﻪ ذﻣﻲ ＇خﻪ شفعﻪ وگ＂ﻲ او ‪＄‬ﻤکﻪ پﻪ شرابﻮ پﻠﻮرل شﻮې وي‪ ،‬ﻧﻮ شفﻴع بﻪ د شرابﻮ ﻣثﻞ‬ ‫ورکﻮي‪＄ ،‬کﻪ شراب ﻣثﻠﻲ دي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ خﻮګ پﻠﻮرﻟ‪ ３‬وي‪ ،‬ﻧﻮ د خﻮګ قﻴﻤت بﻪ ورکﻮي‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ خﻮګ قﻴﻤﻲ دی‪ .‬ﻟﻨ‪６‬ه دا چ‪ ３‬پﻪ ﻣثﻠﻲ شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬بﻪ اخستﻮﻧکﻲ تﻪ ﻣثﻞ ورکﻮي او پﻪ غﻴر‬ ‫ﻣثﻠﻲ شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬بﻪ قﻴﻤت ورسپاري‪ .‬اﻟبتﻪ کﻪ ﻣسﻠﻤان ﻟﻪ ذﻣﻲ ＇خﻪ شفعﻪ وگ＂ﻲ او ‪＄‬ﻤکﻪ پﻪ‬ ‫شرابﻮ ﻳا خﻮګ پﻠﻮرل شﻮې وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣسﻠﻤان بﻪ ﻳ‪ ３‬قﻴﻤت ورکﻮي‪＄ ،‬کﻪ د ﻣسﻠﻤان پر وړاﻧدې‬ ‫خﻮګ او شراب ﻣتقﻮم ﻣال ﻧﻪ دی او راک‪７‬ه ورک‪７‬ه ورباﻧدې روا ﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫پﻪ بخ‪＋‬ﻞ شﻮې ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬شفعﻪ ﻧشتﻪ ﻣگر دا چ‪ ３‬بخشش کﻮوﻧکی د بخشش پﻪ ﻣقابﻞ ک‪３‬‬ ‫پر بخشش اخﻴستﻮﻧکﻲ د ﻣال ورکﻮل شرط ک‪７‬ي او د ﻫﻤدې شرط پﻪ ﻣﻨﻠﻮ ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ ＇خﻪ ﻣال‬ ‫تسﻠﻴﻢ ک‪７‬ي‪ ،‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول طارق ﻣﻨﻴر تﻪ خپﻠﻪ ﻳﻮ جرﻳب ‪＄‬ﻤکﻪ پﻪ دې شرط وبخ‪＋‬ﻲ چ‪３‬‬ ‫ﻣﻨﻴر بﻪ د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬طارق تﻪ ﻣﻮ！ر ورکﻮي‪.‬‬ ‫د شفعې په قيمت کې اختالف‪:‬‬

‫کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ ووﻳﻞ‪＄ :‬ﻤکﻪ ﻣ‪ ３‬پﻪ ﻟس زره افغاﻧ‪ ９‬اخﻴست‪ ３‬او شفﻴع دعﻮه وک‪７‬ه چ‪ ３‬پﻪ اتﻪ‬ ‫‪١٤٠‬‬

‫زره افغاﻧ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬اخﻴست‪ ،３‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬د اخﻴستﻮﻧکﻲ خبره ﻟﻪ قسﻢ سره ﻣعتبره ده‪ .‬کﻪ‬ ‫شفﻴع پﻪ خپﻠﻪ خبره شاﻫدان ت‪５‬ر ک‪７‬ل‪ ،‬ﻧﻮ خبره ﻳ‪ ３‬د اعتبار وړ ده‪.‬‬ ‫کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ ووﻳﻞ‪＄ :‬ﻤکﻪ ﻣ‪ ３‬پﻪ ﻟس زره افغاﻧ‪ ９‬اخﻴست‪ ３‬او پﻠﻮروﻧکﻲ وﻳﻞ چ‪ ３‬پﻪ ﻧﻬﻪ زره‬ ‫افغاﻧ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬پﻠﻮرﻟ‪ ３‬او پﻴس‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﻧﻪ وې قبض ک‪７‬ې‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬بﻪ شفﻴع د پﻠﻮروﻧکﻲ‬ ‫پﻪ قﻴﻤت ‪＄‬ﻤکﻪ اخﻠﻲ‪ .‬کﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ پﻴس‪ ３‬قبض ک‪７‬ې وې‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬بﻴا د‬ ‫اخﻴستﻮﻧکﻲ خبره د ﻣﻨﻠﻮ وړ او د پﻠﻮروﻧکﻲ وﻳﻨا اعتبار ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ پﻠﻮروﻧکی د شفع‪ ３‬ﻟﻪ قﻴﻤت ＇خﻪ ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬برخﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ وبخ‪＋‬ﻲ‪ ،‬شفﻴع کﻮﻻی شﻲ‬ ‫چ‪ ３‬ﻟﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬راوگر‪＄‬ﻮي‪ ،‬اﻟبتﻪ کﻪ پﻠﻮروﻧکی اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ ！ﻮل قﻴﻤت وبخ‪＋‬ﻲ‬ ‫ﻧﻮ شفﻴع د دعﻮې حق ﻧﻪ ﻟري‪ .‬دا ﻫﻢ د ﻳادوﻧ‪ ３‬وړ ده چ‪ ３‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکی پﻪ قﻴﻤت ک‪ ３‬زﻳاتﻮاﻟی‬ ‫راوﻟﻲ‪ ،‬ﻧﻮ شفﻴع ﻳ‪ ３‬پﻪ ورکﻮﻟﻮ ﻣجبﻮر ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫مسئله‪:‬‬

‫کﻪ درې تﻨﻪ پﻪ ﻟس جرﻳبﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬داس‪ ３‬شرﻳک وي چ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی تﻦ د پﻨ‪％‬ﻪ جرﻳبﻪ ‪＄‬ﻤک‪３‬‬ ‫＇‪＋‬تﻦ‪ ،‬دوﻳﻢ د درې جرﻳبﻪ ‪＄‬ﻤک‪＋＇ ３‬تﻦ او در‪４‬ﻢ ﻳ‪ ３‬د دوه جرﻳبﻪ ‪＄‬ﻤک‪＋＇ ３‬تﻦ وي‪ ،‬د‬ ‫درې جرﻳبﻪ ‪＄‬ﻤک‪＋＇ ３‬تﻦ غﻮاړي خپﻠﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ وپﻠﻮري‪ .‬د پﻠﻮروﻧکﻲ دواړه شفﻴعان پﻪ برابره‬ ‫تﻮگﻪ د شفع‪ ３‬ﻣستحق دي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬ﻧﻴﻤﻪ برخﻪ بﻪ ﻳﻮه او ﻧﻴﻤﻪ بﻪ بﻞ شفﻴع اخﻠﻲ‪ .‬د پﻨ‪％‬ﻮ‬ ‫جرﻳبﻮ ＇‪＋‬تﻦ دا دعﻮه ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪＄ ３‬ﻤکﻪ ﻳ‪ ３‬ډ‪４‬ره ده‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ شفعﻪ ک‪ ３‬ﻫﻢ ډ‪４‬ر حقدار‬ ‫دی‪.‬‬ ‫مسئله‪:‬‬

‫کﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ وپﻠﻮرل شﻲ‪ ،‬شفﻴع بﻪ د شفع‪ ３‬پﻪ ﻣقابﻞ ک‪ ３‬د ﻫغﻪ بﻠ‪＄ ３‬ﻤک‪ ３‬قﻴﻤت‬ ‫ورکﻮي‪.‬‬ ‫شفيع ته ناسم خبر رسېدل‪ :‬کﻪ شفﻴع تﻪ ووﻳﻞ شﻮل چ‪ ３‬شفعﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻟس زرو روپﻮ پﻠﻮرل‬ ‫شﻮې او ﻟﻪ شفع‪ ３‬ت‪５‬ر شﻮ‪ ،‬خﻮ وروستﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻮه چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻟسﻮ زرو ＇خﻪ پﻪ ﻟ‪８‬و روپﻮ ﻳا پﻪ‬ ‫دوﻣره غﻨﻤﻮ او وربشﻮ پﻠﻮرل شﻮې چ‪ ３‬قﻴﻤت ﻳ‪ ３‬ﻟس زره روپ‪ ９‬کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ شفع‪ ３‬ت‪５‬ر‪４‬دل‬ ‫ﻳ‪ ３‬باطﻞ او د شفع‪ ３‬حقدار دی‪ .‬دا پﻪ دې دﻟﻴﻞ چ‪ ３‬ﻟس زره روپ‪ ９‬ډ‪４‬رې او اتﻪ زره ﻟ‪８‬ې دي‪،‬‬ ‫ﻧﻮ ک‪５‬دای شﻲ چ‪ ３‬ﻣشفﻮعﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻟس زرو روپﻮ خﻮ＊ﻪ ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬خﻮ پﻪ اتﻮ زرو روپﻮ ﻳ‪３‬‬ ‫خﻮ＊ﻪ شﻲ‪ .‬ﻫﻤدا راز کﻠﻪ کﻠﻪ ﻳﻮ شخص د روپﻮ پﻪ ورکﻮﻟﻮ قادر ﻧﻪ وي‪ ،‬خﻮ د غﻨﻤﻮ د ورکﻮﻟﻮ‬ ‫تﻮان ﻟري‪.‬‬ ‫پﻪ ﻫﻤدې ډول ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬وخت شفﻴع د ﻳﻮ شخص ﻟﻪ ＊ﻮ اخﻼقﻮ او ‪－‬اوﻧ‪６‬ﻳتﻮب ＇خﻪ خﻮښ وي‬ ‫‪١٤١‬‬

‫ﻧﻮ د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻨﻪ ﻫﻢ ﻧﻪ کﻮي‪ ،‬خﻮ کﻪ د ﻧﻮﻣﻮړي پر ‪＄‬ای بﻞ داس‪＇ ３‬ﻮک ‪＄‬ﻤکﻪ واخﻠﻲ چ‪３‬‬ ‫شفﻴع ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ اخﻼقﻮ او چﻠﻦ ＇خﻪ ﻧاخﻮښ وي‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ گاوﻧ‪６‬ﻳتﻮب ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﻧﻪ راضﻲ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬پﻪ‬ ‫دې بﻨس＀ کﻪ شفﻴع تﻪ پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي سر ک‪ ３‬د ﻳﻮ شخص ﻧﻮم واخﻴستﻞ شﻲ او وروستﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻲ‬ ‫چ‪ ３‬د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی بﻞ ＇ﻮک دی‪ ،‬ﻧﻮ د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ حق ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ شفﻴع تﻪ خبر ورسﻴ‪８‬ي چ‪＄ ３‬ﻤکﻪ پﻪ ﻟس زرو روپﻮ پﻠﻮرل شﻮې‪ ،‬خﻮ وروستﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻲ‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ ﻟسﻮ زرو روپﻮ ﻧﻪ بﻠک‪ ３‬پﻪ دوﻣره دﻳﻨارو پﻠﻮرل شﻮې چ‪ ３‬ارز＊ت ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻟسﻮ زرو روپﻮ‬ ‫سره برابر ﻳا زﻳات دی‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻫﻢ د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ حق ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬

‫کﻪ ﻳﻮ جرﻳب ‪＄‬ﻤکﻪ دوه شفﻴعان وﻟري‪ ،‬داس‪ ３‬چ‪ ３‬د ﻳﻮ شفﻴع ＇ﻠﻮر جرﻳبﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ﻟﻪ شفع‪３‬‬ ‫سره ﻟگ‪５‬دﻟ‪ ３‬وي او د بﻞ دوه جرﻳبﻪ‪.‬‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پر دې بحث وک‪７‬ي چ‪ ３‬د پﻠﻮرﻟﻮ پر ﻣﻬال پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬ﻫر شفﻴع ＇ﻮﻣره‬ ‫حق ﻟري؟‬

‫‪ -١‬کﻪ شفﻴع د پﻠﻮرﻟﻮ وکﻴﻞ ﻫﻢ وي‪ ،‬أﻳا ﻟﻪ پﻠﻮرﻟﻮ وروستﻪ د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ حق ﻟري؟‬ ‫‪ -۲‬أﻳا د اخﻴستﻠﻮ وکﻴﻞ ﻟﻪ اخﻴستﻠﻮ وروستﻪ د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ حق ﻟري؟‬ ‫‪ -٣‬کﻪ د ﻣسﻠﻤان شفعﻪ پﻪ ذﻣﻲ شخص پﻪ شرابﻮ پﻠﻮرل شﻮې وي‪ ،‬ﻣسﻠﻤان بﻪ ﻳ‪ ３‬قﻴﻤت‬ ‫＇ﻪ ډول ادا کﻮي؟‬ ‫‪ -٤‬د شفﻴع او اخﻴستﻮﻧکﻲ تر ﻣﻨ‪ ＃‬پﻪ قﻴﻤت ک‪ ３‬د اختﻼف حکﻤﻮﻧﻪ رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬د گ‪２‬ﻮ شفﻴعاﻧﻮ تر ﻣﻨ‪＄ ＃‬ﻤکﻪ پﻪ کﻮم بﻨس＀ و‪４‬شﻞ کﻴ‪８‬ي؟‬

‫‪١٤٢‬‬

‫＇ﻠﻮر د‪４‬رشﻢ لﻮست‬

‫شفعﻪ (‪)٤‬‬ ‫د شفع‪ ３‬لﻪ گ＂ﻠﻮ وروستﻪ حکﻤﻮﻧﻪ‬ ‫دا د شفع‪ ３‬پﻪ اړه وروستی ﻟﻮست دی‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ ﻫغﻪ حکﻤﻮﻧﻪ وﻟﻮﻟﻮ چ‪ ３‬د شفع‪３‬‬ ‫ﻟﻪ گ＂ﻠﻮ وروستﻪ شفﻴع او اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ راجع کﻴ‪８‬ي‪:‬‬

‫‪١٤٣‬‬

‫ژباړه‪:‬‬

‫کﻪ چا کﻮر وپﻠﻮرﻟﻮ‪ ،‬خﻮ د ﻳﻮه گز پﻪ اﻧدازه ‪＄‬ای ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬د شفﻴع ﻟﻪ ‪＄‬ﻤک‪ ３‬سره ﻟگ‪５‬دﻟی‪،‬‬ ‫د فاصﻠ‪ ３‬پﻪ تﻮگﻪ ﻟﻪ پﻠﻮرﻟﻮ پر‪＋４‬ﻮد‪ ،‬ﻧﻮ شفﻴع د شفع‪ ３‬حﻖ ﻧﻪ ﻟري‪ .‬کﻪ ﻟﻪ ‪＄‬ﻤک‪＇ ３‬خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮه‬ ‫(ﻣشاعﻪ) برخﻪ وپﻠﻮرﻟﻪ‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬پات‪ ３‬ﻫﻢ وپﻠﻮرﻟﻪ‪ ،‬ﻧﻮ گاوﻧ‪６‬ي پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ بﻴعﻪ ک‪ ３‬د شفع‪ ３‬حﻖ‬ ‫ﻟري‪ ،‬ﻧﻪ پﻪ دوﻳﻤﻪ ک‪ .３‬کﻪ ﻳ‪＄ ３‬ﻤکﻪ پﻪ پﻴسﻮ وپﻠﻮرﻟﻪ‪ ،‬خﻮ بﻴا ﻳ‪( ３‬پﻪ عﻮض ک‪ )３‬جاﻣ‪ ３‬ورک‪７‬ې‬ ‫ﻧﻮ شفعﻪ پﻪ پﻴسﻮ ده‪ ،‬ﻧﻪ پﻪ جاﻣﻮ‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧظر د شفع‪ ３‬حﻖ د ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړﻟﻮ ﻟپاره حﻴﻠﻪ جﻮړول ﻣکروه ﻧﻪ دي او‬ ‫د اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر ﻣکروه دي‪.‬‬ ‫کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬وداﻧ‪ ９‬جﻮړه ک‪７‬ه ﻳا ﻳ‪ ３‬پک‪ ３‬وﻧ‪ ３‬وکرﻟ‪ ،３‬بﻴا پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ‬ ‫د شفﻴع ﻟپاره حکﻢ وشﻮ‪ ،‬شفﻴع اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬د ﻧ‪４７‬دﻟ‪ ３‬وداﻧ‪ ９‬او اﻳستﻞ شﻮﻳﻮ وﻧﻮ ﻗﻴﻤت‬ ‫ورکﻮي او کﻪ اخﻴستﻮﻧکی اړباسﻲ چ‪ ３‬وداﻧ‪ ９‬ړﻧگﻪ او وﻧ‪ ３‬وباسﻲ‪ .‬کﻪ شفﻴع ‪＄‬ﻤکﻪ واخﻴستﻪ‬ ‫او وداﻧ‪ ９‬ﻳا وﻧ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پک‪ ３‬وکرﻟ‪ ،３‬خﻮ وروستﻪ بﻞ چا پﻪ استحﻘاق ﻳﻮوړه‪ ،‬ﻧﻮ ﻳﻮازې د ﻗ‪５‬ﻤت‬ ‫حﻘدار دی او د وداﻧ‪ ９‬او وﻧﻮ ﻗﻴﻤت ﻧشﻲ اخﻴستﻼی‪.‬‬ ‫کﻪ کﻮر وﻧ‪７‬ﻳ‪８‬ي ﻳا وسﻮ‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻳا ﻫﻢ د ب‪ ０‬وﻧ‪ ３‬د چا ﻟﻪ ﻗصد پرتﻪ وچ‪ ３‬شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ شفﻴع اختﻴار‬ ‫ﻟري چ‪ ３‬پﻪ پﻮره ﻗ‪５‬ﻤت ﻳ‪ ３‬اخﻠﻲ او کﻪ ﻳ‪ ３‬ردوي‪ .‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکی وداﻧ‪ ９‬وﻧ‪７‬وي‪ ،‬ﻧﻮ شفﻴع‬ ‫اختﻴار ﻟري چ‪＄ ３‬ﻤکﻪ د ﻫغ‪ ３‬د برخ‪ ３‬پﻪ ثﻤﻦ اخﻠﻲ او کﻪ ﻳ‪ ３‬پر‪８４‬دي‪ ،‬اﻟبتﻪ د وداﻧ‪ ９‬د تﻮکﻮ‬ ‫غﻮ＊تﻨﻪ ﻧشﻲ کﻮﻻی‪.‬‬ ‫کﻪ چا ‪＄‬ﻤکﻪ واخﻴستﻪ او پﻪ وﻧﻪ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻣ‪５‬ﻮه وه‪ ،‬شفﻴع بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻴﻮې سره اخﻠﻲ او کﻪ‬ ‫ﻣشتري د وﻧﻮ ﻣﻴﻮې وشکﻮﻟ‪ ،３‬د ﻣﻴﻮو پﻴس‪ ３‬ﻟﻪ شفﻴع ＇خﻪ کﻤﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ شفﻴع د ﻗاضﻲ پﻪ پر‪４‬ک‪７‬ه کﻮر وگ＂ﻠﻮ‪ ،‬خﻮ ﻟﻴدﻟی ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ و‪ ،‬ﻧﻮ د رؤﻳت خﻴار ﻟري‪ .‬کﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬عﻴب پک‪ ３‬ﻣﻮﻧده ک‪ ،７‬د ردوﻟﻮ اختﻴار ﻳ‪ ３‬ﻟري‪ .‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ اخﻴستﻮﻧکﻲ (ﻣشتري) ور＇خﻪ‬ ‫برآت شرط ک‪７‬ی وي‪.‬‬ ‫کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ کﻮر پﻪ ﻣؤجﻞ ثﻤﻦ اخﻴستی وي ﻧﻮ شفﻴع اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬سﻤﻼسﻲ پﻴس‪３‬‬ ‫ورکﻮي او کﻪ ﻧ‪ ３＂５‬تﻪ اﻧتظار کﻮي‪ ،‬چ‪ ３‬ﻧ‪＂５‬ﻪ راشﻲ‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ شرﻳکان خپﻠﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ووﻳش‪ ،３‬ﻧﻮ شفﻴع ﻳ‪ ３‬د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ حﻖ ﻧﻪ ﻟري‪ .‬کﻪ شفﻴع‬ ‫ﻟﻪ شفع‪ ３‬ت‪５‬ر شﻮ او وروستﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻧﻮﻣﻮړی کﻮر د رؤﻳت‪ ،‬شرط ﻳا عﻴب پﻪ خﻴارسره د‬ ‫ﻗاضﻲ پﻪ پر‪４‬ک‪７‬ې ب‪５‬رتﻪ رد ک‪ ،７‬ﻧﻮ شفﻴع د شفع‪ ３‬حﻖ ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬خﻮ کﻪ د ﻗاضﻲ ﻟﻪ پر‪４‬ک‪７‬ې پرتﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬رد ک‪ ７‬ﻳا ﻳ‪ ３‬اﻗاﻟﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ د شفع‪ ３‬حﻖ ﻟري‪.‬‬ ‫‪١٤٤‬‬

‫شرحه‪:‬‬ ‫د شفعې حيلې‪ :‬کﻪ ＇ﻮک خپﻞ کﻮر وپﻠﻮري خﻮ د گاوﻧ‪６‬ي ﻟﻮري تﻪ د ﻫغﻪ د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پﻪ‬

‫اوږدواﻟﻲ ﻳﻮ گز ‪＄‬ﻤکﻪ ﻟﻪ بﻴع‪ ３‬پر‪８４‬دي چ‪ ３‬پﻪ دې تﻮ‪－‬ﻪ د پﻠﻮرل شﻮې ‪＄‬ﻤک‪ ３‬او د گاوﻧ‪６‬ي‬ ‫د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻳﻮه اوږده تراړه چ‪ ３‬پﻠﻨﻮاﻟی ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ گز وي‪ ،‬د حاﻳﻞ او فاصﻞ پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ پﻪ ﻣﻨ‪＃‬‬ ‫ک‪ ３‬پات‪ ３‬شﻲ‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬گاوﻧ‪６‬ې شفﻴع ﻧﻪ گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬د ﻫغﻪ ﻟﻮري تﻪ د‬ ‫پﻠﻮروﻧکﻲ ﻫغﻪ ﻧرۍ تراړه ‪＄‬ﻤکﻪ واﻗع ده چ‪ ３‬پﻠﻮرل شﻮې ﻧده‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک د خپﻠ‪＄ ３‬ﻤک‪ ３‬ﻟسﻤﻪ برخﻪ د ﻣشاع پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ وپﻠﻮري او وروستﻪ بﻴا پات‪ ３‬ﻧﻬﻪ برخ‪３‬‬ ‫ﻫﻢ پﻪ خپﻞ ﻫﻤدغﻪ شرﻳک وپﻠﻮري‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬شفﻴع ﻳﻮازې پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ بﻴعﻪ ک‪ ３‬د‬ ‫شفع‪ ３‬حﻖ ﻟري‪＇ .‬رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬پﻪ دوﻳﻤﻪ بﻴعﻪ ک‪＄ ３‬ﻤکﻪ پﻪ داس‪ ３‬شخص پﻠﻮرل کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پﻪ‬ ‫ﻣبﻴعﻪ ک‪ ３‬شرﻳک دی‪ ،‬ﻧﻮ ‪－‬اوﻧ‪６‬ي د شفع‪ ３‬حﻖ ﻧﻪ ﻟري‪ .‬پﻪ اصﻞ ک‪ ３‬دا کار د ‪－‬اوﻧ‪６‬ي شفﻴع د‬ ‫شفع‪ ３‬د حﻖ د ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړﻟﻮ ﻟپاره داس‪ ３‬ترسره کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پﻠﻮروﻧکی ﻟﻮﻣ‪７‬ی د خپﻠ‪ ３‬ﻳﻮ جرﻳب‬ ‫‪＄‬ﻤک‪- ３‬چ‪ ３‬ﻟس زره افغاﻧ‪ ９‬ارز＊ت ﻟري ﻟسﻤﻪ برخﻪ ﻣشاع حﻖ پﻪ ﻧﻬﻪ زره افغاﻧ‪ ９‬پﻠﻮري‪،‬‬ ‫＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬د جرﻳب ﻟسﻤﻪ برخﻪ د ﻧﻬﻪ زرو افغاﻧﻴﻮ ارز＊ت ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ﻧﻮ شفﻴع ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ اخﻴستﻠﻮ‬ ‫تﻴرﻳ‪８‬ي او اجﻨبﻲ شخص ﻳ‪ ３‬اخﻠﻲ‪ ،‬د ﻣشاع حﻖ پﻪ اخﻴستﻠﻮ اجﻨبﻲ شخص پﻪ ﻣبﻴعﻪ ک‪３‬‬ ‫شرﻳک گر‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻟﻪ دې وروستﻪ دوﻳﻤﻪ بﻴعﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پﻪ ﻧﻮﻣﻮړې بﻴعﻪ ک‪ ３‬پﻠﻮروﻧکی‬ ‫خپﻠﻪ پات‪ ３‬ﻧﻬﻪ برخ‪＄ ３‬ﻤکﻪ پﻪ زر افغاﻧ‪ ９‬پﻠﻮري او پﻪ دې تﻮگﻪ د ‪－‬اوﻧ‪６‬ي شفﻴع د شفع‪ ３‬حﻖ د‬ ‫ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړﻟﻮ ﻟپاره حﻴﻠﻪ ترسره کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د شفع‪ ３‬د ساﻗطﻮﻟﻮ ﻟپاره د حﻴﻠ‪ ３‬بﻞ ﻣثال دا دی چ‪ ３‬شخص د ﻟسﻮ زرو افغاﻧﻴﻮ ارز＊ت‬ ‫ﻟروﻧک‪＄ ３‬ﻤکﻪ پﻪ شﻞ زره روپ‪ ９‬پﻪ دې خاطر وپﻠﻮري چ‪ ３‬شفﻴع ﻳ‪ ３‬د ﻗﻴﻤت د ﻟﻮړواﻟﻲ ﻟﻪ اﻣﻠﻪ‬ ‫ﻟﻪ شفع‪ ３‬ت‪５‬ر شﻲ‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬شفﻴع ﻟﻪ اخﻴستﻠﻮ ت‪５‬ر شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ پﻠﻮروﻧکی ﻟﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ د شﻠﻮ زرو‬ ‫روپﻮ پﻪ ‪＄‬ای دوﻣره جاﻣ‪ ３‬ﻳا بﻞ جﻨس واخﻠﻲ چ‪ ３‬د ﻟسﻮ زرو روپﻮ ارز＊ت ﻟري‪.‬‬ ‫د حيلې په اړه د امامانو نظر‪ :‬د اﻣام ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧظر د شفع‪ ３‬د ساﻗطﻮﻟﻮ ﻟپاره د پﻮرتﻨ‪９‬‬ ‫حﻴﻠ‪ ３‬جﻮړول روا دي‪＄ ،‬کﻪ دا ډول حﻴﻠ‪ ３‬د شفع‪ ３‬ثابت شﻮی حﻖ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻧﻪ وړي‪ ،‬بﻠک‪３‬‬ ‫وار ﻟﻪ ﻣخﻪ د شفع‪ ３‬د ثابت‪５‬دو ﻣخﻪ ﻧﻴسﻲ‪ .‬دوﻳﻢ دا چ‪ ３‬کﻠﻪ کﻠﻪ د ﻳﻮه فاسﻖ او بداخﻼﻗﻪ شخص‬ ‫د ‪－‬اوﻧ‪６‬ﻳتﻮب ﻣخﻪ پرې ﻧﻴﻮل کﻴ‪８‬ي‪ .‬د اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر د شفع‪ ３‬د ساﻗطﻮﻟﻮ ﻟپاره دا ډول حﻴﻠﻪ‬ ‫جﻮړول روا ﻧﻪ دي‪ ،‬د ﻫغﻪ دﻟﻴﻞ دا دی چ‪ ３‬د شفع‪ ３‬حﻖ ﻟﻪ شفﻴع ＇خﻪ د ضرر د ﻣخﻨﻴﻮي ﻟپاره‬ ‫روا شﻮی او د حﻴﻠ‪ ３‬پﻪ رواواﻟﻲ سره شفﻴع زﻳاﻧﻤﻦ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫مسئله‪ :‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکی پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬وداﻧ‪ ９‬جﻮړه ک‪７‬ي ﻳا وﻧ‪ ３‬وکري او شفﻴع ﻳ‪ ３‬ور＇خﻪ‬ ‫وگ＂ﻲ‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬د شفﻴع خﻮ＊ﻪ ده چ‪ ３‬د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پﻪ ثﻤﻦ سرب‪５‬ره د چپﻪ شﻮې وداﻧ‪９‬‬ ‫‪١٤٥‬‬

‫او اﻳستﻞ شﻮو وﻧﻮ ﻗﻴﻤت ورکﻮي او کﻪ د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬ثﻤﻦ ورکﻮي او اخﻴستﻮﻧکی د وداﻧ‪ ９‬او‬ ‫وﻧﻮ اﻳستﻠﻮ تﻪ اړباسﻲ‪ .‬دا ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ د بﻞ چا پﻪ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬د ﻣاﻟک ﻟﻪ اجازې‬ ‫او خﻮ＊‪ ３‬پرتﻪ وداﻧ‪ ９‬ﻳا وﻧ‪ ３‬کرﻟﻲ‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬د شفﻴع حﻖ دوﻣره ﻗﻮت او ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳتﻮب ﻟري چ‪ ３‬کﻪ‬ ‫اخﻴستﻮﻧکی ﻧﻮﻣﻮړې ‪＄‬ﻤکﻪ پر چا پﻠﻮرﻟ‪ ３‬ﻫﻢ وي‪ ،‬ب‪５‬رتﻪ ور＇خﻪ راگر‪＄‬ﻮل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ شفﻴع ﻟﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ ‪＄‬ﻤکﻪ وگ＂ﻲ او وداﻧ‪ ９‬پک‪ ３‬جﻮړه ﻳا وﻧ‪ ３‬پک‪ ３‬وکري‪ ،‬خﻮ وروستﻪ‬ ‫ور＇خﻪ ＇ﻮک ‪＄‬ﻤکﻪ پﻪ استحﻘاق ﻳﻮسﻲ‪ ،‬ﻧﻮ شفﻴع ﻟﻪ ثﻤﻦ پرتﻪ د وداﻧ‪ ９‬او وﻧﻮ د ﻗﻴﻤت‬ ‫غﻮ＊تﻨﻪ ﻧشﻲ کﻮﻻی‪＄ ،‬کﻪ شفﻴع پﻪ ﻧاحﻘﻪ تﻮگﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ خپﻠﻪ ک‪７‬ې او د بﻞ پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬ﻳ‪３‬‬ ‫تصرف ک‪７‬ی‪.‬‬ ‫مسئله‪ :‬اخﻴستﻮﻧکی ﻟﻪ ‪＄‬ﻤک‪＇ ３‬خﻪ وداﻧ‪ ９‬وراﻧﻪ ک‪７‬ي او د کﻮر دروازې ﻟرې ک‪７‬ي‪ .‬وروستﻪ‬ ‫شفﻴع ﻧﻮﻣﻮړی کﻮر وگ＂ﻲ‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬بﻪ شفﻴع ﻟﻪ ثﻤﻨﻮ ＇خﻪ د کﻮر او دروازو ﻗﻴﻤت‬ ‫کﻤﻮي او ﻳﻮازې د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬ﻗﻴﻤت بﻪ ورکﻮي‪ ،‬ﻳا ﻫﻢ د شفع‪ ３‬ﻟﻪ اخﻴستﻠﻮ تﻴرﻳ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ ﻧشﻲ‬ ‫کﻮﻻی چ‪ ３‬ﻟﻪ اخﻴستﻮﻧکی ＇خﻪ دروازې او وران شﻮی کﻮر د ﻫغﻪ ﻟﻪ خﻮ＊‪ ３‬پرتﻪ پﻪ ﻗﻴﻤت‬ ‫واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻨ‪６‬ه دا چ‪ ３‬ﻫغﻪ ﻣﻨﻘﻮل شﻴان چ‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬ﻤک‪＇ ３‬خﻪ ﻟﻴرې شﻮي وي ﻟﻪ ‪＄‬ﻤک‪＇ ３‬خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻗﻴﻤت‬ ‫کﻤﻴ‪８‬ي او شفﻴع ﻳ‪ ３‬د اخستﻮﻧکﻲ ﻟﻪ خﻮ＊‪ ３‬پرتﻪ ور＇خﻪ ﻧشﻲ اخﻴستﻼی‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻣحترم ＊ﻮوﻧکﻲ پﻪ ﻣرستﻪ ﻻﻧدې صﻮرتﻮﻧﻪ پﻪ عﻤﻠﻲ تﻮ‪－‬ﻪ تﻤثﻴﻞ ک‪７‬ي‪:‬‬ ‫‪ -١‬د خﻴار عﻴب‪ ،‬خﻴار رؤﻳت او خﻴار شرط پر بﻨس＀ د ﻗاضﻲ پﻪ حکﻢ پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ‬ ‫‪＄‬ﻤکﻪ ب‪５‬رتﻪ سپارل‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د خﻴار عﻴب‪ ،‬خﻴار رؤﻳت او خﻴار شرط پر بﻨس＀ د ﻗاضﻲ ﻟﻪ حکﻢ پرتﻪ ﻳا د اﻗاﻟ‪ ３‬پﻪ‬ ‫تﻮ‪－‬ﻪ پﻠﻮروﻧکﻲ تﻪ د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬ب‪５‬رتﻪ سپارل‪.‬‬

‫‪ -١‬د شفع‪ ３‬د ﻣخﻨﻴﻮي حﻴﻠ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د شفع‪ ３‬د ﻣخﻨﻴﻮي د حﻴﻠﻮ حکﻢ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکی پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬وداﻧ‪ ９‬جﻮړه ک‪７‬ي او شفﻴع ﻳ‪＄ ３‬ﻤکﻪ وگ＂ﻲ‪ ،‬اخﻴستﻮﻧکﻲ‬ ‫تﻪ بﻪ ＇ﻪ ورکﻮي؟‬ ‫‪١٤٦‬‬

‫پﻨ‪％‬ﻪ د‪４‬رشﻢ لﻮست‬

‫شرکت (‪)١‬‬ ‫د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت‬ ‫کار او سﻮداگري کﻮل د شتﻤﻨ‪ ９‬گ＂ﻠﻮ ﻻرې چارې دي‪ .‬اﻧساﻧان کﻠﻪ پﻪ ﻳﻮازې ‪＄‬ان کار او‬ ‫سﻮداگري کﻮي‪ ،‬خﻮ کﻠﻪ بﻴا ﻟﻪ ﻧﻮرو سره خپﻞ کار او شتﻤﻨﻲ شرﻳکﻮي‪＇ ،‬ﻮ ډ‪４‬رې گ＂‪ ３‬ﻻس‬ ‫تﻪ راوړي او ﻫغﻪ ﻟﻮی سﻮدا‪－‬رﻳز فعاﻟﻴتﻮﻧﻪ ترسره ک‪７‬ي چ‪ ３‬ﻳﻮ تﻦ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮا‪ ３＄‬تﻮ‪－‬ﻪ ﻧشﻲ ترسره‬ ‫کﻮﻻی ‪ .‬دا چ‪ ３‬پﻪ فﻘﻪ ک‪ ３‬شرکتﻮﻧﻪ پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دي او ＇ﻪ حکﻤﻮﻧﻪ ﻟري پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ ﻟﻮستﻮﻧﻮ‬ ‫ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬وﻟﻮﻟﻮ‪.‬‬

‫‪١٤٧‬‬

‫ژباړه‬

‫شرکت پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪ :‬د ﻣﻠکﻴتﻮﻧﻮ شرکت او د عﻘدوﻧﻮ شرکت‪ .‬د ﻣﻠکﻴتﻮﻧﻮ شرکت‬ ‫داس‪ ３‬دی ﻟکﻪ دوه کسان چ‪ ３‬پﻪ گ‪６‬ه ﻳﻮ ﻣال واخﻠﻲ ﻳا ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣﻴراث ﻳﻮسﻲ‪ .‬دوی دواړو تﻪ روا‬ ‫ﻧﻪ دي چ‪ ３‬ﻟﻪ اجازې پرتﻪ د ﻳﻮ بﻞ پﻪ ﻣال ک‪ ３‬تصرف وک‪７‬ي او ﻳﻮ د بﻞ پﻪ برخﻪ ک‪ ３‬ﻟکﻪ پردي‬ ‫دي‪.‬‬ ‫دوﻳﻢ ډول شرکت د عﻘدوﻧﻮ شرکت دی او پﻪ ＇ﻠﻮرو ډوﻟﻪ دی‪:‬‬ ‫‪ -١‬د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د عﻨان شرکت‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د کار شرکت‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د وجﻮﻫﻮ شرکت‪.‬‬ ‫د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت دا دی چ‪ ３‬دوه کسان سره شرﻳک شﻲ او پﻪ ﻣال‪ ،‬تصرف او دﻳﻦ ک‪３‬‬ ‫سره برابر وي‪ .‬دا عﻘد د دوو عاﻗﻠﻮ باﻟغﻮ أزادو ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬روا دی‪ ،‬د بادار او ﻣرﻳﻲ‪ ،‬باﻟغ‬ ‫او کﻮچﻨﻲ او ﻳا ﻫﻢ د ﻣسﻠﻤان او کافر تر ﻣﻨ‪ ＃‬روا ﻧﻪ دی‪ .‬د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت د وکاﻟت او کفاﻟت‬ ‫پر بﻨس＀ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د کﻮرﻧ‪ ９‬ﻟﻪ خﻮراک او ﻟﻪ جاﻣﻮ پرتﻪ چ‪ ３‬ﻫر ﻳﻮ ＇ﻪ اخﻠﻲ (ﻟگ‪＋‬ت ﻳ‪ )３‬پر شرکت دی‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ پﻮروﻧﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮه ﻟﻪ دوى ＇خﻪ د داس‪ ３‬شﻲ پﻪ بدل ک‪ ３‬ﻻزﻣﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پﻪ ﻫغﻪ ک‪３‬‬ ‫شرکت صحﻴح دى‪ ،‬ﻫغﻪ بﻞ ﻳ‪ ３‬ضاﻣﻦ دی‪ .‬کﻪ ﻳﻮ شرﻳک داس‪ ３‬ﻣال پﻪ ﻣﻴراث ﻳﻮسﻲ چ‪３‬‬ ‫شرکت پﻪ ک‪ ３‬صح‪５‬ح وي ﻳا ﻳ‪＇ ３‬ﻮک ورتﻪ وبخ‪＋‬ﻲ او د ده ﻻس تﻪ ورسﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣفاوض‪３‬‬ ‫شرکت باطﻞ او پﻪ عﻨان شرکت بدﻟﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شرکت ﻳﻮازې پﻪ درﻫﻤﻮ‪ ،‬دﻳﻨارو او د چﻠﻦ وړ روپﻮ باﻧدې ﻣﻨ‪％‬تﻪ را‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻟﻪ دې پرتﻪ پﻪ‬ ‫ﻧﻮرو شﻴاﻧﻮ روا ﻧﻪ دی ﻣگر دا چ‪ ３‬د خﻠکﻮ تعاﻣﻞ ورباﻧدې جﻮړ شﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ د سرو او سپﻴﻨﻮ زرو‬

‫‪١٤٨‬‬

‫！ﻮ！ﻰ‪ ،‬ﻧﻮ بﻴا ورباﻧدې شرکت صح‪５‬ح دی‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ ﻣاﻟﻮﻧﻮ باﻧدې ﻳ‪ ３‬د شرکت راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻮﻟﻮ ﻫﻮډ وک‪ ،７‬ﻧﻮ ﻫر ﻳﻮ بﻪ خپﻞ ﻧﻴﻢ ﻣال د بﻞ پر‬ ‫ﻧﻴﻢ ﻣال وپﻠﻮري او بﻴا بﻪ د شرکت عﻘد وت‪７‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د شرکت تعريف‪ :‬شرکت پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬گ‪６‬وﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د ﻣاﻟﻮﻧﻮ پﻪ داس‪３‬‬ ‫ډول ﻳﻮ ‪＄‬ای واﻟی چ‪ ３‬د ﻳﻮه ﻣال ﻟﻪ بﻞ ＇خﻪ ب‪５‬ﻞ ﻧﻪ وي‪ ،‬شرکت بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د شرکت مشروعيت‪ :‬د رسﻮل اهلل (صﻠﻲ اهلل عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ) پﻪ زﻣاﻧﻪ ک‪ ３‬خﻠکﻮ د شرکت پﻪ ب‪２‬ﻪ‬ ‫سﻮداگري کﻮﻟﻪ اوﻫغﻪ (صﻠﻲ اهلل عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ) ﻟﻪ دې کار ＇خﻪ ﻧﻪ ﻣﻨعﻪ کﻮل‪ .‬دا پﻪ دې دﻻﻟت‬ ‫کﻮي چ‪ ３‬شرکت روا دی‪.‬‬ ‫د شرکت ډولونه‪ :‬پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي سر ک‪ ３‬شرکت پﻪ دوو ډوﻟﻮﻧﻮ و‪４‬شﻞ شﻮی‪ ،‬چ‪ ３‬ﻳﻮه تﻪ ﻳ‪ ３‬د‬ ‫ﻣﻠکﻴتﻮﻧﻮ شرکت او بﻞ تﻪ ﻳ‪ ３‬د عﻘدوﻧﻮ شرکت وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د ملکيتونو شرکت‪ :‬ﻟکﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬راغﻠﻲ پﻪ ﻣﻠکﻴتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د شرکت صﻮرت داس‪３‬‬ ‫دی چ‪ ３‬دوه کسان پﻪ گ‪６‬ه ﻳﻮ ﻣال واخﻠﻲ ﻳا ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣﻴراث ﻳﻮسﻲ‪ .‬دوی دواړه ﻳﻮ د بﻞ پﻪ برخﻪ ک‪３‬‬ ‫د پردي پﻪ ＇‪５‬ر دي او د ﻣﻠگري ﻟﻪ اجازې پرتﻪ د ﻫغﻪ پﻪ برخﻪ ک‪ ３‬تصرف ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی‪.‬‬ ‫د عقدونو شرکت‪ :‬ﻟکﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ووﻳﻞ شﻮ‪ ،‬د عﻘدوﻧﻮ شرکت پﻪ ＇ﻠﻮر ډوﻟﻪ دی‪ ،‬پﻪ‬ ‫دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ ﻟﻪ دې ډوﻟﻮﻧﻮ ＇خﻪ د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت احکام وﻟﻮﻟﻮ‪:‬‬ ‫‪ -١‬د مفاوضې شرکت‪( :‬ﻣفاوضة) پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬برابرۍ تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪＇ .‬رﻧگﻪ چ‪ ３‬پﻪ دې‬ ‫ډول شرکت ک‪ ３‬دواړه شرﻳکان پﻪ رأس اﻟﻤال‪ ،‬گ＂ﻪ او تصرف ک‪ ３‬سره برابر دي‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣفاوض‪３‬‬ ‫پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳاد شﻮ‪ .‬د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت ﻟپاره شرط دی چ‪ ３‬دواړه شرﻳکان بﻪ پﻪ درې شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬سره‬ ‫برابر وي‪:‬‬ ‫‪ -١‬دواړه شرﻳکان بﻪ پﻪ ﻫغﻪ ﻣال ک‪ ３‬سره برابر وي چ‪ ３‬د ﻣفاوض‪ ３‬عﻘد ورباﻧدې صح‪５‬ح‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ کﻪ ﻟﻪ شراکت وروستﻪ د ﻳﻮه شرﻳک ﻻس تﻪ پﻴس‪ ３‬ورشﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣفاوض‪３‬‬ ‫شرکت ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬د ﻧﻮو پﻴسﻮ پﻪ راتگ سره د شرﻳکاﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬پﻪ ﻣال ک‪ ３‬برابري‬ ‫ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ .‬باﻳد پﻪ ﻳاد وﻟرو چ‪ ３‬د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت ﻳﻮازې پﻪ پﻴسﻮ ک‪ ３‬صح‪５‬ح کﻴ‪８‬ي ﻧﻪ د‬ ‫سﻮداگرۍ پﻪ ﻧﻮرو ﻣاﻟﻮﻧﻮ او ‪＄‬ﻤکﻮ ک‪ ،３‬پﻪ دې اساس کﻪ د کﻮم شرﻳک ﻻس تﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ﻳا د‬ ‫سﻮداگرۍ ﻧﻮر ﻣاﻟﻮﻧﻪ ورشﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت ﻧﻪ باطﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪١٤٩‬‬

‫‪ -٢‬دواړه بﻪ پﻪ تصرف ک‪ ３‬سره برابر وي‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت د أزاد او ﻣرﻳﻲ‬ ‫تر ﻣﻨ‪ ＃‬روا ﻧﻪ دی‪＄ ،‬کﻪ أزاد اﻧسان د ډ‪４‬ر تصرف ﻟروﻧکی دی‪ ،‬أزاد اﻧسان خﻠکﻮ تﻪ د ﻣال د‬ ‫بخ‪＋‬ﻠﻮ واک ﻟري‪ .‬خﻮ ﻣرﻳی د بادار ﻟﻪ اجازې پرتﻪ چا تﻪ د ﻣال د بخ‪＋‬ﻠﻮ حﻖ ﻧﻪ ﻟري‪ .‬ﻫﻤدا راز‬ ‫د باﻟغ او ﻣاشﻮم تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻫﻢ د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت پﻪ دې دﻟﻴﻞ روا ﻧﻪ دی چ‪ ３‬د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت‬ ‫پر کفاﻟت باﻧدې وﻻړ دی او د ﻣاشﻮم کفاﻟت شرعا صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻧﻮ پر دې بﻨس＀ دواړه پﻪ‬ ‫تصرف ک‪ ３‬سره برابر ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر دواړه شرﻳکان بﻪ پﻪ دﻳﻦ ک‪ ３‬سره برابر وي‪ .‬کﻪ دواړه پﻪ‬ ‫دﻳﻦ ک‪ ３‬سره شرﻳک ﻧﻪ وي‪ ،‬د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪ .‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول ﻳﻮ ﻣسﻠﻤان‬ ‫او بﻞ ذﻣﻲ وي‪ ،‬ﻧﻮ ذﻣﻲ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬شراب وپﻠﻮري‪ ،‬خﻮ ﻣسﻠﻤان دا سﻮدا ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی‪.‬‬ ‫پﻪ دې بﻨس＀ دواړه پﻪ تصرف ک‪ ３‬سره برابر ﻧﻪ دي‪ ،‬اﻟبتﻪ د اﻣام ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧزد ﻳ‪ ３‬شرکت‬ ‫صح‪５‬ح‪ ،‬خﻮ ﻣکروه دی‪ .‬د صحت دﻟﻴﻞ ﻳ‪ ３‬دا دی چ‪ ３‬دواړه د کفاﻟت او وکاﻟت اﻫﻠﻴت ﻟري‬ ‫کﻮم چ‪ ３‬د ﻣفاوض‪ ３‬ﻟپاره ضروري دی‪ ،‬خﻮ دا چ‪ ３‬ﻟﻪ ذﻣﻲ ＇خﻪ د ﻧاروا بﻴعﻮ د ترسره کﻮﻟﻮ‬ ‫و‪４‬ره ده ﻧﻮ شرکت ورسره ﻣکروه دی‪.‬‬ ‫د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت د وکاﻟت او کفاﻟت پر بﻨس＀ راﻣﻨ‪％‬تﻪ ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬ﻳﻮ شرﻳک ﻟﻪ بﻠﻪ ＇خﻪ‬ ‫د ﻣال پﻪ پﻠﻮرﻟﻮ ک‪ ３‬وکﻴﻞ دی‪ .‬ﻫﻤدا راز د پﻮروﻧﻮ پﻪ اخﻴستﻠﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮ شرﻳک ﻟﻪ بﻞ ＇خﻪ کفﻴﻞ‬ ‫دی‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ ﻳﻮ شرﻳک د شرکت پﻪ داﻳره ک‪ ３‬ﻟﻪ چا ＇خﻪ پﻮر واخﻠﻲ‪ ،‬پﻮر وړی کﻮﻻی شﻲ چ‪３‬‬ ‫ﻟﻪ ﻣﻠ‪／‬ري او شرﻳک ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬وغﻮاړي‪.‬‬ ‫په مفاوضه کې د شريکانو پ‪５‬رودنې‪＇ :‬رﻧگﻪ چ‪ ３‬د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت پﻪ ﻣساوات او برابرۍ‬ ‫وﻻړ دی‪ ،‬ﻧﻮ ﻫر شرﻳک چ‪ ３‬شﻴان اخﻠﻲ پﻪ شرکت حسابﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻣگر د خپﻞ ‪＄‬ان او کﻮرﻧ‪９‬‬ ‫خﻮراک او جاﻣ‪ .３‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ د برابرۍ غﻮ＊تﻨﻪ دا ده چ‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮړي شﻴان دې ﻫﻢ پر شرکت وي‪،‬‬ ‫خﻮ ﻟﻪ دې کبﻠﻪ چ‪ ３‬دا تﻮکﻲ د اﻧسان اساسﻲ ضرورتﻮﻧﻪ دي‪ ،‬ﻧﻮ اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻮرې ﻣخصﻮص‬ ‫دي‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ ﻳﻮ شرﻳک د داس‪ ３‬ﻣعاﻣﻠﻮ ﻟﻪ درکﻪ پﻮر واوړي چ‪ ３‬د ﻣفاوض‪ ３‬تر شرکت ﻻﻧدې را‪＄‬ﻲ او‬ ‫دواړه پﻪ ک‪ ３‬شر‪４‬ک‪５‬دای شﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ د اخﻴستﻠﻮ ﻳا اجارې ﻟﻪ درکﻪ‪ ،‬ﻧﻮ بﻞ شرﻳک ﻳ‪ ３‬د ﻣساوات‬ ‫پر بﻨس＀ ضاﻣﻦ دی او پﻮر ورکﻮوﻧکی ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ دواړو ＇خﻪ غﻮ＊تﻠی شﻲ‪ ،‬اﻟبتﻪ کﻪ پﻮر د داس‪３‬‬ ‫ﻣعاﻣﻠ‪ ３‬و چ‪ ３‬دواړه پﻪ ک‪ ３‬شرﻳک‪５‬دای ﻧﻪ شﻮل‪ ،‬ﻟکﻪ ﻧکاح او خﻠعﻪ‪ ،‬ﻧﻮ بﻞ شرﻳک ﻳ‪ ３‬ضاﻣﻦ‬ ‫‪١٥٠‬‬

‫ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳﻮ شرﻳک تﻪ د ﻣﻴراث ﻳا بخشش ﻟﻪ درکﻪ داس‪ ３‬ﻣال پﻪ ﻻس ورشﻲ چ‪ ３‬شرکت پﻪ ک‪３‬‬ ‫صح‪５‬ح وي‪ ،‬د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻣال ک‪ ３‬ﻣساوات او برابري ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ ،‬کﻮم چ‪ ３‬د ﻣفاوض‪ ３‬ﻟپاره شرط دی‪ .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻣفاوضﻪ پﻪ عﻨان شرکت‬ ‫بدﻟﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ د عﻨان ﻟپاره ﻣساوات شرط ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫شرکت په کومو شيانو رامنځته کي‪８‬ي؟‬

‫شرکت ﻳﻮازې پﻪ ﻻﻧدې شﻴاﻧﻮ راﻣﻨ‪％‬تﻪ ک‪５‬دای شﻲ‪:‬‬ ‫‪ -١‬درﻫﻢ (د حکﻮﻣت ﻟﻪ خﻮا د سپﻴﻨﻮ زرو وﻫﻞ شﻮې سک‪)３‬‬ ‫‪ -٢‬دﻳﻨار (د حکﻮﻣت ﻟﻪ خﻮا د سرو زرو وﻫﻞ شﻮې سک‪)３‬‬ ‫‪ -٣‬ﻧافﻘﻪ فﻠﻮس (ﻟﻪ سرو او سپﻴﻨﻮ زرو پرتﻪ ﻟﻪ ﻧﻮرو فﻠزاتﻮ ＇خﻪ جﻮړې پﻴس‪ ３‬چ‪ ３‬د چﻠﻦ وړ‬ ‫وي)‬ ‫د شرکت راﻣﻨ‪％‬تﻪ ک‪５‬دل تر درﻫﻤﻮ او دﻳﻨارو پﻮرې ‪＄‬کﻪ ﻣحدود دي چ‪ ３‬ﻳﻮازې ﻫﻤدا دواړه‬ ‫حﻘﻴﻘﻲ پﻴس‪ ３‬او د ﻧﻮرو شﻴاﻧﻮ ارز＊ت ورباﻧدې ！اکﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟﻪ دې پرتﻪ پﻪ ﻧﻮرو شﻴاﻧﻮ شرکت‬ ‫ﻧﻪ ﻣﻨعﻘد کﻴ‪８‬ي ﻣگر دا چ‪ ３‬خﻠک ورباﻧدې د پﻴسﻮ پﻪ تﻮگﻪ تعاﻣﻞ وک‪７‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ سره او سپﻴﻦ زر‬ ‫چ‪ ３‬سک‪ ３‬ور＇خﻪ جﻮړې شﻮې ﻧﻪ وي او خﻠک ﻳ‪ ３‬د پﻴسﻮ پﻪ تﻮگﻪ کاروي‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ دې ﻣسئﻠﻪ بحث وک‪７‬ي چ‪ ３‬د دوو ﻣاشﻮﻣاﻧﻮ او دوو ﻣرﻳاﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬د‬ ‫ﻣفاوض‪ ３‬شرکت صح‪５‬ح دی او کﻪ ﻧﻪ؟‬

‫‪١٥١‬‬

‫‪ -١‬شرکت ＇ﻪ تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٢‬د شرکت د ﻣشروعﻴت دﻟﻴﻞ وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -٣‬شرکت پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دی؟‬ ‫‪ -٤‬د ﻣﻠکﻴتﻮﻧﻮ شرکت د ﻳﻮه ﻣثال پﻪ ترڅ ک‪ ３‬رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٥‬د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪ -٦‬د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت شرطﻮﻧﻪ رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٧‬أﻳا د باﻟغ او ﻣاشﻮم تر ﻣﻨ‪ ＃‬د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت صح‪５‬ح دی؟‬

‫‪١٥٢‬‬

‫شپ‪８‬د‪４‬رشﻢ لﻮست‬

‫شرکت (‪)٢‬‬ ‫د عﻨان شرکت‬ ‫گراﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! پﻪ ت‪５‬ر ﻟﻮست ک‪ ３‬ﻣﻮ د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت وﻟﻮست‪ ،‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ د‬ ‫عﻨان‪ ،‬صﻨاﻳعﻮ او وجﻮﻫﻮ د شرکت پﻪ اړه ﻣعﻠﻮﻣات درک‪７‬و‪.‬‬

‫‪١٥٣‬‬

‫ژباړه ‪:‬‬

‫د عﻨان شرکت د وکاﻟت پر بﻨس＀ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي ﻧﻪ د کفاﻟت پر بﻨس＀‪ ،‬پﻪ دې شرکت‬ ‫ک‪ ３‬پﻪ ﻣال ک‪( ３‬ﻳﻮ پر بﻞ) زﻳاتﻮاﻟی روا دی‪( ،‬دا ﻫﻢ) روا ده چ‪ ３‬پﻪ ﻣال ک‪ ３‬سره برابر او پﻪ گ＂ﻪ‬ ‫ک‪ ３‬ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ ډ‪４‬ر وي‪.‬‬ ‫دا ﻫﻢ روا ده چ‪ ３‬ﻫر شرﻳک خپﻞ ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻣاﻟﻮﻧﻪ پﻪ شرکت ک‪ ３‬ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫(عﻨان شرکت) ﻳﻮازې پﻪ ﻫغﻪ ＇ﻪ صحﻴح دي چ‪ ３‬د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت ورباﻧدې صح‪５‬ح‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫روا ده چ‪ ３‬د ﻳﻮه شرﻳک ﻟﻪ خﻮا درﻫﻢ او د بﻞ ﻟﻪ طرفﻪ دﻳﻨار وي‪.‬‬ ‫‪١٥٤‬‬

‫ﻫر شرﻳک چ‪ ３‬د شرکت ﻟپاره ＇ﻪ واخﻴستﻞ‪ ،‬پﻴس‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫﻤغﻪ ＇خﻪ غﻮ＊تﻞ کﻴ‪８‬ي‬ ‫او ﻟﻪ ورک‪７‬ې وروستﻪ بﻪ ﻟﻪ خپﻞ شرﻳک ＇خﻪ د ﻫغ‪ ３‬برخﻪ اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ د شرکت (！ﻮل) ﻣال ﻳا د ﻳﻮه شرﻳک برخﻪ د ＇ﻪ شﻲ تر اخﻴستﻠﻮ وړاﻧدې ﻫﻼکﻪ شﻲ‬ ‫شرکت باطﻠ‪８５‬ي‪ .‬کﻪ ﻳﻮ شرﻳک پﻪ خپﻞ ﻣال ＇ﻪ شی واخﻴست او د بﻞ شرﻳک ﻣال د ＇ﻪ شﻲ‬ ‫ﻟﻪ اخﻴستﻠﻮ وړاﻧدې ﻫﻼک شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ اخﻴستﻞ شﻮی شی بﻪ د دواړو تر ﻣﻨ‪ ＃‬د شرطﻮﻧﻮ ﻣطابﻖ‬ ‫شرﻳک وي او ﻟﻪ خپﻞ ﻣﻠگري بﻪ د برخ‪ ３‬پﻪ تﻨاسب ﻗ‪５‬ﻤت اخﻠﻲ‪ .‬کﻪ (شرﻳکان) خپﻞ ﻣاﻟﻮﻧﻪ‬ ‫سره گ‪ ６‬ﻧﻪ ک‪７‬ي ﻫﻢ شرکت روا دی‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻳﻮه ﻟپاره ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ گ＂‪＇ ３‬خﻪ شﻤ‪５‬رﻟﻲ درﻫﻢ و！اکﻞ‪ ،‬شرکت صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫د ﻣفاوض‪ ３‬او عﻨان شرﻳکان کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻣال ب‪ ３‬ﻟﻪ گ＂‪＇ ３‬خﻪ پﻪ سﻮداگرۍ ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻳا‬ ‫ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣضاربت ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻳا د تصرف ﻟپاره ＇ﻮک وکﻴﻞ و！اکﻲ‪ .‬د شرکت ﻣاﻟﻮﻧﻪ ﻟﻪ دوی سره اﻣاﻧت‬ ‫دي‪.‬‬ ‫د صﻨاﻳعﻮ شرکت داس‪ ３‬دی ﻟکﻪ دوه خﻴاطان ﻳا رﻧگﻤاﻻن چ‪ ３‬د کار پﻪ اخﻴستﻠﻮ ک‪ ３‬سره‬ ‫شرﻳک شﻲ او گ＂ﻪ ﻳ‪ ３‬تر ﻣﻨ‪ ＃‬شرﻳکﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ دا روا ده‪ .‬ﻫر شرﻳک چ‪ ３‬ﻟﻪ چا کار اخﻠﻲ پﻪ ده‬ ‫او شرﻳک ﻳ‪ ３‬کﻮل ﻻزم دي‪ .‬کﻪ ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ بﻞ پرتﻪ کار وک‪７‬ي ﻫﻢ گ＂ﻪ ﻳ‪ ３‬تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻧﻴﻤﻪ ده‪.‬‬ ‫د وجﻮﻫﻮ شرکت دا دی چ‪ ３‬دوه کسان پرتﻪ ﻟﻪ دې چ‪ ３‬ﻣال وﻟري‪ ،‬پﻪ اعتبار سره‬ ‫شرﻳکﻴ‪８‬ي او (ﻣال) پﻴري او پﻠﻮري‪ ،‬پﻪ دې تﻮگﻪ شرکت صح‪５‬ح دی او ﻫر ﻳﻮ پﻪ اخﻴستﻠﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮ‬ ‫د بﻞ وکﻴﻞ دی‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬پر‪４‬ک‪７‬ه وک‪７‬ه چ‪ ３‬اخﻴستﻞ شﻮي شﻴان بﻪ د دواړو تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻧﻴﻢ وي‪ ،‬ﻧﻮ گ＂ﻪ‬ ‫بﻪ ﻫﻢ ﻫﻤداس‪ ３‬وي او روا ﻧﻪ ده چ‪ ３‬پﻪ گ＂ﻪ ک‪ ３‬ﻳﻮ ﻟﻪ بﻠﻪ زﻳات وي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬پر‪４‬ک‪７‬ه داس‪ ３‬وه چ‪３‬‬ ‫اخﻴستﻞ شﻮی شی بﻪ پﻪ درې برخﻮ وي‪ ،‬ﻧﻮ گ＂ﻪ بﻪ ﻫﻢ پﻪ ﻫﻤدې (تﻨاسب) وي‪.‬‬ ‫پﻪ ﻟرگﻮ‪ ،‬و＊ﻮ او ＊کار کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬شرکت روا ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻧﻮ چا چ‪＇ ３‬ﻮﻣره ＊کار وک‪ ７‬ﻳا ﻳ‪３‬‬ ‫ﻟرگﻲ را！ﻮل ک‪７‬ل‪ ،‬ﻟﻪ ﻣﻠگري پرتﻪ د ﻫغﻪ دي‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻳﻮ ﻣشک او د بﻞ کچر و او پﻪ اوبﻮ راوړﻟﻮ ک‪ ３‬سره شرﻳک شﻮل او گ＂ﻪ د دواړو‬ ‫تر ﻣﻨ‪ ＃‬شرﻳکﻪ وه‪ ،‬شرکت صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪ .‬گ＂ﻪ ！ﻮﻟﻪ د اوبﻮ راوړوﻧکﻲ ده او پر ﻫغﻪ د ﻣشک د‬ ‫＇‪＋‬تﻦ اجر ﻣثﻞ دی‪ ،‬کﻪ کار د کچرې ＇‪＋‬تﻦ کاوه‪ ،‬خﻮ کﻪ کار د ﻣشک ＇‪＋‬تﻦ کاوه‪ ،‬ﻧﻮ گ＂ﻪ‬ ‫د ﻫغﻪ او د کچر د ＇‪＋‬تﻦ اجر ﻣثﻞ ورباﻧدې دی‪.‬‬ ‫ﻫر شرکت چ‪ ３‬فاسد شﻲ‪ ،‬گ＂ﻪ بﻪ د راس اﻟﻤال پﻪ تﻨاسب وي او د زﻳاتﻮاﻟﻲ شرط باطﻞ‬ ‫‪١٥٥‬‬

‫دی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳﻮ ﻟﻪ شرﻳکاﻧﻮ ﻣ‪ ７‬ﻳا ﻟﻪ ﻣرتد ک‪５‬دو وروستﻪ دارحرب تﻪ ﻻړ‪ ،‬ﻧﻮ شرکت باطﻞ دی‪.‬‬ ‫ﻳﻮ شرﻳک ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د بﻞ زکات ادا ک‪７‬ي‪ ،‬ﻣگر دا چ‪ ３‬ﻫغﻪ ورتﻪ اجازه ک‪７‬ي وي‪.‬‬ ‫کﻪ دواړو ﻳﻮ بﻞ تﻪ د زکات ادا کﻮﻟﻮ اجازه ک‪７‬ې وه او دواړو زکات ادا ک‪ ،７‬ﻧﻮ دوﻳﻢ (ادا کﻮوﻧکی)‬ ‫ضاﻣﻦ دی‪ ،‬د ﻟﻮﻣ‪７‬ي پﻪ ادا کﻮﻟﻮ خبر وي او کﻪ ﻧﻪ‪ ،‬ﻳاراﻧﻮ وﻳﻠﻲ‪ :‬کﻪ خبر ﻧﻪ و‪ ،‬ضاﻣﻦ ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫د عنان شرکت تعريف‪:‬‬

‫د عﻨان شرکت دې تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬دوه کسان راس اﻟﻤال سره واچﻮي چ‪ ３‬تجارت بﻪ پرې کﻮي‪،‬‬ ‫گ＂ﻪ او تاوان بﻪ ﻳ‪ ３‬د ت‪７‬ون ﻣطابﻖ سره وﻳشﻲ‪ .‬پﻪ عﻨان شرکت ک‪ ３‬شرﻳکان کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬خپﻞ‬ ‫ډ‪４‬ر ﻳا ﻟ‪ ８‬ﻣال پﻪ شرکت ک‪ ３‬واچﻮي‪ ،‬ﻫﻤدا راز د دواړو شرﻳکاﻧﻮ د ﻣال برابرواﻟی ﻫﻢ شرط ﻧﻪ‬ ‫دی‪ ،‬پر دې سرب‪５‬ره پﻪ گ＂ﻪ ک‪ ３‬ﻫﻢ برابرواﻟی شرط ﻧﻪ دی او شرﻳکان کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬گ＂ﻪ ﻟﻪ‬ ‫خپﻠ‪ ３‬خﻮ＊‪ ３‬سره سﻤﻪ ووﻳشﻲ‪＇ .‬رﻧگﻪ چ‪ ３‬د عﻨان شرکت ﻳﻮازې د وکاﻟت پر بﻨس＀ راﻣﻨ‪％‬تﻪ‬ ‫کﻴ‪８‬ي ﻧﻪ د کفاﻟت پر بﻨس＀ ﻧﻮ د ﻣاذون کﻮچﻨﻲ او باﻟغ شخص تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻫﻢ صح‪５‬ح دی‪ .‬دا ﻫﻢ‬ ‫روا ده چ‪ ３‬د ﻳﻮ شرﻳک ﻟﻪ ﻟﻮري درﻫﻢ او د بﻞ ﻟﻪ ﻟﻮري دﻳﻨار وي‪ .‬اﻟبتﻪ پﻪ عﻨان شرکت ک‪ ３‬بﻪ‬ ‫ﻫﻢ راس اﻟﻤال ﻫغﻪ ＇ﻪ وي چ‪ ３‬د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت اﻧعﻘاد پرې صح‪５‬ح و‪.‬‬ ‫د عنان او مفاوضې شرکتونو توپير‪:‬‬

‫د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت ﻟپاره شرط وه چ‪ ３‬شرﻳکان بﻪ پﻪ ﻣال‪ ،‬تصرف او دﻳﻦ ک‪ ３‬سره برابر وي او‬ ‫ﻫﻢ دا چ‪ ３‬د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت د وکاﻟت او کفاﻟت دواړو پر بﻨس＀ راﻣ‪％‬تﻪ ک‪５‬ده‪ ،‬خﻮ د عﻨان‬ ‫شرکت ﻟپاره پﻪ ﻣال‪ ،‬تصرف او دﻳﻦ ک‪ ３‬برابري شرط ﻧﻪ ده او ﻳﻮازې د وکاﻟت پر بﻨس＀ راﻣﻨ‪％‬تﻪ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬د عﻨان شرکت د وکاﻟت پر بﻨس＀ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻳﻮ شرﻳک کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د‬ ‫بﻞ پﻪ وکاﻟت سﻮداگرﻳز تﻮکﻲ واخﻠﻲ او ﻟﻪ خپﻞ شرﻳک ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬د برخ‪ ３‬ﻗﻴﻤت وغﻮاړي‪ ،‬خﻮ‬ ‫کﻪ د عﻨان شرکت ﻳﻮ شرﻳک پﻪ بازار ک‪ ３‬پﻪ پﻮر سﻮدا واخﻠﻲ‪ ،‬پﻮر ورکﻮوﻧکی ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪３‬‬ ‫ﻟﻪ بﻞ شرﻳک ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬خپﻞ پﻮر وغﻮاړي‪＄ ،‬کﻪ دوی دواړه ﻳﻮ د بﻞ کفﻴﻼن ﻧﻪ دي‪.‬‬

‫‪١٥٦‬‬

‫د عنان شرکت بطالن‪:‬‬

‫کﻪ شرﻳکان د عﻨان شرکت عﻘد وت‪７‬ي او د تﻮکﻮ ﻟﻪ اخﻴستﻠﻮ وړاﻧدې ！ﻮل ﻣال ﻳا د ﻳﻮه شرﻳک‬ ‫ﻣال ﻫﻼک شﻲ‪ ،‬شرکت باطﻠ‪８５‬ي‪＄ ،‬کﻪ شرکت پﻪ ﻣال ﻣﻨ‪％‬تﻪ را‪＄‬ﻲ او ﻣال ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ‪ ،‬خﻮ‬ ‫کﻪ د ﻳﻮه شرﻳک ﻣال د تﻮکﻮ ﻟﻪ اخﻴستﻠﻮ وروستﻪ ﻳعﻨ‪ ３‬د سﻮداگرۍ ﻟﻪ پﻴﻞ کﻮﻟﻮ وروستﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ‬ ‫ﻻړ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ دواړه پﻪ دې اخﻴستﻞ شﻮي شﻲ ک‪ ３‬شرﻳک دي‪＄ ،‬کﻪ دا ﻣال د شرکت پﻪ تﻮگﻪ‬ ‫اخﻴستﻞ شﻮی‪ ،‬ﻧﻮ د دواړو تر ﻣﻨ‪ ＃‬شرﻳک دی‪.‬‬ ‫ﻫﻴ＆ شرﻳک ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬پﻪ گ＂ﻪ ک‪ ３‬د ‪＄‬ان ﻟپاره ﻣعﻠﻮم شﻤ‪５‬ر پﻴس‪ ３‬و！اکﻲ‪ ،‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ‬ ‫ډول وواﻳﻲ‪ :‬کﻪ گ＂ﻪ ﻫر ＇ﻮﻣره وه‪ ،‬ﻣاتﻪ بﻪ زر افغاﻧ‪ ９‬راکﻮې او ﻧﻮرې ﻳ‪ ３‬ستا‪ .‬دا صﻮرت ‪＄‬کﻪ‬ ‫روا ﻧﻪ دی چ‪ ３‬پﻪ دې ک‪ ３‬سﻮد دی‪.‬‬ ‫د عﻨان شرکت شرﻳکان پﻪ راس اﻟﻤال ک‪ ３‬ﻫغﻪ تصرفات کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د سﻮداگرو تر ﻣﻨ‪＃‬‬ ‫دود دي‪ ،‬ﻟکﻪ راس اﻟﻤال پﻪ ﻣضاربت ورکﻮل‪ ،‬پﻪ ابضاع ورکﻮل (ﻣال پﻪ سﻮداگرۍ ورکﻮل پرتﻪ‬ ‫ﻟﻪ دې چ‪ ３‬ﻟﻪ تا سره پﻪ گ＂ﻪ ک‪ ３‬شرﻳک شﻲ) او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫د صنايعو (ابدانو) شرکت‪:‬‬

‫دې تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬دوه ﻳا ډ‪４‬ر کسان د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول ＇ﻮ خﻴاطان ﻳا ترکا‪１‬ان پﻪ کار کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬سره‬ ‫شرﻳک شﻲ او گ＂ﻪ ﻳ‪ ３‬تر ﻣﻨ‪ ＃‬شرﻳکﻪ وي‪ .‬دا شرکت د ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻠﻮ کسب گرو تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻫﻢ روا دی‬ ‫ﻟکﻪ د کﻤپﻴﻮ！ر جﻮړووﻧکﻲ او تﻠﻮﻳزون جﻮړووﻧکﻲ تر ﻣﻨ‪ .＃‬دا شرﻳکان گ＂ﻪ ﻫﻢ پﻪ خپﻠﻪ خﻮ＊ﻪ‬ ‫زﻳاتﻪ او کﻤﻪ د ت‪７‬ون ﻣطابﻖ و‪４‬شﻼی شﻲ‪ .‬پﻪ دې شرکت ک‪ ３‬کﻪ ﻳﻮ ﻟﻮری کار ﻫﻢ وﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬د‬ ‫ﻣزدورۍ ﻣستحﻖ گر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د صﻨاﻳعﻮ شرکت کﻪ د ﻣفاوض‪ ３‬پﻪ تﻮگﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ دواړه ﻳﻮ د بﻞ وکﻴﻼن او کفﻴﻼن دي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬ﻳﻮ د‬ ‫بﻞ کار ﻟﻪ خﻠکﻮ اخﻴستﻼی شﻲ او ﻫﻢ خﻠک کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د ﻳﻮه کار ﻟﻪ بﻞ ＇خﻪ وغﻮاړي‪،‬‬ ‫خﻮ کﻪ د عﻨان پﻪ تﻮگﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻳﻮازې پﻪ وکاﻟت وﻻړ دی‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬خﻠک ﻳﻮ شرﻳک د بﻞ پر ‪＄‬ای‬ ‫ﻧشﻲ ﻧﻴﻮﻻی‪.‬‬

‫‪١٥٧‬‬

‫د وجوهو شرکت‪:‬‬

‫دې تﻪ واﻳﻲ چ‪＇ ３‬ﻮ داس‪ ３‬کسان چ‪ ３‬ﻣال وﻧﻪ ﻟري‪ ،‬پﻪ اعتبار سره پﻪ پﻮر ﻣاﻟﻮﻧﻪ اخﻠﻲ او پﻠﻮري‬ ‫ﻳ‪ ３‬او گ＂ﻪ ﻳ‪ ３‬سره شرﻳکﻪ وي‪ .‬د وجﻮﻫﻮ پﻪ شرکت ک‪ ３‬گ＂ﻪ د ضﻤاﻧت پﻪ بﻨس＀ و‪４‬شﻞ کﻴ‪８‬ي‬ ‫ﻳعﻨ‪ ３‬کﻪ ﻳﻮ شرﻳک اوﻳا فﻴصده ضاﻣﻦ او بﻞ د‪４‬رش فﻴصده ضاﻣﻦ وي‪ ،‬ﻧﻮ گ＂ﻪ ﻫﻢ پﻪ ﻫﻤدې‬ ‫تﻨاسب و‪４‬شﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د وجﻮﻫﻮ شرکت ﻫﻢ د ﻣفاوض‪ ３‬او عﻨان پﻪ ب‪２‬ﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ ک‪５‬دای شﻲ او د ﻫغﻮی شرطﻮﻧﻪ او‬ ‫حکﻤﻮﻧﻪ ورباﻧدې تطبﻴﻘﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د مباحو شيانو په رانيولو کې شرکت‪:‬‬

‫پﻪ ﻟرگﻮ ！ﻮﻟﻮﻟﻮ او ＊کار کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬شرکت راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻮل روا ﻧﻪ دي‪ ،‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول کﻪ درې‬ ‫کسان غره تﻪ پﻮرتﻪ شﻲ او داس‪ ３‬تﻮافﻖ وک‪７‬ي چ‪ ３‬در‪４‬ﻮاړه بﻪ ﻳﻮه ‪＄‬ای تﻪ ﻟرگﻲ را！ﻮﻟﻮي او سره‬ ‫گ‪６‬وي بﻪ ﻳ‪ ،３‬بﻴا بﻪ گ‪ ６‬شﻮي ﻟرگﻲ پﻪ درې وﻧ‪６‬و و‪４‬شﻞ کﻴ‪８‬ي او ﻫر ﻳﻮ شرﻳک بﻪ ﻳﻮه وﻧ‪６‬ه اخﻠﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻮ دا شرکت ﻧاروا دی‪＄ ،‬کﻪ د صحرا ﻟرگﻲ او د ﻫﻮا ﻣارغان ﻣباح شﻴان دي او د ﻣباحﻮ شﻴاﻧﻮ‬ ‫پﻪ راﻧﻴﻮﻟﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮ شخص بﻞ شخص خپﻞ وکﻴﻞ ﻧشﻲ ﻧﻴﻮﻻی او شرکت د وکاﻟت پر بﻨس＀‬ ‫راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻧﻮ دا شرکت ﻫﻢ صح‪５‬ح ﻧﻪ دی او دواړه د خپﻠﻮ راﻧﻴﻮﻟﻮ ﻟرگﻮ ＇‪＋‬تﻨان دي‪.‬‬ ‫مسئله‪:‬‬

‫کﻪ دوه کسان چ‪ ３‬ﻳﻮ د ﻣشک ＇‪＋‬تﻦ او بﻞ د کچرې ﻟروﻧکی وي پﻪ اوبﻮ راوړﻟﻮ ک‪ ３‬داس‪ ３‬سره‬ ‫شرﻳک شﻲ چ‪ ３‬گ＂ﻪ بﻪ ﻧﻴﻤﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ دا شرکت صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬اوبﻪ ﻫﻢ ﻟﻪ ﻣباحاتﻮ‬ ‫＇خﻪ دي او ﻳﻮ شخص پک‪ ３‬بﻞ شخص خپﻞ وکﻴﻞ ﻧشﻲ ﻧﻴﻮﻻی‪＇ .‬رﻧگﻪ چ‪ ３‬شرکت د‬ ‫وکاﻟت پر بﻨس＀ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي او دﻟتﻪ ـ پﻪ ﻣباحاتﻮ ک‪– ３‬وکاﻟت صح‪５‬ح ﻧﻪ دی ﻧﻮ شرکت روا‬ ‫ﻧﻪ دی‪ ،‬کﻪ د داس‪ ３‬شرکت پﻪ ﻧتﻴجﻪ ک‪ ３‬کار راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ گ＂ﻪ د کار د ＇‪＋‬تﻦ ده او ﻣﻘابﻞ‬ ‫ﻟﻮري تﻪ بﻪ اجر ﻣثﻞ ورکﻮي‪.‬‬ ‫د فاسد شرکت حکم‪:‬‬

‫پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬د شرکت د فاسد‪４‬دو ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ د ﻣساﻳﻠﻮ پﻪ ترڅ ک‪ ３‬بﻴان شﻮل‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ شرکت د کﻮم‬ ‫سبب ﻟﻪ اﻣﻠﻪ فاسد شﻲ‪ ،‬گ＂ﻪ بﻪ د راس اﻟﻤال پﻪ تﻨاسب و‪４‬شﻞ کﻴ‪８‬ي او پﻪ گ＂ﻪ ک‪ ３‬د زﻳاتﻮاﻟﻲ‬

‫‪١٥٨‬‬

‫شرط باطﻞ دی‪.‬‬ ‫د ﻳﻮه شرﻳک پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ او ﻫﻤدا راز د شرﻳک د ارتداد او دار حرب تﻪ د ﻧﻨﻮتﻮ پﻪ صﻮرت ک‪３‬‬ ‫شرکت باطﻠﻴ‪８５‬ي‪＄ ،‬کﻪ شرکت د وکاﻟت پﻪ بﻨس＀ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي او پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ او ارتداد سره‬ ‫چ‪ ３‬ﻣرتد دارحرب تﻪ ﻧﻨﻮ‪＄‬ﻲ‪ ،‬وکاﻟت ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ او شرکت باطﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د شريک له خوا زکات ورکول‪:‬‬

‫شرﻳک د شرکت پﻪ ﻣاﻟﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮازې سﻮداگرﻳزې ﻣعاﻣﻠ‪ ３‬ترسره کﻮﻻی شﻲ‪ .‬د ﻣﻠگري ﻟﻪ‬ ‫اجازې پرتﻪ ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د ﻫغﻪ د ﻣال زکات ورک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ زکات ﻟﻪ سﻮداگرﻳزو ﻣعاﻣﻠﻮ‬ ‫＇خﻪ ﻧﻪ بﻠک‪ ３‬ﻟﻪ عباداتﻮ ＇خﻪ دی او شرﻳکان ﻳﻮازې پﻪ سﻮداگرﻳزو ﻣعاﻣﻠﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮ د بﻞ وکﻴﻼن‬ ‫دي‪.‬‬ ‫کﻪ دواړه شرﻳکان ﻳﻮ بﻞ تﻪ د ﻫغﻪ د زکات ورکﻮﻟﻮ اجازه وک‪７‬ي او دواړه ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ ＇خﻪ زکات‬ ‫ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ وروستی زکات ورکﻮوﻧکی د ﻟﻮﻣ‪７‬ي شرﻳک د ورک‪７‬ل شﻮي زکات ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ دې خبر وي چ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ي شرﻳک زکات ادا ک‪７‬ي او بﻴا ﻫﻢ دوﻳﻢ ‪＄‬ﻠﻲ زکات وباسﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻮ د ضﻤاﻧت دﻟﻴﻞ ﻳ‪＊ ３‬کاره دی‪ ،‬اﻟبتﻪ کﻪ ﻟﻪ خبرتﻴا پرتﻪ د شرﻳک زکات ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د اﻣام‬ ‫ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر ضاﻣﻦ دی‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬د ﻟﻮﻣ‪７‬ي شرﻳک ﻟﻪ زکات ورکﻮﻟﻮ وروستﻪ د ده تادﻳﻪ‬ ‫پﻪ ‪＄‬ای ﻧﻪ ده ﻟگ‪５‬دﻟ‪ ３‬او ﻟﻪ فرضﻴت پرتﻪ ﻳ‪ ３‬پردی ﻣال ﻣصرف ک‪７‬ی‪ ،‬ﻧﻮ ضاﻣﻦ گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي او‬ ‫ﻧاخبري ﻳ‪ ３‬اعتبار ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ﻳاراﻧﻮ ﻳ‪ ３‬ﻧاخبري عذر گ‪２‬ﻠﻲ او د دوی پﻪ ﻧزد ضاﻣﻦ ﻧﻪ دی‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ دې ﻣﻮضﻮع خبرې وک‪７‬ي چ‪ ３‬د ﻣفاوض‪ ３‬شرکت پﻪ کﻮﻣﻮ شﻴاﻧﻮ ک‪３‬‬ ‫صح‪５‬ح دی؟‬

‫‪١٥٩‬‬

‫‪ -١‬د عﻨان شرکت تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻣفاوض‪ ３‬او عﻨان شرکت تﻮپﻴروﻧﻪ تشر‪４‬ح ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د صﻨاﻳعﻮ شرکت تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د وجﻮﻫﻮ شرکت تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٥‬کﻪ ﻳﻮ شرﻳک د ‪＄‬ان ﻟپاره پﻪ گ＂ﻪ ک‪ ３‬شﻤ‪５‬رﻟ‪ ３‬پﻴس‪ ３‬شرط ک‪７‬ي‪ ،‬وﻟ‪ ３‬جﻮاز ﻧﻪ ﻟري؟‬ ‫‪ -٦‬أﻳا ﻳﻮ شرﻳک د بﻞ شرﻳک زکات ورکﻮﻻی شﻲ؟‬

‫‪١٦٠‬‬

‫اووه د‪４‬رشﻢ لﻮست‬

‫ﻣضاربت (‪)١‬‬ ‫کﻠﻪ ＇ﻮک پﻴس‪ ３‬وﻟري‪ ،‬خﻮ پﻪ سﻮداگرۍ کﻮﻟﻮ ﻧﻪ پﻮﻫﻴ‪８‬ي ﻳا پﻪ ﻧﻮرو چارو بﻮخت وي او غﻮاړي‬ ‫چ‪ ３‬خپﻠ‪ ３‬پﻴس‪ ３‬پﻪ کار واچﻮي‪ ،‬د داس‪ ３‬خﻠکﻮ ﻟپاره اسﻼﻣﻲ شرﻳعت د ﻣضاربت ﻣعاﻣﻠﻪ روا‬ ‫گر‪＄‬ﻮﻟ‪ .３‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ ﻣضاربت او د دغﻪ عﻘد احکام وﻟﻮﻟﻮ‪.‬‬

‫‪١٦١‬‬

‫ژباړه‬

‫ﻣضاربت د ﻣال پﻪ شرکت باﻧدې ت‪７‬ون دی چ‪ ３‬د ﻳﻮه شرﻳک ﻟﻪ ﻟﻮري ﻣال او د بﻞ ﻟﻪ ﻟﻮري‬ ‫بﻪ عﻤﻞ وي‪.‬‬ ‫ﻣضاربت ﻳﻮازې پﻪ ﻫغﻪ ﻣال صح‪５‬ح دی چ‪ ３‬شرکت ورباﻧدې صح‪５‬ح وي‪.‬‬ ‫د ﻣضاربت ﻟﻪ شرطﻮﻧﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ دا دی چ‪ ３‬گ＂ﻪ بﻪ ﻣشاعﻪ وي‪ ،‬ﻳﻮ ﻟﻮری ﻫﻢ پک‪ ３‬د ！اکﻠﻮ‬ ‫پﻴسﻮ حﻖ ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ﻣال بﻪ خاﻣخا ﻣضارب تﻪ سپاري او د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ پﻪ ک‪ ３‬واک ﻧﻪ ﻟري‪،‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻣضاربت ﻣطﻠﻖ عﻘد راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻲ‪ ،‬ﻣضارب تﻪ روا دي چ‪ ３‬شﻴان واخﻠﻲ‪ ،‬وﻳ‪３‬‬ ‫پﻠﻮري‪ ،‬د (سﻮداگرۍ ﻟپاره) سفر وک‪７‬ي او ﻣال چا تﻪ پﻪ بضاعت او ودﻳعت ورک‪７‬ي او ﻳا وکﻴﻞ‬ ‫وﻧﻴسﻲ‪ .‬ﻣضارب ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬پﻴس‪ ３‬بﻞ چا تﻪ پﻪ ﻣضاربت ورک‪７‬ي ﻣگر دا چ‪ ３‬د پﻴسﻮ‬ ‫خاوﻧد اجازه ک‪７‬ې وي‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ ورتﻪ د تصرف ﻟپاره کﻮم ＊ار ﻳا ‪＄‬اﻧگ‪７‬ی ساﻣان و！اکﻪ‪ ،‬ﻧﻮ ﻣضارب تﻪ ﻟﻪ‬ ‫ﻫغ‪＇ ３‬خﻪ ت‪５‬ری روا ﻧﻪ دی‪ .‬ﻫﻤدا راز کﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣضاربت ﻟپاره ﻣعﻠﻮﻣﻪ ﻧ‪＂５‬ﻪ و！اکﻠﻪ‪ ،‬روا ده او د‬ ‫ﻧ‪ ３＂５‬پﻪ رس‪５‬دو عﻘد باطﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣضارب د ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ ﻟﻪ اجازې پرتﻪ ﻣال بﻞ چا تﻪ پﻪ ﻣضاربت ورک‪ ،７‬ﻧﻮ پﻪ سپارﻟﻮ او‬ ‫د دوﻳﻢ ﻣضارب پﻪ تصرف کﻮﻟﻮ ضاﻣﻦ ﻧﻪ گر‪＄‬ﻲ ＇ﻮ چ‪ ３‬پﻪ ک‪ ３‬دوﻳﻢ ﻣضارب گ＂ﻪ ﻧﻪ وي ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ ک‪ ３‬گ＂ﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ی ﻣضارب د ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ پر وړاﻧدې ضاﻣﻦ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻧﻴﻤﻪ پﻪ ﻣضاربت ورک‪ ７‬او اجازه ﻳ‪ ３‬ورتﻪ وک‪７‬ه چ‪ ３‬بﻞ چا تﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣضاربت‬ ‫ورک‪７‬ي او ﻫغﻪ بﻞ چا تﻪ پﻪ در‪４‬ﻤﻪ پﻪ ﻣضاربت ورک‪ ،７‬ﻧﻮ روا ده‪ .‬کﻪ د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ ورتﻪ داس‪３‬‬ ‫وﻳﻠﻲ وو‪( :‬کار کﻮه! ＇ﻪ چ‪ ３‬اهلل پاک راک‪７‬ل‪ ،‬ﻧﻮ زﻣﻮږ تر ﻣﻨ‪ ＃‬بﻪ ﻧﻴﻤاﻳﻲ وي‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ بﻪ‬

‫‪١٦٢‬‬

‫د گ＂‪ ３‬ﻧﻴﻤاﻳﻲ او دوﻳﻢ ﻣضارب بﻪ د گ＂‪ ３‬در‪４‬ﻤﻪ اخﻠﻲ او ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻣضارب تﻪ بﻪ شپ‪８‬ﻣﻪ وي‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ داس‪ ３‬وﻳﻠﻲ وو‪＇( :‬ﻪ چ‪ ３‬اهلل پاک درک‪７‬ل‪ ،‬زﻣﻮږ تر ﻣﻨ‪ ＃‬بﻪ ﻧﻴﻢ وي )‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫د گ＂‪ ３‬در‪４‬ﻤﻪ بﻪ دوﻳﻢ ﻣضارب او پات‪ ３‬بﻪ د ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ او ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻣضارب تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻧﻴﻢ وي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ ووﻳﻞ‪＇ :‬ﻪ چ‪ ３‬اهلل راک‪７‬ل‪ ،‬ﻧﻮ ﻧﻴﻢ بﻪ ﻳ‪ ３‬زﻣا وي‪ ،‬او ﻣال ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻧﻴﻤﻪ پﻪ ﻣضاربت‬ ‫ورک‪ ７‬ﻧﻮ دوﻳﻢ (ﻣضارب) تﻪ د گ＂‪ ３‬ﻧﻴﻤاﻳﻲ او د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ تﻪ ﻧﻴﻤاﻳﻲ کﻴ‪８‬ي او ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻣضارب‬ ‫تﻪ ﻫ‪ ＆５‬ﻧﻪ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻣضارب د دوﻳﻢ ﻟپاره د گ＂‪ ３‬دوې برخ‪！ ３‬اکﻠ‪ ３‬وې‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ تﻪ ﻧﻴﻤﻪ‬ ‫او دوﻳﻢ ﻣضارب تﻪ ﻫﻢ ﻧﻴﻤﻪ گ＂ﻪ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي او ﻟﻮﻣ‪７‬ی ﻣضارب بﻪ دوﻳﻢ تﻪ د شپ‪８‬ﻣ‪ ３‬برخ‪３‬‬ ‫ضاﻣﻦ وي‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫د مضاربت تعريف‪:‬‬

‫د (ﻣضاربة) کﻠﻤﻪ ﻟﻪ (ضرب) ＇خﻪ اخﻴستﻞ شﻮې چ‪ ３‬د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پر سر د حرکت او سفر کﻮﻟﻮ‬ ‫پﻪ ﻣعﻨا ده‪ .‬د شرع‪ ３‬پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬پﻪ گ＂ﻪ ک‪ ３‬د شرکت عﻘد تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬ﻣال د ﻳﻮ شرﻳک او‬ ‫کار د بﻞ شرﻳک ﻟﻪ پﻠﻮه وي‪.‬‬ ‫د ﻣضاربت د ﻣشروعﻴت دﻟﻴﻞ دا دی چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮ پﻠﻮه خﻠک د ﻣضاربت ﻣعاﻣﻠ‪ ３‬تﻪ اړتﻴا ﻟري او‬ ‫ﻟﻪ بﻞ پﻠﻮه د رسﻮل اهلل پﻪ زﻣاﻧﻪ ک‪ ３‬خﻠکﻮ د ﻣضاربت ﻣعاﻣﻠﻪ کﻮﻟﻪ او ﻫغﻪ ﻟﻪ دې کار ＇خﻪ ﻧﻪ‬ ‫ﻣﻨعﻪ کﻮل‪ ،‬ﻫﻤدا راز صحابﻪ وو ﻫﻢ پخپﻠﻮ ﻣﻨ‪％‬ﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د ﻣضاربت ﻣعاﻣﻠ‪ ３‬ترسره کﻮﻟ‪.３‬‬ ‫د مضاربت شرطونه‪:‬‬

‫پﻪ ت‪５‬ر ﻟﻮست ک‪ ３‬ﻣﻮ وﻳﻠﻲ وو چ‪ ３‬شرکت ﻟﻪ درﻫﻤﻮ‪ ،‬دﻳﻨارو او ﻣروجﻪ پﻴسﻮ پرتﻪ پﻪ بﻞ شﻲ ﻧﻪ‬ ‫ﻣﻨعﻘد کﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ خﻠکﻮ د سرو او سپﻴﻨﻮ زرو پﻪ ！ﻮ！ﻮ باﻧدې ﻣعاﻣﻠ‪ ３‬کﻮﻟ‪ ３‬ﻧﻮ د شرکت اﻧعﻘاد‬ ‫ورباﻧدې صح‪５‬ح دی‪ .‬ﻣضاربت ﻫﻢ ﻟﻪ ﻧﻮﻣﻮړو شﻴاﻧﻮ پرتﻪ پﻪ بﻞ شﻲ ک‪ ３‬ﻧﻪ ﻣﻨعﻘد کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د ﻣضاربت پﻪ عﻘد ک‪ ３‬بﻪ گ＂ﻪ ﻣشاعﻪ وي‪ ،‬پر دې بﻨس＀ کﻪ ﻳﻮ ﻟﻮری د ‪＄‬ان ﻟپاره ﻣعﻠﻮم شﻤ‪５‬ر‬ ‫گ＂ﻪ و！اکﻲ‪ ،‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول وواﻳﻲ‪ :‬پﻪ گ＂ﻪ ک‪ ３‬بﻪ ﻟس زره افغاﻧ‪ ９‬زﻣا وي‪ .‬د داس‪ ３‬شرط پﻪ‬ ‫ک‪＋５‬ﻮدﻟﻮ عﻘد فاسدﻳ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬دا ډول شرط شرکت پرې کﻮي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬ک‪５‬دای شﻲ ！ﻮﻟﻪ گ＂ﻪ‬ ‫ﻫﻤدا ﻣعﻠﻮم شﻤ‪５‬ر پﻴس‪ ３‬وي او بس‪.‬‬ ‫‪١٦٣‬‬

‫د ﻣضاربت ﻟپاره دا ﻫﻢ شرط ده چ‪ ３‬د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ بﻪ ﻣال د ﻣضارب پﻪ واک ک‪ ３‬ورکﻮي او دی‬ ‫پک‪ ３‬د ﻻسﻮﻫﻨ‪ ３‬حﻖ ﻧﻪ ﻟري ＇ﻮ ﻣضارب پک‪ ３‬پخپﻞ زړه تصرف وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د مضاربت ډولونه‪:‬‬

‫ﻣضاربت ﻻﻧدې دوه ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟري‪:‬‬ ‫مطلق مضاربت‪:‬‬

‫ﻫغﻪ تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻣضارب تﻪ ﻣال ورک‪７‬ل شﻲ‪ ،‬خﻮ د کﻮم ‪＄‬اﻧگ‪７‬ي تجارت‪＄ ،‬ای او‬ ‫وخت ﻗﻴد پک‪ ３‬ﻧﻪ وي‪ .‬پﻪ ﻣطﻠﻖ ﻣضاربت ک‪ ３‬ﻣضارب کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻪ خﻮ＊ﻪ پ‪５‬رل او‬ ‫پ‪５‬رودل وک‪７‬ي‪ ،‬د سﻮداگرۍ ﻟپاره بﻞ ‪＄‬ای تﻪ سفر وک‪７‬ي او ﻳا وکﻴﻞ وﻧﻴسﻲ‪ .‬پﻪ ﻣطﻠﻖ ﻣضاربت‬ ‫ک‪ ３‬ﻣضارب تﻪ روا دي چ‪ ３‬ﻣال پﻪ بضاعت ورک‪７‬ي‪ .‬ابضاع دې تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د چا پر ﻣال‬ ‫ﻟﻪ عﻮض پرتﻪ سﻮداگري وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ ﻣطﻠﻖ ﻣضاربت ک‪ ３‬ﻣضارب تﻪ روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬ﻣال بﻞ چا تﻪ پﻪ ﻣضاربت ورک‪７‬ي ﻣگر دا چ‪３‬‬ ‫د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ اجازه ورک‪７‬ې وي او ﻳا ورتﻪ وواﻳﻲ‪ :‬پﻪ خپﻞ ﻧظر کار وک‪７‬ه!‬ ‫مقيد مضاربت‪:‬‬

‫ﻫغﻪ دی چ‪ ３‬ﻣضارب تﻪ ﻣال ورک‪７‬ل شﻲ‪ ،‬خﻮ د ﻣضارب سﻮداگري د ‪＄‬اﻧگ‪７‬ي ＊ار‪ ،‬د سﻮداگرۍ‬ ‫‪＄‬اﻧگ‪７‬و تﻮکﻮ او ﻳا تر ！اکﻠﻲ وخت پﻮرې ﻣحدوده شﻲ‪ .‬پﻪ ﻣﻘﻴد ﻣضاربت ک‪ ３‬ﻣضارب ﻟﻪ ！اکﻞ‬ ‫شﻮﻳﻮ حدودو ＇خﻪ ت‪５‬ری ﻧشﻲ کﻮﻻی‪.‬‬ ‫د مضارب پ‪５‬رودنې‪:‬‬

‫ﻣضارب ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د ﻣسﻠﻤان ﻣضارب پﻪ پﻴسﻮ شراب وپ‪５‬ري‪＇ ،‬رﻧگﻪ چ‪ ３‬ﻣسﻠﻤان‬ ‫ﻧشﻲ کﻮﻻی شراب ب‪５‬رتﻪ وپﻠﻮري ﻧﻮ د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ تﻪ تاوان رسﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ی ﻣضارب د ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ ﻟﻪ اجازې پرتﻪ ﻣال بﻞ چا تﻪ پﻪ ﻣضاربت ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ تر ﻫغ‪３‬‬ ‫د ﻣال ضاﻣﻦ ﻧﻪ گ‪２‬ﻞ ک‪８５‬ي ＇ﻮ چ‪ ３‬دوﻳﻢ ﻣضارب گ＂ﻪ پک‪ ３‬ﻧﻪ وي ک‪７‬ي‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬دوﻳﻢ ﻣضارب‬ ‫پر ﻣال ﻟﻪ سﻮداگرۍ کﻮﻟﻮ وروستﻪ گ＂ﻪ وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ی ﻣضارب د ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ پر وړاﻧدې‬ ‫ضاﻣﻦ گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬دا ﻟﻪ اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ ＇خﻪ د اﻣام حسﻦ رواﻳت دی‪ ،‬خﻮ اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام‬ ‫ﻣحﻤد ﻟﻪ اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ ＇خﻪ پﻪ بﻞ رواﻳت ک‪ ３‬واﻳﻲ چ‪ ３‬د دوﻳﻢ ﻣضارب پﻪ عﻤﻞ (سﻮداگرۍ)‬ ‫کﻮﻟﻮ سره ﻟﻮﻣ‪７‬ی ﻣضارب ضاﻣﻦ گر‪＄‬ﻲ‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ گ＂ﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ وي ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪١٦٤‬‬

‫د ﻟﻮست د ﻣتﻦ وروست‪ ９‬ﻣسئﻠﻪ د ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻣضارب ﻟﻪ خﻮا د ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ پﻪ اجازه دوﻳﻢ‬ ‫ﻣضارب تﻪ د ﻣال پر ﻣضاربت ورکﻮﻟﻮ را＇رخﻲ‪.‬‬ ‫＇ﻪ چ‪ ３‬اهلل ﻣﻮږ تﻪ راک‪７‬ل‪ ،‬زﻣﻮږ تر‬ ‫پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي صﻮرت ک‪ ３‬د‬ ‫ﻣﻨ‪ ＃‬بﻪ ﻧﻴﻢ وي) جﻤﻠﻪ راغﻠ‪＇ ،３‬رﻧگﻪ چ‪ ３‬د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ د ‪＄‬ان ﻟپاره د ！ﻮﻟ‪ ３‬گ＂‪ ３‬ﻧﻴﻤﻪ شرط‬ ‫ک‪７‬ې ﻧﻮ برخﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧﻴﻤاﻳﻲ ﻧﻪ زﻳاتﻴ‪８‬ي‪ ،‬دوﻳﻢ ﻣضارب د شﻮي عﻘد ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬درﻳﻤﻪ اخﻠﻲ‪ ،‬پات‪３‬‬ ‫ﻳ‪( ３‬شپ‪８‬ﻣﻪ) د ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻣضارب حﻖ دی‪.‬‬ ‫＇ﻪ چ‪ ３‬اهلل تاتﻪ درک‪７‬ل زﻣﻮږ تر ﻣﻨ‪＃‬‬ ‫پﻪ دوﻳﻢ صﻮرت ک‪ ３‬د‬ ‫بﻪ ﻧﻴﻢ وي) جﻤﻠﻪ راغﻠ‪ .３‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬د دوﻳﻢ ﻣضارب ﻟپاره د ت‪７‬ون ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬درﻳﻤﻪ ده‪.‬‬ ‫＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻣضارب تﻪ د ﻣﻨسﻮب‪ ３‬گ＂‪ ３‬د ﻧﻴﻤﻮﻟﻮ وﻳﻨا ک‪７‬ې او ﻫغﻪ د گ＂‪３‬‬ ‫دوه برخ‪ ３‬دي‪ ،‬ﻧﻮ دا دوه برخ‪ ３‬بﻪ د ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ او ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻣضارب تر ﻣﻨ‪ ＃‬پﻪ برابر ډول و‪４‬شﻞ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ‬ ‫پﻪ در‪４‬ﻢ صﻮرت ک‪ ３‬بﻴا داس‪ ３‬جﻤﻠﻪ راغﻠ‪:３‬‬ ‫＇ﻪ چ‪ ３‬اهلل راک‪７‬ل‪ ،‬ﻧﻴﻤﻪ برخﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬زﻣا وي‪ ).‬پﻪ دې ﻣثال ک‪ ３‬د ！ﻮﻟ‪ ３‬گ＂‪ ３‬ﻧﻴﻤﻪ د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ‬ ‫‪＄‬ان تﻪ گر‪＄‬ﻮﻟ‪ ３‬او ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻣضارب خپﻠﻪ ﻧﻴﻤﻪ دوﻳﻢ ﻣضارب تﻪ ورک‪７‬ې‪ ،‬ﻧﻮ ده تﻪ ＇ﻪ ﻧﻪ پات‪３‬‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫＇ﻠﻮرم صﻮرت دا دی چ‪ ３‬پﻪ پﻮرتﻨﻲ ﻣثال ک‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی ﻣضارب‪ ،‬دوﻳﻢ ﻣضارب تﻪ د گ＂‪ ３‬د دوو‬ ‫ثﻠثﻮ ورکﻮﻟﻮ ت‪７‬ون وک‪７‬ي‪ .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻧﻴﻤﻪ گ＂ﻪ د ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ او ﻧﻴﻤﻪ د دوﻳﻢ ﻣضارب‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻣضارب تﻪ ＇ﻪ ﻧﻪ پات‪ ３‬کﻴ‪８‬ي خﻮ دا چ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻣضارب دوﻳﻢ ﻣضارب تﻪ د‬ ‫گ＂‪ ３‬د دوو ثﻠثﻮ د ورکﻮﻟﻮ ژﻣﻨﻪ ک‪７‬ې وه او د ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ د گ＂‪ ３‬سره د ！کر پﻪ ﻧتﻴجﻪ ک‪ ３‬دوﻳﻢ‬ ‫ﻣضارب تﻪ دوه ثﻠثﻪ پﻮره وﻧﻪ رس‪５‬دل‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ی ﻣضارب بﻪ ﻟﻪ خپﻞ ﻣال ＇خﻪ دوﻳﻢ ﻣضارب تﻪ‬ ‫سدس (شپ‪８‬ﻣﻪ) ورکﻮي‪＇ ،‬ﻮ د ﻫغﻪ برخﻪ پﻮره شﻲ او دی پﻪ خپﻠﻪ ژﻣﻨﻪ وفا وک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪١٦٥‬‬

‫کﻪ د عﻘد ﻳﻮ ﻟﻮری د ﻣضاربت پﻪ گ＂ﻪ ک‪ ３‬ﻣعﻠﻮم شﻤ‪５‬ر پﻴس‪ ３‬د ‪＄‬ان ﻟپاره شرط ک‪７‬ي‪ ،‬دا کﻮم‬ ‫ډول سﻮد دی؟‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ ﻟﻨ‪ ６‬ډول د سﻮد د احکاﻣﻮ پﻪ اړه وغ‪８‬ﻳ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣضاربت تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬أﻳا پﻪ ﻣضاربت ک‪ ３‬د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ پﻪ گ＂ﻪ ک‪ ３‬د ‪＄‬ان ﻟپاره پﻪ شﻤار ﻣعﻠﻮﻣ‪ ３‬پﻴس‪！ ３‬اکﻠی‬ ‫شﻲ؟‬ ‫‪ -٣‬ﻣﻘﻴد ﻣضاربت تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬کﻪ ﻣضارب پﻪ خپﻞ سر د ﻣضاربت ﻣال بﻞ چا تﻪ پﻪ ﻣضاربت ورک‪７‬ئ‪＇ ،‬ﻪ وخت‬ ‫ضاﻣﻦ گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي؟‬

‫‪١٦٦‬‬

‫اتﻪ د‪４‬رشﻢ لﻮست‬

‫ﻣضاربت (‪)٢‬‬ ‫ت‪５‬ر ﻟﻮست د ﻣضاربت پﻪ اړه و‪ ،‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ د ﻣضاربت ﻟﻪ پات‪ ３‬احکاﻣﻮ خبر شﻮ‪.‬‬

‫‪١٦٧‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻪ د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ ﻳا ﻣضارب ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬ﻣضاربت باطﻞ دی‪ ،‬کﻪ د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ ﻣرتد شﻲ او‬ ‫دارحرب تﻪ ﻻړ شﻲ‪ ،‬ﻣضاربت باطﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ ﻣضارب عزل (گﻮ＊ﻪ) ک‪７‬ي خﻮ ﻫغﻪ پﻪ خپﻞ عزل خبر ﻧﻪ وي او ﻣال‬ ‫واخﻠﻲ او خرڅ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ تصرفات ﻳ‪ ３‬روا دي‪ .‬کﻪ پﻪ خپﻞ عزل خبر وي او راس اﻟﻤال د‬ ‫تﻮکﻮ پﻪ تﻮگﻪ د ﻫغﻪ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬ﻣﻮجﻮد وي‪ ،‬کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬وﻳ‪ ３‬پﻠﻮري‪ .‬عزل د دې کار ﻣخﻪ‬ ‫ﻧﻪ ﻧﻴسﻲ خﻮ بﻴا ورتﻪ روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬پﻪ پﻴسﻮ ﻳ‪ ３‬ﻧﻮر تﻮکﻲ واخﻠﻲ‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬عزل ک‪ ７‬او راس اﻟﻤال‬ ‫ﻟﻪ تﻮکﻮ وروستﻪ پﻪ درﻫﻤﻮ ﻳا دﻳﻨاور اړول شﻮی و‪ ،‬ﻧﻮ تصرف پﻪ ک‪ ３‬ﻧشﻲ کﻮﻻی‪.‬‬ ‫کﻪ دواړه جﻼ شﻮل او ﻣال پﻮروﻧﻪ وو چ‪ ３‬ﻣضارب پﻪ ک‪ ３‬گ＂ﻪ ک‪７‬ې وه‪ ،‬حاکﻢ بﻪ ﻳ‪ ３‬د پﻮروﻧﻮ‬ ‫پﻪ غﻮ＊تﻠﻮ ﻣجبﻮر ک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ د ﻣضارب گ＂ﻪ پﻪ ک‪ ３‬ﻧﻪ وه‪ ،‬ﻧﻮ (د پﻮروﻧﻮ) غﻮ＊تﻞ ورباﻧدې ﻻزم ﻧﻪ‬ ‫دي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ورتﻪ بﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪ :‬د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ پﻪ پﻮر غﻮ＊تﻠﻮ ک‪ ３‬وکﻴﻞ ک‪７‬ه‪.‬‬ ‫＇ﻪ چ‪ ３‬د ﻣضاربت ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ ﻫﻼکﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟﻪ گ＂‪＇ ３‬خﻪ (وضع) کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻧﻪ ﻟﻪ راس اﻟﻤال‬ ‫＇خﻪ‪ .‬کﻪ ﻫﻼک شﻮی ﻣال ﻟﻪ گ＂‪＇ ３‬خﻪ زﻳات شﻮ‪ ،‬پﻪ ﻣضارب ﻳ‪ ３‬ضﻤان ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫کﻪ دواړو گ＂ﻪ سره و و‪４‬شﻠﻪ او ﻣضاربت پخپﻞ حال پات‪ ３‬و‪ ،‬بﻴا ！ﻮل ﻣال ﻳا ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻣال ﻫﻼک‬ ‫شﻮ‪ ،‬گ＂ﻪ بﻪ ب‪５‬رتﻪ راگر‪＄‬ﻮي ＇ﻮ د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ خپﻞ راس اﻟﻤال پﻮره ک‪７‬ي‪ .‬کﻪ ＇ﻪ زﻳات شﻮل د‬ ‫دواړو تر ﻣﻨ‪ ＃‬بﻪ شرﻳک وي او کﻪ ﻟﻪ راس اﻟﻤال ＇خﻪ کﻢ شﻮل ﻣضارب ضاﻣﻦ ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫کﻪ دواړو گ＂ﻪ و‪４‬شﻠ‪ ３‬او ﻣضاربت ﻳ‪ ３‬فسخﻪ ک‪７‬ی و‪ ،‬بﻴا ﻳ‪( ３‬د ﻣضاربت) بﻞ عﻘد ت‪７‬ﻟی و‬ ‫او ﻣال ﻫﻼک شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ گ＂ﻪ بﻪ ﻧﻪ راگر‪＄‬ﻮي‪.‬‬ ‫ﻣضارب تﻪ روا دي چ‪ ３‬پﻪ ﻧغدو او پﻮر تﻮکﻲ وپﻠﻮري‪( ،‬ﻣضارب) ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د‬ ‫ﻣضاربت ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ وﻳﻨزه واده ک‪７‬ي ﻳا ﻣرﻳﻲ تﻪ واده وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د مضاربت بطالن‪ :‬ﻣضاربت پﻪ ﻻﻧدې حاﻻتﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫‪ -١‬د ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ او ﻣضارب د ﻫر ﻳﻮه پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ د ﻣضاربت عﻘد باطﻠﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ د‬ ‫ﻣضاربت عﻘد پﻪ وکاﻟت وﻻړ دی او د شخص پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ د ﻫغﻪ وکاﻟت ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻳعﻨ‪３‬‬

‫‪١٦٨‬‬

‫د عاﻗدﻳﻨﻮ پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ د ﻣضاربت اساس ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ پﻪ ﻣرتد ک‪５‬دو او دارحرب تﻪ پﻪ تﻠﻠﻮ ﻫﻢ د ﻣضاربت عﻘد ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ‬ ‫‪＄‬ﻲ‪ .‬د شخص ارتداد د شرﻳعت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬د ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬پﻪ حکﻢ ک‪ ３‬دی‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣال‬ ‫خپﻠﻮاﻧﻮ تﻪ پﻪ ﻣﻴراث ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻣضاربت د ﻣضارب پﻪ عزل کﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ .‬کﻪ د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ ﻣضارب عزل ک‪７‬ي‬ ‫خﻮ ﻣضارب ﻟﻪ خپﻞ عزل ＇خﻪ پﻪ ﻧاخبرۍ ک‪ ３‬شﻴان واخﻠﻲ او خرڅ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د‬ ‫ﻣضارب تصرفات صح‪５‬ح او ﻧافذ دي‪ ،‬د ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ ﻟﻪ خﻮا د ﻣضارب عزل کﻮل ﻫغﻪ‬ ‫ﻣﻬال د ﻣضارب پﻪ تصرفاتﻮ بﻨدﻳز ﻟگﻮي چ‪ ３‬ﻣضارب ﻟﻪ خپﻞ عزل ＇خﻪ خبر شﻲ‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز کﻪ ﻣضارب ﻟﻪ خپﻞ عزل ＇خﻪ خبر شﻲ‪ ،‬خﻮ راس اﻟﻤال د تجارتﻲ تﻮکﻮ (ساﻣان) پﻪ‬ ‫ب‪２‬ﻪ ﻣﻮجﻮد وي‪ ،‬ﻧﻮ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬وﻳ‪ ３‬پﻠﻮري او پﻪ ﻧغدو ﻳ‪ ３‬واړوي‪ .‬دا پﻪ دې دﻟﻴﻞ چ‪ ３‬د تﻮکﻮ‬ ‫پﻪ اخﻴستﻠﻮ سره راس اﻟﻤال زﻳات شﻮی او گ＂ﻪ ﻣﻨ‪％‬تﻪ راغﻠ‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ دې گ＂ﻪ ک‪ ３‬ﻣضارب ﻫﻢ‬ ‫برخﻪ وال دی او پﻪ گ＂ﻪ ک‪ ３‬د ﻣضارب برخﻪ ﻫﻠﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬راس اﻟﻤال پﻪ ﻧغدو بدل شﻲ‪.،‬‬ ‫ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻣال وپﻠﻮري او پﻪ ﻧغدو ﻳ‪ ３‬واړوي‪ ،‬اﻟبتﻪ کﻪ د ﻣضارب د عزل پر‬ ‫ﻣﻬال راس اﻟﻤال د ﻧغدو پﻪ ب‪２‬ﻪ ﻣﻮجﻮد وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣضارب تﻪ روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬پﻪ اخﻴستﻠﻮ او پﻠﻮرﻟﻮ‬ ‫سره ﻧغدې پﻴس‪ ３‬پﻪ تجارتﻲ تﻮکﻮ واړوي‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻣضاربت راس اﻟﻤال دﻳﻨار وو او د عزل پر ﻣﻬال د ﻣضارب سره راس اﻟﻤال د درﻫﻤﻮ پﻪ‬ ‫ب‪２‬ﻪ ﻣﻮجﻮد وو‪ ،‬ﻧﻮ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬درﻫﻢ پﻪ دﻳﻨارو بدل ک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ پﻪ گ＂ﻪ ک‪ ３‬د دواړو ﻟﻮرو‬ ‫د برخ‪ ３‬ﻣعﻠﻮﻣﻮﻟﻮ ﻟپاره دې تﻪ اړتﻴا ده چ‪ ３‬راس اﻟﻤال پﻪ ﻫغﻮ پﻴسﻮ واړول شﻲ چ‪ ３‬عﻘد پرې‬ ‫راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮی و‪.‬‬ ‫د پورونو تر السه کول‪:‬‬

‫کﻪ د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ او ﻣضارب عﻘد پای تﻪ ورسﻮي او راس اﻟﻤال پﻪ خﻠکﻮ باﻧدې د پﻮر پﻪ تﻮگﻪ‬ ‫پات‪ ３‬وي‪ .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬کﻪ پﻪ پﻮروﻧﻮ ک‪ ３‬د ﻣضارب گ＂ﻪ ﻫﻢ ﻣﻮجﻮده وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣضارب دﻧده‬ ‫ﻟري چ‪ ３‬ﻟﻪ پﻮروړو ＇خﻪ پﻮروﻧﻪ ترﻻسﻪ ک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ ﻣضارب چ‪ ３‬کﻮﻣﻪ گ＂ﻪ خپﻠﻪ ک‪７‬ې‪ ،‬پﻪ‬ ‫حﻘﻴﻘت ک‪ ３‬د ﻣزد پﻪ تﻮگﻪ ده چ‪ ３‬د کار پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬اخﻠﻲ‪ ،‬ﻧﻮ خپﻞ کار باﻳد د پﻮر پﻪ تر‬ ‫ﻻسﻪ کﻮﻟﻮ سره بشپ‪ ７‬ک‪７‬ي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬د پﻮر غﻮ＊تﻞ د ده د کار ﻳﻮه برخﻪ ده‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ پﻮروﻧﻮ ک‪ ３‬د ﻣضارب برخﻪ گ＂ﻪ ﻧﻪ وه‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻣضارب د ﻳﻮه وړﻳا وکﻴﻞ پﻪ‬ ‫تﻮگﻪ دی‪ ،‬ﻧﻪ د ﻣزدور پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ‪＄ ،‬کﻪ ﻧﻮ د پﻮروﻧﻮ پﻪ را！ﻮﻟﻮﻟﻮ ﻣجبﻮر ﻧﻪ دی‪ ،‬بﻠک‪ ３‬دﻧده ﻳ‪ ３‬دا‬ ‫‪١٦٩‬‬

‫ده چ‪ ３‬د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ د پﻮروﻧﻮ پﻪ ترﻻسﻪ کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬د خپﻞ وکﻴﻞ پﻪ تﻮگﻪ و！اکﻲ او د پﻮروﻧﻮ د‬ ‫را！ﻮﻟﻮﻟﻮ واک ﻫغﻪ تﻪ اﻧتﻘال شﻲ‪.‬‬ ‫د مال هالک‪５‬دل‪:‬‬

‫کﻪ د ﻣضاربت ﻣال ﻫﻼک شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ی بﻪ ﻟﻪ گ＂‪＇ ３‬خﻪ پرې کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ زﻳان ﻟﻪ گ＂‪ ３‬ﻫﻢ زﻳات‬ ‫شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ راس اﻟﻤال ＇خﻪ بﻪ پرې کﻴ‪８‬ي او ﻣضارب ﻳ‪ ３‬ضاﻣﻦ ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫کﻪ د گ＂‪ ３‬ﻟﻪ و‪４‬شﻠﻮ وروستﻪ راس اﻟﻤال تﻪ زﻳان ورس‪５‬د‪ ،‬ﻧﻮ د راس اﻟﻤال زﻳان بﻪ ﻟﻪ و‪４‬شﻞ شﻮې‬ ‫گ＂‪＇ ３‬خﻪ پﻮره کﻴ‪８‬ي او د ﻧﻪ پﻮره ک‪５‬دو پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ﻣضارب ضاﻣﻦ ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫کﻪ زﻳان د گ＂‪ ３‬ﻟﻪ و‪４‬شﻠﻮ او ﻣضاربت پای تﻪ رسﻮﻟﻮ وروستﻪ پﻪ ﻧﻮي عﻘد ک‪ ３‬راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫پخﻮاﻧ‪ ９‬گ＂ﻪ د زﻳان پﻮره کﻮﻟﻮ ﻟپاره ﻧشﻲ راگر‪＄‬ﻮل ک‪５‬دای‪.‬‬ ‫ﻣضارب کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د سﻮداگرو ﻟﻪ عرف سره سﻢ پﻪ ﻧغدو او پﻮر سره تﻮکﻲ واخﻠﻲ او‬ ‫وﻳ‪ ３‬پﻠﻮري‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣضاربت پﻪ کﻮﻣﻮ شﻴاﻧﻮ باطﻠﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٢‬د عاﻗدﻳﻨﻮ پﻪ ارتداد سره وﻟ‪ ３‬ﻣضاربت باطﻠﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٣‬کﻪ ﻣضارب ﻟﻪ خپﻞ عزل ＇خﻪ خبر شﻲ‪ ،‬خﻮ راس اﻟﻤال د تجارتﻲ تﻮکﻮ (ساﻣان) پﻪ‬ ‫ب‪２‬ﻪ ﻣﻮجﻮد وي‪ ،‬أﻳا پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻣضارب کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬تﻮکﻲ وپﻠﻮري؟‬ ‫‪ -٤‬د ﻣضاربت د پای تﻪ رس‪５‬دو پر ﻣﻬال د پﻮروﻧﻮ را！ﻮﻟﻮل د چا دﻧده ده؟‬ ‫‪ -٥‬کﻪ د ﻣضاربت ﻣال ﻫﻼک شﻲ‪ ،‬راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮی تاوان بﻪ ﻟﻪ کﻮﻣﻪ پﻮره کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٦‬أﻳا ﻣضارب کﻮﻻی شﻲ پﻪ پﻮر تﻮکﻲ واخﻠﻲ؟‬

‫‪١٧٠‬‬

‫ﻧﻬﻪ د‪４‬رشﻢ لﻮست‬

‫وکالت (‪)١‬‬ ‫ﻟکﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻣعاﻣﻼتﻮ ک‪ ３‬د وکﻴﻞ ﻧﻴﻮﻟﻮ اړتﻴا خﻮرا زﻳاتﻪ پﻴ‪＋‬ﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ وکاﻟت‬ ‫د فﻘﻬ‪ ３‬ﻳﻮ ﻣﻬﻢ بحث دی‪ .‬پﻪ رواﻧﻮ دوو ﻟﻮستﻮﻧﻮ ک‪ ３‬بﻪ تاسﻮ تﻪ د وکاﻟت د احکاﻣﻮ پﻪ اړه‬ ‫ﻣعﻠﻮﻣات درک‪７‬و‪:‬‬

‫‪١٧١‬‬

‫ژباړه‬

‫！ﻮل ﻫغﻪ عﻘدوﻧﻪ چ‪ ３‬اﻧسان ﻳ‪ ３‬پخپﻠﻪ ت‪７‬ﻟی شﻲ‪ ،‬ورتﻪ روا دي چ‪ ３‬بﻞ ＇ﻮک پک‪ ３‬وکﻴﻞ‬ ‫وﻧﻴسﻲ‪.‬‬

‫‪١٧٢‬‬

‫پﻪ ！ﻮﻟﻮ حﻘﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د خصﻮﻣت او د ﻫغﻮ د ثابتﻮﻟﻮ ﻟپاره وکﻴﻞ ﻧﻴﻮل روا دي‪ .‬د ！ﻮﻟﻮ حﻘﻮﻧﻮ‬ ‫پﻪ ترﻻسﻪ کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬د وکﻴﻞ ﻧﻴﻮل روا دي ﻣگر پﻪ حدودو او ﻗصاص ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣﻮکﻞ پﻪ ﻣجﻠس‬ ‫ک‪ ３‬حاضر ﻧﻪ وي‪( ،‬د حدودو او ﻗصاص) د اخﻴستﻠﻮ وکاﻟت صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ واﻳﻲ‪ :‬پﻪ خصﻮﻣت ک‪ ３‬د ﻣﻘابﻞ ﻟﻮري ﻟﻪ رضا پرتﻪ وکﻴﻞ ﻧﻴﻮل روا ﻧﻪ دي‪،‬‬ ‫ﻣگر دا چ‪ ３‬ﻣﻮکﻞ ﻧاروغ او ﻳا کﻢ ترکﻤﻪ د درې ور‪＄‬ﻮ پﻪ اﻧدازه ﻟرې ‪＄‬ای ک‪ ３‬وي‪ .‬اﻣام‬ ‫ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬د ﻣﻘابﻞ ﻟﻮري ﻟﻪ رضا پرتﻪ ﻫﻢ وکﻴﻞ ﻧﻴﻮل روا دي‪.‬‬ ‫پﻪ وکﻴﻞ ﻧﻴﻮﻟﻮ ک‪ ３‬دا شرط دی چ‪ ３‬ﻣﻮکﻞ بﻪ د تصرف کﻮﻟﻮ وړ او احکام پرې ﻻزم وي‪.‬‬ ‫وکﻴﻞ بﻪ داس‪＇ ３‬ﻮک وي چ‪ ３‬د عﻘد (پﻪ چارو) او ﻣﻘصد پﻮﻫﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ أزاد باﻟغ ﻳا ﻣاذون اﻧسان د ‪＄‬ان پﻪ ＇‪５‬ر شخص وکﻴﻞ وﻧﻴﻮ روا ده‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬داس‪ ３‬ﻣحجﻮر‬ ‫کﻮچﻨی وکﻴﻞ ک‪ ７‬چ‪ ３‬پﻪ اخﻴستﻠﻮ او پﻠﻮرﻟﻮ پﻮﻫ‪５‬ده‪ ،‬ﻳا ﻳ‪ ３‬ﻣحجﻮر ﻣرﻳی وکﻴﻞ وﻧﻴﻮ ﻧﻮ روا ده‪،‬‬ ‫خﻮ حﻘﻮﻧﻪ پﻪ دوی پﻮرې اړه ﻧﻪ ﻧﻴس‪ ،３‬بﻠک‪ ３‬پﻪ ﻣﻮکﻞ پﻮرې تعﻠﻖ ﻧﻴسﻲ‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ عﻘدوﻧﻪ چ‪ ３‬وکﻴﻼن ﻳ‪ ３‬ت‪７‬ي‪ ،‬پﻪ دوه ډوﻟﻪ دي‪.‬‬ ‫‪١‬ﻟف‪ -‬ﻫغﻪ عﻘدوﻧﻪ چ‪ ３‬وکﻴﻞ ﻳ‪ ３‬ﻧسبت خپﻞ ‪＄‬ان تﻪ کﻮي ﻟکﻪ بﻴعﻪ او اجاره‪ ،‬حﻘﻮق‬ ‫ﻳ‪ ３‬وکﻴﻞ پﻮرې اړه ﻟري‪ ،‬ﻧﻪ پﻪ ﻣﻮکﻞ پﻮرې‪ ،‬ﻧﻮ ﻫﻤدی بﻪ ﻣبﻴعﻪ سپاري‪ ،‬پﻴس‪ ３‬بﻪ اخﻠﻲ‪ ،‬د‬ ‫اخﻴستﻠﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬بﻪ ﻟﻪ ده ＇خﻪ پﻴس‪ ３‬غﻮ＊تﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻣبﻴعﻪ بﻪ اخﻠﻲ او د عﻴب پﻪ‬ ‫صﻮرت ک‪ ３‬بﻪ دعﻮه چﻠﻮي‪.‬‬ ‫ب‪ -‬ﻫغﻪ عﻘدوﻧﻪ چ‪ ３‬وکﻴﻞ ﻳ‪ ３‬ﻣﻮکﻞ تﻪ ﻣﻨسﻮبﻮي ﻟکﻪ ﻧکاح‪ ،‬خﻠع او پﻪ عﻤد ﻗتﻞ ک‪３‬‬ ‫صﻠحﻪ کﻮل‪ ،‬د دغﻮ عﻘدوﻧﻮ حﻘﻮق ﻳﻮازې پﻪ ﻣﻮکﻞ پﻮرې اړه ﻧﻴسﻲ‪＄ ،‬کﻪ ﻧﻮ د ﻣ‪７５‬ه ﻟﻪ‬ ‫وکﻴﻞ ＇خﻪ ﻣﻬر ﻧﻪ غﻮ＊تﻞ کﻴ‪８‬ي او د ＊‪ ３％‬پﻪ وکﻴﻞ ﻻزم ﻧﻪ دي چ‪％＊ ３‬ﻪ س‪７‬ي تﻪ‬ ‫وسپاري‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣﻮکﻞ ﻟﻪ ﻣشتري ＇خﻪ پﻴس‪ ３‬وغﻮاړي‪ ،‬ﻣشتري کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ور ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ‬ ‫ورﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي ﻧﻮ روا ده او وکﻴﻞ ﻳ‪ ３‬دوﻳﻢ ‪＄‬ﻠﻲ ترې ﻧشﻲ غﻮ＊تﻠی‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬د ﻛﻮم شﻲ د اخﻴستﻠﻮ ﻟپاره ＇ﻮک وکﻴﻞ وﻧﻴﻮ‪ ،‬ﻧﻮ پرې ﻻزم دي چ‪ ３‬د جﻨس ﻧﻮم‬ ‫او صفت ورتﻪ و＊ﻴﻲ ﻳا جﻨس او ﻗﻴﻤت ﻳ‪ ３‬ورتﻪ و＊ﻴﻲ ﻣگر دا چ‪ ３‬عام وکاﻟت ﻳ‪ ３‬ورک‪７‬ی وي‬ ‫او ورتﻪ ﻳ‪ ３‬وﻳﻠﻲ وي‪＇ :‬ﻪ چ‪ ３‬دې خﻮښ وو‪ ،‬راتﻪ ﻳ‪ ３‬واخﻠﻪ‪.‬‬ ‫کﻪ وکﻴﻞ د ﻣبﻴع‪ ３‬ﻟﻪ اخﻴستﻠﻮ او ﻗبضﻮﻟﻮ وروستﻪ پﻪ کﻮم عﻴب خبر شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ تر ＇ﻮ ﻳ‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫‪١٧٣‬‬

‫ﻣبﻴعﻪ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬وي کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ب‪５‬رتﻪ ﻳ‪ ３‬رد ک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻣﻮکﻞ تﻪ ﻳ‪ ３‬وسپارﻟﻪ‪ ،‬بﻴا ﻳ‪３‬‬ ‫ﻧﻮ د ﻫغﻪ ﻟﻪ اجازې پرتﻪ ﻧشﻲ ردوﻻی‪.‬‬ ‫د صرف او سﻠﻢ د بﻴع‪ ３‬ﻟپاره وکﻴﻞ ﻧﻴﻮل روا دي کﻪ وکﻴﻞ ﻟﻪ ﻣﻘابﻞ ﻟﻮري ＇خﻪ ﻟﻪ ﻗبض‬ ‫وړاﻧدې جﻼ شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ عﻘد باطﻞ دی او د ﻣﻮکﻞ جﻼ ک‪５‬دل ﻣعتبر ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫کﻪ د اخﻴستﻠﻮ وکﻴﻞ خپﻠ‪ ３‬پﻴس‪ ３‬ورک‪７‬ې او ﻣبﻴعﻪ ﻳ‪ ３‬ﻗبض ک‪ ،７‬ﻧﻮ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻮکﻞ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬واخﻠﻲ‪ ،‬کﻪ (د ﻣبﻴع‪ )３‬تر بﻨدوﻟﻮ وړاﻧدې ﻣبﻴعﻪ ﻟﻪ وکﻴﻞ سره ﻫﻼکﻪ شﻮه‪ ،‬د‬ ‫ﻣﻮکﻞ ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ ﻫﻼک‪８５‬ي او د وکﻴﻞ پﻴس‪ ３‬ﻧﻪ (سﻮ‪＄‬ﻲ)‪ .‬وکﻴﻞ حﻖ ﻟري چ‪ ３‬د پﻴسﻮ ترﻻسﻪ‬ ‫کﻮﻟﻮ پﻮرې ﻣبﻴعﻪ ﻟﻪ ‪＄‬ان سره اﻳساره ک‪７‬ي‪ .‬کﻪ پﻪ دې حاﻟت ک‪ ３‬ﻣبﻴعﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړه شﻲ‪ ،‬د اﻣام‬ ‫ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧزد ﻳ‪ ３‬ضﻤاﻧت د رﻫﻦ پﻪ تﻮگﻪ دی‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬د ﻣبﻴع‪ ３‬د ارز＊ت او پﻴسﻮ ﻧﻪ چ‪ ３‬کﻮم‬ ‫ﻳﻮ ﻟ‪ ８‬وي‪ ،‬د ﻫغ‪ ３‬ضاﻣﻦ دی‪ .‬اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ چ‪ ３‬ضﻤاﻧت ﻳ‪ ３‬د ﻣبﻴع‪ ３‬دی‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬د ﻣب‪５‬ع‪３‬‬ ‫د پﻴسﻮ ضاﻣﻦ دی‪ ،‬ﻟ‪８‬ې وي او کﻪ ډ‪４‬رې‪.‬‬ ‫کﻪ چا دوه کسان وکﻴﻼن وﻧﻴﻮل‪ ،‬ﻧﻮ ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ پرتﻪ تصرف ﻧشﻲ کﻮﻻی‪ ،‬ﻣگر دا چ‪ ３‬دواړه‬ ‫ﻳ‪ ３‬پﻪ خصﻮﻣت‪ ،‬ﻟﻪ عﻮض پرتﻪ د ＊‪ ３％‬پﻪ طﻼﻗﻮﻟﻮ‪ ،‬د ﻣرﻳﻲ پﻪ أزادوﻟﻮ‪ ،‬د اﻣاﻧت پﻪ سپارﻟﻮ‬ ‫او د پﻮر پﻪ ادا کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬وکﻴﻼن ﻧﻴﻮﻟﻲ وي‪ .‬وکﻴﻞ ﻧشﻲ کﻮﻻی پﻪ ورسپارل شﻮې چاره ک‪ ３‬بﻞ‬ ‫＇ﻮک وکﻴﻞ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻣگر دا چ‪ ３‬ﻣﻮکﻞ ورتﻪ اجازه ورک‪７‬ې وي او ﻳا ﻳ‪ ３‬داس‪ ３‬ورتﻪ وﻳﻠﻲ وي‪:‬‬ ‫پﻪ خپﻠﻪ خﻮ＊ﻪ کار وک‪７‬ه‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣﻮکﻞ ﻟﻪ اجازې پرتﻪ وکﻴﻞ وﻧﻴﻮ او ﻫغﻪ د ده پﻪ شتﻮن ک‪３‬‬ ‫عﻘد وت‪７‬ﻟﻮ‪ ،‬ﻧﻮ روا ده‪ ،‬خﻮ کﻪ د ده پﻪ غﻴاب ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬عﻘد وت‪７‬ﻟﻮ او ﻟﻮﻣ‪７‬ي وکﻴﻞ اجازه ورک‪７‬ه ﻧﻮ‬ ‫ﻫﻢ روا دی‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫د وکالت تعريف‪:‬‬

‫(وکاﻟة) پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬ساتﻠﻮ تﻪ واﻳﻲ او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬پﻪ ！اکﻠﻲ تصرف ک‪ ３‬د خپﻞ ‪＄‬ان پر ‪＄‬ای‬ ‫د بﻞ چا ！اکﻠﻮ تﻪ وکاﻟت واﻳﻲ‪.‬‬ ‫ﻣﻮکﻞ ﻫغﻪ چا تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د خپﻞ ‪＄‬ان پﻪ ‪＄‬ای بﻞ ＇ﻮک ！اکﻲ او ！اکﻞ شﻮی شخص‬ ‫وکﻴﻞ گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪١٧٤‬‬

‫د وکالت مشروعيت‪:‬‬

‫پﻪ ﻗرآﻧﻲ أﻳت سرب‪５‬ره ﻟﻪ ډ‪４‬رو احادﻳثﻮ ＇خﻪ د وکاﻟت رواواﻟی ثابت دی چ‪ ３‬ﻟﻪ دې جﻤﻠ‪＇ ３‬خﻪ‬ ‫د صح‪５‬ح اﻟبخاري دا حدﻳث ﻫﻢ دی‪:‬‬ ‫ژباړه‪ :‬ﻟﻪ عروه (رضﻲ اهلل عﻨﻪ) ＇خﻪ رواﻳت‬ ‫دی چ‪ ３‬رسﻮل اهلل (صﻠﻲ اهلل عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ) ورتﻪ ﻳﻮ دﻳﻨار ورک‪ ７‬چ‪ ３‬ﻫغﻪ (صﻠﻲ اهلل عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ)‬ ‫تﻪ پرې ﻳﻮ پسﻪ واخﻠﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻫغﻪ ورتﻪ پرې دوه پسﻮﻧﻪ واخﻴستﻞ‪)...‬‬ ‫د وکيل نيولو موارد‪:‬‬

‫پر عﻘدوﻧﻮ سرب‪５‬ره د خصﻮﻣت ﻟپاره ﻫﻢ د وکﻴﻞ ！اکﻞ روا دي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬پر چا باﻧدې د خپﻞ حﻖ د‬ ‫دعﻮې کﻮﻟﻮ او ﻳا پر ‪＄‬ان باﻧدې د بﻞ چا ﻟﻪ دعﻮې ＇خﻪ د دفاع کﻮﻟﻮ ﻟپاره پﻪ ﻫر ډول ﻗضﻴﻮ ک‪３‬‬ ‫د وکﻴﻞ ！اکﻞ جاﻳز دي‪ .‬دا د اﻣام ﻣحﻤد ﻧظر دی‪ ،‬خﻮ اﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ‪ :‬پﻪ ﻟعان‪ ،‬حدودو‬ ‫او ﻗصاص ک‪ ３‬وکﻴﻞ ﻧﻴﻮل روا ﻧﻪ دي‪ .‬اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ واﻳﻲ‪ :‬پﻪ خصﻮﻣت ک‪ ３‬د ﻣﻘابﻞ ﻟﻮري ﻟﻪ‬ ‫اجازې پرتﻪ وکﻴﻞ ﻧﻴﻮل روا ﻧﻪ دي خﻮ دا چ‪ ３‬ﻣﻮکﻞ دوﻣره ﻧاروغﻪ وي چ‪ ３‬ﻣحکﻤ‪ ３‬تﻪ د راتگ‬ ‫تﻮان وﻧﻪ ﻟري او ﻳا ﻟ‪ ８‬تر ﻟ‪８‬ه د درې ور‪＄‬ﻮ د ﻣزل پﻪ کچﻪ ﻟرې وي‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ دې صﻮرتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د ﻣﻘابﻞ‬ ‫ﻟﻮري ﻟﻪ ﻣﻮافﻘ‪ ３‬پرتﻪ ﻫﻢ د خصﻮﻣت ﻟپاره وکﻴﻞ ！اکﻠی شﻲ‪ .‬ﻫغﻪ ＊‪ ３％‬ﻫﻢ د خصﻢ ﻟﻪ اجازې‬ ‫پرتﻪ وکﻴﻞ ﻧﻴﻮﻟی شﻲ چ‪ ３‬د ﻧارﻳﻨﻪ وو ﻣجﻠس تﻪ ﻟﻪ راتگ او خبرو کﻮﻟﻮ سره عادت ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫ﻟﻪ حدودو او ﻗصاص پرتﻪ پﻪ ﻧﻮرو ﻗضﻴﻮ ک‪ ３‬د استﻴفاء (خپﻞ حﻖ اخﻴستﻠﻮ) ﻟپاره وکﻴﻞ ﻧﻴﻮل‬ ‫روا دي‪ ،‬خﻮ حدود او ﻗصاص اخﻴستﻞ د ﻣﻮکﻞ ﻟﻪ شتﻮن پرتﻪ روا ﻧﻪ دي‪ .‬حدود پﻪ شبﻬاتﻮ ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ او د ﻗصاص د اخﻴستﻠﻮ پر ﻣﻬال د وﻟﻲ د غﻴاب پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬شبﻬﻪ ﻣﻮجﻮده ده‪،‬‬ ‫ﻳعﻨ‪ ３‬کﻪ ﻣﻮکﻞ د ﻗصاص اخﻴستﻠﻮ پر ﻣﻬال پخپﻠﻪ ﻣﻮجﻮد وي‪ ،‬احتﻤال ﻟري چ‪ ３‬عفﻮه وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د عفﻮې احتﻤال ﻳﻮه شبﻬﻪ ده او د شبﻬ‪ ３‬پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬حدود ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ .‬ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ اړﻳﻨﻪ‬ ‫ده چ‪ ３‬ﻣﻮکﻞ د حدودو او ﻗصاص د استﻴفاء پر ﻣﻬال پخپﻠﻪ ﻣﻮجﻮد وي‪.‬‬ ‫د موکل شرطونه‪:‬‬

‫ﻣﻮکﻞ باﻳد د ﻫغﻮ تصرفاتﻮ واک وﻟري چ‪ ３‬وکﻴﻞ تﻪ ﻳ‪ ３‬سپاري‪ .‬پﻪ دې بﻨس＀ ﻣﻮکﻞ پﻪ ﻫغﻮ‬ ‫چارو ک‪ ３‬چ‪ ３‬خپﻠﻪ ﻳ‪ ３‬واک ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬بﻞ ＇ﻮک وکﻴﻞ ﻧشﻲ ﻧﻴﻮﻻی‪.‬‬ ‫ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ﻟ‪５‬ﻮﻧی‪ ،‬غﻴر ﻣﻤﻴز کﻮچﻨی او ﻣحجﻮر ﻣرﻳی پخپﻞ سر د وکﻴﻞ ﻧﻴﻮﻟﻮ حﻖ ﻧﻪ ﻟري‪،‬‬ ‫خﻮ ﻣﻤﻴز کﻮچﻨی او ﻣاذون ﻣرﻳی کﻮﻻی شﻲ بﻞ ＇ﻮک ﻳﻮازې پﻪ ﻫغﻮ چارو ک‪ ３‬وکﻴﻞ وﻧﻴسﻲ‬ ‫‪١٧٥‬‬

‫چ‪ ３‬دی ﻳ‪ ３‬د ترسره کﻮﻟﻮ واک ﻟري‪.‬‬ ‫د وکيل شرطونه‪:‬‬

‫د وکﻴﻞ ﻟپاره عﻘﻞ او پﻪ بﻴع‪ ３‬پﻮﻫ‪５‬دﻧﻪ شرط دي‪ .‬پﻪ دې بﻨس＀ د ﻟﻴﻮﻧﻲ او غﻴرﻣﻤﻴز کﻮچﻨﻲ‬ ‫وکاﻟت صح‪５‬ح ﻧﻪ دي‪ ،‬خﻮ د ﻣﻤﻴز کﻮچﻨﻲ وکاﻟت صح‪５‬ح دی‪ .‬باﻳد وواﻳﻮ چ‪ ３‬بﻠﻮغ او حرﻳت‬ ‫د وکﻴﻞ ﻟپاره شرط ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫د وکيل عقدونه‪:‬‬

‫ﻫغﻪ عﻘدوﻧﻪ چ‪ ３‬وکﻴﻞ ﻳ‪ ３‬سرتﻪ رسﻮي‪ ،‬پﻪ دوه ډوﻟﻪ دي‪:‬‬ ‫لوم‪７‬ی‪ :‬ﻫغﻪ عﻘدوﻧﻪ دي چ‪ ３‬وکﻴﻞ ﻳ‪ ３‬خپﻞ ‪＄‬ان تﻪ ﻣﻨسﻮبﻮي‪ ،‬ﻟکﻪ بﻴعﻪ او اجاره چ‪ ３‬وکﻴﻞ‬ ‫ﻳ‪ ３‬د عﻘد پر ﻣﻬال واﻳﻲ‪ :‬دا کتاب ﻣ‪ ３‬ﻟﻪ تا ＇خﻪ پﻪ سﻞ افغاﻧ‪ ９‬واخﻴست‪ .‬د داس‪ ３‬عﻘدوﻧﻮ‬ ‫حﻘﻮق او ﻣسؤﻟﻴتﻮﻧﻪ وکﻴﻞ تﻪ راجع کﻴ‪８‬ي ﻟکﻪ د ﻣبﻴع‪ ３‬تسﻠﻴﻤﻮل او د پﻴسﻮ اخﻴستﻞ‪.‬‬ ‫دويم‪ :‬ﻫغﻪ عﻘدوﻧﻪ دي چ‪ ３‬وکﻴﻞ ﻳ‪ ３‬خپﻞ ﻣﻮکﻞ تﻪ ﻣﻨسﻮبﻮي او دی پک‪ ３‬ﻳﻮازې د ﻳﻮه استازي‬ ‫حﻴثﻴت ﻟري‪ ،‬ﻟکﻪ د ﻧکاح عﻘد چ‪ ３‬وکﻴﻞ پک‪ ３‬داس‪ ３‬واﻳﻲ‪ :‬فﻼﻧ‪％＊ ９‬ﻪ ﻣ‪ ３‬خپﻞ ﻣﻮکﻞ‬ ‫(احﻤد) تﻪ پﻪ شرعﻲ ﻧکاح سره ﻗبﻮﻟﻪ ک‪７‬ه‪ .‬د دغﻪ عﻘدوﻧﻮ حﻘﻮق پﻪ ﻣﻮکﻞ پﻮرې اړه ﻧﻴسﻲ‪،‬‬ ‫د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول ＊‪％‬ﻪ ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬ﻟﻪ وکﻴﻞ ＇خﻪ ﻣﻬر وغﻮاړي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ﻣﻬر بﻪ ﻟﻪ ﻣﻮکﻞ‬ ‫(احﻤد) ＇خﻪ غﻮاړي‪.‬‬ ‫د وکالت ډولونه‪ :‬وکاﻟت پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪:‬‬ ‫عام وکالت‪:‬‬

‫دا دی چ‪ ３‬ﻣﻮکﻞ وکﻴﻞ تﻪ پﻪ ﻣطﻠﻖ ډول وواﻳﻲ‪＇ :‬ﻪ دې چ‪ ３‬خﻮښ شﻮ‪ ،‬راتﻪ ﻳ‪ ３‬واخﻠﻪ! ﻳا‬ ‫داس‪ ３‬وواﻳﻲ‪＇ :‬ﻪ ډول کﻮر دې چ‪ ３‬خﻮښ شﻮ‪ ،‬راتﻪ ﻳ‪ ３‬واخﻠﻪ‪ ،‬او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪ .‬دا ډول وکاﻟت د‬ ‫ﻣبﻴع‪ ３‬د جﻨس‪ ،‬صفت او ﻗﻴﻤت ﻟﻪ ！اکﻠﻮ پرتﻪ صح‪５‬ح دی‪.‬‬ ‫خاص وکالت‪:‬‬

‫خاص وکاﻟت د جﻨس او صفت ﻳا جﻨس او ﻗﻴﻤت ﻟﻪ ！اکﻠﻮ پرتﻪ صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪ .‬د خاص وکاﻟت‬ ‫ﻣثال دا دی چ‪ ３‬ﻣﻮکﻞ خپﻞ وکﻴﻞ تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬زﻣا ﻟپاره ﻳﻮ وطﻨی پسﻪ واخﻠﻪ‪ .‬چ‪ ３‬پسﻪ جﻨس او‬ ‫وطﻨی ﻳ‪ ３‬صفت دی‪ .‬ﻳا واﻳﻲ‪ :‬ﻳﻮ پسﻪ راتﻪ پﻪ پﻨ‪％‬ﻪ زره افغاﻧ‪ ９‬واخﻠﻪ‪.‬‬ ‫پﻪ خاص وکاﻟت ک‪ ３‬ﻟﻪ ！اکﻠﻮ ﻗﻴدوﻧﻮ ＇خﻪ ت‪５‬ری صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪.‬‬

‫‪١٧٦‬‬

‫د سلم په بيعه کې وکالت‪:‬‬

‫د سﻠﻢ پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ (اخﻴستﻮﻧکی) کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د ‪＄‬ان ﻟپاره وکﻴﻞ وﻧﻴسﻲ‪ ،‬خﻮ‬ ‫ﻣسﻠﻢ اﻟﻴﻪ (ﻫغﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬ﻣال پﻠﻮري) ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د ‪＄‬ان ﻟپاره وکﻴﻞ وﻧﻴسﻲ‪ .‬د صرف او‬ ‫سﻠﻢ پﻪ بﻴعﻮ ک‪ ３‬وکﻴﻞ عاﻗد شﻤ‪５‬رل کﻴ‪８‬ي او د عﻘد حﻘﻮق وکﻴﻞ تﻪ راجع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬پﻪ دې بﻨس＀‬ ‫پﻪ دغﻮ بﻴعﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻗبض ＇خﻪ وړاﻧدې د ﻣﻮکﻞ جﻼ ک‪５‬دل پﻪ عﻘد کﻮم اغ‪５‬ز ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫د وکيل سره د مبيعې هالک‪５‬دل‪:‬‬

‫د اخﻴستﻠﻮ وکﻴﻞ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻞ جﻴب ＇خﻪ د ﻣبﻴع‪ ３‬ﻗﻴﻤت ورک‪７‬ي او بﻴا ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻮکﻞ ＇خﻪ واخﻠﻲ‪ .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬کﻪ ﻣبﻴعﻪ د وکﻴﻞ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬ﻫﻼکﻪ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣﻮکﻞ‬ ‫ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ حسابﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ وکﻴﻞ ﻣبﻴعﻪ د پﻴسﻮ پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬اﻳساره ک‪７‬ي او ورسره ﻫﻼکﻪ شﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻮ د اﻣام ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧظر د رﻫﻦ (گرو) حﻴثﻴت ﻟري‪.‬‬ ‫د گرو پﻪ ﻟﻮست ک‪ ３‬ﻣﻮ وﻳﻠﻲ وو چ‪ ３‬د ‪－‬رو شﻮي ﻣال تاوان د پﻮر ﻟﻪ اﻧدازې او ﻟﻪ خپﻞ ﻗﻴﻤت‬ ‫＇خﻪ پﻮرتﻪ ﻧﻪ ‪＄‬ﻲ‪ .‬کﻪ ‪－‬رو شﻮی ﻣال د ‪－‬رو اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬ﻫﻼک شﻲ او د پﻮر او‬ ‫‪－‬رو شﻮي ﻣال ﻗﻴﻤت سره برابر وي‪ ،‬ﻧﻮ د ‪－‬رو اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻮر حکﻤا ً ادا شﻮی ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ‬ ‫کﻪ د ‪－‬رو شﻮي ﻣال ﻗﻴﻤت ﻟﻪ پﻮر ＇خﻪ زﻳات و‪ ،‬ﻧﻮ زﻳاتﻮاﻟی د ‪－‬رو اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬د‬ ‫اﻣاﻧت حکﻢ ﻟري‪ .‬کﻪ د ‪－‬رو شﻮي ﻣال ﻗﻴﻤت ﻟﻪ پﻮر ＇خﻪ ﻟ‪ ８‬و‪ ،‬ﻧﻮ د ‪－‬رو اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻮر د‬ ‫ﻫغﻪ د ﻗﻴﻤت پﻪ اﻧدازه کﻤﻴ‪８‬ي او پات‪ ３‬پﻮر بﻪ ﻟﻪ ‪－‬رو ورکﻮوﻧکﻲ ＇خﻪ اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫د اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر د ﻧا سپارل شﻮې ﻣبﻴع‪ ３‬حﻴثﻴت ﻟري او حکﻢ ﻳ‪ ３‬دا دی چ‪ ３‬ﻟﻪ تاوان‬ ‫پرتﻪ د وکﻴﻞ ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ ﻫﻼکﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻣﻮکﻞ د ﻣشتري او وکﻴﻞ د باﻳع‬ ‫حﻴثﻴت ﻟري‪ .‬د ﻧاسپارل شﻮې ﻣبﻴع‪ ３‬د ﻫﻼک‪５‬دو پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬بﻴعﻪ فسخﻪ کﻴ‪８‬ي او پﻪ ﻣشتري‬ ‫(ﻣﻮکﻞ) کﻮم تاوان ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫د دوو وکيالنو ټاکل‪:‬‬

‫کﻪ ﻣﻮکﻞ د کﻮم تصرف ﻟپاره پﻪ ﻳﻮه وﻳﻨا دوه تﻨﻪ وکﻴﻼن و！اکﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻳﻮ ﻟﻪ بﻞ ＇خﻪ پرتﻪ تصرف‬ ‫ﻧشﻲ کﻮﻻی‪ ،‬خﻮ د خصﻮﻣت ﻟپاره د وکﻴﻞ ！اکﻞ‪ ،‬ﻟﻪ عﻮض پرتﻪ ＊‪ ３％‬تﻪ د طﻼق ورکﻮﻟﻮ‬ ‫او ﻣرﻳﻲ أزادوﻟﻮ ﻟپاره وکﻴﻞ ！اکﻞ‪ ،‬د اﻣاﻧت‪ ،‬ودﻳعت‪ ،‬غصب شﻮي ﻣال او پﻮر سپارﻟﻮ ﻟپاره د‬ ‫وکﻴﻞ ！اکﻞ ﻟﻪ دې ＇خﻪ ﻣستثﻨی دي او پﻪ ﻳادو ﻣﻮضﻮعاتﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮ وکﻴﻞ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ بﻞ‬ ‫پرتﻪ تصرف وک‪７‬ي‪ .‬دا ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻣحکﻤﻪ ک‪ ３‬د خصﻮﻣت ﻟپاره ﻳﻮ تﻦ بس وي او د دوو تﻨﻮ‬ ‫پﻪ خصﻮﻣت کﻮﻟﻮ سره د ﻣحکﻤ‪ ３‬پﻪ ﻣجﻠس ک‪ ３‬گ‪６‬وډي راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻫﻤدا راز طﻼق‪،‬‬ ‫‪١٧٧‬‬

‫عتاق‪ ،‬د اﻣاﻧت‪ ،‬ودﻳعت او ﻧﻮرو ﻳادو شﻮو شﻴاﻧﻮ سپارل رای او فکر تﻪ اړتﻴا ﻧﻪ ﻟري بﻠک‪ ３‬ﻳﻮازې‬ ‫د خﻮﻟ‪ ３‬وﻳﻨا تﻪ اړتﻴا ﻟري چ‪ ３‬ﻳﻮ او دوه کسان پک‪ ３‬برابر دي‪ ،‬اﻟبتﻪ کﻪ عتاق او طﻼق ورکﻮل د‬ ‫دوی راﻳ‪ ３‬تﻪ سپارل شﻮي وي‪ ،‬بﻴا ﻧﻮ ﻳﻮ تﻦ ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮازې ډول ＊‪％‬ﻪ طﻼﻗﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫کﻪ گرو شﻮی ﻣال ﻟﻪ ﻣرتﻬﻦ سره ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ‪ ،‬ضﻤان ﻳ‪ ３‬د پﻮر ﻟﻪ اﻧدازې او ﻟﻪ خپﻞ ﻗﻴﻤت‬ ‫＇خﻪ پﻮرتﻪ ﻧﻪ ‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ＇ﻮارﻟسﻢ ﻟﻮست ﻟﻪ شرح‪ ３‬سره سﻢ پﻮرتﻨ‪ ９‬ﻣسئﻠﻪ د ﻳﻮ ﻣثال پﻪ ترڅ ک‪３‬‬ ‫رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬وکاﻟت تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د وکاﻟت د ﻣشروعﻴت دﻟﻴﻞ وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د وکﻴﻞ ﻧﻴﻮل پﻪ کﻮﻣﻮ ﻣﻮضﻮعاتﻮ ک‪ ３‬صح‪５‬ح ﻧﻪ دي؟‬ ‫‪ -٤‬د وکﻴﻞ او ﻣﻮکﻞ شرطﻮﻧﻪ رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٥‬وکاﻟت پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دی؟ تشر‪４‬ح ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٦‬کﻪ وکﻴﻞ د پﻴسﻮ ﻟپاره ﻣبﻴعﻪ اﻳساره ک‪７‬ي‪ ،‬تاوان ﻳ‪ ３‬پر چا دی؟‬

‫‪١٧٨‬‬

‫＇ﻠﻮ‪＋４‬تﻢ لﻮست‬

‫وکالت (‪)٢‬‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر ﻟﻮست ک‪ ３‬ﻣﻮ د وکاﻟت د احکاﻣﻮ پﻪ اړه ﻳﻮ ＇ﻪ ﻣعﻠﻮﻣات درک‪７‬ي وو‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪３‬‬ ‫بﻪ د وکاﻟت پات‪ ３‬احکام وﻟﻮستﻞ شﻲ‪.‬‬

‫‪١٧٩‬‬

‫ژباړه‬

‫ﻣﻮکﻞ چ‪ ３‬ﻫر وخت وغﻮاړي وکﻴﻞ ﻟﻪ وکاﻟت ＇خﻪ عزل کﻮﻻی شﻲ‪ .‬تر ＇ﻮ چ‪ ３‬وکﻴﻞ‬ ‫تﻪ د عزل خبر ﻧﻪ وي رس‪５‬دﻟی‪ ،‬وکاﻟت ﻳ‪ ３‬پر ‪＄‬ای دی او تصرفات ﻳ‪ ３‬تر ﻫغ‪ ３‬پﻮرې صح‪５‬ح‬ ‫دي چ‪ ３‬پﻪ عزل خبر شﻲ‪.‬‬ ‫د ﻣﻮکﻞ پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ‪ ،‬بشپ‪ ７‬ﻟﻴﻮﻧتﻮب او د ﻣرتد پﻪ تﻮگﻪ دار حرب تﻪ پﻪ رس‪５‬دو باﻧدې وکاﻟت‬ ‫باطﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪١٨٠‬‬

‫کﻪ ﻣکاتب وکﻴﻞ وﻧﻴسﻲ‪ ،‬خﻮ بﻴا (ﻟﻪ ‪＄‬ان أزادوﻟﻮ ＇خﻪ) عاجز شﻲ‪ ،‬ﻳا ﻣاذون ﻣرﻳی وکﻴﻞ‬ ‫وﻧﻴسﻲ‪ ،‬خﻮ وروستﻪ ورباﻧدې بﻨدﻳز وﻟگﻴ‪８‬ي ﻳا دوه شرﻳکان وکﻴﻞ وﻧﻴسﻲ‪ ،‬خﻮ وروستﻪ سره‬ ‫جﻼ شﻲ‪ ،‬دا ！ﻮل شﻴان وکاﻟت باطﻠﻮي ‪ -‬برابره ده چ‪ ３‬وکﻴﻞ پﻪ خپﻞ عزل خبر وي او کﻪ ﻧﻪ‪.‬‬ ‫کﻪ وکﻴﻞ ﻣ‪ ７‬ﻳا داﻳﻤﻲ ﻟﻴﻮﻧی شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ وکاﻟت ﻳ‪ ３‬باطﻠﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ د ﻣرتد پﻪ تﻮگﻪ دارحرب تﻪ‬ ‫ورسﻴ‪８‬ي ﻧﻮ تصرف ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح ﻧﻪ دي‪ ،‬ﻣگر دا چ‪ ３‬ب‪５‬رتﻪ د ﻣسﻠﻤان پﻪ تﻮگﻪ راوگر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک ﻳﻮ کار تﻪ وکﻴﻞ وﻧﻴسﻲ‪ ،‬بﻴا پﻪ ﻧﻮﻣﻮړي کار ک‪ ３‬پخپﻠﻪ تصرف پﻴﻞ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ وکاﻟت‬ ‫باطﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد د اخﻴستﻠﻮ او پﻠﻮرﻟﻮ وکﻴﻞ تﻪ روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻞ پﻼر‪ ،‬ﻧﻴکﻪ‪،‬‬ ‫ﻟﻤسﻲ‪ ،‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ،３‬ﻣرﻳﻲ او ﻣکاتب سره عﻘد وت‪７‬ي‪ ،‬خﻮ اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬ﻟﻪ‬ ‫ﻣرﻳﻲ او ﻣکاتب پرتﻪ پﻪ بﻞ چا ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻗﻴﻤت ﻣثﻞ پﻠﻮرل روا دي‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د پﻠﻮرﻟﻮ د وکﻴﻞ بﻴعﻪ پﻪ ﻟ‪８‬و او ډ‪４‬رو پﻴسﻮ روا ده‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف‬ ‫او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬پﻪ داس‪ ３‬تاوان ﻳ‪ ３‬پﻠﻮرﻧﻪ صح‪５‬ح ﻧﻪ ده چ‪ ３‬خﻠک پک‪ ３‬ﻧﻪ ت‪５‬رو‪＄‬ﻲ (ﻧﻪ‬ ‫غﻮﻟﻴ‪８‬ي)‪.‬‬ ‫د اخﻴستﻠﻮ وکﻴﻞ تﻪ روا دي چ‪ ３‬پﻪ ﻗﻴﻤت ﻣثﻞ او داس‪ ３‬تاوان سره ﻣال واخﻠﻲ چ‪ ３‬خﻠک‬ ‫پک‪ ３‬ت‪５‬رو‪＄‬ﻲ او پﻪ ﻫغﻪ تاوان ک‪ ３‬چ‪ ３‬خﻠک پک‪ ３‬ﻧﻪ ت‪５‬رو‪＄‬ﻲ‪ ،‬روا ﻧﻪ دي‪ .‬ﻫغﻪ اﻧدازه چ‪３‬‬ ‫خﻠک پﻪ ک‪ ３‬ﻧﻪ ت‪５‬رو‪＄‬ﻲ‪ ،‬دوﻣره ده چ‪ ３‬د ﻗﻴﻤت ！اکﻮﻧکﻮ پﻪ ！اکﻨﻪ ک‪ ３‬ﻧﻪ را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ د پﻠﻮرﻟﻮ وکﻴﻞ د اخﻴستﻮﻧکﻲ د پﻴسﻮ ضﻤاﻧت وک‪ ،７‬ﻧﻮ ضﻤاﻧت ﻳ‪ ３‬باطﻞ دی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣﻮکﻞ ﻫغﻪ د ﻣرﻳﻲ پﻪ پﻠﻮرﻟﻮ وکﻴﻞ ک‪ ،７‬خﻮ وکﻴﻞ ﻧﻴﻢ ﻣرﻳی وپﻠﻮره‪ ،‬ﻧﻮ د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ‬ ‫پﻪ ﻧزد روا ده‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣرﻳﻲ اخﻴستﻠﻮ ﻟپاره وکﻴﻞ و！اکﻪ او ﻫغﻪ ﻧﻴﻢ ﻣرﻳی واخﻴست‪ ،‬ﻧﻮ بﻴعﻪ‬ ‫ﻣﻮﻗﻮفﻪ ده‪ ،‬کﻪ پات‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ واخﻴست‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ ﻣﻮکﻞ ﻳ‪ ３‬پﻴس‪ ３‬ورکﻮل ﻻزم دي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮ درﻫﻢ د ﻟسﻮ رطﻠﻮ غﻮ＊‪ ３‬پر اخﻴستﻠﻮ وکﻴﻞ ک‪ ،７‬خﻮ ﻫغﻪ شﻞ رطﻠﻪ داس‪３‬‬ ‫غﻮ＊ﻪ پﻪ ﻳﻮ درﻫﻢ واخﻴستﻪ چ‪ ３‬ﻟس رطﻠﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮ درﻫﻢ پﻠﻮرل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ‬ ‫ﻧظر پﻪ ﻣﻮکﻞ پﻪ ﻧﻴﻢ درﻫﻢ د ﻟسﻮ رطﻠﻮ غﻮ＊‪ ３‬اخﻴستﻞ ﻻزم دي‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد‬ ‫واﻳﻲ‪ :‬د شﻠﻮ اخﻴستﻞ پرې ﻻزم دي‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻳﻮ ﻣعﻴﻦ شﻲ د اخﻴستﻠﻮ ﻟپاره ﻳ‪ ３‬وکﻴﻞ و！اکﻪ‪ ،‬ﻧﻮ د ‪＄‬ان ﻟپاره ﻳ‪ ３‬اخﻴستﻞ ورتﻪ روا‬ ‫ﻧﻪ دي‪ .‬کﻪ د ﻧا！اکﻠﻲ ﻣرﻳﻲ د اخﻴستﻠﻮ ﻟپاره ﻳ‪ ３‬وکﻴﻞ ک‪ ７‬او ﻫغﻪ ﻳﻮ ﻣرﻳی واخﻴست‪ ،‬ﻧﻮ دا د وکﻴﻞ‬ ‫دی ﻣگر دا چ‪ ３‬داس‪ ３‬وواﻳﻲ‪ :‬اراده ﻣ‪ ３‬ﻣﻮکﻞ تﻪ اخﻴستﻞ وو‪ ،‬او ﻳا دا چ‪ ３‬د ﻣﻮکﻞ پﻪ پﻴسﻮ‬ ‫‪١٨١‬‬

‫ﻳ‪ ３‬واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫د خصﻮﻣت وکﻴﻞ د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ‪ ،‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر د ﻗبض وکﻴﻞ ﻫﻢ‬ ‫دی‪ .‬د پﻮر د ﻗبض کﻮﻟﻮ وکﻴﻞ د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د خصﻮﻣت وکﻴﻞ ﻫﻢ دی‪.‬‬ ‫کﻪ د خصﻮﻣت وکﻴﻞ د ﻗاضﻲ پر وړاﻧدې پر ﻣﻮکﻞ باﻧدې اﻗرار وک‪ ،７‬صح‪５‬ح دی‪ ،‬خﻮ د اﻣام‬ ‫ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ أﻧد ﻟﻪ ﻗاضﻲ پرتﻪ د بﻞ چا پر وړاﻧدې ﻳ‪ ３‬پر ﻣﻮکﻞ اﻗرار صح‪５‬ح ﻧﻪ‬ ‫دی‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻗاضﻲ پرتﻪ د بﻞ چا پر وړاﻧدې ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ پر ﻣﻮکﻞ اﻗرار صح‪５‬ح‬ ‫دی‪.‬‬ ‫کﻪ چا دعﻮه وک‪７‬ه چ‪ ３‬دی د پﻮر پﻪ ﻗبضﻮﻟﻮ ک‪ ３‬د غاﻳب شخص وکﻴﻞ دی او پﻮروړي ﻳ‪３‬‬ ‫ﻫﻢ تصدﻳﻖ وک‪ ،７‬ﻧﻮ پﻮروړي تﻪ بﻪ‪ ،‬ﻧﻮﻣﻮړي شخص تﻪ د پﻮر سپارﻟﻮ اﻣر وشﻲ‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬غاﻳب‬ ‫راغﻰ او د وکاﻟت تصدﻳﻖ ﻳ‪ ３‬وک‪ ،７‬ډ‪４‬ره ＊ﻪ او کﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻧﻮﻣﻮړي د وکاﻟت تکذﻳب وک‪ ،７‬ﻧﻮ‬ ‫پﻮروړي بﻪ دوﻳﻢ ‪＄‬ﻠﻲ پﻮر ورادا ک‪７‬ي او خپﻞ ﻣال بﻪ ﻟﻪ وکﻴﻞ ＇خﻪ وغﻮاړي‪ .‬کﻪ د ﻫغﻪ پﻪ ﻻس‬ ‫ک‪ ３‬ﻣﻮجﻮد و‪ .‬کﻪ چا دعﻮه وک‪７‬ه چ‪ ３‬دی د اﻣاﻧت د ﻗبضﻮﻟﻮ وکﻴﻞ دی او اﻣﻴﻦ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ تصدﻳﻖ‬ ‫وک‪ ،７‬ﻧﻮ اﻣﻴﻦ تﻪ بﻪ د اﻣاﻧت پﻪ سپارﻟﻮ اﻣر ﻧﻪ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د وکالت پای ته رس‪５‬دل‪ :‬ﻣﻮکﻞ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬خپﻞ وکﻴﻞ عزل او ﻟﻪ وکاﻟتﻪ گﻮ＊ﻪ ک‪７‬ي‬ ‫خﻮ د وکﻴﻞ تصرفات تر ﻫغ‪ ３‬صح‪５‬ح دي چ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻞ عزل ＇خﻪ خبر ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫وکاﻟت د ﻣﻮکﻞ پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ‪ ،‬دائﻤﻲ ﻟﻴﻮﻧتﻮب او د ﻣرتد پﻪ تﻮگﻪ ﻳ‪ ３‬دار حرب تﻪ پﻪ ﻧﻨﻮتﻠﻮ سره‬ ‫باطﻠﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ ﻣکاتب ﻣرﻳی د کﻮم کار ﻟپاره ＇ﻮک وکﻴﻞ وﻧﻴسﻲ او د خپﻞ ‪＄‬ان ﻟﻪ أزادوﻟﻮ ＇خﻪ‬ ‫عاجز شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ وکاﻟت باطﻠﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻫﻤدا راز کﻪ کﻮچﻨی او ﻣرﻳی ＇ﻮک د ‪＄‬ان وکﻴﻞ وﻧﻴسﻲ او‬ ‫وروستﻪ پﻪ دوی حجر (بﻨدﻳز) وﻟگﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻧﻮ وکاﻟت باطﻠﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ دوو شرﻳکاﻧﻮ د شرﻳک کار‬ ‫ﻟپاره وکﻴﻞ ﻧﻴﻮﻟی وي او دواړه شرکت پای تﻪ ورسﻮي او جﻼ شﻲ ﻧﻮ وکاﻟت باطﻠﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ‬ ‫صﻮرتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬پرتﻪ ﻟﻪ دې چ‪ ３‬وکﻴﻞ خبر شﻲ وکاﻟت باطﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د وکﻴﻞ پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ‪ ،‬دائﻤﻲ ﻟﻴﻮﻧتﻮب‪ ،‬دارحرب تﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣرتد پﻪ تﻮگﻪ ﻧﻨﻮتﻠﻮ او ﻫﻠتﻪ پﻪ پات‪ ３‬ک‪５‬دو‬ ‫سره د وکﻴﻞ وکاﻟت باطﻠﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻫﻤدا راز کﻪ ﻣﻮکﻞ وکﻴﻞ تﻪ پﻪ سپارل شﻮي کار ک‪ ３‬پخپﻠﻪ تصرف‬ ‫پﻴﻞ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻫﻢ وکاﻟت باطﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د وکيل تصرفات‪ :‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د اخﻴستﻠﻮ او خر＇ﻮﻟﻮ وکﻴﻞ ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د‬ ‫وکاﻟت ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ کﻮم شی پر خپﻞ پﻼر‪ ،‬ﻧﻴکﻪ‪ ،‬زوی‪ ،‬د ﻟﻤسﻲ‪ ،３％＊ ،‬ﻣرﻳﻲ او ﻣکاتب‬ ‫‪١٨٢‬‬

‫باﻧدې وپﻠﻮري او ﻳا ﻳ‪ ３‬ور＇خﻪ واخﻠﻲ‪ ،‬د دوی ترﻣﻨ‪ ＃‬د ﻧژدې خپﻠﻮې ﻟﻪ اﻣﻠﻪ د دوی گ＂‪３‬‬ ‫شرﻳک‪ ３‬دي ﻧﻮ د راک‪７‬ې ورک‪７‬ې پر ﻣﻬال دا گﻮﻣان کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د ﻣﻮکﻞ د گ＂ﻮ پﻪ ‪＄‬ای بﻪ ﻳ‪ ３‬پام‬ ‫خپﻠﻮ گ＂ﻮ تﻪ وي او د ﻳﻮ ډول شک ﻻﻧدې را‪＄‬ﻲ‪ ،‬پر دې بﻨس＀ ورسره عﻘد ت‪７‬ل روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬وکاﻟت ﻟﻪ دې ﻗﻴد ＇خﻪ ﻣطﻠﻖ دی‪ ،‬ﻧﻮ وکﻴﻞ کﻮﻻی شﻲ‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ کساﻧﻮ پﻪ ﻣثﻠﻲ ﻗﻴﻤت (د بازار پﻪ ﻧرخ) سره شﻴان وپﻠﻮري ﻣگر پر خپﻞ ﻣرﻳﻲ او‬ ‫ﻣکاتب ﻳ‪＄ ３‬کﻪ ﻧشﻲ پﻠﻮرﻻی چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣرﻳﻲ او ﻣکاتب سره راک‪７‬ه ورک‪７‬ه پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫خپﻞ ‪＄‬ان سره راک‪７‬ه ورک‪７‬ه ده او وکﻴﻞ ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د وکاﻟت ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ کﻮم شﻲ پخپﻞ‬ ‫‪＄‬ان وپﻠﻮري‪.‬‬ ‫د پلورنې تصرفات‪:‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د پﻠﻮرﻟﻮ وکﻴﻞ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬پﻪ ﻟ‪ ８‬او ډ‪４‬ر ﻗﻴﻤت‬ ‫سره ﻣال وپﻠﻮري‪＄ ،‬کﻪ وکﻴﻞ تﻪ د بﻴع‪ ３‬واک ورک‪７‬ل شﻮی او پﻪ ﻟ‪ ８‬او ډ‪４‬ر دواړو ﻗ‪５‬ﻤتﻮﻧﻮ سره‬ ‫پﻠﻮرل د بﻴع‪ ３‬تر ！کﻲ ﻻﻧدې را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬پﻪ دوﻣره کﻤﻮاﻟﻲ او ﻧﻘصان سره ﻳ‪ ３‬پﻠﻮرل روا ﻧﻪ دي چ‪３‬‬ ‫د عرف ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬سﻮداگر ﻟﻪ پاﻣﻪ ﻧﻪ غﻮر‪＄‬ﻮي او خﻠک پﻪ ک‪ ３‬ﻧﻪ ت‪５‬رو‪＄‬ﻲ‪ .‬دوی واﻳﻲ‪ :‬کﻪ‬ ‫＇ﻪ ﻫﻢ د بﻴع‪！ ３‬کی ﻣطﻠﻖ او پﻪ ﻟ‪ ８‬او ډ‪４‬ر ﻗﻴﻤت پﻠﻮرﻟﻮ تﻪ شاﻣﻠﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ د وکﻴﻞ پﻠﻮرﻧﻪ باﻳد د‬ ‫عرف او دود سره سﻤﻪ وي او پﻪ عرف ک‪ ３‬خﻠک پﻪ ﻟ‪ ８‬ﻧﻘصان ک‪ ３‬ﻳﻮ بﻞ تﻪ تﻴرﻳ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ پﻪ ډ‪４‬ر‬ ‫ﻧﻘصان ک‪ ３‬ﻧﻪ تﻴرﻳ‪８‬ي‪ ،‬ﻧﻮ پﻠﻮرﻧ‪ ３‬پﻪ عرف ﻣﻘﻴدې دي‪.‬‬ ‫کﻪ د پﻠﻮرﻧ‪ ３‬وکﻴﻞ ﻣال وپﻠﻮري او د اخﻴستﻮﻧکﻲ ﻟﻪ خﻮا ﻣﻮکﻞ تﻪ د پﻴسﻮ ضاﻣﻦ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫ضﻤاﻧت ﻳ‪ ３‬باطﻞ دی‪ .‬د وکﻴﻞ ﻻس د اﻣاﻧت ﻻس دی او دا صفت ﻳ‪ ３‬د بدﻟ‪５‬دو وړ ﻧﻪ دی‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ ﻧﻮ پﻪ ضﻤاﻧت ﻧﻪ بدﻟﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣﻮکﻞ وکﻴﻞ د ﻣﻮ！ر پﻠﻮرﻟﻮ ﻟپاره وکﻴﻞ ک‪ ７‬او ﻫغﻪ ﻧﻴﻢ ﻣﻮ！ر وپﻠﻮرﻟﻮ‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد دا‬ ‫بﻴعﻪ روا ده‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬د بﻴع‪ ３‬ﻟفظ عام دی او د ﻧﻴﻢ او پﻮره دواړو پﻠﻮرﻟﻮ تﻪ شاﻣﻞ دی‪ .‬د اﻣام‬ ‫ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر دا بﻴعﻪ صح‪５‬ح ﻧﻪ ده‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬د ﻣﻮ！ر د ﻣﻠکﻴت پﻪ و‪４‬ش‬ ‫ک‪ ３‬ﻣﻮکﻞ تﻪ زﻳان دی‪ .‬پر دې بﻨس＀ ！ﻮل ﻫغﻪ شﻴان چ‪ ３‬پﻪ و‪４‬شﻠﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻣﻮکﻞ تﻪ زﻳان وي‪،‬‬ ‫پﻠﻮرل ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح ﻧﻪ دي او ﻫغﻪ شﻴان چ‪ ３‬پﻪ و‪４‬شﻠﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬زﻳان ﻧﻪ وي ﻟکﻪ غﻨﻢ او وربش‪،３‬‬ ‫ﻧﻮ پﻠﻮرل ﻳ‪ ３‬روا دي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣﻮکﻞ وکﻴﻞ د ﻣرﻳﻲ د اخﻴستﻠﻮ ﻟپاره وکﻴﻞ ک‪７‬ي او ﻫغﻪ ﻧﻴﻢ ﻣرﻳی واخﻠﻲ‪ ،‬ﻧﻮ بﻴعﻪ د ﻣﻮکﻞ‬ ‫تر اجازې ﻣﻮﻗﻮفﻪ ده‪＄ ،‬کﻪ ﻣﻮکﻞ د پﻮره ﻣرﻳﻲ د اخﻴستﻠﻮ ﻟپاره وکﻴﻞ ک‪７‬ی او ﻧﻴﻢ ﻣرﻳی د پﻮره‬ ‫ﻣرﻳﻲ ‪＄‬ای ﻧشﻲ ﻧﻴﻮﻻی‪ .‬پﻪ پﻮرتﻨ‪ ９５‬ﻣسئﻠﻪ ک‪ ３‬پ‪５‬رودل ﻟﻪ پﻠﻮرﻟﻮ سره دا تﻮپﻴر ﻟري چ‪ ３‬پﻪ‬

‫‪١٨٣‬‬

‫پ‪５‬رودﻟﻮ ک‪ ３‬پر اخﻴستﻮﻧکﻲ دا تﻬﻤت واردﻳ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻧﻴﻢ ﻣرﻳی بﻪ ﻳ‪ ３‬د ‪＄‬ان ﻟپاره اخﻴستی وي‪،‬‬ ‫خﻮ پﻪ پﻠﻮرﻟﻮ ک‪ ３‬دې تﻬﻤت ‪＄‬ای ﻧﻪ درﻟﻮد‪.‬‬ ‫پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬د غﻮ＊‪ ３‬پﻪ ﻣثال ک‪ ３‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد ﻳﻮازې پﻪ ﻟسﻮ رطﻠﻮ ک‪ ３‬بﻴعﻪ صح‪５‬ح ده‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬ﻣﻮکﻞ ﻟﻪ ﻟسﻮ رطﻠﻮ ＇خﻪ د ډ‪４‬رو اخﻴستﻠﻮ اﻣر ﻧﻪ دی ک‪７‬ی‪.‬‬ ‫د ﻳاراﻧﻮ پﻪ ﻧظر بﻴعﻪ پﻪ شﻠﻮ رطﻠﻮ ک‪ ３‬ﻫﻢ صح‪５‬ح ده‪ ،‬پﻪ دې دﻟﻴﻞ چ‪ ３‬ﻣﻮکﻞ د ﻳﻮ درﻫﻢ د‬ ‫ﻣصرفﻮﻟﻮ اﻣر ک‪７‬ی او گﻮﻣان ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ی و چ‪ ３‬ﻟس رطﻠﻪ غﻮ＊ﻪ بﻪ ورباﻧدې واخﻴستﻞ شﻲ‪ ،‬خﻮ‬ ‫دا چ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮ درﻫﻢ شﻞ رطﻠﻪ غﻮ＊ﻪ واخﻴستﻞ شﻮه‪ ،‬گ＂ﻪ ﻳ‪ ３‬وک‪７‬ه ﻧﻪ تاوان‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک د ﻣعﻴﻦ شﻲ د اخﻴستﻠﻮ ﻟپاره وکﻴﻞ و！اکﻞ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د ‪＄‬ان ﻟپاره ﻳ‪ ３‬ﻧشﻲ اخﻴستﻼی‬ ‫‪＄‬کﻪ ﻟﻪ وکاﻟت ﻗبﻠﻮﻟﻮ سره د اخﻴستﻠﻮ ﻣﻮخﻪ تعﻴﻨﻪ شﻮه‪.‬‬ ‫د ﻟﻮست پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬وروست‪ ９‬ﻣﻮضﻮع د وکﻴﻞ ﻟﻪ خﻮا ﻟﻪ پﻮروړي او اﻣﻴﻦ ＇خﻪ د پﻮر او اﻣاﻧت‬ ‫غﻮ＊تﻨﻪ ده‪ .‬د پﻮر پﻪ اﻗرار ک‪ ３‬سپارل واجب دي‪＄ ،‬کﻪ پﻪ پﻮر ک‪ ３‬د پﻮر شﻮي شﻲ ﻣثﻞ ورکﻮل‬ ‫کﻴ‪８‬ي او ﻣثﻞ د پﻮروړي خپﻞ اصﻠﻲ ﻣال دی‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬پﻪ پﻮر اﻗرار پﻪ خپﻞ ‪＄‬ان اﻗرار کﻮل دي‬ ‫او د فﻘﻬ‪ ３‬د ﻗﻮاعدو ﻟﻪ ﻣخ‪＇ ３‬ﻮک چ‪ ３‬پﻪ خپﻞ ‪＄‬ان د کﻮم شﻲ اﻗرار وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ورکﻮل ﻳ‪３‬‬ ‫ﻣﻮدع (اﻣﻴﻦ) ﻣال ﻧﻪ گ‪２‬ﻞ‬ ‫ورباﻧدې ﻻزم دي‪ ،‬خﻮ ＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬پﻪ ودﻳعت ک‪＋５‬ﻮدل شﻮی‪ ،‬ﻣال د َ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د ﻣﻮ ِدع ﻣال دی ﻧﻮ پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬د بﻞ چا پر ﻣال اﻗرار دی او د بﻞ چا پر ﻣال‬ ‫د اﻗرار کﻮﻟﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬د ﻫغﻪ تسﻠﻴﻤﻮل واجب ﻧﻪ دي‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ اوسﻨﻴﻮ راک‪７‬و ورک‪７‬و ک‪ ３‬د کﻤﻮاﻟﻲ ﻫغﻪ ﻣثاﻟﻮﻧﻪ وواﻳﻲ چ‪ ３‬سﻮداگر پرې‬ ‫حساب ﻧﻪ کﻮي او ور＇خﻪ تﻴرﻳ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬وکاﻟت د ﻣﻮکﻞ ﻟﻪ خﻮا پﻪ کﻮﻣﻮ حاﻻتﻮ ک‪ ３‬پای تﻪ رسﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٢‬وکاﻟت د وکﻴﻞ ﻟﻪ خﻮا پﻪ کﻮﻣﻮ حاﻻتﻮ ک‪ ３‬پای تﻪ رس‪８５‬ي؟‬ ‫‪ -٣‬د بﻴع‪ ３‬او شراء وکﻴﻞ پﻪ کﻮﻣﻮ کساﻧﻮ د وکاﻟت ﻣال ﻧشﻲ پﻠﻮرﻻی؟‬ ‫‪ -٤‬د وکﻴﻞ ﻟﻪ خﻮا ﻣﻮکﻞ تﻪ د پﻠﻮرل شﻮي شﻲ د پﻴسﻮ ضﻤاﻧت وﻟ‪ ３‬صح‪５‬ح ﻧﻪ دی؟‬ ‫‪ -٥‬وکﻴﻞ تﻪ د پﻮر او ودﻳعت سپارﻟﻮ حکﻢ ﻟﻪ دﻟﻴﻞ سره رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪١٨٤‬‬

‫ﻳﻮ ＇ﻠﻮ‪＋４‬تﻢ لﻮست‬

‫کفالت‬ ‫د اﻧساﻧاﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬پﻪ راک‪７‬و ورک‪７‬و ک‪ ３‬کﻠﻪ کﻠﻪ د پﻴسﻮ د ﻧﻪ ﻣﻮجﻮدﻳت پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬دې تﻪ اړتﻴا‬ ‫پﻴ‪＋‬ﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬بﻞ ＇ﻮک د پﻴسﻮ ورکﻮﻟﻮ ضﻤاﻧت وک‪７‬ي‪ .‬دې کار تﻪ پﻪ فﻘﻪ ک‪ ３‬کفاﻟت وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‬ ‫چ‪ ３‬اړوﻧد احکام ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻫﻤدې ﻟﻮست ک‪ ３‬ﻟﻮﻟﻮ‪.‬‬

‫‪١٨٥‬‬

١٨٦

‫ژباړه‬

‫کفاﻟت پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪ :‬ﻳﻮ کفاﻟت پﻪ ‪＄‬ان او بﻞ کفاﻟت پﻪ ﻣال سره دی‪ .‬د ‪＄‬ان کفاﻟت روا‬ ‫دی او ضﻤاﻧت ﻳ‪ ３‬د ﻣکفﻮل بﻪ حاضرول دي‪ .‬دا کفاﻟت ﻫغﻪ ﻣﻬال ﻣﻨعﻘدﻳ‪８‬ي چ‪ ３‬وواﻳ‪ :３‬د‬ ‫فﻼﻧﻲ د ﻧفس‪ ،‬غاړې‪ ،‬روح‪ ،‬جسد‪ ،‬سر‪ ،‬ﻳا د ﻫغﻪ د ﻧﻴﻤاﻳﻲ ﻳا در‪４‬ﻤ‪ ３‬برخ‪＄ ３‬ان کفاﻟت ﻣ‪３‬‬ ‫وک‪ .７‬ﻫﻤدا راز کﻪ وواﻳﻲ‪ :‬د ﻫغﻪ ضﻤاﻧت ﻣ‪ ３‬وک‪ ７‬ﻳا ﻫغﻪ پر ﻣا دی‪ ،‬ﻳا ﻫغﻪ ﻣا تﻪ دی‪ ،‬ﻳا زه د‬ ‫ﻫغﻪ ﻛفﻴﻞ ﻳا ضاﻣﻦ ﻳﻢ‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ کفاﻟت ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ ！اکﻠﻲ وخت ک‪ ３‬د ﻣکفﻮل عﻨﻪ حاضرول شرط ک‪７‬ي وو‪ ،‬ﻧﻮ ﻻزم‬ ‫دي چ‪ ３‬د غﻮ＊تﻨ‪ ３‬پر ﻣﻬال ﻧﻮﻣﻮړی حاضر ک‪７‬ي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬حاضر ک‪＊ ،７‬ﻪ تر ＊ﻪ‪ ،‬کﻪ ﻧﻪ حاکﻢ بﻪ‬ ‫کفﻴﻞ تر ﻫغ‪ ３‬بﻨدي ک‪７‬ي چ‪ ３‬ﻣکفﻮل عﻨﻪ حاضر ک‪７‬ي‪ .‬کﻠﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪( ３‬ﻣکفﻮل عﻨﻪ) حاضر ک‪７‬‬ ‫او داس‪＄ ３‬ای ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬وروسپاره چ‪ ３‬ﻣکفﻮل ﻟﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣحاکﻤﻪ کﻮﻟﻮ ﻗادر و‪ ،‬ﻧﻮ کفﻴﻞ ﻟﻪ کفاﻟتﻪ‬ ‫خﻼص شﻮ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬کفاﻟت ک‪７‬ی و چ‪ ３‬د ﻗاضﻲ پﻪ ﻣجﻠس ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬ورتسﻠﻴﻤﻮي او پﻪ بازار ک‪３‬‬ ‫ورتسﻠﻴﻢ ک‪ ،７‬دی خﻼص شﻮ‪ .‬کﻪ پﻪ ب‪５‬دﻳا ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ورتسﻠﻴﻢ ک‪ ،７‬ﻧﻪ خﻼصﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣکفﻮل بﻪ ﻣ‪ ７‬شﻮ‪ ،‬د ﻧفس کفﻴﻞ ﻫﻢ ﻟﻪ کفاﻟتﻪ خﻼص شﻮ‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻧفس کفاﻟت ﻳ‪ ３‬وک‪ ،７‬داس‪ ３‬چ‪ ３‬کﻪ ﻧﻮﻣﻮړي (ﻣکفﻮل عﻨﻪ) پﻪ فﻼﻧﻲ وخت ک‪( ３‬حﻖ)‬ ‫ادا ﻧﻪ ک‪ ،７‬ﻧﻮ دی د ﻫغﻪ (حﻖ) ضاﻣﻦ دی او ﻫغﻪ (حﻖ) زر روپ‪ ９‬وې‪ ،‬ﻣکفﻮل عﻨﻪ پﻪ ﻧﻮﻣﻮړي‬ ‫وخت ک‪ ３‬زر روپ‪ ９‬حاضرې ﻧﻪ ک‪７‬ې‪ ،‬ﻧﻮ پر کفﻴﻞ زر روپ‪ ９‬ورکﻮل ﻻزم دي او د ﻧفس ﻟﻪ کفاﻟتﻪ‬ ‫ﻫﻢ خﻼص ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد پﻪ حدودو او ﻗصاص ک‪ ３‬د ﻧفس کفاﻟت روا ﻧﻪ دی‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف‬ ‫او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬روا دی‪.‬‬ ‫د ﻣال کفاﻟت روا دی کﻪ ﻣکفﻮل بﻪ ﻣعﻠﻮم ﻣال وي او کﻪ ﻧاﻣعﻠﻮم‪ ،‬خﻮ چ‪ ３‬صح‪５‬ح پﻮر‬

‫‪١٨٧‬‬

‫وي‪ .‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول داس‪ ３‬وواﻳﻲ‪ :‬پر ﻫغﻪ د زرو روپﻮ کفﻴﻞ ﻳﻢ ﻳا د ﻫغﻪ ＇ﻪ کفﻴﻞ ﻳﻢ چ‪ ３‬ستا‬ ‫ورباﻧدې دي او ﻳا ﻫغﻪ چ‪ ３‬پﻪ دې بﻴعﻪ ک‪ ３‬درتﻪ رسﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻣکفﻮل ﻟﻪ اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬ﻟﻪ اصﻠﻲ‬ ‫س‪７‬ي ＇خﻪ خپﻞ حﻖ غﻮاړي او کﻪ ﻟﻪ کفﻴﻞ ＇خﻪ‪.‬‬ ‫پﻪ شرط پﻮرې د کفاﻟت ﻣشروط کﻮل روا دي‪ .‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول داس‪ ３‬وواﻳﻲ‪ :‬پﻪ فﻼﻧﻲ دې‬ ‫چ‪＇ ３‬ﻪ وپﻠﻮرل پر ﻣا دي‪ ،‬پر فﻼﻧﻲ دې چ‪＇ ３‬ﻪ واو＊تﻞ پر ﻣا دي‪ ،‬ﻳا فﻼﻧﻲ چ‪ ３‬درﻧﻪ ＇ﻪ‬ ‫غصب ک‪７‬ل پر ﻣا دي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬پر فﻼﻧﻲ چ‪ ３‬ستا ＇ﻪ دي‪ ،‬زه د ﻫغ‪ ３‬کفﻴﻞ ﻳﻢ او پﻪ ﻫغﻪ‬ ‫د زرو روپﻮ شاﻫدي ووﻳﻞ شﻮه‪ ،‬ﻧﻮ کفﻴﻞ ﻳ‪ ３‬ضاﻣﻦ دی‪ ،‬کﻪ شاﻫدي وﻧﻪ وﻳﻞ شﻮه‪ ،‬ﻧﻮ خبره د‬ ‫کفﻴﻞ ﻣعتبره ده ﻟﻪ ﻗسﻢ سره پﻪ ﻫغﻮﻣره ﻣال ک‪ ３‬چ‪ ３‬دی پرې اعتراف کﻮي‪ .‬کﻪ ﻣکفﻮل عﻨﻪ ﻟﻪ‬ ‫دې ＇خﻪ پر ډ‪４‬رو اعتراف کاوه‪ ،‬ﻧﻮ پر کفﻴﻞ ﻳ‪ ３‬ﻣﻨﻞ ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫کفاﻟت د ﻣکفﻮل عﻨﻪ پﻪ اﻣر او د ﻫغﻪ ﻟﻪ اﻣر پرتﻪ روا دی‪ ،‬کﻪ کفﻴﻞ د ﻣکفﻮل عﻨﻪ پﻪ اﻣر‬ ‫کفاﻟت وک‪ ،７‬ﻧﻮ کفﻴﻞ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ أﻣر ＇خﻪ غﻮاړي‪ .‬کﻪ کفاﻟت ﻳ‪ ３‬د ﻫغﻪ پﻪ اﻣر ﻧﻪ و ک‪７‬ی ﻧﻮ ﻟﻪ‬ ‫ﻣکفﻮل عﻨﻪ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧشﻲ غﻮ＊تﻼی‪.‬‬ ‫کفﻴﻞ ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪( ３‬د ﻣال) ﻟﻪ ادا کﻮﻟﻮ ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣکفﻮل عﻨﻪ ＇خﻪ ﻣال وغﻮاړي‪،‬‬ ‫کﻪ (ﻣکفﻮل ﻟﻪ) د ﻣال ﻟپاره د کفﻴﻞ پس‪ ３‬شﻮی و‪ ،‬ﻧﻮ کفﻴﻞ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د (خپﻞ حﻖ تر‬ ‫اخﻴستﻮ) پﻮرې پﻪ ﻣکفﻮل عﻨﻪ پس‪ ３‬شﻲ‪ .‬کﻪ غﻮ＊تﻮﻧکﻲ ﻣکفﻮل عﻨﻪ پر‪＋４‬ﻮد او ﻳا ﻳ‪ ３‬خپﻞ حﻖ‬ ‫واخﻴست‪ ،‬ﻧﻮ کفﻴﻞ ﻫﻢ خﻼص دی‪ .‬کﻪ کفﻴﻞ ﻳ‪ ３‬پر‪＋４‬ﻮد‪ ،‬ﻣکفﻮل عﻨﻪ ﻧﻪ خﻼصﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د کفاﻟت ＇خﻪ براءت پﻪ کﻮم شرط پﻮرې ﻣشروطﻮل روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫！ﻮل ﻫغﻪ حﻘﻮﻧﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ کفﻴﻞ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬ترﻻسﻪ کﻮل ﻣﻤکﻦ ﻧﻪ دي‪ ،‬کفاﻟت ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح ﻧﻪ‬ ‫دی ﻟکﻪ حدود او ﻗصاص‪.‬‬ ‫کﻪ ﻟﻪ ﻣشتري ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬د ثﻤﻦ کفاﻟت وک‪ ،７‬صح‪５‬ح دی‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ باﻳع ＇خﻪ د ﻣبﻴع‪ ３‬کفاﻟت‬ ‫صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬د بار ﻟپاره سپرﻟ‪ ９‬وﻧﻴﻮﻟﻪ‪ ،‬د عﻴﻦ سپرﻟ‪ ９‬کفاﻟت صح‪５‬ح ﻧﻪ دی او ﻟﻪ عﻴﻦ سپرﻟ‪９‬‬ ‫پرتﻪ ﻳ‪ ３‬کفاﻟت صح‪５‬ح دی‪.‬‬ ‫ﻟﻪ دې پرتﻪ چ‪ ３‬ﻣکفﻮل ﻟﻪ (کفاﻟت) پﻪ ﻣجﻠس ک‪ ３‬وﻣﻨﻲ‪ ،‬کفاﻟت صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻣگر‬ ‫پﻪ ﻳﻮه ﻣسئﻠﻪ ک‪ ３‬او ﻫغﻪ دا چ‪ ３‬ﻧاروغ خپﻞ وارث تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬پر ﻣا چ‪ ３‬کﻮم پﻮروﻧﻪ دي‪ ،‬د ﻫغ‪３‬‬

‫‪١٨٨‬‬

‫کفاﻟت پر غاړه واخﻠﻪ او ﻫغﻪ د پﻮرورکﻮوﻧکﻮ پﻪ غﻴاب ک‪ ３‬کفاﻟت ﻗبﻮل ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ صح‪５‬ح ده‪.‬‬ ‫کﻪ پﻮر پﻪ دوو کساﻧﻮ وي او دواړه د ﻳﻮ بﻞ ضاﻣﻨان وي‪ ،‬کﻪ ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬پﻮر ادا ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ بﻞ‬ ‫شرﻳک ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧشﻲ غﻮ＊تﻼی‪ ،‬ﻣگر دا چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧﻴﻤاﻳﻲ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬زﻳات ادا ک‪７‬ی وي‪ ،‬ﻧﻮ د‬ ‫زﻳاتﻲ غﻮ＊تﻨﻪ کﻮﻻی شﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ دوه تﻨﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه س‪７‬ي ＇خﻪ د زرو درﻫﻤﻮ کفاﻟت داس‪ ３‬وک‪７‬ي چ‪ ３‬ﻫر ﻳﻮ ﻟﻪ خپﻞ ﻣﻠگري‬ ‫＇خﻪ کفﻴﻞ وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻳﻮه تﻦ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻫر ＇ﻮﻣره ادا ک‪７‬ې‪ ،‬د ﻫغ‪ ３‬ﻧﻴﻤاﻳﻲ ﻟﻪ خپﻞ ﻣﻠگري ＇خﻪ‬ ‫غﻮ＊تﻼی شﻲ (ادا ک‪７‬ل شﻮې روپ‪ )９‬ﻟ‪８‬ې وي او کﻪ ډ‪４‬رې‪.‬‬ ‫کﻪ س‪７‬ی ﻣ‪ ７‬شﻮ‪ ،‬پر ﻫغﻪ پﻮروﻧﻪ وو او ﻫﻴ＆ شی ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣﻴراث ﻧﻪ و پر‪＋４‬ی‪ ،‬خﻮ کﻮم شخص‬ ‫د ﻫغﻪ د پﻮر ورکﻮوﻧکﻮ پر وړاﻧدې کفاﻟت وک‪ ،７‬ﻧﻮ د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر ﻳ‪ ３‬کفاﻟت صح‪５‬ح ﻧﻪ‬ ‫دی‪ ،‬خﻮ ﻳاران واﻳﻲ صح‪５‬ح دی‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫د کفالت تعريف‪:‬‬

‫کفاﻟت پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬ﻳﻮ‪＄‬ای کﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د غﻮ＊تﻨ‪ ３‬پر وړاﻧدې ﻟﻪ ﻳﻮې ذﻣ‪３‬‬ ‫سره د بﻠ‪ ３‬ذﻣ‪ ３‬غاړه کﻮﻟﻮ تﻪ کفاﻟت وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د کفالت مشروعيت‪:‬‬

‫کفاﻟت د اهلل پاک پﻪ دې وﻳﻨا ثابت دی چ‪ ３‬فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫ژباړه‪ :‬چا چ‪ ３‬راوړ (جام) د ﻫغﻪ ﻟپاره د ﻳﻮه اوښ بار (ﻣکافات) دی او زه ﻳ‪３‬‬ ‫کفﻴﻞ ﻳﻢ‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز د پﻴغﻤبر (عﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) دا حدﻳث ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ پﻪ ﻣشروعﻴت دﻻﻟت کﻮي چ‪ ３‬ترﻣذي‬ ‫رواﻳت ک‪７‬ي‪ ،‬فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬

‫‪ .‬ژباړه‪ :‬کفﻴﻞ ضاﻣﻦ دی‪.‬‬

‫د کفالت عناصر‪:‬‬

‫کفيل‪ :‬ﻫغﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬د بﻞ چا د پﻮر ادا کﻮل پر خپﻠﻪ غاړه اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫مکفول عنه‪ :‬ﻫغﻪ پﻮروړی چ‪ ３‬کفﻴﻞ د ﻫغﻪ د پﻮر ادا کﻮل پخپﻠﻪ غاړه اخﻴستﻲ او اصﻴﻞ ﻫﻢ‬ ‫ورتﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪١٨٩‬‬

‫مکفول له‪ :‬د پﻮر ＇‪＋‬تﻦ‪.‬‬ ‫مکفول به‪ :‬د کفاﻟت ﻣﻮضﻮع ﻳا پﻮر چ‪ ３‬کفﻴﻞ ﻳ‪ ３‬د ادا کﻮﻟﻮ ذﻣﻪ وﻫﻠﻲ وي‪ .‬د ‪＄‬ان (ﻧفس) پﻪ‬ ‫کفاﻟت ک‪ ３‬ﻣکفﻮل عﻨﻪ او ﻣکفﻮل بﻪ ﻳﻮ وي‪.‬‬ ‫د کفالت ډولونه‪:‬‬

‫کفاﻟت پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪ :‬د ‪＄‬ان کفاﻟت‪ .‬د ﻣال کفاﻟت‪:‬‬ ‫د ځان يا نفس کفالت‪:‬‬

‫پﻪ ！اکﻞ شﻮي وخت ک‪ ３‬ﻟﻪ غﻮ＊تﻨ‪ ３‬سره سﻢ د ﻣکفﻮل بﻪ د حاضروﻟﻮ ﻟﻪ ضﻤاﻧت ＇خﻪ عبارت‬ ‫دی چ‪ ３‬پﻪ ‪＄‬اﻧگ‪７‬و ！کﻮ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي او پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ذکر شﻮي‪ .‬د ‪＄‬ان پﻪ کفاﻟت ک‪ ３‬پر کفﻴﻞ‬ ‫ﻻزم دي چ‪ ３‬ﻣکفﻮل عﻨﻪ داس‪＄ ３‬ای تﻪ حاضر ک‪７‬ي چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫغﻪ ‪＄‬اﻳﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣکفﻮل ﻟﻪ د ﻗاضﻲ‬ ‫ﻣجﻠس تﻪ راوستﻼی شﻲ‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ کﻪ کفﻴﻞ ﻧﻮﻣﻮړی بازار تﻪ حاضر ک‪ ７‬خﻼص‪８５‬ي‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ ﻣکفﻮل ﻟﻪ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ بازاره ﻳ‪ ３‬د ﻗاضﻲ ﻣجﻠس تﻪ راوﻟﻲ‪ ،‬اﻟبتﻪ کﻪ کفﻴﻞ ﻣکفﻮل‬ ‫عﻨﻪ داس‪＄ ３‬ای تﻪ حاضر ک‪ ７‬چ‪ ３‬ﻣکفﻮل ﻟﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫغﻪ ‪＄‬اﻳﻪ د ﻗاضﻲ ﻣجﻠس تﻪ پﻪ راوستﻮ ﻗادر‬ ‫ﻧﻪ وو‪ ،‬ﻟکﻪ ب‪５‬دﻳا‪ ،‬ﻧﻮ دا حاضرول صح‪５‬ح ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫د ځان د کفالت پای‪:‬‬

‫د ‪＄‬ان پﻪ کفاﻟت ک‪ ３‬د ﻣکفﻮل بﻪ پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ د کفﻴﻞ ﻣسؤﻟﻴت پای تﻪ رسﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ د ﻣ‪７‬ي‬ ‫حاضرول ﻣﻤکﻦ ﻧﻪ دي‪ .‬د ﻣکفﻮل ﻟﻪ پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ د کفﻴﻞ دﻧده پای تﻪ ﻧﻪ رسﻴ‪８‬ي او ﻣکفﻮل بﻪ بﻪ د‬ ‫ﻣکفﻮل ﻟﻪ وارثاﻧﻮ تﻪ سپاري‪.‬‬ ‫کﻪ کفﻴﻞ د ﻧفس د کفاﻟت پﻪ ترڅ ک‪ ３‬داس‪＇ ３‬رگﻨده ک‪７‬ه چ‪ ３‬کﻪ ﻣکفﻮل عﻨﻪ پﻪ ！اکﻠﻲ وخت‬ ‫حﻖ ادا ﻧﻪ ک‪ ،７‬ﻧﻮ دی بﻪ ﻳ‪ ３‬ورکﻮي‪ .‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول حاﻣد د ﻣﻼﻟ‪ ９‬د ﻣ‪７５‬ه سﻠﻴﻢ د ﻧفس کفاﻟت‬ ‫وک‪７‬ي او وواﻳﻲ‪ :‬کﻪ سﻠﻴﻢ پﻪ ！اکﻠﻲ وخت ﻣﻬر ادا ﻧﻪ ک‪ ،７‬زه بﻪ د ﻣﻼﻟ‪ ９‬پﻨ‪％‬ﻮس زره افغاﻧ‪ ９‬ﻣﻬر‬ ‫ورکﻮم‪ .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬کﻪ د ﻣﻼﻟ‪ ９‬ﻣ‪７５‬ه پﻪ ！اکﻠﻲ وخت حاضر ﻧشﻲ‪ ،‬ﻧﻮ حاﻣد بﻪ ﻣﻼﻟ‪ ９‬تﻪ‬ ‫پﻨ‪％‬ﻮس زره افغاﻧ‪ ９‬ﻣﻬر ورکﻮي او پر دې سرب‪５‬ره بﻪ د ﻣﻼﻟ‪ ９‬ﻣ‪７５‬ه سﻠﻴﻢ ﻫﻢ حاضروي‪ ،‬ﻳعﻨ‪３‬‬ ‫دواړه کاروﻧﻪ بﻪ سرتﻪ رسﻮي‪ .‬د سﻠﻴﻢ حاضرول ‪＄‬کﻪ ضروري دي‪ ،‬چ‪ ３‬ک‪５‬دای شﻲ پر ﻫغﻪ د‬ ‫ﻣﻼﻟ‪ ９‬ﻧﻮر پﻮروﻧﻪ ﻫﻢ وي‪.‬‬ ‫پﻪ حدودو او ﻗصاص ک‪ ３‬کفاﻟت صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪＄ ،‬کﻪ حدود او ﻗصاص ﻟﻪ کفﻴﻞ ＇خﻪ ﻧشﻲ‬ ‫اخﻴستﻞ ک‪５‬دای‪.‬‬

‫‪١٩٠‬‬

‫په مال کفالت‪:‬‬

‫دا دی چ‪ ３‬ﻳﻮ ＇ﻮک د پﻮر د ＇‪＋‬تﻦ پر وړاﻧدې د پﻮر پﻪ غﻮ＊تﻠﻮ سره د پﻮروړي پﻪ ﻣسؤﻟﻴت‬ ‫ک‪＄ ３‬ان ورگ‪ ６‬ک‪７‬ي او د ﻫغﻪ ضاﻣﻦ شﻲ‪ .‬پﻪ ﻣال باﻧدې کفاﻟت روا دی کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ د ﻣال اﻧدازه‬ ‫ﻣعﻠﻮﻣﻪ ﻧﻪ وي‪ ،‬خﻮ ﻣال باﻳد ﻻزم او صح‪５‬ح پﻮر وي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬ﻟﻪ ادا کﻮﻟﻮ ﻳا ابرا کﻮﻟﻮ پرتﻪ پﻪ بﻞ‬ ‫ډول ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ د تﻠﻮ وړ ﻧﻪ وي‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې بﻨس＀ د ﻣکاتب د أزاد‪４‬دو ﻗﻴﻤت د کفاﻟت وړ ﻧﻪ دی‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ د ﻣکاتب ﻗﻴﻤت ﻟﻪ ادا کﻮﻟﻮ او ابرا کﻮﻟﻮ پرتﻪ پﻪ بﻞ ډول ﻫﻢ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ او ﻫغﻪ دا چ‪３‬‬ ‫ﻣکاتب ﻟﻪ أزادۍ ت‪５‬ر شﻲ او د أزاد‪４‬دو پﻮر ﻳ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ‪.‬‬ ‫مشروط کفالت‪:‬‬

‫داس‪ ３‬شرط پﻮرې د کفاﻟت ﻣشروطﻮل روا دي چ‪ ３‬ﻟﻪ کفاﻟت سره ﻣﻼئﻢ او ﻣﻨاسب وي‪ ،‬ﻟکﻪ‬ ‫داس‪ ３‬شرط چ‪ ３‬د حﻖ د ثابت‪５‬دو سبب کﻴ‪８‬ي‪ ،‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول ﻳﻮ تﻦ چا تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬کﻪ فﻼﻧﻲ‬ ‫تﻪ دې پﻮر ورک‪ ،７‬زه ﻳ‪ ３‬کفﻴﻞ ﻳﻢ‪ ،‬ﻳا کﻪ پر فﻼﻧﻲ دې ﻣال وپﻠﻮره‪ ،‬زه ﻳ‪ ３‬د پﻴسﻮ ضاﻣﻦ ﻳﻢ‪ ،‬اﻟبتﻪ‬ ‫ﻼ وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫داس‪ ３‬شرطﻮﻧﻮ پﻮرې کفاﻟت ﻣشروطﻮل چ‪ ３‬ﻟﻪ کفاﻟت سره ت‪７‬او ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬روا ﻧﻪ دی ﻣث ً‬ ‫کﻪ تﻪ کﻮر تﻪ ﻧﻨﻮت‪ ،３‬ﻧﻮ زه پر تا د احﻤد ﻟﻪ خﻮا د او＊تﻲ پﻮر ضاﻣﻦ ﻳﻢ‪.‬‬ ‫د کفاﻟت ک‪７‬ل شﻮي ﻣال پﻪ اﻧدازه ک‪ ３‬د کفﻴﻞ خبره ﻣعتبره ده‪ ،‬د کفﻴﻞ پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬د ﻣکفﻮل‬ ‫عﻨﻪ خبره ﻫغﻪ وخت د ﻣﻨﻠﻮ وړ ده چ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻪ خبره شاﻫدان وﻟري‪.‬‬ ‫کفيل څه وخت له مکفول عنه څخه مال غوښتالی شي؟‬

‫کﻪ کفﻴﻞ د ﻣکفﻮل عﻨﻪ پﻪ اﻣر د ﻫغﻪ د زرو افغاﻧﻴﻮ پﻮر کفاﻟت وک‪７‬ي‪ ،‬وروستﻪ د کفاﻟت پﻪ ﻧتﻴجﻪ‬ ‫ک‪ ３‬زر افغاﻧ‪ ９‬ﻣکفﻮل ﻟﻪ تﻪ وسپاري‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣکفﻮل عﻨﻪ ＇خﻪ‬ ‫ﻫغﻪ زر افغاﻧ‪ ９‬وغﻮاړي چ‪ ３‬ده ﻳ‪ ３‬پﻪ پﻮر ک‪ ３‬ورک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ کفاﻟت ﻳ‪ ３‬د ﻣکفﻮل عﻨﻪ پﻪ اﻣر ﻧﻪ‬ ‫و ک‪７‬ی‪ ،‬بﻠک‪ ３‬پﻪ خپﻠﻪ خﻮ＊ﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ی و‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻫغﻪ ＇خﻪ ﻧﻮﻣﻮړې زر افغاﻧ‪９‬‬ ‫ﻧشﻲ غﻮ＊تﻼی ‪＄‬کﻪ کفﻴﻞ پﻪ خپﻠﻪ خﻮ＊ﻪ ﻳﻮ خﻴراتﻲ کار تر سره ک‪７‬ی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣکفﻮل ﻟﻪ د کفﻴﻞ د ت‪＋５‬ت‪ ３‬ﻟﻪ و‪４‬رې ﻟﻪ ﻫغﻪ سره ﻣﻠتﻴا غﻮره ک‪７‬ه‪ ،‬ﻳا ﻳ‪ ３‬پﻪ کفاﻟت ک‪ ３‬بﻨدې‬ ‫ک‪ ،７‬ﻧﻮ کفﻴﻞ ﻫﻢ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣکفﻮل عﻨﻪ سره ﻣﻠتﻴا غﻮره ک‪７‬ي او ﻳا ﻫغﻪ بﻨدي ک‪７‬ي‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ د ﻣﻠتﻴا او بﻨدﻳتﻮب اصﻠﻲ ﻻﻣﻞ ﻣکفﻮل عﻨﻪ دی‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫغﻪ سره بﻪ ﻫﻢ باﻟﻤثﻞ ﻣعاﻣﻠﻪ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د کفاﻟت ﻣشروطﻮل روا دي‪ ،‬خﻮ د کفاﻟت ＇خﻪ براءت (خﻼصﻮن) ﻣشروطﻮل روا ﻧﻪ دي‪ ،‬ﻟکﻪ‬ ‫چ‪ ３‬ﻳﻮ ﻣکفﻮل عﻨﻪ کفﻴﻞ تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬کﻪ سﻬار شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ تﻪ ﻟﻪ کفاﻟت ＇خﻪ خﻼص ﻳئ‪.‬‬ ‫‪١٩١‬‬

‫په کومو شيانو کې کفالت صح‪５‬ح دی؟‬

‫＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬ثﻤﻦ پﻮر دی او پر ‪＄‬ای ﻳ‪ ３‬بﻞ ﻣثﻞ ﻣﻨﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻧﻮ کفﻴﻞ د ﻣشتري کفاﻟت کﻮﻻی‬ ‫شﻲ‪ ،‬خﻮ دا چ‪ ３‬پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬د ﻣبﻴع‪ ３‬عﻴﻦ ﻣﻘصﻮد دی‪ ،‬ﻧﻮ د ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ﻳ‪３‬‬ ‫کفاﻟت گ＂ﻪ ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ ！اکﻠی ﻣعﻠﻮم ＇اروی د سپرﻟ‪ ９‬ﻟپاره وﻧﻴﻮل شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ کفاﻟت ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬د‬ ‫！اکﻠﻲ عﻴﻦ د ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬کفاﻟت گ＂ﻪ ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬خﻮ کﻪ د ！اکﻠ‪ ３‬سپرﻟ‪ ９‬کراﻳﻪ کﻮل‬ ‫ﻣﻘصد ﻧﻪ بﻠک‪ ３‬د ﻣطﻠﻘ‪ ３‬سپرﻟ‪ ９‬کراﻳﻪ کﻮل ﻣﻘصد وو‪ ،‬بﻴا کفاﻟت روا دی‪＄ ،‬کﻪ د اﻧتﻘال ﻟپاره‬ ‫ﻟﻪ ﻧﻮرو سپرﻟﻴﻮ ﻫﻢ کار اخﻴستﻞ ک‪５‬دای شﻲ‪.‬‬ ‫د ناداره کفالت‪:‬‬

‫کﻪ شخص ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬د خﻠکﻮ پﻮروﻧﻪ ورباﻧدې وي او ﻣال ﻫﻢ وﻧﻪ ﻟري‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬د‬ ‫اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر ﻫ‪（５‬ﻮک د ده کفاﻟت ﻧشﻲ کﻮﻻی‪＄ ،‬کﻪ د پﻮر غﻮ＊تﻨ‪ ３‬حﻖ د شخص پﻪ‬ ‫ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬پای تﻪ رس‪５‬دﻟی‪ ،‬خﻮ اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬کفاﻟت ﻳ‪ ３‬ک‪５‬دای شﻲ‪.‬‬

‫‪ -١‬کفاﻟت تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د کفاﻟت د ﻣشروعﻴت دﻻﻳﻞ وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د کفاﻟت عﻨاصر رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬کفاﻟت پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دی او ﻫﻢ د ﻧفس کفاﻟت تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٥‬پﻪ حدودو او ﻗصاص ک‪ ３‬وﻟ‪ ３‬کفاﻟت صح‪５‬ح ﻧﻪ دی؟‬ ‫‪ -٦‬أﻳا ﻣشروط کفاﻟت روا دی؟ دا ﻣﻮضﻮع پﻮره تشر‪４‬ح ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪١٩٢‬‬

‫دوه ＇ﻠﻮ‪＋４‬تﻢ لﻮست‬

‫حﻮالﻪ‬ ‫گراﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ!‬ ‫اﻳا تاسﻮ حﻮاﻟﻪ پ‪５‬ژﻧﻲ؟‬ ‫د حﻮاﻟ‪ ３‬شرطﻮﻧﻪ کﻮم دي؟‬ ‫پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ د حﻮاﻟ‪ ３‬پﻪ حکﻤﻮﻧﻮ ‪＄‬ان پﻮه ک‪７‬و‪.‬‬

‫ژباړه‬

‫د پﻮروﻧﻮ حﻮاﻟﻪ روا ده‪.‬حﻮاﻟﻪ د ﻣحﻴﻞ‪ ،‬ﻣحتال ﻟﻪ او ﻣحتال عﻠﻴﻪ پﻪ خﻮ＊ﻪ صحﻴح کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫چ‪ ３‬حﻮاﻟﻪ بشپ‪７‬ه شﻮه‪ ،‬ﻧﻮ ﻣحﻴﻞ ﻟﻪ پﻮره خﻼصﻴ‪８‬ي او ﻣحتال ﻟﻪ ﻣحﻴﻞ ＇خﻪ پﻮر ﻧشﻲ‬

‫‪١٩٣‬‬

‫غﻮ＊تﻠی ﻣگر چ‪ ３‬حﻖ ﻳ‪ ３‬ﻫﻼک شﻲ‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر حﻖ پﻪ دوو شﻴاﻧﻮﻫﻼکﻴ‪８‬ي‪ :‬ﻳﻮ دا چ‪ ３‬ﻣحتال عﻠﻴﻪ ﻟﻪ حﻮاﻟ‪３‬‬ ‫＇خﻪ ﻣﻨکر شﻲ‪ ،‬ﻗسﻢ وک‪７‬ي او پر ﻫغﻪ کﻮم شاﻫد ﻫﻢ ﻧﻪ وي‪ ،‬بﻞ دا چ‪ ３‬ﻣفﻠس ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬اﻣام‬ ‫ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬دوې وجﻬ‪ ３‬دا دي او در‪４‬ﻤﻪ وجﻪ ﻫﻢ شتﻪ‪ ،‬ﻫغﻪ دا ده چ‪ ３‬حاکﻢ‬ ‫ﻳ‪ ３‬پﻪ ژوﻧد پﻪ افﻼس حکﻢ وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫چ‪ ３‬ﻣحتال عﻠﻴﻪ ﻟﻪ ﻣحﻴﻞ ＇خﻪ د ادا ک‪７‬ي پﻮر غﻮﻧدې ﻣال وغﻮاړي او ﻣحﻴﻞ وواﻳﻲ‪ :‬ﻣا پر‬ ‫تا د خپﻞ پﻮر حﻮاﻟﻪ ک‪７‬ې وه‪ ،‬ﻧﻮ دا خبره ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﻣﻨﻞ کﻴ‪８‬ي او پﻪ ﻫغﻪ د حﻮاﻟ‪ ３‬پﻪ ＇‪５‬ر پﻮر شتﻪ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣحﻴﻞ ﻟﻪ ﻣحتال ﻟﻪ ＇خﻪ د حﻮاﻟ‪ ３‬پﻴس‪ ３‬وغﻮاړي او وواﻳﻲ‪ :‬ﻣا تا تﻪ حﻮاﻟﻪ درک‪７‬ې وه‬ ‫چ‪ ３‬زﻣا ﻟپاره ﻳ‪ ３‬ﻗبض ک‪７‬ې او ﻣحتال ﻟﻪ وﻳﻞ‪ :‬حﻮاﻟﻪ دې د ﻫغﻪ پﻮر ﻟپاره راک‪７‬ې وه چ‪ ３‬زﻣا پر‬ ‫تا دی‪( ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ )３‬د ﻣحﻴﻞ خبره ﻟﻪ ﻗسﻢ سره ﻣعتبره ده‪.‬‬ ‫سفاتج ﻣکروه دي او (سفاتج) ﻫغﻪ ﻗرض تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬ﻗرض ورکﻮوﻧکی پرې د ﻻرې ﻟﻪ‬ ‫خطر ＇خﻪ ‪＄‬ان خﻮﻧدي کﻮي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د حوالې تعريف‪ :‬حﻮاﻟﻪ پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬ﻧﻘﻠﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪ .‬پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د ﻳﻮ شخص ﻟﻪ ذﻣ‪３‬‬ ‫＇خﻪ د بﻞ شخص ذﻣ‪ ３‬تﻪ د پﻮر ﻧﻘﻠﻮل حﻮاﻟﻪ بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د حوالې مشروعيت‪ :‬د حﻮاﻟ‪ ３‬ﻣشروعﻴت د رسﻮل اهلل (صﻠﻲ اهلل عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ) پﻪ دې حدﻳث‬ ‫سره ثابت دی چ‪ ３‬پﻪ صح‪５‬ح اﻟبخاري ک‪ ３‬راغﻠی‪:‬‬ ‫ژباړه‪ :‬د شتﻤﻦ (ﻟﻪ خﻮا پﻮر) ‪＄‬ﻨ‪６‬ول ظﻠﻢ دی‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ستاسﻮ کﻮم تﻦ تﻪ پﻪ‬ ‫شتﻤﻦ شخص حﻮاﻟﻪ ورک‪７‬ل شﻲ ﻧﻮ پﻪ ﻫغﻪ پس‪ ３‬دې ورشﻲ‪.‬‬ ‫د حوالې عناصر‪:‬‬

‫د حﻮاﻟ‪ ３‬عﻨاصر پﻪ ﻻﻧدې ډول دي‪:‬‬ ‫محيل‪ :‬ﻫغﻪ پﻮروړی چ‪ ３‬پﻪ بﻞ چا حﻮاﻟﻪ ورکﻮي‪.‬‬ ‫محتال عليه‪ :‬ﻫغﻪ شخص چ‪ ３‬د بﻞ چا پﻮر پﻪ ‪＄‬ان ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫محتال له‪ :‬پﻮر ورکﻮوﻧکی چ‪ ３‬خپﻞ پﻮر د پﻮروړي پﻪ ‪＄‬ای بﻞ شخص تﻪ ﻧﻘﻞ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫محال به‪ :‬پﻮر چ‪ ３‬د ﻳﻮه شخص ﻟﻪ ذﻣ‪＇ ３‬خﻪ د بﻞ شخص ذﻣ‪ ３‬تﻪ ﻧﻘﻞ شﻲ‪.‬‬ ‫‪١٩٤‬‬

‫د حوالې شرطونه‪ :‬پﻪ حﻮاﻟﻪ ک‪ ３‬د ﻣحﻴﻞ‪ ،‬ﻣحتال عﻠﻴﻪ او ﻣحتال ﻟﻪ ！ﻮﻟﻮ ﻟپاره عﻘﻞ‪ ،‬بﻠﻮغ‪،‬‬ ‫رضا او د ﻣجﻠس ﻳﻮواﻟی شرط دی‪ .‬د ﻣحال بﻪ ﻳعﻨ‪ ３‬ﻣال ﻟپاره شرط دا دی چ‪ ３‬ﻫغﻪ بﻪ پﻮر وي‪،‬‬ ‫پﻪ اعﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬حﻮاﻟﻪ صح‪５‬ح ﻧﻪ ده‪ ،‬ﻫﻤدا راز ﻣحال بﻪ بﻪ ﻻزم او صح‪５‬ح پﻮر وي چ‪ ３‬ﻣعﻨی ﻳ‪３‬‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر ﻟﻮست ک‪ ３‬رو＊اﻧﻪ شﻮې‪.‬‬ ‫محيل کله له پوره خالصي‪８‬ي؟ چ‪ ３‬پﻮروړی د پﻮر د ادا کﻮﻟﻮ ﻟپاره پﻪ بﻞ چا حﻮاﻟﻪ ورک‪７‬ي‬ ‫او ﻣحتال ﻟﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ وﻣﻨﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣحﻴﻞ غاړه خﻼصﻪ شﻮه او ﻣحتال ﻟﻪ ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬ﻟﻪ دې‬ ‫وروستﻪ ﻟﻪ ﻣحﻴﻞ ＇خﻪ پﻮر وغﻮاړي‪ ،‬ﻣگر پﻪ دوو صﻮرتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣحﻴﻞ ＇خﻪ‬ ‫خپﻞ پﻮر وغﻮاړي او ﻫغﻪ صﻮرتﻮﻧﻪ پﻪ ﻻﻧدې ډول دي‪:‬‬ ‫‪ -١‬چ‪ ３‬ﻣحتال عﻠﻴﻪ ﻟﻪ حﻮاﻟ‪ ３‬ﻣﻨکر شﻲ او ﻗسﻢ وک‪７‬ي پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣحال ﻟﻪ پﻪ دې‬ ‫خبره کﻮم شاﻫد ﻫﻢ وﻧﻪ ﻟري چ‪ ３‬ﻣحتال عﻠﻴﻪ حﻮاﻟﻪ ﻗبﻮﻟﻪ ک‪７‬ې وه‪.‬‬ ‫‪ -٢‬چ‪ ３‬ﻣحتال عﻠﻴﻪ ﻣفﻠس ﻣ‪ ７‬شﻲ‪＇ .‬رﻧگﻪ چ‪ ３‬پﻪ دغﻮ دواړو صﻮرتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻣحتال ﻟﻪ خپﻞ‬ ‫حﻖ ﻟﻪ ﻣحتال عﻠﻴﻪ ＇خﻪ ﻧشﻲ تر ﻻسﻪ کﻮﻻی‪ ،‬ﻧﻮ بﻪ ﻟﻪ ﻣحﻴﻞ ＇خﻪ خپﻞ حﻖ وغﻮاړي‪.‬‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ دوو صﻮرتﻮﻧﻮ در‪４‬ﻢ صﻮرت ﻫﻢ وراضافﻪ ک‪７‬ی او ﻫغﻪ دا‬ ‫دی چ‪ ３‬کﻠﻪ ﻗاضﻲ د ﻣحتال عﻠﻴﻪ پﻪ ژوﻧد ک‪ ３‬پر ﻫغﻪ د افﻼس حکﻢ وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ دې وخت‬ ‫ک‪ ３‬ﻫﻢ ﻣحتال ﻟﻪ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣحﻴﻞ ＇خﻪ د خپﻞ پﻮر غﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫مسئله‪ :‬کﻪ زﻣری د طارق زر افغاﻧ‪ ９‬پﻮروړی وي او زﻣری د پﻮر ادا کﻮﻟﻮ ﻟپاره طارق تﻪ پﻪ حﻤﻴد‬ ‫حﻮاﻟﻪ ورک‪７‬ي‪ ،‬حﻤﻴد طارق تﻪ زر افغاﻧ‪ ９‬ورک‪７‬ي او وروستﻪ حﻤﻴد ﻧﻮﻣﻮړې زر افغاﻧ‪ ９‬ﻟﻪ زﻣري‬ ‫＇خﻪ وغﻮاړي‪ ،‬خﻮ زﻣری حﻤﻴد تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬تﻪ پر ﻣا کﻮم حﻖ ﻧﻪ ﻟرې‪＄ ،‬کﻪ تﻪ زﻣا زر افغاﻧ‪９‬‬ ‫پﻮروړی وې‪ ،‬کﻮﻣ‪ ３‬زر افغاﻧ‪ ９‬دې چ‪ ３‬طارق تﻪ ورک‪７‬ي‪ ،‬زﻣا پﻮر دې پرې ادا ک‪７‬ی‪.‬‬ ‫پﻪ پﻮرتﻨﻲ صﻮرت ک‪ ３‬بﻪ زﻣری حﻤﻴد تﻪ زر افغاﻧ‪ ９‬ورکﻮي‪＄ ،‬کﻪ د حﻮاﻟ‪ ３‬پﻪ ﻣعاﻣﻠﻪ ک‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫حﻤﻴد زر افغاﻧ‪ ９‬ورک‪７‬ي‪ ،‬زﻣری ور＇خﻪ ﻣﻨکر ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻧﻮ ﻫغﻪ زر افغاﻧ‪ ９‬ثابت‪ ３‬دي‪ ،‬خﻮ د زﻣري‬ ‫ﻟﻪ خﻮا پر حﻤﻴد د زرو روپﻮ د پﻮر دعﻮه اثبات تﻪ اړتﻴا ﻟري‪.‬‬ ‫مسئله‪ :‬کﻪ زاﻫد اکرام تﻪ پﻪ اسد د زرو افغاﻧﻴﻮ حﻮاﻟﻪ ورک‪７‬ي او اکرام ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ اسد ＇خﻪ تر ﻻسﻪ‬ ‫ک‪７‬ي‪ ،‬وروستﻪ زاﻫد (ﻣحﻴﻞ) ﻟﻪ اسد (ﻣحتال ﻟﻪ) ＇خﻪ د حﻮاﻟ‪ ３‬زر افغاﻧ‪ ９‬وغﻮاړي او اسد ورتﻪ‬ ‫وواﻳﻲ‪ :‬ﻫغﻪ حﻮاﻟﻪ خﻮ تا زﻣا د پﻮر د ادا کﻮﻟﻮ ﻟپاره راک‪７‬ې وه او زاﻫد وواﻳﻲ‪ :‬بﻠک‪ ３‬د دې ﻟپاره‬ ‫ﻣ‪ ３‬حﻮاﻟﻪ درک‪７‬ې وه چ‪ ３‬زﻣا ﻟپاره ﻳ‪ ３‬ور＇خﻪ ﻗبض ک‪７‬ې‪ ،‬تﻪ اصﻼ پر ﻣا کﻮم پﻮر ﻧﻪ ﻟرې‪.‬‬ ‫پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬د زاﻫد (ﻣحﻴﻞ) خبره ﻟﻪ ﻗسﻢ سره ﻣعتبره ده‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬د اسد د پﻮر دعﻮه چ‪３‬‬ ‫‪١٩٥‬‬

‫ﻳﻮ ﻧﻮی شی دی‪ ،‬ثبﻮت ﻳ‪ ３‬شاﻫداﻧﻮ تﻪ اړتﻴا ﻟري‪.‬‬ ‫سفاتج‪ :‬د سفتجة جﻤع ده‪ ،‬سفتجﻪ پا‪ ３１‬تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬سفاتج ﻫغﻪ ﻗرض دی چ‪ ３‬ﻗرض‬ ‫ورکﻮوﻧکی پرې ‪＄‬ان د ﻻرې ﻟﻪ خطر ＇خﻪ خﻮﻧدي کﻮي‪ .‬د سفاتج ﻣثال دا دی چ‪ ３‬سﻮداگر‬ ‫کﻮم شخص تﻪ پﻪ دې شرط ﻗرض ورک‪７‬ي چ‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮړي شخص بﻪ پﻪ فﻼﻧﻲ ＊ار ک‪ ３‬دا ﻗرض‬ ‫ده تﻪ تسﻠﻴﻤﻮي‪.‬‬ ‫د سفاتجﻮ ﻣعاﻣﻠﻪ ﻣکروه ده‪＄ ،‬کﻪ سفاتج داس‪ ３‬ﻗرض دی چ‪ ３‬ﻗرض ورکﻮوﻧکی ور＇خﻪ د‬ ‫ﻻرې ﻟﻪ خطروﻧﻮ ＇خﻪ د خپﻠﻮ پﻴسﻮ د خﻮﻧدي کﻮﻟﻮ گ＂ﻪ اخﻠﻲ‪ .‬کﻪ د سفاتجﻮ پﻪ ﻣعاﻣﻠﻪ ک‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫ﻟﻮﻣ‪７‬ي سره پﻪ بﻞ ＊ار ک‪ ３‬د پﻮر د تسﻠﻴﻤﻮﻟﻮ شرط ﻧﻪ وي ک‪＋５‬ﻮدل شﻮی او وروستﻪ پﻪ طبﻴعﻲ‬ ‫ډول ﻗرض پﻪ بﻞ ＊ار ک‪ ３‬تسﻠﻴﻢ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ پروا ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي سره د ﻻرې ﻟﻪ خطروﻧﻮ‬ ‫＇خﻪ د خﻮﻧدي ک‪５‬دو پﻪ خاطر پﻪ بﻞ ＊ار ک‪ ３‬د ﻗرض تسﻠﻴﻤﻮل شرط شﻮي وي‪ ،‬بﻴا دا ﻣعاﻣﻠﻪ‬ ‫ﻣکروه د ه‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻣحترم ＊ﻮوﻧک‪ ３‬د ＇ارﻧ‪ ３‬ﻻﻧدې د حﻮاﻟ‪ ３‬صﻮرتﻮﻧﻪ پﻪ ！ﻮﻟگﻲ ک‪ ３‬تﻤثﻴﻞ‬ ‫ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬حﻮاﻟﻪ تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د حﻮاﻟ‪ ３‬ﻣشروعﻴت بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د حﻮاﻟ‪ ３‬عﻨاصر رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د حﻮاﻟ‪ ３‬شرطﻮﻧﻪ کﻮم کﻮم دي؟‬ ‫‪ -٥‬سفاتج ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ او حکﻢ ﻳ‪＇ ３‬ﻪ دی؟‬

‫‪١٩٦‬‬

‫دري ＇ﻠﻮ‪＋４‬تﻢ لﻮست‬

‫صﻠحﻪ (‪)١‬‬ ‫د ﻣتخاصﻤﻮ ډﻟﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬کﻠﻪ کﻠﻪ ﻣحکﻤﻪ پر‪４‬ک‪７‬ه وک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ پر‪４‬ک‪７‬ې وروستﻪ زړه بدواﻟی‬ ‫او کرکﻪ پات‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪ .‬د صﻠح‪ ３‬پﻪ کﻮﻟﻮ سره شخ‪７‬ه ﻫﻮارﻳ‪８‬ي او زړه بدواﻟی ﻫﻢ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫صﻠحﻪ کﻮل پﻪ فﻘﻪ ک‪＄ ３‬اﻧگ‪７‬ي احکام ﻟري چ‪ ３‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬وﻟﻮﻟﻮ‪.‬‬

‫‪١٩٧‬‬

‫ژباړه‬

‫صﻠحﻪ پﻪ درې ډوﻟﻪ ده‪ :‬ﻟﻪ اﻗرار سره صﻠحﻪ‪ ،‬ﻟﻪ سکﻮت سره صﻠحﻪ‪ ،‬ﻫغﻪ داس‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫ﻣدعی عﻠﻴﻪ ﻧﻪ اﻗرار وک‪７‬ي او ﻧﻪ اﻧکار‪ ،‬او د اﻧکار سره صﻠحﻪ‪ ،‬د ( صﻠح‪ )３‬دا ！ﻮل ډوﻟﻮﻧﻪ روا‬ ‫دي‪.‬‬ ‫کﻪ صﻠحﻪ ﻟﻪ اﻗرار سره وشﻮه او ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ پﻪ ﻣال وه‪ ،‬ﻧﻮ د بﻴعﻮ پﻪ ＇‪５‬ر حکﻢ ﻟري‪ ،‬او‬ ‫کﻪ ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ د ﻣﻨافعﻮ پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬وشﻮه‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ اجارو ﻗﻴاس کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻪ سکﻮت او اﻧکار سره صﻠحﻪ‪ ،‬د ﻣدعﻲ عﻠﻴﻪ پﻪ حﻖ ک‪ ３‬د ﻗسﻢ د فدﻳ‪ ３‬او د شخ‪７‬ې د‬ ‫پرې کﻮﻟﻮ پﻪ ﻣعﻨا او د ﻣدعﻲ پﻪ حﻖ ک‪ ３‬د ﻣعاوض‪ ３‬پﻪ ﻣعﻨا ده‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک ﻟﻪ کﻮر ＇خﻪ صﻠحﻪ وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ شفعﻪ پﻪ ک‪ ３‬ﻧﻪ واجبﻴ‪８‬ي او کﻪ پﻪ کﻮر صﻠحﻪ‬ ‫وک‪７‬ي شفعﻪ پﻪ ک‪ ３‬واجبﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ صﻠحﻪ پﻪ اﻗرار سره وشﻮه او ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻣصاﻟح عﻨﻪ پﻪ استحﻘاق ﻳﻮړل شﻮ‪ ،‬ﻣدعی عﻠﻴﻪ بﻪ ﻟﻪ‬ ‫ﻣدعﻲ ＇خﻪ پﻪ استحﻘاق د وړل شﻮې برخ‪ ３‬پﻪ اﻧدازه عﻮض اخﻠﻲ‪ ،‬خﻮ کﻪ صﻠحﻪ د سکﻮت‬ ‫ﻳا اﻧکار سره شﻮې وه او ﻣصاﻟح عﻨﻪ ﻣال پﻪ استحﻘاق ﻳﻮړل شﻮ ﻣدعﻲ بﻪ (ﻣدعی عﻠﻴﻪ) تﻪ خپﻞ‬ ‫عﻮض ورک‪７‬ي او ﻣستحﻖ سره بﻪ خصﻮﻣت کﻮي‪ ،‬کﻪ ﻳ‪＄ ３‬ﻨ‪ ３‬برخﻪ پﻪ استحﻘاق ﻳﻮړل شﻮه‪ ،‬پﻪ‬ ‫ﻫﻤغﻪ اﻧدازه عﻮض بﻪ ب‪５‬رتﻪ ورسپاري او پﻪ ﻫغﻪ ک‪ ３‬بﻪ د ﻣستحﻖ سره خصﻮﻣت کﻮي‪.‬‬

‫‪١٩٨‬‬

‫کﻪ پﻪ ﻳﻮه کﻮر ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د ﻧاﻣعﻠﻮﻣ‪ ３‬اﻧدازې د حﻖ دعﻮه وک‪７‬ه او د دواړو تر ﻣﻨ‪ ＃‬پﻪ عﻮض‬ ‫صﻠحﻪ وشﻮه‪ ،‬خﻮ وروستﻪ د ﻧﻮﻣﻮړي کﻮر ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬برخﻪ پﻪ استحﻘاق ﻳﻮړل شﻮه‪ ،‬ﻧﻮ ﻣدعﻲ بﻪ ﻟﻪ‬ ‫عﻮض ＇خﻪ ﻫ‪ ＆５‬شی ب‪５‬رتﻪ ﻧﻪ ورکﻮي‪＄ ،‬کﻪ ک‪５‬دای شﻲ چ‪ ３‬دعﻮا ﻳ‪ ３‬پﻪ دې پات‪ ３‬ک‪ ３‬وي‪.‬‬ ‫د ﻣاﻟﻮﻧﻮ‪ ،‬ﻣﻨافعﻮ او د عﻤد او خطا جﻨاﻳتﻮﻧﻮ پﻪ دعﻮاوو ک‪ ３‬صﻠحﻪ روا ده‪ .‬د حد پﻪ دعﻮا‬ ‫ک‪ ３‬صﻠحﻪ روا ﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫کﻪ س‪７‬ي پﻪ کﻮﻣ‪ ３％＊ ３‬د ﻧکاح دعﻮه وک‪７‬ه او ﻫغ‪ ３‬اﻧکار کاوه‪ ،‬او ﻫغ‪ ３‬پﻪ داس‪ ３‬ﻣال چ‪３‬‬ ‫ﻫغﻪ تﻪ ﻳ‪ ３‬ورک‪７‬ی و‪ ،‬صﻠحﻪ وک‪７‬ه ＇ﻮ س‪７‬ی ﻟﻪ دعﻮې ت‪５‬ر شﻲ‪ ،‬روا ده او د خﻠع‪ ３‬حکﻢ ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ ＊‪ ３％‬پﻪ س‪７‬ي د ﻧکاح دعﻮه وک‪７‬ه او س‪７‬ي پر ﻫغﻪ ﻣال چ‪ ３％＊ ３‬تﻪ ﻳ‪ ３‬ورک‪７‬ی و‪ ،‬د ﻫغ‪３‬‬ ‫سره صﻠحﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬روا ﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫ﻫر داس‪ ３‬شی چ‪ ３‬صﻠحﻪ ورباﻧدې وشﻲ او د ﻣداﻳﻨ‪ ３‬د عﻘد پر بﻨس＀ د چا حﻖ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫عﻮض ﻧﻪ گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬داس‪ ３‬حکﻢ ﻟري چ‪ ３‬ﻣدعﻲ خپﻞ ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬حﻖ اخﻴستی او ﻟﻪ پات‪３‬‬ ‫ت‪５‬ر شﻮی دی‪ ،‬ﻟکﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬پﻪ چا زر ارز＊تﻤﻦ درﻫﻤﻪ پﻮر وﻟري او ﻫغﻪ سره پﻪ پﻨ‪％‬ﻮ سﻮو‬ ‫کﻢ ارز＊تﻮ درﻫﻤﻮ صﻠحﻪ وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ روا ده او داس‪ ３‬حکﻢ ﻟري ﻟکﻪ د خپﻞ حﻖ ﻟﻪ ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬برخ‪３‬‬ ‫چ‪ ３‬ورتﻪ ت‪５‬ر شﻮی وي‪ .‬کﻪ پﻪ زرو ﻣؤجﻠﻮ درﻫﻤﻮ ورسره صﻠحﻪ وک‪７‬ي روا ده او داس‪ ３‬حکﻢ‬ ‫ﻟري ﻟکﻪ پﻪ خپﻞ حﻖ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬ورتﻪ ﻧ‪＂５‬ﻪ ورک‪７‬ې وي‪ ،‬کﻪ د ﻳﻮې ﻣﻴاشت‪ ３‬پﻪ ﻧ‪ ３＂５‬ﻳ‪ ３‬ورسره‬ ‫پﻪ دﻳﻨاروﻧﻮ صﻠحﻪ ک‪７‬ي وي‪ ،‬روا ﻧﻪ ده‪ .‬کﻪ پر پﻮروړي ﻳ‪ ３‬زر ﻣؤجﻠ‪ ３‬پﻮر وې او پر پﻨ‪％‬ﻮ سﻮو‬ ‫ﻧغدو ﻳ‪ ３‬ورسره صﻠحﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬روا ﻧﻪ ده‪ .‬کﻪ پﻮر ﻳ‪ ３‬زر تﻮرې (کﻢ ارز＊تﻪ) روپ‪ ９‬وې او صﻠحﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬ورسره پﻪ پﻨ‪％‬ﻮ سﻮو سپﻴﻨﻮ (ارز＊تﻤﻨﻮ روپﻮ) وک‪７‬ه‪ ،‬روا ﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د صلحې تعريف‪ :‬صﻠحﻪ پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬د روغ‪ ３‬جﻮړې پﻪ ﻣعﻨا ده او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬ﻫغﻪ‬ ‫عﻘد تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د دوو ﻟﻮرو تر ﻣﻨ‪ ＃‬د پ‪ ３＋５‬شخ‪７‬ې د ﻫﻮاروﻟﻮ ﻟپاره د دوی پﻪ خﻮ＊ﻪ‬ ‫راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د صلحې مشروعيت‪:‬‬

‫(اﻟﻨساء‪ )١٢٨ :‬ژباړه‪ :‬او صﻠحﻪ غﻮره ده‪.‬‬ ‫اهلل پاک فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫پﻪ ﻣبارک حدﻳث ک‪ ３‬چ‪ ３‬ابﻦ ﻣاجﻪ رواﻳت ک‪７‬ی‪ ،‬رسﻮل اهلل (صﻠﻲ اهلل عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ) فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬

‫‪١٩٩‬‬

‫اﻟصﻠح جائز بﻴﻦ اﻟﻤسﻠﻤﻴﻦ إﻻ صﻠحاً احﻞ حراﻣاً او حرم حﻼﻻً‪ .‬ژباړه‪ :‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ تر ﻣﻨ‪＃‬‬ ‫صﻠحﻪ روا ده ﻣگر ﻫغﻪ صﻠح (ﻧاروا ده) چ‪ ３‬حرام حﻼل ک‪７‬ي ﻳا حﻼل حرام ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د صلحې عناصر‪ :‬پﻪ ﻻﻧدې تﻮ‪－‬ﻪ دي‪:‬‬ ‫ﻣصاﻟِح‪ :‬ﻫغﻪ شخص چ‪ ３‬صﻠحﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫ﻣصاﻟح عﻠﻴﻪ‪ :‬ﻫغﻪ شی چ‪ ３‬صﻠحﻪ ورباﻧدې کﻴ‪８‬ي ﻳا د صﻠح‪ ３‬بدل‪.‬‬ ‫ﻣصاﻟح عﻨﻪ‪ :‬ﻫغﻪ شی چ‪ ３‬دعﻮه ورباﻧدې شﻮې وي او صﻠحﻪ ور＇خﻪ وشﻲ‪.‬‬ ‫ﻣصاﻟ َح‪ :‬ﻫغﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬صﻠحﻪ ورسره کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د صلحې ډولونه‪:‬‬

‫صﻠحﻪ پﻪ ﻻﻧدې درې ډوﻟﻮﻧﻮ ده چ‪ ３‬در‪４‬ﻮاړه ډوﻟﻮﻧﻪ روا دي‪.‬‬ ‫‪ -١‬د ﻣدعی عﻠﻴﻪ ﻟﻪ اﻗرار سره صﻠحﻪ‪ :‬داس‪ ３‬چ‪ ３‬ﻳﻮ شخص د بﻞ پﻪ ﻣال دعﻮه وک‪７‬ي او‬ ‫ﻫغﻪ پرې اﻗرار وک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ بﻴا د بﻞ شﻲ پﻪ ورکﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﻣدعﻲ سره صﻠحﻪ وک‪７‬ي‪ .‬پﻪ دې‬ ‫صﻠحﻪ ک‪ ３‬کﻪ ﻣال پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬ورک‪７‬ل شﻲ‪ ،‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬پﻴس‪３‬‬ ‫ورک‪７‬ل شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د بﻴع‪ ３‬احکام ورباﻧدې تطبﻴﻘﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ د عﻴب خﻴار‪ ،‬د شفع‪ ３‬ثبﻮت او‬ ‫داس‪ ３‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ ﻧﻮﻣﻮړې صﻠحﻪ ک‪ ３‬ﻣﻨافع پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬واﻗع شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د اجارې احکام ورباﻧدې‬ ‫تطبﻴﻘﻴ‪８‬ي ﻟکﻪ د گ＂‪ ３‬اخﻴستﻠﻮ د ﻣﻬال ！اکﻞ او د گ＂‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ د اجارې فسخﻪ‬ ‫ک‪５‬دل‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻣدعی عﻠﻴﻪ ﻟﻪ اﻧکار سره صﻠحﻪ‪ :‬داس‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣدعﻲ د چا پﻪ ﻣال دعﻮه وک‪７‬ي او ﻫغﻪ‬ ‫ور＇خﻪ اﻧکار وک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ وروستﻪ د ‪＄‬ﻴﻨﻮ شﻴاﻧﻮ پﻪ ورکﻮﻟﻮ ﻟﻪ ﻣدعﻲ سره روغﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د ﻣدعی عﻠﻴﻪ ﻟﻪ سکﻮت سره صﻠحﻪ‪ :‬ﻟکﻪ ﻣدعﻲ چ‪ ３‬د چا پﻪ ﻣال دعﻮه وک‪７‬ي او‬ ‫ﻣدعی عﻠﻴﻪ د ﻣدعﻲ ﻟﻪ دعﻮې ＇خﻪ ﻧﻪ اﻧکار وک‪７‬ي او ﻧﻪ ﻳ‪ ３‬وﻣﻨﻲ او وروستﻪ ﻣدعﻲ تﻪ د‬ ‫کﻮم شﻲ پﻪ ورکﻮﻟﻮ سره صﻠحﻪ وک‪７‬ي‪ .‬ﻟﻪ اﻧکار او سکﻮت سره صﻠحﻪ د ﻣدعی عﻠﻴﻪ ﻟپاره‬ ‫د ﻗسﻢ د فدﻳ‪ ３‬ورکﻮﻟﻮ او د ﻣدعﻲ ﻟﻪ دعﻮې ＇خﻪ ‪＄‬ان ژغﻮرل او د ﻣدعﻲ پﻪ حﻖ ک‪ ３‬د‬ ‫عﻮض ترﻻسﻪ کﻮل دي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ دواړو ﻟﻮرو سره د ﻫغﻮی د باور پﻪ بﻨس＀ ﻣعاﻣﻠﻪ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫له سکوت يا انکار سره له ځمکې صلحه‪:‬‬

‫کﻪ ﻣﻴروﻳس د فرﻳد پر ‪＄‬ﻤکﻪ دعﻮه وک‪７‬ي او فرﻳد ور＇خﻪ اﻧکار ﻳا سکﻮت وک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ وروستﻪ‬ ‫فرﻳد د شخ‪７‬ې د ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړﻟﻮ ﻟپاره ﻣﻴروﻳس تﻪ ﻟس زره افغاﻧ‪ ９‬ورک‪７‬ي او دواړه صﻠحﻪ وک‪７‬ي‪،‬‬ ‫‪٢٠٠‬‬

‫پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬شفﻴع د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻠﻮ حﻖ ﻧﻪ ﻟري‪＄ ،‬کﻪ فرﻳد پﻪ دې باور دی‪ ،‬چ‪＄ ３‬ﻤکﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ پخﻮا ＇خﻪ پﻪ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬ده او د صﻠح‪ ３‬پﻪ ﻧتﻴجﻪ ک‪ ３‬د ده پﻪ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬ﻧﻪ ده داخﻠﻪ‬ ‫شﻮې‪.‬‬ ‫له سکوت يا انکار سره په ځمکه صلحه‪:‬‬

‫کﻪ جﻤال د خﻮشحال پﻪ ﻣﻮ！ر دعﻮه وک‪７‬ي‪ ،‬خﻮشحال د جﻤال ﻟﻪ دعﻮې اﻧکار ﻳا سکﻮت وک‪７‬ي‬ ‫خﻮ وروستﻪ دواړه صﻠحﻪ وک‪７‬ي او خﻮشحال د ﻣﻮ！ر پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬جﻤال تﻪ ﻧﻴﻢ جرﻳب ‪＄‬ﻤکﻪ‬ ‫ورک‪７‬ي‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬شفﻴع د شفع‪ ３‬غﻮ＊تﻨﻪ کﻮﻻی شﻲ‪＄ ،‬کﻪ جﻤال ‪＄‬ﻤکﻪ د عﻮض‬ ‫پﻪ تﻮگﻪ اخﻴست‪ ３‬او ﻫغﻪ ＇ﻪ چ‪ ３‬ﻣدعﻲ ﻳ‪ ３‬پﻪ صﻠحﻪ ک‪ ３‬د عﻮض پﻪ تﻮگﻪ اخﻠﻲ‪ ،‬د ﻣدعﻲ پﻪ‬ ‫حﻖ ک‪ ３‬د بﻴع‪ ３‬حکﻢ ﻟري او د شفع‪ ３‬حﻖ پﻪ بﻴعﻪ ک‪ ３‬ثابت دی‪.‬‬ ‫د مصالح عنه استحقاق‪:‬‬

‫کﻪ شفﻴﻖ د سباوون پﻪ دوه جرﻳبﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ دعﻮه وک‪７‬ي او سباوون اﻗرار وک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ وروستﻪ دواړه‬ ‫پﻪ دوه سﻮه زره افغاﻧﻴﻮ صﻠحﻪ وک‪７‬ي او ‪＄‬ﻤکﻪ ﻟﻪ سباوون سره پات‪ ３‬شﻲ‪＇ .‬ﻪ وخت وروستﻪ‬ ‫بﻞ شخص ﻟﻪ سباوون ＇خﻪ د ﻧﻮﻣﻮړې ‪＄‬ﻤک‪ ３‬ﻳﻮ جرﻳب پﻪ استحﻘاق ﻳﻮسﻲ‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت‬ ‫ک‪＇ ３‬رﻧگﻪ چ‪ ３‬صﻠحﻪ د بﻴع‪ ３‬حکﻢ ﻟري‪ ،‬ﻧﻮ شفﻴﻖ بﻪ سباوون تﻪ د ﻳﻮه جرﻳب ‪＄‬ﻤک‪ ３‬عﻮض‬ ‫(سﻞ زره افغاﻧ‪ )９‬رد ک‪７‬ي او ﻟﻪ ﻣستحﻖ سره بﻪ دعﻮی کﻮي‪.‬‬ ‫پﻪ پﻮرتﻨﻲ صﻮرت ک‪ ３‬کﻪ صﻠحﻪ ﻟﻪ اﻧکار ﻳا سکﻮت سره شﻮې وي ﻧﻮ شفﻴﻖ بﻪ سباوون تﻪ‬ ‫عﻮض ورکﻮي او چا چ‪＄ ３‬ﻤکﻪ پﻪ استحﻘاق وړې‪ ،‬ﻟﻪ ﻫغﻪ سره بﻪ خصﻮﻣت او دعﻮه کﻮي‪ .‬پﻪ‬ ‫دې صﻮرت ک‪ ３‬سباوون ﻟﻪ شفﻴﻖ ＇خﻪ ‪＄‬کﻪ عﻮض اخﻠﻲ چ‪ ３‬د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پﻪ استحﻘاق وړﻟﻮ‬ ‫سره ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻮه چ‪ ３‬شفﻴﻖ پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ پﻪ ﻧاحﻘﻪ دعﻮه ک‪７‬ې وه او ﻟﻪ سباوون ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻧاحﻘﻪ‬ ‫روپ‪ ９‬اخﻴست‪ ３‬وې‪.‬‬ ‫کﻪ احﻤد د برﻳاﻟﻲ د کﻮر پﻪ ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻧاﻣعﻠﻮﻣﻪ برخﻪ دعﻮی وک‪７‬ي او برﻳاﻟﻲ د پ‪５‬سﻮ پﻪ ورکﻮﻟﻮ‬ ‫ورسره صﻠحﻪ وک‪７‬ي‪ .‬خﻮ وروستﻪ احﻤد د ﻧﻮﻣﻮړي کﻮر ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬برخﻪ پﻪ استحﻘاق ﻳﻮسﻲ‪ ،‬پﻪ دې‬ ‫صﻮرت ک‪ ３‬برﻳاﻟی ور＇خﻪ ورک‪７‬ی پﻴس‪ ３‬ﻧشﻲ اخﻴستﻠی‪＄ ،‬کﻪ کﻴدای شﻲ د احﻤد دعﻮی پﻪ‬ ‫ﻫغﻪ برخﻪ ک‪ ３‬وي چ‪ ３‬د برﻳاﻟﻲ سره پات‪ ３‬ده‪.‬‬ ‫په حدودو کې صلحه‪:‬‬

‫پﻪ حدودو ک‪ ３‬صﻠحﻪ کﻮل روا ﻧﻪ دي‪＄ ،‬کﻪ حد د اهلل حﻖ دی او بﻨدگان ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د‬ ‫اهلل پاک پﻪ حﻖ ک‪ ３‬ﻟﻪ بﻞ چا ﻧﻪ عﻮض واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫‪٢٠١‬‬

‫په ښځه باندې د نکاح دعوی‪:‬‬

‫د س‪７‬ي ﻟﻪ خﻮا پر ＊‪ ３％‬د ﻧکاح د دعﻮې پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬صﻠحﻪ ‪＄‬کﻪ روا ده چ‪ ３‬د س‪７‬ي پﻪ‬ ‫گﻮﻣان د ﻧکاح حﻖ ثابت دی‪ ،‬ﻧﻮ صﻠحﻪ د ﻳﻮه ثابت حﻖ پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮه او دا صﻠحﻪ‬ ‫د خﻠع‪ ３‬حکﻢ ﻟري‪.‬‬ ‫په س‪７‬ي د نکاح دعوی‪:‬‬

‫د ＊‪ ３％‬ﻟﻪ خﻮا پر س‪７‬ي د ﻧکاح پﻪ دعﻮه ک‪ ３‬صﻠحﻪ کﻮل او عﻮض اخﻴستﻞ صح‪５‬ح ﻧﻪ دي‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ دا عﻮض ﻣﻘابﻞ ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬کﻪ ﻧکاح ﻣﻮجﻮده وي‪ ،‬ﻧﻮ د دواړو د جﻼواﻟﻲ پﻪ صﻮرت‬ ‫ک‪％＊ ３‬ﻪ س‪７‬ي تﻪ عﻮض ورکﻮي ﻧﻪ س‪７‬ی ＊‪ ３％‬تﻪ او کﻪ ﻧکاح ثابتﻪ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ س‪７‬ی ＊‪ ３％‬تﻪ‬ ‫د کﻮم شﻲ عﻮض ورکﻮي؟‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻫغ‪ ３‬صﻠح‪ ３‬ﻣثاﻟﻮﻧﻪ وواﻳﻲ چ‪ ３‬حرام حﻼل ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬صﻠحﻪ تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د صﻠح‪ ３‬د ﻣشروعﻴت دﻻﻳﻞ وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د صﻠح‪ ３‬عﻨاصر تشر‪４‬ح ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬صﻠح پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ ده؟ رو＊اﻧﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٥‬پﻪ حدودو ک‪ ３‬وﻟ‪ ３‬صﻠحﻪ روا ﻧﻪ ده؟‬

‫‪٢٠٢‬‬

‫＇ﻠﻮر ＇ﻠﻮ‪＋４‬تﻢ لﻮست‬

‫صﻠحﻪ (‪)٢‬‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر ﻟﻮست ک‪ ３‬ﻣﻮ د صﻠح‪ ３‬د تعرﻳف‪ ،‬ﻣشروعﻴت او ډوﻟﻮﻧﻮ پﻪ اړه ﻣعﻠﻮﻣات ترﻻسﻪ ک‪７‬ل‪،‬‬ ‫پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ د صﻠح‪ ３‬پات‪ ３‬احکام وﻟﻮﻟﻮ‪.‬‬

‫‪٢٠٣‬‬

‫ژباړه‪:‬‬

‫چا چ‪ ３‬د صﻠح‪ ３‬ﻟپاره وکﻴﻞ وﻧﻴﻮ او ﻫغﻪ صﻠحﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬پر وکﻴﻞ باﻧدې ﻫغﻪ ＇ﻪ ﻧﻪ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‬ ‫چ‪ ３‬صﻠحﻪ ﻳ‪ ３‬ورباﻧدې ک‪７‬ې‪ ،‬ﻣگر دا چ‪ ３‬وکﻴﻞ ﻳ‪ ３‬ضﻤاﻧت وک‪７‬ي او ﻣال پﻪ ﻣﻮکﻞ دی‪.‬‬ ‫کﻪ (فضﻮﻟﻲ) د (ﻣصاﻟح) ﻟﻪ اﻣر ＇خﻪ پرتﻪ پﻪ کﻮم شﻲ صﻠحﻪ وک‪７‬ي‪＇ ،‬ﻠﻮر وجﻬ‪ ３‬ﻟري‪:‬‬ ‫پﻪ ﻣال صﻠحﻪ وک‪７‬ي او ضﻤاﻧت ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ صﻠحﻪ بشپ‪７‬ه ده‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز کﻪ وواﻳﻲ‪ :‬ﻟﻪ تاسره ﻣ‪ ３‬زﻣا پﻪ دغﻮ زرو (روپﻴﻮ) صﻠحﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬صﻠحﻪ صح‪５‬ح ده‬ ‫او ﻣﻘابﻞ ﻟﻮري تﻪ د دغﻮ پﻴسﻮ تسﻠﻴﻤﻮل پرې ﻻزم دي‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬ﻟﻪ تا سره ﻣ‪ ３‬پﻪ زرو (روپﻴﻮ) صﻠحﻪ وک‪７‬ه او پﻴس‪ ３‬ﻫﻢ ورتسﻠﻴﻢ‬ ‫ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ووﻳﻞ‪ :‬پﻪ زرو (روپﻴﻮ) ﻣ‪ ３‬درسره صﻠحﻪ وک‪７‬ه او ورتسﻠﻴﻢ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ک‪７‬ي ﻧﻮ عﻘد ﻣﻮﻗﻮف‬ ‫دی‪ ،‬کﻪ ﻣدعی عﻠﻴﻪ اجازه وک‪７‬ه صﻠحﻪ روا او د زرو (روپﻴﻮ) سپارل ورباﻧدې ﻻزم دي او کﻪ‬ ‫اجازه ﻳ‪ ３‬وﻧﻪ ک‪７‬ه صﻠحﻪ باطﻠﻪ ده‪.‬‬ ‫کﻪ پﻮر د دوو کساﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬شرﻳک وي‪ ،‬ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬د (پﻮروړي) سره ﻟﻪ خپﻠ‪ ３‬برخ‪＇ ３‬خﻪ پﻪ‬ ‫ﻳﻮه جاﻣﻪ صﻠحﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ شرﻳک ﻳ‪ ３‬اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬ﻟﻪ (پﻮروړي) ＇خﻪ خپﻠﻪ پات‪ ３‬ﻧﻴﻤﻪ برخﻪ‬

‫‪٢٠٤‬‬

‫غﻮاړي او کﻪ (ﻟﻪ شرﻳک ＇خﻪ) ﻧﻴﻤﻪ جاﻣﻪ اخﻠﻲ ﻣگر دا چ‪ ３‬شرﻳک ﻳ‪ ３‬ورتﻪ ＇ﻠﻮرﻣﻪ حصﻪ‬ ‫پﻮر ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ (پﻮروړي) ＇خﻪ خپﻠﻪ برخﻪ پﻮر واخﻴست‪ ،‬ﻧﻮ شرﻳک ﻳ‪ ３‬حﻖ ﻟري چ‪ ３‬ﻟﻪ ده‬ ‫سره پﻪ اخﻴست‪ ３‬برخﻪ ک‪ ３‬شرﻳک شﻲ او پات‪ ３‬ﻟﻪ پﻮروړي ＇خﻪ وغﻮاړي‪ ،‬او کﻪ ﻳﻮ ﻟﻪ شرﻳکاﻧﻮ‬ ‫＇خﻪ د دې پﻮر پﻪ برخﻪ ساﻣان واخﻴست‪ ،‬ﻧﻮ شرﻳک ﻳ‪ ３‬کﻮﻻی شﻲ دا ＇ﻠﻮرﻣﻪ برخﻪ پﻮر ورﻧﻪ‬ ‫واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ سﻠﻢ د دوو کساﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬شرﻳک و او ﻳﻮه ﻳ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻪ برخﻪ رأس اﻟﻤال صﻠحﻪ وک‪７‬ه ﻧﻮ‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر (دا صﻠحﻪ) روا ﻧﻪ ده‪ ،‬خﻮ اﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ‪ :‬صﻠحﻪ‬ ‫روا ده‪.‬‬ ‫کﻪ ترکﻪ د وارثاﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬وه او دوی ﻳﻮ وارث پﻪ ورک‪７‬ل شﻮي ﻣال ﻟﻪ ترک‪ ３‬ووﻳست‪ ،‬او ترکﻪ‬ ‫‪＄‬ﻤکﻪ ﻳا ساﻣان وي‪ .‬کﻪ اﻳستﻞ شﻮي تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟ‪ ８‬ﻣال ورک‪７‬ی وي او کﻪ ډ‪４‬ر (صﻠحﻪ) روا ده‪.‬‬ ‫کﻪ ترکﻪ سپﻴﻦ زر وو او اﻳستﻞ شﻮي تﻪ ﻳ‪ ３‬سره زر ورک‪７‬ل‪ ،‬ﻳا ترکﻪ سره زر وو او اﻳستﻞ‬ ‫شﻮي شخص تﻪ ﻳ‪ ３‬سپﻴﻦ زر ورک‪７‬ل‪( ،‬صﻠحﻪ) صح‪５‬ح ده‪.‬‬ ‫کﻪ ترکﻪ سره زر‪ ،‬سپﻴﻦ زر او ﻧﻮر شﻴان وو او د اﻳستﻞ شﻮي سره ﻳ‪ ３‬پﻪ سرو ﻳا سپﻴﻨﻮ زرو‬ ‫صﻠحﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ ورک‪７‬ل شﻮې برخﻪ باﻳد پﻪ ﻫغﻪ جﻨس ک‪ ３‬د ﻫغﻪ ﻟﻪ وﻧ‪６‬ې ＇خﻪ زﻳاتﻪ وي ＇ﻮ‬ ‫(جﻨس ﻟﻪ جﻨس) سره برابر شﻲ او زﻳاتﻮاﻟی پﻪ پات‪ ３‬ﻣﻴراث ک‪ ３‬د ﻫغﻪ د حﻖ پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪３‬‬ ‫راشﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ ترکﻪ ک‪ ３‬پر خﻠکﻮ (د ﻣ‪７‬ي) پﻮر و او دا پﻮر ﻳ‪ ３‬پﻪ (دې شرط) پﻪ صﻠحﻪ ک‪ ３‬داخﻞ‬ ‫ک‪ ７‬چ‪ ３‬ﻣصاﻟح بﻪ ورﻧﻪ وباسﻲ او پﻮر بﻪ د دوی وي‪ ،‬صﻠحﻪ باطﻠﻪ ده‪ .‬کﻪ (صﻠحﻪ کﻮوﻧکﻮ) دا‬ ‫شرط ک‪７‬ه چ‪ ３‬پﻮروړي بﻪ ﻟﻪ ده ＇خﻪ خﻼص وي او دوی بﻪ ﻟﻪ ﻫغﻮی ＇خﻪ د ﻣصاﻟح برخﻪ ﻧﻪ‬ ‫غﻮاړي‪ ،‬ﻧﻮ صﻠحﻪ روا ده‪.‬‬

‫‪٢٠٥‬‬

‫شرحه‬ ‫په صلحه کې وکالت‪:‬‬

‫کﻪ ＇ﻮک د صﻠح‪ ３‬ﻟپاره وکﻴﻞ وﻧﻴسﻲ او وکﻴﻞ پﻪ ﻣال صﻠحﻪ وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ورکﻮل ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣﻮکﻞ‬ ‫ﻻزم دي ﻧﻪ پر وکﻴﻞ‪ ،‬خﻮ کﻪ وکﻴﻞ ﻳ‪ ３‬د خپﻞ ﻣال ＇خﻪ د ورکﻮﻟﻮ ضﻤاﻧت وک‪７‬ي ﻧﻮ بﻴا ﻳ‪３‬‬ ‫ورکﻮل د وکﻴﻞ دﻧده ده‪.‬‬ ‫کﻪ وکﻴﻞ د ﻣصاﻟح ﻟﻪ اﻣر پرتﻪ پﻪ ﻣال صﻠحﻪ وک‪７‬ي‪ ،‬د دې صﻠح‪＇ ３‬ﻠﻮر وجﻬ‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ذکر‬ ‫شﻮي‪ ،‬پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳﻮ درې وجﻬﻮ ک‪ ３‬د ﻣال ورکﻮل پﻪ وکﻴﻞ ‪＄‬کﻪ ﻻزم دي چ‪ ３‬ﻫغﻪ پﻪ خپﻠﻪ وﻳﻨا‬ ‫د ﻣال سپارﻟﻮ ﻣسؤﻟﻴت پﻪ خپﻠﻪ غاړه اخﻴستی‪ ،‬اﻟبتﻪ پﻪ ＇ﻠﻮرﻣﻪ وجﻪ (پﻪ زرو روپﻴﻮ ﻳ‪ ３‬ورسره‬ ‫صﻠحﻪ وک‪７‬ه او ورتسﻠﻴﻢ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ک‪７‬ي) ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د ﻣال سپارﻟﻮ ﻣسؤﻟﻴت پﻪ خپﻠﻪ غاړه ﻧﻪ و اخﻴستی‬ ‫ﻧﻮ صﻠحﻪ د ﻣﻮکﻞ تر اجازې ﻣﻮﻗﻮفﻪ ده‪.‬‬ ‫په شريک پور صلحه‪:‬‬

‫ﻧصﻴر او ﻣﻨﻴر دواړو خپﻞ شرﻳک ﻣﻮباﻳﻞ پﻪ اتﻪ سﻮه افغاﻧﻴﻮ پر طارق وپﻠﻮره او پﻴس‪ ３‬پﻮر پات‪３‬‬ ‫شﻮې‪ .‬وروستﻪ ﻣﻨﻴر ﻟﻪ طارق سره پﻪ خپﻞ پﻮر صﻠحﻪ وک‪７‬ه او پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ور＇خﻪ ﻳﻮ ﻗاب‬ ‫ساعت واخﻴست‪ .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻧصﻴر اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬ﻟﻪ طارق ＇خﻪ خپﻠﻪ برخﻪ پﻮر‬ ‫اخﻠﻲ او کﻪ ﻟﻪ ﻣﻨﻴر سره ‪＄‬ان پﻪ ساعت ک‪ ３‬شرﻳکﻮي‪＄ ،‬کﻪ صﻠحﻪ پﻪ ﻧﻴﻢ پﻮر شﻮې او پﻪ دې‬ ‫پﻮر ک‪ ３‬د دواړو حﻖ ﻣشاع دی‪＄ ،‬کﻪ د ﻫغﻪ پﻮر و‪４‬شﻞ چ‪ ３‬پﻪ ذﻣﻪ وي‪ ،‬صح‪５‬ح ﻧﻪ دي ﻧﻮ دواړه‬ ‫پﻪ ساعت ک‪ ３‬شرﻳک دي‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻣﻨﻴر ﻧصﻴر تﻪ د پﻮر د ＇ﻠﻮرﻣ‪ ３‬برخ‪ ３‬ضﻤاﻧت وک‪ ７‬ﻧﻮ ﻧصﻴر‬ ‫بﻪ خپﻞ پات‪ ３‬پﻮر ﻟﻪ طارق ＇خﻪ غﻮاړي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣﻨﻴر ﻟﻪ طارق ＇خﻪ خپﻠﻪ ﻧﻴﻤﻪ برخﻪ پﻮر (＇ﻠﻮر سﻮه افغاﻧ‪ )９‬تر ﻻسﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬د پﻮرتﻨﻲ دﻟﻴﻞ‬ ‫پر بﻨس＀ چ‪ ３‬پﻪ پﻮر ک‪ ３‬د دواړو حﻖ ﻣشاع دی‪ ،‬ﻧصﻴر کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨﻴر سره ‪＄‬ان پﻪ‬ ‫اخﻴستﻞ شﻮي پﻮر ک‪ ３‬شرﻳک ک‪７‬ي او پات‪ ３‬پﻮر بﻪ پﻪ گ‪６‬ه ﻟﻪ طارق ＇خﻪ اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ پﻮرتﻨ‪ ９‬ﻣسئﻠﻪ ک‪ ３‬کﻪ ﻣﻨﻴر ﻟﻪ طارق ＇خﻪ د خپﻞ پﻮر پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬ساعت پﻪ بﻴعﻪ واخﻠﻲ‪،‬‬ ‫د صﻠح‪ ３‬د صﻮرت پر خﻼف ﻧصﻴر حﻖ ﻟري چ‪ ３‬ﻣﻨﻴر د پﻮر د ＇ﻠﻮرﻣ‪ ３‬برخ‪( ３‬دوه سﻮه‬ ‫افغاﻧﻴﻮ) ضاﻣﻦ وگر‪＄‬ﻮي‪＄ ،‬کﻪ صﻠحﻪ پﻪ ت‪５‬ر‪４‬دو او سترگﻮ پ＂ﻮﻟﻮ وﻻړه وي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬کﻠﻪ کﻠﻪ‬

‫‪٢٠٦‬‬

‫صﻠحﻪ کﻮوﻧکی خپﻞ پﻮر‪ ،‬پﻮره ﻧﻪ تر ﻻسﻪ کﻮي‪ ،‬ﻧﻮ د صﻠح‪ ３‬پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬کﻪ ﻧصﻴر‪ ،‬ﻣﻨﻴر د‬ ‫＇ﻠﻮرﻣ‪ ３‬برخ‪ ３‬ضاﻣﻦ وگر‪＄‬ﻮي‪＊ ،‬اﻳﻲ ﻣﻨﻴر تاوان وک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ دا چ‪ ３‬د بﻴع‪ ３‬ﻣعاﻣﻠﻪ د ثﻤﻦ او‬ ‫ﻣبﻴع‪ ３‬پﻪ برابرواﻟﻲ او پﻮره حﻖ اخﻴستﻠﻮ وﻻړه ده‪ ،‬ﻧﻮ ﻧصﻴر کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د بﻴع‪ ３‬پﻪ صﻮرت‬ ‫ک‪ ３‬ﻣﻨﻴر د ＇ﻠﻮرﻣ‪ ３‬برخ‪ ３‬ضاﻣﻦ وگر‪＄‬ﻮي‪＄ ،‬کﻪ پﻪ ضاﻣﻦ گر‪＄‬ﻮﻟﻮ سره ﻧﻪ تاواﻧﻲ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻫارون او سﻬﻴﻞ چ‪ ３‬د غﻨﻤﻮ سﻮدا‪－‬ران دي ادرﻳس تﻪ چ‪ ３‬بز‪－‬ر دی دده د کرل شﻮﻳﻮ ﻟس‬ ‫ﻣﻨﻮ ﻟﻠﻤﻲ غﻨﻤﻮ ﻟپاره دوه زره افغاﻧ‪ ９‬ورک‪７‬ي‪ ،‬وروستﻪ ﻳﻮ سﻮدا‪－‬ر (سﻬﻴﻞ) ﻟﻪ ادرﻳس ＇خﻪ د‬ ‫زرو افغاﻧﻴﻮ پﻪ اخﻴستﻠﻮ صﻠحﻪ وک‪７‬ي او ﻟﻪ غﻨﻤﻮ اخﻴستﻠﻮ ت‪５‬ر شﻲ‪ .‬دا صﻠحﻪ روا ﻧﻪ ده ‪＄‬کﻪ‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ دې سره د خپﻞ شرﻳک سﻮدا‪－‬ر ﻟﻪ اجازې پرتﻪ د عﻘد فسخﻪ کﻮل راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪ .‬اﻣام‬ ‫ابﻮﻳﻮسف دا ﻣسئﻠﻪ پﻪ عاﻣﻮ پﻮروﻧﻮ ﻗﻴاس ک‪７‬ې او روا ﻳ‪ ３‬بﻠﻠ‪.３‬‬ ‫د ورثه و تر منځ صلحه‪:‬‬

‫کﻪ د ﻣ‪７‬ي وارثان پﻪ رضا سره د ﻣ‪７‬ي ﻟﻪ ترک‪＇ ３‬خﻪ پﻪ کﻮم شی باﻧدې ﻟﻪ ﻳﻮ وارث سره صﻠحﻪ‬ ‫وک‪７‬ي او ﻫغﻪ ﻟﻪ ﻣﻴراث غﻮ＊تﻠﻮ ت‪５‬ر شﻲ‪ ،‬روا ده‪＇ .‬رﻧگﻪ چ‪ ３‬دا ﻣعاﻣﻠﻪ د ﻣعاوض‪ ３‬او بﻴع‪３‬‬ ‫حکﻢ ﻟري‪ ،‬ﻧﻮ د سﻮد احکام باﻳد پﻪ پام ک‪ ３‬وﻧﻴﻮل شﻲ‪ .‬ﻳعﻨ‪ ３‬کﻪ پﻪ ترکﻪ ک‪ ３‬د ﻣصاﻟح حﻖ زر‬ ‫دﻳﻨاره وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ زرو دﻳﻨارو ＇خﻪ پﻪ ﻟ‪８‬و ﻳا ډ‪４‬رو صﻠحﻪ ﻧشﻲ کﻮﻻی‪ ،‬اﻟبتﻪ کﻪ جﻨس بدل و ﻧﻮ‬ ‫بﻴا زﻳاتﻮاﻟی او کﻤﻮاﻟی پروا ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫د م‪７‬ي په پورونو صلحه‪:‬‬

‫کﻪ پﻪ ترکﻪ ک‪ ３‬پر خﻠکﻮ باﻧدې پﻮر و او ورثﻪ وو ﻳﻮه وارث تﻪ کﻮم شی ورک‪ ７‬او پﻮر ﻳ‪ ３‬پﻪ صﻠحﻪ‬ ‫ک‪ ３‬داخﻞ ک‪ ７‬او پﻪ دې راضﻲ شﻮل چ‪ ３‬صﻠحﻪ کﻮوﻧکی بﻪ ﻟﻪ دې پﻮر ＇خﻪ وباسﻲ او پﻮر بﻪ د‬ ‫دوی وي‪ ،‬ﻧﻮ دا صﻠحﻪ ‪＄‬کﻪ باطﻠﻪ ده چ‪ ３‬پﻮر ﻫغﻪ چا تﻪ تﻤﻠﻴک شﻮ چ‪ ３‬پﻮر پر ﻫغﻪ ﻧﻪ دی‪،‬‬ ‫ﻳعﻨ‪ ３‬پﻮر د پﻮروړو پر ‪＄‬ای ورثﻪ وو تﻪ تﻤﻠﻴک شﻮ او دا تﻤﻠﻴک صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻧﻮ صﻠحﻪ چ‪３‬‬ ‫پﻪ ﻫﻤدې تﻤﻠﻴک وﻻړه ده ﻫﻢ صح‪５‬ح ﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫کﻪ صﻠحﻪ پﻪ دې تﻮگﻪ وي چ‪ ３‬صﻠحﻪ کﻮوﻧکی پﻮروړو تﻪ ﻟﻪ خپﻞ حﻖ ＇خﻪ ت‪５‬ر شﻲ‪ ،‬ﻧﻪ بﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬صﻠحﻪ کﻮوﻧکی او ﻧﻪ ﻫﻢ ﻧﻮر ورثﻪ ور＇خﻪ غﻮاړي‪ ،‬ﻧﻮ دا صﻠحﻪ ‪＄‬کﻪ روا ده چ‪ ３‬صﻠحﻪ‬ ‫کﻮوﻧکﻲ د خپﻞ پﻮر برخﻪ پﻮروړو تﻪ ساﻗطﻪ ک‪７‬ې‪.‬‬

‫‪٢٠٧‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د سﻮد پﻪ احکاﻣﻮ وغ‪８‬ﻳ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬کﻪ وکﻴﻞ د ﻣصاﻟح ﻟﻪ اﻣر پرتﻪ پﻪ ﻣال صﻠحﻪ وک‪７‬ي‪＇ ،‬ﻮ وجﻬ‪ ３‬ﻟري؟ بﻴان ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬کﻪ پﻪ ﻣشترک پﻮر ک‪ ３‬ﻳﻮ شرﻳک پﻪ خپﻠﻪ برخﻪ صﻠحﻪ وک‪７‬ي‪ ،‬دوﻳﻢ شرﻳک بﻪ ＇ﻪ‬ ‫کﻮي؟‬ ‫‪ -٣‬کﻪ پﻪ ﻣشترک سﻠﻢ ک‪ ３‬ﻳﻮ شرﻳک پﻪ راس اﻟﻤال صﻠحﻪ وک‪７‬ي‪ ،‬روا ده؟‬ ‫‪ -٤‬کﻪ د ﻣ‪７‬ي ﻳﻮ وارث ﻟﻪ ﻧﻮرو سره پﻪ کﻮم شﻲ صﻠحﻪ وک‪７‬ي‪ ،‬دا ﻣعاﻣﻠﻪ د کﻮم عﻘد حکﻢ‬ ‫ﻟري؟‬

‫‪٢٠٨‬‬

‫پﻨ‪％‬ﻪ ＇ﻠﻮ‪＋４‬تﻢ لﻮست‬

‫ﻫبﻪ (بخشش)‬ ‫ﻫبﻪ او بخشش ﻳﻮه ＊‪５‬گ‪２‬ﻪ ده چ‪ ３‬اﻧساﻧان ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮ بﻞ سره کﻮي‪ ،‬پﻪ ﻫب‪ ３‬سره د اﻧساﻧاﻧﻮ تر ﻣﻨ‪＃‬‬ ‫ﻣﻴﻨﻪ او خﻮاخﻮږي راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي او پﻪ ！ﻮﻟﻨﻪ ک‪ ３‬د ﻣرست‪ ３‬روحﻴﻪ غ‪＋‬تﻠ‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻫبﻪ پﻪ اسﻼﻣﻲ‬ ‫شرﻳعت ک‪＄ ３‬اﻧگ‪７‬ي احکام ﻟري چ‪ ３‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬وﻟﻮﻟﻮ‪:‬‬

‫‪٢٠٩‬‬

٢١٠

‫ژباړه‬

‫ﻫبﻪ پﻪ اﻳجاب او ﻗبﻮل سره صح‪５‬ح کﻴ‪８‬ي او پﻪ ﻗبض کﻮﻟﻮ سره بشپ‪７‬ﻳ‪８‬ي‪ .‬کﻪ ﻣﻮﻫﻮب ﻟﻪ‬ ‫(دعﻘد) پﻪ ﻣجﻠس ک‪ ３‬د واﻫب ﻟﻪ اﻣر پرتﻪ ﻫبﻪ ﻗبض ک‪７‬ي‪ ،‬روا ده‪ .‬کﻪ (د دواړو) ﻟﻪ جﻼ ک‪５‬دو‬ ‫وروستﻪ ﻳ‪ ３‬ﻗبض ک‪７‬ي‪ ،‬صح‪５‬ح ﻧﻪ ده ﻣگر دا چ‪ ３‬واﻫب ورتﻪ د ﻗبض اجازه وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ﻫبﻪ د (واﻫب) پﻪ دې وﻳﻨا سره ﻣﻨعﻘد‪８４‬ي‪ :‬دروﻣ‪ ３‬بخ‪＋‬ﻠﻪ‪ ،‬درﻣ‪ ３‬ک‪７‬ه‪ ،‬دا خﻮراک ﻣ‪３‬‬ ‫درک‪ ،７‬دا کاﻟﻲ ﻣ‪ ３‬ستا وگر‪＄‬ﻮل‪ ،‬دا شی ﻣ‪ ３‬تر عﻤره ستا ک‪ ،７‬پر دې سپرﻟ‪ ９‬ﻣ‪ ３‬سپﻮر ک‪７‬ې او‬ ‫ﻟﻪ سپروﻟﻮ ﻳ‪ ３‬ﻧﻴت بخشش وي‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ ﻣال چ‪ ３‬و‪４‬شﻞ ﻳ‪ ３‬ﻣﻤکﻦ وي‪ ،‬تر ﻫغ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬بخشش روا ﻧﻪ دی چ‪ ３‬و‪４‬شﻞ شﻮی او‬ ‫جﻼ شﻮی ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫د ﻫغﻪ ﻣشاع ﻣال بخشش چ‪ ３‬و‪４‬شﻞ ﻳ‪ ３‬ﻣﻤکﻦ ﻧﻪ وي‪ ،‬روا دی‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬ﻣشاعﻪ برخﻪ بخشش ک‪７‬ه ﻫبﻪ ﻳ‪ ３‬فاسده ده‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬وو‪４‬شﻠﻪ او بﻴا ﻳ‪ ３‬تسﻠﻴﻢ ک‪７‬ه روا‬ ‫ده‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬اوړه پﻪ غﻨﻤﻮ او غﻮړي پﻪ کﻮﻧ‪％‬ﻠﻮ ک‪ ３‬بخشش ک‪７‬ل‪ ،‬ﻫبﻪ فاسده ده‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ژرﻧده‬ ‫ک‪７‬ل او بﻴا ﻳ‪ ３‬تسﻠﻴﻢ ک‪７‬ل‪ ،‬روا ﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣال د ﻣﻮﻫﻮب ﻟﻪ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬و‪ ،‬د ﻗبض ﻟﻪ ﻧﻮي کﻮﻟﻮ پرتﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ بخشش سره ﻣال‬ ‫گر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ پﻼر خپﻞ صغﻴر زوی تﻪ کﻮم شی بخشش ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ زوی ﻳ‪ ３‬پﻪ عﻘد سره ﻣاﻟک گر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ پردی س‪７‬ی ورتﻪ بخشش وک‪７‬ي‪ ،‬د پﻼر پﻪ ﻗبضﻮﻟﻮ ﻳ‪ ３‬ﻫبﻪ بشپ‪８４７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳتﻴﻢ تﻪ بخشش وشﻮ او وﻟﻲ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ ﻗبض ک‪ ７‬روا ده‪ .‬کﻪ د ﻣﻮر پﻪ غ‪ ８５‬ک‪ ３‬و او ﻣﻮر‬

‫‪٢١١‬‬

‫ﻳ‪ ３‬ورتﻪ (بخشش) ﻗبض ک‪ ،７‬روا ده‪ .‬ﻫﻤدا راز کﻪ د پردي پﻪ پاﻟﻨﻪ ک‪ ３‬و (او (بخشش) ﻳ‪ ３‬ورتﻪ‬ ‫ﻗبض ک‪ ７‬روا ده)‬ ‫کﻪ عﻘﻠﻤﻦ ﻣاشﻮم د ‪＄‬ان ﻟپاره بخشش ﻗبض ک‪ ،７‬صح‪５‬ح دی‪.‬‬ ‫کﻪ دوو کساﻧﻮ ﻳﻮه تﻦ تﻪ کﻮر بخشش ک‪ ،７‬روا دی‪ .‬کﻪ ﻳﻮ تﻦ دوو کساﻧﻮ تﻪ کﻮر بخشش ک‪ ７‬د اﻣام‬ ‫ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر روا ﻧﻪ دی‪ ،‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬روا دی‪.‬‬ ‫کﻪ پردي س‪７‬ي تﻪ ﻳ‪ ３‬بخشش ورک‪ ،７‬کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ب‪５‬رتﻪ ﻳ‪ ３‬ترې واخﻠﻲ‪ ،‬دا کار ﻣکروه‬ ‫دی ﻣگر دا چ‪ ３‬ﻫغﻪ ﻳ‪ ３‬عﻮض ورک‪７‬ي ﻳا پﻪ بخشش ک‪ ３‬ﻧﻪ ب‪５‬ﻠ‪５‬دوﻧکی زﻳاتﻮاﻟی راشﻲ‪ ،‬ﻳا د‬ ‫عاﻗدﻳﻨﻮ ﻳﻮ تﻦ ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬ﻳا د ﻣﻮﻫﻮب ﻟﻪ ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ ﻫبﻪ وو‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣحرم خپﻠﻮان تﻪ ﻳ‪ ３‬بخشش ورک‪ ،７‬ﻧﻮ ب‪５‬رتﻪ ﻳ‪ ３‬ترې ﻧشﻲ اخﻴستﻼی‪ .‬ﻫﻤدا راز کﻪ‬ ‫＊‪％‬ﻪ او ﻣ‪７５‬ه ﻫﻢ ﻳﻮ بﻞ تﻪ ورک‪７‬ي بخششﻮﻧﻪ ب‪５‬رتﻪ ﻧشﻲ اخﻴستﻼی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣﻮﻫﻮب ﻟﻪ بخشش کﻮوﻧکﻲ تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬دا (ﻣال) د بخشش پﻪ عﻮض‪ ،‬بدل ﻳا ﻣﻘابﻞ‬ ‫ک‪ ３‬واخﻠﻪ او بخشش کﻮوﻧکی ﻳ‪ ３‬واخﻠﻲ‪ ،‬د رجﻮع (بخشش ب‪５‬رتﻪ غﻮ＊تﻠﻮ) حﻖ ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ پردی شخص بخشش کﻮوﻧکﻲ تﻪ د ﻣﻮﻫﻮب ﻟﻪ ﻟﻪ خﻮا پﻪ خﻴراتﻲ تﻮگﻪ عﻮض ورک‪７‬ي او‬ ‫بخشش کﻮوﻧکی ﻳ‪ ３‬ﻗبض ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د رجﻮع حﻖ ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ د عﻮض ﻧﻴﻤﻪ برخﻪ پﻪ استحﻘاق ﻳﻮړل شﻲ‪ ،‬د بخشش ﻫﻴ＆ برخﻪ ب‪５‬رتﻪ ﻧشﻲ اخﻴستﻼی‬ ‫ﻣگر دا چ‪ ３‬پات‪ ３‬عﻮض ﻫﻢ ورک‪７‬ي او بﻴا بخشش ب‪５‬رتﻪ وغﻮاړي‪.‬‬ ‫بخشش ب‪５‬رتﻪ اخﻴستﻞ صح‪５‬ح ﻧﻪ دي ﻣگر د دواړو پﻪ رضا ﻳا د حاکﻢ پﻪ حکﻢ‪.‬‬ ‫کﻪ بخشش شﻮی عﻴﻦ (د ﻣﻮﻫﻮب ﻟﻪ پﻪ ﻻس ک‪ )３‬ﻫﻼک شﻲ‪ ،‬بﻴا ﻳ‪＇ ３‬ﻮک پﻪ استحﻘاق‬ ‫ﻳﻮسﻲ او ﻣﻮﻫﻮب ﻟﻪ ﻳ‪ ３‬تاوان ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻮﻫﻮب ﻟﻪ بخشش کﻮوﻧکﻲ ＇خﻪ ﻫ‪ ＆５‬شی ﻧشﻲ‬ ‫غﻮ＊تﻼی‪.‬‬ ‫کﻪ د عﻮض پﻪ شرط ﻳ‪( ３‬ﻣال) بخشش ک‪ ،７‬د عﻮضﻴﻨﻮ ﻗبض کﻮل ﻣعتبر دي‪ ،‬کﻠﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫ﻳﻮ ﻟﻪ بﻠﻪ ﻗبض ک‪ ،７‬عﻘد صح‪５‬ح او د بﻴع‪ ３‬حکﻢ ﻟري‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬پﻪ عﻴب او خﻴار رؤﻳﻪ سره ردﻳ‪８‬ي‬ ‫او شفعﻪ پک‪ ３‬واجبﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫عﻤری رواه ده‪ ،‬ﻣﻮﻫﻮب ﻟﻪ تﻪ د ﻫغﻪ پﻪ ژوﻧد ک‪ ３‬او ورثﻪ وو تﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻫغﻪ ﻟﻪ ﻣرگﻪ وروستﻪ‬

‫‪٢١٢‬‬

‫ده‪.‬‬ ‫(رﻗبﻲ) د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر باطﻠﻪ او اﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ روا ده‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬وﻳﻨ‪％‬ﻪ ﻟﻪ حﻤﻞ پرتﻪ بخشش ک‪７‬ه‪ ،‬ﻫبﻪ ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح او استثﻨا ﻳ‪ ３‬باطﻠﻪ ده‪.‬‬ ‫صدﻗﻪ د ﻫب‪ ３‬پﻪ ＇‪５‬ر ده (پﻪ حکﻢ ک‪ ３‬ﻳعﻨ‪ )３‬ﻟﻪ ﻗبض پرتﻪ ﻧﻪ صح‪５‬ح کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د ﻫغ‪ ３‬ﻣشاع (برخ‪ )３‬خﻴرات کﻮل روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬د و‪４‬شﻠﻮ وړ وي‪ .،‬کﻪ دوو کساﻧﻮ تﻪ ﻳ‪＇ ３‬ﻪ‬ ‫شی خﻴرات ورک‪ ،７‬روا دی‪ ،‬پﻪ خﻴرات ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻗبض وروستﻪ رجﻮع کﻮل صح‪５‬ح ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫کﻪ چا د خپﻞ ﻣال د خﻴراتﻮﻟﻮ ﻧذر وک‪ ،７‬ﻧﻮ ﻻزم دي چ‪ ３‬ﻫغﻪ جﻨس خﻴرات ک‪７‬ي چ‪３‬‬ ‫زکات پک‪ ３‬واجب دی‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬ﻧذر وک‪ ７‬چ‪ ３‬خپﻞ ﻣﻠکﻴت بﻪ خﻴراتﻮي‪ ،‬ﻧﻮ ورباﻧدې ﻻزم دي چ‪ ３‬خپﻞ ！ﻮل ﻣال‬ ‫خﻴرات ک‪７‬ي او ورتﻪ بﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪ :‬ﻟﻪ شتﻤﻨ‪＇ ９‬خﻪ دې دوﻣره سپﻤا ک‪７‬ه چ‪ ３‬پﻪ خپﻞ ‪＄‬ان او‬ ‫کﻮرﻧ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬ﻣصرفﻮې‪ ،‬تر ＇ﻮ ﻧﻮر ﻣال وگ＂‪ ،３‬کﻠﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣال وگ＂ﻠﻮ ورتﻪ بﻪ ووﻳﻞ شﻲ‪ :‬دوﻣره‬ ‫ور＇خﻪ خﻴرات ک‪７‬ه چ‪ ３‬پخﻮا دې د ‪＄‬ان او کﻮرﻧ‪ ９‬ﻟپاره سپﻤا ک‪７‬ی و‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫د هبې تعريف او مشروعيت‪:‬‬

‫ﻟﻪ کﻮم عﻮض او بدل پرتﻪ د عﻴﻦ تﻤﻠﻴک تﻪ ﻫبﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ حدﻳث ک‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ اﻟسﻨﻦ‬ ‫اﻟکبری ک‪ ３‬دی راغﻠی‪ ،‬ﻟﻪ رسﻮل اهلل (صﻠﻲ اهلل عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ) ＇خﻪ رواﻳت شﻮی چ‪ ３‬فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫تﻬادوا تحابﻮا‪ .‬ژباړه‪ :‬ﻳﻮ بﻞ تﻪ ﻫبﻪ ورک‪７‬ئ‪ ،‬تر ﻣﻨ‪ ＃‬بﻪ ﻣﻮ ﻣﻴﻨﻪ پﻴدا شﻲ‪.‬‬ ‫واهب‪ :‬بخشش کﻮوﻧکی‪.‬‬ ‫موهوب له‪ :‬ﻫغﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬ﻣال ورتﻪ بخشش شﻲ‪.‬‬ ‫د ﻫب‪ ３‬عﻘد پﻪ اﻳجاب او ﻗبﻮل سره راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬د ﻫب‪ ３‬د عﻘد د بشپ‪４７‬دو ﻟپاره شرط ده چ‪３‬‬ ‫د اﻳجاب او ﻗبﻮل پﻪ ﻣجﻠس ک‪ ３‬ﻫبﻪ شﻮی ﻣال ﻗبض شﻲ‪ ،‬ﻟﻪ ﻣجﻠس وروستﻪ ﻳﻮازې د واﻫب پﻪ‬ ‫اجازه ﻗبض روا دي‪ .‬ﻫبﻪ پﻪ ‪＄‬اﻧگ‪７‬و اﻟفاظﻮ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻳادوﻧﻪ وشﻮه‪.‬‬

‫‪٢١٣‬‬

‫د مشاع حق بخشش‪:‬‬

‫ﻣشاع حﻖ پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪ :‬ﻳﻮ ﻫغﻪ چ‪ ３‬د جﻼ ک‪５‬دﻟﻮ وړتﻴا وﻟري‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬دوه جرﻳبﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ چ‪３‬‬ ‫د دوو تﻨﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬شرﻳکﻪ وي‪ ،‬خﻮ د ﻫر شرﻳک حﻖ بﻴﻞ شﻮی ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫د ﻣشاع حﻖ بﻞ ډول داس‪ ３‬دی چ‪ ３‬د جﻼ ک‪５‬دﻟﻮ وړتﻴا وﻧﻪ ﻟري‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬دوه تﻨﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻣﻮ！ر ک‪３‬‬ ‫سره شرﻳکان وي‪ ،‬دوی دواړه ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬ﻣﻮ！ر پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ﻧﻴﻢ ک‪７‬ي او ﻫر شرﻳک ﻳﻮه ﻳﻮه‬ ‫برخﻪ واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ پﻮرتﻨ‪ ９‬تشر‪４‬ح وروستﻪ واﻳﻮ چ‪ ３‬د و‪４‬ش وړ ﻣشاع حﻖ ﻟﻪ و‪４‬شﻠﻮ وړاﻧدې بخشش ک‪５‬دای‬ ‫ﻧشﻲ‪ ،‬خﻮ ﻫغﻪ ﻣشاع ﻣال چ‪ ３‬د و‪４‬شﻠﻮ وړ ﻧﻪ وي‪ ،‬بخشش کﻮل ﻳ‪ ３‬روا دي ﻟکﻪ پﻪ ﻣﻮ！ر ک‪３‬‬ ‫خپﻠﻪ ﻣشاعﻪ برخﻪ ﻫبﻪ کﻮل‪ .‬کﻪ د و‪４‬شﻠﻮ او جﻼ ک‪５‬دﻟﻮ وړ ﻣشاع ﻣال جﻼ او برخ‪ ３‬برخ‪ ３‬ک‪７‬ل‬ ‫شﻲ ﻧﻮ بخشش ﻳ‪ ３‬روا دی‪.‬‬ ‫پﻪ داﻧﻮ ک‪ ３‬د غﻮړو ﻫبﻪ کﻮل ‪＄‬کﻪ روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬غﻮړي ﻻ تر اوسﻪ ﻣعدوم دي او د ﻣعدوم ﻫبﻪ‬ ‫کﻮل صح‪５‬ح ﻧﻪ دي او کﻠﻪ چ‪ ３‬دا عﻘد ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي سره باطﻞ ﻣﻨعﻘد شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ وروستﻪ پﻪ جﻼ کﻮﻟﻮ‬ ‫او د غﻮړو پﻪ راپﻴدا ک‪５‬دو ﻧﻪ صح‪５‬ح کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫په قبض کې واکمني‪:‬‬

‫د کﻮچﻨﻴاﻧﻮ پﻠروﻧﻪ د ﻫغﻮی وﻟﻴان دي او د ﻫب‪ ３‬پﻪ ﻗبضﻮﻟﻮ ک‪ ３‬د ﻫغﻮی واکﻤﻨان دي‪ ،‬ﻫﻤدا راز د‬ ‫کﻮچﻨﻴاﻧﻮ ！ﻮل شرعﻲ واکﻤﻨان د ﻫب‪ ３‬پﻪ ﻗبضﻮﻟﻮ ک‪ ３‬د کﻮچﻨﻴاﻧﻮ واکﻤﻨﻲ کﻮي او ﻫبﻪ صح‪５‬ح گ‪２‬ﻞ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ کﻮچﻨی ﻣﻤﻴز وي‪ ،‬ﻗبض ﻳ‪ ３‬صح‪５‬ح دی‪.‬‬ ‫دوو کسانو ته د يو تن بخشش‪ :‬د ﻳﻮ تﻦ ﻟﻪ ﻟﻮري دوو کساﻧﻮ تﻪ کﻮر ﻫبﻪ کﻮل روا ﻧﻪ دي‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬پﻪ دې عﻤﻞ سره پﻪ حﻘﻴﻘت ک‪ ３‬پﻪ کﻮر ک‪ ３‬د دوو کساﻧﻮ ﻣشاع‪ ３‬برخ‪ ３‬راﻣﻨ‪％‬تﻪ‬ ‫کﻮل دي او پﻪ ﻣشاع شﻲ ک‪ ３‬ﻗبض ﻧﻪ شﻲ ک‪５‬دای‪ ،‬بﻴا دا کﻮر داس‪ ３‬ﻣشاع ﻣال دی چ‪ ３‬د و‪４‬شﻠﻮ‬ ‫وړ دی او د و‪４‬شﻠﻮ وړ ﻣشاع ﻣال ﻟﻪ جﻼ کﻮﻟﻮ وړاﻧدې بخشش کﻮل روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫د بخشش ب‪５‬رته اخيستل‪ :‬اصﻼ د بخ‪＋‬ﻞ شﻮي ﻣال ب‪５‬رتﻪ غﻮ＊تﻞ د ﻣروت خﻼف کار دی‪،‬‬ ‫خﻮ بﻴا ﻫﻢ کﻪ بخشش پردو تﻪ ب‪ ３‬ﻟﻪ عﻮض شﻮی وي ﻟﻪ ﻻﻧدې حاﻻتﻮ پرتﻪ ﻳ‪ ３‬ب‪５‬رتﻪ اخﻴستﻞ‬ ‫روا دي‪＄ ،‬کﻪ پردي تﻪ ﻟﻪ بخشش ＇خﻪ ﻣﻘصد عﻮض وي ﻧﻪ صﻠﻪ رحﻤﻲ‪.‬‬

‫‪٢١٤‬‬

‫‪ -١‬پﻪ بخشش ک‪ ３‬ﻧﻪ ب‪５‬ﻠ‪５‬دوﻧکی زﻳاتﻮاﻟی راشﻲ ﻟکﻪ پﻪ کﻮر ک‪＇ ３‬اه وکﻴﻨدل شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬واﻫب ﻳا ﻣﻮﻫﻮب ﻟﻪ ﻣ‪ ７‬شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻫبﻪ د ﻣﻮﻫﻮب ﻟﻪ ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ وو‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫واﻫب ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬ﻣحارﻣﻮ‪ ،‬او ﻣﻴ‪７‬ه ﻳا ＊‪ ３％‬تﻪ ورک‪７‬ل شﻮی بخشش ب‪５‬رتﻪ وغﻮاړي‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ دغس‪ ３‬ﻫب‪＇ ３‬خﻪ ﻣﻘصد صﻠﻪ رحﻤﻲ ده ﻧﻪ عﻮض‪.‬‬ ‫مسئله‪:‬‬

‫کﻪ صفﻴﻪ روﻳا تﻪ د سرو زرو بﻨگ‪７‬ی بخشش ورک‪７‬ي او روﻳا پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬دوې جﻮړې جاﻣ‪３‬‬ ‫ورک‪７‬ي‪ .‬وروستﻪ ﻳﻮ جﻮړ جاﻣ‪ ３‬پﻪ استحﻘاق ﻳﻮړل شﻲ‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬صفﻴﻪ ﻧشﻲ کﻮﻻی‬ ‫چ‪ ３‬ﻟﻪ روﻳا ＇خﻪ بﻨگ‪７‬ی ب‪５‬رتﻪ وغﻮاړي ﻣگر دا چ‪ ３‬پات‪ ３‬جﻮړه ﻫﻢ روﻳا تﻪ ورک‪７‬ي او خپﻞ د‬ ‫سرو زرو بﻨگ‪７‬ی وغﻮاړي‪.‬‬ ‫عمری‪:‬‬

‫دې تﻪ واﻳﻲ چ‪ ３‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول ﻳﻮ ＇ﻮک خپﻞ کﻮر چا تﻪ بخشش ک‪７‬ي او ورتﻪ وواﻳﻲ چ‪３‬‬ ‫زﻣا تر ﻣرگﻪ دا کﻮر ستا دی‪ ،‬ﻳا ستا تر ﻣرگﻪ دا کﻮر ستا دی‪ ،‬گ＂ﻪ ترې اخﻠﻪ‪ .‬پﻪ دې صﻮرت ک‪３‬‬ ‫بخشش صح‪５‬ح او د وخت شرط باطﻞ دی‪ ،‬د ﻣﻮﻫﻮب ﻟﻪ ﻟﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬وروستﻪ کﻮر د ﻣﻮﻫﻮب ﻟﻪ‬ ‫د وارثاﻧﻮ حﻖ دی‪.‬‬ ‫رقبی‪:‬‬

‫کﻪ ＇ﻮک چا تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬خپﻞ دا کﻮر ﻣ‪ ３‬تاتﻪ درک‪ ،７‬کﻪ زه ﻟﻪ تا ﻣخک‪ ３‬ﻣ‪ ７‬شﻮم‪ ،‬ﻧﻮ کﻮر ستا شﻮ‬ ‫او کﻪ تﻪ ﻟﻪ ﻣا ﻣخک‪ ３‬ﻣ‪ ７‬شﻮې‪ ،‬ﻧﻮ کﻮر بﻪ زﻣا وي‪ .‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر دا ډول‬ ‫ﻫبﻪ باطﻠﻪ او عارﻳت بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي خﻮ اﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ چ‪ ３‬ﻫبﻪ صح‪５‬ح ده‪.‬‬ ‫صدﻗات ﻫﻢ د ﻫب‪ ３‬حکﻢ ﻟري خﻮ ﻟﻪ ﻗبض وروستﻪ ﻳ‪ ３‬ب‪５‬رتﻪ اخﻴستﻞ روا ﻧﻪ دي؛ ‪＄‬کﻪ عﻮض‬ ‫(ثﻮاب) ﻳ‪ ３‬واخﻴست کﻪ ﻳ‪ ３‬دوو ﻣسکﻴﻨاﻧﻮ تﻪ کﻮم شی صدﻗﻪ ک‪ ７‬روا دی ‪＄‬کﻪ ﻣشاع واﻟی ﻧﻪ پﻪ‬ ‫ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ ‪＄‬کﻪ صدﻗﻪ اول اهلل تعاﻟی تﻪ رسﻴ‪８‬ي بﻴا ﻟﻪ ده ＇خﻪ ﻣسکﻴﻨاﻧﻮ تﻪ‪.‬‬

‫‪٢١٥‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې شرعﻲ ﻣحارم پﻪ گﻮتﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻫبﻪ تعرﻳف او د ﻣشروعﻴت دﻟﻴﻞ ﻳ‪ ３‬وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -٢‬واﻫب او ﻣﻮﻫﻮب ﻟﻪ چا تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٣‬د ﻣشاع حﻖ ډوﻟﻮﻧﻪ د ﻣثاﻟﻮﻧﻮ پﻪ ترڅ ک‪ ３‬رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬ﻟﻪ پردو ＇خﻪ د بخشش ب‪５‬رتﻪ اخﻴستﻠﻮ حکﻤﻮﻧﻪ تشر‪４‬ح ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٥‬عﻤری او رﻗبی تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪٢١٦‬‬

‫شپ‪＇ ８‬ﻠﻮ‪＋４‬تﻢ لﻮست‬

‫وقف‬ ‫خﻠکﻮ تﻪ د گ＂‪ ３‬رسﻮﻟﻮ ﻟپاره د خپﻞ ﻣال وﻗف کﻮل ﻳﻮه داس‪ ３‬ﻻره ده چ‪ ３‬پﻪ دواﻣدار ډول‬ ‫ور＇خﻪ گ＂ﻪ اخﻴستﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬دا ﻳﻮ ﻧ‪５‬ک کار او د بﻨده ﻟپاره اجر ﻟري‪.‬‬

‫‪٢١٧‬‬

‫ژباړه‬

‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر وﻗف د واﻗف ﻟﻪ ﻣﻠکﻴتﻪ ﻧﻪ و‪＄‬ﻲ ﻣگر دا چ‪ ３‬حاکﻢ ﻳ‪( ３‬پﻪ وتﻠﻮ)‬ ‫حکﻢ وک‪７‬ي ﻳا واﻗف وﻗف تر خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬پﻮرې تعﻠﻴﻖ ک‪７‬ي او وواﻳﻲ‪ :‬کﻠﻪ چ‪ ３‬زه ﻣ‪ ７‬شﻮم‬ ‫ﻧﻮ کﻮر ﻣ‪ ３‬د فﻼﻧﻲ ﻟپاره وﻗف دی‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ‪ :‬وﻗف پﻪ ﻣحض وﻳﻨا سره د واﻗف ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻠکﻴت ﻧﻪ و‪＄‬ﻲ‪ .‬اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬وﻗف تر ﻫغ‪ ３‬د واﻗف ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ ﻧﻪ و‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬د‬ ‫وﻗف ﻟپاره ﻳ‪ ３‬سرپرست ﻧﻪ وي ！اکﻠی او ﻫغﻪ تﻪ ﻳ‪ ３‬سپارﻟی ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د اختﻼفاتﻮ پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮﻟﻮ سره وﻗف صح‪５‬ح شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ وﻗف د واﻗف ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت‬ ‫＇خﻪ و‪＄‬ﻲ او د ﻣﻮﻗﻮف عﻠﻴﻪ پﻪ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬ﻧﻪ داخﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د ﻣشاع (ﻣال) وﻗفﻮل د اﻣام ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧظر روا دي‪ .‬اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر د وﻗف (عﻘد) تر ﻫغ‪ ３‬ﻧﻪ بشپ‪７‬ﻳ‪８‬ي چ‪ ３‬پای ﻳ‪ ３‬ﻳﻮه‬ ‫دائﻤﻲ جﻬت تﻪ ﻧﻪ وي گر‪＄‬ﻮل شﻮی‪ ،‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ‪ :‬کﻪ پای ﻳ‪ ３‬ﻣؤﻗت جﻬت تﻪ وگر‪＄‬ﻮل‬ ‫شﻲ ﻫﻢ روا دی او ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬وروستﻪ د فﻘﻴراﻧﻮ حﻖ گر‪＄‬ﻲ کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ﻳاد ک‪７‬ي ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ وي‪.‬‬

‫‪٢١٨‬‬

‫د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬وﻗف کﻮل صح‪５‬ح دي‪ ،‬د ﻣﻨﻘﻮﻟﻮ او ﻟ‪８５‬د‪４‬دوﻧکﻮ شﻴاﻧﻮ وﻗف روا ﻧﻪ دی‪ .‬اﻣام‬ ‫ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ‪ :‬کﻪ خپﻠﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ﻟﻪ غﻮاﻳاﻧﻮ او بزگراﻧﻮ سره چ‪ ３‬ﻫغﻮى ﻳ‪ ３‬ﻣرﻳان وي‪ ،‬وﻗف ک‪７‬ي‬ ‫روا ده‪ .‬اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬د اس او وسﻠ‪ ３‬وﻗفﻮل روا دي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬وﻗف صح‪５‬ح شﻮ‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬پﻠﻮرل او تﻤﻠﻴک کﻮل روا ﻧﻪ دي‪ ،‬ﻣگر د اﻣام ابﻮﻳﻮسف‬ ‫پﻪ ﻧظر کﻪ (وﻗف) د ﻣشاع ﻣال پﻪ ب‪２‬ﻪ وي او شرﻳک ﻳ‪ ３‬د و‪４‬شﻠﻮ غﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ي ﻧﻮ و‪４‬شﻞ ﻳ‪３‬‬ ‫صح‪５‬ح دي‪.‬‬ ‫د وﻗف ﻟﻪ عاﻳداتﻮ ＇خﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ی د وﻗفﻲ أبادۍ جﻮړول واجب دي‪ ،‬کﻪ واﻗف دا شرط ک‪７‬ي‬ ‫وي او کﻪ ﻧﻪ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬کﻮر د چا د اوﻻد د اوس‪５‬دو ﻟپاره وﻗف ک‪ ،７‬ﻧﻮ جﻮړول ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ پﻪ ﻫغﻪ چا دي چ‪ ３‬د‬ ‫اوسﻴدو حﻖ پﻪ ک‪ ３‬ﻟري‪ ،‬کﻪ اوس‪５‬دوﻧکﻲ ﻟﻪ جﻮړوﻟﻮ ډډه وک‪７‬ه ﻳا ب‪ ３‬وزﻟﻪ و‪ ،‬حاکﻢ بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ کراﻳﻪ‬ ‫ورک‪７‬ي او پﻪ کراﻳﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ودان ک‪７‬ي‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ودان شﻲ ب‪５‬رتﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬اوس‪５‬دوﻧکﻲ تﻪ ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د وداﻧ‪ ９‬ﻧ‪４７‬دﻟﻲ تﻮکﻲ او وساﻳﻞ بﻪ حاکﻢ د وداﻧ‪ ９‬پﻪ جﻮړوﻟﻮ ک‪ ３‬ﻟگﻮي کﻪ ﻳ‪ ３‬ورتﻪ‬ ‫(سﻤﻼسﻲ) اړتﻴا درﻟﻮده‪ ،‬کﻪ ﻧﻪ تر ﻫغ‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬ساتﻲ چ‪ ３‬وداﻧ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬بﻴا ﻟگﻮﻟﻮ تﻪ اړتﻴا پﻴدا ک‪７‬ي‬ ‫＇ﻮ ﻳ‪ ３‬پﻪ ک‪ ３‬ﻣصرف ک‪７‬ي‪ ،‬دا روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬د وﻗف د ﻣستحﻘﻴﻨﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻳ‪ ３‬ووﻳشﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ واﻗف د وﻗف غﻠﻪ د ‪＄‬ان ﻟپاره ورگر‪＄‬ﻮي‪ ،‬ﻳا ﻳ‪ ３‬سرپرستﻲ د ‪＄‬ان ک‪７‬ي‪ ،‬د اﻣام‬ ‫ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧظر روا ده‪.‬‬ ‫کﻪ (واﻗف) جﻮﻣات جﻮړ ک‪ ،７‬تر ﻫغﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻠکﻴتﻪ ﻧﻪ و‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻞ ﻣﻠکﻴتﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫د ﻻرې سره جﻼ ک‪７‬ی ﻧﻪ وي او خﻠکﻮ تﻪ ﻳ‪ ３‬پک‪ ３‬د ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ اجازه ﻧﻪ وي ورک‪７‬ي‪ ،‬کﻠﻪ چ‪３‬‬ ‫ﻳﻮ تﻦ پک‪ ３‬ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬وک‪７‬ي‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر د (واﻗف) ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ‬ ‫و‪＄‬ﻲ‪ ،‬خﻮ اﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ‪ :‬وﻗف د واﻗف ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ پﻪ دې وﻳﻨا و‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬وواﻳﻲ‪:‬‬ ‫دا (‪＄‬ﻤکﻪ) ﻣ‪ ３‬جﻮﻣات ک‪.７‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻟپاره د اوبﻮ ورکﻮﻟﻮ ‪＄‬ای‪ ،‬ﻣسافرخاﻧﻪ ﻳا رباط جﻮړ ک‪７‬ي او ﻳا خپﻠﻪ‬ ‫‪＄‬ﻤکﻪ ﻫدﻳره وگر‪＄‬ﻮي‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د ده ﻟﻪ ﻣﻠکﻴتﻪ تر ﻫغ‪ ３‬ﻧﻪ و‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬حاکﻢ‬ ‫ورباﻧدې حکﻢ ﻧﻪ وي ک‪７‬ی‪.‬‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ‪ :‬پﻪ خبره ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ و‪＄‬ﻲ‪ .‬اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬کﻠﻪ چ‪３‬‬

‫‪٢١٩‬‬

‫خﻠک د اوبﻮ ورکﻮﻟﻮ ﻟﻪ ‪＄‬ای ＇خﻪ اوبﻪ ﻳﻮسﻲ‪ ،‬پﻪ رباط او ﻣسافرخاﻧﻪ ک‪ ３‬واوسﻴ‪８‬ي او پﻪ ﻫدﻳره‬ ‫ک‪ ３‬ﻣ‪７‬ی خ） ک‪７‬ي ﻧﻮ د واﻗف ﻟﻪ ﻣﻠکﻴتﻪ و‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د وقف تعريف او مشروعيت‪ :‬وﻗف پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬بﻨدوﻟﻮ او ساتﻠﻮ تﻪ واﻳﻲ او د فﻘﻬاوو پﻪ‬ ‫اصطﻼح ک‪ ３‬د واﻗف پﻪ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬د عﻴﻦ ساتﻠﻮ او گ＂ﻮ خﻴرات کﻮﻟﻮ تﻪ وﻗف واﻳﻲ چ‪ ３‬د‬ ‫عارﻳت پﻪ ＇‪５‬ر دی‪.‬‬ ‫اهلل پاک پﻪ ډ‪４‬رو أﻳتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻣسﻠﻤاﻧان خﻴرات کﻮﻟﻮ تﻪ رابﻠﻠﻲ او وﻗف ﻫﻢ د صدﻗ‪ ３‬او خﻴرات‬ ‫کﻮﻟﻮ ﻳﻮ ډول دی‪ .‬د صح‪５‬ح اﻟبخاري د رواﻳت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬عبداهلل بﻦ عﻤر (رضﻲ اهلل عﻨﻪ) ﻟﻪ‬ ‫پﻴغﻤبر (عﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) ＇خﻪ د خپﻠ‪＄ ３‬ﻤک‪ ３‬د صدﻗﻪ کﻮﻟﻮ پﻪ اړه سﻼ وغﻮ＊تﻪ‪ ،‬ﻫغﻪ (عﻠﻴﻪ‬ ‫ژباړه‪ :‬کﻪ دې خﻮ＊ﻪ وي عﻴﻦ‬ ‫اﻟسﻼم) ورتﻪ ووﻳﻞ‪:‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬ان سره وساتﻪ او (گ＂‪ )３‬ﻳ‪ ３‬صدﻗﻪ ک‪７‬ه‪ .‬دا حدﻳث د وﻗف پﻪ ﻣشروعﻴت او رواواﻟﻲ‬ ‫دﻻﻟت کﻮي‪.‬‬ ‫واقف‪ :‬ﻫغﻪ چا تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬خپﻞ ﻣال وﻗف کﻮي‪.‬‬ ‫موقوف‪ :‬ﻫغﻪ عﻴﻦ چ‪ ３‬واﻗف ﻳ‪ ３‬وﻗف کﻮي‪.‬‬ ‫موقوف عليه‪ :‬ﻫغﻪ جﻬت (افراد ﻳا کار) چ‪ ３‬د وﻗف گ＂‪ ３‬پﻪ ﻫغﻮی ﻣصرفﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫صيغه‪ :‬ﻫغﻪ اﻟفاظ او ！کﻲ چ‪ ３‬د وﻗف عﻘد ورباﻧدې راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫أيا موقوف د واقف له ملکيته وځي؟ د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر وﻗف د عارﻳت پﻪ ＇‪５‬ر دی‬ ‫او د دوو حاﻟتﻮﻧﻮ پرتﻪ د واﻗف ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ ﻧﻪ و‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬واﻗف کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬وﻗف‬ ‫پای تﻪ ورسﻮي او وﻗف شﻮی عﻴﻦ او گ＂‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ خپﻞ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬راوﻟﻲ‪ .‬ﻫغﻪ دوه حاﻟتﻮﻧﻪ دا‬ ‫دي‪:‬‬ ‫‪ -١‬چ‪ ３‬حاکﻢ د واﻗف ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ د وﻗف پﻪ وتﻠﻮ حکﻢ وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬چ‪ ３‬وﻗف تر خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬پﻮرې تعﻠﻴﻖ ک‪７‬ي او داس‪ ３‬وواﻳﻲ‪ :‬کﻠﻪ چ‪ ３‬زه ﻣ‪ ７‬شﻮم‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫زﻣا کﻮر دې فﻼﻧﻲ تﻪ وﻗف وي‪.‬‬ ‫د ﻳاراﻧﻮ پﻪ ﻣذﻫب وﻗف شﻮی عﻴﻦ د واﻗف ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ و‪＄‬ﻲ‪ ،‬خﻮ د ﻣﻮﻗﻮف عﻠﻴﻪ پﻪ‬ ‫ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬ﻧﻪ داخﻠﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ کﻪ د ﻣﻮﻗﻮف عﻠﻴﻪ پﻪ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬داخﻞ شﻲ ﻧﻮ پﻠﻮرل او‬ ‫تﻤﻠﻴک ﻳ‪ ３‬روا ک‪８５‬ي پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬د وﻗف پﻠﻮرل روا ﻧﻪ دي‪.‬‬

‫‪٢٢٠‬‬

‫د مشاع وقف کول‪:‬‬

‫د اﻣام ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧظر د ﻣشاع ﻣال چ‪ ３‬د تﻘسﻴﻢ وړ وي‪ ،‬وﻗف کﻮل صح‪５‬ح دي‪＄ ،‬کﻪ د‬ ‫ﻫغﻪ پﻪ ﻧظر پﻪ وﻗف ک‪ ３‬ﻗبض شرط ﻧﻪ دی‪ .‬د اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر د ﻣشاع ﻣال چ‪ ３‬د و‪４‬ش وړ‬ ‫وي وﻗف کﻮل ‪＄‬کﻪ صح‪５‬ح ﻧﻪ دي چ‪ ３‬پﻪ وﻗف ک‪ ３‬ﻗبض شرط دی او د ﻣشاع ﻣال ﻗبض‬ ‫کﻮل ﻣﻤکﻦ ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر د وﻗف پای باﻳد داس‪ ３‬ﻟﻮري تﻪ وگر‪＄‬ﻮل شﻲ چ‪ ３‬تﻠپات‪３‬‬ ‫وي‪ .‬وﻗف باﻳد ﻣﻬاﻟﻨﻲ او ﻣؤﻗتﻲ ﻧﻪ وي او ب‪５‬رتﻪ واﻗف تﻪ راوﻧﻪ گر‪＄‬ﻲ‪＄ ،‬کﻪ ﻫﻤ‪５‬شﻪ واﻟی د‬ ‫وﻗف ﻟﻪ شرطﻮﻧﻮ ＇خﻪ دی‪ ،‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول کﻪ ＇ﻮک وواﻳﻲ‪ :‬زﻣا دا ﻳﻮ جرﻳب ‪＄‬ﻤکﻪ د ﻟسﻮ‬ ‫کﻠﻮ ﻟپاره د ＊ﻮوﻧ‪％‬ﻲ ﻟپاره وﻗف ده‪ .‬دا ﻣؤﻗتﻲ وﻗف دی او صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧظر ﻫﻤ‪５‬شﻪ واﻟی د وﻗف ﻟپاره شرط ﻧﻪ دی‪ ،‬بﻠک‪ ３‬کﻠﻪ چ‪！ ３‬اکﻞ شﻮی‬ ‫ﻟﻮری پای تﻪ ورسﻴ‪８‬ي‪ ،‬وﻗفﻲ ﻣال د فﻘﻴراﻧﻮ ﻟپاره گر‪＄‬ﻲ‪ .‬ﻧﻮ پﻪ پﻮرتﻨی ﻣساﻟﻪ ک‪ ３‬ﻟﻪ ！اکﻠﻲ وختﻪ‬ ‫وروستﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ د فﻘﻴراﻧﻮ ﻟپاره ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫د وقف د گټو مصرفول‪:‬‬

‫د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول کﻪ کﻮر وﻗف شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ کراﻳﻪ ک‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی حﻖ د کﻮر د رغﻮﻟﻮ او اصﻼح دی‪،‬‬ ‫ﻣﻮﻗﻮف عﻠﻴﻪ باﻳد کﻮر ترﻣﻴﻢ ک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ دې کار ډډه وک‪７‬ه ﻳا ﻳ‪ ３‬د ترﻣﻴﻢ وس ﻧﻪ درﻟﻮد‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫چارواکﻲ بﻪ کﻮر بﻞ چاتﻪ پﻪ کراﻳﻪ ورکﻮي او ﻟﻪ کراﻳ‪＇ ３‬خﻪ بﻪ د کﻮر ترﻣﻴﻢ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟﻪ ترﻣﻴﻢ‬ ‫وروستﻪ بﻪ ﻣﻮﻗﻮف عﻠﻴﻪ تﻪ سپارل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د وﻗف شﻮې وداﻧ‪ ９‬ب‪５‬کاره شﻮي ﻟرگﻲ او ﻧﻮر شﻴان بﻪ ب‪５‬رتﻪ پﻪ وداﻧ‪ ９‬ک‪ ３‬ﻟگﻮل کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ پﻪ‬ ‫وداﻧ‪ ９‬کﻪ د بﻴا ﻟگﻮﻟﻮ وړ ﻧﻪ و‪ ،‬ﻧﻮ روا ده چ‪ ３‬وپﻠﻮرل شﻲ او پﻴس‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ وداﻧ‪ ９‬ﻣصرف شﻲ‪،‬‬ ‫ﻣﻮﻗﻮف عﻠﻴﻪ تﻪ د دغﻮ شﻴاﻧﻮ ورکﻮل روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫کﻪ واﻗف د وﻗف گ＂‪ ３‬ﻳا سرپرستﻲ د خپﻞ ‪＄‬ان ﻟپاره شرط ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د اﻣام ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧظر‬ ‫وﻗف صح‪５‬ح او د اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر صح‪５‬ح ﻧﻪ دی‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬ﻗبض ﻧﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي او‬ ‫ﻗبض د وﻗف ﻟپاره شرط دی‪.‬‬ ‫ﻗبض د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر د وﻗف ﻟپاره شرط دی‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې بﻨس＀ کﻪ ﻳﻮ‬ ‫＇ﻮک جﻮﻣات جﻮړ ک‪７‬ي‪ ،‬تر ﻫغ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ ﻧﻪ و‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬خﻠکﻮ پک‪ ３‬ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬ﻧﻪ‬ ‫وي ک‪７‬ی‪＇ ،‬رﻧگﻪ چ‪ ３‬پﻪ جﻮﻣات ک‪ ３‬ﻗبض ﻣﻤکﻦ ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻧﻮ د خﻠکﻮ ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬کﻮل د ﻗبض‬ ‫‪＄‬ای ﻧﻴسﻲ‪ ،‬خﻮ د اﻣام ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧظر چ‪ ３‬ﻗبض شرط ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻧﻮ ﻳﻮا‪ ３＄‬پﻪ وداﻧﻮﻟﻮ وﻗف‬ ‫‪٢٢١‬‬

‫بشپ‪７‬ﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬د اوبﻮ ورکﻮﻟﻮ ‪＄‬ای‪ ،‬ﻣسافرخاﻧ‪ ３‬جﻮړوﻟﻮ او د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬ﻫدﻳره گر‪＄‬ﻮﻟﻮ پﻪ ﻣسئﻠﻪ ک‪３‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د حاکﻢ حکﻢ ‪＄‬کﻪ شرط دی چ‪ ３‬ﻳﻮا‪ ３＄‬پﻪ وداﻧﻮﻟﻮ سره د واﻗف ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ ﻧﻪ و‪＄‬ﻲ‪ .‬د اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر د ت‪５‬رې ﻣسئﻠ‪ ３‬پﻪ ＇‪５‬ر د خﻠکﻮ ﻟﻪ خﻮا د اوبﻮ پﻪ‬ ‫وړﻟﻮ‪ ،‬اوس‪５‬دو او د ﻣ‪７‬ي پﻪ خ‪＋‬ﻮﻟﻮ سره وﻗف بشپ‪７‬ﻳ‪８‬ي‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې پﻪ ！ﻮﻟگ‪ ３‬ک‪ ３‬د وﻗف عﻤﻠﻴﻪ تﻤثﻴﻞ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬وﻗف تعرﻳف او د ﻣشروعﻴت دﻻﻳﻞ ﻳ‪ ３‬رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د وﻗف عﻨاصر رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬أﻳا وﻗف د واﻗف ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ و‪＄‬ﻲ؟ پﻪ دې اړه د اﻣاﻣاﻧﻮ ﻧظروﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د ﻣشاع ﻣال وﻗفﻮل ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ -٥‬ﻗبض پﻪ وﻗف ک‪＇ ３‬ﻪ حﻴثﻴت ﻟري؟ پﻪ دې اړه د اﻣاﻣاﻧﻮ اختﻼف ＇رگﻨد ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪٢٢٢‬‬

‫اووه ＇ﻠﻮ‪＋４‬تﻢ لﻮست‬

‫غصب‬ ‫د بﻞ چا ﻣال پﻪ ﻧاحﻘﻪ او زور اخﻴستﻞ ﻳﻮ ﻧاروا عﻤﻞ دى او اسﻼﻣﻲ شرﻳعت ﻟﻪ ﻫغ‪＇ ３‬خﻪ ﻣﻨعﻪ‬ ‫ک‪４７‬ده‪ ،‬چ‪ ３‬شرﻳعت ک‪ ３‬ورتﻪ غصب واﻳﻲ او دا ﻟﻮست ﻳ‪ ３‬د حکﻤﻮﻧﻮ پﻪ اړه دی‪.‬‬

‫‪٢٢٣‬‬

٢٢٤

‫ژباړه‪:‬‬

‫چا چ‪ ３‬داس‪ ３‬شی غصب ک‪ ７‬چ‪ ３‬ﻣثﻞ ﻳ‪ ３‬درﻟﻮد او پﻪ ﻻس ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻫﻼک شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ پر‬ ‫ﻫغﻪ د ﻣثﻞ ضﻤان دی‪ .‬کﻪ شی داس‪ ３‬و چ‪ ３‬ﻣثﻞ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ درﻟﻮد‪ ،‬ﻧﻮ پر ﻫغﻪ ﻳ‪ ３‬د غصب د ور‪３＄‬‬ ‫ﻗﻴﻤت ﻻزم دی‪.‬‬ ‫پﻪ غاصب باﻧدې د غصب ک‪７‬ي شﻲ ب‪５‬رتﻪ ورکﻮل دي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻫﻼک‪５‬دو دعﻮه وک‪７‬ه‪ ،‬حاکﻢ‬ ‫بﻪ ﻳ‪ ３‬تر ﻫغ‪ ３‬بﻨدي ک‪７‬ي چ‪ ３‬ﻳﻘﻴﻦ ﻳ‪ ３‬راشﻲ چ‪ ３‬کﻪ ﻣغصﻮبﻪ (ورسره) پات‪ ３‬وای‪ ،‬ﻧﻮ ＊کاره‬ ‫ک‪７‬ې بﻪ ﻳ‪ ３‬وه‪ ،‬بﻴا بﻪ ورباﻧدې د بدل ورکﻮﻟﻮ حکﻢ وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫غصب پﻪ ﻫغﻮ ﻣاﻟﻮﻧﻮ ک‪( ３‬ﻣعتبر) دی چ‪ ３‬د ﻧﻘﻞ او ﻟ‪８５‬دوﻟﻮ وړ وي‪.‬‬ ‫کﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ﻳ‪ ３‬غصب ک‪７‬ه او پﻪ ﻻس ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻫﻼکﻪ شﻮه د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ابﻮﻳﻮسف‬ ‫پﻪ ﻧظر ضاﻣﻦ ﻧﻪ دی‪ .‬اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬ضاﻣﻦ ﻳ‪ ３‬دی‪ .‬او ﻫغﻪ چ‪ ３‬پﻪ خپﻞ ﻻس او اوس‪５‬دو ﻳ‪３‬‬ ‫ﻧﻴﻤگ‪７‬ې ک‪７‬ې وي‪ ،‬د ！ﻮﻟﻮ اﻣاﻣاﻧﻮ پﻪ ﻧظر ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣغصﻮبﻪ د غاصب پﻪ ﻻس ک‪ ３‬د ده پﻪ ک‪７‬ﻧﻪ ﻳا د ده ب‪ ３‬ک‪７‬و ﻫﻼکﻪ شﻲ‪ ،‬تاوان بﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫ورکﻮي‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻻس ک‪ ３‬ﻧﻴﻤگ‪７‬ې شﻲ ﻧﻮ د ﻧﻘصان تاوان ورباﻧدې دی‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬پردی پسﻪ حﻼل ک‪ ،７‬ﻧﻮ ＇‪＋‬تﻦ ﻳ‪ ３‬اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬ﻗﻴﻤت ﻳ‪ ３‬ترې اخﻠﻲ او پسﻪ‬ ‫ورپر‪８４‬دي او کﻪ د ﻧﻘصان تاوان ترې اخﻠﻲ‪ .‬چا چ‪ ３‬پردۍ جاﻣ‪ ３‬ﻟ‪８‬ې وشﻠﻮﻟ‪ ３‬ﻧﻮ تاوان بﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫ورکﻮي‪ ،‬کﻪ دوﻣره ډ‪４‬رې ﻳ‪ ３‬وشﻠﻮﻟ‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ عام ډول گ＂ﻪ ﻧشﻮه ترې اخﻴستﻞ ک‪５‬دای‪ ،‬ﻧﻮ ＇‪＋‬تﻦ‬ ‫ﻳ‪ ３‬کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د ！ﻮل ﻗﻴﻤت تاوان ترې واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ غصب شﻮی ﻣال د غاصب پﻪ عﻤﻞ سره دوﻣره تغﻴر وﻣﻮﻧد چ‪ ３‬پخﻮاﻧ‪ ９‬عﻤده گ＂‪３‬‬ ‫او پخﻮاﻧی ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ‪ ،‬د ﻣغصﻮب ﻣﻨ ُﻪ ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ و‪＄‬ﻲ او د غاصب ﻣﻠکﻴت‬ ‫گر‪＄‬ﻲ او تاوان بﻪ ﻳ‪ ３‬ورکﻮي‪ ،‬غاصب تﻪ ور＇خﻪ تر ﻫغ‪ ３‬گ＂ﻪ اخﻴستﻞ روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬بدل‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ وي ورک‪７‬ی‪ ،‬ﻟکﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬پسﻪ غصب ک‪７‬ي‪ ،‬حﻼل او ورﻳت ﻳا پﻮخ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪ ،‬ﻳا غﻨﻢ‬ ‫غصب او ژرﻧده ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪ ،‬ﻳا اوسپﻨﻪ غصب او تﻮره ترې جﻮړه ک‪７‬ي‪ ،‬زﻳ‪ ７‬غصب او ﻟﻮ＊ﻲ ترې‬ ‫جﻮړ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ سپﻴﻦ ﻳا سره زر غصب ک‪７‬ي او بﻴا ترې سک‪ ３‬ﻳا ﻟﻮ＊‪ ３‬جﻮړ ک‪７‬ي‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ‬

‫‪٢٢٥‬‬

‫ﻧزد د ＇‪＋‬تﻦ ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت ＇خﻪ ﻧﻪ و‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬ساجﻪ (تﻴر)‪ ١‬غصب ک‪ ７‬او وداﻧ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬ورباﻧدې جﻮړه ک‪７‬ه‪ ،‬د ＇‪＋‬تﻦ ﻟﻪ ﻣﻠکﻴت‬ ‫＇خﻪ و‪＄‬ﻲ او پر غاصب ﻳ‪ ３‬ﻗﻴﻤت ورکﻮل ﻻزم دي‪.‬‬ ‫چا چ‪＄ ３‬ﻤکﻪ غصب ک‪７‬ه او وﻧ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پک‪ ３‬وکرﻟ‪ ،３‬ﻳا ﻳ‪ ３‬وداﻧ‪ ９‬پک‪ ３‬جﻮړه ک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ ورتﻪ‬ ‫بﻪ ووﻳﻞ شﻲ‪ :‬وﻧ‪ ３‬ترې وباسﻪ او وداﻧ‪ ９‬ړﻧ‪／‬ﻪ ک‪７‬ه او ＇‪＋‬تﻦ تﻪ ﻳ‪ ３‬تشﻪ ورتسﻠﻴﻢ ک‪７‬ه! کﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ‬ ‫د وﻧﻮ او وداﻧ‪ ９‬پﻪ ﻟرې کﻮﻟﻮ زﻳاﻧﻤﻨﻪ ک‪５‬ده‪ ،‬ﻧﻮ ＇‪＋‬تﻦ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د اﻳستﻞ شﻮو وﻧﻮ او ړﻧ‪３／‬‬ ‫وداﻧ‪ ９‬پﻪ تﻮگﻪ ورتﻪ ﻗﻴﻤت ورک‪７‬ي او د ده شﻲ‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬جاﻣ‪ ３‬غصب او سﻮر رﻧگ ﻳ‪ ３‬ورک‪ ７‬ﻳا ﻳ‪ ３‬ستﻮان غصب او ﻟﻪ غﻮړو سره ﻳ‪３‬‬ ‫گ‪ ６‬ک‪７‬ل‪ ،‬ﻧﻮ ＇‪＋‬تﻦ ﻳ‪ ３‬اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬د سپﻴﻨﻮ جاﻣﻮ ﻗﻴﻤت او د خپﻠﻮ ستﻮاﻧﻮ پﻪ ＇‪５‬ر ستﻮان‬ ‫ور＇خﻪ اخﻠﻲ او ﻣغصﻮبﻪ غاصب تﻪ پر‪８４‬دي او کﻪ خپﻞ ﻣال اخﻠﻲ او د زﻳاتﻲ رﻧگ او غﻮړو‬ ‫ﻗﻴﻤت ورکﻮي‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬ﻳﻮ عﻴﻦ غصب ک‪ ７‬او پ＀ ﻳ‪ ３‬ک‪ ７‬او ＇‪＋‬تﻦ تﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻫغ‪ ３‬ﻗﻴﻤت ورک‪ ７‬د غاصب‬ ‫ﻣﻠکﻴت گر‪＄‬ﻲ‪ .‬پﻪ ﻗﻴﻤت ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د غاصب خبره د ﻗسﻢ سره ﻣعتبره ده ﻣگر دا چ‪＋＇ ３‬تﻦ ﻳ‪３‬‬ ‫د شاﻫداﻧﻮ پﻪ واسطﻪ ﻗﻴﻤت زﻳات ثابت ک‪７‬ي‪ .‬کﻪ عﻴﻦ ب‪５‬رتﻪ راپﻴدا شﻲ او ﻗﻴﻤت ﻳ‪ ３‬د ورک‪７‬ي‬ ‫تاوان ＇خﻪ زﻳات وي پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬غاصب د ＇‪＋‬تﻦ پﻪ وﻳﻨا ﻳا د ده پﻪ گﻮاﻫاﻧﻮ او ﻳا ﻫﻢ‬ ‫د غاصب پﻪ ﻧکﻮل سره ﻗﻴﻤت اخﻴستی وي ﻧﻮ ＇‪＋‬تﻦ اختﻴار ﻧﻪ ﻟري خﻮ کﻪ غاصب د ﻗﻴﻤت‬ ‫ضﻤاﻧت د غاصب د وﻳﻨا ﻳا ﻗسﻢ پﻪ بﻨس＀ ک‪７‬ی وي ﻧﻮ ＇‪＋‬تﻦ اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬اخﻴستﻞ شﻮی‬ ‫عﻮض کافﻲ بﻮﻟﻲ او کﻪ راپﻴدا شﻮی عﻴﻦ اخﻠﻲ او عﻮض ب‪５‬رتﻪ ورکﻮي‪.‬‬ ‫د ﻣغصﻮب‪ ３‬بچی او زﻳاتﻮاﻟی او د غصب شﻮي باغ ﻣﻴﻮې د غاصب پﻪ ﻻس ک‪ ３‬اﻣاﻧت‬ ‫دي‪ .‬کﻪ ﻫﻼک شﻮل‪ ،‬پر غاصب ﻳ‪ ３‬تاوان ﻧشتﻪ ﻣگر دا چ‪ ３‬ت‪５‬ری پرې وک‪７‬ي ﻳا ﻳ‪＋＇ ３‬تﻦ‬ ‫وغﻮاړي او دی ﻳ‪ ３‬ور ﻧﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ وﻳﻨ‪％‬ﻪ ﻟﻪ غاصب سره پﻪ وﻻدت ﻧﻴﻤگ‪７‬ې شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ تاوان ﻳ‪ ３‬پر غاصب دی‪ .‬کﻪ پﻪ‬ ‫ز‪８４‬وﻟﻲ بچﻲ ﻳ‪ ３‬تاوان خﻼص‪５‬ده‪ ،‬ﻧﻮ غاصب ﻟﻪ تاواﻧﻪ خﻼص دی‪ .‬غاصب د ﻣغصﻮب‪ ３‬د گ＂ﻮ‬ ‫‪ .١‬پﻪ جﻴﻢ سره د ساج ﻣفرد دى او ﻫغﻪ ﻟﻮﻳﻪ او کﻠکﻪ وﻧﻪ ده چ‪ ３‬د کﻮروﻧﻮ پﻪ دروازو او ابادۍ ک‪ ３‬کارول ک‪８５‬ي او دﻟتﻪ ترې ﻣراد ت‪５‬ر دی‪.‬‬

‫‪٢٢٦‬‬

‫ضاﻣﻦ ﻧﻪ دی ﻣگر دا چ‪ ３‬د ﻫغﻪ پﻪ کاروﻟﻮ سره ﻧﻴﻤگ‪７‬تﻴا راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ تاوان بﻪ ورکﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣسﻠﻤان د ذﻣﻲ شراب ﻳا خﻮگ ﻫﻼک ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د ﻗﻴﻤتﻮﻧﻮ ﻳ‪ ３‬ضاﻣﻦ دی‪ ،‬خﻮ کﻪ‬ ‫ﻣسﻠﻤان د ﻣسﻠﻤان شراب ﻳا خﻮگ ﻫﻼک ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ تاوان پرې ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫د غصب تعريف او حرمت‪:‬‬

‫پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬پﻪ زور ﻟﻪ بﻞ چا ＇خﻪ د ﻳﻮ شﻲ اخﻴستﻠﻮ تﻪ غصب وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي او پﻪ اصطﻼح ک‪３‬‬ ‫د ＇‪＋‬تﻦ ﻟﻪ اجازې پرتﻪ د ﻫغﻪ ﻣتﻘﻮم ﻣال پﻪ داس‪ ３‬ډول اخﻴستﻞ چ‪ ３‬د ﻫغﻪ ﻟﻪ ﻻسﻪ وو‪＄‬ﻲ‪،‬‬ ‫غصب بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫غصب د ﻗرأﻧﻲ أﻳتﻮﻧﻮ او ﻧبﻮي احادﻳثﻮ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬حرام دی‪ .‬اهلل پاک فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫ژباړه‪ :‬ای ﻣؤﻣﻨاﻧﻮ! پﻪ خپﻠﻮ ﻣﻨ‪％‬ﻮ‬ ‫ک‪ ３‬ﻳﻮ د بﻞ ﻣاﻟﻮﻧﻪ پﻪ ﻧاروا سره ﻣﻪ خﻮرئ‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز پﻪ ﻫغﻪ حدﻳث ک‪ ３‬چ‪ ３‬بخاري رواﻳت ک‪７‬ی‪ ،‬رسﻮل اهلل (صﻠﻲ اهلل عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ)‬ ‫فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬

‫ژباړه‪ :‬ستاسﻮ وﻳﻨ‪ ،３‬ﻣاﻟﻮﻧﻪ او‬

‫ستاس‪ ３‬ﻧاﻣﻮس پر تاسﻮ حرام دی‪.‬‬ ‫غاصب سره به څه کي‪８‬ي؟‬

‫کﻪ ＇ﻮک د چا ﻣال غصب ک‪７‬ي او غصب شﻮی ﻣال ورسره ﻣﻮجﻮد وي‪ ،‬ﻧﻮ ب‪５‬رتﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣال‬ ‫＇‪＋‬تﻦ تﻪ ورسپاري‪ .‬کﻪ غاصب د ﻣغصﻮب‪ ３‬د ﻫﻼکت دعﻮه وک‪７‬ي ﻗاضﻲ بﻪ ﻳ‪ ３‬ترﻫغ‪ ３‬بﻨدي‬ ‫کﻮي چ‪ ３‬دا باور ﻳ‪ ３‬راشﻲ چ‪ ３‬ﻣال پﻪ رﻳ‪＋‬تﻴا ﻫﻼک شﻮی‪ .‬کﻪ غصب شﻮی ﻣال ﻟﻪ ﻣثﻠﻲ ﻣاﻟﻮﻧﻮ‬ ‫＇خﻪ و او ور＇خﻪ ﻫﻼک شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ پر غاصب ﻻزم دي چ‪ ３‬ﻣثﻞ ﻳ‪＋＇ ３‬تﻦ تﻪ وسپاري‪ ،‬ﻟکﻪ‬ ‫غﻨﻢ‪ ،‬جﻮار‪ ،‬وربش‪ ３‬او ﻧﻮر‪ .‬کﻪ غصب شﻮی ﻣال ﻟﻪ ﻗﻴﻤﻲ ﻣاﻟﻮﻧﻮ ＇خﻪ و او ﻫﻼک شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫ﻗﻴﻤت بﻪ ﻳ‪＋＇ ３‬تﻦ تﻪ سپاري ﻟکﻪ غﻮا‪ ،‬ﻣ‪＋５‬ﻪ او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ شﻴان چ‪ ３‬د ﻟ‪８５‬دوﻟﻮ وړ ﻧﻪ دي ﻟکﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧظر ﻳ‪３‬‬ ‫غصب ﻣﻤکﻦ ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ کﻪ ﻣغصﻮبﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ د سﻴﻼب پﻪ وس‪５‬ﻠﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړه شﻲ‬ ‫پﻪ غاصب ﻳ‪ ３‬تاوان ﻧشتﻪ‪ ،‬خﻮ د اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر غاصب ضاﻣﻦ دی‪ ،‬اﻟبتﻪ کﻪ غاصب ﻗصدا‬ ‫‪٢٢٧‬‬

‫وﻳجاړه ک‪７‬ي وي‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ اتفاق سره ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣﻨﻘﻮل ﻣال د غاصب پﻪ ﻻس ک‪ ３‬ﻫﻼک شﻲ‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬غاصب ﻫﻼک ک‪７‬ي او کﻪ پﻪ خپﻠﻪ‬ ‫ﻫﻼک شﻲ‪ ،‬تاوان ﻳ‪ ３‬پر غاصب دی‪ .‬کﻪ ﻣال ﻫﻼک ﻧﻪ شﻮ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ﻧﻴﻤگ‪７‬ی شﻮ‪ ،‬د ﻧﻴﻤگ‪７‬تﻴا‬ ‫تاوان پﻪ غاصب دی‪.‬‬ ‫د ضمان (تاوان) قاعده‪:‬‬

‫کﻪ غاصب پﻪ ﻣغصﻮبﻪ ک‪ ３‬دوﻣره بدﻟﻮن راوست چ‪ ３‬پﻪ ﻧﻮﻣﻮړي تغﻴﻴر سره د ﻣال ﻧﻮم بدﻟ‪５‬ده‬ ‫او د ﻣال پخﻮاﻧ‪ ９‬عﻤده گ＂‪ ３‬ترې ﻧﻪ اخﻴستﻞ ک‪５‬دې‪ ،‬ﻧﻮ ﻣغصﻮب ﻣﻨﻪ حﻖ ﻟري چ‪ ３‬ﻟﻪ غاصب‬ ‫＇خﻪ د خپﻞ ﻣال ﻗﻴﻤت واخﻠﻲ او ﻣال غاصب تﻪ پر‪８４‬دي‪ .‬ﻟکﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬د چا پسﻪ غصب‬ ‫ک‪７‬ي او حﻼل ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬ﻣغصﻮب ﻣﻨﻪ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د پسﻪ غﻮ＊ﻪ غاصب‬ ‫تﻪ پر‪８４‬دي او ﻗﻴﻤت ور＇خﻪ واخﻠﻲ‪ ،‬پﻪ دې حاﻟت ک‪ ３‬د پسﻪ غﻮ＊ﻪ تر ﻫغ‪ ３‬غاصب تﻪ حﻼﻟﻪ‬ ‫ﻧﻪ ده چ‪ ３‬ﻗﻴﻤت ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ وي ورک‪７‬ی‪.‬‬ ‫کﻪ چﻴري پﻪ غصب شﻮي ﻣال ک‪ ３‬دوﻣره بدﻟﻮن ﻧﻪ و راغﻠی چ‪ ３‬ﻧﻮم ﻳ‪ ３‬بدل شﻲ ﻳا عﻤده گ＂‪３‬‬ ‫ﻟﻪ ﻻسﻪ ورک‪７‬ي ﻧﻮ ﻣغصﻮب ﻣﻨﻪ بﻪ ﻳﻮازې د ﻧﻴﻤگ‪７‬تﻴا تاوان اخﻠﻲ او ！ﻮل ﻣال پﻪ غاصب ﻧشﻲ‬ ‫تاواﻧﻮﻻی ﻟکﻪ غاصب چ‪ ３‬د غصب شﻮي ﻣﻮ！ر اشاره ﻣاتﻪ ک‪７‬ي ﻧﻮ ﻣغصﻮب ﻣﻨﻪ ﻳﻮازې د‬ ‫اشارې د تاوان اخﻴستﻠﻮ حﻖ ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ غاصب سره ﻳا سپﻴﻦ زر پﻪ سکﻮ بدل ک‪７‬ل ﻧﻮ د اﻣام صاحب پﻪ ﻗﻮل بﻪ سک‪ ３‬ردوي‪ ،‬ﻟﻪ سکﻮ‬ ‫پرتﻪ تاوان ورباﻧدې؛ ‪＄‬کﻪ ﻧشتﻪ چ‪ ３‬غاصب ﻳ‪ ３‬ﻣاﻟک ﻧﻪ ‪－‬ر‪＄‬ﻲ؛ ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬د زرو ﻧﻮم او وزن‬ ‫پﻪ خپﻞ حال پات‪ ３‬دی او ډﻳر بدﻟﻮن پﻪ ک‪ ３‬ﻧﻪ دې راغﻠی‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک پﻪ ﻣغصﻮبﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬وﻧ‪ ３‬وکري ﻧﻮ ＇‪＋‬تﻦ تﻪ د سپارﻟﻮ پﻪ ﻣﻬال ﻳ‪ ３‬پﻪ اﻳستﻠﻮ ﻣکﻠف‬ ‫دی‪ ،‬کﻪ د وﻧﻮ اﻳستﻠﻮ ‪＄‬ﻤک‪ ３‬تﻪ زﻳان رسﻮﻟﻮ او ＇‪＋‬تﻦ ﻳ‪ ３‬پﻪ اﻳستﻠﻮ راضﻲ ﻧﻪ و ﻧﻮ وﻧ‪ ３‬بﻪ پﻪ‬ ‫‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬پر‪８４‬دي او غاصب تﻪ بﻪ د ﻧﻮﻣﻮړو وﻧﻮ ﻗﻴﻤت د اﻳستﻠﻮ شﻮو وﻧﻮ پﻪ تﻮگﻪ ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻟﻪ چا ＇خﻪ جاﻣ‪ ３‬غصب شﻮې او غاصب رﻧگ ورک‪ ،７‬ﻳعﻨ‪ ３‬زﻳاتﻮاﻟی ﻳ‪ ３‬پﻪ ارز＊ت ک‪３‬‬ ‫راغی ﻧﻮ ﻣغصﻮب ﻣﻨﻪ اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬د رﻧگ ﻗﻴﻤت ورکﻮي او کﻪ جاﻣ‪ ３‬پر غاصب تاواﻧﻮي‬ ‫او ﻗﻴﻤت ﻳ‪ ３‬ورﻧﻪ اخﻠﻲ‪.‬‬

‫‪٢٢٨‬‬

‫د قيمي مغصوبې ضمان‪:‬‬

‫د ﻣغصﻮب‪ ３‬د ﻗﻴﻤت پﻪ ！اکﻠﻮ ک‪ ３‬د غاصب خبره ﻟﻪ ﻗسﻢ سره ﻣعتبره ده‪ .‬کﻪ د ﻣغصﻮب‪ ３‬ﻗﻴﻤت‬ ‫ادا شﻲ او بﻴا ورکﻪ ﻣغصﻮبﻪ راپﻴدا شﻲ او ﻗﻴﻤت ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ اخﻴستﻲ ﻗﻴﻤت ＇خﻪ زﻳات وي‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ د‬ ‫ﻣغصﻮب‪ ３‬ﻗﻴﻤت د غاصب ﻟﻪ وﻳﻨا او ﻗسﻢ سره ！اکﻞ شﻮی و‪＋＇ ،‬تﻦ حﻖ ﻟري کﻪ ﻳ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ وه‪،‬‬ ‫زﻳاتﻮاﻟی بﻪ ورﻧﻪ واخﻠﻲ او کﻪ ﻳ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ وه‪ ،‬اخﻴستی ﻗﻴﻤت بﻪ ورتﻪ رد ک‪７‬ي او ﻣغصﻮب بﻪ واخﻠﻲ‪،‬‬ ‫خﻮ کﻪ د ﻣغصﻮب‪ ３‬ﻗﻴﻤت د غاصب ﻟﻪ وﻳﻨا او ﻗسﻢ سره ﻧﻪ و ！اکﻞ شﻮی‪ ،‬اختﻴار ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫د مغصوبې گټې‪:‬‬

‫د ﻣغصﻮب‪ ３‬بچﻲ‪ ،‬زﻳاتﻮاﻟی او د باغ ﻣﻴﻮې د غاصب پﻪ ﻻس ک‪ ３‬د اﻣاﻧت ب‪２‬ﻪ ﻟري‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬کﻪ د‬ ‫غاصب ﻟﻪ تﻴري پرتﻪ ﻫﻼک شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ پر غاصب ﻳ‪ ３‬تاوان ﻧشتﻪ‪ ،‬خﻮ کﻪ د غاصب پﻪ تﻴري ﻫﻼک‬ ‫شﻲ ضاﻣﻦ گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ＇اروی غصب شﻲ او ﻟﻪ غاصب سره بچی وز‪８４‬وي‪ ،‬ﻟﻪ ﻳﻮې خﻮا پﻪ بچﻲ ز‪８４‬وﻟﻮ د ＇اروي‬ ‫ﻗﻴﻤت کﻢ شﻲ‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ بﻞ پﻠﻮه د بچﻲ ﻗﻴﻤت د ＇اروي ﻟﻪ ﻗﻴﻤت سره ﻳﻮ زﻳاتﻮاﻟی دی چ‪３‬‬ ‫راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ د بچﻲ پﻪ زﻳاتﻮاﻟﻲ د ＇اروي د ﻗﻴﻤت کﻤﻮاﻟی پﻮره ک‪５‬ده ﻧﻮ غاصب ضاﻣﻦ‬ ‫ﻧﻪ دی‪ ،‬خﻮ کﻪ د بچﻲ پﻪ زﻳاتﻮاﻟﻲ د ＇اروي د ﻗﻴﻤت کﻤﻮاﻟی ﻧﻪ جبﻴره ک‪５‬ده غاصب د کﻤﻮاﻟﻲ‬ ‫ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬شراب او خﻮگ د ذﻣﻲ پﻪ حﻖ ک‪ ３‬ﻣتﻘﻮم ﻣال دی‪ ،‬ﻧﻮ ﻣسﻠﻤان ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫغﻪ ＇خﻪ د‬ ‫غصب پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬پﻪ ﻫﻼکﻮﻟﻮ ضاﻣﻦ گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ دا چ‪ ３‬د ﻣسﻠﻤان ﻟپاره ﻣتﻘﻮم ﻣال ﻧﻪ‬ ‫دی‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ ﻣسﻠﻤان ﻟﻪ ﻣسﻠﻤان ＇خﻪ شراب غصب او بﻴا ﻫﻼک ک‪７‬ي‪ ،‬ضاﻣﻦ ﻧﻪ گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ غصب ﻳﻮازې پﻪ ﻣتﻘﻮم ﻣال ک‪ ３‬ﻣعتبر دی‪.‬‬

‫‪٢٢٩‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د اسﻼﻣﻲ شرﻳعت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬د غصب پﻪ زﻳاﻧﻮﻧﻮ خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬غصب تعرﻳف او د حرﻣت دﻻﻳﻞ ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬کﻪ غصب شﻮی ﻣال ﻟﻪ غاصب ＇خﻪ ﻫﻼک شﻮی وي‪ ،‬ﻣغصﻮب ﻣﻨﻪ د ＇ﻪ شﻲ ﻣستحﻖ‬ ‫دی؟‬ ‫‪ -٣‬پﻪ غصب ک‪ ３‬د ضﻤاﻧت ﻗاعده تشر‪４‬ح ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬کﻪ غاصب سره زر پﻪ سکﻮ بدل ک‪７‬ي‪ ،‬ﻣغصﻮب ﻣﻨﻪ د ＇ﻪ شﻲ ﻣستحﻖ دی؟‬ ‫‪ -٥‬کﻪ ﻣسﻠﻤان د ﻣسﻠﻤان شراب غصب ک‪７‬ي‪ ،‬پﻪ تاوان ک‪ ３‬بﻪ ＇ﻪ ورکﻮي؟‬

‫‪٢٣٠‬‬

‫اتﻪ ＇ﻠﻮ‪＋４‬تﻢ لﻮست‬

‫ودﻳعت‬ ‫د اﻣاﻧت پﻪ تﻮگﻪ ﻟﻪ خﻠکﻮ سره ﻣاﻟﻮﻧﻪ ک‪＋５‬ﻮدل ﻫغﻪ اړتﻴا ده چ‪ ３‬زﻳاتﻪ پﻴ‪＋‬ﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻠﻪ کﻠﻪ د اﻣاﻧتﻮﻧﻮ‬ ‫د ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻮ پﻪ سبب د خﻠکﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬شخ‪７‬ې ﻫﻢ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ د‬ ‫ودﻳعت (اﻣاﻧت) د احکاﻣﻮ پﻪ اړه تاسﻮ تﻪ ﻣعﻠﻮﻣات درک‪７‬و‪.‬‬

‫‪٢٣١‬‬

‫ژباړه‬

‫ﻣﻮدع پﻪ ﻻس ک‪ ３‬اﻣاﻧت دی کﻪ ﻫﻼکﻪ شﻲ‪ ،‬تاوان ورباﻧدې ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫ودﻳعت د َ‬ ‫ﻣﻮدع ﻻزﻣﻪ وي)‬ ‫ﻣﻮدع باﻳد ﻫغﻪ پﻪ خپﻠﻪ او پﻪ خپﻠ‪ ３‬کﻮرﻧ‪( ９‬ﻫغﻪ کسان چ‪ ３‬ﻧفﻘﻪ ﻳ‪ ３‬پر َ‬ ‫وساتﻲ‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ بﻞ چا وساتﻲ ﻳا ﻳ‪ ３‬ورسره (د ودﻳعت پﻪ تﻮگﻪ) کﻴ‪８‬دي ضاﻣﻦ دی ﻣگر دا چ‪３‬‬ ‫پﻪ خپﻞ کﻮر ﻳ‪ ３‬اور وﻟگﻴ‪８‬ي او گاوﻧ‪６‬ي تﻪ ﻳ‪ ３‬ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻳا پﻪ ب‪７５‬ۍ ک‪ ３‬ﻧاست وي او د ب‪７５‬ۍ د‬ ‫ډوبﻴدو ﻟﻪ و‪４‬رې ﻳ‪ ３‬بﻠ‪ ３‬ب‪７５‬ۍ تﻪ وغﻮر‪＄‬ﻮي‪.‬‬ ‫ﻣﻮدع ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻞ ﻣال سره داس‪ ３‬گ‪ ６‬ک‪７‬ي چ‪ ３‬ترې ﻧﻪ جﻼ ک‪５‬ده‪ ،‬ضاﻣﻦ دی‪ .‬کﻪ ＇‪＋‬تﻦ‬ ‫کﻪ َ‬ ‫ﻣﻮدع ﻳ‪ ３‬پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬ور＇خﻪ اﻳسار ک‪７‬ي چ‪ ３‬پﻪ ورسپارﻟﻮ ﻳ‪ ３‬ﻗادر وي‬ ‫ﻳ‪ ３‬وغﻮاړي او َ‬ ‫ﻧﻮ ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫ﻣﻮدع ﻟﻪ ﻻسﻮﻫﻨ‪ ３‬پرتﻪ د ده ﻟﻪ ﻣال سره گ‪６‬ه شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ دواړه پﻪ ک‪ ３‬شرﻳکان دي‪.‬‬ ‫کﻪ د َ‬ ‫ﻣﻮدع ﻳ‪＄ ３‬ﻨ‪ ３‬برخﻪ ﻣصرف ک‪７‬ه بﻴا ﻳ‪ ３‬د ﻫغ‪ ３‬ﻣثﻞ ب‪５‬رتﻪ ورسره گ‪ ６‬ک‪ ７‬د ！ﻮل ضاﻣﻦ‬ ‫کﻪ َ‬ ‫دی‪.‬‬ ‫ﻣﻮدع پﻪ ود‪４‬ع‪ ３‬ت‪５‬ری وک‪ ７‬ـ ﻣثﻼ ودﻳعﻪ سپرﻟ‪ ９‬وه او دی ورباﻧدې سپﻮر شﻮ‪ ،‬ﻳا ﻳ‪ ３‬جاﻣ‪３‬‬ ‫کﻪ َ‬ ‫وې او ده پﻪ ‪＄‬ان ک‪７‬ې‪ ،‬ﻳا ﻣرﻳی و ده وکاروﻟﻮ‪ ،‬ﻳا ﻳ‪ ３‬ودﻳعت ﻟﻪ بﻞ چا سره ک‪＋５‬ﻮدﻟﻪ – خﻮ‬ ‫وروستﻪ ﻳ‪ ３‬ت‪５‬ری ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻳﻮوړ او ﻳا ده ب‪５‬رتﻪ خپﻞ ﻻس تﻪ راووړ ﻧﻮ ضﻤاﻧت پای تﻪ ورس‪５‬د‪ ،‬کﻪ‬ ‫＇‪＋‬تﻦ ﻳ‪ ３‬وغﻮ＊تﻠﻪ او دی ﻣﻨکر شﻮ او وروستﻪ ﻫﻼکﻪ شﻮه‪ ،‬ضاﻣﻦ دی‪ .‬کﻪ ﻟﻪ اﻧکاره اعتراف‬ ‫تﻪ راوگر‪５＄‬دو‪ ،‬ﻟﻪ ضﻤاﻧت ＇خﻪ ﻧﻪ خﻼصﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻣﻮدع کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ودﻳعﻪ ﻟﻪ ‪＄‬ان سره پﻪ سفر ﻳﻮسﻲ‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ﻳ‪ ３‬ﻟﻴ‪８‬دول ﻣصرف‬ ‫َ‬ ‫‪٢٣٢‬‬

‫وﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ دوه کسان ﻟﻪ ﻳﻮه تﻦ سره ودﻳعت کﻴ‪８‬دي بﻴا ﻳﻮ تﻦ ﻳ‪ ３‬راشﻲ او خپﻠﻪ برخﻪ وغﻮاړي‪ ،‬د‬ ‫اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر تر ﻫغ‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ورکﻮي چ‪ ３‬بﻞ ﻣﻠگری ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ وي راغﻠی‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف‬ ‫او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬خپﻠﻪ برخﻪ بﻪ ورسپاري‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳﻮ تﻦ ﻟﻪ دوو تﻨﻮ سره داس‪ ３‬شی ودﻳعت کﻴ‪８‬دي چ‪ ３‬د تﻘسﻴﻢ وړ وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻳﻮه تﻪ ﻳ‪ ３‬روا‬ ‫ﻧﻪ دي چ‪ ３‬بﻞ تﻪ ﻳ‪ ３‬ورک‪７‬ي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬دواړه بﻪ ﻳ‪ ３‬وﻳشﻲ او ﻫر ﻳﻮ بﻪ خپﻠﻪ ﻧﻴﻤﻪ برخﻪ ساتﻲ‪ .‬کﻪ‬ ‫ودﻳعت د تﻘسﻴﻢ وړ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ روا ده چ‪ ３‬ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬د بﻞ پﻪ اجازه وساتﻲ‪.‬‬ ‫ﻣﻮدع تﻪ ووﻳﻞ‪ :‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ دې ﻣﻪ سپاره! او ﻫغﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫کﻪ ﻣﻮ ِدع (ودﻳعت ک‪＋５‬ﻮدوﻧکی) َ‬ ‫خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ وسپاري‪ ،‬ضاﻣﻦ ﻧﻪ دی‪ .‬کﻪ (ﻣﻮ ِدع) ورتﻪ وواﻳﻲ‪ :‬پﻪ دې کﻮ！ﻪ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬وساتﻪ او‬ ‫(ﻣﻮدع) ﻳ‪ ３‬د (ﻫﻤدې) کﻮر پﻪ بﻠﻪ کﻮ！ﻪ ک‪ ３‬وساتﻲ‪ ،‬ضاﻣﻦ ﻧﻪ دی‪ ،‬اﻟبتﻪ کﻪ پﻪ بﻞ کﻮر ک‪ ３‬ﻳ‪３‬‬ ‫َ‬ ‫وساتﻲ ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫د وديعت تعريف او مشروعيت‪:‬‬

‫ودﻳعت د ﻟغت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬د پر‪＋４‬ﻮدﻟﻮ پﻪ ﻣعﻨا دی او پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬ﻟﻪ اﻫﻠﻴت وړ شخص سره د‬ ‫ساتﻠﻮ ﻟپاره د جﻨس ک‪＋５‬ﻮدل چ‪ ３‬د ＇‪＋‬تﻦ ﻣﻠکﻴت پک‪ ３‬پات‪ ３‬وي ودﻳعت گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬اﻣاﻧت‬ ‫چ‪ ３‬ودﻳعت تﻪ ﻧژدې ！کی دی ﻟﻪ ودﻳعت سره ﻳ‪ ３‬فرق دا دی چ‪ ３‬اﻣاﻧت عام او ودﻳعت خاص‬ ‫دی‪ .‬اﻣاﻧت ک‪５‬دای شﻲ ﻟﻪ عﻘد پرتﻪ د چا پﻪ ﻻس پرﻳﻮ‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ باد چ‪ ３‬د چا شﻴان بﻞ کﻮر تﻪ‬ ‫ﻳﻮسﻲ‪ ،‬خﻮ ودﻳعت ﻳﻮازې د عﻘد پر بﻨس＀ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ودﻳعت ﻳﻮ روا عﻤﻞ دی‪ ،‬اهلل پاک فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫ژباړه‪ :‬اهلل پاک تاسﻮ تﻪ اﻣر کﻮي چ‪ ３‬اﻣاﻧتﻮﻧﻪ خپﻞ اﻫﻞ تﻪ وسپارئ‪.‬‬ ‫د ترﻣذي پﻪ رواﻳت شﻮي حدﻳث ک‪ ３‬پﻴغﻤبر (عﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫ژباړه‪ :‬اﻣاﻧت ﻫغﻪ چا تﻪ وسپاره چ‪ ３‬تا تﻪ ﻳ‪ ３‬درک‪７‬ی‪.‬‬ ‫پﻮرتﻨی ﻣبارک أﻳت او حدﻳث د ودﻳعت پﻪ روا واﻟﻲ دﻻﻟت کﻮي‪.‬‬ ‫ِ‬ ‫مودع‪ :‬د ﻣال ＇‪＋‬تﻦ چ‪ ３‬خپﻞ ﻣال ﻟﻪ چا سره اﻣاﻧت ږدي‪.‬‬ ‫مودع‪ :‬ﻫغﻪ شخص چ‪ ３‬ﻣال ورسره د اﻣاﻧت پﻪ تﻮگﻪ ک‪＋５‬ﻮدل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫َ‬

‫‪٢٣٣‬‬

‫وديعت‪ :‬پﻪ اﻣاﻧت ک‪＋５‬ﻮدل شﻮی ﻣال‪.‬‬ ‫د وديعت حکم‪:‬‬

‫ودﻳعت د اﻣاﻧت حکﻢ ﻟري‪ ،‬د ﻫﻼکت پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ تﻴري پرتﻪ ساتﻮﻧکی ضاﻣﻦ ﻧﻪ گ‪２‬ﻞ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ خﻠک د اﻣاﻧتﻮﻧﻮ ساتﻠﻮ تﻪ اړتﻴا ﻟري او کﻪ د ﻫﻼکت پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ساتﻮﻧکی‬ ‫ضاﻣﻦ وگ‪２‬ﻞ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ بﻴا بﻪ خﻠک د اﻣاﻧتﻮﻧﻮ ﻟﻪ ساتﻠﻮ ډډه کﻮي‪.‬‬ ‫ﻣﻮدع بﻪ پﻪ خپﻠﻪ د ود‪４‬عت ساتﻨﻪ کﻮي او دا ﻫﻢ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬پﻪ‬ ‫ودﻳعت پﻪ چا ساتﻞ کﻴ‪８‬ي؟ َ‬ ‫ﻣﻮدع سره اوسﻴ‪８‬ي او پﻪ‬ ‫خپﻠﻪ کﻮرﻧ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬وساتﻲ‪ .‬ﻟﻪ کﻮرﻧ‪＇ ９‬خﻪ ﻣراد ﻫغﻪ کسان دي چ‪ ３‬ﻟﻪ َ‬ ‫ﻫغﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧفﻘﻪ واجبﻪ وي‪ .‬د ودﻳع‪ ３‬ساتﻞ ﻟﻪ خپﻠ‪ ３‬کﻮرﻧ‪ ９‬پرتﻪ پﻪ بﻞ چا روا ﻧﻪ دي ﻣگر دا چ‪３‬‬ ‫د کﻮﻣ‪ ３‬واﻗع‪ ３‬اړتﻴا ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬بﻞ چا تﻪ وسپاري‪ ،‬ﻟکﻪ پﻪ کﻮر اور وﻟگﻴ‪８‬ي او د ژغﻮرﻧ‪ ３‬او‬ ‫ساتﻨ‪ ３‬ﻟپاره ﻳ‪ ３‬گاوﻧ‪６‬ي تﻪ ورک‪７‬ي او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫د وديعت ضمانت‪:‬‬

‫‪ -١‬کﻪ د ودﻳع‪ ３‬ساتﻮﻧکی د اﻳ‪＋‬ﻮدوﻧکﻲ ﻟﻪ غﻮ＊تﻨ‪ ３‬سره ودﻳعت ﻫغﻪ تﻪ وﻧﻪ سپاري‪ ،‬ضاﻣﻦ گ‪２‬ﻞ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬د ودﻳع‪ ３‬ساتﻮﻧکی غاصب دی او غاصب ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫‪ -٢‬کﻪ ساتﻮﻧکی ﻗصدا ً ودﻳعت د خپﻞ ﻣال سره داس‪ ３‬گ‪６‬ه ک‪７‬ي چ‪ ３‬ب‪５‬رتﻪ ﻳ‪ ３‬جﻼ کﻮل شﻮﻧﻲ‬ ‫ﻧﻪ وي‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد ضاﻣﻦ دی‪＄ ،‬کﻪ دا عﻤﻞ د ﻗصدي ﻫﻼکﻮﻟﻮ پﻪ ﻣعﻨا دی‪ ،‬خﻮ‬ ‫کﻪ ودﻳعت ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻗصدي تﻮگﻪ ﻟﻪ خپﻞ ﻣال سره ﻧﻪ وي گ‪６‬ه ک‪７‬ي‪ ،‬ﻣثﻼ د غﻨﻤﻮ د بﻮرﻳﻮ خﻮﻟ‪３‬‬ ‫خﻼص‪ ３‬شﻲ او غﻨﻢ سره گ‪ ６‬شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ضاﻣﻦ ﻧﻪ دی او پﻪ ﻣال ک‪ ３‬د شرﻳکاﻧﻮ ب‪２‬ﻪ غﻮره کﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬کﻪ د ودﻳع‪＄ ３‬ﻨ‪ ３‬برخﻪ ﻣصرف ک‪７‬ي او بﻴا ﻳ‪ ３‬ﻣثﻞ ب‪５‬رتﻪ پﻪ ک‪ ３‬واچﻮي‪ ،‬ضاﻣﻦ دی‪ .‬د‬ ‫ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول د ﻟسﻮ ﻣﻨﻮ ودﻳعت غﻨﻤﻮ ＇خﻪ پﻨ‪％‬ﻪ ﻣﻨﻪ ﻣصرف ک‪７‬ي او بﻴا وروستﻪ ﻧﻮر پﻨ‪％‬ﻪ ﻣﻨﻪ‬ ‫پﻪ ک‪ ３‬واچﻮي او ﻟﻪ دې وروستﻪ ﻟﻪ تﻴري پرتﻪ ﻫﻼک شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د ！ﻮﻟﻮ ضاﻣﻦ دی‪＄ ،‬کﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ی‬ ‫ﻳ‪ ３‬د ﻣﻮ ِدع پر ﻣال ت‪５‬ری ک‪７‬ی او وروستﻪ ﻳ‪ ３‬خپﻞ ﻣال د ﻣﻮ ِدع ﻟﻪ ﻣال سره گ‪ ６‬ک‪７‬ی‪ ،‬ﻟکﻪ پﻪ‬ ‫پﻮرتﻨﻲ ﻣثال ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻳادوﻧﻪ وشﻮه‪ ،‬ﻧﻮ ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫ﻣﻮدع پر ود‪４‬ع‪ ３‬ت‪５‬ری وک‪７‬ی‪ ،‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول د ﻣﻮ ِدع ﻟﻪ اجازې پرتﻪ پﻪ أس سپﻮر شﻲ‪ ،‬خﻮ‬ ‫کﻪ َ‬ ‫أس تﻪ تاوان وﻧﻪ رس‪８５‬ي او بﻴا ﻳ‪ ３‬ت‪５‬ری پر‪＋４‬ﻮد‪ ،‬ضﻤاﻧت پرې ﻧشتﻪ‪＄ ،‬کﻪ ت‪５‬ری ﻟﻪ کﻮم ﻧﻘصان‬ ‫اړوﻟﻮ پرتﻪ پای تﻪ رس‪５‬دﻟی‪.‬‬

‫‪٢٣٤‬‬

‫مسئله‪:‬‬

‫کﻪ ﻳﻮﻧس خپﻞ باﻳسکﻞ جﻮاد تﻪ د ود‪４‬عت پﻪ تﻮگﻪ ورک‪７‬ي‪ ،‬وروستﻪ ﻳﻮﻧس خپﻞ باﻳسکﻞ‬ ‫وغﻮاړي خﻮ جﻮاد ﻟﻪ باﻳسکﻞ ＇خﻪ ﻣﻨکر شﻲ‪ ،‬جﻮاد ضاﻣﻦ دی‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬پﻪ دې اﻧکار سره‬ ‫ﻣﻮدع غاصب شﻮ‪ .‬کﻪ جﻮاد ﻟﻪ اﻧکار کﻮﻟﻮ وروستﻪ بﻴا پﻪ ودﻳع‪( ３‬باﻳسکﻞ) اعتراف وک‪７‬ي ﻫﻢ‬ ‫َ‬ ‫ضاﻣﻦ دی ‪＄‬کﻪ ودﻳعﻪ د جﻮاد پﻪ اﻧکار سره د ﻳﻮﻧس ﻟﻪ ﻻسﻪ وتﻠ‪ ３‬او تاوان ﻳ‪ ３‬ﻻزم شﻮی‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫ب‪５‬رتﻪ ﻟﻪ خپﻞ حاﻟت ＇خﻪ ﻧﻪ و‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫وديعه په سفر وړل‪:‬‬

‫ﻣﻮدع کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د ساتﻠﻮ پﻪ ﻣﻮخﻪ ودﻳعﻪ ﻟﻪ ‪＄‬ان سره پﻪ سفر ﻳﻮسﻲ‪ ،‬پﻪ دې شرط چ‪３‬‬ ‫َ‬ ‫ﻣﻮدع د ﻻرې ﻟﻪ خﻮﻧدﻳتﻮب ＇خﻪ ډاډه وي او ﻣﻮ ِدع پﻪ سفر ﻟﻪ وړﻟﻮ ＇خﻪ ﻣﻨعﻪ ک‪７‬ی ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫َ‬ ‫مودع شرط ک‪５‬ښودل‪:‬‬ ‫پر َ‬

‫کﻪ ودﻳعت ورکﻮوﻧکی ساتﻮﻧکﻲ تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬چ‪ ３‬ودﻳعت بﻪ دې پﻪ ﻣﻴرﻣﻦ ﻧﻪ سات‪ ３‬ﻧﻮ دا خبره ﻳ‪３‬‬ ‫ﻣﻮدع ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬تﻞ ودﻳعت ﻟﻪ ‪＄‬ان سره وساتﻲ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ﻫرو ﻣرو د‬ ‫ﻣعتبره ﻧﻪ ده‪＄ ،‬کﻪ َ‬ ‫دې اړتﻴا پﻴ‪＋‬ﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پر بﻞ چا ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ وساتﻲ او اﻧسان تﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ تر ！ﻮﻟﻮ ﻧژدې شخص دی‪.‬‬ ‫د کﻮر پﻪ دﻧﻨﻪ کﻮ！‪ ３‬سره تﻮپﻴر ﻧﻪ ﻟري او کﻪ د ﻣﻮ ِدع د غﻮ＊تﻨ‪ ３‬خﻼف پﻪ بﻠﻪ کﻮ！ﻪ ک‪ ３‬وساتﻞ‬ ‫ﻣﻮدع ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د‬ ‫شﻲ پروا ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬اﻟبتﻪ کﻮروﻧﻪ د خﻮﻧدﻳتﻮب ﻟﻪ پﻠﻮه سره تﻮپﻴر ﻟري او َ‬ ‫ﻣﻮ ِدع د غﻮ＊تﻨ‪ ３‬پر خﻼف ودﻳعت پﻪ بﻞ کﻮر ک‪ ３‬وساتﻲ‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د اﻣاﻧت او ودﻳعت تر ﻣﻨ‪ ＃‬د تﻮپﻴر پﻪ ر‪１‬ا ک‪ ３‬د دواړو ﻣثاﻟﻮﻧﻪ وواﻳﻲ‪.‬‬

‫‪٢٣٥‬‬

‫‪ -١‬ودﻳعت تعرﻳف او ﻟﻪ اﻣاﻧت سره ﻳ‪ ３‬تﻮپﻴر بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ودﻳعت د ﻣشروعﻴت دﻻﻳﻞ وواﻳاست‪.‬‬ ‫ﻣﻮدع او ودﻳعت د ﻳﻮه ﻣثال پﻪ ترڅ ک‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻣﻮ ِدع‪َ ،‬‬ ‫ﻣﻮدع ﻟﻪ ‪＄‬ان پرتﻪ پر چا ودﻳعت ساتﻼی شﻲ؟‬ ‫‪َ -٤‬‬ ‫ﻣﻮدع سره ﻫﻼک شﻲ‪＇ ،‬ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ -٥‬کﻪ ودﻳعت ﻟﻪ َ‬ ‫ﻣﻮدع کﻮﻻی چ‪ ３‬ودﻳعت ﻟﻪ ‪＄‬ان سره پﻪ سفر ﻳﻮسﻲ؟‬ ‫‪ -٦‬أﻳا َ‬

‫‪٢٣٦‬‬

‫ﻧﻬﻪ ＇ﻠﻮ‪＋４‬تﻢ لﻮست‬

‫عارﻳت‬ ‫اﻧسان پﻪ ور‪＄‬ﻨﻲ ژوﻧد ک‪＄ ３‬ﻨ‪ ３‬شﻴاﻧﻮ تﻪ اړ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ورسره ﻣﻮجﻮد ﻧﻪ وي او ﻟﻪ بﻞ چا ＇خﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣؤﻗتﻲ ډول د کاروﻟﻮ پﻪ ﻣﻮخﻪ اخﻠﻲ‪ .‬د اړتﻴا پر ﻣﻬال پﻪ روا کاروﻧﻮ ک‪ ３‬د ﻣسﻠﻤان ﻣرستﻪ‬ ‫ﻳﻮ ﻧ‪５‬ک کار دی‪ .‬پﻮرتﻨ‪ ９‬ﻣرستﻪ کﻠﻪ د عارﻳت پﻪ ب‪２‬ﻪ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬احکام ﻳ‪ ３‬پﻪ دې ﻟﻮست‬ ‫ک‪ ３‬ﻟﻮﻟﻮ‪.‬‬

‫‪٢٣٧‬‬

‫ژباړه‬

‫عارﻳت روا دی او ﻟﻪ عﻮض پرتﻪ د گ＂ﻮ تﻤﻠﻴک کﻮل (عارﻳت بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي) او د عارﻳت عﻘد‬ ‫د عارﻳت ورکﻮوﻧکﻲ پﻪ دې ！کﻮ صح‪５‬ح ک‪８５‬ي‪ :‬پﻪ اعاره ﻣ‪ ３‬درک‪ ،７‬دا ‪＄‬ﻤکﻪ ﻣ‪ ３‬در وخﻮروﻟﻪ‪،‬‬ ‫دا جاﻣ‪ ３‬ﻣ‪ ３‬درک‪７‬ې‪ ،‬پﻪ دې سپرﻟ‪ ９‬ﻣ‪ ３‬سپﻮر ک‪７‬ې ـ کﻪ ﻧﻴت ﻳ‪ ３‬بخشش ﻧﻪ وي‪ ،‬دا ﻣرﻳی ﻣ‪３‬‬ ‫ستا خدﻣتگار ک‪ ،７‬زﻣا کﻮر ستا استﻮگﻨ‪％‬ی شﻮ‪ ،‬زﻣا کﻮر زﻣا تر عﻤره ستا استﻮگﻨ‪％‬ی شﻮ‪.‬‬ ‫اعاره ورکﻮوﻧکی ﻫر ﻣﻬال کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬خپﻞ ﻣال ب‪５‬رتﻪ واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫عارﻳت ﻟﻪ ﻣستعﻴر سره اﻣاﻧت دی‪ ،‬کﻪ ﻟﻪ ت‪５‬ري پرتﻪ ﻫﻼک شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻣستعﻴر ضاﻣﻦ ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫ﻣستعﻴر ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬عارﻳت بﻞ چا تﻪ پﻪ اجاره ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻳا ﻳ‪ ３‬گا‪１‬ﻪ (رﻫﻦ) ک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬پﻪ اجﻮره ورک‪ ７‬او ﻫﻼک شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ ضاﻣﻦ دی‪ ،‬کﻪ عارﻳت د کارووﻧکﻮ پﻪ بدﻟﻮن تﻮپﻴر ﻧﻪ درﻟﻮد‬ ‫ﻣستعﻴر کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬بﻞ چا تﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ اعاره ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د درﻫﻤﻮ‪ ،‬دﻳﻨارو‪ ،‬او پﻪ پﻴﻤاﻧ‪ ３‬او وزن د پﻠﻮرل ک‪５‬دوﻧکﻮ شﻴاﻧﻮ عارﻳت ﻗرض دی‪.‬‬ ‫کﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ د دې ﻟپاره پﻪ عارﻳت ورک‪７‬ي چ‪ ３‬وداﻧﻲ پک‪ ３‬جﻮړه ک‪７‬ي ﻳا وﻧ‪ ３‬پک‪ ３‬وکري‬ ‫روا ده‪ .‬عارﻳت ورکﻮوﻧکی کﻮﻻی شﻲ چ‪＄ ３‬ﻤکﻪ ب‪５‬رتﻪ ور＇خﻪ وغﻮاړي او د وداﻧ‪ ９‬او وﻧﻮ پﻪ‬ ‫ﻟﻴرې کﻮﻟﻮ ﻳ‪ ３‬ﻣکﻠف ک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬د عارﻳت وخت ﻧﻪ و ！اکﻠی ضﻤان ورباﻧدې ﻧشتﻪ‪ ،‬خﻮ کﻪ د‬ ‫عارﻳت وخت ﻳ‪！ ３‬اکﻠی و او ﻟﻪ ﻧ‪ ３＂５‬ﻣخک‪ ３‬اعاره ورکﻮوﻧکﻲ (وداﻧ‪ ９‬ﻳا وﻧ‪ )３‬ﻟرې ک‪７‬ې‪ ،‬د ﻫغﻪ‬ ‫ﻧﻘصان ضاﻣﻦ دی چ‪ ３‬د وداﻧ‪ ３‬پﻪ ﻧ‪７‬وﻟﻮ ﻳا د وﻧﻮ پﻪ اﻳستﻠﻮ راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻮی‪.‬‬ ‫د عارﻳت د ردوﻟﻮ ﻣزدوري پر ﻣستعﻴر‪ ،‬د اجاره شﻮي جﻨس د ردوﻟﻮ ﻣزدوري پﻪ اجاره‬ ‫ورکﻮوﻧکﻲ ده او د غصب شﻮي جﻨس د ردوﻟﻮ ﻣزدوري پر غاصب ده‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪＇ ３‬اروی پﻪ عارﻳت واخﻴست او ب‪５‬رتﻪ ﻳ‪ ３‬د ＇‪＋‬تﻦ غﻮجﻞ تﻪ ورسﻮﻟﻮ او ﻫﻼک شﻮ‬ ‫ضاﻣﻦ ﻧﻪ دی‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ عﻴﻦ پﻪ عارﻳت واخﻴست او ب‪５‬رتﻪ ﻳ‪ ３‬د ＇‪＋‬تﻦ کﻮر تﻪ وروړ خﻮ ﻫغﻪ تﻪ‬ ‫ﻣﻮدع ودﻳعت د ＇‪＋‬تﻦ کﻮر تﻪ رد ک‪７‬ه او ＇‪＋‬تﻦ تﻪ ﻳ‪ ３‬تسﻠﻴﻢ‬ ‫ﻳ‪ ３‬تسﻠﻴﻢ ﻧﻪ ک‪ ،７‬ضاﻣﻦ دی‪ .‬کﻪ َ‬ ‫ﻧﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫د عاريت تعريف‪:‬‬

‫عارﻳت د ﻟغت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬د ورک‪７‬ې پﻪ ﻣعﻨا دی‪ .‬پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬ﻟﻪ عﻮض پرتﻪ د ﻣﻨافعﻮ تﻤﻠﻴک‬

‫‪٢٣٨‬‬

‫کﻮﻟﻮ تﻪ عارﻳت وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ اسﻼﻣﻲ شرﻳعت ک‪ ３‬شﻴان پﻪ عارﻳت اخﻴستﻞ روا دي‪ .‬د سﻨﻦ ابﻲ داود د حدﻳث ﻟﻪ ﻣخ‪３‬‬ ‫پﻴغﻤبر (عﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) د حﻨﻴﻦ د غزا پﻪ ورځ ﻟﻪ صفﻮان بﻦ اﻣﻴﻪ ＇خﻪ د ﻫغﻪ زغرې پﻪ عارﻳت‬ ‫اخﻴست‪ ３‬وي‪.‬‬ ‫معير‪ :‬ﻫغﻪ شخص چ‪ ３‬بﻞ چا تﻪ شی د گ＂‪ ３‬اخﻴستﻠﻮ ﻟپاره ورکﻮي‪.‬‬ ‫مستعير‪ :‬ﻫغﻪ شخص چ‪ ３‬ﻟﻪ چا ＇خﻪ ﻳﻮ شی د گ＂‪ ３‬اخﻴستﻠﻮ ﻟپاره اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫د عارﻳت عﻘد د ‪＄‬اﻧگ‪７‬و اﻟفاظﻮ پﻪ وﻳﻠﻮ چ‪ ３‬د گ＂‪ ３‬پﻪ تﻤﻠﻴک دﻻﻟت کﻮي‪ ،‬راﻣﻨ‪％‬تﻪ ک‪８５‬ي‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻳادوﻧﻪ وشﻮه‪ .‬دعارﻳت پﻪ عﻘد ک‪ ３‬ﻣعﻴر کﻮﻻی شﻲ ﻫر وخت چ‪ ３‬وغﻮاړي‬ ‫ﻟﻪ ﻣستعﻴر ＇خﻪ خپﻞ ﻣال ب‪５‬رتﻪ واخﻠﻲ‪.‬‬ ‫د عاريت ضمانت‪:‬‬

‫عارﻳت د ودﻳعت پﻪ ＇‪５‬ر د اﻣاﻧت حکﻢ ﻟري او د ﻫﻼک‪５‬دو پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬د ﻣستعﻴر ﻟﻪ تﻴري‬ ‫پرتﻪ ضﻤان (پﻮر) ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫عاريت بل چا ته ورکول‪:‬‬

‫ﻣستعﻴر ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬پﻪ عارﻳت اخﻴستﻞ شﻮی ﻣال چا تﻪ پﻪ گروۍ ﻳا ﻣزدورۍ ورک‪７‬ي‪ .‬کﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬دا کار وک‪ ،７‬د ﻣال ضاﻣﻦ دی‪ .‬ﻣستعﻴر کﻮﻻی شﻲ ﻳﻮازې ﻫغﻪ جﻨس بﻞ چا تﻪ پﻪ عارﻳت‬ ‫ورک‪７‬ي چ‪ ３‬د استعﻤاﻟﻮوﻧکﻲ پﻪ بدﻟﻮن ک‪ ３‬سره تﻮپﻴر وﻧﻪ ﻟري‪ ،‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول دﻳﻮاﻟﻲ ساعت‬ ‫چ‪！ ３‬ﻮل خﻠک ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ ډول پﻪ دﻳﻮال را‪７＄‬وي او پﻪ کاروﻟﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ شان دي‪ ،‬کﻪ خﻠکﻮ ﻳ‪３‬‬ ‫پﻪ کاروﻟﻮ ک‪ ３‬سره تﻮپﻴر درﻟﻮد‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ عارﻳت ورکﻮل ﻳ‪ ３‬روا ﻧﻪ دي ﻟکﻪ ﻣﻮ！ر چ‪ ３‬پﻪ باروﻟﻮ او‬ ‫چﻠﻮﻟﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬خﻠک ﻟﻪ ﻳﻮ بﻞ سره تﻮپﻴر ﻟري‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ شﻴان چ‪ ３‬ﻟﻪ استﻬﻼک پرتﻪ ور＇خﻪ گ＂ﻪ ﻧشﻲ اخﻴستﻞ ک‪５‬دای‪ ،‬پﻪ عارﻳت اخﻴستﻞ ﻳ‪ ３‬د‬ ‫ﻗرض حکﻢ ﻟري ﻟکﻪ روپ‪ ،９‬غﻨﻢ‪ ،‬غﻮړي او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪.‬‬ ‫د عاريت ډولونه‪:‬‬

‫عارﻳت پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪:‬‬ ‫‪ -١‬مؤقت عاريت‪ :‬ﻫغﻪ دی چ‪ ３‬د ب‪５‬رتﻪ اخﻴستﻠﻮ ﻧ‪＂５‬ﻪ پک‪！ ３‬اکﻞ شﻮې وي‪ .‬پﻪ دې ډول‬ ‫عارﻳت ک‪ ３‬ﻣعﻴر ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د ﻧﻴ＂‪ ３‬ﻟﻪ رارس‪５‬دو ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣستعﻴر ＇خﻪ خپﻞ ﻣال‬ ‫واخﻠﻲ‪ ،‬د ب‪５‬ﻠگ‪ ３‬پﻪ ډول چا ‪＄‬ﻤکﻪ پﻪ ！اکﻠ‪ ３‬ﻧ‪ ３＂５‬سره پﻪ عارﻳت ورک‪７‬ي وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ ！اکﻠ‪３‬‬ ‫ﻧ‪ ３＂５‬ﻣخک‪ ３‬خپﻠﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ﻧشﻲ اخﻴستﻼی‪ ،‬کﻪ ﻟﻪ وختﻪ ﻣخک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د ﻣستعﻴر وﻧ‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬ﻤک‪３‬‬

‫‪٢٣٩‬‬

‫ووﻳستﻠ‪ ،３‬د ﻧﻘصان ضاﻣﻦ گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬غيرمؤقت عاريت‪ :‬ﻫغﻪ دی چ‪ ３‬د ب‪５‬رتﻪ اخﻴستﻠﻮ ﻧ‪＂５‬ﻪ پک‪！ ３‬اکﻞ شﻮې ﻧﻪ وي‪ .‬پﻪ داس‪３‬‬ ‫عارﻳت ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣعﻴر ﻫر وخت خپﻞ ﻣال ب‪５‬رتﻪ واخﻴست د ﻧﻘصان پﻮر پرې ﻧشتﻪ‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د عارﻳت عﻘد پﻪ ！ﻮﻟگﻲ ک‪ ３‬پﻪ عﻤﻠﻲ ب‪２‬ﻪ تﻤثﻴﻞ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬عارﻳت تعرﻳف او د ﻣشروعﻴت دﻟﻴﻞ ﻳ‪ ３‬وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻣعﻴر او ﻣستعﻴر چا تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٣‬د عارﻳت عﻘد پﻪ کﻮﻣﻮ ！کﻮ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي؟ بﻴان ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬أﻳا پﻪ عارﻳت اخﻴستﻞ شﻮی ﻣال تاوان ﻟري؟‬ ‫‪ -٥‬أﻳا پﻪ عارﻳت اخﻴستﻞ شﻮی ﻣال بﻞ چا تﻪ پﻪ عارﻳت ورکﻮل روا دي؟‬ ‫‪ -٦‬د عارﻳت ډوﻟﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪٢٤٠‬‬

‫پﻨ‪％‬ﻮسﻢ لﻮست‬

‫لقﻴط‬

‫ژباړه‬

‫ﻟﻘﻴط (ﻣﻮﻧدل شﻮی) کﻮچﻨی‪ ،‬أزاد ﻣسﻠﻤان گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي او ﻧفﻘﻪ ﻳ‪ ３‬پر بﻴت اﻟﻤال ده‪ ،‬چا‬ ‫چ‪ ３‬وﻣﻮﻧد‪ ،‬بﻞ ＇ﻮک ﻳ‪ ３‬ور＇خﻪ ﻧشﻲ اخﻴستﻼی‪ ،‬کﻪ چا دعﻮه وک‪７‬ه چ‪( ３‬ﻣﻮﻧدل شﻮی) د‬ ‫ﻫغﻪ زوی دی‪ ،‬خبره ﻳ‪ ３‬ﻣعتبره ده‪ ،‬کﻪ دوو کساﻧﻮ ﻳ‪ ３‬د زوﻳتﻮب دعﻮه وک‪７‬ه او ﻳﻮه ﻳ‪ ３‬د بدن‬ ‫کﻮﻣﻪ ﻧ‪＋‬ﻪ پﻪ گﻮتﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ ﻫغﻪ د ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳتﻮب حﻖ ﻟري‪.‬‬

‫‪٢٤١‬‬

‫کﻪ د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پﻪ کﻮم ＊ار ﻳا کﻠﻲ ک‪ ３‬ﻟﻘﻴط وﻣﻮﻧدل شﻲ او ذﻣﻲ ﻳ‪ ３‬د زوی واﻟﻲ دعﻮه‬ ‫وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧسب ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ذﻣﻲ ＇خﻪ ثابتﻴ‪８‬ي او کﻮچﻨی ﻣسﻠﻤان شﻤ‪５‬رل ک‪８５‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ د ذﻣﻴاﻧﻮ پﻪ‬ ‫کﻠﻲ ﻳا د ﻳﻬﻮداﻧﻮ او ﻣسﻴحﻴاﻧﻮ پﻪ عبادت ‪＄‬ای ک‪ ３‬وﻣﻮﻧدل شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ذﻣﻲ شﻤ‪５‬رل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ چا دعﻮه وک‪７‬ه چ‪ ３‬ﻣﻮﻧدل شﻮی کﻮچﻨی ﻳ‪ ３‬ﻣرﻳی دی‪ ،‬خبره ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﻣﻨﻞ کﻴ‪８‬ي او‬ ‫کﻮچﻨی أزاد دی‪ .‬کﻪ ﻣرﻳی دعﻮه وک‪７‬ه چ‪ ３‬دی ﻳ‪ ３‬زوی دی‪ ،‬ﻧسب ﻳ‪ ３‬ور＇خﻪ ثابتﻴ‪８‬ي او‬ ‫کﻮچﻨی أزاد دی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻟﻪ ﻣﻮﻧدل شﻮي کﻮچﻨﻲ سره ت‪７‬ﻟی ﻣال ﻫﻢ وﻣﻮﻧدل شﻲ‪ ،‬د کﻮچﻨﻲ شﻤ‪５‬رل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻣﻮﻧدوﻧکﻲ تﻪ د ﻣﻮﻧدل شﻮي پﻪ ﻧکاح ورکﻮل او د ﻫغﻪ پﻪ ﻣال ک‪ ３‬تصرف کﻮل روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫ﻣﻮﻧدوﻧکی د ﻣﻮﻧدل شﻮي ﻟپاره بخشش ﻗبض کﻮﻻی شﻲ‪ ،‬پﻪ صﻨعت او ﻣزدورۍ ک‪３‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬گﻮﻣارﻟی شﻲ‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫د لقيط تعريف‪:‬‬

‫(ﻟﻘﻴط) ﻟﻪ (ﻟ َ ْ َﻘطٌ ) ＇خﻪ اخﻴستﻞ شﻮی‪ ،‬د (ﻟﻘط) ﻣعﻨا ده‪ :‬ﻟﻪ ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پﻮرتﻪ کﻮل‪ .‬د فﻘﻬ‪ ３‬پﻪ‬ ‫اصطﻼح ک‪ ３‬ﻟﻘﻴط ﻫغﻪ ژوﻧدي کﻮچﻨﻲ تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬کﻮرﻧ‪ ９‬ﻳ‪ ３‬د ﻟﻮږې ﻳا شرم ﻟﻪ و‪４‬رې‬ ‫بﻬر غﻮر‪＄‬ﻮﻟی وي‪.‬‬ ‫د لقيط د پورته کولو حکم‪:‬‬

‫کﻪ ﻟﻘﻴط پﻪ داس‪＄ ３‬ای ک‪ ３‬وﻣﻮﻧدل شﻲ چ‪ ３‬د ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬خطر ﻳ‪ ３‬ﻣﻮجﻮد وي‪ ،‬ﻧﻮ پﻮرتﻪ کﻮل ﻳ‪３‬‬ ‫واجب دي‪＄ ،‬کﻪ ﻟﻪ ﻣرگ ＇خﻪ د اﻧسان ژغﻮرﻧﻪ واجب ده‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻟﻘﻴط پﻪ داس‪＄ ３‬ای ک‪３‬‬ ‫وﻣﻮﻧدل شﻮ چ‪ ３‬د ﻣرگ و‪４‬ره ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ وه‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬راپﻮرتﻪ کﻮل ﻣستحب دي‪.‬‬ ‫ﻟﻘﻴط پﻪ ！ﻮﻟﻮ احکاﻣﻮ ک‪ ３‬د أزاد اﻧسان حﻴثﻴت ﻟري‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ کﻮم ﻣرﻳی ﻳ‪ ３‬د زوی واﻟﻲ دعﻮه‬ ‫وک‪７‬ي او وﻣﻨﻞ شﻲ‪ .‬ﻫﻤدا راز کﻪ ＇ﻮک ﻳ‪ ３‬د ﻣرﻳﻴتﻮب دعﻮه وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ دعﻮه ﻳ‪ ３‬باطﻠﻪ ده‪ ،‬دا‬ ‫‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬اصﻞ پﻪ اﻧساﻧاﻧﻮ ک‪ ３‬حرﻳت او أزادي ده او داراسﻼم ﻫﻢ د حرﻳت دار دی‪.‬‬

‫‪٢٤٢‬‬

‫د لقيط دين‪:‬‬

‫کﻪ ﻟﻘﻴط د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پﻪ کﻠﻲ ک‪ ３‬وﻣﻮﻧدل شﻲ‪ ،‬د اسﻼم احکام ورباﻧدې تطبﻴﻘﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ چ‪３‬‬ ‫پﻪ اسﻼم ک‪ ３‬د ﻫغﻪ گ＂ﻪ ده‪ ،‬ﻧﻮ د ﻟﻘﻴط گ＂ﻪ پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮل ک‪８５‬ي‪ ،‬او ﻣسﻠﻤان شﻤ‪５‬رل کﻴ‪８‬ي کﻪ‬ ‫＇ﻪ ﻫﻢ کﻮم ذﻣﻲ راپﻮرتﻪ ک‪７‬ی وي‪ .‬اﻟبتﻪ کﻪ د ذﻣﻴاﻧﻮ پﻪ کﻠﻲ ﻳا عبادت ‪＄‬ای ک‪ ３‬وﻣﻮﻧدل شﻲ‪،‬‬ ‫ﻧﻮ ذﻣﻲ گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬د ﻣﻮﻧدل ک‪５‬دو ‪＄‬ای ﻣعتبر دی‪.‬‬ ‫د لقيط نسب‪:‬‬

‫کﻪ ＇ﻮک پر ﻟﻘﻴط د زوی واﻟﻲ دعﻮه وک‪７‬ي‪ ،‬دعﻮه ﻳ‪ ３‬ﻣﻨﻞ ک‪８５‬ي کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ذﻣﻲ ﻳ‪ ３‬د ﻧسب‬ ‫دعﻮه وک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬ﻟﻘﻴط ﻧسب تﻪ اړتﻴا ﻟري او د زوی وﻟ‪ ９‬پﻪ دعﻮه ک‪ ３‬د ﻟﻘﻴط گ＂ﻪ ده‪.‬‬ ‫کﻪ دوه کسان د ﻟﻘﻴط د ﻧسب دعﻮه وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻫر ﻳﻮه چ‪ ３‬دعﻮه ﻣخک‪ ３‬ک‪７‬ي وي‪ ،‬د ﻫغﻪ دعﻮه‬ ‫ﻣﻨﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ﻳﻮ تﻦ ﻳ‪ ３‬داس‪ ３‬ﻧ‪＋‬ﻪ او ﻗرﻳﻨﻪ وړاﻧدې ک‪７‬ه چ‪ ３‬د ﻫغﻪ پﻪ پﻼرتﻮب ﻳ‪ ３‬دﻻﻟت کاوه‪،‬‬ ‫ﻧﻮ دی د ﻟﻘﻴط پﻪ پﻼرتﻮب ک‪ ３‬د ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳتﻮب حﻖ ﻟري‪ .‬کﻪ ＇ﻮک د ﻟﻘﻴط پﻪ پﻼرتﻮب شاﻫدان‬ ‫ت‪５‬ر ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧسب ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫﻤاغﻪ ثابت‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻘﻴط چ‪ ３‬چا وﻣﻮﻧدﻟﻮ‪ ،‬د ﻫغﻪ دی او بﻞ ＇ﻮک ﻳ‪ ３‬ور＇خﻪ اخﻴستﻠی ﻧشﻲ‪.‬‬ ‫د لقيط نفقه‪:‬‬

‫کﻪ ﻟﻪ ﻣﻮﻧدل شﻮي کﻮچﻨﻲ سره ﻣال ﻧﻪ و‪ ،‬د ده ﻟگ‪＋‬ت پﻪ بﻴت اﻟﻤال دی‪＄ ،‬کﻪ ﻣﻴراث ﻳ‪ ３‬د‬ ‫ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ دی‪ ،‬ﻧﻮ پکار ده چ‪ ３‬ﻧفﻘﻪ ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ د دوی ﻟﻪ ﻣاﻟﻮﻧﻮ ＇خﻪ ورک‪７‬ل شﻲ او د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ‬ ‫ﻣشترکﻪ خزاﻧﻪ بﻴت اﻟﻤال دی‪.‬‬ ‫د ﻟﻘﻴط سرپرست ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬ﻟﻘﻴط چا تﻪ پﻪ ﻧکاح ورک‪７‬ي‪ .‬سرپرست د ﻟﻘﻴط پﻪ ﻣال او‬ ‫ﻧفس ک‪ ３‬د تصرف کﻮﻟﻮ واک ﻧﻪ ﻟري او ﻳﻮازې حاکﻢ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬پﻪ ﻧکاح ﻳ‪ ３‬ورک‪７‬ي‪،‬‬ ‫اﻟبتﻪ ﻫغﻪ پﻪ کﻮم کسب ﻟکﻪ ترکا‪ ،９１‬خﻴاط‪ ، ９‬ﻣزدورۍ او داس‪ ３‬ﻧﻮرو کاروﻧﻮ باﻧدې گﻮﻣارﻟی‬ ‫شﻲ ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬ﻟﻘﻴط تﻪ گ＂ﻪ رسﻮي‪.‬‬

‫‪٢٤٣‬‬

‫‪ -١‬ﻟﻘﻴط تعرﻳف ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻟﻘﻴط پﻮرتﻪ کﻮل ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ -٣‬پر ﻟﻘﻴط د کﻮم دﻳﻦ احکام تطبﻴﻘﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٤‬د ﻟﻘﻴط ﻧسب ﻟﻪ چا ＇خﻪ شﻤ‪５‬رل کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٥‬د ﻟﻘﻴط ﻧفﻘﻪ پر چا ده؟‬

‫‪٢٤٤‬‬

‫ﻳﻮ پﻨ‪％‬ﻮسﻢ لﻮست‬

‫لقطﻪ‬ ‫ډ‪４‬ر ‪＄‬ﻠ‪ ３‬ﻣﻮږ پﻪ ﻻرو ک‪ ３‬د خﻠکﻮ ورک شﻮي شﻴان ﻟکﻪ پﻴس‪ ３‬او ﻧﻮر ﻣاﻟﻮﻧﻪ ﻣﻮﻣﻮ‪ .‬ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر‬ ‫خﻠک دا ورک شﻮي شﻴان د ‪＄‬ان ﻟپاره حﻼل گ‪２‬ﻲ او پﻪ خپﻞ ‪＄‬ان ﻳ‪ ３‬ﻣصرفﻮي‪ .‬پﻪ دې ﻟﻮست‬ ‫ک‪ ３‬بﻪ پﻪ ﻻرو ک‪ ３‬د ﻣﻮﻧدل شﻮو شﻴاﻧﻮ پﻪ ب‪５‬ﻼب‪５‬ﻠﻮ حکﻤﻮﻧﻮ خبر شﻮ‪.‬‬

‫‪٢٤٥‬‬

‫ژباړه‬

‫ﻟﻘطﻪ اﻣاﻧت دی چ‪ ３‬اخﻴستﻮﻧکی ﻳ‪ ３‬پﻪ دې شاﻫد وﻧﻴسﻲ چ‪ ３‬د ساتﻨ‪ ３‬ﻟپاره ﻳ‪ ３‬اخﻠﻲ او‬ ‫＇‪＋‬تﻦ تﻪ ﻳ‪ ３‬سپاري‪ .‬کﻪ ﻟﻪ ﻟسﻮ درﻫﻤﻮ ＇خﻪ کﻤ‪ ３‬وې ＇ﻮ ور‪ ３＄‬بﻪ ﻳ‪ ３‬اعﻼن کﻮي او کﻪ ﻟﻪ‬ ‫ﻟسﻮ زﻳات‪ ３‬وې ﻳﻮ کال بﻪ ﻳ‪ ３‬اعﻼن کﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ ＇‪＋‬تﻦ ﻳ‪ ３‬راغی (ﻫغﻪ تﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬وسپاري) کﻪ ﻧﻪ خﻴرات بﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪ .‬کﻪ ＇‪＋‬تﻦ ﻳ‪ ３‬راغی‬ ‫او اخﻴستﻮﻧکﻲ خﻴرات ک‪７‬ې وې ﻧﻮ اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬خﻴراتﻮل ﻳ‪ ３‬تائﻴدوي او کﻪ ﻟﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ‬ ‫＇خﻪ تاوان اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫د پسﻪ‪ ،‬غﻮا او اوښ اخﻴستﻞ روا دي‪ .‬کﻪ اخﻴستﻮﻧکﻲ د حاکﻢ ﻟﻪ اجازې پرتﻪ ورباﻧدې‬ ‫ﻣصرف وک‪ ،７‬ﻧﻮ ﻣصرف ﻳ‪ ３‬خﻴرات دی‪ ،‬کﻪ د حاکﻢ پﻪ اجازه ﻳ‪ ３‬ورباﻧدې ﻣصرف وک‪ ７‬بﻴا د‬ ‫(ﻟﻘط‪ )３‬پر ＇‪＋‬تﻦ پﻮر دی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣﻮضﻮع حاکﻢ تﻪ وړاﻧدې شﻲ‪ ،‬ﻫغﻪ بﻪ پرې فکر وک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ ＇اروي گ＂ﻪ ﻟرﻟﻪ پﻪ ﻣزدورۍ‬ ‫بﻪ ﻳ‪ ３‬ورک‪７‬ي او ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬بﻪ ورباﻧدې ﻣصرف کﻮي‪ ،‬کﻪ گ＂ﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﻟرﻟﻪ او ﻟﻪ دې و‪４‬ر‪４‬ده چ‪ ３‬پﻪ‬ ‫ﻣصرف ک‪ ３‬بﻪ ﻻړه شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ وبﻪ ﻳ‪ ３‬پﻠﻮري او د پﻴسﻮ پﻪ ساتﻠﻮ بﻪ ﻳ‪ ３‬اﻣر وک‪７‬ي‪ .‬کﻪ ﻣصﻠحت‬ ‫پﻪ دې ک‪ ３‬و چ‪ ３‬ﻣصرف ورباﻧدې وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ بﻪ (د ﻣصرف) اجازه وک‪７‬ي او‬ ‫ﻣصرف بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ＇‪＋‬تﻦ پﻮر وي‪ ،‬کﻠﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪＋＇ ３‬تﻦ راشﻲ‪ ،‬ﻣﻮﻧدوﻧکی حﻖ ﻟري چ‪ ３‬د‬ ‫ﻣصرف تر اخﻴستﻠﻮ ﻳ‪ ３‬ور＇خﻪ اﻳساره ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د حﻞ او حرم ﻟﻘط‪ ３‬ﻳﻮ برابر دي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳﻮ س‪７‬ی راشﻲ او د ﻟﻘط‪ ３‬د ﻣﻠکﻴت دعﻮه وک‪７‬ي‪ ،‬تر ﻫغ‪ ３‬بﻪ ﻧﻪ ورکﻮل ک‪８５‬ي چ‪３‬‬ ‫شاﻫدان ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ وي ت‪５‬ر ک‪７‬ي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻟﻘط‪ ３‬ﻧ‪ ３＋‬ووﻳﻠ‪ ،３‬اخﻴستﻮﻧکﻲ تﻪ روا دي چ‪ ３‬ورﻳ‪３‬‬ ‫ک‪７‬ي خﻮ پﻪ ﻗضا ک‪ ３‬ﻧﻪ پرې ﻣجبﻮرول کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻟﻘطﻪ بﻪ پﻪ غﻨﻴاﻧﻮ ﻧﻪ صدﻗﻪ کﻮي‪ ،‬کﻪ پﻮرتﻪ کﻮوﻧکی غﻨﻲ و‪ ،‬ور＇خﻪ گ＂ﻪ اخﻴستﻞ ورتﻪ‬ ‫روا ﻧﻪ دي او کﻪ فﻘﻴر و پروا ﻧشتﻪ چ‪ ３‬گ＂ﻪ ترې واخﻠﻲ‪ ،‬کﻪ دی غﻨﻲ و خﻮ پﻼر‪ ،‬زوی‪ ،‬ﻣﻮر ﻳا‬ ‫ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻳ‪ ３‬فﻘﻴران وو‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ ﻫغﻮی ﻳ‪ ３‬خﻴراتﻮل روا دي‪.‬‬

‫‪٢٤٦‬‬

‫شرحه‬ ‫د لقطي تعريف‪:‬‬

‫ﻟﻘطﻪ ﻫغﻪ ﻣال تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پﻪ ﻻره ک‪ ３‬وﻣﻮﻧدل شﻲ او واخﻴستﻞ شﻲ او ＇‪＋‬تﻦ ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮم‬ ‫ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫د لقطې د راپورته کولو حکم‪:‬‬

‫کﻪ پﻮرتﻪ کﻮوﻧکی پﻪ دې باور و چ‪ ３‬ﻟﻪ راخﻴستﻮ پرتﻪ بﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ او ﻳا د داس‪ ３‬شخص ﻻس‬ ‫تﻪ وغﻮر‪＄‬ﻴ‪８‬ي چ‪＋＇ ３‬تﻦ تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ورکﻮي‪ ،‬ﻧﻮ راپﻮرتﻪ کﻮل ﻳ‪ ３‬واجب دي‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻟﻪ ﻧﻪ ضاﻳع‬ ‫ک‪５‬دو ﻳ‪ ３‬ډاډه و‪ ،‬ﻧﻮ راپﻮرتﻪ کﻮل ﻳ‪ ３‬ﻣباح دي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻴت ＇‪＋‬تﻦ تﻪ رسﻮل ﻧﻪ بﻠک‪ ３‬د خپﻞ ‪＄‬ان ﻟپاره اخﻴستﻞ و‪ ،‬ﻧﻮ پﻮرتﻪ کﻮل ﻳ‪ ３‬روا ﻧﻪ‬ ‫دي‪.‬‬ ‫د موندلو پر مهال شاهدان نيول‪:‬‬

‫د ﻟﻘط‪ ３‬پر پﻮرتﻪ کﻮوﻧکﻲ ﻻزم دي چ‪ ３‬د اﻣکان پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬د پﻮرتﻪ کﻮﻟﻮ پر ﻣﻬال شاﻫدان‬ ‫وﻧﻴسﻲ‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬شاﻫد وﻧﻴﻮﻟﻮ او ﻟﻘطﻪ ﻫﻼکﻪ شﻮه‪ ،‬ﻧﻮ ضاﻣﻦ ﻧﻪ دی‪ .‬کﻪ پﻮرتﻪ کﻮوﻧکﻲ پﻪ دې‬ ‫اﻗرار وک‪ ７‬چ‪ ３‬د ‪＄‬ان ﻟپاره ﻳ‪ ３‬پﻮرتﻪ ک‪７‬ې او ﻟﻘطﻪ ﻫﻼکﻪ شﻲ‪ ،‬ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫د ＇‪５‬رووﻧکﻮ ‪＄‬ﻨاورو او ورک‪５‬دو ﻟﻪ و‪４‬رې پسﻪ‪ ،‬غﻮا او اوښ د ﻟﻘﻴط پﻪ تﻮگﻪ راﻧﻴﻮل روا دي‪ .‬کﻪ د‬ ‫＇اروﻳﻮ راﻧﻴﻮﻧکی پﻪ خپﻞ سر ＇اروﻳﻮ تﻪ خﻮراک ورک‪７‬ي او ﻣصرف ورباﻧدې وک‪７‬ي‪ ،‬د ＇‪＋‬تﻦ‬ ‫د راتﻠﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻫغﻪ ＇خﻪ ﻣصرف ﻧشﻲ اخﻴستﻠ‪ ،９‬خﻮ کﻪ د حاکﻢ پﻪ اﻣر ﻳ‪ ３‬خﻮراک‬ ‫ورک‪７‬ی و او ﻣصرف ﻳ‪ ３‬ورباﻧدې ک‪７‬ی و‪ ،‬ﻧﻮ د ＇اروﻳﻮ ﻟﻪ ＇‪＋‬تﻦ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬اخﻴستﻠی شﻲ‪.‬‬ ‫د څارويو په اړه د حاکم پرېک‪７‬ې‪:‬‬

‫کﻪ د ＇اروي د ﻣﻮﻧدل ک‪５‬دو ﻣﻮضﻮع حاکﻢ تﻪ وړاﻧدې شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ درې ﻻرې دي‪:‬‬ ‫‪ -١‬کﻪ ＇اروی د ﻣزدورۍ وړ وي‪ ،‬حاکﻢ بﻪ ورتﻪ اﻣر وک‪７‬ي چ‪ ３‬پﻪ ﻣزدورۍ ﻳ‪ ３‬ورک‪７‬ي او ﻟﻪ‬ ‫ﻫغ‪ ３‬ورباﻧدې ﻧفﻘﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬کﻪ ＇اروی د ﻣزدورۍ وړ ﻧﻪ وي او پر ﻫغﻪ باﻧدې پﻪ خﻮراک او ﻣصرف کﻮﻟﻮ ک‪ ３‬د دې و‪４‬ره‬ ‫وي چ‪ ３‬د ＇اروي ﻗ‪５‬ﻤت بﻪ پﻪ ﻣصرف ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ حاکﻢ ﻳ‪ ３‬پﻠﻮري او د پﻴسﻮ پﻪ‬ ‫ساتﻠﻮ ﻳ‪ ３‬اﻣر ورتﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬حاکﻢ تﻪ دا ﻣصﻠحت ＊کاره شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻘطﻪ وساتﻞ شﻲ‪ ،‬خﻮراک ورک‪７‬ل شﻲ او کﻠﻪ چ‪３‬‬ ‫ﻳ‪＋＇ ３‬تﻦ راشﻲ‪ ،‬د خﻮراک ﻣصرف ورک‪７‬ي‪ .‬دا درې واړې ﻻرې جاﻳزې دي‪.‬‬ ‫‪٢٤٧‬‬

‫څښتن ته د لقطې سپارل‪:‬‬

‫کﻠﻪ چ‪＇ ３‬ﻮک راشﻲ او د ﻟﻘط‪ ３‬د ﻣﻠکﻴت دعﻮه وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ شاﻫدان بﻪ ت‪５‬روي‪＄ ،‬کﻪ دعﻮه پﻪ‬ ‫شاﻫداﻧﻮ ثابتﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ شاﻫدان ﻧﻪ وو او د ﻟﻘط‪ ３‬ﻧ‪ ３＋‬او عﻼﻣ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ووﻳﻠ‪ ،３‬ﻧﻮ ﻣﻮﻧدوﻧکی کﻮﻻی‬ ‫شﻲ چ‪ ３‬ﻣال وروسپاري‪ .‬کﻪ ﻣﻮﻧدوﻧکﻲ د حاکﻢ پﻪ اﻣر پﻪ ＇اروي ﻣصرف ک‪７‬ی وي‪ ،‬کﻮﻻی‬ ‫شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ ＇‪＋‬تﻦ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬وغﻮاړي او د ﻧﻪ ورکﻮﻟﻮ پﻪ صﻮرت ک‪＇ ３‬اروی ﻟﻪ ‪＄‬ان سره اﻳسار‬ ‫ک‪７‬ي‪＇ ،‬ﻮ خپﻞ ﻟگ‪＋‬تﻮﻧﻪ ور＇خﻪ واخﻠﻲ‪ .‬کﻪ ＇‪＋‬تﻦ راشﻲ او ﻣﻮﻧدوﻧکﻲ ﻣال خﻴرات ک‪７‬ی‬ ‫وي ＇‪＋‬تﻦ حﻖ ﻟري چ‪ ３‬خﻴرات ﻳ‪ ３‬تائﻴدوي او کﻪ ﻟﻪ ﻣﻮﻧدوﻧکﻲ ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬اخﻠﻲ‪＄ ،‬کﻪ ده‬ ‫پردی ﻣال د ＇‪＋‬تﻦ ﻟﻪ اجازې پرتﻪ خﻴرات ک‪７‬ی‪.‬‬ ‫د لقطې خيراتول‪ :‬کﻪ ﻣﻮﻧدوﻧکی ﻟﻘطﻪ تر ！اکﻠﻲ وختﻪ وساتﻲ‪ ،‬خﻮ ＇‪＋‬تﻦ ﻳ‪ ３‬پﻴدا ﻧشﻲ‪،‬‬ ‫کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ب‪ ３‬وزﻟﻮ خﻠکﻮ تﻪ ﻳ‪ ３‬خﻴرات ورک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ ﻣﻮﻧدوﻧکی فﻘﻴر و‪ ،‬ورتﻪ روا دي‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻪ ﻳ‪ ３‬واخﻠﻲ‪ ،‬ﻫﻤدا راز کﻪ پﻼر‪ ،‬ورور‪ ،‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ او زوی ﻳ‪ ３‬فﻘﻴران و‪ ،‬کﻮﻻی شﻲ‬ ‫چ‪ ３‬ﻫغﻮی تﻪ ﻳ‪ ３‬صدﻗﻪ ورک‪７‬ي‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻟﻘﻴط او ﻟﻘط‪ ３‬تر ﻣﻨ‪ ＃‬تﻮپﻴر رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻟﻘطﻪ تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻟﻘط‪ ３‬پﻮرتﻪ کﻮﻟﻮ حکﻢ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬پر خپﻞ ‪＄‬ان د ﻟﻘط‪ ３‬د ﻣصرفﻮﻟﻮ پﻪ ﻧﻴت د ﻟﻘط‪ ３‬راپﻮرتﻪ کﻮل ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ -٤‬کﻪ د ＇اروي د ﻣﻮﻧدل ک‪５‬دو ﻣﻮضﻮع حاکﻢ تﻪ وړاﻧدې شﻲ‪＇ ،‬ﻪ بﻪ کﻮي؟‬ ‫‪ -٥‬ﻟﻘطﻪ پﻮرتﻪ کﻮوﻧکی بﻪ د ﻟﻘط‪ ３‬ﻟﻪ راخﻴستﻠﻮ سره سﻢ ＇ﻪ کﻮي؟‬ ‫‪ -٦‬کﻪ ﻣﻮﻧدوﻧکﻲ د حاکﻢ پﻪ اﻣر پر ﻟﻘطﻪ ﻣصرف ک‪７‬ی وي‪ ،‬ﻟﻪ چا بﻪ ﻳ‪ ３‬اخﻠﻲ؟‬ ‫‪٢٤٨‬‬

‫دوه پﻨ‪％‬ﻮسﻢ لﻮست‬

‫خﻨثی (ﻧر＊‪％‬ی)‬ ‫پﻪ اسﻼﻣﻲ شرﻳعت ک‪ ３‬پﻪ ډ‪４‬رو ‪＄‬اﻳﻮﻧﻮ ک‪ ３‬د ＊‪％‬ﻮ احکام د ﻧارﻳﻨﻪ وو ﻟﻪ احکاﻣﻮ سره تﻮپﻴر‬ ‫ﻟري‪ ،‬پر دې بﻨس＀ د ﻧارﻳﻨﻪ وو او ＊‪％‬ﻴﻨﻪ وو پ‪５‬ژﻧدل او جﻼ کﻮل ضروري دي‪ .‬خﻨثی ﻣشکﻞ‬ ‫ﻫغﻪ اﻧسان دی چ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮ جﻨس ک‪ ３‬ﻫﻢ ﻧﻪ شﻤ‪５‬رل کﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ ﻫغﻪ جﻼ احکام ﻟري‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ ﻧﻨﻨﻲ ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬وﻟﻮﻟﻮ‪.‬‬

‫‪٢٤٩‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻪ ﻧﻮی پﻴدا شﻮی کﻮچﻨی ＊‪％‬ﻴﻨﻪ او ﻧارﻳﻨﻪ تﻨاسﻠﻲ أﻟﻪ وﻟري‪ ،‬ﻧﻮ خﻨثی بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ﻟﻪ‬ ‫ﻧارﻳﻨﻪ تﻨاسﻠﻲ أﻟ‪＇ ３‬خﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣﻴتﻴازې کﻮﻟ‪ ،３‬ﻧﻮ ﻫﻠک دی او کﻪ ﻟﻪ ＊‪％‬ﻴﻨﻪ تﻨاسﻠﻲ أﻟ‪＇ ３‬خﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫ﻣﻴتﻴازې کﻮﻟ‪ ３‬ﻧﻮ ﻧجﻠ‪ ９‬ده‪.‬‬ ‫کﻪ ﻟﻪ دواړو ﻳ‪ ３‬کﻮﻟ‪ ،３‬ﻧﻮ ﻟﻪ (ﻫرې) ﻳﻮې (أﻟ‪＇ )３‬خﻪ چ‪ ３‬ﻣخک‪ ３‬راوتﻠ‪ ３‬ﻫﻤاغﻪ (جﻨس)‬ ‫گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ﻟﻪ دواړو (أﻟﻮ) ＇خﻪ پﻪ ﻣﻬال راوتﻠ‪ ،３‬ﻧﻮ د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ أﻧد ډ‪４‬رواﻟی اعتبار‬ ‫ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬خﻮ اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬ﻟﻪ کﻮﻣ‪ ３‬چ‪ ３‬ډ‪４‬رې راوتﻠ‪ ３‬ﻫﻤاغﻪ جﻨس گ‪２‬ﻞ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻧر＊‪％‬ی باﻟغ شﻲ او ږ‪４‬ره ﻳ‪ ３‬راشﻲ‪ ،‬ﻳا ﻟﻪ ＊‪ ３％‬سره پﻪ جﻤاع کﻮﻟﻮ ﻗادر شﻲ‪ ،‬ﻧارﻳﻨﻪ‬ ‫دی‪.‬‬ ‫کﻪ د ＊‪％‬ﻮ پﻪ ＇‪５‬ر ﻳ‪ ３‬تﻲ راووتﻞ‪ ،‬ﻳا ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ تﻴﻮ ش‪５‬دې راووتﻠ‪ ،３‬ﻳا حﻴض پرې راغی‪ ،‬ﻳا ﻳ‪３‬‬ ‫حﻤﻞ واخﻴست ﻳا د فرج ﻟﻪ ﻻرې ورسره جﻤاع کﻮل ﻣﻤکﻦ شﻮل‪ ،‬ﻧﻮ ＊‪％‬ﻪ ده‪.‬‬ ‫کﻪ دا ﻳﻮه ﻧ‪＋‬ﻪ ﻫﻢ پک‪ ３‬وﻧﻪ ﻟﻴدل شﻮه‪ ،‬ﻧﻮ خﻨثی ﻣشکﻞ دی‪.‬‬ ‫خﻨثی ﻣشکﻞ بﻪ د جﻤاعت پﻪ ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ ک‪ ３‬د ＊‪％‬ﻮ او ﻧراﻧﻮ د صفﻮﻧﻮ تر ﻣﻨ‪( ＃‬پﻪ ﻣستﻘﻞ‬ ‫صف ک‪ )３‬درﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣال درﻟﻮد‪ ،‬ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ بﻪ ورتﻪ وﻳﻨ‪％‬ﻪ پﻪ بﻴعﻪ اخﻴستﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬سﻨت ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣال ﻧﻪ درﻟﻮد‪ ،‬حاکﻢ بﻪ د بﻴت اﻟﻤال ﻟﻪ پﻴسﻮ ＇خﻪ ورتﻪ وﻳﻨ‪％‬ﻪ پﻪ بﻴعﻪ واخﻠﻲ چ‪ ３‬سﻨت‬ ‫ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪ ،‬کﻠﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬سﻨت ک‪ ،７‬وﻳﻨ‪％‬ﻪ بﻪ ب‪５‬رتﻪ وپﻠﻮري او پﻴس‪ ３‬بﻪ ﻳ‪ ３‬بﻴت اﻟﻤال تﻪ ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ د خﻨثی ﻣشکﻞ پﻼر ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬ﻳﻮ زوی او ﻳﻮ خﻨثی ﻣشکﻞ ور＇خﻪ پات‪ ３‬شﻲ‪ ،‬د اﻣام‬ ‫ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر ﻳ‪ ３‬ﻣال درې برخ‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪ ،‬زوی دوه برخ‪ ３‬اخﻠﻲ او خﻨثی ﻣشکﻞ ﻳﻮه برخﻪ‪.‬‬ ‫د ﻫغﻪ (اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ) پﻪ ﻧظر خﻨثی د ﻟﻮر پﻪ حکﻢ ک‪ ３‬دی‪ ،‬ﻣگر دا چ‪ ３‬بﻞ ډول ثابتﻪ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫د ﻫغ‪ ３‬پﻴروي ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬خﻨثی تﻪ د ﻧارﻳﻨﻪ د ﻧﻴﻢ ﻣﻴراث او د ＊‪ ３％‬د ﻧﻴﻢ ﻣﻴراث‬ ‫(ﻣجﻤﻮعﻪ) ده‪ ،‬دا د اﻣام شعبﻲ وﻳﻨا ده‪ .‬دواړه اﻣاﻣان د ﻫغﻪ د وﻳﻨا پﻪ ﻗﻴاس ک‪ ３‬اختﻼف ﻟري‪،‬‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ‪ :‬ﻣﻴراث اووه برخ‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪ ،‬زوی تﻪ ＇ﻠﻮر برخ‪ ３‬او خﻨثی تﻪ درې برخ‪.３‬‬ ‫اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬ﻣال د دواړو تر ﻣﻨ‪ ＃‬دوﻟس برخ‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪ ،‬زوی تﻪ اووه برخ‪ ３‬او خﻨثی تﻪ‬ ‫پﻨ‪％‬ﻪ‪.‬‬ ‫‪٢٥٠‬‬

‫شرحه‪:‬‬

‫د خنثی پ‪５‬ژندنه‪ :‬خﻨثی (ﻧر＊‪％‬ی) ﻫغﻪ اﻧسان تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د ﻧارﻳﻨﻪ او ＊‪％‬ﻴﻨﻪ دواړو‬ ‫جﻨسﻮﻧﻮ تﻨاسﻠ‪ ３‬أﻟ‪( ３‬ذکر او فرج) وﻟري‪ .‬د دوی پﻪ اړه کﻮ＊） کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د ﻧ‪＋‬ﻮ او عﻼﻣﻮ ﻟﻪ‬ ‫ﻻرې ﻳ‪ ３‬پ‪５‬ژﻧدﻧﻪ وشﻲ او تر ﻳﻮه اﻧساﻧﻲ جﻨس پﻮرې وت‪７‬ل شﻲ‪ ،‬خﻮ کﻪ د ﻧرتﻮب او ＊‪５％‬تﻮب‬ ‫ﻧ‪ ３＋‬او عﻼﻣ‪ ３‬پک‪ ３‬پﻪ برابره تﻮگﻪ ﻣﻮجﻮدې وي‪ ،‬ﻧﻮ خﻨثی ﻣشکﻞ بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي او جﻼ احکام‬ ‫ﻟري‪.‬‬ ‫د نرتوب نښې‪ :‬کﻪ خﻨثی ذکر او فرج دواړه وﻟري ﻧﻮ دﻻﻧدې ﻧ‪＋‬ﻮ پﻪ درﻟﻮدو سره ﻧر گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ -١‬د خﻨثی بﻮل (تش‪ ３‬ﻣﻴتﻴازې) د ﻧارﻳﻨﻪ تﻨاسﻠﻲ أﻟ‪( ３‬ذکر) ﻟﻪ ﻻرې راوتﻞ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻟﻪ دواړو ﻻرو د راوتﻠﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬د ﻧارﻳﻨﻪ تﻨاسﻠ‪ ３‬أﻟ‪ ３‬ﻟﻪ ﻻرې ﻟﻮﻣ‪７‬ی راوتﻞ‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر کﻪ ﻟﻪ ﻳﻮې ﻻرې ډ‪４‬رې او ﻟﻪ بﻠ‪ ３‬ﻻرې ﻟ‪８‬ې راوتﻠ‪ ،３‬ﻧﻮ‬ ‫ډ‪４‬رو تﻪ اعتبار ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬کﻪ ﻟﻪ ذکر ＇خﻪ ډ‪４‬رې راوتﻠ‪ ３‬ﻧﻮ ﻧارﻳﻨﻪ او کﻪ ﻟﻪ فرج ＇خﻪ‬ ‫ډ‪４‬رې راوتﻠ‪ ،３‬ﻧﻮ ＊‪％‬ﻴﻨﻪ بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ دا ډ‪４‬رواﻟی ﻣعتبر ﻧﻪ گ‪２‬ﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬ﻟﻪ بﻠﻮغ وروستﻪ ږﻳره راتﻠﻞ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬ﻟﻪ ＊‪ ３％‬سره پﻪ جﻤاع کﻮﻟﻮ تﻮاﻧ‪５‬دل‪.‬‬ ‫د ښځ‪５‬توب نښې‪ :‬د ﻻﻧدې ﻧ‪＋‬ﻮ د درﻟﻮدﻟﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬خﻨثی‪％＊ ،‬ﻪ گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪:‬‬ ‫‪ -١‬د ＊‪％‬ﻮ پﻪ ＇‪５‬ر د تﻴﻮ راوتﻞ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬ﻟﻪ تﻴﻮ ش‪５‬دې راوتﻞ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د حﻴض راتگ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬د حﻤﻞ اخﻴستﻞ ﻳا اﻣﻴدواره ک‪５‬دل‪.‬‬ ‫‪ -٥‬د فرج ﻟﻪ ﻻرې ورسره د جﻤاع کﻮﻟﻮ اﻣکان پﻴدا ک‪５‬دل‪.‬‬ ‫کﻪ د ＊‪％‬ﻮ او ﻧارﻳﻨﻪ و پﻮرتﻨ‪ ９‬ﻧ‪ ３＋‬پک‪ ３‬وﻧﻪ ﻣﻮﻧدل شﻮې‪ ،‬ﻧﻮ خﻨثی ﻣشکﻞ بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي او جﻼ‬ ‫احکام ﻟري‪ .‬د خﻨثی پﻪ اړه د فﻘﻬاوو ﻧظر دا دی چ‪ ３‬پﻪ ﻫر حکﻢ ک‪ ３‬چ‪ ３‬زﻳات احتﻴاط و‪ ،‬پﻪ‬ ‫ﻫﻤغﻪ حکﻢ عﻤﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پﻪ ﻻﻧدې ډول دي‪:‬‬ ‫په جماعت کې لمونځ‪ :‬د جﻤاعت پﻪ ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ ک‪ ３‬بﻪ د ＊‪％‬ﻮ او س‪７‬و تر ﻣﻨ‪ ＃‬پﻪ جﻼ صف‬ ‫ک‪ ３‬درﻳ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ کﻪ د س‪７‬و پﻪ صف ک‪ ３‬ودرﻳ‪８‬ي ﻧﻮ پﻪ دې احتﻤال چ‪％＊ ３‬ﻪ ده پﻪ خﻮا ک‪３‬‬ ‫د وﻻړ س‪７‬ي ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬فاسدوي او کﻪ د ＊‪％‬ﻮ پﻪ صف ک‪ ３‬ودرﻳ‪８‬ي ﻧﻮ پﻪ دې احتﻤال چ‪ ３‬س‪７‬ی‬ ‫دی د ده ﻟﻤﻮﻧ‪ ＃‬فاسدﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ختنه (سنتول)‪ :‬پﻪ دې بﻨس＀ چ‪ ３‬خﻨثی د ﻧارﻳﻨتﻮب او ＊‪％‬ﻴتﻮب دواړو احتﻤال ﻟري‪ ،‬ﻧارﻳﻨﻪ‬ ‫‪٢٥١‬‬

‫او ＊‪ ３％‬دواړه ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د ﻫغﻪ عﻮرت ووﻳﻨﻲ او سﻨت (ختﻨﻪ) ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪ .‬پﻪ دې بﻨس＀‬ ‫کﻪ ﻣال ﻳ‪ ３‬درﻟﻮد ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬وﻳﻨ‪％‬ﻪ پﻪ پﻴسﻮ واخﻴستﻞ شﻲ او ﻫغﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬سﻨت ک‪７‬ي‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ وﻳﻨ‪ ３％‬تﻪ روا دي چ‪ ３‬د خپﻞ بادار عﻮرت تﻪ وگﻮري‪ .‬دا پﻪ ﻫغﻪ صﻮرت ک‪ ３‬چ‪ ３‬خﻨثی‬ ‫ﻣشکﻞ باﻟغ وي کﻪ کﻮچﻨی و س‪７‬ي او ＊‪ ３％‬دواړه ﻳ‪ ３‬ختﻨﻪ کﻮﻻی شﻲ‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣال ﻧﻪ درﻟﻮد‪،‬‬ ‫سﻨتﻮل ﻳ‪ ３‬پﻪ بﻴت اﻟﻤال (حکﻮﻣت) دي‪.‬‬ ‫د ميراث حکمونه‪ :‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر خﻨثی ﻣشکﻞ تﻪ د ﻧر او ＊‪ ３％‬ﻟﻪ برخﻮ ＇خﻪ ﻫغﻪ‬ ‫برخﻪ ورکﻮل ک‪８５‬ي چ‪ ３‬کﻤﻪ وي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬خﻨثی ﻣشکﻞ بﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ی ﻧر او بﻴا ＊‪％‬ﻪ فرض شﻲ‪ ،‬پﻪ‬ ‫ﻫر حاﻟت ک‪ ３‬چ‪ ３‬ورتﻪ کﻢ ﻣال رس‪５‬ده د ﻫﻤغ‪ ３‬حال ﻣﻴراث بﻪ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي ‪＄‬کﻪ چ‪ ３‬دغﻪ‬ ‫کﻢ ﻣتﻴﻘﻦ دی او پﻪ زﻳات ک‪ ３‬شک دی‪.‬‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد د خﻨثی ﻣشکﻞ پﻪ ﻣﻴراث ک‪ ３‬د اﻣام شعبﻲ ﻧظر اخﻴستی‪ ،‬خﻮ د‬ ‫ﻫغ‪ ３‬پﻪ تفسﻴر ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬اختﻼف ک‪７‬ی او پﻪ ﻻﻧدې ډول شرحﻪ کﻴ‪８‬ي‪:‬‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ چ‪ ３‬کﻪ زوی ﻳﻮازې وي‪！ ،‬ﻮﻟ‪＇ ３‬ﻠﻮر برخ‪ ３‬وړي او کﻪ ﻟﻮر ﻳﻮازې وي دوه‬ ‫برخ‪ ３‬وړي‪ .‬ﻧﻮ خﻨثی بﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ی د زوی د برخ‪ ３‬ﻧﻴﻤﻪ (دوه برخ‪ )３‬او بﻴا بﻪ د ﻟﻮر د برخ‪ ３‬ﻧﻴﻤﻪ‬ ‫(ﻳﻮه برخﻪ) واخﻠﻲ چ‪！ ３‬ﻮﻟ‪ ３‬درې برخ‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬خﻨثی بﻪ ﻟﻪ دوﻟسﻮ برخﻮ‪ ،‬پﻨ‪％‬ﻪ برخ‪ ３‬اخﻠﻲ‪＄ ،‬کﻪ کﻪ ﻧر وای شپ‪ ８‬برخ‪ ３‬ﻳ‪３‬‬ ‫ک‪５‬دې او کﻪ ＊‪％‬ﻪ وی ＇ﻠﻮر برخ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ک‪５‬دې‪ ،‬اوس ﻳ‪ ３‬د شپ‪８‬و ﻧﻴﻤ‪( ３‬درې) او د ＇ﻠﻮرو ﻧﻴﻤ‪３‬‬ ‫(دوه) کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻣجﻤﻮعا پﻨ‪％‬ﻪ شﻮې‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د خﻨثی او خﻨثی ﻣشکﻞ تر ﻣﻨ‪ ＃‬پﻪ تﻮپﻴر خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬خﻨثی ﻣشکﻞ تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬پﻪ خﻨثی ک‪ ３‬د ﻧرتﻮب ﻧ‪ ３＋‬کﻮﻣ‪ ３‬دي؟‬ ‫‪ -٣‬پﻪ خﻨثی ک‪ ３‬د ＊‪％‬تﻮب ﻧ‪ ３＋‬کﻮﻣ‪ ３‬دي؟‬ ‫‪ -٤‬خﻨثی ﻣشکﻞ بﻪ پﻪ ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ ک‪ ３‬پﻪ کﻮم صف ک‪ ３‬درﻳ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٥‬د خﻨثی ﻣشکﻞ د ﻣﻴراث اخﻴستﻠﻮ احکام او اختﻼف رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪٢٥٢‬‬

‫دري پﻨ‪％‬ﻮسﻢ لﻮست‬

‫د ﻣفقﻮد (ورک شﻮی) احکام‬ ‫گراﻧﻮ زده کﻮوﻧکﻮ! ﻧﻨﻨی ﻟﻮست ﻣﻮ د ﻣفﻘﻮد ﻳا ورک شﻮي شخص د احکاﻣﻮ پﻪ اړه دی چ‪３‬‬ ‫تاسﻮ ﻳ‪ ３‬ﻟﻮستﻠﻮ تﻪ رابﻮﻟﻮ‪.‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻪ س‪７‬ی ورک شﻲ‪＄ ،‬ای ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮم ﻧﻪ وي او دا ﻫﻢ ﻣعﻠﻮﻣﻪ ﻧﻪ وي چ‪ ３‬ﻣ‪ ７‬دی کﻪ ژوﻧدی‪،‬‬ ‫ﻧﻮ ﻗاضﻲ بﻪ سرپرست ورتﻪ و！اکﻲ چ‪ ３‬د ﻣال ساتﻨﻪ او سرپرستﻲ ﻳ‪ ３‬وک‪７‬ي او ﻟﻪ خﻠکﻮ ＇خﻪ‬ ‫ﻳ‪ ３‬حﻘﻮق تر ﻻسﻪ ک‪７‬ي‪ .‬ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬د ＊‪ ３％‬او اوﻻدوﻧﻮ ﻧفﻘﻪ ورک‪７‬ي‪ .‬د (ورک) او ＊‪３％‬‬ ‫تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻳ‪ ３‬تفرﻳﻖ ﻧﻪ راوستﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ز‪４８４‬دو ＇خﻪ ﻳﻮ سﻠﻮ شﻞ کاﻟﻪ پﻮره شﻲ پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ ﻳ‪ ３‬حکﻢ کﻮو‪％＊ ،‬ﻪ بﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫عدت ت‪５‬روي او ﻣال بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻫﻤدې ﻣﻬال پﻪ ﻣﻮجﻮدو وارثاﻧﻮ و و‪４‬شﻞ شﻲ‪ ،‬ﻫغﻪ خپﻠﻮان چ‪３‬‬ ‫ﻟﻪ دې ﻣﻬاﻟﻪ ﻣخک‪ ３‬ﻣ‪７‬ه شﻮي‪ ،‬ور＇خﻪ ﻣﻴراث ﻧشﻲ وړﻻی‪،‬‬ ‫ﻣفﻘﻮد (ورک شﻮی) ﻫﻢ ﻟﻪ ﻫغﻪ چا ＇خﻪ ﻣﻴراث ﻧشﻲ وړﻻی چ‪ ３‬د ده د ورک‪５‬دو پﻪ ﻣﻮده‬ ‫ک‪ ３‬ﻣ‪ ７‬شﻮی‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د مفقود تعريف‪ :‬ﻣفﻘﻮد ﻫغﻪ ورک شﻮي شخص تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻟﻪ پﻠ＂ﻨ‪ ３‬سره سره ﻳ‪ ３‬د‬ ‫‪＄‬ای‪ ،‬ژوﻧد او ﻣرگ پﻪ اړه ﻣعﻠﻮﻣات ﻧﻪ وي‪ .‬کﻪ د＊ﻤﻦ ﻳ‪ ３‬بﻨدي ک‪７‬ي او د ‪＄‬ای‪ ،‬ژوﻧد او ﻣرگ‬ ‫پﻪ اړه ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮﻣات ﻧﻪ وي ﻫﻢ ﻣفﻘﻮد گ‪２‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪٢٥٣‬‬

‫د مفقود د مال سرپرستي‪ :‬ﻗاضﻲ بﻪ د ﻣفﻘﻮد د ﻣال ساتﻨ‪ ،３‬ﻟﻪ خﻠکﻮ ＇خﻪ د ﻫغﻪ د حﻘﻮﻧﻮ‬ ‫ﻟکﻪ پﻮر‪ ،‬حاصﻼتﻮ او اجارې د اخﻴستﻠﻮ ﻟپاره سرپرست ！اکﻲ‪ ،‬ﻧﻮﻣﻮړی بﻪ د ﻣفﻘﻮد ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ‬ ‫د ﻫغﻪ د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬او اوﻻدوﻧﻮ ﻧفﻘﻪ ورکﻮي‪.‬‬ ‫د مفقود احکام‪ :‬د د حﻨفﻲ فﻘﻬاوو ﻟﻪ ﻧظره ﻣفﻘﻮد تر ＇ﻮ چ‪ ３‬پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ ﻳ‪ ３‬حکﻢ و ﻧﻪ شﻲ‬ ‫پﻪ استصحاب سره ژوﻧدی گﻨﻞ کﻴ‪８‬ي او پﻪ دې ژوﻧد ﻟﻪ خپﻠﻪ ﻣاﻟﻪ د ﻧﻮرو حﻘداري دفع کﻮﻻی‬ ‫شﻲ او ﻟﻪ ﻧﻮرو ورباﻧدې حﻖ ﻧشﻲ وړﻟی‪.‬‬ ‫د فﻘﻬاوو د ﻗاعدې (ﻣفﻘﻮد د خپﻞ ‪＄‬ان پﻪ حﻘﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻣ‪ ７‬او د ﻧﻮرو پﻪ حﻘﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ژوﻧدی دی)‬ ‫پر دې بﻨس＀ ﻗاضﻲ د ﻣفﻘﻮد او ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تر ﻣﻨ‪ ＃‬تفرﻳﻖ ﻧشﻲ راوستی‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬ﻧکاح د ده‬ ‫ﻟﻪ حﻘﻮﻧﻮ ＇خﻪ ده‪ .‬د ﻣفﻘﻮد پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ ﻫغﻪ ﻣﻬال حکﻢ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬د ز‪４８４‬دﻧ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧ‪＇ ３＂５‬خﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫ﻳﻮسﻠﻮ شﻞ کاﻟﻪ ت‪５‬ر شﻲ‪ ،‬ﻟﻪ دې وروستﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ د وفات عدت ت‪５‬روي‪ ،‬ﻣال بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ دغﻪ‬ ‫وخت ک‪ ３‬د ﻣﻮجﻮدو ورثﻪ و تر ﻣﻨ‪ ＃‬و‪４‬شﻞ کﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬دی د ‪＄‬ان پﻪ حﻘﻮﻗﻮ ک‪ ３‬ژوﻧدی‬ ‫دی او ﻣال ﻳ‪ ３‬دده ﻟﻪ حﻘﻮﻧﻮ ＇خﻪ دی‪ .‬ﻟﻪ چا ＇خﻪ ﻣﻴراث ﻧشﻲ وړﻻی‪.‬‬ ‫د اﻣام ﻣاﻟک پﻪ ﻧظر د ورک شﻮي ﻟﻪ ورک‪５‬دو ＇ﻠﻮر کاﻟﻪ وروستﻪ دﻫغﻪ پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ حکﻢ کﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ عﻤر (رضﻲ اهلل عﻨﻪ) د ﻳﻮه ورک شﻮي پﻪ اړه ﻫﻤداس‪ ３‬حکﻢ ک‪７‬ی و‪ .‬پﻪ دې ﻣسئﻠﻪ ک‪３‬‬ ‫حﻨفﻲ ﻣذﻫب د عﻠﻲ (رضﻲ اهلل عﻨﻪ) او ﻧﻮرو صحابﻪ و پﻪ وﻳﻨا وﻻړ دی چ‪ ３‬واﻳﻲ‪:‬‬ ‫‪ .‬دا د (ورک شﻮي) ＊‪％‬ﻪ ده‪ ،‬پﻪ أزﻣﻮﻳﻨﻪ ک‪ ３‬ده‬ ‫ﻧﻮ صبر دې وک‪７‬ي ＇ﻮ ﻳ‪ ３‬د (ﻣ‪７５‬ه) ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ ＇رگﻨده شﻲ او ﻳا طﻼق ＇رگﻨد شﻲ‪.‬‬ ‫ﻟﻪ بﻞ پﻠﻮه ﻧکاح ثابتﻪ او ﻳﻘﻴﻨﻲ ده او د ورک شﻮي ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ شکﻲ ده‪ ،‬د فﻘﻬﻲ ﻗاعدې (اﻟﻴﻘﻴﻦ ﻻﻳزول‬ ‫باﻟشک‪ :‬ﻳﻘﻴﻦ پﻪ شک ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻧﻪ ‪＄‬ﻲ) ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬باﻳد د ＊‪ ３％‬او ﻣ‪７５‬ه تر ﻣﻨ‪ ＃‬جﻼواﻟی راﻧشﻲ‪.‬‬ ‫پﻪ حﻨفﻲ ﻣذﻫب ک‪ ３‬د ورک شﻮي د ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬د ＇رگﻨدتﻴا ﻟپاره ﻳﻮسﻠﻮ شﻞ کاﻟﻪ ‪＄‬کﻪ ！اکﻞ شﻮي‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ غاﻟب گﻮﻣان اﻧسان ﻟﻪ دوﻣره کﻠﻮﻧﻮ وروستﻪ ژوﻧدی ﻧﻪ پات‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣفﻘﻮد تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻣفﻘﻮد پﻪ اړه د فﻘﻬاوو عﻤﻮﻣﻲ ﻗاعده بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬پﻪ ﻣفﻘﻮد باﻧدې ＇ﻪ وخت د ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬حکﻢ کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪٢٥٤‬‬

‫＇ﻠﻮر پﻨ‪％‬ﻮسﻢ لﻮست‬

‫د شاړو ‪＄‬ﻤکﻮ آبادول‬ ‫د اسﻼم ﻣبارک دﻳﻦ د أبادۍ او رغﻮﻧ‪ ３‬دﻳﻦ دی‪ .‬ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ تﻪ ﻳ‪ ３‬د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬د أبادوﻟﻮ حکﻢ‬ ‫ک‪７‬ی‪ ،‬پﻪ دې بﻨس＀ خﻠک کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬شاړې ‪＄‬ﻤک‪ ３‬أبادې ک‪７‬ي خﻮ ＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬شاړې‬ ‫‪＄‬ﻤک‪ ３‬د ！ﻮﻟﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ حﻖ دی د أبادوﻟﻮ ﻟپاره ﻳ‪ ３‬د اﻣام اجازه شرط ده‪ .‬ﻧﻨﻨی ﻟﻮست ﻣﻮ د‬ ‫شاړو ‪＄‬ﻤکﻮ د حکﻤﻮﻧﻮ پﻪ اړه دی‪.‬‬

‫‪٢٥٥‬‬

‫ژباړه‬

‫شاړه ﻫغﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ده چ‪ ３‬د اوبﻮ د ﻧشتﻮاﻟﻲ ﻳا زﻳاتﻮاﻟﻲ او ورتﻪ سببﻮﻧﻮ ﻟﻪ کبﻠﻪ چ‪ ３‬د کرﻧ‪３‬‬ ‫ﻣخﻪ ﻧﻴسﻲ‪ ،‬ور＇خﻪ گ＂ﻪ ﻧﻪ اخﻴستﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ شاړې چ‪ ３‬عادي (پخﻮا وﻳجاړې شﻮې) وي او ＇‪＋‬تﻦ وﻧﻪ ﻟري ﻳا ﻫغﻪ شاړې چ‪ ３‬پﻪ‬ ‫اسﻼم ک‪ ３‬پخﻮا د چا ﻣﻠﻴکت وي (خﻮ اوس) ﻳ‪ ３‬ﻣعﻴﻦ ＇‪＋‬تﻦ ﻣعﻠﻮم ﻧﻪ وي او دا ‪＄‬ﻤک‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫کﻠﻲ ＇خﻪ دوﻣره ﻟرې وي چ‪ ３‬کﻪ اﻧسان د أبادۍ پﻪ وروست‪ ９‬برخﻪ ک‪ ３‬ودرﻳ‪８‬ي او غ‪ ８‬وک‪７‬ي‪،‬‬ ‫غ‪ ８‬ﻳ‪ ３‬پﻪ شاړه ک‪ ３‬واﻧﻪ اور‪４‬دل شﻲ ﻧﻮ دا ‪＄‬ﻤکﻪ شاړه (ﻣﻮات) بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ ＇ﻮک ﻳ‪ ３‬د اﻣام‬ ‫(حکﻮﻣت) پﻪ اجازه أباده ک‪７‬ي د ﻫغﻪ ﻣﻠکﻴت دی‪ ،‬خﻮ کﻪ ＇ﻮک ﻳ‪ ３‬د اﻣام ﻟﻪ اجازې پرتﻪ أباده‬ ‫ک‪７‬ي د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ﻣاﻟک کﻴ‪８‬ي‪ ،‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬ﻣاﻟک‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ذﻣﻲ ﻫﻢ د ﻣسﻠﻤان پﻪ ＇‪５‬ر پﻪ أبادوﻟﻮ سره (د ‪＄‬ﻤک‪ )３‬ﻣاﻟک گر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫＇ﻮک چ‪ ３‬د ﻧ‪ ３＋‬پﻪ ډول ډبرې ﻟﻪ ‪＄‬ﻤک‪ ( ３‬چاپ‪５‬ره) وﻟگﻮي او تر درو کﻠﻮ ﻳ‪ ３‬أباده ﻧﻪ ک‪７‬ي‬ ‫اﻣام بﻪ ﻳ‪ ３‬ور＇خﻪ واخﻠﻲ او بﻞ چا تﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫أبادۍ تﻪ د ﻧژدې (شاړو) ‪＄‬ﻤکﻮ أبادول روا ﻧﻪ دي او د کﻠﻲ خﻠکﻮ تﻪ بﻪ د ورشﻮ او فصﻠﻮﻧﻮ‬ ‫ک‪＋５‬ﻮدﻟﻮ ﻟپاره پر‪＋４‬ﻮدل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫چا چ‪ ３‬پﻪ شاړه ک‪＇ ３‬اه وکﻴﻨدﻟﻪ‪ ،‬حرﻳﻢ بﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻫغﻪ وي‪ .‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ＇اه ＇خﻪ اوبﻪ پﻪ ﻻس‬ ‫راﻳستﻠ‪ ،３‬حرﻳﻢ ﻳ‪＇ ３‬ﻠﻮ‪＋４‬ت گزه او کﻪ پﻪ ارټ ﻳ‪ ３‬را اﻳستﻠ‪ ،３‬حرﻳﻢ ﻳ‪ ３‬شپ‪５‬تﻪ گزه دی‪ .‬کﻪ چﻴﻨﻪ‬ ‫وه‪ ،‬حرﻳﻢ ﻳ‪ ３‬درې سﻮه گزه دی‪ ،‬کﻪ چا ﻳ‪ ３‬پﻪ حرﻳﻢ ک‪＇ ３‬اه کﻴﻨدﻟﻪ ﻣﻨعﻪ کﻮﻻی ﻳ‪ ３‬شﻲ‪.‬‬ ‫د دجﻠ‪ ３‬او فرات سﻴﻨدوﻧﻮ د غاړو ﻫغﻪ برخ‪ ３‬چ‪( ３‬سﻴﻨدوﻧﻪ) ﻳ‪ ３‬پر‪８４‬دي او بﻞ خﻮا‬ ‫ور＇خﻪ اوړي‪ ،‬کﻪ ب‪５‬رتﻪ راگر‪５＄‬دل ﻳ‪ ３‬ورتﻪ ﻣحتﻤﻞ وو‪ ،‬ﻧﻮ أبادول ﻳ‪ ３‬روا ﻧﻪ دي‪ ،‬کﻪ د ب‪５‬رتﻪ‬ ‫را اوړ‪４‬دو احتﻤال ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ و‪ ،‬د شاړو پﻪ ＇‪５‬ر دي‪ ،‬کﻪ ＇ﻮک ﻳ‪ ３‬د اﻣام پﻪ اجازه أبادې ک‪７‬ي ﻣاﻟک‬ ‫ﻳ‪ ３‬گر‪＄‬ﻲ پﻪ دې شرط چ‪ ３‬د کﻠﻲ حرﻳﻢ ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫کﻪ د چا وﻳاﻟﻪ د بﻞ چا پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬وي‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ أﻧد حرﻳﻢ ﻧﻪ ﻟري ﻣگر دا چ‪３‬‬ ‫پﻪ حرﻳﻢ شاﻫدان ت‪５‬ر ک‪７‬ي‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬د ﻫغﻪ ﻟپاره دوﻣره (پﻮﻟﻪ) شتﻪ‬

‫‪٢٥٦‬‬

‫چ‪ ３‬ورباﻧدې وگر‪＄‬ﻲ او د وﻳاﻟ‪ ３‬خ＂‪ ３‬ورباﻧدې واچﻮي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د موات تعريف او حکم‪ :‬د (اﻻرض اﻟﻤﻮات) تعرﻳف پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬رو＊اﻧﻪ دی‪ .‬د ﻣﻮات (شاړو‬ ‫‪＄‬ﻤکﻮ) پﻪ اړه د اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد ﻧظر دا دی چ‪ ３‬أبادول ﻳ‪ ３‬د اﻣام (حکﻮﻣت)‬ ‫اجازې تﻪ اړتﻴا ﻧﻪ ﻟري او ﻫر ＇ﻮک کﻮﻻی چ‪ ３‬أباده ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ د ابﻮداود پﻪ رواﻳت ک‪７‬ي‬ ‫‪ .‬چا چ‪ ３‬شاړه‬

‫حدﻳث ک‪ ３‬پﻴغﻤبر (عﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫‪＄‬ﻤکﻪ أباده ک‪７‬ه‪ ،‬د ﻫغﻪ ده‪.‬‬ ‫د حکومت اجازه‪ :‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د شاړو ‪＄‬ﻤکﻮ پﻪ أبادوﻟﻮ ک‪ ３‬د اﻣام اجازه شرط‬ ‫ژباړه‪:‬‬

‫ده ‪＄‬کﻪ پﻴغﻤبر (عﻠﻴﻪ اﻟسﻼم) فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫س‪７‬ي تﻪ ﻳﻮازې ﻫغﻪ ＇ﻪ روا دي چ‪ ３‬اﻣام (حاکﻢ) ﻳ‪ ３‬ورباﻧدې راضﻲ وي‪.‬‬ ‫شاړې ‪＄‬ﻤک‪ ３‬د بﻴت اﻟﻤال پﻪ ＇‪５‬ر د ！ﻮﻟﻮ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ حﻖ دی‪ ،‬ﻧﻮ د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر ﻳﻮ تﻦ‬ ‫ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د اﻣام ﻟﻪ اجازې پرتﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ خپﻞ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬داخﻠ‪ ３‬ک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ ＇ﻮک شاړه‬ ‫‪＄‬ﻤکﻪ د اﻣام ﻟﻪ اجازې پرتﻪ أباده ک‪７‬ي او وروستﻪ اﻣام اجازه ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻠکﻴت ﻳ‪ ３‬گر‪＄‬ﻲ‪،‬‬ ‫غﻮره دا ده چ‪ ３‬اﻣام ﻳ‪ ３‬ﻫﻢ ﻟﻪ أبادوﻟﻮ وروستﻪ ﻫغﻪ تﻪ پر‪８４‬دي‪.‬‬ ‫د ﻣسﻠﻤان پﻪ ＇‪５‬ر ذﻣﻲ ﻫﻢ پﻪ أبادوﻟﻮ سره د شاړې ‪＄‬ﻤک‪ ３‬ﻣاﻟک گر‪＄‬ﻲ ‪＄‬کﻪ د ﻣاﻟک کﻴدﻟﻮ‬ ‫سبب أبادول دي او ذﻣﻲ او ﻣسﻠﻤان دواړه پﻪ أبادوﻟﻮ ک‪ ３‬سره برابر دي‪.‬‬ ‫＇رﻧگﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ پﻮرتﻨﻲ حکﻢ ＇خﻪ د اسﻼﻣﻲ شرﻳعت ﻣﻘصد أبادي او اﻧساﻧاﻧﻮ تﻪ گ＂ﻪ رسﻮل دي‬ ‫ﻧﻮ د شاړې ‪＄‬ﻤک‪ ３‬أبادووﻧکی باﻳد پﻪ درو کﻠﻮﻧﻮ ک‪＄ ３‬ﻤکﻪ أباده ک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ چا شاړه ‪＄‬ﻤکﻪ د‬ ‫ﻧ‪＋‬ﻮ پﻪ ک‪＋５‬ﻮدﻟﻮ سره خپﻠﻪ ک‪７‬ي وي او پﻪ درو کﻠﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬أباده ﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬حکﻮﻣت بﻪ ﻳ‪ ３‬ور＇خﻪ‬ ‫اخﻠﻲ او بﻞ چا تﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬د أبادوﻟﻮ ﻟپاره ورکﻮي‪.‬‬ ‫د شاړې ځمکې د آبادولو الرې‪ :‬پﻪ شاړو ‪＄‬ﻤکﻮ ک‪＇ ３‬اه اﻳستﻞ د ﻫغ‪ ３‬د أبادوﻟﻮ پﻪ ﻣعﻨا‬ ‫دي او پﻪ دې سره ‪＄‬ﻤکﻪ (د ＇اه حرﻳﻢ) د کﻴﻨدوﻧکﻲ پﻪ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪ .‬کﻪ ＇اه داس‪３‬‬ ‫وه چ‪ ３‬د اوبﻮ بﻮکﻪ ور＇خﻪ پﻪ ﻻس را اﻳستﻞ ک‪５‬ده ﻧﻮ د ＇اه ﻫر ﻟﻮر تﻪ ＇ﻠﻮ‪＋４‬ت گزه ﻣسافﻪ د‬ ‫کﻴﻨدوﻧکﻲ پﻪ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬را‪＄‬ﻲ‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻟﻪ ＇اه ＇خﻪ اوبﻪ د ارټ پﻪ وسﻴﻠﻪ راوﻳستﻞ ک‪５‬دې د‬ ‫＇اه ﻫر ﻟﻮر تﻪ شپ‪５‬تﻪ ﻣتره ﻣسافﻪ د کﻴﻨدوﻧکﻲ ﻣﻠکﻴت دی‪ .‬د چﻴﻨ‪ ３‬ﻫر ﻟﻮر تﻪ درې سﻮه گزه‬ ‫‪＄‬ﻤکﻪ د چﻴﻨ‪ ３‬کﻴﻨدوﻧکﻲ ﻣﻠکﻴت دی‪＄ ،‬کﻪ چﻴﻨﻪ د کرﻧ‪ ３‬ﻟپاره اﻳستﻞ کﻴ‪８‬ي او د اوبﻮ ډﻧ‪６‬وﻧﻮ‬

‫‪٢٥٧‬‬

‫او وﻳاﻟﻮ تﻪ اړتﻴا ﻟري‪ ،‬ﻧﻮ باﻳد چ‪ ３‬ساحﻪ ﻳ‪ ３‬پراخﻪ وي‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک د چا د ＇اه ﻳا چﻴﻨ‪ ３‬پﻪ حرﻳﻢ ک‪ ３‬بﻠﻪ ＇اه کﻨﻲ‪ ،‬ﻣﻨع کﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ ﻫغﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ د ﻟﻮﻣ‪７‬ي‬ ‫أبادووﻧکﻲ پﻪ ﻣﻠکﻴت ک‪ ３‬داخﻠﻪ شﻮې ده‪.‬‬ ‫له سيند څخه پاتې شاړه‪ :‬کﻪ د سﻴﻨد ﻣخﻪ بﻠﻪ خﻮا واوړي او د تﻞ ‪＄‬ﻤکﻪ ﻳ‪ ３‬شاړه پات‪ ３‬شﻲ‬ ‫داس‪ ３‬چ‪ ３‬د سﻴﻨد د ب‪５‬رتﻪ راگر‪５＄‬دﻟﻮ احتﻤال ﻧﻪ وي‪ ،‬خﻠک کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د حکﻮﻣت پﻪ‬ ‫اجازه ﻧﻮﻣﻮړې شاړه ‪＄‬ﻤکﻪ أباده ک‪７‬ي پﻪ دې شرط چ‪ ３‬دا ‪＄‬ﻤکﻪ پخﻮا د چا ﻣﻠکﻴت‪ ،‬وﻗف‬ ‫او جﻮﻣات ﻧﻪ وي‪ .‬ﻫﻤدا راز ﻧژدې ورسره کﻠی ﻫﻢ ﻧﻪ وي‪ ،‬کﻪ ﻧژدې ورسره کﻠی و ﻳا پخﻮا د چا‬ ‫ﻣﻠکﻴت‪ ،‬وﻗف او جﻮﻣات وي‪ ،‬أبادول ﻳ‪ ３‬روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫د بل چا په ځمکه کې د ويالې حريم‪ :‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د بﻞ چا پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪３‬‬ ‫ت‪５‬ره شﻮې وﻳاﻟﻪ حرﻳﻢ ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬پﻪ دې دﻟﻴﻞ چ‪ ３‬وﻳاﻟﻪ د اوبﻮ ﻟپاره وي او ﻟﻪ حرﻳﻢ پرتﻪ ﻫﻢ د اوبﻮ‬ ‫ت‪５‬روﻟﻮ گ＂ﻪ ترې اخﻴستﻞ ک‪５‬دای شﻲ‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬ﻧﻮﻣﻮړې وﻳاﻟﻪ حرﻳﻢ‬ ‫ﻟري‪＄ ،‬کﻪ ﻟﻪ حرﻳﻢ پرتﻪ د وﻳاﻟ‪＋＇ ３‬تﻦ ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د وﻳاﻟ‪ ３‬پﻪ غاړه وگر‪＄‬ﻲ او د اوبﻮ‬ ‫＇ارﻧﻪ وک‪７‬ي‪ .‬دوﻳﻢ دا چ‪ ３‬د وﻳاﻟ‪ ３‬د پاکﻮﻟﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬دې تﻪ اړتﻴا ده چ‪ ３‬خ＂‪ ３‬د وﻳاﻟ‪ ３‬پﻪ‬ ‫غاړه واچﻮل شﻲ ﻧﻮ حرﻳﻢ تﻪ اړتﻴا ده‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻟﻮستﻞ شﻮي درس پﻪ ر‪１‬ا ک‪ ３‬د خپﻠ‪ ３‬سﻴﻤ‪ ３‬د شاړو ‪＄‬ﻤکﻮ پﻪ حکﻢ‬ ‫وغ‪８‬ﻳ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣﻮات کﻮﻣ‪＄ ３‬ﻤک‪ ３‬تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٢‬أﻳا د شاړې ‪＄‬ﻤک‪ ３‬د أبادﻟﻮ ﻟپاره د اﻣام اجازه شرط ده؟‬ ‫‪ -٣‬ﻣسﻠﻤان او ذﻣﻲ د شاړې ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پﻪ أبادوﻟﻮ ک‪ ３‬وﻟ‪ ３‬تﻮپﻴر ﻧﻪ ﻟري؟‬ ‫‪ -٤‬شاړې ‪＄‬ﻤک‪ ３‬ﻟﻪ کﻠﻴﻮ ＇خﻪ ＇ﻮﻣره ﻟرې وي؟‬ ‫‪ -٥‬پﻪ شاړو ‪＄‬ﻤکﻮ ک‪ ３‬د ＇اه او چﻴﻨ‪ ３‬حرﻳﻢ ＇ﻮﻣره وي؟‬ ‫‪ -٦‬کﻪ د سﻴﻨد ﻣخﻪ بﻞ ﻟﻮري تﻪ واوړي‪ ،‬پات‪ ３‬شﻮې ‪＄‬ﻤک‪＇ ３‬ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ -٧‬أﻳا د شخص وﻳاﻟﻪ چ‪ ３‬د بﻞ چا پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬وي‪ ،‬حرﻳﻢ ﻟري؟‬ ‫‪٢٥٨‬‬

‫پﻨ‪％‬ﻪ پﻨ‪％‬ﻮسﻢ لﻮست‬

‫دﻫقاﻧﻲ او باغﻮاﻧﻲ‬ ‫دﻫﻘاﻧﻲ او باغﻮاﻧﻲ ﻫغﻪ عﻘدوﻧﻪ دي چ‪ ３‬زﻣﻮږ پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬زﻳات رواج ﻟري‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدې اﻣﻠﻪ‬ ‫ﻟﻮستﻞ او ورباﻧدې پﻮﻫ‪５‬دل زﻳات اړﻳﻦ دي‪.‬‬

‫_‬ ‫_‬ ‫_‬ ‫_‬

‫‪٢٥٩‬‬

‫ژباړه‬

‫اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ وﻳﻠﻲ‪ :‬دﻫﻘاﻧﻲ پﻪ در‪４‬ﻤ‪ ３‬او ＇ﻠﻮرﻣ‪( ３‬برخ‪ )３‬باطﻠﻪ ده‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام‬ ‫ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬روا ده‪.‬‬ ‫دﻫﻘاﻧﻲ د دوی دواړو پﻪ ﻧزد پﻪ ＇ﻠﻮر ډوﻟﻪ ده‪.‬‬ ‫کﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ او تخﻢ د ﻳﻮه‪ ،‬کار او غﻮاﻳان د بﻞ وي‪ ،‬دﻫﻘاﻧﻲ روا ده‪.‬‬ ‫کﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ د ﻳﻮه او کار‪ ،‬غﻮاﻳان او تخﻢ د بﻞ وي‪ ،‬روا ده‪.‬‬ ‫کﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ‪ ،‬تخﻢ او غﻮاﻳان د ﻳﻮه او کار د بﻞ وي‪ ،‬بﻴا ﻫﻢ روا ده‪.‬‬ ‫کﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ او غﻮاﻳان د ﻳﻮه او تخﻢ او کار د بﻞ وي‪ ،‬باطﻠﻪ ده‪.‬‬ ‫د ﻫﻘاﻧﻲ پﻪ دې شرط روا ده چ‪ ３‬ﻣﻮده ﻳ‪ ３‬ﻣعﻠﻮﻣﻪ او حاصﻞ د دواړو تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻣشاع وي‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻳﻮه ﻟپاره ﻳ‪ ３‬ﻣعﻴﻨ‪ ３‬پﻴﻤاﻧ‪ ３‬و！اکﻠ‪ ３‬ﻳا ﻳ‪ ３‬د ﻟ‪＋‬تﻲ او وﻳاﻟﻮ پﻪ ＇ﻨ‪６‬ه (را شﻨﻪ ک‪５‬دوﻧکﻲ) د ﻳﻮه‬ ‫ﻟپاره ‪＄‬اﻧگ‪７‬ي ک‪７‬ل عﻘد باطﻞ دی‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د دﻫﻘاﻧ‪ ９‬عﻘد صح‪５‬ح شﻲ‪ ،‬حاصﻞ ﻳ‪ ３‬د دواړو ﻟﻪ خﻮا د ！اکﻞ شﻮو شرطﻮﻧﻮ سره‬ ‫سﻢ و‪４‬شﻞ کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ ‪＄‬ﻤک‪＇ ３‬ﻪ زرغﻮن ﻧﻪ ک‪７‬ل‪ ،‬دﻫﻘان تﻪ ﻫ‪ ＆５‬شی ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫کﻪ د دﻫﻘاﻧ‪ ９‬عﻘد فاسد شﻲ‪ ،‬حاصﻞ د تخﻢ د ＇‪＋‬تﻦ دی‪ ،‬کﻪ تخﻢ د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬د ＇‪＋‬تﻦ‬

‫‪٢٦٠‬‬

‫و دﻫﻘان تﻪ اجرﻣثﻞ دی‪ ،‬چ‪ ３‬ده تﻪ ﻟﻪ ！اکﻞ شﻮې برخ‪＇ ３‬خﻪ بﻪ ﻧﻪ زﻳاتﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ تخﻢ د دﻫﻘان‬ ‫وي د ‪＄‬ﻤک‪＋＇ ３‬تﻦ ددې د اجر ﻣثﻞ حﻘدار دی‪.‬‬ ‫کﻪ د دﻫﻘاﻧ‪ ９‬ت‪７‬ون وشﻲ او د تخﻢ ＇‪＋‬تﻦ ﻟﻪ کار کﻮﻟﻮ ډډه وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ورباﻧدې ﻧﻪ ﻣجبﻮرﻳ‪８‬ي‬ ‫خﻮ کﻪ د تخﻢ د ＇‪＋‬تﻦ ﻣﻘابﻞ ﻟﻮری ﻟﻪ کار ډډه وک‪７‬ي حاکﻢ بﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ کار ﻣجبﻮروي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳﻮ د ﻣتعاﻗدﻳﻨﻮ ﻣ‪ ７‬شﻲ د دﻫﻘاﻧ‪ ９‬عﻘد باطﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ د دﻫﻘاﻧ‪ ９‬ﻣﻮده پای تﻪ ورسﻴ‪８‬ي او ک‪＋‬ت ﻧﻪ وي رس‪５‬دﻟی‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ دﻫﻘان دده د برخ‪ ３‬پﻪ‬ ‫اﻧدازه د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬اجر ﻣثﻞ دی‪ ،‬تر ＇ﻮ چ‪ ３‬ک‪＋‬ت ﻟﻮ شﻲ او پﻪ ک‪＋‬ت شﻮی ﻟگ‪＋‬ت بﻪ پر دواړو‬ ‫باﻧدې د دوی د حﻘﻮﻗﻮ پﻪ اﻧدازه وي‪ .‬د ﻟﻮ‪ ،‬چﻠﻮﻟﻮ‪ ،‬غﻮبﻞ او بادوﻟﻮ ﻟگ‪＋‬ت ﻫﻢ پر دواړو باﻧدې‬ ‫د ﻫغﻮی د برخﻮ پﻪ اﻧدازه دی‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ دﻫﻘاﻧ‪ ９‬ک‪( ３‬پﻮرتﻨﻲ ﻟگ‪＋‬تﻮﻧﻪ) ﻳﻮازې پﻪ دﻫﻘان شرط‬ ‫ک‪７‬ي وو‪ ،‬د دﻫﻘاﻧ‪ ９‬عﻘد فاسد دی‪.‬‬ ‫اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ واﻳﻲ‪ :‬باغﻮاﻧﻲ د ﻣ‪５‬ﻮې پﻪ ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬ﻣشاع برخﻪ باطﻠﻪ ده‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف او‬ ‫اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬روا ده چ‪ ３‬ﻣعﻠﻮﻣﻪ ﻣﻮده ورتﻪ و！اکﻲ او ﻟﻪ ﻣ‪５‬ﻮې ＇خﻪ ﻣشاعﻪ برخﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ‬ ‫ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د باغﻮاﻧ‪ ９‬عﻘد پﻪ خرﻣا‪ ،‬وﻧﻮ‪ ،‬تاکﻮﻧﻮ‪ ،‬سبزﻳجاتﻮ او د باﻧجاﻧﻮ پﻪ بﻮ！ﻮ روا دی‪ .‬کﻪ پﻪ باغﻮاﻧ‪９‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬داس‪ ３‬وﻧ‪ ３‬ورک‪７‬ې چ‪ ３‬ﻣ‪５‬ﻮې پک‪ ３‬وې او ﻣ‪５‬ﻮې پﻪ کار زﻳات‪５‬دﻟ‪ ،３‬روا ده‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻧﻮرې ﻧﻪ‬ ‫زﻳات‪５‬دﻟ‪ ،３‬روا ﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د باغﻮاﻧ‪ ９‬عﻘد فاسد شﻲ‪ ،‬باغﻮان تﻪ اجر ﻣثﻞ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ ﻣ‪７‬ﻳﻨ‪ ３‬سره د باغﻮاﻧ‪ ９‬عﻘد باطﻠﻴ‪８‬ي او پﻪ عذروﻧﻮ سره فسخﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ د اجارې‬ ‫عﻘد چ‪ ３‬فسخ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪٢٦١‬‬

‫شرحه‬ ‫د مزارعت (دهقاني) تعريف‪:‬‬

‫(ﻣزارعت) ﻟﻪ (زرع) ＇خﻪ اخﻴستﻞ شﻮی چ‪ ３‬کرﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪ .‬پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د حاصﻼتﻮ د‬ ‫‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬برخ‪ ３‬پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬د کرﻟﻮ عﻘد ﻣزارعت بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د دهقان‪ ９‬حکم‪:‬‬

‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧظر د حاصﻼتﻮ پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ برخﻮ د دﻫﻘاﻧ‪ ９‬عﻘد ت‪７‬ل روا ﻧﻪ دي او دغﻪ عﻘد‬ ‫فاسد دی‪＄ ،‬کﻪ پﻪ دې عﻘد ک‪ ３‬ﻣزدوري ﻣجﻬﻮﻟﻪ او ﻧاﻣعﻠﻮﻣﻪ ده‪ .‬پﻪ دې ﻣعﻨا چ‪ ３‬د عﻘد پر‬ ‫ﻣﻬال ﻣزدوري ﻣﻮجﻮده او ﻣعﻠﻮﻣﻪ ﻧﻪ ده‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬ﻫ‪（５‬ﻮک ﻧﻪ پﻮﻫﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ک‪＋‬ت بﻪ رازرغﻮن شﻲ‬ ‫او کﻪ ﻧﻪ؟‬ ‫د اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر دﻫﻘاﻧﻲ روا ده‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬خﻠک ورتﻪ ډ‪４‬ره اړتﻴا ﻟري او‬ ‫د ﻫﻤدوی پﻪ ﻗﻮل فتﻮا ﻫﻢ ده‪ .‬د دوی پﻪ ﻧظر دﻫﻘاﻧﻲ ＇ﻠﻮر ډوﻟﻪ دي‪ ،‬چ‪ ３‬درې ﻳ‪ ３‬جاﻳز او ﻳﻮه‬ ‫ﻳ‪ ３‬ﻧاروا ده‪ ،‬جاﻳز ډوﻟﻮﻧﻪ پﻪ ﻻﻧدې تﻮگﻪ دي‪:‬‬ ‫‪＄ -١‬ﻤکﻪ او تخﻢ د ﻳﻮه ﻟﻮري او کار او غﻮاﻳان ﻟﻪ بﻞ ﻟﻮري ＇خﻪ وي‪.‬‬ ‫‪＄ -٢‬ﻤکﻪ د ﻳﻮه‪ ،‬کار‪ ،‬غﻮاﻳان او تخﻢ د بﻞ وي‪.‬‬ ‫‪＄ -٣‬ﻤکﻪ‪ ،‬تخﻢ او غﻮاﻳان د ﻳﻮه‪ ،‬او کار د بﻞ وي‪.‬‬ ‫‪＄ -٤‬ﻤکﻪ او غﻮاﻳان د ﻳﻮه او تخﻢ او کار د بﻞ وي‪ .‬دا صﻮرت باطﻞ دی‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬کﻪ‬ ‫غﻮاﻳان د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬پر ＇‪＋‬تﻦ شرط شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ اجاره فاسدﻳ‪８‬ي ﻳعﻨ‪ ３‬غﻮاﻳان د ‪＄‬ﻤک‪ ３‬تابع ﻧﻪ‬ ‫دي او دواړه د ب‪５‬ﻠﻮ ﻣﻘاصدو ﻟپاره کارول کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د دهقان‪ ９‬شرطونه‪:‬‬

‫د دﻫﻘاﻧ‪ ９‬د عﻘد ﻟپاره دا شرط دی چ‪ ３‬ﻣﻮده بﻪ ！اکﻠ‪ ３‬او ﻣعﻠﻮﻣﻪ وي‪ .‬ﻫﻤدا راز د دواړو حﻖ بﻪ‬ ‫پﻪ ﻣشاع ډول وي‪ ،‬ﻧﻪ پﻪ ！اکﻠ‪ ３‬اﻧدازه‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬کﻪ ﻳﻮ وواﻳﻲ‪ :‬ﻣاتﻪ بﻪ ﻳﻮ خروار راکﻮې پات‪ ３‬ﻣﻮ سره‬ ‫‪ ６－‬دي‪ ،‬ﻧﻮ عﻘد باطﻞ دی‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې ډول کﻪ پﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ ک‪ ３‬د ﻳﻮ ‪＄‬اﻧگ‪７‬ي پ＂ﻲ حاصﻞ د ‪＄‬ان‬ ‫ﻟپاره شرط ک‪７‬ي‪ ،‬عﻘد باطﻞ دی‪.‬‬ ‫کﻪ د دﻫﻘاﻧ‪ ９‬پﻪ صح‪５‬ح عﻘد ک‪＄ ３‬ﻤکﻪ حاصﻞ وﻧک‪７‬ي‪ ،‬دﻫﻘان د ﻫ‪ ＆５‬شﻲ حﻘدار ﻧﻪ دی‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ پﻪ صح‪５‬ح عﻘد ک‪ ３‬پر‪４‬ک‪７‬ه پﻪ ！اکﻞ شﻮي ﻣزدورۍ شﻮې وه چ‪ ３‬د حاصﻞ ﻳﻮه برخﻪ ده‬ ‫او حاصﻞ ﻻس تﻪ راﻧغﻠﻮ‪.‬‬ ‫‪٢٦٢‬‬

‫فاسده دهقاني‪:‬‬

‫کﻪ د دﻫﻘاﻧ‪ ９‬عﻘد فاسد شﻲ‪ ،‬حاصﻞ د تخﻢ د ＇‪＋‬تﻦ حﻖ دی او ﻣﻘابﻞ ﻟﻮري تﻪ بﻪ اجرﻣثﻞ‬ ‫ورکﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ د دﻫﻘاﻧ‪ ９‬پﻪ عﻘد ک‪ ３‬د تخﻢ ＇‪＋‬تﻦ د تخﻢ ﻟﻪ شﻴﻨدﻟﻮ وړاﻧدې ﻟﻪ کار کﻮﻟﻮ ＇خﻪ ډډه وک‪７‬ه‪،‬‬ ‫پﻪ کار کﻮﻟﻮ ﻧﻪ ﻣجبﻮرﻳ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ د عﻘد ﻣخ پﻪ وړاﻧدې ب‪５‬ﻮل د ده پﻪ زﻳان تﻤاﻣﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻫغﻪ‬ ‫د تخﻢ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻞ دي‪ ،‬خﻮ کﻪ د تخﻢ د ＇‪＋‬تﻦ ﻣﻘابﻞ ﻟﻮري ﻟﻪ کار ＇خﻪ ډډه وک‪７‬ه‪ ،‬کار تﻪ‬ ‫اړ اﻳستﻠی شﻲ‪＄ ،‬کﻪ پﻪ عﻘد باﻧدې وفا ﻻزﻣﻪ او ده تﻪ پﻪ وفا کﻮﻟﻮ کﻮم زﻳان ﻫﻢ ﻣتﻮجﻪ ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫د دې ﻣثال داس‪ ３‬دی ﻟکﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬ﻣزدور د د‪４‬ﻮال ﻧ‪７‬وﻟﻮ تﻪ وﻧﻴسﻲ‪ ،‬خﻮ وروستﻪ د دﻳﻮال ﻟﻪ‬ ‫ﻧ‪７‬وﻟﻮ ت‪５‬ر شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻣزدور ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬ﻫغﻪ د د‪４‬ﻮال پﻪ ﻧ‪７‬وﻟﻮ ﻣجبﻮر ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د اﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧظر د ک‪＋‬ت ﻟﻮ‪ ،‬چﻠﻮل او غﻮبﻞ پر دﻫﻘان شرط کﻮل‪ ،‬دﻫﻘاﻧﻲ فاسدوي ‪＄‬کﻪ د‬ ‫دﻫﻘان کار د ک‪＋‬ت تر پخ‪５‬دو پﻮرې دی او بس‪ .‬اﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ‪ :‬پر دﻫﻘان باﻧدې ﻟﻮ‪ ،‬چﻠﻮل‬ ‫او غﻮبﻞ شرط کﻮل روا دي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻤدې باﻧدې تعاﻣﻞ دی‪ ،‬د بﻠخ عﻠﻤاوو ﻫﻤدا ﻧظر‬ ‫غﻮره گ‪２‬ﻠی او پﻪ ﻫﻤدې باﻧدې ﻳ‪ ３‬عﻤﻞ ک‪７‬ی‪.‬‬ ‫د مساقات (باغوان‪ )９‬تعريف‪:‬‬

‫ﻣساﻗات ﻟﻪ سﻘﻲ ＇خﻪ اخﻴستﻞ شﻮی چ‪ ３‬د خ‪７‬وبﻮﻟﻮ پﻪ ﻣعﻨا دی‪ .‬وﻧ‪ ３‬پﻪ ساتﻨ‪ ３‬او پاﻟﻨ‪３‬‬ ‫ورکﻮل چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣ‪５‬ﻮې ＇خﻪ بﻪ برخﻪ پﻪ ﻣزدورې ک‪ ３‬ورکﻮي‪ ،‬ﻣساﻗات بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د باغﻮاﻧ‪ ９‬پﻪ اړه د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او ﻳاراﻧﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻫﻤغس‪ ３‬اختﻼف دی ﻟکﻪ پﻪ دﻫﻘاﻧ‪ ９‬ک‪ ３‬چ‪ ３‬و‪.‬‬

‫‪٢٦٣‬‬

‫د باغﻮاﻧ‪ ９‬عﻘد پﻪ وﻧﻮ‪ ،‬تاکﻮﻧﻮ او سبزﻳجاتﻮ ک‪ ３‬روا دی‪.‬‬ ‫د وﻧﻮ ＇‪＋‬تﻦ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د ﻣ‪５‬ﻮو ﻟﻪ رس‪５‬دو او پخ‪５‬دو ﻣخک‪ ３‬د باغﻮاﻧ‪ ９‬عﻘد وت‪７‬ي‪ ،‬کﻠﻪ‬ ‫چ‪ ３‬ﻣ‪５‬ﻮې ورسﻴ‪８‬ي بﻴا د باغﻮاﻧ‪ ９‬عﻘد ﻧشﻲ راﻣﻨ‪％‬تﻪ ک‪５‬دای‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬ﻣزد پﻪ کار ورکﻮل‬ ‫کﻴ‪８‬ي او د ﻣ‪５‬ﻮې ﻟﻪ رس‪５‬دو وروستﻪ داس‪ ３‬کار ﻧشتﻪ چ‪ ３‬پﻪ کﻮﻟﻮ ﻳ‪ ３‬باغﻮان د ﻣزد ﻣستحﻖ‬ ‫شﻲ‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د دﻫﻘاﻧ‪ ９‬او باغﻮاﻧ‪ ９‬پﻪ ﻫغﻮ عﻘدوﻧﻮ وغ‪８‬ﻳ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻧاروا دي‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻣزارعت تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻣزارعت پﻪ اړه د اﻣاﻣاﻧﻮ اختﻼف بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬دﻫﻘاﻧﻲ ＇ﻮ ډوﻟﻮﻧﻪ ﻟري؟ کﻮم ﻳ‪ ３‬روا او کﻮم ﻳ‪ ３‬ﻧاروا دي؟‬ ‫‪ -٤‬د دﻫﻘاﻧ‪ ９‬د صحت شرطﻮﻧﻪ رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٥‬پﻪ دﻫﻘاﻧ‪ ３‬ک‪ ３‬ﻟﻮ او غﻮبﻞ پر چا دی؟‬ ‫‪ -٦‬ﻣساﻗات تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -٧‬ﻣساﻗات پﻪ کﻮﻣﻮ شﻴاﻧﻮ ک‪ ３‬روا دی؟‬

‫‪٢٦٤‬‬

‫شپ‪８‬پﻨ‪％‬ﻮسﻢ لﻮست‬

‫ﻧكاح‬ ‫اهلل تعاﻟﻲ پﻪ اﻧسان ک‪ ３‬جﻨسﻲ غرﻳزه اﻳ‪ ３＋‬ده‪ ،‬تر ＇ﻮ د اﻧساﻧﻲ ﻧسﻞ د بﻘاء سبب شﻲ‪ ،‬اسﻼﻣﻲ‬ ‫شرﻳعت د ﻧر او ＊‪ ３％‬د ﻳﻮ ‪＄‬ای ژوﻧد کﻮﻟﻮ روا ﻻره ﻧکاح ＊ﻮدﻟ‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ ﻳ‪３‬‬ ‫پﻪ احکاﻣﻮ باﻧدې خبرې وشﻲ‪.‬‬

‫ژباړه ‪:‬‬ ‫د نکاح کتاب‪:‬‬

‫ﻧکاح پﻪ اﻳجاب اوﻗبﻮل سره ت‪７‬ل کﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ دوو داس‪ ３‬ﻟفظﻮﻧﻮ چ‪ ３‬تعبﻴر ور＇خﻪ پﻪ ﻣاضﻲ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻳا د ﻳﻮه (ﻟفظ) ＇خﻪ ﻳ‪ ３‬تعبﻴر پﻪ ﻣاضﻲ او د بﻞ ＇خﻪ پﻪ ﻣستﻘبﻞ سره وشﻲ‪ ،‬ﻣثﻼ (＊‪％‬ﻪ)‬ ‫وواﻳﻲ‪ :‬وﻣ‪ ３‬ک‪７‬ه او س‪７‬ی وواﻳﻲ‪ :‬وﻣ‪ ３‬ک‪７‬ې‪.‬‬ ‫د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻧکاح ﻧﻪ ت‪７‬ل کﻴ‪８‬ي ﻣ‪／‬ر د دوو ﻧارﻳﻨﻪ ﻳا ﻳﻮه ﻧارﻳﻨﻪ او دوو ＊‪％‬ﻮ شاﻫداﻧﻮ پﻪ‬ ‫حضﻮر چ‪ ３‬دواړه بﻪ أزاد‪ ،‬باﻟغ‪ ،‬عاﻗﻞ او ﻣسﻠﻤان وي ‪ ،‬کﻪ ﻫغﻮی عادﻻن وي او کﻪ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻳا‬ ‫د تﻬﻤت ﻟ‪／‬ﻮﻟﻮ (ﻗذف) سزا ورک‪７‬ل شﻮې وي‪.‬‬ ‫کﻪ (ﻳﻮ) ﻣسﻠﻤان (س‪７‬ي) ﻟﻪ ذﻣﻲ ＊‪ ３％‬سره د دوو ذﻣﻴاﻧﻮ پﻪ شﻬادت سره ﻧکاح وک‪７‬ه‪ ،‬د اﻣام‬ ‫ابﻮ حﻨﻴفﻪ او اﻣام ابﻮ ﻳﻮسف رحﻤة اهلل عﻠﻴﻬﻤا پﻪ ﻧزد جائز ده‪ ،‬خﻮ اﻣام ﻣحﻤد او زفر رحﻤﻬا‬ ‫اهلل عﻠﻴﻪ وﻳﻠﻲ‪ :‬جﻮاز ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫‪٢٦٥‬‬

‫شرحه‪:‬‬ ‫د نکاح تعريف‪:‬‬

‫په لغت کې‪ :‬ﻳﻮ ‪＄‬ای ک‪５‬دﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫په شرعي اصطالح کې‪ :‬ﻫغﻪ عﻘد تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬س‪７‬ي او ＊‪ ３％‬تﻪ ﻟﻪ ﻳﻮ بﻞ ＇خﻪ جﻨسﻲ‬ ‫‪＂－‬ﻪ اخﻴستﻞ رواکﻮي‪.‬‬ ‫د نکاح الفاظ‪:‬‬

‫ﻧکاح‪ ،‬د ﻧکاح او تزوﻳج پﻪ ﻟفظﻮﻧﻮ ت‪７‬ل کﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻫﻤدا راز پﻪ ﻫر ﻫغﻪ ﻟفظ چ‪ ３‬د شﻴاﻧﻮ تﻤﻠﻴک‬ ‫ورباﻧدې را‪ ،３＄‬پﻪ ﻫغﻰ باﻧدې ﻧکاح ت‪７‬ل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ د ﻫب‪ ، ３‬صدﻗ‪ ３‬او عطﻴ‪( ３‬ورک‪７‬ی)‬ ‫اﻟفاظ‪ ،‬پﻪ دې شرط چ‪ ３‬ﻧﻴت ﻳ‪ ３‬د ﻧکاح وي او شاﻫدان ﻫﻢ دده پﻪ ﻣﻘصﻮد پﻮه شﻲ‪.‬‬ ‫د نکاح د الفاظو څرنګوالی‪:‬‬

‫‪ -١‬ﻧکاح بﻪ پﻪ داس‪ ３‬اﻟفاظﻮ ت‪７‬ى چ‪ ３‬پﻪ ت‪５‬ره زﻣاﻧﻪ دﻻﻟت کﻮى‪ ،‬ﻟکﻪ ﻳﻮ س‪７‬ی د ﻧجﻠ‪ ９‬پﻼر تﻪ‬ ‫وواﻳ‪ :３‬ﻣا ستا ﻟﻮر پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ﻟﻪ‪ ،‬ﻫغﻪ ورتﻪ پﻪ ‪＄‬ﻮاب ک‪ ３‬وواﻳ‪ :３‬ﻣادرک‪７‬ﻟﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬کﻪ چﻴرې ﻳﻮ ﻟفظ ﻣاضﻰ او بﻞ ﻣضارع وى‪ ،‬بﻴا ﻫﻢ ﻧکاح صحﻴح ده‪ ،‬ﻟکﻪ د ﻧجﻠ‪ ９‬پﻼر‬ ‫ﻫﻠک تﻪ وواﻳ‪ :３‬زه ﻟﻮر درکﻮم‪ ،‬ﻫﻠﻚ ورتﻪ پﻪ ‪＄‬ﻮاب ک‪ ３‬وواﻳ‪ :３‬ﻣا ﻗبﻮﻟﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬ﻳا داس‪ :３‬ﻫﻠک‬ ‫د ﻧجﻠ‪ ９‬پﻼر تﻪ وواﻳ‪ :３‬ﻣاتﻪ دې ﻟﻮر پﻪ ﻧکاح راک‪７‬ه‪ ،‬د ﻧجﻠ‪ ９‬پﻼر ورتﻪ پﻪ ‪＄‬ﻮاب ک‪ ３‬وواﻳ‪،３‬‬ ‫ﻣا درک‪７‬ﻟﻪ‪.‬‬ ‫د نکاح شرطونه‪:‬‬

‫د ﻧکاح د ت‪７‬ﻟﻮ د صحت ﻟپاره ﻣﻬﻢ شرطﻮﻧﻪ پﻪ ﻻﻧدې ډول بﻴاﻧﻴ‪８‬ي‪:‬‬ ‫‪ .١‬اﻳجاب او ﻗبﻮل بﻪ پﻪ ﻳﻮه ﻣجﻠس ک‪ ３‬ترسره کﻴ‪８‬ی ﻳعﻨﻲ د عﻘد پﻪ ﻣجﻠس ک‪ ３‬بﻪ وي‪.‬‬ ‫‪ .٢‬اﻳجاب او ﻗبﻮل بﻪ پﻪ ﻟﻮړ غ‪ ８‬سره وي‪ ،‬تر＇ﻮ ﻳ‪ ３‬شاﻫدان ﻳﻮ ‪＄‬اى واوري او رضاﻳت‬ ‫＊کاره شﻲ‪.‬‬ ‫‪ .٣‬د اﻳجاب او ﻗبﻮل اﻟفاظ بﻪ دائﻤﻰ وي او پﻪ ﻣؤﻗت وخت پﻮرې بﻪ ت‪７‬ﻟ‪ ３‬ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻟکﻪ‬ ‫ﻣﻴاشت‪ ،‬کال او داس‪ ３‬ﻧﻮر‪ ،‬تر＇ﻮ د ﻣتع‪ ３‬ﻧکاح ور＇خﻪ وو‪＄‬ﻲ‪ ،‬د ﻣتع‪ ３‬ﻧکاح پﻪ ＇ﻠﻮرو‬ ‫ﻣذاﻫبﻮ ک‪ ３‬حراﻣﻪ او باطﻠﻪ ده‪.‬‬

‫‪٢٦٦‬‬

‫‪ .٤‬عﻘد کﻮوﻧک‪ ３‬بﻪ دواړه د عﻘﻞ خاوﻧدان وي‪ ،‬د ﻟﻴﻮﻧﻲ اوغﻴر ﻣﻤﻴز ﻣاشﻮم ﻧکاح صحﻴح‬ ‫ﻧده‪.‬‬ ‫‪ .٥‬عﻘد کﻮوﻧک‪ ３‬بﻪ باﻟغ او أزاد وي‪ ،‬دا دواړه د ﻧکاح د ﻧفاذ ﻟﻪ شراﻳطﻮ ＇خﻪ دي‪.‬‬ ‫‪ .٦‬د شاﻫداﻧﻮ شاﻫدي د ﻧکاح د صحت د شرطﻮﻧﻮ ﻟﻪ جﻤﻠ‪＇ ３‬خﻪ ده‪ ،‬د شاﻫداﻧﻮ ﻟﻪ‬ ‫حضﻮر ＇خﻪ پرتﻪ ﻧکاح ﻧﻪ ت‪７‬ل کﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻧکاح د دوو ﻧارﻳﻨﻪ شاﻫداﻧﻮ او ﻳا د ﻳﻮ ﻧارﻳﻨﻪ او دوه‬ ‫＊‪％‬ﻴﻨﻪ شاﻫداﻧﻮ پﻪ حضﻮر ت‪７‬ل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د شاهدانو شرطونه په الندې ډول دي‪:‬‬

‫‪ .١‬عﻘﻞ‪ ،‬د ﻟﻴﻮﻧی پﻪ شاﻫدي د ﻧکاح ت‪７‬ل صحﻴح ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫‪ .٢‬بﻠﻮغ‪ ،‬د ﻣاشﻮم پﻪ شاﻫدي د ﻧکاح ت‪７‬ل صحﻴح ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫‪ .٣‬أزادي‪ ،‬د غﻼم پﻪ شاﻫدى باﻧدې د ﻧکاح ت‪７‬ل صحﻴح ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫‪ .٤‬اسﻼم‪ ،‬د ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ پﻪ ﻧکاح باﻧدې د ذﻣﻴاﻧﻮ شاﻫدى صحﻴح ﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫‪ .٥‬شاﻫدان بﻪ دوه س‪７‬ي ﻳا ﻳﻮ س‪７‬ی او دوې ＊‪ ３％‬وي‪ ،‬ﻳﻮا‪ ３＄‬د ＊‪％‬ﻮ پﻪ شاﻫدۍ ﻧکاح‬ ‫ﻧﻪ صحﻴح کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ .٦‬شاﻫداﻧﻮ بﻪ د دواړو عاﻗدﻳﻨﻮ خبره ﻳﻮ ‪＄‬آى اور‪４‬دﻟﻰ وي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬د خﻮب وړو شاﻫدي‬ ‫صحﻴح ﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫‪ .٧‬د زوجﻴﻨﻮ ﻣعﻠﻮﻣﻮل‪ :‬کﻪ ﻳﻮ ＇ﻮک چ‪ ３‬دوې ﻟﻮر‪－‬اﻧی وﻟری ﻳﻮ چاتﻪ وواﻳﻲ چ‪ ３‬ﻣا ﻳﻮه ﻟﻮر‬ ‫پﻪ ﻧکاح درک‪７‬ه‪ ،‬دا صحﻴح ﻧﻪ ده‪＄ ،‬کﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ ﻧﻪ شﻮه چ‪ ３‬کﻮﻣﻪ ﻟﻮر ﻳ‪ ３‬ﻣراد ده‪.‬‬

‫د ＊ﻮوﻧکﻲ پﻪ ﻣرستﻪ دې زده کﻮوﻧکﻲ پﻪ خپﻠﻮ ک‪ ３‬د اﻳجاب او ﻗبﻮل د اﻟفاظﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ سره‬ ‫ﻣﻨاﻗشﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪٢٦٧‬‬

‫‪ .١‬ﻧکاح تعرﻳف ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ .٢‬ﻧکاح پﻪ کﻮﻣﻮ اﻟفاظﻮ ت‪７‬ل کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ .٣‬ﻟﻪ عربﻲ ژب‪＇ ３‬خﻪ پرتﻪ پﻪ ﻧﻮرو ژبﻮ ﻧکاح ت‪７‬ل ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ .٤‬د ﻧکاح شرطﻮﻧﻪ ＇ﻮ او کﻮم دي؟‬ ‫‪ .٥‬أﻳا ﻟﻪ شاﻫداﻧﻮ پرتﻪ ﻧکاح ت‪７‬ل کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ .٦‬د شاﻫداﻧﻮ شرطﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ؟‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د ﻣتﻦ ﻣسئﻠ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٢٦٨‬‬

‫اووه پﻨ‪％‬ﻮسﻢ لﻮست‬

‫د ﻧکاح ﻣحرﻣات‬

‫ژباړه ‪:‬‬ ‫س‪７‬ي تﻪ حﻼل ﻧﻪ دي چ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻠ‪ ３‬ﻣﻮر سره ﻧکاح وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻪ ﻟﻪ خپﻠﻮ ﻧﻴا ‪－‬اﻧﻮ سره (کﻪ ﻫغﻪ‬ ‫د س‪７‬و ﻟﻪ خﻮا وي کﻪ د ＊‪％‬ﻮ ﻟﻪ خﻮا) ﻧﻪ ﻟﻪ خپﻠ‪ ３‬ﻟﻮر سره‪ ،‬ﻧﻪ د اوﻻدوﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻮر سره‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ‬ ‫ﻫﻢ ﻻﻧدې وي(ﻟکﻪ ﻟﻤسﻴاﻧ‪ ،)３‬ﻧﻪ ﻟﻪ خپﻠ‪ ３‬خﻮر سره‪ ،‬او ﻧﻪ ﻟﻪ خﻮرزو سره‪ ،‬ﻧﻪ ﻟﻪ ور‪４‬رو سره کﻪ‬ ‫＇ﻪ ﻫﻢ ﻻﻧدې وي(ﻟکﻪ د ﻫغﻮی د اوﻻدوﻧﻮ ﻟﻮ‪ ،)３１‬ﻧﻪ د پﻼر ﻟﻪ خﻮر(عﻤﻪ) سره‪ ،‬او ﻧﻪ د ﻣﻮر ﻟﻪ‬ ‫خﻮر(خاﻟﻪ) سره‪ ،‬ﻧﻪ د ＊‪ ３％‬ﻟﻪ ﻣﻮر (خﻮا＊‪ )３‬سره کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻟﻮر سره ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻮی وي او ﻳا ﻧﻪ‬ ‫وي(کﻮر واﻟﻪ ک‪７‬ې وي ﻳا ﻧﻪ)‪ ،‬ﻧﻪ د ﻫغ‪ ３％＊ ３‬ﻟﻪ ﻟﻮر (پرک＂‪ )９‬سره چ‪ ３‬ورسره ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻮی‬ ‫وي (کﻮر واﻟﻪ ک‪７‬ې وي) برابره خبره ده کﻪ ﻫغﻪ دده پﻪ روزﻧﻪ ک‪ ３‬وي او کﻪ د بﻞ چا‪.‬‬

‫‪٢٦٩‬‬

‫ﻧﻪ د پﻼر ﻟﻪ ＊‪( ３％‬ﻣﻴرې) او ﻧﻪ د ﻧﻴکﻮﻧﻮ ﻟﻪ ＊‪％‬ﻮ سره‪ ،‬ﻧﻪ د زوی ﻟﻪ ＊‪( ３％‬ﻧ‪／‬ﻮر) اوﻧﻪ‬ ‫د ﻟﻤسﻮ د ＊‪％‬ﻮ سره(د زاﻣﻨﻮ او ﻟﻮ‪１‬ﻮ د زاﻣﻨﻮ د ＊‪％‬ﻮ سره) ‪ ،‬ﻧﻪ ﻟﻪ رضاعﻲ ﻣﻮر سره(ﻫغﻪ چ‪３‬‬ ‫شﻴدې ﻳ‪ ３‬رودﻟ‪ ３‬وي)‪ ،‬ﻧﻪ ﻟﻪ رضاعﻲ خﻮر سره‪.‬‬ ‫او ﻧﻪ دې جﻤع کﻮي دوه خﻮﻳﻨدې پﻪ ﻧکاح سره‪ ،‬ﻧﻪ د وﻳﻨ‪％‬ﻮ دوه خﻮﻳﻨدې پﻪ وطی سره‪ ،‬او‬ ‫ﻧﻪ دې جﻤع کﻮي ＊‪％‬ﻪ او د ﻫغ‪ ３‬ترور(عﻤﻪ)‪ ،‬ﻧﻪ د ﻫغ‪ ３‬خاﻟﻪ‪ ،‬ﻧﻪ خﻮر‪＄‬ﻪ او ﻧﻪ د ﻫغ‪ ３‬ور‪４‬ره‬ ‫(دا ＊‪ ３％‬ﻳﻮ د بﻞ بﻨ‪ ３‬کﻴدای ﻧﻪ شﻲ)‪.‬‬ ‫او ﻧﻪ دې جﻤع کﻮي داس‪ ３‬دوې ＊‪ ３％‬چ‪ ３‬کﻪ ﻫره ﻳﻮه ورتﻪ س‪７‬ی فرض شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ ﻫغ‪３‬‬ ‫بﻠ‪ ３‬سره ﻳ‪ ３‬ﻧکاح روا ﻧﻪ وي‪ ،‬او دا باک ﻧﻪ ﻟري کﻪ د ＊‪ ３％‬او د ﻫغ‪ ３‬د ﻣخکﻴﻨﻲ ﻣﻴ‪７‬ه د ﻟﻮر‬ ‫(بﻨزۍ) پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻳﻮ ‪＄‬ای واﻟی وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫او ＇ﻮک چ‪ ３‬ﻟﻪ کﻮﻣ‪ ３％＊ ３‬سره زﻧا وک‪７‬ي پﻪ ده باﻧدې د ﻫغ‪ ３‬ﻣﻮر او ﻟﻮر حراﻣﻪ شﻮه‪.‬‬ ‫او کﻪ س‪７‬ي خپﻠﻪ ＊‪％‬ﻪ پﻪ بائﻦ ﻳا رجعﻲ طﻼق سره طﻼﻗﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ تر ＇ﻮ چ‪ ３‬ﻳ‪ ３‬عدت‬ ‫تﻴر شﻮی ﻧﻪ وي د ﻫغ‪ ３‬ﻟﻪ خﻮر سره ﻳ‪ ３‬ﻧکاح کﻮل جﻮاز ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫شرحه ‪ :‬ﻟﻪ ﻣحرﻣاتﻮ سره ﻧکاح کﻮل حرام دي‪ ،‬او د ﻧکاح د عﻘد د صحت ﻟپاره دا شرط دی‬ ‫چ‪％＊ ３‬ﻪ س‪７‬ي تﻪ روا وي‪.‬‬ ‫ﻣحرﻣة حرام (ﻣﻨعﻪ ) ک‪７‬ې شﻮې تﻪ وﻳﻞ‬ ‫د‬ ‫ّ‬ ‫ﻣحرﻣة جﻤعﻪ ده او ّ‬ ‫ﻣحرﻣات د ّ‬ ‫محرماتو تعريف‪ّ :‬‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ اصطﻼح ک‪ :３‬ﻫغﻪ ＊‪％‬ﻴﻨﻪ او ﻧارﻳﻨﻪ چ‪ ３‬د ﻗرابت پﻪ وجﻪ ﻳ‪ ３‬ﻳﻮ بﻞ سره ﻧکاح کﻮل حرام وي‪،‬‬ ‫ﻣحرﻣات بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د محرماتو ډولونه‪:‬ﻣحرﻣات پﻪ دوه ډوﻟﻪ دي‪:‬‬ ‫‪ – ٢‬ﻣﻮﻗتﻰ ﻣحرﻣات‪.‬‬ ‫‪ – ١‬ابدي ﻣحرﻣات‪.‬‬ ‫ابدي محرمات‪ :‬ابدي ﻣحرﻣات ﻫغﻪ دي چ‪ ３‬د تﻞ ﻟپاره د س‪７‬ى ﻧکاح ورسره حراﻣﻪ وي‪.‬‬ ‫ابدي ﻣحرﻣات پﻪ دری ډوﻟﻪ دي‪:‬‬ ‫لوم‪７‬ی‪ :‬نسبي محرمات‪ :‬ﻧسبﻲ ﻣحرﻣات ﻫغﻪ ＊‪ ３％‬دي چ‪ ３‬د ﻧسبﻲ ﻗرابت ﻟﻪ اﻣﻠﻪ پﻪ س‪７‬ي‬ ‫حراﻣﻴ‪８‬ي او ﻫغﻪ اووه دي‪:‬‬ ‫أ‪ -‬ﻣﻮر‪－‬اﻧﻲ او تر ﻫغﻮې پﻮرتﻪ( د ﻣﻮر ﻣﻮر‪ ،‬او د پﻼر ﻣﻮر) او تر دوى پﻮرتﻪ چ‪ ３‬د اﻧسان‬ ‫اصﻮل ورتﻪ واﻳی‪.‬‬ ‫‪٢٧٠‬‬

‫ب‪ -‬ﻟﻮر‪－‬اﻧ‪ ３‬او تر ﻫغﻮي ＊کتﻪ(دﻟﻮر ﻟﻮر‪ ،‬دزوي ﻟﻮر ﻫﻤداس‪＊ ３‬کتﻪ)‪.‬چ‪ ３‬د اﻧسان فروع‬ ‫دي‪.‬‬ ‫ج‪ -‬د ﻣﻮر او پﻼر ﻟﻮ‪ ３１‬ﻟکﻪ خﻮﻳﻨدې او د ﻫغﻮی د اوﻻدﻧﻮﻟﻮ‪ ،３１‬ﻟکﻪ ﻟﻤسﻴاﻧ‪.３‬‬ ‫د‪ -‬د ﻧﻴا او ﻧﻴکﻪ ﻟﻮ‪ ،３１‬ﻟکﻪ عﻤﻪ ‪－‬اﻧ‪ ３‬او خاﻟﻪ ‪－‬اﻧ‪.３‬‬ ‫ه‪ -‬ور‪４‬رې او د ﻫغﻮی اوﻻدوﻧﻮ ﻟﻮ‪１‬ﻰ‪.‬‬ ‫ز‪ -‬خﻮر‪ ３＄‬او د خﻮرﻳﻨﻮ د اوﻻدوﻧﻮ ﻟﻮ‪.３１‬‬ ‫دويم‪ :‬د مصاهرت محرمات‪ :‬د ﻣصاﻫرت ﻣحرﻣات ﻫغﻪ دى چ‪ ３‬د خسر واﻟﻲ او زوم واﻟﻲ‬ ‫ﻟﻪ اﻣﻠﻪ پﻪ س‪７‬ي حراﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬او دا پﻪ ＇ﻠﻮر ډوﻟﻪ دى‪:‬‬ ‫أ‪ -‬د ＊‪ ３％‬ﻣﻮر‪ :‬د عﻘد پﻪ ت‪７‬ﻟﻮ سره د خپﻠ‪ ３％＊ ３‬ﻣﻮر او ددې ﻧﻴاگاﻧ‪ ３‬پﻪ س‪７‬ي باﻧدې د ابد‬ ‫ﻟپاره حراﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ب‪ -‬د ＊‪ ３％‬ﻟﻮ‪１‬ﻲ (د س‪７‬ي پرک＂ﻰ) او د ﻫغ‪ ３‬ﻟﻮ‪ ３１‬او ترﻫغﻮ ＊کتﻪ‪ ،‬پدې شرط چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه د‬ ‫＊‪ ３％‬سره کﻮرواﻟ‪ ９‬ک‪７‬ې وي‪ ،‬کﻪ چﻴرې ﻳ‪ ３‬کﻮرواﻟ‪ ９‬ورسره ﻧﻪ وي ک‪７‬ى او ﻟﻪ عﻘد وروستﻪ‬ ‫ور＇خﻪ پﻪ طﻼق ﻳا وفات جﻼ شﻮه‪ ،‬بﻴا ورتﻪ رواده چ‪ ３‬ددغ‪ ３％＊ ３‬ﻟﻮرگاﻧ‪ ３‬او ﻟﻤسﻴاﻧ‪ ３‬پﻪ‬ ‫ﻧکاح ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ج‪ -‬د زاﻣﻨﻮ ＊‪( ３％‬ﻧﻨ‪／‬ﻴﻨدى)‪( :‬د اوﻻدوﻧﻮ او د ﻟﻤسﻮ ＊‪ )３％‬ﻫﻤداس‪ ３‬تر ＊کتﻪ‪ ،‬برابره خبره‬ ‫ده چ‪ ３‬زوی او ﻟﻤسﻲ ﻟﻪ خپﻠﻮ ＊‪％‬ﻮ سره کﻮرواﻟﻪ ک‪７‬ې وي او ﻳاﻧﻪ‪ ،‬بﻠکﻪ ﻧکاح کافﻲ ده‪.‬‬ ‫پﻪ زﻧا کﻮﻟﻮ د ﻣصاﻫرت حرﻣت‪:‬‬ ‫پﻪ زﻧا کﻮﻟﻮ د ﻣصاﻫرت حرﻣت ثابتﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ﻳﻮ ＇ﻮک ﻟﻪ کﻮﻣ‪ ３％＊ ３‬سره زﻧا وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ د ﻫغ‪３‬‬ ‫اصﻮل او فروع ﻳعﻨ‪ ３‬ﻣﻮر‪ ،‬ﻧﻴا ﻫﻤداس‪ ３‬پﻮرتﻪ‪ .‬ﻟﻮر او د ﻫغ‪ ３‬د اوﻻدوﻧﻮ ﻟﻮ‪ ３１‬ﻫﻤداس‪＊ ３‬کتﻪ‬ ‫ورباﻧدې حراﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻫﻤدا شان دغﻪ ＊‪％‬ﻪ د زاﻧی س‪７‬ي پر اصﻮﻟﻮ او فروعﻮ ﻫﻢ حراﻣﻪ ده‪.‬‬ ‫دريم ‪ :‬رضاعي محرمات‪:‬‬

‫رضاعﻲ ﻣحرﻣات ﻫغﻪ دي چ‪ ３‬د رضاع (د شﻴدو رودﻟﻮ) پﻪ سبب پﻪ تﻲ خﻮړوﻧکﻲ باﻧدې‬ ‫حراﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻮﻣ‪ ３％＊ ３‬چ‪ ３‬د ﻧسب او ﻣصاﻫرت پﻪ سبب پﻪ س‪７‬ي حراﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻫﻢ ﻫغﻪ ＊‪３％‬‬ ‫د رضاع پﻪ سبب ﻫﻢ ورباﻧدې حراﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫موقت محرمات ‪:‬ﻣﻮﻗت ﻣحرﻣات پﻪ ﻻﻧدې ډول دي‪:‬‬ ‫ا‪ -‬ﻫﻤدا شان ﻟﻪ ＊‪ ３％‬سره بﻠﻪ داس‪％＊ ３‬ﻪ ﻳﻮ‪＄‬اي کﻮل چ‪ ３‬ﻫره ﻳﻮه ورتﻪ ﻧر فرض ک‪７‬اي‬ ‫شﻲ ﻟﻪ دوﻳﻤ‪ ３‬سره ﻳ‪ ３‬ﻧکاح جﻮاز وﻧﻪ ﻟري‪ ،‬حراﻣﻪ ده‪ ،‬ﻟکﻪ د دوه خﻮﻳﻨدو جﻤع کﻮل‪،‬‬ ‫‪٢٧١‬‬

‫＊‪％‬ﻪ او خاﻟﻪ ﻳا د ＊‪ ３％‬ﻳﻮ‪＄‬ای کﻮل د عﻤ‪ ３‬سره‪.‬‬ ‫ب‪ -‬پﻨ‪％‬ﻤﻪ ＊‪％‬ﻪ کﻮل‪ :‬س‪７‬ي تﻪ پﻪ اسﻼم ک‪ ３‬دا جﻮاز ﻧﻪ ﻟري چ‪ ３‬پﻪ ﻳﻮه ﻣﻬال ﻟﻪ ＇ﻠﻮرو‬ ‫＇خﻪ زﻳات‪ ３％＊ ３‬پﻪ ﻧکاح ک‪ ３‬وﻟري‪.‬‬ ‫ج‪ -‬ﻫغ‪ ３％＊ ３‬سره ﻧکاح کﻮل چ‪ ３‬پﻪ اسﻤاﻧﻲ دﻳﻦ اﻳﻤان ﻧﻠري‪ :‬ﻣسﻠﻤان تﻪ روا ﻧﻪ دي چ‪３‬‬ ‫ﻣشرک‪ ３‬او بت پرست‪ ３％＊ ３‬سره ﻧکاح وک‪７‬ي‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې درې ډﻟ‪ ３‬شﻲ‪ :‬ﻳﻮه ډﻟﻪ دې ابدې ﻣحرﻣات‪ ،‬دوﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې ﻣؤﻗت ﻣحرﻣات‬ ‫او درﻳﻤﻪ ډﻟﻪ دې ﻟﻪ کافرې‪ ،‬ﻳا کتابﻲ ＊‪ ３％‬سره د ﻧکاح حکﻢ بﻴان ک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ .١‬ﻣحرﻣات تعرﻳف ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ .٢‬د ﻣحرﻣاتﻮ ډوﻟﻮﻧﻪ کﻮم دي؟‬ ‫‪ .٣‬پﻪ عدت ک‪ ３‬د ＊‪ ３％‬ﻧکاح ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ .٤‬اﻳا ﻟﻪ کافر سره د ﻣسﻠﻤاﻧ‪ ３％＊ ３‬ﻧکاح جﻮاز ﻟري؟‬ ‫‪ -٥‬ﻟﻪ پﻨ‪％‬ﻤ‪ ３％＊ ３‬سره ﻧکاح کﻮل ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬

‫د ﻣحرﻣاتﻮ ډوﻟﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪٢٧٢‬‬

‫اتﻪ پﻨ‪％‬ﻮسﻢ لﻮست‬

‫لﻪ کتابﻲ ＊‪％‬ﻮ سره ﻧکاح او پﻴغﻠ‪ ３‬ﻧکاح تﻪ ﻧﻪ ﻣجبﻮرول‬ ‫پﻪ تﻴر درس ک‪ ３‬ﻣﻮ ﻣحرﻣات وپ‪５‬ژﻧدل‪ ،‬اوس غﻮاړو چ‪ ３‬ﻟﻪ کتابﻲ‪ ،‬صابﻲ او اﻳﻤان ﻧﻪ ﻟروﻧکﻮ‬ ‫＊‪％‬ﻮ سره د ﻧکاح پﻪ ﻫکﻠﻪ درتﻪ ﻣعﻠﻮﻣات وړاﻧدې ک‪７‬و‪.‬‬

‫‪٢٧٣‬‬

‫ژباړه‪:‬‬

‫ﻟﻪ کتابﻲ ＊‪％‬ﻮ سره ﻧکاح کﻮل جﻮاز ﻟري‪ ،‬او ﻟﻪ أتش پرستﻮ او بت پرستﻮ ＊‪％‬ﻮ سره ﻧکاح‬ ‫جﻮاز ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫او ﻟﻪ صابﻴﻪ ＊‪％‬ﻮ سره ﻧکاح د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد جﻮاز ﻟري‪ ،‬کﻪ پﻪ (کﻮم) دﻳﻦ باﻧدې اﻳﻤان‬ ‫وﻟري پﻪ ( أسﻤاﻧﻲ) کتاب ﻣﻘر وي (اﻳﻤان پرې ﻟري)‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد رحﻤﻬﻤا اهلل واﻳﻲ‪ :‬جﻮاز ﻧﻪ ﻟري‪ .‬کﻪ د ستﻮرو عبادت کﻮي‬ ‫او کتاب ورسره ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻧکاح ورسره کﻮل (د ！ﻮﻟﻮ پﻪ ﻧزد) جﻮاز ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫ُﻣحرم س‪７‬ي او ﻣحرﻣ‪ ３％＊ ３‬تﻪ جﻮاز ﻟري چ‪ ３‬د احرام پﻪ حاﻟت ﻧکاح وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫او د أزادې‪ ،‬باﻟغ‪ ３‬او عاﻗﻠ‪ ３％＊ ３‬ﻧکاح د ﻫغ‪ ３‬پﻪ خﻮ＊ﻪ ت‪７‬ل ک‪８５‬ي کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ د ﻫغ‪３‬‬ ‫وﻟﻲ ﻳ‪ ３‬و ﻧﻪ ت‪７‬ي‪ .‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او زفر پﻪ ﻧزد‪ ،‬باکره وي او کﻪ ثﻴبﻪ (کﻮﻧ‪６‬ه)‪ ،‬او صاحبﻴﻨﻮ وﻳﻠﻲ‬ ‫چ‪ ３‬ب‪ ３‬وﻟﻲ ﻳ‪ ３‬ﻧکاح ت‪７‬ل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫وﻟﻲ جﻮاز ﻧﻪ ﻟري چ‪ ３‬باﻟغﻪ پﻴغﻠﻪ (ﻧکاح کﻮﻟﻮ تﻪ) ﻣجبﻮره ک‪７‬ي‪ ،‬باکره وي او کﻪ ثﻴبﻪ‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻫغ‪ ３‬وﻟﻲ ور＇خﻪ اجازه وغﻮاړي‪ ،‬دا چﻮپﻪ شﻲ او ﻳا وخاﻧدې‪ ،‬ﻧﻮ دا د ﻫغ‪ ３‬ﻟﻪ ﻟﻮري‬ ‫اجازه ورکﻮل دي‪ ،‬او کﻪ ﻟﻪ کﻮﻧ‪６‬ې ＇خﻪ اجازه وغﻮاړي ﻧﻮ د ﻫغ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ پﻪ ﻗﻮل (وﻳﻠﻮ) ضروري‬ ‫ده‪.‬‬ ‫کﻪ د ＊‪(３％‬پﻴغﻠ‪ )３‬بکارت پﻪ ！ﻮپ وﻫﻠﻮ‪ ،‬حﻴض او زخﻢ زائﻞ شﻮ(ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ) ﻧﻮ ﻫغﻪ د‬ ‫باکرې پﻪ حکﻢ ک‪ ３‬ده‪ ،‬او کﻪ ﻳ‪ ３‬بکارت پﻪ زﻧا کﻮﻟﻮ سره ﻟرې شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ ﻫغﻪ ﻫﻢ د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ‬ ‫پﻪ ﻧزد د پﻴغﻠ‪ ３‬پﻪ شان ده‪.‬‬ ‫کﻪ (ﻟﻪ واده ﻣخک‪)３‬خاوﻧد پﻴغﻠﻲ تﻪ وواﻳﻲ چ‪ ３‬تاتﻪ د ﻧکاح کﻮﻟﻮ خبر در ورس‪５‬د او تا‬ ‫سکﻮت ک‪７‬ی و (چﻮپﻪ خﻮﻟﻪ شﻮې) او دې ورتﻪ ووﻳﻞ ﻧﻪ (سکﻮت ﻣ‪ ３‬ﻧﻪ دی ک‪７‬ی) بﻠک‪ ３‬رد ﻣ‪３‬‬ ‫ک‪ ،７‬د ﻫغ‪ ３‬خبره(ﻣعتبره) ده‪ ،‬خﻮ د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ رحﻤﻪ اهلل پﻪ ﻧزد ﻗسﻢ ورباﻧدې ﻧﻪ شتﻪ‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ رحﻤة اهلل عﻠﻴﻪ پﻪ أﻧد پﻪ ﻧکاح ک‪ ３‬ﻗسﻢ ﻧﻪ غﻮ＊تﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او صاحبﻴﻨﻮ‬ ‫وﻳﻠﻲ چ‪ ３‬ﻗسﻢ ور＇خﻪ غﻮ＊تﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻧﻜاح د تزوﻳج‪ ،‬تﻤﻠﻴک‪ ،‬ﻫب‪ ３‬او صدﻗ‪ ３‬پﻪ اﻟفاظﻮ ت‪７‬ل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او د اجارې‪ ،‬اعارې او‬ ‫‪٢٧٤‬‬

‫اباحت پﻪ ﻟفظ ﻧﻪ ت‪７‬ل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او ﻧﻪ د وصﻴت پﻪ ﻟفظ ت‪７‬ل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫له صابيه ښځو سره نکاح ‪ :‬ﻟﻪ صابﻴﻪ ＊‪％‬ﻮ سره ﻧکاح کﻮل جﻮاز ﻟري‪ .‬کﻪ پﻪ کﻮم ﻧبﻲ باﻧدې‬ ‫اﻳﻤان وﻟري‪ ،‬د اﻣام ابﻮ حﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد‪ .‬او کﻪ د ستﻮرو عبادت کﻮي او د کﻮم اسﻤاﻧﻲ کتاب پﻴرو‬ ‫ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻧکاح ورسره پﻪ اتفاق جﻮاز ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫صاحبﻴﻦ واﻳﻲ د صابﻴﻪ فرﻗﻪ پﻪ بت پرستﻮ ک‪ ３‬داخﻠﻪ ده‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬دوی د ستﻮرو عبادت کﻮي‪،‬‬ ‫خﻮ د اﻣام ابﻮ حﻨﻴفﻪ رحﻤة اهلل عﻠﻴﻪ د تحﻘﻴﻖ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬صابﻴات ﻫغﻪ دي چ‪ ３‬دوی پﻪ زبﻮر اﻳﻤان‬ ‫ﻟري او د ستﻮرو عبادت ﻧﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫له هغو ښځو سره د نکاح حکم چې په کوم أسمانې دين ايمان نه لري‪ :‬د ﻣسﻠﻤان‬ ‫س‪７‬ي ﻟپاره روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣشرک‪ ３‬او بت پرست‪ ３％＊ ３‬سره ﻧکاح وک‪７‬ي‪ .‬اهلل تعا ٰﻟﻰ فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫((وﻻ تﻨکحﻮا اﻟﻤشرکات حتﻰ ﻳؤﻣﻦ)) ژباړه‪ :‬ﻟﻪ ﻣشرکﻮ ＊‪％‬ﻮ سره ﻧکاح ﻣﻪ کﻮئ‪ ،‬تر＇ﻮ اﻳﻤان‬ ‫راوړي‪.‬‬ ‫له کافر سره د مسلمانې ښځې نکاح‪ :‬ﻟﻪ کافر س‪７‬ي سره د ﻣسﻠﻤاﻧ‪ ３％＊ ３‬ﻧکاح کﻮل‬ ‫پﻪ ﻣطﻠﻖ ډول حرام دي کﻪ ﻫغﻪ ﻳﻬﻮدي‪ ،‬ﻧصراﻧﻲ‪ ،‬ﻣﻠحد کﻤﻮﻧست‪ ،‬او ﻳا بﻞ کافر وي‪ ،‬اهلل‬ ‫ﻣﻮﻣﻨﻲ‬ ‫تعاﻟﻲ فرﻣاﻳﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣعﻨا ﻳ‪ ３‬دا ده‪(( :‬بﻴا ﻛﻠﻪ چﻲ تاسﻲ تﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻪ شﻲ چﻲ ﻫغﻮى ْ‬ ‫دي ﻧﻮ ﻫغﻮى ب‪５‬رتﻪ ﻛافراﻧﻮتﻪ ﻣﻪ ﻟﻴ‪８‬ئ‪ ،‬ﻧﻪ ﻫغﻮى د ﻛافراﻧﻮ ﻟﻪ پاره روادي او ﻧﻪ ﻛافران دﻫغﻮ ﻟﻪ‬ ‫پاره روادي‪)).‬‬ ‫په نکاح کې د ښځې رضايت‪ :‬پﻪ ﻧکاح ک‪ ３‬د باﻟغ‪ ３％＊ ３‬او باﻟغ ﻫﻠک رضاﻳت او خﻮ＊ﻪ‬ ‫شرط ده‪ ،‬وﻟﻲ تﻪ دا حﻖ ﻧشتﻪ چ‪ ３‬ﻫغﻮی پﻪ ﻧکاح کﻮﻟﻮ ﻣجبﻮرې ک‪７‬ي‪ ،‬ﻳعﻨی د ﻫغﻮی ﻟﻪ‬ ‫رضاﻳت ＇خﻪ پرتﻪ د وﻟی پﻪ ﻧکاح ورکﻮل ﻧافذ او عﻤﻠی ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫په نکاح کې اجازه‪ :‬دا سﻨت ده چ‪ ３‬وﻟﻲ د پﻴغﻠ‪ ３‬د ﻧکاح کﻮﻟﻮ ﻣخک‪ ３‬د ﻫغ‪ ３‬اجازه او‬ ‫خﻮ＊ﻪ واخﻠی او ورتﻪ وواﻳﻲ فﻼﻧی س‪７‬ی ستا سره ﻧکاح کﻮل غﻮاړي‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ ﻳ‪ ３‬سکﻮت وک‪７‬‬ ‫او چﻮپتﻴا ﻳ‪ ３‬غﻮره ک‪７‬ه‪ ،‬دا ﻳ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او کﻪ د ﻫغ‪ ３‬اجازه او خﻮ＊ﻪ واﻧﻪ خﻠﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د‬ ‫سﻨت خﻼف کار ﻳ‪ ３‬وک‪ ７‬او ﻧکاح بﻪ بﻴا ﻫﻢ ددې تر اجازی پﻮری ﻣﻮﻗﻮفﻪ وي‪.‬‬ ‫خﻮ د کﻮﻧ‪６‬ې ＊‪ ３％‬سکﻮت د ﻫغ‪ ３‬ﻣﻮافﻘﻪ ﻧﻪ ‪２－‬ﻞ ک‪８５‬ي‪ ،‬بﻠک‪ ３‬ﻫغﻪ بﻪ د ﻣﻮافﻘ‪ ３‬خبره پﻪ‬ ‫صراحت سره کﻮي‪.‬‬

‫‪٢٧٥‬‬

‫کﻪ د پ‪５‬غﻠ‪ ３‬بکارت پﻪ زﻧا کﻮﻟﻮ سره ﻟري شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻫغﻪ ﻫﻢ د اﻣام ابﻮ حﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد ﻟکﻪ د پ‪５‬غﻠ‪３‬‬ ‫پﻪ شان پﻪ ﻧکاح ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او صاحبﻴﻨﻮ وﻳﻠﻲ دي چ‪ ３‬ﻫغﻪ د کﻮﻧ‪６‬ې پﻪ حکﻢ ک‪ ３‬ده‪،‬ﻟکﻪ‬ ‫دکﻮﻧ‪６‬ې پﻪ شان بﻪ پﻪ خﻮﻟﻪ خپﻠﻪ خﻮ＊ﻪ ＇ر‪－‬ﻨدوي‪.‬‬ ‫＊ﻮوﻧکی دې زده کﻮوﻧکﻲ پﻪ درو ډﻟﻮ وو‪４‬شﻲ‪ ،‬د کتابﻲ‪ ،‬صابﻲ او کافرو ＊‪％‬ﻮ سره د ﻣسﻠﻤان‬ ‫د ﻧکاح او ﻟﻪ ﻣسﻠﻤاﻧ‪ ３％＊ ３‬سره د کافر د ﻧکاح اړه دې خبرې وک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬ﻟﻪ کتابﻲ ＊‪％‬ﻮ سره د ﻧکاح کﻮﻟﻮ حکﻢ ＇ﻪ دی؟‬ ‫‪ -٢‬صابﻴئﻪ ＊‪＇ ３％‬ﻮک دي‪ ،‬او ﻟﻪ ﻫغﻮ سره د ﻣسﻠﻤان د ﻧکاح کﻮﻟﻮ حکﻢ ＇ﻪ دی؟‬ ‫‪ -٣‬ﻟﻪ ﻫغﻮ ＊‪％‬ﻮ سره ﻧکاح ＇ﻪ حکﻢ ﻟري چ‪ ３‬پﻪ کﻮم أسﻤاﻧ‪ ３‬دﻳﻦ اعتﻘاد (باور) ﻧﻪ‬ ‫ﻟري؟‬ ‫‪ -٤‬أﻳا ﻟﻪ کافر سره د ﻣسﻠﻤاﻧ‪ ３％＊ ３‬ﻧکاح جﻮاز ﻟري؟‬ ‫‪ -٥‬أﻳا پ‪５‬غﻠﻪ د ﻫغ‪ ３‬د خﻮ＊‪ ３‬خﻼف ﻧکاح تﻪ ﻣجبﻮره ک‪５‬دای شﻲ؟‬ ‫‪ -٦.‬د پ‪５‬غﻠ‪ ３‬او کﻮﻧ‪６‬ې تر ﻣﻨ‪ ＃‬د اجازې تﻮپﻴر رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‬

‫د ﻣسجد د ﻣﻼ اﻣام پﻪ ﻣرستﻪ د صابﻴﻪ طاﻳف‪ ３‬پﻪ ﻫکﻠﻪ اضافﻲ ﻣعﻠﻮﻣات پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪３‬‬ ‫وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪٢٧٦‬‬

‫ﻧﻬﻪ پﻨ‪％‬ﻮسﻢ لﻮست‬

‫وﻻﻳت‬ ‫د ﻧکاح وﻟﻲ تﻪ ډ‪４‬ر د پام وړ اختﻴار حاصﻞ دی‪ ،‬تر ＇ﻮ ﻟﻪ داس‪ ３‬چا سره ﻳ‪ ３‬ﻧکاح وشﻲ چ‪３‬‬ ‫ﻫغﻪ ﻳ‪ ３‬سﻴال وي او پﻪ راتﻠﻮﻧک‪ ３‬ک‪ ３‬پﻪ ﻧکاح ک‪ ３‬ستﻮﻧزې پﻴدا ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ را‪＄‬ئ چ‪ ３‬پﻪ دې‬ ‫درس ک‪ ３‬د وﻻﻳت اړوﻧد احکام او ﻣساﻳﻞ ﻣطاﻟعﻪ ک‪７‬و‪.‬‬

‫ژباړه ‪:‬‬

‫د صغﻴر ﻫﻠک او صغﻴرې ﻧجﻠ‪ ９‬ﻧکاح جﻮاز ﻟري‪ ،‬خﻮ چ‪ ３‬ﻧکاح ﻳ‪ ３‬وﻟﻲ وک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ دا‬ ‫وړه ﻧجﻠ‪ ９‬باکره (پﻴغﻠﻪ) وي او کﻪ ثﻴبﻪ (کﻮﻧ‪６‬ه) وي‪.‬‬ ‫او وﻟﻲ عصبﻪ دی‪.‬‬ ‫‪٢٧٧‬‬

‫کﻪ دوی (دواړه) پﻼر ﻳا ﻧﻴکﻪ پﻪ ﻧکاح ورک‪７‬ي وي‪ ،‬بﻠﻮغ تﻪ ﻟﻪ رس‪５‬دﻟﻮ وروستﻪ دوی تﻪ‬ ‫اختﻴار ﻧﻪ شتﻪ‪ ،‬او کﻪ د دوی ﻧکاح ﻟﻪ پﻼر او ﻧﻴکﻪ ＇خﻪ پرتﻪ بﻞ وﻟﻲ ک‪７‬ي وي‪ ،‬ﻧﻮ دوی دواړه ﻫر‬ ‫ﻳﻮ اختﻴار ﻟري‪ ،‬کﻪ غﻮاړي پﻪ ﻧکاح ک‪ ３‬دې پات‪ ３‬شﻲ او کﻪ غﻮاړي (ﻧکاح) دې فسخﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻮچﻨﻲ‪ ،‬ﻣرﻳﻲ او ﻟﻴﻮﻧﻲ ﻟره وﻻﻳت (واک) ﻧشتﻪ او کافر ﻟره پﻪ ﻣسﻠﻤاﻧ‪ ３％＊ ３‬وﻻﻳت‬ ‫ﻧشتﻪ‪ ،‬ابﻮحﻨﻴفﻪ رحﻤة اهلل عﻠﻴﻪ وﻳﻠﻲ دي‪ :‬ﻟﻪ عصباتﻮ پرتﻪ(چ‪ ３‬شتﻮن وﻧﻠري) ﻧﻮرو اﻗاربﻮ تﻪ (ﻟکﻪ‬ ‫خﻮر‪ ،‬ﻣﻮر او خاﻟﻪ) تﻪ د ﻧکاح (وﻻﻳت) ورکﻮل جاﻳز دي‪.‬‬ ‫د کﻮﻣ‪ ３％＊ ３‬چ‪ ３‬وﻟﻲ ﻧﻪ وي‪ ،‬کﻪ ﻫغﻪ د ﻫغ‪ ３‬ﻣﻮﻻ(بادار) چ‪ ３‬داﻳ‪ ３‬أزاده ک‪７‬ې ده‪ ،‬پﻪ‬ ‫ﻧکاح ورک‪７‬ي‪ ،‬جﻮاز ﻟري‪.‬‬ ‫او کﻪ ﻧژدې وﻟﻲ پﻪ ُﻣﻨ َﻘ ِطعﻪ غﻴابت باﻧدې غائب شﻮی وي‪ ،‬ﻧﻮ تر ده ﻟري وﻟﻲ تﻪ جﻮاز دى‬ ‫چ‪ ３‬ﻫغﻪ پﻪ ﻧکاح ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫او ُﻣﻨ َﻘ ِطعﻪ غﻴابت ﻫغﻪ دی چ‪ ３‬پﻪ داس‪ ３‬سﻴﻤﻪ ک‪ ３‬وي چ‪ ３‬ﻫﻠتﻪ ﻗافﻠ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮ واره زﻳات پﻪ‬ ‫کال ک‪ ３‬ﻧﻪ رسﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شرحه ‪:‬‬

‫د واليت تعريف‪ :‬وﻻﻳت پﻪ ﻟغت ک‪ :９‬اﻣارت او واک تﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ی‪ .‬او د فﻘﻬ‪ ３‬پﻪ اصطﻼح‬ ‫ک‪ :３‬د چا ﻟﻪ اجازې پرتﻪ پﻪ ﻳﻮ کار ک‪ ３‬د تصرف ﻗدرت او واک ﻟرﻟﻮ تﻪ وﻻﻳت واﻳﻲ‪ .‬ﻫﻤداس‪３‬‬ ‫شخص تﻪ وﻟی واﻳﻲ‪.‬‬ ‫وﻟی پﻪ ﻟغت ک‪ :３‬د د＊ﻤﻦ خﻼف دی‪.‬‬ ‫او د فﻘﻬ‪ ３‬پﻪ اصطﻼح ک‪ :３‬وﻟﻲ ﻫغﻪ باﻟغ او عاﻗﻞ عصبﻪ ﻧارﻳﻨﻪ وارث دی چ‪ ３‬د ذوي اﻟفروضﻮ‬ ‫پﻪ ﻧشتﻮاﻟﻲ ک‪！ ３‬ﻮل ﻣال اخﻠﻲ‪.‬‬ ‫د واليت ډولونه‪:‬‬

‫وﻻﻳت پﻪ دری ډوﻟﻪ دی‪:‬‬ ‫‪ -١‬د ﻧفس وﻻﻳت‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د ﻣال وﻻﻳت‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د ﻧفس او ﻣال دواړه وﻻﻳت‪.‬‬

‫‪٢٧٨‬‬

‫د ﻧفس وﻻﻳت پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪:‬‬ ‫‪ -١‬د اجبار وﻻﻳت‪ :‬پﻪ بﻞ چا د خبری د ﻗبﻠﻮﻟﻮ واک ﻟرل‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د اختﻴار وﻻﻳت‪:‬‬ ‫د اجبار د وﻻﻳت سببﻮﻧﻪ دری دي‪:‬‬ ‫‪ -١‬کﻮچﻨﻴﻮاﻟی‪.‬‬ ‫‪ - ٢‬ﻟﻴﻮﻧتﻮب‪.‬‬ ‫‪ -٣‬اﻟعتﻪ(دعﻘﻞ کﻢ واﻟی‪).‬‬ ‫‪ -٢‬د اختيار واليت‪ :‬د ＊‪ ３％‬پﻪ ﻧکاح ورکﻮﻟﻮ ک‪ ３‬د وﻟی حﻖ دی چ‪ ３‬د ﻫغ‪ ３‬د خﻮ＊‪３‬‬ ‫او رضا پر اساس وي‪.‬‬ ‫په نکاح کې د ولي واک‪:‬‬

‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ذفر رحﻤﻬﻤا اهلل تعاﻟی پﻪ اﻧد عاﻗﻠﻪ‪ ،‬باﻟغﻪ او أزاده ＊‪％‬ﻪ د وﻟﻲ ﻟﻪ اجازې‬ ‫پرتﻪ خپﻞ ‪＄‬ان پﻪ ﻧکاح ورکﻮﻻي شـﻲ‪.‬‬ ‫د اولياوو ترتيب‪:‬‬

‫‪ -١‬زوي‪ ،‬د زوي زوي‪ ،‬ﻫﻤداس‪＊ ３‬کتﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬پﻼر‪ ،‬ﻧﻴکﻪ‪،‬ﻫﻤداس‪ ３‬پﻮرتﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٣‬سکﻪ ورور‪ ،‬دﻫغﻪ زاﻣﻦ‪ ،‬ﻫﻤداس‪＊ ３‬کتﻪ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬سکﻪ تره‪ ،‬د ﻫغﻪ زاﻣﻦ ‪.‬‬ ‫‪ -٥‬د پﻼر تره‪ ،‬دﻫغﻪ زاﻣﻦ ‪،‬بﻴا د ﻧﻴکﻪ تره بﻴا دﻫغﻪ زاﻣﻦ‪ ،‬ﻫﻤداس‪.３‬‬ ‫ﻟﻪ دې وروستﻪ بﻴا سبب‪ ３‬عصب‪ ３‬تﻪ وﻻﻳت او واک دی چ‪ ３‬ﻫغﻪ أزادوﻧکی دی‪ ،‬ﻟﻪ ﻫغﻪ وروستﻪ‬ ‫بﻴا اﻣام او چارواکی وﻟی جﻮړﻳ‪８‬ی‪.‬‬

‫‪٢٧٩‬‬

‫زده کﻮوﻧک‪ ３‬دې پﻪ درو ډﻟﻮ وو‪４‬شﻞ شﻲ او پﻪ ﻧکاح ک‪ ３‬د وﻟﻲ د اختﻴار‪ ،‬د پ‪５‬غﻠ‪ ３‬ﻟﻪ خﻮ＊‪３‬‬ ‫پرتﻪ پﻪ اجبار سره ﻧکاح او د اوﻟﻴاؤ د ترتﻴب پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻣﻨاﻗشﻪ وک‪７‬ي‪.‬‬

‫‪ .١‬وﻻﻳت ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ‪ ،‬تعرﻳف ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ .٢‬وﻟﻲ ＇ﻮک دی؟‬ ‫‪ .٣‬د وﻻﻳت ډوﻟﻮﻧﻪ کﻮم دي؟‬ ‫‪ .٤‬د اوﻟﻴاوو ترتﻴب بﻴان ک‪７‬ئ؟‬

‫د ﻣتﻦ د ﻣسائﻠﻮ ﻟﻨ‪６‬ﻳز پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪٢٨٠‬‬

‫شپ‪５‬تﻢ لﻮست‬

‫کفاءت‬ ‫د دې ﻟپاره چ‪ ３‬د ﻣ‪７５‬ه او ＊‪ ３％‬تر ﻣﻨ‪ ＃‬اړﻳک‪ ３‬پخ‪ ３‬او تﻠپات‪ ３‬وي‪ ،‬شرﻳعت پﻪ ﻣ‪７５‬وﻧﻮ ک‪ ３‬د‬ ‫＊‪％‬ﻮ پﻪ ﻧسبت ‪＄‬ﻴﻨ‪ ３‬صفات ！اکﻠﻲ او ﻫغﻪ دا چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه بﻪ د ＊‪ ３％‬سﻴال وي‪ ،‬ﻧﻮ سﻴال ＇ﻪ تﻪ‬ ‫واﻳﻲ؟ او کﻪ ＊‪％‬ﻪ ﻧاسﻴال س‪７‬ی پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪ ،‬اوﻟﻴاء ＇ﻪ کﻮﻟی شﻲ؟‬ ‫دا او دې تﻪ ورتﻪ پﻮ＊تﻨ‪ ３‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪＄ ３‬ﻮابﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪٢٨١‬‬

‫ژباړه‬

‫او سﻴاﻟتﻮب تﻪ پﻪ ﻧکاح ک‪ ３‬اعتبار ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻧﻮ کﻮﻣﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻛﻪ ﻟﻪ ﻧا سﻴال ﻣ‪７５‬ه سره‬ ‫واده وک‪７‬ي د ﻫغی اوﻟﻴا کﻮﻻی شی چ‪ ３‬د ﻫغﻮی ترﻣﻨ‪ ＃‬جداﻳﻲ راوﻟﻲ‪.‬‬ ‫سﻴاﻟتﻮب پﻪ ﻧسب‪ ،‬دﻳﻦ او ﻣال ک‪ ３‬ﻣعتبر دی‪ ،‬ﻫغﻪ پدی ډول‪ :‬چ‪ ３‬د ﻣﻬر او ﻧفﻘ‪ ３‬ﻣاﻟک‬ ‫بﻪ وي‪ ،‬پﻪ کار او کسب ک‪ ３‬ﻫﻢ (سﻴاﻟتﻮب) اعتبار ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻞ ﻣﻬر ﻣثﻞ ＇خﻪ پﻪ ﻟ‪８‬ه اﻧدازه ﻧکاح وک‪７‬ه‪ ،‬د ﻫغ‪ ３‬اوﻟﻴاء پر ﻫغ‪ ３‬باﻧدې د‬ ‫اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ ﻟﻪ ﻧظره د اعتراض حﻖ ﻟری‪ ،‬أن تر دې چ‪ ３‬د ﻫغی ﻟپاره ﻣﻬر ﻣثﻞ ور پﻮره ک‪７‬ی‬ ‫شﻲ او ﻳا ﻳ‪ ３‬جﻼ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ پﻼر خپﻠﻪ صغﻴره ﻟﻮر پﻪ ﻟ‪ ８‬ﻣﻬر پﻪ ﻧکاح ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻳا صغﻴر زوی تﻪ پﻪ ډ‪４‬ر ﻣﻬر ﻧجﻠ‪ ９‬پﻪ‬ ‫ﻧکاح ک‪７‬ي‪ ،‬پﻼر او ﻧﻴکﻪ تﻪ دغﻪ واک د دوی پﻪ ﻫکﻠﻪ شتﻪ او پرتﻪ ﻟﻪ دوی ＇خﻪ ﻧﻮر خپﻠﻮان‬ ‫دا واک ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫پﻪ ﻧکاح ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣﻬر و！اکﻲ‪ ،‬ﻧﻮ صحﻴح کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او کﻪ ﻣﻬر و ﻧﻪ ！اکﻲ بﻴا ﻫﻢ صحﻴح‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د ﻣﻬر ﻟ‪８‬ه اﻧدازه ﻟس درﻫﻤﻪ ده‪ ،‬کﻪ ﻟﻪ ﻫغﻪ ﻟ‪８‬ه و！اکﻲ ﻧﻮ ﻟس درﻫﻤﻪ ﻳ‪ ３‬حﻖ کﻴ‪８‬ی‪.‬‬ ‫＇ﻮک چ‪ ３‬ﻟس درﻫﻤﻪ او ﻳا ﻟﻪ ﻫغﻪ ډ‪４‬ر ﻣﻬر و！اکﻲ او ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬سره کﻮرواﻟ‪ ９‬وک‪７‬ي‪ ،‬ﻳا ور＇خﻪ‬ ‫ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬بﻴا ورﻟره ﻫﻤﻬغﻪ ！اکﻞ شﻮی(ﻣﻬر) دی‪.‬‬ ‫اوکﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻣخکی ﻟﻪ کﻮرواﻟﻲ او ﻳا خﻠﻮت کﻮﻟﻮ ＇خﻪ طﻼﻗﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬د تعﻴﻴﻦ شﻮي ﻣﻬر‬ ‫ﻧﻴﻤاﻳﻲ بﻪ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻧکاح وک‪７‬ي او ﻣﻬر پﻪ ک‪ ３‬تعﻴﻴﻦ ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬او ﻳا پﻪ دې شرط ﻧکاح وک‪７‬ي چ‪ ３‬ﻣﻬر بﻪ ﻧﻪ‬ ‫وي ‪ ،‬او ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬سره کﻮرواﻟی وک‪７‬ي او ﻳا ترې ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬ﻫغ‪ ３‬تﻪ بﻪ ﻣﻬر ﻣثﻞ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او کﻪ‬ ‫ﻫغﻪ ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ کﻮرواﻟﻲ او خﻠﻮت ＇خﻪ طﻼﻗﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻫغ‪ ３‬تﻪ ﻣتعﻪ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻣتعﻪ درې‬ ‫جاﻣی دي چ‪ ３‬د دود ﻣطابﻖ د ﻫغ‪ ３‬ﻫﻢ ﻣثﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ تﻪ ورکﻮل ک‪８５‬ي‪.‬‬

‫‪٢٨٢‬‬

‫شرحه‬ ‫د کفا ت تعريف‬ ‫ء‬

‫کفاءت پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬ﻣساوات او برابری تﻪ واﻳﻲ‪ .‬او د فﻘﻬاوو پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د ＊‪ ３％‬او خاوﻧد‬ ‫تر ﻣﻨ‪ ＃‬پﻪ ﻧسب ‪ ،‬دﻳاﻧت‪ ،‬ﻣا ل او کسب ک‪ ３‬ﻣساوات کفاءت بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د م‪７５‬ه او م‪５‬رمنی ترمنځ سيالتوب‬

‫کفاءت د س‪７‬ې پﻪ جاﻧب ک‪ ３‬ﻣعتبر دی‪＄ ،‬کﻪ شرﻳفﻪ ＊‪％‬ﻪ دا بده ‪ ３２－‬چ‪ ３‬ﻟﻪ خسﻴس سره واده‬ ‫وک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ س‪７‬ی دا بده ﻧﻪ ‪２－‬ﻲ چ‪％＊ ３‬ﻪ ﻳﻲ خسﻴسﻪ ﻳا د کﻤزوري ﻧسب خاوﻧده وي‪.‬‬ ‫د ﻣ‪５‬رﻣﻦ اوﻣ‪７５‬ه تر ﻣﻨ‪ ＃‬کفاءت ضروري دی‪ ،‬ﻧﻮﻫغﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ چ‪ ３‬د ‪＄‬ان ﻟپاره ﻧا سﻴال ﻣ‪７５‬ه‬ ‫اختﻴاروی د ﻫغی اوﻟﻴاء کﻮﻻی شی ددغی ﻧکاح پر خﻼف ودرﻳ‪８‬ی او دغﻪ ﻧکاح ﻟغﻮه ک‪７‬ی‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ دوی پﻪ اجتﻤاعی ﻟحاظ ﻣتضررکﻴ‪８‬ی او ددی خبری احتﻤال ﻫﻢ شتﻪ چ‪ ３‬ﻧجﻮﻧ‪ ３‬د‬ ‫‪＄‬ﻮاﻧ‪ ９‬د احساساتﻮ ﻟﻪ کبﻠﻪ خپﻞ ﻣصﻠحت وﻧﻪ سﻨجﻮي او ﻟﻪ خپﻠی سﻮﻳ‪＇ ３‬خﻪ ！ﻴ＀ ﻣ‪７５‬ه غﻮره‬ ‫ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ‪＄‬کﻪ اوﻟﻴاوو تﻪ د اعتراض حﻖ شتﻪ‪.‬‬ ‫د ښځې او خاوند ترمنځ سيالي په کومو شيانو کې اعتبار لري؟‬

‫‪ -١‬نسب‪＄ :‬کﻪ ﻫر ＇ﻮک پﻪ خپﻞ ﻧسب وﻳاړي‪ ،‬ﻧﻮ ﻧجﻠی تﻪ پکار دي چ‪ ３‬داس‪ ３‬خاوﻧد‬ ‫غﻮره ک‪７‬ي چ‪ ３‬پﻪ ﻧسب ک‪ ３‬ور＇خﻪ ＊کتﻪ ﻧﻪ وي‪ ،‬دا د دې ﻟپاره چ‪！ ３‬ﻮﻟﻨﻴزې ستﻮﻧزې‬ ‫راوﻻړې ﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٢‬دين‪ :‬ﻣعﻨا دا چ‪ ３‬صاﻟحﻪ ﻧجﻠ‪ ９‬او فاسﻖ ﻫﻠک سره سﻴاﻻن ﻧﻪ دي‪＄،‬کﻪ د ﻫغ‪３‬‬ ‫کﻮرﻧ‪ ９‬تﻪ عار دی او ورباﻧدې شرﻣ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٣‬اقتصاد‪ :‬د واده ﻫﻠک بﻪ دوﻣره وس ﻟري چ‪ ３‬د ＊‪ ３％‬ﻣعجﻞ ﻣﻬر او ﻧفﻘﻪ ورک‪７‬ای‬ ‫شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -٤‬کسب اوتخصص‪ :‬پﻪ ！ﻮﻟﻨﻪ ک‪＄ ３‬ﻨ‪ ３‬داس‪ ３‬کسبﻮﻧﻪ شتﻪ چ‪ ３‬خﻠک ورتﻪ پﻪ ＊ﻪ ستر‪－‬ﻪ‬ ‫ﻧﻪ ‪－‬ﻮري‪ ،‬ﻧﻮ پکار دي چ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻮۍ ک‪ ３‬دې تﻪ ﻫﻢ پام وش‪.３‬‬ ‫په نکاح کی د مهر حکم‬

‫کﻪ د ﻧکاح پر ﻣﻬال ﻣﻬر تعﻴﻴﻦ شی او ﻳا تعﻴﻴﻦ ﻧشی‪ ،‬ﻧکاح صحﻴح کﻴ‪８‬ی‪ ،‬د تعﻴﻴﻦ پﻪ صﻮرت‬ ‫ک‪ ３‬ﻫﻢ ﻫغﻪ ！اکﻞ شﻮی ﻣال واجبﻴ‪８‬ي‪ ،‬او د ﻧﻪ ！اکﻠﻮ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ﻣﻬر ﻣثﻞ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د مهر ډولونه‬

‫ﻣﻬر پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪ ،‬چ‪ ３‬ﻳﻮ تﻪ ﻣسﻤی(تعﻴﻴﻦ شﻮی) او بﻞ تﻪ ﻣﻬر ﻣثﻞ واﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪٢٨٣‬‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د عﻘد پر ﻣﻬال ＊‪ ３％‬تﻪ ﻣﻬر و！اکﻞ شﻲ‪ ،‬دې تﻪ ﻣسﻤی ﻣﻬر وﻳﻞ ک‪８５‬ي او د ﻧﻪ تعﻴﻴﻦ‬ ‫پر ﻣﻬال ﻫغﻪ ﻣﻬر چ‪ ３‬د ﻧجﻠ‪ ９‬ﻫﻤزوﻟﻮ او ﻫﻢ ﻣثﻠﻪ خپﻠﻮاﻧﻮ ﻧجﻮﻧﻮ اخﻴستی وي ‪ ،‬دې تﻪ ﻫﻢ‬ ‫ورکﻮل کﻴ‪８‬ي او ﻣﻬر ﻣثﻞ ورتﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د مهر ل‪８‬ه اوډېره اندازه‬

‫د ﻣﻬر ﻟ‪８‬ه اﻧدازه ﻟس شرعﻲ روپی او ﻟﻮړه اﻧدازه ﻳﻲ ﻧده ！اکﻞ شﻮې‪ ،‬خﻮ پﻪ ډ‪４‬رو رواﻳاتﻮک‪ ３‬د‬ ‫ﻫغﻮ ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ تﻮصﻴف شﻮی چ‪ ３‬ﻣﻬر ﻳ‪ ３‬ﻟ‪ ８‬وي‪ ،‬د ﻣﻬروﻧﻮ ډ‪４‬رواﻟی پﻪ ！ﻮﻟﻨﻪ ک‪ ３‬ډ‪４‬رې ستﻮﻧزې‬ ‫ز‪８４‬وی‪.‬‬ ‫د نيمايی مهر او متعې د وجوب حاالت‬

‫‪ -١‬کﻮﻣ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ چ‪ ３‬ﻣﻬر ！اکﻞ شﻮی وي‪ ،‬ﻟﻪ کﻮرواﻟﻲ او ﻳا صحﻴح خﻠﻮت کﻮﻟﻮ‬ ‫ﻣخکی طﻼﻗﻪ ک‪７‬ل شﻲ د ﻣ‪７５‬ه ﻟﻪ خﻮا بﻪ ورتﻪ ﻧﻴﻤاﻳﻲ ﻣﻬر ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ -٢‬خﻮ کﻪ ﻣﻬر د ﻫغی ﻟپاره ﻧﻪ وي ！اکﻞ شﻮي او ﻟﻪ کﻮرواﻟﻲ ＇خﻪ ﻳی ﻣخک‪ ３‬طﻼﻗﻪ ک‪７‬ي‬ ‫بﻴا بﻪ ﻣتعﻪ ورکﻮي ‪.‬‬ ‫ﻣتعﻪ ﻫغﻪ درې جاﻣﻲ (کﻤﻴس‪ ،‬پرتﻮګ او ！کری) دی چ‪ ３‬کﻴفﻴت او ﻗﻴﻤت ﻳﻲ د ＊‪ ３％‬ﻟﻪ د‬ ‫خپﻠﻮاﻧﻮ د ＊‪％‬ﻮ ﻟﻪ جاﻣﻮ سره برابروي او د ﻣﻴ‪７‬ه ﻟﻪ خﻮا طﻼﻗی شﻮې ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬د ﻣﻴ‪７‬ه او ﻣ‪５‬رﻣﻨی برابرواﻟی پﻪ کﻮﻣﻮ شﻴاﻧﻮک‪ ３‬ضروری دی؟‬ ‫‪ -٢‬ﻣتعﻪ ＇ﻪ شی ده او ＇ﻮک بﻪ ﻳ‪ ３‬چا تﻪ ورکﻮي؟‬ ‫‪ -٣‬ﻣﻬر ﻣثﻞ پﻪ کﻮم وخت ک‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨی تﻪ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -٤‬د ﻣﻬر ﻟ‪８‬ه اﻧدازه او ﻟﻮړه اﻧدازه ＇ﻮﻣره ده؟‬ ‫‪ -٥‬د شرﻳعت ﻟﻪ ﻧظره د ﻟﻮړ ﻣﻬر ﻟروﻧک‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ غﻮره ده او کﻪ د ﻟ‪ ８‬ﻣﻬر ﻟروﻧک‪３‬؟‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دي د خپﻞ چاپﻴرﻳال د ﻣﻬر دودوﻧﻪ ﻟﻪ وﻳﻞ شﻮي ﻟﻮست سره پرتﻠﻪ ک‪７‬ي او تﻮپﻴروﻧﻪ‬ ‫دې رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪٢٨٤‬‬

‫ﻳﻮشپ‪５‬تﻢ لﻮست‬

‫ﻣﻬر(‪)١‬‬ ‫＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬پﻪ ﻧکاح ک‪ ３‬ﻧارﻳﻨﻪ تﻪ د طﻼق حﻖ ورک‪７‬ل شﻮی او ＊‪ ３％‬تﻪ د ﻣﻬر حﻖ‪ ،‬او د‬ ‫ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ ﻧکاح ب‪ ３‬ﻣﻬره ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬بﻪ د ﻣﻬر ډوﻟﻮﻧﻪ او احکام وﻟﻮﻟئ‪.‬‬

‫‪٢٨٥‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻪ ﻣسﻠﻤان س‪７‬ی پﻪ شرابﻮ ﻳا خﻨزﻳر باﻧدې ﻧکاح وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧکاح صحﻴح کﻴ‪８‬ی او ＊‪ ３％‬تﻪ‬ ‫ﻣﻬر ﻣثﻞ دی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻳ‪ ３‬د ﻣﻬر ﻟﻪ تعﻴﻴﻦ پرتﻪ پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ه‪ ،‬وروستﻪ دواړو پﻪ ﻳﻮه ﻣﻬر ﻣﻮافﻘﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬کﻪ‬ ‫کﻮرواﻟی ﻳ‪ ３‬ورسره وک‪７‬ه او ﻳا ور＇خﻪ ﻣ‪ ７‬شﻮ‪ ،‬ﻫﻤاغﻪ (！اکﻠی) ﻣﻬر ﻳ‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او کﻪ ﻟﻪ کﻮرواﻟﻲ‬ ‫＇خﻪ ﻣخک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬طﻼﻗﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻣتعﻪ بﻪ ورکﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻧکاح ﻟﻪ ت‪７‬ﻟﻮ وروستﻪ ﻣﻬر ورتﻪ ډ‪４‬ر ک‪７‬ي‪ ،‬پر ﻣ‪７５‬ه باﻧدې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻟﻪ کﻮرواﻟﻲ‬ ‫ﻣخک‪ ３‬طﻼﻗﻪ شﻲ‪ ،‬زﻳادت ساﻗطﻴ‪８‬ي‪ ،‬اوکﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻣ‪７５‬ه تﻪ پﻪ ﻣﻬرک‪ ３‬کﻤ‪＋‬ت راوﻟﻲ‪ ،‬کﻤ‪＋‬ت‬ ‫صحﻴح کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻟﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬سره خﻠﻮت وک‪７‬ي او د کﻮر واﻟﻲ ﻣاﻧع شتﻮن وﻧﻠري‪ ،‬بﻴا ﻫغﻪ طﻼﻗﻪ‬ ‫ک‪７‬ي‪ ،‬ﻫغ‪ ３‬تﻪ بﻪ کاﻣﻞ ﻣﻬر ورکﻮي‪ ،‬او ＊‪％‬ﻪ بﻪ عدت ت‪５‬روي‪ ،‬کﻪ ﻟﻪ دوی ＇خﻪ کﻮم ﻳﻮ ﻧاروغ او‬ ‫ﻳا رﻣضان ک‪ ３‬روژه وي او ﻳا خﻮ د فرض ﻳا ﻧفﻞ حج او ﻳا د عﻤرې د احرام پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬وي‪،‬‬ ‫او ﻳا ﻣ‪５‬رﻣﻦ حاﻳضﻪ وي‪ ،‬دغﻪ ډول خﻠﻮت تﻪ صحﻴح خﻠﻮت ﻧﻪ وﻳﻞ کﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫کﻪ ﻣجبﻮب(چ‪ ３‬تﻨاسﻠﻲ أﻟﻪ ﻳ‪ ３‬پرې شﻮې وي) ﻟﻪ خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬سره خﻠﻮت وک‪７‬ي او بﻴا‬ ‫ﻫغﻪ طﻼﻗﻪ ک‪７‬ي د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد بﻪ پﻮره ﻣﻬرورکﻮي‪.‬‬ ‫！ﻮﻟﻮ طﻼﻗﻮ شﻮو ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ ﻟپاره ﻣتعﻪ ورکﻮل ﻣستحب کار دی‪ ،‬ﻣ‪／‬ر ﻳﻮې طﻼﻗ‪ ３‬شﻮې‬ ‫＊‪ ３％‬تﻪ چ‪ ３‬ﻣﻬر ورتﻪ ﻧﻪ وي ！اکﻞ شﻮی او ﻟﻪ دخﻮل ＇خﻪ پخﻮا طﻼﻗﻪ شﻲ(د دې ﻟپاره ﻣتعﻪ‬ ‫واجب ده)‪.‬‬ ‫کﻪ س‪７‬ي خپﻠﻪ ﻟﻮر پﻪ دې باﻧدې پﻪ ﻧکاح ورک‪７‬ه‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫغﻪ بﻪ ده تﻪ خپﻠﻪ خﻮر او ﻳا ﻟﻮر پﻪ‬ ‫ﻧکاح ورکﻮي او ﻳﻮ عﻘد(ت‪７‬ون) بﻪ د بﻞ ﻟپاره عﻮض شﻲ‪ ،‬دواړه عﻘدوﻧﻪ روا دي او د ﻫرې ﻳﻮې‬ ‫ﻟپاره ﻣﻬر ﻣثﻞ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫أزاد س‪７‬ي ﻳﻮه ＊‪％‬ﻪ د ﻳﻮ کال خدﻣت (چ‪ ３‬س‪７‬ی بﻪ ‪ ３４‬دې تﻪ تر سره کﻮي) او ﻳا د ﻗرأن د‬ ‫＊ﻮوﻧ‪ ３‬پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ دې ﻟره ﻣﻬر ﻣثﻞ دی‪.‬‬

‫‪٢٨٦‬‬

‫شرحه‬

‫حرام تﻮکی کﻪ ﻣﻬر و！اکﻞ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻬر ﻣثﻞ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‬ ‫حرام شﻴان ﻟکﻪ شراب او خﻨزﻳرکﻪ ﻣﻬر و！اکﻞ شﻲ‪ ،‬ﻧکاح صحﻴح کﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ ﻣﻬر ﻣثﻞ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ د ﻣسﻠﻤان ﻟپاره دا ﻧاروا دي چ‪ ３‬حرام تﻮکﻲ د ﻣﻬر پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ وسپاري‪.‬‬ ‫له عقد وروسته په مهر کې زيادت او کمښت راوستل‬

‫د ﻣﻬر پﻪ ！اکﻨﻪ ک‪ ３‬د طرفﻴﻨﻮ رضاﻳت او ﻣﻮافﻘﻪ د ﻣﻮضﻮع بﻨس＀ جﻮړوي‪ ،‬ﻣ‪７５‬ه او ﻣ‪５‬رﻣﻦ کﻮﻻی‬ ‫شﻲ وروستﻪ ﻟﻪ ت‪７‬ون ＇خﻪ ﻣﻬر ډ‪４‬ر او ﻳا ﻫﻢ ﻟ‪ ８‬ک‪７‬ی او پﻪ خپﻠﻪ وعده ﻣکﻠف ‪２－‬ﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬دا پﻪ‬ ‫ﻫغﻪ صﻮرت ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻧکاح پﻪ خپﻞ حال دوام وک‪７‬ي‪ ،‬دخﻮل راشﻲ او ﻳا س‪７‬ی ور＇خﻪ ﻣ‪ ７‬شﻲ‪،‬‬ ‫خﻮ کﻪ ﻟﻪ دخﻮل ﻣخک‪ ３‬طﻼق راشﻲ‪ ،‬ﻧﻮ بﻴا وروستﻲ ډ‪４‬رواﻟی ساﻗط‪８５‬ي او د حط (کﻤﻮاﻟﻲ) پﻪ‬ ‫صﻮرت ک‪ ３‬حط اعتبار ﻟري او دغﻪ بﻪ ﻧﻴﻤاﻳﻲ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫خلوت صحيحه‬

‫＊‪％‬ﻪ او خاوﻧد چ‪ ３‬د زواج ﻟﻪ عﻘد وروستﻪ پﻪ داس‪＄ ３‬ای ک‪ ３‬چ‪ ３‬د کﻮرواﻟﻲ ﻣﻤاﻧعت شتﻮن‬ ‫وﻧﻪ ﻟري سره ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻲ‪ ،‬خﻠﻮت صحﻴحﻪ بﻠﻞ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او د کﻮرواﻟﻲ پﻪ ＇ﻴر شﻤ‪５‬رل کﻴ‪８‬ی‪،‬‬ ‫اﻣا ﻫغﻪ خﻠﻮت ک‪ ３‬چ‪ ３‬شرعی ﻳا طبﻴعﻲ عذروﻧﻪ د کﻮرواﻟﻲ ﻟپاره شتﻮن وﻟری‪ ،‬بﻴا کﻮر واﻟی ﻧﻪ‬ ‫بﻠﻞ کﻴ‪８‬ی او دا عذروﻧﻪ عبارت دي ﻟﻪ‪:‬‬ ‫‪ -١‬ﻧاروغتﻴا‪.‬‬ ‫‪ -٢‬د رﻣضان ﻣﻴاشت روژه‪.‬‬ ‫‪ -٣‬د فرضﻲ ﻳا ﻧفﻠﻲ حج احرام‪.‬‬ ‫‪ -٤‬حﻴض‪.‬‬ ‫استحبابي متعه‬

‫د ！ﻮﻟﻮ ﻫغﻮ ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ ﻟپاره چ‪ ３‬د ﻣﻬر ﻟﻪ ！اکﻠﻮ وروستﻪ طﻼﻗ‪ ３‬شﻲ‪ ،‬د ﻣتع‪ ３‬ورکﻮل ﻣستحب دي‪،‬‬ ‫خﻮ ﻫغﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣﻬر ورتﻪ ﻧﻪ وي ！اکﻞ شﻮی او ﻟﻪ کﻮرواﻟﻲ وړاﻧدې طﻼﻗ‪ ３‬شﻲ‪ ،‬دوی تﻪ‬ ‫ﻣتعﻪ ورکﻮل واجب دي‪.‬‬ ‫شغار (بدل)‬

‫ﻳﻮه ﻧجﻠ‪ ９‬د بﻠ‪ ３‬پﻪ ﻣﻘابﻞ ک‪ ３‬ودول پداس‪ ３‬ډول چ‪ ３‬ﻳﻮه د بﻠ‪ ３‬ﻣﻬر شﻲ بدل بﻠﻞ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د بدل حکم‬

‫د اسﻼم ﻟﻪ ﻧظره اصﻴﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ باﻳد د ﻣﻬر پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ د بﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬سره تبادﻟﻪ ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬کﻮم اوﻟﻴاء‬ ‫‪٢٨٧‬‬

‫چ‪ ３‬ﻟﻮر‪－‬اﻧ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧﻮرو ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ سره تبادﻟﻪ کﻮي(بدل کﻮي)‪ ،‬دغﻪ کار سﻢ ﻧﻪ دی‪ ،‬کﻪ چ‪５‬رې کﻮم‬ ‫‪＄‬ای ک‪ ３‬داس‪ ３‬ت‪７‬ون ترسره شﻲ‪ .‬ﻧکاح سﻤﻪ ده‪ ،‬خﻮ ﻣﻬر ﻣثﻞ بﻪ دواړو ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ تﻪ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪＄‬کﻪ ﻣﻬر د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬حﻖ دی ﻧﻪ دا چ‪ ３‬ﻟﻪ دوی ﻧﻪ ﻳﻮه د بﻠ‪ ３‬ﻟپاره ﻣﻬر شﻲ‪.‬‬ ‫منافع( ګټې) په مهر کې ورکول‬

‫د ﻗرأن او دﻳﻦ زده ک‪７‬ه ﻳا ＊‪ ３％‬تﻪ ‪＄‬ان د ﻣعﻠﻮم وخت ﻟپاره پﻪ ﻣزدوری ورسپارل د دې ﻟپاره‬ ‫چ‪ ３‬ﻫﻤدا ﻣﻬر و‪２－‬ﻞ شﻲ سﻢ ﻧﻪ دي‪ ،‬او＊‪ ３％‬تﻪ ﻣﻬر ﻣثﻞ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪ -١‬صحﻴح خﻠﻮت کﻮم ﻳﻮ دی او ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ -٢‬د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ﻟپاره کﻪ بﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻣﻬر شﻲ ＇ﻪ واﻗع ک‪８５‬ی؟‬ ‫‪ -٣‬د ﻣﻬر د اﻧدازې تعﻴﻴﻨﻮل د چا حﻖ دی؟‬ ‫‪ -٤‬أﻳا شراب او خﻨزﻳر د ﻣﻬر پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ！اکﻞ ک‪５‬دای شﻲ؟‬ ‫‪ -٥‬کﻮم زوجﻴﻦ چ‪ ３‬شراب د ﻣﻬر پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ و！اکﻲ بﻴا بﻪ ＇ﻪ کﻴ‪８‬ي؟‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ دې د شغار (بدل) د زﻳاﻧﻮﻧﻮ پﻪ اړه ﻳﻮه ﻣﻘاﻟﻪ وﻟﻴکﻲ چ‪ ３‬تر ﻟسﻮ کر＊ﻮ ﻟ‪８‬ه ﻧﻪ‬ ‫وي‪.‬‬

‫‪٢٨٨‬‬

‫دوه شپ‪５‬تم لﻮست‬

‫مهر (‪)٢‬‬

‫‪٢٨٩‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻟﻴﻮﻧ‪ ３％＊ ９‬پﻼر او زوی دواړه وي‪ ،‬ﻧﻮ د ﻧکاح وﻟﻲ ‪ ３４‬د ابﻮحﻨﻴفﻪ او ابﻮﻳﻮسف‬ ‫پﻪ ﻧزد زوی دی‪ ،‬اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ د ﻧکاح وﻟی ﻳ‪ ３‬پﻼر دی‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ زر درﻫﻤﻪ ＊‪％‬ﻪ پﻪ دې شرط پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫغﻪ بﻪ ﻟﻪ دې ＊اره ﻧﻪ باسﻲ او ﻳا بﻪ‬ ‫پر ﻫغ‪ ３‬باﻧدې بﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻧﻪ کﻮي‪ ،‬ﻣ‪７５‬ه کﻪ پﻪ شرط وفادار پاتﻲ شﻲ‪ ،‬د ﻫغ‪ ３‬ﻣﻬر ﻫﻤاغﻪ ！اکل‬ ‫شﻮی او کﻪ وفادار پات‪ ３‬ﻧﻪ شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻬر ﻣثل ورباﻧدې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ＊‪％‬ﻪ د ﻳﻮه غﻴر ﻣﻮصﻮف حﻴﻮان(ﻟکﻪ ﻳﻮ غﻮﻳی) پﻪ بدل ک‪ ３‬پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧکاح درستﻪ‬ ‫ده ﻣتﻮسط حﻴﻮان بﻪ ورکﻮي‪ ،‬ﻣﻴ‪７‬ه اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬حﻴﻮان ورکﻮي او کﻪ د ﻫغﻪ قﻴﻤت‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ د غﻴر ﻣﻮصﻮفﻲ جاﻣ‪(３‬ﻟکﻪ ﻳﻮه جﻮړه جاﻣ‪ )３‬پﻪ بدل ک‪ ３‬پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪ ،‬بﻴا بﻪ‬ ‫ﻫغ‪ ３‬تﻪ ﻣﻬر ﻣثل ورکﻮي‪.‬‬ ‫ﻣﻮقتﻪ او د ﻣتع‪ ３‬ﻧکاح باطﻠﻪ ده‪.‬‬ ‫د ﻣرﻳﻲ او وﻳﻨ‪ ３％‬ﻧکاح د بادار ﻟﻪ اجازې پرتﻪ ﻣﻮقﻮفﻪ ده‪ :‬کﻪ بادار ﻳ‪ ３‬اجازه وک‪７‬ه‪ ،‬جاﻳزه ده‬ ‫اوکﻪ ﻳ‪ ３‬رد ک‪７‬ه باطﻠﻪ ده‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې ډول کﻮﻣﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ چ‪ ３‬د ﻫغ‪ ３‬ﻟﻪ اجازې پرتﻪ پﻪ ﻧکاح ورک‪７‬ل‬ ‫شﻲ او ﻳا کﻮم س‪７‬ي تﻪ د ﻫغ‪ ３‬ﻟﻪ اجازې پرتﻪ واده وشﻲ( ﻧکاح ﻣﻮقﻮفﻪ ‪－‬ر‪＄‬ﻲ)‪.‬‬ ‫د تره زوی (چ‪ ３‬کﻠﻪ وﻟﻲ وي)‪ ،‬کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د تره ﻟﻮر ‪＄‬ان تﻪ پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪،‬‬ ‫کﻪ کﻮﻣﻪ ＊‪％‬ﻪ ﻧارﻳﻨﻪ تﻪ اختﻴار ورک‪７‬ي چ‪ ３‬ﻫغﻪ ‪＄‬ان تﻪ پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي او ﻫغﻪ د دوو شاﻫداﻧﻮ‬ ‫پﻪ حضﻮرک‪ ３‬دغﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ‪＄‬ان تﻪ پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي(ﻧکاح) سﻤﻪ ده‪.‬‬ ‫کﻪ (د ＊‪ )３％‬وﻟﻲ د ﻣﻬر ضاﻣﻦ شﻲ ضﻤاﻧت ﻳ‪ ３‬صحﻴح دی‪ ،‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ اختﻴار ﻟري چ‪ ３‬ﻣﻬر‬ ‫ﻟﻪ ﻣ‪７５‬ه او ﻳا ﻟﻪ وﻟﻲ ＇خﻪ وغﻮاړي‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ فاسده ﻧکاح ک‪ ３‬ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ کﻮرواﻟﻲ ＇خﻪ قاضی ﻣ‪５‬رﻣﻦ او ﻣ‪７５‬ه سره جﻼ ک‪７‬ي‪،‬‬ ‫د ﻫغ‪ ３‬ﻟپاره ﻫ‪ ＆５‬ﻣﻬر ﻧشتﻪ‪ .‬ﻫﻤدا راز ﻟﻪ خﻠﻮت وروستﻪ ﻫﻢ (ﻣﻬر ورتﻪ ﻧشتﻪ) ‪ ،‬کﻪ کﻮر واﻟی‬ ‫ﻳ‪ ３‬ورسره ک‪７‬ی وي‪ ،‬بﻴا ورتﻪ ﻣﻬر ﻣثل دی‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ تعﻴﻴﻦ شﻮې ＇خﻪ بﻪ ﻧﻪ زﻳاتﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ بﻪ‬ ‫عدت تﻴروي او د اوﻻد ﻧسب ﻳ‪ ３‬ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪٢٩٠‬‬

‫پﻪ ﻣﻬر ﻣثل ک‪ ３‬خﻮﻳﻨدو‪ ،‬عﻤﻪ ‪－‬اﻧﻮ او د تره ﻟﻮراﻧﻮ تﻪ کتل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻣﻮر او خاﻟﻪ ‪－‬اﻧ‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫د دې ﻟﻪ قﻮم ＇خﻪ ﻧﻪ وي‪ ،‬د ﻫغﻮ ﻣﻬر تﻪ ﻧﻪ کتل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫‪ 2‬پﻪ ﻣﻬر ﻣثل ک‪ ３‬اعتبار‪ :‬د دوو ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ ﻣساوات پﻪ عﻤر‪＊ ،‬اﻳست‪ ،‬پاک ﻟﻤﻨ‪ ،９‬ﻣال‪ ،‬عقل‪،‬‬ ‫دﻳﻦ‪＊ ،‬ار او زﻣاﻧ‪ ３‬تﻪ ورکﻮل کﻴ‪８‬ی‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫د ليون‪ ９‬د نکاح ولي څوک دی؟‬

‫ﻫغﻪ ﻟﻴﻮﻧ‪ ９‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ چ‪ ３‬زوی او پﻼر دواړه وﻟري د ﻧکاح د سرپرست پﻪ اړه زﻣﻮﻧ‪ ８‬د ﻣذﻫب‬ ‫اﻣاﻣان دوه ﻧظره ﻟري‪ :‬اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬پﻼر ﻳﻲ سرپرست دی‪＄،‬کﻪ د پﻼر شفقت د زوی پﻪ‬ ‫ﻧسبت ډ‪４‬ر دی او دا وﻻﻳت پﻪ ﻫﻤدې بﻨاء دی‪ .‬اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ابﻮ ﻳﻮسف ﻳ‪ ３‬سرپرست‬ ‫زوی بﻮﻟﻲ‪＄ ،‬کﻪ د ﻧکاح وﻻﻳت پر عصﻮبت بﻨا دی او پﻪ پﻮرتﻨﻲ صﻮرت ک‪ ３‬زوی عصبﻪ دی‪،‬‬ ‫ﻧﻪ پﻼر‪.‬‬ ‫په مهر باندې د مېرمنی د شرطونو اغېز‬

‫کﻮﻣﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ چ‪ ３‬پﻪ خپل ﻣ‪７５‬ه باﻧدې ＇ﻪ داس‪ ３‬شرطﻮﻧﻪ کﻴ‪８‬دي چ‪ ３‬ﻫغﻪ د عقد ﻟﻪ غﻮ＊تﻨﻮ سره‬ ‫برابر وي او ﻣ‪７５‬ه پرې عﻤل وک‪７‬ي ﻳﻮډول ﻣﻬر‪ ،‬او کﻪ ورسره د شروطﻮ سره سﻢ و ﻧﻪ چﻠﻴ‪８‬ي بﻴا‬ ‫بل ډول ﻣﻬر ﻻزﻣ‪８５‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬تفصﻴل ﻳﻲ داس‪ ３‬دی‪:‬‬ ‫ﻣ‪５‬رﻣﻦ کﻮﻻی شﻲ د ﻧکاح پر ﻣﻬال داس‪ ３‬شرطﻮﻧﻪ ک‪８５‬دي چ‪ ３‬ﻫغﻪ د ﻧکاح ﻟﻪ غﻮ＊تﻨﻮ سره‬ ‫برابر وي ﻟکﻪ ＊‪％‬ﻪ وواﻳﻲ‪ :‬ﻣا بﻪ ﻟﻪ دی ＊اره ﻧﻪ باسئ او ﻳا بﻪ بﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻧﻪ پﻪ ﻧکاح کﻮئ‪ ،‬کﻪ‬ ‫ددغﻮ شرطﻮ پﻪ ﻣقابل ک‪ ３‬ﻣﻬر ﻟ‪ ８‬تعﻴﻦ شﻲ او ﻣ‪７５‬ه پﻪ شرط وفا وک‪７‬ي‪！ ،‬اکﻠی(ﻣسﻤی) ﻣﻬر بﻪ‬ ‫ورکﻮي‪.‬او کﻪ وفا وﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬بﻴا بﻪ ﻣﻬر ﻣثل ورکﻮي‪.‬‬ ‫هر مال مهرکېدای شی‬

‫ضروري ﻧﻪ ده چ‪ ３‬ﻣﻬر بﻪ ﻧقدې پﻴس‪ ３‬وي‪ ،‬ک‪５‬دای شﻲ چ‪ ３‬بل ډول ﻣﻨقﻮل ﻣال ﻟکﻪ حﻴﻮاﻧات‪...‬‬ ‫او ﻳا غﻴرﻣﻨقﻮل اﻣﻮال د ﻣﻬر پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ و！اکل شﻲ‪ .‬کﻪ پﻪ ﻣﻬر ک‪ ３‬غﻴر ﻣعﻴﻦ او غﻴر ﻣﻮصﻮف‬ ‫حﻴﻮان کﻴ‪８‬دي‪ ،‬دا ﻣﻬر سﻢ دی‪ ،‬او د ﻫغﻪ حﻴﻮان ﻟﻪ جﻨسﻪ ﻣتﻮسط ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬دا ‪＄‬کﻪ چ‪３‬‬ ‫ﻣﻬر پﻪ ﻧکاح ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮ پﻠﻮه ثاﻧﻮي درجﻪ ﻟري‪ ،‬او د ﻫغ‪ ３‬خپﻠﻮۍ پﻪ ﻣقابل ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧکاح‬ ‫＇خﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ را‪＄‬ﻲ‪ ،‬اﻫﻤﻴت ‪ ３４‬ﻟ‪ ８‬دی‪ .‬بل دا چ‪ ３‬د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬او خاوﻧد تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻟﻮر‪４‬ﻨ‪ ３‬وي‪ ،‬ﻧﻮ‬

‫‪٢٩١‬‬

‫ﻣﻨازعﻲ او جﻨجاﻟﻮﻧﻪ ﻧﻪ را ﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ کﻮي‪ .‬خﻮ کﻪ کﻮﻣﻪ ＊‪％‬ﻪ پﻪ غﻴر ﻣﻮصﻮفﻪ او غﻴر ﻣعﻴﻨﻪ جاﻣﻪ‬ ‫پﻪ ﻧکاح شﻲ‪ ،‬بﻴا ﻣﻬر ﻣثل ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬پﻪ جاﻣﻮ ک‪ ３‬تﻮپﻴر ډ‪４‬ر دی‪ ،‬ﻧﻮ د اعﻠی‪ ،‬اوسط‬ ‫او ادﻧی ﻣعﻠﻮﻣﻮل پﻪ ک‪－ ３‬ران دي‪ ،‬خﻮ د حﻴﻮاﻧاتﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬دوﻣره تﻮپﻴر ﻧﻪ ﻟﻴدل کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬شخ‪７‬ه‬ ‫ترې راپﻴدا شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ دې خاطر د ﻫغﻮی ﻟﻪ جﻨسﻪ ﻣتﻮسط حﻴﻮان ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫مهر دچا حق دی او له چا يي غوښتالی شي؟‬

‫دا خبره باﻳد ﻣعﻠﻮﻣﻪ وي چ‪ ３‬ﻣﻬر ﻳﻮازی د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬حق دی‪ ،‬وﻟﻲ ﻳﻲ ﻳﻮازې ضﻤاﻧت کﻮﻻی‬ ‫شﻲ‪ ،‬ﻧﻪ دا چ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻪ ‪＂－‬ﻪ ﻳﻲ استعﻤال ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻫغﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ خپل سرپرست ＇خﻪ د ﻫغ‪ ３‬د‬ ‫ضﻤاﻧت پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬او ﻳا ﻟﻪ ﻣ‪７５‬ه ＇خﻪ ﻫر ﻣﻬال ﻣطاﻟبﻪ کﻮﻻی شﻲ‪.‬‬ ‫په فاسده نکاح کې د قاضي تفريق‬

‫پﻪ فاسده ﻧکاح ک‪ ３‬چ‪ ３‬کﻠﻪ قاضﻲ د＊‪ ３％‬او خاوﻧد تر ﻣﻨ‪ ＃‬جﻼ واﻟی راوﻟﻲ‪ ،‬کﻪ کﻮرواﻟی ﻳ‪３‬‬ ‫سره ﻧﻪ وي ک‪７‬ې‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ خﻠﻮت ‪ ３４‬سره ک‪７‬ی وي‪ ،‬د ﻫغ‪ ３‬ﻟپاره ﻫ‪ ＆５‬ﻣﻬر ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫خﻮ کﻪ کﻮرواﻟی ‪ ３４‬سره ک‪７‬ی وي‪ ،‬پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬بﻪ دوﻣره ﻣﻬر ﻣثل ورکﻮل کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫تعﻴﻴﻦ شﻮې ﻣﻬر ＇خﻪ ډ‪４‬ر ﻧﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫مهر مثل څنګه معلوميدای شي؟‬

‫د ﻣﻬر ﻣثل ﻣعﻠﻮﻣﻮل بﻪ د خﻮﻳﻨدو‪ ،‬عﻤﻪ ‪－‬اﻧﻮ او د تره ﻟﻮر‪－‬اﻧﻮ ﻟﻪ ﻣﻬروﻧﻮ ＇خﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او پﻪ دې‬ ‫اړه بﻪ عﻤر‪＊ ،‬اﻳست‪ ،‬دﻳﻦ‪ ،‬پاک ﻟﻤﻨ‪ ،９‬ﻣال‪ ،‬عقل‪＊ ،‬ار او زﻣاﻧﻪ پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫مېرمن د خپلې نکاح اختيار بل چا ته ورکوالی شي‬

‫کﻪ کﻮﻣﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ د ‪＄‬ان د ﻧکاح اختﻴار بل شخص تﻪ سپاري‪ ،‬ﻫغﻪ کﻮﻻی شﻲ دغﻪ کار ترسره‬ ‫ک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ د پﻴغﻠ‪ ３‬د تره زوی د ﻫغ‪ ３‬وﻟﻲ و‪ ،‬ورو‪１‬ﻪ او پﻼر ‪ ３４‬ﻧﻪ وو‪ ،‬ﻧﻮ د تره زوی د دوو‬ ‫شاﻫداﻧﻮ پﻪ حضﻮر سره ﻫغﻪ ‪＄‬ان تﻪ پﻪ ﻧکاح کﻮﻻی شﻲ‪.‬‬ ‫د متعې نکاح‬

‫تعريف‪ :‬ﻫغﻪ ﻧکاح چ‪ ３‬د ﻣتع‪ ３‬پﻪ ﻟفظ د ﻧا ！اکﻠ‪ ３‬ﻣﻮدې ﻟپاره د ！اکﻠ‪ ３‬ﻣال پﻪ ﻣقابل ک‪ ３‬ت‪７‬ل‬ ‫شﻲ‪ ،‬د ﻣتع‪ ３‬ﻧکاح بﻠل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫صﻮرت ‪ ３４‬دا دی چ‪ ３‬س‪７‬ی داس‪ ３％＊ ３‬تﻪ چ‪ ３‬ﻧکاح کﻮل ورسره روا وي ووا‪:３４‬زه د دوﻣره‬ ‫ﻣال پﻪ ﻣقابل ک‪ ３‬ﻳﻮه ﻣﻮده ﻟﻪ تا ＇خﻪ ‪＂－‬ﻪ اخﻠﻢ‪.‬‬ ‫حکم‪ :‬د ﻣتع‪ ３‬ﻧکاح د اﻫل سﻨتﻮ پﻪ أﻧد باطﻠﻪ ده‪.‬‬

‫‪٢٩٢‬‬

‫موقته نکاح‬

‫تعريف‪ :‬د ！اکﻠ‪ ３‬ﻣﻮدې ﻟپاره (ﻟکﻪ ﻟس ور‪ ３＄‬ﻳا ﻣﻴاشت) د ‪－‬ﻮاﻫاﻧﻮ پﻪ وړاﻧدې ﻣ‪５‬رﻣﻦ پﻪ ﻧکاح‬ ‫کﻮل ﻣﻮقتﻪ ﻧکاح بﻠل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫صﻮرت ‪ ３４‬دا دی چ‪ ３‬س‪７‬ی داس‪ ３％＊ ３‬تﻪ چ‪ ３‬ﻧکاح کﻮل ورسره روا وي د ‪－‬ﻮاﻫاﻧﻮ پﻪ‬ ‫وړاﻧدې ووا‪ :３４‬ﻣا سره د دوو ﻣﻴاشتﻮ ﻳا د ﻳﻮې ！اکﻠ‪ ３‬ﻣﻮدې ﻟپاره واده وک‪７‬ه‪ ،‬او ﻫغﻪ ﻳ‪ ３‬قبﻮﻟﻪ‬ ‫ک‪７‬ي‪ ،‬دا ﻣؤقتﻪ ﻧکاح ده‪.‬‬ ‫حکم‪ :‬ﻣﻮقتﻪ ﻧکاح د جﻤﻬﻮرو عﻠﻤاوو پﻪ ﻧزد پرتﻪ ﻟﻪ اﻣام زفر ＇خﻪ باطﻠﻪ ده‪＄ ،‬کﻪ دا ﻫﻢ د‬ ‫ﻣتع‪ ３‬پﻪ ﻣعﻨا ده‪ ،‬ﻧﻮ ＇ﻨ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬د ﻣتع‪ ３‬ﻧکاح باطﻠﻪ ده ﻫﻤدا شان دا ﻫﻢ باطﻠﻪ شﻤﻴرل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫اﻣام زفر وا‪ :３４‬ﻧکاح صحﻴح خﻮ شرط باطل دی‪＄ ،‬کﻪ ﻧکاح پﻪ باطﻠﻮ شرطﻮﻧﻮ باﻧدې ﻧﻪ‬ ‫باطﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د متعې او موقتې نکاح تر منځ توپير‬

‫‪ -۱‬ﻣﻮقتﻪ ﻧکاح د ﻧکاح ﻳا پﻪ ﻫغﻪ اﻟفاظﻮ چ‪ ３‬ﻧکاح ت‪７‬ل ورباﻧدې جﻮاز ﻟري‪ ،‬وت‪７‬ل شﻲ‪ ،‬ﻣﻮقتﻪ‬ ‫ده‪ ،‬خﻮ د ﻣتع‪ ３‬ﻧکاح فقط د ﻣتع‪ ３‬پﻪ ﻟفظ ت‪７‬ل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬پﻪ ﻣﻮقتﻪ ﻧکاح ک‪－ ３‬ﻮاﻫان وي‪ ،‬خﻮ پﻪ ﻣتعﻪ ک‪ ３‬ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫موقوفه نکاح‪ :‬کﻪ ＇ﻮک ﻧا پﻮ＊تل شﻮي باﻟغ شخص‪ ،‬ﻫﻠک وي او ﻳا ﻧجﻠ‪ ،９‬سره د بل ﻧکاح‬ ‫وک‪７‬ي دا ﻧکاح ﻣﻮقﻮفﻪ ت‪７‬ل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د موقوفې نکاح حکم‪ :‬ﻣﻮقﻮفﻪ ﻧکاح د ﻧا پﻮ＊تل شﻮي شخص پﻪ اجازې پﻮرې ت‪７‬ﻟ‪ ３‬ده‪ ،‬کﻪ‬ ‫اجازه ‪ ３４‬ورک‪７‬ه‪ ،‬ﻧکاح ﻧافذه ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪ ،‬او کﻪ رد ‪ ３４‬ک‪７‬ه‪ ،‬ﻧکاح ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫نافذه نکاح‪ :‬د باﻟغ شخص د ‪＄‬ان ﻟپاره ﻧکاح‪ ،‬د ﻣﻮکل ﻟپاره د وکﻴل ﻧکاح او د ﻣاشﻮم ﻟپاره‬ ‫د وﻟﻲ ﻧکاح ﻧافذه ده‪.‬‬ ‫خﻮ کﻪ د ﻣاشﻮﻣتﻮب پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬وﻟﻲ‪ ،‬پﻼر ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣاشﻮم تﻪ د بﻠﻮغ خﻴار ثابتﻴ‪８‬ي چ‪３‬‬ ‫تفصﻴل ‪ ３４‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬بﻴان شﻮ‪.‬‬

‫‪ -۱‬د ﻟﻴﻮﻧ‪ ９‬د ﻧکاح وﻟﻲ ＇ﻮک دی؟ د عﻠﻤاوو اختﻼف پﻪ ک‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪٢٩٣‬‬

‫‪ -۲‬کﻮم ﻣال ﻣﻬر ک‪５‬دای شﻲ؟ او د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬کﻮم ډول شرطﻮﻧﻪ پﻪ ﻣﻬر اثر غﻮر‪＄‬ﻮي؟ ﻣﻮضﻮع‬ ‫پﻪ تفصﻴل سره رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ﻣﻬر د چا حق دی؟ ﻟﻪ چا غﻮ＊تل کﻴ‪８‬ي؟ او ﻣﻬر ﻣثل ＇ﻨ‪／‬ﻪ ﻣعﻠﻮﻣﻴدای شﻲ؟ ﻣﻮضﻮع‬ ‫رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬د ﻣﻬر ﻣثل د ！اکﻠﻮ ﻻرې پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ ک‪７‬ی؟‬ ‫‪ -۵‬پﻪ فاسده ﻧکاح ک‪ ３‬د قاضﻲ تفرﻳق ＇ﻪ پاﻳﻠ‪ ３‬ﻟري؟ بﻴان ‪ ３４‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۶‬ﻻﻧدې اصطﻼحات تعرﻳف ک‪７‬ئ او بﻴا ‪ ３４‬صﻮرت د حکﻢ سره وواﻳاست‪:‬‬ ‫ا‪ -‬ﻣﻬر ﻣثل‬ ‫ب‪ -‬ﻣﻮقتﻪ ﻧکاح‬ ‫ج‪ -‬د ﻣتع‪ ３‬ﻧکاح‬ ‫د‪ -‬ﻣﻮقﻮفﻪ ﻧکاح‬ ‫ه‪ -‬ﻧا فذه ﻧکاح‪.‬‬

‫پﻪ ﻣﻬر ک‪ ３‬د ﻧاروا او ﻧاسﻤﻮ دودوﻧﻮ پﻪ اړه ﻳﻮه ﻣقاﻟﻪ وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪٢٩٤‬‬

‫دري شپ‪５‬تم لﻮست‬

‫د زوجاتﻮ تعدد‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬س‪７‬ی جسﻤﻲ تﻮان وﻟري او پﻪ دې باوري وي چ‪ ３‬د اﻫل او اوﻻد پاﻟﻨﻪ او روزﻧﻪ پﻪ ＊ﻪ‬ ‫تﻮ‪－‬ﻪ کﻮﻟی شﻲ‪ ،‬اوظﻠﻢ زﻳاتی ﻧﻪ ور＇خﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬دوﻳﻤﻪ‪ ،‬در‪４‬ﻤﻪ او حتی ＇ﻠﻮرﻣﻪ ＊‪％‬ﻪ ﻫﻢ پﻪ‬ ‫ﻧکاح کﻮﻟی شﻲ‪ .‬ﻧﻮ د ＊‪％‬ﻮ د تعدد ＇ﻪ احکام دي؟‬ ‫دا ﻣسأﻟ‪ ３‬بﻪ پﻪ ﻻﻧدې درسﻮﻧﻮ ک‪ ３‬بﻴان شﻲ‪.‬‬

‫‪٢٩٥‬‬

‫ژباړه‪:‬‬

‫د وﻳﻨ‪ ３％‬پﻪ ﻧکاح کﻮل کﻪ ﻣسﻠﻤاﻧﻪ او ﻳا کتابﻴﻪ وي‪ ،‬روا دی‪.‬‬ ‫دا روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬پر اصﻴﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬د پاسﻪ وﻳﻨ‪％‬ﻪ پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ د اصﻴﻠی ﻧکاح کﻮل‬ ‫پر وﻳﻨ‪％‬ﻪ باﻧدې روا دي‪.‬‬ ‫د اصﻴل ﻧرﻳﻨﻪ ﻟپاره روا دي چ‪＇ ３‬ﻠﻮر اصﻴﻠی او ﻳا وﻳﻨ‪ ３％‬پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪ ،‬ﻟﻪ دې ＇خﻪ زﻳات‪３‬‬ ‫ﻧشﻲ پﻪ ﻧکاح کﻮﻻی‪ ،‬کﻪ اصﻴل س‪７‬ی ﻟﻪ ＇ﻠﻮرو ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ ＇خﻪ ﻳﻮه پﻪ باﻳﻦ طﻼق طﻼقﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬تر‬ ‫ﻫغﻪ بﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬د ﻫغ‪ ３‬عدت خﻼص شﻮی ﻧﻪ وٍ ي‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک پﻪ ﻳﻮه عقد دوه ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي او د ﻳﻮې ﻧکاح ورتﻪ حراﻣﻪ وي‪ ،‬د ﻫغ‪３‬‬ ‫ﻧکاح صحﻴح ده چ‪ ３‬ﻧکاح کﻮل ﻳ‪ ３‬ورتﻪ روا دي او د بﻠ‪ ３‬ﻧکاح باطﻠﻪ ده‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ک‪ ３‬عﻴب وي‪ ،‬ﻣ‪７５‬ه ﻳی اختﻴار ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ ﻣ‪７５‬ه ک‪ ３‬ﻟﻴﻮﻧتﻮب‪ ،‬جذام او فﻴس ﻧاروغﻲ وي د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ابﻮ ﻳﻮسف‬ ‫پﻪ ﻧزد ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ اختﻴار ﻧشتﻪ‪ ،‬اﻣام ﻣحﻤد وﻳﻠﻲ‪ :‬د ﻫغ‪ ３‬ﻟپاره اختﻴار شتﻪ‪ .‬کﻪ ﻣ‪７５‬ه عﻨﻴﻦ وي‪،‬‬ ‫حاکﻢ بﻪ ﻳﻮکال وخت ورک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ قدرت ﻳ‪ ３‬پﻴدا ک‪،７‬خﻮ ＊ﻪ تر ＊ﻪ‪ ،‬او کﻪ ﻧﻪ‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬د‬ ‫غﻮ＊تﻨ‪ ３‬پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬بﻪ ﻳﻲ حاکﻢ سره جﻼ کﻮي‪ ،‬چ‪ ３‬دا تفرﻳق ﻳﻮ باﻳﻦ طﻼق ‪２－‬ل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬د‬ ‫ﻫغ‪ ３‬ﻟپاره پﻮره ﻣﻬر دی کﻪ ﻳ‪ ３‬خﻠﻮت ورسره ک‪７‬ی وي‪.‬‬ ‫او کﻪ د ﻣ‪７５‬ه أﻟﻪ پرﻳک‪ ７‬شﻮې وي‪ ،‬قاضﻲ بﻪ سﻢ د ﻻسﻪ ﻫغﻮی سره جدا کﻮي‪ ،‬ﻫﻴ＆ بﻪ‬ ‫ﻳی ﻧﻪ ‪＄‬ﻨ‪６‬وي اوخص‪ ３‬تﻪ بﻪ د عﻨﻴﻦ پﻪ ＇‪５‬ر ﻣﻬﻠت ورکﻮي‪.‬‬

‫‪٢٩٦‬‬

‫کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻣسﻠﻤاﻧﻪ شﻮه او ﻣ‪７５‬ه ‪ ３４‬کافرپات‪ ３‬شﻮ‪ ،‬قاضﻲ بﻪ ﻫغﻪ تﻪ د اسﻼم وړاﻧدﻳز وک‪７‬ي‪،‬‬ ‫کﻪ ﻣسﻠﻤان شﻮ ﻫﻤدا ﻳ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ ده‪ ،‬او کﻪ اسﻼم ﻳﻲ قبﻮل ﻧﻪ ک‪ ،７‬قاضﻲ بﻪ ﻫغﻮی سره ب‪５‬ل ک‪７‬ي‪،‬‬ ‫دغﻪ ب‪５‬ﻠتﻮن د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ﻣحﻤد پﻪ اﻧد ﻳﻮ باﻳﻦ طﻼق بﻠل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬اﻣام ابﻮ ﻳﻮسف وا‪４‬ﻲ‪:‬‬ ‫دا ﻟﻪ طﻼقﻪ پرتﻪ ب‪５‬ﻠتﻮن دی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻣسﻠﻤان شﻲ او ﻣ‪５‬رﻣﻨﻪ ﻳﻲ ﻣجﻮسﻴﻪ وي‪ ،‬اسﻼم دې ورتﻪ وړاﻧدې ک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ‬ ‫ﻣسﻠﻤاﻧﻪ شﻮه دده ﻣ‪５‬رﻣﻦ ده او کﻪ ﻣسﻠﻤاﻧﻪ ﻧﻪ شﻮه‪ ،‬قاضﻲ بﻪ دواړه سره جدا ک‪７‬ي‪ ،‬دغﻪ جداﻳﻲ‬ ‫طﻼق ﻧﻪ بﻠل کﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻧﻮ کﻪ کﻮرواﻟی ﻳﻲ ورسره ک‪７‬ی وي‪ ،‬د ﻫغ‪ ３‬ﻣﻬر حق دی او کﻪ کﻮرواﻟﻲ‬ ‫ﻳی ﻧﻪ وي ک‪７‬ې‪ ،‬د ﻣﻬرحق ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ دار حرب ک‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻣسﻠﻤاﻧﻪ شﻮه‪ ،‬تر ﻫغﻪ ب‪５‬ﻠﻪ ﻧﻪ ‪２－‬ل کﻴ‪８‬ي تر＇ﻮ چ‪ ３‬درې‬ ‫حﻴضﻪ ت‪５‬ر ﻧﻪ ک‪７‬ي‪ .‬درې حﻴضﻪ چ‪ ３‬پﻮره ک‪７‬ي‪ ،‬بﻴا ﻟﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻧﻪ جدا کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ د کتابﻴ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪３‬‬ ‫ﻣ‪７５‬ه ﻣسﻠﻤان شﻲ‪ ،‬ﻧکاح ﻳ‪ ３‬پر‪＄‬ای پات‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫د وينځې نکاح‪:‬‬

‫د ﻣسﻠﻤاﻧ‪ ３‬او کتابﻴ‪ ３‬ﻣﻴﻨ‪ ３％‬ﻧکاح کﻮل روا کار دی‪.‬‬ ‫پر اصيله د وينځې د نکاح يا په وينځې د اصيلې د نکاح کولو حکم‬

‫پر اصﻴﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ برسﻴره د وﻳﻨ‪ ３％‬ﻧکاح کﻮل ﻧا جاﻳز کار دی او د دي ﻣسئﻠی عکس روا دی‪،‬‬ ‫رسﻮل اهلل صﻠی اهلل عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫وﻳﻨ‪ ３％‬پﻪ اصﻴﻠﻪ ﻧﻪ پﻪ ﻧکاح کﻴ‪８‬ي او اصﻴﻠﻪ پﻪ وﻳﻨ‪ ３％‬پﻪ ﻧکاح کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د مېرمنو تعدد‪ :‬أزاد ﻣسﻠﻤان تﻪ ﻟﻪ ＇ﻠﻮرو ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ ＇خﻪ د زﻳاتﻮ ﻧکاح کﻮل روا ﻧﻪ دي‪ ،‬پﻪ ﻫغﻪ‬ ‫وخت ک‪ ３‬بﻠﻪ پﻨ‪％‬ﻤﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ پﻪ ﻧکاح کﻮﻟی شﻲ چ‪ ３‬ﻳﻮه ﻟﻪ ＇ﻠﻮرو ＇خﻪ طﻼقﻪ ک‪７‬ي او د ﻫغ‪３‬‬ ‫د عدت ﻣﻮده ﻫﻢ ت‪５‬ره شﻲ‪.‬‬ ‫د دوو مېرمنو نکاح کول په يو عقد سره‪ :‬ﻫغﻪ شخص چ‪ ３‬دوه ﻣ‪５‬رﻣﻨی پﻪ ﻳﻮه عقد پﻪ‬ ‫ﻧکاح ک‪７‬ی‪ ،‬وروستﻪ ＇ر‪－‬ﻨده شی چ‪ ３‬ﻳﻮه ﻟﻪ ﻫغﻮی ＇خﻪ د ﻫغﻪ ﻟﻪ ﻣحارﻣﻮ ＇خﻪ ده‪ ،‬د ﻫﻤدې‬ ‫ﻣحرﻣ‪ ３‬ﻧکاح باطﻠﻪ او د ﻫغ‪ ３‬بﻠی ﻧکاح سﻤﻪ ده‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ دواړه پﻪ ﻳﻮه ت‪７‬ون پﻪ ﻧکاح شﻮي‬ ‫وي‪.‬د اﻣام صاحب پﻪ ﻧزد ！ﻮل ！اکﻠی ﻣﻬر ﻫﻤدې تﻪ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪٢٩٧‬‬

‫په زوجينو کې عيب‪ :‬کﻪ پﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ک‪ ３‬عﻴب وي ﻣﻴ‪７‬ه ﻳ‪ ３‬د فسخ‪ ３‬اختﻴار ﻧﻪ ﻟري‪＄ ،‬کﻪ‬ ‫ﻣ‪７５‬ه تﻪ د طﻼق او بﻠ‪ ３％＊ ３‬سره د ﻧکاح کﻮﻟﻮ واک شتﻪ‪ ،‬ﻧﻮ حق ‪ ３４‬ﻧﻪ سﻮ‪＄‬ﻲ‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې‬ ‫تﻮ‪－‬ﻪ کﻪ پﻪ ﻣ‪７５‬ه ک‪ ３‬داس‪ ３‬عﻴب وي چ‪ ３‬د ﻣ‪５‬رﻣﻨی حقﻮق د ﻫغﻪ ﻟﻪ کبﻠﻪ ﻧﻪ ضاﻳع کﻴ‪８‬ی‪ ،‬بﻴا‬ ‫＊‪ ３％‬تﻪ خﻴار ﻧشتﻪ‪ ،‬اوکﻪ پﻪ داس‪ ３‬ﻧاروغی اختﻪ وي چ‪ ３‬د ＊‪ ３％‬حق پک‪ ３‬ضاﻳع ک‪８５‬ي ﻟکﻪ‬ ‫عﻨت ( ﻧاﻣردي)‪ ،‬تر ﻳﻮه کاﻟﻪ بﻪ قاضی د تداوی او صحت ﻟپاره وخت ورکﻮی‪ ،‬وروستﻪ ﻟﻪ ﻫغﻪ‬ ‫کﻪ روغ شﻮی ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ قاضﻲ بﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬پﻪ غﻮ＊تﻨﻪ سره جﻼ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬د ﻣقابل ﻟﻮرې‬ ‫پﻪ غﻮ＊تﻨﻪ بﻪ د دواړو تر ﻣﻨ‪ ＃‬تفرﻳق راوستل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬دا تفرﻳق ﻳﻮ باﻳﻦ طﻼق دی‪ .‬د عﻴﻮبﻮ ذکر‬ ‫پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬بﻴان شﻮی چ‪ ３‬تکرار تﻪ ﻳﻲ اړتﻴا ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫يو د زوجينو چې دين بدل کړي کﻪ پﻪ دار اسﻼم ک‪％＊ ３‬ﻪ ﻣسﻠﻤاﻧﻪ شﻲ‪ ،‬او ﻣ‪７５‬ه کافر‬ ‫وي ﻫغﻪ تﻪ بﻪ قاضﻲ د اسﻼم بﻠﻨﻪ ورکﻮي‪ ،‬کﻪ ﻣسﻠﻤان شﻲ ﻧکاح ﻳی پر‪＄‬ای پات‪ ３‬ده او کﻪ‬ ‫ﻣسﻠﻤان ﻧشی‪ ،‬قاضﻲ بﻪ د ﻫغﻮی ترﻣﻨ‪ ＃‬جداﻳی راوﻟی‪ .‬دا جداﻳﻲ د طرفﻴﻨﻮ پﻪ ﻧزد باﻳﻦ طﻼق‬ ‫دی‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ کﻮرواﻟی ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ی و‪ ،‬پﻮره ﻣﻬر او کﻪ ﻧﻪ ﻧﻮ ﻧﻴﻢ ﻣﻬر بﻪ ورکﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻣسﻠﻤان شﻲ او ＊‪％‬ﻪ کتابﻴﻪ ﻧﻪ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬بل ډول کافره وي‪ ،‬او پﻪ خپل دﻳﻦ پات‪ ３‬شﻲ‪،‬‬ ‫قاضﻲ بﻪ د اسﻼم بﻠﻨﻪ ورکﻮي‪ ،‬کﻪ ﻣسﻠﻤاﻧﻪ شﻮه‪％＊ ،‬ﻪ ﻳﻲ ده او کﻪ اسﻼم ﻳﻲ وﻧﻪ ﻣاﻧﻪ‪ ،‬قاضﻲ بﻪ‬ ‫د دوی تر ﻣﻨ‪ ＃‬تفرﻳق راوﻟﻲ او دا تفرﻳق طﻼق ﻧﻪ دی‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬د ＊‪ ３％‬ﻟﻪ ﻟﻮرې راغﻠی او ﻫر‬ ‫تفرﻳق چ‪ ３‬د ＊‪ ３％‬ﻟﻪ ﻟﻮرې راشﻲ‪ ،‬ﻫغﻪ طﻼق ﻧﻪ ‪２－‬ل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ ﻳ‪ ３‬کﻮرواﻟی ورسره ک‪７‬ی‬ ‫و‪ ،‬ﻣﻬر بﻪ ورک‪７‬ي او کﻪ ﻧﻪ ﻧﻮ ﻣﻬر ورﻟره ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻣسﻠﻤان شﻲ او ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻳ‪ ３‬اﻫل کتابﻪ وي‪ ،‬ﻧکاح پر‪＄‬ای پات‪ ３‬کﻴ‪８‬ي او د دی ﻣسﻠ‪３‬‬ ‫پر عکس چ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻣسﻠﻤاﻧﻪ شی او ﻣ‪７５‬ه ﻳی اﻫل کتاب وي‪ ،‬قاضﻲ بﻪ تفرﻳق راوﻟﻲ‪＄ ،‬کﻪ‬ ‫ﻣسﻠﻤاﻧﻪ کافر تﻪ ﻧﻪ روا کﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪ -۱‬کﻪ پﻪ زوجﻴﻨﻮ ک‪ ３‬عﻴب ﻣعﻠﻮم شﻲ‪ ،‬ﻣقابل جاﻧب بﻪ ＇ﻪ کﻮي‪ ،‬أﻳا د فسخ‪ ３‬اختﻴار‬ ‫ﻟري؟‬ ‫‪-۲‬کﻪ پﻪ زوجﻴﻨﻮ ک‪ ３‬ﻳﻮ ﻣسﻠﻤان شﻲ‪ ،‬بل ﻟﻮری ＇ﻮ حاﻻت ﻟرﻟی شﻲ؟ او ＇ﻪ بﻪ کﻮي؟‬ ‫‪ -۳‬أزاد ﻣسﻠﻤان ﻧارﻳﻨﻪ تﻪ د ＇ﻮ ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ ﻧکاح کﻮل روا دی؟‬ ‫‪٢٩٨‬‬

‫＇لﻮر شپ‪５‬تم لﻮست‬

‫د ارتداد اثر په نکاح او د قسم حکم‬ ‫خدای ﻣﻪ ک‪７‬ه کﻪ د زوجﻴﻨﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ ﻣرتد شﻮ‪ ،‬ﻧﻮ پر ﻧکاح بﻪ ﻳ‪＇ ３‬ﻪ اثر وي؟ او ﻫﻤدا راز د‬ ‫＊‪％‬ﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬د وخت د وﻳشﻠﻮ احکام ＇ﻪ ډول دي؟ دا او دې تﻪ ورتﻪ ﻧﻮر ﻣساﻳل ﻣﻮﻧ‪ ８‬پﻪ دې‬ ‫ﻟﻮست ک‪ ３‬ﻟﻮﻟﻮ‪.‬‬

‫‪٢٩٩‬‬

‫ژباړه‪:‬‬

‫كﻪ ﻟﻪ زوجﻴﻨﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ دار حرب ＇خﻪ راوو‪＄‬ﻲ او ﻣسﻠﻤان شﻲ‪ ،‬د دواړو ترﻣﻨ‪＃‬‬ ‫جداﻳﻲ راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ﻳﻮ ﻟﻪ ﻫغﻮی ＇خﻪ اسﻴر شﻲ‪ ،‬بﻴا ﻫﻢ جداﻳ‪ ３‬راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او کﻪ‬ ‫دواړه ﻳﻮ‪＄‬ای اسﻴران شﻲ‪ ،‬جداﻳی ﻳ‪ ３‬ترﻣﻨ‪ ＃‬ﻧﻪ را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨﻪ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ تﻪ د ﻣﻬاجرې پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ راشﻲ‪ ،‬ﻫغ‪ ３‬تﻪ روا دي چ‪ ３‬ﻟﻪ عدت ت‪５‬روﻟﻮ‬ ‫پرتﻪ د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد ﻟﻪ بل چا سره ﻧکاح وک‪７‬ي او کﻪ حاﻣﻠﻪ وي‪ ،‬تر ﻫغﻪ بﻪ ازدواج ﻧﻪ‬ ‫کﻮي ＇ﻮ چ‪ ３‬حﻤل وﻧﻪ ز‪８４‬وي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻟﻪ زوجﻴﻨﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ اسﻼﻣﻪ و‪－‬ر‪＄‬ﻲ (ﻣرتد شﻲ)‪ ،‬ﻟﻪ طﻼقﻪ پرتﻪ د ﻫغﻮی پﻪ ﻣﻨ‪＃‬‬ ‫ک‪ ３‬جداﻳﻲ را‪＄‬ﻲ‪ ،‬کﻪ ﻳﻮا‪ ３＄‬ﻣ‪７５‬ه ﻣرتد شﻮ او کﻮرواﻟی ﻳﻲ ک‪７‬ې وي‪ ،‬ﻫغ‪ ３‬تﻪ بﻪ کاﻣل ﻣﻬر‬ ‫ورکﻮي‪ ،‬اوکﻪ کﻮرواﻟﻲ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ وي ک‪７‬ی‪ ،‬ﻧﻴﻤاﻳﻲ ﻣﻬر بﻪ ورکﻮي‪ ،‬اوکﻪ ﻳﻮا‪ ３＄‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫کﻮرواﻟﻲ ﻣرتده شﻲ د ﻫغ‪ ３‬ﻟپاره ﻣﻬر ﻧشتﻪ‪ ،‬کﻪ وروستﻪ ﻟﻪ کﻮرواﻟﻲ ﻣرتده شﻮه‪ ،‬د ﻫغ‪ ３‬ﻟپاره‬ ‫بشپ‪ ７‬ﻣﻬر دی‪ .‬کﻪ دواړه پﻪ ﻳﻮ وخت ک‪ ３‬ﻣرتد شﻮل او بﻴرتﻪ دواړه ﻣسﻠﻤاﻧان شﻮل‪ ،‬ﻧﻮ دوی پر‬ ‫ﻫﻤاغﻪ ﻧکاح پات‪ ３‬دي‪.‬‬ ‫ﻣرتد تﻪ روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬ﻣسﻠﻤاﻧﻪ‪ ،‬کافره او ﻣرتده پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪ .‬پﻪ ﻫﻤدې تﻮ‪－‬ﻪ ﻣرتده بﻪ ﻧﻪ‬ ‫ﻣسﻠﻤان ﻧﻪ کافراوﻧﻪ ﻣرتد پﻪ ﻧکاح کﻮي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ زوجﻴﻨﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ ﻣسﻠﻤان وي‪ ،‬اوﻻد د ده (ﻣسﻠﻤان) پﻪ دﻳﻦ باﻧدې دی‪ ،‬پﻪ‬ ‫ﻫﻤدې تﻮ‪－‬ﻪ کﻪ ﻳﻮ د زوجﻴﻨﻮ ﻣسﻠﻤان شﻲ او وړوکی اوﻻد وﻟري‪ ،‬اوﻻد ﻳﻲ د ده پﻪ اسﻼم‬ ‫ﻣسﻠﻤان ‪２－‬ل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳﻮ د زوجﻴﻨﻮ کتابﻲ وي او بل ﻣجﻮسﻲ‪ ،‬اوﻻد ﻳﻲ کتابﻲ ‪２－‬ل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ کافر پرتﻪ ﻟﻪ شاﻫداﻧﻮ او ﻳا ﻟﻪ داس‪ ３％＊ ３‬سره چ‪ ３‬د کافر پﻪ عدت ک‪ ３‬وي‪ ،‬ﻧکاح وک‪７‬ي‪،‬‬ ‫‪٣٠٠‬‬

‫او دا د دوی پﻪ دﻳﻦ ک‪ ３‬جاﻳز وي‪ ،‬بﻴا دواړه ﻣسﻠﻤاﻧان شﻲ‪ ،‬پﻪ ﻫﻤدې حاﻟت بﻪ پرﻳ‪＋‬ﻮدل شﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣجﻮسﻲ خپﻠﻪ ﻣﻮر او ﻳا ﻟﻮر پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪ ،‬بﻴا ﻣسﻠﻤاﻧﻪ شﻲ‪ ،‬ﻫغﻮی بﻪ سره جدا کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳﻮه س‪７‬ی دوه اصﻴﻠی ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ﻟري‪ ،‬د ﻫغﻮی ترﻣﻨ‪ ＃‬بﻪ پﻪ شپﻪ تﻴروﻟﻮ ک‪ ３‬برابري راوﻟﻲ‬ ‫دواړه باکرې وي او ﻳا ثﻴبﻲ او ﻳا ﻳ‪ ３‬ﻳﻮه باکره او بﻠﻪ ثﻴبﻪ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳﻮه اصﻴﻠﻪ او بﻠﻪ وﻳﻨ‪％‬ﻪ وي اصﻴﻠ‪ ３‬تﻪ دې دوه ثﻠثﻪ وخت او ﻣﻴﻨ‪ ３％‬تﻪ ﻳﻮ ثﻠث وخت‬ ‫ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د سفر پر ﻣﻬال د شپ‪ ３‬ت‪５‬روﻟﻮ د وﻳش پﻪ ﻫکﻠﻪ د ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ حق ﻧشتﻪ‪ ،‬د ﻣ‪７５‬ه خﻮ＊ﻪ ده‬ ‫ﻫره کﻮﻣﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬ان سره بﻴاﻳی‪ ،‬بﻴﻮﻻی شﻲ‪ ،‬خﻮ غﻮره خبره دا ده چ‪ ３‬د ﻫغﻮی ترﻣﻨ‪ ＃‬پچﻪ‬ ‫واچﻮي او ﻫغﻪ دې ﻟﻪ ‪＄‬ان سره بﻮزي چ‪ ３‬قرعﻪ ﻳﻲ وتﻠ‪ ３‬وي‪.‬‬ ‫کﻪ کﻮﻣﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻟﻪ خپل تقسﻴﻢ ＇خﻪ د بﻠ‪ ３‬بﻨ‪ ３‬پﻪ ﻧفعﻪ تﻨازل وک‪７‬ي روا ده او بﻴرتﻪ (ﻟﻪ‬ ‫خپﻠﻮ تﻴر‪４‬دو) ‪－‬ر‪５＄‬دای شﻲ‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫داراسالم‪ :‬ﻫر ﻫغﻪ ‪＄‬ﻤکﻪ چ‪ ３‬پﻪ ＇ر‪－‬ﻨد ډول پﻪ ک‪ ３‬د اسﻼم احکام چﻠﻴ‪８‬ي دار اسﻼم بﻠل‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫دارحرب‪ :‬ﻫغﻪ د کفر تر واک ﻻﻧدې سﻴﻤﻪ چ‪ ３‬خﻠک ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ سره پﻪ ج‪７／‬ه کی‬ ‫وی‪ ،‬دارحرب دی‪.‬‬ ‫که له زوجينو څخه يو يې له دارحرب څخه دار اسالم ته مسلمان ننوځي او يا‬

‫دواړه کافران اسيران شي‪ :‬کﻪ ﻟﻪ زوجﻴﻨﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ دارحرب ＇خﻪ دار اسﻼم تﻪ‬ ‫راشﻲ‪ ،‬د کفر ﻫ‪５‬ﻮاد پر‪８４‬دي او د اسﻼم پر دﻳﻦ ﻣشرف شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د دوی ترﻣﻨ‪ ＃‬پرﻳکﻮن را‪＄‬ﻲ‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ چ‪ ،３‬دﻳﻨﻮﻧﻪ او دار ﻳ‪ ３‬سره جﻼ شﻮل‪.‬‬ ‫خﻮ کﻪ ﻣ‪７５‬ه او ﻣ‪５‬رﻣﻦ دواړه ﻟﻪ ﻣسﻠﻤاﻧاﻧﻮ سره اسﻴران شﻲ‪ ،‬د ﻫغﻮی ﻧکاح پر خپل ‪＄‬ای باﻧدې‬ ‫پات‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ دار او دﻳﻦ ﻳﻲ سره ﻧدي جﻼ شﻮي‪.‬‬ ‫په ازدواج د مېرمنې د هجرت اغيز‪ :‬کﻮﻣﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨﻪ چ‪ ３‬د ﻣﻬاجرې پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ ﻟﻪ دار حرب‬ ‫＇خﻪ دار اسﻼم تﻪ راشﻲ‪ ،‬د ﻫغ‪ ３‬ﻧکاح ختﻤﻪ شﻮه‪ .‬کﻪ حاﻣﻠﻪ ﻧﻪ وي سﻤدستﻲ ﻫغﻪ کﻮﻻی شﻲ‬ ‫پﻪ دار اسﻼم ک‪ ３‬د ‪＄‬ان ﻟپاره ﻣ‪７５‬ه غﻮره ک‪７‬ی‪＄ ،‬کﻪ د کافر د اوبﻮ درﻧاوی ﻻزم ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫خﻮ کﻪ ﻧﻮﻣﻮړې ﻣ‪５‬رﻣﻦ حاﻣﻠﻪ وي ﻫغﻪ بﻪ تر ﻫغﻪ اﻧتظار باسﻲ چ‪ ３‬حﻤل وز‪８４‬وی بﻴا بﻪ ﻣ‪７５‬ه‬ ‫کﻮي‪ ،‬د دې ﻟپاره چ‪ ３‬حﻤل د درﻧاوي وړ دی‪ ،‬او باﻳد احترام ‪ ３４‬وشﻲ‪.‬‬ ‫‪٣٠١‬‬

‫پر ازدواج باندې د ارتداد اغيز‪ :‬کﻪ ﻟﻪ زوجﻴﻨﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬ﻣرتد شﻲ او بل ﻳﻲ ﻣسﻠﻤان‬ ‫پات‪ ３‬شﻲ ﻧکاح ﻳﻲ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪＄ ،‬کﻪ ﻟﻪ ﻣرتد سره ﻧکاح شﻠﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣﻴ‪７‬ه او ﻣ‪５‬رﻣﻦ دواړه ﻣرتدان شﻲ او ب‪５‬رتﻪ دواړه ﻣسﻠﻤان شﻲ‪ ،‬ﻫغﻮی پر خپﻠﻪ سابقﻪ ﻧکاح‬ ‫باﻧدی پاتی دي‪＄ ،‬کﻪ پﻪ دﻳﻨﻮﻧﻮ ک‪ ３４ ３‬بﻴﻠتﻮن ﻧﻪ دی راغﻠی‪.‬‬ ‫له مرتد او مرتدې سره د نکاح حکم‪ :‬ﻣرتد او ﻣرتده ﻧشﻲ کﻮﻻی چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣرتد‪ ،‬کافر او‬ ‫ﻣسﻠﻤان سره ﻧکاح وک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ ﻫغﻮی تر تحقﻴق ﻻﻧدې دي‪ ،‬درې ور‪ ３＄‬وخت ﻟري چ‪３‬‬ ‫ب‪５‬رتﻪ اسﻼم قبﻮل ک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ اسﻼم قبﻮل ﻧﻪ ک‪７‬ی ﻧارﻳﻨﻪ بﻪ اعداﻣﻴ‪８‬ی او ﻣ‪５‬رﻣﻦ کﻪ ﻣرتده وی ﻫغﻪ‬ ‫بﻪ پﻪ بﻨد ک‪ ３‬پاتی ک‪８５‬ی‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدی کبﻠﻪ د ﻫغﻮی ازدواج ﻫ‪ ＆５‬ﻣفﻬﻮم ﻧﻠری‪.‬‬ ‫اوالد د خير االبوين تابع دی‪ :‬کﻪ ﻟﻪ زوجﻴﻨﻮ ﻳﻮ ﻳ‪ ３‬ﻣسﻠﻤان او بل ﻳی غﻴرﻣسﻠﻤان وي‪،‬‬ ‫اوﻻد ﻣسﻠﻤان تﻪ ﻣﻨسﻮبﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ ﻫغﻪ پﻪ فطري تﻮ‪－‬ﻪ ﻣسﻠﻤان دی او پﻪ دې ک‪ ３‬د اوﻻد‬ ‫خﻴردی‪ ،‬ﻫﻤدا راز کﻪ ﻳﻮ کتابﻲ او بل ﻣجﻮسﻲ وي‪ ،‬اوﻻد کتابﻲ ‪２－‬ل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د مېرمنو ترمنځ عدالت‪ :‬کﻮم س‪７‬ی چ‪ ３‬تر ﻳﻮې ډ‪４‬رې ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ﻟري‪ ،‬خپل د شپ‪ ３‬ت‪５‬روﻟﻮ‬ ‫ﻧﻮبت بﻪ د ﻫغﻮی ترﻣﻨ‪ ＃‬تقسﻴﻤﻮي‪ .‬ﻧﻮې او زړه‪＄ ،‬ﻮاﻧﻪ اوعﻤر خﻮړﻟ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮ بل ＇خﻪ ﻫ‪ ＆５‬تﻮپﻴر‬ ‫ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬بﻠک‪！ ３‬ﻮﻟﻮ تﻪ بﻪ ﻣساوي وخت ورکﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه سفر تﻪ ‪＄‬ی بﻴا بﻪ د ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬پﻪ استحبابﻲ تﻮ‪－‬ﻪ پچﻪ اچﻮي‪ ،‬د ﻫرې ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬پچﻪ‬ ‫چ‪ ３‬وختﻠﻪ‪ ،‬ﻫغﻪ بﻪ ﻟﻪ ‪＄‬ان سره سفر تﻪ بﻴاﻳ‪ ،３‬خﻮ د سفر پﻪ اړه ﻣ‪７５‬ه کﻮﻻی شی کﻮﻣﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ‬ ‫چ‪ ３‬دی ﻳ‪ ３‬د سفر ﻟپاره ﻣﻨاسبﻪ بﻮﻟﻲ‪ ،‬ﻟﻪ ‪＄‬ان سره پرتﻪ ﻟﻪ پچ‪ ３‬اچﻮﻟﻮ بﻮزي‪＄ ،‬کﻪ د سفر‬ ‫پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬د ＊‪％‬ﻮ تقسﻴﻢ ساقط دی‪ ،‬ﻧﻮ حق ‪ ３４‬ﻧﻪ ‪２－‬ل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ خاوﻧد پﻪ تبرعﻲ تﻮ‪－‬ﻪ‬ ‫کﻮﻣﻪ ﻳﻮه ﻟﻪ ‪＄‬اﻧﻪ سره بﻮوﻟﻪ‪ ،‬واک ‪ ３４‬ﻟري خﻮ پچﻪ اچﻮل ﻣستحب کار دی‪ ،‬تر ＇ﻮ عداﻟت‬ ‫＊ﻪ خﻮﻧدي شﻲ‪.‬‬

‫‪ -۱‬کﻪ د کافر س‪７‬ي ﻣ‪５‬رﻣﻨﻪ ﻣسﻠﻤاﻧﻪ شﻲ او دار اسﻼم تﻪ ﻫجرت وک‪７‬ي د ازدواج حکﻢ ﻳ‪３‬‬ ‫＇ﻪ دی؟‬ ‫‪ -۲‬کﻪ زوجﻴﻦ د اسارت پﻪ حال ک‪ ３‬دار اسﻼم تﻪ راوستل شﻲ‪ ،‬أﻳا ﻧکاح ﻳ‪ ３‬باقﻲ پات‪３‬‬ ‫کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -۳‬د ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬د ﻣ‪７５‬ه د وخت ت‪５‬روﻟﻮ و‪４‬ش پﻪ کﻮم ډول ترسره ک‪５‬دای شﻲ؟‬ ‫‪٣٠٢‬‬

‫پن‪％‬ه شپ‪５‬تم لﻮست‬

‫رضاع (‪)١‬‬ ‫ﻣﻮر پﻪ خپﻠﻪ خﻮ＊ﻪ خپل ﻣاشﻮم تﻪ شﻴدې ورکﻮي‪ ،‬خﻮ کﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬پردﻳﻮ ﻣاشﻮﻣاﻧﻮتﻪ ﻫﻢ‬ ‫ش‪５‬دې ورکﻮي‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫغﻪ ﻣاشﻮﻣان ﻳ‪ ３‬رضاعﻲ اوﻻدوﻧﻪ ‪－‬ر‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬دا کار د شرﻳعت ﻟﻪ ﻣخ‪３‬‬ ‫ﻣشخص حکﻤﻮﻧﻪ ﻟري‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ راتﻠﻮﻧکﻮ ﻟﻮستﻮﻧﻮ ک‪ ３‬بﻪ پرې ‪＄‬ان پﻮه ک‪７‬و‪.‬‬

‫ژباړه‪:‬‬ ‫د رضاع کتاب‪:‬‬

‫ﻟ‪８‬ې او ډ‪４‬رې ش‪５‬دې ورکﻮل چ‪ ３‬د رضاع پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬وي (ﻳﻮحكﻢ ﻟري) حرام واﻟی‬ ‫ورپﻮرې تعﻠق ﻧﻴسﻲ‪.‬‬ ‫د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ ﻟﻪ ﻧظره ﻣاشﻮم تﻪ د شﻴدو ورکﻮﻟﻮ ﻣﻮده دﻳرش ﻣﻴاشت‪ ３‬ده‪،‬‬ ‫ابﻮﻳﻮسف اوﻣحﻤد واﻳ‪ :３‬دوه کاﻟﻪ ده‪ ،‬ﻧﻮ کﻠﻪ چ‪ ３‬د شﻴدو ورکﻮﻟﻮ ﻣﻮده تﻴره شﻮه‪ ،‬بﻴا د‬ ‫شﻴدو پﻪ وركﻮﻟﻮ تحرﻳﻢ ﻧﻪ ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د شﻴدو پﻪ رودﻟﻮ باﻧدي ﻫغﻪ ＇ﻪ حراﻣﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬پﻪ ﻧسب حراﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻳﻮا‪ ３＄‬د رضاع‪ ３‬ورور‬ ‫د ﻣﻮر ﻧکاح کﻮل ورتﻪ روا دي‪ ،‬او دا جاﻳز ﻧﻪ ده چ‪ ３‬د ﻧسبﻲ ورورﻣﻮر پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫(ﻫﻤدا راز) د رضاعﻲ زوی خﻮر ﻧکاح کﻮل روا دي‪ ،‬او دا روا ﻧﻪ ده چ‪ ３‬د ﻧسبﻲ زوی خﻮر‬ ‫پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ل شﻲ‪ ،‬د رضاعﻲ زوی د ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬ﻧکاح کﻮل روا ﻧﻪ دي‪ ،‬ﻟکﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬د ﻧسبﻲ‬ ‫زوی د ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻧکاح کﻮل روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫‪٣٠٣‬‬

‫د رضاعی پﻼرﻣﻴرﻣﻦ ﻧکاح کﻮل رواﻧﻪ دي‪ ،‬ﻟکﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬د ﻧسبﻲ پﻼر＊‪％‬ﻪ ﻧکاح کﻮل روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫د رضاع تعريف‪:‬‬

‫رضاع پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬رودﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ او د فقﻬ‪ ３‬پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د ﻣاشﻮم د شﻴدو رودﻟﻮ پﻪ ﻣﻮده ک‪３‬‬ ‫شﻴدی خﻮړل رضاع بﻠل کﻴ‪８‬ی‪.‬‬ ‫درضاع موده‪:‬‬

‫پدې ﻫکﻠﻪ دوه ﻧظره دي ﻳﻮ ﻧظر د اﻣام ابﻮﻳﻮسف او اﻣام ﻣحﻤد رحﻤﻬﻤا اهلل دی چ‪ ３‬ﻫغﻮی‬ ‫ﻣاشﻮم تﻪ د شﻴدوورکﻮﻟﻮﻣﻮده دوه کاﻟﻪ بﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫دوﻳﻢ د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ رحﻤﻪ اهلل ﻧظردی ﻫغﻪ واﻳ‪ ３‬د رضاع ﻣﻮده دﻳرش ﻣﻴاشتی ده‪ .‬ﻧﻮ کﻪ کﻮم‬ ‫ﻣاشﻮم د کﻮﻣ‪ ３％＊ ３‬شﻴدې د خپل عﻤر پﻪ پﻨ‪％‬ﻪ وﻳشتﻤﻪ ﻣﻴاشت و رودﻟ‪ ３‬د اﻣام صاحب پﻪ‬ ‫ﻧزد ﻳﻲ رضاعﻲ ﻣﻮر او د صاحبﻴﻨﻮ پﻪ ﻧزد ﻳﻲ ﻣﻮر ﻧﻪ ‪２－‬ل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫په تي ورکولو باندې کوم کسان حراميږي؟‬

‫پﻪ رضاع باﻧدې د ﻣﻮر اقارب د تﻲ رودوﻧکﻲ خپل ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪ ،‬او د تﻲ رودوﻧکﻲ فروع او زوج د‬ ‫ﻣﻮر خپﻠﻮان جﻮړﻳ‪８‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬دا ﻣطﻠب پﻪ ﻳﻮ فارسﻲ بﻴت ک‪＊ ３‬ﻪ رو＊اﻧﻪ شﻮی ﻫغﻪ داس‪:３‬‬ ‫از جاﻧب شﻴر ده ﻫﻤﻪ خﻮﻳش شﻮﻧد‬ ‫از جاﻧب شﻴر خﻮار زوجان وفروع‬ ‫ﻣطﻠب دا چ‪ ３‬د شﻴدې ورکﻮﻧکﻲ ﻟﻪ ﻟﻮرې ！ﻮل اقارب ﻟکﻪ‪ :‬ﻣﻮر‪ ،‬ترور‪ ،‬خاﻟﻪ‪ ،‬زاﻣﻦ‪ ،‬ﻟﻮ‪１‬ﻪ‪...‬‬ ‫！ﻮل پرې حراﻣﻴ‪８‬ي‪ .‬خﻮ د شﻴدې خﻮړوﻧکﻲ ﻟﻪ ﻟﻮري ﻫﻤدا شﻴدې خﻮړوﻧکی‪ ،‬د ده ＊‪％‬ﻪ (ﻳا‬ ‫د دې خاوﻧد کﻪ رودوﻧک‪ ３‬ﻧجﻠی وي) او اوﻻدوﻧﻪ چ‪＇ ３‬ﻮﻣره ＊کتﻪ وي پﻪ شﻴدو ورکﻮوﻧکﻮ‬ ‫حراﻣﻴ‪８‬ي‪ .‬د پﻮرتﻨﻲ ﻣتﻦ ！ﻮل ﻣساﻳل پﻪ ﻫﻤدې قاعدې باﻧدې حل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪ -۱‬د رضاع ﻟغﻮي او اصطﻼحﻲ تعرﻳف بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬درضاع حکﻢ ＇ﻪ دی؟‬ ‫‪ -۳‬د رضاع د ﻣحرﻣاتﻮ پﻪ ﻫکﻠﻪ چ‪ ３‬کﻮم شعر پﻪ شرحﻪ ک‪ ３‬ذکر شﻮی ﻫغﻪ شرحﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکﻲ بﻪ پﻪ کﻮروﻧﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ واﻟدﻳﻨﻮسره اړوﻧد ﻣطاﻟب شرﻳکﻮی‪ .‬ﻧتﻴجﻪ بﻪ ﻳ‪！ ３‬ﻮﻟ‪／‬ی تﻪ راوړي‪.‬‬ ‫‪٣٠٤‬‬

‫شپ‪８‬شپ‪５‬تم لﻮست‬

‫رضاع (‪)٢‬‬

‫‪٣٠٥‬‬

‫ژباړه‪:‬‬

‫د ﻣ‪７５‬ه پﻪ شﻴدوباﻧدې د تحرﻳﻢ حکﻢ ﻣرتبﻴ‪８‬ي ﻫغﻪ داس‪ :３‬چ‪ ３‬ﻳﻮه ﻣﻴرﻣﻦ ﻳﻮې ﻣاشﻮﻣ‪３‬‬ ‫ﻧجﻠ‪ ９‬تﻪ شﻴدې ورک‪７‬ي د دغ‪ ３‬ﻧجﻠ‪ ９‬ﻧکاح د تﻲ ورکﻮوﻧک‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣ‪７５‬ه او د ﻫغﻪ ﻟﻪ پﻠروﻧﻮ‬ ‫اوزاﻣﻨﻮسره ﻧﻪ صحﻴح کﻴ‪８‬ي‪ ،‬دغﻪ ﻣ‪７５‬ه چ‪ ３‬شﻴدې ﻟﻪ ﻫغﻪ ＇خﻪ سرچﻴﻨﻪ اخﻠﻲ‪ ،‬د ﻫﻤدې‬ ‫ﻣاشﻮﻣ‪ ３‬رضاعﻲ پﻼربﻠل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د س‪７‬ي ﻧکاح د رضاعﻲ ورور ﻟﻪ خﻮرسره رواکﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬د ﻫغﻪ ﻧکاح د ﻧسبﻲ‬ ‫(ورورﻟﻪ خﻮر)سره صحﻴح ک‪８５‬ي‪ ،‬د دې ﻣثال دادی‪ :‬پﻠرﻧی ورور چ‪ ３‬ﻣﻮرﻧ‪ ９‬خﻮر وﻟري‪ ،‬پﻠرﻧﻲ‬ ‫ورور تﻪ د ﻫغ‪ ３‬ﻧکاح سﻤﻪ ده‪.‬‬ ‫ﻫر ﻫغﻪ دوه پردي ﻣاشﻮﻣان چ‪ ３‬د ﻳﻮې رضاعﻲ ﻣﻮر پﻪ تﻴﻮرودﻟﻮ باﻧدې سره راجﻤع شﻲ‪،‬‬ ‫ﻳﻮه اوبل تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧکاح ﻧﻪ صحﻴح کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫تﻲ ورکﻮوﻧک‪ ３％＊ ３‬تﻪ روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬د ﻫغﻪ چا اوﻻد ﻳا د اوﻻد اوﻻد پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪ ،‬کﻮم‬ ‫تﻪ چ‪ ３‬دې تی ورک‪７‬ی وي‪.‬‬ ‫جاﻳز ﻧﻪ ده چ‪ ３‬تی رودوﻧکی ﻫﻠک دتﻲ ورکﻮوﻧک‪ ３％＊ ３‬د ﻣ‪７５‬ه ﻟﻪ خﻮرسره واده وک‪７‬ي‬ ‫‪＄‬کﻪ ﻫغﻪ ﻳ‪ ３‬رضاعی عﻤﻪ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬شﻴدې ﻟﻪ اوبﻮسره ‪６－‬ې شﻲ اوشﻴدې ﻟﻪ اوبﻮ＇خﻪ ډ‪４‬رې وي‪ ،‬حرﻣت ور باﻧدې‬ ‫ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ اوبﻪ ورباﻧدې ډ‪４‬رې وې حرام واﻟی ﻧﻪ ثابتﻴ‪８‬ي‪ ،‬اوکﻪ شﻴدې ﻟﻪ خﻮراک سره ﻳﻮ‪＄‬ای ک‪７‬ل‬ ‫شﻲ داﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد حرﻣت ورباﻧدې ﻧﻪ ثابتﻴ‪８‬ي کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ شﻴدې ﻟﻪ طعام ＇خﻪ زﻳات‪３‬‬ ‫وي‪ ،‬کﻪ ﻟﻪ دوا سره ‪６－‬ې شﻲ او اﻧدازه ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ دوا ﻧﻪ ډ‪４‬ره وي حرام واﻟی ورباﻧدې ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻟﻪ ﻣ‪７‬ې شﻮې ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪＇ ３‬خﻪ ش‪５‬دې وﻟﻮشل شﻲ او ﻣاشﻮم تﻪ ورکﻮل شﻲ‪ ،‬حرام واﻟی ثابتﻮي‪.‬‬ ‫‪٣٠٦‬‬

‫کﻪ شﻴدې د ﻣ‪８５‬ې ﻟﻪ شﻴدوسره ﻳﻮ‪＄‬ای ک‪７‬ل شﻲ او د ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬شﻴدې ورباﻧدې زﻳات‪ ３‬وې‪ ،‬د حرﻣت‬ ‫حکﻢ ورباﻧدې را‪＄‬ﻲ‪ ،‬او کﻪ د ﻣ‪８５‬ي شﻴدې ورباﻧدې زﻳات‪ ３‬وي‪ ،‬حرام واﻟی ﻧﻪ ورباﻧدې را‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ د دوو ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ شﻴدې سره ﻳﻮ‪＄‬ای شﻲ‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ابﻮﻳﻮسف ﻟﻪ ﻧظره‬ ‫حرام واﻟی پﻪ ﻫغﻮشﻴدو را‪＄‬ﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬ډ‪４‬رې دي‪ ،‬اواﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ ‪ :‬دواړه ＊‪ ３％‬ور باﻧدې‬ ‫حراﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ د پ‪５‬غﻠ‪ ３‬ﻧجﻠ‪ ９‬شﻴدې پﻴدا شﻲ‪ ،‬اوﻫغﻪ ﻣاشﻮم تﻪ ورک‪７‬ي‪ ،‬حرام واﻟی ثابتﻮي‬ ‫اوکﻪ ﻟﻪ ﻧارﻳﻨﻪ ＇خﻪ شﻴدې پﻴداشﻲ اوﻫغﻪ ﻣاشﻮم تﻪ ورک‪７‬ي حرام واﻟی ﻧﻪ ورباﻧدې‬ ‫ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ دوه ﻣاشﻮﻣان د ﻳﻮې ﻣ‪８５‬ې شﻴدې وخﻮري‪ ،‬حرام واﻟی ﻧﻪ ثابتﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳﻮ س‪７‬ی ﻳﻮه ﻣاشﻮﻣﻪ او ﻳﻮه ﻟﻮﻳﻪ ＊‪％‬ﻪ پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي او ﻟﻮﻳﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ وړې تﻪ شﻴدې ورک‪７‬ي‬ ‫پﻪ ﻣ‪７５‬ه باﻧدې دواړه حراﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ خاوﻧد ﻟﻪ ﻟﻮ‪ ３４‬ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬سره کﻮرواﻟی ﻧﻪ وي ک‪７‬ی‪ ،‬ﻣﻬر ورتﻪ‬ ‫ﻧﻪ ثابتﻴ‪８‬ي‪ ،‬او د وړوک‪ ３‬ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬ﻟپاره ﻧﻴﻤاﻳ‪ ３‬ﻣﻬردی‪ ،‬کﻪ ﻣشرې ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬قصدا د (ﻧکاح) د‬ ‫فاسدوﻟﻮ ﻟپاره دغﻪ کارک‪７‬ی وي‪ ،‬ﻣ‪７５‬ه بﻪ د وړوک‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ﻧﻴﻤاﻳﻲ ﻣﻬر ﻟﻪ ﻫغ‪＇ ３‬خﻪ غﻮاړي‪ ،‬او‬ ‫کﻪ پﻪ قصدې تﻮ‪－‬ﻪ ﻳ‪ ３‬دا کارﻧﻪ وي ک‪７‬ی‪ ،‬بﻴا ﻣ‪７５‬ه ﻟﻪ ﻫغ‪＇ ３‬خﻪ ＇ﻪ ﻧشﻲ غﻮ＊تﻠی‪.‬‬ ‫پﻪ رضاع ک‪ ３‬پﻪ تﻨﻬا ډول د ＊‪％‬ﻮ شاﻫدي ﻧﻪ قبﻠﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻳﻮازې ددوؤ ﻧارﻳﻨﻪ اوﻳا دوؤ ＊‪％‬ﻮاو‬ ‫ﻳﻮه ﻧارﻳﻨﻪ پﻪ شاﻫدی ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‪ :‬د رضاعﻲ ورور خﻮر سره ﻧکاح کﻮل روا دي ﻟکﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬د ﻧسبﻲ ورور ﻟﻪ خﻮر‬ ‫سره روا ده‪،‬د ﻣثال پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ‪:‬ﻣصعب‪ ،‬د زبﻴدې ﻧسبﻲ زوی او زبﻴر ﻳ‪ ３‬رضاعﻲ زوی دی ﻧﻮ‬ ‫ﻣصعب کﻮﻟی شﻲ د زبﻴر ﻧسبﻲ خﻮر فاطﻤﻪ پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪ ،‬حال دا چ‪ ３‬د ده د رضاعﻲ ورور‬ ‫خﻮر ده‪.‬‬ ‫د ﻧسبﻲ خﻮر د ﻧکاح صﻮرت داس‪ ３‬دی‪ :‬شرﻳف او زرﻳﻦ ﻟﻪ دوو ﻣﻴرﻣﻨﻮ ＇خﻪ د احﻤد زاﻣﻦ دي‪،‬‬ ‫د شرﻳف د ﻣﻮر ﻟﻪ پخﻮاﻧﻲ خاوﻧد ＇خﻪ ﻟﻮر ده‪ ،‬ﻫغﻪ زرﻳﻦ تﻪ روا ده چ‪＄ ３‬ان تﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧکاح ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫رضاعي پالر‪ :‬د رضاعﻲ ﻣﻮر ﻣ‪７５‬ه د ﻣاشﻮم رضاعﻲ پﻼردی‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ فقﻪ ک‪ ３‬دا شﻴدې د (ﻟبﻦ‬ ‫اﻟفحل) پﻪ ﻧاﻣﻪ ﻳاد شﻮﻳدی‪＄ ،‬کﻪ دا تر ﻫﻤاغﻪ حدﻳث ﻻﻧدې را‪ ３＄‬چ‪ ３‬پﻪ ک‪ ３‬راغﻠﻲ‪:‬‬ ‫(ﻳحرم ﻣﻦ اﻟرضاع ﻣا ﻳحرم ﻣﻦ اﻟﻨسب) شﻴدې ورکﻮوﻧک‪％＊ ３‬ﻪ ‪ ３４‬ﻣﻮر ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪＄ ،‬کﻪ شﻴدې‬ ‫‪ ３４‬ورک‪７‬ې دي‪ ،‬او د ﻫغ‪ ３‬خاوﻧد ‪ ３４‬پﻼر ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪＄ ،‬کﻪ دا شﻴدې د ده د ﻧطف‪ ３‬ﻟﻪ کبﻠﻪ را پﻴدا‬ ‫شﻮې دي‪.‬‬

‫‪٣٠٧‬‬

‫ګډې شيدې‪:‬‬

‫‪ -۱‬کﻪ د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬شﻴدې ﻟﻪ ﻣاﻳع سره ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻲ‪ ،‬ﻟکﻪ د بل حﻴﻮان ﻟﻪ شﻴدو ﻳا بﻠ‪ ３‬کﻮﻣ‪ ３‬ﻣاﻳع‬ ‫سره‪ ،‬دﻟتﻪ اعتبار غﻠب‪ ３‬او ډﻳرواﻟﻲ تﻪ دی‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ ﻣاﻳع ﻳا د حﻴﻮان شﻴدې ډ‪４‬رې او د ＊‪ ３％‬شﻴدې‬ ‫ﻟ‪８‬ې وي او ﻣاشﻮم ‪ ３４‬د رضاع پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬وخﻮري‪ ،‬کﻮم حرام واﻟی ورباﻧدې ﻧﻪ را‪＄‬ﻲ‪ ،‬او کﻪ‬ ‫د ＊‪ ３％‬شﻴدې ډﻳرې وي‪ ،‬بﻴا رضاع ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬کﻪ د ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬پﻪ شﻴدو ک‪ ３‬خﻮاړه پاخﻪ شﻲ او ﻳا ورسره ‪ ６－‬شﻲ او ﻣاشﻮم تﻪ د رضاع پﻪ ﻣﻮده‬ ‫ک‪ ３‬ورک‪７‬ل شﻲ رضاع ورباﻧدې ﻧﻪ ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۳‬کﻪ د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬شﻴدې ﻟﻪ دوا سره ‪６－‬ې او پرې ډﻳرې شﻲ تحرﻳﻢ ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۴‬کﻪ د ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬شﻴدې ﻟﻪ داس‪ ３‬خﻮړو سره ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻲ چ‪ ３‬ﻫغﻪ پﻪ اور ﻧﻪ وي پاخﻪ شﻮې‬ ‫د اﻣام صاحب پﻪ ﻧزد رضاع پرې ﻧﻪ ثابتﻴ‪８‬ي او صاحبﻴﻦ وا‪ :３４‬دﻟتﻪ ﻫﻢ اعتبار غﻠب‪ ３‬تﻪ دی کﻪ‬ ‫شﻴدې ډ‪４‬رې وې تحرﻳﻢ ثابتﻴ‪８‬ي او کﻪ ﻟ‪８‬ې وې رضاع ﻧﻪ ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د يوه مېړه د دوو مېرمنو ترمنځ يوې بلې ته دشيدو ورکولو حکم‪ :‬کﻪ ﻳﻮ شخص‬ ‫پﻪ ﻧکاح ک‪ ３‬دوه داس‪ ３‬ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬راوﻟﻲ چ‪ ３‬ﻳﻮه دوﻣره وړه وي چ‪ ３‬درضاعت ﻣﻮده ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ وي‬ ‫بشپ‪７‬ه‪ ،‬دغﻪ ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬پﻪ پ‪＋‬تﻨﻮ ک‪ ３‬بﻨ‪ ３‬بﻠل کﻴ‪８‬ي‪،‬کﻪ ﻟﻪ دوی ＇خﻪ غ＂ﻪ بﻨﻪ وړې بﻨ‪ ３‬تﻪ شﻴدې‬ ‫ورک‪７‬ي پر ﻣ‪７５‬ه باﻧدې دواړه حراﻣﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ ﻳﻮه ‪ ３４‬پرک＂‪ ９‬او بﻠﻪ ‪ ３４‬خﻮا＊‪－ ３‬ر‪＄‬ﻲ‪ ،‬او ﻟﻪ‬ ‫پرک＂‪ ９‬او خﻮا＊‪ ３‬سره د زوجﻴت اړﻳکﻪ جﻮړول او ساتل جﻮاز ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫احتياط‪ :‬پﻪ رضاع باﻧدې ډﻳراحکام ﻣرتبﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟﻪ ﻫﻤدې کبﻠﻪ ضروري ده چ‪！ ３‬ﻮﻟ‪ ３‬کﻮرﻧ‪ ９‬پﻪ‬ ‫دې اړه ډ‪４‬رې ﻣحتاط‪ ３‬واوسﻲ‪ ،‬ﻫرﻣاشﻮم تﻪ ب‪ ３‬ﻣﻮجبﻪ خپﻠ‪ ３‬شﻴدې ورﻧک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ ﻫغﻪ بﻴا ﻟﻪ‬ ‫حافظ‪＇ ３‬خﻪ وزي اوپاﻳﻠﻪ ک‪ ３‬ددې سبب کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ستراحکام ترپ‪＋‬ﻮﻻﻧدې شﻲ‪.‬‬

‫‪ -۱‬د رضاعﻲ ورور خﻮر سره ﻧکاح ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟ صﻮرت ‪ ３４‬بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬داس‪ ３‬صﻮرت بﻴان ک‪７‬ئ چ‪ ３‬ﻫغ‪ ３‬ک‪ ３‬د ﻧسبﻲ ورور خﻮر سره ﻧکاح روا وي؟‬ ‫‪ -۳‬ﻟبﻦ اﻟفحل تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬کﻪ د ＊‪ ３％‬شﻴدې ﻟﻪ ﻣاﻳعاتﻮ‪ ،‬ﻳا پﻪ داس‪ ３‬خﻮراکﻲ تﻮکﻮ ک‪ ６－ ３‬شﻲ چ‪ ３‬ورسره پاخﻪ‬ ‫شﻮې ﻧﻪ وي او بﻴا د رضاع پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬ﻣاشﻮم تﻪ ورک‪７‬ل شﻲ رضاع پرې ثابتﻴ‪８‬ي کﻪ ﻧﻪ؟‬ ‫تفصﻴل ورک‪７‬ئ‪.‬‬

‫‪٣٠٨‬‬

‫اووه شپ‪５‬تم لﻮست‬

‫طﻼق (‪)١‬‬ ‫طﻼق پﻪ اسﻼم ک‪ ３‬د دې ﻟپاره روا شﻮی چ‪ ３‬د ستﻮﻧزو پرﻣﻬال د ازدواج ت‪７‬ون وشﻠﻮي‪ ،‬دغﻪ‬ ‫کار ﻣ‪７５‬ه تﻪ ورسپارل شﻮی دی‪ ،‬دا ﻫﻢ باﻳد و واﻳﻮ چ‪ ３‬طﻼق د حل وروستی ﻻره ده‪ ،‬ﻟﻪ دې‬ ‫＇خﻪ وړاﻧدې د ﻧصﻴحت‪ ،‬ﻳﻮ ‪＄‬ای ﻧﻪ وﻳده ک‪５‬دل‪ ،‬صﻠح‪ ３‬او ﻣﻨ‪７／％‬ﻳتﻮب خبرې دي‪ ،‬چ‪ ３‬د‬ ‫ستﻮﻧزو پر ﻣﻬال کار ترې اخﻴستل کﻴ‪８‬ي‪،‬کﻪ دغﻪ ﻻرې د ﻣ‪７５‬ه او ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ترﻣﻨ‪ ＃‬ستﻮﻧزې حل‬ ‫ﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬بﻴا طﻼق تﻪ ﻣراجعﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ د طﻼق ﻟپاره ‪＄‬اﻧ‪７／‬ي اصﻮل او احکام وضع شﻮي‬ ‫چ‪ ３‬پﻪ دې ﻟﻮستﻮﻧﻮ ک‪ ３‬بﻴاﻧﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪٣٠٩‬‬

‫ژباړه‬ ‫د طالق کتاب‪:‬‬

‫طﻼق پﻪ درې ډوﻟﻪ دی‪ :‬احسﻦ طﻼق‪ ،‬سﻨت طﻼق اوبدعت طﻼق‪.‬‬ ‫اﻟف‪ -‬احسﻦ طﻼق (تر ！ﻮﻟﻮ ＊ﻪ طﻼق) دا دی چ‪ ３‬خپﻠﻪ ﻣﻴرﻣﻦ پﻪ ﻫغﻪ پاک‪ ９‬ک‪ ３‬چ‪３‬‬ ‫ورسره ﻳ‪ ３‬کﻮرواﻟی ﻧﻪ وی ک‪７‬ی پﻪ ﻳﻮه طﻼق طﻼقﻪ ک‪７‬ی اوترﻫغﻪ وختﻪ ﻳ‪ ３‬پر‪８４‬دی چ‪３‬‬ ‫عدت ﻳ‪ ３‬ت‪５‬ر شی‪.‬‬ ‫ب‪ -‬سﻨت طﻼق دادی چ‪ ３‬خپﻠﻪ ﻫغﻪ ﻣﻴرﻣﻦ چ‪ ３‬ورسره ﻳﻮ‪＄‬ای شﻮی وي پﻪ‬ ‫درﻳﻮطﻬروﻧﻮ(پاکﻴﻮ)ک‪ ３‬درې ‪＄‬ﻠﻪ طﻼقﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ج‪ -‬بدعت طﻼق ﻫغﻪ دی چ‪ ３‬درې طﻼقﻪ پﻪ ﻳﻮ‪＄‬ل ورک‪７‬ي اوﻳا درې طﻼقﻪ پﻪ ﻳﻮه طﻬرک‪３‬‬ ‫ورک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ دغس‪ ３‬کاروک‪７‬ي ﻣﻴرﻣﻦ ﻳ‪ ３‬طﻼقﻪ ترې جداکﻴ‪８‬ي او ﻣ‪７５‬ه ‪－‬ﻨﻬ‪／‬اردی‪.‬‬ ‫پﻪ طﻼق ک‪ ３‬ﻟﻪ دوو ﻟﻮرﻳﻮ سﻨت رعاﻳت کﻴ‪８‬ي‪ :‬سﻨت واﻟی پﻪ وخت ک‪ ３‬او سﻨت واﻟی‬ ‫پﻪ عدد ک‪ ،３‬د عدد پﻪ سﻨت واﻟﻲ ک‪ ３‬ﻫغﻪ ﻣﻴرﻣﻦ چ‪ ３‬ورسره ﻳﻮ‪＄‬ای شﻮی وي او ﻳا ﻧﻪ وي‬ ‫شﻮی‪ ،‬برابره ده‪.‬‬ ‫او سﻨت واﻟی پﻪ وخت ک‪ ،３‬ﻳﻮا‪ ３＄‬ﻫغ‪ ３‬ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬پﻮرې ت‪７‬اوﻟري چ‪ ３‬ورسره ﻳﻮ‪＄‬ای شﻮی‬ ‫وي اوﻫغﻪ پدې تﻮ‪－‬ﻪ چ‪ ３‬پﻪ داس‪ ３‬طﻬرک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬طﻼقﻪ ک‪７‬ي چ‪ ３‬پﻪ ﻫغﻪ ک‪ ３‬ورسره ﻳﻮ‪＄‬ای‬ ‫شﻮی ﻧﻪ وي‪ ،‬کﻮﻣﻪ ﻣﻴرﻣﻦ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬سره ﻳﻮ‪＄‬ای واﻟی شﻮی ﻧﻪ وي‪ ،‬پﻪ طﻬراوحﻴض ک‪３４ ３‬‬ ‫طﻼقﻮﻻی شﻲ‪.‬‬ ‫کﻮﻣﻪ ﻣﻴرﻣﻦ چ‪ ３‬دکﻮچﻨﻲ واﻟﻲ اوﻳا ﻟﻮی واﻟﻲ ﻟﻪ کبﻠﻪ حﻴض ﻧﻪ وﻳﻨﻲ او ﻣ‪７５‬ه ورتﻪ د سﻨت‬ ‫‪٣١٠‬‬

‫طﻼق ورکﻮﻟﻮ اراده وک‪７‬ي ﻫغی تﻪ بﻪ پﻪ ﻣﻴاشت ک‪ ３‬ﻳﻮ طﻼق ورکﻮي‪ .‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣﻴاشت پﻮره‬ ‫شﻮه‪ ،‬بل طﻼق بﻪ ورکﻮي اوپﻪ درﻳﻤﻪ ﻣﻴاشت ک‪ ３‬بﻪ بل طﻼق ورکﻮي‪ ،‬او(دې ＊‪ ３％‬تﻪ) داس‪３‬‬ ‫طﻼق ورکﻮل ﻫﻢ روادي چ‪ ３‬د طﻼق اوکﻮرواﻟﻲ ترﻣﻨ‪ ＃‬فاصﻠﻪ راﻧﻪ وﻟﻲ‪.‬‬ ‫حاﻣﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ وروستﻪ ﻟﻪ کﻮرواﻟﻲ ＇خﻪ طﻼق ورکﻮل روا دي خﻮد اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف رحﻤﻬﻤا اهلل تعاﻟی پﻪ ﻧزد ﻳ‪ ３‬سﻨﻲ طﻼق دادی چ‪ ３‬ددوو طﻼقﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬ﻣﻴاشت‬ ‫فاصﻠﻪ ورک‪７‬ي‪ ،‬اواﻣام ﻣحﻤد وا‪ :３４‬سﻨت طﻼق ﻳ‪ ３‬ﻳﻮا‪ ３＄‬ﻳﻮطﻼق دی‪.‬‬ ‫کﻪ کﻮم س‪７‬ی خپﻠﻪ ＊‪％‬ﻪ پﻪ حﻴض ک‪ ３‬طﻼقﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮﻣستحب داده‬ ‫چ‪ ３‬ورتﻪ ﻣراجعﻪ وک‪７‬ي‪ ،‬خﻮکﻠﻪ چ‪ ３‬پاکﻪ شﻮه‪ ،‬بﻴا حاﻳضﻪ شﻮه بﻴا پاکﻪ شﻮه‪ ،‬دی اختﻴارﻟری‪:‬‬ ‫کﻪ خﻮ＊ﻪ ﻳ‪ ３‬راغﻠﻪ طﻼقﻪ دې ک‪７‬ي‪ ،‬او کﻪ خﻮ＊ﻪ ﻳ‪ ３‬شﻮه ﻟﻪ ‪＄‬ان سره دې وساتﻲ‪.‬‬ ‫د طالق تعريف‬ ‫شرحه‪:‬‬

‫طﻼق پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬د قﻴد خﻼصﻮﻟﻮ او خﻮش‪ ３‬کﻮﻟﻮ تﻪ واﻳ‪ ３‬او د فقﻬاوو پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د طﻼق‬ ‫او طﻼق تﻪ ورتﻪ ﻧﻮرو اﻟفاظﻮ پﻪ وسﻴﻠﻪ چ‪ ３‬د خﻮش‪ ３‬کﻮﻟﻮ ﻟپاره استعﻤاﻟﻴ‪８‬ي د ثابت‪ ３‬ﻧکاح ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړل طﻼق بﻠل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د طالق حکم‪ :‬طﻼق د قرآﻧکرﻳﻢ اوﻧبﻮی احادﻳثﻮ پﻪ استﻨاد د ضرورت ﻟﻪ اﻣﻠﻪ رواعﻤل‬ ‫دی‪.‬‬ ‫د حکﻢ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬د طﻼق ډوﻟﻮﻧﻪ‬ ‫‪ -۱‬تر ！ﻮﻟﻮ＊ﻪ طﻼق(احسﻦ طﻼق)‪.‬‬ ‫‪ -۲‬سﻨت طﻼق‪.‬‬ ‫‪ -۳‬بدعت طﻼق‪.‬‬ ‫د درې واړو تعرﻳف پﻪ ت‪５‬ر ﻣتﻦ ک‪ ３‬بﻴان شﻮی‪.‬‬ ‫د عدد له اړخه سنت طالق‪:‬‬

‫د کﻮﻣ‪ ３‬ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬چ‪ ３‬حﻴض را‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻫغ‪ ３‬ﻟپاره د عدد ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬سﻨﻲ طﻼق ﻫغﻪ دی چ‪ ３‬پﻪ ﻫر‬ ‫طﻬر ک‪ ３‬ورتﻪ ﻳﻮ ﻳﻮ طﻼق ورکﻮل شﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ کﻮﻣﻪ ＊‪％‬ﻪ د کﻮم ﻻﻣل( وړوکﻮاﻟﻲ ﻳا د عﻤر د ډ‪４‬رواﻟﻲ) ﻟﻪ کبﻠﻪ حﻴض ﻧﻪ وﻳﻨﻲ‪ ،‬د ﻫغ‪ ３‬ﻟپاره‬ ‫سﻨ‪ ３‬طﻼق دا دی چ‪ ３‬پﻪ درې ﻣﻴاشتﻮ ک‪ ３‬دې ورتﻪ درې طﻼقﻪ ورک‪７‬ل شﻲ‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬پﻪ ﻫره‬

‫‪٣١١‬‬

‫ﻣﻴاشت ک‪ ３‬بﻪ ﻳﻮ ﻳﻮ طﻼق ور کﻮل کﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ د دوی پﻪ حق ک‪ ３‬ﻣﻴاشت د حﻴض قاﻳﻤقام ده‬ ‫‪.‬حاﻣﻠﻪ ﻣﻴرﻣﻦ پﻪ طﻼق ک‪ ３‬د ﻫﻤدوی پﻪ ＇‪５‬رده‪.‬‬ ‫د حﻴض پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ طﻼق ورکﻮل ﻧا روا دي‪ ،‬خﻮ طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او کﻪ س‪７‬ی‬ ‫وغﻮاړي چ‪ ３‬ﻟﻪ ‪－‬ﻨاه ＇‪％‬ﻪ ‪＄‬ان بچ ک‪７‬ي‪ ،‬ب‪５‬رتﻪ دې ورتﻪ ﻣراجعﻪ وک‪７‬ي ﻟﻪ ‪＄‬ان سره دې وساتﻲ‬ ‫ﻟﻪ طﻬر ＇خﻪ وروستﻪ ﻟﻪ بل حﻴض ＇خﻪ چ‪％＊ ３‬ﻪ و وزي‪ ،‬بﻴا دې ‪ ３４‬پﻪ طﻬر ک‪ ３‬طﻼقﻪ‬ ‫ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د وخت له اړخه سني طالق‬

‫دا طﻼق ﻳﻮا‪ ３＄‬پﻪ ﻫغﻪ ﻧکاح شﻮو ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ ک‪ ３‬راتﻼی شﻲ چ‪ ３‬کﻮرواﻟی ورسره شﻮی وي‪ ،‬د‬ ‫دغﻮ ﻣﻴرﻣﻨﻮ سﻨ‪ ３‬طﻼق دا دی چ‪ ３‬پﻪ داس‪ ３‬طﻬر ک‪ ３‬بﻪ طﻼق ورکﻮي‪ ،‬چ‪ ３‬جﻤاع ‪ ３４‬پک‪３‬‬ ‫ﻧﻪ وي ورسره ک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ دا د رغبت د تجدﻳد وخت دی‪ ،‬ﻧﻮکﻠﻪ چ‪ ３‬پداس‪ ３‬وخت ک‪ ３‬س‪７‬ی‬ ‫خپﻠ‪ ３％＊ ３‬تﻪ طﻼق ورکﻮي‪＇ ،‬ر‪－‬ﻨده ده چ‪－ ３‬ﻮزاره ورسره ﻧﻪ کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ ＊‪％‬ﻪ چ‪ ３‬کﻮرواﻟی ورسره ﻧﻪ وي شﻮی ﻫغ‪ ３‬تﻪ پﻪ طﻬر او حﻴض دواړو ک‪ ３‬طﻼق ورکﻮل‬ ‫روا دي‪.‬‬

‫‪ -۱‬د طﻼق ﻟغﻮي اواصطﻼحﻲ ﻣعﻨا ＇ﻪ ده؟‬ ‫‪ -۲‬د عدد ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬طﻼق پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دی بﻴان ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬د وخت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬د طﻼق ډوﻟﻮﻧﻪ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬بدعﻲ اواحسﻦ طﻼق سره ＇ﻪ تﻮپﻴرﻟري؟‬ ‫‪ -۵‬حاﻣﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ بﻪ پﻪ سﻨﻲ طﻼق ＇ﻨ‪／‬ﻪ طﻼقﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -۶‬تر طﻼق وړاﻧدې د ستﻮﻧزو د حل ﻻر کﻮﻣﻪ ده‪ ،‬پﻪ ﻟﻨ‪ ６‬ډول ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ؟‬

‫！ﻮل زده کﻮﻧکﻲ دې پﻮرتﻨﻲ سﻮاﻟﻮﻧﻪ ﻟﻪ ‪＄‬ﻮابﻮ سره پﻪ خپﻠﻮکتابچﻮک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٣١٢‬‬

‫اته شپ‪５‬تم لﻮست‬

‫طﻼق (‪)٢‬‬

‫‪٣١٣‬‬

‫ژباړه‪:‬‬

‫د ﻫرﻫغﻪ ﻣ‪７５‬ه طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬عاقل او باﻟغ وی‪ ،‬د ﻣاشﻮم‪ ،‬ﻟ‪５‬ﻮﻧی او وﻳده طﻼق‬ ‫ﻧﻪ واقع کﻴ‪８‬ی‪.‬‬ ‫طﻼق پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪ :‬صرﻳح اوکﻨاﻳی‪.‬‬ ‫صرﻳح د س‪７‬ې دا خبره ده چ‪ :３‬تﻪ طﻼقﻪ ﻳ‪ ،３‬تﻪ ﻣطﻠقﻪ (خﻼصﻪ ک‪７‬ل شﻮې) ﻳ‪ ،３‬طﻼقﻪ‬ ‫ﻣ‪ ３‬ک‪７‬ې‪ ،‬پدې ！ﻮﻟﻮباﻧدې ﻳﻮ رجعﻲ طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟﻪ ﻳﻮه ＇خﻪ کﻪ د زﻳاتﻮﻧﻴت وک‪７‬ی‪ ،‬بﻴاﻫﻢ‬ ‫ﻳﻮطﻼق واقع کﻴ‪８‬ي او ﻧﻴت تﻪ اړتﻴا ﻧﻪ ﻟری‪.‬‬ ‫او دا خبره چ‪ :３‬تﻪ طﻼقﻪ ﻳ‪ ،３‬تﻪ پﻪ دا ﻣعﻠﻮم طﻼق طﻼقﻪ ﻳ‪ ، ３‬اوﻳا تﻪ طﻼقﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ طﻼق‬ ‫‪٣١٤‬‬

‫کﻪ ﻧﻴت ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ و‪ ،‬ﻳﻮ رجعی واقع کﻴ‪８‬ي او کﻪ د دوو ﻧﻴت وک‪７‬ي ﻫﻢ ﻳﻮ رجعﻲ واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او کﻪ‬ ‫ﻧﻴت ﻳ‪ ３‬درې طﻼقﻪ وي‪ ،‬درې واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫دوﻳﻢ ډول‪:‬پﻪ کﻨاﻳاتﻮ باﻧدې طﻼق دی(او دا طﻼق) ﻧﻪ واقع کﻴ‪８‬ي ﻣ‪／‬ر پﻪ ﻧﻴت‪ ،‬ﻳا د حال‬ ‫پﻪ تقاضا‪ ،‬او پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪ .‬ﻳﻮﻫغﻪ دری اﻟفاظ دي چ‪ ３‬ﻳﻮرجعﻲ طﻼق ورباﻧدې واقع کﻴ‪８‬ي‬ ‫اوﻫغﻪ (د ﻣﻴ‪７‬ه) داخبره ده‪( :‬اعتدي) عدت تﻴرک‪７‬ه (واستبرئﻲ رحﻤك) خپل رحﻢ پاک ک‪７‬ه‬ ‫(وأﻧت واحدة) تﻪ ﻳﻮه ﻳ‪.３‬‬ ‫(ﻟﻪ دې درې اﻟفاظﻮ پرتﻪ) ﻧﻮرکﻨاﻳات چ‪ ３‬ﻧﻴت ورسره د ﻳﻮه طﻼق وي‪ ،‬ﻳﻮ باﻳﻦ طﻼق‬ ‫واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬اوکﻪ درې وي‪ ،‬درې واقع ک‪８５‬ي‪ ،‬کﻪ د دوؤ ﻧﻴت وک‪７‬ي ﻳﻮ واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ چ‪３‬‬ ‫وواﻳ‪(３‬آﻧت بائﻦ وبتة وبتﻠة وحرام) تﻪ جدا‪ ،‬زﻣا او ستا سره قطع ده او تﻪ پﻪ ﻣاحراﻣﻪ ﻳ‪،３‬‬ ‫(وحبﻠك عﻠﻰ غاربك)ستاپ‪７‬ی ستاپرغاړه دی‪( ،‬واﻟحقﻲ بأﻫﻠك)ﻟﻪ خپﻠﻮ خپﻠﻮاﻧﻮ سره ﻳﻮ‪＄‬ای‬ ‫شﻪ‪( ،‬وخﻠﻴة وبرﻳة) تﻪ خﻼصﻪ اوبرئ ﻳ‪( ３‬ووﻫبتك ﻷﻫﻠك) تﻪ ﻣی خپل اﻫل تﻪ بخشش‬ ‫ک‪７‬ی(وسرحتك وفارقتك) تﻪ ﻣ‪ ３‬خﻮش‪ ３‬اوجدا ک‪７‬ې‪( ،‬وآﻧت حرة) تﻪ ازاده ﻳ‪( ３‬وتقﻨعﻲ‬ ‫وتخﻤري واستتري واعزبﻲ واغربﻲ وابتغﻲ اﻷزواج) تﻪ ﻣخ پﻮ！ی واغﻮﻧده‪！ ،‬کری پﻪ سرک‪７‬ه‪،‬‬ ‫‪＄‬ان پ＀ ک‪７‬ه‪＄ ،‬ان ﻣجردک‪７‬ه‪ ،‬ﻟرې ﻻړه شﻪ‪＄ ،‬ان تﻪ ﻣﻴ‪７‬وﻧﻪ وغﻮاړه‪.‬‬ ‫کﻪ ﻧﻴت ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ درﻟﻮده پدې اﻟفاظﻮطﻼق ﻧﻪ واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻣ‪／‬رکﻪ(ﻣﻴ‪７‬ه او ＊‪％‬ﻪ) د طﻼق د‬ ‫ﻳادوﻧی پرﻣﻬال وو‪ ،‬ﻧﻮ د قضا پﻪ ﻧزد طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي او پﻪ دﻳاﻧتی ﻟحاظ‪ ،‬کﻪ ﻧﻴت ‪ ３４‬ﻧﻪ وو‪،‬‬ ‫طﻼق ﻧﻪ واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ＊‪％‬ﻪ اوخاوﻧد د طﻼق د ﻳادوﻧ‪ ３‬پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬ﻧﻪ‪ ،‬بﻠک‪ ３‬د غضب او شخ‪７‬ې پﻪ‬ ‫حاﻟت ک‪ ３‬وي پﻪ ！ﻮﻟﻮ ﻫغﻮ اﻟفاظﻮطﻼق واقع کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻣقصد ور＇خﻪ کﻨ‪％‬ل ﻧﻪ وي‪ ،‬او‬ ‫ﻟﻪ کﻮﻣﻮاﻟفاظﻮ＇خﻪ چ‪ ３‬کﻨ‪％‬ل ﻣقصد وي‪ ،‬پﻪ ﻫغﻮباﻧدې طﻼق ﻧﻪ واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻣ‪／‬ر پﻪ ﻫغﻪ‬ ‫صﻮرت ک‪ ３‬چ‪ ３‬د طﻼق ﻧﻴت وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د طﻼق ﻟفظ پﻪ زﻳادت او شدت باﻧدې تﻮصﻴف ک‪７‬ي‪ ،‬باﻳﻦ طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ‬ ‫چ‪ ３‬وواﻳی‪ :‬تﻪ پﻪ باﻳﻦ طﻼق طﻼقﻪ ﻳ‪ ، ３‬تﻪ طﻼقﻪ ﻳی پﻪ سخت طﻼق‪ ،‬ﻳا فاحش طﻼق‪ ،‬ﻳاشﻴطاﻧﻲ‬ ‫طﻼق‪ ،‬ﻳا بدعﻲ طﻼق‪ ،‬ﻳا طﻼق ﻳ‪ ３‬د غره پﻪ ＇ﻴر طﻼق او ﻳا د ډک کﻮر پﻪ ＇ﻴر طﻼق‪.‬‬ ‫کﻪ طﻼق ‪！ ３４‬ﻮﻟ‪ ３％＊ ３‬تﻪ ﻣضاف ک‪ ７‬او ﻳا ‪ ３４‬ﻫغﻪ ＇ﻪ تﻪ ﻣضاف ک‪ ７‬چ‪ ３‬ﻟﻪ ！ﻮل بدن‬ ‫＇خﻪ تعبﻴر ورباﻧدې کﻴ‪８‬ي طﻼق واقع کﻴ‪８‬ی‪ ،‬ﻟکﻪ چ‪ ３‬وواﻳی‪ :‬تﻪ طﻼقﻪ ﻳی‪ ،‬ستاغاړه طﻼقﻪ‬ ‫ده‪ ،‬ستاروح طﻼق دی‪ ،‬ستا بدن‪ ،‬ستاجسد‪ ،‬ستاشرم ‪＄‬ای اوستاﻣخ طﻼق دی‪.‬‬ ‫‪٣١٥‬‬

‫پﻪ ﻫﻤدې ډول کﻪ د دې ﻣشاع جز تﻪ طﻼق ﻣﻨسﻮب ک‪７‬ي‪ ،‬طﻼق واقع کﻴ‪８‬ی ‪ ،‬ﻟکﻪ چ‪３‬‬ ‫وواﻳی‪ :‬ستا ﻧﻴﻤاﻳی ‪ ،‬ستا درﻳﻤﻪ(برخﻪ) دې طﻼقﻪ وي‪ .‬کﻪ وواﻳﻲ‪ :‬ستا ﻻس او ﻳا ستا پ‪＋‬ﻪ دې‬ ‫طﻼقﻪ وي‪ ،‬طﻼق ﻧﻪ واقع ک‪８５‬ی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻫغ‪ ３‬تﻪ ﻧﻴﻤاﻳﻲ طﻼق ورک‪７‬ي اوﻳا د طﻼق درﻳﻤﻪ حصﻪ طﻼق ورک‪７‬ی‪ ،‬ﻳﻮ طﻼق ‪２－‬ل‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ترفشار ﻻﻧدې (ﻣجبﻮر ک‪７‬ل شﻮي) او د ﻧش‪ ３‬پﻪ حال ک‪ ３‬س‪７‬ي طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د‪－‬ﻮﻧ‪ ３／‬طﻼق پﻪ اشاره سره واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ طﻼق ﻧکاح تﻪ ﻣﻨسﻮب شﻲ‪ ،‬وروستﻪ ﻟﻪ ﻧکاح سﻢ دﻻسﻪ واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ چ‪( ３‬ﻳﻮې‬ ‫اجﻨبﻲ ＊‪ )３％‬تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬کﻪ تﻪ ﻣ‪ ３‬پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ې ﻧﻮ طﻼقﻪ ﻳ‪ ３‬او ﻳا وواﻳ‪ :３‬ﻫره ＊‪％‬ﻪ چ‪ ３‬ﻣ‪３‬‬ ‫پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ه ﻫغﻪ طﻼقﻪ ده‪.‬‬ ‫کﻪ کﻮم شرط تﻪ طﻼق ﻣﻨسﻮب ک‪７‬ي‪ ،‬وروستﻪ دشرط ﻟﻪ پﻠ‪ ３‬ک‪５‬دو طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ‬ ‫چ‪ ３‬خپﻠ‪ ３‬ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬کﻪ کﻮرتﻪ ﻧﻨﻮت‪ ３‬طﻼقﻪ ﻳ‪.３‬‬ ‫د طﻼقﻮﻧکﻲ اضافت سﻢ ﻧﻪ دی ﻣ‪／‬ر دا چ‪ ３‬قسﻢ وﻳﻮﻧکی ﻣاﻟک وي‪ ،‬اوﻳا طﻼق‬ ‫ﻣﻠکﻴت تﻪ ﻣضاف ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ پردۍ ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬تﻪ وواﻳی‪ :‬کﻪ کﻮرتﻪ ﻧﻨﻮت‪ ،３‬تﻪ طﻼقﻪ ﻳ‪ ،３‬بﻴا ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ه اوکﻮرتﻪ‬ ‫ﻧﻨﻮتﻪ‪ ،‬ﻧﻪ طﻼقﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‪:‬‬ ‫د الفاظو له مخې د طالق ډولونه‬

‫د اﻟفاظﻮ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬طﻼق پﻪ دوه ډوﻟﻪ دی‪ ،‬چ‪ ３‬ﻳﻮ تﻪ صرﻳح او بل تﻪ کﻨاﻳ‪ ３‬واﻳ‪.３‬‬ ‫‪ -۱‬صرﻳح طﻼق‪:‬ﻫغﻪ اﻟفاظ دي چ‪ ３‬د طﻼق ﻣراد ترې ＇ر‪－‬ﻨد او د طﻼق ﻟپاره استعﻤاﻟﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫دا ﻫغﻪ اﻟفاظ دي چ‪ ３‬د(طﻼق) ﻟﻪ کﻠﻤ‪＇ ３‬خﻪ راوتﻠﻲ وي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬کﻨاﻳ‪ ３‬طﻼق‪ :‬ﻫغﻪ اﻟفاظ دي چ‪ ３‬د طﻼق ﻟفظ پک‪ ３‬ﻧﻪ وي‪ ،‬خﻮ پﻪ عرف ک‪ ３‬پﻪ طﻼق‬ ‫ک‪ ３‬استعﻤاﻟﻴ‪８‬ي‪ .‬او پﻪ دوه ډوﻟﻪ دي‪:‬‬ ‫الف‪ :‬درې اﻟفاظ دي چ‪ ３‬د ﻫغﻮپﻪ واسطﻪ ﻳﻮازی ﻳﻮرجعی طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬ﻧﻴت ﻳ‪３‬‬ ‫وي‪ ،‬ﻫغﻪ اﻟفاظ دادی‪( :‬اعتدي)عدت تﻴرک‪７‬ه (واستبرئﻲ رحﻤك)خپل رحﻢ پاک ک‪７‬ه (وآﻧت‬ ‫واحدة)تﻪ ﻳﻮه ﻳ‪.３‬‬ ‫ب‪ :‬باقی ！ﻮل کﻨاﻳﻲ اﻟفاظ چ‪ ３‬حکﻢ ﻳ‪ ３‬ترﻧﻴت پﻮرې ت‪７‬او ﻟري‪ ،‬کﻪ د س‪７‬ی ﻧﻴت طﻼق وی‬ ‫‪٣١٦‬‬

‫بائﻦ طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي او کﻪ ﻧﻴت ﻳ‪ ３‬طﻼق ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮﻧﻪ واقع کﻴ‪８‬ي ﻫﻤدا راز کﻪ د ﻳﻮه طﻼق‬ ‫ﻧﻴت وک‪７‬ي‪ ،‬ﻳﻮ واقع کﻴ‪８‬ي او کﻪ د دووﻧﻴت وک‪７‬ي ﻫﻢ ﻳﻮ واقع کﻴ‪８‬ي اﻣا کﻪ د درو ﻧﻴت وک‪７‬ي‬ ‫درې واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫نوټ‪ :‬کﻨاﻳﻲ طﻼق کﻮم خاص اﻟفاظ ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬بﻠکﻪ عرف او ﻧﻴت تﻪ کتل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻫغﻪ داس‪ ３‬کﻮم‬ ‫اﻟفاظ چ‪ ３‬پﻪ کﻮر کﻠﻲ ک‪ ３‬د قﻬر او د طﻼق ﻳادوﻧ‪ ３‬پر ﻣﻬال د طﻼق ﻟپاره استعﻤاﻟﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د‬ ‫طﻼق ﻟﻪ کﻠﻤ‪＇ ３‬خﻪ ﻣشتق ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻫغﻪ کﻨاﻳﻲ اﻟفاظ دي‪.‬ﻟکﻪ‪ :‬زﻣا ﻟﻪ کﻮره و‪＄‬ﻪ‪ ،‬د پﻼر پﻪ کﻮر‬ ‫کﻴﻨﻪ‪....‬او ﻧﻮر‪ .‬د دې اﻟفاظﻮ د استعﻤال سره سره ﻧﻴت ﻫﻢ ورتﻪ شرط دی‪.‬‬ ‫آيا کنځل هم طالق ګڼل کېږي؟‬

‫！ﻮﻟ‪ ３‬کﻨ‪％‬ﻠ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣقصد ور＇خﻪ کﻨ‪％‬ل ﻧﻪ وي او ﻧﻴت ﻳ‪ ３‬ور＇خﻪ طﻼق وي‪ ،‬طﻼق ‪２－‬ل‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د طالق په الفاظو کې تغليظ‪ :‬ﻫرډول د تغﻠﻴظ او ！ﻴﻨ‪／‬اراﻟفاظ چ‪ ３‬ﻟﻪ طﻼق سره ﻣﻠ‪／‬ری‬ ‫ک‪７‬ل شﻲ د ﻫغﻮ پﻪ واسطﻪ باﻳﻦ طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ تﻪ پﻪ ستر‪ ،‬ﻳا دروﻧد‪ ،‬ﻳا سخت او‪....‬‬ ‫طﻼق سره طﻼقﻪ ‪.３４‬‬ ‫د ميرمنې غړوته د طالق نسبت‪ :‬د استعﻤال ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬پﻪ عرف او رواج ک‪ ３‬غ‪７‬ي پﻪ دوه‬ ‫ډوﻟﻪ دي‪ ،‬ﻳﻮ ﻫغﻪ چ‪！ ３‬ﻮل بدن ور＇خﻪ ﻣرادﻳ‪８‬ي او بل ﻫغﻪ چ‪！ ３‬ﻮل بدن ور＇خﻪ ﻧﻪ ﻣرادﻳ‪８‬ي‪،‬‬ ‫ﻧﻮ کﻪ طﻼق د ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬ﻫغﻮ غ‪７‬و تﻪ ﻣضاف شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫغ‪＇ ３‬خﻪ ！ﻮل بدن ﻣرادﻳ‪８‬ي بﻴا طﻼق‬ ‫واقع کﻴ‪８‬ي ﻟکﻪ‪ :‬غاړه‪ ،‬بدن‪ ،‬جسﻢ‪ ،‬شرﻣ‪／‬اه‪.‬‬ ‫اوکﻪ داس‪ ３‬غ‪７‬وتﻪ ﻣضاف شﻲ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫغﻮ ＇خﻪ ！ﻮل بدن ﻧﻪ ﻣرادﻳ‪８‬ي ﻟکﻪ ﻻس اوپ‪＋‬ﻪ بﻴا طﻼق‬ ‫ﻧﻪ واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د طالق تجزيه‪:‬د طﻼق اﻧدازه ﻳﻮ‪ ،‬دوه او درې دي‪ ،‬کﻪ چﻴرې ﻣ‪７５‬ه ﻳﻮطﻼق تجزﻳﻪ ک‪７‬ي‬ ‫د طﻼق ﻧﻴﻤاﻳﻲ دوﻳﻤﻪ در‪４‬ﻤﻪ برخﻪ خپﻠ‪ ３‬ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬تﻪ ورکﻮي‪ ،‬دغﻪ طﻼق پﻮره ﻳﻮ طﻼق بﻠل‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪＄،‬کﻪ طﻼق تجزﻳﻪ ﻧﻪ قبﻠﻮي‪.‬‬ ‫ﻫﻤدا راز بﻴا ﻫﻢ طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ خپﻠ‪ ３‬ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬تﻪ د ﻫغ‪ ３‬ﻳﻮه شاﻳع برخﻪ ﻳاده ک‪７‬ي او‬ ‫وواﻳﻲ‪:‬ستا ﻧﻴﻤاﻳﻲ برخﻪ‪ ،‬در‪４‬ﻤﻪ برخﻪ‪...‬دې طﻼقﻪ وي‪.‬‬ ‫تر فشار الندې اونشې په حالت کې طالق‬

‫(ﻣکره) شﻲ‪ ،‬دحﻨفﻲ ﻣذﻫب ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ ‪＄‬ﻴﻨ‪３‬‬ ‫ﻣ‪７５‬ه چ‪ ３‬تﻬدﻳد او ﻣجبﻮر ُ‬ ‫ﻣذﻫبﻮﻧﻪ دغﻪ ډول طﻼق واقع ﻧﻪ بﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫‪٣١٧‬‬

‫ﻫﻤدا راز کﻪ چﻴرې ﻣﻴ‪７‬ه د ﻧش‪ ３‬پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬چ‪ ３‬د حراﻣ‪ ３‬ﻻرې وي خپﻠﻪ ＊‪％‬ﻪ طﻼقﻪ ک‪７‬ي‪،‬‬ ‫طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫مشروط طالق‪ :‬ﻫرکﻠﻪ چ‪ ３‬طﻼق ترﻳﻮشرط پﻮرې وت‪７‬ل شﻲ‪ ،‬د ﻫغﻪ شرط پﻪ پﻠﻲ ک‪５‬دو باﻧدې‬ ‫طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻟکﻪ چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه ＊‪ ３％‬تﻪ و واﻳﻲ‪:‬کﻪ ﻟﻪ کﻮره ووت‪ ３‬طﻼقﻪ ‪ ،３４‬چ‪ ３‬ووزي‬ ‫طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د طالق د تعليق شرط د س‪７‬ي طﻼق ﻫﻠتﻪ ﻣعﻠق کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د ＊‪ ３％‬د طﻼق خاوﻧد وي او ﻳا‬ ‫طﻼق ﻣﻠکﻴت تﻪ ﻣضاف ک‪７‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ چ‪ ３‬وواﻳﻲ کﻪ ﻣ‪ ３‬ﻧکاح ک‪７‬ې‪ ،‬طﻼقﻪ ﻳئ‪ ،‬ﻳعﻨ‪ ３‬چ‪ ３‬خپﻠﻪ‬ ‫＊‪％‬ﻪ ‪ ３４‬وي‪ ،‬او کﻪ پردی ＊‪ ３％‬تﻪ و واﻳﻲ‪ :‬کﻪ ﻟﻪ کﻮره ووت‪ ３‬تﻪ دې طﻼقﻪ ‪ ،３４‬دا خبره ‪ ３４‬ﻫ‪＆５‬‬ ‫‪＄‬ای ﻧﻪ ﻧﻴسﻲ‪ ،‬کﻪ ﻫﻤدا ＊‪％‬ﻪ ‪ ３４‬پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ه او بﻴا بﻬر ووتﻠﻪ‪ ،‬طﻼق ﻧﻪ واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ملکيت ته د اضافت مثال لکه‪ :‬ﻫر کﻠﻪ ﻣ‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ې‪ ،‬طﻼقﻪ ‪ ،３４‬دﻟتﻪ تعﻠﻴق سﻢ‬ ‫دی او ﻫرکﻠﻪ ‪ ３４‬چ‪ ３‬پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪ ،‬طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ طﻼق ‪ ３４‬د ﻣﻠک سبب (ﻧکاح)‬ ‫تﻪ ﻣضاف ک‪７‬ی دی‪ ،‬او ﻧکاح د طﻼق د ﻣاﻟک‪５‬دو سبب دی‪.‬‬

‫‪ -۱‬طﻼق د اﻟفاظﻮﻟﻪ ﻣخ‪＇ ３‬ﻮډوﻟﻮﻧﻪ ﻟري؟ بﻴان ﻳﻲ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د طﻼق کﻨاﻳی اﻟفاظ پﻪ ＇ﻮ برخﻮ و‪４‬شل شﻮي دي؟ ﻫر ډول ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣثال سره رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬کﻨ‪％‬ل کﻠﻪ طﻼق ‪２－‬ل کﻴ‪８‬ي؟ او د طﻼق پﻪ اﻟفاظﻮ ک‪！ ３‬ﻴﻨ‪／‬ار راشﻲ کﻮم طﻼق واقع‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۴‬د ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬غ‪７‬و تﻪ کﻪ طﻼق ﻣﻨسﻮب شﻲ ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ -۵‬د ﻻﻧدې اشخاصﻮ طﻼق ＇ﻪ حکﻢ ﻟري‪:‬‬ ‫د ﻣکره (فشار ﻻﻧدې س‪７‬ي)طﻼق‪.‬‬ ‫د ﻧش‪ ３‬پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬طﻼق‪.‬‬ ‫‪ -۶‬ﻣشروط طﻼق او د طﻼق تعﻠﻴق تر شرط پﻮرې ＇ﻪ تﻮپﻴر ﻟري‪ ،‬رو＊اﻧﻪ ‪ ３４‬ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫ﻫر زده کﻮﻧکی بﻪ زﻣﻮﻧ‪ ８‬پﻪ ﻫ‪５‬ﻮاد ک‪ ３‬د طﻼق پر وضعﻴت ﻳﻮه ﻣقاﻟﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮې پا‪ ３１‬ﻟ‪８‬ه ﻧﻪ‬ ‫وي‪ ،‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫‪٣١٨‬‬

‫نهه شپ‪５‬تم لﻮست‬

‫طﻼق (‪)٣‬‬

‫‪٣١٩‬‬

‫ژباړه‪:‬‬

‫د شرط اﻟفاظ دا دي‪ :‬إن(کﻪ)‪ ،‬إذا(کﻠﻪ چ‪ ،)３‬إذا ﻣا(ﻫغﻪ ﻣﻬال)‪ ،‬کل(ﻫر)‪ ،‬کﻠﻤا(ﻫر کﻠﻪ‬ ‫چ‪ ،)３‬ﻣتی (کﻠﻪ چ‪ )３‬اوﻣتی ﻣا(کﻠﻪ چ‪.)３‬‬ ‫پدغﻮ ！ﻮﻟﻮ شرطﻮﻧﻮک‪ ３‬چ‪( ３‬شرط) ﻣﻮجﻮد شﻲ‪ ،‬قسﻢ پای تﻪ ورس‪５‬د (ﻳﻮطﻼق واقع شﻮ)‪،‬‬ ‫ﻣ‪／‬ر ﻳﻮازې د (کﻠﻤا) پﻪ ﻟفظ د شرط پﻪ تکرار سره طﻼق تکرارﻳ‪８‬ي ترﻫغﻪ چ‪ ３‬درې طﻼقﻪ پﻮره‬ ‫شﻲ‪ ،‬کﻪ بﻴا‪ ３４‬پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ه اوشرط تکرار شﻮ ﻫ‪ ＆５‬ﻧﻪ واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫زوال د ﻣﻠک (ازدواج) وروستﻪ ﻟﻪ قسﻤﻪ ＇خﻪ ﻫغﻪ ﻧﻪ باطﻠﻮي‪ ،‬کﻪ شرط ﻣﻮجﻮد شﻮ او ﻫغﻪ‬ ‫‪ ３４‬پﻪ ازدواج ک‪ ３‬وه قسﻢ تﻤاﻣﻴ‪８‬ي اوطﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ﻟﻪ ﻣﻠک ＇خﻪ پرتﻪ (شرط) ﻣﻮجﻮد‬ ‫شﻲ‪ ،‬قسﻢ تﻤاﻣﻴ‪８‬ي اوطﻼق ﻧﻪ واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ د شرط پﻪ ﻣﻮجﻮدﻳت ک‪ ３‬دواړه اختﻼف وک‪７‬ي‪ ،‬د ﻣ‪７５‬ه خبرې تﻪ اعتبار ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫ﻣ‪／‬ر پﻪ ﻫغﻪ ﻣﻬال چ‪％＊ ３‬ﻪ شاﻫدان راوﻟﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ شرط داس‪ ３‬وي چ‪ ３‬ﻳﻮازې د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬پﻪ واسطﻪ ﻣعﻠﻮﻣ‪５‬دای شﻲ‪ ،‬بﻴا د دې خبره د خپل‬ ‫‪＄‬ان پﻪ حق ک‪ ３‬د باور وړده‪ .‬ﻟکﻪ چ‪ ３‬ﻣﻴ‪７‬ه و وا‪ :３４‬کﻪ تﻪ حاﻳضﻪ شﻮې ﻧﻮ طﻼقﻪ ‪ ،３４‬ﻫغ‪３‬‬ ‫ووﻳل‪ :‬زه حاﻳضﻪ شﻮم‪ ،‬طﻼقﻪ شﻮه‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه وواﻳﻲ‪(( :‬کﻠﻪ)) چ‪ ３‬تﻪ حاﻳضﻪ شﻮې‪ ،‬طﻼقﻪ ﻳﻲ او فﻼﻧ‪ ９‬درسره ﻫﻢ‪ ،‬ﻫغ‪ ３‬ووﻳل‪:‬‬ ‫زه حاﻳضﻪ شﻮم ﻫﻤدا طﻼقﻪ شﻮه اوفﻼﻧ‪ ９‬ﻧﻪ طﻼقﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪٣٢٠‬‬

‫کﻪ دې تﻪ ووا‪(( :３４‬کﻠﻪ)) چ‪ ３‬حاﻳضﻪ شﻮې طﻼقﻪ ﻳﻲ‪ ،‬ﻫغ‪(３‬د حﻴض) وﻳﻨ‪ ３‬وﻟﻴدﻟ‪ ３‬تر‬ ‫ﻫغﻪ ﻧﻪ طﻼقﻴ‪８‬ي چ‪＇ ３‬ﻮ وﻳﻨﻮ درې ور‪ ３＄‬دوام ﻧﻪ وي ک‪７‬ی‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬درې ور‪ ３＄‬پﻮره شﻮې‬ ‫ﻣﻮﻧ‪８‬حکﻢ کﻮو چ‪ ３‬طﻼق د حﻴض ﻟﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ی ﻧﻴ＂‪ ３‬واقع شﻮ‪.‬‬ ‫کﻪ خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬کﻪ تﻪ پﻪ (ﻳﻮ) حﻴض باﻧدې حاﻳضﻪ شﻮې‪ ،‬ﻧﻮ طﻼقﻪ ﻳﻲ‪ ،‬ترﻫغﻪ‬ ‫وختﻪ ﻧﻪ طﻼقﻴ‪８‬ي ﻧﻮ تر＇ﻮ چ‪ ３‬ﻟﻪ حﻴض ＇خﻪ پاکﻪ شﻮې ﻧﻪ وي ﻧﻪ طﻼقﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د وﻳﻨ‪ ３％‬طﻼقﻮﻧﻪ دوه دي‪ ،‬برابره خبره ده کﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻳ‪ ３‬أزاد وي او ﻳا ﻣرﻳی‪ ،‬د اصﻴﻠﻲ ﻣﻴرﻣﻨ‪３‬‬ ‫طﻼقﻮﻧﻪ درې دي برابره خبره ده کﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻳ‪ ３‬ﻣرﻳی وي او ﻳا أزاد‪.‬‬ ‫کﻪ س‪７‬ي خپﻠﻪ ﻣﻴرﻣﻦ ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ کﻮرواﻟﻲ ＇خﻪ پﻪ ﻳﻮ وار پﻪ درې طﻼقﻮﻧﻮ طﻼقﻪ ک‪７‬ه‪،‬‬ ‫درې واړه واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ طﻼقﻮﻧﻪ ﻳ‪ ３‬سره ب‪５‬ل ب‪５‬ل ک‪７‬ل‪ ،‬پﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ي طﻼق باﻧدې جﻼ کﻴ‪８‬ي اودوﻳﻢ ﻧﻪ واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬تﻪ پﻪ ﻳﻮطﻼق طﻼقﻪ ﻳ‪ ３‬او پﻪ ﻳﻮ(طﻼق)‪ ،‬ﻳﻮ(طﻼق) واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫اوکﻪ ورتﻪ وواﻳی‪ :‬پﻪ ﻳﻮ طﻼق طﻼقﻪ ﻳ‪ ،３‬ﻣخک‪ ３‬د ﻳﻮ ＇خﻪ ﻳﻮ واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫اوکﻪ ورتﻪ وواﻳی‪ :‬پﻪ ﻳﻮه طﻼق طﻼقﻪ ﻳ‪ ،３‬ترې ﻣخک‪ ３‬بﻪ ﻳﻮ وي‪ ،‬پﻪ دوو طﻼقﻮ طﻼقﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ورتﻪ وواﻳﻲ‪ :‬پﻪ ﻳﻮه طﻼق طﻼقﻪ ﻳ‪ ３‬وروستﻪ د ﻳﻮه ＇خﻪ‪ ،‬دوه واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ورتﻪ وواﻳﻲ‪ :‬پﻪ ﻳﻮه طﻼق طﻼقﻪ ﻳ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻫغﻪ وروستﻪ ﻳﻮ دی‪ ،‬ﻳﻮ واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫او کﻪ وواﻳی‪ :‬پﻪ ﻳﻮه طﻼق طﻼقﻪ ﻳ‪ ３‬وروستﻪ د ﻳﻮه ＇خﻪ‪ ،‬ﻳا ﻳﻮ ورسره بل ﻳا ﻟﻪ ﻫغﻪ سره‬ ‫ﻳﻮ بل‪ ،‬پﻪ دوو طﻼقﻮ طﻼقﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ خپﻠ‪ ３‬ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬کﻪ کﻮرتﻪ ﻧﻨﻮت‪ ،３‬تﻪ دې پﻪ ﻳﻮه طﻼق او ﻳﻮ طﻼق طﻼقﻪ ﻳ‪،３‬‬ ‫ﻧﻮ کﻮر تﻪ ﻧﻨﻮتﻪ‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد ﻳﻮطﻼق واقع شﻮ‪.‬‬ ‫کﻪ ورتﻪ وواﻳ‪ :３‬تﻪ طﻼقﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣکﻪ ک‪ ،３‬ﻫر＊ارک‪ ３‬چ‪ ３‬وي طﻼقﻴ‪８‬ي‪ ،‬پﻪ ﻫﻤدې ډول‬ ‫کﻪ ورتﻪ وواﻳ‪ ３‬تﻪ طﻼقﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ کﻮرک‪.３‬‬ ‫کﻪ ورتﻪ وواﻳﻲ‪ :‬تﻪ طﻼقﻪ ﻳﻲ کﻪ ﻣکی تﻪ ﻧﻨﻮت‪ ３‬ﻳﻮا‪ ،３＄‬ﻫغﻪ وخت طﻼقﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻣک‪３‬‬ ‫تﻪ ﻧﻨﻮ‪.３＄‬‬ ‫کﻪ ورتﻪ وواﻳﻲ‪ :‬تﻪ دې سبا طﻼقﻪ ﻳ‪ ،３‬کﻠﻪ چ‪ ３‬سباراوخﻴژې طﻼقﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د شرط الفاظ‪ :‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬د شرط ﻫغﻪ اﻟفاظ ذکر شﻮي چ‪ ３‬پﻪ عربﻲ ژبﻪ ک‪ ３‬د شرط ﻟپاره‬ ‫استعﻤاﻟﻴ‪８‬ي او ﻟﻪ پ‪＋‬تﻮسره ډ‪４‬ر تﻮپﻴر ﻟري‪ ،‬خﻮ پﻪ ﻫره ژبﻪ ک‪ ３‬ﻟﻪ اصطﻼحاتﻮ ＇خﻪ د کارووﻧکﻮ‬ ‫‪٣٢١‬‬

‫دودﻳزې ﻣعﻨاوې اخستل کﻴ‪８‬ي‪ .‬پﻪ عﻤﻮﻣﻲ تﻮ‪－‬ﻪ دا اﻟفاظ دوه ډوﻟﻪ دي‪ ،‬ﻳﻮ ﻫغﻪ چ‪ ３‬ﻳﻮ ‪＄‬ل‬ ‫د شرط پﻪ وجﻮد سره ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫغﻪ (( إن(کﻪ)‪ ،‬إذا(کﻠﻪ چ‪ ،)３‬إذاﻣا(ﻫغﻪ وخت)‪،‬‬ ‫کل(ﻫر)‪ ،‬ﻣتی(کﻠﻪ) اوﻣتی ﻣا(کﻠﻪ) )) اﻟفاظ دي‪.‬‬ ‫او بل د ((کﻠﻤا)) ﻟفظ دی چ‪ ３‬د شرط پﻪ تکرار سره درې ‪＄‬ﻠﻪ تکرارﻳ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ پﻪ در‪４‬ﻢ طﻼق‬ ‫＊‪％‬ﻪ د ده ﻟﻪ ﻣﻠکﻴتﻪ وزې او د شرط ﻣصداق ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د شرط پﻪ تکرار کﻮم اثر ﻧﻪ‬ ‫ﻣرتبﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د شرط د موجوديت په اړه اختالف‪ :‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ ﻣشروط طﻼق‬ ‫ورک‪７‬ي‪ ،‬اوبﻴا د شرط پﻪ اړه د ﻣ‪７５‬ه او ＊‪ ３％‬ترﻣﻨ‪ ＃‬اختﻼف پﻴدا شﻲ ﻳﻮ واﻳﻲ‪ :‬شرط ﻣﻮجﻮد‬ ‫شﻮی او بل ﻟﻮری واﻳﻲ‪ :‬ﻧﻪ دی ﻣﻮجﻮد شﻮی‪ ،‬پدې صﻮرت ک‪ ３‬د ﻣ‪７５‬ه خبرې تﻪ اعتبار ورکﻮل‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ شاﻫدان وﻟري بﻴا د شاﻫداﻧﻮ خبره ﻣﻨل کﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ چ‪ ３‬پﻪ شرط ک‪ ３‬د‬ ‫اختﻼف پﻪ صﻮرت ک‪％＊ ３‬ﻪ د أزادۍ دعﻮا کﻮي‪ ،‬ﻧﻮ دا ﻣدعﻲ او خاوﻧد ‪ ３４‬د ﻧکاح د بقا‬ ‫دعﻮه ﻟري‪ ،‬ﻧﻮ ﻫغﻪ ﻣدعﻲ عﻠﻴﻪ ‪２－‬ل کﻴ‪８‬ي او بﻴﻨﻪ پﻪ ﻣدعﻲ او قسﻢ پﻪ ﻣدعﻲ عﻠﻴﻪ دی‪ .‬کﻪ د‬ ‫شرط ﻣﻮجﻮدﻳت ﻳﻮازې د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ﻟﻪ ﻟﻮري ﻣعﻠﻮﻣ‪５‬دای شﻲ‪ ،‬بﻴا د ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬خبره د خپل ‪＄‬ان پﻪ‬ ‫حق ک‪ ３‬ﻣعتبره ده‪＄ ،‬کﻪ پدې وخت ک‪ ３‬دا پﻪ خپل ‪＄‬ان ＊ﻪ خبره ده‪.‬‬ ‫د طالقونو شمير‪ :‬د طﻼقﻮﻧﻮ د شﻤ‪５‬ر پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ تﻪ کتل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ اصﻴﻠﻪ وي‪،‬‬ ‫د درې طﻼقﻮ او کﻪ وﻳﻨ‪％‬ﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ د دوو طﻼقﻮﻧﻮ ‪＄‬ای ‪２－‬ل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او پﻪ دې ﻫکﻠﻪ ﻣ‪７５‬ه تﻪ ﻧﻪ‬ ‫کتل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪ -۱‬د شرط اﻟفاظ پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دي؟ ﻫر ډول ‪ ３４‬پﻪ ﻣثال سره رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬د طﻼقﻮ د شﻤ‪５‬ر پﻪ ﻫکﻠﻪ چا تﻪ کتل کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -۳‬د شرط د ﻣﻮجﻮدﻳت پﻪ ﻫکﻠﻪ کﻪ ＊‪％‬ﻪ او خاوﻧد سره اختﻼف وک‪７‬ي‪ ،‬د خاوﻧد خبره‬ ‫＇ﻪ وخت د باور وړ ده او د ＊‪ ３％‬خبره ＇ﻪ اعتبار اعتبار ﻟري؟‬

‫پﻪ پﻮرتﻨﻲ درس ک‪ ３‬د ﻣشروطﻪ طﻼق ﻣثاﻟﻮﻧﻪ بﻴان شﻮي دي‪ .‬زده کﻮﻧکﻲ دې ﻫغﻪ پﻪ ﻣﻨظﻢ ډول‬ ‫پﻪ خپﻠﻮکتابچﻮک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬ ‫‪٣٢٢‬‬

‫اوﻳاﻳم لﻮست‬

‫طﻼق (‪)٤‬‬

‫‪٣٢٣‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ وواﻳﻲ‪＄ :‬ان دې خﻮښ ک‪７‬ه (واک دې ستا شﻮ) او ﻣقصد ﻳ‪３‬‬ ‫ور＇خﻪ طﻼق وي‪ ،‬اوﻳا ورتﻪ وواﻳﻲ‪ :‬خپل ﻧفس طﻼق ک‪７‬ه ‪ ،‬ترﻫغﻪ پﻮرې چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻤدې‬ ‫ﻣجﻠس ک‪ ３‬وي‪ ،‬کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬خپل ‪＄‬ان طﻼق ک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ ور＇خﻪ وﻻړه شﻮه او ﻳا ﻳﻲ پﻪ ﻳﻮه‬ ‫بل کار ‪＄‬ان بﻮخت ک‪ ،７‬اختﻴار ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻻسﻪ ووت‪.‬‬ ‫اوکﻪ خپل ‪＄‬ان تﻪ ﻳ‪ ３‬د ﻣ‪７５‬ه پﻪ دې خبره اختﻴار ورک‪ ７‬چ‪ :３‬د خپل ﻧفس ﻟپاره اختﻴارﻟرې‪،‬‬ ‫ﻳﻮباﻳﻦ طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬درې طﻼقﻪ ﻧﻪ صحﻴح کﻴ‪８‬ي کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ﻣﻴ‪７‬ه د درﻳﻮ ﻧﻴت وﻟری‪ ،‬دا‬ ‫ضروري ده چ‪ ３‬د ﻣ‪７５‬ه ﻳا ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬پﻪ خبرو ک‪ ３‬د (ﻧفس) کﻠﻤﻪ ﻳاده شی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻫغ‪＄ ３‬ان د ﻣ‪７５‬ه پﻪ دې خبره‪ ،‬خپل ‪＄‬ان طﻼق ک‪７‬ه‪ ،‬طﻼق ک‪ ،７‬ﻳﻮرجعﻲ طﻼق واقع‬ ‫ک‪８５‬ي‪ ،‬کﻪ پﻪ درﻳﻮ طﻼقﻮ ﻳ‪＄ ３‬ان طﻼق ک‪ ،７‬کﻪ د ﻣ‪７５‬ه ﻧﻴت ﻫﻢ ﻫﻤدا وي‪ ،‬درې طﻼقﻪ واقع‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻫغﻪ ورتﻪ ووﻳل‪ :‬کﻠﻪ چ‪ ３‬دې خﻮ＊ﻪ ش‪＄ ،３‬ان طﻼق ک‪７‬ه ‪ ،‬ﻫغﻪ کﻮﻻی شﻲ پﻪ ﻫﻤدې‬ ‫ﻣجﻠس او ﻳا ﻟﻪ ﻣجﻠس ＇خﻪ وروستﻪ ‪＄‬ان طﻼق ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻳﻮ س‪７‬ي تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬زﻣا ﻣ‪５‬رﻣﻦ طﻼقﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬ﻫغﻪ کﻮﻻی شﻲ پﻪ ﻣجﻠس او وروستﻪ ﻟﻪ‬ ‫ﻣجﻠس ＇خﻪ ﻫغﻪ طﻼقﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ ب‪５‬رتﻪ د خپﻠ‪ ３‬خبرې ＇خﻪ ‪－‬ر‪５＄‬دای ﻫﻢ شﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ ورتﻪ وواﻳﻲ‪ :‬کﻪ خﻮ＊ﻪ دې وي زﻣا ＊‪％‬ﻪ طﻼقﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬ﻫغﻪ ﻳﻮازې پﻪ ﻫﻤدې ﻣجﻠس ک‪３‬‬ ‫طﻼق ورکﻮﻻی شﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ دې تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬کﻪ تﻪ ﻟﻪ ﻣا سره ﻣﻴﻨﻪ ﻟرې اوﻳا ﻣ‪ ３‬بد ‪ ،３２－‬ﻧﻮ تﻪ دې طﻼقﻪ ﻳ‪ ،３‬ﻫغ‪３‬‬ ‫ووﻳل‪ :‬زه درسره ﻣﻴﻨﻪ ﻟرم اوﻳا دې بد ‪２－‬ﻢ‪ ،‬طﻼقﻪ شﻮه‪ ،‬وﻟﻮکﻪ پﻪ زړه ک‪ ３４ ３‬د اظﻬار خﻼف‬ ‫(بﻠﻪ) خبره وي‪.‬‬ ‫کﻪ س‪７‬ي خپﻠﻪ ﻣﻴرﻣﻦ پﻪ ﻣرض ﻣﻮت ک‪ ３‬پﻪ باﻳﻦ طﻼق طﻼقﻪ ک‪７‬ه او دا پﻪ عدت ک‪ ３‬وه‬ ‫چ‪ ３‬خاوﻧد ﻳ‪ ３‬ﻣ‪ ７‬شﻮ‪ ،‬ﻣﻴراث ور＇خﻪ وړي اوکﻪ د عدت ﻟﻪ ت‪５‬رﻳدو وروستﻪ ﻣ‪ ７‬شﻮ‪ ،‬ﻣﻴراث‬ ‫ﻧشﻲ وړﻻی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬تﻪ طﻼقﻪ ﻳ‪ ،３‬او سﻤدست‪ ３‬ورپس‪ ３‬ان شاء اهلل وواﻳﻲ‪،‬‬ ‫طﻼق ﻧﻪ واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬تﻪ پﻪ درو طﻼقﻮ طﻼقﻪ ﻳ‪ ３‬پرتﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه ＇خﻪ‪ ،‬دوه طﻼقﻪ واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ورتﻪ وواﻳﻲ‪ :‬پﻪ درې طﻼقﻮ طﻼقﻪ ﻳﻲ پرتﻪ ﻟﻪ دوو ＇خﻪ ﻧﻮﻳﻮطﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪٣٢٤‬‬

‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه د خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ﻣاﻟک شﻲ اوﻳا د ﻫغ‪ ３‬د ﻳﻮې برخ‪ ３‬ﻣاﻟک شﻲ او ﻳا ﻣ‪５‬رﻣﻦ‬ ‫دخپل ﻣ‪７５‬ه ﻣاﻟکﻪ شﻲ او ﻳا د ﻫغﻪ د ﻳﻮې برخ‪ ３‬ﻣاﻟکﻪ شﻲ د دواړو ترﻣﻨ‪ ＃‬فرقت (جداﻳﻲ)‬ ‫راوستل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫خپلې ښځې اويا بل چا ته د طالق واک سپارل‪ :‬ﻣ‪７５‬ه کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬خپﻠ‪３％＊ ３‬‬ ‫او ﻳا بل شخص تﻪ د طﻼق ورکﻮﻟﻮ صﻼحﻴت وسپاري‪ ،‬دغﻪ صﻼحﻴت بل تﻪ ورکﻮل کﻪ پﻪ‬ ‫ﻣشروط ډول وي‪ ،‬ﻟکﻪ د ﻣجﻠس پﻮرې د طﻼق ﻣعﻠقﻮل او ﻳا غﻴرﻣشروط پﻪ ﻫﻤاغﻪ تﻮ‪－‬ﻪ‬ ‫صحﻴح کﻴ‪８‬ی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ د طﻼق اختﻴار وسپاري او پﻪ وخت تصرﻳح وﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻳﻮازې‬ ‫ﻣجﻠس پﻮرې ﻣعﻠق کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ ﻟﻪ ﻣجﻠس ＇خﻪ پا＇‪５‬دﻟﻪ خﻴار ‪ ３４‬ساقط شﻮ‪.‬‬ ‫＇ﻮک چ‪ ３‬د خپﻠ‪ ３％＊ ３‬د طﻼق واک بل چا تﻪ ورک‪７‬ي‪ ،‬دا پﻪ طﻼق تﻮکﻴل ‪２－‬ل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او‬ ‫د ﻫغﻪ ﻟﻪ عزل کﻮﻟﻮ ﻣخک‪ ،３‬د ﻣجﻠس پﻪ بدﻟﻮن تﻮکﻴل ﻧﻪ ختﻤﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫په مرض موت کې مانديني ته طالق ورکول‪ :‬ﻣرض ﻣﻮت ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬ﻧاروغتﻴا ＇خﻪ‬ ‫عبارت دی چ‪ ３‬غاﻟبا س‪７‬ی ترې ﻣري‪ ،‬او ﻳا ﻫغﻪ ﻧاروغﻲ ده چ‪ ３‬س‪７‬ی د باﻧدﻳﻨﻴﻮ کاروﻧﻮ او ＊‪％‬ﻪ‬ ‫د کﻮرﻧﻴﻮ کاروﻧﻮ ＇خﻪ تر ﻣر‪－‬ﻪ پﻮرې غﻮر‪＄‬ﻮي‪ .‬کﻪ داس‪ ３‬ﻧاروغتﻴا ک‪＇ ３‬ﻮک خپﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ پﻪ‬ ‫باﻳﻦ طﻼق طﻼقﻪ ک‪７‬ي چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه ﻣ‪ ７‬شﻲ او ＊‪％‬ﻪ پﻪ عدت ک‪ ３‬وي‪ ،‬د ﻣﻴراث ﻣستحقﻪ ده‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ پﻪ دې صﻮرت ک‪ ３‬س‪７‬ی غﻮاړي ＇ﻮ ＊‪％‬ﻪ ﻟﻪ ﻣﻴراث ＇خﻪ ﻣحروﻣﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬او دا زﻳاتی‬ ‫دی‪ ،‬ﻧﻮ ‪＄‬کﻪ د ده د غﻮ＊تﻨ‪ ３‬خﻼف ﻣعاﻣﻠﻪ ورسره کﻴ‪８‬ي او ﻣﻴراث بﻪ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ خاوﻧد‬ ‫د عدت ﻟﻪ خﻼص‪５‬دو وروستﻪ وفات شﻮ‪ ،‬بﻴا د ﻣﻴراث ﻣستحقﻪ ﻧﻪ ده‪.‬‬ ‫د باﻳﻦ قﻴد ‪＄ ３４‬کﻪ پﻪ طﻼق ک‪ ３‬کﻴ‪＋‬ﻮد چ‪ ３‬رجعﻲ طﻼق‪ ،‬پﻪ عدت ک‪％＊ ３‬ﻪ ﻟﻪ ﻣﻴراث‬ ‫＇خﻪ ﻧﻪ ﻣحروﻣﻮي‪ ،‬برابره خبره ده چ‪ ３‬ﻣرض ﻣﻮت ک‪ ３‬وي کﻪ پﻪ روغتﻴا ک‪ .３‬خﻮ د باﻳﻦ پﻪ‬ ‫صﻮرت ک‪ ３‬کﻪ طﻼق پﻪ روغتﻴا ک‪ ３‬ورواچﻮي‪ ،‬او ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د عدت ﻟﻪ ت‪５‬ر‪４‬دو ﻣخک‪ ３‬ﻫﻢ‬ ‫ﻣﻴراث ﻧﻪ وړي‪.‬‬ ‫د طالق له لفظ سره د إن شا اهلل او استثنأ استعمالول‪ :‬ﻫغﻪ ﻣ‪７５‬وﻧﻪ چ‪ ３‬خپﻠﻮ ﻣﻴرﻣﻨﻮ‬ ‫ء‬ ‫تﻪ د طﻼق ورکﻮﻟﻮ پر ﻣﻬال د طﻼق پﻪ ﻟفظ پس‪ ３‬ﻣتصل د اﻧشاء اهلل کﻠﻤﻪ وواﻳی‪ ،‬طﻼق ﻧﻪ واقع‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ د اﻧشاء اهلل کﻠﻤﻪ ﻣخک‪５‬ﻨ‪ ９‬خبره ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړي‪.‬‬ ‫کﻪ د درﻳﻮ طﻼقﻮ ﻟفظ وواﻳﻲ او بﻴا ور＇خﻪ ﻳﻮ ﻳا دوه پﻪ ﻣتصل ﻟفظ استثﻨا ک‪７‬ي‪ ،‬استثﻨا ﻳ‪３‬‬ ‫‪٣٢٥‬‬

‫صحﻴح کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻟﻪ استثﻨا ＇خﻪ چ‪ ３‬کﻮم عدد پات‪ ３‬شﻲ ﻫﻤﻬغﻪ واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫که ښځه د مېړه مالکه شي يا خاوند د ښځې مالک شي‪:‬کﻪ ﻣ‪７５‬ه د خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪３‬‬ ‫ﻣاﻟک ش‪ ３‬اوﻳا باﻟعکس ﻣﻴرﻣﻦ د ﻫغﻪ ﻣاﻟکﻪ شﻲ پﻪ شرعﻲ ﻟحاظ دواړه سره جدا کﻴ‪８‬ي ﻳعﻨ‪３‬‬ ‫ﻧکاح ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪＄ ،‬کﻪ د ﻧکاح او د رقب‪ ３‬د ﻣﻠکﻴت تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻣﻨافات ﻣﻮجﻮد دی‪ ،‬کﻪ‬ ‫＊‪％‬ﻪ د غﻼم ﻫﻢ ﻣاﻧدﻳﻨﻪ وي او ﻫﻢ ‪ ３４‬ﻣاﻟکﻪ وي‪ ،‬ﻧﻮ د دې دواړو اړﻳکﻮ ترﻣﻨ‪ ＃‬حقﻴقﻲ ﻣﻨافات‬ ‫دی‪＄ ،‬کﻪ س‪７‬ي پﻪ ＊‪％‬ﻮ قﻮاﻣﻴﻦ او سرپرستان وي‪ ،‬او ﻣاﻟکان د خپﻠﻮ ﻣاﻟﻮﻧﻮ سرپرستان وي‪،‬‬ ‫ﻧﻮ ﻧکاح ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ او کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه د ＊‪ ３％‬ﻣاﻟک شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د رقب‪ ３‬د ﻣﻠکﻴت پر بﻨس＀ ‪３４‬‬ ‫جﻤاع ورتﻪ روا کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻧکاح تﻪ اړتﻴا ﻧﻪ پﻴدا کﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪ -۱‬أﻳا ﻣ‪７５‬ه کﻮﻻی شﻲ د طﻼق ورکﻮﻟﻮ صﻼحﻴت بل شخص تﻪ وسپاري؟ ﻣﻮضﻮع رو＊اﻧﻪ‬ ‫ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪-۲‬کﻪ ﻣ‪７５‬ه د طﻼق واک خپﻠ‪ ３％＊ ３‬تﻪ پﻪ ﻣشروط ډول وسپاري؟ صﻮرت ‪ ３４‬ﻟﻪ حکﻢ‬ ‫سره بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ﻣرض ﻣﻮت تعرﻳف ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬د ﻣرض ﻣﻮت کﻮﻣﻪ ﻣطﻠقﻪ د ﻣﻴراث ＇خﻪ ﻧﻪ ﻣحروﻣ‪８５‬ي او وﻟ‪３‬؟‬ ‫‪ -۵‬د طﻼق ﻟﻪ ﻟفظ سره د إن شاءاهلل او استثﻨا استعﻤاﻟﻮل پﻪ طﻼق ＇ﻪ اغ‪５‬ز کﻮي؟ ﻣﻮضﻮع‬ ‫پﻪ تفصﻴل سره رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۶‬کﻪ ＊‪％‬ﻪ د خاوﻧد ﻳا خاوﻧد د ＊‪ ３％‬بادار و‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪ ،‬د ﻧکاح پﻪ عقد ＇ﻪ اغﻴز غﻮر‪＄‬ﻮي؟‬ ‫ﻣﻮضﻮع ﻟﻪ تعﻠﻴل سره رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫د ﻣتﻦ پﻨ‪％‬ﻪ ﻣسئﻠ‪ ３‬پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪٣٢٦‬‬

‫ﻳﻮ اوﻳاﻳم لﻮست‬

‫رجعت‬

‫‪٣٢٧‬‬

‫ژباړه‬

‫د رجعت کتاب‪ :‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه خپﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ پﻪ ﻳﻮه ﻳا دوو رجع‪ ３‬طﻼقﻮ باﻧدې طﻼقﻪ‬ ‫ک‪７‬ي‪ ،‬دی کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬بﻴرتﻪ ﻫغ‪ ３‬تﻪ د عدت پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬ﻣراجعﻪ وک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ د ﻫغ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ‬ ‫وي اوﻳاﻳ‪ ３‬خﻮ＊ﻪ ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫رجﻮع دې تﻪ وﻳل کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬وواﻳﻲ‪ :‬تا تﻪ ﻣﻲ رجﻮع وک‪７‬ه او ﻳا خپﻠ‪ ３％＊ ３‬تﻪ ﻣ‪ ３‬رجﻮع‬ ‫وک‪７‬ه‪ ،‬ﻳا کﻮرواﻟﻪ ورسره وک‪７‬ي‪ ،‬ﻳاﻳﻲ ＊کل ک‪７‬ي‪ ،‬ﻳاﻳ‪ ３‬پﻪ شﻬﻮت سره ﻟﻤس ک‪７‬ي اوﻳا خﻮﻳ‪３‬‬ ‫شرم ‪＄‬ای تﻪ پﻪ شﻬﻮت سره و‪－‬ﻮري‪.‬‬ ‫ﻣستحب کاردادی چی پﻪ رجﻮع کﻮﻟﻮباﻧدی دوه ‪－‬ﻮاﻫان وﻧﻴس‪ ３‬او کﻪ شاﻫدان ﻧﻪ وي بﻴاﻫﻢ‬ ‫رجﻮع سﻤﻪ ده‪.‬‬ ‫کﻪ د عدت ﻣﻮده ت‪５‬ره شﻲ بﻴا وواﻳﻲ‪ :‬ﻣا درتﻪ پﻪ عدت ک‪ ３‬رجﻮع ک‪７‬ې وه اوﻣﻴرﻣﻦ ﻳﻲ ﻫﻢ‬ ‫وﻣﻨ‪ ،３‬رجﻮع سﻤﻪ ده‪ ،‬او کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻫغﻪ دروغ جﻦ وبﻮﻟﻲ د ＊‪ ３％‬خبرې تﻪ اعتبار ورکﻮل‬ ‫ک‪８５‬ي اود اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد قسﻢ ﻧﻪ ورکﻮل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه وواﻳﻲ‪ :‬ﻣا درتﻪ رجﻮع وک‪７‬ه اوﻫغﻪ پﻪ ‪＄‬ﻮاب ک‪ ３‬وواﻳﻲ‪ :‬زﻣا عدت ت‪５‬رشﻮی دی د‬ ‫اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ أﻧد رجﻮع ﻧﻪ صحﻴح ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د در‪４‬ﻢ حﻴض وﻳﻨﻲ‪ ،‬پﻪ ﻟسﻤﻪ ورځ ودر‪４‬دي‪ ،‬عدت پای تﻪ ورس‪５‬د او رجﻮع قطع‬ ‫شﻮه‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ غسل ﻳﻲ ﻧﻪ وي ک‪７‬ی‪ ،‬کﻪ ﻟﻪ ﻟسﻮ ور‪＄‬ﻮ＇خﻪ پﻪ ﻟ‪８‬ه ﻣﻮده ک‪ ３‬وﻳﻨﻪ ودر‪４‬ده‪ ،‬د‬ ‫اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧزد رجعت د غسل ترکﻮﻟﻮ‪ ،‬ﻳا د ﻳﻮه ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ د وخت تر پای‪،‬‬ ‫ﻳا ﻫﻢ د تﻴﻤﻢ او ﻟﻤاﻧ‪％‬ﻪ کﻮﻟﻮ ترﻣﻮدې پﻮرې ﻧﻪ دی ختﻢ شﻮی‪ .‬اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ ‪ :‬کﻠﻪ چ‪ ３‬تﻴﻤﻢ‬ ‫وک‪７‬ي‪ ،‬عدت ختﻢ شﻮ‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ﻟﻤﻮﻧ‪ ３４ ＃‬ﻧﻪ وي ک‪７‬ی‪.‬‬ ‫کﻪ غسل ﻳ‪ ３‬وک‪ ７‬او ترې د بدن ﻳﻮ ＇ﻪ ‪＄‬اى ﻳ‪ ３‬ﻫ‪５‬ر ک‪ ７‬او وبﻪ ورتﻪ وﻧﻪ رسﻴدې‪ ،‬کﻪ دغﻪ‬ ‫‪＄‬ای ﻳﻮ اﻧدام او ﻳا ﻟﻪ ﻫغﻪ ＇خﻪ ډ‪４‬ر و‪ ،‬رجعت ﻧﻪ دی ختﻢ شﻮی‪ ،‬او کﻪ ﻟﻪ ﻳﻮه اﻧدام ＇خﻪ ﻟ‪８‬‬ ‫وي بﻴا ﻧﻮ رجعت ختﻢ دی‪.‬‬

‫‪٣٢٨‬‬

‫شرحه‬ ‫د رجعت تعريف‬

‫رجعت ورکر‪５＄‬دﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ او د فقﻬاوو پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬د طﻼق‪ ３‬شﻮي ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ﻟﻪ ﻧﻮي عقد‬ ‫＇خﻪ پرتﻪ د زوجﻴت حاﻟت تﻪ ب‪５‬رتﻪ را‪－‬ر‪５＄‬دل رجعت بﻠل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫مېړه کومي مطلقې ته رجوع کوالی شي؟‬

‫رجعت غﻴرﻟﻪ باﻳﻦ طﻼق ＇خﻪ پﻪ رجعﻲ طﻼق ک‪ ３‬جاﻳز دی پﻪ ﻻﻧدې تفصﻴل سره‪:‬‬ ‫‪ -۱‬ﻫغ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ رجﻮع کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د درې طﻼقﻮ ＇خﻪ پﻪ ﻟ‪８‬و طﻼقﻮ پﻪ صرﻳحﻮ‬ ‫اﻟفاظﻮ باﻧدې طﻼقﻪ شﻮې وي‪ ،‬ﻧﻮ ﻫغ‪ ３‬ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬تﻪ چ‪ ３‬پﻪ درو طﻼقﻮ‪ ،‬ﻳا پﻪ کﻨاﻳﻲ اﻟفاظﻮ او‬ ‫ﻳا پﻪ بل باﻳﻦ طﻼق طﻼقﻪ شﻮې وي‪ ،‬رجﻮع ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻫغ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ چ‪ ３‬د طﻼق پﻪ بدل ک‪ ３‬ور＇خﻪ عﻮض اخست‪ ３‬وي‪ ،‬رجﻮع ﻧﻪ شﻲ‬ ‫کﻮﻻی‪.‬ﻧﻮ ﻟﻪ کﻮﻣ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬سره چ‪ ３‬خﻠع وشﻲ‪ ،‬بﻴا ورتﻪ ﻣراجعﻪ ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی‪.‬‬ ‫‪ -۳‬رجﻮع ﻳﻮازې پﻪ عدت ک‪ ３‬صﻮرت ﻣﻮﻣﻲ‪ ،‬ﻧﻮ د کﻮﻣ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬چ‪ ３‬عدت ختﻢ شﻲ‬ ‫رجﻮع ورتﻪ ﻧشﻲ کﻮﻻی‪.‬‬ ‫رجعت په کومو شيانوسره راځي؟‬

‫‪ -۱‬ﻫر ﻟفظ پﻪ واسطﻪ چ‪ ３‬د ﻣ‪７５‬ه ﻟﻪ خﻮا پررجعت باﻧدې دﻻﻟت وک‪７‬ي اوﻟﻪ طﻼق ＇خﻪ د‬ ‫‪－‬ر‪５＄‬دﻟﻮ پﻪ ﻣعﻨی تﻤام شﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه داس‪ ３‬کارترسره ک‪７‬ي چ‪ ３‬ﻫغﻪ د رجﻮع ﻣعﻨا وﻟري‪.‬‬ ‫د رجوع او نه رجوع په هکله اختالف‬

‫کﻠﻪ کﻠﻪ دعدت پﻪ ﻟ‪７‬ک‪ ３‬د رجﻮع اوﻧﻪ رجﻮع پﻪ اړه د ﻣ‪７５‬ه او ＊‪ ３％‬اختﻼف راﻣﻨ‪％‬تﻪ کﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫کﻪ س‪７‬ی شاﻫدان و ﻧﻪ ﻟري‪ ،‬د ＊‪ ３％‬خبرې تﻪ اعتبارورکﻮل کﻴ‪８‬ي او د اﻣام صاحب پﻪ اﻧد قسﻢ‬ ‫پرې ﻧشتﻪ‪.‬‬

‫‪٣٢٩‬‬

‫‪ -۱‬رجعت تعرﻳف ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ -۲‬ﻣ‪７５‬ه کﻮﻣﻲ ﻣطﻠق‪ ３‬تﻪ رجﻮع کﻮﻻی شﻲ؟‬ ‫‪ -۳‬رجعت پﻪ کﻮﻣﻮ شﻴاﻧﻮ سره را‪＄‬ﻲ؟‬ ‫‪ -۴‬درجعت د پای حاﻻت بﻴان ک‪７‬ئ ؟‬ ‫‪ -۵‬د رجﻮع او ﻧﻪ رجﻮع پﻪ ﻫکﻠﻪ بﻪ د ＊‪ ３％‬او خاوﻧد ستﻮﻧزه ＇ﻨ‪／‬ﻪ حل کﻴ‪８‬ي ؟‬

‫！ﻮل زده کﻮﻧکﻲ بﻪ د پﻮرتﻨﻴﻮ پﻮ＊تﻨﻮ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮ ک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٣٣٠‬‬

‫دوه اوﻳاﻳم لﻮست‬

‫د رجعﻲ طﻼق اړوند احکام‬

‫ژباړه‬

‫پﻪ رجعﻲ طﻼق طﻼقﻪ شﻮې ﻣ‪５‬رﻣﻦ بﻪ ﻣخ او ！ﻮل ‪＄‬ان سﻨ‪／‬اروي‪ ،‬د ﻫغ‪ ３‬د ﻣ‪７５‬ه ﻟپاره‬ ‫ﻣستحب دي چ‪ ３‬کﻠﻪ د ﻫغ‪ ３‬خﻮاتﻪ ور‪＄‬ﻲ‪ ،‬اجازه بﻪ ترې اخﻠﻲ‪ ،‬اوﻳا بﻪ ‪ ３４‬د خپﻠﻮ بﻮ！اﻧﻮ پﻪ‬

‫‪٣٣١‬‬

‫اواز باﻧدې خبروي‪.‬‬ ‫رجعﻲ طﻼق‪ ،‬کﻮرواﻟﻲ ﻟﻪ ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬سره ﻧﻪ حراﻣﻮي‪.‬‬ ‫او کﻪ باﻳﻦ طﻼق ﻟﻪ درﻳﻮ کﻢ و ي‪ ،‬ﻣ‪７５‬ه کﻮﻻی شﻲ ﻫغﻪ د عدت پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬او ﻳا وروستﻪ‬ ‫ﻟﻪ عدت ＇خﻪ بﻴا پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ اصﻴﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ پﻪ درو طﻼقﻮ او وﻳﻨ‪％‬ﻪ پﻪ دوو طﻼقﻮطﻼقﻪ شﻲ‪ ،‬تر ﻫغﻪ (طﻼقﻮوﻧکﻲ)‬ ‫ﻣ‪７５‬ه تﻪ ﻧﻪ حﻼﻟﻴ‪８‬ي‪ ،‬تر＇ﻮ چ‪ ３‬بل ﻣ‪７５‬ه ﻫغﻪ پﻪ صحﻴح‪ ３‬ﻧکاح‪ ،‬ﻧکاح ﻧک‪７‬ي‪،‬کﻮرواﻟی ورسره‬ ‫وک‪７‬ي بﻴاﻳﻲ طﻼقﻪ ک‪７‬ي اوﻳا ترې دغﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻣ‪ ７‬شﻲ‪.‬‬ ‫ﻣراﻫق ﻫﻠک پﻪ تحﻠﻴل کی د باﻟغ پﻪ ＇‪５‬ر دی‪.‬‬ ‫د بادارکﻮرواﻟی وﻳﻨ‪％‬ﻪ د ﻣ‪７５‬ه ﻟپاره ﻧشی حﻼﻟﻮﻻی‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻮک د تحﻠﻴل پﻪ ﻧﻴت ﻧکاح وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧکاح ﻳی ﻣکروه ده‪ ،‬کﻪ کﻮرواﻟی ورسره وک‪７‬ي‪،‬‬ ‫د ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻣ‪７５‬ه ﻟپاره حﻼﻟﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ اصﻴﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ پﻪ ﻳﻮه او ﻳا دوو طﻼقﻮ طﻼقﻪ شﻲ‪ ،‬د عدت ﻟﻪ ت‪５‬ر‪４‬دو وروستﻪ ﻟﻪ بل چا‬ ‫سره واده وک‪７‬ي اوبﻴا د ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻣﻴ‪７‬ه تر ﻧکاح ﻻﻧدې راشﻲ ‪ ،‬ﻟﻪ درې واړو طﻼقﻮ سره ﻟﻮﻣ‪７‬ي ﻣﻴ‪７‬ه‬ ‫تﻪ را‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪ ،‬دوﻳﻢ ﻣ‪７５‬ه تر درﻳﻮ ﻟ‪ ８‬طﻼقﻮﻧﻪ داس‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړي ﻟکﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬درې طﻼقﻪ ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ پﻪ درو طﻼقﻮ طﻼقﻪ ک‪７‬ي اوﻫغﻪ وواﻳﻲ‪ :‬زﻣا عدت ت‪５‬ر شﻮ‪ ،‬بل ﻣ‪７５‬ه سره ﻣ‪ ３‬واده‬ ‫وک‪ ،７‬ﻫغﻪ راسره ﻳﻮ‪＄‬ای شﻮ‪ ،‬او طﻼقﻪ ﻳ‪ ３‬ک‪７‬م‪ ،‬عدت ﻣی ت‪５‬ر شﻮ‪ ،‬اوﻣﻮده د دغﻮ کارو احتﻤال‬ ‫وﻟري‪ ،‬ﻣ‪７５‬ه تﻪ جاﻳز دي چ‪ ３‬د ﻫغ‪ ３‬خبره وﻣﻨﻲ کﻪ د ده پﻪ غاﻟب ‪－‬ﻤان ﻫغﻪ صادقﻪ وي‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫په رجعې طالق د طالقي شوې ښځې مېړه ته ځان ښودل او سينګار‬

‫کﻮﻣﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ چ‪ ３‬پﻪ رجعﻲ طﻼق طﻼقﻪ شﻮه‪ ،‬ﻫغﻪ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د خپل ﻣ‪７５‬ه ﻟپاره ‪＄‬ان‬ ‫سﻴﻨ‪／‬ارک‪７‬ي‪ ،‬تر＇ﻮ د ﻣ‪７５‬ه رغبت ورتﻪ پﻴدا شﻲ اوﻣراجعﻪ ورتﻪ وک‪７‬ي او د طﻼق ﻟﻪ بدو پاﻳﻠﻮ‬ ‫＇خﻪ ‪＄‬ان او خپل ﻣ‪７５‬ه وژغﻮری او ﻣ‪７５‬ه تﻪ د ＊‪＄ ３％‬ان جﻮړول د رجعت ﻟپاره ﻻر جﻮړوي‬ ‫او ﻣستحب کار دی‪.‬‬

‫‪٣٣٢‬‬

‫په رجعت کې له رجعي مطلقې سره د مېړه تعامل‬

‫د رجع‪ ３‬ﻣطﻠق‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه تﻪ ﻣستحب ده چ‪ ３‬کﻠﻪ د ﻫغ‪ ３‬ﻟﻮري او ﻳا کﻮ！‪ ３‬تﻪ ور‪＄‬ﻲ‪ ،‬اجازه بﻪ ترې‬ ‫اخﻠﻲ اوﻳا بﻪ ﻫغﻪ پﻪ خپل ورت‪ ，‬خبروي‪＄ ،‬کﻪ طﻼق د ده ﻟﻪ ﻟﻮري واقع شﻮی او ﻟﻪ طﻼق‬ ‫＇خﻪ ＇ر‪－‬ﻨدﻳ‪８‬ي چ‪ ３‬دی ‪ ３４‬ﻧﻮر ﻟﻪ ‪＄‬ان سره ساتل ﻧﻪ غﻮاړي‪ ،‬او کﻪ غﻮ＊تی ‪ ３４‬ﻧﻮ رجﻮع بﻪ‬ ‫‪ ３４‬ورتﻪ ک‪７‬ې وه‪ .‬ﻧﻮ دی بﻪ ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬سره د پردۍ پﻪ تﻮ‪－‬ﻪ تعاﻣل کﻮي ‪.‬‬ ‫طالقې شوې ښځې ته د رجوع حکم‬

‫ﻟکﻪ ＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬تاسﻮ ﻟﻮستﻲ دي چ‪ ３‬طﻼق پﻪ درو ډوﻟﻪ دی‪ :‬رجعﻲ‪ ،‬باﻳﻦ او ﻣغﻠظ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ‬ ‫رجعﻲ طﻼق ک‪ ３‬س‪７‬ی پﻪ ‪＄‬اﻧ‪７／‬ې اراده‪ ،‬د ＊‪ ３％‬ﻟﻪ ﻣﻮافق‪ ３‬پرتﻪ ﻫغ‪ ３‬تﻪ رجﻮع کﻮﻟی شﻲ‪.‬‬ ‫ﻧﻮي عقد تﻪ پک‪ ３‬اړتﻴا ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫پﻪ باﻳﻦ طﻼق ک‪ ３‬کﻪ خاوﻧد وغﻮاړي چ‪％＊ ３‬ﻪ ب‪５‬رتﻪ ﻟﻪ ‪＄‬اﻧﻪ سره وساتﻲ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ ﻳﻮا‪ ３＄‬تﻮ‪－‬ﻪ‬ ‫رجﻮع ﻧشﻲ کﻮﻻی‪ ،‬بﻠکﻪ د ＊‪ ３％‬رضا تﻪ اړتﻴا شتﻪ‪ ،‬ﻟﻪ سره بﻪ عقد ت‪７‬ل کﻴ‪８‬ي او اﻳجاب او‬ ‫قبﻮل بﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬بﻴا ورتﻪ روا کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ ﻣغﻠظ طﻼق ک‪ ３‬چ‪ ３％＊ ３‬تﻪ درې طﻼقﻮﻧﻪ اچﻮل شﻮي وي‪ ،‬پﻪ ﻧﻮي عقد کار ﻧﻪ جﻮړﻳ‪８‬ي‪،‬‬ ‫بﻠک‪％＊ ３‬ﻪ بﻪ پر‪８４‬دي چ‪ ３‬عدت ‪ ３４‬ت‪５‬ر شﻲ‪ ،‬ﻳا ﻣ‪ ７‬شﻲ او عدت ﻳ‪ ３‬ت‪５‬ر شﻲ بﻴا ‪ ３４‬بل ﻣ‪７５‬ه پﻪ‬ ‫ﻧکاح ک‪７‬ي‪ ،‬کﻮرواﻟﻪ ورسره وک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ ﻫغﻪ طﻼقﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬بﻴا پخﻮاﻧﻲ ﻣ‪７５‬ه تﻪ ﻟﻪ ﻧﻮي عقد ＇خﻪ‬ ‫وروستﻪ روا کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د حاللې په نيت د نکاح حکم‬

‫ﻟﻮﻣ‪７‬ې ﻣ‪７５‬ه تﻪ د حﻼﻟ‪５‬دو پﻪ ﻧﻴت طﻼقﻪ شﻮی ﻣ‪５‬رﻣﻦ پﻪ ﻧکاح کﻮل او ب‪５‬رتﻪ طﻼقﻮل ﻣکروه‬ ‫{ د اهلل‬ ‫تحرﻳﻤی دي‪ ،‬رسﻮل اهلل صﻠی اهلل عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ فرﻣاﻳﻲ‪} :‬‬ ‫ﻟعﻨت دې وي پﻪ حﻼﻟﻮﻧکﻲ او پﻪ ﻫغﻪ چا چ‪ ３‬ﻫغﻪ تﻪ ﻳﻲ حﻼﻟﻮي‪.‬‬ ‫دويم مېړه د پخواني ميړه ټول طالقونه بيا راژوندي کوي‬

‫ﻫر س‪７‬ی خپﻠ‪ ３％＊ ３‬تﻪ د درو طﻼقﻮﻧﻮ واک ﻟري‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻳﻮ ＇ﻮک خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ ﻳﻮ ﻳا‬ ‫دوه طﻼقﻪ واچﻮي‪ ،‬کﻪ ب‪５‬رتﻪ رجﻮع ورتﻪ وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ﻳﻮا‪ ３＄‬ﻫغﻪ پاتﻪ طﻼقﻮﻧﻪ وراچﻮﻟی شﻲ‪ ،‬او‬ ‫کﻪ وروا‪ ３４‬چﻮل او ﻟﻪ پخﻮاﻧﻮ سره ‪ ３４‬درې طﻼقﻪ پﻮره شﻮل‪％＊ ،‬ﻪ پﻪ ﻣغﻠظ طﻼق طﻼقﻪ شﻮه‪،‬‬ ‫او ب‪５‬رتﻪ رجﻮع ورتﻪ ﻧشﻲ کﻮﻻی‪ .‬خﻮ کﻪ طﻼق‪ ３‬شﻮې ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬بل ﻣ‪７５‬ه وک‪ ،７‬او ﻫغﻪ ﻟﻪ ﻳﻮ‪＄‬ای‬

‫‪٣٣٣‬‬

‫واﻟﻲ وروستﻪ طﻼقﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬کﻪ پخﻮاﻧﻲ ﻣ‪７５‬ه پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ه‪ ،‬ﻫغﻪ ﻟﻪ ！ﻮﻟﻮ طﻼقﻮﻧﻮ سره را‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪ ،‬کﻪ‬ ‫ﻳﻮ طﻼق ‪ ３４‬ور اچﻮﻟی وي‪ ،‬کﻪ دوه او کﻪ درې ！ﻮل ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪.‬‬

‫‪ -۱‬کﻮﻣﻪ ﻣطﻠقﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻣ‪７５‬ه تﻪ ‪＄‬ان سﻴﻨ‪／‬اروﻻی شﻲ او وﻟ‪３‬؟‪.‬‬ ‫‪ -۲‬پﻪ رجعت ک‪ ３‬بﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻟﻪ خپﻠ‪ ３‬ﻣطﻠق‪ ３‬سره ＇ﻪ تعاﻣل کﻮي؟‬ ‫‪ -۳‬خپﻠ‪ ３‬ﻣطﻠق‪ ３‬تﻪ رجﻮع ＇ﻪ حکﻢ ﻟري او کﻮﻣ‪ ３‬ﻣطﻠق‪ ３‬تﻪ ﻣ‪７５‬ه رجﻮع کﻮﻻی ش‪３‬؟ او‬ ‫کﻮﻣﻲ تﻪ ‪ ３４‬ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی؟ د ﻣﻮضﻮع تفصﻴل بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬د حﻼﻟ‪ ３‬پﻪ ﻧﻴت ﻧکاح ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ -۵‬ﻳﻮ ﻣ‪７５‬ه خپﻠ‪ ３％＊ ３‬تﻪ د ＇ﻮ طﻼقﻮﻧﻮ واک ﻟري؟ دا واک ＇ﻪ وخت ختﻤﻴ‪８‬ي او کﻠﻪ‬ ‫ب‪５‬رتﻪ راژوﻧدی کﻴ‪８‬ي؟ ﻣﻮضﻮع رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬

‫！ﻮل زده کﻮﻧکﻲ بﻪ پﻪ خپﻠﻮکتابچﻮک‪ ３‬د پﻮرتﻨﻲ ﻟﻮست د پﻮ＊تﻨﻮ ‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٣٣٤‬‬

‫درې اوﻳاﻳم لﻮست‬

‫اﻳﻼء‬

‫‪٣٣٥‬‬

‫ژباړه‬ ‫دايال کتاب‬ ‫ء‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣﻴ‪７‬ه ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬قسﻢ پﻪ خدای زه بﻪ تاتﻪ ﻧﻪ ﻧژدې ک‪８５‬م‪ ،‬اوﻳا زه تا تﻪ‬ ‫＇ﻠﻮرﻣﻴاشت‪ ３‬ﻧﻪ ﻧژدې ک‪８５‬م‪ ،‬دی د اﻳﻼء سﻮ‪－‬ﻨد خﻮړوﻧکی‪２－ ۱‬ل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ ＇ﻠﻮرو ﻣﻴاشتﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬سره کﻮرواﻟی وک‪７‬ي‪ ،‬پﻪ خپل قسﻢ ک‪ ３‬حاﻧث کﻴ‪８‬ي‪( ،‬د‬ ‫قسﻢ) کفاره بﻪ ورکﻮي او اﻳﻼء ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ ،‬کﻪ پﻪ ＇ﻠﻮروﻣﻴاشتﻮک‪ ３‬ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬سره کﻮرواﻟی وﻧﻪ‬ ‫ک‪７‬ي‪％＊ ،‬ﻪ ‪ ３４‬پﻪ ﻳﻮ باﻳﻦ طﻼق طﻼقﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ قسﻢ ک‪＇ ３４ ３‬ﻠﻮر ﻣﻴاشت‪ ３‬ﻳادې ک‪７‬ي وي‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫قسﻢ ‪ ３４‬ساقطﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫اوکﻪ قسﻢ ‪ ３４‬د تل ﻟپاره ک‪７‬ی و‪ ،‬قسﻢ ‪ ３４‬باقﻲ دی‪ ،‬کﻪ بﻴا ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ه‪ ،‬اﻳﻼء بﻴا ورسره‬ ‫را‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪ ،‬کﻪ ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬سره کﻮرواﻟﻲ وک‪７‬ي‪ ،‬کفاره ورباﻧدې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬او کﻪ ﻧﻪ د ＇ﻠﻮرو ﻣﻴاشتﻮ‬ ‫پﻪ ت‪５‬ر‪４‬دو بل طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪ .‬کﻪ بﻴا ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ه‪ ،‬اﻳﻼء بﻴا ورسره را‪－‬ر‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬د ＇ﻠﻮرو‬ ‫ﻣﻴاشتﻮ پﻪ ت‪５‬ر‪４‬دو بﻴا طﻼقﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ﻫغﻪ وروستﻪ د بل ﻣﻴ‪７‬ه ﻟﻪ ازدواج ＇خﻪ بﻴا پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪،‬‬ ‫بﻴا پﻪ دغﻪ اﻳﻼء طﻼق ﻧﻪ واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ قسﻢ ﻳﻲ باقﻲ دی کﻪ کﻮرواﻟی ورسره وک‪７‬ي د قسﻢ‬ ‫کفاره بﻪ ورکﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻟﻪ ＇ﻠﻮرو ﻣﻴاشتﻮ ＇خﻪ ﻟ‪８‬ه ﻧﻴ＂ﻪ پﻪ قسﻢ ک‪ ３‬ﻳاده ک‪７‬ي‪ ،‬دغﻪ شخص اﻳﻼء کﻮوﻧکی ﻧﻪ‬ ‫‪２－‬ل ک‪８５‬ي‪ ،‬کﻪ قسﻢ پﻪ حج‪ ،‬روژې‪ ،‬صدق‪ ،３‬د غﻼم پﻪ أزادوﻟﻮ اوﻳا پﻪ طﻼق باﻧدې وک‪７‬ي اﻳﻼء‬ ‫کﻮوﻧکی بﻠل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ رجعﻲ طﻼق طﻼق‪ ３‬شﻮې ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪＇ ３‬خﻪ اﻳﻼء وک‪７‬ي‪ ،‬اﻳﻼء کﻮوﻧکی دی‪ ،‬کﻪ ﻟﻪ‬ ‫باﻳﻨ‪ ３‬ﻣطﻠق‪＇ ３‬خﻪ اﻳﻼء وک‪７‬ي‪ ،‬اﻳﻼء کﻮوﻧکی ﻧﻪ ‪２－‬ل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د وﻳﻨ‪ ３％‬د اﻳﻼء ﻣﻮده دوه ﻣﻴاشت‪ ３‬ده‪.‬‬ ‫کﻪ اﻳﻼء کﻮوﻧکی داس‪ ３‬ﻧاروغ وي چ‪ ３‬کﻮرواﻟی ﻧشﻲ کﻮﻻی‪ ،‬او ﻳا ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻧاروغﻪ وي‪،‬‬ ‫اوﻳا د دواړو ترﻣﻨ‪ ＃‬دوﻣره ﻣسافﻪ وي چ‪ ３‬د اﻳﻼء پﻪ ﻣﻮده ک‪＄ ３‬ان ﻫﻠتﻪ ﻧشﻲ رسﻮﻻی‪ ،‬وفا‬ ‫رجﻮع د ده دا ده چی پﻪ ژبﻪ باﻧدی وواﻳی‪ :‬ﻣا دې تﻪ رجﻮع وک‪７‬ه‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻫﻤدا خبره وک‪７‬ي‬ ‫‪ -۱‬اﻳﻼء کﻮوﻧکی تﻪ پﻪ عربی کی ﻣﻮل وﻳل کﻴ‪８‬ی‪.‬‬ ‫‪٣٣٦‬‬

‫اﻳﻼء ساقطﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻟﻪ ﻧاروغ‪＇ ９‬خﻪ د اﻳﻼء پﻪ ！اکﻠ‪ ３‬ﻣﻮده ک‪ ３‬روغ شﻲ‪ ،‬بﻴا دغﻪ د خﻮﻟﻲ رجﻮع باطﻠﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫او د جﻤاع (کﻮرواﻟﻲ) پﻪ واسطﻪ رجﻮع صﻮرت ﻣﻮﻣﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬تﻪ پﻪ ﻣا باﻧدې حراﻣﻪ ‪ ３４‬د ﻧﻴت پﻮ＊تﻨﻪ بﻪ ور＇خﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ﻫغﻪ‬ ‫ووﻳل‪ :‬درواغ ﻣ‪ ３‬وﻳل‪ :‬درواغ ‪２－‬ل ک‪８５‬ي‪ ،‬کﻪ ﻫغﻪ ووﻳل‪ :‬طﻼق ﻣ‪ ３‬ﻫدف و‪ ،‬پﻪ ﻳﻮ باﻳﻦ طﻼق‬ ‫ک‪８５‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ د در‪４‬ﻴﻮ ﻧﻴت ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ی وي‪ ،‬بﻴا درې دي‪ ،‬کﻪ وواﻳﻲ‪ :‬ﻣقصد ﻣ‪ ３‬ظﻬار و‪ ،‬ظﻬاربﻠل‬ ‫ک‪８５‬ي‪ ،‬کﻪ وواﻳﻲ‪ :‬ﻣقصد ﻣ‪ ３‬حراﻣﻮاﻟی و‪ ،‬ﻳا ﻣ‪ ３‬ﻫﻴ＆ ﻫدف ﻧﻪ و‪ ،‬ﻧﻮ قسﻢ ‪２－‬ل کﻴ‪８‬ي او اﻳﻼء‬ ‫واقع ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫اﻳﻼء پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬قسﻢ تﻪ واﻳﻲ او د فقﻬاوو پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬اﻳﻼء دا ده چ‪＇ ３‬ﻮک داس‪３‬‬ ‫سﻮ‪－‬ﻨد وخﻮري‪ :‬زه بﻪ تر＇ﻠﻮرو ﻣﻴاشتﻮ اوﻳا ﻟﻪ ﻫغﻮ＇خﻪ پﻪ زﻳاتﻪ ﻣﻮده کی ﻟﻪ خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬سره‬ ‫کﻮرواﻟی ﻧﻪ کﻮم‪.‬‬ ‫د ايال الفاظ‬ ‫ء‬

‫د اﻳﻼء اﻟفاظ پﻪ دوه ډوﻟﻪ دي صرﻳح او کﻨاﻳﻲ‪.‬‬ ‫صرﻳح اﻟفاظ ﻫغﻪ اﻟفاظ دي چ‪ ３‬پﻪ ＊کاره ډول د ﻧﻪ ﻧ‪８‬دې ک‪５‬دو او ﻧﻪ کﻮرواﻟﻲ ﻣعﻨا ور＇خﻪ‬ ‫ﻣعﻠﻮﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬او ﻧﻴت تﻪ کﻮﻣﻪ اړتﻴا ﻧﻠري‪ ،‬ﻟکﻪ خپﻠ‪ ３％＊ ３‬تﻪ د ﻣﻴ‪７‬ه دا اﻟفاظ‪ :‬واهلل کﻪ درﻧ‪８‬دې‬ ‫شﻢ‪ ،‬واهلل کﻪ درسره کﻮرواﻟی وک‪７‬م‪ ،‬واهلل کﻪ د جﻨابت غسل در＇خﻪ وک‪７‬م او دې تﻪ ورتﻪ ﻧﻮر‬ ‫اﻟفاظ چ‪ ３‬قسﻢ پرې ﻣﻨعقدﻳ‪８‬ي‪ .‬دا ډول اﻟفاظ کﻪ استعﻤال شﻲ‪ ،‬سﻤدست‪ ３‬پرتﻪ ﻟﻪ کﻮﻣ‪ ３‬ﻧ‪３＂５‬‬ ‫اﻳﻼء واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻨاﻳﻲ اﻟفاظ ﻫغﻪ اﻟفاظ دي چ‪ ３‬صراحتا ور＇خﻪ د ﻧﻪ ﻧژدې ک‪５‬دو ﻣعﻨا ﻧﻪ راوزي بﻠکﻪ د ﻣتکﻠﻢ‬ ‫ﻧﻴت او د خبرو سﻴاق تﻪ کتل ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻟکﻪ د ﻣ‪７５‬ه دا اﻟفاظ‪ :‬تاتﻪ ﻧﻪ را‪＄‬ﻢ‪ ،‬تا سره پﻪ ک＀ ک‪ ３‬شپﻪ‬ ‫ﻧﻪ کﻮم‪ ،‬تا سره اړخ ﻧﻪ ﻟ‪／‬ﻮم‪ ،‬تﻪ پﻪ ﻣا باﻧدې حراﻣﻪ ﻳﻲ‪ ،‬او دې تﻪ ورتﻪ ﻧﻮر اﻟفاظ‪.‬‬ ‫د ايال ډولونه‬ ‫ء‬

‫اﻳﻼء پﻪ دوه ډوﻟﻪ ده‪:‬‬ ‫‪ -۱‬ابدی ايال ‪ :‬ﻫغﻪ اﻳﻼء ده چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه پﻪ خپل قسﻢ ک‪ ３‬د ﻣﻮدې ﻳادوﻧﻪ و ﻧﻪ ک‪７‬ی‪.‬‬ ‫ء‬ ‫‪ -۲‬موقته ايال ‪ :‬ﻫغﻪ اﻳﻼء ده چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه پﻪ قسﻢ ک‪＇ ３‬ﻠﻮرﻣﻴاشت‪ ３‬ﻳا تر دې ډ‪４‬ره ﻣﻮده ﻳاده‬ ‫ء‬ ‫ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫‪٣٣٧‬‬

‫د ايال حکم‬ ‫ء‬

‫د اﻳﻼء د حکﻢ پﻪ ﻫکﻠﻪ اهلل جل جﻼﻟﻪ فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫[اﻟبقره ‪ ]۲۲۷ -۲۲۶‬ژباړه‪:‬د ﻫغﻮ کساﻧﻮ ﻟپاره چ‪ ３‬د خپﻠﻮ ＊‪％‬ﻮ (＇خﻪ) قسﻢ خﻮري‪ ،‬اﻧتظار‬ ‫دی ＇ﻠﻮر ﻣﻴاشتﻲ‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ( د دې ﻣﻮدې دﻧﻨﻪ)د ﻳﻮ بل سره ﻳﻮ ‪＄‬ای شﻮل‪ ،‬ب‪ ３‬شکﻪ اهلل ب‪＋‬ﻮﻧکی او‬ ‫ﻣﻬربان دی‪ .‬او کﻪ د طﻼق اراده ‪ ３４‬ک‪７‬ې وه‪ ،‬ﻧﻮ ب‪ ３‬شکﻪ اهلل اور‪４‬دوﻧکی او ＊ﻪ پﻮه دی‪.‬‬ ‫کﻪ اﻳﻼء کﻮﻧکی خاوﻧد د ＇ﻠﻮرو ﻣﻴاشتﻮ دﻧﻨﻪ ＊‪ ３％‬تﻪ ورﻧژدې شﻮ‪ ،‬د قسﻢ کفاره‪ ۱‬بﻪ ورکﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ ＇ﻠﻮر ﻣﻴاشت‪ ３‬تﻴرې شﻮې او کﻮرواﻟﻲ ﻳﻲ ورسره وﻧﻪ ک‪ ،７‬بﻴا پﻪ ﻳﻮ باﻳﻦ طﻼق طﻼقﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د ايال احکام‬ ‫ء‬

‫‪ -۱‬کﻪ ﻣ‪７５‬ه خپل قسﻢ ک‪ ３‬تر ＇ﻠﻮرو ﻣﻴاشتﻮ ＇خﻪ ﻟ‪８‬ه ﻣﻮده و！اک‪ ،３‬اﻳﻼء ﻧﻪ شﻤ‪５‬رل‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬رجعﻲ ﻣطﻠق‪ ３‬تﻪ د عدت پﻪ ﻟ‪７‬ک‪ ３‬اﻳﻼء صحﻴح ده‪ ،‬خﻮ باﻳﻨ‪ ３‬تﻪ ﻧﻪ ده صحﻴح‪.‬‬ ‫‪ -۳‬کﻪ پﻪ حج‪ ،‬روژه اوﻳا صدق‪ ３‬باﻧدي قسﻢ وک‪７‬ي ﻟکﻪ چ‪ ３‬وواﻳﻲ‪ :‬کﻪ ﻟﻪ تا سره ﻣ‪３‬‬ ‫کﻮرواﻟﻲ(جﻤاع) وک‪７‬ه‪ ،‬پﻪ ﻣا دې حج‪ ،‬ﻟس ور‪ ３＄‬روژه‪ ،‬ﻳا دوه زره افغاﻧ‪ ９‬صدقﻪ وي‪ ،‬دا‬ ‫！ﻮل اﻳﻼء بﻠل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۴‬کﻪ ﻣ‪７５‬ه ＊‪ ３％‬تﻪ پﻪ ﻧژدي واﻟ‪ ３‬ک‪ ３‬ستﻮﻧزي ﻟري‪ ،‬کﻪ دا ستﻮﻧزې ﻧاروغﻲ وي او ﻳا د‬ ‫ﻣساف‪ ３‬ﻟرې واﻟی‪ ،‬پﻪ خﻮﻟﻪ باﻧدی ﻫﻢ رجﻮع کﻮل جﻮاز ﻟري‪.‬‬

‫‪ -۱‬اﻳﻼء ＇ﻪ تﻪ واﻳی؟‬ ‫‪ -۲‬د اﻳﻼء اﻟفاظ پﻪ ＇ﻮ ډوﻟﻪ دي پﻪ ﻟﻨ‪６‬و ！کﻮ ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ -۳‬د اﻳﻼء حکﻢ ＇ﻪ شی دی‪ ،‬بﻴان ﻳﻲ ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ -۴‬د اﻳﻼء ﻟﻪ احکاﻣﻮ ＇خﻪ ＇ﻠﻮر احکام وﻟﻴکئ؟‬ ‫‪ -۵‬د اﻳﻼء ډوﻟﻮﻧﻪ ＇ﻮ دي‪ ،‬بﻴان ﻳﻲ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ - ۱‬د قسﻢ کفاره ﻟسﻮ ﻣسکﻴﻨاﻧﻮ تﻪ ډوډۍ‪ ،‬ﻳا جاﻣ‪ ،３‬ﻳا د ﻣرﻳی أزادول دي او کﻪ دا ﻳﻮ ﻫﻢ وﻧﻪ ﻟري بﻴا بﻪ درې‬ ‫روژې ﻧﻴسﻲ‪.‬‬ ‫‪٣٣٨‬‬

‫＇لﻮر اوﻳاﻳم لﻮست‬

‫خلع‬ ‫پﻪ طﻼق او اﻳﻼء باﻧدې د＊‪ ３％‬او ﻣﻴ‪７‬ه ترﻣﻨ‪ ＃‬جﻼ واﻟی را‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻫﻤدا شان ﻧﻦ ﻟﻪ ﻳﻮي بﻠ‪３‬‬ ‫فقﻬﻲ اصطﻼح سره اشﻨا کﻴ‪８‬و چ‪ ３‬پﻪ ﻫغ‪ ３‬باﻧدې ﻫﻢ ＊‪％‬ﻪ ﻟﻪ ﻣ‪７５‬ه ＇خﻪ جﻼ کﻴ‪８‬ي او ﻫغﻪ‬ ‫خﻠع ده را‪＄‬ی چ‪ ３‬خﻠع وپ‪５‬ژﻧﻮ‪.‬‬

‫‪٣٣٩‬‬

‫ژباړه‪:‬‬ ‫د خلعې کتاب‪:‬‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه اوﻣ‪５‬رﻣﻦ سره وران شﻲ او پدې ووﻳرﻳ‪８‬ي چ‪ ３‬د اهلل احکام بﻪ قاﻳﻢ ﻧک‪７‬ي‪ ،‬بﻴا‬ ‫ﻣ‪５‬رﻣﻦ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬خپل ﻧفس د ﻣال پﻪ ﻣقابل کی ﻟﻪ ﻣ‪７５‬ه ＇خﻪ خﻼص ک‪７‬ي‪ ،‬دا کارچ‪３‬‬ ‫وشﻲ‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ خﻠعﻪ باﻧدې ﻳﻮباﻳﻦ طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي او ﻣ‪５‬رﻣﻦ بﻪ ﻣ‪７５‬ه تﻪ ﻣال ورکﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻧشﻮز(د بﻴﻠتﻮن ﻻﻣﻠﻮﻧﻪ‪ ،‬ﻟکﻪ بد اﻳس‪５‬دل او سرﻧﻪ ！ﻴ＂ﻮل) د ﻣ‪７５‬ه ﻟﻪ خﻮا وي‪ ،‬بﻴا ده تﻪ‬ ‫ﻣکروه ده چ‪ ３‬د خﻠع پﻪ ﻣقابل ک‪ ３‬ﻣال ور＇خﻪ واخﻠﻲ‪ ،‬کﻪ ﻧشﻮز د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ﻟﻪ خﻮا وي‪ ،‬بﻴا‬ ‫ﻣ‪７５‬ه تﻪ ﻣکروه ده چ‪ ３‬ﻟﻪ ورک‪７‬ي ﻣال(ﻣﻬر) زﻳات ور ＇خﻪ واخﻠﻲ‪ ،‬خﻮ کﻪ دغﻪ کاروک‪７‬ي د‬ ‫قضاء پر وړاﻧدې جﻮاز ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ د ﻣال پﻪ ﻣقابل ک‪ ３‬طﻼقﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻫﻢ دغﻪ طﻼق قبﻮل ک‪７‬ي‪ ،‬باﻳﻦ طﻼق‬ ‫واقع کﻴ‪８‬ي او پرﻫغ‪ ３‬باﻧدې ﻣال ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ خﻠع ک‪ ３‬عﻮض باطل شﻲ‪ ،‬پدې ﻣعﻨی چ‪ ３‬ﻣسﻠﻤاﻧﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ د شرابﻮ‪ ،‬خﻨزﻳر ﻳا د‬ ‫ﻣردارې پﻪ ﻣقابل ک‪ ３‬خﻠع وک‪７‬ي‪ ،‬باﻳﻦ ُفرقت واقع ک‪８５‬ي‪ ،‬خﻮﻣ‪７５‬ه تﻪ ﻫ‪ ＆５‬عﻮض ﻧﻪ ورکﻮل‬ ‫ک‪８５‬ي‪ ،‬کﻪ پﻪ طﻼق ک‪ ３‬عﻮض باطل شﻲ‪ ،‬رجعﻲ طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻫر ﻫغﻪ ＇ﻪ چ‪ ３‬ﻣﻬر واقع‬ ‫ک‪８５‬ي‪ ،‬د خﻠع بدل ﻫﻢ ک‪５‬دای شﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ وواﻳﻲ‪ :‬ﻣا سره پﻪ ﻫغﻪ ＇ﻪ خﻠع وک‪７‬ه چ‪ ３‬زﻣا پﻪ ﻻس ک‪ ３‬دي‪ ،‬ﻧﻮ ﻣ‪７５‬ه خﻠع‬ ‫ورسره وک‪７‬ه اوپﻪ ﻻس ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬ﻫ‪ ＆５‬ﻧﻪ وي (خﻠع واقع کﻴ‪８‬ي)‪ ،‬خﻮ ﻣ‪７５‬ه پﻪ ＊‪％‬ﻪ د ﻫ‪ ＆５‬شی حق‬ ‫ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ ورتﻪ وواﻳﻲ‪ :‬ﻣاسره پﻪ ﻫغﻪ ﻣال خﻠع وک‪７‬ه چ‪ ３‬زﻣا پﻪ ﻻس ک‪ ３‬دی‪ ،‬ﻫغﻪ ورسره خﻠع‬ ‫وک‪７‬ه‪ ،‬خﻮ د ﻫغ‪ ３‬پﻪ ﻻس ک‪ ３‬ﻫ‪ ＆５‬ﻧﻪ و‪ ،‬خپل ﻣﻬر بﻪ ﻣ‪７５‬ه تﻪ ورکﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ ورتﻪ وواﻳی‪ :‬ﻣاسره پﻪ ﻫغﻮ درﻫﻤﻮ خﻠع وک‪７‬ه چ‪ ３‬زﻣا پﻪ ﻻس ک‪ ３‬دي اوﻫﻠتﻪ ﻫ‪ ＆５‬ﻧﻪ‬ ‫وي‪ ،‬درې درﻫﻤﻪ بﻪ ﻣ‪７５‬ه تﻪ ورکﻮي‪.‬‬

‫‪٣٤٠‬‬

‫کﻪ وواﻳی‪ :‬پﻪ زرو ﻣ‪ ３‬پﻪ درې طﻼقﻮﻧﻮ طﻼقﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬اوﻫغﻪ ﻳﻮطﻼق ورک‪７‬ي‪ ،‬د زرو (روپﻮ)‬ ‫در‪４‬ﻴﻤﻪ برخﻪ بﻪ ورکﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ وواﻳی‪ :‬درې طﻼقﻪ پﻪ زرو (روپﻮ) را ک‪７‬ه او ﻳﻮطﻼق ورک‪７‬ی‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد ﻣ‪７５‬ه‬ ‫د ﻫ‪ ＆５‬شﻲ ﻣستحق ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫کﻪ (ﻣ‪７５‬ه) ＊‪ ３％‬تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬خپل ﻧفس د زرو روپﻮ ﻣقابل ک‪ ３‬او ﻳا پﻪ زرو روپﻮ پﻪ درې‬ ‫طﻼقﻮ طﻼق ک‪７‬ه‪ ،‬ﻫغ‪＄ ３‬ان تﻪ ﻳﻮ طﻼق ورک‪ ،７‬ﻫ‪ ＆５‬طﻼق ﻧﻪ واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫بﻴزاري (ﻣبارأة) د خﻠع پﻪ ＇ﻴر ده‪ ،‬خﻠع او ب‪５‬زاري دواړه د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد د ﻧکاح‬ ‫اړوﻧد ！ﻮل حقﻮﻧﻪ ﻫغﻪ چ‪ ３‬د زوجﻴﻨﻮ تر ﻣﻨ‪ ＃‬پر ﻳﻮه اوبل باﻧدې دي‪ ،‬ساقطﻮي‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د خلع تعريف‪ :‬خﻠع پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬اﻳستﻠﻮ اوﻟري کﻮﻟﻮتﻪ واﻳ‪ ３‬او د فقﻬ‪ ３‬پﻪ اصطﻼح ک‪ :３‬د ﻣال‬ ‫پﻪ بدل ک‪ ３‬دخﻠع پﻪ ﻟفظ سره د ﻧکاح ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړل خﻠع بﻠل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫څه وخت د ښځې او خاوند ترمنځ خلع کيږي؟‪:‬کﻮم ﻣﻴ‪７‬ه او ﻣﻴرﻣﻦ چ‪ ３‬پﻪ خپل ﻣﻨ‪＃‬‬ ‫ک‪ ３‬داس‪ ３‬اختﻼف وﻟري چ‪ ３‬شرﻳک ژوﻧد تﻪ دوام ﻧش‪ ３‬ورکﻮﻻی‪ ،‬پدې صﻮرت ک‪ ３‬ﻫغﻮی پﻪ‬ ‫خپﻠﻪ خﻮ＊ﻪ کﻮﻻی ش‪ ３‬چ‪ ３‬د ﻧکاح ت‪７‬ون تﻪ د پای ！کی کﻴ‪８‬دي‪ ،‬ﻫغﻪ پدې ﻣعﻨی چ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ‬ ‫د ﻣال پﻪ ﻣقابل ک‪ ３‬خپل ‪＄‬ان ﻟﻪ ﻣ‪７５‬ه ＇خﻪ أزاد ک‪７‬ي‪ ،‬دغﻪ ډول خﻼصﻮن چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه خپﻠ‪３‬‬ ‫ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬تﻪ د ﻣال ﻣقابل ک‪ ３‬ورکﻮي‪ ،‬خﻠع ﻧﻮﻣﻮل شﻮې ده چ‪ ３‬ورباﻧدې ﻳﻮ باﻳﻦ طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‬ ‫او پﻪ ﻣﻴرﻣﻦ ﻣال ﻻزﻣ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د مېړه نشوز‪ :‬ﻧشﻮز تﻪ پﻪ پ‪＋‬تﻮ ک‪( ３‬سر ﻧﻪ ！ﻴ＂ﻮل) وﻳﻼی شﻮ‪ ،‬ﻫغﻪ داس‪ ３‬چ‪ ３‬پﻪ ﻣ‪７５‬ه او ﻣ‪５‬رﻣﻦ‬ ‫ک‪ ３‬ﻳﻮ داس‪ ３‬وي چ‪ ３‬د بل درﻧاوی ﻧﻪ کﻮي‪ ،‬حق ‪ ３４‬ﻧﻪ ادا کﻮي او ﻳا زﻳاتی ورسره کﻮي‪ ،‬بد ‪３４‬‬ ‫اﻳس‪８５‬ي او ژوﻧد کﻮل ورسره ﻧﻪ خﻮ＊ﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻧشﻮز وﻟري او ﻫغﻪ د خﻠع ﻻﻣل شﻮی وي‪ ،‬بﻴا ورتﻪ ﻣکروه ده چ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ د ﻣال پﻪ‬ ‫ﻣقابل ک‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬اﻧﻪ جﻼ ک‪７‬ي‪ ،‬پدې صﻮرت ک‪ ３‬ﻫغﻪ تﻪ دا غﻮره ده چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣال ＇خﻪ پرتﻪ ﻣﻴرﻣﻨ‪３‬‬ ‫تﻪ طﻼق ورک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ اهلل جل جﻼﻟﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻟﻪ دې ＇خﻪ ﻣﻨعﻪ ک‪７‬ی دی‪ ،‬فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫[اﻟﻨساء ‪ .]۲۰‬کﻪ وﻣﻮ غﻮ＊تل ﻳﻮه ＊‪％‬ﻪ بدﻟﻪ ک‪７‬ئ‪ ،‬د بﻠ‪ ３‬پر ‪＄‬ای او ورک‪７‬ې ﻣﻮ وي‬ ‫دوی تﻪ (کﻮﻣﻪ چ‪ ３‬خﻮش‪ ３‬کﻮئ) ډﻳر ﻣال (ﻣﻬر ک‪ ،)３‬ﻧﻮ ﻫ‪ ＆５‬ترې ﻣﻪ اخﻠی‪ ،‬أﻳا تاس‪ ３‬ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻧا‬ ‫حقﻪ او پﻪ ＊کاره ‪－‬ﻨاه سره اخﻠئ؟‪.‬‬ ‫‪٣٤١‬‬

‫د ښځې نشوز‪ :‬کﻪ ﻧشﻮز د ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬ﻟﻪ ﻟﻮرې وي‪ ،‬بﻴا ﻣ‪７５‬ه تﻪ ﻣکروه ده چ‪ ３‬د خﻠع‪ ３‬ﻣقابل ک‪３‬‬ ‫ﻟﻪ ﻫغﻪ ﻣال ＇خﻪ اضافﻪ ﻣال واخﻠ‪ ３‬کﻮم چ‪ ３‬ده ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ د ﻧکاح پرﻣﻬال ورک‪７‬ی دی‪＄ ،‬کﻪ‬ ‫ﻟﻪ ﻣﻬر ＇خﻪ ډ‪４‬ر ﻣال ظﻠﻢ دی باﻳد پﻪ ＊‪％‬ﻪ وﻧﻪ تپل شﻲ‪.‬‬ ‫د خلعې بدله‪ :‬د خﻠع بدﻟﻪ ﻫر ﻫغﻪ شی واقع ک‪５‬دای شﻲ کﻮم چ‪ ３‬ﻣﻬر واقع ک‪５‬دای شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫کﻪ د خﻠع‪ ３‬بدﻟﻪ ﻫغﻪ ＇ﻪ و！اکل شﻲ چ‪ ３‬د شرﻳعت ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻧاروا وي‪ ،‬ﻟکﻪ شراب او ﻳا ﻧﻮرحرام‬ ‫تﻮکﻲ‪ ،‬باﻳﻦ طﻼق واقع ک‪８５‬ي‪ ،‬اﻣا ﻣﻴ‪７‬ه د ﻫﻴ＆ شﻲ ﻣستحق ﻧﻪ بﻠل کﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ ＊‪ ３％‬د شرع‪３‬‬ ‫ﻟﻪ ﻧظره ﻣال ﻧﻪ دی ﻳاد ک‪７‬ی او چ‪＇ ３‬ﻪ شی ‪ ３４‬ﻳاد ک‪７‬ی ﻫغﻪ شرعا ﻣال ﻧﻪ دی‪.‬‬ ‫د خلعې واک بل چا ته سپارل‪ :‬ﻣ‪７５‬ه دا حق ﻟری چ‪ ３‬دخپﻠ‪ ３‬ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬خﻠع بل شخص‬ ‫اوﻳا ﻫﻢ خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ وسپاري‪ ،‬ﻫر＇ﻮﻣره بدﻟﻪ چ‪ ３‬د ﻣ‪７５‬ه او ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ترﻣﻨ‪ ＃‬د خﻠع‪ ３‬ﻟپاره‬ ‫و！اکل ش‪ ３‬ﻫﻤاغﻪ اﻧدازه پر ﻣ‪５‬رﻣﻦ د خﻠع‪ ３‬د تﻨفﻴذ پرﻣﻬال ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫المباراة‪ :‬ﻣبارات ﻳﻮ بل بري او ازاد ‪－‬ر‪＄‬ﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪ ،‬ﻫغﻪ داس‪ ３‬چ‪ ３‬خاوﻧد ﻟﻪ ＊‪＇ ３％‬خﻪ‬ ‫د پﻴسﻮ پﻪ ﻣقابل ک‪ ３‬أزادوي‪ ،‬او ＊‪％‬ﻪ ﻫﻢ د ﻣال پﻪ ﻣﻨﻠﻮ ‪＄‬ان ﻟﻪ خاوﻧد ＇خﻪ بﻴزاروي‪ ،‬خﻮ‬ ‫ﻳﻮ رﻣزي تﻮپﻴر ‪ ３４‬دا دی‪ ،‬پﻪ ﻣبارات ک‪ ３‬د اﻣام صاحب ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ابﻮ ﻳﻮسف پﻪ ﻧزد‪ ،‬د‬ ‫＊‪＄ ３％‬ﻨ‪ ３‬ثابت حقﻮق‪ ،‬ﻟکﻪ د ت‪５‬ر وخت ﻧفقﻪ او دې تﻪ ورتﻪ ﻧﻮر د ﻣ‪７５‬ه ﻧﻪ ساقط‪８５‬ي‪ ،‬خﻮ پﻪ‬ ‫خﻠعﻪ ک‪ ３‬د ابﻮ ﻳﻮسف پﻪ أﻧد ﻳﻮازې ﻫغﻪ ＇ﻪ ساقط‪８５‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬کﻮم د خﻠع‪ ３‬پر ﻣﻬال ورباﻧدې‬ ‫ﻣﻮافقﻪ وشﻲ‪.‬‬ ‫اﻣام ﻣحﻤد رحﻤﻪ اهلل تعاﻟی واﻳﻲ‪ :‬پﻪ خﻠعﻪ او ﻣبارات دواړو ک‪ ３‬ﻫغﻮﻣره ﻣال ساقط‪８５‬ي چ‪３‬‬ ‫ﻣخک‪ ３‬ﻧﻮﻣﻮل شﻮی وي‪.‬‬

‫‪ -۱‬ﻧشﻮز ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ؟‬ ‫‪ -۲‬خﻠعﻪ ＇ﻪ تﻪ وای؟‬ ‫‪ -۳‬خﻠعﻪ پﻪ کﻮم ﻫدف ترسره کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -۴‬دطﻼق او خﻠعﻪ ترﻣﻨ‪ ＃‬کﻮم تﻮپﻴروﻧﻪ شتﻮن ﻟری؟‬ ‫‪ -۵‬اﻳﻼء او خﻠعﻪ ＇ﻪ تﻮپﻴر ﻟری؟‬ ‫‪ -۶‬د خﻠع‪ ３‬بدﻟﻪ بﻪ ＇ﻪ شﻲ وي؟ بﻴان ﻳﻲ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۷‬ﻣبارات ＇ﻪ شی دی؟ او ﻟﻪ خﻠع‪ ３‬سره ＇ﻪ تﻮپﻴر ﻟري‪.‬‬ ‫‪٣٤٢‬‬

‫پن‪％‬ه اوﻳاﻳم لﻮست‬

‫ظهار‬ ‫پدې ﻟﻮست ک‪ ３‬پﻪ ظﻬار باﻧدې پﻪ تفصﻴل سره بحث کﻴ‪８‬ي‪،‬خﻮ ﻫغﻪ ﻣساﻳل چ‪ ３‬د غﻼﻣ‪ ９‬تر‬ ‫ﻣساﻳﻠﻮ پﻮرې ت‪７‬او ﻟري‪＇ ،‬ﻨ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬دا زﻣﻮﻧ‪ ８‬پﻪ عصرکی د خدای پﻪ فضل ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻠﻲ دي‪،‬‬ ‫ﻧﻮ ﻣﻮږ ﻳ‪ ３‬پر‪８４‬دو‪.‬‬

‫‪٣٤٣‬‬

٣٤٤

‫ژباړه‪:‬‬ ‫د ظهارکتاب‪:‬‬

‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ ووﻳل‪ :‬تﻪ راباﻧدې زﻣا د ﻣﻮر د شا پﻪ ＇‪５‬ر ﻳ‪ ،３‬ﻧﻮ ورباﻧدې حراﻣﻪ شﻮه‪،‬‬ ‫ترﻫغﻪ وختﻪ بﻪ ﻫغ‪ ３‬سره ﻧﻪ کﻮرواﻟﻲ کﻮي‪ ،‬ﻧﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻤس او ﻧﻪ بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣچ‪ ３‬کﻮي‪ ،‬تر＇ﻮ چ‪３‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬د خپل سﻮ‪－‬ﻨد کفاره‪ ۱‬ﻧﻪ وي ورک‪７‬ي‪،‬‬ ‫کﻪ ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬سره ﻳﻲ ﻣخک‪ ３‬د کفارې ﻟﻪ ورک‪７‬ې کﻮرواﻟﻲ وک‪７‬ه‪ ،‬ﻟﻪ خداﻳﻪ دې ب‪＋‬ﻨﻪ وغﻮاړي‪،‬‬ ‫اوپرتﻪ ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ کفارې بل ＇ﻪ ورباﻧدې ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫دا را‪－‬ر‪＄‬ﻴدﻧﻪ (عﻮدت) چ‪ ３‬کفاره ورباﻧدې وا جبﻴ‪８‬ي داده‪ ،‬چ‪ ３‬ﻟﻪ ＊‪ ３％‬سره د کﻮرواﻟﻲ‬ ‫عزم وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه وواﻳی‪ :‬تﻪ راباﻧدې زﻣا د ﻣﻮر د خﻴ＂‪ ،３‬ﻳا وراﻧﻪ‪ ،‬ﻳا شرﻣ‪％‬ای پﻪ ＇‪５‬ر ﻳ‪ ،３‬دی ﻣظاﻫر‬ ‫(ظﻬار کﻮوﻧکی) ‪２－‬ل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬پﻪ ﻫﻤدې تﻮ‪－‬ﻪ کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻣشابﻪ ک‪７‬ي ﻟﻪ ﻫغﻮ ﻣحارﻣﻮ سره چ‪ ３‬پﻪ‬ ‫ابدي تﻮ‪－‬ﻪ ﻫغﻮی تﻪ د ده ﻧکاح ﻧاروا ده‪ ،‬ﻟکﻪ خپﻠﻪ خﻮر‪ ،‬عﻤﻪ او ﻳا رضاعی ﻣﻮر‪.‬‬ ‫ﻫﻤداس‪ ３‬حکﻢ دی کﻪ و واﻳﻲ‪ :‬ستا سر پر ﻣا داس‪ ３‬دی‪ ،‬ﻟکﻪ زﻣا د ﻣﻮر شا‪ ،‬شرﻣ‪／‬ا‪ ،‬ﻣخ‬ ‫‪ - ۱‬کفاره عربﻲ ﻟفظ دی چ‪ ３‬ﻟﻪ ‪－‬ﻨاه ＇خﻪ د پاک‪５‬دو پﻪ ﻣعﻨی‪ ،‬د قسﻢ د حاﻧث کﻴدوﻟﻪ کبﻠﻪ شرﻳعت شخص‬ ‫ورباﻧدی ﻣکﻠفﻮی‪.‬‬ ‫‪٣٤٥‬‬

‫او غاړه او ﻳا ستا ﻧﻴﻤاﻳﻲ او ﻳا ستا درﻳﻤﻪ او ﻳا ستا ﻟسﻤﻪ حصﻪ د ﻫغ‪ ３‬د شا پﻪ ＇ﻴرده‪ ،‬ﻧﻮ دا س‪７‬ی‬ ‫ظﻬار کﻮوﻧکی دی‪.‬‬ ‫کﻪ وواﻳﻲ‪ :‬تﻪ پرﻣا زﻣا د ﻣﻮر غﻮﻧدې ﻳ‪ ،３‬د ﻧﻴت پﻮ＊تﻨﻪ بﻪ ور＇خﻪ وک‪７‬ي کﻪ ﻣقصد ﻳ‪ ３‬احترام‬ ‫و ﻧﻮ ﻫﻤاغس‪ ３‬ده‪ ،‬او کﻪ و واﻳﻲ‪ :‬زﻣا ﻫدف ظﻬار وو‪ ،‬بﻴا ظﻬاردی‪ ،‬او کﻪ و واﻳﻲ‪ :‬زﻣا ﻫدف طﻼق‬ ‫وو‪ ،‬ﻧﻮ باﻳﻦ طﻼق واقع کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ﻫ‪ ＆５‬ﻧﻴت ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ درﻟﻮده‪ ،‬بﻴا ﻧﻮ ﻫ‪ ＆５‬شی ﻧﻪ واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ظﻬار ﻳﻮا‪ ３＄‬د خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨی پﻪ اړه صحﻴح ک‪８５‬ي‪ ،‬کﻪ ＇ﻮک د خپﻠ‪ ３‬وﻳﻨ‪＇ ３％‬خﻪ ظﻬار‬ ‫وک‪７‬ي ﻣظاﻫر ﻧﻪ بﻠل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫＇ﻮک چ‪ ３‬خپﻠﻮ ﻣﻴرﻣﻨﻮ تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬تاسﻮ پرﻣا باﻧدې ﻟکﻪ زﻣا د ﻣﻮر د شا پﻪ ＇‪５‬ر ﻳاست‪ ،‬د‬ ‫！ﻮﻟﻮ ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ پﻪ اړه ﻣظاﻫر بﻠل ک‪８５‬ي‪ ،‬او د ﻫرې ﻳﻮې ﻟپاره بﻪ ﻳﻮه کفاره ورکﻮي‪.‬‬ ‫د ظﻬارکفاره‪ :‬د ﻳﻮ ﻣرﻳ‪ ３‬أزادول دي‪ ،‬کﻪ ﻫغﻪ ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ درﻟﻮده‪ ،‬دوې ﻣﻴاشت‪ ３‬پرﻟﻪ پس‪ ３‬روژه‬ ‫ﻧﻴﻮل دي‪ ،‬کﻪ د دې وسﻪ ‪ ３４‬ﻫﻢ ﻧﻪ درﻟﻮد‪ ،‬ﻧﻮ بﻴا شپﻴتﻮ ﻣسکﻴﻨاﻧﻮ تﻪ خﻮاړه ورکﻮل دي‪ ،‬دا ！ﻮل‬ ‫ﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ کﻮرواﻟﻲ ＇خﻪ دي‪.‬‬ ‫د کافر او ﻣسﻠﻤان‪ ،‬ﻧارﻳﻨﻪ او ＊‪％‬ﻴﻨﻪ‪ ،‬واړه او ﻟﻮی غﻼم أزادول جاﻳز دي‪ .‬د ړاﻧده اوﻫغﻪ‬ ‫غﻼم چ‪ ３‬دواړه ﻻسﻮﻧﻪ‪ ،‬اوﻳا دواړه پ‪ ３４ ３＋‬پرې وي‪ ،‬دظﻬار پﻪ کفاره ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬أزادول ﻧﻪ صح‪５‬ح‬ ‫کﻴ‪８‬ې‪.‬د ‪－‬ﻮﻧ‪ ３／‬اوﻫغﻪ غﻼم چ‪ ３‬ﻳﻮﻻس اوﻳﻮه پ‪＋‬ﻪ ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣخاﻟف ډول(＊ﻲ ﻻس او چپﻪ پ‪＋‬ﻪ)‬ ‫پرې وي‪ ،‬أزادول جاﻳزدي‪ ،‬د ﻫغﻪ ﻣر‪ ３４‬چ‪ ３‬دواړه غ＂‪－ ３‬ﻮت‪ ３４ ３‬پرې وي‪ ،‬او ﻳا ﻟﻴﻮﻧی وي‪ ،‬پﻪ‬ ‫ﻫﻴ＆ ﻧﻪ پﻮﻫﻴ‪８‬ي‪ ،‬آزادول ﻧﻪ صحﻴح کﻴ‪８‬ی‪.‬‬ ‫د ﻣدبر(ﻫغﻪ ﻣر ﻳی چ‪ ３‬أزادې ﻳ‪ ３‬د بادار تر ﻣر‪－‬ﻪ پﻮری ت‪７‬ل شﻮی وي)‪ ،‬ام وﻟده (ﻫغﻪ‬ ‫وﻳﻨ‪％‬ﻪ چ‪ ３‬ﻟﻪ بادار ＇خﻪ د اوﻻد ﻟروﻧک‪ ３‬شﻲ) او ﻣکاتب(ﻫغﻪ ﻣر ﻳی چ‪ ３‬د ﻣعﻴﻦ ﻣال د‬ ‫پﻴداکﻮﻟﻮ او بادار تﻪ ورکﻮﻟﻮ وروستﻪ بﻪ أزادي ترﻻسﻪ کﻮي) چ‪ ３‬ﻳﻮه برخﻪ ﻣال ﻳ‪ ３‬اداء ک‪７‬ی وي‬ ‫أزادول ﻧﻪ صحﻴح کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ داس‪ ３‬ﻣکاتب أزاد ک‪７‬ي‪ ،‬چ‪ ３‬ﻫ‪ ＆５‬ﻣال ‪ ３４‬ﻧﻪ وي اداء ک‪７‬ی‪ ،‬جﻮاز ﻟري‪ .‬کﻪ خپل پﻼر‬ ‫او ﻳا زوی پدې ﻧﻴت واخﻠﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬کفاره پرې اداء ک‪７‬ي‪ ،‬دا کار سﻢ دی‪ ،‬کﻪ د ﻣشترک ﻣرﻳﻲ‬ ‫ﻧﻴﻤاﻳﻲ برخﻪ د کفارې ﻟپاره أزاده ک‪７‬ي‪ ،‬او د پات‪ ３‬برخ‪ ３‬د قﻴﻤت ضﻤاﻧت وک‪７‬ي او ﻫغﻪ ﻫﻢ‬

‫‪٣٤٦‬‬

‫أزاده ک‪７‬ي‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد ﻧﻪ صحﻴح کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ د خپل ﻣرﻳﻲ ﻧﻴﻤاﻳﻲ ﻟﻪ کفارې ＇خﻪ‬ ‫أزاده ک‪７‬ي‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬پات‪ ３‬برخﻪ ازاده ک‪７‬ي‪ ،‬صحﻴح کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ د خپل ﻣرﻳﻲ ﻧﻴﻤاﻳﻲ د کفارې ﻟپاره أزاد ک‪７‬ي‪ ،‬بﻴا ﻟﻪ ظﻬارک‪７‬ل شﻮي ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬سره کﻮرواﻟﻲ‬ ‫وک‪７‬ي‪ ،‬او بﻴا باقی ﻣرﻳی أزاد ک‪７‬ي‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ ﻧزد ﻧﻪ صحﻴح کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ظﻬار کﻮوﻧکﻲ (ﻣ‪７５‬ه) د أزادوﻟﻮ ﻟپاره ﻫ‪ ＆５‬غﻼم پﻴدا ﻧﻪ ک‪ ،７‬ﻧﻮ کفاره ﻳ‪ ３‬دوې داس‪３‬‬ ‫ﻣﻴاشت‪ ３‬پرﻟﻪ پس‪ ３‬روژه ﻧﻴﻮل دي‪ ،‬چ‪ ３‬پﻪ ﻣﻨ‪ ＃‬ک‪ ３‬ﻳ‪ ３‬د رﻣضان‪ ،‬وړوکﻲ اختر‪ ،‬ﻟﻮی اختراو د‬ ‫تشرﻳق ور‪ ３＄‬ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫کﻪ د دوو ﻣﻴاشتﻮ پﻪ ﻟ‪ ７‬ک‪ ３‬ﻟﻪ ظﻬارک‪７‬ل شﻮې ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬سره د شپ‪ ３‬قصدا او ﻳا د ور‪ ３＄‬د‬ ‫ﻧسﻴان ﻟﻪ کبﻠﻪ کﻮرواﻟی وک‪７‬ي‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ اواﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧزد بﻪ روژې ﻟﻪ سره را‪－‬رزوي‪،‬‬ ‫کﻪ د شپﻴتﻮ ور‪＄‬ﻮ دﻧﻨﻪ ﻳﻮه ورځ د عذر او ﻳا ب‪ ３‬عذره روژه وخﻮري‪ ،‬بﻴا بﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ سره پﻴل‬ ‫کﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ غﻼم ظﻬارک‪７‬ی وي‪ ،‬د ﻫغﻪ کفاره ﻳﻮا‪ ３＄‬روژي ﻧﻴﻮل دي‪ ،‬کﻪ د ﻫغﻪ بادار د ده پر‪＄‬ای‬ ‫غﻼم أزاد ک‪７‬ي‪ ،‬او ﻳا ﻣسکﻴﻨاﻧﻮ تﻪ ډوډی ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻪ صحﻴح کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ظﻬار کﻮوﻧکﻲ س‪７‬ي روژه ﻧﻪ شﻮه ﻧﻴﻮﻻی‪ ،‬شپﻴتﻮ ﻣسکﻴﻨاﻧﻮ تﻪ بﻪ ډوډۍ ورکﻮي‪،‬‬ ‫ﻧﻴﻤاﻳﻲ پﻴﻤاﻧﻪ د غﻨﻤﻮ او پﻮره پﻴﻤاﻧﻪ د خرﻣاوو‪ ،‬ﻳا د وربشﻮ او ﻳا بﻪ د ﻫﻤدغﻮ شﻴاﻧﻮ ق‪５‬ﻤت‬ ‫ورکﻮي‪ ،‬کﻪ د غرﻣ‪ ３‬او ﻣا＊ام ډوډۍ ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻫغﻮی ﻟ‪ ８‬ور＇خﻪ وخﻮري او ﻳا زﻳاتﻪ ور＇خﻪ‬ ‫وخﻮري‪ ،‬کفاره سﻤﻪ ده‪.‬‬ ‫داﻫﻢ صحﻴح کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻳﻮ ﻣسکﻴﻦ تﻪ شپ‪５‬تﻪ ور‪ ３＄‬دوه وختﻪ پﻪ ﻣ‪７‬ه ‪６５－‬ه ډوډی ورک‪７‬ي‪،‬‬ ‫او کﻪ پﻪ ﻳﻮه ورځ ﻫﻤدې ﻳﻮ تﻪ د شپﻴتﻮ تﻨﻮ ډوډۍ ورک‪７‬ي ﻧﻪ صحﻴح کﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ ﻳﻮا‪＄‬ﻲ د دغ‪３‬‬ ‫ور‪ ３＄‬ﻟپاره‪ ،‬کﻪ ﻟﻪ ظﻬارک‪７‬ل شﻮې ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬سره د ډوډۍ د ورک‪７‬ي پﻪ جرﻳان ک‪ ３‬کﻮرواﻟﻲ‬ ‫وک‪７‬ي‪ ،‬کفاره ‪ ３４‬سﻤﻪ ده‪ ،‬ﻟﻪ سره شروع تﻪ اړتﻴا ﻧﻪ پات‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ پر چا باﻧدې د ظﻬار دوې کفارې ﻻزﻣ‪ ３‬شﻮې وي‪ ،‬او بﻴا دوه غﻼﻣان أزاد ک‪７‬ي‪،‬‬ ‫او د ﻫرې ﻳﻮې کفاري ﻟپاره ﻳ‪ ３‬ﻣشخص ﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬دا کارﻫﻢ روا بﻠل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬پﻪ ﻫﻤدې تﻮ‪－‬ﻪ کﻪ‬ ‫＇ﻠﻮرﻣﻴاشت‪ ３‬روژه وﻧﻴسﻲ‪ ،‬او ﻳا ﻳﻮ سﻠﻮ شﻠﻮ ﻣسکﻴﻨاﻧﻮ تﻪ ډوډی د دوو کفارو ﻟپاره ورک‪７‬ي‪،‬‬ ‫روا ده‪ ،‬او کﻪ د ظﻬار د دوه کفارو ﻟپاره ﻳﻮ ﻣرﻳﻲ أزاد ک‪７‬ي‪ ،‬او دوې ﻣﻴاشت‪ ３‬روژه وﻧﻴسﻲ‪ ،‬ﻫغﻪ‬ ‫‪٣٤٧‬‬

‫کﻮﻻی شﻲ د ﻳﻮي کفارې ﻟپاره ﻳﻮ او د بﻠ‪ ３‬ﻟپاره بل و！اکﻲ‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫د ظهار تعريف‬

‫ظﻬار پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬شا پﻪ شا کﻴدو تﻪ وﻳل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬د فقﻬ‪ ３‬پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬خپﻠ‪！ ３％＊ ３‬ﻮل بدن‬ ‫او ﻳا ﻳ‪ ３‬داس‪ ３‬غ‪７‬ی چ‪ ３‬د ！ﻮل بدن تعبﻴر ور＇خﻪ کﻴ‪８‬ي د ﻣﻮر ﻳا ﻧﻮرو ابدي ﻣحرﻣاتﻮ د غ‪７‬و ﻳا‬ ‫！ﻮل جسﻢ سره ﻣشابﻪ کﻮل ظﻬار بﻠل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د ظهار الفاظ‬

‫ﻫره ！ﻮﻟﻨﻪ خپل اﻟفاظ ﻟري چ‪ ３‬د سﻴاق او سباق ＇خﻪ ﻳﻲ ﻣفﻬﻮم ＇ر‪－‬ﻨدﻳ‪８‬ي‪ .‬ﻫﻤدا شان د ظﻬار‬ ‫اﻟفاظ ﻫﻢ دي‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ ﻳﻮ ﻣسﻠﻤان خپﻠ‪ ３‬ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬تﻪ وواﻳﻲ‪ :‬ستا شا زﻣا د ﻣﻮر د شا پﻪ شان ده‪ ،‬دا‬ ‫س‪７‬ی ﻣظاﻫر دی‪ ،‬خﻮ کﻪ ورتﻪ و واﻳﻲ‪ :‬تﻪ پر ﻣا باﻧدې داس‪ ３‬ﻳﻲ ﻟکﻪ زﻣا ﻣﻮر‪ ،‬دﻟتﻪ د س‪７‬ي ﻧﻴت‬ ‫تﻪ کتل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ د ظﻬار ﻧﻴت ﻳﻲ وي ظﻬار دی‪ ،‬کﻪ د طﻼق ﻧﻴت ﻳ‪ ３‬وي باﻳﻦ طﻼق دی‪ ،‬کﻪ‬ ‫د عزت او کراﻣت ﻧﻴت ﻳﻲ وي پﻪ ﻫﻤدې حﻤﻠﻴ‪８‬ي او کﻪ د ﻫﻴ＆ شﻲ ﻧﻴت ﻳﻲ ﻧﻪ وي‪ ،‬ﻫﻴ＆ ﻧﻪ‬ ‫واقع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د ظهار حکم‬

‫ﻫغﻪ ﻣ‪７５‬وﻧﻪ چ‪ ３‬خپﻠ‪ ３‬ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻴﻨدو ﻳا ابدي ﻣحرﻣاتﻮ سره تشبﻴﻪ کﻮي‪ ،‬تر ﻫغﻪ ＊‪％‬ﻪ‬ ‫ورباﻧدې حراﻣﻴ‪８‬ي‪＇ ،‬ﻮ د خپل ظﻬارکفاره ورﻧک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د ظهار کفاره‬

‫د ظﻬارکفاره د درې ﻻﻧدې شﻴاﻧﻮ ＇خﻪ ﻳﻮه ده‪:‬‬ ‫‪ -۱‬د ﻳﻮغﻼم أزادول‬ ‫‪ -۲‬کﻪ غﻼم ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ درﻟﻮد‪ ،‬دوې ﻣﻴاشت‪ ３‬بﻪ پرﻟﻪ پس‪ ３‬روژې ﻧﻴسﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬اوکﻪ دغﻪ کارﻳﻲ ﻫﻢ ﻧشﻮ کﻮﻻی شپﻴتﻮ ﻣسکﻴﻨاﻧﻮ تﻪ بﻪ ﻳﻮه ورځ ډوډی ورکﻮي او ﻳا بﻪ‬ ‫ﻳﻮه ﻣسکﻴﻦ تﻪ شپﻴتﻪ ور‪ ３＄‬ډوډی ورکﻮي‪.‬‬ ‫د ظهار مسايل‬ ‫‪ -۱‬د کفارې په جريان کې کوروالی‬

‫د کفارې ﻟﻪ ورک‪７‬ې او ﻳا د ﻫغی پﻪ جرﻳان ک‪ ３‬ظﻬارکﻮﻧکی ﻣ‪７５‬ه ﻣکﻠف دی چ‪ ３‬ﻟﻪ خپﻠ‪３‬‬ ‫‪٣٤٨‬‬

‫ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬سره کﻮرواﻟﻪ وﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ ‪ ３４‬کفاره پﻪ روژه اداء کﻮﻟﻪ او د روژې پﻪ جرﻳان ک‪ ،３‬ﻟﻪ ﻫغ‪３‬‬ ‫سره د شپ‪ ３‬پﻪ قصد او د ور‪ ３＄‬پﻪ ﻫ‪５‬ره کﻮرواﻟﻲ وک‪７‬ي‪ ،‬د اﻣام ابﻮ حﻨﻴفﻪ او ﻣحﻤد پﻪ ﻧزد بﻪ‬ ‫کفاره ﻟﻪ سره پﻴل کﻮي‪＄ ،‬کﻪ پرﻟﻪ پس‪ ３‬واﻟی (تتابع) ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ‪ ،‬خﻮ اﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ‪ :‬ﻟﻪ‬ ‫سره بﻪ ‪ ３４‬ﻧﻪ پﻴﻠﻮي‪＄ ،‬کﻪ دا ﻫغﻪ کاروﻧﻪ دي چ‪ ３‬روژه ﻧﻪ فاسدوي‪ ،‬ﻧﻮ پرﻟﻪ پس‪ ３‬واﻟی ﻫﻢ ﻟﻪ‬ ‫ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻧﻪ وړي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬تر يوې د ډېرو ښځو سره ظهار‬

‫کﻪ چ‪５‬رې خپﻠﻮ ！ﻮﻟﻮ ＊‪％‬ﻮ تﻪ(کﻪ دا دوه‪...‬وي) وواﻳﻲ‪ :‬تاس‪ ３‬پﻪ ﻣا داس‪ ３‬ﻳاست ﻟکﻪ زﻣا د ﻣﻮر‬ ‫شا‪ ،‬دی د ！ﻮﻟﻮ ＇خﻪ ﻣظاﻫر دی‪ ،‬کﻪ ＊‪ ３％‬دوه وې دوه کفارې‪ ،‬کﻪ درې وې درې او کﻪ ＇ﻠﻮر‬ ‫وې ＇ﻠﻮر کفارې بﻪ ورکﻮي‪.‬‬ ‫‪ -۳‬کومې ورځې د روژې پرله پسې والی ماتوي؟‬

‫کﻪ د ظﻬار کفاره پﻪ روژو ﻧﻴﻮﻟﻮ اداء کﻮي‪ ،‬ﻧﻮ د رﻣضان د ﻣﻴاشت‪ ３‬فرضﻲ روژه‪ ،‬د واړه او غ＀‬ ‫اختر ور‪ ３＄‬او د تشرﻳق پﻪ ور‪＄‬ﻮ ک‪ ３‬بﻪ روژه ﻧﻪ ﻧﻴسﻲ‪＄ ،‬کﻪ پدې سره تتابع ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ کﻪ‬ ‫دغﻪ ور‪ ３＄‬پک‪ ３‬راشﻲ ﻟﻪ سره بﻪ شپ‪５‬تﻪ روژې ﻧﻴسﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۴‬د متعددو ظهارونو کفاره‬

‫کﻪ ظﻬاروﻧﻪ ﻣتعدد وي‪ ،‬د ﻳﻮه پﻪ کفاره ک‪ ３‬روژه وﻧﻴس‪ ،３‬د بل پﻪ کفاره ک‪ ３‬غﻼم أزاد ک‪７‬ي او پﻪ‬ ‫در‪４‬ﻢ ک‪ ３‬شپﻴتﻮ ﻣسکﻴﻨاﻧﻮ تﻪ ډوډۍ ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻳا ！ﻮل پﻪ ﻳﻮ ډول کفاره خﻼص ک‪７‬ي‪ ،‬ﻣثﻼ درې‬ ‫ظﻬاره پﻪ ﻳﻮسﻠﻮ اتﻴا روژو ﻳا درې غﻼﻣاﻧﻮ ازادوﻟﻮ اداءک‪７‬ي جﻮاز ﻟري‪ ،‬تشخﻴص ﻳ‪ ３‬ضرور ﻧﻪ‬ ‫دی‪.‬‬ ‫‪ -۵‬د مرېې د ظهار کفاره‬

‫د ﻣر‪ ３４‬د ظﻬار کفاره پرتﻪ ﻟﻪ روژو پﻪ ﻧﻮرو شﻴاﻧﻮ ﻧﻪ شﻲ راتﻼی‪ ،‬کﻪ بادار دﻫغﻪ پر ‪＄‬ای غﻼم‬ ‫أزاد ک‪７‬ي ﻳا ﻣسکﻴﻨاﻧﻮ تﻪ ډوډی ورک‪７‬ي ﻫﻢ ﻧﻪ صحﻴح کﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪٣٤٩‬‬

‫‪ -۱‬ظﻬارتعرﻳف ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ -۲‬ﻟﻪ خپﻠ‪！ ３‬ﻮﻟﻨ‪＇ ３‬خﻪ د ظﻬار شپ‪ ８‬اﻟفاظ راوکاږئ ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬کفاره ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ او د ظﻬار پﻪ کفاره ک‪ ３‬کﻮم شﻴان ورکﻮل کﻴ‪８‬ي؟‪.‬‬ ‫‪ -۴‬د ظﻬار د احکاﻣﻮ ＇خﻪ درې حکﻤﻮﻧﻪ پﻪ ﻟﻨ‪６‬و اﻟفاظﻮ پﻪ خپل تعبﻴر وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫زده کﻮوﻧکی بﻪ ﻫغﻪ أﻳت کرﻳﻤﻪ چ‪ ３‬دظﻬارپﻪ اړه راغﻠﻲ‪ ،‬پﻪ قرأﻧکرﻳﻢ ک‪ ３‬پﻴداک‪７‬ي اوﻟﻪ ژباړې‬ ‫سره ﻳﻮ‪＄‬ای بﻪ ﻳ‪ ３‬خپﻠﻮکتابچﻮک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٣٥٠‬‬

‫شپ‪ ８‬اوﻳاﻳم لﻮست‬

‫لعان‬ ‫ﻟعان د فقﻬ‪ ３‬ﻳﻮه ﻣشﻬﻮره اصطﻼح ده‪ ،‬پﻪ قرآﻧکرﻳﻢ ک‪ ３‬ﻳﻲ ﻫﻢ بﻴان راغﻠی دې‪ ،‬پدې ﻟﻮست‬ ‫ک‪ ３‬ورباﻧدې پﻪ تفصﻴل غ‪８‬ﻳ‪８‬و‪.‬‬

‫}‬

‫‪٣٥١‬‬

‫{‬

‫ژباړه‪:‬‬ ‫د لعان کتاب‪:‬‬

‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه خپﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ پﻪ زﻧا تﻮرﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬دواړه (ﻣﻴ‪７‬ه اوﻣﻴرﻣﻦ) د شﻬادت اﻫﻠﻴت ﻟروﻧکﻲ‬ ‫وي‪ ،‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻫﻢ داس‪ ３‬وی چ‪ ３‬قاذف (کﻨ‪％‬ل کﻮوﻧکی) ﻳ‪ ３‬پﻪ درو وﻫل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او ﻳا خﻮ ﻣ‪７５‬ه‬ ‫د ﻫغ‪ ３‬د بچﻲ د ﻧسب ﻧفی وک‪７‬ه او ﻣ‪５‬رﻣﻦ د دغ‪ ３‬خبرې د سپﻴﻨاوي غﻮ＊تﻨﻪ ور＇خﻪ وک‪７‬ي‬ ‫پر ﻫغﻪ (ﻣ‪７５‬ه) باﻧدې ﻟعان ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻟعان ＇خﻪ اﻧکار وک‪ ،７‬حاکﻢ بﻪ ‪ ３４‬تر ﻫغﻪ وختﻪ‬ ‫بﻨدي کﻮي ＇ﻮ ﻟعان وک‪７‬ي او ﻳا ‪＄‬ان درواغ جﻦ وبﻮﻟﻲ ﻧﻮ بﻴا بﻪ د قذف حد ورباﻧدې پﻠی‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟعان وک‪ ،７‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ باﻧدې ﻫﻢ ﻟعان واجب‪８５‬ي‪ ،‬کﻪ ﻳ‪ ３‬اﻧکار وک‪ ７‬بﻨدۍ بﻪ شﻲ تر＇ﻮ‬ ‫چ‪ ３‬ﻟعان وک‪７‬ي او ﻳا ﻣ‪７５‬ه رﻳ‪＋‬تﻮﻧی وبﻮﻟﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻣرﻳﻰ ﻳا کافر ﻳا د قذف پﻪ حد باﻧدې پﻪ حد شﻮی و او خپﻠﻪ ＊‪％‬ﻪ ﻳ‪ ３‬تﻮرﻧﻪ ک‪７‬ه‪،‬‬ ‫‪٣٥٢‬‬

‫حد ورباﻧدې پﻠی کﻴ‪８‬ي او کﻪ ﻣ‪７５‬ه د شﻬادت اﻫﻠﻴت درﻟﻮده خﻮ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻳ‪ ３‬وﻳﻨ‪％‬ﻪ ﻳا کافره‪ ،‬ﻳا‬ ‫د قذف حد ورباﻧدې جاري شﻮی و او ﻳا ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬ډﻟ‪＇ ３‬خﻪ و چ‪ ３‬قاذف ﻳی ﻧﻪ پﻪ حد ک‪５‬ده‪،‬‬ ‫ﻳعﻨ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ وړه ‪ ،‬ﻟ‪５‬ﻮﻧ‪ ９‬او ﻳا زﻧا کاره وي‪ ،‬ﻧﻮ بﻴا ﻳ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه پﻪ دغﻪ تﻮر ﻟ‪／‬ﻮﻟﻮ ﻧﻪ پﻪ حد ک‪８５‬ي‬ ‫او ﻧﻪ بﻪ ﻟعان کﻮي‪.‬‬ ‫د ﻟعان صفت داس‪ ３‬دی‪ :‬قاضﻲ بﻪ ﻟعان ﻟﻮﻣ‪７‬ی د ﻣ‪７５‬ه ﻧﻪ پﻴل کﻮي‪ .‬ﻣ‪７５‬ه بﻪ ＇ﻠﻮر‪＄‬ﻠﻪ‬ ‫شاﻫدي ورکﻮي‪ .‬پﻪ ﻫر‪＄‬ل بﻪ واﻳﻲ‪ (:‬شاﻫدي کﻮم پﻪ اهلل پاک چ‪ ３‬زه ر＊تﻴا واﻳﻢ او د ﻫغ‪ ３‬د‬ ‫زﻧا پﻪ تﻮروﻟﻮ ک‪ ３‬رﻳ‪＋‬تﻮﻧی ﻳﻢ) پﻪ پﻨ‪％‬ﻢ ‪＄‬ل بﻪ واﻳﻲ‪( :‬کﻪ زه بﻪ د ﻫغ‪ ３‬دزﻧا پﻪ اړه دروغ واﻳﻢ پرﻣا‬ ‫دي د خدای ﻟعﻨت وي) پدې ﻫر‪＄‬ل وﻳﻠﻮ بﻪ ﻫغ‪ ３‬تﻪ اشاره کﻮي‪.‬‬ ‫بﻴا بﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ＇ﻠﻮر‪＄‬ﻠﻪ شاﻫدي پﻪ ﻻﻧدې ډول سره واﻳﻲ‪(:‬زه خدای شاﻫد بﻮﻟﻢ چ‪ ３‬دی پﻪ دې‬ ‫خبره ک‪ ３‬چ‪ ３‬زه ﻳﻲ زاﻧﻴﻪ و‪２－‬ﻠﻢ دروغ جﻦ دی) پﻪ پﻨ‪％‬ﻢ ‪＄‬ل بﻪ واﻳﻲ‪(:‬کﻪ ﻫغﻪ پﻪ زﻧا باﻧدې زﻣا‬ ‫د ﻣتﻬﻤﻮﻟﻮپﻪ اړه ر＊تﻮﻧی وي‪ ،‬ﻧﻮ د خدای غضب دې پرﻣا وي)‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ＊‪ ３％‬او خاوﻧد تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻟعان وشﻮ‪ ،‬قاضی بﻪ دوی سره جﻼک‪７‬ي دغﻪ جداﻳی د‬ ‫اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ اواﻣام ﻣحﻤد پﻪ ﻧزد ﻳﻮ باﻳﻦ طﻼق دی‪،‬او اﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳی‪:‬د تل ﻟپاره ورباﻧدې‬ ‫حراﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ تﻮر د ﻣاشﻮم پﻪ اړه و‪ ،‬قاضی بﻪ د ﻫغﻪ ﻧسب ﻟﻪ ﻣ‪７５‬ه ＇خﻪ ﻧفی ک‪７‬ي او ﻣﻮر پﻮرې بﻪ ﻳﻲ‬ ‫وت‪７‬ي‪ ،‬وروستﻪ کﻪ ﻣ‪７５‬ه ‪＄‬ان دروغ جﻦ وباﻟﻪ‪ ،‬د قذف حد بﻪ پﻪ ﻫغﻪ پﻠﻲ ک‪７‬ي‪ ،‬او ورتﻪ روا ده‬ ‫چ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ ب‪５‬رتﻪ پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪ ،‬پﻪ ﻫﻤدې ډول کﻪ پردۍ ﻣ‪５‬رﻣﻦ تﻪ د قذف ﻧسبت وک‪７‬ي‪ ،‬او‬ ‫دی پﻪ حد شﻲ او ﻳا ﻣ‪５‬رﻣﻦ زﻧا وک‪７‬ې‪ ،‬بﻴا پﻪ حد شﻲ (ورتﻪ روا ده چ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ ب‪５‬رتﻪ پﻪ ﻧکاح‬ ‫ک‪７‬ي)‪.‬‬ ‫کﻪ خپﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ چ‪ ３‬صغﻴره او ﻳا ﻟﻴﻮﻧی وي‪ ،‬تﻮرﻧﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬د دواړو ترﻣﻨ‪ ＃‬ﻟعان ﻧشتﻪ‪ ،‬د‬ ‫‪－‬ﻮﻧ‪／‬ﻲ پﻪ قذف باﻧدې ﻟعان ﻧﻪ ﻣرتبﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه و واﻳﻲ‪ :‬ستا حﻤل ﻟﻪ ﻣا ＇خﻪ ﻧﻪ دی‪ ،‬ترﻣﻨ‪ ＃‬ﻳ‪ ３‬ﻟعان ﻧﻪ پﻠﻲ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او کﻪ و واﻳ‪:３‬‬ ‫زﻧا دې ک‪７‬ې ده او دغﻪ حﻤل ﻟﻪ زﻧا ＇خﻪ دی‪ ،‬دواړه بﻪ ﻟعان کﻮي‪ ،‬او قاضﻲ بﻪ حﻤل ﻧﻪ ﻧفی‬ ‫کﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻟﻪ وﻻدت وروستﻪ او ﻳا د ﻫغﻪ د ﻣبارکی قبﻠﻮﻟﻮ پرﻣﻬال اوﻳا د وﻻدت د وساﻳﻠﻮ د‬

‫‪٣٥٣‬‬

‫اخﻴستﻠﻮ پرﻣﻬال ﻣاشﻮم ﻧفی ک‪７‬ي‪ ،‬ﻧفی ﻳ‪ ３‬صحﻴح ده‪ ،‬ﻟعان بﻪ کﻮی‪ .‬کﻪ وروستﻪ ﻟدې کاروﻧﻮ‬ ‫ﻧفی وک‪７‬ي ﻟعان بﻪ کﻮي خﻮ ﻧسب ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫اﻣام ابﻮﻳﻮسف اواﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬د ﻧفاس پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬ﻧفی صحﻴح کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ﻳﻮ‪＄‬ل دوه بچﻴان وزﻳ‪８‬ول‪ ،‬ﻣ‪７５‬ه اول بچی ﻧفی ک‪ ７‬او دوﻳﻢ ‪ ３４‬د ‪＄‬ان وباﻟﻪ‪،‬‬ ‫د دواړو ﻧسب ثابت‪８５‬ي او پر ﻣ‪７５‬ه بﻪ د قذف حد پﻠ‪ ３‬کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او ﻟعان بﻪ ﻧﻪ کﻮی کﻪ پﻪ اول ‪３４‬‬ ‫اعتراف وک‪ ،７‬دوﻳﻢ ‪ ３４‬ﻧفی ک‪ ،７‬د دواړو ﻧسب ثابتﻴ‪８‬ي او ﻟعان بﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫لعان څه وخت صورت مومي‬

‫د ﻣ‪７５‬ه او ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ترﻣﻨ‪ ＃‬ﻟعان ﻫغﻪ وخت پﻴل کﻴ‪８‬ی‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه خپﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ پﻪ زﻧا تﻮرﻧﻪ ک‪７‬ي‪،‬‬ ‫ﻳا د ﻫغ‪ ３‬وﻟد ﻧف‪ ３‬ک‪７‬ي‪ ،‬پداس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬د خپﻠی ﻣدعی ﻟپاره شاﻫدان وﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫تعريف‬

‫ﻟعان پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬ش‪７‬ﻟﻮ او ﻟرې کﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ‪ .‬او د فقﻬاوو پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬ﻫغﻪ ‪－‬ﻮاﻫ‪ ９‬چ‪ ３‬د‬ ‫＊‪ ３％‬او خاوﻧد تر ﻣﻨ‪ ＃‬د غضب او ﻟعﻨت پﻪ ﻣﻠتﻴا تر سره کﻴ‪８‬ي ﻟعان بﻠل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د ﻟعﻨت کﻠﻤﻪ بﻪ ﻣﻴ‪７‬ه واﻳﻲ او د غضب ﻟفظ بﻪ ﻣﻴرﻣﻦ استعﻤاﻟﻮي‪.‬‬ ‫اهل شهادت څوک دي؟‬

‫د شﻬادت اﻫل ﻫغﻪ ＇ﻮک دی چ‪ ３‬عاقل‪ ،‬باﻟغ‪ ،‬أزاد‪ ،‬ﻣسﻠﻤان وي او د قذف پﻪ حد باﻧدې پﻪ‬ ‫دورو وﻫل شﻮی ﻧﻪ وي‪ .‬ﻧﻮ کﻪ پﻪ زوجﻴﻨﻮ ک‪ ３‬کﻮم ﻳﻮ ﻟﻴﻮﻧی‪ ،‬غﻼم ‪ ،‬صغﻴر اوﻳا د قذف پﻪ حد‬ ‫وﻫل شﻮی وي‪ ،‬ﻧﻮ د دوی تر ﻣﻨ‪ ＃‬ﻟعان ﻧﻪ واقع ک‪８５‬ي‪＄ ،‬کﻪ اﻫل شﻬادت ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫د لعان کيفيت او مثال‬

‫کﻮثر خپﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ زبﻴده پﻪ زﻧا باﻧدې تﻮرﻧﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬خﻮ د خپﻠ‪ ３‬دعﻮا ﻟپاره ﻫ‪－ ＆５‬ﻮاه ﻧﻠری‪ ،‬زبﻴدې‬ ‫ووﻳل‪ :‬زه زﻧا کاره ﻧﻪ ﻳﻢ‪ ،‬او ﻟﻪ قاضﻲ ＇خﻪ ‪ ３４‬د ﻣ‪７５‬ه ﻟپاره د قذف د حد غﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬قاض‪３‬‬ ‫بﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ی ﻣ‪７５‬ه تﻪ پﻪ ﻫغﻮ اﻟفاظﻮ قسﻢ ورکﻮي چ‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬واضح شﻮل‪ ،‬کﻮثر چ‪ ３‬دغﻪ‬ ‫قسﻤﻮﻧﻪ تکرار ک‪７‬ل‪ ،‬بﻴا بﻪ قاض‪ ３‬زبﻴدې تﻪ ﻫﻤاغﻪ قسﻤﻮﻧﻪ ورک‪７‬ي چ‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ﻳﻲ ﻳادوﻧﻪ‬ ‫شﻮې ده‪.‬‬

‫‪٣٥٤‬‬

‫د لعان حکم‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د ＊‪ ３％‬او خاوﻧد تر ﻣﻨ‪ ＃‬د قاضﻲ پر وړاﻧدې د ﻣتﻦ پﻪ ترتﻴب ﻟعان وشﻮ‪ ،‬قاض‪ ３‬بﻪ‬ ‫دواړه سره جﻼ ک‪７‬ي‪ ،‬اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ او اﻣام ﻣحﻤد دغﻪ جدا کﻴدل ﻳﻮ باﻳﻦ طﻼق بﻮﻟﻲ‪＄ ،‬کﻪ دا‬ ‫تفرﻳق د قاضﻲ ﻟﻪ ﻟﻮرې را‪＄‬ﻲ او د قاضﻲ تفرﻳق باﻳﻦ طﻼق دی‪ ،‬خﻮ اﻣام ابﻮﻳﻮسف ﻳﻲ داﻳﻤﻲ‬ ‫جداﻳﻲ ‪２－‬ﻲ‪＄ ،‬کﻪ رسﻮل اهلل صﻠی اهلل عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ فرﻣاﻳﻲ‪} :‬‬ ‫ﻟعان کﻮوﻧکﻲ د تل ﻟپاره سره ﻧﻪ جﻤع کﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫{‬

‫له لعان څخه انکار‬

‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻟﻪ ﻟعان ＇خﻪ اﻧکار وک‪７‬ي‪ ،‬قاضﻲ بﻪ ﻳ‪ ３‬بﻨدي ک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ ﻳ‪＄ ３‬ان درواغجﻦ وباﻟﻪ د‬ ‫قذف حد بﻪ پرې پﻠ‪ ３‬ک‪７‬ي‪＄ ،‬کﻪ ﻫغﻪ خپﻠﻪ ﻣﻴرﻣﻦ پﻪ ﻧاحقﻪ پﻪ زﻧا تﻮرﻧﻪ ک‪７‬ې ده‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣﻴرﻣﻦ د ﻟعان ＇خﻪ اﻧکار وک‪７‬ي‪ ،‬ﻫغﻪ بﻪ د قاضﻲ ﻟﻪ خﻮا ترﻫغﻪ پﻮرې زﻧداﻧﻲ کﻴ‪８‬ي‪＇ ،‬ﻮ‬ ‫ﻟعان و واﻳﻲ‪ ،‬او ﻳا خﻮ د خپل ﻣ‪７５‬ه خبره تصدﻳق ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻣ‪７５‬ه خبره ‪ ３４‬تصدﻳق ک‪７‬ه‪ ،‬د زﻧا حد ورباﻧدې ﻧﻪ پﻠی کﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ د زﻧا د حد د پﻠﻲ ک‪５‬دو‬ ‫ﻟپاره ＇ﻠﻮر ‪＄‬ﻠﻪ اقرار شرط دي‪ ،‬او دا ﻳﻮ اقرار دی ﻧﻮ پﻪ ﻳﻮ اقرار ورباﻧدې حد ﻧشتﻪ‪ ،‬ﻫﻤدا راز د‬ ‫ﻟعان پرﻳ‪＋‬ﻮدل پﻪ زﻧا ﻧﻪ ‪－‬ﻮاﻫﻲ ده او ﻧﻪ اقرار‪ ،‬ﻧﻮ غﻮ＊تﻨﻪ ‪ ３４‬دا شﻮه چ‪ ３‬د حد اﻳجاب ﻧﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫په غبرګولو ماشومانو کې له يوه څخه انکار‬

‫کﻪ پﻪ غبر‪－‬ﻮﻟﻮ ﻣاشﻮﻣاﻧﻮ ک‪ ３‬ﻟﻮﻣ‪７‬ی ﻧفﻴﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬اوپﻪ دوﻳﻢ اعتراف وک‪７‬ي‪ ،‬د دواړو ﻧسب ثابتﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫ﻣ‪７５‬ه پﻪ حد کﻴ‪８‬ي او ﻟعان صﻮرت ﻧﻪ ﻣﻮﻣﻲ‪＄ ،‬کﻪ دا دواړه د ﻳﻮو اوبﻮ ＇خﻪ پﻴدا شﻮي‪ ،‬او ده پﻪ‬ ‫دوﻳﻢ باﻧدې پﻪ اعتراف خپل ‪＄‬ان درواغجﻦ و‪－‬ا‪１‬ﻪ‪＄ ،‬کﻪ ﻳﻮ حﻤل د دوه کساﻧﻮ ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ی د ‪＄‬ان بﻮﻟﻲ او دوﻳﻢ ﻧفﻲ ک‪７‬ي‪ ،‬د دواړو ﻧسب ثابتﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ ﻟعان بﻪ کﻮي‪＄ ،‬کﻪ دا ﻫﻢ‬ ‫د اول پﻪ شان ﻳﻮ حﻤل دی‪ ،‬اول اعتراف د دوﻳﻢ ﻟپاره ثبﻮت دی‪ ،‬ﻧﻮ ﻧفی پدې خاطر ﻧﻪ صحﻴح‬ ‫کﻴ‪８‬ي او ﻟعان بﻪ ‪＄‬کﻪ کﻮي چ‪％＊ ３‬ﻪ ﻳ‪ ３‬د دوﻳﻢ ﻣاشﻮم پﻪ ﻧفی کﻮﻟﻮ سره پﻪ زﻧا تﻮرﻧﻪ ک‪７‬ه‪.‬‬ ‫لعان د څه شي قايم مقام دی؟‬

‫د خاوﻧد پﻪ حق ک‪ ３‬ﻟعان د قذف د حد قاﻳﻢ ﻣقام دي او د ＊‪ ３％‬پﻪ حق ک‪ ３‬د زﻧا د حد قاﻳﻢ‬ ‫ﻣقام دی‪.‬‬ ‫‪ - ۱‬اخرجﻪ ابﻮداود فی سﻨﻨﻪ باب اﻟﻠعان ‪ ۲۴۲ -۳‬صححﻪ اﻻﻟباﻧﻲ‪.‬‬ ‫‪٣٥٥‬‬

‫‪ -۱‬ﻟعان د ﻟغت او اصطﻼح ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬تعرﻳف ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ -۲‬ﻟعان پﻪ کﻮم ﻣﻬال د کﻮﻣﻮ اشخاصﻮترﻣﻨ‪ ＃‬پ‪＋５‬ﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -۳‬د ﻟعان حکﻢ ＇ﻪ؟ او ＇ﻨ‪／‬ﻪ تر سره کﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -۴‬د ﻟعان ﻧﻪ پﻪ اﻧکار ＇ﻪ اثر ﻣرتبﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -۵‬د غبر‪－‬ﻮﻟﻮ ﻣاشﻮﻣاﻧﻮ ﻧﻪ د ﻳﻮه ＇خﻪ پﻪ اﻧکار ＇ﻪ شی ﻻزﻣﻴ‪８‬ي؟‬

‫د ﻟعان پﻪ اړه چ‪ ３‬کﻮم أﻳت کرﻳﻤﻪ پﻪ قرآﻧکرﻳﻢ ک‪ ３‬راغﻠی‪ ،‬ﻫغﻪ بﻪ ﻟﻪ ژباړې سره ﻳﻮ‪＄‬ای پﻪ‬ ‫کتابچﻮک‪ ３‬وﻟﻴکئ‪.‬‬

‫‪٣٥٦‬‬

‫اووه اوﻳاﻳم لﻮست‬

‫عدت‬ ‫ﻣ‪５‬رﻣﻦ چ‪ ３‬طﻼقﻪ شﻲ‪ ،‬ترکﻮﻣﻪ بﻪ اﻧتظار باسﻲ‪ ،‬بﻠﻪ ﻧکاح بﻪ ﻧﻪ کﻮي؟‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻳ‪ ３‬وفات شﻲ تر کﻮﻣﻪ وختﻪ بﻪ ＊‪％‬ﻪ بل ﻣ‪７５‬ه ﻧﻪ کﻮي؟ دا او دې تﻪ د ورتﻪ پﻮ＊تﻨﻮ‬ ‫‪＄‬ﻮابﻮﻧﻪ د دې درس ﻣﻮضﻮع ده‪.‬‬

‫‪٣٥٧‬‬

‫ژباړه‪:‬‬ ‫دعدت کتاب‬

‫ﻣ‪７５‬ه چ‪ ３‬خپﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ پﻪ باﻳﻦ‪ ،‬رجعﻲ ﻳا درې طﻼقﻮ طﻼقﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬او ﻳا د دواړو ترﻣﻨ‪ ＃‬ﻟﻪ طﻼقﻪ‬ ‫پرتﻪ جداﻳﻲ راﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ شﻮه‪％＊ ،‬ﻪ أزاده او حﻴض ﻟﻴدوﻧک‪ ３‬وه‪ ،‬عدت ﻳی درې اقراء(حﻴضﻮﻧﻪ)‬ ‫دي‪.‬‬ ‫(اقراء)‪ :‬حﻴضﻮﻧﻪ (ﻣﻴاشتﻨ‪ ９‬ﻧاروغﻲ) دي‪.‬‬ ‫کﻪ ＊‪％‬ﻪ د وړوکﻮاﻟﻲ اوﻳا ﻟﻮی واﻟﻲ (د ډ‪４‬ر عﻤر ت‪５‬ر‪４‬دو) ﻟﻪ کبﻠﻪ حﻴض ﻧﻪ وﻳﻨﻲ‪ ،‬عدت ‪３４‬‬ ‫درې ﻣﻴاشت‪ ３‬دی‪،‬کﻪ ﻣﻴرﻣﻦ حاﻣﻠﻪ وه‪ ،‬عدت ‪ ３４‬د حﻤل ز‪８４‬ول دي‪.‬‬ ‫کﻪ (ﻣ‪５‬رﻣﻦ) وﻳﻨ‪％‬ﻪ وه‪ ،‬عدت ‪ ３４‬دوه حﻴضﻪ دي‪ ،‬اوکﻪ ﻧﻪ حاﻳضﻪ ک‪５‬ده بﻴا ‪ ３４‬عدت ﻳﻮه‬ ‫ﻧﻴﻤﻪ ﻣﻴاشت دی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻟﻪ اصﻴﻠﻲ ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪＇ ３‬خﻪ وفات شﻲ‪ ،‬عدت ﻳﻲ ＇ﻠﻮرﻣﻴاشت‪ ３‬اوﻟس ور‪ ３＄‬دی‪ ،‬کﻪ‬ ‫‪٣٥٨‬‬

‫وﻳﻨ‪％‬ﻪ وه ﻧﻮعدت ﻳ‪ ３‬دوې ﻣﻴاشت‪ ３‬اوپﻨ‪％‬ﻪ ور‪ ３＄‬دی‪ ،‬کﻪ اﻣﻴدواره وه‪ ،‬بﻴا ﻳ‪ ３‬عدت د حﻤل‬ ‫زﻳ‪８‬ول دي‪.‬‬ ‫کﻪ (د ﻣﻴ‪７‬ه) پﻪ ﻣرض ک‪ ３‬طﻼقﻪ شﻮې ﻣ‪５‬رﻣﻦ‪ ،‬د ﻣﻴراث حق وﻟري‪ ،‬ﻧﻮ عدت ‪４‬ی د دوو‬ ‫ﻣﻮدو(＇ﻠﻮر ﻣﻴاشت‪ ３‬او ﻟس ور‪ ３＄‬او د حﻤل وضع) ＇خﻪ اوږده ﻣﻮده ده‪.‬‬ ‫کﻪ وﻳﻨ‪％‬ﻪ د رجعﻲ طﻼق د عدت پﻪ ﻟ‪ ７‬ک‪ ３‬أزاده شﻲ‪ ،‬عدت ﻳ‪ ３‬د اصﻴﻠﻮ ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ عدت‬ ‫تﻪ اﻧتقاﻟﻴ‪８‬ي‪ ،‬او کﻪ پﻪ داس‪ ３‬حال ک‪ ３‬ازاده ک‪７‬ی شﻲ چ‪ ３‬ﻣبتﻮتﻪ ( پﻪ باﻳﻦ طﻼق طﻼقﻪ) وي ﻳا‬ ‫ترې ﻣ‪７５‬ه ﻣ‪ ７‬شﻮي وي‪ ،‬عدت ‪ ３４‬د اصﻴﻠﻮ ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ عدت تﻪ ﻧﻪ اﻧتقاﻟﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ آﻳسﻪ (چ‪ ３‬ﻣﻴاشتﻨی ﻧاروغﻲ ﻧﻠري) وي‪ ،‬ﻧﻮ عدت ﻳ‪ ３‬پﻪ ﻣﻴاشتﻮ ت‪５‬ر ک‪ ،７‬خﻮ بﻴا د حﻴض‬ ‫وﻳﻨ‪ ３‬و وﻳﻨ‪ ،３‬د عدت ت‪５‬ره شﻮې ﻣﻮده ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ ،‬او ﻟﻪ سره بﻪ عدت پﻪ حﻴضﻮﻧﻮ پﻮره‬ ‫کﻮي‪.‬‬ ‫پﻪ فاسده ﻧکاح ﻧکاح شﻮو‪ ،‬او پﻪ اشتباه وط‪ ３‬شﻮو ﻣﻴرﻣﻨﻮ عدت پﻪ جداﻳﻲ اوﻣرګ ک‪３‬‬ ‫حﻴض دی‪.‬‬ ‫کﻪ ﻟﻪ ام وﻟدې وﻳﻨ‪＇ ３％‬خﻪ بادار ﻣ‪ ７‬شﻲ او ﻳاﻳ‪ ３‬أزاده ک‪７‬ي‪ ،‬عدت ﻳ‪ ３‬درې حﻴضﻪ‬ ‫دی‪.‬‬ ‫کﻪ صغﻴر ﻟﻪ خپﻠ‪ ３‬اﻣ‪５‬دوارې ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪＇ ３‬خﻪ وفات شﻲ‪ ،‬عدت ﻳ‪ ３‬د ﻣاشﻮم ز‪８４‬ول دي‪ ،‬کﻪ‬ ‫حﻤل وروستﻪ ﻟﻪ ﻣر‪－‬ﻪ ورپﻴ） شﻮ‪ ،‬بﻴاﻳی عدت ＇ﻠﻮرﻣﻴاشت‪ ３‬اوﻟس ور‪ ３＄‬دی‪ ،‬خﻮ پﻪ دواړو‬ ‫صﻮرتﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ﻧسب ﻧﻪ ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه خپﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ د حﻴض پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬طﻼقﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬دغﻪ حﻴض چ‪ ３‬طﻼق پﻪ ک‪３‬‬ ‫واقع شﻮی‪ ،‬پﻪ عدت ک‪ ３‬ﻧﻪ شﻤ‪５‬رل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ د عدت پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬ﻟﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬سره پﻪ اشتباه کﻮرواﻟی وشﻲ‪ ،‬پدې باﻧدې بل عدت‬ ‫ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪ ،‬اودواړه عدتﻮﻧﻪ پﻪ ﻳﻮه اوبل ک‪ ３‬تداخل پﻴدا کﻮي‪ ،‬کﻮم حﻴضﻮﻧﻪ چ‪ ３‬وﻳﻨ‪ ،３‬ﻫغﻪ د‬ ‫دواړو عدتﻮ ﻟپاره ‪２－‬ل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬کﻠﻪ چ‪ ３‬د ﻟﻮﻣ‪７‬ې عدت ﻣﻮده پﻮره او د دوﻳﻢ پات‪ ３‬وه ﻫغﻪ بﻪ پﻮره‬ ‫کﻮي‪.‬‬ ‫د عدت پﻴل پﻪ طﻼق ک‪ ３‬وروستﻪ ﻟﻪ طﻼقﻪ دی‪ ،‬پﻪ وفات کی وروستﻪ ﻟﻪ وفاتﻪ‪،‬کﻪ ﻟﻪ‬ ‫طﻼق او ﻳا وفات ＇خﻪ تر ﻫغﻪ پﻮرې ﻧا خبره وه چ‪ ３‬د عدت ﻣﻮده ﻳ‪ ３‬ت‪５‬ره شﻮه (پﻮره شﻮه)‪ ،‬ﻧﻮ‬ ‫‪٣٥٩‬‬

‫عدت ﻳ‪ ３‬ت‪５‬ر شﻤ‪５‬رل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫پﻪ فاسده ﻧکاح ک‪ ３‬عدت د دواړو ﻟﻪ جﻼ ک‪５‬دو وروستﻪ‪ ،‬ﻳا چ‪ ３‬وط‪ ３‬کﻮوﻧکﻲ د دې د‬ ‫وط‪ ３‬د پرﻳ‪＋‬ﻮدو قصد وک‪７‬ي‪ ،‬پﻴل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫تعريف‬

‫عدت پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬شﻤ‪５‬رﻟﻮ تﻪ واﻳ‪،３‬او د فقﻬاوو پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬ﻫغﻪ شرعﻲ ﻣشخص اﻧتظار دی‬ ‫چ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ بﻪ ﻳی د خپل رحﻢ د پاکﻮاﻟﻲ ﻟپاره د ﻣ‪７５‬ه پﻪ کﻮر ک‪ ３‬باسﻲ او بل واده بﻪ ﻧﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫د عدت حکمت‬

‫ﻣ‪７５‬ه تﻪ د فکر کﻮﻟﻮ ﻣﻬﻠت او ＊‪ ３％‬تﻪ د خپل رحﻢ ﻣعﻠﻮﻣات چ‪ ３‬حﻤل پک‪ ３‬شتﻪ او کﻪ ﻧﻪ؟‬ ‫د عدت ﻟﻪ حکﻤتﻮﻧﻮ ＇خﻪ ‪２－‬ل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫د عدت حکم‬

‫ﻟﻪ طﻼق‪ ،‬جداﻳی او وفات ＇خﻪ وروستﻪ د ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬ﻟپاره ！اکﻠ‪ ３‬ﻣﻮده(درې حﻴضﻪ‪ ،‬درې‬ ‫ﻣﻴاشت‪ )...３‬ت‪５‬رول واجب دي‪.‬‬ ‫د عدت ډولونه‬

‫عدت پﻪ درې ډوﻟﻪ دی‪ ،‬عدت پﻪ حﻴضﻮﻧﻮ‪ ،‬عدت پﻪ ﻣﻴاشتﻮ او عدت د ﻣاشﻮم پﻪ ز‪８４‬وﻟﻮ باﻧدې‪.‬‬ ‫او دا د ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ اوجداﻳی د کﻴفﻴت ﻟﻪ ﻣخ‪！ ３‬اکل کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬تفصﻴل ﻳﻲ پﻪ ﻻﻧدې ډول دی‪:‬‬ ‫په حيضونو عدت‬

‫کﻮﻣ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬چ‪ ３‬د خپﻠﻮ ﻣ‪７５‬وﻧﻮ ﻟﻪ ﻟﻮرې طﻼق‪ ،３‬ﻳا ﻳ‪ ３‬تر ﻣﻨ‪ُ ＃‬فرقت راشﻲ او دوی حﻴض‬ ‫ﻟﻴدوﻧکﻲ وي‪ ،‬د عدت ﻣﻮده ﻳﻲ درې (حﻴضﻪ) ده‪ ،‬اهلل جل جﻼﻟﻪ فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫طﻼق‪ ３‬شﻮې ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬بﻪ پﻪ خپﻠﻮ ‪＄‬اﻧﻮﻧﻮ درې حﻴضﻪ ‪＄‬ﻨ‪６‬‬ ‫کﻮي( ﻟﻪ بﻠ‪ ３‬ﻧکاح پرتﻪ بﻪ اﻧتظار باسﻲ)‪.‬‬ ‫کﻠﻪ چ‪ ３‬درې حﻴضﻪ پﻮره شﻮل‪ ،‬ﻫغﻪ بﻴا کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬د‪＄‬ان ﻟپاره بل ﻣ‪７５‬ه غﻮره ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫په مياشتو عدت‬

‫پﻪ ﻣﻴاشتﻮ عدت پﻪ دوه ډوﻟﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ ک‪ ３‬راتﻼی شﻲ‪.‬‬ ‫لومړی‪ :‬ﻫغﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬چ‪ ３‬د ﻣاشﻮﻣتﻮب اوﻳا ﻟﻮی واﻟی ﻟﻪ کبﻠﻪ حﻴض ﻧﻪ وﻳﻨی‪ ،‬د عدت ﻣﻮده‬ ‫ﻳ‪ ３‬درې ﻣﻴاشت‪ ３‬ده‪ ،‬اهلل جل جﻼﻟﻪ فرﻣاﻳﻲ‪( :‬‬ ‫‪٣٦٠‬‬

‫(اﻟطﻼق‪ .)۴ :‬کﻪ ستاسﻮ ﻟﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ ＇خﻪ کﻮﻣ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬د حﻴض‬ ‫ﻟﻪ راتﻠﻮ ＇خﻪ ﻧا اﻣﻴده شﻲ‪ ،‬کﻪ (تاس‪ )３‬د دوی (پﻪ عدت ک‪ )３‬شک کﻮی‪ ،‬ﻧﻮ د دوی عدت‬ ‫درې ﻣﻴاشتﻲ دی‪.‬‬ ‫دويم‪:‬ﻫغﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬چ‪ ３‬خاوﻧد ترې وفات شﻲ او اﻣﻴدوارې ﻧﻪ وي‪ ،‬برابره ده چ‪ ３‬کﻮرواﻟﻲ‬ ‫ورسره شﻮی وي ﻳا ﻧﻪ وي شﻮی‪ ،‬حﻴض پرې را‪＄‬ﻲ او کﻪ ﻧﻪ پرې را‪＄‬ﻲ‪ ،‬عدت ﻳ‪＇ ３‬ﻠﻮر‬ ‫ﻣﻴاشت‪ ３‬او ﻟس ور‪ ３＄‬دی اهلل جل جﻼﻟﻪ فرﻣاﻳﻲ‪:‬‬ ‫(اﻟبقرة‪ .)۲۳۴ :‬او ﻫغﻪ ＇ﻮک چ‪ ３‬ﻟﻪ تاسﻮ ﻧﻪ وفات‬ ‫شﻲ او ＊‪ ３％‬پرﻳ‪８‬دي‪ )３％＊( ،‬بﻪ پﻪ خپﻠﻮ ‪＄‬اﻧﻮﻧﻮ＇ﻠﻮر ﻣﻴاشت‪ ３‬او ﻟس ور‪ ３＄‬اﻧتظار کﻮي‪.‬‬ ‫د عدت ﻣﻴاشت‪ ３‬پﻪ قﻤري ﻣﻴاشتﻮ حسابﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د حمل په زېږېدلو باندې عدت‬

‫کﻪ طﻼقﻪ شﻮې ﻣ‪５‬رﻣﻦ حاﻣﻠﻪ وي‪ ،‬د ﻫغ‪ ３‬عدت د حﻤل پﻪ ز‪８４‬ون پای تﻪ رسﻴ‪８‬ي‪ ،‬اهلل جل‬ ‫جﻼﻟﻪ فرﻣاﻳﻲ‪} :‬‬ ‫ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ عدت دا دی چ‪ ３‬حﻤل و ز‪８４‬وي‪.‬‬

‫{ [اﻟطﻼق‪ ]۴ :‬د اﻣ‪５‬دوارو‬

‫په مرض کې د طالقې شوې ښځې عدت چې مېړه ېې مړ شي‬

‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه خپﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ پﻪ ﻣرض ﻣﻮت ک‪ ３‬طﻼقﻪ ک‪７‬ي او بﻴا ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ طﻼق رجعﻲ و‪％＊ ،‬ﻪ‬ ‫بﻪ د ﻫغﻪ ﻟﻪ ﻣرګ ＇خﻪ وروستﻪ‪ ،‬عدت پﻪ ﻣﻴاشتﻮ ت‪５‬روي ＇ﻠﻮر ﻣﻴاشت‪ ３‬او ﻟس ور‪＄‬ﻲ‪＄ ،‬کﻪ‬ ‫پﻪ رجعﻲ طﻼق ک‪ ３‬ﻧکاح پﻪ پﻮره تﻮ‪－‬ﻪ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻧﻪ ده تﻠﻠ‪.３‬‬ ‫او کﻪ باﻳﻦ طﻼق و‪ ،‬او ﻣ‪７５‬ه د عدت ﻟﻪ ت‪５‬ر‪４‬دو پخﻮا ﻣ‪ ７‬شﻮ او ＊‪ ３％‬ﻣﻴراث ﻳﻮوړ‪ ،‬ﻧﻮ عدت بﻪ‬ ‫‪ ３４‬د طﻼق او وفات ﻟﻪ عدتﻮﻧﻮ ＇خﻪ‪ ،‬کﻮﻣﻪ چ‪ ３‬اوږده وي‪ ،‬ﻫﻤﻬغﻪ ‪２－‬ل کﻴ‪８‬ي‪ .‬پدې تﻮ‪－‬ﻪ چ‪３‬‬ ‫کﻪ درې حﻴضﻪ د ＇ﻠﻮرو ﻣﻴاشتﻮ او ﻟسﻮ ور‪＄‬ﻮ ＇خﻪ پخﻮا پﻮره شﻮل‪ ،‬ﻧﻮ ＇ﻠﻮر ﻣﻴاشت‪ ３‬او ﻟس‬ ‫ور‪ ３＄‬بﻪ پﻮره کﻮي او کﻪ ＇ﻠﻮر ﻣﻴاشت‪ ３‬او ﻟس ور‪ ３＄‬ت‪５‬رې شﻲ‪ ،‬خﻮ درې حﻴضﻪ وﻧﻪ وﻳﻨﻲ‪،‬‬ ‫دا بﻪ تر ﻫغﻪ اﻧتظار باسﻲ تر ＇ﻮ درې حﻴضﻪ پﻮره ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د عدت پيل‬

‫د عدت پﻴل ﻟﻪ ﻫغﻪ وختﻪ ک‪８５‬ي چ‪ ３‬طﻼق‪ ،‬تفرﻳق‪ ،‬او د ﻣ‪７５‬ه ﻣرګ راﻣﻨ‪ ＃‬تﻪ شﻲ‪ ،‬کﻪ ＊‪％‬ﻪ پﻪ‬ ‫دې پ‪＋５‬ﻮ خبره وي او کﻪ ﻧﻪ ‪ ،‬عدت ‪ ３４‬حسابﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه خپﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ پﻪ حﻴض کی طﻼقﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬دغﻪ حﻴض ﻳی پﻪ عدت کی ﻧﻪ شﻤ‪５‬رل کﻴ‪８‬ی‪،‬‬ ‫‪٣٦١‬‬

‫ﻟﻪ دغﻪ حﻴض ﻧﻪ پرتﻪ بﻪ درې حﻴضﻮﻧﻪ تﻴروي ﻧﻮ د عدت پﻴل ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ راتﻠﻮﻧکﻲ حﻴض ＇خﻪ‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬

‫‪ -۱‬عدت ＇ﻪ تﻪ واﻳی؟‬ ‫‪ -۲‬عدت پﻪ ＇ﻮډوﻟﻪ دی پﻪ تفصﻴل سره ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ی‪.‬‬ ‫‪ -۳‬د عدت حکﻢ ＇ﻪ دی؟‬ ‫‪ -۴‬دعدت حکﻤت وواﻳاست‪.‬‬ ‫‪ -۵‬قروء د حﻨفﻲ ﻣذﻫب ﻟﻪ ﻣخ‪＇ ３‬ﻪ ﻣعﻨی ﻟري بﻴان ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۶‬د وﻳﻨ‪ ３％‬عدت د اصﻴﻠ‪ ３‬ﻟﻪ عدت سره ＇ﻪ تﻮپﻴر ﻟري؟‬ ‫‪ -۷‬ابعد اﻻجﻠﻴﻦ ＇ﻪ ﻣعﻨا ﻟري؟ او د کﻮﻣﻮ ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ ﻟپاره عدت دی؟‬ ‫‪ -۸‬عدت ﻟﻪ کﻮﻣﻪ وختﻪ پﻴﻠ‪８５‬ي؟‬

‫‪٣٦٢‬‬

‫اته اوﻳاﻳم لﻮست‬

‫احداد او د عدت ‪＄‬ﻴن‪ ３‬نﻮر احکام‬ ‫＊‪％‬ﻪ چ‪ ３‬پﻪ باﻳﻦ طﻼق طﻼقﻪ شﻲ او ﻳا ‪ ３４‬ﻣ‪７５‬ه ور＇خﻪ ﻣ‪ ７‬شﻲ‪ ،‬د ﻧکاح د ﻧعﻤت او د ﻣ‪７５‬ه‬ ‫د ور ＇خﻪ اخﻴستل ک‪５‬دو ﻟﻪ اﻣﻠﻪ‪ ،‬د شرﻳعت پﻪ حکﻢ باﻳد د ﻧاورﻳﻦ ﻳﻮه ﻣﻮده ت‪５‬ره ک‪７‬ي‪ ،‬دا‬ ‫ﻧاورﻳﻦ او خپ‪／‬ان بﻪ پﻪ ＇ﻪ شﻲ ＊کاره کﻮي؟ دا او دې تﻪ ورتﻪ د عدت ﻧﻮر ﻣساﻳل بﻪ پﻪ دې‬ ‫درس ک‪ ３‬وﻟﻮﻟی‪.‬‬

‫‪٣٦٣‬‬

‫ژباړه‪:‬‬

‫پﻪ ﻫغﻪ باﻟغﻪ ﻣسﻠﻤاﻧﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ‪ ،‬چی پﻪ باﻳﻦ( وړوکﻲ باﻳﻦ ﻳا غﻠﻴظ) طﻼق طﻼقﻪ شﻲ اوﻳا ﻳ‪３‬‬ ‫ﻣ‪７５‬ه وفات شﻲ داحداد ت‪５‬رول دي‪.‬‬ ‫احداد دا دی چ‪ ３‬عطر‪＊ ،‬اﻳست‪ ،‬راﻧجﻪ او ت‪５‬ل استعﻤاﻟﻮل پر‪８４‬دي ﻣ‪／‬ر چ‪ ３‬عذر وﻟري‪.‬‬ ‫ﻧکرﻳزې بﻪ ﻧﻪ کاروي پﻪ عصفرو(ﻳﻮقسﻢ بﻮ！ی دی چ‪ ３‬سﻮررﻧ‪ ，‬ترې جﻮړﻳ‪８‬ي) او زعفراﻧﻮ‬

‫‪٣٦٤‬‬

‫باﻧدې رﻧ‪ ，‬شﻮې جاﻣ‪ ３‬بﻪ ﻧﻪ اغﻮﻧدي‪.‬‬ ‫پﻪ کافرې اوصغﻴرې باﻧدې احداد ﻧشتﻪ‪ ،‬اﻣا وﻳﻨ‪％‬ﻪ بﻪ احداد کﻮي‪.‬‬ ‫د فاسدې ﻧکاح اوام وﻟدې پﻪ عدت ک‪ ３‬احداد ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫ﻣﻨاسبﻪ ﻧﻪ ده چ‪ ３‬ﻣعتدې (ﻫغﻪ ﻣﻴرﻣﻦ چ‪ ３‬پﻪ عدت ک‪ ３‬وي) تﻪ د ﻧکاح وړاﻧدﻳز وشﻲ‪ ،‬خﻮ‬ ‫اشاره کﻮل خﻮاست‪／‬ارۍ تﻪ پروا ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫پﻪ رجعﻲ اوغﻴر رجعﻲ طﻼق باﻧدې طﻼق‪ ３‬شﻮې ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ رواه ﻧﻪ دي چ‪ ３‬د شپ‪ ３‬او ﻳا‬ ‫ور‪ ３＄‬ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬ﻟﻪ کﻮره بﻬر وو‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫خﻮ ﻫغﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه ﻳﻲ ﻣ‪ ７‬شﻮی وي‪ ،‬د ور‪＄‬ی ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬او د شپ‪ ３‬پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ برخﻮ ک‪３‬‬ ‫کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬بﻬرﻻړه شﻲ ‪ ،‬خﻮﻟﻪ خپﻠﻪ کﻮره بﻪ بﻬرشپﻪ ﻧﻪ ت‪５‬روي‪.‬‬ ‫پﻪ عدت ت‪５‬رووﻧک‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬باﻧدې ﻻزﻣﻲ ده چ‪ ３‬پﻪ ﻫﻤاغﻪ کﻮرک‪ ３‬واوسﻴ‪８‬ی چی د تفرﻳق‬ ‫ﻳا د ﻣ‪７‬ﻳﻨﻲ پر ﻣﻬال دې تﻪ د استﻮ‪－‬ﻨی ﻟپاره ‪＄‬اﻧ‪７／‬ی شﻮی دی‪ ،‬کﻪ ﻟﻪ وفات شﻮي ﻣ‪７５‬ه ＇خﻪ‬ ‫دې تﻪ رس‪５‬دﻟ‪ ３‬برخﻪ د دې د استﻮ‪－‬ﻨ‪ ３‬ﻟپاره بسﻴا کﻮي‪ ،‬بﻴا ورتﻪ پرتﻪ ﻟﻪ عذره وتل ﻧﻪ دي روا‪ ،‬او‬ ‫کﻪ ورتﻪ بسﻴا ﻧﻪ کﻮي‪ ،‬او ورثﻪ ‪ ３４‬ﻟﻪ خپﻠﻮ برخﻮ وباسﻲ‪ ،‬بﻴا بل ‪＄‬ای تﻪ اﻧتقاﻟ‪５‬دای شﻲ‪.‬‬ ‫ﻣ‪７５‬ه تﻪ روا ﻧﻪ دي چ‪ ３‬خپﻠﻪ رجعﻲ ﻣطﻠقﻪ سفرتﻪ ﻟﻪ ‪＄‬اﻧﻪ سره بﻮزي‪.‬‬ ‫کﻪ س‪７‬ی خپﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ پﻪ باﻳﻦ طﻼق طﻼقﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬بﻴا پﻪ عدت ک‪ ３‬ورسره ﻧکاح وک‪７‬ي‪،‬‬ ‫اوﻣخک‪ ３‬ﻟﻪ کﻮرواﻟﻲ ﻳ‪ ３‬بﻴا طﻼقﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬پﻪ ﻣ‪７５‬ه بشپ‪ ７‬ﻣﻬر او پﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ‪＄‬اﻧ‪７／‬ی عدت‬ ‫ﻻزﻣ‪８５‬ي‪ ،‬اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬ﻧﻴﻤاﻳﻲ ﻣﻬر ورﻟره دی‪ ،‬او د ﻟﻮﻣ‪７‬ﻧﻲ عدت پﻮره کﻮل ورباﻧدې دي‪.‬‬ ‫د رجعﻲ ﻣطﻠقﻲ د اوﻻد ﻧسب تر دوو کﻠﻮ او ﻳا زﻳاتﻮ چ‪ ３‬د عدت د پﻮره ک‪５‬دو اقرار ‪ ３４‬ﻧﻪ‬ ‫وي ک‪７‬ی ثابت‪８５‬ي‪ ،‬کﻪ ﻳﻲ ﻟﻪ دوو کﻠﻮ ＇خﻪ پﻪ ﻟ‪８‬ه ﻣﻮده ک‪ ３‬اوﻻد راوړ‪ ،‬دا ﻟﻪ ده ＇خﻪ جدا (باﻳﻨﻪ)‬ ‫شﻮه‪ ،‬او کﻪ ﻟﻪ دوو کﻠﻮ ＇خﻪ پﻪ ډ‪４‬ره ﻣﻮده ک‪ ３‬اوﻻد وز‪８４‬وي‪ ،‬ﻧسب ثابت‪８５‬ي او دغﻪ (وﻻدت)‬ ‫رجعت ‪２－‬ل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د باﻳﻨ‪ ３‬ﻣطﻠق‪ ３‬د اوﻻد ﻧسب ﻟﻪ دوو کﻠﻮﻧﻮ ＇خﻪ پﻪ کﻤﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬ثابتﻴ‪８‬ي‪ ،‬اوکﻪ د جدا‬ ‫ک‪５‬دو ﻟﻪ ور‪＇ ３＄‬خﻪ د دوو کﻠﻮ ﻟﻪ پﻮره ک‪５‬دو سره سﻢ پﻴداشﻲ‪ ،‬ﻧسب ﻧﻪ ثابتﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻣ‪／‬ر دی ﻳ‪３‬‬ ‫دعﻮی وک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د ﻫغ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬د اوﻻد ﻧسب چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه ﻳی وفات شﻮی وي ﻟﻪ وفات ＇خﻪ بﻴا تر دوه کﻠﻮ‬ ‫‪٣٦٥‬‬

‫پﻮرې ثابت‪８５‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣعتده ﻣ‪５‬رﻣﻦ‪ ،‬د عدت پﻪ ت‪５‬ر‪４‬دو باﻧدې اعتراف وک‪７‬ي‪ ،‬او بﻴا ﻟﻪ شپ‪８‬و ﻣﻴاشتﻮ ＇خﻪ‬ ‫پﻪ ﻟ‪８‬ه ﻣﻮده ک‪ ３‬اوﻻد وز‪８４‬وي‪ ،‬ﻧسب ﻳ‪ ３‬ثابتﻴ‪８‬ي‪ ،‬اوکﻪ د شپ‪８‬و ﻣﻴاشتﻮ د پﻮره ک‪５‬دو سره سﻢ ﻳﻲ‬ ‫و ز‪８４‬اوه ﻧسب ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣعتده ﻣ‪５‬رﻣﻦ اوﻻد وز‪８４‬وي (او حﻤل ‪＇ ３４‬ر‪－‬ﻨد ﻧﻪ وي)‪ ،‬ﻣ‪７５‬ه ﻫﻢ اعتراف ﻧﻪ‬ ‫وي ک‪７‬ی‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ بﻪ ﻧزد تر ﻫغﻪ ﻧسب ﻧﻪ ثابت‪８５‬ي چ‪ ３‬دوو ﻧارﻳﻨﻪ وو او ﻳا ﻳﻮه ﻧارﻳﻨﻪ او‬ ‫دوو ＊‪％‬ﻮ شاﻫدي ﻧﻪ وي ورک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ ＇ر‪－‬ﻨد حﻤل ﻳا ﻣ‪７５‬ه ﻣعترف وي‪ ،‬بﻴا ﻧسب پرتﻪ‬ ‫ﻟﻪ ‪－‬ﻮاﻫی ثابت‪８５‬ي‪.‬اﻣام ﻣحﻤد اواﻣام ابﻮﻳﻮسف واﻳﻲ‪ :‬پدې ！ﻮﻟﻮ صﻮرتﻮ ک‪ ３‬د ﻳﻮې ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬پﻪ‬ ‫شاﻫدی(ﻧسب) ثابتﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ (س‪７‬ی) ﻣ‪５‬رﻣﻦ پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ي‪ ،‬او د واده ﻟﻪ ور‪＇ ３＄‬خﻪ ﻟﻪ شپ‪８‬و ﻣﻴاشتﻮ پﻪ ﻟ‪８‬ه ﻣﻮده ک‪３‬‬ ‫اوﻻد راوړي‪ ،‬ﻧسب ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ثابت‪８５‬ي‪ ،‬اوکﻪ ﻟﻪ شپ‪８‬و اوﻳا ﻟﻪ ﻫغﻮ ＇خﻪ ډ‪４‬ره ﻣﻮده کی ﻳﻲ وز‪８４‬وي‪،‬‬ ‫پﻪ ﻫغﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ثابت‪８５‬ي چ‪ ３‬ﻣﻴ‪７‬ه اعتراف او ﻳاسکﻮت وک‪７‬ي‪ ،‬اوکﻪ پﻪ وﻻدت ﻣﻨکر شﻲ‪،‬‬ ‫بﻴا د ﻳﻮې ＊‪ ３％‬پﻪ شاﻫدی سره ثابت‪８５‬ي‪ ،‬کﻮﻣﻪ چ‪ ３‬پﻪ ز‪８４‬ون شاﻫدي ورکﻮي‪.‬‬ ‫د حﻤل ډ‪４‬ره ﻣﻮده دوه کاﻟﻪ او ﻟ‪８‬ه ﻳ‪ ３‬شپ‪ ８‬ﻣﻴاشت‪ ３‬ده‪.‬‬ ‫کﻪ ذﻣﻲ ذﻣﻴﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ طﻼقﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬عدت ورباﻧدې ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫کﻪ پﻪ زﻧا باﻧدې حاﻣﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻣ‪７５‬ه وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧکاح صحﻴح ده‪ ،‬تر ﻫغ‪ ３‬بﻪ ورسره کﻮرواﻟی‬ ‫ﻧﻪ کﻮي‪ ،‬چ‪ ３‬حﻤل وضعﻪ ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‪:‬‬ ‫احداد‬

‫ﻟﻪ باﻳﻦ طﻼق او ﻟﻪ وفات ＇خﻪ د عدت ت‪５‬روﻟﻮ پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨﻪ پﻪ احداد ﻫﻢ ﻣکﻠفﻪ ده‪ ،‬احداد‬ ‫عربﻲ ﻟفظ دی‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣﻨع‪ ３‬تﻪ واﻳﻲ‪ ،‬دﻟتﻪ ﻳ‪ ３‬ﻣعﻨی ﻫغﻪ ده چ‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬ذکر شﻮې ده‪ ،‬ﻳعﻨ‪３‬‬ ‫ﻣ‪５‬رﻣﻦ بﻪ د عدت پﻪ ﻟ‪７‬ی ک‪ ３‬داس‪ ３‬کاروﻧﻪ ﻧﻪ کﻮي چ‪ ３‬د ﻧارﻳﻨﻪ رغبت د ﻫغ‪ ３‬ﻧکاح تﻪ پﻴدا شﻲ‪.‬‬ ‫په کومه مېرمن احداد نشته‬

‫د صغﻴرې‪ ،‬کافرې‪،‬رجع‪ ３‬ﻣطﻠق‪ ،３‬پﻪ فاسده ﻧکاح‪ ۱‬ﻧکاح شﻮې او ام وﻟدې ＊‪ ３％‬ﻟﻪ عدت‬ ‫‪ - ۱‬فاسده ﻧکاح ﻫغ‪ ３‬ﻧکاح تﻪ وﻳل کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬د صحت د شروطﻮ ＇خﻪ پک‪ ３‬کﻮم ﻧﻪ وي ﻟکﻪ‪ :‬پرتﻪ ﻟﻪ‬ ‫‪－‬ﻮاﻫاﻧﻮ ﻧکاح د فاسدې ﻧکاح بﻴﻠ‪／‬ﻪ ده‪.‬‬ ‫‪٣٦٦‬‬

‫سره د احداد ﻣﻠتﻴا ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫د عدت په لړ کې د نکاح وړانديز نه ورکول‬

‫کﻮﻣﻪ ＊‪％‬ﻪ چ‪ ３‬پﻪ عدت ک‪ ３‬وي‪ ،‬پﻪ ＊کاره ！کﻮ ک‪ ３‬ورتﻪ د ﻧکاح وړاﻧدﻳز ورکﻮل جﻮاز ﻧﻪ‬ ‫ﻟري‪ ،‬خﻮ پﻪ کﻨاﻳاتﻮ ک‪ ３‬ورتﻪ وﻳل جﻮاز ﻟري ﻟکﻪ‪ :‬زه غﻮاړم ＊‪％‬ﻪ وک‪７‬م‪ ،‬ﻣا او تا دې خدای سره‬ ‫ﻳﻮ‪＄‬ای ک‪７‬ي او دې تﻪ ورتﻪ ﻧﻮر اﻟفاظ‪.‬‬ ‫د عدت په بهير کې له کوره نه وتل‬

‫د عدت پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬بﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ ب‪ ３‬ﻟﻪ ضرورتﻪ ﻟﻪ ﻫغﻪ کﻮره چ‪ ３‬پک‪ ３‬اوس‪８５‬ي ﻧﻪ و‪＄‬ﻲ‪＄ ،‬کﻪ‬ ‫اهلل جل جﻼﻟﻪ پﻪ دې ﻫکﻠﻪ فرﻣا‪３４‬‬ ‫‪ ۱‬دوی د دوی(د اوس‪５‬دو) ﻟﻪ کﻮروﻧﻮ ＇خﻪ ﻣﻪ باسئ او (پخپﻠﻪ) دې‬ ‫ﻫﻢ ﻧﻪ و‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻣ‪／‬ر کﻪ ＊کاره بﻲ حﻴاﻳﻲ ‪ ３４‬وک‪７‬ه‪.‬‬ ‫د ﻫغ‪ ３％＊ ３‬چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه ﻣ‪ ７‬شﻮی وي‪ ،‬کﻮﻻی شﻲ چ‪！ ３‬ﻮﻟﻪ ورځ او د شپ‪ ３‬پﻪ ‪＄‬ﻴﻨﻮ برخﻮ ک‪ ３‬ﻟﻪ‬ ‫کﻮره وو‪＄‬ﻲ‪＄ ،‬کﻪ ﻧفقﻪ ‪ ３４‬ﻧشتﻪ‪ ،‬ﻧﻮ ﻟﻪ دې اﻣﻠﻪ ضرور ده چ‪ ３‬د کار ﻟپاره بﻬر ﻻړه شﻲ‪.‬‬ ‫ﻣ‪７５‬ه رجع‪ ３‬ﻣطﻠقﻪ ‪＄‬ان سره سفر تﻪ ﻧﻪ شﻲ بﻴﻮﻻی‪＄ ،‬کﻪ دا ﻫﻢ د ＊‪ ３％‬ﻟﻪ کﻮر ＇خﻪ اﻳستل‬ ‫دي‪ ،‬او پﻪ تﻼوت شﻮي اﻳت ک‪ ３‬ﻣﻨعﻪ ور＇خﻪ شﻮې‪.‬‬ ‫باينې مطلقې سره د عدت په لړۍ کې نکاح‬

‫کﻪ باﻳﻨﻪ ﻣطﻠقﻪ د عدت پﻪ ﻟ‪７‬ۍ ک‪ ３‬بﻴا پﻪ ﻧکاح شﻲ او ﻟﻪ کﻮرواﻟﻲ وړاﻧدې طﻼقﻪ شﻲ‪ ،‬د اﻣام‬ ‫ابﻮحﻨﻴفﻪ او ابﻮﻳﻮسف پﻪ ﻧزد بﻪ ﻣ‪７５‬ه ورتﻪ ﻧﻮی بشپ‪ ７‬ﻣﻬر ورکﻮي او ＊‪％‬ﻪ بﻪ ﻧﻮی عدت ت‪５‬روي‪،‬‬ ‫‪＄‬کﻪ دا د ده د واک ﻻﻧدې ده او د ت‪５‬رې ﻧکاح احکام پات‪ ３‬دي‪ ،‬کﻮرواﻟﻲ ورسره شﻮې ‪２－‬ل‬ ‫کﻴ‪８‬ي بﻨاء پﻪ ﻣ‪７５‬ه پﻮره ﻣﻬر را‪＄‬ﻲ او ﻣ‪５‬رﻣﻦ بﻪ بل عدت ت‪５‬روي‪.‬‬ ‫اﻣام ﻣحﻤد وا‪ :３４‬پﻪ ﻣﻴ‪７‬ه باﻧدې ﻧﻴﻢ ﻣﻬر ﻻزﻣ‪８５‬ي او ＊‪％‬ﻪ بﻪ ﻟﻮﻣ‪７‬ی عدت پﻮره کﻮي‪＄ ،‬کﻪ دا‬ ‫ﻟﻪ کﻮرواﻟﻲ ＇خﻪ وړاﻧدې طﻼق دی‪.‬‬ ‫د عدت په لړۍ کې د پيدا شوې اوالد نسب مېړه ته ثابتيږي‬

‫د ﻧسب د ثبﻮت ﻟ‪８‬ه ﻣﻮده شپ‪８‬ﻣﻴاشت‪ ３‬او ډ‪４‬ره ﻣﻮده ﻳ‪ ３‬دوه کاﻟﻪ ده‪ .‬ﻫرﻫغﻪ ﻣاشﻮم چ‪ ３‬جﻼ‬ ‫شﻮې ﻣ‪５‬رﻣﻦ ‪ ３４‬ﻟﻪ دوو کاﻟﻮ پﻪ ﻟ‪８‬ه ﻣﻮده ک‪ ３‬وز‪８４‬وي‪ ،‬ﻧسب ﻳ‪ ３‬د ﻣ‪７５‬ه ﻟپاره ثابت دی‪ ،‬خﻮ پﻪ‬ ‫ﻫغﻪ صﻮرت ک‪ ３‬ﻧﻪ ثابت‪８５‬ي چ‪ ３‬پر خﻼف ﻳ‪ ３‬ﻧﻮر دﻻﻳل وﻣﻮﻧدل شﻲ‪ ،‬کﻮم چ‪ ３‬پﻪ ﻣتﻦ ک‪ ３‬پﻪ‬ ‫تفصﻴل سره ذکر شﻮي‪.‬‬

‫‪٣٦٧‬‬

‫د معتدې د اوالد نسب څنګه ثابتيږي؟‬

‫کﻪ ﻣعتدې ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬د عدت پر ﻣﻬال ﻣاشﻮم راوړ‪ ،‬کﻪ حﻤل ＇ر‪－‬ﻨد و‪ ،‬اوﻳا ﻫﻢ ﻣ‪７５‬ه د ﻣاشﻮم‬ ‫پﻪ پﻼرتﻮب اعتراف وک‪ ،７‬ﻧﻮ دده اوﻻد ‪２－‬ل ک‪８５‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ داس‪ ３‬ﻧﻪ وو‪ ،‬او ＊‪ ３％‬ووﻳل‪ :‬ﻣا د‬ ‫عدت پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬ز‪８４‬وﻟی‪ ،‬اوس‪７‬ي ﻟﻪ دې ＇خﻪ اﻧکار کاوه‪ ،‬ﻧﻮ د ﻣاشﻮم ﻧسب د اﻣام صاحب‬ ‫پﻪ أﻧد د دوو ﻧارﻳﻨﻪ شاﻫداﻧﻮ ﻳا ﻳﻮ ﻧارﻳﻨﻪ او دوو ＊‪％‬ﻴﻨﻪ شاﻫداﻧﻮ پﻪ شاﻫدۍ ثابت‪８５‬ي‪＄ ،‬کﻪ دا پﻪ‬ ‫ﻧسب باﻧدې د ﻣ‪７５‬ه ﻣﻠزم ‪－‬ر‪＄‬ﻮل دي او بشپ‪ ７‬حجت تﻪ اړتﻴا ﻟري او بشپ‪ ７‬حجت ﻫﻤدا دی‪،‬‬ ‫خﻮ صاحبﻴﻦ واﻳﻲ‪ :‬د ﻳﻮې ＊‪ ３％‬پر شاﻫدۍ ﻫﻢ ثابت‪８５‬ي‪＄ ،‬کﻪ فراش د عدت پﻪ قﻴام قاﻳﻢ دی‪،‬‬ ‫او ﻫﻤدا فراش پر ﻣ‪７５‬ه د ﻧسب اﻟزام راوﻟﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه ﻟﻪ ﻫغﻪ ＇خﻪ اﻧکار کﻮي‪ ،‬دﻟتﻪ ﻳﻮا‪３＄‬‬ ‫د ﻣاشﻮم پﻪ ز‪８４‬ون او ！اکﻠﻮ ک‪ ３‬اختﻼف دی‪ ،‬او د دې اثبات د ﻳﻮې ＊‪ ３％‬پﻪ شاﻫدۍ سرتﻪ‬ ‫رس‪５‬دای شﻲ‪.‬‬

‫‪ -۱‬احداد ＇ﻪ تﻪ واﻳﻲ تعرﻳف ﻳ‪ ３‬ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ -۲‬پﻪ کﻮﻣﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ احداد ﻻزﻣﻲ دی؟‬ ‫‪ -۳‬د اوﻻد ﻧسب د ﻣ‪７５‬ه ﻟپاره پﻪ کﻮم وخت ک‪ ３‬ثابت‪８５‬ی‪.‬‬ ‫‪ -۴‬دعدت پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ د ﻧکاح وړاﻧدﻳز ＇ﻪ حکﻢ ﻟري؟‬ ‫‪ -۵‬أﻳا پﻪ عدت ک‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻟﻪ کﻮره بﻬروتﻠی شﻲ اوکﻪ ﻧﻪ؟ دغﻪ ﻣﻮضﻮع تﻮضﻴح ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۶‬د عدت پﻪ ﻟ‪７‬ۍ ک‪ ３‬کﻪ ＊‪％‬ﻪ ﻣاشﻮم وز‪８４‬وي ﻧسب ﻳ‪ ３‬چاتﻪ ثابت‪８５‬ي؟‬

‫！ﻮل زده کﻮﻧکی بﻪ ﻟﻪ خپل چاپﻴرﻳال ＇خﻪ د احداد رواجﻮﻧﻪ د ﻟﻮست سره وتﻠﻲ‪ ،‬چ‪ ３‬ورسره‬ ‫برابر دي او کﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ ؟ او تﻮپﻴروﻧﻪ دې پﻪ خپﻠﻮ کتابچﻮک‪ ３‬وﻟﻴکﻲ‪.‬‬

‫‪٣٦٨‬‬

‫نهه اوﻳاﻳم لﻮست‬

‫نفقه (‪)١‬‬

‫‪٣٦٩‬‬

‫ژباړه‬ ‫د نفقو کتاب‬

‫د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ﻧفقﻪ ﻣسﻠﻤاﻧﻪ وي کﻪ کافره‪ ،‬پر ﻣ‪７５‬ه باﻧدې ﻫغﻪ ﻣﻬال واجبﻪ ده چ‪＄ ３‬ان ﻫغﻪ تﻪ‬ ‫د ﻫغﻪ پﻪ کﻮر ک‪ ３‬تسﻠﻴﻢ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻣ‪７５‬ه کﻪ غرﻳب ﻳا غﻨﻲ وي‪ ،‬ﻧفقﻪ‪ ،‬استﻮ‪－‬ﻨ‪％‬ی اوجاﻣ‪ ３‬بﻪ ورتﻪ‬ ‫برابروي‪ ،‬پدې اړه بﻪ د دواړو ﻟﻮرﻳﻮ اقتصادي حاﻟت پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮل ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻫغ‪＄ ３‬ان ورتﻪ ﻟدې کبﻠﻪ ﻧﻪ تسﻠﻴﻤاوه چ‪ ３‬خپل ﻣﻬرترﻻسﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬بﻴا ﻫﻢ ﻧفقﻪ ورﻟره‬ ‫شتﻪ‪ ،‬اوکﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬سرغ‪７‬وﻧﻪ کﻮﻟﻪ بﻴا تر ﻫغ‪ ３‬د ﻧفقﻲ حقداره ﻧﻪ ده تر＇ﻮچ‪ ３‬د خاوﻧدکﻮرتﻪ‬ ‫راستﻨﻪ شﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣﻴرﻣﻦ صغﻴره وه‪ ،‬جﻨسﻲ استفاده ور＇خﻪ ﻧﻪ ک‪５‬ده‪ ،‬کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ‪＄‬ان ﻳﻲ تسﻠﻴﻢ ک‪７‬ی‬ ‫وي‪ ،‬ﻧفقﻪ ورتﻪ ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣﻴ‪７‬ه صغﻴر وي‪ ،‬کﻮرواﻟی ﻧشﻲ کﻮﻻی او ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻟﻮﻳﻪ وي د ده پﻪ ﻣال ک‪ ３‬ﻧفقﻪ ورتﻪ‬ ‫ﻻزﻣ‪８５‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه خپﻠﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ پﻪ رجعﻲ ﻳا باﻳﻦ طﻼق طﻼقﻪ ک‪７‬ه د عدت پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬د دې ﻟپاره‬ ‫ﻧفقﻪ او استﻮ‪－‬ﻨ‪％‬ای شتﻪ‪.‬‬ ‫ﻫغ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه ﻳ‪ ３‬وفات شﻲ (پﻪ عدت ک‪ ３４ ３‬ﻫﻢ) ﻧفقﻪ ﻧشتﻪ‬ ‫(او ﻫﻤدا راز) ﻫر ﻫغﻪ جداﻳﻲ چ‪ ３‬د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬د ‪－‬ﻨاه ﻟﻪ کبﻠﻪ راشﻲ‪ ،‬ﻧفقﻪ ورﻟره ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪７５‬ه ﻣ‪５‬رﻣﻦ طﻼقﻪ ک‪７‬ي بﻴا ﻫغﻪ ﻣرتده شﻲ ﻧفقﻪ ﻳ‪ ３‬ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫ﻫغﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ چ‪ ３‬وروستﻪ ﻟﻪ طﻼقﻪ د ﻣ‪７５‬ه ﻟﻪ زوی سره کﻮرواﻟﻲ وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧفقﻪ ﻳ‪ ３‬شتﻪ‪ ،‬کﻪ‬ ‫ﻣخکی ﻟﻪ طﻼقﻪ ﻳ‪ ３‬دغﻪ کار ک‪７‬ی و ﻧفقﻪ ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ د قرض ﻟﻪ کبﻠﻪ زﻧداﻧی شﻲ‪ ،‬ﻳا ﻳ‪ ３‬پﻪ زور ＇ﻮک غصبﻪ اوﻟﻪ ‪＄‬ان سره بﻮزي‪،‬‬ ‫ﻳا حج تﻪ ﻟﻪ غﻴر ﻣحرم سره ﻻړه شﻲ‪ ،‬ﻧفقﻪ ﻧﻪ ورکﻮل ک‪８５‬ی‪ ،‬کﻪ د ﻣ‪７５‬ه پﻪ کﻮر ک‪ ３‬ﻧاروغﻪ شﻲ‬ ‫ﻧفقﻪ ورﻟره شتﻪ‪.‬‬ ‫پر ﻣ‪７５‬ه باﻧدې کﻪ غﻨﻲ وي د ﻫغ‪ ３‬د خادم ﻧفقﻪ ﻻزﻣﻪ ده‪ ،‬ﻟﻪ ﻳﻮه خادم ＇خﻪ د زﻳاتﻮ‬ ‫خادﻣاﻧﻮ ﻧفقﻪ ﻧﻪ ﻻزﻣ‪８５‬ي‪ ،‬پر ﻣ‪７５‬ه باﻧدې ﻻزﻣﻪ ده چ‪ ３‬ﻫغﻪ پﻪ ‪＄‬اﻧتﻪ کﻮرک‪ ３‬واوسﻮی پﻪ کﻮم‬ ‫ک‪ ３‬چ‪ ３‬د ﻫغﻪ ﻧﻮر خپﻠﻮان ﻧﻪ اوس‪８５‬ي‪ ،‬ﻣ‪／‬ر دې دغﻪ خﻮ＊ﻪ ک‪７‬ه‪ ،‬کﻪ ﻣ‪７５‬ه د بﻠ‪ ３‬ﻣﻴرﻣﻨ‪＇ ３‬خﻪ‬ ‫زوی وﻟري‪ ،‬ﻧﻮ پرې ﻻزﻣﻪ ﻧﻪ ده چ‪ ３‬ﻟﻪ ‪＄‬ان سره ﻳ‪ ３‬واوسﻮي‪.‬‬ ‫‪٣٧٠‬‬

‫ﻣ‪７５‬ه کﻮﻻی شﻲ د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬واﻟدﻳﻦ‪ ،‬ﻟﻪ بل ﻣ‪７５‬ه ＇خﻪ د ﻫغ‪ ３‬زوی او د دې ﻧﻮر ﻣحارم‬ ‫خپﻠﻮان دې تﻪ ﻟﻪ ورﻧﻨﻮتﻠﻮ ﻣﻨعﻪ ک‪７‬ي‪ ،‬خﻮﻫغﻮی ﻫغ‪ ３‬تﻪ ﻟﻪ کتﻠﻮ او ورسره ﻟﻪ خبروکﻮﻟﻮ ＇خﻪ‬ ‫ﻧﻪ شﻲ ﻣﻨعﻪ کﻮﻻی‪＇ ،‬ﻪ وخت چ‪ ３‬وغﻮاړې دا ﻟﻴدﻻی او خبرې ورسره کﻮﻻی شﻲ‪.‬‬ ‫شرحه‬

‫د نفقې تعريف‪ :‬ﻧفقﻪ پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬اﻳستﻠﻮ او ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ تﻠﻠﻮ تﻪ واﻳﻲ او د فقﻬاوو پﻪ اصطﻼح ک‪３‬‬ ‫خپﻠی ＊‪ ３％‬اوعﻴال تﻪ خﻮراک‪＋＇ ،‬اک‪ ،‬جاﻣﻪ اوﻫستﻮ‪－‬ﻨ‪％‬ی برابرول ﻧفقﻪ بﻠل کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د نفقې د وجوب اسباب‪ :‬د ﻧفق‪ ３‬د وجﻮب اسباب درې دي‪ ،‬زوجﻴت‪ ،‬ﻧسب او ﻣﻠک‪.‬‬ ‫‪ -۱‬زوجيت‪ :‬د ＊‪ ３％‬ﻧفقﻪ پر ﻣ‪７５‬ه باﻧدې پﻪ ﻫر حاﻟت ک‪ ３‬ﻻزﻣﻪ ده‪ ،‬برابره ده چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه غﻨﻲ‬ ‫وي ﻳا فقﻴر او ﻫﻤدا راز د ＊‪ ３％‬پﻪ غﻨ‪ ３‬واﻟﻲ ﻫﻢ ﻧﻪ ساقطﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫‪ -۲‬نسب‪ :‬پﻪ ﻧسب باﻧدې چ‪ ３‬کﻮﻣﻪ ﻧفقﻪ ﻻزﻣ‪８５‬ي‪ ،‬د حکﻢ ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬پﻪ درې ډوﻟﻪ ده‪.‬‬ ‫ا‪ -‬د صغﻴرو اوﻻدوﻧﻮ ﻧفقﻪ پﻪ پﻼر باﻧدې کﻪ فقﻴر وي او کﻪ غﻨﻲ واجبﻪ ده‪.‬‬ ‫ب‪ -‬د واﻟدﻳﻨﻮ ﻧفقﻪ پﻪ اوﻻدوﻧﻮ باﻧدې پﻪ ﻫغﻪ وخت ک‪ ３‬واجبﻪ ده چ‪ ３‬واﻟدﻳﻦ ﻧادار او‬ ‫اوﻻدوﻧﻪ غﻨﻴان وي‪ ،‬برابره ده کﻪ واﻟدﻳﻦ ﻣسﻠﻤان او ﻳا ﻧا ﻣسﻠﻤان وي‪.‬‬ ‫ج‪ -‬د فقﻴرو او ﻣسﻠﻤاﻧﻮخپﻠﻮاﻧﻮ ﻧفقﻪ پﻪ شتﻤﻨﻮ اقاربﻮ باﻧدې ﻻزﻣﻪ ده‪.‬‬ ‫‪ -۳‬د مريي نفقه په بادار باندې واجبه ده‪.‬‬ ‫د ميرمنې نفقه څه وخت په مېړه الزمېږي؟‬

‫د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ﻧفقﻪ ﻫغﻪ وخت پر ﻣ‪７５‬ه باﻧدې ﻻزﻣﻪ ‪－‬ر‪ ３＄‬چ‪ ３‬د ﻣ‪７５‬ه کﻮر تﻪ واده شﻲ او ﻫغﻪ تﻪ‬ ‫‪＄‬ان تسﻠﻴﻢ ک‪７‬ي‪ ،‬ﻫغﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻦ چ‪ ３‬د ﻣ‪７５‬ه کﻮر تﻪ ﻧﻪ وي واده شﻮې او ﻳا د ﻣ‪７５‬ه ﻟﻪ کﻮره پرتﻪ بل‬ ‫‪＄‬ای اوسﻴ‪８‬ي پر ﻣ‪７５‬ه ﻳی ﻧفقﻪ ﻧﻪ واجبﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ د ﻣﻬر د ﻧﻪ ورکﻮﻟﻮ ﻟﻪ کبﻠﻪ ‪＄ ３４‬ان ور＇خﻪ‬ ‫ب‪５‬ل ک‪７‬ی وي‪ ،‬ﻧﻮ ＇رﻧ‪／‬ﻪ چ‪ ３‬ﻣﻼﻣتﻴا پﻪ ﻣ‪７５‬ه ک‪ ３‬ده‪ ،‬ﻧفقﻪ ‪ ３４‬ورباﻧدې ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د نفقې اندازه او څرنګوالی‪ :‬د ﻧفقی اﻧدازه اوکﻴفﻴت د ﻣﻴ‪７‬ه اوﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬د اقتصادي حاﻟت‬ ‫سره برابر سﻨجﻮل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬داس‪ ３‬ﻧشﻲ ک‪５‬دای چ‪ ３‬د ﻣعﻤﻮل خﻼف اوﻟﻪ اقتصادي تﻮاﻧﻪ بﻬرﻧفقﻪ‬ ‫پرﻣ‪７５‬ه ﻻزﻣﻪ شﻲ‪ ،‬داﻫﻢ سﻤﻪ ﻧده چ‪ ３‬د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬حاﻟت او حﻴثﻴت ﻟﻪ پاﻣﻪ وغﻮر‪＄‬ﻮل شﻲ او پﻪ‬ ‫ﻟ‪８‬ه اﻧدازه خﻮراک ＇‪＋‬اک پﻮشاک او استﻮ‪－‬ﻨ‪％‬ﻲ ﻣﻨﻠﻮ ﻣجبﻮره شﻲ‪.‬‬ ‫د نفقې د سقوط حاالت‬

‫‪ -۱‬کﻪ ＊‪％‬ﻪ ﻧاشزه وي‪ :‬د ﻣ‪７５‬ه ﻟﻪ اجازې پرتﻪ ﻟﻪ کﻮره و‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻧفقﻪ ﻳ‪ ３‬ساقطﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ‬ ‫غﻮ＊تﻨﻪ ﻳﻲ دا وي چ‪＄ ３‬اﻧ‪７／‬ي کﻮر تﻪ ﻣ‪ ３‬بﻮ‪＄‬ﻪ چ‪ ３‬د ﻧﻮرو خپﻠﻮاﻧﻮ ＇خﻪ دې ‪－‬ﻮ＊ﻪ وي‪،‬‬ ‫‪٣٧١‬‬

‫بﻴا ﻳﻲ ﻧفقﻪ حق دی‪.‬‬ ‫‪ -۲‬کﻪ ＊‪％‬ﻪ ﻣاشﻮﻣﻪ وي او د کﻮرواﻟﻲ کﻮﻟﻮ طاقت ﻧﻠري کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ واده شﻮې وي‪ ،‬پر‬ ‫خاوﻧد د ﻧفق‪ ３‬حق ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫کﻪ قصﻮر پﻪ ﻣ‪７５‬ه ک‪ ３‬وي ﻟکﻪ‪ :‬ﻫﻮﻣره ﻣاشﻮم وي چ‪ ３‬ﻟﻪ ＊‪ ３％‬سره کﻮرواﻟی ﻧﻪ شﻲ کﻮﻻی‪،‬‬ ‫ﻳا ＊‪％‬ﻪ د خپل ﻣعجل ﻣﻬر غﻮ＊تﻨﻪ کﻮي او ﻣ‪７５‬ه ﻳ‪ ３‬ﻧﻪ ورکﻮي‪ ،‬بﻴا د ＊‪ ３％‬ﻧفقﻪ پر خاوﻧد‬ ‫ﻻزﻣﻪ ده‪.‬‬ ‫د عدت په حالت کې نفقه‪ :‬پرتﻪ ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه ﻳﻲ وفات شﻮی وي‪ ،‬ﻧﻮرې ﻫر‬ ‫ډول ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬چ‪ ３‬دعدت پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３‬وي پرﻣﻴ‪７‬وﻧﻮ باﻧدی ﻳی ﻧفقﻪ ﻻزﻣﻪ ده‪ ،‬اﻣا ﻫرﻫغﻪ جداﻳی‬ ‫چ‪ ３‬د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬د ﻧافرﻣاﻧ‪ ９‬ﻟﻪ اﻣﻠﻪ (ﻟکﻪ‪ :‬د ＊‪ ３％‬ﻣرتد واﻟی او دې تﻪ ورتﻪ ﻧﻮر) راﻣﻨ‪％‬تﻪ شﻲ‪ ،‬د‬ ‫ﻫغ‪ ３‬د ﻧفق‪ ３‬حق ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ وړي‪.‬‬ ‫د ښځو د اوسېدو د ځای او نفقې څرنګوالی‪ :‬دا چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬وﻧﻪ بﻪ ＊‪％‬ﻮ تﻪ ＇ﻪ ډول د‬ ‫اوس‪５‬دو ‪＄‬ای برابروي او ＇ﻪ ډول ﻧفقﻪ بﻪ ورکﻮي؟ پدې ﻫکﻠﻪ تر ！ﻮﻟﻮ ﻟﻮﻣ‪７‬ی د ﻣ‪７５‬وﻧﻮ ﻣاﻟﻲ‬ ‫تﻮان پﻪ پام ک‪ ３‬ﻧﻴﻮل ک‪８５‬ي‪ ،‬او د خﻠکﻮ دود او دستﻮر ﻫﻢ پﻪ دې ﻫکﻠﻪ ﻣعتبر دی‪ ،‬ﻧﻮ ﻧﻪ بﻪ ﻣ‪７５‬وﻧﻪ‬ ‫پﻪ دې ﻫکﻠﻪ بخﻴﻠﻲ کﻮي او ﻧﻪ بﻪ ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ﻟﻪ دود ＇خﻪ ډ‪４‬ر ＇ﻪ غﻮاړي‪.‬‬

‫‪ -۱‬د ﻧفق‪ ３‬ﻟغﻮي اواصطﻼحﻲ ﻣعﻨی ＇ﻪ ده؟‬ ‫‪ -۲‬دﻧفق‪ ３‬د وجﻮب اسباب کﻮم دي پﻪ ﻟﻨ‪ ６‬ډول ﻳ‪ ３‬بﻴان ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ -۳‬پر خاوﻧد باﻧدې ﻧفقﻪ ＇ﻪ وخت ﻻزﻣﻴ‪８‬ي او ＇ﻪ وخت ساقطﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪-۴‬د ﻧفقی پﻪ اﻧدازه اوکﻴفﻴت ک‪ ３‬د چا اقتصاد باﻳد پﻪ پام ک‪ ３‬وﻧﻴﻮل شی؟‬

‫‪٣٧٢‬‬

‫اتﻴاﻳم لﻮست‬

‫نفقه (‪)٢‬‬

‫‪٣٧٣‬‬

‫ژباړه‬

‫＇ﻮک چ‪ ３‬د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬د ﻧفق‪ ３‬ﻟﻪ ورک‪７‬ې عاجز شﻲ‪ ،‬ترﻣﻨ‪ ＃‬ﻳ‪ ３‬جداﻳﻲ ﻧﻪ راوستل کﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬تﻪ بﻪ (د قاضﻲ ﻟﻪ ﻟﻮري) وﻳل کﻴ‪８‬ی‪ :‬پﻪ پﻮرې واخﻠﻪ ﻳﻪ دې (ﻣﻴ‪７‬ه) بﻪ وي‪ .‬کﻪ ﻣ‪７５‬ه غاﻳب‬ ‫و‪ ،‬خﻮ د ﻫغﻪ ﻣال د بل س‪７‬ي پﻪ ﻻس ک‪ ３‬و‪ ،‬او ﻫغﻪ (بل س‪７‬ی) پﻪ دې ﻣال او واده ﻣعترف و‪،‬‬ ‫قاضﻲ بﻪ ﻟﻪ ﻫﻤدغﻪ ﻣال ＇خﻪ د غاﻳب ﻣ‪７５‬ه د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ،３‬کﻮچﻨﻴاﻧﻮ او واﻟدﻳﻨﻮ ﻟپاره ﻧفقﻪ ！اکﻲ او‬ ‫ور＇خﻪ بﻪ ضاﻣﻦ اخﻠﻲ (کﻪ ﻧفقﻪ ﻳ‪ ３‬د طﻼق ﻳا ﻧشﻮز ﻟﻪ کبﻠﻪ حق ﻧﻪ وه‪ ،‬ﻳا ‪ ３４‬پﻴشکﻲ ورک‪７‬ې‬ ‫وه‪ ،‬ﻧﻮ ب‪５‬رتﻪ بﻪ ‪ ３４‬ور ＇خﻪ اخﻠﻲ)‪ ،‬غﻴرﻟﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ اشخاصﻮ ＇خﻪ د بل چا د ﻧفق‪ ３‬ﻟپاره بﻪ د‬ ‫غاﻳب د ﻣال د ورک‪７‬ي پر‪４‬ک‪７‬ه ﻧﻪ ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ قاضﻲ د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ﻟپاره د تﻨ‪／‬ﻼس‪ ９‬د ﻧفق‪ ３‬اﻧدازه فﻴصﻠﻪ ک‪７‬ې وي‪ ،‬خﻮ بﻴا ﻣ‪７５‬ه غﻨﻲ‬ ‫شﻲ‪ ،‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ (د زﻳادت) دعﻮا وک‪７‬ي(قاضﻲ بﻪ) ورتﻪ د ب‪６‬ای ﻧفقﻪ بشپ‪７‬ه ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫چ‪＇ ３‬ﻪ ﻣﻮده ت‪５‬ره شﻮه‪ ،‬او ﻣ‪７５‬ه ﻫغ‪ ３‬تﻪ ﻧفقﻪ ﻧﻪ وي ورک‪７‬ې‪ ،‬او دې دا (د ت‪５‬رې ﻧ‪ )３＂５‬ﻧفقﻪ‬ ‫ور＇خﻪ وغﻮ＊تﻠﻪ‪ ،‬ﻧﻮ دې ﻟره ﻫ‪ ＆５‬شی ﻧشتﻪ‪ ،‬خﻮ کﻪ قاضﻲ وړاﻧدې ورتﻪ اﻧدازه ک‪７‬ې وه‪ ،‬او‬ ‫ﻳاﻳﻲ ﻟﻪ ﻣ‪７５‬ه سره د ﻧفق‪ ３‬د اﻧدازې پﻪ اړه ﻣصاﻟحﻪ ک‪７‬ې وي‪ ،‬پدې صﻮرت ک‪ ３‬بﻪ ﻫغ‪ ３‬تﻪ د ت‪５‬رې‬ ‫ﻧفق‪ ３‬د ورک‪７‬ې پر‪４‬ک‪７‬ه کﻮي‪ ،‬کﻪ ﻣ‪７５‬ه وروستﻪ د ﻧفق‪ ３‬ﻟﻪ پرې ک‪７‬ې ﻣ‪ ７‬شﻮ او ＇ﻮ ﻣﻴاشت‪ ３‬ت‪５‬رې‬ ‫شﻮې ﻧفقﻪ ساقط‪８５‬ي‪.‬‬ ‫او کﻪ ﻣ‪７５‬ه د ﻳﻮه کال ﻧفقﻪ وړاﻧدې ورک‪７‬ه‪ ،‬بﻴا ＊‪％‬ﻪ ﻣ‪７‬ه شﻮه‪ ،‬ﻫ‪ ＆５‬ترې ﻧﻪ شﻲ غﻮ＊تﻼی‪،‬‬ ‫اﻣام ﻣحﻤد واﻳﻲ‪ :‬حساب بﻪ ک‪８５‬ي‪ ،‬کﻮﻣﻪ ﻣﻮده چ‪ ３‬ت‪５‬ره شﻮې د ﻫغ‪ ３‬بﻪ ورکﻮل ک‪８５‬ي او پات‪３‬‬ ‫د ﻣﻴ‪７‬ه ده‪.‬‬ ‫د کﻮچﻨﻴﻮ اوﻻدو ﻧفقﻪ پر پﻼر ده‪ ،‬ﻫ‪（５‬ﻮک ورسره پﻪ ک‪ ３‬شرﻳک ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻟکﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ چ‪３‬‬ ‫ﻳ‪ ３‬د ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬پﻪ ﻧفقﻪ ک‪ ３‬بل ＇ﻮک شرﻳک ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫کﻪ کﻮچﻨی تﻲ خﻮری وي‪ ،‬پر ﻣﻮر ﻳ‪ ３‬ﻻزﻣﻪ ﻧده چ‪ ３‬شﻴدې ورک‪７‬ي‪ ،‬پﻼر بﻪ ﻳﻮ ＇ﻮک د‬

‫‪٣٧٤‬‬

‫شﻴدو ﻟپاره ورتﻪ پﻪ اجاره ﻧﻴسﻲ‪ ،‬تر＇ﻮ د ﻫغ‪ ３‬تر ＇ﻨ‪ ，‬ور تﻪ شﻴدې ورک‪７‬ي‪ ،‬کﻪ پﻪ اجاره ﻳ‪３‬‬ ‫ورتﻪ خپﻠﻪ ﻣﻮر وﻧﻴﻮﻟﻪ‪ ،‬د دې ﻟپاره چ‪ ３‬خپل بچﻲ تﻪ شﻴدې ورک‪７‬ي‪ ،‬پداس‪ ３‬حال ک‪ ３‬چ‪ ３‬ﻫغﻪ‬ ‫د ده ﻣ‪５‬رﻣﻦ او ﻳا ﻣعتده وي‪ ،‬دا کار جﻮاز ﻧﻪ ﻟري‪ .‬او کﻪ عدت ﻳ‪ ３‬ت‪５‬ر شﻲ بﻴا ﻳ‪ ３‬ﻣاشﻮم تﻪ د‬ ‫شﻴدو ورکﻮﻟﻮ ﻟپاره پﻪ اجاره وﻧﻴسﻲ‪ ،‬روا دي‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻣاشﻮم پﻼر وواﻳﻲ‪ :‬ﻫغﻪ ﻧﻪ پﻪ اجاره کﻮم‪ ،‬او بﻠﻪ ＊‪％‬ﻪ راوﻟﻲ‪ ،‬او خپﻠﻪ ﻣﻮر ‪ ３４‬د پردۍ‬ ‫ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬پﻪ بﻴﻪ راضﻲ شﻲ‪ ،‬ﻣﻮر ﻳﻲ حقداره ده‪ ،‬کﻪ(ﻣﻮر) ﻳی د زﻳات‪ ３‬اجﻮرې غﻮ＊تﻨﻪ کﻮﻟﻪ‪ ،‬ﻣ‪７５‬ه‬ ‫پرې ﻧﻪ ﻣجبﻮرﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د ﻣاشﻮم ﻧفقﻪ پر پﻼرﻻزﻣﻪ ده کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ پﻪ دﻳﻦ ک‪ ３‬ورسره ﻣخاﻟف وي‪ ،‬پﻪ ﻫﻤدې ډول‬ ‫د ＊‪ ３％‬ﻧفقﻪ پر ﻣ‪７５‬ه ﻻزﻣﻪ ده و ﻟﻮ کﻪ ﻫغﻪ پﻪ بل دﻳﻦ باﻧدې وي‪.‬‬ ‫شرحه‬ ‫د مېړه د تنګ الس‪ ９‬پر مهال د ښځې نفقه‬

‫کﻪ خاوﻧد د خپﻠ‪ ３‬غرﻳب‪ ９‬ﻟﻪ کبﻠﻪ ＊‪ ３％‬تﻪ ﻧفقﻪ ﻧشﻲ ورکﻮﻻی‪ ،‬د دواړو تر ﻣﻨ‪ ＃‬جﻼ واﻟی ﻧﻪ‬ ‫را‪＄‬ﻲ‪ ،‬خﻮ ﻧفقﻪ ورباﻧدې پﻮرکﻴ‪８‬ي‪ ،‬تر ﻫغﻪ چ‪ ３‬غﻨﻲ شﻲ‪ ،‬ﻻر ﻳ‪ ３‬دا ده چ‪ ３‬قاضﻲ بﻪ ＊‪３％‬‬ ‫تﻪ اجازه ورکﻮي چ‪ ３‬د خپﻠ‪ ３‬ﻧفق‪ ３‬ﻟپاره پﻮر واخﻠﻲ ‪ ،‬د دې ‪＂－‬ﻪ دا ده چ‪ ３‬داﻳﻦ تﻪ خپل‬ ‫ﻣدﻳﻮن ﻣعﻠﻮم شﻲ چ‪ ３‬ﻫغﻪ د ＊‪ ３％‬خاوﻧد دی او کﻪ پﻪ خپل سر قرض وک‪７‬ي بﻴا بﻪ پﻮر ＊‪％‬ﻪ‬ ‫خﻼصﻮي‪ .‬تفرﻳق ‪＄‬کﻪ ﻧﻪ را‪ ３＄‬چ‪ ３‬پﻪ ﻫغ‪ ３‬ک‪ ３‬د س‪７‬ي حق ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪ ،‬او پﻪ پﻮر ک‪ ３‬د‬ ‫＊‪ ３％‬حق وروستﻪ کﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻧﻪ ‪＄‬ﻲ‪ ،‬ﻧظر تفرﻳق تﻪ ﻳ‪ ３‬زﻳان ﻟ‪ ８‬دی‪.‬‬ ‫د هغې ښځې نفقه چې مېړه يې غايب وي‬

‫غايب‪ :‬ﻫغﻪ ＇ﻮک دی چ‪ ３‬ﻣحکﻤ‪ ３‬تﻪ ﻳﻲ حاضر‪４‬دل ﻧاشﻮﻧﻲ وي‪ ،‬برابره ده چ‪ ３‬ﻟرې وي‬ ‫کﻪ ﻧژدې‪.‬‬ ‫کﻪ د غاﻳب ﻣ‪７５‬ه ＊‪％‬ﻪ د ﻧفق‪ ３‬غﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ي‪ ،‬قاضﻲ بﻪ ‪－‬ﻮري کﻪ ＇ر‪－‬ﻨد ﻣال ﻳﻲ درﻟﻮد او د‬ ‫ﻧفق‪ ３‬اخﻴستل ترې ﻣﻤکﻦ و‪ ،‬قاضﻲ بﻪ ورتﻪ د ﻧفق‪ ３‬پﻪ اخﻴستﻨﻪ پر‪４‬ک‪７‬ه کﻮي اوﻟﻪ ＊‪ ３％‬او‬ ‫واﻟدﻳﻨﻮ ＇خﻪ بﻪ ضاﻣﻦ اخﻠﻲ‪.‬‬

‫‪٣٧٥‬‬

‫کﻪ د غاﻳب ﻣال د بل چا سره و او ﻫغﻪ پﻪ ﻣال او زوجﻴت ﻣعترف و بﻴا بﻪ ﻫﻢ قاضﻲ د ده‬ ‫د＊‪ ،３％‬اوﻻدوﻧﻮ‪ ،‬پﻼر او ﻣﻮر ﻟپاره ﻧفقﻪ ！اکﻲ‪.‬‬ ‫د غايب په مال کې د نفقې حقدار څوک دي؟‬

‫قاضﻲ چ‪ ３‬کﻠﻪ د غاﻳب پﻪ ﻣال باﻧدې د ﻧفق‪ ３‬پرﻳک‪７‬ه کﻮي‪ ،‬دا بﻪ د غاﻳب د ＊‪ ،３％‬اوﻻدوﻧﻮ‬ ‫او واﻟدﻳﻨﻮ ﻟپاره کﻮي‪ .‬ﻧﻮر ﻣحارم ﻟکﻪ‪:‬خﻮﻳﻨدې‪ ،‬تروﻧﻪ‪ ،‬ترور‪－‬اﻧ‪ ３‬او داس‪ ３‬ﻧﻮر بﻪ پک‪ ３‬ﻧﻪ‬ ‫شاﻣﻠﻴ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ د ﻟﻮﻣ‪７‬ۍ ډﻟ‪ ３‬ﻧفقﻪ د قاضﻲ ﻟﻪ پر‪４‬ک‪７‬ې پرتﻪ ﻫﻢ پﻪ ﻫغﻪ ﻻزﻣﻪ او د قاضﻲ‬ ‫پر‪４‬ک‪７‬ه ﻳﻮا‪ ３＄‬ﻣرستﻪ ورسره کﻮي‪ ،‬او د ﻧﻮرو ﻣحارﻣﻮ ﻧفقﻪ ﻳﻮا‪ ３＄‬دقاضﻲ پﻪ پر‪４‬ک‪７‬ه پﻪ شخص‬ ‫ﻻزﻣ‪８５‬ي‪ ،‬او پﻪ غاﻳب باﻧدې پر‪４‬ک‪７‬ه جﻮاز ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫د وخت په تېرېدو سره نه اخستل شوې نفقه ساقطيږي‬

‫کﻪ ＇ﻪ ﻣﻮده ت‪５‬ره شﻮه‪ ،‬ﻣ‪７５‬ه خپﻠ‪ ３％＊ ３‬تﻪ ﻧفقﻪ ورﻧﻪ ک‪７‬ه او ＊‪％‬ﻪ ﻳﻲ غﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ي کتﻼی‬ ‫شﻲ‪:‬‬ ‫کﻪ قاضﻲ د ！اکﻠﻲ ﻣقدار پر‪４‬ک‪７‬ه پرې ک‪７‬ې وي او ﻳا خاوﻧد ورسره پﻪ ！اکﻠ‪ ３‬اﻧدازه جﻮړ جاړی‬ ‫ک‪７‬ی وي‪ ،‬بﻴا بﻪ د ت‪５‬رې ﻣﻮدې ﻧفقﻪ ﻫﻢ ورکﻮي‪.‬‬ ‫کﻪ دا ﻳﻮ ﻫﻢ ﻧﻪ وي تر سره شﻮی‪ ،‬بﻴا ﻫ‪ ＆５‬ورﻟره ﻧشتﻪ‪＄ ،‬کﻪ د شﻴخﻴﻨﻮ پﻪ ﻧزد ﻧفقﻪ صﻠﻪ رحﻤﻲ‬ ‫او ﻧﻴکﻲ ده‪ ،‬ﻳﻮا‪ ３＄‬د احتباس عﻮض ﻧﻪ دی‪ ،‬ﻧﻮ وجﻮب ‪ ３４‬ﻳﻮا‪ ３＄‬د قاضﻲ پﻪ پرې ک‪７‬ه او ﻳا‬ ‫ﻫﻢ د س‪７‬ي پﻪ صﻠحﻪ پﻴاوړې ک‪８５‬ي او د س‪７‬ي پﻪ ذﻣﻪ پﻮر ‪－‬ر‪＄‬ﻲ‪.‬‬ ‫کﻪ د قاضﻲ پرې ک‪７‬ه او ﻳا د س‪７‬ي صﻠحﻪ ‪ ３４‬پﻪ ﻫکﻠﻪ ﻧﻪ وي‪ ،‬بﻴا د ت‪５‬ري زﻣاﻧ‪ ３‬د ﻧفق‪ ３‬غﻮ＊تﻨﻪ‬ ‫ﻧشتﻪ‪.‬‬ ‫د نفقې وړاندېوالی‬

‫ﻣ‪７５‬وﻧﻪ کﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬خپﻠﻮ ﻣ‪５‬رﻣﻨﻮ تﻪ پﻴشکﻲ ﻧفقﻪ ورک‪７‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ داس‪ ３‬حاﻻت پ‪）５‬‬ ‫شﻲ چ‪ ３‬د ﻧفق‪ ３‬د سقﻮط غﻮ＊تﻨﻪ کﻮي‪ ،‬ﻟکﻪ‪ :‬د ＊‪ ３％‬ﻧافرﻣاﻧﻲ ﻳا ﻟﻪ زوجﻴﻨﻮ ＇خﻪ د ﻳﻮه‬ ‫ﻣ‪７‬ﻳﻨﻪ‪ ،‬ﻧﻮ د شﻴخﻴﻨﻮ پﻪ ﻧزد ﻣ‪７５‬ه او د ﻣ‪７５‬ه خپﻠﻮان ﻫ‪ ＆５‬شی ﻧﻪ شﻲ ﻣستردوﻻی‪＄ ،‬کﻪ ﻧفقﻪ‬ ‫صﻠﻪ او ﻫبﻪ ده‪ ،‬ﻧﻮ چا چ‪ ３‬خپﻠ‪ ３％＊ ３‬او ﻧﻮرو خپﻠﻮاﻧﻮ تﻪ ＇ﻪ وب‪＋‬ل‪ ،‬ب‪５‬رتﻪ ﻳﻲ ترې ﻧﻪ شﻲ‬ ‫غﻮ＊تﻼی‪ ،‬خﻮ اﻣام ﻣحﻤد رحﻤﻪ اهلل واﻳﻲ‪ :‬حساب بﻪ کﻴ‪８‬ي‪＇ ،‬ﻮﻣره ﻣﻮده چ‪ ３‬د ﻣ‪７５‬ه د‬

‫‪٣٧٦‬‬

‫واک ﻻﻧدې وه ﻫغﻪ بﻪ ورتﻪ حساب‪８５‬ي او ﻧﻮره بﻪ خاوﻧد تﻪ ﻣستردﻳ‪８‬ي‪＄ ،‬کﻪ ﻧفقﻪ پﻪ ！اکﻠ‪３‬‬ ‫ﻣﻮده ک‪ ３‬د احتباس عﻮض دی‪ ،‬ﻧﻮ ＇ﻮﻣره ﻣﻮده چ‪ ３‬احتباس ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ﻻړ‪ ،‬ﻫﻤغﻮﻣره عﻮض‬ ‫ﻳﻲ ﻫﻢ ﻟﻪ ﻣﻨ‪％‬ﻪ ‪＄‬ﻲ‪،‬ﻧﻮ خاوﻧد حق ﻟري چ‪ ３‬د پات‪ ３‬ﻧ‪ ３＂５‬پات‪ ３‬ﻧفقﻪ ب‪５‬رتﻪ ﻣسترده ک‪７‬ي‪.‬‬ ‫د اوالدونو نفقه‬

‫د صغﻴرو اوﻻدوﻧﻮ ﻧفقﻪ چ‪ ３‬ب‪ ３‬وزﻟﻲ وي‪ ،‬پر پﻼر باﻧدې ده‪ ،‬ﻫﻤدا ډول د سترو ﻟﻮ‪１‬ﻮ‪＄ ،‬کﻪ‬ ‫دوی د کار کﻮﻟﻮ تﻮان ﻧﻪ ﻟري‪ .‬او کﻪ ب‪ ３‬وزﻟﻲ ﻧﻪ وي (شتﻤﻦ وي)‪ ،‬بﻴا ‪ ３４‬ﻧفقﻪ پﻪ خپل ﻣال‬ ‫ک‪ ３‬ﻻزﻣ‪８５‬ي‪ ،‬ﻧﻮ پﻪ پﻼر ﻻزﻣﻪ ده چ‪ ３‬خپﻠﻮ اوﻻدوﻧﻮ تﻪ ﻣﻨاسب ﻫستﻮ‪－‬ﻨ‪％‬ی‪ ،‬ﻣﻨاسب ﻟباس‪،‬‬ ‫ﻣﻨاسب خﻮراک‪＋＇ ،‬اک او ﻟﻪ خپل وس سره سﻢ د ＊ﻮوﻧ‪ ３‬او رزوﻧ‪ ３‬اسباب برابر ک‪７‬ي‪ ،‬او‬ ‫کﻪ پﻼر دا کار وﻧﻪ ک‪７‬ي د دوی پر وړاﻧدې ﻳ‪ ３‬خپل ﻣسﻮﻟﻴت ﻧﻪ دی پﻮره ک‪７‬ی او ‪－‬ﻨاﻫ‪／‬ار ‪２－‬ل‬ ‫ک‪８５‬ي‪.‬‬ ‫صغﻴر اوﻻدوﻧﻪ کﻪ پﻼر سره پﻪ دﻳﻦ ک‪ ３‬ﻣخاﻟف وي‪ ،‬بﻴا ﻳﻲ ﻫﻢ ﻧفقﻪ پر پﻼر حق ده ﻟکﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ‬ ‫چ‪ ３‬د ＊‪ ３％‬ورباﻧدې ده کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ ورسره دﻳﻨﻲ اختﻼف وﻟري‪.‬‬ ‫په ښځه باندې بچي ته شيدې ورکول الزم نه دي‬

‫اصل دا دی چ‪ ３‬د ﻣاشﻮم ﻧفقﻪ پﻪ پﻼر ﻻزﻣﻪ ده کﻪ د تﻲ رودوﻧکﻲ ﻣاشﻮم ﻣﻮر‪ ،‬پﻪ خپﻠﻪ خﻮ＊ﻪ‬ ‫ﻣاشﻮم تﻪ تی ورک‪７‬ي‪ ،‬ﻧﻮ ډ‪４‬ره ＊ﻪ ده او اجر ﻟري‪ ،‬خﻮ کﻪ ﻟﻪ شﻴدو ورکﻮﻟﻮ ‪ ３４‬اﻧکار وک‪ ،７‬تر‬ ‫＇ﻮ چ‪ ３‬د ﻣاشﻮم ژوﻧد پﻪ خطر ک‪ ３‬وﻧﻪ ﻟﻮ‪８４‬ي‪ ،‬بﻠﻪ ﻣرضعﻪ پﻴدا کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او ﻳا ﻧﻮرې شﻴدي پﻴدا‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪ ،‬ﻣﻮر ‪ ３４‬پﻪ تﻲ ورکﻮﻟﻮ ﻣجبﻮر‪８４‬ي‪ .‬او کﻪ ﻣﻮر ‪ ３４‬د اجﻮرې غﻮ＊تﻨﻪ وک‪７‬ه‪ ،‬ﻧﻮ د ﻧکاح او‬ ‫عدت پﻪ ﻣﻮده ک‪ ３４ ３‬غﻮ＊تﻨﻪ ﻧﻪ اورﻳدل کﻴ‪８‬ي‪ ،‬او کﻪ د پﻼر د ﻧکاح ＇خﻪ ووتﻠﻪ بﻴا خپل ﻣاشﻮم‬ ‫تﻪ پﻪ تﻲ ورکﻮﻟﻮ د ﻧﻮرو پﻪ اﻧدازه د اجﻮرې غﻮ＊تﻨﻪ کﻮﻟی شﻲ‪.‬‬

‫‪٣٧٧‬‬

‫‪ -۱‬د ﻣﻴ‪７‬ه د تﻨ‪ ，‬ﻻسی پﻪ حاﻟت ک‪ ３‬بﻪ د ＊‪ ３％‬د ﻧفق‪＇ ３‬ﻪ صﻮرت حال وي؟ بﻴان ﻳﻲ‬ ‫ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻫغﻪ ＊‪ ３％‬تﻪ بﻪ ﻧفقﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ ！اکل کﻴ‪８‬ي چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه ﻳﻲ غاﻳب وي؟ ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ﻧﻪ اخﻴستل شﻮې ﻧفقﻪ کﻠﻪ ساقطﻴ‪８‬ي؟‬ ‫‪ -۴‬د ﻧفق‪ ３‬د وړاﻧدې واﻟﻲ پﻪ ﻫکﻠﻪ خپل ﻣعﻠﻮﻣات وﻟﻴکئ‪.‬‬ ‫‪ -۵‬د اوﻻدوﻧﻮ ﻧفقﻪ پﻪ چا ﻻزﻣﻪ ده؟ رو＊اﻧﻪ ﻳﻲ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۶‬کﻪ خپﻠﻪ ﻣﻮر د ﻣاشﻮم د شﻴدو ﻧﻪ اﻧکاري شﻲ‪＇ ،‬ﻪ صﻮرت حال بﻪ ک‪８５‬ي‪ ،‬ﻟﻨ‪６‬ه ر‪１‬ا‬ ‫پرې واچﻮې‪.‬‬

‫‪٣٧٨‬‬

‫ﻳﻮاتﻴاﻳم لﻮست‬

‫حضانت‬ ‫حضاﻧت د اجتﻤاعﻲ ﻧظام ﻟﻪ ﻣساﻳﻠﻮ ＇خﻪ ﻳﻮه اساسﻲ برخﻪ جﻮړوي‪ .‬پﻪ کﻮرﻧﻲ ﻧظام ک‪３‬‬ ‫حضاﻧت ﻫغﻪ وخت ډ‪４‬ر تر ＇ﻴ‪７‬ﻧ‪ ３‬ﻻﻧدې را‪＄‬ﻲ چ‪ ３‬د ﻣ‪７５‬ه او ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ３‬ترﻣﻨ‪ ＃‬د ازدواج ت‪７‬ون‬ ‫د ‪＄‬ﻴﻨﻮ عﻮاﻣﻠﻮ ﻟﻪ کبﻠﻪ وشﻠﻴ‪８‬ي‪ ،‬پدې وخت ک‪ ３‬ﻫر ﻟﻮری کﻮ＊） کﻮي چ‪ ３‬ﻣاشﻮﻣان د ‪＄‬ان‬ ‫ک‪７‬ی‪ ،‬دا چ‪ ３‬ﻣاشﻮم پدې ﻣرحﻠﻪ ک‪ ３‬د چا حق دی‪ ،‬پﻪ دې ﻟﻮست ک‪ ３‬ﻫﻤدا ﻣﻮضﻮع تر ＇‪７５‬ﻧ‪３‬‬ ‫ﻻﻧدې ﻧﻴﻮل شﻮې ده او ﻳﻮ شﻤ‪５‬ر اړوﻧد احکام ﻳ‪ ３‬ذکر شﻮي دي‪.‬‬

‫‪٣٧٩‬‬

‫ژباړه‬

‫کﻠﻪ چی د ﻣﻴ‪７‬ه او ﻣﻴرﻣﻨ‪ ３‬ترﻣﻨ‪ ＃‬جداﻳی پﻴ‪＋‬ﻪ شﻮه او دوی صغﻴر اوﻻد درﻟﻮد‪ ،‬ﻧﻮ ﻣﻮر ‪３４‬‬ ‫(د حضاﻧت) ﻣستحقﻪ ‪２－‬ل ک‪８５‬ی‪ ،‬کﻪ ﻫغﻪ ﻧﻪ وه بﻴا د ﻣﻮر ﻣﻮر احقﻪ ده‪ ،‬کﻪ ﻫغﻪ ﻫﻢ ﻧﻪ وه بﻴا د‬ ‫خﻮﻳﻨدو پﻪ پرتﻠﻪ د پﻼر ﻣﻮر حقداره ده‪ ،‬کﻪ ﻧﻴا ﻧﻪ وه بﻴا خﻮﻳﻨدی ﻟﻪ عﻤﻪ ‪－‬اﻧﻮ او خاﻟﻪ ‪－‬اﻧﻮ ＇خﻪ‬ ‫غﻮره دي‪ ،‬ﻣﻮرﻧ‪ ９‬او پﻠرﻧ‪ ９‬خﻮﻳﻨدې ﻣخک‪ ３‬ورپس‪ ３‬ﻣﻮرﻧ‪ ９‬خﻮﻳﻨدې او بﻴا پﻠرﻧ‪ ９‬خﻮﻳﻨدې دي‪،‬‬ ‫ﻟﻪ دوی وروستﻪ خاﻟﻪ ‪－‬اﻧ‪ ３‬غﻮره دي ﻟﻪ عﻤﻪ ‪－‬اﻧﻮ ＇خﻪ‪(،‬دا ﻟ‪７‬ۍ) ﻫﻤداس‪ ３‬را！ﻴ＂ﻴ‪８‬ی ﻟکﻪ ＇ﻨ‪／‬ﻪ‬ ‫چ‪ ３‬خﻮﻳﻨدې را！ﻴ＂ﻴ‪８‬ي‪ ،‬پرتﻪ ﻟﻪ ﻫغ‪ ３‬اﻧا چی ﻣ‪７５‬ه ﻳ‪ ３‬د ﻣاشﻮم ﻧﻴکﻪ وي‪ .‬ﻫره ﻳﻮه (ﻟﻪ پﻮرتﻨﻴﻮ‬ ‫＊‪％‬ﻮ ＇خﻪ) چ‪ ３‬ﻧکاح وک‪７‬ي‪( ،‬د حضاﻧت) حق ﻳ‪ ３‬ساقطﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ د ﻣاشﻮم پﻪ کﻮرﻧی ک‪ ３‬ﻫ‪ ＆５‬ﻣ‪５‬رﻣﻦ ﻧﻪ وه او ﻧارﻳﻨﻪ وو پﻪ حضاﻧت ک‪ ３‬جﻨجال درﻟﻮد‪،‬‬ ‫‪٣٨٠‬‬

‫ﻫغﻪ ﻧارﻳﻨﻪ ﻣستحق دی چ‪ ３‬پﻪ عصﻮبت ک‪ ３‬ﻣاشﻮم تﻪ ﻧژدې دی‪.‬‬ ‫ﻣﻮر او ﻧﻴا بﻪ تر ﻫغﻪ وختﻪ ﻫﻠک ﻟﻪ ‪＄‬ان سره ساتﻲ تر＇ﻮ پﻪ خپﻠﻪ خﻮراک ＇‪＋‬اک وک‪７‬ي‪،‬‬ ‫پﻪ خپﻠﻪ ﻟباس واغﻮﻧدې او پﻪ خپﻠﻪ استﻨجا وک‪７‬ي‪ ،‬ﻧجﻮﻧ‪ ３‬بﻪ ترﻫغﻪ ورسره وی چ‪ ３‬حﻴض‬ ‫ووﻳﻨی‪ ،‬غﻴر ﻟﻪ ﻣﻮر او ﻧﻴا ＇خﻪ ﻧﻮر ＇ﻮک چ‪ ３‬د ﻧجﻮﻧﻮ پﻪ پاﻟﻨﻪ احق دي‪ ،‬ﻧجﻮﻧ‪ ３‬بﻪ تر ﻫغﻪ‬ ‫ساتﻲ چ‪ ３‬د شﻬﻮت پ‪７‬او تﻪ ورس‪８５‬ي‪.‬‬ ‫ذﻣﻴﻪ د خپل ﻫغﻪ زوی (پﻪ پاﻟﻨﻪ) چ‪ ３‬د ﻣسﻠﻤان ﻣ‪７５‬ه ＇خﻪ ‪ ３４‬زﻳ‪８‬وﻟی وي تر ﻫغﻪ ﻣستحقﻪ‬ ‫ده چ‪ ３‬د دﻳﻦ پ‪５‬ژﻧد‪－‬ﻠﻮي ﻧشﻲ کﻮﻻی او د کافر ک‪５‬دو خطره ﻳﻲ ﻧﻪ وي‪.‬‬ ‫طﻼقﻪ شﻮې ﻣﻴرﻣﻦ د دې حق ﻧﻠري چ‪ ３‬ﻣاشﻮم ﻟﻪ ＊ار ＇خﻪ بﻬر وباسﻲ‪ ،‬اﻣا خپل ﻫغﻪ‬ ‫ﻫستﻮ‪－‬ﻨ‪％‬ﻲ تﻪ ﻳﻲ بﻴﻮﻻی شﻲ چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه پﻪ ﻫﻤاغﻪ ‪＄‬اى ک‪ ３‬پﻪ ﻧکاح ک‪７‬ې وي‪.‬‬ ‫پر ﻧارﻳﻨﻪ باﻧدې ﻻزﻣﻪ ده چ‪ ３‬د خپﻠﻮ فقﻴراﻧﻮ واﻟدﻳﻨﻮ‪ ،‬بابا ‪－‬اﻧﻮ او ﻧﻴا‪－‬اﻧﻮ ﻧفقﻪ و ﻟﻮ کﻪ پﻪ دﻳﻦ‬ ‫ک‪ ３‬ورسره ﻣخاﻟف وي ورک‪７‬ي‪.‬‬ ‫ددﻳﻦ پﻪ اختﻼف باﻧدې د خپﻠ‪ ３‬ﻣ‪５‬رﻣﻨ‪ ،３‬واﻟدﻳﻨﻮ‪ ،‬بابا‪－‬اﻧﻮ‪ ،‬ﻧﻴا‪－‬اﻧﻮ‪ ،‬د بچﻲ او د بچﻲ د‬ ‫بچﻲ ﻧفقﻪ ﻧﻪ ساقطﻴ‪８‬ی‪ ،‬ﻟﻪ بچﻲ سره د واﻟدﻳﻨﻮ پﻪ ﻧفقﻪ ک‪ ３‬ﻫ‪（５‬ﻮک ﻧﻪ ور‪６－‬ﻳ‪８‬ي‪.‬‬ ‫ﻧفقﻪ د ﻫر ﻣحرم قرﻳب چ‪ ３‬فقﻴر او صغﻴر وي‪ ،‬ﻳا باﻟغﻪ ＊‪％‬ﻪ فقﻴره وي‪ ،‬ﻳا ﻧارﻳﻨﻪ داﻳﻤﻲ‬ ‫ﻧاروغ وي ‪ ،‬ړاﻧده فقﻴر اوﻟﻴﻮﻧﻲ فقﻴر ﻟپاره شتﻪ‪ ،‬دا ﻧفقﻪ د ﻣﻴراث د برخ‪ ３‬پﻪ اﻧدازه ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د داﻳﻤﻲ ﻧاروغ زوی او د باﻟغ‪ ３‬ﻟﻮر ﻧفقﻪ پﻪ پﻼر دوه ثﻠثﻪ او پﻪ ﻣﻮر ﻳﻮ ثﻠث ﻻزﻣﻪ ده‪ ،‬د دوی‬ ‫ﻧفقﻪ د دﻳﻦ د اختﻼف پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬او(ﻫﻤدا راز) پﻪ فقﻴر باﻧدې ﻧﻪ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫کﻪ غاﻳب زوی ﻣال درﻟﻮد‪ ،‬قاضﻲ بﻪ ﻟﻪ ﻫغﻪ ＇خﻪ د واﻟدﻳﻨﻮ د ﻧفق‪ ３‬د ورک‪７‬ې پر‪４‬ک‪７‬ه‬ ‫کﻮي‪ ،‬کﻪ پﻼر او ﻣﻮر د غاﻳب زوی وساﻳل د خپﻠ‪ ３‬ﻧفق‪ ３‬ﻟپاره خرڅ ک‪７‬ي‪ ،‬د اﻣام ابﻮحﻨﻴفﻪ پﻪ‬ ‫ﻧزد ورتﻪ جاﻳز ده‪ ،‬اﻣا د عقار خر＇ﻮل ورتﻪ روا ﻧﻪ دي‪.‬‬ ‫کﻪ د غاﻳب زوی ﻣال د واﻟدﻳﻨﻮ پﻪ ﻻس ک‪ ３‬وي او واﻟدﻳﻦ ‪ ３４‬پﻪ ﻧفقﻪ ک‪ ３‬ﻣصرف ک‪７‬ي‬ ‫تاوان پرې ﻧشتﻪ‪ ،‬او کﻪ د بل چا پﻪ ﻻس ک‪ ３‬وي‪ ،‬ﻫغﻪ بﻴا دغﻪ ﻣال د ده پر واﻟدﻳﻨﻮ د قاضﻲ ﻟﻪ‬ ‫پر‪４‬ک‪７‬ې پرتﻪ ﻣصرف ک‪７‬ي‪( ،‬اجﻨبﻲ) د ﻣال ضاﻣﻦ دی‪.‬‬ ‫کﻪ قاضﻲ د زوی ﻳا واﻟدﻳﻨﻮ او ﻳا د ﻧﻮرو ﻣحارﻣﻮ خپﻠﻮاﻧﻮ ﻟپاره د ﻧفق‪ ３‬پر‪４‬ک‪７‬ه وک‪７‬ي‬ ‫او ＇ﻪ وخت ت‪５‬ر شﻲ ﻧفقﻪ ساقطﻴ‪８‬ي‪ ،‬خﻮ کﻪ قاضﻲ د قرض کﻮﻟﻮ اجازه ورک‪７‬ې وي بﻴا ﻧﻪ‬ ‫‪٣٨١‬‬

‫ساقطﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫شرحه‪:‬‬

‫د حضاﻧت اساسﻲ ﻣﻮضﻮع د ﻧفق‪ ３‬سره کﻠک‪ ３‬اړﻳکﻲ ﻟري چ‪ ３‬پﻪ ت‪５‬رو ﻟﻮستﻮﻧﻮ ک‪ ３‬ورباﻧدې‬ ‫خبرې وشﻮې‪＄ ،‬کﻪ حضاﻧت پرتﻪ ﻟﻪ خﻮراک‪ ،‬استﻮ‪－‬ﻨ‪％‬ﻲ او ﻟباسﻪ ﻫ‪ ＆５‬ﻣعﻨی ﻧﻪ ﻟري‪.‬‬ ‫د حضانت تعريف‬

‫حضاﻧت پﻪ ﻟغت ک‪ ３‬غ‪ ８５‬ک‪ ３‬ﻧﻴﻮﻟﻮ تﻪ واﻳﻲ او د فقﻬاوو پﻪ اصطﻼح ک‪ ３‬پﻪ ！اکﻠ‪ ３‬ﻣﻮده ک‪ ３‬د‬ ‫ﻣاشﻮم پاﻟﻨﻪ د ﻫغﻪ چا ﻟﻪ ﻟﻮرې چ‪ ３‬شرعا ﻳ‪ ３‬د پاﻟﻨ‪ ３‬حق ﻟري ﻟکﻪ ﻣﻮر او ﻧﻴا حضاﻧت بﻠل‬ ‫کﻴ‪８‬ي‪.‬‬ ‫د حضانت د مستحقينو لړۍ‬

‫د ﻣاشﻮم پاﻟﻨﻪ د شفقت او وړتﻴا پر بﻨس＀ ده‪ ،‬د چا چ‪ ３‬شفقت ډ‪４‬ر وي او د پاﻟﻨﻲ وس وﻟري‪،‬‬ ‫ﻫغﻪ تﻪ د ﻟﻮﻣ‪７‬ﻳتﻮب حق دی‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ ﻣ‪７５‬ه او ﻣ‪５‬رﻣﻦ سره جﻼ شﻮل‪ ،‬ﻻﻧدې اشخاص د ﻣاشﻮم‬ ‫د پاﻟﻨ‪ ３‬حق ﻟري‪:‬‬ ‫‪ -۱‬ﻣﻮر د ﻣاشﻮم د حضاﻧت ﻟپاره ﻟﻪ پﻼر ＇خﻪ احقﻪ ده‪＄ ،‬کﻪ د ﻫغ‪ ３‬شفقت ډ‪４‬ر دی‪ ،‬ﻫﻤدا‬ ‫راز ﻳﻮه ＊‪％‬ﻪ ﻣ‪７５‬ه طﻼقﻪ ک‪７‬ې وه‪ ،‬چ‪ ３‬بچی ﻳﻲ ﻫﻢ ور‪＄‬ﻨ‪ ３‬واخﻴست‪ ،‬رسﻮل اهلل صﻠی اهلل‬ ‫عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ تﻪ ‪ ３４‬شکاﻳت وک‪ ７‬رسﻮل اهلل صﻠی اهلل عﻠﻴﻪ وسﻠﻢ ورتﻪ و فرﻣاﻳل‪:‬‬ ‫‪ ۱‬تر ＇ﻮ چ‪ ３‬ﻣ‪７５‬ه وﻧک‪７‬ې تﻪ (د ﻣاشﻮم د پاﻟﻨ‪ )３‬حقداره ﻳﻲ‪.‬‬ ‫‪ -۲‬کﻪ د ﻣاشﻮم خپﻠﻪ ﻣﻮر ﻧﻪ وه بﻴا د ﻣﻮر ﻣﻮر‪ ،‬بﻴا د پﻼر ﻣﻮر‪ ،‬بﻴا خﻮﻳﻨدې‪ ،‬خاﻟﻪ ‪－‬اﻧ‪ ３‬او‬ ‫بﻴا عﻤﻪ ‪－‬اﻧ‪ ３‬پﻪ ترتﻴب سره د ﻣاشﻮم د پاﻟﻨ‪ ３‬حق ﻟري‪.‬‬ ‫‪ -۳‬کﻪ پﻮرتﻨﻲ اشخاص ﻳﻮ ﻫﻢ ﻧﻪ وي‪ ،‬بﻴا بﻪ ﻧارﻳﻨﻪ خپﻠﻮان د حضاﻧت ﻣسؤﻟﻴت د ﻧژدې‬ ‫تﻮب پﻪ ترتﻴب ترﻻسﻪ کﻮي‪.‬‬ ‫د حضانت سقوط‬

‫کﻠﻪ چ‪ ３‬د پﻮرتﻨﻴﻮ ＊‪％‬ﻮ ＇خﻪ ﻫره ﻳﻮه واده شﻮه او ﻣ‪７５‬ه ﻳﻲ وک‪ ،７‬د حضاﻧت حق ﻳ‪ ３‬ساقطﻴ‪８‬ي‪،‬‬ ‫خﻮ کﻪ د ﻧﻴا ﻣ‪７５‬ه‪ ،‬ﻧﻴکﻪ و د ﻣاشﻮم پاﻟﻨ‪ ３‬حق ﻳﻲ پر ‪＄‬ای دی‪.‬‬ ‫د حضانت موده‬

‫‪ -۱‬ﻣاشﻮم کﻪ ﻫﻠک وي ﻣﻮر اوﻧﻴا بﻪ تر ﻫغﻪ وختﻪ ﻧﻮﻣﻮړې ﻟﻪ ‪＄‬ان سره ساتﻲ چ‪ ３‬پدې‬ ‫‪ - ۱‬د دې حدﻳث رواﻳت حاکﻢ پﻪ ﻣستدرک ک‪ ３‬ک‪７‬ی‪ ۲۲۵ -۲‬کتاب اﻟطﻼق‪.‬‬ ‫‪٣٨٢‬‬

‫وتﻮاﻧﻴ‪８‬ی چ‪ ３‬جاﻣی خپﻠﻪ واغﻮﻧدې‪ ،‬خﻮاړه پﻪ خپﻠﻪ وخﻮري او استﻨجا پﻪ خپﻠﻪ وکﻮﻻی‬ ‫شی‪.‬‬ ‫‪ -۲‬ﻣاشﻮم کﻪ ﻧجﻠ‪ ９‬وی ﻣﻮراوﻧﻴا بﻪ ‪ ３４‬ترﻫغﻪ وختﻪ ﻟﻪ ‪＄‬ان سره ساتی چ‪ ３‬حﻴض‬ ‫ووﻳﻨی(باﻟغﻪ شﻲ)‪.‬‬ ‫‪ -۳‬غﻴرﻟﻪ ﻣﻮر او ﻧﻴا ﻧﻮر اقارب جﻨک‪ ９‬ترﻫغﻪ وختﻪ ﻟﻪ ‪＄‬اﻧﻪ سره ساتﻠی شﻲ چ‪ ３‬د شﻬﻮت‬ ‫پ‪７‬او تﻪ ورسﻴ‪８‬ی‪.‬‬ ‫د مور‪ ،‬پالر نيا او نيکونو نفقه‬

‫د ﻣﻮر‪ ،‬پﻼر‪ ،‬ﻧﻴا او ﻧﻴکﻮﻧﻮ د ﻧفق‪ ３‬پﻪ ورک‪７‬ه ک‪ ３‬فقر اعتبار ﻟري او ﻣزﻣﻨﻪ ﻧاروغتﻴا ورتﻪ شرط ﻧﻪ‬ ‫ده‪ ،‬ﻧﻮ د چا چ‪ ３‬ﻣﻮر‪ ،‬پﻼر‪ ،‬ﻧﻴا او ﻧﻴکﻮﻧﻪ فقﻴران وي کﻪ ＇ﻪ ﻫﻢ پﻪ دﻳﻦ ک‪ ３‬ور＇خﻪ بﻴل وي‬ ‫ﻧفقﻪ ﻳﻲ پﻪ اوﻻدوﻧﻮ ﻻزﻣﻪ ده‪.‬‬ ‫پﻼر د غاﻳب زوی ﻣال چ‪ ３‬ورسره پﻪ ﻻس ک‪ ３‬وي د خپﻠ‪ ３‬ﻧفق‪ ３‬ﻟپاره پﻠﻮرﻻی شﻲ‪ ،‬خﻮ کﻪ د‬ ‫بل چا پﻪ ﻻس ک‪ ３‬وي بﻴا ﻳﻲ ﻧﻪ شﻲ پﻠﻮرﻻی‪.‬‬ ‫پر سړې د کومو خپلوانو نفقه الزمه ده؟‬

‫پﻪ پﻮرتﻪ خپﻠﻮاﻧﻮ سربﻴره د فقﻴرو ﻣحرﻣﻮ خپﻠﻮاﻧﻮ ﻧفقﻪ پﻪ غﻨﻲ‪ ۱‬شخص ﻻزﻣﻪ ده‪ ،‬چ‪ ３‬تفصﻴل‬ ‫ﻳﻲ دا دی‪:‬‬ ‫‪ -۱‬فقﻴر صغﻴر‪.‬‬ ‫‪ -۲‬باﻟغﻪ فقﻴره ＊‪％‬ﻪ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬ﻫغﻪ ﻧارﻳﻨﻪ چ‪ ３‬پﻪ داﻳﻤﻲ ﻧاروغ‪ ９‬اختﻪ وي‪.‬‬ ‫‪ -۴‬ړوﻧد فقﻴر‪.‬‬ ‫د نفقې تقسيم په خپلوانو باندې‬

‫د اړو‪ ،‬ﻣزﻣﻨﻮ ﻧاروغﻮ او صغﻴرو خپﻠﻮاﻧﻮ ﻧفقﻪ د ﻣﻴراث ﻟﻪ سﻬﻢ سره سﻤﻪ ﻻزﻣﻴ‪８‬ي‪ .‬ﻫغﻪ داس‪３‬‬ ‫چ‪ ３‬غﻨﻴان خپﻠﻮان د فقﻴر خپل د ﻣرګ پﻪ صﻮرت ک‪ ３‬چ‪ ３‬د ﻫغﻪ ﻟﻪ ﻣﻴراث ＇خﻪ ＇ﻮﻣره برخﻪ‬ ‫وړي ﻫﻤغﻮﻣره برخﻪ بﻪ د ﻫغﻪ پﻪ ﻧفقﻪ ک‪ ３‬ﻫﻢ پرې کﻮي‪.‬‬ ‫زﻟﻤی زوی چ‪ ３‬پﻪ ﻣزﻣﻨ‪ ３‬ﻧاروغ‪ ９‬اختﻪ وي ﻳا د باﻟغ‪ ３‬ﻟﻮر د ﻧفق‪ ３‬دوې برخ‪ ３‬پﻪ غﻨﻲ پﻼر او‬ ‫‪ - ۱‬د اﻣام ابﻮ ﻳﻮسف رحﻤﻪ اهلل پﻪ ﻧظر غﻨی ﻫغﻪ ＇ﻮک دی چ‪ ３‬د ﻧصاب ﻣاﻟک وي (‪－ ۵۹۵‬راﻣﻪ سپﻴﻦ زر‬ ‫او ﻳا د دې قﻴﻤت وﻟري)‪ ،‬خﻮ اﻣام ﻣحﻤد رحﻤﻪ اهلل واﻳﻲ‪ :‬دا غﻨا د زکات د غﻨا سره تﻮپﻴر ﻟري ‪ ،‬ﻧﻮ کﻪ س‪７‬ی‬ ‫د خپل اﻫل او عﻴال د دوه ﻣﻴاشتﻮ ﻣصارف وﻟري‪ ،‬پﻪ ﻫغﻪ د ＊‪ ３％‬او اوﻻدوﻧﻮ پرتﻪ د ﻧﻮرو خپﻠﻮاﻧﻮ ﻧفقﻪ ﻫﻢ‬ ‫ﻻزﻣﻪ ده ‪.‬‬ ‫‪٣٨٣‬‬

‫ﻳﻮه برخﻪ پﻪ شتﻤﻨﻪ ﻣﻮر ده او کﻪ پﻪ دوی ک‪ ３‬کﻮم ﻳﻮ فقﻴر و بﻴا ﻧفقﻪ ورباﻧدې ﻧشتﻪ‪.‬‬

‫‪ -۱‬حضاﻧت د ﻟغت او اصطﻼح ﻟﻪ ﻣخ‪ ３‬تعرﻳف ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ -۲‬د حضاﻧت د ﻣستحقﻴﻨﻮ ﻟ‪７‬ی پﻪ ﻟﻨ‪ ６‬ډول رو＊اﻧﻪ ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۳‬د حضاﻧت ﻣﻮده د سقﻮط ﻟﻪ حاﻻتﻮ سره پﻪ ‪－‬ﻮتﻪ ک‪７‬ئ؟‬ ‫‪ -۴‬پﻪ س‪７‬ي د کﻮﻣﻮ خپﻠﻮاﻧﻮ ﻧفقﻪ ﻻزﻣﻪ ده؟‬ ‫‪ -۵‬د اقاربﻮ پﻪ ﻧفقﻪ ک‪ ３‬کﻮم شﻴان اعتبار ﻟري؟ پﻪ ﻟﻨ‪ ６‬ډول ﻳﻲ بﻴان ک‪７‬ئ‪.‬‬ ‫‪ -۶‬د ﻧفق‪ ３‬د تقسﻴﻢ پﻪ ﻫکﻠﻪ ＇ﻮ ژوﻧدې ﻣثاﻟﻮﻧﻪ ورک‪７‬ئ‪.‬‬

‫ﻫر زده کﻮﻧکی بﻪ د ﻣاشﻮم د حضاﻧت د ‪＂－‬ﻮ او پاﻳﻠﻮ پﻪ اړه ﻳﻮه ﻣقاﻟﻪ وﻟﻴکی چ‪ ３‬ﻟﻪ ﻳﻮې صفح‪３‬‬ ‫بﻪ کﻤﻪ ﻧﻪ وي‪.‬‬

‫‪٣٨٤‬‬