Euskeraz ikasteko bide eŕaza (bigaŕen ageŕaldia)

Citation preview

E U S K E R A Z - lK A S T E K O B ID E • E R á Z á B iC A R E N A C E R A L D iA

BtAbKOETXEA TAR ÛRSENÎ'k EûiNA-

ARUTZA’TAR MIKEL

ELSKEHAZ IKASTEKO BIDE

í

L O IO L A E. L.

EIIAZA (BIGAREN AQERALDIA)

fl B I L B O’ N VERDES-ATXIRIKA REN IRARGUAN 1 9 3 4 ’gfen urtean

BIBL. P R O F . 8ÍA. M* DE VERUELR

N E U R E A L A B A R IK Z A A R E N A R I

Begone,

artu

egizu

aitaren

eskutihr

beziiza txikar auxe, ta izan zaitez, zure bizitza guztian, gogoz ta izkuntzaz, g au " artean zarean lango euskaldun uts-utsa E g ilea. B ilb o ’n, j g ^ ^ ’gko M ikel egunean.

i Donearefi

1TZAUREA BILBOKO EUSKERA-IRAKASLE MIGEL AñUZA YAUN ARI ^

TZAUÍIETXO bal eskatu daustazu, aspaldiko adiskide la libiirii oneti egile zaudazuii ofek. Banekian, tiorbaiti entzunda,, aiirten Bilbon gare izkera zar au Berlii en erara askok ikasleii erayoiela, ziarduela. Enendiian ^ ilx i poztu bari otiek. Poz onezaz balera gómala zar bat sprtu yatan buruan, biolzean bafiz bai ta ìngiratxo bat bere. Orain befogei bai urie, ira edo lau m ulil ikaskide nebazala, Bilbon berlon inglesa aldi balen eia beste aldi alen alemanen izkera gailza ikaslen iarda rnban. IkasJfera egokia ta ikasleenlzat pozgafia. Gomuta onek ingira (eskrupulu) Ixiki bai biolzean soi^n la ernerazo daust. Berlilzen bari nekilan onek ¿zegailik eneban, irakasle nintzan orduko la geroko urte arelan, neure irakaskeM zafa Berlizkeratu? ¿Zer zala - ta, 'u h oi^aih egiten diarduzuna, eneban neuk orditan egin? Eztol gomuta irakaspide ori nik aintzat ez artzea zegailik izan etezan. Zu arazo onelan asita zagozala ijakiñak nire ingiratxo au ezagun-ezagunean bigundu dausl. Ekin, Afuza, zure lan edef ori; ekin alemana baizen gailza la zala do'gun gure izkera zar eder one.n ìkastea efaztu, Uraindu ta alsegindu arte. Bilbon 1933’A’o urtafilaren 4’an. Í5 R. M. AZKUE

W \

■ Ï

- r s y n tit^ tm L - é m â È S ^ : é à é .^ i: M H .\ \ % -í ■"'.■■ ■ -. V'^írAr-v. • ■'.'^ ’ '■iT'Avr'i-y i \

nìki>^u.,

-i VyWÍ Ês .blini»v(»'

*,JiH ■:. ..i ■ . . V.,J iH¡ WIUH-.'-V.l.: ■ ' '!«>

îi%H

. . • .i i»'

-, JV>i»

i.. *:i

hi-) ifilM- VV'.'

n.sv.ti

“iWAl ..»laAa«'ubTan n'iiiuiir v \ I . r^ri.^ in^'i ■ v,. -•ï ï ;, •iv'v» -îi^-vn sH a .u\ -

>.a

î^ liit .L V '.î

,vV;T;.\.'’'^

.‘.sfHïv^» lÄmMl-« M il

J

.,i t ■ ■

•■ ; i7' i-',';.ii;'.., (ilciïViV'i'A .»Var-àinj "U ^;, '■iili T>v, :.«','i'tîi pV,,T r ’v.-A-,vrttij'i'\

!'vi'.âri(»,'¿lija •

,

, -t-taSri « ■«tiimv.u

ï m

W

u

>5%

J ß lif.V j,

.ivj .Vi'^ív¿r>^v.mi il.»

H b in w

 m

•

iv>o‘v,i■Aüi ;

»:U h > - !»> v \

,

-'iiàvui i i l u 'ÀvCîStol ■î '-'gjy.. • m »n , bS , .»««rs< . r,w'e&:\ w ., V'' S; .iWiM '..sH^^rto jfV^i ^Ai'i :- j •»ait; .í-tú ..., »V ■■ '■ »IÍIHO V!i«-VU^' 4 ^ ^ wUuiv"*»’» isftitîV.! ■ •,■ ;>i .V ■m» a j ^ X A :u: .,i

Lenengo ikaskaya Liburua (idaztia) Lumea (idazkorlza) Maja Lapitze (arkalza) Silea (arkia) Atea Papela (ingia) Kajea (kulxea) Bentanea (leyoa) ¿Zer da au? Idaztia, arkatza, maga, lumea, kutxea, la abar. ¿Au idaztia da?

( Bai, idaztia da. ^ i I Ez, ez da idaztia.

¿Au arkatza da? ¿lumea?, ¿arkia?, ¿maya?, ta abar. Esan egizii (esaizu) maya, atea, kutxea. l a , esan ba­ sirò, maya, atea, ta abar. SOÑEKOAK: yakea, txalekoa {koraliloa) frakak, txapela, eskuzofoa, idunekoa, oñetakoa, yantzia, korbatea (tatara, papafekoa) eskuturekoa (eskutufetakoa), sur-zapia. ¿Zer da au? Yakea, txapela, yantzia, ta abar. ¿Idu­ nekoa da au? ¿¿ora//7o«? ¿sur-zapia?, ta abar. ¿Zer da ori?Frakak, sur-zapia, ta abar. 1

2

3

4

bat

bi

iru

lau

5 bost

Esaizu bat. la, esan bariro: bat, bi, ta abar.

Bigaren ikaskaya Margoak: Qoria, urdiña, cria, belegia, ori - urdiña, baitza zuria, baitzerana, area. Arkatza goria da; idaztia urdiña da; kutxea orla da; tatara goria da; yantzia cria da; esku-zoroa area da; ya­ kea baltzerana da.

¿Arkatza gofia da? Bai, arkatza gofia da. ¿Arkatza ori-urdiña da? Ez, arkatza ez da ori-urdiña. ¿Zelango margoduna da arkatza? Arkatza goria da. ¿Idaztia baltzerana da? Ez, idaztia ez da baltzerana. ¿Zelango margoduna da idaztia? Idaztia urdiña da. ¿Zelango margoduna da yantzia? Yantzia ori-urdiña da. ¿Zelango margoduna da arkatza? ßaltza da. ¿Zelango margoduna da tatara? Gofia da.

¿Zein margotakoa da

idaztia? kutxea? esku-zoíoa? yantzia?

Idunekoa zuria da Arkatza baltzerana da Kapela area da Ingia ori-urdiña da ' ¿Zein margotakoa da ’ j l

Urdiñn da. Urdiña da. Oria da. Oria, belegia da.

Eskutuíekoa zuria da Maya baltzerana da Tatara aíea da Kutxea ori-urdiña da

idunekoa? Zuria da. eskutuíekoa? Zuria da. arkatza? Baltzerana da. maya? Baltzerana da.

¿Arkatza baltz’e rana da? Bai, baltzerana da. * ¿Ingia gofia da? Ez, ez da gofia. ¿Zein margotakoa da maya? Baltzerana da. Idaztia gofia ta baltza da. ¿Zein margotakoa da idaz­ tia? Kutxea urdiña ta zuria da. ¿Zein margotakoa da ku­ txea? LUZJEA, LABUfiA, ZABALA, ESTUA, ANDIA, TXIKIA. Arkatz baltza luzea da. Arkatz gofia ez da luzea, labufa da. Zuzenkin cria luzea da, zuzenkin baltza labufa da. ¿Arkatz baltza luz.ea da? ¿Arkatz baltza labufa da? ¿Arkatz gofia labufa da? ¿Zuzenkin oria labufa da?

Arkatz baliza, ¿liizea ala labura da? Idazti baltzeraiia, zabala da; idazli gofia ez da zabala, estua (la. Leyoa zabala da; atea estua da. ¿Idazti baltzerana zabala ala estua da? ¿Atea zabala da? ¿Leyoa zabala ala estua da? Idazti gofia luzea ta zabala da: andia da. Idazti area labiifa ta estua da; txikia da. Leyoa andia da; maya txikia da. ¿Idazti arca andia da? ¿Zein margotakoa da idazti an­ dia? ¿Zein mangotakoa da arkatz txikia? ¿Maya andia da? ¿Atea txikia da? ¿Ingi goña andia da? ¿Zein margotakoa da idazti txikia? ¿Zein margotakoa da idazti andia? 6 sei

7 zazpi

Esaizu sei. esan; ia, esan Oían «satén da. zu ondo esan. esaten da.

8 zortzi

9 bederatzi

10 amar

Seí. Esaizu zazpi. Zazpi. Ez dozu ondo bañro. Zazpi. Orain ederto esan dozu. ¿Zelan esaten da euskeraz 6? Sei. Ez do­ la, esan baíiro. Sei. Ederto, olantxe

Iriigaren

ikaskaya

Neufiak. Luzea, luzeagoa, luzeena; labura, laburagoa, labu^ena; zabala, zabalagoa, zabalena; estua, estuagoa, estuena; zof\a, zof^lagoa, zo^lena; lodia, lodlagoa, lodiena; argala, argalagoa, argalena; andia, andiagoa, andiena; txikia, txikiagoa, txlkiena; meya, meyagoa, meyena; goria, goriagoa, goriena. Maya zabala da. Aulkia baltzerana da. Zuzenkiña belegia da. Zlizcnkifla luzea da. Leyoa, zabala da. Atea andia da. Ormea zuria ta andia da. Arkatza labura da. Idaztia lodia da. Ingia meya da . Lumea zoíotza da. Arkia estua da. Kutxea txikia da.

¿Maya zabala da? Maya, ¿zabala al da? Aulkia, ¿bal­ tzerana ele da? Hai, jauna, aulkia baltzerana da. Atea ¿zabala ete da? Bai jauna, atea zabala da. ¿Arkatza labufa da? Bal, jauna, arkatza labufa da. ¿Arkatza luzea da? Ez, jauna, arkatza ez da luzea. ¿Arkatza zofotza da? Bai, ^luna, arkatza zofotza da. Ez, jauna, arkatza ez da zofotza, amotza da. ¿Maya luzea da? Bai, jauna, maya luzea da. ¿Maya labufa da? Ez, jauna; maya ez da labufa, luzea da?¿Arkatza luzea da? Ez, jauna, arkatza ez da luzea, labufa da. Arkatza ez da luzea, labufa baflo. Maya, luzca, andia ta eslua da. Leyoa, txikia ta zal)ala da. Ormeia andia ta zabala da. Lufa luzea ta zabala da. Goya bere, luzea ta zabala da. Lufa ta goya bardiñak dirá. Atea ta leyoa ez dina bardiftak; atea da, leyoa baño andiagoa, ta leyoa d a , atea bafto txikiagoa. Maya ta arka­ tza ez dirá bardiñak; maya da arkatza baño andiagoa, ta arkatza da maya baño txikiagoa. Maya da arkatza baño luzeagoa ta arkatza da maya baño labufagoa. Ormea ta Icyoa ¿bardiñak ete dirá? Ez, jauna, ez dirá bardiñak; ormea da leyoa baño zabalagoa, ta leyoa da ormea baño estuagoa. Arkatz au gofia da; baña beste au goñagoa da. Iduneko au zuria da, baña beste au zuriagoa da. ¿Zein da zofotzagoa, arkatza ala lumea? Lumea da arkatza ba­ ño zofotzagoa, jauna. ¿Zein da andiagoa maya ala arka­ tza? Maya da arkatza baño andiagoa. Oñetako au cta beste au bardiñak dirá. Bardin-bardiñak dirá oñetakoak. ¿Ibafetxebea jaunaren oñetakoak bardiñak dirá? Bai jauna, bardin - bardiñak dirá. Ez, jauna, ez dirá bardiñak. ¿Atea ta maya bardiñak ete d i­ rá ? Ez, jauna, ez dirá bardiñak, atea da maya baño an­ diagoa ta. Lufa ta arkatza ¿bardiñak ete dirá? Ez, jauna, lufa da arkatza baño luzea,goa ta. Maya ta idaztia ¿bardÍHHbardiñak dirá? Ez, jauna zelan izango dirá bardi­ ñak ba, maya da idaztia baño andiagoa ta Zu, Ibafetxe jauna, ¿idaztia ta ingia tardin-bardiñak dirá? Ez, jauna, zelan izango dirá bardin^bardiñak ba, ingia da idaztia baño meyagoa ta. A, bai, izan bere, zu-

zen zagoz, ingia da idaztia baño meyagoa, la idazlia da ingia baño lodiagoa. ¿Zein da ballzagoa nire yakea ala Menlxaka neskalilaren yantzia? Zure yakea da ballza­ goa... la abar. Arkatza labura da, maya luzea da, lufa luzeagoa da. Lufa da luzeena. ¿Zein da luzeena ¿arkatza, maya ala lufa? Lufa da luzeena. ¿Zein da labufena? Arkatza da 1-abufena. Leyoa zabala da, kutxea estua da, zuzenkiña estuagoa da. Zuzenkiña da estuena. ¿Zein da estuena, leyoa, kutxea ala zuzenkiña? Zuzenkiña da estuena. ¿Zein (la zabalena? Leyoa da zabalena. Alea andia da. Maya txikia da. Arkatza txikiagoa da. Arkatza da txikiena. ¿Zein da Ixikiena, alea, maya ala arkatza? Arkalza da txikiena. ¿Zein » 4

E. L> Laugaren

ikaskaya

Irakaslea, ikaslea, ikaskid ea, nire, zure, bere, gure, zuen, euren.

X i irakaslea naz. Ni lez naz irakaslea. Xeu naz irakas­ lea. Zu ikaslea zara. Zu ez zara irakaslea. Zeu zara ira­ kaslea. Ajuibita jauna ikaslea da. Ajubita jauna da ikaslea Ajubita jauna ez da irakaslea, ikaslea baño. ¿Ñor da. ikaslea? Ajubita jauna da ikaslea ¿Zer da ajubita jauna? Ajubita jauna ikaslea da. Neu naz irakaslea. ¿Ñor da ira­ kaslea? Zeu zara irakaslea, (berori da irakaslea) ¿Zer naz ni? Zu irakaslea zara' (berori irakaslea da). Berori ez da irakaslea ikaslea baño. Zeu zara nire ikaslea (ikaslea zailut). Neu naz zure irakaslea (irakaslea nozu). Ajubita jauna da zuñe ikas­ kidea (Ajubita jauna ikaskidea dozu) Ajubita jauna ikas­ kidea dozu? Hai, jaiiiiii, Ajubita jauna ikaskitiea dot. ¿Neu naz zure irakaslea? (¿irakaslea nozu?) Bai, jauna, zeu zara nire irakaslea, (bai, jauna, irakaslea zaitut). Aju­ bita jauna ikaslea dot (Ajubita jauna nire ikaslea da) ¿Ajubita jfiuna ikxslea dot? Bai, jauna, Ajubita jauna ikaslea dozu (Ajubita jauna zure ikaska da) ¿Ñor dot nik ikaslea? Ajubita jauna dozu ikaslea. Ajubita jaunaren irakaslea naz ni (Ajubita jaunak irakaslea ñau). ¿Ñor naz ni? Ajubita jaunarenj irakasle zara zu. ¿Zer naz ni? Zu iraskalea zara. ¿Ñor da Ajubita jaunaren irakaslea? Zeu zara ajubita jaunaren irakaslea. Ajubita jaunak ¿zer ñau ni? Ajubita jaunak irakaslea zaitu zu. Zubero jauna ikaslea da. Zubero jauna ikaskidea dot (Zubero jauna nire ikaskidea da) Zubero jauna ikaslea dozu (Zubero jauna zure ikaslea da) ¿Z^er dozu zuk Zubero jauna? Nik Zubero jauna ikaskidea dot. ¿Zer dot nik Zubero jauna? Zubero jauna zuk ikaslea dozu (Zubero jauna zure ikaslea da) ¿Zer dau Ajwbita jaunak Zubero jauna? Ajubita jaunak Zubero jauna ikaskidea dau.

Zu ikaslea zara. Zeu zara ikaslea. ¿Ñor da ikaslea? Neu naz ikaslea. ¿Zer zara zu? Ni ikaslea naz. Zu Ajubita jaunaiien ikaskidea zara. ¿Ñor da Ajubita jaunaren ikaskidea? Neu naz Ajubita jaunaren ikaskidea. Ajubita jau­ nak ni ikaskidea ñau. Nik Ajubita jauna ikaskidea dot. Zuk Ajubita jauna ikaslea dozu. Zubero jaunak Ajubita jauna ikaskidea dau. Zubero jaunak eta nik Ajubita jauna ikaskidea dogu (Ajubita jauna da Zubero jaunaren eta ñire ikaskidea). Gu ikasleak gara. Gu zure ikasleak gara (ikasleak gaituzu). Ez gaituzu ikasleak. ¿Zer zaituet nik zuek? Ikasleak gaituzu. Irakaslea zaitugu. ¿Zer nozue ni? Guk zu irakaslea zaituigu (Zu zapa gure irukaslea). ¿Noren irakaslca naz ni? Gure irakaslea zara zu. Geu gara Lafondo jaunaren ikaskideak (Lafondo jaunak' ikaskideak gaitu) ¿Nortzuk dirá Lafondo jaunaren ikaskideak? Geu gara Lafondo jaunaren ikaskideak. ¿Geu al gara Lafondo jaunaren ikaskideak. Bai, zuek zaree Lafondo jaunaren ikaskideak. Lafondo jaunak ikaskideak zaitue. Z'uek ikasleak zaree. Zuek Ibafa jaunaren eta ñire ikasleak zaree (Ibafa jaunak eta nik ikasleak zaituegu, ¿Zer zaituegu Ibafa jaunak eta nik, Lafondo jauna ta zu? Ikasleak gaituzue, eta guk irakasleak zaituegu. Gu zuen ikasleak gara eta zuek gure irakasleak zaree. ¿Nik irakaslea zaitut zu? Ez, jauna, ez nozu irakaslea ikaslea nozu (ni ez naz zure irakaslea, zure ikaslea naz), Eurek ikasleak dirá. Eurek gure ikasleak dirá (ikas­ leak ditugu eurek). Eurek ñire ikasleak dirá (ikasleak ditiit). Eurek zure ikaskideak dirá (ikaskideak dituzu). Eurek euren ikaskideak dirá (ikaskideak ditue). Eurek gure ikasleak dirá (ikasleak ditugu). Eurek zuen ikaski­ deak dirá (ikaskideak dituzue). Ibafondx) jaunaren ikas­ kideak dirá eurek, (ikaskideak ditu). Zuen ikaskideak dirá. Eurek (ikaskideak dituzue).

3 =2ana, bekokia baño. ¿Ori Landeta jaunaren aboa da? (¿Landeta jaunak ori aiboa dau?) lEz, ez dau aboa burua baño. Au atzaniaía dot; onek atzamarak ditut. Au belarla dot: onek belariak ditul. Ori besoa dozu; orek bosoak dituzu. Ori begia dozu; oíek begiak dituzu. Ori Landeta jaunak belauna dau; orek Landeta jaunak belaunak ditu. Ori Landeta jaunak espana dau; orek Landeta jaunak esjianak ditu, ta abar. ¿Ori idazíia dozu? Bai au ñire idazti« da (idaztia dot) ¿Oli arkatza dozu? Ez, au ez dot arkatza, idaztia baño. ¿Orek idaztiak diutuzu? Bai, onek idaztiak, belariiik besoak, belaunak, espanak, begiak, atzamafak, matralak, sorrbaJdak, iztarak, orpoak -beatzak, zanak, azurak, bepuruakj uleak ditut. Ez, ez ditut atzamafak, ez ditut espanak, ez ditut besoak iztarak baño, ta abar. ¿Zer dozii ori? Au burua dot. ¿Zer dituzu orek? Onek belaunak flitut. ¿Zer dot au? Ori bekokia dozu. ¿Zertzuk dituzu orek? Onek giltzak ditut, ta abar.

¿Idaztia, burua, suufa, arjiegia, sabela, dot au? Bai, ori idaztia burua, suufa, arpcgia, sabela dozu. ¿Atzamafak ete ditut onek? Ez, ez dituzu atzamafak, uleak baño. ¿Au ñire arkatza al da? Bai, ori zure arkatza da. ¿Zure liburua ete da au? Bai, ori ñire liburua da. Ez, ez da ñire liburua, Etxenike jaunarena baño. ¿Etxenike jaunaren idaztiak dira onek? (Etxenike jaunak idaztiak ditu onek?) Ez, ez ditu idaztiak belaunak baño. Nik buru bat, lepo bat, arpegi bat, suuf bat, abo bat, gafi bat, bular bat, bekoki bat eta sabel bat daukot. Nik begi bi, inatrala bi, iztaf bi, eskutur bi, ukondo bi, belaun bi ta sorbalda bi daukodaz. ¿Zenbat atzamar tü zenbat beatz daukozuz? Nik amar atzamar eta amar beatz daukodaz. Nik bere, amar atzamar eta amar beatz daukodaz. Ori ¿ñire atzamafa al da? Ez, au ez da zure atza­ mafa nirea baño. Oria ¿burua al dot. Ez, au ez lia zure burua nirea baño. ¿Atzamafak al ditut ofek? Ez, onek ez dira zure atzamafak nireak baño. ¿Zure burua ete da ori? Ez, ori ez da ñire burua Kortazar jaunarena baño. ¿Au zure buru da? Ez, ori ez da ñire burua zurea baño. ¿Zure esipana al da au? Ez, ori ez da ñire espana zure burua baño. ¿Zure atzamafak ete dira onek? Ez, ofek ez dira ñire atzamafak zure espanak baño. Goiko espana; beeko espatía. Eskiimako besoa; ezkefeko besoa. Eskumako belafia; ezkefeko belafia. Eskuniako sorbaldea; ezkefeko sorbaldea. Eskumako matrala; ezkereko matrala, Eskumako eskua; ezkereko eskua. ¿Eskumako besoa dot au? Bai, ori eskumako ibesoa dozu. ¿Goiko espana ete dot au? Bai, ori goiko espana dozu. ¿Beeko espana ete dot au? ®ai, ori beeko espana dozu ta abar. ¿Ñire eskumako besoa ote da au? Bai ori zure es­ kumako besoa da (eskumako besoa dozu). ¿Ñire ezkefe­ ko begia ete da ori? Ez, au ez da zure ezkefeko be«ia nire eskumako begia baño, ta abar. ® ¿Nun dnukozu begia? Emen dauikot begia. ¿Nun

daukazuz begiak? Bekoki azpian daukodaz begiak. ¿Nun daukot galtzarpea? Beso azpian daukozu galtzarpea. ¿Nun dauko Egurbide jaunak suura? Bekoki ta aboaren bitartean dauko Egurbide jaunak suura. ¿Nun dakofgu otrtza? Abo azpian daukogu okotza. ¿Nun daukogu bekokia? Ementxe, buruan daukogu bekokia. ¿Nun daukoguz agiiiak? Abo baruan daukoguz agiftak eta matralagiñak. ¿Nun daukoguz esteak? Sabelean daukoguz esteak. ¿Nun daukoiguz zanak? Gorputz guztian daukoguz zanak. Odola goria da. Odola zanetatik dabil. ¿N’u ndik d'abil odola? Zanetatik dabil odola. Au nire eskua da. Au eskua dot. ¿Zer esan dot? Ori eskua dozula esan dozu. lEsaizu au burua dot. Au burua dot. la, esan bafiro. Au burua dot. ¿Zer esan dozu? Au burua dodala esan dot. Landeta jauna, esaizu: au besoa dot. Au besoa dot. ¿Zer esan dau Landeta jaunak? Ori besoa dauaJa (debela) esan dnu Landeta iaunak. Esaizue: au idaztia dogu. Au idaztia dqgu. ¿Zer ^san dozue? Au idaztia dogula esan dogu. Landeta jauna, esaizu nigaz batera: “an arkatza dogu” ¿Zer esan dogu? Ori arkatza dozuela esan dozue. Esaizue: “au kapela dogu”. Au kapela dogu. ¿Zer esan dabe Landeta ta Iribafen jaunak? Ori kapela dabela esan dabe. Onek atzamafak ditut. ¿Zer esan dot? Ofek atzamafak dituzuJa esan dozu. Esaizu mesedez: “ Onek espanak ditut” . Onek espanak ditut. ¿Zer esan dozu? Onek espa­ nak ditudala esan dot, ta atar.

Zazpigaren

ikaskaya

Ja u n bat. A ndrà bat. Anderaflo bat.
ysso, nerberà yari, norbait yari Neu yagiten naz. Arkitik yagiten naz. Arkitik yagiten zara. Ibafondo jauna luretik yagiten da. Aulkitik yagiten gara. Aulkietatik yagiten zaree. Luretik yagiten dira. Ez naz yagiten. Ez zara yagiten. Ez da vagiten. ¿'iagiten naz? ¿Yagiten dira aulkietatik Ibafa ta Soraluze jaunak? Ez, eurek ez dira yagiten. ¿Nor yagiten da? Berori yagiten da. Ez da berori yagiten.

I

Yagi zaitez, Zubero jauna. Zubero jauna yagi egin da. Ez zaitez yagi, Zubero jauna. X jauna ez da yagi. Yagi zaileze. X eta Z jaunak yagi egin dirá. X jauna yagi da. ¿Nor yagi da? Zu Yagi zara. Bera yagi da. Ez zara yagi. Ez da yagi. Yagi naz. Yagi zara. Yagi da. Yagi gara. Yagi zaree. Yagi dirá. Ez naz yagi. Ez zara yagi. Ez da yagi. Ez gara yagi. Ez zaree yagi. Ez dirá yagi. ¿Yagi zara? ¿Yagi al zara? ¿Yagi ete da? ¿Ez etc da yagi? ¿Ez ete dirá yagi?, ta abar. Yagiko naz. Yagiko zara. Yagiko da. Yagiko gara. Yagiko zarcee. Yagiko dirá. Ez naz yagiko. Ez zara yagi­ ko. Ez da yagiko. Ez gara yagiko. Ez zaree yagiko. Ez dirá yagiio. ¿Yagiko ete zara? ¿Yagiko ete zaree? ¿Ya­ giko ete dirá? Ez, ez dirá yagiko. Ez, ez gara yagiko. ¡Yagiko al zara! ¡Yagiko alzara, alper ori! X jauna biar yagiko da. Z jauna gero yagiko da. Ez da yagiko. Ez dirá gauf yagiko. Yagi zaitez niesedez, X jauna. ¿Nor yagi da? X jauna yagi da. ¿Zer egin dau X jaunak? Yagi egin da X jauna. Neu yarlen naz. Irala jauna varíen da. Nuek yasoten dot. Zeuk yasoten dozu. Berak, Bedialauneta jaunak ya­ soten dau. Geuk yasoten dogu papel bat rufetik. Zuek yasoten dozue. Eurak yasoten diibe. Ez dot nik vasoten. Ez dozu zuk yasoten. Ez dau berak yasoten. TÉz dogu guk \asoten. Ez dozue zuek yasoten. Ez dabL* eiu'ek va­ soten. ¿Xok yasoten dau papela luretik? Neuk yasoten dot papela luretik. Neu yagiten naz. Neuk yasoten dot. Zeu yagiten zara. Zeuk yasoten dozu. Bera yagiten da. Berak yasoten dau. Ez naz ni yagiten. Ez dot nik yaso­ ten. Ez zara zu yagiten. Ez dozu zuk yasoten. Ez da bera yagiten. Ez (jau berak yasoten. Ez gara gu yagiten. Ez dogu guk yasoten. Ez zaree zuek yagiten. Ez dozue zuek papela luretik yaíjoten. Ez dirá euren arkietatik yagiten. Kz d;il)e eurak kapela luretik yasoten ¿Nokyasodau kapela luretik? Bedialauneta jaunak vaso dau irak»aslearen kapela luretik. ¿Zer yaso dau BtMllalauneta jaunak lurétik. Irakaslearen kapela yaso dau Bedialauneta jau-

“^ ~

i m : P R o | i/ STA. M.* D£ m\)£U

nak lufetik. ¿Nundik yaso dau Bedialauneta jaunak irakaslearen kapela? Luretik yaso dau Bedialauneta jaunak irakaslearen, niaisuaren, kapela. ¿Zer egin dau Bedia­ launeta jaunak? Yí I£iq egin dau Bedialauneta jaunak maisuaren kapela luretik. Yasc- egizu lufetik maisuaren ka­ pela, Bedialauneta jauna. ¿Zer egin dau Bedialauneta jaunak? Zu Pikabea jauna ¿zer egin dau Bedialauneta jaunak? Yaso egin daiu lufetik irakaslearen kii))cla. Yaso egizu. Yagi zaitez. Yaso egizue. Y’agi zaiteze. Yaso egizuz lufetik irakasle jaunaren idaztiak. Yaso egizu idazti bat. Ya;so egizuz idazti bi. Yaso egizue idazti bat. Y'aso egizuez idazti bi. Ez egizu yaso. Ez zaitez yagi. Ez egizue yaso. Ez zaiteze yagi, ta abar. Xeu yafi naz. Ez naz ni yafi. Zeu yafi zara. Ez zara 3 ’afi. Bcra, Zinkunegi jauna, ypfi da. Ez da yafi Zinkunegi jauna. ¿Nor yafi da? Zinkunegi jauug yafi da. ¿Zer egin dau Zinkunegi jaunak? Yafi egin da Zinkunegi jauna, Lufean yafiko naz. Arkian yafiko naz. Mai gañean yafiko gara. Ate aufean. Ementxe, mai gañean yafiko naz. Ez zara mai gañean yafiko ta abar. Irakaslea bere aulkitik yagi, ta lufetik ingi zati bat yaso dau. ¿Nok j ’aso dau lufetik ingi zati bat? Irakas­ leak yaso dau lufetik ingi zati bat. ¿Xor yagi da bere aulkitik? Irakaslea yagi da bere aulkitik. Ingi zati bat yaso dau irakasleak lufetik. ¿Zer yaso dau irakasleak lufetik? Ingi zati bat yaso dau irakasleak lufetik. ¿Nun­ dik yagi da irakaslea? Bere aulkitik yagi da irakaslea. ¿Nundik yaso dau irakasleak ingi zati bat? I.iufetik yaso dau irakasleak ingi zati bat, ta abar. Yafi naz. Yafi nozu, yafi nau, yafi iiozuc, yafi nabe. Zuk yafi nozu zure aulklan. Irakasleak yafi nau bere aulkian. Ziiek yafi nozue zuen aulkian. Eurek yafi nabe eu­ ren aulkian. Neu yafi naz nire aulkian. ¿Nor yafi da bere aulkian? Neu yafi naz nire aulkian. ¿Nun yafi zara zu? Nire aulkian yafi naz ni. ¿Nok yafi zaitu bere aul­ kian? Zeuk yafi nozu zure aulkian, berak yafi nau bere

aulkian, zuck yafi nozue zuen aulkian, eurak yafi nabe auren aulkian. Yafi zara. Yafi zaitut, yafi zaitu, yafi zaitugu, yafi zaitue. Neuk yafi zaitut nire aulkian. Irakasleak yafi zaitu bere aulkian. Geuk yafi zaitugu gure aulkian. Eu­ rak yafi zaitue euren aulkian. Zeu yafi zara zure aulkian ¿Nun yafi zara zu? Zure aulkian yafi zara zu. ¿Nok yafi nau bere aulkian? Neuk yafi zaitut nire jiulkian; berak, irakasleak, yafi zaitu bere aulkian ; guk yafi zaitiugu gure aulkian; eurok yafi zaitue euren aulkian. Yafi zaitez zure aulkian niesedez. Bera yafi da irakasle jaunaren aulkian. Neuk yafi dot X jauna mai gañean, zuk yafi dozu Z jauna arkian. Berak yafi dau I jauna bere arkian, guk yafi dogu X jauna lufean, zuek yafi dozue B jauna bere aulkian, eu­ rek yafi dabe X neskatila bere lekuan. ¿Nor yafi da nire aulkian? Z jauna yafi da zure aulkian. ¿Nok yafi dau Z jauna lufean? Neuk yafi dot, zeuk yafi dozu, berak ya­ fi iliiu; geuk yafi dogu, zuek yafi dozue, eurek yafi dabe. Geu yafi gara gure aulkietan. Ez gara gu gure aulkietan yafi, Ez gara gu gure aulkietan yafiko. Zeuk yafi gaituzu zure aulkietan. Irakasleak yafi gaitu eskolako aulkietan, zuek yafi gaituzue zuen aulkielaHj. eurak yari gaitue euren aulkietan. Y’afi zaitcze eskolako aulkietan. Ez zaiteze yafi lufean. ¿Nor yafi da eskolako inilkietim? Geu yafi gara eskolako aulkietan. ¿Nok yafi zaitue es­ kolako aulkietan? Zeuk yafi gaituzu, berak, Zubero jau­ nak, yafi gaitu eskolako aulkietan, zuek yafi gaituzue eskolako aulkietan, eurak yafi gaitue eskolako aulkietan. Zuek yafi zaree eskolako aulkietan. ¿Nun yafi gara gu? Eskolako aulkietan yafi zaree. ¿Nok yafi gaitu es­ kolako aulkietan? ,\euk yafi zaituet, berak yafi zaitue. geuk yafi zaituegu, eurek yafi zaituee. Ez zaituet yafiko mai gañean. Ez zaituegu yafiko arkian. Eurak yafi dira. Ez dira eurak yafi. Ez dira eurak yafiko. ¿Nortzuk yafi ete dira? Eurak yafi dira. ¿Eurak yafi al dira? Bai, jauna, eurek yafi dira. Neuk yafi ditut

eskolako aiulkielan, zeuk yari dituzu, berak yari ditu, guk yariko ditugu, zuek yafiko diluzuc, eurek yafiko ditue. Ez ditut nik yariko, ez dituzu zuk yariko. ¿Nok yari ditu? ¿Nok yaso ditu Iiifeko ingiak? Nik yaso ditut, zuk yaso dituzu, ta abar. Yaso egizuz mesedez lufeko idaztiak. Yaso egizuez mesedez luretik idaztiak. Yagiten naz, yagi naz, yagiko naz; yasoten nozu, yaso nozu, yasoko nozu; yasoten nau, yaso nau, yasoko nau, yasoten nozue, yaso nozue, yasoko nozue, yasoten nabe, yaso nabe, yasoko nabe. Yagiten zara, yagi zara, jagiko zara; yasoten zaitut, yaso zaitut, ya­ soko zaitut, yasoten zaitu, yaso zaitu, yasoko zaitu, yasoten zaitugu, yaso zaitugu, yasoko zaitugu, yasoten zaitue, yaso zaitue, yasoko zaitue. Yagiten da, yagi da, yagiko da; yasoten dot, yaso dot, yasoko dot; yasoten dozu, yaso dozu, yasoko dozu; yasoten dau, yaso dau, ya­ soko dau; yaisoten dogu, yaso dogu, yasoko dogu; yaso­ ten dozue, yaso dozue, yasoko dozue; yasoten dabe, ya­ so dabe, yasoko dabe. Yagiten gafa, yagi gara, yagiko gara; yasoten gaituzu, yaso gaituzu, yasoko gaituzu; ya­ soten gaitu, yaso gaitu, yasoko gaitu; yasoten gaituzue, yago gaituzue, yasoko zaituziue; yasoten gaitue, yaso gaitue, yasoko gaitue. Yagiten zaree, yagi zaree, yagiko za­ ree; yasoten zaituet, yaso zaituet, yasoko zaituet, yaso­ ten zaitue, yas'o zaitue, yasoko zaitue; yasoten zaituegu, yaso zaituegu, yasoko zaifuegurj yasoten zaituee, yaso zgituee, yasoko zaituee. Yagiten dira, yagi dira, yagiko dira; yasoten ditut, yaso ditut yasoko ditut; yasoten di­ tuzu, yaso dituzu, yasoko dituzu; yasoten ditu, yaso ditu, ya.-^ioko ditu; yasoten ditugu, yaso ditugu, yasoko ditugu; yasoten dituzue, yaso dituzue, yasoko dituzue; yasoten ditue, yaso ditue, yasoko ditue. I

'ri

Neuk yaso dot igeltsoa luretik eta irakasle jaunari emon dautsot. Zeuk yaso dozu luretik ingi zati bat eta Jiiri emon daustazu. Ibaretxe jaunak yaso dau laufetik

idazti bat eia niri emon daust, zuri emon dautzu, berari emon dautso, guri emon dausku, zueri emon dautzue, eurei emon dautse. ¿Nori emon dautso Ibafetxebea jau­ nak lufeko ingi zatia? Niri, zuri, berari, guri, zueri, eurei. Niri emon..., zuri emon..., berari emon..., guri emon..., zueri emon..., eurei emon... Neuk vaso dot lufetik igeltso zati bat eta zuri emon dautzut, berari emon dautsot, zueri emon dautzuet, eu­ rei emon dautset. ¿Nori emon dautsot nik lufeko igeltso zatia? ¿Nori emon dautsozu zuk lufeko igeltso z.iiia? Zuri emon... berari emon... zueri emon... eurei emon... Zeuk vaso dozu lufetik idazti bat eta niri emon dausitazu, berari emon dautsozu, guri emon dauskuzu, eurei emon dautsezu. ¿Nori emon dautsot lufeko idaztia? Niri emon..., berari emon..., guri emon..., eurei emon... Mai gañetik artu dogu igeltso zatia ta irakasle jaunari emon clautsogu. Mai gañetik aftu dogun igeltsu zatia irakasle jaunari emon dautsogu. ¿Nori emon dautsozue mai gañetik artu dozuen igeltsu zatia? Zuri emon dau‘tzugu, berari, irakasle jaunari, X jaunari, emon dautso­ gu, zueri emon dautzucgu, eurei emon daut-segu. Sakeletik atara dozue arkatza ta niri emon daustazue. ¿N on emon dautsogu sakeletik atara dogun arka­ tza? Niri omon daustazue, berari, irakasle jaunari, enu>n dautsozue, guri emon dauskuzue, eurei emon dautsozue. Ez daustazue niri emon eurei emon dautsezue. Ez daus­ tazue niri emon irakasle jaunari bafto. Zumeltzu ta Zam afipa jaunak arkatza atara dabe sakeletik età irakasle jaunari emon dautse. ¿Nori emon dautse? Niri emon dauste, zuri emon dautzue, berari emon dautsoe, guri e«ion dauskue, zueri emon dautzuee, eurei emon dautsee. . la, Zufia jauna, esaizu nigaz balera: “mai gañetik aftu (ìlttgu igeltsoa ta Zam afipa jaunari emon dautsagu” . ¿Zer esan dogu, zu, Akordagoitia jauna? Ba, igeltsoa artu dozuela mai gañetik età Zamafipa jaunari emon dautsazuela. Ederto, olantxe esaten da. Orain esaizu zuk: “ mai gañetik artu dodan igeltso zatia irakasle jaunari

■emon dautsat” . Mai gafletik artu dodan igeltso ... ¿Zer esan dozu? Mai gaftetik artu dodan igeltso zatia irakasle jaunari emon dautsadala e£ian dot. Ederto, olantxe esaten da. Arki gañetik artu ditudan idaztiak Bedialauneta jau­ nari emon dautsodaz ¿Zer esan dot? Arki gañetik artu dituzun idaztiak Bedialauneta jaunari emon dautsozuzala esan dozu. la, esan bafiro nik zer esan dodan, ez dozu ondo esan eta. Ba, arki gafletik artu dituzun idaztiak Bedialauneta jaunari emon dautsozuzala esan dozu. Oraingoan bai, oraingoan ederto esan dozu; olantxe «San bear da. Nire aurean dagon idaztia zabalik dago, ¿Zer esan dot? Zure aufean dagon idaztia zabalik dagola esan dozu. Zure ostean dagon leyoa itxita dago. ¿Zer esan dot? Nire ostean dagon leyoa itxita dagola esan dozu ta abar.

A m abigaren

ikaskaya

Euki

Neuk danket, datikadaz Zeuk daukazu, daukazuz Berak dauko, daukaz Geuk daukagu, daukaguz Zuek daukazue, daukazuez Eurek dauke, daukez

Nik ez daukat, ez daiikadaz Zuk ez daukazu, ez daukazuz Ez dauko berak, ez daukaz Ez daiikagu guk, ez daukaguz Ez daukazue zuek, cz daukazuez Ez dauke eurek, ez daukez. 'ik

Artu egizu arkatz bat. Zuk arkatz bat daukazu eskuan. Nik arkatz bi daukadaz eskuan. Neskatileak kapela bat dauko buru gañean. Jaun onek ez dauko kapelarik. Zuk esku-zofo batzuk daukiazuz. Nik ez daukat esku -zoforik. Zuk yantzi urdiña daukazu. Zuk begi urdiñak daukazuz; nik begi baltzak daukadaz. Zuk liburu bat daukazu, eta nik liburu bat daukat: liburuak daukaguz. Guk arkatz batzuk daukaguz. Guk eztaukagu lumarik. Irakasleak liburu bat dauko; ikasleak liburu batzuk daukez. Jaun onek yake labufak daukez. Andra ofek ya-

ke luzeak daukez. Andrak buru gañean kapela bana dauke. Gizonak ez dauke kapelarik buruan. ¿Idaztirik ba aldaukazu? ¿Arkalzik badaukat nik? ¿Neskatila ofek ba aldauko kapelarik buruan? ¿Zuk ba aldaukazu kapelarik buruan? ¿Yantzi urdiñik ba aldauka andra arek? (¿yantzi urdiña dauko andra arek?) ¿Begi urdiñak daukazuz? ¿Zer daukazu eskuan? ¿Zer daukat nik eskuetan? ¿Zer da jaun ofek buru buruan daukana? ¿Esku-zofoak daukaguz? ¿Oñetako baltzak dauka­ guz? ¿Jaun ofek kapelarik ba dauke buruetan? ¿Andra arek ba dauke kapelarik buruetan? ¿Jaun onek yake la­ bufak daukez? ¿Andra arek yake luzeak daukez? Arkatz bi daukazuz ziuk; nik bost daukadaz. ¿Zenbat arkatz daukazuz zuk? ¿Zenbat arkatz daukadaz nik? ¿Zenbat atzamar dau­ kaguz? (Amar atzamar daukaguz bakotxak). ¿Zenbat es­ ku daukaguz? ¿Zenbat idazti daukez ikasleak?

Nik kapela bat daukat. Nire kapela baltzerana da; zure kapela baltza da. Nire yakea baltza da; zuen yakeak afeak dira. Nik papafeko bat daukat, zuk ixipareko bat daukazu. Nire papafekoa baltza da, zure papafekoa afea da. Nire lumea gofia da, zure lumea baltzerana da. ¿Baltzerana ete da nire kapela? Bai, berofen kapela baltzerana da. ¿Baltza da nire papafekoa? Ez, berofen papafekoa ez da baltza. Nire arkatza, zure kapela, bere zapitoa, gure idaztia zuen irakaslea, euren etxea. Nire esku-zofoak, zure cñetakoak, bere eskutufekoak gure ikaskayak, zuen yantziak, euren yakeak. ¿Au al da Gardeazabal jaunaren esku-zofoa? ¿Bai jauna, ori da bere esku-zofoa. ¿Au al da Piñerua jauna­ ren papafekoa? Ez jauna, ori ez da bere papafekc Sartu egiten zara zu. Yafi zaiteze. Zu y arten zara. Zu yagiten zara. ¿Ikastaldia asi aufetik sartzen gara gu ikasguan? Bai, orduan sartzen gara ikasguan. ¿Arki gañetan yarten gara gu? Bai, gu arki gañetan yarten gara. Ez, «u cz garn yarten. ¿Ikasleak bere, siartzen ete dira? Yarten ete d ira? ¿Yagiten ete, dira? ¿Urteten ete dabe? Bai, sartu egiten dira. Yafi egiten dira. Urten egiten dabe. ¿Nun sartzen ete dira? (Nora sarlzen ete dira). ¿Nundik urteten dabe? Emon: Neuk emcten dot, zeuk emolen dozu, berak emolen dau, geuk emolen dogu. zuek emolen dozue curak emolen dabe. Neuk Geuk Neuk Neuk Neuk Neuk

emolen emolen emolen emolen emolen emolen

daulzut Zeuk emolen daustazu dautzugu Zeuk emolen dauskuzu daulsot irakasleari daulsot andreari Neuk emolen daotsol berari. dautsel inikasleei dautsel andrei Neuk emolen deulset eurei.

Neuk emolen daulzut liburua. ¿Zer egilen dot ni k? Zuk emon egiten dauslazu liburua. Emon egidazu (emoidazii) me-sedez arkatza. ¿Zer egilen dozu zuk? Nik emO'n egilen dautsot arkalza Ezkorialza jaunari. ¿Zer emolen daulsot nik Ezkorialza jaunari? ¿Zuk ingia emo­ len daulsozu berari. Emon egiozu zure idaztia neskatileari. ¿Zer emolen dautsozu zuk neskalilari? ¿Nik ñire i'daztia emon daulsot? Jaunak, nik emolen daulzucdaz

ika; kayak. ¿Zer emolen dautse irakasleak ikaskei? Be­ rak cragokunak emolen dautsez. Nik ez dautzut emolen id'aztia, arkatza bañe*. ¿Idaztia emolen dautzut nik zuri? Ez, ez dauslazu emoten. Berba egin

Berbn egilen dautzut Zuk berba egilen daustazu

Esan

Nik zerbait esaten dnulzut: Zuk zerbait esaten dauslazu,

Otxoa jaiunak berba egilen dausku. Berak zerbait esaten dausku. Guk Otxoa jaunari berba egiten dautsogu. Ikasleak berba egiten dautsoe Zubilaga jaunari. Eurek zerbait esaten dautsoe berari. Zubilaga jaunak berba egi­ len dautse ikasleei. Berak zer edo zer esaten dautse eurei. Berba. egiten dautzut. Nik esaten daulzul nire izena. ¿Zer esaten dautzut nik? Zure izena esaten dauslazu zuk. Esan egidazu zure izena mesedez. (Esaidazu zure izena niesedez). Esan egidazu zertzuk dagozan mai gaftean. ¿Zer esaten daulsozu zuk berari? Txopilea jauna, ¿zer esan dautzu andra orek? Esan egidazu zelango margo­ duna dan kapela ori.

A 111a se i ga re 11 i k a sk a va A rk a tza — Lumea — Aiztoa — Eskuak — Oftak

•

(aik arkiilz b;ilega/, idazten dogu. Guk luma balegaz idazten dogu. Guk alzto bategaz elialcn dogu. Guk eskuakaz artzen dogu(koyulen dogu, oralulen dogu). — Gu oñakaz ibllten gara. (Oiìakaz gabiltz).

Arkatzagaz ¿zer egiten dogu? ¿Lumeagaz? ¿Aizto bategaz? ¿Eskuekaz? ¿Oñekaz? ¿Zegaz idazten dogu guk? ¿Zegaz ebalen dogu ingia? ¿Zegaz ibilten gara?

Begiakaz ikusten dogu. Belariakaz entzuten^ dogu. Nik begiak izten ditut, ez dot ikusten (ez dot ezer bere ikusten). Nik begiak zabaltzen ditut, ikusi egiten dot (begiak zabaldu ezkero ikusi egiten dot) (begiak itxi ezkero ez dot arean bere ikusten). Zu nire aufean zagoz, ikusi egiten zaitut. Artxanko jauna ez dago emen, nik ez doi ikusten Artxango jauna. Maya zure aurean dago. ¿Ikusten eie dozu maya zuk? Leyoa zure ostean dago. ¿Ikusten ete dozu leyoa? Itxi egizuz begiak. ¿Ikusten dozu? ¿Zer ikusten dozu mai gañean? ¿Zer ikusten dozu emen? Berba egiten dot nik, zuk entzuten dozu (zuk entzun egiten dozu) nire berbea. ¿Zer entzuten dozu zuk? Nik nire irakasleari entzuten jautsot. ¿Zer entzuten dozu zuk? ¿Entzuteni dozu tarantik kalean alaraten daben zaratea? Neuk ikusten dot, zeuk ikusten ,dozu, berak ikusten dau, geuk ikusten dogu, zuek ikusten dozue, eurak ikusiten dabe. Neuk entziit