Ertan Sinan Şahin 12.Sınıf Fizik Seti

Citation preview

Sag˘ El Kuralı ve Uygulamaları

2. Sekil ¸ I’de bir dik koordinat sistemi, Sekil ¸ II’de ise bir insanın

3 boyutlu koordinat sistemi

sag˘ eli verilmi¸stir. Üç boyutlu koordinat sistemini inceleyelim.

Sag˘ el sekildeki ¸ gibi açık tutularak bas¸ parmak +z, dört parmak +y yönünde döndürülürse avuç içi hangi yönü Faydalı bilgi

gösterir? A) +x

˘ ˘ Masamızın üzerindeki kagıda tam kar¸sıdan baktıgımızı

B) –x

C) +y

D) –y

E) +z

dü¸sünürsek, yukarıda gösterilen koordinat sisteminde +x için sag˘ yönü, +y için yukarı yönü ve +z için de sayfanın ˘ olan yönü alabiliriz. dı¸sına dogru

Sag˘ el kuralı ve tork ˘ uygulanan O noktası etrafında serbestçe dönebilen çubuga

Uyarı!

sistemidir.

Yönlere karar verirken neden sag˘ elimizle sol elimizi

ertansinansahin.com

˘ torkun yönünü bulalım. kuvvetin, O noktasına göre olu¸sturdugu Yukarıda verilen koordinat sistemi sag˘ elli koordinat

˘ Çubugun ve kuvvetin 2 ve 3 boyutlu gösterimlerini anlayalım.

˘ tartı¸salım. karı¸stırmamamız gerektigini

Sıra sende Faydalı bilgi ˘ 1. Saglıklı bir insana ait eller farklı s¸ ekillerde gösterilmi¸stir. Sag˘ el kuralı birden fazla s¸ ekilde ifade edilebilir. Aynı durum, bazen sag˘ el üzerinde 3 farklı yön gösterilerek bazen de sag˘ el kavrama kuralı kullanılarak belirtilir.

Buna göre sekillerden ¸ kaç tanesi sag˘ ele ait olabilir? A) 3

B) 4

C) 5

D) 6

E) 7

˘ El Kuralı ve Uygulamaları Konu Anlatımı: Sag

Faydalı bilgi

Sıra sende

Bir cismin, bir eksene göre açısal hızıyla açısal

3. Sekil ¸ I ve II’de, O noktasından geçen bir mil etrafında

momentumu aynı yöndedir.

˘ etki eden bir kuvvet, iki farklı serbestçe dönebilen bir çubuga s¸ ekilde gösterilmi¸stir.

Sıra sende 5. Sekilde, ¸ koordinat sistemi üzerinde dönmekte olan K, L ve M diskleri gösterilmi¸stir. Buna göre kuvvetin O noktasına göre torku hangi yöndedir? A) +x

B) –x

C) +y

D) –y

− → − →

E) +z

Buna göre disklerin açısal hızları hangi yöndedir?

− →

4. Sekilde ¸ koordinat sistemi üzerinde F1 , F2 ve F3 kuvvetleri

− ω→ K

Buna göre kuvvetlerin O noktasına göre torkları hangi

ertansinansahin.com

verilmi¸stir.

− → ω L

− ω→ M

A)

+x

–y

–z

B)

–x

+z

+y

C)

+z

–x

+y

D)

+z

–y

+x

E)

+z

–x

–y

yöndedir?

− → τ 1

− → τ 2

− → τ 3

+x

–x

–z

B)

–x

+x

–z

C)

+x

–x

+z

D)

–y

+z

–x

E)

+z

+y

–y

A)

Sag˘ el kuralı ve dönme hareketi Bir eksen etrafında dönen bir cismin açısal hızını nasıl ˘ tanımladıgımızı inceleyelim. Böyle bir hareketi tarif etmek için ˘ neden sag˘ el kuralına ihtiyaç duydugumuzu tartı¸salım.

Sag˘ el kuralı ve manyetizma ˘ manyetik alanı Bir telden geçen akımın etrafında olu¸sturdugu farklı görünümler için çizelim.

˘ El Kuralı ve Uygulamaları Konu Anlatımı: Sag

Akım geçen bir telin üzerindeki manyetik kuvvetin yönünü sag˘

7. Sekilde ¸ +x yönünde manyetik alan bulunan ortamda, K ve L

el kuralıyla gösterelim. Bir örnek için akım geçen telin

tellerinden geçen akımlar gösterilmi¸stir. K teli z eksenine, L teli

üzerindeki manyetik kuvvetin yönünü gösterelim.

de y eksenine paraleldir.

˘ Buna göre manyetik alanın K ve L tellerinde olusturdu ¸ gu manyetik kuvvetler hangi yöndedir?

− →

− →

A)

+x

–y

B)

+x

+z

C)

–y

–z

D)

+y

+z

E)

+z

–y

FK yz düzleminde bulunan çembersel tel üzerinden geçen akımın

ertansinansahin.com

˘ manyetik alanın yönünü bulalım. O noktasında olu¸sturdugu

Sıra sende

FL

8. Sekilde, ¸ xz düzleminde bulunan çembersel tel üzerinden geçen akım gösterilmi¸stir.

6. O noktasından geçen yeterince uzun bir tel üzerindeki akım s¸ ekildeki gibi +x yönündedir.

Buna göre tel üzerinden geçen akımın O noktasında ˘ manyetik alan hangi yöndedir? olusturdu ¸ gu A) +x

B) –x

C) +y

D) –y

E) +z

˘ Buna göre akımın K ve L noktalarında olusturdu ¸ gu manyetik alanlar hangi yöndedir?

− →

− →

A)

+x

+x

B)

+x

–y

C)

+y

–z

D)

–y

+z

E)

+z

–y

BK

BL

"Sıra sende" cevapları 1-C

2-B

3-D

4-A

5-E

6-C

7-C

8-D

Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

˘ gın ˘ tanımını yapalım ve farklı örnekler için bu kuvveti Agırlı

Cisimlere etki eden kuvvetler

inceleyelim.

˘ tartı¸salım. Bir cisme bir kuvvetin nasıl etki ettigini

F Şek l I

Şek l II

K

L

˘ Uzay bo¸slugunda bulunan yüksüz ve kütleli cisimlere etki eden kuvvetleri tartı¸salım.

K

L

M

Etkile¸sim halinde olan tüm cisimler birbirine kuvvet uygular. Bu kuvvetler daima etki-tepki çifti halinde bulunurlar.

ertansinansahin.com

Uyarı!

Şek l IV

Şek l III

M

˘ Bir ipin bir cisme nasıl kuvvet uyguladıgını inceleyelim. T

p K

Sekildeki ¸ örnekte cisimlerin birbirine uyguladıkları kuvvetleri tartı¸salım. Kavram yanılgısı K L

˙Ip gerilmesi bir kuvvet degildir. ˘ Vektörel bir büyüklük

M

olmayan ip gerilmesinin yönünden bahsedemeyiz.

Birbirine temas eden sürtünmeli yüzeylerde hangi kuvvetlerin ˘ örnekler üzerinden inceleyelim. olabilecegini Faydalı bilgi Temas eden iki cisim birbirine kuvvet uyguluyor olabilir.

L K

˘ temas yoksa iki cisim arasında kütle çekim ve Eger elektromanyetik kuvvetler dı¸sında bir kuvvet olamaz. Mekanik problemleri için zayıf ve güçlü nükleer kuvvetler ihmal edilir.

Şek l I

Şek l II

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

Faydalı bilgi

2. K ve L cisimleri yatay zemin üzerinde s¸ ekildeki gibi dengededir.

Temas eden iki cisim, temastan kaynaklı birbirine sadece

K

normal kuvvet ve sürtünme kuvveti uygulayabilir.

L

Normal kuvvet ve sürtünme kuvveti elektromanyetik etkile¸siminin bir sonucudur.

Buna göre, ˘ gı ˘ L cismine etki etmektedir. I. K cisminin agırlı ˘ gı ˘ zemine etki etmektedir. II. K ve L cisimlerinin agırlı

˘ normal kuvveti, örneklerle biraz Yüzeylerin birbirine uyguladıgı

˘ yönlü bir kuvvet uygulamaktadır. III. K cismi L cismine a¸sagı

daha detaylı bir s¸ ekilde inceleyelim.

˘ ifadelerinden hangileri dogrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız III

Şek l I

Şek l II

Şek l III

Şek l IV

Uyarı! ˘ kuvvet, sürtünme ve Bir yüzeyin bir cisme uyguladıgı ˘ normal kuvvetin bile¸skesidir. Etki-tepki prensibi geregi cisim de yüzeye aynı büyüklükte bir kuvvet uygular.

E) I, II ve III

ertansinansahin.com

D) II ve III

C) I ve III

3. Dü¸sey kesiti s¸ ekildeki gibi verilen sistemde K, L ve M cisimleri ipler yardımıyla dengededir. Sıra sende 1. Dü¸sey kesiti s¸ ekildeki gibi verilen sistem dengededir. K

M L

Buna göre, K, L ve M cisimlerine ayrı ayrı etki eden farklı

K

˘ ˘ kuvvetlerin sayısı asa ¸ gıdakilerden hangisinde dogru L

verilmistir? ¸

Buna göre;

K

L

M

A)

1

2

2

˘ gı, ˘ I. K cisminin agırlı

B)

2

1

3

˘ gı, ˘ II. L cisminin agırlı

C)

2

2

3

III. zeminin normal kuvveti

D)

2

3

3

E)

2

4

3

kuvvetlerinden hangileri K cismine etki etmektedir? A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II E) II ve III

C) Yalnız III

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

4. Dü¸sey kesiti s¸ ekildeki gibi verilen sistemde K, L ve M

˘ 7. Uzay bo¸slugunda bulunan, kütleleri önemsiz ve yüklü K, L ve

cisimleri dengededir.

M cisimleri s¸ ekildeki gibi gösterilmi¸stir. + L

K L M

+ K − M

Buna göre, K, L ve M cisimlerine ayrı ayrı etki eden farklı ˘ ˘ kuvvetlerin sayısı asa ¸ gıdakilerden hangisinde dogru

Buna göre, K, L ve M cisimlerine ayrı ayrı etki eden farklı

verilmistir? ¸

˘ ˘ kuvvetlerin sayısı asa ¸ gıdakilerden hangisinde dogru verilmistir? ¸ K

L

M

A)

1

2

2

B)

1

2

3

C)

2

3

3

D)

2

3

4

E)

2

4

4

K

L

M

A)

1

1

1

B)

1

2

1

C)

2

2

2

D)

2

3

2

E)

3

3

3

5. I, II ve III numaralı iplerle kurulan sistemde K cismi s¸ ekildeki

II I III K

Buna göre, numaralandırılmıs¸ iplerden hangileri K cismine

ertansinansahin.com

gibi dengededir.

bir kuvvet uygular? A) Yalnız II

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

˘ 8. Uzay bo¸slugunda bulunan, yüklü ve kütleli K, L ve M cisimleri s¸ ekildeki gibi gösterilmi¸stir. +

+

6. Dü¸sey kesiti s¸ ekildeki gibi verilen sistemde K ve L cisimleri

L

K −

dengededir. F

M

Buna göre, K, L ve M cisimlerine ayrı ayrı etki eden farklı K

L

˘ ˘ kuvvetlerin sayısı asa ¸ gıdakilerden hangisinde dogru verilmistir? ¸

Buna göre, K ve L cisimlerine ayrı ayrı etki eden farklı ˘ ˘ kuvvetlerin sayısı asa ¸ gıdakilerden hangisinde dogru verilmistir? ¸ K

L

A)

2

2

B)

2

3

C)

3

3

D)

3

4

E)

4

4

K

L

M

A)

1

1

1

B)

1

2

1

C)

2

2

4

D)

2

4

2

E)

4

4

4

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

11. Dü¸sey kesiti s¸ ekildeki gibi verilen sistem dengededir.

9. Yatay zemindeki sürtünmesiz sistemde M cismi s¸ ekildeki gibi çekilmektedir. p

K

p

L

F

M

K

Buna göre, K, L ve M cisimlerine ayrı ayrı etki eden farklı ˘ ˘ kuvvetlerin sayısı asa ¸ gıdakilerden hangisinde dogru

L

verilmistir? ¸

M

K

L

M

A)

1

2

2

B)

2

3

3

˘ gı, ˘ L cisminin agırlı ˘ gını ˘ I. K cisminin agırlı azaltır.

C)

3

3

3

II. L cismi K cismine yukarı yönlü bir kuvvet uygular.

D)

3

4

4

˘ yönlü bir kuvvet uygular. III. L cismi M cismine a¸sagı

E)

4

4

4

Buna göre,

˘ ifadelerinden hangileri dogrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

ertansinansahin.com

Etki-tepki kuvvet çiftleri ˘ Her kuvvetin mutlaka etki-tepki çifti olarak var olması gerektigini örnekler üzerinden tartı¸salım. Dünya Ay F

Şek l I

Şek l II

10. Dü¸sey kesiti s¸ ekildeki gibi verilen sistemde yüklü K ve L cisimleri dengededir.

p

p K

L

p

Uyarı! ˘ ˘ Etki-tepki çiftlerinden biri "etki" digeri "tepki" degildir.

Buna göre, K ve L cisimlerine ayrı ayrı etki eden farklı

Aralarında bir neden-sonuç ili¸skisi ya da öncelik sırası

˘ ˘ kuvvetlerin sayısı asa ¸ gıdakilerden hangisinde dogru

˘ ˘ yoktur. Çiftlerden biri etki, digeri tepkidir demek dogru

verilmistir? ¸

˘ degildir. K

L

A)

2

2

B)

2

3

C)

3

3

D)

3

4

E)

4

4

Zeminde durmakta olan bir cisim üzerindeki kuvvetleri gösterelim ve bu örnek için etki-tepki kuvvetlerini tartı¸salım.

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

Kavram yanılgısı

˘ ˘ 13. Sekildeki ¸ cisim F büyüklügünde bir kuvvetle çekildiginde zeminde aynı büyüklükte bir sürtünme kuvveti olu¸smaktadır.

Günlük hayatta kullanılan "her etki bir tepki yaratır" gibi ˘ ifadeler kafa karı¸sıklıgına sebep olabilir. Etki-tepki prensibi

F

neden-sonuç ili¸skisiyle karı¸stırılmamalıdır. Etki-tepki FS=F

˘ bir sonucu olarak ifade kuvvetlerini, etkile¸simin dogal ˘ olacaktır. etmek dogru Buna göre,

I. Cisme uygulanan kuvvet ile sürtünme kuvveti etki-tepki Uyarı!

çiftidir. II. Zemine etki eden sürtünme kuvveti ile cisme etki eden

Etki-tepki kuvvet çiftinde, birbirine e¸sit büyüklükte ve

sürtünme kuvveti etki-tepki çiftidir.

zıt yönde iki kuvvetten bahsederiz. Bu kuvvetler farklı cisimler üzerindedir. Aynı cisim üzerine, kesinlikle,

III. Cisme uygulanan kuvvetin etki-tepki çifti yoktur.

etki-tepki çiftinin iki kuvveti birden etki edemez.

˘ ifadelerinden hangileri dogrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III

˘ Bakı¸slarla ka¸sık egmenin etki-tepki prensibi açısından çeli¸skisini tartı¸salım.

14. Etki-tepki kuvvet çiftleriyle ilgili, ˘ agırlı ˘ gı ˘ ile I. Sabit hızla yatay s¸ ekilde ilerleyen bir uçagın

ertansinansahin.com

havanın kaldırma kuvveti etki-tepki çiftidir. ˘ gı ˘ ile gemiye etki eden II. Suda yüzen bir geminin agırlı kaldırma kuvveti etki-tepki çiftidir. ˘ ortamda belirli bir III. Hava sürtünmelerinin önemsiz oldugu ˘ gının ˘ yükseklikten serbest bırakılan bir cismin agırlı etki-tepki çifti yoktur. ifadelerinden hangileri yanlıstır? ¸ A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

Sıra sende

C) I ve III

E) I, II ve III

− →

12. Zeminde durmakta olan bir cisme F kuvveti s¸ ekildeki gibi uygulanıyor. F

15. Etki-tepki kuvvet çiftleriyle ilgili, m

˘ I. Demir dövülürken çekicin demir parçasına uyguladıgı ˘ kuvvetten kuvvet, demir parçasının çekice uyguladıgı

Buna göre,

büyüktür.

− →

˘ gını ˘ I. F kuvveti cismin agırlı artırmaktadır.

− →

II. F kuvveti artarsa cisme zemin tarafından uygulanan

− →

˘ kuvvet ile F kuvveti etki-tepki III. Zeminin cisme uyguladıgı

˘ III. Bir boksör rakibine yumruk attıgında, temas noktasında rakibine etki eden kuvvet kendisine etki eden kuvvetten

çiftidir.

daha büyüktür.

˘ ifadelerinden hangileri dogrudur?

D) II ve III

göçmesinin sebebi etki-tepki çiftlerinin anlık olarak birbirine e¸sit olmamasıdır.

normal kuvveti artar.

A) Yalnız II

˘ II. Bir içecek kutusuna üstten vurdugumuzda içe

B) Yalnız III

C) I ve III

E) I, II ve III

ifadelerinden hangileri yanlıstır? ¸ A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız III

C) I ve III

E) I, II ve III

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

16. Etki-tepki kuvvetleri, sıklıkla kavram yanılgısı ya¸sanılan bir

Bir elmanın, içinde bulunan bütün moleküllerin birbirine kuvvet

konudur.

˘ ˘ uygulamasına ragmen neden kendi kendine ivmelenmedigini tartı¸salım.

Bu konuyla ilgili ifade edilen, ˘ itersem duvar da tepki olarak I. Ben bir cismi duvara dogru cismi ittirir. II. Masanın üzerinde duran bir kalemlik, etki-tepki kuvvetleri ˘ için dengede kalır. birbirini dengeledigi ˘ gı ˘ oldugu ˘ için cisme sürtünme kuvveti III. Bir cismin agırlı etki eder. cümlelerinden hangileri kavram yanılgıları içermektedir? A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III Bir kamyon kasasında, kamyonu itmeye çalı¸san birisinin ˘ tartı¸salım. kamyonu neden ivmelendiremedigini

17. Sekilde ¸ Dünya ve Ay’ın manyetik kutupları gösterilmi¸stir. S N S N

Ay

˘ Ay’ın manyetik alanının Dünya’ya kıyasla zayıf oldugu ˘ bilindigine göre, ˘ kütle çekim kuvveti ve Ay’ın I. Dünya’nın Ay’a uyguladıgı ˘ kütle çekim kuvveti büyüklük olarak Dünya’ya uyguladıgı birbirine e¸sittir. ˘ manyetik kuvvet, Ay’ın II. Dünya’nın Ay’a uyguladıgı ˘ manyetik kuvvetten daha büyüktür. Dünya’ya uyguladıgı

ertansinansahin.com

Dünya

Faydalı bilgi Bir sistemdeki atomların, parçacıkların ya da cisimlerin birbirine uyguladıkları kuvvetler iç kuvvetlerdir. Bu yüzden sistem içindeki cisimlerin etkile¸simleri, sistemin üzerinde net bir kuvvet olu¸sturmaz.

˘ III. Sadece Dünya ve Ay dü¸sünüldügünde, Dünya ve Ay’a etki eden kuvvetlerin toplamı sıfırdır. ˘ ifadelerinden hangileri dogrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve II

C) Yalnız III

E) I ve III ˘ Sekillerde ¸ verilen sistemlerin ivmelerinin neden aynı oldugunu tartı¸salım.

F=10 N

F=10 N 5 kg 3 kg 2 kg

˙Iç kuvvetler Hidrojen atomunun Bohr modeli üzerinden iç kuvvet kavramını

3 kg 5 kg 2 kg

Şek l I

Şek l II

tartı¸salım. −

+

2 kg

5 kg

3 kg Şek l III

F=10 N

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

Sıra sende

20. Yalıtkan ve nötr K ve L cisimleri, sürtünmesiz yatay ˘ düzlemde, s¸ ekildeki gibi uygulanan F büyüklügündeki bir kuvvetin etkisi altındır.

18. Sekildeki ¸ i¸s makinesinin vinç kısmına güçlü bir mıknatıs ˘ baglanmı¸ stır. Bu mıknatıs, i¸s makinesinin ön kısmındaki, i¸s

F K

makinesine tutturulan demiri çekmektedir.

L

Cisimler zıt yükle yüklenirse, ˘ olur. I. Cisimlerin ivmeleri yük miktarına baglı

dem r mıknatıs

˘ olmaz. II. Cisimlerin ivmeleri yük miktarına baglı ˘ stirildiginde ˘ III. Cisimlerin yerleri kendi aralarında degi¸ ˘ sir. ivmeleri de degi¸

Buna göre is¸ makinesi ve mıknatıstan olusan ¸ sistemle

˘ olur? ifadelerden hangileri dogru

ilgili,

A) Yalnız I

˘ yöne dogru ˘ ivmelenir. I. Mıknatısın oldugu

B) Yalnız II

D) I ve III

II. Üzerinde net kuvvet olu¸smaz.

C) Yalnız III

E) II ve III

III. Mıknatıs ve demirin birbirine uyguladıkları manyetik kuvvetlerin toplamı sıfırdır. ˘ ifadelerinden hangileri dogrudur? (Sürtünmeler ve Dünya’nın manyetik alanı önemsizdir.) B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

19. Nötr K ve L plastik cisimleri bir ip yardımıyla s¸ ekildeki gibi ˘ tavana baglanmı¸ stır.

ertansinansahin.com

A) Yalnız I

21. Sekillerde, ¸ dı¸sarısıyla yalıtılmı¸s kapalı bir kap ve içindeki ku¸slardan olu¸san bir sistemin farklı durumları verilmi¸stir. Sekil ¸ I’de ku¸slar kabın zemininde durmakta, Sekil ¸ II’de ise ku¸slar bu

T

˘ ˘ smeyecek biçimde kabın içinde sistemin agırlık merkezi degi¸ K

uçmaktadır.

L

Buna göre, ˘ smemek kaydıyla K cismi mıknatıs, L cismi I. Kütleleri degi¸

Şek l I

Şek l II

demir olsaydı T gerilmesi daha fazla olurdu. ˘ smemek kaydıyla K cismi pozitif, L cismi II. Kütleleri degi¸ negatif yüklü olsaydı T gerilmesi daha fazla olurdu. III. K ve L cisimlerinin arasındaki kütle çekim kuvveti daha büyük olacak s¸ ekilde cisimler birbirine yakla¸stırılırsa T ˘ smez. gerilmesi degi¸

D) I ve II

I. Her iki durumda da sistem kütleleri birbirine e¸sittir. ˘ II. Her iki durumda da sistem agırlıkları birbirine e¸sittir. ˘ gı ˘ daha küçüktür. III. Sekil ¸ II’deki durumda sistemin agırlı

˘ ifadelerinden hangileri dogrudur? A) Yalnız I

˘ gı ˘ altında yer alan bir agırlık ˘ Sistemin agırlı ölçer ile ˘ ölçüldügüne göre,

B) Yalnız II E) II ve III

˘ ifadelerinden hangileri dogrudur? C) Yalnız III

A) Yalnız I D) I ve II

B) Yalnız II E) I ve III

C) Yalnız III

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

˘ Üzerinde insan olan s¸ ekildeki merdiven dengede olduguna

Kuvvet diyagramları

göre merdivenin kuvvet diyagramını çizelim. Sekildeki ¸ K ve L cisimlerinin kuvvet (serbest cisim) diyagramlarını çizelim. K L

K

˘ frenlenmi¸s arazi aracı s¸ ekildeki gibi Sadece arka tekerlegi

L

˘ dengede olduguna göre aracın kuvvet diyagramını çizelim.

Uyarı! Kuvvet diyagramında bir cisme etki eden bütün gerçek kuvvetler gösterilir. Bu kuvvetlerin bile¸skesi olan net kuvvet bu diyagramda gösterilmez. Adı kuvvet diyagramı cismin ivmesi ve hızı gösterilebilir. ˘ cisimlere Bir cismin kuvvet diyagramında o cismin diger ˘ kuvvetler yer almaz. uyguladıgı

ertansinansahin.com

olmayan ba¸ska bir diyagramda cisme etki eden kuvvetler,

˘ Zemine mente¸selenmi¸s, F büyüklügünde bir kuvvetle ˘ ˘ dengelenen agırlıklı çubugun kuvvet diyagramını çizelim.

F

˙Ipler yardımıyla dengede duran s¸ ekildeki cismin kuvvet diyagramını çizelim.

Duvara asılmı¸s s¸ ekildeki sistemde, çivi ve tablonun kuvvet diyagramlarını çizelim.

˘ düzlemde durmakta olan arabanın kuvvet Sürtünmeli egik diyagramını çizelim.

çv

tablo

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

Uyarı!

Uyarı!

Kuvvet diyagramı bir cisim, bir sistem ya da bir sistemin

Merkezkaç ya da eylemsizlik kuvveti gibi sahte

herhangi bir noktası için çizilebilir. Hangi cismin dengesi

kuvvetler, ivmesiz referans sistemlerinde çizilen kuvvet

˘ ya da dinamigiyle ilgilenmek istiyorsak o cismin kuvvet

diyagramında gösterilmez.

diyagramını çizebiliriz.

Sekildeki ¸ gibi düzgün dairesel hareket yapan cismin kuvvet Sekildeki ¸ gibi ivmelendirilen A ve B cisimlerinin kuvvet

diyagramını çizelim.

diyagramlarını çizelim.

F

A

B

A

B

Faydalı bilgi ˙Ivmelenmekte olan bir roketin kuvvet diyagramını çizelim. ertansinansahin.com

Gerçek kuvvetler iki s¸ eyin etkile¸simi sonucu etki-tepki

a roket

çifti olarak var olurlar. Sahte kuvvetler ise tek ba¸sına ˘ merkezkaç kuvveti için etki-tepki tanımlanırlar. Örnegin çiftinden bahsedilemez.

Yatay düzlemdeki sürtünmeli bir virajı alan bir arabanın üzerindeki kuvvetleri gösterelim. y

˙Ivmelenmekte olan bir uçagın ˘ ve para¸sütle atlayan bir insanın kuvvet diyagramlarını çizelim. x a a

˘ Dönmekteyken sürtünmeli bir zemine bırakılan tekerlegin Sekildeki ¸ gibi düzgün dairesel hareket yapan cismin kuvvet

üzerindeki kuvvetleri gösterelim.

diyagramını çizelim. ω

düşey

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

˘ düzlemde serbest bırakılan bir tekerlegin ˘ Sürtünmeli egik

23. Sekildeki ¸ cisim sürtünmesiz yüzeylerin normal kuvvetleri

üzerindeki kuvvetleri gösterelim.

etkisinde dengededir.

1 2

yatay

˘ Buna göre cismin kuvvet diyagramı asa ¸ gıdaki gösterimlerden hangisindeki gibi olabilir? ˘ düzlemde kaymadan ilerleyen bir tekerlegin ˘ Sürtünmeli egik

B)

A)

üzerindeki kuvvetleri gösterelim.

C)

v

D)

E)

22. Yatay zeminde üst üste konulan K ve L cisimleri s¸ ekildeki

−→

− →

˘ gı ˘ GK , L cisminin agırlı ˘ gı ˘ GL , K gibi dengededir. K cisminin agırlı

−→

˘ kuvvet FKL , L cisminin K’ye uyguladıgı ˘ cisminin L’ye uyguladıgı

−→

−→

˘ kuvvet FZL olarak kuvvet FLK ve zeminin L cismine uyguladıgı verilmi¸stir. K

ertansinansahin.com

Sıra sende

24. Yatay zeminde üst üste konulan K ve L cisimleri s¸ ekildeki gibi çekilerek ivmelendiriliyor. K

L

L

F

Buna göre, Buna göre,

I.

II.

FLK

K

FLK

I.

II.

III.

IV.

V.

VI.

K GK

FKL

GK

III.

IV.

FZL

L

FZL

Fnet=0

L GL

GL

GK

FKL

˘ çizilmistir? kuvvet diyagramlarından hangileri dogru ¸ (Kuvvetlerin uygulama noktası önemsenmeyecektir.) A) Yalnız I D) I ve IV

B) Yalnız II E) II ve III

C) Yalnız IV

gösterimlerinden hangi ikisi sırasıyla K cisminin kuvvet diyagramını ve cisme etki eden net kuvveti belirtmektedir? (Bütün yüzeyler sürtünmelidir.) A) I ve IV D) II ve V

B) I ve V

C) II ve IV E) III ve VI

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

25. Yatay zeminde üst üste konulan K ve L cisimleri s¸ ekildeki

26. Yatay zeminde üst üste konulan K ve L cisimlerine s¸ ekildeki

˘ gibi F büyüklügünde bir kuvvet uygulanarak ivmelendiriliyor. K

˘ gı ˘ GK , L cisminin gibi F kuvveti uygulanıyor. K cisminin agırlı

˘ gı ˘ GK , L cisminin agırlı ˘ gı ˘ GL , K cisminin L’ye cisminin agırlı

˘ gı ˘ GL , K cisminin L’ye uyguladıgı ˘ normal kuvveti FKL , L agırlı

−→

−→

− →

− →

− →

−→

−→

−→

˘ normal kuvveti FKL , L cisminin K’ye uyguladıgı ˘ uyguladıgı

˘ normal kuvveti FLK , K cisminin L’ye cisminin K’ye uyguladıgı

˘ normal normal kuvveti FLK , zeminin L cismine uyguladıgı

˘ sürtünme kuvveti FsK , L cisminin K’ye uyguladıgı ˘ uyguladıgı

˘ sürtünme kuvveti FsK , L kuvveti FZL , K cisminin L’ye uyguladıgı

˘ kuvvet T sürtünme kuvveti FsL ve ipin K cismine uyguladıgı

˘ sürtünme kuvveti FsL ve zeminin L’ye cisminin K’ye uyguladıgı

olarak verilmi¸stir.

−→

−→

−→

−→

−→

−→

−→

− →

˘ sürtünme kuvveti FsZ olarak verilmi¸stir. uyguladıgı K K

F L

F

L

˘ Buna göre K cisminin kuvvet diyagramı asa ¸ gıdakilerden ˘ Buna göre L cisminin kuvvet diyagramı asa ¸ gıdakilerden

˘ gösterilmistir? hangisinde dogru ¸

˘ gösterilmistir? hangisinde dogru ¸ A) A)

B)

FZL

FsZ

FsK

FsL

B)

FLK

FZL

FsL

T

FsL

FsK

C)

FLK

FKL

FsL

T

T GL GK

GL FKL

GK

GK

GK

C)

D)

FZL

FZL

D) FsK FsZ GL FKL GL FKL

E)

FZL

FsK FsL

GL GK

E)

FLK

FLK

FsK

ertansinansahin.com

FsZ

FsK

T

T F FsL

GK GK

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

27. Sekilde, ¸ Dünya’nın etrafındaki bir yörüngede dönmekte

29. Sekilde, ¸ sürtünmesiz bir koni içerisinde düzgün çembersel

olan yapay bir uydunun belirli bir andaki konumu gösterilmi¸stir.

hareket yapan bir cismin belirli bir andaki konumu gösterilmi¸stir. düşey

x

Buna göre,

I.

II.

IV.

Buna göre,

III.

V.

I.

II.

III.

IV.

V.

VI.

VI. a =0

a =0

gösterimlerinden hangi ikisi sırasıyla uydunun verilen konumdaki kuvvet diyagramını ve ivmesini belirtmektedir? gösterimlerinden hangi ikisi sırasıyla cismin verilen B) II ve IV D) III ve IV

C) II ve VI

A) I ve V

28. Sekilde, ¸ yatay düzlemde düzgün çembersel hareket yapan bir cismin belirli bir andaki konumu gösterilmi¸stir.

düşey

Buna göre,

I.

II.

III.

IV.

V.

VI. a =0

gösterimlerinden hangi ikisi sırasıyla cismin verilen konumdaki kuvvet diyagramını ve ivmesini belirtmektedir? (Sürtünmeler önemsizdir.) A) I ve V

B) I ve VI D) III ve IV

konumdaki kuvvet diyagramını ve ivmesini belirtmektedir?

E) III ve VI

C) II ve IV E) III ve V

ertansinansahin.com

A) I ve V

B) II ve IV D) III ve IV

C) II ve VI E) III ve VI

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

31. Sekildeki ¸ vagon K noktasından serbest bırakılıyor.

30. Sekilde, ¸ düzgün çembersel hareket yapan bir cismin belirli bir andaki konumu gösterilmi¸stir.

K

y

L

x

Buna göre, Buna göre,

I.

II.

III.

IV.

V.

VI.

I.

II.

III.

IV.

V.

VI.

gösterimlerinden hangi ikisi vagon L noktasındayken gösterimlerinden hangi ikisi sırasıyla cismin verilen

sırasıyla vagonun kuvvet diyagramını ve ivmesini

konumdaki kuvvet diyagramını ve ivmesini belirtmektedir?

belirtmektedir? (Sürtünmeler önemsizdir.)

˘ (Sürtünmeler önemsizdir ve y ekseni dü¸sey dogrultudadır.)

D) II ve V

B) I ve VI

C) II ve IV E) III ve VI

A) I ve IV ertansinansahin.com

A) I ve IV

D) II ve V

B) I ve VI

C) II ve IV E) III ve IV

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

34. Sekilde, ¸ salınım hareketi yapan bir cismin maksimum

32. Sekildeki ¸ vagon K noktasından serbest bırakılıyor.

genlikteki konumu gösterilmi¸stir. K

L

düşey

Buna göre, Buna göre,

I.

II.

IV.

III.

V.

VI.

I.

II.

III.

IV.

V.

VI. a =0

gösterimlerinden hangi ikisi sırasıyla cismin verilen

sırasıyla vagonun kuvvet diyagramını ve ivmesini

konumdaki kuvvet diyagramını ve ivmesini belirtmektedir?

belirtmektedir? (Sürtünmeler önemsizdir.)

(Sürtünmeler önemsizdir.)

A) I ve IV

B) I ve V

D) III ve IV

C) II ve VI E) III ve V

33. Bir araba, dü¸sey kesiti s¸ ekildeki gibi olan çembersel yolun tepe noktasından hızlanarak geçiyor. y v x

Buna göre araba tepe noktasından geçerken, I. Arabaya +y yönünde merkezkaç kuvveti etki etmektedir. II. Arabaya +x yönünde sürtünme kuvveti etki etmektedir. III. Araba üzerindeki net kuvvet –y yönündedir. ˘ olur? ifadelerinden hangileri dogru A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II E) II ve III

C) Yalnız III

ertansinansahin.com

gösterimlerinden hangi ikisi vagon L noktasındayken

A) I ve VI D) III ve IV

B) II ve IV

C) II ve VI E) III ve V

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

37. Yatay zeminde bulunan virajda, sabit süratle güvenli bir

35. Sekilde, ¸ salınım hareketi yapan bir cisim gösterilmi¸stir.

s¸ ekilde ilerleyen bir arabanın belirli bir andaki konumu s¸ ekilde gösterilmi¸stir. y

x

düşey

Buna göre,

I.

II.

III. Buna göre, araba sekildeki ¸ konumdayken, arabanın kuvvet ˘ ˘ verilmistir? diyagramı asa ¸ gıdakilerden hangisinde dogru ¸ (y ˘ ekseni dü¸sey dogrultudadır.) A)

IV.

V.

B)

y

C)

y

y

VI.

gösterimlerinden hangi ikisi sırasıyla cismin düsey ¸

D)

˘ andaki kuvvet diyagramını ve ivmesini hizadan geçtigi

x

x

x

a =0

E)

y

y

belirtmektedir? (Sürtünmeler önemsizdir.) B) I ve VI

D) III ve V

x

C) II ve IV

x

ertansinansahin.com

A) I ve IV

E) III ve VI

36. Sekilde, ¸ A ve B noktaları arasında salınım hareketi yapan 38. Sekildeki ¸ araç virajı en fazla v süratiyle alabilmektedir.

bir cisim gösterilmi¸stir.

y

A

B

x

düşey

Buna göre,

I.

Buna göre,

II.

I. Araç viraja daha hızlı girerse, virajı güvenli bir s¸ ekilde

III.

alamaz. II. Araç viraja daha yava¸s girerse, araca etki eden net kuvvet +x yönünde olur. düşey

düşey

düşey

gösterimlerinden hangileri cismin sekildeki ¸ konumdaki ivmesinin yönünü gösteriyor olabilir? (Sürtünmeler önemsizdir.) A) Yalnız I D) II ve III

III. Araç viraja daha hızlı girerse, araca etki eden net kuvvet –x yönünde olur. ˘ ifadelerinden hangileri dogrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız III

C) I ve III

E) I, II ve III

D) II ve III

B) Yalnız III

C) I ve II

E) I, II ve III

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

˘ 39. Sürtünmesiz egimli virajda güvenli bir s¸ ekilde ilerleyen bir

˘ 40. Sekildeki ¸ tekerlekli kabin, F büyüklügünde bir kuvvetle

arabanın belirli bir andaki konumu s¸ ekilde gösterilmi¸stir.

˘ smiyor. itiliyor. Bu esnada K cisminin arabaya göre konumu degi¸

y F

K

x

Buna göre,

I.

II.

III.

IV.

V.

VI.

Buna göre,

I.

II.

III.

a =0

IV.

V.

VI. a =0

gösterimlerinden hangi ikisi sırasıyla K cisminin kuvvet diyagramını ve ivmesini belirtmektedir? (Kabin yüzeyi sürtünmelidir.)

gösterimlerinden hangi ikisi sırasıyla arabanın verilen

A) I ve V

˘ (y ekseni dü¸sey dogrultudadır.) A) I ve IV D) II ve V

B) I ve VI

C) II ve IV E) III ve IV

ertansinansahin.com

konumdaki kuvvet diyagramını ve ivmesini belirtmektedir?

B) II ve IV D) III ve VI

C) II ve V E) III ve V

41. Üzerinde K cismi bulunan s¸ ekildeki tekerlekli araca bir kuvvet uygulanmaktadır. p K F

Buna göre,

I.

II.

III.

IV.

V.

VI. a =0

gösterimlerinden hangi ikisi sırasıyla K cisminin kuvvet diyagramını ve ivmesini belirtmektedir? (Sürtünmeler önemsizdir.) A) I ve IV D) III ve IV

B) I ve VI

C) II ve V E) III ve VI

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

42. Tekerlekli bir kabin ivmeli hareket yaparken, içindeki K

44. Belirli bir açısal süratle s¸ ekilde gösterilen yönde dönmekte

cisminin kabine göre konumu s¸ ekildeki gibi olmaktadır.

olan tekerlek, yava¸sça sürtünmeli zemine bırakılıyor. ω 1

K

Buna göre,

I.

2

˘ anda; tekerlege ˘ etki eden Buna göre, tekerlek yere indigi

II.

III.

˘ ivmesi ve tekerlegin ˘ sürtünme kuvveti, tekerlegin ˘ merkezine göre üzerindeki net tork için asa ¸ gıda verilen ˘ yönlerden hangisi dogrudur?

IV.

V.

VI. a =0

Sürtünme

˙Ivme

A)

1

1

sayfa içi

B)

1

2

sayfa dı¸sı

C)

2

1

sayfa içi

D)

2

2

sayfa dı¸sı

E)

2

2

sayfa içi

Net tork

gösterimlerinden hangi ikisi sırasıyla K cisminin kuvvet diyagramını ve ivmesini belirtmektedir? (Sürtünmeler önemsizdir.)

D) II ve V

B) I ve VI

C) II ve IV ertansinansahin.com

A) I ve IV

E) III ve IV

45. Belirli bir hızla yatay olarak atılan s¸ ekildeki tekerlek, ˘ sürtünmeli yatay zemine degmeden önce dönmemektedir. ˘ 43. Sekildeki ¸ masa örtüsü hızlıca çekildiginde, üzerindeki ˘ görülüyor. vazonun masadan dü¸smedigi 1

1

v

2

2 vazo

˘ anda; tekerlege ˘ etki eden Buna göre, tekerlek yere indigi ˘ ivmesi ve tekerlegin ˘ sürtünme kuvveti, tekerlegin Buna göre, masa örtüsü 1 yönünde hızla çekilirken, ˘ sürtünme kuvveti 1 I. Masa örtüsünün vazoya uyguladıgı

˘ merkezine göre üzerindeki net tork için asa ¸ gıda verilen ˘ yönlerden hangisi dogrudur? (Tekerlek zemine temas ettikten sonra havaya yükselmemektedir.)

yönündedir.

Sürtünme

˙Ivme

A)

1

1

sayfa içi

B)

1

2

sayfa dı¸sı

C)

2

1

sayfa içi

D)

2

2

sayfa dı¸sı

E)

2

2

sayfa içi

II. Vazo üzerinde net kuvvet olu¸smaz. ˘ III. Vazonun dengede kalmasını saglayan eylemsizlik kuvvetidir. ˘ ifadelerinden hangileri dogrudur? A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız II

C) I ve II

E) I, II ve III

Net tork

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

˘ düzlemden serbest 46. Sekildeki ¸ tekerlek sürtünmeli egik

48. Sekillerde ¸ sabit hızla giderken gösteri amacıyla ön ve arka

bırakılıyor.

kaldıran motosikletliler verilmi¸stir. 1

2

1 2 Şek l I

Şek l II

Buna göre, I. Sekil ¸ I’deki gaza basarken, Sekil ¸ II’deki fren yapmaktadır.

Buna göre,

II. Sekil ¸ I’deki motosiklet üzerindeki sürtünme kuvveti 1

˘ etki eden sürtünme kuvveti 2 yönündedir. I. Tekerlege

yönündedir.

˘ kütle merkezinin ivmesi 2 yönündedir. II. Tekerlegin

III. Sekil ¸ II’deki motosiklet üzerindeki sürtünme kuvveti 1

˘ merkezine göre açısal ivmesi sayfanın içine III. Tekerlegin

yönündedir.

˘ dogrudur.

˘ ifadelerinden hangileri dogrudur?

˘ ifadelerinden hangileri dogrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız III

B) Yalnız II

D) I ve III

E) I, II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

ertansinansahin.com

D) II ve III

A) Yalnız I

C) I ve II

˘ düzlemde kaymadan 47. Sekildeki ¸ tekerlek sürtünmeli egik ilerliyor.

49. Sekildeki ¸ kütleli K makarası, ortasından geçen mil etrafında ˘ gibi serbestçe dönebilmektedir. Sistem s¸ ekilde gösterildigi

ω v

tutulurken serbest bırakılıyor.

2 1

K

L

Buna göre, ˘ etki eden sürtünme kuvveti 1 yönündedir. I. Tekerlege ˘ kütle merkezinin ivmesi 1 yönündedir. II. Tekerlegin ˘ merkezine göre üzerindeki net tork sayfanın III. Tekerlegin ˘ içine dogrudur.

D) II ve III

I. Üzerinde net tork olu¸sur. ˘ II. Açısal ivmesi sayfanın içine dogrudur. III. Üzerinde net kuvvet vardır. ˘ ifadelerinden hangileri dogrudur?

˘ ifadelerinden hangileri dogrudur? A) Yalnız I

Buna göre K makarasıyla ilgili,

B) Yalnız II

C) I ve II

E) I, II ve III

A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız III

C) I ve II

E) I, II ve III

Konu Anlatımı: Kuvvet ve Kuvvet Diyagramları

50. Dü¸sey kesiti s¸ ekildeki gibi verilen sistemde, birbiri

˘ düzlemlerde 52. Ayça ve Batuhan, s¸ ekillerde gösterilen egik

üzerinden kaymayan kütleli K ve L kasnakları orta

sabit hızlarla ilerlemektedirler.

noktalarından geçen miller etrafında serbestçe dönebilmektedir.

4 Batuhan

3

1 2

K

v

Ayça

v

L

Şek l I

Şek l II

Buna göre, I. Batuhan’a etki eden sürtünme kuvveti 1 yönündedir.

˘ Buna göre sistem serbest bırakıldıgında,

II. Ayça’ya etki eden sürtünme kuvveti 3 yönündedir.

˘ ˘ ˘ kuvvetin yönü I. L kasnagının K kasnagına uyguladıgı

III. Ayça daha yüksek sabit bir hızla ilerleseydi, Ayça’ya etki

˘ yukarı dogrudur.

eden sürtünme kuvveti daha büyük olurdu.

˘ ˘ ˘ kuvvetin yönü II. K kasnagının L kasnagına uyguladıgı

˘ ifadelerinden hangileri dogrudur?

˘ dogrudur. ˘ a¸sagı ˘ ˘ III. L kasnagına etki eden net tork sayfa içine dogrudur.

A) Yalnız I

˘ ifadelerinden hangileri dogrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) I ve III

B) Yalnız II

D) I ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

53. Sekilde, ¸ duvara yaslanarak dengede duran ˙Ibrahim

ertansinansahin.com

gösterilmi¸stir. 1 4

2 3

Buna göre, ˘ sürtünme kuvveti 4 I. Zeminin ˙Ibrahim’e uyguladıgı yönündedir. ˘ sürtünme kuvveti 1 II. Duvarın ˙Ibrahim’e uyguladıgı

51. Sekil ¸ I’de yatay yolda yava¸slayarak ilerleyen Nihan, Sekil ¸ II’de ise yatay yolda hızlanarak ilerleyen Furkan gösterilmi¸stir.

yönündedir. ˘ normal kuvveti 2 III. Duvarın ˙Ibrahim’e uyguladıgı yönündedir.

1

2

N han

˘ ifadelerinden hangileri kesinlikle dogrudur? Furkan

A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve III

E) I, II ve III

Buna göre, I. Nihan’a etki eden sürtünme kuvveti 1 yönündedir. II. Furkan’a etki eden sürtünme kuvveti 1 yönündedir. III. Furkan ivmesini artırırsa, Furkan’a etki eden sürtünme ˘ smez. kuvveti degi¸ ˘ ifadelerinden hangileri dogrudur? A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II

C) I ve II

E) I, II ve III

"Sıra sende" cevapları 1-A

2-B

3-C

4-C

5-B

9-D

10-D

11-C

12-A

13-B

17-E

18-E

19-C

20-B

21-D

25-D

26-B

27-D

28-C

29-A

33-B

34-E

35-A

36-E

37-E

41-D

42-C

43-A

44-D

45-A

49-C

50-E

51-A

52-A

53-C

6-E

7-C

8-E

14-E

15-E

16-E

22-D

23-E

24-A

30-C

31-B

32-E

38-C

39-C

40-A

46-D

47-B

48-D

Sınır Durumlar ve Yorumlama Teknikleri

˘ ˘ Fizikte yorum yetenegimizi nasıl geli¸stirebilecegimizi tartı¸salım.

2. Buz parçaları su içinde ip yardımıyla s¸ ekillerdeki gibi dengededir.

Uyarı!

p

˘ Fizikte birçok konuya hakimiyet saglamak için i¸slem ve hesap yapmak gerekir. Bunu yapmadan yorum

buz

˘ ˘ olmayacaktır. yeteneginin geli¸smesini beklemek dogru

buz

h1

h2 su

su Şek l I

p

Şek l II

˘ stirilmeden Kaplarda sıcaklık degi ¸ buzlar eritilirse, ˘ artar. I. h1 yüksekligi

˘ sim ˘ Degi ¸ soruldugunda sınır durumlardan yararlanmak Kar¸sımıza çıkan bir fizik sorusunda, sorunun verilenlerini ˘ stirmeden sınır durumları dü¸sünebiliriz. Böylece problemi degi¸

˘ azalır. II. h1 yüksekligi ˘ azalır. III. h2 yüksekligi ˘ olur? ifadelerinden hangileri dogru A) Yalnız I

anlamamız kolayla¸sacaktır.

B) Yalnız II

D) I ve III

C) Yalnız III

E) II ve III

Verilen örnekleri inceleyelim.

3. K cismi, dü¸sey düzlemde T1 , T2 ve T3 gerilmeli ipler yardımıyla s¸ ekildeki gibi dengededir. 1. Sekildeki ¸ buz parçası içi su dolu kabın tabanına basınç uygulamaktadır. T2

T1 T3 buz

h

K

su

T2 gerilmeli ip kesikli çizgilerle gösterilen sekilde ¸ ˘ ˘ sim baglanırsa T1 , T2 ve T3 gerilmelerindeki degi ¸

˘ stirilmeden Kapta sıcaklık degi ¸ buz eritilirse,

˘ asa ¸ gıdakilerden hangisi gibi olur?

˘ azalır. I. h yüksekligi ˘ artar. II. h yüksekligi III. Kabın tabanındaki sıvı basıncı artar. ˘ olur? ifadelerinden hangileri dogru A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II E) II ve III

C) Yalnız III

T1

T2

T3

A)

Azalır

Azalır

˘ smez Degi¸

B)

Azalır

Artar

˘ smez Degi¸

C)

Azalır

Azalır

Azalır

D)

Artar

Azalır

˘ smez Degi¸

E)

˘ smez Degi¸

Azalır

˘ smez Degi¸

185

Konu Anlatımı: Sınır Durumlar ve Yorumlama Teknikleri

˘ düzlemde serbest bırakılıyor. 4. K cismi sürtünmesiz egik

6. Sekildeki ¸ devre, iç direnci önemsiz bir üreteç, özde¸s lambalar ve reostadan olu¸smaktadır.

K

Buna göre, I. θ açısı daha büyük olsaydı K cisminin ivmesi daha büyük olurdu. ˘ düzlemin K cismine II. θ açısı daha büyük olsaydı egik

Devreyle ilgili, I. Reosta sürgüsü 1 yönünde hareket ettirilirse; K

˘ normal kuvveti daha büyük olurdu. uyguladıgı

˘ artarken, L ve M lambalarının lambasının parlaklıgı

˘ gı ˘ azalırdı. III. θ açısı daha büyük olsaydı cismin agırlı ˘ ifadelerinden hangileri dogrudur? A) Yalnız I

II. Reosta sürgüsü 1 yönünde hareket ettirilirse, üretecin

B) Yalnız II

D) I ve III

˘ azalır. parlaklıgı

C) Yalnız III

E) II ve III

ömrü artar. III. Reosta sürgüsü 2 yönünde hareket ettirilirse; K, L ve ˘ artar. M’nin parlaklıgı ˘ yargılarından hangileri dogrudur? A) Yalnız I

B) Yalnız II

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

5. Bir tümsek aynanın kar¸sısına yerle¸stirilen A cisminin 7. Sekildeki ¸ sıvı ısıtılarak genle¸stiriliyor.

görüntüsü s¸ ekildeki gibi veriliyor.

K A

Aʹ

L sıvı

M

˘ Sıvı ısıtılırken kabın hacmi sabit tutulduguna göre K, L ve ˘ M noktalarındaki sıvı basınçları için asa ¸ gıdakilerden Buna göre,

˘ hangisi dogrudur?

I. A cismi aynadan uzakla¸sırsa görüntüsünün boyu küçülür. II. A cismi aynaya yakla¸sırsa görüntüsünün boyu büyür. III. A cismi aynaya yakla¸sırsa görüntüsü de aynaya yakla¸sır. ˘ ifadelerinden hangileri dogrudur? A) Yalnız I D) II ve III

186

B) Yalnız III

C) I ve II

E) I, II ve III

K

L

M

A)

Azalır

Azalır

Artar

B)

Artar

Artar

˘ smez Degi¸

C)

Artar

Artar

Azalır

D)

Artar

˘ smez Degi¸

Azalır

E)

˘ smez Degi¸

˘ smez Degi¸

˘ smez Degi¸

Konu Anlatımı: Sınır Durumlar ve Yorumlama Teknikleri

8. Sekildeki ¸ sistem F kuvvetinin etkisinde birlikte hareket

10. Sürtünmesiz düzlemlerde ilerleyen, kütleleri s¸ ekillerde

etmektedir ve sadece m1 ve m2 kütleleri arasında sürtünme

belirtilen K, L ve M cisimleri esnek çarpı¸sma gerçekle¸stiriyorlar.

vardır. m1

v

K m

F

v

L 2m

m

m

m2 M m

Buna göre,

2m

v

I. m1 kütlesi artarsa sürtünme kuvveti azalır. II. m2 kütlesi artarsa cisimler birbirinden ayrılabilir. III. m1 kütleli cisme uygulanan F kuvveti artarsa m2 kütleli cismin ivmesi bir süre için sabit kalabilir.

B) I ve II

D) II ve III

I. K cismi çarpı¸sma sonrası durur. II. L cismi çarpı¸sma sonrası aynı yönde ilerlemeye devam eder.

˘ yargılarından hangileri dogrudur? A) Yalnız II

Buna göre,

C) I ve III

III. M cismi çarpı¸sma sonrası ters yönde ilerler. ˘ ifadelerinden hangileri dogrudur?

E) I, II ve III

A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

C) I ve II

E) I, II ve III

˘ Kıyas soruldugunda sınır durumlardan yararlanmak ˙Iki durumun kıyasını yaparken bu durumları uçla¸stırarak

Sınır durumlardan yararlanırken dikkat edilmesi gereken kritik noktalar

çözümü kolayla¸stırabiliriz. Durumları uçla¸stırırken kritik noktalara dikkat etmeliyiz.

Verilen örnekleri inceleyelim.

˘ inceleyelim. Verilen örnegi

9. Bir küre ip yardımıyla Sekil ¸ I’deki gibi dengede tutulmaktadır. 11. Bir çukur aynanın kar¸sısına yerle¸stirilen A cisminin A

A

B

B

görüntüsü s¸ ekildeki gibi kendisinden büyüktür.

Aʹ

A duvar

duvar Şek l I

Şek l II

˘ Küre’nin dengesi Sekil ¸ II’deki gibi tekrar saglanırsa,

Buna göre,

I. T gerilmesi azalır.

I. A cismi aynaya yakla¸sırsa görüntüsünün boyu küçülür.

˘ tepki artar. II. Duvarın küreye uyguladıgı

II. A cismi aynaya yakla¸sırsa görüntüsü de aynaya yakla¸sır.

III. Küre üzerindeki net kuvvet artar.

III. A cismi aynadan uzakla¸sırsa görüntüsünün boyu daima

˘ olur? ifadelerinden hangileri dogru A) Yalnız I D) I ve III

B) Yalnız II E) II ve III

büyür. C) Yalnız III

˘ ifadelerinden hangileri dogrudur? A) Yalnız I D) II ve III

B) Yalnız III

C) I ve II

E) I, II ve III

187

Konu Anlatımı: Sınır Durumlar ve Yorumlama Teknikleri

˘ aralıgı ˘ bulurken sınır durumlardan Deger yararlanmak ˘ aralıgı ˘ arıyorsak sınır Problemin çözümü için bir deger ˘ ˘ sınırları olarak dü¸sünebiliriz. durumlardaki degerleri aralıgın ˘ inceleyelim. Verilen örnegi

12. Sekilde ¸ A ve B noktaları arasında salınım hareketi yapan bir cisim gösterilmi¸stir.

A

B

düşey

Buna göre,

I.

II.

düşey

III.

düşey

düşey

gösterimlerinden hangileri cismin sekildeki ¸ konumdaki ivmesinin yönünü gösteriyor olabilir? (Sürtünmeler önemsizdir.) A) Yalnız I

B) Yalnız III

D) II ve III

E) I, II ve III

1-E

2-D

3-A

4-A

9-B

10-E

11-C

12-E

188

C) I ve III

5-E

6-D

7-B

8-E