Erken Modern Dönem Yahudi Tarihi 9789751032805

Citation preview

Erken Modem Dönem

YAHUDİ TARİHİ DAVID B. RUDERMAN

Erken Modern Dönem Yahudi Tarihi/ Early Modern Jewry

© 201O, Princeton University Press

Türkiye'de yayın hakkı: Princeton University Press ve Akçalı Telif Hakları Ajansı aracılığıyla © 2013, İnkılap Kitabevi Yayın Sanayi ve Ticaret A.Ş.

Yayımcı ve Matbaa Sertifika No:

10614

Bu kitabın her tıJrlıJ yayın hakları Fikir ve Sanat Eserleri Yasası gereğince İnkılap Kitabevi Yayın Sanayi ve Ticaret A.Ş. ye aittir. TıJm hakları saklıdır. Bu kitabın hiçbir bölıJmıJ yayıncının izni olmaksızın elektronik ya da mekanik hiçbir formatta çoğaltılamaz veya yeniden yayımlanamaz.

Editör Senem Davis Yayıma hazırlayan Sena Akpınar Kapak tasarım Zühal Üçüncü Sayfa tasarım Mebruke Bayram

ISBN:

978-975-10-3280-5

13 141516 17 9 8 7 6 54 3 2 1

Baskı ve Cilt

İNKILAP KİTABEVİ BASKI TESİSLERİ Çobançeşme Mah. Sanayi Cad. Altay Sk. No.

8

34196 Yenibosna - İstanbul Tel: (0212) 496 11 11 (Pbx)

!11 İNKILAP

1

Çobançeşme Mah. Sanayi Cad. Altay Sk. No.

34196 Yenibosna - İstanbul Tel : (0212) 496 11 11 (Pbx) Faks: (0212) 496 11 12 [email protected] www.inkilap.com

8

Erken Modern Dönem

AHUDİ TARİHİ Yahudi topluluklara özgü tarihi ve kültürel olgular, bu topluluklar arasındaki etkileşimler...

DAVID B. RUDERMAN

İngilizceden çeviren

Lizet Deadato

•• .... .

--

·;r ıNKllAP

David

B.

Ruderman

Sırasıyla City College of New York, The Teacher's lnstitute of the Jewish Theological Seminary of America ve Columbia Üniversitesi'nde eğitim alan yazar, 1971 yılında Hebrew Union College-Jewish lnstitute of Religion'da rabinik metinler üzerine ve ·1975 yılında Kudüs İbrani Üniversitesi'nde Yahudi tarihi üzerine doktora çalışmalarını ta­ mamlamıştır, 1974-1983 yılları arasında Maryland Üniversitesi'nde, 1983-1994 yılla-­ rı arasında da Yale Üniversitesi'nde Yahudi Tarihi kürsülerinde profesör olarak görev yapmıştır. Şu anda Pennsylvania Üniversitesi'nde Modern Yahudi Tarihi dersleri ver­ mektedir. Pek çok makale ve kitabın yazarı olan Profesör Ruderman, The World of a Renaissance }ew: The Life and Thought of Abraham 8. Mordecai Farissol adlı kitabı ile 1982 ve Erken Modern Dönem Yahudi Tarihi kitabı ile de 201O yılında olmak üzere iki

kez National Jewish Kitap Ödülü'nü almıştır.

lizet Deadato 1953 yılında İstanbul'da doğan çevirmen, Sainte-Pulcherie ve Robert Kolej'de eğitim

aldıktan sonra Boğaziçi Üniversitesi İşletme Fakültesi'nden mezun olmuştur. 2005 yılın­ dan beri İngilizce ve Fransızca dillerinden roman ve tarihi belge çevirileri yapmaktadır.

Kız kardeşim Nami Raz'a

İçindekiler

Haritalar (;iriş

IX

1. HAREKET HALİNDEKİ YAHUDİLER

17

Erken Modern D önemde Avrupalıların ve Diğer Milletlerin Hareketliliği İtalya'ya ve Osmanlı İmparatorluğu'na Yahudi Göçü Doğu Avrupa'ya Yahudi Göçü Konverso Göçü Yahudi H areketliliğinin Toplumsal Sonuçları Yahudi Hareketliliği Kültürel Verimliliğe Yol Açtı mı?

18 19 22 25 27 30

2. TOPLUMSAL BiRLEŞME

43

İtalyan Toplumsal Gelişmeleri Konverso Top lumsal Kuruluşları: Leghorn ve Amsterdam Alman Topraklarında Yah udi Cemaat Kuruluşu Osmanlı Yönetiminde Yahudi Cemaati Doğu Avrupa 'da Yahudilerin İdari Özerkliği Bazı Karşılaştırmalı Gözlemler

45 49 55 60 64 70

3. BİLGİ PATLAMASI

75

B asılmış Kitap ve Birleşik Bir Yahudi Kültürünün Yaratılması Yahudi Kitaplarını Basmanın Diğer Sonuçları Hıristiyan İbraniler ve Onların Yahudilikle İlgili Yayınları Kültürel Ufukların Yayılması Üniversitede Yahudi Tıp Öğrencileri

75 78 83 90 94

1

VII

ERKEN MODERN DÖNEM YAHUDİ TARİHİ 4. DiNİ OTORİTEDE KRİZ

101

O n Yedinci Yüzyılda Bir Yahudi Krizinin Başlangıcını Tespit Etmek O n Sekizinci Yüzyılda Sabetaycı Kargaşa On Sekizinci Yüzyılda Sabetaycılık v e "Ortodoksluğun " Doğuşu Sabetaycılık ve Erken Modernlikte Diğer Krizler: D eneme Niteliğinde Bazı Sonuçlar

117

5. KARIŞIK KİMLİKLER

121

Konversoların Hayatındaki Belirsizlik Farklı Görüşlerin Sabetayist Uzlaşması Hıristiyan İbranilerin Çatışan Bağlılıkları Hıristiyanlığa Dönen Yahudilerin Uzlaştırıcı Rolleri Yahudi Hıristiyanlar ve Hıristiyan Yahudiler

1 22 1 24 131

6. MoDERNiTEYE DoCRu: SoN BiRKAç DüşüNcE

143

Erken Modern .Oönem Ne Zaman Başlar ve Ne Zaman Biter ? İlk Haskala, Erken Modernizm ve Haskala'yı Tekrar Ele Alış Modern Çağa Erken Modern Çağ Işığı Altında Bakmak

145 148 151

Eı