Doxographi Graeci: Collegit recensuit prolegomenis indicibusque instruxit Hermannus Diels [Repr. of the 4th ed. 1965] 9783110836486, 9783110013733

Citation preview

DOXOGRAPHI GRAECI COLLEGIT R E G E N S U I T PROLEGOMENIS INDICIBUSQUE INSTRUXIT

HERMANNUS DIELS

OPUS A C A D E M I A E LITTEHARUM R E G I A E BORUSSICAE P R A E M I O ORNATUM

EDITIO QUARTA Exemplar editionis primae anni HDCCCLXXIX Lucis ope irapressum

BEROLINI

APUD WALTER DE GRUYTER ET SOCIOS 1965

1965 by Verlag Walter de Cruyter & Co.. Berlin 30 (Printed in Germany) Archiv-Nr. 340265 Ohne ausdrückliche Genehmigung des Verlage« iet es nicht gestattet, dieses Buch oder Teile daraus auf photomechanischem Wege (Photokopie, Mikrokopie) zu vervielfältigen. Alle Rechte, insbesondere das der Übersetzung in fremde Sprachen, vorbehalten.

PLACITORUM SCRIPTORES INSÜNT AETII DE PLACITIS RELIQUIAE (PLUTARCHI EPITOME, STOBAEI EXCERPTA) ARII DIDYMI EPITOMES PRAGMENTA PHYSICA THEOPHRASTI PHYSIC. OPINIONUM, DE SENSIBUS FR. CICERONIS EX L. I DE DEORUM NATURA PHILODEMI EX L. I DE PIETATE HIPPOLYTI PHILOSOPHUMENA PLUTARCHI STROMATEON FR. EPIPHANII VARIA EXCERPTA GALENI HISTORIA PHILOSOPHA HERMIAE IRRISIO GENTILIUM PHILOSOPHORUM

Tardi ingeni est riyuloB consectari, fontes rerum non videre CICERO

HERMANNUS

DIELESIUS HERMANNO USENERO S.

Non mirabere, praeceptor carissime, a Tuo nomine quod auspicatum tola hoc Doxographorum columen. Tu u m enim est quod iam Tibi reddo neque id uno nomine Tuum. nimirum fata sua habet et hie libellus, quae enarrare neque iniucundum videtur et certe utilius quam quod solent de rafione sua et instituto prooemiari. Tu igitur cum ante oiginli et quod superest annos Theophrasti causa Placita attigisses spretisque priorum somniis primus tteram eorum indolem perspicere coepisses, salutare iniisti consilium colligendi quidquid istarum litterarum superesset, unde et origo aperiretur et per temporum decursum propagatio, accessit socius consilii C. Wachsmuthius, qui Laertio et Biographie idem se auxilium laturum pollicebatur. qui cum paulo post in Italiam profectus esset, egregium conlatorum codicum apparatum congessit. sed mox cum in alium uterque studiorum campum vocarelur, factum est ut pristini consilii ardor paulatim refrigesceret. ac metuendum er at, ne eo difficilior fteret quo magis procrastinaretur labor, quare Tu quidem vicarium circumspicere coepisti et cum ante XI annos philosophorum Bonnensium ordo more maiorum ad certamina adulescentes invitaret, auctor fuisti, ut Placitorum memoria explicanda proponeretur. interim mihi ut periculum facerem facile persuasisti. nam etsi quam impedita esset quaestio haud quaquam me celaveras, tarnen ipsa difcultas iuvenilem ardorem excitavit et effecit, ut intra perexiguum spatium totum illarum litterarum orbem peragrarem et exlrema quaestionis lineamenta recte plerumque adumbrarem. sed festinata ista studia etsi nee Tibi nee ordini displicueref quantum a perfectionis laude abessent, optime ipse intellexi. nam utendum mihi er at editionibus vulgaribus, quae quam fallaces essent, Wachsmuthii schedis edoctus eram. itaque postquam insigni Galeni exemplo incredibilem illam corruptionem etiam publice sum testatus, iam editionem Placitorum ad optimam codicum ftdem exigendam mihi proposui. quern ad finem dum aut ipse perambulo bibliothecas aut amicos precibus fatigo, ecce programma adfertur ab Academia litterarum Berolinensi m. lulio a. MDCCCLXXir propositum: „Plutarchi qui feruntur libri π ε ρ ί των ά ρ ε σ κ ό ν τ ω ν τοΐ? φιλ ο σ έ φ ο ι ς quomodo et quando scripti sint, inquiratur, quae ratio inter earn compilationem similesque alias intercedat, exponatur, qui auctores qua ratione a compilatore adhibiti sint, determinetur."·

VI

quo nuntio quid mihi turn exoptatius potuit decidere? quod diu moliebar, idem fere illic praescriptum nidi, igitur nihil moratus in novum illud certamen descendi, et cum nee T u urn nee ceterorum amicorum auxilium petenti deesset, saepe etiam ultra offerretur, Placitorum corpus cum Prolegomenis, assiduo labore maturatum statuta die a. Lxxrn summatibus Hits viris traditum est, quibus Academiae mandatu indicium erat ferendum. qui cum probassent ac praemio dignum iudicavissent opus typis describi coeptum. Tu vero ne turn quidem Placitorum fuisti immemor. nam luctanti per biennium cum preli monstris, quantum quidem per valetudinem ac negotia vacates, numquam mihi defuisti neque ullam fere plagulam remisisti, quin aut emendando aut dubitando me egregie adiuvares. quodsi non omnia tarn perfecta tides et perpolita, quam et exspectare poteras et ipse cupiebam, memineris velim quod haud raro sum expertus Hesiodeum 'άλλοτε μητρυιή πέλει ήμερη, άλλοτε μήτηρ'. ceterum si quid novercae invidia damn» inlalum observaram, in Addendis correxi, reliqua corrigent quibus id curae mi. nihil enim vehementius opto, quam ut alii veniant in paries, qui agro olim horrido, nunc sane cultiori suam velint impendere operam. inprimis autem C. Wachsmuthio gratum fecisse cupio Stobaei eclogas diu expectatas, diuiius agitatas edituro. qui si non inutiliter praelusisse me iudicanerit, gratiarum quas illi debeo maximas aliquid saltern rettulisse videbor. nee tacenda est hoc loco officiosa amicorum voluntas imprimis Ivonis Brunsii Berolinensis, Maximiliani Bonnetii Parisiensis, Friderici de Duhn Gottingensis, Benedicti Niesei Marburgensis, Hieronymi Vitellii Florentini, qui codicibus excutiendis optime sunt de Doxographis meriti. deinde gratissima memoria prosequor Eduardum Zellerum, drum summum, qui studio nostra tarn publice quam privatim benevolentissime semper adiuvit. Tibi vero, Usenere, cum debitam meritamque gratiam agere instituo, haesitare me sentio et rubore subfundi. adeo me praegravat beneficiorum Tu or u m vel quaesitorum vel oblatorum multitude, quodsi verum iudicas, quod aiunt quidam, turpe esse vinci beneficiis, desperandum mihi esse video, sin vero, qui rebus non potest, animo aequare Hberaliter conceditur, ne ego faciam ut nunquam desideres amorem nostrum tel pietatem. interim qui liber Tuae fuit propensissimae voluntatis testis, eundem eoti nostri accipe sponsorem gravissimum. vale.

SCR. BEROLINI KAL. OCTOBR. MDCCCLXXIX

PROLEGOMENA

PROLEGOMENON CAPITUM CONSPECTUS I De Plutarcheae epitomes memoria (de excerptoribus Philone, Athenagora, Eusebio, Oyrillo, Galeno, Laurentio Lydo, lustino, Aohille, Lampriae indiee, Schahrastanio, Psello, Ιο. Tzetza, Pseudaristotele, de codicibus II de Plutarcheae Epitomes editionibus

1 41

III de Stobaei memoria

43

IV de Ae'tii Placitis (de excerptoribus Theodoreto, Nemesio', Plutarcho, Stobaeo)

45

V de Arii Didymi Epitome

69

VI de Plutarchi Vita Homeri

88

VII de Ae'tii secta et aetate

99

VIII de Theophrasti Physicorum Opinionibue (de Pseudophilone de mundo, Pseudaristotele de Xenophane eet., Theophrasto de Sensibus)

102

IX de Theophrasti opinionum apud Ciceronem vestigiis (in Lucullo et de Deorum natura, de Philodemo, Clemente)

119

X Theophrasteorum apud excerptores conspectus

132

XI de Hippolyti Philosophumenis (de Sotione, Heraelide, de codicibus, Cedreni excerptis)

144

XII de Plutarchi Stromateon ecloga (de Eusebii codicibus)

156

XIII de Theophrasti in Laertio Diogene excerptis .

161

XIV de compendio Eusebiano (de Irenaeo, Arnobio Augustino)

169

XV de compendiis Epiphanii

175

D i e l e , Doxographl graeci.

*

PROLEGOMENON CAPITUM CONSPECTUS

XVI de Ae'tii Placitorum compositione (de VetuetiB Plaeitis, Alexandro Philalethe, Varrone, Censorino, Cicerone in Tusculanis, Tertulliano, Sorano, Aenesidemo, Macrobio, Philopono)

178

XVII de Vetustorum Placito.rum fontibus (de Arietotele, Theophrasto, Seneca, Nili scriptoribus, Posidonio, Menone, Anecdote Veneto)

215

XVIII de Galeni Historia philosopha (de Clemente in Stromatis et Recognitionibus, Sexto Empirico). . .

233

XIX de Hermiae gentilium philosophorum Irrieione 259

I

DE PLUTAKCHEAE EPITOMES MEMORIA

Plutarchi quae fertur de Placiti epitomen primus attigisse videtur Philo ludaeus, si modo hunc locum libri primi de providentia ab eo scriptum ΘΒΘΘ credimus: 122 p. 11 edit, armen, latin. Aucher. Haee [mundum cum procreatis] Plato a de ο facta fuisse novit et materiam per se o r n a t u carentem in mundo cum ornatu ipso prodiisse; h a e enim er an t primae caussae unde et'mundue fuit quoniam et J u d a e o r u m legie lator Moyses aquam tenebras et chaos dixit ante m u n dum fuisse. Plato autem materiam Thaies Milesius aquam Anaximander Milesius infinitum Anaximenes aerera AnaxagorasClazomeniushomoeomeriam Pythagoras Mnesarchi fil i u s 1 numeros eommensura*iones et h a r m o n i a s 1 H e r a c l i t u s 3 et Hippasus Metapontius ignem

Plut. de Placit. I 3 21 Πλάτων . . . τρεις αρχάς τον θεον την ύλη ν την ίδέαν. 1 Θαλής ό Μιλήσιος αρχήν των όντων βίπεφήνατο το ύ δ ω ρ . 3 Α ν α ξ ί μ α ν δ ρ ο ς δε ό Μιλήσιός φησι των όντων την αρχήν είναι το άπειρον. 4 Άναξιμένης δε ό Μιλήσιος αρχήν των όντων αέρα απεφήνατο. ΐ> Α ν α ξ α γ ό ρ α ς ό Κ λ α ζ ο μ έ ν ι ο ς αρχάς των όντων τάς ό μ ο ι ο μ ε ρ ε ί α ς άπεφήνατο. 8 ... Π υ θ α γ ό ρ α ς Μνησάρχου Σάμιος . . . αρχάς τοί>ς α ρ ι θ μ ο ύ ς χ αϊ τάς συμμετρίας τάς εν τούτοις ας xai α ρ μ ο ν ί α ς καλεί... 11 Η ρ ά κ λ ε ι τ ο ς και "Ιππααος ο ΜεταποντΤνος ίίρχήν των πάντων το πυρ.

1

anneniace Mnesarqaj ordi, quod cum Aucherus divideret M n e s a r q a j o r d i ad verba recte, ad sensuni inepte vertit M n e s r e g i s f i l l us. veraiu lectionem et liic et infra debeo Gildemeisteri benevolentiae. ' h a r m o n i a m perperam Aucher. 3 H e r a c l i d e s falso Aucher. D i e l e , Doxographi graeci.

1

I DE PLUTARCHEAE EPITOMES MEMORIA

20. Εμπεδοκλής Μέτωνος ΆκραγαντΤνος τέτταρα μεν λέγει στοιχεία, πυρ αέρα ύ δ ω ρ γήν, δύο δε άρχικάς δυνάμεις, φιλίαν τε καΐ νεΐκος· 22. Α ρ ι σ τ ο τ έ λ η ς δε Νικόμαχου Σταγειρίτης αρχάς μεν έντέλέχειαν ή τ ο ι εΐδος δλην στέρησιν, στοιχεία δε τέσσαρα, πέμπτον δε τι σώμα α ί & έ ρ ι ο ν άμετάβλητον. Empedocles m u n d u m unum 5 2. Ε μ π ε δ ο κ λ ή ς δε κ ό σ μ ο ν nee tarnen Universum esse' §να, οδ μέντοι το παν εΤναι τον ilium sed minorem istius uni- κόσμον, αλλά ολίγον τι του πανversi parteui, r e l i q u u m vero τός μ έ ρ ο ς , το δε λοιπόν άργήν δλην. inertes materiae * Zeno Mnaseae filius' aerem 3 25. Ζ ή ν ω ν Μνασέου Κιτιεί>ς de urn materiam et elementa αρχάς μεν τον θε6ν και την δλην quatuor . . . στοιχεία δε τέσσαρα. Ceterum in s u p e r i o r i b u s suis verbis dicebat: 'cuius pars sub corruptione iacet, necesse id est totum quoque obnoxium esse corruption!.' nee enim sine toto partes constare possunt neque t o t u m sine partibus. nam mundus universus unum corpus est e multis partibus a deo compositum. nee tarnen ut alii quidam sapieutum animal esse mundus censendus est sed artificiosa harmonia concretionem nactus. Adscriptis Plutarchi locis de origine dubitatio esse nequit. nam unum quod discrepat Zeno aerem deurn ex graeci exempli vitio αέρα pro αρχάς exhibentis fluxit, nisi Armenium lapsum credere mavis, sed quomodo tempora conciliabis? Pseudo-Plutarchi epitome minimum C annis post Philonem confecta est, ut infra demoustrabitur. itaque ad pristinum Placitorum opus, unde ilia epitome coacta est, confugiendum erit. at ne huic quidem opinioni tempora favent. nam ut minimum sumam suppar fuit Placitorum couditor ludaei aetati. sed quid opus est ratiunculas sectari in re incredibili? mira enim foret et prodigii similis consensio si ex uuius capitis olim multo ampliore ambitu philosophorum (omissis Arehelao et Epicuro) fecisset Philo eundem delectum, qui in Plutarchea epitome extat. accedit quod in pristino libro patris nomen philosophorum nomini ac patriae addi solet. patres cognovit Pythagorae E m p e d o c l e s Agrigentinus ignem aquam aerem terrain et duo principia a m o r e m et odium Aristoteles Nicomachi filius form a m materiam privationem elementa q u a t u o r et q u i n t u m aetherem

1

esse omisit Aucher. • Aucherus dederat optioneiu: r e l i q u u m v e v o v a c u u m esse m a t e r i a auf vau u a m esse m a t e r i a m . nostrae versionis fideiu praestat Gildemeisterus, qui addit diibium esse utruin plnralis m a t e r i a e (ninthq) interpretis au librarioruni libidini tribncndiis sit. oiipula "fest vel sunt] deest in armeniacis. 3 armen, m n a s a j ordi, falso Aucherus M e n a c f i l i u s . in proximis liberiii verterat: e e t e r u m s u p e r i i i s d i o e b n t atijue a r t i f i o i o s a q u a d a m h a r m o n i a o o m p a o t u s ,

PROLEGOMENA

3

Aristotelis Zenonis Philo, eosdem Plutarchus: ignorat Thaletis Anaximandri Anaximenis Anaxagorae patres cum illo. discrepat unus Empedocles, nam Platonis ratio paulo diversa. Ergo Plutarchus compilatur, sed noil a Philone. quid igitur? dubitandumne de libris de providentia, qui quantum scio in suspicionem uumquam inciderunt? miuime. parata est lenior ac probabilior ratio, qui vel leviter Philouei stili proprietatem gustaverit, eiusmodi nominum seriem quae a catalog! siccitate nihil distat in ullo usquam libro inveuiri negabit. accuratius vero intueuti mirum videri debet, quam non cum prioribus atque iusequentibus ista enumeratio cohaereat. ue multa, Philoneae orationi iusertus est pannus ex Plutarcheis consutus. ac fieri potest, ut Platonis memoria librarium impulerit ut similia in margine colligeret, quae turn ut fieri solet in continuam scripturam irrepseruut. quare admodum miror C. Wachsmuthium, qui Plutarchi immemor 'Zenο — compo si t um' tauquam ignotum fragmentum Zenonearum reliquiarum spicilegio suo [commeutat. I de Zeuone Citiensi et Cleanthe Assio. Getting. 1874 p. 8. n. 5] inseruit. fortasse schedulis suis fisus librum uou iterum iuspexit. alioqui obstipuisset quo orationis genere in istis exeerptis dici posset 'ceterum in superioribus suis verbis dicebat'. quis? quo in libro? quemadmodum superioribus? in Plutarcho certe uusquam, cuius eclogain non ultra et elementa quatuor progredi certissimum est. ac ne illud quidem dubitatione caret, num recte post compositum verbis relatis ab Auchero finis sit impositus. nam in arineniacis deest talis significatio. immo mihi quidem multo rectius post corruption! virgula poni videtur, ut proxima sint scriptoris argumenta. at quis tandem illud superius dixit? nempe Philo ipse. ' revolve librum, ecce eadem iam §9 p. 6 occupata 'etenim si pars corruption! obnoxia est, corruption! obnoxium et totum sit oportet'. iterum £ 13 p. 7: 'corruptio particularum alicuius partis et iterum eorruptio mininiae partis huiusparticulae si ex ipsa uatura atque essentia corporis oriatur, praesignat corruptiouem quoque futurani corporis totius.' necsecus § 14: 'qui ergo ... videt conditionem animantium ... et uuiversim omnium rerum quae in mundo suut ac fuere quod u e m p e in fluxu sint, nonne Universum mundum ad uormam partium suarum habiturum esse corruptionem fatebitur? item denique § 17 p. 9: ' q u u r n enim ut osteudi p a r t e s muudi per destructionem c o r r u m p i videam, cur non maiores quoque et vel ipsa elementa ... destrueuda f o r e concedam, quum iam de partium c o r ruptione omnes conseutiant?' neque semel ac bis, sed per omiiem 1

in plane idem ultro incidit Gildemeisterus, qui of ipse virgulam post c o r r u p t i o n ! pouendain monebat. quantum insit in Philone Stoieoruin philosophiae, docet Zellerns III ~2 p. 342', 352 sq. Siegfried Philo Alex. p. 140. sed possunt multa addi. de Stoiea origine illius syllogisuii constat ex Laerti« VII 141: αρέσκει δ' αϋτοΐς ν.αΐ φθβρτον εΤναι τον χ(>3μον [ατέ γεννη-

1*

4

I

DE PLUTARCHEAE EPITOMES MEMORIA

disceptationem iste Stoicorum Syllogismus inculcatur, cuiug si Zenoneam originem vindicare voluisset, antea locus erat idoneue. ergo Phi Ιο nis verba in memoriam revocantur. at mirabere extare dicebat, ubi dicebam dictum expectas. nolo iterum Armenium erroris accusare quod 6ITTON et 6ITT6N confuderit. immo multo latiue patet corruptio. rem dicam baud scio an primus sed apertissimam. tenemus priorem librum de providentia non integrum sed ab interpretibus excerptum ac pristiua forma privatum. quis enim illam disputationem acrius et punctim persequi potest quin disserendi miram iuconstantiam vel potiue hiatus manifestos offendat? contra alter liber apta disputandi confinuatione non caret interpretumque fides Eusebii fragmentis confirmatur. sed is dialogi formam exhibet Philone et Alexandro amice de providentia contendentibus. eadem arte priorem conscriptum fuisse ut per se consentaneum est, ita alterius exordio confirmatur. § 1 p. 44 ut audiat quae de providentia dicenda supersunt. § 2 p. 45 parum abest quin dicam totam me noctem vigilem transegisse quae a nobis ambobus dicta sunt ruminantem. paulo infra: quandoquidem in us etiam q u a e heri confessi sumus i m m a n e n d u m est ut in concessis a nobis. potestne aliquid apertius et conceptis magis verbis enuntiari? nihilo setius Aucbero inepta potius proferre placuit, quam prioris libri truncatam condicionem adgnoscere. apparet enim disserentium personarum nomina et quae ad dialogi speciem pertinebant exsecta, argumenta ac ne ea quidem plena excerpta esse, hac vero luce cum alia illustrantur turn illae interrogationes § 2. 3. 4 servatae, quas interpres artificiosa quadam explicatione (cf. § 17) excusat. ergo illud dicebat correctum yidetur ab eo qui dialogi vestigia utcunque delere sibi proposuerat. itaque ab eodem Plutarchea interpolata esse dixeiis, sed praestat graecum exemplar scbolio illo auctum fuisse existimare. Plutarcbei libelli quaedam vestigia apparent in Athenagorae supplicatione pro Christianis Marco Aurelio Antonino et Lucio Aurelio Commodo a. 177 nuncupate [cf. Ottonis praef. LXV sqq.]. inprimis caput de deis et de daemonibus heroibusque compilatum est. c. 23 [21]: πρώτος Θαλής διαιρεί ως ο? τα εκείνου άχριβουντες μνημονευουσιν είς θεδν βίς δαίμονας ε?ς ήρωας * αλλά Οεον μεν τον νουν του κόσμου άγει, δαίμονας δε ουσίας νοεΤ ψοχιχάς και ήρωας τάς κεχωρισμένας ψοχάς των ανθρώπων, αγαθούς μεν τάς άγαθάς, κακούς δε τάς φαύλος, oontracta sunt Plutarchi I 7 11 Θαλής νουν του κόσμου τον θεόν et Ι 8 2 Θαλής ... δαίμονας όπάρχειν ουσίας ψυχικός· είναι δε και ήρωας τάς κεχωρισμένας ψυχάς των σωμάτων, καΐ αγαθούς μεν τάς αγα&άς, κακούς δε τάς φαυλας. excerpsit Athenagorae satis diligenter praeterquam τον τφ Xdyq» των &(' αίσ&ήσεως νοουμένων om. Suid., del. O. Heine]. S γαρ [coir. 0. Heine, οδ re codd.] τα μέρη «p uptci, (φθαρτών) im. xal το δλον. τα δε μέρη του κόσμου φθαρτά, είς άλληλα γαρ μεταβάλλει* φθαρτό« άρα 6 κόσμος. Zenoni haec tribuere studuit Philonis loco non neue Zellerus Hermae vol. XI 422 sqq. in re fortasse non falsus, argamentls tarnen n ix us inflrmioribus.

PROLEGOMENA

5

quod Plutarcheis νουν του κόσμου non recte articulum addidit ("cf. Krische Forschung, p. 391J. liberius ex eodem c. 17 31. 33 Aristotelis Stoicorumque decreta de deo c. 6 translata sunt. nimirum scriptor iusta philosophiae institutione imbutus [cf. Otto p. XLVIII] sua idoneo loco immiscere sententiasque suo arbitrio ordin re non dubitavit. velut in Stoicis [Pint. I 7 33] u on solum quae media sunt prima collocavit, sed etiam orationem traditam δι όλης της ύλης δι ης κεχώρηχε παραλλάξεις sic emendabat: κατά τάς παραλλάξεις της ύλης δι' ης κτλ. ' ut Tbaletis de daemonibus opinioni Platonis sententiam e Timaeo p. 40 DE petitam adiungere placuit, quam Volkmannus Vit. Plutarch. I 169 ex eodem f nte continuatam non recte iudicavit, ita Stoicorum quoque opinioni vulg rem sane suae memoriae addidit doctrinam: Ζευς μεν κατά το ζέον της ύ'λης ονομαζόμενος. "Ηρα δε κατά τον αέρα και τα λοιπά καΙ>' Ικαστον της ύλης μέρος οι' ης κεχώρηκε καλούμενος. quae veriloquia cum similibus Stoicorum somniis repetuntur c. 22 [18]. nimirum baud paenituit eruditum virum eundemque Atbeniensem etiam liberiore imitatione quae legerat exprimere. itaque si attentius scriptoris verba circumspicias, etiam c. 16 [13] Plutarcheae lectionis indicia apparent.

Athenagor. κάλος μεν γαρ ό κόσμος και τφ μεγέθει περιέχων και τη διαθέσει των τε εν τω λο£υ} κύκλφ και των περί την άρκτον και τ φ σχήματι σφαιρικφ ό'ντι ...

Plutarch. 1 6 2 καλός δε ό κόσμος, δήλον δ' εκ του σχήματος και του χρώματος και του μεγέθους . . . σφαιροειδής γαρ ό κόσμος. § 5. και εκ του μεγέΟους καλός, πάντων γαρ των ομογενών το περιέχον καλόν. § 6. ό μεν γαρ λο£δς κύκλος ... πεποίκιλται.

Anceps est quaestio utrum excerpserit Athenagoras Plutarchi Placita an mains illud opus, cuius ilia est epitome, illud mihi probatur, hoc R. Volkmanno Leben Plut. I 169 qui ampliora ilia quibus Plutarchum superat Athenagoras ut Platouica [c. 23] et Philolai Lysidis Opsimi Pythagoreorum de deo decreta [c. 6] indidem manasse opinabatur. at Platonis locos ad verbum descriptos afferre Placitorum a consuetudine abhorret et Pythagoreorum de deo opinio diversa enumeratur I 7 18. adde quod uuo loco — neque enim in tanta excerptorum paucitate minuta sunt neglegenda — dissentientibus Plutarcho et Stobaeo epitomatorem sequitur Athenagorap. a Constantini aetate Eusebitis multa e Plutarcho excerpsit, quern librum inter alios multos et egi-egios in Alexandri Pamphilique bibliothecis repperisse videtur [hist. eccl. VI 20. 32]. ilia excerpta eo sunt niaioris 1

idem repetitin· e. 22 ν.αί τα πνεύμα το·> #εοΰ 5(ά της ΰλτ,ς χε'/ωρ^κό; χατά τάς ΓΟ· ραλλάξεις αυτής άλλο και α/*λο όνομα μεταλαγχανειν. '-' Plac. Ι 7 33 κβ!Γ ο'ύς Η χ α σ τ α *αθ' ειμαρμένων γίνεται PJntarchus cum Arbenagura — κα!) &'ύς απαντά Stobaeus. quoniam singulorum vocabulornm ttclelior est testis Stobaeus·. απαντά genuinum due«, έκαστα a Plutarcho propter πάντας proxime praeuedens miitatum. (juac Volkmannus postea [if. Jalirb. f. Phil. 1871 p. 683] de Plaeitoruui tatis protulit seiens hie ueglexi.

6

I DE PLUTARCHEAE EPITOMES MEMORIA

facienda, quo minus sive Eusebius ipse sive qui ei fuit a manu suis coniecturis indulgerunt. ' collects sunt in Praeparationie Evangelicae libris XIV et XV, quibus excerptis talia praemittit XIV 13 9: σκεψώμεθα δήτα λοιπόν ήδη άνωθεν άρξάμενοι τάς των είρημένων φυσικών φιλοσόφων δογματικά? προς αλλήλους άντιδοξίας. γράφει δη αθρόως απάντων των Πλατωνικών όμοδ καΐ Πυθαγορείων των τε έ'τι πρεσβυτέρων φυσικών φιλοσόφων έπικεκλημένων κ«! αδ πάλιν των νεωτέρων Περιπατητικών τε και Στωικών και Επικούρειων τάς δό ας συναγαγών ό Πλούταρχος εν οις έπέγραψε Περί των άρεσκόντων τοις φιλόσοφοι? φυσικών δογμάτων, εξ ων παραθήσομαι ταύτα, excerpsit XIV 14 1—6 ex Plut. I 3 1-4. ll. 18. 20. turn praemissis his πάλιν ο ού"ν ό Πλούταρχος τάς περί θεών υπολήψεις των αυτών τούτον γράφει τον τρόπον compilavit XIV 16 l ex Pint. I 7 l. 2, deinde XIV 16 2 ex eodem loco §§ 5. 6, quibus praefatur: Έπι τούτοις πάλιν τον Άναξαγόραν εισάγει, πρώτον φάσκων α&τδν ορθώς φρονήσαι περί θεού. turn XIV 16 3—10 sequitur Plut. 1. C. §§ 7-18. 31-34. Eclogis 1. XV insertis haec prolueit XV 22 69: διό μοι άναγχαϊον είναι δοκεΐ καΐ τάς περί τώνδε δόξας ομού συναγαγεΐν, τάς τε διαστάσεις αυτών και του τύφου το μάταιον έπιθεωρήσαι. θήσω δε καΐ ταΰτα άπο της Πλουτάρχου γραφής, εν ή τάς περί τούτων απάντων όμοΰ των τε πρεσβυτέρων και νέων δόςας συναγαγών τούτον γράφει τον τρόπον.

excerpsit XV 23. 24. 25 ex Plut. II 20. 21. 22 XV 26. 27. 28. 29 ex Plut. II 25. 26. 27. 28 XV 30. 31 ex Plut. II 13. 14 XV 32 ex Plut. I 4 quae ad Praeparationis consilium utilia restabant, ea longa sevie XV 33—61 ad verbum descripsit. his ipse indicem praemittit XV 32 8—10, quem comparatis Plutarchi capitibus hie adponere iuvat. Τοιαύτη και ή θαυμάσιος αυτών κοσμογονία, συνηπται δε τούτοις άλλη τις πλείστη λογομαχία παντοίων περί προτάσεων άπορησάντων

εί χρή το πδν iv ή πολλά ήγεΐσθαι και ει 2να τον κόσμον ή πλείους. και εΓτε έμψυχος ούτος και πρόνοια τυγχάνει θεού διοικούμενος είτε κάί τάναντία. και εί άφθαρτος ή φθαρτός και πόθεν τρέφεται και από ποίου ήρξατο ό θεός κόσμοποιεΐν 1

XV 33

ex Plut, I 5

XV 34

ex P. II

XV 35 XV 36 XV 37

ex P. II 4 ex P. II 5 ex P. II 6

ο

contra priorum virorum doctorum ut J. Scaligeri Niebiihrii Hultemanni iuiquiora. Valckenarii Dindorfiique nimis arnica iudicia omuino vere iudicavit J. Freudenthalius Hellenist. Stud. I p. 3 sq. qui discernenda esse et librorum et excerptoriim genera bene monuit. Plutarcheae eclogae, ut quae κατά λέξιν descriptae sint neque christianam doctrinam tangent [cf. Volckmann in Zellen annal. theolog. 1855 p. 244s] plurimum habent auctoritatis. cf. J. Bernays de Theophr. l. de piet. p. 173.

PROLEGOMENA

7

περί τε της τάξεως του κ ό σ μ ο υ XV 38 ex Plut. II 7 και τίς ή αιτία του αυτόν έγκλιΗήναι XV 39 ΘΧ Ρ. II 8 περί τε του έκτο? της του κόσμου περί- XV 40 ΘΧ Ρ. II 9 φερείας και τίνα τα δεςιά και τα α ρ ι σ τ ε ρ ά του XV 41 ex Ρ. II 10 κόσμου μέρη. περί τε ο υ ρ α ν ο ύ XV 42 ex P. II 11 και προς απασι τούτοις περί τε δαιμόνων XV 43 ex P. I 8 καΐ ηρώων περί τε ύλης XV 44 ex P. I 9 και περί ιδεών XV 40 ex P. I 10 περί τη? του παντός τάξεως XV 46 ex P. II 15 έ'τι μην περί της των ά'στρων φ ο ρ ά ς τε XV 47 ΘΧ Ρ. II 16 και κινήσεως καί προς τούτοις οπόθεν φ ω τ ί ζ ο ν τ α ι ο ί XV 48 ex P. II 17 αστέρες καί περί των καλουμένων Δ ι ο σ κ ο ύ ρ ω ν XV 49 ΘΧ Ρ. II 18 περί τε εκλείψεως ηλίου καί σελήνης XV 50. 51 ΘΧ Ρ. II. 24. 29 καί περί έμφάσεως αυτής καί δια τι XV 52 6Χ Ρ. II 30 γεώδης φαίνεται καί περί των αποστημάτων αυτής XV 53 ex P. II 31 καί έτι περί ένιαυτών XV 54 ex P. II 32. 9. ταύτα δε πάντα δια μυρίων τοις περί ων ό λόγος κατασκευασμένα επειδή τεμών ό Ι Ι λ ο υ τ α ρ χ ο ς εν ολίγοις συνεΐλεν επί ταυτον ομού συναγαγών αποφάσεις καί τάς διαφωνίας αυτών ηγούμαι καί ήμϊν ουκ άχρηστα γενήσεσί)αι [αυτά] παρατείίέντα εις την ευλογον αυτών παραίτησιν. * * * . 10. προσί^ήσω δε εξής τοις είρημένοις δσα καί περί των προσγειοτέρων έπηπόρησαν περί γης (και) σχήματος και περί θέσεως XV 55. 56. 57. 58 ΘΧ Ρ. III 9. 10 καί έγκλίσεως αότής 11. (12) 13 καί έτι περί θαλάσσης XV 58 ex Pint. III 16. ως αν είδείης ότι μη περί μόνων των μετεώρων καί μεταρσίων οί γενναίοι διέστησαν, αλλ' ότι καί εν τοΤς περιγείοις διαπεφωνήκασιν. ίνα δε των σοφών έτι μάλλον την σοφίαν άποοαυμάσίβς, προσί>ήσω καί δσα περί ψυχής [XV 59 ex Ρ. IV 4| καί του εν αύτ^ ηγεμονικού [XV 60 ex Ρ. IV 5] διεμαχήσαντο ουδέ σφάς αυτούς έπιγνώναι οίας εΤεν φύσεως δεδυνημένοι. Quod de fide Eusebii supra dictum est, insigni quodam exemplo ex indice comprobari potest. in codicibus XV 58 caput quod est περί κινήσεως γης inscriptum est περί έγκλίσεως γης. iam cum in Plutarch o c. περί έγκλίσεως omissum illud ab Eusebio praecedat, nihil profecto proclivius est quam posteriorum scribarum oscitantiam incusare quod titulo prioris servato ad transcribendum alterum caput properaverint. quae coniectura fallit. immo ipse Eusebius exemplar habuit mancum ac tanta fuit Caesariensis episcopi sive religio sive securitas, ut errorem manifestum neque in indice neque in excerptis corrigeret. tralaticium ilium in antiquis Plutarchi exempli*

8

I DE PLUTARCHEAE EPITOMES MEMORIA

hiatum testatur Galeni historia philosopha, quae eodem capite περί έγκλίσεως caret, eandem accurationem in ceteris excerptis admirari licet, nam rarae sunt pro excerptorum arabitu mutationes. velut Plat. 1 3 1 post Θαλής ό Μιλήσιος addit εΓς των επτά σοφών, mox άπεφήνατο auctum est addito etvai capituloque finito claudit ταΰτα μεν ό Θαλής, de qua formula similibusque egit G. Dhxdorfius praef. edit. I xix. structurae formam mutavit 1 3 4 οίον ή ψυχή, φησίν, ή ημετέρα αήρ ούσα συγκρατεί ημάς. placet enim Eusebio οίον ή ψυχή .... αήρ εστί * συγκρατεί γαρ ημάς. audacius eiusdem capitis § 18 transformavit in hunce modum: Δημόκριτος »p μετά πλείστον Επίκουρος ήκολουθησεν. Plutarchus praebet: Επίκουρος Νεοκλέους Αθηναίος κατά Δημόκριτον φιλοσοφήσας. nee magis placet quod paulo infra, quod Δημόκριτος μεν γαρ fuit, variavit αλλ' ό μεν Δημόκριτος, brevitate praestat I 4 l ό κόσμος έσχημάτισται, quod in Plutarcho έσχηματισμένος συνέστηκε parum eleganter scriptum est. leviora sunt quae 1 7 8 novavit ό θεός . . . οτε ην ακίνητα τα σώματα ή οτε ατα'κτως έκινεΐτο, ubi alterum οτε addidit, ne έκινεΐτο ad deum referretur, et paulo infra ουδέ το πρώτον εστί δέξασθαι pro Plutarcheo xol οίίτε το πρώτον κτλ. ibidemque πας γαρ θεός pro ό γαρ θεός. sententiam adulteravit I 7 11 cum scripsit Θαλής τον κόσμον είναι τον θεόν. recte Plutarchus Θ. νουν του κόσμου τον θεόν. supervacaneum certe illud quod II 20 12 post Φιλόλαος ό Πυθαγόρειος υαλοειδή [so. είναι τον ήλιον] addit δίσκον, quamquam non defuere, qui avide arriperent. contra ibidem § 13 εαυτού omigit τη άνταυγεί^ in της .ανταύγειας correcto, invicem ad proximum άνταόγειαν otiose είναι apposuit. librarius fortasse peccavit quod Plutarchi II 29 6 Ηλάτων Αριστοτέλης ...συμφωνώς conversum est in συμφωνοΰσι. memorabilius est quod III 13 3 ένηζονισμένην planioribus verbis εν άξονι στρεφομένην explicare maluit. vox ilia artis aetronomicae ut videtur propria ne a librariis quidem intellecta est, qui ένιζωνισμένην propagarunt, donee Reiskei palmari emendatione verum inventum, sed, ut fieri solet, ab editoribus spretum est. exemplum verbi ex Ptolemaeo adnotavit Schneiderus neque, quamquam quaerenti mihi locum Ptolemaei reperire non contigit, de fide ac diligentia sponsoris ullo modo dubitari potest. Apposui fere quae Eusebius mihi contra Plutarchi auctoritatem mutasse videtur nee multa nee fallacia, si quis cavere didicit. sed supersunt alia, in quibus haereas librariine Eusebianorum codicum peccaverint an ex mendoso exemplari securus transcripserit excerptor. velut II 20 3 Plutarchea sic leguntur: Ξενοφάνης εκ πυριδίων των συναθροιζομενων μεν εκ της υγρας άναθυμιάσεως, συναθροιζόντων δε τον ήλιον. Eusebius φαινομένων inter των et συναθροισμένων interpolatum habet, quod non dubium est quiii ab emendatore quodam iterate verbo offenso super συναθροισμένων olim positnm fuerit. sed ambiguum utrum ante Eusebium an post vixerit iste elegantiae male curiosus.

Sed quo minus mendosum exemplar iam Eusebio lectum esse negamus, eo magis mirandum est quanto illud posterioribus sanitate et integn-

PROLEGOMENA

9

t te praestiterit. iuvat hoc exemplis quibusdam comprobare, quoniam Eusebii virtus ab editoribus quotquot Plutarchi libellus nactus est nondum cognita videtur. 1 3 2 δια τούτο και Όμηρος ταύτην την γένεσιν υποτίθεται περί του δδατος· ωκεανός δσπερ γένεσις πάντεσσι τέτοκται. tulerunt hoc editores qua solent patientia praeter unum Duebnerum qui saltern ειπών addidit post ύδατος, quanto facilius erat Eueebium inspicere qui praebet ταύτην την γνώμην! idemque Mosquensis optimi codicis ora confirmavit, unde iam Plutarcho a nobis restitutum est. quid librario fraudi fuerit, vix est nionendum. interdum Eueebii exempluni interpolatorem vaferrimum arguit, qui emboliorum mira impudeutia nou solum editorum turbam, sed doctos quoque et cantos homines ludificatus est. duo exempla satis sunto. 1 3 4 lectum est: αδύνατον γαρ αρχήν μίαν την 5λην των όντων, έζ ης τα πάντα, όποστηναι. neminem fore spondeo qui scioli sapientiam sua sponte odoretur. quid? ne turn quidem, cum in Stobaeo εξ ης τα πα'ντα cognoverimus deesse, de fraude cogitabimus. convincit interpolatorem omittendo Eusebius. possum alia eiusmodi emblemata notare, nullum audaciue quam hoc. II 9 3. 4. Ποσειδώνιος ουκ άπειρον αλλ' δσον αυταρκες εις διάλοσιν εν τφ πρώτφ περί κενοΰ. Αριστοτέλης Ιλεγεν είναι κενόν. Πλάτων μ,ήτ εκτός τοδ κόβ[ΑΟϋ μήτ5 εντός μηδέν είναι κενόν, haec fere vulgantur sine suspicionis ulla nota. ' neque Bakeo quidquam fraudis suboluit, qui Posidonianis reliquiis librum περί κενοΰ octavo loco inseruit. sed poterat scrupulum inicere quod Stobaeus libri titulum omisit, augere debebat quod Laertius Diogenes Stoicorum de vacuo scriptores dum accurate receuset VII140, ipsum Posidonium non εν πρώτφ περί κενοί, at εν δεοτέρω του φυσικοΰ λόγοο citat. interpolata esse εν τφ" πρώτφ περί κενοΰ demonstrat Eusebius Gaisfordii. nam in priores editiones, ut fieri solet, Plutarchea lectio interpolata est. verbo moneo etiam latius patere interpolationem. nam Aristoteli idem indoctissime simul et audacissime contrariam ipsi sententiam attribuit [cf. phys. ausc. IV 8 p. 214 sq.] atque ultima quoque misere turbavit. apage igitur istas olfucias fraudulent! hominis Eusebioque duce restitue: Ποσειδώνιος ο6κ άπειρον αλλ' δβον αδταρκες είς την διάλυσιν. Πλάτων Αριστοτέλης μήτ έκτος του κόσμου κενόν εΤναι μήτ εντός. Corruptis locis quam saepe salutare afferat auxilium Eusebius, dici nequit. unum proferam editorum socordia insigue. I 7 33 οι Στωικοι κοινότερον Οεον αποφαίνονται πυρ. ecquis crediderit κοινότερον illud vel a Wyttenbachio eruditissimo antiquae philosopbiae existimatore non modo toleratum, sed etiam latine expressum esse: Stoici communius de u m pronunciant? ne haesisse quidem videtur, alioqui Stobaeo adhibito legisset quod verum est νοερδν θεόν. idemque confirmat Eusebius. addo 1

nisi quod Posidonii sententia Hirzeli [Unters, z. Cic. Schrift. I 2281] a Plutarcho et Stobaeo male tradita videtur. sed hoc ultra Plutarchi memoriam recedit.

10

I DE PLUTARCHEAE EPITOMES MEMORIA

autem ne quis soli Flutarcho dormitautes editores obtigisse reatur, perinde ridioulnm errorem hodieque legi in Pseudo-Iustini cohort, c. 6: Αριστοτέλη? δε ου κοινοτέραν την ψυχή ν εΤναί φησιν εν ω περιείληπται και τα φθαρτά μόρια, άλλα το λογικδν μόνον, ut Plutarchi librarios decepit vocis Στωικοί ultima syllaba repetita, ita in lustino fuit adverbium κοινότερον. Sed quid multi sumus in Eusebii praestantia laudanda, quouiam antiquum librum inferioris aetatis sordibus carere consentaneum estV verum enim vero multo gravius est quod idem Eusebii exemplum non nullis locis aperte vel corruptis vel lacunosis ita coneentit cum nostrorum codicum depravatione, ut iam quarto saecula vulgaria exempla atque άδιόρ&ωτα [cf. L. Dindorf praef. ad Dion: Chrysost. I p. iv 4] circumlata esse satis constet, unde in dies magis gliscente cuiusvis corruptionis labe Byzantiuorum libri deducti sunt. praeter hanc autem vulg rem memoriam etiam post Eusebii aetatem pleniores praesto erant et emendatiores libri, quorum auxilio baud semel vulnera aut conclamata aut sanitatis specie fallentia certa manu curare contigit. in eo numero sunt Cyrillus et personatus Galenus. Theodoretus enim episcopus Cyrensis, qui ineunte quinto saeculo floruit, novit ille quidem Plutarchi την περί των τοις φιλοσόφοις δοξάντων έπιτομήν [graec. affect, curat. IV 31 cf. V 16], sed quae II112 et III 4 de atheis Diagora Theodore Euhemero Plutarcho nominato narrat [cf. Placit. I 7 l] ea Eusebio surrepta sunt, unde eodem loco II113 et 115 Protagorae et Numenii memoria iluxit. quod Diagoram Milesium cognovit consentiens cum Eusebio, furtum reddit manifestum. sed de Theodoreto infra accuratius dicendum erit. Utiliora sunt multo Cyrilli acerbissimi Theodoreti adversarii excerpta, quibus ad lulianum refellendum utitur. ita contr. lul. II [ed. Auberti Lutet. 1638 vol. VI] p. 46B — 47 B quattuor deinceps priora capita libri II accurate excerpsit hisce praemissis: Ι ΐ λ ο υ τ α ρ χ ο ? τοίνυν άνήρ των παρ' αυτοί? ουκ άσημο? γεγονώ? εν τ ίο δεύτερος βιβλίψ της των φυσικών δογμάτων συναγωγή? ούτω φησί περί του κόσμου, etiam tituli capitum servantur, cum alterum ab his verbis ordiatur είτα περί του σχήματος του κόσμου ώδε πάλιν φησίν. itemque C. 3 έ'φη δε πα'λιν τα? των παρ' Έλλησι φιλοσόφων δόξα? είς εξηγήσεις προτιΟείς, ει έμψυχο? ό κόσμο? ή μη ούτως, similiter c. 4 iterum Plutarchum nominatim adfert p. 51 DE cf. p. 70c: Ιφη γα'ρ που περί αυτών ίσχνο? ων άγαν 6 Π λ ο ύ τ α ρ χ ο ς εν το> πρώτω βιβλίφ φυσικών δογμάτων συναγωγή?: 'έ'λαβον δε εκ τούτου κτλ.' ex Plut. I 68. 1. 2. proximum caput [I 7 H. in. 17. 12. 32. 33] postquam p. 28cDE compilavit: γεγράφασι δε, inquit, περί τούτων Ι ΐ λ ο ύ τ α ρ χ ό ? τε κοί έτεροι των παρ' αυτοΐς λογάδο^ν καί ο Upacjb? καθ' ημών Ι ί ο ρ φ υ ρ ι ο ς . Plutarchum opinionum et Porphyrium vitarum scriptorem coniunctos compluries memorat etiam Theodoretus, quode infra dicetur. De exemplo Plutarchi a Cyrillo lecto nonnulla dicenda sunt quia

PROLEGOMENA

11

et perbono et diligenter usus est.'- multus olim fuit Krischeus sagacissimus Placitorum enarrator in explicando quodam inter Stobaeum ac Plutarchum diecrimine. ille praebet Αναξίμανδρος άπεφήνατο τους άπειρους ουρανοί)? θεούς, Plutarchi (I 7 12) codices, quibus Eusebii accedit fides, . . . τους αστέρας ουράνιους θεούς, nolo persequi, quantam explicandi subtilitatem huic diserepantiae superstruxerit. quae revera nulla est. nam ille dum ad Ciceronis ineptias enucleandas calidius enititur, Cyrillum neglexit Plutarchei loci incomiptum testem. quern audi p. 28 c: Α ν α ξ ί μ α ν δ ρ ο ς δε οΐμον ώσπερ έτέραν όλοτρόπως Ιων [antecedunt Thaies Democritusque] θεδν διορίζεται είναι τους απείρους κόσμους, ecce Stobaei memoria recuperata, nisi quod inferioris aetatis ur.· κόσμους pro ουρανούς substitaere libuit. confirmat Cyrilli exemplum, si modo opus est, Galeni απείρους νους scriptura ex compendio ουνους leviter obscurata. de Plutarchi igitur lectione dubitatio omnis sublata est, sed constat simul do vitiorum communione, quam inter Eusebii Byzantinorumque libros intercedere supra docui. optimae porro frugis sunt eclogae ex altero Plutarchi libro paucae. istuc quidem commune cum reliqua memoria quod II 1 3 Metrodorum falso Epicuri discipulum perhibet Cyrillus, τούτου saltern rectius servato. at Empedoclis dogma II 1 4 ad sanitatem solus reducit. vulgatur enim—si deteriovem memoriam neglegas — Εμπεδοκλής τον του ηλίου περίδρομον είναι περιγραφήν του κόσμου και του πέρατος αυτού. Cyrillus assumpto iterum in societatem Galeno . . . εΤναι περιγραφήν του πέρατος του κόσμου, quod verum esse e Stobaeo discimus. idem auxilium fertur Stoicorum dogmati II l 7 et aliis locis. mitto cetera quia leviora sunt. unum tarnen adiciam non quo illius praestantiam commendem sed ut miram antiquorum librorum discordiam aperiam. lemma appono ex II 4 l: Eusebius : Galenus : Cyrillus : codices :

Πυθαγόρας Πυθαγόρας Πυθαγόρας Πυθαγόρας

και και και και

Πλάτων και οι Στωικοί και Πλάτων οί Στωικοι και οί Στωικοί.

Discimus e Stobaeo Pythagorae Platonisque paulo diversas sententias a Plutarch ο brevius, ut solet, in unum lemma conflatas esse. Stoieorum quoque decretum seorsum apud ilium, ergo Eusebius plenam lemrnatis formam servat, Cyrillus cum Byzantinis Stoicos retinet Platone intercepto. unde talis diversitas? aut egregie fallor aut in antiquo exemplo fortasse ab ipso epitomatore Platonis Stoicorumque secundaria memoria margini adscripta fuit. unde recte inseruit Eusebius, sed Cyrillus cum 1

quae insunt in cod. Patmio CCLXIII, s. X [cf. Bullet, de corresp. hellen. 1877 I p. 5] f. 269—276 excerpta de Pythagora, Herma, Sophocle cet., turn ex Plutarchi de Placitis atque Porphyrii Historia philosopha, ea cnncta descripta sunt ex Cyrilli contra lulianum libris prioribus p. 30 D — 57 C Aub. de similibus eclogis Porphyrienis, quae e Cyrillo in cod. Monac. gr. 547 notata sunt, egi in Commentation. Bonnens. i. h. Buecheleri et Useneri 1873 p. 61 sqq.

12

I

DE PLUTARCHEAE EPITOMES MEMORIA

codicibtiB Platonis obliti suiit. invicom iu Galeno Platone salvo Stoici exularunt, qui parum opportuno loco postea additi stint, nimirum quae margin! adscribuntur notae erroneae esse solent. quod particula καΐ post Στωικοί in Eusebio Cyrilloque abundat num ex istis turbis explicandum eit, nescio. ceterum diffiteri nolo unum locum in Cyrillo graviter sive corruptum sive interpolatum legi II 4 12 Αριστοτέλης το υπδ την σελήνην μέρος τοδ κόσμου παΟητόν, εν ο) και τα περίγεια κηραίνεται. verbi raritas ' effecit, ut perinepte περαίνεται legeretur. sed librarius potius quam excerptor culpandus videtuv. Intelleximus quantum ex electorum paucitate concludi potest, Cyrillianum exemplum non solum vetustatis sed etiam bonitatis laude conspicuum esse, nee mirum est Alexandriae qui versaretur, ei optimum quemque librum prae manibus fuisse. nam etsi pristinus Alexandrinae Rcholae flos pridem iacebat, tarnen ne turn quidem Serapei bibliotheca, quae superevat una, ingenue papulum dare desierat, si quidem museum id temporis Hypatia docente stetit, * contra quam videlicet ipse Cyrillus furore minime christiano grassatus est. neque multo post maxima librorum pars a Theodosio II Cpolim transvecta esse videtur [cf. Parthey mus. Alex. p. 103]. Cyrilli exemplo consimile fuit illud unde Galeni quae inscribitur historia philosopba maximam partem excerpta est. de quo libello quoniam infra pluribus disputaturus sum, huic loco appositum duco quid ad Plutarchum afferat utilitatis breviter indicare. dolendum sane est libri condicionem tarn esse desperatam ut etiam Plutarcheo archetypo comparato baud semel plane incertus haereas, quid sibi velit compilator. cuius generis lepidissimum hoc tibi suggeram exemplum, c. 133 Άσκληπια'δης δε φησι τους Αιθίοπας λέγειν γηράν και δια το ψυχεσΟαι τα σώματα ύπο του ηλίου διαφλεγόμενον. sie absurde codices. Plutarch ο V 30 6 adscito id statim apparet verbis και δια το ψύχεσοαι ex inferiore versu traiectis genuina δια το ύπερθερμαίνεσοαι ante σώματα expulsa esse, eed iam priora confer Άσκληπιάδης φησί ταχέως γηράσκειν ετει τριακοστφ. sein divinare quid in λέγειν lateat? nempe λ ετει, quod librarium sub finem libri prorsus consopitum in errorem induxit longe ineptissimum. ceterum etiam Byzantini ex Plutarcheo ετει λ male fecerunt έτη τρια'κοντα.3 sed superato 1

recte explicat schol. Plutarch, cod. Β ήγουν υπόκειται (,ιεταβολαϊς xat φ^οραΐς, cf. Critolaus ap. [Philonem] de mund. ineorr. p. 496 M. αμέτοχο1/ χηρών αί; το γβννητόν xal φθαρτον παν συνέζευκται. [Aristoteles] de mundo c. 2 p. 392« 31 μετά δε την αί^έριον •/αϊ θείαν φΊ)σιν . . . 3υνεχή; εστίν ή δι' όλων ζαθητή τε . . . καΐ έ π ί κ η ρ ο ς . Placit. II 30 « Αριστοτέλης μη είναι αΰτήί [σελήνης] άκήρατον το σύγκριμα. Alcin. isag. c. 12 5τε αύτω [nuiiido] μηδενός -ροσιόντος του κ η ρ ο ί ν ε ι ν -εφυκάτος. vocem έπίκηρος primus dixerit Hippocr. de morb. comit. VI 3 G Littr. 2 cf. H o ehe Philol. XV 445 et 474. 3 librariorum in seribendis numeris pigritiam iam Galenus taxavit XVII l p. 633 ένίοις δε [exemplis] A πρόσκειται, κατά τίνα δ' άντ' αυτού γέγραπται π ρ ώ τ ο ς , εν άλλοι; δε πρώτΐβ of. XIV ρ. 31.

PROLEGOMENA

13

librariorum singular! stupore alterum impedimentum obstat ipsius Galeni licentia et insoitia inlatum. nee enim eo se continebat, ut placitorum brevitati νομίζει vel οΓεται adderet, aut Thalem in loniae philosophos verteret aut αρχαίους mallet παλαιοτέρους nominare a t verbum πυθαγορίζει [c. 49] pluribuB vocabulis explicaret, sed exemplar liberiore quoque imitatione sequi et quasi conscius furti leviter immutando aliena celare studebat. est ubi sententiam recte intellexerit ut c. 48 Aristotelis: el τρέφεται ό κόσμος και φθαρήσεται, αλλά μην ουδεμίας τίνος έπιδεΓται τροφής, δια τβδτο και άίδιος. ita Plutarchus, quern sic exprimit ει τρέφεται φθαρήσεσθαι νενόμικεν, οδδέτερον δε τούτων τφ κοσμώ συμβέβηχεν. multo saepius contrarium accidit, ut sententias sanas aut non consequeretur aut illotis mauibus temeraret. illuc pertinet quod c. 21 Plutarehea haec της δε γ η ς . . . εστί τίνα πρότερα έ£ · γυμνάσιον είσελθών και άναβάς επί βήμα τι πεποιημένον έκπεπληγμένων όπδ δέους των ανθρώπων και προσπιπτόντων, άναστηναι κέλευσα? Ιφη πάσης αίτιας τον δημον άφιέναι πρώτον μεν δια τον κτίστην Άλέξανδρον κτλ. turn pergit ταύτης δη της τιμής Ιτοχε παρά Καίσαρος "Αρειος καΐ των άλλων έίητήσατο συχνούς, ων ην και Φιλόστρατος άνήρ ειπείν μεν εξ επιδρομής των πώποτε σοφιστών ίκανώτατος, είσποιών δε μη προσηκόντως έαυτον τη Άκαδημεία. διο καΐ Καίσαρ αδτοϋ βδελυττόμενος τον τρόπον ου προσίετο τάς δεήσεις, ό δε πώγωνα πολιον καθείς και φαιδν ίμάτιον περιβαλόμενος έξόπισθεν Άρείφ παρήκολουθει τούτον ά&\ τον στίχον άναφθεγγόμενος

σοφοί σοφούς σφζουσιν δν ώσιν σοφοί. πυθόμενος δε Καΐσαρ καΐ του φθόνου μάλλον "Αρειον ή του δέους Φιλόστρατον άπαλλάξαι βουλόμενος διήκε. Similiter ut ex eodem f nte narrat Cassius Dio LI 16 3 των τε Άλεξανδρέων πάντων έφείσατο ώστε μη διολέσαι τινά, τδ μεν αληθές δτι οδκ ήξίωσε τοσούτους τε αδτους ο'ντας καΐ χρησιμωτάτους τοΐς Ρωμαίοις ες πολλά v γενομένους άνήκεστόν τι δρασαι. πρόφασιν δε &μως προδβάλλετο τον τε θεον τον Σάραπιν και τον Άλέξανδρον τον οίκιστήν αότών καΐ τρίτον "Αρειον τον πολίτη ν φ που φιλοσοφοϋντί τε χαΐ συνόντι οί έχρήτο. Plutarcho videtur uti nesoio quid de Thrasyllo falso admiscens Themistius or. VIII p. 129,14 Dind.' 1

cf. ΧΙΠ p. 212, 21. X p. 155, 19. XXXIV p. 451, 5. V p. 75, 23. XI p. 173, 3. lulian. ad Tnemiet. p. 265 C. epist. 51 p. 96 Heyl. Caes. 21.

PROLEGOMENA

81

Ex Plutarcbi Dionisque narrationibus certissime patria Alexandria cognoscitur. ex eis, quae de Philostrato tradit Plutarchus Academicum fuisse Arium suspicatus erat Zellerus quern recte refutavit 0. Heineus [n. jahrb. f. class, pbil. 1869, 613]. sopbista ille fuit philosopborum habitum falso affectans, quo philosophus philosopbi misericordiam facilius excitaret. sed nihil efficit quod Academicum potissimum se dixit, ad Arii sectam indicandam. neque enim Xenarchus Peripateticus propter sectae diversitatem ab Arii familiaritate exclusus erat. ' et de secta nulla poteet esse dubitatio. nam quod ex Stoico colore Epitomes suspicari licebat, id nunc ex Laertii Diogenis libri VII indice Laurentiano LXIX 35 [ed. Rose Herrn. I 370] * liquido constat. Stoicorum enim schola inde a Panaetio maximeque Posidonio multum a pristino rigore remiserat, quo eclecticae rationi postea ab Antiocho maxime commendatae facilius se applicaret.3 Arius autem Alexandriae natus, qua in urbe pbilosopbiae studia mature ex sectarum gyro in latiorem litterarum campum educta fuere ubique primum quae philosophia fuit, ut ait Seneca, philologia facia est, Alexandriae4 inquam laxiorem illam philosophandi rationem imbibit. num Antiochum ipsum audiverit nescimus. sed novit sine dubio Alexandrinum Eudorum aequalem, cuius Διαίρεσιν του χατά φιλοσοφίαν λίγου in prooemio cum laude commemoravit et iuxta Philonem excerpsit. exemplar vero Eudorus est eclectici philosopbi. qui Stoicus est germanus, si Διαίρεσιν inspexeris vel meteorologica, quae ex Diodoro mathematico Alexandrino excerpta esse dixi p. 22 sq. at Academici nomen professus est, quod non solum Achilles p. 153 c [cf. supra p. 22] sed etiam Simplicius testatur. quid? quod Aristoteli quoque explicando operam navavit, quam commentarii in categorias non raro laudant. * bine aetas inter Andronicum Aristo1

Strabo XIV p. 670 Ξέναρχος δε [supra Peripateticus dictus] ου ήκροασά"μεθα ημείς εν οίκω μεν ου πολύ διέτριψεν, εν Άλεξανδρεία δε καΐ Άθήνηβι καΐ το τελευταϊον εν 'Ρώμΐβ τον παιδευτικόν βίον έλό*μενος χρησάμενος δε καΐ τ$ Α ρ ε ί ο υ φιλία καΐ μετά ταΰτα τη Καίσαρος του Σεβαστοΰ διετέλεσε μέχρι γήρως εν τιμή αγόμενος. 3 eundem indicem in Parisino 1759 nuper repperlt M. Bonnetus Mus. Rhen. ΧΧΧΓΙ p. 579. 3 quam fluctuaverit ista aetate sectarum discrimen, docet illud de Antiocho δτι εν Ακαδημία φιλοσοφεί τα Στωικά [Sext. Hyp. I 235]. * non casu factum est quod A l e x a n d r i n u s Potamo e c l e c t i c a m sectam invenisse dicitur Laert. I 21. ceterum non rem, sed nomen novasse videtur, cum antea vox αυμπεφορημένος in usu esset, cf. ad Theophrasti phys. fr. 2. Potamonis doctrina est Stoica, quantum dispici potest, sed Aristotelis categoriis admixtis. cf. Arius eel. eth. p. 46 H. supra p. 70. libri titulus στοιχείωσις ad Posidonii exemplum [cf. supra p. 21] fictus videtur. ex his omnibus Arii Eudori Aristonis socium adgnoscas. vixit enim ut ait Suidas προ Αυγούστου καΐ μετ' αυτόν [malim κατ' αυτόν], tenebras quas olim ex Laertii verbis Ιτι δε προ ολίγου xal εκλεκτική τις αΐρεσις εισήχθη υπό Ποτάμωνος offuderunt, sagaciter dispulit Nietscheus Mus. Eh. XXV 226, de Diocle tarnen falsus. 5 Simplic. in cat. θ' 3 a [p. 61« 25 Br.] τους παλαιούς των Κατηγοριών έξηγητάς αίτιώνται Βοηθόν καΐ Α ρ ί σ τ ω ν α καΐ Ε ·3 δ ώ ρ ο ν καΐ Άνδριίνικον καΐ Άθηνιίδωρον. κ 4 b [p. C6b 17] Ευδωρος δε τψ περί της ουσίας λίγω τον περί της ποιότητος λ(ίγον και μετά τοΰτον τον περί Di el a, Doxographi graeci. 6

82

V DE ΑΚΠ DIDTMI EPITOME

telis ospitatorem scholaeticaeque philosophiae principem atque Arium Augusto aequalem certo definitur, ut iam dubitationis nihil relinquatur, quin eundem Eudorum Strabo coniunctum cum Aristone Peripatetico eua memoria vixisse dicat. ' Arietonis societatem etiam scholia quae dixi passim commemorant ut in categ. p. 61· 25. 63b 10. quem popul rem fuisse Eudori et Arii ex Apulei de dogm. Fiat. III p. 277 Hild. et ind. Academic. Hercul. c. 35 8 discas. hinc illud quoque docemur olim Academicum fuisse Aristonem [cf. Cic. Lucull. 4 12], turn fortasse Andronici auctoritate permotum [cf. Mus. Rh. XXXI 11'] Peripateticos amplexum esse. cf. Diog. VII 164. Brandis abb. d. Berl. Akad. 1833 p. 274. Ex hac Alexandrinorum eclecticorum societate Arius in contubernium Augusti vocatus est, quem iam non tantum varia eruditione replebat, sed consilio quoque et solacio amice ac familiariter adiutabat. sic Suetonius Aug. 89: magistro usus Apollod ro Pergameno quem iam grandem natu Apolloniam quoque secum ,ab urbe iuvenis adbuc eduxerat, delude eruditione etiam varia repletus per Arei philosophi filiorumque eius Dionysi et Nicanoris contubernium. Platonis enim insigne exemplum non deterrebat philosophos quominus itentidem aulicae vitae splendorem scbolarum umbris praeferrent. neque solum doctoris ipsorum vel liberorum, sed etiam consiliarii internuntii ducis vices explebant, denique cum in intimam familiaritatem se insinuate solerent animorum moderatores extiterunt gravissimi. simili munere cbristiani sacerdotes fungebantur, quibus cum aurium secreta confiderent, baud raro Imperium quoque concedebant principes. apud Macedones praecipue, turn Alexandrinos et Pergamenos hie mos invaluerat, unde mature omani principes receperunt." neque consuetudinem Augustus του ποβοΰ οι>νεζεΰχθα( φησιν. cum hoc categoriarum ordine ab Aristotelio absono cf. Arii Didymi locum ante Eudori mentionem eel. eth. p. 46H. praeterea nominator ι' 5«8I> [p. 70b 26] μ' 4b [71b 22] μ' S»», v' 3« [73b 18] v' 5a [74b 2]. Academicns nominatur ι' 5· [63« 43] Εδδωρος 6 Ακαδημαϊκός, vel metapbyeica attrectavit, unde emendationem eius adnotavit Alexander ad 988 a 7 [p. 44, 23 Bon.] veri simile est etiam Διαίρεσιν Peripatetico eum exemplo scripeisse. nam Aristotelis ferebantur variae διαιρέσεις, cf. Alexand. in top. p. 126. V. Rose Ar. Pseud, p. 127. 677 et Andronici liber de dmeione apnd Boethinm de divis. init. p. 638. sed omnino in dividendo illius aetatis nimii fhere philosophi. nemo studiosior Varrone in A n t i q u i t a t u m libris et de lingua latina. etiam pntidior in 1. d e p h i l o s o p h i a Augustin, d. C. D. XIX 1—3 cf. supra p. 78*. Eudorue etiam Pythagorae sive potius recentiorum Pythagoreorum doctrinam explanavit Simplic. phys. f. 39» 26—40. 1 Strabo XVII p. 790 αλλ' έώ ταύτα πολλών είρηχάτων ων αρκέσει δύο μηνόσοι τους ποιήσαντας καθ' ήμδς το περί του ΝεΟ-ου βφλίον Εϋδωρ καΐ xoivg έ ρ ρ η τ ό ρ ε υ ο ν . α&θις δ' Ιστορίας αυτόν ς γραμματικός, δς έσοφίστεοσεν εν 'Ρώμη. έγραψε πιθανά, περί ορθογραφίας καΐ άλλα πλείστα καΐ άριστα, inde coniectum est Ateium et iuuiorem Didymum solito more a Suida confusos esse, recte an secus, non diiudico. Arius certe Didymus in Hesychii catalogo non invenitur. Eo magis miranda est Ottonis Heinei ratio [n. jahrb. f. class, phil. 1869, 613] qui Suida, quid dico, lonsii coniectura nisus Didymum Arium Academicum ab Ario Stoico Augusti familiari prorsus disiungendum esse asseveravit. summa disputationis — nam cetera leviora sunt — in eo versatur, quod hie Arius simpliciter, Epitomes scriptor Arius Didymus nominetur, unde Eusebius et Stobaeus — addo Priscianum — singulis locis Didymi nomen elegerint. neque tarnen quidquam hie latet difficultatis. nam ultimo a. Chr. saeculo a Latinorum consuetudine similis mos in eis invaluisse videtur quibus frequentior usus cum Romanis intercesserat, ut patris nomen suo per nominativum adderent [cf. Lehre quaest. epic. p. 23**]. hinc Άπίων 6 Πλειστονίκης et Απολλώνιος δ Μόλων et ut hoc utar Κατίλιος 6 καΐ Νικάνωρ 6 Νικάνορας, hoc exemplum servat legitimam fonnam. sed liberior usus. nam a Plutarcho nominatur ille Απολλώνιος 6 Μόλωνος [Cic. 4. Caes. 3], a losepho adv. Αρ. Π 14 36 Απολλώνιος δ Μόλων [cf. Quintil. Ill l 16, XII 67], ab eodem vero simpliciter Μόλων adv. Apion. II 2 34. 41. neque aliter Dionysius de Dinarcho 8 Μόλωνα. item patris nomine Molonem constanter in Bruto vocat Cicero, qui in libro de inventione Apollonium. ad hanc similitudinem Romani * ex gemino nomine, cum Didymi sescenti Arii pauei* essent, 1

inde Tertullianns romanus homo Arii nomine nti maluit [de anima c. 54]: Itaque apud ilium (Platonem) in aetherem sublimantur animae sapientes, apud Arium in aerem, apud Stoicos sub lunam [cf. c. 55], quod spectare yidetur ad Didymi fr. 39 p. 471,13. a nomen antiquis non nimis usitatum fuisse videtur. cognovi hos Aiios: 1) 'Άρειος Ήραχλεοπολίτης Philo Bybl. ap. Euseb. P. E. 110 49 2) Άρειος δ Αιγύπτιος Luc. Ver. hist. II 22

PROLEGOMENA

87

hoc potissimum elegisse et usu sanxisse videntur. ipse autem scriptor sollemnem titulum Αρείου Διδύμου inscripserat, unde euo iure epitomatoribue pOBterius nomen ut principale exhibere licuit. nam Graecorum more primarium nomen ultimo loco apparet ut in his Φλάυιος Ίώβηππος, Κάσσιος Δίων, Ουαλέριος 'Αρποχρατίων, Λαέρτιος Διογένης, Τιβέριος Κλαύδιος Άτυχος Ηρώδης, hinc Didymus legitimum nomen, "Αρειος patris adscitum cognomen videtur. cui rationi ne Romanorum quidem usus ut dixi repugnaret. at repugnat Etymologic. M. p. 139, 1 "Αρειος ό 'Αλεξανδρείας φιλόσοφος εν έορτ^*Αρεος Ιτέχθη. διό ούτως ώνόμασται. quanta fides etymologo habenda sit, ignore, moneo autem ne hoc loco ad Heinei rationem, qui tarnen eius rationem habere noluit, abutaris, ex genetivo Αρείου Δίδυμου non certo effici posse utrum nomen fuerit "Αρειος Δίδυμος i. e. Δίδυμος δ και Αρειος an "Αρειος Δίδυμου quemadmodum Herodes Atticus — licet enim repetere, quia eiusmodi gemina nomina sunt rarissima — praeter sollemnem formam vocatur etiam Ηρώδης Αττικού, quod paulo pleniue legitur etiam Ηρώδης του Άττικοΰ. ' utut de hac re viri docti statuent — et vehementer cupio accuratiora ex inecriptionibus doceri — Meinekei 3) Λικίνιος "Αρειος Ταρσευς Asclepiadeus Andromach. ap. Gal. XIII 480 [ubi vulgatnr Αεκανίου Αρείου]. Licinii Bassi fuit amicus, eidem enim Dioscorides materiam medicam dedicavit cf. Gal. XIII 587 ως δε Διοσχορίδης δ Ταρσευς εδωχεν Άρείιυ τψ ' Ασκληπιαδείψ. Gal. XII 829, XIII 182 ubi εκ των Αρείου Άσχληπιαδείου pro vulgato Άσκληπίαδου legendum. Tarsensis vocatur Gal. XIII 247, XII 636. [Soran.] V. Hippocr. 1 p. 449, 5 West, quern Herodoti medici patrem credit Haas de phil. scept. success, p. 76. at Diogenes IX 116 babet Άριέως. praeterea multo erat aetate inferior 4) A r e u s rhetor a Quintiliano III 1 16 [cf. II 15 36] inter Apollonium Molonem et Caecilium enumeratus 5) Αρειος δ ψάλτης Stratonico aequalis Athen. VIII p. 352 B 6) "Αρειος εν τοις Ιπεσιν Paus. Ι 13 18 7) Άσκληπιάδης & του Α ρ ε ί ο υ εν τψ περί Δημητρίου του Φαληρέως συγγράμματι Athen. ΧΠΙ 567ο 8) "Αρειος δυναστεύων εν τ^ Ί'ευ&ρανία Paus. Ι 11 2 9) "Αρειος Δωρίωνος Παιανιεΰς archon Atheniensis post a. 27 a. Chr. C. I. G. 478 10) "Αρειος romanus centurio losepb. arch. XVII 10 7, bell. lud. II 4 3 5 ι 11) "Αρειος notus haereticus 12) Αύρηλία Συλλεΐνα Αρείου C. I. G. 3419 inscr. Philadelphiae inventa 13) "Αρειος ibid. 3823. Cotyaeae reperta 14) "Αρειος Όμηριχός ποιητής έχ Μουσείου Orelli-Henzen III p. 124, Kaibel epigramm. n. 1009 p. 425 15) "Αρηος = "Αρειος papyr. aegypt. Notic. et extr. d. manuscr. XVIII 2 p. 331. 1 de variis formis egit postremus Dittenberger Archaeol. Z. XXXIV 59 et Herrn. XIII 67. antea Roeper Z. f. Alterthumsw. 1852 434 sq. qui tarnen falsa admiscuit. quod in elogio a Philostrato servato V. S. p. 566 Αττικού Ηρώδης transpositum est, versu effectum videtur, nisi Αττικός Ηρώδης rescribere praestat. cf. exempla Dittenbergeri. hoc inter omnes constat Ηρώδη Άττικίν Graecum neminem dixisse. in ridiculum errorem Buttinannum Gr. Gr. II 436 induxit Suidae stupor Διονύσιος Άλεξανδρεύς, θρι)ιξ δ' από του πατρός Τήρου Τήρος τοδνομο κληθείς, ubi ΐήρος (debebat saltern Τήρης) dudurn obelo notatum erat ab Hemsterhusio.

VI DE PLUTARCHI VITA HOMERI

palmare inventum istiusmodi dubitationibus non tangi nedum refutari posse confido. ΎΙ DE PLUTARCHI VITA HOMEBI

Praeter Ariani libri reliquiae, cuius quae ad physica pertinent seorsum collegi, rara natant in Stobaei oceano Homerici commentarii fragmina, quae Placitis tarn sunt cognata, imperitum ut facile possint fallere. velut si Empedoclis placitum I 3 20 cum Stobaeanis ecl. I p. 288 conferee, primo obtutu fieri non poterit quin eandem memoriam subiectam rearis. alia docebit accuratior comparatio. Plut. de plac. I 3 20 Stob. 110 11 Heraclit. alleg. 24. Εμπεδοκλής Μέτωνος ΆκραγαντΤνος τέτταρα μεν λέγει στοιχεία, πυρ αέρα ύδωρ γήν, δύο δε άρχικάς δυνάμεις φιλίαν τε και νεΐκος ων ή μεν εστίν ενωτική, το δε διαιρετικόν. φησί δε ούτως, τέσσαρα των πα'ντων ριζώματα πρώτον άκουε Ζευς αργής Ήρη τε φερέσβιος ήδ' Άιδωνεύς, Νήστίς θ' ή δακρύοις τέγγει κρούνωμα βρότειον.

Δια μεν γαρ λέγει την ζέσιν και τον αιθέρα, "Ηρην δε φερέσβιον τον αέρα, την δε γήν τον ' Αιδωνέα, Νήστιν δε και κρούνωμα βρότειον οιονεί -ζο σπέρμα και το ύδωρ.

Εμπεδοκλέους τέσσαρα των πάντων ριζώματα πρώτον άκουε Ζευς αργής "Ηρη τε φερέσβιος ήδ' Άιδωνεύς Νήστίς θ' ή δακρύοις τέγγει κρούνωμα βρότειον των δε συνερχομένων εξ Ισχατον Γστατο νεΐκος. Ε μ π ε δ ο κ λ ή ς Δία μεν λέγει την ζέσιν και τον αιθέρα, "Ηρην δε φερέσβιον την γήν, αέρα δε τον ' Αιδωνέα, επειδή φως οίκεΐον ουκ έχει αλλ' υπό ηλίου και σελήνης και άστρων καταλάμπεται. Νήστιν δε και κρούνωμα βρότειον το σπέρμα και το ύδωρ . εκ τεσσάρων ούν στοιχείων το παν, της τούτων φύσεως εξ εναντίων συνεστώσης ξηρότητας τε και ύγρότητος και θερμότητος και ψυχρότητος υπό της προς

Τί δ' δ ΆκραγαντΐνοςΕμπεδοκλής; ουχί τα τέτταρα στοιχεία βουλόμενος ήμϊν ύποσημήναι την όμηρικήν άλληγορίαν μεμίμηται; Ζευς αργής Ήρη τε φερέσβιος ήδ' Άιδωνεύς Νήστίς Ο' ή δακρύοις τέγγει κρούνωμα βρότειον. Ζήναμέν είπε τον αί&έρα, γήν δε την "Ηραν, 'Αιδωνέα δε τον αέρα, το δε δακρύοις τεγγόμενον κρούνωμα βρότειον το ύδωρ.

Plut. Vit. Homer, c. 99. της δε των στοιχείων φύσεως εξ εναντίων συνεστώσης ξηρότητός τε και υγρότητος καΐ θερμότητος καΐ ψυχρότητος, υπό δε της προς άλληλα αναλογίας και

PROLEGOMENA άλληλα αναλογίας χαί σεως έναπεργαζομένης το παν χαΐ μεταβολάς μεν μεριχάς υπομενούσης, του δε παντός λυσιν μη επιδεχομένου, λέγει γαρ οδτως άλλοτε μεν φιλότητι συνερχόμενα τάδε πάντα, άλλοτε δ* αδτε ίχαστα φοροόμενα νείχεος έ'χθει. Όμηρος δε την φιλίαν καΐ το νέϊκος των του παντός μερών εν τούτοις αίνίττεται εν οίς φησιν ή "Ηρα· εΤμι γαρ δψομένη πολυφόρβου πείρατα γαίης, Ώκεανόν τε θεών γένεσιν καί μητέρα Τηθύν · τους είμ' όψομένη καί

89

κράσεως έναπβργαζομένης τ6 παν και μεταβολάς μεν μεριχάς δπομενούσης, του δε παντός λύσιν μη επιδεχόμενης, Εμπεδοκλής ϊφη τα 8λα συνεστάναι οδτως· άλλοτε μεν φιλότητι συνερχόμεν' εις Ιν ά*παντα άλλοτε δ° αδτις Ικαστα φορεύμβνα νείκεος ίχθβι. C. 100. προ δε τούτου Ό μ η ρ ο ς την φιλίαν καί το νεΐκος αίνίσσεται εν οΓς φησιν ή "Ηρα παρ' αύτφ * εΐμι γαρ όψομένη πολι>φόρβοο πείρατα γαίης Ώκεανέν τε θεών γένεσιν καί μητέρα Τηθύν τους είμ' έψομένη καί σφ' άχριτα νείχεα λύσω.

σφ' άκριτα νείκεα λύσω. Placitorum consuetudinem tuetur Plutarchue Empedoclis patre patriaque praemisBis, quae omisit cum reliqua explicatione τέτταρα — φησί δε ούτως Stobaeue. praeterea ex placitorum eerie evuleos Empedoclis versus cum interpretatione addere maluit. sed hinc nihil suspicionis, cum quanta ille USUB sit in ordinandis excerptis licentia conetet. sed hoc dubitationem tollit. Plutarchus Ήρην φερέσβιον rectissime explicat a era, A*idonea terram. contra Stobaeus "Ηρην δε φερέσβιον την γήν, αέρα δε τον Άιδωνέα, επειδή φως οΖκεΐον ουκ έχει αλλ' υπό ηλίου καί σελήνης καΐ άστρων καταλάμπεται. contraria ut conciliaret, lusit olim Krischeus Forschung, p. 126 Stobaei verbis transpositis Ήρην δε φερέσβιον τον αέρα, την δε γην τον Άιδωνέα. frustra ille. nam quod defendit, argumentum istuc επειδή — καταλάμπεται nisi de terra intellegeretur sensu carere, fugit eum allegoriarum scriptorum similitude, qui ad Iliadis 0 189 sqq. talia produnt: Heraclit. alleg. 41 Plut. Vit. Horn. 97. 98 πας γαρ ό μΰθος ήλληγόρηται περί των απ' άρχήΐ τεττάρων στοιχείων ... καί τ^ μεν πυρώδει φύσει τόπον ενειμ^ν ουρανόν, την δ' υγράν ουσίαν Ποσειδώνι προσέΟηκε, τρίτον δ' Άίδην τ ο ν άφώτιστον α έ ρ α δήλοι, κοινόν δε πα'ντων καί έδραιότατον άπεφήνατο στοιχείον εΓναι την γήν.

και ότι εν τη του παντός νομ^) Ζευς μεν Ιλαχε την του πυρός οδσίαν, Ποσειδών δε την του ύδατος, "Αιδης δε την του αέρος, τούτον γαρ λέγει 'ζόφον ήερόεντα' [Ο 191], επειδή φως οίκεΓον ουκ έχει αλλ' υπό ηλίου καί σελήνης καί των άλλων άστρων καταλάμπεται. τετάρτη δε κατελείφ&η καί κοινή πάντων ή γη.

90

VI DE PLUTARCHI VITA HOMERI

his locis comparatis corruat necesse est Krischei opinio. nam Stobaeum quae de Homerico Aide dicta erant ad Empedoclis Aidonea transtulisse in propatulo est. quem errorem utrum ipse commiserit dubium est an ex suo allegoriarum exemplo transtulerit. nihil enim eertius est quod pridem lectores intellexisse opinor quam ex communi commentario Homerica allegoriae ratione explicante Plutarchi personati Vitam Stobaeumque et maiore licentia Heraelitum hausisse. hinc vero — ut ad Empedocle m looum redeam — mira illa erroris constantia explicatur, qua isti Ήρην φερέσβιον t err am interpretantur. nam cum Homerica cuivis philosopho substructa opinarentur, eunderu lusum, quo Iliadis locum ad elementorum doctrinam accommodabant, in Empedoclea transtulerunt. accedit γαία φερέσβιος Hesiodi [Theog. 693] et hymnorum cf. p. 22. noli igitur mirari, si eadem perversitas non solum in Heraclito Plutarchi Vita Stobaeo, qui pro uno nobis sunt libro, sed etiam in aliis scriptoribus invenitur, qui Homerieis allegoriis usi sunt.' velut Athenagoras c. 22 'Ζευς αργής *— βρότειον.' ει τοίνυν Ζευς μεν το πυρ, Ήρα δε ή γη και ό αήρ Άιδωνευς και το ύδωρ Νήστις, στοιχεία δε ταΰτα [το πυρ το ύδωρ δ αήρ *], ουδείς αυτών θεός κτλ. omnia coniuncta et uberrime explanata habes apud Probum ad Vergilium p. 11, 4 sqq. τέσσαρα — βρότειον *, ut accipiamus Ζευς αργής ignem qui sit ζέων et can ens, quod ignis .est proprium, de quo Euripides 'οράς τον υψοΰ — Ζήνα' et Ennius 'aspice ... lovem [cf. Cic. d. d. nat. II 25 65]. αργής autem id esl λαμπρός καΐ ταχύς, nam et Homerus 'καΐ κυνας αργούς' . . . "Ηρη autem φερέσβιος terram Iradit quae victum ferat, de qua Homerus ζείδωρος άρουρα, unde την "Ηραν quidam Ιράν appettarunt. ήδ' Άιδωνευς: Ditem quidem patrem glossa significat, sed accipere debemus aera, quem Euripides in Cadmo χάος appellatit . . . quia quibusdam videtur aera qui et summa montium et ima terrarum saepius lateat reliquo qui desuper incubat esse obtusiorem atque ita vicern inferorum obtinere . . . Νήστις aquam signi cat quae scilicet sincero habitu cuncta confirmed nam creditur id eundem habitum quem acceperit servare. turn excerpto Cicerone de deor. nat. II § 66 pergit p. 12, 23: Idem hoc Homerus significat sie [0 181—193] . . . quod ad lovem aether pertineat, mare ad Neptunum, [terra] ad Ditis imperia, [in aere] 1

perversem Interpretationen! praeter allegoriarum scriptores profert Laertius VIII 76. de Achille supra p. 22 dixi. verum intellexit praeter Afetium Men ander in Walzii rhet. IX 141 xal περί Ήρας δτι αήρ καΐ Ζευς το θερμόν . . . καΐ χρώνται δε τυ[5 τοιούτψ τρο'πψ Παρμενίδης τε καΐ Εμπεδοκλής ακριβώς. a scholium expunxi. aliter ή γη addendum erat. praeter haric allegoriam novit aliam Athenagoras ibid. Ζευς ή ζέουσα oucrf« κατά τους Στωικους "Ηρα δ αήρ και του ονόματος ει αύτο αυτψ έπισυνδίπτοιτο [nimirum αήρ αήρ] συνεκφωνουμένου, Ποσειδών ή π«. qui locus etiam Euripidis versum habet, quem ex eodem foute noverunt Athenagoras c. b Heraelit. c. 23. insignis est locus Probi ad Verg. 11, 7K. ef. supra. 3 additur extremo versiculo γένος, latet γόνος i. e. σπέρμα, quod est antiquum scholium ad κρούνωμα βρο'τειον cf. Plac. supra p. 88.

PROLEGOMENA

91

terrain remansisse . in quo animadvertendum quod Homerus consentiat Empedocli et Heracleoni Ciceronis diver s a opinione. Empedoclis cum Heracleone coniunctio inepta eat [cf. Didymi fr. coll. Schmidt p. 48'], nisi ut fieri assolet citati scriptorie memoriae notam originis adhaesisse credis. In Heracleonis igitur commentario loci Homeri et Empedoclie arte coniuncti erant, quo facilius sententiarum similitudo lecturis occurreret. sed latins patuit ambitiosa ilia comparatio. accidit enim forte fortuna, t duplex ex Heracleone — hunc enim fontem statuo * — servata sit memoria, quam hie ex Probo quem dixi et Sexto composui. Sextus adv. mathem. X 313—318. P r o b u s ad Verg. p. 21,14K. Έ£ ενός δε και ποιου γεγενήσθαι τα Bunt qui singulis elementis prinπάντα θέλουσιν οίτεπερι τον'Ίππασον και cipia adsignacerunt Parmenides Άναξιμένη και Θαλή· ων Eleales ferram (?), Hippasus Me"Ι π πα σο ς μεν και κατά τινας Ηρά- tapontinus et Heraclitus Ephesius κλειτος δ Έφέσιος εκ πι>ρός άπέλιπον qui σκοτεινός appellatur ignem την γένεσιν Anaximenes Lampsacenus qui Άναξιμένης δε έ£ αέρος primus existimatur physica induxisse aerem Θαλής δε έ£ ύδατος . . . Thaies Milesius magister eius aquam, Hanc quidem Thaletis opinionem ab Hesiodo putant manare qui dixerit ήτοι μεν πρώτιστα χάος γένετ , αυτάρ έπειτα.

. . . δ ποιητής Όμηρος . . . λέγων Ώκεανόν τε θεών γένεσιν και μητέρα Τηθόν. 1

Nam Zenon Citieus sic interpretatur aquam χάος appellatam άπο του χέεσθαι. quamquam eandem opinionem ab Homer o possumus intellegere, quod ait Ώκεανόν τε θεών γένεσιν καΐ μητέρα* Τηθόν.

ex proximis apparet librarium, non Probum, haec interpolasse ut Tullianis diversam Homeri sententiam aptaret. nam si Empedoclea (scilicet istorum interpretatione) pugnant cum Cicerone 1. c., consentiant neoesse est cum Homericis. inde Probi verba haec fere restituam: aer ad Ditit imperia, lerram remansisse. cf. Heraclit. 41 Plut. vit. 98 supra p. 89 im. a H e r a c l e o n e m Glauci filium Aegyptium Augusto nt videtur [cf. Beccard. de schol. Homer. II. I Berol. 1800 p. 76] supparem intellego, qui ϊγραψεν ί>μπέθεντο γένεσιν οΐ περί τον Έμπεδοχλέα. εν οΤς μεν γαρ λέγει 'τέσσαρα των πόντων ρ1 ιζώματα', έχ τεσσιίρων ποιεί την γένεσιν, δτον δε προοθ^ ' νεΐχος τ ούλρανήσεως incipit. consentiunt mire inter se ut gemelli. ex Brandisii schedis ab Academia Berolinensi adservatis scio cod. Harleian. 5635 f. 150T fr. de sens, continere. Mouacensis 81 [Hardt 1463] chartaceus, forma maiore, foliorum 250, continet Alexandrum Aphr. in Aristot. metaphys., turn Theophrastum περί αίσοήσεως f. 443—458. initium est περί αίσθήσεως αϊ μεν omisso δε, in fine legitur άπ^κριβώϋτ] ες τ6 άρχέτυπον άνηκέστως ον διεφοαρμένον δια μιχαήλος σοφιανοδ ούτε προσ&έντος τι αφ έαϋτο(3 ουτ' άφελόντος ^φυβ απριλ. κδ [a. p. Chr. 1552], turn Athenagoram f. 459 et Eunapii vitas phil. et soph. f. 480. quodsi verum est quod Michael Sophianus adserit nihil se addidisse, ex Camotiano exemplo 1

biblioth. manuscr. I 149 ber de sensu tantopere cum prima editione convenit loanne Baptiita Camotio cur ante facia Venetiis anno i6&9 t. VI opp. Arittoteli» ut illa ex cadive hoc expressa videri poisit.

118

VIII DE THEOPHRASTI PHYSICORUM OPINIONIBUS

descripsit. nam praeter hoc qui δε illud memorabile omiserit novi nullum. concinitque ubscriptionis annus cum ipso quo Camotiana prodiit. Aldina autem exempla non semel manibus vetere more transcripta esse constat. Exemplaris summam corruptionem iure querebatur librarius. nam Aldina [Aristotelis vol. VI. Venet. MDLII. oct. p. 483—511], quam Camotius curavit, ut dixi, pessime typis est expressa. quod intellexit H. Stephanus cum iterum editurus esset [Aristotelis et Theophrasti scripta quaedam ex off. H. Stephan! an. M. D. LVII p. 17—46] Laurentianumque ad emendandum adhibendum censebat. sed casu impeditus quominus inspiceret, turn cum ederet otio destitutus lento bracchio egit rem difficillimam. quae in transcursu emendari poterant consentaneum est eum praestitisse. multo plura debemus Theophrasti sospitatori I. G. Schneider o [Theophr. opp. 1818—1821], qui cum Brandis apparatum absoluta sua editione nanctus esset iteratis curis ad vexatissimum illud fragmentum rediit. scriptoris verba exhibet vol. 1647—685, curas secundasII616sqq., Camotianae Vossianique varietatem IV 515 sqq., conlatos a Brandisio codices V 141 sqq. Schneiden) nititur Philippson, cuius δλη άν&ρωπίνη [Berolini 1831] graeca ad libidinem saepe, interdum sagaciter correcta, discrepantiam editionum codicumque Schneiderianam, latina infeliciter plerumque expressa, denique uberiores commentaries continet. Democriteam apud Theophrastum doctrinam attigerunt Burchardus [Democriti philosophiae de sensibus fragmenta Mind. 1830], Papencordtius [de atomicorum doctrina spec. I Ber. 1832] Heimsoethius [Democriti de anima doctrina Bonn. 1835] Mullachius [Democriti fragm. Berol. 1843], sententias veterum philosophorum graecorum de visu, famine et coloribus Theophrasto saepe explicato collegit E. H. von B a u m h a u e r [Trai. ad Rh. 1843]. Schneiderianam Theophrasti excepit Wimmeri editio [Th. opera ex recogn. Friderici Wimmer. I—III Lips. 1854. 1862]. qui in fragmentis recensendis infelicissime versatus est. piget enumerare quae cum in ceteris turn in fragmento de sensibus aut per socordiam ' aut per inscitiam corruperit. praestat emendationum utilium quidquid ad desperatum libellum contulit grato animo recensere. omnino tarnen cavi ne hominum philosophiae plerumque peritiorum quam artis grammaticae temeraria complementa vel commenta adscriberem omnia. etiam pauciora seligere non voluntas nos sed deploranda fragmenti condicio vetuit. 1

moneo ne quis in errorem trahatur, haec a Wimmero neglegenter mutata aut omissa esse § l ποιούνται [traditur ποιοΰσιν], § 16 δλως om., § 26 δε post δρδν om., § 27 μεν post γίνεσθαι om., § 34 μάλλον post ζψων om., § 63 αισθήσεων pro αισθητών, § 90 μεν ante απορροή om. caussas mutandi nee addidit nee facile quis intellegat. quae consulto peccaverit, omitto. sed vide speciminis gr. § 51 haec graeca Wimmeri: άπορροην ποιοΰντι [traditur ποιοΰντα] τί δει την άποτύπωσιν ποιεΐν. Mullachii librum non inspexit, sero Philippsonis cf. Prol. xxxt. aliter plurimas non a se primo excogitatas vidisset emendationes.

PROLEGOMENA

119

IX DE THEOPHBASTI OPINIONTJM APUD CICEROSEM VESTIGILS

Quod de Aristotelis rhetorum epitomel iudicat M. Tullius adulescens de invent. II 2 6 'ac veteres quidem scriptores artis usque a principe illo atque inventore Tisia repetitos unum in locum conduxit Aristoteles et nominatim cuiusque praecepta magna conquisita cura perspicue conscripsit atque enodata diligenter exposuit. ac tantum inventoribus ipsis suavitate et brecitate dicendi praestitit, ut nemo illorum praecepta ex ipsorum libris cognoscat sed omnes qui quod illi praecipiant velint intellegere ad hunc quasi quendam mutto commodiorem explicatorem revertantur,' idem dici potest de Theophrasti Opinionum sylloge. atque in ipso Cicerone luculenta exempla inveniuntur. limpidissimus fons ecaturit in Academieie eo loco ubi contra Antiochi So sum * Academicorum patrocinium sustinet. quorum dubitatio ut defendatur, pbilosophorum inprimis in principiis dissensio effunditur. Lucull. 37 118. Prince/75 Thales, unus e septem cut sex r cliques concessisse primas fertmt, ex aqua dixit constare omnia at hoc Anaximandro populari et sodali suo non persuasit: is enim infinitatem naturae dixit esse e qua omnia gignerentur post eius auditor Anaximenes infinitum aera sed ea quae ex eo orerentur definita: gigni autem terram aquam ignem turn ex his omnia Anaxagoras materiam infinitam sed ex ea particulas similes inter se minutas; eas primum confusas postea in ordinem adductas mente divina Xenophanes paulo eliam antiquior unum esse omnia neque id esse mutabile et id esse deum neque natum umquam et sempiternum conglobata figura

Parmenides ignem qui moveat, terram quae ab eo formetur Leucippus plenum et inane Democritus huic in hoc similis, uberior in celeris Empedocles haec pervolgata et nota quattuor Heraclitus ignem Melissus hoc quod esset infinitum et inmutabile et fuisse semper et fore Plato ex materia in se omnia recipiente mundum factum esse censet a deo sempiternum Pythagorei ex numeris et mathematicorum initiis proficisci volunl omnia. Ex graeco haec versa esse et solito quidem durius neminem fugit. scilicet Romanum qua gloriatur verborum abundantia deficit impeditum 1

Άριατοτέλης ... δια της επιτομή; των ρ'ητόρων Demetrius Magnes apud Laeitium II 104. of. V. Rose Ar. PS. p. 145 sq. 2 ex quo libro sub Luculli persona Antiochea doctrina c. 5—18 explicatur. cf. § 10. 11. 29. 49. cf. Krische ber Cicero's Academica [Goett. Stud. 1845] p. 193 sq.

120

IX DE THEOPHRASTI OPINIONUM APUD CICERONEM VESTIGIIS

nimia vetustae philosophiae ignorantia. inde graeca vacillans et anxius ut caecus sequitur et non numquam fit ut graecis conlatie velut face nimia sermonis obscuritas ao compressio clarescat. yelut Xenophanea audi Ξενοφάνης Sv τδ παν άμετάβλητον καΐ θεον εΤναι τούτο άγένητον καΐ άίδιον σφαιροειδή. contractiora sunt graeca ut solent illi, sed quae supra proposui latina etiam horrida. quaerentibus vero graecum exemplar utnde Cicero (sive potius quem adhibuit Academicus) philosophorum catalogum excerpserit, observandum est non ultra Flatonem opinionum discordiam explicari. nam Stoicorum mentio § 119 post intercapedinem facta itemque Aristotelis et Stratonis c. 38 forma ipsa et specie alienam ac propiorem originem produnt. Platonem igitur tenemus novissimum physicorum eundemque Theophrastei operis ultimum. iam videamus singula. Thaletis decretum brevius. Anaximander conferendus cum Theopbrast. fr. 2 λέγει δ* αδτήν ... φυσιν άπειρον έ£ ης απαντάς γίνεσθαι τους ουρανούς καί τους εν αυτοΤς κόσμους.ι Anaximenis opinio Tullianae consimilis repeiitur ibidem Άναξιμένης ... την ύποκειμένην φυβιν καΐ άπειρον φησιν . . . ουκ αόριστον δε ώσπερ εκείνος, αλλά ώρισμένην αέρα λέγων αυτήν . . . πυκνούμενον δε άνεμον είτα νέφος έτι δε μάλλον δδωρ εΤτα γήν εΐτα λίθους, τα δε άλλα εκ τούτων, hinc quae Cicero opponit infinitum aera et definita, quae inde oriuntur male intellecta videri possint, verum paulo propius accedit [Plutarchi] Strom. 3 τοΰτον etvai τφ μεν μεγέθει άπειρον, ταΐς δε περί αυτόν ποιότησιν ώρισμένον. itaque e contrario Simplicianum excerptum minus accurate, quamquam non falso compilatum est. sed turpiter labitur interpres, cum όμοιομερείας Anaxagorae particular similes inter se vertit, nisi emendando succurrere volueris.' quod addit minutas explicandum est ex Diogene II 8 εκ των όμοιομερών μικρών σωμάτων το παν συγκεκρίσΟαι cf. infra Theophrasteorum conspectus 3. neque rectius hie dubitavisse arbitror Zellerum I 4 884J, quam de mente divina, qua res confusae adducerentur in ordinem. in eodem certe errore est Aetius I 7 15 qui νουν κοσμοποιον τον θεό ν adgnoscit et Epicureus quisquis est apud eundem 1 7 5 . sed de lonicorum theologia infra. X e n o p h a n e o r u m Theophrastus auctor constat ex eis quae supra p. Ill* et 112* adscripsi. splendida est consensio in Parmenide, cum Peripatetica principia simul appareant cf. fr. 6 [supra p. 113] δόο ποιών τάς αρχάς πυρ και γην, την μεν ως υλην, το δ* ως αίτιον καΐ ποιούν, cf. Karstenii Farm. p. 225 lf . cum Leucippo conferendum fr. 8, ubi cognata est ratio qua apud Theophrastum Democritus adnectitur παραπλησίως δε καΐ ό εταίρος αυτοΰ Δημόκριτος αρχάς εθετο το πλήρες και το κενόν cum Tullianis Democritus huic in hoc similis. quod ne fortuitum putes confer Hip1

similiter Hippolyti, Plutarchi Strom, excerpta. ceteris similior ut brevier Aetius 133 Α ν α ξ ί μ α ν δ ρ ο ς Πραξιάδου Μιλήσω; φησι των ίντων αρχήν είναι το άπειρον, έχ γαρ τούτου πάντα γίγνεσθαι χαΐ είς τούτο ποίντα φθείρεσθαι. cf. infra conspect. 1. 2 conlatis Anaxag. fr. 6 ουδέν έοιχητος ο Ι^λεα.-

των τούτου δ ό ξ ω ν τούτον [Xenophanem] φ ά ν ο υ ς εταίρος ;ης' — λίγει δε καΐ άντεποιήσατο ϊμα Θ ε ό φ ρ α σ τ ο ς εν γ ε ν ό μ ε ν ο ς κατά Ξενοφάνην — ' έ π' δε χαΐ την εναντί- τη επίτομη Ανα- μεν τον πρώτον ον έ ν ε χ ε ί ρ η σ ε στά- ξίμανδρου φησίν άκοΰ- λάγον ξύμφωνα τψ άμφοτέρας ήλθε 6δοΙ>ς. καΐ σιν. άίδιον μεν σαι. δ ι δ α σ κ ά λ ω ξυγγέ- τάς * f * * « γαρ ως α) ί/ ο ι /ο ν γαρ το πάν χαΐ γραφεν. αυτού γαρ άκίνητον αποφαί- 22 δισσήν τ' Ιφη δη τό"δε το Ιπος εστί τ6 παν απονεται κατά την των εΤναι την φιλοσοφίαν εΤναί φασι ' οϋλον φαίνεται καΐ^γέπραγμάτων άλή- την μίν χατ' άλήθειαν [ίουνογενές τε καΐ νεσιν ά π ο δ ι δ ό θεΐαν. εΐναι γαρ την δε κατά δάξαν. άτρεμές ήδ' άγέ- ναι 11 ι χαΐ γαρ πειράται νητον. αίτίαν δε * * * αυτό 'μοΰνον μουκοί Παρμενίδης των ο'λων ου την των #ντων οδχ τε καΐ Ιν μεν τδ παν νογενές ^ήν μονον καθά- ομοίως περί αμάτρεμέςήδ'άγένητερ εκείνος αλλά φοτέρων δοζάυποτίθεταιάίδΐ

»

)

Ι 3 16 Δημόκρι- 8 of. p. 120 sq. 44 αρχάς είναι των βλων το ς δε ό Αβδηρίτης δ παραπληβίως δε ατομους καΐ κενόν. Δαμασίππου τα ναστά καί ό έταΐρος /αϊ το κενόν.

αυτού Δημόκριτος δ Α β δ η ρ ί της αρχάς εθετο το π λ ή ρ ε ς καϊ

144

X THEOPHBASTEORUM CONSPECTUS

Hippolyti

Plutarcbi Strom.

Diogenis

8. DE DIOGENE

Aetii

Theophrasti fragm.

το κενόν, ων το μεν ον, το δε μη 8ν έκάλει.

νοδ το μεν πλήρες λέγων ον, το δε χενον οδκ o

8. EXCERPTA DE DIOGENE

12 Διογένης 1X57 Διογένης Ι 3ϋβ Διογένης 2 χαΐ Διογένης Ά- )έ δ ΆπολλωνιάΆπολλωνιάτης δ Άπολλωνιάτης Απολλοθέμιδος αέρα υφίσταται πολλωνιάτης . . . της α έ ρ α άπειρον. * ατοιχεΐον.. .απεί^ν δε του παντός φοσιν α έ ρ α χαΐ οδρους τε είναι τους ατοιχεϊον εΤναιτόν κόσμους. ά έ ρ α χ ο σ μ ο υ ς άπείτός φησιν άπειρον > ο υ ς χα\ χενόν άπειρον είναι χαΐ «Μδιον, Ιζ ου πυχνουμένου χοσμοποιεΐ δε ούτως. τον τ' α έ ρ α πυχαΐ μανουμένου χαΐ μεταβαΤΑόντοςτοΐς χαΐ ΪΕΙ του παντός χινου- χνούμενον ιιένου-καΐ ή μεν αραιού ά ρ α ι ο ύ μ ε ν ο ν γενπάθεσι την των άλλων γίνεβθαι μορ* δε πυχνοΰ γινομένου, νητιχέν είναι των οπού βυνεχύρησε , τί χόαμων. φήν. πυχνόν οτιστροφήν ποιήααι χαΐ οδτω τ6 λοιπά χατά τον αυτόν λίγοντοίχουφ(ίτατα την άνω τβίςΊν λαβθαγ6ροο. ergone Hermippum Heraclidis loco fraudis convictum habemus? ne hunc quidem, si me audis. nam losephus 1. c. antequam Hermippum citat, αδτου μεν οδν, inquit de Pythagora, οδδέν ομολογείται σύγγραμμα, atque omnino vacillat omne in tanta fallaciae coniuratione discrimen neque quie falsus sit quis fefellerit ipse, facile aliquis dixerit. quid? Aristobulus Philometoris familiaris, quem exemplar istius sectae credideramus, turpiter ipse deceptus est, si modo Freudenthalii patrocinium [Hell. Stud. p. 167] recto talo stare concedimus. Hermippum autem non cito quispiam fallaciae accusarit, qui Arietotelis Theophrastique indices cum vitis diligenter excerptos ab illo esse meminerit [cf. Usener Anal. Theophr. p. 24]. in illos igitur potiue Heracliteum illud cadit πολυμαθίη νόον οδ διδάσκει. Hermippus quidem, si Plinium audis H. N. XXX 4, de tota arte ea [magica cf. Laert. I prooem. 8 Έρμιππος εν τφ όΓ περί μάγων, Arnob. Ι 52, Athen. XI ρ. 478 Δ] diligentissime scripsit et ciciens centum milia versuum a Zoroaslre condita indicibus quoque voluminum eius positis eirplicavit [cf. Roeper Philol. XXX 559]. vides pinacographi accurationem turpississimae superstition!' coniunctam, unde reliquam eius credulitatem et explicatam velim et excusatam. sed de Hermippo accuratius erit alias disputandum. in viam redeo. Heraclides igitur in viginti fragmentis ter Pythagorea tetigit * neque praecipuo illorum studio conspicuus est. ut ne hinc quidem, cur Pythathagoreum nominaverit loseppus pateat. quare frustra Rohdeus [gr. Rom. p. 257'] Lyci vel Lyconis lasensia mentionem iniecit qui Pythagoreus nominatur h'brumque de Pythagora conscripsit [Athen. X 468E cf. II 47 A 69ε]. talia igitur non sufficiunt, ut loseppi memoriam omni dubitationis aleae eximant. et erunt quibus alia explicandi via placeat.' fieri posse 1

quae alii de Zarata i. e. Zoroastre fabulantur velut Xanthus pereonatus Laert. prooem. 2, Alexander Polyhistor [I. Freudenthal Hell. Stud. I 23], Hippolytus I 2 12 ex similibue Alexandrinorum studiis oriuntur. quorum fraudibus plurimas niti de barbarorum philosophia memoriae frustra negat F. Schaefer quid Oraeci de origine phil. a barbarie ducenda exitt. Lips. 1877 qui de fabulis philotophi» vere ipse iudicat p. 17 sqq. 9 Muellerus F H G 1. c. aliter numerat et duo fr. omisit Laert. II 136. 144. * Lembo epreto quemquam ad Heraclidem Didymi Pythagorei [cf. supra p. 80 Suid. s. v. Δίδυμος, Porph. in Ptolem. Harmon, p. 191. 209. 210. 212 W. Schmidt Didym. fr. p. 380] patrem confugere veto, nam de hoc ne id quidem constat num libros scripserit, nisi forte idem est Ηρακλείδης εν TJJ μουσική είααγωγή, quem de Xenocrate Pythagoroe musicorum nu-

152

XI DE HIPPOLYTI PHILO8OPHUMENI8

dicent, ut Heraclidis Pontici obscura memoria loseppum deceperit, cuius de Pythagora scripta [cf. Usener 1. c. 432' Bernays Theophr. p. 142 Mueller FHG II 1973] etiam turn lulianus [fr. 6 epistul. ed. Hayler p. 153 ef. Eohde Mus. Rh. XXXII 331'] suspexit. alii meminerint fortasee Epiphanium christianum et ipsum scnptorem constant! errore Peripatetieos et Pythagoreos confudisee anacephalaeos. p. 127. 129. 132. quid e t, dicent isti, quod loseppum, etiam indoctiorem scriptorem, eiusdem peccati insimulare prohibeat? haec fere proferri possunt de Pythagoreo Hevaclide alia aliis probabiliora, certi ut in tali scriptore nihil. De Heraclidei libri indice paulo expeditior quaestio. primum ocourrendum est eis qui viginti sectas cum sex Epitomes libris parum concinere dicant. sed hoc primo obtutu appavet non Hbrorum vel capitum quendam ordinem excerpi, sed successionis schema, nam VII sapientes post physicos primo capite absolutes tractari non poterant. at in prooemio 1.1 poterat sermo incidere de physicis a Thalete repetendis, cum quo theologorum id est Homeri Hesiodi Phercydis et VII sapientium memoria, ut fieri solet, coniuncta erat. iam vero hinc corrupt! in loseppi tituli paulo certior medela petitur. nam in traditis nee minus in emendatis ab Usenero verbis idem et βιβλίον et πραγματεία, desideratur igitur numerus libri. ecce quid mihi placeat: εν τφ πρώτφ της περί φιλοσόφων αΙρέσεων πραγματείας αότοΰ βιβλύρ. differt Heraclidis indiculus ea maxime re a Sotioneo, quod quattuor posterioris temporis sectae Academica Peripatetica Stoica Epicurea successionis ordini interceptae finem faciunt. consentit cum hac ratione Hippolytus qui Epicuro Pyrrhonem addit, quern Heraclidis successio cum Protagora coniunxit. atque haec est vulgaris consuetudo. in Laertio enim Xenophanem Eleatasque excipit Leucippus cum Protagora, turn Diogenem Apolloniaten Anaxarchumque Pyrrhonei, unde Epicurus derivatur. idem stemma Galenus sequitur h. phil. c. 3 et Clemens Al. Strom. I p. 352 P. summa similitude cum Hippolyteo ordine istinc est repetenda, quod Heraclides Pythagoram Empedoclem Heraclitum coniunctos ante Eleatas enumerat. nam vix potest credi ab alio ullo scriptore iterum tarn absonam coniunctionem propositam esse. ' hoc satis est, unde etiam Heraclidem inter fontes fuisse merorum inventionem vindicante citat Porphyr, in Ptolem. harm. p. 213 inf. W. tempera conveniunt in Heraclidem Ponticum grammaticum sub Claudio et Nerone florentem, sed nihil nisi grammatics is tractayisse videtur. cf. Bernhardy ad Suid. s. ν. Ηρακλείδης Ποντικός, neque Heraclidem Lembum musioes isagoges scriptorem intellegere debebat Zeller I 4 372. nam est aliquid inter successionum et Pythagoreae musices compendium. 1 de snccessionis enchiridio ab Eusebio compilato p. 169 dicetur. id similiter ponit Heraclitum post Empedoelem X 14 14 τον μεν ouv Πϋθσγ({ραν διεδέξατο Θεανώ ή γυνή ο? τε \Αο\ αΰτοΰ Ί'ηλαογής καΐ Μνήααρχος, Τηλαυγοΰς δε Εμπεδοκλής ακουστής γίνεται καθ' δν Ηράκλειτος δ σκοτεινός έγνωρίζετο (!). Laertius Empedoelem et Heraclitum τοις σποράδην adscribit, sed tarnen ilium ordinem quodam modo confirmat. in successione prooemii § 15 omittuntur.

PROLEGOMENA

153

effici tur. verum longiue progredi multa sunt quae noe vetent. ipsa Pythagorae ceteris copiosior descriptio non Heraclidea est. is Metaponti eum inedia obiisse, Hippolytus Crotone concrematum cum discipulis rettulit. turn Platonis et Aristotelis dogmata ab uno certe scriptore composita Christi natali vix sunt superiora. nam a categoriis philosophiam Aristotelis incobandi mos poet Andronici demum editionem et disciplinam in scholis invaluit. denique Apollodoreae temporum notationes nisi vi quadam ad Heraclidem referri non possunt. quae ex διαδοχών scriptoribus primus adhibuisse videtur euppar fortasse Apollodori Sosicrates [cf. Mus. Rh. XXXI 20]. tarnen cum parum de hoc exploratum habeamus, temeritatis est eum in censum vocare. omnino ut facile est eiusmodi scriptiones plures enumerare ut Hippobotum Antisthenem Alexandrum, ita ridiculum in tanta Graecorum huius generis felicitate certum quondam eligere. hoc teneri volo Vitarum compendium, in quo priorum Aristoxeni [12 12] Sotionis Heraclidis Apollodori libri excerpti erant, priorem fuisse Hippolyti fontem. Alter liber ut dixi Theophrasti Opiniones excerptas habuit. undo eclogae ea ratione concinnatae sunt, ut per singula capita quae cuiusque philosophi recensita erant dogmata breviter excerperentur, excerpta suo ordine singulis philosophis adiungerentur. qua diligentia id sit factum, inde perspicias, quod Theophrastei libri partitio baud temeraria coniectura redintegrari possit quam sic fere habeto: αρχή θεό; κόσμος γη θάλασσα ποταμοί Νείλος άστρα ήλιος σελήνη γαλαξίας διάττοντες άνεμος όετός χάλαζα χιών αστραπή Τρις σεισμός ζψα. gratissimum autem originis restigium invitus reliquit quod c. 14 4 non solum Xenophanis, sed etiam contiguam Metrodori de mari opionem transtulit. quis philosophorum dogmata ex Opinionibus composuerit et quando, nescimus. simili tarnen libro usus est Pseudo-Plutarchus in Stromatis et Laertius Diogenes, quo pretiosior hie Opinionum fons est, eo magis ne futtilissimi Vitarum compendii excerpta confundantur cavendum est. quooirca utriusque fontis hoc discrimen statuo Vitarum compendium Theophrastea excerpta c.l c. 2 c. 3 c.4 c. 5 C. 6 7 ούτος—ολομπιάδος C. 7 9 C. 8 13

c. 6 1—7 νεφέλας

c. 7 1-8 c. 8 1-12 c. 9

c. 10 ι

c. 11 c. 12

154

XI DE HIPPOLYTI PHILOSOPHUMENIS

C.13 l Δημόκριτος Δαμασίππου—μάγοις 4 ούτος—άνθρώποις

c. 14 1

C. 13 1 Δημόκριτο; — γνώριμος. 2—4 προβλαμβάνειν

e. 14 2-6

c. 15 c. 16

c. 18—25. [26?] Theophrasteis potissimum reliquiis motus ad recensenda Philosophumena animum adpuli. acerbe ferebam tali scriptori nondum earn curam obtigisse, qua ut qui maxime dignus est. primus Philosophumena usurpavit Menagius, qui Caroli de Montchal archiepiscopi Tolosani codice utebatur passimque excerpta Laertianis animadversionibus immiscuit. turn lac. Gronovii exstitit princeps editio graece et latine in Thesauri graec. antiqu. vol. X (1701) p. 257—291 et M. Ιο. Christophen Wolfii [Hamb. 1706]. utraque nisa est codicis Laurentiani apographo neglegenter facto, quod ipse Wolfius intellexit, postquam ab A. M. Salvinio Florentine Laurentianum iterum collatum accepit. quae hinc retractanda erant una cum Bancroft! La Crozei G. Richten notis et Taurinensis codicis a. Chr. M. Pfaffio collecta discrepantia septem annis post Hamburg! edidit. ' B. Montefalconius Barberini codicis aliorumque in Italia manuscriptorum rarietatem excusserat [cf. Diar. Ital. p. 210] quam Wolfius impetrare nescio quo pacto non potuit [cf. praef. 1713 p. 3]. nactus est earn de la Rue 1.1 (1733) p. 872—909, qui inde Barberini et Ottoboniani varias lectiones excerpsit; quas praeterea notas addidit melius omisisset. ex Rueana editione descripta est Lommatschiana-t. XXV (1848). Interea dum inventorum ab E. Millero librorum IV—X rumor circumfertur, R o ep er us vir acutissimus et eruditione etiam reconditiore imbutus primus ea qua par est religiositate Philosophumena explicavit et sagaciter emendavit [Philol. VII 511. 606]. sed nemo eins exemplum imitatus est. Mi Her i enim editio Oxon. 1851 novis libris praeoipuam curam impendit. nee secus Gottingenses Schneidewinus et Dunckerus Getting. 1859, qui dum in emaculandis posterioribus libris desudant neglexerunt primum. Roeperi enim coniecturas nullo fere suo iudicio receperunt. nimia festinatione factum est, ut etiam calami inde errores transcriberentur [cf. ad 19 6 έχει], ipsi praeter unum alterumve locum nihil feliciter gesserunt. at nolo vel Schneidewinum inter edendum mortuum vel Dunckerum multis difficultatibus pressum acerbius increpare. cum ipse pleraque absolvissem Patricii Cruicei editionem [Philosophumena rec. Paris. 1860] adii, qui etsi nonnulla, quae Gottingenses nullo 1

liber rarns sic inscribitur: C o m p e n d i u m h i s t o r i a e p h i l o s o p h a e antiquae h. e. P s e u d o r i g e n i s P h i l o s o p h u m e n a , ex ipso Ms. M e d i c e o , d e n u o collato et a l i o T a u r i n e n s i repetita vice e m e n d a t a etc. a u c t o r e Christophoro Wolfio. H a m b u r g i apud C h r i s t i a n u m L i e b e z e i t s.a. 8°. anno 1713 prodiisse hunc librum collegi ex p. 78.

PROLEGOMENA

155

modo fugere debebant recte reBtituit, graviora in primo certe libro intacta relinquere maluit. Adhibui igitur codicem Barberinum IV 78 [olim C 304], quadrata B forma maiore, chartaceum ab eodem librario scriptum eaeculo XV vel XVI, quern precibus nostris amiciseime morem gerens excussit Fr. de Duhn. continet folia 138. f. l r —30v Origenis philosophumena f. 31r—50r Διδύμου κατά Μανιχαίων, f. 53r—81r Αλεξάνδρου Λυκοπολίτου επιστρέφεται εξ εθνών προς τάς Μανιχαίοο δόξας, f. 83*—87b Ίωσήπου εκ του προς "Ελληνας λόγου ... περί της του παντός αιτίας f. 91"—138b Anastasii orationes. Barberini lectiones integras adscripsi (omissis tarnen apostrophis, γίνεται et γίγνεται similibus) ut in uno saltern fides codicum aestimari possit. Ottobonianus 194 saec. XVI e libris Altempsianis continet Didy- 0 mum contra Manichaeos et alios scriptores ecclesiasticos, Origenis philosophumena inde a p. 134—166. inspexit eum A. Kiesslingius dignum non esse qui conferretur arbitratus. Laurentianus IX 32 chart, quadratus saec. XIV a Salvinio satis L accurate, ut videtur, conlatus ex Wolfii editione innotuit. adscripta est subinde paraphrasis nullius pretii. sunt hi tree libri simillimi. Taurinensis C 110 saec. XVI. index contineri ait Origenis Phi- T losophumena et Philocalian, sed quindecim folia evulsa sunt posteaque furtum numeris falsis adscriptis celatum. hoc A. Kiesslingius litteris olim ad Usenerum datis docuit. quis tantum flagitium commiserit, non prorsus constat. Passinius quidem Taurinensis catalogi seriptor Pfaffium dubitanter signifieavit. ' nobis suspicio etiam certior videtur. nam Christoph. Matthaeus Paffius qui cum Carolo Alexandro principe Wirtembergensi ab a. 1709 usque ad 1712 apud Taurinos degebat et in excutiendis libris Taurinensibus bert te utebatur nullis finibus cireumscripta, solus vidit folia Philosophumena complexa, quae excerpsit varietatemque scripturae Wolfio transmisit. * [cf. eius praef. ed. 1713 p. 3.] quare non omnis spes abicienda est fore ut alicubi vel Stutgardiae vel Tubingae vel apud Batavos Anglosque — nam hos quoque itineribus suis attigit — evulsa ilia folia reperiantur. nos Taurinensem non accurate excussum esse valde dolemus, quia ex exemplo autiquiore et paulo diverse a ceteris deductus vi1

p. VIII Pfaffium q u i d e m f r a u d i s et m e n d a c i i a r g u e r e n o l u m u s aut q u o d i n v i d a m a n u f o l i a a v u l s e r i t aut q u o d codices a b s t u l e r i t . cf. A. Peyron Emped. et Farmen, fragm. p. 65. 9 suspicionem magis coufirmant quam evellunt quae habet R a t h l e f gesch. jetztlebender gelehrt. I 350: Vielleicht h tte Herr Pfaf, der einen freien Zugang zu diesen B chern erhalten hatte, das beste Theil der Hdss. von den unwissenden Leuten an sich bringen k nnen. Er zog aber die Papiere aus dem Staube Aeruor, zeigte den grasten Werth derselben tmd verfertigte dar ber ein Verzeichnis». Dabei schrieb er viele Seltenheiten ab. Also gab er ... Hr. Fabriciue in Hamburg etwas zu den Werken dei Hippolyitu. [S. Hippol. opp. ed. I. A. F a b r i c i u s Hamb. 1716—18.]

156

ΧΠ DE PLUTARCHI STROMATEON ECLOGA

detur. sed hie quoque ut ceteri recentes libri pessime corrupt! sunt eompendiosa scriptura stolide decepti. praesertim extrema vocabula ut fieri solet corrupta neque quidquam hie codicibus est fidei. Praeter spem egregium nanctus sum instrnmentum Cedreni excerpta, quae. vel Roeperi memoriam effugerunt. scriptor saec. XI ceteroqui stultissimus in bistor. comp. I p. 275 sqq. Bonn, succincte et liberius Philosophumenon aliquot capita compilavit. admixtae sunt eclogae ex Suida petitae velut in Empedocle Anaximandro Anaxagora, sed Hippolytea nullo negotio dirimuntur. codice usus est Cedrenus, ut par est, multo castigatiore. undo facilis est coniectura, quantum vetustiore codice reperto profecturi simus. interea iuvat illius curtam supellectilem aequi bonique consulere. consentaneum est etiam Cedreni codicem paucis locis mendosum fuisse, quibus mirus saepe cum Taurinensi cernitur consensus, uno loco labern per saecula gliecentem et auctam tanquam oculis videmus. 6 4 de Anaximandro τα δε άστρα γίνεσθαι κυκλον πυρός, άποκριθέ'ντα του κατά τον κόσμον πυρός, περιληφΟέντα δ' οπό αέρος. Ικπνοάς δ' υπάρξαι τόπους τινάς α ε ρ ώ δ ε ι ς κα&' ους φαίνεται τα άστρα. Anaximandream doctrinam adulteratam esse, non infitiabere, si memineris quae supra exposui p. 25. neque Roeperus negavit, qui traiectis verbis υπα'ρ£αι τινάς αερώδεις καθ' ους τόπους φαίνεται vulnus suppuratum celavit non sanavit. nam αερώδεις nullo pacto cum igueis flaminibus conciliare licet, conlata § 5 παρά την των πόρων έπίφραξιν et Placitis II 20 l 25 l olim restitui υπάρζαι π ό ρ ο υ ς τινάς α υ λ ώ δ ε ι ς , ut πρηστήρος αυλοί quodammodo significarentur. emendatio non eget confirmatione. tarnen non sine gaudio legi Cedreni lectionem π ό ρ ο υ ς τινάς ο υ ρ ώ δει ς qua velut ponte ad verum transeamus. Philosophumenis prooemium pauculis correctis nulla tarnen adnotatione adiecta praeposui. ΧΠ

DE PLUTARCHI STBOMATEON EOLOOA

Plutarchi Stromateon fragmentum, quod ex Eusebii Praeparatione evangelica I δ seorsum expressimus, nobilissimi scriptoris nomen sine dubio ementitur. et a R. quidem Volkmanno Plutarchi biographo 1169 rerum exilitas formaeque scabrities, quae in hiandi frequentia maxime conspicitur, fraudis indicia afferuntur apertissima. nee multos fore credo qui necopinatum illius patrocinium suscipere velint nisi forte commentarium comminiscuntur ab adulescentulo Plutarcho in scholis conscribillatum, turn nescio quo pacto in medium postea prolatum. oratio certe scholicum habet saporem ne dieam puerilem, ut quae in eodem verborum gyro versetur, quatenus compilatoris non descripti exemplaris est.' nee 1

exemplum esto § 4: αποφαίνεται δε xol — αποφαίνεται δε καΐ — φησί δε χαΐ — αποφαίνεται δε καΐ — αποφαίνεται δε *αί. nimius est in voce na dXou §§ 2. 4. 7 bis. 11. singulare est μάλα § 2 μάλα πλατεϊαν et μαλ' Ικανήν.

PROLEGOMENA

157

omnia recte intellecta. velut § 5 initium subabsurdum eseet, nisi Theophrasteis comparatis, quid dicturus esset, cognoeceretur. quod Empedocli vulgari philosophorum recentiorum usu ήγεμονικον tribuit aliaquti eiusdem modi pauca mittamus. compilatoris, quisquis fuit, consilium aliquatenue illuetratur ex titulo. sub eplendida enim στρωματέων inseriptione miscellam collegerat farraginem ac, si specimini fidas, satis aridam. sed novimus Graeculorum miram inscribendi felicitatem, qua materias frirolas fucato pittacii splendore venditabant. invenerat titulum fortasse alius Graecus — nam ne ea quidem laus est isti nebuloni —, usurpavit certe latinus scriptor Traiani aequalis Caesellius Vindex, qui Lectionee suas antiquas sub generaliore Stromateon titulo complexus esse videtur [of. Priscian. p. 210, 7 230,11 Caesellius Vindex in Stromateo]. Plinio Naturali historiae praefato multa alia nota sunt, Stromateas nondum novit. at novit Gellius qui Noctibus suis prooemiatus Plinianis partim repetitis addit στρωματεΐς. deiade Clemens Alexandrinus fortasse Plutarchum quern credidit aemulatus doctissimum opus hoc nomine insignitum voluit [of. Dindorf Clem, praef. I xxvinj. pleniorem Pseudoplutarchei libri inscriptionem servavit Lampriae personati catalogue n. 62 [p. 9 ed. Treu] στρωματεΐς Ιστορικοί ποιητικοί £β', Ινιοι δε £&'. numerorum discrepantia, quam a Trevio parum explicatam video [p. 49], repetenda eat ex exemplorum diversitate in bibliotheca asservatorum cf. supra p. 27. quod alterum exemplar mancum erat, istinc forsitan quispiam explicet, quod peculiaii titulo non nullae eclogae circumferebantur. nee reluctabor si quis n. 184 catalog! περί των πρώτον φιλοσοφησάντων κοί των απ' αυτών Eusebiano fragmento non differre suspicatus erit. 1 adgnorimus igitur miscellanea, qualia ilia aetate collegerunt Favorinus Aelianus nee peior illis Gellius, Plutarchus autem iste longe inferior, nam Eusebius nihil hinc dempsit aut addidit, ut constet compilatorem non solum sine arte sed etiam sine ratione in horreum congessisse quidquid in stili acumen inciderat. sed hoc postmodo. de aetate quaerimus. Si quis fraudis aperta signa causasque non neglexerit — nam tituli splendor auctorisque mendacium ex eodem mangonis consilio proficiecuntur — aliquantum post Plutarchi mortem progredietur. sed non multum. nam circa medium alterum saeculum maxime in Plutarchi nomen grassata videtur fraus grammaticorum [cf. supra p. 65]. certe Eusebius, quae est mira eius securitas, genuinum fetum credidit. Scriptoris levitas eo potissimum cernitur quod diversa nullo discrimine permiscuit. nam certo certius est §§ 1—7. 10—12 ex uno deinceps fonte i. e. Theophrastea epitome secundum philosophos ordinata sumptas 1

confirmare videtur istam eive opinionem sive ariolationem quod praecedit n. 183 φυσική επιτομή i. e. geminum exemplum Placitorum n. 61 περί των dpeaxoVriov φιλόσοφοι; φυσικής επιτομής βιβλία e. eodem modo uno titulo prior est n. 62 στρωματεΐς. in titulo Ιστορικοί scrip tore s p e d e s t r e s intellegendi videntur. bipartite enim fuit singulorum capitum divieio, quali Stobaei opus adornatum est.

158

XU DE PLUTARCHI STROMATEON ECLOGA

esse, multa sunt nimis festinanter contracta, delectus nulla certa ratione factus — neque enim ulla causa erat Anaxagoram Archelaum alios omittendi —, sed sucus ac sanguis eet Theophrasteus, quemadmodum memoriae singular! bonitate et persentiscat quivis et conspectu nostro p. 133 sqq. satis demonstravimus.' ut Hippolyti excerpta Theophrastei corporis totum quasi orbem percurrunt excerpendo, ita Plutarchus in ternis plerumque capitibus de principio mundo astris se cohibet. undo fit ut nonnulla accuratius ab hoc serventur velut Anaximandri cosmogonia memoria dignissima. sed inter eiusmodi quantivis pretii gemmae plane mirabili consilio frivoli de Epicuro et Aristippo flosculi inseruntur. quid tandem illis cum Theophrasti Opinionibus? aliosne philosophos praeter physicos complexum est, quod ad manus fuit, enchiridium? sed abhorret tota ratio. Epicurus dicitur τον περί θεών τΰφον πειρααθαι καταστέλλειν. cur igitur Xenophanis aliorumve de deis opiniones tacentur? Epicurus proposuit 8τι τέλος των αγαθών ή ηδονή, Aristippus τέλος αγαθών την ήδονήν, χαχών δε την άλγηδόνα. cur vero Democriti moralia neglexit itemque ceterorum? ne multa, Epicuri memoria ex vulgari quodam compendio * nulla alia causa suppleta videtur quam quia Democrito Democriteum Epicurum adiungere consentaneum erat. turn vero edito ηδονής vocabulo Aristippus quasi ad compositum verbum advocatur. deinde ad Theophrastea revertitur. Ad Flutarchi Stromateas recognoscendos Gaisfordianis codicibus usi sumus. hi sunt A Parisinus bibl. nation. 451 [olim 1169, postea 3271] scriptus a. 914 a calligrapho Baane in usum Arethae Caesariensis archiepiscopi. coutinet V priores libros Η Venetus bibl. Marc. 343, membran. s. XI. cont. I—V C Parisinus bibl. nation. 466 membr. s. XIV G Laurentianus VI 9 chartac. form. mai. scriptus a. 1344 F Laurentianus VI 6 saec. XV in Mediceorum usum descriptus D Parisinus bibl. nat. 467 B Parisinus b. n. 465 s. XIII bombycinus. epitome potius Eusebiani codicis nominanda. 1. XII totus desideratur, centena vocabula et versus in ceteris omissa I Venetus bibl. Marc. 341 chartaceus s. XV a Gaisfordio ad X posteriores libros nee constanter adnotatus. ex I non solum Gaisfordii E [Parisin. 468], sed etiam Venetus 342 Bessarionis iussu descriptus esse dicitur. 1

peritum haec origo non fallet, sed nt uno exemplo pate fiat habes § 4 de Xenophanie sole πυριδίων illud, quod ex philosophi v e r s l b u s petitum esse non potest, ab Agtio autem Theophrasti Physicis perspicuis verbis attribuitur. 1 cf. Euseb. P. E. 20 is ol περί τον Έπίκουρον Ι* της Άριστίππου διαδοχής δρμώμενοι πάντα ηδονής, έξηπτον καΐ αίσθήσεως μ και μάλλον ήκολουθησε και αποθανόντος ήρψον ίδρυσατο. γένους Ο' δπάρχων λαμπρού και πλούσιος υπ' Άμεινίου αλλ' ούχ όπο Ξενοφάνους εις ήσυχίαν προετράπη scripsisse vel potius ex Sotione vel Sotionis compendio compilasse cf. p. 147. ecce iterum binariae memoriae testimonium: He Theophrasti Opinionum e p i t o m e laudatur — nam alius liber vix cogitari potest — illic εν τοις Φυσικοΐς. Adhuc bini fontes disiungi poterant. iam vero enumerabo eas dog-

PROLEGOMENA

167

matum receneiones, quae confusaene an ex alterutro compilatae sint non liquido constat. quod genus Democritea sunt 1X44. principia ex ordine: elementa, m u n d i origines, soils lunae fabrica, turn και την ψοχήν ομοίως, ην καΐ νουν ταύτδν είναι, denique vis us. haec e Theophrasto arceesita esse possunt. iam vero extra ordinem necessitatem memorat, quin etiam moralia, ut aliorsum nos deductos esse sentiamus. extrema sunt haec: ποιότητας δε νόμφ είναι, φύσει δε άτομα χα! το κενόν, quae iam Nietscheo ut prioribus consona alterius partis κατά μέρος fragmentum visa sunt [Beitr. p. 19]. quamquam est, quod huic rationi obstet, sed priorem certe fontem ad manum fuisse noli dubitare. contra sola Theophrastea adgnoverim in Diogenis Apolloniatae decretis IX 57 έδόκει δε αδτφ τάδε — δπδ τοδ ψϋχροΰ. nam ordo est sanus, dogmata Theophrasteis concinna [cf. consp. 8 p. 144]. eandem formam praebent Zenonis Eleatae dogmata IX 29, quae tarnen cum physica sint et Empedoclis quam Parmenidis similiora gravissimae dubitationi obnoxia sunt cf. Aetius I 7 28. antiquus error latere videtur, sed nondum satis explicatus.l ceterorum excerptorum copia nos deficit in Empedocleis VIII 76 έδόκει δ' αύτφ τάδε — 77 ιχθύς, quae Theophrasteam quidem speciem produnt. sed ne confidentius iudicemus obstat insignis interpretationis error, quern supra allegoriarum scriptoribus proprium dixi p. 90. ergo inferiorum utique adulterium passae sunt, si modo fuerunt, Theophrasti eclogae.' Pergo brevioris fontis vestigia colligere. summatim exponitur de Anaximandri placitis II l ούτος εφασκεν — καθαρώτατον πυρ. imperitiorem manum haec passa sunt. namque excerptor cum singularem philosophi doctrinam non caperet, impudenter Stoica subdidit γήν κέντρου τάξιν έπεχουσαν οδααν σφαιροειδή· nee minus falsum σελήνην ψευδοφαή και άπδ ήλιου φωτίζεσ&αι, quod nominibus confusis ab Anaxagora ad Anaximandrum translatum esse suspicor [cf. Plac. II 30 2 II 28 5]. Stoieus iterum comparet cum soli καθαρώτατον πυρ adscribit. nee tarnen Vitarum scriptor qui haec conflavit Theophrasti fuit ignarus, quod et in conspectu probavi p. 133 et lemmatum confusione vel maxime confirmatum arbitror. neque enim facilis est error nisi in doxographo quodam libro. idem scriptor Anaximenea II 3 ούτος αρχήν αέρα είπε και το άπειρον, κινεϊσ&αι δε τα άστρα οδχ δπδ γήν αλλά περί γήν ex Opinionibus compilavit. nam ne brevissima quidem haec vitio carent. scriptum oportuit αέρα άπειρον, sed ad Theophrastea redeuntibus [fr. 2] παρακοόσματος fons patet. cognata cum his excerptis sunt de Thalete haec I 27 αρχήν δε των πάντων ύδωρ όπεστήσατο καΐ τδν κόσμον εμψυχον καΐ δαιμόνων πλήρη, nam ultima de qui1

cum Zenone Stoico confusum esse Eleatam non concedo Zellero I* 538. nam e. g. de anima quae dlcit Diogenes abhorrent. Ae'tii placitum etiam dissimilius. necjue έ;ήγηαΐζ Εμπεδοκλέους, quam Zenoni Suidas tribuit, eliter potest in censum venire, nisi ut Teteres commenticio libro falsos dicamus. 3 conferantnr tarnen versus άλλοτε μεν φιλ&τητι — νείχεος ϊχθει § 76 cum Theophr. fr. 3.

168

ΧΠΙ DE THEOPHRASTI IN LAEETIO DIOGENE EXCERPTIS

bus dixi p. 128 * in Heraoliti f nte biographo reourrunt πάντα ψυχών είναι καΐ δαιμόνων πλήρη [ex Arist. d. part. an. I 5 p. 645· 17]. biographus etiam Xenophanea, undecumque accepit, male mulcavit IX 19 φησί δε τέτταρα εΤναι των όντων στοιχεία [? cf. Zeller I* 498'], κόσμους δε απείρους ου παραλλάκτους δε [l cf. Zeller Ι* 500']. τα νέφη συνίστασθαι της αφ' ηλίου άτμίδος αναφερομένης χαΐ αίρουσης αυτά ε?ς τ6 περιέχον [intelleges quid sibi velit ex Ae't. Ill 4 4]. ούσίαν θεοίϊ σφαιροειδή μηδέν δμοιον Ιχουσαν άνθρώπφ. ίλον δ' δραν καΐ όΤ,ον ακούει ν μη μέντοι άναπνεΤν [? cf. Zeller I * 490']. σύμπαντα τ' είναι νουν χαΐ φρόνηση» καΐ άίδιον. πρώτες τ' άπεφήνατο δτι παν το γινόμενον φ&αρτόν εστί [nisi πρώτος illud inepte positum ve s, rescribendum αφθαρτόν εστί conlatis Placitis II 4 7 et 11. sed vereor ne talia δτι το παν ούτε γινόμενον ούτε φθαρτόν εστί perversa sint] καΐ ή ψυχή πνεδμα [?]. Ιφη δε καΐ τα πολλά ησσω νοδ εΤναι [ησσω ενός Menagius, at cf. Zeller I* 49l1] και τοις τυράννοις έντυγχάνειν ή ως ηκιστα ή ως ηδιστα. vides nullum esse ordinem et apophthegmata, quae continuantur § 20, addita esse, cum Sotio et § 18 et 20 [cf. supra p. 147 *] et in coniuncto capite de Farmenide § 21 citetur, etiam ilia biographorum indoctas manus passa esse veri simile est. ex biographo Philolai quoque manavit caput. qui cum dicit ΥΙΠ 85 δοκεΐ δ' αδτψ πάντα ανάγκη και αρμονία γίνεσθαι καΐ την γήν κινεΐσθαι κατά κυκλον πρώτος [ecce biographus!] εΤπεν οί δ' Ίκέταν τον Συρακ6σι6ν φασιν, Theophrastum (fr. 18) inspexit. melior nota Meliesei capitis IX 24 έδ«5κει δ' αδτφ το παν άπειρον εΤναι καΐ άναλλοίωτον κα! άχίνητον καΐ Sv δμοιον έαυτφ καΐ πλήρες, κίνησίν τε μη είναι, δοκεΐν δ" εΤναι. αλλά καΐ περί θεών Ιλεγε μη δεΤν άποφαίνεσθαι. μη γαρ είναι γνώσιν αυτών, nam species similis est eis, quae de Hippaso notantur VIII 84 έφη δε χρίνον ώρισμένον εΤναι της τοδ κόσμου μεταβολής καΐ πεπερασμένον είναι το παν και άεικίνητον. quae non solum Aetius similiter rettulit 155 [Theodor. IV 12] "ϊππασος δε δ Μεταποντΐνος καΐ Ηράκλειτος δ Βλόσωνος δ Έφέσιος S ν εΤναι τ δ παν άεικίνητον καΐ πεπερασμένον, αρχήν δε τδ πυρ έσχηκέναι, sed etiam, ut simul fontem adgnoscas, Theophrastus fr. l Ίππασος δε δ Μεταποντΐνος καΐ Ηράκλειτος δ Έφέσιος Εν καΐ ο ύ τ ο ι καΐ κινουμενον καΐ πεπερασμένον, αλλά πυρ εποίησαν την αρχήν ποιεί δε καΐ τάξιν τινά και χ ρ ό ν ο ν ώ ρ ι σ μ έ ν ο ν της του κόσμου μεταβολής, sed haec hactenus. Inyenimus in Laertii de physicis philosophie capitibus binos ecriptoree compilatos perinde atque in Hippolyti Philosophumenis. uterque ex Theophrasti thesauro hausit, sed hie primoribus labris res insignes etiam aliunde arcessiyit, ille physica tan turn sed compositius et prolixius ex unis Opinionibus excerpeit. priorem fontem Laertius coniunctum cum vitie invenisse et transtulisse yidetur, alterum laudabili consilio tamquam supplementum addidisse. Laertiana autem est inventio, ut eadem κεφαλαιωδώς et κατά μέρος perspicuitatis gratia exponere sese simulet. scilicet hoc est quod ait Hieronymus ex necessitate virtuiem facere. ceterum biographi vestigia infra etiam alibi pressa demonstrabo. de Theophrastea epitome a quo et quando facta sit et num cognata sit cum Hippolyti

PROLEGOMENA

169

Plutarchique aliisque excerptis, argutari nolo. satis est seire talia compendia frequent! neu per antiquitatem viguisee.

XIV

DE COMPEDDIO EUSEBIAHO

Simile enchiridion Eusebio ad manum fuit, cuiue eclogis excerpta e Plutarcho Aristotele Platone aliis velut glutine coniunxit et continuavit. operae pretium erit disiecta membra colligere et successions compendium Laertiano eimillimum sed multo brerius componere. quo in negotio cavendum tarnen est ne Eusebii ipsius vel dementis memoria quaerentes fallat. ' nomen scriptoris Eusebius, quia non ad verbum compilat, tacet et frustra aliquis quaesirerit. sed memorabile est, huic quoque Theophrastei corporis copiam fuisse. quod elucet ex Democriti Heracliti Parmenidis opinionibus, quas paulo copiosius excerpsit XIV 3 7—9. 9 6 8έ Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς αρχάς των δλων Ιφη είναι το κενόν και τδ πλήρες τδ πλήρες δν λέγων καΐ στερεόν, τδ δε κενδν μη όν. διδ κοί φησι μηδέν μάλλον τδ δν του μη οντος είναι, δτι τε εξ άιδίου τα οντά εν τφ κενφ συνεχώς καΐ οξέως κινείται. 8 δ δε Ηράκλειτος αρχήν των πάντων Ιφη είναι το πυρ, εξ ου τα πάντα γίνεται καΐ είς 8 αναλύεται, άμοιβήν γαρ είναι τα πάντα, χρόνον τε ώρίσθαι της των πάντων είς τδ π5ρ αναλύσεως καΐ της εκ τούτου γενέσεως

9 οΤδε μεν ουν πάντα κινεΐσΟαι Ιφασαν. δ δε Παρμενίδης τδ γένος Έλεάτης ων §ν μεν είναι τδ πδν, άγέννητον 1

Hippolyt. 13 2 de Democrito λέγει δε ομοίως Λευκίππφ περί στοιχείων πλήρους καΐ κενοΰ τδ μεν πλήρες λέγων όν, τδ δε κενδν ουκ όν. έλεγε δε ως αεί κινουμένων των όντων εν τφ κενφ.

cf. Arietot, metaphy s. A 4 p.985b 4. Theophrast. fr. 8. Theophr. fr. l Ίππασος . . . καΐ Ηράκλειτος ... πυρ εποίησαν την αρχήν καΐ εκ πυρδς ποιοδσι τα όντα πυκνώσει καΐ μανώσει καΐ διαλυουσι πάλιν είς πυρ ως ταύτης μιας ούσης φύσεως της υποκείμενης, πυρδς γαρ άμοιβήν είναί φησιν Ηράκλειτος πάντα, ποιεί δε και τάξιν τινά καΐ χρένον ώρισμένον της του κόσμου μεταβολής κατά τίνα είμαρμένην ανάγκην cf. p. 164. 168 Hippolyt. 11 1 Π α ρ μ ε ν ί δ η ς Sv μεν τδ παν υποτίθεται άίδιόν τε και άγέννητον καΐ σφαιροειδές.

quoniam a successionum scriptoribue nostrum consilium abh rtet, satis est capita indicare, qnae eo ordine pono, quo successiones sese ezcepiese veri simile est P. Ε Χ 4 10—17 [eed cf. Clem. Strom. I p. 352P] X 14 11—16 [cf. p. 152] XV 62 7—11 XIV 15 11 XIV 4 is—ie XIV 7 14.15. XIV 8 u XV 13 e XIV 3 e—9 XIV 16 13 XIV 17 10 XIV 19 8—10 XV 18 31. 32 XIV 20 13.14. hunc fontem cum vulgo nesciant, lemmatum confusio est creberrima relut XIV 17 10 Aristocli continuatur [e. g. a Zellero I« 861*] XIV 7 M Numenio [velut a Gaisfordio et Thedinga Numenii fragm. Bonn. 1875 p. 6. 41].

170

XIV DE COMPENDIO ETJSEBIANO

δε καΐ άκίνητον και χατά σχήμα σφαιροειδές υπάρχειν έδογμάτιζε. XIV 19 9 τον μεν οδν Μητρόδωρον Δημοκρίτου εφασαν άκηκοέναι. αρχάς δε άποφήνασθαι τδ πλήρες και τδ κενόν.

Theophr. fr. 6 Παρμενίδης . . . κατ άλήθειαν μεν §ν τδ παν καΐ άγέννητον και σφαιροειδές ύπολαμβάνων. Theophr. fr. 8 extr. και Μ η τ ρ ό δ ω ρος δ Χΐος αρχάς σχεδόν τι τάς αδτάς τοΐς περί Δημόκριτον ποιεΤ τδ πλήρες καΐ τδ κενδν τάς πρώτας αίτίας αποθεμένος.

etiam alii aliis usi sunt enchiridiis scriptores ecclesiastic!, quorum etsi origo crassis tenebris occultata est (nisi quod Theophrastei non nihil conspicuum est), tarnen ut incredibilem harum litterarum ubertatem mireris, brevissime hoc loco mentionem facere non alienum est. ac Theodoretus quidem habet hoc summarium Graec. aff. cur. II 9—11 Θαλής μεν γαρ των επτά καλουμένων σοφών ό πρεσβυτατος α"ρχήν πάντων τδ ύδωρ υπέλαβεν Ό μη ρω γε οΤμαι είρηκότι πιστεύσας Ώκεανόν τε θεών γένεσιν καΐ μητέρα Τηθόν Α ν α ξ ί μ α ν δ ρ ο ς δε τοΰτον διαδείάμενος αρχήν £φη τδ ά'πειρον Άναξιμένης δε ό τούτου διάδοχος καΐ Διογένης ό 'Απολλωνιάτης τον αέρα ξυμφώνως αρχήν προσηγορευσάτην "Ιππασος δε δ Μεταποντΐνος καΐ Ηράκλειτος 6 Έφέσιος τφ πορι την αρχήν των πάντων άπενειμάτην ό δε Άκραγαντΐνος Εμπεδοκλής τα στοιχεΤα εφη τα τέτταρα Ξενοφάνης δε ό Κολοφώνιος τδ παν άίδιον εκ δε της γης τα πάντα καΐ Π α ρ μ ε ν ί δ η ς δε δ τούτου εταίρος ό Έλεάτης ωσαύτως τόνδε τδν λόγον έκράτυνε, ψευδές δε άπέφηνε των αισθήσεων τδ κριτήριον ήκιστα λέγων έφικνεΤσθαι τοΰτο της αληθείας Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς δε ό Αβδηρίτης άπειρον τδ παν εϊρηκε καΐ άγένητον Ε π ί κ ο υ ρ ο ς δε δ Νεοκλέους ό Αθηναίος εκ των ατόμων έ£ αρχής συστήναι τδ παν, είναι μέντοι άναρχον και άίδιον καί Μ η τ ρ ό δ ω ρ ο ς δε δ Χΐος καΐ Ζήνων δ Έλεάτης και Δ ι ο γ έ ν η ς δ Σμυρναΐος διαφόρους αρχάς των όλων υπέθεντο.

non nulla videantur Aetianis cognata velut praeter vulgaria Hippasi cum Heraclito Xenophanisque placita, quae ex alio Theodoreti loco [cf. ad Aet. I 5 5 et I 3 12] suppleyi. sed Parmenidie locus qui initio consen tit, in reliquis in plane alia excurrit atque Thaletis opinio Homeri altero illo versu [cf. supra p. 95] confirmatur, ut Aristotelis metaphysica [A 3 p. 983b 20 sqq.] ' nescio quo intercedente expressa esse pateat. nam ibi Homerici illius versus memoria et Anaximenes cum Diogene, Hippasus cum Heraclito coniuncti inveniuntur. Empedoclis quoque similiter opinio stringitur p. 984» 8. cetera de Anaximandro Xenophane Parmenide Democrito Epicure Metrodoro Ohio Zenone Eleate Diogene Smyrnaeo ab Aristotele abhorrent et videntur ex exili quodam successionum compendio hausta ipsiusque vel doctrina vel ariolatione expleta esse, ut si 1

indidem hausit Chalcidius in Tim. p. 378 Meurs.

PEOLEGOMENA

171

quis Xenophanea ilia Aetii non immemorem eum scripsisse contendat, non repugnem. at quod Metrodorum Zenonem Diogeuem διαφόρους αρχάς των δλων perhibuisse tradit, fumum fecit, quid? cum nemo veterum quid Diogeni Smyrnaeo placuerit, scirerit, tune Theodoretum scivisse credis? mihi vero nibil nisi successionis stemma illi praesto fuisee certum, ubi Diogeni legitimus est ante Anaxarchum locus, velut apud Clementem Strom. 164 p. 353 P. succedunt Eleatici Xenophanes Parmenides Zeno Leucippus Democritus Protagoras Metrodorus Diogenes Anaxarcbus. plenius etiam Eueebii quod dixi compendium Nessa inter Protagoram et Metrodorum interposito cf. Krische Forsch, p. 169. itemque Diog. IX 58'Avct£apχος Αβδηρίτης, ούτος διήκουσε Διογένους του Σμυρναίου, οί δε [? ό δε] Μητροδώρου του Χίου . . . Μητρόδωρον δε Νέσσου του Χίου, οί δε Δημοκρίτου φασίν άκοΰσαι. paulo aliter Epiphanius infra p. 176. Similia Irenaeus c. haer. II14 cum christianis sectis composuit II14 2 Thales quidem Milesius universorum generationem et initium aquam dixit esse . . . Homer u s autem poela Oceanum deorum genesin el matrem Thetin dogmatizamt . . . Anaximander autem hoc quod immensum eat omnium initium subiecit seminaliter Habens in semet ipso omnium genesin: ex quo immensos mundos constare ait . . . Anaxagoras autem qui el atheus cognominatus est dogmatizavit facta animalia decidentibus e caelo in terram seminibus . . . umbram autem et vacuum ipsorum a Democrito et Epicure sumentes [haeretici] sibimet ipsis aptaverunt cum illi primum multum sermonem fecerint de vacua et de atomis: quorum alterttm quidem quid esse vocaverunt alterum vero quod non est appellaverunt.... quod autem dicunl imagines esse haec eorum quae sunt manifestissime Democriti et Platonis sententiam edisserunt. Democritus enim primus ait multas et varias ab universitate figuras expressas descendisse in hunc mundum. Plato vero rursus materiam dicit et deum . . . 4 et hoc autem quod ex subiecta materia dicunt fabricatorem fecisse mundum el Anaxagoras et Empedocles et Plato primi ante has dixerunl . . . 6 quod autem velint in numeros transferre Universum hoc a Pythagoricis acceperunt. primum enim hi initium omnium numeros substituerunt et initium ipsorum parem et imparem ex quibus et quae sensibilia et insensata sunt subiecerunt. et altera quidem substitutionis initia esse, alter a autem sensationis et substantiae. ex quibus primis omnia perfecta dicunt quemadmodum slatuam de aeramento et de formatierte . . . Pythagorei quaternationem velul genesin et matrem omnium enarranl. Etiam Irenaei locus Aristotelis commone faeit. nam praeter Tbalem Homero iunctum etiam Democritus Metaphys. 1. c. p. 985b 5 similiter tractatur. sed pleraque vulgaria sunt praeter Anaximandri opinionem,

172

XIV DB COMPENDIO EUSEBIAXO

quae ut meliue intellegatur, graece refingenda erit: Αναξίμανδρος δε τδ άπειρον α"ρχήν πάντων όπέθετο απερματιχώς Ιχον εν αδτψ την γένεσιν των πάντων, εξ οδ συστηναι απείρους κόσμους, hoc si mittas Stoicum illud απερματιχώς vix aliud eignificat quam Plutarcheum [Stromat. 2] το άπειρον την πδσαν αίτίαν Ιχειν της του παντός γενέσεως χαΐ φθοράς, εξ οδ δη φησι τους τε οδρανοί>ς άποχεχρίσθαι χαΐ καθόλου τους ά*παντας απείρους δντας χόσμου^ cum extremis Irenaei cf. Simplic. de cael. schol. 480* 35 Br. Αναξίμανδρος μεν άπειρον τφ μεγέθει την αρχήν θέμενος απείρους εξ αδτοδ τφ πλήθει κόσμους ποιεΐν δ οχ ει. de Simplicii errore cf. Zellerus I 4 215 *, qui tarnen ut Irenaeue docet a corrigendo εξ αυτής melius abstinuisset. etiam Anaxagorae de animantium origine placitum singulare. cui tarnen non defuit Scbaubachii fr. p. 182 neque Zellen I* 907l patrocinium. sed cum Chrysippum Euripidis fr. 836 N. citet, etei Anaxagorea baud recte cum tragicis miscuit, [cf. supra p. 94 sq.], tarnen erroris fontem baud dubie aperuit. nam simillime Vitruvius et ille quidem sine errore VIII praef. § l Euripides auditor Anaxagorae quem philosophum Athenienses scenicum appellaverunt aera ei t er r am eamque ex coelestium imbrium conceptionibus inseminatam fetus gentium et omnium animalium in mundo procreavisse etc. quid ipsi Anaxagorae placuerit, videre licet e Tbeophrasteis p. 139 ex Hippolyto 8 12 et Diogene Π 9 collectis cf. infra p. 190. Arnobius talia prodit adv. nat. II 9 Qui cunctorum originem esse dicit ignem aut aquam non Thaleti aut Heraclito credit? qui causam in numeris ponit, non Pythagorae Samio, non Archytae? qui animam dicidit et incorporates constituit forma» non Platoni Socratico ? qui quintum elementum principalibus applicat causis non Aristoteli Peripateticorum patri? qui ignem minatur mundo et venerif cum tempus arsurum non Panaetio Chrysippo Zenoni? qui individuis corporibus mundos semper fabricatur et destruit non Epicuro Democrito Metrodorol qui nihil ab homine comprehendi atque omnia caecis obscuritatibus involuta non Arcesilao Carneadi non alicui denique Academiae veteris recentiorisque cultori? 10 Ipsi denique principes et praedictarum patres sectarum, nonne ipsa ea quae dicunt suis credita suspicionibus dicunt? vidit enim H er ac lit u s res ignium conversionibus fieri? concretione aquarum Thaies? Pythagoras numeros coire? incorporates formas Plato? individuorum Democritus concursiones? futtilitatem huius eclogae nolo longius persequi. lonicorum et Italicorum binis exemplis propositis quattuor principales sectas nulla doctrina

PROLEGOMENA

173

explicat. velut Panaetii Stoici nomen cum memoriolae inhaeserit, infeliciter cum exustione mundi eoniungitur cf. [Philo] de incorr. mund. p. 248, 11 Beru. si Thaletis concretionem credit, posteriorum coniecturas sequitur [cf. Zeller I* 180b]. una est insignior nota, quod distinguit τβterem recentioremque academiam Ciceronis VariOnisque exemplum secutus, non posteriorum qui quinque recensere solebant. sed fortasse plures ille ne cognoverat quidem. Multo melioris notae est Augustini excerptum de civ. dei VIII 2, quod inscribitur de duobus generibus id est Italico et lonico eorumque auctoribus cf. Sidon. Apollin. XV 87 sqq. [Krieche p. 167]. Quantum enim adtinel ad litteras Graecas quae lingua inter celeras gentium clarior habetur, duo philosophorum genera traduntur: unum I tali cum ex ea parte Italiae quae quondam magna Graecia nuncupata ett, alterum I on i cum in eis terris ubi et nunc Graecia nominator. Italicum genus auctorem habuit Pythagoram Samium a quo etiam ferunt ipsum philosophiae nomen exortum. nam cum antea sapientes appellarentur qui modo quodam laudabilis vitae aliis praestare videbantur, iste interrogafus quid profiteretur philosophum se esse respondit id est studiosum vel amatorem sapientiae, quoniam sapientem profiteri arrogantissimum videbatur. lonici tero generis princeps fuit Thales Milesius unus illorum teptem qui sunt appellati sapientes. sed illi sex vitae genere distinguebantur et quibusdam praeceptis ad bene vivendum accommodatis; iste autem Thales ut successores etiam propagaret rerum naturam scrutatus suasque disputationes litteris mandans eminuit maximeque admirabilis extitit, quod astrologiae numeris conprehensis defectus solis et lunae etiam praedicere potuit. aquam tarnen putavit rerum esse principium et hinc omnia elementa mundi ipsumque mundum et quae in eo gignuntur existere. nihil autem huic operi quod mundo considerato tarn mirabile aspicimus ex ditina mente praeposuit. huic succeesit Anaximander eius auditor mutatitque de rerum natura opinionem, non enim ex una re sicut Thales ex umore sed ex suis propriis principiis quasque res nasci putavit. quae rerum principia singularum esse credidit infinita et innumerabiles mundos gignere et quaecumque in eis oriuntur; eosque mundos modo dissolti modo Herum gigni existimavit quanta quisque aetate sua manere potuerit; nee ipse aliquid ditinae menti in his rerum operibus tribuens. iste Anaximenem discipulum et successorem reliquit qui omnes rerum causas aeri infinite dedit nee deos negavit out tacuit. non tarnen ab ipsis aerem factum sed ipsos ex acre ortos credidit. Anaxagoras vero eius auditor harum rerum omnium quas videmus effectorem dirinum animum sensit et dixit ex infinita materia quae con-

174

XIV DE COMPENDIO EUSEBIANO

staret similibus inter se particulis rerum omnium quibus suis et propriis singula fieri sed animo faciente divino. Diogenes quoque Anaximenis alter auditor aerem quidem dixit rerum esse materiam de qua omnia erent; sed eum esse compotem divinae rationis sine qua nihil ex eo fieri posset. Anaaeagorae successit auditor eius Archelaus, etiam ipse de particulis inter se similibus quibus singula quaeque fierent ita putavit cons tare omnia ut inesse etiam menfem diceret quae corpora aeterna id est illas particulas coniungendo et dissipando ageret omnia. Socrates huius discipulus fuisse perhibetur magisler Platonis propter quem breciter cuncta iste recolui. Etsi ex biographo haec lonicorum successio delibata est, quod cum alia turn ilia de Diogene Anaximenis alter auditor [cf. Kirsche 167] suadent, tarnen non fuit ille vulgaris eruditionis. velut de Anaximandro sic loquitur ut Anaxagorea simul obversari videantur. nam principia singulorum infinita, non infinitum posuit, quod Theophrastum quodammodo praeivisse dicas cf. fr. 4 [Zeller I 4 193']. atque proxima innumerabiles mundos gignere [Plut. Strom. 2 τους Απαντάς άπειρους οντάς κόσμους] et quaecumque in eis oriuntur [Theophr. fr. 2 Hippol. 6 l τους ουρανούς καΐ τobς εν αύτοΐς κόσμους] eosque mundos modo dissolvi modo Herum gigni [Aet. I 3 3 δι6 καΐ γεννασ&αι απείρους κόσμους καΐ πάλιν φ&είρεσθαι] quanta quisque aetate sua manere potuerit [Theophr. fr. 2 κατά την του χρόνου τάξιν] 1 Theophrasteo colore ita tincta sunt, ut origo nullo modo dubia esse possit. Anaximenis doctrinam non tarnen ab ipsis [deis] aerem factum sed ipsos ex aere ortos credidit comparare licet cum Hippol. I 7 ι εξ ου [aere] τα γινόμενα καΐ τα γεγονότα καΐ τα έσόμενα και θεούς καΐ θεΤα γίνεσθαι. de deo a Diogene proposito dixi Jen. Literaturz. 1878 p. 9 cf. Krieche p. 175. deum creatorem etiam Anaxagorae et Archeiao tribuit cum quorum placitis conferendus est Alexander de mixt. p. 140b 19 οί δε αδτών ου κατ' άλλους [1. οδκ άτόμους], δμοιομερη δε τινά φασιν άπειρα είναι σώματα, εξ ων ή των αίσ&ητών γένεσις σωμάτων γινομένη κατά συγκρισιν καΐ συνΟεσιν. inde patet Augustinum bis τα όμοιομερη falso particulis inter se similibus reddidisse, cum recte άνομογενεΤς τάς αρχάς illorum dicat Simplic. phys. f. 7 a 2. unde Zellero I 4 880 dissimilibus, quae est deterior lectio, placuit. at cum iteretur error et Ciceronis magna apud Augustinum auctoritate excusetur [cf. p. 120'] *, ne frustra ille fuerit vereor. tantum de hisce excerptis compendiariis, quae ut sunt scriptorum erroribus haudquaquam liberi, tarnen Theophrasti auctoritatem ne illa quidem dissimulare queunt. 1

latina subobscura snnt. nam sua (ut infra «MI« et propriis) premendum est quasi graecum ώρισμένον χρένον verteilt, nee possum Zellero I 4 215l non obloqui, qui Democriteas mundorum infinitates significari credit, sed interpreter in niti aunt mundi alio alium, quanta cuique aetas concesen est, excipienle. haec enim est Anaximandrea opinio Tv« ή γένεσις μη έπιλείπι;) cf. Zeller 1. c. 2143. a Ciceronis Studium cum alia illius indicis turn Pythagorea probant quae Tuscul. V 3 7 nituntur.

PROLEGOMENA

175

XT DE COMPENDIA EPIPHANII

Invitus et quam potero brevissime de Epiphanii excerptis loquar. quibus nihil in suo genere vitiosius et turbatius esse recte conquestus est Karstenius de Xenophane p. 191. ac profecto nisi sciremus quarto saeculo eius Panaria conscripta esse, de Byzantinorum vel si mirificos errores spectas Arabum fetu cogitandum erat. usque eo omnia in meras nugas conversa sunt. velut in anacephalaeosi (I) Pythagoreos et Peripateticos concordi pace ligavit, Stoicis metempsychosin Hippolyto I 21 3 consentiens adscripsit, quos hand dubie illud σώμα δια σώματος χωρεΐν de anima dictum [cf. Hipp. ib. § 5] decepit. miracula plane similia de quattuor sectis excerpta (Π) effutiuntur. de Stoicis prior stribligo accuratius iteratur. turn vero de Zenone plane inaudita haec: Cleanthis filium esse Tyro profectum, deinde Romae aliquamdiu vixisse. subolet aliquid de Zenone Eleate, nihilominus idem, inquit, quod Stoicus etiam ille docuit. ' frustra te crucies, quid tandem baronis istius cerebello talia comminiscendi causam dederit. nee hercle operae pretium est. Platoni ibidem de prima, secunda, tertia causa quaedam tribuit, quae e Platonis epist. II p. 312E [cf. Chalcid. in Plat. Tim. p. 277 Meurs.] translata vidit A. lahnius qui ad Epiphanii Panaria utilissimas symbolas Oebleri editioni adiunxit. idem υλην συγχρονον τφ θεώ ex Hippolyti Philosophum. c. 19 4 repetiit. Peripatetic! iterum Pythagorae coniuncti in metempsycnoseos societatem et ipsi trahuntur. Pythagoras vero ipse in Media obiisse dicitur. sic clare εν τη Μηδία scriptum est. nequiquam Menagius ένδεια suppeditabat. certe scribendam erat εν ένδεία ύδατος χαΐ άρτου ut idem I p. 333, 22 Dind. Oehlerus latina talia inedia vitam finiisse ante oculos fuisse coniecit. quod si verum esset, haberes et ridiculi erroris originem et orationis tantum non tetrae aliquam excusationem. nam quam non tralaticium philosophorum sermonem calleat, uni cuique statim apparebit. quod genus μεταγγισμοί ψυχών et πνεϋμα δρακοντοειδές et σκυβαλώδης sordent, elegantiores dicebant μετενσωματώσεις, πνεύμα περιδινουμενον, ίλοώδης. verum ad latina propterea confugias non est necesse, quoniam quantum Epiphanius ab aequalibus Cyrillo et Theodoreto distet satis notum est. ceterum unde Mediam iste arripuerit, curiosus non sum. verbo Epicureorum de mundi oiigine opinionem absolvam, quae nonnulla veri semina continet, pleraque tarnen Orphica nisi fallor sapientia ridicule sunt interpolata. Meliore libro usus est ad successionum ampliorem indicem (LEI), ordo philosophorum docti cuiusdam et sollertis ingenii est testimonium. quis ille fuerit, haud quaero. sed iuvat successionum divisionem hac tabula discribere. 1

errorem explicant talia, qualia Diogenes IX 29 Eleatae placuisse refert cf. p. 1671.

176

XV DE COMPENDIIS EPIPHANII

I Thaies Anaximander Anaximenes Anaxagorae Archelaue

v Arcesilas Carneades

Π Pherecydes Pythagoras Xenophanes Parmenides Zeno Eleates Melissue Leucippus Democritus Metrodorus Protagoras Diogenes Pyrrhon

vi

III Empedocles Heraclitus Prodicus

IV Plato Aristippus Theodorus

Antisthenes Diogenes Crates

vn

vm

Zeno Epicurus Cleanthes Persaeus Chrysippus Diogenes Panaetius Posidonius Athenodorus Consentaneum est excerptorem baud pauca omisisse velut Academicorum pleniorem succeesionem (nam Epicurum quod solum nominat, e more eet), tarnen singularis quaedam dispositio apparet. lonici cum Socrate vulgato ordine, item Italici usque ad PyiThonem, Empedocles Heraclitus Prodicus of βποράδην, turn vero ab omnibus ceterorum indicibus discrepans Platonem scriptor Socraticis praeficit atque ab Arcesila mediae academiae parente noram seriem incohat. turn reete Peripatetici et Stoici, ultimus et solus Epicurus. Stoicorum catalogue, quo nusquam fere uberior iuvenitur, ultra Posidonium deduoitur. sed etiam apud Laertium illorum διαδοχή Caesarum tempora ingressa est. Optimi deinde scriptoris sunt lemmata patre patriaque notata quae tarnen ab Epiphanio hand constanter expressa et infeliciter subinde sunt corrupta. conclamatnm est Σωκράτης 6 του έλμάγλοο ή ϋωφρονίσκοο χαΐ Φαιναρέτης της μαίας, stupent omnes illud monstrum έλμάγλου, tarnen emendatio est in proclivi. ut mater μαία, sic pater έρμογλόφος nominatus fuit, quod certissime olim recens a Porphyrio apud Theodoretum * resti1

Aristoteles Theophrastus Strato Praxiphanes Critolaus

gr. aff. car. I. 27 Cyrill. adv. Inl. VI p. 208 A fr. X Naack. εΐ δε δη Ιρμογλύφος ην [pater], ibidem υπέρ της μητρός ως μαίας. Lucian. somn. 18 i δί Σωχρατης χαΐ αυτός ί>πό τ^ έρμογλυφιχ^ ταύτ^ τραφείς, vox έρμογλύφος nno teatimonio Lnciani eomn. c. 3 note fait, ibidem traditar altero loco § 4 λίθων έργάτην αγαθόν είναι . . . χαΐ έρμογλυφέα, unde ntrarnqne formam consignat Thorn. Mag. p. 365. sed rectiseime alteram analogia carentem removil /obetus Var. Leot. p. 81.

PROLEGOMENA

177

tui. occupavit emendationem, Porphyrii tarnen immemor, L. Dindorfius thesaur. Π p. 137 s. ν. βαρσαμέλαιον. hinc mihi simul elucere videtur iam Epiphanium monstro illo elusum esse, nam invenerat Σωκράτης ό Σωφρονίσκου τοδ έλμάγλοο, ex Σ. του έρμογλύφου corruptum.' priores §§ 1—4 probe excerpta. A r c h e i a o tarnen terram principium dedit vulgari errore quippe unde animalia procreata crederet. d e P y t h a g o r a biographorum vulgaris memoria recoquitur. de Xenophane similiter loquitur Hippolyto 14 l. plane mente captus scripsit de Parmenide quern cum Anaximandro haud levi errore confudisse coniecit Zeller I* 514 3. de Zenone ut supra, de Leucippo germano Sceptico cf. Davis, ad Cic. Acad. II 7, Bake ad Cleomed. p. 391, lahn ad Epiph. symb. p. 109 et Annal. Philol. X p. 169. idem de Democriti placitis recte iudicavit. * Metrodorum paulo rectius censet, sed Protagoram eo malignius cf. Krieche p. 134. Diogeni unus Cyrenen patriam adscribit, recte tarnen etiam Smyrnaeum [cf. p. 223] nominat. Heraclitea cum Placitis consonant [cf. p. 179'] Prodicus recte, Plato cum anacephalaeosi conferendus est. Cyrenaici eodem modo quo apud Laertium taxantur apophthegmatis narratis. nee secus Cynici. de Aristotele anacephalaeosin repetit. in S t r a t o n i s elementis alteram causam frigoris omittit cf. Krieche p. 353. quod infinitas corporis partes falso dixerit vituperatur a Zellero Π 2, 740 5. Zenonea partim recta sunt partim ita ira studioque mutata, ut scriptoris consilium pateat. Chrysippi τέλος το ήδοπαθές είναι mire depravatum est. aut απαθές rescribendum aut ad proximum Diogenem Babylonium referendum censet Gatakerus ad Antonin, comm. p. 102. unde Panaetium deorum opinionem absurdam dixisse sciverit Epiphanias nescio. quod de Posidonio profertur finem bonorum divitias sanitatemque esse haud dubie ex Diogenis memoria VII 128 δ μέντοι Παναίτιος καΐ Ποσειδών'ιος οδκ αδτάρκη λέγοοσι την άρετήν, αλλά χρείαν εΐναί φασι χάΐ δγιείας καΐ χορηγίας και ισχύος solita vafritie detortum est. contra Epicurum sollemnes calumnias iaculatur. unum discere velim unde arripuerit § 15 μηδέν είναι των εν τφ βίψ έκούσιον μήτε μάθησιν μήτε άπαιδεοσίαν μήτε άλλο μηδέν, ίΐλλά πάντα ακούσια γίγνεσθαι πασι· καΐ οδ χρή ψέγειν τινά, δς φησιν, ουδέ έπαινεΤν. οό γαρ έκόντες ταοτα υφίστανται, constat Epicureos plane contraria docuisse. non obtundam diutius. nam et indignus est scriptor cui longius immoremur et manent nos quaestiones aliquanto graviores de Aetii compositione, quo post longiores ambages tandem redeo. 1

ipsum quod conieceram conflrmat Theo progymn. 8 [I 230 W.] Σωχρίίτης ό Φα«ναρέτης τη; μαία; uioc χαΐ Σωφρονίαχοο του έρμογλύφου. 2 symbol. 1. c. p. 109. guae Epiphaniue »ubiicit § 15 χαΐ το δοκούν δίκαιον οοχ είναι δίκαιον non Democriti tunt, ted potiu» Pyrrhoniorum . . . nee magis Democriteae tunt sententiae qttae apud Epiphanium sequuntur: έπίνοιαν γαρ κακήν . .. έλεοθερίως ζην. qua» sententiae ei affinxisse videntur qui ad doctrinam de moribut perperam pertraherent verba Democriti docentit, qualitates rerum νομ,ψ tantvm ette . . . Diel·, Doiogriphl graecl.

12

178

XVI DE ΑΕΤΠ PLACITORUM COMPOSITIONE

XYI DE ΑΕΤΠ PLACTTOBUM COMPOSITION!

Quod supra p. 74 sqq. accuratius de varia Aetiani libri natura exposui id paucis nune placet repetere. ipsius scriptoris sunt prooemia et si quae praefiguntur definitiones [I 9.10. 11. 12. 14 15], praeterea priora libri primi capita [11. 2] scriptoris verborum aliquantum contiuent. color hie inest mixtus ex Peripatetica et Stoica discipline i. e. scholasticus. Bed baec ipsius Ae'tii dos mediocris et a reliqua opinionum sylloge facile discernenda. duplex est harum et species et origo. alterum genus est locorum ex Stoicis Epicureisque libris ad verbum excerptorum, quod variis tarnen rivulis accersitum videtur. velut I 6 et I 7 1—10 ex florilegio, ΠΙ 5 1—9 6. 18 ex meteorologico libello baustum esse conieci. cuius generis quae certo dignosci possunt sunt baec I 4. 6. 7 l—10 ΠΙ 5 1—9. 6. 18 IV 11. 12. 21. sed dubium est num omnia secluserim. nam Stoicorum item doctrinam diligentius et ipsorum verbis expressam vides IV 20 2. singular! quadam eruditione splendent capita de fato I 27. 28, ubi Ζήνων εν τφ Περί φύσεως, Ι 27 5 Χρύσιππος εν τφ δευτέρφ Περί κόβμοί), εν τφ δεοτέρφ Περί 2ρων, εν τοΤς Περί της ειμαρμένης citantur, unde Stoici cuiusdam de fato libellum in auxilium vocatum conicias. quali usus videtur Diogenianus apud Eusebium XI 8 [cf. ad I 28 3]. bine eerte facile explicatur, quod I 28 l Heraclito ea opinio tribuitur quae Stoicorum fraudem aperte passa sit. * Alia de causa caput de principiis I 3 in suspicionem cadit. nam cum boc intersit inter biograpbos et doxographos ut illi succeseionis quadarn catena constrictos singulos philosophos a suo quemque principe repetant, hi argumentorum potius neeessitudinem speotent, biographorum similitudinem unum illud Placitorum caput sequitur. ita §§ 1—6 lonici recensentur, quorum agmen clauditur § 7 οδτοι μεν οδν εφεξής άλλήλοις ταις διαδοχαΐς γενόμενοι την Ίωνικήν έκπληροδβι φιλοσοφίαν. turn alter ordo incipit Italicorum § 8 πάλιν δε άπο άλλης αρχής Πυθαγόρας χτλ., item § 9 ή δβ τούτων οΓρεσις Ιταλική προσηγορεύ&η δια το τον Ποθαγόραν εν Ιταλία σχολάσαι. mira delude διαδοχών consuetudine [cf. p. 152] Heraclitus Hippasusque § 11 Pythagoreis iuncti sunt, quos Eleatae et Democritei usque ad Epicurum philosophi excipiunt. postremo loco Empedocles Plato Aristotelei Zeno ac si Theodoreto fidas Diogenes Apolloniates, cui Diodorum ex Stobaeo coniunxi, recensentur. Ae'tii yerum ordinem'ex testium discordia non semper certo elicere potui. sod in Universum nostro uti pro vero licebit, quoniam congruus est plerorumque biographorum successionibus. similem certe ordinem sequitur Clemens in Strom. I p. 352 Pott., quern infra ex1

Ηράκλειτος ούβίαν είμαρμένης λ(ίγον τον δια της ουσίας του παντός διήχοντα. αυτή δε εστί το αίθέριον σώμα σπέρμα της του παντός γενέαιως. Stoicorum ,συνοιχείωσιν notavit Krische Forsch, p. 382.

PROLEGOMENA

179

plioabo. similiorem Epiphanias, quern supra p. 176 descripei. haec igitur de ordine. sed non desunt interioris cognationis alia vestigia, quae colligere operae pretium videtur. EpiphaniuB p. 1086c Pet. Aetius I 3 1 Θαλής δ Μιλήαιος ... άρχέγονον πάντων άπεφήνατο τδ ύδωρ. εξ ύδατος γαρ φησι τα πάντα εΤναι καΐ είς δδωρ πάλιν άναλυεσθαι. 2 Α ν α ξ ί μ α ν δ ρ ο ς δ του Πραξιάδου χαΐ αότδς Μιλήσιος το άπειρον αρχήν απάντων ίφησεν eTvat. εκ τούτου γαρ τα πάντα γίνεσθαι χαΐ είς αδτδ τα πάντα άναλύεσθαι. 3 Άναξιμένης δ τοδ Εδρυστάτου χαΐ αδτδς Μιλήσιος τον αέρα του παντός αρχήν εΤναι λέγει χαΐ έχ τούτου τα πάντα. 4 Αναξαγόρας δ του Ήγησιβούλου δ Κλαζομένιος αρχάς των πάντων τάς δμοιομβρείας Ιφησεν είναι. 21 Ήράχλειτος δ του Βλέσωνος Έφέσιος έχ πορδς Ιλβγε τα πάντα είναι χαΐ είς πυρ πάλιν άναλύεσθαι.

1 Θαλής δ Μιλήσιος αρχήν των όντων άπεφήνατο τδ δδωρ, εξ ύδατος γαρ φησι πάντα εΤναι χαΐ είς δδωρ πάντα άναλύεσθαι. 3 Αναξίμανδρος δε Πραξιάδου Μιλήαιος φησι των όντων αρχήν εΓναι τδ άπειρον, εκ γαρ τούτου πάντα γίγνεσθαι χαΐ είς τούτο πάντα φθείρεσθαι. 4 Άναξιμένης Εύρυστράτου Μιλήσιος αρχήν των ίντων αέρα ίίπεφήνατο, έχ γαρ τούτου πάντα γίγνεσ&αι χαΐ είς αδτδν πάλιν άναλύεσθαι. ο Αναξαγόρας Ήγησιβουλου Κλαζομένιος αρχάς των όντων τάς δμοιομερείας άπεφήνατο. 11 Ήράχλειτος χαΐ Ίππασος δ Μεταποντΐνος αρχήν των πάντων τδ πυρ. έχ πυρδς γαρ τα πάντα χαΐ είς πυρ πάντα τελευταν.

Eiuedem scriptorie utrimque simillima excerpta apparent neque enirn Epiphanias, qui suocessionie vinoulo tenetur haec tantum ex Aotio hausisse videtur, cetera ex biographo cuius ordinem sequitur. ille enim plane diversa ceteroqui tradiderat. qualem autem hominem fingis Epiphanium, si lonicos ceteroe putas ex A8tio translates, ultimum Archelaum ex alio plane contraria docente? acoedit quod concordantium capitulorum idem est tenor, at excepto Anaxagora ceterie philoeophis neque prioribus solum sed etiam Heraclito eadem principii causa adscribatur έχ γαρ τούτου πάντα γίνεσθαι χαΐ είς τοδτο πάντα άναλύεσθαι vel similiter. auctor formulae est Aristoteles, qui generatim de omnibus physicis monuerat Metaphys. A 3 p. 983b 8 εξ οδ γαρ έβτιν Απαντά τα οντά χαΐ εξ ου γίγνεται πρώτου χαΐ είς 8 φθείρεται τελευτάιον · · · τούτο στοιχεΐον χαΐ ταύτην αρχήν φασιν είναι των όντων. sed ad singuloB physicos adplicasse videtur Theophrastus velut in fr. 2 de Anaximandro εξ ων δε ή γένεσίς εστί τοΤς οδσι χαΐ την φθοράν είς ταύτα γίνεσθαι χτλ. et fr. l de Heraclito et Hippaso χαΐ έχ πυρδς ποιουσι τα οντά ... xal διαλόουσι πάλιν είς πυρ ως ταύτης μιας ούσης φύσεως της δποχειμένης. inde arripiat aliquis Theophrastum ut Epiphanii Ae'tiique fontem. non nego, sed non proximus fuit. nam translatum est ex antiquo f nte in biographorum compendia, ut non mireris si Heraclitea simillime ubique conformata videris: 12*

180

XVI DE AETII PLACITORUM COMPOSITIONK

Ae'tius I 3 i i Ηράκλειτος και "Ιππασος. . . αρχήν των πάντων το πδρ. εκ πυρός γαρ τα πάντα γίνεσθαι καΐ ε?ς πυρ πάντα τελευταν λέγουσι.

EpiphaniuB l. c. §21. Ηράκλειτος ό του Βλέσωνος Έφέσιος εκ πυρός Ιλεγε τα πάντα εΐναι καΐ εις πυρ πάλιν άναλυεσθαι.

Laertius IX 7 έδόκει δ' αυτφ καθολικώς μεν τάδε, εκ πόρος τα πάντα συνεστάναι καΐ εις τούτο άναλυεσθαι.

Eusebii comp. XIV3e[cf.p.l69] ό δε Ηράκλειτος αρχήν των πάντων 2φη είναι το πδρ εξ οδ τα πάντα γίνεται καΐ εις 8 αναλύεται.

atqui Laertii καθολικώς excerpta Eusebiique compendia ex biographis manasse liquido constat et Ae'tius successionum ecriptorem capitulorum collocatione arguitur secutum esse, quid igitur cunctamur eundem fontem etiam opinionum aliquantum praebuisse arbitrari? ergo Ae'tius rursus a Placitorum sincera memoria descivit. nam idem est qui in hoc capite contra morem philosophos impugnare conatus est. ut I 2 2 Thalem putidius vituperavit άμαρτάνει oSv ό Θαλής στοιχεΐον καΐ αρχήν λέγων το δδωρ, sic Peripateticorum iterum armis Anaximandrum aggreditur 1 3 3 άμαρτάνει δε ούτος μη λέγων τι εστί το άπειρον πότερον αήρ εστίν ή δδωρ ή γη ή άλλα τινά σώματα, quod commone facit Physicorum ΠΙ 5 p. 204 b 24 είσί γαρ τίνες οι τοΰτο ποιοδσι το άπειρον, αλλ' οδκ αέρα ή δδωρ. sed ambiguum Aristotelis de Anaximandro iudicium. clare autem Theophrastus fr. 2 λέγει δ' αυτήν [sc. αρχήν Anaximander] μήτε δδωρ μήτβ άλλο τι των καλουμένων εΐναι στοιχείων, * quod ex biographo suo sumpsit [ef. Diog. II1] Ae'tius. at Aristoteleum est, quod praecedit in illo λέγει γοδν διότι άπέραντόν εστίν Γνα μηδέν έλλείπΐβ ή γένεσις ή υφισταμένη, nam dubium non est quin ex Phys. Ill 8 p. 208» 8 ούτε γαρ Γνα ή γένεσις μη έπιλείπτ^ άναγκαΤον ενεργεία άπειρον εΐναι σώμα αίσθητόν delibatum sit. ibidemque c. 4 p. 203b 15 του δ' βΐναί τι άπειρον ή πίστις Ικ πέντε μάλιστ' αν συμβαίνοι σκοποδσιν ... τφ ούτως δν μόνως μη δπολείπειν γένεσιν καΐ φΟοράν, ει άπειρον εϊη οΌεν άφαιρεΤται το γιγνόμενον. Item quod Anaximandro Ae'tius secundo loco obiurgat άμαρτάνει οδν την μεν υλην αποφαινόμενος, το δε ποιοδν αίτιον άναιρών κτλ., ex Peripateticorum mente dictum est. idem fere de Anaximene iudicium 1 3 4 nisi quod addit αλλά καΐ το ποιούν αίτιον χρή δποτιθέναι, οΓον άργυρος οδκ άρκεΐ προς το Ικπωμα γενέσθαι εάν μη το ποιοδν ή, τουτέστιν 6 άργυροκόπος, ομοίως και Ιπι τοδ χαλκοδ καΐ τοδ ξύλου καΐ της άλλης δλης. haec liberioribus verbis eadem exprimunt quae praeiyit Aristot. metaphys. A 3 p. 984« 21 sqq. ubi ζυλον et χαλκός exempla reperies. ibidem de Anaxagora locus est p. 984b 15, quem suis verbis* iterat Ae'tius 1 3 5 , ubi quod dicit έδόκει γαρ αυτφ άπορώτατον είναι πως εκ του μη οντος δυναταί τι γενέσθαι ή φθείρεσθαι βίς το μη ον non suis nititur radicibus, sed Aristotelis pbys. I 4 p. 187· 26 εοικε δε Αναξαγόρας άπειρα οδτως οίηθηναι δια το όπολαμβάνειν την 1

Theopbraetea sine dubio repetiit (praeter Diog. II l cf. conspect. p. 133) Porphyrins (fortasse etiam Nicolaus) apud Simplic. in phys. f. 32 a 35. cf. Zeller 1*202 et F. Luetze ueber das ΑΠΕΙΡΟΝ Aneximanders Leipz. 1878 p. 72 sqq. 9 Aetii est λ*5γφ θίωρητα hie et I 3 ι«.

PROLEGOMENA

181

χοινήν δόξαν των φυσικών εΤναι αληθή ως ου γινομένου οδδενδς εκ του μη οντος. ΑβΊίί autem vestigia etiam in Pythagorae doctrina 138 pellucent, quae non solnm ex lutulentis fontibus hausta ' sed etiam scholasticis nugis deflexa videtur. praeeipue mirabilia aunt extrema οΓον πολλών όντων ανθρώπων οί μεν επί μέρους είσίν αναίσθητοι κτλ. omnino praeter ea quae ex Aristotele petita sunt, Fythagoreorum placita ex pseudepigraphis illie libris hausta videntur, qui Alexandrinorum aetate et paulo postea confecti sunt. velut Thaleti et Pythagorae II12 l vulgaris de quinque zonie doctrina tribuitur eiusdemque generis sunt haec I 7 2 cf. Alex. ap. Laert. ΥΠ! 12, 111 3 115 7 cf. Vit. Pythag. ap. Phot. p. 439" 38, 119 l II 4 ι ΙΠ 14 i. Thalem physicorum parentem omnia talia praeivisse istis consentaneum videbatur velut II 1 2 Θαλής καΐ οι απ' αυτού Ινα τον κόσμον cf. Zeller I 4 179' I4181" et III 10 l cf. Zeller I4182*. sed talia etiam ante Ae'tium scriptores decipere solebant, ut nisi ilia 138 commenta nihil a Placitorum more abhorrere certo possim affirmare. Nee tertii illius libri primi capitis ceteras memoriae Aetio ex sua lectione innotuisse probabile esjt. * nam ardor ille vel impugnandi vel eruditionem alienam ostentandi cito refrigeratur. qua pigritia feliciter impeditus est ne Placitorum quae dicere soleo vetustorum resolutis staminibus nimium recentioris fili intertexeret. nam ut concedo inter genuinae materiae multitudinem non nulla adulterina latere ab Aetio in iustam speciem assimulata tarnen de universa vetustorum Placitorum indole quin recte iudicaverim uno sed manifestissimo indicio comprobabo. Ae'tiani libri ordinem in summam probum hie illic absurdissime esse perversum supra p. 56 sqq. clare demonstravi neque Ae'tium turbarum esse auctorem celavi, qui accersitis capitibus pristinam discriptionem transversam egisset. neque enim suum ille consilium quod ad argumentorum quandam continuationem spectabat poterat perducere neque spe ea deiectus aliena subinde inculcare desistebat. quod nisi Ae'tium non solum» duplicem materiam sed etiam contrariam simul partitionem vesano consilio ipsum invenisse arbitraris, hinc maxime ansam habebis vetustorum Placitorum ambitum certissima ratione recuperandi. ecce adulterinis capitibus supplementisque recisis haec erit VETUSTORUM PLACITORUM TABULA

I de principiis I 3 περί άρχων 7 11—34 περί θεού 1

monadis et dyadis principia similiter statuerunt Alexander Polyhistor et Eudorus cf. Zeller I* 330. -vide A8t. I 7 is. 1 nam allegoriarum Homericarum similitudo, quae est in Thaletis cum Homero iuncti, Xenopbanis Empedoclisqne opinionibus [cf. supra p. 95] ut communi sine dubio radice nititur, ita Agtio" eiusque Placitorum fonte antiquior videtur, cum Hericleo uberiorem eius generis conspectnm compilaTerit. sed accuratiora rimari in tanta obscuritate nolo.

182

XVI DE AETII PLACITORUM COMPOSITIONS 8 9 10 11 12 13 14 15 17 18 19 20 21 23 24 25 27 29 30

περί περί περί περί περί περί περί περί περί περί περί περί περί περί περί περί περί περί περί

δαιμόνων χαΐ ηρώων ύλης ιδέας αιτίων σωμάτων 16 περί τομής σωμάτων ελαχίστων σχημάτων χρωμάτων μίέεως καΐ χράσεως χενοΰ τόπου χώρας χρόνου 22 περί οόσίας χρόνου κινήσεως γενέσεως καΐ φθοράς ανάγκης 26 περί οδσίας ανάγκης ειμαρμένης 28 περί ουσίας ειμαρμένης τύχης φύσεως

II de mundo II l—10 11 —12 13—19 20—24 25—31

περί περί περί περί περί

κόσμου ' οδρανου αστέρων ήλιου σελήνης

III de sublimibus III 1 2 3 4 5 7 8

περί περί περί περί περί περί περί

γαλαξίου κομητών κτλ. βροντών κτλ. νεφών κτλ. ίριδος ανέμων χειμώνας καΐ θέρους

IV de terrestribue ΙΠ 9—15 περί γης 16—17 περί θαλάσσης IV 1 περί Νείλου αναβάσεως

V de an i ma IV 2— 7 περί ψυχής 8—10 περί αισθήσεων καΐ αισθητών 13—15 περί δράσεως κτλ. 1

hue pertinet I 5 ei 8ν το παν, quod caput vetustis pleruuiqne placitie excepta § 3 constat, eed inter I 4 et 6 propter suum consilinm collocavit Aotius,

PROLEGOMENA

183

16 περί ακοής 17 «epl οσφρήσεως 18 περί γευσεως 19. 20 περί φωνής 22 περί αναπνοής 23 περί παθών V 1 περί μαντικής 2 πώς ονειροι γίνονται VI de corpore V 3 — 5 περί σπέρματος 6 περί συλλήψεως 7 πως άρρενα γεννάται χαΐ θήλεα 8 πώς τέρατα γίνεται 9 δια τί πολλάχις γονή συνουσιάζουσα ου συλλαμβάνει 10 πώς δίδυμα χαΐ τρίδυμα γίνεται 11 πόθεν γίνονται των γονέων αί ομοιώσεις και των προγόνων 12 πώς άλλοις γίνονται δμοιοι οί γεννώμενοι και ου τοΤς γονεΰσιν 13 πώς στεΤραι γίνονται at γυναίκες καΐ άγονοι οί άνδρες 14 δια τί αί ήμίονοι στείροι 15—18 el το Ιμβρυον ζφον κτλ. 19—21 περί ζφων 22 εκ ποίων μερών συνίσταται ίκαστον των εν ήμιν γενικών μερών 23 πότε άρχεται άνθρωπος της τελειότητας 26 πώς ηυξήθη τα φυτά καΐ ει ζφα 27 περί τροφής 28 περί ορέξεως των ζψων 24—25 περί ύπνου καΐ θανάτου 29 πώς γίνεται πυρετός 30 περί υγείας καΐ νόσου καΐ γήρως Capitum ordinem quamvis singillatim tanquam genuinum vel plenum praestare ineipientis sit', tarnen in Universum babes talem, qualis a prudente scriptore profeetus esse videatur. quam sit Theopbrastei opens similis, infra accuratius exponam. quod in sex libros omnem materiam circumscripsi, non solum ipsam argume ntorum concinnitatem secutus sum, sed etiam AStii tenue vestigium, qui capitibus ΙΠ 9 sqq. separatim praefatur ΠΙ 8 2 περιγεγραμμένων δε μοι των μεταρσίων έφοδευθήσεται καΐ τα πρόσγβια. neque aliud dissimulabo quod me movit, etsi quam incertum sit ipse baud ignorem. constat eximia ilia Ottonis labnii commentatione [Ber. der saeehs. Ges. phil. II1850 281 sqq.] in A. Cornell Celsi amplo disoiplinarum orbe, oui Cesti Graefculorum more [Plin. N. H. praef. 24] 1

inprimis cave minutiora ills capitnla, quo Aetius argument» proposita dissecnit, vetueto exemplar! propria fuisse pates, imtno nisi generaliorem olim fuisse partitionem credas yix errores Aetii explicari poseunt, quales p. 84 attuli.

184

XVI DE AETII PLACITORUM COMPOSITIONS

nomen inditum erat, sex de philosophorum opinionibus libroB ' infuisse, quorum argumentum Augustinus praef. ad haeres. ad Quoddeusvultum sic adumbravit: Opiniones omnium philosophorum qui sectas varias condiderunt usque ad tempora sua (neque enim plus potefat) sex non parvis columinibiis quidam Celsus absolmt. nee redarguit aliquem sed tantum quid sentiret aperuit ea brevitate sermonis ut tantum adhiberet eloquii quantum rei nee laudandae nee tituperandae nee affirmandae aut defendendae sed aperiendae iudicandaeque sufficeret, cum ferme centum philosophos nominasset quorum non omnes instituerunt haereses proprias: quoniam nee illos tacendos putavit, qui suos magistros sine ulla dissensione secuti sunt. Non ovum όνο similius quam Celsus vetustis Placitis. librorum numerus, nostram rationem si sequaris, idem, eadem iudicandi cautio, brevitas sermonis eadem, fere idem denique philosophorum numerus. nam ex Ae'tio nunc supersunt ad XC, plures olim fuisse utique probabile. neque numerum alia ratione facile assequaris nisi qua Flacita abutuntur, ut non philosophi modo, sed etiam mathematici medici grammatiei incredibili diligentia in censum vocentur neo nobiles modo sed etiam minorum gentium et quos alta oblivio premit premetque. Celsi opus num logica et ethica attigerit ambiguum videatur. sed si Placitorum tantam similitudinem adgnoveris physicos solos quorum praecipue inde a Theophrasto in libris agitabatur diversitas, tractates conicies. quid? si Augustini descriptio ad amussim ad genuina Placita — nam Ae'tii supplementa hinc quoque diversa vides — quadrat, nonne Celsum eadem materia usum esse verisimile? absurdum enim est latinum scriptorem ac praesertim mediocri virum ingenio [Quint. XII11 24] suo sibi sudore talia conquisivisse arbitrari. Tantum probabiliter suspicari licet, de aetate autem vetustorum Placitorum cave ne ex Celso quidquam concludas. velut si Xenarchum ultimum in Ae'tio philosophum in testimonium voces, qui iusto intervallo a latini scriptorie aetate distat. Aetii quidem mentio a genuinorum Placitorum forma baud recedit: IV 3 10 Ξέναρχος ό Περιπατητικές καί τίνες έτεροι της αδτής αίρέσεως την κατά το εΐδος τελειότητα χαΐ έντελέχειαν καθ' έαυτήν ουσαν άμα καΐ μετά του σώματος συντεταγμένην. at subit mirari cur ea opinio, quae ab Aristotelea IV 2 6 proposita non multum diversa est, adversariis illius adgregetur, quibus priores dilucide scriptor opposuit. nam 3 1 οδτοι, inquit, πάντες οί προτεταγμένοι (c. 2 1—8) άσώματον την ψοχήν ύποτίθενται φόσιν λέγοντες αότοκίνητον και οδσίαν νοητήν καΐ του φοσικοΰ οργανικού ζωήν έχοντος έντελέχειαν. ergo suspicor Xenarchum ex Ae'tii memoria additum esse neque qui causam circumspexerit, probabili argumento destituetur [cf. supra p. 135]. nam Peripateticae institutionis exstant quaedam vestigia atque omnino ilia de sensibus capita IV 8—18 in variarum 1

apud Suidam est Κελσΐνος Εύδώρου Καοττοβαλευς φιλίαοφος Ιγραψε ουναγωγήν δογμάτοιν πά(ΐης αίρέαεως φιλόθεου. Celsinus qui homo fuerit nescitur. fruatra vexavit quosdam Celsi similitudo.

PROLEGOMENA

185

opinionum pugna velut luxuriantur, ut praeter Stoicorum libroe, quoe dixi, aliena nonnulla parum dispoeita, sed ceterorum Plaoitorum formae utcunque accommodata ab Ae'tio in auxilium vocata videantur. adde quod ήδη particula in illis de sensu capitibus ter singulariter dicta est. IV 8 9 οί άπδ των αρχαίων (?) των περί τα σώματα ασωμάτων λίγων ά*περ ήδη σχήματα προσαγορεύοοσιν. 9 11 Επίκουρος των αισθητών ήδονάς ήδη καΐ τάς λυπας 9 13 Χρύσιππος το μεν γενικδν ήδί) νοητών, τ6 δε είδικδν και πρόσπιπταν ήδη αίσ&ητόν

apparet particulam plane intellegi non posse nisi in sententiarum pleno conexu, quern si suppleas, proximo accedit Aristotelis quidam ueus, quern Vablenus [Wiener Sitzungsber. t. 72 p. 28'] doete illustravit.' qui genuini Placitorum colons non ignarus est, etiam -alia absona in illis capitibus inveniet velut Academiacorum crebram mentionem IV 8 13 9 2 9 18 13 2 13 6 vel Timagorae vituperationem IV 13 6 Τιμαγόρας εΓς των παραχαραξάντων εν σοχνοΐς την Έπικούρειον «Γρεσιν. * ergo his capitibus non magis uteris quam adulterinis illis, quae ipsa formae et argumentorum diversitas damnat. lam vero in vetustis Placitis Ultimi summa constantia Posidonius et Asclepiades nominantur, ut hinc quoque singularem Xenarchi mentionem aliorsum pertinere cernas. ab horum igitur virorum aetate quamquam neutrius tempora satis certo constituta sunts, eius quaestio proficisci debet, qui de origine gravissimae illius syllogae certiora efficere voluerit. atque Asclepiadi cum tantus honor sit in Placitis, V. Roseus Ar. pseudep. p. 381 inter illius potissimum asseclas Placitorum scriptorem indagandum esse opinabatur. Asclepiadis enim discipulus Alexander Philalethes Strabonis aequalis in libro primo de semine Diogenis Eraeistrati Herophili Stoicorum Aristotelis Dioclis opiniones collegerat ac diiudicarerat. hanc memoriam servavit Theodorus Priscianus in Physicis [Octavii Horatiani ad Euseb. 1. IV edidit Heremannus comes a Neuenar Argent. 1532 p. 103]. ibi porro Dioclis maxime doctrina explicatur, num ex eodem 1

eodem modo Ποσειδώνιο; γοόν IV 13 3 inepte dicitur nisi decretum aliis continuatum arbitraris. 2 ne ab Aetio Stobaei (Damaeceni) opiniones, quae desunt in bravissimo Plutarchi conspectu abiudices, moneo formam lemmatum et decretorum ita accommodatam esse ad ceterorum Placitorum similitudinem ut neque Stobaeus neque alius nisi Aetius ipse diversa in unum conciliasse putandus sit. de uno IV 13 10 dubito quod a reliqna simplicitate lemmatum haud panlum dislat. reliquam Stobaeanae dotis praestantiam quae illic cum maxime apparet cum Plutarcbeis comparare superracaneum arbitror. 3 de Posidonio sequor Toepelmannum [de Fosidonio Rhodio rerum scriptor. Bonn. 1867 p. 4—10], qui in lucem editum Posidonium a. 130 vel 129 a. Chr., mortuum a. 46 vel 45 statuit. Panaetius magister brevi ante 109 mortuus esse videtur. Asclepiadis calculi etiam minus accurate subduci possunt. Harlesii quidem computatione [medic. Asclepiadis dictorum lustrat. Bonn. 1828 p. 12 sqq.] equidem uti nolui. viz errabie utmmque si inde ab ineunte I ante Chr. saeculo maxima auctoritate florere coepisse aumpseris.

186

XVI DE AETII PLACITOKUM COMPOSITIONE

Alexaudro, incompertum nobis. sed Alexandri Fhilalethie librum quintum περί των κατ' ένθουσιασμον μόνον παρβισάγουσι καΐ τοί>ς όνείρ-.υς. sed cetera etsi Pytbagoras Plato Stoicique nominantur

PROLEGOMENA

225

parum habent similitudinis et scriptovum index qui a Cicerone baud dubie ex eadem collectione additus est prorsus discrepat a Placitorum consuetudine. at ultimus est Tullianae tabulae compluriens ille laudatus Posidoaius, cuius collectam materiam ad priorem de divinatione librum liberius adhibuit [cf. Schiebe de fontibus libr. Ciceron. q. s. de divinat. len. 1875 p. 25], idem fere ultimus in Placitis (etsi V 1 deest): hie concentus cum fortuitus esse nequeat, age diligeutius quaeramus si quid Posidonii in opinionibus veterum colligendis reliquum sit curiositatis. neque multum in ea quaestione uostra interest utrum ipsius Posidonii an discipulorum commentaria examinemus. nam cum de Placitorum scriptore agatur, satis multum nobis assecuti videbimur, si cuius scholae studiis consilium suum ille accommodaverit, exposuerimus. Posidonianae disciplinae constat Senecae N a t u r a l e s quaestioues refertas esse, quas per Asclepiodotum maxi me ex doctoris illius meteorologicis deductas esse p. 19 dixi. nihil illis ad Stoicorum istorum eruditionem illustrandam aptius potest esse. Seneca II 12 de fulgurationibus fulminibus tonitruis opiniones breviter compreh endit, nominatim Anaxagorae § 3 Anaxagoras ait ilium ex aeAe't, III 3 4 Αναξαγόρας όταν τδ there distillare et ex tanto ardore θερμδν εις το ψϋχρδν έμπέση, τοΰτο caeli multa decideref quae nubes diu δ' εστίν αίθέριον μέρος εις άερώδες... inclusa custodiant. turn Aristotelis uberior sequitur disputatio. omnia haec ex Aristotelis meteorol. Π 9 excerpta sunt. quare cum Placita non propius ad Senecam accedant, hoc quidem loco diversis usi sunt fontibus. sed de terrae motu mirum est utrumque Thaleti eandem causam adscribere. Placita simpliciter ΠΙ 15 1 Θαλής μεν και Δημόκριτος δδατι την αίτίαν των σεισμών προσάπτουσιν, Seneca accuratius III 13 l VI 6 l III 14 l: ait enim lerrarum orbem aqua sustineri et vehi more natig mobilitateque eius fluctuare tunc cum dicitur tremere. ex Aristotele illud solum Thaletis docti erant terram super aqua natare [metaph. A 3 p. 983b 21. de cael. II 13 p. 294» 23]. terrae motum recentiores sive ex commenticio libro [Zeller I* 1823] sive e coniectura, quod mihi veri similius videtur, addiderunt. secuntur apud Ae'tium Stoici aquae subterraneae causam attribuentes. simile dicunt quidam apud Senecam VI 7. turn apud utrumque Anaximenis opinio ex Aristot. meteor. II 7 p. 365b 6, ubi Seneca spiritus violenliam de suo addit. post varias opiniones uterque Metrodorum commemorat. sed parum concinunt. ultimus ante Posidonium est Epicurus Senec. VI 20 5 omnes istas posse esse causas Epicurus ait pluresque alias temptat, idem in Placitis novissimus III15 n, cf. Epicuri epistula ad Pythoclem [Laert. X 105] quae tanquam ex doxographis nominibus philosophorum omissis raptim corrasa est et iam veteribus suspecta fuit. cf. collect. Hercul. alt. I p. 152. Duening. de Metrod. p. 22. de cometis Seneca VII l — 6 non nullas opiniones collegit, inter quas uberrime Epigenem de Chaldaeis dispuD l e l s , Doxogntphi graeci.

lO

226

XVII

DE VETUSTORUM PLACITORUM FONT1B S

tantem inducit. eundem novit Aetius III 2 6 sed ita ut multam doctrinam uno versu circumscribat. turn VII 12 l cometarum rationem quibitsdam antiquorum attribuit, quae in Placitis est Anaxagorae et Democriti ΠΙ 2 2. Bed haec omnia minoris sunt momenti quam quae de Nilo apud Senecam IV 2 17 sq. et apud Aetium IV l ' similitei· collecta sunt. sed latius patet haec quaestio, cuius capita velut in transcursu tangere liceat. De Nilo postquam Herodotus Thaletis Euthymenis [cf. Hecataei fr.278 Muell.j Anaxagorae sententias II 20—23 refutavit suamque opinionem 24—27 explicayit, doctius Aristoteles ut ferunt peculiari libro egit περί της του Νείλου αναβάσεως apud Menagii anonymum [fr. Aristot. t. V n. 159 p. 1468b] inscripto. idem in Ptolemaei apud Arabes indice nominatur περί τοίϊ Νείλου libri ΙΠ. neque alio spectat Alexandra testimonium εν τοϊς περί της του Νείλου αναβάσεως *. eiusdem tituli exstat decimo tertio saeculo ex graeco exemplar! nunc deperdito in latinum conversus liber Aristolelis de immdacione Nili, quern post editiones latinas Venet. 1550 et Basil. 1563 V. Roseus Aristoteli pseudepigrapho suo adiunxit p. 633—639. dubitari non potest quin aliqua necessitudine latinus liber cum eo quern Alexandrini norant coniunctus sit. nam quern locum Eratosthenes apud Proclum in Tim. p. 37 D ex Aristotele cognovit, eum invenias in Aristotele latino p. 639, 132 [cf. Posidon. apud Strabon. XVII 5 in. p. 789 et 790 idemque opinor apud Senecam Nat. quaest. a Laur. Lydo plenius servatum d. mens. IV 68. vide Photii V. Pyth. c. 249 p. 441b 1 sq.]. nihilo setius ex uberrima materia parva frustula in problematis formam translata [cf. Heitz Arist. fr. Didot. p. 211] a latino servata sunt. id quod ex ambitu cognoscas qui 145 versuum est. etsi tres libros recensuit index Ptolemaei ac plures uno videantur significari Alexandri testimonio εν τοΤς περί της του Νείλου αναβάσεως, tarnen numerum non praestem, ampliorem latinis fuisse antiquum librum apparet. Aristotelis eum fuisse negat oseus ai*gumentis innrmis. nam eandem ipse quaestionem attingit analyt. post. Π 15 p. 98« 31, caussam cognovit meteor. I 12 p. 349« 5, quin etiam, quod ilium fugit, stagna per quae Nilus fluit [Aristot. latin, v. 137 p. 639, 715 cf. Democr. Plac. IV 4 4 Senec. VI 8 3. Chrestus ap. Lyd. IV 68 p. 99, 2B.] non ignorat Aristot. anim. hist. IX 2 p. 597« 5 εις τα !λη τα άνω της Αιγύπτου δθεν ό Νείλος (ίεΐ. ut Theophrasto tarnen cum Roseo sive 1

deest caput in Stobaeo et in Plutarcho loco parum apto traditur. sed cum ratio a Placitis non abhorreat, Aetius autem alius generis eclogas ad interpolandum sibi soleat delegere, tamquam de genuine vetusti collectoris capite disputare liceat. 2 addendus fragmentis Aristotelis hie locus Alexandri ad meteorol. I 12 p. 349» 5 Aid. 1527 p. 86v 22sq. post paraphrasin: έπιζητήααι δ' αν τις, πώς ει το θέρος ξηρόν εστίν ώςπροείρηκε' παρ' οΓς ξηρότατων εστί το θέρος, παρά τούτοις el υετοί του θέρους γίνονται, ή αϊ μεν αναθυμιάσεις καΐ αϊ των νεφών συστάσεις ουκ εκεί γεννώνται, αλλ' ί>πό πνευμάτων των ετησίων άπωθούμεναι συνίστανται ως λέγει, της δε ταχείας αυτών είς ύετόν μεταβολής ή προειρημένη αναθυμίαση αίτία ως λέγει εν τοις περί (της) του Νείλου αναβάσεως, legitnr περί του Ν. άναβάσκεν quod correxi. conferendum est hoc fragm. cum fr. 228 (1) Ar. Pseud, p. 241 Aristot. d. Nilo ibid. p. 639, 135 Rose.

PROLEGOMENA

227

alii Peripatetico librum vindicemus cum alia1 suadeut turn forma lemmatum patres patviasque memorantium, qua Theophrastue in Opinionibus usus erat. ibidem Anaxagorae certe de Nilo placitum proposuerat [Hippol. 8 5]. * praeter Eratosthenem et Posidonium Agatharchides quoque eum librum excerpsit, unde recte Diodorum I 38 pendere perspexit Rosens, postea magis ferventibus in dies naturalium quaestionum studiis de Nilo certatim multi scripsere, unde Diodori Senecae Anonymi Florentini, Apolloniani scholiastae, Aetii eclogae aetatem tulerunt, quarum diserepantiam cum Aristoteleo excerpto nominibus philosopborum compositis sub unum conspectum ferre visum est. 1

memorabilis est Aristotelis latini, cum Thalem impugnat, cum Herodoto consensus. Ar. p. 634, 22 adhuc idem alias oportebat pati magis fluvios qui ex opposite uunt ipei» magis et minores existente» facile« eunt cogi a ventis. frequenter autem et annales non [sic. codd.] flant, fluviue autem [won] videtur idem faciens. Herod. II 20 ε< Ιττρίαι αίτιοι ήααν, χρην xal τους άλλους ποταμούς, δσοι τοΐαι έτησ^σι άντίοι ρέουσι ομοίως πάσχειν «αϊ κατά τα αυτά τψ Νείλω χαΐ μάλλον Ιτι τοσούτφ δαω έλάοαονες έ(5ντες άσ9ενέστερα τα ^εύματα παρέχονται, antea πολλοίς 8έ έτησίαι μεν ούκων Ειτνεοσαν, δ δε Νείλος τώυτό εργάζεται, quis credat A r i s t o t e l e m ita Herodoto se mancipasse, nt verba quoque transferred Agatharchidis refutatio Anaxagoreae opinionis [Diodor. 138 6] consentit cum Herodot. II 22. in Aristotele latino alieno emblemate interiecto ipsa confutatio truncata videtur. cf. Senec. IV 1 is—21. Theophrastum libri de Nilo auctorem esse inde verisimile videtur Roseo Ar. pseud, p. 239, quia eandem rei in suis meteorologicis causam explicaverit. cf. de rentis § 5. Aristot. Problem. 26 7. 66. Senec. Nat. qu. Ill 2G i. Plin. N. H. II 106. a quod e Theophrasti capite velut fragmentum περί της του Νείλου αναπληρώσεως διάφοροι δόξαι [anonym. Florent.] excerptum dixit Usenerus Anal. Theophr. p. 29, quibus causis nitatnr nescio. n am cum obscurum mihi quidem sit, quae ratio inter Aristotelis qui Alexandrinorum aetate ferebatur librum et Theophrasti Opinionum de Nilo caput intercesserit (nisi forte hinc seorsum antiquitus eum expressum ut fr. de sensu suspicaris), anonymi autem ecloga nisi singulornm capitulorum ordine ambitu fide a ceteris nihil differat, vel huius vel similium excerptorum originem ab Opinionibus suspendere baud tutum videtur.

15*

228

XVII DE VETUSTORUM PLACITORUM FONTIBUS 7 on

ο ο «β

» s

£*·.

CO

a

ω t£ ti_t ft φ Φ ΟΓ· S Ο Χ Μ » Μ 3-

ι °s- S Ρ- 3Ή. » S.

** ο' * „

5' Ο

^r -^ fellli t«

w a

-l l °

^a

Λ f. Β

Ι:

Β-

3·?· 5 W

00

-*»

-50^

B

Qi ff

3. g

O

3 S.

•R W

S"

2. S^

S'

W

01

a: 2

W tO

5 13. sr s » B

53

t' a

l fti-

S gs

ε. ε ?

W

i

S

|

OQ

W

EU Λ

S'

w j> :* >

S

S=n (L S* m. «--S^

r "1

w

PROLEGOMENA

229

Aristotelei libri vestigia m omnibus pariter apparent, inferiores scriptores praeter Dicaearchum et in Diodoro Agatharchidem non nominantur. neque tarnen veri simile est quemquam ex primario fonte hausisse. de Diodori fonte supra monui. Senecam ex Posidonio sua petiyisse veri simile est. nam lemmatum quae Strabo ex Posidonio affert 1. c. Homerum 1 Thalem Thrasyalcen Aristotelem Callisthenem omnia in Seneca inveniuntur praeter Homerum et qui Callisthenem sequebatur ipsum Aristotelem. Apollonian! seholii est quaedam similitudo cum Seneca. nam uterque Thalete posthabito ab Anaxagora incipit. genuinus enim ordo Herodotum et Aristotelem latinum comparanti ab Aetio maxime eervatus videtur. sed quis in tanta de Nilo librorum fecunditate suum cuique scriptori adscribere audeat? nam post Posidonium inter multos alios Strabo Eudorum et Aristonem de vulgari illo argumento tarn similiter scripsisse narrat, ut uter utrum compilavisset se nescire fateretur [cf. p. 245* Mus. Rhen. XXXI p. II1]. nobis illarum scriptionum omnium summam similitudinem intuentibus communem utrumque fontem secutum conicere licet, accuratiora docere mihi ne de superstitibus quidem licet, ac miror V. Roseum qui anecd. I p. 12 dicit: mit der verlorenen altperipatetischen schrift [unde Aristoteles latinus est excerptus] hat es [anonymi Florentini liber] keinen unmittelbaren Zusammenhang, wohl aber mit den gleichartigen resten in den Plac. phil., bei Diodor und Seneca u. s. ID. gemeinschaftliche Quelle, unde Agatharchidem et Posidonium [cf. Arist. ps. p. 239] alio propiore libro quam Aristotele usos esse conclusit? * an Posidonium Agatharchidi temporibus aegre conciliatis opinemur materiam suppeditasse? ariolari nolo, tantum dico pleraque vestigia in Posidonii sectam et aetatem eiusmodi scriptionum feracissimam redire. Theophrasti Senecae Quaestiones ex Posidonio opinor saepe memoriam servarunt ut III11 2-5 16 5 25 4. 7 26 l VI 2 16 VI13 l VII28. possum ex Macrobio addere exemplum Somn. Scipion. lib. 115 3. de hoc lacteo mulii inter se diversa senserunt causasque eius alii fabulosas, naturales alii protulerunt. sed nos fabulosa reticentes ea tantum quae ad naturam eius visa sunt pertinere dicemus. Theophrastus lacteum dixit esse compagem qua de duobus hemi1

Homerus fortasse iam ab Aristotele adhibitus erat. cf. schol. Horn, δ 477 πολλών λεγομένων περί της του Νείλου αναβάσεως πρώτος "Ομηρος την άληθεστάτην αίτίαν είπε δ ι ι πετή προοαγορεύσας αυτόν διοτι πληρούται από των εν Αίθιοπία γινομένων αδιάλειπτων του θέρους καΐ σφοδρών ΰετών ως καΐ Αριστοτέλης καΐ Εδδοξος πεπύσθαι ταΰτα φάσκοντες από των εν Αίγύπτφ Ιερέων, cf. Aetius IV l 7. 2 consentaneum eat utrumque Aristotelis indicium de Nilo suum facere. dixerat ille p. 639, 132 videntur enim aquae factae per tempora haec a cane tuqae ad arctuntm multae et abundanttr: Agatharchides Diod. I 41 4 φησί γαρ κατ' ένιαυτόν εν τοις κατά την Αίθιοπίαν ίρεσι γίνεσθαι συνεχείς ί μ β ρ ο υ ς από θερινών τροπών μέχρι της μετοπωρινης ίσημηρίας itemque Posidon. apud Cleomed. circ. doctr. I p. 41 Bake έπεί xal περί την Αίθιοπίαν ό'μβροι συνεχείς χαταφέρεσ^αι Ιστορούνται περί το θέρος χαΐ μάλιστα την άκμήν αοτοΰ, αφ' ων καΐ 6 Νείλος πληΐ)ΰνειν του θέρους υπονοείται.

230

XVII DE VETUSTORUM PLACITORUM IONTIBUS

sphaeriis caeli sphaera solidala est et ideo ubi orae utrimque convenerant notabilem claritatem videri. Diodorus ignem esse densetae concretaeque naturae in unam curvi limitis semitam discretione mundanae fabricae coacervante concretum et ideo visum intuentis admittere reliquo igne caelesti lucem suam nimia subtilitate diffusam n on subiciente conspectui. Democritus innumeras stellas brevesque omnes quae spisso tractu in unum coactae spatiis quae angustissima interiacent opertis mcinae sibi undique et ideo passim diffusae lucis aspergine continuum iuncti luminis corpus ostendunt. sed Posidonius cuius definitioni plurium consensus accessit ait lacteum caloris esse siderei infusionem quam ideo adverso zodiaco . . , Posidonius ultimus ideoque priorum opinionum testis est. quod ex Achille Posidonianae doctrinae referto probamuB. qui fabulas non ut ille reticet c. 24 p. 146E Pet., sed Eratosthenis Mercurium μυθικώτερον' affert. turn p. 147 A pergit: άλλοι δε εκ της συμβολής των δύο ημισφαίριων λέγοοσιν αύτδν γεγονέναι. haec est quam Macrobius dicit Theophrasti opinio. eredat cui lubet. equidem cum tantum ab Aristotele discipulum recessisse negem, potius fontis certissimum indicium teneo, unde physicorum opiniones deprompsit Posidonius. Diodorum supra tractavi p. 32, qui num suam an alienam opinionem proferat nescio. Democriti opinio propterea est memorabilis, quia Aristoteles Anaxagoram et Demoeritum minus accurate coniunxit meteorol. I 8 p. 345a 25. * sed praeter Macrobium etiam Achilles Democriti placitum celato nomine tangit p. 147s άλλοι δε εκ μικρών πάνυ καΐ πεπυκνωμένων καΐ ήμΐν δοκούντων ήνώσ&αι δια το διάστημα το άπδ του ουρανού επί την γήν αστέρων αυτών είναι φασιν ως εΓ τις άλσι λεπτοΐς τε καΐ πολλοίς καταπάσειέ τι. iam Placita componas III 1 6 Δημόκριτος πολλών και μικρών καΐ συνεχών αστέρων σομφωτιζομένων άλλήλοις συναυγασμδν δια την πυκνωσιν. continuatur etiam hie § 8 ultimum Posidonii decretum, sed ita ut obscura latina verba caloris siderei infusionem melius intellegantur π ύ ρ ο ς σόστασιν, άστρου μεν μανωτέραν αυγής δε πυκνοτέραν. Placita § 2 Pythagoreorum opiniones reddunt easdem quas Aristoteles 1. c. p. 345a 16 affert. altera est: οί δε τον ήλιακδν ταυτιο φασί κατ' αρχάς γεγονέναι δρόμον. nomen discimus ex Achille p. 147 Α έτεροι δε φασιν ων εστί καΐ (Κνοπίδης 6 ΧΓος ότι πρότερον κατά τούτου Ιφέρετο ό ήλιος, δια δε τα θυέστεια δεΐπνα άπεστράφη κτλ. Manifestius est aliud exemplum Aristotelis per Posidonium propagati. in scholiis Arati v. 1091 p. 151, 17 Bekk. Pythagoreorum Democriti Anaxagorae Hippocratis de cometis opiiiiones recensentur. sine negotio Aristotelis, 1

cf. schol. Aral. v. 476 p. 94, 4B Ερατοσθένης 8έ φησι μυθικώ; ούτόν διηγούμενος Οπό του της Ήρας γαλαχτος γεγενήσδοι έκχυθέντος. ηχούσε γαρ παρά του Έρμου ότι ούχ ί'διο'ς εστίν. cf. Eratosth. carm. fr. II p. 6 Hill. 3 quo iure Zellero posteriorum memoria de Denxocrito hoc Aristotelis loco niti videatur [I 4 y03 : ] frustra quaero.

PROLEGOMENA

231

qui citatur, meteor. 16 sublecta adgnoscimus. sed proximus est Posidonius, ut eautione sit opus. ' eodem raodo Placitorum III 2 l. 2 Pythagorae et aliorum opiniones comprehendit ex eodem Aristotelis loco itt ex fonte repetendas. tarnen hie certissime Posidonium poseumus monstrare. nam in Arati scholio p. 152, 6 Ιπποκράτης ό Π υ ο α γ ο ρ ι κ ό ς nominatur. quod ex Aristotele scholiasta petere non potuit. sed eadem ratione Hippocratis opinio omisso nomine ab Aetio Pythagoreis adnumeratur. Aristotelis Pythagorei sunt illi τινές μεν, Hippocrates άλλοι δε. in scholio noviciae originis plura sunt indicia ut ξιφηφόροι αστέρες ρ. 151, 26, sed etiam in Placitis aperta. Hippocratis opinioni ad άνα'κλασιν additur παραπλησίαν ταϊς κατοπτρικαΤς έμφάσεσιν. eodem exemplo utitur Posidonius apud Arati scholiastam p. 151, 28 ad Democriti placitum illustrandum. * denique de huius et Anaxagorae decreto apud Aristotelem simpliciter τους κομήτας σύμφασιν των πλανήτων αστέρων, in Placitis accuratius συνοδον αστέρων δυεΐν ή και πλειόνων, similiterque scholion κατά συλληψιν [1. συλλαμψιν] δύο πλανωμένων. multo maiorem in Posidonio opinionum fuisse copiam Achillis excerpta docent. p. 158 Ε τους δε κομήτας και τους τοιούτους οί μεν λέγουσιν εξ αστέρων συνερχομένων γίνεσθαι και συμφωτιζομένων [vulgo έμφωτιζομένων, correxi cf. Plac. Ill l 6, DemocritusJ ή δε εκ νεφών περιπεφωτισμένων [? Strato III 2 4], άλλοι δε εκ παρατρίψεως αυτούς φωτίζεσ&αι λέγουσιν. ου φαίνονται δε αεί άλλα γίνονται κατά περιόδους χρόνων [cf. Ill 2 l], additur inepte capiti de cometis, quae iii compendio continuabatur de nubibus ceteris doctrina p. 159 A.

Egregium specimen Posidonianae eruditionis ultimo loco proponam ex scholiis Arati ad v. 940 p. 136, 39—137, 14 Bekk. Άναξιμένης δε την ίρίν φησι γίνεσθαι ήνίκα αν έ π ι π έ σ ω σ ι ν αί του ηλίου αύγα'ι είς παχΰν και πυκνον α έ ρ α * όθεν το μεν πρότερο ν αύτοϋ" του ηλίου φοινικοΰν φαίνεται διακαιόμενον υπό των ακτινών το δε μέλαν κρατουμενον υπό της υγρότητος. και νυκτός δε φησι γίνεσθαι την ίριν από της σελήνης αλλ' ου πολλα'κις δια το μη πανσέληνον εΓναι δια παντός και άσΟενεστβρον αυτήν φως έ'χειν του ήλιου. Μ η τ ρ ό δ ω ρ ο ς δε την Τριν αίτιολογών φησιν όταν εξ εναντίας τφ ήλίψ 1

Plac. Ill 5 10 Άναξιμένης ΐριν γίνεσΙ)αι κατ' α ύ γ α σ μ ό ν ηλίου προς ν έ φ ε ι πυκνψ και παχεΤ και μελανί παρά το μη δυνασΟαι τάς άκτΓνας είς το πέραν διακόπτειν έπισυνισταμένας αυτφ Hippol. 7 8 ϊριν δε γεννασΟαι των ηλιακών αυγών είς α έ ρ α συνεστωτα πιπτουσων.

Plac.III 512 Μ η τ ρ ό δ ω ρ ο ς όταν δια νεφών ή λ ι ο ς διαλάμψτ[] το μεν νέ-

quis fuerit Sporus, unde Posidoniana innotueruut scholiastae p. 152, 10 [cf. p. 99, 24 supra p. 63a], doceri Telim. 2 cf. Alex, in meteorol. Aldin. 1527 p. 118» 52 ot δε περί Γ ε μ ΐ ν ο ν [cf. supra p. 19'] xctl Αϊλιον είς δϊΤξιν του £κφασιν την ΐριν είναι προσχρώνται χαΐ τφ προσιόντων τε αύτ^ δοκεΐν x«l βϋτήν προσιέναι και αποχωρούντων άποχωρεΐν ώσπερ ό ρ α τ α ι π ο ι ο υ ν τα και τα εν τοις κατο'πτροις έ|Αφαινό|λενα.

232

XVII DE VETUSTORUM PLAC1TORUM FONTIBUS

ένσταθη [f. συνσταθγ, cf. v. 11] νέφος πε- φος xuavi'Ceiv, την δ' αδγήν έ ρ υ ποκνωμένον, τηνιχαΰτα έμπιπτούσης της θραίνεσθαι. αυγής το νέφος κυανοΰν δια την κρδσιν γίνεται το δε περιφαινόμενον τη αυγή φοινικοΰν το δε ον κοιτώ λευκόν. . . Αριστοτέλης δε κατοπτρικήν έποιήσατο εμφασιν. πέφυκε γαρ τοδτο άσσειν [1. πάσχειν] την όψιν προσπίπτουσαν τοΐς λείοις σώμασι καΐ κατακλωμένην και άνακλωμένην κτλ. Memoriam a Theophrasto — testis enim est Hippolytus — propositam simillime ad Posidonium Aetiumque translatum vides. itaque si Placitorum totiens recentiorem colorem Stoicorumque notiones adgnovimus, Posidonianae disciplinae aliquid tribuendum esse auctoritatis in meteorologicis certum, in aliis veri simile videtur. nam ex Posidonii paucis reliquiis etiamsi excerptorum industriam arcessiveris plenam istius scholae imaginem instaurare vix ac ne vix quidem poteris. at hoc vel ex eis, quae modo contuli, clare apparet vetustorum Plaeitorum collectorem ex eodem seminario profectum esse unde Geminus Asclepiodotus Diodorus utilissimi excerptores et diseiplinam acceperunt et collectam materiam. Medicorum vetustorum opiniones Placitorum non minimum ornamentum non dubito quin simul cum ceteris capitibus ex vetusto thesauro translatae sint. ultimus est Asclepiades, cuius fama ipso vivo tanta erat ut ab homine medicinae curioso nullo modo posset praeteriri. sed priorum medicorum placita unde fluxerunt? Theophrastus in Opinionibus etiam de generatione animalium physieorum decreta collegit unde Anaximaudri Anaxagorae Archelai placita in excerptis sunt residua, sed medicos num studiosius tractaverit perdubium est. nam ut ille physicos, ita Menon et ipse Aristotelis discipulus medicos in utilissimam syllogen congesserat, quam ad illius exemplar collectam esse Galenus quodammodo significare videtur cum post Theophrastei corporis laudes [cf. Theophr. fr. 5a] haec continuat ώσπερ γε πα'λιν εί τάς των παλαιών δόξας έθέλοις ίστορήσαι, πάρεστί σοι τάς της Ιατρικής συναγωγής άναγνώναι βίβλους έπιγεγραμμένας μεν Άριστοτελει, όμολογουμένας δε υπό του Μένωνος δς ην μαθητής αύτοΕί γεγράφθαι, διό καΐ Μενώνεια προσαγορεύουσιν έ'νιοι ταυτι τα βιβλία. δήλον δε ότι και ό Μένων έκεΤνος άναζητήσας επιμελώς τα διασωζόμενα κατ' αυτόν έτι των παλαιών ιατρών βιβλία, τάς δόξας αυτών εκείθεν άνελέξατο, των δ' ήδη διεφθαρμένων ... ουκ ήδυνατο γράψαι. oblitteratam huius libri memoriam [Rose Ar. ps. p. 385] nobis non concessum arbitror vanis coniecturis ex Placitis suscitare. iuvat tarnen quibus auxiliis vetus collector uti potuerit non esse nescium. sed etiam postea a problematum scriptoribus eiusmodi medicorum breviaria confecta esse ut per se probabile est ita uno specimine confirmari potest, quod inter varia problemata in cod. Marciano 521 [cf.

PROLEGOMENA

233

supra p. 34] repperi. multa summa oculorum contentione legere mihi non contigit scriptura usquequaque evanida, non nulla non recte me explicasse veri simile, tarnen cum non nihil novi appareat inventum nostrum qualecumque est dissimulare noluimus. quare hoe tibi habe anecdoton Venetum, doxographi apud medicos miserum specimen, de cuius origine fore sit an meliore libro reperto accuratiora doceamur. Marc. 521 f. 100r sq. πόθεν έκχρίνεται σ π έ ρ μ α . εκκρίνεται τδ σπέρμα ωσπερ Πλάτων φησι και Δ ι ο κ λ ή ς απ' εγκεφάλου και νωτιαίου, cf. Aet. V 3 4. Π ρ α ξ α γ ό ρ α ς δε καΐ Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς (έτι?) τε Ι π π ο κ ρ ά τ η ς έ£ όλου σπέρματος [1. σώματος]. Aet. V 3 5. δ ό ξ α Δ η μ ο κ ρ ί τ ο υ περί σπέρματος. Ό μεν Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς λέγων [?λέγει] άνθρωπος ό δε Ιπποκράτης φησίν ή ηδονή [1. γονή cf. Hipp. VII 474L. I 374, 9 Κ.] πανταχόθεν έρχεται του σώματος, άπο μεν των υγιών υγιής, άπο δε των νοσερών νοσερά. δόξα των Στωικών περί σπέρματος. Το σπέρμα εστί κατά μεν τους Στωικους δ μεθίησι το ζίίϊον υγρον μετά πνεύματος και ψυχής [cf. Arius Did. fr. phys. 39]. κατά δε Άσκληπιάδην το εν ταΓς άφροδισίαις συνουσίαις έκκρινόμενον γεννητικδν υγρόν.

secuntur tituli: ott σπερμαίνει το θήλυ. Aet. V 5 τίνι διαφέρει σπέρμα γόνου δτι αίτίαι[?] άγονίας. Aet. V 13 ει μέρος εστί της κυουσης το κυουμενον δια τί ου δια στόματος το εμβρυον τρέφεται. Aet. V 16

ει ζψον το κατά γαστρός. Aet. V 15 . . . Άσκληπιάδης δε ούτε ζφον ούτε μη ζωον εΐπε το εμβρυον αλλ' ομοιον εφησεν αυτό τοΤς κοιμωμένοις πότε άρρεν γίγνεται πότε θήλυ. Aet. V 7 πώς γίγνεται δίδυμα πώς γίγνεται (τέρατα? Aet. V 8) δια ποίαν αίτίαν των επταμήνων αγόνων όντων τα οκτάμηνα άγονα εστίν. τίς αιτία συλλήψεως Aet. V 16. [Aet. V 18

XVm

DE GAL£NI HISTORIA PHILOSOPH!

Ut de Galeni Historia philosopha recte iudicare potuerim fde Galeni H. ph. Bonn. 1870] J , Curtii Wachsmuthii acceptum refero comitati, qui specimen optimi codicis Laurentiani A a p. 222 ad 274 ed. Kuehn. a se 1

quae iam disputaturus sum ex illa dissertationc ita repetita esse scito, ut priora mea argumenta vel supplendo Tel retractaudo paulo uberiora fauerem,

234

XVIII DE GALENI HISTOHIA PHILOSOPHA

conlati mecum communicaverat. ipse totum ante sex annos denuo contuli potioremque discrepantiam huic editioni subieci. L«m. 74, a Laurentianus LXXIV 3 membraneus forma maiore continet GaA leni varia scripta [cf. Bandinii eatal. III 49. I. Mueller ad Gal. optim. med. p. 13 ed. II. I. Marquardt observ. crit. in Gal. d. anim. passion, p. 11]. Galeni historia philosopha inde a fol. 171v exarata est. codicis aetatem Bandinius saeculo XII circumscripsit. ad proximi initium deprimere malebat Wachsmuthius, baud scio an immerito quia neglegentia librariorum proximo saeculo interdum praeludit. scripturae enim duetus artem produnt nullam, notae compendiaque creberrima, membrana rugosa ac subfusca nonnullis paginis rescriptis [ff. 188v 189rv 190rv], denique omnia ad legendum impeditissima. constat hunc codicem et vetustate et fide ceteris facile praestare. est autem ex archetype incredibili corruptione quasi pereso aliquot exemplis intercedentibus a stupido seriba descriptus servatis lacunarum plerumque spatiis, servatis etiam illis vocum sententiarumque monstris quibus quid conferri possit frustra quaero. inde mihi adnotationum silva plerumque inutilis succrevit, quae ne infinita esset usitata itacismi vitia et huiuscemodi prope innumera praecidi. contempsi igitur Byzantinorum illam Επικουριών, Ποθαγορίων paene constantem memoriam [cf. Lobeckii Aiac. p. 113 et Cobeti Var. Lect.2 p. xxviu], nee magis έλαίατην κλητόμαχον κιανοον vel κοιανοΰν ήΟηκήν notavi. pervulgaris est vocalium brevium pinguior appellatio, ut Ιλονται coniunctivus sit, πεφόμεθα πειρώμεθα, όρισμένον ώρισμένον, ίππον Γππων sonet. eadem soni pinguedine liquidarum geminationem efferunt Graeculi (idem Italis mos contrarius nostro), unde απειλημένος διηλαγμένον άντίρησις Πύρωνι et cetera crebra sunt. alio pertinet quod spiritus vis minus aspera ac prope nulla, ut αΐρεαις sit αιρεσις ac quod peius est κατ' £ξιν et κατ' είμαρμένην nihil offensionis praebeat. consonantis β sonus non numquam ad vocalem emollitur, unde Democritus et in aliis codicibus et in nostro constanter Αύδηρίτης nominetur. ut omnia haec vitia ex prava pronuntiandi consuetudine nascuntur, ita aliud genus non minus frequens ex male scribendo. breviandi Studium ex arcbetypo tralatum mire auctum est. sigla et compendia non modo frequentia sunt maxime in versu extremo, sed obseuriora quoque, ut idem apex et ην et ων et ης signifieat, ος et ov nullo discrimine differant. nonnulla de bis vitiis reeentiore manu (XVI saeculi si bene memini) correcta sunt, sed raro et leviter. eadem manus scholion capiti 121 adscripsit. . 58,2 Alterum coutuli Laurentianum, quem B nomino, plut. LVIII 2. B chartaceus est forma maxima, saeculo XV satis nitide exaratus. continet inter varia los. Ehacendytae, Theodosii, Lascaris Procli Aristotelis Libanii scripta quarto loco a f. 78v Galeni Historiam philosopbam. capitum iiiitia litteris rubris ornaturus erat librarius, quod non perfecit. caverat tarnen vicariis litterulis summae orae adpositis ne sensus desideraretur. partim earum bibliopegae culpa recisae sunt. hie quoque ber per varia

PROLEGOMENA

235

exempla ex eo archetypo deductus est, unde Laur. A dixi. quod tarn est manifestum, neminem ut fallere possit. eadem certe indoctae aetatis indicia, eadem compendiorum confusio, eadem monstra, iidem denique hiatus, ut vitiatam mancam oblitteratam archetypi exempli formam animo velut instaurare possis. nee tarnen alter codex sua laude caret, emendationes non paucae virorum doctorum nunc codicis fide confirmantur, totidem novae emergunt. quin etiam lacunae explentur p. 243. 333 K. non numquam aliquanto integrior apparet archetypi memoria qua ad verum pervenias. omnino multo maior esset libri utilitas, nisi aperta recentioris interpolationis vestigia proderet, qua quidem labe prior codex A caret, titulus ut hoc utar quern A habet περί φιλοσόφου ιστορίας deflectitur in περί φιλοσόφων ιστορίας, c. 18 ρ. 243 est in Α ό δημόκριτος εν τοις σοφικοΐς, ubi Sexto comparato Όνομάκριτος εν τοΓς ΌρφικοΓς restitutum est. quid vero Β? ό Δημόκριτος εν τοΤς σοφιστικοΤς prona nimirum coniectura, qua Itali quoque principle editionia auctores usi sunt. in capitum inscriptiones licenter grassatur modo novas fingeudo modo contextus verba pro titulo praefigendo [c. 2 p. 225]. sed hoc sine noxa. illud molestius quod quidquid offensionis vel obscuritatis occurrit fucata medicina quomodocunque resarcire studet. est ubi recte coniectum sit, plerumque in quemlibet sensum mendosa verba sunt detorta. cavendum igitur ne improbi hominis lenocinia fucum faciant. Tertium codicem Baroccianum monstraverat Ch. Darembergius [notices et extraits des manuscrits medicaux I p. 18]. est n. CXXXI bombycinus, ut fertur, forma maiore saec. XIV. Γαληνού περί φιλοσόφου ιστορίας incipit a f. 343. nihili eum faciendum esse ex specimine Ingrami Bywateri Oxoniensis benevolentia accepto iudicaveram d. Gal. H. ph. p. 5 ubi tarnen Laurentiani A eum apographum esse non recte conieci. immo plurimae lectiones cum Laur. B faciunt, raro velut in libri titulo alterius est similior. Alteri codicum generi adscribendus est etiam is liber, quern Nie o la u s Reginus a Roberto Aniovensi Siciliae rege acceperat donatum olim ab Andronico Palaeologo [cf. I. Mueller ad Gal. de plac. Hipp, et Plat. p. 2 *]. ex eo codice Nicolaus medicus cum alia Galeni scripta, quae accuratissime Maximilianus Bonnetus de Galeni subfiguratione empirica p. 1 enumerat, turn 'de ystoria philosophorum? verterat, quam versionem cognovimus ex editione operum Galieni sec. impr. edita per Hieronymum Surianum Venet. 1502 p. II p. 574—580, ubi haec subscripta sunt: explicit liber Galieni de ystoria philosophorum sive de dogmalibus translates a magistro Nicolao de regio de calabria anno domini i3M de mense aprilis in die nona. Nicolai versio valde mutila est. multa capita ut logica quaedam in singulorum saepe versuum angustias contraxit et in posterioribus id breviandi Studium etiam augetur. prorsus omissa sunt cc. 19 26 35 48 50 51 60—63 65 71 73 92 93 100—102 131. non numquam ordo capitum turbatus est, ut cc. 13 14 post 21 collocantur, postrema capita

codes

236

XVIII

DE GALENI HISTORIA PHILOSOPHA

confusa eunt. interdum ex scholastica lectione aliquid proprii adspersum est, velut c. de denominationibus philosophorum verae formae [c. 4] nihil nisi umbram refert. nee minus abh rtet caput de demonstrativa parte philosophiae seu de syllogizalionibus. ipsa versio barbara illa oratione insignia est, qua plerique omnes ante renatas litteras graeca latine reddere solebant. verbum verbo, particula particulae respondet tarn accurate, ut nisi graeca restituas, quid sibi velit saepe numero ne intellegas quidem. omnino valet quod interpres ipse de sua ratione in prohemio traductoris ad gloriosissimum Hierusalem et Siciliae regem Robertum dicit libro Myamir praefatus: ego Nicolaus de Regio medicus fidelis et subditus vester iuxta mandatum vestrum de graeco idiomate in latinum iranstuli nihil addens minuens vel permutans [cf. Bonnet p. 4]. tarnen non numquam quae minus intellegeret omisisse videtur ut c. 2 p. 224 χρηστοήθη corruptam vocem similiaque alia, praecipue propriis nominibus horrida saepe barbarie in libris depravatis alias substituere amat. nee desunt loci ad arbitrium immutati. sed cave iniquius de Nicolao iudicaveris. ' primum non ipsius scriptionem habemus sed Italorum neglegentissime descripta exempla. velut vultum impressum pro miletum, nee vemaculae loquelae vitia vitantur velut discetaverunt pro disceptaverunt. turn quia in ceteris interpretis fides satis probata est [Bonnet p. 5. 41, 20], man cum et interpolatum ei graecum exemplar fuisse suo iure aliquis suspicetur. sed pro certo nihil affirmaverim. Nicolai graecus codex simillimus fuit B. nee desunt antiquioris memoriae quamvis tenuissima vestigia, nimirum quod c. 29 μίξεις in AB omissum restituit non recondita opus erat doctrina, sed exquisitius erat c. 5 1. 15 ex corrupto είς δε (sic AB) coniectando είσι δ' οι elicere vel c. 7 p. 234 έ'νδειγμα in Sv δόγμα emendare, quod utrumque Usenerus quoque invenit. quare quod c. 8 p. 235 vitiose tradebatur κατά μεν ίσωκράτη duce Nicolao qui vertit secundum zenocratem κατά Ξενοκράτη refinxi, quod ex Martiano (perperam servata μεν particula) olim Charterius correxerat. ceteroqui non magna utilitas inde redundat, sed ut lecturi ipsi iudicare possent, priori libri parti Nicolai selectam discrepantiam adicere placuit. optandum vero est, graecus ille Roberti codex ut forte fortuna ex abditis cuiusdam bibliothecae recessibus protrahatur non tarn ob Historiam philosopham quam ob Hypotyposin empiricam Galeni simul illinc prodituram. Verum enim vero Lacunae graecum exemplum unde ille spretis priorum vanis conatibus Historiam philosopham se instaurasse ac latine reddidisse iactat, quanto magis expetendum est ut aliquando inveniatur! audite enim quae is in prooemio f. 6 V suae versionis (Colon. 1543) proferat: mihi vero, inquit, praeler Basileense atque Aldinum exemplar, quae (ut constat) sunt mille mendis contaminata etiam obtigit tertium manu conscriptum, idemque iam vetustate consumplum: cuius mihi (etsi non facile) quod fecit Wachsmuthius Goett. gel. anz. 1871 p. 704.

PROLEGOMENA

237

copiam fecit, dum Caesar anno 1539 esset Gandavi, Hadrianus a Cor one cir ille natione Graecus eruditissimus. quod exemplar sedulo moliebatur suadere propria Galeni manu exaratum fuisse. nactus igitur tandem, t>ix multis precibus, in dies aliquot id multo emaculatius exemplar opus ipsum quam fidelissime fieri potuit, r,onverti adhibitis etiam in Studium aliis codicibus quae excusa inter studiosorum manus cersantur\ en magna Graeculi rerba, maior autem Lacunae sive credulitas sive audacia. nam ipsa versione ad amussim examinata nimiisque verborum ampullis atque involucris remotiB, quid tandem invenies? utiles lectiones quaeque meliori codici fortasse debentur (sed ne id quidem certum) paucissimas1, multo saepius veteres editionum priorum sordes * incredibili pevtinacia reeoctas. quid? quod Basileensis editionis certissimaB emendationes (velut c. 3 p. 228 Parmenidis falsum nomen illic ad marginem in Μενέδημον correctum et alia) prae Galeni scilicet autographo aspernatus est. quid igitur de mirifico illo Hadriani codice? mentitumne credamus Lacunam medicum celeberrimum ac dignitate apud potentissimos illiue aetatis Carolum V et Inlium ΙΠ papam florentissimum? an Hadrianum ignotum hominem et ex Simonidarum Minarumque patria prognatum crimine falsi postulabimus? nolo causam incertam coniecturiB diiudicare, praesertim cum de similis praeetantiae codice Dioscoridis, quern unus Lacuna usurpavit, nihil habeam compertum.8 si Graeculi fraudibus deceptus eet, ne nimis irrideamus eius credulitatem. nam tanta fuit illius aetatis in manuscriptorum aetatibus iudicandis imperitia, ut codices saeculo vix superiores infularum loco haberentur. quid minim si aequalem fortasse Laurentiani A venerandae vetustatis censebant atque Galeni si die placet idiographum? quare non opus eat Hadrianum incusare quod antiques apices imitatus ipse mirificum codicem fabricatus sit, etsi antiquarii illius artificii non ignari solebant esse, sed qualiscunque fuit iste codex, non inutilis fuit Lacunae, quippe quo Martiani Rotae audaciam et interpolationem perspiceret, quae ceteris deinceps editoribus fraudi fuit. Quod nunc de compluribus Galeni libris constat praeter principem nullum editorem manu scriptorum auxilium adhibuisse, idem de Historia philosopha dissertationis priore parte olim demonstrare studui. nunc do1

ut exempts proferam c. 2 p. 224 σαφέττερον ut ipse conieceram omittit, c. 1 p. 223 διαγνιοβτιχήν olim omissum addit (exploratric ,m), c. 2 p. 224 χρηατοή&η vertit ingenia et more» excoleremu». c. 2 extr. ί-κί ταί>τς σειομένοος, το μεν δπο φιλοοοφίας το δε δπο φιλανθρωπίας, quos philosophos intellectos vellet, perspexerunt auditores. Elias quidem Cretensis ad διαγελώβι rectissime adnotavit [ed. A. lahn in Mignei patr. gr. XXXIV 887']: κατά τον Δημόκριτον Άβδηρίτην. poterat etiam Heraclitum citare quode monuit A. lahnius. accuratius illo Nonnus abbas ad Gregor, or. I contr. lul. 36 [Migne t. XXXVI p. 100 A]. ' suffieiunt haec ut a sanissimo Galeni loco coniectandi temeritas arceatur et ut cbristianae originis suspicio omnis dispellatur. revocamur igitur ad Stoicum illud compendium quo in prioribus usus est ille. de aetate nihil lucramur, nisi quod ethnicum scriptorem non ultra sextum saeculum pones. Nee certiora docebit orationis observatio, quae nullo exemplo nullaque scholae exercitatione erudita horridam atque incultam prae se fert speciem, quam etiam alienis obducere conatur. non nihil autem squaloris librariorum quoque culpae dandum est9, plus fortasse ipsius magistri perversitati atque ut ita dicam obstinationi. nam singularis est vel apud Graeculos ea consuetude, quae temporum certos fines evagata in perfecti usu quasi luxuriat. qua in re tantum sibi placuit, ut etiam Plutarcbeam orationem insolentioribus his perfect! formis ornatam vellet. ita C. 21 διενηνοχέναι ex διαφέρειν, c. 49 ήρκται et ήρχ&αι ex ήρξατο et άρζασθαι deflexum. sed parco exemplis, cum adeo abundent, ut non neglegentia quadam, qua non nulli labentis aetatis scriptores inde a novo testamento [cf. Buttmann gramm. n. t. orat. p. 178, Lehre quaest. epic. 1

fabula Byzantinis est notissima. unde in scholiis ad Plutarchi Placita cod. Marciano 521 [B] adscriptis haec ad I 3 U notantur: Ηράκλειτος xal Δημόκριτος oix εν τφ αύτψ γεγονς εν άρχαΐς διελέσθαι την της φιλοσοφίας πραγματείαν, Γν' είδωμεν, τι εστί καΐ ίο πόστον μέρος αυτής ή φυσική διέξοδος. Of μεν οδν Στωιχοί ίφασαν την 2 μεν σοφίαν είναι θείων τε καΐ ανθρωπίνων έπιστήμην, την δε φιλοσοφίαν άσκησιν επιτηδείου τέχνης· έπιτήδειον u δε εΐναι μίαν χαΐ άνωτάτω την άρετήν, άρετάς δε τάς γενιχωτάτας τρεις, φυσιχήν ήθιχήν λογικήν δι' ην αίτίαν καΐ τριμερής εστίν ή φιλοσοφία, ης το μεν φυσιχον το δε ηθικόν το δε ao λογικών · καΐ φυσιχον μεν ϋταν περί χίσμου ζητώμεν χαΐ των εν χέσμφ, ηθικόν δε τδ κατησχολημένον περί τον άνθρώπινον βίον, λογικδν δε το περί τον λ«5γον, 8 καΐ διαλεκτικον καλουσιν. 26 Αριστοτέλης δε καΐ Θεόφραστος 3 1 Πλούταρχος εν οΓς έπέγραψε Περί των ίρεσκοντων το« [τοις om. CFe] φιλοσο'φοις φοοιχών δογμάτων Ε XIV 13, 9 [Proleg, p. 6]: Πλουτάρχου την περί των τοις φιλοσο'φοις δοξάντων έπιτομήν Theodoret. Gr. ff. cur. IV 31 [Prol. p. 10]: Πλούταρχος . . . εν τψ πρώτφ βιβλίφ φυαιχών δογμάτων συναγωγής Cyrill. c. Inl. Π 51 D Aub. cf. p. 46 B [Prol. p. 10]: περί των άρεσχάντων φιλοσοφοις φυσιχης επίτομης βιβλία Τ index [Lampriae] n. 61 ed. Treu [Prol. p. 35]: Πλουτάρχου φιλοσόφου περί των άρεβχάντων φιλοσοφοις φυσιχών δογμάτων βιβλία "ε Α Β: Πλουτάρχου περί των άρεσχοΎτων τοις φιλόσοφοι; βιβλία l vulgo itemqne omissis βιβλία ε C || 10 πόστον (Α) C: πο"σον Β || 14 επιτηδείου τέχνης ABC: inverse ordine vulgo DI el s, Doxograpbl groeci.

18

273

274

ΑΕΊΊΙ PLAC. I Proeom. 3 1 1. g PLUTARCHI ΕΡΪΤ. I Prooem. l ~ " ~ ~ ~ ~ S T O B A ET liCL. I 41 [35]?

καΐ σχεδδν πάντες οί Περιπατητικοί διείλοντο την φιλοσοφίαν ούτως · άναγκαΐον τον τέλειον άνδρα καΐ θεωρητικών είναι των όντων καΐ πρακτικδν 5 των δεόντων, τοΰτο δε Ιξεστι καΐ εκ τούτων συνιδεΤν οΓον ζητείται, ε? ζφον ή μη ζφον ό ήλιος, ειπερ "f δραται · ό τοδτο δε ζητών θεωρητικός εστίν ουδέ γαρ τι πλέον θεωρείται ή το όν. ζηαοτεΐται 6μοίως, ει άπειρος δ κόσμος εστί καΐ ει Ιξω τι του κόσμου εστίν. ταύτα γαρ πάντα θεωρητικά, ζητείται πάλιν, πώς βιοτεύειν καΐ πώς προιστασθαι τέκνων προσήκει καΐ πώς άρχειν ιβ καΐ πώς νομοθετεΤν · ταίϊτα γαρ πάντα £νεκα του πρδςαι ζητείται καΐ έΌτιν δ τοιούτος πρακτικός άνήρ. α.

Ύί εστί φόσις.

G 20

Επειδή πρόκειται ήμΤν τα φυσικά 1 20 θεωρήσαι, άναγκαΐον ήγοδμαι δηλώσαι, τί ποτέ εστίν ή φύσις' άτοπον γαρ πειρασθαι μεν φοσιολογειν, άγνοεΐν δε αδτ6 τοΰτο την της φύσεως δύναμιν. Εστίν οδν κατά τον Αριστοτέλη ν 2 25 φύσις αρχή κινήσεως καΐ ηρεμίας, εν ψ πρώτως εστί καΐ οδ κατά συμβεβηκός· πάντα γαρ τα δρώμενα, δΌα μήτε δπο τύχης μήτε δπδ ανάγκης μήτε εστί θεία μήτε τοιαύτην αίτίαν so Ιχει, φυσικά λέγεται καΐ φυσιν 2χει ιδίαν, οίον γη πυρ ύδωρ αήρ φυτά 2 διείλοντο AB: δίίΐλον C || 7 conieceram φέρεται cf. Achilles isag. p. 134 A Pet. Philo de plantat. 3 Krieche p. 388, cni sententiae aptius Usener πορεύίται cf. Ar. met. I 7 p. 344t> 5 Plat. Tim. p. 39D || 7 δ τούτο C: δ om. AB || 9 δν ζητείται ομοίως (A)B: distinxit Budaeus. ζητείται deleyit Beck || 13 πώς πγράν εΤναι, δεύτερον δε δτι πάντα τα φυτά ΐ>γρψ τρέφεται καΐ καρποφορεί, άμοιροΰντα δε του ογροΰ ξηραίνεται. Philo i n t e r p o l a t u s de provid. I 22 Thaies Milesiut aquam. 2 [lustin.] 1. c. c. 5 εΐ&' ώβπερ μη άρχοίιμενος οΓς στοχάζεται xal τον "Ομηρον ως άξιιίπιστον μαρτύρεται ούτως λέγοντα 'ώχεανός — τέτοχται.' 3 [lastin·] c. 3 Α ν α ξ ί μ α ν δ ρ ο ς δε μετά τούτον από της αυτής ορμώμενος Μιλήτου το άπειρον αρχήν απάντων έφησεν είναι, έχ τούτοι) γαρ δη τα πάντα γίνεσθαι xal είς τούτο τα πάντα φθείρεσθαι. Philo I.e. Anaximander Miletius infiniium.

I versus a Stobaeo poeticis c. 10 eclogis insertus est 3 προυξιάδου Α 4 την ante των addidit Heeren, debuit post όντων, sed cf. § 4 9 γίγνονται Heeren, sed cf. Prol. p. 50 || γόο v F: ούν C || 10 άπείρατον Α II ή ante γένε«« add. Heeren

278

AETII PLAG. I 3 3. 4 STOBAEI ECL. I 10 12 PLUTARCHI EPIT. I 3

τδ άπειρον, πότερον αήρ εστίν ή δδωρ μη λέγων τί Ιστι τδ άπειρον, τδ δ ή γη ή αλλά τινά σώματα· άμαρτάνει άπειρον οδδέν άλλο ή ύλη εστίν οδ οδν την μεν δλην αποφαινόμενος, τδ δύναται δ' ή δλη είναι ενέργεια, εάν δε ποιούν αίτιον άναφών. το γαρ μη τδ ποιούν δποκέηται. s άπειρον οδδέν άλλο ή ύλη εστίν οδ δύναται δε ή δλη είναι ενέργεια, εάν μη το ποιούν δποκέηται· Ε XIV 14 3 Ά ναζί μεν η ς δε 6 Μιλήσιος αρχήν 4 ΆναςΊμένης Εόρυστράτου Μιλή- 5 ίο των όντων αέρα άπεφήνατο, εκ γαρ σιος αρχήν των όντων αέρα άπέφήνατο, τούτου πάντα γίνεσθαι καΐ εις αδτδν εκ γαρ τούτου πάντα γίγνεσθαι καΐ πάλιν άναλύεσθαι. οίον ή ψυχή, φη- ε?ς αδτδν πάλιν άναλύεσθαι. οΓον ή σίν, ή ημετέρα αήρ οδβα συγκρατεί ψυχή, φησίν, ή ημετέρα αήρ ούσα ή μα?, καΐ δλον τδν κόσμο ν πνεύμα καΐ συγκρατεί ή μας, καΐ δλον τδν κόσμον ίο is αήρ περιέχει, λέγεται δε συνωνυμως πνεύμα καΐ αήρ περιέχει, λέγεται δε αήρ καΐ πνεύμα, άμαρτάνει δε καΐ συνωνυμως αήρ καΐ πνεύμα, άμαρτάούτος έξάπλοΰ καΐ μονοειδοδς αέρος καΐ νει δε έ£ άπλοΰ καΐ μονοειδοΰς αέρος πνεύματος δοκών σονεστάναι τα ζφα· καΐ πνεύματος δοκών συνεστάναι τα αδύνατον γαρ αρχήν μίαν την δλην ζφα· αδύνατον γαρ αρχήν μίαν [ή] « 20 των όντων δποστήναι, αλλά καΐ το την δλην των όντων δποστηναι, αλλά ποιούν αί/ciov χρή υποτιθέναι· οΓον καΐ τδ ποιούν αΓτιον χρή δποτιθέναι* άργυρος οδκ αρκεί προς το έ'κπωμα οΓον άργυρος οδκ αρκεί προς τδ εκγενέσθαι, εάν μη τδ ποιοδν ^, τουτέ- πωμα γενέσθαι, εάν μη τδ ποιούν η, στιν δ άργυροκόπος· ομοίως καΐ επί τουτέστιν δ άργυροκόπος. 25 του χαλκοο καΐ τοδ ξύλου καΐ της άλλης ύλης. 4 το δε άπειρον Β || 6 ενάργεια (A)BC: ενεργεία Ε(?): ενεργεία; Reiske || εάν Ε: αν (A)BC || 7 υπόθηται Ε || 10 τδν αέρα Ε || de proximis cf. Prol. p. 135.179 || 11 πάντα Ε: τα πάντα (A)BC lustin. || 13 αήρ εστί· συγκρατεί γαρ Ε cf. Prol. p.8 || 14 βλον δε τον Ε || 15 εμπεριέχει Ε || 16 de vituperio Agtii cf. Prol. 180 11 20 oVrtov εξ ης τα πάντα ύποστήναι (A)BC: om. εξ ης τα πάντα Ε cf. Prol. p. 9 11 ύποστήσαι E[DF&I] || 21 τιθέναι Ε || 22 άργυρος ουκ AB: ordine inverse C: ά. ου προς om. άρκεΤΕ u 23γίνεταιΕ[ΒθΡ6ΐ] || έάνΕ: δν(Α)ΒΟ || [χή Ε: μιή καΐ (Α)ΒΟ || 25 καΐ ξύλων Ε TESTIMONIA PLUTARCHI 84 [lustlD.] ibid, c.5 τρίτος Άναξιμένης καΐ ούτος εκ της Μιλήτου υπάρχων αέρα του παντός αρχήν είναι λέγει, εκ γαρ τούτου τα πάντα γίνεσθαι καΐ είς τούτον τα πάντα άναλύεσθαί φησιν. Philo l. c, Anaximenes aerem.

4 υπόκειται A: corr. Meineke 5 εύρυστάτου Α: corr. Heeren ex Laertio II 3 cf. Hippol. Phil. 7 l et Theophrast. Phys. op. fr. 2, cum A consentit Epiphanius Prol. p. 179 15 ή A: om. Canterus in latinis 16 ΰλην ίντων C: δλην των δλων F

AETII PLAC. I 3 5 PLUTARCHI EPIT. I 3 STOBAEI ECL. I 10 12

279

Α ν α ξ α γ ό ρ α ς δ Κλαζομένιος αρχάς 5 Α ν α ξ α γ ό ρ α ς Ήγησιβούλου ό Κλατών όντων τάς δμοιομερείας άπεφή- ζομένιος αρχάς των όντων τάς όμοιονατο. έδόκει γαρ αότφ άπορώτατον μερείας άπεφήνατο. είναι, πώς εκ του μη οντος δυνατοί s τι γίνεσθαι ή φθείρεσθαι είς τδ μη όν. τροφήν γουν προσφερόμενα άπλήν τροφήν γοΰν προσφερόμενα μονοεικαΐ μονοειδή, οΓον τον f Δημήτριον άρ- δη, άρτον και δδωρ, καΐ εκ ταύτης 5 τον, το δδωρ πίνοντες· και εκ ταύτης τρέφεται φλέψ αρτηρία σαρξ νεΰρα της τροφής τρέφεται θρίξ φλέψ άρτη- οστά καΐ τα λοιπά μόρια, τούτων ουν ίο ρία νεύρα δστα καΐ τα λοιπά μόρια, γιγνομένων όμολογητέον, δτι εν τη τούτων οδν γινομένων δμολογητέον τροφή τη προσφερόμενη πα'ντα εστί εστίν, 8τι εν τγ τροφή τη προσφερο- τα οντά, και εκ των όντων πάντα ίο μένη πάντα εστί τα ο'ντα, και εκ των αυξεται .......... όντων πάντα αυξεται. καΐ εν εκείνη is εστί τη τροφή μόρια αίματος γεννητικά και νεύρων και οστέων καΐ των άλλων* & ην λόγω θεωρητά μόρια «δ γαρ δει πάντα επί την αΓσθησιν άνάγειν, δτι άρτος καΐ το δδωρ ταδτα «ο κατασκευάζει , αλλ' εν τούτοις εστί ....... εν τούτω οδν εστί λόγω θεωρητά μόρια ..... λόγω θεωρητά μόρια, από του οδν όμοια τα μέρη είναι εν τη τροφή τοις τα μέρη είναι εν τη τροφή τοΤς γεν- ' γεννωμένοις δμοιομερείας αύτάς έκά- νωμένοις, δμοιομερείας αδτά έκάλεσε λεσε καΐ αρχάς των όντων άπεφήνατο' καΐ αρχάς των όντων καΐ τάς μεν l E om. §§ 5—10 || de f nte A tii cf. Prol. p. 137.179.180 || δε δ Β 11 5 γενέσθαι B || 7 δημήτρειον (A)BC cf. L. Dindorf. thes.Π ρ. 1071«. poeticus flos sive a Plutarcho sive post eum a librario additus imperfectns mansit. dicendum fuisse τον Δημήτριον καρπόν έσθίοντες καΐ... observat Usener qui tarnen pleniorem Aetii locum mutilatum putat || 9 ne θρίξ ex σαρξ [cf. Stob.] corruptum arbitreris, vide fr. Anaxag. apnd echol. in Greg. Naz. Migne t. 36 p. 911 ιπώς γαρ αν, φησίν, εκ μη τριχός γένοιτο θρίξ καΐ σαρξ εκ μη σαρκός;' cf. Arist. d. gen. anim.118 p. 723» 10 Simplic. in phys. f. 106« 32 vide Herrn, t. ΧΙΠ p. 4 || 16 άλλων των pr. AC: των άλλων των Β: των άλλων man. rec. in mrg. A |j 18 καΐ γαρ Β || πάντως Β TESTIMONIA PLUTABCHI 5 [Instill.] ibid. Α ν α ξ α γ ό ρ α ς δ Κλαζομένιος αρχάς των πάντων τάς δμοιομερείας εΐναί φησιν. Philo 1. c. Anaxagora* Clazomeniu» homoeomeriam.

I 4 ante Κλαζομένιος om. Heeren II xal εν εκείνη — κατασκευάζει in A interciderunt 18 dubium num τούτφ recte tradatur. sed poesunt omissa aliam habuisse formam 21 «ύτάς Heeren

280

AETII PLAC. I 3 6—8 PLUTARCHTEPIT. I 3~ ~ " " " ^ S T O B A E I ^ C L . I 10 12

καΐ τάς μεν δμοιομερείας δλην, τδ δε δμοιομερείας δλην, τδ δε ποιούν αιποιοδν αίτιον τον νουν τον τα πάντα τιον νοδν τον πάντα διαταζάμενον. διαταξάμενον. άρχεται δε ούτως* ( δμοΰ πάντα χρήματα ην, νους δε αδτά β Ί- διήρε καΐ διεκόσμηβε' [χρήματα λέγων τα πράγματα.] άποδεκτέος οδν εστίν, Βτι τη ύλη τον τεχνίτην προίέζευξεν. Α ρ χ έ λ α ο ς Απολλοδώρου Άθη- 6 Α ρ χ έ λ α ο ς αέρα άπειρον, καΐ την ίο ναΐος αέρα άπειρον, καΐ την περί αδτδν περί αδτδν πυκνότητα καΐ μάνωσιν. πυκνότητα καΐ μάνωσιν. τούτων δε τούτων δε το μεν εΤναι πυρ το δ' δ το μεν είναι πυρ το δε δδωρ. ύδωρ. Ούτοι μεν οδν εφεξής άλλήλοις 7 Οδτοι μεν οδν εφεξής άλλήλοις ταΐς ταΐς διαδοχαΐς γενόμενοι την λεχθεί- διαδοχαΐς γενόμενοι την Ίωνικήν έκ15 ααν Ίωνικήν συμπληρουσι φιλοσοφίαν πληρουσι φιλοσοφίαν, ούτω προβας αργής Ήρη τε φερέσβιος ήδ° Άιδωνεύς, ίο Νηστίς θ', ή δακρόοις τέγγει, κροόνωμα βρότειον. Δία μεν γαρ λέγει την ζέσιν χαΐ τον αιθέρα, Ήρην δε φερέσβιον τον αέρα, την δε γην τον 'Αιδωνέα· Νή15 στιν δε καΐ χρούνωμα βρότειον οίονεΐ το σπέρμα χαΐ το ύδωρ. Πλάτων'Αρίστωνος'Αθηναίος τρεΐς 21

287

Πλάτων Άρίστωνος τρεις αρχάς,

1 μεν om. B || λέγει om. E || 2 άρχικάς lustin. (A)BC: αρχάς xat E || 5 οδτος Β || 6 των om. Β || 8 ά"ρης Ε: αίθήρ (A)BC: corr. Beck {I 10 interpnnxi post τέγγ« propter interpretationem r. 15 || 13 Ήραν Ε || Ι)ρην τε (A)BC: corr. Beck || 14 δε om. Ε || 17 §§ 21. 22. 25. om.E || Plutarch! exemplum antiqnam interpolstionem paesmn β β ί ι Σ ω χ ρ ά τ η ς Σ ω φρονίσχου'Α&ηναΐος χαΐ ΠλΰΕτων'Αρίίτωνος Αθηναίος, αϊ γαρ aitol περί παντός έχατέpou [έχατίραινΒ] δ(!ξαι, τρεις, delevi pingnius expressa l. Stob, et GI7 ai 10a cf. Prol. p. 14 TESTIMONIA PLUTARCHI νος 6 Άχραγαντΐνος τέσοαρα στοιχεία πδρ αέρα δδωρ γην. δύο δε άρχιχάς δυνά(χ«ς φιλίαν τε χαΐ νεΐχος, ων ή μεν έβτιν ενωτική, το δε διαιρετικών. Achill, ρ. 125β Έμπεδοχλής δε αρχάς φηβι των 5λβ>ν τα τέβσαρα στοιχεία. χαΐ το μεν πυρ χαλεϊ Δία χαΐ αιθέρα, την δε γην Ήραν [cf. Prol. p. 22. 90], τον δε αέρα Αιδωνέα, το δε δδωρ νηστιν, τάς δε τούτων δυνάμεις νεΐχος χαΐ φιλίαν, νεΐχος μεν την διάλυβιν, φιλίαν δε την σύνοδον. Phil 01. c. Empedoclea Agrigentintu ignem oqwon oerem terram et duo prineipia amorem et odium. 21 Achill, p. 125n Σ ω χ ρ ά τ η ς δε χαΐ Πλάτων άρχος των βλων χαλοΰσι θεόν χαΐ δλην χαΐ τρίτον το ΐίποχείμβνον γενέσει χαΐ jl. έχ δε τούτων τα τέσσαρα στοιχεία γε-

ALIORUM EX AETIO EXCERPTA 21 Theodoret IV 11 Πλάτων δε 4 Άρίστωνος αρχάς εΐναι των βλων τον θεόν χαΐ την δλην χαΐ τάς ιδέας φησίν.

288

ΑΕΤΠ PLAC. I 3 21—24 PLUTARCHI EPIT. I 3 STOBAEI ECL. I 10 16. 12

άρχος, τί>ν θεον την δλην την ίδέαν. τον θεδν την δλην την ίδέαν, όφ" οδ 6 δε θεδς νους εστί του κόσμου, ύλη εξ ου προς ?. 6 δε θεός νους εστί δε το όποκείμενον πρώτον γενέσει καΐ του κόσμου, ή δε ύλη το όποκεΐμενον φθορφ, ιδέα δε ουσία ασώματος εν γενέσει καΐ φθορφ, ιδέα δε οδσία β τοίς νοήμασι και ταΓς φαντασίαις του ασώματος εν τοΐς νοήμασι καΐ ταΤς δ θεού. φαντασίαις του θεού. Αριστοτέλης δε Νικόμαχου Στα-22 Αριστοτέλης Νικόμαχου Σταγειγειρίτης αρχάς μεν έντελέχειαν ή*τοι ρίτης αρχάς μεν εϊδος δλην στέρησιν είδος υλην στέρησιν στοιχεία δε στοιχεία δε τέσσαρα, πέμπτον δε τι ίο τέσσαρα, πέμπτον δε τι σώμα αίθέ- σώμα τδ αίθέριον, άμετάβλητον · ίο ριον, άμετάβλητον. στοιχεία δε τδν γενητων κατά μεν τάς δυνάμεις θερμον ψυχρον δγρον ξηρόν, κατά δε τάς οδσίας, εν αΓς καΐ περί ας όπάρχουσιν αύται, τα τέσσαρα. 23 Ξενοκράτης συνεστάναι τδ παν« εκ του ένδς καΐ του αέναου, άέναον την δλην αίνιττόμενος δια του πλήθους. 24 Σ τράτων στοιχεία (θερμδν) καΐ w ψυχρον. 1 δ 8έ θεός νους έβτι του χοσμου falso loco post θεού ν. 6 in codd. traditni, cum varia lectio fait δε 6 θεός δ νους eius locum obsederit: correxi cf. Prol. p. 34

2 δ μεν θιός Heeren || 3 του χοΌμου ex Plut. Tulg. incl. Heeren || 5 ένταϊς A || 10 to A: induxit Heeren, at cf. Theodoretus || 19 θερμον om. A: addidit Fabricius. vulgo το θερμον xotl το ψοχρον ex Heerenii anctoritate.

TESTIMONIA PLUTARCHI νέσθ«. Mohammedis Fihrist p. 245,26 Fl. vert. Mueller: Aue dem buche des Plutarchot 'Platon der s hn de» Ariston'. Sehahrastanlne Π113 Harbr. Plutarch berichtet von ihm [So crates] dast er in betreff der elemenle gesagt habe, die wurzeln der dinge teien drei, nemlich die thaetige Ursache, der grundstoff und die form, data αίβο gott der thaetige, der gnmdetof das erste tubelral f r dot werden und vergehen und die form eine subitane nicht ein koerper sei. 8 22 AeMU. p. 12 A Αριστοτέλης δε δ Σταγειρίτης αρχάς λέγει των δ"λων είδος χαΐ 9λην xcrt στέρησιν. έχ δε τούτων τα τέσσαρα στοιχεία χαΐ πέμτττον σώμα άδιαφθαρτον χαΐ χαθαρίν, δ δη c-ίθέρα λέγουσιν. PhilO l. c. Aristotelet Nieomachifilius formam materiam privitionem elementa quatuor et quintum aetherem.

ALIORUM EX AETIO EXCERPTA 22 Theodoret. IV 11 Αριστοτέλης δε δ Σταγειρ(της δ Νιχομαχου είδος χαΐ δλην χαΐ στέρησιν. στοιχεία δε οϊ τέσσαρα αλλά πέντε* Ιτερον γαρ είναι το αίθέριον εϊρηχεν, Ατρειττον χαΐ (ίμετ^βλητον. 23 Idem IV 12 Ξενοκράτης δε δ Καλχηδονιος [χαρχηδθ"νιος codd.] άέναον την δλην, Ιξ ή"ς δπαντα γέγονε, προσηγο'ρευσε.

ΑΕΊΊΙ PLAC. I 3 25—27 4 l. ? 289 PLUTARCHI EPIT. I 4 "~~~~ ^STOBAEFECL. I 10 14. 16

Ζήνων Μνασέοο Κιτιεί>ς αρχάς25 Ζήνων Μνασαίου Κιτιευς αρχάς μεν τδν θεδν καΐ την δλην, ων δ μεν τδν θεδν καΐ την δλην, στοιχεία δε εστί το5 ποιεΐν αίτιος, ή δε τοδ πα- τέσσαρα, σχειν, στοιχεία δε τέσσαρα. 26 Διογένης δε δ Άπολλωνιάτης αέρα άπειρον. β 27 Διόδωρος έπίκλην Κρόνο; τα άμερη σώματα άπειρα, τα δ' αδτά λεγόμενα χαΐ ελάχιστα, άπειρα μεν χατ' αριθμόν ώρισμένα δε χατά μέγεθος JO f>

δ. Πως συνέστηχεν δ κόσμος. Θ 33 Ε XV 321—7 Ό τοίνον κόσμος σονέστη πβρικε- 1 χλασμένφ σχήματι έσχηματισμένος τον τρόπον τοδτον. των ατόμων σωιο μάτων άπρονόητον καΐ τοχαίαν εχόντων την κίνησιν συνεχώς τε χαΐ τάχιστα κινουμένων, εις το αότδ πολλά σώματα συνηθροίσθη [καΐ] δια τοΰτο ποικιλίαν Ιχοντα καΐ σχημάτων καΐ u μεγεθών, αθροιζόμενων δ° εν τα&τφ 2 τοότων, τα μεν δ'σα μείζονα ην καΐ βαρύτερα πάντως δπεκάθιζεν, δσα 3 αΓτιον Β || 5 titulum et argnmenti nonnihil exe. Psell. d. o. d. c. 115. dixi de c. 4 Prol. p. 58 || συνέβτηχεν E [CDFG] (A)BC: συνέστηΕ [vulg.] || 7σονίστη (A)BC: συνέστηκε Gs om.E || 8 έσχημάτισται E cf. Prol. p. 8 || 12 τα πολλά B || 13 xal E(A)BC: del. Usener || 15 τοσούτων Ε [CDF&] || 17 βαρύτατα E(A)BC: correxi cum Usenero || πάντων Έ

1 μνοσαίουΔ eodem errore Theodoretus || 4 dubium num hie fuerit Diogenis [Prol. p. 144] locus, sed cf. Theodoretus || 7 δπειρα post σώματα delendum videtur || 9 χατά dpiδμόν A: vulgo ex Augustano χατά τον άριθμόν || κατά το μέγεθος C: το om. P

TESTIMONIA PLUTARCHI 325 Achill. P-124E ΖήνωνδΚίτιευςάρχήν είναι λέγει των ίλων θεον καΐ δλην. θεδν μεν το ποιούν, δλην δε το ποιοόμενον αφ' ων τα τέσσαρα στοιχεία γεγονέναι. Schahrastanius II 132: Plutarch berichtet das» Zenon gemeint habe die wursteln teien nur gott und der grundttoff allein: gott sei die thaetige Ursache, der gnmdttof das patsive. Philo L c. Zeno Mncueae fllius aerem deum materiam et elementa quatuor,

ALIORUM EX AETIO EXCERPTA 25 Theodore! IV 12 ib. Ζ ή ν ω ν δε ό Κιτιεος δ Μνασαίου δ Κράτητος φοιτητί}ς δ της Στωικης άρξας αίρέσεως, τον θεόν x«l την δλην ^ΡΧ^ΐ ίφησεν είναι, sequitur 155. 26 Idem ibid, δδέ Άπολλωνιάτης Δ ι ο γ έ νης εκ του αέρος ίφη ξυστήναι το παν.

Dlel>, Doxographl graeel.

19

290

AETII PLAC. 1 4 2 — 4 PLUTARCHI EPIT. I 4 STOBAEI ECL. I 10

δε μικρά χαΐ περιφερή καΐ λεία καΐ εδόλισθα ταύτα χαΐ έξεθλφετο χατά την σόνοδον των σωμάτων ε?ς τε το μετέωρον άνεφέρετο. ως δ' ο3ν έ£5 έλειπε μεν ή πληχτιχή δυναμις μετεωρίζοοσα, οδκέτι δε ήγεν ή πληγή προς το μετέωρον, έχωλύετο δε ταύτα χοίτω φέρεσθαι, έπιέζετο προς τοί>ς τόπους τους δυναμένους δέξασθαι. οδιο τοι δε ήσαν οί πέριξ καΐ προς τούτοις το πλήθος των σωμάτων περιεκλατο, περιπλεχόμενα δε άλλήλοις κατά την περίκλασιν τδν οδρανδν έγέννησεν. της 3 S αυτής έχόμεναι φύσεως αί άτομοι 16 ποιχίλαι οδσαι, καθώς ειρηται, προς τδ μετέωρον έζωθούμεναι την των αστέρων φόσιν άπετέλουν* το δε πλήθος των άναθυμιωμένων σωμάτων έπέπληττε τον αέρα καΐ τούτον έξ20 έθλιβε· πνεοματουμενος δε οδτος κατά την κίνησιν καΐ συμπεριλαμβάνων τα άστρα συμπεριηγεν αυτά καΐ την νυν περιφοράν αυτών μετέωρον έφυλαττε. κάπειτα εκ μεν των δποκαθιζ(5ντων 25 έγεννήθη ή γη, έχ δε των μετεωριζομένων οδρανος πυρ αήρ. πολλής δε 4 ύλης ίτι περιειλημμένης εν τη γη, πυχνουμένης τε ταότης κατά τάς άπο των πνευμάτων πληγάς καΐ τάς ς κοίλους τόπους καΐ δυναμένους χωe ρησαί τε κοί στέίςαι ή καθ' αδτό το ύδωρ δποστάν έκοίλαινε τους υποκειμένους τόπους, τα μεν οδν κυριώτατα μέρη του κόσμου τον τρόπον τούτον έγεννήοη.

ω

e! Ει 1ν το παν. G 32 Ε? 1ν το παν. Ε XV 33 Οί μεν ουν από της 2τοας Ινα l Ot μεν οδν από της Στοας £να κόσμον άπεφήναντο, 8ν δη καΐ τ6 παν κόσμον άπεφήναντο, 8ν δη καΐ το παν

Ιφασαν είναι καΐ το σωματικόν·

Ιφαααν είναι το σωματικόν.

u

Εμπεδοκλή ς δε κόσμο ν μεν £να, οδ 2 Εμπεδοκλής κόσμον Ενα. ου μένμέντοι το παν εΤναι τδν κόσμον, αλλά τοι το παν εΤναι τον κόσμον, αλλ' 6 ολίγον τι του παντός μέρος, το δε ολίγον τι του παντός μέρος, το δε λοιπόν αργή ν δλην. λοιπόν υλην. Πλάτων δε τεκμαίρεται το δοκούν, 3 ao δτι είς δ κόσμος καΐ Εν το παν, εκ τριών* εκ του μη Ισεσθαι τέλειον, εάν μη πάντα εμπεριέχω · εκ του μη Ισεσθαι δμοιον τφ παραδείγματι, εάν μη μονογενής η · εκ τοδ μη Ισεσθαι ζβάφθαρτον, εάν ^ τι έζωτέρω αδτου. προς δη τον Πλάτωνα βητέον, δτι οδ τέλειος δ κόσμος* οδδέ γαρ βέχοΛαινβΕΟ. £xoftavePseUusCA)BE[Fe]|| 7 τα — ίγεννήθη om. Ε || ούν BC: om. Α || 10 de c. 5 in vetuetis Placitis ordine cf. Pro), p. 182 > || 12 ούνΕ: om.G(A)BC || Ινα τον B || 14 τα σωματικά* E || 15 6έ om. E[DFG]? || μεν Ε[θίβ](Α)Β: om. GCE[vulg.] || 17 μέρους Β || 18 άργήν δλην Ε G AB: άργήν είναι την δλην G || 19 de § 3 dixi Prol. p.58. 59. 182 || το δοχούν (A)BC: το δ'ούν Ε || 20 εΙς 6 EC: 6 om. G(A)B || 21 laeaftai E [BCI]: είναι (A)BC 11 22 ΙμπεριέχΏ E: «εριέχ^ G(A)BC || 24 IweftaiE: Ισεσθβι α6τον (A)BC || 25 μη τι έξωτίρω α6τοΰ {Ε || 26 προ« δε Ε || λεχτέον Ε || 27 ουδέ γαρ Ε(Α)Β: οό γαρ C. for-

1 § 2 posita est ante § l 3 είναι τον Α

TESTLMONIA PLUTARCHI 5 2 Phile interpolatas de prov. I 22 Empedoclet mundum unum nee tarnen Universum eise illum, sed minorem ittitu

19*

292

ΑΕΤΠ PLAC. I 5 8—6 6 ι PLUTARCHI EPIT. I 6 STOBAEI ECL. I 22 3

πάντα περιέχει· καί γαρ δ άνθρωπος εστί τέλειο;, αλλ' οδ πάντα περιέχει, χαΐ πολλά παραδείγματα εστίν, «δσπερ έπ' ανδριάντων χαΐ οικιών χαΐ ζφο γραφιών. πώς δε εΤπεν ' Ιξωθέν τι αυτού οδκ ίστι'; περιδινεΓσθαι γαρ οδκ ήδύνατο. άφθαρτος δε οδχ Ιστιν οδδέ δύναται εΤναι γενητδς ων. Μητρόδωρος δε φησιν άτοπον 4 ίο είναι εν μεγάλφ πεδίφ ίνα στάχον γενηθηναι χαΐ £να χόσμον εν τφ απείρψ. 8τι δε * άπειρος * κατά τδ πλήθος, δηλον έχ τοδ άπειρα τα αίτια είναι· ε? γαρ 6 μεν κόσμος πεπερα16 σμένος, τα δε αίτια πάντα άπειρα, εξ ων δδε ό κόσμος γέγονεν, ανάγκη απείρους εΤναι. #που γαρ τα * πάντα * αίτια, έχει καί * αποτελέσματα, αίτια δε ή*τοι at άτομοι ή τα στοιχεία. 5 20 £. Πόθεν Ιννοιαν Ισχον θεών άνθρωποι. G 34

Μ η τ ρ ό δ ω ρ ο ς δ καθηγητής Επικούρου φησΙν άτοπον εΤναι εν μεγάλφ πεδίφ 2να στάχον γενηθηναι χαΐ £να κόσμον εν τφ άπείρφ. δτι δε * άπειρος* κατά τδ πλήθος, δηλον έχ τοδ άπειρα τα 6 αίτια εΐναι. ει γαρ δ κόσμος πεπερασμένος, τα δ° αϊτια πάντα άπειρα εξ ων 8δε δ κόσμος γέγονεν, ανάγκη απείρους εΤναι. δ'που γαρ τα αϊτια *πάντα*, έκεϊ καί * αποτελέσματα, αίτια δε ίο ή*τοι αί άτομοι ή τα στοιχεία.

Όρίζονται δε την τοδ θεοδ οδσίαν ο{ Στωικοί ούτως· πνεδμα νοερδν καί πορώδες οδκ ίχον μεν μορφήν, 25 μεταβάλλον δε εις δ βούλεται καί συνtasse ούδί γαρ 8 cf. Prol. p. 75a. άλογοι δ' είσΐ κάσώματοι Heereninm secutus Meineke || 6 post Ενυδροι deeideres καΐ Εγγειοι cf. Tim. p. 40 Λ at cf. Alcin. epit 15 || αίσθητός δ του AT corr. Canterus || 10 χωριστών om. A, lacunam VH litt, exhibet F: addidit Heeren

20

306

AETII PLAC. I 7 38. 34 STOBAEI ECL. Ι [Ι 2 29] PLUTARCHI EPTT. I 7

νονται, πυρ τεχνικόν, όδφ βαδίζον νονται, πυρ τεχνικόν, δδφ βαδίζον επί επί γένεσιν χούμου, έμπεριειληφδς γενέσει κόσμου, έμπεριειληφδς πάντας πάντα? τοί>ς σπερματικούς λόγους, καθ' τους σπερματικούς λόγους καθ' ους οδς ίκαστα καθ' είμαρμένην γίνεται* ά*παντα καθ' είμαρμένην γίνεται, και β καΐ πνεύμα μεν διήχον δι' £λου του πνεύμα μεν ένδιήκον δι' ίίλου του ft κόσμου, τάς δε προσηγορίας μεταλαμ- κόσμου, τάς δε προσηγορίας μεταλάμβα'νον* δι' οΤ,ης της ύλης, δι' ης κε- βαναν * δια δλης της ύλης, δι' ης χώρηκε, παραλλάξεις*, θεούς δε καΐ κεχώρηκε, παράλλαξαν *. θεούς δε και τον κόσμον καΐ τους αστέρας καΐ την τον κόσμον καΐ τους αστέρας καΐ την ίο γην, τον δ° άνωτάτω πάντων νουν εν γην άνωτάτω δε πάντων νουν έναι- ω θέριον είναι θεόν. αίθέρι. Ε XIV 16 ίο Ε π ί κ ο υ ρ ο ς ανθρωποειδείς μεν 34 Ε π ί κ ο υ ρ ο ς * ανθρωποειδείς μεν τους θεούς, λόγω δε παντός θεωρη- τους θεούς, λόγω δε πάντας θεωρη18 τους δια την λεπτομέρειαν της των τους δια την λεπτομέρειαν της των ειδώλων φύσεως, δ δ' αυτός αλλάς είδώλων φύσεως, δ δ' αότος αλλάς u τέτταρας φύσεις κατά γένος άφθαρτους τέτταρας φύσεις κατά γένος άφθάρ2 γενέσεις Lipsius quod reiecit Heeren 2 γένεσιν EGB of. Lsert. Diog. ΥΠ 156: 5 μεν ένδιήκον F: μεν δν, διηκον C : μεν γενέσει Cyril). (A)C || έμπεριειληφός Athenag.: έμπεριειληφότος (A)C: item aed φ ex μμ corr. διηκον Heeren: ένδιήκον om. μεν Meineke 8 παράλλαξαν Α: δια τάς της δλης—παΒ: περιειληφ($τος Ε. έμπεριειληφιίί τε Duebner || 5 μεν om. Έ \\ ένδιήχον Preller sed ραλλάξεις Heeren cf. Prol. p. 51 11 Stobaei vera est lectio, cuius vestigia cf. G Athenag. || 7 κεχωρήχειΒ || δ παραλλάξεις AC: παραλλάξ B: om. E[CDBFI]. χατά in Plut. haud scio an G servaverit 12 de fide Aetii cf. Prol. p. 220 τάς της δλης . . . παραλλάξεις G Athenagoras 13 διαρητούς Α: corr. Heeren cf. Prol. p. 5. δια τάς της δλης . . . παραλλάξεις Beck cf. Prol. p. 51 || θεούς G: θεόν E(A)BC II 10 τον 8' E[BCDG]G: τς (A)BC || πάντας EG: πάντας τούτους (A)BC || 15 την om. Ε[ΒΟΡΘ] || 16 Αλλάς CE [vulg.]: Αλλως E[ecFe]AB TESTIMONIA PLUTABCHI παρ' αδτοΐς λογάδων xal ό θρασι>ς χαθ' ημών Πορφύριος. Athenag. c. 6 l δε άπο της Στοδς icav ταΐς προ3ηγορίαις κατά τάς παραλλάξεις της δλης δι' ης φααι το πνεύμα χωρεΐν τοό θεού πληθύνω« το θείον τοΤς όνίμασι, τφ γοΰν 2ργψ 2να νομίζοοσι τον θεό"ν. εί γαρ ό μεν θεός πυρ τεχνικόν δδψ βαδίζον Ιπ\ γενέσεις [γενέσει Argentoratensis] κόσμου, έμπεριειληφός δπαντας τους σπερματικούς λίγους καθ' ους Εκαστα [cf. Prol. p. δ2] καθ' είμαρμένην γίνεται, το 8έ πνεδμα αύτοΰ διήκει δι' δλου του κόσμου, δ θεός εΤς κατ' αυτούς κτλ.

AETII PL AC. I 7 34 8 1—3 9 i. 2 PLUTARCHI EPIT. I 7. 8. 9

τάσδε, τα άτομα το κενδν τδ άπειρον τάς ομοιότητας· αύται δε λέγονται όμοιομέρειαι καΐ στοιχεία.

307

STOBAEI ECL. I \ [2 29] 11 i. 3

τους τάσδε, τα άτομα το κενόν το άπειρον τάς ομοιότητας· αύται δε λέγονται δμοιομέρειαι καΐ στοιχεία.

η. Περί δ α ι μ ό ν ω ν καΐ ηρώων. G 36 Β Ε XV 43 1—3 Παρακειμένως δε τφ περί θεών 1 λόγω τον περί δαιμόνων καί ηρώων ίστορητέον. Θαλής Πυθαγόρας Πλα'των οί 2 ιοΣτωικοί δαίμονας υπάρχειν ουσίας ψυχικάς· εΤναι δε και ήρωας τάς κεχωρισμένας ψυχάς των σωμάτων και αγαθούς μεν τάς άγαθάς, κακούς δε τάς φαυλας. 15 Επίκουρος δε ουδέν τούτων έγ- 3 κρίνει. θ. Περί δλης. Περί δλης. Ε XV 44 1—4 Ύλη εστί το δποκείμενον πρώτη 1 Ύλη Ιστί το υποκείμενον πάση γε- 6 20 γενέσει καΐ φθορά και ταΤς άλλαις νέσει καΐ φθορά: καΐ ταΓς άλλαις μεμεταβολαΤς. ταβολαίς. Οί άπο Θάλεω καΐ Π α θ α γ ό ρ ο ο 2 Οί από Θάλεω καΐ Π ο & α γ ό ρ ο υ , και οί Στωικοί τρεπτήν και άλλοιω- λέγω δε τοί>ς μέχρι των Στωικών την καΐ μεταβλητήν και ρευστήν ολην καταβεβηκότας συν Ηράκλειτο), ίο 25 δι' όλης την υλην. τρεπτήν και άλλοιωτήν και μεταβλη3 τα ατοιχεΐα Ε || 6 παρακείμενοι dcleta 8 θόλεω Α: θάλητος Augustanum secuti extrema littera (fort, v) C || 19 πρώτη AC: Gaisford et Meineke πρώτον B ex I 3 2l: om. E. πρώτη retinui ut 9 λέγω δη A: corr. Heeren Stobaei lectioni propius. ceterum deest πάση 10 Heraclitus quia τοϊς σπορ^δην fcrc adin Arist. de gen. et inter. I 4 p. 320* 2 cf. numeratur, lonicorum et Italiconun succesProl. p. 215 || 22 θάλεως Α || Πϋ8ογ Ηράκλειτος ψηγμάτιά τίνα έλα- 2 Ηράκλειτος προ του ενός δοκεΐ χιστα καΐ άμερή είσάγει. τισι ψήγματα καταλείπειν. 3 Ξενοκράτης καΐ Διόδωρος άμερή τα ελάχιστα ώρίζοντο. 4 Ηρακλείδης θραύσματα. ίο ιδ. Π ε ρ ί σχημάτων.

Περί σχημάτων.

Σχήμά εστίν επιφάνεια καΐ περί- 1 Σχημά εστίν επιφάνεια καΐ περιιο γραφή καΐ πέρας σώματος. ΎΡα?ή κα^ π^ρας σώματος. 01 από Πυθαγόρα υσφαιρικά τα 2 Οί άπδ Πυθαγόρου τον κόσμον σχήματα των τεττάρων στοιχείων, σφαΐραν κατά σχήμα των τεττάρων ΐδ μόνον δε τ6 άνώτατον πορ κωνοειδές. στοιχείων μόνον δε τδ άνώτατον πυρ κωνοειδές. 3 Οί άπδ Λευκίππου τα άτομα πολοσχήμονα. 4 Αναξαγόρας τα δμοιομερη πολύ-20 σχήμονα. 5 Κλεάνθης μόνος των Στωικών τδ πυρ άπεφήνατο κωνοειδές. 4 πρίν (A)BC: από G cf. Herrn, irris. c. 2 [Prol. p. 261]: om. Wyttenbach. cf. Prol. p. 65. 223 5 δ ABC: δπερ vulgo: fat codd. deteriores. interpolationem damnavit Sturz; unde orta esse possit docet Karaten Emp. p. 338. cf. Prol. p. 65 6 ελάχιστα καΐ άμερη ex § 3 falso translata 12 σώματα (A)BC: correxi. nam etsi cogitari possunt σώματα των στοιχείων [cf.Laert. VIII 25], tarnen neque huic περί σχημάτων capiti neque Stobaei quamvis aliter corruptae lectioni conreniunt

l περί ελαχίστου non solum in pleniore titulo sed etiam post Εμπεδοκλής ν. 2 legitur, quo ex margine delatum est. 11 4 προ eeclnsit Meineke conl. 17 3. sed cf. Flut. || 6 Heraclitum cum Heraclide [at cf. § 4] confueum statuunt Scbleiermacherum secuti Krische Zeller alii. dubitat Schuster p. 261 l. cf. Prol. p. 221. 223 1112 lemma adscribitnr Πβρφυρίου F: om. C cf. Prol. p. 481 || 14 non dubito quin τον χ 23 cf. Prol. p. 215. num § 6 partim Ario tribuenda sit dubitari potest cf. Prol. p. 75s. nam Plutarchea ut ridicule perversa sunt ita plus habent είναι γαρ αυτόν ττύρινον. cetera, loci motus Lnflniti definitiones ab hoc capite abhorrere videntur. nee definitio loci ex Aristot. phys. IV 4 p. 212» 20 sumpta accurate concinit cum Plutarcho 19 2 [cf. Ar. 212 b 18] || 16 κενόν καΐ έτήσιον εν αδτψ τψ ούρανφ Α: corr. Heeren || 19 περί της Πυθαγέρου φιλοσοφίας πρώτφ fr. 196 ρ· 1513*29 ALIOKUM EX AETIO EXCERPTA 18 3 Theodoret. IV 14 (post c. 9 7) το δε κενόν οί περί Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ν των ατόμων ώνομάκασι τ 19 || 6 χλωθωμένοι« A et yulgo: correxi || 7 διεξάγεται cf. Laert VII149 Plut. d. fat. l p. 568 || 10 ε&χρήβτω« F: άχρήστω« C vulgo || 12 scribendum videtnr δευτέραν || 17 άπροαιρέτω«Stobaei error, recto Pint. cf. Pint, de fat. 7 p. 572 B |j 18 σύμπτωμα φύ«ω« ή προαιρέοεω« Theodoretus fortasse recte || 20 προύθεσιν Α ALIOKUM EX AETIO EXCERPTA νωνα) διαδεξάμενοι την είμαρμίνην λάγον ϊφαβαν εΤναι των εν τφ χφ* οδ Α: corr. Krieche p. 114 7 άτιμων Heeren: άστρων Α || βυμπεπλεγμένον? (F) quod scripsit Meineke: έμπεπλεγμένον C 8 χοσμον Α 15 post γην sequitur Ar. Didym. fr. 9 19 τοί»ς C: αί»τοί»ς? (F) quod male scripsit Heeren. ABtius πανταχού scripsisse videtur. nihil proflcit Achillis ariolatio.

AETII PLAG. II 8 l PLUTARCHI BPIT. II 8 STOBAEI ECL. I 22 l 15 6

337

xctl Διός olxov χαΐ μητέρα θεών; βωμόν τε χαΐ σονοχήν και μέτρον φύσεως, καΐ πάλιν πυρ ίτερον άνωτάτω τδ περιέχον, πρώτον δ' είναι φύσει το μέσον, περί δε τοΰτο δέκα & σώματα θεΤα χορεύειν, ούρανόν f τε πλανήτας, μεθ' οδς ήλιον, δφ' φ σελήνην, δφ' ή την γην, δφ' ή την άντίχθονα, μεθ' 3 σύμπαντα το πυρ εστίας περί τα κέντρα τάξιν επέχον, ίο το μεν ouv άνωτάτω μέρος του περιέχοντος, εν $ την είλικρίνειαν είναι των στοιχείων, ό'λυμπον καλεΐ, τα δε δπο την το5 δλύμπου φοράν, εν φ τους πέντε' πλάνητος μβθ' ηλίου καΐ ι& σελήνης τετάχθαι, κόσμον το δ° δπο τούτοις δποσέληνόν τε καΐ περίγειον μέρος, εν φ τα της φιλομεταβόλοα γενέσεως, οδρανόν. καΐ περί μεν τα τεταγμένα των μετεώρων γίνεσθαι την 20 σοφίαν, περί δε τα γενόμενα της αταξίας την άρετήν, τελείαν μεν έκείνην, ατελή δε ταύτη ν. η". Τίς ή αίτί« του τον κ ό σ μ ο ν Τίς ή αιτία τ ο υ τον κ ό σ μ ο ν έγκλιθήναι. G 51 έγκλιθήναι. 26 Ε XV 39 ι. 2 Δ ι ο γ έ ν η ς Α ν α ξ α γ ό ρ α ς μετά τ6 1 Δ ι ο γ έ ν η ς καΐ Α ν α ξ α γ ό ρ α ς εφηΒ σοστήναι τον κόσμον καΐ τα ζφα εκ σαν μετά το σοστηναι τον κόσμον και της γης έξαγαγεΤν έγκλιθήναι πως τον τα ζψα εκ της γης έξαγαγεΐν έγκλιχόσμον εκ του αύτομάτοο εις το με- θηναί πως τον κόσμον εκ του αύτο2 έγχλιθηναι ΈΒ Psellus d. omnif. d. c. 124 (160): ένχλιθηναι A: έγκεχλίσθαι C sed ind. capit. έγκλιθηναι

Dlele, Doxographl graecl.

6 ούρανκρασ(αν(Α)Β: κατάεοχρασ(αν καΐ ψόξιν (om. καΐ έχπύρωσιν) Ε: κατά ψύζιν καΐ έκπυρωσιν G || 6 έπικλιθηναι ΈΒ: "κλίθήναι i.e. ένκλιθήναι Δ: έγκλιθήναι C || τάς άρκτους EGG: τους άρκτους Α: τον κ παραψαυων των μέσων τριών, πάντας δ' αδτους δ μεσημβρινός προς δρθάς έπο των άρκτων επί το αντίκρυ τέμνει. Π υ θ α γ ό ρ α ς πρώτος έπινενοηκέναι 26 λέγεται την λόξωσιν του ζωδιακού l de Stobaei additamento dixi Prol. p. 215 sq. περί ante φοσιχης ακροάσεως otiosum inferioris aetatis ecriptori condonabis. cf. loseppus Frol. p. 149, Galenas ib. p. 258 3 xal αυτού λόγοις AD: corr. Spengel 10 ex pleniore titalo c. 23 excerptum 19 εν delevi 20 βποκέχληται A: corr. Cant. mrg. ex Plutarcho cf. Bake ad Cleomed. p. 283

AETII PLAC. II12 2 13 1—5 STOBAEI ECL. I 23 ι 24 ι PLUTARCHI EPIT. Π 12. 13

κύκλου, ήντινα Οίνοπίδης 6 ΧΤος ως ιδίαν έπίνοιαν σφετερίζεται. ιγ. Τίς ή οδσία των άστρων, πλανητών καΐ απλανών. G 56 5 Ε XV 30 1—9 Θαλής γεώδη μεν, Ιμπυρα δε τα 1 άστρα. Εμπεδοκλής πύρινα εκ τοδ πυ- 2 ρώδοος, #περ 6 αήρ εν έαυτφ περιέιοχων έξανέθλιψε κατά την πρώτην διάκρισιν. Αναξαγόρας τδν περικείμενον αί- 3 θέρα, πυρινον μεν είναι κατά την οδσίαν, τη δ' εδτονία της περιδινήσεως u άναρπάσαντα πέτρους άπο της γης καΐ καταφλέξαντα τούτους ήστερικέναι.

341

κύκλοο, ήντινα Οίνοπίδης δ Χΐος έπίνοιαν ως Ζδίαν σφετερίζεται. Π ε ρ ί οδσίας άστρων.

Θαλής γεώδη μεν, Ιμπυρα δε τα 5 άστρα. Εμπεδοκλής πύρινα εκ τοδ πυρώδους, όπερ 6 αήρ εν έαυτφ περιέχων [έξανέλαμψεν ήτοι] έξανέθλιψε κατά την πρώτην διάκρισιν. Αναξαγόρας τον περικείμενον αί-ω θέρα πυρινον μεν είναι κατά την οδσίαν, τη δε εδτονία της περιδινήσεως άναρπάσαντα πέτρους άπο της γης, καταφλέξαντα τούτους ήστερωκέναι. Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς πέτρους. u 4 Διογένης κισηρώδη τα άστρα, 5 Διογένης κισηροειδή τα άστρα, διαπνοάς δε αδτά νομίζει του κόσμου. διαπνοίας δε αδτά νομίζει του κόσμου, είναι δε διάπυρα.

3 τΙς ή ούβία των άστρων, πλανήτων καΐ απλανών E[c]: item sed πλανήτων άστρων £[vulg.]: item eed ίστρων om. G: τ/ς ή ουσία των αστέρων πλανήτων καΐ απλανών καΐ πώς συνέστη AB: τις ή ουσία των αστέρων καΐ πώς συνεστήκασι C || 9 αήρ ΕΑΒ: αίθήρ Ο || 10 έξανέθλιψε ΈΑΒ: έξέθλιψεΟ || 15 άναρπάσαντα E[cDFe]GAB: άναρπίίζοντα C || από EG: έχ (A)BC || γης καΐ G(A)BC: χαΐ om. E[CDFS]

7 αήρ et έξανέθλιψε recte A: αίθήρ et έξέθλιψε Meineke 8 έξανέλαμψεν ήτοι έξανέθλιψε F: ήτοι έξανέθλιψε om. C: delevi glossema 13 γης xol Heeren: χαΐ om. A cf. PluC.

TESTIMONIA PLUTARCHI 18 Achill, p. 133A τίς ουσία α σ τ έ ρ ω ν 1 Θαλής μεν δη γηίνην Ιμπυρον είπε την των αστέρων ούσίαν. 2 Idem Ι· c. Ε μ π ε δ ο κ λ ή ς δε πυρίνους αυτούς είπε. 3 Idem I. c. τινές δε γεώδεις ειπείν α6τον>ς έτόλμησαν ων εστί χαΐ Ά ν α ξ α γ 6 ρ α ς · μετά γαρ την πρώτην φησί διάχρισιν των στοιχείων το πυρ χωριζομενον επί την (δίαν φύσιν άνασπάσαι και διάπι>ρα ποιήσαι χαΐ της γης μ(5ρ«ί τίνα. δθεν χαΐ τον ήλιον ίλεγεν είναι μύδρον, ως εξής έροόμεν. cf. Prol. p. 24. 5 Idem I. c. Ετεροι δε χίσηριν πλαγίαν (?) ούσαν υπό της θερμότητας του αιθέρος dvaπτομένην χαΐ υπό (?) των τρυμαλιών τοί»ς αστέρας φαίνειν cf, Prol. p. 24 sq.

ALIORUM EX AETIO EXCERPTA 13 1 TheodOfet. IV 17 χαΐ τους α σ τ έ ρ α ς δε Θ α λ ή ς μεν γεώδεις χαΐ εμπόρους ώνόμασεν. 3 Idem 1. c. δ δε γε Α ν α ξ α γ ό ρ α ς έχ της του παντός περιδινήσεως πέτρους [πέτρας Mich. Glyc. ann. I p. 39, 13 Β.] εΤπεν άνασπασθήναι καΐ τούτους έχπυρωθέντας τε [τε om. Glyc.] χαΐ άνω παγέντας αστέρας ίνομασθήναι. 4 Idem 1. c. χαΐ Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς δε τούτον χρατύνει τον λ turn referendum ad Ορφικοις 16 σχημάτων _,, , Τ, ΠΑΤ> E[cFG]AB: σχήματος C

Περί σχημάτων. Οί μεν άλλοι σφαιρικούς αυτούς. 11 xal addidi; αέρα τε coni. Heeren, sed cf. ad Plut. 16 titulum ex generali c. 24 excerpsi 17 άλλοι Στωικοί ex Plut. scripsit Heeren || αυτούς C: τους F

TESTIMONIA PLUTARCHI

EXCERPTA .„ _, , , ., ,. 13 Theodoret. 1. c. ό δε γε Α ρ ι σ τ ο τ έ λ η ς , ; , του πέμπτου σώματος ειρηκε συγγενείς. r ...Γ, r, , i, , 14 Idem IV 19 Ξ ε ν ο φ ά ν η ς δε εκ νεφών Τ '\ ' μεν λέγει πεπυρωμένων ξυνίστασθαι· αρεννυμένους δε μεθ' ήμέραν νύκτωρ πάλιν άναζωmp£^al χα^περ τοος 4ν§ρβχβς>

13 14 Achill. I.e. Ξ ε ν ο φ ά ν η ς δε λέγει τους αστέρας εκ νεφών συνεστάναι έμπύρων κοιΐ σβέννυσθαι καΐ άνάπτεσθαι ώσανεΐ άνθρακας. καΐ δτε μεν δπτονται φαντασίας ήμας ϊχειν ανατολής, 5τε δε σβέννυται δύσεως. 14 1 Idem ρ. 133ο οΐ δε Σ τ ω ι κ ο ί οφαι-

15 Idem IV 20 Η ρ α κ λ ε ί δ η ς δε και άλλοι των Π υ θ α γ ο ρ ε ί ω ν τινές 2καστον των αστέρων κόσμον ύπάρχειν φασί, γήν περιέχοντα καΐ αέρα. 14 1 Idem 1. c. καΐ οί μεν σφαιροειδεΐς τούτους είρήκασι.

ALIOEUM EX AETIO

344

AETII PLAG. II 14 ι- 5 15 1—4

PL TARCHI"EPIT. n 1 4 . 15

"

' STOBAEI ECL. 1241

ρας καθάπερ τον κόσμον καΐ ήλιον καΐ σελήνην. Κλεάνθης κωνοειδεις. 2 Κλεάνθης δε κωνοειδεϊς. Άναξιμένης ή"λων δίκην καταπε- 3 (Άναξιμένης) ήλων [δε] δίκην 5 πηγέναι τφ κρυσταλλοειδεϊ. κοτοπεπηγέναι τα άστρο τφ κρυσταλλοειδεϊ. Ένιοι δε πέταλα είναι πύρινα &ς αστέρας. νείας οίεται κεΐσθαι τους αστέρας. Οί δ' α'λλοι 2τωικοΙ προ των 2 Οί δε άλλοι Στωικοί προ των έτέ-ίο ετέρων τους έτερους εν υψει καΐ βάθει. ρων τους ετέρους εν όψει καΐ βάθει. Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς τα μεν απλανή 3 (Δημόκριτος) [καΙ| πρώτα μεν is πρώτον, μετά δε ταΰτα τους πλάνη- τα απλανή, μετά δε ταύτα τους πλατας, εφ' οΓς ηλιον φωσφόρον σελήνην. νήτας. Πλάτων μετά την των απλανών 4 (Πλάτων) |καΙ] πρώτον μετά γείδ Οέσιν πρώτον φαίνωνα λεγόμενον τδν την των απλανών θέσιν φαίνωνα λετοΰ Κρόνου, δεύτερον φαέθοντα τον γόμενον τον του Κρόνου, δεύτερον 2ο του Διός, τρίτον πυρόεντα τον του φαέθοντα τον τοδ Διός, τρίτον πυ4 καταπεπηγέναι G(A)C: καταπεπληγέναι Β: καταπεπηγμένων Ε: έγχαταπεπήγενοι veHv τψ postulabat Wyttenbach, at cf. Callim. fr. 139. intellegendae suntstellae fixae || 6 ένιοιδέ om. B, cuius loco καδάπερ (glossema vocis ώσπερ) intrusum est. ceterum fortasse idem Anaximenes intellegitur de planetis, sole cet. disserens cf. 22 l et Hippolyt. 7 4 || 7 έζωγραφημένα Β || 10 μίδς επιφανείας (A)BC: μίαν έπκρά"νειαν E cf. G || 12 δ' om. Ε || 18 πρώτον om. E[OFG] |j φαίνωνα Ε [FG Arsen, p.374 φαίωνα E]: φαίνοντα (A)BC || λέγει Β ~~" ~~ TESTIMONIA PLUTARCHI ρικόν εχειν όχημα λε'γουαι καθάπερ τον ήλιον καΐ τον περιέχοντα ούρανο'ν. 2 Achill, ρ. 133c. Κλεάνθης αύτοος κωνοειδές εχειν οχήμά φησι. 4 Idem I. c. τινές δε πετάλοις έοικέναι εκ πυρός βάθος ουκ Ιχοντας αλλ' ώσπερ γραφάς είναι, τινές δε πυραμίδας, cf. Prol. p. 25.

2 1 4 3 sequitnr post 13 ίο αόρατα. Anaximenem cum Anaximandro confusum esse propter c. 23 l coni. H. W. Schaefer [Fleneb. progr. 1873 p. 11]. sed ne illi quidem tale placuit cf. Teichmfiller Stud. p. 86 immo τα απλανή sola intellegenda v. c. 13 11 cf. ad Plut. || 5 § 5 collocate est post 15 6 || μητροδώροο F: om. C || 8 deest titulus || 12 15 3 additnr post 13 4 πέτροος ||| 15 15 4 sequitur post c. 17 6 τρέφεσθαι || 16 φαίνωνα F: φαίνονα C: φαίνοντα vnlgo. restitni formam a Lobeckio Paralip. gr. gr. p. 347 vindicatam ALIORUM EX AETIO EXCERPTA 2 Theodoret. 1. c. κωνοειδεις δε Κλεάν&η« ο Στωικίς.

AETII PLAG. II15 4—7 16 1—6 PLUTARCHI EPIT. Π 15. 16 STOBAE1 ECL. I 24 l Άρεος, τέταρτον έωσφόρον τδν της Άφροδίτης, πέμπτον στίλβοντα τον τοδ Έρμου, ?κτον ηλιον, έβδομον σελήνην.

345

ρόβντο τον τοδ Άρεος, τέταρτον έωσφόρον τον της Αφροδίτης, πέμπτον οτίλβωνα τον τοδ Έρμου, £κτον ηλιον, Ιβδομον σελήνην.

Των μαθηματικών τινές μεν ως 5 Των μαθηματικών τινές μεν ως 6 6 Πλάτων, τινές δε μέσον πάντων τον Πλάτων φασίν είναι την τάξιν των ηλιον. αστέρων, τινές δε μέσον πάντων τδν ηλιον. Αναξίμανδρος χαί Μητρόδω- 6 (Αναξίμανδρος) [καΐ] άνωτάτω ρος ό Χίος καΐ Κ ρ ατής άνωτάτω μεν πάντων τον ηλιον τετάχθαι, μετ' ίο μεν πάντων τδν ηλιον τετάχθαι, μετ' αυτόν δε την σελήνην όπδ δε αυτούς ίο αδτδν δε την σελήνην, όπδ δε αυτούς τα απλανή των άστρων και τους πλατά απλανή των άστρων καΐ τοος πλα- νήτας. νήτας. 7 Παρμενίδης πρώτον μεν τάττει τον έφον, τον αδτδν δε νομιζόμενον u υπ' αδτοδ καΐ Ισπερον, εν τφ αίθέρι* μεθ' 8ν τδν ηλιον, υφ' ς C et post dito addunt j , , , , . 0.0 ,. , , . .. ^„ ^ Εχαστος (sc. αστήρ) έμβέβηχε. audiendum φέγάρ (A)BC: carent emblematis E[CFG]G «·' i*^ f l T

346

AETII FLAP. II 16 β. 7 17 1—6 PLUTARCHI ΕΡΪΤ. II 16. Ϊ 7 " ~ STOBAETECL. Ι 24 ι

Άναξιμένης οδχ δπδ την γην, 6 (Άναξιμένης) οόχ δπδ την γην περί αδτήν δε στρέφεσθαι τους άνςί- [δε], αλλά περί αυτήν στρέφεσθαι τους ρας. αστέρας. Πλάτων καΐ οί μαθηματικοί ίσο- 7 (Των μαθηματικών τίνες) ταυ5 δρόμους είναι τον ήλιον τον έωσφόρον τον [δε] πεπονθέναι τφ έωσφόρφ τον 6 τδν στίλβωνα. στίλβωνα, ίσοδρομεΤν δε αδτους τφ ήλίφ χαΐ συμπεριφέρεσθαι αδτφ* χαΐ τότε μεν προανατέλλοντα έωσφόρον φαίνεσθαι, τότε δε έπικαταδυόμενον £σπερον καλεΤσθαι. ίο iC· Πόθεν φωτίζονται οί αστέρες. Θ 59 Ε XV 48 ι—* ίο Μητ ρό δ ω ρος Απαντάς τους άπλα- 1 Μ η τ ρ ό δ ω ρ ο ς δπαντας τοί>ς απλανείς αστέρας δπδ τοδ ήλίοο προσλάμ- νεΤς αστέρας όπδ του ήλίοο προσλάμπεσθαι. πεσθαι. 2 Στράτων και αότος τα άστρα όπο του ηλίου φωτίζεσθαι. u 3 Διότιμος Τυριος δ f διοκρίτιοςτήν αυτήν τούτοις είσηνέγκατο γνώμην. Ηράκλειτος καΐ οί Στωικοί 4 (Παρμενίδης καΐ Ηράκλειτος) τρέφεσθαι τους αστέρας εκ της έπι- τρέφεσθαι [δε] τοί>ς αστέρας εκ της u γείου άναθυμιάσεως. από γης άναθυμιάσεως. 20 Αριστοτέλης μη δεΐσθαι τα οό- 5 (Αριστοτέλης) μη δεΐσθαι [δε] ράνια τροφής* οό γαρ φθαρτά, αλλ' τα οδράνια τροφής· οό γαρ φθαρτά, άίδια. αλλ' άίδια είναι. Πλάτων κοινώς τδν κόσμον δλον 6 (Πλάτων) κοινώς |8έ] τδν κόσμον :» καΐ τα άστρα εξ αδτου τρέφεσθαι. όλον καΐ τα άστρα εξ αότου τρέφεσθαι. 26 1 ούχ Ε cf. Prol. p. 136: ομοίως (A)BC || περί αυτήν δε Ε: χαΐ πβρί αυτήν (A)BC || 5 φωσφς. ID κδ. Περί εκλείψεως ηλίου. G 66 Περί εκλείψεως ηλίου. Ε XV 50 ι—τ Μ Θαλής πρώτος εφη έκλείπειν τον l (Θαλής) έκλείπειν [δε] αυτόν της ήλιον της σελήνης αυτόν δπερχο- σελήνης δπερχομένης κατά κάθετον, μένη ς κατά κάθετον, ούσης φύσει ούσης φύσεως γεώδους* βλέπεσθαι δε 1 της εκ περιεχούσης Β 5 § 4 referendam esse ad c. 24 intellexit Corsinus. cf. Prol. p. 62 10 ή C: om. AB: G alia habet cf. ad Stob. 13 περί (A)BC: corr. Beck 21 ύπερχομένης EG: υποτρεχούσης (A)BC

TESTIMONIA PLUTARCM 24 l Aehill. p. 139 B έχλείπει δε ως μεν τινές φααιν ίμπροσθεν αύτοΰ της σελήνης κατά κοίθετον βίιτοΰ γενομένης, ποφαίνειν ΑΕ [ BBSS. Steph.'] 1113 μεν post τον colloc. Ε11 14 χυκλοόσθαι Β || 16 ουσίας om. EG cf. c. 20|| 19 ωβπερ του (A)BC: ως επί του Ε Lydus: ώβπερ του correxit Beck cf. Stob. v. 19 || 22 ίμοιον γαρ BC: ίμοιον 8έ Ε: όμοιος γαρ Α || 22 άρματείφ EC: άρματίου AB || 23 ϊχοντι (A)CE [vnlg·]: έχοντα Β [sed ead. m. in ίχοντι corr.] E[c] || πυρός πλήρη Ε: πλήρη πυρός (A)BC H 24 έχοντα Ε: Ιχοντι (A)BC ||πνοήνΒ

5 olim fuisse πολλάς ε7ναι ηλίου χαΐ σελήνης so. εκλείψεις coni. Wyttenbach ad Plut. sed cf. Zeller I* 501a, Prol. p. 141. aliter Rarsten Xenoph. p. 167 || 6 τα inclusi || 9 οίχουμένης Α: οίχουμένην Heeren. || 18 άρματίψ om. τροχψ A || 18 ίχοντι A: ex c. 20 l rescribes ϊχοντα|| 21 πρηστήρος αυλό*ν cf. Prol. p. 25 sq. (I 22 έχλείπειν cf. ad p. 354>> 11 || τροπάς F: στροφάς C

TESTIMONIA PLUTA CHI 25 l loann. Lyd. d. mens. III8 p.36,5B Άναξιμένης [sic] τοίνυν χύχλον την σέλήνην είναι βούλεται έννεαχαιδεκαπλασίονα της γης πλήρη πυρός, ως επί του ηλίου.

ALIORUM EX ΑΕΊΊΟ EXCERPTA 25 Theodore! IV 23 καΐ περί σελήνης δε δμοίως ΰθλοΰσι.

23*

356

_AETII PLAC. II 25 a—18 PLUTARCHI EPIT. II 2 5 " " * ~ STOBAEf ECL. I 26 ι

2 3 Ξενοφάνης νέφος είναι πεπιλη- 4 μένον.

Άναξιμένης πυρίνην την σελήνην. Παρμενίδης πορίνην. Ξενοφάνης νέφος βΤναι πεπιλημένον.

01 Στωικοί μικτήν εκ πόρος καΐ 5 Ποσειδώνιο; δε καΐ of πλείστοι β αέρος. των Στωικών μιχτήν έχ πόρος καΐ αέρος. e Πλάτων έχ πλείονος τοδ πορώ- 6 Πλάτων έχ πλείονος τοδ πόρος δοος. είναι την σελήνην. 7 Αριστοτέλης αελήνην εν μεθο-ίο ρίοις αέρος τεταγμένην καΐ της πέμπτης ουσίας μβτέχοοβαν εν μηνΐ περιέρχεσθαι τον ίδιον χόχλον. 8 Θαλής γεώδη την σελήνην άπβφήνατο. « Αναξαγόρας Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς στε- 9 Αναξαγόρας χαΐ Δημόκριτος ρέωμα διάπορον έχον εν έαοτφ πεδία στερέωμα διάπυρον έχον εν έαυτφ καΐ όρη χαΐ φάραγγας. πεδία και όρη καΐ φάραγγας. 10 Διογένης χισηροειδβς άναμμα την σελήνην. *> 11 Ίων σώμα τη μεν δβλοβιδές διαυγές, τη δ5 άφεγγές. 12 Β ή ρ ω σ ο ς ή μιπΰρωτον σφαΤραν την σελήνην. ίο Ηράκλειτος γην δμίχλη περιε-13 Ηρακλείδης [καΙΌκελλος] γην Μ χομένην. δμίχΜ) περιεχομένην. ~~" Γ . __ . . 1 πεπιλημένον EC: πευπορωλημένον A:

3 post είναι eddit την σιλήνην C: om. F ^ D0 ,n· xioocF

11 L P 16 35 C "τ*, 7^ · ^ /" 5ΓΤ πλέονοί*?,? Ε Π πορώδο« Lydus (A)BC: G: γεώ OUi Ε of G qui § 5 habet ix πορ6ί καΐ γεώδους 7 de § 9 cf. Prol. p. 26. 138 ΐΛ«ιι · i w τ j ,A«>^ «i * u· 10 Ηράκλειτος E Lyd. (A)BC: PJutarchi erro.»-, ... ,.. ^ , u rem correxitFabricius, turn aln ex Stob, πιρι! " r TESTIMONIA PLUTARCHI 25 4 10. LydttS 1. ο. Ξ ε ν ο φ ά ν η ς Si νέφος είναι πεπυρωμένον. 5 Idem 1. c. ol Στωικοί μικτών τιυρος χ«\ αέρος. 6 Idem 1. c. Πλάτων εκ πλείονος του πορώδους. 9 Idem 1. c. Α ν α ξ α γ ό ρ α ς καΐ Δημ Των Πυθαγορείων

τινές

μεν

αστέρα φασίν εΐναι τον κομήτην των ουκ αίεΐ μεν φαινομένων, δια δε τίνος διωρίσμένου χρόνου περιοδικώς άνατελλόντων άλλοι δε άνάκλασιν της ίο ημετέρας όψεως είς τον ηλιον παρα-

σίαν ταΤς κατοπτρικαΐς έμφάσεσιν. πλησίαν ταΐς κατοπτρικαΐς έμφάσεσιν. Αναξαγόρας Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς συν- 2 Α ν α ξ α γ ό ρ α ς και Δημόκριτος οδον αστέρων δοεΐν ή καΐ πλειόνων συνοδον αστέρων δυοΤν ή καΐ πλειό16 κατά συναυγασμόν. νων κατά συναυγασμόν. is Αριστοτέλης της ξηράς εκ γης 3 Αριστοτέλης της ξηράς εκ γης άναθυμιάσεως διάπυρον συστασιν. άναθομιάσεως διάπυρον συστασιν κομήτας δε, δταν επί πλέον έξαφθη καΐ προς πλείονα διαμένη χρόνον, του μεν αστέρος φαινομένου κάτωθεν, της δέζο κόμης άνωθεν έπιλαμπουσης* πωγωνίας δε, δταν Ιμπαλιν ό μεν αστήρ άνωθεν θεωρήται, ή δε κόμη κάτωθεν, παρεχομένη τψ σχήματι πώγωνος εμφασιν. 26 Στράτων άστρου φως περιληφθέν 4 Στράτων άστρου φως περιληφθέν νέφει πυκνω καθάπερ επί των λαμνέφει πυκνφ καθάπερ Ιπΐ των λαμίοπτήρων γίνεται. πτήρων γίγνεται. Ηρακλείδης ό Ποντικός νέφος 5 Ηρακλείδης ό Ποντικός νέφος μετάρσιον υπό μεταρσίου φωτός κατ- μετάρσιον δπο μεταρσίου φωτός κατ-so αυγαζόμενον. ομοίως δ' αιτιολογεί αυγαζόμενον. ομοίως δ' αίτιολογει πωγωνίαν ά*λω δοκίδα κίονα καΐ τα πωγωνίαν δοκίδας κίονα καΐ τα του26 συγγενή τούτοις, καθάπερ αμελεί πάν- τοις συγγενή, καθάπερ αμελεί πάντες 2 μεν λαμπρότερον (A)BC: corr. Beck e χι είς Α: προς codd. rec. et Tulgo Stob.: in mrg. C rubr. additae conieoturae 17 χομήτας δε χτλ. (exspectes χαΐ χομήτας άραιιίτερον άμαυρίτερον of. Prol. p. 37 || μεν) fortasse Ario tribuenda sunt. cf. Prol. πυ*νοτέραν (C): πυκνιίτερον (Α)Β || 11 είς ρ. 752 AB: προς GO || παραπλησίαν GAB: παροπλησίως C || 13 de § 2 cf. Prol. p. 138 || 14 δυεΐν BC: δυσίν Α || 16 της ξηρας εκ της γης G: την έχ της ξηρός AC: εκ της ξηρός Β || 22 υπό του Β II 24 άλλο C

ΑΕΤΠ PLAC. Ill 2 6—n 3 l PLUTARCHI EPIT. Ill 2. 3 STOBAEL ECL. I 28 l 29 ι

367

τες οί Περιπατητικοί, παρά τους ο? Περιπατητικοί, παρά τους τοδ νέφους τοδ νέφους ταυτί γίνεσθαι σχήμα- ταδτα γίγνεσθαι σχηματισμούς, τισμοός. Έπιγένης πνεύματος άναφοράν 6 Έπιγένης πνεύματος άναφοράν s γεωμιγοδς πεπυρωμένου. γεωμιγοδς πεπυρωμένου. Βοηθός αέρος άνημμένου φαντα- 7 Β(5ήθος αέρος άνημμένου φαντα- 5 σίαν. σίαν. Διογένης αστέρας εΤναι τους κο-8 Διογένης αστέρας είναι τους κομήτας. μήτας. ίο Αναξαγόρας τους καλουμένους 9 Αναξαγόρας τους καλουμένους διάττοντας από τοδ αιθέρος σπινθήρων διάττοντας dforo τοδ αιθέρος σπινθήρων ίο δίκην καταφέρεσθαι, διο καΐ παραυτίκα δίκην καταφέρεσθαι, διό καΐ παραυσβέννυσθαι. τίκα σβέννυσθαι. Μ η τ ρ ό δ ω ρ ο ς την εις τα νέφη τοδ 10 Μ η τ ρ ό δ ω ρ ο ς την εις τα νέφη is ήλίοο βιαίαν Ιμπτωσιν πολλάκις σπιν- του ηλίου βίαιον ίμπτωσιν πολλάκις θηρίζειν. σπινθηρίζειν. ΐδ Ξενοφάνης πάντα τα τοιαύτα νε-11 Ξενοφάνης πάντα τα τοιαδτα νεφών πεπυρωμένων συστήματα ή κι- φών πεπυρωμένων συστήματα ή κινήματα, νήματα. 20 γ. Πβρί β ρ ο ν τ ώ ν αστραπών κεραυνών πρηστήρων τε καΐ τυφώνων. 6. 76

Περί β ρ ο ν τ ώ ν αστραπών κεραυνών πρηστήρων τυφώνων.

2ο

Αναξίμανδρος εκ τοδ πνεύματος 1 Αναξίμανδρος εκ τοδ πνεύματος ταυτί πάντα συμβαίνειν δταν γαρ ταδτ" είπε συμβαίνειν ίταν γαρ περι26 περιληφθεν νέφει παχεΤ βιασάμενον ληφθέν νέφει παχεΤ βιασάμενον έκέκπέση τη λεπτομερείς καΐ κουφότητι, πέσΐβ τη λεπτομερεία καΐ κουφότητι, 26 τότε ή μεν ρ'ηξις τον ψόφον, ή δε τόθ' ή μεν £ηξις τον ψόφον, ή δε διαστολή παρά την μελανίαν τοδ νέ- διαστολή παρά την μελανίαν τοδ φους τον διαυγασμόν άποτελεΤ. νέφους τον διαυγασμον αποτελεί. 1 τους om. Β || 2 ταύτη ABC: correxit corrector Voseiani of. v. 24 || 4 πνεύματος— βοηθός om. C || 5 γεομιγοϋς Α || πεποχνωμένο» Β || 6 άνημμένου Β, mrg. rubr. G cf. Prol. p. 37: άνειμένου (A)C || 10 de § 9 cf. Prol. p. 138 || 11 του om. B || 13 σβίννυβθαι GB: χατασβέννοσθ« (A)C || 15 Ιμ πωσιν Α || πολλές G: om. (A)BC || 17 νεφών GABC: των νεφών vulgo || 18 κινήματα ή συστήματα Α: recte BC cf. G. brevius excerptom videtnr ex νεφών πεπυρωμένων S, συνίσταται [cf. Π 20 8] ή κινείται [cf. Π 18 l ΙΠ 3 β]. Zeller coni. ή πιλήματα || 21 τε AB: om. C || 26 xat GAB: χαΐ τ^ C

2 ταύτα γίγνεσθαι Α: traneposuit Heeren 3 αναφορά A: correxi; cf. etiam ΠΙ 7 4 4 γαιομιγοΰς A: corr. Meineke cf. II30i 10 οπινθήρων G: «πινθηρος F; cf. Prol. p. 201 15 βφιντήρησιν Α 17 ή (F): ί) xol C 22 de §§ 1. 2 cf. Prol. p. 136 sq. 23 συμβαίνει A. fortaese ταΰτ' είπε ex ταυτί πάντα corrnptnm

368

AETII PLAC. Ill 3 2—8 PL TARCHI EPIT. Ill 3 STOBAEI ECL. I 29 ι 2

Άναξιμένης ταδτά τουτφ προστιθείς τδ επί της θαλάσσης, ήτις σχιζομένη ταΐς κώπαις παραστίλβει. Μ η τ ρ ό δ ω ρ ο ς όταν είς νέφος πε- g Μ η τ ρ ό δ ω ρ ο ς δταν εις νέφος πεπηγδς όπδ πυκνότητος έμπέση πνεύμα, πηγδς όπ6 πυκνότατος έμπέση πνεύμα, β τη μεν θραύσει τον κτυπον αποτελεί, τη μεν συνθραόσει τον κτυπον άπατη δε πληγή καΐ τφ σχισμφ διαυ- τελεί, τη δε πληγή καΐ τψ σχισμφ βγάζει, τη δε δξυτητι της φοράς προσ- διαυγάζει, τη δ' όξυτητι της φόρας λαμβάνον την ο:πδ τοίϊ ηλίου θερμό- προσλαμβάνον την άπο τοδ ηλίου τητα κεραυνοβολεί, του δε κεραυνού θερμότητα κεραυνοβολεί, του δε κε- ίο την άσθένειαν είς πρηστηρα περί- ραυνου την άσθένειαν είς πρηατηρα ίστησιν. περιίστησιν. ίο 'Αναξαγόρας δταν το θερμον ε?ς 4 Αναξαγόρας, δταν (το) θερμον το ψυχρον έμπέση (τούτο δ' εστίν ε?ς το ψυχρό ν έμπέση (τοδτο δ1 εστίν αίθέριον μέρος είς άερώδες), τφ μεν αίθέριον μέρος είς άερώδες), τψ μεν ΐ6 ψόφφ την βροντή ν άποτελεΤ, τψ δε ψόφφ βροντή ν αποτελεί, τφ δε παρά παρά την μελανίαν του νεφώδους χρω- την μελανίαν του νέφους χρώματι 15 μάτι την άστραπήν, τφ δε πλήθει καί την άστραπήν, τφ δε πλήθει καΐ μεμεγέθει τοδ φωτός τον κεραυνόν, τφ γέθει του φωτδς τον κεραυνόν, τφ δε δε πολυσωματωτέρφ πυρί τδν τυφώνα, πολυσωματωτέρψ πυρί τδν τυφώνα, 20 τφ δε νεφελομιγεΐ τδν πρηστηρα. τφ δε νεφελομιγεΤ τδν «ρηστηρα. 5 Α ρ χ έ λ α ο ς ταύτδ λέγει παρατιθείς τδ των διαπυρων λίθων καθιεμένων είς ψυχρδν δδωρ πάθος. 6 Ξενοφάνης άστραπάς γίνεσθαι 26 λαμπρυνομένων των νεφών κατά την κίνησιν. 7 Εμπεδοκλής Ιμπτωσιν φωτδς είς νέφος έξείργοντος τδν άνθεστώτα αέρα, ου την μεν σβέσιν καί την θραδσιν so κτυπον άπεργάζεσθαι, την δε λάμψιν άστραπήν, κεραυνδν δε τδν της αστραπής τόνον. 8 Δ ι ο γ έ ν η ς Ιμπτωσιν πυρδς είς νέφος δγρόν, βροντήν ,μέν τη σβέσει 35

1 είς οα>. Β || 2 το πνεύμα Β || 5 προλαμβα'νον C || 14 de § 4 cf. Prol. p. 139 || 11 το post ei: om. C j| 14 παρά—νεφώBoue tamquam ex § 1 repetitum seclusit Beck || μελανίαν του χρώματα [ex χρώμοτοί ead. m. corr.] του νέφους την άστραπήν Β; recte (A)C \\ 18 νεφελομιγεΐ Β: νεφελοειδεΐ GAG cf. Prol. p. 35

1 ταύτα τούτο Α: corr. Heeren 7 σεισμφ A: corr. Heeren 13 το addidit Meineke 20 πολύ σωματωτέρω C: πολυσωμοίτφ F 22 τούτο Α: corr. Heeren 34 έμπύρωσιν A: corr. Canter

AETII PLAC. Ill 3 8—13^ PLUTARCHTEPIT. Ι Ι Γ 3 " " " " " " " S T O B A E T E C L . 129 ι

369

ποιούν, τζ δε λαμπηδόνι την άστραπήν. συναιτιαται δε χαΐ το πνεύμα. 9 Ηράκλειτος βροντήν μεν χατά συστροφάς ανέμων και νεφών καΐ έμπτώσεις πνευμάτων είς τα νέφη, άστραπάς δε χατά τάς των άναθυμιωμένων εξάψεις, πρηστηρας δε κατά νεφών έμπρήσεις χαΐ σβέσεις. 10 Λ ε υ χ ι π π ο ς πυρός έναποληφθέντος νέφεσι παχυτάτοις Ικπτωσιν ίσχυράν ίο βροντήν άποτελεΐν αποφαίνεται. 11 Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς βροντήν μεν εκ συγκρίματος ανωμάλου τδ περιειληφδς αδτο νέφος προς την κάτω φοράν έκβιαζομένου· άστραπήν δε συγκρουσιν « νεφών, δφ' ης τα γεννητικά του πυρός δια των πολυκένων άραιωμάτων ταΐς παρατρίψεσιν είς το αύτ6 συναλιζόμενα διηθείται· κεραυνον δε, όταν έχ χαθαρωτέρων καΐ λεπτότερων δμα- so λωτέρων τε χαΐ' πυχναρμόνων', καθάπερ αδτος γράφει, γεννητικών το δ πυρός ή φορά βιάζηται· πρηστηρα δε, όταν πολυκενώτερα συγκρίματα πύρος εν πολυχένοις κατασχεθέντα χώραις» καΐ περιοχαΤς υμένων ίδιων σωματοποιουμενα τψ πολυμιγεΐ την έπι τ& βάθος δρμήν λαβή. Οί Σ τ ω ι κ ο ί βροντήν μεν συγκρου-12 Οί Σ τ ω ι κ ο ί βροντήν μεν προσ3μον νεφών, «ίστραπήν δ' Ιξαψιν εκ κρουσμον νεφών, άστραπήν δ£ εξαψιν ao παρατρίψεως, κεραυνον δε αφοδροτέραν εκ παρατρίψεως, κεραυνον δε αφοδροΙλλαμψιν, πρηστηρα δε νωχελεστέραν. τέραν Ιχλαμψιν, πρηστηρα δε νωθεστέραν. 13 Χρύσιππος άστραπήν εξαψιν νεφών έκτριβομένων ή ρηγνυμένων υπό 35 πνεύματος, βροντήν δ' είναι τον τούτων ψόφον* 5μα δε γίνεσθαι εν τφ αέρι βροντήν τε καϊ άστραπήν, πρότερον δε της αστραπής άντιλαμβάνεσθαι ημάς δια το της ακοής όξυτέραν «

D tell, Doxographl gneol.

6 θυμιωμένων A: corr. Schuster cf. Π 6 3 || 15 σύγχραβιν A: correxi cf. Diog. Χ 101 || 23 βίώσητοι A: correxi. βιοίσηται scripserat Gaisford || 28 βάρος A: correxi 24

370

AETII PLAC. ΠΙ 3 13—16 4 l STOBAEI ECL. I 29 l 31 PLUTARCHI EPIT. Ill 3. 4

είναι την δρασιν δταν δ' ή του πνεύματος φορά σφοδρότερα γένηται και πορώδης, χεραυνδν άποτελεΤσ&αι * όταν δε άθρουν έκπέση τ6 πνεύμα και ήττον πεπυρωμένον, πρηστηρα γί- 6 νευθαι* δταν δ' έτι ήττον ή πεπυρωμένον τδ πνεύμα, τυφώνα. Α ρ ι σ τ ο τ έ λ η ς εξ άναθυμιάσεως 14 "Αριστοτέλης εξ άναθυμιάσεως καΐ τα τοιαύτα γίνεσθαι της ξηράς, χαΐ τα τοιαύτα γίνεσθαι της ξηράς. δταν οδν έντύχη μεν τη υγρ£, παρα- 2ταν οδν έντυχη μεν τη όγρ^, παρά- ίο βιάζηται δε την Ιξοδον, τη μεν πα- βιάζηται δε ^ήν έ'ξοδον, τη μεν παραs ρατρίψει χαΐ τη ρήξει τον ψόφον της τρίψει καΐ τη ^ήξει τδν ψόφον, τη δ° βροντής γίνεσθαι, τη δε εξάψει της εξάψει της ξηρότητας την άστραπήν ξηρότητος την άστραπήν. παρίστησι. 15 Στράτων θερμού ψυχρφ παρείξαν- ιβ τος, ίίταν έκβιασθέν τύχη, τα τοιαύτα γίνεσθαι, βροντήν μεν άπορρήξει, φάει πρηστηρας δε χαΐ τυφώνας τφ πλεονα- δ' άστραπήν, τάχει δε κεραυνόν, πρησμφ της ύλης, ην έκάτερος αυτών στηρας δε καΐ τυφώνας τφ πλεονασμω ίο έφέλκεται, θερμοτέραν μεν δ πρηστήρ, τφ της ύλης, ην έκάτερος αδτών Μ έφέλκεται, θερμοτέραν μεν δ πρηστήρ, παχοτέραν δε δ τύφων. παχυτέραν δε δ τύφων. δ. ITepl νεφών όετών χιονών χαλαζών. G 77

Π ε ρ ί νεφών δμίχλης 6ετών δ ρ ό σ ο υ χ ι ό ν ο ς πάχνης

χαλάζης. D N6.

Μ

Ά ναζί μεν η ς νέφη μεν γίνεσθαι 1 Άναξιμένης νέφη μεν γίνεσθαι παχυνθέντος επί πλεΐον του αέρος, παχυνθέντος επί πλεΐον του αέρος, μάλλον δε έπισυναχθέντος έκθλφεσθαι μάλλον δ1 έπισυναχθέντος έκθλίβεσ&αι τους ομβρους, χιόνα δ' έπειδάν το τους ομβρους, χιόνα δε έπειδάν το καταφερόμενον δδωρ παγη, χάλαζαν καταφερόμενον ύδωρ «αγη, χάλαζαν so δε δταν (ϊϋμπεριληφθη τι τφ όγρφ δ' 8ταν συμπεριληφθη τι τφ δγρφ πνευματικόν. πνευματικόν. 2 *ort ταύτα Β || της om. B || 3 παραβιάζηταιΒΟ: παραβιάζεται Α cf. G || 8 Plutarchus Stratonis opinionem continuat Aristoteli cf. Prol. p. 64 || 10 έφέλκεται G: ouveφέλκεται (A)BC || 13 χαλαζών (A)C: xat χαλαζών Β υ 15 επί πλεΐον G: δτι πλεΤυτον (A)BC II 17 χ«5να et χάλαζαν ab Aetio mutata sunt cf. Prol. p. 136 || 18 χάλαζα A |j 19 όταν τ( G || τι ί>γρψ AC: τψ ύγρψ GB: corresi e Stob. II 20 πνεύματι G(A)C: πνεύμα τί Β: correxi e Stob.

10 παραβιβάζηται A: corn Heeren 13 έμφάσει A: corr Heeren 22 ταχοτέραν A: coir. cod. Vaticanna 23 Stobaei codicibus mutilatis assumpsi Ιο. Damascenum (IV p. 151 Mein.) 29 χιόνα et χάλαζαν sedem mutarunt cf. infra § 5 p. 371 b 25 et Prol. p. 136

AETII FLAG. ΠΙ 4 2—5 5 l PLUTARCHllipIT. III 4.Ί) " " " S T O B A E l l CL. I 31. 30 i

371

2

Αναξαγόρας νέφη μεν καΐ χιόνα παραπλησίως, χάλαζαν δ' όταν άπο των παγέντων νεφών προωσθη τίνα προς την γήν ήδη ταΐς χαταφοραΐς άποψυχρουμενα. στρογγολοδσθαι *** 5 Μ η τ ρ ό δ ω ρ ο ς ά π δ τήςόδατώδους 3 Μ η τ ρ ό δ ω ρ ο ς από της δδατώάναφορας συνίστασθαι τα νέφη. δοος αναφοράς δπδ τοδ αέρος συνίστασθαι τα νέφη. 4 Ξενοφάνης άπδ της τοδ ηλίου θερμότητος ως αρκτικής αιτίας τάν ίο τοις μεταρσίοις συμβαίνειν. άνελκομένου γαρ εκ της θαλάττης τοδ δγροΰ το γλυκύ δια την λεπτομέρειαν διακρινόμενον νέφη τε βυνιατάνειν δμιχλοόμβνον καΐ καταατάζειν ομβροος δπο ιβ πιλήσεως καΐ διατμίζειν τα πνεύματα, γράφει γαρ διαρρήδην πηγή δ' εστί θάλασσ5 ίίδατος. Ό δε Επίκουρος άπδ των ατό- 5 Επίκουρος άπο των ατόμων. μων στρογγυλαίνεσΟαι δε την χάλαζαν στρογγυλαίνεσθαι την χάλαζαν (και) 2ο 5 χαΐ τον υετον άπο της μακράς κατά- τον δετον από της μακράς καταφοράς φοράς δποπεπλασμένον. δποπεπλασμένον. καΐ πνεύμα μεν άποτελεΐν παρωσαν τα νέφη, ομβρους δε διάχεαν, χάλαζαν δε πιλήσαν, χιόνας δε αομπερι-25 λαβόμενον τι του άερώδους. ε. Περί Γριδος. G 78 Των μεταρσίων παθών τα μεν καθ' 1 3 άτιμων Q cf. Stob.·, ατμών (A)BC. excerpta videntur qnslia exstant apud Laert. Χ 99 νέφη γίνεσθαι. .. παρά περιπλοχάς άλληλούχων άτιμων 4 8έ om. G 6 νιποπεπλαίμένον recte AB: 6ποπεπληβμένον C [Prol. p. 37]: άποπεπληγμένον in BUO exemplar! legisae videtur G et coniecit Reiske. {»ποχεχλαβμένον Beck, συμπεπιλημένον corrector Voss., compactilem Budaeus. cf. Prol. p. 54 7 de 5 ι — 9 dixi Prol. p. 60

Περί Γριδος. Των μεταρσίων παθών τα μεν καθ' 5 στρογγυλοΰται D: correxi. supplet Meineke δε από της μακράς καταφοράς 11 7 επί του D: correxi 11 9 in άπα prima littera rubrieatori relicta rec. m. ίιπο snpplevit || 10 χάν τοις D: corr. Rarsten || 14 νέφη το D: corr. Karaten || 18 fr. 11 Karst. θΑασσα D j | 19 άτίμων sic D 11 20 την θΑασσαν τον ύετον D 11 22 ί»ποπεπλο?σμενον sic D cf. Pro!, p. 54. sequitur Έμπεδοχλής ίμπτωσιν φωτός είί νέφος, quod ex c. 3 7 delatum est || 23 intercidisse Αριστοτέλης το ξηρόν χαΐ χαπνώδές φηαι ante πνεύμα coniecit Karsten (sequitur enim Ar. Didym. fr. 11), at possunt baec Epicurea esse cf. Diog. X 99 νέφη γίνεσ&αι . . . χαΐ παρά πιλήσεις αέρος χαΐ πνευμάτων συνώβεις. 107 χιιίνα . . 3υντελεΤ3>)αι . .. υπό πνεύρ.ατος φόρας.

24*

372

_____

AETII PLAC. Ill 5 ι— β ____ T. Ill 5 ~ ~~~~""~~ ~ STOBAETECL. Ι 30 ι

υπόστασιν γίνεται οίον ομβρος χάλοζα, υπόστασιν γίνεται οΓον ομβρος χάλαζα, τα δε κατ εμφασιν ιδίαν οδκ έχοντα τα δε κατ' ίμφασιν ιδίαν οδκ Ιχοντα όπόστασιν · αδτίκα γοδν πλεόντων υπόστασιν· αδτίκα γοδν πλεόντων ημών ή ήπειρος κινεΐσθαι δοκεΐ· εστίν ημών ή ήπειρος κινεΤσθαι δοκεΐ. Ιστιν s οδν κατ" Ιμφασιν ή Τρις. οδν κατ' Ιμφασιν ή Τρις. δ Πλάτων φησί θαυμαντος αότήν 2 Πλάτων φησί θαυμαντος αδτήν γενεαλογήσαι τους ανθρώπους δια το γενεαλογήσαι τους ανθρώπους δια το θαυμάσαι ταύτην. Ό μ η ρ ο ς · θαυμάσαι ταυτην. Ό μ η ρ ο ς ήότε πορφυρέην Τριν θνητοϊσι ταήότε πορφυρέην νεφέλην θνητοΤαι ίο νύσσει. τανύσσει. ίο διό καί έμυθεόσαντό τίνες αδτήν ταό- καΐ έμυθεόσαντό τίνες αδτήν ταύρου ρου κεφαλήν Ιχουσαν αναρροφεΐν τους κεφαλήν Ιχουσαν άναρροφεΐν το6ς ποποταμους. ταμους. Πώς οδν γίνεται Τρις; δρώμβν δη κατά 3 Πώς οδν γίγνεται; δρώμεν δη κατά 16 γραμμάς ή κατ' εδθείας ή κατά καμ- γραμμάς ή κατ' εδθείας ή κατά καμ- ΐδ πυλας ή κατ' άνακλωμένας, γραμμάς πυλας ή κατ' ανακλώμενος, γραμμάς [άδηλους] λόγφ θεωρητάς και άσωμά- δε λόγφ θεωρητάς καΐ ασωμάτους. τους. κατά μεν οδν βδθβίας δρώμεν τα 4 κατά μεν οδν εδθείας δρώμεν τα εν εν αέρι καΐ τα δια των λίθων των διαυ- αέρι καΐ τα δια των λίθων των διαυ20 γών καΐ κεράτων, λεπτομερή γαρ ταύτα γών καΐ κεράτων, λεπτομερή γαρ ζο πάντα, καμπυλας δε γραμμάς καθ' 5 ταύτα πάντα, καμπυλας δε γραμμάς ύδατος βλέπομβν γινομένας. κάμπτεται καθ' δδατος βλέπομεν κάμπτεται γαρ γαρ ή οψις βία δια την πυκνοτέραν ή οψις βία δια την πυκνοτέραν του του ύδατος υλην διδ καΐ την κώπην δδατος ύλη ν διο καΐ την κώπην εν 25 εν τη θαλασσή μακρόθεν καμπτομένην rjj θαλασσή μακρόθεν καμπτομένην 26 δρώμεν. τρίτος τρόπος του βλέπειν 6 βλέπομεν. τρίτος τρόπος του βλέπειν τα ανακλώμενα ως τα κατοπτρικά· τα ανακλώμενα ως τα κατοπτρικά. εστίν οδν το της Γριδος πάθος τοιου- εστίν οδν το της ίριδος πάθος τοιούτον. δεΤ γαρ έπινοήσαι την δγράν τον δει γαρ έπινοήσαι την δγράν 30 άναθυμίασιν εις νέφος μεταβάλλουσαν, άναθυμίασιν εις νέφος μεταβάλλουσαν, so εΤτα εκ τούτου κατά βραχύ εις μικράς εΤτα εκ τούτου κατά βραχύ είς μικράς δανίδας νοτ^ουσας. δταν οδν δ ήλιος δανίδας νοτιζουσας. δ'ταν οδν δ ή'λιος γένηται είς δυσμάς, ανάγκη πασά Τριν γένηται εν δυσμαΤς, ανάγκη πάσα Τριν άντικρυς ήλιου φαίνεσθαι* τότε ή οψις άντικρυς ηλίου φαίνεσθαι' τότε γαρ ή 36 προσπεσοδσα ταΤς ρ"ανίσιν ανακλάται, οψις προσπεσοδσα ταΤς j> ανίσιν dvo- as 6 φησίν έχ Β || θαύματος ΔΒ: recto C cf. Plat. Theaet. p. 155ο || 8"0μηροί Ρ 547 || 11 τίνες Pythagoreos intellegit Lobeck Aglaoph. 895, o. sed distat Ael. V 4 IV 17 || 14 ούν AB: γοΰν C || 17 άδηλους delevi || 27 άναχτώμενα A || 31 εκ τούτου G: έχ του (A)C: om. B u 33 εις δυσμάς (A)BC: ίν δυσμη G|| πάσα AB: πδσαν GC || 34 τ7, quern locum excerpta Arii fr- 12 continuant, cf. Pro], p. 752 7 περί F cf. Arist. 1. c. p. 361 «31: in C 14 § 1 in c. 8 περί χρόνου servatur

376

ΑΕΊΊΙ PLAC. Ill 8 l. 2 9 1-6 10 l. 2 STOBAEI ECL I 8 42 33. 34 PLUTARCHI EPIT. III B. 9. 10

πόρος, δταν εΙς το κατωτέρω βιάζηται.

πόρος, δταν εις το κατωτέρω βιάζηται.

Περιγεγραμμένων δε μοι των με- 2 ταρσίων έφοδευθήσεται καΐ τα πρόσγεια.

θ. Περί γης. G 81 Ε XV 55 1-5 Θαλής καΐ οί απ' αύτοδ μίαν 1 εΓναι την γην. ίο Ικέτης δ Πυθαγόρειος δύο, ταύτην 2 καΐ την άντίχθονα. Οί Στωικοί την γην μίαν καΐ 3 πεπερασμένην. Ξενοφάνης εκ του κατωτέρω με- 4 ΐδ ρους ε?ς άπειρον [μέρος] έρριζώσθαι, έ£ αέρος δε καΐ πι>ρδς σομπαγηναι. Μ η τ ρ ό δ ω ρ ο ς την μεν γην οπό"- 5 στασιν είναι καΐ τρύγα του ύδατος, τον δε ήλιον του αέρος.

Περί γης et μία καΐ πεπβραβμένη καΐ ποίοο μεγέθους.

·.. Περί σχήματος γης. G 82 Ε XV 56 i—s Θαλής καΐ οί Στωικοί καΐ οί απ' 1 αυτών σφαιροειδή την γην. Α ν α ξ ί μ α ν δ ρ ο ς λίθφ κίονι την γην 2 25 προσφερη · των επιπέδων * * * * * *

Περί σχήματος γης.

20

1 βιοίζητοι BC: βιάζεται GA j| 3 de § 2 et'. Pro!, p. 60.183 || προγεγραμμένων Reiske || 6 περί γης EG: περί γης x«t τίς ή τούτη« c aio xal πο'σαι AB: περί γης καΐ τίς ή ούί(α αυτής καΐ πύση C || 8 de § 1 cf. Pro], p. 1811| 10 οίχέτης C cf. E[cF&] || αυτήν Ε || 12 μίαν είναι πεπεραομένην C sed είναι rubrica deletum || 14 de § 4 of. Prol. p. 140 || κατωτέρω Β: κάτω C: κατωτέρου (Α) || 15 μέρος E AB: βάθος C: delevi cf. 11 2 et Arist. d. cael. II13 p. 294«21 || 16 εξ αέρος κτλ. Xenoi-rati tribuenda coniecerat Brandig, at cf. Ritter I 479, Zeller I 4 497 8 |l παγήναι Ε || 20 γης om. A ind. 11 22 xol οί απ αυτών om. E: Θαλής και l απ' αυτού G || 24 λίθψ κίονι sic EG(A)BC cf. Prol. p. 133. 218 || την γην C: τ^ γ-jj AB om. E cf. G 11 25 de lacuna explenda cf. Prol. p. 219

1 κατώτερον A: corr. Meineke 3 tl μ(α xat πεπερασμένη refertur ad III 9 3. 4. caput περί μεγέθους γης inter c. 9 et 10 omissum est a Plutarcho. cf. Prol. p. 62

AETII PLAC III 10 3—5 11 1—4 12 l. 2 STOBAEI ECLOG. Ι 33 PLUTARCHI EPIT. ΙΠ 10. 11. 12

Ά ναζί μένη ς τραπεζοειδή. Λεύκιππος τομπανοειδη.

3 4

Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ? δισκοειδή μεν τφ 5 πλάτει, κοίλην δε τφ μέσφ. 6

ία. Περί θέσεως γης.

G 83

Ε XV 57 ι-4 Οί άπο Θόλε ω την γη ν μέσην. 1 Ξενοφάνης πρώτην, εις άπειρον 2 γαρ έρριζωσθαι. ίο Φιλόλαος 6 Πυθαγόρειος το μεν 3 πυρ μέσον (τοοτο γαρ είναι τοδ παντός έστίαν), δεοτέραν δε την άντίχθονα, τρίτην δε την οίκοομένην γήν έί εναντίας κειμένην τε καΐ περιφερο15 μένην τη άντίχθονι · παρ' 8 καΐ μη δρασθαι οπό των εν τήδε τοί>ς εν εκείνη. Παρμενίδης πρώτος άφώρισε της 4 γης τους οίκοομένοος τόπους 6πδ ταΤς so δυσΐ ζώναις ταΤς τροπικαΐς. ιβ.

Περί έ γ κ λ ί σ ε ω ς γης.

Λεύκιππος παρεκπεσεΤν την γην 1 είς τα μεσημβρινά μέρη δια την εν τοΤς μεσημβρινοΐς αραιότητα, ατέ δη ν> πεπηγότων των βορείων δια το κατεψΰχθαι τοΤς κρυμοΐς, των δε αντιθέτων πεπυρωμένων. Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς δια το άσθενέστερον 2 εΤναι το μεσημβρινον του περιέχοντος, so αύξομένην την γην κατά τούτο έγκλιθήναι· τα γαρ βόρεια άκρατα, τα δε μεσημβρινά κέκραται* δθεν κατά τούτο 3 μεν om. Ε || 4 τψ μέσφ Ε cf. G: το μέσον (A)BC || 5 γη« G(A)BC: της γης Ε || 7 de § 1 cf. Prol. p. 133 || 9 γαρ Ε: om. G(A)BC j| 13 την οίκουμένην γήν E[cFe]: την οίκουμένην G: ην οίκοϋμεν γήν (A)BC || 16 οπό ταΐς Α || εν ante τ^δε om. B || 18 § 4 pertinet ad c. 14, quo relegavit Beck. cf. Prol. p. 62: testantur falsum ordinem EG(A)BC || 21 intercidit hoc c. in EG servato (amen titulo in E cf. Prol. p. 7 || 30 αύξανομένην Β

Π ε ρ ί θέσεως αδτής.

377

378

AETII PLAC. Ill 12 2 13 1—4 14 l PLUTARCHI EPIT. ΠΙ 12. 13. 14 STOBAEI ECL. I 35

βεβάρηται, δποο περισσή εστί τοις καρποΤς και τη αδξη. ϊγ. Περί κινήσεως γης. G 84 Ε XV 58 1—4 δ Οί μεν άλλοι μένειν την γήν. Φιλόλαος δε δ Πυθαγόρειος κόκλφ περιφέρεσθαι περί το πυρ κατά κόκλον λοξόν δμοιοτρόπως ήλι'φ καΐ σελήνη, ίο Ηρακλείδης δ Ποντικός καΐΕκφαντος δ Πυθαγόρειος κινουσι μεν την γην, ου μην γε μεταβατικώς, αλλά τρεπτικώς, τροχοδ δίκην ένηξονισμένην, άπ6 δυσμων έπ' ανατολάς περί το 15 ίδιον αδτής κέντρον. Δημόκριτος κατ' αρχάς μεν πλάζεσθαι την γην δια τε μικρότητα καΐ κουφότητα, πυκνωθεΐσαν δε τφ χρόνψ καΐ βαρυνθεΐσαν καταστήναι.

Π ό τ ε ρ α μένει ή γη ή κινείται. ι 2

3

4

20 ιδ. Περί δ ι α ι ρ έ σ ε ω ς γης. G 85 Π υ θ α γ ό ρ α ς την γήν αναλόγως τη 1 του παντός σφαίρα διηρήσθαι ε,ΐς πέντε ζώνας, άρκτικήν άνταρκτικήν θερινήν 2 αδξΐβ AB: αύζήβει C || 3 inscripsit περί έγχλίσεως γης Ε cf. Prol. p. 7 || 8 χύχλου λοξού E(A)BG: corr. Eeiske. de re cf. Schiaparelli i precursor! di Copera. p.5n \\ 12 αλλά τρειττικώς E[CDF&]: αλλά τροπιχώς E [vulg. ante Gaisf.]: om. (A)BC || 13 τροχού EABC: τροχού δε vulgo || ένιζωνισμένην Α: ένιζομένην C: ένι spatio iv litt, relicto B: εν αξονι στρεφομένην Ε: correxif Reiske cf. Prol. p. 8 || 16 Δημόχριτος om., sed φηΛν δ δημάχρηο; post γήν ν. 17 collocant (A)BC: restitui exE || 17 χοοφοτητα χαΐ μιχρποδύσει ABC: άποδύσει ante Reiskeum || 20 to δε Α | Ικκρισιν cf. Aristot. meteor. ΙΠ 1 p. 370^3 || 21 κραδοίνοντος C: κραδαίνεσθαι Β: κερδοίνεσθαι Α || 23 § 5 iusto brevius escerpta. post ψυχρού Reiske τφ πυρί vel τψ Οερμφ d«siderat

Περί σεισμών γης.

379

380

AETII PLAC. Ill 15 6—ίο PLUTARCHI EPIT. Ill 15 STOBAEI ECL. I 36 [32]

καΐ άνωθεν αδτη περιστάντος * τδ γαρ θερμών ανωτέρω γενέσθαι σπεύδει ατέ δη χοΰφον ον· δια τοδτο εν άπολήψει γινομένης της ξηράς άναθυμιάσεως τη 5 σφηνώσει καΐ τοΤς άνθελιγμοΤς διαταράττεσθαι. Μ η τ ρ ό δ ω ρ ο ς μηδέν εν τφ οίκείω 6 τόπφ σώμα κινεΤσθαι, ε? μη τις προώσειεν ή χαθελχύσειε κατ' ένέριο γειαν · δω μηδέ την γην ατέ δη κειμένην φυσικώς κινεΤσθαι, τόπους δε τινας αδτης νοστεΐν f τοΤς άλλοις. Π α ρ μ ε ν ί δ η ς Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς δια 7 τδ πανταχόθεν ίσον άφεστώσαν μένειν is επί της ισορροπίας οόκ Ιχοοσαν cdτίαν δι η"ν δεδρο μάλλον ή έκεΤσε ρέψειεν αν, δια τούτο μόνον μεν κραδαίνεσθαι, μη χινεΓσθαι δε. Άναξιμένης δια τδ πλάτος έπο- 8 Μ χεΐσθαι τφ αέρι. Οί δε φασιν εφ' ύδατος, καθάπερ 9 τα πλαταμώδη καΐ σανιδώδη επί των υδάτων δια τοδτο κινεΐσθαι. Πλάτων πάσης μεν κινήσεως ίξ 10 Πλάτων πάσης κινήσεως 1ξ εΐναι 25 εΤναι περιστάσεις, άνω καΐ κάτω, επί περιστάσεις, άνω καΐ κάτω, επί δεξιά τα δεξιά καΐ θάτερα, έμπροσθεν καΐ καϊ θάτερα, πρόσθεν καΐ όπισθεν. όπισθεν, κατ' οόδεμίαν δε τούτων εν- κατ' οδδεμίαν (δε) τούτων ένδέχεσθαι δέχεσθαι την γην κινεΤσθαι, * εν τψ την γην κινεΤσθαι,* εν τφ πανταχόθεν 6 πανταχόθεν κατωτάτω κειμένην μένειν ίσωτάτφ κειμένην μένειν άκίνητον so μεν άκίνητον μηδέν Ιχοοσαν έξαίρετον ά"τε δη μηδέν Ιχουσαν έξαίρετον 1 αύ-rjj (A)BC seil, fg γ^: αυτού G: αάτφ l c. περί ανέμων haec § vulgo falso attriReieke || 3 άπολήψει AC cf. Laert. X 105: buitur απολείψει GBC || 5 άντελιγμοΐ« G(A)BC || 9 2 xat χοθ' Ετερο A: corr. Canter rcpoiuaeievDuebner: προσώσειεν(Α)ΒΟ || 12vo4 8i addidit Heeren οτεΤν C: νοσεΐν AB: utique scribendnm ύπονο5 post χινεΤσθοι videtur antiquitus αλλ' στείν ut Arist. met. II 7 p. 365b 12. Diogen. scriptum ftiisse II9 alii, aliud menduun latet in τοΤς άλλοις, ten6 ίσωτάτφ non genuinum est cf. Plut. || tayi τψ σο'λφ cf. infra p. 381*2 || 13 de § 7 cf. μένειν μεν ο&ν coni. Heeren Prol. p. 142 || 16 έχεϊ Β || 19 de § 8 cf. Prol. p. 1361| 21 εφ' δδατος seil, έποχείσθαι || 22 πλατ αΤματι. χαΐ οΐ μεν εν τψ περικαρδίψ υμένι, οΐ δέ εν τψ διαφράγματι.

392

AET1I PLAC. IV 5 10—12 6 l. 2 7 1. 2 PLUTARCHI EPIT. IV 5. 6. 7 STOBAEI ECL. I 48 [40] 7 49 [41] 7

την καρδίαν, τι» δε λογικον καΐ νοερον περί την κεφαλήν. 11 Πυθαγόρας Αναξαγόρας Πλάτων Ξενοκράτης Κλεάνθης θυραθεν είσκρίνεσθαι τδν νουν. 12 Παρμενίδης καΐ Εμπεδοκλής καΐ Δημόκριτος ταοτον νουν καΐ 6 ψυχήν, καθ' οδς ουδέν αν ε?η ζφον αλογον κυρίως. ς.

Περί κινήσεως ψυχής.

Περί κινήσεως ψυχής.

Πλάτων άεικίνητον μεν την ψυχήν, 1 Πλάτων [άφθαρτον καΐ] άεικίβ τον δε νουν άκίνητον της μεταβατι- νητον. ίο κής κινήσεως. Άριστοτε'λης άκίνητον την ψυχήν 2 Αριστοτέλης άκίνητον την ψυχήν πάσης κινήσεως προηγουμένην, της δε πάσης κινήσεως προηγουμένην, της κατά συμβεβηκος μετέχειν καθάπερ δε κατά συμβεβηκδς μετέχειν καθάιο τα είδη των σωμάτων. περ τα σχήματα καΐ τα πέρατα καΐ καθάπαζ τα περί τοΤς σώμασιν είδη.« ζ. Περί αφθαρσίας ψυχής. Πυθαγόρας Πλάτων άφθαρτον 1 είναι την ψυχήν. *έξιουσαν γαρ εις την του παντός 2 ι» ψυχήν άναχωρεΐν προς το ομογενές. 4 μεν ABC: om. vulgo 5 άκίνητον πάσης ex v. 5 C 8 προηγουμένην A cf. lustin: προηγουμένης BC 15 Heracliti lemma intercidit cf. Theodor.]| δμογενές cf. IV 3 12

l dubium num hoe capitulum ad c. 5 referendum sit. ceterum cf. Krische p. 84 5 νους xal ψυχή Α: correxi. de sententia cf. Prol. p. 142. 222 9 Stob., qui titulos quoque cc. 6. 7 coniunxit περί κινήσεως κοί αφθαρσίας ψυχής, ex 7 1 άφθαρτον καΐ addidit 15 περί τα σώματα desidero ut IV 8 9, nisi forte παρά insolitum et ipsum rescriptum mavis

TESTIMONIA PLUTARCHI 6 l [Instin.] c o h . ad gent. c. 6 fortasse respexit. και 6 μεν ( Π λ ά τ ω ν ) άεικίνητον αυτήν είναι λέγει. 2 Idem 1. c. Α ρ ι σ τ ο τ έ λ η ς δε άκίνητον αυτήν εΐνα( φησιν άπάσης κινήσεως προηγουμένην.

ALIORUM EX AETIO EXCERPTA 7 1 Theodoret. V 23 καΐ Π υ θ α γ ό ρ α ς μεν καΐ Α ν α ξ α γ ό ρ α « καΐ Δ ι ο γ έ ν η ς και Π λ ά τ ω ν καΐ Ε μ π ε δ ο κ λ ή ς καΐ Ξ ε ν ο κ ρ ά της άφθαρτον είναι την ψυχήν άπεφήναντο. 2 Idem I.e. δ δε Η ρ ά κ λ ε ι τ ο ς τάς άπαλλαττομένας του σώματος είς την του παντός αναχωρεΐν ψυχήν Ιφησεν οΓα δη ομογενή τε ούσαν και δμοοΰσιον.

AETII PLAC. IV 7 3-8 8 l STOBAEI ECL. I 50 [42] ι PLUTARCHI EPIT. IV 7. 8

393

0£ Στωιχοί έξιοϋσαν εκ των σω- 3 μάτων δποφέρεσ&αι * * * την μεν ίσθενεστέραν * * [δμα τοΐς σογκρίμασι γίνεσθαι] (ταότην δε είναι των s απαίδευτων), την δε ?σχοροτέραν (οία εστί περί τοος σοφούς) κοί μέχρι της έκπορώσεως. Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς Έπίχοορο« θεού δπάρχειν, το δε αλογον φθαρτόν.

\ Π ε ρ ί αίσθήσεως καΐ αίσθητων. G 90

15

Περί αίσθήσεως και αίσ&ητών. D A 27

01 Στωικοί ορίζονται οδτως την 1 Οί Στωιχοί ορίζονται οδτως την αίσθησιν αΓσθησίς εστίν άντίληψις αίσ&ησιν αϊσθησίς εστίν άντίληψις 1 εκ AB: om. C || 2 hiatum indicavit Reiske explens εφ' ψ. sed gravius vulnua latet. ad Theodoreti exemplar haec propono: έξιοΰσαν εκ των σωμάτων ουπω φθείρεσθαι, ; α αυτω Β: αυτού C 13 αισθητον Β: αίσθη. C r, |,ι 17 ,» γαρ Λ om. D / τικον Β n in 19 φαντασιαν ..._,„ _ . , n on , ,ι^ , (A)BC: corr.· Reiske 20 γίνεται (Α)Β: γί„

l 7} om. initio versus D || 4 voluitne xaταληπτικαΐ Stob.? || 6 αφ' οδ συνίσταται, πάλιν δ' Meineke. cf. Prol. p. 55 || 19 διέν D ALIORUM Εχ AETIO BXOBBPTA

... „„ . , , · , , v s, πολλάκις αϊσθησις και τα αισσητήρια. εστί δε , - . ,n v„ αϊσθησις αντίληψις των αισθητών . . . διό και „ , ,„ . „ , , , ούτως ορίζονται την αισθησιν πνεύμα νοερον από :, ν , του ηγεμονικού τεταμενον. έτι οε νι "_r ... επί τα όργανα .r *«t οοτω· δύναμιν ψυνης αντιληπτικην των , ., » , αισθητών αίσθητήριον δ ε όργανον τ η ς αντιrl ,, ' , ' " ,', λήψεως cf. Prol. .5, p. 55. ' Τ , των αισθτιτών. ' 3 Nemes. p. 77 A. p. 176 Μ. Π λ ά τ ω ν δε , n , , , την αισθησιν λέγει ψυνης καΐ σώματος κοινω' , ' , , , , , « , , νίαν προς τα έκτος, ή γαρ ουναμις ψυχής, το δε όργανον σώματος, άμφω δε δια φαντασίας αντιληπτικά των έξωθεν.

_ A E T I I PLAG. IV 8 6-11 395 PLUTARCHI EPIT. IV~8 " * ~ " " ~ ~ S T O B A E I ~ E C L . I 50 [42] i 6

Αριστοτέλης την αΓσθησιν έτεροίωσιν αισθητού χοΐ μεσότητα. κοινήν δε αίσθησιν την των συνθέτων ειδών κριτικήν, εις ην πασαι συμβάλλοοσιν at άπλαΐ τάς ιδίας έκαστη 6 φαντασίας, εν ή το μεταβατικδν αφ' ετέρου εις 2τερον οΓον σχήματος xal κινήσεως σώματος, εν μεθορίφ του λογικού xal του αλόγου μνήμης καΐ νου μετέχουσα διατέμνουσα xal επί ίο τα άλογα των ζψων, καθ' 8 ποσήν διανοίας άναλογίαν £χβι· κοινά δ' εστίν #ψεως μεν xal αφής σχήμα, όψεως δε καΐ ακοής διάστημα, πασών δε κίνησις καΐ μέγεθος xal αριθμός, is 7 Οί Στωιχοί τήνδε την χοινήν αισθησιν έντδς άφήν προσαγορευουσι, καθ' ην καΐ ημών αυτών αντιλαμβανόμεθα. 8 Οί Στωικοί σωμάτων τάς cd- 20 σθήσεις. 9 Οί άπο των αρχαίων των περί τα σώματα ασωμάτων λόγων απερ ήδη σχήματα προσαγορευουσιν. Λ ε ύ κ ι π π ο ς Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς την 10 Λεύκιππος Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς Επί-2» αίσθησιν καΐ την νόησιν γίνεσθαι κ ο ύ ρ ο ς την αΓσθησιν καΐ την νόησιν ειδώλων Ιξωθεν προσιόντων μηδενΐ γίνεσθαι ε?δώλων εζωθεν προσιόντων. γαρ έπιβάλλειν μηδετέραν χωρίς τοίϊ μηδενΐ γαρ έπιβάλλειν μηδετέραν χωρίς s προσπίπτοντος ειδώλου. του προσπίπτοντος. 11 Οί άλλοι είδών ή σχημάτων f έτε- so 1 § l praeter D etiam C servaTit: om. F || 2 post μεσότητα lacunam indicavit Meineke. sed deest nihil cf. Arietot, d. an. II 11 p. 424« 4, v. Prol. p. 215. χοινήν — κινήσεως v. 8 iteratur in Placitis IV 10 2, unde menda D emendantur, quae memoria digna non sunt || 20 ή [rubr.] ατωιχοί D || 21 l [rubr.] από των αρχαίων, mend urn subest. num ol οπό των μαθημάτων, ut audiatur γίγνεβθαι τα« αίαθήσεις? cf. Prol. p. 185 || 30 plura eorrupta sunt. eertum videtur έτεροιώσει, εν ψυχ^ τυπώσει Stoicorum cf. Sext. VII 229. Diog. VII 50. Philo de gi-

396

AETII PLAG. IV 8 13—16 9 1—6 STOBAEI ECL. Ι 50 [42] ι PLUTARCHI EPIT. IV & 9

ροίωσιν εν πάση τυπώσει, άπορροίαις πάντα μάλλον ή είδώλοις. 12 Οί Στωικοί πασαν αΐσθησιν είναι συγκατάθεσιν καΐ κατάληψιν. 13 Οί Ακαδημαϊκοί μη εΤναι τάς 6 αισθήσεις μήτε καταλήψεις μήτε συγκαταθέσεις. 14 Οί Περιπατητικοί ουκ ά"νευ μεν συγκαταθέσεως τάς αισθήσεις, οδ μέντοι συγκαταθέσεις. ίο θ. Ε? αληθείς αί αισθήσεις και φαντασίαι. G 91

ΕΙ άληθεΐς αί αισθήσεις. D A 27

Πυθαγόρας Εμπεδοκλής Ξενοφάνης Παρμενίδης Ζήνων Μέλισσος Α ν α ξ α γ ό ρ α ς Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς Μ η τ ρ ό δ ω ρ ο ς Π ρ ω τ α γ ό ρ α ς Πλά-15 των ψευδείς εΤναι τάς αισθήσεις. Ο ί άπο της Ακαδημίας δγιεΐς μεν, #τι δι' αδτών οίονται λαβείν άληθινάς φαντασίας, οδ μην ακριβείς. Αριστοτέλης την αΓσθησιν μήζο πλανασθαι περί το ίδιον, περί δε το συμβεβηκός. Οί Στωικοί τάς μεν αισθήσεις 4 Οί Στωικοί τάς μεν αισθήσεις αληθείς, των δε φαντασιών τάς μεν αληθείς, των δε φαντασιών τάς μεν s αληθείς, τάς δε ψευδείς. αληθείς, τάς δε ψευδείς. 26 Επίκουρος πασαν αΓσθησιν και 5 Ε π ί κ ο υ ρ ο ς πασαν αΓσθησιν καΐ πασαν φαντασίαν αληθή, των δε δο£ών πασαν φαντασίαν αληθή, των δε δόξων τάς μεν άληθεΤς, τάς δε ψευδείς· καΐ τάς μεν αληθείς, τάς δε ψευδείς· και ή μεν αισθησις, μοναχώς ψευδοποι- ή μεν αΓσθησις μοναχώς ψευδοποιιοεΐται κατά νοητά', ή δε φαντασία εΐται κατά νοητά, ή δε φαντασία so δίχως· και γαρ αισθητών εστί φαν- δίχως· [νοεΤται] καΐ γαρ αισθητών τασία καΐ νοητών. εστί φαντασία καΐ νοητών. 1 και AB: -/οΛ αί C cf..G || 10 -/αϊ τα νοήματα G: τα κατά νοητά Β: τα κατά τα νοητοί (A)C

gant. 9. Plut. comm. notit. 47. quid in πα'ντα μάλλον lateat, nescio || 5 Ακαδημαϊκοί cf. Prol. p. 185 || 11 servantur in Stob. §§ 3. 10, cetera exl. Dam. [IV p. 234, 12—236,16] completa || 12 de § l cf. Prol. p. 142 || 20 de § 3 cf. Arist. d. anim. II 6 v. Pro], p. 215 || 29 ψευδοποιεΐ τα D || 31 νοείται fortasse ex correcto olim ποιείται super ψευδοποιεΐ τα ortum || 31. 32 αίοθητόν et νοητ36|| 6 ϋπαχούειν G || 8 τάς neglegit G. num αοτάς (aponte) cf. φυσιχώς ν. 11 et V 15 51| 10 μίνον δρέγεσθαι (A)BC: προορέγεσθαι G: correxi. opponitur θώρακος δευτέρα ίρεξις τ. 17 || 12 είτα fy τα ιϊλλα Β: εΐτα δε χαΐ ΐ5λλα C: δε — 14 τηιεύματος om. A: delevi είτα δε χαΐ τάλλα omissa a G scribente φυαιχήν ένέργειαν. — xal τάλλα a librario breviata esse coni. Meziriac. τάλλα ένεργεΐν Beck || μεν ούν G: ούν om. (A)BC || 16 έφέλχείθαι G qui addit μη ίυνάμενον είς τον θώραχα τδ περιττόν άναπέμπειν || 17 εφ' εαυτόν Β: έπ αυτόν (A)C || 18 μετοχετεύει Β idemque Beiske coniecerat. de A mihi non constat: μετοχετεύων C || 21 άντιμεταρρεΐ cf. p. 414» 6 || 24 addidi δτε δε συστολή J| 25 πνεύματος Β

413

414

AETII PLAC. IV PLUTARCHI ΕΡΪΤ. IV 22. 23

ι 3. 23 i. 2

STOBAEI ECL. I 60 [49]

τε χαΐ κενώσεως γινομένης' ως τέτταρας μεν γίνεσθαι κινήσεις περί τον πνεύμονα* την μεν πρώτη ν καθ' ην Ιζωθεν αέρα δέχεται, την δε δεοτέραν δχαθ' ην τοδθ' δπερ έδέξατο θύραθεν εντός αότοο προς τον θώραχα μεταρρ«, την δε τρίτην καθ' ην το από του θώραχος συστελλόμενον αδθις εις αυτόν έχδέχεται, την δε ιοτετα'ρτην χαθ' τ)ν το εξ υποστροφής εν αδτφ' γινόμενον θύραζε έξερό;. τούτων δε των κινήσεων δυο μεν είναι διαστολάς, την τε έξωθεν την τε από τοδ θώραχος· δυο δε συστολάς, ι» την μεν δταν δ θώραξ εφ' αδτόν τδ πνευματικόν έλχυσιο, την δε 8ταν αδτός είς τον εκτός «αέρα άποχρίνΐ(|· δυο γαρ μόναι γίνονται περί τον θώρακα· διαβτολή μεν δταν από Μ του πνευμονος έφέλκηται, αυστολη δε ίίταν τούτφ πάλιν άνταποδιδφ. κγ. Περί παθών σωματικών καΐ εί συναλγεΐ τ ο ύ τ ο ι ς ή ψυχή. G 104 26

Οί Στωικοί τα μεν πάθη εν τοις 1 πεπονθ 12 cf. Prol. p. 215 H 5 συνεκρίθη G(A)B: desideres άπεκρίθη cf. Diog. VII 158, ind. Aristot. p. 693b 7, infra V 11 2 || 7 περίττωμα GC [cf. Pro!, p. 37]: περ(ττευμα AB || 8 το inclusi || 10 de § 3 et G cf. Prol. p. 190 || 16 μερών δ γόνος των σαρκών καΐ ινών Β: μερών δ γόνος των σαρκικών [cf. G] ίνών (A)C: correxi e G cf. Prol. p. 15 || 20 ψυχής γαρ είναι (καΐ σώματος) coniecit Reiske conl. V 11 s sed cf. Diog. VII 158 et Arii Didym. fr. 39 το 8έ σπέρμα φησίν δ Ζήνων είναι 8 μεθίησιν άνθρωπος πνεύμα μεθ" υγρού ψυχής μέρος καΐ άπο"σπασμα. neque γαρ addubitandum cum ψυχήν Stoicis corpus esse constet ex IV 3 3 Dlels, Doxographl graeci.

27

418

AETII PLAC. V 4 3. 5 l—3 G i PLUTARCHI EPIT. V 4. 5. G STOB ΑΕΙ ECL. l 42 [3 ]

Στράτων και Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς καΐ 3 την δυναμιν σώμα* πνευματική γαρ. Ι. Ει καΐ α.1 θήλειαι π ρ ο ΐ ε ν τ α ι σπέρμα. G 109 5 Πυθαγόρας Επίκουρος Δήμο- 1 κ ρ ι τ ο ς καΐ τίι θήλυ προΐεσθαι σπέρμα· έχει γαρ παραστάτας άπεστραμμένους* δια τοΰτο καΐ ορεξιν έχει περί τάς χρήσεις. ίο Α ρ ι σ τ ο τ έ λ η ς και Ζ ή ν ω ν υλην 2 μεν υγράν προίεσ&αι οιονεί άπο της βυγγυμνασίας ίδρωτας, οδ μην σπέρμα πεπτικόν. Ίππων προΐεσθαι μεν σπέρμα τάς 3 15 θηλείας ουχ ήκιστα των αρρένων, μη μέντοι εις ζφογονίαν τοΰτο συμβάλλεσθαι δια το έκτος πίπτειν της υστέρας· βθεν ένίας προΐεσθαι πολλάκις δίχα των ανδρών σπέρμα και ·2ο μάλιστα τάς χηρεύουσας · καΐ είναι τα μεν δστα παρά του άρρενος, τάς δε σάρκας παρά της θηλείας.

Ει καΐ θήλεα προΐενται σπέρμα. Ι. Dam. ΓΙΟ

ς. Πώς α? συλλήψεις γίνονται. G 110 25 Α ρ ι σ τ ο τ έ λ η ς τάς μεν συλλήψεις 1 γίνεσθαι προανελκομένης μεν δπδ της

Περί συλλήψεως. D Γ10

1 κατά δύναμ-w G: κα\ κατά δύναμιν Reiske cf. Zeller Π 2 7348 || 2 πνευματιχήν γαρ veri similiter Wyttenbach, πνευμΛτικόν δε Reiske. cf. Zeller II 2 734« 7452 || 3 καΐ om. A ind. || 5 de §§ 1. 3 cf. Prol. p. 190 || 7 άπεστραμμένου; GAB quod coniecerat Menage ad Diog. VII 159: άπεατραμμένως C || 8 ίσχει A || περί GAB: παρά C || 12 σπέρμα πεπτικών GA: σπέρμα παππικίν B: σπερμαντικήν C || 14 § 3 totam om. C || 15 ήττον maluit Reiske at cf. ind. Aristot. p. 312» 50. Kuehner gr. gr. § 349b || 16 μέντοι AB: μέντοι γ' vulgo || 18 ένίας scrips! cf. 9 l: ολίγας (Α)Β: ουκ ολίγα« Wyttenbach || 19 post πολλα'κις exciderit καΐ II 20 τάς μάλιστα (Α)Β: transposuit Wyttenbach TESTIMONIA PLUTARCHI β Psell S de omn. doctr. c. 83 πώς αϊ

AETII PLAC. V G i 7 ι- π l'LUTAHCHI Κ1ΤΓ. V f>. 7 STORAKI KOL. Ι 4'2 [;$(!]

καθάρσεως της μήτρα?, των δε καταμηνίων συνεπισπωμένων άπο του παντδς όγκου μέρος τι του καθαρού αΓματος, ω συμβαίνειν τον του άρ!>ρενος γόνον μη γίνεσθαι δε τάς κυήσεις παρ' άκαθαρσίαν της μήτρας ή έμπνευμάτωσιν ή φόβον ή λύπην ή άσθένειαν των γυναικών ή δι' άτονιαν των ανδρών. ίο

ζ. Πώς άρρενα γεννάται και θήλεα. G111

Πώς ά ρ ρ ε ν α γεννάται και θήλεα. D Γ 10

Εμπεδοκλής άρρενα καΐ θήλεα 1 γίνεσθαι παρά θερμότητα καΐ ψυχρότητα' όθεν ίστορεΤται τους μεν is πρώτους άρρενας προς ανατολή και μεσημβρίί? γεγενήσθαι μάλλον Ικ της γης, τάς δε θηλϊίας προς ταΐς άρκτοις. Παρμενίδης αντιστρόφως· τα μεν 2 20 προς τοις άρκτοις άρρενα βλαστησαι (του γαρ πυκνοΰ μετέχειν πλείονος), τα δε προς ταΤς μεσημβρίαις θήλεα παρά την αραιότητα. Ίππώναξ παρά τί» συνεστος ή καΐ 3 25 ίβχυρον (ή) παρά τδ ^ευστικόν τε καΐ καΐ άαθενέατερον σπέρμα. 4 ώ« συμβαίνειν G(A)BC: corr. Reiske || 8 ή 8t' άσθένειαν Α || 10 γεννάται AB: γίνεται G cf. Psellus 1. c. c. Ill: γεννώνται C || 21 μετέχειν G: μετέχει ABC || 22 ταΐς om. B || 24 Ίππώναζ hie et § 7 in exemplar! invenit Aetius: recte Hipp o n apud Censorin. d. d. nat. c. 7 cf. Prol. p. 191 || 24 σονεβτώς (A)BC: σονεστός scripsi. cf. Arist, d. gen. anim. IV l p. 765b3. fortasse τε και ίσχυρ8

AETII PLAC. V 8 2. 3 9 1-3 ΙΟ ι. 2 STOBAKI ECL. I 42 [3t>]

421

Στράτων παρά πρόσθεση» ή άφαί- 2 ρεσιν ή μετάθεσιν ή έμπνευμάτωσιν. Των ιατρών τίνες παρά το δια- 3 στρέφεσθαι τότε την μήτραν έμπνευ5 ματουμένην. Θ. Δια τι πολλάκις γ ο ν ή συνου- Δια τί πολλάκις γ ο ν ή συνουσιάσιάζουσα οδ συλλαμβάνει G 113 ζ ο ύ σ α οδ συλλαμβάνει. D T 10 Διοκλής ό ιατρός ή παρά το μηδ' 1 ο'λως ένίας σπέρμα προιεσθαι ή παρά ίο τδ Ιλαττον του δέοντος ή δια το τοιούτον, εν φ το ζωοποιητικον οδχ εστίν, ή δια θερμασίας ή ψύξεως ή υγρασίας ή ξηρότατος Ινδειαν ή κατά παράλυσιν των μορίων« is Οί δε Στωικοί κατά λοξότητα του 2 καυλού μη δυναμένου τον γόνον εύθυβολεΤν ή παρά το άσυμμετρον των μορίων ως προς την άπόστασιν της μήτρας. Ε ρ α σ ί σ τ ρ α τ ο ς παρά την μήτραν 3 20 δταν τύλους εχη καΐ σαρκώσεις ή αραιότερα ή του κατά φυσιν ή μικρότερα. "ϊ. Πώς δίδυμα και τρίδυμα γίνεται. G 114

2&

Εμπεδοκλής δίδυμα καΐ τρίδυμα 1 γίνεσθαι κατά πλεονασμον καΐ περισχισμδν του σπέρματος. Άσκληπιάδης παρά την των 2

1 πράθεσιν Α || 2 έμπνευμάτωσιν G cf. ν. 4 et p. 419» 7: πνευμάτωυιν (A)BC || 6 πολλάκις γυνή G: γυνή [ή γυνή C] πολλάκις ABC Psellus c. 112: γυνή ή πολλάκις vulgo ||. 9 ένίοί om. Β || σπέρματα C ί| προσίεσθαι Wyttenbach; sed agitur de muliebri semine |{ 11 ζωοποιητον Β || 15 de lemmate dubito. immo κατά —18 μήτρας § l continuanda videntur cf. 13 a 142 || 19 περί Β || 20 σαρκώδεις B: σαρκώδης AC: σάρκας G: emendavi ex c. 13 l || 21 ευρύτερα G at cf. 13 l |i η C: om AB || 25 de § l cf. Prol. p. 194 sq.

Πώς δ ί δ υ μ α γ ί ν ε τ α ι και τρίδυμα. D Γ 10

422

AETII PL AC. V 10 2—4 11 1—3 PLUTARCHI EPIT. V 10. 11

STOBAEI ECL. Ι 42 [36]

σπερμάτων διαφοράν ς δκταμηνιαίους 16 άνδρας. Ό δε Α ρ ι σ τ ο τ έ λ η ς καΐ Ίππο- 4 01 δε περί τον Άριστοτέλην καΐ κράτης φασίν, εάν έκπληρω&η ή Ι π π ο χ ρ ά τ η ν φασίν, εάν μεν έκπλημήτρα εν τοις επτά μησί, τότε προρωθη ή μήτρα εν τοις επτά μησί, κυπτειν καΐ γεννασθαι γόνιμα· εάν τότε προκόπτειν καΐ γεννασθαι γόνιμα* 20 δε πρόκυψη μεν, μη τρέφηται δε εάν δε πρόκυψη μεν, μη τρέφηται δε 6 άσθενοΰίντος τοδ όμφαλοΰ δια το επί- άσθενήσαντος [δε] του ομφαλού δια πονον αδτφ γεγενησθαι τί> κύημα, τί> έπίπονον αδτφ γενέσθαι τί> Ιμβροον, τότε !μβρι>ον ατροφον εΐναι· εάν δε άτροφον εΐναι' εάν δε μείνη τοί>ς μείνη τοος εννέα μήνας εν τη μήτρα, εννέα μήνας εν τη μήτρα, προκΰίψαν 25 πρόκοψαν τότε όλόκληρόν εστί. τότε δλόκληρόν εστί. ίο βρέφος Xylander, τε χαΐ νοχτί το βρέφος Wyttenbach, τη τοτε χαΐ νυκτΐ το βρέφος Reiske. vnlgatam defendere audebat Rarsten Emp. p.476 || l ου δώδεχα AB cf. G: ου δέχα C || 3 τα προ της συλλήψεως G: της πρώτης σολλήψεως (A)BC: των προ της σ. frustra mrg. cod. Voss. || 6 Ιγνω τεΑΟ: έγνώχατε Β: ενίοτε Meziriac. ήγνόηται corr. Vossian. cf. Prol. p. 39. num γίνονται? cf. G δυναμένης της μήτρας είς καταμήνια καΐ μετά σύλληψιν || 7 π(5σαι (A)BC: scripserim ποσαΐ, Wyttenbach πως αϊ || χαθίίρβεως (A)BC: καθάρσεις recte Wyttenbach || 9 ίσασι (A)BC: corr. Gustavus lacob || 16 de § 4 cf. Prol. p. 195 || δ Ιπποκράτης Α || φασίν (βχ.φησιν corr.) Β: φησίν AC cf. G || πληρωθή Β || 19 προκύπτει C || γεγεννήσθαι (A)BC: correxi || 22 αυτόν Β: αυτήν (A)C : αυτή eiske : correxi cf. p. 429« 10 || το κρίμα (A)C [cf. Prol. p. 37]: το έκκριμα B: το κύημα Xylander ex manuscr. suo protulit || 23 ε{ δε Β

3 ή ήμερα A: corr. Canter 5 τρέφηται F: 3τρέφηται C 6 δε inclusit Heeren 7 «i»to A: αύτψ corr. Heeren το χύημ,α [το χύμα Meineke] add. ex Flut. Heeren, turn vero etiam τότε ίμβρυον corrigendum erat. sed intellegitur Stobaei, quam distinxi, lectio

ΑΕΤΙΪ PLAC. V 18 δ—7 STOBAEI ECL. Γ 42 PLUTARCHI EPIT. V 18

429

Πόλυβος εκατόν όγδοήκοντα δύο 5 καΐ ήμισυ ημέρας γίνεσθαι εις τα γόνιμα* είναι γαρ εξάμηνα, δτι καΐ τον ήλιον άπ?> τροπών εν τοσούτω s χρόνω παραγίνεσθαι * λέγεσθαι δε έπταμηνιαΤα, δτι τάς ελλείπουσας ημέρας τούτοο του μηνός εν τφ επτά προσλαμβάνεσθαι· τα δε δκταμηνιαΓα μη ζην, #ταν πρόκυψη μεν της μήιοτρας τί» βρέφος, επί πλέον δε δ ομφαλός βασανισθεί' άτροφον γαρ γίνεσθαι Ί· ως του τρέφοντας αΓτιος. Οί δε μαθηματικοί τους οκτώ 6 μήνας ασύνδετους φασίν είναι πάσης is γενέσεως, τους δε επτά συνδετικούς· τα δε ασύνδετα ζφδιά εστίν, εάν των οίκοδβσποτούντων αστέρων τυγχάνη* εάν γαρ τις τούτων την ζωήν καΐ τον βίον κλήρωση, δυστυχείς καΐ Μ άχρονους σημαίνει· ασύνδετα δ' εστί ζώδια οκτώ άριθμούμενα, οίον κριδς προς σκορπάν ασύνδετος, ταύρος προς τοξότην ασύνδετος, δίδυμοι προς αίγόκερων, καρκίνος προς υδροχόον, 25 λέων προς ίχθύας, παρθένος πρδς κριόν, (ζυγός προς ταΰρον}· δια τοΰτο καΐ τα επτάμηνα οντά καΐ δεκάμηνα γόνιμα εΤναι· τα δε οκτάμηνα δια τί> άσύνδετον του κόσμου φθείρεσθαι.

7

Ε δ ρ υ φ ώ ν 6 ίατρός . . .

1 lemma addidi ex Stobaei indice. Phol de Polybo cf. Rose A. ps. p. 386 || εν έ. ό. δ. ήμιέραις γ(νεσθαι γόνιμα τα ίμβρυο G || 2 tiano p. Ι Ι δ ^ Ι Ο Β . propter Censorinnm cf. κοί om. B || 3 έξίίμηνον(A)BC: correxi || 6 έπ- Prol. p. 195. Euryphontis tarnen etiam eel. ταμηνιαίοος (A)BC: correxi || 6 ?ταν(Α)ΒΟ: I 8 40 p. 248 H. apparet apophtbegma quod corr. Beck cf. ν. 3: δια τέ corr. Vossian. 11 8 om. F ίκτωμηνιαΐα Β 11 11 άτροφον γαρ γίνεσθβι 6: άτροφος γαρ γίνεται (A)BC 11 12 ως — αίτιος nisi glossema iudices corrige ως τούτου τρέφοντος αυτό || αίτιος GBC: αίνος Α || 14 φασίν post μήνας Α || 16 ασύνδετα hie et postea A || G paulo clarius: τα δε ασύνδετα ζφδια ίχειν τους οίκοδεσποταΰντας φαύλους των αστέρων, sed cf. Prol. p. 1963 || 19 κλήρωση G: κληρώσηται (A)BC || 20 είσι Β || 26 ζυγός προς ταΰρον addidi cf. Θ || 29 an του χύχλου?

430

ΑΈΤΙΙ PLAC. V 19 1—5 STOBAET ECL. I -12 FLUT AUCH I EPIT. V 10

ιθ. Περί ζφων γενέσεως, πώς έγένοντο ζώα καΐ ε? φθαρτά. G 123 Καθ' ους μεν γενητδς δ κόσμος, 1 βγενητά τα ζφα καΐ φθαρτά είσιν. Οί περί Επίκουρο ν καθ' ους 2 άγένητος, εκ μεταβολής της αλλήλων γεννασθαι τα ζφα* μέρη γαρ εΐναι του κόσμου ταύτα. ίο Ως και Α ν α ξ α γ ό ρ α ς καΐ Ε δ ρ ι - 3 πίδης· θνησκει δ' ουδέν των γιγνομένων διακρινόμενον δ° άλλο προς άλλο μορφάς ετέρας άπέδειξεν. is Α ν α ξ ί μ α ν δ ρ ο ς εν δγρφ γένη- 4 θήναι τα πρώτα ζφα φλοιοΐς περιεχόμενα άκανθώδεσι, προβαινουσης δε της ηλικίας άποβαίνειν επί το ξηρότερον καΐ περιρρηγνυμένου του φλοιού s» έπ1 δλίγον χρόνον μεταβιώναι. Εμπεδοκλής τάς πρώτας γενέ- 5 σεις των ζψων καΐ φυτών μηδαμώς ολόκληρους γενέσθαι, άσυμφυέσι δε τοΐς μορίοις διεζευγμένας, τάς δε 26 δευτέρας συμφυομένων των μερών είδωλοφανεΐς, τάς δε τρίτας των όλοφυών, τάς δε τετάρτας οδκέτι εκ των δμοίων οΓον εκ γης καΐ ύδατος, 7 άγένητος Β cf. G: άγένητα AC || των αλλήλων Β || 9 ταύτα G: το6τοο (A)BC || 10 cf. Prol. p. 94. 172.190 || 12 διδάσκει Β || δ' ουδέν των γιγνομένων G: om. (A)BC || 13 διαχρινο'μενον G: μεταμισγο'μενα AB: μεταμειβο'μενα C || προ« άλλο G (A)BC: cf. codd. [Philon.] d. mund. incorr. p. 221, 3. 230, 8. 274, l Bern.: poetae reatituendum puto προς δλλου cf. Clem. Strom. VI p. 750 P. Nauckii F. T. p.4991| 14 ετέρας G: om. (A)BC || έπέδειξεν G: ίδειξεν (A)BC: correxi || 15 de §§ 4. 5 cf. Prol. p. 135. 189 Zeller Abh. d. K. Akad. d. W. 1878, 114 sqq. || 24 τοις om. B || 27 άλληλοφυών (A)BC: correxi post Karsteniurn)] τετάρταςBC· τέτταρας(Α) '| 28 ομοίων(A)BC: οίχείων Reiske. an στοιχείων? || καΐ om. B

Περί ζφων γ ε ν έ σ ε ω ς , πώς έγένοντο ζφα καΐ ε? φθαρτά. D Γ 10

AETII PLAC. V 19 5 PLUTARCHI ΕΡΓΤ. V 19 STOBAEI ECL. I 42 [36] αλλά δι' αλλήλων ήδη, τοΤς μεν πυκνωθείσης [τοις δε καΐ· τοις ζώοι?] της τροφής, τοις δε καΐ της εδμορφίας των γυναικών έπερεθισμδν του 5 σπερματικού κινήματος έμποιησάσης. των δε ζωών πάντων τα γένη διακριθήναι δια τάς ποιας κράσεις* f τα μεν οίκειέτερα εις το ύδωρ την όρμήν Ιχειν, τα δε είς αέρα. άναπνεΤν, ίο £ως v πορώδες ίχη το πλέον, τα δε βαρύτερα επί την γην, τα δε ίσόμοιρα τη κράσει πασι τοΤς Οώραζι πεφωνηκέναι. 1 είδη Β || τη« μεν πυρωβείβης τοις δε καΐ τοις ζώοις τροφής τοις δε καΐ της εύμορφ(ας των γυναικών At τοις μεν πυκνωθείβης τοις δε κοΛ τοις ζώοις, τροφής· τοΤς δε καΐ της των γυναικών Β: της μεν, πυκνωΦείαης. της δε, καΐ τοις ζώοις τροφής, τοις δε, της εδμορφίας των γυναικών C: scholium inclusi || 7 hie locus pessime est inquinatus, nt Rarsten non de animalium generibus, sed corporum membris olim dictum fuisse suspicetnr. Emped. p. 488 18S. cf. Cramer a. O. ΙΠ 184, 25. certe distribuendi ratio Empedocliae contraria videtnr cf. Theophr. d. cans. pi. II 22, 2. ego conlato Diodor. I 7 [Tzetz. in Iliad, p. 56 sqq. Herrn.] et Vitruv. I 7 talia refingo: τα μεν (υγρά) οίκειάτερον [ογρο\ερα Reiske, οίκειοτίραν Duebner] είς το δδωρ την δρμήν ϊχειν [ϊχει BC], τα δ' ε?ς αέρα άναπτήναι [άναττνεΐν (A)BC: δνω βλέπειν Zeller, άναΐβαειν Rarsten] Sa' αν [ως αν Β] πυρώδες ίχΐβ το [το AC, cf. p. 419*21: om. Β: τι vulgo] πλέον, τα δε βαρύτερα κτλ. . . . πααι τοις χωρίοις [sic Wyttenbach, πασι τοις τοΊτοις Reiske] σύμφωνα εΤναι [βυμπεφωνηκέναι Reiske, συμπεφυκέναι Wyttenbach, πεφυκέναι cod. Petavii]. sed iucerta omnia, cum oblitteratae litterae librariorum somniis utcunque completae sint. cf. c. prox. initium || 13 addit Galenus Δ η μ ό κ ρ ι τ ο ς γεγενημένα είναι τα ζψα συστοίσει ει δε iv άυτρον (?) πρώτον του υγροϋ ζωογονοΰντα [1. ζφογονοϋντος], cf. Prol. p. 16. 189

431

432

ΑΕΤΠ PLAC. V 20 ι—5 PLUTARCHI ΕΡΙΤ. V 20 STOBAEI ECL. Ι 43 [37] ι

κ. Πόσα γένη ζψων καΐ ει πάντα αίσθητά καΐ λογικά. G124

Πόσα γένη ζψων χαΐ εί πάντα λογικά καΐ αισθητά. D Γ 11

Πλάτων και Αριστοτέλης τεσ- 1 Πλάτων καΐ Αριστοτέλης τέτ6 σάρα γένη ζωών φασί, χερσαία £νυ- τάρα γένη ζφΌ>ν, χερσαΤα Ινοδρα δρα πτηνά οδράνια· καΐ γαρ τα πτηνά οδράνια. καΐ γαρ τα ά'στρα ζφα 5 άστρα ζφα λέγεσθαι * καΐ κόσμον καΐ λέγεσθαι * τον κόσμον καΐ τον * 2ντών γηίνων * ζψον λογικον άθάνατον. θεον, ζφ.ον λογικον άθάνατον. Δημόκριτος Ε π ί κ ο υ ρ ο ς τα οδ- 2 ιοράνια . . . Α ν α ξ α γ ό ρ α ς πάντα τα ζφα λόγον 3 έχειν τον ενεργητικών, τον δ' οίονεΐ νοδν μη Ιχειν τον f παθητικών, τον λεγόμενον του νου έρμηνέα. u· Πυθαγόρας Πλάτων λογικάς 4 μεν βΤναι καΐ των αλόγων ζφων καλουμένων τάς ψυχάς, οδ μην λογικώς ενεργούσας παρά την δυσκρασίαν των σωμάτων και τδ μη Ιχειν το φραίο στικόν, ώσπερ επί των πίθηκων καΐ τώνκυνών νοοδσι μεν γαρ ούτοι, οδ φράζουσι δε. Διογένης μετέχειν μεν αυτά του 5 νοητοΰ καΐ αέρος, δια δε τδ τα μεν 25 πυκνότητι, τα δε πλεοναβμφ της δγρα4 Πλάτων καΙΆριβτοτίλης G: ίβτι πρβγματεία Αριστοτέλους [άριστο superset·, τλ Β] εν ή (A)BC. dixi de interpolatione Prol. p. 143 || 5 φησ( (A)BC: correxi cf. G || 7 άστρα G: om. (A)BC || xcrt χ^βμον Β: xol κοσμων (A)C: xal αυτοί ο κόσμος G || κβΐ των γηίνων (A)C: καΐτην γηίνηνΒ: om. G Stobaeana KAIT NEN R mixta cum interpolates latere videntur cf. ad Stob, ex cuius lectione Wyttenbach τον θεέν corruptis των γηίνων subetituit; sed cf. Bernays Die Dial. d. Arist. p. 167 || lOlacunam indicavit Zeller, deest ο6κ εγκρίνει vel μη λογικά είναι || 11 τα AB: om. C II 13 παθητικών corruptum est. v. Zeller I * 905 4 intellegendus videtur Stoicorum προφορικός λόγος cf. Heracl. allegor, p. 142 M. v. §4 || 19 καΐ το C cf. G: καΐ τψ AB || 21 νοοΰσι G: λαλοΰσι (A)BC || 24 καΐ αέρος om. B: του νοητικού αέρος verisimiliter Wyttenbach cf. αισθητικού πνεύματος 24 4

6 τον χόβμον καΐ τον [το C] Ivfteov A: Aetii exemplar vitiosum its corrigam ABC || 19 τον δπνον ante γίνεσθαι add. AC (Ι την δε παντελή G: ή παντελή [παντελεΐ C] AC: τη δε άσυμμέτρω καΐ παντελεΐ interpolat B

28*

435

436

AETII PLAC. V 24 8. Q25_L

PLUTAECHI'EPIT. v 24. 25

" " ^ S T O B A E I ECL. 144

Δ ι ο γ έ ν η ς ει επί παν το αίμα 3 διαχεόμενον πληρώσει μεν τάς φλέβας, τον δε εν αύταΐς περιεχόμενο ν αέρα ώσει εις τα στέρνα καΐ την όποκειs μένην γαστέρα, δπνον γίγνεσθαι και θερμότερον υπάρχειν τον θώρακα* εάν δε άπαν το άερωδες εκ των φλεβών έκλίπΐβ, θάνατον συντυγχάνειν. Πλάτων οί Σ τ ω ι κ ο ί τον μεν 4 ίο δπνον γενέσθαι άνέσει του αισθητικού πνεύματος, οδ κατά άναχαλασμδν καθάπερ ·|·έπί της γης, φερομένου δε ως επί το 'ήγεμονικδν μεσόφρυον όταν δε παντελής γένηται ή ά'νεσις is του αισθητικού πνεόματος, τότε γίγνεσθαι θάνατον.

κε.

Π ο τ έ ρ ο υ εστίν δπνος καΐ θ ά ν α τ ο ς , ψυχής ή βώματος. G 129

•Λ

Αριστοτέλης κοινον μεν τον δπνον 1 σώματος καΐ ψυχής, αίτιον δ' αυτού το άναθυμιαθέν δγρον από του

l fort, εάν—πλήρωση — ώση || 2 μεν om. Β i | 3 α&τοϊς (A)BC: corr. Beck || περίχε πάθος, ου ψυχικόν εΤναι δε καΐ ψυχή? θάνατον τον διαχωρισμόν. Λεύκιππος f οδ μόνον σώματος 3 γίνεσθαι, αλλ' έκκρίσει του λεπτο15 μέρους πλείονι της είσκρίσεως του ψυχικού θερμού, τον {δε} πλεονασμδν αίτιον θανάτου· ταδτα δε εΐναι πάθη σώματος, οδ ψοχής. Εμπεδοκλής τον θάνατον γιγνε- 4 20 σθαι διαχωρισμον του πυρώδους * * * εξ ων ή συγκρισις τφ άνθρώπφ συνεστάθη· ώστε κατά τοΰτο κοινόν εΓναι

1 θώρακος ex σώματος corr. B || είς (Α)Β: καΐ C: cf. Prol. p. 37 || 2 εκ της GB: καί τής(Α)0 || τροφής ^ Β: τροφής spatio unius vel duornm vocabulorum relicto A, ^ om. C || 3 καταψυχθέν (Α): περιψοχθέν Β: π«ραψυχθέν C (I 5 του delevi || 6 τούτης—θάνατος etiam propter directam orationem suspecta recidi I) 8 de § 2 cf. Prol. p. 205 || δε post Αναξαγόρας C: om. δε GAB || χατά κίπον G: om. (A)BC || 10 το om. B || 13 ου κιίπφ coni. Reiske. scriberem τον uitvov σώματος γ., nisi obstaret αλλά j | του σώματος Β || 14 κράσει ABC: correxi cum Heimsoethio [Democr. d. an. doctr. p. 5] cf. Arist. de resp. 4. de anima I 2 || 15 έκκράσεως AC: κράσεως Β: correxi cf. IV 13 1 17 2 εγκρίσεως Heimsoeth. || 16 δε addidi: πλεονασμών sc. της εκκρίσεως.|| 17 αίτιον AB: αίτίαν C || 19 γεγενήσθαι (A)BC: correxi || 21 addidit Reiske και γεώδους || εξ ων (A)C: εξ οδ Β || τψ άνδρώπψ C: των άνω A: om. Β || 22 fortasse κατά τούτον cf. IV 1 2 κατ' αυτόν

437

438

ΑΒΤΠ PLAC. V 25 4 26 1-4 STOBAEI ECL. I 45 [38] PLUTARCHI EPIT. V 25. 26

τδν θάνατον σώματος χαΐ ψοχής* δπνον δε γίνεσθαι διαχωρισμον του πυρώδοος. κ£. Πώς ηδέήθη τα φυτά χαΐ 5 ei ζφα. Θ 130

Πώς ήυίήθη τα φοτά καΐ εί ζφα.

Πλάτων Θαλής καΐ τα φυτά 1 Πλάτων Θαλής τα φυτά έ'μψοχα έμψυχα ζφα* φανερδν δε καΐ άπο ζφα. φανερον δε καΐ από του σατου σαλευεσθαι χαΐ έντεταμένους εχειν λεόεσΟαι καΐ έντεταμένους εχειν τους & το?>ς κλάδους καΐ εν ταΐς έπαναγωγαΐς κλάδοος καΐ ταΐς έπαγωγαΓς εϊκειν καΐ ίο εΓχειν χαΐ πάλιν σφοδρώς άναχαλασθαι* πάλιν σφοδρώς άναχαλασθαι, ώστε καΐ σονανέλκειν βάρη. ώστε καΐ σονέλκειν βάρη. Αριστοτέλης £μψϋχα μεν, οδ μην 2 Α ρ ι σ τ ο τ έ λ η ς έ'μψοχα μεν, οδ μην ζφα* τα γαρ ζφα ορμητικά εΤναι καΐ ζψα. τα γαρ ζφα ορμητικά εΤναι καΐ ίο αισθητικά, Ινια δε καΐ λογικά. αισθητικά, Ινια δε καΐ λογικά. is Οί Στωικοί δε χαΐΕπικούρειοι 3 οδκ έ'μψοχα· τινά γαρ ψοχής ορμητικής εΤναι καΐ έπιθομητικής, τινά δε καΐ λογικής· τα δε φυτά αδτομάτως πως κινεΐσθαι, οδ δια ψοϋοχης. Εμπεδοκλής πρώτα τα δένδρα 4 των ζφων εκ γης άναφδναί φησι, πρίν τον ηλιον f περιαπλωθήναι και 1 τον om. B \\ 2 διαχωρισμών τίνα vulgo || 6 Θολής G: Εμπεδοκλής (A)BC cf. Prol. p. 15 II 7 ζψα G: xal ζψ« (A)BC |j δε om. B || 10 είχειν B et pr. C in marg.: ήχειν GAC || σφοίρώς άναχαλάσθαι G: σπονδιός άναχολασθέν AC: post lacunam ν HI litterarum άναχαλασθέν Β || 11 συνέλκειν βάρη G: συντελεΐν om. βάρη (A)BC || 12 ov> μεν AB: ου μεν xal C || 14 Svta δε G: δε (om. Ivta) BC: ifvia δε om. (A) || λογικά om. B spatio vn litt, relicto || 15 xal l C || 18 αύτομίίτφ Α || 19 γεγενήσθαι G(A)BC: correxi. χεχινήσ&αι Gassendi || 21 τα δένδρα των ζώων ABC cf. G: των ζώων τα δένδρα vulgo || 22 άναφϋναι G: άναδόναι (A)BC 11 23 περιαπλωθήνβι frustra ut poeticum tuentur Sturz et Rarsten, sed TESTIMONIA PL TARCHI 2β 4 Tzetz. in Hesiod. op. p. 66 Bas. p. 40 a Heins. . . καν Έμ,πεδοχλής και προ του άπλωθήναι τον ήλκίν φησι φυτά γενέσθαι χαΐ ζψα.

3 Πλάτων Θαλής F: πλατών καΐ Θαλής C 5 εκτεταμένους Beckii est perverse coniectura. άνατεταμένους coni. Rarsten, immo de intentione ac vigore arborum velut nervis praeditarum agitur

AETII PLAC. V 26 4 439 PLUTARCHI EPIT. V 26 STOBAEI ECL. I 45 [38] πρίν ήμέραν καΐ νύχτα διακριθηναι* δια δε συμμετρίαν της κράσεως τδν του άρρενος χαΐ τοδ θήλεος περιέχειν λόγον αυςεσθαι δε όπδ του εν τη γη s θερμού διαιρεμένα, ώστε γης εΤναι μέρη, καθάπερ χαΐ τα έμβρυα τα εν τη γαστρί της μήτρας μέρη· τοί>ς δε καρπούς περιττώματα εΐναι του εν τοις φυτοϊς ύδατος καΐ πυρός· χαΐ τα μεν ίο ελλιπές έχοντα τι» υγρον έζικμαζομένου αδτου τφ θέρει φυλλορροεΐν, τα δε πλεΓον, παραμένειν ώςπερ επί της δάφνης καΐ της έλαίας καΐ του φοίνικος· τάς δε διαφοράς των χυμών 15 ·|· παραλλαγάς της πολυμέρειας καΐ των φυτών γίνεσθαι διαφοράς εχόντων τάς άπο του τρέφοντας όμοιομερείας ώςπερ επί των αμπέλων οδ γαρ αί

διαφοραΐ τούτων χρηστον τον οΓνον άπλόω et comp. poetarum nemini nisi Babrio posterioribusque epicis, pedestrium scriptorum nulli fere ante Dioscoridem, multis Antoninorum aetatis et post usurpatum. hie vero omnino ineptum. περιπολεΐν legisse videtur G: περιχοχλωθηναι verisimiliter Reiske || 2 xet M (om. Βέ) Β || συμμετρίας (A)BC: correxi. fortasse άσυμμετρίαν v. V 7 l cf. G (της) συμμετρίας Duebner. de placito cf. Rarsten p. 462 || 4 υπό G: από (A)BC || 5 διαιρούμενα G: διαιρουμένου (A)C: άραιουμένου B: seripsi διαιρεμένα in altum elatas. Karaten διαραιουμένου ' te diffundentis' vel διαραινομένου II γήν B || 8 περιττώματα G: περιττεύματα (A)BC |j του G: om. (A)BC || 12 πλείονα (A)BC: corr. Wyttenbach cf. G qui addit άε\ φύλλοις τεθηλ(ίτα cf. Plut. Qu. οοητίν. Ill 2 8 || 15 proxima corrupta sunt. G: τάς διαφοράς των χυμών παραλλαγάς γίγνεσθαι της πολυμερείας χαΐ των φυτών διαφάρως έλχ(5ντων τάς από του τρέφοντος όμοιομερείας quae sana duco, si mutes: παραλλαγάς γίγνεσθαι γηίνης πολυμερείας et διαφόρους cf. Alex, ad Arist. d. sens. p. 144,4 Thur. || 16 φυτών G: αιτίων AC: χυμών B || 16 διαφοράς ABC || 17 τρέφοντος GC cf. ρ. 440« 1: τρέφεσθαι AB || 19 χρηστιχόν (A)BC: χρηστον τον correxi

440

AETII FLAG. V 26 4 27 l. 2 28 l __,__ _^____ STOBAEI ECL·. Ι 46 PL TARCHI EPIT. V 26. 27. 28

ποιουσιν, αλλ' αί του τρέφοντος εδάφους. xC· Περί τροφής καΐ αδίήσεως.

Περί τροφής.

Εμπεδοκλής τρέφεσθαι μεν τα 1 5ζφα δια την όπόστασιν του οικείου, αίίξεσθαι δε δια την παρουσίαν του θερμού, μειοΰσθαι δε και φθίνειν δια την Ικλειψιν έκατέρων τους δε νυν ανθρώπους τοΐς πρώτοις συμβαλλοιο μένους βρεφών έπέχειν τάξιν. Α ν α ξ α γ ό ρ α ς τρέφεσθαι μεν . . 2

κη. Πόθεν αί ο ρ έ ξ ε ι ς γίνονται is τοΤς ζ ψ ο ι ς καΐ αί ήδοναί. Εμπεδοκλής τάς μεν ορέξεις γί- 1 νεσθαι τοΓς ζψοις κατά τάς ελλείψεις των αποτελούντων Εκαστον στοιχείων, τάς δε ήδονάς εξ f υγρού καΐ τάς των 20 κίνδυνων καΐ ομοίων κινήσεις, τάς δε δχλήσεις καΐ τάς I αλλ' εκ του τρέφεσθαι (A)BC: corr. Wyttenbach cf. G; ai (servato εκ) Duebner 5 oixeiou 6ypou coni. Usener II tantum exstat in AB e lacuna quam vacuo spatio duorum versuum indicavit A, sesquialterius Β: Αναξαγόρας—μεν om. C 15 αϊ ante ήδοναί A [ind., in cont. to turn caput excidit], CB: αί om. vulgo 18 Ιχαβτος C 19 corrupta arohetypo oblitterato vix restitui possunt. de re cf. IV 9 15. Karsten tentat τάς δε ήδονάς έξεργάζεσθαι κατά τάς των οικείων χαΐ δμοίων κινήσεις, τάς δ' όχλήαεις καί τάς άλγηδιίνας τοΐς έναντίοις. Schneider Theophr. II 617 τάς δε ήδονάς δια τάς των δμοίων κινήσεις, τάς δ' οχλήσεις δια τάς των εναντίων, propius a traditis abessent haec: τάς δε ήδονάς εξ οικείου κατά τάς των συγγενών καί δμοίων κράσεις, τάς κτλ. 21 spatium sesquialterius versus relinquunt BC

Περί ο ρ έ ξ ε ω ς των ζφων.

AETII PLAG. V 29 i-s PLUTARCHI EPIT. V 29 STOBAEI ECL. κθ. Πώς γίνεται π υ ρ ε τ δ ς καΐ ei έ π ι γ έ ν ν η μ ά εστίν. G 131 Ε ρ α σ ί σ τ ρ α τ ο ς ορίζεται τδν πυ- 1 ρετδν οδτως· πυρετός εστί κίνημα s αίματος παρεμπεπτωκότος εις τα του πνεύματος άγγεΤα άπροαιρέτως γινόμενον καθάπερ γαρ επί της θαλάττης, όταν μηδέν αυτήν κιν^), ήρεμεΐ, άνεμου δε εμπνέοντος βιαίου παρά φόσιν, ίο τότε εξ δλης κυκλεΐται, οδτω καΐ εν τφ σώματι δταν κινηθη τ6 αΓμα, τότε εμπίπτει μεν εις τα άγγεΐα των πνευμάτων, πυρουμενον δε θερμαίνει το δλον σώμα· αρέσκει δε αδτφ καΐ is έπιγέννημα εΤναι δ πορετδς . . . Διοκλης δε φησιν οψις άδηλων 2 τα φαινόμενα· Ιστι δε, οΓς φαινομένοις ορατοί δ πυρετός επιγενόμενος, 20 τραύματα καΐ φλεγμοναί καΐ βουβώνες. Ηρόφιλος φησιν ενίοτε μηδέ- 3 μιας αιτίας προηγησαμένης πυρέττειν 1 πυρετός AB : i πυρετός C 3 πυρετός εστί om. C cf. G 5 παρεμπεπτωχάτος G: παρεμπεπτωχός (A)BC 8 post αυτήν add. πνεύμα G 10 χυκλεΐται vix sanum. immo χυχαται 14 δλον το C 15 6 πυρετός nisi cum proximis cobaesisse credis, corrige τον πυρετών || lacunam sesquialterius versus indicat A, unius yocabuli B: nullam C 17 ίψις AB: ίψεις C. sed cf. Sext. P. H. 1 138 adv. math. ΙΠ 23. 58. VII 374 18 επί δε τοις φοινομένοις (A)BC: correxi Reiskeum secutus qui 2ίτι δ" εφ' οΓς φ. praeiverat 19 επιγενόμενος post δραται Β 20 post επιγενόμενος addi iussit οΓα' εστί corrector Vossiani j| βουβώνος Β 22 § 3 addidi ex G cf. Prol. p. 3q.: om. ABC sed A duos versus vacuos relinquit, B b essem, C nihil

441

442

AETII PLAG. V 30 l STOBABI ECL. IV 36. 35 [Flor, t, 101. 100] PLUTARCHI EPIT. V 30

λ. Ilepl δγβίας χαΐ ν ό σ ο ο καΐ γήρως. G 132.133 Άλκμαίων Ιφη της μεν όγιείας Άλκμαίων της μεν δγείας είναι 1 σονεχτιχήν την ίσονομίαν των δυνά- είναι συνεκτικήν την ίσονομίαν των 6 μεων, δγρου ξηροδ ψοχροδ θερμοΰ δυνάμεων, δγρο3 ξηροο θερμού πιπικρού γλυκέος καΐ των λοιπών, την κρού γλυκέος καΐ των λοιπών, την δ' δ' εν αότοΐς μοναρχίαν νόσου ποιη- εν αδτοΐς μοναρχίαν νόσου παρασκευ- δ τικήν φθοροποιδν γαρ έκατέρου μο- αστικήν είναι, λέγει δε τάς νόσους ναρχίαν. καΐ νόσον συμπίπτειν ως συμπίπτειν ως μεν δφ' οδ δι' δπερίο μεν δφ' οδ δπερβολχ) θερμότητας ή βολήν θερμότητος ή ξηρότητας, ως δε ψυχρότητος, ως δε εξ οδ δια πλήθος εξ ου δια πλήθος τροφής ή Ινδειαν, ως f οίον ή ένδειαν, ως δ' εν οίς ή αίμα δε εν οΓς αΓμα ή μυελον ή έγκέφαλον. ίο (ή) μυελδν ή έγκέφαλον f εν γαρ γίνεσθαι δε ποτέ καΐ δπδ των Ιξωθεν τούτοις ποτέ κάκ των έξωθεν αίτιων αίτιων όδάτων ποιών ή χώρας ή κό1 c. 15 descripsit Psellus in Solut. div. quaest. [Prol. p. 30], quae bic adnoto. infra excerpta ex omnif. doctr. adposui || 4 την PeelL: om. (A)BC.|| 5 θερμού post ψυχρού Psell.: post υγρού (A)BG || 8 an έχατέρων ut p. 440« 8? If μοναρχίαν Psell. μοναρχία χ' (A)C: μοναρ Β || 9 vdoov σομπίπτειν Psell.: νοσων αίτία (A)BC || 10 ίιφέξω ABC i. e. ίιφ' ήί [post interpolatom αίτία τ. 9 corruptum] commixta vera lectione εξ οδ quae ad corruptum εξ ης ν. 11 pertinebat: ΰφέξιν Psellus: ΐ»φ' ης vulgo: eorrexi ύφ' οδ || υπερβολή Β: υπερβολή (A)C Psellus cf. Prol. p. 31 || 11 xat ψυχρ^τητος Psell. || εξής Α: εξής BC: £ξις Psell.: correxi || πλήθος οΓον ή Ινδεια Psell.: πλήθος ή ίνδειαν (A)BC: οΓον post εν οΓς transferendum probabiliter coniecit Usener cf. ad Stob. — ποιών ex p. 443 «4 [cf. Prol. p. 223] non reflcies || 12 ώ« δε ένίοις C || ή αΓμα AB Psell.: om. η C || 13 ή μυελον scripsi: ένδέον Psell. (A)BC || έγχέφαλον Psell.: εγκέφαλος ABC || εν γαρ — 443*2 παραπλήσιων addidi ex Psell : om. (A)BC || εν γαρ τούτοις non expedio. Ιτι προς τούτοις Usener || 14 καΐ των Ισωθεν έτι TESTIMONIA PLUTARCHI 30 1 Psellus d. omnif. doctr. c. 86 [cf. supra] περί υγείας καΐ νόσου καΐ γήρως. Υγείας αίτιον xocl συνεκτιχόν ή των δυνάμεων ι σονομία θερμ(ίτητος ψυχρότητος υγρο'τητος ξηρο'τητος, δταν δε τούτων Ιν χαταδυνατεύσ^), των άλλων ή νοσος γίνεται.

1 § 1 νν. 1—6 εΐναι ex Floril. t. 101 2 6 λέγει — p. 443 b 2 ex Flor. t. 100 26 10 nisi post οΓς οίου addis [cf. ad Flut.], casus TV. αΓμα et cet. corrigendus est

_ Α Ε Τ Π PLAC. V 30 1—6 443 PLUTARCHfEPIT. V 30 "~STOBΑΕΙ ECL. IV 35. 50 [Flor. 1.100.115] 68άτων ποιων ή χώρας ή τόπων (ή) πων ή ανάγκης ή των τούτοις παραάνάγκης ή των τούτοις παραπλήσιων, πλησίων. την δε όγείαν την σόμμετρον των ποιων κρασιν. Λ Διοκλής πλείστας των νόσων δι* 2 Διοχλής τάς πλείστας των νόσων άνωμαλίαν των εν τφ σώματι στοι- δι' άνωμαλίαν έλεγε τίκτεσθαι. χείων και του καταστήματος. Ερασίστρατος τάς νόσους δια 3 Ερασίστρατος Ιλεγε'πλήθος xal s πλήθος τροφής καΐ άπεψίας καΐ φθοράν, διαφθορά τάνωτάτω αίτια.' ίο την δε εδταξίαν καΐ αυτάρκειαν είναι υγείας περιποιητικού 4 Παρμενίδης γήρας γίνεσθαι παρά την του θερμού ύπόλειψιν. Οί Στωικοί συμφώνως το γήρας 5 γίγνεσθαι δια την του θερμοδ Ιλλειψιν. οί γαρ αδτο πλέον Ιχοντες u [το θερμον] επί πλεΤον γηρώσιν. Άσκληπιάδης Αιθίοπας φησι 6 ταχέως γηράσκειν ετών τριάκοντα δια το όπερθερμαίνεσθαι τα σώματα 6πδ του ήλίοο διαφλεχθέντας · το6ς ί)8άτων φοτών Psell.: correxi || 2 ή post τοπων addidi || {»γείαν την Psell. (Α)Β: την ante κροσιν C I) 5 Διοκλής Psell. AB: Διοκλής δε C I) 6 τφ GAB: om. Psell. C sed cf. infra testim. 2 1| 9 φθοράς PS. (A)BC: corr. Usener ex St. || 11 {»γείαν (A)BC: τροφής ex v. 9 Psellus: correxi ex testim. 3 j| 12 συμφώνως pertinet ad § 4 || συμφώνως post γεγενήσθαι Psell. U 13 γεγενήσθ« Psell. (A)BC: correxi || pro Ιλλειψιν ΰπονιίστησιν G cf. Poll. on. Π 21 at cf. § 4 H 14 αυτοί Psell. (A)BC: correxi cf. 431 «10. 439« 12. αύτοΰ Duebner qui inclusit το θερμών || 15 επί πλέον Β || 17 ίτη τριάχοντα Psell. AB: correxi ex p. 444»! (intra xxx anno»}: έτει τριαχοστψ C cf. G quod immerito laudavi Prol. p. 12. 31 || 18 ΐ>ποθερμένεσ9οι A || 19 υπό Psell. GB: από (A)C || τοί>ς δε G: om. Psell. (A)BC TESTIMONIA PLUTARCHI 30 2 excerpsit Psellus d. omnif. doctr. c. 86 l δε πλεΐσταί των νς τόπου?, εν έαυτοΐς δε στέγειν το πορώδες· τα μεν γαρ είσιν αραιότερα s των Αιθιόπων τα σώματα δια το άναχαλααθαι δπδ του ηλίου, τα δε δπδ των άρκτων πυκνά, δια τούτο και πολυχρόνια.

1 δε post Βρεττανία inseruit Psell. || ετών ante εκατόν Psell. 4 τα σώματα Psell. Β: τα om. AC. fortasse ex Θ restituendum τα μεν γαρ των Αιθιόπων σώματα είσιν αραιότερα 6 post τα δε addit Psell. των Βρετανών )| {>πό G: από Psell. (A)BC || 7 πυκνά explicat Psellus ή έστεγανωμένα of. Prol. p. 3021| καΐ G Psell.: ούν καΐ (A)BC || 8 subscribit τέλος των άρεσκάντων φΛοβ(ίφοις φυσικών δογμάτων βιβλίου ε. Ευτυχώς Α: περί των άρεσκόντων τοις φιλοσ(ίφοις βιβλίον ε' C

STOBAEI ECL.

APE10T ΔΙΔΤΜΟϊ

ΕΠΙΤΟΜΗΣ

Α Π Ο Σ Π Α Σ Μ Α Τ Ι Α ΦΪΣΙΚΑ

Sigla Enscbii Stobaeique codicum et ccterae notac fere eaedem sunt quae in Aetio.

ARII DIDYMI EPITOMES FR. PHYS. 1.

447

ΕΚ ΤΩΝ ΑΡΕΙΟΥ ΔΙΔΪΜΟΪ ΕΠΙΤΟΜΗΣ ΦΪΣΙΚΩΝ

Euseb. P. E. XI 23 3—6. eth. I 12 p. 330 H.

Stob. ecl.

Alcinoi epit. Plut. dogm. c. 12.

TTspl δε των ιδεών ώδΐ διεξήρχετο, Έπβΐ γαρ των κατά φυσιν αίσθητών των κατά φύσιν αισθητών κατά γένος καΐ κατά μέρος ώρισμένα τινά δει παραώρισμένα τινά παραδείγματα φάμενος δείγματα εΐναι τάς ιδέας, ων καΐ τάς εΤναι τάς ιδέας, ων τάς έπιστήμας γί- έπιστήμας γίνεσθαι καΐ τους δρους (παρά γνεσθαι καΐ τους δρους· παρά πάντας β πόντος γαρ ανθρώπους άνθρωπόν τίνα γαρ ανθρώπους ανθρώπων τίνα νοεΤσθαι νοεΓσθαι καΐ παρά πάντας ίππους Γππον καΐ παρά πα'ντας ίππους ίππον και καΐ κοινώς παρά τα ζφα ζφον άγένητον κοινώς παρά πάντα ζφα ζψον άγένητον και άφθαρτον δν τρόπον σφραγΐδος μιας και άφθαρτον δν τρόπον δε σφραγίδος εκμαγεία γίνεται πολλά καΐ ένος ανδρός μιας εκμαγεία γίνεσθαι πολλά καΐ αυ- ίο εικόνες μυρίαι επί μυρίαις της ιδέας ούσης χνάς εικόνας ένδς ανδρός, ούτως καΐ αιτίας αρχήν του είναι ίκαστον τοιούτον μιας εκάστης ιδέας αισθητών σωμάτων οΐον αυτή δπάρχβι), άναγκαΐον καΐ το φύσεις παμπληθεΐς, της μεν ανθρώπων κάλλιστον κατασκεύασμα τον κόσμον δπδ ανθρώπους Απαντάς, (της δε Γππων του! θεού δεδημιουργησθαι προς τίνα ίππους Απαντάς,) καΐ κατά τον αδτδν is ?δέαν κόσμου αποβλέποντος παράδειγμα λόγον επί των άλλων των κατά φυσιν. όπάρχουσαν τοΰδε του κόσμου ως δν είναι δε την ίδέαν άίδιον οδσίαν, αίτίαν απεικονισμένου απ' εκείνης προς ην καΐ αρχήν του ίκαστον είναι τοιούτον, άφομοιωθέντα ύπο του δημιουργοΰ αυτόν οία εστίν αδτή. καθάπερ οδν τα κατά άπειργάσθαι κατά θαυμαστοτάτην πρόμέρος δσπερ αρχέτυπα των αισθητών ζο νοιαν καΐ δίαιταν έλθόντος επί το δηπροηγεΐσθαι σωμάτων, οδτως την πάσας μιουργεΐν τον κόσμον διότι αγαθός εν εαυτή περιέχουσαν καλλίστην καΐ ήν· εκ της πάσης ουν ύλης αδτον έδητελειοτάτην οδσίαν δπάρχειν τούδε πα- μιουργει. ράδειγμα του κόσμου· προς γαρ ταυτην άφομοιωθέντα δπό του δημιουργήσαντος 25 αδτον άπειργάσθαι θεού κατά πρόνοιαν εκ της πάσης οδσίας· Euseb. praomittit XI 23 2 hunc indicem: την δε των είρημένων διάνοιαν έχ των Διδομώ Περί των ά ρ ε σ χ ά ν τ ω ν Πλιίτωνι συντεταγμένων έχθήαομαι· γράφει δε οδτως· Stobaei editores lemma adponunt Πλάτων, sed deest in A. dixi de hoc fr. Pro], p. 73 n 74 vi 1 περί — διεξήρχετο oro. Ε || 2 κατά μερος Alcin. cf. ν. 19 || 4 ων Eus. Ale.: αφ' ων Stob. || 8 παρά τα ζώα Ε St. Ale.: correxit Meineke || 10 γίνεσθαι Ε: γενέσθαι

St.: γίνεται Ale. || 11 οδτως xoct St.: οΰτως εκ Ε || 14 της — δπαντας om. St. E: explevit Meineke || 19 αυτή St. Ale.: αδτη Ε )| 21 προηγεΐσθαι inftnitivus ut v. 10 quo offensue St. addidit συμβέβηκε j| 21 πάσαν E[cDFei] || 23 ούσαν Ε St.: corr. Stob. cod. Aug. 11 τούδε— ούίίας om. Stob. || h 22 εκ της πάσης οϋν δλης αυτόν έδημιούργει vulgo (Angelic. C 1,7): πάσης αυτόν δλης οδν έδημιούργει Vindob. 314

448

ARII DIDYMI EPITOMES FR. PHYS. 2. 3

2 Stob. Ed. 111 4 p. 320sq. H. Α ρ ι σ τ ο τ έ λ ο υ ς . Επειδή δ' ή μεν φύσις κατ' έπίνοιαν αρχή τίς εστί κινήσεως και στάσεως, ούτε δη κινουμενον ή δλη κατά τον ίδιον λόγον ούτε τδ εΐδος. ή μεν γαρ άνείδεος, το δε εΤδος αεί, και ή μεν οδ σώμα, σωματική δε, τδ δε καθάπαί άσώματον. οδ σώμα δε την δλην φασίν, [οδχ] οδ μόνον ότι s έστερήσθαι δοκβϊ των περί σώμα διαστάσεων, αλλ' ότι και πολλών άλλων απολείπεται κατά τον ίδιον λόγον, δ τοις σώμασιν υπάρχει, σχήματος χρώματος βαρυτητος κουφότατος, δλως πάσης ποιότητος καΐ ποσότητος, εί γαρ τούτων μετείχε, των ποιών (5ν) ην και ποσών* οδ μετειληφυία δε, κατά λόγον σώμα μεν οδκ αν ειη, σωματική δε δια τδ πάσαις ώσπερ έκμαγεΐον ύποκεΐσθαι ταΐς ίο ποιότησιν' δν τρόπον γαρ τδ είδος της ύλης άφαιρεθέν άσώματον εΐναι τυγχάνει, ούτως καΐ την δλην του είδους χωρισθέντος οδ σώμα. δεΐν γαρ άμφοΐν της συνόδου πρδς την του σώματος υπόστασιν.

3 Stob. Eel. Ι 12 ρ. 328sq. H. Ταύτας δε τάς αρχάς ποτέ μεν εΐναί φησιν Αριστοτέλης δυο, την τε δλην καΐ τδ εΐδος, 8 και μορφή ν καλεί καΐ έντελέχειαν καΐ τδ τί ην εΤναι και is ουσίαν την κατά τδν λόγον, καΐ ένέργειαν * ούτως αδτφ πλουσιόν τε καΐ πολυώνυμόν εστί τδ είδος, τοσούτον μεν ουν διαφέρειν τδ εΐδος της μορφής, δτι τδ μεν εστί διήκον δια βάθους, ή δ' επιπόλαιος' καΐ ή μεν παραπλήσιος λευκότητι (τη) κατά την ζφγραφίαν, τδ δ' ειδοποιεί την του γάλακτος οδσίαν ταδτδν δ' εΐδος λέγεται καθ' δσον τδ μεν ειδοποιεί τδ δε διαμορφοΐ την δλην. έντελέχειαν (δ'} αδτδ 20 προσεΐπεν ήτοι δια τδ ένδελεχώς δπάρχειν ή δτι των μετεχόντων αδτοίϊ ίκαστον παρέχεται τέλειον' δ γαρ χαλκδς άνδριάς οδδέπω πλην δτι μη δυνάμει, διαπλασθείς δε καΐ την πρόσφορον λαβών μορφή ν έντελεχεία λέγεται' τότε γαρ άπείληφε τδ τέλος, τδ δε τί ην εΐναι προσηγόρευσε παρά τδ των όντων έπιφέρειν έκάστω την του εΤναι δυναμιν. οδσίαν δε την κατά τδν λόγον δτι διαλλάττει της κατά ft την δλην, ως άνδριάς χαλκού καΐ Θηρίκλειον αργύρου καΐ των αγαλμάτων ότιοϋν λίθου' τδ γαρ ψ περιττεύει ταδτα της ύλης, εξ ης δεδημιουργηται, τοΰτ' εστίν ή κατά τδν λόγον οδσία. ένέργειαν δε έκάλεσεν δτι των όντων οδθέν δν ένεργεΐν έδυνατο μη πρότβρον είδοποιηθέν.

l de auctore Ario dixi Prol. p. 73sq. Η ν \ι vii || 3 το εΐδος Fs χατά το εΐδος C || 4 ούχ δτι οό μόνον Α: corr. TJeener || 8 δν add. Meineke || χατά τον C || ΙΟκΐναι Ario condonabis 13 de Ario auctore dixi Prol. p. 73 sq. i ιι ιν νι vn II 15 πολοώνυμον cf. Arms de Platone eel. eth. 6 3 p. 68 et 4 p. 82 Πλοίτων πολύφωνος ων, ούχ ως τίνες οϊονται πο-

λύδοξος || τουούτον apogr. VA, τοσούτφ (F)C || 17 ίπιπολαίως A: corr. Gaiaford || τξ add. Usener || 18 το δε δη περί την τοό A: correxi || 19 το μεν —το 6έ et —et |[ δ' addidit Heeren || 20 ένδελεχώς sic A || 22 μορφήν έντελέχειαΟ: τροφήν ενδελέχεια F || 26 γαρ 8 Α: correxi. articulus ante relativum hac aetate non infrequens || 28 έδυνατο F: αδύνατο C

ARII D1DYMI EPITOMES FR. PHYS. 4. 5. 6

449

4

Stob. eel. I 17 p. 368. 370 H. Α ρ ι σ τ ο τ έ λ ο υ ς καΐ των απ' αδτοΰ. Τα μεν σώματα φασί θρυπτόμενα κατά μικρά μόρια παρατίθεσθαι άλλήλοις, f τους δ1 ασωμάτου? λόγους, ει τινές ε?σι λόγοι, συγκρίνασθαι.

5 Stob. eel. Ι Η l p. 342. 344 H. (Αριστοτέλους) Των δε απλών σωμάτων είναι τάς ποιότητας άπλας, διαιρεΐσθαι δε εις άπειρον τα μεγέθη καΐ τα μέγεθος έχοντα, ταύτα δε και συνεχή δ καλεΐσθαι· μεγέθη δε εΤναι μήκος πλάτος βάθος, τα δ' έχοντα μέγεθος Εξ,υπάρχειν σώμα τόπον έπιφάνειαν γραμμήν κίνησιν χρόνον έπιφάνειαν 8' είναι σώματος πέρας δυσίν όριζομένην διαστάσεσι* γραμμήν δε τδ της επιφανείας πέρας κατά μίαν διάστασιν σώμα δη τοίνυν εστί (το) τάς τρεΐς έχον διαστάσεις, έπεί δε και περί τον τόπον εΐσίν αύται, προσθετέον το τε μετ' άντερείσεως καΐ το μη ίο δεχόμενον Ιτερον εις τδν αδτδν τόπον σώμα· πληρωτικδν γαρ είναι του τόπου τδ σώμα, καθάπερ και τδν τόπον του σώματος δεκτικόν. ποιεΤν δε και πάσχειν τα σώματα ταΓς άσωμάτοις δυνάμεσι* κατά γαρ τάς εν ταυταις διαφοράς άποτελεϊσθαι τάς τε των δραστικών και τάς των παθητικών φύσεις.

6 Stob. eel. 1840 p. 252 Η. Α ρ ι σ τ ο τ έ λ ο υ ς . Τδν δε χρόνον άριθμδν εΐναι κινήσεως κατά τδ πρότερον is καί τδ ύστερον, ουτ' αρχήν έχοντα ούτε τελευτήν, αλλ' άει οντά καί οίεΐ γιγνόμενον, είναι δε συνεχή καί διαιρετόν λαμβάνεσθαι γαρ αδτοΰ τδ μεν πρότερον τδ δ' ύστερον, δρον δ' υπάρχειν έκατέρων τδ νυν' τοΰτο γαρ νοεΓσθαι του μεν προτέρου πέρας, του δε μέλλοντος αρχήν. l de fr. 4 origine Ariana dixi Prol. p. 74 sq. vi vni \\ l άριοτοτέλους xal l an' αυτού F: sequor C || 2 xal τα μικρά A: correxi cf. Aristot. d. gen. et int. I 10 p. 328» 12 j| λίγους cf. Meineke add. p. ccix. Stoicorum utitur λίγοις απερματιχοΐς ut Ocell. Luc. II 5 λ ί γ ο ι γαρ α σ ώ μ α τ ο ι τογχάνοοσι τούτων cf. infr. v. 13. p. 457,12. 458,2. 459,7 et fr. 38 || οΓ τίνες A: corr. cod. Augnstanus J| εΓ τινές είσι λίγοι inclusit Heeren || 3 υυγκρίνεσθαι coni. Meineke, sed desidero praeterea τοις 6' ασώματοι; λίγοις 4 fragm. 5 interpositum est Aetianis cf. ad D i e l t , Doxographl graeci.

Plac. 112 p.310>>28. sed illic quaestio de simplicibua corporibus non praeparata est in prioribus. praeterea capitulorum reliquorum similitudo explicatam hanc definitionum expositionem [cf. de cael. 11] excludit. cf. Prol. p. 75 vni || 9 το addidi 15 Arii origo unde cognoscatur dixi Prol. p. 73 sq. n ν νι || άριστοτέλους in rnarg. F: om. C. in contextu ante (τ)όν lacuna 7 litter. || definitio petita est ex Phys. IV 11 p. 220« 24 cf. ib. \. 4. 5 || 17 δη A: corr. Heeren || παρ' βύτού A: corr. Heeren ffo

450

ARII DIDYMI EPITOMES FR. PHYS. 7. 8. 9. 10

7 Stob. eel. I 8 40 p. 252. 254H. Of Αριστοτελικοί τον χρόνον αριθμόν των κατά το νδν άφοριζομένων κινήσεων, τδ δε νυν είναι μονάδα στάσεως εν κινήσει, κίνησιν δ' ουκ είναι τον χρόνον, οδ μην (άνευ) κινήσεως· λέγεσθαι γαρ κίνησιν βραδεΐαν καΐ ταχβΐαν, οόκ έτι δε χρόνον, αλλά πολύν καΐ δλίγον. Ιτι το μεν πλέων καΐ τουλαττον άριθμφ 6 κρίνεσ&αι, χρόνφ δε την πλείω καΐ έλάττω κίνησιν. οδκ άρα κίνησις 6 χρόνος, οδ μην κινήσεως κεχωρισμένος· αριθμόν γαρ εΤναι κινήσεως συνεχή κατά το πρότερον και ύστερον.

8 Stob. eel. 124 p. 512Η. (Αριστοτέλους) Πάντα δε κινεΐσθαι, τα μεν πρδς ημών καλούμενα πλανήτας'όπδ τδν ζωδιακδν κύκλον λο£δν οντά καΐ των τροπικών έφαπτόμενον, τα ι» δε απλανή άπδ του αίεΐ φανερού παρήκοντα μέχρι του αφανούς· οδκ δλίγα δε αδτών της γης είναι μείζονα.

9 Stob. eel. 122 ι p. 486H. (Αριστοτέλους) Περιέχεσθαι δβ ταύτα όπδ του αιθέρος, Ινθα τα θεΤα διανενεμημένα κατά σφαίρας ίδρυται των λεγομένων απλανών τε καΐ πλανωμένων αστέρων, δσας δε εΐναι τάς σφαίρας, τοσούτους υπάρχει ν καΐ τους κινουντας θεούς 16 ταύτας, ων μέγιστον τδν πάσας περιέχοντα, ζψον οντά λογικδν καΐ μακάριον, συνεκτικδν και προνοητικδν των οδρανίων. συνεστάναι δε τα άστρα καΐ τδν οδρανδν εκ του αιθέρος, τούτον δε ούτε βαρυν ούτε κοΰφον, ούτε γενητδν ούτε φθαρτόν, ούτε αόξόμενον ούτε μειουμενον ες αεί διαμένει ν άτρεπτον καΐ άναλλοίωτον πεπερασμένον καΐ σφαιροειδή καΐ Ιμψυχον κινουμενον περί τδ μέσον 20 έγκυκλίως.

10 Stob. eel. I 25 s p. 534—538H. Αριστοτέλης εκ πέμπτης οδσίας τδν ήλιον. πυροΰσθαι δε τδν αέρα καΐ σφόδρα γίνεσθαι θερμδν ανίσχοντός τε του ηλίου καΐ πλησιάζοντος ήμΐν οδ δια l de fr. 7 cf. Prol. p. 74 τι \\ τα νυν Α: corr. Heeren || 3 άνεο add. Heeren ex Aristot. Phys. IV 10 p. 218b 18. 21 || 5 χρ«ίνος δε A: corr. Heeren || oi»x άρα concludit Arine cf. fr. 5 8 fr. 8 sequitur post AStii II 17 5 a quo cur diyersum sit dixi Prol. p. 73 sq. n vn 12 fr. 9 sequitur post Aetii PL II 7 6 cf. Prol. p. 73 sqq. n v vn vin |j ταύτα ιν

element* || 16 βυνταχτιχόν (τα litterae erasae F): συναχτα9 || 16 βονεστάναι—έγκυχλ(ως repetitur in Stob. p. 502 H. post Aetii PI. II 11 3. cf. Prol. p. 215 sq. priore loco ή φθβρ-civ legitur 21 fr. 10 Ario vindlcavi Prol. p. 73 sq. i vi vn

ARII DIDTMI EPITOMES FR. PHYS. 10. 11

451

το πυρινον εΤναι την οδσίαν, αλλά δια την οξύτητα της κινήσεως αδτοΰ και την προς τον αέρα παράτριψιν, δποβεβλημένον αδτοΰ τη φορ^ και περικείμενον · ούτε δε τον ήλιον ούτε των άλλων άστρων ότιοΰν πυρ είναι* σφαιροειδή μεν γαρ τούτων τα σχήματα, πόρος δε εκτός· ούτε γαρ την περί το μέσον οίκείαν εΤναι κίνησιν πυρός, αλλά την από του μέσου, ούτε την της αυξήσεως των ζφων και r> φυτών δυναμιν, αλλά την της φθοράς· οδδε την καθ' εαυτό διαμονήν, το γαρ πυρ άχώριστον είναι της ύλης". Ικ πέμπτης άρα τινός και διαφερούσης του πυρός ουσίας τον τε οδρανόν δπάρχειν και τα εν αδτφ πάντα, και τον μεν ήλιον ήμέραν άπεργάζεσθαι όπερ γην ιόντα, νύκτα δε χωρήσαντα δπό γην. και του μεν ετέρου των τροπικών έφαψάμενον βραχυτάτην ποιεΐν την ήμέραν, μακρότατη ν δε την ίο νύκτα· θατέρου δε άνάπαλιν του δ' ισημερινού ιόντα τε και άπιόντα' διαθεΤν δε τον ίδιον (εν) ένιαυτφ κυκλον. εκλειψιν δε του ηλίου φαίνεσθαι σελήνης δποδραμούσης δπό τον αδτοΰ κυκλον καΐ ταΓς ήμετέραις οψεσιν άντιφραττουσης, προσγειοτάτην γαρ εΤναι των άλλων άστρων όπότ' οδν κατά διάμετρον υπ' αυτόν γένοιτο, ταΐς προσπιπτουσαις απ' αδτοΰ προς την γην άκτΐσιν έπιπροσθεΐν, ώστε τοσούτον ιβ τόπον άφώτιστον άπεργάζεσθαι της γης, όπόσον δν αυτής έπίσχη το σκίασμα* παρ' 8 καΐ μήτε κατά παν κλίμα της γης μήτε κατά την αδτήν ώραν μήτε επί πολύν άγαν τόπον διατείνειν το της ηλιακής εκλείψεως πάθος.

11 Stob. eel. I 31 [servavit I. Dam. N 6 p. 152, 7—153, 28 Mein.] (Αριστοτέλους) Εκ δε της όγρας καΐ άτμώδοος δετούς τε καί δρόσους καΐ πάχνας δμίχλας τε καΐ νέφη καΐ χιόνας καΐ χαλάζας· δετούς μεν γίνεσθαι 20 της άναδιδομένης από της γης άτμίδος τοΤς άνω τόποις συνισταμένης κατά πυκνωσιν καΐ τρεπομένης εις ύδωρ, εΐτα φερομένης αθρόως επί γην δια την άπόλειψιν τοίϊ άναγαγόντος αδτήν θερμού, σκεδασθείσης δ' εις μικρά μόρια καλεΤσθαι ψεκάδας, προ του δε μετεωρισδήναι σφόδρα κατενεχθείσης δια την του άναγαγόντος αδτήν πυρός όλιγότητα προσονομάζεσθαι δρόσον και πάχνην πάχνην μεν is, όταν παγη πρίν εις ύδωρ συγκριθήναι (γίνεσθαι δε χειμώνος και εν τόποις μάλλον χειμερινοΐς), δρόσον δ' δταν το συνιστάμενον υγρόν νύκτωρ ψυχθέν ά"μα τοις ορθροις έπι γην έπιφέρηται. διό καΐ πλείστην πίπτειν δρόσον καΐ πάχνην περί τα £λη καΐ τάς λίμνας και τους ποταμούς και μάλιστα περί τους έναυλους και κοίλους των τόπων άνάγεσθαί τε γαρ πλείστον δγρόν από των τοιούτων χωρίων .·» καί καταψυχεσθαι μάλλον. Την δ' άθρόαν άνάδοσιν λέγεσθαι της ατμίδος επί μικρόν μεν παχυνθεΤσαν όμίχλην οίον άραιάν καί άγονον ύδατος νεφέλην, ως v προσυνισταμένην ταύτης 2 παραχείμενον A: corr. Usener [| 3 δια τον A: corr. man. rec. in F || 6 έαυτά A: corr. Usener || 8 ημέρας A: correxi cf. Arist. top. VI 5 p. 142»>3 || 12 εν addidit Heeren || 13 τον αυτόν A: corr. Heeren || άντιπραττοΰαης A: corr. Bake cf. Arist. p. 36723 et 1515*23 || 15 προπιπτούσαις A: correxi itemque Kontos Athenaei VI 101

19 de hoc fr. cf. Prol. p. 73 sq. i n in vi ix et ad p. 371b23. Aristotelis nomen intercidit. excerpta sunt ex meteor. I 9 sq. || 25 πυρός αυτήν D: corr. Meineke cf. Arist. I. c. p. 347*14 qui habet άνάγοντος || 29 ένύλους D: corr. Meineke ]| 32 Ιτι D |, 33 cf. Aristot. p. 346b33 et d. mimd. p. 394*19 29*

452

ARII DIDYMI EPITOMES FR. PHYS. 11. 12

και προδιαλυομένην καΐ σημεΐον οϊσαν ευδία?, την δε μετεωρισθείσαν επί πλεΐον καΐ συγκριθεΐσαν νεφέλην. πάντα δε περί γην ταδτα γίνεσθαι δια το μη πόρρω την άτμίδα μετεωρίζεσθαι κατισχυειν. εν γ0ΰ"ν τοις δψηλοτάτοις ορεσιν οδδέν γίνεσθαι τούτων. αΓτιον (δ'} δτι μάλιστα εκ των κοίλων ανάγεται καΐ έφύδρων ή e άτμίς τόπων ώστε καθάπερ φορτίον πλεΐον φέρουσαν ή καθ' έαυτήν την άνάγουσαν θερμότητα μη δυνασθαι μετεωρίζειν επί πολύν άγαν τόπον, αλλ' εγγύς οδσαν έτι της γης μεθιέναι πάλιν Ιπ' αυτήν. Εκ δε του περί τα νέφη τόπου τρία φοιταν σώματα προς ημάς, ύδωρ και χιόνα καΐ χάλαζαν. ων δύο μεν αναλογίας Ιχειν προς άλληλα παρά το δια τάς ίο αδτάς αίτιας γίνεσθαι τοΤς κάτω διαφέροντα τω μάλλον καΐ ήττον καΐ πλήθει και όλιγότητι. χιόνα γαρ καΐ πάχνην είναι ταδτόν καΐ δετό ν καΐ δρόσον, αλλά το μεν πολύ, τδ δ' ολίγον* τδν μεν γαρ όετον εκ πολλής άτμίδος γίνεσθαι ψοχομένης, την δε δρόσον εξ δλίγης, έφήμερον γαρ αυτής 6πάρχειν την σύστασιν. ομοίως χιόνα καΐ πάχνην χιόνα μεν γαρ είναι πήξιν νέφοος, άτμίδος δε την is πάχνην. διό ή χώρας ή ώρας ψοχρας σημεϊον γίνεσθαι την χιόνα· χαλάζας δε κατά τουναντίον εν ταΐς εοδιεινοτέραις σομβαίνειν χώραις ή ώραις. θέρους γουν μάλιστα και μετοπώρου γίνεσθαι, χειμώνος δε όλιγάκις καΐ όταν ήττον ή ψ5χος. είναι δε την χάλαζαν του καταφερομένου πηξιν εκ των νεφών ύδατος, εκ δε της ξηράς και καπνώδους πόρρω διατεινοάσης και μετεωριζομένης, ως καΐ δια τοΰτο 20 πολλάκις δια της έπιφορας των ουρανίων έμπίπρασθαι, των πρότερον είρημένων εκαστον αποτελεΐσθαι.

12 Stob. eel. I 29 ι p. 598—602H. Α ρ ι σ τ ο τ έ λ η ς . Τυφώνας δ' όταν έκνεφίας δινουμενος καταφέρηται. το γαρ πνεύμα κωλυόμενον μεν ε?ς ορθόν ίέναι παρ' άντίπνοιαν ή ψΰχος ή πάχος η τίνα άλλην αίτίαν, έλαυνόμενον δ' 6πδ του κατόπιν έπεισιόντος άναστρέφειν 26 είλουμενον εν τψ νέφει κύκλφ και συγκατάγειν επί γην έαυτφ το νέφος· εΤθ' δτω ύμη της φοράς διακραδαίνειν τους τόπους, εν οΓς 3ν άποληφθη. συνέχεσθαι (δε) την is δυναμιν ταύτην Ιν τη γη δια τε πύκνωσιν της επιφανείας καΐ δια κατάψυξιν καΐ δια ζηρασίαν. 2θεν καΐ νηνεμίας ούσης ως επί τδ πόλο γίνεσθαι τους σεισμούς της των ανέμων ορμής εισω τραπείσης· και νυκτδς μάλλον δια την ψΰίιν καΐ περί τδν ορθρον τους γαρ άνεμους τότε της πνοής άρχεσθαι, καΐ προς την γήν άποστρέφειν (τδ) κατά την άναθομίασιν άνιδν πνεύμα* καΐ της ημέρας Ιστιν 2τε 20 περί μεσημβρίαν. τδν γαρ ηλιον της άναθυμιάσεως επικρατούντα κατακλείειν αυτήν είς την γήν καΐ Ιαρος καΐ μετοπώρου μάλλον, ανωμάλους γαρ ταύτας εΐναι τάς ώρας * τδ γαρ θέρος καΐ τδν χειμώνα, τδ μεν δια τδν πάγον, τδ δε δια την άλέαν άκίνητον ποιεΐν τδν αέρα δια τδ τδ μεν άγαν είναι £ηρόν, τδν δε άγαν ψυχρόν* και εν τοΐς αδχμοΤς, οτε μάλιστα πνευματώδης δ αήρ* τοΰτο γαρ είναι τδν 25 αδχμόν, ξηράς πλήθος άναθυμιάσεως. άπελαυνομένης ουν της άτμίδος είς την γήν καΐ καθειργνυμένης σφυγμδν γίνεσθαι περί αυτήν και τρόμον καΐ εν ταΐς έπομβρίαις έπιφραττομένης δπδ των υγρών καΐ του ψυχρού της γης καΐ της έντδς άναθυμιάσεως αυξομένης υπδ των υετών και πυκνουμένης, ώστε κατά την πρόσπτωσιν ισχυρώς κινεΤν καΐ σείειν, και εν τοις όπάντρους καΐ σομφους εχουσι so τους κάτω τόπους ή καΐ παρακειμένην ροώδη θάλατταν δια τδ θύραθεν πλεΓον υποδέχεσθαι πνεύμα καΐ δια τδ την θάλατταν προσπίπτουσαν άπωθεΤν είς την 1 τούτου χαΐ έπιχαϊον F: οί)κ έπιχοίων Aristot. 1. c. || 2 ποιητές Horn. Θ 133 et s epius 11 ψολοεντα ut ω 539 || τον Usener: το Α || 4 l κατά βορύτερον A: corr. Heeren, cf. Aristot. 1. c. p.371*23 || ώστ' A: correxi || 9 κατέκαυσε: flectitur oratio ut p. 458,24 || 10 cum clausula cf. eel. eth. II 6 p. 68, 3 M. 11 de fr. 13 dixi Prol. p. 73 sqq. ι in vn ix || 12 καΐ της γη« A: correxi cf. p. 454,18 [|

15 άπολειφθ^) A: correxi cf. Aet. Ill 15 5 εν άπολήψει || δε addidit Heeren || 18 ανέμων τροπή« Α: corr. Heeren conl. Arist. meteor. II 8 p. 366»? || 20 το addidi cf. p. 454, l || 23 το γαρ Arist. p. 366 b 4: το μ,έν Α: το μεν γαρ Heeren || 24 δια το τον Α || το δε Arist. 1. c. || 25 Arist. 1. c. p. 366 b 7 || 30 πρ(!πτωcriv A: correxi cf. Arist. p. 366b 14 et Theophr. d. vent. 21 || 32 δια το F: το om. C vulgo

454

ARII DIDYMI EPITOMES FR. PHTS. 13. 14

γην τδ πεφυκδς απ' αδτής άποπνεΤν πνεύμα χοΐ σκεδάννυσθαι. περί γοον την Πελοπόννησον χαΐ την Άχαιίαν καΐ της Ευβοίας τάς κοιλάδας πολλοί>ς καΐ μεγάλους γίνεσθαι σεισμούς, ως γαρ δφ' ημών πολλάκις το διαπνεόμενον Ιξω πνεύμα« παλινδρόμησαν εισω, παλμδν παρέχει καΐ σφυγμδν εν τοις σώμασιν, οδτω το δ περιληφθέν εν τη γη κατά την κίνησιν χλονουμενον περί τους πόρους καΐ διεγκοπτόμενον σπασμούς καΐ σεισμούς άποτελεΐν. συμβαίνειν δε και τα μυκήματα ποτέ μεν μετά σεισμών, ποτέ δε καΐ χωρίς, του πνεύματος ήχοΰντος, δστ' έ£ακουεσθαι ψόφον τινά καΐ βόμβον επί μήκιστον, οπότε δια των σηράγγων διαυλοδρομεΐ παρατριβόμενον μηδ' έζιόν. τα δε χάσματα μετά σεισμών ήδη γουν τινας ίο σεισμούς μη πρότερον λήξαι πριν ή διαρραγήναι τους τόπους, εν οΓς έγένοντο, βιασαμένου του περιληφθέντος πνεύματος περί την Ιζοδον ώσπερ έκνεφίου τίνος ανέμου, καθάπερ καΐ τον περί την Ποντικήν Ήράκλειαν καΐ τον Ιτι πρότερον γενόμενον περί την Ίεράν καλουμένην Αίολου νήσον. εν ταυταις γαρ δπδ σεισμών οιδήματα της γης γενέσθαι μεγάλα, καΐ ταύτα διαρραγέντα πολύν άνεμον έκπε15 φυσηκέναι και φέψαλον, ώστε χατατεφρώσαι πλησίον ουσαν την των Λιπαραίων πόλιν. τάς δε ποντίους λεγόμενος νήσους ήττον σείεσθαι των προσγείων δια το καταψυχεσθαι τφ πλήθει της θαλάττης την άπδ της γης άναθυμίασιν. τεκμήριον δ' είναι του ρεΤν υπο την γην τί> πνεύμα πρώτον μεν f άπί) του εν οΓς γίνεται προσημαίνειν ήχοΰντος, είτα το περί τον ήλιον πάοος* άμαυρότερον γαρ χαΐ 20 άχλυώδη φαίνεσθαι χωρίς νέφους, δπονοστεΤν αρχομένου τοδ πνεύματος εις την γην του λεπτύνοντος τον αέρα καΐ δίακρίνοντος. προς τε τούτοις τ6 πρδ των δρθρίων σεισμών νηνεμίαν γίνεσθαι καΐ ψύχος· την μεν γαρ ξυμβαίνειν δια την εΓσω των ανέμων μετάρροιαν, τδ δε δια την της θερμής άναθυμιάσεως άπουσίαν. καΐ περί μεν σεισμών καΐ των άλλων των περί την γην παθημάτων επί 2δ τοσούτον.

14 Stob. eel. I 30 2 p. 616—622H. Αριστοτέλους. "Αλω δε και Γριδας καΐ παρήλιον καΐ ^άβδους χαΐ τάλλα τα κατά τάς έμφάσεις υπο μεν της αυτής αίτιας γίνεσθαι (πάντα γαρ είναι ταύτα της όψεως άνάκλασιν), διαφέρειν δε τοΤς τόποις καΐ αφ' ων και ως έχει συμβαίνειν την άνάκλασιν. 5λω μεν οδν καΐ περί ήλιον φαίνεσθαι καΐ περί σελήνην so καΐ καθόλου περί τα λαμπρά των άΌτρων καΐ ούθέν ήττον ημέρας ή νυκτδς καΐ περί μεσημβρίαν ή δείλην £ωθεν δ' έλαττονάκις καΐ περί δυσιν· συμβαίνειν δ', όταν δια του πέριξ αέρος άχλυώδους οντος έπιλάμπηται τδ φως αυτών, ώσθ' 3 fortasse εφ' ημών || 5 περιληφθέν Α: περίλειφθέν corr. F || άνακοπτ(ίμενον com. Usener [| συμβαίνει A: correxi )| 8 σηράγγων F: συρίγγων C vid. [Arist.] d. mund. p. 395l>31 || 10 έγένετοΑ: corr. Vatic, et Aug. || 11 περιληφθέντος F: ζεριλειφθέντος C || 14 γίνεσθαι A: correxi || 15 λιπαρών A: correctum ex Ar. p. 367"6 || 16 ιείεσθοϊ C: γενέσθαι F || 18 μεν το τους τοπους εν οΓς γ. π. ήχούντας ci. Usener cf.

Ar. ρ. 367«14 || 22 αί&ρίων A: correxi ex Ar. p.367·21 ·| 24declausnla cf. Prol. p.73 in 26 lemma in mrg. A. de Ario auctore dixi Prol. p. 73 sqq. ι π v ix cf. Arist. meteor. III 2 sq. unde pleraque corr. Heeren || 28 τροποις Arist. p. 372*19 || nonne ως iotxe? || 29 παρήλιον A || 30 xol νυχτο« Α: corr. Vatic. || 31 ίλαττον πολλάκις xol A: corr. ex Ar. p. 371 & 26 |[ ^μβαίνει Α: correxi

ARII DIDYMI EPITOMES FR. PHYS. 14. 15

455

δλον όρασθαι τδν κυκλον περιφανή γαρ είναι χαΐ σφαιρικήν χατά την £μφασιν την δλω. τούτης δε την μεν έπιμένουσαν δετον σημαίνειν, την δε διασπασθεΐσαν πνεύμα, την δε μαραινομένην ευδίαν. Τριν δε περί μόνον ήλιον χαΐ σελήνην συνίστασθαι* γίνεσθαι δε χαΐ νύκτωρ, όλιγάχις δε καΐ πάνυ δια πολλοδ. χυχλον δε μηδέποτε φαίνεσθαι της ίριδος μηδέ μεΤζον ημικυκλίου τμήμα, ποικίλην δ' Ιχειν Λ την Ιμφασιν δια τδ κατά την της όψεως άνάκλασιν φοινικοδν χαΐ πράσινον καΐ άλουργον προσπίπτειν απ' αυτής χρώμα, φοινικοδν μεν, δτι το λαμπρον εν μελανί χαΐ δια μέλανος όρώμενον τοιαύτην αποτελεί χρόαν. τοΓς γοδν θεωμένοις τον ήλιον δι' ομίχλης ή δια καπνοδ δοχεΐν έρυθρον εΤναι· χαΐ την άπο των χλωρών ξύλων φλόγα πεφοινιγμένην δια τ6 πολύν αδτη χαταμεμΓχθαι καπνόν. χατά τοδτο δη ω χαΐ την έζωτάτω χαΐ μείζονα περιφέρειαν της Γριδος έμφαίνειν το φοινιχοδν δια γαρ μέλανος τοδ νέφους άναχλωμένην την όψιν προς λαμπρότατον ό'ντα τον ήλιον άντιλαμβάνεσθαι τοιοδδε χρώματος, την δε δεύτερον xol τρίτην περιφέρειαν δια την της όψεως άσθένειαν το τε πράσινον χαΐ το άλουργές έμφαίνειν. το δ' δλον είναι την ΐριν Ιμφασιν ήλίοο τμήματος ή σελήνης εν νέφει κοίλφ χαΐ δεδροσι- κ Φμένφ χατά χύχλου περιφέρειαν όρωμένην. γίνεσθαι δ' εστίν 3τε διπλήν, ως την έτέραν άμαοροτέραν φαίνεσοαι χαΐ δια πόντος εξ εναντίας ίσταμένην τη πρότερη χαΐ "τη θέσει των χρωμάτων έντεστραμμένην. παρηλίους δε χαΐ ράβδους γίνεσ&αι μεν άπ6 της αυτής αίτίας, οδδέ μην ομοίως έχοντος τοδ νέφους, δταν γαρ άχλυώδες ή χαΐ ομαλές, προς δε τούτοις όδατώδες χαΐ πυχνόν, ως άπο χαλχοδ [κατό- Μ πτρου] λείου χλώμενην προς τον ήλιον την όψιν λευκού ποιεΓν φαντασίαν. παραπλήσιον γαρ ήλίφ χατά τε την χρόαν και το σχήμα φαίνεσθαι τον παρήλιον. την μεν γαρ ομαλότητα τοδ νέφους αίτίαν εΤναι του χρώματος, την δ' άνάκλασιν της όψεως της τοδ -ηλίου, δια της άχλυώδους έμφάσεως προσπίπτουσαν αθρόως προς πεπυχνωμένον ώσπερ ενοπτρον οόδέπω μεν δν ύδωρ, εγγύς δ' υπάρχον της 25 προς ύδωρ μεταβολής· διδ και σημεΐον ύδατος είναι τον παρήλιον * καΐ μάλλον γε τον νότιον τοδ βορείου παρά τδ μάλλον μεταβάλλειν ε?ς ύδωρ τον νότιον αέρα του προς άρκτον. γίνεσθαι δε περί τε [τάς] ανατολάς του ηλίου χαΐ περί δύσεις ουκ άνωθεν, αλλ' εκ των πλαγίων, χαθάπερ χαΐ τάς ράβδους. εΤναι δε [δια] τάς χαλουμένας ^άβδους ίριοειδεϊς ευθείας έμφάσεις περί τον αέρα συνιστάμενος δι' 30 άνωμαλίαν των ένοπτριζόντων νεφών.

15 Stob. eel. I 51 [43] l p. 1108H. [I. Dam. A 28 p. 237, 16—21 M.] Αριστοτέλους. Το δε αίσθητιχόν, 8 δη κοινώς απάντων των ζψων ίδιον (αίσθήσει γαρ διαφέρειν το ζφον του φυτού), πενταπλοΰν έοιχέναι. τοΰτο γαρ το 8 μέλαν Α: μέλανος Aristot. l. c. p. 374*3 || τούτους γούν θεωμένους F: recte C || 9 τ) χαΐ την C: ή τηνΡ: ή delevi || 10 πολν»ν A cf. Arist. 374 * 6: vulgo παχΰν ex apographis 11 11 εμφαίνει A: corr. Heeren || 15 εΐνα( την C: om. F || 17 Ισταμένην C: Ιστιίμενον F et similiter v. 18 αντεστραμμένον||19οδτί A: corr. Meineke||20dTO Α: ν^οί»πό||χατ«5πτρουάβ-

levi || 21 χλωμένουΡ: χλώμενον C: correxi cf. Arist. ρ. 377b 21 ώσπερ dino χαλκού λείου χλωμένης (της δψεως) || 28 τάς del. Meineke | j 29 δε δια F: truncatus C \ 32 Αριστοτέλους F in marg.: άριστοτέ D: om. C cf. Prol. p. 74'. praeterea p. 73 sqq. ιι vi vn || το δη AD: correxi |]τών om. D

450

ARII DIDYMI EPITOMES FR. PHYS. 15. 16. 17

μεν #ρασιν το δ' άκοήν τδ δ' οσφρησιν τδ δε γεδσιν τδ δ' άφήν. υπάρχειν δε τίνα και σύνθετον αΓσθησιν, εν η το τε φανταστικδν παν γίνεσθαι και (το) μνημονευτικδν καΐ τ6 δοξαστικόν, &περ ουν οδδ' άμοιρον τοδ νοδ τυγχάνει, αίσθάνεσθαι δ' ημάς παθουσης τι της αίσθήσεως.

16 Stob. eel. Ι 58 [47] p. 1114H. s

Αριστοτέλης. Φαντασίαν δ' είναι πάθος τι και κίνησιν της κατ' ένέργειαν αίσθήσεως, ώνομάσθαι δ' άπο μιας των αισθήσεων, της οράσεως· τ6 (γαρ) φαίνεσθαι παρά το φάος £χειν την έπίρρησιν τοδτο δ' οίκεΤον είναι της όψεως, διατείνειν δε (ε?ς) πασάς τάς αισθήσεις καί τάς διανοητικώς κινήσεις, καΐ γαρ ταύτας όμωνόμως λέγεσθαι φαντασίας, κριτήρια δ' είναι της τούτων γνώσεως ίο τον τε νοδν και την αΓσθησιν, τδν μεν των νοητών, την δε των αισθητών, ούτε γαρ το καθόλου δυναιτ' δν αΓσ&ησις έπικρίνειν ούτε το καθ' Εκαστον νοδς, πάντα δ' Ικ τούτων συνεστάναι και δια τούτων.

17 Stob. eel. I 52 [44] l p. 1110H. [I. Dam. Ο 14 p. 173, 19 Μ.] Αριστοτέλης όραν ημάς κατά κίνησιν τοδ κατ' ένέργειαν διαφανούς, διαφανές δε οδ μόνον εΤναι τον αέρα, αλλά καΐ το ύδωρ καί τίνα των συνισταμένων is πόθεν, οΓον υαλον και κρυσταλλον καί τινας των λαμπρών λίθων, άκούειν δε κατ ένέργειαν του μεταξύ διηχοδς. διηχές δ' είναι καί τον αέρα καί το πδρ και το ύδωρ καί τίνα των συγκριμάτων· I. Dam. Ο 16 (ρ. 176,14 Μ.) Α ρ ι σ τ ο τ έ λ η ς όσφραίνεσθαι δσφραντών. Stob. eel. I 55 [45] 4 p. 1112H. 20

του

μεταξύ

σώματος άναπιμπλαμένου των

Α ρ ι σ τ ο τ έ λ η ς γεύεσθαι δια τοδ μετάξι) των γευστών υγρών. Stob. eel. I 55 [45] 7 p. 1112H. Α ρ ι σ τ ο τ έ λ η ς , απτεσθαι δε δια τοδ μεταξύ σώματος της σαρκός καί του άπτοδ. το δη τοιούτον (ή τον) αέρα ή τδ ύδωρ όπάρχειν ή εκ τούτων τι κοινόν. λανθάνειν δε επί τε της γεύσεως καί της αφής δια τδ μη δια μακροδ γίνεσθαι 2 το post xat om. AD: addidit Heeren || 3 αμοιρον FD: άμοιρα C vulgo 5 de fr. 16 cf. Prol. p. 73 n || scribendnm erat lemma Αριστοτέλους || 6 γαρ addidi. τψ φ. Heeren || 7 μεν είναι Heeren || δ εις addidit Heeren || 9 cf. cum his Alcin. is. c. 4 extr. || 11 αισθήσεις A: corr. Heeren 13 fr. 17 Ario tribui Prol. p. 73 sqq. n vi cf. p. 76. unum fuisse olim caput, deinde a Stobaeo discerptum non solum dicendi tenor sed etiam δε ν. 15 et 21 servatum et capitulum de auditu v. 15 male continuatum (collo-

candum c. 53 [44]) probat, in Agtio c. περί αφής, quantum ex Plutarcho conicere licet, defuit || 16 διεχούς AD: correxi cf. Flut. Symp. VIII p. 721 E διηχές δε—οΚς εστί παρ' ήμΐν δ αήρ χαΐ δδωρ χαΐ γη «αϊ πυρ || του μεταξύ διεχοΰς A: om. D || 18 σώματος: praeter aera intellegitur aqua cf. Arist. p. 443a2 || 21 καί το από τούτου Α: scripsi του άπτοΰ, Heeren του άπτομένου || 22 ή τον addidi cf. T. 14. 16 || 23 λανθάνειν τε Α: corr. Heeren

ARII DIDYMI EPITOMES FR. PHYS. 17. 18. 19. 20

457

κα&άπερ επί των ορατών καΐ ακουστών χαΐ δσφραντών. του δε κινητικού κατά τόπον, 8 δη προσείπομεν δρμητικόν, το πρώτον κινούν και εν ήμΤν καΐ εν τοις άλλοις ζφοις άκίνητον εΐναι.

18 Stob. eel. I 13 ι p. 336. 338H. [I. Dam. A 29 p. 238,6 M.] Αίτιον δ' 6 Ζ ή ν ω ν φησιν είναι δι' δ, οδ δ' «Γτιον συμβεβηκός' και το μεν αίτιον σώμα, οδ δ' αίτιον κατηγόρημα· αδύνατον δ' εΤναι τδ μεν αίτιον 5 παρεΐναι, οδ δε εστίν αίτιον μη όπάρχειν. τδ δε λεγόμενον τοιαύτην £χει δύναμιν αίτιον εστί δι' 8 γίνεται' τι, οΓον δια την φρόνησιν γίνεται τδ φρονεϊν καΐ δια την ψυχήν γίνεται τδ ζην καΐ δια την σωφροσύνην γίνεται τδ σωφρονεΤν. αδύνατον γαρ είναι σωφροσύνης περί τίνα ούσης μη σωφρονεΐν ή ψυχής μη ζην ή φρονήσεως μη φρονεϊν. ίο Χρύσιππος αίτιον είναι λέγει δι' δ. καΐ τδ μεν αίτιον δν χαΐ σώμα καΐ [αίτιον] δ τι · οδ δε αίτιον δια τι. αίτίαν δ' εΐναι λόγον αιτίου ή λόγον τδν περί τοδ αίτίοο ως αίτιου. Π ο σ ε ι δ ώ ν ι ο ? δε ούτως' αίτιον δ' εστί τίνος, δι' 8 έκεΤνο, ή τδ πρώτον ποιούν ή τδ άρχηγδν ποιήσεως· καΐ τδ μεν αίτιον ον καΐ σώμα, οδ δ' αίτιον u ούτε ον ούτε σώμα, αλλά συμβεβηκδς καΐ κατηγόρημα.

19 Stob. eel. Ι 14ι ρ. 350. 352Η. Σώμά εστί τδ τριχη διαστατόν, πλάτει βάθει μήκει· ταϋτα δε πλεοναχώς λέγεσθαι, δτέ μεν γαρ μήκος εΤναι [λέγεσ&αι] τδ μεγιστον διάστημα του σώματος, δτέ δε μόνον τδ κάτωθεν άνω· και πλάτος δτέ (μεν) τδ δεύτερον διάστημα, ότέ δε τδ εκ δεξιάς καΐ έ£ ευωνύμου, καΐ βάθος ότέ μεν *{·καΙ εις έαυτδ Μ διάστημα, δτέ δε τδ πρόσω καΐ οπίσω· κατά μεν τδν πρότερον λόγον ούτε των σφαιρών ούτε των τετραγώνων και των δμοίων ουδέν των διαστημάτων τούτων εχόντων, κατά δε τδν δεύτερον παντδς σώματος τάς τρεΐς έχοντος διαστάσεις δια τδ κατά πασαν θέσιν ύπδ τδν λόγον τούτον πίπτειν αυτό.

20 Stob. eel. Ι 11 6 ρ. 322. 324Η Ζήνωνος. Οοσίαν δε είναι την των όντων πάντων πρώτην υλην, ταύτην 25 δε πασαν άίδιον καΐ ούτε πλείω γινομένην ούτε έλάττω· τα δε μέρη ταύτης F: χινητοϋ C: correxi cf. Arist. d. an. HI 10 p. 433*13 U 2 Sv δη A: correxi 4 fr. 18 tangitur in Proleg, p. 73 sqq. ιι ιν νι νιι x II 8 γίνεται om. D || 12 xotl αίτιον A: xal αίτιον μεν D: αίτιον inclusit Heeren || δια τί AD: corr. Heeren 17 Stoicorum definitionem [Laert. VII135 Sext.adv.math.1211X367 Ρ.Η.ΙΠ39] Ario tribui cf. Prol. p. 74 vi vu || num σώμα είναι? 11

πλέον άλλως F: άλλως om. C: cow. Heeren || 18 λέγεσθαι delevi dittographiam || 19 μεν om. A || 20 xal F: om. C'· το ίλάχιατον δ. Usener || 21 πρώτον A: cori·. Usener, cum Arius hac neglegentia non videatur usus esse cf. p.458,22 || 24 τοότοΑ: corr. cod. Aug. 25 de fr. 20 cf. Prol. p. 73 sqq. H ιν ν vi vn |[ lemma in mrg. A || όντων C: πρώτων F

458

ARII DIDYMT EPITOMES FR. PHYS. 20. 21

οδκ del ταδτά διαμένειν, αλλά διαιρεΐσθαι χαΐ συγχεΓσθαι. δια ταύτης δε διαθεΐν τον του πόντος λόγον, 8ν Ινιοι είμαρμένην καλοΰσιν, οίον περ καΐ εν η) γονξ το σπέρμα. Χρυσίππου Στωιχοΰ. Των κατά ποιότητα υφισταμένων πρώτην υλην 6 ταυτην δε άίδιον, ούτε αυ^ησιν ουτβ μείωσιν δπομένουσαν, διαίρεσιν δε καΐ συγχυσιν έπιδεχομένην χατά μέρη, ώστε φθοράς γίνεσθαι έχ των μερών εΓς τίνα, οδ χατά διαίρεσιν, αλλά κατ' άναλογίαν τη συγχύσει τίνων γινομένων Ix τίνος. Έφησε δε ό Π ο σ ε ι δ ώ ν ι ο ς την των £λων οδσίαν καΐ δλην οποίον καΐ άμορφον εΤναι, καθ' 6Όον οδδέν άποτεταγμένον ιοΊον έχει σχήμα οδδέ ποιότητα ίο καθ' αδτήν · αεί δ' εν τινι σχήματι καΐ ποιότητι είναι, διαφέρειν δε την οδσίαν της ύλης την οδσαν κατά την δπόστασιν έπινοία μόνον.

21

Stob. eel. I 10 ΐβ p. 312—316 H. Χρυσίππου. Περί δε των Ικ της οδσίας στοιχείων τοιαύτα τίνα αποφαίνεται τφ της αίρέσεως ήγεμόνι Ζ ή ν ω ν ι κατακολουθών, τέτταρα λέγων είναι στοιχεία, ... και φυτά καΐ τον δΤ,ον χόσμον καΐ τα εν αδτφ περιεχόμενα, καΐ is ε?ς ταδτα διαλυεσΰαι. τ& δε (πυρ) κατ' εξοχήν στοιχεΤον λέγεσ&αι δια το έ£ αδτου πρώτου τα λοιπά συνίστασθαι κατά μεταβολήν και είς αδτο Ισχατον πάντα χεόμενα διαλυεσθαι. τούτο δε μη έπιδέχεσ&αι την είς άΤλο χυσιν ή άνάλυσιν. συνίστασ&αι δ' έί αυτού τα λοιπά καΐ χεόμενα είς τοΰτο έΌχατον τελευταν παρ' 8 καΐ στοιχεΐον λέγεσ&αι, δ πρώτον Εστηκεν ούτως, ώστε σύστασιν διδόναι αφ' % αότοδ καΐ άπα των λοιπών χυσιν καΐ διάλυσιν δέχεσθαι είς αυτό. κατά μεν τον λόγον τούτον αδτοτε).ώς λεγομένου του πυρός στοιχείου, οδ μετ' άλλου γαρ· κατά δε τδν πρότερον καΐ μετ' άΤλων συστατικον εΤναι, πρώτης μεν γινομένης της εκ πυρός κατά συστασιν είς αέρα μεταβολής, δευτέρας δ' άπο τούτου είς ύδωρ, τρίτης δ' έτι μάλλον κατά το άνάλογον συνισταμένου του" ύδατος είς γην. πΑιν 26 δ' (ίπο ταύτης διαλυομένης καΐ διαχεομένης πρώτη μεν γίνεται χυσις είς ύδωρ, δευτέρα δ' εξ ύδατος είς αέρα, τρίτη δε καΐ έσχατη είς πυρ. λέγεσδαι (δε) πυρ το πυρώδες παν καΐ αέρα το άερώδες καΐ ομοίως τα λοιποί, τριχώς δε λεγομένου κατά Χρυσιππον του στοιχείου, καθ' £να μεν τρόπον του πυρός δια το εξ αδτοΰ τα λοιπά συνίστασθαι κατά μεταβολήν καΐ είς αδτο λαμβάνειν την so άνάλυσιν καθ' Ιτερον δε, καθ' 8 λέγεται τα τέτταρα στοιχεία πυρ αήρ ύδωρ γη (έπεί δια τούτων τινός ή τινών ή και πάντων τα λοιπά συνέστηκε, δια μεν των 2 είμαρμένην cf. Diog. VII 149. 136 \\ καΐ Λ: omissum ab Heerenio et insequentibus editoribus || 4 lemma in mrg. A || 7 snepicor χατ' άνοίλυσιν η σύγχυσιν cf. infra ν. 17.20 || interponuntur Agtii Plac. 19«.7 || 8(Il)oe8i8a>vfoumrg.F|| ΙΟχατ' αυτήν A: correzi || 11 την οδσαν temere seclusit Heeren 12 de fr. 21 Tide Prol. p. 73 sqq. i n v vi x || 14 lacnnam sie expleas: πυρ αέρα δδωρ γήν, εξ ων συνίαταβθαι πάντα χαΐ ζψα cf.

ν. 15 et 16, alii aliter || 15 πυρ Heeren addidit cf. v. 28. ceterum cf. Laert. VII136 || 19 απ αυτού et v. 20 είς αδτο ante Meinekeum || 21 ου μετ' άλλου γαρ poet πράτερον A: traneposuit Heeren, an οί> μετ' άλλου γίγνεσθαι? turn ν. 20 χατά μεν ουν scribes || 24 δ' ϊβτι Α: corr. Heeren || 25 cf. ad p. 453, 9 || 26 δεύτερον A: corr. Meineke || δε add. Heeren

ARII DIDYMI EPITOMES FB. PHYS.21. 22. 23

459

τεττάρων, ως τα ζψα χαΐ τα επί γης πάντα συγκρίματα, δια δυοιν δε, ως ή σελήνη δια πυρδς χαΐ αέρος συνέστηκβ, δι' ένδς δε, ως ό ή"λιος· δια πυρδς γαρ μενού, δ γαρ ήλιος πδρ εστίν ειλικρινές)· κατά τρίτον λόγον λέγεται στοιχεΐον είναι 8 πρώτον συνέστηκεν οδτως, δοτέ γένεσιν διδόναι αφ' αότοδ δδφ μέχρι τέλους καΐ εξ εκείνου την άνάλυσιν δέχεσθαι εις εαυτό τη όμοία δδφ. Β γεγονέναι δ' Ιφησε κάΐ τοιαύτας αποδόσεις περί στοιχείου, ως Ιστι το τε δι' αδτοδ εδκινητότατον καΐ ή αρχή {καΐ ό) λόγος και ή άι'διος δύναμις φύσιν Ιχουσα τοιαότην, ώστε *[· γην τε κινεΐν κάτω πρδς γην την τροφήν, καΐ άπο της τροφής άνω πάνη) κύκλω, είς αδτήν τε πάντα καταναλίσκουσα καΐ τ6 αδτης πάλιν άποκαθιστασα τεταγμένως καΐ δδφ. ίο

22 Stob. eel. I 193 p. 404. 406H. Χρυσίππου. Κίνησιν δε φησιν εΤναι ό Χρύσιππος μεταβολήν κατά τόπον ή δλφ ή μέρει, ή μεταλλαγήν εκ τόπου ή καθ' δλον ή κατά μέρος, καΐ άλλως* κίνησιν (μεν) μβταλλαγήν κατά τόπον ή σχήμα, φοράν δε μετέωρον κίνησιν δξεΓαν, μονήν δε το μεν οΓον άκινησίαν σώματος, το δ' οίον σώματος σχέσιν κατά ταύτα καΐ ωσαύτως νυν τε καΐ πρότερον. πολλαχώς δε λέγεσθαι την κίνησιν καΐ την u μονήν, διό καΐ πολλούς καθ' ίκαστον σημαινόμενον αποδίδοσθαι ίίρους. τάς δε πρώτας κινήσεις εΤναι δύο, την τε ευθείαν καΐ την καμπύλην · δια τούτων δε πολλαχώς μιγνυμένων γίνεσθαι πολλάς κινήσεις καΐ διαφέρουσας.

23 Stob. eel. I 19'4 p. 406. 408H. Ζήνωνος. Των δ' εν τφ κόσμφ πάντων των κατ1 ιδίαν ££ιν συνεστώτων τα μέρη την φοράν Ιχειν είς το το3 δλου μέσον, δμοίως δε καΐ αδτοδ τοδ κόσμου, διόπερ δρθώς λέγεσθαι πάντα τα μέρη τοδ κόσμου επί το μέσον τοδ κόσμου την φοράν £χειν, μάλιστα δε τα βάρος Ιχοντα' ταδτον δ' αΓτιον εΤναι καΐ της τοδ κόσμου μονής εν άπείρφ κενφ καΐ της γης παραπλησίως εν τφ κόσμφ περί το τούτου κέντρον καθιδρυμένης ίσοκρατώς. οδ πάντως δε σώμα βάρος Ιχειν, αλλ' άβαρή εΤναι αέρα καΐ πδρ· τείνεσθαι δε καΐ ταδτά πως επί τδ της δλης σφαίρας τοδ κόσμου μέσον, την δε συστασιν προς την περιφέρειαν αδτοδ ποιεΐσθαι. φύσει γαρ ανώφοιτα ταδτ' είναι δια τδ μηδενός μετέχειν βάρους* παραπλησίως 3 δε post τρίτον addebat Meineke || 4 απ' αυτού Α:οοΓΓ.Μβΐηβϊβ||7εοχινητ(5τοτον cf.p.465,9|| xal ο deest in libris || 8 extrema corrupta su^t. suadeo: ώστε πάντων ποιεϊν χάτω προς γήν την τροπήν, [τροπην invenit Usener], κοί ίίπό γη« τροπην [sic Usener] άνω ποίνη) χύχλφ [cf. fr. 31 p. 466, 16] , είς αυτήν τε πάντα χαταναλίσχουσα χαΐ αφ' εαυτής [fait χάπό αυτής, eic TJeener] πάλιν χτλ. 11 fr. 22.23 cohaerent, fr. 24 falso in libris

interpositis Platonie duobus locis sequitur cf. Prol. p. 73sq. n ιν ν vi x || 13 μεν addidi || μετεώρου A: correxi cf. fr. 23. έχ μετεώροο Meineke 19 των poet πάντων delet Usener || 23 τ§ γη Α: corr. Heeren |[ 25 γίνεσθαι Α: correxi. nam etsi fuginnt aer ignisqne terrae medium, servant tarnen illam directionem contrariapetentes. χινεΐσθαι Meineke || 27 άνώφυτά F: άνω το φυτά G: corr. Canterue

460

ARII DIDYMI EPITOMES FR. PHYS. 23. 24. 25

δε τούτοι« ουδ' αυτόν φασι τον κόσμον βάρος εχειν δια το την #λην αυτού" σύστασιν Ix τε των βάρος εχόντων στοιχείων εΤναι και εκ των άβαρών, την δ' 8λην γην καθ' έαυτην μεν έχειν αρέσκει βάρος, παρά δε την θέσιν δια το την μέσην εχειν χωράν (προς δε το μέσον είναι την φοράν τοις τοιούτοις σώμασιν) 8 επί τοδ τόποο τούτου μένειν.

24

Stob. eel. Ι 197 ρ. 408. 410Η. Α π ο λ λ ό δ ω ρ ο ς εν τγ, Φυσική τέχνίβ κίνησιν είναι μεταβολή ν κατά τόπον ή σχήμα ή δλφ ή [τοΐς] μέρεσι, σχέσιν δε συνοχήν κατά τόπον ή σχήμα καΐ το ισχεσθαι τοιούτο· γένη δε κινήσεως είναι πρώτα δύο, την τε κατ' ευθείαν καΐ την έγκύκλιον. τούτων δε είδη γίνεσθαι πλείονα, περί το αύτδ δε κινήσεις γίιο νεσθαι πολλάς καΐ εν τφ αύτφ τόπω, οίον περιπατεΤν και τρέχειν μη έκβαίνοντα τον άσώματον τόπον, καΐ ό?μα κινεΐσθαι την τε έπ' ευθείαν καΐ την εις τα πλάγια καΐ την Ιμπροσθεν καΐ την όπισθεν καΐ την εις δεξιάν καΐ άριστεράν καΐ έγκύκλιον καΐ ταχέως ά"μα καΐ βραδέως, χαθάπερ επί των πλεόντων καΐ των ομοίως τούτοις διακειμένων συντυγχάνειν. δσπερ δε παντος σώματος έλέγομεν 15 μέρος είναι σώμα καΐ πάσης επιφανείας έπιφάνειαν καΐ πάσης γραμμής γραμμήν καΐ παντός τόπου τόπον καΐ παντος χρόνου χρόνον, ούτως καΐ πάσης κινήσεως κίνησιν είναι ρ"ητέον και πάσης σχέσεως σχέσιν κατά την αυτήν άναλογίαν.

25 Stob. eel. I 184 p. 390—394H. Τόπον δ' εΤναι δ Χ ρ ύ σ ι π π ο ς άπεφαίνετο το κατεχόμενον δι' όλου δπό οντος ή το οΓόν (τε) κατέχεσθαι υπό ό'ντος και δι' δλου κατεχόμενον είτε οπό 20 τινός (είτε) οπό τινών, εάν δε του ο?ου τε κατέχεσθαι δπό οντος τι μεν κατέχηται, τΐ δε μη, το δλον (ούτε) κενόν £σεσθαι ούτε τόπον, Ετερον δε τι ουκ ώνομασμένον* το μεν γαρ κενόν τοΓς κενοΐς άγγείοις λέγεσθαι παραπλησίως, τον δε τόπον τοΤς πλήρβσι' χωράν δε πότερον το μεΤζον οΓόν τε κατέχεσθαι υπό οντος καΐ οΓον μείζον άγγεΐον σώματος ή το χωρούν μείζον σώμα; το μεν οδν κενόν άπειρον 26 εΤναι λέγεσθαι· το γαρ έκτος του κόσμου τοιοδτ' είναι· τον δε τόπον πεπερασμένον δια το μηδέν σώμα άπειρον εΤναι. καθάπερ δε το σωματικόν πεπερασμένον εΤναι, ούτως το ασώματον άπειρον ζ τε γαρ χρόνος άπειρος και το κενόν, ώσπερ γαρ 7 τοις delevi || 8 τοιούτον cod. August. nnm το οώτό? cf. ρ. 409, 14 |) 9 ϊγχυχλον Α: corr. Heeren || 11 άαώματον νΐχ eanum. an τον αυτόν? || χαί 5μα F: ή άμα C || 14 οδν τυγχάνειν A: corr. Meineke || fortasse λέγομεν cf. ρ. 461,11 18 de fr. 25 dixi Prol. p. 73sqq. ιι ιν νι νιι χ || 19 addidi τε cf. ν. 20 et Sextus Emp. Pyrrh. Hyp. Ill 124. l Στωιχοί φασι χενόν μεν είναι το οΓόν τε υπό ό'ντος χατέχεσθαι μη χατεχόμενον 6έ, ή διάστημα (φημον σώ-

ματος, ή διάστημα άχαθεκτούμενον ί>πό σώμοτος, τόπον δε διάστημα Οπό εντός χατεχομενον χαί έξισαζομενον τψ χατέχοντι aitdv, νόν 3ν χαλοΰντες το σώμα, χωράν δε διάστημα χατά μεν τι χατεχόμενον ΐ)πό σώματος χατά δε τι άχαθεχτούμενον, ένίων χωράν είποντων είναι τον τόπον του μεγάλου σώματος || 20 είτε addidit Heeren || 21 οδτε addidit Canterus in latinis || ϊσται οδτε τόπος Α: eorr. Usetier || 22 κενοΐς αίτίοις A: corr. Canterus itemque αίτιον ν. 24

ARII DIDYMI EPITOMES FR. PHYS. 25. 26

461

τδ μηδέν ουδέν εστί πέρας, ούτως οδδε τοδ μηδενός, οΓόν εστί τδ κενόν, χατά γαρ την αδτου όπόστασιν άπειρον εστί, περατοδται δ* οδ τούτο έκπληρουμενον τοδ δε πληροδντος άρθέντος ουκ Ιστιν αυτού νοήσαι πέρας.

26 Stob. eel. I 8 40 42 p. 254. 256-262H.

Ζ ή ν ω ν εφησε χρόνον εΤναι κινήσεως διάστημα, τοΰτο δε καΐ μέτρον καΐ κριτήριον τάχους τε καΐ βραδύτητας, δπως έχει * * * κατά τοδτον δε γίνεσθαι τα 6 γινόμενα καΐ τα περαινόμενα άπαντα καΐ τα οντά είναι. Α π ο λ λ ό δ ω ρ ο ς δ' εν τη Φυσική τέχνη ούτως ορίζεται τον χρόνον χρόνος δ' εστί της τοδ κόσμου κινήσεως διάστημα, ούτως δ' εστίν άπειρος ως δ πας αριθμός άπειρος λέγεται είναι' το μεν γαρ εστίν αδτοδ παρεληλυθδς το δε ένεστηκδ; το δε μέλλον, ένεστάναι δε τον πάντα χρόνον, ως τον ένιαυτδν ένεστη- ίο κέναι λέγομεν, κατά μείζονα περιγραφήν, καΐ δπάρχειν δ πας χρόνος λέγεται ουδενδς αδτοδ των μερών υπάρχοντος άπαρτιζόντως. Π ο σ ε ι δ ώ ν ι ο ς · τα μεν εστί κατά παν άπειρα, ως δ σόμπας χρόνος· τα δε κατά τι, ως δ παρεληλυθώς χρόνος καΐ δ μέλλων κατά γαρ τδν παρόντα μόνον έκάτερος πεπέρανται. τδν δε χρόνον ούτως ορίζεται, διάστημα κινήσεως ή μέτρον u τάχους τε καΐ βραδυτητος, όπως ίχει τδ έπινοουμενον (καΙ) κατά τδ πότε τοδ χρόνου τδν μεν είναι παρεληλυθότα, τδν δε μέλλοντα, τδν δε παρόντα, δς £κ τίνος μέρους του παρεληλυθότος καΐ τοδ μέλλοντος περί τδν διορισμδν αύτδν συνέστηκε· τδν δε διορισμδν σημειώδη εΓναι. τδ δε νδν καΐ τα δ'μοια εν πλάτει χρόνον καΐ ουχί κατ' άπαρτισμδν νοεΐσθαι. λέγεσθαι δε τδ νδν καΐ κατά τδν ελάχιστον so πρδς αΓσθησιν χρόνον περί τδν διορισμδν τοδ μέλλοντος καΐ παρεληλυθότος συνιστάμενον. Ό δε Χρύσιππος χρόνον εΤναι κινήσεως διάστημα, κα&' 8 ποτέ λέγεται μέτρον τάχους τε καΐ βραδυτητος, ή τδ παρακολουδοδν διάστημα τη τοδ κόσμου κινήσει* καΐ κατά μεν τδν χρόνον κινεισ&αί τε £καστα καΐ είναι· εί μη άρα διττδς η λέγεται δ χρόνος, κα&άπερ ή τε γη και ή θάλαττα χαΐ τδ κενδν τα τε δλα καΐ τα μέρη τα αυτών, ώσπερ δε τδ κενδν παν άπειρον εΐναι πάντη, καΐ τδν χρόνον πάντα άπειρον εΤναι εφ' έκάτερα· καΐ γαρ τδν παρεληλυθότα καΐ τδν μέλλοντα άπειρον εΤναι. έκφανέστατα δε τούτο λέγει, δ'τι οδθείς δλως ένίσταται χρόνος· έπεί γαρ εις άπειρον ή τομή των συνεχόντων εστί, κατά την διαίρεσιν ταυτην καΐ πας ao χρόνος ε?ς άπειρον έχει την τομή ν ώστε μηθένα κατ' άπαρτισμδν Ινεστάναι χρόνον, αλλά κατά πλάτος λέγεσθαι. μόνον δε δπάρχειν φησί τδν ενεστώτα, τδν 1 οί>δέ !ν F: 6ν (ουδέ om.) C || οδτως 8έ Α: corr. Usener. οδτως καΐ Vat. et Atig. J| 2 την βώτοΰ valgo: correxi 4 de fr. 26 cf. Prol. p. 73sqq. ι vi vn x || lemmata Ζήνωνος Απολλοδώρου Ποσειδωνίου Χρυσίππου in marg. iterata sunt. poet είναι ν. 6 interponitur Hermae locus || 5 post ϊχει hiat oratio cf. ν. 16 || 12 απαρτίζοντας Α: corr. Heeren || 15 έχατέροις πεπέρασται Α:

correxi || 16 κοί πως [xat πώς CJ ίχε( τον έιηνοούμενον A: corr. Heeren || xal addidi || 19 χριίνοο A: corr. Usener. seclusit Heeren || 23 χαθ' 8v A: corr. Heeren || 24 idem repetitur a Stobaco p. 250 H. post Aet. 1222 μέτρον βραδυτητος ή τάχους είπε Χρύσιππος || 29 εμφανέστατα Α: εμφανέστατα cod. Aug. || δλος A: corr. cod. Aug. || 32 φησί C: φασί F

462

ΑΒΠ DIDYMI EPITOMES FR. PHTS. 26. 27

δε παρφχημένον καΐ τον μέλλοντα δφεστάναι μεν, δπάρχειν δε οδδαμώς, el μη ως καΐ κατηγορήματα δπάρχειν λέγεται μόνα τα συμβεβηκότα, οΓον τ6 περιπατεΤν υπάρχει μοι &τε περιπατώ, 8τε δε κατακέκλιμαι ή κάθημαι οόχ δπάρχει. . . 6

Έαρ δε έτους ώραν κεκραμένην εκ χειμώνος απολήγοντας καΐ θέρους αρχομένου, ή την μετά χειμώνα ώραν πρδ θέρους, θέρος δε ώραν έτους την μά· λιστ' δφ' ηλίου διακεκαυμένην. μετόπωρον δε ώραν έτους την μετά θέρος μεν προ χειμώνος δε, κεκραμένην. χειμώνα δε ώραν έτους την μάλιστα κατεψυγμένην, ή τον περί γην αέρα κατεψυγμένον. γίνεσθαι δε ίσημερίας δυο καθ' ίϊκαστον ίο ένιαυτον καΐ τροπάς δυο* ισημερίας μεν δταν ή νυξ καΐ ή ήμερα Γσαι Son, τούτων δε την μεν Ιαρι γίνεσθαι, την δε μετοπώρφ· των δε τροπών τάς μεν θέρους, τάς δε χειμώνος.

27 Stob. eel. I 17 et 207 p. 432— 438 H. Π ο σ ε ι δ ώ ν ι ο ς δε φθοράς καΐ γενέσεις τέτταρας εΤναί φησιν εκ των όντων είς τα οντά γιγνομένας. την μεν γαρ εκ των οδκ όντων και την εις (τα) οδκ u οντά, καθάπερ ειπομεν πρόσθεν, άπέγνωσαν άνύπαρκτον οδσαν. των δ' είς (τα) οντά γινομένων μεταβολών την μεν είναι κατά διαίρεσιν, την δε κατ' άλλοίωσιν, την δε κατά σύγχυσιν, την δ' εξ ίίλων, λεγομένην δε κατ' άνάλυσιν. τούτων δε την κατ' άλλοίωσιν περί την οδσίαν γίγνεσθαι, τάς δε αλλάς τρεΓς περί τους ποιους λεγόμενους τους επί της οδσίας γιγνομένους. ακολούθως δε τούτοις καΐ τάς γενέσεις so συμβαίνειν. την γαρ οόσίαν ουτ' αυξεσθαι οδτε μειοΰσθαι κατά πρόσθεσιν ή άφαίρεσιν, αλλά μόνον άλλοιουσθαι, καθάπερ έπ' αριθμών καΐ μέτρων [και] συμβαίνειν. επί (δε) των ιδίως ποιών οίον Δίωνος καΐ Θέωνος καΐ αυξήσεις και μειώσεις γίνεσθαι. δω καΐ παραμένειν την εκάστου ποιότητα [τα] άπο της γενέσεως μέχρι της αναιρέσεως, (ως) επί των ιϋναίρεσιν επιδεχομένων ζφων και 35 φυτών καΐ των τούτοις παραπλήσιων, επί δε των ιδίως ποιών φασι δύο είναι τα δεκτικά μόρια, το μεν τι κατά την της οόσίας δπόστασιν, το δε (τι) κατά την του ποιου, τοδτο γαρ, ως πολλάκις έλέγομεν, την αυξησιν καΐ την μείωσιν έπιF : έφεστάναι C sed cf. Chrysippus Pint. d. comm. not. 41 8 p. 1081 F το μεν παρψχημένον too χρόνου xal το μέλλον ούχ ύπδίρχ«ν αλλ' οφεβτηχέναι, μό*νον δε ί»π(ίρχειν το ένιστηχος || ti μη Canterus in latinis: eiolv A || 2 λέγεται μίνον (ορρ. ίντως οπάρχει) coni. Usener || 4 omieit Stobaeus nonnulla || 7 αφ' ηλίου A: corr. Meineke || 9 την περί γην αέρα χατεψυγμένην Α: correxi ex Diog. VII 151 χειμώνα μεν εΐναίφασιτόν υπέρ γης [cf. Aet. III 8 1] αέρα κατεψυγμένον : Heeren ή τψ περί γην αέρι κατεψυγμένην quod parnm distat a priore definitione 13 fr. 27 b' excerptum est: primum c. 17 post fr. 28 turn c. 207 inde ab initio usque

ad dvdXuaiv v. 17. ceterum cf. Prol. p. 73 sq. ι ιι νι || additur Ποσειδωνίου in mrg. || 14 et 15 τα addidi || 15 άπέσωσαν A c. 20: έπέγνωσανο.17: correxi. intelleguntur Stoici cf. v.25. άπέγνω ωσάν Usener. άπέγνωσεν Heeren 1 1 17 Βέ δι' δλων Meineke || post λεγομένων om. δε C || 20 την δε A: corr. Heeren || πριίθεαιν ante Heerenium || 21 καθα'περ — συμβαίνειν post άφαίρεσιν ponam || καΐ συμβαίνειν επί των ίδέως A: corr. Heeren || 23 tadel. Heeren || 24 ως addidit Heeren 1 1 24 επιδεχομένων F : δεχομένων C || 25 φασί A cf. ad v. 15. δύο μεν εΐναί φηαι sine causa Heeren 1 1 26 τι post δε addidit Heeren || 27 του ποιητου το γαρ Α: correxit Canterus || λέγομεν A: corr. Meineke

ARII DIDTMI EPITOMES FR. PHYS. 27. 28

463

δέχεσθαι· μη είναι δε ταδτδν το τε ποιον ιδίως χαΐ την οδσίαν [δ] εξ ης Ιστι τοΰτο, μη μέντοι γε μηδ' Ετερον, αλλά μόνον οδ τούτον δια τδ χαΐ μέρος βΐναι της ουσίας χαΐ τδν αυτόν έπέχειν τόπον, τα δ' Ετερα τίνων λεγόμενα δβιν xal τόπφ κεχωρίσθαι καΐ μηδ' εν μέρει θεωρέΓσθαι. Το δε μη εΤναι ταδτδ το τε χατά τδ ίδίως ποιδν xal τδ χατά την οδσίαν, t δήλον βΤναί φησιν δ Μνήσαρχος· άναγκαΐον γαρ τοϊς αδτοΐς ταδτά συμβεβηκέναι. ε.1 γαρ τις πλάσας Γππον λόγου χάριν συνθλάσειεν, έπειτα κυνα ποιήσειεν, ευλόγως Αν ημάς ίδόντας είπεΐν, δτι τουτ' οδχ ην πάλαι, νυν δ' εστίν ώσθ' Ετερον εΤναι τδ επί του ποιου λεγόμβνον το τε [xal] επί της οδσίας. καθόλου νομίζειν τους αδτους ημάς εΐναι ταΤς οδσίαις άιτίθανον είναι φαίνεται· πολλάκις γαρ συμβαίνει ίο την μεν οδσίαν δπάρχειν πρδ της γενέσεως el τύχοι της Σωκράτους, τδν δε Σωχράτην μηδέπω δπάρχειν, xal μετά την του Σωχράτους αναίρεση/ δπομένειν μεν την οδσίαν, αότδν δε μηχέτ' εΤναι.

28 Stob. eel. 117 p. 374—378H. Χρύσιππος δε τοιούτον τι διεβεβαιοΰτο · είναι τδ ον πνεύμα χινουν έαυτδ πρδς έαυτδ xal εξ αδτοδ, ή πνεύμα έαυτδ χινουν πρόσω xal δπίσω· πνεύμα δε u εΐληπται δια τδ λέγεσθαι αδτδ αέρα εΐναι χινουμενον άνάλογον δε γίνεσθαι χάπΙ του αιθέρος, ώστε xal εις χοινδν λόγον πεσεΤν αδτά. ή τοιαύτη δε χίνησις χατά μόνους γίνεται τους νομίζοντας την οδσίαν πασαν μεταβολήν έπιδέχεσθαι και συγχυσιν xal συστασιν xal συμμιζιν xal συμφυσιν xal τα τούτοις παραπλήσια. διαφέρειν γαρ αρέσκει τοις άπδ της Στωιχής α{ρέσεως παράΟεσιν μΤζιν χρασιν w συγχυσιν παράθεσιν μεν γαρ είναι σωμάτων συναφή ν χατά τάς επιφανείας, ως επί των σωρών όρώμεν, εν οις πυροί τε xal κρι&αΐ xal φακοί xal ει τίνα τούτοις άΤλα παραπλήσια περιέχεται, xal των επί των αιγιαλών ψήφων xal άμμων μΐζιν δ' είναι δυο ή xal πλειόνων σωμάτων αντιπαρέχτασιν δι' δλων, όπομενουσών των συμφυών περί αδτά ποιοτήτων, ως επί του πυρδς έχει xal του πεπυραχτω- 36 μενού σιδήρου* επί τούτων γαρ {δι'} δλων γίνεσ&αι των σωμάτων την άντιπαρέχτασιν. ομοίως δε χάπΙ των εν ήμΤν ψυχών έχει* δι' £λων γαρ των σωμάτων ημών άντιπαρεχτείνουσιν αρέσκει γαρ αδτοΐς σώμα δια σώματος αντίπαρήχειν. χρασιν δ' είναι λέγουσι δυο ή xal πλειόνων σωμάτων δγρών δι' αλων άντιπαρέχτασιν των περί αδτά ποιοτήτων δπομενουσών. (χαΐ) την μεν μΤξιν xal so επί ξηρών γίγνεσθαι σωμάτων, otov πυρδς xal σιδήρου ψυχής τε xal του περιέχοντος αότήν σώματος, την δε χρασιν επί μόνων φασί γίνεσθαι των δγρών 1 ίΐναί τε A: correxi || 8 delevit Heeren || 3 την ouafav A: corr. cod. Vat. || 4 τ^πων F || 6 ταύτα ante Heereninm || 9 το δε χαΐ Α: corr. Heeren qui post χοθολου addit οδν || 12 την της A: correxi 13 de hoc fr. dixi Prol. p. 73sqq. i u TI || 16 χάπΙ του scripei cf. v. 27: χίπειτα Α || 19 χόσιν A: corr. Heeren || 22 σιρών coni. Meineke, sed cf. Philo de confus. lingu. 37

ρ. 433Μ. μΐξις μών ουν σωμάτων διαφερόντων εστίν ο6χ εν χ εκ των ένοικούντων συν τοΤς πολίταις σύστημα, ούτω και ό κόσμος οιονεί πόλις εστίν εκ θεών καί ανθρώπων συνεστώσα, των μεν θεών την ήγεμονίαν εχόντων, των δ' ανθρώπων υποτεταγμένων. κοινωνίαν δ' υπάρχειν προς αλλήλους δια το λόγου μετέχειν, δς εστί φύσει νόμος* τα δ' άλλα πάντα γεγονέναι τούτων £νεκα. οίς ακολούθως νομιστέον προνοεΐν των ανθρώπων τον τα δλα διοικούντα θεόν, εύεργετικον οντά καί χρηστδν καί φιλάνθρωπον δίκαιον τε καί πάσας έχοντα τάς άρετάς. δω δη καί Ζευς λέγεται ό 1 των χράσεων cod. Vatic, secutus Meineke || 4 οδν A: corr. Meineke || έλαιοόμενον A: conr. Meineke. cf. Philo I.e. σπίγγφ γαρ ίλαιωμένψ [1. ήλαιωμένφ] το μεν ύδωρ άναλαμβανεσθαι, τον δε οΐνον ΰπολείπεσθαι || 6 ή ex p. 463, 29 add. Meineke || 7 ετέρας C: έτέραν F || 8 φαρμάκων: accuratiue Philo 1. c. ως επί της εν ιατρική τετραφαρμάκου συντέτευχε 9 titolum capitis praefixi ex capitum indice Ensebiano. de forma cf. Prol. p. 73sq. I II IV. quod in Bus. XV 14 praecedit caput περί της των Στωικών φιλοσοφίας δπωί τε

ό Ζήνων τον περί άρχων άπεδίδου λάγον. από του ζ' περί φιλοσοφίας Αριστοκλέους Ario Didymo adecribit Wyttenbach lexic. Plutarch, Π 354. sed obstat indicis accurata adnotatio || 14 xal addidit Heine coll. Diog. VII 137. 138. praefixi κίσμον || 18 xal ante σΰστημα add. Heine, cf. Diog. 1. c. et Diodorus ap. Achill, p. 129 Β [Prol. p. 20] || 20 quae homoeoteleuto interciderant ex § 4 conlatis Diogenie et Diodori locis citatis [Prol. p. 20, n. 2. 3] restitui cf. fr. 31 || 21 συνεστώτα libri, quod editorum inscitia vulgo omittitur

ARII DIDYMI EPITOMES FR. PHYS. 29. 30. 31

465

κόσμος, επειδή του ζην αίτιος ήμίν εστί. καθ' δσον δε είρομένω λόγω πάντα διοικεί άπαραβάτως εξ άιδίου, προσονομάζεσθαι είμαρμένην Άδράστειαν δε, ότι οοδέν εστίν αυτδν άποδιδράσκειν* πρόνοιαν δ', δτι προς το χρήσιμον οικονομεί έκαστα. ι Ήγεμονικον δε του κόσμου Κλεάνθει μεν ήρεσε τον ήλιον εΐναι δια το 7 μέγιστον των άστρων δπάρχειν καΐ πλεΤστα συμβάλλεσθαι προς την των όλων διοίκησιν, ήμέραν και ένιαυτον ποιοΰντα καΐ τάς αλλάς ώρας. τισΐ δε των 8 από της αίρέσεως εδοξε γήν το ήγεμονικον είναι του κόσμου. Χρυσίππω δε τον αιθέρα τον καθαρώτατον και είλικρινέστατον ατέ πάντων εόκινητότατον οντά και την δλην περιάγοντα του κόσμου φοράν. ίο Ταύτα μεν ούν από της Επίτομης Α ρ ε ί ο υ Δ ι δ ύ μ ο υ προκείσθω.

9

30 Stob. eel. Ι l [2] 26 p. 48H.

Χρυσίππου. Ζευς μεν ουν φαίνεται ώνομάσθαι άπο του πασι δεδωκέναι το ζην Δία δε αυτόν λέγουσιν, δτι πάντων εστίν αίτιος καΐ δι' αυτόν πάντα.

31 Stob. eel. I 21 5 p. 444—448H.

Κόσμον δ' εΤναί φησιν ό Χρύσιππος σύστημα έ£ ουρανού καΐ γης και των Ιν τούτοις φύσεων ή το εκ θεών καΐ ανθρώπων σύστημα καΐ εκ των ίνεκα κ τούτων γεγονότων, λέγεται δ' έτέρως κόσμος ό θεός, καθ' ον ή διακόσμησις γίνεται και τελειουται* του δε κατά την διακόσμησιν λεγομένου κόσμου το μεν εΤναι περιφερόμενον περί τί> μέσον, το δ' όπομένον περιφερόμενον μεν τον αιθέρα, ύπομένον δε την γήν καΐ τα έπ' αυτής υγρά και τον αέρα. το γαρ της πάσης ουσίας πυκνότατον υπέρεισμα πάντων εΤναι κατά φυσιν, δνπερ τρόπον εν ζφφ τα so δστέα, τοΰτο δε καλεΐσθαι γήν. περί δε ταυτην το ύδωρ περικεχύσθαι σφαιρικώς, όμαλωτέραν την ίσχυν διειληχός. της γαρ γης έξοχάς τινας έχούσης άνωμοίλους δια του ύδατος ες υψος ανήκουσας, ταύτας μεν νήσους καλεΤσθαι, τούτων δε τάς επί πλεϊον διηκούσας ηπείρους προσηγορεΰσθαι υπ' αγνοίας του περιέχεσθαι καΐ ταύτας πελάγεσι μεγάλοις. άπο δε του ύδατος τον αέρα έζήφθαι καθάπερ έξα- is, 3 ούδ' ίστιν CFG || 7 τισΐ χτλ. minim est Posidonii sententiam (Laert. VII139) non recenseri. sed fortasse γην ν. 8 errore pro oipavdv positnm || των από της αίρέσεως notandum, quia ex Stoicorum sectae beriore disputatione ea excerpta esse inde probatur cf. p. 458,13. alioqui της Στωικής «ίρέσεως vel της τούτων αίρέσεως dicendum erat. 12 hue rettuli propter affinitatem cum fr. 29 p. 464,28 cf. Pro!, p. 74 v Di eis, Doxographi graeci.

14 haec Chrysippi opinio conferenda est cum generaliore Stoicornm (fr. 29) ex Posidonio repetenda. ceterum simillimum est [Arist.] de mund. c. 2 cf. Prol. p. 77. de forma cf. p. 73 sq. i n iv x || 16 8' έτερος F: δεύτερος C: correxi cf. [Arist.] d. mund. 2 p. 391b 10 || 18 μεν τον Canter: καΐ τον Α || 22 την χύσιν Usener. num την φύσιν? || 23 ταύτας δε νήσους A: corr. Meineke. τάς μεν—τούτων, τάς δε Usener 30

466

AEII DIDYMI EPITOMES FR. PHYS. 31. 32

τμισθέντα xol περικεχυσθαι αφαφικώς, εκ δε τούτου τον αιθέρα άραιότατον οντά και είλικρινέστατον. τον μεν ουν κατά την διακόσμησιν λεγόμενον κόσμον εις ταύτας διακεκρίσθαι τάς φύσεις, το δε περιφερόμενον αδτφ έγκυκλίως αιθέρα εΤναι, εν