Smart Farming การเกษตรอัจฉริยะ

Citation preview

Smart Farming การเกษตรอัจฉริยะ

สำ�นักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ กระทรวงการอุดมศึกษา วิทยาศาสตร์ วิจัยและนวัตกรรม

คำ�นำ� ในช่่วงหลายสิิบปีีที่�่ผ่่านมา เศรษฐกิิจไทยขยายตััวช้้า ประชาชนส่่วนใหญ่่ของประเทศยัังมีีรายได้้น้้อย และ

ประเทศไทยยัังติิดกัับดัักรายได้้ปานกลางมาอย่่างยาวนาน รััฐบาลจึึงจำำ�เป็็นต้้องเร่่งขัับเคลื่่�อนเศรษฐกิิจไทย

โดยปรัับเปลี่่�ยนรูู ปแบบการพััฒนาเศรษฐกิิจและสัังคมไทยไปสู่่�รูู ปแบบใหม่่ที่�่เรีียกว่่า BCG Economy Model

(การพััฒนาเศรษฐกิิจแบบองค์์รวม) ซึ่่�งจะช่่วยต่่อยอดจุุดแข็็งของประเทศไทยให้้มีีมููลค่่าเพิ่่�มขึ้้�นทั้้� งในด้้าน ความหลากหลายทางชีีวภาพ และความหลากหลายทางวััฒนธรรม โดยอาศััยกลไกวิิทยาศาสตร์์ เทคโนโลยีี และนวััตกรรม เพื่่�อผลิิตสิินค้้าและบริิการที่่�มีีมููลค่่าสููง และเปลี่่�ยนระบบเศรษฐกิิจจาก “ทำำ�มากแต่่ได้้น้้อย” ไปสู่่� “ทำำ�น้้อยแต่่ได้้มาก”

การนำำ�วิิทยาศาสตร์์ เทคโนโลยีีและนวััตกรรม (วทน.) ขัับเคลื่่�อน BCG Economy Model เพื่่�อสร้้างมููลค่่า

เพิ่่� ม แก่่ ผลิิ ตภัั ณ ฑ์์ แ ละการยกระดัั บ เศรษฐกิิ จ ฐานรากของอุุ ตส าหกรรม ซึ่่� ง จะเป็็ น การเพิ่่� ม ประสิิ ทธิิ ภ าพ

การผลิิ ตและสร้้างความหลากหลายของผลิิ ตภััณฑ์์ สำำ�หรัับภาคการเกษตรรวมถึึ งส่่งเสริิมให้้ผู้้�ประกอบการ ที่่�มีีความพร้้อม สามารถผลิิตสิินค้้าที่่�มีีระดัับเทคโนโลยีีและนวััตกรรมสููงขึ้้�น

สวทช. ได้้พััฒนา วทน. เพื่่�อสนัับสนุุนภาคการเกษตร ให้้เกิิดการเพิ่่�มมููลค่่าของสิินค้้าและบริิการ สนัับสนุุน

ให้้เกษตรกรนำำ�เทคโนโลยีีสมาร์์ทฟาร์์มมาปรัับใช้้ เพื่่�อเพิ่่�มประสิิทธิิภาพและผลผลิิ ต ซึ่่�งจะช่่วยลดต้้ นทุุน

จากการลดการใช้้ปุ๋๋�ยและยาที่่�เป็็นต้้นทุุนหลัักของเกษตรกรไทยและยัังได้้ผลิิตผลที่่�ปลอดภััย ได้้คุุณภาพและ ปริิมาณคงที่่�ตรงตามความต้้องการของตลาด อีีกทั้้� ง ยัั ง สามารถนำำ �ผ ลผลิิ ต ที่่� ป ลอดภัั ย และมีีคุุ ณ ภาพคงที่่� มาแปรรูู ป ให้้ มีีมูู ล ค่่ า ที่่� สูู ง ขึ้้� น ได้้ อีีกด้้วย

สวทช. หวัังเป็็นอย่่างยิ่่�งว่่าหนัังสืือเล่่มนี้้�จะเป็็นประโยชน์์กัับเกษตรกรและผู้้�ประกอบการภาคการเกษตร

ได้้ เห็็นแนวทางการนำำ� วทน. ไปใช้้ในภาคการเกษตร ตั้้� งแต่่ การพััฒนาเมล็็ ดพัันธุ์์� เทคโนโลยีีการปลููกและ

การจััดการพืืช/สััตว์์สมััยใหม่่ การเตืือนการณ์์ คาดการณ์์ผลผลิิต การบริิหารจััดการกระบวนการผลิิต และ บริิการต่่างๆ ของ สวทช. เพื่่�อผู้้�ประกอบการทำำ�ธุุรกิิจเทคโนโลยีี

คณะผู้้�จััดทำำ�

มีีนาคม 2563

04

53

ทำำ�ความรู้้�จััก “เกษตรอััจฉริิยะ”

สวทช. กัับ “เกษตรอััจฉริิยะ”

กลไกสนัับสนุุนของ สวทช.

• โมเดลเศรษฐกิจใหม่ “ท�ำน้อยแต่ได้มาก” • “เกษตรอัจฉริยะ” เติบโตยั่งยืน ใส่ใจผลผลิต และสิ่่�งแวดล้้อม • “Big Data” หัวใจการท�ำเกษตรสมัยใหม่ • “Seed Hub” ภารกิจสู่ศูนย์กลางเมล็ดพันธุ์ของโลก

• โรงงานผลิตพืช • ระบบสารสนเทศเพื่อเกษตรไทยแบบพกพา (TAMIS) • แผนที่น�ำทางการเกษตร (Agri-Map) • ระบบ “ไวมาก” ตัวช่วยการท�ำเกษตรกรรม • ก�ำจัดศัตรูพืชด้วยวิธีธรรมชาติ • เทคโนโลยีชีวภาพกุ้ง

15

41

• เขตนวัตกรรมระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก • สถาบันการจัดการเทคโนโลยีและนวัตกรรมเกษตร • ธนาคารทรัพยากรชีวภาพแห่งชาติ • ศูนย์ชีววัสดุประเทศไทย • ศูนย์นวัตกรรมอาหารและอาหารสัตว์ • เมืองนวัตกรรมอาหาร • โครงการบริหารจัดการนวัตกรรมเพื่อการพัฒนา อุุตสาหกรรมใหม่่ • บริการ สวทช. เพื่อผู้ประกอบการธุรกิจเทคโนโลยี

ส่่องนวััตกรรม “เกษตรอััจฉริิยะ”

สารบัญ

27

• การเกษตรแม่นย�ำสูง • แอปพลิเคชันส�ำหรับการเกษตร • เทคโนโลยีการเกษตรอัจฉริยะ • พัฒนาเกษตรกรรมด้วยเทคโนโลยีอิสราเอล

แวะชม “เกษตรอััจฉริิยะ” • โรงพยาบาลเรณูนคร • ศูนย์เกษตรกรรมบางไทร • ริมปิงออร์แกนิคฟาร์ม • บ้านสวนเมลอน

โมเดลเศรษฐกิิจใหม่่ “ทำำ�น้้อยแต่่ได้้มาก”

ทำำ�ความรู้้จั � ัก “เกษตรอััจฉริิยะ” • โมเดลเศรษฐกิจใหม่ “ท�ำน้อยแต่ได้มาก” • “เกษตรอัจฉริยะ” เติบโตยั่งยืน ใส่ใจผลผลิตและสิ่งแวดล้อม • “Big Data” หัวใจการท�ำเกษตรสมัยใหม่ • “Seed Hub” ภารกิจสู่ศูนย์กลางเมล็ดพันธุ์ของโลก

BCG Economy Model จะเป็็นกลไกสำำ�คััญในการขัับเคลื่่�อนเศรษฐกิิจ

ในช่่ ว งหลายสิิ บ ปีี ที่่�ผ่่ า นมา เศรษฐกิิ จ ไทยขยายตัั ว ช้้ า ประชาชน ส่่วนใหญ่่ของประเทศยัังมีีรายได้้น้้อย และประเทศไทยยัังติิดกัับดััก รายได้้ปานกลางมาอย่่างยาวนาน รััฐบาลจึึงจำำ�เป็็นต้้องเร่่งขัับเคลื่่�อน เศรษฐกิิ จ ไทย โดยปรัั บ เปลี่่�ยนรูู ป แบบการพัั ฒ นาเศรษฐกิิ จ และ สัั ง คมไทยไปสู่่�รูู ป แบบใหม่่ ที่่� เรีี ย กว่่ า BCG EconomyModel ซึ่่� ง จะช่่ ว ยต่่ อ ยอดจุุ ด แข็็ ง ของประเทศให้้ มีี มูู ล ค่่ า เพิ่่�มขึ้้� น ทั้้� ง ใน ความหลากหลายทางชีีวภาพ และความหลากหลายทางวััฒนธรรม โดยอาศัั ย กลไกวิิ ท ยาศาสตร์์ เทคโนโลยีี และนวัั ต กรรมเพื่่�อผลิิ ต สิิ น ค้้ า และบริิ ก ารที่่�มีี มูู ล ค่่ าสูู ง และเปลี่่�ยนระบบเศรษฐกิิ จ จาก “ทำำ�มากแต่่ได้้น้้อย” ไปสู่่� “ทำำ�น้้อยแต่่ได้้มาก”

BCG โมเดล สอดคล้้องกัับหลัักปรัชญ ั าของเศรษฐกิิจพอเพีียง ส่่งเสริิม

ไทยให้้เติิบโตแบบก้้าวกระโดด กระจายโอกาส กระจายรายได้้และนำำ�

การเติิบโตโดยไม่่ทิ้้�งใครไว้้ข้้างหลัังและการพััฒนาที่่�ยั่่�งยืืนภายใน 20 ปีี

กัับดัักประเทศรายได้้ปานกลางไปสู่่�ประเทศรายได้้สููง และมีีการพััฒนา

ลดการใช้้ทรัพ ั ยากรเหลืือสองในสามจากปััจจุุบัน ั

ความมั่่�งคั่่� งไปสู่่�ชุุมชนในท้้องถิ่่�นอย่่าทั่่� วถึึง นำำ�พาประเทศไทยก้้าวข้้าม ทางเศรษฐกิิ จและสัังคมที่่� ยั่่�งยืืน

จะสามารถสร้้างมููลค่่ าเพิ่่�มให้้กัับสิินค้้ าเกษตรมากกว่่ า 3 เท่่ าตัั ว และ

BCG โมเดล ประกอบด้้ ว ย 3 เศรษฐกิิ จ หลัั ก คืือ B Bio Economy

การพััฒนาประเทศไปสู่่� Thailand 4.0 ต้้องก้้าวข้้ามปััญหาอุุปสรรค

ระบบเศรษฐกิิ จ ชีีวภาพ มุ่่�งเน้้ น การใช้้ ทรัั พ ยากรชีีวภาพอย่่ า งคุ้้�มค่่ า

รายได้้เกษตรกรที่่�ไม่่เพิ่่�มขึ้้�น กระทรวงการอุุดมศึึกษา วิิทยาศาสตร์์ วิิจััย

การนำำ�วััสดุต่ ุ ่างๆ กลัับมาใช้้ประโยชน์์ให้้มากที่่�สุด ุ และทั้้�ง 2 เศรษฐกิิจนี้้�

ต่่างๆ อาทิิ ปััญหาทรััพยากรเสื่่�อมโทรม ขยะล้้นเมืือง โลกร้้อนรวมถึึง และนวััตกรรม มุ่่�งขัับเคลื่่�อน BCG โมเดล รููปแบบการพััฒนาเศรษฐกิิจใหม่่ ที่่�เร่่งให้้เศรษฐกิิจเติิบโตแบบก้้าวกระโดดอย่่างทั่่�วถึึงบนฐานการพััฒนา ที่่�ยั่่�งยืืน

เชื่่�อมโยงกัับ C Circular Economy ระบบเศรษฐกิิจหมุุนเวีียน ที่่�คำำ�นึงึ ถึึง อยู่่�ภายใต้้ G Green Economy ระบบเศรษฐกิิจสีีเขีียว ซึ่�ง่ มุ่่�งแก้้ไขปััญหา มลพิิษ เพื่่�อลดผลกระทบต่่อโลกอย่่างยั่่�งยืืน

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 05

แนวคิิดการใช้้วิิทยาศาสตร์์ เทคโนโลยีี

และนวััตกรรมเพื่่�อขัับเคลื่่�อน BCG Model

การเติิบโตทางเศรษฐกิิจที่่�ให้้ความสำำ�คััญกัับการกระจายโอกาสรายได้้

เพิ่่�มผลผลิิต และสร้้างความหลากหลายให้้แก่่ผลิิตภััณฑ์์ ขณะเดีียวกััน

ข้้างหลััง ภายใต้้เงื่่�อนไขการดููแลทรััพยากรและสิ่่�งแวดล้้อมอย่่างจริิงจััง

ที่่�มีีความพร้้อมในส่่วนยอดของปิิรามิิดให้้ผลิิตสิินค้้าที่่�มีีมููลค่่าสููง โดยใช้้

และความเจริิญไปสู่่�ประชาชนของประเทศอย่่างทั่่�วถึึง โดยไม่่ทิ้้�งใครไว้้

ซึ่�่ ง ต้้ อ งอาศัั ย วิิ ท ยาศาสตร์์ เทคโนโลยีีและนวัั ตก รรมเข้้ า ไปยกระดัั บ เดิิ ม ประเทศไทยมีีโครงสร้้ า งสัั ง คมและเศรษฐกิิ จ แบบพึ่่� ง พาเกษตรกรรมเป็็ น หลัั กมีีสัั ดส่่ ว นประชากรในภาคเกษตรกรรมเป็็ น จำำ � นวนมาก

อย่่างไรก็็ตามแม้้ว่่ารายได้้ส่่วนใหญ่่จะมาจากภาคเกษตรกรรม แต่่คนทำำ�งานกลัับมีีรายได้้น้้อยทำำ�ให้้แรงงานรุ่่�นใหม่่เข้้าสู่่�ภาคการเกษตรน้้อยลง

ผลิิตภาพของผู้้�ผลิิตส่ว ่ นใหญ่่ที่�่อยู่่�ที่่�ฐานของปิิรามิิด ด้้วยการประยุุกต์์ใช้้ เทคโนโลยีีที่่ไ� ม่่ซับ ั ซ้้อนและนวััตกรรมการจััดการที่่จ � ะนำำ�ไปสู่่�การลดต้้นทุุน

ก็็ต้้องส่่งเสริิมผู้้�ประกอบการนวััตกรรม (Innovation Driven Enterprise) เทคโนโลยีีขั้้�นสููงมุ่่�งเป้้าสู่่�การเป็็นประเทศที่่�เป็็นผู้้�สร้้างเทคโนโลยีีและ

นวััตกรรม ในท้้ายที่่สุ � ด ุ ลดการพึ่่�งพิิงเทคโนโลยีีจากต่่างประเทศ เพิ่่�มโอกาส ในการเป็็นผู้้�ส่่งออกเทคโนโลยีี

แนวโน้้มปััจจััยที่่�จะส่่งผลกระทบในอนาคตอัันใกล้้ ได้้แก่่ เทคโนโลยีีรููปแบบใหม่่ที่�่เกิิดขึ้้�นมากมาย การเปลี่่�ยนแปลงโครงสร้้างสัังคมไทยที่่�กลายเป็็น

การสร้้างมููลค่่าเพิ่่�มทางเศรษฐกิิจที่่�เชื่่�อมโยงกัับการยกระดัับเศรษฐกิิจฐานราก

แบบใหม่่ที่�่มีีลัักษณะสำำ�คััญ คืือ

เพื่่�อเพิ่่�มประสิิทธิภ ิ าพและผลผลิิตซึ่่�งช่่วยลดต้้นทุุนจากการลดการใช้้ปุ๋๋ย �

การสร้้างระบบเศรษฐกิิจหมุุนเวีียนที่่เ� น้้นการแปลงของเสีีย ให้้เป็็นแหล่่งรายได้้

ได้้คุุณภาพและปริิมาณคงที่่� ตรงตามความต้้องการของตลาด อีีกทั้้�งยััง

เศรษฐกิิจแก่่ผู้้�ประกอบการรายใหม่่เข้้ามาปิิดช่่องว่่างให้้การใช้้ทรัพ ั ยากร

สัังคมผู้้�สููงวััยอย่่างรวดเร็็ว และแรงงานที่่�เข้้าสู่่�ตลาดลดน้้อยลง รััฐบาลในช่่วงที่่�ผ่่านมาจึึงพยายามผลัักดัันนโยบายที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับระบบเศรษฐกิิจ

เป็็นระบบเศรษฐกิิจที่่�เป็็นแนวคิิดแบบใหม่่

เป็็นระบบเศรษฐกิิจที่่�ส่่งผลกระทบ

เป็็นระบบเศรษฐกิิจที่่�พึ่�่ งพาความรู้้�การจััดการ

ซึ่�ง่ ส่่วนหนึ่่�งเป็็นผลมาจากการปลี่่�ยนแปลง

เชิิงเศรษฐศาสตร์์มากและปรัับเปลี่่�ยนได้้รวดเร็็ว

และเทคโนโลยีีใหม่่ๆ

เช่่น การประยุุกต์์ใช้้ข้อ ้ มููล Big Data กัับ

โดยต้้องนำำ�จุุดเด่่นของประเทศ คืือ ตำำ�แหน่่ง

ของประเทศ

ความเข้้มแข็็งของบุุคลากรในบางสาขา เช่่น

ทางเศรษฐกิิจ สัังคม การเมืือง และเทคโนโลยีี

การวางแผนจััดการระบบการเกษตรโดยรวม

ที่่�ตั้้�งความหลากหลายทางชีีวภาพ รวมไปถึึง

วิิทยาศาสตร์์การแพทย์์ ทั้้�งในแง่่การวิิจััยและ บริิการ

เศรษฐกิิจใหม่่ครอบคลุุม 6 ด้้านสำำ�คััญโดยมีีแนวทางโดยย่่อดัังนี้้�

2. เศรษฐกิิจหมุุนเวีียน (Circular Economy) 

3. เศรษฐกิิจสีีเขีียว (Green Economy) 

ชีีวภาพและต้้นทุุนด้้านความหลากหลาย

ตลอดวัั ฏ จัั ก รชีีวิิ ต และการนำำ�วัั สดุุ เ หลืือทิ้้� ง

ที่่�ยั่่�งยืืนเป็็นเป้้าหมายสููงสุุด

ตััวขัับเคลื่่�อน

ผลิิ ตภััณฑ์์ มูู ลค่่ าสููงทางอุุ ตส าหกรรม ซึ่�่งช่่วย

1. เศรษฐกิิจชีีวภาพ (Bioeconomy)  เน้้นการนำำ�ความรู้้�ระดัับสููงด้้านเทคโนโลยีี

ทางชีีวภาพที่่�ประเทศไทยมีีอยู่่�มากมาเป็็น

4. เศรษฐกิิจอััจฉริิยะ (Intelligent Economy) เป็็นการนำำ�ความรู้้�ด้้านเทคโนโลยีีสารสนเทศ

มาอำำ�นวยความสะดวก ช่่วยวางแผน และจััดการ ระบบต่่างๆ ให้้ดีีขึ้้�น

เน้้นการใช้้ประโยชน์์จากวััตถุุดิิบชนิิดต่่างๆ

เดิิ ม มาสร้้ า งเป็็ น ผลิิ ตภัั ณ ฑ์์ ต่่ า งๆ โดยเฉพาะ

ที่่�เน้้นส่่งผลดีีต่่อสิ่่�งแวดล้้อมและการพััฒนา

Economy)

ระบบที่่�นำ�ำ ความรู้้� เทคโนโลยีีและนวััตกรรม

รถยนต์์โดยสาร การหาที่่พั � ก ั ผ่่านแอป ที่่�แต่่ละคน

ตนเองได้้ ใช้้ชีีวิิตอย่่างมีีคุุณภาพและมีีความสุุข

ได้้อย่่างสะดวกและยืืดหยุ่่�นกว่่าเดิิม

ของประเทศมีีประสิิทธิิภาพมากขึ้้�นและยัังเป็็นการแก้้ปััญหาขยะที่่�ส่่ง

ที่่�สูงู ขึ้้�นได้้อีีกด้้วย

ผลเสีียต่่อสิ่่�งแวดล้้อมได้้อีีกทางหนึ่่�งด้้วย

การสนัับสนุุนให้้เกิิดอุุตสาหกรรมแปรรููปผลผลิิตเกษตร เป็็นผลิิตภััณฑ์์ที่่�มีีมููลค่่าเพิ่่� มสููง

การพัั ฒนาแหล่่งท่่องเที่่�ยวใหม่่จากความหลากหลายทางชีีวภาพ และวััฒนธรรมและระบบบริิหารสถานที่่�ท่่องเที่่�ยว

บริิสุุทธิ์์� พลาสติิกชีีวภาพ อาหารเสริิมสุุขภาพ ซึ่�่งจะช่่วยดููดซัับผลผลิิต

ตลอดจนบริิหารจััดการเส้้นทางและจำำ�นวนนัักท่่องเที่่�ยวได้้ด้้วยตนเอง

เช่่น สารให้้ความหวาน สารแต่่งกลิ่่�นรส สารออกฤทธิ์์�ทางชีีวภาพ แอลกอฮอล์์

โดยการนำำ�เทคโนโลยีีดิิ จิิทััลมาช่่วยท้้ องถิ่่� นสร้้างเนื้้� อหาการท่่ องเที่่� ยว

ทางการเกษตรส่่วนเกิินในตลาด บรรเทาปััญหาราคาตกต่ำำ�ในพืืชเศรษฐกิิจ

ทำำ �ให้้เกิิ ดแหล่่ งท่่ องเที่่� ยวคุุณภาพแหล่่ งใหม่่ที่�่ กระจายนัักท่่องเที่่� ยวสู่่�

ที่่�สำ�คั ำ ัญของไทย เช่่น อ้้อย มัันสำำ�ปะหลััง ยาง และปาล์์ม

เมืืองรองหรืือชุุมชนท้้องถิ่่�น ทำำ�ให้้เกิิดเมืืองน่่าอยู่่�และน่่าเที่่ย � วไปพร้้อมกััน

� �ำ เป็็นได้้เอง การผลิิตยาชีีววััตถุุ วััคซีน ี และชุุดตรวจวิินิจ ิ ฉััย ที่่จำ ภายในประเทศ

ยกระดัับการเกษตรของไทย

ตััวอย่่างโครงการที่่� สวทช. ทำำ�งานร่่วมกัับผู้้�ผลิิต ผู้้�ส่่งออก และเกษตรกรผู้้�ผลิิตเมล็็ดพัันธุ์์� นำำ�เทคโนโลยีีชีีวภาพ ในการปรัับปรุุงพัันธุ์์� และ

การเข้้าสู่่�สัังคมผู้้�สููงวััย เพื่่�อช่่วยให้้ผู้้�สูงู อายุุพึ่่ง� พา

ใช้้เทคโนโลยีีโรงเรืือนและระบบการจััดการน้ำำ�และปุ๋๋�ยจะสามารถเพิ่่�มการผลิิ ตและคุุณภาพของเมล็็ดพัันธุ์์� และจะเพิ่่�มมููลค่่าการส่่งออก

อีีกทั้้�งเทคโนโลยีีเหล่่านี้้�ยังั ใช้้ได้้กัับกลุ่่�มผู้้�พิิการ

โครงการสาธิิตและถ่่ายทอดเทคโนโลยีีถัังเลี้้�ยงปลา ระบบน้ำำ�หมุุนเวีียน น้ำำ�ที่่�ผ่่านการบำำ�บััดแล้้วสามารถหมุุนเวีียนกลัับไปใช้้เลี้้�ยงปลา

และผู้้�ด้้อยโอกาสด้้วย

หากประเทศไทยสามารถพััฒนาและปรัับตััวได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพและทัันท่่วงทีีตามแนวทางที่่�กล่่าวมา ก็็จะทำำ�ให้้ระบบเศรษฐกิิจในรููปแบบใหม่่ มีีความเข้้มแข็็งและเหมาะสมกัับสภาพแวดล้้อมที่่�เปลี่่�ยนแปลงไปอย่่างรวดเร็็ว พร้้อมก้้าวเข้้าสู่่�ประเทศพััฒนาแล้้วได้้อย่่างเต็็มภาคภููมิิ 06 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

สามารถนำำ�ผลผลิิตที่่�ปลอดภััยและมีีคุุณภาพคงที่่�มาแปรรูู ปให้้มีีมููลค่่า

6. เศรษฐกิิจผู้้สูู � งวััย (Silver Economy) มาสร้้างผลิิตภััณฑ์์และบริิการที่่�สามารถรองรัับ

สามารถเลืือกใช้้ประโยชน์์ได้้ตามความต้้องการ

สร้้างมููลค่่าเพิ่่�มให้้กัับผู้้�ประกอบการเดิิมในระบบ รวมทั้้�งสร้้างโอกาสทาง

ยาและเวชภััณฑ์์

เป็็นระบบเศรษฐกิิจแบบใหม่่ที่�่อิิงกัับการให้้

บริิการทางเลืือกต่่างๆ ไม่่ว่่าจะเป็็นการเลืือกใช้้

และยาที่่�เป็็นต้้นทุุนหลัักของเกษตรกรไทยและยัังได้้ผลผลิิตที่่�ปลอดภััย

ทำำ�ให้้ผู้้�ป่ว่ ยเข้้าถึึงยาและเวชภััณฑ์์ที่มีี �่ ราคาแพงได้้เพิ่่�มขึ้้�น และลดการนำำ�เข้้า

ลดขยะ และผลกระทบต่่อสิ่่�งแวดล้้อมโดยรวม 5. เศรษฐกิิจร่่วมใช้้ประโยชน์์ (Sharing

การสนัับสนุุนให้้เกษตรกรนำำ�เทคโนโลยีีสมาร์์ทฟาร์์มมาปรัับใช้้

เมล็็ดพัันธุ์์�ให้้เป็็น 10,000 ล้้านบาท ภายในปีี 2565 หรืือเพิ่่�มขึ้้�น 50% ของมููลค่่าการส่่งออกในปััจจุุบัน ั

ในถัังได้้ต่่อไป สามารถใช้้คนเพีียงคนเดีียว ดููแลบำำ�รุุงรัักษา ลดปริิมาณการใช้้น้ำ�ต่ ำ ่อวัันลงมากกว่่า 95% ลดโอกาสติิดเชื้้�อโรคจากภายนอก อััตราการรอดของปลาอยู่่�ในระดัับ 90-100% ผลผลิิตเพิ่่�มขึ้้�น แต่่ใช้้พื้้�นที่่�น้้อยลง ประหยััดพลัังงาน เพิ่่�มความหนาแน่่นของปลาจากบ่่อดิิน ที่่� 900 กก./ไร่่ ไปเป็็น 64,000 กก./ไร่่

จากตััวอย่่างข้้างต้้น การทำำ�เกษตรของไทยจะไม่่ใช่่เกษตรดั้้�งเดิิมอีีกต่่อไปแต่่จะเป็็นระบบเกษตรแม่่นยำำ�เพื่่�อเพิ่่�มประสิิทธิภ ิ าพของทรััพยากร

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 07

“เกษตรอััจฉริิยะ” เติิบโตยั่่�งยืืนใส่่ใจผลผลิิต และสิ่่ง � แวดล้้อม

องค์์การอาหารและเกษตรแห่่งสหประชาชาติิ (FAO) ระบุุว่่าภายใน ปีี 2050 ประชากรโลกจะเพิ่่�มขึ้้�นจาก 7,500 ล้้านคนเป็็น 9,700 ล้้านคน ทำำ� ให้้ ค วามต้้ อ งการพืื ช อาหารเพิ่่�มขึ้้� น 60% เมื่่�อเทีี ย บกัั บ ปัั จ จุุ บัั น แต่่ ค วามต้้ อ งการอาหารที่่�เพิ่่�มมากขึ้้� น นี้้� กลัั บ สวนทางกัั บ พื้้� น ที่่� ทำำ � การเกษตร ซึ่่�งมีีแนวโน้้มคงที่่� จึึงมีีความจำำ�เป็็นอย่่างยิ่่�งที่่�จะต้้อง เร่่งปรัับปรุุงประสิิทธิิภาพการผลิิต เพื่่�อให้้เพีียงพอกัับความต้้องการ อาหารที่่�จะเพิ่่�มมากขึ้้� น ในอนาคต จึึ ง เป็็ น ที่่�มาของการทำำ� เกษตร สมััยใหม่่ด้้วยการประยุุกต์์ใช้้เทคโนโลยีี

Smart Farming คืือ ความพยายาม ยกระดัับการพััฒนาเกษตรกรรมใน 4 ด้้าน คืือ ลดต้้นทุุนในกระบวนการผลิิต เพิ่่�มคุุณภาพมาตรฐานการผลิิตและ มาตรฐานสิินค้้า ลดความเสี่่�ยงใน ภาคเกษตรที่่�เกิิดจากการระบาดของ ศัั ตรููพืืชและจากภััยธรรมชาติิ และ จััดการส่่งผ่่านความรู้้�โดยใช้้เทคโนโลยีี และนวััตกรรม

ทั้้� งนี้้� Smart Farming เกี่่�ยวข้้องทั้้� งกัับตััวเกษตรกร และห่่วงโซ่่ของ

การทำำ�ก ารเกษตร รวมถึึ ง เทคโนโลยีีและนวัั ตก รรมต่่ า งๆ ที่่� นำ�ำ มา ใช้้งาน ไม่่ว่่าจะเป็็นโครงสร้้างพื้้� นฐานทางการคมนาคมและสารสนเทศ

เทคโนโลยีีสารสนเทศทางภูู มิิ ศ าสตร์์ และการเก็็ บ ข้้ อ มูู ล ระยะไกล

(Geo-informatics และ remote sensing) เทคโนโลยีีสมองกลฝัังตััว (Embedded system) ระบบตรวจวััดและเครืือข่่าย (Sensors network) ในระดัับการผลิิตภาคเกษตรเพื่่�อเก็็บและประมวลผลข้้อมููลระดัับพื้้� นที่่�

ที่่� ส ามารถนำำ � ไปสู่่�การใช้้ ข้้ อ มูู ล ประกอบการตัั ด สิิ น ใจได้้ อ ย่่ า งแม่่ น ยำำ � ตลอดจนถึึงเครื่่�องจัักรกลการเกษตร (Farm robotics)

ตััวอย่่างเช่่น เทคโนโลยีีตรวจสภาพล้้อมรอบ หรืือ Micro-Climate

Monitoring System ฝีีมืือของมหาวิิทยาลััยมหิิดลร่่วมกัับ Granmonte

Farm เป็็ น เครื่่� องที่่� ใ ช้้ ต รวจสอบข้้ อ มูู ล อุุ ณ หภูู มิิ ใ นดิิ น และในอากาศ

การทำำ�ฟาร์์มอััจฉริิยะเป็็นเรื่่�องของความแม่่นยำำ�เพื่่�อนำำ�ไปสู่่�การเพาะปลููก

ความชื้้�นในดิินและในอากาศ ความเข้้มแสง ความเร็็วลม ความดัันอากาศ

พืืชที่่� เข้้ากัั บพื้้� นที่่� บริิเวณนั้้�น ผ่่านการตัั ดสิินใจบนข้้อมููลที่่� ถููกต้้อง โดย

ทางการเกษตรได้้ นอกจากนั้้� น ยัั ง สามารถให้้ น้ำ�ำ โดยอัั ต โนมัั ติิ ไ ด้้ เ อง

การผลิิต ควบคุุมคุุณภาพผลผลิิตได้้ตามที่่�ลููกค้้าต้้องการ ผลผลิิตจึึงได้้

สามารถนำำ �ข้้ อ มูู ล มาวิิ เ คราะห์์ เ พื่่� อ ทำำ �ก ารป้้ อ งกัั น และพัั ฒ นาผลผลิิ ต เมื่่� อตรวจพบความชื้้� นต่ำำ� โดยระบบ Micro-Climate Monitoring

System นี้้� ส ามารถอัั พ เดทข้้ อ มูู ล ออนไลน์์ ไ ด้้ ทัั น ทีี ทำำ� ให้้ เ จ้้ า ของไร่่

ช่่วยลดต้้ นทุุนกระบวนการผลิิ ต เพิ่่�มผลผลิิ ตต่่อพื้้� นที่่� สร้้างมาตรฐาน ราคาสููงกว่่าฟาร์์มทั่่�วไป

ดัังนั้้�น องค์์ประกอบที่่สำ � �คั ำ ญ ั ในการทำำ�ฟาร์์มอััจฉริิยะให้้มีีประสิิทธิภ ิ าพ

สามารถตรวจสอบสถานะต่่างๆ ในไร่่ได้้เป็็นสถานะปััจจุุบััน

คืือ การระบุุตำำ�แหน่่งพื้้� นที่่เ� พาะปลููก การแปรวิิเคราะห์์ข้อ ้ มููลที่่ต � รงกัับระยะ

ควบคุุมผลผลิิตให้้มีีความสม่ำำ�เสมอ ทั้้�งปริิมาณและคุุณภาพ อาทิิ การวััด

ที่่� เหมาะสม ไม่่สิ้้�นเปลืืองทรััพยากรและต้้ องเข้้ากัั บการเพาะปลููกพืืช

ด้้ านการจัั ดการผลผลิิ ต Smart Farming ให้้ความสำำ�คััญกัับระบบ

ความชื้้�นและอุุณหภููมิิ รวมทั้้� งการตรวจสอบย้้อนกลัับ (Traceability)

ซึ่่� ง เป็็ น หลัั กก ารในการดูู แ ลความปลอดภัั ย ของสิิ น ค้้ า ให้้ กัั บ ผู้้�บริิ โ ภค

เวลาของการเพาะปลููกพืืช และการบริิหารจััดการพื้้� นที่่�โดยใช้้เทคโนโลยีี ชนิิดนั้้�นๆ

ในมิิ ติิ ข องผลผลิิ ต Smart Farm จะเน้้ น การผลิิ ต สิิ น ค้้ า เกษตรที่่� มีี

ที่่� ต้้องใช้้ข้้อมููลจากศููนย์์ข้้อมููลกลางซึ่่�งมีีควาเชื่่�อมโยง ทั้้�งห่่วงโซ่่คุณ ุ ค่่า

คุุณภาพสููง ปลอดภััยต่่อผู้้�บริิโภคและเป็็นมิิตรกัับสิ่่�งแวดล้้อม ในขณะที่่�

มีีความต้้องการและมีีความแตกต่่างจากการทำำ�เกษตรแบบปกติิ ไม่่ใช้้

ความเป็็ น อยู่่�และคุุ ณ ภาพชีีวิิ ตดีี สามารถพึ่่� ง พาตนเองได้้ อ ย่่ า งยั่่� ง ยืืน

ของสิินค้้า (Value Chain) พร้้อมทั้้�งข้้อมููลเชิิงพื้้� นที่่�การเกษตรอััจฉริิยะ ทรััพยากรอย่่างสิ้้�นเปลืืองและมีีความแม่่นยำำ�ในการเสริิมปััจจัั ยต่่ างๆ

ให้้ ต รงกัั บ ความต้้ อ งการของพืืชแต่่ ล ะชนิิ ด จึึ ง เป็็ น กุุ ญ แจสำำ�คัั ญ ใน การทำำ�เกษตรอััจฉริิยะที่่�ได้้ประสิิทธิภ ิ าพ

ในมิิ ติิ ข องเกษตรกร Smart Farm คืือ เกษตรกรที่่� มีี ระดัั บ มาตรฐาน นอกจากนี้้� Smart Farm ยัังเป็็นแผนหนึ่่�งในยุุทธศาสตร์์ Smart Thailand 2020 และสนัับสนุุนนโยบายเศรษฐกิิจฐานชีีวภาพ หรืือ Bioeconomy ของประเทศด้้วย

Smart Farming เป็็นการใช้้เทคโนโลยีีและองค์์ความรู้้�ในการพััฒนา

การเกษตรอัั จ ฉริิ ย ะ หรืื อ Smart Farming เป็็นแนวคิิดของการทำำ�การเกษตรในยุุคปััจจุุบัน ั ที่่�เข้้ามาตอบโจทย์์ทั้้ง � เรื่่�องคุุณภาพและปริิมาณ ของอาหารที่่�เป็็นโจทย์์ความท้้าทาย ไม่่เฉพาะ ของไทยแต่่ของทั่่�วโลก

ภาคการเกษตรเพื่่�อความมั่่�งคงและปลอดภััยในผลผลิิตทางการเกษตร และอาหารของประเทศ

ภาคเกษตรมีีแนวโน้้มจะใช้้เทคโนโลยีีมากยิ่่�งขึ้้�น โดยเฉพาะเทคโนโลยีี

สารสนเทศและระบบอััตโนมััติิ เพื่่�อต้้องการรัักษาความั่่�นคงทางอาหาร ของโลก มีีการนำำ�เทคโนโลยีีมาช่่วยปรัับปรุุงประสิิทธิภ ิ าพทางการผลิิต เพื่่�อให้้โลกมีีอาหารเพีียงพอในอนาคต

Smart Farming คืือ ความพยายามยกระดัับการพััฒนาเกษตรกรรม

ใน 4 ด้้ าน คืือ ลดต้้ นทุุนในกระบวนการผลิิ ต เพิ่่�มคุุณภาพมาตรฐาน

การผลิิ ต และมาตรฐานสิิ น ค้้ า ลดความเสี่่� ย งในภาคเกษตรที่่� เ กิิ ด จาก การระบาดของศััตรููพืืชและจากภััยธรรมชาติิ และจััดการส่่งผ่่านความรู้้� โดยใช้้เทคโนโลยีีและนวััตกรรม

Smart Farming เริ่่� ม ตั้้� ง แต่่ ก ารคัั ด เมล็็ ด พัั น ธุ์์� การปลูู ก การดูู แ ล

การเจริิญเติิบโต การเก็็บเกี่่�ยว การเก็็บรัักษา รวมไปถึึงการควบคุุมจััดการ การใช้้ทรัพ ั ยากรอย่่างคุ้้�มค่่าแม่่นยำำ�ทั้้�งระบบ 08 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 09

“Big Data” หััวใจของ การเกษตรสมััยใหม่่

“ข้้อมููล” คืือ ปััจจััยหลัักที่่�ทำำ�ให้้เกิิดการทำำ�การเกษตรแบบแม่่นยำำ� (Precision Farming) ที่่�ต้้องการการตััดสิินใจที่่�ถููกต้้องใน การบริิหารจััดการการผลิิต

ดร.ธีีระยุุ ท ธ ได้้ ย กตัั ว อย่่ า งไม้้ ผ ลในต่่ า งประเทศมีีระบบมอนิิ เ ตอร์์

และให้้ปััจจััยในการเจริิญเติิบโตโดยอััตโนมััติิ อาทิิ น้ำำ� แสงแดด เป็็นต้้น หรืือแม้้แต่่การใช้้โดรนบิิน

การเกษตรในต่่างประเทศไม่่ต้้องใช้้คนเลย ระบบจะใช้้ข้้อมููล ที่่�มอนิิเตอร์์และมีีการพัั ฒนาระบบจนมีีความสามารถในการบริิหาร จััดการได้้ดีีขึ้้�นคืือ ผลิิตได้้คุุณภาพดีีขึ้้�น ปริิมาณมากขึ้้�นลดมลพิิ ษ สู่่�สิ่่�งแวดล้้อม

ทั้้� ง นี้้� พัั ฒ นาการของการเกษตรสมัั ย ใหม่่ ใ นแต่่ ล ะประเทศมีีความ

แตกต่่ า งกัั น ขึ้้� น อยู่่�กัั บ ความเหมาะสมในแต่่ ล ะประเทศซึ่่� ง มีีการใช้้ เทคโนโลยีีที่่� แ ตกต่่ า งกัั น จึึ ง ไม่่ ส ามารถเปรีียบเทีียบระยะการพัั ฒ นา เกษตรสมััยใหม่่รายประเทศได้้ ประเทศที่่�ทัันสมััย คืือ ประเทศที่่�สามารถ

จัั ดการข้้อมููลได้้ อ ย่่างเป็็นระบบ และมีีเทคโนโลยีีเข้้ามาใช้้ประโยชน์์ จากข้้อมููลเหล่่านี้้� ตอนนี้้�แข่่งขัันกัันที่่� “ใครมีีข้้อมููลมากกว่่ากััน” ซึ่�่งคืือ Big Data

เกษตรสมััยใหม่่ในประเทศไทยเพิ่่�งเริ่่�มและต้้ องใช้้เวลาอีีกสัักระยะ

เพื่่�อสร้้างฐานข้้อมููลในระบบการเกษตรสมััยใหม่่ ประการแรก คืือ เชื่่�อมโยง ข้้อมููลตั้้�งแต่่ต้น ้ ทางจนถึึงปลายทาง เพื่่�อการตััดสิินใจที่่ถู � กต้ ู อ ้ ง เพื่่�อการผลิิต

และการตลาด ประเทศไทยอยู่่�ในระยะนี้้� ส่่วนระยะต่่อไปคืือ การบริิหาร

จัั ดการฟาร์์ม โดยระบบอัั ตโนมััติิ เป็็นการเกษตรที่่� ใช้้แรงงานคนน้้อ ย ใช้้เทคโนโลยีีมาก อาทิิ ระบบ Farm Machine เกษตรกรจะสามารถบริิหาร

“ข้้ อ มูู ล ” คืือ ปัั จ จัั ย หลัั ก ที่่� ทำำ� ให้้ เ กิิ ดก ารทำำ�ก ารเกษตรแบบแม่่ น ยำำ�

ฟาร์์มขนาดใหญ่่ด้้วยคนเพีียงไม่่กี่�่ คน หรืือการผลิิ ตในโรงเรืือนเมื่่�อใช้้

(Precision Farming) ที่่� ต้้องการการตััดสิินใจ ที่่�ถููกต้้องในการบริิหาร

ระบบอััตโนมััติิก็็จะใช้้แรงงานคนเพีียงไม่่กี่�่คน

จััดการการผลิิต

ประเทศไทยอยู่่�ในจุุดเริ่่�มต้้น ต้้องใช้้เวลาในการพััฒนากว่่าจะเหมืือน

ระบบการผลิิตในระบบเปิิดขนาดใหญ่่ เช่่น ข้้าว อ้้อย หรืือ มัันสำำ�ปะหลััง

การทำำ� Precision Farming นั้้�นต้้องการ “ระบบการตััดสิินใจที่่�ถูกต้ ู ้อง”

ด้้วยระบบดาวเทีียมในการติิดตามการเจริิญเติิบโต โดยใช้้ความสััมพัันธ์์

คืือ ประสิิ ทธิิ ภ าพการผลิิ ต คุุ ณ ภาพของผลิิ ตภัั ณ ฑ์์ และสิ่่� ง แวดล้้ อ ม

ทรััพยากรทางการเกษตร การทำำ�การเกษตรแบบแม่่นยำำ�ยัังประโยชน์์

นโยบายประเทศไทย ข้้อมููลทางการเกษตรอยู่่�ต่่างกรมต่่างกอง ไม่่ได้้มีี

แรงงานจะขาดแคลนทั้้� ง ในภาคการเกษตรด้้ ว ย สิ่่� ง เหล่่ า นี้้� คืือ ปัั จ จัั ย

นอกจากนี้้� ข้้ อ มูู ล ยัั ง เข้้ า มาช่่ ว ยในเรื่่� อ งการบริิ ห ารจัั ดก ารอื่่� นๆ เช่่ น

การติิดตามเรื่่�องโรคแมลง เดิิมต้้องใช้้นัักวิิชาการลงพื้้� นที่่�ให้้การแนะนำำ�

การเกษตร เทคโนโลยีี การได้้ ม าซึ่่� ง ข้้ อ มูู ล การประมวลผลข้้ อ มูู ล การเก็็บรัักษาข้้อมููล และการวิิเคราะห์์ข้้อมููลกลายเป็็นสิ่่�งจำำ�เป็็น

สำำ�หรัับอุุตสาหกรรมการเกษตร “ข้้อมููล” คืือ องค์์ประกอบหลัักของ

การทำำ�ก ารเกษตรสมัั ย ใหม่่ (Smart Farming) ดร.ธีีระยุุ ท ธ ตู้้�จิิ น ดา

วิิ ธีีก ารทำำ�ก ารเกษตรโดยใช้้ “ข้้ อ มูู ล ” มากขึ้้� น เพื่่� อการตัั ด สิิ น ใจ

ทำำ�การเกษตร เพื่่�อให้้การเพาะปลููกมีีประสิิทธิิภาพมากขึ้้�นในระยะเวลา อัันสั้้�นและยัังรวมถึึงคุุณค่่า การดููแลสิ่่�งแวดล้้อมและสุุขภาพของมนุุษย์์

กำำ�ไร ผู้้�บริิโภคได้้คุุณค่่าทางอาหาร

จะสามารถคาดการณ์์ ไ ด้้ ว่่ า จะไปเกิิ ด ที่่� ไ หนได้้ อีีก หากสภาพแวดล้้ อ ม เป็็นอย่่างนี้้�

เกษตรสมััยใหม่่สามารถเรีียกว่่า Smart Farming ได้้เพราะเกษตรกร มีีความสามารถในการทำำ�การเกษตรมากขึ้้�น ตััดสิินใจได้้ดีีขึ้้�น ด้้วยข้้อมููลข่่าวสาร”

ไม่่เท่่าต่่างประเทศ และยัังมีีการใช้้ประโยชน์์จาก Smart Farming ยัังน้้อย

เพราะระบบข้้อมููลยัังขาดการเชื่่�อมโยงระหว่่างกัันที่่�ดีี เพราะฉะนั้้�น ถึึงมีี

Smart Farming คืือ การเอาเทคโนโลยีีมาใช้้งาน มีีการใช้้ข้้อมููล ในการทำำ� การเกษตร เพื่่�อให้้ ไ ด้้ ผ ลผลิิ ต ที่่�ดีี ขึ้้� น มีี คุุ ณ ภาพมากขึ้้� น และที่่�สำำ�คััญเพิ่่�มประสิิทธิิภาพการผลิิตภายใต้้ความจำำ�กััดของขนาด พื้้� นที่่�การเกษตรและจำำ�นวนแรงงาน ทั้้� งด้้ านปริิ มาณและคุุ ณภาพ นำำ�มาซึ่่�งความเป็็นอยู่่�ที่่�ดีีของมนุุษย์์

เทคโนโลยีีแพลตฟอร์์มที่่� ดีี แต่่ ยัังขาดข้้อมููลที่่� เชื่่�อมโยงกัั นก็็ ทำำ�ให้้ขาด ดร.ธีีระยุุทธ กล่่าวเน้้นย้ำำ�ว่่า ข้้อมููล คืือ หััวใจของการทำำ�การเกษตร

สมัั ย ใหม่่ ทั้้� ง นี้้� ต้้ อ งมีีการเชื่่� อมโยงข้้ อ มูู ล ที่่� อ ยู่่�กระจัั ดก ระจายตาม

หน่่วยงานต่่างๆ ให้้มีีการเชื่่�อมโยงข้้อมููลกัันและต้้องเป็็นข้้อมููลที่่�ทัันสมััย

และเกษตรกรสามารถนำำ�ไปใช้้เพื่่�อการตัั ดสิินใจในการทำำ �การเกษตร ในต่่างประเทศข้้อมููลเพื่่�อวางแผนการทำำ�การเกษตรมีีต้้นทุุนไม่่สูงู ทำำ�ให้้

เกษตรกรเข้้าถึึงและใช้้ประโยชน์์ได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ ซึ่่�งภาครััฐต้้อง

เทคโนโลยีีที่่� ใช้้มานานแล้้ ว แต่่ ส่่วนมากใช้้ในเขตอบอุ่่�นค่่ อนข้้างมาก

เอาข้้อมููลพััฒนาออกมาเป็็นข้้อมููลในการตัั ดสิินใจให้้เกษตรกรในการ

แก้้ปัญ ั หาเรื่่�องอุุณหภููมิิ

ปัั จ จุุ บัั น ได้้ มีี ระบบปัั ญญ าประดิิ ษ ฐ์์ (AI: Artificial Intelligence)

คืือ มีีข้้ อ มูู ล และมีีการบริิ ห ารจัั ดก ารตัั ว ระบบให้้ ไ ด้้ ส ภาวะอย่่ า งที่่� พืืช

เกี่่� ย วกัั บ ยีีนของพืืชอย่่ า งรวดเร็็ ว โดยเข้้ า มามีีบทบาทเรื่่� อ งการได้้ ม า

จะทำำ� ให้้ ก ารผลิิ ตมีีป ระสิิ ทธิิ ภ าพมากขึ้้� น ได้้ ผ ลผลิิ ต ที่่� มีีคุุ ณ ภาพ

10 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

ประเทศไทยมีีการพััฒนาการเกษตรสมััยใหม่่ แต่่ความเข้้มข้้นอาจจะ

นอกจากนี้้�ยัังมีีการปลููกพืืชในระบบปิิด อาทิิ การปลููกหรืือผลิิ ตพืืช

ที่่� ซัั บ ซ้้ อ นทำำ� ได้้ ง่่ า ยและรวดเร็็ ว กว่่ า สมัั ย ก่่ อ น ปัั จ จุุ บัั น มีี Genomic

ซึ่่�งพืืชพัันธุ์์�ที่่� เหมาะสม

รากฐานและสร้้างขีีดความสามารถในการแข่่งขัันของประเทศจะต้้องมีี

ได้้อย่่างมีีประสิิทธิภ ิ าพ

ในสภาพอากาศเขตร้้อนชื้้�นอย่่างประเทศไทยก็็มีีการใช้้กัันบ้้าง แต่่ต้้อง

Technology ทำำ� ให้้ เ กิิ ดก ารค้้ น พบที่่� ยิ่่� ง ใหญ่่ ที่�่ เ กษตรกรสามารถรู้้�

กดดัันทำำ�ให้้ต้้องมุ่่�งสู่่�การเป็็น Smart Farming

การใช้้ประโยชน์์สููงสุุด

เดิิมอาจจะต้้องใช้้เวลาในการพััฒนาพัันธุ์์� 5-6 ปีี อาจจะลดเหลืือ 2 ปีี ได้้ ถูู ก ลง คัั ด เลืือกพัั น ธ์ุุ�ที่่� ต้้ อ งการได้้ ร วดเร็็ ว ขึ้้� น การพัั ฒ นาพัั น ธุ์์�

สุุขภาพของผู้้�บริิโภค ประกอบกัับเรื่่�องสัังคมกำำ�ลัังเข้้าสู่่�สัังคมผู้้�สููงอายุุ

ปััจจััยต่่อมา คืือ เกษตรกรเองต้้องมีีความรู้้�ความเข้้าใจและต้้องเข้้าถึึง

การวิิจััยและพััฒนาส่่วนท้้องถิ่่�นของประเทศไทยเอง

หากสามารถเชื่่�อมโยงข้้อมููลทุุกอย่่างได้้ พอเกิิ ดโรคระบาด เกษตรกร

ในโรงเรืือนที่่� ส ามารถควบคุุ ม สภาพแวดล้้ อ มได้้ ทั้้� ง นี้้� โ รงเรืือนเป็็ น

ทำำ�ให้้สามารถทำำ�งานได้้สั้้�นลงแต่่ประสิิทธิิภาพสููงขึ้้�น ต้้นทุุนการทำำ�งาน

ทุุกอย่่างเป็็นระบบเดีียวกััน

เป็็ น โรคอะไร กำำ�จัั ด อย่่ า งไร ซึ่่� ง ต้้ อ งทำำ� งานเชื่่� อมโยงกัั บ Big Data

Recognition ทำำ� ให้้ เ กษตรกรถ่่ า ยภาพพืืชที่่� เ ป็็ น โรคแล้้ ว รู้้�ว่่ า พืืชนั้้� น

เทคโนโลยีีที่่�เข้้ามาเปลี่่�ยนแปลงการทำำ�งานจำำ�นวนมากช่่วงก่่อน คืือ

การใช้้ Genomic Technology ซึ่่�งทำำ�ให้้เกิิดความรวดเร็็วในการทำำ�งาน

การบููรณาการรวมกััน การจะทำำ�เกษตรสมััยใหม่่ได้้ คืือ การเชื่่�อมโยงข้้อมููล

เทคโนโลยีีและมีีงานวิิ จัั ย ที่่� ร องรัั บ การทำำ � เกษตรสมัั ย ใหม่่ ที่�่ ต้้ อ งวาง

ทั้้�งนี้้�การเกษตรมีี 2 ส่่วน คืือ ต้้นพัันธุ์์�และการบริิหารจััดการการผลิิต เพื่่�อ ให้้ได้้ คุุณภาพดีี มีีคุุณค่่ าทางโภชนาการ มีีประสิิทธิิภาพ เกษตรกรได้้

มากขึ้้�น ประการแรก คืือ รััฐบาลมีีบทบาทสำำ�คััญมากในฐานะคนกำำ�หนด

แต่่ ปัั จ จุุ บัั น มีีการใช้้ เ ทคโนโลยีีภาพถ่่ า ยและใช้้ เ ทคโนโลยีี Image

นัักวิิจััยอาวุุโส หน่่วยวิิจััยเทคโนโลยีีชีีวภาพพืืช ศููนย์์พัน ั ธุุวิิศวกรรมและ

เทคโนโลยีีชีีวภาพแห่่งชาติิ กล่่าวว่่า เกษตรสมััยใหม่่ คืือ การเปลี่่�ยนผ่่าน

สาเหตุุสำำ�คััญที่่�ต้้องมาให้้ความสำำ�คััญกัับการทำำ�การเกษตรสมััยใหม่่

มาใช้้เพิ่่�มมากขึ้้�น ปััจจััยสนัับสนุุนการทำำ�การเกษตรสมััยใหม่่แพร่่หลาย

ไปถึึงการประกัันพืืชผลได้้

การทำำ�ธุุรกิิ จของอุุ ตสาหกรรมทุุกประเภท ไม่่เว้้ นแม้้แต่่ อุุตสาหกรรม

ปัั จ จุุ บัั น ระบบทำำ �ก ารเกษตรในไทยเริ่่� ม มีีการนำำ � เทคโนโลยีีเหล่่ า นี้้�

ในโลกที่่�ไร้้เกษตรกร แม้้จะมีีการนำำ�เทคโนโลยีีมาใช้้ในการทำำ�การเกษตร

ระหว่่างภาพถ่่ายทางอากาศประกอบกัับการเจริิญเติิบโตของพืืช ระบบนี้้�

เหมาะสมจะใช้้ในระดัับการวางแผนนโยบายลงมาถึึงการบริิหารจััดการ

ปฏิิเสธไม่่ได้้ว่่าในโลกปััจจุุบััน “ข้้อมููล” คืือ เครื่่�องมืือสำำ�คััญสำ�ำ หรัับ

ในหลายประเทศที่่�มีีการใช้้ระบบอััตโนมััติิ แต่่ปััจจุุบัันยัังไม่่มีีฟาร์์มไหน

ต้้องการได้้ เกษตรกรสามารถมอนิิเตอร์์ทุุกอย่่างบนโทรศััทพ์์มืือถืือได้้ ที่่� ต้้องการ เหมาะสมต่่ อพืืชพัันธุ์์�นั้้� นๆ

บริิหารจััดการข้้อมููลตรงนี้้� เพื่่�อให้้เกษตรกรได้้ประโยชน์์จากข้้อมููลและ วางแผนการผลิิ ต และวางแผนการตลาด ถ้้ า เกษตรกรมีีรายได้้ ที่�่ ดีีขึ้้� น ค่่อยลงทุุนมากขึ้้�น

ดร.ธีีระยุุทธ ตู้้�จิินดา นัักวิิจััยอาวุุโส กลุ่่�มวิิจััยเทคโนโลยีีชีีวภาพพืื ชและการจััดการ แบบบููรณาการ (ACBG) ศูู นย์์พัันธุุวิิศวกรรมและเทคโนโลยีีชีีวภาพ แห่่งชาติิ (BIOTEC) สวทช. Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 11

“Seed Hub” ภารกิิจสู่่�ศููนย์์กลาง เมล็็ดพัั นธุ์์�ของโลก

ประเทศไทยเป็็นแหล่่งผลิิตเมล็็ดพัั นธุ์์�พืื ชที่่�มีีศัักยภาพของภููมิิภาค เอเชีี ย ทั้้� ง ในการเป็็ น ผู้้�ผลิิ ต ที่่�พัั ฒ นาเองในประเทศ และรัั บ จ้้ า ง ผลิิ ต เมล็็ ด พัั น ธุ์์�ที่่�มีี ก ารพัั ฒ นามาจากต่่ า งประเทศ โดยมีี นัั ก ลงทุุ น ต่่ า งชาติิ เ ข้้ า มาลงทุุ น ผลิิ ต เมล็็ ด พัั น ธุ์์�พืื ช ในไทยเพื่่�อการส่่ ง ออก มากที่่�สุุ ด ในอาเซีี ย ทำำ � ให้้ ไ ทยกลายเป็็ น ฐานการผลิิ ต เมล็็ ด พัั น ธุ์์� ใหญ่่ ที่่�สุุ ด ในอาเซีี ย นโดยมีี ก ารส่่ ง ออกเมล็็ ด พัั น ธุ์์�มากเป็็ น อัั น ดัั บ ที่่� 3 ในภูู มิิ ภ าคเอเชีี ย รองจากจีี น และญี่่�ปุ่่� น และมากเป็็ น อัั น ดัั บ ที่่� 12 ของโลก

การเกษตรในอนาคตต้้องเป็็นการเกษตรที่่�ช่่วยลดปััญหาสิ่่�งแวดล้้อมและช่่วยเพิ่่�มคุุณภาพของ

ผลผลิิต ตััวอย่่างเช่่น ในประเทศไทยหากมีีการนำำ�เทคโนโลยีีมาเพิ่่�มผลผลิิตทางการเกษตร อาทิิ

Green House หรืือ Plant Factory เป็็นต้้น และฟื้้�นเพิ่่�มพื้้� นที่่�ป่า่ กลัับคืืนมา โดยยัังมีีประสิิทธิภ ิ าพ ของการผลิิตทางการเกษตรเท่่าเดิิมหรืือมากขึ้้�น อัันนี้้�ควรจะเป็็นเป้้าหมายของประเทศไทยใน

อนาคต เพราะสิ่่�งเแวดล้้อมเป็็นสิ่่�งสำำ�คััญและจำำ�เป็็น และที่่�สำำ�คััญสิ่่�งแวดล้้อมไม่่ได้้สร้้างวัันเดีียว

เทคโนโลยีีเกษตรสมััยใหม่่เป็็น multi-disciplinary เป็็นการควบรวม discipline เข้้าด้้วยกััน เกษตรกรต้้องรู้้� วิิศวกรรมศาศตร์์ อิินเทอร์์เน็็ต ระบบการสื่่�อสาร เป็็นต้้น

ดร.ธีีระยุุทธ ได้้ยกตััวอย่่างของการทำำ�เกษตรสมััยใหม่่ อาทิิ สหรััฐอเมริิกาใช้้เทคโนโลยีีดาวเทีียม

สามารถคาดการณ์์ ไ ด้้ ว่่ า ข้้ า วโพดจะผลิิ ต ได้้ เ ท่่ า ใดและจะออกผลผลิิ ต เมื่่� อ ใด ซึ่่� ง จะช่่ ว ยเรื่่� อ ง

อย่่ า งไรก็็ ต าม บริิ ษัั ท เมล็็ ด พัั น ธุ์์�ของไทยจำำ� นวนไม่่ น้้ อ ยทำำ�ธุุ ร กิิ จ ใน

นอกจากนี้้� เมล็็ดพัันธุ์์�ยัังเป็็นต้้นทางของแหล่่งอาหารและแหล่่งวััตถุดิ ุ บ ิ

การบริิหารจััดการตลาดได้้ สำำ�หรัับประเทศไทยหากสามารถนำำ�เทคโนโลยีีมาใช้้เก็็ บข้้อมููลเพื่่�อ

ลัักษณะการรัับจ้้างผลิิตเมล็็ดพัันธุ์์�จากต่่างประเทศ โดยนำำ�พ่่อแม่่พัันธุ์์�

สำำ�คััญของอุุ ตสาหกรรมจำำ�นวนมาก เช่่น อุุ ตสาหกรรมอาหารแปรรูู ป

และเมื่่�อใด จะช่่วยให้้สามารถวางแผนการตลาดได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพมากขึ้้�น

ไม่่มีีพ่่อแม่่พัันธุ์์�ของตนเอง จึึงไม่่มีีความมั่่�นคงในระยะยาว อีีกทั้้�งมููลค่่า

จึึงเป็็นที่่�มาของความมั่่�นคงทางอาหาร และความยั่่�งยืืนทางเศรษฐกิิจ

การวางแผนการผลิิต การคาดการณ์์ว่่า ผลผลิิตทางการเกษตร อาทิิ ผลผลิิตข้า้ วในปีีนี้้จ � ะได้้เท่่าใด อีีกเทคโนโลยีี คืือ เทคโนโลยีีการตััดแต่่งพัันธุุกรรม หรืือ Gene Editing เป็็นการแก้้จุุดอ่่อน

เพิ่่�มจุุดแข็็งให้้กัับพืืช ไม่่ใช่่การสร้้างพืืชอุุบััติิใหม่่แต่่เป็็นเหมืือนการกลายพัันธุ์์�

อย่่างไรก็็ดีีประเด็็นนี้้�ยัังคงเป็็นประเด็็นที่่�ถกเถีียงกัันอยู่่�ในประเทศไทย แต่่แนวโน้้มทั่่� วโลกที่่�

สุุดท้้ายจะถููกนำำ�มาใช้้แก้้ปััญหาต่่างๆ ไม่่เฉพาะเรื่่�องการเกษตรเท่่านั้้�น เทคโนโลยีีไม่่มีีอะไรมา

เข้้ามาผลิิตและส่่งกลัับเมล็็ดพัันธุ์์�ที่�่ผลิิตได้้คืืนให้้ผู้้�ว่า่ จ้้างทั้้�งหมด ซึ่�่งทำำ�ให้้ การส่่งออกเมล็็ดพัันธุ์์�ส่่วนนี้้�คืือมููลค่่าจากการขายแรงงานและใช้้ที่�่ดิิน

ของประเทศในราคาถููก จึึ งมีีความเสี่่�ยงหากบริิ ษัั ทต่่ า งชาติิ ที่�่ ม าจ้้ า ง ผลิิ ตเคลื่่� อนย้้ายฐานการผลิิ ตไปประเทศที่่�มีีค่่าแรงถููกกว่่า

อุุตสาหกรรมยาและเครื่่�องสำำ�อาง รวมถึึงวััสดุุชีีวภาพต่่างๆ เมล็็ดพัันธุ์์� ของประเทศ การส่่ ง เสริิ ม ให้้ เ กิิ ดก ารพัั ฒ นาเมล็็ ด พัั น ธุ์์�ของตนเองนั้้� น จึึงเท่่ากัับการสร้้างความมั่่�นคงให้้กัับประเทศ

ปิิดกั้้�นเมื่่�อถึึงเวลาที่่�จำำ�เป็็นต้้องใช้้ก็็ต้้องใช้้ 12 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 13

วิิราภรณ์์ มงคลไชยสิิทธิ์์�

รองผู้้�อำำ�นวยการ สวทช. ผู้้�อำำ�นวยการ สถาบัันการจััดการเทคโนโลยีีและนวััตกรรมเกษตร (AGRITEC) สวทช.

วิิ ราภรณ์์ มงคลไชยสิิทธิ์์� รองผู้้�อำำ�นวยการ สวทช. กล่่ าวว่่ า เกษตร

ศศิิ วิิ ม ล บุุ ญ อนัั น ต์์ ผู้้�อำำ� นวยการโปรแกรมเมล็็ ด พัั น ธุ์์� กรอบวิิ จัั ย

จากความได้้ เปรีียบด้้ านสภาพภููมิิอากาศที่่� หลากหลายเอื้้� อให้้สามารถ

ด้้านเกษตรและอุุตสาหกรรมชีีวภาพ สวทช. กล่่าวว่่า เป้้าหมายต่่อไป

เกษตรกรไทยมีีทัักษะฝีีมืือเหมาะในการผลิิตเมล็็ดพัันธุ์์�ที่่�เป็็นงานเกษตร

ใน 2565 หรืือเป็็ น ผู้้�ส่่ง ออกอัั น ดัั บ 1 ของภูู มิิ ภ าคเอเชีียแปซิิ ฟิิ ก โดย

ผลิิ ตเมล็็ดพัันธุ์์�ได้้ตลอดทั้้�งปีีและมีีความอุุดมสมบููรณ์์ของพื้้� นดิิน อีีกทั้้�ง

ประณีีต สวทช. จึึงมีีแผนยุุ ทธศาสตร์์การผลัั กดัันให้้ประเทศไทยเป็็น ศููนย์์กลางเมล็็ดพัันธุ์์�ในระดัับสากลหรืือ Seed Hub ด้้วยการทำำ�คลััสเตอร์์

คืือ การเพิ่่� ม มูู ล ค่่ า การส่่ ง ออกเมล็็ ด พัั น ธุ์์�เป็็ น 10,000 ล้้ า นบาทภาย 50% ของมููลค่่าการส่่งออกจะเป็็นเมล็็ดพัันธุ์์�ที่่�พััฒนาในประเทศไทย

โดยภาพรวมจะเห็็นได้้ว่่า อุุตสาหกรรมเมล็็ดพัันธุ์์�ของไทยมีีศัักยภาพ

เมล็็ ด พัั น ธุ์์�มาตั้้� ง แต่่ ปีี 2549 เพื่่� อ เพิ่่� ม ขีีดความสามารถในการส่่ ง ออก

ในการส่่ ง ออกสูู ง มาก หากการพัั ฒ นาเป็็ น ไปตามแผนยุุ ท ธศาสตร์์ ที่�่

ผู้้�อำำ�นวยการโปรแกรมเมล็็ดพัันธุ์์� ทำำ�หน้้าที่่ดู � แ ู ลบริิหารงานวิิจัย ั ดำำ�เนิินงาน

เพราะเมล็็ดพัันธุ์์�เป็็นตลาดที่่�มีีแนวโน้้มเติิบโตได้้อีีกนาน จากประชากร

เมล็็ดพัันธุ์์�ของไทย ซึ่�ง่ สวทช. รัับผิิดชอบด้้านการวิิจััยและพััฒนา โดยมีี ร่่วมกัั บพัันธมิิตร คืือ กรมวิิ ชาการเกษตร มหาวิิ ทยาลัั ยเกษตรศาสตร์์ มหาวิิทยาลััยขอนแก่่น มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีีราชมงคลล้้านนา

เมล็็ ด พัั น ธุ์์�หลัั ก ที่่� ไ ทยมีีศัั ก ยภาพในการผลิิ ต และให้้ ค วามสำำ �คัั ญ ใน

การผลัักดัันเป็็นสิินค้้าส่่งออกมีี 4 กลุ่่�ม ได้้แก่่ กลุ่่�มพริิก กลุ่่�มมะเขืือเทศ

กลุ่่�มแตง และกลุ่่�มข้้าวโพด โดยตั้้� งกลุ่่�มวิิจััย พััฒนาและปรัับปรุุ งพัันธุ์์�

ตามชนิิ ด ของพืืชในแต่่ ล ะมหาวิิ ท ยาลัั ย และเปิิ ด ให้้ เ อกชนที่่� ส นใจ เข้้ า มาคัั ด เลืือกเพื่่� อนำำ� ไปผลิิ ต หรืือพัั ฒ นาปรัั บ ปรุุ ง เพื่่� อประโยชน์์

เชิิงพาณิิชย์ต่ ์ ่อไป ไม่่ว่่าจะเป็็นการนำำ�ไปผลิิตเพื่่�อส่่งออก หรืือตอบสนอง

วางไว้้ได้้สำ�ำ เร็็จ ก็็จะเกิิดอุุตสาหกรรมใหม่่ที่�่เป็็นความหวัังของประเทศ โลกเพิ่่� ม ขึ้้� น ตลอดเวลา ทำำ� ให้้ มีี ความต้้ อ งการอาหารมากขึ้้� น เป็็ น เงา

ตามตััว อีีกทั้้� งมีีปััญหาสภาพแวดล้้อมทางธรรมชาติิที่�่เปลี่่�ยนแปลงไป เช่่น ผลกระทบจากภาวะโลกร้้อน ทำำ�ให้้ยีีนทนร้้อนเป็็นที่่�ต้้องการของ นัั ก พัั ฒ นาเมล็็ ด พัั น ธุ์์� ซึ่่� ง ประเทศไทยตั้้� ง อยู่่�ในเขตร้้ อ นจึึ ง มีีพืืชที่่�

มีียีีนทนร้้อนหลากหลาย ถ้้ าเราผลิิ ตได้้ ดีีย่่อมเป็็นที่่� ต้้องการของตลาด

ทั้้� งนี้้�การที่่�ไทยมีีทิิศทางพััฒนาไปสู่่�เกษตรสมััยใหม่่ หรืือ Smart Farmer จะมีีส่่วนหนุุนเสริิมและช่่วยยกระดัั บมาตรฐานการผลิิ ต

เมล็็ดพัันธุ์์�ซึ่่�งเน้้นใช้้พื้้�นที่่�น้้อย แต่่ได้้มููลค่่ามาก ซึ่่�งจะสำำ�เร็็จได้้จำำ�เป็็น

ความต้้ อ งการภายในประเทศ โดยคิิ ดค่่ า ลิิ ข สิิ ทธิ์์� ม ากน้้ อ ยตามระดัั บ

ต้้ อ งใช้้ ทั้้� ง เทคโนโลยีีและความประณีีตของเกษตรกร ตัั ว อย่่ า งเช่่ น

ไปผลิิ ต ในเชิิ ง พาณิิ ชย์์ แ ล้้ ว

เพื่่� อผลิิ ต เมล็็ ด พัั น ธุ์์� โดยใช้้ เ ทคโนโลยีี Internet of Thing ควบคุุ ม

คุุ ณ ภาพของเมล็็ ด พัั น ธุ์์�นั้้� น ๆ รวมทั้้� ง ค่่ า รอยัั ล ตี้้� ห ลัั ง จากนำำ � เมล็็ ด พัั น ธุ์์�

การดำำ� เนิิ น การดัั ง กล่่ า วประสบความสำำ� เร็็ จ มาเป็็ น ลำำ�ดัั บ กล่่ า วคืือ

ไทยมีีมูู ล ค่่ า การส่่ ง ออกเมล็็ ด พัั น ธุ์์�เพิ่่� ม ขึ้้� น อย่่ า งรวดเร็็ ว จากมูู ล ค่่ า

1,500 ล้้านบาท ในปีี 2548 ขยัับขึ้้�นเป็็นระดัับ 3,000 ล้้านบาท ภายใน

ปีี 2554 และระดัั บ 5,000 ล้้ านบาทในปีี 2559 จนปััจจุุ บัันมีีมููลค่่าสููง ถึึ ง กว่่ า 7,000 ล้้ า นบาท มีีลูู กค้้ า ทั่่� ว โลก 96 ประเทศ ตลาดสำำ�คัั ญ ได้้แก่่ สหรััฐอเมริิกา ญี่่�ปุ่่�น จีีน อิินเดีีย และประเทศในทวีีปแอฟริิกา

เทคโนโลยีีโรงเรืือนอัั จ ฉริิ ย ะของ สวทช. สำำ� หรัั บ การทดลองปลูู กพืืช สภาวะแวดล้้ อมที่่� เหมาะสมกัั บพืืช และมีีระบบเซนเซอร์์ที่�่ พััฒนาขึ้้� น เพื่่� อให้้ เ หมาะกัั บ การทำำ� เกษตรในสภาพภูู มิิ อ ากาศของไทย เป็็ น ต้้ น

ขณะเดีียวกัั นการพััฒนาอุุ ตสาหกรรมเมล็็ ดพัันธุ์์�ในไทยจะส่่งผลดีีต่่ อ

การพััฒนาสู่่�เกษตรสมััยใหม่่ เพราะเมล็็ ดพัันธุ์์�เป็็นต้้ นทางของการทำำ� เกษตรด้้วย

ศศิิวิิมล บุุญอนัันต์์ ผู้้�อำำ�นวยการโปรแกรมเมล็็ดพัั นธุ์์� สวทช.

14 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

ส่่องนวััตกรรม “เกษตรอััจฉริิยะ” • • • •

การเกษตรแม่นย�ำสูง แอปพลิเคชันส�ำหรับการเกษตร เทคโนโลยีการเกษตรอัจฉริยะ พัฒนาเกษตรกรรมด้วยเทคโนโลยีอิสราเอล

การเกษตรแม่่นยำำ�สููง

การเกษตรแม่่นยำำ�สููง (Precision Agriculture หรืือ Precision Farming) เป็็นส่่วนหนึ่่�งของการทำำ�เกษตรอััจฉริิยะ (Smart Farm) เป็็นหลัักการบริิหารจััดการการเพาะปลููกเพื่่�อใช้้ทรััพยากรอย่่างมีี ประสิิทธิิภาพ ในระดัับแปลงหรืือระดัับโรงเรืือนซึ่่�งเป็็นการจััดการ ที่่�ละเอีียดกว่่าการทำำ�โซนนิ่่�ง

โลกกำำ�ลัังเข้้าสู่่�การปฏิิวััติิอุุตสาหกรรมครั้้�งที่่� 4 ซึ่่�งเป็็นยุุคที่่�ปัญญ ั าประดิิษฐ์์จะเข้้ามามีีบทบาทอย่่างมากในการเพิ่่�มประสิิทธิภ ิ าพการผลิิต เครื่่�องจัักร

และระบบอััตโนมััติิในโรงงานจะฉลาดขึ้้�นจากปััญญาประดิิษฐ์์ อีีกทั้้� งสามารถตััดสิินใจได้้รวดเร็็วและแม่่นยำำ�กว่่าแรงงานคน โดยมนุุษย์์จะเข้้ามา จััดการกัับระบบเฉพาะกรณีีที่่�เกิิดปััญหาฉุุกเฉิินเท่่านั้้�น เช่่นเดีียวกัับเครื่่�องจัักรกลการเกษตรซึ่�่งแต่่เดิิมเกษตรกรยัังจำำ�เป็็นต้้องควบคุุมรถแทรกเตอร์์

ด้้ วยตนเอง แต่่ ในปััจจุุ บัันได้้ พััฒนาไปสู่่�รถแทรกเตอร์์ที่�่ ขัับเคลื่่� อนอัั ตโนมััติิได้้ เอง ควบคุุมการทำำ�งานได้้ จากระยะไกล หรืือมีีการติิ ดต่่อระหว่่ าง เครื่่�องจัักรกลเกษตรมากกว่่า 2 เครื่่�องขึ้้�นไป

ในอนาคตรถแทรกเตอร์์ (หรืือ โดรน) และ อุุ ปกรณ์์การเกษตรอื่่� นๆ จะตัั ดสิินใจได้้ เองว่่ า พื้้� นที่่� ใดต้้ องใส่่ปุ๋๋�ยหรืือน้ำำ�เท่่ าไร พืืชเติิ บโตดีีหรืือไม่่

โดยที่่� เกษตรกรจะเข้้าไปควบคุุมดููแลเฉพาะกรณีีฉุุกเฉิินเท่่ านั้้� น

อย่่างไรก็็ ตาม ปััญญาประดิิ ษฐ์์ที่�่ อยู่่�ในเครื่่�องจัั กรกลต่่ างๆ จำำ�เป็็นต้้ องอาศััยข้้อมููลสารสนเทศจำำ�นวนมากที่่� เก็็ บอย่่างต่่ อเนื่่�อง จึึ งจะตัั ดสิินใจ

เกษตรแม่่นยำำ�เป็็นหลัักการบริิหารจััดการการเพาะปลููกเพื่่�อใช้้ทรัพ ั ยากร

ในสหรััฐอเมริิกา ยุุ โรป หรืือ ออสเตรเลีีย เทคโนโลยีีเกษตรแม่่นยำำ�

อย่่างมีีประสิิทธิภ ิ าพในระดัับแปลงหรืือระดัับโรงเรืือน ซึ่ง�่ เป็็นการจััดการที่่�

เป็็นที่่�รู้้�จัักในรูู ปแบบของการใช้้ระบบพิิกััด GPS (Global Positioning

ถููกต้้อง ณ เวลาที่่�ถูกต้ ู ้อง เพื่่�อประสิิทธิภ ิ าพสููงสุุด

อััตโนมััติใิ นแปลง (automatic section controller /auto - steer vehicle)

ละเอีียดกว่่ าการทำำ�โซนนิ่่�งคืือ การให้้น้ำ�ำ ปุ๋๋�ย ยาฆ่่าแมลงในปริิมาณที่่�

สภาพแวดล้้ อมในแปลงเดีียวกัั นมัักมีีความไม่่สม่ำ�ำ เสมอ แม้้จะปลููก

พืืชชนิิ ด เดีียวกัั น ในแปลงเดีียวกัั น แต่่ ค วามสมบูู ร ณ์์ ข องต้้ น รวมถึึ ง ผลผลิิตกลัับแตกต่่างกััน ดัังนั้้�นการจััดการพื้้� นที่่�ในแปลงจึึงต้้องมีีความ

System) ควบคุุมรถไถพรวน รถพ่่นปุ๋๋�ยและยา และรถเก็็บเกี่่ย � วให้้เคลื่่�อนที่่�

รถที่่�ควบคุุมเส้้นทางด้้วย GPS นี้้�มีีความเที่่�ยงตรงสููง ไม่่ดำำ�เนิินการซ้ำำ�ซ้อ ้ น

หรืือแปลงเป็็นคำำ�สั่่�ง เพื่่�อควบคุุมให้้เครื่่�องจัั กรกลหรืือระบบอัั ตโนมััติิ

และใช้้เป็็นข้้อมููลวางแผนเพาะปลููกต่่อไปได้้

สามารถสร้้างแผนที่่ค � วามแตกต่่างของสภาพภายในแปลง (Variable Map) หััวใจสำำ�คััญของเกษตรแม่่นยำำ� คืือ ข้้อมููล ทั้้�งข้้อมููลที่่�เก็็บได้้จากภายใน

ช่่วยทุ่่�นแรงงาน ซึ่่�งนอกจากจะช่่วยลดการใช้้ปััจจััยการผลิิตแล้้ว ยัังให้้

แปลงขณะทำำ�กิิจกรรมภายในแปลง เช่่น การติิดเซนเซอร์์ไปที่่�รถไถพรวน

เกษตรแม่่ น ยำำ�มีีตั้้� ง แต่่ เ ทคโนโลยีีขั้้� น พื้้� นฐาน เช่่ น ชุุ ดต รวจวัั ดดิิ น

ข้้อมููลสภาพดิิน แหล่่งน้ำำ�ใต้้ดิิน สภาพอากาศ ตลอดจนองค์์ความรู้้�สะสม

ผลผลิิ ตต่่อพื้้� นที่่� (Yield) ที่่� ดีีขึ้้�นด้้ วย

แบบพกพา (Kit) เทคโนโลยีีปุ๋๋�ยสั่่�งตััดไปจนถึึงเทคโนโลยีีเกษตรแม่่นยำำ� ขั้้� นสููงที่่� มีีความซัับซ้้อนยิ่่�งขึ้้� น

ข้้ อ มูู ล จาก Marketsandmarkets ระบุุ ว่่ า คาดว่่ า ภายในปีี 2565 ตลาดเทคโนโลยีี เ กษตรแม่่ น ยำำ� จะมีี มูู ล ค่่ า ประมาณ 7,870 ล้้านเหรีียญสหรััฐ

หากติิ ดอุุ ปก รณ์์ เ สริิ ม ไปที่่� ตัั ว รถ เช่่ น อุุ ปก รณ์์ สุ่่� มเก็็ บ ตัั ว อย่่ า งดิิ น

เซนเซอร์์ตรวจวััดสภาพพืืช มอนิิเตอร์์แสดงผล ฯลฯ จะทำำ�ให้้เกษตรกร

ต่่างสามารถปฏิิ บััติิการได้้ แม่่นยำำ�กว่่าการควบคุุมด้้ วยมนุุษย์์ อีีกทั้้� งยััง

การทำำ�งานของอุุปกรณ์์การเกษตรต่่างๆ

กัับพื้้� นที่่�ที่�่จััดการไปแล้้ว จึึงช่่วยประหยััดพลัังงาน

แตกต่่างกัันออกไป การจััดการที่่แ � ตกต่่างกัันนี้้� จำำ�เป็็นต้้องมีีการเก็็บข้้อมููล และแปรผลเป็็นคำำ �แนะนำำ�ที่่� ช่่วยให้้เกษตรกรวางแผนได้้ อย่่างถููกต้้อง

ได้้อย่่างแม่่นยำำ� เกษตรแม่่นยำำ�จึึงมุ่่�งเน้้นการเก็็บข้้อมููลความเปลี่่�ยนแปลงที่่�เกิิดขึ้้�นภายในแปลงหรืือฟาร์์มเพื่่�อประกอบการตััดสิินใจ หรืือควบคุุม

หรืือการใช้้โดรนบิินสำำ�รวจ และข้้อมููลพื้้� นฐานที่่�ได้้จากแหล่่งอื่่�นๆ เช่่น ที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการเจริิญเติิบโตของพืืชที่่�ตอบสนองต่่อสภาพแวดล้้อม เป็็นต้้น

หุ่่�นยนต์์เกษตร (Agrobot)

โรงเรืือนอััจฉริิยะ (Smart greenhouse)

โดรนเพื่่� อการเกษตร (Agdrone)

มีีอัั ต ราการเติิ บ โตเฉลี่่� ย ต่่ อ ปีี 30% มีีตลาด

มีีอัั ต ราการเติิ บ โตเฉลี่่� ย ต่่ อ ปีี 13% แบ่่ ง เป็็ น

มีีอัั ต ราการเติิ บ โตเฉลี่่� ย ต่่ อ ปีี 24% ประกอบ

ของหุ่่�นยนต์์ รีีด นมวัั ว อัั ต โนมัั ติิ ซึ่�่ ง จะได้้ รัั บ

เทคโนโลยีีที่่�มููลค่่าสููงที่่�สุุดในระบบ คืือ ระบบ

โดรนฉีีดพ่่ น สารเคมีี (Spraying drone)

ใหญ่่ แ ละเติิ บ โตดีีที่่� สุุ ดส่่ ว นใหญ่่ เ ป็็ น มูู ล ค่่ า ความนิิยมเพิ่่�มขึ้้�นมาก ในทางกลัับกัันหุ่่�นยนต์์

เก็็ บ เกี่่� ย วผลผลิิ ต เช่่ น ผัั ก และผลไม้้ ห รืือ หุ่่�นยนต์์ ตัั ด หญ้้ า นั้้� น จะยัั ง มีีตลาดที่่� เ ล็็ ก มาก

เนื่่� องจากเทคโนโลยีียัั ง อยู่่�ระหว่่ า งการวิิ จัั ย และพััฒนา

แบบ Hydroponic และ Non-Hydroponic ระบายและปรัับอากาศ (Heating Ventilation and Conditioning: HVLC) เทคโนโลยีีสำำ�คััญ

อื่่� นๆ ได้้ แ ก่่ หลอดไฟ LED ระบบสื่่� อสาร ระบบให้้น้ำ�ำ วาล์์ว อุุปกรณ์์ควบคุุม และอื่่�นๆ

ด้้วยโดรนสำำ�รวจ (Datamapping drone) กัับ

ทั้้� ง นี้้� โดรนสำำ� รวจซึ่�่ ง เป็็ น โดรนเพื่่� อการใช้้

งานเฉพาะทาง (Commercial drone) ซึ่่� ง มีี เทคโนโลยีีสููงกว่่า และยัังมีีมููลค่่าสููงกว่่าโดรน ฉีีดพ่่ น สารเคมีี ซึ่่� ง เป็็ น อากาศยานไร้้ ค นขัั บ สำำ� หรัั บ ผู้้�บริิ โ ภคทั่่� ว ไป (consumer drone) ที่่�ไม่่ต้้องการความเชี่่�ยวชาญในการเก็็บข้้อมููล และแปรผล

เกษตรแม่่นยำำ�มีีอัต ั ราการเติิบโตเฉลี่่�ย ต่่อปีี 13% มููลค่่าหลัักอยู่่�ที่่�แทรกเตอร์์ ขัับเคลื่่�อนอััตโนมััติิ อนาคตคาดว่่า สััดส่่วนของโดรนทำำ�แผนที่่� (data mapping drone) และบริิการ ด้้านข้้อมููลจะเริ่่�มมีีส่่วนแบ่่งตลาด มากขึ้้�น

16 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

เกษตรแม่่นยำำ�เป็็นอุุปกรณ์์ที่�่เกษตรกรสามารถซื้้� อมาติิดต้ัั� งเพิ่่�มกัับรถแทรกเตอร์์ที่�่มีีอยู่่�เดิิม เช่่น

อุุปกรณ์์รัับสััญญาณ GPS ภาคพื้้� น ระบบขัับเคลื่่�อนอััตโนมััติิ (auto-steering) หน้้าจอดิิสเพลย์์ สำำ� หรัั บ แสดงผล หรืือเซนเซอร์์ ที่�่ ติิ ด เพื่่� อให้้ ร ถแทรกเตอร์์ ส ามารถขัั บ เคลื่่� อนได้้ เ องอัั ต โนมัั ติิ และมีีแนวโน้้มว่่าเครื่่�องจัักรกลการเกษตรรุ่่�นใหม่่จะมีีฟัังก์์ชั่่�นเกษตรแม่่นยำำ�ติิดมากัับอุุปกรณ์์ด้้วย

ซึ่�่งจะทำำ�ให้้ตลาดของเครื่่�องจัักรกลเกษตรเดิิมมีีมููลค่่าสููงขึ้้�น นอกจากนี้้� ยัังมีีการสร้้างมููลค่่าเพิ่่�ม ในธุุรกิิจใหม่่ เช่่น โดรนสำำ�รวจทำำ�แผนที่่� ซอฟท์์แวร์์บริิหารจััดการและประมวลข้้อมููลการเพาะปลููก ผลิิตภััณฑ์์กลุ่่�มเซนเซอร์์ และบริิการที่่�ปรึก ึ ษาด้้านการเกษตรต่่างๆ อีีกด้้วย

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 17

แอปพลิิเคชััน สำำ�หรัับการเกษตร

การเกษตรอัั จ ฉริิ ย ะ หรืื อ Smart Farming กลายเป็็ น แนวทาง การปฏิิบััติิสำำ�หรัับการทำำ�การเกษตรยุุคปััจจุุบัันไปเสีียแล้้ว แนวคิิด การเกษตรอััจฉริิยะกิินความหมายครอบคลุุมกว้้างขวางและมีีระดัับ ของความเข้้ ม ข้้ น แตกต่่ า งกัั น การทำำ� การเกษตรแบบสมาร์์ ท คืือ การประยุุกต์์เอาเทคโนโลยีีเข้้ามาใช้้ในกระบวนการทำำ�การเกษตร ไม่่ว่่าจะในขั้้�นตอนใดหรืือมากน้้อยอย่่างไร

ใช้้ ภ าพถ่่ า ยดาวเทีียมและระบบ Machine

Learning ที่่� ป ระมวลและแปรผล ตลอดจน

วิิ เ คราะห์์ ข้้ อ มูู ล ทั้้� ง สภาพอากาศและสุุ ข ภาพ

พืืช เ พื่่� อ ใ ห้้ เ ก ษ ต ร ก ร ส า ม า ร ถนำำ�ข้้ อ มูู ล มา

จััดการและวางแผนการเพาะปลููก เพิ่่�มผลผลิิต ลดต้้นทุุน

ปััจจุุบัน ั มีีการคิิดค้น ้ เทคโนโลยีีเข้้ามาตอบโจทย์์การทำำ�การเกษตรอััจฉริิยะจำำ�นวนมาก ทั้้�งแอปพลิิเคชััน อุุปกรณ์์ และเทคโนโลยีีต่่างๆ ทั้้�งจากหน่่วยงาน ภาครััฐ เอกชนรายใหญ่่ และสตาร์์ทอััพ และนี่่คืื � อตััวอย่่างของเทคโนโลยีีและแอปพลิิเคชัันที่่�เข้้ามาตอบโจทย์์การทำำ� Smart Farming

Farmer Info แอปที่่�ได้้รวบรวมทุุกฟังั ก์์ชัน ั เพื่่�อตอบโจทย์์การใช้้งานของเกษตรกร

ได้้ เ ป็็ น อย่่ า งดีี เกษตรกรเข้้ า ถึึ ง ข้้ อ มูู ล ได้้ อ ย่่ า งสะดวก รวดเร็็ ว ทุุ ก ที่่� ทุุกเวลา แอป "Farmer Info" มีีฟัังก์์ชัันเด่่นๆ คืือ

ราคารัับซื้้�อ

พยากรณ์์อากาศเฉพาะพื้้� นที่่�

ภาพถ่่ายดาวเทีียม

ผู้้�ช่่วยส่่วนตััว

รายงานและเปรีียบเทีียบราคารัับซื้้� อผลผลิิ ตการเกษตร ณ จุุ ดรัับซื้้� อ

แสดงผลเจาะจงในพื้้� นที่่�ที่�่ต้้องการรายชั่่�วโมง

ช่่วยให้้เกษตรกรมองเห็็นพื้้� นที่่� เพาะปลููกของ

แอปฟาร์์ ม แม่่ น ยำำ� ช่่ ว ยเกษตรกรวางแผน

บริิ ก ารตรวจสอบราคาอาหารสดและอาหารแห้้ ง จาก 6 ตลาดใหญ่่

ฝนในพื้้� น ที่่� ที่�่ ต้้ อ งการด้้ ว ยภาษาที่่� เ ข้้ า ใจง่่ า ย

ความผิิ ดปกติิ แ ละปัั ญ หาสุุ ข ภาพของพืืชได้้

นำำ� เสนอในรูู ป แบบอิิ น โฟกราฟิิ ก ที่่� เ ข้้ า ใจง่่ า ย

สิินค้้าเกษตรทั่่�วประเทศ รายงานสดถึึงมืือเกษตรกรทุุกวััน ราคาตลาดสด

ในกรุุงเทพฯ ได้้แก่่ ตลาดไท ตลาดบางกะปิิ ตลาด อ.ต.ก. ตลาดเยาวราช ตลาดสััตว์์น้ำ�ำ บางบอน และปากคลองตลาด

ข่่าวเกษตร ศููนย์์รวมข่่าวสารในวงการเกษตร พยากรณ์์อากาศเพื่่�อการเกษตรพร้้อม

การแจ้้ ง เหตุุ เ ตืือนภัั ย ธรรมชาติิ และโรคระบาดในภาคเกษตรกรรม บริิ ก ารฟาร์์ ม แม่่ น ยำำ� –รายงานพยากรณ์์ อ ากาศ ชี้้� จุุ ด บกพร่่ อ งภายใน

แปลงและเป็็นผู้้�ช่่วยส่่วนตััวที่่�จะให้้คำำ�แนะนำำ�การเพาะปลููกทุุกขั้้�นตอน

ช้้อปออนไลน์์ บริิ ก ารแหล่่ ง จำำ� หน่่ า ยวัั สดุุ อุุ ปก รณ์์ ด้้ า นการเกษตร สำำ� หรัั บ เกษตรกร

ทั้้�งอุุณหภููมิิ โอกาสในการเกิิดฝน และปริิมาณ นอกจากนี้้� ยัั ง สามารถพยากรณ์์ อ ากาศได้้

ล่่ ว งหน้้า 7 วัั น โดยมีีความแม่่น ยำำ�ระดัั บ ราย แปลงมากที่่�สุุดในไทย เนื่่�องด้้วยการใช้้ข้้อมููล

แบบ Microclimate weather ร่่วมกัั บข้้อมููล สภาพอากาศจากสถานีีฐานทั่่�วโลก เช่่น GFS, Met Office, ECMWF และ Environment

Canada และการใช้้ แ บบจำำ� ลองสภาพด้้ ว ย

ตัั ว เองแบบภาพรวมจากอากาศ เพื่่� อ ช่่ ว ยหา โดยการใช้้ เ ทคโนโลยีีภาพถ่่ า ยจากดาวเทีียม

EU-Sentinel และ NASA-Landset ช่่ ว ยให้้ เกษตรกรสามารถแก้้ไขปััญหาพืืช

การเพาะปลููกในแต่่ ละรอบการเก็็ บเกี่่� ยวโดย ตามข้้อมููลทางวิิชาการจากอาจารย์์คณะเกษตร มหาวิิ ทยาลัั ยเกษตรศาสตร์์ เพื่่�อให้้เกษตรกร

เข้้าใจและมีีการวางแผนอย่่างมีีประสิิทธิิภาพ โดยปััจจุุบัันสามารถครอบคลุุมพืืชถึึง 7 ชนิิด

ได้้แก่่ ข้้าว ข้้าวโพด มัันสำำ�ปะหลััง อ้้อย ยางพารา ปาล์์มน้ำำ�มัน ั และทุุเรีียน

ซูู เปอร์์คอมพิิวเตอร์์ ซึ่่�งช่่วยให้้เกษตรกรไทย

สามารถตัั ด สิิ น ใจวางแผนเพาะปลูู ก ได้้ อ ย่่ า ง มีีประสิิทธิภ ิ าพมากขึ้้�น

มืืออาชีีพและผู้้�สนใจทำำ�ก ารเกษตรบน www.sabuymarket.com สะดวกสบาย ปลอดภััย

AC AGRI VOCAB แอปจากกรมส่่ ง เสริิ ม การเกษตร ช่่ ว ยเรื่่� อง

ของศัั พท์์ เ กษตรเพื่่� อก้้ า วสู่่�อาเซีียนมีีความ

น่่ารััก ทัันสมััย พััฒนาขึ้้�นเพื่่�อใช้้ในการเรีียนรู้้� คำำ�ศัั พท์์ พื้้� นฐานด้้ านการเกษตร เช่่ น ผัั ก สมุุ น ไพร เครื่่� องเทศ ผลไม้้ พืืชไร่่ ไม้้ ยืื นต้้ น

สัั ตว์์ ทางการเกษตร และคำำ�ศัั พท์์ ที่่� ใช้้ ใ น ชีีวิิตประจำำ�วััน โดยมีีทั้้� งหมด 5 ภาษาให้้เลืือก ฝึึกและทำำ�ความคุ้้�นเคย ได้้แก่่ ไทย เวีียดนาม

ฟาร์์มแม่่นยำำ�

เมีียนมา กััมพููชา และบาฮาซา

บริิ ก าร “ฟาร์์ ม แม่่ น ยำำ� ” ผ่่ า นแอป Farmer Info ช่่ ว ยเกษตรกรทำำ� เกษตรแม่่ น ยำำ� ด้้ ว ย 3 บริิ ก ารหลัั ก คืือ พยากรณ์์ อ ากาศเฉพาะพื้้� น ที่่�

ตรวจสุุขภาพพืืช และวางแผนเพาะปลููก ชููจุุดแข็็งความแม่่นยำำ�ระดัับ รายแปลงมากที่่�สุด ุ ในประเทศไทย ด้้วยเทคโนโลยีีดาวเทีียม-บิ๊๊�กดาต้้า

18 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 19

ชาวนาไทย แอปจากกรมการค้้าภายใน ระบบจะประมาณการกำำ�ไรต้้นทุุนเพื่่�อช่่วย

Ldd Soil Guide รู้้�ไว้้ใช้้ดิินเป็็นแอปจากกรมพััฒนาที่่�ดิิน ระบบ

ในการตััดสิินใจก่่อนการปลููก และสร้้างปฏิิทิินการเกษตรที่่�คอยแนะนำำ�

ที่่� แ สดงข้้ อ มูู ล กลุ่่�มชุุ ดดิิ น และข้้ อ มูู ล การใช้้

เกษตรกรว่่ า จะต้้ องทำำ�อะไรบ้้าง ช่่วงเวลาไหนควรใส่่ปุ๋๋�ยกำำ�จััดวััชพืืช

ประโยชน์์ ที่�่ ดิิ น ทั้้� ง ประเทศ สามารถสืืบค้้ น

พร้้อมการบัันทึึกต้้นทุุนและพร้้อมวางขายบนตลาดกลาง มีีทั้้�งผู้้�ซื้้�อและ

ข้้ อ มูู ล แผนที่่� จ าก Google Map ได้้ เ ลย เมื่่� อ

ผู้้�ขาย แอป “ชาวนาไทย” มีีฟัังก์์ชัน ั ที่่�น่า่ สนใจ คืือ

คลิิกเลืือกพื้้� นที่่�ที่�่ต้้องการ ระบบจะแสดงข้้อมููล

1. มาตรการช่่วยเหลืือ

สถานที่่� ตำำ� บล อำำ� เภอ จัั ง หวัั ด และจุุ ดพิิ กัั ด

มาตรการช่่วยเหลืือเกษตรกรผู้้�ปลููกข้า้ วและรัักษาเสถีียรภาพราคาข้้าว

ณ ตำำ�แหน่่งที่่� เลืือกพร้้อมทั้้� งแสดงข้้อมููลกลุ่่�ม

ทำำ�ให้้เกษตรกรได้้รับ ั รู้้�รวดเร็็ว เข้้าถึึง เข้้าใจมากขึ้้�น

ชุุ ดดิิ น ประกอบด้้ ว ย ลัั ก ษณะเด่่ น ของกลุ่่�ม

2. ข้้อมููลและข่่าวสาร

ชุุ ดดิินนั้้� นๆ คุุณสมบััติิดิิน ความอุุ ดมสมบูู รณ์์

สรุุ ปข้้อมููลภาพรวมเกษตรทั่่� วไปเป็็นข่่าวสารจากภาครััฐ ประเด็็ น

ตามธรรมชาติิ ปริิมาณน้ำำ�ที่่�พืืชใช้้ประโยชน์์ได้้

เด่่ น ข้้อมููลสภาพอากาศ ตั้้� งกระทู้้� ถาม-ตอบแต่่ ละจัั งหวัั ด แต่่ ละภาค

การใช้้ประโยชน์์ที่�่ดิิน แนวทางการจััดการดิิน

3. การเพาะปลููก

(Available Water Capacity: AWC) แสดงข้้อมููล

รวมไปถึึงแนวโน้้มราคาสิินค้้าการเกษตร

เพื่่�อการปลููกพืืช แสดงข้้อมููลความเหมาะสม

ช่่วยคำำ�นวณกำำ�ไรต้้นทุุนเพื่่�อเป็็นข้้อมููลให้้เกษตรกรได้้พิจ ิ ารณาตััดสิินใจ

ของดิินในการปลููกพืืช

ก่่ อ นที่่� จ ะทำำ�ก ารเพาะปลูู ก จริิ ง เพีียงใส่่ พื้้� นที่่� แ ละสิ่่� ง ที่่� ต้้ อ งการปลูู ก พร้้อมสร้้างปฏิิทิินการทำำ�งานเพื่่�อให้้เกษตรกรได้้วางแผนทำำ�การเกษตร และบัั น ทึึ กต้้ น ทุุ น ที่่� เ กิิ ดขึ้้� น ในแต่่ ล ะระยะการเพาะปลูู ก ลงพิิ กัั ดพื้้� น ที่่�

ที่่�ต้้องการเพาะปลููก พร้้อมการแนะนำำ�เรื่่�องดิิน เรื่่�องน้ำำ� เรื่่�องพัันธุ์์�ข้้าว

OAE OIC แอปจากสำำ�นัั ก งานเศรษฐกิิ จ การเกษตรเป็็ น

WMSC Application

แหล่่งรัับซื้้�อ ราคาสิินค้้าเกษตร รวมทั้้�งข่่าวสาร

ที่่�นำ�ำ เสนอแหล่่งข้้อมููลข่่าวสาร ในการบริิหาร

แ อ ปข้้ อ มูู ล ปฏิิ ทิิ น ก า ร ผลิิ ต สิิ น ค้้ า เ ก ษ ต ร

รู้้�ทัันสถานการณ์์น้ำ�ำ แอปจากกรมชลประทาน

ประชาสััมพัันธ์์ที่�่ เกี่่� ยวข้้อง เกษตรกรสามารถ

จัั ดก ารน้ำำ� ทั้้� ง ข้้ อ มูู ล ปริิ ม าณน้ำำ�ฝ น ปริิ ม าณ

เข้้ า ไปดูู ข้้ อ มูู ล ปฏิิ ทิิ น สิิ น ค้้ า เกษตรที่่� สำำ�คัั ญ รายเดืือน เข้้าถึึงข่่าวสารได้้ง่่าย รวดเร็็ว มีีข้้อมููล

ปฏิิ ทิิ นการผลิิ ตสิิ น ค้้ าเกษตรที่่� สำำ�คัั ญราย เดืือน (Crop Calendar) เชื่่�อมโยงแหล่่ งผลิิ ต

แหล่่ ง รัั บ ซื้้� อ และราคา สำำ� หรัั บ ประชาชน เพื่่�อให้้สามารถวางแผนการผลิิตและการตลาด

น้ำำ�ท่่า ปริิมาณน้ำำ�ในอ่่างเก็็บน้ำำ� อััตราการไหล

MOAC App Center

เรดาห์์น้ำำ��ฝน

Thai Weather

ของน้ำำ�ในแม่่น้ำ�ำ และ คลองชลประทานต่่ างๆ ข้้อมููทั้้�งหมดนี้้�จะช่่ ว ยให้้ เ ราเตรีียมการรัั บ มืือ

แอปที่่� พัั ฒ นาขึ้้� น เพื่่� อเป็็ น ศูู น ย์์ ก ลางในการ

แอปที่่แ � จ้้งว่่าในวัันรุ่่�งขึ้้�นฝนจะตกที่่ไ� หน สามารถ

กัั บภัั ยธรรมชาติิ ที่�่ อาจเกิิ ดขึ้้�นอย่่างกะทัั นหััน

รวบรวมและเผยแพร่่ Mobile Application

TVIS ได้้ รัั บ การพัั ฒ นาโดยศูู น ย์์ เ ทคโนโลยีี

ของหน่่วยงานในกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์

(เนคเทค) มีีความสามารถครอบคลุุ ม เรื่่� อง

ไกลถึึง 7 วััน พร้้อมแจ้้งข่่าวสารเตืือนภััย เส้้นทาง

ได้้ เพื่่�อลดความสูู ญ เสีียที่่� อ าจเกิิ ดขึ้้� น

ได้้ อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ

Ag-Info แอปจ า กสำำ�นัั ก ง า นเศ ร ษ ฐ กิิ จ ก าร เ ก ษ ต ร

NHC คลัังข้้อมููลน้ำำ�และภููมิอ ิ ากาศ แอปจากสถาบััน

การวางแผนการเกษตรและการตััดสิินใจ อาทิิ

ข้้ อ มูู ล ปริิ ม าณน้ำำ�ฝ น และการเตืือนภัั ย ด้้ ว ย

ราคาสิินค้้าเกษตร ณ ไร่่นา ปฏิิทิินสิินค้้าเกษตร

การติิ ดต ามสถานการณ์์ ก ารผลิิ ต การตลาด

การเตืือนภัั ยและข่่าวสารการประชาสััมพัันธ์์

เกษตรกรสามารถขอรัั บ บริิ ก ารและค้้ น หา Device ได้้ ทััน ทีี มีีครบทุุกแอปรวบรวมไว้้ ใน

สารสนเทศทรััพยากรน้ำำ�และการเกษตร บอกว่่า

ราคาสิินค้้ าเกษตร ณ ตลาดกลางเป็็นรายวัั น

สำำ� หรัั บ เกษตรกรและผู้้�ที่่� ส นใจ โดยเปิิ ด ให้้

ความรู้้�ด้้ า นการเกษตร ผ่่ า นอุุ ปก รณ์์ Smart

แหล่่ ง รวมข้้ อ มูู ล สารสนเทศและข่่ า วสาร เศรษฐกิิ จ การเกษตร เพื่่� อเป็็ น ประโยชน์์ ใ น

หรืือพืืชเศรษฐกิิจในการเพาะปลููกแบบถููกต้้องและทัันสมััย

ในวัันที่่�ผ่่านมามีีฝนตกที่่�ไหนบ้้าง พร้้อมแสดง ระบบโทรมาตรและภาพถ่่ายจากดาวเทีียม

แอปเดีียว

อิิ เ ล็็ กท รอนิิ กส์์ แ ละคอมพิิ ว เตอร์์ แ ห่่ ง ชาติิ

การตรวจสอบสภาพอากาศจากเรดาห์์ ให้้ข้อ ้ มููล บ่่งบอกเวลานี้้�ว่่าฝนตกที่่�ไหน สามารถเห็็นภาพ และเสีียงทางกล้้องซีีซีีทีีวีีได้้มากกว่่า 250 ตััว ในประเทศไทย

ดููข้้อมููลสภาพอากาศปััจจุุบััน และล่่วงหน้้าได้้

พายุุ รายงานแผ่่นดิินไหวจากเรดาร์์สภาพอากาศ และภาพถ่่ า ยจากดาวเทีียม นอกจากนี้้� ยัั ง มีี

ช่่ อ งทางเปิิ ด บริิ ก ารให้้ ผู้้� ใช้้ ง านในพื้้� น ที่่� ต่่ า งๆ

สามารถรายงานสภาพอากาศในพื้้� นที่่นั้้ � น ้ ย � ได้้ด้ว ตนเองให้้ ผู้้�อื่� ่ นได้้ รัั บ ทราบ มีีการเชื่่� อมโยง

แลกเปลี่่� ย นข้้ อ มูู ล ระหว่่ า งหน่่ ว ยงานของรัั ฐ ที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการบริิหารจััดการทรััพยากรน้ำำ� จำำ�นวน 12 หน่่วยงาน พร้้อมสำำ�หรัับการใช้้งาน ในเชิิงปฏิิบัติ ั ิได้้แล้้วอย่่างเป็็นรููปธรรม โดยเน้้น กลุ่่�มเป้้ า หมายหลัั ก ที่่� ห น่่ ว ยงานราชการและ

เริ่่� ม เปิิ ด ให้้ ป ระชาชนสามารถเข้้ า ถึึ ง ข้้ อ มูู ล

ผ่่านทางอุุ ปกรณ์์เคลื่่� อนที่่� บนระบบ iOS และ Android

ตลอดจนนโยบายของรััฐ

20 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 21

โดรนพ่ นยาฆ่าแมลง ออกแบบให้โดรนพ่นยานี้ทำ �งานสอดคล้ องกั บสภาพภูมิอากาศ สามารถมีระบบ

เทคโนโลยีี การเกษตรอััจฉริิยะ

การบิ นอั ตโนมั ติ ทำ �ให้ ควบคุ มได้ ง่ าย ข้ อดีของโดรนนี้ นอกจากจะช่ วยลดเรื่ อง แรงงานแล้ว ยังทำ�ให้ไม่เกิ ดอันตรายต่อเกษตรกรอีกด้วย

ชุุดปลููกพืื ชแนวตั้้�ง เป็็นเทคโนโลยีีการปลููกพืืชรููปแบบใหม่่ที่�่ใช้้พื้้�นที่่�น้้อย หากเทีียบกัับ

การทำำ�การเกษตรแบบดั้้�งเดิิม การปลููกพืืชแบบแนวตั้้�งนี้้�สามารถให้้ผลผลิิต

ได้้มากกว่่าถึึง 3 เท่่า ใช้้แรงงานน้้อย ผลผลิิตมีีคุณ ุ ภาพกว่่า ดููแลได้้ดีีกว่่า

โดยชุุ ดปลููกพืืชแนวตั้้� งนี้้�ผลิิตจากพลาสติิ ก Food Grade ซึ่่�งจะไม่่ทำำ�

Plant Factory

ปฏิิกิิริิยาใดๆ กัับดิินและพืืช มีีอายุุการใช้้งานนาน  4-5 ปีี นอกจากนั้้�น ชุุ ดปลูู กพืืช แนวตั้้� ง นี้้� ยัั ง ทำำ� ให้้ พืืชดูู ดซึึ ม อาหารและน้ำำ� ได้้ เ ป็็ น อย่่ า งดีี

สามารถร่่นระยะเวลาจาก 30 - 45 วััน เหลืือเพีียง 15 - 20 วัันเท่่านั้้�น

ชุุดปลูกพืืช ู แนวตั้้�ง บจก.ไทยแอดวานซ์์ อะกรีีเทค

บริษัท อินเทลอะโกร จำ�กัด พัฒนาระบบปลูกพืชสมัยใหม่ Grobot

เทคโนโลยีี IoT (Internet of Thing) เทคโนโลยีีใหม่่ที่เ�่ ริ่่�มเข้้ามามีีบทบาทในการเกษตรของไทย โดยระบบนี้้�

ชุุดอุุปกรณ์์ควบคุุมน้ำำ��อััจฉริิยะ หรืือ สมาร์์ทฟาร์์มคิิท คืือ ชุุดอุปก ุ รณ์์ที่ทำ �่ ำ�ให้้การจััดการน้ำำ�มีีประสิิทธิภ ิ าพ

ทุกประเภท ผักที่นิยมปลูกจะเป็นผักสลัด หรอ ื ผักมูลค่าสูงต่างๆ ผักเมอ ื ง

Plant Factory ซึ่ ง เป็ น การปลู กพืช ในระบบปิ ดที่ส ามารถควบคุ ม

หนาว เช่น ผักกาดหอม, ปวยเหล็ง, Spinach, Water Crest, กรีนคอส,

มาช่วยในการเพาะปลูกและบริหารจัดการ เช่น ควบคุมความเข้มแสง

ใช้ เ ทคโนโลยีที่วิ จั ย ร่ ว มกั บ ผู้ เ ชี่ยวชาญจากประเทศญี่ปุ่ น โดยใช้

สภาพแวดล้อมเพื่อการเพาะปลูกได้ โดยมีการนำ�เซนเซอร์ และแอป

สลั ดคอส, เรดคอส, บัตเตอร์เฮท และเรดโครัล เป็นต้น

อุณหภูมิ ความชื้น คาร์บอนไดออกไซด์ น้ำ� และสารอาหาร

รู ปแบบ Plant Factory ปลูกพืชในระบบปิดโดยใช้แสงจากหลอดไฟ

ระบบนี้สามารถผลิ ตพืช ได้ ป ริ ม าณมาก ไม่มี ข้ อ จำ �กั ด ของฤดู ก าล

LED แบบพิเศษ ซึ่งให้คณ ุ ภาพแสงใกล้เคียงกับแสงแดด และใช้พลังงาน

จะมีีตัั ววัั ดสภาพดิิ น ความชื้้�นอากาศ อุุ ณหภููมิิอากาศ ความชื้้�นในดิิ น

มากขึ้้�น เป็็นการทำำ�งานร่่วมกัันระหว่่าง 3 อุุปกรณ์์ ได้้แก่่ ระบบควบคุุม

จึ งสามารถปลูกได้ ทุกที่ทุกเวลา ไม่มีการใช้ยาฆ่าแมลงและยากำ �จั ด

น้อยกว่าหลอดไฟธรรมดา ซึ่งระบบนี้เป็นระบบปิด ทำ�ให้ไม่มีปัญหา

ไปยััง Smart Phone ของเกษตรกร ทำำ�ให้้สามารถรู้้�สภาพของฟาร์์ม

ระบบติิ ดตามสภาพอากาศที่่� สามารถตรวจวัั ดอุุณหภููมิิในอากาศและ

ตู้ปลูกผักอั จฉริยะ (Grobot mini Plant Falctory) คือ ชุ ดตู้ปลูก

น้ำ�น้ อ ยกว่ า 90% และผั ก โตไวกว่ า ปกติ จากการควบคุ ม เพื่ อให้

อุุ ณ หภูู มิิ ข องดิิ น และเมื่่� อทำำ�ก ารวัั ด แล้้ ว ข้้ อ มูู ล ที่่� ไ ด้้ ก็็ จ ะถูู กส่่ ง ตรง ได้้ ใ นทัั น ทีี และสามารถวางแผนจัั ดก ารและบริิ ห ารการเพาะปลูู ก ต่่อไปได้้ เมื่่�อมีีเทคโนโลยีีนี้้�เกษตรกรก็็จะสามารถขยายการเพาะปลููกได้้

เนื่่� องจากไม่่ ต้้ อ งดูู แ ลด้้ ว ยตัั ว เอง สามารถดูู ผ ลจากการวัั ด ที่่� แ ม่่ น ยำำ� ผ่่าน Application ได้้ทัันทีี ทำำ�ให้้สามารถควบคุุมจากระยะไกลได้้เลย

22 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

การเปิิด-ปิิดน้ำ�ำ  ที่่ส � ามารถตั้้�งเวลาการให้้น้ำ�ำ ให้้เหมาะสมกัับพืืชแต่่ละชนิิด

วั ชพืช ทำ �ให้ ได้ ผลผลิ ตที่ มี คุ ณภาพ สะอาด และปลอดภั ย

เรื่องแมลง ประหยัดน้ำ�ในการปลูก เมื่อเทียบกับการปลูกแบบปกติ ใช้

ความชื้้�นในดิิน หากอากาศมีีอุุณหภููมิิสููง หรืือดิินมีีความชื้้�นต่ำำ�จนเกิินไป

ผักอั จฉริยะที่ใช้เทคโนโลยีการปลูกพืชในร่ม ควบคุมการให้น้ำ�และ

สภาพแวดล้อมเหมาะสมกับการเติบโต

ก็็จะทำำ�การเปิิดน้ำ�ทั ำ น ั ทีี และสุุดท้า้ ย ระบบสั่่�งการและแจ้้งเตืือนจะสามารถ

แสงไฟอั ต โนมั ติ ทุ ก ขึ้ น ตอน ใช้ สำ � หรั บ ปลู กผั กท านใบ ปลู ก ได้ เ กือบ

รายงานสภาพปััจจุุบัันได้้ทัันทีีบน Smart Phone ของเกษตรกร ทำำ�ให้้ สามารถสั่่�งเปิิด-ปิิดน้ำ�ำ รวมไปถึึงการวิิเคราะห์์และจััดการปััญหาล่่วงหน้้า เพื่่�อผลผลิิตที่่�มีีประสิิทธิิภาพมากยิ่่�งขึ้้�น

เทคโนโลยีี ทั้้� ง หลายเหล่่ านี้้� คืื อ ความพยายามในการคิิ ด ค้้ น และพัั ฒ นาเทคโนโลยีี เ พื่่�อเข้้ า มาช่่ ว ยปรัั บ ปรุุ ง การทำำ� การเกษตรให้้ ไ ด้้ ประสิิทธิิภาพและประสิิทธิิผลที่่�ดีีขึ้้�น ทั้้�งลดต้้นทุุน เวลา และกำำ�ลัังแรงงานในการทำำ�การเกษตร เพิ่่�มคุุณภาพสิินค้้าเกษตร และคุุณภาพ ชีีวิิตของเกษตรกรไทย Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 23

พัั ฒนาเกษตรกรรมด้้วย เทคโนโลยีีจากอิิสราเอล

อิิสราเอลเป็็นประเทศที่่�ประสบความสำำ�เร็็จอย่่างมากในการนำำ�เทคโนโลยีี มาช่่วยพััฒนางานด้้านเกษตรกรรม ถืือเป็็นต้้นแบบที่่�น่่าเรีียนรู้้�เพื่่�อนำำ�มา ประยุุกต์์ใช้้กัับงานเกษตรกรรมของประเทศไทย

เกษตรกรรมเป็็นอาชีีพสำำ�คััญของคนไทยมาช้้านาน ประเทศไทยเป็็น

ผู้้�ส่่ ง ออกสิิ น ค้้ า เกษตรและผลิิ ตภัั ณ ฑ์์ ก ารเกษตรลำำ�ดัั บ ต้้ น ๆ ของโลก

สร้้ า งรายได้้ จำำ� นวนมาก แต่่ ที่�่ ผ่่ า นมาเกษตรกรส่่ ว นใหญ่่ กลัั บ มีีฐานะ

ยากจน เนื่่�องจากประสบปััญหามากมายในการประกอบอาชีีพนี้้� ปััญหา สำำ�คััญคืือ การผลิิตที่่�มีีต้้นทุุนสููง แต่่ผลิิตภาพกลัับต่ำำ� ในขณะที่่�ตลาดมีี

บริิษััท Roots-Sustainable Agriculture Technologies ผู้้�เชี่่�ยวชาญ

การแข่่งขัันมากขึ้้�นทุุกทีี แต่่เกษตรกรส่่วนใหญ่่ขาดข้้อมููลด้้านการตลาด

เทคโนโลยีีการจัั ดก ารสภาพอากาศและอุุ ณ หภูู มิิ ที่่� มีีผ ลต่่ อ การ

ส่่ ง ผลให้้ เ กษตรกรส่่ ว นใหญ่่ มีีอัั ต รารายได้้ เ ฉลี่่� ย ต่ำำ� นอกจากนี้้� ยัั ง ต้้ อ ง

แร่่ธาตุุเพื่่�อการเจริิญเติิบโต ตััวอย่่างเทคโนโลยีีที่่�น่่าสนใจ เช่่น ระบบ

สำำ�หรัับวางแผนการผลิิต และขาดความรู้้�ในการผลิิตสิินค้้าคุุณภาพสููง

เจริิญเติิบโตของรากพืืช ซึ่�่งเป็็นส่่วนสำำ�คััญในการดููดซัับน้ำำ� อาหารและ

เผชิิ ญ ความยากลำำ� บากมากขึ้้� น อัั น เนื่่� องมาจากสภาพภูู มิิ อ ากาศที่่�

Root Zone Temperature Optimization (RZIO) ช่่วยปรัับอุุ ณหภููมิิ

เปลี่่� ย นแปลงไป ทำำ� ให้้ ผ ลผลิิ ต เสีียหายจากการเกิิ ด ภาวะฝนแล้้ ง และ

บริิ เ วณโซนรากพืืชให้้ เ หมาะสมต่่ อ การเจริิ ญ เติิ บ โต โดยฝัั ง ระบบท่่ อ

น้ำำ�ท่่ ว มบ่่ อ ยครั้้� ง จึึ ง ต้้ อ งหาทางแก้้ ไ ขให้้ เ กษตรกรหลุุ ดพ้้ น จากสภาพ

แบบปิิ ด ลงดิิ น ประมาณ 7 เมตร เพื่่� อปล่่ อ ยน้ำำ� ผ่่ า นลงชั้้� น ใต้้ ดิิ น ซึ่�่ ง

ดัังกล่่าว เพื่่�อทำำ�ให้้พวกเขาสามารถดำำ�รงชีีวิิตได้้อย่่างมั่่�นคงและยั่่�งยืืน

มีีอุุ ณ หภูู มิิ ค งที่่� กว่่ า ชั้้� น บนดิิ น เมื่่� อสูู บ น้ำำ�ขึ้้� น มาชั้้� น บนดิิ น บริิ เ วณโซน

ด้้วยอาชีีพเกษตรกรรม โดยไม่่ต้้องพึ่่�งพาการอุุดหนุุนจากมาตรการต่่างๆ

รากพืืช น้ำำ�จะช่่วยทำำ �ให้้มีีอุุณหภููมิิที่�่ เหมาะสมกัั บการเจริิญเติิ บโตของ

ของรััฐเหมืือนที่่�ผ่า่ นมา

รากพืืช

สวทช. เสนอให้้การสร้้าง Smart Farmer เป็็นแนวทางหลัักในการแก้้ไข

ในช่่วงฤดููหนาวอุุ ณหภููมิิชั้้�นใต้้ ดิินสููงกว่่ าชั้้� นบนดิิ น ส่่วนช่่วงฤดููร้้อน

ปััญหาโดยการใช้้เทคโนโลยีีในกระบวนการผลิิต รวมถึึงนำำ�เทคโนโลยีี

อุุ ณหภููมิิชั้้�นใต้้ ดิินจะต่ำำ�กว่่าชั้้� นบนดิิ น เมื่่�อปล่่ อยน้ำำ�ไหลผ่่านชั้้� นใต้้ ดิิน

ยกระดัั บ ผลิิ ต ภาพและมาตรฐานสิิ น ค้้ า ลดต้้ น ทุุ น ลดความเสี่่� ย งจาก

ช่่วยให้้อุุณหภููมิิบริิเวณโซนรากสููงขึ้้�น (Heating roots) และช่่วงฤดููร้้อน

สารสนเทศมาใช้้ในการพััฒนาทั้้� งห่่วงโซ่่อุุปทานของสิินค้้าเกษตร เพื่่�อ

น้ำำ� จะถูู ก เปลี่่� ย นอุุ ณ หภูู มิิ ที่�่ ค งที่่� ดัั ง นั้้� น ช่่ ว งฤดูู ห นาว เทคโนโลยีีนี้้� จ ะ

ศััตรููพืืชและภััยธรรมชาติิ และมีีการจััดการข้้อมููลเพื่่�อวางแผนการผลิิต

จะทำำ�ให้้บริิเวณโซนรากมีีอุุ ณหภููมิิต่ำำ�ลง (Cooling roots) เมื่่�อภายใน

ให้้ ส อดคล้้ อ งกัั บ ความต้้ อ งการของตลาด นอกจากนี้้� ยัั ง สนัั บ สนุุ น ให้้

เกษตรกรเน้้นการผลิิตสิินค้้าเกษตรที่่�คุณ ุ ภาพสููง เป็็นมิิตรกัับสิ่่�งแวดล้้อม และปลอดภัั ยต่่ อผู้้�บริิโภค ซึ่่�งจะช่่วยให้้เกษตรกรมีีรายได้้ มากขึ้้� นกว่่ า

ดิิ น ถูู กปรัั บ อุุ ณ หภูู มิิ ใ ห้้ เ สถีียรคงที่่� จะช่่ ว ยลดความเครีียดของพืืช IIA เป็็นหน่่วยงานของรััฐที่่� เป็็นอิิ สระ ภายในองค์์ กรมีีฝ่่ายดููแลงาน

การทำำ�เกษตรแบบดั้้�งเดิิม

ครอบคลุุ ม ตั้้� ง แต่่ โ ครงสร้้ า งพื้้� นฐานด้้ า นเทคโนโลยีี งานสนัั บ สนุุ น

ดููงานวิิจััยและชมการจััดแสดงเทคโนโลยีีทางด้้านการเกษตรรููปแบบใหม่่

Startup ตลอดจนความร่่ ว มมืือกัั บ ภาคส่่ ว นต่่ า งๆ ในประเทศและ

ซึ่�่ ง สวทช. โดยศูู น ย์์ บ ริิ ห ารจัั ดก ารเทคโนโลยีีได้้ เ ดิิ น ทางไปศึึ ก ษา

ภายใต้้ การปรัับตัั วต่่ อสภาพภููมิิอากาศ จากทั้้� งของภาครััฐและเอกชน หลายหน่่วยงานด้้วยกััน

จากอิิ ทธิิ พ ลของสภาพอากาศ จึึ ง เป็็ น การช่่ ว ยเพิ่่� ม ผลผลิิ ต ภายใต้้ สภาพแวดล้้อมจำำ�กััด

ด้้ า นวิิ จัั ย และพัั ฒ นาส่่ ง เสริิ ม อุุ ตส าหกรรมก้้ า วหน้้ า ส่่ ง เสริิ ม ธุุ ร กิิ จ ต่่างประเทศ

กล่่ า วได้้ ว่่ า อิิ ส ราเอลประสบความสำำ� เร็็ จ ด้้ า นนวัั ตก รรมอย่่ า งมาก

Agricultural Research Organization หรืือ สถาบัันวิิจััยการเกษตร

อิิ ส ราเอลเป็็ น ประเทศแนวหน้้ า ทางด้้ า นนวัั ตก รรมเทคโนโลยีีทาง

เพราะการดำำ� เนิิ น งานของ IIA ได้้ รัั บ ความร่่ ว มมืือจาหลายภาคส่่ ว น

ของอิิ สราเอล เป็็นอีีกหน่่วยงานหนึ่่� งที่่� มีีบทบาทสำำ�คััญ โดยมีีทั้้� งหมด

การพัั ฒ นานวัั ตก รรมอย่่ า งจริิ ง จัั ง มีีหน่่ ว ยงานทำำ� หน้้ า ที่่� ส่่ ง เสริิ ม และ

ธุุ ร กิิ จ ต่่ า งๆ โดยเฉพาะกลุ่่�ม Startup มีีบทบาทเป็็ น พลัั ง ขัั บ เคลื่่� อน

เข้้าเยี่่�ยมชมสถาบัันวิิ จััยที่่� วิิทยาเขต Volcani Center ที่่�มุ่่�งเน้้นเฉพาะ

การเกษตรระดัับโลก จากการที่่�ภาครััฐได้้ มีีนโยบายให้้ความสำำ�คััญกัับ

สนัั บ สนุุ น อย่่า งเป็็ น รูู ป ธรรมคืือ Israel Innovation Authority (IIA) รัับผิิดชอบนโยบายด้้านวััตกรรมทางเทคโนโลยีีของประเทศ โดยส่่งเสริิม

กฎหมาย นโยบายและโครงการของรัั ฐ บาล สนัั บ สนุุ น งบประมาณ

สำำ� หรัั บ การวิิ จัั ย และพัั ฒ นาด้้ า นนวัั ตก รรม เพิ่่� ม ผลผลิิ ต ของทุุกภาค อุุตสาหกรรม เป้้ า หมายเพื่่� อ ที่่� จ ะทำำ� ให้้ อิิ ส ราเอลอยู่่�ในระดัั บ แนวหน้้ า

ด้้ า นนวัั ตก รรมระดัั บ โลก และทำำ�ก ารยกระดัั บ เศรษฐกิิ จ ทั้้� ง หมดด้้ ว ย นวััตกรรมทางเทคโนโลยีี

ทั้้� ง จากรัั ฐ บาล สถาบัั น การศึึ ก ษา กองทัั พ บริิ ษัั ท เอกชนและองค์์ ก ร

ที่่� สำำ�คัั ญ เนื่่� อ งจากมีีจำำ� นวนไม่่ น้้ อ ยเข้้ า ไปเป็็ น ส่่ ว นหนึ่่� ง ในการทำำ� งาน ให้้ บ ริิ ษัั ท ขนาดใหญ่่ ร ะดัั บ โลก อาทิิ IBM, Google, HP, Samsung,

Ford, Toshiba, MERCK เป็็นต้้น ปััจจุุบัันอิิสราเอลอยู่่�ในฐานะ Startup

ด้้ า นการเกษตรในพื้้� นที่่� แ ห้้ ง แล้้ ง โดยพัั ฒ นาให้้ ไ ด้้ ปริิ ม าณผลผลิิ ต ทางการเกษตรที่่� สููงขึ้้� นภายใต้้ สภาพแวดล้้ อมที่่� จำำ�กััด

สถาบัั น แห่่ ง นี้้� มีี ความเชี่่� ย วชาญการเกษตรภายใต้้ ส ภาพแห้้ ง แล้้ ง

Nation สร้้ า งผลตอบแทนทางเศรษฐกิิ จ ของประเทศให้้ เ ติิ บ โตอย่่ า ง

การเกษตรภายใต้้สภาพดิินที่่�ไม่่เหมาะสม การชลประทานโดยใช้้น้ำ�ทิ้้ ำ �ง

และพััฒนาเป็็นสำำ�คััญ

การกำำ�จััดศััตรููพืืช การเลี้้� ยงปลาน้ำำ�จืืดในภาวะที่่� ขาดแคลนน้ำำ� การลด

ต่่ อเนื่่�อง ผ่่านการผลิิ ตและส่่งออกผลิิ ตภััณฑ์์ ไฮเทคที่่� เกิิ ดจากการวิิ จััย

นอกจากนี้้�หน่่วยงาน IIA ยัังให้้ความสำำ�คััญกัับความร่่วมมืือด้้านวิิจััย

และพััฒนาระหว่่างประเทศ โดยมีีการทำำ�บัันทึึกข้้อตกลงความร่่วมมืือ กัั บประเทศต่่ างๆ และบริิษัั ทข้้ามชาติิ เพื่่� อทำำ�ก ารเชื่่� อมต่่ อเศรษฐกิิ จ

และน้ำำ�เกลืือ การเพาะปลููกพืืชในสภาพแวดล้้ อมที่่� มีีการป้้องกัั น และ การสูู ญ เสีียการผลิิ ต โดยใช้้ วิิ ธีี ควบคุุ ม ศัั ตรูู พืืช และการเก็็ บ ข้้ อ มูู ล หลัังการเก็็บเกี่่�ยว

ที่่� นี่�่ มีี งานวิิ จัั ย ที่่� น่่ า สนใจมากมาย เช่่ น การพัั ฒ นา Biosensors

ของอิิสราเอลกัับอุุตสาหกรรมนวััตกรรมระดัับโลก

สำำ�หรัับการเกษตร การตรวจสอบติิ ดตามสุุขภาพพืืชและสิ่่�งแวดล้้ อม

ความร่่วมมืือกัั บ สวทช. เมื่่�อปีี 2560 เพื่่�อร่่วมกัั นดำำ�เนิินงานด้้ านวิิ จััย

หุ่่�นยนต์์ ส เปรย์์ ปุ๋๋� ย และสารเคมีีในโรงเรืือน การควบคุุ ม ศัั ตรูู พืืช ด้้ ว ย

สำำ� หรัั บ ประเทศไทย AII ได้้ มีีก ารหารืือเพื่่� อทำำ�บัั น ทึึ กข้้ อ ตกลง

และพััฒนาในอนาคต 24 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

6 สถาบัั น แต่่ ล ะสถาบัั น เน้้ น งานวิิ จัั ย แตกต่่ า งกัั น ไป ครั้้� ง นี้้� ค ณะได้้

ระบบหุ่่�นยนต์์ ข นาดเล็็ ก เพื่่� อการสำำ� รวจโรคและแมลงในพืืช ระบบ Biological Control เป็็นต้้น

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 25

สวทช. กัับ “เกษตรอััจฉริิยะ”

บริิษััท MetZer Kibbutz ผู้้�ผลิิตท่่อน้ำำ�หยด

ที่่�รู้้�จัักกัันดีีในกลุ่่�มเกษตรกรสมััยใหม่่ เนื่่�องจาก อิิ สราเอลเป็็นประเทศที่่� ขาดแคลนน้ำำ� จึึ งเป็็น

ผู้้�ที่่� บุุ ก เบิิ ก นวัั ตก รรมทางด้้ า นการจัั ดก ารน้ำำ �

และเป็็ น ผู้้�ประดิิ ษ ฐ์์ ร ะบบการให้้ น้ำำ � หยดที่่� มีี ประสิิ ทธิิ ภ าพ และมีีความแม่่ น ยำำ � มากที่่� สุุ ด โดยบริิษััทนี้้�ได้้ พััฒนาท่่ อให้้น้ำำ�ขนาดต่่ างๆ ที่่�

• โรงงานผลิตพืช • ระบบสารสนเทศเพื่อเกษตรไทยแบบพกพา (TAMIS) • แผนที่น�ำทางการเกษตร (Agri-Map) • ระบบ “ไวมาก” ตัวช่วยการท�ำเกษตรกรรม • ก�ำจัดศัตรูพืชด้วยวิธีธรรมชาติ • เทคโนโลยีชีวภาพกุ้ง

มีีความทนทานต่่ อ สภาพแวดล้้ อ ม ทนแดด

และเหมาะกัับพืืชต่่างชนิิดกััน ซึ่�่งนำำ�ไปใช้้งาน ร่่วมกัับอุุปกรณ์์ระบบน้ำำ�จากบริิษััทพัันธมิิตร

ทีีมงานได้้ ช มโรงเรืือนสาธิิ ตก ารปลูู กพืืช

(Greenhouse) โดยการควบคุุมการใช้้น้ำำ�และ

ปุ๋๋�ยผ่่านระบบน้ำำ�หยดภายในโรงเรืือน มีีระบบ

ควบคุุมสภาพแวดล้้อม ทั้้� งอุุณหภููมิิ ความชื้้�น ปริิมาณน้ำำ�ฝนและความเข้้มแสง

หน้้าเปิิด สวทช. กัับ “เกษตรอััจฉริิยะ”

บริิ ษัั ท Eshet Eiton Industries (2003) ดำำ� เนิิ น ธุุ ร กิิ จ เกี่่� ย วกัั บ การจัั ดก ารหลัั ง

การเก็็ บ เกี่่� ย วผลผลิิ ต โดยใช้้ เ ทคโนโลยีีขั้้� น สูู ง เริ่่� ม ตั้้� ง แต่่ ร ะบบการล้้ า งและทำำ� ความสะอาดแบบอััตโนมััติิ การคััดแยกโดยวััดจากน้ำำ�หนััก จากนั้้�นลำำ�เลีียงผลผลิิต

ไปตามสายพานเพื่่�อเข้้าสู่่�ขั้้�นตอนไล่่ความชื้้�นด้้วยการเป่่าลมร้้อนและเย็็น เสร็็จแล้้ว สู่่�การคัั ด แยกและบรรจุุ ภัั ณ ฑ์์ ด้้ ว ยระบบชั่่� ง น้ำำ� หนัั ก แบบอัั ต โนมัั ติิ ผลผลิิ ต ที่่� บ ริิ ษัั ท จััดการหลัังการเก็็บเกี่่�ยวมีีหลายชนิิด เช่่น มัันหวาน มะเขืือเทศ สัับปะรด แอปเปิ้้�ล อะโวคาโด เป็็นต้้น

ในการดูู ง านหน่่ ว ยงานต่่ า งๆ ทั้้� ง ภาครัั ฐ และเอกชน ตลอดจนการเยี่่�ยมชมนิิ ท รรศการเทคโนโลยีี ด้้ า นการเกษตร เราพบว่่ า อิิสราเอลมุ่่�งเน้้นการเกษตรแบบแม่่นยำำ� โดยอาศัั ยนวััตกรรมทางเทคโนโลยีีเข้้ามาจััดการในทุุกกระบวนการ และเน้้นการพัั ฒนาให้้ ระบบมีีความเป็็นอััตโนมััติิด้้วย 26 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

โรงงานผลิิตพืืช

เทคโนโลยีี โ รงงานผลิิ ต พืื ช หรืื อ Plant Factory เป็็ น เทคโนโลยีี การผลิิตพืื ชในระบบปิิดหรืือกึ่่�งปิิดที่่�สามารถควบคุุมสภาพแวดล้้อม ต่่างๆ ให้้มีีความเหมาะสมต่่อการเจริิญเติิบโตของพืื ชซึ่่�งเทคโนโลยีี ดัังกล่่าวเป็็นเทคโนโลยีีที่่�พััฒนาจากองค์์ความรู้้�แขนงต่่างๆ ทั้้�งด้้าน สรีีรวิิทยาพืื ช การเกษตร วิิศวกรรม รวมถึึงการจััดการเทคโนโลยีี ทำำ � ให้้ มีี ศัั ก ยภาพที่่�จะพัั ฒ นาให้้ เ ป็็ น รูู ป แบบการทำำ � ฟาร์์ ม ในอนาคต ของประเทศไทย โดยระบบนี้้�สามารถปลููกพืืชได้้มากกว่่า 10 ชั้้�น ขึ้้�นกัับ ชนิิ ด ของพืื ช ซึ่่� ง จะเป็็ น การใช้้ พื้้� นที่่�ให้้ เ กิิ ด ประสิิ ท ธิิ ภ าพสูู ง สุุ ด เหมาะสำำ�หรัับผู้้�ที่่�มีี พื้้� น ที่่�จำำ � กัั ด

และต่่อมนุุษย์์ เพราะช่่วยลดการใช้้สารเคมีีกำำ�จััดศััตรููพืืช วััชพืืช และ

โรคพืืช ทำำ�ให้้ผลิิตภััณฑ์์จากพืืชที่่�ผลิิตได้้จากระบบนี้้�ปราศจากสารพิิษ

นอกจากนี้้� ยัังลดการใช้้ทรััพยากรน้ำำ�และธาตุุอาหาร โดยใช้้น้ำ�ำ เพีียง 10% และใช้้ปุ๋๋�ยเพีียง 25% เมื่่�อเปรีียบเทีียบกัับการปลููกพืืชแบบดั้้�งเดิิม

ซึ่่�งสามารถปลููกพืืชได้้ในทุุกๆ สภาพอากาศและในทุุกๆ พื้้� นที่่� รวมทั้้� ง ไม่่ได้้ รัับผลกระทบที่่� ก่่อให้้เกิิ ดความเสีียหายจากภัั ยธรรมชาติิ มีีระยะ

การเก็็บเกี่่�ยวที่่�สั้้�นลงและมีีอายุุหลัังการเก็็บนานขึ้้�น ทำำ�ให้้ช่ว ่ ยลดต้้นทุุน

การขนส่่ ง สามารถเพิ่่� ม คุุ ณ ภาพของพืืชด้้ ว ยการสร้้ า งมูู ล ค่่ า เพิ่่� ม ของ ผลผลิิ ต เช่่น การเพิ่่�มวิิ ตามิิน สารต้้ านอนุุมููลอิิ สระ รวมทั้้� งสารสกัั ดที่่�

ใช้้เป็็นยารัักษาโรค มีีศัักยภาพการตลาดที่่�มีีความเติิบโต ในด้้านการผลิิต

พืืชเชิิงอุุตสาหกรรมป้้อนอุุตสาหกรรม ยา เวชสำำ�อาง และการผลิิตพืืช ประเทศไทยจะนำำ�เอาเทคโนโลยีี Plant Factory มาประยุุ กต์์ใช้้ใน

การปลููกพืืชที่่�มีีสารมููลค่่าสููง โดยเฉพาะอย่่างยิ่่�ง พืืชในกลุ่่�มสมุุนไพรซึ่่�ง

เทคโนโลยีีนี้้�สามารถควบคุุมปััจจััยต่่างๆ เช่่น ช่่วงคลื่่�นแสง ความเข้้มแสง

ที่่�มีีคุุณค่่าทางโภชนาการที่่�สููง หรืือ functional food สำำ�หรัับผู้้�ป่่วยและ การป้้ อ งกัั น โรค รวมทั้้� ง การผลิิ ตพืืชมูู ล ค่่ า สูู ง ที่่� ไ ม่่ ส ามารถปลูู ก ได้้ ใ น ระบบปกติิ

ปััจจุุ บััน มีีการลงทุุนการผลิิ ตพืืชในระบบ Plant Factory ในอัั ตรา

อุุณหภููมิิ ความชื้้�น แร่่ธาตุุต่่างๆ และปริิมาณก๊๊าซคาร์์บอนไดออกไซด์์

ก้้ าวกระโดดและมีีแนวโน้้มสููงขึ้้� นทั่่� วโลก งานวิิ จััยของ สวทช. ระบุุ ว่่า

LED เป็็นแหล่่ งกำำ�เนิิดของแสง เนื่่�องจากให้้ความร้้อนน้้อยกว่่ าหลอด

บาทต่่อตารางเมตร โดยสามารถสร้้างรายได้้ปีล ี ะประมาณ 75,000 บาท

ซึ่่� ง เป็็ น ปัั จ จัั ย หลัั ก ที่่� พืืช ใช้้ ใ นการเจริิ ญ เติิ บ โต โดยเลืือกใช้้ ห ลอดไฟ ฟลููออเรสเซนต์์ ประหยััดไฟมากกว่่าและสามารถเลืือกสีีของแสงตาม ความเหมาะสมของต้้นพืืชได้้

Plant Factory สามารถผลิิ ตพืืชได้้ อย่่างมีีประสิิทธิิภาพสููงทั้้� งด้้ าน

อัั ต ราการผลิิ ต (ผลผลิิ ตต่่ อ พื้้� นที่่� ต่่ อ เวลา) และการใช้้ ทรัั พ ยากรใน

การผลิิต จึึงสามารถให้้ผลผลิิตสูงู ขึ้้�น 10 เท่่าตััว เป็็นมิิตรต่่อสิ่่�งแวดล้้อม

ค่่าใช้้จ่่ายในการลงทุุนทำำ� LED Plant Factory อยู่่�ที่่�ประมาณ 127,000 ต่่อตารางเมตร

Plant Factory เป็็ น การส่่ ง เสริิ ม ให้้ ค นรุ่่�นใหม่่ หัั น มาสนใจ การเกษตรที่่�เป็็ น ยุุ ท ธศาสตร์์ ห ลัั ก ของชาติิ แ ละกลัั บ สู่่�ภูู มิิ ลำำ � เนา เพื่่�อพัั ฒ นาถิ่่�นกำำ � เนิิ ด สร้้ า งภูู มิิ สัั ง คมที่่�แข็็ ง แรงตามแผน พัั ฒ นาเศรษฐกิิ จ และสัั ง คมแห่่ ง ชาติิ อีี ก ด้้ ว ย

Plant Factory เป็็นการส่่งเสริิมให้้คนรุ่่�นใหม่่หัันมาสนใจการเกษตร

ที่่� เป็็นยุุ ทธศาสตร์์หลัั กของชาติิ และกลัั บสู่่�ภููมิิลำำ�เนาเพื่่�อนำำ�ไปพััฒนา

ถิ่่�นกำำ�เนิิด สร้้างภููมิิสัังคมที่่�แข็็งแรงตามแผนพััฒนาเศรษฐกิิจและสัังคม แห่่งชาติิอีีกด้้วย

โรงงานผลิิ ตพืืช ของไบโอเทค สวทช. เป็็ น ส่่ว นหนึ่่� ง ของเทคโนโลยีี

การผลิิตพืืชที่่�ยกระดัับการเกษตรแบบดั้้�งเดิิมไปสู่่�การเกษตรแบบแม่่นยำำ�

ใหญ่่มีีระบบการจัั ดการแบบปิิดที่่� มีีการควบคุุมสภาวะแวดล้้ อมต่่ างๆ

ที่่� มีีพื้้� น ที่่� ปลูู กพืืช 1,200 ตารางเมตร โดยแบ่่ ง เป็็ น โซนวิิ จัั ย และโซน

ไม่่ มีีก ารปนเปื้้� อนจากโรคและแมลงศัั ตรูู พืืช โรงงานแห่่ ง นี้้� มีีพื้้� นที่่�

(Precision Farming) ตั้้� งอยู่่�ภายในอุุ ทยานวิิ ทยาศาสตร์์ประเทศไทย การทดลองระดัั บ การผลิิ ต และมีีการบูู ร ณาการองค์์ ค วามรู้้�ต่่ า งๆ ทั้้� ง

ด้้านพัันธุ์์�พืืช สรีีรวิิทยาพืืช การผลิิต และวิิศวกรรม รวมถึึงการจััดการ เทคโนโลยีีมาประยุุ กต์์ ใ ช้้ เ พื่่� อ ให้้ ก ารผลิิ ตพืืชมีีผลิิ ต ภาพและคุุ ณ ภาพ

การผลิิตอยู่่�ที่่� 1,000 ตารางเมตร สามารถปลููกพืืชได้้ถึึง 120,000 ต้้น โดยมีีอััตราการเก็็บเกี่่�ยวอยู่่�ที่่� 9,000 ต้้นต่่อวััน

โรงงานผลิิ ตพืืชทั่่� ว โลกราว 400 แห่่ ง ญี่่� ปุ่่� นมีี 200 แห่่ ง ไต้้ ห วัั น

มีี 100 แห่่ง จีีนมีี 50 แห่่ง สหรฐััอเมริิกามีี 25 แห่่ง เกาหลีีใต้้มีี 10 แห่่ง

ผลิิ ตพืืชในญี่่�ปุ่่�นมีีกำำ�ไร 50% การมีีโรงงานผลิิ ตพืืชในญี่่�ปุ่่�นเนื่่�องจาก

ผัักโขมญี่่�ปุ่่�น มิินต์์ ใบโหระพา มะเขืือเทศ สตรอเบอรี่่� และดอกไม้้ต่่างๆ

พื้้� นที่่�เพาะปลููกมีีน้้อย ขณะที่่�คนญี่่�ปุ่่�นนั้้�นชอบบริิโภคพืืชผัักและผลไม้้

28 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

ทั้้�งแสง น้ำำ� อากาศ การให้้ปุ๋๋ย � เป็็นต้้น ทำำ�ให้้พืืชผัก ั ที่่�ปลูก ู ที่่�โรงงานแห่่งนี้้�

สููงตามศัักยภาพของพัันธุ์์�พืืชที่่�ใช้้ในการผลิิต

ทั้้�งนี้้� ญี่่�ปุ่่�นเป็็นผู้้�นำำ�เทคโนโลยีีการผลิิตพืืชของโลก 25% ของโรงงาน

ที่่�มา: ศููนย์์วิิจััยกสิิกรไทย

ตััวอย่่างเช่่น “808 Factory” ประเทศญี่่ปุ่่� � น เป็็น Plant factory ขนาด

และสิิงคโปร์์มีี 2 แห่่ง พืืชที่่นิ � ย ิ มปลููกในโรงงานผลิิตพืืช ได้้แก่่ ผัักกาดหอม

ประกอบกัั บ การขยายตัั ว ของเมืือง และพื้้� น ที่่� เ พาะปลูู กส่่ ว นใหญ่่ อ ยู่่� นอกเมืืองทำำ �ให้้การขนส่่งผัักมีีโอกาสปนเปื้้�อนมลพิิษต่่ างๆ

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 29

ระบบสารสนเทศเพื่่� อ เกษตรไทยแบบพกพา (TAMIS)

ที่่�มา: Zion Market Research รวบรวมโดยศููนย์์วิิจััยกสิิกรไทย Zion Market Research รวบรวมโดยศููนย์์วิิจััยกสิิกรไทย ระบุุว่่าโรงงานผลิิตพืืชโลกมีีแนวโน้้ม

เติิ บ โตจากมูู ล ค่่ า 3.4 พัั น ล้้ า นเหรีียญสหรัั ฐ ในปีี 2561 เป็็ น 3.7 พัั น ล้้ า นเหรีียญสหรัั ฐ ในปีี

2562 และเป็็ น 5.1 พัั น ล้้ า นเหรีียญสหรัั ฐ ในปีี 2565 หรืือ มีีอัั ต ราการเติิ บ โตเฉลี่่� ย ต่่ อ ปีี อ ยู่่�

TAMIS คืือ Thailand Agriculture Mobile Information System หรืือ ระบบสารสนเทศเพื่่�อเกษตรไทยแบบพกพา เป็็นแอปพลิิเคชััน บนมืื อ ถืื อ เป็็ น ระบบที่่�บัั น ทึึ ก ข้้ อ มูู ล ด้้ า นการเกษตรตั้้� ง แต่่ ใ ครคืื อ เกษตรกร พื้้� นที่่�ปลููกอยู่่�ที่่�ไหน ปลููกอะไร และปลููกโดยมีีมาตรฐาน อะไรกำำ�กัับ

วัั ชรากร หนููทอง นัักวิิจััย ศููนย์์เทคโนโลยีีอิิ เล็็ กทรอนิิกส์์และคอมพิิวเตอร์์แห่่งชาติิ กล่่าวว่่า การจะบัันทึึ กข้้อมููลว่่าใครคืือเกษตรกร มีีการนำำ�

เทคโนโลยีีสมาร์์ทการ์์ดที่่�สามารถเชื่่�อมกัับบััตรประชาชนได้้เลย โดยไม่่ต้้องกรอกข้้อมููลจากหน้้าบััตร ส่่วนข้้อมููลว่่าเกษตรกรปลููกอยู่่�ที่่�ไหน และใช้้ เทคโนโลยีี Google Map มาวาง โดยให้้เกษตรกรวาดพื้้� นที่่�ปลูก ู ระบบจะสามารถคำำ�นวณได้้เลยว่่าเกษตรกรรายนั้้�นมีีพื้้� นที่่�ปลูก ู อยู่่�ที่่�ไหน ขนาดเท่่าใด ซึ่�่งจะสััมพัันธ์์กัับผลผลิิ ตที่่� จะได้้ ในอนาคต

นอกจากนี้้�ยัังออกแบบให้้มีีระบบการตรวจประเมิิน ซึ่่�งทางเนคเทคต้้องทำำ�งานร่่วมกัับกรมการข้้าว ซึ่่�งต้้องการส่่งเสริิมให้้เกษตรกรปลููกข้้าวที่่�มีี

ที่่� 11%

คุุ ณ ภาพ ลดสารพิิ ษ เพื่่� อ ให้้ ข้้ า วที่่� อ อกสู่่�ตลาดมีีความปลอดภัั ย ได้้ ม าตรฐาน GAP (Good Agriculture Practice) มาตรฐานอิิ น ทรีีย์์ เป็็ น ต้้ น

ตลาดวััตถุุดิิบสมุุนไพร รวม 18,600 ล้้านบาท มููลค่่าการผลิิตผลิิตภััณฑ์์แปรรูู ปสมุุนไพร (สิินค้้า

ซึ่่�งระบบการทำำ�งานนี้้�เป็็นระบบกระดาษ เนคเทคได้้ย้้ายระบบงานนี้้�มาอยู่่�บนแอปพลิิเคชััน TAMIS

ศููนย์์กสิิกรไทย ระบุุว่่า กลุ่่�มพืืชสมุุนไพร เป็็นพืืชศัักยภาพที่่�น่่าสนใจในโรงงานผลิิตพืืช มููลค่่า

ขั้้�นปลาย) รวม 260,000 ล้้านบาท (เป็็นมููลค่่าส่่งออกราว 100,000 ล้้านบาท ที่่�เกิิดจากการนำำ�

ตััว Checklist เป็็นกระดาษว่่าห้้ามใช้้อะไร เมื่่�อใด และไปดููที่�่หน้้าแปลงเพื่่�อทำำ�การตรวจพิินิิจ หรืือตรวจสััมภาษณ์์ คืือ ให้้เกษตรกรมานั่่�งสััมภาษณ์์ ผู้้�เก็็ บ ข้้ อ มูู ล จะเป็็ น หัั ว หน้้ า กลุ่่�มเกษตรกรที่่� มีีก ารรวมตัั ว กัั น การทำำ� เกษตรเชิิ ง เดี่่� ย วจะอยู่่�ไม่่ ไ ด้้ แ ล้้ ว ต้้ อ งรวมตัั ว กัั น เป็็ น วิิ ส าหกิิ จ ชุุ ม ชนเป็็ น

ผลิิ ตภััณฑ์์ สมุุนไพรที่่� ผลิิตได้้ ไปใช้้ในการส่่งออก)

กลุ่่�มก้้อนที่่�สามารถต่่อรองราคาได้้ ทำำ�ให้้มีีมาตรฐานคล้้ายๆ กััน หััวหน้้ากลุ่่�มจะใช้้ TAMIS ในการขึ้้�นทะเบีียนสมาชิิกต่่างๆ หรืือเป็็นเจ้้าหน้้าที่่�รััฐ

ของธุุรกิิจเครื่่�องสำำ�อาง ธุุรกิิจอาหารเสริิม ธุุรกิิจยาสมุุนไหร และธุุรกิิจอาหารและเครื่่�องดื่่�ม รวมถึึง

เพื่่� อ เก็็ บ ข้้ อ มูู ล เกษตรกรเข้้ า ในระบบโดยไม่่ ต้้ อ งจดใส่่ ก ระดาษแล้้ ว ค่่ อ ยกลัั บ มาพิิ ม พ์์ ล งคอมพิิ ว เตอร์์

การเติิบโตของตลาดผลิิตภััณฑ�สมุุนไพรมีีแนวโนม้้การเติิบโตที่่�ดีี เนื่่�องจากแนวโน้้มการเติิบโต

กลุ่่�มพืืชอื่่�นที่่�สามารถนำำ�มาสกััดเป็็นสารตั้้�งต้้นได้้ ได้้แก่่ ดอกไม้้ ผััก อาทิิ กุุหลาบ มะกรูู ด มะนาว มะเขืือเทศ ดอกอััญชััน ผัักชีี และพืืชกิินใบ ได้้แก่่ ผัักไฮโดรโปนิิกส์์

แม้้โรงงานผลิิตพืืชจะเป็็นเทคโนโลยีีการผลิิตพืืชรููปแบบใหม่่ที่�่สามารถควบคุุมปััจจััยแวดล้้อม

ต่่ างๆ ได้้ เป็็นอย่่างดีี จนได้้ ปริิมาณและคุุณภาพของผลผลิิ ตตามความต้้ องการ อย่่างไรก็็ ตาม สำำ�หรัับในประเทศไทย ด้้วยพื้้� นที่่�ทางการเกษตรที่่�มีีมากกว่่า 138 ล้้านไร่่ หรืือคิิดเป็็น 43% ของ พื้้� นที่่� ทั้้� ง หมดของประเทศ ทำำ� ให้้ โ รงงานผลิิ ตพืืช เพิ่่� ง ได้้ รัั บ ความสนใจในไทยไม่่ น านนัั ก และ ยัังอยู่่�ในระยะเริ่่�มต้้น เนื่่�องจากต้้นทุุนยัังสููงอยู่่�ที่่�ราว 3 ล้้านบาท 

คาดการณ์์ว่่าอีีก 3 ปีีข้้างหน้้า โรงงานผลิิตพืืชในไทยน่่าจะเป็็นแบบการค้้าเชิิงพาณิิชย์์ ซึ่่�งใน

ที่่� ไปเก็็ บข้้อมููล แอป TAMIS นี้้� ผู้้�ใช้้ส่่วนใหญ่่จะเป็็นเจ้้ าหน้้าที่่� รััฐที่่� เข้้าไปส่่งเสริิมสนัับสนุุนเรื่่�องการเกษตรให้้มีีมาตรฐานและมีีความปลอดภัั ย

บางครั้้� ง พื้้� น ที่่�ถืื อ ครองกัั บ การปลูู ก จริิ ง ไม่่ ส อดคล้้ อ งกัั น เช่่ น มีี ห ลายแปลง ป ลูู ก พืื ช ห ล า ย ช นิิ ด TAM I S ส า ม า ร ถ ว า ด แ ผ น ที่่� ว า ด พื้้� น ที่่� ป ลูู ก ข อ ง เกษตรกรได้้ ต ามกิิ จ กรรมการปลูู ก ไม่่ เ พีี ยงแต่่ มีี ข้้ อ มูู ล พื้้� นที่่�ถืื อ ครอง อีี กหน้้ าที่่� คืื อ ออกรายงาน ให้้ กลุ่่�มดูู ว่่ากลุ่่�มของเกษตรกรมีี พื้้� นที่่�ปลูู กเท่่ าใด ผลผลิิ ต เป็็ น อย่่ า งไร ปลูู ก พืื ช อะไรมากน้้ อ ยแค่่ ไ หนและดูู ปัั จ จัั ย ความเสี่่�ยง เชิิงภาพรวมจากแผนที่่�

อนาคตราคาโรงงานผลิิ ตพืืชจะถููกลงเรื่่�อยๆ ตามเทรนด์์ สิินค้้ า เทคโนโลยีี ที่่� มีีแนวโน้้มถููกลง ในขณะที่่�องค์์ความรู้้�ในเรื่่�องโรงงานผลิิตพืืชของผู้้�ประกอบการมีีมากขึ้้�น

ศููนย์์วิิจััยกสิิกรไทย ประเมิินว่่าในอีีก 3-8 ปีีข้้างหน้้า (ปีี 2565-2569) ไทยจะมีีการนำำ�โรงงาน

ผลิิ ตพืืชเข้้ามาประยุุ กต์์ใช้้ในภาคเกษตรแพร่่หลายเพิ่่�มขึ้้� น และสามารถทำำ�ในลัั กษณะการค้้ า เชิิงพาณิิชย์์ได้้ โดยต้้นทุุนโรงงานผลิิตพืืชอาจลดลงราว 20% ต่่อปีี ไปอยู่่�ที่่� 1.0-2.4 ล้้านบาท

30 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

วััชรากร หนููทอง นัักวิิจััย ทีีมวิิจััยนวััตกรรมและข้้อมููลเพื่่�อสุุขภาพ (HII) ศูู นย์์วิิจััยเทคโนโลยีีสิ่่�งอำำ�นวยความสะดวกและเครื่่�องมืือแพทย์์ (A-MED) ศูู นย์์เทคโนโลยีีอิิเล็็กทรอนิิกส์์และคอมพิิ วเตอร์์แห่่งชาติิ (NECTEC) สวทช. Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 31

เบื้้� องต้้นจะเริ่่�มด้้วยการลงทะเบีียนเกษตรกรด้้านหม่่อนไหมทั้้�งประเทศ โดยการจััดเก็็บข้้อมููลลงทะเบีียน

เกษตรกร ด้้ ว ยการใช้้ บัั ต รประชาชน Smart Card มาเสีียบกัั บ เครื่่� อ งอ่่ า นบัั ต รบนแท็็ บ เล็็ ต Android

ซึ่�่งเจ้้ าหน้้าที่่� จะใช้้ Mobile Thai Silk ซึ่�่งเป็็น ระบบที่่� พััฒนาต่่ อยอดจาก TAMIS เป็็น เครื่่�องมืือที่่� ช่่ว ย ใช้้ในการลงทะเบีียนเกษตรกรด้้านหม่่อนไหม โดยใช้้อุุปกรณ์์ในการจััดเก็็บข้้อมููลคืือ แท็็บเล็็ต Android

และตััวอ่่านบััตรประชาชนแบบสมาร์์ทการ์์ด  ซึ่่�งจะช่่วยให้้การลงทะเบีียนเกษตรกรง่่าย สะดวก รวดเร็็ว

และลดการผิิ ดพ ลาดจากการกรอกผิิ ด มีีความแม่่ น ยำำ� น่่ า เชื่่� อ ถืือ สามารถใช้้ ง านได้้ ทั้้� ง Offline และ Online  โดยไม่่ต้้องเสีียเวลาเขีียนลงกระดาษแล้้ วมาคีีย์์ข้้อมููลลงคอมพิิวเตอร์์ซ้ำำ�ซ้้อน

ระบบ Mobile Thai Silk ประกอบด้้วย 7 ส่่วนหลััก คืือ

บางครั้้�งพื้้� นที่่�ถืือครองกัับการปลููกจริิงไม่่สอดคล้้องกััน เช่่น มีีหลาย

แปลง ปลููกพืืชหลายขนิิด TAMIS สามารถวาดแผนที่่� วาดพื้้� นที่่�ปลููกของ เกษตรกรได้้ตามกิิจกรรมการปลููก

1. ระบบลงทะเบียนเกษตรด้าน

ไม่่เพีียงแต่่ มีีข้้อมููลพื้้� นที่่� ถืื อครอง อีีกหน้้าที่่� คืื อ ออกรายงานให้้กลุ่่� ม

หม่่อนไหมด้้วยบััตรประชาชน

ดููว่่ากลุ่่�มของเกษตรกรมีีพื้้� นที่่�ปลููกเท่่าใด ผลผลิิตเป็็นอย่่างไร ปลููกพืืช

Smart Card ผ่่านอุุปกรณ์์

อะไรมากน้้อยแค่่ไหน และดููปััจจััยความเสี่่�ยงเชิิงภาพรวมจากแผนที่่�

ส่่ ว นมาตรฐานการตรวจประเมิิ น เนคเทค ได้้ รัั บ ความร่่ ว มมืือจาก

กรมวิิชาการเกษตร ภายใต้้มาตรฐานสิินค้้าเกษตร มกษ. 9001-2556

แท็็บเล็็ต Android สามารถ TAMIS เชื่่�อมคนและเชื่่�อมที่่�ดิิน เป็็นการรวบรวมข้้อมููลเกษตรกรกว่่า

เป็็ น การปฏิิ บัั ติิ ท างการเกษตรที่่� ดีีสำ�ำ หรัั บ พืืชอาหาร และมาตรฐาน

28 ล้้านคน และเชื่่�อมที่่�ดิินที่่�ถืือครอง TAMIS เข้้ามาช่่วยบริิหารจััดการ

ซึ่่�งสอดคล้้องกัับมาตรฐานต่่างประเทศ สามารถส่่งออกพืืชเศรษฐกิิจได้้

มากขึ้้� น นอกจากนี้้� TAMIS ยัั ง สามารถต่่ อ ยอดเรื่่� องการเพิ่่� ม มูู ล ค่่ า

มกษ.4401 เป็็ น มาตรฐานการปฏิิ บัั ติิ ท างการเกษตรที่่� ดีีสำ�ำ หรัั บ ข้้ า ว ในแอป TAMIS จะมีีแบบการตรวจประเมิิ น ทำำ� ให้้ เ จ้้ า หน้้ า ที่่� ส ามารถ

ตรวจประเมิินได้้ สะดวกและมีีประสิิทธิิภาพขึ้้� น ตัั วระบบจะวิิ เคราะห์์ และประเมิินผลการตรวจประเมิินให้้เลย

เว็็บไซต์์ tamis.in.th ให้้บริิการฟรีี ปััจจุุบัน ั มีีประมาณ 130 หน่่วยงาน

มาลงทะเเบีียนผู้้�ใช้้ แ ละโหลดแอป TAMIS ทำำ� งานอยู่่�บน Android ไม่่มีีใน iOS เพราะจะใช้้งานคู่่�กััน การลงทะเบีียนอยู่่�บนเว็็บไซต์์ การใช้้ ภาคสนามอยู่่�บนสมาร์์ ท โฟน ข้้ อ มูู ล จะอัั พ เดทซึ่่� ง กัั น และกัั น TAMIS

งบประมาณของรััฐบาลในการสนัับสนุุนการเกษตรได้้ มีีประสิิทธิิภาพ

ทางการตลาดให้้ กัั บ ผลผลิิ ต ของเกษตรกรได้้ ด้้ ว ยการใช้้ ข้้ อ มูู ล สร้้ า ง เรื่่�องราวของสิินค้้าเกษตร ให้้มีีมููลค่่าและน่่าติิดตามมากขึ้้�น

ปััจจุุบััน TAMIS มีีการเก็็บข้้อมููลฐานทะเบีียนการเกษตร (ทบก.) ให้้มีี

ความแม่่นยำำ� ไม่่ซ้ำำ�ซ้้อน มีีการจััดเก็็บข้้อมููลแล้้วทั้้� งสิ้้�น 13.6 ล้้านแปลง

ถ่่ายรููปคนเพิ่่�มเติิมได้้

2. ตรวจพิกัดพื้ นที่ด้วย GPS

และแผนที่่� google maps

ระบบสามารถคำำ�นวณแสดง

จำำ�นวนพื้้� นที่่�ไร่่ที่�่เลืือกไว้้ได้้เลย และสามารถถ่่ายรููป

สภาพสถานที่่�เพิ่่�มเติิมได้้ด้้วย

3. ระบบทะเบียนผลผลิต ปลูกหม่อน เลี้ยงไหม

5. ลงทะเบย ี นผูป ้ ระกอบการ ซื้้�อหม่่อนไหมผ่่านทาง

เส้้นไหม

เว็็บไซต์์ สามารถดููความ

ต้้องการของผู้้�ประกอบการว่่า

4. การตรวจประเมินผลผลิต คุณภาพเส้นไหมตาม

มาตรฐานสินค้าเกษตร

และสามารถใช้้แท็็บเล็็ตใน การตรวจประเมิินได้้เลย คำำ�นวณเกณฑ์์ได้้ตาม

มาตรฐานสิินค้้าเกษตร

ต้้องการคุุณภาพไหมแบไหน 6. ลงทะเบียนผู้เชี่ยวชาญ ด้้านหม่่อนไหม

7. รายงานสรุปผลและรายงาน

(มกษ. 8000-2555)

แบบ Real-time

กิิจกรรมทางเกษตร (คืือ มีีการใช้้พื้้�นที่่�ทำำ�กิิจกรรมทางการเกษตร) ของ เกษตรกรทั่่� วประเทศ

นอกจากข้้อมููลการเกษตรของพืืชเศรษฐกิิจแล้้ว เนคเทคยัังได้้พััฒนา

ประโยชน์์ คืือ ประชาชนสามารถตรวจสอบย้้อนกลัับได้้ว่่าเป็็นผ้้าไหมแท้้หรืือไม่่ มาจากใคร สามารถ

รองรัับพื้้� นที่่�ที่�่ไม่่มีีอิินเทอร์์เน็็ตด้้วย เรีียกว่่า โหมดออฟไลน์์

ระบบ ต่่ อยอดให้้กัับกรมหม่่อนไหม และกรมส่่งเสริิมการเกษตร อาทิิ

ตรวจสอบที่่�มาของผลผลิิตได้้ที่�่ระบบบนเว็็บไซต์์ ผู้้�ซื้้�อสามารถตรวจสอบที่่�มาของเส้้นไหม ผู้้�ประกอบการ

เท่่ า ใด มีีผลผลิิ ต คาดการณ์์ เ ท่่ า ใด ปลูู ก อะไรมากน้้ อ ยขนาดไหนและ

เกษตรกรที่่�ปลูก ู หม่่อน เลี้้�ยงไหม สาวไหม และทอผ้้าไหม กรมหม่่อนไหม

TAMIS นี้้�ช่่วยพััฒนาอุุตสาหกรรมผ้้าไหมไทยให้้เติิบโตขึ้้�นและสามารถแข่่งขัันกัับต่่างประเทศได้้

TAMIS จะสามารถออกรายงานได้้ ว่่า ในกลุ่่�มเกษตรกรมีีพื้้� นที่่� ปลููก

ดูู ปัั จ จัั ย ความเสี่่� ย งเชิิ ง ภาพรวมของแผนที่่� สามารถเห็็ น แปลงที่่� ตั้้� ง ของสมาชิิก

ระบบนี้้�ตั้้�งใจให้้หน่่วยงานภาครััฐใช้้ อาทิิ กรมการข้้าว กรมวิิชาการ เกษตร กรมส่่งเสริิมการเกษตร กรมหม่่อนไหม ตอนนี้้�กรมหม่่อนไหม นำำ�ไปพััฒนาต่่อเป็็นระบบ TAMIS หม่่อนไหม ไปต่่อยอดให้้กรมส่่งเสริิม การเกษตร เป็็ น เรื่่�องของการขึ้้� น ทะเบีี ย นเกษตรกรของประเทศ ที่่�เรีียกว่่า FAAMRMIS ส่่วน TAMIS ปััจจุุบัน ั ยัังคงให้้บริิการกัับวิิสาหกิิจชุุมชน หน่่วยงานย่่อยๆ

เช่่น รััฐวิิ สาหกิิ จชุุ มชนจัั งหวัั ด ใช้้เพื่่�อเก็็ บข้้อมููลเกษตรกรในมิิติิความ

ต้้องการของชุุมชนเอง เพื่่�อดููการผลิิตและมาตรฐานการผลิิตของชุุมชน เป็็นต้้น ระบบ TAMIS ครอบคลุุมการเก็็บข้้อมููลของทุุกพืืชเศรษฐกิิจและ พืืชสมุุนไพร

32 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

กรมหม่่อนไหมต้้องการเก็็บข้้อมููลเกษตรกรที่่�ต้้องการส่่งเสริิมดููแล คืือ ต้้ องการรัักษาภููมิิปััญญาพื้้� นบ้้านไว้้ รวมถึึ งการเข้้าถึึ งข้้อมููลเกษตรกร

ติิดต่่อสั่่�งซื้้�อกัับผู้้�ผลิิตเส้้นไหมโดยตรง เกษตรกรหม่่อนไหมสามารถขายไหมได้้ในตลาดที่่�กว้้างขึ้้�นกว่่าเดิิม

กรมหม่่อนไหมต่่อยอดและใช้้ระบบ TAMIS มาประมาณ 3 ปีีแล้้ว แบ่่งการดููไหมเป็็นเขตและมีีศููนย์์ไหม

ที่่�มีีความเชี่่�ยวชาญเรื่่�องการปลููกหม่่อนเลี้้�ยงไหม อาทิิ มีีความต้้องการ

ทั้้� งหมด 21 ศููนย์์ 5 เขตทั่่� วประเทศ เป้้าหมายของกรมหม่่อนไหม คืือ ต้้ องการมีีเกษตรกร 85,000 คน

เส้้นไหมจุุ ลคุุณภาพสููงให้้ได้้ เพราะมีีออร์์เดอร์์จากต่่ างประเทศเข้้ามา

จำำ �นวนเกษตรกรเพิ่่�มทุุกปีี เกิิดการซ้ำำ�ซ้้อนของข้้อมููลในแต่่ละศููนย์์ เพราะเกษตรกรย้้ายพื้้� นที่่� แต่่จำำ �นวน

จุุลไหมไทย กรมหม่่อนไหมต้้องการรู้้�ว่่าใครคืือเกษตรกรที่่�สามารถผลิิต TAMIS จะพััฒนาไปตามความต้้ องการของผู้้�ใช้้งาน

ทั่่� ว ประเทศ ตอนนี้้� เ หลืืออยู่่� 76,000 คน คืือ เกษตรกรเคลื่่� อนที่่� ไ ด้้ แต่่ ข้้ อ มูู ล ของเจ้้ า หน้้ า ที่่� ไ ม่่ อัั พ เดท เกษตรกรหม่่อนไหมที่่�แท้้จริิงลดลง เมื่่�อเจ้้าหน้้าที่่�ทราบข้้อมููลแท้้จริิงก็็สามารถกำำ �หนดนโยบายที่่�ชััดเจน

ได้้ ว่่ า ต้้ อ งส่่ ง เสริิ ม ให้้ เ กษตรกรหัั น มาปลูู ก หม่่ อ นเลี้้� ย งไหมมากขึ้้� น และส่่ ง เสริิ ม ให้้ มีีปริิ ม าณการซื้้�อขาย ทั้้� ง ไหมอุุ ตส าหกรรมและไหมหัั ตถก าร โดยเฉพาะไหมหัั ตถก ารที่่� ต้้ อ งการคุุ ณ ภาพดีี ราคาแพงและ

มีีความต้้ อ งการสูู ง มาก ทางกรมหม่่อ นไหมต้้ อ งการบริิ ห ารจัั ดก ารอุุ ปส งค์์ แ ละอุุ ปท านของไหมให้้ เ กิิ ด ประสิิทธิิภาพสููงสุุดด้้ วยข้้อมููลที่่� มีีการจัั ดเก็็ บอย่่างถููกต้้องและอัั พเดท

TAMIS คืือ โครงสร้้างพื้้� นฐาน ของการพัั ฒนาการเกษตรไทย ไปสู่่� Smart Farm ด้้วยการ จััดเก็็บ วิิเคราะห์์ และใช้้ข้้อมููล การเกษตร ทั้้�งข้้อมููลเกษตรกร ข้้อมููลพื้้� นที่่�ทำำ�การเกษตร ข้้อมููล กิิจกรรมการเกษตร โดยข้้อมููล มีีความเป็็นปััจจุุบัันและนำำ�เสนอ ได้้หลากรููปแบบ ทั้้�งข้้อมููลภาพ และแผนที่่� ซึ่่�งข้้อมููลเหล่่านี้้�คืือ หััวใจของการทำำ�เกษตรสมััยใหม่่ ที่่�ล้้วนแข่่งขัันกัันด้้วยข้้อมููลใน การวางแผนปฏิิบััติิและตััดสิินใจ

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 33

แผนที่่�นำำ�ทางการเกษตร (Agri-Map)

เกษตรสมัั ย ใหม่่ (Smart Farm) คืื อ การเกษตรที่่�ต้้ อ งใช้้ ข้้ อ มูู ล แทนการใช้้ ค วามเชื่่�อ ความคุ้้�นเคยของตัั ว เอง การใช้้ ข้้ อ มูู ล เพื่่�อ การตััดสิินใจ จะส่่งผลต่่อสิ่่�งที่่�จะปลููก ต่่อกิิจกรรมที่่�ทำำ� เป้้าหมายคืือ เพื่่�อความกิิ น ดีี อ ยู่่�ดีี รายได้้ สูู ง ขึ้้� น เป็็ น หนี้้� น้้ อ ยลง มีี ค วามเป็็ น อยู่่� ที่่�ดีีขึ้้�น

เทคโนโลยีีคลาวด์์ เป็็นเทคโนโลยีีหลัักของ Agri-Map เนื่่�องจาก Agri-Map มีี ข้้ อ มูู ล จำำ� นวนมากและมีี ก ารเปลี่่�ยนแปลงตลอด การอัั ป เดตข้้ อ มูู ล จะดำำ� เนิิ น การโดยหน่่ ว ยงานเจ้้ า ของข้้ อ มูู ล ซึ่่� ง ข้้ อ มูู ล แต่่ ล ะประเภทจะมีี ร อบการอัั ป เดตแตกต่่ า งกัั น อาทิิ อัั ป เดตทุุ ก 3 เดืื อ นหรืื อ ทุุ ก 6 เดืื อ นยกเว้้ น ข้้ อ มูู ล ด้้ า นอากาศ จะอััปเดตทุุก 15 นาทีี หรืือทุุกชั่่�วโมงข้้อมููลเปลี่่�ยน ผลการวิิเคราะห์์ โมเดลเปลี่่�ยน แผนที่่�เปลี่่�ยน ทั้้� ง หมดต้้ อ งเป็็ น ระบบอัั ต โนมัั ติิ (Automatic Workflow Management) ซึ่่�งเป็็นการพัั ฒนาของ ทีีมนัักวิิจััย

นอกจากนี้้� จะมีีเทคโนโลยีี big data และ machine learning ด้้วย

ฐานข้้อมููลด้้านการเกษตรของทั้้�งประเทศจำำ�นวนมหาศาล และต้้องการ

การทำำ�นาย อาทิิ ทำำ�นายผลผลิิ ตของพื้้� นที่่� ที่�่ ยัังไม่่ได้้ ปลููก ระบบนี้้�ต้้อง สามารถคำำ� นวณผลผลิิ ต ของพืืช ที่่� ร ะบบแนะนำำ� ให้้ เ กษตรกรปลูู ก ได้้

ด้้วยการทำำ�นายผลผลิิตแบบนี้้� ระบบ Agri-Map ใช้้ machine learning ซึ่่�งปััจจุุ บััน ใช้้กัับ “ข้้าว” ก่่ อน ในอนาคตจะสามารถรนำำ�ไปใช้้กัับพืืช เศรษฐกิิจชนิิดอื่� ่นๆ

พื้้� นที่่�ปลูกข้ ู า้ ว 70 ล้้านไร่่ โดยมีีพื้้� นที่่�ปลูกพืืช ู เศรษฐกิิจทั้้�งหมด 13 ชนิิด

ทั้้� งหมดประมาณ 300 ล้้านไร่่ เป็็นพื้้� นที่่�นา 70 ล้้านไร่่ เป็็นป่่าประมาณ 100 กว่่าล้้านไร่่ ซึ่่�ง Agri-Map นอกจากจะใช้้เพื่่�อสำำ �หรัับการปลููกพืืชแล้้ว

ยัั ง ใช้้ เ พื่่� อวางแผนเพิ่่� ม พื้้� นที่่� สีี เขีียวได้้ อีีก ด้้ ว ย การใช้้ ป ระโยชน์์ ที่�่ ดิิ น ในประเทศไทย

โครงการนี้้�ยัังอยู่่�ในมืือนัักวิิจััย จะมีีการพััฒนาฟีีเจอร์์เพิ่่�มขึ้้�นเรื่่�อยๆ

มีีทีีมน้้อยกว่่า 10 คน ทำำ� data อาทิิ data preparation, data engineer หรืือ data mining และ data analyse และมีี data scientist

วิิ ธีีก ารใช้้ ง าน Agri-Map ผ่่ า นทางเว็็ บ และโมบายแอปพลิิ เ คชัั น ดร.นพดล คีีรีีเพ็็ชร นัักวิิจััยอาวุุโส ทีีมวิิจััยคลัังอนุุพัันธ์์ความรู้้� (KEA)

นโยบายการใช้้ประโยชน์์จากพื้้� นที่่�ดิินด้้านการเกษตร ที่่�จะสามารถบอก

พัั น ธกิิ จ อีีกมากที่่� จ ะต้้ อ งสนัั บ สนุุ น ส่่ ง เสริิ ม ให้้ เ จ้้ า หน้้ า ที่่� ภ าครัั ฐ ใน

ทางเลืือกว่่ามีีทางเลืือกอีีกกี่่�ชนิิดโดยจะเปรีียบเทีียบผลตอบแทนของ

กลุ่่�มผู้้�ใช้้งาน เป้้าหมายต่่อมา คืือ เกษตรกร และผู้้�ที่่�อยู่่�ในระบบนิิเวศน์์

ภาครััฐเข้้าระบบหลัังบ้้านจำำ �เป็็นต้้องมีีการล็็อคอิิน แต่่สำำ�หรัับคนทั่่�วไป

จะให้้ ข้้ อ มูู ล ผลตอบแทน ข้้ อ มูู ล ความเหมาะสมของพื้้� นที่่� พร้้ อ มให้้

ที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการเกษตรของประเทศ โดยแบ่่งออกเป็็นข้้อมููล พื้้� นที่่�ป่่า

การปลููกพืืชแต่่ละชนิิดบนที่่�ดิินผืืนเดีียวกััน ให้้เป็็นข้้อมููลในการตััดสิินใจ

ที่่�ดิิน พืืช ทิิศทาง ที่่�ตั้้�ง (location) แผนที่่� (Google Street View) ข้้อมููล

แหล่่ ง น้ำำ� อากาศ เป็็ น ต้้ น ซึ่�่ ง รวมแล้้ ว ประมาณ 200 กว่่ า ชั้้� น ข้้ อ มูู ล (ข้้อมููลใน Agri-Map แต่่ ละชั้้� นจะมีีข้้อมููลของทั้้� งประเทศ ทุุกละติิ จููด

โหมดพิิ กัั ดว่่ า พื้้� นที่่� ต รงนี้้� เ หมาะที่่� จ ะปลูู กพืืช อะไร และอีีกโหมดคืือ การเปลี่่� ยนโหมดจากพืืชอะไรเป็็นพืืชอะไร

แม้้ว่่า Agri-Map จะเกิิ ดจากความต้้ องการเครื่่�องมืือในการกำำ �หนด

นโยบายภาครััฐ แต่่ Agri-Map ได้้ ให้้บริิการทั่่� วประเทศมาตั้้� งแต่่ ปีีแรก เปิิ ด ให้้ เ กษตรกรเข้้ า มาดูู ข้้ อ มูู ล ได้้ อาทิิ ข้้ อ มูู ล การปลูู กพืืช ของพื้้� น ที่่�

ที่่ผ่ � า่ นมา มีีการใช้้งานในระบบ Agri-Map ทั้้�งสิ้้�น 230,000 ครั้้�ง (session)

ข้้อมููลเหล่่านี้้�ก็็เพื่่�อการทำำ �การเกษตรแบบแม่่นยำำ� (precision farming)

ลัักษณะทางกายภาพอย่่างไร มีีธาตุุอาหาร NPK อย่่างไร เป็็นต้้น พอจัับมา

ผสมกัั บ ความต้้ อ งการสภาพแวดล้้ อ มของพืืช (corp requirement)

มีีเครดิิตอย่่างไร อาทิิ เกษตรกรมากู้้�เงิินเพื่่�อไปทำำ �การเกษตรด้้านอ้้อย credit scoring ด้้ านพืืช

พืืชบางตัั ว ต้้ อ งการน้ำำ�น้้ อ ย บางตัั ว ต้้ อ งการน้ำำ� มาก ต้้ อ งการอุุ ณ หภูู มิิ

หมายถึึ ง เข้้ า หนึ่่� ง ครั้้� ง ใช้้ ง านนาน แต่่ ร ะบบหลัั ง บ้้ า นได้้ มีีก ารบัั น ทึึ ก

ระบบจะบอกได้้ว่่าพื้้� นที่่�ที่�่เหมาะสมที่่�จะปลููกพืืชบางชนิิด อาทิิ อ้้อย

ไหนในประเทศไทย เราได้้ มากกว่่ า 20 ล้้ านรายการ (transactions)

แสงสว่่ างที่่� ไม่่เท่่ ากัั น

ข้้อมููลใน Agri-Map สามารถให้้เกษตรกรเข้้ามาใช้้งานเพื่่�อตรวจสอบ

น้้อย และไม่่เหมาะสม อยู่่�ที่่� ไหนในประเทศไทย

ของดิิ น เหมาะหรืือไม่่ ที่�่ จ ะปลูู กข้้ า ว พื้้� น ที่่� ใ นประเทศไทยมีีพื้้� น ที่่� ปลูู ก

ว่่าพื้้� นที่่�ปลูกพืืช ู ของตนเองนั้้�นเหมาะที่่�จะปลููกพืืชชนิด ิ ใด และคาดการณ์์

ปลููกตามๆ กััน โดยไม่่มีีข้้อมููลเชิิงพื้้� นที่่�เข้้ามาเกี่่�ยวข้้อง หากปลููกข้้าวใน

ข้้ อ มูู ล ทั้้� ง หมดนี้้� ม าจาก 20 หน่่ ว ยงานภายใต้้ ก ระทรวงเกษตรฯ

เพื่่�อนบ้้าน

แม้้ ข้้ อ มูู ล เยอะ แต่่ ทัั ก ษะการนำำ�ข้้ อ มูู ล มาใช้้ ใ ห้้ เ กิิ ดป ระโยชน์์ คืือ

แต่่ กิิ จ กรรมหลัั ง จากนั้้� น จะเป็็ น ข้้ อ มูู ล อีีกชุุ ด หนึ่่� ง เป็็ น ข้้ อ มูู ล เพื่่� อ การ

พื้้� นที่่�นี้้�จะได้้รัับผลตอบแทนเท่่านี้้� ความพร้้อมของดิิน ความเหมาะสม

พื้้� น ที่่� ไ ม่่ เ หมาะสม ผลผลิิ ตก็็ ต่ำำ� ผลผลิิ ตข้้ า วไทยต่ำำ � มากเมื่่� อ เทีียบกัั บ

เกษตรกร เจ้้ าหน้้าที่่� ธนาคารสามารถดููได้้ ว่่าพื้้� นที่่� เพาะปลููกนั้้�นเหมาะ

แต่่พื้้�นที่่�ไม่่เหมาะจะปลููกอ้้อย โอกาสเสี่่�ยงก็็จะสููง เป็็นงานด้้านการทำำ �

กรมพััฒนาที่่� ดิินมีีข้้อมููลดิิ นทั่่� วประเทศทั้้� งหมด 62 ชุุ ดดิิน แต่่ ละชุุ ดมีี

แบ่่งออกเป็็น 4 ระดัับ ตั้้�งแต่่เหมาะสมมาก เหมาะสมปานกลาง เหมาะสม

ข้้าว 70 ล้้านไร่่ แต่่ไม่่เหมาะที่่�จะปลููกข้า้ วเกืือบ 40% ที่่�ผ่า่ นมาเกษตรกร

aging society, food safety, food security เป็็นต้้ น ถ้้ าเกษตรกรไม่่รู้้�

ความท้้ าทายที่่� จะต้้ องให้้ความรู้้�และการอบรม

ที่่� ต้้องการทราบ และทราบผลตอบแทนสุุทธิิคร่่าวๆ ซึ่่�งข้้อมููลในแ อป Agri-Map มาจากทางสำำ�นัั ก งานเศรษฐกิิ จ การเกษตร ปลูู กข้้ า วตรง

ปัั จ จัั ย เสี่่� ย งเยอะมาก ได้้ แ ก่่ คู่่�แข่่ ง การตลาด, climate change,

ในอนาคตจะมีีฟีีเจอร์์ให้้สิินเชื่่�อ มีีการคุุยกัับธนาคารเพื่่�อการเกษตร

กัั บ การปลูู กพืืชชนิิ ดนั้้� น หรืือไม่่ บวกกัั บ ข้้ อ มูู ล ของธนาคารเองว่่ า ผู้้�กู้้�

ซึ่่� ง จะคำำ � นวณตาม corp requirement ของแต่่ ล ะพืืช เนื่่� องจาก

ยัังมีีพืืชเศรษฐกิิ จ 13 ชนิิดที่่� อยู่่�ในระบบข้้อมููล Agri-Map

เช่่น ปุ๋๋�ย ยาฆ่่าแมลง การบริิหารจัั ดการอื่่� นๆ ตลาด เป็็นต้้ น

สามารถเข้้ า ใช้้ ง านได้้ โ ดยไม่่ ต้้ อ งล็็ อ คอิิ น

โดยกรมพัั ฒ นาที่่� ดิิ น และข้้ อ มูู ล ศัั ก ยภาพของดิิ น (land suitability)

วิิจััยและนวััตกรรม ร่่วมกัับกระทรวงเกษตรและสหกรณ์์ เพื่่�อสนัับสนุุน ลดพื้้� นที่่� ปลููกข้้าว เพื่่�อให้้ซััพพลายพอดีีกัั บดีีมานด์์ นอกจากข้้าวแล้้ ว

(ecosystem) ของการเกษตรทั้้�งหมด เพื่่�อเข้้าไปส่่งเสริิม แนะนำำ�ความรู้้�

ท้้ องถิ่่� นและเกษตรกรใช้้ประโยชน์์จากระบบ Agri-Map นี้้� เจ้้ าหน้้าที่่�

และสหกรณ์์ ซึ่่� ง เป็็ น ผู้้�ใช้้ ง าน Agri-Map ด้้ ว ย ซึ่่� ง ก่่ อ นให้้ สิิ น เชื่่� อกัั บ

ในปััจจุุบัน ั (current land use) ปลููกที่่�ไหนในปััจจุุบัน ั มีีการอััพเดทข้้อมููล

กระทรวงเกษตรฯ ที่่�ต้้องการ “ข้้อมููล” เพื่่�อกำำ �หนดนโยบาย เช่่น นโยบาย

เกษตรกรได้้ ว่่ า พื้้� นที่่� ต รงไหนควรปลูู ก อะไร พื้้� นที่่� เ ป้้ า หมายคืืออะไร

ข้้อมููลการปลููกพืืชใน Agri-Map แบ่่งเป็็น 2 อย่่าง คืือ การใช้้พื้้�นที่่�

ลองจิิ จููด)

“Agri-Map” เป็็นโครงการที่่� กระทรวงการอุุ ดมศึึกษา วิิ ทยาศาสตร์์

แม้้จะมีีการใช้้งานทั่่� วประเทศ แต่่ส่่วนใหญ่่คืือ ส่่วนกลางใช้้ ยัังเหลืือ

ทัั นทีีที่่� เกษตรกรปัักหมุุดพื้้�นที่่� และระบุุ พืืชที่่� ต้้องการจะปลููก ระบบ

กล่่ า วว่่ า โครงการ “Agri-Map” เป็็ น ระบบการบริิ ห ารจัั ดก ารข้้ อ มูู ล แผนที่่� ด้้ า นการเกษตรของทั้้� ง ประเทศเชิิ ง รุุ ก โดยมีีข้้ อ มูู ล ครบทุุ กมิิ ติิ

ผู้้�ใช้้งานหลัักคืือ เจ้้าหน้้าที่่�ภาครััฐตรงส่่วนกลางที่่�มีีส่ว ่ นในการกำำ �หนด

ผลตอบแทนได้้ โรงงานรัับซื้้�อคืือใคร

นำำ�มาผลิิ ตเป็็นข้้อมููล 200 กว่่ าชั้้� นข้้อมููล เฉพาะแค่่ ข้้อมููลดิิ นมีี 62 ชั้้� น ข้้อมููล ซึ่่�งข้้อมููลเยอะมาก

รายละเอีียดว่่ าข้้อมููลไหนถููกใช้้มากที่่� สุุดและถููกเรีียกใช้้มาจากพื้้� นที่่� ภายใน 2 ปีีที่�่ เริ่่�มให้้บริิการเต็็ มรูู ปแบบ

ทำำ �เหมืือนที่่� เคยทำำ � พอถึึ งเวลาผลผลิิ ตออกมาดีี แต่่ ราคาตก

Agri-Map เป็็ น ข้้ อ มูู ล เบื้้� อ งต้้ น ให้้ เ กษตรกรตัั ด สิิ น ใจว่่ า จะทำำ � อะไร

ปฏิิ บััติิการ อาทิิ การให้้ปุ๋๋�ย ยาฆ่่าแมลง เพื่่�อให้้ได้้ ประสิิทธิิภาพสููงสุุด เช่่นกัั น

ข้้ อ ดีีของประเทศไทยคืือ มีีพื้้� นที่่� ใ ห้้ ปลูู ก เยอะ แต่่ ผ ลผลิิ ตต่ำำ � มาก

โครงการ Agri-Map มาตอบโจทย์์ตรงนี้้� คืือ การสนัับสนุุนให้้เกษตรกร ใช้้ข้้อมููลเพื่่�อทำำ �การเกษตรแบบแม่่นยำำ � (presicion farming) ซึ่�่งข้้อมููล

แบ่่งเป็็น 2 ส่่วนใหญ่่ คืือ การใช้้ข้้อมููลเพื่่�อตััดสิินใจว่่าจะปลููกอะไร และ ใช้้ข้้อมููลเพื่่�อทำำ �ให้้การเกษตรนั้้�นมีีประสิิทธิิภาพสููงสุุด ซึ่�่งจะเป็็นข้้อมููล ที่่� ไ ด้้ จ ากเทคโนโลยีีอีีกชุุ ด หนึ่่� ง ที่่� ต้้ อ งทำำ � งานร่่ ว มกัั บ ข้้ อ มูู ล โครงการ

ดร.นพดล คีีรีีเพ็็ ชร นัักวิิจััยอาวุุโส ทีีมวิิจััยคลัังอนุุพัันธ์์ความรู้้� (KEA) กลุ่่�มวิิจััยวิิทยาการข้้อมููลและ การวิิเคราะห์์ (DSARG) ศููนย์์เทคโนโลยีีอิิเล็็กทรอนิิกส์์ และคอมพิิวเตอร์์แห่่งชาติิ (NECTEC) สวทช.

Agri-Map ที่่� ผ่่านมา ทีีมวิิ จััยคลัั งอนุุพัันธ์์ความรู้้� (KEA) ทำำ �งาน Data

Analysis โดยรัั บ โจทย์์ ที่�่ เ กี่่� ย วข้้ อ งกัั บ ข้้ อ มูู ล จะนำำ �ข้้ อ มูู ล มาวิิ เ คราะห์์ สร้้างโมเดล สร้้างระบบแนะนำำ �ทางเลืือกที่่�ผ่่านมา ไม่่จำำ �กััดเฉพาะด้้าน

การเกษตร มีีทำำ �ด้้านการแพทย์์ ความมั่่�นคง จัับงานด้้านการเกษตรมา 2-3 โครงการ ก่่อนที่่�จะมาถึึงโครงการ Agri-Map และก่่อนหน้้านี้้� KEA

เคยช่่วยบริิษััท ดัับเบิ้้�ลเอ ทำำ �นายผลผลิิตการปลููกไม้้ยููคาลิิปตััส และ กรมการข้้ า ว ปัั ญ หาหลัั ก เมื่่� อ 5-6 ปีี ที่�่ แ ล้้ ว ที่่� มีีก ารระบาดของ

แมลงศััตรููพืืชข้้าว โจทย์์คืือ เมื่่�อระบาดแล้้วจะไประบาดที่่ไ� หน เพื่่� อ เตรีียมรัั บ มืือ ทำำ� นายทิิ ศ ทางการระบาดโดยใช้้ ข้้ อ มูู ล ย้้อนหลััง

34 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 35

ระบบ “ไวมาก” ตััวช่่วย การทำำ�เกษตรกรรม

ไวมาก หรืือ WiMaRC (Wireless sensor network for Management and Remote Control) เป็็นตััวช่่วยในการมอนิิเตอร์์และควบคุุมสภาวะ ที่่�มีีผลต่่อการทำำ�เกษตรกรรม

กำำ�จััดศััตรููพืืช ด้้วยวิิธีีธรรมชาติิ

ไวรัั ส เอ็็ น พีี วีี หรืื อ Nucleopolyhedro Virus: NPV) เป็็ น ไวรัั ส กลุ่่�มหนึ่่�งที่่�มีีอยู่่�ในธรรมชาติิและทำำ�ให้้แมลงเกิิดโรค ในประเทศไทย พบไวรััสเอ็็นพีี วีีจำำ�เพาะหนอน 3 ชนิิด ได้้แก่่ หนอนกระทู้้�หอม หนอน กระทู้้�ผััก และหนอนเจาะสมอฝ้้าย ซึ่่�งเป็็นศััตรููของพืืชเศรษฐกิิจของไทย

ดร.โอภาส ตรีีทวีีศัั กดิ์์� นัั กวิิ จัั ย ทีีมระบบไซเบอร์์ - กายภาพ (CPS)

ศููนย์์เทคโนโลยีีอิิ เล็็ กทรอนิิกส์์และคอมพิิวเตอร์์แห่่งชาติิ ได้้ กล่่าวว่่ า Smart Farm คืือ การทำำ�การเกษตรโดยใช้้ข้้อมููล เพื่่�อทำำ�การยกระดัับ และประสิิ ทธิิ ภ าพของการทำำ �ก ารเกษตร ซึ่่� ง บริิ ก ารของ CPS คืือ ส่่วนหนึ่่�งในบริิบทของ Smart Farm

เกษตรกรให้้ ข้้ อ มูู ล มา ทีีมนี้้� จ ะนำำ� ไปทำำ� เป็็ น คลัั ง ความรู้้�สร้้ า งระบบ

บริิหารจัั ดการ และจะได้้ รููปแบบการบริิหารจัั ดการฟาร์์ม ซึ่่�งสามารถ

เป็็นต้้ นแบบให้้กัับเกษตรกรรายอื่่� นได้้ ทั้้� งนี้้� การจัั ดการดีีขึ้้� น ส่่งผลให้้ ผลผลิิ ตดีีขึ้้� น คุุ ณ ภาพดีีขึ้้� น คุุ ณ ภาพสม่ำำ� เสมอมากขึ้้� น เกษตรกร จะสามารถใช้้ ทรัั พ ยกรที่่� มีี อยู่่�ได้้ ดีีขึ้้� น ทั้้� ง ต้้ น ทุุ น เงิิ น เวลา และคน ผลพลอยได้้ คืือ ผลผลิิต

ระบบนี้้�เป็็นงานวิิจััยที่่� ต้้องทำำ�งานร่่วมกัั บเกษตรกร และนัักวิิชาการ

เกษตร ข้้ อ มูู ล ที่่� เ ก็็ บ มาได้้ จ ะนำำ� มาใช้้ วิิ เ คราะห์์ หน้้ า ที่่� ข องทีีมเราคืือ

ช่่วยเก็็ บข้้อมููลให้้เกษตรกร ซึ่่�งองค์์ ความรู้้�ในการให้้น้ำ�ำ ให้้ปุ๋๋�ยเป็็นของ เกษตรกร เราออกแบบระบบตามความต้้องการของเกษตรกร เซ็็นเซอร์์

เรานำำ� ระบบนี้้� ไ ปช่่ ว ยเกษตรกรในการจัั ด การ ซึ่่� ง ระบบนี้้� ใ ช้้ กัั บ พืื ช อะไรก็็ ไ ด้้ เกษตรกรต้้ อ งมีี ข้้ อ มูู ล ความต้้ อ งการปัั จ จัั ย การเติิ บ โต ของพืื ช แต่่ ล ะชนิิ ด ก่่ อ น แล้้ ว ค่่ อ ยนำำ� เครื่่�องมืื อ เหล่่ านี้้� ม าช่่ ว ยใน การดำำ� เนิิ น การให้้ เ กิิ ด ประสิิ ท ธิิ ภ าพ มีี ก ารใช้้ ใ นพื้้� นที่่�จริิ ง แล้้ ว ประมาณ 30 แห่่ ง โดยมีี ก ารนำำ� ระบบเทคโนโลยีี ใ นการติิ ด ตาม สภาพอากาศ ความชื้้�น แสง ดิิน น้ำำ�� อุุณหภููมิิและสภาพการเติิบโต ของพืื ช ในฟาร์์ ม เพื่่�อการบริิ ห ารจัั ด การการให้้ น้ำำ�� กัั บ พืื ช หลาย ชนิิ ด แล้้ ว อาทิิ มะเขืื อ เทศ และเมลอน เป็็ น ต้้ น มีี ร อบการผลิิ ต ประมาณ 3-6 เดืือน โดยจะทำำ�การจััดเก็็บ จััดการข้้อมููลอย่่างเป็็นระบบเพื่่�อให้้เกษตรกร

จัั ดการแปลงเพาะปลููกได้้ถููกต้้อง แม่่นยำำ�และเหมาะสม ระบบจะเก็็บ ข้้อมููลในแปลงปลููกและในโรงเรืือนเพาะปลููก วิิเคราะห์์และควบคุุมการ

อย่่างเดีียวไม่่มีีประโยชน์์ เราต้้องเอาเซนเซอร์์มาเก็็บข้้อมููล มาวิิเคราะห์์ ด้้วยระบบซอฟต์์แวร์์ ซึ่�่งต้้องบููรณาการความรู้้�ของเกษตรกรด้้วย

ระบบนี้้�เหมาะกัับระบบกึ่่�งปิิด เพราะสามารถควบคุุมปััจจััยการเติิบโต

ของพืืชได้้ มีีประสิิทธิิภาพกว่่ า ซึ่่�งเกษตรกรสามารถเข้้ามามอนิิเตอร์์

การเจริิญเติิ บโตของพืืชได้้ ผ่่านเว็็ บไซต์์ เกษตรกรสามารถติิ ดตามผล

การตรวจวััดค่่าต่่างๆ และรูู ปภาพผ่่านเว็็บแอปพลิิเคชัันแบบเรีียลไทม์์ ไม่่ว่่าจะอยู่่�ที่่�ไหน และเกษตรกรสามารถสร้้างระบบอััตโนมััติิที่�่ทํํางาน

ภายใต้้เงื่่�อนไขเซนเซอร์์ได้้ เช่่น การรดน้ำำ�ตามความชื้้�นดิิน การเปิิดและ ปิิ ด ไฟตามความเหมาะสมของแสง การเปิิ ด และปิิ ดอุุ ปก รณ์์ ร ะบาย

อากาศตามอุุ ณ หภูู มิิ แ ละความชื้้� นของโรงเรืือน เป็็ น ต้้ น นอกจากนี้้�

ยัังสามารถสร้้างรูู ปแบบการเติิ บโตของพืืช (Crop Patterning) เพื่่�อ

ติิดตามการเจริิญเติิบโตของพืืชที่่�เหมาะสม สํําหรัับการติิดตามผลผลิิต และวางแผนการตลาดได้้

นัักวิิจััยไบโอเทคได้้พััฒนาและผลิิตไวรััสเอ็็นพีีวีีสำำ�หรัับกำำ�จััดหนอน

3 ชนิิดนี้้� ได้้แก่่ ไวรััสเอ็็นพีีวีีของหนอนกระทู้้�หอม (SeNPV) ไวรััสเอ็็นพีีวีี

ทำำ�ก ารเกษตรผ่่ า นอิิ น เทอร์์ เ น็็ ต ระบบตรวจวัั ด ด้้ ว ยเซนเซอร์์ แ บบ

ของหนอนกระทู้้�ผััก (SINPV) และไวรััสเอ็็นพีีวีีของหนอนเจาะสมอฝ้้าย

เครืือข่่ า ยไร้้ ส ายเพื่่� อ การจัั ดก ารและควบคุุ ม อัั ต โนมัั ติิ ทํํางานภายใต้้

(HaNPV)

platform IoT cloud ของ NETPIE แสดงผลแบบเรีียลไทม์์ ผ่่านเว็็ บ

คุุณสััมฤทธิ์์� เกีียววงษ์์ ทีีมวิิจัย ั เทคโนโลยีีไวรััสเพื่่�อควบคุุมแมลงศััตรููพืืช

แอปพลิิเคชััน เป็็นระบบการเก็็บข้้อมููลและรูู ปภาพเพื่่�อนํํามาวิิเคราะห์์ และบริิ ห ารจัั ดก ารพร้้ อ มทั้้� ง การติิ ดต ามและสั่่� ง การอัั ต โนมัั ติิ เช่่ น

ปั๊๊�มน้ำำ� วาล์์วน้ำำ� หลอดไฟ ประตููไฟฟ้้า เป็็นต้้น ด้้วยตนเองแบบเรีียลไทม์์ ผ่่านทางระบบอิินเทอร์์เน็็ต

ดร. โอภาส ตรีีทวีีศัักดิ์์�

นัักวิิจััย ทีีมระบบไซเบอร์์-กายภาพ (CPS) หน่่วยทรััพยากรด้้านการคำำ�นวณและไซเบอร์์-กายภาพ (NCCPI) ศููนย์์เทคโนโลยีีอิิเล็็กทรอนิิกส์์และคอมพิิวเตอร์์แห่่งชาติิ (NECTEC) สวทช. 36 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

ศููนย์์พัน ั ธุุวิิศวกรรมและเทคโนโลยีีชีีวภาพแห่่งชาติิ กล่่าวว่่า ไวรััสเอ็็นพีีวีี

คุุณสััมฤทธิ์์� เกีียววงษ์์

นัักวิิชาการอาวุุโส ทีีมวิิจััยเทคโนโลยีีไวรััสเพื่่�อควบคุุม แมลงศััตรููพืืช (AVBT) กลุ่่�มวิิจััยนวััตกรรมสุุขภาพสััตว์์ และการจััดการ (AVIG) ศููนย์์พัันธุุวิิศวกรรมและเทคโนโลยีี ชีีวภาพแห่่งชาติิ (BIOTEC) สวทช.

เป็็นไวรััสตัั วดีีที่่� มีีอยู่่�ในธรรมชาติิ โดยตัั วมัันเองเป็็นเชื้้�อโรคกัั บหนอน กระทู้้�หอม หนอนกระทู้้�ผััก และหนอนเจาะสมอฝ้้าย การผลิิตไวรััส เอ็็นพีีวีีนี้้�เป็็นการใช้้ธรรมชาติิควบคุุมธรรมชาติิ เพราะไวรััสเอ็็นพีีวีี

มีีความเฉพาะเจาะจงต่่ อ ชนิิ ด ของแมลงศัั ตรูู พืืช ปลอดภัั ย ต่่อแมลงศััตรููพืืชธรรมชาติิและแมลงที่่�มีีประโยชน์์อื่� ่นๆ

ปลอดภัั ยกัั บคน ปลอดภัั ยกัั บสิ่่�งมีีชีีวิิ ตอื่� ่ นๆ ใน ธรรมชาติิ และสิ่่�งแวดล้้อม

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 37

ไวรััสเอ็็นพีี วีีมาจากธรรมชาติิในแปลงของเกษตรกร เราเอามา เพิ่่�มจำำ�นวน ถ้้าเรารอให้้เพิ่่�มจำำ�นวนตามธรรมชาติิจะไม่่ทััน เราจึึง เอามาเพิ่่�มจำำ�นวนในสภาพแวดล้้อมที่่�เจริิญเติิบโตได้้ดีีที่่�สุุด

หน้้าที่่�ของไบโอเทค คืือ การพิิสููจน์์งานวิิจััยและพััฒนาสู่่�การผลิิตเชิิง

เทคโนโลยีีชีีวภาพกุ้้�ง

ปััจจุุ บัันโรงงานต้้ นแบบผลิิ ตไวรััสเอ็็ นพีีวีีเพื่่�อควบคุุมแมลงศััตรููพืืช

ประเทศไทยและเวีียดนามเน้้ น ส่่ ง ออกกุ้้�งแปรรูู ป ในขณะที่่� อิิ น เดีีย

พาณิิชย์์ ด้้วยการสร้้างโรงงานต้้นแบบผลิิตไวรััสเอ็็นพีีวีีเพื่่�อการควบคุุม

ของไบโอเทค มีีความสามารถในการผลิิตไวรััสเอ็็นพีีวีีของหนอนกระทู้้�

อิินโดนีีเซีีย และเอกวาดอร์์ เน้้นส่่งออกกุ้้�งแช่่แข็็งเป็็นหลััก ประเทศไทย

ของหนอนกระทู้้�ผััก (SINPV) และไวรััสเอ็็นพีีวีีของหนอนเจาะสมอฝ้้าย

ลิิตรต่่อปีี แต่่ต้้องผลิิตทีีละตััว เพราะโรงงานแห่่งนี้้�เป็็นโรงงานต้้นแบบ

สนัั บ สนุุ น และคุุ ณ ภาพของสิิ น ค้้ า ในขณะที่่� มีีปัั จ จัั ย เสี่่� ย งในด้้ า นของ

แมลงศััตรููพืืช ทั้้�งไวรััสเอ็็นพีีวีีของหนอนกระทู้้�หอม (SeNPV) ไวรััสเอ็็นพีีวีี

(HaNPV) ปัั จุุ บัั น มีีผู้้�แทนจำำ� หน่่ า ยผลิิ ตภัั ณ ฑ์์ NPV ที่่� ไ บโอเทคผลิิ ต อยู่่� 2 บริิษััท คืือ บริิษััท ไบร์์ทออร์์แกนิิค จำำ�กััด และบริิษััท บีีไอโอ จำำ�กััด

ที่่� โรงงานต้้ นแบบผลิิ ตไวรััสเอ็็ นพีีวีีเพื่่�อควบคุุมแมลงศััตรููพืืช จะจัั บ

หอม (SeNPV) และไวรััสเอ็็นพีีวีีของหนอนกระทู้้�ผััก (SINPV) ได้้ 5,000 เป็็นการทำำ �เพื่่�อให้้เอกชนที่่�มองเห็็นโอกาสธุุรกิิจนี้้�มาต่่อยอดเชิิงพาณิิชย์์ ต่่ อไป

โรงงานต้้นแบบผลิิตได้้ 5,000 ลิิตรต่่อปีี แต่่ความต้้องการในท้้องตลาด

ได้้เปรีียบประเทศคู่่�แข่่งในด้้านเทคโนโลยีี ทัักษะแรงงาน อุุตสาหกรรม ต้้นทุุนการผลิิตที่่�สููงกว่่าประเทศอื่่�นๆ ทั้้�งนี้้� โรคในกุ้้�งเป็็นอีีกปััจจััยหนึ่่�งที่่�

ส่่งผลต่่อผลผลิิตกุ้้�งในไทย โรคร้้ายแรงในกุ้้�งที่่�ส่่งผลกระทบต่่อผลผลิิต กุ้้�งของไทย คืือ โรคไวรััสตััวแดงดวงขาว โรคไวรััสหััวเหลืือง และโรค

หนอนกระทู้้�หอม หนอนกระทู้้�ผััก และหนอนเจาะสมอฝ้้าย จากธรรมชาติิ

คืือ 10 ต้้นต่่อปีีเป็็นอย่่างน้้อย คืือ ประมาณการความต้้องการแค่่ 1%

จะคััดทิ้้�ง เลืือกเอาตััวที่่�แข็็งแรงสมบููรณ์์มาเลี้้�ยง ที่่�โรงงานสามารถผลิิต

เริ่่�มตระหนัักถึึงภััยจากยาฆ่่าแมลงที่่�เป็็นสารเคมีี และมองหาพืืชอิินทรีีย์์

เป็็นหน่่วยวิิจััยภายใต้้การสนัับสนุุนของคณะวิิทยาศาสตร์์ มหาวิิทยาลััย

เกษตรกรทดลองใช้้ไวรััสเอ็็นพีีวีีมากกว่่า 50 พื้้� นที่่�ๆ ละประมาณ 1-2 ไร่่

มหาวิิทยาลััยมหิิดล CENTEX Shrimp และไบโอเทค ได้้ร่ว ่ มกัันวิิจััยทาง

มาตรวจมููล เลืือด และน้ำำ�ลาย ลัักษณะผิิดปกติิที่�่สามารถเห็็นได้้ด้้วยตา หนอนได้้ประมาณ 1 ล้้านตััว

หนอน คืือ โรงงานผลิิ ตไวรััสเอ็็ นพีีวีี ไวรััสเอ็็ นพีีวีีจะเจริิญเติิ บโตใน

เซลล์์ที่ยั �่ งั มีีชีีวิิต การเลี้้�ยงหนอน คืือ การเลี้้�ยงแมลงพาหะของไวรััสเอ็็นพีีวีี

พอหนอนเติิบโตถึึงวััยที่่�เหมาะสม ให้้หนอนกิินไวรััสเอ็็นพีีวีีเข้้าไป ไวรััส เอ็็ นพีีวีีจะเพิ่่�มจำำ�นวนในตัั วหนอน พอหนอนตาย ก็็ จะนำำ�หนอนไปปุ่่�น

เอาของแข็็งทิ้้�งไป เอาของเหลวที่่�ได้้ คืือ ไวรััสเอ็็นพีีวีีเข้้มข้้น นำำ�มาทำำ�ให้้ เจืือจางบรรจุุขวดให้้เกษตรกรเอาไปใช้้

ของตลาดยาฆ่่าแมลงที่่� เป็็นสารเคมีีทั้้� งปีีของทั้้� งประเทศ เมื่่�อผู้้�บริิโภค

ทำำ�ให้้ตลาดของไวรััสเอ็็ นพีีวีีมีีโอกาสทางธุุ รกิิ จเพิ่่�มมากขึ้้�น ปััจจุุ บัันมีี โดยเฉลี่่� ย ได้้ ป ระสิิ ทธิิ ผ ลที่่� ไ ม่่ แ ตกต่่ า งจากการใช้้ ย าฆ่่ า แมลงที่่� เ ป็็ น สารเคมีี สามารถใช้้แทนสารเคมีีได้้ เลย ไร่่องุ่่�นที่่� เราทำำ�กัับบริิษััทไวน์์ อัั นดัั นหนึ่่� งของประเทศไทยที่่� หััวหิิน ตรงนั้้� น 5-10 ไร่่ ใช้้ไวรััสเอ็็ นพีีวีี

อย่่างเดีียว เทีียบกัับแปลงอื่่�นที่่�ใช้้สารเคมีี พบว่่า ผลผลิิตไม่่แตกต่่างกััน

ความเสีียหายของใบไม่่ แ ตกต่่ า งกัั น ต้้ น ทุุ น การผลิิ ตก็็ ไ ม่่ แ ตกต่่ า งกัั น

หน่่วยวิิจััยเพื่่�อความเป็็นเลิิศเทคโนโลยีีชีีวภาพกุ้้�ง (CENTEX Shrimp)

มหิิดล และไบโอเทค ตั้้� งแต่่ปีี 2544 คณะผู้้�วิิจััยจากคณะวิิทยาศาสตร์์ วิิชาการที่่�มีีความเป็็นเลิิศในด้้านชีีวโมเลกุุลและเทคโนโลยีีชีีวภาพของกุ้้�ง และนำำ�ไปประยุุกต์ใ์ ช้้กับ ั อุุตสาหกรรมการเพาะเลี้้�ยงกุ้้�งและปลา เพื่่�อให้้ได้้

อย่่างมาก เพราะเกษตรกรสามารถซื้้� อ ลูู กกุ้้� งที่่� ปลอดโรคไวรััสไปเลี้้�ยง

ศาสตราจารย์์ Dr. Timothy William Flegel ผู้้�เชี่่�ยวชาญเกี่่� ยวกัั บ

ไปใช้้ ในการคััดเลืือกพ่่อพัันธุ์์�แม่่พัน ั ธุ์์�กุ้้�งกุุลาดำำ�ที่่�ปลอดโรคไวรััสมาเลี้้�ยง

ปราศจากผลเสีียต่่อสิ่่�งแวดล้้อม

เดิิมไวรััสเอ็็นพีีวีีต้้องนำำ�เข้้าจากต่่างประเทศ ไบโอเทคทำำ�วิิจััยเรื่่�องนี้้�

ชีีวภาพกุ้้�ง (ESMB) กล่่าวว่่า CENTEX Shrimp ได้้สร้า้ งงานวิิจััยเกี่่�ยวกัับ

คืือ การลดต้้นทุุนของไวรััสเอ็็นพีีวีีให้้มีีราคาที่่�ดีี เพื่่�อให้้เกษตรกรมีีต้้นทุุน

ดีีกว่่ าการใช้้ยาฆ่่าแมลงที่่� เป็็นสารเคมีี ตั้้� งเป้้าลดต้้ นทุุนของเกษตรกร ลง 20-50% เพื่่� อเพิ่่� ม สัั ดส่่ ว นการใช้้ ธ รรมชาติิ กำำ�จัั ด แมลงศัั ตรูู พืืช

เพื่่� อ เพิ่่� ม โอกาสให้้ ค นไทยได้้ บ ริิ โ ภคพืืชผัั ก ที่่� ป ลอดสารพิิ ษ ได้้ ม ากขึ้้� น ซึ่่�งนอกจากไวรััสเอ็็ นพีีวีีทั้้� ง 3 ชนิิดนี้้�แล้้ ว ทีีมวิิ จััยเทคโนโลยีีไวรััสเพื่่�อ

ควบคุุ ม แมลงศัั ตรูู พืืช มีีแผนจะวิิ จัั ย และพัั ฒ นาไวรัั สชนิิ ดอื่� ่ นเพื่่� อ ให้้ ครอบคลุุมกัั บแมลงศััตรููพืืชที่่� มีีในประเทศไทยให้้มากที่่� สุุด

โรงงานต้้นแบบผลิิตไวรััสเอ็็นพีี วีีเพื่่�อควบคุุมแมลงศัั ตรููพืืช มีีพื้้� นที่่� ใช้้งานกว่่า 800 ตารางเมตร ประกอบด้้วยห้้องกัักกัันโรค ห้้องปลููก เชื้้� อ หนอน ห้้ อ งเลี้้� ย งหนอนพ่่ อ แม่่ พัั น ธุ์์� ห้้ อ งเลี้้� ย งขยายหนอน และห้้องผลิิตและบรรจุุผลิิตภััณฑ์์ โดยผลิิตภััณฑ์์ NPV มีีราคาขาย 2,200 บาทต่่ อ ลิิ ต ร ที่่�ความเข้้ ม ข้้ น ของไวรัั ส เท่่ ากัั บ 1x109 ผลึึ ก ต่่อมิิลลิิลิิตร

ผลงานวิิ จััยที่่� ได้้ มีีประโยชน์์ต่่ออุุ ตสาหกรรมการเลี้้� ยงกุ้้�งกุุลาดำำ �เป็็น

ผลผลิิตและส่่งออกกุ้้�งที่่�เพาะเลี้้�ยงภายใต้้ความปลอดภััยทางชีีวภาพ และ

โรคกุ้้�งและกลไลการป้้ อ งกัั น โรคระดัั บ เซลล์์ หนึ่่� ง ในนัั กวิิ ท ยาศาสตร์์

มาเป็็น 10 ปีี แต่่เพิ่่�งเริ่่�มทำำ�เชิิงพาณิิชย์ไ์ ด้้ประมาณ 5 ปีีที่�่ผ่า่ นมา พัันธกิิจ

38 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

กุ้้�งแคระ

สิ่่�งที่่�แตกต่่าง คืือ สุุขภาพ เพราะสารเคมีีเป็็นพิิษตกค้้างในผลผลิิต เป็็น พิิษต่่ อสิ่่�งแวดล้้ อม และปััญกาการดื้้� อของแมลงศััตรููพืืช

ข้้อมููลเบื้้�องต้้นปีี 2560 ผลผลิิตกุ้้�ง (กุ้้�งขาวแวนนาไมและกุ้้�งกุุลาดำำ�) จากการเพาะเลี้้�ยงแบบพััฒนา มีีผลผลิิตรวม 297,000 ตััน ปีี 2560 การส่่งออกกุ้้�งทะเล (ไม่่รวมกุ้้�งก้้ามกรามและลอบสเตอร์์) ของไทย มีีปริิมาณการส่่งออก 212,625.01 ตััน คิิดเป็็นมููลค่่า 69,940.07 ล้้านบาท ซึ่่�งเมื่่�อเปรีียบเทีียบกัับปีีก่่อน การส่่งออกมีีปริิมาณและมููลค่่าเพิ่่�มขึ้้�น 2.37% และ 2.36% ตามลำำ�ดัับ ปีี 2561 การส่่งออกกุ้้�งจะมีีมููลค่่า สููงขึ้้�นประมาณ 10-15% เนื่่�องจากความต้้องการกุ้้�งในตลาดโลกยััง มีีอยู่่�อย่่างต่่อเนื่่�อง

ผู้้�บุุกเบิิก CENTEX Shrimp และผู้้�เชี่่�ยวชาญห้้องปฏิิบััติิการเทคโนโลยีี เรื่่�องการพััฒนา DNA probe และการใช้้เทคนิิค PCR เพื่่�อสร้้างลายพิิมพ์์

ดีีเอ็็ น เอในการตรวจไวรัั สหัั ว เหลืือง ไวรัั ส ตัั ว แดงดวงขาว และไวรัั ส ที่่� ทำำ�ให้้เกิิ ดโรคกุ้้�งแคระในกุ้้�งกุุลาดำำ �

รวมทั้้�งยัังเป็็นประโยชน์์ต่่อผู้้�ประกอบการโรงเพาะฟััก ที่่�นำ�ำ เทคนิิค PCR

และขยายพัันธุ์์� เพื่่�อให้้ได้้ลูกกุ้้� ู งที่่�มีีคุณ ุ ภาพและปลอดโรค ขณะนี้้�เทคนิิค

ที่่�พััฒนาขึ้้�นได้้ เป็็นที่่�ยอมรัับของเกษตรกรผู้้�เลี้้�ยงกุ้้�ง ทั้้�งในประเทศและ ต่่างประเทศ

ทีีมวิิจััยได้้ศึึกษาเพื่่�อเฝ้้าระวัังโรคอุุบััติิใหม่่และโรคอุุบััติิซ้ำำ�ในกุ้้�งอย่่าง

ต่่อเนื่่�อง เพื่่�อลดความสููญเสีียจากปััญหาการเกิิดโรคระบาดในกุ้้�ง โดย ตััวอย่่างผลงานวิิจััยที่่�นำำ�ไปสู่่�การเฝ้้าระวัังการเกิิดโรคระบาดได้้อย่่างมีี

ประสิิทธิิผล คืือ การศึึกษาโรคอุุ บััติิใหม่่ในกุ้้�งขาว ที่่� เกิิ ดจากเชื้้�อไวรััส

Infectious myonecrosis virus (IMNV) ซึ่�่งก่่อโรคกล้้ามเนื้้� อตายและ ทำำ�ให้้กุ้้�งตายได้้ถึึง 70%

CENTEX Shrimp และไบโอเทคได้้ ร่่ ว มกัั น วิิ จัั ย ทางวิิ ช าการที่่�มีี ความเป็็นเลิิศในด้้านชีีวโมเลกุุลและเทคโนโลยีีชีีวภาพของกุ้้�งและ นำำ� ไปประยุุ ก ต์์ ใ ช้้ กัั บ อุุ ต สาหกรรมการเพาะเลี้้� ย งกุ้้�งและปลา เพื่่�อ ให้้ได้้ผลผลิิตและส่่งออกกุ้้�งที่่�เพาะเลี้้�ยงภายใต้้ความปลอดภััยทาง ชีีวภาพและปราศจากผลเสีียต่่อสิ่่�งแวดล้้อม

Prof. Timothy W. Flegel ที่่�ปรึึกษา ทีีมวิิจััยเทคโนโลยีีชีีวภาพปลาและกุ้้�ง (AFST) กลุ่่�มวิิจััยเทคโนโลยีีชีีวภาพสััตว์์น้ำำ��แบบบููรณาการ (AAQG) ศูู นย์์พัันธุุวิิศวกรรมและเทคโนโลยีีชีีวภาพแห่่งชาติิ (BIOTEC) สทวช. Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 39

นอกจากกุ้้�งแล้้ ว คณะวิิ จัั ย ได้้ ข ยายการวิิ จัั ย สู่่�ปลา

โดยเฉพาะปลานิิล ซึ่่�งเป็็นสััตว์์น้ำ�ำ เศรษฐกิิจชนิิดหนึ่่�ง

ของประเทศ ซึ่�ง่ ดร.แสงจัันทร์์ เสนาปิิน นัักวิิจััยอาวุุโส หน่่วยวิิจััยเพื่่�อความเป็็นเลิิศเทคโนโลยีีชีีวภาพกุ้้�ง ได้้

นำำ�ความรู้้�ทางด้้านอณููชีีววิิทยาและเทคโนโลยีีชีีวภาพ

(Molecular Biology) มาใช้้ศึึกษาวิิจััยโรคอุุบััติิใหม่่ และอุุบัติ ั ิซ้ำ�ำ ในสััตว์์น้ำ�ำ เศรษฐกิิจเช่่น ปลานิิล ในระดัับ โมเลกุุลมากกว่่า 13 ปีี 

ดร.แสงจัันทร์์ และทีีมวิิจััยได้้ทำำ�การศึึกษาวิิจััย

คััดแยกเชื้้�อโรคจากไข่่ปลานิิล และใช้้องค์์ความรู้้�ทาง ด้้านอณููชีีววิิทยาและเทคโนโลยีีชีีวภาพในการตรวจ

พิิสูจ ู น์์โรคจนค้้นพบว่่า โรคที่่�ทำำ�ให้้ไข่่ปลานิิลไม่่ฟัก ั ตััวนั้้�นมาจากเชื้้�อ

แบคทีีเรีีย ชื่่�อว่่า ฮาเฮลลา เชจููเอ็็นซิิส (Hahella chejuensis) ซึ่�่งเป็็นโรค อุุบััติิใหม่่ในไข่่ปลานิิลและปลาทัับทิิมที่่�ไม่่เคยมีีรายงานมาก่่อน

การบริิหารจััดการให้้เกิิดอุตส ุ าหกรรมการเพาะเลี้้�ยงสััตว์น้ำ ์ �ำ อย่่างยั่่�งยืืน

การทราบถึึงเชื้้�อต้้นตอของโรคที่่�แท้้จริิงย่่อมนำำ�ไปสู่่�การจััดการ หรืือ

ต้้องคำำ�นึึงถึึงแนวทางการเลี้้�ยงที่่�เป็็นมิิตรต่่อสิ่่�งแวดล้้อมและได้้ผลผลิิต

ได้้อย่่างมีีประสิิทธิภ ิ าพ ผลงานวิิจััยที่่�ผ่า่ นมาสะท้้อนให้้เห็็นว่่า โรคต่่างๆ

เทคโนโลยีีเข้้ามาใช้้ในการพััฒนาอุุตสาหกรรมมากขึ้้�น ยกตััวอย่่างเช่่น

ป้้ อ งกัั น เพื่่� อลดความเสีียหายที่่� เ กิิ ด จากโรคดัั ง กล่่ า วให้้ แ ก่่ เกษตรกร

ที่่� พบในสััตว์์น้ำ�ทั้้ ำ � งกุ้้�งและปลา ล้้ วนมีีการพััฒนาตัั วเองหรืือปรัับตัั วอยู่่�

ตลอด บางชนิิดกลายพัันธุ์์�เป็็นเชื้้�อที่่�รุุนแรงกว่่าเดิิม ขณะที่่�โรคอุุบััติิใหม่่ หรืือโรคอุุบัติ ั ิซ้ำ�ป ำ รากฏขึ้้�นอย่่างต่่อเนื่่�อง

ที่่� มีีคุุณภาพสููง ซึ่�่งปััจจุุ บัันได้้ มีีการนำำ�เอานวัั ตกรรม วิิ ทยาศาสตร์์และ

การใช้้ระบบน้ำำ�หมุุนเวีียนในการเลี้้�ยงสััตว์์น้ำ�ำ กระบวนการปรัับปรุุงพัันธุ์์� สัั ตว์์ น้ำ�ำ การพัั ฒ นาสูู ต รอาหารแหล่่ ง โปรตีีนทางเลืือก เพื่่� อทดแทน การจัับปลาขนาดเล็็กในทะเล การพััฒนาวััคซีีนสััตว์์น้ำ�ำ เป็็นต้้น

การบริิหารจััดการให้้เกิิดอุุตสาหกรรมการเพาะเลี้้�ยงสััตว์์น้ำำ��อย่่างยั่่�งยืืน ต้้องคำำ�นึึงถึึงแนวทางการเลี้้�ยงที่่�เป็็นมิิตรต่่อสิ่่�งแวดล้้อม และได้้ผลผลิิตที่่�มีีคุุณภาพสููง

สวทช. วิิจััยชุุดตรวจสอบโรคกุ้้�งแบบใหม่่ โดยเทคนิิคแลมป์์ วิิธีี PCR คืือ การวิินิจ ิ ฉััยโรคไวรััสในอุุตสาหกรรมการเลี้้�ยงกุ้้�งที่่มีี � ความไว

และใช้้กัันอย่่างแพร่่หลายที่่�สุด ุ ในช่่วง 10 ปีีที่�่ผ่า่ นมา ซึ่่�งต้้องอาศััยเครื่่�อง

PCR ที่่�ราคาแพง การตรวจโรคกุ้้�งด้้วยเทคนิิค  PCR แต่่ละครั้้�งจะใช้้เวลา ประมาณ 2-3 ชั่่�วโมง

ปััจจุุบัน ั คณะผู้้�วิิจัย ั สวทช. ทำำ�การพััฒนาเทคนิิคทางอณููชีีววิิทยาอีีกแบบ

ขึ้้� น มา เพื่่� อ ลดเวลาในการตรวจและประหยัั ดต้้ น ทุุ น ในการตรวจโดย

ไม่่ต้้องใช้้เครื่่�อง PCR มีีความไวเทีียบเท่่ากัับเทคนิิค PCR หรืือมากกว่่า เทคนิิคนี้้�เรีียกว่่า LAMP หรืือ  Loop-mediated DNA amplification เป็็น เทคนิิคที่่�สามารถเพิ่่�มปริิมาณดีีเอ็็นเอโดยอาศััยการทำำ�งานของเอ็็นไซม์์

ที่่�อุุณหภููมิเิ ดีียวคืือ 63 ๐C เป็็นเวลา 70 นาทีี เทคนิิคนี้้�ได้้ถูกนำ ู �ำ ไปใช้้เพื่่�อ พััฒนาการตรวจไวรััสทั้้�งในคนและสััตว์์ รวมทั้้�งกุ้้�ง

ปััจจุุบัน ั มีีชุุดตรวจสำำ�หรัับโรคไวรััสในกุ้้�งหลายชนิิด ทั้้�งตััวแดงดวงขาว

ทอร่่า ตััวแคระแกร็็นและหััวเหลืือง จุุดเด่่นของชุุดตรวจนี้้�คืือ ความสะดวก และรวดเร็็ว เพราะขั้้�นตอนการทดสอบที่่�ไม่่ยุ่่�งยาก เกษตรกรสามารถ

ใช้้งานได้้เอง โดยไม่่ต้้องอาศััยผู้้�เชี่่ย � วชาญ มีีความแม่่นยำำ�ในการตรวจสููง เทีียบเท่่ า กัั บ วิิ ธีี PCR แต่่ ใ ช้้ เ วลาในการตรวจเพีียง 50-90 นาทีี

อ่่ านผลการตรวจได้้ ง่่าย โดยดููจากสีีที่่� ปรากฏในน้ำำ�ยา นอกจากนี้้�ยัังมีี ความปลอดภัั ย ผู้้�ใช้้ เ ครื่่� อ งมืือไม่่ เ สี่่� ย งต่่ อ สารก่่ อ มะเร็็ ง และสามารถ ตรวจได้้ในทุุกพื้้�นที่่�ที่�่มีีกระแสไฟฟ้้า

40 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

เทคนิิคแลมป์์ เป็็นเทคนิิคการเพิ่่�มปริิมาณสารพัั นธุุกรรมแบบใหม่่ มาพัั ฒนาเป็็นชุุ ดตรวจ LAMP color โดยดูู สีีของน้ำำ��ยาที่่�ปรากฏ สำำ� หรัั บ ตรวจโรคไวรัั ส ในกุ้้�ง เพื่่�อใช้้ แ ทนวิิ ธีี ก ารตรวจแบบ PCR ที่่�ต้้องใช้้อุุปกรณ์์ราคาแพง และใช้้เวลาตรวจนาน

แวะชม “เกษตรอััจฉริิยะ” • โรงพยาบาลเรณูนคร • ศูนย์เกษตรกรรมบางไทร • ริมปิงออร์แกนิคฟาร์ม • บ้านสวนเมลอน

โรงพยาบาลเรณููนคร

โรงพยาบาลเรณููนคร เป็็นแหล่่งผลิิตยาสมุุนไพรให้้แก่่สถานบริิการ สาธารณสุุ ข ทุุ ก แห่่ ง ภายในจัั ง หวัั ด นครพนมกว่่ า 163 แห่่ ง และ จัังหวััดใกล้้เคีียง ที่่�โรงพยาบาลเรณููนครมีีโรงงานแปรรููปสมุุนไพร ที่่�ได้้มาตรฐาน GMP (Good Agricultural Practice)

กรมการแพทย์์แผนไทย ยัังไม่่ได้้ระบุุเป็็นยา ในบััญชีียาหลััก แต่่ใช้้ได้้ดีีพอสมควร แต่่ยััง ไม่่ได้้ทำำ�วิิจััยทดลองทางคลิินิิก แต่่จ่่ายยา ไปแล้้ว เราสนัับสนุุนแนวคิิดในการใช้้สมุุนไพร เพื่่�อเป็็นทางเลืือกในการรัักษาโรคและ เสริิมสร้้างสุุขภาพ ซึ่่�งช่่วยสร้้างความมั่่�นคง ทางสุุขภาพ และลดภาระค่่าใช้้จ่่าย ด้้านสุุขภาพ

โรงพยาบาลเรณููนคร เป็็นโรงพยาบาลขนาด 30 เตีียง คนไข้้ใน 180-200 คนต่่อเดืือน คนไข้้นอก

200 กว่่ าคนต่่ อเดืือน โรงพยาบาลเรณููนครเองใช้้ยาสมุุนไพร ประมาณ 2-3% ของยาทั้้� งหมด ที่่�โรงพยาบาลใช้้ ฝั่่�ง รพ.สต. 10 แห่่งในเครืือข่่ายใช้้ยาสมุุนไพรในสััดส่่วนประมาณ 10% ตอนนี้้� โรงพยาบาลผลิิตยาสมุุนไพรเพื่่�อสนัับสนุุนโรงพยาบาลข้้างเคีียง 10 แห่่ง

โรงงานผลิิ ต ยาสมุุ น ไพรผลิิ ต ยาสมุุ น ไพรให้้ โ รงพยาบาลใกล้้ เ คีียง ส่่ ว นฟาร์์ ม เป็็ น ส่่ ว นของ

การเกษตร โรงพยาบาลซื้้� อ วัั ตถุุ ดิิ บ มาแปรรูู ป ที่่� โ รงพยาบาลมีีโรงงานแปรรูู ป ด้้ ว ย การปลูู ก

สมุุนไพรต้้ องมีีความรู้้� เรารัับซื้้�อพืืชมาผลิิ ตยาสมุุนไพร วัั ตถุุดิิบส่่วนมากซื้้� อจากบริิษััทเอกชน อาทิิ ไพร ใบหม่่อน นำำ�มาเป็็นลููกประคบ

รายการยาสมุุ น ไพร 40 กว่่ า รายการที่่� โรงพยาบาลเรณูู น ครทำำ � การผลิิ ต อยู่่�ใน บัั ญ ชีี ย าสมุุ น ไพรบัั ญ ชีี ห ลัั ก โรงพยาบาล ผลิิ ต ยาในรูู ป แคปซูู ล ลูู ก กลอน ชาชง ไม่่ ไ ด้้ ผ ลิิ ต ยาน้ำำ� � ยาใช้้ ภ ายนอกสำำ � หรัั บ หลายโรค โดยเฉพาะโรคเรื้้� อ รัั ง โรงพยาบาลได้้ประกาศใช้้ยาสมุุนไพรทดแทนยาแผนปััจจุุบััน โดยมุ่่�ง

นายแพทย์์ไพศาล พลโลก รัักษาการผู้้�อำำ�นวยการ โรงพยาบาลเรณููนคร

ผลิิตยาสมุุนไพรทดแทนยาแผนปััจจุุบัน ั ตามประกาศบััญชีียาหลััก เพื่่�อจะ

กล่่าวว่่า โรงพยาบาลเรณููนครมีีการใช้้ยาสมุุนไพรตั้้� งแต่่ผู้้�อำำ�นวยการ

โรงพยาบาลมีีความต้้ องการขยายเป็็นแหล่่ งผลิิ ตสมุุนไพรกระจาย

ได้้ ใ ห้้งบประมาณมาปีีละประมาณ 300,000-400,000 บาท เพื่่�อซื้้� อ

ลดการนำำ�เข้้ายาแผนปััจจุุบัน ั

ไปยัังภาคอีีสานและทั่่� วประเทศอีีกด้้วย โดยมีีมููลค่่าการใช้้ยาสมุุนไพร

ของโรงพยาบาล ปีี 2561 ประมาณ 1,500,000 บาท หรืือราว 10% ของ มููลค่่ายาใช้้ในโรงพยาบาลทั้้� งหมดและมีีแนวโน้้มเพิ่่�มมากขึ้้�น ตััวอย่่าง

ระบบปิิด 100%

เครื่่�องมืือ อาทิิ เครื่่�องบด เครื่่�องอััดแคปซููล ในแต่่ละปีีจะได้้เครื่่�องมืือ

ปััจจุุบัันมีีความต้้องการใช้้วััตถุุดิิบสมุุนไพรในปริิมาณมากประกอบกัับ

โรงพยาบาลใช้้ สมุุ น ไพรในระบบสาธารณสุุ ข มูู ล ฐาน คืือ ใช้้ ใ น

ความต้้องการของโรงผลิิต จึึงจำำ �เป็็นต้้องรัับซื้้�อจากบริิษััทเอกชนรายใหญ่่

แต่่ละชิ้้�นมาไว้้ใช้้ในโรงพยาบาล

ในโรงพยาบาลส่่งเสริิมสุุขภาพตำำ�บลของจัังหวััดนครพนมมาเป็็นเวลา

ขมิ้้�นชััน ฟ้้าทลายโจร ยาริิดสีีดวง ยาตำำ�รับ ั

โรงผลิิต

บทบาทของโรงพยาบาลเรณููนคร คืือ ผู้้�ใช้้และผลิิตยาสมุุนไพร เนื่่�องจาก

วััตถุดิ ุ ิบที่่�ค่่อนข้้างมีีความคงที่่�ของมาตรฐานของสารที่่�จะมาผลิิตยา

โรงพยาบาลส่่ ง เสริิ ม สุุ ข ภาพตำำ� บล (รพ.สต.) สมัั ย ก่่ อ นเรีียกสถานีี

มากกว่่ า 20 ปีี มีีการส่่งเสริิมการปลููกและแปรรูู ปในท้้ องถิ่่� นเพื่่�อป้้อน

ส่่งเสริิมสุุขภาพตำำ�บลของจัังหวััดนครพนม ทำำ�ให้้จัังหวััดนครพนมเป็็น

คนแรก มีีกลุ่่�มงานแพทย์์แผนไทยได้้ใช้้สมุน ุ ไพร กรมการแพทย์์แผนไทย

เช่่น ยาขมิ้้�นชััน  ฟ้้าทะลายโจร  ไพล รางจืืด เป็็นต้้น

โรงพยาบาลได้้ผลิิตสมุุนไพรใช้้เองภายในโรงพยาบาล และกระจาย

โรงพยาบาลต้้องการสารจากพืืชมาผลิิตยาสมุุนไพร และมีีความต้้องการ

อนามััย ซึ่่�งโรคพื้้� นฐาน เช่่น โรคอาหารไม่่ย่อ ่ ย ปวดท้้อง เป็็นหวััด จะใช้้

Plant Factory มีีข้้อดีีในเรื่่�องของความสามารถผลิิ ตพืืชได้้ อย่่างมีี

วัั ตถุุดิิบในชุุ มชนที่่� ผ่่านมาตรฐาน GAP มีีปริิมาณน้้อย ไม่่เพีียงพอต่่ อ

ประสิิทธิภ ิ าพสููง ทั้้�งด้้านอััตราการผลิิต และการใช้้ทรัพ ั ยากรในการผลิิต

นายแพทย์์ไพศาล กล่่าวว่่า โจทย์์ของโรงพยาบาล คืือ เพิ่่�มวััตถุดิ ุ ิบที่่�ผลิต ิ

การเพิ่่� ม วิิ ต ามิิ น สารต้้ า นอนุุ มูู ล อิิ ส ระ สารสกัั ด ที่่� ใ ช้้ เ ป็็ น ยารัั ก ษาโรค

ได้้ในชุุมชนที่่�ผ่่านมาตรฐาน GAP ให้้มีีมากขึ้้�น

ทั้้�งนี้้� อุุตสาหกรรมสมุุนไพรเป็็นอุุตสาหกรรมที่่�มีีศัก ั ยภาพสููงที่่�สามารถ

ช่่วยให้้ประเทศไทยพััฒนาไปสู่่�เศรษฐกิิจฐานชีีวภาพ การผลิิตสมุุนไพร

และสามารถเพิ่่�มคุุณภาพของพืืชเพื่่�อสร้้างมููลค่่าเพิ่่�มของผลผลิิต เช่่น

หลายประเทศจึึงมีีการลงทุุน Plant Factory เพื่่�อใช้้สำ�ำ หรัับการผลิิตพืืช สมุุนไพรมููลค่่าสููง

การใช้้ เ ทคโนโลยีี Plant Factory ดัั ง กล่่ า วนี้้� จ ะช่่ ว ยในการพัั ฒ นา

จำำ�เป็็นที่่�จะต้้องคำำ�นึึงถึึงคุุณภาพของวััตถุุดิิบสมุุนไพร เพื่่�อให้้มีีคุุณภาพ

การผลิิตวััตถุดิ ุ ิบสมุุนไพรคุุณภาพ และสามารถใช้้ประโยชน์์สมุน ุ ไพรไทย

การเกษตร

นำำ�ร่อ ่ งที่่� “ฟ้้าทะลายโจร” ซึ่�ง่ เป็็นสมุุนไพรที่่�ใช้้มากในพื้้� นที่่�

ที่่�ผ่่านมาตรฐาน ไม่่ปนเปื้้�อนจุุลิินทรีีย์์ สารหนูู โลหะหนััก และสารเคมีี สวทช. ได้้ ส่่ ง เสริิ ม และสร้้ า งเครืือข่่ า ยในการใช้้ วิิ ท ยาศาสตร์์ แ ละ

ให้้ มีีคุุ ณ ภาพได้้ อ ย่่ า งเต็็ ม ประสิิ ทธิิ ภ าพ ครบวงจรมากยิ่่� ง ขึ้้� น โดยจะ

ศูู น ย์์ วิิ จัั ย กสิิ ก รไทย ระบุุ ว่่ า พืืชที่่� ค วรนำำ� มาปลูู ก ในโรงงานผลิิ ตพืืช

เทคโนโลยีี เพื่่�อการพััฒนาระบบการผลิิตสมุุนไพรคุุณภาพด้้วย Plant

(Plant Factory) จะต้้องเป็็นพืืชที่่�สามารถนำำ�มาสกััดได้้สารสำำ�คััญเป็็น

ชีีวอนามััยและการใช้้สมุุนไพรครบวงจร เพื่่�อสร้้างมููลค่่าเพิ่่�มเศรษฐกิิจ

โดยเฉพาะอย่่ า งยิ่่� ง กลุ่่�มพืืชสมุุ น ไพร นัั บ ว่่ า เป็็ น กลุ่่�มพืืชศัั ก ยภาพที่่�

Factory รวมถึึ งส่่งเสริิม การพััฒนาเทคโนโลยีีการผลิิ ตสมุุน ไพรแบบ สมุุนไพรไทย 

ไบโอเทคได้้นำ�ำ Plant Factory มาช่่วยพััฒนาระบบการผลิิตสมุุนไพร

ของจัั ง หวัั ด นครพนม ซึ่�่ ง โรงพยาบาลเรณูู น ครมีีความโดดเด่่ น และ เข้้มแข็็งในการใช้้สมุุนไพรในโรงพยาบาลและกระจายให้้โรงพยาบาล 42 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

จัังหวััดแรกที่่�มีีโรงเรืือนผลิิตพืืชอััจฉริิยะ หรืือ Plant Factory รูู ปแบบ

สารตั้้� ง ต้้ น เพื่่� อ นำำ� ไปใช้้ ใ นอุุ ตส าหกรรมต่่ อ เนื่่� อ งที่่� สร้้ า งมูู ล ค่่ า เพิ่่� ม สูู ง มีีแนวโน้้ ม การเติิ บ โตของตลาดที่่� ดีี คาดว่่ า มูู ล ค่่ า ตลาดสมุุ น ไพรโลก ในปีี 2563 จะเพิ่่�มขึ้้�นไปอยู่่�ที่่� 4 ล้้านล้้านบาท จาก 3.2 ล้้านล้้านบาท

ในปีี 2559 และจากการที่่�ไทยเป็็นแหล่่งผลิิตพืืชสมุุนไพรกว่่า 11,625 ชนิิด แต่่ นำ�ำ มาใช้้ประโยชน์์เป็็นยาสมุุนไพรได้้ เพีียง 1,800 ชนิิด หรืือ คิิดเป็็น 15.5% เท่่านนั้้�น เพื่่�อรองรัับตลาดในประเทศเป็็นหลััก

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 43

ห่่วงโซ่่การผลิิตสมุุนไพรของไทย

ทั้้� ง นี้้� พืื ช สมุุ น ไพรที่่�เป็็ น โปรดัั ก ส์์ แ ชมเปี้้� ยนตามการส่่ ง เสริิ ม ของภาครัั ฐ จากแผนแม่่ บ ท แห่่งชาติิ ว่่าด้้วยเรื่่�อง การพััฒนาสมุุนไพรไทยฉบัับที่่� 1 (ปีี 2560-2564) คืือ กระชายดำำ� ไพล บััวบก ขมิ้้น � ชััน ที่่�เป็็นสมุุนไพรที่่�มีีศัักยภาพทางเศรษฐกิิจสููง เพื่่�อเป็็นเป้้าหมายในการกระตุ้้�น เศรษฐกิิ จ เนื่่�องจากมีี คุุ ณ สมบัั ติิ ท างยาอัั น เป็็ น ที่่�ต้้ อ งการของตลาด นอกจากนี้้� ยัั ง มีี พืื ช สมุุ น ไพรอื่่�นๆ ที่่�มีี ศัั ก ยภาพในการนำำ� มาผลิิ ต ในโรงงานผลิิ ต พืื ช คืื อ ฟ้้ า ทะลายโจร ว่่านหางจระเข้้ พริิกไทย กฤษณา ตะไคร้้หอม พลูู เป็็นต้้น มููลค่่าการผลิิตผลิิตภััณฑ์์แปรรููปสมุุนไพร (สิินค้้าขั้้�นปลาย) รวม 260,000 ล้้านบาท (เป็็นมููลค่่าส่่งออกราว 100,000 ล้้านบาท เกิิดจากการนำำ� ผลิิตภััณฑ์์สมุุนไพรที่่�ผลิิตได้้ไปใช้้ในการส่่งออก)

ที่่�มา: ศููนย์์วิิจััยกสิิกรไทย

โดยถ้้ าดููในห่่วงโซ่่การผลิิ ตสมุุนไพรของไทย เริ่่�มจากอุุ ตสาหกรรม

ต้้ น น้ำำ� ที่่� มีีมูู ล ค่่ า ตลาดวัั ตถุุ ดิิ บ สมุุ น ไพรรวมราว 18,600 ล้้ า นบาท

การเติิบโตของตลาดผลิิตภััณฑ์์สมุุนไพร มีีแนวโน้้มการเติิบโตที่่�ดีี

แต่่ สามารถสร้้างมููลค่่ าจากการแปรรูู ปเป็็นผลิิ ตภััณฑ์์ สมุุนไพรในส่่วน

ของอุุ ตส าหกรรมกลางน้ำำ� ได้้ ถึึ ง 260,000 ล้้ า นบาท สร้้ า งมูู ล ค่่ า เพิ่่� ม ได้้ ถึึ ง 14 เท่่ า สะท้้ อ นถึึ ง ความสำำ�คัั ญ ในการแปรรูู ป และมูู ล ค่่ า ของ ตลาดผู้้�บริิโภคที่่�มีีมููลค่่าสููง

นัับเป็็นโอกาสของไทยในการนำำ�โรงงานผลิิ ตพืืชมาใช้้เพื่่�อผลิิ ตพืืช

สมุุนไพรให้้เพีียงพอกัับความต้้องการของผู้้�บริิโภคสมุุนไพร เนื่่�องจาก ไทยมีีพื้้� นที่่� ปลูู กพืืชสมุุ น ไพรเพีียง 0.02% ของพื้้� นที่่� ก ารเกษตรทั้้� ง ประเทศ อัั น จะเป็็ น การผลิิ ตวัั ตถุุ ดิิ บ สมุุ น ไพรเพื่่� อเป็็ น การทดแทน การนำำ�เข้้าในปััจจุุบัันที่่�มีีมููลค่่าสููงถึึง 17,000 ล้้านบาทต่่อปีี

ในระยะข้้างหน้้าจะยัังเป็็นการขยายตลาดส่่งออกผลิิตภััณฑ์์สมุุนไพร ให้้ มีี มูู ล ค่่ า มากกว่่ า 100,000 ล้้ า นบาทต่่ อ ปีี หรืื อ มากกว่่ า 40% เนื่่�องจากความต้้องการในตลาดโลกที่่�มีีรองรัับจำำ�นวนมากจาก กระแสรัักสุุขภาพ รวมถึึงการที่่�สมุุนไพรไทยเป็็นที่่�รู้้�จัักในตลาดโลก มากขึ้้�น และได้้รัับการส่่งเสริิมจากแผนพัั ฒนาสมุุนไพรของภาครััฐ อย่่างต่่อเนื่่�อง

ที่่�มา: แผนแม่่บทสมุุนไพรไทยสู่่�ตลาดโลก โดยศููนย์์วิิจััยกสิิกรไทย

เนื่่�องจากพืืชสมุุนไพรเหล่่านี้้�มีีการผลิิตสารสำำ�คััญทางยาอย่่างน้ำำ�มัันหอมระเหย (Essential

นอกจากนี้้�ในส่่วนของอุุตสาหกรรมปลายน้ำำ�ต้้องเน้้นไปที่่�การกระจาย

Oil) แคโรทีีนอยด์์ (Carotenoids) หรืือ แอนโทไซยานิิน (Anthocyanin) ที่่�สามารถนำำ�ไปใช้้ได้้ใน

ธุุรกิิจค้้าส่่ง/ค้้าปลีีก โรงพยาบาล ร้้านขายยา ฟาร์์มเอาท์์เลต สโตร์์ ร้้าน

ทั้้�งนี้้� โรงงานผลิิตพืืช (Plant Factory) ที่่�จัังหวััดนครพนมใช้้งบลงทุุน 3 ล้้านบาท มีีขนาด 640

สิินค้้ าผลิิ ตภััณฑ์์ สมุุนไพรไปในช่่องทางการตลาดที่่� หลากหลาย ทั้้� งใน

อุุตสาหกรรมต่่อเนื่่�องได้้หลายประเภท

อาหารเพื่่�อสุุขภาพ พรีีเมี่่�ยมซุุ ปเปอร์์มาร์์เก็็ ต/โมเดิิ ร์์นเทรด ร้้านเพื่่�อ

ตารางเมตร พื้้� นที่่�การปลููกพืืชประมาณ 8 ชั้้�น เริ่่�มจากการปลููกฟ้้าทะลายโจร การเลืือกสมุุนไพร

ซึ่่�งเป็็นช่่องทางในการซื้้�อสิินค้้าของผู้้�บริิโภคที่่�มีีความสะดวกสบายและ

การรัักษาและดููแลผู้้�ป่่วยที่่�มีีอาการไอและเป็็นหวััด ประกอบกัับฟ้้าทะลายโจรสามารถแปรรูู ป

ยกระดัับประสิิทธิิภาพการผลิิตสมุุนไพร ด้้วยการนำำ�เทคโนโลยีีโรงงาน

ความสำำ�คััญของการมีีโรงงานผลิิตพืืช จึึงกำำ�หนดการให้้สารออกฤทธิ์์�ที่�่ต้้องการและมีีคุุณสมบััติิ

สุุขภาพและความงาม ร้้านสปา และขายแบบออนไลน์์ (E-commerce) รวดเร็็ ว ตอบโจทย์์ ผู้้� บริิ โ ภคมากขึ้้� น ดัั ง นั้้� น ไทยจึึ ง มีีความจำำ� เป็็ น ต้้ อ ง

“ฟ้้าทะลายโจร” เนื่่�องจากมีีคุุณสมบััติิและผลการวิิ จััยออกมารองรัับอย่่างชััดเจน ทั้้� งในเรื่่�อง

เพื่่�อสร้้างมููลค่่าเพิ่่�มได้้ และสามารถปลููกพร้้อมให้้ผลผลิิตได้้ต่่อเนื่่�องตลอดทั้้� งปีี

ผลิิ ตพืืช มาช่่ ว ยเพิ่่� ม คุุ ณ ภาพ และปริิ ม าณการผลิิ ตพืืชสมุุ น ไพรให้้

ในการรัักษาโรคได้้ รวมถึึงดููแลให้้ได้้ผลผลิิตตามมาตรฐาน มีีคุุณภาพ โดยไม่่มีีการปนเปื้้�อนจาก

กัับการคาดการณ์์การเติิบโตของตลาดผลิิตภััณฑ์์สมุุนไพรในประเทศ

ทั้้� งนี้้� เมื่่�อได้้ผลผลิิตสมุุนไพร ฟ้้าทะลายโจร ออกสู่่�ตลาดแล้้ว จะนำำ�ไปทำำ�การแปรรูู ปผลิิตยา

เพีียงพอเพื่่�อรองรัับความต้้องการที่่�มีีทั้้�งในและต่่างประเทศ สอดคล้้อง

ทั้้�งจุุลิินทรีีย์์ สารหนูู โลหะหนััก และสารเคมีีการเกษตร จึึงมีีความปลอดภััยต่่อผู้้�ใช้้

ที่่�ขยายตััวในทุุกอุุตสาหกรรมหลััก และยัังเป็็นโอกาสของผู้้�ประกอบการ

ที่่� โ รงพยาบาลเรณูู น คร เป็็ น แหล่่ ง ผลิิ ต ยาสมุุ น ไพรให้้ แ ก่่ สถ านบริิ ก ารสาธารณสุุ ข ทุุ ก แห่่ ง

การร่่วมมืือกัับทางผู้้�เล่่นอื่่�นในห่่วงโซ่่การผลิิต เช่่น สถาบัันวิิจััยสมุุนไพร

ตอนบนมีีการใช้้ยาแผนปััจจุุบัันมููลค่่ากว่่า 1,000 ล้้านบาท จึึงนำำ�ยาสมุุนไพรไทยไปทดแทนและ

ในการผลิิตผลิิตภััณฑ์์สมุุนไพรที่่�จะปรัับใช้้เทคโนโลยีี/นวััตกรรม หรืือ

โรงพยาบาล เพื่่�อการพััฒนารููปแบบธุุรกิิจใหม่่ในการสร้้างมููลค่่าเพิ่่�มจาก สมุุ น ไพรหรืือสารสกัั ด จากธรรมชาติิ ไ ด้้ อีีก มาก และยัั ง เป็็ น การสร้้ า ง

ในจัังหวััดนครพนม กว่่า 163 แห่่ง และจัังหวััดใกล้้เคีียง ซึ่่�งมีีข้้อมููลพบว่่า ภาคตะวัันออกเฉีียงเหนืือ

เทคโนโลยีีในการสร้้างโรงงานผลิิตพืื ช มาจากไบโอเทค ได้้รัับการถ่่ายทอด องค์์ความรู้้�และศึึ กษาจากผู้้�เชี่่�ยวชาญ ศ. ไตโยกิิ โคไซ บิิดาของ Plant Factory จากมหาวิิทยาลััยชิิบะ ประเทศญี่่�ปุ่่�น นำำ�มาปรัับใช้้และดำำ�เนิินการที่่�นครพนม โดยญี่่�ปุ่่�นได้้ทำำ�โรงงานผลิิตพืื ชเป็็นเวลา กว่่า 25 ปีีแล้้ว อีีกทั้้�งนัักวิิจััยไบโอเทค ได้้สะสมองค์์ความรู้้� ทำำ�วิิจััย ทำำ�แล็็บ โรงงานผลิิตพืื ชต่่อเนื่่�องหลายปีี

ใช้้เพิ่่�มเติิมยาแผนปััจจุุบัน ั

ความได้้เปรีียบทางการแข่่งขัันในระยะยาว 44 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 45

ศููนย์์เกษตรกรรมบางไทร

แนวโน้้ ม ของการเกษตรแบบโรงปลูู ก แบบปิิ ด (Plant Factory) มีีการเติิบโตอย่่างชััดเจน เพราะมีีความต้้องการสารสกััดจากพืื ช เพื่่�อนำำ� ไปใช้้ ง านในหลากหลายอุุ ต สาหกรรม ทั้้� ง ทางการแพทย์์ เครื่่�องสำำ�อาง และอาหาร

เพราะฉะนั้้� น พืืชที่่� เหมาะจะใช้้วิิธีีการปลููกด้้ วยโรงปลููกระบบปิิด หรืือ Plant Factory คืือ

Functional Food ซึ่่�งมีีมููลค่่าสููงกว่่าพืืชผัักเพื่่�อการรัับประทาน เพราะต้้นทุุนการปลููกด้้วยโรงปลููก สููงกว่่า ดัังนั้้�น คนปลููกต้้องแยกตลาดให้้ออกว่่าจะปลููกพืืชอะไรเพื่่�ออะไร

การใช้้เทคโนโลยีี Plant Factory มีีต้้นทุุนในการสร้้างระบบ 3 ส่่วน คืือ โครงสร้้าง ระบบปลููก

และระบบการควบคุุมสิ่่�งแวดล้้อม

เมื่่�อ 2 ปีี ที่่� แล้้ ว ศูู น ย์์ เ กษตรกรรมบางไทรจดทะเบีี ย นบริิ ษัั ท ขึ้้� น มาอีี ก บริิ ษัั ท หนึ่่�งชื่่�อว่่ า AgroLab ทำำ� หน้้ าที่่�พัั ฒ นาระบบซอฟต์์ แ วร์์ ใ นการควบคุุ ม ระบบอัั ต โนมัั ติิ ได้้ น วัั ต กรรม ออกมาค่่ อ นข้้ า งมาก ระบบควบคุุ ม สามารถควบคุุ ม ได้้ ทุุ ก รูู ป แบบ และมีี ก ารสร้้ า ง Ambience Control Unit (ACU) ในโลกของ Plant Factory จะพูู ดถึึ ง AHU (Air Handling Unit) ระบบการปรัั บ และหมุุ น เวีี ย นอากาศใช้้ ใ นอุุ ต สาหกรรมห้้ อ งเย็็ น ห้้ อ งผ่่ าตัั ด ห้้ อ งเก็็ บ ของ ระบบ AHU ยัั ง ไม่่ ค รอบคลุุ ม ที่่�จะมาใช้้ ใ น Plant Factory เพราะยัั ง ขาดการควบคุุ ม คาร์์ บ อนไดออกไซด์์ ความชื้้� น และการหมุุ น เวีี ย นอากาศ ที่่�เหมาะสมต่่อการผลิิตพืื ช บริิษััทพัั ฒนา ACU ขึ้้�นมาและจดสิิทธิิบััตรเรีียบร้้อยแล้้ว

แนวโน้้ว Plant Factory ไม่่น่่าจะเกิิน 4-5 ปีีนี้้�จะเห็็นการลงทุุนเชิิงพาณิิชย์์ขนาดใหญ่่ เพราะ

ผู้้�ประกอบการหลายรายพบว่่า Plant Factory สามารถตอบโจทย์์และมีีตลาด โจทย์์คืือจะทำำ�อย่่างไร เพื่่�อให้้ต้้นทุุนการผลิิต Plant Factory ต่ำำ�ลง ซึ่่�งขึ้้�นกัับการวางสเปกและการออกแบบโรงปลููก เพื่่�อให้้เกิิดประโยชน์์สููงสุุดภายใต้้ต้้นทุุนที่่�ต่ำำ�ที่่�สุุด

ในระบบปิิด 100% แบบ Plant Factory ในประเทศไทยที่่�อากาศร้้อน ต้้นทุุนตรงนี้้�จะสููงมาก ใน

ต่่างประเทศ อุุณภููมิิภายนอก 5 °C พืืชต้้องการอุุณหภููมิิที่�่ 20 - 24 °C พอได้้ความร้้อนจากหลอด LED กลายเป็็ น อุุ ณ หภูู มิิ ที่�่ พ อดีี แต่่ ใ นประเทศไทยจะกลายเป็็ น ตู้้�อบ จึึ ง ใช้้ น้ำ�ำ เข้้ า ไปหล่่ อ เย็็ น เอาความร้้อนจากหลอดออกมาระบายนอกตู้้� ซึ่่�งทางศููนย์์ฯ ทำำ�สำ�ำ เร็็จแล้้ ว และจะใช้้ที่�่ แรกกัั บ การปลููกกััญชาในระบบปิิดของจุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย

Plant Factory สำำ�หรัับปลููกกััญชาเพื่่�องานวิิจััย การเกษตร 4.0 มีีหลายระดัับ ตั้้�งแต่่ Smart Farmer ที่่�ยัังใช้้เทคโนโลยีีพื้้�นฐาน ซึ่่�งชาวบ้้านทั่่�วไปสามารถเข้้าถึึงได้้ จนไปถึึง ขั้้�นสููงสุุดที่่�มีีในปััจจุุบัันคืือ Plant Factory ทั้้�งนี้้�การเลืือกใช้้เทคโนโลยีีนั้้�นขึ้้�นอยู่่�กัับว่่า เป้้าหมายของผู้้�ประกอบการคืืออะไร ซึ่ง ่� จะ ได้้ยิินคำำ�ว่่า Functional Food บ่่อยมาก ตลาด Functional Food ทั่่�วโลกเวลานี้้� ใหญ่่มาก ปััจจุุบัันมีีแนวคิิดการปลููกที่่�ควบคุุม สภาพแวดล้้อมเพื่่�อ Functional Food

ศููนย์์เกษตรกรรมบางไทรได้้พัฒ ั นาระบบการผลิิตพืืชแบบใช้้เทคโนโลยีีมา 21 ปีี เมื่่�อ 5 ปีีที่�่แล้้ว

ประเทศไทยอนุุ ญ าตให้้ ปลูู กกัั ญช าเพื่่� องานวิิ จัั ย ได้้ ทุุ ก มหาวิิ ท ยาลัั ย ต่่ า งหาเทคโนโลยีีใน

พบว่่า ปััญหาการทำำ�การเกษตรพื้้� นฐานเดิิมที่่�เป็็นรููปแบบเดิิมๆ ทำำ�ยากขึ้้�น และแนวโน้้มของโลกมีี

ต่่างประเทศ และพบว่่า หากจะปลููกกััญชาทางการแพทย์์มีีหลายระดัับ ขึ้้�นกัับปลายทางผลผลิิต

การผลิิตพืืชเชิิงโภชนาการ หรืือ Functional Food หมายความว่่า ผลิิตพืืชเพื่่�อนำำ�มาใช้้เป็็น

ประยุุกต์์ อาจจะใช้้ Green House ก็็เพีียงพอ เพราะให้้ความสำำ�คััญเพีียงแค่่ว่่าไม่่มีีสารตกค้้าง

การพููดถึึงการผลิิตพืืชเชิิงโภชนาการกัันมากขึ้้�น

สารสกััด ผลิิตพืืชเพื่่�อมีีคุุณสมบััติิพิเิ ศษ เช่่น ผลิิตคะน้้าที่่�มีีสารแอนโทไซยานิิน (Anthocyanin) สููง ใช้้ยัับยั้้� งการเสื่่�อมของเซลล์์ สมอง ป้้องกัั นโรคอัั ลไซเมอร์์ การผลิิ ตที่่� หวัั งผลแบบนี้้� การเกษตร

แบบปกติิทำำ�ไม่่ได้้ เพราะต้้องมีีการควบคุุมสภาพแวดล้้อม มีีการออกแบบการปลููกที่่�ให้้เข้้าไปสู่่� เป้้าหมายที่่�ต้้องการได้้

แนวคิิดโรงปลููกพืืชแบบปิิด (Plant Factory) เมื่่�อนำำ�มาปลููกพืืชต่่างชนิิดกัันต้้องมีีการออกแบบ

เป็็นตััวกำำ�หนดว่่าปลููกเพื่่�อทางการแพทย์์อะไร เช่่น ถ้้าปลููกเพื่่�อการแพทย์์แผนไทยและแผนไทย

จากโลหะหนัักจากน้ำำ�จากดิิ น ไม่่มีียาฆ่่าแมลง ถ้้ าปลููกกััญชาเพื่่�อการแพทย์์แผนปััจจุุ บัันที่่� จะ

ขึ้้�นทะเบีียนเป็็นยาหลัักใช้้ในกลุ่่�มต่่างๆ ต้้องปลููกในระบบปิิดเท่่านั้้�น เพราะต้้องควบคุุมผลผลิิต ว่่ า ต้้ อ งให้้ ส ารที่่� ต อบโจทย์์ ท างการแพทย์์ แ บบเต็็ ม ประสิิ ทธิิ ภ าพ ซึ่�่ ง การปลูู ก ในระบบกึ่่� ง ปิิ ด ไม่่สามารถควบคุุมความชื้้�นได้้ หรืือการกระตุ้้�นให้้ออกดอกต้้ องใช้้สเปกตรััมของแสงที่่� กำำ�หนด

แนวโน้้ ม Plant Factory ที่่� จ ะเอามาใช้้ ใ นการผลิิ ตกัั ญช าสูู ง มาก ซึ่่� ง Plant Facotry ของ

โรงปลููกให้้เหมาะสมกัับพืืชแต่่ละชนิิด ซึ่�่งเอาผลผลิิตปลายทางว่่าต้้องการสารสกััดอะไรจากพืืช

ศูู น ย์์ เ กษตรกรรมบางไทรที่่� ปลูู กกัั ญช าให้้ จุุ ฬ าฯ เริ่่� ม ในไตรมาสสุุ ดท้้ า ยของปีี 2562 ขนาดที่่�

และสารตัั ว นั้้� น จะได้้ ผลผลิิ ตมาเมื่่� อ ได้้ รัั บ ปัั จ จัั ย การเติิ บ โตอะไรบ้้ า ง อย่่า งละเท่่ า ใด เพื่่� อ ให้้ ไ ด้้

ในการปลููกกััญชาในระบบปิิด รอบการปลููกััญชาในระบบปิิดรอบละประมาณ 4 เดืือน ถึึงจะได้้

อาทิิ ต้้องการคะน้้าที่่�มีีสารไปทำำ�ยาป้้องกัันอััลไซเมอร์์ ก็็ต้้องมาศึึกษาว่่า ต้้องการสารสกััดตััวไหน ผลผลิิ ต ที่่� ต อบโจทย์์ นอกจากพืืชที่่� ต่่างชนิิดกัันแล้้ ว (ซึ่�่งมีีความต้้ องการปััจจัั ยการเติิ บ โตที่่� ไม่่ เหมืือนกััน) พืืชชนิิดเดีียวกัันแต่่ปลายทางของโจทย์์ต่่างกััน การปลููกจะไม่่เหมืือนกัันด้้วย

ทำำ�อยู่่�ไม่่ใช่่เชิิงพาณิิชย์์ แต่่ เป็็นการปลููกในขนาดเพื่่�องานวิิ จััย ในประเทศไทยไม่่มีีองค์์ ความรู้้� ผลผลิิต

โรงปลููกกััญชาทางการแพทย์์ในต่่างประเทศก็็ล้้วนเจอปััญหา ไทยทำำ�ล้้าหลัังกว่่า 4-5 ปีี เรา

ก็็เอาปััญหาที่่�เขาเจอมาแก้้ไข โดยเฉพาะอากาศร้้อน ตอนนี้้�มีีการพััฒนาหลอดไฟปลููกกััญชาที่่�

ใช้้น้ำ�ำ หล่่อเย็็นได้้ พััฒนาการควบคุุมสิ่่�งแวดล้้อมภายใน แม้้กระทั่่� งการหมุุนเวีียนใต้้ ทรงพุ่่�ม ซึ่�่ง ทำำ�ให้้ต่่างประเทศผลผลิิตเสีียหาย 30-40% เนื่่�องจากอากาศใต้้ทรงพุ่่�มไม่่หมุุนเวีียน ทำำ�ให้้เกิิด ความชื้้�นสะสม ทำำ�ลายช่่อดอก ติิ ดเชื้้�อรา เราเอาปััญหานี้้�มาออกแบบการหมุุนเวีียนอากาศใต้้ ทรงพุ่่�ม รวมถึึงออกแบบระบบการจ่่ายคาร์์บอนไดออกไซด์์ 46 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 47

Plant Factory เพิ่่�มมููลค่่าพืืชผััก โรงปลููกกััญชาในระบบปิิดที่่�ศูน ู ย์์เกษตรกรรมบางไทรพััฒนานั้้�นน่่าจะ

นอกจาก Functional Food แล้้ว Plant Factory ยัังเหมาะที่่จ � ะใช้้สำ�ำ หรัับ

ตารางเมตร ทั้้� งๆ ที่่�เพิ่่�งเปิิดวััฒนธรรมการเกษตรแบบไร้้ดิินได้้ไม่่นาน

กลุ่่�มผัักใบ เช่่น กระเพรา โหระพา ผัักชีี ผัักชีีฝรั่่�ง เป็็นเวลา 6 ปีีแล้้ ว

ไม่่ ต อบโจทย์์ ไ ลฟ์์ ส ไตล์์ เ กษตรกรรุ่่�นใหม่่ และคุุ ณ ภาพของผลผลิิ ต

เป็็นระบบที่่�สมบููรณ์์ที่�่สุุดของโลก และเทคโนโลยีีของไทยล้้วนๆ มีีพื้้� นที่่�

ปลููกพืืชผัก ั เศรษฐกิิจที่่�มีีมูล ู ค่่าสููง ปััจจุุบัน ั ประเทศไทยไม่่สามารถส่่งออก

อาหาร กระตุ้้�นสารสำำ�คััญ ทั้้�ง 4 ขั้้�น ตั้้�งแต่่เพาะเมล็็ดจนเก็็บเกี่่�ยวผลผลิิต

โดยเฉพาะตลาดยุุโรป ซึ่ง�่ มููลค่่าตลาดปีีที่ผ่ �่ า่ นมาประมาณ 7,000 ล้้านบาท

ปลููก 80 ตารางเมตร ครอบคลุุมตั้้�งแต่่การเพาะเมล็็ด อนุุบาลต้้นกล้้า สะสม ใช้้เวลา 4 เดืือน ใน 1 โรงปลููก ให้้ผลผลิิตได้้ 3 รอบปลููกต่่อปีี

เราเชื่่�อว่่ า เราสามารถทำำ � ให้้ ไ ด้้ ผ ลผลิิ ต ได้้ 5-6 รอบปลูู ก ต่่ อ ปีี ซึ่่� ง จะทำำ � ให้้ ต้้ น ทุุ น การผลิิ ต ต่ำำ� � ลง เราคิิ ด ไปถึึ ง การสร้้ า งต้้ น แม่่ แ ละ ใช้้ เ ทคนิิ ค การโคลนนิ่่�งการชำำ � กิ่่�ง จะทำำ � ให้้ โ รงปลูู ก กัั ญ ชาทางการ แพทย์์ คุ้้� มทุุ น เร็็ ว ที่่�สุุ ด ซึ่่� ง เราควบคุุ ม ตั้้� ง แต่่ เ มล็็ ด ใครเป็็ น คนเพาะ เพาะอย่่างไร ย้้ายลงปลููกวัันไหน ย้้ายเข้้าไปอยู่่�ในห้้องสะสมอาหาร วัันไหน เป็็นการควบคุุมการแพร่่ประจายไปเป็็นยาเสพติิด จนไปถึึง เอาช่่ อ ดอกไปแล้้ ว ไปสกัั ด อย่่ า งไร ซากกิ่่�ง รากใบ ต้้ อ งมีี ก ารติิ ด tag และเผาทำำ �ลายในสภาพที่่�ไร้้ควััน เราทำำ �ซอฟต์์แวร์์แพลตฟอร์์ม ขึ้้�นมาในการควบคุุมแต่่ละขั้้�นตอน และนำำ �เสนอ อย. และ ปปส. แล้้ว ตอนนี้้� อ ยู่่�ระหว่่ า งการสร้้ า งจริิ ง ปฏิิ บัั ติิ จ ริิ ง

Plant Factory ในจีีนเติิ บ โตมาก มีีพื้้� นที่่� ปลูู ก โดยรวมหลายแสน

ประเทศไทยเองก็็อยู่่�ในแนวโน้้มเช่่นเดีียวกัันนี้้� การเกษตรแบบดั้้�งเดิิมนั้้�น

1. ใช้แสงธรรมชาติ ปกติบางคนเรียกว่า การปลูกพืชแนวตั้ง

จะไม่่ได้้

2. ใช้แสงธรรมชาติสว ่ นหนึ่งและใช้แสงเทียมเสริมส่วนหนึ่ง

ประมาณ 17-18 บริิษัท ั มีีการหารืือกัันว่่าจะทำำ�อย่่างไรถึึงจะเรีียกยอดขาย

ต้้องปรัับปรุุง ครึ่่�งหนึ่่�งล้้มหายตายจากไป อีีกครึ่่�งหนึ่่�งอยู่่�ได้้ ในจำำ�นวนนี้้�

3. ใช้แสงเทียม 100% เป็นระบบปิด 100% หากถามว่าจะเลือก

สุุดท้้ายต้้องใช้้ Plant Factory ในการปลููกโหระพา กะเพรา

คลุุกคลานอยู่่� เทคโนโลยีีที่่�ใช้้ในการทำำ�เกษตรด้้วยโรงปลููกพืืชระบบปิิด

ผู้้�ประกอบการที่่�เป็็นสมาชิิกของหอการค้้าไทยและเป็็นผู้้�ส่่งออกผัักใบ ตรงนี้้�กลับ ั คืืนมา และมีีการทดลองมาทุุกวิธีี ิ ก็็ยังั ไม่่ผ่า่ นคุุณสมบััติข ิ อง EU

Plant Factory ในญี่่� ปุ่่� น มีีการพัั ฒ นามา 30 ปีี ก็็ ยัั ง มีีข้้ อ ผิิ ดพ ลาด

มีีเพีียง 30% ที่่� อ ยู่่�ได้้ แ ละขยายพื้้� นที่่� ปลูู ก แต่่ อีีก 20% ยัั ง ล้้ ม ลุุ ก

หลัักสำ�คั ำ ัญสำ�ำ หรัับการเกษตรด้้วยโรงปลููกพืืชระบบปิิด (Plant Factory) และประเทศไทยอยู่่�ในช่่วงเริ่่�มต้้น

Plant Factory ปลููกพืื ชสมุุนไพร ปััจจุุบััน ศููนย์์เกษตรกรรมบางไทร ทำำ�การปลููกพืืชด้้วยระบบโรงปลููก

แบบปิิดเพื่่�อปลููกกััญชา และยัังปลููกพืืชสมุน ุ ไพร (ฟ้้าทลายโจร/ขมิ้้�นชััน) และปลููกใบบััวบก อีีกด้้วย

กัั บกระทรวงสาธารณสุุข โดยมีีโจทย์์ว่่า ต้้ องการสารสกัั ดเคอร์์คิิวมิิน

โรงปลููกระบบปิิด (Plant Factory) สำำ�หรัับพืืชแต่่ละชนิิดนั้้�นมีีความ

(Curcumin) ที่่� ม าจากขมิ้้� น ชัั น แม้้ ใ นไทยจะมีีการปลูู ก ขมิ้้� น ชัั น ทั่่� ว ไป

แตกต่่ า งกัั น อาทิิ กัั ญช า ซึ่�่ ง เป็็ น พืืชที่่� ต้้ อ งการความเข้้ ม ของแสง สููงมาก พืืชผัักทั่่�วไปต้้องการ 200 PPFD (ค่่าความเข้้มของแสงที่่�พืืชใช้้ 80 วัั ตต์์ 40 หลอด เปิิดพร้้อมกัั น ความร้้อนขึ้้� นมา 7-8 °C กัั ญชาเอง

อาหาร เป็็นต้้น

ตอนนี้้� ที่�่ ทำำ� อยู่่�คืือ การวิิ จัั ย เพื่่� อหา Crop Requirement ทั้้� ง หมด

ของกััญชา นอกจาก Crop Requirement ของกััญชาแล้้ว ประเด็็นต่่อมา คืือ เมล็็ดพัันธ์ุุ� ที่่�เหมาะสมในการปลููกในระบบปิิด ซึ่่�งต้้องนำำ�เข้้ากััญชา

เพราะกััญชาในต่่างประเทศมีีการพััฒนาสายพัันธุ์์�มา 50 ปีี ในช่่วง 3 ปีี

แรกที่่� ก ฎหมายไทยระบุุ ใ ห้้ ปลูู กกัั ญช าเสรีีเพื่่� อ การแพทย์์ ไ ด้้ ในช่่ ว งนี้้�

ต้้ องมีีการนำำ�สารสกัั ดจากกัั ญชามาทำำ �วิิจััยทางคลิิ นิิกใช้้กัับผู้้�ป่่วยจริิง เพื่่� อให้้ รู้้�ว่่ า สายพัั น ธุ์์�นี้้� ห รืือส่่ ว นผสมของสารนี้้� เหมาะกัั บ รัั ก ษากลุ่่�ม

อาการโรคไหน อย่่างไร อาทิิ อััลไซเมอร์์ พาร์์กิินสััน ความเครีียด และ มะเร็็ง เป็็นต้้น

ประเทศไทยต้้องการพื้้� นที่่ห � ลายแสนตารางเมตรเพื่่�อทำำ�การปลููกกัญช ั า

ในระบบปิิดเพื่่�อใช้้ทางการแพทย์์ ซึ่่�งต้้นทุุนของการปลููกในระบบปิิดนั้้�น

ศููนย์์เกษตรกรรมบางไทรรัับโจทย์์มาจาก สวทช. ว่่า หากนำำ�โหระพา

ในต่่ า งประเทศตกตารางแมตรละ 140,000-150,000 บาท ในไทย

กระเพรา มาปลูู ก ในระบบปิิ ด แบบนี้้� ต้้ น ทุุ น จะเป็็ น เท่่ า ใด ปัั จ จุุ บัั น

100 ตารางเมตร ต้้นทุุนนี้้�ไม่่รวมอาคารเพราะมีีอยู่่�แล้้ว นำำ�ระบบเข้้ามา

ทางศููนย์์ฯ พยายามพััฒนาเทคโนโลยีีเพื่่�อลดต้้ นทุุนในการผลิิ ตให้้ได้้

องค์์การเภสััชใช้้งบ 10 ล้้านบาท ได้้พื้้�นที่่�ปลููกกััญชา 140 ต้้น ใช้้พื้้�นที่่� ติิ ดตั้้� ง เท่่ า นั้้� น ตกตารางเมตรละ 100,000 บาท

จากการวิิจััยพบว่่า มููลค่่าของกััญชา (ที่่�จะใช้้ทางการแพทย์์) ภายใน

ประเทศไทย 6,000 ล้้านเหรีียญสหรััฐต่่อปีี (เกืือบ 200,000 ล้้านบาท

รอบปลูู ก ที่่� 4 แล้้ ว สรุุ ปว่่ า ตกกิิ โ ลกกรัั ม ละ 70-80 บาท ซึ่�่ ง ถืือว่่ า สูู ง ปัั จ จุุ บัั น อยู่่�ในขั้้� น ตอนที่่� ต้้ อ งพัั ฒ นาระบบปิิ ด ให้้ มีีต้้ น ทุุ น ต่่ อ กิิ โ ลกรัั ม 60 บาท หากทำำ�สำำ�เร็็จจะสามารถส่่งออกได้้

สเปคตรััมของแสง อุุ ณหภููมิิที่�่ เหมาะสม สารละลายธาตุุอาหารพืืช

ต่่ อปีี) ซึ่�่งดููจากตัั วเลขการนำำ�เข้้ากลุ่่�มยาต่่ างประเทศสำำ�หรัับโรคต่่ างๆ

มีีผลต่่ อการเจริิญเติิ บโต คุุณภาพและปริิมาณของผลผลิิ ต สิ่่�งเหล่่ านี้้�

ปััจจุุบัันหลายโรงพยาบาลมีีแนวคิิดจะสร้้างฟาร์์มขึ้้�นมาผลิิตผัักเพื่่�อ

สิ่่�งแวดล้้ อมภายในตู้้�ปลููก เป็็นโจทย์์ใ หม่่สำ�ำ หรัับไทยซึ่�่งยัังไม่่มีีการทำำ�

ที่่�กััญชาสามารถเข้้ามาทดแทนได้้

ผู้้�ป่่วยโรคหััวใจ ผู้้�ป่่วยโรคไต โรคความดัันโลหิิตสูงู เป็็นต้้น ซึ่่�งสอดคล้้อง กัับนโยบายของประเทศเรื่่�องเกษตร 4.0 48 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

มีีความแตกต่่ า งจากการปลูู ก ในระบบเปิิ ด โดยเฉพาะการควบคุุ ม

เชิิงพาณิิชย์์กัันจริิงจัั ง มีีการศึึกษาดููงานในต่่ างประเทศและพยายาม

ต้้นทุุนสููงสุุด

ในญี่่� ปุ่่� นใช้้ Plant Factory ปลูู กผัั กสลัั ด ตกกิิ โ ลกรัั ม ละ 400 บาท

ใช้้เวลาปลููก 30 วััน ค่่าแรง ค่่าไฟ ค่่าดำำ�เนิินการ เป็็นต้้น ประเทศไทย

ผลิิตผัักทั่่�วไปจาก Plant Factory ได้้กิิโลกรััมละ 150 บาท ตอนนั้้�นจะ

ทำำ�ให้้เกิิดอุุตสาหกรรม Plant Factory ที่่�ยิ่่�งใหญ่่มาก แต่่ตอนนี้้�ของไทย ข้้ามจุุดนั้้�นมาเนื่่�องจากนโยบายปลููกกััญชาทางการแพทย์์ หากไทยผลิิต กััญชา 4 เดืือน ขายได้้กิโิ ลกรััมละ 10,000 บาท ไทยกำำ�ลังั เอา Plant Factory มาใช้้ปลููกกััญชา จะทำำ�ให้้องค์์ความรู้้�การใช้้ระบบปิิดในการปลููกพืืชมีี

การพััฒนา เป็็นการเริ่่�มต้้นที่่�ดีี เพราะในฐานะผู้้�ประกอบการจะสามารถ อยู่่�ได้้

พืืชที่่�เหมาะกัับการปลููกในโรงเรืือนระบบปิิด คืือ พืืชต้้องอายุุสั้้�น อาทิิ

15 แปลง จะมีีของส่่งทุุกวััน หากแปลงหนึ่่�ง 100 กิิโลกรััม เท่่ากัับมีีผัักบุ้้�ง

เศรษฐกิิ จของประเทศเข้้าสู่่�ระดัั บชุุ มชน นครพนมถููกคััดเลืือกมาเป็็น

โหระพา กะเพรา ราคาเฉลี่่�ยอยู่่�ที่่�ประมาณ 40 บาทต่่อ กก. ราคา ขายในยุุ โ รปตกประมาณ 10 ยูู โ รนิิ ด ๆ หรืื อ ประมาณ 400-500 บาทต่่ อ กก. ตลาดตรงนี้้� ห ายไป หายไปอยู่่�ในกลุ่่�มประเทศที่่�มีี สภาพแวดล้้ อ มเหมาะสม โดยไม่่ ต้้ อ งใช้้ ส ารพิิ ษกำำ� จัั ด ศัั ต รูู พืื ช ในระดัั บ ที่่�เข้้ ม ข้้ น เท่่ า ประเทศไทย ซึ่่� ง คุุ ณ สมบัั ติิ ส ารในกระเพรา ที่่�ปลูู ก ในเขตหนาว สู้้�กระเพราที่่�ปลูู ก ในเขตร้้ อ นโดยเฉพาะใน ประเทศไทยไม่่ ไ ด้้ สุุ ด ท้้ า ยต้้ อ งใช้้ Plant Factory ในการปลูู ก เพื่่�อที่่�จะนำำ�ยอดขายนั้้�นกลัับมา

ของเกษตรกรว่่าจะปลููกพืืชเพื่่�อไปผลิิตอะไรในแบบปิิด 100%

ไม่่สามารถที่่� จะควบคุุมคุุณภาพ และสััดส่่วนของสารสกัั ดเคอร์์คิิวมิิน สวทช. มีีนโยบายจะใช้้เทคโนโลยีีเพื่่�อผลิิ ตพืืชชั้้�นสููงเพื่่�อขัับเคลื่่� อน

พืืชแต่่ละชนิิดมีีความต้้ องการปััจจัั ยการเติิ บโตที่่� ไม่่เหมืือนกัั น ทั้้� งแสง

การปลููกในระบบควบคุุมสภาพแวดล้้อมในระดัับไหน ขึ้้�นกัับโจทย์์

ผัักบุ้้�ง 15 วัันเก็็บผลผลิิต ผัักโขม 18 วัันเก็็บผลผลิิตได้้ สมมติิเกษตรกร

(Curcumin) ในขมิ้้�นชัันที่่�ต้้องการได้้

ต้้องการอุุณภููมิิที่�่ 20-24 °C ดัังนั้้�น ต้้องออกแบบโรงปลููกเฉพาะขึ้้�นมา

(Solar Plant)

แต่่ตััวเลขการนำำ�เข้้าสารสกััดเคอร์์คิิวมิิน (Curcumin) พบว่่าประเทศไทย

นำำ�เข้้าปีีละหลายร้้อยล้้านบาท ปรากฏว่่า การปลููกในระบบหััวไร่่ปลายนา

ในการสัังเคราะห์์แสง) กััญชาต้้องการ 1,000 PPFD ต้้องติิดหลอด LED

(Vertical Farm) โดยใช้เทคโนโลยีควบคุม

(Plant Factory) ยัังไม่่นิ่่ง� อาทิิ เทคโนโลยีีแสง ซึ่�ง่ เป็็นหนึ่่�งในเทคโนโลยีี

ศููนย์์เกษตรกรรมบางไทรทำำ�โรงปลููกให้้ สวทช. ในโครงการที่่�ทำำ�ร่ว ่ มกััน

ความชื้้� น อุุ ณหภููมิิ การหมุุ น เวีียนของอากาศ และสารสะลายแร่่ธ าตุุ

Plant Factory เป็็นการปลููกพืื ชในสภาพควบคุุมสิ่่�งแวดล้้อม แบ่่งระดัับได้้ว่่า

ลงทุุนโรงปลููกผักบุ้้� ั งเพื่่�อส่่ง MK ใน 1 ปีี ทำำ�ได้้ 24 รอบปลููก มีีแปลงปลููก ส่่งทุุกวััน วัันละ 100 กิิโลกรััม ก็็สามารถคำำ�นวณได้้ ควบคุุมคุุณภาพและ ผลผลิิตได้้

เกษตรกรสามารถนำำ�ระบบโรงปลููกระบบปิิดมาใช้้ปลููกพืืชที่่�มีีมููลค่่า

ต้้นแบบ เพราะที่่�โรงพยาบาลเรณููนคร จัังหวััดนครพนม มีีการทำำ�กลุ่่�ม

ทางเศรษฐกิิจที่่�ค่่อนข้้างสููง เป็็นพืืชที่่�มีีรอบการผลิิตสั้้�น ทดแทนการปลููก

ที่่� น ครพนม เพราะที่่� นั่่� น มีีตลาด เพื่่� อให้้ ชุุ ม ชนที่่� นั่่� น ได้้ เ รีียนรู้้�การทำำ�

สารสกััดจากพืืช เพื่่�อตอบโจทย์์อุุตสาหกรรมยา เวชสำำ�อาง ซึ่�่งประการ

ยาสมุุนไพร ทาง สวทช. จึึงเลืือกที่่�จะทำำ�ระบบ Plant Factory ลงชุุมชน

การเกษตรด้้วยโรงปลููกแบบปิิดเพื่่�อให้้มาซึ่�ง่ สารสกััดจากพืืชที่่�มีีคุณ ุ ภาพ

เพื่่� อ การแพทย์์ ด้้ ว ยสมุุ น ไพร ตอนนี้้� ที่�่ น ครพนมโฟกัั ส ที่่� ฟ้้ า ทลายโจร ขมิ้้�นชััน และใบบััวบก

พืืชผัักเพื่่�อการบริิโภค ที่่�บางชนิิดปลููกได้้บางฤดูู กัับใช้้เพื่่�อปลููกพืืชเพื่่�อ หลัังเป็็นการใช้้ Biotechnology เหมาะกัับการทำำ�การเกษตรในไทย และ

สอดคล้้ อ งกัั บ นโยบายของรัั ฐ บาล ในการใช้้ Biotechnology เข้้ า มา ขัับเคลื่่�อนเศรษฐกิิจ หรืือที่่�เรีียกว่่า Bio-base technology จากเวชสำำ�อาง สู่่�ยา ซึ่่�งมููลค่่ าทางเศรษฐกิิ ของพืืชสููง

Smart Farm ไม่่ใช่่แค่่ การนำำ�เทคโนโลยีีเข้้ามาปลููกพืืชผัักเพื่่�อการ

ที่่�นครพนมเป็็ น โรงปลูู ก แบบปิิ ด หรืื อ Plant Factory โรงแรก ของไทย ขนาดปลูู ก 230 ตารางเมตร เป็็ น การเรีี ย นรู้้�ร่่ ว มกัั น ระหว่่ า งเอกชน ภาครัั ฐ และชุุ ม ชน สิ่่�งที่่�ปรากฎถืื อ เป็็ น การเริ่่�มต้้ น ที่่�เป็็ น ประโยชน์์ ม ากสำำ� หรัั บ ประเทศ จากทฤษฎีี การทดลอง สู่่�การปลููกจริิง ทำำ�ให้้พบปััญหา ทำำ�ให้้เกิิดการสร้้างองค์์ความรู้้�ใน การทำำ�การเกษตรแบบใหม่่นี้้�เยอะมาก

บริิโภคเท่่านั้้�น แต่่สามารถนำำ�มาปลููกพืืชเพื่่�อตอบโจทย์์อุุตสาหกรรมอื่่�น ที่่�มีีมููลค่่าสููง ได้้แก่่ เวชสำำ�อางและยา และเป็็นทิิศทางของประเทศไทย ที่่�เดิินมาถููกทาง

โรงปลููกที่่�นครพนม เป็็นจุุดเริ่่�มต้้นที่่�ทำำ�ให้้ศููนย์์เกษตรกรรมบางไทร

หัันมาเอาจริิงเอาจัังและเดิินหน้้าในการพััฒนาระบบโรงปลููกแบบปิิดให้้ ก้้าวหน้้าขึ้้�น

ปััจจุุบััน ศููนย์์เกษตรกรรมบางไทรทำำ� Solar Plant ให้้กัับ สวทช. อยู่่�

ที่่� อุุ ท ยานวิิ ท ยาศาสตร์์ เป็็ น การผสมผสานการใช้้ แ สงธรรมชาติิ แ ละ แสงเทีียม

ประยุุกต์์ใช้้

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 49

ผลผลิิตทั้้�งหมดขายในประเทศ ซึ่�่งในไทยยัังมีีความต้้องการกว่่านี้้�อีีก

ริิมปิิงออร์์แกนิิคฟาร์์ม

บริิษััท ริิมปิิงออร์์แกนิิคฟาร์์ม จำำ�กััด คืือ ฟาร์์มเกษตรอิินทรีีย์์ 100% บนพื้้� นที่่� 100 ไร่่ ในเชีียงใหม่่ที่่�สร้้างผลผลิิตพืื ชผัักปลอดสารเคมีี ให้้ผู้้�บริิโภคได้้ทานปีีละ 100 ตััน

3-4 เท่่ า ตลาดใหญ่่ อ ยู่่�ที่่� กรุุ ง เทพฯ และที่่� เ ชีียงใหม่่ ในเรื่่� อ ง logistic

ก็็ มีี เทคโนโลยีี data locker ห้้ อ งเย็็ น ของรถขนส่่ ง ผัั ก มาที่่� กรุุ ง เทพฯ และที่่�เชีียงใหม่่ซึ่�่งบริิษััทวางแผนจะขยายความสามารถในการผลิิตผััก

และขยายพื้้� นที่่�การเพาะปลููกอีีกประมาณ 100 ไร่่ ซึ่�่งต้้องดููเรื่่�องต้้นทุุน เพราะการทำำ�เกษตรอิินทรีีย์์มีีต้้นทุุนสููง

เราใช้้สารชีีวภััณฑ์์อย่่างต่่อเนื่่�องมาตลอด อยากให้้เกษตรกรทุุกคน ได้้ใช้้แม้้ว่่าเขาจะไม่่ได้้ทำำ�เกษตรอิินทรีีย์์ 100% ก็็ตาม สารเคมีีบางตััว ลิิตรละ 6,000-7,000 บาท แต่่สาร NPV ลิิตรละ 2,000 กว่่าบาท ไม่่ได้้แพงกว่่า ที่่�สำำ�คััญ NPV ปลอดภััยกัับทุุกอย่่าง

โดยภาพรวม ด้้วยพื้้� นที่่� 100 ไร่่ ถ้้าไม่่ทำำ�เกษตรอิินทรีีย์์ต้้นทุุนจะลง

ได้้ อีีก 30-40% เกษตรอิิ น ทรีีย์์ จ ะมีีปัั ญ หาตอนหน้้ า ฝน พืืชส่่ ว นใหญ่่ จะมีีผลผลิิ ต ลดลงช่่ ว งหน้้ า ฝน เพราะโรคเยอะ ยิ่่� ง ป็็ น เกษตรอิิ น ทรีีย์์ ผลผลิิตจะหายไปประมาณครึ่่�งหนึ่่�ง เพราะแสงไม่่มีี ฝนตกและพื้้� นที่่�ผลิิต ที่่�มีีอยู่่�อย่่างปีี 2561 ฝนตกรวมกัันประมาณ 5-6 เดืือน หน้้าฝนก็็ครึ่่�งปีี ทำำ�ให้้สููญเสีียเยอะ พอคำำ�นวณกลัับมาเป็็นต้้นทุุนทำำ�ให้้มีีต้้นทุุนสููง

ผัักอิินทรีีย์์ รููปทรงอาจจะไม่่สวยเหมืือนผัักทั่่�วไป อยากให้้ผู้้�บริิโภค เข้้ า ใจ อยากให้้ เ กษตรกรหัั น มาใช้้ ส ารชีี ว ภัั ณ ฑ์์ ม าแก้้ ปัั ญ หาเรื่่�อง โรคแมลงมากขึ้้� น อาจจะค่่ อ ยๆ ปรัั บ ไป NPV ที่่�ผมใช้้ เ ป็็ น ปัั จ จัั ย การผลิิตที่่�ใช้้มามากกว่่า 10 ปีี ไม่่ได้้ทำำ�ให้้ผิิดหวัังในการจััดการปััญหา เรื่่�องหนอน

ขึ้้�นประมาณ 30-40% หากเทีียบกัับเมื่่�อก่่อน ผัักสลััดที่่�ปลูก ู คนงานให้้น้ำ�ำ

นอกจากการทำำ� เกษตรอิิ น ทรีีย์์ แ ล้้ ว ริิ ม ปิิ ง ออร์์ แ กนิิ ค ฟาร์์ ม ยัั ง ใช้้

อยากใช้้เซ็็นเซอร์์ตรวจจัับความชื้้�นในดิิน ดููเปอร์์เซ็็นต์์ความชื้้�นในดิิน

น้ำำ� ในฟาร์์ ม โดยใช้้ ร ะบบคอมพิิ ว เตอร์์ ค วบคุุ ม หรืือที่่� เ รีียกว่่ า Smart

100 ไร่่ มีีการฝัังเซ็็นเซอร์์ (Probe) ในดิิน ประมาณ 10 ไร่่ เป็็นตััวแทน

ระบบเทคโนโลยีีเข้้ามาใช้้ โดยเฉพาะอย่่างยิ่่�ง ระบบการบริิหารจััดการ

Irrigation ลดจำำ�นวนคนงานลง จากเดิิ มต้้ องใช้้ 3 คน ดููแลการให้้น้ำ�ำ

ทั้้� ง หมด 100 ไร่่ ในขณะที่่� ป ระสิิ ทธิิ ภ าพไม่่ ไ ด้้ เ ท่่ า ระบบคอมพิิ ว เตอร์์ ควบคุุ ม ซึ่่� ง สามารถกำำ� หนดเวลาได้้ เ ลยจะให้้ เ ปิิ ดปิิ ดน้ำ�ต ำ อนกี่่� โ มง เวลาจึึงค่่อนข้้างแม่่นยำำ� จากใช้้คน 3 คน เหลืือแค่่ 1 คน ฟาร์์มใช้้ระบบนี้้� มา 3 ปีีแล้้ว

นอกจากนี้้� ยัังมีีการใช้้เซ็็นเซอร์์ที่�่ดูผ่ ู า่ นมืือถืือ ช่่วยแนะนำำ�ว่่าควรให้้น้ำ�ำ

ริิมปิิงออร์์แกนิิคฟาร์์ม Smart Farm ที่่�ใช้้ Bio-Control เพื่่�อผลผลิิตออร์์แกนิิคแท้้ 100%

เอกราช เครื่่�องพนััด ผู้้�จััดการทั่่�วไป บริิษััท ริิมปิิงออร์์แกนิิคฟาร์์ม จำำ�กััด กล่่าวว่่า ผลิิตภััณฑ์์หลัักของฟาร์์มคืือ

ผัักสลััดแฟนซีี ประมาณ 7-8 ชนิิด ผัักสลััดเกืือบครึ่่�งหนึ่่�งของผลผลิิตทั้้�งหมด และมีีผัักไทย อาทิิ ผัักบุ้้�ง ผัักโขม มะเขืือเทศ และข้้าวโพด เป็็นต้้น ซึ่�ง่ ศััตรููพืืชของผัักสลััด คืือ หนอนกระทู้้�ผััก ส่่วนศััตรููของข้้าวโพด คืือ หนอน กระทู้้�ฝ้้าย ซึ่่�งสารชีีวภััณฑ์์ NPV เข้้าจััดการได้้โดยตรง

ตอนไหนอย่่ า งไร เพราะจะสามารถให้้ อ่่ า นค่่ า แสง ค่่ า UV อุุ ณ หภูู มิิ

ในการจัั ดก ารหนอนซึ่�่ ง เป็็ น ศัั ตรูู ข องพืืชผัั ก และที่่� สำ�คั ำ ั ญส ารชีีวภัั ณ ฑ์์ ดีีต่่ อ คนใช้้ ต่่ อ ผลิิ ตภัั ณ ฑ์์ ก ารเกษตร

ทั้้�งหมด 20 คน

ฟาร์์มเริ่่�มเป็็นสมาร์์ทฟาร์์มมา 3 ปีีกว่่า ย่่างเข้้าปีีที่�่ 4 ฟาร์์มมีีแผน

เพื่่�อประสิิทธิิภาพในการบริิหารจััดการน้ำำ�ดีีขึ้้�น เพราะปััจจุุบัันในพื้้� นที่่�

การอ่่ า นค่่ า ในอนาคตหากมีี 5G ฟาร์์ ม อาจเพิ่่� ม จำำ� นวนเซ็็ น เซอร์์ ใ ห้้ ครอบคลุุมพื้้� นที่่�ทั้้�ง 100 ไร่่ เพื่่�อความแม่่นยำำ�

ระบบ Smart Irrigation ที่่� เชื่่� อ มต่่ อ ระบบคอมพิิวเตอร์์ควบคุุมใน

ออฟฟิิศ ลงทุุนประมาณ 2 ล้้านกว่่า เป็็นการลงทุุนครั้้�งเดีียว ไม่่รวมค่่า อุุปกรณ์์อื่� ่นๆ และค่่าดููแล ซึ่�่งลงทุุนมาประมาณ 3 ปีีแล้้ว ซึ่่�งคุ้้�มค่่ากัับที่่� ลงทุุนไป

อย่่างไรก็็ดีี เทคโนโลยีีจะเข้้ามามีีบทบาทในการเกษตรแน่่นอน เพราะ

อยู่่�ในระดัับที่่�เกษตรกรทั่่�วไปจัับต้้องได้้มากขึ้้�น

การให้้ น้ำ�ขึ้้ ำ � น กัั บ อายุุ ข องพืืช ความต้้ อ งการของพืืช สภาพอากาศ

ส่่วนการดููการคาดการณ์์สภาพอากาศ เราก็็ดูผ่ ู า่ นแอปในมืือถืือ ใช้้ร่ว่ มกัับ

ไม่่ระบาดเท่่าใดนััก จากประสบการณ์์สารชีีวภััณฑ์์ NPV มามากกว่่า 10 ปีี เรารู้้�ว่่า NPV มีีประสิิทธิภ ิ าพสููงมาก

การบริิหารจััดการน้ำำ� ฟาร์์มก็็ไม่่มีีปัญ ั หาเรื่่�องนี้้�อีีกเลย ทั้้�ง 100 ไร่่ มีีคนงาน

ครอบคลุุมพื้้� นที่่� ทั้้� ง 100 ไร่่

ทั้้�ง 100 ไร่่ เพราะต้้องใช้้สััญญาณ wifi ส่่วนระบบการบริิหารจััดการน้ำำ�

ใช้้เป็็นประจำำ�ตามตาราง คืือ ประมาณสััปดาห์์ละ 2 ครั้้�งสำำ�หรัับหน้้าปกติิ ถ้้าเป็็นหน้้าร้้อนหน้้าแล้้งต้้องเพิ่่�ม

ต่่ อ ปีี ส่่ว นใหญ่่เ ป็็ น NPV หนอนกระทู้้�ผัั ก และหนอนเจาะสมอฝ้้ า ย เพราะหนอนกระทู้้�หอมในพื้้� น ที่่� ฟ าร์์ ม

100-200 กิิโลกรััม เพราะไม่่สามารถทำำ�การเก็็บผลผลิิตได้้ ตั้้�งแต่่มีีระบบ

จะช่่วยให้้ประสิิทธิภ ิ าพและศัักยภาพการทำำ�เกษตรดีีขึ้้�น โดยเฉพาะเรื่่�อง

เป็็นต้้น เราสามารถควบคุุมได้้เฉพาะน้ำำ� เพราะเราทำำ�ฟาร์์มในพื้้� นที่่�เปิิด

เป็็น 3-4 รอบ เพราะหน้้าร้้อนหน้้าแล้้ง UV แรง อากาศแแห้้ง เราใช้้ NPV โดยรวมๆ น่่าจะประมาณ 100 ลิิตร

ไม่่ ทัั น จะทำำ� ให้้ ผัั กสลัั ดมีี รสชาติิ ข ม ทำำ� ให้้ สูู ญ เสีียผลผลิิ ต ไปคราวละ

น้ำำ� อากาศ ดิิ น ได้้ เรีียลไทม์์ ซึ่�่งฝัังบางพื้้� นที่่� ในไร่่ยัังไม่่ได้้ ฝัังเซ็็นเซอร์์

ริิมปิิงออร์์แกนิิคฟาร์์ม เป็็นฟาร์์มอิินทรีีย์์ทั้้�งหมด ฟาร์์มใช้้ชีีวภััณฑ์์ NPV มาใช้้กำำ�จััดศััตรููพืืช ใช้้แล้้วได้้ผล

เราซื้้�อ NPV มาเป็็นสิินค้้าพร้้อมใช้้ ด้้วยพื้้� นที่่�ประมาณ 100 ไร่่ วิิธีีการที่่�ใช้้เป็็น preventive เราพยายามที่่�จะ

เทคโนโลยีีเหล่่านี้้� ช่่วยให้้สามารถบริิหารการจััดการได้้มีีประสิิทธิิภาพ

ส่่ ว นแสงสามารถควบคุุ ม ได้้ บ้้ า ง ด้้ ว ยการทำำ� โรงเรืือนในบางส่่ ว น การบริิ ห ารจัั ดก ารการให้้ น้ำ�ำ ในฟาร์์ ม และการฉีีดพ่่ น ชีีวภัั ณ ฑ์์ เ พราะ

ถ้้ า ฝนจะตกจะต้้ อ งเลื่่� อ นโปรแกรมการฉีีดพ่่น สารชีีวภัั ณ ฑ์์ ถ้้ า ทำำ� โดย ไม่่ดูส ู ภาพอากาศจะทำำ�ให้้สููญเสีียทั้้� งเวลาและชีีวภััณฑ์์ ต้้องมาทำำ�ใหม่่

ความแม่่นยำำ�ในการทำำ�การเกษตร ซึ่�ง่ ปััจจุุบัน ั ราคาของเทคโนโลยีีเหล่่านี้้�

ในต่่างประเทศ มีีการฝัังเซ็็นเซอร์์ตรวจวััดอััตรากาารไหลของท่่อ ลำำ�เลีียงน้ำำ��ลำำ�เลีียงอาหารในต้้นพืื ช มอนิิเตอร์์พืืชเป็็นโซนๆ ได้้เลย ทำำ�ให้้เข้้าใจพืื ช แต่่สิ่่�งที่่�เราทำำ�ปััจจุุบััน เราสัังเกตอาหารพืื ชแล้้วคิิด ว่่าเราเข้้าใจ แต่่จริิงๆ แล้้วเรายัังไม่่เข้้าใจพืื ช คำำ�ว่่า Smart จะมา ช่่วยในการประมวลผล ทำำ�ให้้แม่่นยำำ�และจััดการได้้ดีีขึ้้�น

และต่่อสิ่่�งแวดล้้อมต่่างๆ และต่่อผู้้�บริิโภค เราอยากให้้คนได้้กิินอาหารที่่�ปลอดภััย 50 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 51

บ้้านสวนเมล่่อนป็็นสวนผสมผสานมีีทั้้�งพืื ชผัักสวนครััวและพืื ชอื่่�นๆ อาทิิ ตะไคร้้ ใบกะเพรา ถั่่�วฝัักยาว มะเขืือเทศราชิินีีเหลืือง ข้้าวโพด หวานฮอกไกโด เห็็ด ฯลฯ

บ้้านสวนเมล่่อน

ปััจจุุบัน ั บ้้านสวนเมล่่อน มีีทั้้�งหมด 17 โรงเรืือน

ปคุุณา บุุญก่่อเกื้้�อ หรืือ คุุณแก้้ว เจ้้าของสวน “บ้้ า นสวนเมล่่ อ น” กล่่ า วว่่ า บ้้ า นสวนเมล่่ อ น

การบริิหารจััดการพื้้� นที่่ข � องบ้้านสวนเมล่่อน บน

มีีการควบคุุมคุุณภาพของผลผลิิตโดยใช้้วิิธีีการปลููกในโรงเรืือนระบบปิิด ไม่่ใช้้สารเคมีีอัันตราย

4 ส่่วน ( 30 : 30 : 30 : 10 )

ระบบน้ำำ�ทิ้้�งก่่อนที่่�จะปล่่อยน้ำำ�ออกสู่่�ธรรมชาติิ ควบคุุมคุุณภาพความหวาน โดยการตรวจสอบ

พื้้� นที่่�จำำ�นวน 4 ไร่่ มีีการจััดสรรพื้้� นที่่�ออกเป็็น

ส่่วนที่่� 1 เป็็นสวนเพื่่�อจััดไว้้รัับรองลููกค้้าที่่�เข้้าสวน

จำำ�หน่่ายสิินค้้า อาหาร ห้้องอบรม จุุดพัักผ่่อน

ส่่วนที่่� 2 เป็็นพืืชเศรษฐกิิจหลัักของสวน คืือเมล่่อน

ส่่วนที่่� 3 เป็็นพื้้� นที่่�เศรษฐกิิจพอเพีียง ปลููกทุุกอย่่าง

ฉีีดพ่่น ไม่่ว่า่ จะเป็็นพืืชเพื่่�อการบริิโภค แม้้กระทั่่�งวััชพืืชที่่เ� กิิดขึ้้น � ภายในสวน ภายในสวนมีีการจััดการ ความหวานโดยใช้้เครื่่�องมืือทุุกครั้้�ง ก่่อนให้้ลููกค้้าได้้เข้้าตััดภายในสวน

ปััจจััยสำำ�คัญ ั ที่่ทำ � ำ�ให้้บ้า้ นสวนเมล่่อนประสบความสำำ�เร็็จในการทำำ�การเกษตร คืือ การใช้้เทคโนโลยีี

ในการจััดการผลิิตและการตลาด บ้้ า นสวนเมล่่ อ นได้้ เ ข้้ า ร่่ ว มโครงการติิ ดตั้้� ง เครื่่�องมืือเทคโนโลยีี ตามความร่่วมมืือของกรมส่่งเสริิมการเกษตร ดีีแทค และเนคเทค

มีีการใช้้ เ ทคโนโลยีี Internet of Things หรืือ IoT ปัั ญญ าประดิิ ษ ฐ์์ หรืือ AI และบิ๊๊�กด าต้้ า

(Big Data) พััฒนาฟาร์์ม เพื่่�อทำำ�ให้้สวนเมล่่อนเป็็นฟาร์์มอััจฉริิยะ (Smart Farm) เพิ่่�มประสิิทธิภ ิ าพ ในการทำำ�ฟาร์์มให้้มีีความแม่่นยำำ�ในการทำำ�การเพาะปลููกมากยิ่่�งขึ้้�น เพื่่�อลดต้้นทุุนและเพิ่่�มผลผลิิต ส่่งผลให้้ผลผลิิตดีี มีีรายได้้เพิ่่�มมากขึ้้�น

โดยเครื่่�องมืือดัังกล่่าวสามารถบอกค่่าความชื้้�นอากาศ อุุณหภููมิิ ความเข้้มแสง และความชื้้�น

ในดิินได้้ผ่า่ นโทรศััพท์ส ์ มาร์์ทโฟน จากการเปรีียบเทีียบผลผลิิตระหว่่างก่่อนและหลัังใช้้เทคโนโลยีี

ดัั งกล่่ าว พบว่่ า ลดการสููญเสีียผลผลิิ ต (เมล่่ อน) จาก 26.6% เหลืือเพีียง 6.6% ต่่ อโรงเรืือน และเมล่่อนมีีน้ำำ�เพิ่่�มขึ้้�นจาก 352 กิิโลกรััม เป็็น 448 กิิโลกรััมต่่อโรงเรืือน

ส่่วนด้้านการตลาดได้้เปิิดแฟนเพจเฟซบุ๊๊�ก “บ้้านสวนเมล่่อน ฉะเชิิงเทรา” เพื่่�ออััพเดทสิินค้้า

ที่่�ทานได้้ เลี้้� ยงเป็็ด ไก่่จิ้้�งหรีีด ปลาทั้้� งทานเอง

เกษตรและกิิ จ กรรมต่่ า งๆ ให้้ ลูู กค้้ า ทราบ และให้้ บ ริิ ก ารจัั ดส่่ ง สิิ น ค้้ า เกษตรทั่่� ว ไทยผ่่ า นเคอรี่่�

ในส่่วนที่่� 1 ของสวน

สัังคมไร้้เงิินสด

และนำำ�มาปรุุ งเป็็นอาหารเพื่่�อจำำ�หน่่าย

ส่่วนที่่� 4 เป็็นพื้้� นที่่�ปลููกบ้้านที่่�อยู่่�อาศััย

รวมถึึ ง ให้้ บ ริิ ก ารซื้้� อ ขายผ่่ า นการโอนเงิิ น หรืือใช้้ คิิ ว อาร์์ โ ค้้ ด ภายในสวนได้้ สอดคล้้ อ งกระแส ปคุุณา ได้้พัฒ ั นาสวนเมลอนเป็็นแหล่่งท่่องเที่่�ยวเชิิงเกษตร กระจายรายได้้สู่่�ชุุมชน มีีการจััดตั้้�ง

สหกรณ์์พืืชผัักผลไม้้เกษตรปลอดภััยสููง จัังหวััดฉะเชิิงเทรา เพื่่�อเป็็นแหล่่งรวบรวม จััดจำำ�หน่่าย

สิินค้้าเกษตรของเครืือข่่ายซึ่่�งเป็็นสิินค้้ามาตรฐาน GAP ทั้้� งหมด อาทิิ เมลอน ถั่่� วฝัักยาว คะน้้า เห็็ด มะพร้้าว มะม่่วง ผัักสลััด ข้้าวโพดฮอกไกโด มะเขืือเทศราชิินีี ข่่า ตะใคร้้ ใบมะกรูู ด พืืชผััก สวนครััว รวมถึึงผลิิตภััณฑ์์อื่� ่นๆ ที่่�แปรรูู ปแล้้ว ไม่่ว่่าจะเป็็น น้ำำ�เมล่่อน น้ำำ�เมล่่อนปั่่�น สบู่่�เมล่่อน

เป็็ น ต้้ น โดยมีีตลาดหลัั กคืื อ การบิิ น ไทย ปัั จ จุุ บัั น เมล่่ อ นในฟาร์์ ม เป็็ น ของว่่ า งแสนอร่่ อ ยบน เครื่่�องบิินซึ่่�งสร้้างความภาคภููมิใิ จเป็็นอย่่างมาก 52 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

กลไกสนัับสนุุน ของ สวทช. • เขตนวัตกรรมระเบียงเศรษฐกิจพิเศษภาคตะวันออก • สถาบันการจัดการเทคโนโลยีและนวัตกรรมเกษตร • ธนาคารทรัพยากรชีวภาพแห่งชาติ • ศูนย์ชีววัสดุประเทศไทย • ศูนย์นวัตกรรมอาหารและอาหารสัตว์ • เมืองนวัตกรรมอาหาร • โครงการบริหารจัดการนวัตกรรมเพื่อการพัฒนาอุตสาหกรรมใหม่ • บริการ สวทช. เพื่อผู้ประกอบการธุรกิจเทคโนโลยี

เขตนวััตกรรม ระเบีียงเศรษฐกิิจพิิ เศษ ภาคตะวัันออก สวทช. ได้้ รัับมอบหมายจากกระทรวงการอุุ ดมศึึกษา วิิ ทยาศาสตร์์

ผลัักดัันประเทศไทยขึ้้�นแท่่น “ศููนย์์กลาง นวััตกรรมชั้้�นนำำ�” แห่่งใหม่่ของ เอเชีียตะวัันออกเฉีียงใต้้ที่่�มีีระบบนิิเวศนวััตกรรมสมบููรณ์์ ยกระดัับ งานวิิ จัั ย และการพัั ฒ นานวัั ต กรรมระดัั บ ประเทศ ควบคู่่�ไปกัั บ การ ยกระดัับคุุณภาพชีีวิิตประชาชนอย่่างยั่่�งยืืน

นอกจากนี้้� สวทช. มีีการเตรีียมความพร้้อมรองรัับการพััฒนาอุุตสาหกรรม

วิิ จัั ย และนวัั ตก รรม ให้้ เ ป็็ น เจ้้ า ภาพหลัั ก ในการพัั ฒ นา EECi ร่่ ว มกัั บ

เกษตรสมััยใหม่่ และอุุ ตสาหกรรมไบโอรีีไฟเนอรีี เพื่่�อส่่งเสริิมการใช้้

พััฒนา เพื่่�อที่่�จะได้้นำ�ำ ไปต่่อยอดไปสู่่�การใช้้งานจริิง ทั้้�งเชิิงพาณิิชย์์และ

ชีีวภาพซึ่�่ ง จะมีี Biopolis เป็็ น เมืืองนวัั ตก รรมหลัั ก ในการขัั บ เคลื่่� อน

หน่่ว ยงานพัันธมิิตรในทุุก ภาคส่่วน ให้้ เ ป็็ น ศูู นย์์ ก ลางการทำำ�วิิจัั ยและ เชิิงสาธารณประโยชน์์

เกษตรสมััยใหม่่และเทคโนโลยีีชีีวภาพเป็็น 1 ใน 6 ของอุุตสาหกรรม

เป้้าหมายของ EECi พื้้� นที่่�กว่่า 3,455 ไร่่นี้้�ของวัังจัันทร์์วััลเลย์์ เป็็นที่่�ตั้้�ง

โดยนำำ�ผลงานวิิจััยจาก สวทช. และพัันธมิิตรสู่่�การใช้้งานจริิงในพื้้� นที่่�

ประโยชน์์จากผลผลิิตจากภาคเกษตรกรรมและความหลากหลายทาง

ผ่่านการถ่่ายทอดเทคโนโลยีีสู่่�ชุุมชนอย่่างทั่่�วถึึง พร้้อมทั้้�งพััฒนบุุคลากร

ที่่�ใ ห้้ ค วามสำำ �คัั ญ ในการบูู ร ณาการตลอดห่่ ว งโซ่่ อุุ ปท านและทำำ � งาน

ความรู้้�ที่่�เข้้าถึึงได้้ง่่าย และตอบโจทย์์ความต้้องการของเกษตรกร และ

ร่่วมกัั บหน่่วยงานพัันธมิิตรทั้้� งในประเทศและต่่ างประเทศ

การพััฒนาโรงงานต้้นแบบไบโอรีีไฟเนอรีี (Biorefinery) ระดัับขยาย

ของสำำ�นัั ก งานใหญ่่ EECi โรงงานต้้ น แบบและโรงเรืือนอัั จ ฉริิ ย ะของ

ขนาดที่่�ใกล้้เคีียงกัับระดัับการผลิิตในระดัับอุุตสาหกรรม รองรัับวััตถุุดิิบ

Aripolis (เมืืองนวัั ตกรรมระบบอัั ตโนมััติิ หุ่่�นยนต์์ และอิิ เล็็ กทรอนิิกส์์

การพััฒนาระบบ Plant Factory และโรงเรืือนปลููกพืืชที่่�ติิดตั้้�งระบบ

Biopolis (เมืืองนวัั ตก รรมชีีวภาพ) รวมถึึ ง โครงสร้้ า งพื้้� น ฐานรองรัั บ

สถาบัันการจััดการเทคโนโลยีี และนวััตกรรมเกษตร

AGRITEC เป็็นหน่่วยงานภายใต้้ สวทช. กระทรวงการอุุดมศึึ กษา วิิ ท ยาศาสตร์์ วิิ จัั ย และนวัั ต กรรม ดำำ� เนิิ น งานให้้ บ ริิ ก ารเทคโนโลยีี และนวััตกรรมเกษตรแบบครบวงจร (One Stop Service) ภายใต้้ การทำำ�งานร่่วมกัับหน่่วยงานพัั นธมิิตรทั้้�งภาครััฐและเอกชน เพื่่�อให้้ เกิิดการปฏิิรููปภาคเกษตรด้้วยเทคโนโลยีีและพัั ฒนาความเข้้มแข็็ง ของชุุมชน ลดความเหลื่่�อมล้ำำ�� เชื่่�อมโยงสู่่�เศรษฐกิิจชีีวภาพ

และการผลิิตผลิิตภััณฑ์์ที่�่หลากหลายได้้มาตรฐาน GMP และ Non GMP

ด้้ า นการเกษตรและชุุ ม ชนให้้ ก้้ า วทัั น เทคโนโลยีี ตลอดจนเป็็ น แหล่่ ง ชุุ มชนโดยมีีการถ่่ายทอดเทคโนโลยีีและนวััตกรรมเกษตร ให้้เกษตรกร นำำ�ไปใช้้ได้้อย่่างทั่่�วถึึง เพื่่�อเพิ่่�มประสิิทธิภ ิ าพการผลิิต สร้้างมููลค่่า/รายได้้

นำำ�ไปสู่่�คุุณภาพชีีวิิตที่่�ดีีขึ้้�นของเกษตรกรและชุุมชน โดยใช้้เทคโนโลยีี

เป็็ น ตัั ว ขัับเคลื่่�อน และมีีการสร้้างและพััฒนาสมรรถนะความสามารถ และกระบวนการเรีียนรู้้�ของทั้้� งเกษตรกรและชุุมชน นอกจากนี้้�ยัังสร้้าง

อััจฉริิยะ), Space Innopolis (เมืืองนวััตกรรมด้้านการบิินและอวกาศ)

High throughput Phenotyping เพื่่�อให้้บริิการการวิิจััยด้้านสรีีรวิิทยา

ขัับเคลื่่� อนเขตนวัั ตกรรมระเบีียงเศรษฐกิิ จพิิเศษภาคตะวัั นออก EECi

แวดล้้ อมต่่ างๆ

วิินิิจฉััยปััญหา ให้้คำำ�ปรึึกษา และเสาะหาเทคโนโลยีีที่่�เหมาะสม จััดฝึึก

Phenotyping ไว้้ที่�่อุุทยานวิิทยาศาสตร์์ประเทศไทยก่่อนเพื่่�อเร่่งพััฒนา

ความพร้้อมสำำ�หรัับการนำำ�เทคโนโลยีีไปใช้้ประโยชน์์หรืือต่่อยอด สร้้าง

สวทช. มีีความร่่ ว มมืือกัั บ หน่่ ว ยงานพัั น ธมิิ ต ร สร้้ า งความร่่ ว มมืือ

ซึ่่� ง เครืือข่่ า ยความร่่ ว มมืือในการวิิ จัั ย เทคโนโลยีีสมัั ย ใหม่่ เพื่่� อสร้้ า ง ความเข้้มแข็็งและความสามารถในการแข่่งขัันให้้กัับประเทศอย่่างยั่่�งยืืน พร้้อมทั้้� งพััฒนาประเทศให้้มีีศัักยภาพของภููมิิภาคนี้้�

พื้้� นที่่� EECi เป็็ น ส่่ ว นสำำ�คัั ญ ในการพัั ฒ นาและได้้ รัั บ การสนัั บ สนุุ น

จากพัันธมิิตรและร่่วมมืือกัั นในการพััฒนาและใช้้ประโยชน์์ของพื้้� นที่่�

EECi บริิเวณวัังจัันทร์์วััลเลย์์ โดยได้้รับ ั ความร่่วมมืือจากหลายหน่่วยงาน

54 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

ในเชิิงลึึ กและการตอบสนองของพืืชต่่ อสภาวะความเครีียดในสภาวะ

มีีการจััดตั้้�งระบบต้้นแบบทั้้�ง Plant Factory และ High throughput

องค์์ ค วามรู้้�และเสริิ ม สร้้ า งทัั ก ษะที่่� จำำ� เป็็ น ก่่ อ นขยายผลไปสู่่�ที่่� EECi ในอนาคต

และเชื่่�อมโยงเครืือข่่ายความร่่วมมืือจากภาคการผลิิตสู่่�ภาคการตลาด

มีีการให้้บริิการความรู้้�และข้้อมููลเทคโนโลยีี และนวััตกรรมด้้านการเกษตร

อบรมและถ่่ายทอดเทคโนโลยีีที่่�เหมาะสม ส่่งเสริิมการเรีียนรู้้� เพื่่�อเตรีียม และพััฒนาบุุคลากรที่่�มีีทัักษะตลอดห่่วงโซ่่การผลิิต เพื่่�อสร้้างเกษตรกร รุ่่�นใหม่่ และผู้้�ประกอบการด้้านการเกษตร สร้้างและเชื่่�อมโยงเครืือข่่าย ความร่่วมมืือระหว่่างเกษตรกร/ชุุมชน ภาครััฐและภาคเอกชน

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 55

ธนาคารทรััพยากรชีีวภาพ แห่่งชาติิ

ประเทศไทยอยู่่�ในแหล่่ ง ที่่�มีี ค วามหลากหลายทางชีี ว ภาพมากเป็็ น อัั น ดัั บ 8 ของโลก เพราะมีี อุุ ณ หภูู มิิ แ ละความชื้้� น ที่่�พอเหมาะกัั บ การเจริิญเติิบโตของจุุลิินทรีีย์์ ไวรััส เชื้้�อรา เซลล์์ และเมล็็ดพัั นธุ์์� ต่่างๆ ที่่�สามารถนำำ�ไปใช้้ประโยชน์์ได้้หลากหลายรููปแบบ ทั้้�งอาหาร สมุุนไพร เครื่่�องสำำ�อาง ยารัักษาโรค ฯลฯ แต่่ที่่�ผ่่านมายัังมีีการนำำ� ทรััพยากรเหล่่านี้้�มาใช้้ให้้เกิิดประโยชน์์ได้้น้้อย สาเหตุุส่่วนหนึ่่�งมาจาก การขาดระบบบริิหารจััดการข้้อมููลความหลากหลายทางชีีวภาพ ที่่�เชื่่�อมโยงอย่่างเป็็นระบบ

ด้้ า นการอนุุ รัั ก ษ์์

ด้้ า นการใช้้ ป ระโยชน์์

ด้้ า นคุุ ณ ภาพชีี วิิ ต

เป็็นการเก็็บรัักษาทรััพยากรชีีวภาพนอกสภาพ

สนัับสนุุนการนำำ�มาพััฒนาให้้เกิิดประโยชน์์ทาง

เช่่น การจััดเก็็บข้้อมููลพัันธุุกรรมเพื่่�อประโยชน์์

จากการกระทำำ�ของมนุุษย์์ จากภััยพิิบัติ ั ิ หรืือจาก

โดยเปิิดให้้ทุก ุ ภาคส่่วนไม่่ว่า่ นัักวิจั ิ ย ั นัักวิช ิ าการ

แผนจััดเก็็บ DNA ของคนไทย จำำ�นวน 50,000

ธรรมชาติิ เพื่่�อลดความเสี่่�ยงต่่ อการสููญพัันธุ์์� การเปลี่่�ยนแปลงของสภาพภููมิอ ิ ากาศ

การจััดเก็็บแบ่่งออกเป็็น 3 ส่่วน ได้้แก่่ • ธนาคารจุลินทรีย์

ด้้ านเศรษฐกิิ จ คุุณภาพชีีวิิ ต และสิ่่�งแวดล้้ อม เกษตรกร ผู้้�ผลิิตอุุตสาหกรรม หรืือบุุคคลทั่่�วไป สามารถเข้้าถึึงข้้อมููลชีีวภาพและนำำ�ไปต่่อยอด

ให้้เกิิดประโยชน์์ได้้ง่่ายขึ้้�น

จััดเก็็ บในรูู ปแบบสิ่่�งมีีชีีวิิต เช่่น จุุลิินทรีีย์์ ไวรััส เชื้้�อรา เซลล์์

• ธนาคารเมล็ดพันธุ์

สำำ � หรัั บ ภาคอุุ ต สาหกรรม ฐานข้้อมููลชีีวภาพสามารถนำำ�ไปสู่่�การพััฒนา

เมล็็ดพัันธุ์์�

(Bio-economy) โดยการนำำ�จุุ ลิิ น ทรีีย์์ ม าใช้้

• ธนาคารยีน

สำำ�หรัับการจััดเก็็บทางพัันธุุกรรมขนาดใหญ่่ เช่่น ข้้อมููลทางพัันธุุกรรม (Genomic Data) ของคนไทย

ด้้ า นการวิิ จัั ย จะมีีการศึึกษาวิิจััย แยกแยะ จััดหมวดหมู่่�และ

เป็็นฐานข้้อมููลเบื้้� องต้้นชั้้�นดีี ช่่วยให้้นักวิ ั จั ิ ย ั นำำ�ไป เชื่่� อมโยงกัั บ ข้้ อ มูู ล อื่่� นที่่� เ กี่่� ย วข้้ อ งได้้ ส ะดวก

และนำำ�ไปพััฒนาต่่อยอดได้้อย่่างมีีประสิิทธิภ ิ าพ

จาก DNA ที่่�จััดเก็็บ

และฟื้้�นฟููป่่าเพื่่�อสร้้างสภาพแวดล้้อมที่่�ดีีจาก

สุุขภาพ ซึ่่ง� คาดว่่าจะมีีบทบาทสำำ�คัญ ั ในการสร้้าง

ควรอยู่่�กัั บ สภาพแวดล้้ อ มอย่่ า งไร ทำำ� ให้้ ไ ทย

ยา หรืืออาหาร เช่่น โปรไบโอติิกส์์ อาหารเสริิม รายได้้ให้้ประเทศมากขึ้้�น

เช่่ น การใช้้ ป ระโยชน์์ ด้้ า นการอนุุ รัั กษ์์

ข้้ อ มูู ล ชีีวภาพที่่� บ่่ ง บอกให้้ รู้้�ว่่ า พืืชพรรณใด จะเกิิดป่่าปลููกที่่�มีีสภาพใกล้้เคีียงป่่าธรรมชาติิ มากยิ่่�งขึ้้�น

ส่่ ว นภาคเกษตรกรรม ธนาคารฯ จะเป็็นโครงสร้้างพื้้� นฐานให้้นักวิ ั จั ิ ย ั

ได้้ดีีขึ้้�น หรืือจััดการสภาพแวดล้้อม ให้้เหมาะ

(Biodata) ที่่ล � งลึึกแต่่ละมิิติอ ิ ย่่างละเอีียดชััดเจน

โรคได้้อย่่างถููกต้้องกว่่าวิิธีีกาวิินิิจฉััยแบบเดิิม

พััฒนาผลิิตภััณฑ์์มูล ู ค่่าสููง เช่่น เอนไซม์์ วััคซีีน

อาศััยเทคโนโลยีีสารสนเทศมาบริิหารจัั ดการ ไปใช้้ประโยชน์์ต่่อไป เพราะจะมีีข้้อมููลชีีวภาพ

วิิ นิิจฉััยโรคได้้ แม่่นยำำ� และเลืือกวิิ ธีีการรัักษา

ด้้ า นสิ่่�งแวดล้้ อ ม

และเกษตรกรสมััยใหม่่ทำำ�การปรัับปรุุงพัันธุ์์�พืืช

งานส่่วนนี้้�ถืือเป็็นหััวใจสำำ�คััญที่่�มีีผลต่่อการนำำ�

ถอดรหััสพัันธุุกรรม ซึ่่ง� จะช่่วยให้้แพทย์์สามารถ

อุุ ตส าหกรรมใหม่่ ใ นกลุ่่�มเศรษฐกิิ จ ชีีวภาพ

ทำำ�ข้อ ้ มููลกำำ�กับ ั ให้้เป็็นระบบตามมาตรฐานสากล

ที่่�สามารถเรีียกใช้้ได้้อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ โดย

คน ไว้้ เป็็นต้้ นทุุนพััฒนาสู่่�การแพทย์์จากการ

รวมทั้้�งจะสามารถทำำ�นายการเกิิดโรคได้้ล่ว่ งหน้้า

เก็็บรวบรวมพืืชพรรณที่่�มีีเมล็็ดพัันธุ์์� และ

เพาะเลี้้�ยงเนื้้� อเยื่่�อ สำำ�หรัับพืืชพรรณที่่�ไม่่มีี

ในการวิิเคราะห์์ทางการแพทย์์ได้้แม่่นยำำ�โดยมีี

หรืือพัันธุ์์�สััตว์์ ให้้มีีลัักษณะตามที่่�ตลาดต้้องการ กัับพัันธุ์์�พืืชโดยรู้้�ว่่าพืืชใดต้้องการ อุุณหภููมิิ แสง

ความชื้้�นอย่่างไร ซึ่่�งจะเป็็นประโยชน์์อย่่างมาก ในการทำำ�โรงงาน ผลิิตพืืช (Plant Factory) ที่่�

เพาะเลี้้�ยงพืืช ภายใต้้การกำำ�หนดสภาพแวดล้้อม ได้้ตามต้้องการ

Biobank จึึ งเสมืือนเป็็น ฐานสนัับ สนุุน การ

จะเห็็นได้้ว่่าธนาคารทรััพยากรชีีวภาพแห่่ง ชาติิเป็็นหนึ่่�งในโครงสร้้างพื้้� นฐานทาง วิิทยาศาสตร์์และเทคโนโลยีีที่่�สำำ�คััญ ของประเทศ ซึ่่�งเป็็นปััจจััยหนึ่่�งในการ ขัับเคลื่่�อนเศรษฐกิิจของประเทศด้้วย นวััตกรรมทางวิิทยาศาสตร์์และเทคโนโลยีี ขณะเดีียวกัันก็็เป็็นต้้นทุุนสำำ�คััญของ การพัั ฒนาทางการแพทย์์และสิ่่�งแวดล้้อม เพื่่�อคุุ ณ ภาพชีี วิิ ต ที่่�ดีี ขึ้้� น ของคนไทย

พััฒนาตามแนวคิิ ด Smart Farmer โดยช่่วย ย่่นระยะเวลาในการทำำ�งานของนัักวิิจััย หรืือ ผู้้�ประกอบการการเกษตร ช่่วยให้้ไม่่เสีียเวลา

กัั บการค้้ นหาและลองผิิดลองถููกแบบต่่ างคน ต่่างทำำ� ซึ่�ง่ เป็็นการสิ้้�นเปลืืองต้้นทุุนทั้้�งเวลาและ

ภายใต้้โครงการ Big Rock ที่่�เน้้นการนำำ�วิิทยาศาสตร์์และเทคโนโลยีี

เงิินลงทุุน

มาสร้้ า งความเข้้ ม แข็็ ง ทางเศรษฐกิิ จ ของประเทศ ในส่่ ว นที่่� เ รีียกว่่ า

“วิิทย์์เสริิมแกร่่ง” สวทช. จึึงเสนอให้้มีีการจััดตั้้�ง “ธนาคารทรััพยากร ชีีวภาพแห่่งชาติิ” หรืือ National Biobank of Thailand (NBT) เพื่่�อเป็็น โครงสร้้างพื้้� นฐานสำำ�คััญด้้านวิิทยาศาสตร์์และเทคโนโลยีี รวมทั้้�งด้้าน ความมั่่�นคงของประเทศ

ดร. ศิิษเฎศ ทองสิิมา ผู้้�อำำ�นวยการ ธนาคารทรััพยากรชีีวภาพแห่่งชาติิ

กล่่าวว่่า ธนาคารทรััพยากรชีีวภาพแห่่งชาติิจะทำำ�หน้้าที่่เ� ป็็นแหล่่งรวบรวม

และเก็็ บรัักษาทางชีีวภาพของสิ่่�งมีีชีีวิิ ต ยีีนของสิ่่�งมีีชีีวิิ ต และข้้อมููล สิ่่�งมีีชีีวิิตอย่่างเป็็นระบบ วััตถุุประสงค์์เพื่่�อการอนุุรัักษ์์ การวิิจััย และ นำำ�ไปใช้้ประโยชน์์ต่่อไป

56 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

ดร. ศิิษเฎศ ทองสิิมา ผู้้�อำำ �นวยการ ธนาคารทรัั พยากร ชีี วภาพแห่่ งชาติิ (NBT) สวทช.

อย่างไรก็ตาม การจัดเก็บทรัพยากรชีวภาพเป็นพันธกิจแบบระยะยาว จ�ำเป็นต้องใช้เวลาและต้องอาศัยความร่วมมอ ื จากภาคส่วนต่างๆ ที่มข ี อ ้ มูล

และความช�ำนาญแต่ละด้าน บางหน่วยงานที่มีการจัดเก็บข้อมูลชีวภาพมาก่อน ทางธนาคารทรัพยากรชีวภาพแห่งชาติจะท�ำหน้าที่รวบรวมและท�ำให้ ฐานข้อมูลเหล่านั้นเชื่อมโยงกันอย่างเป็นระบบ เป้าหมายเพื่อท�ำให้สามารถใช้ประโยชน์ได้จากแหล่งเดียวแบบเบ็ดเสร็จในอนาคต

ปัจจุบน ั การด�ำเนินการเป็นระยะริเริม ่ ของการจัดเก็บ แยกแยะ จัดหมวดหมู่ และท�ำข้อมูลก�ำกับเพื่อเป็นประโยชน์ในการน�ำไปใช้ โดยมีก�ำหนดเปิด

ให้บริการอย่างเป็นทางการในเดือนมีนาคม 2563

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 57

ศููนย์์ชีีววััสดุุประเทศไทย

ศููนย์์ชีวี วััสดุุประเทศไทย (Thailand Bioresource Research Center) หรืือ TBRC เป็็นคลัังชีีววััสดุุที่่�มีีการบริิการชีีววััสดุุพร้้อมข้้อมููลและ เทคโนโลยีีการใช้้ประโยชน์์ในระดัับมาตรฐานของนานาชาติิ

ศููนย์์นวััตกรรมอาหาร และอาหารสััตว์์

ทำำ�หน้้าที่่�เป็็นตััวกลางรวบรวมองค์์ความรู้้�ด้้านวิิทยาศาสตร์์ เทคโนโลยีี และนวััตกรรมหลากหลายแขนงใน สวทช. และเป็็นศููนย์์รวม บุุ ค ลากรวิิ จัั ย ของ สวทช. และเครืื อ ข่่ า ยพัั น ธมิิ ต รในมหาวิิ ท ยาลัั ย และภาคเอกชน

อย่่างไรก็็ตามการเก็็บรัักษาสายพัันธุ์์�จุุลิินทรีีย์์และชีีววััสดุุ (Biological

materials) ของประเทศยัังมีีข้้อจำำ�กััด เนื่่�องจากความหลากหลายของ

จุุลิินทรีีย์์มีีสููงมาก จึึงไม่่มีีศููนย์์จุุลิินทรีีย์์ใดที่่�สามารถรองรัับการจััดเก็็บ รัักษาจุุลิินทรีีย์์ได้้ทุกชนิ ุ ด ิ

นอกจากนี้้�ยังั พบว่่า จุุลิน ิ ทรีีย์์และชีีววััสดุที่ ุ มีีก �่ ารวิิจัย ั ในสถาบัันการศึึกษา

หรืือตีีพิิมพ์์เผยแพร่่ใ นวารสารวิิ ชาการเป็็นจำำ�นวนมากนั้้� น อาจไม่่ได้้

ร่่วมคิิดค้้นสร้้างนวััตกรรม พััฒนาผลิิตภััณฑ์์ใหม่่ พััฒนาต่่อยอดจาก

มีีการเก็็บรัักษาอย่่างถููกต้้องเหมาะสม อีีกทั้้� งมีีการนำำ�จุุลิินทรีีย์์ไปฝาก

ผลิิตภััณฑ์์ที่�่ได้้พััฒนาขึ้้�นแล้้วไปสู่่�การใช้้ประโยชน์์เชิิงพาณิิชย์์ เพื่่�อตอบ

จุุ ลิิ น ทรีีย์์ แ ละชีีววัั สดุุ ใ นสถาบัั น การศึึ ก ษาเป็็ น ไปได้้ ย าก ส่่ ง ผลให้้

Service และด้้ วยความพร้้อมของโครงสร้้างพื้้� นฐานที่่� สามารถดำำ�เนิิน

เก็็บสำำ�รองที่่�ศููนย์์จุุลิินทรีีย์์มาตรฐานจำำ�นวนน้้อยมาก ทำำ�ให้้การเข้้าถึึง

โจทย์์อุุตสาหกรรมอาหารและอาหารสััตว์์ไว้้ที่�่จุุดเดีียว หรืือ One Stop

จุุลิินทรีีย์์และชีีววััสดุุที่�่มีีประโยชน์์จำำ�นวนมากไม่่เคยถููกนำำ�มาศึึกษาวิิจััย

งานวิิจััยตั้้� งแต่่ระดัับห้้องปฏิิบััติิการวิิจััยสู่่�การทดสอบระบบการผลิิตใน

ต่่ อ ยอดหรืือใช้้ ป ระโยชน์์ ใ นอุุ ตส าหกรรมต่่ า งๆ ทำำ� ให้้ เ กิิ ดก ารสูู ญ เสีีย

ระดัับกึ่่�งอุุตสาหกรรมจนได้้ต้้นแบบผลิิตภััณฑ์์ที่�่พร้้อมถ่่ายทอดสู่่�การใช้้

โอกาสในการใช้้ทรัพ ั ยากรที่่�มีีคุณ ุ ค่่าของประเทศ

ประโยชน์์เชิิงพาณิิชย์ไ์ ด้้อย่่างครบวงจร

ไบโอเทคจึึ งก่่ อตั้้� ง TBRC หรืือศููนย์์ชีีววัั สดุุประเทศไทย ในปีี 2555

ศููนย์์กลางการให้้บริิการชีีววััสดุป ุ ระเภทต่่างๆ อาทิิเช่่น จุุลิน ิ ทรีีย์์ ดีีเอ็็นเอ

พลาสมิิด เนื้้� อเยื่่�อสััตว์์และเนื้้� อเยื่่�อพืืชรวมทั้้�งให้้บริิการอื่่�นๆ ที่่�เกี่่�ยวข้้อง กัับชีีววััสดุุแบบครบวงจร มีีการบริิหารจััดการเครืือข่่ายคลัังชีีววััสดุุของ

ประเทศและภููมิิภาคอาเซีียนเพื่่�อให้้มีีการเก็็บรัักษา และศึึกษาวิิจััยด้้าน

โดยการดำำ�เนิินงานของ TBRC ประกอบด้้วยการให้้บริิการจุุลิินทรีีย์์และ

จุุ ลิิ น ทรีีย์์ ที่�่ มีี ความสามารถพิิ เ ศษ เทคโนโลยีีการหมัั ก เทคโนโลยีี

เชื่่�อมโยงกัันอย่่างเป็็นระบบ มีีประสิิทธิภ ิ าพได้้มาตรฐาน เพื่่�อสร้้างเสริิม

อาหาร การผลิิตสารมููลค่่าสููงจากวััสุุดเศษเหลืือจากการแปรรูู ปอาหาร

ชีีววัั สดุุ ที่�่ มีีก ารบริิ ห ารจัั ดก ารชีีววัั สดุุ ข้้ อ มูู ล และกฎหมายชีีวภาพที่่�

ในภููมิภ ิ าคอาเซีียน ให้้มีีความก้้าวหน้้าและสอดคล้้องต่่อแนวโน้้มการพััฒนา เศรษฐกิิจและการรัักษาความหลากหลายทางชีีวภาพของภููมิภ ิ าคอีีกด้้วย TBRC มีีบริิการ ได้้แก่่

วิิ ท ยาศาสตร์์ แ ละการพัั ฒ นาเทคโนโลยีีชีีวภาพในภาคอุุ ตส าหกรรม

รัับฝากและให้้บริิการชีีววััสดุุ บริิการด้้านเทคนิิคเกี่่�ยวกัับการเก็็บรัักษา

ทั้้� งในด้้ านการจัั ดเก็็ บรัักษาชีีววัั สดุุ การบริิการฐานข้้อมููลชีีววัั สดุุ และ

รัักษาชีีววััสดุุ การจััดจำำ�แนกจุุลิินทรีีย์์ และการบริิหารจััดการศููนย์์ชีีววััสดุุ

ด้้ วยระบบการบริิหารจัั ดการชีีววัั สดุุที่�่ ทัันสมััย และมีีประสิิทธิิภาพสููง การดำำ�เนิินการที่่�สอดคล้้อง รองรัับกัับกฎหมายและระเบีียบต่่างๆ โดยมุ่่�ง

กลุ่่�มงานด้้านชีีววััสดุุ ชีีววััสดุุ การคััดแยกและจััดจำำ�แนกจุุลิินทรีีย์์ และบริิการฝึึกอบรม การเก็็บ

สร้้างกลไกการพััฒนาฐานทรััพยากรจุุลิินทรีีย์์และเทคโนโลยีีชีีวภาพที่่�

กลุ่่�มงานด้้านข้้อมููลชีีววััสดุุ

สนัับสนุุนการเพิ่่�มความสามารถในการเข้้าถึึงและการใช้้ประโยชน์์จาก

จััดการข้้อมููลชีีววััสดุุ และการเชื่่�อมโยงข้้อมููลของสมาชิิกเครืือข่่าย พััฒนา

สามารถนำำ�ไปใช้้ในการพััฒนาเศรษฐกิิจชีีวภาพของประเทศ โดยทำำ�การ

เป็็นศููนย์์กลางบริิการข้้อมููลชีีววััสดุุ บริิการระบบคอมพิิวเตอร์์เพื่่�อบริิหาร

จุุลิินทรีีย์์ในภาคอุุตสาหกรรมได้้อย่่างมีีประสิิทธิภ ิ าพ

และบริิการระบบคอมพิิวเตอร์์ในการวิิเคราะห์์ข้้อมููลชีีววััสดุุที่�่จำำ�เป็็นต่่อ

ความเป็็นมาคืือ ไบโอเทคได้้จัดตั้้ ั �งห้้องปฏิิบัติ ั ก ิ ารเก็็บรวบรวมสายพัันธุ์์�

จุุลิินทรีีย์์ (BIOTEC Culture Collection หรืือ BCC) ขึ้้�นตั้้� งแต่่ปีี 2539 เพื่่� อ สนัั บ สนุุ น การศึึ ก ษาวิิ จัั ย และการให้้ บ ริิ ก ารต่่ า งๆ ที่่� เ กี่่� ย วข้้ อ งกัั บ

งานวิิจัย ั เชื่่�อมโยงข้้อมููลกัับฐานข้้อมููลชีีววััสดุอื่ ุ �น ่ ๆ ในระดัับนานาชาติิและ ฝึึกอบรมการใช้้งานระบบซอฟต์์แวร์์ให้้แก่่สมาชิิกเครืือข่่าย

จุุ ลิินทรีีย์์ที่�่ มีีคุุณภาพสููงตามมาตรฐาน

กลุ่่�มงานด้้านกฎหมายชีีวภาพ

นำำ�ไปใช้้สำ�ำ หรัับงานวิิจััยการใช้้ประโยชน์์ในด้้านต่่างๆ เช่่น จุุลิินทรีีย์์ที่�่

คลัังชีีววััสดุแ ุ ละบริิการให้้คำำ�ปรึก ึ ษาด้้านกฎหมายชีีวภาพและฝึึกอบรม

ปััจจุุบััน BCC มีีจุุลิินทรีีย์์ที่�่เก็็บรัักษาอยู่่�มากกว่่า70,000 สายพัันธุ์์� ซึ่�่ง

ผลิิตเอนไซม์์ที่�่ใช้้ในอาหารสััตว์์ จุุลิินทรีีย์์สำ�ำ หรัับควบคุุมศััตรููพืืช เป็็นต้้น 58 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

ชั้้�น 9 ทาวเวอร์์ B ของอาคารกลุ่่�มนวััตกรรม 2 มีีเนื้้�อที่่�ประมาณ 900 ตารางเมตร มีีเครื่่�องมืือวิิ ทยาศาสตร์์ที่�่ ทัันสมััยพร้้อมสำำ�หรัับการวิิ จััย

อาเซีียนเพื่่�อการยกระดัับการวิิจััยและการประยุุกต์์ใช้้เทคโนโลยีีชีีวภาพ

จากชีีววััสดุไุ ด้้อย่่างยั่่�งยืืน 

เป็็นศููนย์์บริิการชีีววััสดุม ุ าตรฐานระดัับนานาชาติิ เพื่่�อสนัับสนุุนงานวิิจัย ั

และ nutrigenomics เป็็ น ต้้ น โดยศูู น ย์์ มีีห้้ อ งปฏิิ บัั ติิ ก ารวิิ จัั ย ตั้้� ง อยู่่�ที่่�

ปััจจุุ บััน TBRC มีีสมาชิิกกว่่า 130 ราย พร้้อมกัั นนี้้� TBRC ได้้ ก่่อตั้้� ง

ศููนย์์จุลิ ุ น ิ ทรีีย์์และชีีววััสดุต่ ุ า่ งๆ  ทั้้�งในสถาบัันการศึึกษา หน่่วยงานภาครััฐ

ของประเทศเพื่่�อสนัับสนุุนความสามารถในการเข้้าถึึงและการใช้้ประโยชน์์

สารต้้ า นอนุุ มูู ล อิิ ส ระ เปปไทด์์ ต้้ า นจุุ ล ชีีพ วิิ ท ยาศาสตร์์ เ นื้้� อสัั ตว์์

ชีีวภาพ

เครืือข่่ายการวิิจัย ั การใช้้ประโยชน์์จากจุุลิน ิ ทรีีย์์ทั้้�งในประเทศและภููมิภ ิ าค

และเอกชน ทั้้�งในและนอกประเทศ มีีฐานข้้อมููลบููรณาการข้้อมููลคลัังชีีววััสดุุ

ชีีวกระบวนการ การประเมิินความเสี่่�ยงความปลอดภััยในอาหาร เคมีี

ศัักยภาพที่่�สำ�คั ำ ัญของประเทศในการเป็็นผู้้�นำำ�อาเซีียนในด้้านทรััพยากร

การใช้้ประโยชน์์จากชีีววััสดุใุ ห้้เหมาะสมกัับความต้้องการของอุุตสาหกรรม

ทั้้�งระดัับภููมิภ ิ าค ประเทศและท้้องถิ่่�น โดยสร้้างความร่่วมมืือผ่่านเครืือข่่าย

เน้้นตอบโจทย์์จากความต้้องการของภาคเอกชน ตั้้� งแต่่การคััดเลืือก

การบริิหารจััดการด้้านกฎหมายที่่�เกี่่�ยวข้้องกัับการดำำ�เนิินกิิจกรรมของ ให้้แก่่หน่่วยงานต่่างๆ

และสร้้างสรรค์์นวััตกรรม

ศูู น ย์์ น วัั ต กรรมอาหารและอาหารสัั ต ว์์ Food and Feed Innovation Center ใช้้ เ ทคโนโลยีี ชีี ว ภาพสร้้ า งนวัั ต กรรมเพื่่�อ เพิ่่�มขีี ด ความสามารถในการแข่่ ง ขัั น ของอุุ ต สาหกรรมอาหาร และอาหารสัั ต ว์์ ข องไทยอย่่ า งยั่่�งยืื น

กลุ่่�มเป้้าหมายหลัักคืือ อุุตสาหกรรมอาหารและอาหารสััตว์์  เป็็นกลไก

ที่่�สำ�คั ำ ัญในการผลัักดัันการถ่่ายทอดเทคโนโลยีีให้้กัับภาคอุุตสาหกรรม นำำ�ไปใช้้ประโยชน์์ ซึ่�ง่ จะสร้้างผลกระทบทางเศรษฐกิิจให้้กัับประเทศ

ลดการนำำ�เข้้าผลิิตภััณฑ์์จากต่่างประเทศ และเกิิดการสร้้างผลิิตภััณฑ์์

ใหม่่ที่�่ มีีคุุณภาพ เพิ่่�มขีีดความสามารถในการแข่่งขัันของภาคเอกชน

ต่่อไป ตััวอย่่างผลงานวิิจััยที่่�ประสบความสำำ�เร็็จ เช่่น ต้้นเชื้้�อจุุลิินทรีีย์์ บริิสุุทธิ์์�สำ�ำ หรัับหมัักแหนม ผัักกาดดองเปรี้้�ยว ด้้านการผลิิตเอนไซม์์ที่�่มีี ศัักยภาพในอุุตสาหกรรมอาหารและอาหารสััตว์์ เช่่น อาหารหมัักชีีวภาพ

สำำ�หรัับสััตว์์ ผลิิ ตภััณฑ์์ เอนไซม์์รวมสำำ�หรัับสััตว์์ ด้้ านการผลิิ ตสารที่่� มีี มููลค่่าสููง เช่่น กระบวนการผลิิตกรดไขมัันไม่่อิ่่�มตััว และโพลีีแซคคาไรด์์

จากจุุลิินทรีีย์์ ผลิิตภััณฑ์์เสริิมอาหารต่่างๆ ด้้านนวััตกรรมอาหาร เช่่น คอลลาเจนชนิิดผง ผลิิตภััณท์์โปรตีีนไข่่ พาสเจอร์์ไรซ์์ เป็็นต้้น

นอกจากนี้้� ศูู น ย์์ ยัั ง ทำำ� หน้้ า ที่่� เ ป็็ น ตัั ว กลางจัั ด หาและปรัั บ เทคโนโลยีี

จากต่่ างประเทศให้้เหมาะสมกัั บผู้้�ประกอบการในไทย และให้้บริิการ

ทางวิิชาการในด้้านการเป็็นที่่�ปรึึกษา การให้้บริิการด้้านเทคนิิค การให้้ บริิการเช่่าเครื่่�องมืือสำำ�หรัับภาครััฐและเอกชน และถ่่ายทอดเทคโนโลยีี รวมถึึงการฝึึกอบรมเฉพาะทางให้้กัับบุุคลากร เกิิดการประสานงานใน

การทำำ� งานวิิ จัั ย อย่่ า งใกล้้ ชิิ ด แลกเปลี่่� ย นประสบการณ์์ อัั น ส่่ ง ผลให้้ งานวิิจััยบรรลุุผลได้้อย่่างมีีประสิิทธิภ ิ าพ และนำำ�ไปสู่่�การรัับช่่วงถ่่ายทอด เทคโนโลยีีสู่่�เอกชน

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 59

เมืืองนวััตกรรมอาหาร Food Innopolis

จััดตั้้�งตามมติิคณะรััฐมนตรีีในคราวประชุุมเมื่่�อวัันที่่� 16 พฤษภาคม 2559 เพื่่�อสร้้างระบบนิิเวศนวััตกรรม (Innovation Ecosystem) สำำ� หรัั บ การพัั ฒ นาอุุ ต สาหกรรมอาหารของประเทศ และส่่ ง เสริิ ม ให้้ประเทศไทยเป็็นอีีกศููนย์์กลางนวััตกรรมอาหาร (Food Innovation Hub) ของอาเซีียนและของโลกภายในปีี 2564

กิิจการวิิจััย พััฒนาและนวััตกรรมเป้้าหมายใน Food Innopolis ได้้แก่่

อาหารฟัังก์์ชั่่�นและโภชนเภสััชภััณฑ์์

อาหารและวััตถุุดิิบเพื่่�อผลิิตอาหารคุุณภาพสููง

คืือ อาหารเพื่่� อสุุ ข ภาพและผลิิ ตภัั ณ ฑ์์ ที่�่ ผลิิ ต จากสารธรรมชาติิ ซึ่�่ ง มีี

คืือ อาหาร หรืือวััตถุุดิิบที่่�มีีคุุณภาพ ซึ่่�งเป็็นหััวใจสำำ�คััญต่่อผลิิตภััณฑ์์

ชะลอวััย อาหารเพื่่�อควบคุุมน้ำำ�หนััก อาหารที่่ส่ � ง่ เสริิมการเผาผลาญอาหาร

วััตถุุดิิบจากสััตว์์ สััตว์์น้ำ�ำ อาหารทะเล ที่่�จะต้้องสามารถระบุุถึึง แหล่่ง

คุุณสมบััติป้ ิ อ ้ งกััน หรืือรัักษาโรค เช่่น อาหารเสริิมความงาม อาหารสำำ�หรัับ ในร่่างกาย อาหารบำำ�รุุงสมอง อาหารบำำ�รุุงสายตา อาหารสำำ�หรัับผู้้�ป่่วยที่่มีี �

ความจำำ�เพาะเจาะจง เช่่น อาหารสำำ�หรัับคนเป็็นโรคเบาหวาน หรืืออาหาร สำำ�หรัับนัักกีีฬา เป็็นต้้น

อาหารที่่�มีีคุุณภาพและปลอดภััยต่่อผู้้�บริิโภค เช่่น วััตถุุดิิบจากพืืช และ

ที่่�มา ชนิิด ปริิมาณ คุุณภาพ และการเสื่่�อมคุุณภาพ ตลอดจนการเก็็บ

รัั ก ษาวัั ตถุุ ดิิ บ ก่่ อ นเข้้ า สู่่�กระบวนการแปรรูู ป เพื่่� อ ให้้ ไ ด้้ วัั ตถุุ ดิิ บ เข้้ า สู่่� กระบวนการผลิิตมีีคุณ ุ ภาพสม่ำำ�เสมอ และปลอดภััยต่่อผู้้�บริิโภค โดยทั่่�วไป

มัักมีีมููลค่่าสููงกว่่าอาหารหรืือวััตถุุดิิบชนิิดเดีียวกัันที่่�มีีคุณ ุ ภาพด้้อยกว่่า

สารปรุุงแต่่งอาหารและสารสกััดทางโภชนาการ

ผลิิตภััณฑ์์ไขมัันและน้ำำ��มัันเพื่่�อสุุขภาพ

คืือ ส่่วนผสมที่่�ใช้้เป็็นวััตถุุดิิบเพื่่�อประกอบเป็็นผลิิตภััณฑ์์อาหาร ได้้แก่่

คืือ ผลิิ ตภัั ณ ฑ์์ ที่�่ ไ ด้้ จ ากไขมัั น หรืือน้ำำ�มัั น จาก พืืช สัั ตว์์ หรืือ จุุ ลิิ น ทรีีย์์

กลิ่่�นหรืือเครื่่�องปรุุ งรสอื่่�นๆ ที่่�ได้้จากแหล่่งธรรมชาติิหรืือจากกรรมวิิธีี

โดยเฉพาะอย่่างยิ่่�งผลิิตภััณฑ์์จากไขมัันและน้ำำ�มัันที่่�มีีความจำำ �เป็็นต่่อ

เครื่่�องปรุุงรส สารปรุุงแต่่งกลิ่่�นรส หรืือเครื่่�องปรุุงรสอาหาร และสารให้้ การสัังเคราะห์์ทางเคมีี ที่่�เป็็นที่่�นิย ิ มใช้้ในอุุตสาหกรรมอาหาร

ที่่ใ� ห้้คุณ ุ ประโยชน์์หรืือฟัังก์์ชั่่น � พิิเศษนอกเหนืือจากการเป็็นแหล่่งพลัังงาน ร่่างกายของสิ่่�งมีีชีีวิิต หรืือส่่งเสริิมให้้ผู้้�บริิโภคมีีสุุขภาวะของร่่างกายที่่�

ดีีขึ้้�น อาทิิเช่่น กรดไขมัันอิ่่�มตััวต่ำำ�ซึ่่�งจะช่่วยลดความเสี่่�ยงในการอุุดตััน ของหลอดเลืือด และน้ำำ�มัน ั ถั่่�วเหลืืองคุุณภาพสููง เป็็นต้้น

ผลิิตภััณฑ์์ผัักและผลไม้้คุุณภาพสููง

กิิจการสนัับสนุุนนวััตกรรมอาหาร

ได้้แก่่ ผลิิตภััณฑ์์ที่�่ได้้จากการแปรรููปผัักและผลไม้้โดยอาศััยองค์์ความรู้้�

เช่่น เทคโนโลยีีสารสนเทศ บรรจุุ ภััณฑ์์ และการออกแบบบรรจุุ ภััณฑ์์

หรืือคุุณภาพที่่� เป็็นที่่� ต้้องการของผู้้�บริิโภค เช่่น การใช้้วิิทยาการหลัั ง

การออกแบบเชิิงวิิศวกรรมและเครื่่�องจัักรกล และโรงงานผลิิตอาหาร

เพื่่�อรัักษาคุุณค่่าทางอาหาร หรืือแปรรููปให้้เกิิดผลิิตภััณฑ์์ มีีคุุณลัักษณะ การเก็็บเกี่่�ยวให้้ผัักและผลไม้้สามารถคงความสดใหม่่ หรืือการแปรรูู ป

โลจิิสติิกส์แ ์ ละการขนส่่งอาหาร วััสดุเุ พื่่�อการยืืดอายุุการเก็็บรัักษาอาหาร

ผัั ก และผลไม้้ ได้้ แ ก่่ ผัั ก และผลไม้้ ก ระป๋๋อง น้ำำ�ผัั ก และผลไม้้ และผัั ก และผลไม้้แปรรูู ปอื่� ่นๆ โดยใช้้เทคโนโลยีีการแปรรูู ปอาหารขั้้�นสููง เช่่น

การอบกรอบด้้วยสููญญากาศ (Vacuum Frying) และการทำำ�แห้้งแบบ แช่่แข็็ง (Vacuum Freeze-dried)

Food Innopolis มีีบริิษััทเอกชนทั้้� งไทยและต่่ างประเทศมาลงทุุน

Food Innopolis ณ อุุทยานวิิทยาศาสตร์์ประเทศไทยเป็็นพื้้� นที่่ดำ � ำ�เนิินการ

วิิ จัั ย พัั ฒ นาในพื้้� นที่่� จำำ� นวน 35 บริิ ษัั ท และมีีการเตรีียมพื้้� นที่่�

แห่่งแรก ตั้้�งอยู่่�บนพื้้� นที่่กว่ � า่ 200 ไร่่ มีีความพร้้อมรองรัับกิิจกรรมวิิจัย ั พััฒนา

(SMEs) ในการทำำ� กิิ จ กรรมวิิ จัั ย พัั ฒ นาและนวัั ตก รรมอีีกไม่่ น้้ อ ยกว่่ า

ใช้้สอยกว่่า 20,000 ตารางเมตร ซึ่่ง� เหมาะต่่อการวิิจัย ั พััฒนาและนวััตกรรม

“Future Food Lab” เพื่่�อรองรัับวิิ สาหกิิ จขนาดกลางและขนาดย่่อม 30 บริิษััทต่่อปีี

ในระยะต่่อไป Food Innopolis มีีเป้้าหมายที่่�จะเชิิญชวนบริิษััทอาหาร

ชั้้�นนำำ�ระดัับโลกที่่�เน้้นการวิิจััยและพััฒนา และหน่่วยงานผู้้�ให้้บริิการด้้าน

การวิิจััย (contract research organizations) ชั้้�นนำำ�ของโลกเข้้ามาให้้

บริิการใน Food Innopolis เพื่่�อให้้เกิิดการเชื่่�อมโยงกัับบริิษััทอาหารและ อุุตสาหกรรมที่่�เกี่่�ยวเนื่่�องของไทยตลอดทั้้�งห่่วงโซ่่มูล ู ค่่า

ดัังนั้้�น เพื่่�อให้้การดำำ�เนิินงาน Food Innopolis เป็็นไปตามเป้้าหมายของ

การเพิ่่�มขีีดความสามารถด้้านการวิิจััย พััฒนาและนวััตกรรมของเอกชน

ได้้อย่่างครอบคลุุมทั่่�วทั้้�งประเทศ และกระจายสู่่�ภููมิภ ิ าคนั้้�นมีีความจำำ�เป็็น เร่่งด่่ วนที่่� ต้้องขยายการดำำ�เนิินงานของ Food Innopolis ไปยัังพื้้� นที่่�

และนวััตกรรมของบริิษััทเอกชน ทั้้�งทางด้้านโครงสร้้างพื้้� นฐานและพื้้� นที่่�

โดยมีีสิท ิ ธิิประโยชน์์และแรงจููงใจ คืือ

สิิทธิิประโยชน์์ BOI

กระทรวงการอุุ ดมศึึกษา วิิ ทยาศาสตร์์ วิิ จััยและนวัั ตกรรม ยัังให้้จััดตั้้� ง

• ยกเว้้นภาษีีเงิินได้้นิติ ิ ิบุุคคล 8 ปีี ลดหย่่อนได้้อีีก 50%

จุุฬาลงกรณ์์มหาวิิทยาลััย มหาวิิทยาลััยมหิิดล มหาวิิทยาลััยเทคโนโลยีี

• ยกเว้้นอากรขาเข้้าเครื่่�องจัักร

เมืืองนวัั ตก รรมอาหารอีีก 7 แห่่ ง ได้้ แ ก่่ มหาวิิ ท ยาลัั ย เกษตรศาสตร์์ พระจอมเกล้้ า ธนบุุ รีี มหาวิิ ท ยาลัั ย เชีียงใหม่่ มหาวิิ ท ยาลัั ย ขอนแก่่ น และมหาวิิ ท ยาลัั ยสงขลานคริินทร์์ นัับเป็็นครั้้� งแรกของประเทศไทยที่่� มุ่่�งพััฒนา ‘นวััตกรรมอาหาร’ ในสเกลใหญ่่ระดัับนี้้�

Food Innopolis มุ่่�งสนัับสนุุนผู้้�ประกอบการในภาคเอกชน โดยเฉพาะ

ผู้้�ประกอบการขนาดเล็็กและขนาดกลาง ให้้มีีโอกาสทำำ�วิิจััย พััฒนาและ นวััตกรรมในพื้้� นที่่�เมืืองนวััตกรรมอาหารโดยไม่่มีีค่่าใช้้จ่่าย

เพิ่่�มเติิมอีีก 5 ปีี

• ยกเว้้นอากรขาเข้้าอุุปกรณ์์นำ�ำ เข้้าสำำ�หรัับการวิิจััยและพััฒนา การส่่งเสริิม SME และ Start-up

• ลดภาษีีเงิินได้้ SMEs ที่่�มีีกำำ�ไรตั้้�งแต่่ 30,000-2,999,000 บาท

จาก 15% เหลืือ 10% และบริิษััทที่่�มีีกำำ�ไร 3,000,000 บาทขึ้้�นไป จาก 20% เหลืือ 10% (2 ปีี)

• ยกเว้้นภาษีีเงิินได้้ Start-up 5 ปีี

กระทรวงการอุุดมศึึกษา วิิทยาศาสตร์์ วิิจััย และนวััตกรรม ด้้านกำำ�ลัังคน

• Talent Mobility

• สนัับสนุุนนัักศึก ึ ษาทำำ�งานควบคู่่�ศึึกษาในโรงงาน (Work-integrated Learning)

• การฝึึกอบรม Advanced Technology สำำ�หรัับบุุคลากร ในภาคอุุตสาหกรรม

ด้้านเทคโนโลยีีและนวััตกรรม • คููปองนวััตกรรม

• Start Up Voucher • ITAP

ที่่�มีีศัักยภาพและความพร้้อม ซึ่่�งจะทำำ�ให้้ Food Innopolis สนัับสนุุน

• การอนุุญาตให้้ใช้้สิทธิ ิ ทรั ิ พย์ ั สิ ์ น ิ ทางปััญญา

และเกิิดผลอย่่างเป็็นรููปธรรมตามเป้้าหมายที่่�มุ่่�งหวัังอย่่างแท้้จริิง

• MSTQ (บริิการทดสอบมาตรฐานเพื่่�อการรัับรองคุุณภาพ)

บริิษััทเอกชนให้้ทำ�วิ ำ ิจััย พััฒนาและนวััตกรรมได้้ อย่่างมีีประสิิทธิิภาพ

60 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

• เงิินกู้้�ดอกเบี้้�ยต่ำำ�

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 61

ศููนย์์วิจั ิ ัยอาหารแห่่งอนาคต (Future Food Lab)

โครงการบริิหารจััดการ นวััตกรรมเพื่่� อการ พัั ฒนาอุุตสาหกรรมใหม่่

สวทช. ได้้ รัับมอบหมายจากกระทรวงการอุุ ดมศึึกษา วิิ ทยาศาสตร์์

วิิ จัั ย และนวัั ตก รรม ให้้ เ ป็็ น เจ้้ า ภาพหลัั ก ในการพัั ฒ นา EECi ร่่ ว มกัั บ

หน่่ ว ยงานพัั น ธมิิ ต รในทุุ ก ภาคส่่ ว น ให้้ เ ป็็ น ศูู น ย์์ ก ลางการทำำ�ก ารวิิ จัั ย

และพัั ฒ นา เพื่่� อ ที่่� จ ะต่่ อ ยอดไปสู่่�การใช้้ ง านจริิ ง เชิิ ง พาณิิ ชย์์ แ ละเชิิ ง สาธารณประโยชน์์

Innovation Management (IM) หน่่วยงานใหม่่ที่่�ตั้้�งขึ้้�นมาได้้ 2 ปีี เพื่่�อขัับเคลื่่�อนอุุตสาหกรรมใหม่่ด้้วย กลไกทุุกอย่่างที่่�มีีในมืือ โดยมีี ยุุทธศาสตร์์ล้้อไปกัับนโยบายรััฐบาล และต้้องเชื่่�อมผู้้�ประกอบการ ในอุุตสาหกรรมนั้้�นๆ

เกษตรสมััยใหม่่และเทคโนโลยีีชีีวภาพ เป็็น 1 ใน 6 ของอุุตสาหกรรม

เป้้าหมายของ EECi พื้้� นที่่�กว่่า 3,455 ไร่่นี้้�ของวัังจัันทร์์วััลเลย์์เป็็นที่่�ตั้้�ง

ของสำำ�นัักงานใหญ่่ EECi โรงงานต้้ นแบบ และโรงเรืือนอัั จฉริิยะของ

Biopolis (เมืืองนวัั ตก รรมชีีวภาพ) รวมถึึ ง โครงสร้้ า งพื้้� น ฐานรองรัั บ

ดร.สััญชัย ั เอกธวััชชัย ั ที่่ปรึ � ก ึ ษาอาวุุโส โครงการบริิหารจััดการนวััตกรรม

หากเราใช้้เทคโนโลยีีนี้้�เราสามารถควบคุุมสภาวะแวดล้้อมได้้ 100%

Aripolis (เมืืองนวััตกรรมระบบอััตโนมััติิ หุ่่�นยนต์์ และอิิ เล็็ กทรอนิิกส์์

เพื่่�อการพััฒนาอุุตสหากรรมใหม่่ สวทช. กล่่าวว่่า บทบาทของ IM เป็็น

อาจจะมีีการทำำ�ทดสอบว่่าจะกระตุ้้�นพืืชให้้ผลิตส ิ ารอาหารที่่ม � ากกว่่าปกติิ

สวทช. มีีความร่่วมมืือกัับหน่่วยงานพัันธมิิตร สร้้างความร่่วมมืือเพื่่�อ

แผนที่่� ว างไว้้ ช่่ ว ยอำำ� นวยความสะดวกเรื่่� องงานวิิ จัั ย และการนำำ� ไป

เพิ่่� ม เติิ ม เกษตรกรต้้ อ งทำำ� อย่่ า งไรกัั บ พืืช ซึ่�่ ง ในสภาวะแวดล้้ อ ม

อััจฉริิยะ) Space Innopolis (เมืืองนวััตกรรมด้้านการบิินและอวกาศ)

ขัับเคลื่่� อนเขตนวัั ตกรรมระเบีียงเศรษฐกิิ จพิิเศษภาคตะวัั นออก หรืือ

EECi (EasternEconomic Corridor of Innovation) ซึ่�่ ง เครืือข่่ า ย ความร่่วมมืือในการวิิ จััยเทคโนโลยีีสมััยใหม่่ เพื่่�อสร้้างความเข้้มแข็็ง

และความสามารถในการแข่่งขัันให้้กัับประเทศอย่่างยั่่� งยืืน พร้้อมทั้้� ง

Facilitator เพื่่�อให้้อุุตสาหกรรมแต่่ ละอัั นสามารถเคลื่่� อนที่่� ไปได้้ ตาม

ศูู นย์์วิิจััยอาหารแห่่งอนาคต (Future Food Lab) หนึ่่�งใน แพลตฟอร์์มของ Food Innopolis เพื่่�อช่่วยเหลืือผู้้�ประกอบการ อาหารในทุุกระดัับและครบทุุกมิิติิการทำำ�งาน ขัับเคลื่่�อนทั้้�งในเชิิง จุุลภาคและมหภาค 

พัั ฒ นาประเทศให้้ มีีศัั ก ยภาพของภูู มิิ ภ าคนี้้� ซึ่�่ ง พื้้� นที่่� EECi เป็็ น ส่่ ว น

สำำ�คััญในการพััฒนา ได้้รัับการสนัับสนุุนจากพัันธมิิตร และร่่วมมืือกัั น ในการพััฒนาและใช้้ประโยชน์์ของพื้้� นที่่� EECi บริิเวณวัังจัันทร์์วััลเลย์์ โดยได้้รับ ั ความร่่วมมืือจากหลายหน่่วยงาน

คลัังฐานข้้อมููลวััตถุุดิบ ิ ที่่�ใช้้ ในอาหาร (Food Ingredient Library) เพื่่� อ สนัั บ สนุุ น การทำำ�วิิ จัั ย ให้้ เ ป็็ น ไปอย่่ า งมีีประสิิ ทธิิ ภ าพและมีีมาตรฐาน Food Innopolis ยัั ง ร่่ ว มจัั ดตั้้� ง ขึ้้� น ภายในศูู น ย์์ วิิ จัั ย อาหารแห่่ ง อนาคต

ใช้้ ง านจริิ ง ให้้ ส ามารถข้้ า มศูู น ย์์ ข้้ า มหน่่ ว ยงานกัั น ได้้ อ ย่่ า งไร้้ ร อยต่่ อ โดยพยายามใช้้กลไกทุุกกลไกในมืือเพื่่�อทำำ�งานให้้ได้้

โครงการการบริิหารจััดการนวััตกรรมเพื่่�อการพัั ฒนา อุุตสาหกรรมใหม่่ จะดููแลเรื่่�องการเชื่่�อมโยงทั้้�งซััพพลายเชน ตั้้�งแต่่งานวิิจััยถึึงผู้้�ประกอบการ รวมถึึงองค์์ประกอบของบริิบทอื่่�น เช่่น สิิทธิิประโยชน์์จาก BOI บางครั้้�งอาจจะมีีการนำำ�เข้้าเครื่่�องจัักร เทคโนโลยีีจากต่่างประเทศจะต้้องเสีียภาษีีนำำ�เข้้าจากต่่างประเทศ ถ้้ามีีสิิทธิิประโยชน์์ที่่�เราสามารถช่่วยอำำ�นวยความสะดวกให้้ ผู้้�ประกอบการได้้ เราก็็จะนััดหารืือกัับ BOI ปััจจุุบัันโครงการกำำ�ลัังผลัักดัันเรื่่�อง Plant Factory มีีผู้้�ประกอบการ

ซึ่�่งจะเป็็นแหล่่งรวบรวมข้้อมููลและตััวอย่่างวััตถุุดิิบที่่�ใช้้ในอาหารเพื่่�อให้้บริิการสำำ�หรัับนัักวิิจััยและผู้้�ที่่�สนใจการทำำ�วิิจััยด้้านอาหาร โดยสามารถเข้้าไป

จะนำำ� เทคโนโลยีีนี้้� ไ ปใช้้ ผลิิ ต เชิิ ง พาณิิ ชย์์ จ ริิ ง แต่่ ด้้ ว ยที่่� ผ่่ า นมา BOI

ในอนาคตจะใช้้ Food Ingredient Library เป็็นต้้นแบบของคลัังอื่่�นที่่� Food Innopolis วางแผนจะจััดตั้้�งตามมา ไม่่ว่่าจะเป็็น Material Library โดย

ผู้้�ประกอบการนำำ� เข้้ า เทคโนโลยีี Plant Factory มาจะต้้ อ งเสีียภาษีี

ค้้นหาวััตถุุดิิบที่่�ใช้้ในอาหารเพื่่�อนำำ�ตััวอย่่างไปทดลองใช้้ในงานวิิจััย พััฒนาผลิิตภััณฑ์์ของตนเองได้้

จะรวบรวมบรรจุุ ภััณฑ์์ ประเภทต่่ างๆ ที่่� ใช้้สำำ�หรัับอุุ ตสาหกรรมอาหารและ OEM Library ซึ่�่งจะเป็็นฐานข้้อมููลเกี่่� ยวกัั บบริิษััทที่่� รัับทำำ� OEM เกี่่� ยวกัั บ กระบวนการผลิิตอาหาร เพื่่�อสนัับสนุุนการพััฒนาวิิจััยต่่อไป

ไม่่ เ คยให้้ สิิ ทธิิ ป ระโยชน์์ เ รื่่� องของการปลูู กพืืช กลายเป็็ น ว่่ า หาก

เต็็มอััตรา คืือ ประมาณ 20-30% ซึ่่�งถืือว่่าสููงอยู่่� ทำำ�ให้้ต้้นทุุนการผลิิต

ในธรรมชาติิได้้ ต้้นไม้้ ถ้้าต้้องการให้้เขาสร้้างสารอาหารที่่�มีีประโยชน์์ ในธรรมชาติิ ทำำ�ไม่่ได้้ เราเลยใช้้วิิธีีการจำำ�ลองธรรมชาติิ เข้้ามาท้้ ายสุุด

ของการทำำ� Plant Factory คืือ การปลูู กพืืช ที่่� มีีมูู ล ค่่ า สูู ง ในญี่่� ปุ่่� นมีี การใช้้ Plant Factory ปลููกสตอเบอรี่่�ผลิิตเป็็นวััคซีีนรัักษามะเร็็งในสุุนัข ั เป็็นต้้น เรามองว่่ามีีรููปแบบธุุรกิิจที่่�เป็็นไปได้้และเห็็นว่่ าใช้้เทคโนโลยีีนี้้� เพิ่่�มมููลค่่ าของพืืชได้้

ดร.สัั ญชัั ย มองว่่ า Plant Factory เป็็ น อนาคตของอุุ ตส าหกรรม

เกษตรยุุ ค ใหม่่ ที่�่ ป ระเทศไทยและทั่่� ว โลกกำำ�ลัั ง มุ่่�งหน้้ า ไป เนื่่� องด้้ ว ย สภาวะแวดดล้้ อ มและสภาพอากาศที่่� เ ปลี่่� ย นแปลงไป ควบคุุ ม ไม่่ ไ ด้้ มีีความเสี่่�ยงเรื่่�องอาหารที่่�จะได้้รัับผลกระทบ

ถ้้าสามารถผลัักดัันตรงนี้้�ได้้จะช่่วยเรื่่�อง Food Security ได้้ ทำำ�ให้้มีี

ปริิมาณอาหารที่่�เพีียงพอ ทั่่�วโลกที่่�พยายามพััฒนาเทคโนโลยีีตรงนี้้�มา เพราะมีีปััญหาเรื่่�องผลกระทบจากสภาพแวดล้้ อม อากาศของแต่่ ละ ประเทศ อย่่างในญี่่�ปุ่่�นที่่� ผลัักดัั นเรื่่� อ งนี้้� มา 30 กว่่ าปีีแล้้ ว เทคโนโลยีี

ที่่� เ รานำำ� เข้้ า มาเป็็ น รุ่่�นที่่� 3 ที่่� เ ขาพัั ฒ นาในญี่่� ปุ่่� น จากการที่่� เ ราพา ผู้้�ประกอบการไปดูู ง านที่่� ญี่�่ ปุ่่� น เขาเริ่่� ม มองเห็็ น ว่่ า มีีความเป็็ น ไปได้้ ในเชิิงธุุรกิิจ

การทำำ�การเกษตรสมััยใหม่่สูงู ขึ้้�น

ชีี ว วัั ส ดุุ มีี คุุ ณ ภาพ ผ่่ า นการทำำ � วิิ จัั ย มาแล้้ ว มีี ข้้ อ มูู ล สนัั บ สนุุ น ภาคอุุ ต สาหกรรมสามารถไปวิิ จัั ย ต่่ อ ย อดเพิ่่�มและประยุุ ก ต์์ ใ ช้้ ไ ด้้ อ ย่่ า งสะดวกรวดเร็็ ว

ดร.สััญชััย เอกธวััชชััย ที่่�ปรึึกษาอาวุุโส โครงการบริิหารจััดการนวััตกรรม เพื่่�อการพััฒนาอุุตสาหกรรมใหม่่ (IM) ศููนย์์บริิหารจััดการเทคโนโลยีี (TMC) สทวช.

62 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 63

บทบาทของ IM เรีียกว่่า BCG (Bio Economy, Circular Eeconomy

และ Green Economy) เป็็ น ยุุ ท ธศาสตร์์ ข องโครงการที่่� ต้้ อ งล้้ อ ตาม รััฐบาล ซึ่่�งอุุตสาหกรรมอาหารและการเกษตรสมััยใหม่่เป็็นส่่วนหนึ่่�ง

ดร.สััญชััย กล่่าวว่่า เกษตรกรสามารถจะผลิิตวััตถุุดิิบเพื่่�อตอบสนอง

บริิการ สวทช.

สวทช. สนัั บ สนุุ น ผู้้�ประกอบการไทยเข้้ าถึึ ง เทคโนโลยีี ไ ด้้ ง่่ า ยขึ้้� น ลดความเสี่่�ยงของการลงทุุ น วิิ จัั ย พัั ฒนา และเพิ่่� มขีี ด ความ สามารถทางการแข่่ ง ขัั น

ประโยชน์์ ใ นปลายทางได้้ โ ดยใช้้ เ ทคโนโลยีีการเกษตรเป็็ น ตัั ว เริ่่� ม ต้้ น ซึ่่�งโครงการฯ เชื่่�อมโยงทั้้�ง Food Innopolis และเขตนวััตกรรมระเบีียง เศรษฐกิิ จ พิิ เ ศษภาคตะวัั น ออก (Eastern Economic Corridor of

Innovation,EECi) มีีศูู น ย์์ วิิ จัั ย ที่่� เ กี่่� ย วข้้ อ ง คืือ Biopolis ซึ่่� ง เกี่่� ย วกัั บ เทคโนโลยีีชีีวภาพ เกษตรเป็็นหนึ่่�งในเทคโนโลยีีชีีวภาพที่่� ต้้ อ งผลัั กดัั น ให้้ เ กิิ ดก ารใช้้ เ ทคโนโลยีีการเกษตรสมัั ย ใหม่่ และเชื่่�อมโยงกัับศููนย์์วิิจััย

ของไบโอเทคและศููนย์์นาโนเทค เป็็นต้้น จะมีีการทำำ� Pilot Research

ที่่� EECi เป็็นการทำำ�วิิจััยที่่�มากกว่่า Lab ScaleResearch เพื่่�อเชื่่�อมโยง ไปที่่�อุุตสาหกรรม ซึ่่�งการขยาย Pilot Research ไปที่่� EECi จะช่่วยให้้ ใกล้้ ชิิดกัับภาคอุุ ตสาหกรรม

Food Innopolis และ Biopolis มีีความเชื่่� อมโยงกัั น Food

Innopolis สร้้ า งระบบนิิ เ วศน์์ ใ ห้้ เ กิิ ดส ภาวะแวดล้้ อ มให้้ เ หมาะสมกัั บ การทำำ�งานวิิจััยและผลัักดัันงานวิิจััยไปใช้้ประโยชน์์ ส่่วนของไบโอเทค คืือ สร้้างคลััสเตอร์์ให้้เกิิด Food & Feed ในส่่วน Food for the Future ดููภาพรวมว่่าจะทำำ�งานวิิจััยอะไร

บทบาทของเรา คืือ พยายามผลัักดัันอุุตสาหกรรมใหม่่ให้้เกิิดขึ้้�น โดยไม่่จำำ�กััดว่่าใช้้กลไลอะไร อย่่าง Food Innopolis เป็็นส่่วน ที่่�ต้้องเอาพืื ชจาก Plant Factory ไปแปรรููปเป็็นวััตถุุดิิบของ อาหาร ในส่่วนของการเกษตรเป็็นต้้นทางของอุุตสาหกรรม อาหาร ยา และเครื่่�องสำำ�อาง เราพยายามเชื่่�อมโยงการเกษตร การเพาะปลููกซึ่่�งเป็็นต้้นน้ำำ�� และพยายามเชื่่�อมโยงกัับคนที่่�ใช้้ วััตถุุดิิบตรงนี้้�ที่่�ปลายทางไม่่ว่่าจะเป็็น อาหาร ยา และเครื่่�อง สำำ�อาง เป็็นต้้น อย่่างเครื่่�องสำำ�อาง เราก็็เชื่่�อมโยงกัับนาโนเทค เพื่่�อดูู ว่่ า ความต้้ อ งการ ของอุุ ต สาหกรรม อาหาร ยา และเครื่่�อง สำำ�อางต้้องการวััตถุุดิิบไปใช้้รููปแบบใดบ้้าง อาจจะแปรรููปจาก พืื ชไปเป็็นอาหารโดยตรง หรืือแปรรููปจากสารสกััดเพื่่�อไปใช้้เป็็น วััตถุุดิิบในเครื่่�องสำำ�อาง หรืืออาหารเสริิม เช่่น วิิตามิินซีี วิิตามิินเอ เป็็นต้้น

ส่่วน Smart Farm นั้้�น ดร.สััญชัย ั กล่่าวว่่า นิิยามค่่อนข้้างกว้้างแต่่หัว ั ใจ

คืือ การนำำ�เทคโนโลยีีเข้้ามาใช้้ในกระบวนการผลิิต กระบวนการเพาะปลููก ซึ่่�งบทบาทของโครงการนี้้� คืือ ช่่วยเกษตรกรดููเทคโนโลยีีที่่� เหมาะสม

กัั บการผลิิ ตและเพาะปลููก รวมถึึ งความต้้ องการและความพร้้อมของ เกษตรกรเองด้้วย

อาทิิ ในส่่วนของ วีีทีี แหนมเนืือง ที่่�หน่่วยงาน IM พาไปดููงานที่่�ญี่�่ปุ่่�น

Technology Services การถ่่ายทอดเทคโนโลยีี

Financial, Tax, R&D Promotional Measures การเงิิน ภาษีี และมาตรการส่่งเสริิม

• รับจ้างวิจัย ร่วมวิจัย

• การให้ค�ำปรึกษาเทคโนโลยี (ITAP-Consultancy)

• การถ่ายทอดเทคโนโลยี อนุญาตให้ใช้สท ิ ธิ • บริการวิเคราะห์และทดสอบ

• ให้ค�ำปรึกษาและแก้ไขปัญหาทางวิศวกรรz

Business Promotions SMEs /Start-up

กลไกส่่งเสริิมธุุรกิิจ SMEs/Startups

• ยกเว้นภาษี 300% ส�ำหรับการลงทุนวิจัย

• บ่มเพาะธุรกิจ (Company Creation)

• เงินร่วมลงทุนในธุรกิจเทคโนโลยี

• NSTDA Investor’s Day

• Thailand Tech Show

• เงินกู้ดอกเบี้ยต่�ำ • บัญชีนวัตกรรม

• Research Gap Fund • Start-up Voucher

• ศูนย์สนับสนุนและให้บริการประเมิน จััดอัันดัับเทคโนโลยีีของประเทศ

Infrastructure Development

STI Professional Development

โครงสร้้างพื้้� นฐานสำำ�คััญทางวิิทยาศาสตร์์ และนิิคมวิิจััยของประเทศ

การพัั ฒนาบุุคลากรด้้านวิิทยาศาสตร์์ เทคโนโลยีีและนวััตกรรม

• อุทยานวิทยาศาสตร์ประเทศไทย

• เขตอุตสาหกรรมซอฟต์แวร์ประเทศไทย • เมืองนวัตกรรมอาหาร

• สถาบันพัฒนาบุคลากรแห่งอนาคต

สนัั บ สนุุ น ผู้้�ประกอบการธุุ ร กิิ จ เทคโนโลยีี และนวัั ต กรรม เพิ่่�มขีี ด ความสามารถทาง การแข่่ ง ขัั น

Career for the Future Academy (CFA)

• ศูนย์นวัตกรรมอาหารและอาหารสัตว์ • ศูนย์ชีววัสดุประเทศไทย

และพาบริิษััทญี่�่ปุ่่�นมาดููพื้้�นที่่� ที่�่ อุุดรธานีี และก่่ อสร้้าง Plant Factory เพราะเดิิ ม เขามีีปัั ญ หาเรื่่� อ งซัั พพ ลาย และคุุ ณ ภาพไม่่ ไ ด้้ โดยเฉพาะ

หน้้าแล้้ง บางครั้้�งเข้้ามาตััดแต่่งทิ้้�งไป 30% แต่่ละวัันใช้้ผัก ั 1 ตััน ต้้องสั่่�ง เข้้ามา 1.3 ตััน

Email

: [email protected]

Website

: www.nstda.or.th

Call Center Facebook

Download PDF "NSTDA Services" 64 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

Line



: 02 564 8000

: NSTDA - สวทช.

: @NSTDA

Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ | 65

ขอขอบคุณ คุุณวิิราภรณ์์ มงคลไชยสิิทธิ์์�

ดร.นพดล คีีรีีเพ็็ชร

ผู้้�อำำ�นวยการ สถาบัันการจััดการเทคโนโลยีีและนวััตกรรมเกษต

กลุ่่�มวิิจััยวิิทยาการข้้อมููลและการวิิเคราะห์์ (DSARG)

รองผู้้�อำำ�นวยการ สวทช. (AGRITEC) สวทช.

ดร.ศิิษเฎศ ทองสิิมา

นัักวิิจััยอาวุุโส ทีีมวิิจััยคลัังอนุุพัน ั ธ์์ความรู้้� (KEA)

ศููนย์์เทคโนโลยีีอิิเล็็กทรอนิิกส์แ ์ ละคอมพิิวเตอร์์แห่่งชาติิ (NECTEC) สวทช.

ผู้้�อำำ�นวยการ ธนาคารทรััพยากรชีีวภาพแห่่งชาติิ (NBT) สวทช.

ดร.วััชรากร หนููทอง

ดร.สััญชััย เอกธวััชชััย

ศููนย์์วิจั ิ ย ั เทคโนโลยีีสิ่่�งอำำ�นวยความสะดวกและเครื่่�องมืือแพทย์์ (A-MED)

ที่่�ปรึก ึ ษาอาวุุโส

โครงการบริิหารจััดการนวััตกรรมเพื่่�อการพััฒนาอุุตสาหกรรมใหม่่ (IM) ศููนย์์บริิหารจััดการเทคโนโลยีี (TMC) สวทช.

คุุณศศิิวิิมล บุุญอนัันต์์

นัักวิิเคราะห์์ ฝ่่ายบริิหารวิิจััยเพื่่�อสนัับสนุุนยุุทธศาสตร์์ชาติิ (RNS) สวทช.

Prof. Timothy W. Flegel

ที่่�ปรึก ึ ษา ทีีมวิิจััยเทคโนโลยีีชีีวภาพปลาและกุ้้�ง (AFST)

กลุ่่�มวิิจััยเทคโนโลยีีชีีวภาพสััตว์์น้ำ�ำ แบบบููรณาการ (AAQG)

ศููนย์์พัน ั ธุุวิิศวกรรมและเทคโนโลยีีชีีวภาพแห่่งชาติิ (BIOTEC) สวทช.

ดร.แสงจัันทร์์ เสนาปิิน

นัักวิิจััยอาวุุโส ทีีมวิิจััยเทคโนโลยีีชีีวภาพปลาและกุ้้�ง (AFST) กลุ่่�มวิิจััยเทคโนโลยีีชีีวภาพสััตว์์น้ำ�ำ แบบบููรณาการ (AAQG)

ศููนย์์พัน ั ธุุวิิศวกรรมและเทคโนโลยีีชีีวภาพแห่่งชาติิ (BIOTEC) สวทช.

ดร.ธีีรยุุทธ ตู้้�จิินดา

นัักวิิจััยอาวุุโส กลุ่่�มวิิจััยเทคโนโลยีีชีีวภาพพืืชและการจััดการ แบบบููรณาการ (ACBG)

ศููนย์์พัน ั ธุุวิิศวกรรมและเทคโนโลยีีชีีวภาพแห่่งชาติิ (BIOTEC) สวทช.

คุุณสััมฤทธิ์์� เกีียววงษ์์ นัักวิิชาการอาวุุโส

ทีีมวิิจััยเทคโนโลยีีไวรััสเพื่่�อควบคุุมแมลงศััตรููพืืช (AVBT) กลุ่่�มวิิจััยนวััตกรรมสุุขภาพสััตว์์และการจััดการ (AVIG)

ศููนย์์พัน ั ธุุวิิศวกรรมและเทคโนโลยีีชีีวภาพแห่่งชาติิ (BIOTEC) สวทช.

66 | Smart Farming การเกษตรอััจฉริิยะ

นัักวิิจััย ทีีมวิิจััยนวััตกรรมและข้้อมููลเพื่่�อสุุขภาพ (HII)

ศููนย์์เทคโนโลยีีอิิเล็็กทรอนิิกส์แ ์ ละคอมพิิวเตอร์์แห่่งชาติิ (NECTEC) สวทช.

ดร.โอภาส ตรีีทวีีศัักดิ์์�

นัักวิิจััย ทีีมระบบไซเบอร์์-กายภาพ (CPS)

หน่่วยทรััพยากรด้้านการคำำ�นวณและไซเบอร์์-กายภาพ (NCCPI)

ศููนย์์เทคโนโลยีีอิิเล็็กทรอนิิกส์แ ์ ละคอมพิิวเตอร์์แห่่งชาติิ (NECTEC) สวทช.

นายแพทย์์ไพศาล พลโลก

รัักษาการผู้้�อำำ�นวยการ โรงพยาบาลเรณููนคร

คุุณเอกราช เครื่่�องพนััด

ผู้้�จััดการทั่่�วไป บริิษััท ริิมปิิงออร์์แกนิิคฟาร์์ม จำำ�กััด

คุุณมััฆวาล หอสุุวรรณ์์

กรรมการผู้้�จััดการ ศููนย์์เกษตรกรรมบางไทร

คุุณปคุุณา บุุญก่่อเกื้้�อ บ้้านสวนเมล่่อน

จัดทำ�โดย ฝ่ ายธุรกิจสัมพันธ์ ศูนย์บริหารจัดการเทคโนโลยี สำ�นักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ 111 อุทยานวิทยาศาสตร์ประเทศไทย ถนนพหลโยธิน ตำ�บลคลองหนึ่ง อำ�เภอคลองหลวง จังหวัดปทุมธานี 12120 โทร. 02 564 7000 [email protected] NSTDA - สวทช

Call Center 02 564 8000 www.nstda.or.th @NSTDA