L. Volusii Maeciani Assis Distributio et Balbi Mensoris De asse Libellus [Reprint 2022 ed.] 9783112686461

Citation preview

Ti. V Ö L U S I U S

MAECIANUS

FT B

A

L

lì

U

S

OF. A

S

S

E

m ioii EDUARDUS

lì Ö C K I N IV.

L. V O L U S I I MAECIANI

ASSIS DISTRIBUTIO ET

BALBI

DE

M E N S O BIS

ASSE

LIBELLUS.

EMENDAVIT ET AKIOTATIOHE

TUM

TU M SUA

EI.IAE

IPS1CS

V1NETI

EDUARDUS I. U. D.

ET

TABCI.lSyUE

ET

IO.

Fn.

CROKOV11

1NSTBUXIT

BÖCKING E. O. P. P.

B O N N A E I M P E N S I S A D O L P H I MARCUS, clolacccxxxi.

Sicilici ilarat libro

• • . TO*

singulari

sis p r i u s •io

Srra

VOLT3IUS

sua o r i g i n e ,

MAECIAKUS

et p u l c b e r r t m o

edisccndus

est, quam

sune temere acceJunt

J>ene n o t «

est tHstrihutio IAC.

DE

CU1ACIUS,

sit s&tis

de.

1U R 1 S C O N S U L T O S

e t is q u i d

ia

ASSE,

qui

iuris

I o s t i t u t i o n e s ; et nieo

IV.

iudi~

ad iuris disciplinam, quibus

Don

assiuni. Commeot

in

L . 21. V

i l e a n n u i s I c g a t i s ( o p p . p o s t u r a o r . ed. tora

studio,

part. I. col.

1407).

2.

D.

Fabrot.

EDITORIS

D e

P RAE FA

L u c i o Volusio M a e c i a n o ,

TIO-

cum vilam eiiis deline-

are huius loci non sit, quamvis post l o . Strauchii,

Io-

annisquc Wundcrlicliii

vi-

commentarios

aliorumquc

roruin, qui aut ICtorum vitas peculiaribus operibus celebraverunt, mani

aut obiter

historia

easdem in libris de inris R o -

conscriptis

exposuerunt,

0-^tSitt(¡¡jL«xa

is labor sine inimodestiae vituperatione suscipi p o s s i t , modo diligcnter scitcque perficiatur, — i n q u a m , panca s u n t , mine

dubitare,

quae

quamvis

exstitcrint

nulla probabilis ratio suadet; per

aec,

quam

per

et

de Maeciano,

praemittam.

De

qui

praeno-

dubitarent,

Alaccianum vero rectius

(Metianum)

scribi

et

lapides

Graccique tcstnntur, et ab aliis satis est superque demonstratiun.

lam si Volusium nostrum Maecianum i n -

ter iuris p e r i t o s , quibus Antoninus Pius usus e s t , f u isse d i x e r o ; tura si rettulero lectorem ad Ulpiani h. 17. D. de

iure patronatus,

scrvavit

rescriptum, in

ratoribus

quae divorimi quo

honorificentissimis

fratrum

nobis

idem Volusius ab i m p e laudibus

cohonestatur ;

deinde si Marcum Philosophum in iure Maeclani discipulum

et senietipsum

profiteri

et a Capitolino vocari

Xnonuero; si denique ex eadem eiusdem Capitolini vita M . A n t o n i o i Piiilosophi (c. 25.) atque e *

Vulcatii

G*l-

4

E D I T O E I S

licani vita Avidii Cassii ( c . 7.) attillerò M a e c i a n u m , cura ci Alexandria commissa es^et (tarnquam pracfecto A u g u s t a l i , si Rittcro fidem liabes), consentientem spe p a r t i c i p a t u s Avidio Cassio, ab exercitu interemptuin esse, Calpurnio Pisone et M. Salvio l u l i a n o coss. (a. u. c. 928. p. Chr. n. 175.) : satis ad rein nostrani de Iurisconsulti vita rettulisse mihi vidcor. V e r u m e n i m vero hoc indicare liccat, ex o m n i b u s , quos de scrip t o r e consului, me r c p p c r i s s e , q u i ipsius in discipuluni suuiu , M. Antonimiin Imp., perfidiati! i n c r e p a r e t , neminem. Scd hoc tu? tv iw.oóim. De libris Maeciani qui quos scripserit scire v o l u u t , indiccui ii F l o r e n t i n u m , qui iam digestorum libris praeponi s o l e t , cosque a d c a n t , q u i ad l u m e inclicem commcntarios e l a b o r a v e r u n t . q u a e ex Maeciani scriptis in digestis r e p e r i u n t u r , ea in Hoinmclii palingenesia, q u a m iusto m a lore nomine vocavit anctor, (Lips. 1767. 8°.) pagg. 353. . . 300. rcpetit.a sunt.. Scd iam ad libellula de assis d i s t r i b u t i o n e convertainur, qui quod Schul tingi anae collectioni d e est, merito v. cel. Hugo (Ind. cdd. p. 197.) v i t u p e r a i , et tamen item idem ü b e r Berolincnsi iuris a n f e i u s t . a v v r ù y f i a n deest. Eliam Vinetum , Iìurdigalenscm, probe scio dubitavisse*) „ h u n c libcllum quomodo su us a u c t o r i n s c r i pserit, cuius t i t u l u m in antiquis c o d i c i b u s " se non r e p p e *) Sed Vinctus minime clubitavit Yolusium Maecian u m libelli auctorcm h a b e r e ; clubitavit solum de i n scriptione libelli, u t r u n i ca ,,Disiribulio etc." f'uorit nec ne» q u o d t e s t a n l u r ipsius Yineti verba (praemon

5

P R AE F A T I O

risse p r o f i t e t u r . S e d q u i p r i m u s l i b e l l u m edidit, Io. S i c h a r d u s , inscriptioncin a c o d i c c , q u e m s e c u t u s est, a f u issc non s o l u m , si b e n e m c m i n i , n u s q u a m m o n u i t ; s e d i p s e q u i d e m in epistola

ad F e r d h i a n d u m ,

Hungariac,

Boliemiae elc. r e g o m , d e d i c a t o r i a in Iiunc m o d u m l o c u tus

e s t : „Jlaec

„Mctianum ,,sa

quoque

dc Jsse,

visitnlur,

Anloninum drianum „consiliis „Tulius

causa,

et quo J/adrianus Pium,

cur L,

Folusium

in Pandectis

respon-

[vult autcrn S i c l i a r d u s

q u e m Tituni

q u o q u e Aclium

n o m i n a t u m f u i s s e constat.] multum

usus,

et quem

Capitolinus

„theca

J'uit

cuius passim

il/, /lu ionininn

sollicite

audisse

Laurisscnsi:

El

,,Aggeno

Urbico

adnexuerimus

,¡magna

a me

sumptuum

,,tos,

deinde

,,mos

et elegtintissimos

excusas,

Iulium

scribat,

autores

e

biblio-

. . . . IIos

liominatim

in

Pkilosophum

Frontinum

ct uigiliarum

Ha-

fertur

impensa

inscripsimus, ct c . "

cum

tibi,

. . eru-

maxi-

Idem vero

Si-

cliardus l i b e l l u m n o s t r u m ita i n s c r i p t u m c d i d i t : TOIUSLL M E T 1 A K I | K I S T R I B U T I O , TIUM

IK

IIF.BUS

Q u i d igitur?

ITEM

V O C A B I L A AC

PECUNIAR!IS, | POKDERE,

K O T A E | PATT-

NUMERO, HEKSURA.

iam a u t i p s u m S i c h a r d u m libclli i n s c r i -

ptioncin ab co confictam pro gcnuina nobis v e n d i t a s s e , a u t e a m d c m in co codicc, q u e m e x s c r i p s i t e d i t o r , e x s t i tisse d i c a m u s neccsse erit. Xllud q u i d e m ut c r e d a m a b d e a u c t o r i b . ) „yolusium ,,asse, nescio an aliqucm ,,coniicias" Ac.

Metianum auctorem ex iuris professoribus

libri de fuisse

6

E

D

I T

O

animo meo impetrare n e q u e o : Sichardum, stras b e n e

ceterum mcritum,

bonum

sui

Hlam

I

S

quamvis virum

interdum

gentemque fuisse; ncque libelli

R

et

haud

nesciam

de litteris no-

parum accuratum

ipsum

Maecianum

inscriptioncm ( q u a e ,

dili-

in fronte

lit n u n c se h a -

b e t , ex ipsius libelli principio extreinisque paragraphia facile a librario quodain vctcre conscribi potuit) isse contenderiin.

Fuerunt

tamen

qui

posu-

post Alciatum

d u b i t a r e n t an l i b c l l i i s , q u e m e x l i i b e o , V o l u s i u m M a e c i a n u m a u c t o r c i n n o n h a b o r e t ; s e d ii o m n e s , eorum et

sunt,

yix

tione,

nullam

probabilem attulerunt

quidem c a m ,

q u a e v i d e a t u r ex V i n e t i

annota-

si q u i s p e r f u n c t o r i e t a n t u m c a n u l e m l e g a t ,

ri p o s s e (Cf. n o t . * ) . nain q u i d i c u n t „scribendi

„hoc

quotquot rationom,

libello

,,Maeciani

ICti"

deant ii, ineptius

adhibilum,

abhorrens

ab

merito

dici

queat, ei,

derideantur.

qui

qua m

eqiiidem

eleganti

ori-

in

elegantia

dubitationem iustam movere * * ) ,

ne

u ten du m e s s e

valde

genus

ego

viquid

scribendi

genere

de arithmetices, u t ita

loquar,

e l e m e n t i s b r e v i t e r t r a c t a r e Y i i l t , m e h e r c l e ! in p r o m p t u n o n h a b e o ; n e q u e Iiheinnii F a n n i i e q u i d e m d e p o n d e ribus

et m e n s u r i s

versus,

vcl siquis alius cosdein f a -

bricaverit, revera carmen esse dixerim. hoc solum

Ne nimius

fiam,

p r o f i t c r i l i c e a t , milii n u l l a m u s q u e d e h a c

* * ) Q u o d minus insta ex causa S t o c l m a n n u s , a d B a c h i i hist, i u r i s p r . ed. 6 . p . 4 8 4 . n o t . y , H o f f l n a n iium W u n d e r l i c h i u m q u e dixisse a n n o t a v i t .

P

1

AE

F

A

T

I

7

O

L. Volusii Maeciani distribution!: assis suspicione») s u perasse,

donee

spcciebus

pro

firmiores

vanis atque

incptisque

tulcrint, q u a e , nisi M a e c i a n i , auctoris

argumentoriim

probabiliores

rationes

esse libellns debcat commonstrent.

nandam , quain exliibeo , libelli cditioneui, scripti

codicis

omnes,

quas

ullius exstare

exemplo, quod re

copiam scio,

Elias Vinctus

n u m a r i a operis. Parisiis,

prout

in l i b r o ,

at-

cuiusnam tandem

nancisci

editioncs

alius

Ad

exor-

cum

m.inu

ncqnivcrim,

a d h i b u i ; sed

(ad calcem Hotomani 1565. 8°.) p u b l i c a v i t ,

q u o d tertio loco inter editioncs

dc nisi

indi-

c a v i , et. in G r a e v i a n i T h e s . a n t i q q . Rollini, torn. X I . pctitum e s t , usus non s u m .

eo

re-

S u n t autem editiones liae:

1) I o . S i c h a r d i , C o d i c i s T h e o d o s i a n i

libri XY1.

etc.

E x c u d e b a t B a s i l c a e Henricus P e t r u s , etc. M . D . X X V I I I . fol. Cf. f o l . 108. ( o p e r a r u m v i t i o s c r i p t u m e s t 6 8 . )

. . . f o l . 169. vers. Pauli

sent.

(Vid

ree. B c r o l i n i ,

Hugon. ind. cditt. 1 7 9 5 . 8 ° . N . 3. p .

ad 129.

2) l a c . C u i a c i i , Cod. T h e o d . libb. X V I . etc.

rect,

calcem sqq.)

Lugdu-

n i , a p i u l G u l i e l i n . R o u i l l i u m , etc. M . D . L X V I . f o l . Cf.

pagg.

6 8 9 . . . 6 9 3 . ( V i d . H u g o 1. c. N . 17. p . 1 4 6 .

3 ) F r . H o t o m a n i I.C. de re n u m a r i a liber.

Eiusdem

accnsserunt Fannius,

Priscianus

imsmatis,

sen

Maetianus, Caesariensis,

Iurisc., De

Graccoruin

asse, ct

His

Rhemnius ponderi-

Item, Ioachimus Camerarius Dc moneta

sqq.)

Romani

disputatio de aureo Iustinianico.

Volusius

bus et mensuris.

populi

nu-

Ronianorum.

8

E

Apud

D

Guillielmum

Maeciani

p^ginis

II I

in

et n i c n s u r i s ,

. . 440.

qiiidem p a g i n a m .

continetur.

Priscianuin,

in

cannon

ct in V o l n s i i u n

iniin p a g i n a s 471. . . 4 8 8 . i m p l e n t , dimidiain

S

M. D. L X X X V . 8 ° . —

436.

annotationes

de p o n d e r i b u s

O

Leiniarium.

libellus

Eliae Yineti

I T

Metia-

sed posteriores

l i b e l l u s , quelli t o t i u s libri inscriptio p r o m i t t i t , emplo,

quo

indiccm

utor,

lion

inost;

legitur

(mil. Elidaci

Onil. Philaiidri

Castilioncnsis

sod

ad

in

calcoin

Bnviarium epitome dc

do

asse

ct

ponderibus

et m e n s u r i s R o m a n o r i i n i ,

q u i d u o libelli p a g i n a s Monsoris

—; B a l b i

espost

plent

undeciin.

ne

C a m e r a r i ! dc nuinisniatis

ex-

o p i i s c u l u m a b liac

cditione Hotoiiianiani libri a b e s t . 4) C o d . T h e o d . libri X V I . etc.

Pavisiis a p . S e b . N i -

u el li u m M . D. L X X X V 1. fol. C i . f o l . 13. vers. 14.

vers.

Medius

est V o l u s i u s

Maccianus

.

.fot.

inter

Gaii

epit. et Palili ree. sent., a d calcein voluniinis cum aliis a d ins a n t e i u s t i n . p c r t i n e n t i b u s r e b u s reiectus (Gf. Hug o 1. c. j \ . 3 4 . p. 162. s q q . ) . rem

nostrani

eas,

quae

dierunt, p.

172.

Gcncvac (Cf. H u g o

et. L u g d u n i

1. c. N. 35. p.

pro-

vet.)

qua-

Sed editionem,

quae

S e b a s t . Nivellii. M . D C V I I . p r o d i i t ,

q u a e t a m e n , si e x c e p e r i s decimum,

1593. 4°.

169. s q q . N . 38.

ao Ilippocratis interprete citantur. Item de nominibus mensurarum lib. cuius me/ninit VolaLerranus .« Idem scripsit de Coloniis Lalinis librum, qticm se emendaturum et in publicum cditurum sitcialus proinisit." * ' * * ) R o m a e 152(5. f o l . ea prodiissc recrntiorcs q u i dam b i b l i o g r a p h i asscrunt; -sed maiorem lidem liabendam esse censeo A l b r . ab H a l l e r , q u i ( l ' i b l i o l l i . med. pract. torn. I. 1776. 4°. p. 92.) R o m a c 152Ö. fol. et i b i d . 1527- 12°. in lucein cadem emissa esse I c j l a t u r .

12

E D I T O R I S

comparare mihi p o t u e r i m ,

PRAEFATIO. Grotìovianis t a n t u m exem-

p l a r i k u s , de q u i b u s superius (N. 5.) d i x i , uti licuit. Scribcbam B o n n a c , a. d. IV. Kal. Mart. anni clalacccxxxi.

L. V O L U S I I

ASSIS

M A E Gì ANI

D I S T R I B U TIO ITEM

VOCABULA

AC

CUNIARIA

NOTAE

PARTIUM

PONDERE

Saepcnumero,

Censor,

NUMERO

animadvert!

IN

REBUS

aegre

t e , q u o d ASSIS DisTiuBUTio.NEM, e t in h c r c d t i m t i o n e ct in aliis m u l t i s n e c e s s a r i a m ,

PE-

MENSURA

ignotam

ferentem instituhabercs.

q u a e n e tara e x i g u a res ingeniiiiii t u u m ullo m o d o m o r a r e t u r , c u m p a r t e s i p s a s , turn v o c a b u l a

et notas

pro-

p o n e n d a s c x i s t i m a v i . et d e p r e l i e n d e s d i s t r i b u t i o n c i n q u i dem partiuin infinitaiu, oppidu autem quain exigua vocabula ac

notas.

[ I . §. 1.] P r i m a AS v o c a t u r , dimidia

in

SEMIS

divisio

duas

solidi,

partes

vocatur;

nota

id est l i b r a e ,

dimidias eius S.

deduci tur; [§. 2.]

quod pars

Scquena

d i v i s i o fit i n t r è s t e r t i a s p a r t e s ; p a t s t e r t i a TKIEXS v o c a t u r ; nota eius ~

. [ § . 3 . ] S e q u i t u r divisio in

qua-

t u o r q u a r t a s p a r t e s ; p a r s q u a r t a QUADRAKS v o c a t u r ;

nota

eius~—

~

. [§. 4 . ] D e i n c c p s C t d i v i s i o i n s e x s e x t a s p a r t e s ;

*) E a i n d c m i n s c r i p t i o n e m o m n e s e d d . h a b e n t , nisi q u o d o m . ASSIS, e t a u c t o r i s n o n i e n a S i c h . e t C u i . Vor lititi Meliani, a Y i n e t o f olusii Metiani lurisconsulti e t a G r o n . f'olusii Maccianì lurisconsulti scribitur. Y i n c t u s a n n o t a t : Hunc libellum r/uomoilo suus auctor inscripserit, dubito: cuius titulum in antiquis codicibus non reperi. Cf. piaci', m . pag. 4.

14

MAECIANI

DISTRIBUITO

I. §. 5 . . .

12.

sextae partis nomen est S E X T A K S , cuius nota est ~ [§. 5.] D e i n d e Uividitur in octo o c t a v a s , q u a e S E S C C K C I A B v o c a n t u r , q u a r u i n est n o t a — £ 3 . [§. 6.J Item in novoin n u n a s ; nona p a t s v o c a t u r U K C I A D C A E S E X T U LAK 4 ; nota • 5 . [§. 7.J D i v i d i t u r item as in d u o d e eim p a r t e s d u o d c c i m a s ; v o c a n t u r s i n g u l a e U S C I A , c u ius 6 nota —. [§. 8.] Haec v e l u t e l e m e n t s p r i m a c de a s s e distrib u t i o n ^ a e q u a l i t a t e m s e r v a n t , s i q u i d q u i b u s d a m caruin d e t r a h a s vel c o n f e r a s , fient d i s p a r e s . [§. 9.] q u a r e si q u a d r a n t i s e x t a n t c m , vel trienti unciam a p p l i c e s , f a cies Q U I Ì S C U N C E M , q u i constat ex q u i n q u e u u c i i s , h o c est q u i n q u e d u o d c c i n i i s ; nota q u i n c u n c i s Z Z — ~ 7[§. 10.j S i semissi a p p l i c e s tmciani, vel q u i n c u n c i s e x t a n t c i n , vel trienti q u a d r a n t c m , efiicies S E P T U K C E M , 8hoc est septem d u o d c c i m a s ; n o t a s e p t u n c i s S [§. 11.] Si s e p t u n c i a p p l i c u c r i s u n c i a m , vel semissi s e x tantem, vel q u i n c u n c i q u a d r a n t e i n , vel trienti t a n t u n dem facies BESSEM, id est d u o d e c i m a s o c t o : nota bessis — S — , 0 . [§. 12] Si b e s s i a p p l i c u c r i s u n c i a m , M a l e in Gronovianis edd. o m n i b u s pro nota ™ est simplex lineola , unciae n o i a . 3 ) Sicli. C E d d . C u i a c i a n a c notam S I liabenl ; V i n e t , G r o n o v . ita s c r i p s e r a t noia est £1 ( - £ . ) inde o p e r a e e/finxerunt £1. G—£ 3 ; in vet. cod. esse i a d m o n c t G r o n o v i u s . ' ) V i n . et C u i : lincia duae sestulae. Cf. infra §. 15. ") Sich. Vin. et C u i . h a n c notam — ~ h a b e n t . 6 ) S i c h . : 7 untiate, cui. ) Ita recte cum V i n . C u i a c i a n a e ; Sich. habet ct G r o n . in vet. cod. e s s e ~ ~ i . a n n o t a t ; in e d d . eius est ~ — s e d repoue ~ — Z I ( |.) • ) Sich. h a b e f Y ; Vin. et C u i . # ; Gron. in vet. • • d . esse S r m o n u i t . 9 ) i. e. trieutem. i 0 ) E d d . G r o n .

MAECIANJ D I S T R I B U T I O

I. §. 1 3 . . .

16.

15

vel septunci sextantem, vel semissi quadrantem, vel quincunci tricntcm, dodraktem efficies, hoc est novem duodécimas; noia dodrantis SZ [§. 13.] Si dodranti applicueris unciani, vel bessi sextantem, Tel scptunci quadrantem, vel sfinissi trieiitcra, vel quincunci tantundem 1 J , facies d e x t a k t e m , hoc est decern partes duodécimas; nota dextantis S Z U Z - [§• 14.] Si dextanti applicueris unciain, vel dodranti sextantem, vel bessi quadrantem, vel septunci trientem, vel seiuissi quincuncem, facies df.ukcem, hoc est undecim duodécimas; nota deuncis S UT—UT 1315.j Ex his apparet in quas partes aequaliler, in quas dispares as dividatur. quo tamen facilius et memoria res teneaUir, summa divisionis liaòc est: in asse sunt unciae decern dune, hoc est partes duodccimae duodccim, unciae et biiiae sextulne u novem, hoc est uovern nonne 15 ; scscunciae octo, id est octo octavae ; sextantes s e x , id est sex partes sextae ; quadrantes q u a t u o r , id est quatuor partes quartae; trientes tres, id est tres parles tertiae; semisses duo, id est duac partes dimidiae. [§. 16.] Ceterac paries inaequalem faciunt divisioncm: in d e c s c e sunt unciae undccim, sextantes notam bessis hanc S ~ C S - 0 liabont; cumin Gronovii scriptura fuisse S ~ ( S ) apparcat. " ) Edd. Gron. : SZ- CS ~ — aut S~i-U>- sed ipse Gron. certo c . quincunccm. «cripserat SZ ( S ~ — aut SZTI-)- " ) i a ) Sich. S H U ; Gron. in net. cod., inquit, est S I. ; in eius cdd. ita est S Z T — — sed ita eum scripsisse dico S ~ — Z I (SZZJZTI.) not. 6. 9. et 10. u ) Sich. : pat's duodccimae, duodecim undue, et binae sextulae. •>) Sich.: nouae.

16

MAECIANI

DISTRIBUTIO

r. § .

17...

quinqué et uncia,

q u a d r a n t e s tres et s e x t a n s ,

duo

qinncnnces

et

quadrans,

quincunx, drans

et

scptunx sextans,

25.

trientcs

duo e t u n c i a ; semis c t

c t t r i e n s , bes et q u a d r a n s ,

16

dextans

ct u n c i a ; deest assi

do-

uncia:

f§. 17.] in DEXTAKTE s u n t u n c i a e deceiu, s e x t a n t e s

quin-

q u é , q u a d r a n t e s tres et u n c i a , t r i e n t c s duo et s e x t a n s , q u i n c u n c e s d u o , semis ct t r i e n s , s e p t u n x et q u a d r a n t , bes

et

sextans,

|§. 18.] in

dodrans

DODHAsrr.

e t u n c i a ; d e e s t assi s e x t a n s :

sunt unciae novcm, sextantes q u a -

t u o r c t u n c i a , q u a d r a n t e s t r e s , t r í e n l e s d u o et u n c i a , q u i n c u n x et t r i e n s , semis e t q u a d r a n s , s e p t u n x et s e x t a n s , b e s et u n c i a ; d e r s t assi q u a d r a n s : |§. Í 9 . | in BESSB sunt

unciae

et sextans, mis

ct

orto,

sexlantos q u a t u o r , quadrnnles

tricutes

sextans,

duo,

septunx

quincunx

et

et

deest

uncia;

duo

quadrans,

se-

assi t r i e n s :

[ § . 2 0 - ] in SEPT UNCE s u n t u n c i a e s e p t e m , s e x t a n t e s tres e t u n c i a , q u a d r a n t e s duo et u n c i a , t r i e n s et q u a d r a n s , quincunx cunx: tres,

ct sextans,

[§. 2 1 . ]

in

quadrantes

uncia;

deest

assi

semis et u n c i a ; d e e s t assi q u i n -

SEMISSE s u n t duo,

unciac

sex,

triens c t s e x t a n s ,

alter

semis:

[§. 2 2 . ]

sextantes

quincunx in

s u n t u n c i a e q u i n q u é , s e x t a n t e s duo et u n c i a ,

et

yriscuscE quadrans

e t s e x t a n s , t r i e n s e t u n c i a ; deest assi s e p t u n x : [§. 2 3 . ] in TRIBUTE drans

et

sunt

uncia;

unciac q u a t u o r , sextantes d u o , deest

qua-

assi b e s : [§. 2 4 . ] in QVADRASTE

aunt u n c i a c t r e s , s e x t a n s e t u n c i a ; deest assi d o d r a n s : [§. 25.]

in

SEXTANTE

sunt

unciae

dextans. *6) Sich, perpcram

sextans.

duac;

deest

assi

M A E C I A N I D I S T R I B U T I O . II. §. 26... 33. 17 [II. §. 2Û.J Hue usque divisio maiorum, ut ita dictum sit, pallium et Celebris et no lu est. sed cum rei natura 17 infinitum partiondi pracstet l'acuitateli!, suecidit L U C I A E quoque, quae est assis, ut supra dictum est, pars duodecima, D I V I S I » , lion tain Celebris quidem, sed tanicn non adeo ignota. |§. 27.] Ut assis, ita L K C I A E prima divisio lit in duas partes dimidias, quae vocantur S E M U K C I A E ; noia seiniiuciae [§. 2S.J item dividitur lincia in ties partes, quae vocantur BIH A E S E X . T U I . A E ; nota biiiaruni sextulai'iiin \\ 20. [§. 29.J item dividitur micia in qualuor S I C I L I C O S , id est quatuor quar^as ; nota sicilici J -"» ; [§.00.] item in S E X T U L A » sex, id est sex sextas; nota sextulac \ 2I. [§. 31.] item iu duodecima* dtiodcciiii, qiias singulas partes D I M I D I A S S E X T I ' L A S vocamus ; uola dimidiae sextulac h [§. 32.] item in s c i u P T U L A 13 vigiliti quatuor; scriptuli nota^ 14 . [§. 33.] Est auteni assis S E M L ' N C I A pars vicesiina [et] 11 quarta, D C A E S E X T L ' L A E pars triccsima sexta, S I C I M C U S quadragesima octava, S K X T U L A septuagcsiuia seconda, DIMIDIA SKXTULA cciitcsiiua quadragesima 16 quarta, 10

, T ) Kdd.: Gronov. ancum vel tjuttin in se natura. noi at: sett cum se i naliiram. Seti cum rei ¡tatara.

,c|

-Male Sicli. : ignota ni assis. Ila. " ) Sicli. et Cui.: Vinet. Sicli. et Vin.: \'J: Cui.: 13; Gron. iu subiecta annotatione : in v. c. W. 50*) Vinet. 2. J1) Vinet. X. Cui: /. Gron.: I. '") Skli. Vin. et Cui.: + . " ) Sic t liabuit uonien boc in Metiani tamiiovis, quant vetustis exeniplaribus : sicut veteres priinum «lixisse supra [i. e. in annotatione

ad Jihemitii

l'amili

cttr/nen]

docuimus. Vinet. " ) Sich.: 'VK Cui. et Vin.: '«) Cf. p. 32. not. 11. ad Uaii>um. 26J Incptc Siili, trùesima. 2

18

MÀECIANI

DISTRIBTJTIO.

II. §. 3 4 . . .

40.

ducentésima octogcsiina octava. [§. 34.] S I Î habet sicilicos duos, sextillas t r e s , dimidiaa sextillas sex, scriptula duodeeim. [§. 35.] D U A E S E X T U n r . liabent sicilicum et diinidiam sextulum, sextillas duas, diniidias sextillas q u a t u o r , scriptula oeto. [§.3G.| siciLicus habet scxlulam et diinidiam , diniidins sextillas t r e s , scriptula sex. [§. 37.J S E X T C L A habet diluidlas sextillas iluas, scriptula quatuor. |§. 38.] D I M I D I A S E X T I ' L A habet scriptula duo.

SCRIPTL'LUM MUSCIA

[§. 39.] Has quoque partes in qiiantumlibet dividere possis ; verum infra cas n e q u e notas, ncque propria vocabtila invcuics. praetcrca dimidiuni scriptuluin audio quosdani raliocinatores S I M P L I U M vocarc, quod erit lo t i us assis quingcnl esima sepl uagrsiiiia sexta, quam et ipsam partem infinito separare possis . |§. 40.] Nec mirimi, si infra has partes pai-litio facta et nominibus et notis c a r e t , cum ctiam inter partes 1 7 superiores primasque divisiones pleraeque partes et nominibus et notis c a r c a n t : statini namque tindeeim undecimae assem eflieiunt, nec aut nomen proprium aut n o tam h a b e n t ; perinde deccm deciinae. nani nona assis facit u s c i AM u m s SHXTULAS; octava, ut supra reddUwni e s t , S K S C U K C I A v o c a t u r j Septem 20 septiniac, quac et ipsae assem i m p l c n t , nec nomen proprium, nec notant h a b e n t ; sextae S E X T A K T E S vocantur ; ne quintae quidern aut nomen proprium aut notam l i a b e n t ; iam vero t e r tias T R I S S T E S , quarta* Q U A D R A N T E « , sicut duodécimas , 7 " ) Vinet. ed. 1585. ora. * ' ) Sich. om. partes. íD ) Sich.: unciam, periores. duas sextillas octaua, supra reddition est. Sesemiçia uvea tur Septem.

suut

M A E C I À N I D 1 S T R . II. I I I . §. 4 l . . . 4 5 .

19

cKciAs vocari ostensum e s t . [§. 41.] infra has ceterae usque ad 29 sextain decimam nomine proprio notaque carcnt; seil sextadecima S E M U K C I A S I C I L I C U S dicetur , 0 , nam sedecim semnnciac octo sunt tinciae, sedecim sicilici quatuor unciac fiunt, iunctae unciis octo assem implent; septimadecima deinde interiecta nomine notaque caret: octavadecima vocabitur S E M U I S C I A S E P T U L A , nam hac decies octics ductae assem eflicient: f§. 42.] post has inferiores partes, excepta semuncia, duabus sext.ulis, sicilico, sextula, dimidia sextula, scriptulo, ncque vocabula propria, ncque notas habent. [§. 43.] Centesima, quae coimnodi aut 31 usurai-uni nomine 32 ad sortem applicarctur, sicilico, id est C averso, co notari, quod cum C centum significarci, convertebatur ad cam summam, cuius centesima futura erat, et sive una convenerat, unus sicilicus, sive plures, tot sicilici ponebantur. [III. §. 44.] Sicut autem assis appeltatio ad rerum solidarum 33 hcreditatisque totius, divisio autem eius ad partium deinonstrationem pertinet, ita et ad pecuniara nuineratam refertur, quae oliin in aere erat, postea et in argento feriri cocpit, ita ut omnia nummus argenteus ex numero aeris potestatem haberet. [§. 45.] co in numero sunt hi argentei nummi : D E N A R I U S , cu" ) Sich. Yin. et Cui. om. ad. 30 ) Edd. Gron. va31 ) Sich. Viu. et Cui.: centetimaque catur. commodia, ut. Vinetus anno tat: „sic fuit in utriusque generis exeniplaribus, quicquid sit nominis hoc comm* • dia, sive a moitio deductum, sive aliunde". " J In r. c. nuramu Gronor. " ) S i c h , ; solidivrum.

20

MAEC. DISTRIBUTIO. III. §. 46. .. 49.

¿us e s t n o t a X

34,

QDINARIUS, c u i u s e s t

TIDS, cuius

nota

est HS

tantumdem

valet,

36J

quantum

35

n o t a y , SESTEK-

VICTOIUATUS

euiin nunc

quinariiis oliin, ac

37

pe-

regrinus minimus loco mercis, ut nunc tetradrachmum e t drachma, habekatur.

[§. 46.] DENARIUS priino asses

decern v a l c b a t , undo et nomen t r a x i t ; quisAnius diinidiura eius, i d est quinque asses, unde et ipse v o c a t u r ; SKiTinTiDs duos ut

M

,

Graeca

asses et scmisscm, quasi semis fig lira

tpdouoy

ijfiiTKiayTOv,

lerti-

nam sex

talenta e t semitalcntum eo vcrbo significant ur: lex e tiaru duodecim pedes

et

tabularum arguinento e s t , in qua duo

semis SKSTKHTIUS PES v o c a t u r . |§. 47.| nunc

denarius scdccim, victoriatus et quinarius o c t o , sestertius quatuor asses valet. (§. 4 8 ] Infra quain divisioucin sequitur alia quaedam aabdivisio, notas aequo ac propria vocabula habeas : quare si ad denarium scribas X £ 0

40

39

rationcm conficias, ASSEM hac nota

ac voces SEMUKCIA SICII.ICUS; semunciac

e n i m s e d e c i m el sicilici sedcciinassem ctl'iciunt. [ § 4 9 . ] d i FOKOIOM

41

hac nota scribas X

£ et voces SESCUHCIA

45

;

35 ) Cui. " ) Sich.: * V i n . * . Cui. cd. 15G6. 36. ed. 1588. et 1607. om. est. Vin. t-tS. G r o n . : H S . 3U ) V a r r o d e l . 1. I V . » ' ) Sich. Vin. et C u i . : olim. At. ( V . ed. Spengcl.) c. 3(i. Sestertius quod semis lertius : dupondius euim et semis antiijuus sestertius . . . . jib semis tertius sestertius dictus. Sicll. et Cui.: denariam. V i n e t . denariariam, quod probat llotonian. de re num. p. 303. cd. m. 4 0 ) Sich. V i n . et Cui. K s notam liabcnt post verba semuncia sicilicns. Cf. supra §. 27. §. 29. Hotonian. 1. c. has uutas legenduni esse 4I) putat. 4 l ) Sicli.: Vipoudiitm. Sich. \ iu. ct Cui. uotam X x iterum liabent post voces tescuueia.

MAECJAJíI DISTR. III. §. 50. •. 56.

21

nam scdecim sescunciac dtipondium 4 1 efficiunt 4 3 . [§. 50.] T U E S S I S hac nota «cribas X D ac voces S E X T A H S SiciM C C J 4 4 ; aeque eiiim sedecim sextantes totidemque sirilici tres asses efficiunt. |§. 51.] « J U A T K U S S I S 45 hac nota scribas — 4C voccsque Q U A D H A N S ; sedecim cnim qiiadrantrs qn:itruss¡s 45 rlficiunt. [§. 52.] Q D I V Q O Z S liac nota scribas M ~ — v o c e s r f u e ( J C A D R A N S S K M U B CIA sicii.ICLS 4 7 ; nam sedecim quadrantes ac totidcm semunciac sioilicícjuc faciunt quinqués. [§. 53.] S E X I » hác nota scribas X ' 5" nominesqiie T R I E K S S E M U K CIA 4 8 ; aeque cnim trientes ct seinunciac scdecies ducti sexis eflicinnt. [§. 54.J S E P T U S hac nota scribas X — a c nomines < ¿ U I K C U R X S I C I L I C U S 4 9 ; simili cnim modo 50 qiiincunces ac sicilici imiltiplicati septus eiriciunt. [§. 5o.] o c i u s hac nota scribas XS ac nomines SEMIS5', quibus eodein modo 50 multiplicatis octus reperies S1 . |§. 56.] KOKDS hac nota scribas XSiD ap54 pellesque S E M I S S E M U K C I A S I C I L I C U S S 3 , et sedeciet 4 3 ) Cf. supra §. 5. 44 ) Cf. supra §§. 4. 29. 43. Sich.: acribas ac voces se.rt. sic. ir . Cui. ed. 1566: : ed. 1588: M — . Vinet. X . « ) Sich. Vin. et Cui.: Quartussis. Sich. Vin. et Cui. in fine commatis, ut baec signa ponere solent, habent notam «ed cf. supra §. 3. 4 7 ) Sich. et Cui. Vinet. Cf. §§.3. 27. 29 48. 4,! ) Sich. et C u i . : Vinet. X ~ g . Cf. §§. 2. 27. 49 ) Sich. Vin. et Cui. ed. 1566: — omissa sicilici nota. Cui. ed. 1607. omnino notam confuse expressit. Cf. §§. 9. 29. 43. 50 ) Id est sedecies. 5 I ) Sich. Vin. et Cui. o n . notam; praeterea pro semis Vin. et Cui. liabent sonus. Cf. §. 53 ) Sich. Vin. et 1. " ) Sich. Vin. et Cui.: reperias. Cui. sicilici notam omittunt. Cf. §§. 1. 27. 29. **) Ita

22

MAECIANI

DISTR.

III. §. 5 7 . . .

62.

h a n c í s q u o q u e n o t a r a , q u a e v o c a t u r semis s c m u n cia 5 6 sicilicus , m u l t i p l i c a t i o n í 6 a nonus invenies. [§. 57.] DECÜS h a c nota scribas X S £ a t q u e nomines SEPTUKX SBMBScii 5 7 ; s e p t u n c c m q u o q u e ac s c m u n c i a m totiens si d u x e r i s , d e c u s efficics. f§. 58.] UKDF.CIAF.S 5 0 liac n o t a scribas KS — 3 a p p e l l e s q u e BESSICILJCUS 1 9 ; nam bessicilici totiens ducti underiacris 6 0 c f f i c i u n t . [§. 59.| DUODECIABS hac nota scribas XS H I — ac voces DODKASS 6 L ; d o d r a n t e s codcni m o d o couiputati d u o d c c i a c s cfficiunt. [§. 60.] TFTEDECIAES liac nota s c r i b a s X S H I — ¿ 0 v o c c s que

DODBANS

SEJIUKCIA

siciLicus

S i

;

dodrantibus

sc-

munciis sicilicis c a d c m ratione inultiplicatis tredecim asses efficies. [§. 61.] QUATUOKDECIAF.S h a c nota s c r i b a s XS

5

ac

voces

DF.XTAXS SF.MUKCIA;

dcxtantes

sc-

i n u n c i a e q n e sedecim a e q u e q u a t u o r d c c i a c s elViciunt. [§. 62.] QBINDECIAES h a c n o l a s c r i b a s X S H I — Z I D a c " s c r i p s i p r o ut semissem, q u o d in o m n i b u s odd. est. 6 5 ) G r o n . hac. 56) Ita cum Gron. scripsi. Sich. V i n . 6 6 a ) Malim et C u i . l i a b e n t semissis uncía. multiplication. s ' ) S i c h . Vin. ct Cui. scplunccm semunciam XS£Cf. §§. 10. 2 7 . 5 S ) V i n c t n s a n n o t a t : „ Q u a e in i m p r e s sis e x e m p i a r i b u s e r a n t Undeciaes, Duodeciaes, J'redeciaes, Quatuordeciaes, Quindeciaes, ca in v e t u s t o códice D a n i e l i s n o s t r i f u e r u n t Undeciaere, Duodeciaere, Tredcciaere, Quatuordeciaere, Quindeciaere. H ) Hoc q u o q u e l o c o Sich. Vin. et Cui. oiu. sicilici notam. Cf. §§. 11. 2 9 . N o t a i n , quaru G r o n . , e x h i b u i . 0- Cf. not. 10. 6 0 ) C u i . ct G r o n . : Idem erit X S 61) undecieris. S i c h . V i n . et C u i . : X S > q u a e est s e inissis n o t a . D u o d e c i a e r i s h a c c q u o q u e nota est XSZ. Cf. §. 12. 5 1 ) Sicilici notain 0111. Sich. Vin. ct Cui. Cf. §§. 12. 27. 29. " ) M a l i m et a u t ate/ue.

MAECIANI DISTR. III. IV. §. 6 3 . . . 65.

23

appelles D E U N X S I C I L I C U S 6 T ; deunx quoque ac sicilicus societies ducti quindeciaes elfi ci mit. [§. 63.] Ingeniosissiine autcm, cum ail ilcnarium ratio conficcretur, excurrentis aeris nota inventa est, quae sedccies moltiplicala id efFiceret: lianiqiic 6i rum denarii nota praescribatur, eique siibiungalur arris excurrentis 65a nota, manifestimi est earn seilecies ducctidani ex adnotatione denarii 6ti. [IV. §. 64.] Ad quiiiarium et vicluriatum rationem Romac confici nescio: qiiemadmoduin tainen, si velis, conficias , facilius apparebit, s-i prius inspexeris ad queni moduli] sesterliaria ratio conficialur; tunc enim vel excurrentis aeris dicclur exenipluni dcnariariac rationis , et dimidiam duces; vel sestertiariae, et duplieabis 67. |§. 65.] Ad scstcrtium ratio si conliciatur, sr.Mis hac nota scribit.ur — T ; vocatur L I B E L L A T B I I R N 6l ) Yin. et. Cui. notam quatuordeciaeris s. dextanlis semunciae rcpetuut. Sicli. vero, quasi dormitans, hacc

dedit: ,,Quatuort!eciaes hac not/i scribas ac twees tans semuncia MS~~£ Dextantes semuncia scdecini aequo cjun!nnnlrciumfs ej'ficiunt. -Jr S Quindeciaes hac nola scribas, ac a/t/>ellcs dcun.j

dexaetjue f sici-

licus. deest nota." Cf. ad h. I. §§. 14. 29. 6>) Sich.: Nam. 6:,a ) llotom. incurvenlis scrijisisse MaeoKiiinni putat. 66) Cf. §. 47. Ilotonianus 6liunc locum explicat, de re liuni. p. 300. sleant sestertiuni. [§• 70-] D U P O N D I C S 71 hac nota S ; vocantnr Q U I M < J I ' F . L I B E I . L A E , quae sunt quinque decimar; liar duplicatac sestertiuni iniplent. [§. 71.] DOPO ci D I us " S E M I S hac nota S — T 73 vocatur S E X L I B E L L A I TrnuKCius; sunt auteni sex deciinae et quadragesima, ill est diinidia et octava totius; supersunt octavae tres, id est semisses tres, ut sestertiuni compieant. [§. 72.] THESSIS hac nota S ~ £ vocatur S E P T E M L I B E L L A E S I I r . i ' n ; sunt autem pars diinidia et duar decimae et vicesima, hoc est pars diinidia et quarta; desunt duac octavae, id est quarta, quae iuncta impleat sestertinm. |§. 73.J Tr.Essis 7 4 S E M I S hac nota S Z I — £ T vocatur OCTO MBF.LI.AE SI>GULA T E H U K C I U S 7 5 ; sunt pars dimidia et tres decimae ct vicesima et quadragesima, hoc « ) Sich. Vin. et Cui.: ~ — i T- n ) Sich. Dipondius. Dupondius etiam Dussis noininatur ap. Priscian. de numm. et pond. » ) Sich. Vin. et Cui.: S I T . '*) S i c h . : Tres. " ) S i c h . : octo libellae singula. Teruncms.

56 MAECIANI DISTR. IV... VII. §. 7 4 . . . 79. est pars dimidia et q u a r t a et o c t a v a ; s u p e r c s t octava , quae adiecta sestertium [§. 7 4 . |

compleat.

L i b e i . l a ilicta

crcditur

quasi pusilla

libra:

n a m cuin olim asses l i b r i l e * c s s c n t , et d e n a r i u s asses vulcrct,

et d e c i m a p a r s

denarii librai»,

dccein

quae

d e m as e r a t , singula selibrain, q u a e c a d e m semis teruncius

quadrantem

sestertiaria bcllarum

ratio et

habcret;

singiilarum

et

nota denarii vel sestertii, bantur.

[§. 7 5 . J

distributes pit,

ut

iisdem notis,

dictum

76

aucta

est;

exprimedenarius

conlici

sestertiaria

li-

praeposita

in s e d e c i m a s s e s

tanicn c o m p u t a t i o n e .

nam

vocanlur,

qui tkruncii

[ V . §. 7 7 . ] 78

sivc

coe-

niansit

sub

[§. 7 6 . |

liaec

i . i r e l i . a , c x e i u p l o i n a i o r i i n i , in d u o s r c l u t

drantes,

bra

terunciorum,

ut crat ratio, aera

posteaquam

misscs, qui shiguiae

lis.

denariaria

iisdem notis, id est

est, denariaria ratio-expediting

supra

quoque

sive

conficerctur,

eaerat,

in

vocantur,

Ponderi» quas

et q n a t u o r vclut

eadem

partes

as

sequa-

dividitur.

divisio est dividitur,

77

in

, quae

ae-

lias

li-

et

dispendilur.

[ V I . §. 7 8 . ] I l a »cu de p o n d e r e ,

as q u i d r n i , s e n d e d i v i s i o n e

scu

t u r ; l i b r a a u l e m in p o n d e r o ; pecunia forma publira [VII.

§. 7 9 . ]

solidi,

d e n u m e r a t a in a e r e p e c u n i a slmmi

dumtaxat,

Menstiiarum

pediliov et forma et a p p c l l a l i o

nomen nam

in

accipiunt.

liquori* a t q u e grani est:

aga-

vero aiigf.ìtki

ex-

quadiiantal.

ra) ;5) 7') AssiCf. J . 63. O r o n o v i a n a e 0111. est. pontlititn V a r r ò d e 1. 1. I V . ( e d . S p e n g e l . V . ) c . 36- e t ap. Priscian. de n u m m . et p o n d .

MAECIANI

DISTRIBUTIO.

quod nunc plerique duas, TAHIOS

MoDIOs

très,

AUPHOKAM

q u a d r a g i n t a * octo

(JUARTARIOS

81

,

vocant

habet

27 URKAS

s e x , c o s c i o s octo,

SEX-

nonaginta

sex,

HEMISAS

ccntuin nonaginta d u o s ,

tos s e p t u a g i n t a s e x . drantalis

80

SEMODIÜS

V I I . §. 80-

CYATHOS

quingen-

[§. 8 0 . ] N o t a c incnsiiraruiii : q u a -

a d g r a n i m i U 8 3 : U r n a e i | » : H c n i i n a c io :

S e x t a r i i a d vintim D

S e i n o d i i TO* : Cyatlii T I :

Con-

gii g : M o d i i Ç Î ) ' : Q u a r t a r i i + O T . r9J Fest,, v. Quadrantal vocabant antiqui, quam ex 80) Gracco dfitfonuv ciicunt e t c . Semimodios apuli N o s t r u m esse minus accurate scripsit lo. F r . W u r m d e p o n d , m i m i n . e t c . r a t i o n i b u s a p , Romiii. et G r a e c o s . S t u t g . 1820. 8°. p. 117. 8 l ) C u m lioc l o c o c o n f e i e n d a sunt, p l e b i s c i t i S i l l i a n i c o m m a t a ap. l'est, v publica pondera : „quadra niai fini octoginta pondo sict. coni;ius fini decern pondo sici . svx scxlarii contins siel vini, duoflequinquaginta sextarii tjitadranlal siet twin'. sexlarius acquus [quae scquuiitur apuli Festum c o r r u p t a s u n t , q u e m ita c i i i c n d a v e r u n t v v . d d . :] librae cum besse siet. scxdeciinque sextarii in modio sir ut." 8 ' ) C u i . ed. 1 6 0 7 . : quadrantal. quae eadem alio, a t q u c ceterae editiones, quas secuti sunius, ordine (eodem , q u o §. 79.) iiiensiirartini n o t a s , e a s q u e i p s a s p a n i l o a l i ter d e p i c t a s , e x l i i b e t . ° 3 ) tu ad granimi U. p o s t u r na«: n o l a n i p o n c u d a m e s s e c r e d i d e r i n i , u t in f l u i d o r u m m e n s n r i s iirnain p e r " (id est quadranlalis scmisseni), in g r a n o r u m p e r V (i. e. umani) denolaveriul Romani. ° * ) Ut s i c i l i e n s e s t a s s i s , ita s e x l a r i u s < | u a d r a n l a l i s q u a d r a g e s i m a o c t a v a p a r s e s t . i n d e sicilici et s e x t a r i i e a dem est n o t a . cf. §. 29. U e l i q u a c n o t a e jier CO (i. e. M =modius) explanationc non egent praeter + C O . ut quartarius q u a d r a n l a l i s ' / t n e s t , ila dimidia scxtula ( est /i92 d e n a r i i . cf. §§. 3 1 . et 4 7 .

B A L B U S A S CF.LSUM D

E

MIMiTlSQL'E

A ElUS

S

S

E

PORTILNCULIS

f§. 1.] ^ ¿ u i c q u i d u n u m est et q u o d ex intogrornm divisione reinanct, A S S E M r a t i o c i n a t o r e s vocant. q u o t q u o t e r g o do integra divisione s i n g u l a r e * res unitatesve r e i n a n c h u n t , totidem asses e r u n t : si imitas una r e m a n e b i t , units erit A S S I S A s v e ; si d u a c , d u o ; si p i u r e s , p l u r e s r r u n t a s s e s . sed q u i a p a n c i o r e s 1 inter a c q u a Ics a i ' q u a l i t e r dividi non p o s s u n t , nisi in m i n u t i a s , queinadinodiiin d i c t u m e s t , s e c e n t u r , o p o r t e t c u m , q u i d o c e t , «storniere qtiibus r a t i o n i b u s ab integris d c r i v e n t u r m i n u t i a e . |§. 2.] A s s i s q u i d e m Asve in d u a s p a r t e s sectus sex principales generat d i v i s i o n e s , q u i b u s l i b e t bin is pnrtilius loti s u o a c q u a t a ex lïsdem sui t o t u s conslitui'tiir a u t enim assis altera p a r s est DEU K X , altera U I S C I A ; a u t a l l e r a B E J T A K S , a l t e r a S E X T A K S ; a u t altera D O D B A S S , a l t e r a Q I A D I I A T I S ; a u t a l t e r a B E S S I S *) CI. locum Epitoni. bibliotli. Conr. G e s n e r i , q u e m in praef. not.. * * * ) exliibui. *) G r o n . a n n o t a t : S c r i b o p a u 3) ciora. G r o n . ita h a b e t : quibuslibet li in is partibus tati suo arr/uattis, et eiusdem sui totus constitutum. annotavit a l i t e m : „ F o r t a s s e : quibuslibet binis partibus ioti suo aequa tas, et eiusdem sui totius constitutrices, nempe divisiones". D u b i t o utruin totus, id est as, a n toluin s c r i p t u m f u c r i t .

BALBUS

DE

ASSE.

§. 3 . . .

5.

20

(aie eiiim potius cliceniluin est, quam aut SES aut DES, quoniam altera

binas

ex. tribus

assis partes

aut altera

TBIEIIS

SEPTCM,

aut utracque partes crunt SEMIS.

sibi

vinilicat),

altera

(JUIMCTSX;

|§. 3.| Harum uranium

partium nullae parem qiiantitatcin liabent, praeter duag ultimas,

qiiemadmodum

patuit.

PRI ÜCIVALES

ideo di-

cuntur hae partes, quoniam unaquae