De revelatione religionis: Externa eademque publica prolusiones academicae [Reprint 2020 ed.] 9783112355985, 9783112355978

Citation preview

DE

REVELATIONE RELIGIONIS EXTERNA

EADEMQUE

P U B L I C A

PROLUSIONES ACADEMICAE.

S C H I P S I T RECOGNOV.IT

D.

ET

EIMENDAVIT

CAROLUS LUDOVICUS

THEOLOGIAE

PROFESSOR

VITEBERGENSIS

IN A C A D .

CIRCULI

NITZSCH,

VIT E BERG.

S U P E RI N T E N D E N S

GENERALIS'

L

I P S I A

APUD G. J. GÖSCHEN.

ETC.

E C1010 C C C VIII.

III

P R A E F A T I O ,

Q u a m ab eo tempore, quo Tlieologiam docere coepi, excitatus philofophiae recentioris studiis, diu multumque, fed fruftra, qüaefiveranij fiimmam legem et formulam* ex qua univerfä doctrina Cliriiiiana* favente et adiuVänte Scriptum* qua ihateriam formamque, repe*ti et iudicari poiTet: earn tandem rej)e* rifle mihi videor in n o t i o n e , his Pro* luiionibüs pertractata, de d i v i n ä r ö * ligionis promulgatione. principium

Theologiae

Quod

Cliriilianae,

quomodo a me repertum, bisque übel-

IV

V R A.li F A T I O.

lis academicis deinceps illuftratnm fit ; et quid maxime fpectaverim gdenda hac eius commendatione, quanta potevo brevitate praemonebo. Multae res adhuc impediunt, quominus itatim in oculos incurrat; quantum fit in illa notione ad conitituendam omnem Theologiam virtutis et momenti. Ipfe ea iam ufus eram ad explicandas quaeftiones difficiles, cum hanc eius vim adhuc ignorabam. Neque enim ad eam, quaerendo Theologiae Chriftianae principio, deductus, ied cafu quodam, cum aliam rem agerem, delatus eram. Quod, quomodo acciderit, mihique ad omnem huius notionis virtut.em paullatirn cognofcendam profuerit, operae pretium videtur, enarrare. Primam rei indagandae occaiìonem milii praebuit quaeftio de iure certi cuiusdam coniugii, lege Mofaica prohibiti. Huius enim accuratior explicatio cuili

P R A E F A T I O Í

V

publice mihi demandata eilet, omni, qua poteram, cnra et contentione operam dabam, nt rei fatisfacerem. Sed in hac quaerendi diligentia coepi aniin ad vertere, m e f r u í t r a tentaturum effe explicationem illam, nifi, discrimen, quod Mafaicae revelationi cum Chriftiana intercetleret, omni ex parte, et melius, quam vulgo explicari foleret, perfpectum haberem. Quod cum aíTequi annixiis eíTem, iamque viderem, repetendum eiTe discrimen illud ab iis rebus, quibus inter íe differ ant l e g i s l a t i o et i n f t i t u t i o : harum ante omnia differentiam ítudiofe indagavi. Hac autem cognita, feníim clarescere mihi cpeperunt notiones duarum Revelationum, quarum altera, quam nomotlieticam appellavi, proxime ípectaret ad exigenda facta externa, altera, quam, didacticain vocari placuit, ad conformandum animum, fuscitandamque di-

VI

S R A £ F A T 1 O.

vinam mentis humanae vim, cuius ope quisque Tibi ipfe imperare poiTet.

Ita

accidit, ut duae fpecies mihi innotefcerent, cum de genere nondum data opera cogitaflem,

Paullo poft omnem

duplicis huius Revelationis rationem quinque Commentationibus academicis de d i s c j - i m i n e L e g i s l ^ t i o n i s

et

I n f t i t u t i o n i s d i v i n a e , (a. 1802. editis,) illuitravi, accommodate potiffimum ad concilianda inter fe ea, quae de lege Dei fcripta, deque facris V . T , libris, partim Iefus ipfe, partim Faulus, Apoftolus, per varias occaiiones ita praeceperunt, lit Tecum ipfipugnare viderentur.

Hie igitur iam uius eram nova ilia

Revelationis notione; neque erum de alia revelatiqjie, quam de externa et publica, potueram .cogitare; fed ufus eram velut infcius et imprudens; certe ita, ut ^dipfam, eiusque vim et ambituni, parum uttenderem, neque cam cum vnl-

P R A E F A T I 0.

VII

gari Revelationis noiione diligentius compararem. Ceterura percepta iani infigni notionis utilitate, quam longe lateque pertineret eius vis, diu me latere non poterat. Et res plane milii innotefcere coepit, cum, quae de discrimine legislations et inftitutionis difputailem, ad diindicandam controverfiam Antinomiiticam transferrem, et ad vindicandum ingeniofum eius auctorem; quod factum eft anno 1^04. duabus Prolufionibus de A n t i n o m i s m o I o a n n i s A g r i c o l a e . Turn igitur mihi iam videbar intelligere •x Cliriftianam revelatiojiem non polfe melius, vel defendi etexplicari, v e l a d u f u m , cuideftinata ellet, coinmendari et converti, quam fi ducem fequeremur notionem illain, repetentes ex ea omnem liiiius iniiituti divini vim et praestantiam. Atque haec res me permovit, ut ipfam denique notionem per occafiones fcribendi

VHI

PRAEFAT10.

académicas data opera pertractare conftituerem. Hoc autem ita exíecutus fum his íex Prolufionibus, ut primo notionis convenientiam cum theoria Revelationis biblica, dein.de ufum eius iníignem, cum practicum, tum theoreticum, oítendere ítuderem. Quae illuftrandi et commendandi opera notionem illam, iam informatam i n animo meo, clariorem etiam et pleniorein reddidit. Inprimis elaboratio Proluíionum poftremarum, quicquid íuperfuerat obícuritatis et imperfectionis, ita removit, ut nihjl magnopere ad laudem iuítae et diftinctae notionis ei amplius deeíTe videretur. Seníi praeterea, perfuafionem meara de notionis huius ne.ceílitate ipfo eius in docendo uíu magis magisque confirman, neqne folum cuín Theoloíriam Chriítianam fcholis do«o

C

maticis explicarem, fed etiam, et >el máxime, habendis fuper hiíloria facra

PRAEFATIO.

IX

per dies feilos concionibus. Omnino effecit haec notio, ut inftitutioni Chriftianae, cum erudi tap et fcholaiticae, turn popolari, multo inaiori cum fiducia et voluptate, quam factum erat antea, operam darem. Hinc non amplius dubitavi libellos, ad ipfam illuftrandam et cominendandam fcriptos, publico Theologorum examini submittere. Quomodo verfatus fim in. fingulis quaeitionis partibus, non opus eft praernonere. Praemifi enim Prolufionibus ipfis E p i t o m e n t o t i u s D i f f e r t a t i o n i s , modum ilium indicantem, ex parte etiam illuftrandi vim habenten; quod feci en in in fin em, ut in quaeftione adirne difficili et nova, cognoscendi et examinandi operam, quoad poflem, faciliorem redderem Lectoribus. Itaque iatis erit, liic indicare, quid praeter illam Epitomen hac nova editione accefferir. Dilisenter recopiovi finimlas

X

PRAEFATIO.

Proluiìones, et corrigendo, mutando, addendo, lectionem earum multis in locis, vel faciliorem, vel ntiliorem, reddere

fiudui.

Interdum plura inferui,

praefertim in Proluf, II. et III., e. c. totani explicationem loci vexati de facúltate abfol vendi et damnandi, Apoitolis a Iefu promifía, pag. 58-60.; item bene multa in quaeitione de redemtionis et revelationis neceffitudine, pag. 8690. Eandem diligentiam expertàe funt notae, textui fubiectae, ut pag. 4.79. 2x0. fq.;

ad quas, quibus praeiìxus

eft afterifcus, omnes nunc demum acceiTerunt.

Acceflìt denique E x c u r f u s

fuper loco Pauli 2. TheíT. II, 5 - 12. de revelatione Hominis nefarii, ad calcem Proìufionum adiectus.

Is quidem pro-

ximepertinet ad Proluf. III, p. 97.; fed haberi poteit pro iufta totius opufculi Appendice.

Continet enim illuitratio-

nem notionis noftrae, quae fpectet ad

PRAEFATIO.

XI

conliriiiandam eins veritatem, cum philofophicam, tum biblicam. Praeterea explicat et illuitrat notionem vaticini!, noflr^e rationi, f. theoriae, confentaneam, et fie; quoque appendicis vice »

fungitur. Nam in Prolufionibus ipfis multum quitlem difputatum erat de mi« r acuii s, deque vi probandi, ipforum propria (p. 156 - 161. it. p. ißo - i84-)> fed de vaticiniis, quae obiter tantum attinguntur p. 182. fq., parum. D e his igitur data opera dilleritur in Excurfu. — Admonuerat me Vir doctus, qui, le-> ctis Prolufionibus, liane omnem Ileve^ lationis theoriam, nominatim ea, quae de vi promulgando quam habuerint mi-, racula, deque ufu eorum morali, feri-s pferam, valde proballet; hic igitur me privatim admonuerat, ut e dottrina do miraculis, quantum fieri poiTet, omnem ambiguitatem removerem. Sed mihj fatendum eft, notionem I\evelatip,nÌ3^

XII

PRAEFATIO.

a me propolitam, non ad dirimendam controveriiam,

quae de miraculorum

origine hodie agitatur, fed tantum ad earn fopiendam, pertinere.

Hoc ipfum.

igitur, nt admonitioni, quoad poiTem, obtemperarem, in adiecta annotatione p. 218. Iqq. paucis declaravi. E d i d i autem hunc Prolaftonum fafciculum ea maxime de cauia, quoniam, ad inftitutum opus cum fucceflu perfequendum, publicis adiuvari cupio Virorum doctorum admonitionibus ; non corum folum, quibus probanda videbiturliaec ratio nostra; quales non plane defuturos elle confido; fed etiam reliquorum,

Neque enim dubito, lectio-

nem diifertationum, quae hoc fafciculo contineantur, fuflicere iam ad examinandam totam theoriam polle.

Satis,

opinor, iudicari ex iispoterit, cum de ufuinfigni commendatae notionis, turn de eius veritate, cumque confdio do-

PRAEFATIO.

XIII

clriiiae biblicae et ipfa Scriptura convenientia. Ad. hanc quidem quod, attinet, maximum argumentum, et ad extor quondam aíTenfionem imprimis ido* íieum, repetendum erit ex iis, quae-de Discrimine Legislationis et Inftitutionis divinae, deque Antinomifmo Agricolae, difpiitavimus. N a m , quae in N. T . pailìm leguntur, de ufu Legis et librorum facrorum pugnantia- inter fe iudicia, ea piane non poiTunt conciliari , nifi inilitutio Dei externa ( $ Kóy;g ©£cv) ab eius lege externa (topus habuisse; id quod valet de externa et publica. «0

Nam

diutur quidem Iesus divinitus edoctus et

Spiritu donatus esse,

sed non ope Revelatio-

nis, sive eius institutionis divinae, quae vulgo verbis uz-cxccXvx-Tw et Qcctt^av) expriniitur. Scilicet n o n opus babebat revelatione extern a et publica,

1 0 - i2.

Doctiina de I e s u , dator tan quam lationis. nem,

Dei Filio,

saepe lau-

argumentum universae

reve-

Sic autem respicitur ad revclatioquae n o n ipsi I e s u , sed per Iesum

contigerit hominibus, et proxime quidem ad pnblicam. v)

Revelatio

15 - 1 5 . diserte

dicitur per Iesum facta

esse multis in locis, nominatim i i s , in quibus vel res simpliciter et universe

commemo-

ratur; vcl modus revelandi d u p l e x , eymbolicus, laudatur;

17. doctrinalis et 13-ao.

T0TIU3

DISSE RTAT10NIS.

JiillI PaS-

vcl senno est de ahsolvenda Rcvelatione per mortein Iesu, ctio,

quam insecuta est resurre-

sive per eius illustrationem;

21-cG.

quo etiam pertinent tres loci Ioamici de Iloiuine in alluni tollendo.

C7-32.

His omnibus in locis tribuitur rebus et factis Iesu vis promulganti,

PROLÜSIO b)

$erva>

nominatim mors eius, liuiusqne iic-

XU9 a m i venia peccatorum, rebus revelandis annumerai! videtur, tamen contrarium ex co \

colligitur, quod liaec mors,

cui modo vis

redimendi, modo vis rcvclandi, in Scriptura tribuitur, non redimendo revelasse, sed revelando redemisse, h. e. publice significando vera et morali gratiae divinae causa, hoininibus saluti fuisse, censenda est: id quod jion solum ex usu rei practico et notione reflemtionis ìvwalis, sed etiam triplici ratione esegetica, probaturv bb)

P- 85 - 92»

Forma reve{ationis in üsdem loçîs çst liisto-

rica; et continetur factis,

ad ret moraler et

divinar signißcandas idotieis', u n d » s e q u i t u r , ré-

vélation ein extçrnam eandemque

publicum

jespicl,

93.

Horum, factorum u n u m genus inchoat revelationem, tanquam eius cauta extema primaria, alterum absolvit et continuât, quam effe et Us externus primarius,

tan-

et causa

secundaria, Causa externa, revelationem inchoans, con«

TOTIUS

DISSERTATIONS.

XXVI

P^S stat p o t i s s i m u m rebus et factis lesti, res m o r a les et divinas r e p r a e s e n t a n t i b u s . manifesto

A d liaec facta

r e s p i c i t u r i n illis locis.

Atque hoc

c o n s e n t a n e u m est m o d o l o q u e n d i ac d o c e n d i b i blico.

N a m v e r b a «V«.i*Atia-rn4 et

sensu

p l a n e s i m i l i i n s e d e c i m l o c i s a d h i b e n t u r de i n tlicio e x t r e m o , ralium

t a n q n a m rcvclutiotte r e r u m m o -

et d i v i n a r u m

bus .obvia;

imo

p e r res et f a c t a ,

sensi-

etiam i n loco nobili 2 Thes».

II. de revcfondo m y s t e r i o impiotali®,

93-98«

Eff'ectiis externus, F i e v e l a t i o n c m p r i m a m a b 8 o l v e n s , ^eique p e r e n n i t a t e m c o n c i ì i a n s ,

est ec-

clesìa clristianai

Iesum

f. r e p r a e s e n t a t i o n i s

f a c t a e p r o f e s s i o religiosa et p u b l i c a .

per

A d liane

a n t e m i n locis nostris r e s p i c i , c u m res i n oexi-r los incurrat, n e m o negaverit.

Revelatio igitur

his i n locis erit d i v i n a d e r e l i g i o n e i n s t i t u t i o , a b i p s o I e s u , h u i u s q u e p o t i s s i m u m factis pro-« fecta,

.et ab

Apostolis repetita,

quatenus

ea

i a m m a g n o c o n s e n s u p u b l i c e probatur- et religiosa professione colitur, y)

Ilaec

theoria R e v e l a t i o n i s

93-102, biblica cnr.f.rmatur

uno ditto Servatoris, i n q u o etsi n o m e n r e v e l a t i o n i s n o n Tisurpatur, o m n i a t a m e n , q u a e ad n o t i o n e m e m s accurate e x p l i c a n d a m p e r t i n e r . t ,

sup-

p editata r e p c r h m t u r .

102. 105,

JLXVIU

EPITOME H o c dictum pertractat

PROLUSIO

IV,

Praedictio Sorvatoris, apud I o s n n e m c. X V I , rr. 7 « 1 1 . habend'* est pro loco

Scripturae

classi'

tp de rtvelatione religionis Christianat publica. aa)'

Sensus hiiius loci

rfccuratius,

Sed

q u a m fieri so-

l e t , explicandus est. Versus

10 C.

octavtis exhibet s e n t e n t i a m , per se

iam satis definitain, n e q u e e sequentibus dem u m constituendain. victio i m p r o b o r u m ,

Pvaedicitur in eo c o n huiusque

convictionis

partim indicatur modus internus et externus;

dicitur

cnim

f u t u r u m esse, u t Spiritus S. conteintores v e rae religionis

coarguat

et

ineliora

edoceat,

c u m venerit,

h. e. exorta ecclesia Messiana,

f. publica verae religionis professione ; partim commemorati« argumentum h u i u s

103. 109. admonitionis

Meliora eos docebit, n o n culpa et laude et p o e n a , et probitate h u m a n a ,

de

spiritualis.

certa

quadam

sed de improbitate

deque damnatione di-

vina i n u n i v e r s u m , h . e. de virtute et religione morali f. spirituali.

110-113.

TOTIUS

DISSE&TATIONIS..

In reliquis versibus modus txternus ctionis spiritnalis,

convi-

qui iam universe indica-

tus erat, per paites definitur. Praedicitur enini f ó r e , u t contemtores v e rae religionis, exorta ecclesia Messiana, c u m pudore cognoscant ex repudiatione Iesu Messiac ignotam vulgo improbitattm animi m ó r a l e m ,

quae hone-

stum postponit u t i l i , v. 9. ex m o r t e ,

quam Icsus officii causa,

elato-

que super omnes res adspectabiles animo, pertulerat,

indolem pr obit atis

ruoralem,

v.» 10.

116-

e damnations Satanae, h. e. e superata per Christianisiuum

et imminuta

publica doctrinae,

auctoritate

improbitati animi fa-

ventis, iudicinm Dei m o r a l e , v. 11. bb)

Sic patet,

liac praedictione lesa confirmari

ea, quae a nobis de notione revelationis christianae biblica disputata sunt. Nam praedictio haec argumentum hr.ius revelationis ponit in doctrina de religione morali.

Scilicet ex argu-

mento iteyhm sp:ritualis de argumento sr*{»xto'nit, totaque revelationis materia, facile iudicari potest.

XXX

EPITOME

P a SAlo dum rivelatali eadem praedictio accurate disc e r n é ab argumento, eumque factis ext er nia contineri significat.

Distingui* etiam cau-

sam extcrnam, quae inchoat revelationem pub l i c a m , ab externo e f f e c t u , eam assolvente; sive res et Facta Iesu ab ecclesia inde oriiui