Beginner's Latin by the Direct Method

Citation preview

mmmmmmmmmmmmmmmmmmmmmm

BEGINNERS* LATIN BY THE DIRECT METHOD mmmmttttttviinutittuMtt'

I

"

HOADLE.Y

>:-H!!£H-r!:iri!>

iiiif>iiiiiiifiiri-iiiii|[if[iff--rfrrTiniiirniii|ifriitT7rrrtt~"'ir'''^

miww»^

|

7fcO

BEGINNERS' LATIN BY THE

DIEECT METHOD

Digitized by the Internet Archive in

2007

with funding from

IVIicrosoft

Corporation

http://www.archive.org/details/beginnerslatinbyOOchicrich

BEGINNERS' LATIN BY THE

DIRECT METHOD

BY

EDWARD

C.

CHICKERING, Ph.D.

BEAD OF THE DEPARTMENT OF CLASSICAL LANGUAGES IN JAMAICA HIGH SCHOOL, NEW YORK CITY

AND

HARWOOD HOADLEY,

Ph.D.

OF THE DEPARTMENT OF CLASSICAL LANGUAGES IN JAMAICA HIGH SCHOOL, HEVf YORK CITY

CHARLES SCRIBNERS SONS NEW YORK

CHICAGO

BOSTON

Copyright

1914,

by

CHARLES SCRIBNER'S-SONS

o

PREFACE This book presents a series of Latin lessons for beginners, based on the principles of the Direct Method, and

is

the result of class-room experiments covering

several years.

In

it

is

Byrne and Latin.

included

all

the syntax

recommended

standard syllabi for the

in the

year of

Five hundred of the commonest words in high

school Latin, as

shown

in Lodge, are printed in the

General Vocabulary in heavy type. is

first

in

This vocabulary

intended primarily to suggest the meanings of words

previously studied.

Except

for

'aliquis,'

'si,'

and a

few others, only such words as have already occurred in the lessons are used in the explanations.

It also

provides abundant means for developing the pupils'

powers of expression through the memorizing of tions.

It is

defini-

supplemented by pictures illustrating

tain of the stories.

— In the matter

of

cer-

hidden quantity

Hale and Buck's Grammar has been generally followed.

For the benefit of teachers unfamiliar with the Direct Method, there are given on page

xiii

and follow-

ing of the Teachers' Edition a discussion of the nature

and

principles of the Direct

Method; general

directions

to teachers; and specific suggestions for the teaching of

the individual lessons.

2y5V33

beginners' latin

vi

In the individual lessons, the following features

may

be noted:

Nouns, adjectives and pronouns are developed

(1)

together

by

cases,

With each

not by declensions.

set

of forms are taught all the constructions for that particular case

which are to be taught at

The Verb

(2)

all.

developed by mood-tenses, not by

is

conjugations. Indirect Discourse

(3)

is

introduced almost at the

very beginning, and in such a

never (4)

know

way

that the pupils

of its terrors.

Forms and syntax are taught together by means and type-sentences, to be mem-

of paradigm-sentences

orized absolutely. (5)

These sentences are

form of (6)

acrostics;

manded

(7)

or have the

Type-questions are to be memorized with each

paradigm.

free,

easily acted

hence they are readily memorized.

on

By means

of these, there

is

constantly de-

of the pupil self-expression, first formal, later all

maimer

of topics.

While the Nominative Case

used freely from the outset,

its

is

of course to

be

formal study, because

of the irregularity of its forms, has been postponed until the other cases

have been taught.

PREFACE

Vll

(8) The earlier Reading-sections known stories. The appearance of

consist

of

well-

familiar tales in

unfamiliar dress not merely stimulates interest but greatly facilitates the task of comprehension.

guage extremely

difficult in itself, plus

altogether strange

subject-matter

many

The

pupils.

later stories

including mythology, both Greek

field,

and Roman, and Caesarian After the lessons

lan-

not unintelligible, has caused the

if

downfall of far too cover a wider

A

is

a

episodes.

summary

collection of Latin verses for

of forms,

and a short

memorizing at the teach-

er's discretion.

No one engaged in work of this kind can fail to realize his indebtedness to Dr. for the Direct

Method

W. H. D.

Rouse, the pioneer

in Latin.

The authors count

themselves especially fortunate in having as their colleague Dr. Carl A. Krause, whose enthusiastic and successful

work

in the

Direct

Method

for

Modern

Languages has been a great inspiration to them in their efforts.

They wish

to express their grateful acknowl-

edgments to Mr. Theodore C. Mitchill, Principal

of

the Jamaica High School, to Mr.

Darwin L. Bardwell, High Schools in the New York City Department of Education, and to the New York State Examinations Board, whose

District Superintendent assigned to

support has

They

made

possible their testing of this method.

are likewise under special obligation to Professor

Vlll

BEGINNERS LATIN

Nelson G. McCrea of Columbia University for

couragement and

his en-

for certain detailed criticisms of the

and to Miss Lydia F. Root, Mr. Roscoe A. Grant and Mr. Jacob Mann, their colleagues in the Classical Department, who have worked out the lessons in class and given many helpful suggestions. The Authors. text;

CONTENTS PAGE

Suggestions to the Pupil

2

,

PfiNSA DisciPULls ConscrIpta I.

Verba: Activum Praesens, Imperativum et Indicati-

II.

Verba: Activum Praesens, Imperativum et Indicati-

Formula

vum.

III.

3

I Singularis

vum. Formula I Pluralis Nomina: Accusativus Singularis.

3

Formula

II Singu-

4

laris

IV. Praepositiones

V.

Nomina mula

et

cum

Accusativo.

Formula

Pronomina: Accusativus

III

Pluralis.

.

.

.

6

II Pluralis

VI. Verba:

Activum

Praesens,

Infinitivum.

Oratio

7

Obliqua VII. Adiectiva

5

For-

cum Nominibus Concordantia

9

VIII. Adiectiva Varia

11

"Quantum Spati et Quam Diu." modo Dies Menses Annos Agamus"

IX. Numeri.

"Quo12

X. Nomina, Adiectiva, Pronomina: Casus Genetivus Singularis. Formula IV

14

XI. "DePuellalllaCuculloRubroInduta"

15

XII. Nomina,

Adiectiva, Pronomina:

Pluralis.

XIII.

Formula IV

"De AgricolaFatuo"

Casus Genetivus 17

18 ix

BEGINNERS^ LATIN

X

PAGE

XIV.

Verbia:

Activum Praeteritum Indicativum.

Partes Principales

19

XV. Verba: Activum Praeteritum "De VolpeettJvis" XVI. Nomina,

Infinitivum.

21

Adiectiva, Pronomina: Casus Dati-

vus. Formula IV XVII. "De Puero lUo Qui in Nave Flagrante Stabat" XVIII. "DeTribusVilicis" XIX. N5mina, Adiectiva, Pronomina: Casus Ablativus. Formula IV

XX. Casus

Ablativus: Syntaxis

XXI. "Deloannellloet ViteFaball" XXII. Nomina, Adiectiva, Pronomina. et

Umbra

Eius."

26 27 29

Casus Nomi-

nativus

XXIII. "De Cane

22 24 25

Sum.

Possum

.

Milite Standisco et Amore Eius" .... Nomina, Adiectiva, Pronomina: Genus Neutrum XXVI. "De Cane et Bove." Fabula duobus modis

XXIV. "De

30 32 33

XXV.

scripta

XXVII. Quaestionum XXVIII. Verba: Vox

XXIX.

et

Responsorum Conspectus

.

Tempora Praesens

Passiva.

Praeteritum Adiectiva: Comparatio.

.

40

"De Cane

et

Armario

Vacuo"

41

43

Verba: Tempus Futurum, Activum et Passivum. Verba Deponentia. Sum. Possum .

XXXII. "DeTibicinelUoetTibiisEius" XXXIII. Verba: Tempora Plusquamperfectum rum Perfectum

XXXIV. "DePuerisinSilvaMortuis."

XXXV.

et

Participia Verborum.

XXXIX. "DePhaethonte"

Volo.

44 46

Futu47 49 50

Qui

Verba: Tempus Imperfectum

XXXVI. "De Georgia etCeraso" XXXVII. Verba: Indicativi et Infinitivi XXXVIII.

36 38

et

XXX. "DeAnuQuaeinSoleaVivebat" XXXI.

35

51

Conspectus Nolo.

Malo

.

.

.

.

52

54 56

CONTENTS

XI PAGB

XL. "De

Proserpina."

57

I

Formula V.

XLI. Verba: Quaestio Obliqua.

Sub-

iunctivum Praesens

XLII. "De Proserpina." II XLIII. Verba: Clausulae Finales. iunctivum Imperfectum

XLIV. "De

XLV.

XLVI. XLVII. XLVIII.

XLIX. L.

Proserpina."

58 59

Formula VI.

Sub60 62

Ill

Verba: Subiunctivum Perfectum et Plusquamperfectum. Cum. Formula VII "De Proelio cum Nervils a Caesare Facto." I Clausulae Consecutivae. Consecutio Temporum. Formula VIII "De Proelio cum Nerviis a Caesare Facto." II Ablatlvum Absolutum. "De Lara" "De C. lull Caesaris Rebus Gestis" .

.

Appendix Grammaticus

,

.

,

63 65

66 67 68 69 71

•

POEMATA

81

Index VerbOrum

87

PICTtJRAE Puella Cucullo

Rubro indtita et Avia Fundus Eius

Agricola Fatuus et

Volpis et tjvae

Puer

et

Navis Flagrana

loannes Vitis Fabalis Gigas Canis Caro Carrus Priscilla et

Nuptiae Eius

Magistratus Mures Tibicen

Georgius Cerasus Castra et Proelium Caesaris

,

,

ad ad ad ad ad ad ad ad ad ad

16 18

22 24 30 32 34 46 52 66

BEGINNERS' LATIN BY THE

DIRECT METHOD

:

SUGGESTIONS TO THE PUPIL In stud3dng and practising the lessons in this book, you must be sure to do the following things if you wish to succeed I.

Keep the English words out

II.

of

your mind

entirely.

Always connect the Latin words, in your mind, which they represent.

directly with the act or thing III.

Always commit to memory whatever your tells you to learn, with absolute thoroughness, you can recite and write it rapidly without a

teacher until

single error.

You

how

words and Try hard to follow and understand whatever your teacher and classmates do, and watch for mistakes. IV.

sentences

will learn

by

to use the Latin

practice in class.

V. Always ask your teacher immediately about anything which you do not understand.

.

VI. Always ask him for special help and practice

when you

feel yourself

weak.

VII. Try to teach the lessons to those at home.

So long as you study hard, think in Latin, pay close attention and ask questions, you are on the road to success.

PENSUM The

first

I

fopnula, printed below, shows

how

how

to give

what I a command doing, what he or she are is doing. doing, what you am Notice that the initial letters of the Latin words spell to a person,

and

also

to say

''first.''

The words

column you use in giving a Those in the second, third and fourth columns answer the questions:

command

in the first

to a person.

Quid

facis?

Quid

Quid

facio?

facit?

AcciPE FoRMULAM Primam Singularem: Feri!

Ferio.

Feris.

Ferit.

Indue!

Induo.

Induis.

Induit.

Rape!

Rapio.

Rapis.

Rapit.

Specta!

Specto.

Spectas.

Spectat.

Torque!

Torqueo.

Torques.

Torquet.

PENSUM

II

Below is Formula I in the plural, and below that some new words. When we say vidS is like torque we mean that to tell what we are doing we do not say are

'vidimus' nor 'vidamus' but videmus.

Learn to say the formula without thinking of any English words; try always to directly the Latin word.

3

make

the act suggest

BEGINNERS LATIN The words in the first column are used command to two or more persons. Those

in giving

a

in the sec-

ond, third and fourth answer the questions: Quid

Quid facimus?

facitis?

Quid faciunt?

AcciPE FoRMULAM Primam Pluralem: Ferite!

Ferimus.

Feritis.

Induite!

Induimus.

Induitis.

Induunt.

Rapite!

Rapimus.

Rapitis.

Rapiunt.

Spectate!

Spectamus.

Spectatis.

Spectant.

Torquete!

Torquemus,

Torquetis.

Torquent.

Feriunt.

Like torque are vide, absterge. Like indue are bibe, intende, erige, pone, tange, scribe, Claude, surge.

Like rape are cape, fac (not face). Like feri is aperi.

PENSUM

III

In this formula you take up nouns. the Latin sentences

initial letters of

Notice that the spell ^'madame.''

When we say, for instance, that sellam is like mappam, we mean that we do not say 'sellum' nor 'sellem,' but sellam: and correspondingly with the

—

other groups of words.

Always associate the Latin words,

in your mind, which they represent. lesson answer questions like:

directly with the act or the thing

The nouns

in this

Quid torques? Quid bibis? Quid intendimus? Quid erigunt?

But your answer

will

not be complete unless you re-

peat the verb also, in the proper person and number.

PENSA DISCIPULIS CONSCKIPTA

5

FoRMULAM Secundam Singularem Habetis: Mappam torque! Mappam Aquam bibe!

torqueo.

Mappam

torques, et

c.

Digitum intende!

Aurem

tange!

Mantim edge! Effigiem vide!

Like

mappam

are aquam, cretam, sellam, iantiam, puellam,

mensam, fenestram. Like aurem is parietem. Like digittmi are libnmi, puerum.

PENSUM

IV

In this lesson you have prepositions. the sentences remember

how

In studying

the acts naturally follow

one another. Always try to connect the Latin sentences with the act; do your best to keep the English out of your mind. These prepositional phrases answer the question except that

Ubi? In answer the question

Ad and Quo?

or

Ad

quid?

FoRMULAM Tertiam Habetis: Trans limen

i!

In cellam veni!

Per cellam ambula! Contra sellam sta!

Ad

sellam

i!

beginners' latin

6

Ante sellam

sta!

Post sellam sta I

Circmn sellam Subter sellam

Super sellam

i!

sta!

sta!

Inter sellas sta!

•

Sta and ambuU are like specta. Veni is like feri. I is like no other word you know; here

SiNGULARIS: Pluralis:

is its

formula:

I!

E6.

Is.

It.

Ite!

Imus.

Itis.

Eunt.

PENSUM V In this lesson you have nouns in the plural.

When

we said in Lesson III, that sellam, for instance, is like mappam, we meant also that in the plural the words are similarly alike. As we have 'mappas,' so we have not 'sellos' lior 'mensus.' If you do not understand aquas,' ask your teacher. (We cannot have 'cretam' in the plural at all because the sellas, or ^mensas,' '

Romans did not so use the word.) You also have some pronouns; these have a

spelling

peculiar to themselves.

The nouns

in this formula

Quae torqueo?

answer questions Quae

Of the pronouns, quern and quos to which

like

tangitis?

are the questions,

Questions beginning with quae? or quid? (Pensum III) refer to things, the others are the answers.

not persons.

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA FoRMULAM Secundam Pluralem Habetis; Mappas

torque!

Aquas bibe! Digitos intendel

Aures tange!

Manus

erigel

Effigies vide!

Pronomina Habetis: Quern? Eum (earn) hunc (banc) ilium (illam) m^, te, Quos? Eos (eas) bos (bas) illos (illas) ; nos, vos, se. ;

;

PENSUM When

I.

I

do anything, and

(as for instance

wish

me

dicis?'

'mappam

to repeat

and

I will

;

s6.

;

;

my

VI tell

what I am doing any reason you

ferio'), if for

may ask me, 'Quid me mappam ferire.'

words, you

answer, 'Dico

II. Similarly, if you perform the act, and I tell you what you are doing ('mappam ferls'), if you wish me to repeat my words, you may ask me, 'Quid dicis?' and

my

answer

will be,

'Dico te

mappam

ferire.'

III. Again, if Glabrio does the thing, and I tell what he does ('mappam ferit'), in case you wish me to repeat my words you may ask me, 'Quid dicis? 'and I will answer, 'Dico Glabrionem (or 'ilium puerum') mappam ferire.' Or if Marcella tells what Glabrio

S

beginners' latin

does,

and you want her words repeated, you may ask dicit? and I will answer, Dicit Glabrionem

me, Quid '

mappam IV.

ferire.'

But

'Ferio,'

'

'

Glabrio does the thing and also says,

if

then

if

you ask me or anyone

to repeat Glabrio's

words, the question of course will be, the answer will be, 'Dicit se

not

now

puerum

say, 'Dicit ilium

that would

mean

someone

was doing

else

mappam

'

Quid

dicit?

ferire

'

and

We could

ferire.'

mappam,'

for

that Glabrio was telling us that it

and not he

himself.

V. In no case can a person say simply, 'Dico (or

he would not be telling who always put in some word like me or te or se or ilium or something else to show clearly who performed the act, as, for example, 'dicis' or 'dicit') ferire,' for

He must

did the thing. '

'

'

'

'Dico te et VI.

'

'

'

Marcum

When I use

'

'

ferire.'

dico

'

(or

any

new verbs given

of the

below, and often 'video') I must give the verb which

goes with

it

a special form,

changes, no matter

For

who

'ferio' it is 'ferire';

or

— and

this

form never

how many do

the thing.

the forms for the other verbs

are given below at B.

A.

Sequitur Formula. Respondet quaestionibus Quid dicis? vel Quid dico? vel Quid dicit? et ceteris. Ferio

Dico

me

Fens

Dico

te ferire.

Dico ilium

Ferit

"Feri6."

ferire.

....

(illam) ferire.

Dicit se ferire.

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA Ferimus

Dico nds

ferire.

Feritis

Dico vos

ferire.

Dico

Feriiint

"Ferimus."

.

B. Similes formas

.

illos (illas) ferire.

Dicunt se

.

9

ferire.

— InfInItiva — aliorum

ver-

BORUM HABEMUS. Ferio:

ferire;

item aperire et

Induo:

induere;

item intendere et

Rapio

rapere

item capere et c

:

spectare; item stare et

Specto:

Torqueo

;

:

E6:

c.

c.

c.

torquere ; item videre et

c.

ire.

Exempla: Induo:

— dico

me

induere.

Spectas:

— dico

te

spectare. C.

Verba nova:

die (sim.

indue, sed die,

non

dice): crede

(sim. indue): puta (sim. specta): scito (sim. feri), sed scito,

non

sci.

PENSUM

VII

This lesson gives you some pronominal adjectives and some descriptive adjectives. It also tells you the gender of the nouns you have had thus far.

A. Adiectiva Pronominalia. They answer

the questions:

Quem?

Quam?

Quos?

Quas?

Hunc nium

Hanc niam

Hos

Has

Illds

nias

£imi

Earn

Eos

Eas

BEGINNERS LATIN

10

B. Adiectiva.

They answer the

C.

questions:

Qualem?

Qualem?

Quales?

Quales?

Altum

Altam

Altos

Altas

Humilem

Humilem

Humiles

Humiles

Longum Brevem

Longam Brevem

Longos Breves

Longas Breves

Genera Nominum;

Manum, /. Aurem, /. Parietem, m.

Puellam,

Librum, m.

/.

EflSgiem, /.

Mappam, /. Digitum, m. Aquam, /. Puerum, m. Cretam, Sellam,

/.

/.

lanuam,

/.

Mensam,

/.

Fenestram,

/.

I. If I ask you "Cuius generis est vox cretam (or digitum)?" answer "Feminini generis est vox cretam," or " Masculinl generis est vox digitum," etc.

II.

If I

ask you

"Cur fenestram longam

longum dicimus?" answer "Longam

et

et non fenestram non longum dicimus,

propterea quod fenestram feminini est generis, et adiectlvum longam, non longum, feminini est generis," etc. III. If I ask you "Cur manus longas et non manus longam dicimus?" answer "Propterea quod vox manus plUrali est in numero, et vox longas, non longam, plural! in numero est."

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA

PENSUM

11

VIII

Adiectiv.A.:

Qualem? Utrum?

Qualem? Utram?

Quales? Utros?

Quales? Utras?

Bonum Malum

Bonam Malam

Bonos Maids

Bonas Malas

Parvum

Parvam

Parvos

Parvas

Magnum

Magnam

Magnos

Magmas

Celerem

Celerem

Celeres

Celeres

Lentum

Lentam

Lentos

Lentas

Gravem Levem

Gravem Levem

Graves Leves

Graves Leves

Veterem

Veterem

Veteres

Veteres

Novum

Novam

Novos

Novas

Longum Brevem

Longam Brevem

Longos Breves

Longas Breves

Altum

Altam

Altos

Altas

Humilem

Humilem

HumUes

Hum lies

Latum Angustum

Latam Angustam

Latos Angustos

Latas Angustas

Absentem Praesentem

Absentem Praesentem

Absentes Praesentes

Absentes Praesentes

Mundimi

Mundam

Mundos

Mundas

SordidUm

Sordidam

Sordidos

Sordidas

Quem?

Quam?

Quos?

Quas?

Hunc nium

Hanc

Hos

Has

Tllam

Illos

ni&s

Eum

Earn

Eos

E&s

BEGINNEES LATIN

12 Meiun

Meam

Meos

Meas

Tuum Suum

Tuam Suam

Tuos Suds

Tuas

Nostrum Vestrum

Nostram Vestram

Nostros Vestros

Nostras Vestras

Suum

Suam

Suos

Suas

Suas

PENSUM IX Ecce numeri I.

et sententiae.

NuMERos Habes: Respondent quaestioni Quot? tJnimi,

tJnam

Duos, Duas Tres, Tres Quattuor

Quinque Sex Septem

Novem Decem

Octo

Duodecim

tJndecim

Sententias Edisce:

II.

....

(a)

Quam

(b)

Quantum spati librum por-

(c)

Quam

diu laboras?

tas?

Septem horas xii

laboro.

passus librum porto.

altam mensam et quam longos stilos ha-

bes?

Mensam duos pedes dium altam,

stilos

et dimi-

septem

uncias et dimidium longos

habeo. III.

Quo MoDo Dies Menses Annos Agas. Lege.

Sex vel septem horas laboras: multas res ediscis. Duas horas cibum edis. Octo vel septem horas vel ludis vel alias res fiicis. Sic diem agis.

Octo boras dormls.

recitas, litteras scrlbis, libros legis,

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA

13

Per mensem viginti dies ad ludum commeas, decem Per annum x menses laboras, duos

6

dies ferias habes.

menses ferias habes. Sic mensem et annum agis. Octo annos ad ludum grammaticum, quattuor annos ad ludum superiorem commeas. Multas res ad ludum portas libros, alios quattuor uncias latos, alios quinque uncias latos: et regulam unum pedem longam: stilos quoque et calamos sex vel septem uncias longos. Mensam habes duos pedes et dimidium altam, tres pedes longam, duos pedes latam. lam die mihi, quam diu ad ludum commeas? Quot :

libros

Quam

habes?

Et quam

longos stilos habes?

diu laboras?

IV.

Novas Voces Habes.

Inspice

et Tran-

scribe AcCtJRATISSIME. Litteram,

litteras, /.

Unciam, uncias,

Horam,

horas,

Regulam,

/.

/.

regulas, /.

Ferias, /.

Pedem, pedes, m.

Mensem, menses, m. Gradum, gradus, m.

Dormi

(Feri)

Scribe

(Indue)

Lege Edisce

Lude Age Ede Recita

Passum, passus, m. Diem, dies, m.

Commea

Rem, res, /. Annum, annos, m. Ludum, ludos, m.

Labora

Stilum,

stilos,

m.

Calamum, calamos, m.

Cibum m.

(Specta)

Porta

Multum, multam ^^^^^^^^^

Grammaticum, grammaticam Superiorem, superiorem Alium, aliam

lo

i5

beginners' latin

14

PENSUM X In hoc penso, sententias in quinque partes dispositas

Primae sententiae

habetis.

in

manum

tae (exempli gratia,

una quaque parte aurem tango,

erigo,

posiet c.)

quaestioni ^'quidf^' respondent, et similes sunt sententils in

manus

Penso III

digitos

scriptis.

porrigo,

Ceterae sententiae

auris picturam

specto,

(e.g.,

et c.)

quaestioni novae Cuius? plerumque respondent

(sed inspicite sententias infra scriptas).

Formula IV (Quarta): Manum erigo. Manus

digitos porrigo.

Aurem

tango.

Auris picturam specto. Phiellam video.

Puellae

mensam

Libnmi teneo. Libri paginam

video.

lego.

Effigiem video. Effigiei capillos tango.

Has

sententias,

si

non

ediscitis,

necesse est saepe perlegere.

A. Manus brevis (longae) digitos porrigo. Pedis brevis B.

(longi) digitos porrigo.

Meam manum

erigo;

meos

libros teneo.

Tuas aures tango tuum pedem tango. ;

Eius pueri (puellae) librum teneo. niius pueri (puellae) libnim teneo. Huius pueri (puellae) libnim teneo.

Suam aurem

tangit; suos libros tenet.

:

PENSA DISCIPULIS CONSCRJPTA

15

QUAESTIONES ET ReSPONSA: I.

Cuius?

.

II.

Cuius?

.

(Huic quaestioni respondent sententiae in sectione "B" supra scilptae.)

Video puerum possidere librum: video puerum, possessorem libri. Video puellam scribere fabulam: video puellam, scriptorem fabulae.

III.

Cuius?

.

Video puellam ad venire: video adventtmi puellae. Sentio

puerum

sentio

IV.

V.

Qualem?

vel

1

Cuius?

.

J

.

Qualem?

timere:

timorem

Papyrum

pueri.

capio, et saccimi papyri facio:

eibum in hoc sacco pono; iam saccum cibi plenum habeo. .

Librum gravem video: librum magnae gravitatis

video.

Discipulum stupidum habeo discipulum VI.

Quantum?

.

Non totum

terribilis stupiditatis

habeo.

parietem, sed partem parietis

specto.

PENSUM XI Fabulam

narro.

Attendite, et aures vestras erigite.

Dico banc fabulam quinque partes habere. I.

Anum

video.

Anum pauperem

et

miseram video.

ViUam quoque huius anus pauperis et miserae specto. Credo hane anum non bene vitam agere. Video anum in villam suam ire, villae ianuam claudere.

6

beginners' latin

16 II.

lam puellam

Cucullum rubrum

10

Neptem

video.

illius

anus video.

saccum alutae capit, et cibum in sacco ponit. Per viam magnam partem diei per siivam ambulat, et saccum cibi plenum ad aviam suam induit:

portat.

—

lupum videt, lupum magnum et Sed subito terribilem; dico puellam lupum terribilis magnitudinis videre. Nunc lupum latlne dicere audio, ''Salve, puella: quo Is?" et puellam respondere, ''Ad aviae vlUam hunc saccum cibi plenum porto." lam quid putatis lupum facere? Videt puellam cucullum rubrum possiIII.

is

dere

— dIco eum illam possessorem

20

cuculll rubri spec-

Dicit se possessorem cucuUi et cibi amare: dicit

tare.

amo te. Da mihi cucullum tuum." cucullum capere et induere; et puellam Et video lupum '*0 pulchra puella,

subter arborem consider e. IV.

lam quid

— dico lupum 26

putatis?

ire

—

et

ad aviae villam

Celeriter

anum

reperit et

— edit

!

it

Tum

puellam exspectat; dico lupum adventum puellae exEt nonne scitis puellam ad aviae villam

spectare.

celeriter venire, et

lum

et

lupum

non aviam suam

V. Sed venatorem venire videt 30 toris spectat, et

— mortem

reperire, sed cucul-

terribilem invenire?

— adventum

hunc virum lupum

lupi spectat,

et

gaudet.

vena-

interficere videt;

Nonne

putatis

venatorem, servatorem puellae, gaudere? Et patrem Sed credo hos dolere et matrem puellae gaudere?

quoque.

Cur dolent?

PUELLA CUCULLO RUBRO InDUTA ET AvIA anus

iacet. 2. lectulus. 3. villa. 4. armarium. 5. placentae. 6. via. 7. silva. 8. arbor. 9. cucullus. 10. lupus. 11. mors lupl. 12. lupus interficitur. 13. venator. 1.

PENSA DISCIPULlS CONSCRIpTA

PENSUM

XII

Habemus iterum formulas PensI X, sed nunc plurali scrlptas. Novae sententiae

numero

quaestioni

Quorum? plerumque

respondent.

Formula IV (Quarta): Manus

erigo.

Manuum

digitos porrigo.

Aures tango.

Aurium picturam

specto.

Pedes tango.

Pedum

plantas tango.

Puellas video.

Puellarum mensas video. Libros teneo.

Libronim paginas

lego.

Effigies video.

Effigierum capillos tango.

Has

sententias,

si

non

ediscitis,

17

necesse est saepe perlegerCo

A. Puellarum brevium (altanmi) mensas video. Puellarum breviorum mensas video. Librorum brevium (longorum) paginas lego. Libronim breviorum paginas lego. B. Nostras manus erigimus. Nostrum ludum frequentamus. Vestram patriam amatis. Vestros pedes tangitis. Eorum (puerorum) libros tenemus. Earum (puellarum) libros tenemus.

in

beginners' latin

18

Illdnun (puerorum) libros tenemus. Ularum (puellarum) libros tenemus.

Horum

(puerorum) libros tenemus. libros tenemus.

Hartun (puellarum) Suas manus erigunt.

Suum ludum

frequentant.

PENSUM I.

Fundum

video,

XIII

fundum parvum

et

malum;

dico

hunc fundum angustos agros habere, et malas herbas et arbores paucas et humiles, et malos frtictus; dIco 5

10

me fundum magnae sterilitatis videre. fundum possidere vis? Non credo.

Num

tti

ilium

II. Sed dIco agricolam ilium fundum possidere. Et iam agricolam video; possessorem huius sterilis fundi, et harum sterilium arborum spec to. Eheu, non gaudeo; doleo; miseret me huius infelicis agricolae. Sed cur putas hunc agricolam tam malum fundum habere? Ego scio. Numquam laborat, semper somniat. Nonne

intellegis? III.

Ad 15

Sed video agricolam

se

commovere.

Quo

it?

arbores venit, paucos fructus carpit (dico agricolam

arborum

fructus,

non herbarum

fructus, carpere), et in

Tum

hunc corbem fructuum plenum capit, et per viam ambulare incipit. Quid volt? Credo agricolam velle ad urbem ire et corbem fructuum plenum vendere. corbe suo fructus ponit.

20

IV. Sed quid facit?

borem

considit, ante se

Ad arborem venit, subter arcorbem ilium fructuum plenum

Agricola Fatuus et Fundus Eius 1.

fundus.

frondes. 12. urbs.

7.

2.

ager.

8. avis.

9.

3.

4,

agricola.

herbae. 10.

5.

flores.

fructum

carpit.

6. fructus.

11. corbis.

!

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA

19

O pessimum agricolam ad tabernam mercatoris amicl perveSe iam multos nummos fructus illos vendere.

ponit, oculos claudit, dormit.

lam somniat nire, et

se

habere putat (dico agricolam putare se

magnam

pe-

25

cuniam habere).

Nonne putas agricolam

credere se bene vitam Sed ausculta. Dico agricolam nunc somniare se uxorem pulchram ducere, et se uxorem mirabilis pulchritudinis habere. Putat se faciem uxoris (vel pulchritudinem faciei) amare, sed linguam uxoris et voces mordaces non omnino amare. Somniat se uxorem ferire! Sed re vera corbem ferit, et sic merito corbem fructuum plenum et nummos et fundum et uxoilium

V.

agere?

30

—

rem

amittit.

VI.

Iam

35

dicite mihi, o discipuli et discipulae, si lec-

tiones vestras

non

— — quid?

ediscitis,

dormitis et somniatis,

si

non

laboratis,

sed

PENSUM XIV Si

pensum tuum,

corrigis, tibi dico,

heri

male scriptum, hodie bene scribis, sed male heri

''Bene hodie

scripsistV

Eodem modo

— antehdc

dicimus: ''Hodie,

— nunc

scribo: heri,

"nunc scribunt, antehdc scripserunC Itaque partem Formulae Secundae Singularis habemus. Quaestiones sunt: scripsi,'^ vel

Quid

Mappam mappam

fecisti?

Quid

feci?

Quid

fecit? et c.

torsi,

torsisti,

torsit,

torsimus,

torsistis,

torserunt.

:: :;:::: : : : :

BEGINNERS LATIN

20 Aquam

bibi,

bibisti,

aquam

bibimus,

bibistis,

biberunt.

Manum manum

erexi,

erexisti,

erexit,

ereximus,

erexistis,

erexenint.

Necesse est magistrum

tuum

bibit,

tibi

formam unius

cuiusque verbi latini dicere quae quaestioni "Quid

antehac fecisti?" et

c.

multorum verborum

respondet.

scripsimus.

similes sunt verbo vel

formae

Infra banc formam Hae omnes formae

torsi et c.

Nunc

Dico me

Ferio,

Ferire:

Percussi.

Induo,

Indui.

Rapid,

Induere Rapere

Specto,

Spectare

Spectavi.

Torqueo,

Torquere

Torsi.

Antehac

Rapui.

Sumo,

Sumere

Sumpsi.

Pono,

Posui. Feci.

Capio,

Ponere: Facere Capere:

Aperio,

Aperire

Aperui.

E6,

Ire:

n.

Dico,

Dicere

Dixi.

Puto,

Putare:

Putavi.

Scio,

Scire:

Sci^.

Habeo,

Habere:

Habui.

Laboro,

Venio,

Laborare: Agere: Portare Tenere: Reperire Exspectare Venire:

Responded,

Respondere

Respondi.

Consido,

Considere

Consedi.

Facio,

Ago, Porto,

Teneo, Reperio,

Exspecto,

Cepi.

Laboravi. Egi.

Portavi.

Tenui. Repperi. Exspectavi, Veni.

: :

:

:

PENSA DISCXPULIS CONSCKIPTA Doled,

Dolere:

Dolui.

Vendo, Amitto,

Vendere: Amittere

Amisi.

Intellego,

Intellegere

InteUexi.

Commoveo,

Commovere

Incipio,

Incipere

Commovi. CoepL

Volo,

Velle:

Volui.

21

Vendidi.

PENSUM XV A.

Si

mappam

feris, et dicis,

"Mappam

ferio/'

ego a te quaero, ''Quid dicis?'' tu mihi respondes, "Dico me mappam ferire." Quod si et

SI

non nunc

ferls,

sed antehac (vel heri, vel olim)

mappam mappam

percussisse."

1am

bene intellegere:

satis

percussisti,

tum respondes, ''Dico me lam puto te hanc formu-

Mappam percuss! dico me mappam percussisse. Mappam induisti: dico te mappam induisse. Mappam rapuit: dico eum mappam rapuisse. Mappam spectavimus: dico nos mappam spectavisse. Mappam torserunt: dico eos mappam torsisse. :

B. Fabulam cuculli rubri iam audivimus. colae fatui volpis et

quoque fabulam

uvarum nondum

Agri-

Sed fabulam Dico hanc volpem

perlegistis.

narravi.

cibum desideravisse sed nihil cibi habuisse. Itaque per partem silvae ad hortum magnae fertilitatis iit credo volpem cucurrisse et repperit (dico volpem repperisse) non arbores et herbas sed vites virides et uvas rubras magnae pulchritadinis magnaeque dulcedinis. Quis vestrum numquam audivit volpes mag-

—

num amorem uvarum

dulcium habere?

—

5

10

BEGINNERS LATIN

22

—

Ad

15

altam vitem igitur iit et subter vitem stetit dico banc ieiunam volpem subter racemos uvarum stetisse et tivas suspexisse, et deslderasse. Turn quid fecit? Exsiluit. Cur exsiluit? Voluit uvas capere. Sed neque cepit uvas neque tetigit. Cur non? Non satis longos Turn dico nostram vollacertos puto earn habuisse.

pem

20

doluisse

et

lacrimavisse,

dixisse

et

se

pessime

vitam agere. Eheu, miseram volpem! Tum subter ramos vitis consedit, et uvas illas dulcissimas super se spectavit, et desideravit eas cadere. Sed non ceciderunt. Tum iram non continuit, et exclamavit banc malam vitem non dulces sed acerbas uvas tulisse seque eas neque umquam deslderavisse neque nunc desiderare.

Sic abiit.

PENSUM XVI Formulam IV iterum videtis, sed novae Hae novae sententiae

sententiae

additae sunt.

quaestioni Cui? aut Quibus? respondent.

Ediscite

summa cum

formulam.

Manum Manus

erigo.

digitos porrigo.

Manui mantun impono.

Aurem

ctira et

novas sententias et totam

•

tango.

Manus

erigo.

Manuum

digitos porrigo.

Manibus manus impono. Aures tango.

Auris picturam specto.

Aurium picturam

Auri plagam

Auribus plagas

Pedem

infligo.

tango.

Pedis plantam tango. Pedi regulam suppono.

specto.

infligo.

Pedes tango.

Pedum

plantas tango.

Pedibus regulam suppono.

VOLPIS ET UVAE 1.

6.

volpis.

lacerti.

2. volpis 7.

racemus.

exsilit.

8.

ramus.

3.

uvae.

9. sol.

4. vitis.

5.

hortus.

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA Puellam video.

23

Puellas video.

Puellae

mensam

Puellae

nummum

Puellarum mensas video.

video

Puellis

do.

nummos

Librum teneo. Libri paginam lego. Libro paginam addo.

Libros teneo.

Effigiem video.

Effigies video.

do.

Librorum paginas

lego.

Libris paginas addo.

Eflagiei capillos tango.

Effigierum capillos tango.

EfRgiei immineo.

Effigiebus immineo.

Has

sententias,

si

non

ediscitis,

A. Manui brevi (longae) pla-

gam

necesse est saepe perlcgere.

Manibus brevibus

Pedl brevi (longo) plagam

Pedibus brevibus (longis) plagas

infligo.

Mihi plagam infligo. Tibi plagam infligo. Ei (puellae, puero) plagam

Eis

plagam

fligo.

(puellae, puero) pla-

His

infligo.

plagam

plagas in-

Sibi plagas infligunt.

infligit.

:

rem

(puellis, pueris)

fligo.

B. Tibi impero mihi pares. Illi

plagas in-

pueris) plagas in-

Illis (puellis,

infligo.

Sibi

(puellis, pueris)

fligo.

nil (puellae, puero)

gam

infligo.

Nobis plagas infligimus. Vobis plagas infligimus.

infligo.

Huic

(longis) pla-

gas infligo.

infligo.

Mihi librum

narras: tibi credit.

f ers

:

tibi

Tibi persuadet:

Vobis favemus: nobis studetis.

illi

pensum

do.

confidis.

Nobis nocetis: vobis igno-

scimus. I.

Ego

Tu

tibi

classem committo: te discipulis praeficio.

discipulis praees et classi praestas.

III.

Dico classem curae esse tibi. Et si stupidam classem babes, dolorem quoque habes, et dicis classem stupidam dolori esse tibi.

IV.

Non

II.

Te

te sed tibi occurro.

discipulis ostendo, sed tibi librum ostendo, fortasse.

Tibi

rem propono,

vel classi te

magistram propono.

24

beginners' latin

PENSUM

XVII

Fabulam tristem vobis narro. Pugnam magnam pugnam navium longarum et nautarum for-

video

—

Dico has naves

tium.

et hos

nautas

illis

navibus et

nautis plagas graves inflixisse, et ignem els iniecisse. 5

lam omnes non

scit

tibi

nocet?

illas

ignem

naves flagrare video. Quis vestrum hominibus nocere? Nonne

et navibus et

lam imperatorem

illarum

virum nautis imperare,

— dico hunc

illi esse. Et hunc puerum naves et pugnas navales amare; dico eum rebus navahbus studere. Atque puerum pium scio me videre; nam scio hunc puerum semper patri suo parere et confidere. Id temporis filio suo dixit dico patrem dixisse ''Consiste hie ante malum navis. Dico flammas nobis imminere, sed crede mihi, tibi non nocent. Noli timere." Sic filio persuasit dico hunc virum filio persuasisse, et filium

et classem ctirae

eius video; audio

10 filium

—

—

15

navium video

—

malum stetisse. Nunc mortem patris

ante 20

filium

non

video, sed scio illius mortem At flammas puero illi appropinTimet, sed non se commovet. Patri con*'0 mi pater," exclamavit, "nonne scis

vidisse.

quare video. fidit et paret.

flammas mihi paene nocuisse? Nonne licet mihi discedere?" Nullam audivit vocem. Et iterum, *'0 pa25 ter,"

conclamavit, "ignosce mihi, necesse est

me

abire.

Solum mS reliquisti. Calorem flammarum sentio. Semper antehac mihi favistl. Cur non nunc mihi venis? Cur non mihi parcis? Cur non mihi discedere permittis? Cur non " At mortem pueri subitam et

—

PUER ET NaVIS FlAGRANS 1.

insula.

rator :or.

7.

2.

malus.

mare. 8.

3.

puer.

pugna. 9. y.

4. navis.

iemis post ignis nost

5.

nautae.

Duerum. puerum.

6.

impe-

.

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA terribilem video!

Eheu puerum fortem

et

pium!

25 Sem-

per tibi laudem propter fortitudinem pietatemque

so

tri-

buimus.

PENSUM

XVIII

Fabulam agricolae fatui iam audivimus. Nunc fabulam vllicorum trium audita. Dico agricolam sapientem et divitem multos fundos habuisse, et tribus servis ad rem idonels quondam ostendisse sterilitatem horum fundorum dolori sibi esse. Itaque dixit els, "Te, Marce, sex fundls praeficio; tibi, Claudi, tres fundos committo; te, Tiberl, uni fundo praepono. Vos omnes vilicos meos et curatores rerum mearum facio. Arboribus, fructibus, bubus, servis mels omnibus praeestis. Volo eos curae vobis esse. Volo fundos meos quaestui mihi esse, et magnam pecuniam mihi parare.

Iam

valete."

minum —

Et

discessit (dico agricolam

— vel

lo

do-

abiisse et vilicos suos reliquisse)

Turn dico primum ilium vilicum et secundum quoque diligenter laboravisse, sed Tiberium nihil fecisse; et multos post annos dominum eorum (id est, agricolam ilium) subito rediisse eisque occurrisse, et dixisse, "Fundis meis praeestis. Quid mihi habetis?" Tum dico Marcum et Claudium nummos innumeros domino ostendisse, et respondisse, ''Fundos tuos nobis commisisti; hanc pecuniam dicimus nos tibi paravisse." "Bene fecistis," respondit; ''gratias vobis ago maximas. Tibi, Marce, filiam meam do uxorem, atque quinque bonos fundos; tibi, Claudi, quattuor fundos

magnae

5

fertilitatis."

is

20

25

beginners' latin

26

30

"Sed tu, Tiberi, quid mihi habes?" 'Tundum tantummodo tuum," respondit. ''Nonne pecuniam mihi fecisti? Nonne laboravisti? " ''Non laboravi, nam timui. Dixi te mihi unum tantummodo fundum commisisse, magnam pecuniam postulavisse. Itaque nihil ''O pessime tu et piger, cur

feci."

non

laborastl?

Vel

cur non servos tuos iussisti agros colere pecuniamque tibi facere?

cerem 35

Heus,

servl,

comprehendite eum, in car-

At tuls fundum addo."

abdticite, plagas gravissimas ei infllgite.

fundis, Claudl, huius scelerati hominis

PENSUM XIX habuistis Casum Accusativum, Casum GeneCasum Dativum. In hoc penso novam partem Formulae IV, Casum Ablativum discitis. Manum erigo. Manus erigo. Manuum digitos porrigo. Manus digitos porrigo.

lam

tivum,

Manui manum impono. In

manu

Aurem

librum habeo.

tango.

Auris picturam specto.

Auri plagam

infligo.

Manibus manus impono. In manibus libros habeo. Aures tango. Aurium picturam specto. Auribus plagas infligo.

Sub aure digitum intendo.

Sub auribus

Pedem

Pedes tango.

tango.

digitos intendo.

Pedis plantam tango. Pedi regulam suppono. Sine pede vix ambulo.

Pedum

Puellam video.

Puellas video.

Puellae

mensam

Puellae

nummum

A

video. do.

puella cretam accipio.

plantas tango.

Pedibus regulam suppono. Sine pedibus non ambulo.

Puellarum mensas video. Puellis

A

nummos

puellis

cretam

do. accipio.

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA Librum teneo. paginam lego. Libro paginam addo.

Libris paginas addo.

E

£

Libros teneo.

Librorum paginas

Libri

libro

chartam

27

capio.

libris

lego.

chartas capio.

Effigies video.

Eflfigiem video. Effigiei capillos tango.

Effigierum capillos tango.

EfRgiei immineo.

Effigiebus immineo.

Pro

effigie

pecuniam

Sententias Infra scriptas

cum

non necesse

brevi

(mundiore)

(longa) librum habeo.

E

est ediscere, sed

summa

cura iterum iterumque perlegere.

manu

In

Pro effigiebus pecuniam do.

do.

libro brevi

(mundiore) (Ion-

go) chartam capio.

In manibus brevibus (mundioribus) (longis) librum habeo. E libris brevibus (mundioribus) (longis) chartas capio.

A me cretam accipis. A te cretam accipio.

A nobis cretam accipis. A vobis cretam accipio.

Ex eo (libro) chartam capio. Ex illo (hoc) chartam capio. Ab ea (puella) cretam accipio. Ab ilia (hac) cretam accipio. De se hbrum iacit.

Ex eis (libris) chartas capio. Ex illis (his) chartas capio. Ab eis (puellis) cretam accipio. Ab illis (his) cretam accipio. De se hbros iaciunt.

Cum

60

(illo)

(hoc) ambulo.

Mecum puerum Tecum puerum Secum puerum

duco. ducis. diicit.

Cum

eis

(illis)

(his)

ambulo.

Nobiscum puerum ducimus. Vobiscum puerum ducitis. Secum puerum diicunt.

PENSUM XX Explicantur in hoc penso varii usus Casus AblativT.

Ducimus vos ad unum quemque usum per vocabula et sententias in pensis prioribus plerumque quidem iam explicatas. Variae sunt quaestiones quoque quibus respondent.

BEGINNERS^ LATIN

28 I.

.

.

(Quot horas dormio?

.

sum Quando? II.

.

.

— Pen-

Prima hora surgo. (Inter librl paginas

.

A

Unde?

Octo horas dormio.

IX.)

E

quo?

chartam video, eamque capio). chartam capio. Pensum

—

libro

XIX.

A puella III.

...

Quo IV.

.

puerum ferio, rum movere.)

(Si

(instrumento)?

.

.

.

.

videtis

cretam accipio.

me manum meam ad

Manu puerum

(Dico puerum celerem esse

.

ter

ad ianuam

.

.

ferio.

Dico puerum

celeri-

ire.)

Cum

Quomodo?

.

pue-

celeritate

ad ianuam

it.

Magna celeritate ad ianuam it. Magna cum celeritate ad ianuam it.

V. Ubi? .

VI.

.

.

.

(Manum pomgo,

libnimque capio.) In manu, non in faucibus, librum habeo. Pensum XIX.

—

.

.

Cur?

(Magnum

librum lente tollo.) Propterea quod

magnum

librum

tollo, lente tollo.

Propter magnitudinem, lente

Magnitudine, lente VII.

.

.

.

Qualem?

(Discipulum terribilis stupiditatis habeo. Discipulum mirabilis brevitatis habeo.) X. Discipulimi

tollo.

tollo.

terribili

— Pensum stupiditate

habeo.

Discipulum mirabilem non

altitu-

dine sed brevitate et stupiditate

habeo.

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA

29

PENSUM XXI In libro vetere hanc fabulam legi, puerum loannem nomine olim a sene parvo et brevi fabas singular! pulchritudine accepisse, et iussti senis, media nocte, in

matamen ne parvam quidem

horto, ante villam suam, eas sevisse, duos annos

xima cum

diligentia coluisse,

5

stipulam vidisse.

Sed ultimo die alterius anni, mane e lectulo surianuam aperuit, permagnam vltem fabalem mirabilis altitudinis conspexit. Confirmo hanc vitem a terra multos passus usque ad nubes se erexisse. Tum dico senem iuveni iterum occurrisse. ''Cape," inquit, rexit,

10

''hunc longum cultrum; sine timore ascende." Statim seni paruit memento iuvenem cultrum excepisse, manibus pedibus ascendisse, ad summam vitem

—

pervenisse.

15

terram incognitam, in ultima parte terrae montem altum, sub monte aedes magnas ante se vidit. Illo loco

Illuc

magna

celeritate

properat, subito auribus suls

sonitum terribilem audit, gigantem horribili vultu ex aedibus ad se festinare videt, cultrum dextra manu corripit, inimico occurrit,

pugnam cum

plagam mortiferam giganti cultro suo

Tum

Infllgit,

eum

in-

multos nummos aureos repperit, puellam pulcherrimam catenis gravibus revinctam invenit, eam resolvit, ex aedibus duxit, magterficit.

nam vim

20

eo committit,

in aedes iniit,

pecuniae secum portavit.

lam ad vitem ambulare coeperunt; subito alium gigantem prospexerunt. Tum statim video adulescentem sinistra manu puellam nummosque excipere, dex-

25

beginners' latin

30

tra cultrum destringere, ad vitem currere, per vitem ad terrain descendere, vitem securi decldere. Jam quid restat? Nonne scltis adulescentem toto animo puellam amavisse, earn uxorem dtixisse, ambos semper postea beatam vitam egisse? Nunc plaudite!

—

PENSUM XXII Hoc penso Casum Nominativum

Partes

doceo.

IV

singulae huius pens! partibus singulis Formulae

respondent, id est

:

in parte

prima videtis omnia genera

vocabulorum vocabulo ''Manum" secunda omnia vocabulo ''Aurem" Infra sunt Pronomina et Adiectiva.

similia:

in

parte

similia: et cetera.

Quaestiones sunt:

—

— (Qui —? Quae —

Quis? (Qui

?

Quae

?)

— (Quae —

Quid? (Quod

Qui?

Quae? Dico

manum

?)

?)

(manus ) tremere.

Manus

?)

tremit.

Manus

tre-

munt. Dico aurem (aures) audire. Dico hominem (homines) spi-

arborem (arbores)

Homines

splrat.

spl-

rant.

rare.

Dico Dico Dico Dico Dico Dico

Aures audiunt.

Auris audit.

Homo

virere.

gravitatem crescere. altitudinem crescere. matrem (matres) amare. parietem (parietes) stare. mentem (mentes) cogi-

tare.

Dico vocem (voces) sonare.

Arbor

viret.

Arbores virent.

Gravitas crescit. Altitude crescit.

Mater amat. Paries stat.

Mens

Matres amant. Parietes stant.

cogitat.

Mentes

cogi-

tant.

Vox

sonat.

Voces sonant.

lOANNES VlTIS FaBALIS GiGAS fabae. 3. terra. 4. stipula. 5. mons. 6. nubes. 7. gigas. 8. voltus crudelis. 9. 10. puer cultrum destringit. 11. 12. puella catenls revincta. 1.

puer

serit.

2.

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA

31

Dico bovem (bovcs) mugire. Dico urbem (urbos) manere. Dico pedem (pedes) dolere.

Bos mugit. Boves mugiunt. Urbs manet. Urbes manent. Pes dolet. Pedes dolent.

Dico puellam ( puellas ) ludere.

Puella ludit.

Dico Dico Dico Dico

Puellae ludunt.

librum

(libros) iacere.

Liber

puerum

(piieros) laborare.

Fhier laborat.

virum

(viros) vigilare.

digitum (digitos) indicare.

Libri iacent.

iacet.

Vir vigilat.

Pueri laborant.

Viri vigilant.

Digitus indicat.

Digit!

indi-

cant.

Dico effigiem

Dico Dico Dico

me

(effigies ) cadere.

(eos),

earn

(eas)

(illos),

illam

(illas)

(hos),

banc (has)

(Is,

ea)

(Vos) discitis.

spectat.

(Ei,

eae)

(Ille, ilia)

spectat.

(Illi,

iUae)

Dico celerem puerum (puellam) gaudere. celeres pueros

(Hie, haec) spectat.

(Hi, hae)

spectant.

spectare.

Dico

discis.

spectant.

spectare.

Dico hunc

(Tu)

spectant.

spectare.

Dico ilium

(Nos) docemus.

(Ego) doceo.

(nos) docere.

te (vos) discere.

eum

Effigies cadunt.

Effigies cadit.

Celer

puer

(celeris

puella)

gaudet. (puellas)

gaudere.

Celeres

pueri

(puellae)

gau-

dent.

Dico brevem puerum

(puel-

Brevis puer (puella) dolet.

lam) dolere.

Dico breves pueros

(puellas)

Breves pueri (puellae) dolent.

dolere.

Dico veterem equum (equam)

Vetus equus (equa)

iacet.

iacere.

Dico veteres equos (equas)

Veteres equi (equae) iacent.

iacere.

Dico absentem puerum (puel-

Absens puer

(puella) dolet.

lam) dolere.

Dico audacem puerum (puellam) gaudere.

Audax puer

(puella) gaudet.

32

beginners' latin

Dico bonum puerum (bonam

Bonus

puellam) gaudere. Dico bonos pueros (bonas puellas) gaudere. Dico miserum puerum (mise-

det.

ram puellam)

dolere.

Boni

piier

piierl

(bona puella) gau-

(bonae puellae) gau-

dent.

Miser puer (misera

puella) do-

let.

Dico miseros pueros (miseras puellas) dolere.

Miseri pueri (miserae puellae) dolent.

Dico pigrum puerum (pigram

Piger puer (pigra puella) dolet.

puellam) dolere.

PENSUM Haec fabula antiqua quiorem esse quam

XXIII

est sed credo earn

ceteras.

non

Canis parvus in via

antistat.

Hunc canem parvum anus crudelis possidet. Puto banc anum crudelem cam cibum non dedisse. lam 5

canis esurit, sed transit.

dat domina.

Longa bora

sed nunc multo ieiunior

est.

creditis

media pars diei) venit, et lanius Hie homo carrum et multam carnem canem miseriohabet; carnem vendit. Canis miser rem numquam vidistis; miserrimum omnium canum Meridies

quoque

15

nihil cibi

fuit,

eum ieiuniorem esse? Secunda hora longior est quam prima, et tertia longissima omnium Quis vestrum dominam est, sed nihil el dat domina. crudeUorem quam eam vidit? Ego dico illam crudelissimam omnium dominarum esse. Nonne

10

illi

leiunus

eum

(id est,

venit.

esse credo

—

— canis noster hominem ilium

(id est,

lanium) in aedes magnas inire videt. Carnem celeriter ex carro rapit, edere incipit. Canis minor ei occurrit et latrat, sed non terret canem nostrum.

Canis Caro Carrus l.bos. 7.

flumen.

2. 8.

duo cornua. taberna.

9.

canis. 4. lanius. 5. carrus. 6. pons. caro. 10. os. 11. ius. 12. panis.

3.

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA

33

Subito canis maior advenit, ot eum maiorcm canem Cibum suum faucibus excipit, ex ti-

20

timet hie canis.

more per vias maxima cum celeritate currit. Mox ad pontem parvum venit, magnum ilium canem non iam videt, in ponte stat, aquam spectat, in aqua se maximum canem et maximam carnem videre credit. FauSic canis carnem amittit. ces aperit et latrat.

—

25

Hic Tempus Praesens et Partes Principales

DuoRUM Verborum Habetis: Sum.

Es.

Est.

Sum:

esse:

fui.

Possum. Possum:

Potes.

Potest.

posse:

potui.

Sumus.

Estis.

Possumus.

Potestis.

Sunt.

Possunt.

PENSUM XXIV Multos ante annos Puritan! Novam Angliam incoImperatorem summa virtute habuerunt; circiter xxxx annos natus fuit hunc virum illtistrem Mllitem Standiscum cives sui appellaverunt, propterea quod miles optimus fuit. In vico quodam huius terrae habitavit virgo, pulchra modesta sapiens. Prope XX annos nata fuit, sed optime res domesticas intellexit optimeque gessit, semper telas texuit. Nonne luerunt.

—

—

in libris vestris

de Priscilla

5

legistis?

Hanc virginem Miles ille amavit, eamque uxorem ducere voluit, nihil tamen ei de hac re dixit. "Me

10

non hostes," inquit, "sed muheres semper terrent. Sermo enim mens rudis et incompositus est, neque illi Sed magna me tenet spes amicum meum loannem Aldenum efl&cere

puellae persuadere possum.

me

id per

15

beginners' latin

34 Est

posse.

ille

iuvenis comis et erudltus,

Statim iuvenem

sistere potest mulier."

1am

Ire,

causam suam pro

se

dicere;

nulla re-

illi

iussit

ad puel-

turn discessit

exercitumque in Indos duxit. 20

At adulescens ipse toto animo Priscillam dilexit adamavitque, et scivit puellam ipsam se quoque adamare. Sed Militi suo fidelis fuit amicus; lacrima illi ex oculo excidit sed sine mora ad virginis vlllam ivit, eam pro amico obsecravit. ''Imperator fortis et audax est; omnis gens Indica eum timet. Homo illustris et honestus, Nonne vir optimus benignissimus amantissimus est. eum amas? Nonne ei nubere vis?" At huic puella, ^'Cur non pro te ipso," inquit, ''loannes, aliquid boni ;

25

dicis?" 30

Vix amorem suum continere potuit, amicitiae

—

nonne loannem fidelem Standisco suo causa tamen Ex villa ruit, dies dixl? se retinuit. fuisse amicum noctesque per silvas erravit, lacrimavit, se non diutius •

—

vivere posse exclamavit.

Nunc

subito rumor per

35 ces terribiles

audiunt,

urbem parvam

"Dux

it,

cives vo-

noster mortuus est!

Du-

cemillustrem Militem Standiscum interfecerunt Indi!" loannes recta via ad Priscillam properat. '' O mea Priscilla," exclamat, ''doleo quod amicum benignissimum 40

esse confirmo,

coniunxit.

Nunc ad

me

Ubi tu loannes, ego

—

Priscilla."

ecclesiam eunt, amici laetl conveniunt, cle-

illis adest, eosque virum coniugemque declarat. Sonitum audiunt, ad fores se omnes con vert unt, in foriipsum Militem Standiscum! At ille, bus conspiciunt

ricus 45

—

Sed gaudeo cur non? lam te in aeternum meam tuum esse." Et ilia, ''Deus ipse nos

amantissimumque amisi! nam nunc liberati sumus.

—

PRISCILLA ET NUPTIAE ElUS 1.

zona.

pompa.

2. focus. 8.

clericus.

3.

texit.

4.

telae.

5.

ecclesia.

6. fores,

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA ''Nollte timere," inquit,

me

"non

umbmm

35

Non

videtis.

interfecerunt Indl, sed volneraverunt, et ex mani-

bus eorum

Sed

offugT.

tu,

mi loannes, tuque

—

O

optima

nunc cognosco me stulomnium puelliirum Priscilla tum ineptumque fuisse. Numquam decuit me te

uxorcm ducere.

lam

beat! este. illis

Sed vos in perpetuum

benigne imposuit, iterum

silvas

Hoc

salvete et valete!"

fellces, laetl,

dixit,

discessit.

manus

Itaque per

ad aedes eorum loannem Priscillamque omnes

deduxerunt. Sic per silv(am)

Anglam

processit

pomp (a) hymenaea.

PENSUM XXV Formulas Neutri Generis tis.

in

Hoc Penso

Vide-

Ediscite.

Hoc Hoc

vocabuliun

breve breve

litteras habet.

vocabulum

Huius Huic

vocabuli

brevis

litteram demonstro.

vocabulo vocabulo

brevi

litteram addo.

bre\n[

litteram capio.

Haec Haec

vocabula vocabula

brevia

litteras

brevia

lego.

Horum

vocabulorum

brevium

litteras

demonstro.

His

vocabulis

brevibus

litteras

addo.

Ex

his

vocabulis

brevibus

litteras capio.

II.

lUud

volnus volnus

longum longum

sanguinem habet.

Illud

IlUus

volneris

longi

lUi

vohieri

longo

partem tango. plagam non infligo.

volnere

longo

cultnmi rapid.

I.

Ex hoc

ExiUo

50

lego.

habent.

specto.

55

BEGINNERS LATIN

36 nia

volnera

longa

sanguinem habent.

Ilia

volnera

longa

specto.

Illorum

volnerum

longorum

lUis

volneribus

longis

partem tango. plagas non infligo.

Exillis

volneribus

longis

cultros rapio.

animal animal

altius

coraua habet.

altius

specto.

animalis

altioris

cornua tango.

animali

altiori

animali

altiore

cibum do. cibum amoved.

Ea Ea Eorum

animalia

altiora

cornua habent.

animalia

altiora

specto.

animalium

altiorum

cornua tango.

Eis

animalibus animalibus

altioribus

cibum

altioribus

cibimi amoved.

supplex

est.

supplex

habeo.

supplicis supplici

partem tango. plagam infligo.

supplici

librum teneo.

III.

Id Id Eius Ei

Abed

Abeis IV.

Unum tinum

Unius Uni Sub uno

genu genu genus genu genu

genua Duo genua Duo Duorum genuum

Duobus genibus Sub duobus

genibus

do.

supplicia

sunt.

supplicia

habeo.

supplicium

partem tango.

supplicibus

plagas infligo.

supplicibus

librum teneo.

PENSUM XXVI In hac fabula nonnulla vocabula habenius

I.

nova.

non

Haec nomina

similia sunt eis

adiectlvis

Summa

quae

in

et pronomina et adiectlva nominibus et pronominibus et

pensis

prioribus tisurpantur.

diligentia animadvertite.

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA

37

Animal quoddam nobis non ignotum per oppiPer totum itineris spatium ad vetus aedificium accedit ubi tinum maius animal habiHoc animal duo cornua habet, sed non ferum tat. Illud minus animal igitur ante aedificium stat et est. Animal cornutum non attendit. Mox venit latrat. II.

dum

celebre currit.

animal

humanum

frumentum

animal et iterum mittunt,

et

Nunc

latrat.

minimum

maximi volnus

rum

et claustra aperit.

portat.

accipit.

lo

Animali maiorl nostrum acre

intrat etiam

Proelium permagnum comanimal cornibus huius

illud

Bonum

is

fuit initium, sed mise-

est exitium animalis parvi.

omnia vocabula neutri sunt generis; Has sententias ea non intellegitis. igitur Inspicite; prima ex his sententiis idem significat ac prima fabulae praecedentis; secunda idem ac secunda; et ceterae eodem modo. III.

et

Ilia

fortasse

20

IV. Canis nobis non ignotus per vicum celebrem

Per totam viam ad aedes veteres accedit ubi quam ipse. Haec bos cornuta Et ille canis minor est quam est, sed fera non est. ilia bos ante aedes stat et latrat. Bos cornuta non attendit. Mox homo venit, et fores aperit. Bovl cibum portat. Nunc intrat etiam noster acer canis et iterum latrat. Pugna permagna est, et bos canem volnerat. Bene coepit canis, sed miserrima fuit mors currit.

habitat una bos maior

—

illius.

—

25

so

beginners' latin

38

PENSUM XXVII Hie vocabula interrogativa

videtis, et

vocabula vel

sententias quae his vocabulls respondent.

cundum ordinem casuum A.

I.

.

.

.

Quis? Qui?

(a)

B.

I.

.

.

.

.

.

.

Puer

(a)

Quid? Quae?

(a)

.

.

.

scribit.

(6)

Puellae

(xxii)

(6)

...

Quern? (b) Quos? ....

manet. pae iacent. (xxii)

(a) Effigies

(6)

Map-

(a)

(a)

Puerum,

las,

II.

se-

(6)

....

stant. II.

Haec

ordinata sunt.

te video.

nos video,

(6)

(iii,

Puel-

v)

Quam

Quo?

partem? Quem ad loin

cum? quem?

Ad

.... Ad ianuam, in ludum,

ad

te eo.

(IV)

III.

.

.

.

Quam altum? Quam Iongum? Quam latum?

.

.

.

Decem

pedes,

longum rV.

.

.

.

Quantum

.

.

.

Quam

XX diu?

.

.

.

passus ambul5. (ix) totam horam, xii men-

(Per)

ses laboro. C.

I.

.

.

.

unam unciam (ix)

spa-

ti?

V.

est.

(ix)

Qualem? Quales?

Gravem

librum, graves libros.

(VII)

vel librum (libros) vitatis.

magnae gra-

(x)

vel librum (libros) vitate tollo.

magna

(xix,

xx)

gra-

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA II.

.

.

.

Quo-

Cuius?

rum?

.

.

.

.

(a)

Meum,

neo.

III.

.

.

.

Quantum?

.

.

.

E.

.

.

.

.

.

Cui?

Quibus?

I.

.

.

.

Quando?

II.

.

.

.

Unde?

III.

.

.

.

Quo

(/>)

parietis abstergeo.

(a) Auri,

....

puellae in)rum teNostram, puerorum

mensam tango, (viii, x) Non totum parietem, sed partem

D.

39

manui,

ih)

Pueris,

do.

(xvi)

(x)

i)lrigam infligo.

puellis,

cretam

Octava hora, nimc surgo; heri (xix, xx) surrexi. Ex corbe chartam capio; a ianua abeo. (xix, xx)

(instru-

mento)? Quibus (instrumentis)?

.

.

.

Manu, non pedibus,

.

xx) Maxima (cum)

scribo.

(xix,

IV.

.

.

.

Quomodo?

.

.

celeritate, cele-

riter scribo.

V.

.

.

.

Ubi?

VI.

.

.

.

Cur?

(xix,

xx)

In mensa librum video; ante sellam sto. (xix, xx, iv)

Qua de Quam-

causa?

obrem?

.

.

.

.

Propterea quod breves lacertos habet, vel propter brevita-

tem lacertorum,

vel brevi-

lacertorum,

uvas non

tate

tangit.

Quot?

Multi,

(xix,

Multos,

xx)

Multorum,

Multls

Multae, Multas, Multarum, Multis Multa, Multorum, Multa, Multis Decern, iii, xxviii. (ix)

beginners' latin

40

PENSUM XXVIII mappam

Si feris,

ab

mappa

illis

untur.

ferio,

mappa a me

a te feritur;

feritur;

si

mappas

si

feritur; si

mappam

mappam

mappa mappae a vobis feri-

ferltis,

feriunt,

Infra habetis formulas Formulae I persimiles;

illustrant

Vocem Passivam. Quaestio est: Quid

fit?

Tempus Praesens: Nunc Nunc Nunc Nunc Nunc Dico Died Dico Died Died

mappa mappa mappa mappa mappa

Nunc Nunc Nunc Nunc Nunc

feritur.

induitur. rapitur.

spectatur.

torquetur.

mappam mappam mappam mappam mappam

mappae feriuntur. mappae induuntur. mappae rapiuntur. mappae spectantur. mappae torquentur.

feriri.

Dico mappas

indui.

Item

.

.

feriri.

.

rapi.

spectari.

torqueri.

Si mappam percussi, mappa a me percussa est; si librum percussisti, liber a te percussus est; si animal percusserunt, animal ab illis percussum est; si pueros feritis,

pueri a vobis feriuntur;

si

pueros percussistis,

pueri a vobis percussi sunt. Quaestio est

:

Quid factum

est?

Tempus Praeteritum: Antehac mappa percussa

est,

Antehac mappae

percussae

sunt,

puer percussus est, animal percussum est.

pueri percussi sunt,

animalia simt.

percussa

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA Antehac Antehac Antehac Antehac Dico

Dico Dico Dico Dico

mappa induta est. mappa rapta est. mappa spectata est. mappa torta est.

mappam percussam

esse,

puerum percussimi

esse,

Antehac Antehac Antehac Antehac

41

mappae indCtae sunt. mappae raptae sunt. mappae spectatae sunt. mappae tortae sunt.

animal percussum esse.

Died mappas percussas esse, pueros percusses esse, animalia percussa esse.

mappam indiitam esse. mappam raptam esse. mappam spectatam esse. mappam tortam esse.

Died Dico Dico Died

mappSs indutas esse. mappas raptas esse. mappas spectatas esse. mappas tortas esse.

In Penso XIV partes principales verborum habetis. Sed omne fere verbum quattuor partes habet, quarum quarta est Participium Praeteritum Passlvum. Hoc participium in Penso XIV non apparuit, sed in hoc penso

primum videtis. borum Formulae

Infra

omnes

iv partes principales ver-

I scriptae sunt,

ut exempla sint.

Ferio

Ferire

Percussi

Percussum

Induo Rapid

Induere

Indui

Rapere

Rapui

Indutimi Raptimi

Spectd

Spectare

Spectavi

Spectatum

Torqued

Torquere

Torsi

Tortimi

PENSUM XXIX Iterum iterumque has sententias

perlegite,

atque

ediscite.

Lentus puer lente labdrat, Lentior puer lentius labdrat, Lentissimus puer lentissime labdrat. Celer puer celeriter labdrat, Celerior puer celerius labdrat, Celerrimus puer celerrime labdrat.

BEGINNERS^ LATIN

42 Bona

puella bene laborat,

Melior puella melius laborat, Optima puella optime laborat.

Mala

puella male laborat,

Peior puella peius laborat,

Pessima puella pessime

laborat.

Facilis lectio facile ediscitur,

Facilior lectio facilius ediscitur,

Facillima lectio facillime ediscitur.

Multi homines multum valent, Plures homines plus valent, Plurimi homines plurimimi valent.

Magnus homo magnopere laborat, Maior homo magis laborat, Maximus homo maxime laborat. Parvus puer (paulum) laborat, Minor puer minus laborat. Minimus puer minime laborat.

Aliam sima est fabulam et nunc 5

et

primum a

Antiquis-

auclTtis.

vobis audltur (dico banc

antehac a multis hominibus auditam esse

iterum a vobis audiri). Anus veterrima et pauperrima canem veterrimum et fidelissimum habet (dIco hoc animal vetus et fidele ab anti antiqua et paupere possideri). Ab hoc animal!

vetere et

nam

10

tristissimam fabulam nunc fabula, nee

fidell

— Canis

igitur esurit, et cibus ei ex

petitur (dico esse).

maxime amatur femina vetus

(dIco femi-

amari), ab hac anu dlligentissime curatur canis.

cibum

peti,

Quae a canibus

et

armario ab anu

saepe antehac petitum

libentissime eduntur?

Libenter

editur caro, placentae libentius fortasse, sed libentis-

sime ossa (dIco carnem placentas ossa ab animalibus

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA

43

caninis, et ossibus exceptis ab hominibus quoque edi, hominibusque idonea esse). Saepe antehac armarium Sic OS a femina petitur. apertum esse et ossa petlta et reperta esse puto, sed hodie armarium vacuum esse invenit anus. Tum la-

is

Nonne

20

crimavit, et canis in dies ieiunior factus est.

anum quoque ieiunam factam

Sed paucos post dies animal illud fidele vita excessit, fame mortuum est. Puto feminam illam miserrimam mori Lente surgit, lentius ad canem velle, sed non moritur. creditis

suum

it,

lentissime oculos canis claudit.

esse?

Hunc

—

fideliter 25

amavit, fidelius curavit, fidelissime sepelivit.

Hinc

lacrimae!

illae

PENSUM XXX Iterum fabula de anu a me vobis narratur, sed banc feminam vobis nondum latinls litteris notam esse puto. Haec femina veterrima in calceo vixisse dicitur (calceum tali rei minime idoneum eam incoluisse Multos filios, plures filias habuit; hi omnes audio). liberi magnum strepitum magnumque clamorem fe-

5

cerunt; sed peiores liberi maiores clamores, pessimi

maximos

sustulerunt.

Pueri

puellaeque

multum a

matre sua amati sunt, sed silentium plus ab ea amatum est. Itaque primum parvus puer.ad matrem vocatus est; ius

illi

datum

est,

sed panis non datus

10

est.

Magna

voce conclamavit, et anus iterum ilium ad se palma sua ei gravem plagam inflixit. Inde ad lectulum celeriter missus est. Deinde minor puella

vocavit, et

a matre appellata

est, ius

huic quoque sed non panis

15

44

beginners' latin

datus est (dico minorem puellam appellatam

esse, ius

panem non datum esse). Haec maiore voce conclamavit ad matrem vocata est, a matre perdatum

esse,

;

ad lectulum missa est. Et omnibus idem datur: primum ius, et postea plagae; primls multum iuris et paulum plagarum; ultimls minus iuris, et plus plagarum. Celeriter eunt primi ad leccussa

est, celerius

20 liberls

tulos, celerrime

Poema quod

eunt ultimi. infra scrlptum est facillime, ut opinor,

25 intellegetis.

Anxia

vixit anus, solea conclusa minuta, Pressaque tot puerls et nescia quid sit agendum.

Ius

illls

Saeva

tepidum quae cum sine pane parasset, cubitumque remlsit.

flagellavit curictos,

PENSUM XXXI Formulam Primam vel Formulam Secundam in Tempore Praesenti (Pensum I, Pensum II) et in Tempore Praeterito (Pensum XIV) expressam iam habuiFormulas in Tempore Futuro expressas hie mus. habemus. (Heri mappam percuss!: I. Vox AcTiVA. mappam ferio.) Crds mappam feriam. Quaestio

est:

Quid fades?

Quid faciam?

Quid

hodie

faciei? et

Cras Cras

feriam,

feries,

feriet.

feriemus,

ferietis,

ferient.

Cras Cras

induam, induemus,

indues,

induet.

induetis,

induent.

c.

45

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA Cras Cras

rapiam,

rapies,

rapiet.

rapiemus,

rapietis,

rapient.

Oas

spectabo,

spectabis,

spectabit.

Cras

spectabimus,

spectabitis,

spectabunt.

Cras Cras

torquebe,

torquebis,

torquebit.

torquebimus,

torquebitis,

torquebunt.

Cras

mappam

feriam.

Dic6

me

Cras

mappam

induet.

mappam

eras

sunim

percus-

esse.

Dico eum (earn) eras mappam induturum (induturam) esse.

Cras effigiem spectabitis.

Died puellam eras eucullum rapturam esse. Dieo vos eras effigiem speeta-

Cras animalia mappas torque-

Dico animalia eras mappas tor-

Cras puella cucullum rapiet.

turos esse. tura esse.

bimt.

In Penso XXVIII Tempus Tempus Praeteritum habuistis. (Heri mappa percussa est: hodie mappa feritur.) Cras mappa ferietur. II.

Vox

Passiva.

Praesens et

Quaestio est: Quid fiet?

Cras Cras Cras Cras Cras

mappa

ferietur.

eueullus induetur.

OS rapietur. liber speetabitur.

auris torquebitur,

Cras mappa

ferietur.

Cras Cras Cras Cras Cras

mappae

Dico

mappam

ferientur.

cuculli induentur.

ossa rapientur. spectabuntur. aures torquebuntur. libri

eras percussum

iri.

Cras eueullus induetur. Cras OS rapietur. Cras libri spectabuntur. Cras meae aures torquebuntur.

Died cucullum eras indutum iri. Died OS eras raptum iri. Dico libros eras spectatum iri. Dico meas aures eras tortum

beginners' latin

46

Verba Deponentia formas plerumque passivas,

signi-

ficationes actlvas habent.

Partes Principales, exempli gratia, sunt: Sequor:

fie-

qui: secutus sum,

Dico me hodie sequi. Dico me heri secutum esse. Dico eos eras secuturos esse.

Hodie sequor Heri secutus

sum

Cras sequentur Imperativus: (Tu) sequere.

(Vos) sequimini.

Partes Principales: Siun:

esse:

fui:

futurus.

Tempus Futurum:

Eris.

Erit.

Erimus.

Ero.

Eritis.

Enmt.

Partes Principales: Possum: posse: potui, (Infinitivum Futurum deest)

Tempus Futurum:

Potero.

Poteris.

Poterit.

Poterimus.

Poteritis.

Potenmt.

PENSUM XXXII Aiunt Debita reddere melius est quam negare. in urbe Germanorum permultos mures Magistratus voluerunt haec animalia habitavisse. 'Teles imexpellere, sed mures manere maluerunt. portabimus," dixerunt elves; sed feles hi mures non ''Omnia delebunt," dixerunt cives; et timuerunt.

quondam

5

Tum, post longum paene omnia deleverunt. tempus, ad magistratus venit tibicen senex. "Ego vero

expellam vobis hos mures," dixit hie 10

homo

procerus

Tum magistramacer: "sed quid mihi dabitis?" tes dixerunt se tibicini m nummos daturos esse. et

Aiunt in media urbe canere

coepisse;

venisse mures.

stetisse

tibicinem,

statim ex omnibus

"Ad

flumen

et

tibiis

partibus urbis

maximum me

vertam,"

Magistratus Mures Tibicen 1.

magistratus.

macer.

2.

6. tibiis canit.

cogitant. 7.

3. feles.

4.

puer pede claudus.

mures.

5. tiblccn

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA omnes mures

dixit tiblcen; et

secuti sunt;

47

momento

is

temporis omnes in flumine demersi sunt et perierunt.

Mox

ad magistratus, quod praemio potiri ''Date mihi nummos meos." Sed magistratus secum cogitaverunt ''Mures iam occldit, non poterit illis vltam reddere; hominem dimittemus." Itaque miserunt nuntium, et iusserunt hunc dicere: "locus fuit; tinum nummum tibi habebis." Quid ergo faciet tibicen? Attendite. Tibias iterum statim capiet, et canet. Et nunc convenient omnes revertit et

voluit,

ille

dixit,

:

pueri et puellae, et tibicinem sequentur.

Nee

patres

Hoc quoque puto:

num adducturum

tibicinem

mox ad montem mag-

esse liberos; ilium in

montis latere

ianuam aperttirum esse, et omnes inituros esse. Unum puerum aiunt claudum pede fuisse, et nimis lente processisse; sic relictus est.

cipere

non

Nonne

30

Certo scio hos parentes

postea vidisse liberos; doluisse, sed eos repotuisse.

putatis

melius esse debita reddere

quam

negare?

35

PENSUM XXXIII Duo nova tempora hoc in penso discimus, quorum nomina sunt Plusquamperfectum et Futurum PerfecInfra et formas et usus Inspicite, ut omnia tum. plane intellegatis. I.

25

magistratus eos retinere poterunt.

nee matres nee

numquam

20

Nudius

mappam torsi. me mappam iam pridie torsisse. heri mappam non torsi, sed torseram.

tertius

Heri dixl Itaque,

beginners' latin

48

Vox

A. Tempus Plusquamperfectum. Quaestio

;

Quid f eceras?

et c.

Torseram, Torseramus,

torseras,

torserat.

torseratis,

torserant.

Indueram, Indueramus,

indueras,

induerat.

indueratis,

induerant.

Percusseram,

percusseras,

percusserat;

et

c.

Mappam

torseram ; (Kco

me mappam

Quaestio (a

me, a

te,

:

Quid

a nobis, et

induta erat,

f actirni

c.)

torsisse.

Vox

B, Tempus Plusquamperfectum.

Mappa Mappa

Activa.

Passiva.

erat?

torta erat.

mappa percussa

erat,

mappae percussae

erant.

Mappa II.

induta erat; died

mappam indutam

esse.

Hodie dico me mappam torquere. Cras dicam me mappam iam torsisse. Itaque, eras

mappam non

torquebo, sed torsero.

A, Tempus Futurum Perfectum. Quaestio: Quid feceris? et

Vox

Activa.

c.

Torsero,

torseris,

torserit.

Torserimus,

torseritis,

torserint.

Induero,

indueris,

induerit.

Induerimus,

indueritis,

induerint.

Percussero,

percusseris,

percusserit;

et

c.

Mappam

torsero; dico

me mappam

torturum esse.

49

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA B.

Tempus Futurum Perfectum. Vox Passiva. Quaestio

:

Quid factum

erit?

Mappa (a me, a te, a nobis, et c.) torta erit. Mappa induta erit, mappa percussa erit, mappae percussae Mappae percussae erunt; dico mappas percussum In.

erunt.

PENSUM XXXIV Venator, qui totum diem per silvas vagatus erat, ad

tumulum

accessit quern antea

non

Summas

viderat.

frondes (quas aves congesserant) amovit; sub quibus

puerum puellamque invenit qui diu ibi dormlverant. fato (nam mortui erant) haec est fabula.

Quorum de

Voluerant

flores carpere;

quos pulcherrimos intra

5

sil-

Quas in silvas igitur non satis magnum numerum colligere lam multa milia passuum iverant, quae

vas abditos esse arbitrati erant. erraverant, sed

potuerant. circiter

noctis.

xx esse putaverunt, et advenerant tenebrae Quae timore puellam opprimere coeperant,

sed frater fortis erat, et illl

elapsa

erat.

Non

nondum

diu

lo

lacrima ex oculis

dubitaverat,

sed

sororl

non possumus per quam ad hunc locum pervenimus; haec arbor sub qua stamus nos per noctem defendet. Est bona arbor, cuius glandes nobis cibum dabunt, et quae ipsa nobis praesidio erit a tempestate; cui quoque mane gratias agemus. dixerat: ''Viam reperire

Cras bene dormivero, et tu bene dormiveris; diores erimus."

Quo

arbore constiterant,

bus docti erant,

Mane

dicto,

Deum

mox

evigilaverant

is

sic vali-

lassitudine confecti sub 20

adoraverant, ut a parenti-

dormlverant. llberi, et

recta

domum

Ire

con-

BEGINNERS LATIN

50

Sed omnia indicia quae antea notare conarbores quarum rami longiores fuerant, consilium agricolae a quo de via quaes! verant. Dixerant, "Sub vesperum domum pervenerimus; domo non longe absumus; domi parentes nos colent, quibus tam diti adventus noster exspectatus erit." Sed non pervenerant.' Non omnia narrabo quae fecerunt; hoc ad finem factum esse scio, quod stituerant.

25

30

sueverant nunc falsa erant

—

supra narravi. Qui Quern

quae

quam

quod quod

Quos

Qui

quae quas

quae quae

Cuius Cui

cuius

cuius

Quorum

quarum

quorum

cui

cui

qua

quo

quibus quibus

quibus

Quo

Quibus Quibus

quibus

PENSUM XXXV tJnum tempus verb! adhuc

dum

dedimus.

Si dico

"torsV

me

consuetudine aliquid antehac torsisse

— quae

dico torquebam.

me semel ansaepe vel diu vel

significo

tehac torsisse: quodsi dicere volo vel coepisse

quod vobis non-

restat

(vel

conatum

Hanc partem

verbi

tum Tempus Imper-

nonnumquam quidem idem fere quod Tempore Praeterito quoque significatur.

fectum appellamus; significat

L.

esse,

significationes rariores sunt)

Vox

ACTIVA. Quaestio est: Quid faciebas? et

Mappam mappam Mappam mappam

c.

feriebam,

feriebas,

feriebat,

feriebamus,

feriebatis,

feriebant.

induebam, induebamus.

,

induebas,

induebat,

induebatis,

induebant.

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA Mappam mappam Mappam mappam Mappam mappam Eram,

rapiebam, rapiebamus,

rapiebas,

rapiebat,

rapiebatis,

rapiebant.

spectabam, spectabamus,

spectabas,

spectabat,

spectabatis,

spectabant.

torquebam, torquebamus,

torquebas,

torquebat,

torquebatis,

torquebant.

51

eramus, eratis, erant. Poteram, poteras, poterat, poteramus, poteratis, poterant. erat,

eras,

Mappam Mappam

me mappam percussisse. me mappam torsisse.

feriebam; dico

torquebam; dico

In ludo eratis; dico vos in ludo fuisse. Intellegere poterant; dico illos intellegere potuisse.

B.

Vox

Passiva. Quaestio est

Mappa Mappa Mappa

Quid fiebat?

:

et c.

mappae feriebantur. induebatur; mappae induebantur;

feriebatur;

induebatur; dico

mappam indutam

et c.

esse.

PENSUM XXXVI Fabulam pernotam saepe audivistis de WashingHanc fabulam narrabo, et fortasse nonnulla addam quae antehac non audivistis. Georgius cerasos amabat (semper amavit), et pater eius tonio et ceraso.

multas cerasos in agro suo habuit.

Saturni die, quo-

s

niam ad ludum non ibat (consuetudine non iit), prima luce surrexit, et in agrum properavit. lentaculum nondum habuerat, itaque mox esuriebat (esurire coepit). Multas cerasos rubras et dulces vidit, et tangere conabatur

(iterum iterumque conatus est);

sed tangere non potuit. (ascendere conatus est);

Mox

arborem ascendebat sed nimis parvus fuit, neque

lo

beginners' latin

52

Et semper esuriebat

imos ramos attingere potuit.

momento

(maior uno quoque 15

factus est fames); et

obllvlscebatur (oblivlsci coepit) patrem se iussisse se-

curim

numquam

tangere; post longam

horam non iam

se continebat (continere conatus est), sed

ad domici-

lium revertit et securim petivit. 20

Turn, ut verbo dicam, arborem cecidit; et cerasos gustabat (gustare coepit); sed hoc ipso tempore advenit pater eius, et puer fugiebat (fugere voluit). Sed pater ''Mane" inquit: "aliquid a te quaerere volo."

Georgius lacrimabat (lacrimare coepit), sed pater

virgam exhibuit, 25 Si

negabis te fecisse,

gam

illl

"Quis arborem cecidit? credam." Et Georgius vir-

et quaes! vit, tibi

spectabat (diu spectavit) et cogitabat (diu co-

Pater enim severus fuit, et magna severitate Fllius quoque scivit papuniebat (semper punivit). trem hoc tempore sibi non ignoturum esse. Sed fortis gitavit).

30 erat

(semper

fuit) et verax, et dixit:

"Ego, pater, ce-

Mentiri non possum.''

cidi.

PENSUM XXXVII In hoc penso Conspectum Verborum

cum

quaestio-

nibus habetis. I.

Vox p

ACTIVA.

p.

_,_

.

^

f

Facio: facere: feci:

factum.

iTollo: tollere: sustuli: sublatum.

A. Tempus Plusquamperfectum. Iam antehac sustuleramus. Quid iam antehac feceratis? Quid dicitis (vos iam antehac Dicimus nos iam anteMc susfecisse)? tulisse.

Georgius Cerasus securis. 2. decldit. 3. cerasus. 4. murus. 5. virga. 6. bidens. 7. ollva. 8. asparagus. 9. malum Punicum. 10. glans. 11. alea. 12. cerasi. 1.

PENSA discipulTs conscripta

53

B. Tcmpus Praetcritum.

.... Antehac sustulimus. Quid antehac fecistis? Quid dicitis (vos antehac fcDicimus nos antehac sustulisse. cisse)? C.

Tempiis Imperfeclum.

Quid consuetudine faciebatis? Quid dicitis (vos consuetudine

.

Consuetudine tollebamus.

Dicimus nos consuetudine sus-

fecisse)?

tuUsse.

D. Tempus Praesens.

Quid nunc facitis? Quid dicitis (vos nunc facere)? E. Tempus Fuiurum. Quid posthac facietis? Quid dicitis (vos posthac

Nunc toUimus. .

Dicimus nos nxmc toUere. Posthac toUemus.

fac-

Dicimus nos posthac sublatu-

turos esse)?

ros esse.

Tempus Futurum Perfectum. Quid post tres dies iam feceF.

Post tres dies iam sustuleri-

ritis?

mus.

Quid dicitis (vos post iam facturos esse)?

tres dies

Dicimus nos post

tres dies

iam

sublaturos esse. II.

Vox

Passiva. rFio:

Partes Principalis:

fieri:

f actus

sum.

Habito: habitare: habitavi: habitattim. urbs iHabitor: habitari: habitata simi (

]

—

loquitur).

A. Tempus Plusquamperfectum. Urbs iam antehac habitata erat. Quid iam antehac factum erat? Quid dicitis (iam antehac facDicimus urbem iam antehac tum esse)? .

habitatam esse.

54

beginners' latin

B. Tempus Praeteritum.

Quid antehac factum est? Quid dicitis (antehac factum .

.

.

Urbs antehac habitata

est.

Dicimus urbem antehac habitatam esse.

esse)?

C. Tempus Imperfectum. Quid consuetudine fiebat?

.

.

Urbs cSnsuetudine habitabatur.

Quid

dicitis

tum

(consuetudine fac-

Dicimus urbem consuetudine habitatam esse.

esse)?

D. Tempus Praesens. Quid nunc fit? Quid dicitis (nunc fieri)?

.

.

E. Tempus Futurum. Quid posthac fiet? Quid dicitis (posthac factum in)?

.

Urbs nunc habitatur. Dicimus urbem nimc

habitari.

Urbs posthac habitabitur. Dicimus urbem posthac habitatum iri.

F. Tempus Futurum Perfectum. Urbs iam posthac habitata erit. Quid iam posthac factum erit? Quid dicitis (iam posthac facDicimus urbem iam posthac tum in)?

habit&tum

iri.

PENSUM XXXVIII Primum in Penso XXVIII verbum duabus partibus confectum videtis; exempli gratia, Mappa spectata est. Haec prima pars verbi Participium appellatur. Verba plerumque habent participia quattuor. Hoc modo eis utimur:

PENSA DISCIPULIS CONSCKIPTA Spectatus: spectata: spectatum

Spectatunis: spectatunis

Spectans

:

(

— haec iam

sum idem

55

intellegitis).

fere signifieat ac spect&bd.

Puor cffigiem spectans earn

ferit, id est,

Puer effigiem

spectat et earn ferit.

Spectandus: spectandus simi

signifieat:

Necesse est

me

spec-

tan.

Veniendiim: veniendum est vobis

signifieat:

Necesse est vos

Act. Put.

Act. Praes.

(Gerundivum)

Feriens

Feriendus

Raptus

Percussurus Induturus Rapturus

Spectatus

Spectatunis

Induens Rapiens Spectans Torquens

Induendus Rapiendus Spectandus Torquendus'

Infra scripta sunt Participial Pass.

Praet. Percussus Indutus

Ferio:

Induo: Rapio: Specto:

Torqueo Tortus

Tortunis

:

Haec verba summa cura usurpanda erunt: (Ego) volo,

inspicite, saepe

(tu) vis,

(Nos) volumus, (vos)

Volebam,

Eodem modo

:

et

c.

non non

Nolo, et

volt;

volunt.

verbo "induere"). vis,

non

voltis,

nolunt.

volt;

mavoltis,

mavolt; malunt.

et c.

partes piincipMes hae sunt:

Volo: velle: volui. m&lui.

(ille) (ill!)

mavis,

Malimius,

Malebam,

enim vobis

c.

Et hoc quoque: Malo,

Horum verborum

voltis,

(simile est

Nolumus, Nolebam,

Pass. Fitt.

Nolo: nolle: nolui.

Maid: malle:

beginners' latin

56

PENSUM XXXIX Quondam

in Graecia habitavit puer, cui

nomen

fuit

Hie matrem amantem habuit, et pater, filio non cognitus (tantum cognatus) fuit Apollo. Mater Phaethonti quaerenti multa narrabat de patre 5 cius, splendent! deo solis. Itaque puer multum se iactabat, dicens amicis suis se esse filium solis. Paulo post, amici hunc gloriantem oderant, et dixerunt illi demonstrandum esse Apollinem esse patrem. Respondit se hoc facttirum esse. Fllio quaerenti (et querenti) 10 mater dixit: ''Versatur mane in regione solis orientis pater tuus; eo eundum est et petendum. Ego comes Ire non possum; sed ille sciet te esse suum ipsius filium." Itaque puer in eam partem processit. Mox non impeditus ad patrem pervenit, et omnia illl narravit. 15. Furore incensus propter contumeliam puerorum Apollo Phaethon.

dixit

se

quodcumque rogaret

Filius ignorans dixit se velle

filio

equos

dattirum

esse.

solis illo ipso die

Cui pater, "Hoc tibi minime est non sunt parituri." Sed diu recnsans postremo permisit hoc filio quod iuraItaque Phaethon in currum ascendit, Aurora verat. ab Apolline iussa fores aperuit, et equi a rege appellati in caelum exierunt. Duas horas nihil timcns puer bene agebat, sed equi scientes se non ab Apolline regi, tandem ab itinere discesserunt, et propius terram contendebant. Arbores per caelum agere.

petendum," 20

25

virides,

inquit, ''equi tibi

rivos

fluentes,

agros virentes,

incendebant;

omnes quoque in Africa habitantes nigri facti Exinde longe a et ad hunc diem nigri manent.

sunt, terra

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA discesserunt equi perterriti, et nis

omnia

57

frigebant.

Mag-

so

clamoribus rogabant lovem patientes mortalcs,

dicentes se morituros esse. evigilans misit fulmen, et

Et luppiter e somno Phaethon statim e caelo

mortuus et igni crematus, in flumen concidit, ad hoc tempus a Cycno amico in aqua petitur.

delectus, et

35

PENSUM XL Commemorant

scrlptores

in

Sicilia

puellam, Proserpinam appellatam.

insula

Cum

aliis

fuisse puellis

Quodam die pari aetate cottldie ad colles exibat. mediae aestatis complures harum puellarum coUoquebantur; altera pars prope flumen in aequo loco gradus conferre volebat, aliae

ascendere maluerunt. difficultas

iter

omnes

illi

omnibus accepta

est,

Celeritate

cum illls connam neque altitude

Proserpina se

iunxerat quae collem delegerant,

neque

s

mare conspiciendi causa collem

conservandi cesserunt,

cupide

illam

auctoritas

impedivit. illius

ab

10

conferto agmine illam

consequebantur.

Non

longe ab altera parte aberant, atque ceterae

iam carpebant. Proserpina autem dux adhuc nolebat sinum floribus complere; primum quasdam herbas carpere voluit, quod anum aegram cognoverat, cui copiam cottidianam fructuum et herbarum cum dlligentia adferebat. Herbae in corbem amplum coniectae erant, quem dextra manu secum portare puellae flores

coacta est; deinde alias

advertit, et

mox

suae

Hae fructus et bacas iam comparaprandium commune collocaverant.

cohort! aderat.

verant, et

animum

is

20

BEGINNiiRS' LATIN

58 Post

domum 25

satis

longum

gradtis

tempus edere destiterunt et

referendi

consilium

ceperunt.

lam

decretum erat voluntati Proserpinae concedere, sed subito, ''Sonitum audio," monet puella prope Proser-

pinam sedens, "aliquis adest." Colloquio omnes deneque timore affectae se commovere audent.

sist unt,

Quod 30

deus

nolunt, vident; terribilis,

nam

ex propinquo loco adoritur

bidente armatus, et certo sciunt ilium

Plutonem esse. Statim confirmat se Proserpinam nolentem volentem ad sua regna delaturum esse, et rapit. Magna voce clamant puellae, sed auxilium adferre non possunt, et cum captiva pulcherrima abit 35

deus.

PENSUM XLI Modum novum

habemus, neque Indicatlvum neque Illustratur in hac

Infinitivum, sed Subiunctivum.

Formula Quinta: Quaero Animadverto

quis

me

cuius

cucullum

induat.

Exquiro

cui

nummum

rapiat.

mappa

torqueatur.

quem

Rogo Ostendo

a

quo

feriat.

spectet.

Tempus Praes£ns ModI SubiunctIvI: Feriam, Feriamus,

ferias,

feriat.

feriatis,

feriant.

Feriatur,

feriantur.

Induam, Induamus,

indues,

induat.

induatis,

induant.

Indu&tur,

induantur.

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA Rapiam, Rapiamus,

rapias,

rapiat.

rapiatis,

rapiant.

Rapiatur,

rapiantur.

Spectem, Spectemus,

spectes,

spectet.

spectetis,

spectent.

Spectetur,

spectentur.

Torqueam, Torqueamus,

torqueas,

torqueat.

torqueatis,

torqueant.

Torqueatur,

torqueantur.

69

Haec qiioque animadvertite: Velim,

veils, velit,

velimus,

velitis, velint.

Nolim, et c, Malim, et c. Sim, sis, sit, simus, sitis, sint. Earn, eas, eat, eamus, eatis, eant.

Possim, possis, possit, possimus,

PENSUM et

possitis, possint.

XLII

Animadvertunt puellae quales equi currum trahant, quam in partem deus feratur; sed ne haec quidem

Vespere Proserpina mater existimat aliquid Itaque egreditur, magis et mall certe ill! accidisse. magis calamitatem verens. Per totam noctem mulier misera errationem non intermittit, vix credens tantum (Nam facinus susceptum esse quantum f rater fecerat. CererT matri indicavisse videntur.

domum non

revertitur, itaque

Ceres soror Plutonis fuisse dicitur.) Interim Pluto ereptam virginem cohortatur ad aml-

non ad amorem; modo pollicetur, modo minatur; ilia libertatem tantum deslderat, neque liberatur. Tandem in fuga ad rivum progress! sunt, qui citiam,

si

10

beginners' latin

60 inimicus 15

illis

se obicit velut

murum.

Pluto non pos-

tulat cur se obiciat, sed certo ictu terrain ferit, ibique

magnus hiatus. Certo sciens quo eant, Proserpina zonam suam in rivum iacit. Progrediuntur, et mox in regnum Plutonis intrant. Sed quid putatis interea facere Cererem? Diu vagatur, sed nemo docere potest ubi sit filia. Et iam fit

20

spes fere deest; ambulat casu prope rivum in Italia, et subito, mirabile dictu,

— zonam

fontem venit, 25 et

cui

nomen

est Arethusa.

Hie fons

fons loquitur.

videt.

Statim

— paene

fi-

mox ad

Progreditur, et

liae esse cognoscit, et capit.

Dormit Ceres,

incredibile est

—

subter terram descendit, regna Plutonis praeterit, paulo

post in Sicilia

exit.

lUe memoria tenet, se Proserpinam

itemque matrem certiorem

facit ubi sit. Doquod censet Proserpiilam numquam llberam egressuram esse. Dolet multitude gentium, quod Ceres constituit terram fructibus non diutius iuvare, et hiems acris omnes herbas interficit. vidisse,

let Ceres,

30

PENSUM I.

Si te

ad amicum

XLIII

meum

terea quod volo (vel volui) te

mitto (vel misl), prop-

ei

aliquid dicere

(6)

Mitto te ut hoc dicas vel Misi te ut hoc diceres.

II.

Quodsi te retineo, propterea quod nolo

(a)

lui) te el id (c)

(d)

;

;

dicere;

Retineo te ne hoc dicas vel Retinui te ne hoc diceres. ;

(vel

no-

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA In

III.

seiitentils

(b)

et (d) supra scrlptis, novam quam Tempus Imperfectum

verbi

formam

Modi

Subiunctivi appellamus.

habetis

61

Habetis igitur

A. FORMULAM VI. Fecit hoc quo nobilior fieret.

Imperavit militibus ut oppidum intrarent. Nuntiavit victoriam ne munitioni noceretur. Appellavit equitem £ui portam aperiret.

Liberavit captivos ne carcerem labefacerent.

Tempus Imperfectum Modi SubiunctivI: Fierem, Fieremus,

fieres,

fieret.

fieretis,

fierent

Intrarem,

intrares,

intraret.

(

— induerem).

Intraremus,

intraretis,

intrarent

Nocerem,

noceres,

noceret.

Noceremus

noceretis,

nocerent

Aperirem,

aperires,

aperiret.

Aperiremus,

aperiretis,

aperirent

(

(

— spectarem).

— torquerem).

(

— ferirem).

labefaceret. labefaceres, Labefacerem, Labefaceremus, labefaceretis, labefacerent

B. Sententiae

modo conformarl

Formulae possunt,

si

(

— raperem).

VI supra scriptae hoc Tempus Praesens ustir-

pamus: Facit hoc quo nobilior

fiat.

Imperat militibus ut oppidum intrent. Nuntiat victoriam ne munitioni noceatur. Appellat equitem qm portam aperiat. Liberat captivos ne carcerem labefaciant.

BEGINNERS^ LATIN

62

PENSUM XLIV Omnes gentes esuriebant, et manus ad lovem tollebant petentes ut populos servaret. Illi enim providere n5n poterant ne universi fame opprimerentur et perirent. Tam diu querebantur quam diu luppiter resis5

tebat; et

tandem

Proserpinam iiirare

tot precibus superatus deus statuit

liberare,

hac tamen condicione, ut puella Itaque

posset se nihil in regno Plutonis edisse.

Ceres ipsa profecta est ut filiam sumeret, et iam paene quod voluit, Plutone invito.

effecerat id 10

15

Sed umbra quaedam illas prohibebat ne ex regionibus mortis exirent, cupiens ut puella longe a superis semper habitaret. Cognoverat enim, quod Proserpina fortasse iam oblita erat, eam illo ipso die sex semina mall PunicI edisse. Lacrimae nihil valuerunt; non licuit puellae

totum annum

in terra versari, sed necesse erat

sex menses in utraque regione vivere.

Ubi

in nostra

terra est, natura plurimis floribus ornatur, aves cantant, nascuntur et crescunt omnia,

ut per reliquam

partem, anni vitam sustineant et per longam hiemem 20

ad edendum

Sed ubi invita sub terram mutantur omnia, ne gentes humanae mortis oblivisci incipiant, nee iam "Memento mori" dicant. Poenaih dat natura quod haec optima puella sex semina comedit, et umbra ilia malevolens ea quae perspexerat Plutoni detulerat. Gratias dis omnibus oportet agl quod sex potius quam duodecim edit, nam nunc quidem plerlque putant nos vix satis longam habere aestatem, nimis longam hietitilia

sint.

descendit, caelum lacrimat, undique

25

mem

pati.

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA

63

PENSUM XLV Si

I.

scire

nunc puerum spectas

volo,

(Vide in Penso

XLI

puerum spectabas

nomen

et huius pueri

mihi quern spectes." *'Rogo.") Quodsi antehac hunc

hoc quaero,

**Dic

vel spectavisti vel spectaveras, hoc

Hoc verbum Tempore Perfect© Modi Subiunctivi

quaero, ''Die mihi quern spectaveris." (spectaveris)

in

est. II.

Si

nomen

iam antehac puerum spectaveras,

scire volui vel

volebam,

tum

et

eius

quaesivi (quaere-

bam) quern spectavisses. Hoc verbum (spectavisses) in Tempore Plusquamperfecto Modi Subiunctivi est. Formas igitur et sententias infra habemus. A. Tempus Perfectum

B.

Modi

Subiunctivi;

Percusserim, Percusserimus,

percussens, percusseritis,

percusserint.

Induerim,

indueris,

induerit, et

Rapuerim, Percussus sit; Indutus sit;

rapueris,

rapuerit, et c.

percusserit.

c.

percuss! sint;

raptus

sit

;

et cetera.

Tempus Plusquamperfectum Modi Subiunc-

tIvI: Percussissem, Percussissemus, Spectavissem, Torsissem, Percussus esset; Spectatus esset;

percussisses,

percussisset.

percussissetiS;

percussissent.

spectavisses,

spectavisset, et

torsisses,

torsisset, et c.

percuss! essent; tortus esset; et cetera.

c.

beginners' latin

64 C.

Animadvertite

summa cum

quae tempora

ctira

ustirpentur:

nunc spectes et quern antehac spectaveris. Sciebam quern illo tempore spectares et quern iam antehac Scio quern

spectavisses.

cum habemus; respondet ambo usus in

D. Etiam coniunctionem

quaestioni quando, vel quaestioni cur; hi

Tertiam quoque

sententils Infra scriptis illustrantur.

significationem habet cum, quae hac sententia illustratur;

Cum

Caecus

est,

caecus sit, tamen beatus est; id est, sed tamen beatus est. In hac significa-

tione cum eadem tempora et modos habet quae cum quod quaestioni cur respondet. Sequitur

Formula VII: O turpis, dormis? Cum

Quando,

labor adest (aderit, adfuit),

dormio. Cur,

O

turpis,

dormis?

Cimi labor adsit

(adfuerit), dor-

mid.

(Possumus usurpare dormivisti, dormivi,

non tempus praeteritum, Quando,

si

tempus perfectum,

significatur.)

Cum

6

audax, pugnabas?

6

pugnabam. audax, pugnabas? Cimi hostes adorirentur essent). pugnabam.

hostes adorirentur (adorti

essent),

Ciir,

(adorti

(Possumus ijsurpare pugnavisti, si tempus praeteritum, non tempus perfectum, significatur: vel possumus uti pugnaverfis.)

Quando,

6

iiiste,

superabis?

Cum

ius valebit

Cur,

O

iiiste,

superabis?

Cum

ius valeat

— — sub-

( valuerit,

dicativum) superabo. ( valuerit,

in-

iunctlvuiii) superabo.

(Possumus Qsurpare superaveris

in loco vocabuli superabis.)

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA

G5

PENSUM XLVI Cum iam fabulas de hominibus pcrnotas, nonnullas etiam de dis et deabus antiquis minus notas audiveritis,

de bello antlquissimo nunc narrabo. Vos omnes scltis, cum clarissimus imperator omnium

de Caesarc

Romanorum fuerit. Cum in Bclgis bellum gererct, multas nationes facile superabat, sed Nervii se tradcre nolebant; legationem ad Caesarem non mittebant, pacem recusabant, cum

se

Romanis

s

virtute praestare

Quare Caesar constituit Nervios vincere. putarent. Audlverat eos trans Sabim flumen exercitum constituisse, ubi impetum Romanorum exspectabant. Proximae flumini erant silvae, in quibus omnes copias tenebant.

Ab utraque ripa fluminis nascebantur coUes; in altera cum essent hostes, in altera Caesar castra posuit. Ut mos erat cum hostibus appropinquaret, sex legiones

lo

15

praemisit quae castra munlrent, equitatum ad flumen

Sed cum hi ad ripam venisvehementer impetum fecerunt, et usque ad vallum castrorum Romanorum persequeban-

misit qui hostes pellerent. sent, Nervii in eos

tur.

Cum

milites in opere occupati essent,

quidam

20

praeterea longius aggeris petendi causa processissent,

tamen Caesar omnes

celeriter revocavit, aciem insignum pugnandi dedit. Propter celeritatem hostium omnia non secundum ordinem rei mllitaris fiebant. In sinistra parte aciei instituta erat decima legio cui praeerat Labienus legatus; contra hanc pugnabant socii Nerviorum, Atrebates nomine; hi ne paulisper quidem resistebant, sed in flumen reiecti sunt; ad postremum vix unus superstruxit,

25

s

:

BEGINNERS^ LATIN

66

Cum castra a fronte

quoque nudata essent, unde omnes Nervii, ab ills ducti qui summam imperi tenebat, ad hunc locum contenderunt. Castra facile occupabant, quod

30 f uit.

milites hostes persequentes discesserant,

cum

vidissent, ei qui

35 territi

cum impedlmentis

veniebant per-

fugiebant.

PENSUM XLVII Perlegite iterum capita I et II Pens! XLIII.

Deinde

haec animadvertite. I.

Sententias plane explico (vel explicavi); itaque

eas intellegitis (vel intellexistis).

Id est: plane explico ut intellegatis ; vel

(6)

Tam Tam

II.

Quodsi non plana sed obscura est

(a)

plane explicavi ut intellegeretis. (vel erat) ex-

plicatio (c)

(d)

Tam Tam

Habemus

obscure explico ut non intellegatis vel obscure explicavi ut non intellegeretis. ;

igitur

FORMULAM VIII: Ratio ea

(talis) est

quae ab omnibus probetur (probata

Exemplum tam commodum

sit) .

rem lucide explanaret. proponam ut omnes conscribere pos-

Sententias tam facile

dedit ut

sint.

tJsum scribendi

t

am

singularem magister habuerat ut

nem6

scripturam legere posset. Litteras ita scripserit ut classis significationem

non

intellexe-

rit.

Tanta gladiS

utfibfttur ut viri vir6s eius experiri nollent.

Castra et Proelium Caesaris 1.

cro.

equitatus. 7.

menta.

scutum.

2.

equi. 3. currus. 4. hasta. 5. gladius. 6. mucastra. 9. agger. 10. turres. 11. impedi-

S.

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA

PENSUM

67

XLVIII

Itaque evenit ut fortuna Romanos paene desereret. Equites Treverorum, qui socii erant, quoniam legiones

premi et hostes castra obtinere viderent, ad suam civitatem reverterunt. Romanos victos esse et spem saSed Caesar, sic ut saepe lutis amisisse renuntiaverunt.

6

antea fecerat, et mllitibus et centurionibus et tribunis et legatis fidem integram habebat; quam quidem opl-

nionem

Ad dextrum

virtutis merebantur.

cornu pro-

fectus est, ut subsidium suis ferret; sed Nervii

vehementer eos premebant ut duodecima

tam

legio,

et lo

praesertim cohors quarta, vix resistere posset.

Caesar

tam

celeriter

primum

militi

scutum

detraxit,

quod

ipse

venerat ut omnia quae ad arma pertinerent secum non attulisset; deinde

tam

acriter

pugnavit ut etiam vol-

neratl pedites ultro similes integris fierent et principem

is

sequerentur.

Multum adiuvabant

legio septima quoque et duae negotium fuerat ut post commeatui subsidio venlrent. 111! quidem qui ad ulteriorem partem castrorum fugerant, quod timerent ne occiderentur, non iam periculum videbant, et sine tells pugnabant.

legiones quibus

At

hostes

Romanis

cidissent, poster! in

virtute pares erant;

cum

20

primi ce-

eorum locum processerunt,

et cor-

poribus eorum institerunt, ut quasi a castello vel turri tela in nostros conicerent.

Neque

ulli

ex multis mili-

tibus volnus a tergo acceperunt.

Postridie eius diei, post victoriam

Romanorum nun-

tiatam, maiores natu Caesarl suos publice dediderunt.

Ex

senatti dixerunt tres solos superesse, et se potesta-

25

68

BEGINNERS^ LATIN suam totam

30 tern

neque res publicas neque Caesar eos oratione benigne co-

amisisse,

privatas iam habere.

hortatus

est,

neque obsides postulavit; haec quoque

beneficia

illls

dedit; suos vicos permisit ut retinerent,

et finitimis, qui 35 sent,

neque familiares neque necessarii

es-

imperavit ut ab uUa suspicione iniuriae se suos-

que prohiberent.

PENSUM XLIX Sequuntur octo sententiae, quibus illustrantur genera casus "Ablativi Absolut!," qui appellatur. Sententiae blnae scriptae sunt, et re vera idem significant

ambae quas

sic

coniunctas videtis.

Ciim lex cognita esset, turn consul officium non deseruit. Lege cognita, consul officium non deseruit.

Cum peratori

provincia servata esset, ea de causa quaestor im-

praemium

dedit.

Provincia servata, quaestor imperatori

Cum

ventus surgat, tamen

praemium

magnum numerum

dedit.

navitmi

non videmus. Vento surgente,

magnum numerum navium non videmus.

Si soror parata est

tam

neque caput movet, turn

Sorore parata neque caput movente, hastam

Quondam

iacit.

apud Romanes puella pulcherrima, Huius pulchritudinem mirabantur omnes, maxime tamen loquax erat, neque a prima hora die! usque ad vesperum tacebat. love quondam cum deliciis suis colloquente, audivit Lara, et omnia lunoni

nomine Lara.

6

frater has-

iacit.

fuit

PENSA DISCIPULIS CONSCRIPTA

69

Hac re mox cognita, luppiter valde iratus Laram comprehendit et, lanio terribili adhibito, pernarravit.

fecit ut lingua puellae absclderetur.

imperavit ut

Laram ad

Deinde Mercuric

concilia inferorum duceret, ubi

lingua abscisa in aeternum

muta maneret.

Itaque

lo

deus, puella comitante, ad regna Plutonis profectus est.

Sed Lara, lingua non iam

blandior erat

quam

se

movente, multo

antea fuerat, et Mercuric tanto-

pere placuit ut, nullo

memento tempcris

praetermisso,

adamaret et in matrimonium duceret. Ab his nati sunt duo filii, qui Lares appellati sunt. Omnis domus Romana hos deos prope f ocum habebat quorum ad pedes iacebat canis semper latrans, qui significaret Lares semper vigilare et domum custodire. illam

is

;

PENSUM L Gaium lulium Caesarem omnes consentiunt clarissimum fuisse Romanorum; itaque quaedam de illius Dicunt ilium prTmis annis ille iuvenem timuerit; et Caesarem quondam a tali fuga revertentem a piratis captum esse quos autem ilium non necavisse, sed pretio liberavisse. His Caesar dixerat se omnes cruci affixurum esse, quod quidem non crediderunt; sed statim reversus totam manum cruce necavit, quamquam vita nobis audienda sunt.

a L. Sulla agitatum

esse,

quod

ft

;

primum iugulavit. Dictum est ilium quondam in Hispania imaginem Magni Alexandri vidisse, et ingemuisse quod nihil dum a se memcrabile actum esset, in aetate qua iam Alex-

propter misericordiam

lo

beginners' latin

70

Audimus ilium post ilium arma tradere ad Rubiconem flumen constitisse, quod si flu-

ander orbem terrarum subegisset. 15

bella Gallica finlta, iusserit,

men

cum Pompeius

transiverit bellum civile statjm fiat.

Sed

mox

dixit *'Iacta alea esto," et transiit.

Aiunt ilium quondam cum aliis apud hospitem cenased quod asparagi unguento non oleo parati sint,

20 visse;

ceteros recusavisse.

cibum

Ille

autem

dixit satis

malum

esse

hospitis reciisare, sed qui urbanitatem alterius

suam urbanitatem negare. Narquondam nuntiatum esse Pharnacem regem in Ponto contra populum Romanum cum aliis regibus coniurare; quod cum Caesar audiverit, regem tam cecalumniaretur, ipsum

ratur

25

illi

leriter vicisse

ut hunc ntintium remiserit: *'Veni, Vidi,

Vici."

lam ad mortem illius eum oderunt, quod rex 30

periculosior

fit.

Dicit

pervenimus.

Multi Roman!

Semper vita eius haruspex quidam: ''Cave

esse volt. illi

periculum, quod non ultra Martias Idtis proferetur."

Multa sunt portenta. Coniurati

eum

videt Caesar. 35 viginti

Idibus Martiis in senatum venit.

circumstant.

Casca confodit.

Brutum

''Et tu, Brute," graece exclamat, et

tribus volneribus confossus

animam

agit.

APPENDIX GRAMMATICUS I.

XIX.

(Mas. et

Decllnantur nomina in Penso XXII.

(Mas. et

Decllnantur nomina in Penso Fem. Ace. Gen. Dat. Abl.)

Fem. Nom.) Decllnantur nomina in Penso XXV. pronomen relativum Declinatur

(Neutra.) in

Penso

XXXIV. II.

III.

Comparantur adiectiva

in

Penso

XXIX.

Coniugantur verba in Penso I. (Praes. Indie, et Imper. Act. Sing.) Coniugantur verba in Penso II. (Praes. Indie, et, Imper. Act. Plu.) Coniugantur verba in Penso VI. (Praes. Infln. Act.)

Coniugantur verba in Penso XIV.

(Praet. Indie.

Act.)

Coniugantur verba in Penso XV.

(Praet. Infln.

Act.)

Coniugantur verba in Penso

XXXI.

(Fut. Indie.

et Infln.)

Coniugantur verba in Penso XXXIII. (Plusquamperf. et Fut. Perf. Indie.) Coniugantur verba in Penso XXXV. (Imperf. Indie.)

Coniugantur

verba

in

Subiune.) 71

Penso

XLI.

(Praes.

beginners' latin

72

Coniugantur verba in Penso XLIII.

(Imperf.

Subiunc.) (Perf. et Coniugantur verba in Penso XLV. Plusquamperf. Subiunc.) Coniugantur verba in Penso XXXVIII. (Participia.)

Coniugatur verbum quod est eo in Pensis IV,

IV.

XIV, XLI. Coniugantur verba quae sunt sum et possum in .

Pensis XXIII,

XXXI, XLI.

Coniugantur verba quae sunt Pensis

XXXVIII, XLI.

void, nolo,

mold in

APPENDIX GRAMMATICUS

73

I .a

m— ^

-

V

4}

Ih

t-l

ua (U iH

< ^^^ ^ IH

a> Wi

^ ^

IH

^

'So 'si '33

§ g § 000

a> Ih

O

0} Ih

:i;§

"O

'Sb "So '3)

a a ^ o

fl

o o

^

P P P

xn

xn

xn

P P P

< > H O W Q
:

>

4) Ih

4} Ih

4> Ih

4> Ih

ua

X>

^^ ^

'C 'C 'C

0}

10

lO

1^ ,2

i"*

.'2

.'2

'2

Xi Xi Xi -c -c -c .'®

'2

'2

M 000 ^ooo^ d«d 000 aca 000 bjo

a

etf

bO

'So 'Sd

bfl

fl

*3b "Si '3)

*3j 'So '3»

tk

l-H

ta

a cj

O

,^

-e -s -e

5 5 g Ih Ih Ih

'So

S

1^ bA 'So

c r c I©

bO

ic3

biO

'O

bO

c

Ih

*c

.'2

.'2

.'2

'3) 'So 'bA

flflfl

flflfl

as

g •

a>

0)

Ih

Ih

Ih

> > >

W (H > > > V 0) 0) Ih Ih Ih

•

•O

iCtf

Ctf

s»

o* cr a


lO

o^

c4

(0 ;a

•S -S -S '3 '3 's cy cr o*

3 P

cr cr o*

'^

3 S

c

cr a*

CO

S

-3

o* cr o*

beginners' latin

76

i *

1^

.23

II •2:§ 12

.^

^ Q

.^ .^ .-

w w a

•S* .5* .S*

'3 ,2 w ,52

•

,S3

w

&&&

d d (h d d d

S a S a> V o

ii ii iJ

TJ T3 TJ

S4)4)4) 3 S

,2

.S2

>

i2

4)4)4)

a s a

a s a 4)

4)

4)

»0 "O "O (A

M

a a

a

4)

10

(fl

U 1 (0

M M

A

4)

4)

«t

At

U)

O. 0«

iH

APPENDIX GRAMMATICUS

79

•43

S

>^

IHH

r^

-^ 02

3

-C

-^ letf

P

*i

S

loj

a>

S

pL,

^ >

^

rills&s

f iv « C

id

S

•

IH

(A

-«->

3

Lass's

•

a< M*

isisil

Slim

I

Wl

III

ll^ii

O

ictf

»»

CO

". :

•a It

>>>>> m —

o o

*o "o "o "o

6

O

esse:

• percussj

*-

^ ^

2

"C

.

•

•

;

J

.*-

2 . . .

essem

sem

1 h

&

> > >

•

•3

pta

:

i -i 3 •d 1 3« ^ ^ ^o

P-i