Din Felsefesi Dersleri [1 ed.] 9786055302771

Citation preview

+ Georg Wilhelm Friedrich Hegel JL ır Din Felsefesi Dersleri

Georg Wilhelm Friedrich HEGEL (1770-1831): İdealist Al­ man filozof. Tübingen'de ilahiyat okuduktan sonra Bern ve Frankfurt'ta felsefe öğretmenliğine başladı. 1805'te Jena Üniver­ sitesi'ne profesör oldu. Başlangıçta Schelling'in öznel idealizm felsefesine inanmış görünüyordu, sonradan kendine ayrı bir sistem kurup onun savunmasını yapmaya başladı. Marx, Kierke­ gaard, Schopenhauer, Nietzsche ve Heidegger gibi birçok farklı düşünür üzerinde derin etkileri olmuştur. Felsefenin tüm alanla­ rında paradigmayı değiştirecek eserler ortaya koyan son filozof­ lardan biridir. Doğan Naci KADIOGLU: Viyana'da siyaset bilimi ve felsefe eğitimi aldı. Viyana Belediyesinin okul dışı eğitim projelerinde çalıştı. Halen özel bir anaokulunda Almanca dersi vermektedir.

PİNHAN YAYINCILIK Litros Yolu, Fatih San. Sitesi No: 12/214-215 Topkapı/Zeytinburnu İstanbul Tel: (0212) 259 27 60 Faks: (0212) 565 16 74 www . pinhanyayincilik.com [email protected] Sertifika No: 20913 Georg Wilhelm Friedrich Hegel Vorlesungen über die Philosophie der Religion ©Pinhan Yayıncılık, 2016 Türkçe çeviri©Doğan Naci Kadıoğlu, 2016 Genel Yayın Yönetmeni: Mahmut Sever Birinci Basım: Mart 2016 Çeviri Editörü: Merve Elma Kapak Görseli: Slava Gerj Kapak Tasarımı: Mahmut Sever Teknik Hazırlık, Baskı ve Cilt: Yaylacık Matbaacılık San. Tic. Ltd. Şti. Litros Yolu Fatih San. Sitesi No: 12/197-203 Topkapı-İstanbul Tel: (0212) 567 80 03 Sertifika N o: 11931 Kataloglama Bilgisi 1. Felsefe 2. Din Pinhan Yayıncılık: 95 Felsefe Dizisi: 29 ISBN: 978-605-5302-77-1

DİN FELSEFESİ DERSLERİ Georg Wilhelm Friedrich HE GEL Çeviri: Doğan Naci Kadı oğlu

İçindekiler Çevirenin Notu . . ... .. . ..

.

.

......

...... ... ... ... ............ ... ... . ... . ..... ...... .. ... . 7 .

.

.

.

GİRİŞ

1824 DERSLERİ Giriş 11 1. Din Felsefesinin Felsefenin Bütünüyle İlişkisi..... . .. ... .. .. 12 2. Din Biliminin Zamanımızın İhtiyaçları Karşısındaki Konumu . . .. . . . .. .. . . ... . .. .. . . . . . 16 3. Din Felsefesinin Pozitif Din ile Bağıntısı ........................... 21 4. ()n Sorular .. .. . . 22 5. Araştırmamızın Sürecine Genel Bakış 27 ..............................................................................................

.

...

......

...................

.

.

.

..

.

.

.

.

.

....................

.

.

.......

.

......

.

.

....

.

.

...

......................

...

....

................................

1827 DERSLERİ Giriş ......... .. ... . ... . ... . .......... ... ......... ... .. . ....... .. .. . .. .. 33 1. Din ve Felsefenin Nesneleri Bakımından Karşılaştırılması . . . . ..... . . 34 2. Din Biliminin Zamanımızın İhtiyaçlarıyla İlişkisi . 36 3. Nesnemizin İncelenmesinin Özeti .. . ..... . .. . .. 47 ...

.

.......

...

....

.....................

. .

.......

..

.

..

....

.

..

.

...........................

........

.

.

....

.......

.

..

.....

...........

DİN KAVRAMI

1824 Dersleri ............................................................................... 5 9 A. AMPİRİK GÖZLEM ........................................................... 60 B. 5PEKÜL41İF DİN KAVRAMI..... .... .. . ... ..... .... . 104 .

...

..

..

...

.

1827 Dersleri .. . ... . . . 138 A. TANRI KAVRAMI. ... ... . . . .... . . .. . 138 B. TANRI BİLGİSİ.. .. ..... . . . . . .. . . . 148 C. KÜLI' .. ... ........ .. .. ....... ... ... . . . . 193 ............................

...

.

......

...

........

.

.

........

........

......

.

..

.

...

.

.

.................

.

.......

...........................

........

.

..

..

...........

.........

.

......

....

..

....

.

..........

..

...

..

.

.

.

EKLER Dinin Devletle İlişkisi (1831 Dersleri) ................................... 201 1831 Derslerinin Bir Kopyasından Özetler.. . . . ... ... .. . . .. 211 .

....

.

..

.

Çevirenin Notu Elinizdeki kitap Hegel'in Din Felsefesi hakkında verdiği derslerin bir derlemesidir. Bilindiği gibi, Hegel gençliğinde Frankfurt dönemine kadar bilhassa teolojiyle meşgul ol­ muştur. Berlin Üniversitesinde din konusunu 1821, 1824, 1827 ve 1831 yıllarında değişik versiyonlarıyla beraber ele almıştır. Bu derslerde genel olarak din ve felsefe ilişkisi, Tanrı bilgisi, din kavramının karakteristik özelliği, mit, iman, düşünce ve belirlenmiş din gibi temalar ayrıntılı bi­ çimde analiz edilmiştir. Çeviri süreci boyunca, tabir-i caizse hep teyakkuz halinde olduğumu söyleyebilirim. Zira Hegel'in metinlerini Türkçe­ leştirmek erbabının malumudur. Ancak risk ve sorumluluk ne denli büyük olursa olsun, bu çevirinin büyük bir eksikli­ ği gidereceğini bilmek benim şevkimi ve titizliğimi artıran önemli bir faktördü. Baştan itibaren metinin bütünsel perspektifini korumaya ve Hegel'in meramını Türkçeye anlaşılır biçimde aktarmaya gayret ettim. Onun derinlikli dilini ve dini terminolojisini bu kültürde kullanıldığı şekliyle muhafaza etmeye çalıştım. Mevcut baskıda (Vorlesungen über die Philosophie der &ligion, Felix Meiner Verlag, Hamburg 1993) yer alan El Yazma/an fazla tekrar içerdiğinden kitaba dahil edilmedi. Önemli kav­ ramların karşılıklarını parantez içinde verdim. Metin içinde açıklaması verilmeyen Latince ve Yunanca ifadelerin anlam­ larını dipnotla belirttim. Bu çeviriyi oğlum Taha'ya ithaf ediyorum.

7

GİRİŞ

1824 DERSLERİ Giriş Felsefenin kendine özgü bir bölümünü din incelemesine ayırmayı gerekli gördüm. İlkin, genel olarak din felsefesinin felsefeyle ilişkisini inceleyeceğiz; günümüzün dine ve felse­ feye yönelik ilgisi bununla İlişkilidir ve bu da din felsefesi­ nin ve felsefenin pozitif dinle ilişkisine bağlıdır. Her şeyden önce, din felsefesinde nasıl bir nesneye sahip olduğumuzu genel olarak hatırlamak gerekir. Bizim nesne­ miz dinin kendisidir, o en yüce ya da mutlak nesnedir. Din felsefesi kendi amacına, içeriğine sahiptir; dünyanın bütün muammalarının, derin düşüncelere ait bütün çelişkilerin çözüldüğü, her ıstırap duygusunun dindiği bölgedir -ebedi huzurun, hakikatin bölgesidir. İnsan bilinç sayesinde, dü­ şünmesi sayesinde ve ruh olması sayesinde insandır. Birçok imgenin ve teşekkülün, yani bilimlerin, sanatların, siyasi çıkarların, özgürlük ve iradeye dayalı ilişkilerin kaynağı bu­ dur. İnsana saygı, tatmin, onur ve mutluluk bahşeden her şey bu noktadan hareket eder. Tüm bu ilgiler kendi mer­ kezlerini, ereklerini, hakikatlerini, tek bir düşüncede, Tanrı düşüncesinde bulurlar. Tanrı din içinde bilinir; Kendi varo­ luşları içinde bütün bu teşekküllere can veren besleyici merkez odur. Bu nesneyi [Tanrı] diğer nesneler açısından incelersek, diyebiliriz ki o bizzat kendinden dolayı vardır, diğer nesnelerle böyle bir ilişkiye sahip değildir, o aslında tam anlamıyla koşulsuz, özgür, sınırsız olandır, yalnızca kendi kendinin amacı ve nihai hedefidir. Din bu nesneyle meşguliyet olarak tezahür eder. Bu nihai erekle meşguliyet böylece koşulsuz olarak özgür ve bu ne­ denle kendi için amaçtır; zira diğer bütün amaçlar bu nihai ereğe geri dönerler, kendileri için geçerli olmuş olsalar da, onun karşısında gözden kaybolurlar. Başka hiçbir amaç ona mukavemet edemez, ve hepsi kendi çözümlerini onda bu11

G.W.F. HEGEL

lurlar. Bu nesneyle meşguliyet kendi kendine yeten ve tat­ min edici olandır, ki o bundan başka hiçbir şeyi arzulamaz. Bu yüzden mutlak özgür meşguliyettir, mutlak özgür bi­ linçtir. O halde bu meşguliyet mutlak hakikatin bilincidir: duyum tarzı olarak bizim ebedi saadet