Cumhuriyetin 60 yilina armagan Türk Kagit Paralari

Citation preview

---

CUMHURiYET DÖNEMi

CÜNEYT

--�

ÖLÇER

•

w; �iYE iŞ BANKASI @ KÜLTÜR YAYlNLARI

TÜRKiYE iŞ BAN KASI KÜLTÜR YAYlNLARI Gen e l Ya y ı n No. : 249 Cumhuriyet Diz i s i 12

Her Hakkı K ü l t ü r Yay ı n l a rı iş· Türk L i m ited Ş i rketi'n i nd i r.

Kapak Düze n i : Fah r i Karagözoğ l u Ü Gen i ş l et i l m i ş ç ü n c ü Baskı : 10 .000 Adet

Doğ u ş Matbaası 1983/ A N KARA

iÇiNDEKiLER ÖNSÖZ

.

..

.

.... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ....

1. TARiHÇE .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ll. TAN I T IM TABLOSU

. .

.

.

.... .... .... .... .... .... .... .... .... .... .... ....

7-8 9-27 31-33

lll. FOTOGRAFLAR VE KiMLiKLER

1. Tedavü l e Çıkmış Para lar 2.

.

.

. .

Tedavü l e Çıkmamı ş Para lar

.... .... .... .. . .... .... .... .... .... . . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

. . . .

39- 121 125- 126

Ön söz Türkiye Cumhu r iyeti, akıl l ara durgunlu k ve rece k ölçüde ki çok ağır ve zor koşulla ra rağmen zaferle sonuçlanan Ulusal Bağımsızlık Sava­ şı'ndan sonra 29 Eki m 1923'de k u ru l muştu r . Savaşın b ütün yurdumuzu ya kıp yıkan ateşleri a rasından başarıyl a çıkan, B i rinci Dünya Savaşı'nın ga l ip devletlerine bağımsızlığını kabul etti ren yeni d evleti n h içb i r şeyi olmadığı gi b i b i r "para"sı da yoktu. Kuruluş yıllarında Os m anlı impa ratorluğu 'na a i t kağıt ve m adeni para l a rı kull anan genç Cu m h uriyet, ilk önce kendine ait madeni para­ ları, sonr a da kağıt para l arını bastıra rak tedavüle çıka rmış, impa rator­ lu k para l a rını yavaş yavaş s ü rümden ka ldırmıştır. Cumhu ri yet döne m i kağıt para l a rı dört öneml i grupta toplanabilir : 1 - Arap harfli kağıt para l a r, 2 - Atatürk'ün sağlığında çıkan Atatürk res i m l i ve yeni harfl i ka ğıt para l a r,

Türk

3 - is met inönü'nün Cumh u rbaşkanlığı dönem inde çıkan inönü resiml i kağıt para l a r,

4 - Çok pa rtili s i yasal yaşa ma geçildi kten sonra 195 1 'den iti­ ba ren çıka rılan Atatü rk resi mli kağıt pa ralar. işte bu kitap, bu kağıt pa rala rın tedavüle çıkarılışları ile ilgili kısa b i lgi l eri, para l a rın öze lli kle rini, ön yüz l e r i ve a rka yüzlerinin renkB fo­ toğrafl a rıyla b i rl i kte vermek amacıyla hazırl anmıştır. K itabın ilk baskısı Cumh u r i yeti m izin 50. Yıldönü münde, 1973 yı­ lında Türkiye iş Bankası Kültü r Yayınları arasında "50 Yılın Türk Kağıt Pa ra l a rı" adıyla çıkmış ve tükend iği için b i r kez daha basılmıştır. Kitap bu kez Cumh u r iyetin 60. Yıldönü m ünde 1973 sonrası yılların­ da çıkarıla n para l arı da kapsamına a l a ra k yine Türkiye iş Bankası Kül-

t ü r Yayı nla r ı a ras ı n d a ç ı km a ktad ı r. Kitab ı n a d ı ise Dö nemi Tü r k Kağ ıt Pa r a l a r ı"na d ö n üştü rü l m üştü r.

"Cumhuriyet

Kitab ı n, i çerd i ğ i b i l giler ve para foto ğ raflarıyl a birincisi n e o ra n l a d a h a gen i ş kapsaml ı o l duğunu be l i rtmek isterim. Bu ye n i bası l ışta t ü m para l a rı n yen i d e n dia l a r ı çeki l m iş, para l a r ı n t ü m ren k v e b i çi m özel likleri n i n n o ksansız verilmesine ç a b a gösteril­ m iştir . Bu dia ç e k i m i ndeki tit i z liğ i ve usta l ı ğ ı n dan d o l ayı Mustafa Türk­ y ı l m a z'a teşekkü r borcumu z vard ı r . Kitab ı n i çe rd i ğ i yen i b i l g i le r i n i l­ g i li kuruluş l a rdan topl a n ı p s ı n ı f l a n d ı r ı l mas ı nda, kıta b ı n basımı sı ra­ s ı nda d üzelti ve d e n etim ind e yoru l maz b i r çabay l a çal ışan n ü mismat . a rkadaşı m Ha l Cı k Seren' i n katkı l a rını unutm ak mümkün d eğildir. K itapta yer a l an pa ra l a r ı n büyü k çoğun luğu Tü rkiye iş Ban kası ko­ l e ks iyonunda n , b i r bö l ü m ü H a l Cı k Seren'i n ko l e ksiyo nunda n seçi l m iş , A r a p h a rfl i Atat ü r k resim l i 1. Emisyandan bin l i ra l ı k, n ü m ismat arkada­ şım Güvendik Fişekç i o ğ lu'nun;i nö n ü po rtresini taşıyan, ll. Em isyon G ru­ bundan tedavü l etm e m iş yüz lira l ık ise Yusuf Levent ko l e ksiyonundaki örne k l e rde n a l ınm ıştı r. i l gilerine teşekk ü rle rimi suna r ı m. Kitabı m ı z l a Cum huriyet d ö n e mi kağ ıt para l a r ı üzerinde ince l e me yapaca k a raşt ı rmacı l a ra ve k oleksiyonerler e yarar sağ l aya b i lirsek ken­ dimiz i mutlu sayacağ ız . istanbu l , 1983

CÜNEYT ÖLÇER

Tari h çe 29 Ek ım 1923 tar i h i n de kurulan Tü rkiye Cumhur i yeti'n i n kend i n e

a it ye n i mad e n i v e kağ ı t paraları yo ktu. P iyasadak i mad e n i paraları, Osman l ı Dev l et i n e ait a ltın ve gümüş meskOkat i l e Sul tan Reşad ve Vah d e d d i n devri nd e darb ed i l en küçük değe r l e rde n ike l paralar teşkil ed iyor ve y i n e Osman l ı Dev l eti'nden devrede n kağ ı t parala r ( Evrakı Nakd i yel Cumhuriyet Hü kümet i n d e de tedavü l e d i yo rdu. Konumuz o lan Türk i ye Cumhuriyeti 'nde tedavül eden kağıt para­ lar , 1924 senesi baş ları nda iki ayr ı g rupta toplanmaktad ı r. B i r i nc i Grup: 30 Mart 133 1 ( 19 15 M.), 18 Teş r i n i evve l ( Ekim) 133 1 (1915). 22 Ka nunuevvel (Ara l ık) 133 1 ( 19 15 M .), 6 Ağustos 1332 ( 1916 M.). 4 Şubat 1332 (19 16), 28 Mart 1333 (19 17), 28 Mart 1334 ( 19 18) ( 1 ) tari h l i Kanun ve Geçici Kanun larla 7 tert i pte tedavü l e ç ı ka­ r ı lan Osman l ı Devleti evra k ı nakd i ye l e ri ( Ka ğ ıt paraları) ki bun lar ı n üze r l e r i nde taş ı d ıkları d e ğ e r l er 5 kuruş , 20 kuruş , 1/4. 1/2, 1, 2 1/2, 5, 10, 25, 50, 100, 500, 1000 l i ra id i . Gü n de l ik a l ı ş veri ş bu kağ ıt paralar v e yuka r ı da sözü e d i l e n ma­ de n i paralar i l e yapı l ıyo rdu. ik i nc i Grup: Osman l ı Dev l et i i l e Osman l ı Ban kas ı a ras ı n da 13 N isan 1914 (27 Cemaz iyel evvel 1333, 3 0 Mart 1331) tar ihinde imzal a(') 7 tertipte tedavüle çıkarılan ve (EK. 1 de) ayrı ayrı tu t a rlar ı belirtilen 161 018 739.­ liralık banknotun 2 270 575.40 liralı k kısmı değişik tarihlerde a lt ı n olaralk öden.

miş ve geriye 158 748 163.40 liralılk Banknot tedavül etmekte olaırak Cumhuriyet Hükumetine devrol muştur. Ancak bu paranın da değişik sebeplerle 4 999 600.­ liralık kısmı yok olmuş bulunduğundan varolan kağıt paranın tutarı 153 746 563.60 liradan ibaretti.

9

n a n a n l aşmaya daya n ı l a rak, Osman l ı B a n ka s ı kasa l a r ı nda karş ı l ı ğ ı a ltı n o l arak bu l u n a n ve üze ri nde 'Su l h u n a kti n i takib eden a l t ı ay i ç e ri s i n de karş ı l ı ğ ı a l t ı n o l a ra k ted i ye ed i l ec e kt i r' ibares i okunan ve Osman l ı Ban­ kas ı 'n ı n g a rantisi n i taş ıya n , i l k ç ı kı şta 6 583 094 l i radan ibaret Osman l ı Bankası Ban knotl a r ı i d i. [2) Bu i ki n c i g ru pta k i kağ ıt para l a r , karş ı l ı k l a rı n ı n a l t ı n o l arak öde­ neceğ i g a ranti s i n i taş ı d ı k l a r ı i ç i n geçe r l i o l d u k l a r ı h a l d e , p iyasada pek rastl a n ı l m ı yor , daha çok büyük tüccar a ras ı nd a b i rb- i r l e r i n e a kta­ r ı l a n garanti l i ticari bono i ş l e m i görüyo r l a rd ı . Bu ban knotl arı n üzer l e­ r i n dek i değerl e r 1 , 2 , 5 , 10', 50, 1 00 l i ra i d i . Bu ka rş ı l ı ğ ı a ltı n o l a r a k ödenecek o l a n v e tedavü l d e bu l u n a n Os­ m an l ı Bankası kağ ı t pa ra l a rı h a k k ı nda Cu m h u r iyet ' i n i l a n ı ndan sonraki i l k b i l g i m i z 10 Mart 1 924 tari h i nd e i mza ed ilen anlaşma koş u l l ar ı ndan elde ed i l me kted i r. Ad ı geçen a n l aş m a n ı n 6 n c ı maddes i n e [3) göre 1 914 senes i nde Osman l ı Ban kası tarafı n dan tedavü l e çıka r ı l a n 6 583 094 l i· ral ı k a lt ı n karş ı l ı ğ ı ba n knottan tedavülde 89 1 475 l i rair k bakiye kal· m ı şt ı r , a rta ka l a n k ı s ı m Osm a n l ı Bankası kasa l a rma geri dön müştü r. 1 924 y ı l ı anl a ş m a s ı o gün l e rde piyasada bu l u n an 89 1 475 l i ra l ı k Os­ m a n l ı Ban kas ı banknot l a r ı n ı n tedavü l e d eva m edeceğ i n i be l i rt i r ke n p i sayadan çe k i l e n 5 (>9 1 619 !·i ra l ı k ba n knotun tekrar tedavü l e ç ı ka r ı l­ m as ı n ı yasa k l ı yo r ve bu n l a r ı n imha ed i l m e s i kon usunda taraflar an­ l a ş m aya va rıyo r l a rd ı . Türkiye C u m h u riyetinde kağıt para l a r l a i l g i l i i l k ç ı karı l an kan u n , 1 2 Ka n u n san i 1 926 ta r i h v e 70 1 sayı l ı ' Mevcut Evra k ı N a k d i ye n i n Ye· ni l er i y l e istibd a l i n e (değ i şti ri l m e s i n e) d a i r ' kan u ndur. (4) : B u kan u n hüküm l e rin e göre Türkiye Cu m h u r i yet i Hüku m eti , çeş i t· l i ta r i h l erde tedavü l e ç ı kartı l a n 1 6 1 018 663 l i ra l ı k banknotta n o güne kad a r değ i ş i k nede n l e r l e i m h a edi l e n 7 270 1 00 lira l ı k kağ ı t parada n s o n ra ba kiye o l arak tedavü l d e bu l u na n 1 53 748 563 60 l i ra l ı k kağ ı t pa· raya d e n k tuta rda yeni kağ ıt para bastı rı lac a k ve bu kağ ı t para l arı n tedavü l e ç ı km a s ı ndan s o n ra eski Osma n l ı Devleti kağ ı t para l a r ı bu ye­ n i Cu m h uriyet dönem i kağ ıt para l a r ı i l e değ i şti r i l ec e kti r. Bu ka n u n u n yayı n ı ndan son ra, topl a m değer l e r i faz l a o l m ayan (2 1 /2 ve 25 l i ra l ı k) kağ ı t para l a r ı n 25 Mart 1 926'da tedavülden kald ı(') Ek : 2 ( ' ) Ek: 3

(') 12.1.1926 tarih ve 269 sayılı Resmi Gazete (EK: 4)

10

r ı l ma l arı n ı i z l eyerek (5), 5 kuruş, 20 kuruş ve 1/4 l ira l ı k kağ ı t p a ra l ar da May ı s 1926 'da geçer l i l ik l er' i n i (6) kaybetmişlerdir. B u n l arda n son ra y i ne p iyasada az tutar o l arak bu l u na n 1/2 l iral ıklar CJ tedavü lden ka l­ dırı l m ıştı r. 701 sayı l ı kanu n u n yay ı m ı ndan sonra bu kan u n u n h ü küm l e rine uyu­ l arak Türkiye Cu m h u riyeti'n i n i l k bas ı l a c a k kağ ı t p a ra l arı n ı n öze l l i k v e baskı şeki l le r i n e karar verme k üzere M a l iye Ve kiliet i n d e n Mustafa Abd ülha l i k B ey ' i n re i s l i ğ i n de ve ka n u n u n ö n gördüğ ü Ziraat, iş, Osman­ l ı, Itiba rı M i l li, Akh i sar Tütü n c ü l e r, Akşeh i r B a nka l a r ı ve Türk i y e 'de bu l u nan d i ğ er banka l ar ı n birer tems i l c i s i nden o l uşan 'Evrakı Nakd iye Komisyo n u ' gö reve baş l a m ı şt ı r. Kom i syonun ça l ışma l ar ı nda gözö n ü n e a l ı na n e n ö nemli kon u , yen i bastırı l a cak banknotları n ta k l i t edi l erniyecek v e s a htes i bas ı l a m ı ya­ cak türde o lmas ı n ı s ağ l a m ak o l m uştur. Yer l i bas ı mevl e r i i l e yap ı l a n görüşm e l er, kabartma o l arak v e fi l i gran l ı kağ ı t para l a rı n o g ü n kü ko­ şu l l ar a ltı nda ü lkem i zde bas ı l m as ı n ı n o l a n a ks ı z o l d u ğ u n u ortaya ç ı ka rt­ m ıştı r. B u n u n üze r i n e yaba n c ı bas ı mevleri i l e i l işki zoru n l u l u ğ u doğ­ m uş ve koms iyo n u n beşinc i top l a ntı s ı na, Bradb u ry - Wil k i nson , Thomas de l a R u e, H arrison , Waterl aw and Sons ( i ng i l iz) f ir m a l a rı i l e b i r l i kte A m erikan, Fra n s ı z ve bir d e H o l l anda firması tems i l c i s i katı lmıştır. ( 8 ) Komi syon kağ ı t para l ar ı n kabartma o l a ra k bas ı l ma s ı n ı sağ l ayacak Taydus yöntemin i ben imsemiş ve bu s i stem baskı n ı n da o tar i h l erde a ncak i n g i l iz ve Ameri ka n bası m ev l e r i n d e yap ı labi l eceği a n l aş ı l m ı ş­ tı r. (9) Sonuç o l arak, uzun tartışma l a r sonunda res i m l e rin Evkaf M üzes i M üdürü ressam A l i Sami Bey tarafı ndan yap ı l m as ı koşu l u y l a , kağıt p a­ ral ar ı n i n g i l iz 'Thom a s de l a R ue ' firm a s ı tarafı ndan 88 000 i ng i l iz l ira­ s ı n a bastır ı l m as ı n a kara r veri l mişt i r . ( '0) (') 4 Mart 1926 tarih _ve 655 sayılı Cumhuriyet Gazetesi (6) 16 Mart 1926 tarih ve 677 sayılı Cumhuriyet Gazetesi ( ') Bu 1/2 liralıklar iki türdür; birinci tür dört tertipde çıkarılan tam boyutlu yarım liralıklar, 'Ikinci tür piyasadaki ufalk para sıkıntısını karşılamak üzere mevcut 1 liralııkların ortalarından kesi:lerek ve üzerlerine (16 Kanunevvel 1331 tarihli kanun mucibince kat edi lmiş yarım liralık e�.o�rakı nakdiyedir) ibaresi sürşarj edil­ miş olan yarım fi·ralıklardır. '

( ') 18 Mart 1926 tarihli ve 670 sayılı Cumhuriyet Gazetesi ( ') 19 Mart 1926 tarihli ve 670 sayılı Cumhuriyet Gazetesi (10) 23 Nisan 1926 tarihli ve 703 sayılı Cumhuriyet Gazetesi

11

O g ü nkü C u m h uriyet H ük u m eti'n i n yaşad ı ğ ı zor ekonom ik koşul­ lara rağ m e n bu kadar büyük bir baskı bed e l i n e razı o lması. yukarıda beHrti ldiğ i g ib i Osman l ı Dev l eti'n i zaman z a m a n çok zor duru m l ara dü­ şüren kağı t para l ar ı n sahte l er i n i n yap ı l ab i l m e s i korkusu o l m uştur.

Bu s uret l e , 1 , 5, 1 O, 50, 100, 500, 1000 l ira l ık o lmak üzere 7 m u h­ te l i f değerde kağ ı t para l ar ı n bastırı l m as ı na başl a n ı lmıştır. R essam A l i Sa m i B ey i n hazırl a d ı ğ ı res i m l er 1 926 s e n e s i Tem m uz ayı nda tam a m l a n m ış ve bu n l ar ı n komi syonda uygu n g örü l m es i nden sonra Londradak i bas ı m ev i n e C u m h ur i yet Dö n e m i kağ ı t para l ar ı n ın baskı hazır l ık l ar ı n a geç i l m e s i emri ver i l m i ştir. Dah a sonra Avru pa'da hazır l a n a n k l işe l er peyderpey Ankara'ya getir i lmiş ve kom i syon ta­ r afı n dan tetkik edi l i p uyg u n g örü l e n l er 'Thomas d e la Rue' Bas ımev i n e gönder i l m iştir. Baskı i ş l er i n e n ezaret etm ek üzere 4 k iş i l ik b i r h eyet de Londra'ya g itm iştir. B u suret l e baş l ayan çal ışm a l ar 9 ayl ık bir s üre sonu nda sonuçla­ n arak 1 92 7 s e n e s i Mayı s ayı ndan i tibaren muhte l i f kupür l ere a it s a n­ dıklar peyderpey ista nbu l'a getir i lm i ş ve bun lar ı n sayım ve dağıtı m ı i l e g örev l endir i l m iş bu l u nart Osma n l ı Bankas ı kasa l arma tevdi edi l­ m iştir. B u i ş l erde o tar i h l erde m evcut o l a n nadir m i l l · i ba nkalar ı m ı z­ dan Z iraat ve iş Banka lar ı da yard ı mcı o l arak g örev l e nd ir i l m işl erdir. Londra'daki 'Thomas de l a R u e' Bas ı m ev i n i n 1927 s e n e s i May ı s ayı nda baş l ayan banknot l ar ı n tes l i m etme i ş l em i ayn ı sen en i n Eyl ü l a y ı n a kadar sürmüş v e sayım i ş l eri d e sonrak i ayl arda tamamlandı ğ ı n­ dan 5 Kan u n u evve l (Ara l ık) 192 7 g ü nü Türkiye Cumhur i yeti'n i n i lk ka­ ğ ı t para l ar ı tedavü l e çıkar ı l m ıştır. (11) B u i lk banknotl arda yaz ı l ar esk i Arap h arfl eri i l ed ir ve zama n ı n Maliye Vek i l i M ustafa Abd ü l h a l ik Bey' i n i mzas ı n ı taş ı maktadırl ar. (12) Türkiye Ma l i ye tar i h i nde B i R i NC i E MiSYON o l arak i s i m l e n d ir i l m iş olan bu 7 değerdeki kağ ı t para l ar 5 Kan u n u evve l 1 927 g ü n ü nden iti baren eski kağ ı t para l ar i l e değ· i ştiri lmeye başla n ı l m ıştır. Osman l ı D ev l et i'n i n son kağ ı t para l ar ı n a 4 Kan u n u evve l 1927'den (") 30.11.1927 tarih ve 1279 sayılı v e 1.12.1927 tari!h v e 1280 sayılı Cumhuriyet Gaze­ tel e ri

('') Bundan sonra basılan banknotlar Merkez Bankası Umum Müdür ve Muavininin imzalarını taşıyacalktır.

12

itibaren 6 ay l ık bir tedavü l s üres i veri l m iş fakat sonra g örü l e n l üzum üzerine bu s üre 3 ay daha uzatılmıştır. Bu s uret l e 4 Ey l ü l 1928 g ü n üne kadar Osman l ı Dev l eti 'nden devr al ınmı ş olan kağ ıt paralar piyasada geçerli olmuş , ancak bu tari hten itibaren geçerli l ikler i son bu l m u ştu r . 5 Kanunu evvel 1927 tarih i n in böyle l ik le, Türkiye Cu mhuriyeti'nin kend i paralar ı na kavuştu ğ u g ün olarak önemli b i r yeri vard ır. Esk i Türk gelen ekler i bağ ıms ı zlık şartını S u l tan a d ı na hutbe oku nmas ı ve s ikke bas ılmas ı ile tanımlarlar. Bu s uret l e bir bak ı ma Türkiye Cu mhu­ riyeti'nin h utbes i 29 leşr i n i evve l 1923'de okunmu ş ancak sikke basıl­ masının sonuçland ı ğ ı tar i h 5 Kan u n u evve l 1927 o l m uştur . Cumh uriyet H ük ü m eti bu dönemd e tedavüle fazla kağ ı t para ç ı­ karmamak i ç in özell ikle büyük titizlik göstermiş ve piyasada kura msal olarak var olan 158 748 563 l iralık kağ ıt pa�a bastırılm ı ştır. Paralar ı n yenileri i l e deği ştir i lmes i sonucu çeş itl i nede n l er l e zay i olmuş es­ k i banknot karşıl ıklar ının da Mal iye Veka l etinde yedek olarak saklan­ mas ı ve d erhal p iyasaya çıkartı l mamas ına karar verilm iştir. 1928 yılı kağ ı t paralar aç ı s ından yeni bir sorun ortaya ç ıkarmış tır. B u yıl bilind i ğ i g ibi harf d evrimi yapılmış ve Türk iye Cu m h uriyeti eski Arap harfler ini terkederek Latin harflerini kabul etmişti. Bu dev­ r im, büyük em ek, masraf ve çal ışma sonucu tedavüle ç ıkar ı l an ilk Em isyon kağ ıt paralar için bir tal i hs i z l ik olmuş ve Cumh ur iyet H üku­ meti'nin yen i kağ ı t para bastırenağa o g ünkü ekonomik gücü yetme­ d i ğ inden 1928 senesinden sonra Türk iye'de h er türlü bas ın yen i Latin harf l eri i l e yapı l d ı ğ ı halde esk i h arfl i banknotlar ı n geçer l ilik l eri 10 y ı l daha sürm üştür. 4 Eyl ü l 1928 tar i h ind e eski Osman l ı Dev l eti kağ ıt paralar ı, yen i Cumhur iyet kağ ıt paralar ı ile d e ğ i ştirilme süres i n i d a l d urarak geçmez hale geldikler i halde, özel bir anlaşma ile Osmanlı Bankas ı taraf ın­ dan ç ıkartılan ve karşıl ıklarının altın olarak ödeneceğ i Osma n l ı Ban· kas ı'nın garan tis i a l t ı n d a o l an kağ ı t paralar tedavül etmeğe d evam etm i şlerdir. 30 Haziran 1930 tarih ve 1715 sayılı kanun i l e Türk iye Cumhuri­ yet Merkez Bankas ı (13) kurulmuştur. B u kan u n gereğ ince her türlü yeni banknot çıkar ılması Mal iye Vekaletinden al ı nm ı ş ve Merkez Ban(") 30

Haziran 1930 tarih ve 1533 sayılı Resmi Gazete (Ek: 5)

13

kas ı' n a veri l m iştir. B u s uretle 5 Kan u n u evve l 1 927 senes i nde tedavü le ç ı ka r ı l a n eski h arfl i banknot l ar d a bu yeni ku ru l uşa d evred i l m iştir. 24 H az iran 1 933 tari h i nd e 2292 say ı l ı (14) kan u n l a Os man l ı Banka­ s ı i l e C u m h ur i yet H ük u m eti ara s ı nda yen i bir an laşma yap ı l m ış ve B a n kan ı n Türk iye 'dek i çal ışma i mtiyaz s üresi 1 Mart 1952 tar i h i n e ka­ d ar uzatı l m ış ve Osma n l ı B a n kas ı 'n ı n ç ıkard ı ğ ı ban knotlar ı n geçerl i l ik s üresi d e asgar i 3 1 B ir i n c i ka n u n 1 94 1 tar i h i ne kadar erte l e n m işti r . C u m h uriyet H ü ku m eti ayr ı c a , bu tarihten sonra bu rej i m e son vem e yetk i s i n i t e k tarafl ı o l arak kend i s i n e a l m ış ve Osman l ı Bankas ı'n ı n a l t ı n ödeyerek kağ ı t para l arı n ı tedavü l d e n kal d ırma soru n u n u i ki nci b i r a n l aşmaya kadar uzatm ıştır. Türkiye C u m h uriyeti ' n i n kağ ıt para tarihinde i k i nc i ö n e m l i devre 1 937 senes i nd e baş l a r. 1 927 senes i nde ç ı karı l an eski Türkçe h arfi banknot l a rı n geçerl i l ik s üre l er i n i n 1 0 uncu yı l ı n ı tam a m l adı ğ ı 1937 y ı l ı nda h arf devr i m i de 9 uncu s e nes i n i bitirm iş o l uyor ve bu süre boyu nca C u m h ur i yet H üku meti ' n i n bütü n bas ı n ı yen i h arf l e r ile o lciu­ ğu h a l d e tedavii l d e ki kağ ıt para l a r y i n e eski harf l i banknotlardan iba­ ret bulu nuyordu . M erkez B a n kası 1 930 tar i h ve 1 7 15 say ılı kanunun verd i ğ i yetki­ ye dayanara k p i yasadaki banknotları değ iştir m e k karar ı n ı a l m ış ve yeni p ara l a r ı n bas ı m işini de y i ne Londra 'dak i 'Thomas d e la R u e' firmas ı na vermiştir. B u s u retl e l l n c i E m i syon d i ye adl a n d ırı l a n yen i h arfl i C u m h ur i yet B a n knotla rı. Atatürk res i m ve fi l i gran l ı o l arak peyderpey p i yasaya ç ı­ karı l m aya baş l a n m ıştır. B u em i syo n u o l uştura n para l ar ı n i lki 15 . 1 0. 1 937 tari h i nd e tedavü l e çıkart ı l a n 5 !· ira l ı k kupürd ür. Yen i para l ar ı n teda­ vü l e ç ı karı l d ı k l arı ayn ı g ü n eşdeğerdek i e s k i h arfl i 1. E m i syon kağ ı t p a ra l ar ı d a tedavü l d e n çeki lrneğe baş l a n ı l ıyor ve bu ban knot l ara beş y ı l l ı k b i r p iyasada zoru n l u geçerl i l i k ve i ki n c i bir beş y ı l da Merkez Ban ka s ı taraf ı n d a n kabu l süresi taıı ı n ı yordu. Ya l n ı z 1937 ve 1 938 yı l l arı nda yen i harfl i l l. E m i syon banknotl arı­ n ın 5, 1 0. 5 0 ve 1 00 l ira l ı k l a r ı tedavü l e ç ı karı l d ıkta n sonra Türkiye C u m h uriyeti'n i n kuruc u s u eşs i z Atatürk ' ü n 10 . 1 1. 1 938 tar i hindek i ö l ü­ m ü , Atatürk resi m l i ll. E m i syon banknotl ar ı n tam a m ı n ı n tedavü l e ç ı k­ m as ı n ı e n ge l l ed i. G erç i kl işe ve ka l ı p l arı evve l c e hazır l a n m ış o l an [I')

14

24 Haziran 1933 tarih ve 2435 sayılı Resmi Gazete (Ek: 6)

Atatürk res i m l i 500 ve 1 000 l i ra l ı k kağ ı t p a ra l a r 1 939 yı l ı nda tedavü­ le çı karı l d ı , y a l n ı z kara r l aştı rı l an tutarın tü m ü ayn ı res i mde bastı rı l ma­ dı ve bu büyü k kupü r l e r i n i ki n c i k ı s m ı Atatü r k ' ü n ö l ü m ü üzeri n e C u m­ h u rbaşkanı o l a n i n ö n ü' n ü n res i m l er i n i taşı mağa baş l ad ı . B u i kinci tert i p 500 v e 1 000 lira l ı k b a n knotları n ya l n ızca ön yüzle­ r i n deki ve fi l igra n d a k i res i m l er d eğ i ş m iş fakat kağ ı t p a ra l a r ı n a rka yüzl eri önceki l e r i n aynı o l a ra k kal m ıştı r . B a n knotl a r ı n ren k l e rinde de herhang i b i r değ i ş i kl i k yap ı l ma m ıştı r. B u tar i h l erde 2 . C i h a n Savaşı d a baş l a m ış ve bütü n Avrupa kıt'ası cehennemi bir ateş a lt ı n a g i rm iştir. B u savaş ı n kağ ı t p a ra l a­ r ı m ı zia i l g i li en ön e m l i o l ayı; ufak p a ra s ı k ı nt ı s ı n ı karş ı l a m a k üzere ing i ltere B rad b u ry fi rmas ı nd a bastı rı l a n 50 kuruş l u k kağ ı t p a ra l a r ı g et i re n vapurun P i re l i ma n ı nda A l man uçakları taraf ı n d a n bomba l a n­ m a s ı sonucu den ize dökü l mes i s u ret i y l e h a l k ı n e l i n e geçmesi ve b u n u n üzeri n e a d ı geçen kağ ı t p a ra l a r ı n tedavü l e çı kmadan tedavü l d e n ka l d ı rifışı şekl'inde o l m uştu r . ll. E m i syon g ru b u nda yer a l a n Atatürk portre l i 1 00 l i ra l ı k ban kno­ tuo, ayn ı boyut, r e n k ve kompozisyonda o l m a k üzere is met i nönü port­ re l i o l a n ı n a da rastl a n ı l d ı ğ ı ve hatta bazı ko l e ks iyon e r l e r tarafı ndan e l d e ed i l d i ğ i b i r g e rçek o l m a kla b i rl i kte a d ı geçen ban knotun res men tedavü l etmed i ğ i i lgil i l e r i n söz l ü beyan l a r ı ndan a n l aşı l m ı ş b u l u n m a k­ tad ı r .

Sözü ed i l en i s m et i n ö n ü portre l i b u i k i ban knotu n fotoğrafları, ki­ tab ı m ız ı n son k ı s m ı nd a yer a l a n "Tedavü l e Çı kmamış Para l a r" b ö l ü­ m ü n d e yay ı n l a nm ıştı r. Bu tari hten s o n ra i n g i l tere'de bastı r ı l a n mor 1 l i ra l ı k l a r i l e b u kez i l k defa A l m a n D ev l et Matbaası nda bastı r ı l a n 5 0 kuruş l u k b a n k­ not l a r ll. E m i syanu n son ku p ü r l er i o l a ra k tedavü l e çı karı l m ış l a rd ı r . B u s u retl e Atatü rk res i m l i o l a ra k baş l ayan v e fakat i nö n ü resim li o l a r a k devam eden ll. E m i syon sona erm işt i r . Bu kon u d a M e rkez B a n ka s ı 'nca tedavü l e ç ıkartı lan ban knotl a rd a d i kkat ed i lec e k e n önem l i konu herhangi b i r E m i syona bağ l ı para l a r ı n tedavü l e çı kış ta ri h l erinin b i rb i r i i ç i n e karışmış o l m a s ı d ı r. B u neden­ le tar i h bakı mından E m i syan ları n s ı n ı rl a rı n ı çizebitm e k m ü m kün ola­ ma maktad ı r. D o l ay ı s ı y l e lll. E m i syon a ait b i r banknot ll. E misyon a a it bir banknottan daha önce tedavüle ç ı karı l a bi l m e ktedir. B u yüzden

15

ll, lll, IV ü ncü E m i syan l ar birb irler i n e girift bir şek i lde bağla n m ışlar­ dır. B u ü ç e m i syanun ayrı l ışları, i l er idek i s a h i fe l erdek i tab l o l arın in­ c e l enmes i ile o lanak l ı o l acaktır.

Türk i y e Cum h ur i yeti kağ ı t p ara l ar ı tar i h inde 14 Mart 1947 g ünü de ö n e m l i bir yer tutar. B u g ü n yayı n l a n a n 3/5481 sayılı Bakanl ar Ku­ r u l u kararı i le O s m an l ı B a nkas ı ile daha ö nce sözüed i l e n anl a ş m a hü­ k ü m l er i i l e geçer l i l ikler i sürm ekte olan Osmanl ı Bankas ı Banknot l arı­ n ı n 1 N i s a n 1947 tari h i n i i z l eyerek 1 y ı l i ç inde a ltın karş ı l ı ğ ı öden m e­ si kararlaştırı l m ış ve bu konuda Osman l ı Bankas ı 'na ta l i mat verilm iş­ tir. (16) B u suret l e Cu m h ur iyeti n 24 ü ncü s enes inde Osman l ı Devl eti 'ni n kağ ıt para l ar ile ilg i l i anl aşm a l arının son uncusu d a tasfiye ed i l m iştir. ( T.C.M . B . 1948 Ocak-M art B ü lten i nde b e l irti ldiğ ine göre tedavüldeki Osman l ı Bankas ı B a nknotl arı 105 455 l iradan ibaret ka l m ışt ı .) 1950 senes inde Cu m h uriyet H ük u m eti'nde çok parti s i stem ine g e­ ç i ş ve seç i m s o n ucu iktidar değişik l iği tesirini kağ ı t para l arda da gös­ term iş ve Merkez Bankası 1951 senes i nden i tibaren V. E m i syon adı a l t ı nda Atatürk res i mli ve f i l i granlı yeni kağıt para l ar ı tedavü l e ç ıkar­ m a ğ a başlam ıştır. Bu yeni E m i syon kağ ı t para l arın tedav ü l e çıkmas ı i l e birl ikte ll, lll, IV. E m i syon a a it banknotl ar be l ir l i tedavü l s üre l er i s o n u nda geçer l ilikleri n i kaybetm işl erd i r. Burada kayded i l m e s i g ereken ö n e m l i bir konu , 1. ve ll. E m i syon s üre l er i nce Türkiye C u m h ur i yeti 'nde kağ ı t para i l e a ltın para ara s ı n­ dak i ora nt ı n ın t ü m ü y l e ayn ı o l arak koru n m uş old u ğ udur. 1 a l tın l ira 9 kağ ı t l ira karşılı ğ ı nda o lduğu ndan b u devir 1000 l ira l ık kupürün de­ ğ er i yaklaşık o l arak 110 a l t ı n l iradır. B u büyük kupür lü kağ ı t para l ar enflasyon devri para l ar ı o l m ay ı p geçer l i o lduk l ar ı s üre l erde g ayet bü­ yük a l ış g ücü o l a n para l ar o lduk l ar ında n ko l eks iyon i ç i n sak l a n m ı ş o l m a l ar ı hemen h e m e n o l a nakl ı değ ildir. Ve b u g ü n bu para l arın ko­ l eks i yo n içi n e l e g e ç ir i l m e l eri o l a naks ı z denecek kadar zordur. B u s uret l e 1951 s e n es i nden i itbaren V. E m i syon adı a l tında ve çeşitl i terti p l erde y e n i kağ ı t p ara l ar tedavü le ç ıkar ı l mağa baş l a n m ış­ tır. V. E m i sya ndaki çeşitl i terti pler , çok kez Merkez Banka s ı yönetici kadros u ndaki m eydan a g e l e n değişikl ikler do layı s ı i l e çeşitl i i mzalar (1')

16

14 Mart 1947 tarih ve 6556 tarihli Resmi Gazete (Ek: 7}

i l e ç ıkmış ve h e r yeni te rtip banknotta ön yüzde ayn ı ren k korun­ muş o lmasına karşın arka yüzün re n g i ge n e lli k l e değişt i r i l m işti r .

V. Em isyona a i t sonuncu kupür 2.8.1971 tar i h i nde tedavü l e çıka­ rılan 50 liralık banknottur. V. E m i sya n u n i lk tertipleri yine 'Thomas de l a R u e ' ve 'Bradbury W i lki nson' bas ı mevl e r i nde bas ı l m ı şsa da son ra l ar ı 1958 senes i nd e n i tibaren Ankara'da kurulan D evlet Ban knot Bas ı m ev i n d e bası l m a ğ a baş l a nılmıştır.

Oc atk 1970 g ü n ve 13409 s a yıl ı Resmi Gazete 'de yayın­ lanan 12 1 1 sayılı Türk iye Cumhur i yeti Merkez Bankası Kanun u ' i l e o g ü n e kadar kağıt para l a r ile i l gili çıkan bütü n kan u n l ar yürürlük­ ten kaldırılmış ve bu nların yer i ne bah i s kon u s u kan u n yürür l ü ğ e g i r­ m işti r. 26

'

Daha sonra , VI. E m i syon a d a hi l k a ğıt pa ra l ar ı n bas ı m ı n a baş l a n m ış ve 15.6.1966 tarihinden 21.6.1983 tarihine kada r o l a n 17 y ı l l ı k dö n emd e çeşitl i değer ve tertip l erde o l m ak üzer e 18 d e ğ i şil k kağıt para tedavü l e çıkarılmış b u l u n m aktad ı r. Son o lara k , 1979- 1 9 83 y ı l ları döneminde ise , küçü ltü l m ü ş yeni bo­ yut l a r ı i l e VII. Emi syon grub u n a dahil 5 değ i ş i k kağ ı t p a ra d a h a teda­ vüle çı karı l m ıştır. Bunlar, ha l e n ku l l a n m a kta o l du ğ u m u z tertip l er i ayrı 2 adet 10 liralık ile 500, 5.000 v e 10.000 l i r al ı k banknotlardır. Gerek VI . ve gerekse VII . Emisyanlara dahil kağıt para l a r ı n tümü, A n kara 'daki Devlet B a n knot M atbaası nda bası l m ı şt ı r . i lgil i l e rden ve yetki li kuru l uşlardan edinilen bi l gi l e re göre , bun­ dan böy l e , 5, 10 ve 20 l i ra l ık kağ ıt paraların yenı bası m l a r ı yap ı lmaya­ cak, bu n l ar ı n yer i n e , madeni p a ra l a r bas ı l acaktır. So nuç o l a rak , 'T ü rki· ye Cu m h u ri yeti n i n k u ru l uşundan 1 Te m m uz 1983 tarihine kad a r , 7 E m i syon gru b u nda top l a n m a k ve 12 ayrı değerde o l m a k üzere top l a m 83 ad et değ i ş i k şeki l ve terti pte kağıt para b ası l m ı ş ve tedavü l e ç ı ka r ı l­ m ı ştır. 7 19 8 3 ta r i hi iti bariyl e , b u kağ ıt para l a rdan top­ lam 64 aded i n i n tedav ü l d en ka l d ı rı l m ı ş o l d uğunu, sadece 19 aded i n i n geçerl i l ik l e r i ni koru d u klar ı n ı be l i rtere k , Tü rkiye C u m h u ri yeti n i n 60 yı l l ı k kağıt paraları n ı n kısa tar i hçes i n i de burada biti rmek isti yoruz. Diğer taraftan, 1

.

.

17

EK: 1

1331/1915

00

Ma l i senes i nin Temmuzundan itiba ren tedavüle çıkarıla n Evrakı Nakdiyenin

1337 Mal ı senesinin nihayetinde (28 Ş u b a t 1338 Ası l tedav ü l kredisi Tertib verilen N umara sı miktar 6

519 139

Tedavü l e Alt ı n ile Tedavülde çıkarılan değ i şt i r i len bulunan 6

519 139

1

3 71 220

5147919

•

1 92 1 ) u m u mi vaziyeti

tarihi

Tediye şekli

Karşı l ı ğ ı

30 Mart 133 1

Sulhun aktinden

Altın

Kanun

6 ay

sonra

212 400

144 800

5 OG7' 7'00!

18 Teşrin ievve l 133 1

Sulhıı.m aktinden 1 seııe sonra

Hazine tahvi l i

8 387 600

8 387 600

256 600

B

131 000

22 Kanun uevvel 1331

Sulhun akti .nden 1 sene sonra

Hazine tahvi l i

4

74 399 600

73 399 600

443 780

73 955 820

6, Ağustos 1332

Sulhun aktinden 2 sene sonra

Hazi n e tahvili

5

32 000 000

31 999 999

44440

31 955 559

4 Şubat 1332

Sulhun akti nden 7 sene sonra

Haz i ne tahvili

6

32

000 000

32 000 000

5 910

31 994 090

28 Mart 1333

Sul h u n akti nden 7 sene sonra

Haz ine tahvi li

7

2

500 000

2 499 925

4 850

2 4 96 075

28 Mart 1 334

S ulh u n akti nden 7 sene sonra

H az i ne tahvi l i

2

5

3

V ek un

212 400

161 0 1 8 739

s

1 58 748 63

Ek

:

2

Düstur No

7

Sene

1 330- 133 1

Sahife

560-561

3

Ağustos

1 914

M i lyon frank l ık alt ı n mukabilinde 6 583 094 Osman l ı l iral ık Evrak ı N akdiye i hracı ve Tedavülünün M ecburiyeti Hakk ında Muvakkat Kan u n

207 - 1 5 0

(Takv i m i Vakayi i l e N eş ir ve i l a n ı 1 33 1 No. 2 1 42 )

29

Cemaziyülevvel 1333,

1

N i san

Madde 1 - Tamam e n a l t ı n o larak Duyu n U mumiyeyi Osman iye idaresine yüz e l l i m i lyon fran k b ittevdi mukabil inde altı m i lyon beş yüz seksen ü ç bin doksa n dört l iralık Evrakı Nakdiye ihracı na Mal iye N ezareti mezu ndur. Madde 2 - i şbu Evrak ı N akdiye nin rnemaliki Os m a n i ye n in h er tarafı na gerek dev l et l e efrad arası nda gerek beynelef rad vuku bu la­ cak bi l'u m u m tedi yat ve sarfi yat ve ahz ve ltada aynı nakit gibi te­ davü l ve kabu l u m ecburidir. işbu m ecburi yetlere riayet etmeyeniere bir l iradan onbeş l iraya kadar cezayı nakdi veya yirmi dört saatten bir aya kadar h a p i s cezas ı h ükmol unur. Madde 3 - işbu Evrak ı Nakdiyen i n bed e l i Sul hun aktinden a ltı ay sonra istanbu l'da h i n i ibrazından altın o larak hami l i n e tediye edi­ lecektir. Madde 4 - işbu Evrakı Nakdiyeden üçüncü madde m ucibi nce vacibütte 'diye o ldukları tari hten itibaren be$ sene n i hayet i n e kadar ibraz o lun mayan lar Haz i n e l eh i n e mururu zamana uğrayaca k l ard ı r . Madde

5

-

işbu kanun tarih ne:;ırinden mut e berd i r .

Madde 6 - i şbu kanu n u n icras ına Mal i ye ve Adiiye Naz ı riarı m e­ murdur. Mec l i s i U mum i n i n i çt i ma ı nda kanu n i yet tek l if olunmak üze­ re bu lay iha i kan u n iyen i n m uvakkaten m er iyete vaz ' ı ve kavan i ni Dev­ l ete i l aves ini irade eyl er i m . 27 Cemaziye l evvel 1333 Adiiye Nazırı ibrahim

30 Mart 1331

Maliye Nazırı Vekili Talat

Mehmet Reşad Sadrazam Mehmet Said

19

Ek: 3

1 0 M a rt 1924 OSMANLI BANKASI

imtiyaz müddetinin temdidine mütedair itilaf Altıncı Madde :

1340. 1341

Osman l ı Ba nkası işbu m ukave l e na m e n i n h i n i teat i s i nde mevki i tedavü lde b u l u na n ve m e c m u u 891 475 (Sekiz yüz d o ks a n b i r b i n dört yüz yetm iş beş ) l i raya ba l iğ o l a n b a n knot l a r bu m u kave l e i l e m uay­ yen i mtiyaz müddetin i n h itamına kadar 21 Tem muz 1330 tarih l i ka­ nun a hka m ı n a tevfikan tedavü l ü mecbu ri'ye tab i o l m akta devam ede­ cektir. M a rüzzikr tedavü lde b u l u n a n 891 475 (Sekiz yüz d o ksan bir b i n dört yüz yetm iş beş) l i ra l ı k banknotl ardan başka evve l c e bankaca top l a n m ı ş o l a n banknot l a r tekrar m evk i i tedavü l e ç ıkar ı l m a m ak içi n i ptal ed i l ecektir. H ük O m etçe i hraç ed i l m iş o l a n evrakı n a kd iye ban­ kanın i mtiyaz m üddeti n in h itam ı ndan evve l H ükum et tarafında n m ev­ k i i tedav ü l d e n ref ed i l erek m u kabi l m eskOkat tekrar ayn e n a l tın esa­ sına i rca edi ldi ğ i ta kd i rde Osman l ı Bankası banknot l a rının dahi mec­ buriyeti tedavü l ü dah i ref o l u nacaktı r. M i kyası meskOkatı n be rveçhi ba l a a lt ı n esas ı n a i rcaı h a l i nde M a­ liye Vekaleti i l e Zi raat Ban kası hesabı cari l er i nin iki n c i madde i l e muayyen m i ktarları bi l 'iti laf ta rafeynce yeniden tesb i t edi l ecekt i r.

20

EK: 4 R esm i Gazete Sayı : 269

12 Kanunsani 1926 701 Numara l ı Kanun

Mevcut Evrakı Nakdiye n i n Yeni leriyle istibda l i n e dai r Kanun

13 Cemaziyülah ı r

1344,

Kanunevvel 1341

Madde 1 - 30 M art 1 33 1 ve 1 8 leş r i n i evve l 1331 ve 22 K a n u n­ evvel 133 1 ve 6 Ağustos 1 332 ve 4 Ş ubat 1332 ve 28 Mart 1333 ve 28 M art 1 334 Tari h l i Kan u n ve Kan u n u M uvakkat l a r m u c i b i n c e yedi tertibde m evk i i tedavü l e ç ı karı l a n 1 6 1 018 663.60 l i ra l ık evra kı n a kd i­ yeden m u h te l if tar i h l e rde i m ha o l u n a n 7 270 100 . l i ra l ı kdan maada e l yevm tedavü lde ka l a n 153 748 563.60 lira l ık evrakı n a kdiye değişti­ r iJ i p o n l a r ı n yeri n e kaim ve aynı evsafı kan u n iyeyi h a i z o l m a k üzere bir tertibde o m i ktar evrakı nakdiye i h rac ı n a m e z u n i yet ver i l mişti r . Madde 2 - Yen i evrak ı n a kd iyen i n ş ekil ve s u ret tab'ı ve h e r t ü r l ü evsafı u m umiyeyi ve s u ret ve şe rait m übade l es i ni tay i n ve b u hususata a i t m u a m eiatı idare Ma l iye Veka l etince mem u r edilecek za­ t ı n riyaseti a ltı nda Ziraat, Osman l ı , itibarı Mi l l i , iş, Akhisar Tütü ncü­ l e r ve Akşe h i r Bankaları ile Türkiye'de i c rayı faa liyet eden diğe r baş­ l ıc a ban ka l a r ı n b i re r m ü messi linden teşe kkül edecek kom isyona a i t o l u p i şbu kom isyo n u n vaz i fe s i Ma l iye Veka l et i n c e tanzi m ve i c ra Ve­ kil l e r i H eyeti nce tasd i k k ı l ı nacak b i r ta limatna m e i l e tayi n o l u n u r. Madde 3 - Mevcut Evrak ı N akdiye yer i n e kaim o l acak yen i ev­ rakı nakdiyenin i stibda l e n m evkii tedavü l e ç ı ka r ı l acağ ı tarih Ma liye Veka l et i n c e gazete o l a n ye r l e rde bil'u m u m gazete l e r l e ve o l m ayan maha llerde sair m utat s u ret l e r l e ilan ve işbu ta ri hten 6 ay zarfı n d a g eti rilecek eski evrakı nakdiye n i n yeni l eriyle bütü n vez n e l e r ve ban­ ka l a rca ta m a m e n m übad e l e o l u n u r. işbu m üddet i n m ü ru ru n d a n s o n ra eski evrak ı n a kd i yen i n tedavü l ve m ubade l e s i mem n udur. Madde 4 - i şbu m adde m u c ibince b i l'u m u m vezne ve ban ka l a r­ ca m übad e l e o l u nacak evra kı n akdiye i ç i n tanzim o l u nacak zabıt vara­ ka l a r ı m übad e l e edi l e n evrak ı n a kd iye i l e b i rl i kte 2 n c i m adde de m u­ harrer komisyon a i rs a l ve m ezkO r kom i syonca tetki k ve tatbik edil-

21

dikten sonra başkaca umumi b i r mazbata tanz i m i l e evrakı m ezkCıre komisyon h uzuru nda i h ra k ve i mh a ve umumi mazbata sureti mu hte lif gazete l erle n eşir ve i l a n o l un u r. Madde 5 Mevcut evra k ı n a kd i ye n i n tedav ü l ve kabu l ü, mecbu­ riyetine dair o l a n 18 leşrinievvel 1331 tarih l i kan u n u n 2 nci maddes i ahkamı işbu kanun m u cibince ç ı karı l ac a k evrakı n a kdiye h a kkı nda ay­ nen caridir. -

Madde 6 Evrakı n a kdiyen i n mesarifi tab'iye ve mübade l e s i y l e istihdam o l u n aca k m e m u r i n ücret i n e ve sa!r bilc ü m l e mesarife karşı­ l ı k o l m ak üzere 1341 Ma l iye B ütçe s i nde yeniden küşat o l u n acak fas l ı mahsusa 500 000 lira tahsisatı fevkal ade o lara k vazo l u n m uştur. işbu tahsisat ı n ta mamı Ma liye Veka l etince 2 nci maddede mu h arre r komis­ yon emrine avan s olarak defaten tediye o l u n abil ir. -

Madde 7 Madde 8 m emu rdur.

22

-

-

işbu kan u n n eşri tarihinden mer' idi r. i şbu k a n u n a h kamı n ı icraya Maliye, Adiiye Veki lier i

EK: 5 30 Haziran 1930

R esmi Gazete Sayı

:

1533

Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası Kanunu Kan u n No. 1715

1

-

Kabu l tarihi

:

11.6.1930

Ban kanı n teşekkül ve gayesi

M adde 1 - Türkiye de b a n knot ihrac ı i mtiyazı n ı m ü nhas ı ra n haiz o l m a k üzere Türkiye C u m h u r i yet M e rkez Bankas ı ü nva n ı a l t ı n d a ano­ n i m ş i rket o l a ra k b i r banka tes i s ed i l m işti r . B a n ka n ı n ve ban knot ihracı i mtiyaz ı n ı n m üddeti otuz senedir. B u i mtiyaz ı n m üddeti , b itmes i n e beş s e n e ka lıncaya k a d a r temçJit ed ile­ b i l i r. M adde 2 - M e m l e ket i n i ktisadr i n k i ş afı na yard ı m gayes i l e tes i s o l u n a n Türkiye C u mhuriyet M erkez B a n kası'n ı n vaz ife s i aşa ğ ı d a gös­ teri l m i şti r : 1 - is konto f i atı n ı tes p i t ve para p i yasas ı n ı ve tedavü l ü n ü tan­ z i m etme k;

H a z i n e m u a m e l e l e r i n i ifa etmek; H ü kü m e t l e m ü ştereken Türk evrakı n a kd i yes i n i n m üstakbel isti krar ı n a m atuf bütün tedb i r l e r i ittihaz eyl e m e k. 2

-

3-

ll

-

Türk evrakı nakdiyesinin istikrarına m ütea l l i k hazırlı klar

Madde 5 - Ban ka, 3 0 Kan u n u evve l 1 34 1 ta r i h ve 70 1 n umara l ı k a n un m uci b i nce Devlet tarafı ndan ihrac edil m iş b u l u n a n 1 58 748 5 6 3 l ira l ı k evra kı n a kd i yeyi uhdes i n e a l acaktı r. B a n kan ı n uhdes i n e tevd i e d i l e n evra kı n a k d i ye n i n m i kdar ve seri n u m a ra l a r ı aş a ğ ı d a göste r i l m i ş t i r . L i ra

Parçaların adedi

Cinsi

Seri Numarası

24 59 1 2 1 8

24 5 9 1 2 1 8

1

1 -2 6

2 8 3 6 8 765

5 673 753

5

1- 12

23 5 6 0 630

2 356 063

10

1 -1 1

3 1 245 850

624 9 1 7

50

1-

8

30 7 7 1 1 00

307 7 1 1

100

1-

8

1 3 724 000

1- 4

2 7 448

500

6 487 000

6 48 7

1000

1 58 748 563

3 3 5 8 7 597

1-

8

23

B u evra kı nakdiye, m u ka b i l i n i n h a n g i şa rtl a r dah i l i n de a ltı n para i l e ted iye o l u n acağ ı n ı tesbit edecek isti krar Kan u n u n u n mer i yete vaz ' ı tarih i n e kada r ted iyatta m ecbu r i o l arak kabu l ed i l ecekti r. Madde 6 - H ü kü m et, evra kı n a k d i yeye ka rş ı l ı k teş ki l i maksadıy­ l e , b a n kaya , aş a ğ ı d a yazı l ı n a k i t ve k ı y m etl e r i ş i m d i d e n yatı raca ktı r. 1 . E lyevm H a z i n e yed i nde m e s k u k veya kü l ç e h a l i nd e b u l u n an a l­ t ı n d a n 500 000 a l t ı n l i ra l ı k m i kda r; 2 . M e rbut 1 i sted e gösteri l e n ve nom i n a l kıymeti 116 497 925 fra n k o l a n beyneimiJel kıymetl er. Bu kıymetlerin a l tı n veya a l t ı n a tahvi l i m ü m kü n döviz o l a ra k ta­ hakkuk eden g e l i r i dahi m evcut i l ave ed i l ecekt i r . M adde 9 Para n ı n i sti kra rı n ı tem i n i ç i n b a n ka ta raf ı ndan a l ı na­ cak ted b i r l er i n icras ı n ı ko l ayl aştı rmak m a ksad ı yle b a n ka n ı n teess ü s ü­ nü ta k i p eden ü ç ay zarf ı n d a Dev l et, v i l ayetl ere ve b e l e d i ye l ere keza­ l i k Devl et teş k i l at ve hizmetl e r i n e dah i l veya m e rbut o l a n b i lcü m l e ş i rket l e r l e, m ü essese l e re a i t mes kuk veya k ü l ç e a ltı n l a r , b a n kaya s a­ t ı l acakt ı r . -

Devl ete a i t v e ta rihi kıymeti haiz o l a n veya ko l e ks i yon teş ki l eden altı n m e s k u kat i l e a ltı n eşya bu madde h ü km ü n e dah i l değ i l d i r. M adde 1 O B i r l i ra l ı k Türk evra kı nakd iyes i yer i n e h ü ku m et he· sab ı n a made n i ufa k l ı k p a ra darbı şa rtları ve bu para l a r ı n ted iye, had ve kab i l iyetl eri i sti krar Kanunu ile tes b i t ed i l ecekti r. -

M adde 11 Iş bu kan u n u n n eş ri tarih i n d e n itibaren H ü ku met te­ davü l e bu m e s ku kattan başka nakit veya nakit yer i n i tutan h i ç b i r va­ s ıta ç ı karm ı yacakt ı r . -

lll

-

Banknot ve Banknot i hracr

M a d d e 12- Türk l i ras ı n ı n altı n tuta rı n ı istikrar Kan u n u tayi n ede­ c e kti r. M ad d e 13 B a n kan ı n çı karacağı banknotları n karş ı l ı k şart l a r ı d a h i i sti krar Kan u n u i l e tes b i t o lunacaktı r. -

M adde 14 - istikrar Ka n u n u n u n m e r' iyet i vaz ' ı n a kadar B a n ka, beş i nc i madde m uci b i nce uhde s i n e a ldı ğ ı evra kı n a kd i ye m i kdarı n ı a rttı r m ı yaca kt ı r . Ancak a ltı n ve döviz i şt i ras ı n a , tica ri s e netie r i n m ü-

24

kerrer i s konto yap ı l ma s ı n a d a i r 35 , 3 6 , 3 7 , 38 ve 39 u n c u madde l e rd e gösteri l e n şart ve h a d l e r dah i l i nde e m i syon b u hükümden m ü stes n a­ d ı r. Madde 1 5 - B u s u retl e ç ı karı l a n evrakı nakdiye n i n beş i n c i m ad­ dede z i kred i l e n l e r g i b i tedavü l ü m ecbur i d i r . M a d d e 1 6 - isti kra r Kan u n u n a , Devlet l e B a n ka n ı n yen i para reji­ m i nden müteve l l it m ütekab i l tea h h ütl e r i n i tesb i t ve tay i n eden b i r m u­ kave l e n a m e rapto l u nacaktı r . Madde 17 -- B a n ka, tedavü lde b u l u n a n ban knotları m uvafı k gör­ d ü ğ ü zaman yen i b i r e m i syon i l e tebd i l edeb i l ecekti r. Madde 1 8 - B a n ka n ı n tedavü l d e b u l u n a n ban knotl arı, yen i ban k­ notl a r l a tebd i l ed i ld i ğ i takd i rde, tebd i l m u a m e l e s i n e baş l a d ı ğ ı tarih­ ten itibaren on s e n e sonra m ü ruru zamana uğrar. M adde 19 - M ü ru ru zamana u ğ rayan b a n knotların yüzde eliisi Hükümete ve yüzde e l i i s i de doğrudan doğ ruya husus i b i r ihtiyat a k­ çesi teş ki l etm e k üzere ban kaya a it o l acaktır. Tasfiye

M adde 97 - Tasfiye vukuunda b a n ka evve l a a l e l ade borç l a r ı nı o n d a n sonra ihraç eyl ed i ğ i ban knotları ödeyecekti r. Bede l i a l ı n m a k üzere ban kaya i b raz ed i l meyen banknot l a r ı n son i b raz g ü n ü n ü n kuru üzer i n d e n ka rş ı l ı ğ ı, bir veya b i rkaç b a n kaya veya H a z i n eye tevd i ed i l i r . Bu b a n ka l a r veya H az i n e , ban knotl a r i b raz ed i l­ d i kçe a l e l u s u l tetki k o l u n d u ktan sonra mukab i l i n i öde rler. Tasfi yeden o n sene sonra ş ayet bede l i a l ı n m a k üzere i b raz ed i l m e m i ş ban knot ka­ l ı rs a bu ban knotl a r ı n kıyınetten d ü ştü kleri i la n edi l i r, ve bedel l eri H ü­ kümete ted i ye o l u nur. H isse senetl e r i n i n bed e l l e r i başabaş ödend i kten son ra tasfiye n eti ces i nde tem ettü ka l ı rsa b u temettüün yüzde seksen i Hukümete, yüzde y i rm i s i de h i sseda r l a ra tevzi o l u n u r.

25

EK : 6 24 Hazira n 1933 Kanun No. 2292

R e s m i G azete

Sayı : 2435

Kabu l Tarihi : 10.6.1933

Türkiye Cumhuriyeti H ü kümeti i l e O s m a n l ı Bankası a ras ı nda mezkür bankan ı n i mtiyaz ı n ı n temdidine dai r aktedi len mukavele

Madde : 1 B a n ka n ı n i mtiyaz m üddeti , aşağ ı d a k i ş a rt l a r d a i re­ s i nd e , 1 M a rt 1 952 ta rih i n e kada r tem d i d ed i l m i şt i r . -

M adde 3 B a n ka n ı n h a l e n tedavü l d e k i ban knot l a n kan u n i ra­ yicleri n i n ve ayn ı zamanda 3 A ğ u stos 1 9 1 4 tar i hl i ka n u n u n 3 ü ncü ve 1 0 M a rt 1 924 ta rih l i m u kave l e n i n 6 ncı maddes i m uc i b i nce m üstefit b u l u nd u kl a r ı m ecb u r i tedavü l ü m uhafaza edece k l e rd i r. -

B a n ka , e s k i s i g i b i , mevk i i tedavü l d e b u l u na n ban knotl a r ı n l aa k a l ü çte b i ri n e m ü s av i m i ktarda b i r a l t ı n karş ı l ı ğ ı ista n b u l m erkezi vez­ n e s i n d e b u l u nd u r m a ğ ı taahhüt eder. Şu kad a r k i h ü k u m e t yukarıdaki fı kra ile tes i s o l u n a n rej i m e 31 B i r i nc i ka n u n 1 94 1 ta rih i nd e n iti baren her an, n ihayet ver m e k ha k k ı n a m a l i kt i r . H ü ku met bu hususta b a n kaya yapaca ğ ı teb l i ğ d e B a n kan ı n ban knotl a r ı n ı ted i yeye baş l ayaca ğ ı ta rihi tay i n edecekt i r . B a n ka i ş b u ban knotları ihrac ed i l m i ş o l d u k l a r ı m aha l d e ve üstler i n d e yazı l ı be­ her itibari Türk l i ra s ı ( b i nde 9 1 6 ,2/3 ayar ı nda ve 7.2 1 65 g ra m vezn i n­ d e ve b i nd e 6 n i s b etinde b i r vez i n to l era n s ı i l e alt ı n o l a ra k ödeyece k­ t i r. B i r s e n e za rfı nda ted iyeye i b raz o l u n mayan ban knot l a r ka n u n e n i p­ ta l o l u n m u ş addo l u naca k ve b a n ka b u n l a r ı n m u a d il i n i ayn ı esas da i re­ s i n d e , altı n o l ara k h ü k u m ete ödeyece kt i r . 1 1 H m· i ra n 1 930 ta rih l i ve 1 7 1 5 n u m a ra l ı ka n u n u n 5 i nc i madde­ s i hü kü m l er i n e tevf i ka n C u mh u r i yet M e rkez B a n ka s ı 'nca deruhte ed i l­ m iş o l a n evra k ı n a k d i ye n i n m ecb u r i tedavü l ü n ü ka l d ı racak o l a n i sti k­ rar Kan u n u n u n n e ş r i ha l i nde O s m a n l ı B a n ka s ı ban knotl a n da b u n d a n evve l ki f ı kra d a t a s r i h ed i l en ş a rt l a r d a i re s ı nde d e rhal l az ı m ü tted iye o lacaktı r.

26

EK : 7 R esmi Gazete: Sayı : 6556

1 4 Mart 1 947

Bakanlar Kurulu Kararları Karar Sayısı :

3/5481

Osman l ı B a n kas ı'n ı n h a l e n tedavü l de b u l u nan b a n knotl a rı n ı n 1 N i ­ s a n 1 947 tari h i n d e n iti baren b i r y ı l i ç i n d e ödenm es i n e b a ş l a n m as ı ; M a l iye Bakan l ı ğ ı n ı n 2 6 .2 . 1 947 tari h l i v e 5258-3/5501 sayı l ı yaz ı s ı i l e yap ı l an tekl ifi üzeri n e , Osma n l ı B a n kas ı 'n ı n i mtiyaz ı n ı n uzatı l m a s ı n a d a i r söz l eş m e n i n 334 1 say ı l ı ka n u n l a d e ğ işik 3 ü nc ü maddes i ndeki esas l a ra daya n ı l a rak Baka n l a r Kuru l u n u n 2 7 .2 . 1 947 tari h l i top l antı s ı n­ d a kararl aştı rı l m ı şt ı r . 2 7 .2 . 1 947 C u m h u rbaş kan ı i s m et i n ö n ü Başbaka n R . Peker M i l l i Savu n m a B . C . C . Taydem i r M i l l i Eğitim B. R . Ş . S i re.r

D ev l et B a ka n ı Başbakan Yard ı m c ı s ı M . Ökmen iç iş l e r i B a ka n ı Ş . Sökmensü er

Sağ l ı k ve Sosya l V. B a ka n ı D r . B . Uz U l aşt ı r m a B a ka n ı S . Koç a k

Devlet Baka n ı M . A. Renda

Ada l et Bakanı Ş . · Devr i m

D ı ş i ş l e r i B a kan ı H . Saka

M a l iye B a ka n ı H . N . Keş m i r Ekon o m i B a ka n ı T . B . B a l ta

Bay ı n d ır l ı k Bakanı C. K . i ncedayı G ü m rü k ve Teke l B . T. Coş kun

Tarı m Bakanı F . Kurdoğ l u Ça l ı ş m a B a ka n ı Dr. S . ırma k

Ticaret B a ka n ı A. inan Düstur No.

Baş l ı ğ ı

334 1

i l g i l i Kan u n : Osma n l ı B a n kasın ı n i mtiyaz m ü d d eti n i n tem d i d i hakkı nda k i ka n u n a e k kan u n 22/3/ 1 938

Resmi G.

Tertip

Ci lt

Sahife

Sayı

3

19

406

3867

27/3/ 1 947 tari h ve 3/548 1 sayı l ı karar

27

ll

Ta n ıtı m ta b l o s u 29

C U M H U R iY ET DÖN E M i KAGIT PA RALA R I Tedav ü l e

Geçe r l i l i k

Değeri

çıkarıldığı

s ü res i n i n

(Kupürü)

Ta r i h

sonu

K i taptaki Resim

Emi syon

S ı ra No.

g ru b u

Tert i b i

1

ı

1

1

TL.

5 . 1 2 . 1 92 7

2

ı

1

5 TL.

5 . 1 2 . 1 92 7

41

3

ı

1

1 0 TL.

5 . 1 2 . 1 92 7

42

4

ı

1

50 TL.

43

5

ı

1

1 00 TL.

ı

1

500 T L . 1 0 00 T L .

K i taptaki Sayfa 39 40

No.

44

6

45

7

ı

1

46

8

1

47

9

48

10

49

11

ll ll ll ll

50

12

ll

51

13

52

14

53

15

5 0 l< u ru ş

Tedav ü l e ç ı k a r ı l a n F i l i g ran

seri l e r

2 4 .4 . 1 9 4 9

A ta t ü r k

1 - 41

1 0 . 1 0 . 1 942

Atatü r k

1 - 19

1 5 . 5 . 1 94 8

Ata t ü r k

1 - 17

5 . 1 2 . 1 92 7

3 1 . 3 . 1 94 8

Türkiye C u m h u riyeti

1 - 11

5 . 1 2 . 1 927

2 9 . 2 . 1 948

Türkiye C u m h u r i yeti

1 - 8

5. 1 2 . 1 92 7

1 4 . 6 . 1 949

T ü r k i ye C u m h u r i yeti

1 - 6

5 . 1 2 . 1 92 7

1 4 . 6 . 1 94 9

T ü r k iye C u m h u r i yeti

2 6 . 6 . 1 944

3 1 .7.1 957

Yok

2 5 .4 . 1 9 4 2

3 1 .7.1 957

i lnönü

A. B

'· " T L .

2 5 .4 . 1 939

1 5 . 7 . 1 962

A t atürk

A . B, C

1

5 TL.

1 5 . 1 0 . 1 93 7

1 0 . 1 1 . 1 962

Atatü r k

A, B. C. D, E, F

1

1 0 TL.

1 6 . 5 . 1 938

2 . 6 . 1 962

A tat ü r k

A. B, C , D. E, F, G

1

1 1

2

TL.

ll ll ll

1

50 T L .

1 .4 . 1 9 3 8

2 . 6 . 1 962

Atatü r k

A, B. C, D

1

1 00 T L .

1 . 3 . 1 93 8

1 5 . 1 0 . 1 952

Atat ü r k

A. B, C

1

500 T L .

1 5 . 6 . 1 939

2 3 .4 . 1 9 5 6

Atat ü r k

A, B. C, D

"

2

500 T L .

1 8 . 1 1 . 1 940

23.4. 1 956

55

17

"

1

1 000 T L .

1 5 . 6 . 1 939

23 . 4 . 1 9 5 6

56

18

"

2

1 000 T L .

1 8 . 1 1 . 1 94 0

23 .4 . 1 956

57

19

lll

1

2 '.i, T L .

2 7 . 3 . 1 94 7

1 5 .7.1 962

i. inönü Ata tü r k i . i nö n ü i . i nö n ü

58

20

"'

1

1 O TL.

1 5 . 1 . 1 94 2

3 1 .3 . 1 960

Yo k

21

lll

1

50 T L .

2 5 .4 . 1 942

3 0 . 1 1 . 1 961

Yo k

54

59

16

1 - 14 A, B, C

E. F. G , H A. B C. D A. B A. B. C, D

N , O, P, R , S ,

V, V, Z

w

2

50 T L .

1 7 . 2 . 1 94 7

3 0 . 1 1 . 1 96 1

Yok

A. B. C , D , Z

1

1 00 T L .

1 5 . 8 . 1 94 2

9 . 8 . 1 948

Yok

A, B, C

24

lll lll lll

1

500 T L .

2 4 .4 . 1 946

1 5 .4 . 1 963

Yok

A, B. C

25

lll

1

1 000 T L .

2 4 . 4 . 1 946

1 5.4. 1 963

Yo k

A, B

60

22

61

23

62 63

Ş.

T, U .

Tedav ü l e

Geçer l i l ik

Değeri

ç ı karı ld ı ğ ı

süres i n i n

(Kupürü)

Tarih

sonu

7 . 2 . 1 947

2 .6 . 1 962

Kitapta k i Kitaptaki

Resim

Emisyon

Sayfa No.

S ı ra No.

grubu

Tertibi

64

26

IV

1

1 O TL.

Tedav ü l e ç ı karılan seriler

Filigran

Yok

H, J, K , L , M, N , O ,

P, R A , B , C, D , E

65

27

IV

2

1 O TL.

1 5 . 9 . 1 948

2 . 6 . 1 962

Yok

66

28

IV

1

100 TL.

1 8 . 7 . 1 94 7

1 0 . 1 0 . 1 962

Yok

67

29

V

1

2 % TL.

1 5 .7 . 1 952

20. 1 0 . 1 976

Atat ü r k

68

30

V

2

2 % TL.

3 . 1 . 1 955

20 . 1 0 . 1 976

Atat ü r k

69

31

V

3

2 '!:ı T L .

1 .7 . 1 957

20. 1 0. 1 976

Ata t ü r k

Ü, V , Y , Z

70

32

V

4

2

' '2 T L .

1 5 .2 . 1 9 6 0

2 0 . 1 0 . 1 976

Ata tü r k

A, B

71

33

V

1

5 TL.

1 0 . 1 1 . 1 95 2

8 . 1 . 1 978

Atat ü r k

A, B , C, D

72

34

V

2

5 TL.

8.6.1 959

8 . 1 . 1 9 78

Atatü r k

E

73

35

V

3

5 TL.

2 5 . 1 0 . 1 96 1

8 . 1 . 1 9 78

Atat ü r k

F, G

74

36

V

4

5 TL.

4 . 1 . 1 965

8 . 1 . 1 9 78

Atat ü r k

H , 1, J

75

37

V

1

1 0 TL.

2 . 6 . 1 952

4 . 7 . 1 976

Atatü r k

A, B, C, D , E, F, G ,

76

38

V

2

1 0 TL.

26 . 1 0 . 1 953

4 .7 . 1 976

Atatü r':

K, L, M , N, O A, B, C , D , E, F, G, H,

i,

J

K , L , M , N, O , P , R, S. T, U

H, 1, J

K , L , M , N, O , P , R , S, T, U

77

39

V

3

1 0 TL.

24.3 . 1 958

4 . 7 . 1 976

Atat ü r k

V, y

78

40

V

4

1 0 TL.

2 5 .4 . 1 9 6 0

4 . 7 . 1 976

Atatü r k

z

79

41

V

5

1 O TL.

1 5 .5 . 1 96 1

4.7. 1 976

Atatü rk

z

80

42

V

6

1 0 TL.

2 . 1 . 1 963

4.7. 1 976

Atat ü r k

A, B

81

43

V

1

50 T L .

1 . 1 2 . 1 95 1

7 .5 . 1 989

Atatürk

A, B, C , D

82

44

V

2

50 T L .

2 . 2 . 1 953

7 . 5 . 1 989

Atatü r k

E, F , G, H ,

i.

J , K, L,

M, N 83

45

V

3

50 T L .

1 5 . 1 0 . 1 9 56

7 .5 . 1 989

Atatü rk

O, P, R , S

84

46

V

4

50 T L .

1 . 1 0 . 1 957

7.5 . 1 989

Atatü r k

T , U, V . Y , Z A, B , C , D, E, F, G

85

47

V

5

50

7 .5 . 1 989

Atatü rk

48

V

6

50

TL. lL.

1 5 .2 . 1 9 6 0

86

1 .6 . 1 964

7 . 5 . 1 989

H, 1, J, K, L , M, N

87

49

V

7

Atatürk

50 T L .

2 .8 . 1 9 7 1

7 .5 .. 1 989

Atatü r k

O , P, R, S, T, U, V,

88

50

V

1

1 00 T L .

1 0 . 1 0 . 1 952

1 2 .4 . 1 986

Atat ü r k

89

51

V

A , B , C, D, E, F, G

2

1 00 T L .

2 . 7 . 1 956

1 2 .4 . 1 9 8 6

Atatü rk

H.

i.

J

Y

3

1 00 TL.

4.8 . 1 958

1 2 .4 . 1 9 8 6

Atatü r k

K , L, M, N, O , P

V

4

1 00 T L .

1 5 . 3 . 1 962

1 2 .4 . 1 9 8 6

Atat ü r k

R , S , T, U

V

5

1 00 TL.

1 . 1 0 . 1 964

1 2 .4 . 1 9 8 6

Atatü r k

V, Y, Z, A , B . C

1 00 TL.

1 7 .3 . 1 969

1 2 .4. 1 986

Atatü r k

D. E, F, G A, B, C, D, E

52

V

91

53

92

54

90

93

55

V

6

94

56

V

1

500 TL.

1 5 .4 . 1 9 5 3

1 .9 . 1 9 8 6

Atatü r k

95

57

V

2

500 TL.

1 6 .2 . 1 9 5 9

1 .9 . 1 986

Atatü r k

F, G , H ,

i , J , K , L, M ,

N, O

96

58

V

3

500 TL.

1 . 1 2 . 1 962

1 .9 . 1 986

Atat ü r k

P, R , S , T

97

59

V

4

500 TL.

3 . 6 . 1 968

1 .9 . 1 986

Atat ü r k

S, T, U , V, Y, Z

98

60

V

1

1 00 0 T L .

1 5 .4 . 1 9 5 3

7 .5 . 1 9 8 9

Atat ü r k

A, B, C, D, E

99

61

VI

1

5 TL.

8 . 1 . 1 96 8

1 6 .5 . 1 993

Atatü r k

A, B , C, D , E, F

1 00

62

VI

2

5 TL.

2 0 .9 . 1 976

1 6 .5 . 1 993

Atatü r k

G, H, 1, J, K, L, Z

101

63

VI

1

1 0 TL.

4.7.1 966

2 1 .9. 1 99 1

Atatü r k

A, B , C, D, E, F

1 02

64

VI

2

1 0 TL.

7 .4 . 1 9 7 5

2 1 .9 . 1 99 1

Atatü r k

G , H . 1 . J , K, L

1 03

65

VI

1

20 T L .

1 5 . 6 . 1 96 6

D eva m e d i y o r

Atatü rk

A, B

1 04

66

VI

2

20 T L .

2 4 . 6 . 1 9 74

Devam e d i y o r

Atatü r k

C, D, E

1 05

67

VI

3

20 T L .

2 9 . 8 . 1 979

Deva m e d i yo r

Atatü r k

E, F, G , H

1 06

68

VI

4

20 T L .

3 0 .5 . 1 983

Deva m e d i yo r

Atatü r k

ı

Atatü r k

A, B , C, D , E, F, G ,

1 07

69

VI

1

50 T L .

9 .4 . 1 9 7 6

D e v a m e d i yo r

H, 1, Z 4 .4 . 1 9 8 3

D e v a m e d i yo r

Atatü r k

ı

1 5 .5 . 1 972

Deva m e d i y o r

Atat ü r k

A, B , C, D , E, F

24 .9 . 1 9 7 9

Deva m e d i yo r

Atat ü r k

F, G , H , 1

2ü. 6 . 1 9 8 3

D e v a m e d i yo r

Atatü r k

J

500 T L .

1 .9 . 1 9 7 1

D e v a m e d i yo r

Atat ü r k

A, B, C, D

5 0 0 TL .

9 .9 . 1 974

Devam e d i yo r

Atat ü r k

70

VI

2

50 T L .

1 09

71

VI

1

1 00 T L .

110

72

VI

2

1 00 T L .

111

73

VI

3

1 00 T L .

1 12

74

VI

1

1 13

75

VI

2

1 08

E, F , G , H , 1 , J , K , L ,

M , N , O, Z

w w

1 14

76

VI

1

1 0 0 0 TL .

29 . 5 . 1 9 7 8

D e v a m e d i yo r

Atatü r k

A, B, C , Z

1 15

77

VI

2

1 000 TL.

1 7 . 1 2 . 1 9 79

Devam e d i yo r

Atatü r k

C, D, E

116

78

VI

3

1 000 TL.

1 0 .6 . 1 98 1

D e v a m e d i yo r

Atatü r k

F

117

79

VI I

1

1 0 TL.

25 . 1 2 . 1 979

D e v a m e d i yo r

Atat ü r k

A, B, C

1 18

80

VII

2

1 0 TL.

1 5 . 1 1 . 1 982

D e v a m e d i yo r

Atat ü r k

D, E

1 19

81

VII

1

500 TL.

1 . 7 . 1 98 3

Devam ed iyor

Atat ü r k

A

1 20

82

VI I

1

2 . 1 1 . 1 98 1

D e v a m e d i yo r

Atatü r k

A

121

83

VII

1

5000 TL 1 0000 TL.

2 5 . 1 0 . 1 9 82

Devam ediyor

Atat ü r k

A

lll

Foto ğ rafl a r ve ki m l i kl e r 35

1 Te davü l e c ı km ıs para la r 1

1

37

E m i syo n G ru b u Tert i b i D e ğ e r i ( Ku p ü r ü )

Türk Li rası 90 x 1 65 m m M . Abdü l h a l i k T h o m a s d e l a R u e · i N G i LT E R E 5 . 1 2 . 1 927 1 . 1 2 . 1 92 7 - 1 280 ( C u m h u r i yet G azete s i ) 2 4 .4 . 1 .949 1

Boyutu Taş ı d ı ğ ı i mz a l a r Bast ı r ı l d ı ğ ı V e r Teda v ü l e Ç ı k a r ı l d ı ğ ı Ta r i h R e s m i G . Ta r i h i v e Say ı s ı Geçe r l i l i k S ü r es i n i n Sonu Resim No.

Hakim Renk Resim

Hakim Renk Resim

Yeş i l Ç i ftç i - M e c l i s B i na s ı

Yeş i l M a l i ye V e k a l et i B i n a s ı

39

E m i sy o n G r u b u T e rt i b i Değeri (Kupürü)

· '

S

T ü r k L i ra s ı

Boyutu

94 , 5 x 1 7 0 m m

Ta ş ı d ı ğ ı i m z a l a r Bastı r ı l d ı ğ ı Yer

M . Abdü l h a l i k Thomas d e l a R u e

Teda v ü l e Ç ı ka r ı l d ı ğ ı Ta r i h

5 . 1 2 . 1 927

R e s m i G . Ta r i h i v e Say ı s ı

1 . 1 2 . 1 9 2 7 - 1 2 80 { C u m h u r i yet G azetes i )

Geçe r l i l i k S ü res i n i n Sonu

1 4 . 1 0 . 1 942

Resim No.

2

H ak i m R e n k Resim

Hakim Renk Resim

M av i B ozku rt - M e c l i s B i n a s ı

M av i A N KA R A - Köprü

-

i N G i LTERE

E m i syon G r u b u Tert i b i Değeri (Kupürü)

1 O T ü rk L i ra s ı

Boyutu

Geçer l i l i k S ü re si n i n Sonu

99 , 5 x 1 75 m m M . Abdü l h a l i k Thom a s d e l a R u e - i N G i LT E R E 5 . 1 2 . 1 92 7 1 . 1 2 . 1 92 7 - 1 2 80 ( C u m h u ri yet G azete s i ) 1 5 . 5 . 1 948

Resim No.

3

Ta ş ı d ı ğ ı i mz a l a r Bast ı r ı l d ı ğ ı V e r Tedav ü l e Ç ı ka r ı l d ı ğ ı Ta r i h R e s m i G . T a r i h i v e Say ı s ı

(i!ı:

Jlr'Oi� J:4)tf�1'f��� J_-:;�ir � v.u

Hakim Renk Resim

H a k i m Renk R es i m

, n-'

Y'

Mor Boz k u rt - A n k a ra Ka l e s i

Mor A n k a ra Ka l e s i - Taş Kö p r ü 41

E m i syo n G rubu Tert i b i

Türk L i ra s ı

D e ğ e r i ( Kupürü)

50

Boyutu Bastı r ı l d ı ğ ı Yer

1 08 , 5 x 1 80 , 5 m m M . Abdü l h a l i k Thomas d e l a R u e - i N G i LTE R E

Tedav ü l e Ç ı ka r ı l d ı ğ ı Ta r i h

5 . 1 2 . 1 92 7

Taşı d ı ğ ı i mzalar

R e s m i G . Tarihi ve Say ı s ı

1 . 1 2 . 1 9 2 7 - 1 28 0

Geçer l i l i k Sü resi nin Sonu

3 1 . 3 . 1 94 8

R e s i m No.

4

/

�" .

��� Hakim Renk Resim

H ak i m R e n k R e sim

Aç ı k Kahve re n g i ATAT Ü R K

Açı k Kahve re n g i Afyon K a rahi s a r

( C u m h u r i yet Gazete s i )

E m i syon G r u b u Te rti b i

1

Değeri ( K u p ü r ü )

1 00 Türk L i rası 1 1 3,5 x 1 9 0 ,5 mm

Boyutu

M. Abdü l ha l i k Thomas d e l a R u e - i N G i LTER E

Ta ş ı d ı ğ ı i mz a l a r Bast ı r ı l d ı ğ ı Ver Teda v ü l e Ç ı ka r ı l d ı ğ ı Ta r i h R e s m i G . Ta r i h i v e Say ı s ı G eçerl i l i k S ü res i n i n Sonu Resim No.

Hakim Renk

ZeytCı n i Yeş i l

Resim

ATATÜ R K

Hakim Renk

ZeytCı n i Yeş i l

Resim

Köprü

5 . 1 2 . 192 7 1 . 1 2 . 192 7 - 1 280 ( C u m h u riyet Gazete s i ) 29 .2 . 1 948 5

43

E m i syo n G r u b u Tert i b i

B a st ı r ı l d ı ğ ı Y e r

T ü r k Li rası x 1 96 m m M . Abdü l h a l i k Thomas d e l a R u e - i N G i LTE R E

Tedav ü l e Ç ı ka r ı l d� ğ ı Ta r i h

5 . 1 2 . 1 927

D e ğ e r i ( Ku p ü r ü )

500

Boyutu

1 19

Ta ş ı d ı ğ ı i mzalar

R e s m i G . Ta r i h i v e Say ı s ı

1 . 1 2 . 1 9 2 7 - 1 280

Geçer l i l i k S ü res i n i n Son u

1 4 . 6 . 1 949

Resim No.

6

Jf.-:ıt. ��

Hakim Renk Resim

Hakim R en k Res i m

K i re m i t K ı r m ı z ı s ı - S a r ı ATATÜ R K - Ç i fte M i n a r e (S iVAS)

K i re m i t K ı r m ı z ı S ivas Ş e h ri nd e n G ö rü ntü

( C u m h u r i yet G azete s i )

E m i syon G rubu Tertibi

Bast ı r ı l d ı ğ ı Yer

T ü r k L i rası x 201 m m M . Abdü l h a l i k Thomas d e l a R u e - i N G i LT E R E

Tedavü l e Ç ı ka r ı l d ı ğ ı Tar i h

5 . 1 2 . 1 927

Değeri ( K u p ü r ü ) Boyutu

1 00 0

1 23 , 5

Taş ı d ı ğ ı i mzalar

R e s m i G . T a r i h i ve Say ı s ı

1 . 1 2 . 1 92 7 - 1 280

Geçe r l i l i k S ü res i n i n Sonu

1 4 . 6 . 1 949

Resim No.

7

Hakim Renk Resim

M avi ATAT Ü R K

Hakim Renk Resim

M avi Dem i ryo l u

( C u m h u riyet G a z ete s i )

45

ll

E m i syon G rubu Tert i b i D e ğ e r i (Kupürü) Boyutu Taş ıdığı i mzalar Bastı r ı l d ı ğ ı Ver Tedavü l e Ç ı ka r ı l d ı ğ ı Tar i h R e s m i G . Tar i h i ve Say ı s ı Geçer l i l i k Süres i n i n Sonu Resim No.

50 Kuruş 5 5 x 1 25 m m K . Z . S u n e l N . Ers u n R e i c h s d r u c k e re i - Be r l i n - A l m a nya 2 6 . 6 . 1 944 2 7 .6 . 1 944 . 574 1 3 1 . 7 . 1 957 -

8

SERi 1